Ongenooide gaste op Keurboslaan #11

1

HIPPIES EN JUNIORS

In die groot seunskool op die heuwel bokant Keurboslaan slaap die driehonderd kosgangers vas. Dis baie vroeg. Die omringende bergrante se pers, ylblou en smarag is nog deur ’n wasem versluier. Die strome en watervalle in die klowe waar groot varings ruig groei, glinster ook roosagtig.

Die gebou met sy binnehof en pilaargange, die talle kleiner geboue in die lower rondom en die groot plaas verder weg, is stil, maar die bekende privaatskool se hoof het al geswem en daarná formeel aangetrek soos hy later voor sy skoliere sal verskyn. Nou stap hy deur die dorp, want hy glo oefening is belangrik.

Hy is besonder lank en stap met lang treë verby die polisiekantoor waar kaptein Snyman en jong konstabel Du Toit buitekant staan. Doktor Serfontein groet met ’n handgebaar.

Daar gaan hy al weer, sê kaptein Snyman. Ek wou nog vra hoe lank hy dink ons moet met die bende leeglêers hier uithou. Hulle begin nou al vroeg in die oggende deur die dorp stap asof die plek aan hulle behoort.

Ek kan nie verstaan hoekom doktor Serfontein kan maak nes hy wil nie, sê die konstabel. Kaptein het gesê daai mense moet trap. Waar kom hy daaraan om te sê hulle kan maar bly? Is dit net omdat hy so ryk is?

Dis nie net omdat hy baie geld het nie. Ons was almal jonk toe hy destyds hier aangekom het. Hy was brandarm, en siek ook. Die skool het toe aan ou meneer Schoonbee behoort. Hy het doktor sommer net so as onderhoof aangestel en van toe af het alles by die skool verander. Doktor het eers ’n ruk daarná skielik skatryk geword. Sy peetpa was P.F. Maxim, ’n Amerikaanse miljoenêr, en hy het al sy geld aan hom nagelaat.

Maggies, ek sou darem lekker daarmee gekuier het! Hoekom het hy bly skoolhou?

Wel, hy was baie erg oor ou meneer Schoonbee. Hy het natuurlik niks gesê nie, maar almal kon dit sien. Die oubaas se gesondheid het agteruit gegaan en doktor het die skool by hom gekoop en opgebou tot dit wat jy vandag sien. Teen die tyd dat die oubaas dood is, was doktor al te vas hier. Te veel mense het op hom staatgemaak.

Maar hoe maak hy met al sy groot besighede?

O, hy het ’n uitstekende algemene bestuurder. Wienand was sy eerste hoofseun hier – ’n lekker lawwe vent, maar glo ’n genie met geld wat die hoof se fortuin al verdriedubbel het. Hy is met doktor se suster getroud en vlieg gereeld tussen New York en hier om alles te bestuur. Doktor hou natuurlik self ook ’n ogie oor sy ondernemings om seker te maak al sy winste word aan liefdadigheid gewy … Aag, nee! Daar kom die spul hippies al weer terug!

Die polisiekaptein stap vinnig na sy motor.

Aan die ander kant van die dorp het doktor Serfontein die steil pad na die kerkhof toe ingeslaan. Kaptein Snyman sien hoe hy vir ’n oomblik langs ’n groot maar eenvoudige swart granietgrafsteen gaan staan. Hy weet die skoolhoof kom dikwels soggens hier na die graf van die ou heer wie se dood hom só diep getref het dat hy van daardie dag af nooit weer meneer Schoonbee se naam genoem het nie. Ná ’n oomblik van stilte volg hy ’n paadjie oor die bult terug skool toe.

Maar aan die begin van die laan wat van die dorp af skool toe lei, kom hy op ’n eienaardige toneel af.

’n Jong man van omtrent negentien jaar oud word deur ’n groep mense vasgekeer. Hulle klere bestaan meestal uit los lappe. Hulle dra blomkranse van papier om hulle koppe en daar hang talle stringe krale om hulle nekke. Woeste hare wat tot ver verby hulle skouers hang en ’n baard hier en daar voltooi die prentjie. Almal is kaalvoet.

Komaan, gee vir ons iets, neul een van die groep. Jy lyk lekker ryk! Haal uit jou beursie – ons is mos almal mensekinders.

Ek’s nie een van julle nie, antwoord die man vies.

Ons glo in ware vryheid, sê die jongste hippie.

Vryheid waarvan? vra Lourens Joubert.

Van die las van besittings en die simpel verantwoordelikhede waarmee mense hulle so bemoei.

Doktor Serfontein is skielik by die groep. Die hippies kyk hom gesteurd aan.

Sy gelaatstrekke is reëlmatig en fyn. Die lippe is streng saamgepers. Sy hare lyk effens silwer, maar dis merendeels swart, soos sy oë.

Doktor! roep Lourens verlig uit.

Joubert. Die diep, sagte stem het ’n onverwagte trefkrag.

Ek het kom kuier. Ek hoop dis reg so?

Waar het jy geslaap?

In die hotel, maar ek kon vanoggend nie meer wag nie. Ek het geweet doktor gaan vroeg swem of ry en gehoop ek loop u miskien raak.

Wag so ’n bietjie. Goeiemôre, sê doktor Serfontein vir die groep bedelaars.

Hoesit, broer, sê die jongste seun. Dis hoog tyd dat ons mekaar leer ken. Jy is mos my heilige ouboet se skoolhoof.

Hei! sê Lourens. Weet jy met wie jy praat?

Alle mense is gelyk. Niemand is beter as ’n ander nie!

Hou jou groot mond! kom dit bars van Lourens.

Carolus Loggenberg, sê doktor Serfontein, jy bly weg van jou ma se huis en die dorp af. Jy en jou vriende het toestemming om tydelik in ’n sekere grot te woon, en dis al.

Waar kry ons kos as ons nie dorp toe mag kom nie?

Loop nou of julle word vir goed weggejaag. Hier kom kaptein Snyman.

Die hippies beweeg redelik rats en toe die kaptein se motor stilhou, is hulle al ’n entjie weg.

Wat is doktor se plan? vra die polisieman vies. Solank as wat hulle op jou grond mag bly, kan ek niks doen nie, en die dorpsmense kla gedurig by my. Hulle weet jy hou die spul dop, maar almal is bang vir wat hulle kan aanvang. Die Loggenberg-familie is skaars hier, maar hulle moet eerder dadelik weer trek as hulle sulke gespuis na ons dorp toe lok.

Ek het Petrus Loggenberg kort voor sy dood belowe om hierdie seun te help, sê doktor Serfontein kortaf.

Dis alles goed en wel. Ek weet die man het jou broer pynlike eksperimente op hom laat doen sodat hulle nuwe geneesmiddels kan ontwikkel en ek bewonder dit. Maar wat maak ek met die dorpsmense wat so ontevrede is? Ek kan dit nie baie langer uithou nie.

Kaptein Snyman is ontsteld en groet nie eens toe hy wegry nie.

En nou? vra die skoolhoof vir Lourens wanneer hulle alleen is. Jy is veronderstel om ’n vakleerling by Dresden se operahuis te wees. Die Duitse seisoen is mos tans in volle swang.

Ja, maar ek kan nie meer sing nie. Lourens trap rond op die nat blare.

Makeer jou keel iets?

Nee, doktor, maar ek sit net daar en kom niks verder nie, nou ontwikkel my stem nie.

Omdat niemand in Dresden in die groot Lourens Joubert belang stel nie?

Nee, doktor. Ek was reg om my dood te werk, maar ek word nie eens een keer gevra om soveel as twee note te sing nie. My sanglesse by die konservatorium maak my elke dag net nog meer moedeloos. Verlede week is ek skielik gevra om by ’n repetisie te sing omdat die hooftenoor laat was. Ek kon glad nie regkom nie, en toe sê die regisseur: ‘Gee my tog iemand wat nie soos ’n siek hoender klink nie!’

Toe loop jy weg en klim op ’n vliegtuig? Iemand anders sou moes uithou, maar jy vat net die pad.

Ek het gesê my pa is siek, en die skok van die nuus het my laat hees word.

Lourens kry skaam omdat hy gejok het. Hy waag dit nie om na doktor Serfontein te kyk nie.

Jou pa is dus nie siek nie?

Nee, hy’s in Argentinië. Maar ek het so vreeslik verlang … Na Keurboslaan! Ek het gedink as ek hier met doktor en meneer Spaulding en mevrou kan praat, sal ek weer regkom.

Hoekom? As skolier hier het ons min vir jou gedoen. Jy behoort jou te skaam – as jy nie vertroetel en bewonder word nie, lieg jy onbeskaamd en vlug vir jou probleme.

Sang is nie soos ander dinge nie, doktor. As ’n mens sleg voel, trek jou keelspiere toe en jy kan nie sing nie. Wat moes ek gedoen het?

Jy was daar om te luister en te leer. Dink jy meneer Spaulding het dit geniet om te gaan soebat dat die operahuis jou opneem?

Ek sal dan maar weer weggaan, sê Lourens effens hardkoppig.

Nee, kom vertel eers vir meneer Spaulding hoe jy hom in die skande gesteek het. Wees nege-uur by die skool.

Daarmee stap die hoof weg.

Lourens se eerste reaksie is om sommer dadelik die bus stad toe te haal, maar hy weet hy sal dit nie kan doen nie.

Terwyl die seniors sukkel om die slaap van hulle af te skud, is die skool se jongste skolier lankal wakker. Lavrans Serfontein lê en dink. Hy is maar sewe, en dus ’n jaar jonger as sy maats, Dolf Krynauw, Pietie Elsenach en Wappie (oftewel Walter) Olivier. Dolf en Pietie is volgens hom sy kamma-neefs. Wappie is die jongste van vier Oliviers, ’n oud-Keurboslaner se seuns.

Lavrans speel saam met Dolf, Wappie en ’n paar ander klasmaats ’n nuwe rugby wat hy self ontwerp het. Gedurende sy vakansie oorsee het hy op televisie sokker gekyk, en hy reken party van die sokkerreëls sal ’n groot verskil aan rugby maak. Hoekom dan die bal nié met die kop stamp nie? Hoekom nié vorentoe aangee nie? Vir Lavrans lyk dit sommer verspot dat een van jou eie span vlak voor jou staan, en jy mag die bal nie na hom uitgee wanneer iemand op jou afstorm nie. Wanneer moontlik gaan hy en sy maats die nuwe speletjie agter die bosse oefen waar niemand hulle kan sien nie. Hy kyk na Wolmarans, sy kamerprefek, wat in die hoek van die slaapsaal lê en snork.

Mevrou Mostert, die huismoeder, het altyd in die kamer langsaan geslaap, maar hier is onlangs heelwat aangebou en meer seuns is toe opgeneem. Tuis het Lavrans sy ma hoor sê mevrou Mostert behoort nou ’n rustiger lewe te hê. ’n Hyser is ingebou sodat sy nie meer met die trap na die derde vloer hoef op te klim nie. Sy het ’n gerieflike woonstel op die grondvloer, en die prefekte maak beurte om hier bo diens te doen. Net buitekant die deur is ’n huis-telefoon sodat die prefek vinnig vir mevrou Mostert kan laat weet as daar iets met iemand skort.

Dis darem jammer Wolmarans is so ’n streng prefek. Lavrans wil sy manskappe ook graag vroeg laat opstaan soos Felix Krynauw (Dolf se elfjarige broer) en sy maats maak. Lavrans weet nie wat die groteres in die mou voer nie, maar hulle dink ook dis tydmors om te bly lê wanneer dit al lig is.

Die jongste Serfontein weet sy pa staan voor dagbreek op. Hy moet dit doen om al sy verpligtinge te kan nakom. Die skoolhoof is uniek en volg sy eie kop. Baie mense sê byvoorbeeld dis verkeerd om seuns van agt reeds kosskool toe te stuur, maar hy stem nie saam nie. Iemand wat nie reeds van jongs af daar skoolgaan nie, word later moeilik toegelaat en almal wat enigsins kan, wil graag by Keurboslaan inkom.

Lavrans dink aan sy pa, soos hy dikwels doen.

Sy ma is vriendelik en vol liefde as jy gehoorsaam is, maar baie kwaai as jy jou nie gedra nie. Dis maklik om met haar te gaan praat, al was jy soet of stout. Maar sy pa lewe ’n bietjie apart van hulle gesin. ’n Mens kan hom nie Pappa noem nie. Dit klink net verkeerd.

Die hoof verskyn selde aan tafel. As hy ontbyt toe kom, is hy baie stil; nogtans is daar soms ’n glimlag in sy streng oë wanneer hy na hulle ma kyk, asof hy en sy ’n geheime grappie deel. As een van die kinders slegte tafelmaniere het, praat hy nie daaroor nie. Dis hulle ma wat die skuldige aanspreek, maar eers later sodat hulle pa dit nie hoef te hoor nie.

Dikwels verlaat die hoof die tafel voor die ander omdat hy so besig is. Dan sê hy altyd: Verskoon my asseblief, en soms stap hy om die tafel om verby sy vrou se stoel te loop. Partykeer neem hy haar hand en druk dit vir ’n oomblik teen sy lippe. Die res van die dag sien sy hom dan nie weer nie.

Doktor Serfontein straf sy kinders nooit nie en hy liefkoos hulle ook nie, maar nogtans het hulle hom eindeloos lief. Die gesin se tweede oudste seun, Richard, wat reeds op universiteit is, is die een by wie Lavrans die meeste aandag kry. Onlangs toe hy Lavrans in sy arms vasgehou het, het hulle pa gefrons, maar Richard het net op sy kalm manier gesê: ’n Kind het dit partykeer nodig.

Die hoof was nie kwaad nie. Dit het byna gelyk of hy wou glimlag. Dis vir Lavrans buitendien altyd mooi hoe sy pa en Richard net met hul oë ’n hele gesprek kan voer. Richard en Lavrans is blond soos hulle ma, maar hul oë is albei swart soos hulle pa s’n. Sulke oë kan darem baie dinge sê, dink Lavrans. Hy weet natuurlik nie hoeveel daar in sy oë gelees kan word nie.

Die jongste Serfontein is altyd baie tevrede wanneer alles tuis mooi glad verloop. As daar soms moeilikheid is, spring sy hart soos ’n voël in ’n kou rond en hy kan nie lekker eet of slaap tot daar weer vrede is nie.

Daar begin Wolmarans nou uiteindelik roer.

Die klok vir opstaan gaan netnou lui.

Aan die ander kant van die gebou, op die tweede verdieping, gooi die onderhoofseun sy komberse af en staan moeisaam op wanneer die klok skril lui.

Pieter Loggenberg is groter as omtrent enige ander seun van sy ouderdom, en is reeds oral in die land bekend as ’n sportman. Nogtans verg dit wilskrag om op te staan. Daarvan het hy gelukkig ook meer as genoeg. Doktor Serfontein het hom en drie ander seuns, Alberts, Verryne en Logan, etlike jare gelede uit verbeteringskole gehaal en hierheen gebring om te sien wat Keurboslaan se geleenthede vir hulle kan doen.

Al vier seuns kom uit erg behoeftige gesinne en het ’n kriminele rekord gehad. Alberts het as kind al aan ’n gevaarlike bende behoort. Maar omdat die vier besonder intelligent is, is hulle gekies vir die eksperiment wat ’n groot sukses was. Loggenberg se pa is onlangs oorlede nadat hy duur mediese behandeling gratis by die hoof se broer gekry het. Nou het doktor Serfontein mevrou Loggenberg na Keurboslaan laat kom en ’n huis vir haar laat regmaak. Sodra sy effens herstel het ná haar man se lang lyding, kom sy die skool se koshuismoeder help. Pieter sal vir sy skoolhoof baie meer doen as om net op te staan en sy daaglikse pligte aan te pak.

Toe-toe, julle! jaag hy die ander sewe in die kamer aan. ’n Paar seuns roer onwillig onder die appelgroen komberse.

Loggenberg draai om en kyk in die spieëltjie bo sy wasbak.

Deksels, sê hy vies terwyl hy sy skeergoed uithaal. Soos party van die skool se sewentienjariges moes hy ook onlangs begin skeer. Omdat sy hare donker is, moet hy dit elke dag doen, terwyl Brian Spaulding, die blonde hoofseun, net elke paar dae van ’n ligte dons ontslae hoef te raak.

Loggenberg skeer gou en tog sorgvuldig, soos hy alles doen.

Dan kyk hy weer om na die jongeres. Komaan! sê hy.

Hy gaan pluk ’n paar se komberse van hulle af.

Aag, man, steun Berrie, die hoof se derde seun. Jy’s wreed, Pog!

Ja, ek is wreed orraait! sê Loggenberg in sy stem wat deesdae so diep en gekultiveerd soos die hoof s’n klink. Hy hou daarvan om soms met daardie stem en aksent ’n platvloerse uitdrukking te gebruik. Ek smyt nie net jou komberse op die vloer nie; ek gaan ook sorg dat jy jou bed behoorlik opmaak, pleks van net regtrek.

Die ander begin ook opstaan.

Haai! skree klein Felix Krynauw skielik so vrolik soos ’n haantjie wat die dag sien breek. Ons hoef nie beddens op te maak nie. Ons gaan vir die langnaweek huis toe! G’n wonder ek het so vas geslaap nie.

Dis waar, sê Loggenberg. Vou alles netjies op en los die lakens en kussingslope aan die voetenent van die bed sodat dit later na die washuis gevat kan word.

Ons hoef nie eens vanoggend enige oefening te doen nie! lag die swartkop Rex Wienand, wat ook sestien is, nes sy neef Berrie.

Gaan vat ’n koue stort, sê Loggenberg. Jy bly op skool, want dis meer pret as om by ooms en tannies te gaan kuier, maar jy en Manlius sal af en toe by doktor-hulle gaan eet, en julle gaan nie vuil soontoe nie … Ek moet loop. Komaan, kêrels.

Op pad na die storte loop hy die hoofseun raak.

Haai daar, Pog, groet Brian Spaulding. My spul wil hulle nie roer nie … Klaar geskeer? Kyk hoe netjies lyk so ’n ou!

"Ja, nè? Sodra ek uit die skool is, steek ek my bakkies agter