Διαφέροντα και περίεργα τινά ιστορήματα

MEΡΟΣ 1

Ἡ παιδική μου ἡλικία μέχρι τῆς ἐν Καλαρρύταις

ἐπαναστάσεως κατὰ τὸ 1821, τὸν Ἰούνιον μῆνα

Ἂν καὶ ἔφθασα εἰς τὰ ἔσχατα τοῦ γήρατος, αἱ χεῖρες μου ὑπακούουν εἰς τὰς προσταγὰς τῆς κεφαλῆς μου, ἥτις εὐτυχῶς διατηρεῖ ἀκόμη τὸ θεῖον πῦρ τὸ κινοῦν τὴν μηχανὴν τῶν νοερῶν δυνάμεών μου. Προτοῦ σβεσθῆ, πρέπει νὰ μένω ἀργός, ἀφ’ οὗ ποτὲ δὲν ἔπαυσα νὰ ἐργάζωμαι ἔχων συμμάχους τὰς διόπτρας μου; Ὄχι. Ἡ ἀπόφασίς μου ἐγένετο· καὶ δὴ λαβὼν ἀνὰ χεῖρας τὴν γραφῖδα χαράσσω ἐπὶ τοῦ χάρτου διαφέροντα καὶ περίεργά τινα ἱστορήματα, ὡς ἕπεται.

Ἐγεννήθην εἰς Ἰωάννινα τὸν Ἰούλιον τοῦ 1809. Ὁ πατήρ μου Παναγιώτης Κουτσαλέξης, ἡ μήτηρ μου Ἀλεξάνδρα, θυγάτηρ Χατζῆ Παναγιώτου Ρογώτη. Ὁ πατήρ μου ἀπέθανε κατὰ τὸ 1816, νέος τὴν ἡλικίαν ἐν Βουκουρεστίῳ εἰς τὴν οἰκίαν τοῦ τότε σημαντικοῦ τραπεζίτου Χατζὴ Μόσχου, ἡ δὲ μήτηρ μου ἐν Ναυπλίῳ ὀλίγας ἡμέρας μετὰ τὸν φόνον τοῦ Κυβερνήτου, εἰς ἡλικίαν περίπου ἐτῶν 45. Ἦτο φθισική, ἡ δὲ νόσος αὕτη προῆλθεν ἀπὸ τὰ κατὰ τὴν ἐπανάστασιν βάσανα, ἃ κατωτέρω θὰ περιγράψω.

Ὑπῆρχε πρόληψις, ἥτις καὶ τώρα δυστυχῶς ἐπιπολάζει, νὰ μη γίνωνται συνοικέσια, ἐὰν δὲν εἶναι τῆς ἰδίας τάξεως οἱ ἄνθρωποι.

Ὁ πατήρ μου κατήγετο ἀπὸ βιομηχανικὸν γένος, ἡ δὲ μήτηρ μου ἀπὸ ἐμπορικὸν μέν, ἀλλά, καθ’ ἅ, ὅταν ἔφθασα εἰς ἡλικίαν, ἔμαθον ἀπὸ τὴν μητέρα μου, ὁ πατήρ της κατήγετο ἐξ εὐγενῶν κτηματιῶν· ὡσαύτως καὶ ἡ μήτηρ της ἦτο θυγάτηρ τοῦ προεστῶτος Ἰωαννίνων Χαραμῆ, ὃν εἰσβαλὼν εἰς τὴν Ἤπειρον διοικητὴς τοῦ τόπου ὁ ἄγριος Ἀλβανὸς Κοὺρ πασᾶς εἶχε σφάξει.

Ἐνθυμοῦμαι τὴν μητρικὴν οἰκίαν, ὅπου ἐγεννήθην, κειμένην εἰς τὴν λεωφόρον τὴν ἄγουσαν εἰς τὴν ἀγορὰν (Σαράϊ Μαχαλᾶ), τῆς ὁποίας τὸ οἰκόπεδον μετέβη εἰς ἄλλας χεῖρας πωληθὲν παρ’ ἡμῶν. Ἡ ἔκτασις τῆς οἰκίας αὐτῆς, τὰ βαθύτατα ὑπόγειά της, τὰ ἐν αὐτοῖς βαγένια, ἐδείκνυον τὸ εὖ ἔχειν τῆς οἰκογενείας· ἀλλὰ κατὰ τὴν ἐποχὴν τῆς εἰς τὸν κόσμον ἐξόδου μου τίποτε δὲν ὑπῆρχεν ἐκ τῶν κτημάτων, ἐκτὸς τῶν πεπαλαιωμένων οἰκοδομῶν ἃς δὲν ἐδύνατό τις νὰ ἐπισκευάσῃ χωρὶς νὰ προσφέρῃ ἀδρὰ δῶρα εἰς τὸν Ἀλῆ πασᾶν, καὶ τὰ δῶρα ἔπρεπε νὰ εἶναι ἰσοβαρῆ μὲ τὰ ἀπαιτοῦμενα ἔξοδα.

Ὁ πατὴρ τοῦ πατρός μου Ἰωάννης κατήγετο ἀπὸ τὸ χωρίον Πιστά· ἔφερε δὲ ἐπώνυμον Πιστιώτης. Τὸ ἐπώνυμον Κουτσαλέξης οἱ υἱοί του ἔλαβον μετὰ τὸν θάνατον τοῦ πατρός των πρὸς τιμὴν τῆς μητρός των Ἑλένης, διοικούσης μετὰ τὸν θάνατον τοῦ ἀνδρός της τὸ βιομηχανικὸν κατάστημα, καὶ διότι εἰς Ἀλβανίαν τὸ κατάστημα ἐγνωρίζετο ὑπὸ τὸ ὄνομα Κουτσαλέξη. Τί ἦτο τὸ κατάστημα αὐτό, εἰς τὸ ὁποῖον εἰργάζοντο 120 ἐργάται (καλφάδες); Κατασκευάζοντο οἱ πῖκοι τοῦ καιροῦ ἐκείνου, οὓς οἱ Ἀλβανοὶ ἐφόρουν φέροντας μακρὸν θύσανον ἀπὸ μέταξαν ἢ χρυσὸν ἢ λινὸν ἢ βάμβακα.

Ἀφοῦ κατέστρεψεν ἐν Θεσσαλία ὁ Ἀλῆ πασᾶς τὰ βιομηχανικὰ καταστήματα τῶν νηματουργείων καὶ βαφείων διὰ τῆς εἰσαγωγῆς εἰς χρῆσιν τῶν Ἀλβανῶν τῶν φεσίων τῆς Τύνιδος, ἀπαγορευθείσης τῆς χρήσεως τῶν θυσανοφόρων πίλων μὲ αὐστηρὰν διαταγήν του (μπουγιουρδί), κατεστράφη καὶ τὸ πολυπρόσωπον ἐκεῖνο κατάστημα, καὶ ἔμειναν εἰς τὸν δρόμον οἱ ἐν αὐτῷ ἐργαζόμενοι, ὡς ἔμειναν ἐπὶ Ὄθωνος οἱ ἐργάται τοῦ νομισματοκοπείου, ὅπερ διέλυσαν ἀστόχαστοι οἰκονομολόγοι, κατάστημα ἀποφέρον εἰς τὸ δημόσιον ἱκανὸν κέρδος καὶ τρέφον ὄχι ὀλίγας οἰκογενείας· ἀλλ’ ἡ Ἑλλὰς εἶχε βασιλέα καὶ βασίλισσαν εὐσπλάχνους, καὶ διὰ τῆς βοηθείας των δὲν ἐπείνασαν οἱ ἀπολυθέντες, ὁ Ἀλῆς ὅμως ἐζήτει νὰ λαμβάνῃ ὅλα τὰ κέρδη. Τὸ ἐμπόριον τῶν φεσίων ἐγίνετο διὰ λογιαριασμόν του, διότι οἱ ἔμποροι αὐτῶν ἦσαν πάντοτε σύντροφοί του, καὶ ἐκτὸς τῶν τελωνειακῶν δασμῶν, οὓς εἶχεν εἰς χεῖράς του, δὲν ἄφινεν οὐδένα νὰ κινῆται ἐλευθέρως εἰς τὸ ἐμπόριόν του, χωρὶς νὰ νὰ λάβῃ τὸ μερίδιον τοῦ