Dış Ticarette Alternatif Para Kazanma Yolları

DIŞ TİCARETTE ALTERNATİF PARA KAZANMA YOLLARI

Hakan AKIN

Yazarı (Author): Hakan Akın [1965-?]

Sayfa Düzeni, Kapak ve Grafik Tasarım: (e-Kitap Projesi)

Yayıncı: E-KİTAP PROJESİ, (Murat Ukray)

Editör: Murat Ukray (Yazar & Editör & Yayıncı)

E-Baskı ve yayına hazırlama (Publisher): ekitaprojesi.com

Yayıncı Sertifika No: 32712

İstanbul, Mayıs / 2018

e-ISBN: 978-605-68492-5-1

İletişim ve İsteme Adresi:

www.ekitaprojesi.com/books/dis-ticarette-alternatif-para-kazanma-yollari

posta@hakanakin.biz

www.hakanakin.biz

www.hakanakin.business.site

© Copyright: Bu e-çalışmanın tüm yayın hakları e-kitap projesine aittir. Tanıtım alıntıları dışında izinsiz çoğaltılması yasalarımıza göre suç sayılmaktadır. Böyle bir harekete kalkışmak yerine, bize sorarsanız uygar ve paylaşımcı dünya adına seviniriz..

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ

I. BÖLÜM: DIŞ TİCARET NEDİR?

Dış Ticaretin Tarafları

Ödeme Şekilleri

II. BÖLÜM: TEKNİK DONANIM ve HABERLEŞME

Büro Ekipmanı

Haberleşme ve Yazışmalar

Teklif Mektubu ve Proforma Fatura

Proforma Fatura

Teklif Mektubu

III. BÖLÜM: TRANSİT TİCARET

IV. BÖLÜM: KOMİSYONCULUK

Komisyoncunun Vasıfları:

Çalışma Alanı:

a)     İhracatta Komisyonculuk Faaliyeti

İşlem Akışı

b)     İthalatta Komisyonculuk Faaliyeti:

V. BÖLÜM: TEMSİLCİLİK

VI. BÖLÜM: SATIN ALMA ACENTESİ

Örnek Yazışmalar

Örnek Sözleşmeler

VIII. BÖLÜM: SÖZLÜK

(TÜRKÇE – İNGİLİZCE)

(İNGİLİZCE – TÜRKÇE)

IX. BÖLÜM: FAYDALI ADRESLER

Faydalı WEB Sayfaları

Yurt Dışı Ticari Müşavirlikler

KAYNAKÇA

ÖNSÖZ

Dış ticaret, girişimcilik konusunda belki de en fazla imkân yaratan sektörlerin başında geliyor. Buna rağmen, bugün dış ticaret dendiğinde çoğumuzun aklına sadece ihracat ve ithalat konuları gelir. Dış ticarette çok sık karşılaştığımız ama pek dikkat etmediğimiz bazı ilginç iş kolları vardır. Bunlara, çoğu zaman aracılık veya komisyonculuk der geçiştiririz, yani bu işi yapanlar esasen kendileri bir alım satım işlemi yapmazlar, alım satıma aracılık yaparlar ve çoğunlukla da yaptıkları iş pazarlama faaliyetidir. Otomobil galerileri, emlak komisyoncuları bu iş kollarına güzel birer örnektir.

Bu kitabın hazırlanmasındaki gaye, bu iş kollarının uluslararası uygulamaları hakkında kısa bilgiler vermektir. Esasen birer hizmet faaliyeti oldukları için çerçevelerinin çizilmesi zor olmakla beraber, uluslararası ticarette hatırı sayılır bir yer tuttukları için bu alanlarda yürütülen faaliyetler -istisnai uygulamalar dışında- artık yerleşmiş ticari teamüller kapsamında gerçekleştirilmektedir.

Kitapta kısaca değinilen bu iş kolları; transit ticaret, komisyonculuk, temsilcilik ve satın alma acenteliğidir. Bu alanlardan hiçbirinde ihracat ve ithalat yapılmaz. Hatta sadece transit ticarette mal alım satımı söz konusudur (ihracat ve ithalat işlemi yoktur). Dolayısıyla, bu iş kollarına genel olarak baktığımızda, ticaretin en önemli kurallarından ve belirleyici faktörlerinden biri olan risk minimuma indirilmiştir. Bu özelliğinden dolayı, uluslararası ticarete yeni başlayan girişimciler için, eğer transit ticareti almazsak, komisyonculuk, temsilcilik ve satın alma acenteliği işin başında faaliyette bulunulacak iş kolları olarak çok uygundur.

Bugün, özellikle Avrupa’da ticari hayatları boyunca tamamen temsilcilik ve komisyonculuk faaliyeti ile uğraşmış çok köklü kuruluşlar vardır. İsim yapmış, müşteri ağı geniş bu tür firmaların işlem bazında aldığı komisyonlar, o işlem içerisinde faaliyet gösteren ihracatçı veya ithalatçının elde ettiği kârdan fazla bile olabilir.

Bütün bunlara ek olarak, ihracatçılar ve ithalatçılar (özellikle üreticiler) alım satım işlemlerinde temsilcilerle ve satın alma acenteleri ile çalışmayı tercih etmektedirler. Çünkü bu tür aracılarla çalışmak, yurt dışında yerleşik olan ihracatçı ve ithalatçılar için hedef pazarlar ve kaynak ülkeler hakkında bilgi almak ve o ülkelerde faaliyette bulunmak için en kolay ve masrafsız yöntemlerdir.

Kısacası, kitapta işlenen faaliyet alanları, bugün uluslararası ticarette hem girişimciler için çalışılması kolay ve risksiz hem de ana alıcı ve satıcılar için kullanılmak istenen yardımcı iş kolları oldukları için özellikle uluslararası ticarete yeni başlayacak girişimcilere önerdiğim ve mutlaka denenmesi gerektiğine inandığım önemli iş kollarıdır.

Hakan AKIN

Ocak 2004

I. BÖLÜM: DIŞ TİCARET NEDİR?

İnsanoğlu, var olduğu ilk dönemlerden beri ticaret yapıyor. Ticaret ilk önceleri -bugün takas olarak adlandırılan- mal karşılığı mal şeklinde yapılırken, tüketim alışkanlıklarının ve ihtiyaçların farklılaşması ile sadece takası yapılan ürünlere bağlı kalınmaması amacıyla ve elbette paranın bulunup kullanılışının yaygınlaşması ile neredeyse tamamen para karşılığı mal satışı şekline dönmüştür. Ancak takas, geliştirilen bazı sistemleri ile bugün dahi özellikle ödeme güçlüğü çeken alıcı ülkeler tarafından satıcılara önerilmekte ve kullanılmaktadır.

Ülke sınırlarının oluşmaya başladığı dönemlerden bu yana da sınır ötesi yapılan ticaret, yani uluslararası veya dış ticaret (international trading veya foreign trade) olarak adlandırılan bir ticaret sistemi ile karşılaşıyoruz.

Dış ticaret, daha ilk bakışta kendi iç dinamikleri açısından farklılığını ortaya koymaktadır: Ödemelerde kullanılacak para, ödeme yöntemleri, iletişim özellikleri, uluslararası standart uygulamalar, hukuk vs. Genel ticari bilgi ve becerilerin üzerine, dış ticaretin getirdiği bu hem yurt içi hem de yurt dışı uygulama ve kanunları bilmek ve bu bilgileri güncel tutmak son derece önemlidir. Bununla beraber sağladığı iş imkânları da özellikle incelemeye değer bir konudur. Esas inceleyeceğimiz konu olan iş imkânlarına geçmeden önce çok genel olarak dış ticaret hakkında bazı önemli noktaları bilmemiz gerekiyor.

Dış Ticaretin Tarafları

Acaba bir dış ticaret işlemine kimler karışır? Bir dış ticaret işleminin gerçekleşmesi kimlerin katkıları ile olur? Dış ticaret işlemi esasen bir ticaret işlemidir ve çok basit olarak alıcı ve satıcı arasında geçer. Alıcı ve satıcı birbirlerine karşı malın kalitesi, zamanında teslimi ve bedelinin zamanında ödenmesi gibi konularda sorumludurlar. Bu sorumlulukları yerine getirirken de bazı hizmetleri dışarıdan almak (outsource) zorundadırlar. Bu hizmetleri sağlayacak olan profesyoneller;

• nakliyeciler,

• sigortacılar,

• gümrük müşavirleri,

• bankacılar,

• bazen de gözetim şirketleridir.

Saydığımız bu insanlar, dış ticaret işleminin gerçekleştirilmesinde ve bazı noktalarda kolaylaştırılmasında son derece önemli görevler üstlenirler ve bu görevlerini yerine getirdiklerinde daha önce ihracatçı ve/veya ithalatçı ile anlaşmış oldukları bedel üzerinden faturalarını keserek hizmet bedellerini tahsil ederler.

Bu profesyonel desteğe ihracatçı mı yoksa ithalatçı mı ihtiyaç duyar?

Bu soruya cevap verebilmek için öncelikle desteğe nerede ihtiyaç duyulduğunu bilmemiz gerekir.

1. Gümrük İşlemleri: Hem ihracatta hem de ithalatta, malların ihraç gümrüğünden çıkışı ve ithal gümrüğünden girişi aşamalarında gümrük işlemleri yapılmaktadır. Normal olarak, ihracat gümrük işlemleri ihracatçı, ithalat gümrük işlemleri ise ithalatçı tarafından yaptırılmakta ve ilgili masraflar yine ilgili tarafça ödenmektedir. Ancak, ICC’nin hazırladığı Incoterms uygulamaları kapsamında, artık günümüz dış ticaret işlemlerinde, ihraç gümrük işlemlerinin ithalatçı, ithal gümrük işlemlerinin ihracatçı veya her iki gümrük işleminin sadece ihracatçı veya ithalatçı tarafından gerçekleştirildiği de görülmektedir.

2. Nakliye İşlemleri: Dış ticarette nakliye tektir. Gümrük işlemleri gibi hem ihracatta hem de ithalatta görülen bir işlem değildir. Dolayısıyla, ya ihracatçı ya da ithalatçı tarafından üstlenilir ve masrafları karşılanır.

3. Sigorta İşlemleri: Aynı nakliye işlemi gibi sigorta da bir defa yapılan bir işlemdir. Çünkü, söz konusu sigorta, nakliye sırasında malın zarar görmesi veya zayi olması riskine karşı yapılır. Nakliyede olduğu gibi ihracatçı veya ithalatçı tarafından yapılabilir. Ancak, anlaşılan Incoterms terimi eğer bir F terimi ise (FOB, FCA veya FAS) sigorta mutlaka ithalatçı tarafından, D terimi ise mutlaka ihracatçı tarafından yaptırılır ve bedeli ödenir.

4. Banka İşlemleri: Banka işlemleri, gümrük işlemleri gibi hem ihracatçı hem de ithalatçı ülkede oluşan masraflardır. Bu sebeple yukarıda, gümrük işlemleri ile ilgili olarak bahsettiğimiz uygulamalar banka işlemleri için de geçerlidir.

Bildiğiniz gibi bir dış ticaret işlemi neticesinde ihracatçı ülkeye döviz girmekte, ithalatçı ülkeden de döviz çıkmaktadır. Dolayısıyla dış ticaret işlemlerine ülkelerin yetkili kurum ve kuruluşlarının en azından kontrol ve izinler anlamında dâhil olmaları son derece normal ve gereklidir. Bunlar hangi kurum ve kuruluşlardır?

• İhracatçı Birlikleri,

• İthalatçı Birlikleri (Temmuz 2002 itibariyle),

• Ticaret Odaları,

• Sanayi Odaları,

• Tarım İl Müdürlükleri,

• Standardizasyon Denetmenlikleri,¹

• Özellikle ithalat işlemlerinde, ilgili bakanlıklar,

• Dış Ticaret Müsteşarlığı,

• Gümrük Müdürlükleri, vs.

¹Türkiye’de Standardizasyon Denetmenlikleri, Dış Ticaret Müsteşarlığı’nın Standardizasyon Genel Müdürlüğü bünyesinde hemen hemen bütün illere dağılmış olarak faaliyet gösterirler.

(Not: Bu kurum ve kuruluşların hepsi her dış ticaret işleminde yer almaz.)

Görüldüğü gibi bir dış ticaret işleminin gerçekleşebilmesi için yaklaşık on kadar kamu ve özel sektör kuruluşu bir araya gelmekte ve bu direkt veya endirekt katılımları ile kazanç elde etmektedirler.

Ancak, bu kitap içerisinde, yukarıda bahsedilen kazanç imkânlarından değil, bugüne kadar genellikle kulaktan dolma (dolayısıyla çoğunlukla yanlış) tanım ve kelimelerle ifade edilen, çok iyi bilinmediği için görev tanımları ve çerçevesi tam belirlenememiş, bununla beraber dış ticaret olgusu içerisinde önemli yer tutan ve kazanç kaynağı olan:

• transit tüccarlık,

• komisyonculuk,

• temsilcilik ve

• bayilik

sistemleri ve bu sistemler içerisinde yaratılabilecek iş imkânları üzerinde duracağız.

Ancak bu konuya geçmeden önce, dış ticaretin genel yapısı ile ilgili olarak bilmemiz gereken bazı önemli konulara değinelim. Bunlardan ilki, Dış Ticaret İşlem Akışı; ikincisi, ülkemiz dış ticaret literatürüne her nedense teslim şekilleri diye geçmiş (orijinal adı international commercial terms) olan Uluslararası Ticari Terimler; üçüncüsü de Ödeme Şekilleri"dir.

Dış Ticaret İşlem Akışı

Dış ticaret işlem akışının genel ticari işlem akışından yapı olarak pek farkı yoktur. Ancak, biraz daha teferruatlı olduğu ve zaman aldığı kesindir. Fiili dış ticaret işlemlerine² baktığımızda, ticaretin genelinde olduğu gibi, öncelikle satış faaliyetlerinin daha sonra da alış faaliyetlerinin gerçekleştiği görülür (Bir malın, ihraç gümrüğünden çıkmadan ithal gümrüğünden giremeyeceği açıktır).

²Resmî olarak ürünün ihracat ve ithalatının gerçekleştirilmesi. Teklif ve teklif öncesi süreçte yapılan faaliyetleri kapsamaz. Teknik olarak, malın tüm resmî işlemlerinin tamamlanarak sevk edilmesi ile başlayan süreçtir.

İşlem Akışında Kullanılan Simgeler

İB (İhracatçı Birliği), DTM (Dış Ticaret Müsteşarlığı)

1. İhracatçı ve ithalatçı gerçekleştirecekleri ticari faaliyetle ilgili şartları görüşürler ve anlaşmaya varırlar. Bir sözleşme imzalanması şart değildir.

2. İhracatçı, satacağı ürün ile ilgili bir ihracatçı birliğine üye olur ve faturası ve gümrük beyannamesini ihracatçı birliğine onaylatarak ihracat işlemlerine başlar. Bu onay sırasında ihracatçı birliği fatura üzerindeki FOB/FCA değer üzerinden nispi aidat tahsil eder.

3. İhracatçı, daha sonra hem ürünü kendi ülkesinden çıkarabilmek hem de ithalatçının ürünü gümrükten çekebilmesi için gerekli vesaiki hazırlamak/hazırlatmak için çeşitli kamu kuruluşlarına başvurur. Hazırlanacak belgelerin hangileri olacağı ürüne ve ithalatçı ülke özelliğine göre değişmektedir. Örneğin, elma ihracatı yapacağımız zaman alınması gereken bitki sağlık sertifikasına demir, çelik ihracatında gerek yoktur.

4. İhracatçı hazırlamış olduğu vesaiki (her sevkiyat için gerekli olan en küçük vesaik seti; fatura ve konşimentodan oluşur) ve ürünü gümrük işlemlerinin yapılması için gümrük müşavirine teslim eder.

5. Ürünün gümrük işlemleri yapılır ve nakliye aracı yola çıkar.

6. Gümrük