Professional Documents
Culture Documents
Bi th nghim s 1
A A P U N K K
Ni in th ngoi theo chiu + vi Anod v vi Katod ca diode , in trng ngoi s ngc chiu vi in trng ca in p tip xc , in trng tng cng s lm gim hng ro in th , cho php cc phn t ti in dch chuyn qua vng tip xc v to ra dng in qua diode. Trn hnh 1b m t c tuyn volt-ampe ca diode tng ng vi qu trnh m t trn .ng vi nhnh phn cc ngc dng r l hng ng k , song n ph thuc nhiu vo nhit . Diode cng sut lm vic vi dng thun ln v vy i hi ch gim nhit hp l , thch hp . Thng thng s c 1 cc tnh c ch to thun li cho vic ghp vi nhm tn nhit. Cc diode cng sut s dng cho cc thit b cng nghip thng i hi phi c kh nng chu ng in p ngc ln , khong vi trm cho n vi ngn Volt. Dng in nh mc ( dng ti chnh hay dng thun ) phi t vi trm Ampe. 2. Thyristor SCR ( Silic Controler Retiffier ) Thyristor c tn ghp l thyratron va transistor , c cu to t bn lp cht bn dn p-n-p-n nh hnh 2a , c cc in cc A(Anod) K(Katod), G ( gate) , k hiu qui c nh hnh 2b v hnh dng bn ngoi nh hnh 2c.
A G
P1 N1 P2 N2
J1 J2 J3
K
A
Thyristor c 3 lp tip xc J1, J2, J3 vi cc in trn ni gy ra bi hiu ng tip xc gia hai lp cht bn dn E1, E2, E3 c chiu nh trn hnh 3a . Khi ni Anod vi cc + v Katod vi cc ca ngun mt chiu th J1 , J3 c phn cc thun v J2 c phn cc nghch . K qu l ton b in th ngun t ln lp tip xc J2. Nu tc ng vo cc Gate mt in th dng so vi Katod s lm cho cc phn t ti in c bn ca N2 ( in t ) chy sang P2 , mt phn in t chy vo cc Gate ( to thnh dng iu khin , a s cc phn t cn li chu lc ht ca in
2
trng tng hp trn J2 v chuyn ng qua J2 . Nhn nng lng ln ca in trng tng cng , cc in t s b Ion ha cc nguyn t bn dn to ra cc lp in t mi ( in t th cp ) . Cc in t th cp li nhn nng lng v gy Ion ha tip theo . Kt qu l to ra mt thc l in t trong lp tip xc J2 chy vo N1 , sau qua cc P1 v ti cc Anod to thnh dng qua Thyristor . Thy ris tor lm vic trong ch ny l ch m , c in tr thun nh v dng dn ln nht . Khi Thyristor m ( dn ) th tn hiu iu khin tr nn mt tc dng. Trong trng hp khng c tn hiu iu khin cc Gate hin tng thc l nh trn vn c th xy ra khi tng in th U t ln Thyristor. Khi in th U ln ( U>Umi ) cc in t nhn nng lng gy ra qu trnh Ion ha do va chm , lm m Thyristor trong trng hp ny hot ng ca Thyristor gn ging nh hot ng ca n Neon. a Thyristor r v trng thi kha , cn tin hnh theo 2 cch nh sau : _ Gim dng dn I xung gi tr duy tr trng thi dn . _ o chiu in h phn p U hoc to in th phn cc ngc cho Thyristor. Khi t in p ngc ln Thyristor ang dn ( Anod ni v Katod ni + ) 2 lp tip xc J1 v J3 b phn cc ngc , J2 c phn cc thun . Cc in t ang hin din trong Thyristor s o chiu hnh trnh to dng in ngc t Anod v Katod v v cc ca ngun. Ti thi im chuyn t m sang cm dng in ny kh ln , sau khi J1 v J3 b cm , cc in t gia chng s dn b tiu tn , cu trc phn truyn ca Thyristor c khi phc tr li , Thyristor chuyn sang trng thi cm vi dng i qua n nh li . Qu trnh thay i dng qua Thyristor t m sang cm c m t trn hnh 3a .Sau khi Thyristor cm vic o cc in th U ( U>Umi trn Thyristorhay Anod ni + v Katod ni - ) khng lm Thyristor dn . Cn lu khi Thyristor chuyn t dn sang cm trong khong thi gian u ( TOFF ) khong vi chc s , Thyristor cn dn vi dng ngc ln . Nu trong khng thi gian ny t ln Thyristor ngay 1 in th ngc c th lm hng Thyristor. t trng Volt Ampe ca Thyristor c m t nh hnh 3b. Thyristor c cu trc v hot ng tng ng vi cp transistor ghp lin kt collector-base nh hnh 3c. Mi loi thyristor c cu to c trng khc nhau , do khi s dng cn la chn loi no cho thch hp vi yu cu . _ Dng in nh mc Im : ty loi 1A n 1000A _ Dng r khong vi mA _ in p ngc cc i Ungc max : t vi trm Volt cho n vi KV _ Dng in iu khin IG : thng thng khong 200mA n 500mA _ Tc tng dng in dI/dT : vi A/s _ Tc tng in p dV/dT : V/s _ Thi gian kha khong vi chc s _ Thi gian m khong vi s Qu trnh chuyn t m sang ng khng xy ra tc thi .Nu Thyristor cha cm hn m xc lp li in th U UA-K dng s lm on mch ngun v lm Thyristor hng . Khi vo Thyristor in th xoay chiu , Thyristor ch lm vic vi bn k dng m khng lm vic bn k m ca in th nui. bn k m thyristor s t ng chuyn v ch cm do c s o chiu in th ca ngun cung cp.
3
3. TRIAC ( Triode Alternative Current ) Nh trnh by trn , Thyristor l linh kin ch m khi phn cc d8in p UA-K dng . Nu nh ghp 2 Thyristor song song ngc chiu nhau , c th iu khin m c 2 chiu m va dng .Trong trng hp ny cn phi c 2 tn hiu iu khin ng b vi nhau nn gy cht kh khn . Do khc phc vn ny gni ta ch to ra 1 linh kin l TRIAC . TRIAC l linh kin tng ng 2 Thyristor ghp song song nhng ngc chiu nhau v c chung 1 cc iu khin .
T2
T2 N2 P1 N1 N3 P2 N3 P1 N1 P2 N2 G T1
T1
Do TRIAC lm vic c vi c ngun dng v ngun m nn khi nin Anod v katod khng cn ph hp na . Cc cc ca TRIAC c s dng l T1 ( MT1 ) v T2 ( MT2) cho cc cc li ra v cc iu khin Gate gn T1. Cu trc cu to ca TRIAC c th m t bng 2 cu trc cha 4 lp cht bn dn Ta v Tb tng t nh hnh 4a. Trong trng hp T2 n61i vi ngun + v T1 ni vi ngun - , Gate ni vi + , 1 phn TRIAC lm vic ging nh 1 Thyristor thng thng . Nu ngun phn cc ngc li , in t trong vng N3 s phng vo P2 gy ra qu trnh thc l do va chm lm dn Tb. Trong thc t TRIAC c thit k vi cu trc lin kt vi cc lp cht bn dn N1, P1, N2, P2 l chung cho 2 na . K hiu qui c TRIAC nh hnh 4b. c trng Volt-Ampe ca TRIAC c tnh i xng nhu hnh 5 . Nhnh phn t th 1 tng ng vi trng hp VT2 > VT1 , nhnh phn t th 3 mang c trng tng ng vi s o chiu in th phn cc , ngha l VT2 < VT1 . Khc vi Thyristor , TRIAC c th lm vic vi in th iu khin m v khng i trng thi khi o cc ca ngun in th nui. 4. Transistor MOS cng sut Transistor MOS cng sut thc cht l transistor trng hay cn gi l FET ( Field Effect Transistor ) tuy nhin FET cng sut thng c ch to bng cng ngh MOS ( Metal-Oxide-Semiconductor ) nn thng gi l MOSFET cng sut. MOSFET cng sut l 1 linh kin chuyn mach in t nhanh v cng sut ln . Cu trc MOSFET c cc cc chnh l : Drain (mng) , Source (ngun) v cc khin Gate (cc ca) . Khc vi transistor lng cc thng thng , khi in p gia cc Gate v cc Source c gi tr l 0V th MOSFET khn dn cho d in th gia 2 cc t n gi tr vi trm Volt.
C. c im S Dng Transistor Lng Cc, MOSFET, Thyristor Do c im lm vic chu ng in p cao , dng ln , cc c tnh cch in cao khi ngt v in tr dn nh , kh nng chuyn mch nhanh , d ghp vi s in t , . Cc linh kin in T Cng Sut c ng dng rng ri thay cho cc chuyn mch tip im. Vic la chn linh kin no cho tng ng dng c th ph thuc vo cc tr s gii hn , cc tn hao , thi gian chuyn mch nhanh hay chm , gi thnh, .. Thyristor c tr s gii hn v dng in v in p l cao nht , tn hao nh , gi thnh tng i .Tuy nhin Thyristor c thi gian chuyn mch chm v vy ch thch hp cho cc mch s bin i in p li ( c tn s 50Hz hoc 60Hz ) nh cc b chnh lu, bin i in p xoay chiu , nghich lu bin tn vi tn s thp (thng < 250Hz). i vi cc s nghch lu n s cao ( > 15KHz ) th s dng MOSFET thch hp hn . dy tn 20KHz 100KHz , transistor lng cc thng c s dng v c c tnh tc ng nhanh, tuy tn hao iu khin nhiu hn MOSFET . V ch nhit , cc transistor cng sut c th chiu nhit t 2000C , trong khi Thyristor ch t n 1250C. c bit do cc mch cng sut hay c s c, Thyristor c tnh bo v chng li s c nn thng c chn s dng. TRIAC thng c cng sut nh hn so vi Thyristor nn kh nng s dng chng cng b gii hn , ch c s dng trong cc mch cng sut va v nh. D. Cc Linh Kin Cng Sut Khc 1. GTO (gate turn-off thyristor ) C cu tao phc tp hn Thyristor thng thng nhm gii quyt vn kh khn khi s dng Thyristor l lm sao ngt khi ang dn . y GTO c th ngt bng cch kch vo cc Gate 1 xung m , trc GTO dn nu c phn cc thun vo c kch bng xung dng.
Hnh 6 : Cu to , k hiu , s tng ng v hnh dng ca GTO GTO c cu to gm bn lp pnpn tng t vi thyristor thng thng (SCR)hnh 6a, vi cc tnh nng tng t ca thyristor vi im khc bit l c th iu khin ngt dng in qua n. Mch tng ng GTO c v trn hnh 6c c cu trc tng t mch m t SCR nhng c thm cng kch ngt mc song song cng
5
kch ng. K hiu linh kin GTO v trn hnh 6b. Cu trc thc t (loi GTO i xng) hnh 6. GTO c kch ng bng xung dng in tng t nh khi kch ng thyristor thng thng. Dng in kch ng c tng n gi tr IGM v sau gim xung n gi tr IG. im khc bit so vi yu cu xung kch ng SCR l dng kch iG phi tip tc duy tr trong sut thi gian GTO dn in.
Hnh 9 Qu trnh thay i trng thi ng ngt ca GTO kch ngt GTO, xung dng in m ln c a vo cng G cathode vi dc (diGQ/dt) ln hn gi tr qui nh ca linh kin, n y cc ht mang in khi cathode, tc ra khi emitter ca transistor pnp v transistor npn s khng th hot ng ch ti sinh. Sau khi transistor npn tt, transistor pnp cn li s hot ng
6
vi cng kch ng trng thi m v linh kin tr v trng thi khng dn in. Tuy nhin, dng in yu cu mch cng G tt GTO c gi tr kh ln. Trong khi xung dng in cn a vo cng kch ng GTO ch cn t gi tr khong 3-5%, tc khong 30A vi rng xung 10s i vi loi linh kin c dng nh mc 1000A th xung dng in kch cng ngt GTO cn t n khong 3050%, tc khong 300A vi rng xung khong 20-50 s. Mch cng phi thit k c kh nng to xung dng kch ti thiu t cc gi tr yu cu trn (IGQM). in p cung cp mch cng to xung dng ln va nu thng c gi tr thp, khong 10-20V vi rng xung khong 20-50 s, nng lng tiu tn cho vic thc hin kch ngt GTO khng cao. Qu trnh in p v dng in mch anode v mch cng khi kch ng GTO v kch ngt n c m t trn hnh hnh 8 v hnh 9. Nng lng kch ngt GTO nhiu gp 10-20 ln nng lng cn cho qu trnh kch ng GTO. im bt li v mch kch ngt l mt nhc im ca GTO khi so snh n vi IGBT. H qu l thi gian ngt dng in ko di, kh nng chu di/dt, dv/dt km, mch bo v khi kch ng v kch ngt lm tng chi ph lp t cng nh lm cng sut tn hao tng ln. Do kh nng kch ngt chm nn GTO c s dng trong cc b nghch lu iu ch rng xung (PWM) vi tn s ng ngt thp. Tuy nhin, iu ny chp nhn c trong cc ng dng cng sut ln. Mch iu khin kch ngt GTO c gi thnh tng ng gi thnh linh kin. st p ca GTO khi dn in cao hn khong 50% so vi thyristor nhng thp hn 50% so vi IGBT vi cng nh mc. GTO c kh nng chu ti cng sut ln hn IGBT v c ng dng trong cc thit b iu khin h thng li in (FACTS Controller) n cng sut vi trm MW. GTO c chia lm hai loi - loi cho php chu p ngc (symmetrical), v loi ni tt anode (anode short GTO thyristor) ch c kh nng kho p thun tr s ln. Loi th nht c cu trc ging nh SCR, c kh nng chu c p kha v p ngc vi gi tr ln gn nh nhau. Lai th hai- GTO c anode ni tt, c mt phn lp J1 b ni tt nh lp n+ hnh 6. Do , kh nng kha p ngc ca lai GTO ny km, bng kh nng chu p ngc ca lp J3 (khong di 15V). Tuy nhin, b li, cu to ca n cho php t c kh nng chu p kha v dng in ln cng nh kh nng gim st p khi dn in v n thch hp cho cc ng dng i hi tn s ng ngt ln nhng khng cn kh nng chu p ngc cao (chng hn cc b nghch lu p). tng cng hiu qu s dng, cc GTO cn c ch to vi diode ngc tch hp trong linh kin (reverse conducting GTO Thyristor hoc asymmetric GTO). Cu to linh kin gm phn GTO c anode i xng v phn gi l diode phc hi nhanh (fast recovery diode), cho php linh kin dn dng in ngc m khng cn lp t diode ngc ngoi linh kin, lm gim kch thc v khi lng mch in s dng GTO Linh kin GTO cn phi c mch bo v. Qu trnh ngt GTO i hi s dng xung dng kch rng. iu ny dn n thi gian ngt di, kh nng di/dt v dv/dt
7
ca GTO thp. V th, cn phi gii hn cc tr s hot ng khng vt qu gi tr an ton trong qu trnh ngt GTO. 2. IGBT (Insulated Gate Bipolar Transistor) IGBT l linh kin kt hp gia c tnh tc ng nhanh v cng sut ln ca Transistor lng cc vi tng tr ng vo v chu in th iu khin ln cc cng ca MOSFET. Cu to , k hiu v s tng ng c dng nh hnh 10
E n n G
E
n p
Cch in
E S G D np n pn p C
p
np+
Hnh 10 : Cu to, hnh dng v s tng ng ca IGBT E. Kho St c Tnh Ca Diode, SCR v TRIAC I. Kho st DIODE cng sut : 1. Ni ngun +12V qua ti bng n v diode nh hnh 11a mc phn cc ngc cho diode . o st p trn diode v dng qua diode. 2. Ni ngun +12V qua ti bng n v diode nh hnh 11b mc phn cc thun cho diode . o st p trn diode v dng qua diode.
+12V +12V
Hinh a
Hinh b
Hnh 11 : Diode c phn cc bng ngun 1 chiu 3. Ni ngun ~ 24V qua ti bng n v diode nh hnh 12a . S dng dao ng k quan st tn hiu trn ti bng n .
8
4. Ni ngun ~ 24V qua ti motor v diode nh hnh 12b . S dng dao ng k quan st tn hiu trn ti motor. 5. Trn c s nguyn tc hot ng ca diode , gii thch nguyn tc hot ng ca s hnh 11 v hnh 12. Gii thch s khc nhau gia 2 dng tn hiu trn ti cm ( motor ) v ti tr ( bng n )
24 VAC
24 VAC
Hinh a
Hinh b
Hnh 12 : Diode c phn cc bng ngun xoay chiu II. Kho st Thyristor cng sut : 1. Ni ngun +12V qua ti bng n v thyristor nh hnh 13 . Cp ngun 12V cho s kch mt chiu . Ni ng ra ca b kch DC vi cc Gate ca Thyristor. 2. Chnh bin tr P1 ca b kch DC cho n khi n pht sng ( ch chnh chm ). o in th v dng iu khin . Chnh ngc bin tr v gii thch ti sao n khng tt. 3. Chnh bin tr P1 tr v trng thi ban u . Dng dy dn ni tt 2 u Anod v katod , sau tr li trng thi nh c . Thc hin li cc bc vi ln . 4. Thay i ngun phn cc cho bng n v cho Thyristor bng ngun ~24V . Lp li th nghim trn . Quan st tn hiu trn ti theo gi tr in p ra khi chnh bin tr P1. 5. Lp li cc bc trn vi ln .Gii thch nguyn tt hot ng ca Thyristor.
TAI
III. Kho st TRIAC : 1. Li ngun +12V qua ti bng n v TRIAC nh hnh 14 . Cp ngun 12V cho s kch mt chiu . Ni ng ra ca b kch DC vi cc Gate ca TRIAC. 2. Chnh bin tr P1 ca b kch DC cho n khi n pht sng ( ch chnh chm ). o in th v dng iu khin . Chnh ngc bin tr v gii thch ti sao n khng tt. 3. Chnh bin tr P1 tr v trng thi ban u . Dng dy dn ni tt 2 u T2 v T1 , sau tr li trng thi nh c . Thc hin li cc bc vi ln . 4. Thay i ngun phn cc cho bng n v cho TRIAC bng ngun ~24V . Lp li th nghim trn . Quan st tn hiu trn ti theo gi tr in p ra khi chnh bin tr P1. 5. Lp li cc bc trn vi ln .Gii thch nguyn tt hot ng ca TRIAC.
10
BI TH NGHIM S 2
11
ng ra . Th ra P1 -4 V -3V -2 V -1 V 0 V 1V 2V 3V 4V
Th ti li ra 4. Nhn xt v s ph thuc gia in th vo v ra. Tnh lch gia chng. II. S iu khin ton pha 1SCR khng cch ly 1. Cp ngun 12V cho s kch DC , ni mass cho s .
V R1 R3 VR C1 R2
741
TIP OUT R4
24 V ac
V GND
P1 sao cho n ( ti ) va sng . Ghi nhn li gi tr in p ng ra ti thi im . 5. S dng dao ng k xc nh dng sng trn 2 u ti . 6. Chnh bin tr P1 gim in p ng ra OUT . 7. Quan st hot ng ca ti , in p ra OUT . Nhn xt kt qu v nguyn tt iu khin ton pha.V dng sng ti.
III. S iu khin ton pha c cch ly: 1. Cp ngun + 12V cho s lin kt quang , ni mass cho s . 2. To s cng sut nh hnh I.3 . Cp ngun 24Vac cho s . 3. Cc ng ra OUT PUT ni theo yu cu sao . _ OUT 1 ni vi cc Anod ca SCR. _ OUT 2 ni vi cc Gate ca SCR. _ OUT 3 ni vi cc Katod ca SCR.
12Vdc OUT 1
VR
R1
R2 OUT 2
24 V ac
D
GND
OUT 3
ra ti thi im . 5. S dng dao ng k xc nh dng sng trn 2 u ti . 6. S dng dao ng k xc nh dng sng trn 2 u ra ca OP-TO 7. Quan st hot ng ca ti , in p ra OUT . Nhn xt kt qu v nguyn tt iu khin ton pha.V dng sng ti.
PHN II : iu Khin Khng ng B SCR v Triac **** Nhim v Kho st nguyn tt kch SCR , Triac bng xung . Tn hiu xung c nhiu dng , tuy nhin y ta ch xt 2 dng xung c bn nht dng kch SCR va Triac l xung vung v xung nhn . Quan st v nhn xt hin tng lch tn s gia xung kch v tn s tn hiu in phn cc cho SCR v Triac. i vi s to xung vung ta thng s dng la mch dao ng bng IC 555, ng thi s dng bin tr thay i tn s xung ng ra. i vi s tao xung nhn ta s dng mch dao ng tch thot ( mch tao xung bng UJT ) c s dng bin tr thay i tn s. **** Cc bc thc hin I. Mch kch khng ng b bng xung vung. 1. To s nh hnh II.1
R1
12
OUT 1
4 VR-P1 7
IC
R2
OUT
R2 INPUT R1 OUT 2
6 2
TP1
24 V ac
555
D1
C1
C2
1
COM OUT 3
_ Cp ngun v mass cho mch dao ng 555. _ To s cng sut nh hnh. _ Ng ra ca mach 555 ni vi ng vo ca b lin kt quang ( OUT ni vi IN , GND ni vi COM ). _ Cc ng ra OUT ca b lin kt quang ni theo yu cu sao . * OUT 1 ni vi cc Anod ca SCR. * OUT 2 ni vi cc Gate ca SCR. * OUT 3 ni vi cc Katod ca SCR. 2. Chnh bin tr P1 thay i tn s ng ra ca mch dao ng 555. S dng dao ng k quan st s thay i ti ng ra OUT ca mch 555. V dng sng ng ra OUT.
3. S dng dao ng k xc nh dng sng trn 2 u ra ca OP-TO ( OUT 2 v OUT 3 ). V dng sng .
4. S dng dao ng k xc nh dng sng trn 2 u ti . V dng sng ti. 5. Quan st hot ng ca ti , dng sng cc ng ra . Nhn xt kt qu , so snh cc dng sng v tm hiu nguyn tt iu khin khng ng b. 6. Tng t thay th SCR bng Triac v thc hin cc bc tng t.
15
R2 VR-P1 Dz
R3
IN 1 R1
D1
24 V ac
OUT-PUT
IN 2
R4
C2
Hnh II.2 : S Kch Khng ng B Bng Xung Nhn Kch SCR 1. S dng cc s nh hnh II.2 _ Cp ngun + 12 V v mass cho mch to xung UJT. Lc ny mch lm vic ch khng ng b _ To s cng sut nh hnh. _ Ng ra ca mch UJT ni vi ng vo IN 2 ca b lin kt bin th xung ( OUTPUT ni vi IN 2 ). IN 1 ca mch lin kt bin th xung ni vi ngun +12V. _ Cc ng ra OUT ca b lin kt bin th xung ni theo yu cu sao . * A1 ni vi cc Gate ca SCR. * B1 ni vi cc Katod ca SCR. 2. Chnh bin tr P1 thay i tn s ng ra ca mch to xung UJT. S dng dao ng k quan st s thay i ti ng ra OUT-PUT ca mch to xung UJT. V dng sng OUT-PUT.
16
4. S dng dao ng k xc nh dng sng trn 2 u ti . V dng sng ti. 5. Quan st hot ng ca ti , dng sng cc ng ra . Nhn xt kt qu , so snh cc dng sng v tm hiu nguyn tt iu khin khng ng b. 6. Tng t thay th SCR bng Triac v thc hin cc bc tng t to s nh hnh II.3
12 V
12 V D2
R2 VR-P1 Dz
R3
IN 1 R1 C1
D1 D3 T1
R3
OUT 1
24 V ac
R4 OUT 2
OUT-PUT
IN 2 R2 T2
R4
C2
17
PHN III: iu Khin ng B Theo K Thut Dch Pha **** Nhim v Kho st cc nguyn tt kch ng b, cc yu cu ca 1 mch kch ng b.Tm hiu nguyn l 1 s kch ng b v dng sng ra trn ti . Kho st dng s kch ng b n gin v s kch ng b thc t dng phng php iu khin tuyn tnh. **** Cc bc thc hin I. Mch kch n gin s dng UJT : 1. To s nh hnh III.1
R1 R2 R3 VR-P1
D2 A1 R3 D3 R4 OUT 2 OUT 1 B1
24 V ac
D1
24 V ac
Hnh III.1 Mch kch n gin s dng UJT _ Cp ngun xoay chiu ~ 24 Vac cho ng vo b pht xung UJT. Khi in th cp cho mch dao ng c dng xung ng b vi tn hiu xoay chiu do in th ng ra ca mch chnh lu khng c b lc. _ To s mch cng sut nh hnh . Ngun cung cp cho mach cng sut ng thi l ngun cung cp cho cu chnh lu. 2. S dng dao ng k quan st tn hiu ra ca mch cu v tn hiu ra ca mch to xung . V li dng sng v so snh c im ca 2 dng sng ny. Nhn xt.
3. Thay i bin tr P1 quan st tn hiu ra ca mch UJT . So snh vi tn hiu ban u v tn hiu xoay chiu.
18
4. Tc ng tn hiu kch cho mch cng sut bng cch kt ni theo yu cu : _ A1 ni vi cc Gate. _ B1 ni vi Katod. 5. Thay i bin tr P1 , s dng dao ng k quan st dng sng trn ti nhiu chu k lin tip. Gii thch nguyn tt hot ng ca ch ng b.
II. iu khin ng b bng phng php iu khin tuyn tnh : 1. Cp ngun +12V v mass cho s hnh III.2 . Cp tn hiu ~ 24 Vac cho ng vo ca mch kch. 2. S dng dao ng k xc nh dng sng ti cc im o TP1, TP2, TP3, TP4, CT1, CT2 . V li dng sng va nhn xt nguyn tt hot ng ca mch. 3. Diu chnh bin tr P1 .Xc nh dng sng ti 2 ng ra OUT1 v OUT2 bng cch s dng 2 tia ca dao ng k .Nhn xt dng sng ca 2 ng ra. 4. To mch cng sut n gin nh hnh III.3a . Tc ng xung kch t mch kch ng b theo cc bc sau : _ Ly tn hiu t 1 ng ra tc ng vo SCR. _ im A ni vi cc Gate ca SCR. _ im B ni vi cc Katod ca SCR. 5. Thay i bin tr P1 , s dng dao ng k quan st tn hiu trn ti . v li dng sng ti 1 thi im bt k.
19
24 V ac
24 V ac
a)
b)
Hnh III.3 : S mch cng sut 6. To mch cng sut n gin nh hnh III.3b . Tc ng xung kch t mch kch ng b theo cc bc sau : _ Ly tn hiu t 1 ng ra tc ng vo TRIAC. _ im A ni vi cc Gate ca TRIAC. _ im B ni vi cc T1 ca TRIAC. 7. Thay i bin tr P1 , s dng dao ng k quan st tn hiu trn ti . v li dng sng ti 1 thi im bt k. 8. Ghp 2 tn hiu kch v thc hin cc bc tng t quan st dng sng ti ch iu khin ton k
20
12V
D3
LED 1 R4 5K6
A
R13-10K
D6
R2 100K T1 A 1015
R6 5K6
R1-2K2
TP2
3 2A TL082 1
T5 TIP122 P2 100K
R11-10K
OUT 1
4N35
TP1
R3-10K T2 C1815 2
D1 4007
C7-220p
OPTO C1-220p 2 4 1
C5-104
CT1
D4
6 10
5 3 11 13 16
R9-560
24V AC P1 10K
LED 2 T3 A 1015 R8 5K6 12 15
12V
C9-474
TF1
D5
R12-10K
OPTO C3-220p
C8-220p
12V
R9-560 C10-474
T6 TIP122
OUT 2
R14-10K
2B TL082
D6
21
IC3 CD4528
14
C6-104
CT2 12V
D7
R15 100K
R16-2K2
TP4
5
A
7 R10-5K6
4N35
TP3
P3 100K
PHN IV: IU KHIN NG B S DNG TCA785 **** Nhim v Kho st mch kch s dng IC chuyn dng TCA785. Quan st v nhn xt nhim v ca tng chn linh kin . **** Cc bc thc hin 1. Cp ngun +12V v mass cho s hnh IV.1 . Cp tn hiu ~ 24 Vac cho ng vo ca mch kch. 2. S dng dao ng k xc nh dng sng ti cc im o ng vo , ng ra ca IC, tn hiu ti chn 9 v 10 xem ng b. V li dng sng v nhn xt nguyn tt hot ng ca mch. 3. iu chnh bin tr P1 .Xc nh dng sng ti 2 ng ra OUT1 v OUT2 bng cch s dng 2 tia ca dao ng k .Nhn xt dng sng ca 2 ng ra. 4. To mch cng sut n gin nh hnh IV.2a . Tc ng xung kch t mch kch ng b theo cc bc sau : _ Ly tn hiu t 1 ng ra tc ng vo SCR. _ im A ni vi cc Gate ca SCR. _ im B ni vi cc Katod ca SCR. 5. Thay i bin tr P1 , s dng dao ng k quan st tn hiu trn ti . v li dng sng ti 1 thi im bt k. 6. To mch cng sut n gin nh hnh III.3b . Tc ng xung kch t mch kch ng b theo cc bc sau : _ Ly tn hiu t 1 ng ra tc ng vo TRIAC. _ im A ni vi cc Gate ca TRIAC. _ im B ni vi cc T1 ca TRIAC.
12V R1 Dz VR Vref 12V 16 5 13 6
R2
15
24V AC
IC TCA 785
1 9 10 12
14
A OUT1 B A OUT2 B
R3
Hnh IV.1: S TCA785 7. Thay i bin tr P1 , s dng dao ng k quan st tn hiu trn ti . v li dng sng ti 1 thi im bt k. 8. Ghp 2 tn hiu kch v thc hin cc bc tng t quan st dng sng ti ch iu khin ton k
C1
C2
22
24 V ac
24 V ac
a) b) Hnh IV.2 S mch cng sut PHN V: IU KHIN BNG PHNG PHP PWM **** Nhim v Tm hiu phng php kch khng ng b, bng phng php PWM, thng c s dng trong cc b Inverter 1pha-3pha. **** Cc bc thc hin 1. Cp ngun +12V v mass cho s hnh V.1 . Cp tn hiu ~ 24 Vac cho ng vo ca mch kch. 2. S dng dao ng k xc nh dng sng ti cc im o ng vo , ng ra ca IC, ti cc im o TP1, TP 2 , TP 3. V li dng sng v nhn xt nguyn tt hot ng ca mch. 3. iu chnh bin tr VR1 v VR2 .Xc nh dng sng ti 2 ng ra OUT1 v OUT2 bng cch s dng 2 tia ca dao ng k .Nhn xt dng sng ca 2 ng ra.
12Vdc R1 VR1 R2 IN R3 VR2 TP2 COM R4 + R5
TP1
12 V D2 D1 R8 D3 T1 R7 C1 A1 OUT 1 B1 OUT 2
TP3
R6
23
BI TH NGHIM S 3
R LOAD
L LOAD
~24Vac
~24Vac
D1
D1
a) Vi ti tr
b) Vi ti cm
24
4. Thay th diode bng cc SCR nh hnh I.2a . ng thi tc ng tn hiu kch t ng ra ca mch kch ng b. 5. Thay th ti tr ( n ) bng ti c tnh cm nhu hnh I.2b ( motor ) . V dng sng ca tn hiu trn ti c tnh cm ( motor ) theo in p vo . 6. So snh dng sng trn 2 dng ti tr v ti c tnh cm . Gii thch s khc nhau gia chng . 7. Gii thch im khc bit gia chnh lu dng diode vi chnh lu dng SCR.
R LOAD
L LOAD
~24Vac
~24Vac
T1
T1
a) Vi ti tr
b) Vi ti cm
Hnh I.2 : S chnh lu bn k dng SCR II . Chnh lu cu 1 pha 1. Chnh lu cu 1 pha dng diode a. Mc s nh hnh II.1 . S dng dao ng k quan st tn hiu trn ti n . V dng sng ca tn hiu trn ti tr ( n ) theo in p vo . b. Thay th ti tr ( n ) bng ti c tnh cm nhu hnh I.1b ( motor ) . V dng sng ca tn hiu trn ti c tnh cm ( motor ) theo in p vo . c. So snh dng sng trn 2 dng ti tr v ti c tnh cm . Gii thch s khc nhau gia chng .
D1
D2
24V AC
R LOAD
D4
D3
2. Chnh lu Cu bn iu khin a. Mc s nh hnh II.2a . S dng dao ng k quan st tn hiu trn ti n . V dng sng ca tn hiu trn ti tr ( n ) theo in p vo . b. Thay th ti tr ( n ) bng ti c tnh cm nhu hnh II.2b ( motor ) . V dng sng ca tn hiu trn ti c tnh cm ( motor ) theo in p vo . c. So snh dng sng trn 2 dng ti tr v ti c tnh cm . Gii thch s khc nhau gia chng .
12V TP1A TP2A CT1A 12V A A OUT1 B
D1
D2
24V AC 24V AC
12V 12V A OUT2 TP3A TP4A CT3A B
R LOAD
SCR1
SCR2
D1
D2
24V AC 24V AC
12V 12V A OUT2 TP3A TP4A CT3A B
L LOAD
SCR1
SCR2
Hnh II.2b: Chnh lu cu bn iu khin ti c tnh cm ( motor ) 3. Chnh lu Cu iu khin i xng : a. Mc s nh hnh II.3 . S dng dao ng k quan st tn hiu trn ti n . V dng sng ca tn hiu trn ti tr ( n ) theo in p vo . b. Thay th ti tr ( n ) bng ti c tnh cm ( motor ) . V dng sng ca tn hiu trn ti c tnh cm ( motor ) theo in p vo . c. So snh dng sng trn 2 dng ti tr v ti c tnh cm . Gii thch s khc nhau gia chng .
26
12V A A OUT1 B
12V
12V A OUT2
TP3A
TP4A CT3A
T1
T2
24V AC 24V AC T4 T3
R LOAD
12V A A OUT1 B
12V
12V A OUT2
TP3A
TP4A CT3A
27
PHN II : CHNH LU 3 PHA I. Chnh lu hnh tia 1. Chnh lu hnh tia dng diode a. Mc s nh hnh I . S dng dao ng k quan st tn hiu trn ti n . V dng sng ca tn hiu trn ti tr ( n ) theo in p vo . b. Thay th ti tr ( n ) bng ti c tnh cm ( motor ) . V dng sng ca tn hiu trn ti c tnh cm ( motor ) theo in p vo . c. So snh dng sng trn 2 dng ti tr v ti c tnh cm . Gii thch s khc nhau gia chng .
12V A
F1
OUT1 B
12V
12V A OUT2
T1
F1
TP3A
TP4A CT3A
12V TP1A
12V A
F2
TP2A CT1A
OUT1 B
T2
F2
12V
12V A OUT2
TP3A
TP4A CT3A
12V TP1A
12V A
T3
F3
F3
TP2A CT1A
OUT1 B
12V
12V A OUT2
Trung tnh
TP3A
TP4A CT3A
R LOAD
29
II. Chnh lu cu 3 pha . 1. Chnh lu cu diode a. Mc s nh hnh II.2 . S dng dao ng k quan st tn hiu trn ti n . V dng sng ca tn hiu trn ti tr ( n ) theo in p vo . b. Thay th ti tr ( n ) bng ti c tnh cm ( motor ) . V dng sng ca tn hiu trn ti c tnh cm ( motor ) theo in p vo . c. So snh dng sng trn 2 dng ti tr v ti c tnh cm . Gii thch s khc nhau gia chng .
2. Chnh lu cu bn iu khin : a. Mc s nh hnh II.3 . S dng dao ng k quan st tn hiu trn ti n . V dng sng ca tn hiu trn ti tr ( n ) theo in p vo . b. Thay th ti tr ( n ) bng ti c tnh cm ( motor ) . V dng sng ca tn hiu trn ti c tnh cm ( motor ) theo in p vo . c. So snh dng sng trn 2 dng ti tr v ti c tnh cm . Gii thch s khc nhau gia chng . 3. Chnh lu cu iu khin i xng : a. Mc s nh hnh II.4 . S dng dao ng k quan st tn hiu trn ti n . V dng sng ca tn hiu trn ti tr ( n ) theo in p vo . b. Thay th ti tr ( n ) bng ti c tnh cm ( motor ) . V dng sng ca tn hiu trn ti c tnh cm ( motor ) theo in p vo . c. So snh dng sng trn 2 dng ti tr v ti c tnh cm . Gii thch s khc nhau gia chng . d. Kho st hin tng trng dn trn ti cm.
30
12V A
F1
OUT1 B
12V
12V A OUT2
T1
T4
TP3A
TP4A CT3A
F1
12V TP1A
12V A
F2
TP2A CT1A
OUT1 B
T2
T5
12V
12V A OUT2
F2
TP3A
TP4A CT3A
12V TP1A
12V A
T3
T6
F3
TP2A CT1A
OUT1 B
F3
12V
12V A OUT2
TP3A
TP4A CT3A
R LOAD
31
12V A
F1
OUT1 B
12V
12V A OUT2
T1
T4
TP3A
TP4A CT3A
F1
12V TP1A
12V A
F2
TP2A CT1A
OUT1 B
T2
T5
12V
12V A OUT2
F2
TP3A
TP4A CT3A
12V TP1A
12V A
T3
T6
F3
TP2A CT1A
OUT1 B
F3
12V
12V A OUT2
TP3A
TP4A CT3A
R LOAD
32
BI TH NGHIM S 4
SCR 24Vac D
33
II. Bin i in th AC mt pha s dng 2 SCR 1. Mc s nh hnh I.2a . S dng dao ng k quan st tn hiu trn ti n . 2. To mch kch ng b SCR, tc ng tn hiu kch ln SCR ca s hnh I.2a 3. Thay i gc kch tc ng vo SCR. Quan st v v dng sng ca tn hiu trn ti tr ( n ) theo in p vo . 4. Thay th ti tr ( n ) bng ti c tnh cm ( motor ) . V dng sng ca tn hiu trn ti c tnh cm ( motor ) theo in p vo . 5. So snh dng sng trn 2 dng ti tr v ti c tnh cm . Gii thch s khc nhau gia chng .
T1
T2 24Vac
T1
T2
D2 24Vac
D1
Hnh I.2b : S bin i xoay chiu dng 2SCR v 2DIODE 6. Mc s nh hnh I.2b . S dng dao ng k quan st tn hiu trn ti n . 7. To mch kch ng b SCR, tc ng tn hiu kch ln SCR ca s hnh I.2b 8. Thay i gc kch tc ng vo SCR. Quan st v v dng sng ca tn hiu trn ti tr ( n ) theo in p vo . 9. Thay th ti tr ( n ) bng ti c tnh cm ( motor ) . V dng sng ca tn hiu trn ti c tnh cm ( motor ) theo in p vo . 10. So snh dng sng trn 2 dng ti tr v ti c tnh cm . Gii thch s khc nhau gia chng . 11. So snh c im ca 2 dng s Hnh I.2
34
III. Bin i in th AC mt pha s dng 1 SCR 4 DIODE 1. Mc s nh hnh I.3 . S dng dao ng k quan st tn hiu trn ti n . 2. To mch kch ng b SCR, tc ng tn hiu kch ln SCR ca s hnh I.3. Ch y trong trng hp ny SCR lm vic ton k nn tn hiu kch phi ph hp. 3. Thay i gc kch tc ng vo SCR. Quan st v v dng sng ca tn hiu trn ti tr ( n ) theo in p vo . 4. Thay th ti tr ( n ) bng ti c tnh cm ( motor ) . V dng sng ca tn hiu trn ti c tnh cm ( motor ) theo in p vo . 5. So snh dng sng trn 2 dng ti tr v ti c tnh cm . Gii thch s khc nhau gia chng .
D1
D2
T1 24Vac D4 D3
Hnh I.3 : Bin i xoay chiu dng 1SCR v 4 DIODE IV. Bin i in th AC mt pha s dng TRIAC 1. Mc s nh hnh I.4 . S dng dao ng k quan st tn hiu trn ti n . 2. To mch kch ng b dng TCA 785, tc ng tn hiu kch ln TRIAC ca s hnh I.4. 3. Thay i gc kch tc ng vo TRIAC. Quan st v v dng sng ca tn hiu trn ti tr ( n ) theo in p vo . 4. Thay th ti tr ( n ) bng ti cm ( bin p ) . V dng sng ca tn hiu trn ti cm ( bin p ) theo in p vo . 5. So snh dng sng trn 2 dng ti tr v ti cm . Gii thch s khc nhau gia chng .
35
12 V
R1 Dz VR Vref 12V
A
R2 16 5 13 6 15
24 V AC
IC TCA 785
1 9 10 12
OUT1 B A OUT2 B
14
R3
Hnh I.4 : S bin i xoay chiu dng 1 TRIAC PHN II : Bin i Xoay Chiu 3 Pha I. Bin i in th AC ba pha s dng 6 SCR 1. Mc s nh hnh II.1 . S dng dao ng k quan st tn hiu trn ti n . 2. To mch kch ng b SCR, tc ng tn hiu kch ln SCR ca s hnh II.1. Ch trong trng hp ny cc SCR phi nhn tn hiu kch ph hp. 3. Thay i gc kch tc ng vo SCR. Quan st v v dng sng ca tn hiu trn ti tr ( n ) theo in p vo . 4. Thay th ti tr ( n ) bng ti cm ( bin p ) . V dng sng ca tn hiu trn ti cm ( bin p) theo in p vo . 5. So snh dng sng trn 2 dng ti tr v ti cm . Gii thch s khc nhau gia chng . II. Bin i in th AC ba pha s dng 3 TRIAC 1. Mc s nh hnh II.2 S dng dao ng k quan st tn hiu trn ti n . 2. To mch kch ng b dng TCA 785 , tc ng tn hiu kch ln TRIAC ca s hnh II.2. Ch trong trng hp ny cc TRIAC phi lm vic ton k. 3. Thay i gc kch tc ng voTRIAC. Quan st v v dng sng ca tn hiu trn ti tr ( n ) theo in p vo . 4. Thay th ti tr ( n ) bng ti cm ( bin p ) . V dng sng ca tn hiu trn ti cm ( bin p) theo in p vo . 5. So snh dng sng trn 2 dng ti tr v ti cm . Gii thch s khc nhau gia chng .
C1
C2
36
12V A
F1
OUT1 B
T1
F1
T4
12V 12V A OUT 2 TP3A TP4A CT3A B
12V TP1A
12V
A OUT 1
F2
TP2A CT1A
T2
B
F2
T5
12V 12V A OUT 2 TP3A TP4A CT3A B
12V TP1A
12V
A OUT 1
F3
TP2A CT1A
T3
B
F3
T6
12V 12V A OUT 2 TP3A TP4A CT3A B
Trung tnh Hnh II.1 : Bin i xoay chiu 3 Pha dng 6 SCR
.
37
PHA A
TR1
A1
R2 Pha A 5 16 13 6 15
OUT1 A2 B1
TRUNG TINH
IC TCA 785
1 9
R3
14
OUT2 B2
10
C1
12
C2
PHA B
12V
TR2
A3
6 15
R4 Pha B 5
16
13
OUT3 A4 B3
IC TCA 785
1 9
R5
14
10
C3
12
C4
12V
A5
R6 Pha C 5 16 13 6 15
IC TCA 785
1 9
R7
OUT5 A6 B5 OUT6 B6
14
10
C5
12
C6
38
Bi TN s 5: Bin i in p mt chiu
BI TH NGHIM S 5
BIN I IN P MT CHIU
A. THIT B S DNG 1. M hnh in t cng sut v cc bng chc nng : _ S bm xung p. _ S bin i rng xung bng phng php PWM. _ ng dng b bm xung p. 2. Dao ng k , ng h o VOM. 3. Dy cm 2 u B. CC BI TH NGHIM I. B Bm Xung p 1 Chiu : 1. Cp ngun +12Vdc cho mng s bm xung p. Mass ni trc tip. 2. Ng ra ca mch ni vi ti n . M ngun cung cp , s dng dao ng k quan st ti ng ra ca mch xung , tn hiu tc ng vo transistor cng sut chnh. 3. Thay i gi tr ca bin tr VR . Quan st s thay i dng sng ca tn hiu trn ti tr ( n ). Gii thch s thay i 4. Thay th ti tr ( n ) bng ti c tnh cm ( motor ) . V dng sng ca tn hiu trn ti c tnh cm ( motor ) theo in p vo . 5. So snh dng sng trn 2 dng ti tr v ti c tnh cm . Gii thch s khc nhau gia chng v gii thch nguyn tt thay i in p trong trng hp ny.
+12V +12V R1 4 VR 7 8
IC
D2 D1 6 2 C1 C2 5 1 3
LM555
OUT A
R1
Hnh I : S bm xung p
39
Bi TN s 5: Bin i in p mt chiu
II. Bin i in DC Dng Phng Php Bin i Rng Xung 1. Cp ngun +12Vdc cho mng s bin i rng xung bng phng php PWM. Mass ni trc tip. 2. Ni ng ra ca mch to xung vi ng vo ca mch cng sut . Ng ra ca mch ni vi ti n . M ngun cung cp , s dng dao ng k quan st dng sng trn cc im o : ng ra mch to xung , ng ra mach so snh. 3. Thay i gi tr ca bin tr VR . Quan st s thay i dng sng ca tn hiu trn ti tr ( n ). Gii thch s thay i 4. Thay th ti tr ( n ) bng ti c tnh cm ( motor ) . V dng sng ca tn hiu trn ti c tnh cm ( motor ) theo in p vo . 5. So snh dng sng trn 2 dng ti tr v ti c tnh cm . Gii thch s khc nhau gia chng v gii thch nguyn tt thay i in p trong trng hp ny.
12V
R4 R6 R3 R1 3
1
VAR
6
M
IC 4 7
IC 1
R5
13 12 IC 2 11
VR
10 R2 9 IC 3 8
R7
R8 Q
GND
Hnh II : S bin i DC dng phng php PWM III. ng dng b bm trong iu khin ng c DC 1. Cp ngun +12Vdc cho mng s ng dng b bm ( hnh III ). Mass ni trc tip. 2. Ni ng ra ca mch to xung vi ng vo ca mch cng sut . _ V tr A1 ni vi A1 _ V tr A2 ni vi A2 3. Ni ng ra ca mch cng sut vi ti motor. 4. M ngun cung cp , s dng dao ng k quan st dng sng trn ti . 5. Thay i bin tr quan st trng thi lm vic ca ti . Gii thch nguyn tt ca mch
40
Bi TN s 5: Bin i in p mt chiu
+12V R1 4 VR 7 8 A1 +12V OUT 3 A SW A2 R3 Q3 Q5 R5
IC
D2 D1 6 2 C1 C2 5 1
LM555
M
Q1 Q4 R2 Q6 R4 Q2
A1
A2
C1
C2
R1 R2
C3
D2
R3
D1
R4
C5
C4 R5
D3 Q
C6 R6 R7 C7 FBT PLUSE IN R9 C8
D4
xx3842
VFB IS
RC
C9
R12
R13
D5
C8
R15
C12 R16
C13
41