Φιλοσοφία στη σκιά του πολέμου

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

ΣΤΗ ΣΚΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ

Πρώτη έκδοση: 2006

Επιμέλεια έκδοσης:

ΕΚΔΟΣΕΙΣ IMPRESS

Τηλ: 210 4116695, 210 4121080

www.impress.com.gr

email: info@impress.com.gr

smashwords edition

Διεύθυνση Συγγραφέα:

ΜΑΡΚΟΣ Δ. ΣΥΝΟΔΙΝΟΣ

17 Νοεμβρίου 60

Τ.Κ. 17455 - Άλιμος

Τηλ: 210 9889716

ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

ΜΙΑ ΕΝΔΟΝ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΣΤΟ ΕΡΓΟ

«ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΣΤΗ ΣΚΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ»

ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ ΜΑΡΚΟΥ ΣΥΝΟΔΙΝΟΥ.

Γράφει ο ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΤΣΟΥΤΑΚΟΣ

τ. Πρόεδρος της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών

Το νέο έργο «Φιλοσοφία στη σκιά του πολέμου» του ποιητή και πεζογράφου Μάρκου Συνοδινού παρουσιάζει ως κύριο και ουσιαστικό του στοιχείο μια ιδιαίτερη και χαρακτηριστική ιδιοτυπία. Ανήκει στη σφαίρα του φιλοσοφικού στοχασμού τής διερευνητικής αναζήτησης των κορυφαίων αξιών και αναφαίρετων ιδανικών, της ζωής.

Πράγματι. Ο συνήθης εύλαλος λόγος του στην ποιητική δημιουργική του οιστρηλασία και ο γνωστός εύμολπος αφηγηματικός του λόγος στην πεζογραφία του, έχουν παραχωρήσει τη θέση τους στην αποτύπωση τής έκφρασης ενός νέου λόγου του λόγου, της φιλοκαλίας, μιας ενοραματικής θέασης, προσέγγισης αλλά και θεώρησης και μελέτης των στοιχείων εκείνων τής ζωής, που αποτελούν τη ρίζα τής σύνθεσής της, που έχει ως απαρχή και κατάληξη πάντα, το Γνώθι σ’ αυτόν του πατέρα της διαλεκτικής και της σοφίας, του φιλόσοφου τής Ελληνικής Αρχαιότητας Σωκράτη!

Αλλά πόσο δύσκολο είναι το εαυτόν γνώναι όπως τόσον εύστοχα αναφέρει ο Θαλής ο Μιλήσιος! Τούτο άλλωστε, αποτελεί και τον πυρήνα τής ζωής του ανθρώπου. Και ας μην ξεχνάμε, ότι ο Πλούταρχος αναφέρει, ότι ο Απόλλωνας υποδεχόταν στους Δελφούς κάθε επισκέπτη και του απηύθυνε χαιρετισμό με το ρητό εαυτόν γνώναι, που το θεωρούσε ισότιμο - ίσως και Πρώτο - εκείνου, του χαίρε.

Και πολύ σωστά ο Μάρκος Συνοδινός το επισημαίνει. Γιατί ασφαλώς, εδώ έγκειται και η σοφία τής ζωής. Και ας μην ξεχνάμε, ότι ο συγγραφέας του βιβλίου αυτού, «Φιλοσοφία στη σκιά του πολέμου», τη σοφία τής Ελληνικής Αρχαιότητας επιδιώκει να καταδείξει και να υπογραμμίσει, με την κατάληξη και την εξαγωγή των αναλλοίωτων και αμετάθετων - στη ροή των αιώνων - συμπερασμάτων. Και ευσχήμως και επαγωγά, οδηγεί τα βήματά μας στο ναό της σοφίας και να καταλήξουμε έτσι στην ακαταμάχητη αλήθεια του Μενάνδρου, ότι: «Σοφία δε, πλούτου κτήμα τιμιότερον». Και για να έλθει κατά τους νεότερους χρόνους, ο μέγιστος των Γερμανών ποιητής Γκαίτε, το 1780 να αναφωνήσει:

«Σοφία, υπάρχει μόνον στην αλήθεια» ταυτίζοντας έτσι τη σοφία με την αλήθεια, σε αναπόσπαστη και αδιαίρετη έννοια τής ανθρώπινης ύπαρξης.

Σοφίας λοιπόν καταστάλαγμα, αποκομίζουμε από το βιβλίο τούτο του Μάρκου Συνοδινού. Ένα βιβλίο, που όπως σημειώνει ο συγγραφέας του, το εμπνεύσθηκε την εποχή του πολέμου τής Αμερικής και των συμμάχων της στο Ιράκ το 1990-1991, προκειμένου να ελέγχουν την εκμετάλλευση των εκεί πετρελαίων.

Όμως ο Μάρκος Συνοδινός με το βιβλίο του αυτό, προσεγγίζει με φιλοσοφική κριτική διάθεση και θεώρηση και αναδεικνύει, με μια προβεβλημένη προοπτική και άλλες εκφάνσεις και έννοιες της ζωής. Της ζωής, που κατά τον συγγραφέα Εμμανουήλ Ροΐδη [1835-1904). «Η ζωή είναι πάλη, εις την οποίαν διακινδυνεύεις το παν δια να κερδίσεις το τίποτε».

Αλλά και ένας άλλος ακόμη αριθμός θεμελιακών της ζωής αξιών, επικαλύπτουν σε μέγα εύρος τις σελίδες του βιβλίου του και μετά φιλοκαλίας και λόγον κριτικόν, θεωρούνται και σε βάθος ερευνώνται και αναλύονται, σε κάθε διάστασή τους.

Θίγει λοιπόν ο συγγραφέας στο βιβλίο του, έννοιες και αξίες αιώνιες, περί τής ζωής, όπως:

- Ο Θάνατος

- Η αλήθεια

- Ο άνθρωπος

- Η γνώση

- Η αυτογνωσία

- Η ωραιότητα

- Το εαυτόν γνώναι.

Και όλα, αυτά, τα μεγάλα Θέματα, θεώνται και προσεγγίζονται από τον συγγραφέα, στο πολυσέλιδο βιβλίο του «Φιλοσοφία στη σκιά του πολέμου», κατά τρόπον σπουδαίον και με ξεχωριστή ενδελέχεια. Βεβαίως, δικαιολογημένα υψώνονται στο βιβλίο αυτό, τα εύλογα ερωτήματα:

Τι είναι ο Θάνατος;

Μήπως είναι η πύλη, αλλά και η κλίμαξ, η μετάγουσα στη ζωή όπως ισχυριζόταν ο Άγγλος θεολόγος και φιλόσοφος Βάκων, ή μια πανίσχυρη παγκόσμια αλήθεια, κατά τον επίσης Άγγλο διάσημο συγγραφέα Ντίκενς; Καμία απάντηση, έως σήμερα, δεν στάθηκε αμετάκλητα οριστική και αναμφίβολη. Συμμεριζόμαστε, συνεπώς, στο μέγα τούτο θέμα, την όλη θέση και του ίδιου του συγγραφέα. αλλά και την προβαλλόμενη από τής πλευράς μας άποψη.

Έπειτα θα πρέπει να ομολογηθεί ότι κάποιες έννοιες και αξίες που αναφέρονται στη ζωή, θα είναι πάντα πολυδιάστατες και δυσερμήνευτες, όταν καλούμεθα να αποφανθούμε γι’ αυτές. Και σωστά ο Μάρκος Συνοδινός, επικαλείται κάθε σοφή γνώμη του κάθε σοφού, που έχει αποφανθεί στα θέματα, Αλήθεια, Άνθρωπος, Γνώση, Αυτογνωσία.

Κλείνοντας τη σύντομη αυτή ένδον επισκόπηση στο έργο του συγγραφέα, θα πρέπει να επισημάνουμε την άκρως ενδιαφέρουσα αναφορά του, στον βασιλιά Φίλιππο πατέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, όπου σύμφωνα με τους ιστορικούς, είχε διατάξει τους αυλικούς του να του υπενθυμίζουν κάθε πρωί: «Φίλιππε ενθυμίσου ότι είσαι ΑΝΘΡΩΠΟΣ».

Αυτό, προφανώς, είναι και το καίριο μήνυμα, που θέλει να μας γνωρίσει ο Μάρκος Συνοδινός με το νέο του έργο «Φιλοσοφία στη σκιά του πολέμου».

Τι άλλο, ασφαλώς, καλύτερο και μεγαλύτερο από αυτό το μήνυμα;

Και βέβαια εμείς, ασμένως πάντα το επικροτούμε!...

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΤΣΟΥΤΑΚΟΣ

Δημοσιογράφος - Λογοτέχνης.

τ. Πρόεδρος της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών.

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

ΣΤΗ ΣΚΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ.

Rabich Saudi Arabia 26-8-1990

ΕΙ ΜΗ ΟΙ ΦΙΛΟΣΟΦΟΙ ΒΑΣΙΛΕΥΣΩΣΙΝ ΕΝ ΤΑΙΣ ΠΟΛΕΣΙΝ Ή ΟΙ ΒΑΣΙΛΕΙΣ ΦΙΛΟΣΟΦΗΣΩΣΙΝ ΓΝΗΣΙΩΣ ΤΕ ΚΑΙ ΙΚΑΝΩΣ και ΤΟΥΤΟ ΕΙΣ ΤΑΥΤΟΝ ΣΥΜΠΕΣΕΙ ΔΥΝΑΜΙΣ ΤΕ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ, ΟΥΚ ΕΣΤΙΝ ΚΑΚΩΝ ΠΑΥΛΑ ΤΑΙΣ ΠΟΛΕΣΙΝ.

(Πλάτων).

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟΝ

Βρισκόμαστε προς το τέλος του εικοστού αιώνα και όλοι είμαστε γεμάτοι αμφιβολίες για το τι έρχεται από το μέλλον. Κανένας δεν έχει τη βεβαιότητα και κανείς δεν γνωρίζει, που η ζωή θα οδηγηθεί μέσα σε λίγα χρόνια. Η πρόοδος που ζούμε προχωρεί με τεράστια άλματα. Αυτό είναι το μόνο βέβαιο, το μόνο φανερό. Πρόοδος πάνω σε πύρινα άλογα που καλπάζουν ακάθεκτα κι από τα ρουθούνια τους βγαίνει φωτιά. Πρόοδος που καμιά σχοινένια σκάλα της λογικής δεν κατορθώνει να την φθάσει και να την αναλύσει, όσο ψηλά ή χαμηλά κι αν αιωρηθεί. Πρόοδος που ξετινάζεται όλο και πιο μεγάλη και σαν μια αόρατη φοβερή Θεά, με σιδερένια χέρια, μεταθέτει και αλλάζει τα πάντα στο πέρασμα της. Πρόοδος που καθρεφτίζει το δέος στα αβυσσαλέα βάθη που έχουν οι χαράδρες της. Πρόοδος που φέρνει μαζί και το ξέφρενο τρέξιμο των ανθρώπων στο κατόπιν της. Μία, μία χώρα, πιάνεται από το σχοινί της και αρχίζει να τρέχει πίσω από το δυνατό, μα και φοβερό άρμα της που το σέρνουν χιλιάδες εφευρέσεις, τις οποίες πρέπει ο κάθε λαός να τις γνωρίσει και να τις ακολουθήσει.

Πρόοδος που αποδιώχνει κάθε παλιά συνήθεια και αξία που την κάνει να φαίνεται ξεπερασμένη και σχεδόν εκτός εποχής. Δύσκολο να το συλλογισθεί άνθρωπος πως θα είναι η ζωή μετά από λίγα χρόνια. Σύννεφα φαίνονται να καλύπτουν τη ξάστερη ομορφιά της ξεγνοιασιάς και της γαλήνης που έχει η ευτυχία και ακόμα πιο πέρα, την πορεία της φυσιολογικής ζωής.

Σύννεφα βαριά πάνωθε μας δείχνει ο ορίζοντας και εξελίξεις ακραίων καιρικών φαινομένων, ως τώρα αγνώστων. Χωρίς ιδανικά πολλοί νέοι άνθρωποι, σχεδόν χαμένοι σε μια παραζάλη προγραμμάτων και προγραμματισμών, βλέπουν αβέβαιο το μέλλον τους, αν εξαιρέσουμε μια μερίδα ατόμων που δεν φαίνονται να έχουν ανησυχίες πιο σταθερά πατώντας. Πρόοδος που έχει τη μορφή αφηνιασμένου αλόγου.

Πρόοδος που σέρνει στα δίχτυα της σχεδόν όλους τους λαούς, ακόμα κι εκείνους που προτιμούν να ζούνε σ’ ένα Μεσαίωνα εξευγενισμένο, μα χωρίς να απουσιάζουν τα φαινόμενα του φανατισμού. Καλοστεκούμενη και υποστηριζόμενη από όλους μεγαλώνει σαν ένα τεράστιο θηρίο, που το ύψος του είναι τόσο μεγάλο, ο όγκος του τόσο πελώριος, ώστε η σκιά του λίγο ακόμα και θα μας κλείσει όλους μέσα. Η ανθρώπινη γνώση δεν έχει ακόμα συνειδητοποιήσει τι ακριβώς κλείνει μέσα της αυτή η αλματώδης δυνατή και συνάμα φοβερή πρόοδος. Ο αριθμός των εγκληματιών και των φρενοβλαβών συνεχώς αυξάνεται. Κοινωνική αναστάτωση. Ο ανερχόμενος πολιτισμός προκαλεί και την ανάπτυξη των αρρωστημένων στοιχείων, της νεύρωσης, της εγκληματικότητας, αφού ο άνθρωπος βρίσκεται σε τέτοια ψυχολογική καταπίεση. Ποιος μπορεί να προσδιορίσει μέσα σε λίγες δεκαετίες πως θα μοιάζει η φωνή των ανθρώπων κάτω από τον φοβερό αυτό ίσκιο του πολυκέφαλου και πολύ προοδευμένου, φοβερά γιγαντωμένου θηρίου, γιατί η πρόοδος έτσι φαίνεται να μοιάζει, απλώνοντας τα πλοκάμια της και αποσπώντας και το τελευταίο κομμάτι της ηρεμίας της ανθρώπινης ψυχής; Πρόοδος λοιπόν η πιο μεγάλη που παρουσιάστηκε ποτέ στον πλανήτη μας. Ο άνθρωπος και η ζωή γενικά σιγά, σιγά, στο απόσπασμα. Τα πάντα κάτω από την σοφία των αριθμών, τον δε στοχασμό, του τι θέλει η ανθρώπινη ψυχή, δεν το βλέπει ο προοδευμένος κόσμος παρά σαν κάτι το ξεπερασμένο, κάτι που ανήκε στο παρελθόν και σε όσους γνώριζαν λίγα και νόμιζαν πως έμαθαν πολλά. Διπλό το λάθος. Η φωνή των πολλών είναι σαν μια νότα που από πίσω έχει απόηχο της ξεκούρδιστης ή παρατεντωμένης χορδής, που δεν μετέχει στην καθαρή έκφραση του ήχου, αλλά υποδηλώνει την αμηχανία, ή την καταπίεση.

Κρατούμε στα χέρια μας τα πιο απόκρυφα μυστικά της φύσης. Αν αυτό είναι η βοήθεια μας θα μεγαλουργήσουμε. Αν όχι, τότε θα βαδίσουμε προς την αυτοκαταστροφή. Και αν αυτό το αντιληφθούμε νωρίς, τότε έχουμε το χρόνο με τη λίγη στοχαστική σύνεση που διαθέτουμε ακόμα, να προφθάσουμε αυτό το μοιραίο, που μοιάζει σαν να μας τιμωρούν οι ουρανοί για την απληστία μας, που αποκτήσαμε μια τέτοια απόκρυφη γνώση και δεν την οδηγήσαμε προς μία μεγάλη και μεγαλουργούσα πρόοδο, προς το γενικότερο συμφέρον, της ζωής της φύσης και της αρρωστημένης ισορροπίας, του ταλαίπωρου διαστημόπλοιου που είναι η γη και πάνω του κι εμείς ταξιδεύουμε από το Άλφα της ζωής μας, ως το Ωμέγα του κύκλου μας.

Αν ζούσαμε εκατό χρόνια πίσω και διαβάζαμε τα βιβλία του Ιουλίου Βερν, θα τα θαυμάζαμε για την περιγραφή της περιπλάνησης του ανθρώπου πάνω στη γη, κάτω από το νερό και στο αχανές του ουρανού. Σήμερα όμως (που δεν συζητούμε πολλά για βιβλία), βλέπουμε ότι η σκέψη του είχε τρέξει μακριά στον αγέννητο χρόνο, είχε νοερά ταξιδέψει μαζί με τους σημερινούς ανθρώπους και είχε περιγράψει στο χαρτί, αυτά που η μούσα του έφερε μέσα στο πενταδάκτυλο κερί του, για να οραματιστούν οι στοχαστές των ερχομένων γενεών και δειλά, δειλά να τους προϊδεάσει για τα μελλοντικά των ανθρώπων έργα. Γιατί άραγε;

Χωρίς να παραγνωρίζουμε τη μεγάλη προσφορά της προόδου στην επιστήμη και πιο γενικά στην τεχνική, στην ιατρική, στη θεραπευτική και πολλούς άλλους τομείς, τοποθετώντας το θέμα στον πεσιμισμό και με δίχως προκαταλήψεις που να απορρέουν από κάποιο άλφα ή βήτα καλουπωμένο πιστεύω, που δεν επιτρέπει στον άνθρωπο να παρατηρήσει τα γεγονότα από την αληθινή τους όψη. Χωρίς ακόμα να σταματούμε αρνητιστές της μεγάλης και με δίχως χαλινάρια αυτογνωσιακής λογικής, που να την σταματάει σε κάποιο όριο πριν δεν υπάρχει επιστροφή, βλέπουμε ότι η μεγαλειώδης μορφή της μοιάζει πύρινο από την ταχύτητα άρμα, που καλπάζει με αφάνταστη δύναμη προς τα εμπρός, χωρίς κανείς να μπορεί να προσδιορίσει, αν κατευθύνεται προς κάποιο σημείο, που εκεί θα ζήσει αλλιώς και όλη η ζωή, ή αν εμείς έχουμε χάσει κάθε έλεγχο πορείας και ταχύτητας αυτού του δυνατού άρματος και στο τέλος η φύση να υποχρεωθεί να επιλέξει μια άλλη ισορροπία, μα πιθανόν χωρίς εμάς, αφού φύγανε τα χαλινάρια από τα χέρια εκείνων που υπήρξαν οδηγοί του. Κανένας μεγάλος δεν μπορεί αυτή την ώρα να μας σκιαγραφήσει το μέλλον των επόμενων δεκαετιών. Δεν φτάνει κανενός σοφού η σκέψη να ξεπεράσει το φράγμα του αγνώστου και να κοιτάξει προς το αύριο για να μας φανερώσει ένα μήνυμα από το μέλλον.

Οραματιστές υπάρχουν πολλοί, μα οι γνώμες τους δεν συμπορεύονται. Υποστηριχτές και αρνητιστές της μεγάλης αυτής επικής πορείας επίσης υπάρχουν με εκ διαμέτρου αντίθετες απόψεις που όμως δεν μας διαφωτίζουν, δεν μας τοποθετούνε σε κάποια στέρεα ορθή βάση το θέμα. Υπάρχουν άλλοι που δεν ασχολούνται καθόλου αρκούμενοι στην καθημερινότητα. Και τέλος, υπάρχουν και εκείνοι που αμφισβητούν τα πάντα, όταν έχουν μια τόσο μεγάλη και αχαλίνωτη εξέλιξη. Για αυτούς οι ηθικές αξίες στις οποίες πίστευαν έχουν χάσει το κύρος τους και τώρα μέσα στην πρόοδο ερευνούν να μάθουν αν είναι δυνατόν να τις ξαναβρούνε, ή δεν υπάρχει πια σκαλοπάτι να σταματήσουν και να ατενίσουνε το ύψος. Όχι, το ύψος λένε, ο κατήφορος θα είναι φοβερός όταν έλθει κείνη η ώρα. Και δεν λένε άλλο τίποτα, αλλά ξανά αφήνονται μέσα στα κλειστά στεγανά τους συμπεράσματα.

Ο θεός λένε άλλοι, μια ημέρα θα τιμωρήσει την αλαζονεία των ανθρώπων, γιατί θέλουν να ξεπεράσουν της συνετής λογικής τα όρια και να ερευνήσουν τ’ άστρα. Μια όμως παραδοξότητα αντίφασης είναι, πρόοδος και τεράστια παρακμή, τα οποία ταυτοχρόνως συνυπάρχουν. Τέτοιο αντιμέτωπο πολεμιστή έχει η πρόοδος αυτές τις ημέρες, απέναντι της στέκει η παρακμή, φοβερό σκιάχτρο της ανθρωπότητας. Βαριόγδουπα τρανοδύναμα τα άλματα της προόδου, λες και κάποιος βαριοπερπατητής βασιλιάς μέσα της, την τραντάζει και την συγκλονίζει κάθε λίγο. Πελώρια σκαλοπάτια απότομα ανηφορικά που και τα πιο γυμνασμένα πόδια κουράζονται, ακολουθεί η ανοδική πορεία της επέλασης της φοβερά αυτής επικής εποχής την εφευρέσεων, που αν τις άκουγαν πριν μισό αιώνα θα λέγανε, ίσως μα απίστευτο.

Η γη στην δέση της έχει αρχίσει να ενοχλείται. Η επιφάνεια της είναι πια καμένη ή άρρωστη. Μα οι άνθρωποι προχωρούν δεμένοι πίσω από το πύρινο άρμα αυτής της εκατοντακέφαλης Θεάς, που μεγαλουργεί και κακουργεί ταυτοχρόνως, λες και θέλει να προετοιμάσει για όλα ένα πανηγυρικό διθύραμβο του θανάτου, ένα μεγαλειώδες γενικό τέλος που η ζωή, θα ξαναρχίσει πάλι μετά από το πιο μικρό της ξεκίνημα. Δηλαδή μια αναποδογυρισμένη φοβερή ισορροπία, μέσα σε αυτή την τρομερή δύναμη της ομηρικής Σκύλλας. Καίνε τα χνώτα της, τα μάτια της γεμάτα αστραπές και οι σκέψεις της χιλιάδες κύματα, αγαθοεργούν θαυμαστά ή κακουργούν ανεπανόρθωτα. Τα πόδια της από δυνατό χάλυβα, τα χέρια της από πελώρια ρεύματα, το κεφάλι της γεμάτο από υπολογισμούς και το σώμα της, λες και μεταμορφώθηκε η σφίγγα σε γνώση λέαινα, που βρυχάται τρυφερά και υπερβολικά βροντερά. Αρχή μεγάλης και άγνωστης ισορροπίας. Δεμένοι όλοι και αδύναμοι μπρος το πανίσχυρο αυτό άρμα, ακολουθούν σε όλες τις απαιτήσεις του. Και πέρα κάπου κάποιο κανόνι, θυμίζει ακόμα του ανθρώπου το ριζικό να μάχεται για κάποια αιτία από χιλιάδες χρόνια.

Αντιλαλεί ο βρόντος και τα χώματα τινάζονται στον αέρα σαν σύννεφο, πότε μόνα, πότε με κορμιά ολόκληρα ή τεμαχισμένα, αιώνιο ριζικό στο μεγάλο τραγικό θέατρο του πιο πελώριου παραλόγου. Τι κι αν πέρασαν αιώνες, τι κι αν η γλώσσα άλλαξε, τι κι αν ζούμε πολιτισμένα χρόνια, οι διαφορές των εθνών όσες φορές δεν διευθετούνται με ειρηνικό τρόπο, τότε παίρνουν τα όπλα το λόγο και οι στρατηγοί κατευθύνουν τη νίκη ή την ήττα.

Χαμός πάλι, ξανά χτίσιμο και η ιστορία άνοδος κάθοδος, δυνατά έθνη σε ζωτικότητα, θέληση και δύναμη και μετά στην παρακμή και εκφυλισμό.

Παμπόνηρη Θεά αυτή η άσπλαχνη του τοκετού των μεγάλων ανόδων των εθνών, τούς έχει και τον αφανισμό τους έτοιμο στο γύρισμα του χρόνου. Θεά δυνατή, μα και εκδικήτρα που παίζει έχοντας για πιόνια τους ανθρώπους και σκακιέρα τις εθνικότητες. Εκεί μέσα αναπτύσσονται, φουσκωμένα μυαλά, που θα μπορούσαμε να πούμε ότι, έκλεψαν τη γνώση των σοφών και την μεταβάλανε σε έκτρωμα μιας τερατογεννημένης Σκύλας, που με εκατό κεφάλια και στόμα με φοβερά δόντια διπλά και τριπλά καταβροχθίζει τους ανθρώπους για να χορτάσει αίμα.

Γωνιές της γης που δεν έχουνε ποτέ γνωρίσει τι είναι πόλεμος υπάρχουν ακόμα και αν τύχει κανείς και περάσει από ένα τέτοιο τόπο που δεν αλληλοσφάχθηκαν άνθρωποι και η ψυχή του δεν έχει βάρη πολλά, νιώθει την γαλήνη που υπάρχει στο αλαφροΐσκιωτο εκείνο μέρος. Εκεί δεν ξεψύχησαν τραυματίες, εκεί δεν ήχησαν ιαχές θανάτου, εκεί η γη δεν έκλαψε, δεν ντράπηκε για τα παιδιά που ζούνε πάνω στο κορμί της. Αν έτυχε κάποιος στοχαστής να συναντήσει ένα τέτοιο τόπο, οπωσδήποτε θα θέλησε εκεί να κατοικήσει έστω και ερημίτης, Ένα μεγάλο πελώριο γιατί; Τι είναι πιο μεγάλο και γιατί; Να ζήσει ο άνθρωπος ήρεμα και κάποτε να κλείσει τα μάτια στον στερνό ύπνο, ή να δεθεί πίσω από το άρμα της μεγάλης όπως συνήθως λέγεται προόδου και να μην καταλάβει τι είναι ζωή;

Άλλο βέβαια τα κατά συνθήκη λεγόμενα χρυσωμένα ψεύδη, τα οποία μας μιλάνε πως μας κάνουν πολιτισμένους κι άλλο η γνησιότητα και η ακεραιότητα της ψυχής του ανθρώπου, που δυνατή και αμάθητη στην υποκρισία, πολλές φορές μπορεί να χαρακτηρίζεται σαν μεσαιωνική ή με δίχως τρόπους, ή και ακόμα για να το πούμε μια και καλή χωρίς πέπλο υποκρισίας, που μετασχηματίζει χαρακτήρες και πάθη που παρουσιάζονται σε διάφορες διαδοχικές μορφές,λόγω της καταπίεσης και του ανελεύθερου της εκφράσεως του λόγου. Κοντολογίς γεγονότα, άνθρωποι που φανατίζουν, ναρκώνοντας την λογική και θέτοντας πέπλο στα μάτια των άλλων για να μην βλέπουν, αποφασίζουν τις πορείες των εθνών στην χαραυγή, στο μεσημέρι ή στο λυκόφως που φέρνει την νύχτα. Άγνωστο το αρχικό αίτιο και βαθιά κρυμμένο να μην γνωριστεί, ενεργεί ύπουλα, ασυνείδητα και οι άνθρωποι ακολουθούν την πορεία του. Το που πηγαίνουν μόνο αυτό δεν συλλογίζονται και ούτε και θέλουν να αντιμετωπίσουν την αλήθεια, γιατί δεν βρίσκουν άκρη στην αβυσσαλέα αυτή χαράδρα που η ζωή κατρακύλησε και μας είναι τελείως άγνωστο που είναι το τέρμα της, τι στροφές έχει μέσα και τι πεπρωμένα ανταμώνομε στην διέλευση της στις πορείες των χρόνων.

Αν η μεγάλη διηγήτρα ή ιστορία, που αφήνει την αλήθεια να λέγεται και δεν παρουσιάζεται με καθορισμένο τρόπο, για να προσανατολίζει και να προδιαθέτει τους ανθρώπους με άλφα ή βήτα συναισθήματα και έναντι των πραγματικοτήτων, δηλαδή δεν τους φανατίζει παρακμάζοντας την ελευθερία του λογίζεσθαι, πεθαίνοντας έτσι μέσα τους το ανώτατο και αγιότατο του νόμου του ορθώς διανοείσθαι, τότε οι άνθρωποι δημιουργούνται ελεύθεροι και χωρίς μίση, για τους άλλους. Αν η παιδαγωγοί ουδέτερα παιδαγωγούν τα παιδιά, προσπαθώντας να βοηθήσουν την αγνότητα που η παιδική ελευθερία εκφράζει, αντί να τους λένε πρέπει και να τους γεμίζουν το μυαλό με κανόνες καλής συμπεριφοράς, τότε ο αυριανός άνθρωπος δεν θα έμοιαζε με μια τεντωμένη χορδή που αν την αγγίξεις επιδέξια, αλλάζει ήχους. Θα ήτανε μια δυνατή γενεά καθαρή χωρίς φόβους και προκαταλήψεις δίχως μίση και πάθη.

Καλώς ή κακώς, οι λαοί διαφοροποιούνται και αλλάζουν αξίες αναλόγως τους αρχηγούς και σοφούς που έχουνε για να τους καθοδηγήσουν μέσα στην πορεία που ονομάζομε ζωή. Αυτοί που οδηγούν αν δεν είναι οι πιο ικανοί, οι περισσότερο ευρύνοες, τότε αλίμονο στον λαό που τους ακολουθεί γιατί συσπειρώνουν μόνο αυτό που λένε κράτος και λένε, εμείς είμαστε ο λαός, ενώ ο παρατηρητής λαός βλέπει με δυσφορία και με αμφισβήτηση αυτά τα κατεστημένα, παρακμασμένης πια πολιτικής λόγια που δεν οδηγούν προς κορυφές μιας κάποιας αναδημιουργίας, δεν ξυπνούν την δύναμη και θέληση για δράση στους ανθρώπους, αλλά τους αφήνουν στον μαρασμό χωρίς να λογαριάζουν ότι αυτή τους η πολιτεία, αφήνει ακάλυπτη την ανθρώπινη φύση, που κάποτε θα αποφασίσει η ίδια τα πεπρωμένα της αντικαθιστώντας το σύστημα με κάποιο άλλο πιο εκπροσωπευτικό, των πεπρωμένων τους.

Ζούμε σε μια εποχή που ο φιλόσοφος μοιάζει αποδιοπομπαίος τράγος, γιατί υπερισχύει η κατά μια βάση ψευτοευγένεια και κατά μια άλλη ή ψευτομεγαλοφυία και ο κόσμος γελάει σε αυτές τις παρουσιάσεις με χλωμή και μουδιασμένη έκφραση, καταπατημένης ψυχής μέσα στα σπλάχνα της ελευθερίες της. Και αν θελήσει κάποιος να καταδικάσει ή έστω να αμφισβητήσει αυτά τα κατεστημένα, συνήθειες και αρχές ηθικές που σκοτώνουν κάθε ηθικό στερέωμα και αποπροσανατολίζουν ακόμα και τις δυνατές γενεές, το πιο πιθανόν θα είναι, να τον ακούσουν για λίγο και να τον μετατρέψουν παραβάτη κάποιας ασέβειας έναντι της ανθρώπινης ελευθερίας του συνόλου, κάπως καθώς και ένας μεγάλος γερο δάσκαλος ήπιε το πικρό ποτήρι με το κώνειο ως τίμημα της διαλεκτικής διδασκαλίας του, που έσπρωχνε τον συνομιλητή του να στοχαστεί τι λέει. Ζούμε λοιπόν σε μια εποχή που ανεβαίνει συνεχώς η άξια της οχλαγωγίας, της υποτίμησης της ελευθερίας του λογισμού, ενώ την ίδια ώρα λέμε ότι αυτό ζητούμε; Πολλοί υπερασπιστές της ατέλειας, εύκολα δολοφονούν εκείνον που αρνείται από ανωτερότητα, να υπηρετήσει το ψεύδος.

Ο αιώνας μας μοιάζει από πλευράς καθομιλουμένων, σαν μια εποχή που τα πιο συζητούμενα θέματα είναι τα κάθε λογής μικρογεγονότα που κατακλύζουν τον πνευματικό μας κόσμο και πολλές συζητήσεις μας δεν ξεπερνάνε το ένα και πενήντα ύψους μέτρου λογικής λόγου χάρη. Ελάχιστοι απόμειναν που στοχάζονται βαθιά, που παρατηρούνε τα γεγονότα από μια πιο μεγάλη οπτική γωνία και με πιο πολλή υπευθυνότητα. Οι παραμικρές αιτίες φέρνουν αμέσως την τάση του εκνευρισμού και οι περισσότεροι άνθρωποι προσπαθώντας να προφθάσουνε τα γεγονότα και προγράμματα, μοιάζουν μαγνητισμένοι από αυτή την τόσο γεμάτη τους ζωή που δεν θυμούνται ακριβώς τι θέλουν να επιτύχουν και πιο σκοπό επιδιώκουν. Δεμένοι πίσω από τη λεγόμενη υπερκαταναλωτική πρόοδο, όργανα της σχεδόν πιστά από πίστη στον πολιτισμό και ανταγωνισμό με τους συνανθρώπους, από κάποιο ενδόμυχο αίσθημα αντιζηλίας ή μνησικακίας μια και η ψυχή τους είναι πολύ βαθιά φαρμακωμένη από τον κόσμο που μεγάλωσαν και ζούνε που στο όνομα της ευγένειας, σκοτώσανε την απλότητα και την ελευθερία, στο όνομα της ευπρεπείας δολοφονήσανε το ανθρώπινο ανάστημα και η ψυχή μοιάζει σαν τιμωρημένος Προμηθέας.

Καυτά τα χνώτα του αιώνα μας δεν μας αφήνουν και της υγείας την χαρά να λέμε τουλάχιστον ότι είμαστε σε καλή σωματική κατάσταση. Σκοτεινιά λοιπόν φαίνεται φανερή και σε υπολανθάνουσα κατάσταση, μπρος το μέλλον μας το αβέβαιο. Σίγουρο το ότι εμείς έχουμε δημιουργήσει αυτή την ανυπόφορη κατάσταση, που σε λίγο ακόμα δεν θα έχομε άλλα περιθώρια για να την ανεχθούμε και εμείς οι ίδιοι με τα δικά μας τα χέρια θα την καταστρέψουμε, για να ξαναβρούμε ένα αμπέλι ένα αξινάρι μα και την ηρεμία μαζί με την υγεία μας, την ψυχική και σωματική. Δεν κάνω φιλολογία με το να λέω ότι ο κύκλος αυτός της οικοδομής προόδου, κάποτε θα κλείσει σε κάποιο γαλήνιο ερημικό σπίτι. Τρέχουμε πίσω από την πρόοδο όσο γίνεται πιο γρήγορα για να μπορέσουμε να επιβιώσουμε, ή να φτάσουμε στο τέλος μας.

Πάντα αγωνία, το τόσο πολύ συζητούμενο στην εποχή μας άγχος και τα επακόλουθα στην επίδραση της υγείας μας, δηλαδή, αρτηριακή πίεση, εγκεφαλικές παθήσεις, καρδιακές παθήσεις, στομαχικές, καρκίνοι και τελευταία ένα πιο καινούργιο φρούτο, το λεγόμενο AIDS, μαζί με τους τεχνητούς παραδείσους. Σαν να μας ακολουθούνε όλο και πιο αθεράπευτες ασθένειες, για να λιγοστέψουν τον πληθυσμό της γης, ή για να μας συνετίσουν και να μας φέρουνε να συλλογισθούμε ότι ακολουθούμε λάθος πορεία στη ζωή μας, με το να τρέχουμε συνεχώς να προφθάσουμε αυτό το πύρινο άρμα με τα πολλά σχοινιά και δίχτυα, που μας ψάρεψε και μετά μας έσυρε μαζί του να νικήσουμε. Και μετά νικημένοι μέσα στις ίδιες μας τις νίκες, να χειροκροτήσουμε φωνάζοντας ζήτω πεθαίνοντας τελευταίοι και θωρώντας τα συμβαίνοντα στην τηλεόραση.

Αργά και σταθερά στην αρχή, μετά με κίνηση επιταχυνομένη και τελευταία με τεράστια άλματα τρέχει ο δικός μας πολιτισμός, – αν έτσι μπορούμε να τον ονομάσουμε χωρίς να αδικούμε την έννοια της λέξης που είναι πορεία προς το αγαθόν το άμεινον, το άριστον – συμπαρασύροντας μαζί του και καταστρέφοντας και της νιότης μας τα όνειρα, τα πιο αγνά, τα πιο ωραία, που με πόνο βλέπουμε ότι δεν έμειναν πια, παρά κίτρινα χαλάσματα, μέσα στον τάφο τα κατεβασμένα ιδανικά.

Μοίρα που δεν έχει σύγκριση και δεν είναι δυνατόν άνθρωπος να την προδιαγράψει, φανερώθηκε μπρος του ανθρώπου τα βήματα, τον πήρε από τα δυο χέρια και κρατώντας τον γερά, τον προχωρεί προς το άγνωστο και αόρατο αυτό διάβα, που είναι σταθμευμένη η μεγάλη αμαξοστοιχία, για να χωρέσει τα πλήθη. Αν το όνειρο μπορούσε να προχωρήσει πιο μακριά από τη λογική, να κατεβεί σε τεράστια αβυσσαλέα και απόκρημνα βάραθρα, να ανεβεί μετά μεσούρανα, κοντά στης νύχτας τα γαλήνια φωτεινά αστέρια και, αν γινότανε ένα ταξίδι προς το μέλλον και μετά να επιστρέψει πίσω ο ταξιδιάρης του στοχασμού από την απέραντη θάλασσα της αιωνιότητας, τότε θα βλέπαμε ίσως και εμείς, προς τα που αυτό το ανθρώπινο πλήθος έχει γυρίσει το δρόμο του σέρνοντας μαζί του ολόκληρη τη ζήση.

Φουρτουνιασμένη θάλασσα της απεραντοσύνης και μέσα εκεί σαν μια μικρή φελούκα, παραδέρνει η ανθρωπότητα γεμάτη διχασμούς, πρόοδο και τις λεγόμενες θυμωμένες ηθικές αξίες, τις πίστεις εκείνες, που είναι οι χειρότεροι εχθροί της αλήθειας, ακόμα κι από τα ψέματα. Αρμενίζει πάνω στα πελώρια κύματα του λάθους, ανεβαίνει, κατεβαίνει και κάθε στιγμή κινδυνεύει. Εκεί μέσα κάθε λογής γλώσσα ακούγεται να καλεί κάποιο άγνωστο Θεό για την βοήθεια του και να καταστρέψει τους εχθρούς. Και επειδή τα ίδια σχεδόν λένε οι πιο πολλοί αν ακούσει ο Θεός, θα πρέπει να αρχίσει από τον καθένα που γυρεύει να εκδικηθεί ο Θεός τους εχθρούς του και να ανυψώσει μονάχα εκείνο και όσους αγαπά. Από όλες τις αιρέσεις περίπου έτσι βγαίνει η παράκληση, προς το Θεό που προσφέρει το φως του σαν τον ανατολίτη ήλιο, που οι αχτίδες του και τον φονιά ζεσταίνουν. Παραμελημένη και σαν γριά η αλήθεια διωγμένη από τους δασκάλους της έχει ξεγράψει την ελπίδα πως ανθρώπινη λογική του καιρού μας, μπορεί να ξεφύγει από το παρόν που ζει και να γυρέψει να βρει την μεγάλη αυτή δυνατή κορφισμένη πάνω στις πιο ψηλές βουνοκορφές μεγάλη της δημιουργίας μητέρα. Αν έστω και λίγοι την ατενίζουν λίγο, εξακολουθεί να παραμένει και να παρουσιάζεται στην γλώσσα τους, μα μόνο θαρρώ για να καταδικάσει λάθη, πάθη και ψεύδη. Δηλαδή έρχεται να παρουσιαστεί σαν την θεότητα που κοιτάζει πάντα με ζυγαριά της δικής της νοημοσύνης.

Μέσα στα δικά μας δημιουργήματα της λογικής μας, συμπεράσματα βασιζόμενα συνήθως στην γνωστή μέση δοκιμασμένη πορεία, προχωρούμε με κουρασμένα βήματα και βαριά πόδια, ζητώντας την διέξοδο που θα μας βγάλει στον ανθισμένο κήπο εκεί που η ομορφιά της γαλήνης κατοικεί αιώνια. Μπρος της σαν σύμβολο τα κρίνα τα λευκά και στα χέρια της κρατεί από ένα χρυσό δαχτυλίδι, αναμένοντας τον άνθρωπο που θα του χαρίσει το ένα. Για χρόνια εκεί καρτέρι έστησε προσμονής και ακόμα είναι ανικανοποίητη. Αιτία; Χίλιες κι άλλες δέκα χιλιάδες που στημένες σαν εμπόδια δεν αφήνουν ή δεν μπορεί να καταργηθούν από τους σοφούς που χαράζουν τον δρόμο στους λαούς, ώστε να τους φέρουν σε άλλες στράτες απαλλαγμένες από τα σημεία της παρακμής. Κι η όμορφη άγνωστη παραμένει, αφού δεν αναζητούν οι άνθρωποι την έρευνα μέσα στον εαυτό τους, αλλά έξω από αυτόν φωνάζουν και διαμαρτύρονται για το άδικο που τους γίνεται. Η καλή πλευρά της ζωής καταπατείται και τα μεγάλα ιδανικά εν ονόματι κάποιας ηθικής ξεθωριάζουν όταν η παρακμή των λαών, προχωρεί στο ηλιοβασίλεμα και τα έθνη λίγο πολύ δεμένα, το ένα πιο γρήγορα το άλλο πιο αργά, ακολουθούνε την πορεία προς την κατιούσα εκεί που το ριζικό, τέλος τους φτάνει. Αλίμονο που δεν έχομε να πούμε για κάτι πιο ωραίο, κάτι το πολύ διαφορετικό από μια πεσιμιστική φιλοσοφία αντικρίζοντας την ανθρωπότητα από ένα μεγεθυντικό φακό, που μας επιτρέπει να βλέπομε την τραγική ειρωνεία που έχει μέσα η καταπάτηση της αρετής από μια λεγομένη αρετή, το θάψιμο της αλήθειας από μια λογική περιορισμένη.

Της καλής και ελεύθερης έκφρασης το καλοκάγαθο συμπέρασμα, να μπαίνει στο μνήμα για να υπερισχύσει η φιλαρχία ή φιλαυτία, ο εγωισμός του ανθρώπινου απόλυτου, όχι στην γνώση και να βγει από μέσα του το κρυμμένο φαρμάκι των δικών του απωθημένων. Έρημος ο δρόμος προς την αλήθεια τον φέγγει το χλωμό φως του φεγγαριού μα η στράτα είναι μοναχική, ή, με ελάχιστους στρατοκόπους. Και αυτό είναι και το πιο μεγάλο σημείο παρακμής, γιατί δεν μπορούν να διακριθούν οι πιο μεγάλοι άνδρες, εκείνοι που θα χάραζαν μια αξιοθαύμαστη πορεία στα έθνη που από τα σπλάχνα τους θα έβγαιναν και μεγάλοι ηγήτορες εμπνευσμένοι και φιλόσοφοι, καθώς και επιστήμονες με γνώση πιο αλαφρωμένη, μα που θα είχανε και μεγάλο