Periandros van Korinthe

D.J. Opperman

Periandros

van

Korinthe

Tafelberg

VIR FRED LE ROUX

PERSONE

PERIÁNDROSGriekse heerser van Korinthe, 6de eeu v.C.

MELÍSSAsy vrou.

KÚÚPSELOShulle oudste seun, effens swaapagtig.

LÚKOPHROONhulle seun, moontlike opvolger.

HERMÍONEEhulle dogter.

PRÓKLESMelissa se vader, heerser van Epidauros.

GÁNGULOONwysgeer, handelaar, jeugminnaar van Melissa.

ARÍOONdigter.

SAPPHObesoekende digteres.

ANACHÁRSISbesoekende wysgeer.

BÁRAKOS’n kreupel neef, vertroueling en boodskapper.

Leier van die leër, werkers, soldate, matrose, burgers, boodskapper, sluipmoordenaars.

Die eerste keer opgevoer deur die Universiteit van Kaapstad vanaf 21 tot 29 Mei 1955 in die Klein Teater, Kaapstad, en op 31 Mei en 1 Junie 1955 in die Bothasaal, Stellenbosch, onder regie van Ria Olivier.

ROLVERDELING

PERIANDROSFred le Roux

LUKOPHROONPaul Malherbe

MELISSARia Olivier

HERMIONEEHelena Louw

KUUPSELOSDanie Marais

ARIOONGideon Horn

ANACHARSISHannes van der Merwe

GANGULOONPieter Bredenkamp

SAPPHONerina Ferreira

PROKLESKobus van der Colff

BARAKOSAlbertus Bosman (en Johann Cilliers)

LEIER VAN DIE LEËRPiet Neethling

PRIESTERSBilly Trengove

Johann Cilliers

SEGSMAN VAN MATROSEBilly Trengove

SEGSMAN VAN BURGERSJohann Cilliers

BOODSKAPPERD.J. Marais

ANDER DEELNEMERSChristine Scholtz, Babs Nel, Stephanie de Kock, Christie van der Merwe, Paul Fourie, Dan Hesse, Bob Joubert, Sybrand van Wyk, Eben Louw, Johann Heyns, Chris Smith, Chris van den Berg

TONEELBESTUURDERChristine Scholtz

SOUFFLEURJohann Cilliers

KOSTUUMS ONTWERP DEURStephan de Villiers

UITGEVOER DEURGretel Mills

DECORCecil Pym

BELIGTINGE.G. Marshall

KONTROLEUR VAN TEATERProf. Donald Inskip

’n Radioverwerking, onder regie van Ken Swart, is op 29 Oktober 1954 vanuit Kaapstad deur die Suid-Afrikaanse Uitsaaikorporasie uitgesaai. Die musiek daarvoor is gekomponeer deur Hubert du Plessis.

Eerste Bedryf

EERSTE TONEEL

Op die vooraand van Lukophroon se vertrek kyk hy en Periandros vanuit die hof na Korinthe onderwyl hulle op die koms van die koringkis wag.

PERIANDROS

Môre vroeg nog voor die duisende atlete na die park

toe loop, moet ons, my seun, eers op die strand ’n wildevark

as offer slag, sodat hierna die Spele van die Isthmos

’n rus en groter eenheid aan ons handelsryk besorg:

aan Kerkura, aan Leukas, Anaktorion en Apollonia,

aan Epidamnos, Potidaia en ander soos Ambrakia;

verder dat sy bloed die kuit van die katonkel en tornyn

sal ryg aan stele van die seebamboes en laat verskyn

hier waar die wildevark die waters effens rooi bevlek.

LUKOPHROON

Ja, Vader, en so die reën van die Gode na Korinthe trek!

Dis weer die ou-ou kuns: in die staat sal daar niks skort

solank die burgers hulle koringbrood het en hul sport!

Hoe nugter kan ’n digter of ’n wysgeer, as hy wil, regeer!

PERIANDROS

Verder, terwyl die meeue gulsig oor die water skeer,

sal die twee perde lê en bloei oor die geklipte:

die wit merrie van Arabië, die swart hings van Egipte,

bloei sodat die golwe proesend alle handelskepe

van die wêreld na die kuste van Korinthe sleep. –

Jy kan gerus na ons ou stad voor jou vertrek weer kyk …

LUKOPHROON

… sodat ek op die rare seereis droom van ’n nog groter ryk!

PERIANDROS

Jy spot, maar eendag sal die wêreld hierdie stad onthou

as ’n digter se grootste droom uit klip en mens gehou,

en weet tussen dié marmersale en dié spits sipresse

het eens die fynste digters, denkers en die danseresse

uit die wêreldvertes en die eilande omheen vergader

in hierdie stad Korinthe óm Periandros die oervader

van alles skoons en wys … Ba! hoe sit die rykes weer verveel

in die kalktuin die heeldag deur en kamma dambord speel. –

Kyk, daar onder kom die werkers eindelik met die koringkis!

LUKOPHROON

Hoe ruik tog so ’n digterlike stad na kaas en vis!

PERIANDROS

Jy moet ook saam die spaan in klonterige melk insteek,

saam die velle in moerbeiblare en stalwater week!

Kyk: die Feniciërs was slim, maar Periandros slimmer;

aan my nuwe drieriemskepe sien jy duisend werkers timmer,

en boë en latwerk verrys op steiers en bakstene

tot die kaal geraamtes van hoenders se borsbene.

LUKOPHROON

Vader, ek moet by Ganguloon vasstel nog voor ek vaar:

kom die present van my aan Moeder betyds ooit klaar?

PERIANDROS

Wag nou! Hulle klouter teen die trap al met die koringkis.

LUKOPHROON

Maar ek kan nie begryp waarom dit so belangrik is.

PERIANDROS

Saam met Korinthe en die ryk moet jy die koringkis ook erf;

daarom het ek die baie beelde en die spreuke laat inkerf. –

Omdat jou oumagrootjie kreupel was en minder mooi

het sy geen vryer uit die adelstand geken as nooi,

en op ’n dag toe sommer ’n gewone burgerman geneem,

maar van haar mense, die Bakchiadai, nog meer vervreem;

totdat my vader – ja, jou oupa Kuupselos – gebore is,

toe word daar oral na die kind gesoek, maar in dié koringkis

het ouma Labda hom leer slaap en een keer weggesteek.

Later as man kon hy hom op die groot wynpense wreek

en met die volk se hulp het hy die adel uitgemoor

en self geheers. Wag, ek wil nie hê die werkers moet ons hoor.

Vier werkers kom binne met kis.

Gaan sê jou moeder en jou suster moet dadelik kom kyk

hoe Oupa se lank verwaarloosde ou koringkis nou lyk!

Lukophroon af.

Pas op, moenie die sederkis laat stamp of dit laat val!

Lig dit op die tafel. Ek wil dit eers ’n rukkie hier uitstal.

Hoe vlammig loop die geel grein van die sederhout,

en ewig sal tonele uit Korinthe leef in die ivoor en goud.

Mooi! Ek moet die kunstenaars tog op ’n fees bedank.

En julle wag nou seker op die ding wat stink se klank?

Dè, vat, verdeel die klompie goue munt en koop

aandenkings dat jul later sê: Ons bene het die kis laat loop.

Werkers af. Melissa, Hermionee en Lukophroon binne.

MELISSA

Tog pragtig! Eurúdikee wat teruggelok word van die anderkant.

PERIANDROS

Hier vlieg die wraakvoëls bo die ghwano van die wraakeiland.

LUKOPHROON

Vader se beeld in hout gekerf! Hier Oupa! Dis gebede

en verhale van ons mense en Korinthe se verlede.

HERMIONEE

Dis Gode, die magte oor die aarde, en hierso links

borrel die fontein onder die hoef van die gevlerkte hings.

LUKOPHROON

’n Mens sal baie lank die stoete beelde moet bekyk

voordat die hart die volle sin en skoonheid kan begryp.

MELISSA

Verborge hou die deksel geheime van die moederskoot.

PERIANDROS

Ja, maar die Bakchiadai se kinders is nou groot.

Periandros kyk weer na buite.

Kyk hoe sit die rykes van Korinthe