You are on page 1of 27

‫سنط و كؤئةندامى‬

‫هةناسة‬
‫لــــــة‬
‫سةرةبابةتةكان‪:‬‬

‫• كؤئةندامى هةناسة لة ِ‬
‫رووى تويَكارىيةوة‬
‫(‪...)Anatomically‬‬
‫• كردارى هةناسةدان‪...‬‬

‫• بةرطة هةواى زةوى و دابةشكردنى لة ِ‬


‫رووى‬
‫فيسيؤلؤذىيةوة (‪)Physiologically‬‬
‫• سنط و كؤئةندامى هةناسة لة ضينة بةرزةكانى‬
‫هةوادا‪...‬‬
‫رووى تويَكارىيةوة‬ ‫ِ‬ ‫كؤئةندامى هةناسة لة‬
‫كؤئةندامى هةناسة (‪ )respiratory system‬لة دوو بةش ثيَك ديَت‪:‬‬
‫(‪...)Anatomically‬‬
‫رةوى هةناسة (‪ :)Respiratory tract‬كة ئةويش لة دوو بةش ثيَك‬
‫ري َ ِ‬
‫يةكةم‪ِ :‬‬
‫ديَت‪:‬‬
‫رةوى هةناسة (‪ : )upper respiratory tract‬كة لة‬ ‫ري َ ِ‬
‫* بةشى سةرةوةى ِ‬
‫(‪ ) nose, nasopharynx and Larynx‬ثيَك ديَت‪.‬‬
‫رةوى هةناسة (‪ : )Lower respiratory tract‬كة لة‬ ‫ري َ ِ‬
‫* بةشى خوارةوةى ِ‬
‫(‪ )Trachea and bronchi‬ثيَك ديَت‪.‬‬
‫دووةم‪ :‬سىيةكان (‪ :)Lungs‬دوو ئةندامى ئيسفةنجين‪ ،‬زؤربةى بؤشايى‬
‫ى بةش(‪ )lobe‬ثيَك‬
‫سنط داطير دةكةن‪ ،‬كة يةكيَكيان طةورةترةو لةس َ‬
‫راست‪ ،‬بةلَم هى لى ضةث بضوكترة و لة دوو‬ ‫ديَت و ئةكةويَتة لى ِ‬
‫بةش(‪ )lobe‬ثيَك ديَت‪.‬‬
:‫رةوى هةناسة‬
ِ َ ‫رونكردنةوةيةك بؤ ري‬
ِ
Tract, branch subdivision
and bronchi
Trachea Left &right main bronchi
main bronchi Tow, three lobar bronchi
lobar bronchi Several segmental bronchi
segmental bronchi )Divides repeatedly, gives rise to )bronchioles
Passes to bronchopulmonary segment which is the
.structural, functional and surgical unit of the lungs
bronchiole .Divides and gives rise to terminal bronchioles
The total number of the terminal bronchioles is disputed
Tract, branch subdivision
and bronchi
by scientists. According to snell’s book there are
several millions, while davidson mentioned in his book
.that they are 64000 terminal bronchioles
Terminal
bronchiole .Terminate in one or more respiratory bronchioles
.Respiratory bro .Divides into 2-11 alveolar ducts
Each alveolar duct .Lead into alveolar sacs
Alveolar sac .Consist of several alveoli opening into a single chamber
‫هةر سيكلدانؤضكةيةكيش‬
‫(‪ )alveolus‬بة تؤرِيَك لةملولةى‬
‫خويَن دةورةدراوة‪ ،‬بةمةش‬
‫ى(‪alveolar‬‬
‫طازطؤرِك َ‬
‫‪ )ventilation‬رِوودةدات‬
‫لةنيَوان هةواى ناو بؤشايى‬
‫سيكلدانؤضكةكان (‪)alveolus‬‬
‫و خويَنى ناو ملولةخويَنةكان‬
‫(‪)blood capillaries‬ى‬
‫دةوروبةرى‪ ،‬لة رِيَطةى كونة‬
‫بضووكةكانى ديوارى‬
‫سيكلدانؤضكةكان‪.‬‬
We have about :
1 to 8 million alveolar ducts

300 million alveoli (diameter 70­300 µm)

Total alveolar surface area ~ 70 m2

Alveolar membrane thickness ~ 0.4 ­ 2 µm.
‫بةرطة هةواى زةوى و دابةشكردنى‬
‫رووى فيسيؤلؤذىيةوة‪:‬‬
‫لة ِ‬
‫يةكةم‪ :‬ناوضةى تيَروتةسة َ‬
‫ل لة رِووى فيسيؤلؤذىيةوة‪:‬‬
‫ى دةطريَتةوة‪ ،‬وة‬‫لة ئاستى رِووى دةرياوة تاوةكو بةرزى (‪ )10‬هةزار ث َ‬
‫لة هةردوو رِووى ثةستانى هةوا و بوونى ئؤكسجين طونجاوة بؤ ذيانى‬
‫مرؤظ‪.‬‬
‫دووةم‪ :‬ناوضةى ناتيَر لة رِووى فيسيؤلؤذىيةوة‪:‬‬
‫ى دةطريَتةوة‪ ،‬كة لةكاتى بةرزبوونةوة‬
‫لة بةرزى (‪ )50-10‬هةزار ث َ‬
‫ووردة ووردة رِيَذةى ئؤكسجين و ثةستانى هةوا دادةبةزيَت‪ ،‬وة‬
‫سيَيةم‪ :‬ناوضةى بؤشايى نزيك‪:‬‬
‫ى لة رِووى‬
‫ى دةطريَتةوة‪ ،‬مرؤظ ناتوان َ‬ ‫لة بةرزى (‪ )633-50‬هةزار ث َ‬
‫ى بذى‪ ،‬تةنانةت ئةطةر‬ ‫فيسيؤلؤذىيةوة لة بةرزى زياتر لة (‪ )50‬هةزار ث َ‬
‫‪ %100‬ئؤكسجينى ثىَبدريَت‪ ،‬مةطةر بة جل و بةرطى تايبةتى‪ ،‬كة بة‬
‫جؤريَك ئامادة كرابيَت كة تواناى بةرطةطرتنى دابةزينى ثةستانى‬
‫هةواو كةمى ئؤكسجينى هةبيَت‪.‬‬
‫كردارى هةناسةدان ‪:Respiration‬‬
‫هةناسةدان لة دوو بةش ثيَك ديَت‪ :‬هةناسةوةرطرتن(‪ )inspiration‬و‬
‫هةناسةدانةوة(‪ ،)expiration‬كة شيَوة و قةبارةى سنط دةطؤرِيَت‬
‫لةكاتى بةجيَهيَنانى ئةم كردارانة‪ ،‬لةكاتى هةناسةوةرطرتندا‬
‫ناوثةنضك(‪ )diaphragm‬طرِذدةبيَت و دائةبةزيَت‪ ،‬لة هةمان كاتيشدا‬
‫ثةراسووةكان(‪)Ribs‬بةرزئةبنةوة بةرةو ثةراسووى يةكةم‪ ،‬لة ئةنجامدا‬
‫قةبارةى ناوةوة(سىيةكان) زؤر دةبيَت و ثةستانيش كةمتر دةبيَت لة‬
‫ضاو ثةستانى دةرةوة (‪ )Atmosphere‬جا بة كردارى بلَوبوونةوة هةوا‬
‫(كة ‪%20.95‬ى ئؤكسجينة) لة شويَنى ثةستان زؤرةوة ئةرِوات بؤ‬
‫شويَنى ثةستان نزم‪ .‬بة ثيَضةوانةش كردارى هةناسةدانةوة رِوودةدات‪.‬‬
‫مةبةست لة هةناسةدانيش وةرطرتنى ئؤكسجينة لة هةواى‬
‫دةوروبةر(‪ )Atmosphere‬و طواستنةوةى بؤ سىيةكان(‪ )Lungs‬و‬
‫كاتيَك ئؤكسجين(‪ )O2‬ئةضيَتة‬
‫سىيةكانةوة‪ ،‬كونة ووردةكانى ديوارى‬
‫سيكلدانؤضكةكان(ِ‪)alveolar wall‬‬
‫ل هيمؤطلَؤبين(‪)HB‬ى‬ ‫ئةبرِىَ و لةطة َ‬
‫خرؤكة سووركانى خويَن(‪)RBC‬دا‬
‫يةك دةطرن و ئةطوازريَتةوة بؤ شانة‬
‫جياوازةكانى لةش‪ ،‬وة لةسةر بنةماى‬
‫(جياوازى لة ضرِىدا) ئؤكسجين لة‬
‫هيمؤطلَؤبين جودادةبيَتةوة و ئةضيَتة‬
‫ناو خانةكانةوة‪ .‬وة طازى (‪)CO2‬ش‬
‫هةر بةهؤى خويَنةوة دةطوازريَتةوة‬
‫بؤ سيكلَدانؤضكةكان(‪)alveolus‬‬
‫سنط و كؤئةندامى هةناسة لة ضينة‬
‫‪ ...‬ثيَى ئةلَيَن تةنطبوونى سنط (تضيق‬
‫هةوادات‬
‫بةرزةكانىشةيةك ئةبي َ‬
‫سنط توشى كي َ‬
‫الصدر)‪ ،‬وة هةناسةدانيش تووشى نارِةحةتى و شلؤقى دةبيَت (تحرج‬
‫التنفس)‪ ،‬ئةمانةش بة هؤى دوو دياردةى سةرةكىيةوة دةبيَت ئةمانيش‬
‫دياردةى كةمى ئؤكسجين (‪ )Hypoxia‬و دياردةى كةمى ثةستانى هةوا‬
‫(‪)Dysbarism‬‬

‫يةكةم‪ :‬قؤناغةكانى نيشانةكانى دياردةى‬


‫كةمى ئؤكسجين(‪:)Hypoxia‬‬
‫ى لة‬
‫رانكارى‪ :‬لة بةرزى (‪)10‬هةزار ث َ‬ ‫روونةدانى طؤ ِ‬ ‫‪ -1‬قؤناغى ِ‬
‫ئاستى رِووى دةرياوة هيض طؤرِانيَك روونادات –كار ناكاتة سةر‬
‫‪ -3‬قؤناغى تيَكضوونى بارى هاوسةنطيى فيسيؤلؤذى‪ :‬لة‬
‫ى –بةرز لة ئاستى رِووى دةرياوة‪ -‬مرؤظ هةست بة‬ ‫(‪)25-16‬هةزار ث َ‬
‫تةنطبوونيَكى تووند دةكات لة سنطدا‪ ،‬كة ئةم حالةتةش لةو‬
‫فرِؤكةوانانة رِوودةدات كة ئاميَرى بارطؤرِين – دابينكةرى ئؤكسجين و‬
‫رِاطرتنى ثةستانى هةوا‪ -‬ى لةكار دةكةويَت لة نيَو كابينةى فرِؤكةكةيدا‬
‫(المرحلة التضيق)‪.‬‬
‫رةحةتى و شلؤقى‪ :‬لة بةرزى (‪ )25‬هةزار ثيَو بةرةو‬ ‫‪ -4‬قؤناغى نا ِ‬
‫سةرةوة‪ ،‬كة ئةو كةسة تووشى سةرطيَذخواردن و لة هؤشخؤضوون‬
‫ى بة هؤى شكستهيَنانى كؤئةندامى دةمار‪ ،‬وة هةناسةدانيش زؤر‬ ‫دةب َ‬
‫ى‪،‬‬
‫توندتر دةب َ‬
‫هةركاتيَك مرؤظ طةيشتة ئةو ئاستةى كة تووشى كةمترين برِى‬
‫ئؤكسجين ببيَت‪ ،‬هةناسةدان ئةوةستيَت و زيندةكردارةكانيش ئةستةم‬
‫دووةم‪ :‬دياردةى دابةزينى ثةستانى هةوا‬
‫(‪:)Dysbarism‬‬
‫ى‪ ،‬طازةكانى نيَو طةدة و –رِيخؤلَةكان‪ -‬ئةكشيَن و‬ ‫دواى (‪)25‬هةزار ث َ‬
‫بةمةش طةدة و رِيخؤلَةكان قةبارةيان طةورة دةبيَت‪ ،‬ئةمةش جطة‬
‫لةوةى ئازاريَكى زؤر لة نيَوةوة دروست دةكات ثةستانيش ئةخةنة‬
‫سةر ناوثةنضك (‪ )diaphragm‬و سىيةكان‪ ،‬هةروةها طازةكانى ناو‬
‫ل هةناسةدانةوة (‪ )Expiration‬ئةضنة‬ ‫سىيةكانيش دةكشيَن و لةطة َ‬
‫دةرةوة‪ ،‬هةمان شيَوةش طازةكانى ناو ددانةكان و شةويلطةكان و‬
‫طازةكانى ناو طوىَى ناوةرِاست و طيرفانة هةوايىيةكان (الجيوب النفية)‬
‫ئةكشيَن و ئازاريَكى زؤر لةو شويَنانة دروست دةكةن‪ ،‬ئةمةش قؤناغى‬
‫نارةحةتى و شلؤقىية (المرحلة الحرجة)‪.‬‬
‫ِ‬
‫• ئازارى جومطةكان (‪.)Joint pain‬‬
‫•خنكان (‪.)suffocation‬‬
‫• ثيَستخوران و هةستيارى لة ثيَستدا(‪.)Urticaria‬‬
‫• لوازبوون ‪ ،‬دواتر شكستهيَنانى كارى كؤئةندامى دةمار و‬
‫ميَشك(‪ ،)brain‬وة دابةزينى كارى كؤئندامى سورِى‬
‫خويَن(‪ ،)circulatatory system‬كة لةم كاتةدا ئةمانة رِوودةدةن‪:‬‬
‫سةرئيَشة(‪ ،)headache‬لة هؤشخؤضوون(‪،)unconsciousness‬‬
‫بةركةوتةى دةمارى(‪ )neural shock‬و شينبوونةوةى‬
‫لةش(‪ .)cyatosis‬بةمةش تووشى ئةوثةرِى نارِةحةتى و شلؤقى‬
‫دةبيَت‪ ،‬كة سةرةنجامةكةشى مردنيَكى زؤر بة ئازارة‪.‬‬
‫روانطةى‬ ‫راستية زانستيانة لة ِ‬ ‫• ئةم ِ‬
‫روونى و‬‫راستيانة‪ -‬و زياتريش زؤر بة ِ‬
‫هةموو ئةم ِ‬
‫َ‬
‫‪...‬‬ ‫رئانةوة‬‫ِ‬ ‫قو‬
‫قؤناغدارى‪ -‬خواى بةرزو بالدةست لة ثةرتووكة ثيرؤزةكةى‬
‫خؤىدا كة قورئانة ئاماذةى بؤ ئةكات و ئةفةرمويَت‪{:‬فَمَن يُرِدِ الُ‬
‫ج َعلْ صَدْرَهُ ضَيّقَاً حَرَجاً كَأَنّما َيصّ ّعدُ‬
‫ضلّهُ يَ ْ‬
‫صدْرَهُ لِلْسلمِ وَمَن يُرِدْ أن ُي ِ‬
‫أن َي ْه ِديَهُ يَشْرَحْ َ‬
‫علَى الّذين ل ُيؤْ ِمنُونَ}النعام‪. 125:‬واتة‪ :‬هةر‬ ‫فِي السّمَاء كَذَلِكَ يَجْ َعلُ الُ الرّجْسَ َ‬
‫ريَنمويى بكات‪ ،‬ئةوا سنطى‬ ‫كةسيَك ثةروةدطار بيةويَت ِ‬
‫روا هيَنان) وة هةر‬ ‫فراوان دةكات بؤ وةرطرتنى ئيسلم(و ب ِ‬
‫كةسيَكيش كة بيةويَت طومراى بكات (لةبةر نةشياويى‬
‫رةحت دةكات بؤ‬ ‫ل و سةرسنطى تةنط و نا ِ‬ ‫خؤى) د َ‬
‫وةرطرتنى ئيسلم‪ ،‬بة شيَوةيةك وةكو كةسيَكى ليَديَت كة‬
‫ى – لة ذيَر سيَبةرى ئةم ئايةتةوة‬ ‫بة ئاسماندا سةربكةو َ‬
‫ى‬
‫ل دةكر َ‬ ‫رؤذى دوايىشدا ليَثرسينةوةمان لةطة َ‬ ‫وة لة ِ‬
‫لةسةر ئةم ثةيامة‪ ،‬كة ئاخؤ ضيمان بؤى كردوو؟ ضيمان‬
‫ر‬‫دذى ئةنجامداوة‪ ..‬وة ئةوانةش كة سةركةشى دةكةن باوة ِ‬
‫ناهيَنن‪ ،‬خواى طةورة ثيسى و ناثاكىيان دةخاتة سةر‪{.‬وَهَذا‬
‫ريَبازى ثةروةدطارتة‬ ‫ريَضكةو ِ‬‫صِراطُ َربّكَ مُسْتَقِيماً}النعام‪ 126:‬ئا ئةمة ِ‬
‫راستةو هيض ثيَض و ثةناييَكى تيا نىية‪.‬‬ ‫ريَك و ِ‬ ‫كة ِ‬
‫وةك ئةوةى كة تيَبينيمان كرد خواى طةورة نمونة بة‬
‫بابايةك(كةسيَك) ئةهيَنيَتةوة كة بة ئاسماندا سةر ئةكةويَت‪.‬‬
‫راست نىية‪ ،‬ئايا ئةم ثياوة (محمد‪-‬صلى‬ ‫*جا طريمان ئةم ثةيامة ِ‬
‫ال عليه وسلم‪ )-‬ضؤنى زانى كة كاتيَك بابايةك بةرةو ضينة‬
‫بةرزةكانى هةوا بةرز بيَتةوة‪ ،‬سةرةتا تووشى قؤناغى‬
‫رةحةتى و‬ ‫تةنطبوونى سنط و دوايى تووشى قؤناغى نا ِ‬
‫شلؤقى دةبيَت؟؟‬
‫•ئايا ثيَغةمبةرى خوا (صلى ال عليه وسلم) هيض فرؤكةيةكى هةبووة تا‬
‫خؤى بة ئاسمانا سةركةوىَو ئاشناى ئةو هةموو رِاستيانةبيَت؟! لة‬
‫كاتيَكدا كة ئةو لة سةدةى شةشةم و حةوتةمى زايينىدا ذياوة؟؟‬

‫ى‪ ،‬لة رِاستيدا زياتر لةمةشى لبوو‪ ،‬كة ئةميش ئةو‬ ‫بةل َ‬
‫َ‬
‫سروش(وةحى)ية بوو كةلةليةن خواوة بؤى دةهات‪...‬ئةمةش لة‬
‫رِاستىدا بةلَطةيةكى زؤر طةورةية بؤ ئةوانةى بة دواى رِاستىدا‬
‫دةطةرِيَن‪ ،‬وة كةسيش نكؤلَى لة رِاستى ئةم ثةيامة ناكات تةنها بير‬
‫ووشك و د َ‬
‫ل تةنط و تةسكةكان نةبيَت‪.‬‬
:‫سةرضاوةكان‬
‫رئانى ثيرؤز‬ِ ‫ قو‬-1
‫كاوة فةرةج سةعدون‬.‫ بةلَطة ئاشكراكان – د‬-2
‫رئان – مةل محمد مةل صالح‬ ِ ‫ ثوختةى تةفسيرى قو‬-3
-4 interpretation of the meanings of THE NOBLE
)QURA’AN – Dr.muhammad Taqi-ud-Din, PH.D.)berlin
Dr.muhammad muhsin khan
-5Text book of medical physiology – Guyton & Hall
-6 Clinical Anatomy – Richard s. Snell
-7 Davidson’s principle and practice of Medicine
-8 :websitewww.science4islam.com
-9Files: many seminars – Dr.sherwan R. Shal
THAN K YOU

And now, if you have any

)Question(,)comment(

You might also like