Ludzki wymiar percepcji świata: zmysł wzroku

Światło

Oko jest narządem jednego ze zmysłów człowieka¹, być może nawet – zmysłu najważniejszego. Rejestruje ono skupione przez soczewkę światło padające na siatkówkę. Później doprecyzowano że rejestruje „promieniowanie elektromagnetyczne w paśmie widzialnym", a właściwie powinno się dopowiedzieć jeszcze, że widzialnym dla uśrednionego człowieka.

Ptak widzi inaczej, pszczoła widzi inaczej… UFOludek, gdyby istniał, także widziałby inaczej. Oko odbiera bardzo mały wycinek promieniowania elektromagnetycznego, co widać na poniższym diagramie, gdzie zaprezentowano (w skali logarytmicznej) podstawowy podział promieniowania na zakresy, od 0 do 10²⁵ Hz, zakres „widzialny" zaznaczony jest czerwonym paskiem².

Oko

O oku jako receptorze można pisać bardzo wiele. Ciekawa jest ewolucja oka, jak (na drodze ewolucji) mogło się wykształcić tak skomplikowane ‘urządzenie’. Ślady ewolucji oka widać jednakże w jego konstrukcji, np. fotony zanim dotrą do receptorów przechodzą przez nerw wzrokowy³.  Ale to temat na inne opracowanie; pomijam więc skupianie światła przez soczewkę, sterowanie jasnością (jak przysłoną w aparacie), obracanie obrazu⁴, i wiele tym podobnych kwestii. Nas interesuje jak oko rejestruje fotony.

Być może ze szkoły pamiętamy że siatkówka ma dwa rodzaje elementów światłoczułych – pręciki („widzenie czarno-białe) oraz czopki („widzenie kolorowe). Jak każda informacja ze szkoły, także i to jest tylko zestawem półprawd.

Pręciki to elementy bardzo czułe, ale za to szybko się „zatykające" – w normalnych warunkach one nie pracują, działają tylko czopki. Jak z jasnego pomieszczenia wyjdziemy w nocy w miejsce nieoświetlone, przez chwilę praktycznie nic nie widzimy, a po chwili obraz jest coraz wyraźniejszy. To efekt odblokowania pręcików⁵.

Nie jest prawdą również to, że człowiek posiada trzy rodzaje czopków, reagujących na trzy różne kolory (czerwony, zielony i niebieski⁶). Są bowiem kobiety, które widzą cztery barwy – dodatkowy typ czopka reaguje na barwy pomiędzy czerwonym a zielonym, przez co widzą więcej odcieni⁷.

Krzywe czułości pręcików (linie podpisane