CHP TUNNG SIRRI (ECU OPTMZASYONU) Ecu Optimizasyon uygulamasn anlamanz icin, ncelikle optimizasyonun nerde ve nasl gerekleseceini

bilmeniz gereklidir. Sz konusu optimizasyon, ECU (Motor kontrol nitesi) ksmnda gerekleecektir. Bu uygulamann zellii, motorun herhangi bir ekilde fiziki olarak modifiye edilmeyecek olmasdr. Sadece motor ynetimi iin gerekli bilgileri ieren chip (Flash EPROM) deiecektir. Orijinal program okunacak, zenle optimize edilecek ve yeni program yklenecektir. Bu iin sr perdesini kaldrmak icin biraz daha detaya girmemiz gerekiyor... ECU'nun tarihesi ve faydalar Teknolojinin son 20 yldaki hzl geliimi otomotiv endstrisine tabiiki es gememitir. Otomotiv endstrisi bu gelien teknolojiden en iyi ekilde faydalanmtr. phesiz, bu geliimden en karl kan ve de en ok faydalanan otomobil kullanclar olmulardr. Bunun en gzel rneklerini yeni otomobillerdeki yksek performansl motorlar, dk sarfiyat, mkemmel yol tutu ve stn gvenlik sayesinde grmekteyiz. Gnmzdeki otomobiller Elektronik Motor Ynetim Sistemleri ile donatlmlardr. Karbratrl olsun, merkezi enjeksiyonlu olsun, veya ortak rayl ok noktal enjeksiyonlu sistemler olsun, bu Motor Ynetim Sistemleri verimi olduka arttrmaktadrBu dnemdeki en dikkat ekici geliim, sphesiz Motor Kontrol nitesinin (ECU) ortaya kmas olmutur. ECU nedir? ECU (Motor Kontrol nitesi) otomobilin motor blmnde veya yolcu kabini iinde bir yere monte edilmitir. Boyutlar bir oto teybinden daha kktr. Bu kk cihaz birden fazla microbilgisayar iermekte ve motorun deien koullarda en verimli ekilde ynetimini salamaktadir. Bu microbilgisayarlar, EPROM bir chip ierisinde bulunan bir program altrmaktadr. ECU, tm motor ynetimi ve kontrllerden sorumludur, ve motorun alma artlarn srekli olarak denetler, parametreleri hesaplar ve srekli olarak deikenleri ayarlar. Tm bu ayarlamalar, motorun yk, devri, evre deikenleri (hava scakl, hava younluu, motor scakl, barometrik basn vs gz nne alnarak bir saniye ierisinde yzlerce kez gerekleirTm bu lmler, basn, scaklk, devir, hz, hava younluu vsgibi deikenlerin, milyarda bir sapma ile, motor iinde bulunan yzlerce sensr tarafndan yaplmas ile mmkn olmaktadrECU bu deerleri alglar, ardndan EPROM ierisinde bulunan haritadan ilgili deerleri bulur, ve de ateleme zamanlamas, optimum yakt miktar, turbo basnc, emisyon deerleri gibi deikenleri hesaplayp uygulamaya geirirTm bu ilemler saniyenin binde biri cinsinden srelerde gereklemektedir.

TURBO ARALAR N CHP TUNNG Turbo aralardaki chip tuning uygulamalarnda, dier aralardaki uygulamalarda yaplan tm ayarlarn yannda motorun Turbo Basnc da arttrlarak %35'lere varan g ve tork kazanlar elde edilebilmektedir. Benzinli veya dizel tm turbo beslemeli motorlara yaplabilen bu uygulama sonucunda baka hibir modifiye ilemine gerek kalmakszn elde edilen g art inanlmaz boyutlardadr. Superchips, turbo beslemeli motorlarn dayanklln ve performansn arttrmak iin chip tuning'in yannda ayrca zel turbo modifikasyon ekipmanlar da sunmaktadr. CHP TUNNG UYGULAMASI NASIL YAPILIR ? 1 - ncelikle ara zerinden Motor Konrol nitesini (Engine Control Unit) skp elimize alyoruz. Bu niteler baz aralarda kolay, bazlarnda ise zor sklyor. 2 - Motor Kontrol nitesini, vidalarn skmek suretiyle ayoruz. 3 - Kontrol nitesi iindeki kart kutudan ayryoruz. Baz niteler zel bir silikon malzeme ile izole ediliyor. Bunlar aarken zorlamamak gerekiyor. 4 - Kontrol nitesi zerinde bulunan Eprom zerindeki etiketleri skp gvenli bir yere yerletirdikten sonra, Epromu Scak Hava Tabancas kullanarak dikkatlice skyoruz. Skme ilemi srasnda en sk yaplan hata, Eprom bacaklarnn bal olduu yollarn kaldrlmasdr. Bunun meydana gelmemesi iin, Epromu ve balant bacaklarn srekli olarak denetlemek gerekiyor. Salkl sonu iin, zellikle skm ilemini 2 kiinin yapmas gerekiyor. 5 - Epromu sktkten sonra. Bacaklardaki lehimleri pasta yardmyla temizliyoruz. Ardndan bacaklar ve Epromu zel bir svyla temizliyoruz. Bylece Eprom, programlaycya taklmaya hazr hale geliyor. 6 - Epromu programlaycya yerletiriyoruz. zerindeki program okuyoruz ve online olarak zm ortamz olan Tuning firmasna gnderiyoruz. Program orda okunuyor, modifiye ediliyor, ve online

olarak bize geri gnderiliyor. Gelen program kontrol edip Eprom zerine yklyoruz. 7 - Bu arada, Eprom Soketini board zerine lehimlemek iin gerekli hazrlklar yapyoruz. Soket, lehimlemesi zor bir para olduu ve hata kabul etmedii iin, ncelikle bacaklarn pasta ve lehimle kaplyoruz. 8 - Ardndan, Motor Kontrol nitesi zerindeki plakalar dzeltiyoruz. Soketin board'a salam ekilde lehimlenebilmesi iin, tm yollar zerindeki lehimlerin ayn seviyede olmas gerekli. Gerekirse mercek ile tek tek kontrol ediyoruz. 9 - Sonra, hazrlam olduumuz Eprom soketini dikkatlice yerine oturtup lehimlemeye balyoruz. Soketi milimetrik olarak yerine oturtmak gerekmekte. Aksi takdirde, problem yaama ihtimalimiz var... 10 - Soketi zel svmzla temizliyor, Epromu sokete yerletirip soketi kapatyoruz. Ardndan, soketin evresini pasta vb.. kalntlara kar temizliyoruz. 11 - Son olarak, board'u kutusuna dikkatlice yerletirip, kutuyu kapatyoruz. Motor Kontrol nitesini aracmza taknca, Chip Tuning lemimiz Tamamlanm Oluyor. ALTERPOWER Alternatr nedir? Alternatr aracnzn aksn arj etmeye yarayan cihazdr. Motorunuz alt srece alternatr srekli aknz arj eder, bu arj srasnda da belli bir miktar g srekli alternatr'e harcanr. Alterpower nedir? Alterpower, sizin gce ihtiyacnz olduu anlarda alternatr balantsn devreden kartarak motorunuzdan alnan 2 ila 6bg gc tekrar size kazandrtan bir sistemdir. Alterpower nasl alr? Gaz pedalna %75'ten fazla bastnz zamanlarda Alterpower i bana geer ve alternatr balantsn devreden kartr, bu sayede motorunuz aky arj etmesi iin alternatre enerji salamak zorunda kalmaz, bu da alternatrn almas iin gerekli olan gc sizin kullanmnza aar. Peki bu srada ak arj edilmeyince ne olur? Alterpower sadece sizin anlk g ihtiyalarnz karlamak iin retilmi bir cihazdr, bu nedenle sadece gaza %75'ten daha fazla bastnz zamanlarda alr. Siz ehirii trafiindeyken, uzun yolda sabit hzda seyahat ediyorken, yani performansa ihtiya duymuyorken alternatrnz srekli devrede kalr ve aknz arj etmeyi srdrr, ta ki siz yeri geldiinde gaz pedalna sonuna kadar basarsnz, ite o anda Alterpower devreye girer ve size ekstra bir g kazandrr. Alterpower ne kadar g kazandrr? Farkl aralarda farkl kapasitelerde alternatrler bulunmaktadr, eski otomobillerde dk kapasiteli alternatrler bulunduu gibi, donanm yksek elektrik ihtiyac fazla yeni otomobillerde daha yksek kapasitede alternatrler bulunmaktadr. Aracnzn yapsna gre Alterpower 2 ila 6bg arasnda ekstra g salar. Yeni nesil otomobillerde genelde yaklak en az 3-4bg g art grlmektedir. KON AMORTSRLER Neden Koni ? Ayarlanabilir: Koni amortisrlerin, yol ve sr artlarna gre ayarlanabilir olmas aracnz yumuak ya da sert olarak kullanma imkann salar. Ayrca aracnzdaki anmalar nler. zel Yapm: Koni amortisrler her ara iin ve zel sr koullar iin tasarlanmtr. Araca zel retimi sayesinde aracnzn performansn arttrr. Teknoloji-Geliim: Her ara iin zel susturucu zellikler gelitirilmitir. Koni mhendisleri hem konfor hem de aracn hakimiyetinde en iyi noktaya ulancaya kadar test ve yenileme ilemlerine devam etmektedirler. Kullanlan teknoloji ve yaplan aratrmalar sayesinde her geen gn Koni amortisrlerinin zellikleri gelitirilerek aracnzn performansnn arttrlmas iin almalar yaplmaktadr. Gvenik: Gvenlik, br aracn kullanmnda en nemli konudur. Aracnzn kontrol gvenilir bir sr iin

gereklidir. Koni zel retimi ve stn zellikleri sayesinde size bu kontrol salayacaktr. Koni Spesiyal (Krmz) Krmz renkli Koni Spesiyal amortisrler, aracn hakimiyetini arttrmak isteyen srcler iin tasarlanmtr. Yksek gvenlik dzeyinde arttrlm konfor ve yol tutuu btn aralar iin uygulanabilmektedir. Her amortisr aracn modelinin teknik zelliklerine gre retilmektedir. Koni Spor (Sar) Koni Spor, ara kullanan srcye zenle tasarlanm spor amortisr eitlerini sunar. Koni Spor amortisrler yksek konfor dzeyindeki yol tutu zellii yannda daha etkili direksiyon kontrol, daha az silindir tablas, daha az gvde sarsnts ve snrlanm gvde hareketleri gibi zelliklere sahiptir. Harici olarak taklma zellii sayesinde ok kolay uyum salar. Koni Klasik (Siyah) Koni Klasik rn, klasik arabalar iin ve 40'l, 50'li, 60'l yllarn arabalar iin teknolojinin mmkn kld en modern amortisr sunar, Koni Spesiyal'in modern arabalara sunduu yksek kaliteyi salar. Sspansiyon Kitleri En iyi yol tutu zelliinden baka hi bir talepleri olmayan yarlarn beenisine, Koni tarafndan, Koni Spor amortisrleri ve alaltma yayndan oluan Koni sspansiyon kitleri sunulmaktadr. Bu kitler, aralara gerek bir spor araba grnts ve muhteem bir yol tutma zellii vermektedir. Koni alaltma yaylar ile aracn arlk merkezi alaltlmaktadr. Alaltma yaylarnn daha salam bir sspansiyonla birlikte kullanm ok daha iyi bir direksiyon hakimiyeti ve ara dengesi salamaktadr. Alaltma yaylarnn kullanm zel snmleme zellikleri gerektirir. Takviyeli yaylarn sradan amortisrlerle kullanm yol tutu ve sr konforu zerinde her zaman olumsuz etki yarataca gibi daha nemlisi tehlikeli sonular da dourabilir. Bu yzden Koni uygun yay ve amortisrlerden oluan komple sspansiyon kitleri sunmaktadr. Koni'nin en son gelimi rn: Ykseklik Ayarl Kitler Bu kitler Spor amortisr ve alaltc yaylarnda mevcuttur. Burada Koni amortisrlerinde; deiik ykseklik ayarlar yaplmasna imkan veren harici dililer mevcuttur. zel olarak dizayn edilmi Koni Spor amortisrler ve alaltma yaylar, bir taraftan kullancnn isteine gre kullancya ykseklik ayar yapma imkan salarken dier taraftan mkemmel bir yol tutuu salamaktadr. Teknoloji Koni eitli teknolojiler kullanmaktadr. Bunlar; ikiz-tp hidrolik damperler, tek tpl hidrolik damperler ve ikiz tpl dk basnl gaz hidrolik damperlerdir. Btn bu amortisrler arabann yol hareketlerini etkileyen eitli zelliklere sahiptir. Bu yzden Koni arabalarn herhangi bir eidi iin basnl amortisr tedarik etmez. Bunun yerine Koni her bir uygulama iin konforda en iyi sonular veren teknolojiyi tercih eder. zellikler Herbirinin kendine ait zellikleri bulunan farkl damper yaplarnn arabann yol hareketi zerinde byk etkileri vardr. Bu sebeple Koni aratrma mhendisleri daima zel bir ara iin en iyi sonular veren teknolojiyi retmeyi tercih ederler. Bu Koni damperlerinin Kuvvet-Hz grafiidir. alrken damperlerin srati ile susturucu kuvvetin arasndaki ilikiyi gsterir. Araba hareket ettiinde, frenlendiinde ya da yalpalandnda tipik damper hzlar A alannda bulunur. Yol yzeylerindeki dzensizliklerin neden olduu damper sratleri B alannda yer almtr. Bizim mhendislerimiz her iki alanda ayr ayr susturucu kuvvetleri dzene koymulardr. Buradaki amalar kullanma ve konfor arasndaki optimum dengeyi kurmaktr. Krmz Koni Spesiyal damperleri konfora ne kadar meyil gsterirse Sar Spor damperleri de ayn miktarda kullanma hakimiyetine meyil alacaktr Ayarlanabilir Bu grafik ayn zamanda btn Koni damperlerinin benzersiz olan zelliini aka gsterir, bu da tm setlerin ayarlanabilirliidir. Bu gereklidir, nk bu zelliin bir ksmnn ayarlanmas iyi bir denge salar. Bunun minimum deeri nerilen fabrika klardr. Araba kullanma stiliniz bunu gerektirdiinde damperleri ayarlayarak kolaylkla sspansiyonlar dzenleyebilirsiniz. Bir el dn ila ayarlama: Koni Spor damperlerinin bir ou arabadan sklmesine gerek duyulmadan bir dme yardmyla dardan ayarlanabilir. Bu yzden kiisel araba kullanma tarzlarna ve farkl sr koullarna gre susturucu kuvvetlerinin doru olarak dzenlenmesi birka saniyelik bir i halini alr. Kolay dzenleme teknolojisinin en iyisi dnya Formula 1 yarlarndan direk gemitir. Motorsporlar Dnyasndan Gelen Teknoloji

Koni Spesiyal, Spor ve Sspansiyon Kitleri'nin gelitirilmesinde, AR-GE departmanmz her zaman arkasnda, Koni'nin uzun yllardan beri motor sporlarndan elde ettii bilgi ve birikimin desteini bulmutur. Koni, 1955'ten bu yana yar dnyasndaki hakl nn ve sekin yerini korumaktadr. Bu konuda, Formula 1 yarlarndaki 13 Dnya ampiyonluu, baka bir kanta gerek brakmamaktadr. Ayrca Le Mans, Indy Car, Champ Car Races gibi bir ok yar kategorisinde de saysz baarlar mevcuttur. EGZOZ Fiyat birazck yksek olmakla birlikte yine de hava filtresinden sonra yaplabilecek uygun modifiyelerden biridir. Olayn Mant Egzoz sistemi modifiyesinin mant motorun egzoz subaplarundan kan atk gazlarn darya daha kolay atlmasn ve pistonlarn artk egzoz gazlarn o kk borulardan ve susturuculardan darya postalamak iin uyguladklar direncin azaltlmasn salamaktr. Standart egzoz susturucular, adndan da belli olaca zere motorun, egzoza yansyan seslerini susturmak iin yaplmlardr. Ama bu susturma ilemi srasnda da egzoz gazlarnn kn zorlatrrlar ve bu da arabann performansnn olabileceinden daha dk olmasna sebep olur. te bu olayda, modifiyeciler iin performans tipi egzoz susturucularu retilmitir. Bu susturucular egzoz sesini fazla kesmezler, gaza bastunzda baya bir barurlar, ama aynu ekilde motordan ukan gazun da darya kolay bir ekilde atlmasn salarlar. Aslnda kard ses de ok sportif bir sestir. Malum yar motorsikletlerinin kard seslere benzer sesleri. Olayn uygulamas Bir egzoz sistemi zerinde 2 tane susturucu ve enjeksiyonlu arabalarda bir de katalitik konvertr bulunur. (Egzoz gazn temizleyen bir alet). Bu 2 susturucu, orta susturucu ve arka susturucu olarak adlandrlrlar. Bir egzoz modifiyesinde, ncelikle arka susturucu deitirilmelidir. Arka susturucuyu deitirmek, orta susturucuya nazaran daha yksek performans art salarlar. Aslnda en iyi performans iin komple bir egzoz sistemi uygulamas yapmak gerekir. Bu uygulama, orta ve arka susturucularn, performans tipi susturucularla deitirilmesi, egzoz borularnn daha geni borularla deitirilmesi ve katalitik konvertrn iptali ya da performans tipi katalitik konvertrlerle deitirilmesinden olumaktadr. Olayn en sonunda ise Headers denilen, egzoz manifoldu sisteminin deitirilmesi vardr. Fakat bu olayn maliyeti dierlerine gre daha yksek olduu iin genelde en son olarak uygulanr. Avantajlar, dezavantajlar Ses olayna girmek uygun olmaz. Bu kimisinin rahatsz olaca, kimisinin ise holanaca bir durumdur. Fakat ses olayda susturucu markalarna gre deiebilmektedir. Supersprint susturucularnn onayl olduu ve az ses kard bilinmekle beraber, Remus susturucularnn da daha fazla performans verdii fakat yksek sesinden dolay banza polisleri toplad bilinmektedir. Onun iin Supersprint'in onayl susturucularn tavsiye etmekteyiz. Modifiye edilmi egzoz sisteminin motor performansn etkileme konusuna gelirsek. Performans, farkl devirlerde farkl deiiklikler gsterir. Motor gcnde, yksek devirlerde (4000 ve st) %10'lara kadar varan farkedilir bir art yaanmasna ramen, dk devirlerde de (3000 ve alt bir miktar g d grlmektedir. Yani bu modifiye sistemini ancak aracnz devirli olarak kullanyorsanz uygulamanz mantklolur. Aksi takdirde, ehir ii veya sakin kullanmlarda beklediiniz etkiyi bu sistemden gremezsiniz... Dk devirli kullanmlar iin en uygun modifiye Chip Tuning'dir. Maliyet Katalitik konvertr iptali, konvertrn yerine ve ekline gre 20-50 milyon arasbir maliyete sktrle bilmektedir. Performans tipi Supersprint veya Remus marka arka susturucu fiyatlar 400-600 mark civarlarndadr, orta susturucular ise bunlardan biraz daha pahaldr. Headers egzoz manifoldu sisteminin maliyeti ise 1000 marklara kadar varabilmektedir. HAVA FLTRES En ucuz ve yapmas en kolay uygulamadr. Olayn mant, motorun daha rahat temiz hava alabilmesini salamaktr.Normal, standart hava filtreleri, kadmsbir maddeden yaplm olup, motor nitesine balbir kutu ierisinde bulunurlar. Bu kutu bir boru vastasyla arabann n taraflarndan bir yerlerden hava eker ve bu hava, kat filtrenin iinden geerek silindirlerin iine, yanma odasna girer.

Havann filtre iinden geii esnasnda uygulanan diren, motora giren havayda direk olarak etkiler. Bunun iin ite, performans tipi hava filtreleri retilmitir. Bu filtreler kat filtreler gibi kirli havay tutmann yannda, kat filtrelerden daha kolay hava geirdikleri iin, motorun daha kolay nefes almasn salarlar. Bu filtreler de trldr. 1 Kutu ii Filtre: Bu tr filtreler, normal kat hava filtreleri kartlarak, onlarn eskiden bulunduu yere koyulurlar. Kat filtrelerle ayn tip ve boyuttadrlar. 2 Ak Filtre: Bu filtre ise, az nce bahsettiimiz, motor nitesine bal kutu ve onun hava almasn salayan boru sklerek direk yoldan motorun hava giriine balanrlar. Bylece diren azalm, hava emii kolaylam olur. 3 Bolt-On Ak Filtre: Bu filtre tr ise, enjeksiyonlu otomobillere uygulanan direk filtrenin karbratrl aralar iin olan versiyonu saylr. Fakat onlardan farkl olarak, hava emi borusunun ucuna deil, gaz kelebeinin hemen stne monte edilir. Uygulamada dikkat edilecek noktalar: Ak filtre uygulamalarnda dikkat edilmesi gereken bir nokta vardr. Bu da motora girecek olan havann scak olmamas gerektiidir. Eer ak hava filtresine bir hava girii destei yaplmazsa, filtre kaputun altndaki snan havayemecektir ve bu da motorun performansn drecektir Bu tr uygulamalarn en performans vereni, direk kaputu kesmektir, Subaru Impreza'larda olduu gibi kaput stne, hava filtresinin azna gelecek ekilde, bir delik alrsa, bu delikten ak hava filtresi rahata hava alarak, performansta belirgin bir iyileme salayabilecektir.Eer bu ekilde kaputu kestirmek istemiyorsanz, ya ak filtre iin, arabann nnden bir yerlerden yeterince genibir boru vastasyla ak filtreye temiz, souk hava ynlendireceksiniz, ya da kutu ii filtre kullanacaksnz. Ama kutu ii filtrelerin performans konusunda iyi uygulanmbir ak filtre kadar katklar yoktur. Ayrca ak filtreler, kutu ii filtrelere nazaran daha yksek ve sportif bir ses kartrlar. Avantajlar, dezavantajlar Konu almken bunu da syleyelim, performans tipi filtrelerin tek dezavantaj fazla ses karmalardr. Eer sportif yrekli biriyseniz, bu ses fazlasyla hounuza gidecektir, ama uzun yollarda veya babanz arabay bindiinde biraz zorlayc olabilir. Ak filtrenin avantajlar ise saymakla bitmez. Performans arttrrlar, yakt tketimini azaltrlar, her devirdeki motor torkunu arttrrlar. Evet, iyi bir ak filtre uygulamas motor gcn yaklak %5 orannda arttrr, bunun yannda 100km'de 0.5lt civarbir yakt tketimi salar ve ayrca motorun dk devirlerde, eskisine nazaran daha gl olmasn salar. Hava filtreleri dendii zaman, akla ilk gelen marka K&N olur, bunun yannda Trk retimi olarak EAFY, dier yabanc filtrelerde ise Green, Jamex, ITG, RAMAIR gibi birok marka vardr. Performans olarak auto-show dergisinin yaptu bir testte EAFY, RAMAIR ve ITG, en yksek performansu veren filtreler olarak ukmutr. Ayrca EAFY bir Trk markas olduu iin de bariz bir fiyat avantaj vardr. DERECEL EKSANTRK MLLER Dereceli Eksantrik Milleri standart eksantrik millerinden farkli olarak performansa yonelik duzenlenmis yapilari ve ayarlanm dereceleri sayesinde gerek cadde otomobillerinde gerekse yar otomobillerinde yksek g ve tork salayan performans paralardr. Dereceli Eksantrik Mili Nasl alr ? Dereceli Eksantrik'ten g kmasn salayan temel unsur subaplarin alp kapanma ve ak kalma zamanlarinin degismesidir. Bu konuda Teknik Bilgi olarak bilinmesi gereken birka kavram vardir: LIFT: Lift, eksantrik milinin subaplari ne kadar bastrdn gsteren deerdir. DURATION: Subapin yatagindan kt zamanki derece lmdr. OVERLAP: Giri ve k subaplarinin ayn anda ak olduu srenin derecesidir. Giri eksantrik milinin al numaras k eksantrik milinin kapan numarasna eklenerek hesaplanr. POWER BAND: Eksantriin gcn verimli bir ekilde verebildii devir araldr. Dereceli Eksantrik Mili Ne Kadar G Verir? Cadde otomobilleri iin retilmi eksantrikler derecelerine ve kullancnn seimine gre 10bg ile 25 bg arasinda g retebilecek kapasitedelerdir, yar otomobilleri iin retilmi eksantrikler ise ok daha yksek olarak 80-100bg'lere kadar gler retebilmektedirler. Daha ayrntl ve zel bilgi almak iin Eksantrik Mili reticilerimizden ilgilendiiniz markay seerek devam edebilirsiniz.

Eksantriklerin hangi zellikleri neleri etkiler? Eksantrikleri tanmlarken reticilerin kullandklar bir ok zellik vardr. Bunlardan en yaygn olarak kullanlanlarn aracn motor gcn nasl etkilediini bilmek, eksantrik mili seiminizde size yardmc olabilir. Duration: Emme ve Egzoz iin ayr ayr belirtilir. Subapn, 360 derecelik dng ierisinde ka derecelik srede ak kaldn gsterir. Cadde tipi eksantriklerde bu deer 250-270 dereceler arasnda oynayabilir, yar tipi eksantriklerde ise 300 derecelere kadar kabilir. Bu deer arttka motorun maksimum gc artar, ancak bu deer artnn, motor zerinde gerektirdii farkl tadilatlar da olduu iin cadde tipi dereceli eksantriklerde genelde greceli olarak dk deerler tercih edilir. Overlap: Emme subapnn almasndan, egzoz subapnn kapanmasna kadar geen, iki subapn birlikte ak kald sredir. Bu srenin art, egzoz gaznn daha abuk tahliyesini, akabinde emme manifoldundan gelen temiz hava ve benzin karmnn daha abuk bir ekilde silindirlere ekilmesini salar. Aralarn, fabrika k eksantriklerinde bu deer olduka dktr. Bu sayede dk devirde uygun g ve tork yakalanr. Ancak dereceli eksantriklerde, eksantriin derecesinin artna gre Overlap deerinin de artmasyla yksek devirdeki gte ok etkili artlar grnr. Bu yksek g artyla birlikte rlantide de kk dzensizlikler grlebilir. Tabii ki bu dzensizlikler daha ok, yksek dereceli yar eksantriklerinde belirgindir. Cadde tipi dereceli eksantriklerde konfordan dn verilmeyerek, bu deer, fazla olmayan bir miktarda arttrlarak uygun g ve tork art salanr. Lift: Eksantrik kataloglarnda genelde Full Lift olarak geer, subabn yatandan maksimum ne kadar uzaa aldnn milimetre olarak deeridir. Full Lift'in art tm devir band zerinde bir miktar g ve tork art salar. Full Lift'ten ayr olarak, Lift konusunda esas nemli olan nokta, bir subapn yatandan hangi hzla kt ve ne kadar sre Full Lift pozisyonunda kalddr. Full Lift deerleri ayn olan iki eksantrik kyaslandnda, daha ksa srede Full Lift pozisyonuna gelen ve o pozisyona yakn pozisyonlarda daha uzun sre kalabilen subap zamanlamasn salayan eksantriklerde g art greceli olarak daha da yksektir. Timing: 22-62, 62-22 eklinde bir rnek ele alndnda; lk 22, emme subapnn st l noktadan ka derece nce aldn, lk 62, emme subapnn alt l noktadan ka derece sonra kapandn, kinci 62, egzoz subapnn alt l noktadan ka derece nce aldn, kinci 22, egzoz subapnn st l noktadan ka derece sonra kapandn belirtir. Duration ve Overlap bu deerler sayesinde hesaplanr. Dikkat edilmesi gereken noktalar: Balang seviyesindeki cadde tipi dereceli eksantrikler standart motorlarda baka hi bir tadilat gerektirmeden, tamamen sorunsuz bir ekilde kullanlabilmesine karn, zellikle iddial kalk yarlar iin hazrlanan otomobillerde kullanlan yksek dereceli cadde eksantriklerinde dikkat edilmesi gereken baz noktalar vardr. Yksek dereceli eksantrikli motorlarn daha yksek devirleri evirebilmesiyle birlikte, eksantriin yaps gerei artan Duration ve Full Lift deerlerinin sonucunda, subapla pistonun birbirlerine en yakn olduklar mesafe standart ve dk dereceli eksantriklere gre bir hayli azalr. Yksek dereceli eksantriklerde, eksik ve hatal uygulama sonucu, subapla pistonun temas etmesiyle subaplar yamulabilir. Bu olay zellikle yksek devirlerde ve erken vites drme sonucu ylma denen olayla meydana gelebilir. Bu tehlikeyi nlemek iin eksantrik mili reticilerinin sunduu zel subap yaylar mevcuttur. Bu yaylar gerek daha hafif, gerekse diren olarak daha kuvvetli olduklar iin subaplarn yuvalarna gereken zamanda oturmalarn salayarak olas sorunlar ortadan tamamen kaldrrlar. Yksek dereceli eksantrik uygulamalarnda subap yay deiimi, nemle zerinde durulmas gereken bir noktadr. AIRI BESLEME VE TURBO ARJ Genellikle motorun modifiyesinde salanmaya allan daha fazla basnl souk hava girii ve bunu belirli oranlarda besleyebilecek yakt enjeksiyonudur. Yanma odasnda patlayarak piston hareketini salayan hava benzin karmnda benzin oran hava oranna gre ok azdr. Genellikle 14:1 veya 15:1 gibi hava:benzin oranlar ile bu patlama gereklemektedir. eri giren havadaki molekllerin youn olmas en nemli faktrdr. Bu da s farkna gre deiir. Souk hava scak havadan ok daha youndur. eri giren hava ne kadar youn olursa ierdeki patlama o derece iddetli, retilen g ve tork da o derece yksek olur. Otomobillerin souk havada daha iyi performans gstermelerinin ve hava filtrelerinin souk hava alacak ekilde monte edilmesinin sebebi de budur. Daha fazla youn havay ieri almann ise eitli yollar vardr

Literatrde ar besleme olarak da tabir edilen ve birbirine benzer mantkla alan Turboarj, Sperarj ve Kompresr uygulamalar buna rnektir. Sperarj: Sperarj aslnda basit bir kompresrdr. Dardan gelen havay basnl bir ekilde ieri pskrtecek ekilde dizayn edilmitir.Sperarjn iki eit uygulanmas mmkndr. Emme manifoldu ile throttle body arasna veya throttle bodynin nndeki hava giriine monte edilebilir. Eer emme manifoldu ile throttle body arasna monte edilirse, enjeksiyon sisteminde mekanik bir deiiklik yapmadan benzin aknn ayarlanmas mmkn olur. Bu genellikle yar otomobillerinde de tercih edilen daha pratik bir sistemdir. Eer sperarj throttle bodynin nnde monte edilirse, gelen basnl havay karlamak iin normalden daha yksek basnla yakt pskrtlmesi gerekecektir. Sperarjn iindeki kompresr alma gcn yine motor kaylarndan ve dililerden alr. Bu almak iin turboarja gre daha fazla g gerektiren bir sistemdir. Ayrca salad skma sebebiyle motorun abuk ypranmasna sebep olmamas iin motor kompresyon oran pistonlarn deimesi suretiyle drlmelidir. Dezavantaj Ayn silindir hacminde ve ayn yanma odalarna sahip iki motordan, sperarj uygulanm olan motor ayn byklk iinde daha fazla sktrma ile alacak ve daha fazla benzin yakacaktr. Buna karlk turbo uygulamasndaki kadar yksek g veremeyecektir. Avantaj Turboarj uygulamasnda, turbonun devreye girmesi iin yanan gazn geri dnmesi ve trbn doldurmas gerekmektedir. Fakat Sperarj uygulamasnda turbonun devreye girmesi iin gereken zaman ve motor devri, sperarjn devreye girmesi iin gerekmemektedir. Gaz pedalna ilk basld anda alan sperarj, en alt devirden itibaren gcn gsterecektir. Turboarj: Turboarj, egzoz gaz ile alan bir sperarj olarak tanmlanabilir. Gcn sperarj gibi kaylardan ve dililerden deil, egzoz gaznn basncndan alr. ekilde grld gibi, yanma odasnda patlayan hava benzin karm, gaza dnerek egzoz sbaplarndan egzoz manifolduna doru itilir. Bu aamada egzoza giden gazn basnc, yol zerindeki turbonun pervanesini dndrr ve bu ynl pervane sayesinde gazn nemli bir ksmn trbne girer. Trbn basnl gazla dolduu andan itibaren ters yndeki kompresr pervane de basnla dnmeye balar. Gaz, basnl bir ekilde, dardan alnan ve emme manifoltuna giren temiz havann zerine pskrterek motora giren toplam hava younluunu ve basncn normalin yaklak %50 daha stne karr. Bu da ieri giren havann benzinle birlikte atelendiinde ok daha iddetli bir patlama gerekletirmesini salar. Tabi ki sperarjda olduu gibi, turboda da motor kompresyon oran atmosferik motorlara gre daha dk tutulmaldr. Aksi takdirde yksek basntan dolay motor abuk ypranacak ve hatta ok zorland durumlarda motorun patlama riski ortaya kacaktr. Turbo uygulamas, motorun pistonlar ve gerekiyorsa dier aksamnn da uygun ekilde deitirilmesi suretiyle yaplmaldr. Gcn %50lere varan artna dayanma ihtimali zayf olan anzman ve aktarma sisteminin de deitirilmesi gerekebilir. Turbo motorlar kullanlrken dikkat edilmesi gereken bir baka husus ise otomobili yksek devirlerde kullandktan sonra motor stop edilmeden nce ksa bir mddet de olsa rlantide altrlarak, trbnn boalmas ve soumasna izin verilmesidir. Aksi takdirde gazn sirklasyonu esnasnda trbn boalmadan bir miktar gaz ierde hapis olacak ve zaman iinde turboyu ciddi ekilde ypratacaktr. Turbo uygulamasnn motorda ok daha fazla yk ve yksek slara yol aaca ve bunun iin intercooler uygulamalar veya dier soutma yntemleri gerektii unutulmamaldr. Turbo uygulamas zellikle lkemizdeki otomobil modellerinde sperarjdan daha yaygndr. Bu uygulamann bir ok zaman Avrupal standart otomobillerde fabrika k uyguland da grlmektedir. rnek olarak VWnin 1.8 litre hacimli 125 beygir g retebilen motoruna uygulanan ok kk trbnl bir turbo ile 1.8T motorunu yaratt ve 150 beygir g rettii bilinmektedir. Eski Honda Accordlarda kullanlan 2 litre motorlu 135 beygir g retebilen Honda motoru, Rover tarafndan 220 coupe turbo ve Rover 620ti modellerinde gl bir turbo ile kullanlmtr. Sonucunda 200 beygir g reten bir makine ortaya kmtr.

DUMP VALVE / BLOW-OFF VALVE Dump Valve nedir, ne ie yarar? Dump Valve, turbo beslemeli otomobillerde turbo basncn srekli yksek tutarak gaz tepkisini arttrmak iin retilmi bir paradr. Turbo beslemeli otomobillerde ayak gazdan ekildiinde turbo hala dnmeye devam etmektedir, fakat turbonun bast havann gidecei bir yer olmad iin oluan yksek basn turbo pervanesine byk bir kuvvet uygulayarak pervaneyi aniden yavalatr. Gaza tekrar bastnzda turbo basncnn tepe noktasna gelebilmesi iin pervaneyi tekrar hzlandrmak gereklidir ve bu esnada istenilen turbo basnc elde edilemedii iin byk bir performans kayb yaanr. Dump Valve ite bu performans kaybn nlemek iin vardr. Dump Valve vasl alr? Ayanz gazdan ektiinizde Dump Valve hemen devreye girerek turbonun bast havay dar verir, bu sayede turbonun nceden bast hava geri tepmeyecei ve bir geri basn uygulamayaca iin pervane yavalamaz, sizin de tekrar gaza bastnz anda pervane yavalamam olduu iin turbo basnc hemen tepe noktasnda ular ve siz ani gazdan ekme ve basmalar arasnda performans kayb yaamam olursunuz. Dump Valve'in faydalar? * Turbo pervanesi zerindeki olumsuz geri basnc nleyerek turbonun mrn uzatr. * Turbo pervanesinin hznn yavalamasn engelleyerek turbo basncn srekli yksek tutar. Yksek turbo basnc yksek g anlamna gelir. * Gazdan ekme ve gaza basma arasndaki eski snm havay dar verip yeni, souk havay ieri ald iin art g salar