Discover millions of ebooks, audiobooks, and so much more with a free trial

Only $11.99/month after trial. Cancel anytime.

Περιφέρεια Ηπείρου: Περιφερειακή Ενότητα Ιωαννίνων: Όπου η Ομορφιά Περισσεύει
Περιφέρεια Ηπείρου: Περιφερειακή Ενότητα Ιωαννίνων: Όπου η Ομορφιά Περισσεύει
Περιφέρεια Ηπείρου: Περιφερειακή Ενότητα Ιωαννίνων: Όπου η Ομορφιά Περισσεύει
Ebook6,743 pages38 hours

Περιφέρεια Ηπείρου: Περιφερειακή Ενότητα Ιωαννίνων: Όπου η Ομορφιά Περισσεύει

Rating: 0 out of 5 stars

()

Read preview

About this ebook

Το βιβλίο αυτό είναι ένας εγκυκλοπαιδικός ταξιδιωτικός οδηγός για το Νομό Ιωαννίνων. Συγκεκριμένα περιγράφει κάθε πόλη, κωμόπολη, χωριό, οικισμό, κ.ά. με αλφαβητική σειρά για διευκόλυνση και αναλυτικά, ώστε ο αναγνώστης να μπορεί να βρει όλες τις πληροφορίες που αφορούν ένα κεφάλαιο χωρίς παραπομπές σε άλλα.

Επίσης για διευκόλυνση το κάθε κεφάλαιο έχει χωριστεί σε μικρότερες ενότητες με διαφορετικό θέμα και περιεχόμενο η κάθε μία (π.χ. Πληροφορίες, Ιστορία, Διαμονή, κ.ά.), ώστε ο αναγνώστης να μπορεί να διαβάζει ό,τι τον ενδιαφέρει χωρίς να είναι αναγκασμένος να διαβάσει ολόκληρο το κεφάλαιο μέχρι να βρει την πληροφορία που θέλει.

Γενικά έχει γίνει κάθε προσπάθεια να βοηθήσει τον αναγνώστη στην επίσκεψή του στο συγκεκριμένο Νομό.

LanguageΕλληνικά
Release dateOct 17, 2016
ISBN9781911352358
Περιφέρεια Ηπείρου: Περιφερειακή Ενότητα Ιωαννίνων: Όπου η Ομορφιά Περισσεύει

Related to Περιφέρεια Ηπείρου

Related ebooks

Reviews for Περιφέρεια Ηπείρου

Rating: 0 out of 5 stars
0 ratings

0 ratings0 reviews

What did you think?

Tap to rate

Review must be at least 10 words

    Book preview

    Περιφέρεια Ηπείρου - Αγγελική Πλάγου

    UK

    Περιεχόμενα

    Αντί Προλόγου

    Περιφερειακή Ενότητα (π.Ε.) Ιωαννίνων

    Ιωάννινα ή Γιάννενα ή Γιάννινα

    Αξιοθέατα στα Ιωάννινα

    Δραστηριότητες στα Ιωάννινα

    Εκδηλώσεις στα Ιωάννινα

    Διαμονή στα Ιωάννινα

    Φαγητό στα Ιωάννινα

    Ψώνια-Αγορές στα Ιωάννινα

    Χωριά της Π.Ε. Ιωαννίνων

    Αβγό (πρ. Λεσιανά και Αυγό)

    Αγία Αναστασία (πρ. Πλέσια Τσαρκοβίστας)

    Αγία Βαρβάρα (πρ. Πλάβαλη)

    Αγία Βαρβάρα

    Αγία Κυριακή

    Αγία Μαρίνα (πρ. Κουσοβίτσα & Βατσουνιά)

    Αγία Μαρίνα (πρ. Ντίσπερι ή Ντίσπερη, Λυκοτρίχι)

    Αγία Παρασκευή

    Αγία Παρασκευή

    Αγία Παρασκευή (πρ. Κεράσοβο)

    Αγία Τριάδα (πρ. Μπουράτσα)

    Αγία Τριάδα

    Άγιοι Απόστολοι (πρ. Βάρβεσι)

    Άγιοι Πάντες

    Άγιος Ανδρέας (πρ. Λιβιάχοβο)

    Άγιος Γεώργιος

    Άγιος Γεώργιος

    Άγιος Γεώργιος

    Άγιος Γεώργιος

    Άγιος Γεώργιος Δολιανών

    Άγ. Ιωάννης Μπονίλας

    Άγιος Ιωάννης (πρ. Μικρό Μπισδούνι, ή Μπισδουνάκι, ή Μπισδουνόπουλο)

    Άγ. Κοσμάς

    Άγιος Κοσμάς (πρ. Κακουσιοί, ή Κακσιοί, ή Καξιοί)

    Άγιος Μηνάς

    Άγιος Μηνάς

    Άγιος Νικόλαος (πρ. Ζαραβούτσι)

    Άγιος Νικόλαος

    Άγιος Νικόλαος

    Άγιος Χριστόφορος

    Άγιος Χριστόφορος

    Αετομηλίτσα (πρ. Ντέντσικο, ή Δέντσικο, ή Γαλαταριά)

    Αετόπετρα (πρ. Σανοβό)

    Αετόπετρα (πρ. Κοσόλιανη)

    Αετόπετρα (Κάτω -)

    Αετοράχη (πρ. Κοτόρτσι)

    Αηδονοχώρι(ον) (πρ. Οστανίτσα)

    Αθαμανικά Όρη = βλ. Όρη

    Αλεποχώρι Μπότσαρη (πρ. Αλποχώρι Βότσαρη)

    Αληζότ Τσεφτλίκ, ή Αλιζότ Τσιφλίκ, ή Αληζώτ Τσιφλίκ

    Αλμπορέσι Μιστράς

    Αλποχώρι Βότσαρη

    Αλώνια Παλαιά

    Αμάραντος (πρ. Ίσβορος)

    Αμαράντου Λουτρά

    Αμαρούσιον (Νέον -)

    Άμμος

    Αμπελάκια (πρ. Κρυόβρυση)

    Αμπελάκια

    Αμπελεία ή Αμπελιά (πρ. Βοτίβιστα, ή Βωτίβιστα, ή Βοδίβιστα, ή Βοντίβιστα)

    Αμπέλια (τα) (πρ. Σίτσαινα)

    Αμπελιές

    Άμπελος (πρ. Τσίπιανη)

    Αμπελοχώρι(ον) (πρ. Σκλούπο και Κεδριάς)

    Αμφιθέα (πρ. Στρούνι)

    Ανάληψη

    Ανάληψη

    Ανάργυροι (πρ. Βράβορη)

    Ανατολή (πρ. Άγ. Ιωάννης Μπονίλας)

    Ανατολική (πρ. Λουχάνιστα, ή Λοχάνιστα, ή Λαχάνιστα)

    Ανήλιο

    Ανήλιο (Μέγα -)

    Ανθοχώρι(ον) (πρ. Δερβεντίστα)

    Ανθοχώρι(ον) (πρ. Κόπρα)

    Ανθρακίτης (πρ. Καμινιά ή Καμνιά)

    Άνω Ασπροχώρι

    Άνω Αχλαδιές

    Άνω Βερενίκη

    Άνω Βίτσα

    Άνω Ζάλογκο

    Άνω Κάμπος

    Άνω Λαψίστα

    Άνω Μουσιωτίτσα

    Άνω Παρακάλαμος

    Άνω Πεδινά

    Άνω Ραβένια

    Άνω Σουδενά ή Άνω Στούδενα

    Αραχοβίτσα ή Αραχωβίτσα

    Αργυροχώρι

    Αρδομίστα

    Άρδοση

    Αρετή (πρ. Γκρίμπιανη)

    Αρίνιστα

    Αρίστη (πρ. Αρτσίστα)

    Άρματα (πρ. Αρμάτοβο)

    Αρμάτοβο

    Αρμπορέσι

    Αρτοπούλα (πρ. Έλεζνα ή Έλεσνα)

    Αρτσίστα

    Ασβεστοχώρι(ον) (πρ. Λιόκο)

    Ασημοχώρι (πρ. Λισκάτσι ή Λεσκάτσι)

    Ασπράγγελοι (πρ. Δοβρά ή Ντοβρά)

    Ασπρόχωμα

    Ασπροχώρι(ον) (Άνω -) (πρ. Γρατσανά)

    Ασπροχώρι(ον) (Κάτω -)

    Ασφάκα

    Αυγό

    Αχέρων ή Αχέροντας Ποταμός (ή Μαυροπόταμος) = βλ. Ποταμοί

    Αχλαδιές (ή Αχλαδέες, ή Αχλαδέα, ή Αχλαδιά) (πρ. Τόσκεσι)

    Αχλαδιές (Άνω -)

    Αώος = βλ. Ποταμοί

    Βαγενίτι(ον)

    Βαδίστρα

    Βαθύπεδο (πρ. Προσβάλα, ή Προυβάλα, ή Μπουσβάλα)

    Βαλανιδιά

    Βάλια Κάλντα (Ζεστή Κοιλάδα) = βλ. Εθνικοί Δρυμοί

    Βάλτιστα

    Βαλτσινά (ή Βαλτσινιά)

    Βαλτσώρα

    Βάνιστα

    Βάξια

    Βαπτιστής (πρ. Γκούρα)

    Βάραθρα - Σπηλαιοβάραθρα - Χάσματα

    Βάρβεσι

    Βαργιάδες

    Βάρδας

    Βαρλαάμ (το)

    Βαρπόβα

    Βασαίικα

    Βασιλική (πρ. Γιάννιστα και Βασιλικό)

    Βασιλικό (πρ. Τσαραπλανά)

    Βασιλικό

    Βασιλίτσα = Όρη

    Βασιλόπουλο (πρ. Μπριγιάννιστα, ή Μπριάνιστα, ή Βρυάνιστα)

    Βασταβέτσι

    Βαστανιά ή Βαστανιοί

    Βατατάδες

    Βατσουνιά

    Βεζίτσα

    Βελισσάριος

    Βελλά

    Βελτσίστα

    Βεντερίκος

    Βερενίκη (Άνω -) (πρ. Βερνίκο)

    Βερενίκη (Κάτω -) (πρ. Κάμπος)

    Βερνίκον

    Βετσικό

    Βήσσανη

    Βίκος (πρ. Βιτσικό ή Βετσικό)

    Βίκος = βλ. Ποτάμια και Φαράγγια

    Βίκου-Αώου Εθν. Δρυμός = βλ. Εθνικοί Δρυμοί

    Βίτσα (πρ. Βεζίτσα)

    Βίτσα (Άνω -) (καταργήθηκε)

    Βίτσα (Κάτω -) (καταργήθηκε)

    Βιτσικό

    Βιτσιρίνι

    Βλαχάτανο (πρ. Βλαχοκάτουνο)

    Βλαχοκάτουνο (Δ. Ζίτσας) = βλ. Βλαχάτανο

    Βλαχοχώρια και Βλάχοι = βλ. Χωριά σε Συγκροτήματα

    Βοβούσα (ή Βωβούσα) (πρ. Μπαϊάσσα)

    Βοδίβιστα

    Βοϊδομάτης = βλ. Ποταμοί

    Βοϊδομάτι (Ζαγόρι) (δεν υπάρχει)

    Βομπλό

    Βοστίνα

    Βοτίβιστα

    Βοτονόσι(ον)

    Βουλιάστα (η)

    Βουνά και Βουνοκορφές = βλ. Όρη-Βουνά

    Βουνοπλαγιά (πρ. Ζέλοβα)

    Βουνόρεια (ή Βουνόρια)

    Βούρμπιανη

    Βουτανσαίοι

    Βουτονόσι

    Βουτσαράς (πρ. Μποτσαράς, Μποτζαράς, Άγ. Κοσμάς)

    Βράβορη

    Βραδέτο

    Βράνιστα

    Βριάζα

    Βρίστοβο(ν)

    Βροντισμένη

    Βροσίνα (πρ. Βρουσίνα)

    Βρυάνιστα

    Βρυσούλα (πρ. Κούτσι)

    Βρυσοχώρι (πρ. Λεσνίτσα ή Λεσινίτσα)

    Βωβούσα

    Βωτίβιστα

    Γαβρισιοί

    Γαλαταριά

    Γαναδιό (ή Γανναδιό ή Γιανναδιό ή Γενναδιό)

    Γαρδίκι(ον) (Μέγα ή Μεγάλο -)

    Γαρδίκι(ον) (Μικρό -)

    Γενναδιό

    Γερακάρι(ον)

    Γερακάρι (Νέο -)

    Γεροπλάτανος (πρ. Αληζώτ Τσιφλίκ

    ή Αλιζότ Τσιφλίκ ή Αληζότ Τσεφτλίκ)

    Γεφύρια της Π.Ε. Ιωαννίνων

    Γεωργάνοι

    Γεωργική Σχολή Κόνιτσας (καταργήθηκε)

    Γιανναδιό

    Γιανναούλα

    Γιάννιαρη (καταργήθηκε)

    Γιάννιστα

    Γιαρακάρι(ον)

    Γιαρακάρι(ον) (Νέο -)

    Γιουργάνιστα

    Γκαϊλότρυπα = βλ. Βάραθρα

    Γκαμήλα (η ψηλότερη κορυφή της Τύμφης) = βλ. Όρη

    Γκοβριτσά

    Γκουβέρι

    Γκουλεμή

    Γκούρα

    Γκράνιτσα

    Γκριζμπάνι ή Γκρισμπάνι

    Γκρίμπιανη

    Γκρίμποβο

    Γκρισπάνη

    Γλύζιανη

    Γοβριτσά

    Γοργοπόταμος (πρ. Τούρνοβο)

    Γορίτσα

    Γορίτσα

    Γότιστα (Μεγάλη -)

    Γότιστα (Μικρή -)

    Γουλά

    Γουλάς

    Γραμμενοχώρια = βλ. Χωριά σε Συγκροτήματα

    Γραμμένο ή Γραμμένη

    Γραμμοχώρια = βλ. Χωριά σε Συγκροτήματα: Μαστοροχώρια του Γράμμου

    Γράμμος = βλ. Όρη

    Γρανίτσα

    Γρανιτσοπούλα

    Γράσδανη

    Γρατσανά

    Γρεβενίτι(ον)

    Γυφτόκαμπος

    Δάφνη

    Δαφνούλα (πρ. Κοντοβράκι)

    Δαφνόφυτο(ν) (πρ. Μπουρντάρι)

    Δελβινάκι

    Δελβινακίου Λίμνη = βλ. Λίμνες: Ζαραβίνα

    Δελβινακίου (Χάνι -)

    Δελβινακόπουλο

    Δεμάτι(ον)

    Δέντσικο

    Δεπαλίτσα

    Δερβεντίστα

    Δερβένι

    Δερβίζιανα

    Δεσποτικό(ν) (πρ. Κρετσούνιστα)

    Δημοκόρι

    Δικόρυφο ή Δίκορφο (πρ. Ζωνδήλα, ή Τσονδήλα, ή Τσοντίλα)

    Δίλακκο(ν) (πρ. Σέσσα και Σέσο)

    Δίλοφο (πρ. Σωποτσέλι ή Σοποτσέλι)

    Διμοκόρι(ον) (ή Δημοκόρι)

    Διπόταμο(ν) (πρ. Στολοβό και Μέγα Ανήλιο)

    Δίστρατο (πρ. Μπριάζα ή Βριάζα)

    Διχούνι(ον) (πρ. Στριγανέτσι)

    Δοβίσδιανα

    Δοβλά

    Δοβρά

    Δοβρίνοβο

    Δόβρον

    Δολιανά

    Δόλιανη ή Δολιανή (Νέον Αμαρούσιον)

    Δολό(ν)

    Δομολεσσά (η)

    Δούναβος (ή Ντούναβο ή Ντούνοβο)

    Δραγάη ή Δραγάι ή Δραγάρι

    Δραγοβέτσι

    Δραγουμή

    Δραγοψά (η)

    Δραγωμή

    Δρακόλιμνες ή Δρακολίμνες = βλ. Λίμνες

    Δραμεσιοί ή Δραμισιοί

    Δραμπάτοβα (πηγή) = βλ. Αμφιθέα

    Δρεστενίκο

    Δρίσκος = βλ. Όρη - Βουνά

    Δρίσκος ή Δρύσκος (πρ. Βάξια)

    Δριστενίκο

    Δροσοπηγή (πρ. Κάντσικο)

    Δροσοχώρι (πρ. Κλαζιάδες ή Κλαζάδες)

    Δρυμάδες

    Δρυμός Πίνδου = βλ. Εθνικοί Δρυμοί και Πάρκα

    Δρύσκος

    Δρύσκος = βλ. Όρη - Βουνά

    Δωδώνη (πρ. Τσαρκοβίστα)

    Δωδωνούπολη (ή Δωδωνόπολη) (πρ. Μάνδρες)

    Δωδωνοχώρια = βλ. Χωριά σε Συγκροτήματα

    ΕΘΝΙΚΟΙ ΔΡΥΜΟΙ ΚΑΙ ΠΑΡΚΑ

    Εισόδια Θεοτόκου

    Εκκλησοχώρι(ον) (πρ. Τσαρκοβίστα Κουρέντων)

    Ελαία

    Έλατα

    Ελάτη (πρ. Μπούλτση ή Μπούλτσι και Έλατα)

    Ελατοχώρι (πρ. Τσερνέσι)

    Έλαφος (η) (πρ. Δραγοβέτσι)

    Ελαφότοπος (πρ. Τσερβάρι)

    Ελαφοτόπου (Καλύβια -) (πρ. Βαστανιά ή Βαστανιοί και Τσερβαριώτικα Καλύβια)

    Έλεζνα

    Ελεούσα (πρ. Μέγα Μπισδούνι)

    Έλεσνα

    Ελεύθερο (πρ. Γκριζμπάνι ή Γκρισμπάνι ή Γκρισπάνη)

    Ελευθεροχώρι(ον)

    Ελληνικό (πρ. Λοζέτσι ή Λουζέτσι)

    Εξοχή

    Εξοχή (πρ. Ζέλιστα)

    Επισκοπικό(ν) (πρ. Μπάρτζι)

    Ευρυμενές (αρχ. πόλη)

    Ζαβράτσι

    Ζάβροχο(ν)

    Ζαγόριανη

    Ζαγόρι ή Ζαγοροχώρια = βλ. Χωριά σε Συγκροτήματα

    Ζαγόρτσα

    Ζάλογκο(ν) (πρ. Άνω Ζάλογκο)

    Ζάλογκο(ν) (Κάτω -)

    Ζαλούχος

    Ζαναίοι

    Ζαραβίνα = βλ. Λίμνες

    Ζαραβίνα

    Ζαραβούτσι

    Ζέλιστα

    Ζελίστα

    Ζέλοβα

    Ζέρμα

    Ζεστή Κοιλάδα = βλ.Εθνικοί Δρυμοί: Βάλια Κάλντα

    Ζίτσα

    Ζόργιανη

    Ζορίκα = βλ. Λίμνες

    Ζυγός = βλ. Όρη-Βουνά

    Ζωνδήλα

    Ζωοδόχος (πρ. Τζοντίλα ή Τσοντίλα ή Ζωνδήλα)

    Ζωοδόχος Πηγή (πρ. Ποταμιά)

    Ζωοδόχος Πηγή (πρ. Μπουκόριον)

    Ζωτικό(ν) (πρ. Λιβίκιστα)

    Ζώριανη

    Ζώριστα

    Ζωτικό(ν) (Κάτω -)

    Ηλιόκαλη (πρ. Μορκιοί)

    Ηλιορράχη (ή Ηλιόρραχη, ή Ηλιοράχη) (πρ. Κουτσούφλιανη)

    Ηλιοχώρι(ον) (πρ. Ντομπρίνοβο ή Δοβρίνοβο)

    Θεοτόκος (πρ. Φυτόκο ή Φε(ι)τόκο ή Φιτόκο)

    Θεριακήσι(ον)

    Θύαμις και Θυαμυρία = βλ. Ποτάμια: Καλαμάς

    Ιερά Μονή Αγγελομάχων

    Ιερά Μονή Αγίας Κλαδόρμης

    Ιερά Μονή Αγίας Παρασκευής

    Ιερά Μονή Αγίας Παρασκευής

    Ιερά Μονή Αγίας Παρασκευής

    Ιερά Μονή Αγίας Τριάδας

    Ιερά Μονή Αγίας Τριάδας

    Ιερά Μονή Αγίου Αθανασίου

    Ιερά Μονή Αγ. Γεωργίου (Λιγγιάδων)

    Ιερά Μονή Αγ. Ιωάννη

    Ιερά Μονή Αγ. Ιωάννη (Καστρίτσας)

    Ιερά Μονή Αγ. Ιωάννη (Λυκοτρίχι)

    Ιερά Μονή Αγ. Ιωάννη (Ρογκοβού)

    Ιερά Μονή Αγ. Νικολάου

    Ιερά Μονή Αγ. Νικολάου

    Ιερά Μονή Αγ. Αποστόλων Μεσιανών

    Ιερά Μονή Γενεθλίων Θεοτόκου

    Ιερά Μονή Γενεθλίων Θεοτόκου (Δουραχάνης)

    Ιερά Μονή Γκριμπόβου

    Ιερά Μονή Διχούνης (Αγ. Δημητρίου)

    Ιερά Μονή Ζωοδόχου Πηγής

    Ιερά Μονή Θεοτόκου

    Ιερά Μονή Ιακώβου

    Ιερά Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου (Καταμάχης)

    Ιερά Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου (Βουτσάς)

    Ιερά Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου (Πατέρων)

    Ιερά Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου

    Ιερά Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου

    Ιερά Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου (Λυκοστάνης)

    Ιερά Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου

    Ιερά Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου Κηπίνης

    Ιερά Μονή Λιατοβιανής)

    Ιερά Μονή Μεταμορφώσεως Σωτήρος Ρωμανού

    Ιερά Μονή Μολυβδοσκεπάστου

    Ιερά Μονή Σπηλαιωτίσσης

    Ιερά Μονή Παλιουρής

    Ιερά Μονή Παναγίας Ηλιόκαλης

    Ιερά Μονή Παρδάστανης

    Ιερά Μονή Προφήτου Ηλιού

    Ιερά Μονή Προφήτου Ηλιού

    Ιερά Μονή Στομίου

    Ιερά Μονή Σωσίνου

    Ιερά Μονή Ταξιαρχών

    Ιερομνήμη

    Ίσβορος

    Ιτέα (πρ. Ντουχάνιστα & Λιάπη)

    Ιτέα

    Καβάκια (τα)

    Καβαλλάρι(ον) (ή Καβαλάρι)

    Καβάσιλα

    Καβασίλων Λουτρά

    Καθιστό

    Κακαβιά

    Κακόλακκος

    Κακόλακκος

    Κακουσιοί ή Κακσιοί

    Καλαμάς = βλ. Ποτάμια

    Καλαρρύτες (ή Καλαρίτες, πρ. Καλλαρίτες)

    Καλαρρύτικος = βλ. Ποτάμια

    Καλέντζι

    Καλλιθέα = βλ. Λίμνες

    Καλλιθέα (πρ. Γορίτσα)

    Καλόβρυση (πρ. Πυροβίτσικα ή Πυροβίτσκα)

    Καλογέροι

    Καλουδέ

    Καλουτάς (ο) (πρ. η Καλωτά)

    Καλοχώρι(ον)

    Καλπάκι(ον) (πρ. Ελαία)

    Καλυβάκια Ραφταναίων

    Καλύβια Ελαφότοπου

    Καλύβια Κλειδωνιάς

    Καλύβια Τζιόρας

    Καλύβια Τσερβαριώτικα

    Καλωτά

    Καμινιά ή Καμνιά

    Κάμπος

    Κάμπος Αρτοπούλας

    Κάμπος Μπεστιάς

    Κάμπος

    Κάμπος

    Καννέτα Θεριακησίου

    Κάντσικο

    Καξιοί

    Καπέσοβο(ν)

    Καραδήμας

    Καρδαμίτσια (τα)

    Καρίτσα

    Καρροπούλα

    Καρυές Ασφάκας

    Καρυές (πρ. Μογγλιοί)

    Καρυόφυτο(ν) (πρ. Καρυαί)

    Καστανή (πρ. Καστάνιανη)

    Καστάνιανη (πρ. Καστάνιανη & Καστανέα)

    Καστανών(ας) (πρ. Δραγάρι ή Δραγάι/Δραγάη ή Ντραγάϊ)

    Καστρί(ον) Μεγάλου Περιστερίου

    Καστρί(ον) (πρ. Σιούτιστα ή Σούτιστα)

    Καστρίτσα (πρ. Μπαρκμάδι)

    Καταμάχη (πρ. Γράσδανη)

    Κατάρα = βλ. Όρη-Βουνά

    Καταρράκτης ή Καταρράχτης (πρ. Γλύζιανη ή Γκλίζιανη)

    Κατσανοχώρια = βλ. Χωριά σε Συγκροτήματα

    Κατσικάς

    Κάτω Αετόπετρα

    Κάτω Ασπροχώρι

    Κάτω Βερενίκη

    Κάτω Βίτσα

    Κάτω Ζάλογκο

    Κάτω Ζωτικό

    Κάτω Κάμπος

    Κάτω Κρυφοβό

    Κάτω Λάβδανη

    Κάτω Λαψίστα

    Κάτω Λίππα

    Κάτω Μάρμαρα

    Κάτω Μερόπη

    Κάτω Μουσιωτίτσα

    Κάτω Νεοχωρόπουλο

    Κάτω Πεδινά

    Κάτω Ραβένια

    Κάτω Σουδενά

    Κεδριάς

    Κέδρος (πρ. Ζαβράτσι)

    Κερασέα (Κερασιά) (πρ. Κεράσοβο)

    Κερασέα

    Κερασιά (πρ. Ιτέα)

    Κεράσοβο

    Κεράσοβο(ν)

    Κεφαλόβρυσο(ν) (πρ. Μετζητιέ, ή Μετζιτιέ, ή Μετζιντιέ, ή Μετζιδιέ, ή Μεδζιτιέ)

    Κεφαλόβρυσο

    Κεφαλοχώρι (πρ. Λούψικο και Λυκόρραχη)

    Κηπίνα

    Κήποι

    Κήποι (πρ. Μπάγια)

    Κλαζιάδες ή Κλαζάδες

    Κλειδωνιά (Άνω ή Παλιά -) (πρ. Λιτονιάβιστα ή Γλυτονιαύστα

    ή Κλειδωνιάβιστα)

    Κλειδωνιά (Κάτω ή Νέα -) (πρ. Καλύβια Κλειδωνιάς)

    Κληματιά (πρ. Βελτσίστα)

    Κοβίλιανη

    Κοκκινόχωμα

    Κοκλιοί

    Κολαίικα

    Κολυζωαίοι

    Κολωνιάτι(ον) ή Κολονιάτι

    Κομματάκια

    Κόνιτσα

    Κόνιτσκα

    Κονιτσοχώρια = βλ. Χωριά σε Συγκροτήματα

    Κοντινοί

    Κοντοβράκι

    Κόντσικα (η)

    Κοπάνη

    Κόπρα

    Κορδολόϊα

    Κορίτιανη ή Κορύτιανη

    Κορσάτσικο

    Κορτίνιστα

    Κοσμηρά (η)

    Κοσόλιανη

    Κοτομίστα

    Κοτόρτσι

    Κοτσάτιον

    Κουκκούλι

    Κουκλέσι(ον)

    Κουκλιοί (Κοκλιοί)

    Κουκούλι(ον) (ή Κουκκούλι)

    Κουλουραίικα

    Κουμαριά (πρ. Μπουρέλεσα ή Μπουρελέσα)

    Κουμουρούσια

    Κούρεντα

    Κουρεντοχώρια = βλ. Χωριά σε Συγκροτήματα

    Κουρνορράχη

    Κουσοβίτσα

    Κουτρουλάδες

    Κουτσελιό

    Κούτσι (Δ. Ζίτσας) = βλ. Βρυσούλα

    Κουτσούφλιανη (Δ. Κόνιτσας) = βλ. Ηλιορράχη

    Κρανούλα (Τούμπα) (πρ. Μπράγια)

    Κράψη

    Κρετσούνιστα

    Κρύα (πρ. Βάνιστα)

    Κρυόβρυση (πρ. Γκοβριτσά ή Γοβριτσά)

    Κρυόβρυση

    Κρυονέρι

    Κρυονέρι

    Κρυφοβό

    Κρυφοβό (Κάτω -) (πρ. Κερασέα)

    Κτίσματα (πρ. Αρίνιστα)

    Κυπαρίσσια (πρ. Φράστανα)

    Κωστάνιανη

    Κωστήτσι

    Λάβδανη (ή Λαύδανη)

    Λάβδανη (Κάτω -)

    Λαγάτορα

    Λαγκάδα (πρ. Μπλίσγιαννη ή Μπλίσδιανη)

    Λαγκιώτισσα (πρ. Λογγιώτισσα)

    Λάζαινα

    Λάιστα ή Λάϊστα

    Λάκκα Αώου = βλ. Χωριά σε Συγκροτήματα

    Λάκκα Σούλη ή Λάκκα Σουλίου = βλ. Χωριά σε Συγκροτήματα

    Λάκκος = βλ. Λίμνες

    Λάλιζα

    Λαχάνιστα

    Λαχανόκαστρο

    Λαψίστα = βλ. Λίμνες

    Λαψίστα (Άνω -)

    Λαψίστα (Κάτω -)

    Λεπάδι(ον)

    Λεπτοκαρυά ή Λεπτοκαριά (πρ. Λιασκοβέτσι ή Λιασκοβίτσι)

    Λερούσκο

    Λεσιανά

    Λεσινίτσα ή Λεσνίτσα

    Λεσκάτσι

    Λευκοθέα (πρ. Αραχωβίτσα ή Αραχοβίτσα και Κεφαλόβρυσο)

    Λιάπη

    Λιασκοβέτσι ή Λιασκοβίτσι

    Λιάταινα

    Λιβάδι(ον) (πρ. Ζαραβίνα)

    Λιβιάχοβο

    Λιβίκιστα

    Λιγκιάδες (ή Λυγγιάδες ή Λιγγιάδες)

    Λιγοψά (η) (πρ. Λυγωψά)

    Λίθινο

    Λίμνες της Π.Ε. Ιωαννίνων

    Λίμνη (πρ. Ζαραβίνα)

    Λίμνη με τα νούφαρα = βλ. Λίμνες

    Λιναρίστα

    Λιόκο

    Λιούμπα

    Λίππα (η)

    Λίππα (Κάτω -)

    Λισκάτσι

    Λιτονιάβιστα

    Λογγάδες (πρ. Αρδομίστα)

    Λογγιώτισσα

    Λοζέτσι ή Λουζέτσι

    Λούρος = βλ. Ποτάμια

    Λούτζονος

    Λουτρά Αμαράντου

    Λουτρά Καβασίλων

    Λουχάνιστα ή Λοχάνιστα

    Λούψικο

    Λοφίσκος (πρ. Τσέργιανη ή Τσέριανη)

    Λοχάνιστα

    Λυγγιάδες

    Λύγγος (πρ. Μοσπίνα)

    Λυγγιάδες

    Λυγωψά

    Λυκόρραχη

    Λυκοστάνη (πρ. Πογδορά)

    Λυκόστομο

    Λυκοτρίχι

    Λωζανά

    Μαβίλλης (πρ. Τζιόρα)

    Μαζαράκι

    Μάζι (πρ. Μάντζιου)

    Μάζια (η)

    Μακρίνο(ν) (πρ. Μακρίνοβο)

    Μανασσής (ο) (πρ. η Μανασσή)

    Μαντζούκας

    Μάνδρες

    Μανολιάσα (πρ. Μανωλιάσσα)

    Μαντείο(ν) (πρ. Αλεποχώρι ή Αλποχώρι)

    Μανωλιάσσα

    Μαρίνα (πρ. Μπράνια)

    Μάρμαρα (πρ. Σαντοβίτσα)

    Μάρμαρα (Κάτω -)

    Μαρούσι Νέο

    Μαστοροχώρια = βλ. Χωριά σε Συγκροτήματα

    Ματσούκι(ον)

    Μαυράγγελος

    Μαυροβούνι(ον)

    Μαυρονόρος

    Μαυρόπουλο

    Μαυροπόταμος = βλ. Ποταμοί: Αχέροντας

    Μέβδεζα

    Μέγα Ανήλιο

    Μέγα Γαρδίκι

    Μέγα Μπισδούνι

    Μεγάλη Γότιστα

    Μεγάλη Ράχη

    Μεγάλο Γαρδίκι

    Μεγάλο Πάπιγκο

    Μεγάλο Περιστέρι

    Μεγάλο Προσγόλι

    Μεγάλο Μπισδούνι

    Μέγγουλη ή Μέγκουλη

    Μελιά (πρ. Μελίχοβο)

    Μελιγγοί

    Μελίσσι(ον)

    Μελισσόπετρα

    Μελίχοβο

    Μερόπη (Άνω -) (πρ. Ρομπάτες ή Ρουμπάτες)

    Μερόπη (Κάτω -) (πρ. Φραστανά)

    Μεσαριά

    Μεσοβούνι(ον)

    Μεσούρα

    Μεσσαριά

    Μεταμόρφωση (πρ. Καρυές Ασφάκας)

    Μετζητιέ, Μετζιτιέ, Μετζιντιέ, Μετζιδιέ, Μεδζιτιέ

    Μέτσοβο

    Μηλέα (ή Μηλιά)

    Μηλιές (Μηλέαι)

    Μηλιωτάδες

    Μικρή Γότιστα

    Μικρό Γαρδίκι

    Μικρό Μπισδούνι, ή Μπισδουνάκι, ή Μπισδουνόπουλο

    Μικρό Πάπιγκο

    Μικρό Περιστέρι

    Μικρό Προσγόλι

    Μικρό Σουλόπουλο

    Μικροχώρι(ον) (πρ. Τοσκεσάκι)

    Μιστράς

    Μιτσικέλι = βλ. Όρη - Βουνά

    Μιχαλίτσι(ον)

    Μογγλιοί

    Μόλιστα (πρ. Μεσαριά ή Μεσσαριά)

    Μολυβαδιά

    Μολυβδοσκέπαστος (ο) (ή η Μολυβδοσκέπαστη) (πρ. Διπαλίτσα)

    Μοναστήρι(ον) (πρ. Μποτσιφάρι)

    Μονή Αγίας Παρασκευής

    Μονή Αγίας Παρασκευής (Χαλάσματα)

    Μονή Αγίου Γεωργίου Περιστεράς

    Μονή Αγίου Νικολάου ή Ντίλλιου

    Μονή Γεννήσεως Θεοτόκου Βελλάς

    Μονή Γεννήσεως Θεοτόκου

    Μονή Γκούρα

    Μονή Εισοδίων Θεοτόκου

    Μονή Ελεούσης

    Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου

    Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου Δουραχάνης

    Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου Μακραλέξη

    Μονοδένδρι(ον)

    Μονόδενδρο(ν)

    Μονολίθι(ον) (πρ. Βορδώ)

    Μορκιοί

    Μόσια = βλ. Λίμνες

    Μόσιορη

    Μοσχομάντσα (πρ. Κόντρα)

    Μουζακαίοι

    Μουκοβίνα

    Μούλες

    Μοσπίνα

    Μουσιωτίτσα (Άνω -)

    Μουσιωτίτσα (Κάτω -)

    Μουσιωτίτσα (Νέα -)

    Μπαγαίοι

    Μπάγια

    Μπαϊάσσα

    Μπάλας

    Μπαλτούμα ή Μπαλντούμα

    Μπαουσιοί

    Μπαρκμάδι

    Μπάρτζι

    Μπάτζα (η)

    Μπάφρα

    Μπελθούκι

    Μπέρκο(ν)

    Μπεστιά (η)

    Μπέτσι

    Μπιζάνι(ον) (Νέον -)

    Μπιλθούκι

    Μπισδούνι Μέγα

    Μπισδούνι Μικρό ή Μπισδουνάκι ή Μπισδουνόπουλο

    Μπλήσδιανη ή Μπλίζιανη ή Μπλίσγιαννη ή Μπλίσδιανη

    Μποζανίκο

    Μπολαίικα

    Μποντσικό

    Μποτζαράς ή Μποτσαράς

    Μποτσιφάρι

    Μπουκόριο

    Μπούλμου (η)

    Μπούλτση ή Μπούλτσι

    Μπουραζάνι (περιοχή)

    Μπουράτσα

    Μπουρέλεσα ή Μπουρελέσα

    Μπουρντάρι

    Μπουσβάλα

    Μπουτσικό

    Μπραβάρι

    Μπράγια

    Μπράνια

    Μπριάζα

    Μπριάνιστα ή Μπριγιάνιστα

    Μύλοι (πρ. Λιάταινα)

    Μυλοκοπειό

    Μυροδάφνη (πρ. Λαγάτορα)

    Μυστράς (πρ. Αρμπορέσι, Αλμπορέσι Μιστράς)

    Νέα Καισάρεια

    Νέα Κατούνα

    Νέα Μουσιωτίτσα

    Νεάπολις

    Νεγάδες

    Νεγράδες

    Νεζερός ή Νιζερός = βλ. Λίμνες: Ζαραβίνα

    Νέο Αμαρούσιον ή Νέο Μαρούσι

    Νέο Γερακάρι ή Γιαρακάρι

    Νέο Μπιζάνι

    Νεοκαισάρεια

    Νεοχώρι(ον)

    Νεοχώρι(ον) (πρ. Νέα Κατούνα)

    Νεοχωρόπουλο

    Νεοχωρόπουλο (Κάτω -)

    Νήσος (νησί) Λίμνης Ιωαννίνων

    Νήσος (χωριό)

    Νικάνωρ ή Νικάνορας (πρ. Κορτίνιστα)

    Νίστορα (η)

    Νιοχωρίτικη = βλ Λίμνες

    Ντέντσικο

    Ντίσπερι (Δ. Ιωαννιτών) = βλ. Αγία Μαρίνα

    Ντοβρά

    Ντομπρίνοβο

    Ντούναβο ή Ντούνοβο

    Ντουχάνιστα

    Ντραγάϊ

    Ντρεστενίκο

    Νυφότρυπα = βλ. Βάραθρα

    Ξεροβούνι

    Ξερολίμνη = βλ. Λίμνες

    Ξερόλουτσα = βλ. Λίμνες

    Ξηρολίμνη = βλ. Λίμνες

    Ξηρικό(ν) (πρ. Γιανναούλα ή Γιαννούλα)

    Ξηρόβαλτο(ν)

    Ξηροβούνι(ον)

    Ξηρολίμνη = βλ. Λίμνες

    Ολυμπιάδα

    Ολύτσικα = βλ. Όρη: Τόμαρος

    Οξυά (πρ. Σέλτση)

    Ορεινό(ν) Ξηροβάλτου (πρ. Μποζανίκο)

    Οψάδος

    Όρη - Βουνά - Βουνοκορφές

    Οστανίτσα

    Πάδες

    Παηδονιά

    Παλαιογκορτσιά

    Παλαιομοχούστι(ον)

    Παλαιόπυργος ή Παλιόπυργος (πρ. Μέβδεζα)

    Παλαιοσέλλι(ον) (ή Παλαιοσέλι ή Παλιοσέλι)

    Παλαιοχώρα

    Παλαιοχώρι(ον) (Παλιοχώρι) Αβγού

    Παλαιοχώρι(ον) (Παλιοχώρι) Θεριακησίου (πρ. Κουκουσιούνιστα)

    Παλαιοχώρι(ον) (Παλιοχώρι)

    Παλαιοχώρι(ον) Λάϊστας (ή Λάιστας)

    Παλαιοχώρι(ον) (Παλιοχώρι)

    Παλαιοχώρι(ον) Μπότσαρη

    Παλαιοχώρι(ον) (Παλιοχώρι) Συρράκου

    Παλικάρι ή Παληκάρι Πραμάντων

    Παλιουρή

    Παλιουρή (πρ. Δραγουμή)

    Παλιοχώρι

    Παλληκάρι(ον) (ή Παλικάρι ή Παληκάρι)

    Παμβώτις = βλ. Λίμνες

    Πάνω Σουδενά ή Πάνω Στούδενα

    Πάπιγκο (ή Πάπιγγο) (Μεγάλο -)

    Πάπιγκο (ή Πάπιγγο) (Μικρό -)

    Παρακάλαμος (Άνω -) (πρ. Πογδόριανη)

    Παρακάλαμος (Κάτω -) (πρ. Πογδόριανη, ή Μπογδόριανη, ή Μπογδόργιανη, ή Καλύβια Πογδόριανης)

    Παρδαλίτσα (πρ. Πράδαλα)

    Πασσαρών (αρχαία πόλη)

    Πάτερο(ν)

    Πεδινά (Άνω -) (πρ. Άνω ή Πάνω Σουδενά και Στούδενα)

    Πεδινά (Κάτω -) (πρ. Κάτω Σουδενά)

    Πεδινή (πρ. Ραψίστα)

    Πεντέλη

    Πεντόλακκος (πρ. Ζώριστα ή Ζόριστα)

    Πέραμα

    Περάτης (ο)

    Πέρδικα (πρ. Μούλες)

    Περίβλεπτος (η) (πρ. Γκράνιτσα)

    Περιστερά

    Περιστέρι = Όρη: Λάκμος

    Περιστέρι (πρ. Μέγγουλη ή Μέγκουλη)

    Περιστέρι (Μεγάλο -) (πρ. Μεγάλο Προσγόλι)

    Περιστέρι (Μικρό -) (πρ. Μικρό Προσγόλι)

    Περιστερίου Χωριά = βλ. Χωριά σε Συγκροτήματα

    Πεστά

    Πέτρα

    Πετράλωνα (πρ. Ντόμπρο/Δόβρον, Παλαιά Αλώνια)

    Πετροβούνι(ον) (πρ. Βασταβέτσι & Ταξιάρχαι)

    Πετσάλη (η)

    Πετσάλι(ον)

    Πηγάδια (πρ. Βαλτσώρα, ή Βαλτσόρα, ή Βαλτσιόρα)

    Πηγή (πρ. Πεκλάρι)

    Πηλογρανίτσα

    Πίνδος = Όρη-Βουνά

    Πίνδου Εθνικός Δρυμός = βλ. Εθνικοί Δρυμοί

    Πιστίλιαπη

    Πλάβαλη

    Πλαγιά (πρ. Ζέρμα)

    Πλαγιά Σταυρακίου

    Πλαίσια Μαλακασίου (πρ. Πλέσια)

    Πλάκα

    Πλάκα

    Πλατανιά (πρ. Γουλά)

    Πλατάνια (τα) (πρ. τα Τσερίτσανα ή η Τσερίτσανη)

    Πλάτανος

    Πλατανούσσα (πρ. Ραψίστα)

    Πλέσια Μαλακασίου

    Πλέσια Τσαρκοβίστας

    Πληκάτι(ον) (πρ. Πληκάδες)

    Πογδορά

    Πολιτσά

    Πογδόριανη

    Πολύγυρος (πρ. Ζαγόρτσα)

    Πολύδωρο(ν) (πρ. Μάζι)

    Πολύλοφο(ν) (πρ. Κοβίλιανη)

    Ποντικάτες

    Ποταμιά

    Ποταμιά

    Ποταμιά

    Ποταμοί (Ποτάμια), Ρέματα και Φαράγγια της Π.Ε. Ιωαννίνων

    Ποτιστικά (πρ. Λούτζονος)

    Πουρνιά (πρ. Σταρίτσιανη ή Σταρίτσανη)

    Πράδαλλα

    Πράμαντα (τα ή η)

    Πρέβεζα

    Πριτσαλιά

    Προσβάλα

    Προσήλια

    Προσήλιο (πρ. Δοβίσδιανα, Χαλάσματα)

    Προσήλιο (πρ. Κορσάτσικο)

    Προστατευόμενη Περιοχή Βόρειας Πίνδου = βλ. Εθνικοί Δρυμοί και Πάρκα

    Προυβάλα

    Προφήτης Ηλίας

    Προφήτης Ηλίας

    Πρωτόπαππας

    Πτέρη

    Πυξαριά (πρ. Μπιλθούκι ή Μπελθούκι)

    Πύργος (πρ. Στράτσιανη ή Στράτσανη)

    Πυροβίτσικα ή Πυροβίτσκα

    Πυρσόγιαννη (πρ. Προσόγιανη ή Πρυσόγιανη)

    Πωγώνι ή Πωγωνοχώρια = βλ. Χωριά σε Συγκροτήματα

    Πωγωνιανή (πρ. Βοστίνα)

    Πωγωνίσκος (πρ. Μποντσικό ή Μπουτσικό)

    Ραβένια

    Ραβένια (Άνω -)

    Ραβένια (Κάτω -)

    Ραδοβίζι(ον)

    Ράϊκο(ν) ή Ράικο

    Ραφταναίοι

    Ράχη

    Ράχη (Μεγάλη -)

    Ραχούλα (πρ. Άγ. Νικόλαος)

    Ραψαίοι

    Ραψίστα

    Ρέματα = βλ. Ποταμοί

    Ρεπετίνα = βλ. Βάραθρα

    Ρεπετίστα

    Ριάχοβο

    Ριζά

    Ριζό(ν)

    Ροδοτόπι(ον) (πρ. Αρατώβ ή Ραδοτώβ ή Ραδοτόβι ή Ροδοτόβι)

    Ρομπάτες

    Ρούγα

    Ρουμπάτες

    Ρουψιά

    Ρωμανός (ο) (ή Ρωμανό ή Ρομανό ή Ρωμανά)

    Σακελλαρικό(ν) (πρ. Κουτρουλάδες)

    Σαμαρινιώτης = βλ. Ποταμοί

    Σανδοβίτσα ή Σαντοβίτσα

    Σανοβό

    Σαραντάπορος = βλ. Ποταμοί

    Σαραντάπορου Χωριά = βλ. Χωριά σε Συγκροτήματα

    Σειστρούνι

    Σέλτσανα ή Σέλσιανα

    Σέλτση

    Σενίκο (Δ. Δωδώνης) - Τ.Κ. 44017

    Σερβιανά

    Σεριζιανά (πρ. Σερζιανά)

    Σέσσα ή Σέσο ή Σέσι

    Σιούτιστα

    Σιούτσος

    Σιράκο

    Σιστρούνι(ον) (πρ. Σειστρούνιον)

    Σιταριά (πρ. Μόσιορη)

    Σίτσαινα

    Σιωλάδες

    Σκαμνέλλι(ον) (πρ. Σκαμνέλι)

    Σκλίβανη

    Σκλούπο

    Σμόλικας = βλ. Όρη

    Σμυρτιά (πρ. Γκουλεμή)

    Σοποτσέλι

    Σούλι Ιωαννίνων

    Σούλι Ντίνου

    Σούλι Μίτκο Μπέη

    Σουλόπουλο (πρ. Σούλι Ντίνου)

    Σουλόπουλο(ν) (Μικρό -) (πρ. Σούλι Μίτκο Μπέη)

    Σπέρα στα Αλώνια = βλ. Βάραθρα

    Σπέρα της Νεβιάστας = βλ. Βάραθρα

    Σπηλαιοβάραθρα = βλ. βάραθρα

    Σπηλαιοβάραθρο Προβατίνας = βλ. Βάραθρα

    Σπήλαιο(ν) (πρ. Σπήλιο)

    Σπόθοι

    Σταμάτης

    Σταρίτσιανη

    Σταυράκι(ον)

    Σταυροδρόμι(ον)

    Σταυροδρόμι(ον) (πρ. Βομπλό)

    Σταυρός

    Σταυροσκιάδι ή Σταβροσκιάδι

    Στολοβό

    Στρατίνιστα

    Στράτσιανη

    Στριγανέτσι

    Στρούνι

    Συκέαι (Συκιές ή Συκιά)

    Συνοικισμός

    Συρράκο(ν) (πρ. Σιράκο)

    Σχολή (Γεωργική -)

    Σωποτσέλι

    Ταμπούρια

    Ταξιάρχες

    Ταξιάρχης

    Τεριάχι(ον)

    Τέροβο (πρ. Τέρροβον)

    Τερόβου (Χάνι -)

    Τζαραβίνα ή Τζεραβίνα = βλ. Λίμνες: Ζαραβίνα

    Τζιόρα

    Τζουμέρκα = βλ. Όρη: Αθαμανικά

    Τζουμερκοχώρια = βλ. Χωριά σε Συγκροτήματα

    Τοκαίοι

    Τόμαρος ή Ολύτσικα = βλ. Όρη

    Τομαροχώρια = βλ. Χωριά σε Συγκροτήματα: Κατσανοχώρια

    Τοσκεσάκι

    Τόσκεσι

    Τούμπα = βλ. Λίμνες

    Τούρνοβο

    Τράπεζα (πρ. Βράνιστα)

    Τραπεζίτσα = βλ. Όρη

    Τρίστενο (πρ. Ντρεστενίκο, ή Δρεστενίκο, ή Δριστενίκο)

    Τρύπα Λιθάρι = βλ. Βάραθρα

    Τρύπα στα Κορνίσια = βλ. Βάραθρα

    Τρύπα της Καλόγριας = βλ. Βάραθρα

    Τρύπα της Λυγερής = βλ. Βάραθρα

    Τρύπα της Νύφης = βλ. Βάραθρα

    Τρύπα της Σκάλας = βλ. Βάραθρα

    Τρύπα του Οδυσσέα = βλ. Βάραθρα

    Τρύπα του Όρνιου = βλ. Βάραθρα

    Τσάμηδες και Τσαμουριά = βλ. Ποτάμια: Καλαμάς: Όνομα

    Τσαραπλανά

    Τσαρκοβίστα

    Τσαρκοβίστα Κουρέντων

    Τσεπέλοβο

    Τσεπριές

    Τσερβάρι

    Τσερβαριώτικα Καλύβια

    Τσέργιανη

    Τσερίτσανη, ή Τσερίτσανα, ή Τσερίτσιανα

    Τσερνέσι

    Τσιόπολα

    Τσίπιανη

    Τσιφλικόπουλο(ν)

    Τσονδήλα ή Τσοντίλα

    Τσόπελα (η) (πρ. Τσιόπολα)

    Τύμφη = βλ. Όρη

    Τύρια (η)

    Φαράγγια = βλ. Ποταμοί

    Φαράγγι(ον) (πρ. Γκουβέρι)

    Φιλοθέη

    Φλαμπουράρι(ον)

    Φορτόσι(ον)

    Φούρκα

    Φραγκάδες (ή Φραγγάδες)

    Φράξος

    Φραστανά

    Φράστανα

    Φτέρη (πρ. Βαρπόβα και Πτέρη)

    Φτέρη

    Φτέρη

    Φυτόκο

    Φωτεινό(ν) (πρ. Ζελίστα)

    Χαλάσματα

    Χάνι Δελβινακίου

    Χάνι Τερόβου

    Χαράδρα Βίκου = βλ. Ποτάμια και Φαράγγια

    Χαραυγή (πρ. Βάλτιστα)

    Χαροκόπι(ον)

    Χαροκόπι

    Χάσμα του Έπους = βλ. Βάραθρα

    Χίνκα (η)

    Χιονάδες ή Χιονιάδες (οι)

    Χάσματα = βλ. Βάραθρα

    Χιονιάσα

    Χιονότρυπα = βλ. Βάραθρα

    Χουλιαράδες

    Χουλιαροχώρια = βλ. Χωριά σε Συγκροτήματα

    Χριστοί

    Χρυσοβίτσα (πρ. Κρουσοβίτσα)

    Χρυσόδουλη

    Χρυσοράχη ή Χρυσορράχη ή Χρυσόρραχη (πρ. Ζαγόριανη)

    Χώρα

    Χωριά σε Συγκροτήματα

    Ψηλόκαστρο (πρ. Καλουδέ)

    Ψήνα

    Ωραιόκαστρο (πρ. Λαχανόκαστρο)

    Διαδρομές μέσα στα Ιωάννινα

    Διαδρομές έξω από τα Ιωάννινα

    Διαδρομές από Κόνιτσα

    Διαδρομές από Μέτσοβο

    Βιβλιογραφία

    Αντί Προλόγου

    Επειδή πιστεύω ότι οι μακροσκελείς πρόλογοι κουράζουν τον αναγνώστη, θα ήθελα να τον παραλείψω. Ωστόσο, πιστεύω ότι μερικές συμβουλές είναι χρήσιμες για την πιο εύκολη χρήση του βιβλίου. Έτσι:

    Γενικά:

    1. Αλφαβητική σειρά: Υπάρχει σχεδόν παντού για εύκολη χρήση. Οι μόνες εξαιρέσεις είναι η πόλη των Ιωαννίνων, που περιγράφεται πρώτη σαν πρωτεύουσα, και οι ενότητες σε κάθε κεφάλαιο, που δίνονται με σειρά προτεραιότητας.

    2. Όρη, ποτάμια, λίμνες, φαράγγια, κ.ά.: Έχουν συγκεντρωθεί σε ομάδες, ώστε να μπορούμε να δούμε αμέσως πόσα και ποια υπάρχουν στην Π.Ε.

    3. Συντομογραφίες: Υπάρχουν σε αρκετά σημεία για αποφυγή επανάληψης, όπως στα κύρια ονόματα, όπου το πρώτο δίνεται με τα αρχικά γράμματα, π.χ. Αν. (Αναστάσιος), Γρ. (Γρηγόρης), Ι. (Ιωάννης), Κ. (Κωνσταντίνος), Ν. (Νικόλαος), Π. (Πέτρος), Παν. (Παναγιώτης), Σπ. (Σπυρίδων), κλπ., καθώς επίσης και σε άλλες συνηθισμένες λέξεις, όπως γρ. (γρόσια, γραμμάρια), εκ. (εκατοστά), κ. (κάτοικοι), κ.ά. (και άλλα), π. (περίπου), πλ. (πλατεία), πρ. (πρώην).

    4. Βιβλιογραφία: Αναφέρεται αναλυτικά στο τέλος. Στα κείμενα δίνεται σε παρενθέσεις και πάλι για λόγους συντομίας δίνονται τα αρχικά του ονόματος του συγγραφέα ή του περιοδικού, ενώ με αριθμούς δίνονται ο τόμος ή το τεύχος και η σελίδα ή το έτος από το συγκεκριμένο βιβλίο, περιοδικό, κλπ. Π.χ. ΛΙ: 8/47 (Λαμπρίδης Ιωάννης, 8ο τεύχος, σ. 47).

    5. Αστεράκια: Υπάρχουν σε ορισμένες λέξεις. Αυτό σημαίνει ότι το συγκεκριμένο θέμα περιγράφεται αναλυτικά στο αντίστοιχο κεφάλαιο, οι πληροφορίες του οποίου δεν είναι απαραίτητες για να καταλάβουμε την ενότητα που διαβάζουμε. Π.χ. στα Μαστοροχώρια διαβάζουμε ότι μια ομάδα από αυτά βρίσκονται στην κοιλάδα του Σαραντάπορου*. Το αστεράκι σημαίνει ότι ο Σαραντάπορος αναλύεται σε ξεχωριστό κεφάλαιο (ποτάμια), οι πληροφορίες του οποίου δεν αφορούν τα Μαστοροχώρια. Το ίδιο σημαίνει και το αστεράκι σε κάποια χρονολογία, που παραπέμπει σε κάποιο γεγονός που περιγράφεται στην «Ιστορία» στην αντίστοιχη χρονολογία. Αστεράκια υπάρχουν φυσικά και στα ξενοδοχεία, για να δείξουν την κατηγορία. Αλλά δεν υπάρχουν αστεράκια ή παραπομπές σε διαφορετικές σελίδες για το θέμα που διαβάζουμε. Έτσι, όταν διαβάζουμε το κεφάλαιο για έναν οικισμό, ένα χωριό, μια κωμόπολη, ή μια πόλη, παίρνουμε όλες τις πληροφορίες που χρειάζονται για το συγκεκριμένα θέμα χωρίς παραπομπές σε άλλες σελίδες. Νομίζω ότι δεν υπάρχει τίποτα πιο κουραστικό από το να βρίσκεσαι σε ένα μέρος κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού και να πρέπει να ανατρέξεις σε 3, 4, ή και περισσότερες σελίδες, για να βρεις τις πληροφορίες που χρειάζεσαι για το συγκεκριμένο μέρος.

    Πιο ειδικά:

    Σε κάθε κεφάλαιο (πόλη, κωμόπολη, χωριό, οικισμό, κ.ά.) δίνεται ο Τίτλος με το σημερινό όνομα, το παλιό όνομα (πρ. = πρώην) σε παρένθεση, ο Δήμος (Δ.) και ο Ταχυδρομικός Κώδικας (Τ.Κ.), ενώ το κάθε κεφάλαιο χωρίζεται σε ενότητες με διαφορετικό θέμα και τίτλο η κάθε μία, ώστε ο αναγνώστης να μπορεί να διαβάζει ό,τι τον ενδιαφέρει χωρίς να είναι αναγκασμένος να διαβάσει ολόκληρο το κεφάλαιο μέχρι να βρει την πληροφορία που θέλει. Οι ενότητες που υπάρχουν είναι οι εξής:

    1. Θέση-Πρόσβαση: Κι εδώ, χάριν συντομίας, χρησιμοποιούνται ορισμένα γράμματα αντί λέξεων, όπως: π. (περίπου), μ. (μέτρα), χλμ. (χιλιόμετρα), Α (ανατολικά), Δ (δυτικά), Β (βόρεια), Ν (νότια), ΝΑ (νοτιοανατολικά), ΝΔ (νοτιοδυτικά), ΒΑ (βορειοανατολικά), ΒΔ (βορειοδυτικά), Ε.Ο. (Εθνική Οδός), κλπ.

    2. Δημογραφικά στοιχεία: Κι εδώ χρησιμοποιούνται ορισμένα γράμματα αντί λέξεων, όπως κ. (κάτοικοι), υ. (υψόμετρο από την επιφάνεια της θάλασσας), έ. (έκταση), στρ. (στρέμματα), μ. (μέτρα), χλμ. (χιλιόμετρα), τ.χλμ. (τετραγωνικά χιλιόμετρα), Π.Ε. (Περιφερειακή Ενότητα για τον πρ. Νομό), Δ. (Δήμος), Δ.Ε. (Δημοτική Ενότητα), Τ.Κ. (Τοπική Κοινότητα). Τα τέσσερα τελευταία στοιχεία, όπως και ο αριθμός των κατοίκων, είναι από την επίσημη απογραφή του 2011 κατά το Νομοσχέδιο «Καλλικράτης», που δίνει η Ελληνική Εταιρεία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης (ΕΕΤΑΑ). Οι δε κάτοικοι είναι οι εγγεγραμμένοι και όχι οι μόνιμοι, των οποίων ο αριθμός μπορεί να αλλάζει λόγω μετεγκατάστασης σε άλλα μέρη.

    3. Τηλέφωνα: Όπου υπάρχουν δίνονται κι αυτά με αλφαβητική σειρά, εκτός από το πρώτο που είναι της Τ.Κ. ή του Δήμου. Αν θέλουμε υπηρεσίες που δεν διαθέτει το χωριό (π.χ. ιατρείο, φαρμακείο, κ.ά.), θα κοιτάξουμε στις γειτονικές πόλεις ή κεφαλοχώρια. Χάριν συντομίας χρησιμοποιούνται κι εδώ ορισμένα γράμματα. Έτσι έχουμε: Αστυν. (Αστυνομία), Αγρ. (Αγροτικός), κ.ά.

    4. Πληροφορίες: Εδώ δίνονται οι γενικές πληροφορίες για το συγκεκριμένο μέρος, καθώς επίσης σημαίνοντα πρόσωπα που γεννήθηκαν ή κατάγονται από αυτό.

    5. Ιστορία:

    Κι εδώ ακολουθείται η χρονολογική σειρά, ενώ τα ιστορικά δημογραφικά στοιχεία είναι από την ιστοσελίδα www.eetaa.gr της Ελληνικής Εταιρείας Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης.

    6. Αξιοθέατα: Είναι όλα σε αλφαβητική σειρά και σε μερικές περιπτώσεις σε ομάδες (αρχοντικά, εκκλησίες, μονές, κ.ά.). Ωστόσο, δεν δίνονται οι ώρες λειτουργίας, γιατί αυτές, εκτός από ελάχιστες, υπόκεινται σε αλλαγές. Υπάρχει όμως το τηλέφωνο.

    7. Δραστηριότητες: Και εδώ υπάρχει ένας διαχωρισμός σε εύκολες, δύσκολες, με αυτοκίνητο, πεζοπορικές, κλπ., ώστε να μπορεί κάποιος να διαλέξει ό,τι θέλει. Για το συγκεκριμένο θέμα έχουν χρησιμοποιηθεί, εκτός από τη βιβλιογραφία, οι ορειβατικοί χάρτες της εταιρείας «Ανάβαση» καθώς και οι λεπτομερειακοί χάρτες των εταιρειών «Road» και «Όραμα». Ωστόσο, στο εμπόριο υπάρχουν κι άλλοι πολύ καλοί χάρτες.

    8. Εκδηλώσεις: Εδώ δίνονται με χρονολογική σειρά οι χαρακτηριστικές εκδηλώσεις ενός τόπου, ο οποίος όμως μπορεί να έχει κι άλλες πιο ειδικές.

    9. Διαμονή: Στο κεφάλαιο αυτό έχει γίνει προσπάθεια να δοθούν όσα περισσότερα ξενοδοχεία γίνεται, αλλά είναι λογικό η κατάσταση ν’ αλλάζει, με ορισμένα να ανοίγουν και άλλα να κλείνουν. Και πάλι υπάρχει αλφαβητική σειρά, ενώ σε κάθε ξενοδοχείο δίνεται πρώτα το τηλέφωνο, γιατί αυτό χρειαζόμαστε πρώτα, μετά η διεύθυνση και κάποιες πληροφορίες. Τα κινητά τηλέφωνα έχουν παραλειφθεί σκόπιμα για ευνόητους λόγους. Επίσης για λόγους εξοικονόμησης χώρου δεν δίνονται αναλυτικά οι ανέσεις που έχει το καθένα, αφού σήμερα σχεδόν όλα τα ξενοδοχεία διαθέτουν τα απαραίτητα, όπως τηλεόραση (πολλά και δορυφορική), κλιματισμό, στεγνωτήρα μαλλιών, ψυγειάκι (μίνι-μπαρ), πολλά διαθέτουν μπαρ, εστιατόριο, χώρο στάθμευσης, πισίνα, εξυπηρέτηση δωματίου, χρηματοκιβώτιο και διαδίκτυο (Internet), ενώ ορισμένα διαθέτουν κουζίνα ή κουζινάκι, τζάκι στα δωμάτια, μπουρνούζια και παντόφλες, συνεδριακό και υδρομασάζ. Προσωπική μου συμβουλή πάντως είναι να κάνετε ένα μικρό «έλεγχο» πριν κάνετε κράτηση σε κάποιο για να μη βρεθείτε προ εκπλήξεων. Μερικές ερωτήσεις για το τι θέλετε δεν βλάπτουν.

    10. Φαγητό: Στην Π.Ε. Ιωαννίνων (αλλά και γενικά στην Ήπειρο), μια ως επί το πλείστον ορεινή περιοχή με άφθονα δάση αλλά και με αρκετές πεδινές και παραποτάμιες εκτάσεις, οι διατροφικές συνήθειες στηρίζονται κυρίως σε κτηνοτροφικά και γαλακτοκομικά προϊόντα (κρεατικά, κοντοσούβλι, τραχανά, χυλοπίτες, κ.ά.), κυνήγι (κυρίως αγριογούρουνο), ψάρια ποταμών και λιμνών (πέστροφες, καραβίδες μαγειρεμένες με πιλάφι ή σκορδαλιά, μια συνταγή που όπως λέγεται κρατάει από τους Μανιάτες που κατοίκησαν το Νησί, χέλια με ειδική μαγειρική για κάθε εποχή, βατράχια, βατραχοπόδαρα, κ.ά.), άγρια χορταρικά (λάπαθα, τσουκνίδες, μανιτάρια, κ.ά.). (ΜΛ: 58)

    Αλλά το πιο χαρακτηριστικό είναι οι πίτες που γίνονται είτε χωρίς φύλλο είτε με χειροποίητο φύλλο. Στην πρώτη περίπτωση έχουμε τη γνωστή αλευρόπιτα, τη χυλόπιτα (κάτι σαν λαγγίτα με ζυμάρι φουσκωμένο με μαγιά και ψημένο στο φούρνο), την τραχανόπιτα ή την μπλιγουρόπιτα (με τραχανά ή πλιγούρι αντίστοιχα, ζεματισμένα σε κατσαρόλα και ανακατεμένα με λίγο αλεύρι για να πήξει πριν μπουν στο ταψί με λίπος και τυρί). Στη δεύτερη περίπτωση (πίτες με χειροποίητο φύλλο) έχουμε την κλασική τυρόπιτα, τη γαλατόπιτα, τη λαχανόπιτα, την μπατσαριά (με καλαμποκίσιο αλεύρι, γάλα, άγρια χόρτα, ξινό τραχανά, φέτα), την καλαμποκόπιτα (από καλαμποκάλευρο), την πετουρόπιτα (ή πιτιρόπιτα, ή βασιλόπιτα) (με πέτουρα, δηλαδή ψιλά φύλλα ψημένα εκ των προτέρων στη γάστρα, πασπαλισμένα με τραχανά, τυρί, λίπος και φυσικά το νόμισμα), την κλωστόπιτα (το παραδοσιακό σαραγλί με λεπτά φύλλα πασπαλισμένα με τυρί, λίπος και τραχανά), κ.ά.

    Και φυσικά αυτά συνοδεύονται από ντόπιες ποικιλίες κρασιού και τσίπουρου και ωραία γλυκά, όπως μπουγάτσα, γιαννιώτικος μπακλαβάς, κλωστάρι (μπακλαβάς με περισσότερο καρύδι), κουσιμέρι (γλυκό ταψιού με φρέσκο τυρί και αυγά), κ.ά. (ΦΚ: 36 - ΜΛ: 46)

    11. Ψώνια: Εδώ δίνονται τα τοπικά προϊόντα που παράγει ένας τόπος.

    Ελπίζω αυτές οι λίγες οδηγίες να βοηθήσουν στην πιο εύκολη χρήση του βιβλίου.

    Περιφερειακή Ενότητα (π.Ε.) Ιωαννίνων

    Γενικά:

    Η Π.Ε. Ιωαννίνων (πρ. Νομός) είναι μια από τις μεγαλύτερες της χώρας μας και η μεγαλύτερη από τις υπόλοιπες τρεις (Άρτας, Θεσπρωτίας, Πρέβεζας) της Περιφέρειας Ηπείρου, της οποίας καταλαμβάνει πάνω από τη μισή έκταση.

    Θέση-Όρια:

    Απλώνεται στο ΒΔ τμήμα της Ηπείρου ανάμεσα στην Αλβανία (Β-ΒΔ), την Π.Ε. Θεσπρωτίας (Δ), τις Π.Ε. Άρτας και Πρέβεζας (Ν), την Π.Ε. Τρικάλων Θεσσαλίας (ΝΑ), τις Π.Ε. Κοζάνης και Γρεβενών της Δυτ. Μακεδονίας (Α) και την Π.Ε. Καστοριάς της Δυτ. Μακεδονίας (ΒΑ). (Ε - ΦΚ: 5)

    Φύση:

    Η Π.Ε. Ιωαννίνων είναι μια από τις πιο ορεινές περιοχές της χώρας μας (88,4%) (Τ’s: 34), αφού καταλαμβάνεται από τα δυτικά παρακλάδια της Πίνδου και από άλλες μικρότερες οροσειρές. Έτσι εδώ υπάρχουν πανύψηλα όρη* και βουνά, όπως η οροσειρά του Γράμμου (2520 μέτρα) στα σύνορα με την Αλβανία και την Π.Ε. Καστοριάς και με αρκετές ψηλές κορυφές: Κιάφα (2398), Μαύρη Πέτρα (2169), Σούφλικα (2146), Στενό (1957), Τσούκα Πέτσικ (2521), κ.ά. Άλλες ψηλές κορυφές (ακολουθώντας τη φορά του ρολογιού) είναι η Επάνω Αρένα (2192), η Κάτω Αρένα (2075), το Μπουχέτσι (1700), όλα στην ίδια πλευρά λίγο πιο κάτω, ο Σμόλικας (2637) στα σύνορα με την Π.Ε. Γρεβενών (Ν), η Βασιλίτσα (2249) (ΝΑ), η οροσειρά της Τύμφης, με ψηλότερη κορυφή την Γκαμήλα (2497), αλλά και με άλλες ψηλές κορυφές: Αστράκα (2436), Καρτερό (2478), Μεγάλα Λιθάρια (2467), Τσούκα Ρόσσα (2377), Λάπατο (2251), Πλόσκο (2377), Γκούρα (2466), κ.ά.

    Στα σύνορα με την Π.Ε. Γρεβενών είναι οι κορυφές Αυτιά (2085 μέτρα), Φλέγκα (2158), Μαυροβούνι (2050) και Μηλέα (2160), ενώ στα νότια του Μαυροβουνίου απλώνεται το οροπέδιο του Μετσόβου και πιο κάτω η Κατάρα (1689), με τη δύσκολη ορεινή διάβαση. Από εδώ και κάτω αρχίζει η Ν. Πίνδος.

    Κάτω από το Μέτσοβο, στα όρια με την Π.Ε. Τρικάλων, ξεκινάει ο επιμήκης ορεινός όγκος Λάκμος με ψηλότερη κορυφή το Περιστέρι (2295μ). Ο Λάκμος κατεβαίνει προς τα κάτω για π. 16 χλμ. και σχεδόν στο τέλος του, στα όρια με τις Π.Ε. Τρικάλων και Άρτας, αρχίζουν τα Αθαμανικά Όρη, τα περιβόητα άγρια Τζουμέρκα, με ψηλότερη κορυφή την Κακαρδίτσα (2429μ) στα σύνορα των Π.Ε. Ιωαννίνων και Τρικάλων.

    Μετά είναι το Ξεροβούνι (1614μ), στα όρια με την Π.Ε. Άρτας και Πρέβεζας, τα Θεσπρωτικά Όρη (1274μ), στα όρια με τις Π.Ε. Πρέβεζας και Θεσπρωτίας, τα Όρη Σουλίου (1615μ), στα όρια με την Π.Ε. Θεσπρωτίας, τα αρχαία Κεραύνεια Όρη με το ιστορικό βουνό Ζάλογγο, τα Όρη Παραμυθιάς (1658μ), αριστερά από τα Όρη Σουλίου (Δ), ο κωνικός όγκος του Τόμαρου (1974μ), με το αρχαίο Μαντείο της Δωδώνης μπροστά του, τα Όρη Τσαμαντά, (1806μ), που εκτείνονται στο ΒΔ τμήμα της Θεσπρωτίας κατά μήκος των ελληνοαλβανικών συνόρων, με ψηλότερη κορυφή τη Μουργκάνα, ο Κασιδιάρης (1329μ) και η επιβλητική οροσειρά Νεμέρτσικα (ή Δούσκο) στα σύνορα με την Αλβανία.

    Βέβαια αυτές είναι οι μεγάλες οροσειρές που έχουν και πολλές άλλες ψηλές κορυφές. Αλλά υπάρχουν κι άλλα ψηλά βουνά, όπως το Μιτσικέλι (1810μ) (ΚΓ: 25 - ΤΧ: 224), που δεσπόζει πάνω (Β) από τη λίμνη των Ιωαννίνων, τα Όρη Κουρέντων (1172μ), που εκτείνονται σχεδόν παράλληλα με το Μιτσικέλι, ο Μακρύκαμπος (1670μ), κ.ά.

    Αυτά τα ψηλά βουνά καλύπτονται από αρκετά δάση με όλων των ειδών τα δέντρα (πεύκα, έλατα, οξιές, βαλανιδιές. καστανιές, κ.ά.), μέσα στα οποία βρίσκουν καταφύγιο πολλά άγρια και ήμερα ζώα.

    Από αυτά τα βουνά πηγάζουν και αρκετοί μεγάλοι ποταμοί*, όπως οι Άραχθος, Αχέροντας, Αώος, Βάρδας, Βοϊδομάτης, Γορμός, Δρίνος, Ζαγορίτικος, Ζαλογγίτικος, Καλαμάς, Καλαρρύτικος, Λούρος, Μετσοβίτικος, Σαραντάπορος, Σμολίτσας και η Τύρια. Φυσικά υπάρχουν και αρκετά μικρότερα ποτάμια, χειμαροπόταμοι και ρυάκια, όπως υπάρχουν και άλλα μεγάλα ποτάμια που πηγάζουν στα όρη της Π.Ε. αλλά δεν τη διασχίζουν καθόλου, όπως ο θεσσαλικός Πηνειός και ο Αχελώος της Στερεάς Ελλάδας που πηγάζουν από τα βουνά του Μετσόβου.

    Τα μεγάλα αυτά ποτάμια, που ρέουν μέσα από τόσο ψηλά βουνά, έχουν δημιουργήσει υπέροχα φαράγγια* (Αώου, Βοϊδομάτη, Αράχθου, Καλαμά) με καταπληκτικά φυσικά τοπία.

    Η Π.Ε. Ιωαννίνων έχει και λίμνες* και φυσικές (Παμβώτιδα, Βυρού, Ζαραβίνα, Δρακόλιμνες, κ.ά.) και φυσικές εποχιακές σε διάφορα σημεία (π.χ. Καλλιθέα) και μία τεχνητή (Αώου), που σχηματίστηκε με φράγμα κοντά στις πηγές του ποταμού για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.

    Παρά το γεγονός ότι η Π.Ε. Ιωαννίνων είναι κυρίως ορεινή περιοχή, έχει και μερικές ωραίες πεδιάδες. Η μεγαλύτερη είναι των Ιωαννίνων που απλώνεται γύρω από τη λίμνη και πάνω από την πόλη. Έχει έκταση π. 150 τ.χλμ. και βρίσκεται στα 470μ. υψόμετρο. Για το σχηματισμό της, όπως λέει ο Σαλαμάγκας (σ. 41, 42), υπάρχει μια γεωλογική θεωρία που διατύπωσε ο καθηγητής στο Ρουμάνικο Σχολείο των Ιωαννίνων, Κος Νικολέσκο. Σύμφωνα με αυτήν, στην πεδινή αυτή περιοχή υπήρχαν, πριν από εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια, βουνά, τα οποία εξαφανίστηκαν από τις φοβερές γεωλογικές και κοσμογονικές αναταράξεις, τους κατακλυσμούς και τις πλημμύρες και έμειναν μόνο οι κορυφές τους (Κάστρο, Λιθαρίτσια, Νησί, Καστρίτσα, Πέραμα, κ.ά.). Ωστόσο η θεωρία αυτή δεν είναι τεκμηριωμένη και χρειάζεται ακόμα πολλή έρευνα. Μια άλλη μεγάλη πεδιάδα απλώνεται ανάμεσα στα όρη Μαυροβούνι και Λάκμο, στα σύνορα με την Π.Ε. Γρεβενών, ενώ υπάρχουν και μικρότερες, όπως η εύφορη κοιλάδα του Αράχθου (ΝΑ), περιτριγυρισμένη από τα βουνά Λάκμο, Δρίσκο, Αετοράχη, Ξηροβούνι, η κοιλάδα του Αώου (ΒΔ της Τύμφης), η κοιλάδα του Καλαμά (Α του Κασιδιάρη) και άλλες μικρότερες.

    Η Π.Ε. Ιωαννίνων έχει και αξιόλογες ιαματικές πηγές, όχι όμως όλες εκμεταλλεύσιμες. Αυτές που λειτουργούν βρίσκονται στα Καβάσιλα*, στην Πυξαριά* και στον Αμάραντο*.

    Κλίμα:

    Τέτοιο φυσικό τοπίο είναι λογικό να επηρεάζει και το κλίμα, που είναι καθαρά ηπειρωτικό με ζεστά καλοκαίρια και κρύους χειμώνες με αρκετές βροχές και χιόνια, «... ένας χειμώνας βαρύς, συννεφιασμένος, οχληρός. Γιαννιώτικος χειμώνας που όλο βρέχει κι όλα φαίνονται σαν να μούχλιασαν τριγύρω», όπως λέει και ο Χατζή-Πελλερέν (σ. 13).

    Ασχολίες κατοίκων:

    Το φυσικό τοπίο επηρεάζει και τις ασχολίες, πολλές από τις οποίες γίνονται ακόμα με τον παραδοσιακό τρόπο. Έτσι, μία από τις βασικές είναι η κτηνοτροφία με διάφορα ζώα (πρόβατα, κατσίκες, βοοειδή, πουλερικά) και με μεγάλη παραγωγή σε κτηνοτροφικά προϊόντα (κρέατα, γάλα, βούτυρο, τυριά, αβγά). Μην ξεχνάμε άλλωστε ότι τα Ιωάννινα έχουν μεγάλη παράδοση σ’ αυτόν τον τομέα. Κάποτε όλα αυτά τα προϊόντα ήταν πολύ γνωστά. Π.χ. το μανούρι ήταν γνωστό από την εποχή του Λαμπρίδη (1/88, 1887) και έφθανε μέχρι την Ιταλία, τη Μάλτα και τη Σμύρνη. Άλλη παραδοσιακή ασχολία είναι η γεωργία με παραγωγή κυρίως σε δημητριακά (σιτάρι, κριθάρι, αραβόσιτο, σίκαλη, κ.ά.), όσπρια (κυρίως φασόλια), φρούτα (μήλα, κεράσια, σταφύλια, κ.ά.), ξηρούς καρπούς (καρύδια, κάστανα, κ.ά.), αλλά σχεδόν καθόλου λάδι. Ιδιαίτερα στη σίκαλη και στα καρύδια έχει πολύ μεγάλη παραγωγή. Με τόσα δάση από μεγάλα δέντρα (πεύκα, έλατα, οξιές, κ.ά.), αρκετά ανεπτυγμένη είναι και η δασοκομία, με στρογγυλή ξυλεία καλής ποιότητας. Η δασοκομία θα μπορούσε να είναι πιο ανεπτυγμένη αν υπήρχαν καλύτεροι δασικοί δρόμοι. Ελάχιστα ανεπτυγμένη είναι η αλιεία κυρίως στη Λίμνη των Ιωαννίνων και στα μεγάλα ποτάμια. Η βιοτεχνία και η οικοτεχνία λαϊκής τέχνης (ασημικών, υφαντών, ξυλόγλυπτων, κ.ά.), που κάποτε ήταν μια από τις πιο προσοδοφόρες ασχολίες, σήμερα έχει περιοριστεί σχεδόν μόνο στα ασημικά και στα υφαντά. Τα τελευταία χρόνια παρουσιάζει κάποια ανάπτυξη και η βιομηχανία, που περιορίζεται όμως σε μερικά τυροκομεία και εργοστάσια επεξεργασίας διαφόρων προϊόντων (μάρμαρα, ξύλα, οικοδομικά υλικά, φυράματα πτηνοτροφίας, κ.ά.). Επίσης, τελευταία έχει αναπτυχθεί, και εξακολουθεί να αναπτύσσεται πολύ, και ο τουρισμός. Πολύ φυσικό αφού αυτή η Π.Ε. διαθέτει υπέροχες εναλλαγές τοπίων (ψηλά βουνά, βαθιά φαράγγια, υπέροχα μεγάλα ποτάμια, γραφικές λίμνες, πεδιάδες, κ.ά.), πολλά αξιόλογα αξιοθέατα, δυνατότητα πολλών και διαφορετικών δραστηριοτήτων, αρκετά ωραία καταλύματα σε πόλεις και παραδοσιακά χωριά, πολλές ταβέρνες και κέντρα διασκέδασης, και γενικά ό,τι μπορεί να επιθυμήσει ο επισκέπτης.

    Προβλήματα:

    Ωστόσο, υπάρχουν ακόμα αρκετά προβλήματα, κυρίως στα χωριά. Ένα από αυτά, το βασικότερο, είναι η έλλειψη ικανοποιητικού συγκοινωνιακού δικτύου. Ευτυχώς σήμερα η Εγνατία Οδός έκανε την πρόσβαση πολύ πιο εύκολη σε αρκετά. Ωστόσο, σε ορισμένα είναι ακόμα δύσκολη, αφού οι δρόμοι είναι στενοί με πολλές στροφές και σε μερικά σημεία υποφέρουν από κατολισθήσεις. Το δεύτερο πρόβλημα είναι η ύδρευση. Είναι γεγονός ότι όλη η περιοχή έχει πολλά νερά, αλλά το πόσιμο νερό φθάνει σε πολλά χωριά μέσα από παλιά δίκτυα. Το τρίτο πρόβλημα είναι η ιατρική περίθαλψη, αφού δεν υπάρχει μόνιμος γιατρός σε πολλά χωριά. Πηγαίνει μόνο ορισμένες μέρες της εβδομάδας. Και το πρόβλημα γίνεται εντονότερο για τα πιο μακρινά χωριά που δεν έχουν εύκολη πρόσβαση. Και φυσικά δεν λείπει ούτε εδώ το πρόβλημα της ρύπανσης, που δημιουργείται από τα απόβλητα (αστικά, βιοτεχνικά, διαφόρων κτηνοτροφικών και πτηνοτροφικών μονάδων, κ.ά.) και πηγάζει από αλόγιστη συμπεριφορά και οικονομικά συμφέροντα, ενώ προκαλεί καταστροφικές συνέπειες (βρόμικα νερά, δυσοσμία, νεκρά ψάρια, διατάραξη της χλωρίδας και πανίδας, κ.ά.), με αντίκτυπο φυσικά και στον ίδιο τον άνθρωπο.

    Ιστορία της Π.Ε. Ιωαννίνων

    Δεν ξέρουμε πότε ακριβώς ξεκίνησε η κατοίκηση στην Ήπειρο. Μυθολογία και Ιστορία μας δίνουν διαφορετικές εκδοχές.

    Μυθολογία:

    Μία παράδοση, που αναφέρει ο Αριστοτέλης (δάσκαλος του Μ. Αλεξάνδρου) στα «Μετεωρολ. Α’. 14», λέει ότι η περιοχή κατοικήθηκε από το μυθικό γενάρχη των Ελλήνων, τον Δευκαλίωνα, μετά τον κατακλυσμό που έγινε «περί την Ελλάδα την αρχαίαν», δηλαδή «περί την Δωδώνην και τον Αχελώον». Μια άλλη παράδοση λέει ότι ο Δευκαλίων εγκαταστάθηκε εδώ μετά από χρησμό του Μαντείου της Δωδώνης, που του έλεγε να εποικήσει την περιοχή με όσους σώθηκαν από τον κατακλυσμό ή, κατ’ άλλη εκδοχή, με αυτούς που δημιουργήθηκαν από τις πέτρες που πέταγαν ο Δευκαλίων και η γυναίκα του Πύρρα, ο πρώτος για τους άνδρες και η δεύτερη για τις γυναίκες. Η μυθολογία λέει επίσης ότι από το γιο του Δευκαλίωνα και της Πύρρας, τον Έλληνα, πήραν το όνομά τους οι Έλληνες. Ο μύθος του κατακλυσμού δεν αποκλείεται να πηγάζει από την πραγματικότητα. Πράγματι τα πολύ παλιά χρόνια η περιοχή αυτή είχε πολύ δύσκολες καιρικές συνθήκες, με δριμείς χειμώνες, τρομερές βροχοπτώσεις και πλημμύρες, χιόνια, ακόμα και κατακλυσμούς. Δεν είναι λοιπόν τυχαίο το γεγονός ότι αρκετοί αρχαίοι συγγραφείς μιλούσαν για μια «παγωμένη» Δωδώνη, ενώ αρκετά ηπειρώτικα νομίσματα απεικόνιζαν τον κεραυνό. Για τον ίδιο λόγο, είναι πιθανόν ορισμένα ονόματα βουνών, όπως τα Ακροκεραύνεια Όρη της Χιμάρας ή η ΝΑ προέκτασή τους, τα Κεραύνεια Όρη, να πηγάζουν από τους πολλούς και δυνατούς κεραυνούς που έπεφταν στην περιοχή. (Ε: 20/134 - ΖΝ: 73, 102 - HN: Α/44)

    Ιστορία:

    Εποχή Λίθου: Τα πρώτα ίχνη ανθρώπινης παρουσίας εμφανίστηκαν στο λεκανοπέδιο των Ιωαννίνων την Παλαιολιθική Εποχή (40.000-9.000 π.Χ.), όπως αποδεικνύουν οι λίθινες λεπίδες και τα οστέινα εργαλεία που ανακαλύφθηκαν το 1966-67 στο παλαιολιθικό σπήλαιο της Καστρίτσας*, καθώς και τα ευρήματα (οστά ζώων, κοχύλια, οστέινα εργαλεία, λίθοι, πυριτόλιθοι) που ανακαλύφθηκαν το 1983-86 στη βραχοσκεπή Σπηλιά Μπόιλα στη θέση Κλειδί στο φαράγγι του Βοϊδομάτη κοντά στην Κάτω Κλειδωνιά*. Τα ευρήματα αυτά, καθώς και τα κατάλοιπα πανίδας και τα λείψανα από φωτιές που ανακαλύφθηκαν σε μια έκταση 80 τ.μ., μαρτυρούν ότι οι άνθρωποι εκείνοι ήταν κυρίως κυνηγοί που έκαναν νομαδική ζωή, πιάνοντας την τροφή τους (άγρια ζώα, πουλιά, ψάρια) με όπλα από πρόχειρα λαξευμένο λίθο. (ΔΣ: 22 - Τ’s: 3, 57 - ΚΦΈ - Ex2: 14 - ΛΓ: Α/5)

    Η ανθρώπινη ύπαρξη όχι μόνο συνεχίστηκε και στη Νεολιθική Εποχή (π. 8000-2800 π.Χ.), αλλά βελτιώθηκε με την κατασκευή εργαλείων από τέλεια λαξευμένο λίθο αλλά και χειροποίητων κεραμικών (αγγείων), όπως αυτά που βρέθηκαν στην περιοχή της Καστρίτσας* και της Ασφάκας*. Επιπλέον, με την υποχώρηση των μεγάλων παγετώνων και τη βελτίωση των κλιματολογικών συνθηκών, άρχισε η μόνιμη εγκατάσταση στα πεδινά με κύρια ασχολία τη γεωργία καθώς και η ημιμόνιμη κατοίκηση στις ορεινές περιοχές με περιοδικές μετακινήσεις στα πεδινά και με κύρια ασχολία την κτηνοτροφία. Αυτό τουλάχιστον μαρτυρούν τα εργαλεία και τα κεραμικά αυτής της εποχής, π.χ. ένας «ωραία επεξεργασμένος κι έξοχα στιλβωμένος» λιθοπέλεκυς, όπως λέει ο Νίκολας Χάμοντ (Β/151-2), που ήρθαν στο φως στους Γεωργάνους, στην Έλαφο και στους Μελιγγούς. (ΔΣ: 22)

    Εποχή Χαλκού: 2600-1100 π.Χ.: Την εποχή αυτή ο άνθρωπος της Ηπείρου έκανε ακόμα ένα βήμα μπροστά με τη χρήση του τοπικού χαλκού, χρήση που μεταδόθηκε στην Ευρώπη από την Εγγύς Ανατολή και αντικατέστησε τη χρήση του λίθου. Τα λιγότερα ευρήματα είναι από τη Μέση (6-7 θέσεις) και τα περισσότερα από την Ύστερη, ενώ υπάρχουν και ευρήματα που δεν εντάσσονται σε καμιά λόγω έλλειψης αρκετών στοιχείων. Βέβαια οι έρευνες είναι ελλιπείς και τα συμπεράσματα αυτά μπορούν να αλλάξουν από μελλοντικές μελέτες (ΔΣ: 22). Την εποχή εκείνη, κάπου το 2300 π.Χ. (Πρώιμη Χαλκοκρατία), εγκαταστάθηκαν στην πεδιάδα των Ιωαννίνων, και γενικά στην Ήπειρο, τα πρώτα ελληνόφωνα φύλα, οι Προέλληνες. Οι άνθρωποι αυτοί ήταν νομάδες και ημινομάδες κτηνοτρόφοι και ζούσαν κυρίως σε σπηλιές (όσον αφορά την περιοχή των Ιωαννίνων), όπως μαρτυρούν τα ευρήματα (λίθινα και οστέινα εργαλεία, οστά ζώων, κ.ά.) που ήρθαν στο φως κυρίως στα σπήλαια Περάματος και Καστρίτσας, ή σε προσωρινές χορτοκαλύβες, λείψανα των οποίων βρέθηκαν στην Ασφάκα και στην Καστρίτσα. Οι άνθρωποι εκείνοι δεν γνώριζαν την αγροκαλλιέργεια που είχε αναπτυχθεί σε άλλα μέρη, π.χ. στη Θεσσαλία. Πόλεις δεν ίδρυσαν αλλά άφησαν τους χαρακτηριστικούς τύμβους, δηλαδή κωνικούς λοφίσκους από συσσωρευμένο χώμα με πέτρες τριγύρω και ένα λάκκο από κάτω, όπου έθαβαν τους νεκρούς τους με παραδοσιακές τελετουργίες και θυσίες. Γι’ αυτό οι άνθρωποι εκείνοι, που είχαν έλθει από την Ουκρανία, έμειναν γνωστοί σαν «λαός των τύμβων» και μιλούσαν μάλλον μια πρωτόγονη ελληνική γλώσσα. (Τ’s: 16)

    Αργότερα (1900 π.Χ.) άρχισαν να εισβάλλουν από τα βόρεια και να εγκαθίστανται στην Ήπειρο τα πρώτα δωρικά ελληνόφωνα φύλα. Από αυτά επικράτησαν αρχικά οι Θεσπρωτοί (ΖΝ: 15, 111 - ΚΑ: 14) και οι Έλλοπες ή Ελλοί ή Σελλοί.

    Οι Θεσπρωτοί αποτελούνταν από διάφορα φύλα (Αθαμάνες, Αίμονες, Αρκτάνες, Γραίκες, Δρύοπες, Δωδωναίοι, Θεσσαλοί, Κασσωπαίοι, Κέλαιθοι, Ορέστες ή Ορεστοί, Παραβαίοι ή Παρωραίοι, Παρανοίοι, Πείαλες, κ.ά.). Οι καταλήξεις -άνες και -ηνες, όπως έχει αποδείξει με μελέτες ο Hammond (Α/πρόλογο), είναι χαρακτηριστικές των διαφόρων κλάδων των Δωριέων. Αρχικά οι Θεσπρωτοί κατοίκησαν στην περιοχή ανάμεσα στους ποταμούς Θύαμι (Καλαμά) και Αχέροντα. Αργότερα όμως άρχισαν να επεκτείνονται προς τα ΝΔ και Δ (Ακαρνανία, Λευκάδα, Ιθάκη). (Τ’s: 16 – ΔΝ)

    Οι Έλλοπες, ή Ελλοί κατά τον Πίνδαρο, ή Σελλοί κατά τον Όμηρο, ήταν ένα παρακλάδι των Θεσπρωτών, που κατέλαβε όλο το λεκανοπέδιο των Ιωαννίνων, το οποίο πήρε από αυτούς το όνομα Ελλοπία. Έτσι την αναφέρει και ο Ησίοδος σαν μια εύφορη κοιλάδα με αρκετούς κατοίκους και αρκετή κτηνοτροφία, ενώ ο Απολλόδωρος λέει ότι ονομάστηκε έτσι από τα έλη που δημιουργήθηκαν στην περιοχή μετά τον κατακλυσμό του μυθικού Δευκαλίωνα. Όσο για την προέλευση των ονομάτων «Ελλός» και «Σελλός» υπάρχουν διάφορες εκδοχές. Π.χ. μια εκδοχή λέει ότι είναι το ίδιο, απλά το «Σ» των «Σελλών» προέκυψε από το δασύ τόνο που είχε κάποτε η λέξη «Ελλοί». Άλλη εκδοχή λέει ότι προέρχονται από τη ρίζα σελ-, που δίνει και τις λέξεις «σέλας», «σελήνη», και αναφέρονται σε κάποιον «φωτεινό, λαμπρό, ένδοξο, επιφανή, υψηλό, κλπ», είτε λόγω αναστήματος, είτε λόγω κατοικίας στα υψηλά, είτε λόγω προέλευσης από βορειότερες περιοχές. Ορισμένοι αρχαίοι συγγραφείς λένε ότι το όνομα Σελλοί, που προτιμούν οι περισσότεροι, έχει σχέση με τον ποταμό Σελλήεντα. Άλλη εκδοχή λέει ότι προέρχεται από τον επώνυμο ήρωά τους, τον Ελλό, που ίδρυσε και τη Δωδώνη* σαν τόπο λατρείας αρχικά της Μεγάλης Θεάς (Μητέρας Γης) και αργότερα του Δωδωναίου Δία, στο ναό του οποίου έγινε και ο πρώτος ιερέας. Και υπάρχει και η εκδοχή ότι προέρχεται από τη λέξη «Έλλα», που ήταν η αρχαία ονομασία του ιερού του Διός της Δωδώνης. Επίσης πιθανολογείται ότι και τα ονόματα Έλληνες και Ελλάς προέρχονται από τον Ελλό. Την άποψη ότι οι Έλληνες προέρχονται από τους Ελλούς υποστηρίζει και ο Αριστοτέλης στα Μετεωρολογικά του και μάλιστα λέει ότι πριν ονομάζονταν Γραικοί (352α, 33f: «Αρχαία Ελλάς εστίν η περί την Δωδώνην και τον Αχελώον, ώκουν γαρ οι Σελλοί ενταύθα και οι καλούμενοι τότε μεν Γραικοί, νυν δ’ Έλληνες», όνομα που πήραν οι Ρωμαίοι και το διέδωσαν στην Ευρώπη σαν Græci, και από το οποίο μετά βγήκαν τα ονόματα Greece και Grèce. (ΖΝ: 68, 78, 100, 103 - Τ’s: 8)

    12ος αι. π.Χ. - 232 π.Χ.: Μολοσσοί

    Κάπου το 12ο αι. π.Χ. κατέβηκαν από την Πίνδο οι Μολοσσοί, ελληνικό φύλο κι αυτοί, και κατέλαβαν την ανατολική και κεντρική Ήπειρο, και ιδιαίτερα το λεκανοπέδιο των Ιωαννίνων, διώχνοντας τους ήδη υπάρχοντες Θεσπρωτούς προς τη Θεσπρωτία, Θεσσαλία και Ν. Ελλάδα (ΜΛ: 72 - ΖΝ: 16 - ΛΓ: Β/9). Οι Μολοσσοί καμάρωναν για τη βασιλική γενιά τους, γιατί κατά τη μυθολογία τους κατάγονταν από το Μολοσσό, πρώτο βασιλιά και επώνυμο ήρωά τους, ο οποίος ήταν γιος του Νεοπτόλεμου ή Πύρρου (γιου του Αχιλλέα και απόγονου του Αιακού που ίδρυσε το μεγάλο Οίκο των Αιακιδών) και της Ανδρομάχης, τη χήρα του Έκτορα που έφερε μαζί του ο Νεοπτόλεμος από την Τροία. Αλλά θεωρούσαν τους εαυτούς τους και Έλληνες, γιατί, όταν ο Μολοσσός καταδιώχθηκε μαζί με τη μητέρα του Ανδρομάχη από την Ερμιόνη, τη νόμιμη σύζυγο του Νεοπτόλεμου, ήρθε κι εγκαταστάθηκε στην Ήπειρο, όπου διαδέχτηκε στο θρόνο το βασιλιά Έλενο. Βέβαια οι Αλβανοί δημιούργησαν τη δική τους εθνικιστική θεωρία για την καταγωγή των Μολοσσών, λέγοντας ότι κατέβηκαν από την Ιλλυρία (σημ. αλβανικά παράλια) και συνεπώς ήταν ένα Ιλλυρικό φύλο που μιλούσε μια περίεργη Ιλλυρική γλώσσα, αλλά με τον καιρό «εξελληνίστηκε» και δανείστηκε την ελληνική γλώσσα (ΛΓ: Α/67). Αλλά υπάρχουν αδιάψευστα ιστορικά στοιχεία που απορρίπτουν την άποψη αυτή και ενισχύουν την ελληνική καταγωγή, όπως π.χ. το γεγονός ότι έπαιρναν μέρος στους Ολυμπιακούς Αγώνες, στους οποίους δεν επιτρεπόταν η συμμετοχή «μη Ελλήνων» (ΛΓ: Α/67). Εδώ οι Μολοσσοί ίδρυσαν μια δική τους χώρα τη Μολοσσία ή Μολοσσίδα ή Μολοττία, που έφθανε μέχρι την Κόνιτσα αλλά με επίκεντρο το εύφορο λεκανοπέδιο των Ιωαννίνων και με πρωτεύουσα και θρησκευτικό κέντρο την Πασσαρώνα, ενώ οι Θεσπρωτοί, αν και εκδιώχθηκαν προς τα δυτικά, διατήρησαν τη Δωδώνη σαν δικό τους θρησκευτικό κέντρο. Πασσαρώνα και Δωδώνη έγιναν οι δυο σπουδαιότερες πόλεις. Αλλά οι Μολοσσοί δημιούργησαν κι άλλους οικισμούς σε όλη την περιοχή, μερικοί από τους οποίους έχουν εντοπιστεί σε διάφορα μέρη (Αρίστη, Κουτσελιό, Κρύα, Ρωμανό, Μερόπη, Παλαιόπυργο, κ.ά.). Στην αρχή βέβαια, όπως δείχνουν τα ανασκαφέντα ευρήματα, οι οικισμοί τους ήταν μικροί και ανοχύρωτοι κοντά σε ποτάμια και λίμνες, αλλά όταν με το πέρασμα των χρόνων απέκτησαν δύναμη και πλούτο άρχισαν να τους ενισχύουν με προστατευτικά τείχη. (HN: Γ/149 - ΔΝ)

    Από τον 5ο π.Χ. αι. και μετά οι Μολοσσοί αναδείχθηκαν σε μεγάλη ηγετική δύναμη, που επικράτησε για πάρα πολλά χρόνια στην Ήπειρο, επηρεάζοντας άμεσα τις ιστορικές εξελίξεις της περιοχής. Σ’ αυτό βοήθησε φυσικά το γεγονός ότι κατοικούσαν στις πιο εύφορες περιοχές με τα

    καλύτερα βοσκοτόπια και τα μεγαλύτερα ποτάμια, που αποτελούσαν τότε τις φυσικές διόδους μεταφοράς προϊόντων. Το μεγαλύτερο ρόλο όμως τον έπαιξαν οι βασιλιάδες τους. Πρώτος γνωστός βασιλιάς ήταν ο Άδμητος (αρχές 5ου π.Χ. αι.), που κράταγε από το μεγάλο Οίκο των Αιακιδών, ενώ ο πρώτος σπουδαίος βασιλιάς ήταν ο Θαρύπας (π. 430 π.Χ. - 390 π.Χ.), γόνος κι αυτός των Αιακιδών και ένας σταθμός στην ιστορία της Ηπείρου, αφού θεωρείται ο θεμελιωτής της πολιτικής, κοινωνικής, και πολιτιστικής ανάπτυξης λόγω των σπουδαίων και ριζικών αλλαγών που έκανε. Αυτός πρώτος ένωσε τα διάφορα Ηπειρωτικά φύλα σε ένα πολιτικό συνασπισμό, το Κοινό των Μολοσσών, την πρώτη ηπειρωτική πολιτική κοινοπραξία που εξέλεγε τους ετήσιους άρχοντες της Βουλής και ψήφιζε δημοκρατικούς νόμους, τους οποίους έπρεπε να τηρούν ανεξαιρέτως όλοι ακόμα και ο βασιλιάς, που τιμωρούνταν με καθαίρεση, αν έκανε κάποια αυθαιρεσία. Αυτός φρόντισε την κοπή των πρώτων Ηπειρωτικών αργυρών νομισμάτων με το όνομα της φυλής, όχι του βασιλιά, και με έμβλημα μια ασπίδα και το γνωστό μεγαλόσωμο πιστό αλλά άγριο μoλoσσικó σκύλο που χρησιμοποιούσαν για τα κοπάδια τους (από αυτόν κατάγονται και οι διάφοροι σημερινοί τύποι μολοσσικών σκύλων). Αυτός επίσης εισήγαγε το αττικό αλφάβητο της ελληνικής γλώσσας. Επί της βασιλείας του δημιουργήθηκαν πολλοί οικισμοί, οι μεγαλύτεροι τειχισμένοι, σε διάφορα μέρη, όπως η Τέκμων στο λόφο της Καστρίτσας*, που λέγεται ότι ιδρύθηκε κάπου τον 5ο-4ο αι. π.Χ., αν και το όνομά της δεν έχει προσδιοριστεί ακριβώς. Λέγεται επίσης ότι ο ίδιος έφτιαξε και τα τείχη της το 425-400 π.Χ. για να την προστατεύσει. Όλα αυτά έκαναν το κράτος των Μολοσσών τόσο ισχυρό που κατόρθωσε να υπερισχύσει έναντι των άλλων φυλών και μάλιστα, λίγο αργότερα, να θέσει υπό τον έλεγχό του και το Μαντείο της Δωδώνης που μέχρι τότε κατείχαν οι Ελλοί ή Σελλοί. (HN: Γ/149 – ΔΝ - ΛΓ: Α/7 - ΤΧ: 28 - ΖΝ: 31 - ΚΦΈ: 6 - ΛΙ: 1/11)

    Η αρχαία Μολοσσίδα, και γενικά όλη η Ήπειρος, εξακολούθησε να αναπτύσσεται και να επεκτείνεται και επί των διαδόχων του Θαρύπα: Αλκέτα Α’ (385-373 π.Χ.), Νεοπτόλεμο Α’ (373-368 π.Χ.), Αρύββα (360-342 π.Χ.), κ.ά. [Μια παρένθεση: κόρη του Νεοπτόλεμου ήταν η Μυρτάλη (373 π.Χ.-? π.Χ.), που υπηρέτησε για χρόνια στο Μαντείο της Δωδώνης, αλλά ήταν και Ιέρεια των Καβειρίων Μυστηρίων της Σαμοθράκης, όπου γνώρισε και παντρεύτηκε (357 π.Χ.) το Φίλιππο Β’ (Πέλλα 382-Αιγές 336 π.Χ.), βασιλιά της Μακεδονίας ουσιαστικά από το 359 π.Χ. και επίσημα από το 356 π.Χ. Ο Φίλιππος ήταν αυτός που της έδωσε το όνομα Ολυμπιάδα προς τιμήν της νίκης του στους Ολυμπιακούς αγώνες, όπως λέει η παράδοση, και μαζί έκαναν το γνωστό μας Μ. Αλέξανδρο (Πέλλα 356 π.Χ.-Βαβυλώνα 323 π.Χ.)]. (ΛΓ: Α/8)

    Ένας άλλος μεγάλος σταθμός στην ιστορία των Μολοσσών ήταν ο σπουδαιότερος βασιλιάς τους ο Πύρρος (γ. 319 π.Χ., β. 297-272 π.Χ.), ένας δυναμικός ηγέτης και μια μεγάλη στρατιωτική φυσιογνωμία, που δημιούργησε τη «Μεγάλη Ήπειρο», μια μεγάλη αυτοκρατορία στη Δύση, ανάλογη με αυτήν που είχε δημιουργήσει ο Μέγας Αλέξανδρος στην Ανατολή. Καθόλου περίεργο λοιπόν που τον αποκαλούσαν «Ένα Μικρό Μέγα Αλέξανδρο». Μόνο που μετέφερε την πρωτεύουσα από την Πασσαρώνα στην Αμβρακία, και συνεπώς το λεκανοπέδιο των Ιωαννίνων δεν ήταν πια το πολιτικό κέντρο. Πάντως επί της βασιλείας του έγιναν πολλά: ενώθηκαν όλα τα Ηπειρωτικά φύλα στη Συμμαχία, σταμάτησε η εξάρτηση των Μολοσσών από τους Μακεδόνες, χτίστηκαν μεγάλες και οχυρωμένες πόλεις με θαυμάσια οικοδομήματα (π.χ. Ιερό, Θέατρο, Πρυτανείο, και Βουλευτήριο της Δωδώνης), αποκτήθηκαν καινούρια εδάφη με πολλές νικηφόρες μάχες σε Αλβανία, Μακεδονία (286, 274 π.Χ.), Ακαρνανία, Ιόνια νησιά, Κάτω Ιταλία (280 π.Χ.), όπου εκστράτευσε για να προστατεύσει τις εκεί ελληνικές αποικίες από τη ρωμαϊκή εξάπλωση, και έδωσε κι άλλες μάχες σε άλλα μέρη, όπως στην Ηράκλεια (280 π.Χ.), στη Σικελία (279 π.Χ.) κατά των Καρχηδονίων, στο Άσκλο (Ausculum) (279 π.Χ.), η περίφημη Πύρρειος νίκη, στο Maleventum (275 π.Χ., που μετονομάστηκε από τότε σε Beneventum (Μπενεβέντο), στη Θεσσαλία (274 π.Χ.) και τελικά στην Πελοπόννησο, όπου σκοτώθηκε (Άργος 272 π.Χ.) από ένα κεραμίδι που του πέταξε μια γυναίκα. Ωστόσο, οι νίκες του Πύρρου πρόσφεραν μεν το επιθυμητό αποτέλεσμα, αλλά δημιούργησαν τόσο μεγάλες απώλειες που αποδυνάμωσαν το κράτος και στέρησαν το σημαντικό για την εποχή εκείνη μάχιμο πληθυσμό. Έτσι, μετά το θάνατό του το μεγάλο και σπουδαίο κράτος άρχισε να φθίνει και σε έκταση και σε σπουδαιότητα, και έπαψε να αποτελεί σημαντική δύναμη στον ελλαδικό χώρο. Παρ’ όλα αυτά η ευημερία συνεχίστηκε και με το γιο του τον Αλέξανδρο (272-240 π.Χ.), που τον διαδέχτηκε στο θρόνο και που κατάφερε να διατηρήσει το μεγαλύτερο μέρος της κληρονομιάς και να συνεχίσει το έργο του πατέρα του ως προς τα οικοδομήματα και τον εξωραϊσμό των κτιρίων και των δρόμων, ενώ εξασφάλισε τις ειρηνικές σχέσεις με την Ιταλία, μέχρι που δολοφονήθηκε (Ε: 51/191). Οι διάδοχοί του όμως δεν μπόρεσαν να κάνουν τίποτα και όταν μετά το 239 π.Χ. δολοφονήθηκε η Δηιδάμεια (κόρη του Μεγάλου Πύρρου, τελευταία βασίλισσα και τελευταίος γόνος του μεγάλου Οίκου των Αιακιδών) μέσα στο ίδιο το Ιερό της Άρτεμης, όπου είχε καταφύγει για να γλιτώσει, η δυναστεία καταλύθηκε (232 π.Χ.). (ΛΓ: Α/11)

    232 π.Χ. - 167 π.Χ.: Κοινό των Ηπειρωτών: Όταν η βασιλεία-μοναρχία των Μολοσσών καταλύθηκε, στην Ήπειρο επικράτησε η Δημοκρατία με διοίκηση το Κοινό των Ηπειρωτών, μια ομοσπονδία πόλεων-κρατών (Απειρώται), με έδρα το Βουλευτήριο της Δωδώνης, με ένα εκλεγμένο ομοσπονδιακό σώμα (συνέδριο) που εξέδιδε τα ψηφίσματα, και τους άρχοντες με τον ετήσιο πρόεδρό τους και τον ανώτερο εκλεγμένο στρατηγό. (ΧΒ: 46 - Τ’s: 18)

    167 π.Χ. - 330 μ.Χ.: Ρωμαιοκρατία

    Ωστόσο, η δημοκρατική διοίκηση δεν κράτησε πολύ. Το 167 π.Χ., δηλαδή ένα χρόνο μετά τη μάχη της Πύδνας (168 π.Χ.) (αρχαία πόλη της Πιερίας), οι νικητές Ρωμαίοι, με στρατηγό τον ύπατο αρμοστή Λεύκιο Αιμίλιο Παύλο, κατέλαβαν όλη την Ήπειρο και κυριολεκτικά ισοπέδωσαν 70 μολοσσικές πόλεις (εκτός από ορισμένες που χρειάζονταν για το πέρασμά τους προς τις χώρες της Ανατολής) (ΣΝ: 21), πήραν πάρα πολλά λάφυρα και έστειλαν στη Ρώμη 150.000 αιχμαλώτους για δούλους. Και όχι φυσικά χωρίς λόγο. Οι Ρωμαίοι είχαν πολλά προηγούμενα με τους Ηπειρώτες και για τη συμπαράταξή τους με τους Μακεδόνες αλλά και για τις περασμένες ήττες που είχαν υποστεί από τον Πύρρο. Πιο πολύ όμως γιατί ο σκοπός τους ήταν να προχωρήσουν προς την ανατολή. Έτσι ερήμωσαν τον τόπο, ώστε οι εχθροί τους οι Μακεδόνες να μη βρουν πρόσφορο έδαφος για στρατοπέδευση ή για απόκτηση προμηθειών (ΧΒ: 48). Πάντως η ουσία είναι ότι οι Μολοσσοί έσβησαν κυριολεκτικά από την Ήπειρο, η οποία έγινε Ρωμαϊκή επαρχία και φυσικά, μετά από τέτοια καταστροφή, έμεινε έρημη για πολλά χρόνια. Βέβαια αργότερα οι ίδιοι οι Ρωμαίοι φρόντισαν για την ανάπτυξη της περιοχής, προωθώντας διάφορες ασχολίες (γεωργία, δασοκομία, εμπόριο, κ.ά.) και κάνοντας αρκετά έργα (οδοποιίας, κ.ά.). Δεν ξέρουμε όμως πώς θα ήταν αυτή η πανάρχαια κοιτίδα του Ελληνισμού και πώς θα επηρέαζε την υπόλοιπη τύχη της χώρας, αν δεν είχε χαθεί αυτό το τόσο αξιόλογο κομμάτι ιστορικού πολιτισμού και αυτός ο τόσο μεγάλος και συγκροτημένος ελληνικός λαός. (ΣΝ: 21)

    Την εποχή εκείνη, και συγκεκριμένα επί του Ρωμαίου αυτοκράτορα (284-305) Γάιου Αυρήλιου Βαλέριου Διοκλητιανού ή Διοκλή (Gaius Aurelius Valerius Diocletianus) (244/245-311/312), δηλαδή στα πρώτα χριστιανικά χρόνια, η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία (επαρχία) χωρίστηκε σε δυο διοικητικές περιφέρειες: τη Νέα Ήπειρο (Epirus Nova), που εκτεινόταν από την Απολλωνία ως το Δρίνο και είχε πρωτεύουσα το Δυρράχιο, που είχε κατοικηθεί το 626 ή 625 π.Χ., και την Παλαιά Ήπειρο (Epirus Vetus), που περιελάμβανε την Ακαρνανία, τη Λευκάδα, την Ιθάκη, την Κέρκυρα και την κλασική Ήπειρο στα νότια και είχε πρωτεύουσα τη Νικόπολη. Δηλαδή η Παλαιά Ήπειρος καταλάμβανε την έκταση ανάμεσα σε Ιόνιο Πέλαγος (Δ), Νέα Ήπειρο (Β), Μακεδονία (ΒΑ), Πίνδο και Θεσσαλία (Α), Αμβρακικό Κόλπο και Αιτωλοακαρνανία (Ν), αντιστοιχούσε π. με τη σημερινή Ήπειρο, και φυσικά περιελάμβανε και το Νομό Ιωαννίνων που εξαρτιόταν από αυτήν διοικητικά και θρησκευτικά. (ΛΓ: Α/18 - HN: Γ/168-9 - ΧΒ: 160)

    330-1082 μ.Χ.: ΠΡΏΤΗ Βυζαντινή Περίοδος

    330: Μια πόλη γεννιέται, τα Ιωάννινα.

    330-1913: Το διάστημα αυτό είναι η «Ιστορία της πόλης» και περιγράφεται πιο κάτω.

    1913: Απελευθερώθηκε όλη η περιοχή των Ιωαννίνων μαζί με την υπόλοιπη Ήπειρο.

    1915-1997: Στο διάστημα αυτό έγιναν μερικές ελληνικές διοικητικές αλλαγές: Το 1915 ιδρύθηκε ο Νομός Ιωαννίνων, ο οποίος αργότερα χωρίστηκε σε 6 υποδιοικήσεις με ξεχωριστή πρωτεύουσα η κάθε μία: Ιωαννίνων (Ιωάννινα), Κονίτσης (Κόνιτσα), Μετσόβου (Μέτσοβο), Παραμυθίας (Παραμυθιά), Πωγωνίου (Δελβινάκι) και Φιλιατών (Φιλιάτες). Αργότερα οι υποδιοικήσεις πήραν το όνομα Επαρχίες, ενώ το 1928 δύο από αυτές άλλαξαν όνομα, των Ιωαννίνων σε Δωδώνης και των Φιλιατών σε Θυάμιδος. Έτσι προέκυψαν οι τότε Επαρχίες Δωδώνης, Θυάμιδος, Κονίτσης, Μετσόβου, Παραμυθιάς και Πωγωνίου. Το 1937 οι επαρχίες Θυάμιδος και Παραμυθιάς αποσπάστηκαν από το Νομό Ιωαννίνων και προσαρτήθηκαν στο Νομό Θεσπρωτίας για να δημιουργηθεί ο Νομός αυτός. Έτσι στο Νομό Ιωαννίνων έμειναν τέσσερις Επαρχίες (Δωδώνης, Κόνιτσας, Μετσόβου, Πωγωνίου) με 4 αντίστοιχους Δήμους (Ιωαννιτών, Κόνιτσας, Μετσόβου, Δελβινακίου) και με 310 Κοινότητες (235, 39, 5, 31 αντίστοιχα).

    Το 1997 έγινε καινούρια διοικητική αλλαγή: θεσπίστηκε το «Πρόγραμμα Καποδίστριας» που κατάργησε τις 4 επαρχίες και εισήγαγε 28 Δήμους (Ιωαννιτών, Αγ. Δημητρίου, Ανατολής, Ανατ. Ζαγορίου, Άνω Καλαμά, Άνω Πωγωνίου, Δελβινακίου, Δερβιζιάνων, Δωδώνης, Εγνατίας, Εκάλης, Ευρυμενών, Ζίτσας, Καλπακίου, Κατσανοχωρίων, Κεντρικού Ζαγορίου, Κόνιτσας, Μαστοροχωρίων, Μετσόβου, Μολοσσών, Μπιζανίου, Παμβώτιδας, Πασσαρώνος, Περάματος, Πραμάντων, Σελλών, Τζουμέρκων, Τύμφης) με τα δημοτικά διαμερίσματά του ο καθένας, και 13 Κοινότητες (Αετομηλίτσας, Βαθυπέδου, Βοβούσας, Διστράτου, Καλαρρυτών, Λάβδανης, Ματσουκίου, Μηλέας, Νήσου Ιωαννίνων, Παπίγκου, Πωγωνιανής, Συρράκου, Φούρκας). (Ε: 31/70, 73)

    Το 2010 καταργήθηκε και το «Πρόγραμμα Καποδίστριας» και θεσπίστηκε το Πρόγραμμα «Καλλικράτης» (3852/2010-ΦΕΚ 87Α/2010), σύμφωνα με το οποίο τα Γεωγραφικά Διαμερίσματα της χώρας μετονομάστηκαν σε Περιφέρειες (Ανατ. Μακεδονίας & Θράκης, Αττικής, Β. Αιγαίου, Δυτ. Ελλάδας, Δυτ. Μακεδονίας, Ηπείρου, Θεσσαλίας, Ιονίων Νήσων, Κεντρ. Μακεδονίας, Κρήτης, Ν. Αιγαίου, Πελοποννήσου, Στερεάς Ελλάδας) και οι Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις (Νομοί) μετονομάστηκαν σε Περιφερειακές Ενότητες, ενώ έγιναν αρκετές διοικητικές αλλαγές. Έτσι:

    Η Περιφέρεια Ηπείρου (Πλ. Πύρρου 1: www.php.gov.gr, ΕΜ: periferiarxis@php.gov.gr με 336.856 κατοίκους) χωρίζεται, όπως και πριν, σε 4 Περιφερειακές ενότητες (Π.Ε.) (πρ. Νομοί): Ιωαννίνων (κ. 167.901) με έδρα τα Ιωάννινα, Πρέβεζας (κ. 57.491) με έδρα την Πρέβεζα, Θεσπρωτίας (κ. 43.587) με έδρα την Ηγουμενίτσα και Άρτας (κ. 67.877) με έδρα την Άρτα. (Παρένθεση: ο πληθυσμός στηρίζεται στην επίσημη απογραφή του 2011, που δίνει η Ελληνική Εταιρεία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης: ΕΕΤΑΑ: www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_2011_defacto.pdf).

    Σχετικά με την Π.Ε. Ιωαννίνων, οι πρώην Καποδιστριακοί 28 δήμοι και οι 13 κοινότητες συμπτύχθηκαν σε 8 νέους δήμους με 41 δημοτικές ενότητες (Δ.Ε.), που περιλαμβάνουν συνολικά 3 πόλεις και 497 χωριά. Έτσι, σύμφωνα με το Νομοσχέδιο Καλλικράτης, έχουμε το Δήμο Βορείων Τζουμέρκων, με έδρα την Πράμαντα και με 45 χωριά, το Δήμο Δωδώνης, με έδρα την Αγ. Κυριακή και με 110 χωριά, το Δήμο Ζαγορίου, με έδρα τους Ασπραγγέλους και με 54 χωριά, το Δήμο Ζίτσας, με έδρα την Ελεούσα και με 79 χωριά, το Δήμο Ιωαννιτών, με έδρα τα Ιωάννινα και με 64 χωριά, το Δήμο Κόνιτσας, με έδρα την Κόνιτσα και με 47 χωριά, το Δήμο Μετσόβου, με έδρα το Μέτσοβο και με 31 χωριά, και το Δήμο Πωγωνίου, με έδρα το Καλπάκι και με 68 χωριά. (Αναλυτικές πληροφορίες στην έδρα του κάθε Δήμου).

    Σήμερα η Π.Ε. αναπτύσσεται με έντονους ρυθμούς και εξελίσσεται σε σημαντικό οικονομικό, πνευματικό, πολιτιστικό και τουριστικό κέντρο.

    Ιωάννινα ή Γιάννενα ή Γιάννινα

    Έδρα του Δήμου Ιωαννιτών - Τ.Κ. 45221

    Θέση:

    Τα Ιωάννινα, ή Γιάννενα, ή Γιάννινα, όπως συνηθίζουν να τα λένε πολλοί, είναι μια ωραία πόλη που απλώνεται κατά μήκος της δυτικής όχθης της λίμνης Παμβώτιδας και περιβάλλεται από την πεδιάδα της Λαψίστας (Β-ΒΔ), τα υψώματα Περάματος και Γαρδικίου (Β-ΒΑ), τον ορεινό όγκο Μιτσικέλι (1810μ.) πιο πίσω, τους όγκους του Περιστερίου και των Τζουμέρκων (ΝΑ-Ν), τα μικρά υψώματα Μπιζανίου και Καστρίτσας (Ν), και τις δίδυμες κορυφές του Τόμαρου (ΝΔ). Το όρος Μιτσικέλι, που κατεβαίνει και προς τα ανατολικά, προστατεύει την πόλη και επηρεάζει το κλίμα, ενώ τα υψώματα Καστρίτσα, βράχος Κάστρου, Νησί και Πέραμα λέγεται ότι σχηματίστηκαν σε κάποια περίοδο σημαντικών γεωλογικών ανακατατάξεων από τέσσερις τεράστιους ογκόλιθους που αποκόπηκαν από τους διπλανούς υψηλούς ορεινούς όγκους και έπεσαν στην ανοιχτή λεκάνη που υπήρχε τότε. (ΣΔ: 41, 42)

    Πρόσβαση:

    Αεροπορικώς: Προσγειώσεις στον Αερολιμένα «Βασιλιάς Πύρρος» (ΙΟΑ) (26510-26218), 4,6 χλμ. ΒΔ της πόλης, στα 476μ. υψόμετρο. Το αρχικό του αεροσταθμού ιδρύθηκε το 1953 σε μια έκταση 450 τ.μ. Σ’ αυτά προστέθηκαν άλλα 450 τ.μ. το 1965 και 600 τ.μ. το 1993, συνολικά 1500 τ.μ., ενώ το 2007 ονομάστηκε «Βασιλεύς Πύρρος» προς τιμήν του αρχαίου βασιλιά της Ηπείρου, και συνεχώς βελτιώνεται ώστε να μπορεί να υποδεχθεί πτήσεις από όλο τον κόσμο. Τα Ιωάννινα ήταν η δεύτερη πόλη (μετά τη Θεσσαλονίκη) που συνδέθηκε με την Αθήνα αεροπορικώς γύρω στο 1918 με αεροπλάνα που είχαν χρησιμοποιηθεί στον πόλεμο, όπως δημοσιεύτηκε στην Εφημ. «Ηπειρωτικόν Βήμα» (19/8/1918) και μάλιστα δημιουργήθηκε και ο Σύλλογος «Φίλοι του Αέρος». Το 1933, όπως αναφέρουν οι εφημ. της εποχής, η τότε «Ελληνική Εταιρεία Εναερίων Συγκοινωνιών» είχε το πρακτορείο της στην Οδό Σουλίου 4 και εκτελούσε δίωρες πτήσεις για Αθήνα, ενώ η «Αεροπορική Ένωσις Ιωαννίνων» (ΑΕΙ), με Πρόεδρο τον τότε Δήμαρχο Δημ. Βλαχλείδη προσπαθούσε να συγκεντρώσει χρήματα για την ανοικοδόμηση κτιρίων στον Αερολιμένα. (Κραυγή, Φ. 239/13.2.1933 - Κήρυξ, 18.9.1933 - ΚΚ: 1/152, 154, 156, 157, 158)

    Οδικώς:

    Από Αθήνα: Από διάφορους δρόμους:

    Ή Αθήνα-Κόρινθος-Ρίο-καλωδιωτή Γέφυρα «Χαρίλαος Τρικούπης»-Αντίρριο-Μεσολόγγι-Αιτωλικό-Αγρίνιο-Αμφιλοχία-Μενίδι-Άρτα-Φιλιππιάδα-Άγ. Γεώργιος-Π.Ε. Ιωαννίνων-Ποταμιά-Κουκλέσι-Χάνι Τερόβου-Μουσιωτίτσα-Βουλιάστα-Μελιά-Κάμπος Ροβιλίστου και Αγ. Δημητρίου-Μυροδάφνη & Πέρδικα-Νέο Μπιζάνι-Νεοκαισάρεια-Ιωάννινα = 435 χλμ.

    Ή Αθήνα - Λαμία - Λάρισα - Τρίκαλα - Καλαμπάκα - Παναγιά - Εγνατία Οδός - Μέτσοβο - Ιωάννινα = 550 χλμ.

    Ή Αθήνα - Λαμία - Καρδίτσα - Τρίκαλα - Καλαμπάκα - Μέτσοβο - παλιά Ε.Ο. - Μπαλτούμα - Ιωάννινα = π. 500 χλμ. (πιο δύσκολος δρόμος).

    Από Ηγουμενίτσα:

    Ή με την Εγνατία Οδό μέχρι τον Κόμβο Μπάφρας και από εκεί με την Ε.Ο. για Ιωάννινα = 86 χλμ.

    Ή με την παλιά Ε.Ο. μέσω Βροσίνας-Σουλόπουλου-Ελεούσας = 95 χλμ. (πιο δύσκολος δρόμος).

    Από Θεσσαλονίκη:

    Ή με την Εγνατία Οδό μέχρι τον Κόμβο Μπάφρας και από εκεί με την Ε.Ο. για Ιωάννινα = 237 χλμ.

    Ή Κοζάνη-Γρεβενά-Μέτσοβο (π. 268 χλμ.) και από εκεί με την Εγνατία Οδό.

    Ή Κοζάνη-Σιάτιστα-Κόνιτσα (335 χλμ.). Η διαδρομή αυτή, από Σιάτιστα και μετά, ακολουθεί την παλιά Ε.Ο., που είναι πιο γραφική αλλά πιο δύσκολη, ιδιαίτερα με κακοκαιρία.

    Δημ. Στοιχεία:

    Τα Ιωάννινα (κ. 65.574, υ. 480μ.) είναι η πρωτεύουσα της Π.Ε. (πρ. Νομού) Ιωαννίνων, μία από τις 4 Π.Ε. στις οποίες χωρίστηκε η Περιφέρεια Ηπείρου (Πλ. Πύρρου 1: www.php.gov.gr) με το πρόγραμμα «Καλλικράτης» (3852/2010-ΦΕΚ 87Α/2010) (οι άλλες τρεις είναι της Πρέβεζας με έδρα την Πρέβεζα, της Θεσπρωτίας με έδρα την Ηγουμενίτσα και της Άρτας με έδρα την Άρτα). Συγχρόνως είναι η έδρα και της Περιφέρειας Ηπείρου (κ. 336.856), και της Π.Ε. Ιωαννίνων (κ. 167.901), και του Δήμου Ιωαννιτών (έ. 401,98 τ.χλμ., κ. 112.486), που είναι ο μεγαλύτερος σε πληθυσμό από τους άλλους της Π.Ε., οι οποίοι είναι: ο Δήμος Βορείων Τζουμέρκων με έδρα την Πράμαντα*, ο Δήμος Δωδώνης με έδρα την Αγ. Κυριακή*, ο Δήμος Ζαγορίου με έδρα τους Ασπραγγέλους*, ο Δήμος Ζίτσας με έδρα την Ελεούσα*, ο Δήμος Κόνιτσας με έδρα την Κόνιτσα*, ο Δήμος Μετσόβου με έδρα το Μέτσοβο* και ο Δήμος Πωγωνίου με έδρα το Καλπάκι*. Ο Δήμος Ιωαννιτών προήλθε από την ένωση 5 πρ. Καποδιστριακών Δήμων (Ανατολής, Ιωαννιτών, Μπιζανίου, Παμβώτιδας, Περάματος) και μιας Κοινότητας (Νήσου) και χωρίζεται σε 6 Δ.Ε. (Δημοτικές Ενότητες), που περιλαμβάνουν συνολικά 8 Δ.Κ. (Δημοτικές Κοινότητες), 31 Τ.Κ. (Τοπικές Κοινότητες), 1 πόλη και 64 χωριά:

    1. Δ.Ε. Ανατολής (έ. 18.595 στρ., κ. 11.328) με 1 Δ.Κ. με 1 χωριό: Ανατολή και 2 Τ.Κ. με 2 χωριά: Μπάφρας, Νεοκαισάρειας.

    2. Δ.Ε. Ιωαννιτών (έ. 46.639 στρ., κ. 80.371), υ. 484μ.) με 3 Δ.Κ. με 1 πόλη και 9 χωριά: Ιωαννιτών (Ιωάννινα), Μαρμάρων (Άμμος, Καρδαμίτσια, Κάτω Μάρμαρα, Μάρμαρα, Ολυμπιάδα), Σταυρακίου (Βελισσάριος, Πεντέλη, Σταυράκι, Τσιφλικόπουλο) και 2 Τ.Κ. με 3 χωριά: Εξοχής, Νεοχωρόπουλου (Κάτω Νεοχωρόπουλο, Νεοχωρόπουλο).

    3. Δ.Ε. Μπιζανίου (έ. 88.622 στρ., κ. 5697) με 1 Δ.Κ. με 3 χωριά: Πεδινής (Πεδινή, Φτέρη, Χιονάσα) και 6 Τ.Κ. με 9 χωριά: Αμπελείας (Αμπελεία, Φιλοθέη), Ασβεστοχωρίου, Κόντσικας (Κόντσικα, Συνοικισμός), Κοσμηράς, Μανολιάσας, Μπιζανίου (Κολωνιάτι, Νέο Μπιζάνι).

    4. Δ.Ε. Νήσου Ιωαννίνων (κ. 252) με 1 Δ.Κ. και 1 χωριό: Νήσου Ιωαννίνων (Νήσος).

    5. Δ.Ε. Παμβώτιδας (έ. 135.854 στρ., κ. 10.435, υ. 490μ.) με 1 Δ.Κ. με 1 χωριό: Κατσικά (Κατσικάς) και 13 Τ.Κ. με 22 χωριά: Ανατολικής (Ανατολική, Κοτομίστα), Βασιλικής (Βασιλική, Μαβίλλης), Δαφνούλας (Γουλάς, Δαφνούλα), Δροσοχωρίου, Ηλιόκαλης, Καστρίτσας, Κουτσελιού (Γορίτσα, Κουτσελιό), Κράψης (Δρίσκος, Κράψη, Λερούσκο), Λογγάδων, Μουζακαίων (Κυπαρίσσια, Μουζακαίοι), Πλατανιάς (Γερακάρι, Καραδήμας, Πλατανιά), Πλατάνου, Χαροκοπίου.

    6. Δ.Ε. Περάματος (έ. 81.119 στρ., κ. 4751), στη ΒΔ πλευρά της λίμνης Παμβώτιδας, με 1 Δ.Κ. και 1 χωριό Περάματος (Πέραμα), και 8 Τ.Κ. με 12 χωριά: Αμφιθέας (Αμφιθέα), Κρανούλας (Άγιοι Απόστολοι, Κρανούλα, Λυκόστομο), Κρύας (Αγ. Μαρίνα, Κρύα), Κρυόβρυσης, Λιγκιάδων, Μάζιας (Κήποι, Μάζια), Περιβλέπτου, Σπόθων.

    Τηλ.: 26510-: www.ioannina.gr.

    Αεροπορικές Εταιρείες: Aegean: -65200/6 / Ολυμπιακή: Ιωαννίνων: -23120, -26518, -26218, Αθηνών: 210-9666666, 9292444, Θεσσαλονίκης: 2310-260121.

    Αστυνομικές Υπηρεσίες: 26650-26226, -26326, -65954 / Αστ. Τουριστική: -65922 / Άμεση Δράση: 100 / Ασφάλεια: -26431 / Τροχαία: -26308, -65994.

    Εγνατία Ηπείρου (κοινωφελές ίδρυμα): -72315, www.egnatiaepirusfoundation.gr. Ανθρακίτου 5 & Τσεχούλη (Κάστρο). Ιδρύθηκε το 1991 με σκοπό την ανάπτυξη της Ηπείρου, τη διάσωση και ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς, την προστασία του περιβάλλοντος, κ.ά.

    Επιτροπή Τουριστικής Ανάπτυξης & Προβολής Δήμου Ιωαννιτών, Γραφείο Τουρισμού: -37017. Μουλαϊμίδη 10.

    Εταιρεία Ηπειρωτικών Μελετών (ΕΗΜ): -25233, -24953, www.ehm.gr. Παρασκευοπούλου 4. Σπουδαίο ιστορικό και πνευματικό ίδρυμα που προσπαθεί να διατηρήσει και να προβάλλει τον Ηπειρωτικό πολιτισμό και την παράδοση, αλλά και να συμβάλλει στην ανάπτυξη της παιδείας με διάφορους τρόπους (οικονομική ενίσχυση σπουδαστών, συγγραφέων, και σχολικών ιδρυμάτων, υποστήριξη επιστημονικών εκδόσεων, κ.ά.). Ιδρύθηκε το 1955 από το σπουδαίο Πυρσογιαννίτη* Κ. Φρόντζο (1904-1986), που έγινε και ο πρώτος πρόεδρος, μια θέση που κράτησε για 30 χρόνια (1955-1986), διάστημα στο οποίο ανέδειξε την εταιρεία, εξ ου και η προτομή του που υπάρχει μέσα και είναι έργο του Θεόδωρου Παπαγιάννη από το Ελληνικό*. Αλλά αντάξιοι φάνηκαν και οι διάδοχοί του, όπως ο νομικός Κ. Λαζαρίδης, ο βουλευτής και Δήμαρχος (1980-1982) Θεόδ. Γεωργιάδης, που αξιοποίησε την ακίνητη περιουσία της, ώστε σήμερα να στηρίζεται σε δικούς της πόρους, η Ελευθερία Νικολαΐδου, τακτική Καθηγήτρια της Νεότερης Ιστορίας του Πανεπιστημίου. Εδώ στεγάζεται η διοικητική υπηρεσία της

    Enjoying the preview?
    Page 1 of 1