అమెరికా బేతాళుడి కథలు

అంకితం

నాకు జన్మనిచ్చిన

శ్రీమతి సంపూర్ణ కమలం గారికి

-  సత్యం

ఈ-మాట

1994లో నా ‘ఆమెరికా బేతాళుడి కథలు’ సీరియల్ రచన మాసపత్రికలో ప్రచురించినప్పుడే అందరినీ ఆకట్టుకుంది. తర్వాత పుస్తక రూపం దాల్చి ఇప్పటికి ముఫై ఐదేళ్ల పైగా అయింది. ప్రచురించిన రెండేళ్ళ లోపే, అన్ని కాపీలు అమ్ముడు పొతే, వెంటనే రెండవ ముద్రణ కూడా వేశాం. అవి కూడా దరిమిలా అన్ని కాపీలు అమ్ముడు పోయాయి. అయినా ఎంతోమంది సాహితీ ప్రియులు ఇంకా ఈ పుస్తకం కోసం ఈరోజుల్లో కూడా అడుగుతున్నారంటే, నాకే ఆశ్చర్యంగా వుంది. ‘అమెరికా బేతాళుడు’ ఇన్నాళ్ళయినా, ఇంకా అందరి హృదయాలలోనూ నిలచివుండటం నాకు ఎంతో సంతోషాన్ని ఇస్తున్నది.

‘అమెరికా బేతాళుడి కథలు’ పుస్తకాన్ని ఆడియో పుస్తకంగా కూడా తీసుకురమ్మని ఎందరో కోరుతున్నారు. ఇప్పటిదాకా నేను దాని గురించి ఆలోచించ లేదు కానీ, ఏమో... అదీ జరుగుతుందేమో!

ఈ అమెరికా బేతాళుడి కథలు వ్రాసి ఇప్పటికి ముఫై ఐదేళ్ల పైగా అయింది అని పైన చెప్పాను. ఆరోజుల్లో అమెరికాలో భారతీయులే చాల తక్కువ. అందులో తెలుగు వాళ్ళు మరీ తక్కువ. ఈ పుస్తకం చదువుతున్నప్పుడు, ఆరోజుల్లో అమెరికాలో మన జీవితానికీ, ఇప్పటికీ వున్న కొన్ని తేడాలు స్పష్టంగా కనిపిస్తాయి. ఒక విధంగా చూస్తే, ఆ తరాల అంతరాలు కూడా, మన డయాస్పొరా చరిత్రకి పనికి వచ్చేవే!

చివరగా ఈ పుస్తకం గురించి రెండు మాటలు.

చెన్నైలోనూ, హైదరాబాదులోనూ, అమెరికన్ కాన్సలేట్ దగ్గర కొందరి చేతుల్లో ఈ పుస్తకాలు వున్నాయనీ, దీన్ని అమెరికా వెళ్ళేవారు చాలామంది ఒక గైడ్లా వాడుతున్నారనీ, మిత్రులు చెప్పారు.

అమెరికా బేతాళుడికి అంతకన్నా సార్ధకత ఏముంది!

సత్యం మందపాటిఆగష్ట్, 2017

నామాట

మనిషికి మరోజన్మ వుందో, లేదో నాకు తెలీదు కానీ, నాలోని రచయితకు మరో సాహిత్య జననం జరిగింది. అదీ విచిత్రంగా, ‘రచన’ ద్వారా, శాయిగారి స్నేహం ద్వారా.

1968 నుంచీ 1981 దాకా నూట యాభై పైన కథలూ, నవలలూ, నాటికలూ వ్రాశాను. ఆ రోజుల్లో వెలువడిన పెద్దా, చిన్నా పత్రికలన్నీ నా కథలు ప్రచురించాయి. నన్ను ప్రోత్సహించాయి. పాఠకులూ అభిమానంతో ఆదరించారు. అదే సమయంలో వృత్తిరీత్యా అమెరికా వెళ్లిపోవటం, పరిస్థితుల దృష్ట్యా అక్కడే స్థిరపడి పోవటం జరిగింది. ఆ హడావుడి వాతావరణంలో, విదేశీ జీవన పోరాటంలో, సమయం దొరకక, నాకు చాలా ఇష్టమైన మన తెలుగు సాహిత్యానికి దూరమయ్యాను. ‘రచన’ శాయిగారు మిత్రుల ద్వారా నా అడ్రస్ సంపాదించి, నాకు ‘రచన’ కాపీలు పంపించటం ప్రారంభించారు. జ్యోతి, ఆంధ్రపత్రిక లాంటి మంచి పత్రికలు మూతపడటం, మిగిలిన పత్రికల్లో చాలా పత్రికలు వ్యాపారపరంగా అభిరుచులను మార్చుకుని, మంచి సాహిత్యానికి దూరం అవుతున్న సమయంలో భారతికి చిన్న చెల్లెలు లాంటి ‘రచన’ను ప్రారంభించిన శ్రీ శాయిగారి ధైర్యానికి కొంచెం ఆశ్చర్యం కూడా వేసింది. ఆయన పంపిన సంచికలు నాలోని సాహితీ తృష్ణను నిద్రలేపి, వెన్నుతట్టి – మళ్లీ వ్రాయమని ప్రోత్సహించాయి.

సమయం దొరకక పోవటమన్నది ఒక పెద్ద ఎక్స్యూజ్. వృత్తిరీత్యా ప్రయాణాలు ఎక్కువ చేయడం వల్ల, ఈ పన్నెండు అమెరికా బేతాళుడి కథలూ, విమానంలో ప్రయాణం చేస్తూ రాసినవే! సమయం ఎక్కడా దొరకదు. మనం కేటాయించాలి. అంతే!

అమెరికాలో మనవాళ్ల అనుభవాల మీద కథలు రాయాలని పదమూడేళ్ల నుంచి అనుకుంటున్న నాకు, ‘రచన’ అందించిన స్పందన ద్వారా – వాటిని కాగితం మీద పెట్టే అవకాశం లభించింది. వీటిలో చాలావరకు నా అనుభవాలు. కొన్ని స్నేహితుల అనుభవాలు. కొన్ని కథలు కేవలం తేలిక అంశాలపై సరదాగా రాసినవి. కొన్ని నేను సరదాగా రాశాననే అనుకున్నా, ప్రవాసాంధ్రుల మనసుల్లో, ప్రతిరోజూ కల్లోలం రేపే సమస్యలు. అసలు మన దేశం వదిలి ఎందుకు వెళ్లాం? అక్కడ ఏం చేస్తున్నాం? మళ్లీ వెనక్కి వస్తామా? ఇవన్నీ సులభమైన ప్రశ్నలే. కానీ సమాధానాలు?..... ఈ కథలు చదివితే, కనీసం కొంతవరకు దొరుకుతాయేమో. చదువుల దృష్ట్యా, ఉద్యోగాల రీత్యా, అమెరికా వచ్చేవారికి కొన్ని సలహాలూ, కొంత మార్గదర్శకత్వం ఇవ్వాలని కూడా ప్రయత్నం చేశాను. అమెరికా అంత గొప్ప దేశం అవటానికి వున్న చాలా కారణాల్లో, భారతీయుల లాంటి ఇమ్మిగ్రెంట్లు కూడా కారణం అయినప్పుడు, ఇంత తెలివిగల మనం, మన దేశాన్ని ఎందుకు దిద్దుకోలేకపోతున్నామా, ప్రగతి పథంలో అనుకున్నంత వేగంగా ఎందుకు ముందుకు సాగలేకపోతున్నామా అన్న ఆవేదన కూడా కొన్ని కథల వెనక వున్నది. అమెరికాలోని ప్రజలు దేశాన్ని, ప్రభుత్వాన్ని ఎలా సక్రమంగా నడిపిస్తున్నారో చెప్పినందువల్ల, ఆ పద్ధతులు మనవాళ్లకు అర్థమయి, అవలంబించే అవకాశం వస్తుందనే ఆశ కూడా కనిపిస్తుందీ కథలలో.

ఏ దేశమూ గొప్పది అని కానీ, ఎవరినీ కించపరచటానికి కానీ కాదు నేను వ్రాసింది ఈ కథలని. మా పిల్లలకు నేను చెబుతుంటాను – మీరు రెండు గొప్ప దేశాల సంస్కృతులూ, జీవితం చూస్తున్నారు. ఈ రెండింటిలోనూ వున్న గొప్పతనాన్ని గ్రహించి, అవలంబించితే జీవితాలు విజయవంతం అవుతాయి అని. అదే ఈ ‘అమెరికా బేతాళుడి కథల’ ద్వారా నేను చెప్పదలచుకున్నది కూడాను.

‘రచన’ శాయిగారు నా కథలను సీరియల్గా ప్రచురించటమే కాకుండా, ‘వాహినీ బుక్ ట్రస్ట్’ ద్వారా ఈ పుస్తకాన్ని ప్రచురిస్తున్నారు కూడాను. ఆయనకు సహస్రాభి వందనాలు. ఈ సంపుటిని ఆవిష్కరిస్తున్న శ్రీ వాకాటి పాండురంగారావు గారికి నా మనఃపూర్వక ధన్యవాదాలు. నా ప్రతి కథను ఓపికగా చదివి, విమర్శ చేసి, చక్కగా ఫెయిర్ కాపీ చేసి ప్రోత్సహించినది నా శ్రీమతి విమల. ఆవిడకు అక్షర రూపంలో ధన్యవాదాలు చెప్పడం నా ధర్మం. నా కథలు కొన్ని కథా సంపుటాలలో భాగంగా వచ్చినా, ఇదే నా మొదటి సంపూర్ణ కథల సంపుటం. అందుకే ఈ పుస్తకాన్ని, నా పితృదేవులు శ్రీ మందపాటి బ్రహ్మానందరావ్ గారి స్మారక చిహ్నంగా, నాకు జన్మనిచ్చిన శ్రీమతి సంపూర్ణ కమలంగారికి అంకితం చేస్తున్నాను.

సత్యం మందపాటి15 అక్టోబర్, 1995

అమెరికా టు ఆంధ్రా

అది మార్చి నెల 1971వ సంవత్సరం. కేరళలోని తుంబా రాకెట్ కేంద్రంలో ఉద్యోగిగా జీవితం. నిత్యం సాహితీ మిత్రులతో గడిపే హైదరాబాద్ నుంచి త్రివేండ్రం. సముద్రం నుంచి ఒడ్డున పడ్డ చంద్రం. (విచిత్ర మేమంటే హైదరాబాద్లో సముద్రం లేదు. త్రివేండ్రంలో సముద్రం వుంది) ఓ రోజు అకస్మాతుగా మూర్తి అనే తెలుగు కుర్రాడి ద్వారా ‘సత్యం మందపాటి’ అనే అతను మెకానికల్ డిపార్టమెంట్లో ఇంజనీరుగా పనిచేస్తున్నాడని ‘వై.రాంబాబు & శాయి’ అనే పేరిట కథలు రాసే ఇద్దరిలో ఒకడినైన నాకు తెలిసింది. ఒడ్డున పడ్డ చేప ఎగిరెగిరి పడింది. ఆ కాలంలో ఉన్న ప్రముఖ పత్రికల్లో - ముఖ్యంగా ఆంధ్ర సచిత్ర వారపత్రిక, జ్యోతి మాస పత్రిక – తారస పడుతూండే వాళ్లం. ముఖాముఖీ కలుసుకోవడం అప్పుడే! ఆ పరిచయం అలా... అలా... స్నేహానికి దారి తీసింది.

ఆనాడు మా ఇద్దరికీ తెలియదు – తను అమెరికా వెళ్లి ఎన్నో ఏళ్లుగా అక్కడే స్థిరపడతాడని, పర్సనల్ మేనేజర్ ఉద్యోగం చేస్తూ, ‘రచన’ అనే పత్రికను నేను నిర్వహిస్తాననినూ! కానీ జరిగిందదే! విక్రమార్కుని వెదుక్కుంటూ అమెరికా వెళ్ళిన బేతాళుడిలా కాకపోయినా చివరికి సత్యాన్ని అమెరికాలో దొరికించుకుని ‘రచన’ని పంపడం, అదిచూసి ఎన్నేళ్ళుగానో కలం మూత తీయనివాడు స్పందించి కలం ఝుళిపించడం యాదృచ్ఛికమైతే కావచ్చునేమో గాని, అది ఇద్దరికీ ఆనందాన్నిచ్చిన విషయమే అయింది.

తనకు తెలిసిన జీవితాన్ని గురించి ఆనాడు కథలు రాసిన సత్యం మందపాటి, మళ్ళీ కలం  పట్టినప్పుడు, ‘మళ్లీ ‘ తనకు తెలిసిన జీవితాన్ని గురించే వరసగా కథలు రాయడం తనలోని రచయితకు న్యాయం చేకూర్చడమేనన్నది నా భావన. ఇందుకు మనసారా ఆనందించాను. అభినందించాను. పాఠకులూ పాజిటివుగా స్పందించారు. త్రీ చీర్స్ టు ది క్రియేటర్ ఆఫ్ అమెరికా బేతాళుడు.

అమెరికాలోని ఆంధ్రుల జీవితం గురించి ఇదివరలో అక్కడక్కడా కొందరు వ్రాయకపోలేదు. అయితే సత్యం మందపాటి ఆ జీవితాన్నీ అందులోని కష్ట నిష్టూరాలనూ, సుఖసౌఖ్యాలనూ రాగద్వేషాలనూ తెలియజెప్పటానికి ఎన్నుకున్న తరహ విభిన్నమైంది. అందుకు సూత్రధారిగా బేతాళుణ్ని నిద్ర లేపడంలోనే అతని గడుసుతనం ప్రస్ఫుటమౌతుంది. తీరికలేని జీవితంలో తీరిక చేసుకుని వరుసగా పన్నెండు ‘అమెరికా బేతాళుడి కథలు’ రాసి పంపడం కొంత విస్మయాన్నే కలిగించింది. వాటిలో బిగి, జిగి తగ్గనందుకు ఆనందమూ వేసింది. అన్నింటినీ మించి ఆ కథలు చెప్పడానికి హాస్యాన్ని, వ్యంగ్యాన్నీ ఆశ్రయించిన వైనం అబ్బురపాటును కలిగించింది. సీరియస్ విషయాల్ని ఇలా చెప్పి ఒప్పించడం కత్తిమీది సాము లాంటిదన్నది  కథకులందరికీ తెలిసిన విషయమే!

ఈ కథలన్నీ చదివితే అమెరికా ఆంధ్రుల జీవితం పారదర్శకమౌతుంది. అమెరికా వెళ్ళాలనుకునే వాళ్ళకు కలిగే కొన్ని వందల సందేహాలకు సమాధానాలు లభిస్తాయి – అనుమానాలు నివృత్తి అవుతాయి. – మార్గదర్శక సూత్రాలు లభిస్తాయి. ఎలాంటెలాటి వంటే ................... 

‘హలవీన్’ అంటే ఏమిటి?

అమెరికాలో జపాన్ వస్తువులకు గిరాకీ ఎందుకు?

అమెరికాలో ట్రాఫిక్ రూల్స్ ఎలా ఉంటాయి? కాప్ (పోలీస్)ల వేధింపులెలా ఉంటాయి? కోర్టులెలా పనిచేస్తాయి?

అమెరికాలో ఆంధ్రా భోజనం అద్భుతంగా వుంటుంది. అయితే గుంటూరు గోంగూరను డ్రాయింగ్ రూమ్లోనే పెంచాలి. ఎందుకట?

మన దేశంలో చీటికీ మాటికీ ఎర్ర జెండాలెగరేసే వాళ్ళు అమెరికాలో కుక్కిన పేనుల్లా ఉద్యోగాలు చేస్తుంటారెందుకు?

క్రైమ్ అమెరికాలో ఎక్కువా? విజయవాడలో ఎక్కువా?

పాశర్లపూడికి వెళ్ళే రోడ్లకూ, అమెరికా హైవేలకూ తేడా ఏమిటి?

‘ఇండియాకి పోతాం, సెటిలైపోతాం, అమెరికాలో ఉండలేం’ అంటూనే దశాబ్దాల తరబడి అమెరికాలో మనవాళ్ళు ఎందుకు ఉండిపోతున్నారు?

ప్లేబాయ్ పుస్తకం బేతాళుడికీ ఇష్టమే! విక్రమరావుకీ ఇష్టమే. ఇష్టం కానిది ఎవరికట?

పదిహేను వందల డాలర్లు పెట్టి అమ్మాయి భారతదేశ దర్శనయాత్రకి టికెట్ కొని, మిగతా ఏర్పాట్లన్నీ చేసిన మీదట, పాస్పోర్ట్ రెన్యూవల్ చేయడానికి ఇండియన్ కాన్సులేట్ వారు మూడు చెరువుల నీళ్ళు తాగిస్తే ఎం చేయాలి?

అమెరికాలోని భారత ప్రభుత్వపు ఉద్యోగులు అటు ‘మెమోరియల్ డే’కీ, ఇటు ‘మహావీర్ జయంతి’కీ సెలవులు తీసుకోవడంలోని ఆంతర్యం ఏమిటి?

అమెరికా పత్రికలూ, టీవీలూ, రేడియోలూ బెనజీర్ కిచ్చినంత ప్రచారం పి.వి.నరసింహారావుకి ఎందుకివ్వవు?

‘గ్రీన్ కార్డ్’ అంటే ఏమిటి? దాన్ని సులభంగా పొందే మార్గాలేమిటి? ‘మల్టిపుల్ ఎంట్రీ’ అంటే ఏమిటి?

అమెరికా తెలుగమ్మాయి, ఆంధ్రా తెలుగబ్బాయి పెళ్లి చేసుకుంటే ఎదుర్కొనే కష్టాలేమిటి? కలిగే విష ఫలితాలేమిటి?

అమెరికా తెలుగమ్మాయిలు మిగతా నగలతో పాటుగా మంగళసూత్రన్ని కూడా బ్యాంక్ లాకర్లో పెడతారు. ఎందుకో తెలుసా?

అమెరికా తెలుగమ్మాయిని పెళ్ళి చేసుకోవడమే ‘గ్రీన్ కార్డ్’ సంపాదించే సులభమైన మార్గమా?

‘ఫ్రీ వే’ లంటే ఏమిటి?

‘కీప్ లెఫ్ట్’ అంటూ కార్లను నడిపితే ఫలితం ఏమిటి?

ఐదు వందల డాలర్ల విమాన ప్రయాణాన్ని మూడు వందల డాలర్లకే అందించడంలోని లాభం ఏమిటి? పరిశ్రమలు పెట్టుకోవటానికి ‘లైసెన్స్’లు కావాలా?

ఉత్పత్తి పోకుండా సమ్మెలు చేయడం ఎలా?

ప్రభుత్వం వాళ్ళు శుభ్రం చేయకపోయినా ఇళ్ళ ముందరి రోడ్లు శుభ్రంగా ఎందుకుంటాయి? ఎలా ఉంటాయి?

పరిశ్రమల్లో మెకనైజేషన్ వల్ల ఉద్యోగాలు తరుగుతాయా? పెరుగుతాయా?

భారతదేశాన్ని కొల్లగొట్టిన మూడు రకాల బందిపోట్లు ఎవరు? వారిలో అతి ప్రమాదకరమైన శత్రువులెవరు?

అన్యాయానికి గురైన ఉద్యోగస్తులు కంపెనీల మీద కోర్టుకి వెళితే ఏమౌతుంది?

ఇండియన్ అబ్బాయి, అమెరికా అమ్మాయిని పెళ్లి చేసుకుంటే....? ఉత్తర దక్షిణ ధృవాల్లాంటి సంస్కృతుల మధ్య వివాహ బంధం నిలిచేనా?

అమెరికా సంస్కృతిలో పెరిగిన ఆంధ్రా పిల్లల అలవాట్లెలా ఉంటాయి?

కుల ప్రాతిపదికఫై నడిచే తెలుగు సంఘాలు ‘గొడుగు’ సంఘాలని ఎందుకు