Örnek Hayat

İbrahim ŞAHİN

ŞEHZADE MEHMET’İN HOCASI

MOLLA GÜRANÎ
“Molla Güranî’nin İstanbul’a gelişi şöyle vuku bulmuştur: O devrin
meşhur Osmanlı âlimlerinden Molla Yegân hacca gittiğinde,
Kahire’ye uğrar. Orada Molla Güranî’yi tanıyıp, onun dine bağlılığını
ve ilimdeki yüksek derecesini görünce, İstanbul’a getirmek ister.
Lütuf ve iltifat göstererek İstanbul’a gelmesini söyler. O da bu teklifi
kabul edip, Molla Yegân ile birlikte İstanbul’a gelir.”

76 Temmuz 2008 Molla Gürani Camii / İstanbul

D ördüncü Osman-
lı şeyhülislâsmı,
O s m a n l ı
âlimlerinden ve büyük veliler-
den olan Molla Güranî’nin
asıl ismi, Ahmed bin İsmâil
bin Osman Güranî’dir. 1410
(H.813) senesinde, Suriye’nin
Güran kasabasına bağlı bir köy-
de doğdu. Doğduğu yere nis-
betle “Güranî” denilmiştir.
Molla Güranî ( 1410- 1488),
küçük yaşta Kur’ân-ı Kerim’i
ezberledi. Sonra ilim öğrenmek
için Bağdat, Diyarbakır, Hıns ve
Hayfa şehirlerine gitti. On yedi
yaşında iken de Şam’a gidip, bir
müddet oradaki âlimlerden ders
alıp, ilim tahsil etti. Şam’dan
Kahire’ye gitti. Kahire’de za-
manın âlimlerinden ders ala-
rak; kıraat, tefsir, hadis ve fıkıh
ilimlerini öğrendi ve bu ilimler-
de icazet aldı.
Molla Güranî’nin İstanbul’a
gelişi şöyle vuku bulmuş-
tur: O devrin meşhur Osmanlı
âlimlerinden Molla Yegân hac-
ca gittiğinde, Kahire’ye uğrar.
Orada Molla Güranî’yi tanıyıp,
onun dine bağlılığını ve ilimde-
ki yüksek derecesini görünce,
İstanbul’a getirmek ister. Lütuf
ve iltifat göstererek İstanbul’a
gelmesini söyler. O da bu tek-
lifi kabul edip, Molla Yegân ile
birlikte İstanbul’a gelir. Meş-
hur âlim Molla Yegân, hacdan
dönüp İstanbul’a gelince, Sul-
tan İkinci Murat Han’ın otağı-
na gidip, bir sohbet yapar. Soh-
bet sırasında Padişah; “Gene;
“Tefsir, hadis ve fıkıh ilminde
iyi yetişmiş bir âlim getirdim”
der. “Şimdi nerededir?” deyin-
ce; “Bâb-üs-seâdede beklemek-
tedir” der. Bunun üzerine Pa-
dişah, onu içeri getirmelerini
söyler. Molla Güranî içeri girip,
selâm verir, el öper. Sohbet sı-
rasında Molla Güranî’nin ko-
nuşması ve hâli, padişahın ho-
şuna gider. Onu önce, dedesi
Murat-ı Hüdâvendigâr Gazi’nin
eski kaplıcadaki medresesine
sonra da Yıldırım Medresesine
müderris tayin eder. Böylece bir
müddet bu vazifede bulunur.
Bundan sonra da Sultan İkin-
ci Murat Han, Molla Güranî’yi
oğlu Şehzâde Mehmet’in yani
Fatih’in yetiştirilmesi ile görev-
lendirir.
Fatih Sultan Mehmet
Han’ın yetişmesinde, Molla
Güranî’nin büyük emeği geç-
miştir. Bu bakımdan Fatih,
şehzadeliğinden beri hocası-
nı çok sever, saygı ve hürmet-
te kusur etmezdi.
Fatih Sultan Mehmet Han’a
çok nasihat eder, işlerinde yar-
dımcı olurdu. Ona karşı duy-
duğu samimi sevgi ve alâka
sebebiyle, yeri geldikçe ten-
kit etmekten ve uyarmak-
tan çekinmezdi. Hatta giy-
diği ve yediği şeylere dikkat
etmesini, daima dinin emir-
lerine uygun olmasını ister-
di. Nasihatlerini sert sözler-
le söylemekten çekinmezdi.
Molla Güranî, devrin âlimlerine
mütevazı davranır ve onlara
karşı kıskançlık göstermezdi.
Hatta resmî vazifelerde ken-
dinden daha üst makamlara
çıkan âlimleri takdir ederdi.
Müderrislikten resmen ayrıl-
dıktan sonra da ilim öğretmeye
devam etti. Pek çok âlim yetiş-
tirdi. Osmanlı âlimleri arasın-
da ahlâkının üstünlüğü, ilmî
hususlarda tavizsiz olan ve
ilme çok önem veren bir âlim
bilinip öyle tanındı. Günlerini
hep ders vermekle, kitap yaz-
makla ve ibadetle geçirirdi.
Molla Güranî, vefat etti-
ği 1488 (H.893) senesinin ba-
har mevsiminde bir bahçe sa-
tın aldı. Kışa kadar o bahçede
kaldı. Vezirler haftada bir bu
bahçede ziyaretine gelirlerdi.
Kış geldiğinde iyice hâlsizleşti.
İstanbul’daki konağına göçtü.
O günlerde bir sabah namazını
kıldıktan sonra, kendisine bir
yatak hazırlanmasını istedi.
Yatak hazırlandı. Kuşluk na-
mazını kıldıktan sonra kıbleye
dönerek, sağ yanı üzerine yat-
tı. O gün, kendisinden Kur’ân-ı
Kerim’i, kıraat ilmini öğrenen
hafızların yanında toplanma-
sını istedi. Bu arzusu üzerine,
talebelerine haber gönderildi.
Onlar da yanına toplandılar.
Talebelerine; “Üstünüzde olan
hakkımı ödeme zamanı bu
gündür. İkindi vaktine kadar
benim üzerime Kur’ân-ı Kerim
okumaya devam ediniz, ikindi-
den fazla uzamaz.” dedi. Hafız
talebeleri, Kur’ân-ı Kerim oku-
maya başladılar. Vezirler duru-
mu öğrenince, yanına geldiler.
İkindi vakti gelince, müezzinin
ezan okumasını bekledi. Mü-
ezzin, ‘Allahüekber’ diye ezan
okumaya başlayınca, Molla
Güranî hazretleri; “Lâilâhe il-
lallah” diyerek vefat etti.
77
Hikâye
Ümit Fehmi SORGUNLU
DAĞLAR VAR
ARA YERDE
A rabanın
için-
de üç
kişiydiler. Üçü de yorgun ve
halsizdi. Dokuz saattir yol al-
manın ezikliği çökmüştü üzer-
lerine. Buna rağmen biraz ol-
sun uyamamış, bir yerde durup
dinlenmeyi dahi düşünmemiş-
lerdi. Beş yılın getirdiği hasret
yüreklerini bir kor gibi yakıyor,
en ufak bir zaman kaybına dahi
tahammül edemiyorlardı. Göz-
leri hiç bitmeyecek gibi uzayıp
giden asfaltın, ufukta kaybolan
çizgilerine bakıyordu. Tek keli-
me dahi konuşmadan, her biri
kendi hayalleriyle yaşıyor, ço-
cuklarını, karılarını, ağzı dua-
lı analarını ve içlerine burgu
burgu işleyen vatanlarını düşü-
nüyorlardı.
Direksiyondaki orta boy-
lu ince yapılı biriydi. Kalın si-
yah kaşların çevrelediği gözle-
ri kısılmış, bütün dikkatini yola
vermişti. Çok hızlı ve delicesine
araba kullandığı için, arkadaş-
ları süratli gitmesini önlemek
78 Temmuz 2008
amacıyla ona “Tekbas Nuri” la-
kabını takmışlardı.
Şoförün yanında oturan
Kara Mehmet sabırsızlıkla elin-
de oynadığı iri taneli, püsküllü
tespihini cebine koyup, gözle-
rini yoldan ayırdı. Saatine bak-
tı. “Tam dokuz saat” diye dü-
şündü. Dokuz saattir yüreğinin
ta içine oturan vatan hasreti
son haddini bulmuştu. “Oğlu-
muz beş yaşına bastı” diyordu
mektubunda Zehra. “Gel gay-
rı Mehmet’im. Buralarda her-
kes başka şeyler söylüyor. Kimi
gâvur kızına tutuldu, seni unut-
tu, kimi de üstüne evlendi di-
yorlar. Oğlumuzun adını Has-
rete çevirdim. Babasına ve bir
koruyucu erkeğe hasret kaldı-
ğından...” içini çekti. Beş yıldır
görmediği oğlunu ve karısını
hatırlamak yüreğinin içinde-
ki özlem ateşini alevlendirdi.
“Gâvur kızı ha” diye söylendi
belli belirsiz. Acı acı güldü. On-
ların hiç biri de buram buram
toprak kokan, elleri nasırlı, başı
yaşmaklı Zehra’sına denk ola-
bilir miydi. Derin bir nefes aldı.
Yan gözle Nuri’ye baktı. Sonra
gözlerini arabanın camından
dışarı kaydırıp, amaçsız seyret-
ti, dağları ovaları. Neredeyse
hava kararmak üzereydi.
Arka koltuktaki şişman, iri
yapılı Selami yuvarlak, kıllı el-
leriyle karnını ovuşturarak:
- Acıktım dedi. Bir yerde du-
rup bir şeyler yesek mi?..
Tekbas Nuri söyleneni duy-
madı bile. Gözleri dağların ara-
sında kara bir yılan gibi gittikçe
uzayan yoldaydı. Anasının mek-
tubu aklından hiç çıkmıyor, sağ
ayağı gaz pedalına daha bir gö-
mülüyordu. “Oğlum, karın sık
sık annemlere gidiyorum diye
evden çıkıyor. Laf anlatamıyo-
rum. Söylentiler iyi değil. Gel
ne yapacaksan yap ..” Nuri hır-
sından dişleriyle dudaklarını
ısırıyor, karısının böyle bir şey
yapabileceğine akıl erdiremi-
yordu. Bir an için söylentilerin
asılsız olabileceğini düşündü.
Karısını çekemeyenlerin, ya da
onda gözü olanların uydurdu-
ğu sözler olabilirdi. Fakat “ateş
olmayan yerde duman tütmez”
derler.
- Allah kahretsin. Belli be-
lirsiz hırsla söylenmişti. Göz
ucuyla, duyup duymadığını an-
lamak için Kara Mehmet’e bak-
tı. Kendi havasında dışarıyı
seyrediyordu. Nereden çıkmış-
tı sanki yurt dışında çalışma-
ya. Köyünü, evini terk edip, el
içinde çile çekmeye değer miy-
di? Çok para kazanmak hırsıy-
la geldiği Almanya’da, kendisi
eğlenceye dalıp benliğini unut-
muş, karısı hakkında da kötü
dedikodular çıkmıştı. Altındaki
araba bütün bunlara değer miy-
di?.. Üstelik de her geçen gün
artan, Türk işçisinin horlanma-
sına rağmen.
Selami cevap alamayınca
teklifini üstüne basa basa tek-
rarladı. Kara Mehmet can sı-
kıntısıyla Selami’ye çıkıştı.
- Daha çok yolumuz var.
Acıktıysan arabada sandviç ola-
cak, bir iki atıştır.
Gözleri yeniden pencereden
dışarı kaydı. Ağaçlar bir biriy-
le yarış edercesine önlerinden
hızla geçiyordu.
Selami arkasına yaslandı.
Uyur gibi yaptı. Aslında uyu-
muyor, babasının hastalığını
ve köyünü düşünüyordu. Ana-
sının “...Baban hasta, ölme-
den seni görmek istiyor. Gurbe-
te kök salmadıysan kalk da gel
gayrı...” diye yazdırdığı mek-
tup, memleket hasretinin üstü-
ne eklenmiş, içindeki vatan öz-
lemini kat kat artırmıştı. Bir an
önce köyünün ağaçlarıyla, top-
rağıyla kucaklaşmayı o da isti-
yordu.
Tekbas Nuri sağ eliyle kon-
süldeki kasetleri karıştırdı.
Sonra rasgele birini alıp, ara-
banın teybine sürdü. Yanık bir
ses hoparlörden çıkıp, üç gur-
betçiyle kucaklaştı. Sonra içle-
rindeki yurt özlemiyle birleşip,
otomobilin kelebek camların-
dan dışarı taştı ve rüzgârla bir-
likte bilinmeyen istikametlere
doğru uçup gitti. “Yol uzun gur-
bet acı/ Dağlar var ara yerde/
Yol verin geçeyim dumanlı dağ-
lar./ Dağların ardında nazlı yar
ağlar./” diye boşa yakarıp dur-
du. Bitmez tükenmez bir dağ yı-
ğını, sanki masal kaçkını devler
gibi önlerine dikiliyor, yol ver-
miyordu.
Nuri, sinirle farları yaktı.
Ön lambalardan çıkan kuvvet-
li ışık huzmesi, kıvrılıp uzayan
karayolunun pürüzlü sırtı-
nı yalayıp, bilinmeyen karan-
lıklarda eridi. Taksinin ışığın-
da buluşan kelebekler ön cama
çarpıp kayboluyordu.
Kara Mehmet’in esmer
yüzü buruştu. Şarkının sözle-
riyle birlikte, karısının haya-
li gözlerinin önünden bir kez
daha geçti. Beyninde ses olup
yankılandı. “...oğlumuzun adı-
nı Hasrete çevirdim. Babasına
hasret kaldığı için ..” elleri gay-
rı ihtiyari cebindeki tespihine
gitti. Can sıkıntısıyla mırıldan-
dı. “Geliyorum Hasret, az kaldı
sabret” Sonra Nuri’ye döndü.
- Topuklayıver Nuri... Tek
basma, artık çift bas...
Tekbas Nuri sanki böyle bir
teklif bekliyormuş gibi gaz pe-
dalına daha sıkı bastı. Sürat ib-
resi yukarılara doğru tırmandı.
Bir an önce memleketine ulaş-
mayı istiyordu. Gittikçe uza-
yan asfaltın üstünde karısının
hayalini görüyor, hırslanıyor-
du. Yüz hatları gerilmiş, hiç
konuşmadan yolu takip edi-
yor, karısının hayalini ezmeye
çalışıyordu. Araba ileri atıldık-
ça karısı kaçıyor, Nuri peda-
la daha bir yükleniyordu. Yurt
dışına gittiği zaman, evini ih-
mal edip para biriktirerek al-
dığı son model araba rüzgarla
yarış edercesine uçar gibi gidi-
yordu.
Akşam karanlığında karşıla-
rından gelen arabalar bir sinek
vızıltısı gibi geçiyordu yanla-
rından. Bir an asfaltın altların-
dan kaybolduğunu ve yıldızla-
ra kavuşurcasına uçtuklarını
gördüler. Teyp hâlâ çalıyordu.
“... Dağlar var ara yerde... “
79