Scribd Logo
Upload

Welcome to Scribd!

  • Buys. Viridarium Christianarum Virtutum Ex Sacrosanctae Scripturae Sanctorum Patrum Sententijs, Quasi Lectissimis Stirpibus, Constructum. 1613.

    Uploaded by

    Patrologia Latina, Graeca et Orientalis
    307 views736 pages
    Viridarium Christianarum virtutum ex sacrosanctae scripturae sanctorum patrum sententijs, quasi lectissimis stirpibus, constructum (1613) Author: Buys, Jan, 1547-1611 Subject: Virtues; Cardinal virtues Publisher: Moguntiae, Apud I. Albinum Language: Latin Call number: E B992VI Digitizing sponsor: Duke University Libraries Book contributor: Duke University Libraries Collection: duke_libraries; americana

    Original Title

    Buys. Viridarium Christianarum virtutum ex sacrosanctae scripturae sanctorum patrum sententijs, quasi lectissimis stirpibus, constructum. 1613.

    Copyright

    © Attribution Non-Commercial (BY-NC)

    Available Formats

    PDF, TXT or read online from Scribd

    Did you find this document useful?

    Is this content inappropriate?

    Report this Document
    Viridarium Christianarum virtutum ex sacrosanctae scripturae sanctorum patrum sententijs, quasi lectissimis stirpibus, constructum (1613) Author: Buys, Jan, 1547-1611 Subject: Virtues; Cardinal virtues Publisher: Moguntiae, Apud I. Albinum Language: Latin Call number: E B992VI Digitizing sponsor: Duke University Libraries Book contributor: Duke University Libraries Collection: duke_libraries; americana

    Copyright:

    Attribution Non-Commercial (BY-NC)
    Download as PDF, TXT or read online from Scribd
    Flag for inappropriate content
    307 views736 pages

    Buys. Viridarium Christianarum Virtutum Ex Sacrosanctae Scripturae Sanctorum Patrum Sententijs, Quasi Lectissimis Stirpibus, Constructum. 1613.

    Uploaded by

    Patrologia Latina, Graeca et Orientalis
    Viridarium Christianarum virtutum ex sacrosanctae scripturae sanctorum patrum sententijs, quasi lectissimis stirpibus, constructum (1613) Author: Buys, Jan, 1547-1611 Subject: Virtues; Cardinal virtues Publisher: Moguntiae, Apud I. Albinum Language: Latin Call number: E B992VI Digitizing sponsor: Duke University Libraries Book contributor: Duke University Libraries Collection: duke_libraries; americana

    Copyright:

    Attribution Non-Commercial (BY-NC)
    Download as PDF, TXT or read online from Scribd
    Flag for inappropriate content
    of 736

    9 \/l

    M
    V

    tJj

    py
    ffffit l
    u*~> eU<4,

    h '*Jf

    yy.

    .,,

    ..V

    ..

    .-

    .- -

    IDARJ
    rU %

    C HRI S T I ANARVM

    VIRTVTVM,
    TLx sacrofanctce kSCRIPTVRA Sanctorumd xATBVNI sentenc
    tus,

    auasi

    /efitj/simis

    StirpiSus,
    /i

    consrrufhttm^.

    T&y^rrP*A*wr' Ingbajiam. ConcIonatofjwl


    et ^liju?si^ 1'itir ^uarorwn

    'ditum

    lOANNB hT^ALQ SoCIETATIS lESr THEOLOG-O.

    JVIOGVNTJLA. APVD IOANNEM -ALBINVM


    "iJf^

    3*

    Cum

    J\f.Z> C.XIJ aratia et vriuiieaie (Ss.Af.

    l<

    i.

    8^

    SERENISSIMO, ET
    ,

    REVERENDISSIMO PRINCL PI AC DOMINO, Dn. LFOPOLDO


    DVCl AVSTKIyE,

    EPISCOPO ARGENTINENSI ET PASSAVIENSI APXHI-

    D VCI

    B V RG V N D

    UE.

    St RI /E
    1

    C A RI N:

    thiac,Carnio!x,6cVVirtembe.g,c,Lancg:auioAilj:!ct Hab/purge:ifi,Go~itKe,Tirolis,&:c, Domiuo fuo ciementiffimo,

    Comui

    jOJNNES
    Von
    i

    BVS,VS SO-

    CIETATIS IESV.
    a

    m huic Lucubracionimea:,SerecReuerenduTimeFrinceps,Vin-

    niiii uc.c:

    dani ,vel HomChriltianarum Virtutum.

    nomenclaturam attnbui, neceiTe efl, vc Hortulanum me proriuear, finon corporalem faltem fpiritualem:vtinamfolertem&; nauum, Soleitiiiquidemhorcorumculcorio-eminaincumbic fun&io. Al,

    tera, noxias hortenfi iolo ftirpes

    eximendi ralcera pro-

    bas invicemacq; falucares inferendi. Sicutinrudibusagris&ix. Ccel.Lactantius

    Firmianus in diuinarum infti-

    tutionumEpitoma, prius quam ferere mctpias ,euul(is


    fentibus,

    & omniumftirpium radiabus amputatis arua


    z
    ita

    purganda: ficde nojiris animis prius <vitia detrahenda Junt 3 de quibusfemmat&perVerbum T>eifruges immortalitatis oriantur. Cui monito conueniencer Apoftolus
    ):(

    itafcribitadEpheflos. Deponitefecunduprifinam co~ uerfationem veterem hominem, qui corrumpiturjccun-

    Renouamini autcmjpiritumenti* vejlra, induite nouum hommem, quijecundum Deu creatus eft in iuptia &fanclitate veritatis.Et ad Coloffenfes. Expoliantesvos 'veterem hominemcumattibut
    dumdefideriaerroris.

    &

    Juis,

    & induent&s nouum eum, qui renouaturin

    agnitio-

    nemfecundum imaginem eius, qui creautt iilum. Prioris certe functionis , que in exftirpandis vitiij occupata eft, proximofuperioreannoipecimenaliquod dare conatu s fum in Panario, hoc eft, Arca Medica,quam antidotis variis aduerfus animi morbos,ex diuinisScnpturis,prifcorumqi Patrum libris inftructam diuulgaui&Reuerendifs.SereniflimoqjPrincipi

    Ferdinando , Colonienil Coadiutori dedicaui.Rc-

    ftabatergo, vt Pofterioris

    quoque

    functionis

    hoc an-

    nodebitumexoluerem, &: profligationi vitioru Virtutum decora atqj ornamenta,ex ij fdem deriuata fontibus , hoc fpiritali Viridario conclufa, fubiungerem,
    eaqj cuftodienda nonperuigili Draconi, vt olimin

    Hefperidu hortis mala Aurea,fed S. Eccleiia^ A ngelo, id eft, Illuftrifs. Serenifs.T.commendarem,cui 6c cum

    omni

    reuerentixlignificatione

    commendo,dico&C

    confecro.Nonquod exiftimem OpusdignuefleExcellentifs.Nominetuo,quotuminSereniis.Archidu-

    cumAuftriacorumauitoStemmatctuminterEccleflaeCatholica^Reuerediflimos Antiftites duplici thro-

    no, Argentoratenii&: PafTauienii cufummavirtutis, &rareDo&rineJaudeprxfulges:fedquodorTiciinoftri

    ftri

    partes exigerent,infignis beneficetia? tux in focie-

    tatem noftram, tum in Auftriaca? Prouincije,tumnoftras Rhenanae Collegiisdemonftratse,nonobliuifci. Jngratm efi 3 inqnit L. AnnamsSenecatertiodebeneficiis,

    quibeneficium accepijfe (e negat 3 quodaccepit. ln~

    gratus eji 3 qui dtfiimulat. Ingratus qui non reddit. Ingratifiimus


    iii32

    omnium- quioblitus ejl. Vix fummam nobilifliArgentinenfis Sedis Prasfedturam adieras: vixpeinDicecelin Tuamintuleras,cumadcolle2ium

    dem

    Societatis Ie s v,

    quod erat Molshemii, aduolafti; o-

    ergo,manus humaniter porrexifti,menfa^q} eorundem frugali accumbere voluifti.tutelamomnem& patrociniu Nominis noftri
    Sociis, beneuolentiaf

    mnibus

    in te recepifti,ac deniq;

    exemplo deceiioris tui Caroli

    Cardinalis Lotaringia^ Ducis,quiftudiofasIuuentuti

    laxiiiimaauotoriapridem erexerat, eiufde Doctoribus ampliillmum domicilium , veteri difturbato, im-

    pefamaxima,opere

    admodum vifendo,extempload

    faftigiumeduxifti.Proquainfignimunificentia,quia

    parmhilrependere pofTumus,hunc duntaxat Virtutum Chriftianarum Paradifum,grati animi noftri veluthypothecam &C pignus Seren. T. relinquere voluimus:cuiusinfpe&ionemconfidimusintantiscuris,laboribus,fudonbusqj,quos non tuo nutu,fed facreCe^fareas Maieftatis arbitratu,

    pofthabitisetiampropriis

    ditionum tuarum commochs,hac1:enus exantlafti,aliquod folatium, alleuamentumue, quafi e diuerticulo, S. T.allaturum. Facileenim pro fuaeximiafapientia animaduertet,quicquidin amplifTimis diuini Verbi,
    j:(
    3

    fan-

    fan&orumq; Patrumcodicibus , de Virtutum natura,


    proprietate,dignitate, fructu, mediisqj ad eas paradas

    opportunis cxftat,idin hoc Viridarium,velut Breuia-

    rium quoddam efle contratum, &: quide ordine Alphabeticornempe vt in optimi Lccloris oculos e veftigio incurreret,quod de quaqj virtute,eiufue conditio-

    nibusdifcerccoliibuiuet.Quodiihocinftitutum Vq-

    tumqj noftrum pergratum extitiiTecognouerimus IIluftriis.Seren.Veftra?,immenfasdiuina:Maieftatigratias

    agemusjciufq} aeterno Numini,profarta tecla pi-q-*

    ftanda eiusincolumitate,contrainfeftosEccleiiehoftes,fupplicare

    non deiiftemus. Mo gvn

    t ije ad

    xvm.

    Kalend. O&ob. qui S. Cruci exaltat^ dicatus eft, An-

    noM.DC.X.

    ODE

    ODE PARJZNETICA
    Syncero

    ChristianarvmVirtvtvm cultori.
    Dis inferorum chafmate y turbines
    Formidolofos euaporans

    Vldes, vt Orbem nubilet horrido

    Sulphureo Babylomsantro.

    Ahlingemendas h&refis h&refis


    Trahit ruinas) fanguine decolor
    J\daie obftinata Chrifttano

    Impietas, fera beUafrendet.

    Explofa prifasfinibus exfulat

    AuitaVirtus, 'vndufepellitur
    Jniuriofia hoftilitate,

    Ambrofios lacerata vultusl

    Ergo ad receffusfydereos yfugat


    Exfpes falutis, nititur ardua\
    Ccelocfe nata y

    exofa terras,

    Ccelo teratfugitiua terris:

    Jn ChriftianA wViri

    darivm
    honoro

    Virtutis,aftrorum amulalumina
    Vibrajfeti exfultans

    T)iua tterum radiofafcetw, Qualis Syenes periugaiorrida y


    Putris feneff& cum 'vitiurn exuit,

    Gaudet^ odoratas refumens


    ExuuiaS) ISfabathaus ales. Hincy quA euirato <vifierapharmac6
    Intoxicauit beluafepticeps,

    Defi-

    ^Defiderata (bfyitati
    Subfidio dabit efjicace,

    Surgetfy primis autla nitoribus

    CUrumtenebris expediens caput:


    Difiendiorum mille luctv^s.
    Latitia oppofitufaceffent.

    ^Tantumcitatis pafiibus aduolent,


    IsLon indecoro quos rapit impete

    JViagifiralaudum, Augufia Virtus. Paonios peragrare campos.

    Nonfic recenti dcedala iugere Elorum renidetpompa 3fugacium


    Propterfufurros riutdurum

    Suaueolens fauitore Phcebo:

    Sacratiorum 'vtjiumina codicum 3


    Venufta Patrum dic~ta,per ordines

    Difiriminata litteratos
    Aurifiuo hic refinant meatu.

    HicFafia Auorum heroa,perennibus


    DiUatafafiis 3 tramiteprAuio JSfos antecedunt } pofterorum

    Degeneri rediuiuaficlo. Qua funeratis per mala plurima

    Vitam acfalutem mentibus inuehent,


    Etfiucciplenum tabefaclis
    ^Refiituent animis njigorem.

    Nam carptataligermina pafcuo


    EtChrifiiano confita peclore,
    Perennitate indeprehenja.

    Cor-

    Corporapofi cinefacla viuent.

    Vtucnt^virebunt , verficoloribpis

    Baccatagemmis, donecea injuam

    Semper beat& opimitatis Areolam Deits adrogabit.

    K^f L I

    V D.

    IVcundo vtilefcederareamico
    Nexu d.fficile eft. VenuftaquiiquU Conciunat, fere futilem laborem
    Re&isconnT.iSjlucrifq} nauat,

    Totis difsidiofa caftra

    lignis

    Dudhnthscduo^COMMODVM^atc^HONESTVM.
    Tamenfunsrapofttot, &cot arma,
    Blando^nefci -,cjuo prehenfa philtro Ridentifoclauit inVIRETO V S irx. S O R [angtiine* B V S

    &

    Non eli quod mare i^m leui laceif ts


    Alno, Stcarbafaverberandjvrroq;

    Exponas latere/EoIi procel!is, Qu.oLydumreuehasIutum,!ndica(u Conchas, CcecubavelLatinilacchi:

    Nunc Pha^cius obfolelcat hortus,


    Atquc 2urum nemorale Atlantiarum,
    Tibtir Telegoni, cruenta regis

    Iugera Antiphata:, &c domus Lucrinx, Ir: itamina fcetida: voliipra*.

    Vnum hoc delicias part V R ET V M, Iun<fhsDELIClASDECOROHONESTI. IundtumDELlCIISDECORVMHONESTIS


    Malisauriferiscomaturarbos, Herbetcit virorvndiq; apyropis.

    Luxa.gentca bracteis corufcar.


    Fas aurum hinc fodicare C A R Fas captare liguftra C A S T I
    :

    [ T ATI S, TAT S
    I

    VlVEhoc,dHO\IO,fiSAPIS,VlRETO: V i V E N S fniftu Gne hoc S A P 1 S V R E T a

    CATA

    VIKTVTVM IN HOC VIRIDAKLQ EXPIICATARVJH.

    CATVLOGVS

    ABNEGATIO
    Affabilitas.

    SVl.

    IntentioRetta.
    luftitia.

    Amicitu.

    6.
    Beneuolentia

    LaudatioDel
    LiberaUtas.

    C.
    Caftitas.

    M.
    Manfuetudo. Martyrium.

    CatccheGsChriftiana.

    O.
    Obedientia. OblatiofuiDeofafta.

    CharitasDci Scproximi. Cogirr tio prsfcnti* DeU

    Cognitio

    fui

    Operabona.
    Oratio.
    P.

    CognitioDEI.
    Confefsiopeccatorum. Conlciemiabona. Confcientis examen.
    Contemplatio.^ Corretioproximi.

    PaxPerfedYio Chriftiana.

    Pietasinparentes.
    Potnitentia.

    D.
    Cenot^o.
    L.ffident a
    fui.

    Profe&usfpiritualis.

    Prudentia.

    E
    F.

    R.
    Religio Chriftiana
    Sapientia
    Satisfattio.

    Eleemofyna. Euchanftiajcommunio.

    Famabona.
    FamUiaritascumDeo.
    FidesCatholica.

    Sepultura
    Simplicitas.

    SpesjVclFiducia.

    Fortitudo.
    r>

    T.

    Gaudium fpirituale. Gratiaruma&io Deo debita.


    H.
    Honeftum.
    Hofpitalitas.

    TimorDei.
    Temperantia.

    V.
    Verecundia.
    Veritas.

    Virtus

    Humilitas.
    I.

    z.
    Zelus.

    leiunium.

    VACVt-

    TroulnciA Rhcnana Sccietatit leju.

    mJga^gi Vm

    SacraCxfarexMaieftatis decreto omnibus


    aliis

    & Gngulis Typo-

    #^138 t &$m WSMl Ug^&b


    ieftaiis

    graphis&Bibliopolis.ac

    quamcunquelibranam negot.anone
    ,

    mhibeatur ne qmfquam vlios libros editos , vel in pofterum edendos , mtra a noftris Patribus haftenus

    ercentibus

    ferio firmiterq;

    SacriRomaniImperhregnorum&Dominiorum{u*C*iare*^a,

    hxreditariorum fines

    oto

    fi

    genere aut forma mittere aut al.bi etum impreflos vel alio recudendos e n P r te recudere,
    fimili vel alio charafteris
    ,

    Bea

    pfumat:Concedo ego pradiaorum Patrumaudeatvel

    HENMCVS SCHE-

    RENVSSocietatisIem^

    SrpSn

    aP. IO ANNI B VSAO adeputatisadidPatribusapprobatum. IN confciSptum,atqj

    onftxuaum,

    &

    ^*g?$& QVORVM

    fidera

    MOGVnS^^
    tisM.DC. X,

    HENRICVS SCHERENVS

    P.

    VIRID ARIVM

    C H R

    NARVM VI RT V TVM.
    *A

    A-

    ORBINE

    zALPHABET-1-CO CONSTRVC T V M.
    S
    I.

    ABNEGATIO
    C
    Quid nomine
    A
    P

    VI.

    V T

    Abnegationis fiti in diuinis

    literis intelligatur.

    Bnegationis nomen fumptumeft ex illo Christi Saluatoris apud B.Matthasum di&o.


    s Siqui yult poslme venire^abn fg"*
    tollat crucemjuam

    f^^fw

    (j* Matth. 15. 14.

    Quidautem &Jequaturme. Chriftus Dominus voce abnegationis intellePatr.es diligenter explanarunt.


    inReguIisfufiusdifpu- Baf-i' *
    ipfos

    xeritjS.

    NamS.BA s ili vs

    tatisinftituensperfe&iorisvitxcupidos. Oportet, mc\u\t, vtnos

    primum abnegemus ejr crucemfuftollamus^ac tum demum Cbrifiumfequamur. ?{j hiles7autem alit/d frti ipfit/s abnezatio^ iffamiyjrfirum omniun^ vitafuj_ertorts obliuio.atq a fmipliiuvoluntatibusreceJJlo^ quam in vita
    pojfitfacultate remotijftmum.

    communi affeqmTon^efeH dff T\tJierh Tftf$ifimfjic dicam atofnnij>ro^ Domtnus no/hr 1 1. s~ P If^biJ. q. t Et iterum, Cum
    A.

    Chriftw

    1
    Matc. \( 24.
    Luc.14.
    3,.

    ABNEGATIO.
    '

    VI.

    Chrifiuspofi multa documenta adomnes logu atur,ac dicat. Si guis yenit ad me,abneget femetibjum > efr toSat crucemfi/am drjeqxalur 7ne. ejr Jiem.

    STctghur \ qutitinq, ex yobis,qui nonrenunciat omnibtu quapoJffdet,non po teft meuseJJcdifctpuUu Nbspracep tum Toc adpUtraarbJiramur periine.

    re

    quorum

    necejfaria alienatio fit.

    Nam ejr diabolo renunciamus impri-

    mis ,itemque

    affecT/ionibus carnis ,qui abdtcauimus occultadedecoris , con-

    fanguinitatibusq acfamiliaritatibus , qua cumhominibm nobisfint ,fimi{


    literqj confuetudinietiam

    vita, qua perfefiioni Euangeliifiitis aduerfatur.

    Et quod his omnibus magis necejfariumeft^ quilibetjtbimetipft renunciat% quiexuit veterem hominem cumaclibusjuis, quicorrumpiturfecundum
    Col.;.?.

    hb.j.c.itf

    Col

    J.9. Gal.2. 20.

    Matth, exponens verba Chrilli, )u i deponit ,inquit, veteremhominemcum eperibusfitis, dene gatfemettpfum ,dtcens. huo auiem non^go^vWfrverotnme Ch rt/tusTtotdefideria erroris.
    S.

    Et

    Hieronymvs

    in

    liitJTrucem fisam,
    I443CX.I/T.

    ~rfr

    mundo

    cruciftgitur.

    Cui expoiltioni m epiltoia ad

    exhortationis ,( f! quisvulc poit me venirc)hicjenfus eff. Non efldelicatain Deum efrfiecura confeffio ; >uiinmecredit > debet fiuum fitnguinem fundere. Jguienim perdiderit animamfiuam inprafentijucrijaciet eam infuturo.
    Jj>uotidte , cre-

    Algafiam addit aliam. Cuius, inquiens,

    dens in chriftum tollit crucem fuam

    ejr negatJeipjum

    Jj)ui impudicusjuis

    verjus adcaftitatem, temperantialuxttriam negat. Jjfttijormidolofits ejrti-

    midusaffumpto roborejortitudinisprioremje effe nejcit. Iniquusfifequatur


    iufiittam, negatiniquitatem. Jgupdjcientes , non Jelum perjecutionistem-

    pore, &neceljitatep$artyrij,fedm omni conuerjatione , opere , cogitatione,


    Cfery. -hw..56.

    firmone negemus nojmetipjos, quodantejuimus, dr confiteamur eos ,qui in chrifiorenatijumus. S Ioati.Chryfoft.fcribens "in Macthasum. Siintelligis
    ,

    ait, quidfit alittm


    .

    teipjum

    abnegare , tuncreiie percipies, quidfit abnegare JPui alium abnegauit, Jratremputa , aut Jeruum , aut quemttis

    altum.fic*dteumvirgisvideatjiarcerivinculis,qutcquidaliudmalipati
    eu&c&nJf#x*rityonQcj;urrit.jton auxiliatur, nonjkclitur, necprorfus vlio

    modemouetur^ceuillequipenJimaFiUoartenatmesl.Sicigiturnullonospacto corporincflroparcere vult


    ,

    vt netj.fieaditttr, nefefipeUiturnetj.fivri-

    tur,necfiquidaliudhuitfmedtpatitur,eipareamus,^uidd:xit,nonparcamtts ,

    cum idprojeclofit vereparcere.Nam etiam tunc Patres maxime filtis

    parcunt cu magifiris tradentes jnaxime rogant,neparcant. Sic igitur Chrifius mn dixit, tamen nonparcasjedfignifcantius ac exprejftus, denega teipfumjevkulafubu!e*t*aminibui te ofer, cjr quafialiushx epatiaturfic afjieiare. Nec dixit ne?ct, Ced*abne?et sLt h ac adiuvSJ iu7:cil[~plurtmttm addat, t[aurx /jhiH^aje *tfult oplus qux m n r^arepro TeJtn (it^ S71 1 repnnus t\lx

    G.Hota.jx

    angelia.

    Tunc nos ipfos reitnquimus f tttftcnofipjos abnegamus,cum vita-

    mm

    ABNEGATTOSVI.
    mus quodper vetufiatemfuimus
    ,

    j
    Oal. j.

    &

    adhoc ntimtir quodper ntuitatem


    ,

    j*

    vocamur Penfemm.quemcdo PauUiiJeabncqauerat^g uidiccbat. Vinoau-^ tem iam non ego, Extinftvs qujppejuer.itjj/uustheierfecuior.ey' viuerecoeperatpinsprtdicator. Siemmipfc ejfet ,piusprofeclo non efifet. Sedquifi viuere denegat,dtcat vndeefi,quodfanc~ia verbaper dottrinam veritatisclawat ? Protinusfiubdtt. viuit vero in me Chrifim acfiapertcdicat.Ego qxi- B.fum
    .
    ,

    t.

    dem a memetipfo extintlusfium , quia carnaliter non viuo fidtamen effattialitermortuusnon funt , quiain chrtflojfintnaiker viuo.S. Bernardus

    de S. Andrea Apoitolo. Cum S.Andrea ytfimul crucifgamur nos,attentius auribus cordis audiamus vccem dicentis. >ni vult venirepofi me,
    abne^etfemetipfitm.ac^dicat. ^uimedefiderat.fcd^ciat iijuivultfacere voluntatem meam> dtfcat Jrangerejuam.

    &

    C
    DIgnitas
    Chriftianac.
    virturis
    telligi poteft.

    A P V T

    II.
    'uirtutis.

    *De dignitate huius

    Abncgationis fui,duobus ex capuibusin-

    Alterum eft, quod fit fundamentum perfeclionis

    Id dupliciparabolaapud B. Lucam Dominus declara- Luc -*4- * mt.-namcum affirmafTet in numero difcipulorum fuorum cenferi

    pofIeneminem,quinon modoparentes aliofque fibiconiun&iflimos,vcrum ctiam animam, hoc eft, vitam fuam odiflet, Sc abnegaC
    fct,mox (ubiunxit.Jguisenim volensex vobis turrim adtficare ,nonprius fedens coputatfumptus fluinecefifarijfuntfihabeat adperficiedum^nepofieaquampofiueritfundamentum,(jrnonpotueritperficere, omnes qui videt, incipiant iHudere ei,dtcentes.J^uia hichomo capit adtficare ejrnonpotuit coJummare f Autqnis rex iturus committere bellum aduerjus aliun\regem y nonfedenspriuscogitatfipojfitcuntdecemmillibusoccurrereci quicumviginttmilitbus venitadfe? altoquin adhuc ilio longe agente legationem mity

    tens rogat ea, quapacisfiunt. Sic eroo omnis cxvobis,qui no renuntiat omni-

    busqupo/Jidet,nen potefl m euseffedifcipulus.Q uafi dicat.Nemo verus perrectulquc Chnftianus efle poteft , qui non fit paratus pro Chrifto , ciufqj fide non folum faculrates fuas , verum etiam vitam fuam profundere. Altervm caput eft,quodinquor.amperfecta;abnegationis fundamentum iactum eft,necefle fitercctumquoquc elfe aedificium caritatis ,de qua Chriftus apud Ioannem. <j\taiorem Ioan. ij. ij. hac dileclionem nemo habet , vt animant fuam ponat quis pro amicis
    fuis. Etfi

    cnim Hieronymvs
    ,

    verba

    Chrifti, Si quis vultpofl

    tione veteris hominis

    non male exponant me venire ,abneget ^tjrc de abncgamorumque prauorum tamen **' **<>,

    & G&egorivs A

    yerius

    ABNEGATIOSVI
    ChryfoRomus ,de abnegatione vitze,&
    /anguinis

    verius expofuit
    Matth.16.24.

    indicaret Chriftus de tah abdicapmfiifione pro Chriito. , vt eni tioneCe\oqm,cudixit.Siquisyultvenire,ejrc.moxnb\eck.^uienim voluerit animamfuam faluamfacere.perdet eam ^ui autem perdtderita.

    Qusft.8.

    nimamfuampropterme, inuenieteam. Quocirca ScS. Bafihusaccuratius ponderans confequentiam verbo. um Chrifti , tandem loco fupra allegato fcripfit. Infumma deni^, inquiens cuipropter Chrifium mundus totut crucifixus esl ipfe chrifio qui pojftt amplius particeps e(fe eorum quz in mundofunt ? cum Dominus nofler IESVS Chriflus rem ipfe ad fummumprorfus FASTIGIVM perducat , nenepe odinm animz, fuimet
    ,

    &

    &

    ipfius ahnegationem^quajidsLdic iJ fiquis vult poftme vcnire


    ,

    abnegetfe-

    metipfum ejr tollatcrucemfuam,tumci.,fnb':unxit &fequatur me. Et rurfus.Si quis venitadme,& on oditpatremft4tim,& matrem,&vxorem, animamfuam nonpoteft meus effe filios &fratres &forores , infuper
    i
    ,

    &

    &

    dfcipulus. Perfeclaigitur renunctatio [abnegatio) in eo confijlitfiquis id af-

    fecutusfuerit,vt ne de vita quidemfua quidquam ajfetttttjit omnino ,

    efto

    haheat mortis reftonfum ita vt nihiljihi confidat.

    Capvt
    *De neceptate
    Ecessitas

    III.

    &

    diffiraltate ciufXem.

    N;nus cum apud Apoilolos fuos fermonem


    Matth.itf. 14.

    virrutis huius inde liquet ,

    quod Chriftus Domiinftituiflet


    ,

    de paffioahnegetfe-

    ne fua,in hunc modu locutus fic Siquis vultjoftme venire

    metipfum &tollat crucem fuam &fequaturme. )uienimvoluerit ani-

    mamfuim falutmfacere ,perdet eam


    Luc
    14. 26.

    qui antemperdtderit animamfuam

    propterme ,inuenieteam. Eodsmpertir-et,quod apud Lucam d;xi:. si quis venit adme ,& non oditpatremfuum rjr matrem , vxorem, qnim/im fuam^ nnnpnteft mfu.< fillOS, eh-fratret i^rfirnre^ jdhqfjutpip
    ,

    &

    &

    &

    Col.j.t.

    effe dJcipulus.Et

    quod PaulusApofloiusad Colo(fenfes._SicnJfcre,

    , mq uiens , cum Chrifto quzfurjum funtfapite,non quz fuper terram. CAlortuienim eftis&vita vefira eft abfcondita cum CHRISTO in DEO, CMortifieate ergomembramembraveftra, qu* funt fuper terram,

    xiftis

    veterehominem cum actibusfuis,& induentes nouum eum quirenouaturinagnitionemfecundum imaginem eius, quicreauitilejrc.expoliantes vos
    Ephef^. n.

    lum

    E-t

    ad Ephefios. In ipfo edoclieftis ,ficut eft veritas in lefu deponere


    ,

    vosfecundumprtftinam conuerfationem veterem hotni/tem, quicorrumpiturjecundum defideria erroris.RenouaminiautemJpiritumentis veftrz>&


    induite nouum hominem,quifecundum

    Deum creatus

    eft in iuftitia

    &ftnftitate

    ABNEGATIOSVI.

    cfitateveritatis. Id^eam huiusabnegationis expreffitinfeipfoidem Apoftolus , dum ita fcribit ad Galatas. chrifio confixmfum cruci. Viue Gal

    2.19.

    autemjam non ego, viuit vero in me Chrifius.Et. CMihiautem abfitgloria ib 6 14 rijtifiin cruce Domininoflri Ieftt Cbrifti ,per quem mihi mundus crucifixus efl &egomundo. Qvod ad difficultatem huius Abnegationisattinet, eam DomiLucam abne- Matt.16.24.' nus non obfcure indicauit , cum apud Matthxum

    &

    gationi

    crucem adiunxit,dicens.

    Si quisvult pefl

    me

    yenire , abneget

    uc, 9 ,2 3-

    Jemetip/um^dr tollat crucemfuam quotidie, &fequatur me, Si enim tanta difficulras eft in deferendispecuniis , il tanta in afpernandis mun-

    dihonoribus,inrelpuendiscarnisvoIuptaiibus,quantaeiitinno-G.Hom.4. bisiplls abnegandis deferendispeo videlicet maior,quo perpemonob\s'mh(item Amorfui,v ehementim,vt\oquitmS.Gregorius'm Ezechielem,f laudit oculum cor~dis\ &; quo nihil eft morte formidabilius. Quid enim aliud eft, abnegire f eipfum quam fibi quodammo- Gal.2. &. do mori ?quamimitari Apoftolumdicentem. Viuoegofiamnonego, viuitvero in me chriflus. Et. Mihimunduscrucifixusefl,&egomundo> Quare hanc difficuhatem perfpiciens S. Bafilius,Ioco fupra allegato nondubitauitf. ribere,abnegationisvirtuterm'# vitacommuni ajfequilongeejje dfficillimum imo abomniprorfus vtfleripojjie.facultate remotijflmum. N eqvj. eft , quod idcirco a perfectione eius confequenda deterreare nam vtvulgare didtumhabet.AJo-y.^AawxaA*. Virtus omnis per fe ardua eft, inaccefla ; difficultates repofcit Matt.7.14: Chriftianaprof:ffio. ArcJa fiquidem via efl,docentc Chrifto,^* Ma.ii* ducit advitam. Et. Regnum ccelorum <vimpatitur , violenti rapiunt il/W.Hocauguftioraparatatibierutpra;miainccelis, quopluresdifficultatesin cultupieratis deuoraueris in terris. Id enmquodinprafentimomentaneumeft ejr leue tribulationis nofirafpondet e ccelovoca- 2.Cor.4.i7 # tus Apoftoius ,/itpra modum , infublimitate aternumgloriapondm ope

    &

    &

    &

    raturinnobis.

    A V V T

    IV.

    Devtilitate.

    T)RimA eft,quodvt Amorfuieftfons&feminarium omniumvi- Alib..e.:


    *

    uitate

    tio;um5cmalorum,vtfusetradit S. Auguftinus in Iibris de ciDei , fic abnegatio , odium vel contemptusfui, ei e diametro
    1 *-

    oppofi:a,fuatradix&;parensomniumvirtutumatqjbono.um,te-fteeodem. Fecerunt ,incp\\t,ciuitateituas amores ditoverrenamfctlili+ci

    tet

    <S

    ABNEGATIOSVI
    vero amor Dei vf% adcon.
    .-

    eet amorfui vf% adeontemptum Dei : ccelefem

    temptumJui.ifiainfiipfiJj^cinDomintfgloiiatur.EtrurCus.Siperitbomo
    f.&.ferm.4 7 ,ac

    dmetGs.

    Luc

    i*.h.

    G.hom. }&.

    II. Vtilitaseft, quodabneaproximusfut ?d confequencbmnobiliifimamvirturemamorisvelcaritatisDci Sicutenim in catenaputei, quo vna fltula magis deprim itur , hoc alteraakiusfiirfum r.ttolliturj ficquoquisfcdemiferic&abnegauerit amplius ,hoc procliuius in amore Deiexardefcit , conuenienter diclo Chj ifti: <j)ui fehumdiat% (xaltabitxr. Cuius caufam rcddit S. Gregorius in Euangelia. )uia % ai t , nifquis dfimetipfo dejiciat , ad eum quifuper tpfum e/i nen appropin -

    amandofe ,profeUoinuenitur negandofi

    tionis beneficio gradus

    quat&ecvaletapprebendererfuodvltraipfime/tfine/eieritmacJarequod eft. Sic olerumplanta tranfimuntur , vtprofciant ^atque vtitadixerim t


    eradicantur , vt crefcanu Sicfimina rerum in terr&admixtione dcficiunt,

    SUim.invita.

    vt in reparatione fui generU vberim ajfurgaht. Vnde enim yidenturperdidijfe quod erant ,inde accipiunt apparere qucdnonerant .Ill.eft, quod tentationes nihil seque valeat ad expugnandas Satana: fraudes quamhumilisfui abnegario. IdS. CacharinamSenenfem,vteftin vitx eius hiftoria apud Surium,docuit Cfniftus Saluator dicens. Egofum , quifum , tu es qus. non eft. Hocfifcis -omneslaqueos inimicifran-

    &

    gif.

    <.C0r.12.Tf.

    Quid enim aliud eft fateri f e non efTe, quam fe a bnegare. Quod autemfinemendaciinota ita loqui potuerit,inde liquecquod St ApoftolusPaulus fic de fealicubi locutus eft. Nifjil, inquiens, minus
    ,

    Gal.t.)

    fui ab ifstfuifuntjupra modum Apojlolijametfi nibiifum .ImoinepifrolaadGalatas fedu&orem f ui appellacquiexiftimet fe aliquid efle.
    t

    *pui > a.it,exi/iimatfi aliquidejfe, cum nibilfit, ipfefefeductt.

    Huc fpeclat,

    quod in S. Antonii eremitx geftis apud S. Athanafium \<t gi tur, cum


    enimpervifummundumvidifIetrefertumlaqueis,Spercontatus
    efIet,quo antidoto tot laquei euadi poflinc.refpondic Dominus, pofie folo antidoto humilitatis.I V.eft,quod fit emcaciifimum, pra:-

    fentifnmumque remedium ad fanandospermultossnimimorbos,


    vtambitioniSjamorisfui.curiofitatis^glorixvanai.immortificatio-

    nispaffionum.inobedientia:, iudiai 8c voluncatis propria?.fu-

    perbiar&pracfumptionis.aliorumquejde quibus fuis locis copiofe egimusinnoJtro Panario.

    CApvt

    ABNEGATIO SVl
    C
    mnere fe
    honore ejfet ,

    V T

    V.

    Media adeam comparandam*


    PRimvm {icNotitiafui jquomodoenimabnegarc, odiffe, come^
    poteft, qui fui vtilitatem

    non

    agnofcit

    \Homo

    ettm in

    pfcl.4t.w;

    inqui t pfaltes regi us, non inte/lexit , ideo fomparatus efi iu-

    wentisinfipientibusfjrfimilisfaclusefiillis.

    hoceft ,idcirco omni

    fapi-

    cntiab

    &

    virtutis amore^inftar beftia:, deftitutus eft,

    quianulhm fui

    ipfiusnotitiamhabuit. Si enim vel folius corporishumaniftatum perfpectu haberct , nuila magnifice defe fentiendi caula ei fuppeteargilla confi&um. ret. meminifTetfiquidemfe ex puluere,Iuto

    De v senim primo homini t\n& dixit. Puluis es


    teris.

    & & in puluerem reuer-

    Gen.3. 19;
    ,

    t fapiens hac nomenclatara fuperbiam retundit dicens. ^uidfuperbis terra ejr cinis ? Hac confiderationeinconfpe&uDei Eed.j.io. feabiicic crcdentiumpater. Loquar, inquicns ,adDeum,cumfim pul- Gcn ,8 **
    -

    uis
    ait.

    &

    cinis.

    Hac rexDauidplacandum

    fibi

    Deum putauit, dum


    pfai.102.14;

    <jftiemento>quiapuluisfumus,homoficutfcenumdieseiu$. Etantce-

    umlob. CMementoquafo,quodficutlutumfecerisme, ejrinpulueremde- iob. 10.9BaChon8 -* duces me. VndeS. Bafilius in hexarmeron exponens verba ad Adamum dictl. )uo ergo inquit ,tempore tui obliuifci poteris Itui tum
    ,

    ,cum tee terrajubmoueris. >uodfi ne momento quidem aterra te fubducis ,conficius enim es ex terrafuper terram ambulas , inferra
    ebliuifiere

    te obleclas , litigas
    eis
    ,

    pro terra , quicquid donum


    ,

    magnum
    te

    vel paruum fa-

    in terrafacis , nimirum e vtcino babes

    quod

    moneat bumilitatis.

    lMuriaajfecJuses?vocatujignobilisriraejferbuiJti?Demitteeculos,(-rconquieuitindignatio. Infiecla
    :

    bumo fitc tecum reputes ,mequicterrafac~fus


    '

    fttm , dixitignobilem minusobiecit , quam ipfeftm, necenim exprobrauit

    terram ,ex qua fumptusftim ,fed hominem , qui megenuit. In eam mihi antiquam matrem , nempe terram , intends ocules quofit , vt non iam contumelu loa babere debeam , quod eferuofim prognatus. A L:

    tervm Mediumeft.Totumie
    gratiffimum
    ,

    &

    Deo, quodopuseftDeo homini faluberrimum. Vnde S, Hiehonyoffcrre


    , ,

    incipientiu:?; est ntnpe.jccjo - H. cp.it, ru m^ecithocCrates Tbebanus Jecit ^lhti/ibenes. ieipfunivnerreLfO ^ ~ propri e Chrtjtiancrum e/t ^olfoforum , qr merentur auJirc. StdM-

    mv s

    ad Lucinium, i^fnrnni d, zovere

    &

    tisfuper

    auodeam foha ,iudicantes duodecim


    ve!2e

    trtbtu IJrabet. 5.

    A v g vte

    Matt.T 9 .i8,
    Alib.Le.15.

    sti Nvs,inSoliloquiis.
    quantumpotes. ^olirjfe
    ius clctne/itijfimi

    Coxftanter Deo crede , ei% te totum comnitte.,

    qnafi proprius & m tua potefiate,fide& vtiUjftmi'Dmmi te feruuw proj.terc.itaenim


    effe

    A 4

    adft

    8
    * 1% -

    ABNEGATIOS. VI.
    y
    ,

    adfefubleuare non de/inet, nihil% tibi euenirepermittet , nifiquedtibipro fit

    ifam.i.

    fac. 7-

    etiamfinefeias, Etlibro de quantitace anim^. VeUem, vtnihilaliud 3 4gerem , quam reddere me cui me maxime debeo,at ita Deoferi quodait Horatius, amicum mancipium Domino. Terti vm Medium eft, totum

    feofrerrenonfolum Deg, fedetiamhomini tanquam e l VicarioinapprobataReligione. Hoc enim opus prajftantius eft, Deo gratius,(vt quo holocauftum Deo ofFertur in odorem fuauitatis) 6c perfe&iorem requirit fuiabnegationem. Etenim qui itafe ofFert, non modo fe omni iure priuat quoad corpus animam , fed etiam quo ad vfum omnium vtriufq; acTionum , fic vt deinceps non

    &

    &

    &

    fua voluntate vel iudicio, fed folius fuperioris fui voluntate


    Saf.c. io.

    & iu-

    & 23. diciojtanquam regula in omni vkx inftituto Yti velit. Quare S. Bafilius in conftitutionibus monafticis tradit monachos no fecus obedire debere,

    quam oues paftoribus> Sc inftrumentaartificibus,que

    adquemcunqjvfumtra&andafeprxbent. Monachus , inquk ,nead punilum tenoporis quidempoteftatem fui habere debet,vtfaciat priuata negotia : nam &inftrumentumfine artifice , ejr manus refecla a corporefua
    fponte non mouetur.

    Plvra vide V. Ccgnhio fui Humilitas Etin Panario V. Immortifieatio pajfionum


    ejr

    Voluntas propria,

    AFFABILITAS.
    C
    ktj,,. ,t,

    I.

    ^Denatura

    Affabilitatis.

    FFABiLiTAsnon eft aliud,quam comitas, & fuaui, f^J&Wg tas quaidam morum atque lermonum externa m homi-

    &Z&WW

    Ml11"'

    vwv3|. numcofuetudinecumhominibus vfurpata. Macrobius Sillfisi referteamadiuftitisevirtute,nonaliofenfu,quamquod


    Ig.

    Ecdl|

    k~^

    gi^animalfocialeeft^hprnini vicjeatur
    ,

    gnodammodnde-

    fjri^rarffm.humaiutatemque^fiuenotii s^^fiiia __hfirrhfl nr< r Y> p rat T> f


    "

    A.4.Eth.c.<?.

    n gnotu s vt abet in Ethicis


    .

    AriftoteTes". Ariftoteles". fiue dpmeihcus Jiue peredomeiticus.liue

    JEcd1.4-7

    grinus,fiue locuples,fiuepauper. Vnde Ecclefiafticus, Congregatit-

    m,inquk pauperum affabilem tefacito. Qv a t s autem ha;c afFabilitas efle debeat, vt fit Chriftian o hominedigna,nomenq> verasYirtutisiibi vindicet,defcribitaltero de
    : 1

    officiis

    AFFABILITAS.
    ofliciisiibro S.

    Ambrofius. ffancinquiens^affabilitatemvolumissefle fynceram acfobriamfine vllaadulatione, nefimplicitatem ac puritate alloquii dedeceatjermonisadulatio, Forma enim effe debemus ceteris,nonfilum
    inoperefedetiaminfermone,incaftitate,acfide ,*>)ualesbaberi volumus,
    talesfimtts:& qualem affec~fumbabemus,talem aperiamus.Nequedicamus,
    in corde noftrwerbum tniquum , quodabfcondiputemusfilentio ab eo,qui

    audit in occulto dicta,qui occultafacit


    erac

    & cognofcitfecreta vifcerum. Taiis

    ThC

    %. 5.

    ApoftolusPaulus,&ideo nondubitatad Theflalonicenfes in hqcverba Ccribere.Italoquimur,nonquafibomiibusplacentes,fedDeo,


    quiprobat cordanoflra.
    nis ,ficutjcitis,

    Ne% enimaltquando fuimtts in fermone adulatio-

    neque in eccaftone auaritia, Deus teflis eB.

    C
    EFpect vs
    afFabilitatis

    V T

    II.

    De ejfeciis Affabilitatis.
    primarius efl: , conciliare fibi hominum beEccli. .
    j.

    ncuolentia, iuxta illud fapientis.

    Verbum dulce multiplicat amicos,

    &mitigatinimicos,& linguaeucbarisigraiiofajin bonohomine abundat. Quibus verbisfignificatorationis fuauitatem non modo valere ad conciliandam hominum beneuolentiam , fed etiam ad alliciendam eorum comitate, vt vicilfim ipfi fe erga nos humaniter gerant. nam

    cum apud Terentium quidam dicat ,(imale dixeris


    contra accidit,vt fermonis gratia 5c comitas
    ,

    feitu attdies

    .-

    hic

    aliorum fumma in nos voluntate, verborumq; afFdbiiitate compenfetur. EundeafFabilitatisfruclumagnouitM.Tulliusfecundoofficiorum,dumait.Z>^ .


    ,

    cicetoM.*.'

    le diclu eii, quantcpere conciliet animos bominum comitas, affabilitas^Jer-

    tHonis.Scmox zddir.Extant epifloU&PbilippiadAlexandrum,drAntipaadPbilippu,triumprudentiJJimoru, quibtts pr&eipiunt ,vt orattone benigna multitudinis animos adbeneuolentiam alliciantmilitefqueblando appeUando Jermone deliniant. Latius
    tri adCaffandrum,&Antigoni

    eundem
    A
    ,

    depinxit libro ante citato S.

    Amb r o s

    vs. Popularis, inquiens,

    cc,

    ejrgrata efl omnibus borittas, nibilq, quodtamfacileillabatur bumanisjenfibus. Eafimanfitetudine morum acjacilitate animi, moderationepr&ccpti,
    ejr

    affabilitatefermonis,yerborumq, bonore,patienti quoq^fermonum wcei

    modeftiaq^ adiuueturgratia, incredtbile ,quantu prccedit adcumulumdiiec7ionis.

    L egimm enim nonjolum in priuatis , Jed etiam in

    rpfii

    regtbusg

    quantumjacililas blanda affabilitatisprcfuerit , autfitperbta , vtrborum*

    que obftierit tumor,vt regna ipfa labefaclaret, rjrpot eftatemfolueret. S a b-

    iicit

    io

    AFFABItrTAS.
    &
    Quammiti fermone pojl
    iniurias

    Exempliduo. iicitdciadebinailluftriaexempla. PrirritieftdeMoyfe. ^uantasSxvquir, Moyfes dpopulo Dei itlatas abferbebat eontumelias, cum Dominus

    i infolentes vindicare vellet, fe tamenpropopule offerebat frequenter , vt

    mdignathnidiuinaplebemfubduieret.
    bus, fjr cum

    appellabatpopulum folabatur in lahoribus delintbat oractdisfouebat operi-

    Deo cenflanter leqmretur, homines tamen bumtli ejrgrata ap-

    pellationeajfartfolebat.

    ALTERvMeftderegeD:mide. ^uidetusimi.

    tater , aic , fanSlus Dauid, elecJus ex omnibusadplebem regendam , cjttam


    mitis &blandusJ}ttmilisfpiritu,feduluscorde,factlisaffatu i Ante

    regnum

    fepro omnibus efferebat,rex cumemntbus tquab.tt(ammilitiam, ejrpatiebatur laborem:fortisinpralio,manfuetus in imperio,paties in conuitio>

    ferremagis promptus,quam referreiniurias. Ideotam charuserat omnibusy

    vt iuuenis adregnum etiam,inuituspeteretur , refiftens cogeretur fenex ne


    ,

    pralio interefet dfuis rogaretur , qttod mallent ontnes pro ipfo periditari>

    quam Mumpro omnibus .Itafibigratis ojficiisplebem obligauerat,fjrc. A d D o ego tertium excmpIum,rionminusilluftrc,S,Pauli ApoftoH.Qnid enim res abeo geftae, & m Apoftolorum hiftoria a B, Luca defcriptar, aliudfpirant, quam admirandam rmnfuetudinem 8c comitatem? Quid totareius Epiftola; declarant nih incredibiienv

    fermonummorumque
    ret,

    affubilicate

    & fuauitatem/' Idliquidoappa--

    Itom.itf s.

    vtcapirapaucaattingam, exfalutationibus officiiplenisadcafcem epi ftohrum adfcrip tis.vt in ep:ftola ad Romanos. Salutate pe~ natum diletlum mihi,qui eHprimitiuusAfia in Chrifto. Salutate Mariaw, qus multum laborauitin vebis SalutateAmphatum dile^ffrmwm mihi'<it Domino. Sdutate Perfidem carijfimam, que mtdtjm laborauit at Domtm^ SalutateRufumeletlumiitDemtno.O^matrem ciuscrmeam,&c.T\im tx. rogandi, hortandiq^formulis? vteftillaadPhilippenies. Siquaergr
    eonfolatio in Chrtfiofi'quodfelatium charitatisfi juafocietas fpiritu* fii qut

    Yhil..i.

    vifcera miferationU ,implete gaudium meum,vt idemfapiatk jeandem cha-

    ritatem hgbentes,vn4nimesad'>pfumfentienffs,nihilpercontentione. Et ad

    Philxm oncm.Mnltam fduciem habens in chrift


    culis Or.efimo,qtti
    tilis.

    Irfu imperanditibipro-

    fter charitatim tnagis ebfecre. Obfeero te pro mesfilto,quent genui in vin-

    abialtquando inutilisfuit,nuneautem cjrmtbidr tihi v-

    Tuautem iilam vtmea vifcerafufcipe. Forfitan enim ideo dtfcefftt ad

    horam dte ,vt aternwn illu reciperesjamnon vtferuum ,/edrroferuo eharifftmttm fratrem maximemihi,qttanto autem magis tibi ejr tn carne,rjr in Domino. Si crgo habes mefocium,fufcipe illumficnt me. Siautem .tliquid nocuit tibi,autdebet hsc mihi insputa ^drc.Oemquc apparet ex generali defcripuoiae morum fuoruta inprioie epift ola ad Connchios , dum
    t

    ait,

    AMICITIA.
    iut. Cttm liber effem ex
    ,

    -Cofc*.x*

    omnibus , emnium me feruumfeci vtplurts lucrifaccrem, EtfaUusfum Iudais tanquam Jud&ui , vt Iudx.es lucrarer :ijs qtti
    Jtnelegeerant(2Z.x\uX\\i\s$,
    )

    qutfine lcge erant Failus Jum inprmis infirmus ,

    tanquam fine legeejfem ,vt lucr/faceremeos, vt inprmot Utcrtfactrem.

    Omnibu! omniafac7usJum,vt omnesftceremftluos. Vide V. Beneuolentta. cbaritasm Deum proximum.t^Mait-

    &

    fuetudo.

    AMICITIA.
    C
    A
    P

    V T

    I.

    *De nomine f depnitione

    arr;iciti&.

    QyoDadnomenattinet.rf^/tf^inquit S.Hi exontm vs in h r.i.c'7. Micheam,rfw/V** dicitur.Quod a J rem, B. A uguftinus rontra AcademicoSy&adMkrmnum egentili faclurncatechume- A.lj.cs.&ep,
    numita feribit.' Nofti vt ttefinierit amiatiam Romani vtaitquidam, $* maximus auilor Tu/iius eloquij\Dixit enim ejrftncl'ijime ac vertjftnie dt- ci^de diuinaru cum beneuolcntia carixit. Amicitia eft rerum bumanarum
    ,

    &

    &

    amicir,

    tateconfenfio.

    Q,uoniaau;emin r eripfum&MartiatJu amiciriaolim

    initaerat,cumaniboeirentaverare!igionealieni,moxfubiicu. 7* ttutem mi charifime altquado mibi confentiebas in rebus hunianu porro in


    diuinis qttaru mtht iiio tempore nulla luxerat veritas vti% in maiore iflius
    ,

    deftnitiontspartenofira amicitia claudtcabat. Erat enim rerum tantummo-

    chado humanarum, non etiam dtuinarum quamuis cttm beneuolentia yitate confenfo,&c Tyuncvero quantum dete gaudeo ,quibus explice ver,

    &

    bis ,quando eum.quem quoqtto

    mcdo habutdiu amicum ,babeo iam veru a-

    micum.-accejftt enim ettam rerum confenjio diuinarum, quoniam qut rnecu

    temporalevitam quondam iucundtffima benignitate duxifii, nuncjpe vita.

    aternamecum ejfecatpifit.Itafit^vtinterquosdmicis no efi rerumconfenjie


    diuinarura,nec humanarumplenaejfepojfitacvera. Necejftefi enim,vt alt~
    ter quam oportet

    diligere nouerit , quifquts

    humana afiimet qui dtuina contemnit nec homine recTe eum non diligit quibonnnemfecit. Promde non>
    , , , ,

    ,fedquantum ratto indiquando nec in rebus humanismecum amicttiam veramtenebas. Rerumquippe diuinarum ,exquibusrec~he hnmanapcnftntur focius mtbi nondum eras ,fiue quando nec ipfe in eis eram ,fiue pofiea quam ego eas vtcunque fapereecepi a quibus tu longe abborrebas. Nocat necexparte eras
    ,

    d'c$ nuncmihiplenius amicus es,quierasexparte

    loautemJitccenfeas,nectibivideatur abfardum , quod

    ilio

    tempore,cum
    in van&

    xi

    A M

    A.

    in vanahuius mundiaftuarem,quamuu me multum amare vidererit,non-

    dumeraiamkusmeus,quandonecipfemibiamicmerafedpotiusinimicus:
    diligebam quippe iniquitatems&reuera, quia diuina fentetia efl,quafcri f 61.
    10.
    5-

    ptum eflinfantJis libris.^uidiligit iniquitatem,odit animamfuam. Cum ergo odijfem animam meam } verum amieum quomodo haberepotera, ea mt<
    bi optantem, in quibusipfe meipfumpatiebarinimicum
    ?

    Gratias ita% Deo,

    quod te mihi amicumfacere tandealiquando dignatur.nunc enim nobis efl rerum humanarum diuinarum cum bcneuolentia ejr charitate confenjie

    &

    in Chrifto lefuDominonoflro veriJJtmafacenoflra.Hucufq; Auguftinus.

    C
    Caffcol.i6.e.
    .

    V T

    II.

    De varijs AmicitU Generibns.


    Tp Atres vctercs variadefcripferunt amiciti&genera. loan.Caflia*- nusexcollationeAbbatisIofeph.^w/W/;rfr/w,inquit ^f/^^rf///^.
    ;

    tis multafunt genera,qux diuerfis

    modis hamanugenus ddeciionisfocietate

    conneclunt.^uofdam enimpracedens comendatioprimum nstitia,pofl et-

    iam amicitiafecit inire commercia. ln quibufdam vero cotracJus qutdam,


    feudatiacceptiuedepacTio^charitatisfaderacopulauit.^ttofdanegottatie,

    ntifeu milttia^velartis acfiudijflmilitudo atgr communio amicitiaru vin~


    culis nexuerunt ,e^c E(i etid dilefiionis
    ipfius 1

    altud genus,quodinfttniu n.ttur*

    & confanguinitatis

    lege conneiitur,quo velcontribules,vel coiuges,

    velparentesfeuJratres,acfiltjnaturaliterceterispraferuntur,quodnonJoCa P

    prehenditur. Et paulo
    7

    '

    A*

    h'

    lum humano generi, verumettaomnibus altiibus atq^ animatibus inejfe depo In his cunclk vnumgenus eft infolubtlecaritatis ,quodcoiungitfolafimilitudo virtutum^Dominus enim inhabitarefacit vniusmorii in domo.S. Auguilinus ia Homiliis L. inhunc modam ea
    ffc.

    dcCcribit.Deamicitiavidetequiddicam.Suntamiciexcertaamicitia,qu<e
    necamicitia dicendaefl,quamfacitmalaconfcientia. Suntenim homtnes,
    quipariter mala comittunt,ejr ideo videnturjibi coniunSii. Excepta illa, eft

    quAdamamicitiacarnaHsperconfuetudinemcohabitandi^olloquediflmui
    couerfandi, vt contriftetur homo, quado dcferitur ab amico E/i ifta amicil ia
    .

    conftetudinis,non rationis Habent iliam ejrpecora. Eji ejraliajuperior amicitia non confuetudinis fedrationis,qua diltgimus hominempropterfdeejf
    Chtjf. hom.i.

    ntituam be/teuolentiam inifiavitamortah.Qh.x'ms S. Chryfoftomus in epiftoIamPauh adColoflenfes Mttlt<e,a.hjunt caufa.ex quibus nafcitur
    amicitia:&
    porales in
    tttrpes

    qHidemprateribimus,quiamaUfttnt,naturales ejr\tem-

    medm adducemus,vtpote benejicio qt/is affeffus efl, ab ipjis maio-

    ribusfms acquifittit amicum } aut ex menfa-.autperegrinationis comunione, aut

    AMICITIA.
    &
    rales

    J3

    gu t efi vicinm-Jbonstfunt &ipfie.Aut eiufdemfatius ejlartificyjfta quidem Figutus inwdentiam. Natu- odlt non eflfincera , amulationem enim quandam habet
    "

    vero Cunt, vtpatris ergafiliumfilij ergapatremfiatris ergafratrem y nepotis erga auumjnatris erga liberos^vxoris erga virum.Nam omnes coniugales amiciti* temporalesfunt

    & terren*. Igitur

    ifi<t

    qttidem iliis yebeme-

    tioresejfevidentur:videtur>inquam,quiafitpenumeroillisinferioresfunt.

    Nam alicubi vijifiunt amici germanius ajfecliquamfratres


    filij ergaparentes,&

    etiam quam

    natus quidem nihilopisattulit, alienus vero adfuitdr

    adiuuit. Spiritalis vero drfetfio omnes reliquasexcellittanquareginaque-

    damfuorum deminium babens &Jplendtdo confJicuaefthabitu.Nihilcmm


    terrenum hic eji,ynde ijia najcatur,ficut temporalis iila non ex confuetudine udfcitur.non ex beneficentia y non exnatura} non ex tempore,JedeJupernis dejcendit,ex ipfo ctelo.

    Capvt
    De Amlcitu
    vera

    III.
    legibta.
    A.l.j.om\c.r>.

    PRim a amicitix lex eft/vt non ineatur,nifi a virtute prarditis & ob


    vinme.EaenimamicitiaprobabtlisjnquitAmbroiiu.s^qutboneftatcm tuetur,prsftrendafaneopibtu,bonoribus,potefiatibus. Et iterum. Non potefi homi/ii amicus e(fe,qui Deo fuerit infidus. Pietatis cufios amicitia eft, squalitatis magifira. Hier. ad Paulin u Vera illa necefiitudo e(l } &chri-

    &

    H.ep. i *}

    Jiiglutino copulata.quam nonvtilitas reifamiliaris,nonprafentia tantum

    corporum,nonfubdola

    & palpans adulatio,fed Dei timor & diuinaru Scripfalmum 44. Nemo improborum

    pturarumftudia conciliant. Bafilius in

    autftultorum amicus eft; nam amicitiprobitas inprauum nequaquaeadit ajfeciu, quoniam nibil turpe aut inconcinnu in amicitia concordiamvenire
    poteji.

    AuguftinusadMacedonium. Nemo potefi veraciter amicus ejfe

    Aug.ep.

    51.

    hominis jiififuerit ipfiusprimitus veritatis.lDEMgentiles Philofophi a-

    gnouerunt,hcctiliivcramcolereamicitiamnonpotuerint,quian6
    erantimiciveritatis,ideft,vcra:rel!gionis.PlatoinLyfia,inquitCle- ciem.j.m-om:

    mens Alexandrinus.docuitininiuftitia &imprebitatenunquapotuiiieferuariamicitiam.AriftotelesinodauoEthicorumtraditeam Arc ^-

    verinominis&perfeclameireamicidam,qua:n6commodi,autvoluptatisfedvirtutiscaufatsntumconciliatur. LaeliusapudCiceronemitaloquitur. Hscprimumfentio, nifiin bonis amieitiam ejfe nonpofCic.de amick.'

    y?.Bonosautemvocat. quiitafe geruntjtaviuunt jut eorumprobeturfides,integritas,aqmtas,ltberalitas y necineiffitvliacupiditas,veUibidovel

    txdacia Etpaulo poft. Sine virtuteamicitianudopacloeffepotefi.Scucc^ Sen.U. c. .

    in libns

    >4

    A.
    efle inter Sapientes,

    in libris de beneficijs vult amickism tantum quodCicerolococitcLi^ inficiatiir.


    ,

    AA4.JJ.
    N.o.>t
    i'n

    f</rw&^w&,quam legcm prxftabant II. Lex Amicitia:eft primiClinlliani.quoruin.vtsftinhiitoiiaApoftoIica.^rf/^ra;*!


    Iau, 6C Greg. Nazianzenus. Sic nimfcribitN::zij';z. "* -rtri^anima vidcbatur duo corporaferens. Vnum hocah vtro^ ncjirum agshxtur vtvirtutemceleremus>atq, adfutu.
    i

    frtnimxvna ,& poft eosS. 3as

    n vs

    rasfpes ^iianofir^rationes
    H.cpift. 8- d
    v "**

    accsmmodaremtu. Vter^

    alteri
    .

    norma attia*

    rnujfis eramtts, qua reffum dprauo difcernttur.

    Hi E ro n

    epift. ad

    D e me~

    Epbef.3}-

    tnzdem.EademveBe,mquit,creademnolieeademumJirmaamicitiaeJi. yotuEc in apologia aduerms Ruffinum. Sivnum eredsmm ,fiidem mus nolumtis ex quo firmat nafii amicitias etiam Catiltna teftatur. Et ad Cafti uiium./ amicis non res quxriturfedvoluntasflviaalterum ah

    &

    &

    Af.

    4*.

    inimick f*pe prtbetur ..alterttm fola caritattributt. AvGvsTiNYsin fermoniUus de tempore. Amicos coniunftieanimorumfaeit, Idem velle (jr
    ueHefapiens huius

    H.inApol.
    Mich./.

    mundt ait\ea demumfirma amtcittaefi. 111. Lexeft,amicumeire*kerumipfum. Pythagorica, fcribitHierony mus in Ruffinum,^ i/Iapraceptafitnt; Amicorum omniafunt comamicum fiipfum ejfe alterum. Et commentario in Mirttunia chseam Prophetarn. Interrogatus qutdam quidejfetamicus': rtffondit.
    ,

    &

    Cic.deamic

    Alter ego .Vnde Pytagoraiduo vadesfetnuicem tyranno dederunt.


    ni t hui us legis Sc

    Memi-

    M. Tullius. Ipfife quifque, zit,dttigit ,non vt altnuam

    dfe ipfb mercedem exigat charitatisfua ,fed quedperfefibi quify carus efi.

    guod nifi, ide in amicitiam traferatur.verus amictts nunquareperietur.


    E/i enim is amictts quidem,qutefi tanquam alteridem,alterum
    rit ,cuius

    emm acqui,

    ammum ita cumfuo commtfceat ,vt efficiatpdtnevnum ex duohus


    ,

    amicorum omnia fint communia,qux,vt iamdi-Aumex eadem Pythagora;SchoIa profe&a eft, iedpefecliiTimc in
    IV. Lex
    vt

    ScholaChrifti& Apofto!orumprimumobferuata,cumfidelespecuniamomneexdiuenditisagris,domibusueconriatamanteApo4ko\orum$>cdesdcnonczent,Hec quisquam eorum aliquidfuum effejnquit B.LucaSydtcerent^erantenim iliis omniacommunia.quamviuendi


    Aft 4 ?*
    Poflid.5
    '

    5.

    formula,deinceps monachureiigiofarqivitc cultores omnes hunc v/qjdieraretinuerunt.N^mPoiadiiisinvitaS.Augufliniitafcribit.


    Augufiinutfaftttspresbytermonafterium intra Ecclefiam mox inftitutt
    er cumf ttis Qei viuere capitfecudvm modum regulamfub fanblis Apofiofe conjiitfttam maxime vt nemn qvidquam propriumin illafocietate baberetjed eis effent omnia eommuma. P.c -fe&ioautemhumscommunionisineoYertitur,quodilliscommuniafint,nonexfernamodopras-

    Vidc Panar.de copvt k ig


    .

    &

    &

    fidiaj&habitationisjviclus^i coauidusjconueriationisqj quotidiana;

    A
    ftx
    verar amiciti;e

    CI T

    A.

    ij
    J

    8ccoIIoquiorum,verum eciam intema.vtcontllioriim optimoru &f 9 ,e.nt / &coni olationu,in quibusetiam Ariftotelesanimaduertit praecipua;

    munus

    eiTelocatum.

    Acceditcommunioprecum,

    bonoruonerum,acquodfumumeft,voluntatum8ciudicioruconformatio cum voluntate 8c iudicio fuperiorum &C moderatoru,quibustanquamChrifto in omnibusobfequutur, quo nullum antidotuadpacem veramq-, confenfionera animorum.atq; amicitiam far-

    fam te&am retincndam


    etru omtiiit effe communia
    :

    Legem hanc non ignorauit Officiorum. Ingracorumproverbio eft, amiCicero fic fcribens primo
    efficacius eft.

    communia autem yidentur eaquafuntgeneris quodab Enntopojitum in vna re transferriper multas foteft. eiufdem,
    Vt homo, qui erranti comiter monftrat viam-y ^uafilumen dejut lumineaccendatfacit,

    Ve nihito minus ipfituceat, cum illi accenderit,

    Vnaenim exrefatispercipitur, vt, quicquidjine detrimentopojfit com~ modarijd tribuatur cttiq/ve/ignoto-.ex quofunt illa comunia ntn prohibere

    aquam profiuentem
    tia.

    patiabigneignemcaperejiqutsvtlit.

    EtdeAmiei-

    Inter amicos tmniumrerum,cenJilitrum,e^rvoluntatum finev/laexr

    ceptiowejitcommunitaf, EiScneca.3LdLuci.lium. Confirtittmrerumo-

    mniumfacit amicitia.Et amico credequantumtibLTam aud<tc~iercumi//o & 3 loquere, quam tecum. cu amico tmnes cwasjmnts cogitationestuas mifce. Etlibrodebeneficiis fexto. Nonmihific cuntamico commttnia orrtnia W.c.i; funt, quomodo cumfbcb, vtpars meajit,pars i/iius,fidquo modopatri ma>
    .'

    trify communes hberifunt.

    V. Lex, vtaraoridcmfitfyncerus8cfidus,abomnifraude&cfucoalienus;quaderemultafuntmonitaSpiricujfinchradiuiuoVerbo, \ t apud leremiam. Vnufquu ty.fi 4proximo fito cu/todtat, quia omnis iereiu?..^
    f>aerfitpp/atansfupp/antabit,rjromnisamicuffraudmlentertncedee
    !

    Et'in.

    PioiierbiisSalomonis Homoquib/andisjiiits^fermonib^ toquitur amt Prou


    cofito,

    29
    <*

    ^
    **

    reteexpandttgreJftbiiseius.Et\uEcc\e{\a\i\co.Amicuspdetis,prote- le.

    iiiofortis,qui autem inuenitittujnuenit thefaurum. Et

    oU amdre mendaccI

    ciumaduerJiisfratremtuum^nefcinamicufimtliterfacMf.EtDuigcpxoxiraiijSc

    contungere fide cum illo.

    Vnde Gregorius Nazian. m orat.

    ad Gtcgor.Nyffmum. Amico/ideli nullut&w rebus humanisparprctiB,


    nes bonitas illitts pondere y/io aftimaripoteft. Amicttsftde/is,protcc7icfortiSy
    tjr munitTipa/atiu.

    fb
    '

    rum 6'
    ,

    Amicta fide/is viuus thefaurtu. Amicus fide/isfuprr autapidempretiofum mu/tum. Amicusfidelis hortm claufitsfons sbjiJ>
    '

    gnatus qux opportune aperiuntur ,& communicantur. A mbrofius tei ti o

    officiQrum.Aperipec7ustuumamict >ut/delisJittibi,cJrcap:asexcovit
    tH&

    16

    amicitia:
    efi

    e1..

    is.

    tut iucunditatem. Fidelis enim amicus medicamentum


    fimularenondebet.

    viu, dr immor-

    A.cp."

    talitatugratia.Hicto.cpift.zdRuftinumreraamicitia,quodfintit,dif~

    AuguftinusadHicronymum.C#/ww/f; chri(iiana charitateflagrante,ea% mihi fidele amicumfatlum ejfefintio, quicquid ei confdiorum meorum cogitatioum% comitto,non homini committo
    .

    chrjf,hom.2.

    fed illiin quo manet,yt talisfit.Deusenim charitas eft,& qui manet in cba* rttate jn De0 manet Chry foft. in priorcm ad Thefialonicenfes. Reuera
    vitapharmacu efifidus amicus,reueraprotec7iofortis eftfidus amicus .)uid enimnonefficeretgermanusamicustquantam voluptatemnon generaret,
    quantamvtilitatem,quantamfecuritatem?Etfimillethefaurosdixeris,ni-

    Cic.

    hiltamengermanoeorrejpondebunt amico. Hispatribus confentiunt 8c


    Ethnici. M.TulliusinJUelio. Cumomniumrerum,zit,fimulatiocfivitiofa(toliit tnim iudicium veri, idfc adulterat ) tum amicitia nomen valere

    5cn.lib.6c. 34

    nonpoteii. 6t Senecadekencficiis. Inpecioreamicus, noninatrioquaritur, illo recipiendus ,iliic retinendus,ejr infenfibus recondendus.

    Prou.17.17.

    VI.Eft,vtamicitiafitconftans*queinaduerfisacprofperis.nam Salomon. Omnitempore diligit,qui amicusefi, ejrfraterin angtfiiis comprobatur. EtEcclcfiafticus. Sipofl<desamicum,intentationepofideeum,
    ejr

    6 * 7'

    fb8
    A.i.j.offi.c. 19.

    nefacile credas ei. Et: E/i amicusfecundum temfusfuum,

    & nenperma-

    nehitin dienecejfitatis. Ambrofius ita loquitur de hac lege. Siamicife-

    cunda res amicos adiuuant , cur non rjr in aduerfis amicirsAus amicoru aduppetatUuuemuscoflliQ,conferamusfludkt :o'mpatiamuraJfeiumentumjr tfufinecejfe efi'.toleremus propter amicu etiam afpera. J>)uam pulcre in aduerflspofitus lob dicit. Miferemini mei amici mei,miferemini. no quafiabie'

    Nazcp^
    A.fcrm.
    ii.

    c7avoxtflaefl,fidquaficenfiria.N&zhnzcnusa.dPh\hgrium.Jj)a.etibi nobis.Amicoru enim communia omnta cenfimusjdm moleftafunt ,vti%

    &

    pyoflera, quam aduerfa, eatfc amicitia lexefl.

    Auguft. fcnbens dc verbis

    Apoftoli. Altcralterius oneraportate,ficadimpIebicislegem Chrifkx.Nihil, aic, fic probat amicum ,quemadmodum oneris amiciportatio.

    VII. Lexeft, vt cum opus eft,amicus amicum corripere non negligat.ait fiquidem fapiens. Corripe amicum , neforte non intellexerit
    1

    dr

    cilal

    c. !

    dicat.Nonfeciautflfecerit,neiterum addatfacere.EiClcmcns Alexan-

    drinus in Pxda.gogo.Beneuolenti*,inqui:, nonodiipgnum efireprehendcre.Awbo enimyrobrum obiiciunt,rjr amicus &inimicusfedinimicus quiA.3.offi.ca.u.

    dem irriinSi amicusautembenevolens,&mbro\\us\ozoCe$ecitaxo.Armcus netfe noxio gratificari debet,neq innoceti infldiarifedfiquid in amico r
    vitiicognouerit,ccrripereocculie:finoaudierit,corriperepalam.Suntenim
    bon<e correptiones ,dr fleruntfr melieres ,qudm tacita amicitia .EtfiUdifipu.

    tat amicusjtu tamecorripe. Etfiamaritudo correptionis animu eius vulnerct.

    17 tu tamen corrlpere ne verearis. tolerabiliora funt enim amicivulneray ret,


    I

    I^A.

    qaawadulantiumoJcuia.ChryCo&.dchudibusApoftoliPauli.Gratiam
    habeo bis, qui me arguunt, amicienim.fiue iuftefiue iniufte arguunt,non op- Q^yf/hom. 9. probrare volnntfedemendare. lnimici autem etfiiure reprehendant , hcc ta-

    menagHnt nonvtcorrigant,fed-vtexfibilent.Verumqtiomodocunqrepre:>

    htnfio contingat,bonumagnueft,Jtferanturreprehenftones } ejrnondeturvel

    Jic locus ex afperatieni. jQuienimodit redargui,ait,injipiens eft.Non dtxitfic

    1-^ -"- 7
    1

    '

    redirgui.

    Namfiquidem iufte arguit amictts

    agit vtpeccatum corrigatfin

    immerito, iam laudandaeft voluntas eius ejr mentis intentio bona; non enim
    reprehenderet, nifimultum diligeret. JOuodfiomnes tta affefti ejfemus,vt&

    argueremuspeccantes.&lapfilibenterfcrremusrepreheKfiones,quantahinc
    vtta no/Ira accederent commoda\ Inpcccattsenim hoc operavtur reprehenfo-

    quodin vulneribus remedia L & l 1 v s quoque apud Ciceroncm in C eandem fententiamphilofophatur. Monendtamicifape funt ejr obiurgandi rjr hac accipiendaamice,cum beneuolefuntfednefcio quomodo veru eft yuBdinAndrtifamiliarismeus Terentittsdixit obfequium amicos ,veritas odiumparit. Et paulo ^ofk.Cuitss aures clauft veritatifunt,vt ab amico vera audire nequeant, huiusfaltss dejperanda eft: fcitum efi enim illudCato nes.
    ,

    jc

    am

    j c-

    nis,multo melius de quibufdam acerbos inimicos mereri,quam eos amices qui


    duices videantur:
    illos

    verumfape dicere

    hos

    nunquam. Vt igitttr ejr monere


    libere facere, noaj^ere: al-

    ftrmoneriproprium efl vera amicitia,

    & alterum
    .

    terumpattenter accipere,non repugnanter

    fic

    habendumef nullam in ami-

    citiispejiem e(femaiorem,quam adttlationem, blanditias ,a(fentationem.

    X. eft.vtamicusarcanafiiaaniicopatefaciat, quam indicauit ioan.1j.15. Dominus cum difcipulis dixit. Iamnondicovos feruos ,quta ferutts nefcit , quidfacitQDswinuseius. Vos autem dixi amicos quiaomnia quacung.attdiuia Patremeo,notafecivobts. Vnde Ambrofius. Ipfenos A oSiC cit Tlt Deus amicos exfiruulisfacitfcut ipfe ait. lam vos amicimei e/iis fifecerttis qua egoprxcipio vobis.Deditformam amicitia,quamfequamur,vtfaciamus amici voluntatem,vt aperiamusfecreta noftra amico quacun^ inpeclore ha hemm,&nosiUiusarcanano ignoremus. QftendammillinospeSiiunoftrum, itle nobis aperiatjitum. ideo, inquit, vos dtxiamicos,quiaomniaquacun1 1

    Chriltus

    -*-

    &

    que audiui a Patre meo, nota feci vobis. Njhilergo eccultat amicus,fverus
    eft , effundit

    animumfuum ,fcut effundebat myfteria Patris dominus Iefus.

    Pr

    Hjcpertinet aliacognatalex^fedcontrariajVtarcanaamicinon patefiant extraneis,de qua multa m Scrip turis.nam Salomon ak.Jtui ]b amisalatfraudulenter , reuelat arcana: qui autem fidelis eUanimi, amici Eccli. to. 19. coelatcommijfum. EtXaufamtuamtraclacumamico tuo &fecretumex- E1 *77-24.
    ,

    traneo ne reueles. t. Eiqutreuelat myfteria ,


    dtlatat labiafuat ne commifcearis.

    & ambulatfraudtdenter &


    ,

    E t; Jguidenudat arcana, amicifdemper-

    det,

    ,. . H li.2.inProu. i8
    .

    A.
    illud

    cio.

    det ,eftanim& infelicis.

    Ita&S. Hieron. cxponens

    Salomonis. Ei
    ejr

    qui reuelac myfteria. Si quis, inquit, voluerit tuismifceri amicitiis,


    t

    A.capj.

    hunc videris prioris amici pandentemfecreta hunc veluti perfidtum caue. Ec in AvGVST.auctoi hbri de Amicitia.SecreiorH nutlatione interamicos nihilturptus ,nt/execrabdius, nihtl

    amorts velgratiarelinqucns inter

    EcdL

    17. 17.

    amicos, fed emnia replens amaritudtne indignationts

    &

    odit,

    VnJe iid-

    lomon, )uidenudat arcana amici, perditfidem. IX. V t nihil turpe, nihil mali, qao Deus orFendi pofHc, alter ab altero poftulet. )uidemm eftamicui, aitAMBROSivs, nificonfors amoris,
    '

    cai te

    tanqua tibi alteri comittas a quo


    ,

    caufa inboneftumpetas'*.
    \

    Noncnim

    nthtl timeas ntji ipfe eomcdi tui vecltga/is amicitia cft fedpltna decoris
    ,

    Cic. iaLslio.

    plena gratia.rirtuseftenimamicitia,nonqu<e//us.EtCicetopra:chrein libro de amicitia. H&cprima lexin amicitta fanctatur\ vtneg rogemus
    t

    res turpes, necfaciamus rogatiitarpis

    enim excufatio

    eft,

    ejrminime accipi-

    enda,

    cum inceteris peccatis,tumftquiscontraRempub/ fe amici caufafecife videatur.Etmuho poft. In taltbusfiabilitas amiciti* cofirmaripoteft,
    ',

    cuhominesbeneuo/entiaconiuncli.primucttpiditatibusijs,quibuscetcrifer-

    omniaq r ,ne%quidquam vnquam nife honeftum ejrreffum pro alterofufcipiet


    uiunt, imperabunt: deindeaquitate, iufiitiaque gaudebunt

    alter
    alter

    ab alteropofiu/abit.itaque in tis perniciofas efi error, quiexifiintant /tbidina, peccatorumfy omniampatere in amicitia licentiam: virtutam enim amcitt* adtatrix a naturadataeft , non vitiorum comes. X. Lex,vt externa comi tatis humani tatis officia imprimis fibi mutuo declarent. Ac primo in conformandis moribus.D<?/ enim,inquit
    regius Pfakes. Inhabitare faeitvniusmorisindomo. Amicitia, aqualitaAmb.
    C
    1.

    &

    cir.

    tts >

    auiiroie A.mbxoi~\.o,magiftra efi ,vtfttperior ihjeriorife exhibeat aqtta-

    lem ,inferiorfuperiori. Interdtfpares enim mores nonpoteft effe amicitia. Ec

    Ck

    *'
    i

    n Lsd/

    Caflianus. ifkmicitia fola virtutumparilitate farderatur, Dominusenim

    facit habitare vnias moris in domoJHt

    M. Tullius, Vt ij quifunt in amicitia

    fuperiores,ex aquarefe cam inftriortbtis debent.ftc inferiores dolere non debent,fe afuis amicis aat ingenie, autforiuna, aut dtgnitatefuperari: diffa,

    Ecd.

    2t.

    51.

    Prou.iS. 2+. Cic in L*lio.

    resenim mores dtfbariaftudiafeqtiuntur,quorum diffimilttudodiffociat amiJf rr .... 1 l Jr ri ( tttas i.m anabilitate exhi benda> vnde iyracides Amtcumja/utare non
    .
    .

    >

    confandar,afacieilliusnonmeabfeondam. EcSalomon. Vtr amabtlts ad


    Ck,infxi.c.t.fecietatemagisamicuserit,qaamfrater.

    Et T.ullius. Accedatfuattitasqu*-

    da
    .

    oportet. fermonu atq^moru haud quaqttamedtocre coadimenta amicitia,

    triftitia.a.
    ,

    &tn

    omntrefeucritas

    abfit.

    Cicmem Alexandiin 9

    notauit

    fuoajuoChriftiahos fobriishauftib.amicitiarergo confuefTe bibcre.


    5-ber.erlcetia6c hofpi talitate. yuitol/tt ab amico fuomifericordia fmqurt

    *u.3. 18.

    Iob, timorem

    Dommi

    dere/inquir.EtSapicns. 2VV dicasamicotuovade

    &re-

    A.

    19

    &

    reuerttre,cras dabo tibi,cumflatim pojfts dare.EtC\emens Alex.2.ftro-

    mztxo.Adb.trst charitati&ho(pitalitat,quaeJiartifciuamicttiacircavfumhofpitum. HoJ]itesautemfunt,quietiam dtcuntur*%w , ideB,amiei. c{l ^ 0&i Tum Chryfbft. Jgui amat beneficium magis impendere,quam acci[ere TherTz.
    , 1.

    cupit,non ttagaudetjibi benefieri,vt alijs benefacere.

    XL
    bet ,

    Lex

    eft,

    vtamicus paratusfic proamico vjtam profundere.

    Ul-iaiorem hacddecJioncm/mqait'Domm\:s3.pu.d S.

    lomncm,nemo ha,

    vt animam fuam ponat quispro amieisfuis. Et ipfe Ioannes in epiftola prima. Inhoc cognouimus charitatem Dei, quoniam illeaniwamfuamprs nobispofuit ,&nosdebemusanimasprofratrtbusponere. S.Avr

    "3^,5.

    tractatuS^.inloannemcumhxcduoteltimoniacicaiCct.Hoc,zddk,beatimartyres ardentiddetltonefecerunt , quorum memoriascelebramtis. Hocoptaui:f\icere&. ApoftolusPaulus, cumin epi- chr.ho.j.&lib.

    gvstinvs

    nor

    tjn.

    Ainc.ij.Ioan.

    ftolaprioread ThelTalonicenfesfcribitinhcecverba. Ita defiderantes ^desaceraouo vos cupid} volehamus traderevobis nonfilurn Euangelium Dei,fed etiam animas no/iras, tjuoniam charifjimi nobisfacli e/lis. V bi Chrysostom.
    .

    Itaenim oportet amantemamare, vt etfianima abecpojiuletur, ejrpojpbile fit no nprohibeat. Non dtco i,ofluletur,fed vt ejr ipfe vltro tali dono accurrat,
    Nihilenim nihiltali ddeclione dulcius e[fepoterit ,mhdillic trijle accidet.ejrc. Et degermanis amicis loqttor, qui eiufdemfunt animi, qai morteinuicem

    &

    amant. Et infra. Talis erat Paultts qni animam fuam Itbenter, etiam non rogatus dediffet, in gehen namauoquecupidede/cendiffet.ncmpecumfcripCiz Romanis. Optabam r Rom. 9.3. > r /r s^r /i i tj c ego
    alius pro alio fubtre cttpiunt , qui feruenter
    ,

    &

    tmm

    tpjeanathemaejjeacbrtjtoprojratrtvusmeu. Idemrecerepro

    falute S. Pauli Prifca 8tAquila,Epaphronditus, Galacse

    &

    alii,

    busidem ChryfoftomushomiliairiLyerbailla.
    qutlam.
    i

    Salutate Prifcam

    de quiejr AN.oratin
    Bafi.

    Talesamici eranc GregoriusNazianzen.& Baiiiius.de quibus pfe Nazianzen. Necnobtfcum,inquk,gentdes, Ortfiesfuos ejr Py lades vllo modo conferendosputabant, nec Moltsnidas illos Hotnerico ver,

    fu celebratos quos calamitatisfocietas atque ars egregie aurigandi nobtlitauit, eedcm temporefrana ejr verbera interfe patientes. Verum nec EthnicorumPhilofophihuiuslegisignarifuere. Seneca enimftoicus Se fic fcribit ad fuum Lucili um In qutdamicumparo vt habeampro qtto moripsfttm ; vthabeam ,quem in exdiumfequar. DetrahitamicitU maiefiatem
    fy.am.quitllamparat adcafus. Ei L^ELivsapudCiceronem. Siquando altquod officium exijiti amici in ;ericults aut adeundis aut commttnicandis,
    quis eji,qni id

    fota cauea nuper

    hofpitis
    ,

    non maximis efferat laudtbus ? qui clamoret ejr amici mei cJJ/. Pacnuii in noua fabttl.fi
    effet Orefies
    ,

    cum

    ignorante Rege

    vter eorunt

    Pylades Orefltm fe
    effe

    zo

    A M
    :

    A.
    ,

    ejfe diceret ,vtprt iUo necaretur Orefies autem , ita vt erat Oreftemfe efft perfeueraret} ftantes autem plaudebant i re JicJa quidarbitramurin ve:

    rafuififefatturos ? faeile indicabat ipfa natttra

    vim fuam

    cttm bomines

    Ambi
    .

    zdevirgin voca t Da- vobis, quorum alterfe tyranno /nonem Py-

    quodfacere ipfnonpojfent ,id reclefierialtero iudicarent. Si verumexemplum apud Ethnicos quxricur, id commemorat Lactanti vs libro quintodeiuftitia, vtprobetpofleinnocentemcum Iau^ e nioriproDeo.^s)*/^, inquit, itti Pytbagorei familiares laudantur d

    vadem mortispro altero dedit,alter adprsfti-

    &

    tutum tempus, cum iam/ponforeiusduceretur, prafentiamjuifectt, eumque interuentufuo liberauit $ quorum virtus in tantagloria non baberetur ,quod
    alterpro amico , alter ettamprofide mori volttit ,Jtftultiputarentur. Deni-

    queob banctpfam virtutem tyrannushisgratiamretulitiVtrumc^feruando, ejr hominis crudelijjimi natura mutataeff.jguinetia deprecatus effe dicitur,
    vtfetertium in amicitiam reciperenlnon vctfo tanquamfiultos ,fedtanqua
    bonos drjapientes viros.

    XII. 8c poftrema,vtamicitiaiitindifioIubiIis &xterna. Vnde ridetamicum temporarium. Efi, inquit, amicus fecundum Hep.adRuf4i. ^yJrWj drnon permanebitindie tribttlationis. S.Hieronym. di/ fW
    EccU.

    fopicns

    Aij.ofFc.ttf.

    CW.

    hom<2

    ctumeft. K^micitia,quadefinerepoteB,veranunquamfnit. Et A MB R o s i v s. Confians debet ejfe amicitia, perfeuerareinajfeciu, nonpuerili modo amieos mutare vaga quadam debemusfententia.)uam boni amiciHeyr<e ipUert:) q t{0S afui amorenecfornacis ardentisfiamma diuifit ?Et Chryfoftoni. )ui caducis inftabilibusg^de caufis amicitiamineunt ,eorum co~
    iuniito perpetua
    ejfe

    nonpoteft , fed vel contemptus , velJecuntarum ia,

    iiura vel liuor , vel glor'14 cttpiditas velaliudbuiufmodi amicttia dtffolutadijfidium induxit.
    uetleret.

    Vbififfiritalis effet radix, nulla resfecularis eam e,

    Ea certe charitas

    qus. Cbrifti

    caufafundatur firma ,fiabilu at-

    quetnuiiiaefl, nec vlla obtreiiatioe,non periculis, non morte, non alia re


    1

    Cor n

    quoque dicebat. charitas nunquam excidet. Ommaenimquafeculares amicitiastttunt,Jpiritalem amo.


    temporali conquafiatur.
    idcirco Paulus

    Cafl is.col.cj.

    Lege de hoc argumento homiliam primam eiufdeminepiftolamad Coloflenfcs. Chryfoftomo fubicribitdifcipuluscius C a s s 1 a N v s.HtcamicitiaJblafimilitudinevirtutum iuncla es j^U in nullis vnquam cafibus fcinditur, quam nonfolum diffociare, vel
    rern magisconftrmant.

    delere locorum vel temporttm interualia

    dem ipft

    diuellit.

    Hac

    efi

    vera ejr

    non praualent ,fid ne mors qniindtrupta dileiiio qua gerninaamicoCuiusjemelinitumfedus , necdefi-

    rumperfeiiione ac virtuteconcrefcit.

    deriorum varietas,neccontentiefadirumpetcontrarietas voluntatu.

    Hanc

    Ar. 2

    quoqjlege vtirationi confentaneamagnoueruntgentiles philoiophi,vtAriftot.inoc5cauoEthico.ScCiceroinLajho,dumait.Z.r;>/w'citia

    A
    tltia ortusa

    A.

    natura,

    quam ab imbectllitate grauior & verior./edquia natuScn.EpiA.$.

    ramutarinonpotefl} iccircoveraamiciti<eJempiternjunt.SeneQa.itemm epiftolis fugiliatamicitias temporarias.

    C
    Quam nohili*
    3

    V T

    necejfaria>falutarisi

    &'iucunda

    fit

    AmicitU Virtus.
    il difcrepare ab notis defcriptadnde liquet, quod Charitateproxuni,quamApoftolusPaulusomnibusvirtutibusdo- g "^'^ te nisque cadeftibuspraetulit. Grcgorins Theologusin Apologetico, ex fga

    fuis PRi mvm nobilitas & pra;ftantia virtutis Amicitia: ha&enus ipfa nib videatur

    nihilj.x\op}x,amicitiavenerabiliu*.
    cioflnscst,

    <$jtidamkitia, ait Ambro{ius,/>r<?-

    A. 5 offc.i.

    quaangelis communis ejr bominibus efl '

    EtHieron.in Michae-

    2C 7 *
    '
    '

    zm.ScripfhTbeophraftm tria deamkitiavoluminaomnieapr<eferenschatitati& tamenrarainrebusbumanis ejfe contefiatuseji. Chryfoft.quoqv in Apoftoium. Amici exceliunt Patres ejrfitiosamkiiuxta Cbriftum. "Nec mibi dkas boc bonu nunc cum aljspleris^. inEccleJta cejfajfe, fedcogita quomodo apud Jpoflofos non corypbxos dico fed ipfos credentes omniufuerit anitna vna cjr cor vnum,&nemo qnicquamfuorum bonorumfuum effe dixerit,
    tton erat inter eos Mcum ac tuum.Ultagmtm quidejl amicitia. ejr quam magnu ntmopotejlcognofcerejieq.fermone confequiprater ipfam experietiam.

    i.xhcf.2.

    4 ,z
    '

    '

    Hochtrefesfecit Jhoc Gracosfectt ejfegr*cos,&c Sicutfde plantula quapi.

    am in Ivdia crefcentf dicerem fuiu* nemo baberet exper'tentiam,nullofermonettlamexprimerepoJfemMd&nuncquicquiddixero,fruHradixero.,nemo inteltigere valebit. In caloptantata eft h&cplanta ramos babens non margdtittifedvitaretta acfolidajliis multo nobiltore, onuttos. Confentit &. hic

    PatribuseloquentixPrrnceps. Egobortaritantumpojfum ,vt amicitiam omnibus rebu-s bnmanis anteponatis.iiihileji enintamnatura aptum, tam conueniens adres velfecundas ,vel aduerfis , Etinfra. Haudfcio,an,
    S.

    c,cin

    '

    txceptafapicntia,quidquam melius hominijit a dtjs immortalibus datum.


    2.

    Necessitas

    huiusvirtutisindeprobatur,quod

    cumhxc

    amicitia a gcrmanaproximi dile&ione proximi diuelli nonpofTit, x-

    que eam videri neceilariamatq; dilecTrionem. ,?#/>*/* nondtligitframorte. EtB.Paulus. Sitradtderocorpus]^^''^' tneum itavtardeam^haritateautemnonbabuero^nibilmihiprodefi, Vnde
    *,*<?/ /'
    1*

    trem, ait B. Iohannes,

    Auguftinusad Martianumvetercmamicum. GratiasDee,quodtemi- Au S ^ 1 ** bi amicumfacere tandem aliquando d\gnatur. Nunc enimnobisefl rerum bumanaru&diuinarumcHt beneuolentia&charitate confenfoin chriflo

    jesf

    4i

    M IC

    A.

    IESV'Domino
    Mart.
    12. 17-

    nofiro verijftma pace

    noHra.

    )ui duobuspraceptis cuncla

    praconia dtuixa ccnclufit dicens. Diliges Dominum

    Deum tuum ex toio cor-

    detuo,

    & cxtotaamma tua, efr.extota mentetua, & ddiges proximum


    Llac duo fi mecumfrmifftnie amkitia noflra vera ac fempiterna erit,ejr nos nonfolum inuicem,
    '

    tnum tasquam
    Ses,

    teipjum. In ijs duobtts praceptis totalex pendet &propbeiioprimo^ rerumdiuinarum , inhoc fCcundo rertim bumanarum In

    eflcupi hencuolentia ejr charitate confenfio.

    teneas,
    Ck.de amic.

    fed etiam ipfi Domino fociabit. Eindem neceflkatem licet temporaiemprcfeirus effc Lseliushic verbisapudfarpedi&um M. Tullium. Solem e mvado totlere vidcntur, qui amkitiam evita tellunt ,quanihil Di/s immntdibus melius bahemus , nibil iucundius. Etmultopoft. De amicitiaomnes advnumidem fentiunt , &if quiad Remp.fe contulerunt,
    ,

    &
    tia
    Ali1>

    ij

    cimrcrimicognitione>doclrinaq..delec~t-antur,
    otiofi-.poftremo
    ,

    &

    ij

    qui fuum negottum

    g;n.nt
    S.&9.

    tj

    qui fe totos tradidcrunt voluptattbus,fine amici-

    Ethi,

    vitam ffft nullam fimodo velint aliqua exparte liberaliter viuere. lmmo Peripatericorumprinccps ab hoc neceffitatis Loco difputationemdeamicituduobuslibmcomp;chenfsm mchoauit. Neceffita,cf affiniseir.

    Vtilicas.

    3.
    Ecd.15.ii,
    Ib
    4. 16.

    Vtiutatem diuinse litterse nobis prxdicare non prarteramicum verum.


    Et.

    mifere. Beatus, inquit Sapiens, qui invenit


    ctts fidelis

    Ami-

    EcJ.+
    H.

    medkamentum

    s>.

    vita , ejr immortalitatis ,

    & qui metuunt D emi&

    ia Eccl.

    num,inuenient illum. Et Ecclefiift.es. Mclius est dttos ejfefimul,quam vnum, bahent enim emolumentumfocietatisfua:fi"vnus ceciderit , ab aliero In qu<e vcrba (IcHieronymvs. Hic dtcitur quid boni fukietur. habeat amkorum contubernium, ejr communefolatium, quia alterius ruina, alterius auxilio fubleuctur

    ,& curas domefticas

    ipfius

    quo^

    nocJisre-

    quiem meiius exigat ille ,qui fidumbabet amicum, quam quifelts opibus incubat acquifitis. Et firobuflior inimicut quis contra vnumfurrt xerit,imChr."hom.2. in 1. Theff

    becillitatem altcrius amici folatiofuftentari.

    EtS.CHRY sostomvs.

    Reuera, inquit, vita ^harmacum efifidus amkus, reueraprotecltofortisest fidus amictts ,Jj)uid enim non ejfceret germanus amicus IjOuantam vtilitatem, quantamfecuritate tngenerat ifi mdle germano correfpondtbunt amico. E c infra.
    rabilis efi
    ipfo
    :

    thefauros dixeris nihiltamen

    Cum amico ejr paupertas tele-

    Sine tllo ejrjanitas

    habet qui amicum habet.

    & diuitia intolerabilesfunt. K^iUumprofePrajhingor, & velutipracludor fauctbus,


    }

    De amicit.

    non valens exemplo atiquoremiflam exprimere.Nouiego quendam.quicum fanttos viros amkifuicaufa obfecraret .primum pro illo efrtum demumpro fe orare obfecrjtbat ^fpud Deum vero tanta es7 amkitia Kerces quantadicinequit. MuItadehoccapitenoiTer Tvllivs. Resjplendtdiores.axt, facit amicitia ejr aduerfasparticns communkanf^leuiores.cum^plurimas
    .

    &ma-

    AMICITIA.
    ejr

    ^
    o-

    maximas commoditates amieitia contineat, tum illa nimirumprsftat

    mnibus ,quodbona (peprzlucet inpoftentm. nec dibtlitart ammos ,attt cadere patitur.Verumetenim amicum qui mtuetur tanquam exemplar aliquod iptuetur fui,quoctrca& abfentes adjunt,&r egente, abundant ,& imbecilles
    vaient,cjrquoddffi*jLusdic7u
    dicas.
    cft,

    mortm iiuumt. ejrc. Supereft Iucun-

    Iucunditatem huiusvirtucisind:cauicSalomon,duminProuerbiisaic. Vn"uento& varijs odoribus dcleBatur cor,& botris amicicon- Prou.27.9, Et regius Va'es!onge profpiciens vita; reHfilt/s anima dxlcoratur. -3 2-*gtbfa^ fuauitatem exclamat. Ecce quam bonum& quam iucundumha
    4.

    fratresinvnum, Stcut vnguentu^n incapiie qned defccndit inbarAa Vbi enim eft perfvctior fociorum amiciria, conbam Aaron. ftantiorq; quam infodalkate religioforum, vbi omuium eftcor vnum&animavna.vbivtinprimoApodoJcx Ecclelut ctu, omnia
    bitare

    '

    4J-

    funt'communia ? Itafonus httius pftlmi, mquit AvGVSTiNvsin comquipfalterium nefciuntjpjumyerfumeanmentatio illius,^///m efi,vt tent. Tam dttlcis eft, quamdukis charitas, quafacit fratres habitarein vnu. Ifie dulcis fonus ,i(iajuauis melodia taincantico, quamin intellecltt monasieria peperit. Ex voce huiuspfalmi, appellatifunt &monachi. Vo- h om. 2in uptatem autemgermane amicitiaz.fedSpiritualis graphicedepin- TcC git A v r e v m os incomentariisPaulinis. Eft,mquieas,reueraa~

    &

    1.

    micus ipfaluceiucundior germanum dico, &ne mireris. Eftenim nobisfilem hunc extinguiiucundtus ,quam amicorum confuetudinepriuari,iucun;

    dius in tenelsris agere,quamfweamicisejfe.

    Et quomodo \ dicam. Jguia multi folem iftum videntes in tenebrisfnnt : qui vero amicoru copia adepti

    funt,necin ajfliclionibus quidem triftitiam habent, De Spiritahbus amicit dico ,quinihilamicitu praponunt, Et infira. Jguammthivoluptatemoppones ,fiueturpem ftuehonejlam 7 Omnes excellit ea,qua amiciti& esi; etiaft eam dixeris,qu* melliseft. Fit enimfaftidiofum mel, amicus vero nuni}uat
    -.

    quin magis crefcit illius defiderium,tta vt illius yoluptas nunquam faftidtu


    patiatur.

    Hxc

    Chryfoftomus.

    Concludo cum

    La:Iio Ciceronis.

    gutspotefl ejfe vita vitalis, yt ait Ennius, qui non in amici mutua beneuotentia cenquiefcat ? quict dulcius,

    quam habere quo cum omniaaudeas


    tantusfructusinprojperisrebut,

    fic lequi

    vt tecumi qui

    ejfet

    ntfi haberes, quiillis

    aquet ac tn

    ipfe,gauderesf

    Capyt

    t%

    AMICITU
    C
    A P V T

    V.

    G^ujbus mediis amicitia ineatur y conferuetur

    & augeatur.

    H. in Mich +

    c.

    j4

    Tsi ha&enus

    fatis

    multa de amicitiadieta, mediatameri nonvi

    Scepift

    e; 'denturomittenda. VtenimS. HieronymusfeIegil]eincu;usdar


    controucrfuteftatur, Amicus diu qusritur, vixinuenitur, dtfficileferuatur. Principio ergo ad amicitiam cum viris bonis contrahendam ha:c cautio praeat, vt explores vitam moresq; futuri amici, iuxta

    i.

    Ioan. 4.1.

    fcepiA.s.

    confilium S Ioannis Apoftoli. Probate Spintusji ex Deojint: EtSenecx adLucilium. Omfiiacttmamicodehbera,feddetpfeprius.Si amoredi.

    gnusfuerit.Mediutnprimumfk Amor. namcumamicitianomenfuum, teftc Tullio, abamore mutuatafic, meritoeiusdem beneficio

    remnommi fubiectamvenabitur.
    C. de amic.

    z.

    Beneuolentia. LsfmicitiaficriC,

    A.C

    J3-

    Iib.j.c. 10.

    primo ofFciorum, ex beneuolentia Affkbilitas, dequafupradictum. ^.Liberalicas. vndc fonte procedit. 3. Rornani, tefte S. ^uguftmo inlibrisdeciuitate Dei, magis dandis, quamaccipiendisbeneficiis amicitias parabant. j. Virtus,nec euim

    dem, aii&ore

    S.

    Ambrofio

    libro

    nifiobvirtuteminitur. Hoc medium tradic Chryfoft. homilia 40. in ActaApoftolorum. Jt(idAnquit,facitamatorem corporum \Corporis

    Cic

    dc.

    amic.

    animas faciamus pulcras ejr luculcntas ejr nosmutuo amatores. Ncn ennnfeium eportet amarc, fed etiam erimus iffter amari p rtmU mhscciiremusvi amemur,eritq\fecundumfaclufactlli:r.um. SimuspuUriacbonii&itafimperhabebimusamatores.HzudlecmLxliluculentia&formofitasitag.
    %

    &

    us. Ntbil ^itjft amabilius virtute ,nihilqttodmagis alliciat homines ad di-

    feonij.

    ligendum,quippe cumpropter virtutem ejrprobitatem eosct:am,quos nunquamvidimus,quodammodod;ligamus. 6. Medium eft, facilitas inadmiaeudoalioadamicitiam. QuodtraditS. Auguftinusdevcrbis Apoftoli Nullius .inquiens repudianda eft amicitiafeft ingercntis ad ami.

    citiam copulandam,non vtftatim recipiaturfedvt recipiendus optetur, attj. ita tracJeturyVt recipipofftt Illum enim receptum in amicitiam pojfumtis di.

    cere>cuimnia confelianoftra refundere audeamus Etf(it qutsquam ,quife non audet ingerere adamicitiam faciendam cum aliquo noftro temporah ho-

    noreaut dignitate reuocatttr, defeendexdum eft adeum,

    ejr

    offerendum

    tlli

    quadam
    audet.

    comitate ejr/ubwijjror' anima

    quodpetere per femetipfum non

    Afermt

    Conferuari&augeri cademamicitiapote&.primomediis I. iamnumeratis.2, plerifqs amicitixlegibus. 5. tolerantia Jeuiorum defe&uum amici nam vt loco iamciutoidemAuguftinusfubiuxir.

    55

    Ma " 9l& quiefcamus.per charitatis tolerantiamperducamur. aitenim. Noneftopus fanis medicusfedagrotantibu*. Dixi,leuiorum,nim(i grauioresfinc de*

    Aimdnet Domtnus nofter IESVS chriftus,qui nos vult eftci imitatoresfuos, yteim infrmatoleremus, vt adquxdamfana,in quorum deleciatione ac

    fe&us&incorrigibiles,difIuenda magis, auclore Catone,quamdifcindcndaeftamicicia ,nifiquadam admodu intolerabilis iniuria exar/erit, vt ne% retlum, ne% htneftumfit, nefa fieri pojfit\vt nonftatim attenatio, Cauendu tamen erit, ne nonfolum amicitia depo diftunclioq^faciendaftt.
    fta,zi t Lxli us fedinimicitia etiamfufcepta videantur : nihilenim turpius, quamcum eo bellumgerere,quicumfamitiaritfrvixeris. Ioan. Caffianus
    Caffc*.

    monachis fuis pro farra re&a praftanda amicicia ac fomedia fingillatim prxfcnbit. I. vt firmumfundamentum iaciant in contemptu fubftantise mundialis& omnium rerumetiamviliffimarum,quashabent, defpectione.r. vtitafuasvnufc quisq; refecet voluntates, ne fuis malic, quamproximidefinitionibus obedire. j.vc fciac omniaeciam quxneceflaria 8c vtiliaxftimat poftponendabonocaritacis &pacis.4. vccaueaciracundiam, qua: matereftdifcordiar. j. vc iracundiam fratris aduerfus feeciam fine racione conceptam curare ,a:queac fuam, deflderet. 6 vtfe dehoc mundo credatquoditie migraruru,quodgenerale vitiorum omnium perempcorium eft. 7. vceciam in opinionibus ad inrellectum percinentibus fugiac contenciones 8. vt nunquam fuo plufquam Cap.i9.1e.11.
    eollacione
    1

    6.

    cietate aliquoc

    fracrisiudicio fidat, nedecipiacura diaboIo,8cferuet illud Apoftoli.

    R m tIi>

    Honoreinuicemprauenientes. NamPauIusipfe,licecde cado vocacus non fidens praidicationi fui Euangelij, Hierofolvma abijt,vt cum

    coapoftolis Secreca examinationeillam conferret, vt eft ia


    epiftola

    ad Galacas.

    Hec

    de Amicicia

    cum ho-

    CaLu,

    minibus.namde AmiciciacumDeo, agemus titulo,deFamiliaritatecumDeo.

    n D E, V. Beneuolentia. Charitas
    tascumDet.

    itt

    Deum

    & Proximum* Familiari-

    BENE-'

    B E

    V O L

    N TIA.'

    B
    BENEFICENTIA,
    VtdeV, Liheraiita*.

    BENEVOLENTIA.
    De nomine beneuolentia, origine, dignitate, necefiitate, effeffis & medm quibus augeaiur.
    }

    Tho.q3i.

    ^^S^^jVod adnomen attinct, Beneuoleniia-, auctore Clemen^^^.fexE Alexandrino libroprimo Paedagogi, nihtl altud etf y
    tK^^J&quam yotuntas boniproximifuipropter tllum.
    jfe^^S&quinasvultnon
    eile

    4-

    S.

    Thomas A-

    Ambc
    jj,

    Jv

    fpecialem virtutem, iedadtumcharitdtisinter;:;um,quovolumusbcnefacereproximo,iicut benericentia eft aclus externuseiusdem, quo reipfobenefacunus. Cascera furne.musexhbroprimoOfficiorumD. Ambrofij.

    r. i

    n e

    m his verbis defcribit, Beneuolentiad domefticis pritd


    eft, dfilijs,
    art,

    mum proycla perfinis,


    Eruntambo

    parentibus y fratribusper comunciio-

    num gradus inciuaatum peruentt


    dixit.

    bttum,

    & deparadfo tgrejfa mundum

    repleutt. Dent^. cum in viro ejrfemina btneuolentem Deuipojutjfet ajfeclum>

    credidtt: quoniam

    in vna carne ejr invno Spirttu. Vndeje Euafrpenti qua beneuolentiam accejnrat, effe maleuolentiam non opi-

    a'~aiur.

    >">*

    Dignita
    lentia, inquit

    indehquet, quodquicquidprseftantise eftin bee/i

    ncficentia veluberalkate, ea a beneuolentiarlaudefumitur. Eeneuo-

    idem,

    fem bencficentiavel liberalitatis:

    nec enim fatis

    ^Coi 57.
    j.Cor.9.17.

    e kenefacert) n:fi ft

    idex bonofonte, bcc eft, ex bona voluntate prcfictfcatur.


    dthgit Deus.

    Hdarem enim datorem

    Namft inuitusfacidsjpus. tibi merces


    In reddendo (jue^

    effi Sivo/ensbocago,aiiI>giu\\is. mercedembabco. i^fjfecJusdtuittmcol-

    lationem, aut p-auperemfacit, &pretia rebtts imponit.

    beneficioplusanimustfuamcenfm operatur, magisq prxponderat beneuolens tia,quan*poffibiUtasreferendimuneris.Magnaigiturbentuoltntia,cmaeti-

    amji nthtl conferat , plusexb.bet, ida.facitfine vtlofui dtfpendjo

    & lucro 0-

    mnium. Ettdeo beneuolentiapraftatfupra ipfam


    Sca.cf

    Uberalttatem: ditiorhae
    ,

    moribus,quamilla muneribus. vbtdeefi ttberalitas

    btneuolentia manet.

    Haudfecus
    benefkiis.

    philofophatuseft, L.

    Annauis Senecahbro primode

    Nonptteft, inquiens, benefctum

    manu tangi animocemi,

    mr* Mukum-wterejtnttrmatcrianiheneficiid? bcneficium. Ita^necan-

    rumt

    benevolentia:
    ,

    %7

    Tttm neeargentum, necquicquam eorum,qu& dproximis accipiuntttr, bene-

    Etpaulopoft. guideftergobeneCap BeneueU aclto trihuens gaudium , ca^iensq^ tnbuendo, tn tdquod fieium facit prona, &$ontefuaparata. Itaq^ nonqutdfiat, aut quiddetur , refert y fed qua mente tjr antm, Animus efi, quiparua extolltt,fordida iSuslrat, Sicut nec in viciimis qutdem Itcet opima fint, aurofyprafulgeant Deorum efi honos,fedpiaacredavoluntate veneranttum, hLec ijj* Sequitur neficiume(l,fedtpfatrtbuentisvoluntas.
    ?
    ,
    ,

    '

    tfc

    ';

    cefluas.

    NecessiTatem
    minum
    offL-iis,

    Ambrofius probat ex quotidianis ho Capp

    ad inftituendam vitamneceffariis. Ttffe, inquit,** v'u homtnum beneuolentiamjanquamfolem e mundotuleris , tta erit: quia
    fine ea vfus homtfiumejfenon potefi ,ytperegrinantimcnftrare viam,reuod>ferre"h Jpittum aquam de aqua profluenti dare lumende iumine accendere. Efi ettam tiU benetiolentia itberahtas, vt fi quedhabes dcbttoris chtrographum fctndens refittuas, nihil d" debitore confecutus debiti. Konigitur mediecris vtrtus,de qua fibiplaudebat Iob dtcens. Foris autem,

    care errantem

    non habitabat hojpesjanua meaomni venientipattbat. Exetnplo quoq,fui,


    {

    b, Jt %%,

    in debitorischirographo

    rejittuendo facere nos di bere Iob fanlius admonet.


    ,

    Nam qui habet ,non

    mutuatur: qui non habet

    non hberat Syngraoham.


    ,

    quam potes cum benenolenti& taudefine damnopetunia reprafen tare \ Effectv s beneuolennx lunt hi , eodem au&ore. Bene- ^ uolentii, vteommunis qutdam parens omnium,-\\x,amicitiamcontiet7it
    Quld igitur etiamfi ipfe non
    exigas,afiaris h^redtbus referuas
    fjr

    copuUt.incenfiltJsfidetis. in profperisUta ,intriftibus mcefia Vtvnuf-

    quistj;
    ejfet

    beveuolmtis fe magis quamfapientis credtt

    confilio

    prudentior, lonaths tamen ittnioris confiljs

    vt Dautd cum acquiefcebat, 2. Habct


    \

    1
    '

    infe beneuolentia etiam fortitudinem.nam cum amtcttia ex benevolentix fonte procedat,non dubitat pro amico grauiavit*. fufitnere pertcula. Etfi

    Arift 9 .hc
    Ec<.li iz.

    j.

    rnaU miht ,inqmt\euenerint per

    tllttm ftfitneo,
    4..

    Beneuolentta ettam
    ftcit ,vt

    C3 ?' }4*

    gUd um iracundtz
    vtilta magis,
    fiat ex f/luribus:

    extorquere confueuit.

    facit, vtarnict vulnera


    jr.

    quam

    voluntaria inimici ofculafint.


    etfi plures

    vnus

    quoniam

    amici fint,

    vnum

    fiunt, in qutbus

    ptioies in a-nicttu gra*as

    vwtt Spiritus &vnafententiaes~}. 6. Simuladuert>muse(iam correeffe, qnx aculeos habent, dolorem non habent t Co uiungimur enim crnforijs frmontlus, fed beneUoientU dtletlamur
    7.

    fedditate,

    Ai psmnam,noiomttbu<eademfempe/-ofiiciadebe/efur,
    fjr

    ec verfonarum femper fed plerunq^ caujfarum

    temporum

    prxl.ttio-

    mesftnt, vt vtcinum quis interdum ma?ts, qttdm fratrem adtuuerit.

    tt
    ftoa.t^io.

    benevolentia:
    &

    Salomon dicit. Mclior eft vicinus inproxinto, qu/mfrater lon. guoniant babitans. Et ideo plerumfe amicife beneuokntia quis& committit, qudm ge jratrisneceffitudini. Tantum valet beneuolentia,vt plerum^ \ignoravincatnatura. Reftant Media. e d i a ad augendam, conferuandamq; beneuolentiam idem i.

    San&us non

    tacuit. Augetur^ zk, beneuolentia catu Ecclefia ,fidd con-

    fortio,initiandiu;ietate,percipienda gratia necejfttudine ,myfteriorum com-

    munione. HJcHnim etiam appet/ationes necejfttudinum reuerentiam flio ,

    rn'

    '

    '

    rum, aucloritatem ejrpietatem Patrum,germanitatemfratrumfbi vinditant. tjMultum igitur ad cumulandamjfetlat beneuolentiam necefftudo gratia. t. Adiuuant etiampariumftudia virtutum Siqutdembeneuslentia ttiam morum factt ftmilitudinem. Deni% Ionathas filius regis imitabatur Sancli Dauid manfuetudinem, propter quod diligebat ettm : Vnde ejri//ud.

    Cum Sanftofanffus cris,nonfolum adconuerfationem fdetiam adbeneuolentiam deriuandum videtur.

    Nam vti^ &filii Noe fimulhabitabant ,ejr

    non eratinhismorumconcordia,Habitabant etiarr.tndomopatriaF.fauejr


    lacob.Jeddtfcrepabant. 7{on enim erat beneuolentia inter ecs,quxfibipr<efer-

    retalterum Sed magis contentio,quaprari/>eret benediclionem.


    :

    Nam cum
    compu-

    alterprdurtts i altermanjuetusejfet, inter dtfyares mores

    ejr fludia

    gnantiabeneuolentiaeffenonpoterat. Adde quiafanclut Iacobpaternxdege-

    nerem domus virtutipraferre nonpoterat. ^.Nibilautemtamconjbciabile,

    quam cum aquitate iuftitia que velutcompar (jrjbciabeneuo/entia facit,vt


    :

    eos.quos pares nobis credimus, diligamus.

    Deniq;, quxmediaad amicitiamcolligendam;,valent,eademvalerepoteruntadbeneuo!entiam.

    VIDE F.AJfabilitas ,^imicitia,Charitas

    Hojftitalitas Liberalitaf,

    c
    C A
    S

    T
    P

    T A

    S.

    V T

    I.

    Quidcaflttatlsy <velquodidem efl3pudicitU,aut

    continentia nomine intelligamus.


    intelbgimus virtutem -^quandamtemperantiff omnibusChriftianisadfalutcnesceflariam.nempecm quxrepugnatvitiolibidinisvelluxutia?, quam Apftolus vocat fandir7cationem,veIianchmoniam. Haceft voluntas DEl, inquit in priore ad ThefLlonicen-

    ilAsTiTATis nomine gcneratim

    j.Thef4. Jt

    C A
    vnttsquisfy

    T A

    S.

    *5

    eenfes, fancliflcatio veflra, vt ahflineatis vos

    d fornicatione , vt fciat Hb 11.14.


    ejr

    veftrum vas

    fuum

    pofftdere in fianttificatione

    honore,

    t <fc exhor.c.

    Hebraeos. Pacemfiquimini cum omnibus,& qua nemo videhit Deum. VndeTertullianus. Affitce epiftncJimoniamfine
    noninpajfionedefiderij. Et ad

    fie/asPmli, omnespropudicitia,pro caflitate ejrJanc7itateprs:tedunt,omnes


    ejr lafciuu,&hbidinis negotia iaculantur. guiddenify ejr Thefi falonicen/ibusfcribitlAduocatioenimnoflranoexfeduc7ione,neceximmun-

    in luxuria ,

    Caf.lib.rf.cij.

    dttia.

    EthacesJ voluntas Deifanclimonianofira.ahfiinere vos dfbrnicatio-

    e,ejrc,

    Et loan. Caffian.inlibrisinftitut. monaft.

    7<(ejbrte Apoftolus

    duhiumnebisrelinqueret,ve/(.bfcurum,qttidnamfanc7ificatienem voluerit
    appetlare,vtrum iuflitia 3 an caritatem.an humilitatem.anpatientiam }ia-

    mntbus enim ifiis yirtuttbus creditur acquirifianciificatio

    infiertejr mantfiefie

    defignat, quidpropnifiancJificationem yoluerit appellare.

    Hac es~t voluntas

    Dci Jandificdtio vefira , vt abftineatis vos jnquit\afornicatione ejr honcre, ejrc. Videquibuseam laudibus profequatur\honorem vafis ,idefl,corporisnofiri\&fianclificationem
    derijeft tn

    eam appellans.

    Jgitur econtrarto\quiin pafftone defi-

    ignominia

    & immunditiacojtfiit, & alienus dfitncJificatione yerHeb.1t.14.

    fatur. Tertio quoque pofl pauca infert,rurfiusfianc7imoniameam pronuncians. Non entm vocauitnos Deusinimmunditiam.fidinJanc7ificationem.Et

    paulo poft. Aliudadhuc fimtlehuicpratermijfum eiujdem Apeftoltteftimonium ponam. Ad Hebraos namq^ficribens : Pacem , inquit,fic7aminicum 0mnihus,& Janfiimoniamfine qua nemo videbit Deum. Hic quoque euidettterfine fanc7imonia,quamfo/et integritatem mentis,vel puritatem corporis

    appeilarepronunciauitDeumpenittssviderinonpoJfe. Siquidcmejrhicfimsliterinfert, eundemfienfium explanans, Nequisfiomicator, autprofanus,

    Chry/bf.in

    vt JJ

    hon

    1.

    Ejau.

    Eadem

    verba ante

    eum cxponcns i. Chryfoftom.

    ita fcribit.

    Vide quomodoPaulus nufiquam de alia quapiam re adeo vehementcr\chjcure ,


    aclatenter /oquitur^at^deifia.

    cemfieclemim

    <%uemadmodum& altbtficribins d'Ctt,Pacum ommhus\ejrJanc7ificaiionem,fine quanemo Dcum videcjr

    Ti

    bit.Et quidmiraris\quedvhiq\ dtfcipulis de hac refirthit.quade


    :

    Timotheo

    fcrihens dixertt in multa teleranttajn ieiuniis, in cafiitate ejrpuritate.Etin

    multis locis hoc inuenire licet^ in ea,qu adRomaves eft eypafipm in omnihus vbtqueepifiolis. Reueranamque qucfiuis hoc malum corrumpit ac perdit.

    Et quemadmodum porcus in caeno volutatus,quocunque ingreffusjuerttjomniajcetore replet, acfenfius graueelentt ftercore


    tmbtiitjita drfcortatio malum efi,qucd

    dtjficileabluatur t

    <$&>

    CArvT

    50

    BENEVOLENTIA.
    C
    A
    1

    T
    >

    II.

    De Conditionikus caftitatis
    Acift.7.

    cfuatenm 'vera

    &

    Ethie*

    (alutaris ^virtm eft. J


    t genti es virtute caltitatis non agnouerut,neAriuo= quidem.quinimisanguftistcrminiseamcircumfcTibestan* tumagnofcic viam effs advirtutem. Primicau{aeft,quian"decarueruntjfinequaimpoflibi^ejft^tefte Apoftolo,placereDco.vndeTert. de cultu f. minarum./4/fzMw nattsnum abesl confcientiaver&pudicititt quianihdveruminbis ,qu&Deum nefciuntprafidem ejrmagiftrumveritatis, Nam &fiqua in gentihbtis pudtCitia credtpoteft, vfy adee eam imperfeclam incondit-am ccnfiat, vt ttcet animo altquat-enus tenaxfui agat, in babitus tarxenltcentiafefe dtffoluat. Et Auguftin.lib.i.denupiiisc.4. Cumvirtu-fitpudtcttia, cui vtttu contrartum eft impudicitia fmnefque virtutcset~ iam ,quaper corpus operdturjn antmo habitent.quomode verarationepudicum corpus afferitttr,quando d verc Oeo tpfe animttsfornkatur} ^uamfornu cationem fanSlus illepjalmu< accufat, vbsdtcit, Ecceenim ,qut lengejefacittnt d ttrperibut\perdidtfti omr/e',qut fornicatur abs te Vera rgiturpudititia',

    PH

    losoph

    te!es

    TcuuUnitio.

    &

    Hom.14.2s.

    fiueconiugalisfiue vidualis fiue vtrginalis dicenda no efl.mfiqua vera ftdei

    manctpatur.

    Cumtmm reclo iud'ctopr<eferaturnupttisfacrata Virginitas,

    quis nonfobria mente Cbri/iianmctiam non vni viro Cbrtfttanas Cathohcat

    nuptas jionfohtm Vefialibus fedetvam harettcis virgimbus anteponat? Tanttim valetfides,dequadtcit Apcftolus,
    r6lm.71.2y.

    Bcracp^t.

    omne quod non eft exfide.peccatumeft. Et dequa itemfiriptum efi ad Hibr.iOsySine fide mpcffibde eft ptacere Deo. ALTEB.A,quiacaruerintcaritate,il', eqianihilomniaaliaoj erabonaeodem Apofto'0 tefte,profunt .^/wr//^,inqnitS.Bernardusad Senoi.eafem Archiepif.opum Hearicum, vemijiatefuicafittas eminere appareat\fine charitate tamen necprecium babet necmeritum. Nec ^uodenimabfiiue illa bonum fitfcipitur rfides ?fid, necfimontes fnirum. transfirat. Sctetia-fidne dia quidcm,qux lingua toquittsrangelorttm. Martyrtu-necfitradtdero.tnquit corpus menm ita vt ardtai Nec af)fij illa qucdttbet bonufiu cipitur nec cum dla quMtbet-exiguum rejputtur. "Cafiitas (ine
    Ittcet.

    charitate iampas eftfineoleo. S^btrabe oieumja/tpas rtcn

    Tullc chttrt-

    tatem ,eaftttas nonplacet,


    T-ejcti a cauf.e:r quiavmbramtantttm ?c fpeciemquand.-mejfcernamca(titJti^noninterr.amvirtu:emhjbuerunt,v> bene CherernonapudG:iIhnL>rn !,'oio &.iturdi ens. Pnmt 1 i <f+hosneqs.aquarntrededum eft talem amrn ta!iiutem t qn.tfis d/tcbu ex/gitr,ajfe)
    :

    >.

    '

    Caffcoll.15

    c.j.

    cuies .quibus imungitttr ,

    ytnenfblumfjrmcAJofedneimmHndtttaqutdem
    nomi-

    B E

    E V

    O L

    N T

    Al

    ji

    wmlrieivrin nsti?. Habuerunt autcm ilh quandam f*e?f <*, ide!i, portiuncttUcafl^tatis idefl\abflinentutm carms ,vt tantum dcoitulibidinemcoerceret;*-^*'

    bancautem internam menfn pcrfec7am,acperpetuam corporis purttatem, t;o dicam opere affequ! r fdnec cog!tarepotuerunt,Beniq,famofiffimus tile ipforu Socrates,hoc,vt tpflc or.ctUbrant de fe non erubuitprcfiteri. Nam cu intuens
    ettm quidarn Phyflognomon d'xijfet
    rorutn, ejr trruentes

    o^tk 7w$i<?

    .-

    tctdi corruptorispue-

    tneum dtfapidt eius vlcifci illatu magiflro vekent conui-

    tium indignationem eorumhacd^citHrcomprtffiJfefentcntta. awtKo9-e i-m^t tiprydp cifb.' oi-pnx^, idefl quie,cite,fodales : etenimfum,fidcontineome. Apertiffime igitttr nonfilum afftrttone noflrafedetiam ipforu proftjfione

    m onflra-

    tur , confummatione tantum impudicitiaJdefi,commixtitnts turphudinem


    violenta ab illts necejjttate compreJfam s non tamen defderium de cordthus eo-

    rum, ejr obktiationem illiuspajfionis exclufam. Quod aute caftitas vel pudicitia. potiusfitanimivirtusquamcorporis, cumaliis Patribus clare non femel docet S. Auguft. vt in li bris de ciuitate Dei, cum agit de iis quoru caftitas vi alafciuisviolata eft. guistande, mquiens,fanamen?e
    ptttauerUfeperderepudtcitiafiforte in apprehenjaejropprefia carnefua exer-

    ceatur ejrcxpleatur hbido nonfna\ Si entm hoc modopudicitiaperit, profecJo


    pudicitia virtus animi hterit,nec'pertinebit adea bona,cjuibus bene viuitur,
    fedtri bonis corporis numerabitunqualiajunt vires pulcritttdofanaintegra^

    vaktudo, acft quidhuiufcemcdt efl. qua bonaetiamfidiminuantur, bonam iuflam^ vitam omnino non mwuunt.^uinettamfancfa continentia bonum tft, cum immunditia carnaltum concuptfcentiarum non cedit,ejrijum corput fancltficatur: rjr ideo cit eis non cedere inconcuffa intentioneperfifltt.-ncc de ipfo corporepent cafittas, quiaeofanclc vtendt perfeuerat voluntas,ejr quan'

    tum in-ipfo efl,etiamfacultatt

    Qvarta caufa eft,

    quia intentioeorum pura &: finceranon eft/ o-

    mnia.n faciunt,vtvideaturanhominibus,8ct;ovtplaceantDeo.Vn6&S.k\xgn^\\b.^.\n\\A\inum.NoneratinEthnicisvcraiufti{a,zu^uia A^t^. non aclthusfedfinibuspenfantur cjftcia. Et inf. a expor ens verba Chrifti. Si oculus tuus nequam efl, tctum tuum corpus tenebrofum erit. hunc oculiijnquhagnojce intenttonem, quafactt quifg. quodfacit ejrperhoc difce Matth.s.sj,
    eu,qni nonfac tt opera bona intenttone f.dti bona, hoc efletus quxper dtleclio-

    rtemoperaturtotum quaflcerpus quodtllis velut membris opertbtts coxftat>feefl plcnum ngredtne peccato um Cum hac doclrinaconuenit,quodC]emens Alexar,drinus,cumqua:damEthicorL-mexem- ciemJib.j. pa recitaflet, qui aVer.ereEbftinuiiTcat, inhasc verba concludit. faom,

    nebrofutjfe, hcc

    ^uare neccafiitas eflbcnumcjr exvirtute, nififatpropter dded:otiemit$ Deum Et quod S. BERNHAovsin Cantica fciipfit. Conttnennon habet n.entum apudUEVM ?qua gloriam requirit humanam: U*
    idco^g

    B.fttcxt

    jt

    C A

    T A

    S,

    ideo maximeopuseUetiampuritateintentionis,quafoUmens veftrdDeo

    &

    placereappetat>& valeatinharere.

    Capvt
    Cypda.

    III.

    De trifilicigenere Caftitatis.

    Patres triafcrefaciuntgeneracaftitatisjprimamvocant
    ,

    Vir-

    ^*ginalem,Iecundam vidualem tertiam conmgalem. S. Cyprianus deBoao pudicitix.Pudicitia,inquit,pr'tmum locum in virginibus tenet,fecundum in continentibus, tertium in matrimonijs. Verumin omnibus matrimoniorumfidem tenere laus efi glortofa eH cum gradibttsfuis. Nam inter totcorporis beUa:& matrimonio de conlinentia modum (latm(fe,maio-

    &

    Amb.lib.

    3.

    risvirtutiseTl,dumctiamlicitareiiciuntur. S. Ambrofius,de Virginibus.


    Eft Ecclefix ager diuerfisfaciidtts copijs. Htc cernas germina virginitatisflort

    vernantia: illic tanquam in campis (ylus, viduitatem granitatcpoUentem, alibi

    tanquam vberifruge coniugij Ecclefafigetcm reptente mundi horrea ac


    Nec improbum igitur , nec nouum tnteEtlibrode Viduis. Docemur tripliCem caftttat is ejft

    yelutimaritatavine<e,frttbustorcuUria lefu Domintredundantia ,in quilusfidelis coniugiifruelus exuberat.

    gritatis eslftudium.

    virtutem .Vnam conittgalem,aliam viduitatis,tertiam Virginitatis. Non enim aliamficpradicamus excludamtss ali.ts Suis quibufqueprofeffionibus

    &

    iflaconducunt. Inhoc Ecclejiaopulens dfciplina, qucdquospraftrathabet, quos reijciat non habet. atqtie vtiaam habere nunquam poffit. Itatgitur vir-

    ginitate pradicamus,vt viduas non rcijciamus.it a viduas honcramus,vt(uHier.in


    c.ij.

    w honos coniugio refiruetur.S.Hieronymus exponcnspztibohmChriftidefru&aleminis,cuiusaiiudquidemcentefimum,a!iudfexagefimum^iu&verotnccCimiiv&ptotuXit.Centefimumjnafiitfruclumvir-

    Lib.i.

    & continentibtis,trtcefimum matrimonio deputamus. Etinlouinianum. Centefimus,&fexagefimus&tricejimus fruclus, quanquam de vna terra & de vna femente nafcatur tamen multu differtin numero. Trigintareferuntur adnuptias. Nam & ipfadigitorum coniunclio quafimoUtfe complexans ofiulo,&fiederans maritumpingit & coniugem. Sexaginta veroadviduas & qt-odin anguftia & trtbulatione
    ginibus ,JexageJimum viduis
    cajlo
    ,
    ,

    VideMarian

    Vnde &fiuperiori digito deprimuntur : quanto^ mator eft dijficultas experta quondam volitptatts illccebris abftinere, tanto maius eBprarniin um ^ Porro centejimus numerus diligcnter qusfo leclor attende definiftra ad dextram,& eifidem quidem digitis, fi d non eademmanu ,quitransfertur
    Jkntpofita
    .

    btis

    in Uua nuptafignificantur,

    & vidua,arculumfaciens exprimit

    yirgini-

    Aug.c.**.

    tatiscorenam.

    AddoS. AuguftinuindeS, Virgintateitafcribente, dc eodem

    J **&*8& &*'-

    C A
    eodcm

    T A

    S.

    jj

    frucTru. ^uicquidfignificetfacunditatiiilladiuerfitds,viderint,qui

    melius hac,quam nos ,intclligunt :fiue virginalis vita in centenofruclufit, in

    fexageno vidualis, in triceno autem coniugalis./tue centenafertilitas martyriopotius imputetur,fixagena continenti, ejr tricena connubiofiue yirginitas accedente martyrio

    centenum fruftum impleatfola vero in fixageno fit,

    coniugati autem tricenumferentes adfexagenumperueniant,fi martyresfuerint-fiue tjuod probabilius mihi videtur,

    quoniam diuin grati&multafunt

    i.Cor.ix )t
    a

    munera,fjr

    efl

    aliud alit maiusac melim.vnde dicit Apoflolus: AZmulami-

    ni autem dona meliora, intelligendum eBplura effe, quam vt in tres differentias diftribuipo(ftnt,&c. Sei Dominumtres arbitror voluiffe fruttificationis commemorare differentias, cateras intelligentibus reltquiffe. Harc ille. Qua: expofitio Auguftim veriffimaeft,narn prarter caftitatem virginum,

    "

    ,J '

    2J '

    viduarum 6c Coniugum , certu eft dandam efle caftitatem Clericoru, & Monachorum,quxadvirginaIem Sc vidualem referrinon queunt. quia S. Patres vtramq; tantum fere attnbuunt foeminis Deo dicatis. Deinde perfeclioreftcaftitas clericorumreligioforum, quamnonreligioforum clericorum, vtfunt qui coenobiticam vitam
    runt.Sc voto caftitatis

    non elegenon adiunxeruntvotumpaupertatis&obedi-

    entiae.Nam Auguftinuslococitato Virginalemcaftitatemfan&imonialium prxfcrens caftitati virginum facrarumin fecuro manentium ita loquitur. Deinde vbiponimus, quod multiac multst, ita cu/lodiunt continentiam virginalem , vt tamennon faeiant ,quaDominus ait. Sivisperfecftti ejfc, vade,vende omnia qu& habes ejr dapauperibus,ejrhabel/is thefaurum in catlis, ejr venifequere me, Necaudeant eorum cohabitationifociari,in quibus nemo dicit aliquid proprium,fedfunt eis omnia communia. Nihilne putamutfrucli/tcationu accedere virginibus Deicum hocfaciunt^.LMulta ergofunt
    iona.&alijs alia clariora acjuperiorafingtdisfingula.

    Mattiy.ij;

    '

    '

    2*

    C
    DIgnit atem

    A V V.T

    IV.
    (afiitatis.

    Dedignitate ^pr&flantia Virtutis

    virtutisCaftitatisobocu!osponitSpiritusfancT:us

    indiuinisScripturis.Primo,dum ait apud Ecclefiafticum, Omnis zcdii.6..20; ponderationoneB dignacontinentis anima .Secundo.dum caftitatemnu''^ merat interdona Dei. Decontinentia,ait Ambr.vel potius B. Profper de Vocatione gentium, quodex Deihabeaturmunere,eademfiriptura/ic loquitur. Vt fciui,quia aliter nonpoffumeJfeccntinens,nifi Deus dce.&hocsipiii.
    ipjumeratfiipientUJcire, cuius
    effet

    hoc donum. Cuifententia Pauli Apoftoli

    doftrina concordat inprima ad Corinthios hacfiribentis. Volo autem omnesi.Cot-f.j.

    homines ejfeficut meipfum,fed vmsquij^proprium habet domm ex Deo,alius

    fic%

    54
    fic,altm vcrefrc,

    C A

    T A

    S.

    Deminm vero in Euangelioficundum MatthaumhtccdeconiinentU dono infimtajfe narratur. Dicentibm namque difcipulis fuis,fittaefi caujavirt ctmvxore ,non expedit nubere Dicittllis lefm. Nonomnescapiunt
    .

    iierbumiftud fedquibmdatumefla Patrenoflro. Hecille.


    Giii!t"'

    Adhax

    Paulus

    inepift.ad Galatas continentiam


    r,:ne$ virtutes,

    & caftitatemnumeratinterfru&us

    fpintus.Quem locum exponensS. Hieron.librol.inlouinianum. Oak, Spiritm, quafifolidtjftmum fundamentum ejrfublimecuiejrprotegit.

    mencontinentia fuftentat
    eb n

    p-di^
    Tctt.l depudi.

    Eandem

    fufe

    amplihcantS.PATR
    demm,

    es. PW/V/V/W,inquitCyprianus,

    etthonor corporum., ornamentum morum,fanQitas fexuum vinculumpudvrifyfons cafiitatis,pax

    concordta caput. Pudicitta feliota not,

    eft

    cui

    placcat

    nififtbi. Pttdtcttia

    femter verecunda,

    dum

    innocentta mattr

    efi

    Pu-

    dicitiafemperornaturfolopudore,benefibituncconfciadepukhritudinefiimprobis dtJflicet.Pudtcitia nihtl ornamentorum

    t.

    tom.i.

    qmrit ,decmfuum ipfa efi, Hac noscemmendat Demino, conneclit Chnfio, beata ipfa beatos efficiem apud quofcunq habitare dtgnatur-.quam nunquam accufarepojfunt ,nec qui eam n r hahent: venerabilis etiamhofiibusfuis, dumtllam multo magis mirantur ,qui tam expugnare nen/>oJfunt.S.E,phrxm fermonc de Caftitate.O caftitasma-

    &

    ter dtkcltonis ,ejr angelicavitaratio.


    kn.59.45.

    cafiitas,
    ,

    gtttture,

    hdarique ajpeclu,

    cafiitas

    qu&mundo escorde, acdulqua homines angelts fimiles red-

    dis, Ocaftita>s,qua

    De:amicumitaexakaftiinpatri/texterna,vt ejreosqme-

    merant ipjum rtdimeret, Ocaftttas,donum Dei,benignitatis,difciplina,cognitionififrpkna. Ocaflitasportus tranquillus infummapace acfecuritate confiitaNaziaat,
    '

    tm~&c.Gce%.

    N mzndepmpzmmamore.Praclarares
    ipfiq^

    efi caftimonia

    Cor 7-

    yirginitas, fidem arroga Paulo de his rebus leges infiituenti , ac malrimanii


    virginitatts caujamiufie incerrupte^ difceptanti
    nafcenti, vt

    & &

    etiam Jefuexvirgine

    &procreationem honort afficiat

    & virginitatcm henorepraferat.

    Praclara resek continentia.mcueat te Dauidu aucloritas,qutvt aqueBeth%


    e

    S,iJ '' 7

    leemiticiputei copiaipfifaclaeiibibere noluit\fed eamtantii libautt , necfitim

    Juamper alierumcruore explerefuftinuit Et in budemBafilii Eximiaresefi


    .

    virgtttitas

    & caltbatm,M^. inangelorii naturafingularis ordine debet cenjeri:

    yereor enim dicere, chrijii, qui cum propter nos procreattts procreandus effet,ex virgineprocreatur, virginitatem legeprtefcrtbens, vt htnc abditccntem%
    "Lactti.f.oij.

    acmundumcontrahentem,velpotimmundum admundumtranfrrittentem, prafentem nimirum ad futurum. La<5hnt. de vero cultu,agem cie c.^ftitare virginali, J^ued continentia genm, inquit, quafifaftigium eft,omniumfyconfummatio virtutum. Ad quafi quis*nitt,atq,ektclari potuerit, hunc feruum Dominus huncdifcifulum magifteragnofcet, hicterram triumphabit, hicerctccnfimuis Deo,qui virtutem Dei ccepit.Hac quidemdijficilia videa* tur,feddeeo ommbmterreiiitermccelu wparatur. Ioan. CaliianJib. tf.in'

    ftitut

    CASTITAJ,
    quam adhuc interradegentts habent fecundum Apojiolum munictpatum
    ctlis,

    jj

    fticut.monafr.Msrik virtttte tamprepriccarnalss hominesJpiritalibus angelis imitatione conuerfationis aquantur, quam merito ejrgratia caftitatis,pcr
    in
    A.lib.2..*,

    qued depofita

    corruptela carnali habitura Janclcs promittitur infu\

    turum,hiciamincarnefragilipeJpdentesS t AugaQjnlibrisd2ciuk*teDei, caHitatis, vt emnis, velpane emnis eius Uude me Tanta vit eff probitatis ueatur humana natura-.nec vfy adeofit turpitudioe vitiofk, vt totum amittat

    &

    JenJumboneflatis.S.Bem.epiti.+i. j>)uidcaftitatedecorius?quamundumdc

    immundo coceptumfemine, dehofte domefticum, angelum denitfc dehominefacit.

    Dijferunt quidem interfe homopudicus

    & angelus,fedfelicitate,non vir-

    tute. SedetfiiUiuscaJiitas felicior,huius tamenfortior ejfe cognofcttur. Sola eil

    lis glorUreprafentat.

    qua inhoc mortalttatu loco cr tempereftatum quendam immortaC a v s A s huiusdignitatis& prsefcuitix accurate exponic Baldefanusin Stimulovircutumlib.i.c.i.i/./.S.&^.
    caftitas,

    &

    V T

    V.

    ^Deviilitate virtutis Qtftitati*generatim*

    SCyprianvs libro de fingulari tate Clericoru m,agens de caftkacaftitatis vtilitaces,

    *te Clericorumvideturin vnti quafi fufcem comportaile omnes fiueinmalis auertendis, fiuein bonis conciiiandis.
    eji faniimonia,cJr

    Caftitas, mqmt,numen inuiclu

    exprtgnatiofortisivfamia,

    fortitudtnisfirmitas,

    & lafciuiapetulantis infirmit as,probitatts prafidium,ejr

    improbitatis excidtu,anima vifforia rjr corporisprada, vbertat gloriarum,&


    fterilitas criminum fronuba fanclitatis <jr refudtum turpitudinis finceritatit

    indicium,& abolittofcandalorum, exercitium continetitu,&euacuatio tota luxurU ,paxfecura virtutum, ejr debellatio inquieta beUorum tpuritatis cul-

    men

    & Ubtdinis carcer

    honeftatis portus ,

    & ignominia naufragalis locus

    virginitatistnater,& boftis immunditia,loricapudoris,& Jpoliumprebrojita-

    tis,& corruptionis exitium,murttsrigoris,&deftruiiovulgaritatisfeueritatisgladius, triumphator dtJfolutionisoccifor,armaturaviriuetrexarmatu-

    &

    rafluxorumjntegritatis dignitas,&fornicationis addic7io,cla ritatisfaftigiu,


    dedecoris pracipitum : voluntas bonorum operum-,&affttc7io vitiorum,refri-

    gorium pudtciti* ,peena petulantia acquifitio triumphorum, drfacinorum detrimentum: requiesfalutis perditionis exiliumwitafpiritusrjrcarnis interitus,flatus qualitatis angeltca ,funus humanafubjlantia. Huius reomnis obfcocnitasfrenatur,ejr compedtbus eius calces furentislibitinaculis
    -.

    &

    dinisflatuuntur.

    S.

    Ephrxm fermonede

    Cafhtate.

    caftitas ocu-

    jph, ton

    lt

    lorumfranum qute tenebris ad lucem tctum corpus travfers. O caftttas , qua carnc cafligas , ejr inferuitutem redigis,ac celeftia ve'o iiffimepent tras,
    C4ftit#
    ,

    quampoJfidenntttUtificas^ ttranima adcekftia alas adiun-

    gis,0

    3s
    gis.

    CASTITAS,
    Ocaftitas, quajpiritalegaudiumparis
    rjr

    & maroremaufers.
    &

    eaftitas,qu*

    pafftones minuis,

    animum d perturbationibus liberas.


    .

    caftitas

    ,qua iuftot

    iUuminas ,rjr diabolo tenebras offundis


    patientiam affers.
    hens.

    caftitas,quapigritiam depeliis,ejr

    caftitas currusffiritalis poffefforemfuum

    infublime eue-

    caftitas,qu& reft injlarin medioamima


    .

    corporisflores ^vniuerfamq^

    domum odorisfragrantia reples O cajiitasprxcurfor at% cohabitator Spiritut H.hb.j.infine._/2r^.S. Hieronymus zdxLttiuslommaxixim.DocJiffimivirivox eft.puc
    effe retinendam, qua amijfa omnis virtus ruit. In hac muvirtutum principatuseTt. H*c pauperem commendat, diuitem exliebrium tollit.deformem redimit, exornatpulchram. bene mereturde maioribus, quorumfanguinemfurtiuafobole non vitiat bene de liberis, quibus nec de matre erubefcendum,nec de Patre dubitandum esJ. Bene imprimis defe\quam a con-

    dicitiam imprimis

    Afm 1.4-9

    tttmelia externi corporis vindicat.

    Captiuitatis nulla maiorcalamitasesJ,


    S.

    qudm ad alienamlibidinemtrahi.
    pore. Gloriofum
    ,

    Auguftinusinfermonibusdetem-

    &

    in/ignem interc&teras virtutes caftitas ejr munditia lo-

    Matt. $..

    cum tenet quia ipjajola esJ, qua mundas mentes hominumpraftat videre DeMm y#de tpjj veritas att. Beati mundo corde, quoniam ipffDeum videbunt
    ,

    acji e contrario diceret.

    llli

    verb miferifunt , quorum cordafunt carnalicon-

    cupifcentia polluta, quia aternas


    licaeft vita, caftitas
    sp
    j-*-

    merguntur inpatnas.

    Caftitas enimange-

    cum

    humilitate Spiritus fancJi merttur habitationem,

    quam

    expeUit immunditia libidinum, dicenteftriptura. Corpuspeccatisfub-

    ditum SpiritusfancJus effugiet. Affuefcat iuuenis adcaftitatem, vtjit dignut


    Cor

    JapientiaDei.Et-pa.ulopoi}. Similiter

    & B.Apoftolus admonetnos. Bonum

    esJ,inquiens,mulierem non tangere,quaftftatim in tacJupericulum effet. Pulchraeft enim cafta iuuenumpudicitia, ejr Deo amabilis, ejr adomnebonum vBftrmj.
    Rom.8j$.

    Bernardus de aflumptione B.V. Marix. )ui goprotegente patientiacontinenter viuunt ,ipfibene cum Apoftolo prote/i.tttur dicunt* 6)ttis nos feparabit dcharitate Chrifti rtribulatio, an anguftia,anperJecutio, anfames, an nuditas anpericulum, angladius ? Vides, quamfolidusjit continentium murusiquos neq^ mors,ne^ vita,neq angeli, neq^principatus.ne^pof
    f
    <j

    -^

    teftates,neq virtutes,ne% inftantia, neqf fittura,ne% altitudo, neq^fortitudo, T

    neq^projundumjtefycreatura altquapoteftjeparare a charitate Dei,quaejl in


    Chripolefu.

    V T VI.

    De vtilitate cafiitatis jpeciatim (omm,qm


    abttinent aconiugto.

    VTilttatem caftitatiseoum,quiaconiugioabftine'nt, vtiunt


    cierid

    & jtnonachi

    iatis

    indicat Apoftolus in cpiftolapriore

    ad

    Corin-

    C A

    T A

    S.

    37
    ,

    Corinthios,dumait, Bonum eHhominimuUeremnontangere', ideft, vt S.Patres exponunt, vtile8tfaIutarecfthomini vxorem non ducere, Eandem feutentiam havel fi duxerit ab eius conta&u abftinere.
    ,

    cor. 7> i

    viduis: bonum ell illts , fificferbent ver ba illa. Dico autem non nuptis Paulusenim vxoremnon habebat. Etilla, devimaneantfieut&ego.

    &

    I(j

    dua. Beatiorautemeritfificpermanficritfiecundummeum confilium, id eft,

    Ih -4-

    digniorinfuturofeculo,vtexponitAmbrofIus.

    Cavsas autemhuiusvtilitatis Apoftoluseodemloco fereperfequoq-,in exemplum propofitoinflammatadfecbndumcxlibatum, itanonobfcureaconiugio 1* deterret, vtnotauitB. Chryfoftomus & Auguftinusinlibrisde virgi- Tj*.'* nitate editis. Pnma caula elt, quia per coniugium vir redigitur fummam feruitutem mulieris, &contra. Mulier,inquit,Jui eorporit
    ftringitfenas,quibus, vti Corinthios
    ,

    potefiatem non habet,fedvir. SimiUter autem

    & virfiui

    corporis potefiatem
    '

    feruitutem exponens Chryfoftomus. cht Paulus, inquit, propri/ etiam corporis iure adempto omnem ipfius prtncipatnm dat vxori, cuius imperiofiubieclum virum magis ejfie vult, quampuerum emptum pecunia. Seruoenim,fiquando comparata pecunia pretium, quanti

    non habet,fied mulier.

    Quam

    ,tir

    emptuseftDominoperfi>luerepetuerit,plerun%Ubertatememnbtorecuperare

    quamuis omnium difitcillimam nailus Jit vxorem,fieruttutem tamen perferreneceffehabet, quippe quinullam inirepotefi viam,quafilutus tiusmodi dominatu liberetur. Et infra alludens ad illa verba Apoftoli, ib.t^t: guemadmodum, ait, 1C.7.17. Alligatus es vxori, noli quxrcre folutionem.
    licet;

    49 vir,

    feruifugitiuifingulifeparatim vincliajuis dominis,rurfium% tenuiquadam

    catena interfieconfiri&i vniuerfi,quodcompedibus catenet vtrtn^ affixis ,alius altumfiequi cogitur, hberam non habent abeundifacultatem: fic coniugum

    anima,cum propriamfui curamfuftinent, tum altera etiam premuntur neteffitatea communibus coniugij vinculis impofita qua ejrgrauius vrget omni:

    bus vinculis,ejrhoc ipfiab ytro% Ubertatemaufert, quodalterinefiemelquidem principatum defert,fed vtrifa difiribuit. facilius IL Caufaeft, quiaqui a coniugio liberi funr,crebrius ipintalibus vacare po orationi, aliisq; exercitationibus ieiunio

    &

    &

    funt, coniuges vero


    poffint.
    iVtf///t?

    non

    item,

    cum

    citra

    mutuum confenfum non


    '*;&

    fraudare intticem, ait ad coniuges, nififsrte ex confienfu E 1 i nfra adtempus, vt vacetii orationi, iterum reuertimtni in tdyfium. Propter vticaufam reddens,cur Corinthios hortetur ad caelibatum. litatem, inquit, veftramdico, quod facultatem pr&beat fine impedtmento

    &

    Dominum obfecrandi. Eodempertiriet,quodibidemficloquitur. MuUerinnupta


    $u.
    tjr

    virgo cogit

    <jua

    Dominifunt, vtfitfiincia corpore rjr SpirU

    ^uaautemnuptaest,

    cogitat qutfiunt

    mundt.quomodo flaceat virgo

    Cur

    jt

    CASTITAS.
    m
    namvtbene
    notauic

    CareniminnuptapotiuscogitAt,qu2* Dominiiunt,nifiquta,vtnotat Occumenius,per crcbi-as preces iofem .'pud Deum obcinuitfaideo.Deomigis placere poffit.quamnuptajmaiore' miliantatem,atq;
    quocj corporis&Spiricus confeq-.ii ^.n<fticatem-

    <(

    S.

    Auguftinus librode viduia.c, <SCcoaiugati,hTalui efIevelint,6corare debent, Sccogitare qua; Dcmini funt,&placere Deo, ian&i

    &

    eflccorpore&Spiritu,licetirifcnoiegr?.du,qUvimca:libes.
    ta^JB,

    t.Cor.^j.

    Caufaeft,quiaconiuges nngis obnoxiifunt tentationi faquam carlibes. Iterum, inquit, reuerttmini in idipjum,ncmpe ad
    III.

    officia coniugalia,

    m tentet vos Satanas propter incontinentiam veftram,

    Nam etfi

    Apoftolus antidotilocoincontinencibusindulgeat coniucoerccnda quadantenus libidinemanimoinha:rencem. non giuni.ad ignorauit tamen id omnibus non fufficere. Efttnim voluptatii appetitio,
    gisaugefcit. Io. Caffianus comparat

    c.oil.2i.c.H-

    vthabet AriftotelesintertioEthico.w^w^/^vfucji&exercitiomaflammx ad tempus inclufa:, qaas obiecta materie facile foras erumpat, //t^inquiens,/ cjua coniugierumiurajeruantur,quamuiscohtbitaluxuriaeuagatiovnitantum,femw<t
    tamen,mancipatur,tamen nequaquampojfuntcarnalis concupifcentiaaculei
    nonvigere,
    ejrdijficile eft,vt ignis,cui

    etiamfiudiosepabalaJuggeruntunita

    prafixis terminis includatur, vt non etiam extrauagatus amburat,


    Chr.life.j.

    qmcquid

    ^/^tr/>VndeS.Chryfo(t.inlibriscontramonaftica;vitavituperatores icriptis, pofita quajftione, fitne

    apud coniuges pronior lapfus ad incontinentiam,quamapud ca:libes,his verbis refpondet. Pudicttiam quidem is qui vxorem habet^facileferuarcpojfe videtur ,quippefolatio non mi-

    nimofuffultuijeterum in reliquis nullacomparatio esf.verumfic que^plures hnge videas laffos ex coniugatorum,quam Monacborumordine. ?lj%enim

    s.Cot.7.10.

    Ma.i?.s.

    tam multi ex monajlerijs ad matrinwnia accedunt, quam ex iugaii thorofe ad farta recipiunt. IV. Cauflaeft, quianon licetviro poftinitas femelnuptiasabvxore difcedere. lisautem, inquit, qui matrimonit iuneJiJuntjpracipio nom egofed Dominus, vxoremd viro nan difiedere, Etvirvxorem nondimittat. Hoc prasceptum Dominiexftat apud Mattharum,vbicum difcipuli a Domino rogafIent,liceretne houiini dimittere vxorem fuam quacunqjcxcaufa^difertercfpondet^nonlicereniftobfornicarione.alioquin mxchari. Quo refponfoaudito dixerunt difcipuli Siitaeficattfabominiscumvxore>ncn expeditnubere. Incclligebantnimi.um.quanta; fxpe difficultates& contentionesin coniugiisvxorum vitiointeme-

    Fwu. M.i*.

    niant. Metiuse/} /m<\mt Sapientifiimus mortaliuni.-&*fo> */r in ttrrt de1

    frta.quamcum mulie, -e rixofk


    V.

    & iracr.nda.
    etum voluptaies caniales qua$ quac
    runt.

    Caufa eft,quia couiugcs

    CASTITAS
    :

    39

    runt, raro inueniunt. SiacceterJf> ait, vxorem, non ptccafii, Etfinupfirit , Co virgo, non peecauit tribuiationem tamen carnis habebunt buiusmodi. In

    ^
    -

    q\ix verba Hieron, aduerfus Iouinianum. Nosignarirerum,putabatnutnuptiaffaltemcarnisbaberelftitiam.Siautemnubentibusetiamincar* ne trtbulatio ejijn quafila videbantur babere deiicias, quiderit reliquum
    propter

    H, " b

    1,

    quod nnbant icum


    I.

    <fr

    in Sptritu, ejr i anima,

    & tn

    ipfa

    carne tribu-

    iatiojit.

    etpoflrema caufa, quia coniuges nimiisimpliciti funtcuris


    h
    or 7 3t
    ' '

    huius mundi, vcratopoffint vacare Deo, cselibesnonitem. Vnde Apoftolusfuadens cxIiBatum. Volo, inquit, vosfinefollicitudine ejfe. gni eum vxore efi.folicitus eft quajunt mundi, quomodo placeat vxori,ejr diuijus
    eji.

    Idem intelligit B. chryfoftomusper verba antegrefla. Exifiim ch.&VKjin.i, boc bonum ejfe, ideft, virgmicatis confilium, propter injiantem necejfita* tem. Sed qumam, inquit, eH ifta neceffitasi bumanarum r&um, negotiorumfy
    ejr

    conuerfio. Is

    enim

    esl concurjus

    curarum,ejr fiiicitudinum opprejfio.ea

    vartetas cafuum,vt quiconnubioJunftus, ytlinvitus multumjipepeccare,


    errare vecejfehabeat,

    Etpauk poft.verum etiamfifie yxermortbusfa-

    tamen moles curarum,qu*nobis circumfunduntur fropter ipfam yxorem, ac Itberos eius ne minimum quidem caiumfujpicerepatiuntur, vndij^
    cilibus,
    ,

    animum quafiquadam vertigine contorquentes;ejr obruentes: quodfivirpriuatorum hominumtutam atq^tranquillamyitamviuerevolueritynuUomodo idajfequi queat cum yideat enim circum fefiare liberos, dr vxorem, cu* mtdta infumptum ercgandafint; velinuitus demittit ipfefe infiuttum ciuili:

    um

    negotiorum; quo -\biinciderit,nondicipc(pt,quantailHdeincepspeccan-

    di necefiitasimpojitafit, in iracundta, in iureiurando,in conuitio ,infimulat't-

    one^multagrati* multafimultatiscatfiafaciendo^

    rjrc. Quamparum auconiugati poffinc vacareobquotidianas curas precibusac Dee, egregic depi- gi S Hi j onymu-;. ltsde,inquh,infantes garriunt.fi/mi- H-onttaRlliaperftrepit fbert a! ofculis &ore dependent jsomputantur Jumptus ,iwpen m *' diapraparantur. Htr.c co.orum accinila manus carnes terit .htnc textricum turba commurmurat nunciatur interim vir venire cumfocijs. IlJaad bitunr-

    tem

    dinis

    modum lufirac vniuerfapenetralia ,fitcrus rigeatjfipauimenia

    verreifta

    rint,fiornatafintpocula,fiprandiumpr&paratum. Eefponde qutfo , ir.ter


    vbifit Deicogitatio t Et hafclices dcmus.

    Ceitrum , vbt tympanafonant , tibia

    clamitat , tyra garrit,cjn,balum cencrepat, quis ibiDei timor ? Hic infelix-

    vxor autlxtatur

    &per;t,aut cjfend tur,&maritusin iurgia ccncitatur,hine


    ;

    difcord:a,fiminarium repudij. Autfi aliquamuenitur domus, inquaiftanon Jiant, qua rara auis eft, tamen ipfa dijpenfatio domusMberorum educati&>
    necejfiiatts

    mariti correcltoferuttlc;
    tationejienjui

    um ,quam d

    Deicogi-

    cct.-f i

    Capvt

    *o

    C A

    T A

    S.

    A V V T

    VII.

    T>e Mediisyveladiumentis, quibus pararivelcon*


    feruari pofiit caflitas.
    Chriftianus, laborarc debetpro mediis vel adiumentis ad parandam feruandamue caftitatem neceflariis, quo infeftiorem hc virtus habet hoftem, nempe libidinem,vel luxuriam, hoftem nempe domefticum. Nulla maior ett vitforia, mquit bono B. Cyprianus, quam ea qua de cupiditatibus rcfertur. >ui hofiem vicit,
    fortiot-fuitjed altero:

    HOcftudiofms homo

    Cyp,<k pudic

    qui libidinem repreJjit,feipfo fortiorfuit. quiinimi-

    cumprofirauit,externumhofiempercuJfit: quicupiditatem depreffit, hofem

    domefiicum fuperauit. Malum cmnefacilius vincitur ,quam voluptas,quid tllud quicquijeft ,horridum efi-.hoc blandum efi.
    .
    .

    Spiritusfan&usipfeperfapientem praucripht. <SVw,inquiens, quontam ahte^non pojjcm ejje conttnens, nifi Deusdet.-ejridcirco adij Dominum, efideprecatusfum illum,& dixi ex
    I.

    MEDivMeft

    Oratio.

    Hoc

    totis pracordijs meis.


    M*tt.6.

    Deuspatrummeorum,&c, Nec dubium

    eft

    Chri-

    ftum

    Dominumcum
    nosamalo,

    iuilltnos orare. Et ne nos inducas intentationem,

    t.Conz,.

    incontinentia;. Paulus

    refpexifte ad tentationem domefticam quoq; Apoftolus cum tentatione carnis agitaretur, refugium habuitad preces. Datus efi, inquiens, ///;/ flimulut
    Se< kbera ^

    maxime

    carnis me&, angelus Satana,qui

    rsgaui,vt difcederet a me.

    b ec6

    me colaphifet. Propter quod ter Dominum Quibus 6c gratiam ei refiftendijimpetrauit. NamaDominorefponfunieft. SuJJicit tibi gratiamea. Vocemftimuli carnis ita intellexere Primafius, Haymo, & S. Anfelmus. I d e m medium velut prscipuum tradidere prifci Patres. Nam Cyprianus loco fupra citato, cum aliquot media pro caftitate tradidiffet, tanvitia o^ em concmo, it- Sed inter hxc,immoejrante haccontra turbat

    &

    mnia de
    . t

    diuinis cafiris auxilium petendum

    eft.

    Et Gaffianus

    in inftitut.

    monafticis. Reuera, inq\xit,cum inomnibus virtutum profectibut, ejrcun-

    clorum expugnatione vitiorum Dominifit gratU atq^ vicloriajn hocprxcipue pecultare benefcium Deiacjpeciale donum P atrum fententia cjr expe-

    &

    rimento purgationis
    vltra

    iiftus

    mamfeftiffime declaratur his,qui


    efl

    eam meruertnt
    Et

    pofftdere. guodammodo

    enim extre decarne

    in corpore

    commorantem&

    naturameH fragihcarne circumdatum

    carnis aculeos nonfentire.

    Aug.c.tr

    idcirco impoffibile eftbominemJuis,vtita dixerim,pennis ad tam pracelfum cxlefieprtmium fukuoUre,mfieum gratia Domini dc terra cs.no munereeuexeriteaftitatis. Cerre S. Auguftinusfummum&. excieraum adorati-

    onem perfugium habuit pro confequendo dono

    caftitatis,&:ideo in

    xo.Coa-

    C A
    19,
    ,

    T A

    S.

    4*

    Confe/fionum libro fic orat. Totajpes mea nen nifiin magna valde nunquam extingueris Cbari amer qutjemper ardes mifericordia tua.

    &

    tas

    Detu

    mem accende me.

    Continentiam

    iubet.

    Daquodiubes, cjriubequod
    -

    vis.S.Thomas quoq; Aquinas, vteft ineius vita, non modo (cor- Sur t#0, tumin cubiculum immilTum benefkio orationis ad Chriftum &B. Virginem fj(x fugauit, verumetiam perpetux caftitatis donum,poftquamangeii duoeiuslumbos conftrinxiiTentfafcia, ( qua: adhucex.ftatVercellis apud Dom nicanos)impctrauis. inquit Caffianus libro f.caCei. II. MEDiVMeft Humiliras. Nee enim
    :

    fc

    inftiturionum rnonaft. fufficitfolum eorporate ieiunium adcrnquirendam vel pofftdendamperfettx cafltmonia puritatem .& c: mfiante amniafundata
    fuertt humtlitasverafae quanullim penitus viti/potueritvnquamtrium-

    pkus acquiri Et infra. Etentm banc (caft itatem) feniores aiunt apfrehendi
    nonpoffe,ntfiprius bumUitatis in ccrde fundamenta fuerint coUocata.

    Et

    S.(jj e8C .',,

    Gkegorivs iibro u. moralium.


    ditia prodrffe

    Si,

    inquit,Tr/ cafiitatem humilitas

    deprat, velbumilitate cajiitas relinquat apud authorem humilitatis

    & mun,

    quid praualet velftperba


    lcb,

    cafiitas,

    vel humilitas inquinata?

    SancJus igiturvir,
    eordts

    vtab auctorefuo

    in bonis reliquis pcffderimtreatur.

    munditiem cuftoditns dtcit,Pepigifceduseumocidismeis y ytneeogitarem quidem de virgine. >uam enim partem haberet Deus inme defuper, (jr
    hareditatem omntpotens inexcelfi^<^yfcfiaperte fateatur dietns. Habereme

    poffeffonem fuam calorum conditor renuit,fimensmea anteconjpeclumillitts


    ininfimis dejiderijstabefcit.
    dijfeluit.

    Etlibro VRdccitnoinvetba.Baltheumregumi^, ^utyiit^membrorumfsorum motus bene regere fciunt,non imme- lob.u.it.

    ritoregts vocantur. Sedcumdetpfacontinentiaelatione menstangitur,ple~

    runfy omnipotens Deus eiusfuperbiam deferens hancin immundttiam operis


    cadere permittit,Regum ita% baltbeum diffoluit,quando in his qui bene regere

    membrafua midebatur propter elationis culpa, cafiitatis in eis cingulii deflruit. EtS. Avgvstinvs LtbrodeS.virginitate.cummuItadehumilita- Acj1,
    te difleruillet:w*wwf , ia(\\ik,buius virtutisfeBatores
    tjfe

    & conferuatoreseos

    cuenit,qui magno aliquo bono ceteris eminent,vt magnopere curent illud,

    qrtodprimituspofui.JjyuantomagnuseSitantohumiliateinomnibuSi&coram ccIi Deo inuenies gratiam. Preinde quiaperpetua continentia, maximet^ Vigini-

    tasmagnum bonum efl


    bia corrumpatur.

    in Sanclis Dei, vigilaniifftme

    cauendum

    eftfnefuper-

    Etpm\opo{\i:Damihiprofitentemperpetuam continenti^iihuicfuperbiam timeo, huictam magno bono ex tlationis tumore formido;quo magis inefi\vndefihi

    am ,atqf carentem omnibus & vitiis ejr maculis morum


    placeat , eo magis vereor , neftbi placendo
    humiltbtts
    tlii

    dtfpliceat,

    qutfuperbis rejtdit,

    autem dat gratiam. Ctrte practpuum magifttrium,(jr yirginaliscii. imegritatis txtmplmm in ipfe Chrifio ctntuendumtfi, )md ergo ampltus

    cott-

    4?
    Marc.n.t.

    C A

    T
    ,

    T A

    S.

    tenllnentihttt ie bamilitate precipiam

    qu^m

    qnodille,

    quiomnibm

    dicit*

    Dfiitea me,quoniam mitisjumejr bumilU corde? cum magnitudinem fiuam fupra commemorajfet. Siprxcipuummagifteriumcontinentixin ChriHS

    **'

    ftoAuguftinocontucndumeft, certeproximum ccntuendumeftin Didiciflis virj[) e iparavirgine,de qua ita S. Ambrosi vs in Lucam. ginespudorem CMarU, difciteb&militatem. Veritt propinquaadproximxth,
    iunior adfeniorem (Ehzabeth) : nec folum venitfed etiam priorfalutauit.

    Decet eritm,vt quanto caflior virgo,tanto humiliorjit. Nouerit defierrefinivribus. Sitmagi/rra humiiitatis\in

    quaeB profefpo caflitatis}esl ejr caujapieta'

    tis,eH etiam norma docirina. Contttendum efi enim, quiafuperior venit adin-

    feriorem.vt inferior adiuuettir,tjitaria ad Eli^abetb ,Cbnfius ad Ioannem. Mediumeft^Caftigatio tum externa corporis perieiuni3,viII [

    tum interna per contritionem fpimortiricationum,perturbationum&cupiditatum animi.IV, ritus,&


    gilias,

    chameunias,fhgellatiQnes,

    fugaoccafionum delinquendi contra caftitatem, vt otii, commorationis vel coiloquiorum cumfeminis,CQnuiuiorum,fpe&aculorum.


    vifus, guftus ta&us. VI. Confeflio frequero.VII meditatio nouiiTjmorum. VIII. recurfus communio adPatrem fpiritualem, quemmaxime vrget' Greg.Nyflen.lib.de Vireinitate cap. 14. De quibus multa habes in Pariario noftro. V. Gula,LuXuria Mulierum commoratio cumclericis velmonacbis.PeccatumJmmortificatio pajftonum. Tentatio.Foluptascarnis,ejrc. IX. &poftremum Mediumfuntexempla. Plus enimproficitur ,mquitS.Cyprianxis\ibr6 debono Pudicitix>r in remprafentem venitur,necde virtute dubitaturfiuan.

    V. cuftodia fenfuum, maxime

    &

    &

    do quodprecipitur,etiam exempiisfignatur.

    ExemJtUdluJlrU
    I
    fit

    Caftitatis.
    Fere Patri-

    omnibus PR m v m exemplum Patriarch.e Iofeph, ab allegato Cyprianus, Exemplum aitloco busdefcriptum.


    pudicitie ,

    fanum.many. <* loftph Coepit.Adoleficms Uebraus generofius depatre, generofior de inntcenAmb.de parad tia,ob inuidiam reuelaticnum dfiraShts a fratribus Ifinabc/ites in domumde-

    A^t

    temp. chry.ep.ad

    innccentia,&tota feruitutisf.defacilem uenerathominis Aigyptq\obfiquio ejr beneuolum irife animumficiprouocauerat Do mini,cuiusfiteietamfirmo liO. ^ erA [i5> quam etas omnibus commendauerat. Sedifla generofitas ab vxore Do-

    &

    Gre^. mor.
    c -7-

    mim aliter quam decebat,accepta effjn dcmuspartefecrera,ejrfine nrbitris alt-a

    Gen

    rjrfacinoribus accomoda putauit fi pudicitiam adolefcentis incontinens mui

    j}.594-

    j^

    mpUjic t a>KU C promiJfis ,nunc~minispQffefiiperare.


    j i

    Eicumretentut

    eft vefitbus.ecquod moliretur fiugam,proptertanti facinoris ctudaciam ipfu vejies relinquens, ejrcorporis nudifinceritatem habiturtss innocentie teflem

    adcrirnen impudkitie fuzjmpttdint muiier adiieere nondubitauit calumni-

    *m,&

    CASTITAS.
    am
    t

    43
    efi

    &6Uris,

    & marho.fqualida ejrferuensjfpreto defideriofuo conquefta

    quod Htbrcus advlefccns vtmfibi.molitus fuijfet inferre, , qttam ipfa conata fuerat irrogare. tJViaritalis ardor rerum infcius, iit vxorts accufatione grauiter inflammatus incenditur. Pudicus vero iuuenis,quia deliclo confctentiam non mifcuit ,in imum carccris truditur. Sedfola non eftin
    dolore Jimulato
    carcerepudicitia:

    nam eft

    cumlofeph Deus,ejrnocentes danturinmanu

    eius,

    quia innocens fuerat. Somniorum pratereaolfcura

    diffolutt, quiafliritus in

    tentatione vigtlabat. ejrper Dothinii Itberatur d yinculu.

    gui tndomo mtnor


    t

    cumperiatlofuerat,regi& domusfinepericulo Dominus ejfeclus eft:genero(itati

    fus redditusfruclum pudicitti


    "pit-

    & ir.no centia ,Deo iudtce ,a quomtruerat

    ac-

    Jno

    pU '"'

    Alteb.
    it,

    vm eltdeSu&nna,

    sb eodem ibidem defcriptum, Th-

    Aug.fetm.n8,

    inquit,i/f legimus,Sufanuafilia llelci*,vxor Ioachimpulcherrima,pulch.

    " p

    '

    rior moribus

    erat. Excoltteratpudicitia,

    Hanc nullum addedecorem commendabatjfecits fimplex enim vt cumpudiatia,folanatura. Hanc exfenioribus

    duo cceperant deperire, nihilmemores nec diuinitimoris, [ednecfua annis iam


    marcefcentis atatisiita tUosinflagrantia tranfacJaiuuentutts tncendiaredi-

    uiut libtdtnisflamma. reuoeabat.Pudicitia Utrones amoremprofitenturjedo-

    minatur calumnias adulteriife dicunt accufatores, voto auxiliumde Domino petebat,quia yiribus corports repugnare non valebat. Et exaudtuit de ccelo clamantem adfe pucum iniquitate oppreffa duceretur adpoenam, vidit inidicitiam Dominus, tnicorum liberata vindittam * Bis viclrix ejr inpericulofuo tam funefte totiderant%
    Reftftenti
    ,

    adulteri. lnterduos libidinisfcopults

    &

    ens confepta

    & libidtnem euajit rjrmortem.

    His duobtts exemflis contentm

    Jitm,Addk,cum omnibusfit viribusper


    '

    tflospudicitiadefenjata.

    Te

    RTivMfitChriftiDomini, quodS^Ambrofiuslibroprimode

    Virginibusdefcribit.poiita qua;{lione,vbifitpatria czi\\t7X\ Siibieft


    patria.zh, vbigenitale domieitium,in ca/eprcfecJo ef/patridcaftitatis. 14 a% hicaduena, ibiincolaeft. Jjhtidautem eftcaflitAsvirginalts.niJiexperscontagionis integritas^Atfa eiusauclorem
    latiim Dci filiitm cuius caro
    ,

    qutmpojfumus exiftimare,niflinmacunen vidtt corruptionem ,diuinitas non esl exptrta

    cotagionem ? Videte igitur,quanta virginitatis meritaflnt. Chriftus ante vir-

    ginem, Chnftus ex virgine,d Patre quidem natus anteficulafidex yirgine natus obfesuU.llludnaturafu* , hocnoflr* vtilttatis ffljl/uderat.Jemper hocef-

    Jeyoluit.Spetfalealiudvirginttatismeritum. chrtftus virgo virginisflonfite, drfldici poteft,Chrtflus virgineacaftitatis. Vtrgtnitas enim Cbrtfli,non viyginitatiseft Chriftus. Virgoeftergo,

    \
    '

    qua nupfit,virgo qua nosfuo vteroportauit,virgt quagenuitvirgo quaproprie lacle nutriuit.

    Q vAOyiiB, VirginisMjuis Deimatris, quamidemAmbrofius Amb.iiba.dt


    F
    1

    omnibus Tirb

    44
    omnibuscaftisin

    CASTITASi
    exemplum
    proponithisverbis. Sitvobistaxquamin Maria ,de quayelut in (peculo refulget
    ,

    intagine dejcrijfta virginitas >vitaej r


    jpecies caftitatis ejr forma virtutis.

    Hincfumatis licet exempla viuendi vbi tanquam in exemplari magifteria expreffaprobitatii , quid corrigere , quidef-

    fugere.quidtenere debeatis,oftendunt.Primusdifcendt ard. r nobtlitas eH magijlri.jhfidnobilius Deimatretqutdjplendtdius ea quamfplendor elegit?quid


    caftiusea ,qu& corpus fine corporis

    cntagionf generauit

    Namdeceterisetus
    ,

    virtutibus qutdloyuar
    Cafti

    >

    Virgo erat, nonfolum corpere , fedetiam mente

    qua

    moret

    nullodeliambttujincerum adttlieraret afjrffum. Cordehumilis,verbis grauts,

    V. 8.

    animiprudens Joquendiparcior Jegendtftudtofior nen in incerto diuittarum;


    ',

    fedinprece pauperisfpem reponens, tntentaoperi,verecundafermone arbttru mentis /olita,no hominem,Jed Deum quxrerejtullum ladere ,benevelle omni,

    bus,affurgeremaioribus natu

    aquahbw noninuidere fugereiattantiam


    derijit

    ra-

    tionemfequt, amare virtutem. J>>uando ifla velvultu Ufit parentes> quando


    diffenfit

    a propinquis>. quando faftidtuit humilem > quando


    c<xttis

    debtleml

    quando vttauit inopem>eosfolosfohta

    virorum inutfere^quos miftricor-

    dta non erubefceret,ne%pr*teriret verecundia. T^jfjtltoruum in oculis, nihil


    in verbisprocax, nihtltn affu inuerecundum : nongeftusfraffier,non incejfut
    folutior,non vox petulantior,vt ipfa corporisjpeciesfimulachrumfuerit men-

    tu ,figura probttatis.
    iCer77.

    Mattb.19.27.

    Apoftoli,qui &ipfccaftus fuit, fuo exemplo omnes in prioread Corinthios hortatur ad cafticaiem, dicens. Volo autem homines eftejicutmeirfum. Imo omnium Apoftolorum, qui conuenienter confiiio Chrifti dato Matth. 19. cap. cum Petroexclamarunt. EccecsrcIiquimusomnif,interqvix omniaetiara
    fitB. Pauli

    Qvintvm exemplum

    &

    numerantur ibidcm vxores.

    Sextvm

    fit

    primorum Chriftianorum, qui mox

    poft Apoftolos

    vixerunt, quorum plurimiiuxta confilium Chrifti ab vxoribus fe con-

    tinuerunt.vti nominatim teftatur Philo in iibrodevitacontempla-

    de Marci Euangehfta; difcipulisficfan&arum virginumMartyrum,vtThcclae,Agnetis,CeciIix,Catharin5e, Luciae& a!iarum,qua:pro tuenda caftitate fanguinem fuum profuderunt. VIII. Eorum San&orum qui inipfo coniugio ex mutuo conienlu perpetuam continentiam feruarunt, inter quos fuit S. Henricus 1. Impsraror cum vxore Kunigunde. Edouardus Rex Acglia^EIzearius comes Ariani, Boleflaus rex Polonix. Alphoafus 11. i.exGaftilia;8c comp'ures alii. IXEpifcopo-um,Saccrdotu & Diaconoru.quia primis EcclefixincunabulisvfqjUhuncdiecorgiuei.erdo(fliinxPauiina:in
    tiua

    Septimvm

    Omnmm

    cpift-

    CATECHESIS.
    epiftolis

    ad Timotheum& Titum , Traditioni Apoftolicar fummoPontiflcum 5c Syaodorum fan&ionibus in cadzbatu vixerunt. rumq; X. Omnium Fv eligioforum , qui indea Pauh eremitaeS. Antonii, Bafilii ,&. Auguftimtemporibus velinfolitudine,veimonafteriisaut
    caznobiis continentiflime vixe.unt.

    Qvanta autemvisfit huiufmodi excmplorum ,vt homo tandem emerg.*tex camo libidinis, oftenditfuo exemploS. Auguftinuso&auo Confeffi onum Ijbro , dumait. Aperiebatur ab eaparte,qua tntenderamfaciem, tjr quo tranfirt trepidabam , cajia dignitas continenti*ferena,r^ nen diffolutehiUtrit Jh-ncfte blaudiens,yt venirem,ne% dubitarem, rjr extenampleclendum pias manus ,plenas gregibusbodens admefufcipiendum
    ,

    Aug.c.w,

    &

    ttorum exeplorum ibi totpueri ejrpucllx,

    ibi

    iuuentus multa ejr omnis atas

    tjr

    graues vidu
    Its

    &

    virgints anus,& in cmntbus ipfacontinetianequaquafieri-

    .(frirridebat me irrifione exhortatoria ,quafidiceretjtunopoteris^quodiftiejr

    ifla^an vero fii

    & iflainfemetipfis poffunt.acnoin DominoDeeJuotDcminttt


    ,

    Deu* eerum me dedit eis. quidin tefias ty nonfias? proiicein teeum nolimetuere nonftfubtrahet , vtcadas ,proiice tefecurus ,excipitt te,ejrfaluabit te,
    t

    Vm hin P an a m o, V.Luxuria

    Multerum commerati

    cum dericis, Voluptas carnalis.

    CATECHESIS.
    C
    ,

    A P V T

    I.

    Quidnomine Cateche/is intelligatar.


    'Atechesis graece latine eft inflitutio, vel inft ruclio nos hoc ^locoDoctrinasChriftianarinflitutionem intelligimus vurr. Apoftolo itafcnbentead Gzhtzs.Communicet autem quica'ech:z,aturvabo.
    ;

    Gal..A

    ei quife

    catechizat in

    ommbus bonis. Hinc & vox Catechun,et>or u hoc cft,


    ,

    Chnftiana; rcligionis Candidatorum

    qui ante bapcifjii facramtn-

    tuminfidc Chnftiana inftituebantur. Tertullianus&.Cypruruivocamaudientes vcl auditeres, quia lllisinftru&orvel Doclo-olmi pracficiebaturjVthabetidcmCyprianusIibrotertioe^iftolarum.e^ift.zz.

    T.iib. dc *<. Cjlk -J f P J 7-

    Dvtlex autcmporeft.vtidemApoftolusnoniemelindicauitjel^
    fecatechcfisjakerarudis& (implex ,qu'm comrarat Lcli.in qua prxcipua tantu capita.eaq; maxime cognitu necefla.na.ex vmueria Theologia Chriftiana cxplicantur. Altera accuratior vbei ior, ad capaciores.& dofbiores de lub.'imionbus myfterii5,qucm compararfblido
    cibo. Itaenim fcnbicadCorinthioi. TaKjuamparuuhsinihriflelacvoi-Cor,3i.

    &

    bispotum dedi} non ejcam\ nondum emmpeteratts ftdnecnunc qutdem pote-

    fiisc

    46
    Jtisi
    He!.j ,

    !.;H

    S I S>

    aJbuc

    <

    m ean

    firicjftproptcr tempus:

    Achvxos. Etenim cum dtberetis trtagi. rurfum inchietis, vtvos doceamini, quafint elemen-

    ta cxordti fiermovum Dei,ejr faiiiefiis, qutbus lacle cpus fit ,non filido ctbo.

    Omnisenim
    ejl.

    quiUc7iseftparticef>s, experseftfermonis iuftitU,Paruulus enim

    PerfiecJorum

    autcm efi filidus abus, eorumquipre confuetudine

    excrcita-

    tos babentfenjus addifcrettoncm boni ac mali. >uapropter intermittcntes in-

    choationis Chriftifirmonem ^adperftclionemfieramur.

    De
    Ka.60.16.

    hacbipartitacatechefl vatieinatusfuiflevideturlongeanteor-

    tumChriftilfaiasprophsta.Nadela&eaitaloquitur. Proeoquodfiutfli
    derclttfa

    & odio habita.pona te infinperbiam fsculoru ,gaudittm ingeneratione


    Regum Utlaberis,
    ejrficies,

    in generatienem, ejrfiges lac gentium;& mamilia


    M.li 17,

    quia ego Dotninus faluanste. t pauloante. heuain circuit n oculos tuosejr


    conim.

    v i^g

    omnestflicongregati venerunt tibiftbj tutde lenge venient ,ejrfitlUtu*

    Ucfingent. ln qua;
    Jignificat,
    1

    rct.2.2:

    qutbtts

    &

    verba S. He;onymus:.F///<* tu&Ucfitgent,'mcmh,iI/ud quod animain Cbrifto UStentes cjr inbaptijmate paruulorum, de Peirus Apollolus loquitur. >uafi modonati paruuli,rationale,<&

    Gal 4

    19.

    abfque dolo lac defiderate.fiugant lac Apoftolorum. Jguibus paruulis att^ Uclentibus loquebatur Paulus. Ftlioli mei, quos iterumparturio , denec Chri-

    &

    iThcf 2.7.
    16. 28*.
    H.lib.8.

    Jiusformeturin vobis.Et in alio loco )uafinutrixfouensfiltosfuos,(icdefiderantes vos cupimus impertire nonfiolum Euangeliu Cbrifttfed ejr animas
    noftrai
    .

    >e altera verofblidi cibiitaidemlfaiasfcripfit. )uemdocebit quem inielligere faciet auditum} ablattxtos d Ucle, auulfos coram. fcientiam:

    &

    abvberibus
    "' "**''

    nam ita idem Hieronymus verba illa exponit,


    Domini, quis verbis Saluatoris

    jjiuis

    dignus

    esi doclrina

    dicentis, Jgui habet aures

    audiendi audiat, vt quod auribus baufirit, corde inteliigatt

    cyuinam

    illi

    fint ,fequens verfius eftendit. AbUclati a UcJe , appulfiab vbere, qui nequaquam Uclenutriunturinjantixfedfelido vefiuntur cibo ,qm appulfifiunt ab
    Gcn.ai.t.

    C."jb.3,comm.

    vberecum Jfiaacpropter quam Utitiamfiecit Abraham grandecenuiuium, Hi merentur Domini audiremyfteria. Eodem modo interpretatur B. Cyrillusin Ifaiam. Vtraque ratio tradendx Catechefls Chriftiana;, quom-

    amhocamo

    vfltataeft, (prior

    quidem

    in inftitutione

    puerorum
    \

    6c

    adolefcentulorum paffim lamin Germania,muhoq;magisinIIndii? vigente potalia Gallia, Hifpania, Polonia fterior veropro concione adpopulum de vtraque hoc locoagemus.

    &
    .

    Capvt

    christiana;
    C
    A
    P

    47

    V T

    11

    ^Denobilitate dottrin& Chriftiants.

    Conftatautemdodrinam Chriftianam excellentiorem efle omnibus dodrinis inde a condito orbe traditis, fiue audoremeiusipedemus,qui eftChriftusDominus,filius Deihomofadus, in quo omnes thefauri fapientia:, & fcientia;, vtloquitur Apoftolus, fuerc rcconditi, fiue Jpedemus materiam,qua; in ea pertradatur: non enim agitur ineade verbis, vt in arte grammaticesSc Rhetorices,nee
    ftianaifumitur.

    NO

    lt ta

    Catechefis Chriftiana?,ex nobilitate dodrina: Chri-

    de rebus na:uralibus,vtin vniuerfa Philofophia Ariftotelea, fed


    diuinis,qua; omnem

    fu-

    humanseinteliigcnti^captura pernaturaiibus&c exceduttt, vc dc fandiffima Trinitate, de Chrifto incarnato , de iacrofanda uchariftia,de fandiffimis facramentis,depra;deftinatione noftraad vitaxternam auteconditum mundumperada,derefurredioangelorum, de omnibus ne mortuorum, felicirate perpetua noftra

    &

    Dei legibus,donis& virtutibus.acdemum deommbus.quadn veteri xqueacnouo teftamento explicantur. Hqcenim omniain catechefl velutin eompendio velbreuiario quodam,continentur.
    It

    a(ue

    Bibliis dicuur,

    quicquidgeneratiminlaudera dodrinej falutaris infacris idad prseconium Catechefiospertinet:vtquod Salor0a *'

    mon de ea dixic in Prouerbiis. Accipite dtfciplinam meam cjr nonpccuniamJocfrinam magis,quam aurftm eligite.Melior csl entmfapientiacun&is ottbuspretiofijfimis, &omnedefiderabileeinonpoteftcomparari. Et Ecclefiaftes,

    Ecce,'mi\\i\tymagnttf effettusfum ejrprace/fi omnesfapientia: dedi<que


    .

    Uccl ' Ll6'

    cormeum,vtfciremprtidentiaat%doirinam

    Et Ecclefiz&icus.Ornamen-

    tum quafibrachiale in bracbio dextro. t S. Matthams nominatim de dodrina Chrifti. Admirabantur, ait, turbx ^a" Lt'
    aureum prudenti docJrina,
    fuper dotfrina eiut. te S.Marcus.f/ (Ittpebantjuper dcclrina eius\erat enim
    docenseos (ludxos in Synagoga,! quafipoteslatem habens ,&nonficut Scri*
    ht.
    atc,I,2Sl

    &

    Edl.t1.24,

    Et

    S.

    Paulus de Euangelica dodrina. Nonenimerubefio Euangelium. Ronw.u. I,

    Virtus enim Deieftinfakttemomnicredentijudaoprimum

    & Graco.Iufiitia
    '*'"'
    fi

    enim Deiin

    eo reuelatur

    exfde infidem.ex fide veteris teftamenti in

    dem
    t

    lu 6
    Pf.ns i 9 .
    l

    noui.

    ScrfpturatfacrainBibli5 dicitur,vtcft illud totiesmvtrcq? teftamento*repecicum>?;-*>^MA r.<.ij. manet in aternum. Et illud Salomonis Prouer.30. Omnkfermo Deitgnitus, Mattl 4tf.

    Qmcquid inencomium VerbiDei,vel

    ^f

    clypeus eftfierantibusinfe,

    &neaddas quicquam

    inueniarifque mcndax. Et Pfaltis regii,

    verbis i(lius,& argturlilV^.zs. Eloquia Domini,eloquia:afia,ar- Prcu.jo.?.

    zextum

    4
    Pfalm.n.7.
    loixiAj.ij.
    a.Pct.1.19.

    CATECHESl/.
    1 ,

    gentmnigneexantinatH,probatttmterrapurgatumJeptuplum. Etrurfus. /gmtumeloquiumtuum vehementer. EtChriftiDominidePatreca: fti. Serm tuut veritaseft. Et D. Petri: Habemusfirmiorem propheticumfer*

    Apoc.2.ig.

    wonem, cui benefacttU attedentes quaft lucernx lucenti in caliginofo loco d$necdteselucefcat, Ec Sloannis in Apocalypfi. Conteftoromniaudtenti verbapropheti&ltbrihuitts. Si quU appofuerit ad hac appenet Detts f/perillum
    t

    plagas fcriptas in librs ifit.

    Matt.5.17.

    Quicquid in commendatioremLegis dicitur. Clviftusenim 3non venit in mundum aboliturus lcgem fed pe< feclurus. Noliteputa5

    re,

    inquit

    apud Matthxum>quoniam venifoluere legem autprophttas-.non


    rj'
    ',

    venijoluerejed adimplere. Lyfmen quippe dtco yobU ,donec traneat exlxm


    lUm.?.)i.

    terrajota vnttm ,aut vntts apex non prateribit a lege donec ownia fiant. Ec
    Jiatuimus.
    tf.it.t

    D.Paulus ad Romanos. Legemergo dejlrmmusperfidem* Abft,Jedlegem Maxima autem Legis encomiaSc elogia habcmus in pfalmis Lex Domini\ncpik,immaculata, Dauidisregis,vtindecimo o&auo.

    sonuertens animas, tefiimonium Dominifidele fapientiampr&ftansparmtlu.

    ?rou 6 it. Rom.7.7.

    pident pretiofum

    Domini verajufiiffeata tnjemetipfa,dejiderabdiafi(per aurum&lamultum, ejr dulciorafupermt drfauum, Etentm feruus tuut cuftoditea, incujiodiendis illUretributio multa. Deinde Salomon in ProEt S. Paulus Apoftolus, uerbiis. CMandatum,ak,lucernaeft,ejrlexlux.
    ludicia

    GHtidergo dicemus Jexpeccatum esJi abfit. Sedpeccatum noncognoui nft per


    '

    legem,nam concupifcentiam nefciebam>nifi lex diceret Nonconcupifes. Ec bopaulo poft. Ita% lex quidemjanffa,dr tnandatumfanffum, ejr ittftum, noftrar, nii. Hincvero liqucteundemfcopumeiTe LegisSt catcchefis vtcnim olim legis beneficio homines cognofcebant.quandopeccarent,veldelinquerent, ficnuncbeneficiocatechifmi rudiores difcut,

    &

    quando peccent. Quicquid in Iaudem fingularum virtutum, vt fapientiar, fidei, 4.


    fpei^caritacis^humilitatisjcaftitatis, patientiae,&.ceteraruminhocipfi>

    opere, ad oftendedam earum dignitatem Stpraiftantiam dictum eft, hoc etiam cclitinlaudem CatechefisChriftiana;, quareas commeaUm.it.

    eb

    5,

    dat&imitandasproponit. n qj e non parurh dignitatem huius

    i.TheCf. 1. Cor.4.

    D & illuftrat, quod in


    1

    inftitutionis amplificat

    Scripturis pailim, qui

    eam

    tradunt,appel'entur

    p4ftores,facerdotes,preibyteri,miniftri Dei,difpenfatores myfterio-

    loh^!
    i.Tim.i.

    rum

    Dei.cooperatores Dei, Do&ores, Prophetac, Euangelifcar,Epi-

    fcopi,Ponrifices,Apoftoli,angeh,Dii.

    ^?

    -7 *

    Dcus fiquidem Moyien conftituitinExodoDcumPharaonis.EtinPfalmis diat.Ego atxi,Dit ejlts.-

    <0
    Capvt

    CHRISTIANA.

    Capvt
    De proprietatibus

    49

    III.

    c Dociorum Catechejls.
    Quodadprioresattinet,dofacerdotum.

    IN Catechefi ufqueproprietatesfuat
    cendi prouincia

    Chriftiana, quia alii fut Do&ores , alii auditores,vtri-

    indagand^e.

    maxime

    propria efl

    Epifcoporum

    &

    Namad Aaroneiulquefiliosiamolimin Leuitico ita locutus efl: Dominus. Habeatisfeientiam difcernendiinterfancJum (jrprofanum ,interpollutum&mundum,doceatif^filioslfrahelomnia legitimamea. Et apudEzechielemad Sacerdotes& Lcuitas. Populum meum docebunt, quid/it
    interfavtfum

    Leii.io.

    Ezecb.44.1j,

    pollutum ejr inter mundum r immundum oflendenteis. legemrequiEtapud Malachiam. Labiafacerdotis cufiodient fcientiam rent ex oreeius,quia angelus Demini exercituumeH. S. Pavlvs ad Bpi(copum Timotheum. Oportet Epifcopum irreprebenfibilem ejfe ,pruden,
    ,

    &

    &

    Mal.2.7.

    Tj
    -

    tem ,dotforem. Exemplum

    e/io fidelium
    ;

    in verbo ,in conuerfatione. attende


    /'#/.

    i.Tim. + .i2.

    letfioni ,exbortationi ejr dotfrina

    attende tibidr dotfrina ,in(la in


    ,

    Ibvi6
    .

    Hoc enim faciens , ey teipfum faluumfacies dr eos qui te audiunt. E t rur- z Tim. 2. x, fum. Qua audtfli d me per multos telles, hac commenda fideltbus homini- 2.Tim.4.t. bus qui idonei erunt dr alios docere. Pradica verbum, injla opportune,impor,

    tune argue,ob[ecra,increpain omnipatietia dr dotfrina, opusfac Euangeltfie,

    tuum impie. Et ad Titum Epifcopum. Oportet , inquit , Epifcopumfine crimine ejfe ,ampletfentem eum, qui fecundum dotfrinam ett,
    minifterium
    fidelem fermsnem ,vtpotens fitexhortariin dotfrinafana ,

    Tit.17.

    ejr eos quicontra ,arguere.VndeS. HieronymusadFabiolam, de veftefacerdo- H.ep.ug. dicttnt tali, Tanta debet ejfefeientia dr eruditio Pontificis Dei , vt dr egrejfus eius dr motus,drvniuerJa vocalia ftnt. Veritatem mente eoncipiat ,&totoeamhaornatu , vt quicquidagit quicquidloquitur ,fit dotfrina po bitu refonet
    ,

    &

    pulorum. Abfquetintinnabulis enim,ejr diuerfis coloribus drgemmisfioribuf-

    que virtutum nec fantfa ingredi poteft ,nec nomen antifiitispofjidere. EtS. Auguftinus de baptifmo contra Donatiftas. lam verb cum dicit ( Cy- A.Hb.f ci.
    prianus) Epifcopum docibileme/fe debere,dr adiungit.docibilis autemilleeff,
    quiefl addtfcendi patientiamlenis dr mitis
    :

    oportet enim Epifcopos


    qtti

    nontan-

    tum docerefedcr dtfecre,quia dr ille melius docet,

    quotidie crefeit,&pro-

    fcitdfcendomeliora.Hisvtique verbisindicat virJantfus,&ct EtS. brofius initio primi libri dc Officiis, agens de fe ad Epifcopatum
    impofuitfacerdotiir.ecejfitudo.EtS.

    Amcom-

    A1[b

    pulfo: Iameffugerenon pcffumus officium docendi, quodnobisrefugientibus

    Cyprianus de bono Pudicitia:.^/i

    aliud, inquit ,in Lcclefia Domini vultusgeri,quidaccommodat',us cjfictu Epi~

    feopi

    CATECHESIS
    ipfurr?

    fcopipeteUinuemri qt:a*n vt decJrinadi.vinerumper


    Rcm.i

    infinuata coliata-

    !)<

    quevei horum poffint credtntes ad repron tjfumrcgnurn peruenire cceirum? 11. ProprictasDorl-ois;eft,v:feprmiumuo;.e t,qu.Ealiosdocere
    x

    conatur r>ein
    }

    illurh coi

    giuar^quodcatechiftislud^orum expxobrat

    Apoftolus. Si conftdis tetpfumefjeducem c&corum lumen eorum,quiintenebrisjunt erudttorem infpienttum magrfrum infantium Jhabentem formam fcientia&veritattstnlege. guiergo alium doces ,teipfumnon doces* ^ui.
    ,

    pradtcas non furandumfurarts,


    tio
    Matth.5
    i?

    Vnde

    S.

    Act,uum .ApofroHcorum

    fcripfit.

    LucfsdeChriftodominoiniFrimum quidemfcrmonem ftcide

    emnihus ,qua ceeptt lefmfacere

    &

    docere.

    EcChnftusapudMatthxum.
    ,

    j.Tim.4.15.

    Ckmc.i.

    gtttftcerit (jr docuertt vnum de mandatis iflis minimis bicmagnus vocahitur tn regno ccelorum. Et ApoitolusfupraTimotheo dixir* Attende tihi EtCiemens Alexandnnus agerss de Ch:iftiani hominis ejr docJnna.

    paed^ gogo, iVohis f//w,inquit , mitio fecundi hbri Pardagogi, a nobis ipfis

    inciptendum efi ,& quomodo noscomponere acmoderari oporteat. Etpri-

    A- SittB.

    E.

    Suomztum.l^ecejfeeBvtresqfAoAottm &C2.\iditorem)probarefeimonita relinquatfunc vero atr pfos, illum qutdem an d>gnusjit,qut doceat iurepejjitaudtre. Firmum autem eius fundamentum eji recJa vita cumea EtS. Ambroflusin pfdmumnS. inirio. Ante qua cam*emt doclrtna. doclnna quarenda eft. Vitaenimbona& fine doclrinahabet vita quam

    mo

    &

    gratiam doclrinajine yita integritatem non babct : in maleuolam enima>

    Cb.in

    pfal. 49'

    nimam noncadttfaptentia
    Peccatoriautem dixit Deus.
    ,

    S.

    Cnryfoftomus exponens
    iuftitias

    illud Pfalmifla;.
    Vidifti
    ,

    htaretu enarras

    meas;

    in-

    quit lyramperfeclam \citharam bene compofitam ,dmerjis nsodis


    soncentum.

    vnum edere

    Nam

    Apoftoli ,Propheta

    ejrPaulut ipjedocet ,nihil prodejfe ali-

    Roin.im

    os doeere, niftquisfetpfumprius doceat.


    cit.

    Acrius enim Romanos infeclans di-

    ^utcirca Chnftus Quiergoaltum doces fetpfum nondoces'Ecinfra. declorem ,quiverbis& faclis perfecJam doclrinam oflenderit. illum laudat
    Matths
    if.

    G)ui cntmfeceritjnquit, ejr docuerit ,hic vecabitur

    magnusin regno

    ccelo-

    B.fetm.

    t%.

    rum. Habeat ergo vitatua claram vocem eadtm qua dicis decentem. Hue pertinet ,quod S.Bern a rd v smonetin Cantica,eum quialios )uan>obrem, docerevult, ftmixm cfledebereconcha;, non cana!L non canalem. Hie fiquidcm pene inquit, fi fapis, conchamte exhthebis,

    &

    ftmut&

    &Jic quodfuperabundatjinefuo damno communicat,fciens maledittum quifuam partemfacit deterierem, Verum eanales multos bodie habemus in Ecclefta, con* chas yeroperpaucasimultienimloquiquam audireparatieres, &prtmpti dosere, quodnon didtcerunt, lll Propnetas,vtaccornmodetfead auditorum captum exemrecipit efyrefundit.
    llla
    ,

    vero, donec impleatur

    exjpetfat,

    plo

    CHR.ISTIAN
    p!o Apoftoli
    , ,

    A.

    fi

    qui paruulis in Chrifto vteft in epiftola ad Corin- Cor.j.i: Hcb J Jthios,lacdocr.rina; Chriftianx,hoceft,rudioremexpoiitionem myfteriorum fidei , viris vero S>c prouc&is folidum cibum fablimiorum i.c. .
    ,
    t

    myftenorum apponebat, faclus lud^eis tanquam Iuda^us, gentilibus vero& iisqui flne lega eranc,tanquam iine legeeiTet , infumis infir* mus, omribus dcnique omnia ftclus, vtornnes facerct kluos. Nm tnim vna, inquit S.Gregoriv s libro Moralium 30. eademque cun quianeccunclos parmorum qaalitas afiringit S&tlis exhortatio conuenit
    ,

    c.c.s.

    peenim

    alijs offictunt

    quaaliis profunt.
    .

    Nam& plexunque herba, quahsc


    mitigat , catulos in.

    animalia refciunt ,alia occidunt

    &

    lenis Jibilus equos

    medicamentum quodhunc mothum imminuit, alteri vires infihat: gif.&paais , qui vitam foriium rohorat piruulorum necat Pro quali* ad fua tate igitur audientium formari debet firmo declorum , vt ftn^ults congruat ^&tamen dcommunis adificationis arte nunquam re,
    ,

    &

    &

    cedat

    lGdx Et B. IsibdRvslibr. 3-de fummo bono.Prima prudenti* virtus e fi tam quam dicere opcrteat ttftimare perfonam Rudiiuspopulis\feucarnaltbus plana atque communia non fitmma ati^arduapradicanda fitnt, neimmenfitate docirina opprimantur potius , quamerudtantur Vnde& Apoftolusait. i.Cor.j.t.
    , .

    no potui vobis loqui quafijpiritualibus fid quafi carnalibus . Carnalihus quippe animis nec altanimis decoekfiibus , nec terrena tonnenit pradtcare,
    ,

    /edmediocriter,

    vtvitaeorum morefque dcfiderant

    edoceri.
    *-

    Et

    S.

    A vgv s ti n vs decatechizandisrudibus.j^/rfjnquit, <&>*- AcI


    priuatumjhonoratum , inpotefiatt aliquaconftttu-

    dibus imbuendis nunc agimus , demeipfotibitefiisfitmaltteratque aliter me moueri.cum aote me vtdeo catechizandum erudttum,inertem ciuemperegri-

    num ,diuitem,pauperem
    tum
    ,

    illiusautilliusgentishominem,illius autiUiusatatisautfexus,exiUaaut

    illafecta, ex illo

    aut tllo vulgari errore venientem.acpro diuerfitate motus mei

    fermo ipfe& procedit ,& progredttur ,&finitur. Et quia cutn eademomnibus debeatur charitas , noneadem eslomnihus adhibenda medicina: ipfa item cbarita* aliosparturit
    ,

    cum alijs infirmatur

    alios

    curat adttcare, alios


    altis

    contremifcit ofendere ,adaliosfeinclinat,adalios feerigit, ftuera nulltintmica, omnthusmater.

    blanda,alijs

    IV. Proprietaseft, vtnonplusarquo fecretureleg.-mtiam&fu cosfermonis. Sermo mens, inquit Apoftolus , &pradicatio mea non in
    perfuaftbilibus
    .

    i.Cor.24.

    humana fapientta verbis ftd in oftenfione fiiritus virtutu Ec rurfus. Non enim cftin fermone regnurn DEI, fidin virttt-:fcCe*.4.aa tt. Vnde S. P ro sp E k libro r. de vita conremplatiua Pontifrx non in P ** verbor(tml}lendore,fedin operunt virtute totam pradicandifidtictamp on u,
    ,
    .

    &

    mn

    ft

    CATECHESIS
    &

    4U.il-

    Xojm.

    non vocibusdele&aturpopuliacclamantisftbijedfietibus, necplaufum apopulofiudeat expec7are,fedgemitum, Tamfimplex apertus,etiamfiminuslatinusjifciplinatusytamen &grauisfermo debet effe Pontificis, vt ab intelligetiafuinullos,quamuis imperitos excludat, fedinomnium audientium peclus cum quadam deleciatione defccndat. Et 5- Auguftinus libro 4. de do&rina Chriftiana. Prorfus hxc es~l in docendo eloquentia, quafit dtcendo, non vt libeat ,quodborrebat , aut vtfiat quodpigebat,fidvt aprareat quod latebat, fguod tamenfifiatinfuauiter , adpaucos quidemftudiofijfimosfuusperuenit fruclus, qui ea qu& difcendafunt quamuis abietle inculte^. dicantur,fiiredeJiderant. )updcum adeptifuerint, ipfadeledabiliter veritatepafcuntur. bonorumqt ingeniorum infignis ett indoles y inverbis virum amare,non verba. J>>uidenimprodeft clauis aurea fi aperire ,quodvolumus, nenpoteslt Autquid ebesl ligneajihocpotefi? quando ntbil quxrimus nifipatere, quodclaufum ett. Et Ambrofiusin primam epiftolamad Corinth. Pradicatio Cbrifiiana non indigetpompa cultu fermonis, ideoq^pifiatores homines imperiti elefti funt,qui Euangelizarent, vt dotlrina veritas ipfafe commendarent tefte vir tute,nehominum verfutia&calltdttatehumanajapientioz acceptabilts videy ',

    &

    retur,

    non veritate.

    V. Vt
    tCor9
    Gal.S.u
    Tit.i.8l
    A.c.i.

    cumomni

    hilaritate

    &Ienitate animi docltrinam fuamc*-

    mnibus
    ralis

    impertiat. Hilarem enim datorem,


    diligit

    tam

    /piritalis,

    quam corpo-

    eIe:mofynae,

    Deus,inquit Apoftolusad Corinthios;

    & ad

    Gilatss. Vos quifiirituales eftis, buiufmodiinfiruiteinfpiritulenitatis. Et ad

    aCor

    benignumjbbrium.V nde S. Auguftinus de catechizandisrudibus,vtprobethilaritereiTe tradendarn dodrinam exclufo omnitcsdio, etiamrudibus &pueris, italoquitur. Etre quidem vera multo gratius audimur, cum nos eodem opere deleftantun ajficitur enim filum locutionis nofira ipfo noftro gaudio, exitfaciliu-s atyacceptius. Et praceptum quidem huius rei inpromptu eft. Si enim in pecunia corporali, quanto magis in fiiritali, btlarem datorem ddigit

    Titum Oportet Epifcopum heffitalem

    e(fe,

    &

    &

    DEVS.
    idc.ia

    Sedh/ec htlaritas

    fta prxcepit.

    Et

    infra fubiicit

    adboram vt adfit, eius efl mifericordia, quiiantidorum pro iis,quibus nonnunquam


    capiunr,qu2e volu-

    txdium
    p

    obrepit,

    cumpuer velalii auditores non

    musSicauja.iaqnitJlfacontriftat^quodintellecJumnoftrumauditcrnoncapit ,cogitemus, quid nobisprarogatumfit abiko ^quidemonfirauit nobis exem-

    plum,vtfequamurvefligiaeim,quicuminformaDeieffet,femetipfumexinaniuit
    I.Cor.9.io.

    formam feruiaccipiens,&c.vfcfuead morttmcrucis. )uamcbcaufam, * r r n n- f f i r , * J ntfiquiafacJus ejtirjprmis tnjtrmus ,vt tnfirmos lucrtjacerct ? ^iudtctttst
    i

    mitatcrcr.t alibi
    a.Cor.5.i*

    etiim dicentem:

    Siue enim mente excefftmus, Deo,fiue


    ,

    temperantes fimus , yobis. Charitas enim Chrifii compeUtt nos

    iudicantes

    bos

    R.

    A.

    SJ

    hocquia vnuspro ommbus mortuus efl. <%uomodo enimparatus ejfet impertdipro animabus eorum,fi eum pigeret inclinari ad aures eoruml Hinc ergo i.cor.12.' fa6luseftparuulusin medionoflrumtanquam nutrix fouensfilios fuos. 'Num i,Thc2 .7, enim deleclat, nifiamorinuitet decurtata ejr mutilata verba immurmurare?

    Ettamen optant bomines habereinfantes,quibusidexhibeant. Etfuauius efl matriminuta manfainjpuere paruulofilio ,quamipfammandere ac deuorare Ma "- 2 M7grandiora. Non ergo recedat depeclore etiam cogitatiogallin& illius, qua languidulis plumistenerasfttus operit, &fufurrantes pulios confracla voce ad-

    uocat, cuius blandasalas refugientesfuperbipradafiunt altilibus.

    Vtnonlucrumfuumquasrat/edanimarum.iuxtaconfili- Matuo gratis date. exemplo Pauli, qui cum um poteftatem haberetde Euangelio viuendi,ei tamen noneft vfus, vt plures animas lucrifaceret. J)ua eft ergo, mquh,merces meai Vt Euan- i.Cor.9.11. gelium pr&dtcans,fine fumptu ponam Euangelium, vt non abutar potefiate meain Euangelio. Namcumltbereffemjex omnibus omnium mefiruumfeci, ytplurcs lucrtfacerem. Vnde Clemens Alexandrinus primo ftromatum. Jguiper litterarum mommenta loquitur apud Deum Jacramenti reliVI
    Chrifti. Gratis accepifiis
    ,

    &

    gtone ob/iringitur, hacinfcriptis voctferans,nec lucri gratia, necinanis gloriacaufa nonvinciab affeftione ,non quaftuiferuire , ffe expeclans eam q:ta omnino reddendaefi retributienem abeoquioperariis pollicitus eflfe redditurum mercedem promeritis. Oportet autem Dominum ,quoadeius feripotefi, imitari. Is autemfuerit, qui Dei yoluntati infiruit: qui cum gratis acceperit,dat gratis fatis magnam recipiens mercedem ipfam vita, inftitutionem. Et S, Auguftinus libroi.de Sermone Dominiinmonte. fuidinter' neceffarium quodfumendum efl , hac fit inter bonum quod appetendum efi fententta Chriflus declarauit, cum ait. CHixrite primum regnum Dei iuftitiameius.&bac omnia apponentur vobis. Regnum ergo ejriufiitia Deibonum noflrum efl, ejr hoc appetendum, ejr ibifinis conflituendus,propter quodomnia facimus ,qucunqjfacimus Sedquiain hacvita militamus, vtadillud regnum peruenire feffimtis, qu& yitafinehis neceffariis aginonpotefi.^>fppo. nentur vobts h<ec,tnquit,fed vos regnum Deicjriufiitiam eiusprimum quarite. Cum enim dicit, tlltid, primum, fignificauit quod hoc pofterius qu&rendum efi, non tempore,fiddignitate. Iliud tanquam honum noftrum, hoc tan,

    &

    A.c.14.

    &

    ****

    quam neceffarium

    nofirum , neceffarium autem propter illttd bonum. Ne% enimverbi gratiaidto dtbemus Euageliz.arevtmanducemus:fidideomanducare vt Euangelizemus-.namfiprop terea euangelizamus, vt manducemus, vilius habemus Euaagtlium, quam eiihum, ejr erit iam bonum noflrum in

    manducando, necejfartum autemm EuangeUzando


    probibet, cumdtctt,
    licerefibi

    quidtm,

    JOuodetiam Apcftolus ejr permijfum ejftd Domino,vt qui


    .

    <*-*M

    Euangeliumannumiant>de Euangelio viuantjdefl,de Euangelio habeantea,

    qtta

    V
    *
    5.

    CATECHESi
    ejfe

    quahutc vit fur.t neee(farlt,fdtamen fe non

    abttftm hacpoteflate, Si-

    miliahibetB.Gregorius
    t.4.

    lib. 19.

    Mordium

    cap.u.

    i.Co~. 9 .2t.

    Luc. 13. zj.

    & ^ incertum,fedcafltgo ccrpus mcum


    ftus fuis difcipulis

    Vil.Eft, vcmortificec &crucifigatcarrcemfjam cum vitiis5c concupifcentiis.exemplo Apoftoli, quicummultadefunccionealiosdocendi Euangelizandi dixifTec^andemfubiecir. Egoflc curro non qttaft
    cjr

    infcruitutem redigo,ne forte

    cum a-

    G.nom

    n.

    itjspradicauerim^ipjfercprobus efficiar.

    Hanc propnetatcm

    8c Chri-

    commendauic,
    ,

    cum apud Lucam ad

    illos dixit.

    Sint lumhi vefttipracintti

    & lucerna ardentes in nianibus

    veflris.

    Qux

    'm<\\i\x., funt ,qu*iubcnlumhos reftringere tjrlucernam tenere,vt ejr munditiaflt caftitatisin corpore,ejrtumen veritatisin operatione. Redemptori enimnoflro vnumjine

    verbacra&ans B Gregoriusin Euangelia. Duo,

    tttr,ejr

    lob.j.

    altero placere

    nequaquam poteft, Ji aut

    is

    qui bonaagit adhuc luxttriam-

    quinamenta non dejerit , aut is qtti caftitate pracminet > nec dum Je pcrbona opera exercet. Et explanansverba ilhlob.GaltusJuccinffus lumbos,(jrarieS' Gallus,zitfucctnc7us tumbos,idefl,prsdtcatoresfantfiinter htt-

    Luc.9.41.

    3'

    i4 '

    no$is tenebras verummane nuncisntts: quijkccincli tumbis funt,quia a membris fuis LuxurUfluxa reftringuntjn tumbis quippe luxuriaejl. vndccjf ijfdem a Domino dicitur. Sint lambi veflripracincli. conftans infide Garholica. St enim difciVIII. Vt ficfirmus .pulus debec efle firmus 8cconitan5 in fide, cui dicitura Chrifto. Newomittens manum adaratrum& refliciem retro,aptus eft regno DEI: Ec ab Apoftolo Participes enim chrtjii ejfetlifumus ,fltamen initiumfubuts

    &

    Luc.14.j9.

    ftantu eius ( fidem ) vfjue adfinem firmum retineamus ; quanto magis Magifter&: Doctor fidei,inquemfi conftans nonfic,detorqueri poteftilla apud Lucam illufio. >uia hic homocapii adi/!care,cr ttonpotuit

    Matns

    t 32 '

    GaUs

    wySrww^^.HancpropnetacemdodorisvtinfinuaretChrJftus,Ecc!efiam fuam aedificarenon voluit,niiifuper Apoftolorum coripha^i Petrifide immocack. conftanci. Chriftus-enim ipfe de ea dixic.0Pe/r* Do&or vero gentium Paulus pr te rogaui, vtnon dtficeret fides tua. oftendic primum in cpiftola ad Galaquam firmam fidem habueric
    .

    tkSjdum aitadnutantcs
    a.Tjm
    4.6.

    in fide. Sediicet nos aut angelus decceloeuange-

    4iz>etvobis praterquam quodetiavgelizauimus vohis

    2Tim.}.i+.

    alteraepiftolaad.
    i

    Timotheum dum

    Et in , anathcma fit. exitu vitiam impendente defe

    ta conteftatur.
    ,

    Tem/rus refitutienis mca injiat:

    curjum conjitmmaui ,fdem ferttaui. dem conftantiam adhortatur dicens.


    ui
    didicifti,& credita funt tibi fctcns aqtto
    iiterasnofti,

    Bonum certamen certaVbi Sc Timorheum ad eanTu rero permme in ijs qua didiceris, &quia ab infantia facrat
    ,

    qtutepojfuntinflruere adfalhtem perjidcm, qtueflin Chri'

    fto IESV.

    IX. Vc

    CHRISTIANA.
    r er

    fJ

    IX Vl ri e nicus eft verus Mjgiltei ev Loclor cceleftis doclinnx. Hccrumarprofanatione Hicrofblymi- toan.nj. denszelo vindicandi honoris diumi vendentes templo cxturbauit : Deinde Petauitempli cmentes &. Spintum fan&umAa.*.-*tri Apoitolorum P. incipis , qui poft acccptum Aa44 zclo rmximo dodrina; Civifu diuulgandae accenfus,vno die tria

    zeio aivuv.rum, exemplo primoChrifti.qui v-

    '

    millia, aStero

    iunxit

    quina millia hominum oratione fua C h r i s t o adac alia multa zeli mi teftimonia ,vt liquetex Euangelio

    &

    A&is

    Adha^c Apoftoli Pauli , cuius hifto-Aft*. Apoftolicis reliquir. ria in iifdemActis defcripta, cuiufque epiftolae nihil aliud /pirant quam zelum ardentiffimum animarum , fic vt ad Romanos non
    dubitauerit in

    bec verba fcnbere.


    ipfe

    Veritatemdicoin

    CfIRIST0,nenKom. 9 .x.
    meEgo au- 2Car
    -

    mentior.
    is
    ,

    Qptabam ego

    anatbema

    ejfe dCHRlSTOpro fratribus

    quifunt cognati meifcundum carnem.

    Et ad Corinthios.

    I2 * IJ-

    temhbentijftt/.e

    impendam

    libi veroad eundem zelum imiundum muitat & alios Doclores,vt Timotheum Epifcopum. Tefttpcor inquiens coram DEOejr IESV' iT 'A^CHRISTO,qui iudicaturus esl viuos & mortuos (jrper aduentum ipfius&
    , ,

    & Juperimpendar ipfeproanimabtts


    ,

    veftrit.

    A-

    regnum eius prtdtca verbum, inftaopfertun} jmportune argue ,obJecra, increpainomnipatientia

    & do&rina.

    Ttt

    vero vigtla ,in omnibus labora y


    J-

    tuum imple. Hoc zelo quia deftitu- A ? 0C 16 tus erat Epifcopus Laodicenus ,SpiritusSanctuseumfugillat velut tepidum,miferum&.miferabilem, dignumque qui exore Deieuoraatur ,fuadetq; vt a fe cmktaurtm igmtum , hoc eft ,zelum ardentem animarum. X. Vtaprxdicatkme.&inftitutione doftrine; Chriftianaenon ceiTet ,quamuis fc uclus exiguus fequarur Sic enim Ioquitur DomiSiannuntiante te adimpium vt con Ejsech. 3J.9. nus ad Ezechrelem prophetam. uertatura viufuis,nonfuerit conuerfusd yiajitajpjein imquitate fua morietur.porro tu animam tuam Itbcrafti. Qua: verba expendensB. P&o s p e r libroprrmodevitacontem- t.czx.
    opusfacEuangeltfts mimflerium
    '

    platiua. Hic certe , inquk, fatis eutdenter eftendttur ,qued fiue proficiant ,fiue non preficiant attdaores ,taeere eis non debeant Sacerdotes ,nec idto ret fint , fifiortc

    eorum yerbapepuli non audiant, vel audita contem'

    nunt.fedfiab eis corrigendis abfifiunt , quia fi nec exemplo vita prapefittrum fuorunt , nec verbo doclrma popult contumaces emendatt proficiunt ,
    ipfifibi

    eaufa fua ferditionis extftunt

    (imul
    rtmt.

    &

    & doc7<.resJuos, quorum exempU


    omnino non pottInttan-

    verba dejpitiunt

    inueluere crimimbus fuis

    Christvs

    Dominusmittensdifcipuiosfuosadpradicandum.

    5
    Matth.io.ti.

    6
    jn trantes, inquit,

    CATECHESIS
    m domum,falutateeam, dicentes.
    .

    Pax huiedomui. Et

    A.

    fiquidew domusiffafuerit digna, veniet paxveftra fiipeream,fiautem non fiuerit digna ,paxveflrareuertetur ad vos Quemlocum tra&ans S Au$.

    Grammaticum. Sicut, ait, malignusfiuajorpeccati, etiamfi nonperfiuafierit , meritopesnam deceptoris incurrit itafidelis iuftitiapradicator, etiamfiab homimbus rejj>uatur, abfit,
    :

    guftinus libro primo contra Crefconium

    vt

    apud Deumjuioffici/ mercedefraudetur. Res enim certafit adincertum. lncertum autemdicononpramiumfacientis ,fedanimum audientis. Incertum
    es7

    enimnobis, vtrumajfenfurusfit, cui veritas pradicatur , fied certum elt etiam talibus veritatem pradicari oportere, ejr certum esl fideliter eam

    Matc.io.

    pradicantes retributionem manere ,fiuefufcifiantur ,fiuejpernantur , fiue etiampropterea qu&libet temporaliter aduerfapatiantur. Dominus dicit inEuangelio.

    Cum ingrejfifueritis, dtcite. Pax hutc domui

    Si dignifuerint , qui ibi

    Jnnt, requiefcet fitper eos pax vefira : Si quo minus , ad vos reuertetur,
    rent ? certos tamenfecit, vt eamfine cnnclatione pradicarent.
    A.
    c. .

    Nu-

    quideos certosfecit, quod effent eorumpacemfufcepturi, quibus eam pradica-

    Demum

    Chriftus exemplofuo oftendit non efle ceflanduma pradicatione propter obftinatione auditorum. Jguid, inquit idem Auguftinusibi-

    dem

    toties aduerfus Iudaos, Pharifieos

    Sadducaos, nonfolum minime credi-

    Ioanio.

    eoseorumqua multa locutusesllNonneabeis vltro,cum voluit, quod voluit jnquifiuit, vt eorum illos refionfione conuinceret ? Nonne iUis dolofetentando quarentibus, cum redarguti obmutefcerent , finevlla ambiguitate refpondit l Jguod cum faceret jtullus ex his legit-ur adcumfequendumfuiffe conuerjus , &c plura XI. Vtparatus fitanimamproauditoribus, fiopus fit,ponere, Bonusenim ^?0r,inquit Chriftus, <*#** datpro ouibus fiuisjmo quiuisbonusChriftianus deberet animam ponere pro proximo. Nm S. Ioannes in epiftola prima. In hoc, air, cognouimus charitatem Dei,
    .

    turos ,verumetiammaxime contraditturos ejrperficuturos in

    quontam illeanimamfuampronobispofuit
    i.ioan.j

    ejr

    nos debemusprofratribus ani-

    i*

    6. de laudibus S. Pauli quifquam debet praclari huius muneris funclionem prardicationis) nifiparatusfit miliies animamfuam tradere in mortem attp ( dtfirimina. Dicit enim ipje Dominus IE S i^Sfiquis yultpoftme venire,ahneget femetipfum ,ejr tollat crucemfiuam &ftquatur me. Etpaulo poft- Non

    tnaiponere.

    Vnde S.Chrysost.

    homilia

    Neq. Jaltem attragere

    fiolum

    autemeum,qui pradicationi accingtt ur , fic oportet parari, fied quemcun^velfimpliciter Chrifiianum,nam crucemtollere ejrjequi chriftum, oinnibus mperatm\ Siautemcu;iclis,multo magis doflortbus popttli at^pa-

    fioribiM.

    XII. Vcnon dedignetur iead puerilem


    fjcciem abiechm, demittere- Primo, quia
    *
    i

    inftitctionem, licetin
    x

    & fapiens pueros

    ad
    1

    fe

    audx-

    christiana;
    paruulos ejrfiugentes vbera. Ieremias vero queritur eis fubcraht

    f7

    ludienduminuitatinProucrbiisSalomonis. Siquis efiparuulus, itxqmty io^u.4,*'* vsniatadme. Efj^uieftparuulus,declinet adme, Ec Ioel z\-kmzuVocateccetum>congregatepopulum,fanttificate Ecclefiam, coadunatefenes, congregate

    panem

    Tnrcn '+4-

    do<ftrina fpiritualis. Paruuli,inqmtns,petieruntpanem, ejrnonerat, qui

    frangeret r.i.Chriftus

    Dominus,

    teftibus tribus Euangeliftis graua-

    tim

    tulic

    rebancur. S.

    a fuisdifcipulisfubmoueriparuulos,quiaparentibus eiofreMarcus ica narrat. Ojferebant illi paruulos, vt tangeret illos.Di-

    fcipuli autem

    comminabantur

    offerentibus.

    guoscumvideret Iefus.indigne
    ij.
    1

    tulit,ejraitil!u:Siniteparuulos venire ad me,& neprobtbuerttis eos,talium e- Matth.19

    nim eft regnum Dei. Amen dico vobis, quifquis non receperit regnum Dei velttt
    j>aruulus,non intrabit in illnd Et complexans eos,ejr imponens matttesfuper itlos, benedicebat eos.}.

    J^"'. 'J
    _.

    Apoftolus Paulus non femel teftatur, fefietum

    cumparuulisparuum.CVw/>^w* vob&oneriefie.JRqnkadThzfidloniceafes,f/ Chrtfti Apoftoli,fedfxcli fumusparuuli inmcdio veftrum,tan-

    quamfinutrix foueat filiosfuos, quoniam charifftmi nobis facli eftis Ec ad Corinthios. Omnibus omniafaclusfum, vtomnesfaceremfaluos Ecad Ga

    i.Cot.9.22.

    Ia:as Filioli mei, qttos iterum parturio


    .

    donecformetur Chrtfiusinvobis.S.
    ,

    Ga,at 4'?'
    i.Pet.*.*.

    Petrus dcnique

    omnes
    ,

    litiam,(jromnem dolum
    veteres atcinet
    tix.

    optat repuerafcere. Deponentes ai:,omnemmadffimulationes ,/icttt modogeniti infantes rationa


    ,vtit?eocrefiatisinfii!utem,Qioda.dPatr:es
    libro Ecclefiafticae hifto-

    biles finedolo lac concupifcite


    ,

    .,

    ..

    habemus apud Eufebium

    cacechumenis inftruendis praefuerint in Alexandfina Ecclefia Panrxnus, Clemens, Origenes ,He-aclas, S. Hieronymus um fenei cum mulca prsrcepca in epiftola ad Lxtam pro re&a inftitucione fiiiae dediflet, tandem his verbis eam claudit. Ipfifi Paulammiferis, ejr magiflrttmme&nutritiumfiondeo. geftabo humefexco
    ,

    quemadmodum

    Hier.c.7.

    ru, baibutientiafenexverb.iformabo^multoglorioftormsindtPhilofopho^qui

    xovregem Macedonum Babyionio periturum venemfed ancillam fponfam Chrifti erudtam regnis caeleftibits ofterendam. De S. Vincentio Ferrerio OrdinisS-Dominiciitafcabit PetrusRanzanus. i\(% duntaxat tate proueclosfubiimium rerum capaces erudiebat\fedetiampueros certis adfe horu euscatos infiituebat , docens eos, quemadmodum crucefiefignarent, orationem Dominicam dr angelicam falutationem atn.fidei Symbolum enuntiarent, Deum colerent, amarent, parenti bus drproximis quibus % honorem baberenf,
    cjrdebita officiaperfoluerent.

    &

    enfis

    Eodemceuo Magnusille Academia: ParifiCancellariusloannes Gerfon non dubitsuic fead puenlem ca-

    techefeos inftnutionem demitcere,omnibusq;ob iingularem vilitatem, qu.xindein Chrifhanam Remp. dimanarec eam commendire.

    Quaungens

    vcilicas&noftraj Socieutis

    parentemSc fundatorem

    B.igua-

    58

    CATECHESIS
    C

    Hiballib-j.c.

    B.IgnatiumpermouetjVteandem inftitutionerninprimisafui OrdU nis hommibuo f equentan voluent; qua dere muita noiler Pctrus Ribadmcira in eiusvita.

    24.

    Plai tio.ioi

    A V V T \V. De proprietattbus Audttorum Catechefis. T)Rima proprietasefttimor Dommi. InitiumenimfitpientittimorDo-*


    ffii/,

    Pr-uer.i 7.
    Xtcli ji.Ig.
    EccJ. 2. iS.

    vtDauid&.Salomon teftantur. j^mtvZ>0ws!/,aitEccle-

    Auguft.cy.

    docJrinameiusKt zX\bi.6)uitimentDeminum,noneTunt incredtbiles yerbo tlltus. ^ui timet Dominum ,inqnirent qu& beneplacitafunt .Vnde S. Auguft. librodecatechizandis rudibusfuadecvtcatechufiafticus, excipiet

    meni, nefideaccedant j

    initio terroreali<quo

    Dei percellantur.Z)^(ft/4ry

    inquiens fiueritateDei,qua corda mortalium faluberrimo terrorequatiuntur.cbarttas adifcada eft, vt ab eo quem timet\amarife gaudens\eum redamare audeat ,eiuf^infe dilec7ioni,etiam/iimpunepofiet,tamendiJp*licere verea-

    tur.Rart/fme. quippeacctdt, imo vero

    nunquam, vtquifquam veniat volent

    jieri Chriftianus,quinoJit aliquo timore

    Detperculfiu.Siemm aliquodcommo' dumjpeclado ab hotntnihus, qutbusfi altterplaciturum nonputat.aut altquod ab bominihus incommedum deuitando. quorum ojfenjionem ,aut inimtcttias
    reformidat, vult fterichrtfttanus, nonferi vultpotius^quam/rngere.fidesettim

    non

    efl

    resfaluandicorporujedcredentis animi.

    Viosxa, u.t.

    II.

    Proprietas eft humiiitas.


    Saptentia.

    ibi&

    Vbiemm eft humtlitas inqnit SaprenSi Vndc S. Auguftinus inprologolibrorumdedocVina


    ,

    Chriftiana grauiter irmehiturineos,quihcT:.jbanr,fehumar.:oDo<fr.o-

    renon indigere.&poiTe aSpirituS intelligentiamfcripturaium


    qui, ficut Apoftoli&S.
    Aftor.
    9.11.

    afle-

    Antonmsercmitaeamconfecutifunt.Redar-

    guit

    autem illos,primoexemplo Apoftoii Pauli, qui licec diuina Sc ccelefti voce proftratus Sr.inftruclus, tamen ab Anania dodus eft.z.

    Aftorio/.

    Aclor.

    8.31.

    Cornelii Centurionis, qui.licerangelus einunciafletorationcs exauditasSc eleemofynasrefpeclasPetro^tradituseft lmbuendus 3. Eunuchi regis Syriae Ifaiam non intelligentis,cuinon angclus, fedPhilip-

    xo4

    18.14

    Beurcr /

    t.

    Deuter.)2.4 fi
    Mattts. 7. *J.

    '

    pus miifus eft, cuiusopera di&um Prophetam intellfgeret.4.!V'Oyfis> quilicet docTusa Deo,tamen foccrifui,licet alienigene. coniihumdc regcndo tammsgno populominimefuperbusacceiir. III. Proprietaseftaudrta pr#ftare& exequi. Namin Deurcronomio Deus agens depraceptis C^is.Difiite,mquu } eaejroperecomplete.Et ixexum. Audientes difcanti sujlodtant Et Chxiftus Dominu.c :0?w//^ii andit verba mea, &facit ea ajpmilabitur ftrofapie/ttiyfui adificautt demum

    &

    Lnc.11. 1 J.

    ftom.

    i.if.

    fuamfuprapeiram.EtBeati, quiaudiunt -xerbum Dei dr cuftodtunt tllud Deifide S.Paului. 2{c auditonslegisiufitfuntapudDtumftdfaclores legif i*-

    CHRISTIANA,
    ftificaluntttr.

    p
    '

    Et B.Iacobus. Eftotefaioresverbi,tjrnonauditores tantum. '"& * Vnde S, Auguft.in ferm.3. de verbis Domini agens,de onicio commu- Aug.in Mattli
    ni magiftris 8cdifjipulis. Jguamuis, inquic, dtjjimilejitdocioris dfcentisj^

    ejficium,

    tamen xtriufadcbttfanttarum Ugumobfcqmum,vtiunganturfa--

    copuitntur opere, quidiuerfifunt nomine, quos vocabulaabinutcemfeparant,eos obferuanttaprxceptorum deuote acfideltter ceniungat.Nefy enim perfecJte tn legum efi notttia confliiuta,cumfitJcriptum. ^ om
    oiis ,quifeparantur officiis,

    &

    ****

    2{on enim audtteres Ugisiuftijunt apudDeum, &c.Ne/%, enimjnquamjs relir giefa &fanc iuieft qui nouit legem ceftdt bmfaclisjcum expediatfacere magis quam decere,quiamoUftum eftdocerc nonfacere.Vos amicimei eftitjn- j oan
    i

    &

    quitfjrceritis-ea^uuamando vebis.
    I V.Proprietas, erigereaures ad doftorem,mentem vero ad Deurrij iuxta illud Sa\omonis;/n;rediatur ad docJrinamcor tuttm,&aures tuaad
    rouer-2:

    u
    '

    verbafcienti*

    Et

    Ler

    um Jiii mi inclina aurem tuam, & audi verbafapientiy

    7
    r.

    '

    umiapponeautetn coraddecJrinam meam.

    Vnde S, Auguft. de verbis Do- Auguftjfcr.


    adDsminum erigite metes. Cu 10ia
    * 2?

    mn
    i

    Erigite itagfratres erigite adme aum,

    caufamreddit tra&atj. inepift. i.Ioan. exponensverbailla. JJuiavnffio ipfiut docet vos de omnibus .Videte ,iaqmc t magnumJacramentS
    iusdicti
    fratresfontts verborit noftrorum aures percuttt ,magtjier intus e[i. Noliteputare quenquam homine aliqutddifiere ab homme. Admonerepojfumus perftrepitum vocis noftra ,finon/it intus qmdoceat\inanisfit ftrepitus nt>fter-,prepterea
    ait ejr ipje in Euangelio. Noltte vobts dicere magtflruin terra.-rj/us ejimaoifter
    *vefter t hriftus. Ipfe

    ac

    **

    vobu-ergo intus bquitur,quado neme hominum tllic eft

    Ecr

    S.Greg.z^.moral.Jg*/* quihbet tradicator verba dare auribuspoteft, cerda vere aperire nopoteft,rjrnijiper internamgratiamfolus ommpotens Deuspradtcatium verbtsad cordaaudientium inutfibiltter aditumpraftet jncafiupradicatio aure audientts percipitur,fc Dominus viamfonantis tonitrui dareafferit,quicupradicattonis yerba trtbuit ,per terrorem in corda copztngit.

    c'

    Vnde t.Cot.j.f.

    Paul Ne% qutplantat eft aliquid, ne^ quirigatfedquimcrementu dat Deus. V.Proprietas eftcommunicare DoCtorifuoneceflariaadvictum &amictam, vtdocet Apoftolusinepift.ad Gi\zt.Cemmunicet autem is , Gatu *.* inquit.qui catechizatur verboeiqui fe catechizat in omnibus benis. Ouoru.. verborum,auctoreS. Hieron.Iib.3. Commentariorum.niclcniuseit.Galac. JVuia fuferius fpirituahbus praceperat, vt eos quipraocupatifuerat in aliquo deltcie inftruerent in Spiritttlemtatis, alter alterius oneraportarent, nunc econtrario his qui adhuc imbecilliores, dtfcipuli tjr carnales eratprac'tpit,"vt quomodo ipfid magiftrisjpiritualta metuntfic magiftris carnalta prabeant.Bo.

    & &

    naautem
    hentes

    inprafentiloco iuxta

    vuhi cofuetudmem moremfocommunemvi'

    8um ejr ve/lttum,cjr catera.quahomines inter bonanumerdt ,appetiauit\fiaenimviclum&veftitumhiscontemifumus.Etnzulo^oMubmnpx..

    Ti(a6

    prte-

    6o

    CATECHESIS
    ,&dehnt magifirhfum,

    Prauidens autemjpiritu Afofto\us,eosquidocetur

    ptus& vitanecejfaria mtniftrare.pofte obtenderepaupertatem


    meus boc anno aruitficcitate ,vineamgrand
    eontrtuit
    :

    dtcere Ager nonhabeo ,vndetri.

    &

    buam,adiecitt Noliteerrare .Deusnon irridetur Scit ,inquit,corda veftra ,non


    ignoratfacultates Excufatioverifimilu ,hominem poteft vtcunplacere, De-

    umnon poteftfallere. Eodcm perunent que Apoftolus proiixius driputat in capke nono priorisad Corinthios de fhpendio debito Ecclcfiafhcis miniftris ,atque imprimis verbi diuini pra?dicatonbus.
    Matth 18.2. Marc 9 ? 5
    .

    i.Pn.

    puerorum mores quam proxime imitari ,vt innocentiam ,fimplicitatem ,humilitatem : idcirco enim Chriftus Dominusinmediodifcipulorum paruulumconftituit ,dixitq :NiftrfftciaPiopric
    as eft,

    V I.

    miniftcutparuuli
    Ambrof.fer.jj.

    nonintrabitisin regnumccelorum,
    ,

    Vnde

    Petr a^.Depo<

    ^entes omnemmalitiam .ejfomnemdolum (frfimulationesficut modogeniti


    infantes rationabiles finedolo lac concupifate.

    Et

    S.

    Ambrofius fermone

    de innouatione fidelium.
    dicit
    tis

    Ad Apofiolos

    ait

    iamfeniores

    & maiores natu

    Domtnws

    Nt/iconuerfifuerttis
    i

    & efficiaminiftcutpuer tfie,non introtbicorpere fragili fenuerant ,tnno-

    in regnum ccelorurn

    Reuocat igitur eos adoriginisfitxfontem &retrorfum

    ad infantiam red.rc compelltt fctltcet vt qui

    centixmortbusrenafcantur.YLx riufas.Ifalet ejr Cbrillianafimpltcitas infan-

    Matth.15'44-

    att

    .1S.2.

    tiamfuam ficut enim infans nefcit irafcifraudare non noutt ,refenre non audet itavt chriftianitatis wfantta Udenttbus non irafcttur fyoltanubut non refiftit ,c&dentibus nonrepugnat, Deniq,ficut Domtnus tujfit , etiam orat pr inimicis ,auferenti tunicamreltnquit ejrpaflium , &c.Similiter S. HieronyusinverbaChrifti.Quicunque ergo humiliauerit fe,ficut paruulus ifte ,hic eft maior in regno ccelorum. Sicut ifteparuulus,jnquit ,nonperfeueratiniracundta ,nonmeminit Ufus ,nen videns pulchram multtrem dele&atur \non altud cogitat, ejraliudloquitur.fic &vos nifitalem habueritts in-

    necenttam,

    & animipuritatem ,nonpoteritis regna coelorum intrare,

    A P V T

    V
    Catechejtos.

    T)eneceJ?itate

    &
    ,

    r utihtate

    Necessitatem Catechefios Chriftiana; probant ckconfirmant omnia.qua: m ea traduntur vt funt inprimis fidei dogmata quo,

    RomVo f

    rumnotitiacomagishocxuoneceiTariaeft, quo plures ab hasreticis peruertunrur ,& inTarcarnm prxcipitantur. Sinefide enim ,inquit Apoftolusad Hebraros ,impcjfib'ile efiplacereDeo, At quomodo aitad Romanos .crcdent ei.quem non audieruntr JOuomodo autem audtent finepndicante} ^^uomodoverb prxdicabunt , nifi mittantur. Frdeiergo capitacognofci

    CHR.ISTIANA.
    ad/alutem neceflariam. Salomon enim in Prouerbiis jfepientia; perfoas, Doc7rinammagisquam aurum eligite,
    Japientia cunfiis opibus pretiojijfimts ,

    6t

    gnofci nequeunt ,nifi a Doclore aliquo lcgitime miflo ( vti lunt illi foh qui in Catholica Ecclefia docent^exponantur.

    DfiNDE diuina Scriptura hortatur nosadhanc do&rinam ,velut


    fic

    loquiturin

    hleltor

    entmeH

    Prou.t

    ix.jj.

    Jiodtuntviasmeas. )uime tnuenerttjnuentet vttam. Etrurfus.

    Nunc ergofilij audite me ,Beati,qut cuNen ceffes

    Prou.19.t7.

    audtrefU,doc7rtnam,necignoresfermonesJ'cientia, Et.Apfone cor ad doilri-

    rou -"- ,r

    nam meam ,quapulchraent tibi ,eum eamfcruauerisin ventre tuo ,ejr redundabitinlabifstuisjvtjitin Dominojiducta tua,

    Et Ecclefiafticus. Inmul-

    Ecd.6.35,

    titudmepresbyterorum prudentium fla ,drjapientia tllorum ex corde coniungere ,vt omnemnarrationemDeipojps audve. Etiterum.
    :

    Non te pratereat
    tpjis dijces

    Ecd.8.11;

    narratiofeniorum ipjieaim didtcerunt a Patrtbusfuis quoniam ab


    ,

    intellefium.ejr intempore necejjiiatis darereffonfum. Et.Filidiuuentutetua Ecd.e.

    excipe doclrinam ,dr vjque adianos inueniesfaptentiam Jguapis qui arat , ejr

    quifeminat accede ad eam , ejr bonosjruclus abea expecfa.


    ,

    E a d e MScri^ruragrauiterincuiateos,quidocl:rinamomnemnoticiamque pietatis repudiant. D^impiis enim agens B. Iob,eorumqi lob.n. n. eorum, ejr infantes eorum exultantlupbus Jguidixerunt Deo-,Rtcedednobis ,ejrfiientiam viarumtud' rumnolumus, Eiiaiomon inProuerbiis. JOuiattamfacttdomumfuam, Prou.17.1J. qutrit rutnam ,ejr qui euttat dtfeere incidet in mala.EiSapieiiJ. Faniautem Sap.kj.1. 'y Juntomnes homines tnqutbus non ptbesi JetentiaDei. Iuasprophet;am lCil f lamab hacrepreheniione incho.iuit. Cognouit bos pojpffsrem ptum,ejr ajinusprtjepe Dominifut ijrahe lautem me non cognouit,&pepulus meusnon intellexit .V& genttpeccatrict drc. ckleremias. Stultuspopulus meus me non i er4 12 cognouit,filij tnppientesptnt (jrvecordes faptentesfunt vtjaciantn.aia bene autem facere nefcterunt Et ApoftolusadCorimhios. Stquts vtdetur pro- , Cot 4 pheta effe , aut Jpiritualis ,cognofcat, quafcrtbo vobis, ijuia Domintjunt manlibcris. Egred>untur .inquit, quapgreges paruuli
    ; ,

    data St qu&atttem ignorat jgnorabttur


    .

    De NicvvEfinullaars.uulla /cientiaeft,velvncuam fuit,qusenon neceilariorequiratdocT:orem,haxfota doclrinae Chriitiana: fcientia, omniumpraftantiffima ,&ad /atuceni neceflaria Doclorem &r Magi-. ftrumnonpoftulabit ? S.Hierorvmus in epiftola adPauhnum agens Rcp.ioj. de S. Scriptura ex qua doctrina Chriftiana , qua de 'oquimur , fumpta eft Taceo , zit,de grammaticis rhetoricii .philojophis, geometris ,dialecltcis ,
    , ,

    mujicis .afironomis >aJ}rologis ,medicis ,quorumJ'cieKtiamcrtalibttsvelvttU(p-

    ma

    esi ,

    intres partes fcindttur

    ""

    ^oy/xx,
    ,

    -riiv

    y.&iov t%v epjrafuur

    Admtno-

    res artes

    veniam

    ejr qua non tam lingua qudm mantt admin.Jirantur.agri-

    colx,cementari/ fabriT/ietallorumU^normituectfores Janarrj qnofy

    & fuliot'ts

    >&-

    6%

    CATECHES. CHRISTtAN.

    Vs:,&cetm,(!Uivartan>fu;ptilfclUem.&viliaopujcftl4fabric4niur .abfqtte

    J^ucdmedtcorum es~t ,promittunt mctra&ant fabrdta fabri. Sola Scripturarum ars esl, quam fibiomnes pajftm vindtcent ffanc garrula anus , hanc dclirus fenex hancfi' pbifta verbofus, kanc vniuevfi prafumunt , lacerant, docent antequam
    iitct,
    ,

    docJore non pojfunt ejfe quod cupiunt.

    dtfaftt.

    colligatur ex adeoexquotidianaexperientia, tamen pauculas aliquas breukerhicfubiiriam Primafit, quod Chriftianum populum vindicct ab innuraeris erroribus, quodaditum mvtroque-feJhcerefibus hoc tempore grallantibus. xu, maxime autem f#mineo praecludat veneficiis aliisque curiofis fuperftkionibus. Necenim alia ceruor caufa eft cur in quibufdam

    Quodad Vtilitatem

    Catechefios,

    etii fatis iUa

    neceilicate 8cdignitate iaraexplicatis, atq :,

    &

    .2.

    |>rouinciis

    omnia.plenafintfagarum^&magorum, quamquiahominesabtneunte a:tate indo&iina Chriftiana, rkibusque iacris Ecclefiac non redte fint inftnuu. 5. quod eainftitutio efficiat, vt homines ritamducant Chriftianohominedignam^prxceptifque Dei&Ecde-

    fix confentaneam*

    Vnde

    S'

    Ch k ysos t o m
    dogmatum
    ,

    contra Anoma?os Coniungamus in,

    quh,recJitudini

    diiigentiam viiaejreperum, vt ne dimidiatim

    qua adfalutem

    noftramfpeclant, curentur. Vits autem ddtgentiam ejrpuri-

    tetem ntbil ficefificit vtcontinua intempUs conuerfatio ,

    & alacreadsiudi-

    endumverbum Dei ftudtum.J^upd enim cerpori eBcibus, bec anima diuimrumekquiorum doBrina. Noneniminfolo paneviuit homo,fed&in omni 1'erbo, quodprocedit percs Dei. 4. quodiniis qut libenteream, &conciones omnes facras audiunt, Srauditas prarftant> fit admodum probabilefigrmaeternae prasdeftinationis,vtiS.BER n ardvs probatex Bem. fernu.de Chrifti di&oapudB. loannem- Jguiex Deoeli, yerba Deiaudtt. CMaCp

    " a'

    gna,mquiens,mibifonfoi4tioesJfratresmeiinverboiiloDomini'.proptereae-

    tloaa.f 18.

    nimvos

    libenter audftis ,

    quiaex Deo eftis :Vnde dr inuenies <abeodem fcanne


    ,

    m epifteiafiuaficriptum. Omnis quinatusefiex Deonon peccat,fidgeneratio


    Mum^Nonpeccat, in.quit idesJ, non permanet inpeccato, , vtique vt perire non poffit ea qus falli non.poteflgencvatio coeleflis. Sedgenemtionem t(iam quis enarrabitl OuispeteiJ dicere. Ego de eleclis fum ,egode pradeftinatis advitam egodenumerofiiiorumi J^uis bacdicerepoteft , reclamante nimirum Scriptura. Nefcttbomofifit dignusamore anodio. Certitudtnemvttque non babemus ,fidfpetfiducta confoiatur
    cmleftisconfieruat

    quiaconfiruat illum

    EccijKL.

    nos.ne dubitatienis huius anxietate penrtus cruciemur Propter hocdatafunt

    figna qttitdam

    ejr

    indicia mantfefia falutts ,

    vt indubttabilefit eum efife denupr*~

    merc eleffcrum, inquoeafigna permanfirint , Porro inter eaquafiduciam

    CHARITAS.
    prafiani
    loqui.
    ,

    J
    <l*

    & materiamfiei ,vnum

    ittud ttiaximumeji^

    yr/rrtet QrrHvfT-in

    gutde Deo"efi'fverb'trDerandtt. f. & Poftrcma vtihtas, quod omttes Dodores, inftituto. efque aliorum excellens nxmeat remune Dan.n ratioin ceelis. Diuim fiquidemoraculi apud Danie'em prophetam vox eft, Jguiautem docltfuerint fulgebunt qttafifilendorfirmamenti.-ejrqui
    adiufiitiaerudtunt multosquafiftelix wperpetuas xternitates. Chrifti

    j.

    quo-

    Matt5

    '

    que Domini vetbafunt. Jj)iJotuerttvnumde

    mandatisiflisminimis,

    &
    Mw
    >

    fichomines docuerit,hicmagnu4 vocabttur inregnocalorum. Nonenimfibiiffitantum y zk Chryfoftom mhunclocum, vnufquifyvtilisejfedebet ch.hom.K.


    fedetiamceterii.7{equeaquamercti efieM } quifolummodoJeipJitm-regit,& ftiius,qut etiam alios acquirtt,

    CHARITAS.
    C
    *De Nomme

    A P V T

    h
    CharitaM.
    promifcue fere vtuntar

    &
    >

    dejinitione

    Quod ad nomcrwurmet
    tibus
    ,

    .djujna; littera:

    .vocibus amoris, diledionis &charitatisvelut idem fiznifican-

    tamen charitatis , quando de virtute teileS. Auguftinolibr,r .deciuitatc.amver6ficdefinit 4


    vfitatius

    fe-mo eft idem Kbro

    ^niodedoa^mzChnaunzCharitatemvocomotttmanimiadfruendum^T
    ^pry"ripfumdrfeat%proximofropterDeum.Rcaiushoc\ocodefiniasperhabitum,velvirtutem.Charrta S eftvirtusdiuinKusmfl 3 f ,qua homodiligit Deumpropteripfum.. &proximum ropterDeum:conr uementer fane Apoftoli duftoad Romanos,d-..mait:cW
    ]
    (

    De*dif***f*

    //'tfMMrdtbnntfrtxperSpsritumfan^ baitafcnbit Aug.hb.de fprritufc litera. ChiritasDeidttiaefiZffundti "rdibnofirtsyiuanosipfedtttgufidquanosf^


    fides Chrtfit, quanosfidelesfactt.

    -queunt.Hafc mnondiffmditur aDeoin comoftrum fcd effanclitnr pot.us a cordenoftro in Deum iux^a iliud. Ftntsp^cepticharitasdccorde^ puro obdupltcem autemcauJam^ounS. B intradatude dili~,

    Neq.edeactualcdiiedioneixnoni

    gend Deo ,
    >

    J^^uequtanthim^Jructuo/^ >S&f

    Wu, Veuj^ertm^^^ d l^dum


    . .

    , ,:

    B ***

    '

    ftue

    quia nthili*.

    uteutur amariJ^r^jL

    Hem

    *4
    Prrr/fo

    CHARITAS.
    At^idi
    ium ,/cit tamen feipfum ff iet/inefciat Chri/
    .

    chm at nempe

    intut ei innaia ejr nonignotaratiomttilhlla qtitaex totofeiuumdtUgere debe'

    dt,cuifetotum debere non ignorat Proxitnum quoque charitate diligendum, fed propter Daum. Nominc
    Luc.iojo
    A.ferm.5?.

    diximuseadem autem proximi


    intcgrapa-

    intelligenduseft

    omnis homo,

    vti

    Chriftus apud

    Lucam

    rabola expofuit.

    Vnde

    S.

    4c temp.

    omnesproximifumui canditione terrena xatiuitatis,ejr mortalitatis

    Auguftinus. Proximus,'mquit, eBomnis homo, etiam

    &

    Jpe celefiis h&reditatis,quia nefcimttsquis quidfuturusfit ,quonia ant luiaus,

    aut bareticuSydutpaganusforteenimper mifericordtam Deiconuertetur ad Deum, interfanelos primum locum habcre merebitur,

    &

    C
    Dcuc.6.$.

    A P V T

    II.

    T)egemina Charitate, Dei & proximi.


    Leu.19
    18.

    r^\ Vo Charitatis genera numerari folentfecundum duo charitaL-s t s praecepta in Lere vetcri a Deo tradi ta, & in noua a Chrifto Doj

    mino repeuta. Dutges Domtnum Dcttmtuumexc^rdetuo, & tntctaamma tua, ejr in tota mentetua. Hocesl maximum ejr primum mandatttm Sscundum autemjimtleeffhuic. Diligesproximum tuumficut teipfum.ln hk dunbus
    Rom.13
    io.

    mandatis vniuerfa lexpendetejr propbeta. Quaj extrema Chrifti fenten-

    i.Tim.ij.

    Augc.2i.

    eademcumilla Apoftoh. Plenitudo legis esLdilectto YLtjFinifprq. ceptiefichar itas Senfus vero eft Omnia mandatahuc tendereeccollimare, vtDeum dtUgamus ex toto corde, ideft, quantumpoiTumus, quod Lucas dicit, ex omnibus virtbus ejr proximum ficut nofipfos omnia bona qux nobis optamus , optando 8c illis idque propter Deum. Varia quidem in hunc locum exftant commentaria Patrum, atbreuitatiscaufa vnico tantumD. Auguftini ero contentus. Islibro primo de dodrina ita fcribit Hxcregula dileciicnis diuinitus conflituta efi. Diliges inquit.proximum tuum ficut teipfum: Deum veroextotocorde, ex tota mente, vt otnnes cogitattones tuas omnem vitjr ex tota anima tam , ejr omnem intelleclttm in illurr. conferas a quo habes ea ipfa qu<t confcrs.
    tiaeft
    .

    &

    &

    >

    Cum autem ait, toto corde, lotaar.ima, tota mente, nullam vita
    reliquit
    ,

    noftr.epartem

    qus.

    vacare debeat ,

    &

    quafi locum dare , quafialia re vtlitfruifed

    quicquidalittdd ligendu venerit in animu Ulucrapiatur,quo totius dileclionis impetns currit. Jguisquis ergo rec7e proximum diligit, hoc cum eo debeta-

    gere ,vtetiam ipfetotocorde,tota anima, totamentefddtgat Deum.Sicenim

    eum

    tanquam feipfumjotam dtUcTtonem fui&illius rcfertini/lam dtitSi ionem Dei qua nullum dfe ri uulu;nfd:tci extrapatitur, cuius deriuation:
    drftgens
    }

    '

    mtnuatur.

    Qoo-ji-

    CHARITAS.

    (^oniamverofortaffisaliquismiraripoteft, quareDeusnonconftituent tertium prxceptum charitatis de diligendo feipfo, cumtamenprseceperit proximum diligi , ficut feipfum. Reipondec paul inferius idem Auguftinus,non opus fuifle prxcipere , quia quinfediligat cjrprodejeflbi velit,dubitare dementis es~l,cum ceflafltJententia^Apo-

    H>.*

    floli,vbiait,nemo enim

    vnquam carnemfuam odiohabuit fednutrit ejrfouct


    .

    p
    Ib

    [*'

    eam flcut Chrifius Ecclefiam Ergo , fu b di t quoniampraccpto non eslopus, vt corpusfuum diligat,ideft,qu6niam id qnodfi'.miis..& idquedinfe quifque

    &

    ceptafumeremus
    :

    Diligcs.,

    inquit ,

    Dsminum Deum tuum

    &c In his duobtts

    praceptis vniuerfa lexpendet &prophcta.T:nis itaq.pr&ceptiest dthiiio

    & ea

    gem .r:4,idest, Dei cyproximi Quodfitc tctum inteliigisad efi,animam tuant &corp%s tuum ,& proximttm totum,tdefl\anlmam corpus eitts(hcmo enit corpcre) nulLvi rerum diligendarum genw in hisduobus ex anima confiat prtc<pt:s r x trmiffum est Cumenim pr&currat dtleclio Dei ^eiufq^dileclio-

    &

    &

    .-

    '.

    nis

    modus pr cfiriptus appareat

    ita

    yf c&lera in illum confluant , de dilcclioelt.

    ne tua nihtl dtBum videtur. Sedcumdiclum

    proximumtuum tanquam teipfum Jimul&tuiabste dileiliononpr&termtffaeTt. Hucufqj Auguftinus. Quod ad ordinemautem horum praxeptorumattinet nonomittenda eftiliaeiufdem commonefa&io incaputquintumB.
    Diliges

    Ioan.

    $.

    Aug.uaft.ir.

    loannis Euang. SVz&^r, inquit, omnino cogitate dtligendum effe Deumdr proximum:Dcumextotocorde,extotaanima,&extotamente,&proximum tanquam teipfum. H&cfemper cogitanda, h&c meditanda, h&c retinenda h&c
    ,

    agendajh&c implenda/unt, Dei dtleiiia prior

    eB ordine pr&cipiendi ,proximi

    autem dtleclioprior eftordinefaciendi. Neq^ enim qui tibi pr&cireret dileclio-

    nemjflam induobtts fr&ceptis ,priustibicommendaret proximum , cjrpoftea Deumfedprius Deum,pofleaproximum. Tu autem quia Deum non vides, diligendiproximumpromereris quem videas : dtligendoproximum purgas ocu-

    lum ad videndum Deum,euidenter loanne dicente. Sifrairem, quern non diligisfieum quem non vides ,quomodo dtligerepoteris ?

    vides, v

    Ioan-

    + 2a*

    Capvt
    c

    III.

    *^ Nam Chriftus Dominusin Euangclio madatum chai :tatis vocat


    primum &: maximum, quoaliudmsiusnoniu-. cui Scribaapud Marcum addidit. Et dtligere proxmum tanquam tcipfum maius tst omnibus
    ,

    Dedignitate& excellentia Cbaritatis. H\Ignitatem virtutiscliaritatisdechraut imprimisfacrxlitera:.

    Matt.

    u. 37. Marc.1r.3j.

    hob-

    6
    holocautomatibus
    b:ts noftris per

    C H A R

    T A

    S.

    &

    na Spiritus fancti,
    Rom.5.5.
    Gai.
    5.

    facriftcijs. Deinde Apoftolus eam refertintcr do~ Cbaritas, mquit ad Romanos Dei dijfuja eft in cordi,

    Spiritum fanclum ,qui datusett nobis. EtadGalatas. Fra,

    21.

    1.

    Cor.
    or.

    12. st.
    ij.

    atitem Spirittts e(l charitas ,gaudium ejrc, Tum anteponit omnibus donisScvirtutibus.vtinepiftoIaadCorinth AEmttlamini fmqivt.cbarifmatameltora. Et adbttc excellentiorem viam(carit2.tis)vobisdemoxftrc.Et jrei-yrp. 7V^tncautemmanent ,fidesSes,charitas:maiorautemhorume/Icbaft
    ritas.
    .'

    C0I.314.

    EtadColof pofi enumeratas


    ] '

    prjecipuas virtutes.

    Stt peromnj^a tt-

    1.

    Ioan. 4. 16.

    2.Pct.i+.

    i.loan.

    Rom.8.i. 47.

    Prou.8.17. Ioan. 14- 1.


    i.Ioan.
    3

    habete,quod eft vinctdumperfetfionis.AA[\xcSlQjn. tembxc ,Siit,caritatem.' ""." J " "^. l " /17' pnore epilt, Detu ^rxcxmt^haritas-elt ,cr_qu : manct in carttate. tnDep manet ,&Deusineo. Deniq; Scriptura tribuitcantatieaquxfunrgraua;. Gratiaenimfacitnos^////fW/2r^y^r<,vtloquiturB, Vetvusftlios hwedesDei <jr cohtredes chrifti ,vtloquitur Paulus. AtS. Ioannes jy( * _ .... r lnepiitolaprimaait. Om nis qut atugit,ex De o natus eft 1. racunosD-o

    '

    ii

    14.

    ddiz entes me dilifp ,Et Ioannes..?/ quis dtli!" ^- j- P . v ,,. jgitme.dutgetur aPatremeo. 5. dicitur vnaanimx.atmpnma r loannisdidiledos.at
    '

    Salomon ait.

    E<{o

    Luc.7. 4.
    i.ioan.4.
    16.

    JQuinon dtligit,manet in morte: ejr nosfeimtts.quia translatifumus de morteadvitam quia ddigimus fratres 4. facit hominem e peccatore iuftum. At Lucar 7-dicitur. Remittuntur eipeccatamulta quia ddexit mulcitur.
    ,
    .

    fum

    j,

    con un gj t hominem Deo. at apud Ioannem


    i

    dicitur.

    gui mafchola

    net in caritate ,inDeo manct

    ejr

    Detts in eo

    Vnde Theologorum

    A. c 42
    T.de?atienr. T.de^J
    Cl.inparaea Cyp^iepatienr.

    fere docet charitatem reipfanon diitinguiagratia gratum faciente, congruenterilli dicto S. Auguifcini libro de natura&gratia. Charitas
    esl verijftma.plemjftma .perfecJiffvnaq, iuftitia.

    PHfci

    Patr.es

    oraculis Spiritus
    ,

    fmH

    fubfcribunt. Tertullianus

    vocar fu mmu mfideifacrament ttm


    ,

    Chriftiani nominis t hefattr

    um quam A
    ,

    Baforat.de
    S

    3.

    poftolustotisvirib:ts Spirittts S. comendat

    C zm
    I

    ex prs cipuTi ho minis Chri-

    n'

    " Arr ftianimunu4.C s^t.fu. nd.imentitmpacis 4enacitate.acrtr,itatevnitatis

    qua

    H. adTheoph. efopera /rmart vria frxcedit. B af radtcem mandatoru. Naz. dodrin xncftrtt in ioan. Hi<ro. caput. Ww.ojun&arum virttttum matrcm . Ephr. omnium virtutu tnccluhunui.

    mna- Ch.yf.a nfeccHere omnib.Deidoms.Kup.arcem omnium virtutum.HS.


    2.

    chry.

    1.

    de

    Pzofp.aJfcJionum cmniTtpotentiffimamjv ommbm femper intticlam ,aflia-

    <? de tem. criminum,vitamvirtutum,&c. Cynl.Alex.c mKivirtuteconfiax te-Gre'? P.1.3V cotc.13. \/[ ctsftodem omniumbonorum.^eny.homintn/imatredr a2 nus matrem __
    .

    Afer

    numbonarufummamfalutemmGrum,finemc<zleftiumprace$torum,mortem

    Cyinij.Ioan. 0. ^G. s.l.i.ep.co. angelorttm } nb~nfolum

    &

    J-

    qus in terris .fecfetiam ^u.^inccelc fiint pgciftcantetn.

    , -

    _-

    Bern.ep.i.

    CAPVT

    IV.

    Gal.s.a?.

    ~Ds fmftn (f?irituali <virtutis Cha-itatis. /^umCha^La!; inter fpi.-irusfinctrifru.flusapud Apoftolum

    p.-inci1

    >^pemiocumobtinui;rit,no:ipotc:"lnoriopi.imoi/pintualeif
    ;

    LTclus.
    -

    P rc S l

    CHARITAS,
    ,
    ,

    67

    proo-ignere. Inter qnos primus fit,quodamet omnium virtutumfocietatemvtclareindicat inprioreadCorinth.B, P a v lvs ,dumait. Charitas patiens eft ,benignaejl charitas non xmulatur ,non agitperperam,

    i.Cor.15.4.'

    non inflatur,non ambitiefa,non quarit quafuafunt , non irritatur ncn ccg itatmalum,nongaudetftperiniquitate,congaudeta'(tcmveritati',emnia[uf
    fert J.

    omnia credit, omnia (berat , omnia fuflinet, S, Cyprianys libro Cypr.de Par. C lcm. 4 llrom. 1 r r* ai depatientiaexponit,quomodo/>*//ra///^CLEM. Aiexandr, quomo- Am t>| 9 C 7< p
    ,

    ..

    doowwy^>Y.Amb.adHorontir.num,cvAugu{linusdeipiritu&Iit- Augc
    tera
    ,

    j-.

    quomodo omnia credat, Cufiianus

    collationel.

    quomodo nona- q"^^, c

    muletur^Lc, Greg.Magnus, omniadfc fru<ftuseft,quodc2te:a; virtutes immo <k. dona fupernaturalia caritate deftituta non pofiint nobis
    ,

    prodefleadfalucem. Sic enim idcm Paulus ibidem difertefcripfit. Si angeiorum jharitaicm autcm non habeam faclus linguis bominum loquar fum velut xsfenans atit cymbalum tinniens. Et fihabuero prophetiam tjr

    j.

    cor.ij-i.

    &

    nouerim myfteriaomnia.tjr cmnemfcientiam ,&fi habuere omnemfldem; ita vt montes transferam , charitatem autem non habuero , ntbtlfum. Etfldiftribuero in abos

    pauperum omnes facultates meas


    in libro

    tjr (i

    tradidero eorput

    nseum
    libro

    ita

    vt ardeam , charitatemautem nonhabuero, nihilmihiprodeft. S

    Cyprianvs
    afFefuntde

    de vnitate Ecclefiaj,

    & Avgvstinvs,
    8.

    primo dc baptifmo contra Donatift. cap.

    6c 9.

    exemplum

    ha^feticis fchifmaticis, quibus eciam perpeflum pro fiiie" martyrium non prodeft, eo quod charitatis iarfturam fecerint, feparandofeabEccIefia. Exbibere fe non poteft martyrcm.zitC ypnznxxS) quifraternam no ntenuitcaritat em. Et Augultinus.^vW//?f77/'<?g/ ipfletiam fli bjtantiam Juam paupenbus Jicut multi non folum in Catholica Jcd eftam
    ,

    &

    diuerfls htreflbus faciunt

    flammas

    fl aliqua ingruente perjecutione tradant ad nobifcum corpus fuum pro flde , quam pariter coxfitcntur ta:
    ',

    men quiafeparati hac agunt non fujferentes inuicem


    ,

    in

    ddc&iene ,neque

    ftudentesferuare vnitatem Spiritut in vinculopacis,charitatcmvtiquenon

    babendo ctiam cum

    illis

    omnibw qua
    ,

    nihileisprojunt ,ad atcrnamfalutem

    peruenire non pojfunt. Idemhabet dc Monachis fidelibus Ioan. Caiiianus collatione 3. cap. 7. fi poft diftributas facultates fuas in pau-

    peres charitatem monafticam


    valeat ad expianda peccata

    latferinr.

    III.

    Frvctvs

    eft,

    quod
    u v et 4 .j,

    & impeifediones.nam

    B. Petrus in pri-

    ore epiftola fic loquitur. i^fnte omnia mutuam in vobifmetipfls charitatem continuam habentes quia charitas operit tnultitudtntm peccato:

    rttm.

    Quam

    fententiam mutuatus videtur a Salomone rn Pro;

    uerbiis dicente
    ritas.

    Odium

    fufcttat rixas

    & vniuerfa delicla cperit cha,

    Eandem vfurpauit

    B, Iacobus Apoftolus
    1

    qui agens de prav '**'**


    x

    cipuo

    6S

    CHARITAS,
    charitatis opere, J^uiconuerti, inquit ,fecerit peccatorem ab errore

    cipuo

    viafua , faluabit animam eius a morte,

    Luc.7+7apoi. Daui. cg.

    A. conc.

    2.

    operiet multitudinempeccatorum y huius frutas pratbuit apudB. Lucam mulier peccatrix, Remittunturei peccata multa,qucniamddexit de qua Chriftus dixit. multum. Cnantate autem openuntur,vel teguntur peccata, ucut emplaftro vulnera , non vt maneant , fed vt tollantur , quemadmodu exponit S. Auguftinus verba illa pfalmi ^r. Beatiquorum remijptfuntini-

    &

    Exemplum

    qaitates, e? quorum tcttafuntpeecata.


    Rom.8.28.
    A.c.17.

    IV.

    Frvctvs

    eft

    tateprarditisnihilmali,aduerfiueeuenire poffit. Srmus, inqnit


    omnia,

    quod chariApo-

    hcAus ,quoniam ddigentibusDeunWmnia ceoieranturinbonum. guidesl ait Aug.lib.de gratia Sciiberoarbitrio, mfi'& ipfks terribtles ,ftuas^pafifiones Sarcina quippe illa qua infirmitati grauis etf , leuis ejficitur charitati, Talibtts enim Dominus dixit ejfefuamfiircinam leuem.qualis Pctro fuit,quandopaJfius esipro chrijlo; non quaiisfuit quando negauit Cbriftutn. Gaufa huius frucr.us videtur, quod diligentibus Deum non folum vita
    ? ,
    ,

    2.Gor. 2

    9.

    seterna.fedprotectio diuinapeculiariter permifTafit. Oculusnonvidtt,


    a.itexlhia.Pau\us,qu<epr<eparauit Dcus ijs quiddigunt eum.

    hc.

    1.12.

    &B.

    lacobus.

    Beatusvirquifujfierttentationem,quoniamcumprobatusfuerit ,accipietcoTrou. 8. 17. loan. H- "

    ronam vitx,quamrepromifit Dcus diligentibusf. Et Salomon vel fapiemia diuina. Evo diihentes me dilizo. E t Chriftus , Jpui dtlivit rne, ddhetur d ego diligam eum, Patre mee , mantjefiaboet meipjum. Et Dauid. Cujiodtt DomiHus omnes dili^entes fe. V. Ervctvs eft,quod excludat omnem timorem.fi perfecra fit,

    &

    &

    j.ioan. 4

    m.

    vtdiferte ten\aturB.lo2nnes;Timor.inquiens,non efi in charitatefdper-

    Am

    erm.?.

    quoniam timor pcenam habet. In qu3e vsrba S. Ambrollus fcribens in PlalmumnS. Gencraliter qutdem ,ait, charitas excludit timorem vt miies, qui imperatorem dtl>git,belLapro imperatorefiuficeptanon metuit vtferuus amans Dominum , quamuh per dubia cjr prxrupta mittatur, tamen omniapericula Domini amore contemnit acfiquis
    j" fla charitas for*s mittittimorera e
    ,
    :

    Dominum petat
    ris flucius
    ,

    , fiei;fum offerrenon trepidat: rt quitrans marepofttos flios

    videre defiderat non metuit naufragia liberorum , charitate wgreditur


    ,

    ma-

    fubit incerta nauigij

    fed metum
    ,

    dificriminis lettant d.fideria


    ,

    fdiorum

    Rom.8. .

    JDuam pulchre ettam de martjribus dicttur qui vere militant chrifto q~ii pcrfiecutiones vnguUs gladios incendia non timentes, Hiinc fruiftum percepe.at qui dixir. infiefiis fie regibtts obtulerunt. Jpjtis ergo nos fieparabit d charitate Chriftt? trtbulaiio ati ar:gttfti.t anfia. mes an nuditas an periculnm ? an perfiecutio an gladias CV; tm fiirn e.

    nim,qu:aneq'Aejnocs^equew4.a^i^a:-2gdt^nc^o'Liicipti!:s
    ne(j inftantia) nsfuura>r.cg fortitudo..neqMiituc.u<'a, l x
    i

    neq( virtt

    tet,

    C
    nonofiro.

    H A R

    T A

    S.

    C9

    ereafura aliapoteritnosfparare a cbaritate Dei, qu* eft in Chrifis lefu Domi-

    EodemrjertinereputatS.Auguitinus dictumfponfiinCan- ^u^uirfai.ii ticis. Fortis efi vt mcrs dilec7:$, Magnum,mquit,vcrbumfratres. ValidaeH ficut mors ddeclio. Magnifcentius expritni non potuit fortitudo charitaiis. Jjtuis enim refifiitmortitRefftiturigntbus, vndisferro.reftftiturpoteftatibus,
    refifiitur regibus.Venit

    vna mors, quis ei reftftit*. nihileft illafortius.Propterea


    .

    'virtbus eius charitas comparata eU Jguia enim ipfa charitas eccidit.quodfuh

    mus, vtfimusqucdnoneramusfacitinnobisquandam mortem

    dileclio. Jpfa Gal.

    6.
    5
    "

    t*"

    morte mortuus erat,qui dicebat. (jnundus mihicruciftxus esi, ejrego mundo.

    Ipfamorte mortui erant, quibus dicebat. (JMortui enim eftis,& vita veftra abfcondttaeif cum chrifio in Deo. EtS. GregoriusinEuangelia. KecTeperSa- Gteghom.a

    lomonem dicttur: Fortis ejl vt mors dilec7i$,quia videlicetficut mors corpus interimit ,fc ab amore rerum corporalium aterna vita charitas occidit. Nam
    quemperfecle abforbuerit adterrenaforis defideria velut infenfibilem reddit.

    Nec enimfanclahac Agnes)


    ,

    ( cuius hodie natalitia celebramus, moripro Domino potuifiet in corpore fi prius a terrenis defiderijs mortua non fuiffet in mente. Ereilm namq, in virtutis culmine animus tormenta deffexit,pramia

    calcauit-.

    ante armatos reges ejrprafides inuiciafietit ,feriente rofufiior , iudi-

    cantc fublimior.

    C
    *-*-*

    V T

    V.

    ^De mododili<iendiT)eum.

    Deum prae/bripfit per Moy/en ipfe Deur. Diltves, inquiens , Dominum Deum tttumexiotocordetuo ,ejr fx tota antmatua ey ex tota p) tttudtne tua ,quemintumgeho iterauit
    ,

    \A Odvm vnum diligendi


    Domtnus,

    Deu. 6.{. Matth 2z


    -

    i7-

    Luc

    io.z 7 .

    Chriftus

    Ecclefiafticus
    ,

    autem
    .

    breuiter exprefiit, dicens. &di5-i*.


    Bcrn. fctm.21.

    ln omni vi rt uie tua dtli?e eum qui te fecit

    Huncmodumfic exponitin

    Ganticameliirluus S. Bernardus. Mthi videtur [fialius ccmpetcnticrfenJits in hac trina dfimciione non occurrit) amor qttidem cordis adzelum quendampertinere affecliovis^animaveri) amor adindufiriamfeutudtcitimrationis.virtuiis

    autem ddeciio adanimipoffe refirri conftantiam velvigcrem.Di-

    Itge crgffttomttvim

    Deum tuum tcto crpleno cordis affeclu: dilige totarationis


    lione\ dilige ejr tota virtute,

    vigHantiarjr vb

    vt nec moripro eius amoant s *


    '

    repertimefcasficutfa iptum eft in confequentibtts, quoniamfortis eii vt mors,


    dilcf!;j,durafc'.it infirnus stmulatio.Sitf::a:n.':& dulcisajfeciuittto
    lefits
    ;

    "

    Dominus

    otra malei

    es

    Vtta camalis illccebras

    & vtncat dulcedo dulce-

    dinem ,queKiedrt:od:tm cUtrtm clauus expelltt. Sedfit nihilominusintelleclui


    frxuia lux,& dux ration\ non (blttm cb cauendashsreticafraudisdecipulas, crfdeipt ritatt mabeo, iis cuftcdiendanr. verum vt cautus qnoqfis
    1 $

    nimtam

    7o
    nimiam
    fortis

    CHARITAS;

    & indifcretam vehementiamintua contierfationevUare. Sitetiam & confians amor tuus nsc cedens terroribus necfuccumbens laboribus. Ergo amemus ajfetfuose, circumfteCte & validefcientes amorem cordis.quem
    ,

    ajfeffuofum dtcimus, abfyeo quidicitur animce, dulcem quidem, fedfeduttibilem: iftum vero abfy illo qui virtutis efi, rationabi/emJedfragilem.E c

    m ul-

    toinferius. Ergononabduci b/andhiis


    gi,toto corde,
    Baf!quaeft.2ii.

    necfeducifa/iaciis.neciniuriisfran-

    dh

    totaanima, tota virtutedt/igereeH. Hasc Bcrnardus.S.Bafiimsin regulis breuioribus poflta quxitione, Quis fit modus caritatis in De vm , breuiter refpondet, sljftdua vfque vltra vires animi ad exequendam DEIvotuntatem conttntio cumpropofitoacdefideriog/orUipfi* AvCTORoperis imperfe&i in Matthieum . jVutde/i, inquit,a^ ligere DEVMextotocordei idefi,vt certuum nonfuinc/inatum, adv/lius
    ,

    rei di/eVtionem amp/ius,

    quam

    adDEI,necde/ctlerts inaliquajpecie mundi

    amplius,

    quam inDEO,

    noninhonoribu-s, noninauro } ve/inargento,(drc.fid

    hac omnta exiftimes tibiejfein DEO , "vtprje his omnibus DEVM ames. Sic omnis anima Chrifiiana, quafionfa eflCHRISTl, ita dtligere debet ergo

    &

    DEVM,vtnihilfit inmundo , quod amplius amct quamDEVM a:tt in tantum. Pro quanta autempartep/us amauerit, tantaparte minus amat DEVM. guid eftintota anima dtUgere DEVM? Id efi,certi(fimum animum habere inveritate^&firmum ejfeinfde. Putafidid.cifii vnum DEVM, ex quoetnnia, ejrvnum DEVM,perqucm omnia-.fittermn intel/e&us tuus per ali',

    cuius doc~irin& feduttionem pcrcu/fus cceperit dubitare defubftantia

    DEI,in
    ',

    tota

    anima non ditigis DEVM. Item,quiputat incantationes a/iquidpoffe, 4Ut auguria& diutnattor.es Ojtidefi intota mente ddigereDEVM: Idesl vt omnesfenfus tui , quipertinent ad te DEO vacent, cuius intelleBus DEO
    .

    mini/irat, cutus fapientia circa


    trailat, cuius memoria,

    DEVMeB\cuiuscogitatioea ,qujunt DE/,


    AmbrofiusdediJguodtdem,
    Licet vnius natttr* animafit , tres tamen i

    quzfunt bona ,recordatur,tota mente diltgit DEVM,

    iCo

    ficut ait Apoflolus

    Pjaliamjjiritu ,pfallam ey menie.S.

    Amb.cap.i.

    gnitate

    humanx conditionis.

    fe dignitates habet,idefi, intef/eSum ,vo/untatem (jrm emoriam.


    licet aliifverbis, in

    Euangclio defignatur, cum d/citur. pili^es vomt num DEt

    VM tuttm ex toto cordetuo,& extotaanimatua, &cxtotamenietua, idesi ex toto inte/Icclu ,jjr ex t ota vo/untate &extota memoria. Nam ftcut expa,

    tregeneraturfi/ias,& expatre filiog,procedit Spiritusjanclus itaexinte/lecl tt


    .

    generatur voluntas
    Auguft.c.3.

    & ex

    his item ambobusprocedit memoriaficutfact/e

    aja.

    piente qttolibet intelltgipoteft. S. Auguftinus vero in Iibro

    de Spiritu Sc iiKgcndi Deum extotocorde,anima litteraexiflimathuncmodum &mente,velviribusinhacvitaobleruatinon pofTe;tumquianone-

    fetaliusperfectiormodusinaltera vita.quodabfurdum eft,ibienim plus ,in<\iii t, non ejfepoterit, quam ex toto corde > ex toiaanima, ex tota mente:

    CHARITAS.
    .

    71

    ma. enim reftat in ncbis aliqtiid, quodaddipojftt adtotum ,quiafirefialit aliqutd, illttdncn erit tctstm. z. Quiaad hatlc fupereminentiffim2m perfeclion emcharitatis Dei requiritur,vthomo omnes motusterrenalibidinis abjorbuerit atq confumpftrit , nec cpus babeat dicere nimitte ncbis dcbis

    taneftra.

    diligere-

    Siquxras, curergo praxeptumiit nobisinhacvitr.eomodo Refpondet, vt admoneremur ,quidfi.de expofcere , quoftempraqus,retrefunt,in quaanterioranos extendere debea-

    mittere

    ,& obliuijcendo

    tnw. Si iterum qua^ras, anpeccet,qui


    dileclio vei,

    prxceptum hocinhac Yitanon Fhilj.i*


    ->z\tfi'nondum

    pra:ftat)refpondct,non peccare: ne^enim

    effepotefitanta

    quantaiUi cognitioniplcm perfeclaq^debetur ,iam culpa deputan-

    dumefl. aliudcnim efttotam nonfium affequi charitatem, altud nullamfequi cupiditatem .^Mamabrem debct homo,quamuislogc minus amet ~Deum,qudm
    tumpeteft amare conftefium, nihiltamen appetere illicitumftcut etiam in his*

    qua adiacentJenfibus norporis, potefl oculus nullis tenebris deleciari, quamuis nen pcjftt infulgentijfima luce defigi, S. Bernardus in Cantica fcnbens, quamuisnon improbet hancexpoiltionem Auguftini,iifermoiitde chantate affeduali, magistamcnprobat, vcdecharitateaclualiintelIigatur iuxta expofitionem fupra commemoratam, ne dicamus De-

    Bern.fcr.50.

    um

    aliquidimpoffibtlenobis mandafle.

    Capvt
    Pi r itv
    s

    VI.

    *De indiciis charitati<s in T>eum.


    obieruationis S uinorum mandatorum, bonoiumqioperumprodi charitatemin
    fancTiusin facris litterisdocet indicio
    di-

    Deutnanimo

    Conferuabunt viamillius

    inhajrentem. NamEccleiiafticusait. QuidiligunttUum,^^- 2 ^^Et. ^uiddigunt eam,replebuntur lege iffius . Ec


    .

    Chriiiusipfeapudioannem.

    Sidtligitis

    mejnandata
    .

    mea/ert/ate.Jpttiba- ioan.14.15,

    let mandatamea, ejrfcruat ea,ilieeft quidiligitm e

    mones meos nonferuat


    vtmandata

    )hj non ddizit me, ftr EtB. Ioannesia epift. primz.fface/tcbaritasEei,

    i.loan.^.?;

    mandataeius non cujiod:t, m endax csj&in hcc veritas n o n eft. ui autemjcrttat verTttm HusyVere in hoc charifas DetpeifecJa eji VndeS. Auguftinust-actatu Sz.
    ejr
    .

    eius cu/tcdiarnvs. Et.

    jgaj diatfeno/fepeum,

    lIoaa

    24

    '

    Aupift.
    Io --

    *.

    inloannem. v ilettiofaciipracepiaferuare, anprxceptaftrttatafaciuntdde


    iJionem
    ?

    non habet,qi non d.ligu


    tur,
    t.

    Sedquis ambigit',qttoddi !"ilio prtcedit? V^.deenimprxceptaferuet, ctuoderge att, Sipracepta meaferuaperith ,mane,

    bitis ir dilecTiene mea,oftendit,


    .

    no

    :de dileStiogeuereturfedv.nde monftre-

    yosputare manere in diteclione mea ,finor er me ifiex ith fc; aauerim, manelitu, hoc cft, hicapparebit, quodin dtlecJiene ntea rttanebitH fipraceptatneajeruauefitut. EtB. Gre.:::.
    .!

    diceret. Nitlite

    uaitcritis pracepta

    Grcg.oom,j.

    goriusin Euarigelia. Sedeccejfvnujq .if^vcftrum requiratur^a:-) diUgat

    Pium>

    7z
    Deumltota fiducia

    H AR

    T A

    S.

    &fecuramente reJpondet,diligo.

    Tnipfo atttem lettionis

    txordio audiftis,quidveritas dicit. Si quis ddigit me,fermonem


    bit , probatio ergo dileelionis exhibitio efi operis.

    meumferua-

    Vere enim diligimus ,fiad

    mandata eius d noflris nos voluptatibus coarSfamus. Nam qui adbucper illicita dejideria diffluit ,profec7o Deum non amat , quia ei infua vsluntate contradicit. Etpaulopoft. ^Ad vofmetipfos ergo fratres charijpmi introrfus redite ,fi Deumvere amatis ,exquirite. Nec tamen fibialiquis credat , quicquidfibi animus fine operis attefiatione rejponderit. De dUeclione conditoris lingua mens dr vita requirantur. Nunquam ett D ei amor otiofm. Operatur etenim magna,fieU -.fivero operari renuit amor non eil.
    '

    Ioaa.i. epift. 4.

    Indiciumeftdilectioproximi. Siquu enim dixerit,ahS.Ioannes} G>uo niam dilivo Deum. drfratrem fuum oderir, tnendax efi qui e nim non diFfrtitrerr,luum quem yidet^ Deum quem non yidet, quomcdo potefl ddi^eUgi fratr em re? Et hoc mandatum habemus d Deo , yt qttidtli^it Deum /l>!i?at
    II.
    ,

    &

    fuum. Quibus extremis verbisnon oblcure B. Ioanncsindicat caufam cur dileclio proximi fit nota & fymbolum dile&ionis Dei , ncmpe,quiais,quimandauitdiligiDeum,mandauit&;diligiproximum. Auguft. traft.9. Vnde S. Auguftinusin eundem locum ka fcripfit, Jpfe chrijlusdixit. in cpift. ioan. j^edi vobispraceptum vt diligatis inuicem quomodo dtligis eum , cu ius cdtjli
    ,
    :

    praceptumi

    ^u iiest, qutdicafTDtU^o Imptratorem

    fed cdi legcs

    eitis

    ':

    inhoc
    .

    intclltgit Imperator,fi diligis eum,ficbjeruentur leges eiusperprouincias

    Lex

    nouum doyobis , vtvosinuicem diligatis Dicts ergo te^iligere Chrifium^ferua mandatum eius,&fratrum dilige.Si atitemfratrenon diligis,quomodo cum dtligis,cuius mandatum contemnis\ Addoaliam caufam,quiadilecl:ioproximi nunquampoteftdiuelliadileImperator is qua esl fjJUandatum

    dioneDeiivbiergoconftatelTedileclionemproximi^quodfacilecoftare poteft, quia fenfui vifus fubiecta eftj conftabit elTe&dilectio-

    nemDei. Quodautemdiuellinonpoffir,indeprobatS. Auguftmus


    Auguft. c.8.

    libroodauodeS. Trinitate,quoddi!ectioproximicontineatinfcdile&ionem Dei tanquam caufam , quia nemo vera dile&ione diligic proximum-nifi qui ipfum in Deo c propcer D eum diligit.

    fc

    Capvt

    VII.

    De modo diligendiproximum.

    MOdvm
    Waith.ia-V?.
    Lac.
    6.

    diligendi

    proximum

    & ipfs Dcas in formula praxeptt

    indicauit.dicens. Dilige proximxm tuum SICFTteipfum.Qj106.Ld51."

    U enit cumilloaliogeneraliChriftidiclOjnaturarconfentanco. Omnia quxcunfy vuUts ytfaciant vobis bomines , vosfacite illis. Hac eft enim lex

    &

    &rro-

    C
    ,

    A R

    T A

    S.

    7i

    ^rpropheta. ~Et3\\oS.Tob'\X;.J>)uodaba{io cdtrisfitritibi, videnstuali- Tob-4.i. accurateexpendensB.Gregori- < quando alter i facias

    Quem modum

    us,itahbro
    deriuatur
    ,

    moralium decimo fcribir. Proximi dtlecJio ad duo pr&eepta Tob * < cum tjrper quendam iuftum dicitur. J>)uod ab alio tiktodufieriy
    -

    yidenetualtertfacias. Etperfimetipjamyeritasdtcit. J^u&vultis vtfaci-

    tnt vobis homints,ejr vosfacite illis.Jguibu* duohusfcilictt vtrtufy teflamentimandatisper vnum malilia compefcitttr,peraliud kenignitas prarogatur,

    vt malum quodpatinon vult quifque nonfaciens cejfet d nocendiopere , rurfum bonum quodfibifieri appetit impendens erga vtilitatemfeproximiex,

    &

    trceat exbenignitate.

    Quoniamverononexigua difficultas eftin re&e exequendo vtroquemandato,proptcrcaquodficutfeipfumdiligere non li cet nifl in r ebus hcitis Sc falutaribus, ita ncc proximum fubiun,

    git.

    Sedh&cnimirumduodnmfolicitainttntiontcogitantur,coradinnume-

    ra virtutum minifttria tenditur , ne veladinferenda qua non debet defideriit,

    inquietamens ferueat , velerga exhihendaqua debetotio refoluta torpefcat.

    Nam cum cauetalterifacere, qttodnequaquam vult ab altero ipfe tolerarefb *


    hcittfe imcntione circumjj>icit,ne fuperhiaeleuet,
    tjr

    vfque addejpeffumpro-

    xirr ianimtfin dei/ciens exaltet , ne ambitio cogitationem dilanief.cumejjkanc

    ad appetenda a 'iena ddatat , anguftet ; ne cor luxuria polluat ,


    dejiderijiper illicita corrumpat:ne ira cxafieret,

    & vfqut adproferendam conamulafuafi


    ,

    & fubieclum

    tumcliam infiammtf, neinuidta mordeat,


    fieri txpeilat,penfat

    ejr alienisfelicitatibus

    ftce confumat. Rurfits cum cogitat, vtea alterifaciat qua ipfafibi ab altero

    nimirum vt malit bona , tjr bonis meltora


    '

    rtjpendeat ,vt

    ergaprocaces manjuetudine longanimitatis exkibeat,vt malitiapefle languettbtts

    gratiam benignitatis impendat ,vt difcordes pace vniat ,

    ejr

    concordes

    adconcupfcentiamverapacisaccingat,vttndigentibttsneceJfariatribuat,vt

    vt affiicJos verbo tjr compajfione mulceat vt accenfbs in buius mundi defiderijs increpatione refiringat , vt minas petentum ratiocinatione mitiget: vt opprejforttm anguftias ,quanta prayalet
    trrant ibus
    ,

    viam

    rettitudinis oflendat

    epe leuef.vt forisrefiftentibus opponat patientiam, yt intttsfuperbientibus tx-

    hiheat cumpatientia dtfciplinam:

    vt trva erratafubducrum ficmanfuetudo

    zclstm temperet ,quatentts diuflitu ftudio non eneruet :ficad\ltionem zclus


    ferueat, ne tamenptetatis limiteferendo tranfcendat: vt ingratos btntfcijs ad

    amoremprotteect: vt gratos quofqueminifierijs in amore feruet vtproximo:

    rum malacum corrigere non valet ,taceat


    :

    vttj cum corrigi loquendo ; ejfunt


    :

    filentium confenjum effepertimefcat: vtfic ea qua tacet toleret,ne tamen tn animo virusdolorisoceultet vtfic maleuolis manrn benignitatis exhibeat,ne

    tamen fergratiam d iure reclitudinis excedat,vt cunclaproximis qrtxpraualet y impendat,fidhac impendendo

    non tumeat ,vtfic inbonis qu.t txhibet tu-

    morisprxcipitiiipaueat,netamen d boni txercitio tcrpefcat: vtfic quapoffidtt

    trtbuat,

    74

    CHARITAS.
    ,

    tribuat,quatenui quantajit largitasremunerantisattendat ne


    ,

    largitur ,fuamplufquam necejfe esl inepiam pertimefcat


    neris hilaritatis
    g. hom. uans *
    3.

    cum terrena ejr in oblatione mu-

    lumen

    trtftitiaobfcuret.
    ,

    debemus propterDeum,ita&cproximumpropterDeum diligamus, Vndealibi idem Greg.ita Ccnbit.Sednemo cum quempiam dtligit,haberefe protinus
    .

    a d eundem modum pertinet

    vt ficut nofipfos diligere

    charitatemputet , nififrius ipfam


    feptttat, Charitas autem vera eH ,

    vimfua dtkftionis examinet. Namjiquis

    quemltbet amat,fedpropter Deum non amat.charitatem non habetfedhabere

    cum ejr

    in Deo ddigitur amicut

    ejr

    propter

    Deumdiligitur inimicus.
    ,

    llle enim propterDeum diligit eos quosdtligit ,qui tam ejr eos ddigere a quibus non diligitur, fcit. Probarienim charitas perfolam odu aduerfitatemfokt. Vnde&perfemetipfumDominus dicit. Diltgite

    Matt.

    j,

    44.

    inimicos veftros ,benefacite his qui oderunt ves llleergffecurus amat,quipro.

    pter Deum illum amat, a quofe intelligit non amari.

    E t S. Bernardus in tractatu de diligendo Deo. Vt perfeclaiujlitiajit dtligereproximum, Deum in


    :

    caufa habere necejfe eft alioquinproximu pure diligere quomodcpoteft ,qui

    Matt.

    7. ix.
    '

    GaU.2.

    Deo non diligiP. Porro in Deo diligere nonpoteft,qui Deum non dilrgtt.Oportet ergo Deum diligiprius , vt in Deo ddigipojpt &proximus. Hinc vero clareintelligimus, cur& Chriflus Dominus apud Matthamm loco ci tato^&i D. Paulus in epiftola ad Romanos &. Galatas indicentvnadileftioneproximitotamlegemperfici. J%ui,inc\n\t,dUigit

    proximum ftegem
    poftanalyt.c*.
    Arift.i.

    impleuit. Et. Pleniiudo kgiseji dileclio. Et. Alteralterius

    oneraportate , ejrfic adimpkbitis k<?em chriftt.

    Cauia nempe iila eft , q uia dile&io proximi cum fitpropter Deum.includitetiam dile&ionem Dei,&quidemtanquampotiorem. Sienimproximum propterDefi diligis,Deum magis diligis. Propter qttodenim mumqued^tak, illudma^ gistak eft,iuxta. Ariftocelicum axioma,

    Capvt
    ADprarceptumdiuinum

    VIII.

    De diligendis inimicis.
    dediligendo proximo,pertinerepra?ce-

    ptum de dihgendo mimico, inde primum liquet , quod fupradocucnmusnomine proximi,quem!ibethominemintelligifiueIuda:u,


    jfiuegentiIem fiueChriftianum,fiueha;reticum,fiuepiufiucimpiun:> r fiue amicum,fiue inimicum. Secundo,quia diierte ita mandauit Chris

    MaK,

    5.44.

    ftusDominus. Egoautem, inquitapudMatthxum^/^wfc/, DtKvitej^


    nimicoivejhcmjbenefacite his,quioderunt vos,

    & orateproperfequintibus
    ;

    cjr

    calumniantibus vos, vtfitisfilij patris vejlri, qui in ceelis ett quifdemfitu oririfacitfuper bonos &malos t &pluitfuper tuftos ejr iniujhs. Siemm dUigx f

    eo$

    CHARITAS,
    e$s
    nici

    7f

    quivosdiligunt^quammercedemhabebitisnonneejrpuhlicanihocfaciut?
    bocfaciunti Eftote ergo vos perfecli ,/icut ejr Pater vefier cteleftis perfe .

    Et (ifalutautritisfratres veftros tantum, quidamplius facitis , nonne ejr EthcfusesJ.

    Eodemcollimant

    illa

    qux
    ,

    in

    xit

    de offerente munus ad
    Si

    altarc

    vt

    reconciliatus fuerit fratri ofrenfo.


    fenfis.

    eodem fermone Chriftus dinon ante illud offerat quam M a . j.24: Et de remittendis mutuo of- Bb 6*
    ,

    enim dimiferitis, inquit ,hominibus peccata eorum: dtmitle t Rom ejr vobispater vefter coeleftis delicJaveftra. Si aute m non dimiferitishominibus, necpatervefterdimittet vobis peccata veftra.

    " 2 '

    '

    '

    Deindc quod Apo-

    furierit inimicus tuus\ciflolusex Salomanis Prouerbiis allegauit. Si e

    baillum :ftfttit,potum da
    caputeius.

    illi;

    hoc enimfaciens carbones ignis congeres fuper

    Cuius Salomonishsc quequedictafunt. Cum ceciderit ini- Prou. 4. 17;


    Et. NolidejniEcd.
    %. 1.

    micus um^ negaudeas ^ ejr in ruina eius ne exultet cor tuum.


    mico tuo mortuo_gaudere. Et. Cteementonouif ftmorum

    Adfixc Moyfes in Exodo. Si occurreris , inquit, bouiinimici tui aut aftito -? -j j , r, errantt,reauc eum St vt aerts afinum o die ntts tej acerefub onere/ionpertranftbis fedfubleuabis cum eo, O b 1 1 c 1 e s videri impoflibile , aut certe aquo grauius obferuatu hoc prseceptum. Verum vna voceS.Patres omnesid inficiantur,(i modo inre!!igimus, quod vnus ex antiquiffimis Theologis monuit ClemsnSiMexandrinus,noniuberi,vtinimicos,quainimicifunt,fed qua proximi funt,id eft, homines diligamus, inimicitiam fiquidem vt alia omaia vitia tencmur odiile. Diligere, inquit, inimicos, non dicit ma~ lum amare, nequeimpietatem veladulterium , velfurtum ,fedfurem rjr impium ejr adxlterium,non quatenuspeccat, aliqua aclione inquinat hominis
    ,
    .

    & definejnimicari.

    b * 2i ' 6' Exod.11.4

    ciera.

    4fh m

    &

    appellationemfed quatenus es7 homo, ejr opus Dei. Peccare certe inter atliones ponttur.non interfubftantias: quamobrem nec Deieft opus. ei autem i nimici

    di clifxntpeccat orestfui funt inimicimandatorum atiibus

    non ebediun t :Jicut


    A.frm.
    5;

    amiciqui audiunt. Auguftin. ergopropoflibilitate itadilTeritinferm.

    quodam de tempore. MultipraceptaDeifuaimbectllitate,nonfanclorum


    viribus aftimantesputat ejfe impojftbilia quxpntceptafunt,& dicuntfujftcere

    virtutibus no odijfe inimicos,cateru diltgerepluspntcepit, quam humana naturapatiatur. Sct endii esi erfo Chrifiit non impofftbilia trxcipere (edperfccta . Abfalo n. Stephanm qu oq^martyr pro inimicisfelapiq DajtidfecitinSaul
    t

    &

    _.

    dantib deprecatus eft , ejr Pqulus anathe ma ejfe cupitj> perfecutorib.fuis.

    Hac

    R eg 14. R *
    .

    au tlefus&docuit ejr fecitdices

    ater iznofce illis__ln religuis operib.bonis m-

    Rom

    %**

    terdupot aliqs qualecunq^ excufationtmprxtenderejn babeda verb d/lecJtone Luc. 13- 3*


    nullusfepoteritexcufare. Po teftmibialiquisdicerenonpo (sui_ei un_are\nunqu a

    P 3t dtcere,nonpoffum ama re. Pot d:cere,propter

    M d vino

    & carntbus abftinere

    nftrmitatecorto ts mei noptfnunquid poteft dtccre ncnpoftum dilgerei


    ,

    foteft

    7&

    CHARITAS,
    ,

    Potelialiquisdicere,virginitatemnonpojfumferuarc pote(ldicere,nonpoflum

    restotasvendere,rtrpaup eribusjzgare:nttnquidpotefidicere , nonpoffum diligere inimicos? Non enim ibi autpedes laborant currendo aut aures aud:endo t
    lfai. 4.

    u.

    aut manus operando laffantur. Tjqn nobis dicitur. Ite adOricntem cr qutritecharitatem nauigate adoccidente rjr inuenietis ddeclionem.Intus incorde nofiroefi , vbi redire iubemur, dicentePropheta. R.edi te prseua: i ca tores ad
    :

    Mat.
    x Ti

    4j-

    co:. None nimin longinquisregionibustnueniturqttoddnobispetit, Et rate


    26.

    2.

    p roperfequentibus

    efl,nifihoc,quod ait Apofiolui.


    lnfm.dcfan- diabolilaqueis

    &calumniantibus vos )uid aliudpro initnicis orandum Vt det illis Detts panitentiam rejipifcant
    .

    &

    ,dquo captitenentur. Etfermonequintode

    5.

    btcphaho,
    nec nos

    Crandis

    ai t, labor efl inimicos diligere ,properfecutoribusfupplicare ?

    negamusfratres: nonfaruus quidem labor eji tn hocfeculo ,fedgrande eritprx-

    mktm infuturo

    Per amorem enim hominis inimici ejficeris amictts Dei.immo


    Diligite inimicos
    e[i.

    nonfolum amicus ,fed etiam filius ,Jtcut ipfe Dominus dixit;

    vefiros, benefactte his qtti oderunt vos, vtfitisfilijpatris vefiri.qui in cadrs


    ,

    Sitealiquishomo diues in hocfeculo veliet adcptiuumfiliumfacere qttomcdo


    feruires , quas ei dignitates impenderes ,

    nta

    & aliquoties etiam turpijfimafufiineres conuitia

    & feruorum eiufque feruii


    ,

    'ia durijfi-

    vt adcaducam &Jra-

    gilem eitts hareditatemperuenires ? fjHtedergo tllefufiinetprcpterfubfantiam

    terrenam ,ttt fufiine propter vitam aternam. Conuincimur enim certtjfima


    ratione, quiapropter Deumpojfumttsquidem ,fednolumus iniuria fujiinere.

    Deniquefinobis aliqua potens perfona iniuriam facit ,finos etiam infacicm maledicit ,nec reffondere aliquidafferum,no dicam vicem reddere auftfumus* Jguare hoc? neab iUaperfonapotente adhuc maiora , quam pertulimus ,patiavtur.
    B. q.
    \-}t-

    JZuoddnobis extorquet hominis timor, deberet d nobis exigere Chrifii ttmor. S. 15 a s i l i v s vero in regulis breuioribus ita refpondet. Sine
    dubio D

    EVS non pracepiffet diligiinimicum


    .

    nififacultatem targituzfuiffet

    idfaciendi

    quamquidem etiam

    w naturainfitam viderivoluit.

    Beneenim

    meritosetTam hlfua naittraliterdiltgunY. Ai mdtus nobis nonpoteflcontingere benef.cium,quam quodabinimicts nobis datur ,nemfevt beatitudinem af-

    fequamur. Beati,inquit Dominus, efiis, cum maledixerint vobis, &dixerint omnemalum aduerfum vos mentientes,propterrne, paudete ejr exultate,quo-, J Cnry.hom.73. / TJ r nr J r> ntam merces vefira copioja efi in c&lts. ldern re lpondet Chrysojto/,
    .

    ""

    MV s in homiliis ad pcpulumi AruiocEenum.j^Iura de hac.


    rchabesin Panario V.Odium.&L V. Vindicatio iniuriac.

    CABvr

    CHARITAS.
    C
    A
    P

    77

    V T

    IX.

    ^De medijs acquirendi euelconJeruandi


    <virtutem Charitatis.

    PR m v M medium acquirendi Charitatem Dei confideratio uinorum beneficiorum,quodtraditS,Bafiliusinregulis


    i
    .

    eft

    di<j.2?x.'

    breuiori- Baf

    cio

    bus his verbis. Charitaserga Deum conficitur datis ab eo beneficiis retfo iudicyuodquidem aquitateq, afiimandis ,tjfquegrato animo projequendis.
    ,

    etiam naturaliter inejfe in brutis animalibus videmus sfi quide animaduerti-

    mus etiam canes cos dtligere , quifibipanem modojubminifirant,


    ,

    Intelligimus

    autem hocetiamextjsqu&criminatortedicJaJunt ab ifaiapropheta,hoc modo. Filissgenui ejr exaltaui ipfiautemfpreuerunt me, Cognouit bos pojfejforem fuum,& afinus prafepe Dominifui. ifrahel autemme non cognouit, ejrpopulus meus me non intellexit. ^uemadmodum enim boui ejr afino ex beneficio eius } vndealuntur, naturaliter fuajponte aduerfus ipfumamor excitatur-fic nos quoque/iretfo iudicio, gratoque animo Deiin nos beneficiatot tantaq^fufceperimttsfieri non potertt qutn ipfum eorum auttorem diligamus, quodfecur;dumnaturam,~ft ita dicam y eyjine vUa docJrinaper fehuiufmodi affeclio fanis animii ingeneretur.S.Bcrnardus in lermonibus in Canrica tradit nullo beneficio Chriftuma:qucnos adamoremfuiallicereacbeneficioredemptionis, dumait Sedesl quodme plusmouet ,plus vrget,plus accendtt. Super omnia, inquam, reddit amabtlem te mihi Iefu bone calix, quem hibifii, opus nefirx redemptionis . Hec omnino amorem nofirumfacile vendi,

    ifai. 1. i,

    B.lfca.

    cat totumfibi. Hoc,inquam,es~i, quodnoftram deuotionem


    ejr iufiius exigit ejrarfftttsftringit ejr affii.it

    ejr

    blandius

    ailicit,

    vehementius .CMultum quippe

    laborauit in eojaluator } nec in omni mundifabrica. tantumfatigationis auclor


    4jfumpfit,ejrc.

    HMEDivMexparte proximieft, confideratio, quod quicquid boni prxftamus proximo, id Chriftus fibifieri declarauerir.Efteiuf-

    dem

    S Bafihiin regulis fufius difputatis. Chrifius dicitt Inhoccogno-

    Baf.q.

    3'

    fientomnesquoddifctpulimeiefiisfiddec7ionembabuerit:sadinuieem.Etfic v bi% pceptahacduo fchzutztisj/emper copulat,vt quodproximo qtttf^beitefiis mthimanducare, ejrc.

    loWn

    *
    40,

    fecerttjdhabeatperinde,acfiipJifatfumfuiffet.EfuriuienimJnquitf&dedi- Matc 2j.

    tumaddit. Quatentts atitem feciHis vni dehisjra.

    tribui meis minimis ,tmhi fecifits


    uet,

    Ex quojane intelltgtpoteji, quiprtKumJer-

    cljeruatioxc:,; redttutn afeririadprimsim

    eumfecur.dum quoq perilludipfum pcjfefruare, vuijjimqueperfecundi : vtvideltcet&qui Domitwm dictiam ddigere.

    %?''.confequcns fit eum roxjm*m

    Ojtiemmdiligitme

    qu

    7*

    HA R

    T A

    S.

    quit Domtnus , mandatameaferuabitjdem autem.

    Hccmandatum mettm ejf,


    eft

    inquit, vt diligatis inuicem ,ficutego dilexi vos . Similiter% vicijpm inquo cbaritas aduerfusproximum fit,eum quo% charitatifatisfacere.qua aduerfits

    Deum quippecum
    ,

    ipfe

    beneficium illudperinde accipiat,acfiinjepreprie

    fuijfet coUatum.

    Aug fm

    Hl.eft Hiimilitas. Cogitas

    magnam

    ait

    quidam , fabricam cenftruere

    Jeverbisdom, celfitudtnist fcharitatisin


    >tl}i
    '

    Deum)

    de fundamento prius cogitahumilitatiil

    Cbaritas enimnon inflatur,nones~i ambitiefa,tefte Apoftelo. Hocmedium tradit S. Ambrofius , epiftola ad Demctriadem , qua: ab aliis B. Pro-

    A ep S4.1,i9

    fperotribuitur. Ft, iaqnit, acharitatepejfitejfi alienus ,quiinalimeniam

    pauperumfuas
    lus hoc diceret,

    dijlribueritfacultates, incredibile videretur, nifibeatus Pau-

    quitamen cum

    dsceret qualis ejfet hacvirtus, Charttas , inejr ambitiopof

    quit , patiens
    .

    eft ,non inflatur , non eft ambitioja. Inflatio ergo

    fttnt defiruere elcemofynas .pojfunt euacuaremartyria,Hutc autem ruinani-

    htljubuenit >quiaaut dijflctlepeccatumfuumfuperbus agnofcit,aut etiamfttn-

    admedicum. Huncatttempeftilentiaflatumjpiritus vera humilitatis ejrvera charitatis excludit. InnuUoenimh* yirttttesabinuicem diuiduntur, ambarum tam indifcreta connexio eft, vtquiin vna earum conftruitur ,ftmul vtra^potiatur. Sicut enimpars charitatis esl humtlitasjta
    tellexerit,non eurrit

    &

    pars humilitatis eft charttas , EtfiiUa recolamus quaftne bono charitatis infrucluofaejfe Apoftolus definiuit
    eis
    ,

    inueniemus eaiemftmilem habere caritatem fi


    ,

    humilitas vera dejuerit.

    fcientia.aut

    Jguem enim fruffum habebit aut cum inflattone cum humana gloriafides , aut cum iactantia largitas,attt cum ela-

    tione martyriumi

    e d i v Meft mortificatio prauarumcupiditatum/velamoris IV, fui.Charitatienimin Deum e diamctro repugnat cupiditasj& amor Dei, amorifui. VndeAuguft, itafcribit hbro 14. deciuitatcDei./?terunt ciuitates duas amores duo: terrenamfcil. amorfui vfi^ ad contemptum

    Denique iUa infeiffajixcin Domine gloriatur\ iUaenim quarit ab hominibus gloriam,huic autem Deus conftientia teftis maxima efl gloria , lUain gloriafua exaltat caput
    Dei,eceleftem vero, amor Dei vjque

    ad contemptum Jui.

    Jitum ,bac dicit Deo fue Gloria mea, ejr exaltans capttt meum. Illi inprincipibus eius , vel in eis , quas fubiugat nationibus dominandi libido dominatur: inhac feruiunt inuicem in charitate, prapofiti confulendo ejr
    .

    &

    inPan.V.A.
    morfui.

    ergoplus comprefleiisamoHecille. Jubditi obtemperando. rem tul) q U1 omn i urn prauarumcupiditatumfonscft, vtalibioftendimus, hocmaiores progrefTus fecerisin amore Deiiuxta illud eiuf

    Quo

    dem Auguftinilibro Sj. qu^ftionum,


    vultjnfttt minuendis cupidttatibus.

    q.36 Nutrimentumcaritatiseft imguifquisigitureamnutrirc minutio cupiditatis : perfettio nuUacupiditas,

    v.Me:
    )

    CHARI TAS.
    V.

    *.

    y'i

    DivMeft.,obieruare gradus virtutum, quos Chiiitus in prolixo illofermone inmonte addifcipulos habitoindicamt, donec adfaftigium charkatis, nepe dile&ionem inimicorum, peruenrarar,Chryf,ho;ru8. &Chryfoftomus caput V. Mattha;i exponens inhac verba collegif, s Vidfti, m<\u\t,quantis Dotninus lefminfermone gradibus ad perfei i:onsm quemadmodum nos adipfum virtutts cacumen eduxertt. Afuafcenderit, igitur adinferiora defcende numerando. Primns gradus ett ,ne priperioribus

    Me

    &

    eriniuriamordiare. Secundus, vbieft iniuria cospta, netuillam todempatlo


    prepellas
    .

    Tertius,neparparireferas ,fedquiefcas
    .

    )uartus , vt etiampra-

    beas te promptum adiniuriamfuftinendam Jduintus, vt etiam ad maiorapa-

    ratum teprabeas , quam vult ille quifecit. Sextus ,-non odtjfe a quo ifta perpetitur.Septimut etiam diligere Udentem. Ottauus,henefcus quo^eum libenteraJficere.Nonus, etiamDeumpro aduerfario depreeari. Perjpsxiili celfitndinemphilofiphu, &idctrcotam claroefi dignapramio , quia tam magno e/i fubieffa pntcepto , quodque ingentem femper animam,&ftudium omnino
    ,

    multum requirat. Nam &pramium illt taleproponit, qualepriorum omnino mtlli. Neque enim terra bicmeminit ficut tn mitibus : nec confolationis
    ,

    acmiferationis,fcutinlugentibus atque mijerentibus : nequeregnumceelo-

    rummemorat ficutinpauperibusjpiritu p?rJecutionem%patiexttbusfidquod


    hic erat longe fublimius , vtfcilicet fierent fimiles v>ei,prout

    tamenid homi,

    Matr.5.4&

    nibus
    liseft.

    effet pojpbtle.

    Vt fitis ,inquit , Jimiles Patris

    veftri

    qui in

    cos-

    VI. Medium ad conferuandam Charitatem eft Patientia, &rideoforte Apoftolus primam& extremam eicomitem attribuit paticw uvn dicens-.cbarita* patiens eft.Et. omniafjerat, omniafuftinet. Vnde Cyp. Jtbono
    S.

    Cyprianus. Tollecharitatipatientiam,
    ,

    & defolatamn durat

    ToRefufti-

    P atient *

    nendt tolerandiq^fubftantiam

    ejr

    nullis radicibus ac viribus perfeuerat.

    Apo-

    ftolusdeniqtiecumdecharitateloqueretur,tolerantiam iUiejrpatientiamiun ^?*' 85


    xit. oftendttinde illamperfeuerare tenaciter pojfe ,quodnorit

    omniafuftinere.

    Et alio in loco. Suftinentesjnquit, inuieem in di/eclione ,/atis agentesferuare


    vr.it atemSpiritusin coniunclione pacis ,probauit

    nec vnitatemferuaripoffe,

    necpactm .nififeinuicemfratres mutua tolerantiafoueant , ejr concordu vinculupatientia intercedente cuftodiant. )uiddeinde vt non iure:,ne^ maledicas, vt tua ab lata non repetas,

    tiprabeas ,ytfratri in te peccanti non

    vt accepta alapa alteram maxillam verberatantum feptuagiesfipties fed om nia

    &

    &

    omninopeccata dimittas,vt dtligas inimicostuos , vtpro aduerftrijs &perfecutoribtisprccem facias ,poterifneiftaperficere, nifpaiientU
    cjr

    to/erantiafir-

    mitate}

    VI I.

    Md

    M efl Confideratio excmplorum veteris& noui tefta..

    menri>

    8o

    COGITATIO PR^ESENTI^E

    DEI.

    menti,hoceft,eorumquiin virtute charitatis,maxime autemindiledione inimicorum excelluerunt, de quibus multa in P a n a r i o. V.


    Vindicatio iniuria ,

    Vijde V.Amicitia, Eeneuolentia. Correclio proximi,GratiaDei,,ffojfritalitas.

    Martyrium.oblatiofui,Perfefiio Chriftiana t Etin

    rAHARioV,Amorfui.Odium.Vind!catioiniuria.

    COGJTATIO
    TI^E

    PRiESENI,

    DE

    C
    Quemadmodum

    V T

    I.

    Spiritusfanfiuf in verbo diuino,

    fanclify Tatres nos cohortentur adcogita-

    tionem prx/entU T)ei.

    AD nuam
    rfal.1044.

    cogitationem diuinx prxfentia:, &rquidemiugcm arq;contiimprimis noshortaturvirfccundum cor Dci rex D^uid,

    dumaitinpfalmisfuis. Jguarite Dominum,

    & confirm<imini:qu&ritefaeundem iocrm S. Au-

    ciemeius/emper. )uAes~l faciesDominii inquitm

    guftinus, nifiprafentia Dei\ Sicutfacies venti ,& faciesignis.Difium eHenim.Sicutfiipulam antefaciem venti, ejrficutftuitceradfacie ignis.Et multa
    taliaponit Scriptura,
    rrcm.3.6.
    Micb.6.8.

    mhtlaliudqudm earum rerumprafentiavolens intelnominat faciem. DeindeSalomon inPruerbiis,/<w//k'.f Ugi,quarum

    (Deum) ejripfe dirigetgrejfus tuos. Et Tobias ad fifuum. Omnibus diebus viu tua in mente habeto Deum.Michxas quo lium quidDomique propheta.Indicabo tibi,inquit,b homo , quidfit bonum
    vits tuis cogita illum,
    ,

    &

    nusrequiratate. Vtiquefacere iudicium, ejr diligere mifericordiam,

    ejrfolici-

    Luc.j8.

    1.

    tum ambularecumDeotuo, Idemiam olimSc Abrahae commendsrat Deus diccns Ego Dsminus omnipetens, ambulacoram tne.&eftoperfeclus.
    .

    Eodem

    refpexit

    ChriftusDominus,cumaitapudLucam.

    Oportetfem-

    perorare ejr nondeficere. Sc Apoftolus ad Theflalonicenfcs. Sineintermtf


    fioneorate.
    i.Thef^.i*.
    Nai.orat.i.

    Baf. orat.inmartyreIulittam.8c
    fancl.i

    quidenim eftorare, nificum Dcocolloqui? Sic expofuit Aug.ep.ni.adProbam.CvMSpiritus

    doclrina meritoconipirant 8c fan&iab eo affhtiPatres.vt Gregorius Nazianzenus in oratione de Theologia. Neque vero, inquit,

    hxc quifquam ita accipiat , quafi Deumperpetua memoria eolendu efie negem Necenim tamfcpe Spiritum ducere, qudm Dei meminiffe debemus. imofidici
    hoc

    COGITATIOPR^SENTI^DEI,
    bocpotefi aliudnihil,

    81

    ego intereosnomenmeum quamhoefaciendum.Nam quieam legcm pr0jtnt quadieac nocleittbetmeditari: veft>ere& profiteor, mane&meridie narrare,ac benedicere Dominum in omni tempore, {fiuevt verbis Mojfs vtar, dormias fiueafomno exurgasfiue iterfaci.isjr.te atittdDcut.e.t. quidagas) memoria^spfaadpuritaiem inform ari.ltaq Deum qutdemfemper :
    ,

    &

    inanimohaberepermejanelicetcuiq, Etalibiinorat. decurapaupenbus prxftanda. Non tamfzpe rcjpirare opsrtet, quam Deimemintjfe. Deus enim

    perpeiuo& continenter nobisbene facit inejfeconferuare, &necejfariaminiftrans. Namfivelminimo momento oculos a nobis remoueret ,in mhilttm re,

    dioeremur-Jlcut imagonoftri infieculo apparensin nihilumredigitur , quam pnmum nos locomouemw.&ficut calor abaqua recedit ,qutties abigne vel

    Vt corpus animt , rami arborts trunco ,folares radtifoli vniti, vtahillis virtutemfuamtra,hant,ejfedebenf.ita mentefemper Deovnitiejfe ieberemus.Accedite adeum,ait Propheta,& illuminamini.&facies vefira non
    Sole remouetur.

    P6I.

    3). 4.

    confudentur-S Bernardus inepiftola ad Fratres dc jnonte Dei exponens verba llla Apoftoli, ad Timotheum, Exerce teipfum adpietatem. Nam corporalis exercitatio, admedicum vtilis eft;j>ietat autem adomnia vtifts eft.

    1.

    Tim,

    4. 7.

    Pietas, inquit,<*c eft iugis

    Dei memoria, continuaintentionis atlioad


    exercititlabore &profici-

    intelltgentiam eius,indefejfa affeilioinamorem eius,vt nuUavnquam inue-

    niatpruum Dei,nondicam dies fedhora,nifivelin

    endtfiudto y velin experientu dulcedine,velfruendigaudio.

    A P V T

    II.

    Quam nobile&pr&ftansflthoc Exercitium


    cogttationis pr&fintu *Dei.

    NOBiLiTAS,pr*ftantiaq;huiusExercitii indeelucet, quod hominem multis modis angelis fimilemreddat.I. Quiaangelorum propriumeft, vtapudS. Mattharum indicauit Chriftus, continenter
    >

    Matth.ig.i,

    contemplari facicmPatris, quiincceliseft, VndeB.NjlusChryfoftomi auditor in Hecatontade de Ora.tione.Angelis,mqu\t (fi?citurfimilis, Nit. c 107. qttiper veramorationem cupitviderefaciemPatris, quiincwliseft. z. Quia egorio aneelorum aliifintafliftentes Deo,aliimini- G "g'7nor. cumtefteS.

    ftrantes.iuxtaillud Danielis. MilUamilltummimftrabantei &deciesmil- fn Euang?' lies centenamillia affiftebantet ,\\omoz^\iientyatn,qui funt /ummi 8c in- Dan. 7.10.
    terni
    Elias

    J4 '

    DH aulici, potiusmunere fungitur.qusmminiftrantium. Vnde & E'ifieus Prophetx hacloquendi formula, vteftin Regumhi- |^ cs
    -

    I7 "''

    ftoria, vci confuerunr./^/y/V

    tntecuiut-vultumfio.

    Dominus Deus lfrael,incuiuscorJpec7ufio,vel, 4 Rcg.j. Et Deus ipfeapudleremiam, Siconutrteris,cenutr- Ut<ra IJ tam L

    ,9,

    8*

    COGITATIO PR^SENTIiE

    DET.

    tam te,etantefaciem meamftabis.3. quiavtgUagelorum domiciliumefl ccelum.fichomo quiaffidue inanimo conremplatur prxfentem Deum, vel mentem fuam facit ccelum, tefte B. Ephrasm in fermone pare^neticodefecimdoaduentu Dominiita monentis. Semper Deimemineris

    ,& coelum

    menstuaeuadet: vellocuminquo deg.t,exemplo Patriar-

    Gen.ig.it.

    BJonieDei!'

    quicumper quietemDominumvidifletinnixum fcatae, n q Ua Angeli afcendebant 8cdefcendebant,euigilansdixit: VereDominus eft in loco ifto,non eji bic aliud,nifidomus Dei, ejr (>orta cteli.Quod con^fiderans S. Bernardus loconuper citatoin harc verba folitarios Carcha: lacob,
    j

    thufianos confolatur. Secundumformampropofiti veftri>habitantesin coelis


    potius,quamincellis ^exclufodvobii totofkculo totosvos
    inclufiftis

    cumDeo.

    cxlibabitatio cognatafunt , quiaficut calumtjrcella adtnCeUaJiquidem nicem yidentur aliquam babere cognationem nominis y ftc cjrpietatis. A ccelan-

    &

    do enim casltt cjr cella babere videntur, vt quodccelatur in caslis.hoc

    & in

    cellis.

    Jguodgeritur in ccelis, hoc ejr in ceUis. Jguidnam eft bocf yacare Deo,frui Deo.
    J>)uod cumfecundum ordinempie (jrfideliter celebratur in cellis,audto dicere,

    SancJt AngeliDei cellas baberepro ceelts

    ejr aque

    delettantur in

    cellis,ac in coe-

    lis.Nam cum in cellaiugiter cceleftia aclitantur\calum celU, &Jacramentifimilitudine ejrpietatis affeclu, ejrjimilis operis tjftctuproximum ejfcitur: nec
    ,

    iamjptritui oranti, veletiam d corpore exeunti d cella in cslum longa vel dtfticilis

    viainuenitur.

    A cellaenimin ccelumfiepe afceditur\vix autem vnquam


    quado nobiirconfpicui

    cellaadinfernu defcenditur. 4.Quiaficut Angeli,


    Matth.23.?.

    redduntur,ex;mialucefuntcircumfufi? vndeB, Matthejsdcangelo loquens, quilapidemreuslueratamonumento ChriftiDomlm, Erat


    4/tfe;,inquit, afjccim eiusficut fulgur
    ,

    & vefttmenta eimficut nix-Sic anidumprxfentem

    mushumanus quodam
    IxoAj+sj-

    fulgore fpirituali,

    Deum af-

    jfiduecontuetur, illuftratur,haudfecusquamcorporalisvultusMoyjfisex confortio diuturnioris fermonis Dei, vt Scriptura in Exodo commemorat, tam admirandaluce perfufuse{t,vtpopuIusIfrae!iucus a

    ciemoculorum ineius obtutum coniicerenon valeretjnecadpopulumeiquicquam loquendi copiafieretmififacieprius obuelata.

    C
    facile

    A P V T
    qui

    III.

    'Demultiplici huius exercitii fruclu.

    PRiMvsfrud:us eft,quod
    1

    Deummenti impreflumgerit,non

    Ifa?u'/Ifaj. 9. 27.

    lapfurusfitinpeccatum.Quisenim feruusconfcius featDornino fpe<ftari delinquatr VndeDauid. Oculi meifemper ad Dominum, quoniam i/fe eueflet de laqucopedesmeos.Etrurium, cu d e impio dixiffet.
    2tynefiDeujincojf>ec?ueius f fabieciti]licd t inquin4t*Ji<ntvix

    tewpo-

    COGITATIO PR^SENTJ^ D E

    I.

    %
    ignat-epift.

    tempore.SAgnatius adHeronem Diaconum. Memento Dei,ejr nonpecca&#.CIemens Alexandrinus librotertiopaedagogi. Hacfilumrationcfit,

    ci?m.cap.f.

    vt quis nuvquam labatur,Jtbeumfibiipfijemper adejfeexifttmat. Hierony. rnusinEzechichm,Me:noriaDeiexclud!tomnia)9j^itia.S.Ephvxm\ibt. r Eph rom.i.cio /./ /* / // -, r Detobltmonem capere.Condcvirtute. A ihilpeiusgrauiuJ%.e/t,quamipJtus tinua enim Deirecordation*turpes anim&pajftones recedunt, injlar malejicorum Prntore accedsnte , vnde ntundu Spiritus S. babitaculum efficitur. Vbi veromemoria Detabefl, ibitenebra cumficetore dominatur^omnis^resimpro- Met ^ ciusri . baexercetur. Refcrt Simeon MetaphraftesipfumS. Ephraemhoc anti- t a. docofcortum quoddam publicum exfordibus fuperioris Yitreadvir,

    Hioc.L7.c22.

    /i

    &

    ftudiumreuocaile.Namcumimpudentereumadfecum dormiilleq; refpondiflet, fe contentum,modo id fieret in mediociuicatis,atq;illa contraobtendiilet idfinefummopudorccoramhominibusfierinon poile, Ephraemrefpondit. Quancominusfieri debet coram Deo , qui omnia etiam occulriflimaintuetur.Quo reAmb f:imi; fponfo meretrix perculfa, veniam fupplex petiitfa&i, & confilio Ephrasm monaftica; vitxinperpetuumfe addixit- Vnde Ambrofiusin pfalmumn8.fcribens,copiose& fapienterinuehitur ineum,quiextutis

    endum folicitaiTet

    iftimabat iimpune fepoilefornicari, finullus adfit. Putas, inquiens ,te folumejfecum fornicaris,& nonrecordaris ,quiaoculi Domini videntorbem

    terrarumi Adeflpater , adejl ejrfilius , adfunt angeli miniflri, adfunt Cberubin

    gr Serapbin,quid.'cutSanc~?M }Sanc7us,SancJus.P/enaeflterramaieflatistuat Plenus efl orbis terrarum remediis, quiaplenus eft laqueis. Putai,quodin lupanari Cbrtftus te non videat, quem videt lupanar ingredientem ? Putas quoditt adulierio te non deprehendet quem videt adulterium cogitatem? Addam hic
    ,

    Senecam,Philofophum

    licet Ethnicii,quitale

    prxceptum dedit Lu- Scnec 'P- 11

    cilio. Accipe vtilemejrfalutarem

    claufiulam,quamte affigere animovolo.Ali-

    qnis vir bonus nobis eligendus efl,acfemperanteoculos babendus,vtfic tanqua


    iiloftectante
    cili

    viuamus.dr omniatanquam illovidentefaciamus. Hocmi LuEpicurus pracepit,cufiodem nobis ejrpadagogum dedit;necimmerito.UMatollitur


    ,fi
    '

    gnapars peccatorum

    peccaturisteflu affiftat. Aliquembabeatani-

    mus quem vereatur.cuius aucJoritate etiamfiecretumfiuumfiancliusfiaciat. O


    felicem illum quinon ajpeclus tantumjedetiam cogitatus emendat& c.Opus
    ,

    efl aliquo

    ,ad quemmores

    noftriipflfe corrigant

    Nifladregulampraua non

    eftadnon delinquendum cogitare homiaem grauem nobis prrefentem, quanto magis cogitareijemepift.+i. pnefencem Devm, qui vtipfeSenecaalibi htetuv prope efl d te, tecum eft, intus esi. Et qumdam epiftolam his concludit verbis. Sic viue Epift.io. cum hominibus tanquam DEVSvideaf.ficloquere cumDEQtanquam bovtile
    ,

    corriges,

    Hecille.

    Quodfitam

    riiincs

    videant.

    Alter.

    84

    COGITATIO PR^SENTl^
    Alter.
    fructus huius exercitii eft,

    DEI,

    niat egregie aduerfus


    lob
    .

    quod hominis pii pectus muomnia impendentia pericula, tentationesqae

    Pfai.21.4.

    i.Maeh.

    1/. 16.

    dxmonis,carnis8cmundi.VndeSandusilIeIob metuomni pofitoad Dominumclamabat. Liberaine,&ponemeiuxtate, dr cuiufuis manus pugnet contrame.Et Dmid.Etftambulaueroinmedio vmbr<e mortis ,nontimebomala,quoniam /^wraMzw.HacconfiderationecorroborataquondamB. Sufanna grauiffimam tentationem lapfuscarnisvicir.Namcu fceleftiduo feneseam folaminpomerio deprehendiflent,dicerentq;. Ecce oftiapomeriiclaufafunt,& nemo nos videt,ingemuit Sufannadr ait:Mest lim eft mihi absq^ ofere incidere in manus yeftras quampeccare in confietlu Domini. Eadem cogitationearmatus gloriofuspopuli Iudaicidux 1 vd a s Machabxus, omni fiducia in Deum proiedra clariffimam ex potentiflimo hofte Nicanore vicloriam retulit. Ita enimloquitur Scri,

    ptura. ludas ,

    ejr

    qui cum eo erant

    inuocato Deoper orationes congreffiptnt,

    manu quidem pugnantes./ed Dominumeordibus orantes proftrauerunt von minus triginta quint^millia pr&fentia Deimagnifice\delecfati. S. Antoni?, tefte Athanafioineiusvita,inquodamfpiritualiconflichi,quo&: ipfe vapulando,& dsemoneseum diriflimepenevfq;ad necem ve.berandopariter defatigati fuerunt, hocvnumdolorierat,quod Deumfibi in certamine prafentem non fuifleexiftimaret.Nam moxvt Dominusfe vifendum prsbuit,& dueliife fpe&atorem fuifle profefluseft, omnis moeror receflit, viresq; animi cumulatiores redierunt.Idemq,
    fratribus. fuis afftrmare folebat in auertendis

    omnibus Deopraoculishabendo prxfidium firmiflimumefTein


    III.

    Satana: telis

    Fruc~tuseft,quod exercitatione hac


    B.ifilius in

    maxime hominis animus

    infl;mmeturadamoremDei ,diuinoru.mq; mandatorum obferuatioBafil quacft.f ,

    nem.vt praeclare docet S.

    regulisfufius difputatis.0/w/,in-

    quiens, cuftodta cuftodiendum eftcornoftrum, ne^patiendum,vt afftduade

    Deo cogitatio ex animis noftris elabatur , neue eorum qua mirabiliter ab eofaiiafunt memoria contamineturperfutiles cogitationesxontraque illudagen'

    dum afftdue,vt experpetua acpurijftma recordatione impre/fam in animis noftmpiamde Deocogitationem,


    velut indelebile aliquodfignum circumfera~

    mut.Siquidem hac eft oratio,per quam erga Deum acquiri caritas co/ueuit,qu<c

    loan.14.15.

    ioan.

    15. 10.,

    Jimulcum ad obferuandaipfa Deimandatanosexcitet, tumvicijftm quoq^ab iijdem iffa adperpetuitatem ftabilis conferuetur. ^uodita effe docet Dominus ipje,qui quidem modo dicit . Sidiligitisme mandatameaferuate, modo verb. Sipracepta mea feruaueritis , manebitis in dilettione mea: ejr quod efficacius etiampojfet commouere. Sicut ego mandata patris meiferuaui, (jr maneo in Et paulo polt. Vt enim faber ferrarim,verhi gratta, eim ddeclione. quandocunque dolabrttm aliquam , fiue afciam cudit,fiafiftdue idius memor
    ,

    fi*

    COGITATIO PR^SENTIv

    DEI. '

    85

    Jit, vndeinjlrumentumilludfaciendum expacJo acceperit, ejrprafcriptamfimagnitudinem animo verfat , cradeius voluntatemqui bi ab illoformam condixit opus dirigit, qxodfacit.fic Chrifianus quoque ,Jiaclionesf a-s omzes,

    &

    fiuemaiores fiue minores ad Dei vohtntatem dtrexerit , isfixe ccnt rc cterfia- ejr egrcgic opus Uludperfich',ejrfimul affiduam illius inanimojibi memoriam con-

    Jeruat

    a quo idiuffus eBfacere,vere^illuddicere potcrit. Prouidcbam Do- pfa <H g. minum in confiefiu meojemper quoniarn a dextris eH mihi necommouear; i- Cor. 10. 31.
    ,
    i

    1.

    tem Pauli pracepto illifatisfaciet. Siue manducatis ,fue bibitufiue quidaliud


    facitis jomniaadgloriam Deifacite.

    conciliet

    IV. Fructuseft, quod eximiam quandam lajtitiam fpiritualem homini pietatis ftudiofo. Vnde pius Dauid cum dixiflet.
    ,

    rfal.i$..

    Frouidebam Dominum in con(pec~iu meofemperi fubiunxit, Propter boc Uta-

    Quoniam ob habuiDominum meumtanquamducem,direcl:olem&defenforem meum,fpem defperantium, vindicem oppreffotum ett cor meum
    oculosperpetuo
    rum,tantoperfufus fumgaudio,vtlinguaerumperetinhymnos,aliafquediuinaslaudes: Rex Iofias,quoniampopulumDeimultisafTecerat beneficiis, cultumque diuinum maximo ftudio promouerat,iucundiffimamnominisfui apudpofterosreliquitmemoriam.fic vtEcclefiafticus hoc q. Epitaphium ei fcripferit. miemoria Iofia in compofi* tione odoriffacJa opus pigmentarij In omni ore quafi mel indulcabitur etus memoria, vtmuficainconuiuio-virit. S. Bernardus, vtprimumreligiofam vitam eft complexus, quemadmodum ipfe fatetur , folo fbdalium religioforum confpec~tu,veIetiam recordationeeorundemcumlongiusabeflent,velvitadefunc~ti effent,tantopereexultabat,vtmente omnifuauitate delibutaoculialacrymisfecontinerenonpoflent. Si igirur memoria hominis iufti , afpectufue, tanto gaudio hominem perfundit,quodvideaturfibicernereeximiasvirtutesdonaquecceleftia,quibus llleaDeo fuitornatus,quidnon efficiet fpiritualis intuitus,recordatioqjDei, qua anima contemplaturineoimmenfamia-

    & exultauit lingua mea, quafi diceret.

    Etli. 49.

    1.

    B. fctm,

    14.

    ia

    &

    Gant

    picntiam, omnipotentiam , bonitatem , pulchritudmem , aliafque in-

    numeras perfcdliones? At , proh dolor, vitio noftro faipenumero fit, vt plus voiuptatis cx confpedu hominum ad imaginem Dci conditorum,quam Deiipfius capiamus, Pudet nimirum , inquitB.Bernardus ibidem ,magis adhominis quam adDeimouerimemoriam cr tunccumge,
    :

    mitu clamo.j>)uando veniam apparcbo ante faciem Dei i Exiflimo, addir, experiri interdum adhuc. ^ua inre Cr aliquos vcfirum idem ejfe expertos
    ,

    &

    &

    '

    4I 5 '
    '

    quidfentiendum,nifiquodnofira autfttperbia conuincitur , aut humilttas cuJioditur,autfraternacaritasnutritur , aut defiderium excitatun

    Y..F r y c t y

    s eft ,

    quod hoc Exercitium fit medium efficax ad con-

    fequen-

    COGITATIO PR^SENTI^E
    ,

    DEI...

    fequendam breui tempore Chriftianae vel Religiofe vit# perfcclionem. Qusecuqjenimfuppetunt media. velexercitiafpiricualiaadperfectas virtutes aflequendas in h oc vno , quafi in compendio quadantenus continentur. Huiusoperaomniavitxfpiritualis antidoca obtineriqueunt. Hoc vnum feruum Dei incitat,excitat &.inflammat,vt csetera omnia media reipfii exerceat , vt falutaria , vel neceflaria ad veras folidasq; virtutes

    compat andas fubfidia requirat , vt lumen ad illu-

    ftrandam mentem & robur ad impellendam voluntatem k diuina maieftate, quam prasfqntem continenter cernit, impetret. Quemadmodumenim cceleiWf ydera aprxfente Sole in quem obuerfafunt omnem mutuantur fplendorem quo & in fe fu!gent,& aliis fulgorem fub,
    ,

    iccli,H. 21.

    Gen.

    <.

    22.

    Gen.

    17-

    terris;fichominesiufti rniniftrantadcertosefre&usproducendos &pii, qui inftar ftellarum in EcclefiaDei collucent, experpetuo Dei O.M>quemprcJentem oculismentis contemplantur,confpec~tulumine quodam diuino illuftrantur indicfque invirtutum ftudioprogrefTusfaciunt, omniumq; virtutum verarumfolidarumq;fplendore aliis communicancde quibusmerito dixit fapiens. Beattwvir, quiinfaEpientiamorabitur, infenfu cogitahit circumjpe&ionem Dei, Enoch liasThesbites cur perfectionis fua: fpiritualis remunerationem etiam in hac vita per translationem miraculofam in paradifum funt confecuti.nifi quiaille in Gcnefi legitur ambulaffecum Deo,hicvero in hiftoriaRegum diciturinDei confpectu ftetif!e?Et AbrahamiamnoPrincipemDeusdeftinagenario, quem omnium fidelium Patrem narat,dicl:um clhAmbula coram me,(jre/?operfecJus , nemo fane ambulat coram alio , vel cum alio.nifi cui fuerit praefens. Voluit ergo Deus Abrahamum fui in reliqua vita perpetuo efle memorem, fibi familiarem &obfequentem,quo citmsperuenire poffet ad virtutum perfe&io-

    &

    &

    &

    nem.Nam&ChriftusDominusapudMatth^umcumdifcipuloshortatus eflet ad imitandumDeumin fummo diletionisgradu,hoceft, diligendis inimicis,fi vellent in numero filiorum eius cenferi,mox f ubMatt.
    5.

    4.

    ieck.Eflote ergs

    & vosperfec7i
    ,

    /tcut

    & Pater vefter

    cceleflis perfeelus

    efl.Rz-

    thei!"

    fert S Dorotheus AbbasfecariflimodifcipulofuOjCumvitammonafticam arripuiflec hoc pra:ceptum dedifle aureis literis defcribendum. 'Nunquam Cordituo Deusexcidat.cogitafmperDeumttbipraJentem, tjr tecoram iUoflare. Fecit hoc Dofitheus fedulo,adeo vt nec in a*gritudine quidem hcct grauiffima & extrerm cogitationem t.\m falutarem
    hac exercitsuone confecutuseft,vtquinquennifpaex milite nobili , adolefcentulo , diflbluto vi tiis antecooperto monachusperfeciuseualuxufeculi perdito , fanctiffimus iuuenis,
    dimiferir. Atq;
    tio ,
    ,

    &

    &

    ferit

    COGITATIO PR^SENTIvE
    ^ ^

    DEI.

    tatec ^ ar ' s P erv um ' nter ^ eat0s feritA"P o ^^' tum ^ u u am ^an anachoretas tum in ccelo r egnantcs confpeclus fuerit. V I- Fuiclrus eft,quod valeatad amoliendas omnes animi diftratioB.mreg.breu. nes.cuminoratioaementali vel vocali, vt docet alicubi S. Bafilius.
    .
    .

    tuminaliis occupatiombusextemis, vtiiuoexemploprobauit i.v_a- R a i ra .invita.

    /-

    q. 21. 101. joo.

    tharinaSenenfis^quxtefteRaimundo^corfuumlococubicuIivfurpabat,in quo affidue Deum inter domefticos labores cerneret. Valet ad conferuandam animi corponfque caftitatem 8c virginitatem,tefte Bafilio in libro de vera Virginitate. Valetadrefrenandosiracmotus,

    eodem. Valet ad fupplendas Sc compenfandas omnes preces, quas vel grauitate morbi, Yel occupationum quotidianarum impediti
    tefte

    & |g bt -

    perfoluere non poflumus*

    CAPVT
    Quibus mediis huius

    IV.
    exercitij

    conjuetudo

    pararipofit.
    fednlo expendere , cum quanto falutis difcriminc hoc exercitium temere negligatur. fiquidem in Pfalmo quodam cum rex Dauid deimpio dixiflet; NoneHDemin conjpefiueitts, moxadi\mxh,infuinat<eJunt vitHliusinomnitempore, Angelorumprin-

    PRim vm Medium

    fit,

    j,^\

    9 i?t
    .

    ceps Lucifer-quarndiuoculssaDeo fuonondeflexit,faluus8cfecurus conftkit vt pnmum vero eos in fe conuertit, ilico adinferosdetra&a
    :

    e(lfuperbiaeius,ignibusaddicl:afempiternis.

    Adam&Euaprimipamulierem,ambo
    Pal.c.9*

    rentesnoftri quamdiu2ffiduifuerecumDeo,felicesfuere. quampri-

    mum vero Eua in ferpentem fe obuertit

    &. Adam in

    vero in pomum veticum,fe pofterofq^fuosinhasasrumnasdeturbarunt. PalladiusinhiftoriafuaLaufiaca commemoratfecumaliquado adiun&o comite monachum quend-tmreiigiofiffimuminuiferetnomine Dioclem,inter alia hoc documentumab eo accepifle,hominem

    pijmquamprimumadiuinarprxlentiapcontemplationeceflariccontinuo fieri vcl d-emonem vel L eftiam : beftiam quidem , fi cum Adam Eua fuccumbat tentationibus carnaHum illecebrarum 5 dannonem verOjfiarrogandarjiracundi^.inuidi^&fimilium. 1 1. e d 1 v m eft Oiatio.Quemadmodu.n.a Chrifto faluatore noftroomniaaliafabfidia fpirituaiiaad falutem opportuna& neceiTaria poftulamus,ita meriro&hoc donu longenobiHffimupereiuiinfini-

    &

    tammifeiicordja,p.,frionisq5mentaefilagitandueft,proptereximios fruct 9 quos h.ec iugis Dei memoria,vt ia vidimus,parit , deinde ob difijcultatem ; qua hoiaoinhocexercitio experitur,5 IHMjedi vm eft,vti

    aliquo

    88

    COGITATIO PR^ESENTI^

    DEI.

    aliquo figno externo adrefricandamDeimemoriam, Hocmedium eus ipfe prc/cripfit Iudxis ad recolendam mandatorum memoriam.

    Num. 15.

    58.

    Namin Numeris na loquiturad Moyfcn. Loquerefliislfrabel, dr dtcet adeos ,vtfaciantfibi fimbrias per angulospalliorumponentes in eisvittas hyacinthynas, quas

    cum viderint, recordentur omnium mandatorum Domtni,

    necfequantur cogitationesfuas ,
    Tob.
    4. 6.

    &

    eculosper.res varias fornicantes.

    Quiil-

    dam in hanc rem infcriberc folent cubiculi


    lamvulgatam.
    bias.

    parietibus fententiam

    Prou.ij.j.

    Noli peccare.Devs videt.

    Omnibus diebus vit tuainmente habeto Deum. Alii omni loco oculi Domini contemplantur bonos malos. Alii certis iSnc. mNoucb. maginibus Chriftifanctorumue,fecommonefaciunt. B.Edmundus c l& Gantuarienfis Archiepifcopus, vtefl: in vita eiusapudSurium,eburneam B. Virginisjicunculam,incuius ambitu defcripta erantvitae& pafllonis Chriftimyfteria femper ecollo fufpenfam geflabat,neDei Deiparx obliuio inter literarias occupationes aliquando obreperet. Laudandi funt&illiqui adfonumauditxhora^memoriamrenouant nudatione capitis, confignatione crucis in pectore aliquando adienis. ln

    AliiillamToillamSalomo-

    &

    &

    &a breui precatiuncula. IV. Medium efl: Examen confcientia; quo femel atque iterum maxime fub vefperam tranfacr.i diei rationem a nobis exigamus ac fi,
    ,

    ad calculos reuocemus,quoties pracfentie diuinx memores fuerimus-"fi fepe,gratiasDeoagamus:finfecus,do!eamus,& emengillatim

    tCor

    6.18.

    datione propofita pcena aliqua voluntaria noxam expiemus. Quod fiat a S. Patribus videre licet in titulo de Confcientia txamine. folicitudo huius ExV. Medium eft moderata quardam cura Videmus enim fi exempli caufa, cuipiam infit ercitii continuandi. folicitudodomuma:dificandi,velopesaugendi,abillaeiu$quotidie memoriam quafi excitari,vtrem exequatur,nu!lam quietem relinqui ne in fomnis quidem,adimi etiam fumendi cibi copiam. Vt vero eundem adhanc curam impellit amor ingens coramodj habitationis.veldiuitiarum, ficnosadcuramhuiusexcrcitii vehemen crimflagransinDeuraamor. Hic enimvbiinferui pellere poteft verus radices egit, continenter vrget &; exftimuht , vt cogiratioDei corde nes fuas, piaque deiideria in Deum con iciat ,& amato toto pectoreadhxrefcar, Amanti enira nihildifficile. Etamorii eanaturaeft, vt fi ardens fit,magna viamantem transferat in rem amatam , ac vnum quidcum eaefnciat,fccundumil!ud Apofloli. >ui adharet Domtno, vnusftiritus esJ. Quoniam Vei6 anima fuis eft mftrucla facul,

    cxamen quanti

    &

    &

    tatibusintellig2ndi,volendi&mcmorandi,hincfitvtfemperquoque
    rei

    ama-

    COGITATIOPR^ISENTI^DEI.
    certuum.

    $9

    comple&atur. QuadecaufadixitChriftus. Vbiefi thejaurus tuus ,ibi eft Mitt. 6.21. ^**- r

    VI. Medium funt iaculatorhe orationes eatque breues olim apud ^gyptios monachos frequentatx, &a S. Auguftino in epiftola ad Probamlaudata:, quibustanquam faculis amorin Deumaccenditur &fi fxpius iterentur,contmuatur. cuiufmodi funt iliie prophetasicrii.

    A. p. 1.

    Deusinadiutorium\meumintende.Dominead^tdiuuandum mefefthta. Stiut ceruus deftderat adfontes aquarum, ita defderat anima mea adte Deus,
    ,&fpiritum recluminnouainvifceribusmeis, manibusDomin&fux,itaoculinoftriadDeminumDeum Sicutocttli ancillxin no/Irum, Et illse D. Avgvshni. Nouerim me,nouerim te. Da quodiubes,

    vili.z.
    rf.jo.ia.
    *
    '

    Cormnndum creainmt

    Dec.s

    XM*

    A.i. 2.f Ki

    c ; l: Et io.cenff.
    Df c

    ejriube

    quod

    vis.

    Jj)uiafeciftinosadu,inquietutn

    ejl

    cor noftrum^donec re-

    " p 2/'

    quiefcatinte.

    VII. Mediumeft confideratio exemplorum, hoceft, eorumfandorum qui in hoc exercitio excelkerunt. Exemplaenim&peplus G.inpremi mouentquamverba,vtdicitS. Gregorius. Deprophetis,Enoch,E- dial 10 c 4 ' lia.Elifeo, Abraham,Dauidefatis diximus. De S. Abel fcribitlofephus libro primo Antiquitatum, eum idcirco Dei , grat ifGmum cxftitifle.quod in omnibus adionibus fuis Dcum prarfentem reputarir. viriuftus&perfecV.usinGenefidicitur,quiacum Deoambula- Gen.s.9.
    '

    Noe
    uit.

    Moyfes maiores diuitias sftimauit tbefauro *gyptiorum improperium

    Chrifthfide%reliquit /Egyptum .ncnverittuanimofttatemregis ,inuiftbtlem

    tnim, inquit Apoftolusinepift. ad Hebraros , tanquam vtftbilemfuftinu-

    *>.Necdubium,quinidcirco merueritafacie adfaciemcum Deolo- X0.. _ M qm.Sicut amicus cum amico, vteftin Exodo, loquitur. Rex Ezechias morti vicinus,cuminh2c verbaDominum oraffkt. Obftcro Dominememento qu.tfo quomodo ambulauerim coramte in veritaterjr in cordeperfeclo, quod bonum eftinoculistuufecerim. promeruitmiraculofam vit^fua **f>rorogationemin quindecim annos,& a feruitute regis Aflyriorum^15

    &

    iberationem. Ioannem Bapriftam, vt eft apud S. Lucam,angelus Do-

    mini ftans a dextris akans incenfi , magnum fore coram Domino,prxZacharidixit, Chriftique pratcutforem in fpirituScvirrute Eliar. asquoquc repfetus Spititu fancto,cum dixiflet nos Chrifto feruiturosjnfancJitatedriuftitiacoraipJe omnibusdiebusno/lris>mox addidit Et Lftc.17/^

    tu puer prophetaaltijfimivocaberis ,prtibis enim antefaciem Demiui pa^are vtas eifis.Quirnzgnus erat coram Domino, quilimilis eratEiije femperftanti

    inconfpc&uDomini,quiante raciemDomini parabatvias

    przfentemDonunum contueri? Habemus&angelicum teftimonium progloriofiffima Dei matre virgiAngclus enim Gabriel a Deo miflus , Yt refeit idem nc Maria.
    eius,nonne debebat sffiduum

    Lucas

    90

    COGITATIOPR^SENTI^DEL

    Luc.i.2t

    Lucas, fimulatg/, ad el ingrefTus eft d\xk,Auegratiaplena Dominrn tecu% SLo.Dominus cii eo erat,proculdubio &C ipfa viciflim cu Domino erat. Et quomodo poterat quasfo a dulciffima contemplationc Deidiuelli

    quamvirtus aftiflimi obumbrabat, inquam Spiritusfanctusfuperuenerat,qua; Chriftum Deumin vtero conceperat,8cnouemmenfibus


    geftarat, qua:

    cum S^coram Chrifto tiiginta

    coqjampliusannis con-

    tinentervixerat,Sc videratin ccelum afcendentem.'' DePauIo Apoftolo cuius peeTus amore Chrifti crucifixi perpetuo buliiebat, haud dubitandum eft,quin diuinum numenfemperpra:oculisgeftarit,vti
    s.Cor.2.17.

    quibufdam indicauit,vtilla ad Corinth.AV fumusficut plurimi adulterantes verhum Dei ,fedexfynceritatefedficut ex Deo, coram Dee y in Chrifto loquimur. E t iter um. Coram Deojn Chrifto loejui-

    nQn bfcur

    fententiis

    2.

    Cw.i2.19,

    Phil.3. 0-

    Et illa ?d Phimur. omniaauiem carifimi propter adificationem Tjeftram. hppenfes Noftra autem conuerfatio in calis etf , ynde etiamfalsatortm expeflamus Dominum noftrum lefum Chriftum.Et ad Hebrxos. Non enim ha.

    hemus
    Heb
    14.

    Su*.2j.Kou.

    manentem ciuitatem , fedfuturam inquirimus. Addam ex Ecclefiaftica fanctorum hiftoria vnum exemplumS. Gregorii Agrigentini antiftitis Gregorio Magno xqualis. Iscum tefte Simeone Me taphrafte, adolefcens Hierofolymam fan&orum locorum venerandorum caufa profe&us eflet, tempore Quadragefima? in quoddam monafterium Paleftina: diuertit, vbi vtconfpexit monachos eximia in Deum religioneprxditos,ac alios quidem in cceleftium rerum commentationea terrafurfum attolli alios Iachrymarum quafi fontibus inter precandum perfundi, ahosnon aliam quam afigelicam tradacere vitam,vehementi ccepit pudorefufFundi,$c de falutis fux ftatu
    hic
    ,

    conturbari.

    QuodcumPrxfectus monafterii aniraaduertiflet, fufpicatufq> eflet id eueniiTe quod longius a patria,araicifq; abeflet, in bec
    . :

    verbaeumallocutuseft. Fili.neanimum nimiomceroreobruas,confide in Deo , breui patebic tibi reditus in natale fblum. Verum refpondit Gregorius. Noneacaufameimceroriseft,quod!ongea meorum confpectu abfim, folaenim prajfentisvbique Deicontemplatiosdillum repellendum mihifati3eft: dum enim cogitome continenterin eiusverfari confpedtu &tutela, affatim foiathaccipics idvero vnum me angit, quod tam longe abfimi vitas vere religiofe perfectionc. Hoc refponfo audito Pater drgreflus eft , mtelligens non indigere
    fuo folatio
    VIII.

    eum

    quiad perfectionis culmen iam perueniflet ,


    fe

    & alios

    folari poflet.

    per omnem vitam ccelibi ftatui,fiue Ecclefiaftico, fiuereligiofo, inquoliberiorfitani-

    Et poftremum medium eft,Dedere

    mu*

    COGITATIO PR^SSENTI^E DE
    mus

    I.

    91

    occupationibus huius mundi.- tuncenim oppo-tuna a curis ccafiofeofferct.non modo Deu femper prarfentem contemphndi, verum etiam totum tempus rerum diuinarum commentationibus impendendi, quemadmodum B.Paulusplaniflime in priore ad Corinthios Epiftoladocuit. role } mqu\ens,vosfinefiUcitudineefii ne vxore esl,fiUcitus e&, qua Dominifunt, quomodo placeat Deo
    .

    &

    gmfi-

    ,.Cor.r.5t

    ^ui au-

    tem cum vxoreeH,folicitus es~t quafunt mundi ruomcdeplaceat vxori, dtuifusesi, ideft,interpreteHieronymo,inmultas folicitudinumpartes, miferiarumque diftraftus, Etmulierinnupta ejr virgo cogitat , qua Domimfunt, vtfitfancla corpore ejrfiiritu. Jgua autem nupta efi, cogitat
    , ,

    &

    &

    quafuntmundi, quomodo placeat

    yiro.

    non Dominij quomodo

    voluit figniricare coniugatos,

    Quibusverbis vtique ApoftoJus aut nunquam cogitare qua; funt


    -

    placeant Deo, autnon efledebei e vel pofTfi fandos corpore ScSpiritu, nam Ytbene annouiiitS. Auguftinusiniibro Actf de bono Vidurtatis, etiam coniugatism eademepiltola capite proxime antegrefto di&umeft. Nefcitis quoniam corpora veflra membrafunt
    chrifti?

    Et.An

    nefcitis

    quoniammembra vefira,templumfunt
    .

    Spiritusfani.Cor..jt:

    (li ,quiinvebiseU

    ,quemhabetis aDeo

    Omnibusitem didumia ead^m.

    faeite. JOuodigitur , inquit

    ingloriamDEl Auguftinus , deinnuptaloquensait, vtfitfincla corpore ejr Spiritu , ampliore innuptarum ejr in corpore SpiritufancJifieationem intelligivoluit. non cerpus nuptaru omnino fitnclificatione priuauit. Voluitcceubes impenfius incumbereiis quae dominifunt,voluit diligentius inomnibusactionibusfuis Deum pre/fentemfiftere,quod
    Siue manducatis .fiuebtbitis ,fiue altud quidfacitis , omnia

    &

    ratione orficii& profeflionisfuasfaciunt,


    cles

    dum

    totosdies

    &epeno-

    &

    vacantque concinendispfalmis,hymnis canticis fpiritualibus, conuenienter pracepto Christi deo-Lucis.r. rando fine intermiffione. ldcirco flquidem norie canonica:, in fe. ptem horas diurnas 8c no&urnas, matutinas, primam, tertiam , fextam , nonam &vefperas ab Ecclefia fancta iam olim diftriburae funt, vt fine intermiffione diuina; laudes perinde ab hominibus in terris, atqueab Angelis inroelis quadantenus continuarentur. Atque ita fane prascepcam Domini de oratione fine intermiflione facieada complcri, multi Patres diferte docuerunr. vt S. Augeftinus Iibrodehasrefibuscap. ^.IoannesCaffianuslib. i.inftitut. carnobit.c. i.Bedaincap. 18. Lucx.S. Anfelmus&HaYmoincap*vltimumepiin templis,
    ftol.

    confumunt

    priorisadTheflalonic.

    difputans
    gitare

    Basilivs certein libro de vera Virginitate vberius qua ratione Viigo fecundum mentem Apofto:i codebeat quas Domini funt , fanckque pe.manere corpore
    S.
    , ,

    &

    '3

    t-

    ^
    9*

    COGNITIO

    SVI.

    ScSpiritu ita fcribit* Serenum ejfe oportet Virginis animum\at diuinis c$gitationibus velutiex quodampurijjimofonteftagnantem, tranquiUum ,pa-

    cifcum^ durare, vt neque inueBis per aures verbis intrinfecus agiteiur , netfo irruentibus per oculosfomm a ftatufua quietis ftucJuans deuiet ita veluti f
    iucidijfimo (peculo

    &fuam fjeciem &Jponfipulcbritudinem intuens 3 iUius a,


    ,

    more cariu* acgermanius exatiabitur, guare eodemfemper modo diuinopUcidijftme perfufagaudio tranquiUamfe ab ontnibys pajjionum ira triftitia
    ,

    ejrfimiliumfiuclibusjeruet, nuUiufque infe nifiJponfifoliuspreferat (Jetien;,

    vtfolus illeineapropriam cernat imaginem ,flamque anima

    ipfmformam

    injpecubfu babeat lucentem , eiufquepulebritudine ornari iugiter appetat. i D E V. Cognitie Dei. Contemplatio, Deuotie. Familiaritas

    cum Deo, Graiiarum

    aclto. Intentio,

    laudatio Dei. ORA-

    TIO. ProfeclmJJiritualis.

    COGNITIO
    C
    A
    P

    SVI.

    V T

    I.

    (htidS. Scriptura, S.Patres^PhiloJophide Co-

    gnitionejui tradant?
    DeuM.*
    D.e.12. D. 8. u.
    Baf.

    hom. j.

    Ep'o.com.2,
    lfa.ota.17

    1M

    48. 13.

    adScripturam attinet,in Deuteronomio fepcDeusretpetitcelebratumi]ludmonitum,ATTENDE tibiipfi. LXX.e^^-nim interpretes legerunt nsirr/f. wf &: in hunc fenfum S. Bafilius, Ephrxm, & Ifaias Abbas integrosfermones de hoc dictohabuerC ac Qemens Alexandrinus quidem fecundo Stromateo cenfet fcnptores Ethnicos hinc mutuatos fuum yyufy nMriv.i. VerbaRegii P r o "thetae fun t . Homo cum in honore ejfet non inteUexit comparatm eil iumentis infipientibus ,& fimilisfaclm ejliUis. Quibusnonobfcurc indicauit hominem ignarum fucedignitatis,quod ad imaginem &. fimiluudinem Dei conditus fit ,nihildilrare a brutoanimante, Quo fenfuSc m Canticis Canticorum fponfa fc ignoransamandatur ad beftiarum grc
    I
    . ,
    ,

    /^\Vor>

    Caat

    1.7.

    ges.dumaitSponfus. Siignoras te b pulcherrimainter mulieres ,egredcre,& ahipoft veftigiagregum } &pafce hcedos tuos iuxta tabernacula pafiorum, Script v RvEaccedunt veterumPatrumteftimonia.S. Greg.Nazianzen. de moderationein difputatianibus. Sapientia, inquk,genm eft feipfum noffe,acnon immodice efferri,eedemque modo quovoces ajfici,qu& Js vekementius contendxntur , propter immodetationem penitus deficiunK
    S

    Ambro

    ..;

    COGNITI O
    1

    SVI.

    93
    .

    Ambrofius hominem ad imaginem ejrfimilttudinem Deifacium , rationiscapacem,qui terramfuam excilere tancjuam bonus agricola debeataratro quodam &falce
    S.

    in

    Pfalmum 1

    3.

    gnid eflfe nofcere,mfi ytfciat vnufquisque Amb fctm r

    fapientia.vt veldurafindantur, velluxuriantia rectdantur , quiinferierem De-Jj.-nww fuiportionem animi imperio debeat gubernare*. Vnde etiam inlege fcriptum
    efi\attende

    ttbi nefiat

    verbttm abfcondttumincordetuo. Tibi,inquit,attendet


    ,

    7 *

    non vtiq dicit, pecunU tus nonpojfeffionibui tuis,non viribus cerportsfedanimo tuo ac menti tua-.vnde omnia cofilia,fac7a, ccgitationef^ rnanant, Tibi
    ergo attende ili, vbipotiorem effe te nofii. Nefce teipfum.

    Etpaulo

    poft.

    Vndeejr Salomon oraculum diuinumfecutus fcripfttin

    canf.j. 7

    Canticis Canticorum. Nffifcias te

    decoram intermulieres ,hoc efi\nifi'cegnotua,veniet dies


    '

    fcas te mortalem ,rationalem,


    tuas
    ,

    &

    cito tuapeccatafatearis, cito dicas iniquttates

    vtiuftificeris, nificonuertaris , ejrprior accufes delicla

    mortis,

    efi,praitenieris dum non cegitas. omi velpotiusOrigenestraftans eundemlocum. hiftco- c a ^'; ca S.Hieronymus,

    & iam nullum conuerfionis remedtum

    gnoueris temelipfttm o pulcra inter mulieres ,


    caufts indedefcendere,

    & agnoueris pulcritudinis tua

    quodad imaginem Deifaciaes.per quodinefttibiplurimum naturalis decorit, iuleo te exire,ejrin vltimis gregum vefiigiis colloca iam non ouc* ne% agnos fedhados pafcere,illosfcilicet , quipre prauitate rt

    &

    (jr lafiittia

    d finifiris /laturi funt regisiniudkioprtfidentis. Sienim nefcierU

    temetipftm, ejr ignorantia tuivixeris,necfcientUfitidium gefieris fine dubio


    nec tabernaculum proprium habebis ,fied perpafiorumtabernacula difiurres,
    (frpafies

    hedosinquietum aimal,acvagum&peccatisdeputatum. H&cauipfis , ejr

    tempatieris, donec rebus

    experimentis intelligas, quantum maliani**'

    mam nefiirefetpfam, neq.pulcritudinem fuam. S. Chryfoftomus in A <fta Apoftol. Vnde eftfuperbta-.ex eo,quodnonJpeciamHs,qunofirafunt,[edde na-

    oms

    tura quidem terra/juamuis nonfimus agricoU, curiesc inquirimus :

    ejr de na-

    tura aurt ,quamuis nonfimus negetiatores , denobis autem ejrnoflra natura

    nunquamfuftinemus hvcfieri. Et quis igneratdnquitfefuamt^ natura':Multi


    &fortaffis omnesypaucijfimis exceptis
    .

    Et

    iufra.
    ,

    JOuemadmcdumfi quis in-

    uen tapretiofa materia ,

    quum nonfit artifex contempta tlia magnu damnum


    nos,fiignorautrimus noftram

    accipiat, vtpotemargarita velconchiliis. Sic ejr

    naturam , ipfam valde contemnemus: Si autemjciuerimus, muhum adhtbebimaxima lucra fitciemtis.S. Auguflinus libro quarto de musftudiutn,

    &

    Tr initate. Scientiam terreflrium calefiiumq,rerum

    magni

    aftimarefotet ge-

    MS "

    eap

    '"

    nus humanumj q-uoprofecio mtlioresftnt , qui hutcfcientUprapwunt miffe


    femetipfes: laudabilior^ e(l animus, cui notaeft velivfirmitasjua

    qudm qui ea nonrejpecla vias fyderum fcrutatur etiamcogniturus. aut quiiam cognitas tenet ,ignorans ipfe, qu<x via ingrediaturadfalutem acfirmitatcmfuam. Et licor fuumin huiufmodi fludio, (inqui-

    Uem p, s

    t.

    brodeSpiritu 2canima* ^jffquis

    $4

    rendi

    COGNITIO

    SVT.
    Seitoteipjum. Scito

    renMin fe)exenet,4udi4t quid quidam fitpiens dic4t.

    vnde venijii,4ut quo v^dis: quomodo viuis,qu4ntumprof.cis veldefcistqudm


    Ungees 4 Deo,velprope,noni*teru4(lis locorumfedfimditudineveldiffimilitudinemorunn.Scito,qusmodobtm$es ,euius conceptio culpa,nafcimiferi4,viuerep&n4,morineceffe.CertKmejl,qui4morierisffedincertum , quomodo, vel

    qu4ndo,velvbi) quoni^m mors vbiq teexpecf4t,crtufij4piensfueris , vbig. r


    Bera. Msd.
    {.

    eamexpeclabis, S.
    tmtlto melior

    Bemardus inMeditationibus.
    es ,fite cognofiis
    ,

    Studecognofcerete,qui4
    cognofceres

    & Uud^biLor
    ,

    qudmfite negleclo

    curfum fyderum viresherb^rum , complexienes hominum >n4turas anim4lium , h^beres tmnium cecle/iium terreflriumfcienti^m. Reddecrgo te

    &

    &

    &finonfemper, velf*pe,ptltem interdum. IamVideamusquidEthniciScriptoresdenotitiafuifeoferint.conftatenimapudeos celebratam fuifTe gnomen illam, priStrtwrar, cutibi,

    iusmultiprimumautoremfaciuntefeptemfapienabusvnum. Aufoniusinconuiuio7- fapientumfacitSoIonem. OrigenesChilonem, aliialium. CJearchus reuocatin ccelumj fcribii enim vni fapientum quarrenti.quidhominibusforetoptimum, refpondifle Pythiam,JVYluuen.
    fat. n.

    ffum #^e\Confeiitit luuenalis, canens:


    e ccelo dffiexdit ^*9i <n xvk,

    Fegend./m ,cr memoritr^clandumpeclore rebus

    Jnfummis minimifque, quoquecenfuit diu an'e fsptem fapientum artatemtemArifloteles Amb.in Pf8ploDelphicoverfjm!l!uminfcriptum. Sed o nnesrefellkS.dmbrofius ita

    fcriben% Wofie teipftm Apoilim Pythio ajftgnant gentiles viri, quafi ipfe 4uc7o>fterit buiusfententii, curn de no(iro vfurp4tum 4d fu4 mnsjerat,
    ejr

    lenge 4nterior Moyfesfuerit ,quifcripfit

    Ubrum Deuteronomii qu4tn Pbi,

    lofophi,quiifl4d>txerunt.VndeCrS*l0monor4Culumdiuinumficutusfiripfit
    in Canttcis C4nticorum. Ntfifcias te decoram inter mulieres crc

    t ante eum

    Orig.hom.z.in Ori<Jeiies,Vnius,\nqa\t,Cbilonis/ctlicetexfiptem, quos apudGrxcosfingU' Canr. Uresfuifie infapientiaftma concclebrxt , b tc inter c&tera mtrabilisfrtur ejfe

    fententU, qu4 4it. Scito teipfum ,vel cognofce teipfum <$uod t4men S4lor,ion, quempracefftjfe omnes boc tempore crfitpienti^ 4C rerumfiientia docuimus 4d
    .

    Cant.

    i.

    7.

    animam quafiai mulierem fub communione quadam


    gnoueriste ipfitm apulchra tnter mulieres,

    ioquens

    dicit:

    Ntfico -

    C
    Chiohom
    C;!nf.

    A P V T.

    II.

    De difficultate cognitionisfii.
    in
    '

    TIT ^ vd dubium eft,magnam efle difficultatem in cognitionefui. jTX couomodo anima ,inguic Origenes loco aliegato cognofiat fimett,

    ^"'

    pfrn,

    COGNITIO SVh
    pfam ,
    nec facileputo
    ,

    95

    nec breuiter explicari pojfe. Et S. Bafilius inftruens

    ^.
    "P-

    Coft.
    2 **

    M.

    Monachum, vtiudicium fuuminobediendo prorfus fubmittatiudicio fuperioris, caufam hanc reddit. Illudenimfirmijfimumtenendum,rem omnium effe dtfficillimam feipfum cognefcere ejr curare ,propterea quodnaturaliter feipfum quifj, amat ,

    & quilibetpropterea quodin


    obftet amorfutipforum.
    ,

    feipfis prepenfifunt

    in veritatis iudkiofaSantur. Porro ab alio cognefci curaritfc facile ejh cum iis^

    quicaterosiudicant-,nequaquam

    Etin Orationedc

    humilitate. Veriffmum, inquit illudefl, nihileffe difficilius , quam nejfefeipfum. Non enim oeulustantumjuo infemetipjum munerenonfungitur,dum e* quaextra funtceruit tjrperluflrat ,fed&ipJamcnsnoftra cum accurateacriterq,-peccata perueftigat altena; tardiorvero invitiisnofiris confiderandis

    ejfedeprebenditur.

    quia &feipfum,

    Et S. Auguftinusin Pfalmos.UWultinecfeipfesnouerut quemadmodum homo Jibidebet innotefeere non omniumho,

    Aug.

    JffPf. n.

    minum efl. ^uomodo ergo diligit proximum tanquamfeipfum

    quinefcit

    &
    .

    ptpfum. Ntnenim fruftraille filiusiunior ,quiprofecluseHinregionemlon-

    ginquam,& dtffipauitjubftantiamfuam ,prius reuerfus eft infemetipfum,nifi Luc. ij.t 7 quia tam longe peregrinatus eft ,vtrelinqueret etiamfemetipjum. Aufbnius in ludo leptem SzLpientum.>uanquam difficileeftfenofcere. ^uamproperc/egimus/am cito negligimus.Thales interrogatus7 ss d\vtr*a\ov, refpondit,vi etvTiv yrcSw, difficileeft feipiumnofle. Ariftoteles libro fecundo
    mtdfuauiffimum.quilibet amorefui impeditur, ne reclc defe tudicet.
    cule nos ipfosfatis clari

    magnorum moralium.Difficiffimum, inquit, efifei/Jum cognefcere fedfiE t Chi- Maximus moa.


    ,

    loSpartanusdicerefolituseft. Facitphilautia ,vtiinnoftrimet vultusjpe-

    erm,J

    & recle nequeamus cognofeere.

    Capvt
    rima ac maxima ,feipfum
    ,

    III.

    ^Dedignitate cognitionisfift.
    |Ign D:gogo iTATEMhuiusnotitiasfuiClemensAIexandrinusinPardahis verbis indicac./0 vt videtur difciplinarttm omniumpulchernoffe. Si quis enimfeipfum norit ,
    cir.n. lft>.?.

    Deum cogno-

    feit.

    inhom.de legendis hbris gcntilium ddcri- BaChom,* put, dumagit contra fuperuacuum corporis ornatum. OmneftuS. Bafilius

    Eandem

    dtum adhibere , vt quodextrafuerit , bene pulchreque exornetur


    gnojcentis
    eft
    ,

    ,fefe non co~

    nec fapiens iliud prtceptum intelhgentis


    ,

    nos admonens",

    quemadmodum non
    opus
    e;i

    id quod ajpicitur

    eft

    homo^

    Excellimi enim

    quadkm
    >

    noftrum qutUbet quicunquefit ,fefe cognofcat ; qua profeclo mente minime purgatis non magis euenire poteft quam lippienti Solem afiicere. Hanc vero anima purgationem , vtfemel, ejr quod
    .

    fzptentia , per

    quam

    vobtsfatisjitdicam, voluptatesperfenfu* eriptunt.

    Et D. Aug. de fpiritu Ag. cap &ani-

    50.

    96

    COGNITIO

    SVI.

    amma,Scientiamece!efiium &terrefirium rerum Uudareatq, amarefolent kominesfedmulto melioresfunty qui buicfcientiapraponut nofcere femetipfos,
    cap.yt.

    &

    Laudabiliorfiquidem animuseft,cuinota eftmiferia fua,qudm qui eanonaffettaviasfyderum cr naturas rerttmfcrut atur . Etpaulo poA. CumnulU

    Idem

    cap.

    i.

    homo feipfum ,difeutiamus cogitationes, locutiones atfcopcranoftra.cguidenimprodefinobis firerum omniumnaturas fubtiliter inuefiigemus, efficaciter comprehendamus, nofmetipfos non intelligamus. Vndelibro fecundofoliloquiorum ait breuiffimc ac pcrfe^fciulme CicozanDzuiXL.Deusfemperidem y Nouerimme) Nouerimte*
    feientiameliorfitifla, quacognofcit

    &

    C
    DIci vix potefl:, quam

    A P V T

    IV.

    *De Vtilitateeiufdem.
    cximii fru<rus ex ea inhominem redundent.Quorum quofdamattigttS,Bafi!ius,fcribensindictum, \ttende tibiipfi.^w attcnde potius,mquit , ttbiipfi,hoc eH ,animatua,hanc
    adornato, huiusattentam gerite curam , adeo vt omnesfordes, quas ex nequi-

    tiacontraxitfedulo ab eafubmoueas,necminorefiudio notam omnem dedecoris illi inuftam fac obliteres, atq^itaomni virtutis elegantia eam exornes. In examen teipfum aducca quis ipfefis Tttam ipfius natnramfac vt neueris:nam corpus qui.de m mortalc y animavero immortalis efi .Scito duflicem nobispropofitameffevitam.Carnis quidem vitacitato admodum curfupratercurrit,qut autem anima cflnullamadmittit circumferiptionem Attendeigitur tibiipfi,
    : .

    vtnehis quamoriturafunt ,quafifempiternis bonisfixius adhxrefcas ,neu a(pernerefempiterna tanquam aliquando fint defitura. Carnem dejpicito, deci-

    dua enim ett

    &

    Ltbilis ; curafit tibi

    anima quia res immortalis. E t infra. Lu,

    xuprofufiore diuitiarum infolcfciswibi vni\mire places ob auita gentisclaritudinem>immodico gaudtofubfilis obpatria ee/ebritatemr deni^ ob honores ab

    omnigradu tibi exhibitos. Attende tibiipfi> mortalis enim tu quwpe terra es diligenstuiiffius confideratio viam tiin terram abtbis^ Et rurfus. Exatfz adcognitionem Det. In teipfo enim tanquam niundo quodam dibtpr&ftruet fttncte adornato , licetextguocontemplari licebit extmiam condttoris tuijfr incomparabtlemfapientiam, vt ex anima tncorporea Deum effe incorpore&m , nu(locircumferiptumloeo,inuifibilem,ejrc.DtmquQ cum anircuehumanar vim,&:corporis ftructuram fufe expo{uilTet,ihbdh.Perbacvti% omnia
    :

    &

    &

    co?nofeere licet imperuefiigabtlem eius , cjtii te ccndidit fapientiam,adeo vt cum

    frophetaipfetupoffisdtcere.Mirabilisfaclael}f:ttntt(ttuaexme.Attendeita-

    Bemfam 3. quc

    tibs

    tur; J

    /olo,inquicns

    ,vtatteduDeo.S, BernardusinGmticaalios fru&us perfequianimamprime omniumfctre feipfam,quodidpefiulet ra)


    ttoejr

    COGNlTi;0
    tio

    SVI.

    97

    &

    vtilitatis

    & erdinis.

    Et erdinis quidem,quonian> quodnosfumuspri-

    mum efinobts: vtilitatisvero, quia taluficientianoninfiat,fiedbumiliat. Et paulo poft. Nam quomodo non vere humiliabitur in hac vera cognitionefiui,
    cumfieperceperit oneratampeccatis,moU huius mortalis corporis aggrauatam,

    terrenisintricatamcuris,carnaUumdefiderierumficeceinfec7a,curuam.infir-

    mam

    impltcitam multis erroribus ,expofitam millepericulU , mille ttmoribus

    prepidam,mdledijfi:ultatibus*nxiam,miUefuf}iciombusobnoxiam,mtllenecejfitatibus arumnofitm ,precliuem advitia, inaalidam ad virtutes.

    Vnde huic

    iamextoBentia ocubru?vndeUuare cawP.none magis couerteturtnarumna


    fiua,du configitur(pina?Conuerteturjinqua,adlacrymM, couerteturplailus ejr in humilitate clamabitfanaanimameam, gemitus, ceuertttur ad Dominu.

    &

    qu-iapacauitibi.Porro cenuerfia

    ad Dominumjecipiet confiolatione,quiapater
    Deus, cumpriusfiehemonouerit iuneceffitate

    **!#.

    j."

    efimifiericord:aru, rjr Deustotius confiolattonis.&c. TaUttaq^experimento.ejr


    tali erdiuefalubriter innotefiit
    ,

    ad Dominum , rjr exaudtet eum, dicet, Eruam te,ejr . ftfitum p banorificabis me. i^yftque hoc modo erit gradns adnotitiam Dei, cognitiofiui: Neq^vJE gsntilium philofophorumdoctiffimihos fruciusnotitixfui filueiunt. Nam Pl atow PhtUbo ignorantiam fui vocat genus imclamablt
    f>robitatis vniuerfe/./ Amatoribus verodicit

    &

    &

    noflefeipfum efle abfoab eo omnem vitx fapientiam iuftitiamq, pendere. Et in Alcibiadepriorezdi.it , necprudentem , necbonum, nec fcelicem efle poire,quife!pfumnonpropcnorit, Demumin Charmide affirmat fine fui notWa neminem pofleefle temperantem. Xenophon quoque
    ir e foperc
    ,

    Xen.lib.4

    in libro defi&is &dictis Socratis, fcribitproptercognitionemfuiho-

    minesmultorum fibi acaliisbonorumau&oreseflepofTe, contravero multorum malorum, obfui ignorationenv, quique fe ignorant,
    nequeadregimenfui> nequeadfamilia^autReipubl gubernationem idoneosefle.M. Tulliusitem Tufculana quarta, &/\uguft.XIII. de ciuicate-cap 8 . narrant Alcibiadem fummo loco natum , cum cx fermone Socratisfeipfum2gnouifTetnihilq, interfe&quemuisbaiulum interefre,illacrymafre,petiifreq, fibi virtutem tradi.
    .

    C
    INte
    bitr.

    A P V T

    V.

    De Q^Cedtfs idoneis adparandamfei notitiam.


    Media, quibus parariqueattam
    falutaiis no*itia fui,

    Au-

    guft.vel quifquis aucioreft libri deSpirituSc animr, tale prxLiiNecejfeest , vtperfingulos dies vitam noftram

    ugc

    adiudiciumvoctmui,&

    quidegimusfernoffem

    &

    diem, examinemus.

    &

    qt/anto ad^enafiacicndafio-

    Uto

    ?%

    COGNTTIIO SVL
    ,

    Im aUcrieres

    & qttantoai mait vincetda

    ,folito conftanfiore:

    ftuealque

    epere noftro inftdjs wimicr.funplanxatifimm qualiter


    dsceitioni* futuram tlliu <

    demum per
    .

    tudtcium

    fraudem caucre vakamus travfa&p Jpu>fquis t ftcorfuum t buiufmodi (i *d'9ex.c-*cet andiat quid quidamfapiens dtcat Scita teipjk/., Ex juibus v:'rbi> imelligimus optimu antidoron adnoflpfos agnoftencio? etTs f e uentat-tm cxamcn coifdentia?. Aliud falutare mc ^^ fagge K ^- B^nard quonnm nemoin Ir.cvitaad petfeBfcr' JnCan ct*m fuipo itiam peruenirepoilit, vt videlicet f.iat.quaiis fitverein oculisDci ^ .emo enimnouii iuxta fapientem, dignusrefit amore, lcet.jz. Li.i4ja an Q >aoj C onerur in ommbus, quodconfuIitCh iftus> nouiffimulo-

    quantumcnntj, reputesm out


    '

    cumtenere. NunenimeiL, inquit ,periculum quantumcun^ tebumilics, em ,quamfts hocefl quamteveri as habeat.Efi
    ;

    autem gravde >h aUm ^borrendumq^ ericulum ft velmodtce fus vero te extolItsftvelvni Ytdeltcetintuacogitationctepraferas,quemferteparem ttbivc~ titas iudicat t aut etiamfuperterem. )uemadmodum enim fiper oftium tranfeas cuius fuperhminare nimium baffumftt ,nonnocet quantun>cun^te inclinaueris.necet autem ,fiveltranfuerfi digtttjpatioplus quam oftupatttur menanima nett furaerexeris itavtimpingas ejrcapitequajfato coUtdarisftc efiplanetimenda quantaltbet bumtliatio,borrenda autem nimium^ pauenda 'velminimatemerepntJumptaereclie.JOuamobrenolitehomocompararema,
    ,

    iortbus ,noliminortbu4 >nolt xqualtbus , noli vni. Jguidfcis.n.e bomoftvnus tlle

    quemforte omnium vtlifftmum atque miferrimum reputas, cuiusvitamfce-

    leratifftmam.acfingulariterfa-difftmam borres, ejrprepterea iUum^ttasfier-

    nendum,nen modoprate,quiforte iam/obrteejrtufteejrpte viuere teconfdis^


    fedetiampra cateris ommbtisfceleratis taquam omniumfceleratiJJirnum:quid fcis,inquam fimelior ejr te, ejr illis mutatione dexter* excelfitnfe qutdem fu turusfit, in Deo yero iamfte. Eod EMpertinetilludS. Chryfbfl.homiliaztf.inMatthajum.Aw
    ,

    fane minimapars pbilofephia eBmeritumJuum peffe dignefcere. llle es7 maxiiucfeipfumfciens,quife effe nihilextftimat.ldeo quippe ejr Dauidejr Abraham
    poftqttam iam

    adfummu virtutisfaftigium euaferat, tunc iftudqueddicopra-

    cipuevidenturimplejfe.

    Namvnus quidem dixitfe ejfe cinerem

    altervere
    .

    fe vermem vocabat, rfr cuncli omninofancli horumfemore deiiciut

    e regiont

    vero ,qui arrogans effe mauutt,ipfe eft,quife cunttis deterius ignorat. Proptertamore communifelemusdiceredefuperbis, Nefcttfeipfumfeq^prorfustgnerat.

    J>>uiveri/enejcit,quemnampeterit agnofcerei Namficut ille qui Jei/fumagnefiit ,profeclonouit ejr reltquosdta etiam qui
    fenefcil
    ,

    confequenter ignorajnt
    (jreateros,

    Capv?

    COGNITIO
    CAPV T

    SVI.
    VI.

    9f

    tfflodns nofcendifeipjum.

    MODVM,quo animafuinotitiamcaperedebeat,pr*fcribit

    Ori- o.hoainci.

    genes homilia fupra citau Jntettigat ,inquit ,animacuiuj^fi boni affitltufit 4ut non bem, aut reclipropofiti aut non recli. Et quidemfirectifitfi
    erga omnes virtutes eundetenorehabeat, tam in intettgendo,quam in agendo,

    an erga necejfaria tantum

    & qua inpromptufunt. Et vtrum in eofit,vt

    reci-

    piatprofeclus ,vt augeaturin intetteclu

    rerum , augmentoque virtutum: an iflofiet rjrrefideat, inquodpotuitperuenire.ejrvtrum erga feipfam tantum vacet excolendam , an aliis frodejje tjr conferre aliquidvtilitatisftudeat,vel
    in verbo doclrina , velin exemplis gefiorum.

    Si vero cognejcat femetipfam

    neueffeboni affecJus , nequerec7ipropofiti, inhocipfivtintetttgat ,vtrum ei


    fatis defit
    ,

    (jrprocuL

    d via vtrtutumfit-.an in ipfo iampofitgfit ttinere

    & in~

    cedereiamconetur, cupiensquain antefunt apprebendere , tjrqua retrofunt


    ebliuifci % Jed nondum apfrepinquauerit:

    aut proxima quidemjit nondum ta-

    men

    adperfeftionem venerit. Sedfjrineocpusvideturefpanima cegnefcen.fcirehxcipfa

    quaoperaturmala,an exaffecluejrfiudio opevt ttte ait quodquafinon vult agens^tjr qu* edstftc-ens: &r:trjiisea quabcva fttnt affecftbtts , &rec7c propcfito gerere
    tis fimetipfam

    retur , avjragilitate quadam

    &

    >

    videatur Verbi gratiajiiracundiam apudaliquos quidemcchtbct apudali. .

    quos autem
    Similiter

    effert:

    anfemper eam
    ,

    cohtbet ,ejr

    apud nuttum omnino profert.

    & trjiitiam
    :

    fiinatiqutbus qtiidem negotijs vincit , in altquibus

    aninomnibus omnino noi reciptt. lta&iimo;em ,aliaautem recipit qua virtutibzts videntur ejfe cortraria. Eui.dcmmodum a,c; que fimdher tradit Augullinus libro de Spiritu&anima. ":ho Jmqzicns, teipfi/m. Scitovnde venifii, autquovadis , quomodo viuis ,qua^tumproficis,veideficis , qudm longe es d DEO, vel quam prope , non interuallis locorum Scito quomodo homo es, fed fimilttudine vel dtjfimilitudine morum cuius conceptio culpa , nafci miferia "viuere pcena , mori ncctjfe. Attende ergo foltcite quid agas, vel quid agerc dtb e as. Si qued faciendum Si bono operi malum altqtid von admtjceas. Si bonum quod eflfactas. oportet deuotione adimpleas. alterius vt tuum diUgas, agis , quanta Si Si tuum vt alterius malum\reprchexdas. Sific declinas dmalo vtjaciasbonum. Quoniam verofupra tradit Clemens Alexandiinusexco- cl1 J-P^Sc gmtione fui, proximum gradum eflead cognitionem Dei, quodetlaratradiditS. Anton tvs epiftola fexta, fubiiciemus hic titulum de coz
    .

    100

    COGNITIO
    V

    DEI,

    deCognitioneDei.PluradecognitionefuihabesapudnoifrumMartinura Delrioin fcxlectionibusfacrisde eaadfodales Parthcnios habicis.


    i

    D E V. Conjiientia examen. Diffidentia fui. Humilita*. Profeftusjpiritualis. Timor Dei.Et wPanamo, Immortficatio pafftonum.

    COGNITIO
    C
    P
    i r. i

    DEI.

    A P V T

    L,

    ^De Triplici cognitione Dei.


    t vsJandusin diuinis Scripturistriplicem Dei cognitioncm
    r

    s, 'patefecit.imperfe&am, pcfedam, &perfedbu imam. Imperfccta efthuiusvitac, 4ec ua intelligitur lllud ArJBitoh in priore cpiftrola ad
    I

    Corinthios. Expartecognofcimus ,
    uulus, loquebar
    i.Cor. IJ.4.H.

    & exparte prcpheta.mts


    vtparnulus
    ,

    curn efjlmpar-

    vtparuulm

    fapiebaf?*

    cogitabam vt par-

    ffffiuj

    gc j

    Philippenfes. Nonqttodiam a.aperim , mquit, atttiam perfeFratres ego me non arbitror com-

    clusfim (in cogrinioncDciJftquor auter/;,fi <?ue modo ccmprehendam ,in

    quo cr comprehenfusfum d Chnfio Jefu.


    prebendiffc.
    1C0r.j3.12.

    PERFECTAell
    uuli
    ;

    akerius vita?,quam ibidem deicripfit Apoftolus,

    dummox fubiecit. )uando autemfaclusfum vir,euacuauiquxerara parVidemusnttncper Jpeculnmin&nigmate ,tunc autem facie adfzciem* Nunc ecgnofco exparte junc autem cognofcamftcut tjr cognitttsfum Ean.

    i.loan.?.*

    demnominevifionisDdintcllexit B. loannes^dumait.C^w^T;/,^ filii Deifumus,& nondum apparuit quii erimus. Scimus, quoniam cum apparuerity/tmtles eierimus ,quoniam videbimuseumficuti eji.

    Perfectissima deniq; eft, qua Dei eflentia> omniaq; eius attnbuta&. perfectiones exacfbffime cognofcuntur>cuiuimodinotitia nequein hac,nequeinalteravita vnquamhominicontinget. Vnde
    Iob u
    7.

    lob. For/itan, inq uit , ve/itgia Dei compnhendes


    mnipotentemreperiesiExcel/ior cceloeH,

    & vfcjue adperfeclum

    0-

    c 3<-23Vdl\it.6
    !crcm.32i8.

    & ynde cegnofces? Et rurfum


    .

    &

    quidfacies i profundiorinferno,

    Jguispoteritjcrutari yias eius,aut quis poteji

    eidicere,operatusesiniquitatem>. EcceDeus

    magnus vincens Jcientiam no-

    ftram,numerusannorumeiusinaftimabilis.Eti'&\iesre2i\xs*C7ltirabtlisfa' > > J & , cla eslfctentia tuaexme ,confortata efi,&nonpoteroadeam. Etleremiar,

    Dominus exercituum nomen tibi,magnus conflio., incomprebenjibilis cogttatu.Et Apoflolus ad Romanos. Oaltitudodiuitta
    Fortijftme ,magnej>otens

    &
    -

    ruat

    CQGNITIO
    ruf.: Ctpientia

    DEI.
    ,

    101

    & fcientu Dei,quam incowznberfthilia funt iudkia eius & B.om.n,ij.


    '

    guis enim cognouitfafum Domixi ^siutqkisconfi* liartmeiusfuit? Atq; ad Timotheum. Rexregu, iaquk,ejrdomtnus domiinueftt^abilestiaeiut.

    natium,quifolushabetimmortalttatem,&lucemhabitatinacceJfibtle,quem nuUus hominum vidit, fid nec videre peteft. Idem docent S. Patres,

    &
    l.Tim.f. n.

    quidem B. Chryfoftomusquinquchomiliis dcmonftrauit Deinaturam efle non hominibus modo fed etiam Angelis incompreh-^niibile, idqueaducrfus Anoma:os,quiia&abantfenon minusDeumcognofcere,quam Deus ipfe fe cognofccret. Ver vm noshiciantumagi,

    nuisdecognitioneimperfectahuiusvita%

    CAPV T

    II.

    Qupdk natura hominiinftaft aliqua


    notitia in hac vita.
    efle

    *Dei

    ANatvra infitam
    1
    1

    homini aliquam Dei notitiam primum


    a
    *

    q uetex

    illo

    diCto Pf Signatum eftfuper nos lume vultus tut Domine*


    ,

    *'

    '

    Nnn dtxit,rfft>lenduit,a.it Chryf bftomus non dtxit ai>paruit,fedjignatum ejl Jigwficans quod quemadmodum quodtnfrente fignatum eft ^eftommbus
    ,
    ,

    manfeflum,necfieripoteft vt idaltquem lateat : nec vifum luceplenum


    dtcspoteft quis ignorare,ita inquh
    ,

    & ra-

    nec tuam Domineprotttdentiam. Vt enim

    lux fignata hoceft, imfrejfa ejr infculpta efl manifefta ommbus, ita etiamprouidentiatuxbemgnitatis+ Deinde ex clariilimis verbis Apofloli docens Ethnicos Philofophos habuiile veri Dei iiouuzm y quod notum eft
    Dei,
    i

    Rom.i.iy,

    nq uiens,manifeftum

    e(l in illts.

    Detts

    enim illts manifeflauit. Inuifibilia

    enim ipjius a creaturamundi,perea quafatlafunt yintellecJa conjptciuntur:


    fempiterna quo% eius virtus ejrdiumitaf Idem docueruntpnfci Patres. Clemens Alcxandrinus in quintoStromatum. 2{u//um y ait, vnquam
    genus,neque agricolarum , nequepaftorum , neque eorum qutverfantur in ciuitatibuspoteft viuere y ntfi eius quodeft praftantius acmeltus fide prtoccupatu

    prauentumq fuerit. guamobrem vninerja quidem gens Orientaltum qum T pertinet ad Occidentem , Septentrionem Csiuftrum vnam habet ejr eandem

    &

    &

    anticipatam notionem deprincipatueius quiconftttuit ;fiquidequ<efuntvniuerfie ejr maxime generales eius operationes omnes ex sqmperuaferunt. Longe autemmagis ,quiapud Gracos curiofi fuere Phiiofophi a barbara motiphdofophiaeiqui non cadtt fub afteHum ,&tftfolus artiftx potentifftmus maximus fjr eorum qusefunt puicherrima auilor prcipuus dedereprouiden,

    &

    &

    GregoriusNazianzenusde Theologia. OjtodDeusJit acprincepr G qtttdam canfa omnium rerttmprocreatrix conferuatrix, tum ccuh ipfi.tum
    tiam.

    &

    '

    orat 2
    '

    '

    S^

    lex

    io*
    easque

    COGNITIO DEL
    & egregia
    ftabilitate praditas ejfe,
    celligit, at-

    dnmrebusin ajpecjum eadentibm aciem', afltgttni} &progredi ,atqueimmote ,vt ita dieam,moueri voluiqueperjpiciunt: b*cautem,dmperres oculisfubieftaa,
    lex natttralis doeet-.illi,

    fr*clare% conftitutas auftorem earum conieliura quadam

    que

    ajfequitur.

    Jguemadmodum enim

    elaboratam eonfikiens ,

    quiftiam citbaram pulcherrime eiusque concinnitatem audiens, nihil aliud quam

    ipfum cithara conditorem atque citharadum mentereputat , licetdefacieipfi ignotum: eodem quoquemedo nobis is ,quiresvniuerfas procreauit, easque

    H in p
    loan.i.

    mouet conferuat ,fefi declarat etiamfi animis noftrisingeniisque comprebendinequeat . \^4cnimis profetto abfurdm prapofiermefi ,quifquis non bucufyjponte fuaprogreditur , nec argumentis naturahbus cedit,verumhoc quoque inficiatur Deum e/fc.S. i e r o n. in epift. ad Galatas./ Euan-

    &

    &

    gelio dicitur. Erat lux yera

    qua iUttminat omnem hominem venientem in


    inejfe

    mundum. Ex quo perjpicuumfit natura omntbus Det


    quenquamfine
    reliquarumjj virtutum. Vndemultiabsque fide
    porrigant.
    rjr

    notitiam, nec

    Chrifto nafci, &nonbabereJeminaiJeJapienti*&iuftitia,

    Euangelio chriftiyelfa-

    pienterfaciunt aliqua ,velfanfte vtparentibus obfequatur , vt inopi manum


    ft.lib.2.

    Laft.

    c. j.

    & 6.

    S.Cyrillvs Alexandrinus fcribens con:ra iulianum apoftatam, cum ex ter maximo Hcrme notaflet Dco uihil efle fuigidius eumque idcirco fsciflcomnia, vtper omnia videretur,addit8clt'lianum affirmafle cognhionem Deirem effiqu* doceri nequeat ,fidpe*-fe dicatur abhominibm. ^uod aulem doceri nrqucat 'mcpiv,co>iiefturanob:<fit frimumcommune ftudtum crga Deitattnt, quodefiomntbus homintbuspriuagentes.Omnes.enim abs% djftoreDeitatim &publice ,vbicunque virifitnt tem qttandacredimus. Haud fecus Laetantius Eirmianus tiiuinarum nSybillas ftitutionum libro primo probat&PoetaSj&Plrlofophos
    ,

    &

    &

    apudEthnicos vnurrf Deumagnouifle.Deniq;S. IoannisDamafceni


    D.lib.i.e.2.

    inlib.de orthodoxafide yerbafunt. Omnibus cognuioexifiendiDeumnaturaliter eftinfita.

    A P V T

    III.

    Quousfyfeporrigat cognitio Dsiin hac vita.

    INteb. omnes Patres& Theologos conuenit pofTe in hac vita


    Cle.li.ftrom.

    cogoofci Deumeffb, velexiftere,non pofTetamencognofciperfe&e quid fit,id eft,eius efTentiam 8c proprietates. Secundo conuemr

    potiusdceocognofdquidnonfecunduiubftantiaquam
    n.loquitur Gleaiens Alexandrinus: Siablatis
    poribus,

    quidfit

    Sic
    cor-

    ommbm qua adfitnt

    &iis qu* dieuntur

    incerporea, nos

    ipfos preiecerimm #d

    chrtjtt

    magni-

    COGNI TIO DE
    ,
    .

    I.

    19?

    ma?nitudinem:& deindein vaftitatem immenfitatemq^ fancJitate precejftrimus adintelligentiam omnipotentis vtrunqueprocefferimus , non quodejl, fedquod nonefi cognof.entes. Et Gregor. Nazianzenus in Pafcha. Detts
    vniuerfum td quodeji compleclitur , necprinctptum babens, necfinem babiturus
    ,

    <3.orat..

    quafi pelagus
    temporis
    ,

    tum quidem perexigue acperobfcufe nonexbis ,quainipjbjunt ,fed quacirsa ipfum : priufquam teneatur effugiens. Et paulo poft. lmmenfm ita eft
    ,

    quoddam ejfentia immenfum ejr interminatum emnem tum natura cegitattonem fuperans mentefola adumbrabilis,
    ,
    ,
    ,

    ejr

    tdquefolum in eo plane comprehendi petefi, quod inmenfusfit. Quid autem eftimmenlum , nifi quod menfurari nonpoteft? EtS. Auguftinusin Pfalmos. Intendat charitas veftra,Deus A.mpfaLj
    Deus,contemplatuque
    dffictiis
    ,

    ineffabilis efi. Facilius dteimus ,

    quidnonfit

    quam quidfit. Terram eogitasi

    non eB hoc Deus. Mare cegitasfnon efi hoc Deus. Omnia qu* funt in terrajholunat animaha, non efi hoc Deus. Jguicquidlucet in cceleJieUa ,fol tnines

    &

    &

    nonefthocDeus. Ipfumccelum nonefthocDeus. Angelos cogita,virtutes,poteJiates ^archangelos, threnos,fedes , dtminatienes ,

    non efihoc Deus. Et quideB


    Ifa.

    boc ?

    Solumpotui dicere.quiHnenfit.
    ,

    JjJuteris

    quidfit? J^uodoculusnon vi-

    64. +.

    dtt, necauris audtuit

    nec in cor hominis afcendit.

    Et libro o&auo de Tri- Au c *

    In fpiritualibus omne mutabtle quod occurrerit,non putetur DEVS. 2?on enimparua netitia pars efi ,cum de profundo ifio iniliam fummitatem refpiramusfi antequam fcirepojfumus quidfit Deus,poJfumus iamfcire , quid
    nitate,
    nonjit.

    Non eji enim


    ccelo
    ,

    cerie nec terra nec caelum , nec tale aliquidquale vide-

    musin

    nec tale aliquid, quicquid non videmus

    &

    e/i fortajfis incoelo.

    EtinverbisDominiinloannem. Diciumeji apud li.Ioannem. Et De- M.ferm. jt. Um xt userat verbum. DeDeo loquimur. J^ttid mirum fi non comprehendisl St comprehendis non efi Deus. Sitpia eonfefto ignorantia magis quam temerartaprofeffto fcientia. Ksittingere aliquar.tum te mente Deum,magna beatitudo efi comprehendere autem omnino impofftbtle, Denique S. Chry- Chr.inpCijt^
    "

    '

    foftom.exponens iila verba Pfalmi. Mirabdts faffa ejifcientia tua exrne, confertata eB,& nonpotere adeam,hunc dicit eile eoru fenium. Jguamttis fctam teomnia prafcire ^ejrmeexiis qua non erant fictjfe perfeclam tdmcndr mamfejiam tui nen pejfum habere eognitienem Jed admirabifufa^a efi,bec eBfuperauit captu meum,vaLd'orfadJa efl,quam vt meapoftt rat ne comprehendi adeo eB admirabtlts ejr tnagna. Propterea emm fub anxit non potere ai eam neque hoc dtcit. Ignoro Deum ,fed perfeclam

    <

    &

    vndtqxe abjbtutam

    ejr

    mamfefiam

    demdictt ettamPaulut.
    Jiantianefcimus.
    flwo ,qtfod

    non babeo notitiam j^ttod qat Tfameum quidem ejfefiimus quidfitant


    eius

    bcwis

    J*#odfit benignut , ejr cfe.-xet! quantitatmt vefb t nor


    .

    ~
    1

    DetnotJ perjliledtt.-iwfti qttomodo

    io 4

    COGNITIO

    DEI.
    Nam radt-

    ipfiim noui eam ejfe admir/i.bilem ,

    quod meamfuperat rationem.

    um quofrjolaremnenpofiitmusapertecognofiere^&tameupropterbocipfum
    cum maxime admiramar.
    Ita etiam de Dei cognitione, neq. eam omnino igvoramus,eum enim ejfefiimus , dr quodefi benignm, clemens, bonus ejr miferiquod eft vbi.%. ^uidfit autem fiubfiantia , vel quantafimqua dicla cors
    ,

    &

    funt,vcl quemodofit vb^que^ ignoramus.


    G.otat.t.

    QviR.E s,curDeustamimperfe&amfuinotitiamHobis reliquo rit Gregor Nazianzenus tres caufas reddit in oratione quadam de
    ?

    Theologia. Prima ,ne cb adipifiendifacilitatemfacilis quo^ rei quafitaiaSiurafit. Fit enimfere vt quod non Jine labore atque indujhia partum eft, arcltus quoque teneatur i quod autem nullo negctio comparatum eft,citi(fime vilefcat,atque contemnatur,vtpote qued recuperaripojjit, Atque ita in beneficiurn cedit non obuia illa efr exprompta beneficentia duntaxat apudprudentes bomines atque cordatos . ^sfltera ,ne idem nobis ,qued Luctfero tQiprolapJi
    , , ,

    aceidat, qui toto illofulgore perfufus aduerfits Dominum omnipotentem cerui-

    cem obdurauit,atque ob elationem corruit cafiu ogtnium mtfirrimo. Pofirema, vtpro indufiria fiia , illufrifque vitapramio vberius altquid baleant qui hicfiefie d vitiorum labeperpurgarint ac rem adamatam ejr expetttampatien,

    tibus animis expeclarint.

    Quartam caufam
    >

    addit oratione in Pafcha,

    cum enim dixuTet Dei noii tiam


    li.

    tantum princi[>em nofiripartem eamque

    orat. i f

    furgatam coliufirare > quantum cculorum aciem perfiringit fiulguris celeritas baudquaquam termanentu , mox fubiicit. meo quidem iudtcio, vt quatenus cognofiei potefi , nos ad fe trabat ( quod enim nullo medopercipi peteft , id nec Jferat quifiquam , nec adnititur ) quatenus autem capi nequit , admirationem fiui excitet , atque ex ipfia admiratione rebementius defideretur ,defideratus purget ,purgans autem Deiformes effciat,

    cumque

    idconficuli fiuerimus iamvelut cum fiamiliaribus colloquatur.

    At-

    que hanccaufam, quodmirumeft,mutuatus videtur Nazianz. aS.


    Cypriano ,qui lnprxfatione Iibridecardinalibus operibusChnftiita
    {cnbk.Ccrdt,mqmt,noflroJecffert Detts,dr altquidluminis fiuiivfiundtt ,inuitans ejrprouocans.

    Nfienim

    aliquo

    modo fentiretur , nec appetendtnecin-

    quirendtfpes ejfet aliqua velfaculta-s. Sedquia exparte fientitur , admiratitnieft edor


    illeejr fiapor

    nutlamcum carnahbus dulcedintbus habens fimilitudefideraturcopiofitts, quocatc.


    .

    dinem.dr per omniajuauitate dijferens , eoque


    tto exclujis

    ra deleclamentaexcedit Defiderium autem inqutrentes purtfcat ,ejrpurif.caenormitattbus adfiormam Dei prouebit afcendentes ,atqueitatn Juo imago (fr fimilitudo Dei multis laboriofifique progrefftontbus incrementis prepriamfibidemum indtcat dgnitafem. Non abiimikm cauopere

    &

    fcrm.ji

    fam redditS. AugufHn.locofupracitatoinloannembreuiterfkfcribens. Dtctmtu,

    quam incompreberfibilefit , quodiecJum eft.

    (Inpj ineipio
    erat

    COGNITIO
    erat Ve rbum,
    c.

    DEJ.
    i

    ioc

    & & tamen lettum es7\ non vt comprehenderetur ab homimmelius commutatus.

    ne fed vtdoleret homo,quianon comprehendtt &inueniret ,vnde impeditur

    comprehenfione>&remoueretea,crinhiaretperceptioniincommuiabilitverbi } ipfeexdeteriore

    V T

    IV.

    *De exccllentia covnitionisDei. o

    EX cellentiam Domiuusjcum
    Hec
    efl

    diuina; cognitionis declarauit Chriftus ioani 7 .3.

    fubleuatisin

    vita aterna, vt cognofcanttefolum

    ccelumocuhsde difcipulis fuis Deum verum ejrquem


    ,

    dixit.
    miftfii

    m
    i/^.
    ','-';

    lefitm chriftum. In

    quxverba

    Cyrillus Alexandr.

    Cognitteefl vita,

    ffirttalem

    nobU benedtclionem adducens , fer quam fpiritus in cordtbus no;1rishabttat in adoptionem filiorumDei,ejr verampietatemper Euangdtca
    %

    vttam,ejr incorrupttbilitatem reformas.

    )uum igitur origo


    oiuematur
    relie

    & quafipronuh*
    a Domino
    noflro

    dtciorum omnittm cognitte Dei veri

    ejje

    Iefu Chriftovita tternaeH appellata ,quafimater &radixvirtute,natura% fua vttam aternam partens. Sed torrjidera dthgenter quomodo folius Dei vericojtitio efftctatur Non em? abfa. cogutttonefilij ,quarenecabfque co,
    .

    betvnttasw Trinttate intelltgitur atq^credtur fecundum Scnpturas. E: Nazianzen. inorationedettatu Epifcop.orum Regnum inqnit , ccelorum mhilahudeffe extfitmo quam eius quod furtfftmum &perfec7ifpt?tnmeft adapt:cnem, perfefftfiimaautem rerum o/rnittorieS iritmfancii:hsce*tim
    .

    mmumett

    Clemensvero Alexandrinusmirifice pra;dicat cl 6&7ftr0,n cognitionem Dei. Nam libro ftxto ftromatum ait cfle perfedtoflimum
    Det]cognitto.
    '

    "

    boaum
    fola

    8cper (c expetendum;in feptimo vero efle rem maxima , quac 8creIigiofum erHciat, atque ita conferuet ineo virtutvm vc amitti ncqueat: Eum qui Deum vere 5r magnifkecognorit non pofle feruire voluptatibus, aliifque animi percurbationibus, fancta femper facerc&cogitare, piecaricumangefjs, &Iicetoret fbA lus habere afftirencem angelorum chorum. Augufbnus in lermor- bus de tempore. Cognitione Dei nihtlmelius eft, quia nihtlbeatim eft <$> ipf a
    ,

    hominem pium

    ^tm.ui.

    Htc ejj autem vitaaSaluator ad Patrem att vera beatitudo efi.Vnde vt eognofcant te vnum verum Deum,& quem mtfiflt Iefum Chriftum. tirna
    : ,

    &

    a. ci

    Etlibro Soliloquiorum fecundo. BreuifEme ac pe feccifnme fic oraturDeus. Deusfemper idem. Nouerimme.nouerimte. Hietonymus lib.o
    yirtutumpojfeffi.eft.
    le; emiam. Notitia vnus Dei^mqv.kyOmnium Edibroy. in Ezechielem. MemonaDeiexcludit o iwwy?^//.w.Laclaatiuslibi.o primo diuinarum ioftitutionum. Deiiim
    .

    H.inc.ji.

    4 commentariorum in

    in c.n.

    t.

    c. i.

    maie-

    io<J

    COGNITIO
    C
    *De neceptate

    DEi:

    h. cf.

    maiefiatem% tantam ejfe dicitin TimxoPlate, vteamne^ mextecencipere, 9e% ^trbtsenarme quifquampojfit ob nimiam ejr insftimabilem pottftatem,

    V T

    V.
    Dei.

    &

    njtilitate cogriitionis

    NEcessitas
    Kcb.n.fi.

    Heb!u.?.

    cognitionisDeiindeliquet, c\uoc\C\cutftnefde im*i?,tefte Apofto!o,^arf >ft?,ita&finecognitione Dei. Fides enim mquitS, Cyrillus loco p':oximbc\tato,qutda/iudeff quarn vera de Dco cognitio i Perftdem enim cognitio fit. Teftatur idlfaias, dtcens. Si enim non cred.deritis non intelligetis. Vnde&PauIus. Ftde^nquh,
    pofft ile
    ,

    intelligimus aptata ejfefecula verbo Dei, "vtexinuifibilibus vifibtlia fierent.


    Ib.e,

    Et

    infra.

    Credere oportet accedentcm ad

    DE VM quia eft

    ejr

    inqutren

    At nos fupra probauimus ad notitiam D e i imperfe&am id nuxime pertinere, vt cognofcatur, quod fit &exiftat Deus. VndeB.Bernardus in Cantica, agens de cognitione fui
    tibusje remuneratorfit.

    & Dei.

    Jguidft, inquit

    ignoras
    .

    Deum ,poteritneff>es'eJfeJalutis cum Dci


    ,

    ignorantial

    Ne hoc qutdem N^c enim potes aut amare quem ncfctas , aut quem nonamaueris. Noueris p/oinde te, vt Deum timeas\t:oueris ibabere

    pjitm,vt aque ipfum dtligas. In altero tnttiaris adjaptentiamjn altero ejr confummarts: quiainitium fapientUtimor DominieB ejr j lenitudo hgis eft cbaTam ergo vtraque ignerantia cauenda efl tili quamftne timore ritas. S. Ambrofius libro primo Qffiaorum amore Deifa/us ejfe non potefl.
    ,

    &

    Cm.15.6.

    tradit

    hornmem non modononfiiluumjfedrequefapientemvelprueffe pofie finc notitia


    t

    Rom 4.

    3.

    dentem

    rial. <1. I.

    Deoejr reputatttrn

    efl

    illiad iuflitiam.

    Denique tnftpiens dixit. modo enim fapiens, qui non requirit auclorem fuumi qui dicit lapidi, Pater meus es tu qui dicit diabolo, vt tjtfamthttus ,author mem estu.. )uomcd
    .

    Credidit inquiens, ^fbrabam Neme enim prudens, qui Deum nefcit. ^uianon eft Deus namfapiens non dtceret guo-

    ven Dci.

    s>

    \\t

    iV*

    fapiens

    tjui

    Deum Jaumnon timetf


    epift.ad

    Initium enim fapientix timor Domini.

    immo S. Hieronymus
    hominem Dei ignarum

    Heiiodorum non dubitat

    affirmare

    nihil diftare a beiiua.

    slbfque notitia > inquir,

    fui creatoris orxzis bomopecus eft>

    Q_y o d ad vtilitates huius diuinarcognitionis attinet, eaprimaria eft,quodficutexcognitionefci, fecundumS.Antonium Magnum& cipad.li.s.c.i. Clementem Alexandrinum proximusgradus fitadcognicionem Dei, ficexcognicione Dei viciffim ad cognitionem fui,quoqueplusprofecens in illa, hoc in hac te maiores progrefTus fa&urum, Exemplum habes inputeis^ quoenimalcerafituJarijroaltiusattolIitur, hocaltera pro-

    COGNITIO
    &

    DEI.

    107

    in aedificiis,quomuri turrefq, fublimius eprofudius deprimitur. du&x funt, hoj profundius necefle eft iacla efie fundameta. Nemo, inquitS. Bafilius, itademens, auttanta mentiscacitate eft , vt adfummam B.hom.ij, defi,,e Dei comprehenfionem fiefeperuenijfeexiflimet: fedquantemagis adipfiusno-

    TaUs erati^sf^uandoenimT>eumvidere,quantumfaseratbomini brabam, talisCMoJes. potuerunt, tunc maxime vterq^fi bumilem tenuemq putauit ^Abrabarn fi Gen.u .27. ; fuluerem ac cinerem nominans UMofis verofe lingua balbum, acfermone tardum appellans Videbat enimfi rerum eognitarum magnitudini nequaquam lingua debtlitate pojfe rejpondere. Duo aliailluftria huius rei exempla exo. 4.10. fuisfiiper Iiaiam commentariis Hieronymus c Chryprofemntin n c fofromus, nempe prophetx Maix 8c Apoftoli Pauli Nam Ifaias cum vidifTetDominum in excelfo lolio fedentem, continuo oculos in (ei&.s.j. refledens confeflus eft fe virum labiis pollutum, &c Paulus poft raptumin tertium ccelum vocauit fenuncabortiuum, nunc peccato- ,,Cori f*>.
    titiam accedere videbitur,tanto maioremfetttiet infirmitatem
    . . . .
    '

    rumprimumj nuncminimum Apoftoloram, nuncnomineApoftolicoindigoum.

    CA

    T.

    VI.

    T)e medijs perueniendi adcognitio-

    nem DEI.
    T>
    *

    R m v Mmeditfm eft confideratio vifibilium creaturarum. Vnde


    1
    I

    Leuate inquit , in excelfum oculos veflros , yidete quis creauit bsc ?quieducit innumero mtlitiam eorum, &omnesex nominevocat , pra
    faias
    .

    &

    jfai

    40

    2fh

    multttudmefonitudinis (jr roboris, virtutifque eius^neq^ vnum reliquumfuit.

    Confidera velvnam aliquammsgnam creaturam,vtccelum. Cceli tnim enarrant , mquiti:exDa.u\d, gloriamDei,cJroperamanuum '**#- pfaI-,Slnunciat firmamentum.
    orbts terr z

    Inomnem terram
    .

    exiuit fonus

    eorum ,

    ejr

    in fines

    ..

    fuum

    V el vnum folem Infole enim pofuiftabernaculum tanquamjponjusprocedens de thalamojuo exultauit ytgigasad currendam viam.
    verba eorum.
    ,

    &

    ipfie

    Vnde Chryfoft

    in Gen. ^uiddicis
    ,

    homo { Cum videris calum, admi, :

    raris eius formofitatem

    aftrorum varietatem claritatiseminentiam

    neibi

    cb * hon5, G

    '

    fubfiftasfied adopifice tpfum extende mente.obfiupefcere tefacitfolis lux,(jrad-

    mtrarts eiusmultiplice vfum ejr quia vides radios illufirates tuos oculos, admiraris elemetipulcritudinemfidne^hicfiubfifias, Jgutajifaclura taadmirabilis efi,

    &Jupra omnium opimonem

    ejrmtelieclum quantus

    eft\quiipfium folo

    <vcrb$

    i6

    det. 't** verbo&prsteptoproduxit? Imo confidcra vel mmimam aliquam vilif,

    cjog]niit;i;o

    fimamqj creaturam,vt culicem , & habebis , vnde mireris eius opificc.


    Creatoremenim, inquit Hieronymus in epiftola

    quadam, non

    tncalt

    tantummir*mur,&terra ,fole

    & oceano

    elephantis, camelis , equis,bobus,

    pardis^vrftsjeonibus^ftedejr in minutis quo animahbusformica,culicc,mu-

    fcis^vermiculis^iftiuftmodigenere^quorummagisftcimuscorpora^quamntB.hom.s.de

    minaeandemtfc in cunclis veneramurfolertiam. Alterv Mmediumeft, Confideratiocrebrainuifibilium creaturarum.atqueadeoipfiusDeL Tu, inquit S,BzCi\ius,ftaliquid de Deo dicere aut audire cupis,mitte corpus vna cum finfbus corporeis
    ,

    relinque terra,

    mare,

    ejr

    aeremftub tuisponitopedtbus, Supra athera mentis oculos attolle.De.

    inde &ftupraca:tum aftende,&animo ibipuicherrima contemplator , cceteftes

    exercitus,angetorum choros,praftulatus archagelorum,gloriam dominationu,


    fedes thronerum.virtutes ,principatus poteftatesfingulapercurrendo creata

    mentemamore diuino incenft^s attitts illts attolie acomnium conditricemnaturam diuinam irituereftalilem immobdem, nihilinfe aiienum retinentem, fimplicem imfafpbdemjndiuifibilem ,incempo(it a>n Jucem habitantem hac,

    ceffam ,potentiam ineftabilem

    ,>

    magnitud;,;cn; iscirc/rtfcriptam, glortam


    ..
    <t

    fupermtcantem,bonitatemdefid>r4:t'.a?}fuLhi!:..

    qua anima vehementer conftcrnata conti>:gujuide:n fer*hne autemnequaquam expticari potefl , fhiesim paterfittusejr SpmimfanUttt. Pater omnium pritt;:er.arrabtlem
    t

    cipittm,omnium cauftt extftentium, animantiumradix, &c+


    I ILMedium eft.Studium purg^ndi animum a pcccatis , prauisq; cupiditatibus adopes, honores, voluptates, Scfimiiia. Omnisenimqui

    iioan
    i

    6
    t.

    Joa.

    4.

    peccat, ait

    S t Ioannes, non vidit Deum nec cognouit eum. Et. quidicitje nojft Deum,ejr mandataeius non cuftodit.mendax eft rjrin hoeveritas non e/?.C\emens Alexandnnus. Mens, inquit, quaeft munda,& abemnivitio ttbera

    Cen.j

    om.

    eft

    quodammodo aptaadpotcftatem Deifuftcipiendam,cum dtuina ineo ajfur-

    gat imago.Vt ij autem accipiant Deicognitionem ,qui adhuc ducuntur diitijrr


    vtinimepoteftfieri. Ergonecvtfnem affequantur,quinuV.am habent Dei cognitionem. Omninofieri nonpoteft,vt quisfimut fit
    blandiricorporinon erubeftat. Bafiiius in verba

    & cognitionepraditus,

    ejr

    S.in pfal 45.

    videtequia egoftum Deus Jjheatenus enim, aiz >


    .

    PfalmographL Vacate cjr ijs rebus vacamus, qua atientt

    JuntdDeo,Deinotitiamrectperenequaquamvatemus.2^onnevides,quodi
    Mar.13.2a.

    ftinas delapfum verbum dftinisftuffocatur* Spina namque carnis voluptates, tjr diuiti<t,& curajunt huius feculi,Extrahttc omniaconfiitutum ejfeopusjit

    eum qui cognitionem Dei deftderat, debet^ alr omnibus perturbationibus, atfa ajfeciibus vitiofis vacare,fic demum Deifcientiamapprchendcr.e. gucmodo animam totadeo quaipftampraoccuparint dijiradionibus cogitatiomm op,

    a hb.i.c. 10.

    prejfam Deicognitio-, cogttatie^ penetrabit? t Auguftinus de do&rina


    Chriftia-

    C O G N

    O D

    I.

    10*

    Chriftiana.CV/; illa veritateperfruendumfit , qua incommutabiliter viuit, ejrinea Trinitas Detts auclor rjr conditor vniuerfitatk rebus quas condidit
    confulat yfurgandui efl animus, vtperfticcrelueem iltam valeat
    ,

    ejrinharere

    perftcle. ^uampurgationemquafiambulationem quandam ,& quafinauigationem adpatriam efie arbitremunnon enim adeum qui vbique prafcns eflt
    tocis

    meuemurfedbono/ludio , bonifque moribus.

    IV. MedmmeftORATio.velauxiliiimpIoratio.J^^^/Wjinquit Greg. Theologus oratione Pafcha , aliter terreni corporis , mentisque

    ^ N"

    0r4t *<

    vwculis

    ajlritt* crafiities

    Deum

    concipere petefi

    nifi\diuinitus adtuuetur.

    Auguftinus, atque etiam orandi formulam pro cogniobtinenda prajfcripfit Iibr o primo Soliloquiorum. tione Dei

    Hoc medium

    Oratio

    S. Auguftini.

    ^
    vfque ad nos

    Pro cognitione^Dciimpetranda.
    quo manant omnia DE vs bona,aquocoercenturvfq;anobisomniamala. Deus fupraque
    vniuerfitatis conditor, a

    nihil,extraquemnihil,finequonihileft. Deusfubquototum eft,in quo totum eft,cum quo tocum eft.Qui fecifti hominem ad lmaginem

    &fimilitudinemtuam,quodquifeipiumnouit,2gnofcit. Exaudi,exaudi,exaudi me Deusmeus,Dominemeus,rexmeus,pater meus, caufamea.fpes mea,res mea honor meus, domus mea , patria mea , falusmea,luxmeavitamea. Exaudi,exaudi,exaudimemoreiilotuo paucis notifTimo. Iam te folumamore folum fequor,tcfblum quarro.tibi foli feruireparatusfum,quiatufolus iuftedominaris.tuiiuris effecupio. Iubequa:foatq;impera,quicquidvis,fedfana &aperiauresmea$,quibus voces tuasaudiam; fana &aperi oculos meos, quibus nutus tuos videam. Expelle a me infaniam , vt recgiiofcam te. Dicmihi, qua attendam ,vtafpiciam te8c orania me fpero, quariu feris efTe fa&urum. Recipe orofugitiuum Domine, clementiffime Pater. Iam iam fatispocnas dederim,fatis inimicis tuis,quosfubpedibus habes, feruierim,fatis fuerim fallaciarum ludibrium. Accipe meab iftis fugientem famulum tuum , quia & ifti me quando a te fugiebam.acceperuntalicnum. Adtemihiredeundumeflefentio. Pateatmihipulfmti ianua tua. Quomodo ad te perueniatur doce me; Nihil aliud habeo , quam voluntatem. Nihil aliud fcio , nifi fluxa& caduca fpernendaeffe, certa&xternarequirenda. Hocfacio Pater, quia hoc folum noui, {ed vnde ad te perueniatur ignoro. Tu mihi fuggere^tuoftende^tuviaticum prxbe. Sifldeteinueniant,quiadte re;

    fugiunr

    iio

    COGNITI O
    fid~*m
    ,

    DEi:
    ,

    fugiunt,fidemda.Sivirtutevirtutem,fifcientia,fcientlam.

    Augein

    auge charitatem, me , auge in me (pem admiranda & fingularis bonitas tua. Ad te ambio , & quibus rebus ad te ambiatur , a te rurfumpeto;Tu enim fi deferis,peritur hic. Sed non deferis,quia tu es fummumbonum,quodnemore<3:equa":fiuit, &minimeinuenit. Omnis autem re&e quacfiuit, quem ture<te quasrere fecifti. Tandem oro excellent.clementiam tuam , vt me penitus ad te conuertas , nihilq*, mihi repugnare facias tendenti ad te , iubeasque me , dum hoc ipfum Corpus ago atque porto,purum, magnanimum , iuftum , prudentemque efle , perfectumque amatorem, perceptoremque fapientia: tuas, &: dignum habitatione atque habitatorem beatiffimi regni tui. A-

    MEN.
    a
    if.

    de Trin.
    3.

    Pfai. 104,

    e d i vM,eft induftrianoftrainDeoqua-:rendo,auxiliodiuiV. no coniunda. Deut quippe ipfe, inquit alibi Auguftinus, quem quarimus, adiuuabit,vtftero, nefit infiucluofus labor nofter vt intelligamus , quemadmodum dtclu/it inpfalmo ftcro.L&tetur cor qutrentium Dominum. Jj)urite Dominum,fjrconfirmamini,qu.<eritefaciem eiusfemper. Videtur enim quod nonpotius cequomodo ia Utabitur, femfer qutritur, nunquainuenirh cor quarentium ,fi no potuerint tnuenire quod quaritur INon entm triftabitur
    ,
    ,

    &

    &

    ait,
    i&. /5

    L&tetur corinuenientium ,fedquarentit;m DominTt ,ejr tamenVominum

    Deum inuemripojfejum quxritur.tefiatur ifatMpropbeta.dum dicit. >uarite Dominum,& mox vt imteneritis inuocate eum. Et cum appropinqtsauerit
    ,

    vobis derelinquat impius vias fuas

    rjr

    viriniquus cogitationes fitas. Si crgo

    tjuaritur inueniripoteft,cur diclum cfl.^uxrttefaciem eiusfemper? An&va-

    uentusforte quxrendus

    eft?

    Sicenimfunt incomprehenfibilia requirenda.nefe

    txiftmet mbilinuenijfe,qui quamfit incomprebenfibile quod quarebat,potuefit inuenire. Cur ergo /icqudrit ,fiincomprehenfibile comprebendit ejfe quod
    quarit ,nifi quia ceffandum noneft, quamdiu in ipfit rerum comprehenfibiliuminquifitioneproficitur ,& meliormeliorque fit quxrens tam magnum bo-

    num
    Ecdi, 14^
    1.

    quodejr inueniendum qu&ritur ,

    & qusrendum inuenitur ? Secundum

    hocaccipipoteft,quoddic~lum eft in libro Ecclefiaftico dicerefapietiam. J>)ui me

    tnanducant ,adbuc efurient, ejr qui bibunt me adhucfitient. manducant enim bibunt , quia inueniunt ,& quia efuriunt acfitiunt,adhuc quarunt. Fides

    &

    quarit jntelleftus inuenit,prepter quodaitpropbeta. T^i/icredideritis , nen inEfa.7j.


    telligetii.

    quod S. Ambrofms prarfcribit exemplo Abrahx 5cMoyfis inomnibus fequendum efTeDeum,eiufqueiuffis & confiliis parendum,fi in Dei notttia &; familiaritate magnos pro-

    Eodem

    pertinet

    l ioan.

    1. j.

    g re {fus facere velimus.//* hocfiimus,mquk S. Ioannes, quoniam cognouimus eum ,fi mandata eius obferuemus. Ambrofii verba lib, 2. de Abrahampatriarcha, Exijt Abrabam , quemadmodum locutus efi el Domittus.
    !

    Hirst

    C O G

    O D

    I.

    Hincferuntgentilesfeptemfapientumfentetiamfequere Deum , quafiinuen-

    tutnfuum:cum longe anterior non dico Abrabam,fed Moyfesfuerit,per quetn


    lexdataesJdicens.
    in qtto non
    uit

    tamprofecJio eius ,

    PosJDominumtuum ambulabis. Exiuit ergo Abrabam, qudm anima eius deuotio, ejr metis /ibertasiexien
    '

    Denique ficbabes. Exiuit Abrabam , quemadmodum locutus eft tlli Deus. Supra habes. exi , dixiffe Deum,inquo apertum imperium iubentis exprejfum , hic habes quemadmodum
    de corporkv'tnculis,de illecebrts deiecJationis.
    locutuseftilltDeus.
    J>>uaft quidam confabulationis affecJus comprebenditur:
    .

    I2 4r"
    '

    tmnia enimfeeit qu&ftatutafunt ^yintefacJum igttur Deus dicit quafiobnoxto ,pofl facJum loquitur quafiamico. Amicus eft enim Det , quifactt qu& jmperatafitnt. Vnde ejr in Euangeltofuo dtcit Deminus lefus. Vos amici mei
    ,

    Ioan>

    l 5-

    '+

    eftisfifeceritis. qu<e egopracipio vobis.

    Vide

    V. Cogitatiodiuinaprafentie.Cognitiofui. ContemplaFamtliaritas cum Deo. Fidesin

    tio.

    Deum. Religio. Sapien-

    tia. Veritas,

    CONFESSIO PECCAT O R V
    M
    I.

    C
    ^De nomine

    V T

    &

    dejlnitione Confeponis.
    Hfe,inc.a

    COnfbssiOnis
    diuiuis hteris,

    nomcn,tefl:eB.Hieronymo& Auguftino,in maxime autem in pfalmis gemmam habet fignifi-

    Confjio, iaqtiit Augu.ftinus,yellaudts DeiesJ,yel peccatorum noftrorum. Et iUa quidem confeffto quapeccata noflra Deo confttemur,

    cationem.

    A.inpfal. 7.

    emntbus notaefl , ita vt hancfolam minuterudita extflimet multitudo.

    dtci confejfttonem

    in Scripturis fanclis
    lecJoris orefb-

    T^am vbi hoc verbum

    nuerit continuo ftrepitus pius pecJora tundentium confequitur. Sed debet aduertere , quomodo dicJumftt in alio pfalmo . cum tabernaculi admirabtlis vfquead domum
    tonfefionis foni fftiuitatem celebrantis
    .

    Jguoniam ingrediar

    in lo-

    pfaI 4>'

    T)E/tn voceexultationis
    certe mamfeftum
    ,

    &
    eft>

    Hinc enim

    vocem

    eonfefftonis ejr

    fonum non ad marorem

    pcenitentia

    fed ad UtiMatth.n.25.

    tiam feftiuitatis celeberrima pertinere. Deindeftcloquitur CHRISTVS. terrs qui abfcondtfti bac d fapientiConfiteor ttbi pater bomine cceli

    &

    bus

    & prudemilus

    ejr

    reudafti ea paruulis.

    Ita pater

    quoniam ffc
    placf-

    iu

    C O N

    F E S S

    O.

    placitumfuit coram te. )uis enim non eum inteffigat in laude patrisbae dtcerel Jjjfuis non videat iflam confefftonem non addolorem cordts,fedadgauLac.io.2t,

    ctim etiam pracejferit Euangelifla dicens. In ipfa hora exultauitinSpiritufanclo&dixit. Confiteor ttbi pater- Conuenicntcrau-

    dium pertinere?

    tem eidem no menclatura; 8c hc fignificatio fubie&a eft auctore eodemAugaftino. TJunqttid enim, Aitin verba pfalmi94.Praeueniamus
    ,

    fiterispeccata tua ? imo vero

    U.inpf.io/.

    ficiemeiusin coafeffioae,^ bocnonpertinetadlaudemDei,quandoconmaximepertinet adlaudem DE I. >*are mapertinet ad laudem DEI,quand) confiteris peccata tua * quia tanto amxime pltus Uudatur medtcui quanto plus defperabatur agrotus. Confltere itaque peccata tua , quo magis defperabas de tepropter iniquitates tuas Tanto enim maior Uus efi ignofcentis quanto maior exaggeratio efl peccata confitentis. Ecalibi Cum fuaqttifqueconfitetur peccata ,eum Deilaude confiteri d:bet,
    ,

    nec aliter pia efi confejfio peccatorum, nifinon defj>erans,(jr pofccns mifericor-

    iren.Li.c. *.
    1
    '.'

    T.Tdepani

    dtam Dei. Greci Patrcs confeffionem peccatorum appellant iloy^xoy^sluj, q U am vocerne Latinisvfurpantquoquenonnulli, vtl erejjs^Ter.ul. Cyprianus& Pacianus,quanquam Tertullianus eam quoqie adcas teras pcenitentiae partes extendat. H<ec eius funt Yerba. Is ac7us{(ecundjc poenitentia;) quimagis Graco vocabuloexprimitureyfrequentatur, exomologefis efl qua deliclum Domino noflrum confitemur non qutdem vt
    , ,

    ignaroffedquatcnus fatufafiio confejfione djponitur, confeffione paenitentia


    nafcitur fcenitentia Deusmttigatur. Itaque exomologefis profiernend*
    miltficandi bominis difcipUna
    licem,
    efl

    &bu-

    conuerfationem imttngens mifericordta tl-

    cb.hom.

    t.

    De ipfo quoque habitu atque yic7u mandat .facco ejr cineriincubaHcc de re ycorpus fordtbtts obfcurare, antmum moeroribus deijcere ,drc. nomine. QyoD ad definitionem attiner,ea nobis peccatorum Confeffio deSancT:is,tum hominibus faccrdotibus fit finiendaeft , quaetum Deo abEccIe/u ad hancfjnctionemadmiffis, diciturque Sacramentalis, quia pars eft Sacramenti Pcenitentiar. S. Ch yfoftomus in Genefin

    &

    ita definit.
    Gr.c.ic.

    Confefiiopeccatorum , abolitio efideliclorum.

    S.Avgvstiaperitnr.^.G^l-

    NV

    S aliter. ConfeJftoeft,per quammorbuslatensjpevenis

    gorjvs
    tus.

    qua /pronunciando occulrum yulnusdetegitur. Clarius Catechifmus exdecreroConc.Triden. eJiin


    Confejfto e(i,

    o&auo moralium.

    ConfeJJio efipcccatorum accufatio , qtta adfacramenti genus pertinet , eo

    fufcepta vt

    veniam

    virtute clauium impetremtts

    Recle autem, inquit,

    accafatiodicitur ,quod peccata nonita commemorandafunt,quafi fcelera noftra oftentemus-, vtii faciunr,qui l^tantutcum malefe-

    ce^mt,aut omnino enarranda, vt

    fi

    rem aliquam geftam

    otiofis

    audi-

    PECCATORVMJ
    auditoribus delcclmdi caufa exponamus,

    iy

    vcrum accufatorlo animo

    Venias i :j c rjmer.mdafunc, vtcaeticiminnobisvindicarecupiamus. ajtem imietr.mdac caufa confitemur, quoniamhoc iudicium Ionge. diifimiie eft a forenfi. Inbumanis enim iudtcijs, inquitloco citato Chry-

    foftomus, fttpuis hoc faceret quamuis apud bumanum iudtcem isfententiam capitalem emnsno injuum ca
    ,

    &

    chrr(

    hom

    jg

    ante accufationem facinora confteretur ,


    -

    ammarum noftrarumjmedtct tanta eft, tam^ fut accerferet,at mtfertcordts clementia, i / omnem etiam rattonem tranfcendat , nam inejfabdts hnttas aduerfarium noftrum dsabolum prauerterimus ,noftri ipforumfacliaccufafi toresta tantam miftricordtam prouocabimus Dominum ,vt non filumnobis

    &

    &

    donei Ui>erai t apeccatis,fid

    & tn tuftorum catalogo numerari.

    Capvt
    Quiddiuin&
    litters,

    II.

    tradant generatim de

    confejiione peccatorum.

    S cator'j.m,velutadrem falutarem hortatur

    Pir.it v

    fanctus in diuinis litteris

    primo ad confeffionem pecaquoimpulfusDauid prj.94.2;


    ,

    Et Salo- rrou.16.3. in pfalmis dicebat. Praoccupemus faciem eiusin confejpone. Domino operatua. fjr dirtgentur cogitatiemon alios hortabatur. Reuela
    nes tus.E": Ecclefiafticus. Non confundarts confitertpeccatatua.ejr nejubij- E .. das teomni bominipro peccato Etde negltgentia tua purgate cum paucis.z. u.7.34.

    Traditexemplaeorum quiconfeffifuncilla,vtAchanpoftc6miffum Iof 7-** furtum. In libro enim Iofue ha?c funt verba ; Et ait lofue ad Achan. Fili
    -

    mi>d* gloriam Domino Deolfrael &confitere,atcjueindtcamibiquidfecerist ne abfcondas. Rejpondit^ Acban Iofue et dixit ei. Fere egopeccaui Domino Deo 1frael,&fic &ficfeci. Alterum eft Dauidis, qui,vt eft in hiftoria regum, confeifus peccacum fuum, quod inmentem illi reuocarat prophera 2 R ts-I i,, Nathan,condonationemilliusmoxobtinuit. Idem inpfalmisloquiiuftitiam meam non abfcondi. Di- rfal 31.5. tur Deliilum meum cognitum tibtfeci
    .

    5;

    &

    xi confitebor aduerfum me iniuftitiam meam Domtno, fjr tu remififti impietate


    peccati mei. Et rui fus. Jguoniam tniquttatem meam ego cogncfco

    & peccatum pr
    fiiOjalio-

    meum contrame eftfemper. Tertiumfit propheca?Danielis,qui

    D 9j-

    a i. 50. 5 .

    rum que nomineita loquitur.


    feruis tuis propbetis

    Peccauimus,iniquitatemfecimus,impieegi-

    mus &receffwus,ey declinauimus amadatu tuis aciudiciis ,Non obediuimus


    nomine tuo regibus noftris 3 Spiritus far.ctus trasfic vtilemfic fidutaiem efle aclionem lapfus fuos patef-ciendi. Nam Salomon doret iufto^um proprium effeaccufarefeipfos, dum ait. lujlusprior eflaccufatorfui, Qui vero non fe accufant, eiT<'- ixJelocuti funtin
    .

    ,qm

    lices.

    F4
    7.
    7!'

    CONFHSIO

    \ices.^ui,iaqu\t,abfconditfcelerafua } nondirigetur: quiautemconfejfuifverit,&reliqueritea,mifericordiamconfequetur. EcSyracides Antemortem


    confitere.AmortuoquaJinibilperitconfeffio. Confiteberis viuens,viuus &fianus confiteberis , (jrlattdabis Deum>& gloriaberts in miferationibusillius.

    Naz.adV"al.

    S.Patresconfentiuntfcripturis.Greg.Nazianzenus.fl^f.inquit.cAriJlimei lex eft,qui cotemptisfuperbis homintbus,benigne clementerft cum humi-

    Ubus omnibui agerefilet.Peecati quippe velfiola confeffto bominibusfikpefkluti


    fuit^acerbiffimis^lachrimis grauesnoxas abluit ^ammamq^vitiotetraobficaMatt.i 8.12.

    namcLpurgauit . Septua-iesfepties Deum peccatoribus noxa remittere oracula

    Idinplagam
    trand.

    ifjtrn tejtanturt ac

    <-, % n 1 i 1 tSpirituifanc7usdocuit.ttitetum.2\(eexpec7emus,dum aty


    nos coarguantjpfimet in nos inquiramus,


    Amb.ep.ig Mich. 7
    ,

    lib.5.

    (jrpeccatifiuga,

    Magni vitij medicina efl confeffio-, Ambrofius epiftolaad Horontianum. ^uodcMkheas


    t

    jf

    Transferens iniquitates Deus,admifiricordiampertinet eo quodconfitenobis lapfius nofiros ,

    '

    tibtts

    & obumbrantibus
    118.

    eos

    bona operationufruc7u refe-

    ranturin auclorem culp ejrpeccatiincentorem, Et libro z. de Pccnitenua. Si vis iuftifcarifatere dtlictum tuum. SeUit enim criminum nexus verecunidwn
    ferm.4.

    daconfeffiopeccatorum

    Etin pfalmum

    Jj)uifiuadelic7a
    :

    non tacuit,vtidcoj^aitficri-

    detur
    Prou?.t7.

    infie doluiffie quodfiecit ,

    indtabolo prcdtdtjfi quodfuafit

    jtura. luflusin exordiofermonis accufatcr efifiui . )uifieaccufat,etJipeccator eftiuftus effe incipit, quia necjibiparcit.ey Dco iufitttas confiuttur.qucm put at

    yr

    *'

    iiiLcuiticum Siquidinoccultcgenmusfiquid veletiam inlra cogitat:o:iumfiecreta ccmmjimus , cunc7aneinfirmoneficlo,


    laterenihilpoffi, Cyifllus
    .

    ceffi eftpublicari , cunc7aprt>fierri. Proficrri autem

    cufiatorpeccati eft ejr incentor:


    .

    d nobts,aut ab il!o,qui acenim nunc vt peccem tis inftigatjpfi etiam Ipfie


    ,

    &

    cum fcccauerimtts acctfat Sicrgopraueniamu: ettm in hac vtta


    accufittore fimus , ncquiti.??:j Dialoli iniir.ici ncfirtp rxueniemus
    th.
    4; i6.

    ejr ipfincfiri

    cr accujato-

    Diciu iniquitates tuasprior,vt iufitficerist ncnne euidenttr myftertum.deq^otrafiamui ,oftendit cumdicit, Dic tupriorl vt oflendat ttli qttia prxuenire iHum dtbeas , quiaparatta eftad
    res rfficimur Sic enim
    :

    &

    alibi Bropheta dicit.

    ,**

    accufimdum ejrc.Sed& Dattidecdemfpirttuloquiturinpfialmo $'dictt.fnt~ qui:'atem meam notamftci ,&pect'atum mettm non coopc-f ui .dtxt . Pronunci,
    ,

    abo aduerfium meiniujTtttam m.eam,


    pa*a:nefi ad pcenitentiam.
    gefisextinguit.

    cjr ttt

    niquitatcm cordis mei. Vi-

    deserge qmafronunciarepeccatumremtjfionen. pcccatimcretur. Ea< ranusin

    Gehennam rec3rdcmini,quam vobisexomohinludaios. Vnafiolaq^purg^.nopcccatortbus

    Chryfoltomi:^

    rcliq::.iiftpoftpeccatavidclicetvi:fiuaco,n:ffaconfiteantur.TuvcroKthtconfideraejriufii (Danielis) virtutem,

    & iudxerum improi'itatem. Naw illequicum


    auficritats

    dem
    iinpfai toc,

    nultius'jihtmalico&fiitis fiipfiltm wulta

    damnat dtcenti

    Peccauimtxjniqtie fiecimus ,iniufiit:aperpetrauimus. Fli vc> malis vinumerisplenicQntrafecermt ^dicentes; Seritanimtespraeeptauta., Etinjpfalmos.
    R*?e:

    PECCATORVM.
    pta.
    diis
    ,
    .

    ii$

    jUpe tu\quifquisespeccator,remedia ,quipeccando diuina contempffii praceConfeffioafferatfalutem,cui contemptusattuleratmortem. Viueteme-

    quimoriturusfueras aliquando peccatis Hortamenta diuinaprouideac libenter admitte: peccatorum indulgentiam confejfione inftami mereare.
    ,
    :

    quodlibenter acproperc commififti? S . Hieronvmus Hiw.epLt 4 cpiftolaad Rufticum, ag?ns deremiffione peccati a Dauide vno verbo peccaui , impetrata Tantum , inquit,profecif ,vt dudumpecca*or

    ^uid hrresfateri
    ,

    &dicat\ Docebo iniquosviastuas ejr imptj adte cemertentur. Confeffio enim ejrpulcbritudo coram to ,vt qutfua Futruerunt ejr corruptx funt cicatrices fuertt peccata ejr dtxerit. tonftffus meafmdttatem vulneruminftnitatis decortm commutet , ^uienimabjcontjpoemtens tranfient tnmagtftrum
    ,
    ,

    dtt iniqxitatem fuam.non prnjperabitur.

    Grego-ius M.gnus libro tz Moralium exponens verba illa Iob. Siabfcoudi qualihomo peccnummeum. Hacfunt ,z\tyVerahumiUimquttatcv fuam quemque cognofcere ejrcognitam voce tatis teflimoma latenconfjftonis aperirej^f' covtra vftatumhumanigeneris vitium eft,
    ,

    iob.f1.3j.

    &

    &

    do peccatttm
    ttsofiend.t

    c> cotnmiffum negando abfcondere, ejrcouuiflut Beatus ttaq^lob quantafuerit humiluadefendendomsltrj icara,Etin&A.
    ,

    a mrnutet e

    ap.i*.

    qtife

    &

    inter aduerfarios noueratviuere ,

    &tamennon

    yereba-

    turctdpasvoceco: ffponis apenre. I'nde certtjfme apparet quantxmundttia


    in

    omnipotemu Dei ocul.tfoertt ^qtc ejr vttauit malane committeret,<$r ta:

    wn quveum eommittere cent:gtt, bomtmbus non abfcondit


    Vtfiiriajit gJoria decltuajje

    quatenusei

    tjf

    pftccttum

    tjr iufittiacufiodta,

    quodnonpotuit de~

    Videatur vir tfie cuiltbet magnus in virtutibusfuis, mibi certefubhmis apparet etiam inpeccatufuis. tjM.trentur in eo qui volunt cafiicltnare, prod.djfe.
    ,

    tatis conttnenttam ,

    mirenturinteqritatem tu(ittia, mirentur vifierapietatist

    egoin

    eononminmadmtror confejfionem hurotlhmam peccatorum ,qtamtot

    fubltmia gefta virtutum,

    CapvtIII.
    Qjud tradant e&demfacr& litter& dc Confefione peccatommfacramentali, qu&jit Sacerdotibpis.
    T)RimumtraduntfacreJittere_inN, Teftameto, Apoftolis eorumq; Epifcopis&Sacerdotibusa Chnfto Dorniuoprimu promi/Tam.deindeeiiam datampoteftatem&auttoritate remittendi
    * fucceiToribus

    atq* retinendi peccata;

    quomodo

    autevelremitteatur, velretinebu-

    tur.nifipercofeffionetXpatefiCta? Acjpmifta quidemeftprimo Apoftolor il Principi Petro his vei bis. Tibidabo claues regnicaloru, Et quodcutt. Mah.i6.} 4

    P z

    ttgauerit

    us
    Maith.ii.

    CONFESSIO
    &in ctelis
    \

    ligauerisftperterram.eritligatum

    omnibus e\pofkohs,Ame,\nqim, vobis, quicunq^ aWgaueritisfuper terram,erunt ligata dico in ccclo ,&quxcunquefolueritisfuper terram,eruntficluta&incalo. Pofteavc 6,& ckta
    terram,eritfilutum
    in cerlts.Demde

    &

    & quodcunquefolue/isfuper

    &

    illis

    verbispoftinf^fflationem. Accipite SpiritumfiancJum: quorumremi-

    Hilat.cant.

    it.

    feritispeccataremittuntur eis.&quorumretinueritisretentafiunt. Itainteliexerunt harc yerba S. Patres.S, Hilarius in Matthseum italoquitur./^

    terrorem metus maximi.quo inprsjens omnes contiuerentur immobilefeueritatii Apofioltct iudiciumprxmifit,vt quos in terru ligauerint, idesi peccatcrt*

    nodts innexos reliquerint ,


    .

    & quosfoluerint
    t

    confjjione videlicet venia rcce ccelis

    ..

    ...

    perint infalutem, biApofiolic<e conditione fententi&in

    quog, autfoluti

    fnt,autlig4ti.S t Ch.ryCo(l.dcfcLceidouo.Etenimquiterramincolunt,atfc
    ejl vtea qua in coelisfuntdifienfentiis datum eH, babeant,qnam Deusneque Angelis neque Archangelis datam vt potefiatem ejfe voluif.neque enim adillos dtclum efl. cfixcunque alligaucritis in terra.E t rurfus Pateromnifariam fliopoiefiatem dedit, cxterum video ipfam eandem

    in ea verfantur iis comijfum

    illis traditam.S. Ambroflus quoque libiO primo de poenicencia probat ex citatis teftimoniis contra Nouatianosa Chrifto folis facerdotibus eandem poteftatcm remutendipecquamipfehabet. Hieronymusad H.liodorum./^y^vnHiero.epift. 2. catadatam

    Ambc.i.&feq emnifariam foteflatem dfilio

    quk.vtdebis quicquamfiniflrum loqttar,qui Apofiolico graduifiuccedentes, nos Chrifltanifumm, quiclars Cbrifticorpusfiacro oreconficittnt-per quos regnicoelorumbabentes, quodammodo ante dtemiudiciiiudicant S. Augufr. Auguft.cap.io. de vera8c falfa pamiteatia. hticonfiteri vult peccata ,vt inueniat gra,quxrat facerdotem fcientem Itgare &foluere, necttm negbgens circaje tiam

    &

    extiterit,neg[igaturabillo } rjuieummi/ericorditermotiet.

    Exiifdem Scii ruma: tcltimofliisficexpoiiii: e :incitur necefTuio non folum Deo, fed etiam Sacerdoti per confeffionem pattf-cienda peccata le;haliapoftbapufmumcommiiTa> fi velimuscain coeiisnobisremitti.acprimo quidemid efficiturex metaphora clauium. Sienimfacerdotibus foliscommifHe funtclaues, quibusini eccatumlapfis regnum ccelorum aperiatur vel r^cludatur, neminif-reckraabfolutionis beneficium abiis prajftitum aditus patere ad illud poterit
    at
    '

    quomodo

    prxftabitur

    bifi

    prius per cor.ftffionem


    S.

    11's

    peccata eo50.

    rumque
    tteritis

    grauitas patefiat?

    Vnde

    Auguflinus in homiliis

    Nemo,

    ait, fibidicat,occulte ago,

    apudDeum ago.ergo Jine caufa diclum efi. Jjyuxfol-

    interrafoluta eruntin cceloicrgo Jine caufa fiait claues datx Eccltfix

    Aug

    e P'ft '*

    Det frufiramm Euangelium frufiramus zerba cbrtfii.

    Vnde 8c cpiftola ad
    nomine
    tan-

    Honoratum, putat

    aliquos rideles in crimea iapfos eo

    tumpcrirc ina:ternum>quod amemoriantur;

    quama Sacerdo.eabfolui

    PECCATOHVM,
    fo'ui potuerint.

    117

    Deinde id euinci potefc ex mccaphora ligandi, & foluendi,remittendi & retinendi. Si enim Deus ipfc poteftatcm illam fummamquorumcunquehominumbpforumnoxasveiexpiandi-vel
    non' expiandi
    fi

    ratio poilulet , ita contulit , vt quicquid iili fecerint id

    ratumfitquoqueincccliSjnempeapudDeum.nullacertacauiaedcur ita homo expoftuletaDco,vt negligatfa- Luc.ro.is. cerdotemlocoDeiinhacfunctioneconftitutum. )ui enimvosfierA c2 tf,inquit Chriftus apud Lccam mefiernit. Quare&i. Patresliquido hanc neceffitatem confeifi funt,vt S. Ambrofius libro prioredePcenitentia. Sedaiunt&emfeNouathtii/mqnkfeDominodeferrercueren*

    noxarum fuarum veniam

    Imo nuki tiam , cui foli remittendorum criminum potefiatem referuent. maiortm iniuriamfaciunt, quam qui eitts volut mandata refcindere commif-

    fum munut refundere.


    eis
    ,

    Nam cum ipfe in Euangtlio fuo dixtrit Dominus le;

    foan, 20. 12.

    fus. i^fccipitc Spiritumfanftum


    ejr

    Jguorum remtferitis pcccata >remittuntur quorum detintteritis^detenta erunt. J^uts eft ergo qui magis honorat, vtrum nui mandatis obtemperat an qui refifttt ? S- Bafilius in regulis breui ori b us, Necejfario iis ptccata aptriri debent , qutbus credita eU di/penfiatio
    ,

    B. reg. 128.

    txyfteriorum Dei.

    Hieronymus

    in Ecclefiaften,

    Si

    quemferpens diabo-H.inao.

    lus occulte momorderit ,fitacuerit

    quipercujfm esl,nec vulnusfuumfratri ejr magiftro voluerit ccnfiteri.magifter quihabetlinguam adcurandum^facile ei


    prodefi} non poterit.

    Sienim erubefcat agrotus vulnus medtco cenfiteri , qttod

    igneret fnedtcinanen curat.

    Secvndo eariemSacraelitter.rdiferte mentionemfaciuntConfeffionis homin-i iciendje& h&c. Nam S. lacob.in epift.fua his verbis
    adeam
    noscoho.tatur. Confiteminialterutrtimpeccatave^ra. Voceeeit
    iac.
    j. itf.

    nim Alte rvtrvm, ve!inuic3m,idin:e!Iiger;disni


    hominia quo abfoIuipoffit,nempeSacerdoti.
    S.

    quod

    exigit

    confequentiaverborum,hoceic,vthomohdminicon(iccutur,&iili
    Simiiiphrafivfuseft Petrus i .) priore epiftola dicens. Hojpitales inuicemfine marmurationt ynttjquifyjicttt accepit gratiamin alterutrumillam adminifirantesfieut quiloqwtur .quafifirmones Dei, &c. quibus non fignificat omnes pro1.

    P.

    4.

    m<fcvecV erehofpitio iecipi,docen>velcurari,ledpauperesadiuitibushofpiuorecip:endos,rudesa do&is docendos, argros curandosaMedieis. Atque ita intellexeruntillavcrbaveteres Patresvt Origenes in Leuiticum. Chryfoftomus de Sacetdocio. AuguftinusinOr.homi. homiliisjo. BernardusinlibrisMedkat. Bedainc. S. Iacobi,&a!ii. J^ ^Deinde S. loannes in epiftola prima non obfcare videtur loqui deB.c 9
    1' 1
    .

    &

    confefiione
    ntquitatc.

    Deo & homini

    fada,

    eum ait.

    St cor.fi; eamur peccatanofira

    '

    loan

    '

    fidelts efi cr ir/ftus,

    vt remittat nobis peccata noftra

    & cmundet nos ab omni


    & iuftus
    j

    i-

    Ynde enim Deus hoc loco

    fidehs dicitur

    , dum no-

    ftra.

    8
    'pf, 20.2*.

    C O N
    peccata femittit
    ,

    F.

    S S

    O
    fe facrai fatisfacit? at

    ftra

    nifi

    quia promiffioni a

    proniiilio clariffima exftat facr.a facerdotibus


    .
    ,
    .

    apud eundem Ioan,

    Xft.19.

    is.

    guorum remiferitis peccata remittuntur eis% ncm quibus didum ncM autemexftit fimdis de confitentibus ea foli Deo. Exemplum
    denique confcffionis eiufmodi a
    fidelibus aliquando facta: exftat in
    ,

    loria Apoftolica Luce,. tjMulti inquit credentium veniebant conannunciantes aiusfuos:multiautemexeis-,qui erant curiofafefitentes

    &

    clati contulerunt hbros

    & combufferum

    coram omnibus .

    Per a&ns au-

    teininteiligipeccataviioffcnfas Jiquecex Syriacaeditione: Paulove-

    ro fuiile confeflbs pacet ex contextu , qui &. iatisfactJonem illam , poft impertitamabfolucionem iniunxerit,fuperftitiofos libros exurendi, q aod nunc quoque more receptum de Magicis Schereticis libris apud Catholicos videmus.
    Leu. u-z Matc.8.*.

    Num.

    $.6.

    TRTiodeniquefacralitter:einvtroquetefl;amentofigurisquibufpre_6gnificarunt hanc coafeffionem pcccatorum facerdotibus facieadam. Prinnfiguraeftdeleprofis quiinLeuiticocogebantur fe fi.Lere facerdotibus, qua de caufa& Ghrjftus apud Maccha&urn leprofoafecurato mindauitvt oftenderetfefacerdoci. VndeS. Hiecommencario MacrheJ coiiegic facerdocum effecognoronymus in Chryfoftomus ve 6 libt-03. de iacerfcere peccatorum vanetates. dotio noua: Iegis facerdor.es eile exc.ilencio e; illis veteris legis, eo quoiJepram peccati nontanttimoftendanc.fed vere e iam Liirent. iiojlris, inquic ,facerdotibus non corporis Upram terum atiimnt fordes neit dtcopurgatas probare ,fedpurgare prorfus conceffum eft. II. Figura eft de confi;eri peccaia in fpeai,j s lapfis,quosDeuvpra;cepic inv. !tg; Namin cie, 5c fatisfictionis loco adiungere ooiationem facrificii. Numeris ficlegimus. Vir fiue multer cum fecennt ex ommbuspeccatis ,qu,e Jhlent homimbus accidere, ejrper negligenttam tranfgrefftfuertnt mandatum

    d^m

    &

    Cal

    lib.io.c. 3-

    DominiatquedeUquerimyConfitebunturpeccatumJuum.
    latinus mulcis teftimoniis

    EtPETRvs Ga-

    Rabinorum probjt oportuifle in confeffi-

    MatM-fi.

    daros. III.

    one detcge.e peccata infpecie, 8c cum fuis circumftantiis apud IuFiguraeft,eorumqui S. IoannemBaptiftamadieruntjVt hsbecMattharus &. Ma.rcus,conjitentespeccata fua. Conueniebatenim
    vt iicut b-iptifmus Ioannis erac figura bapcifmi Chrifti, ita confeffio qna: Ioanni ficbat figuraeiTec Confeffionis miniftris Ch; ifti futura:. Ex hac figura Anaftafius Nicenus in quasftionibus fuis in Scripcu ramprobac non omnibus, (ed cercis quibufdam ad hoc dele&is,vt

    Aoaft.q

    6-

    ^jtomodo .iaquit^morbicorpofacerdodbus,confitendaeflepeccata. veque qubusltbetfedijs quieorum curis non aperijtntur omnibm homtmbus; rahdorum funt perUtjta etiam peccatorum confijjio debetfiert apudeosqui
    pojfunt

    PECCATORVM.
    Scriptum
    efi
    ,

    foffunt curare,fict fcriptum efi. curationem. Necejfe eji ergo confiteripeccataijs , qutbus creditafttit di/pofitio.

    Vos quipotefiis , portate ,boce(l , tolliteper

    enim in Euangelio quidem quod qui bapti^abantttr baptifmo IeanniSyConfitebantur peccatafua. In Aclibus autem Apojiolorum ,quod qui
    abeis bapttz,abantur , confitebantur attusfuos.

    Ati9->*-

    LazariapudS. Ioannema. rnortuis excitati* De qua ioan.u..* Uen i,CI; S.lrenasusitafcribit. Hocfymbolumeiusbominis^quiinligatusfueratin dimitte eum abire. Soluite iSum peccatis , ejrpropter boc att Dominus

    IV.Figura

    eft

    &

    Ambr.osivs
    (jr dicit

    libroi.dePcenitentia.
    Veniforas, boc

    Xs.syscompatiturdileclafua, Ac.y.
    efl
    ,

    defunclo Laza.ro.

    quid iaees in tenebris coni

    fcientia ,

    (jr deliclorum tuorum fordibus , quodam reorum carcere ? Exiforas,

    feffutfuerit a Cbrifto vocatus , clauftra


    cula.

    deliclumproprium prode vt iuftificeris. Ore confefftofit ad Salutem. Si conrumpentur ,& omnia [oiuentur vinA.ferm.8.

    Auguftinus de verbis Domini. IpfumLazarumattende.cumvinculis prodit tam viuebat confitendo,Jednondum Uber ambulabat -vinculis irretitus.
    e^'dergefacitEcclefia,cuidittumeJi,<>)uafolueritisfolutaerunt:nifiquod

    Gr

    fS

    om

    '

    tS

    '

    an Dominus

    continuo addifcipulos. Soluiteiflumejrfiniteabirei

    Hicergo

    ioan. 11.45.

    n\;u'adeclar3turpeccatolethalimortuum>vtrcuiuucat,debereconfiten Cicerdcrti po teftatem foluendi habencu

    CAP V T

    V.
    s

    <De conditionibm in Confefiione peravendanecejfariu.


    conditioeftjVtfitHumiliSjhoceft Jnanimofe verepeccatorem agnofcat fateatur. Vnde faoicns. Iufius prior efiaccuJatorjm. Lt S. Gregonus n. morahum libro. Hac funt vera hu*

    T>R.ima

    &

    v ' ou

    ,8
    '

    'I

    '

    mthtatis teftimonta

    ejr

    iniquitatem faam quemque cognefcere

    & cognp.

    tamvoce

    Et pauio poft fubiici Juo!idurn,txcjuo diiudica^-equispoffltfuamconfeiiionem eflevereh }tn\ t m. j^rf,inconfejponis aperire.


    cit

    quit, inre i^dicia vera confcfiionisJ':t%t ficumqtttfque fe pte atarem di, iddeje dtcenti eticn alterihcn contrsdi *. , 2V>,# .juia Ccriptum
    Iuflasi:t pri;:cip/j cctCalcr
    efi ftti .:
    ..<,

    e/I.

    jius v.deri aopettt

    cum peccatojem fi q
    , tum

    ifej

    tur ,fd ccnfejfioms veritstemfrebat

    !*
    $.Cam.i*.
    icref>at.

    CONFESSIO
    Gaudet contemptu fui
    ,

    S. Bernardus quoque fcribens in Cantica , fimilem cenfuhuic conditioni ?ppofuiccontraeos,qui humiliter confitentur, ram vthumileshabeantur. Verm, inquiens ,bumilisvdis vult reputari ,non

    bumdispradtcari.
    (

    bocfiolofiane fuperbtis quodlaudes

    JVuidperuerfius .qutdueindtgniu-s , quam vt humihtatis cuftos inde velis videri meltor , vnde videris detertoA 10 nfiffio fuperbu militet
    ,

    contemnat.

    &

    MtrabdeiaBantiagaetis^vtnonpofftsputari fancius finonappareasfcelerai.Reg. 15.24.

    o47 taltsconfieffio [peaemba 'ens bumilitatis non virtutem nonfolum ventam non meretur ,fed prouocat iram. Nunqwd profuit Saulquodfe admcrepationem SamueUs peccajfe confeffus esl \ Culpabdisprocutdubiofutt
    tus.
    , ,

    &

    non dduit.JOuomodo enim humdem contemmret cofifitonemhumititatis magifler,& cui humilibus daregratiam certe ingenitum
    illa

    confeffto,qUi? culpam

    est.

    mditts.
    T.lib.dcpoenir.

    Omnino nonpoterat nonplacari ,fiqu,e in orefonutt, in corderadiajfet huH vMrLiTATr veroanimiiungi quoquedebetcorporishumilitas,vtnempe confuens feadpedes facerdotis humilitcr abiiciat, VndeTeituIlianus. Exhomologefis a p erCG C apite8 poplitibus rlexis.
    ejr

    profternendi
    aris

    bumdificandi bominisdi Ytplina

    eft

    presbyteris aduolutt

    &

    Dei adgeniculari, vt temporati affliclione xternafuppltciaexpun^at

    Cum

    igiturprouoluit beminem magis releuat, cum accufat excufat, cum codemnat,


    abfotuit.

    In cjuantum nonpeperceris tibi,in tantum tibt Deus.crede,parcet.

    ian. ij.5.

    Luc.

    ij. 21.

    LucjIij
    Iac. 4. 6.

    b. fcr. is.Can.

    CypnanusdeAblutionepedum.fcnbit typumhuiusiubmiflionisexte.nxin cocfeifione vfurpands faiilc lapfum ChrifH adpedes Apoftolorumabluendos, 8cMaria;M.igdalenajadpcdesChrhtuGregor. vero Nazianzcnus ad Vitalianum filii prodigi ad pedes fui parentis. Dspublicano qui cx humilitate nonaudebatoculosincoelumtollere,itaS. Paulinusad Auguftinum. Denique&inipfiaEuangely parabola, Pubiicantperfona confertur eutdenter ofiendit ipfe Dominut qua Pbarifei quid in hemine fufcipiat ,quid'repeflal ,ficutfiriptum efi. Jgvia Deusfuperbis refiflit hwmdibus autem datgratiam, II. Conditio effc.vt iit fimplex quam tractat B. Bernardus loco citato. Oportet inquit ejfe (implicem : non intentionem fiorte qtttalatet
    ,

    &

    &

    homines excufaredetectet fi fitrea .necleuigare cufam quxgrauis efl ,nec alieno ad:c-nbrare fuafn cum inuitum nemo coegerit. Primum tlludnon confefi'

    fio eit fieddefenfio ,necplacat fedprouocat.

    Sequens monflrat ingratttudtnem

    ex quo mmcr reptttatwr culpa, eo mhmitur cjrgloria ind>dtoris. Sedenim minus libenter bcnefcium datur .quodminm grate mtnufnc ncceffarte prcueni,

    feniam preindefi'>i abiudteat qui munus largitoris attenuat, quodqiuiern omnis qui reatum fttum verbis alleutare conaturfacit. Iam apofiremo primihominis dehortetur exemplum nec culpamfiqutdem diffitentis, nec tamen confiquentis veniam,non dubium quin ob reatm multeris admifiionem.
    refenftur.
    , ,

    PECCATORVMnem tU excufittionis
    .

    Ul

    cum argueris tu , alium ineufikre. -Verba maliinpeccatis appellat Dauid, nein ea declinet cor fuum rogans &fupplicans : mertto quidem . Jn animam ctenim fuam peccat , ejui
    Gtnus excufationis efi ,
    fe excufat, repeliens protndeafi indulgenlix medicinam ,&fa vttam fibi proprie oreintercludens. Haud fecus philofophatur S.Lhrysost.
    fLribens. Hac, inquiens,ry? via prxcipua intentus, tjuando vel ipfa, quapeccauit anima excuffio timore excogitat excufiatienes
    ia
    vCil I40

    pfalmum 140.

    &pratextus qufdam adtgnauiam, veletiam ,quando cumquts adulteraNunqutdtu caufa es? Maium eft quidcm peccarei boc autem facit grauius, eaufia efl eupiditas. negarepoftquam peccaveris. Hsc funt arma dtaboli pottffma. Hocetiam
    nit , yolens altus eius cempuncltonem excutere , dtcit.

    in primis noflris parentibus yfiuuenit .


    confiteri, ille in

    Cum emm
    ,

    oportet

    Evam confiert culpam

    &

    Ksfdam peccata
    .

    illa rurfius

    in diabolum

    Cum

    Peccauimus , iUinonfiolum n$n confitentur ,fidetiam defenJiovem comparant. Cum entmfctret dtaboluspeccaticonfiefftonem
    ,

    r orteret dicere

    effepeccati

    folutionem , perfuadet anima

    dcretur,dtcebat.

    . Ftde Dauidnullam excufiationem afferentem.quandopeccavitfieddicentem Peecayi Domino. At Saulnon ita fiedcum de ventriloqua ,feupytbontffa repreheni.Reg. n
    ,

    vtfit egregie tmpudens.

    E c infra

    Coarfior

    ,& altenigen* pugnant contrame

    "'*

    Ideoautem

    gra::e dedttfiupplicium.

    S(ci.Augu(t.agenscontraeos,quiinfteiIasvelSatanampeccatafua d n <&j.p:ctt /wmtni,mqak Jerpes illeper Matbematicos ne


    frr.as

    cofiteaturhomo

    00111

    peccatu.Uellificpofiufunt } necefeeslvtfiaciat homopeccatum.Sic blafipheciuertittnDeu-.creator .n.ftellamDeus

    efi:&dumnovultbomofie accu-

    fi*reineoquodfiecit,Deuaccufiat,aquofiac7usefibomo.Itemmultificcenfieffio-

    nempeccatifiugiunt, vt ipfum Satanam accufent ,fieautemnibdmaltfeciffie dtcant , quaftreuera traxerit eos d:abo'us, aut violentiamfiecertt. Suadere enim &fioltcttarepotefi cogere omnino nonpotefl.Effenim a dextrisquodammodopracipiens Deus , afintflrisfieducensfiatanas bome in
    ,

    , medto confittuttts. Cor quodindinaturaddiabolum quare nonpotius erigitur , adDeum?

    qua omn.a & fingula peccata orig. hom. s vtenim xgerfanan nonpoteft, quinon omniaSc fingula lethalu vulnera corpon infhda pattfecerit chirurgo, ficnec peccitor,qui non omnia lethalia vulnera anima: infiida aperuerit lacerdoci VndeOrigenes in Leuhicum. Etenim omnt genere peccata
    II
    I.
    1 ,

    C o n d 1 t o eft

    vt fit iategra

    lethalianandantur?

    P^nctandafiunt,&tnpubl:cumprofierendacunclaquX .egerimm,fiquidin
    occultogeffimusfiquidtnfermonejolo veletiam intra cogitationemfiecreta (ommtftmus, cunSia necefe esl publtcari, cunUaprofitrrt, profierrt autem ab
    ,

    iilo

    qut

    & accufiaterpeccatt eH & tncenror.

    Chr. 4 ?

    Et

    CHKYsosTOMvsinMitth^m.

    xQoin *'
    7uipfiewbacvitat;biwfiu>

    Q_

    fism-

    tti
    t.Cor.u.
    ji.

    C O N
    tibi ipfirationes

    F E S S

    fo iudex,referas

    viuendt,Audi Paulu dicente,)uomamfinof-

    tnetipfos iudicauerimus,

    non utify iudicabimur, Et quonam medoinquies, mi~ viuendi refcram, Largos lachrymarum ejfundefiuuios ,humilihi ipfirationes
    musfis,peccata tua per fingulas fpecies recole,

    Non paruus

    efihic cruciatus

    lfa.43.1f.

    an ima. ^uareiufiitiamDeushuicpcenitentiafropoJuitdicens,

    Dictuprius

    peccata vt iuftificeru ,mn eflprofeclo,non eft infeuflflciens ademendandum via,

    ficum omniajecundumfeeciem in vnumpeccata collegeris

    ajfidue

    omnino de-

    inde ipfa verfes,Nam qui hocfaciet, hic adeo compungetur,ut ne% hac vitafe Quod fi examen conicienti.t de firgulis pecipfum dtgnum exifiimet,
    Id.h0m.3j.

    catisame confeffionem factendum eft: quanto magisipfa confeflio. Vnde alibi etiam occulta cnmina vult efie confitenda, vt in Ioannem. In peccatk, inquii.quacommtfimM confitendis neminem vereamur. Deum duntaxat,utdecet,formidemus , qui&nunc opera neftra videt,& tunc quosin prafemia non paenitetidamnabtt. Et infra. Commfifti altquodjie lus aut animo aghdfii homines ccelas non Deum,& nihilcuras,oculos hominW
    ,

    mcis.

    fgrmidas. S,

    HieronymusinMatth^um.

    ^uomodotnveterilegefacer-

    dos leprefuin mundum nelimmundumfacit,fic & hic alligat velfelutt Epfcopus& presbyter ,noneos qui infentesfunt,velnoxij,fedproojflciofuv cuwpeceatorum audierit yarietates fcit qui ligandus fit quiuefoluendm Ce t e
    ,
    .

    fi

    A.inpfal.s6.

    exofficio debet audire varietates.certeomnia peccata nunifeltanda S. funt , ut iudicarequeat, anfoluendus uel ligandus fit pcenitens, Auguftinusinpfalmos. Tuagnofeemedicimanum,confitere exeatincondefluat emnis fanits ,tam exulta,iam leetare ,quodreltquum eflfafejfiont,

    &

    B.ferm.

    16,

    cilefanabitur, S.

    Bernardus in Cantica.

    Omne quodremerdet cenfetenti-

    amconftere bumtliter,purc Jideltter.


    Luc.18.13.

    Tettt

    cum dolore & mcerore animi,exemplo Publicani, quiob dolorem animipercntiebatpedusfuum. Vnde TertullianusdePcenitentia. Exomo[ogefis,mquit,mandae animum mceroribus deijcere ,illaqu<tpeccauit trifli traciatione ?nutare,tnge mifcere Jachrymari,& mugire dtes noclefq^ad Dominum fieumtuum. S. Cy}
    #

    Cond

    t1o

    eft

    ut

    infti tuatur

    Cyp.de lapfis.

    prianu.-.

    Confiteanturfinguliqud>fo vesfratres dile&Jfimt dtliclnmfiium


    '.

    dumadhncqutdeltquit infeculotft,durn admitti ccnfiffio etus pettfi Conutrtamur ad Dominum mente tota &pcen:t(ntiam crimihis verudoloribm tx,

    A.cp3
    Matth.27. 4.

    primentes Dei mifiricordtam dcprecemnr. S.AmbrofiusadSimplicianum. ludas adremediumperueni.e nonpotutt,cttm diceret , Pcccaui, quodtradide-

    rim fanguinemiuftum, lndignus enimremediofu.it, quianoninttmonernis conuerfets ingemuit ,necfedulo gcfftt pcenitevtiam Tanuenimpietaiis efi.Do.

    mintts lefus, ut
    G.ci$.

    &

    ipfi donaret veniam ,fichrifli cxptciajfet mifericcrdiam.

    S,

    Gregorius Owbauomoralium, Sciendum efl\quiafitpe

    & reprebipeccata
    ctnfitentur

    PECCATOR.VM.
    etnfitentttrfeddefiere contemnunt.

    *i3

    Eletliautem culpasfuas, quas vecibut

    dtflriclaanimaduerfionis fietibus wfeqttuntur. (onfeffionis aperiunt o n d i t i o eft , ut fit fidelis , idq; crifariam. i. ut fic abena V.

    ab

    omnimendacio,8ccercavccerca,&dubiaucdubaenunciet. ^ Vnde Ecclefiafticus. Proanimatuane confundaris dicereverum .z.vtfitalieaa Hanc culpam, nempe fi ab omni dolo VndeS. Ambrofius lococit.
    .

    EcdU .^
    Aep 4
    .

    confeflio

    non auferunt 3 e%peccatum eius ^niin dolofe ofert, rjradbuc inftudio delinquendi efl: nontfienim acceptum , nifi veritatis probatum.j.utnondiffidat quod fuerit in diuiti/s finceritatis
    fiat

    fine dolore,facerdotes

    &

    Sttfidelis cefeffio,vt condeindulgentia.VndcS.BernardusinCant. fitearis infpe de indulgentia penitus non diffidens ,netue te ortnon tam iufti fices,quam condemnes Iudas certeproditor Domini , ejrCainfratricida con,

    em

    '

    14t

    fejfijunt

    &

    dtffififunt.
    efi

    <^flter..peccaui,iquit ,
    ,

    tradensfanguinem iuftum. Matt 27.^

    Alter

    maior

    iniquitas

    mea quxm ut veniam merear,

    & veraxlicet, nil

    profuit eis inpdelis confejfio.

    4.

    Propriumenimeft hominum,zitBifi\.prudentiumobea qut peccando admiferint prtfumpta quapiam cegitatiene aut


    VI. Eft, ut
    fic

    vcrecunda.

    B.inpfai. yi.

    furreptione inimici nonfeefferrefedpudore affergipotius


    lutifiimulis
    {

    & erubefeere,(frvecsnfcientiam pertundere,fey gerere fubmiffius. EtArabrofius Ptgra epiftolaallegata. verecunda panitetia,quiapremitur &
    rjr
    efi

    re- A.cp.4.
    c

    uocatur prtfentium pudore.

    Solisenim intendttfuturis, quorumjpes tota,


    '

    tardiorfruBiis.& tdeopetitio ipfatardior. Eclibro altero de Cain Sc Abel.


    Lrubefcere debemut rjrcodemarepeccatum,on defendere: quoniampudore

    '

    culpaminuitur\defenfione cumulatur .Etfilendo corrigimur ,cententioneprolabimur. Sitfaltemverecudia,ubinoeslabfolutio. Inde abipfeDeminodi- l&432.


    elumlcgimtts.Dic iniquitates tuas,ut
    iufttficeris
    :.

    Gfuantapudoris gratia,ut
    ac.io.

    wftttiam teneat verecundia ,quamculpa reatusabfiulerit; Auguft.devera

    &.faHapcenitenua. ^uipervospeccafiis,2it,peryos erubefcatts. Erubefcentia entm ipfapartem habetremijfionu.ex mifericordua enim hocprtcepit Domin-M vt neminem pernileret in occulto. ln hoc enim quodperipfum dtcit
    ftcerdoti,rjrerubefeemiam vincit ftnaore offcnfifit veniacriminis.

    Verum>quiatefteSapiente,duplexeft,verecundia,vel confu
    f\o.Eflenim confufio, iaqait,adducenspeccatum,
    cjr

    eftconfufio

    adducess glo-

    Ci

    rumejrgratiam, necefleefthocloco aliquid annocare depriore Yerey cundia uel confufioae adducence peccatum, hoc eft.obquam qui- Vide

    damaconfeflionepeccatorumfuorumdecerrencur, enteomnesS.patres deieftantur.

    quam cumSapi-

    Panar. V. noxioi.

    Verecundiam velpudorem confitendifeccataejfe noxittm* Sapiens in Ecclefiaftico dilerteaic. Nonconfur.daris confiteripeccata

    Eccli.f.11.

    o^

    2.

    tua . t

    u4
    Tcr.de pni.

    CONFESSIO

    tua. Tertulli an .Pleros% hoc opus,vtpubltcafionefui, autfuffugere,aut de die } ^lm dtfferreprxfumo,pudori$ magis memores quamfalutis.velut iUt-.qui in

    partibus verecundioribus corporis contracla vexationeconfcientiam medenti-

    umvitant,&itacum erubefeentiafuapereunt. intolerandumfcilicetpudori Domino offenfo fatisfacere,falutiprodacla reformari, Na tu verecudia bonus


    B.orat

    addelinquendum expandens frontem,ad deprecandum verbfubducens. Ego


    ruborilccunonfacio,

    cum flus de detrimento

    eiusacquiro.

    Nazianzenus

    in

    S.bapufma.Nepeccaeumconflterigrauerisfeiensquopac7oloannesbaptiz,auerit , vtper huius vitapudoremftiturifaculipudorem. ignominiamqfugias:

    nam boc quoqffempiterni iUititfupplicijpars efi,acperjpicuufacia$


    Pacian

    teferio atq.

    ex animo peccatum odffe,dum iUttdtanquam contumelia dignum traducis ac velut ludibno txponisdeeoq^ triumphumagis. Pacianus de paramefi ad poenitentiam. Meminimus quofdam, verecunda etiam membrorum non erubefcentes inferro drcauterio
    ejr

    &

    grauiffirr.a iUapulueris

    mordacitate duraffe,

    quantii efl ittud.quod homines praftiterunti'peccator timebitcpeccator eru-

    befcet perpetuam vitampr<efentipudore mercarit ejr

    offerentimanus Demino

    Ambro

    cap 4.

    vulnera mdle tecfajubducet ?& habet aliquid, quodin illo erubefcat, qat Do-

    minum Itjit? Ambrofius in apologia Dauid.Peccauit D autd quodfolent


    Jlegesfed pawitentiamgefftfieuitjngemuit,

    qued ?;on felent reges, Confeffts

    efttulpdm,obfecrauitindulgentiam. ^uoderubefcuntfacerepnuati^rtxnon
    Hier.ia cap. 10.
    Aug.lib..cap.j.

    erubuitconfteri.

    Hieronymus ln Ecclefiaffcen. Sierubefeatxgrotus vulnus

    me^iCOVO nfiteri, quodignoratmedicinanoncurat. Auguftinus de vifitatioheinfirmorum. Heucur erubefiis confiteri ,quodfiicere nequaquAmeruhuifti?Meliu$ eflcoram vno aliquatulum ruboris tolerare, quam in die hdicij coram tot miUibus bominum grauirepulfadenotatum tabefeere. Et in fermoni

    k us deTempore. Jj)uipeccatafua oecultat ejr erubefcit falubriter corfeteri Deum quem iudicem habebit,babelit ejr vltorem .Jgjtomedopote/t medicusfaBcro. Jnjfcntcn,. nare yulnus quod&grotus efiendere erubefcit. S. Bcm2.rd.Dicaturitti, quem
    ,

    Augfei.6.

    pudor ajficit . Curte pudetpeccatum tuumdicere,quem nonpudetfacerefaut cur erubefeis Deo conp?teri,cuius ocults n onpotes abfcondit guodfifortepudor peccatori peccatum tuttm exponere , quidfatlurm e& efi tibi vni bomini

    &

    indieiudicij',vbiomnibusexpoJita tuaconfcientia patebitl Hscitaq. triapro-

    ponendafunt contrapudorem feconfideratio rationis,reuerentia intuentis Dei, comparatiomaioris confufionis S. Ioannes Climacus gradu4, exemplo infigni cuiufdamlatroms conuerfi declarat, quemadmodum confufionetemDoralt confeffionis hic faffcq tollatur xtcrna.Cum enimilkdiuinitus motus peflulaffet admittiin monafleriu ,Pater velpaflor eiufdernprimoabeoexegtt, vt lapfitsfuosconfitereturfibipriuatim.Fecitlibenter.Deinde
    vtrjrpublice coram fratnbus

    ommbus numero trigintafupra ducentos tepore


    fiicri,

    PECCATORVM.
    deborrenda, vt veneficia

    nr

    valfacri Mi/ft. Affenfit^&cuncla qutgejferatfirigulatim &{erff>ccies licet


    in monachorit numerum aggregatm efl. Ego efi,patefecit. guofaclo tonfus <vero cum Patrem rogaffem , cur tamperegrinam iudieijformaexbtbuiffetMe

    & homicidia, & alta quafcripturx traderefasnon &

    refpenditfaarum rerumgratia. Primum quidem.vt eonf.tentemperpr&fentemtemporalemquecenfufionem^ternaconfufioneliberarcm^uod&faclum quinpeccatorum emnium efl. Nequeenim expauimentofurrexit , o Ioannes,
    remifitonepotitus efi.

    Nam vnus exfratribui

    ribilemfevidiffeaffeuerauit confcriptam

    ter, mihiprocerum quendam ac chartam&calamumtenentem,&


    ,

    cumfrater ille humiprofiratuspeccatum confitens prenunciaret hoc iBecalamo delebat. Secundo, quia habeo nonnuUos quipeccata quidem necdum confefiifunt, quos adconfefiionem hoc exemploprouoco , quafine nullus remifiiene

    pottetur.
    ris,

    qux

    Harcille,cuiusexemplioccafione plura huc eiufdem genepro confeffione facramentali eiufque conditionibus faciant,,

    fubiiciemus.

    A P V T

    VI.

    <De exemplis eorum , qui aut ob neglettam aut perperam

    infitutam confefwnem infilutis

    difcriI

    men

    <venere:

    DEda libro quinto hiftorias Ecciefiaftica; Anglicana;. Fuit, inquit, B e* "p> +


    temporibus Coenredi Regis virinlaico habitu atqueofficiomilipofuus, fed quantum pro induftria exteriori regi placens, tantum pro mterna fuimet negligentia difplicens. Admonebat ergo illum fedulo, vt confiteretur emendaret fcelera fua priufquam fubito
    tari

    &

    mortis interuentu tempus omne poenitendi perderet. Verum ille fpernebat verbafalutis,fefequetemporefequentipoenitentiamacl:u-

    rum efle promittebat* Interhajcta&usinfirmitate deciditinlecmm, atqueacri coepcritdoloretorqueri* AdquemingreflusRcxYdiligebat enim eum)multumhortabatur,vt vel tunc antequam moreretur,pcenitentiamageretcommiflorum. Atillerefpondebatfeconfiterivelle, cumabomniinfirmitate refurgeret,neforte exprobrarent fibi fbdales,quodtimoremortisfaceretea,qua; fofpesfacerenoluerat, Cumque morbo ingrauefcente denuo ad eum vifitandum rex intraret, clamauit ftatim miferabili voce. Quid vis modo i quid huc venifti/
    mihi aliquid vtilitatispotesvltraconferre. At ille.Noli, inquit,italoqui,videvtfanumfapias. Non,inquit,infanio,fedpeffimammihiconfciemiam certuspra; ocufis habeo. Et quid,inquit,

    Non enim

    Q_

    hoc

    *i6

    GONFESSIO
    ,

    hoc eCt? Paulo ante intrauerunt domum hanc duo pulcherrimi iuucnes,8t refcderunt circa me , vnus ad caput

    & vnus ad pedes

    protulit-

    quevnus libellum perpulchruaijfcdvaldemodicumjac mihilegendum dedit in quo omnia qu$ vnquam bona feceram fcripta reperi,8c hxc erant niraium pauca,reccperunt codiccm,neque aliquid raihi dicebat. Tunc fubito fuperuenit exercitus malignorum & horrendoru vultu fpirituum domumqs hanc exterius obfedit , & intus ex maxima
    , ,

    parte refidens impleuit.

    Tunc ille

    qui

    & obfcuritate tenebrofat faciei

    &primatufedismaioreffe videb3tureorum,proferenscodicemhorrendx vifienis 8c magnitudinis enormis, &ponderis pceneimportabilis iuflit vni ex fatclhtibus fuis mihi ad legcndum deforri.Quem cum legiflem,inueni omnia fcelera , non folum qux opere vel verbo,fed etiamqua; tenuiflima cogitatione peccaui manifeftiflime in eo tetris efle dcfcripta litcris. Dicebatquead illos , qui mihi afTederant viros albatos,8c precIaros.Quid hic fedctis fciemes cer tiflime , quia nofter eft

    ifte.^Refponderunc. Verum dicisjaccipite

    & in cumulum damnationis

    veftrxducite.

    quiffimifpiritus,

    SurgentefqueduonehabentesinmanibusfjrcaspcrcufTeruntme,vnusin alius in pede, capice , ui modo cum magno tormento irrepiit mea vifcerain interioracorporis mei,moxq; vt ad inuicem perueniet , moriar,&paratisadrapiendummedmonibus ininferniclauftrapertrahar. Sic loquebatur mifcr defperans, non multo poft defun&us pcc-

    Quo dito ftatim djfparuerum.

    &

    &

    nitentiamquamadbrcuetempuscumffU&uvcnia: facere fupericdit inxternum fine frudupcenisfubditus facu.Hanchiftoriam a vencrabiliantiftitePechtelmodidici. Simileexemplumhabet S,A.nton i-

    nvs
    1*1
    *.

    z.partefummacTheoI.tit.9.c.i5..f.

    epM

    P E tr.vs Damiani Cardinalisinepift. ad Defiderium Abbatem. HvGO.inquit, Abbas Cluniacenfis,cu adfitum memonafieriumperduxiffct, frater quidafenex in wfirmorum domo, ingrauefcente totius corporis tumore, langucbat .Hicporro cum Abbatis comferijffet adefife prsfenliamflatus effeclus, diutnam cccptt tmplorare clementiam. Domine ,inquit ,quem nuHu latet occtd

    tu,qutfi>fiquidreatusinmeeft,quodnoftfimhucufq.confeffus,tumihimifericorditer in memoriam reuoca quatenus Abbati mio damprafens efi pure confi-

    tear,atq ab e o
    f

    m ius hocin mepra ctteris habet,iudtcatw abfuluar. Hocdttio hu

    iufmodt vox aurtbus eius infonuit. Certe efi,certe altauidin te eft, quodconfcf

    fus adhucnen es.Cumq. tlle vocem folam audtret ,fed a quo procederet non videret orandofubiunxii. Exprime Dominc manifefie qutdhocfit , vt confeffu* corrigam quoderraui. Porrb voxeadem/rccatu tjuoddam ,ficut quarebatfignaterexprejfit;

    quod tllc afe csmmijfum ihcorecegnouit, ejr Abbatifefituattr


    Veirut

    afittofattacofeffionepurgauitMucifypofidiebHswfanclafiacedefurtttuseft.

    PECCATORVM.

    117

    Petrns Cluniacenfs Abhas, diStusVenerabilisltb.i.deMiraculisitafcrthit

    de monacho Cluniacenfi Rodalienfts ccenobij exfebri decumbente qttem inuife- P. cj. 2 rat.Monui xgrum pro officio, vt quamdiu compos fui erat confcientia
    fcrutareturjieccata confiteretur. Acquieutt menitis Itbens , ejrfemotis alijs me

    tantum coram eo refidente conf.teri deuotc aggreffus efl.Eunde Chriftiano more dtefequentt adipfum rediturus recejji. FaSio mane^t propofuera tlie tottts mente adme conuerfus.Peccaui, ait, Domine, cjr vaidepeccaredij, ui quodhefterna confejjionede induftrta qu&da fubtraxi. ea de caufa ad tuditremenda videre coaclus fum.A/iabat qtioda cium hac nocit vocatus, mira
    ahfolui ,

    &

    &

    &

    inlocomultitudohominumtetricoloris.horrendxforma,quorudeformitatem

    vix vifus humanus tolerarepeterat.AiiauJuntab ets lances gemtnx in qtiarit quadot^ vna animam mea,in alia opera mea cerneba. Accufabat me vndtq ;
    .,

    &

    vera, quandot^falfaplurima merefuo proferebat. ALftuaba cbfittutus in arfio,

    nec tot, vtvidebatur,millibus hominu tnnumera obijctenttb.prji timore reffonderepotera.Occurrit tandeformofus vir in medio aftans,quid,inquiens,qu*ritis?

    Nd eft i/ieplane ,uo efiifle de veflris.Eripuit eu quam heflerno die Abbatifuo

    fecit confeffto Nonfic eft ,nenjic ejljnquiunt dtmones. Tacuitpro certo quttda,

    fet,

    qu 'jrufibt ipfe confctus efi. Cum igitur itle defenfor meus veritatenegare nopof 'iec tar/ie me deferere veliet, cefumpfiin immefafermidmetotahanc nocTe. Oua tranfadaadmeredf. nue quia ytdeo hac vtfionemultamihia Deo impe,

    fim mifrtcordia, vtfaterime velit, quodtacere decreueram detegaDeo cuncl<t

    ex integro , ttbitfe Pater. Expletaergo abeo veraci&deuota confefponeabpro


    cjftj;o ftatrem .facroq, oleo inunclum, cjrjacro Chrtfii corpore
    ,

    foltit

    refeJIu

    fratrum precibus commendaui qui (frpaucis interiecJis dicbus in Domino obddnntHit.lHurahabeslib.i.c.$. + f.&6. Auctorvita: S. Bernard. eiufdem A
    rcqualis.li.
    1.

    c.j.in

    ta!c

    exemplu narrat.

    Cu B svnaidus.aliquantos ia in Ciara-

    Sucl -

    ua!leexp!sire:annos,cojgitvirumnobilemAipfiusquoq-, fecundum ca. ne propinquum Josbertu dc- Firmitate.q) eft oppidu proximu monafteriograuiter infirmari.qui fubito prxoccupatusamifitintelleclu, paricei-&.!oquelJ,vnde8cfiliuseuisIosbert. iunior,8coesfimulamici eo migisaffl gebaturdolore, q> llne cofeffione& viaticovirmagnificu> rmgnihce honoratus obiret. Cucurrit nuncius ad Ab bate neqi .n cuoc in monafteno erat. Venit & muenit eu iam triduo fic lacente.' Copailusaurhornini, fed&motu$lacrymisfiliieius,fimuI &lugentiu cartero-fijCorlfuseftdemifericordiaDei&fermonemagnificumprotulitdiccnseis. Noiu vobiseft, q>mplunb. homoifte grauauiLEcdefias,opprelfit pauperes ofFe:idit Dcu, firriihi creditis , v t Ecclefiis refhtuaairablitr,,&; vfurpata^ingra-iamenpaaperucofaetuJinesdimittatur,loquecuradhuCj&fuoruc6fcffionefacietdelicT:oru,diuinaquoqi fufcipie: facranienta deuotus.Mi.atur ocs, la^atur filius.famua omnis

    &

    exuliat;

    ,1.

    CONFESS. PECCATOR.
    homo

    Dci, firmiterci promittitur 8cimpletur. Carterum frater eius Gerhardus & Galdricus auunculus , non parum ternti8c turbati fecretius eum fuper tali promiflione conuccxultatrquicquid prxcipit
    niunt,durius arguunt,acrius inuehitur: quibusbreuiter, fimpliciterque refpondens. Facile , inquit,facere poteft Deus, quod difficile cre-

    dere vospoteftis. Itaquepoft fecretam orationem ad oblationem facrilicii immortalis accedit : quo offercnte nuncius fuperuenit , qui in dicaretprafatum Iosbercum libere iam loquentemrogare obnixius, vtvirDei feftinaret ad eum. Cuietiam poftobtatum facrificiumvenienti cum lacrymis 8c gemitu peccata confefTusdiuina facramenta fufcepit. Ha:c ille. ex quo miraculo 8c confeflionis necefficacem8c vim diuini facrificii fimul irirelligimus. S. Bonauentura in vita S.Francifci poft caput if. de miraculis. In caftro,inquic,montesMaraniprope Beneuentum mulier qusdamS. Francifco peculiarideuotione cohxrens viam vniuerfie carnis imraclericis noiftead exequias&vigiliascum decantandas fubito cun&is cernentibus erexit fe mulier pfalteriis fuper le&um.fuum8c vnumde aftantibus facerdo:em, parrinum videlicecfuumaduocauitdicens. Vo!o cSfiteriPacer. E;o enimmortua
    uit,

    Conuenientibusaucem

    duroeramcarcen mancipanda.quoniampeccatum, quodtibipanda


    necdumconfsflafucram. Sedorante,inquit,pro mefinccoFrancifco, dum viuerem deuoca mence fcuiui , redirenunc ad orpus iadultumeftmihivt illo reuelato peccato fempiternam promsrearvitam. El ecce vobis videntibus,poftquamiHuddetexeroad promiffamrequiem properabo. TremeUterergo faterdou tremeiti confefTapoft abfolutionem recepcam,quiete fein Ie&ocollegic&inDominofeliciter obdormiuit. Ibidem habes aliud de fonte ad preces S.Francifci cxorto. Similia reperies in ThomarCantipratenfi eiufdem xui fcriptorein libro i.de Apibuscap.19. &Cefario7.diaIog. cap. f?.8c AntonioBonfinio Iibroj.rerumHungaricarum decade^. qui huius faeculifcriptorrefertannoDomini i4i^.poft pugnama noftns concra Turcas 8c Valachos in Hungaria commiflam ,in campo vbi magnus rcftabat carforum corporum cumulus forte a viatoribus auditas voces Ies v 8c AR \a , cumq; propius fe admoui llcnt cumulo caput loquax uid hic aftarisftupcnres ? Chriftianus fim,& Dei matri ita locutum. addic~cus:fine cofeffione factaoccubui ante bienniii. Ma ri a Dei mater,cuiinvitadeuotusextitit, Iinguam ha&enus mihi firuauicquo confiteri pofTem;Quarcrogo,vocaceficerdoccm. Vocarunt,confefcui
    <

    fus eft ,

    & abfolutione percepta ilico concicaic.

    Piura pro confeffione


    facra-

    CONSCIENTIA
    V IDE.
    V. Pcenitentia. Satufac7io.

    BONA.

    n9

    facramentali exempla habes inepiftolis Indicis &Iaponicis,qua?breuitatis caufa praetermitto,

    EtinPANARIO,V.
    "

    Peecatum

    & Recidiua Peccaterum.


    "

    ^^^

    II

    ~i

    '

    CONSCIENTIA BONA.
    C
    A
    P

    V T

    I.

    luidft confcientia.
    COnscienti.<e nominc Theologi in Scholisfereintelliguntiudicium vel dictame rationispra&icum , quo perfpicue homo difcernit.quidre&evelperperam inquaquerefiat,quiclueample&endum Quod iudicium Dcus omnibus hominibus lta fic vel fugieadum. cumnaturahumanaindidit,vtquamdiuratioinil!isviget,necinhac
    vita,necinalceraeodefticuantur.
    Ifa.M-x*

    VndeS.HiERONYMVs

    libro 18.

    commencar.
    tttr
    y

    in

    Ifaum exponcns verba illa.

    Vermiseorumnonmorieinfuppliciis cenflttutos.

    & ignis.eorum non extinguetur.

    Vermis , inquit , ille ejr ignis aplerifVermisesl^eequedirrationa-

    que confcientia accipiturpeccaterum,qua torqueat

    EcB.Ambr.os ivs Itbro^JnLucam.


    bilia

    quadam exedant anima peccata mentem reifenfumque compungant, vifcera confcientia: qua tanquam vermes ex vnoquoque nafcuntur, tanquam e i n d e idem e v s hoc iudicium in illis tx corpere peccatoris. fed integrum,perfe&um, & incorruptum efle non fimplex & vulgare, voluit,vc nullus excufationi relinqueretur locus, vti prarcbredocet 1 o a n. C h r. y s o s t. in epiftolam pofteriorem D. Pauli ad Timo- chr.hom.*. theum. Jguamlibet jnquicns, quisadipfa vitiorumprofundacorruerit,aaimi iudiaum nunquam corrttmpitur,atque inuiolalileperjlat : nullus% eft , qui

    &

    a. c .i

    dum malum operaturjtonum ideffeputet,fedoccafionesfingit


    ctterum
    ilit

    & omniafacitx
    ,&

    afiverbis crimenfvrtaffis dtluat , confcientiam tamen ipfe fuam

    effugere neqttaqujm poterit.

    Nam

    hic quidem ejr oratio arguta ejr cailida

    inconflatitiarrmcipum ,

    & affentatorum gregesiusfcrte obnubere queant:inNon


    adulatores adfunt,
    cor>

    traconfcientiam vero nibilhorum admitti poteli.

    nonpecunU qv* itfdicia


    ,

    umpunt

    tum quippe efl r.obis a Deo naturale ir.fi

    cuma Det collalumfit^ih\leiufmodipatitur,fedipfiqu^ x iugiter animum cxdens maliwefomniinquieti &tetr*rerum imagines


    tudicium. idve.o

    &

    moria quietem

    intercipit nofiram

    Hinc veio

    Iiquido apparet horr.i-

    nemadimagicem &flmilicudincm

    DA verc conditumf fe. Certc R B.Theo-

    150
    Theop.Iib.i.

    CONSCIENTIA
    e.sf..

    ON

    A.

    B Theophilus Antiochenus
    to

    ibensaffirmat Philofophos

    contra Chrifti&nx religionis calumniaquofdam confcicniiam in nume-

    roDeo.umhabuifle.

    A P V T

    II.

    (fluibus de caufis perfeclum

    & integrum ludicium k

    confcientiaperficiatur.
    ,

    q;
    .

    V o d autemperfe<ftum & integrum iudicium a Confcientia inftituatur , cognofci poteft ex collatione faia
    iudiciis.

    mundi

    cum perfeclis huius NaminRebufpublicisbeneinftitutishocpe fettiora


    ;

    C.hom.54.

    fiuntiudicia,quopluresidonea:perfona:adiuftitiamadminiftrandara neceflaria; in ea inueniuntur, vt Iureconfuki &. Dodlo e;, Morumcenfores.Scribat&notarii, accufatores,teftes,aduocati8cdefen{ores, Iudices tortores,8c carniflces. Quarum omniumvicem fupplec vna confcientia in quouis homine tanquam in px^wxV/* velpartja quadamciuitate. Primo enimDoctor,m2giflcr,cenfbr,pcedagogus noftereftConfcientiaiuxtaillud S.Ioan.Chryfoft.inGenef. T^tliuspratexat^quodignorans virtutem negligat <velquodnon habeat ahquem <via ducem demonflratorcm.Suffcientem enim magiftrum babemus confcientiam.
    ;

    &

    Etfierinonpoteft y -vt quis


    Ant. MclilT 2,fetm.st.
    lib.

    illo

    adtumentopriuetur,

    Nam fimul cum formatione

    hominis implantata eftfientiafaciendorum ejr nonfacier,dorum. Et illud Epicl-ci Philofophi

    diciumapud Meliflam.
    ,

    P.i.dagogo ueros nos tradide-

    runtparentes , qui vbiq obfertsarent T


    vtros

    non qutdUderemur : Deus autem iam

    tnfta ionfcientia ct.flcdiendos iradtt.)u& quident cufiodta ejr cotfcra-

    tionequacjuam contemne.^daifi: quontam


    tpfinofira hofles ejfemut.
    I I.

    & Deo dffltceret ,& confcicntia


    Pialcesrfcgius. Signa-

    EftScriba,imm6

    & Couex,in quo omniabene perpernmue av

    ct-afciibunturindieiudicii

    uenda. Vnde

    tumeftfuper nos lumenvultustui Domine.


    Vk\i,.y.

    Quodenim eft l.itid lumen


    .
    I

    Stom .2.

    ij.

    tEhry.botn.2.

    niiiconfcientiar^quodifcernimusbonaamalis? Et Apoftolus !lamanos. Gentes ofiendunt opus lcxis fcriptum w cordtbus fuis. Habeto ccd.ct tv, _; , > r L r\ r (cnbetjuotidiana mquit Chiyioitomusin plilm. ^o.conjctentiamtuam
    .

    >

    &

    t<

    peccata^quandoaccubuerisfuperftratttm
    III.

    &neminem infeftumpaterU.

    i.lrvan 3.21,
    G.ii
    5.

    17.

    Ei>hi.io.2.

    Accufatoisquoqueperfonamfuftinet. St oor ncftrum ,zizBAoannes in piiore epiftola, non reprehenderit r,os , bdlemut fiduciam apud Deitm. E; Paulusad Gilata.s. Caro concuj rfits fpr, itum ej? fftntus aduerfus camfmthac enim fibi inuicem aduerfantur. S. Ephr^rh iu ferm, patieneaco. A k tende abiipii. Sicpntupifceaua vincat tem altquare.fem,

    perc*

    CONSCIENTIA BONA.
    ftrcoarguet confcientia.
    Senti de Augufiino qtiodhbet,fola me confcientia in oculis
    ,

    r}i

    Auguftinus contra fecundinum Manichajum, Aug c.i." Deinon accufet, I V. Fungicur Sc vice aduocati,8c teftis vt diferte Apoftolus tradit inepiftolaad Ronr.nos.cumaitindie iudiciigentes teftimonio confcientias,veldefendendosvelcondemnandos, quod legem diuinam RomM lcordibuseorum infcriptam nonictuarmt. teftimonium ,inquiens, red-

    dente confcientia ipforum

    & inter

    fe intticem cogitationttm accttfantium aut

    Amr

    f{r

    ttumdefendentiumindiecttmiudicabit Ambrofius in pfalmum nt. fcribit , fuum cu'^conftienti* teflimoniumetDetts

    occultahominum.

    Vnde

    S. Etapol.c.?.

    iamverendttmintenebrU. Et in apologia Dauid. Sapiens omnia aduerfa


    habet , qKiiufefibi
    peccati.Et
    difplicet ipfe fui accufator, ipfe fuiteftis eft\nec inuenit ,quo

    fugiat quippefeperurget ejrftimulat. Scdhoc bo4 mentis eft,vulnus fentire

    ScnzcazdLucilium. JZuidopmffife recondere. Bonaconfcientia S-'P'4* turbam aduocat mala etiam infolttudine anxta efi. O te miferumft contemnis hunctefiem. Addeinhuiusmundi iudiciis, duos velplures teftesefle necelTuios adiufhm criminispicbationem , at hic teftis tantas auctoritaaseft,vtfoIumeiusteftimoniumiItp.omille, iuxtavulgatumpro- ^|"g r ue-tium. Confcientiax.illeteftes. Greg port' V. Apud i!hm fummum iudicium eft, fummumtribunal. Greg. P nnc Nazianzenusm plagam grand nis. Confientiadtmefticum.inquit.ejr verum tribunalefi. t AmbrofiuspdmodeOfficiis Non fecundumforen- Amb.c; fem abundanttam xfimanda efi beatitudofingulorum ,fedfecundum interiorem confcientiam qux innocentium tjrflagitioforum merita dtfcernit vera E t in fcrmone de Ioanne id <*m. $ atfy incorrupta poenar/tm pr*miorum% arbttra.
    ,

    hzptifa.J^imuismalumfitlumfiinverbaprcducaturyexcufationemfortaffe recipit nificonfcientta reuocetur, tionpotefi excufari.


    ,

    Confcictstiaemm
    I7>

    c reatumfitumfempertacitaftne contradiclione conuincit iudtcat. S.Greg. lib: o i7.mora!. Humana, inquit, iudicia potefifubterfugeremalc agcnsfed

    &

    noK iudktum
    neficiis.

    conjctentia. In

    emdem fententiam

    Seneca libro 6.de beDuostfiiusreiiudices

    Scn c-4*

    Maleagit qutfam&,non confcientiagratu*


    ,

    eft,

    habes te

    qutm nonpotesfaliere : ilium quempetes, Deniqueconfcientiapoftpeccatum admiiTumeft fuivindex,tor-

    &

    tor8ccarnifix,vtfequenticapiteoftcndetur.

    Capvt
    torqueat

    III.
    effe

    ConfcientU praua grauifimam


    carnificinam.

    crucem

    &

    QVAMgrauiteraute poft commiffum

    lapfumConfcientiafejp/am
    2,

    & excruciet^&doccc quotidiana experientia,,&diuiK nx Scri-

    13*

    CONSCIENTIA BOiNA
    :

    n* Scripturas San&iq ue
    lob.15.1r.

    Patres exp!icarunr. , Qj.od ad Scripturaj attinscapudB.IoB Eliphaz Theminitesitadeimoo loquitur. Somtus terroris femper in auribm illius
    tur.

    & cumpaxfit

    illefen.per infidiasfufpica-

    Prou.

    28.

    1.

    detencbrisailucem,circumjpeclansvndique gladium. Et Salomon. Fugitimpius nemine perfequenie : iuftus aate n


    quafileoconfidens ,abfqueterroreerit. EtSapiens. Ctr: fittimidaxeqftitii, dat tefiimonmm condemnationis i femper enirn pra.fv.mit ftua tofturbata
    confcientia.

    Njn credit ,quodreuertipoJftt

    Sap.17.10.

    Cyrc.ji.

    Ex

    S.

    commentar.
    A.l.i.officc.12.

    in

    PatribusitafcnbitCYRiLLvs Alexandrinushbro :n loannem. CMagna qnadarn resconfcientiacerie fiimulus


    aliquidagimusetiam nu/Io prafenteingenti nes me-

    eif ,quiquandoperperam

    tuexagitat.Et

    Amb rosi vs. Peccator, quamuisforis abundet, ejrde/itiis


    vitam exigit. Vitafacinorofi
    :

    diffluat,odoribusfragret, in amaritudine animtt


    ,

    ytfomnium. ^iperuit ocu/os tranfiuit requies eius,euanuti de/ec7atio licet ipfa qua videtur etiam dum viuunt impiorum requies in infernofit. Viuentes enim in inferna defcendunt. Vides conuiuium peccatorisiinterroga confcientiam eius : nonne grauius fcetet omnibusfepulcris ? Intueris Ltitiam eius, opum abundantiam , introjpice vlcera ejr vibices anim& eius cordtfque mcejii lil.i.depoenir. tudinem. Idem alibi. Nihilefl, quod tam fummo dolorifit , quamfivnuf 6 " quifquepofitus fub captiuitate peccatirecordetur, vnde lapfusfit. Itagrauis culpaeficonfcientia, vtfine iudice ipfafepttniat, tjr velarefe cupiat , dr tamen a-

    Ch

    pudDeum nudafit.

    Chrysostomvs
    fiius
    (

    diuitis
    ,

    concionc prima de Lazaro. Explica mihi ividebis intus grauem peccatorum tuimpii ) confcientiam
    ,

    &

    multum iugem metum ,tempe/iatem turbationem videbis velut in curia tnentem adtbronum confciemia confcendiffe regalem ,dr tanquam iudicem quempiam fedentem rjr cogitationes loco carnificum adhibentem in eeulea
    ,
    :

    >

    fujpendentem Jateraque confiientia radentem -vngu/ispro commifiis ,vehementerinc/amantem, cum nemofciat jttfi quodfo/us Deus h<sc viderenouertt.

    Etenim quicommittit adulterium, etiamfimilliesfueritdiues,etiamfinullum habeat accufatorem , non definit tamen intus feipfum accufare,& votu/tas quidem temporaria e/f, dolor veroperpetuus .timor vndique ac tremorfujpicio
    rjranxietas, angulosmetuit
    ,

    vmbrasipfasformidat,fuosipfiusfamu/os,con-

    Jcios -infcios.illam ipjam qua'corrupit } fjr"virii ,quem ajfeeit contume/ta,obam-

    bulat,amarum accujatorem circumferens confcientiam,cumfitfuo ipfius ittdicio damnatus nec ve/adbreue tempuspofiit rejpirare. Idempatiuntur , rjrqui rapinam exercent, quifraude lucrumfaciunt: frocdr ebriofijnfttm ma qttotaddit etiamli quotinpeccatis viuunt. Eadem habet inconcione 4.
    ,

    &

    &

    peccator poftadmifiumfemelpeccacumhanccruccm, nifipcenitentiam egerit , in confcientia fentiat non tamen continenter fcntire, quia effet plane intolerabilis. Videautem , inquit , Deifapientiam. Nott
    ,

    fecti

    CjONSCIENTlA BONA.
    ,
    .

    135

    fecitperpetuam confcientix accufationem nequeentm hecomttpe^ferrepoteramusfliugiteraccufajfet, neque rurfus adeo leuem ejr imitcille, vt poft vnam

    aut alteram admonittonem defferet Etenimftfingu/is dtebwjujfl t noi /li.-f/u/atura,an xon dtjfodentes animumenecaremur? Rurjusfipoft vnaw at^ alte-

    ram

    increpatior.em defifteret ,

    haud mu/tum frutlus

    nohis adferret.ecdflecit

    obtur^ationem

    f equentem

    at nonperpetuamxfrequeniem quidem, ne info-

    cordiam incideremus fed vtflubinde re/axationtsjolatti^. copta accepta refpiraquouis ftiremus: nonperpetuam vero,prepterea quod eft admodttmfleuera mulo acrius fungere conjueuitpeccatorem, Non enim tuncjo/um, cum ipftpec-

    &

    camus , verumetiam cumalii committunt eadem vehementer injurgit, magnaq.contentionenobisecciamat. Nam fcortator\aduUerfur\mnmodo cum , verum etiam cum audit alios eadem aufos accufari, ipfefibi viaccufatur ipfe deturflagris cadi.S. Avgv s ti n v s inpfalmum^f. Inter emnes, inquit, Au ul^ tribulationeshumaaanim nu//aeft maiortribulatio ,quameenjaentiade1

    Uclorum. Namq^fitbivulnus nonfit ,Janumq fit intus homtnis, qucdconfci;


    entia vocatur y vbicun% alibipaffus fuerit tribulatienes,i/luc conjugiet,dribi

    abundantiam iniquitatis, ibi Deus non eU, quidfacturus eft homol ^uo confugiet ,cum cxquoniam ptrit patitrtbu/ationes''Fugiet ab agro adciuitatem, apub/ico addomtm,a.domoincubicn/um,&Jequiturtribuiatto. Acubicu/oiam quofugiat nonhabet,
    .

    inueniet Deum Siautemibtrequiesnon eftpropter

    &

    nifiinttrius adcubt/efuum. Porrofiibi

    tumu/tus eftfijumus iniquitatis,ffla-

    mafce/eris , non i/lucpoteft confugere. Pe/iitur enim inde,


    afleipflopcl/itur.Et ecce koflemjuum inuenit,

    & cum indepelUtur,

    quo confugeratfeipfum quofugi-

    turuseft? j^uocun^flugeritfe,ta/emtrahit poft fi,& quocum^ta/em traxerit

    Je,cruciatje.

    Seddjeipjbfunitribu/ationes,

    qu inueniunt hominem nimisi


    EthSca
    -

    acerliores enim nonjunt: tantofitnt acerbiores\quanto flunt tnterieres*

    mci denique S e n e c je fententta: hxfunt ad Luciliuna,


    tntiaprodire vutttjrconftict. Tpjasnequitiatencbrastimet
    .

    Bonaconflci-

    P^ 7 *

    Prima&maxiSequuntur

    mapeccantium

    eftpaenapeccajfle.Nec v/lumficeUisimpunitum eft,quoniamJce-

    ierisin fce/ere fuppliciumtft.Pro[rium eft nocentium trepidare*

    Excmpla.

    EXEMPLA.
    C
    AwBRosivsin Apologia Dauid tria refert exempla
    *cis

    huius cru- Aml>

    confcientixhis verbis. Magnavuobnoxiacenfcientie.tjMagnafupplicia timeban tAdam Eua : efrcum Dominivocem ambu/antisinparadifi

    &

    Gen.3..

    cupimtwje abfcondere quosnemoqmrebat Cainquo^metuebat, neemniseum , quicunque inueniret,occideret.ItainJeipJeferebatJententiam,


    audiTcnt,
    ,

    '

    '

    ''

    quoddignuseJJet,cuinu/UtsigneJceret. FndebeneaitDattid, Etde/iclumcum rfaljo/.

    contrai

    ?34

    CONSCIENTIA
    .

    BONA.'
    '.

    contrame eftfemper hoc e/l ,fine interuallo aliquo reeordatio cjr fpecies ipfa meime errorU impugnant. Confidera, quomodo nos confundat, cum aliquid deliquimm\quomodo incurfetoculos, cjuomodo in memoriam femper incurrat
    Ifa f 7 .

    S.Ciuysosto

    M.in

    pfa!mum7. profert exemplum


    ,

    regis

    Achab,

    j.Reg

    >id Achab,2i\x.fceleratius'.fedtamen cumilievineam concttpiijfet ,confidera (juantum dcleremfenfirit. Nam cum rex effet omnia dominatu teneret^

    &

    nec vllus effet, qta eiconiradiceret .quoniam confcientia nonfercbat fententi-

    am jngrejfus eft trtftU ,humiprocumbens


    confcieniis
    ,

    confufus yelipfo afpecluprstfefrens

    condcmnatieuem pradicans in vultu probationem ,nec valens tegere^uam anirno conceperat triftitiam. lta ergofuit velab vxore diprehen fus.Proditer quidem certe, qut in tantumfcela-s tmpegerat,cum nenpofftferA.con.z.p.2,

    j.Avc-vt i N v s pfalmum 36. enarrans aliud profcrc fui a:ui exemplum. ^uifquU, inquit, malus e(l ,male fccum efi torq ueatur necejfeeft ,fibtifitormentum eft. ipfe enim eftptsnafua quem torqxet confcienttafua. Fugit ab inimico quo potuerit aje quofugiet? Ita quidam exparte Donati venerat ad nos,accufatus ejr excofnunicatus a fttU,bicqurens quodiliperdiderat.Jgusrebat autem vanam elationem, ejrfaljiwi honorem rjr quianen inuenit qitod_ Gemebat faucius ejr nonconfolabatur: erant enim ibiperdidit ,& ipfe periit
    reiudici/ confcientu dolorem adaptatofibilaqueo vttamfiniit.
    s
    , , , ,
    .

    in confcientia eius aculei horrtbiles taciti.

    Tentauimus eum conjolart de verlo


    ftbi aftate

    Dei,fed iUe non erat defapientibus formicis ,qua

    co!legerunt,ynde

    hieme viuerent $c. Agitabatttr mens eius vtolenter, ejr tam dm occulte, donee et erumperet in quofda gemitus ,ita vt interfratresrjrfonaretfi audiri nefciret.

    Videbamus dolebamus vehementeriDeusfat ,tantamptenam anim*,tantas gehennas ,tantatormenta )uipluribus apparuit impatiens locihuius,fia:pareret humilis ,poffet ei locw ejfefalubrU'.talis apparutt,vt etia proiiceretur,Ne-

    &

    que hinc dfierare debemusfratres de aliis. ifque adeo enim de cateris defperan dum non efi, t/ nec de ifto dejperem quamdiu viuit.De nullo enim viuente de,

    Jperandumefi.

    ADDAMbina

    Ethnicorum. ALEXANDER.Macedocum

    Clymm
    len.cp.S.

    Dio

    in

    Na.

    carifllmum ilbiacfideliflimum, tefreSENECA 8caliisinter epulas temulentus rransfodifTet, intelle&o facinore confcientia fceleris furens fibi mortem inferre voluit, nifia circumflamibus prohibitusfuifler, NER.oC2far,aucl:oreDione,mat e crucidata,aiebatfelpecie maternaexagicari verberibusfunarum,
    ,

    telifq)ardentibus,nulloq;Ioco
    pofie confiflere.

    tutum

    Capvt

    CONSCIENTIA BONA.
    CA
    JSJihil

    135

    V T

    IV.
    confcieniia.
    1 !-

    efieiucundius bona

    & innoxia
    fic iutti

    hac vita,IuculenterteftaturSpiritus fanclasindiuinisliteiis. Salomonis emmprouerbiumelt. Securamens quafiinge conuiui:;?n. Vcefentia

    QvOD bonainnoxiaq; confcientia nihilfitiucundms Scbeatiusin ^o^r


    amicorum admodum
    exhilarantur:

    nimquiinconuiuio funt,tumvariecate bonitateq, ciborum,tumpre;teftimonio

    bons

    confcientias,

    & diuinx prxfcntix odore, aqua tam nobile faluttspi-

    gnusinanimaacceperunt,vehementer delecTrantur. Hocverddiicrepat vtrumq, gaudium quod illud fit terrenum St rl uxumjioc vero ccelefte&perpecuum. illudincipit cum>me,8cdefinit cumf.iftidio,fqpeetiam cummce~ore&morbis,hocveroincipitcumgaudio,SCum
    gaudio,eoq;fempiterno, terminatur.
    tfametumfuper cordis gaudium.

    EcclefiifttciquoqUvecdida
    jr^
    ( !

    Tunt.Bona eft ubftantia, cuinonelipeccatum inconfientia.Et. j\on elioble-

    \^'

    Et Apoftoh.

    Gloria no/ira h.ec ehIteftimom-

    2 .cor.i.iz.

    um cenfcientu noftr,quedinftmpltcitate cordis drfynceritate Dei eonuerfati


    Jumusin hocmundo.ldeca teftanturS.PATRES.S. Martia!is,cpif.adTo lofites.Nz/tfV illts metuendum quibeis bona eft confeientta. Hieron.devitaH.cp.47.

    CUr.bom.f..

    do fufpeclo contubernio. Bona cofctentia,inquit,nu//ius cculos fugit\ loan. Chry loft. n Mitth. Ntbtl altudiucundum efl qttdm confcientia proba,
    i

    tjrfpesfuturorum certior. JjhtodfivuUis wfirmitercredere iam moriturum


    .

    homtnem &fenio confeilum cuin memoriam eiprimum reduxerimus magnifct rnenfe infignisgloria , pr.xcipu* lattdis cjr rerum gefiarum.quas ex orticio virtutis operatus eft\tunc demum interrogemtis, quib.maximt gaudet <jr vi, ,

    debimus non mediocripudore tpftm prvpter iHacommoueri: propter b<ec atttem Eq/t i retleftcit tanta Utitia gefttentem vif.lire volare vtdeaur. S;c
    ,

    &

    &

    Rea J0

    z,echias cetrn xgrotaret

    gl:jrix,non

    non mer.f. deliciarum. ilena recordqbatur, no n eximi* regnorum fed iuftiti/t ac refl'g confaentu.Memento emm, iiiquit,
    iTiit

    ambulauerim in cenfbeciu tuo itt viarecta. Paultsm quofr. vtdepro pier b tc ex antem atr>, dkentem Bonttm certamen certani, cuffum cor.fmnrnaui, fsdemfi ugnftinus in verba regis Dauidis. Ecce cr;im Dcusadiuuat me. Omses, xnqnnfavc/i adsuuantur a D?o,fedinttts,vbi nemo
    qualiter
    /'

    Au g "?pG5*

    vtdet.^jtomodoeniifimagnaeftpcenanvpiorumcGnfeies/tia (Icmagnuga^idi-

    r.Cor.

    m,

    um piorum ipfaconfcifntia. Nam gbrta noQra h^c eft d-xit Apoftoius,teftimottittm confcientia niftr*.

    Hodic tn cerde ?neo gaudtum inuenio


    Qjtrs oftendit nobisbona
    '

    quiafine
    t

    ciwfi

    Signatumeftfu'-ernor
    a
    '

    Nonin meum vineam meam non ingregetn meutn non in cuppam meam non in menfitm meam ,fdtn cor mettm. Etad atres meremo. Ofcelix confcientU
    tih
    ,

    famen vultus

    Domine

    dedtfti iucttnditatem in cor


    ,

    47
    '

    '

    A .r in

    J0 .

    puritas

    lf*

    CONSC

    f,uritas,o felix fan^aconjiienttaiucundttas


    dts,t}U^ a carcere doloris

    n;;t[i |A ,qu<evermem interioremexcluUbcras ratione,qux ab omni immunditiapurgas mtnI

    bona,

    tem.

    mensfancla, o paradtfus deltciarum,

    variis

    bonorum operumyirgultis

    conftta variisfy yirtutumfloribus purpurata,


    ta.

    &fuauiter ccsleftigratiairrigamei,paradifusjn quaplantatur lignu vita, ejr coeleftisfapi H*c tftfratres

    cntia\h&cefttbalamusDei,p*latiumCbriftt,babitaculumfant~tiSpiritus.H&C
    eft

    tbronu* Salomonis, Itttusfyonficcelefiis , in quoipfaconfcientia bonaoptime

    deleclatur

    & requiefcit cumjponfofuo. Ber.nardvsui hbris de Coiidc-

    ratione
    ritts

    Jguidditius , quidin corde dulcius: quidin terra quietius eft efrjecu-

    bona confcientia ? damna rerum non metuit , non verborum contumeliat, non corporis cruciatus , qut ipfa morte magis erigitur , quam deprimitur.

    &

    Ethnici quoque

    Scriptores

    cum

    Patribus confpirant*

    NamM,

    trumvirtuticonfcientiamaius.

    TvLLivslibro Tufculanarum queftionum fecundo. NuUum,a.it,tbeaEtinCatone. ConfiientiabeneacJavita, Si benefaciorum iucundijfima eft. Et oratione pro Cluentio. ptultorumfe optimorum confiltorum atq^faclorum teflis in omni vita nobis confcientiafueEtepifhad A. Torquaritfinevllometufummacumhoneftateviuemus.

    ck fib.6.fmil. tum. Confcientiarecla voluntatismaximaconfolatio iftrerumincommcdtHot.i. ep. rum.H o R A t i v s in epiftolis:


    Hic murus abeneus efto,
    2^ ilconfcirefibi,nuUapallefcere culpd.

    EtinOdis.
    Integer vitsfcelerisj^purus

    Non

    eget

    Mauri iaculis,ecarcu,
    Fufiepharetra.

    Nec venenatis grauidafagittis.


    Siueper Syrtes iter aftuofkt,

    Siuefaclurusper inhifpttalem

    Caufacum,velqua locafahulofus
    LambitHydaJpes.

    P V

    V.

    ^DebonA confeientU

    indiciis>

    & mediis eam


    pGJ-

    confcqucndi.

    INdicivm primumbonaiconfciontiajeftjerubefcerecumpeccaIdtraditS. Ambrosi vs in enarratione tanoftrapablicantur,

    CONSCIENTIA BONA.
    pfalmii8.
    ditatione
    fiico

    n?
    &inme-

    dum

    exponit verbailJa. Concaluitcor meumintrame

    mea exardefctl ignis .Grauioravulnera, inqu\t,ficut nouimus, cau.

    medicamento , veladmoto ignecurantur. Ergc virfapiens ipfemedictts efi

    fibh&fimedicusefi, vulnusfuumcurat-.ideo^finonplene confummatusefi, adoffenft babitudinemfanitatis, vaferaturems cor, habetfebrem,ignefat ad


    obiec~iaconuitia.Etfitacet } velintrafeterititr.Lapisfiadlapidemteratur,i?Ke

    excutit.itaciiam bonaconfeientta pudore fuccenditur.firencuetureifuorum recordatio deliclorum &in ipfa meditatione exardefcit ignis, Non rnalus ignis

    quiaduratfednonexurat.

    Talisignis quem CMofisin rubo vidit,quando ruE C * *' but vrebatur fednon exurebatur. Eftergo ignis , qaipeccatum minuit, &fi>o culpamardoredepafcit. Alter.vm indicium eft, non fubterfuge-

    relucefh,
    direvult

    iufTusfitaDeoegrediexHaraninterramChanaan. Hcefi,mquit,exiredeCharrajanquam
    de cauerriisquibusdam

    memorat.quemadmodum Abrahampatriarcha,

    A & conJj>lei,turbamaduocat.lLu\ciu{dcm Ambros n,dumcom- Gcn


    -

    no latirare. BonaconJcientiaenim,vtfupta dixit S e n e c A,pro-

    Scn.ep.8 r
    lib "

    Lt2-

    ,2a '

    & cuniculis

    latibulisfc egredi.Latere

    enim criminofk

    confcientUeH .Et nosigiturfequentes Abrahamexeamus de latibulis.Sienim loan.?. 39 . filti Abraha fumus.opera Abraha faciamus, vt luceantopera noftra bonaco- Matt :M* *' ram Dco ,& coram hominibus. Tufius dicit operafua regi .peccater feipfum oc- " '
    cultatficut K-ddamfe occultare cupiebatfedlatere nonpoterat.

    indiciumeft fpes fiducia confequenda: venix,fi fis peccator vitx xtemae fi iuftus. Hanc quia Cain ludas poft adraiiTura peccatum Gen 4.14. komicidii proditionis non habuerunt , bonamcohfcientiampcr- Matt -*7-4*
    ,

    &

    Te kt vm
    i

    &

    &

    &

    diderunt.

    Vnde B.Avgvstinvs

    in enarrationc pfalmi 31. Jpfa chari-

    tafbeneoperantis,ait,dafeificmbona confcientia \(J>cm enimgerit bonaconfcientia. guomodo mala confcientia indejperatione efi.ficbona confcientia
    teta inJ}e.Eterunttriabac,dequibusdixit^fpofiolus,Fides fies,cbaritas&
    y

    1.

    Cor.n.12.

    aliolacoififatriafiedproJJtebonamconfcientiampofuit.Einisenimpraceptiefiy

    .Tim.i.$.

    gHtdefiSuispraeepti cbaritas de cordepuro,& confcientia bona &fide nenficla. Pro (j>e confcientiampofuit.iBeenimfierat quibonamcenfcientiam
    dixit.

    gerit.

    gjtemveropungitmala cenfcientia, rctrakitfe foe &nonfibtJferat d nfiJamnatioKem.PiergofieretregnumJjabeatbonamconfcientiam.QyAKTVMindiciumeft, ficumre&a ratione congruat, velfi femperfitbene ordinata, hoceir,v- mensfemper fubieclafit diuinadcgi.atq; item infcrior hominis portio fubiedafitmenti. Vndereaiffime (criptum
    eftaB.FIrLARioinlibrisdeS.Trinitate./W^/>?rf^<y?<?/wW/rf/*>
    Hil.lib.10.

    f/ceptarumpertinacia,vbincnrationivoluntasf*biicttur.Quezdmcdum
    turbr.tio aiconfcientiaex huius ordinls

    cnim m hominumcorpo! ibus morbi cx humo: u intempcrie , fic pernegle&u ccrf.ftim nafcitur.
    ;,..

    Ordoiftcinprimisparcnribus imege-

    r:nr,quamdiuiuftitir:mori-

    ginalem

    138

    CONSCIENTIA BONA:
    eavesoperpeccatum amifTa, o.-dinisintegritas non in ipfis raodo,fcd8c poftensomnibus, ad quos no,

    ginalem reunuerunt
    iiaiul deperiit,

    xamorigin.ilemhxredttario tranfmiferunt. Reftituitur quidemille ordo per antidotum baptifmi facramenti paenitentie, fed,proh do,

    &

    lor,dumin priftinapeccata relabimur,quoudieperuertitur.

    C
    De
    1

    a' P

    V T

    VI.
    confcien-

    mediis

    ad confiquendam bonam
    tiam idoneis.

    Eccli.ii.2.'

    PR mvm mcdium.idq; deSapiens.


    interficientes

    efficaciflimu eft.Fugapeccatilethalis.Vn-

    Sicut afacie colubri fugepeccatum, Dentesleonis derftes eius,

    animas horninum. Ratioeftmanifefta,quian!hilconfcientiammalamfacit.nifi peccatum,nihileam excruciat, nifirecordatio peccaticommifli. Quantamautem tyrannidem peccatuminconfcientiamexerceat,fufeexponit Chtyfo.ora. 4. de Lazaro. Secvndvm medium eft, Confeffio peccati, fi forte iam admiifum eft,quod tradie ibidem Chry Coft.Jguapropter, inquit, adhortorprimum,quodes7 optimum, ne vnquam omnino concipiamus in animoprauam aliquam cupiditate, ^uod
    erimus negligentes iniquitatemin opusprogrejfam mox occidamusper confefi(ionem,perpropriorum commifiorum accufationem.
    jNthtlenim

    fiquando conceperimus, tamenfatum intusprajocemus. Rurfusfihuc vfg.fu-

    tam exitiale
    .

    peccato,

    quam peccati accufatio condemnatioq^ cumpanitudine lacrymisq^coiuncla.Cendemnafi tuumpeccatum'. depofiufii[arcinam ^uis hxc dtcit Jpfe Iudex Dcus. Dic tupeccata tuaprior vt iuftificcris. H t infra <9t:ia Dettt in ex. , .

    Ifi.

    4s 26.

    tremo iudicio exacjurus efi a nobis rationem deliclorum


    ',

    infiituit innobis hunc

    iudicem incorrupttbile (covfiientiam)vt ts hicde comm\[fis ncbisiudtciureddens\emendatiorefifcfaciens cxillo eripiat iudicmquod


    a.Cot.n.31.

    & Paulusait

    Tfamji

    nofmetipfios iudicaremus, non vtiq^ iudicaremur d Dcmino.Vt igitur nefa puni-

    amur,neq; pcenas demusjnfuam quifi^ confcienttam ingredtatur.cunfttffj, comiffis diligenterexcuffis condemnct animam qtt luc patrauit ,fuppliaum d fitpfii exigatpropeccatis per dthgenter atlam panitentiam ,per lacrymasftt
    ,

    confieJjionem,per ieiunium per elcemefynam,per continentiam ac charitattm.


    *.

    .m<>-

    Terti vm mcdiumeltFides ve
    bonis;

    a&: Cathoiica,coniun<ftaoperibus

    &
    Ainpfalm.!3.

    Timotheum Hyrnena:um A'exandrum, quia bonam confcientiam ,hoccft,bonam vitam,vt exponunt Chryfoft. Theodor. & TheophyVrepuIerunt circ.i (idcm naufsgauifle.Hocmedium prxfcripfitS. Aug.locofupraallegato itte,
    Legimus enim in
    priore epiftola ad

    inqu\cn\btne/[>erat,quibonamha'etconfiientiam. Vtergofierei regnu,habeat bonarn confiientiam ,& vthabeat bonamcofictentiam.credat &operetur*.

    quia

    CO

    NSC

    N T I A BONA,
    lllo

    i}9
    t.Cor. ij.ij.
    l-

    eeuia quodcredttfideieft:qHodo?eratur caritatis efi.

    ergo loco(in i.adCorin-

    Timothetbios)dfide ccepit Apoftolus .Ftdes /pes ,charitas.Aliolocc(inprimaad cordepuro , tjr confcientitt um)abipfacharttate ceepit Ftnispracepticaritasde
    bona &fide nonficla Modo nos d medio c&pimus ab ipfaconfctestia ejrfie.Jgui yulty inquam habere benamjpem,habeat bvnani confcientiam. Vt autem habe:

    T mi ->'

    at bonam confcientiam .crcdat


    charitatisefi.

    & operetur. Jguodcrcdttfidei

    efi.

    quod operatur
    if.

    Vnderex Ezechiasproximusmorti, vtproiogationem


    coniciencia? piisoperibus vica; antea-

    jij-

    vitx imoecrarec, adbonitatem cr.2 teftatam perfugiumhabuic.dicens. obfecro Domine,memento quxfo quodbonu quomodo ambulauertm coram te in veritate, ejr in cordeperfeclo

    &

    efiin oculis tuisfecerim. In

    qux verba S, Hicron.

    ita fcnbic. Felix confcien-

    tia.quaajfiiclionis

    tempore,bonorum operum recordatur, Beatienimmundo


    B ferm 47
    -

    corde ,quoniam ip/iBeum videbunt.Et B. Bernard-in Cantic./* horto virgt-

    '

    nitasjn campo martyriumjbonum opus in thalamo. Benein thalamo acfio botutam.Pofi bonum deniq^ opusfecurina,qut confcientiam tfr quietamfacit tanto quisfiducialius , fublimta intueri, us in contemplatione dormitur ,

    &

    &

    &

    inuefttgare aggredttur,quantofibiconcius efi

    minmeJeproprU amcrequietis DeniqjB.Paulusomnemgloriamarceilica charit atis operibus defutffe. ceitimonio confcientixfumptoexoperibusbonis,dumaic. Glorianoeft

    i.Con.ia.

    fira hac

    tefttmonium confcientianoftr*

    quod in fimplicitate

    ejrfinceritate

    Det,ejr non infapientia carnalifedin gratia Deicenuerfatifumus in hoc mundo.

    Qvartvm Scpoftremummediumeft,quotidianumexamencon-

    fcicntKe,quocubiculum confcientia; quaflab omnibusfordibuspurum mundum feruacur , de cuius eximia vtilicatc iequenti capitefi-

    &

    gillatim difleremus.

    DE CONSClENTIi EXAMINE,
    EIVSQVE
    VT
    I

    LIT A T IBVS.
    I.

    A P V T ConfcicntiA examen diuinis


    fentaneum.

    Utteris efje con-

    ONpaucxfuntSpiritusian&iindiuinislitterisienrentie^ quibus "^J J"^ pius examinandx confcientia: vfus compi obai videcur. kima fic ex pfahno 4. Irafctmini nolitepeccare: qua d:atis i corddusvefiria incubtltbus veftris compungimini. Quam in exhortationead Virgines ilc pr. exponit S.Ambrosivs. Si quis prolapfus ejfet corde , qucniam ira vefcit
    i

    &

    &

    tenere moderamen fuadct tt conxpungatur in cubiltbuifuis , ejrjuit vn*femis<L condemnet errorem. Volttit ownes herr.ines fucrum deliclorum e/fccenjo-

    2.

    res,

    CONSCrENTIi
    &

    vt&quipublicoteftimonionon tenetur,feipfi>m iudicem, quiinoccaJto lapfusefl,erubefcat,&aculeo quodam coerceat amantudmis &pudoris. EtS. Chrysost. inhiiiuspfaimicomaientano. QuidefiquoddiclumeH.
    res,

    )U dicitisin cordibus veftris , &c. Vtdeturenim effeobjcurum. Poftccenam y inqutt ,quando itis dormitum, nulloprafente mtdta quies &jilenttum, excita iudicium tua confcientiz, ab ipfo rationem exige,&qu<e interdiu
    pifli confilia
    ,

    mala cce-

    veldolosconfiruens ,velpropinquum circumueniens,velpra;ta

    defideria fufcmens , ea cum illius quieiis temporein

    medium adduxeris.& im-

    probis tllis cogitationibus confcientiam tudicem dederis easfodica,

    & dilania,

    &de eis
    lud.
    xiftis

    peeaamfume,

    occide cogitationtm ,qtt*peccauit\id enim-fibivttlt il

    Compungite, pro eo ,quodefi,pungite,fiimu!ate,qttx in eordthus veftris diinterdiw.hoc eft.maU

    qua cogitaftts confihaea in cordtbus veflris in tem~

    pore

    illiits

    quietis punite jn ea ammaduertite.quando nec amictts interturbat,

    necfamulus irritat,nec turba negotiorum vrget, Et curnondixtt, verborum &fac~torum.ftdmaUrtimcogitationum c.hoc dcens ex aburtdantia. Sienim malafunt cafiiganda confilia, vt tton in opus exeant, multo magisprojjclis

    &

    dtcJis oportet angt

    animo. Hoc fiatjingutis diebttspecprius dormiens 6 hom o> quammenteyerfaueriSyqnm a teinterdtu perperam affafunt. Eandcm 'eu-

    Cbryfoftonu

    tentiam pro exanv.necitat in fermone de poenitentia conftffione. Ethomi.inpfal.5-o.&43.inMdtth. Altera featentiaeft in pfalmo 5-0. )uoniam iniquitatem meam egocognofco,&peccatummeumcontrame eftfmper. In eam enim fic commenVidtfiiregem exomologefin facientem, tatur loco iam citato a u> eum os.
    dicentem. guoniam iniquttatem meam ego agncfco &peccattsm meum contrame esifemper O ingenuitas anima,Omentis integritas. 2{on efi obtttm
    ,

    &

    &

    peccatifui,qiiamuUindultumfibifuerit,t{ietamen'mcorifcientiaJuatii}3quam

    inimagine adulterium
    I

    & homicidtum depittttm ha^ebat

    &perJingulosdtes

    videbatputredinem,& ideo dtcebat. Etpeccatum meum cotra

    m e eftfemper. E-

    ge i'iudvideo,tu ne idcofideres. Ego illudfcrtbo, tu quafi Domintts dtle. Vtde.n. quidfit. Si tu memorfis, Deus non erit memor.-fitu oblttus eiusfueris, Dem eius memorabitur. E t i cz.Ecce habes codtcem, % bifcribas, quotidianum expenfum.Habeto codicem confcientiam tua, &frtbe quottdianapeccata. Jguando
    accubuerisJUperJiratiituum,&nemineinfeJiumpateris,antequa.^eniat
    tibi

    remmifcerepeccatatua, fomnus,proferin medium codice confcientiam tua, JiqdinverbofeuinfaclOyVeiineogitationepeccafii. Hoc.n.dicitpropheta.Ira-

    &

    fctmini
    Pfal.4.
    5.

    & nolitepeccare qua dichis in cordtb.

    veftris

    & in

    cubilib. vejiris corn -

    fu^nmini.Per dtenon habuiftitempusfedferuiifti tudic: tuo .& inititlu negciiu:,&cofabnlatio amicoru,& domeftica neceffttas.&fdicrii cura.&vxorufiUcttttdo e? milttia ttm

    or& ceteraru mtlle te rerii circTdederun t caujie. JOuannemo

    dowleftulututimvenerisjxfoporimtmbrac^Kcedasadtranqutllumportuni,

    X A M

    N.

    141

    neme tibi moleftu; eft ,nemo pulfat ,dicito in corde tuo Pxpendimus diemjaniPid ,quidbom fecimus ,aut quidmaliojeratifumm : Etj; qi; ui bonifecftt grattasage Deo ,fi quidmalide letero nefacias. Et reminifcens peccatorttm tm-

    rum fjfundelacrymas , ejr poteris

    irt

    leclulo tuopofitus ea delere.

    J^nidgraue,

    aut quidmoleftum eftpofitum in leclo quotidiana deflere peccata ? Cum reputafe tibt cceperis janquam in eculeo Juffende ccgitationes tuas ,tjr vngulatimoris Det radito eas.

    Propone tibi mortem gehenna ,fperducito

    ei feclura

    ittumnon habentemdolorem. ludiciumfacito tibimetipfitembile,&c.


    III. Scntentia eft jn
    rtos

    pfalmo 76, togitaui

    dies antiquos

    ejr

    annos ater-

    Pfrl. yt.s.

    in mente habui.

    Et mtditatusfum nocle cum corde meo.&exercitabar,

    &

    fcopebam Spiritum meum.lnqux verba S. Augudmusjam tfte,inquk,qui velut vaputauerat foris tulitfe intro , infecretariojka mentis agit. Inttu elf,
    aptedfe cogitat dies antiquos.
    Itafit ei benefecum, adiuuet Dcus, cogitet dies

    antiqucs,cr dicat nobii tn ipfo interiore cubiculofuo,quidegerit , queperuenerit^]uidtranftlierit,vbi manferit.Et annorum eternorum

    memorfui.

    Jf)ui
    ,

    funt atmi .tterniiCMagna cogitatio, Videte quid/ibi vult ifta cogitatio mfi magnum (ikntium ab $mni fortnjecus ftrepitu ab omnirerum humanarum
    ,

    tumrdrullntusrequiefcat qui cogttare vult iftos annos aternos


    JJttritum

    Etfcrutabar

    meum.

    Sifcrutaretur ifte terram , vt venas auri inueniret ,

    nemo

    eum defipere diceret.tmmo fapientem multi dicerent, qui veilet adaurumperuemre


    J^jtanta homo habet intus ejr rtonfedtt ? Scrutabatur tfte Spirttum

    fuutn ,ejr cum Spiritufuo loquebatur .Seipfum emm interrogabat fcipfum examtnabat ,in fe iudexerat. Imitabaturregem Dauidem hac fcopatione

    Yelfcruuniofpiritus alter beatus rex Ezechias,quimemor annorum jeternorum in delitiis vel flippiiciis xternis tranfigendorum, recogita,

    batomnes vita; fua; annes, vtipfein Cantico fuo apudlfaiam loquitur ir3( jg.,j. inarnantudiae animafua. IV. Sententiaeffc Apoftoli in priore epiftola adCorinthios,,4>#<?<s/iCoMi.j> Qua S. Antonius fi nofmetipfs dtiudicaremus , non vtique iudtcaremur. difcipulis fais probabat quoridie confcientiam efle excutiendam,vt //ft/w,inquiens quoqueadmembat in eius vita notauit S. Athanaflus. prs cepti Ksipoftolici , dtiudtcate vofmetipfos , efrprobate vt rationem diei no,

    clifqutfacientes fi in fe dtliclum deprehendiffent ,peccare dtfifterentfin

    autem

    nuiia error decepijfet perfeuerantes inftarentpotius inc4pto,qi<am arrogantia


    tuMtdiaut alios contemnerent autfibiiuftitiamvendicarentiuxtafupradicji Dottom chquium dicentis Nolite ittdtcare ante tempus S.tpeno[iranonpoJfe
    .

    1.C01.4

    j.

    nos intelligerepeccatafapefalliin rationegeftorum.

    Ad idem examen quo6


    ',
    .

    ~ s
    c
    tt

    tidianum cadem Apoftoii refert vsrba S Chryfbfl.in commentano "^ ^ 4pfalminupercitato. S. Bafllfus, inpfalmum. 7. fctibens adverba & 43 TSominus iudtcatpop!ilos,z&noti* im$s$ Apofioli Ioco,diiudicandiver-

    &

    bum

    Cwf

    a*.

    mor.

    K* bum accipi pro perfcrutandi

    CONSGIENTI^
    ,

    vtfit fenfus.

    Si

    nos ipfos per/crutare-

    Bern!fm 54. & jj. in ca.

    nvjr,nonvtiquecondemnauonifubnceremur. EodemrefertS. Gregonus & Bernardus.

    CA
    a

    V T

    II.

    Examen confcientia quotidianum commendari


    S.

    Patribm.

    CL r & minisnobis fecundum


    a
    1

    expreffiusexcrcitium quotidiani confcienti^ exsScripturas commendant prifciPatres. S*

    Cyprianiin fermonede paffione Chrifti verbafunt diclo Apoftolico iamallatocongruentia. Filius heminis deputatus esl inter impios ^quorum alter affumptus ,alter reprobatus efi,vt daretur exemplum ejrforma indtffelu.
    '

    bilis

    manens inpofteros, quia necin vltimis Deiclementiapcenitetes exclttdit,


    tortoris vices

    necees , quivita fine quocun^articulo temporis verifunt iudices iterum iudi-

    cari,quiacum iudicisdr

    non parcens peccator ajfumit ftmet-

    ipfumperfequendum confefftone confufione bonorat holocaufii huim incenffo Neque enim bis in idipfum iudicat Deus, in conffeclu Dei veniam impetrat.
    B. it aMic.

    fedirnpcenitentes ipfeiudicat ejr damnat,p<enitentes vero abfotuit. S.BaHIius

    mum.

    infermonecommonitorioadmonachos. guxquotidiefeceris opera, cttm iis quafecerisprtdie conferte. vejjeri tecum commemora dr t in fer,

    monedeafcefi. (jHonachus debet quotidianas cogitationes ejr afliones cxa^ minare .Et in fermone de inftitutionibus monachorum.P/Wrf> _/*(-/>/>
    qui cumpleto die confcieatiam fitam examinauerit ,ejr admiffum deltcJum oecultum non tenuerit ffedin medtum cuntlts audicnttbits enuntiarit, vt communierationetanto citius morbusfanaripojfit. B. Ephrxm fermoneafcctico de vitareligiofu Negotiator fecularis quotidie damnaejr lucra computat D'ebus fingulis
    vefteriejr

    mane

    confidcra ,quo paclo fehabeat negotiati$

    tua. Et veffere q.videm ingreffus cubiculum ,cxamint teipftm quidegeris. Si

    Chr.hom

    45'

    quid male,ingemifce ejr lacryma Facfo dtluculo examina quid nocJe. b. loan, Chryfoft. inMatthxum. Sedcat mens atque cogttatis tua indsx in animam atfy confctentiam tuam adducas omniaddtcla tua in medtum , fcrutarequa pone digna-s Jin^ulorum pcenas. dtcas tecum ajfidue^j: animo (ommififti
    ,
    ,

    &

    quarehoc atqueiiludaujuses^. qrtarei/iudcr

    tllnd perpetrafiil Jguodjt abhis

    qttidem tua confcientia rcfugit , altena vcro curiose rimatur,dic adivfam. Non

    ego iudex in aliot,nec tu alios defenfura iudiciumft bijfii. Sic ajfidue tpftm ad

    hunc terrorem reuoca. Deindefic cauftmfuam dicere nonpojfit ,fidbalbtttiat


    D&ipli ro.
    << /g-

    ftupefcat , quafiftpcrbam ancillam

    & defornicatiene corruptam

    csde,

    verberi-

    X A

    N.

    t4j

    verberibus ac tfageffis di/axia. Hoc iudicium quotidie tibi diligenfer confiituatur,&c.ncnenim morieturpercu/fafedmortemeffugiet. Et paulo pofr. Ita-

    aue lettum atq^ qttietem petiturm hoe iudieium ineas ; idonettm enim ad hanc lettulus qvodpropheta rem hoc tempm eft , confentaneus locm , camera

    &

    &

    quoque denotauit,dicens. )u& dicitis in cordibtss veftris.incubd;b::s 'vcftris compuinTtmini, Necresparuas contemne ,fed magr.as etiam earum rat:o?ies
    .

    Pfal.4j-

    repete.

    Hocmodomagna facdim euitabis deltc7a.


    tribunali Utus
    affiftes.

    idfiqtittidie ddtgenterfa-

    cies terrtbtlifuturi iudicis

    Hoc modo Paultesfiijfintt

    mundatiit,acideo dicebat.Sinosipfiosiudicauerimm,non vtiqueiud:caremur. u Cor. n.ji,


    Sic

    & lob liberosfuos mundauit

    nam quipro incertishoftias offerebat ajfidue, Iob

    **

    multo magis certorum illum atquemamfejlorum rationes repettjfe credexdum eft.S Gregoviuiin Ezechielem ^uifquis vita fux cuftodtam negltgit dtfcutere,qua agit.qus loquitur,

    Ghom-4-

    qua cogttat,aut defiicit,aut ncfcit fibimetipfipne-

    fens non eft , quiafemetipfum quottdie exquirere atque cognofieerefiolicttus non efl. Ille autem veraciterfibi in prafienti eft, quifi injuis aclibus tanquam alium attendtt. Kamfunt multapeccata, qua committimus fied idcirco grauianobis
    :

    non vidcntur ,quiapriuato nos amore dtltgentes claxfis


    deceptione blandimur. Er.35.

    nobis ocutisinnoftra
    -

    moralium in Iob. Scriptumeftjudtcarecoram G


    ,

    c*

    ** 7

    '

    Domino, ejr expecla eum. CoraDominofiilicet iudicatur


    conJp cit
    :

    qtti corde

    Dominum
    JQuem

    ejrac7mjuesfisb eimprafintiafoltcitainqui/Itione dfcernit.

    tanto quis fecurius expec7at ,quanto quotidte vitamfuamfuftecfus examtnat,

    Jguienim adextremum eius venit non iam ceram illo , fedab illo tudicatur. Ec rurms. Debet enim vniufcuiufque mens ejr caufitsfuasapud Dominum t ejr caufiu Domini contra fie fiolicita inquifitione dtficutere , debet caute penfiare velqux ab eo bonaperceperit , velqua mala bonis i/lim peruerfe viuendo Ptou *** rejbonderit. Jj>od eletli quidem quotidie fiacere omnino non cejfant. Vnde be nc Salomon a:i. Cogitationes inftornm iudtcia. ^yfccedunt enim adficretarium iudicis intrafinum eordis : confiderant qttdm dfiricle quandoque fieriat qui du patieiter expec7at ,metuuntin his quafieegijfi mcminerant puniunt flendo quod pcrpetraffe fi intelhgunt. Ec infva. Nam conficientia accufiat, ra'io iudtcat jimor bgatjolorexcruciat. JDuodiudicium eo certimpunit,quo interimfsuit, efrc. Reproborum namqueejfe proprium folet femperprauaagere eynunquam qua egerint retraclare. Omne enim qttodfiaciunt c. ca men
    , ,
    '

    &

    tepertranfeunt fac7u??!quef:tum,nificumpuhitifuerint,nonagncfcunt.K^it

    contraelecicrumejl acitu fuos quotidte abipfo cogitationis fonte dfcutere^j,


    ejr o?7>r.e

    Cl M
    1

    quod turbidum A c v s. Optimus

    prcftsit
    ,

    ab intimis exficcar^j.
    ,

    S.

    A N

    clim S rada

    inquit

    i!k trapeztta

    cH

    qni quoiidie vecttm calcult Jin-

    fperilucrumacdetrim^iiumcrnmnoccnipuiat.
    fotes7 ,nifi hi,ri> fingnlts in tabxlts

    JVuodfiiremanifefiius non

    omnia

    dcnotet.

    nam

    gulis

    r44

    CONSCIENTI^
    &
    ,

    Tttte^w-gulUborUponunturtotiusdieiratiipoftmodumelariutagnofcitMr. B.Doro-

    theusdevitare&e&pieinftituenda. Doeueruntfitpen$smaioresnofirit
    quopaSio purgemus nos ipfiosperftngulos dies , vtfcilicet advcjperaperficrute-

    mur nobificum,quomodo tranfiaciam diem exegerimut, rurfium mane quomodo noclemj&ficpoenitentiam agamut apudDeum } vtpare/?,in quopeccajfe
    nq,s

    deprebendcrimutSanecumadmodum deltnquamus, ohliuifcamur^facile

    deliclanoftra,opmefifetnobUinhoratdiligentiexaminatione,quopacJoficilicet

    Be

    ad Car -

    temporiSy&i quo deliqui/femus: deberetq^ vnufiambulafemut id mometi nofirum a feipfio tanquam iudex rationemcuiuslibetfaeliextorquere> quify ejr dtcere. Vt quidlocutusfum infielix , qxafiratrem meum morderenttvt quid firatrem aliquidfiacientem iudicaui i vt quidDeum contempfii S.Bernardus adfratresdemonteDei. Ouaris,quidagat ,velinquoteoccupesiPrimum extra qttotidianum orationum fiacrificium vel le&ionU fiudium quetidiam
    conficientu dtfcu(fioni,emendationijnorum compofitioni ,pars fiua dieinegan-

    &

    Et infra. Difiein cella fiecundum communis inftituti leges tu tibi mores componere, ejr temetipfum iudicare , tevitam ordinare praejfe apudte accufare ,fitpe etiam commendare necimpunitum dimittere. tpfum

    danon

    eft.

    &

    &

    ManeprtteritA nocJisfiac a temetipfio cxaciionem


    cito

    ejr

    venturx diei tu tibi wdi

    cautionem. Veftere dieipraterita rationem exige^&fiuperuenientis nofiis


    Sicdifiritto
    i

    fiac indiclionem.

    nequaquam

    ttbi aliqttando laficiuire

    vacabit.

    Avs on

    Poeta Chriftianus, Gratiani Imp. Prarceptor i-

    dyllio 8,in hunc

    modum cani u

    repperic vnunl MillibusemultishominumconfultusApollo. Iudex ipfc fui,totum fe explorac ad vnguem, Cogitac,8c iufto trucinac fe examine penfac. Nonpriusindulcemdeclinacluminafomnura,

    Vi R- bonus&fapiens,quaIem vix

    Omnia quamlongi reputauenc ada diei, Quid praecergrelTus,quidgeftum in cempore,quidnon,


    Cur ifti fa&o decus abfuit aut ratio illi?
    ?

    Quid mihi prjeteritum?cur hax fencentia fcdit ? uam melius mutare fuit.miferatus egentem

    Cur aliquem fra<fta perfeufi mente dolorem?


    Quidvolui,quodnollebonumforec?vciIehonefto Cur malus aoceculi? num di&o , auc denique vulcu Perftri&us quifquam? curmenaruramagis,quam
    Difciplinatrahit?ficdida6cfa6taperomnia In^redienSjOrtoqievefperecundtareuoIuens
    Offenfus prauis,dat palmam

    & prxmia rectis.


    Vide-

    EXAMEN.
    Videtvr
    Sc S.

    4y

    Be v edictvs adhoc

    confcientia^exar ft

    men digitum intendifTe, cumincapite^.. Regula: fux lnterinftramentaperfedionis fpiritualisconfequendajponit.o/t^w^rr^/^rf omnj, n rum. + s. horacuflodire. Nam Ioan. Trithemius pnmolibro commcntariorum OperaTrith. inhanc Regulam edito adhxcverba monet vnumquemq; frarrum CiogU? omni fero debere tenere Capitulum culparum inter Deum &fei- u*infoiio, pfum, in quo fit confcientiaaccufans, Deusiudicans,omnisfancius Dei orans, homo contritus veniam deprecans, fi^nunquam recumbat^niflper mentalemvel vocalem confefiionem purg-Jtus, fi fieri poflit. Ethomilia 14.de Pcenitentia docet quotidieminimumfemelexaminandamconfcientiam, vtvideatquifq, quantumprofecerit &.fi Deinde in prxfatione in aliquo deiiquerit,ftacim pcenitentiam agat.
    ,

    Traffatut detripliciregione claujirdlium y ait caufam ruinar

    monafiicx

    in

    fuo Benedictmo Ordine efle, quod defecerint fpiritualia exercitia, &ideo Congregationis Bursfeldenfis Patres confticuifleverbo&exferuorisproemplo, vt quotidie examen confcientiai inflituatur poucumrenouetur. In libro veroz-de Tentationibm cap. 3 . monet, vt

    &

    CompIeto.ium inflicuatur,maximeautemcumadlecl;umventumeft. Adhxclibro de(pirituaUexercitio monachorum,conJiderationc 9.


    poft

    habec, quomodo pra&ice inftituidebeac, nempe ance lecftum comp!ofi>mjnibusiacendo,idq;nondebereomitti. JLtJerm0ne2.de ordinationebona vit* monaftic* aflerica Congregatione Burifeldenfiftatutu,

    poftCompIecorium incella fiat examcn depeccai,: ac occulca quidem fequenti craftino aperiatur facerdotiinconfeflione facramentali , publica vero in Capitulo quotidie. Deniq; 'mlibrodeinvc quotidie
    Jtitutione vit&facerdotalis

    '

    cap.

    j.

    idem confulit cuiq;

    facerdoti , vt ve-

    fpen orct

    confcientiam examiner* Eiufdemexaminisfrequentationem confulitS.Bonauentura inopu-

    amequam cubitumconcedat, &

    Cculode Puritateconfeientiacap. iz. EtinJJeculodiJcipLin<,particula2.cap.

    i.&Thomasa Kempis libroprimo

    deimitatienechrijiicap.ip.
    *

    &hbroz.

    de difciplina cLauflralium.c^ . Et de difciplina monajiica cap.ii

    A P V T

    III.
    1

    Examen confcientu commendaturab

    Ethnicis.

    Sapientiflimis notum probatumqj fuifle examencertumeft. namdeantiquiflimis Philofophis Pytago aris libro3. contra RuffinumitafcribitS. Hieronymus. Dicebant Pythagorai, duorum teynporum quam maxima??: hahendam curam,
    ;

    EThnicorvm
    confcientiae

    quoq

    tne

    i4ff

    CONSCIENTIAE
    & vefreri
    ,

    matte
    t0b * U

    <wm?j?

    eorum qust atfurifumus eorum qua gejferimusl Vnc* e in Pychagoras carminibus,quaj Aurea dicuntur,ha:c exftant.
    ideft
    ,
    ,

    &

    pi y

    Sxvov,

    SCcNe^fomnumtenerisinoculisaccipe.

    Priufquam diurnorum fattsrumtervnumquodq,commemoraris, <>)uafum tranfgrejfus , quidfeci,quid mibi qmdoportuit nonfaftum Orfius autem dprimo recele.ejrf-eftea {eft\

    Mala quidem ffeceris dole:bona vero,gaude. In qua: verba Hierocles item Ethnicus fic commentatur. Hic volo, inquiens , vt omnia pracepta quaprius Pythagoras prxjcriifit,quafi in vnum fafcem comportes, vt inea, tanquam in dtuinas leges intuens i mentis tua interno , velut tribunali eorum qu& bene vel male gefta funt, examenfacias. Vnde enim malis admiffis roordere nos queat commemo,
    '

    ratio:

    vellaudarepatratis bonis , nift meditatio , qu&praceffit , leges quas,

    damadmittat , ex quaruminftituto vitam deceat componere ejradcasconfcientix abdita , tanquam adfcopum aliquem toto vita noftrafiacio diri^ere?

    Atquoties examenilluderip6ftulat\

    Singulis dtebus,vtajfidua
    eft

    recordatione iudicij idquodreclum honefiumq?

    ,Jeruetur wcoltime.
    caufia?

    Et

    quando?

    Somni appetente tempore,


    eft
    ,

    Jgua de

    vtexeo,quod

    Dce% examen quafi canticum , lettum fomnutnq^ antegredifoltipfi ajfefiionum Iudicem adhtbuit aquiffimum ftmulac Jguisiudex? tum ojferamus. commodijfmum , confetentiam nimirum reclamq^ rationem atfa etiam (eatltionum diurnarttm terminus
    efficiamus confictentia tnbunal,
    ,
    ,

    ipfum,cuius

    omnium
    ,

    maxime pudere fuperius quemq^voluit.


    vtatur aliorum

    ita alium alius

    atq,fi,quijquam commonefacere valeati

    JVatsenim J^uod enim fui


    ,

    iuris efi ,finatura Itbertate

    confilia facere refputt


    ,

    cum

    tllis

    parere nonftatuit*
    ratiocinandi vis.

    -ftn.tp.il,

    At nonpeteft non audtre fe necejfario qua intus eft qua noftri curam gereret: iftam atq, magiftram jftam etiam tunc iudicem diurnorum operttm ratio ducem efficit,elrfac7um abipfaiudicium amplecJitunvtJuumipfa calculum adijciat ,quidnaminfie,vel laude,velreprehenfione dignum /W/rc/.Subijcit deinderegulas, quasiudexhuius examims/equi debeat,&quarationefecundumeasexameninilituatur. Audiamus nunc L.Anna-um Senecam przeclaredehoc exarrone prascipientern primo in F.piitola ad Initium,nk,e/ifalutis notitia peccati. E^rcgiemihihoc dixifie Lucilium.
    Jfiam Deus ejfe vcluit
    ,
    ,

    videturEpicurus.

    Nam quipeccare fienejat

    corrigim

    xult. Deprehenda,s te

    portet,antequam emendes. Ideo quantum potes .teipfium coargue: inqutrein


    api 3.

    fe * ttccujatoris primum partibw ftmgcre , deinde iudtcis, nouijfime dtprecate-

    Et librq teriio de ira.Animu* quettdte adrattonem reddendam vocandus eft .Eaciebat hoc Sextius , vtconjummato dte cumjead noclurttam qttietem receptffet , ittterrogaret animumfuum JOuodbodtemaris,alicjuandoteoJfende.
    .

    lum
    --

    E
    lumtuum (anafii
    ,

    X A M

    N.

    147,

    cui vitio ob(iiti(i quapartemeltor es.Definet ira,&erit

    mcderatior qua faet quottdte adiudtcem ejfe veniendum. gualu illejomnm poft recocbrius hac (onfuetttdme excutiendi totum diem? tranquillm , altm ac itber, cum aut laudatus e(l anitionem (uifequitun quam

    guidergopul-

    fuis?

    animus,aut admonitm, &Jpeculatorfui.cenjor^fecrctm cogmfcit de mortbus quotidte apud me caufam dico.Cumfublatum e con Vtor bacpoteftate,

    &

    Jpeclu lumen eft,& conticutt vxor , morisiam meiconfcia , totum fcrutor>fac~ia ac dtcla mearemettor. Nihil mihi ipfeabfcondo , mhiltranfeo. guare enim quicquam ex erroribm meis timeam,cumpoJftm dicere. Pide,ne
    iftud amplimfacias,

    dtem mecum

    nunc tibi ignofco.

    ln>il!a

    dtjputatione pugnacim locutm

    cu

    dfi

    es? noli poftea congredt

    cum imperitis. Eodem pertinere videtur , quod Cato maior apud M. Tullium in haec verbafcribit- Pythagoraorum mareexercenda memoriagratiaquid quo^die dixerim , audiuerim/gerim^em^
    memerovefperi.

    ^^

    Capvt
    Vtilitates

    IV.

    examinis quotidiani/lmilitudinibus aliquot


    ob oculos ponuntur.

    PRima fimilitudofit,Quemadmodumin vrbevelprouincia, quanullus


    tia

    in

    cftmagiftratus,niillusfenatus,Iudexnullus,nullaiufti-

    adminiftratur,

    nunquam

    eftpax velfccuritas,

    necquidquam bo-

    ni:iic

    inanimahominis, nullum inftituentis rcrumafegeftarumexamen,nullumiudiciumexercentis,diupax &tranquillitas efle ncquit, fednec vlla folida virtus. Vnde B. Gregonus non dubitat affirmare ctiampioshomines, fiexamen illud negligant,paulatim inftudio virtutis deficcre. Sicutenim
    ,

    G.Hb.

    zj.

    moe.

    cap7

    '

    inquit, nonfentimm,quomodecrefcuntmembra,

    proftcit

    cerpm,mutaturjpecies ,n'tgredocapillorum albefcitineanis, hac enim


    nobis nefcientibus

    omnia

    aguntur in

    ncbii

    ita

    mens

    noftra per

    momenta
    nifi

    vtuendtipfo curarum vfu afemetipfa permutatur ,


    vigilantt cufiodia
    defecluffc

    &non ag/nofcimm,

    ad

    intertora noftra refidentes ,profeclm nofiros quotidie,

    penfimm. Hoc ipfum enim in hac vita mortali conffiere, quafiad vetujiatem ireefl ,& cumtndtfcujfa mens relmquitur , inquodamfeniotor,

    porisfopitur : quia fuinegligens


    ,

    & propofitum robur


    ipfe

    infenfibiliter ferdens,

    aforma priorisfortitudtnis dum nefcit ,fenefctt. Vnde&per prophetam fub Ephraim jpecie dicitur. Comederunt alieni robur eim nefciuit;
    fed
    '

    ofc7

    *'

    & cani quarit &


    lota

    ejfufifunt in eo

    &

    &

    ignorauit:

    Cum

    vero femetipfam

    fubtiliter poenttendo

    lacbrymis

    &

    moerere

    fe dtfcutit , ab.ipfa hac venufiate 'fua incenja renouatur , qut iam pcenc

    &

    inuetera-

    CONSCIENTIAE
    FnII.

    tHueteratafrixerat , perfubminiftrata interm amorisftudta nouum calet.


    Eph. 4. 13.

    ^e ?aulus tyoftolus ufu mortalis vita veterafcentes difcipulos admonet dicens:


    Renouaminijpiritu mentis noftrs..

    Similitudo,qua declaraturnihiLtquead profli<*andosda;-

    mones,&contra, ad conciliandos nobisbonos angclos valere, atq* hocquotidianumexamen. Vteniminiisdomibus,inquibuscreber'


    fcoparumeftvfus, ad euerrendas p-mimeci angulorumq>forde;,&parietumlaqueariumq,telas, nulheapparentaranea:, ficvbifrequentatus eft examinis confcientia; vfus, longs abfunt omnes laquei infidiceq;diaboli,accurrunt veroangeli boni.Quidcnimagimusincxamineconfcientiaj, nifi quoddetapfibuscommiffis doleamusjde bonisautemoperibusgratiasDeoagamus.<? Gaudent autem angelifuper vnopeccatore,vt apud S. Lucam d\citm,pcenitentiam agente Si gaudent boni , certe mcerent %L fugiunt mali, III. Sicutquotidiemanus, faciem, vefles, cakeos 3 fcutellas.domumexpurgamus, quiaquotidieeafordibus inquinamus,ficconuenit,vtquotidie confcientiam examinemus, ytfordesfiue msgnasfiue
    .

    Luci<

    ie

    i.ioai prou.14.i6. GaI f I 7-

    paruasineacontra&aseluamus. Sienimdixerimus, inquit B.Ioannes,


    guoniampeccatumncnbabemus,nofipJosJeditcimus.Iuftusindie
    feptiescadit.
    }

    mSzpiensr

    Quoiidis earopugnat contrafpirilum. QuoudiecumB. Paulo poflumus dicere. T^cnenim quodvolo bonum bocagofed quodnolo malumilludfacio. Quotidieergo& Spiritus debetpugnarecontracarnem,&aculeoexaminiseamcrucifigere cumconcupifcentiis. Quo.

    tidieineoorare. Etnenosinducasin tentationem. DimittenobisdebttanoJlra. Liberanosamato.

    Sicutpauimentum, quofcpiusvernturjhocpunusrecditur^ videtur, fic quifajpe mquirunt in confcientiam fuam puriorem eamabomni peccatorum puluere reddunt, &citiusinnotitiam fui, virtutem tantopere, non modo a S. Patribus|, fed etiam Hinc enim eft illud Ethnicis Philofophis Iaudatam, perueniunt. yo&i rtxvrsv etiam Apolunts oraculo celebratum. Vide tituium de Cognitione fui. V. Quemadmodum hortus falutares herbas & flofculos producere nequit, nifi contincnter hortulani farculo noxiarradices.lolium&Iapides eruantur,haudfecusinanimxnoflra; horto,nunquam re&e excrefcem he.ba; virtutum, & flores donorum Spiritus fan&i,
    IV.

    & clarius

    liliumcaflitatis, rofa charitatis, viola humilitatis &pcenitcnti3e, nifl

    ferculo examinis praua: cupiditatum


    iTinf.

    & inclinationum

    radices quo-

    tidieexftirpentur. Finispracefti,

    inquitadTimotheumApoftolus,^

    ckaritas dccordepuro drcosJcietiaht>a,e^fde nonficla.

    Quomodoautem

    E
    n
    e?:tu?nehimcaritatis
    ,

    X A M E
    tefte

    N.
    cufiditatir,

    tcmpoteritinanimanoftraefTecaritas, nifiminuaturcupidiu-ir' dt

    S.Avgvstino,?/? ditninntit

    vero cultro nifi huius examinis rc* perfttfio vero nullacupiditas. Quomodo cer , quod in horas tam variis obruifcindes cupiditatem/'
    tcrcogititionibus purumYeruabitur,niiipoiusve:edicerecump{al-

    Quo

    mographo, Mcditatusfum nocle cum ccrde meo &fcopehamJJ;rit urn meum? Quomodo confcientia permanebit bona> nifi ainoiiari: ,qua; eam faciuntrmlam.^

    ^m
    S. p

    7 8 g-

    Hieronymus in epiftola ad Minerium &. Alexandrum.J<////rfteris^\i\c^x\x.,verbafunt,Efioteprobat%nu?nmularij vtfiqxis nummus adul ter eft &figuram C&faris non babet nec fignatus eft moneta [uHica,reprol e1.

    S.

    15.

    tur: quiautem cbrifti faciemclaro prtfert lumine incerdis nofrimarfupio


    recondatur.

    Et Ioannes Caflianus co\\3\oneipx\ma.EfjficiamurfecundHm


    :

    CaCc.

    20.

    prsceptum Dominiprebabiles trapez.it a, ^uprum,^ uftmma /eritia efl ac dfciplina prcbare quednamjit aurum purijimum, drvtvulgo dicitur obrizurn quoduefit minuspurgatione ignis excetlum , <f reo quetj^ vtlfA denario,/i pretiofum numifmafub colere aurifulgentis imitetur prudentiffima dtfcretio ne nonfalh ejr nonfolum numifmata tyrannorum vultus exprimentia ,fapitnter agnofcere,fedetiam i/ia, qu funt yeri quidem regis imagine ,/ednon le, :

    gitimcfigurata peritiafagaciere difcernere\deinde,ne quidillis alegitimopon-

    Jgux omnia nos quoque debereJ/iritaliter ebferuare euangelicusfermofubhuius neminisdemon/iratexemplo. Summaergofimilitudinishseceft. VtfivelimusefTe, quodiubetDominus,fpirituales&probatitrapezitae,velnummularii, ficutnumulaniquotidie craelant nummos,8tideoprobosabadulterinisfaciledifcernuntjitaquotidieinexmiinenoilroslapfuscogiun-

    derc dimtnutum fit cenfura trutinx diligenter inquirere.

    do,loquendo,velagendocommiflosexpendamus,hocenim[tudio
    aflequemur vt donum difcretionis fpirituum afIequamur,&a<ftioncs bonas a malis, confideratisearum caufis,circumftantiis , intentione 8c
    ,

    fine,fact!edifcernamusr
    .

    VIISimilitudoefl.B.Ioan.Chryfbflom.infermonedePcenitentia
    i
    .

    &tconte(rione.Fbi,inq ukjdemfacereeportetinpeccatif i quodinpeeuniarumfumptibtis Statim cttmfurreximus a icfo,priufquam nos conferamus itr forum, nelpriujquam aggrediarnuropus aliqttod, velpriuatum velpublicum,

    yocatommijirorationefumptuupetimus,vtfiantus,quidnammale,velquid
    bene expederit, &Jividerimusparum quiddam dejiderari, omnibus modts recogitarnus accejponum occojionem,ne tnuitiperdamus.Faciamus igitur hec ejr
    in operibus nofiris vocataconfcientia noJira.FaciamusJimiltter rationem ver-

    borum,operum,cogitationum ,&fcrutemur quidvtiliter infumptum fit , qmdinperniciem nofiram quisfermo male expeyjps couiciajnfafcsjn tur-

    &

    jrifo-

    Mo
    tio

    CONSCIENT

    ir^E

    piloquia,quacocupifientiaoculuminintemperantiamprouocarie,quacogita-

    cogitationes ipfas.

    cum damno noftro in opusprodierit, velper manus , velper linguam,velper Operam demus .vtabintempefliuofumptuabfijlamus ,pro

    femelmale infumptis aliudreponamus lucrum :pro verbis temere prolatis faniiasprcces.pro vifu intemperatefaffo eleemojyriks fjr ieiunia. Igitur feruoru

    tnane rationem facere confueuimus , operum autem poft ipfam

    canam

    & ve/perant

    m leffo iacentes

    nullo interturbante omnium eorum quaper diemfafta

    (jr ditta

    rationes d nobis exigamus:&fividerimus quidpeccatum ejfe ,punia-

    mus nes ipfos, increpcmus mentem


    ti

    & confcientiam tanto impetu,vt non audeEadem vcitur in pfalmi quar:

    at vltra exurgerejnemores ve/fertinaplaga,

    commentario,dicens. Hoc examenfiat Jingulis ditbus necpriwdormieris o homo, qudm mente verfaueris, qua d te tnterdiuperperam a&afunt ,{jr die fequentieris omnino tardior adea ipfa rurfus aggredienda, Et quodfacis inpeeunia,necfinis vt duo dies pratercant ,quw cutnfamulo rationem ineas, ne cofufionem inducat obliuiojooc etiamfac in aclionibus .Singulis dtebus vefferi ab
    animarationemexige,&cogitationem,quapeccauitcondemnaeam,&yelHt
    in Itgnefu/pende ac terque,

    & iube ne ea amplius aggrediatur.

    VIIi.Quernadmodurnin Acadcmiisvelfcholis,inquibuscrebra2
    funt difputaciones, fiequentesprseledionum repetitiones ,quotidia-

    naqueearum examina, fcriptionum icem

    dc commentationum domeiticarum ftaca exaccio , cenfura abfenciarum , ac notx lingua: lacina; morum magnopere inlicerarum virtutumque Chriftianarum ftu-

    &

    dio proficicur: fic in fchola Religiofa; \i tx, vbi non femel in dies fingulos cogitationum,fermonum, a&ionumque rationesper examenad
    'Cfy.inpfel.4

    c?lculosreuocancur,maximus ficinpietatiscurfuprogrefTus. Sienim Chryfoft.loco proxime allegato afleuerare audet nos,fivel vnofolo menle conlcicntiam femel advcfperam excutiamus fedulo,pofTead perfeclumvirtutis habitum peruenire,quantomagis, iiineaconfuetudine perftiterimus per multos annos? IX. VtilitasjBrcuiterExamen quotidianum Cornvcofi/e commodorum charifmatumq;fpiritaliuminanimahominisinfert. Nam quiconfcicntiam difcutit,mulcasfimulexercetvirtuces:vcreligionis, quiaab orarione exameninehoatur, &pro benefieiis gratia: Deoaguntur : deinde humili tatis 6c pcenitenti^, quia in eo homo fe agnofcit peccatorumScde peccatis dolet,lacrymasfundit,pcenafepevoluntariaeademexpiat. Adhsecfpei& caritacis.confidit enim
    fe veniam peccatorema Deoobceturum, quemvtifuumcrcatorem&benefaCcorem diligitfuper omnia. TumtimorisDci, quiaideoiudexfuihic

    s.Coi.1132.

    cfficitur,vtiudiciumDeipra:ueniat,fecundumilludApoftoli,^'^pfos diiudicaremus ,

    &c.

    Nec enim bis Deus iudicat in id ipfum, Munit


    quoquc

    X A M

    N/

    rp

    quoque/econtratentationcsfuturas.vidacxtirpatjprauas.inclinationestollit,confuctudinesma!as euellit,virtutesin{erit,confcientiam ferenam tranquillam reddit , ac demum efficit , vt homo femper ad confeffionem facramentalem faciendam S.Euchariftiam fumen-

    &

    &

    damfad quam etiamS.Paulusrequiritprobationemfuiipfiusperhoc


    cxamen)fit comparatus,

    ,,

    CotU2j,

    A P V T

    V.
    quod commifiaama-

    De Examine confcientia particulari.

    EX a m

    particulare Confcientixhoc difcrepat a Generali ,

    ingeneralifiat inquifitioinomniapeccatatotode

    ne vfque in vefperam.Particulare vero de vno aliquo /peciali vitio,cui anaturavelprauaconfuetudineobnoxiosnoseffecognouerimus. De quoexamineintelligi poflunt illaverba S. Chryfoft.inloanncmcirca
    finem. Difcamusigiturey vitianoflrarecenfentes ,eatempore corrigamus ,&

    Chry.h0m.s2,

    hocmenfe vnum,alio altud,&ita fubfequenter meltores efficiamur. Sicenim tanquam pergradus quofdam afcendentes ,per fcalam Iacob adccclumperue- Ctnzi

    '*

    niemm.Etenim fcaUUU mibiperillam vifionem paulatim per virtutes afcenfutnfigmficare videntur ,per quam a terra incvlum afcendere nobislicet non correclione. Etin homilia gradibus fenfibiltbm -,fed morum incremento ad popuium, guemtfe ve(lrumrogo,etfinon antea,deincepsfaltem.quem 73. pia feplm aliis vexare defeclum notterit,hunc ex animaprtecidere ftudeat
    ,

    &

    &

    quadacogitatione quafifpiritalivtensgladiofeipfum dvttio l'beret:idoneu.n.

    Dem nobis contulit fenfum


    vitam
    tis

    ejrfiparum veltmtts reflicere valentem , ejr <]#<>

    nafcens in nobis vitium fuperare. Propterea Janftorum quoqttc omniumnobis


    ejr

    conuerfationem per diuinas contextam fcripturas Spiritus gratia


    ,

    reliquit, vtdifcentes

    qualttereandem nobifcttm fortiti naturao-mnia virtttexecutionem minime torpeamus. EtrurfushoNe ita, inquit, Jimpliciter ieiuniorum hebdo-

    obierunt

    officia ,circa etus

    milia vndeci ma in Genefin.

    madgpr&tereatfcrutemiirfuam , quique confcientiam ejrrationem examine-

    mu4\& confideremm quidnaminhac hebdomadaprohe aelumfit quidinaHa quale augmentum fecerimus adfequentem quas in nobis ajfetfiones correxerimus. Qui enim fe in hoc examine particulari exercent , debent
    ,

    &

    fxpe etiim menfcm cum menfe,

    noniolumdiemcumdie,fedetiam hebdomadam cum hebdomada, & annum cum anno conferre & civ,

    cumfpicerequantuminhocvelillo vitio,hacvelillapropenfioneprauaextirpandaptofecerint.VndeS Bafiliusinfermonecommonitorio ad monachos. Ju<tquotidie,2.it,fecerisoperavef}>eritecumcommemora,&


    cumi/s quxfeceris prtdie conferto,

    Clarius

    tp
    C!arius&
    CaiTc.i*.

    CONSCIENTIi
    fufius

    particulare defcribit Ioan. Caflianus collacione y Ita, inquiens,wo# aduerfiuvitia arripiendafuntpralia,vt vnufi qwfquequo maxime infeflatur explorans ,aduerfus illud arripiat principale

    examea

    certam en-,omnem curam mentis , acfolicitudinem erga illitts impugnationem,


    objeruationemquedefigens^aduerfiusilludquotidianaieiuniorumdirigensfpicula,cotradludcuncitsmomentiscordisfiufptria,crebraq gemituumtelacon;

    torquens,aduerfus illudvigiliarum laberes ,ac meditationesfui cordis impen-

    demjndefinentes quoqueorationum adbeumfletusfundens, &impugnationtifuA extinclionem ab illo Jpecialiter ac iugiterpofcens. Impoffibile namq esJ
    de qual.bet pafftone triumphum quempiam promereri priufquam inteRexit induflria velproprio labore victoriam certaminisfemet ebtinere non poffe cu
    ,

    tamen , vt valeat emundari

    necrffefit ettm die necluq,

    inomni cura ejrfoltci-

    tudinepermanere.Cum quefie ab eafenferit abfolutum,rurfum latebrasfui cordisfimdi intentione perluftret ejrexploret, quamfibiinterreliquasperfpexerit

    diriorem,atque aduerfius eamfpecialius omniafpiritusarma commoucat,ejr ita

    femper validtortbtufuperatis celercm de refiduis habebit ,factlemq viftoriam: quiadr mens triumpborum proceffu reddetttr fortior ,& infirmorum pwma fucccdenspromptiorem ei prouentumfaciet jr^liorum, vtfiertfolet ab bts , qui coram regibus mundthutus omnigenis cengredt befiijsprct<niorum contemplatione confiueuerunt. Hijnquam feras ,quafcunquefortiores robore, velferttatis rabie confpexerint dtriores\aduerfus easprtmx congreffionis certamenarripiunf.quibus extiniJis, reliquas , qua minus terrtbdes , mtnufque yebementes ritiufemperrobuftt ribu<fiuperatis,atfunt,exitu facdiore prcflernunt.Ita

    &

    que infirmioribtu fuccedentibus ,parabitur nobis abfque vllo dtjirimineperfeila vicJoria.

    V e kvm necPhilofophos Ethnicos Iatuitvtilitashuiusinquifitionis,anirnaduerfioniiquein fingulariavitia,


    tur. Super omniaillud Empedoclis

    NamvnusexoptimismO-

    rum magiftris Plvtarchvs fibrode cohibenda iraita philofophamagnum quiddam acdiuinum exiltma,

    bam ,abftinere ab improbitate. Laudabam interim ejr illas non tnuenuflas nec abhorrentes afapientiafiudio acias inprecibus confsetud.nes annum a re Venerea, vinoquepuros viuere,colentes interim Deum temperantia-.aut rurfus d
    mentiendo certum temptss abftinere noftpfos interim obferttantes , vt vera hquamur tum in ludicris , tum inferijs rebus omnibtis. Dcinde hifee r.ebus infiruebam animum meum , vt quinon minus ameepietatem quamphilofophi,
    ,

    am,vtprimumpaucos dies facros fine irafcendo tranfigerem velutabfhuetemukntia vinoque,non aliter quamficelcbrajfem Nepbalia aut CMeltfbonda,
    , ,

    in quibus vinum attingere , aut luxuiindulgere fits non eft deinde factebam idem menfem vnum attt duss,paulatim mei tpfius periculumfaciens. Sic tem ,

    fore proficicbam ad vlterionm

    mahrum toleramiam ,

    diligenter attendens

    ejrcen-

    X A M;E N C O N S C I

    N T.

    & csnferttans

    meipfum cum

    verbis bene ominantibu*,ptaeidum,ir*vacu~

    nm,purum (jradittis improbis, ejrafatlis abfurdis, rjr acupidttate.qndi cb voluptatem exiguam cjr inuenuftam tum turbat ingentes,tumpamtentiam turpiffimam adduceret Si quxras,fime aliquando horum examinum finis, maxime cum in Examine particulari poft magnum in (piritu profeciurn tandem

    videatur defatura materia. S. B e b. n a R. d v s dum verba illa Cantici Canticorum, Tempusputationis aduenit, exponit,refpondet noneile.
    J>)uis,n.'mquit,itaad

    vnguem omniaa fefuperfiuarefecauit.vt nilfehabere


    ,

    ptttet putatione dignum. Credite mihi^rjrputatarepullulant^rjr ejfugata rede-

    unt

    ,ejr reaccendttntur extincla

    ejrjopita denuo excitantur.

    Parum eiJ ergo


    ,

    femelpntajfe fepe putandum eft;immofifieripoJftt,femper, quiafemper quod putari oporteat flnon dijfimulas, inuenis. ^uantumlibet in hoc corpore ma-

    1|1{j

    nens profeceris , trrasfi vitia putas tmortua , ejr non magisfupprejfa.


    Scio inquit, quia
    ,

    Velis

    noltsintrafinestuos habitat lebufattsfubiugari poteU, fednon exterminari.

    fateatur. i^itt.
    cto.

    non babitat in me bonum. Parum efl,nifiejr malum inejfe Rom.7 4. Non quodvolo bsnum hocago,fedquododt malum iUudfaSi autem qttod odt itludfaeio , iam non ego operor iilud,fedquodhabitat

    in

    me peceatttm. Aut te ergo ,fiaudes , prafer Apofiolo (nempe ipfius ifla vox illo te quoque vitiis non carere. Medium denique vitiorum efl) autfatere cum
    virttu tenet , acproindefedula eget nonfolumputationefedefy circumcifione.

    Altoquin yerer/dum , ne circumqua^ a lambenttbus , velpotius a rodentibus


    vtttjs illa

    dum

    nefiis paulatim

    elangueat autfifupercreutrintjujfocetur. V,

    num

    in tanto dfcrimine confilium

    efl

    obferuare dtligenter >&moxvtrena-

    fcentium capita apparebunt ,promptafeueritatefuccidere. Nonpotefl virtus cum vitijiparitercrefcere. Ergo vt idavigeat ,ifia crefcerenonfinantur. TolUfuperflua,ejrfalubriafurgant.
    Vtilitati accedit, quicqutdcupiditati demis,

    Demus

    operamputationi,(jrc.
    ,

    Scrutemuriuxtaprophetamviasnoflrasejr

    in eofe quifque iudicet profecijfe , non fludta noftra qttod reprehendxt ,fedcttm quodinuenerit reprehendet.

    &

    cum non

    inuenerit,

    ren **

    Tunc te nonfruflra.

    fcrutatm esfirurfum optts ejfe fcrhinio aduerti/ii. Et toties te nonfefellit inquifitio tua ,quoties iterandam putaueris. Si au-

    remfimferhoccum opuseflfacis,
    femferfacis.

    Vide in Panario V.Confcientiafcrupulofa.lRufitnts


    ffrirituales.

    Capvt

    f4

    CONTEMPLATIO.

    CONTEMPLATIO.
    C
    -

    V T

    I.

    Contemplatio quidfit> &f quomodo a meditatione

    &
    A-c.jz

    cogitatione difiinguatur.

    SAvgvstinvs

    inlibrodeSpiritu &animain hacverbadeea fcribit.O-/W noftracum vultintelligere veldiuina,vel Deum,velfti-

    pfam,fuasq confiderare virtutes, alftrabitje ab omnibtts corporisfenftbui,qtiis bus noadiuuatur.nijtadcorpsreas formas colorefyfentiendos->& Spiritu ac rationefe confpicit ,meditatione atq contemplatione ad Deum afcendtt, Deus -xero ;

    reuelatione at% diuina injpiratione adeam defcendit,

    MEDITA Tiofiquidem

    efl occulta veritatisftudiofia inueftigatio .CONTEMPLA TlOperJpicua veritatis iucunda

    admiratio. lllam nam^ dtuina illuminat reuelatio,vt veritateco-

    gnojcatuflam vero diuinainjpirdtio infiammat, vt eam diligat. Corpus autem


    K.
    p.x.e.4..

    fenfu

    & imaginatiene adfpiritum

    aficendit.

    Clarius

    & plenius eam defcri-

    bitRichardus VidtorinusS.Bernsrdiarqualis, lib.i.deContemplatione.Contemplatio,mquit,eftperftieax ejr liber animi contuitus in resperjpicie-

    das vfiquequaq^ diffufus.Meditatio vero eftfludiofa metts intentio circa aliquid


    inueftigandn dtligenter tnfiflens. Cogitatio aut eft tmprouidus animi rejpettus

    adeuagationempronu*. Et paulo ame.Multum afe wuicem bactriain modo dtfferunt quamuu quandoq^ in materia conueniant . Cogitatioper dcuia quaq,
    lentopedefine reJpecJuperuetionispaJftm huc iUucfo vagatur Medttatio / e r arduafiepe ejr afjera addireclionisfinem cum magna animi tnduflrianititur.Cottmplatio Itbero volatu , quocumq^ eamfert impetus,mira agilitatecircumfertur. CogitatioJerpit t meditatio incedit,

    cmnia circumuolat ,
    bore cumfruclu
    .

    & vt multum ,currit.Contemplatio aut & cum voluerit fe infummis hbrat Cogitatio
    .

    eliflne la-

    In cogitatione euagatio, in meditationirtnueftigatio in ronre.

    platione admiratio.Ex imaginattone cogitatio,ex ratione meditatio ,ex inrelli-

    gentia contemplatio. Intelltgentia obtitietfupremum locumjmaginatio infi-

    mum

    ratio medium.

    Ex hac
    jtom. i-2e,

    delcriptione elucet diuinas

    quidcm

    res

    & oeieftes prxci-

    pue,humanastamenquoq5&naturaleseffecontemplatiani;biedus r quarenus ex eat um no:itia gradtim fucimus ad diuinas. Inutfibiliaetsim


    Dei a creaturamundiper ea qua facfa iunt .inquit ApoiloUis. tnttiletlacon1 ' -. _. -n v i*i 1 ^ Jptctuntur. Vnae magnus llle contemplatar dicebat. Med.tatasfium ino.

    _,

    1hl\+i.<.

    mnibusoperibm tuis>& in faclis manuum tuarum meditabar,

    E c ali us ncpe
    Auguft,

    CONTEMPLATIO.

    iff

    Auguft.in libris Confeffionum. Tu Dominefeciftiea, quipulcheres.pul- A chrafuntenim:quibonuseSybonafuntenim:quies,funtenim.NecitapuUhra


    fttnt,necitabonafunt,necitafunt,ficut tuconditor eorum, cuicomparata , nee

    pulchrafunt, nec bonafuntynecfunt. Scimus hac,gratias tibi, ejrfcientia no/ha fcientia tu& comparataignorantiaeft. Haud fecus notitia fui fubie&a eft

    &

    contemplationi,quiaexeatanquameprcipuacreaturaadimaginem flmilitudinem Dei coaditagradum facimusad contemplationem. VndeB. Dauid. Mirabilis fattaeHfcientiatuaexme, ideft,confideratio.

    rfaim.ij^.

    nemei

    confortataefty ejrnonpoteroadeam,

    Et Cleaiens
    tur difciplinam

    ALEXANDRiNvsin Poedagogo.

    Eft

    vt vide- O-M^.'-

    omntum pulcberrima acmaximafeipfumneffe, Siquisenim

    feipfum norit,Deum cogncfcit. Et S.Bafil.in di&um Moyfis. Attende tibiipfi. ExacJa &d/ligens tui bfius confideratio viam tibipraftruetadcognitioBt ora .j, nem Dei. Jn teipfo enim tanquam mundo quodam difiincJe adornato licet
    exiguo contem-lari licebit

    eximiam conditorktui &incomparabilemfapien-

    tiam

    vt ex anima incorporea
    Per hac vtique

    Deum effeincorporeum
    ,

    nullo circumfcriptum

    locojnutfibtlem.&c. Expofitadeindefufiusanima; vi,corporifque ftru-

    ctura

    fubdit

    omnia

    licet

    imperueftigabilem eius qui te

    condit fapientiamcognofcere , adeovt cumpropheta ipfetupoffts dicere.


    rabilis

    facla

    eft

    fcientia tua ex me.

    \fsittende itaque tibi,

    CMivt attendas
    inpfcl.

    DEO.
    Deinde S.B e r n a rd v s infermone quodam. ^uaramusperea faltem qu& faclafunt intelleclum inuifibilium Dei, quafiin ceteris creaturis intelletfa confpicit

    anima,

    neceffe eft

    vt longe amplius

    conjpiciat, ejr i

    telligat

    hoc eft j infeipfa.

    multo fubtilius in ea creatura quafacla eft ad imaginem creatoris , Nullus Deo vicinior gradus inter omnes quafubfole habi-

    quam anima humana , vt merito propheta dicat ad ipfum. Beatus vir cuius esJ auxilium abs te, afcenfiones in cordefuo diffofuit. Ee posipauca. ibunt, inquit, devirtutein virtutem videbitur Deus Deorum
    tant creaturas ,
    in sion.

    De ceteris rebus nempe diuinis & cceleftibus non


    ,

    attinet dicere, quia eas contemplationi pro-

    prie efle fubie&as dubium

    noneft.

    Caj-vt

    ifS

    C O N T E

    M PLATIO,
    T
    II.

    P V

    De Contemplationis j>r&Jlantia& dignitate.


    tatcm faris infinuault 'ChriftusDominus,cumMaria;M2gdaIena:ftudiumin audiendis expendendis diuinis fcrmonibus antepo/uit minifterio Marth^ foror s j lcet ex charirate profsdo,dicens. MaRIA optimam partem eltgit, quanenauferetur abea. ExquolocoprobantS,Patrescontem htion f a&ione,8c vitam contemplatiuam actiua efle excellenttorem , vt Baflliusin monafticis conftitut. Auguft.de verbii Domini. Hieron.in Ieremiam. Caflianusincolla.ionibus. Gregoiius inMoralibus.&alii. CertcD. Bafiliusin ApologiaadGefarianos vult con.em f lationem, quodChriftusapudLucamait,efleintranos. Nihtlantem fratres,'mquit ,regnum ccelorum putabitis; quam veram eorum qtd/fnt cognittonem, quam ejrfeticitatem vocant diuinafcnptura. Reg num euim ecelorum intra uos eft.Circa vero internum hominem nthtlalittd quam contemphtio conffit. Ghtorttm emrn hic relinquiturergo centemplationem ejft regnumcal t um. vmbrastanqttam injpeculo quodamvidemus tandema corpcretflo tirreftri arcbetypafecula bimur. Uberatijncorru -tumtfe ejr tmmorta le indutiytlloru S, Grego;ius N;zianzen. inoratione depauperum*more./V<*<7<*r.*r-.#
    i

    Ontemplationis prarftantiam

    & di n

    &

    Lme. 10.

    4*

    AXtt.ty. H.inc.j.
    G6c.'s.%.'
    Baf.epiit.

    LUC17.2L

    Naziaocca.

    &

    ccntemplatto pritcUra item aclio:

    tlla

    hinc ajfurgens,atq infanclafanftorum ;

    Chriftum

    mentemq, noftramadtdquodtpficognitum eftreuehens.hscvere , ac vitaipjaejr moribu* vimfui eumamoris tcfttficans. Horum vnumqucd^ vna qu*damfalutu viaesJ, trga atquead aliquam omnino beatarumiUarum ,& aternarum marfonum ducontendens
    ,

    hojpitto exctpiens ^officiofeq^colens

    Ambr.

    *'.
    S.

    Ambrosivs

    in

    pfalmum primum.
    ,

    Praftare myftka merahbut

    Lue.10.4a.

    ttiam ipfi D ominm docet i Euangeliefuo dicens de Marta, quxfedensfccwpedes Domini audiebat verbum tlltut cum Martbacirca miniferium feftinaret,

    & quxreretur
    ,

    quodforoream propria circa menftmimfterium nonttt,

    CMartha Marlha <JMaria optimampartemfbi elcgit qux non aufeSi qua Chrtfto miniftrabat ad menfarn,non cenferebatur ei qua retur illi* verbunt cupkbat audtre quem operantemftudiofo cogmttonis aterne couferre foterimut? Itatamenvt nec Ulitts operationifdes ,nec huius cognitioni fcut
    uaret.
    ,

    Wact.

    Maria

    defit operatia.

    S.Hieron.lib.t. Hierern. Vnaeft, &fola Theorica ,.icontemptatioDei, cui merito emnia iufttfication* merita yniuerfa virtutumftudia poftponutur*
    x^dfttua... vitacumcorporedeficit
    X

    comemplatiua autcm vitahicincipitur,


    vtttt

    CONTEMPLATIO.
    *vt in coj!efi patria poficiatur , quia ameris ignis , qui hic ardtre inchoat

    f7 eum
    i

    ipfum quem amat,vtderit in amore eius amptius ignefcet:

    S. Auguftinusin A.ferm.43. Vna fola eji centemplatio Dei ,cuimeritoolermonibusdetemporc. mnia iufiifeationum merita ,vniuerfa virtutum (ludta poftpenuntur ,& illa quidem omnia qu* in Apofti lo Pardo fuiffe prxdiximus ,nofoium bona vti-

    &

    &

    lia,verum etiam magnaatq^ praclara. Sedficut verbigratia ftanni mttalium,


    quedalicuius vtilitatis (jr gratia futabaturfit argenti centemplatione
    viltjfi-

    mum

    & rurfum auri comparatienemeritum euanefcit argenti,aurum quomultitudo gemmarum vnius margarit* candorefuperatur : ita

    que ipfum gemmarum collatiene contemnitur^ejr ipfarum nihileminus quamuis infignium


    illa

    omnia merita quamuis nonfolum in prafenti bona ytiliafint , verum atcrnitatis acquirant , tamenfidiuina contempiationis meritis etiam donum
    conferantur.vilia, atq^ "xt ita dixerim/vendtbtlia cenfebuntur.

    &

    Iibro

    SGregorius j.moralium,exponens verbaExodi. QuiaMoyfesafcendit, &


    deicendit. <j\lons,mc\uix.>esJ ipfa noftra contempla-

    '

    2t
    .

    exo. 24 2t.

    Dominus in montem
    tio in

    quam nos afcendimus,vt adea qua vltra infirmttatem nofiramfunt videndafukleuemur. Sedin hanc Dominus defcendit qttia nebis multum profciemibus parum defe aliquidfenfibus nofiris aperit .-fitamen dtct in ille velpa -

    rum veialiquidpoteft
    noripotesl,

    &

    qui vnus femper ejr idem permanens intelligtpariliter tamen dfuisfideitbusparticipari dicitur , cum in eiusjubftantia
    .

    parsnullatenui admittatur*

    Capvt
    a na:u ra
    ,

    III.

    *De Contemplationis proprietatibus.


    fita&io intelleftus homini imprimis Apoloj. PRi m a proprietas efV,quodBafilius epiftola congruens. Vnde
    S.

    142.

    ^bfurdum ejfe iu-

    d:co

    quod cumfenfus corforum nofirerum cengruenter


    iltum ita
    ,

    froprtjs refictamus

    materiis ,mensJoiadproprtaJummoueatur operaiione. Ftenimfenjus rerunt


    fenfi.

    & mens tnteiligibtltum netionem

    <jr cenceptum habet.

    Simul
    G.c.14.

    auxem& boc dtcendum quodnaturalem illam iudicandt vim nebis infeuit , ac


    fecit nthiiindigam docJrin* .qutnos condidit Deus.

    EtS.G"egor. o&auo
    ,

    m orali um Adcontempiandum creatorem homo conditusfuit, vt eius femper


    fftciem qusreret , atq^ infoltditate tlitus ameris habitaret fedextrafeper tno-

    bedtentiam mijfus menttsfua locum perdtdtt , quia tenebrofis itineribusjpar-

    fus,ab inhabitatione veri lumtnts elengauit. II. Proprieta^ eft,quod fic g.acuitum

    donum

    Dei.
    ,

    Dev s
    3

    fiquii ,

    dsm tefte

    propheta Dauid, tiiuminat tentbras noflras

    &. vt loquitur pra

    7 10
    .

    Apoibolus,*///w/ in cordibus nofiris adtUumtnaticnemfcientia claritatis

    j.Cor.+e,.

    i5 8

    CONTEMPLATIO.
    vnde
    S.

    a.

    c.

    ji

    Dei.

    Auguftinus Iibro dc fpiritu

    & animafupra dixit.

    Spirittu

    nteditatione atque contemplatione ad


    B.f.

    Deum

    afcendit ,Deus vero reuelatione

    j^

    atque diuina infiiratione ad eum defcendit.

    Quo fenfu &. S. Bernardus in

    paruisfermonibusfcripfit , excondefcenfione verbiDeiadhumanam natu-

    rampergratiam>& exaltationem bumana natura adipfum verbumper diuinum amoremfatn contemplationem.


    III.
    G. hom.
    i.

    Eft.quod hocdonumnulli hominumftatuinegatumflt.vt


    loquimire ftudio , inquantumil-

    qlocet S. Gregor. in Ezechielem , Videmus , inquit , alios infummis locis


    Ecclefia fancJa conftitutosalta de ctxlefitbus

    lufirata mens fujficitfupernapatri* fecreta rimart.

    ^lij vero infancla Ec-

    clefiafinu continentur ,

    &

    dejpetti humanis oculk

    videntur ,fid apudfe Japi

    vacant , adcceleftia anhelant , atque inquantum praualent, qu& Exempla in vitis Sanctorum exllant fint gaudia aterna confiderant'. fociorum eius vt Egidii, plurima , vt S. Antonii , S. Francifci, Bernardi , qui licet litterarum rudes dono contemplandi excellueenti&fiudijs

    &

    runt. Etfivero hoc donumnulli ftatui hominumnegatum fit,nulli tamen neque ftatui,neque homini eft ad falutem necefiarium,vt idem
    G.hom.
    3.

    ibidemannotauit. J-)uamdiu,a.k,interproximesvidimus,quafuisvtraque (contemplatio&actio fan<fba) ex donofit gratia , vnanobis in neceffitate eH , altera in voluntatet )uis enim cognofcens Deum adeittt regnum
    ingreditur, nifi prius bene operetur
    ?

    Sine contemplatiua ergo vita intrare

    peffunt

    Sme

    acttua

    ad cxlefiem patriam , qui bona qua pojfunt operari non negligunt. autem intrare non pojfunt , fi negligunt bona operart qu<t
    Eft
    ,

    pojfunt.

    IV.
    .1. ij.c.2j.

    vt qui

    dono contemplationis

    valent

    fuo tempore

    fe

    a&iones dimittere non negligant. Cum proximorum, idem B. Greg. in moralibus, caufis exterioribus qui apte deferinquit uiant defunt, debent hi quoque , quifiiritalibus donis plenifunt , eorum infirmitatibtts condefcendere ,terrenifque illorum necejfitatibus ,inquantum dea j e xrernas

    center valeant charitatis condefcenftoneferuire.

    2^ec tadere animum debet,

    fifenfus eius contemplationifiiritaliumfemper intentus aliquando dtfien-

    fandts rebus minimis quafi mineratus inftecJttur ,quando illud verbum ,per quod conftat omnis creatura, vt prodejfet hominibus ajfttmpta humanitate
    voluit paulo minus ab angelts minorari.
    fd.hom.14.

    Nec tamen minoratur fenfiss


    .

    cumfic attrahitur , quia tantofubtiltus fuperiora penetrat , quanto humilius Et in Ezehielem, p r0 amore conditoris nec inferiora contemnit
    Sicut , inq uit , bonus ordo viuendt ett, vt ab acliua in contemplatiuam ten-

    datur: ita plerumque vtiliter a contemplatiua animus


    B.ferm.f?.

    ad acJittawref?ec7i-

    tur , vtper hoc quod contemplatiua mentem accenderit >perfec~lius acJiua te'
    neatur,

    EtS

    Bernar.in Cantica, Hocverae-rcaftacontemplatiohabet,vt

    mentem,

    CONTEMPLATIO:
    mentem quamdiuino
    ,

    m
    ejr

    igne vebementer fuccenderit ,tanto interdumrepleat

    z,elo , dr defiiderio acquirendi Deo ,

    qui eumfimiltter di/igant, "vt otium contem


    rurfiumpotita

    flationis pro ftudto pradtcationis libentifpme intermittat:

    votis aliquatenus in bac parte tanto ardentius redeat in idipfum , quantofe


    firuttuofiius intermifjfe

    meminerit.

    Hoc S. Bernardus

    fuo exemplo,vt

    Jiquetexeius vita8cepiftolisegregiedeclarauit,&anteeumS. Antonius,multique alii anachoretx qui, licet toticontemplationeabfbrpti,folitudinibusdefertisadvrbesconfugerunt, vtEcclefiamfluctan-

    tem erigerent,dequibus multain EccIefiafticahiftona.S. Auguftinus tra&atu 7. inloannem codem referc vifionem lacobi Patriarchas de Gen oa afcenfu , defcenfuque angelorum in fcala,8cdicl:um Chrifti ad Nathanaclem de iifdem afcendentibusfic defcendcntibus fuper filium hominis.

    2g ,2
    '

    I,JI

    cceleftium V. Eft, Contemplationem etiam erum inuifibilium vt vitxixterna:, angelicorumfpirituum,& Dei Opt. Max.cum myfterio S.Trinitatisinchoariin hac yiza,Prcpterquod, inquit Apoftolus^non deficimus ,nempe in perferendis tribulationibus,w0# contemplantibm no zbisquavidenturfidquanonyidentur. Jgu* enim videntur temporaliafunt quaautemnonvidentur aternafunt. EtChriftusadPatrem. Haceslvita
    1

    &

    Cor. 4,

    1*.

    l7 J verum Deum quem mififli Iefum cbri/lum. loqaebatur autem de cognitione b Apoftolis in hac vita inchoata. ItadocuitS. Hieronymuslocofupracitato,& B. ProfperlibroprimoH.inc.j. de vita contemplatiua cap. f. & 6.11 eandem in hac vita vt falutaris fi t, ierem.
    '

    aterna,vt cognofcant tefolum

    &

    oan

    '

    "

    debere

    elle

    coniundam cum

    affectu voluntatis

    cmi dicebat. Noftra autem conuerfatio incoelisesl , 2^o babemus bie manentem ciuitatem ,fid fiuturam inqummus. Vnde S.Beknar.dvs inCantica. Cumduofintbeatacontemplationisexcef
    fits,in inte/ieffu

    iungebat illi nempeafF-clu. Et,


    p^jj

    quem

    & alter in affeclu-.vnus in lumine & alter infirucre: H " vnusincogitatiene,rjralter in deuotione pius fiane affeclut & petlus amore 49 calens, crfanclA deuotionis infinfo etiam & vebementisfpiritus rep/etus zevnm
    -

    y 1o
    '

    br 3 '4-

    '

    nenplane aliunde, quame cella yinaria reportantur.


    fiue

    3.

    eandemcontem-

    intellectjmfiueafreihim fpedtes non efleceraslimitibascircumfciiptam,fedinaliisatquealiise(reperfecl;iorem,vtidem S.Bernardusfcftenditineadem Cantica. Richarduslibroquintode

    placionem

    1 *1

    <"*.
    F- 1
    *- 2 -

    contemplatione aflignat St cr/'plicem modum quo in contemplatio ne,aliquis perficiatur, nempe mcntis vel dihtione, vel fubleuatione vel alienatipne. <JMentis di/atatio efi , inq uit quando animiacies latius expanditur ejr vehementius acuitur , modum tamen humana induCMentis fiub.euatie eft , quando intelfiria nuUatenus fiu^ergreditur
    ,

    ligcnti

    /6a

    CONTEMPLATIO.
    ,

    ligentU viuacius diuinitusirradiata

    humana induftrU metas tranfcendit, nec tamen in mentis ahenatienem tranftt , ita vt ejrjuprafefit quod rideat, tarnen ab ajfuetis penitus non recedat.'JMentis alienatioeft.quando (>rafen-

    &

    tium memoria mentiexcidit in peregrihum quendam , ejr humana induimum animi (iatum diuinx operationis transfiguratione tranfit. Hos tres ftrU
    contemplationis modos experiuntur , qui adfummam eiufmodt gratia areem

    &

    fubleuari merentur.\.

    deniquequantacunque contemplationisperfe-

    hac vita contingat,tamene{Teimperfecl:am,(iconfe<ftio faturcumcontemplationefuturainalteravita. IdclareteftaturApoftolus,quilicecadfa[ligiumcontemplationisperueniiTet,in ipfumqi


    in
    i.Cor.12.*
    i.Otsr.ij.9-

    homini

    tertium cce',um raptus fuiflet, tamen itafcripfit in priore epiftolaad Corimhios, Ex parte cognofcimus ,& ex partepropbetamiu cumautem "vefient qusdperfeium eft y euacuabitur\quodex parte eft. Vtdemus nuncperjpeculum in anigmate 3 tunc autemfacie adfaciem, T^unc cognofce exparte , tunc
    .

    Phil.}i$.
    ,5-

    autem cognofcam,ficut

    & cognitus furn.

    Et ad Philippcnfes

    Fratres.ega

    me nsn arbitror comprebendiJ/e.Zk. deinde fubiungit.


    y

    <Ouicunque ergoperfe

    Vt.lia.

    clifumus boc fenitamus. In qux di&aitafcribit B.Piofperloco cir. Si confideramus Apoftolt Paulifermonem,quo inter eamfcientiam,qu bic e/i eam ^qustbifutura eft dtfcriminans , Exparte fcimus tjr expartepropbeta,

    &

    mus\ contemplationem dtuinam,qua in bac vita eft illtfutura conferre necpof fumus nec debemus quando idem Apoftolus adtungat, ejr dicat, Cum auttm venerit quodperfecJum efi, in illa vitajignficans tunc euacuabitur , quod ex
    , ,
    ,

    >

    parte e/i: acfic quodmodo expartefentimus, tunc adillamplenitudinem ctittemplationis dtuinaperducliiam perfecJe videbimus*
    ,

    A P V T

    IV.
    -velfm&ihus.

    *De contemplationis

    effeflis

    vhl lo. m.

    Matt. 17.4.

    G.hoa.

    1+.

    fru&us Contemplationis eft , quod eximia voluptate fpirituali2nimumperfundat,quietumque &tranquillum efficiac Vnde contemplator quidam dicebat. guis dabit mibi tennasficut cslumba ejr volabo , nempe per contemplationem, &requt(fcam. Quiete vero potitus exclamabat. guammagnamultitudo dulcedinis tua qua abfcondftitimentibus te.Ex. Apoftolus PecruscuminmonteThaborcontemplatione transfigurati Chrifti fruitus eflet , tanta vo'uptate exiLit,vt diceret ad lef um. Dominebonum eftnos bicejfe. Contenplatiua vita, inquitS. Gregor. \K\Ez.zc\i\z\zm,amabilisvaldedulcedoeft,quafuperfemetipfzm animam rapit,cceleftia aperit , terrena autem debere ejfe contemptui
    ,

    PRimvs

    oftendit

    CONTEMPLATIO.
    oftendir.Jpiritaliamentis oculis patefacit,corpora/ia abftondit.

    ,&

    fafuauilTirno

    fomno comparatur,
    e/l ,

    indiuinisfcripturis,

    Qua de cau- !d,,lb

    '

    vtidemG:e

    '

    "

    inmoralibusanotauit: Sciendu
    fttus ,

    ^t^quiainScrtpturafacraft^ra-.cfo-

    dcrmto cor meumvigi/at,quiayide/icetfane7amens,quofe dflrepitu tempora/u concu- c*m. 5. pifcentu eomprtmit, eoveriusintemacognofiit, &tanto a/acrtm adintima vigt/at , qnantofe ab extcriort inquietudine occultat. Gen.2.n. guod bene
    per Iaccb inittneredormientemfguratur^quiadcaputlapidempofuit.&cbdormtuit^d terrafcalam cce/o inharentem , innixumfcaU Beumjfcendentes quoq,
    ejr

    , a/iquardo torporneg/igentia,aUquandoveroexprimtturcalcatisterrenisdefiderijsquies vtu ,ficut Sponft voce in Canticis canticorum dtcitur. Ego

    tribus modis accipitur.

    A/tqttando emmfomno mors carr.is

    &

    de-

    fcendentes angelos vidit. In itinere quippe dormire, eflmhocprafentis


    tranfitu

    d rerum temporalium amore

    viu

    quiefcere.

    Angelos

    & dsftcendentes cernere


    qutppehumam cordx

    -\ero

    afcendentes

    e/l ciiiesfupernapatriacontemplari.

    II. FiucT:us, eft quod rerum terrenarum amorem conuertat in amoremccaeftmm. Vnde<demSan&us exponens veiba illalob Su-

    p e rhocexpau.tcormeum&motumeil:delocofuo,itafcribiu
    efl delettatio

    aimtrationefummorumfefeab infimis fufcttatuse/etuuit, vtnul/a iamei^ifqu* ernafunt Itbeant, defbeRis tranjeunttbitsfo/a quxpcrmanent requirat. III. Eft quod beneGcio contemplationis breuifnma nobis pare-

    dtuina a/biratio-V* ne tangttur /ocus noftri cordisfit amor atcrnitatis . Corftderatione igitur atcrna patru de /ocofuo animmmouetur, quiadere/clis irfmis in fupernis cogitattombus ponttur Pruis enim qua e/fent aterna nefciebat, in' prafentusm ddecjan^e torpuerat ,ftmulque tpfe trarfiens amore tranfeuntia tentbat. Sed poflquam >qu* ejfentterna cognouit poflquam fuperna lucis radios raptim contemplando conttgit ,
    .

    viu pr&fintis ,fted cum

    LocusGiSm^

    &

    ad vit* fpiruuahs perfsdionem, quod tot Sandorum cxemplis,maxime anachoretarum oftenditur, quotquotin contemplatione excelluerunt , de quibus ita Ioquitur fummus contemplator nofter Gregor.us. gutjuntin SancJa G Ecclefia tha/ami,
    tur v.a

    panamdeputet

    ntfteorum cordaan qmbtts antm.peramorem/ponfo tnufbt/tiunguntur, vteius defdcrtomens ardeat ,nulla tam qua inmundofunt concmiftat,prafentis viu /onoitudtnem
    ,

    '

    inE

    "

    extre fefltnet ,

    & amsru amp/exu inca/eflisjh nfi%ifi ne reeft

    rt/tsfittpfafa/usfutcorports^qutatransfix.
    Canttsts diatur,

    vu/nere amoris.

    Vu/nerata cbaritate egojum.

    *'* Vnde&in

    IV.Eft,

    i6t

    CONTEMPLATIO.
    &

    IV. Eft, quod mirifice iuuct ad mortificandas omnes-animi corporisperturbationes, totumq; veterem hominem renouandum,
    B.fi

    vtbene aduertit aliusefummis contemplatoribus S.Bernardus infua


    Cantica. Excedente anima,ak,etftnon vita,certe vitafenfu,necejfeeftetiam,

    vt nec vita tentatiofentiatur.guis dabit mihi pennasficut columba ,&volabo,ejr requiefcam? Vtinam hac ntorte egofrequentercadam , vt euadam laqueos mortis, vt nonfentiam vita luxuriantis mortifera blandimenta, vt nen impatien obftupefcam adfenfum Ubtdinis, ad aftum auaritu, adtracundia tiaftimulos ,adangeresfelicitudinum,ejr moleftias curarum. Meriatur anhna

    &

    Edfcrm

    J7-

    mea morte iuflorum,vt nuUaillam iHaqueetfraus nuBaebleclet iniquitas Bona mors,qu vitam non aufert,fed transfert in melitts. v. Fru&usfitzelusanimarumquem, idemS.Pateralibiobferuacafla contemplatio habet y vt mentem.quaw dtnino iuit. Hec __r</,inquit,
    ,

    &

    gne vehementer fuccenderit , tante interdum repleat zelo dr deftderio acquirendi Deo , qui eumftmiliter diligant, vt etiam contempUtionis p roftudtopr& dicationii Ubentiffime intermittat.

    Capvt
    _D<f Impedimentis
    i

    V.

    Contempiationif.

    C
    Pialm.)7.

    Bermardvs

    ^'dimentaenumerathis verbis,
    _,

    fermone^. deafTumptione B,V. Maria: tria imoe TR I A funt , qua oculum intelligentU
    '

    confundunt , atquea contemplationeveriluminisexcluduntxcnebra Jctlicet


    peccaterum r . t
    ,
    ,

    recordatio eorundempeccatorum cura terrencrum acluum. Pri .

    Pfkli 101.10.

    -. / i r i l 1 t motuomorbo turbatum fepiaogsbat propheta ,cum dxceret .Dereltqutt rxe nrtus mea fjr lumen oculorum meorum tjr i/fum non eft mecum. Cum enim lu ceiuftitUde[iituimur,nilaltud quampeccatorum noflrerum tenebras inuenimus. Uemfecundofegrauarifentiebat cum dicebat, Conuerfus fum in arum, ,

    na mea dum

    cenfigiturjpiva , peccatorumfcdicet recordatio

    Tertio accupari

    feconqueritur , cum d/cif. J>)uia cinerem tanquaufanem maxducabam , ci* nerem fciltcet aiiienispro pane centemplationis\ Jguicunque ergo mentisccucontemplationi vultistendere, profeclo necejfe esl r vt eumprtus ab hec tripltci impedtmento [iudeat purgare. J^Jfod fiquis facere conundat ,nouerit contratripUcem morbum, triplex queque forc remedium. Kam

    lum dtuina

    primus quidem per confeffionem y Jecur,dnsper orationem , tertius curaturfer


    IV.&V
    Bfc1.z3.in

    f*f<C.f

    Idem

    .....

    ,.

    alibiduoalia

    comm-mo-a lm^edim.nta,
    -

    ne npeco-porii
    ait_

    iruialecudineav8_irruen.m:-i plnmafautum cooiam, In hocarcanurr;,,

    CONTEMPLATIO.
    art,

    1*5

    &in h-cfaniJuariumDei,

    contemjlationis{ciiicet>j'quem forteve-

    flrum atiqua horafic rapi

    &fic abfcondi contigerit ,vt minime auocet,autper~

    turbet,velfenfus egens (\t in xgto)vetcurapungens , velcul; a mordens , ve'

    ea certe qua dtflicilius ameuentur irruentium imaginum corpvrearumphan,

    tajmatapoterit quidemhie,cumadnosredierit,gtoriart,&dtcere. Intrvduxtt

    C.fcs.13,

    me rexincubtculum fuum, Vc.de Ioannes Caflianus collatione decim non femel monet, vt quates orantes votumusinueniri, talesfimusan*

    te tempus orandi , neceffe enim ejfe mentem in temporejitppticattontsjua defta

    tu prtjenti formari.

    Cum enimfi mensadfludtum orationis erexent ,ait S. r egoausiomorahum, earumrerum tmagines reuerberata}atitur ,quiG
    bns libenter prius otiofa premebatur.

    c '' 7

    '

    S e x t v m impedimentum profertS. Thomas in altera fumma; Theologica? parte , vehementiam paffionum. Duojunt, inquit, qux impediunt aclum contemplationis. Vehementia pajftonum , per quam abftrahttur tntentioanimaab intelttgibitibus\adjenfibil(a f &tumultustxterioret

    T.22.qiSo.ai%

    occupattonum,

    A P V T

    VI.
    '

    De Q^Cedi/s quibus adperfeflionem Contempiationis rueniatur.

    T) K m vm rhedium affignat Ioan.


    1

    Caffianus his verbis.

    guifquead^r

    Ccl
    3"

    ^*

    Theoreticen voluerit peruenire,necejfeeli,vt ommjiudio atquevirtute a.

    itualemprimumfcicntiam confeetuatur , &c H<tc autem ailuatuperftftto duplici rationefubjiftit. Nam prtmtu eius modus eji vt omnium natura vt,

    uorum,& curationisratic cegnofeatur. Secundus.vtitadjcernaturordcvtrtutum earum%perfecJione mens noftraformetur , vt tUis non iam velut coa,

    cla
    ,

    delciletur at^pafiatur,

    &quafiviotento imperiofubieclafamuleturfedtanquamnaturalitono arduannllam at^ anguftam viam cum obleciatto-

    &

    neconfiendat.
    II.

    ^JEDivMtradit
    vtdebunt.

    dis,imm6

    Chris t vs ipfe,dum air.


    Confentit B, Prima, inquit,

    Clemens Alexandrinus puriratem corBeatt mundocorde,

    rl

    Deum

    quoniam
    efi

    ipfi

    -L

    '

    Be r n ard vslibro quimo.deCcn-

    Biunfinc

    fideratione.
    xJMaieflatts
    ,

    &

    hac requirtt cor purgatum

    maxima , vtd
    ,

    contemplatio
    vitijs

    admtratt

    tiberum atque exone-

    r*tum

    peceatis factle

    ad fuperna

    Itquaa moruias ftupore

    &

    tnterdum quoque %el per *ecfiafi fufienfum teneat admtrantem, Et in


    leuet

    C^ntica

    ,6 4
    IJ.-fcrni.62.

    CONTEMPLATIO,
    reuerberata ftdgore.

    Cxaxicz.PUceat neceffe efi facies, quxin DeicUritatemintenderepotefi,Neq. enim id*oJfet,nificlara ipfa quoq^ ejfet &pura, vtiq trawformata in eandem, 7 quam conjpicit claritatis imagmem,altoquin ipfa dffi >ul>ti*dinc refiliret infolito

    Ergocumnura purarmntuen potutrit veritatem,

    tuncfaciem ipfiusjbonfus vidcre ct/pit.


    Vi

    " C0 * C

    '

    I!1,

    p.8.

    MediumpropoairS, ^ofper.idq multiplex. Fita,mquk y


    co

    contempUtiux feilator aiconditorem fuu>n


    1

    de t!i:tminandus accedatjpfi

    ContempUnd) atq^tnfatiablner oerf-nendov >yU nter inferttiat ,tpfum iuriter concuptfat,prx amo re eius omnta qu b tand po iefi. tnertt nftiiat, omnes
    cogitattones ftas ac totamjpem ex illitts dfleclationefufiendat. luterarum di-

    uinarumfacris meddationibtts vacet, inhisfediutmtm dluminatus obleciet,


    ibtfe

    totum veUt infieculo quodam refulgsnle confideret , quodinfeprauum


    ,

    deprehenderit corrigat q lodreSium ejl teneat. quod deforme componat, quod pulchrum excoUt, qnodfanttmferuet , quodinfrmum , affidua leclione corro
    boret ,ejrc
    .

    Etcur?. hxC

    & bisjimiliaconte^i

    atifta
    y

    vitx de/iderto affeclusim-

    pleuerit\nonfehic iam exparte


    ,

    omni perfeclttm fedperficiendum in tllabeata

    vita.quxfuturaeft immobiltter creda: , at% adeandemfe, vbi D etfitbfiantiG.homi8.

    am reuelata facie videre pofpt.extendat Medium eftS. Gregorii in Ezcchieiem, nempe iy

    confideratiovits San&orunn Nonfolum, inquiens, alta Sanftx Ecclefixmembra qux prominent Jbabent contemplaiionisgratia ,fedplerunitfehoc dmttm ettam ilia membrapercipiunt qux etfiper deffderium adfitmmaemicant,tamen ad,

    huc per officium inimis iacent. Et paulo poft, Sicin contemplationem noJlram multa cogitationibus circumeundo proficimus ,ficut exempU bonorum fxpe quxrimm , vt in moribus proficiamtts Nam cum iam cogitat anirntts ad
    .

    melioratranfire, quicquidmelius de alijs audire poffel exqttirit , nunchuius,


    rfal.26.ft.

    Fnde rjr eleclus quidam qui in expanfo rtuo SancixEcclefixper vnitterfummundummentis eculos miferat ,bonorum vttam ad imitationem rcquirens d cebat. Ctrcuibo , fjrimrnolabo intabernaaJo Det hofiiam itthilationis Ecce vt immolaret ittbdationis hoftiam ct*cuibati qvia nifi antmam huc tlUcq^ad bonorum vttam exquirendam mttteret ipfe ytt^ ad iubdationis fitcrtfictum non perueniret. Cum vero fancti viri intra Ecclefiam ad loca Jitmma pcrdicuntur, eorum vita quafi inficculoponitur\vt cuncli videant bona qux debeant tmitari. Exemplum huius medii hibemus in S. AntokiO, qui vt ad perfedio, .

    nmc alteritis fkncli vitam venttlat.

    nem vicascontemplatiua: St anachoretica: breui perueniret adhuc ado cf;ens omnium eremicarum.quos laude aliqua virturispraftare
    ,

    audierat ,cellas obibat,&inflar apiculaeprudectimm-K variarum virSur.tom.i..

    tutum rofcida mella collio-ebat, vt coinmemorat S Ailiauafius ... .1,. mtuumvitasiuius,


    .

    fut>

    V,Me-

    C O

    N T

    P L A

    O.
    ,

    *&J
    '

    V. Medium fuggeric S. Bafilius in Conftitutionibus monafticis idque monachis congruens ki hxc verba. ^uodfimauis Mariam CMagdalcnam imitari quxjpreto ccrperis cbfequio althts adrerum dtuinarum cotemtlationem afcendit Jegitime,& vtpar efi,vere negotium traciato, cor^oris cttcbfonioram abitcito , agricolationem d<ferite , apparatus etlam epttlarttm
    ,

    cap

    &

    rum ajpernator, ejr adDominiptdes afftdeto,


    duntur.potiorefi dogmatum

    &

    qttx ille dtcat auJcultato,vt arijs

    cahcr um diuimtatu particepsefficiare .Siquidem ejficiis


    Cbrtfii contemplatio.

    .qtta corport

    mipen-

    btti quoque in animofuertt Chrtjliarcanis ibi rem deferes familiarem tuam ejr vacuus ab emmjoltcittidtne dega cerporis propry etiam obliuifcere atquehocmodo in contemplatiombus verfarts fami:

    Et icerum. Proindef ttbi dr adpedes ittitts afftderis totam

    liaritts

    eum eo celloqutpoierts, vt t^Mariam ita imitere, ejrfupremx glortxfru

    tfum confeqttare. V l.Medium,contempIationifemperiunge->dum,tradit S.Bera rd v s m Cantica,r:empe Orationem. Si quts nofir um.2.v:,tntegre ejrE.C n perfetfe iuxta verbttmJapientU corfuum tradat ad vigdandu dtluculo ad Dominum,quifcit ittum ejr in conjpetfualttjfimi depreceturfimulfa votis omnibus ftudcatJecundum ifaiam prophetamparare vias Domtni retfasjacereje} ,

    $7.

    mitas Deijui, cui cuprophetafit dicere. Ocult mci femper adDominti. t. Jguia

    prouidebam Dominumin conjpetfu meofemper,nonnebicaccipietbeneditfionem a Domino ejr mifericordtam a Deofaltttartfuo Vtfitabiturprcfetfejreq.ienter necvnquam ignorabit tempus vifitattomsfux quantumltbet is qui
    , ? , ,

    tnjpiritu vtfitat, clandefiinus veniat tjrjurtiuus

    vtpote verecundtss amator.


    R.p.i.c.7*.

    IdemtradicRichardus in Beniamin minore. Stne tripltcifiudto ad huius-, i n qui cognitionis celfitudinem non perducimur. Per fludtum operis perfiu dtum medttaiionis ,perfiudium orattonii. CAlultaenim experimur eperando,
    ,

    imdta inucnimusinueftigando, mt/Ifaextorquem/ti orando. Jnnumerafiquidem,qua necpcrexperientiam operis ,necper inucftigationem rationis tnuenire valemus ,per importunitatemorationisedocerimeremur.

    V D E V.Coguitio Dei. Oratio. n'PANARio


    1

    V. lttufiones

    fpirituales*

    CORRECTIO.
    C
    Orrectio n
    A P V T

    Qjtjdnomine Correciionu intelligatus.


    "jirtutis Affiofit.
    i s

    & cuius

    'charitareprofe&am

    nomine geieratim intelJigimus,quamuis ex admoauionem de ca-eado errato,vellapfu commiilo 5

    i6

    C O R R E C T

    O,
    ,

    commiflbifiueleniorcm^qujepropriedickuradraonitio&corredioj
    fiue feueriorem , qua; dicitur correptio , reprehenfio , obiurgatio
    in-

    A.fwm.K.

    Tale difcrimen notauit S.rluguftinusdevobisDominiin verbis corripiendi & corrig6ndi.D<?<vw0*,inquit, amando corripere, non
    crepatio.

    nocendi auidttate ,fedfludto corrigendi, intelligenseorre^ionem quam fequitur emendatio. Et S .Gregorius in voci bus arguendi cornpien-

    &

    G.inpfal.pam-

    Aug mff.37.

    dAxxponens\et;bai\hp&ltni } Domi#eaeifurore tuoarguatme ,nequein iratuacorripias me.Sicut maior,inquit,esffurorquam ira ita argueremaius efl quam corripere. Tefte B.K^4uguftmo biomnes qui aon pofuerunt fibi fundamentum chrtftumm furore arguuntur, quiaaterno igne cruciantur. guiautem eidem fundamento fuperpofuerunt lignum ,fnum ^fiipulam ,in
    ,
    ,

    iracorrtpinntur, quiaigne purgati ad beatitudinit requiemdeducuntur.


    Th.tj.q.na.1-

    *Th

    5'

    if-'

    c Correct.io.aucr.oreS. Thoma Aquinate in fummaTheologt3 "*3 **5 ' q u d indicauit Doramus apud Matthxum ^ 10 dicens. Sipeccauerit in tefratertum cempe tllum. Nam voce fratris infmuatefle corripienddm ex caiitate fraterna, Sic Apoftolusagensde
    f-L-

    ca > eu ^

    a<

    homine inobe
    A.c.16.

    liente. Noltte,2\t,quafiinimicumexiftimare ,/edcorripite

    vifratrem. VndeS. Ambiof inlib.3.deofHciisarbitraturinter amicos quoque.quimaximeinterfecharitate deuincli funt,laadabilemefle

    correpuonem Sunt enim xnqmt.bona correptiones ,& plerunque meltores quam tacita amtcttia. Etfiladtfeputat amicus,tu tamen corript. &c. Ae de
    Deoipfols^imusinProuerbiisSilomonis.
    ripit
    ,

    ^uem

    ddigit

    Dominus cor-

    &

    qua(tl'ater tnfilio complacetfibi.


    ,

    fraterna
    laoii
    i.ioan.3 17.

    Deinde quid eft aliudcorrectio eleemofyna fpintualis, quam proximi in peccatum quam
    ?

    fatis

    iubleuamus miferiam at eleemoiynamefle ationem charitatis, >ui babuerit fubftantiam huius declarauit S. loannes his verbij.

    clauferit vifcera muadt ejr viderit fratrem fuum necejfitatem patientem , fua abeo quemodo charitas Dti manet in illo. Qua de caufa haud ecus qua eleemofyna , poteft efle etiam a&io virtutis mifericot dix, iuxta iiiud
    1
    r

    &

    ,.
    :

    pfa[m],Corripietmeiuflusinmifiricordia(jrincrepabitme:ohumaHtempeccatoris

    non impinguet caput meum. In qua; verba ita S.Chryfoft. Jj)uod pfalmifta dtctt efjfe huiufmodi. Eorum qut adgratiam loquuntur prepter damnum rtus nunquamfuertmpartkeps ,eos autem elegerim .quifunt acres
    vebementes

    & corrigunt ,quipeccatum aperiunt

    &

    qut reprehendunt

    hocemm

    maxime mifirtcordtt ejr clementia medert vulneribus. Et tdeo dtxit


    quiftnam. OWeliora funt vulnera dtltgentis fluamfran^

    dulenta ofiula odtentis.

    Capvt

    CORRECTia
    Capvi
    Le? e diuinacorrecltonem
    II.
    ejp necejptriam.

    iT

    'Orrectiqnem

    diuina

    legceuemandatam

    patefecit Spirkus *

    ^^
    1

    'fanchisprimumin Iiterisfacris, vtin Leuitico. Nonoderisfratrem tuum in cordetuo,fedpubliceargue eum, nehabeazjuperillo peccatum. Et in
    ddiget te, Ecapud EccleiiaSalomonisProuerbiis. Arguefapientem cum. Corripe amicum neforte nen intellexent ejr d;cat. Non feci aut lri fifecerityi/e iterum addatfacere. Corripeproximum nefprte non dtxerit:
    , ,
    ,
    :

    &

    Pi:au -9-

    &

    fidixerit ,ne forte

    iteret.

    Corripe animam ,fepe enimfit commijfto.

    Corripe

    Eccli

    proximum antequamcommineris. EcChriitusDominusapud M2tthx ipfumfo u m Si peccauerit in tefrater tutts vade ejr corripe eum inter te
    .

    i 9 .ij. Matth.1s.15.

    &

    lumfiteaudteritjucratuserisfiatremtuum. Et ApoftolusadThelTalonicenfcs. Corrtpite inquietos ,confilamini pufillanimes


    .

    '-Theffj

    '4-

    t ad Timotheum.

    j.Tim.Vit
    uj.

    Teccantescoramomntbusargue. Etiterum. Pradicaverbum,infla cpportu-

    ne importuneargue,obJecra,increpainomnipatientiadr docJrina. EcadTi- T.


    tua\./ncrepai^os(CretctiCes)dure,vtJanifintinfde.

    Secvndo
    uiticumait.
    nus inqutt.
    foium.

    patefecitinveterumPatrum
    Vis fcire ,quia

    Origenes inLeconfentiant hac Euangelicis praceptis ? DomrT


    libris.

    Si videris fratrem

    tuum peccare argue eum inter tegr ipftm


    ,

    S. BafiliusinMoralibus/umma f cap.t, interaliadiuinaprarcepta ponice:nm,quodnonoporcecfilere,dumpeccantesvides,idquecontirmatex B.Luca, vbi Dominusait. Sipeceauerittnicfratertuusjncrepa ipfttm. E:ex ApoftoloadEphefios. Noltte commttnicare opertbusinfrucluoftstexebrarumjmoetiamredarguite , SrHierorAmusinvc-bapfalmi. Corripie:meiuitusinmiiericordia,&c.nonco"rigentemconfertme-

    Luc.

    7.7,

    Eph-s-n-

    Pfai;i4c.?.

    dico ,qtti ft videas in corpore carnes


    '

    putrid.ts, ejr dicat

    quid admepertinet*

    Hicr inI

    '

    fallB'

    fcia&jnqail quia crudelts cft.S.Chv\'ioi\.hom. 60. inMatthazum. Sinobis

    non eftfatv ad jalutem quod virtuofe viuamus ,fdoportet aliorum falutem re tvfa dfiderarecum neq nos reSfe viuamtis, neque altos hurtemur quidre;
    ,

    Chryfoftom.

    JpondebtmmfqHtnobisjpesfaiuiis reltquaerittEz

    lib. j.contra

    vicuperato-

    re, vite monaftica:. Ittdsx pari &fere eadem ddigentia noflramrejr proxi. merum noftrorufalutem requirit d mbis tdctrco Paultis quotj^ femper vbt^,
    :

    &

    monet finguios non qua.fuafunt quarere .Jrdqproximoru


    ,

    tdeo in Corinthios

    inaeh'tur vehemeter ,quodnulld cura habuerint eim qutin grauijfimu crhic


    fornicois intiderat ,fedmagistius vuinus tut/ndd,obiuratii^ contempfirtnt

    Galaiis

    16S
    G*l. 6.

    C O R R E C T
    ,

    O:
    Theffalonicenfibus

    Calatls quo%

    eaiemficnbens aiebat. Tratres,&(ipr*oecupdtiiifiterithomo in


    vos quifiirituales
    eftis

    aliquo deltito

    eiufmodi corrigite.

    item eadem

    monitaedebal ,dicexs: ltaa exhortaminiinuicem fftcut ejrfacitis. ;

    ItemtL. Corripite indifiiplinatos , confulaminipufillanimes,fuftinete infirmos.

    Ne quis enim diceret.quidmea intereft etiam altorum ctirarefialutem $ quiperit .pereat ,& quifieruatur,feruetur nihtlhorum pertinet adme mei tantum
    ,
    ,

    ipfius curam habere mihi imperatum eft.

    Ne quis ,inquam

    ifladiceret

    imma-

    nem hanc ejrprorfus inhumanamcogitationem iugulans, legibus i/iisillamficommoiorum negligere , vt proximoru pfit quibmplurima iuberet noftrorum
    .

    A.fer. H.i6.

    faluticonfideremus,&c.

    multa

    S.

    Auguftinusde verbis Domm\.Sipecca-

    uentintefratertum ,corripeillum interteejr ipfumfiolum. Sineglexeris.peior

    iniuriamfaciedo graui fiipfum vulnere percujftt. contemnis? Ju enim yidesperire ejr negltgi;?Peior es taTu vulnusfratris tui
    es. Ille

    iniuriamfecit,

    &

    G.lib.

    *.cp

    ji.

    cendo.quarn ille conuicianio. S.G.egoriusadFelicem EpifcopumSicilia?. Saluatortnterceteradepeccanteinfefratreprffcipiendoait. Sipeccaueritinte

    exiniunfrater tuus,corripe eum Innocentius III. inCapkulam, in fipeccantcm occulte ct.o. Extra de ha^reticis. Aliudefi, inquit fratrem

    Cum

    t. do Pocnu.

    compere qnoi qtvfque tcnetur ejfiiere fecunium regulam Euangelicam, ej-c. aliudfatremfunm delinquentcmmamfifle reprehendereDei, Pvatio naturalis quoque,quae,te'le Tertulliano.efl^^skw nroximo, fiue in falute corporis/iue animi qux nobilio cft, jji&j^yj

    w
    ,

    Eccli.13 '9-

    procuranda commodemus. Omneenim animrJ, inquit Sapiens ddtgit omnis homo proximumfibi. Ezkerum.Matdauit{De\is)vtbiJic fimile r
    ,

    &

    Ib

    '

    [1

    Macr 7. iz. Tob+.!.

    nkutq deproxiwofko non modo lege diuina fbd etism naturali. qualis eft & ilta <- Kriffci Omniaqmcun^vultis,vtfaciantvobishomines,&vosfafepenuuieroprodefie pofTumusproximo, citeillis. Atquicorrigendo corrigere. Quare nec Gsntiles rationem fecuti ergo tenemur eum hancdoclrinam ignararunt. Plauu verbafunt m Trinammo.
    ,

    Sedtuexamiciscertismihicertijftmus,
    Si quidmefcisfcciffe tnfctie.aut mprobe,

    Siidnon accufis ,tu tpfi biurgan ius es. Prouerbiis hxferuntur fentenS E N e c a quoque Philofophi in
    tiar.

    \^{mici vitiafiferas , facis tua. Cum his conuerfare qui te corriganu Secreto admone amicos , palam lauda. Vitia
    ,

    tranfmittit aipofteros, quiprafientibm culvis ignofiit. Bonir nocet ,qui

    maln

    parcit.

    Capvt

    R A T

    R N
    III.

    JL

    a69

    A P V T

    *De multiplicifrutfucorreffionis.

    NEq^v'

    e reticuit Spiruus ian<ftus multiplicem

    fru&um

    fratemac

    correclionis.

    Pmmvs eft,quodia:pehominemel<-HopeccatoCum quibusconueniunt& llla

    rumextrahat

    cantverbaChrifti.

    & ad meliorem frugem reducat. Idnon obfcure indiSi peccauerit in tefrattr tuus,vade & corripeiflum.&c. MattlJ

    fiteaudterit ,lucratuseris fratremtuum.

    conuerterit quis Apoftoli Iacobi. Si quisex vobis errauerita vtritate, tum ,fc:re debet, quoniam quicouerttfeceritpeccatorem ab errore viafua,faluabtt animam eiusa morte ,ejr opertet mmltttudinempeccatorum. Vnde S.

    &

    Ucs.19.

    A.fcrm.16.

    AvGVSTiNvsde verbis Domini.

    Sitettle,inquit,inquempeceafii,cor-

    ripuerit inter te ejr ipfumfolum , (fr audierts tllum , lucratus efi te.
    :

    J%uidtil t

    lueratus eft te,nifiquiaperieras finon lucraretur te namfinonperieras , qmt-

    modo te htcrattu efo Nemo ergo contemnat quandopeccat infratrem. K^fit emm quodam loco Apojlolus. Sicpeccantes infratres ejr percutientes confcientiameorum infirmam,inChriftumpeccatis ,tdeo ,quiamtmbra Chrifiiomttes
    ,

    x.

    cor. $..

    faehfumus.

    Alter fru&us eft , quod correctionis beneficio peccator in agnitionempeccativeniat,& indead pcenitentiamadducatur. quemobfcruauitfapiens,dumait. Corripe amicum, neforte noninteSexerit,ejrdicat.non feci: autfifecerit, neiterum addatfacere,

    icd.19.13.

    Vnde S,Avgvstinvs

    AtaP

    S<

    libro

    de correptione
    :

    & graiia.

    propterea corripiendus es,


    vitia demonfirari
    crs

    ^uicunque^ ait , corriptnon vis, etiam quia corrtpi non vis. Non vis enim tibitua
    tibi vtilts dolor
    ,

    non vis vtferiantur , fatque


    ,

    quomedi-

    m qutras.non vis tibi tu ipfe ofiendi,vt cum deformem te yides ,reformatore


    ne in illa remaneas fccditate.

    defideres ,eique fupplices


    eJi,

    Tuum qutppe vitium


    quafilaudan-

    quodmalus es

    & matus vttium,

    corripinolle, quiamalus es,

    da,yelindfferenter habendafint vitia , vt neque laudentur,neque rituperentur.attt vero nihtl agat timor correpti hominis
    ,

    vclpudor veldolor. Ec pnulo

    poft.

    Hacefi correptionis vtilitas qua nunc maior, nunc minorpro peccato-

    rum dtuerfitattfalubriter adhibetur^jr t UT>c eftfalubris\quandofitpemus medicus rejpteit. Non enim altquid profictt ,nifi'cumfatit, vtpeccatifut quemque
    pteniteat.

    Fructuseft quod plurium benefiriorum tam (piriialium, temporalium capaces fe reddant ipfi coi-redores iuxta il quam
    III.
    , ,

    p r ou.

    24.24:

    lud Salomonis.

    gui

    dtcunt jmpto

    tufius es

    maledtcent

    eis populi,

    dete-

    CORRECTIO
    V.
    eft
    ,

    ejr

    deteftabuntur eos tribus. Jjtuiarguuttteum laudabuntur.&fuper ipfit ye-

    nietbeneditlio.
    I
    Prou.9..
    Ib.jf.i3-

    quod corre&io ipfum corre&um fiepe reddat chariorem


    apudeum magis^uam ille quiper lin -

    corredorijiuxtaillud fapientis.Argueftpientem,tjr diliget te. Et. )ui corripit hominem.gratiampoftea inueniet


    decipit.

    gUA blandimenta V. eft,quod vtilitas,fi non in correctum,ialtem m alios redundet/e-

    cundum illud Apoftoli. Peccantes ceram omnibus argue


    i.TinM.i.
    Chr.hom.15.
    ,

    vt ejr ceteritimo-

    rembabeant. InquasverbaChryfoftomus. )uidergo! nonne maiusfcandalumfacit coram omnibus arguereminime id quidem magis enimfcandali-

    zantur ,fpeccata non ignorantes nullum inferri videant cruciatum, Sicnt enimfiimpunepeccetur,pltirimi delinquunt jtajipeccata puniantur , complures virtutifiudent. Ita ejr Deusfeciffedeprehenditur.

    A.e.?.

    Luc.11.41.

    Auguftini ,quod correctio ex caritate profectanon fit aliud, quam lpiritualis qusedam eleemofyna, quam dubium non eft prodeffe. <^fdomnia j.nquitin Enchiridio ad Laurentium, qusvtilimijericordia fiunt,valet quodDominus ait. Date eleemofynam, ejr ecce omnia rr.mida /fffft ygbis.Nenfolum autem quidatefurienticibum,fttienttpotum nudo veI.

    eft

    Jiimentum, &c. verum etiam ejr qui dat veniam peccanti ekemofynam dat,
    ,

    ejr quiemendat verbere,

    in quempoteftas datur , vel coercet aliqua difcipltna,


    ,

    & tamenpeccatum
    litur vtilttati,

    eius, que ab illo Ufm eft aut offenfm dimittit ex corde, vel dimittatur , non folum quod dimittit at% orat , verum etiam in eo prat , vt ei

    tjuodcerripit atq^aliqua emendatoriaparnaplecJit fleemejynam dat,quiami-

    fericordiampreftat. Multa enim bonapraftantur inuitis,quando eorum conjit-

    non voluntati.

    A P V T

    IV,

    QmdnonVrdatis(olis welSenioribus fedomnibus \>ror~


    fushominibus incumbat neceflta* corrigendialws,fidebit& circumftanfui adfint.

    ]>RiMoiIludcertum cVindubitatumeft,omnibusPrarlatis,&M3giftraribus arque polkicis atque Ecclefirsfticis,

    & quotquotaliquod
    ,

    impe ium inalioshabent,(vtparentesinfrlios,Iudimagiftri&paxfagogi in diftipulos^non folum lege diuina generali , dequasdumeft capice fecundo,fed etiam ratione offi -ii, quod gerunt incumbere necefTkatem alios corrigendi. Nam in facris litteris acritereishajcnegligentiaexprobratur,YtapudEzechielemprophecarn. ffac, inquit,
    dtcit

    FRATERN A.
    dicit

    17

    DominusDeus.Vapaftoribuslfrael,quipafiebantfimetipfos. gmdinfir- Ewh.

    ut

    quodagrotum , nonfanaftis , qnodconfraclum mumfuit.non confolidaftis , quodperierat no quaeft,non alligaftis ,ejr qusdabieclum eft.non reduxijlis, Quasverbaexponens S.Gregoriusi. parte paftoralis. Abieilum, G.c& fiftis.

    &

    &

    ai t

    reducitur

    cum qutfque in culpa lapfus adftatum iuftitia expaftoralisfolivf% adinteritum deftnat JihancdtftriclionisfeueSedfepe deteriusfrangitur , cumfraclura incaute colliga-

    citudinis vigore reuocatur.Fracluram vero iigamen aftringit, cum culpam di-

    fciplina deprimit, neplaga


    ritas non coarcJat.

    tur, ita vtgrauiusfcijfuramfintiatfihanc immoderatius ligamtnta conflrin-

    gant. Vnde neceffe eft , vt cumpeccati vulnus infubditis corrigendo refiringiturjnagnafefolictiudine etiam difiricJor ipfe moderetur.

    Et S. Auguftinus libro primo de ciuitate refpiciensadaliam fenten- Ezech. 3 j. e. tiam Ezechielis ita fcribit de correclione Pradatorum. guainrenon Au 8 s * vtique parem ^fedlonge yrauiorem habentcaufam quibus perprophetamdicttur. Ille quidem inpeccatofuo morietur :fitnguinem autem eius de manufteculatoris requiram.Adhecenim Jfeculatores, hoceft ,populorum Prapofiticon,

    fiitutifuntin Ecclefiis,vt nonparcant obiurgandopeccata.

    S.BernardusetiamiamcxiftensAbbas velPraspofltusfuimonafte- Bern/crm^ riivtramqueobligationcm corrigendiagnofcitdicens. Vtinammagis jnC,Bt neminem obiurgare necejfefit :hoc enimmelius. Sedquoniaminmultis offendimm omnes, mtbi tacere non licet cui ex ojficio incumbit peccantes arguere, magts autem vrget caritas. Exhacveropeculiariobligationecorrigendi pra:latorum , illud quoque onus nafcitur, vt teneantur inquirere in fubditos delinquences, vtpaftor inoues aberrantes.vel fcabiofas, quod Deus apud di&um prophetam inf muauit, cum zn.^uodperieVnde B, Gregorius loco cttato. 2fonnu(Ia f\n<\uh, Gxia. rat,nonquafiftis. fubtditer rfr occulte funtperfcrutanda vt qutbufdam fignis erumpentibus rector in fnbdiiorum mente omne quod claufum latet inueniat ejr interueniente correptionis articulo ex mtnimis maiora cognofcat. Vnde recJeadEze- Ech. 1 i. chielem dicitur. Filihominis fode ttbi parietem. Vbi mox idem propheta. Et cum fodijfem parietem , apparutt ofiium vnum dtxit ad me . Ingredere
    '

    &

    &

    ejr

    vide abominationes pejfimas , quas tftifaciunt hic.

    ejrc.

    Notandum
    cernitur
    ,

    um

    &

    Et ingreffus vidi, quia prius foramen tn pariete , ae deinde ofiitunc demum occulta abominatio demonftratur quia niitaque
    esl ,
    ;

    vniufcuiufque ftccati prius figna forinfecus , deinde ianua aperU iniquitatis oftenditur , ejr tunc demum omne malum quod intus latet, a,
    peritur.

    mirpm

    mincs,

    Secvn*do certum eft, omnibus omnino homimbus.tum quahotum qua ChuMlni funt ctiamfi aliis non pradlnc incum,

    bere

    i?z

    CORRECTIO

    24. q.?. c

    ram

    bereneceflitatem corrigendi delinquentes. Scntentie fiquidem e fafunt,ad nullum hommum genusaftricfoe. DeindeS.Patresdiferte iiitentur,inierquose(t,anriquiffirnus Pontifex S. A n a c l e t v s , cuius apud Gratianum hasc fun t vercris literis fuprs allata: generales

    curam haberedebent de ijs quipereunt , quatenus eorum redargutione corrig antur dpeccato , autfi
    ,

    ba. Tamfacerdotes ,quam reltquifidtles omnesfummam

    cbr h 2-m-2,

    EtS.C H kysostomvs ad populum Anuochenum. Jj>u'fik proximum corrigat adiftcate entm


    incorrigibiles apparuerint ab Ecclefiafeparentur.
    :

    alter alterum,inquit.Nifienim hocfaciamm, d quocun^ commijfa prieuartca-

    Necinexcufationem nobis dtccrefuffcit. No^n aderam , non confitus eram ; commtffis non communicaui, quandoftatuaslmperatorisdeiecbefunt. JDuontam ejr us
    tio

    commune qu< ddam

    & intolerabile damnum ciuitatiajferet.

    qui talentum defodit , non pro reattbmfuis tunc accufabatur : integrum enim
    depofitum reddidit ,fedjuoniam ipfam non multiplicauit , cfuomam r.on ca/lidetultt , non incrtpuit, gauit ceteros 5 quoniam argentum adnumularws

    mn

    mn correxit proximos peccatores inordinatos.


    Matt

    Et homilia 30. in epift. ad Hebneos. Si Dominus pecunias habenti, non largienti fuppltcium commtnatur ei qui valetproxtmum comtnonere vtlquoltbct modo (jr mimimefacit , quomodo non maioribm fuppltctts punietur} ittic enim corpus nutritur ,hic autem anima:illic dnoiteferuas temporali,hicvero ab aterna. Sednonhabeo ,inquU , fermonem. Sednonopwelf eloquentia. Si videris amtcumfor nicantem ,dic adeum,rem maUm agts ,non erubefcis ? non confunderis ? malum hoc elt. Jt^fid autem , inquis. tpfe ma-

    &

    lum effe illud epus non ignorat.

    Ita esl ,fed cuptdttate pertrahitur.

    Nam ejr

    quiageresifctt vere ,quia frigida aqua malum ett , fi petetur : veruntamen opus habet , qui eumprobibeat, nan/ dum quispsjfione dettnetur, nonfactlefolus ipfefibifufftciet.
    ,

    Etfiverbts tuts non obediat

    intertm cuflodt tntuere


    ,

    quopergat ejr continea malignonegotio ,fortaffienim reuertbttur

    ejrc.

    Si-

    milia habethomilia 44. in epiftolam priorem ad Corinthios alla o exemplo de monendoeo, quicommoraretur cum femina folus ex-

    traconiugium.
    A.c.9.

    EtS.A vgvs tinvs libroprimodeciuitateDei. JVectamenabhuiufinodicuipa noncorripiendi alienm est, quilicet Prapofitm nonfit , in eis tamen , quibus vita huius neceffttate corrigttur multa monenda vel arguenda
    nouitejrnegltgit.

    R ati o quoque huic doftrinas manifefte patrocii-

    natur

    fiae

    confideremus homines omncs qua homines funt, ad

    magineraDei,

    &ad vnam

    felicitatem
    -,

    xternam conditi, quia omne

    animal naturaliter diligit fimilc fibi fiue aua Chriftiani funt, fic eaim rauicem membra fuaius 8c omnes ^imcorpus Christi
    cffici-

    FR.ATERNA.
    ,

    i 7i

    cfficimus iuxta illud Apoftoli in priore epiftola ad Corinthios.

    Ves autemefiiscorpus Chrijlt crmembra demembro. Atyfquidpatitur, vtibidemdicitur, vnum memhrum compattuntur emmamembra,& tditfumproinuicemfolicitafunt memhra.

    ,.c orI2l _

    C
    De circumfiantiis
    ,

    A P V T

    V.

    quibus neceptate corrigendi , tumju-

    periores , tum aln eximuntur.

    PRima Circumfhntia
    bis

    eft,

    fi

    non

    fit

    exploratus Iapfus proximi


    Si peccauertt inte, id
    S.
    Mattb.18.15,

    corrigendi,quodindicatChriftus, cum ait. e&,ieconCciofratertuuj,corri/>e, illumvtexponit

    Auguftinusde

    ver- A.fctmi.

    Domini. Peccauit,mquit,in tefrater tuus,fitu folus nofti.tunc vere in te fotumpeccauit. Namfmultis audtentibus tibifecit iniuriam, dr in tllospeccautt ,quos tefiesfua intquitatisfecit.

    II. C rcumftantia eft, fi lapfus fit noxx leuioris. Quodenim Chiiftus ibidem delapfu grauiore corrigendo fitlocutus. S. Augu-

    ex Chrifti verbis euincit diccns. site ille in quem peccafti corrtpuerit inter te ejr ipfum folum audteris tllum , lucratm eji te. ^uideft lucratut efi te,nifiquiaperieras ,fnon lucraretur te ? Ttfamjinon peneras fnoxa graui fc. &C lechali ) quomodo lucratus eflte\ Ec rurfus, Pccca/it in fratrem facfatis , &fanatus es. Citofectfii morttferam rem fed remedium cttoinuenifii. Deinde ex eo euinci poteft, quod dicu habendnmpro Ethntco publicano fiEccefiam corrigcntem nonaudierit, quse paen 1 .xquo grauior eft , quam vt infligatur pro contumicia in !aplu vemali. Neq 5 Origenes nos hic remorari debet in Matthxum o icribens, Chriftum locutum de conechone noxadeuioris, eoquod corrigendum appellet fratrem : peccantem autem morulitcr non
    ftinus loco citato
    ,

    &

    &

    aft

    &

    polTe dici fratrem


    ftianus,
    diertt

    nam nominc fratns

    incelligitur hic

    homo Chn-

    quemopponitEthnico&publicano,Scideodicit, SinonattAdEcclefiam enim nondeferuntur nifi Chriftiani.&quidcmpoftgrauiorem tantum Iapfum.


    d;cE<defia.

    Eft,fico.-re&ionemfuamatbitrenturpotiusnociturampro- L egc Grrg. ximo quam profuturam. Vnde Sapiens ait Noli arguere deriforem, Naza P lo -'neoderttte. Et S. Auguftinus libro pnmo deciuitate Dei monuitad Prou 9 8 * charitatis virtutempertinere, ytqms corrtpiendis male agentihmparcat ,
    III.
    , .
    '

    quiaipjis metuit ,nedeteriores ex hoc efficiantur

    Vnde

    Laertius de vitis
    ,

    L lib 7 e

    '

    Philofophorum

    referfr

    Zenonem cuidam

    fcifcitanti

    cur

    fe

    vnura

    omnium

    ,74

    CORRECTIO
    corrigeret
    efle
    fi
    ,

    omnium non
    cans
    fibi

    refpondifTc,quiatibi

    non credo,

    fubindi-

    non

    fpem, illum,ficorriperetur,forcmeliorcm.

    Eo-

    dempcrtinet,

    quis confidat

    proximum,

    vel correptionc altcrius,

    vel fua fponte fe ad

    meliorem frugem reuocaturum.

    Eft.fi quis corre&ionem differat in aliud tempus , quo fruIV. duofloremforearbitretur. Itaenimdocet v g v stinys locofae-

    A l.ic siu. c.

    9.

    pecitato. Si propterea ,'mqaiens, quifqueobiurgandis


    le agetttibut parcit ,

    ejr

    corripiendis

    ma-

    quia opportunius tempus inqmrit , veleifdem

    ipfis metuit,

    nedeteriores ex boc efftciantur ,velad

    bonam vitamejrpiam erudiendos im,

    pediant infirmos

    alios

    & premant at% auertant afide

    nonvidetur cupidita-

    tisoccafio ,fed cvnfilium caritatu.

    V.
    zTi

    Eft,

    quando conftat proximum iam ad meliorem frugem, fi -

    in Rrg-rtro.

    uefuafponte, fiuealiorumcorre<ftine,reuocatum. Excipefuperiores aliorum , qui fubditos palam delinquentes, ctiam, eum refipuerint, tenencur palam arguere, iuxta illud Apoftoli. Peccantes coram omnib/ts argue/idqi propter aliorumexemplum, vnde Apoftolus fubiunxit , vt cr ceteri timorem babeant. CMamfe/lapeccata, inquit B.Greqob.iv s,nonfetnt occulta correclione purganda.fed palamfunt arguendi, quipalamnocent , vtdumaperta obiurgationeftnamurhi ,quieos imitando deliquerant corrigantur , dum enim vnut corripitur plurtmiemendantur.
    ,
    ,

    in.dc morib.

    Et Senec< Ethnici fententiaeft. Nemo prudens punit quiapeccatumefi,


    ,

    fednepeccetur. Res enim cptimaeft,nonfceleratos extirparefedfcelera,

    VI.
    patae,
    pfal 140.5.
    Efcl. 49.16,
    S

    Circumftantiam addunt alij, vt qui corrigit,fit vitxinculautfaltemimmunisavitio, quodrepiehendir. Prinao.quiaita


    littera:.

    idcntur tradere diuinaa


    iuflttias

    Nam regius pfaltes ait.

    Corripietme

    iuflusinmifericordia drincrepabitme.

    enarras
    Sap. 13-

    meas ejrajfumis tefiamentum


    ,
    .

    EtDeusapudcundem. Jjtuaretu meum peres tuttmf tuvero


    corripit infipientes
    .

    odiftt

    difciplinam

    Et fipiens.

    Probata virtus

    Et
    tuo,

    Chriftusapud Mattharum. Hypocrita, ei/ceprimumtrabem deoculo


    ejr

    fejlucam deoculofratris tut. z. quia idem vi^cndocere vetcres Patrcs , vt S. A m b r. o s. in pfalmum 37. Cofiftteris tur medicum te profteris in altenum Etfiveritatis efi,quodrepeccatum ,ait,

    tunc yidebis

    eijcere

    &

    torques, temporis nonefi.Peccatori enim dixit Deus.

    Quaretu enarras
    ,

    iu-

    Luc 4 m-

    C.30.

    fttttas,&c. Io.Cassi a n ilibro8 inftitutionummonafticarumverba funt. Oportetillumquialterius vulneri medericupit omai langucris morbo alienum ^fanum^fubftftere^nciliud Ettangelicum dicaturei. Medice prtus curateipfitm; ac videns feftucam in ocule fratrisfui trabem in oculofuofino videat, quomodo videbit eifcercfeftucam deoculofratrisfui, quitrabemfuro* risgeftat inoculefuol S. Avgvstinvs libroi. defer-mone Dominiin monte. Pte} mq\iit,caxte% vigdandum eft, vt cum aliquem rtprebendere,
    ,

    vel

    FRATERNA.
    velobiurgarenos neceffttat coegcrit,primttmcogitcmus
    ,
    ,

    17;
    vtrumtaleJitvitiU*

    quod nunquam habuimus , velquo iam caruimus. Etjinunquam habuimust no eogitemus ejr nos homines ejfe , tjr habere potuiJfe t Si yero habuimus habemus , tangat memoriam communis Jragilttas , vt illam reprehenfionem,

    &

    autobiurgatioem,onodium,JedmiJericordta/>racedat,vtfiueadcorrecJio-

    nem

    eius,propter quemidfacimus ,Jiue adperuerfionem valuerit,namincer,

    tuseji exitus

    nos tamen dejimplicitate oculi nodrifecurijimus.


    ille
    ,

    Si autem co-

    gitantes nofmetipfos inuenerimus in eo ejfe vitio , in quo esJ


    ,

    quem

    repre

    hendereparahamus ,non reprehendamus neq,obiurgemus ,Jedtamen conge-

    mifcamus ,

    non illum ad obtemperandum nobis ffedadpariter cauendum tnuttemus. EcS. egori vs libro 16, moralium. Omnisperqucm
    tjg

    Gr

    r.ccejfe ejl aliena

    vitia corngi ,femetipfum prius debetfolerter intuerijie dum


    ,

    aliorum culpas vlcifcitur

    ipfe vlcifcendi

    furcre fuperetur . Ec

    Isido-

    Rvs

    libro tertio

    delumrao bono. Non debet

    vitia altenacsrripere , qui H&tc3z.

    adhuc vitiorum contagionibusferuit. Improbum eH enim arguere quemqu.tm


    ina'io,

    quod adhuc deprehendit infmetipfo. Idem Ethnici monuerum,vt Horativs libroprimofermonum,


    Curn tuaperuideas
    oculis

    fcriptores

    HSstt

    malaltppus inunclis
    Rcc * inS luft.

    Cur in amicorum vittjs tam cernis acutum?

    EtHT vlli vs Careredebet omnivitio.quii alterumparatusefl di'

    non efHciunt peccato-em efle immunem omnino abobferuauone pra:cepti corngendiproximum ( q uia vt bene dicunt Theologi fcholar peccatum neminem liberat ab obligatione praeceptorum diuinorum) fed cantum mdicant eum parum idoneum 8c efficacem efTecorre&orem, nifi fe primum corrigac, &c nonincrepando, fedn:on:ndoleniter&congemifcendo,proximum fecum ad emendationem vita; inuitet,vt dixic S. Avgvstinvs.
    cere .
    ,

    Vervm ha?c teftimonia

    C
    De M.odoin
    pRiMvs
    *
    Dauid
    latas.

    V T

    VI.

    correttione Jjroximiferuando.

    moduscft, vtcorrecliofiatcumIenitate,modeftia&hu-

    manitate. Sic

    inquit. Corripiet

    enim tradit primum diuina fcriptura. Nam rex me iuf us inmtfericordia. Et Apoftolusad Gahomo in altquo
    ,

    pfii 140.5.

    Gal6

    Si praoccufatusfuerit

    deltcio

    vts qui JJirituales

    efiis,

    huiufrnodi in/iruiteinjpirttu lenttatis

    cenjiderans teipfum, ne

    &

    tu tenteris.
    2
    '

    EtzdTimotheum.SeruumDomininonoportetlttigare,JedmanJuet!/me/Je
    adomr.es ,docibile patiente,cumode[iiacorripiente eos ,quirefiftunt veritati, ,
    '
    '

    Deincie

    r?6

    CORRECTIO
    S.

    Deinde

    Patres.

    B Grego* Nazianzenus agcns de moderatione


    .

    in

    difpurationibus feruandaitafcribit. Hancrationemtene ,vtpartim frahumane,non vt boftis, nec vt durus trem corrigas idfc leniter rigtdus me

    &

    &

    tantum ejrcauterifs aduerfus morbumfciensgrajfari, partim teipfum accufes , infirmitatify tuatibi confciusfis. Et paulo poft.
    dicus,nec vtfectionibus

    Habes medicina regulam.


    tefy nefiras portantis.

    mitiscjrhumani infirmitane antmum defpondeas : nondumenim curatienis tempus effittxttfi tertib beniCbrifii difcipulus es
    ,

    Si primum oblucietur

    leniter expecla ,fifecundo


    ,

    Ac

    gvum illum & humanitatepraditum agricol.tm imitare Dominum adhucpre


    '

    '

    carcneinfrucJuofamficumexcidat^verum cosuertat &curet,$. Ambiofius libroS.inLucam. Plusproficit amica ccrreptio ,ejuam accufttio turbulenta:
    ilia

    pudorem
    ejut

    incutit

    hac tndignationem mouet:feruetur poaius ,quod prodi


    , ,

    meruat
    c
    .
    .

    mouetur. Bonumcjuippeeft vt amtcum magis te qutcerrtpitur


    inimtcum. Factltus entm confilijsacqutefcttur
    S.
    ,

    credut,

    quam

    quamtnturix
    yis fra*

    fuccumbiiur.
    2C0r.13.11.

    Ch yfoitomusad populum Antiochenum.


    ,

    trem comgere lachryma , ora Deum ex corde apprehenfum admene,confuU, exhortare. S:c PauLufaciebat, neiterum cum venero.humtltetme Deus apud
    vos.

    Dcmonjlra cbaritatem erga peccatoremxperfuade

    ipfi,

    quodco>/filens
    ,

    & curans-, nonperuulgare volenspeccati tpfuw commonefacis


    pcdes ,ofculare ,ne erubefcas.fi
    diffictles
    id.

    comprehende

    medo

    mederivis-

    Hac& medteifactuntfitpe

    tgrotcs babentes ,deofculantesfOgantes[erfuadentfalutaremfume-

    hom.

    7.

    c.8mft.M

    exemplo Domini Dei, qui manfueuffirne Adamum primum parentempoft lapfumconipuit. & l vi-;n'JocetCh'<yfoftornidifcipuIusIoA n.Ca ssi a n v s,ininftiture

    medtctnam,

    Idem ahbi

    fuse declarat

    tionibus monafticis;&in collarionibus

    exemplum commemorat de

    monacho, quiacrioriincrepaupnePatrisfpiritualisindefperationem
    ddacluseO.
    II.

    Modus

    eft, vt
    ,

    cum

    lenior correctio nonprodeft,aut


    caritate

    parum
    ftpiens

    profutura creditur
    Ecdi.joiz.

    vuVpetur durior, fed ex

    quod

    confulicomriibusparentibusinfilios. Curuacerutcemeius, \x\c\\xn,iniuuentuter-rtunde latera eius,duminfans efl> neforte induret;

    & non
    ,

    crtd.it ti-

    ib.

    bi

    fr er i( nbi dolor anima

    Et

    rurfus.

    )ui diligit ftltum


    ,

    affiduat tlltfia-

    ge/Ia.
    1-8 J '

    regumdeH:,'i qui ob omifiam duriorem in filios animaduerfionem grauicer a Deo caftigatus eft. DeindeApota olushuncmodumpra:fcribitTim >theo,&Tico./ >*<rthiftoria
    ,
    ,

    Exemplum habesin

    Tim
    1 5.

    a > ^<\\3\t,ycrb <mjnftappportune.importuneargue,obfecra,increpatnomni


    pattentta

    Tic.

    & doclnna Ec. Cretenjes femper mendaces


    )uam ob caufam

    mal*

    befita
    ilios

    ventres

    lb 3.10.

    pign

    Tffttmonium hocverum e(l.

    tnerepa

    dure , vt

    Jamfint tnfide. E t. Hareticum bominernpoft vnam rjr fecnndam correptionem deuita ,fciens qmafubuerfus eU. Idem tradunt S.Paues. Augufti us

    in plal-

    R A TE K N

    A.

    177
    duftrtimr ttauis

    ja p&lmnni iOt,
    ttrreptio?

    t*H trgo

    inquiti iermitt iifcipUna ,

    non auferetur. >uii tuim it ImxnriofofiUo ftlimtus^. uon taftitabis,nonverbtrabis? Seruum ejripfum tuumfimale viuentemytieris y no ptena aliqua,non yerbertbus refrenabu} Tiat httfiat,ad?ntttit Deus, imo rtprehenittfinonfiatfeianimo HUclitnisfat,ntn antmt vltionk Et paulo poft.
    .

    gui fortt ptrtinent ai gubernationem

    tnam,vinitca, coerce cum iiletlione,

    tum cb*rit4te>atteniesfalutem aternam,ne eum partis carni,animapereat. c.e. 2 * Ec Grcgorius libro i4.Moralium, Imfiicmmfemerecerrtgmnt,internaimlteiinit gratiam non amittunt. Namfapeprt inqmietuitne refrenaniapraut

    rum

    iuritiam

    iifirtcli rtgoris

    affumunt , feiintmtharitatis igneltqmefimnt^

    at% eorum amore arient , in quos afpera correptioneftutunt ,fe^ etiam eis intrinfecus infecreto coriis bumiliant. Sape etiam qmoiam iecenti moieramine
    fmascmlpascoramiifiipulis iniicant,vtiUiauitentes iifcant,quomoiofemttf

    '

    ipfis iefmis aclionibusfubttliter reprebeniant.

    Paulus itfcipltnam tenuit


    ,

    cum

    Cerinthus iiceret.
    efiis ejr

    Cum entmfit inter vos ^dustjr conttntio

    ncnne camales

    fecmndmm hominem ambulatts ? Sedhumtlitatem in iifciplina neperobficro vosfratresper mifiricoriiam

    ^,

    iidit,quia depretandopramifit iicens.

    Dei, vt titpfum iicatis omnes

    & nonfint in vebts fchtfmata.

    Gregoriumintertiapa

    t? Paftoralis, vbi$6. capita

    Lege eunde m demodoadmone'-

    G.iapwfc

    d proponit 8cdeclar.1t. Vtenim, inquit, longeantenosreuereniamemorist Gregorim Naz. fan^enus edoeuit , non vna eademc^ cunclis exhortatio congruit^uia nen cunclospar morum qualitas aftringit. Sape namq^ alijs ojficiunt,
    qua
    ytres tungit

    ^uiamedicamentum quodhuac morbumimminuit,aUeri quivitamfortium roberat,paruulorum necat. Et S. H,m fti Hicronymuslibro i.inleremiam. Jjtuomodo nux fiue amygdalum amaalijs

    profimt.
    :

    ejrpants

    rtffimam habet corticem ,


    ejr

    ejr

    te(laduriffimacingitur,vt ietratlis au/lerhribus

    durisfrufims dulcijfimus repertatmrific omnis correptio ejrlabor sontinen*_


    .
    .

    tia

    amara qutdem videtur adprafens di code modo m Cantjca Jfeifruclus de


    us
    -,
    '
    .

    parit dulcifftmos S.Bernar- , J ' B.fetm.44. , ,. ./. H., .. lta lcribit. *>uta vulnera tlltus quttnctdtttn luc.io.jo.
    . .

    latrones,r}r

    iumento corperispij Samaritant Ecclefiaesldeportatus inftabulu, non infolo oleo fedin vinofimml&eleofanitatem recipiunt,neceffarim m habet

    fptrttualis medicus etiam

    vinumferuidi zelicum oleo manfuetudtnis; cuifane conuenit ,no modo cenfolari pmfiffanimes ,fed rjr corripere inquietos. Si enim vtderit iffum qui vulneratus eil, tdett-qmptciautt blaniis aut lenibus bertamentts qu* tn eumprarogatafut,minime emendari.magis autemforte etiam

    abutentem fua manfuetudtne ejrpatientia negligentioremfieri, ejr inpeccato fuo etiamfecurius obdormirefruftrato tamfuauium oleo monitorum oportebit

    fane vti mordaciortbus medicamentis, ejr vinum compunciionis infundere,duru videltcet cum eo increpationtbus attpnuccJtonibusagere ejrficaufa requi,

    rtto-iuritiatantaeU.etiam cenjura Ecdefia/iica bacmlo percellere contem-

    ptorem

    178

    CORR.ECTIO
    Paftorali.
    <^fliter admonendifunt iuuenes
    ,

    ptorem. I-Lecille.Vbi

    i.Tim.j.i.'
    <S p.J.C.2,

    notandumefthuncmodum corrigendi dufius,! vixvnquam feruandum a fubditis inSuperiores,&feniores, iuxtaillud monitum Apoftoli. Semorem neincrepaueris ,fedobfecravt Patrem.
    atq.aliter

    VndeS.Gregor.in

    fenes.quiaiUosplerun^feueritas admonitionis adprofetlum dirigit, ittosverv

    ad meliora opera deprecatio blanda componit. Scriptum quippe eft Seniorem nt


    Admoh.f
    increpaueris fed obfecra vt Patrem, Etinfra. FacJa Prapofitorum oris gladit

    ferienda nonfunt , etiam cum recle reprebendenda iudicantur.

    AL qva l

    <3al.2.n

    veropofluntaliquando, cumratiopoftulat, durius arguere fuperioexemplumhabemusin Paulo Apoftolo.qui infaciem reftitit Petro,cum efletreprehenfibilis, vteftinepiftolaad
    resvelfeniores, cuiusrei

    Galatas.de quoitaS.Auguft.adHieronymum.
    tis accepit

    Ipfe Petrus,inquit,qued

    a Paulofiebat vtiliter libertate cbaritatis,fane~ia ac benignapietate humilita-:

    atq; ita rarius acfan&ius exemplum pofterispr&buit (quo non dedi


    ,

    gnarentur,Jicubiforterec~titramitem reltquijfent
    rigi)

    quam Paulus

    tfuo confidenter auderent

    etiam a poflerioribus corettam minores maioribuspro de,

    fendenda Euangelica veritatefaluafraterna charitate rejifiere.


    tius mttltoficintenendo itinereinnullo
    ,

    Nam cumfa-

    quam

    inaliquo declinare, multoeft

    tamenmirabilius

    & laudabilius libenter accipere corrigmtem ,quam auda-

    &er corrigere deuiantem.


    III. MoDvseft, vtquipriuatimdeliquit,hoceft,coram vnovel alteropriuatim corripiatur, fecundumilludChriftidicl:um. Sipeccaueritinte fratertuus>vade& corripeeu interteejripjumjelu: fi vero publice,Stcoramultis>publiceiuxta illud Apoftoli. Peccantesceramomnibus argue,niCi aliud circumftaatixcapite quintocommemoratej depopofeennt. Depriuatacorre&ione atteftaturS. Auguft. deverbisDomini. C0W/>f,inquiens, interte &ipfumfolum,intendens correclioni.partens pudori Torte enimpra verecundia inctpit defcenderepeccatum fuum ejr qutm,

    2.Tim.f.io.

    fcsm.t*.

    vis correctiorem facispeiorem. Etinfra. ^uideft,intepeccauii Tufcisquia


    peccauit. (uiaenimfecretumfuit,quande intepeccauitfecretum qu<tre,cum

    quodin tepeccauit. TTamfifolus noftiquiapeccauit in te, rfr eum vis coram omuibus arguere,non es correptorfdproditor, Ergo ipfa corripiendafunt
    torrigis

    ik

    toram smnibus.Ipfacorrigendafiintfecretius,quxpeccanturfecretius, Drftrihuitetempora^cencordatfcritura. Et S.Hieronlib.3. comraentarioiu in Matth. exDonens eadem Chrifti verba,inquir.C<?m/>/>W e U autem
    ,

    <r

    fraterfeorfum.nefifemelpudorem ac verecuwdiamamiferit >remaneal inpec

    cato.Etfiquidem audierit, lucrifacimus animameius,


    nobis

    ejr per

    alterius falutem

    qM% acquiriturfalus. Et S. A mbran pfahi 18.


    .
    '.

    Si agere aliquid velim,

    in<\mt,ante cogitem, vtrum agendumjit iUudquoddefidero^ut quo agendum

    medn SimiliterJialloquedunt,vtrvm alloqui deheam

    deindepuhlise. anfecret
    lea ut.

    FRATERNA.
    re. prtmofeltu corriptas

    79

    lequi trefentibus aliquibtu aut nullis. Sicut illude^ , vt /tvehsfratrecorripe

    ficundoprsfenttbus duobtesattt tribus teflibusjertiofi

    mnaudiertt coram Ecclefia At^fipratermiffo ordtne veUseoram Ecclcfiafratrem increpare ,quem antemonere debueras-jcrratum ipfi agnofcis . Ex quibus

    Patrum

    teftimoniis perfpicue liquet etiamrationi naturali, 6cmoraIi

    prudentia? confentaneum elle, quodChriftusprafcripfit,atq;exprc.-

    cepto feruandumnifi circuftantiajaliudpoftularet: vt fi modusiile priuatimcorrigendi nihilad emendationem proximi prodei*Iet,vtfupra di&um eft.z.fi obeilet notabiliter toti Reipub.deli&u proximi,nifi ftatim patefiat fupcriori , vtfi quis machinaretur vel proditionem Vrbis
    ,

    vel

    necem

    alicuius./. vt

    fi

    quis

    ei

    Religioni vel Sodalitati no-

    rne dcduTet , inquaad maioremfubmiiTionemdeclarandam,vberioremq; profedumfpiritualem,atq;ctiam ampliore*a recidiuafecuritate.exigeretur, vt quilibet lapfus etiam occultus extra Confeffionem fa-

    cramentalem perfpe&us fuperiori religionis aperiretur.Qua de re lege accurate difputantcm noftrum Gregorium dc ValcntiainS.Thom.
    22.

    difputationc

    5.

    qu.i. pun<fh

    j-.

    vtiSc deTeftib.incorreptionead-

    hibendis ac delauoncadEcclcfiaxn,

    A P V T

    VII.

    Quodcorreftiosvclreprehenfiofit^AUmterferenda.

    libenti toleanda plurima exftant Spiritus S. monitain facris litteris.VtinProuerb. Salom Vtavita^u^cuflodientidifctplinaxquiaute^^^
    increpattones reltnquit, crrat.Et.guidtltgtt dtfcipltnamJtligttfctettamXqui dutemodttincrepationesinfipiensefl. Et. ^utcuftoditincrepattones.a/iutior Fcou "'

    E Corre&ione & reprchenfIone,non folum animo,a?quo verum &

    fiet.Et.guiincrepattouesedtt morietur. Et. Noamatpe/ltlensenquifecorripit y necadfapientesgradttur. Et. Auris quaaudttincrepationes vit* in medio ik* iu Pl:ou -> , faptenttum comorabttur.Et.$uiacquiefiit increpationtb.pofefor eftcordis. Et Vtroquicorripientemdura ceruicecontemnit .refentinusetfuperueniet inte- v ..
    ,

    &*+

    TtM
    ait,

    ^mf* &
    effugies
    1

    it

    "<>fi<lr. DcindcinEcclefinftico. Virprudens,

    SSjE?"
    E u -7*

    dtjctplmatus non

    murmurabit correptm. Et. gui

    edit correptionem, Ecdi..*.

    mtnueturvtta.Et.

    guambonumeft coi&eptummantfeftarepcenitentiam^fic
    '

    entm

    voluntariumpeccatum. Et. ^miiditcorreptionem^e/ihium

    effpeccatoris.

    &

    Sckiptvrxs
    difputaus. 1

    confent!untS.Patres.S.Bafiliusinregulisfufius
    curationes agris adhiZ.

    Bqtt* ft5Ij

    dtxmus vacuum affembm amiftitem ad


    i

    i$o

    CORRECTIO FRATERNA.

    adhibendas aecedereoporterejtaquofc eorum vicijfim , qutb. medicina fitpartes exi/iimari debent , anttfiittsinfe ammaduerfiones nonad odium accipere,

    ne%impotentem dominationem exiftimare curationem eamquammftricordta quis adduttus confulendi caufa anima ipforumfaluti ipfis adbibeat. Ejfet
    onimadecoroabhorrens ficum quiagri funt tantam medtcU fmsfidarn haboant,vtefto ipfosfecent,efio yrant, ejlo amartjfimis dandis medtcarpentts mede -

    antur, nthilominus tamen inter benemeritos defetllos numerew.rns non iti-

    dem quoq^ aditerfus ammarum nofirarxm medicos, quandecun^ durtore tmpo2.Cor.2.2.

    nenda

    nobis re aliqua falutem nobts tfficiunt ,fuerimus animatt

    ?cum K^ipo-

    (lolusdtcat.

    Et quis eH>qui me Utificat , nifiqmccntriftstur exme ? Etttem. Ecceentm boc tpfum , quodcontrifialieftis, quammagnam in vobts foltcitudi-

    nemeperatumeB? Protnde rei ft/edariexitusdebet , &isbent dencbismeritus iudicari, qui nobis trifiitiam afferat, quafit fecundum Deurn S C h ry { b ft.
    .

    in cap.16. prioris adCorinthios, Jgui argf.it\neirafaiur on emm esl boc


    etry.hom.44 correclionis ,Jedpajfionts: neq^ qui arguttur agrcferat:

    medicma enmjion in
    ,

    inimicitia res e&. St enim medicos


    '

    cum vrunt nemo in ius vocat

    Itcet ,'ape

    aberrentiquinvfti , fettifytn tantti etiam dolortbu: benefccstllcs

    ffifei"

    ftpto-

    A cb.jt.
    Pmu..i.

    tant

    >

    quitantamperturbationemfufcttarunt , quanto *- agis * quo at.trt oper-

    ferre cafiigationcm caftigantt fic velut medtco

    tmentum

    ejfe decet.

    S.

    A r-

    gv&tinvs.
    entem
    eidit,
    ,

    ad Feiicitatem &C Rufbcum.

    )uis enim factle intteefl, Corripefapi-

    nitur,qui yelit reprehendi }

    & vbi efiiSeJapiens,deque dtelum


    Solet entmfieri,

    fjr amabit te?nunquidtamen ideo non debemus reprehendere tjr corri-

    perefratrem , nefecurus tendat in mortem?


    tamenpofteaeofideretjnfilentia,

    drfrequenterac

    vt adhoram contrifietur, cum reprehenditur,tjrrefifiat,ejr contendat, ejr

    vbimmo esl ntfiDeus ejr ipfe, tjr eimet dtfili


    tjr

    eere hominibus quia corripiturjedtimet dtJplicereDeo,quia nen corrigitur,

    &

    Idcp.ij.

    quantum odtt peccatit fuum % tantumdiligatfratrem,quemfenfithofiempcccatifuK EtadB.Hierodeinceps mnfaciat tllud, in

    quo iufte reprehenfus esf,

    nymum..
    f c.|.

    ldentidemrogo,vt.mefidentercorrigas

    vbimihihoc opusejfeper-

    JpexertSt Jguanquam.n.jecundumbon&rumvocabula, quaiam Ecclefiavfus ebtinuit,Epifiopatuspresbyierio maiorjitjamen muleis in rebus ^ugufitnus

    Hieronymo minor eH: licet etiam k mimre quolibet mnfit refugienda vel de dignandacorrecJio. S.Gregorius libro lo.moralium. Sicut recli de qui-

    bufdam quabeisnonrefegeftafuntcorreptionisvocemminifieriucharitatis
    t

    4ftimant,ficperuerficotumeliam derifionaputant.il/iJeprotinus adobedientiamjiernunt,ifii adinfaniamfua defenfionis ertgutur


    Illi correptionis

    adiuto-

    riumviufuapatrocintumdtputant : per quod.dum prafentisvitq culpaeorrifitur,venturiiudicisira temperatur.


    Iftt

    cumjeimpetiredargutioneconjpici-

    ttntygladiumpereuffionis crcdunt quix dumpercorreptionis voceculpadetegitur,pr*jentfsglert* opinfpfstddtftr* Uinc qtfpe iufiiper Salo-

    m Imdm ""'

    ..

    mnem

    D
    '

    V O

    O.

    18'
    r0B ?'

    B.PerrusDaJoaiani cpifto!aadDefide:iurn Abo*tem. Fratern* correcJionis z.dumvolt moleffeferre , fedgratula uvdus ampleSrere , ac velut certa curationis anttdotum
    monemdicitVeritas.Doceiufium
    ,(jr fefiinabit accipere.

    ^"

    '

    ,A
    -

    in anma languentis tnteriora dtffunde. <JM.emento itaque ,

    qmd per Salomo.

    rrou, 17. 5.

    nem duitur. CMelioreftmanifefia correcJio , quam amor abfcondttus Mcliora


    funt vulneradtligentis ,quam fraudulenta ofcttlaodientis.

    Etad Aripran-

    id.ep.is, iib.6.

    dum monachum.

    Intcrceterafancrx conuerfationis infignia vnumpra ce,

    teris caue^ne correptiones aliquando grautterferas

    ne qualtbet occafionered-

    grgui a tuis quoqsee iunioribtts erubefcas. )uod videlicet buius locitamfa mtliare efi atquenatiuunt,vt quicorripifugit\nobifcumhabitarrnonpojftt ,Ad
    bot

    enimhomodeficulo magifierioregularisdifctplinafubmittitur, vtrubigilenocinante contraxerat , ajpera correptionis Uma deter'

    nem quam de mundo


    gat.

    Vnde efi qutdfapientia loquiturin Prouerbiis .Conuertimini ad'correptio- ftouJ

    i9 '

    nem meam, enproferam vobisjjttritum meum. Non enim dixit. adblanditias


    meas.fedconuertiminijnquit^adcorreptienem meam. Infra vero oftendit, vin-feroenris efleToTreptienem etiam flne eurpa ad aliorum profe-

    &um ample&L Ex Ethnicis. Philofophis Plutarchus-libro de profetlu morum. Omnes ,'\n<\\i\t y *quo ferentetanimo reprehenfionemtfotijfimumfi
    ipfos etiam

    morbi animorumgratia accedant reprehenfirrn ;bonamfj>em exbi-

    bentmeltoriscuiufdam habitudinis. Jguteoimfefe ingenue offert corripientibus,peccatumprofert,malumfatetur, nonpafftis latere, aut ignorari ,prodit^
    sexrigent* adiunflis etiam precibu* ,is demum fiecimen prajiitertt

    non con-

    temnendiinphilofophiaprogrejfus.

    Nam quifquis adbonamfrugem ex corrtt-

    ptis moributperueniredefiderat , opus habet , aucltre Diogene, dtligenti amico,

    Jrrutdoqueho/hyvrpTFcatum fugiat , aut cerrepim,aut ctrte humantter ac.


    blandecuratus.

    V. charitas in proximum. tjrZelus.

    E V

    O T
    V T

    *De nomine& definitione Tieuotionis

    E v t i^g > fi vocem

    lpecte s, a vouendo o rigineni trahit. Th.zz.q. z*i. v^ouemus camfande-ptomitHmus: <teueemuscumfolcmniritu promittimus.. Heuoti apud entUesciinrdicehantur , inquit S t Thomas , q uife idelts deuouehant inmortempro z 1 fui

    rti
    Liec.
    3

    V O T

    O.

    Ub8.

    H f

    ie

    jtercitus alutede duobus Deciis TitusLiuitu narrm , fta nunc rcligiofi,

    V.obUtio.

    qui abdicato feculo , cotos fe in religiene approbata per tria vota fe confucrant Deo,deuoci appellari queunt. Sed de eo fignificatu alibi agendum. Vujgu^euo^iojnem^rb[tratur eJIe^ajjdiujnYeLduIcedinem animi fpiriitualecn quam homo piuTHaunt ex rerum cceleftium
    ,

    Ae **'

    contempIacione,aliifquefpiricualibuspietatisexercitiis,vti
    ftinus initio conuerfionis fuas ex cantu Ecclefiaftico
    -,

    S.Augu-

    dumnono Con-

    feffionumlibroitafcribit. Jguantumfleuiinbymnis &canticis tuisfuauc


    fonantis Ecclefia tua vocibus commotus acriter.Vocet influebant auribus meis, eliqualatur veritas tua in cor meum fjr ex ea aftuabat inde affeclus pieta-

    &

    ThifaU.

    tx } ejrcurreba*t lacbryma,& bene rnthi erat cum eis. Acnoscumeodem S.Thoma&S. Patnbus,firesrpedetur,nomine deuotionis intelligimus actum virtutis Religionis.quo voluntas
    ,

    promptamparatamquefedemonftrat adquoduisdmini cultusexcrcitium,fiue internum fiue externum Dso exhibendum.Quo fenfu in


    ,

    ixoi V- 20

    Exodo dickm-.multitudefilio r^ lfahelobtulij/ementepro^tijftj^^atffue


    deuota primkias Domin ojtdjwictjjiMmji/^^ tero Faralipomenon ccmpore regis Ezechia:
    fjrlaudes
    ,

    Et in al,

    3Par.29.31.

    eandem obtulijfe hsfttar

    Ae.8.

    Ambrofius hbroprimo de Cain deuocionis dedarat exemp!o Abra8c Abel prompcitudinem illam
    ejr

    b elocaufiamentc dtaot a. S.

    ham Pacriarchat.
    Gen.
    2.3.

    Prima igitur inquit , vottgratia eH celeritas folutionis.


    ,

    Benique <^Abraha m filium fuum adholocaujlum iujfus offerre,n qnpeftdies vt Cain obtulit ,fed exurgens manejhauit afinam fuam ejr adhtbuitfecum duss concidens lignaadholocauftumfrgens abijt, pueros ,* ifaac ftltumfuum venit ad locum,quem dtxerat ei Deus die tertia. Primo ad^erte iv m ojantjs ejr Jludium maturum atq,fejiinum, vt mora expetfasienis non eJJht,mftdonec aa.

    &

    dtretur oraculum.

    Detnde vtflerneret afinamfuam t obfequium omne tpfefu,

    fciperet,eJr/acrificio necejfariaprapararet

    duabus quo^fide,rjrffe yirtuttbus


    ,

    comitanttbus bofttam fuam duceret , depoteftate Dei certus


    curus.

    & de bonitatefeefr

    guod autem ait Die tertia

    velquodcontinua ejfe debeat

    perpetua

    deuotio.Etinfra.i_sfdbuccognofteceleris fiudtadeuotionis.CucurritJnquit,
    ejr accepit

    cere eum
    Lut.j|.f

    vitulum vnumtenerum&bonum,& deditpuero , ejrfcflixauttfaVbiqtte impigra deuotio, tdeofuit munus eius acceptum ein de fubiicitexemplumdeuodZachjei. Habes, inquiens ,in Euangelto mox dicentem Dominum lefum Zachaefeftin ans defcende. Et itte, quia impetrautrat ,qued volebat, vt chrtftum videret,& amplitts impetrauerat ,vt videretur
    .

    &

    rjr iwaretur a Chrifto ,feflinans defcendit

    rjr accepit iilumgaudens.

    Et ideb

    probauit Dom inttseius affec7um,fjr cum celeri remunenttioK edenauit d;cens.

    J^uja hodje falus domut hjficjjfta eji^ Fefttnauit enim ffrDominus adbenefi\

    uum } ejr ideo nen expeftattit, vtpremitterct ejr implerct emnia,Jedantefecit t

    peftea

    D
    tisflea declarduit.

    V.

    O T

    O.

    '

    85

    Dixit enim. Facla eflfalus, quodvtiqueprauenienlifiruh,


    S.

    nonpremittenti. luflusergovotumfuum celeritate commendat.

    Bernar-

    B.ferm. trt
    Aft.$.4

    dusvero declarathancdeuocionemexemplo Apoftolorum. Sedvide^ w,inquitinCanticaSalomonis,^/rfw^</xf^w(vnguentideuotio#0 immerito glorientur. ibant vaudentes Apofieli d confieblu cexcilif, quoniam dtgnt habitifunt pro nomine lefu contumeliampati.Multumfibiprofecloinflillauerant depinguedine Jptritus ,., ,orum lenitasnon dico yerbis,fcd
    nis)

    neeverberibuscejfit. Erantenimdiuites incbaritate,qu<e nullis exbauritur

    txpenfs ejrde ipjafacile belocauftameduUataoJferrefufficiebant. Fundebant pafim fudantia peclora Uquerem fanffum ,quo imbutaplenius erani ,quan,

    do loquebantur variis linguis magnalia Dei ,prout SpiritusJancJus dabat eltr- AdY 2.1&
    quiiUis*

    CA
    "Deexcellentia

    V V T

    II.

    t$

    vtilitate virtutisde-

    mtiouis.
    &excellentia virtutis deuotionis inde e'ucet, quod fic a&us Virtutis Religio nis quam Theologi fcholarcum S. Patri- STh busfaciuntomniummoralium virtutum praeitantiffimam.Rdigioenim proxime attingit infln it um&no bilimmum bonumq uodeilDe^

    DIgniTAS

    22^81.

    de ferendo illi diuinumcultu m Qux perfedio longe excellit quafcunquealiarum virtutum moralium perfe&iones. Qua de caufa&in Exodo prazcepta ad religionem fpedantia primum obcinen: Iorum,
    us,

    E * od

    2<D

    EcLo-ctariniisindiuinarum Infticucionumlibris fcribir, Summumbo- c.i&&!. j.c.i^ nttmhomtnis infolareltgione effe\boc vinculo pietatis nosDeo cffe reltvatos, &U.c.i. vnde ejr ipfa religio nomen acceperit. Nikii ejfe in rebus bumants reltgione
    pruf.it/tius
    ,

    eamquefumma vi oportere

    defendi : bunc verum ejr ctrleftem effe

    cultum

    quo mens celentisfetpfam Deo tmmaculatam vielimam fiftit. S. Auguftinusquoqueiaitioiibrideverareligione,aic.^;&-w>*^*</f


    ,

    in

    Acap.r^'

    beata viarn in verareligione conflttutam ,

    fima pietate

    quavnus Deuscolitur cjrpurgatifcognojcitur ,principium naturarum omnium d quo emnis vni,

    xerfitas ejr incboatur ejr perficitur , ejr eontinetur.

    brof.lib.de

    Nominatim aucem de Deuocionisprjeftantia ica loquicur S. AmAbxahamprimo. CMaqnus plane vir ejr multarumvirtHtum
    , ,

    a.c.j*

    quem votis fuis pbtlofopbia non poterit aquare, Itaque ctfEa enim vtrtus erdine prima eft , qua eft fundamentum ceterarum meritoque hanc ab eo primant extgit DEVS> dieens.- Exi deterra tua,&de cognattene tua, dedeme Gen
    tlarus infignibus

    iufmodi fuerit in eo viro deuotio conftderemm.


    ,

    &

    patris

    iS*

    V O

    o:

    tatrtstui. Satisfuerut dixifie ,deterr4ttt4jbiemmer4t,exiredecgtt4tionet


    tcxire

    depaterna domo.Sedtdeo addiditftngula,vt eiue afftttumprobartt, <jrc*

    Hoctfi,qupdpro magnointerfepttmSapitntum dtftacdebratMr** *fr<fidtB


    feq uere

    Deu m. FacJoprautmt ^dbraham dicJa Sapientum,ejrjecutus Deum

    *exiuit de terrafua . Subiicit deinde patergcminum fru&um deuotionis,

    vel

    prompta: voluntatis obfequendi


    efficiat
    ,

    Deo

    in

    omnibus. Primus

    cft,

    quod hominem
    9 U.j. *

    contemptorem rcrum tcrrenarum,& ama-

    torem cce4eftium : Confideremus inquit ,ne fortehoc[it exirt deterrafuay de huius terra,hoe e/l de eorporis nofiri quadam commoratione egredt de qu4
    ,

    exiuit Paulus,qui dixit.

    Noftraauttmconuerfatiointoetueffirjrdeittece-

    bris cfr deteclatiombus corporalibut ,quas vetutcognatasanima noftradixit, qrtam compati necejfe eftcorpori, donsccius cotligata vinculo adharet.Ergocxtre deconuerfatione terrena,ejr aficularibus ebleclamentu, &fiuperioris

    vita

    mortbus atque aEiibus dtbemus, vt non folum loca ,fidetiam nefintttpfos mutemus. Si cupimus adbarere chrifto , defiramus corrupttbilia. Sunt autem corrupttbiltainnobis , caro , detecJatto ,

    vox ebnoxia paffionibus eerruptibtltbus. fru&us cit, quodin omnibuspericuluhominem reddat , Deo Alte r prouidente,fecurum ; nam quia Abraham cum coniuge licet fpecioiavEgyptii regis euafit infidias ita fubditidem Ambrofius. Pulcherrimus ejr hie locus adincitandaftudium deuotionis quodis qui Deumjequttur,
    ,
    ,

    tutusfempereft. Etideo

    Deum debemuspraferre omntbus,necpatriacontuitu


    ,

    nec parentum filiorum^ gratia,nec*vxonscontemptationrtuocari debemus

    ab executionepraceptorum caleftium , quia Deus nobu omnta i"a iargttur ejr p otens eft feruare qua donat. Itaqtte magnum exemplum deuptionu Abr*ha, quodcum vxore Jpecioja defcendtt in AZgyptum Erat quidem tufto viro ctira
    .

    maturanda deuotionis, nepratuItaque quoniam propter contempfit omnia,recepit.a Deo muttiplicAta omnia (cd primam Deus Beum pudicitra trtbutt remunerationem ,qttam gratam fiie^atconiugi. Namquia ftudto obeundicteleflts oracuft vxorem quoque inpericulum deduxttpuduris,
    coniugalis pudicitia,fedmaius eratftudtum
    lijfe

    cuflodiam thori mandatis videretur

    cccieftibus.

    etiam cadtmoniameontugtj defendit.Primas igiturpartesfibi iufit ordtne vindtcauitdettetio.

    Al

    m fruetuixi deuotionis uCr fequitur S.Bs; nard. in


    i
    i

    Matc. i.)-

    EcsenosreU mmu omnia, vbi declamationejdeve.bis Apoito Pei hac vica Apo.lolu apudB M^rcumpromifcontcndit centupium in fum,eiregratiam deuotionisj&incrt dibi e 'uoddamgauHiumfpJritus. An non ,zit,centuptum habetomnium qut tmoletur Spiritufanclo ,qui
    !

    Chriftum habet in peciore ? Ntfiquodlongeplus quam centttplstm etf vtfitatio paractettft>iritus,drprafintia chrtftt. Quawmagna ,inquit,muititudodulcedinis tua

    in te.

    Domine ,quam abfcondtfit ttmentibus te ,perjecifti eis quifierant Vtdes quomodo memoriam abundantiafuauitatu huius eruclttanima
    fantla,

    D
    primitiajfiritus
    tranosefi,

    -I

    O.

    /85
    f*lje

    fanfta ,quom*doexprimere gefliem vcrbd multiplicet? guttm magna, ittquit, multitudo. Hoc ergo centuplum adoptio filiorttm cfi libertatcefr
    , delici&ebaritatisgloriaconfcientU , regnum Deiquodimnonvtique efcavelpotut , fidiufiitia&pax& gaudium injpi-

    ritujanclo

    &c

    .H<tcgratiadeuotionis,ejrvnc7iodocensdeomnibus,qudm

    ,4,t*

    txpertusnsuit, inexpertusignorat ,quoniamnemofcit ,nifiquiascipitt

    V T

    III.

    De Impedimentis <ver& <Deuotionis.


    * lati oncs terrenas

    procliuita^adconf^a)ua tnimfocietas luci adtencbrat, i Cor.s.tfS inquit Apoftoius fiuftitittcuminquii&is , mundocum Deo, carnicumGfi m 7 7 * fpiritu ? bxcenimfibi inuicemaduerfantur, Vnde deuotus rex Dauid. f Renuit^siit ^confolari anima mea, confo!atione,fcilicetterrena.wwr
    1
    ',

    T)R m vm im pedimeatum deuotionis efl


    huius feculi,

    fuiDei,
    fitm,

    confolatione cxlefci tjr exercitatus voluptate fpiritus perfufus fltm , vt non potuerim diutius tollerare , Hoc impedimentum an- _ notauitS.BER-N ARDvsin fermonibus de afcenfione Domini. OmneSyZi t , quodbenum efl nofiis , viam ,per quam incedere , quomodo
    ejr deleilatus

    fum , nempe
    hoc

    &

    deficTt fftritusmeus ,

    eft tanta

    &

    &

    incedere in ea debeatis ,fedvoluntas

    non vna eft. >uidam enim adomnitt via ejr vit huius exercitia nonfolum ambulant ,fed ejr currunt , imopotiut volant, vt eis ejr vigilia breues ejr cibi dulces ejr panni fuaues, labores non
    ,

    folttmtollerabiles ,fed

    & appetibiles videantur. Atque hihabent promAliiautem nonjic ,fedcordearido ejr affetlione

    pt itudinem deuotionis.
    recalcitrante

    vix trahuntur ad h<tc , vix gehennali timore compelluntur. Caufatnquehuius paulo poft fubiicit hisverbis .Inde autem tamperniciofatepiditas emanat ,quia affettut , idefi,voluntas eorumnondumpur~ gataefi ,necbonum ficvolunt,Jicut nouerunt dpropria concupifcentia abfiracligrauiter ejr iUe&i ^mant enim in carnefua terren*s confolatiun,
    .

    tulas ,fiuein verbo ,/iue infigno ,fiue infaclo.fiuein aliquo alio

    ejrfhsci/t-

    terrumpunt aliquando , non tamen penitus rumpunt. Inde efi, quod rara affecttonesptas dirigunt in Deum , ejr eorum compuncJio non continua ,fed horariaefl Impleri autem vtfitationibus Domini anima ncnpoteft, quthis
    .

    quanto magis itlis euacuabitur, tanto magis iflis , implebitur.Jimultum multum : fiparum parum. Vel certe fimagisproMaah bas,nunqu4m ifix tllis mifceripoterttnt in <tterxtim,quia vbi vafavacua non
    dtfiracJionibttsfubiaces
    ,

    &

    inttcnit ,oUumJlare

    xccjfe eji-.mcmittvnt yinum nouum,nifi invtrcsnnS.a


    uos,

    Matt

    !*.

    E V O T I o: uos,vt ambo conferuentur\ Ne% enim fpiritus & caro,ignts & ttpiditas in vn

    ,M

    domicilio commorantur t prafertim cum tepiditas ipfi Dominofoleat

    vomitum

    prouecare t

    Matt.34.

    Imgediinentu meftimmoderata fgli citudo rerum tem poraliquodindicauit Chriftus , cum agens de cura rerum ad vicM quoum >
    II.

    Mau.ij

    2*.

    tidianumncceflariaru ait.
    xit follicitudine feculi

    No litefiliciti ejfe in craflinum. 8c cum alibi diDei,&finefrui7uefii8c Apoftolus Pau-

    haud fecus fuffocari verbum

    Srt;ho,n,

    * jin

    ,quamfemen

    infpinas

    conie&umQuadccaufa

    s.Cor.7 )4-

    lusinpriore epiftola adCorinthios hortatus eft Virgines,quodiligefpiritus tuerentur,8ccogitarent tantum tius fan&itatem CGfporis ea quas Dei funt ,8cnon qua; mundi 3 hoceft, pcrfe&aevacarent deuo-

    &

    tioni,vt curam

    omnem feculi huius a'cponerent,dicens. /Wg autem vet

    fine folicitudine

    quodfacufejfe. Et. Porro hoc advtilitatem veftram dico, Tatemffabeat fineimpedimente Dominum objecrandi. Quod autem impe-

    &

    dimentumpracbeatadobfecrandum Dominum Scdeuotioneminoratione exercendam dicta folicituda, optime intelligi poteft ex fimilitudinefpinarum fuffoeantium feraen
    Chriftus comparauit.
    illa:
    ,

    quibusfollicitudinemfecult
    in ipfas

    enim fuffocant femen

    ia&um pro-

    ptcrtrin.Prim6,quiahumorem
    quantfemini:fic8cfblici.tudo
    .tostfctj

    omnem

    terra;

    exugunt,vt nihilrelin-

    rerum temporalium

    omnem diuini a-

    moris,vnde deuotio nafcitur,pinguedinem


    quodeflin mundo, eft concupifcentia carnis &c.

    exhaurit. Sijfuis enim di-

    ligitmundum,zhBAcjinn^noneJlfbaj:itajJlafr#ineo.

    Jguoniam omne Secundo, Solis radios 8c

    Ioan.Tf.15:

    6lb.a.

    imbres impcdiunt, quo mmus in folumpenetrent. fic folicitudo mundifacit,vt nec concio^necledio fpiritualis,nec oratiovelmeditatio adanimum penetret. Mundm cnim , ait Chriftus quod fuumeft diltgit. 2?am vt vociferantium clamor, fcribit Grego .Nazianz.in libris de Theologia, obuijflatusimpetufrangitur,Jicinternamentucogitatioexternorum
    Jolicitudine interpellatur. Tertio,fpina:

    Mati.c; G.ci7,

    impediunt,quo minusculmus e femine ortusin fublime feattoiierepofiit,fjcfolicitudo rerum terrenarum,quo minusmensfeattollere poflit adconfideranda cceleftia. 1'bienim thefaurustuus, \x\Qp\tQ)&x\Qix\s y ibiefl&cortuum. EtGregor. Romanusinio.moralium. S*pe curis mundi Ubenter occupamuricum^ pofthacfiudioerationisintendimus , nequaquamfe mens ad ccelefiia erigit , quia pondus hancterrenafoltcitudinisin prefundum merfit,& in precefacies munda nonofienditur , quia cogttationis infirma luto macuUtur.
    III.

    Impedimentum

    eft

    nimiaCuriofltas . caquc trj^Iex, Prima


    ,

    ft in inquirendis 8c notandis alienis potius vitiis

    quaro

    proprii:.?

    nam,

    D
    nam

    E V

    O T

    O.

    ity

    , vt paulo poft oftendemus, prarcipuum mediumacquirendae de~ uotioniscft propriorum defe&Hum confideratio.

    VndeB. GregoruisinEuangeiia.^tffjin^jujt^wr/'^ Gh ^* dum cuiut Ubtt mentem adinueftigandam vitamproximi exterius ducat,
    /empereifua tntima abfcendit,vt altenafciensfe nefciat ,<jr curiofianimus, tjtiantoperitusfueritalteni meriti, tantofiat ignarusfui.ALTEKA eft in in-

    dagandis plus aiquo rerum tam naturalium,quamfupernaturalium


    arcanis.

    **

    Vnde Auguftinusinitio

    quarti libri

    de

    T nmtnte. Laudabilior, ait,

    efianimut, cuinetaefivelinfirmitasfua,quam quieanonrefpecJarerumterrefirium carlefiiumque tenetfcientiam , aut qui iam cognitas tenet, ignorans i-

    Tertia eftin pfe,qua via ingrediatur adfalutem aefirmitatem fuam. perueftigandis artibus proprie curiofis, nempe Magicis&fuperftiti- 2.c<jr.<.i*: ofisiqux omnem prorfus deuotionem tollunt ; Deuotio enim reddit AUtka. nos famihares Deo Magicx vero vtuntur focictatc darmonum. >u* chft.c.j*.
    ,

    autem conuentio, inquit Apoftolus,


    perflitionis ,ex quadam fefiifera

    clorifti

    ad Beliali Ita traditidemB,

    Augu (iinus.Omne s, inquiens, artes buiufmodt velnugatorta, velnoxiafuficieuatebominum

    & damonum quafipafta


    in Iaboribus ex-

    y.Curiofitai.

    inffdelis (jr dolofit amicitia conflituta

    penitusfunt repudiada &fugienda Chri-

    fiiano.Sed plurade hac re in noftvo Panario.

    IV.

    Impedimentum

    eft

    Occupat io immodica

    ternis,qualis eft

    m
    .

    agricoJ.is,opincTbus mcchanicis, mercatorihus

    ccconomis, cocis Vnde Exodo cumMoyfes & Aaron apudPharaonem regem ^gypti obtenderentfibi mandatum a Deo , vtcum
    tui ac

    populo Ifrahelitico reciperent iein iolicitudinem,ibiquediuino culdeuotioni fuae vacarent, rex Pharao,qui typum diaboli gef
    Eam, u4 &facrificemutDomine.
    Er.

    E *f7?

    fit,pluribiis eos oppreflit laboribus diccns. Vacatii otio, e idcircodicijr


    ti s,

    apudLucam.quotquot

    inuitati erant

    ritualis,

    fuauiflimxq; deuotionis , omnes per labores immodicos fe excaCzruat. Primui_ enjmdixit. ViSamem i, &neceffehabeoexire& videreiU lam , rogo te, habe me excufatum . alter dixit. Juga boum emi& eopro-

    ad cacnammagnamfpi- Lu c.i .i. 4

    &

    bareilla.

    Etalius dixit
    ,

    Vxorem duxi, &ideo nonpojfum

    venire,

    Hoc

    quia a confuetis deuotionis exercitiis Evgenivs III. exmonacho Cifterticnfi fa&us fummus Pontifex videbaturarceri,folicitusdeeiusfaluteS.BERN ard v s quinque do&iflimoslibrosde Confideratione cxarauit , ac primum quidtm his verbis inchoauir. Vnde iatn trgo ineifiam ? Libet ab occupationibus tuk,

    impedimento

    quia in bis maxime condoleo

    ttbi ,

    condoleo dixerim ,{i

    tamen

    doles

    & tu,
    alio-

    Aa

    iW
    quidoleat,

    D
    Itaquefidoles

    E
    ,

    V O T
    condolee,

    O.
    efl

    x^ilioquin doleo magis dixiffe debueram , quia non


    fciens lengius afalute abfiftere

    condclere , vbt nem

    Sinon,doleo tamen
    ,

    membrum

    quedobjlupuit

    & agrumfefe non


    d tua RachaelU

    & maxinie

    fentientem periculofitts laberare.

    Inuitus nifallor , auellens

    amplexibus ,ejr quoties idpati contigerit ,


    eli.

    toties dolor tuusrenoueturnecejfit

    E t n fra
    i

    Vereor , ne in mediis occupationibm , quon iam multafuntt


    ,

    dumdiffidis finem ,Jrontem dures

    ejr

    itafenfim teipfttm quedammodo fenfit


    teitlis fubtrahas

    priues iufti vtilij^. doloris .<JM.uli'o*prudentius

    veladtem

    pus, qudm patiare trahi ab ipfts ,


    ris quo} adcor dttrttm.

    & ducicertepaulatim quo tu nen vis.3ua-

    fii,tuum hoc
    necfentit,
    gis
    ,

    eft.

    Necpergas quarere quid illwdfit : Ji non expauiSolum eflcor durum, quodfemetipfum nen exhorret, quia

    occupationes maledicla ,fi tamen pervt capifii , ita dare te to\tum iUis nil tui tibi relinquens. Perdis tempus, ejrjzlicet nunc alterum me tibi exhibere lethro, tu quoquein hisftulto labore
    ,

    En quotrahers te habent

    gratia, vix relinquitur


    ciat,

    sonfumeris, qu<t nonfitnt nifi affiiclio fiiritus ,euifceratiomemis,euacuati* necejfititti natura, quod corpufculi paufationifuffi-

    & rurfum ad iurgiafurgitur.


    Vfque adeo no n
    eft

    Dies dtei eruclat lites,

    ejr

    nox necliin-

    dicat malitiam.

    cfi rejpirare in benis, nonejl alternam ca-

    pejfererequiem.

    Impedimentum

    immodcrata afTe&io ad
    ,

    fludia Iittera-

    rum etiam

    etiam in religiofis hominibus.nhl temperetur.omnem dcuotionisfuccumebibere, efficcreq-, rt farpe ftata orandi , facrum mifTe diuinaq; fTicia audiendi, libros Hoc efpirituales legendi , alia eiufmodi tempora negligantur. quod corporis nim diffbrunt occupationes corporis &c mentis non omnino excludunt exercitationes mentis. Vfdemus enim anachoretas o<im intcr labores manuum corporales pfa.^mis 8c hymTheologia; facra:,qua: fofet
    ,

    &

    nis concinnendisvacafle.

    Mentisvero occupationes,maxime in

    -3cd.|.sj.

    rebus theoricis, totum hominem diftinenr. Cuivitioriulioaiio antidoto rcdius mederi potefthomo, quam vt temperet ftucL'oru.m afFe&um , &c certis flnibus atq; canceliis circumfcribat, SapieWia enim firibajnquh Ecclefiafticusv tempere vacuitatis : &qui mim
    ratur acJu Japientiam percipiet,
    Ipfiq) Philofbphi gentiles

    docuequiete.

    runtanimam

    reddi fapientem interno

    quodam

    otio

    &

    Quemadmodum enim aqua tranquilla ap.tior cft, quam

    turbida ad

    reprajfentandas rerum imagines, ita animus trsnquilius ad contemplandas rerum naturas. Hoc antidotum religio&s vitx culron-

    bus deeflcnon poteft,cum iuxta lcges ab obedientia pofitas ftata habeant tempora orandi , commcntandi , pios libeilos le&itandi, confcientiam examiaandi, diuinum ofncium audiendi yel cantandi
    qua;

    DE.VOTIO.
    &
    catione.

    #5

    quxfr fedulo obferuent, fpiritum deuotionis non facile extinguent, Medir Pluia impedimenta habet L.G&a^ata hbro i. de oratione iped

    A P V T

    IV.

    De&ftCedijsadDeuotionem confequendam
    opporlunis.

    PR.IMVM medium

    eft confideratfo diuinorum beneficiorum,& propriorumdefectuum. Hocindicat Auguftinuslibro de Spiritu Aei<* Scanima, cumitafcribit. Medttatioparitfcientiamfeientiacompunclio-

    nem,compuniiodeuotionem,dcuetioperficitorationem.Compunclioes~t,qtiado ex confideratione malorumfuorum cor interno dolore tangitur. Deuotio es7


    '

    pitis ejr

    Deum, bumilit ex confcientia infirmitathproprU, pius ex eonfideratione diuina c/ementU, Et S, Bernardus in Caatica agens devnguentodeuotionis. Secundi,inc\mt,bHius aromata ,terrantftrane- jlcl
    humitis affeclus in

    ?,

    qKaquamprofert^fedprocuUejtdevltimisfistbuteanobisconquirimus.Nen*-

    peomnedatum optimum , ejr omne donum perfeclum defurfum eftdefcendens d Patre luminum. Fit enim vnguentum iflud de diuinis collatts humanogeneribencficiis, Felix,quiipfafibi colligere , ftudiosc, ejr ante mentisfust oculos di-

    gvacum gratUrum

    aitione reducere curat.

    Profeclo cumfuerint in vafeuh

    fefforis ptfttllo crebra. meditationis contufaatg.contrita, dcindet^ignefancli


    dejidfrtj flmuldecoclaomnia
    ,

    &demum imptnguata qleo UtitU ,erit vnUiv


    me
    .

    longe prctioflor , exce//entiorq,f>riore (contritionis )fujficit ad probandum eiut


    tefttmo\-ium,quiait. Sacrificiumlaudis honorificabtt
    excitet adlattdandum Lenefciorum recordatio
    .

    T^ec dubium quin fr 49

    Clarius S.

    Thomas Aqui-

    $.

    Th. ai.q.t

    nas in

    fumma Theologica hoc medium proponit. iVm^f#,inquicns,


    hqmo permcditatione

    **

    ejuodmeditatio fit deuotionis cattfa ,in quantumfctlicet

    eoncipit,quodfe tradat diuino obieqHioxsfdquodquidem inducit dup/excen-

    Vna quidem, qua eflexparte diuina bonitatis ejr beneficiermn ipfiue fecundtt:nillud Pfalmiji Mthi adbarere Deo bonumeB, ponereinDomino Deofpem mefm. Et hac conflderatio exeitat dil(clto*e,qu& estproxima deuo
    fidexjtio,
    .

    &

    tioms cauftx^iha z <ero e/i exp.trte hominis confiderantisfuos defeclus,ex quiiC'-s

    ind:get.t't

    tes,\>nde ventet auxiiiu vnbi .

    Deu innitaturfecundum. iltud Pfi \ o Leuaui qculos meos tu moterAuxiiium meu d Dominq, quifectt ca/u

    &

    Jte Devfefubifciat ,
    1
    1,

    ram :J-t hac con/iderat/oexciuditprxfuwptioeenhper quam aliquistmpeditur, dumfua virtuti hmuitHY*

    Med-i

    v Meft GorJideratio praecipui beneficii>nempc PaffioAa / ni

    xpo

    V O T
    i,

    O.
    contultHibenefi-

    ms Dominic,de qua ita S, Auguftinus in hbro Meditationum, Jl/4g4


    fjrmulta , tmocerteiumerabtlta

    quamthiDomine Deus

    fi4 ,pro quibus mihi dtligendus, /j- femper es laudandus.guicquid enim hor,i
    babeo, velhabui, velhabitu^usfumdtefummobonoefi,

    dquocmnequodbe-

    numdicitur&eHprocedit. VnumautemeH,quodmeplushuomntbusaccendtt,vrget, mouet promouet tdte ddigendumfuper omnia, inquam amabi-

    &

    Um te reddtt ntihi o boz e tefu ignommiefiffim* &

    jii, opus ttist"/a

    *mara mors .quamfufttnui redemptionis. Hscfelum, velhec omnino totam vitam nsfiram, totum laborem noftmm , totumobfequium nojirum, amoremdeni^noHrum
    quoddeuctionem nojiram, ejr excitat meliusy&quaritjuauius,

    facilejihi vendtcat; totum hoc,inquam,eH,

    & auget amplius.


    .

    *. ftfaj

    a<.
    ,

    EtS.BernardusinCantica Auguftinumimitatus.Jlp^fi?,^^/*
    flusmouetflus vrget ,plus accendit Superomia,inquam, reddit amabilem te mihi lefu bone calix quem bibifti opus noftra redemptionis. Hoc omnino a,

    morem noftrumfaeile vendicat totumftbi, Hoc inquam eft quodnoftram deuotionem ejr blandius allicit, ejriuftius exigit, ejrarcJiusfiringit, afficit ve-

    &

    bementius. (JMultum quippelaborauit ineo Saluator,necin omni mudtfabri-

    ta tantumfatigationis aulUr ajfumpjit. lUa denique dtxit, ejrfac7afunt,ma dauit ejr creatafuut.
    K^it vero hos ejr i dicJisfuftinuit contradicJeres

    & im

    facJisobferuatores, ejri morteexprobratores,

    Mediumeft Oratio, quodtradit idcm Bernardus fermonerf. Afcenfione Domini. Apoftolidecemdiesinhac expecJatiene (Spiritus de Maria fandti )federuntperfeuerantes -vnanimitcr in oratione cu multeribus matre lefu.Ettuigitur oraredifce,difce quarereydifcepcttreypulftrejdoneciuenias, donec accipias ,donec aperiatur tibi T^ouit Dominusfigmentum tuum Jidelis eft , non tepatietur tentarifupra idquod poffis. Confide in ipfo qucdfi fdeliter expecJaueris nec diem decimum expecJabit , Praueniet certe in beneIII.

    &
    ,

    dtcJionibus dulcedinis defelatam animamejrorantemvtfeliciter,

    &nead

    infipieatiam tibi confolarirenuens i ipfius memoria delecleris inebriatus ab

    vbertatedomus,&voluptatiseius torrentepotatus.

    Sicnmrrum&Eltf&us
    prafentiam fibi

    '**'

    quondam

    oraffe legitur,cum dulcifftmum tlludfolatium Elia


    ,

    Bftina,.

    26i

    '

    EtinCanticaCanticorumitafcribit. Sponfa loquente dejponfo (anima deuota deChrifto) repente adefiill<,annuit voto, dat ofwlumjmpletfy in eafermonem , quifcriptus eft. Dejiderium cordis yoluntate labtorum eius non fraudafti etm Tanta nempe rf. tribuifti ei, ofculumfancJum efi , vt ex ipfo mox cum accepent illudfponfa concipi ficacia at, tumefcenttbusnimiruw vbertbus, &lacJe quafipinguefcentibus inteftimonmm Jjhtibusfludium eil orare frequenter, cxj>ertijuut qutddko. Sape
    plangeret fubtrahendam

    &

    (Crdt

    D
    torde trepide

    V O

    O.

    ijt

    & arido

    accedtmm adaltare , oratioui matmbimw,ferftflenti-

    busautem repente infunditurgratia s pinguefiit peclus , repUt yifiera inundatiepietatis,tjrfifit,quiprematJ,acconceptaduUedinisvbertimfunderenon


    tardabunt.

    Qaoniamver6deuotionisprmptitudiniaIiquandoadrepitta> dium.alibihocpratbetconulium. Cum te torpore , acedta veltadioajficifentu, nolipropterea diffidere attt defi/lere djludto (pirituati.fediuuantU re-

    Mfenn.**,"

    quire manum , trahi te obfecransfponfa exemple t donec denuofufcitantegratia

    facluspremptior, alacriorque curras ,


    cJare in ea

    & dtcas.

    Viam mandatorum
    ,

    tuo-

    rf.nJ.jz

    rum cucurri , cum dtUiafii cor meum. Sic autem quamdiuadefigratia delevt non te exifiimes donum Dei iure hareditarie pofftdere , ita vi,

    delicetfeturus de ec quafinunquamperderepeJJis :

    nefubito cumforte retra.Al.?:

    xeritmanum , drfubtraxeritdonum,tuanimoconcidas, ejrtriiJiorquamoportetfias, Ergo in die virtutis tua noli effefecurus, fed clama adDeum cupro pheta.Cum defecerit virtus mea,ne derelinquas me.

    . IV. Mediumeft,affiduadiuina;pra:fentia;coeitatio,quodidem , _, 5 c B.ferf7-inCSfc II a "r* a r j r * meiiinuusDoctornon prancrmiiu,dumuacommoneracit. K^rgutt _ cc ii, }>..

    nospro certo negligentia


    integre drperfette iuxta
    dtluculo
    ,

    & incuria ipfa inopia nofira


    verbum
    ejr

    Namfi quis noHrunt


    ad yigilandum
    '*

    Sapientiscor fuumtradat

    ad Dominum quifecitiSum ,
    ,

    in confiecJu altijfimi deprecetur,

    fimulque votis omnibusfludeatfecundum ifaiamprophetam pararevias Do- nr 4 mini rettas facere femitas Deifiti cui cum prophetafit dicere. Ocult mei femper adDominum, ejr quiapreuidebam Dominum in conjpeclumeofem- vCij.t per, nonne htcaccipiet benediclionem d Domino ejr mifiricordtam d Deofalu,
    ,

    tarifio? vifitabitur profeclo frequenter ,


    fitationisfux
    ,

    necvnquam
    ,

    ignorabit tempusvi8

    quantumUbet

    is, qttitnfptritu vtfitat

    clandefiinus veniat, efr

    verecundus,vtpotefurtiuusamator. iLtrurfumahbi. FetijtquondamEli- cant* fsusa magfiro , cum difceffum eius imminere frafenfit , nec obtinuit nifi ea 4 Regj-

    "

    quidem conditione , fi videret , quando tollereturdfe. Infigura contigtt hoc iUUfcriptum autem effprofiternos. VigiUs ejfe tjrfoUcitic''rcaopusnoflrafalutis profihetice docemur ey- monemur exempU. Nanquamfanefine nosira confcientta, magtftra vniiio,

    quadecetdecmnibus toUaturancbU.fiduplicatt volumus munere nen fraudari. Nunquam cum yenerit inueniat tmparat ,

    tes

    ,fidfemper vultusjufpenfes , expanfofque habentesfinus adlargam Domini benedtclionem. Tales dentque quarit ,fimiles hominibut expeclantibus Domtnumjuum quando reuertaturanuptijs quivtiqtie abillisfiiperna
    ,
    :

    menfa copiofis deltcijs vacua nunquam reuertttur manu Vigtlatedun? preinde, ejr vtgtlandum omm hora, quia ntfeimui qua horafptrttus vtnturuifitfeu iterumaliturus.

    V.Medi-

    ifft'

    DEVOTIO,

    V* Mediumefl^Vfuscreberbreuium&iaculatoriarum oratiofflumadDeum, quibusquafi fcintilliscornofl:rumaccenditur,8ccor Dei quafiignitisiaculis configitur,vtnofl:rimifercrivelit. Deeovfu


    itafcribit S.
    "'P'* 1 *

    Auguft.ad Probam. Dicunturfratres ,in Aegypto crebras qui. dem babere orationes Jedeas tamen breuijftmts^ raptim quodamodo iaculatas, ne illa vigilanter erec7a,qu orantiplttrimum necejfaria
    efl

    per produclio
    ipfi fatis ofien-

    res

    moras euanefcatatj^. hebeteturintentio. Acper bocetiam

    dunt, hanc intentionem ,ficut non eii obtendenda ,Jiperdurare nonpoteft: itafi

    perduraueritnoncitoejfertmpendam.

    InhuOG yfumconuenitmemoria

    tLuj\z.
    Pfal.

    ,'

    '

    4,1. t.

    \i tl T

    '

    comprehendifleverfusaliquotpfalmorum, quibusan"cdi2StpromptitudoferuiendiDeoexprimimr.vtifunt, ParatumcormeumDeut^paratum cor mettm Miferere mei Deus,mifcrere mei. Diligam te Lominefirtitudo mea,Dominusfirmamentum meum,ejrrefugium meum &ltberator meus> Det*i mem adiutor meus ejrfperabo in eum. guemadmodum dejiderat ceruus adfontes aquarum, ita defiderat anima mea adte Deus, Cor mundum crea in meDeus.&Jfiritumrecluinnoua in vifceribtssmeis .Sicut adipe &ptnguedi labtjs exultationis laudabit os meurn* me replea tur anima mea, Quo autem frequetius huiufmodi breues fententix: itcrabuntur, Qua dc ihoc efficacius valent ad confiliandam deuotionis gratiam caufainpfaL ii8 quiabEcclefiaquotidieadminoreshoras decantaturide,fedimmutatistantumphrafibus,vtnotauitB. Theodoret.Sc in Pfal. 135-. h*CYerba,^o#/<*7w in aternum mifericordtaealii,petitur. gus, viciesfeptiesadextoIIendamDeiclemcntiam iterantur. Eandem ob caufam S. Ang uft. verba quxdamrepetiit in precibus fuis vt cum indecimoConfefhonum,itaorat. Scrote amauiptdchritudotam antiqua
    .
    t

    &

    &

    *'* vt

    & nouafero
    *

    t< amaui. Et cognofcam tecognitor metss,cognofcam te, V nde S. Bonau.inmyfticaTheologiafuaitafcribit. Siquisper viampurgatiuam

    benepr*paratusfiitpifftmebocdic7um,cordejrequetaret ,0 DQMINE,^VAN-

    D TE D IL IGAMfquando te confriagam lcitiusfefciret experimentaliter in.


    fiammari, quamfi defecretijjimis calefiibus, ejraternageneratione velproceffionemiliiescogitaret
    to.

    .Plvra mediavidein GRANATAtococitaDelndiciisveroDeuotionislege noflrumBernardinum Rofignoliumlib. z.deaclionibus


    Virtutis cap. 7-

    YiDE V.Contemplatio,FamiliaritascumDco
    afiio

    Gaudium/firituale.

    Deo debita,Laudatio Dci, oblatiofui Deofacla. Gratiarum Oratio. Pax. Pietas in Deum. Religio Chrifiiana. 1 1 in P a n a rio,^. DefblatioJfiritualit.Difraclio in orationc, Ettilujiones

    Jbirituales.

    DIFEI-

    I
    1

    F F

    N T
    1

    I
    1

    A
    -

    S
    1

    Vn
    11

    /93

    DIFFIDENTIA SVL
    C
    A
    P

    V T

    I.

    QuidS. Scriptura, c%m S. Patribustradat


    de diffidentiafui.

    N!O tatis.qaaquis
    p
    1

    m 1 v e DirTidentia;
    fo!o

    fui

    intelligimus

    a&ionem

    virtutis humili-

    Deonixus,

    difFidit fuis viribus inexercitiis

    Ad quam refpexit Salomon cum in Pr0UIli Pfouerbi:sdixit. jghtibonuse/l .hauriet gratiamaDemino: quiautemcon,in twtv? fidit incogitationibusfuis ,impieagit InquxverbaHieron. HorumfmChriftiaax pietatis prarftandis.
    __

    QUit,ver/teulorum connexio talis


    bttsfuis

    efi.
    ,

    Jgui benusefi ,nonconftdit cogitationi-

    ,fed Domint gratiam quarit acper tOam aceipit ,i/tpieviuere pojfit. <9 '// autem cogitatiombusfuis confdit bonus ejfe nequit, 2%am quiagratiam
    ,

    fuperniadtutorispeterenoncurat,merito intmpia aclieneperdurat. Huicfimilis eft Scilla fenreatiaSty/fj timet


    ejr corfidit
    .

    rrou.t+f*;
    '

    & decltnat a malo


    eft.
    ,

    ,/tultus tranfilit

    %^'l^

    Etilla

    ,)m confidtt in cordefit fiultus

    Deinde

    Ecclefiafli-

    cus,

    N^n

    teextollas tn cogitatione

    animx tita yelut taurus neforde eltdatur

    virtas tuaperfiultitiam (frfolia tua con. edat, &frttt~ius tuosperdat, ejr relift'

    quarisvelutltgnum aridumineremo: Vndetotus populusfidelisinhiftorialudkh ficorar. Gftende Domine , r.ueniam nonderelinquisprafumentts


    dete, tjrdefita virtute glorianteshumiltas .

    i u <j*.if.

    kdezndem dimdentixfui virait.

    tutem refpexit Apoitolus cura ad Galatas

    Si quis extfiimat fe ali- GaU.j

    qmdeffe ,cum nthtlfit , ipftfeJeducit.VndcD. Cyprianus de fingularitate Clericorum. Vtilius efi tnfirmumfehomo cognojcat , vt fortis extftat , quam
    fotisyideri velit

    ,&

    infirmus emergat.De quare prafumptores obiurgat


    ,

    A-

    pofloUi dicens, Si quis putatfe aliquid e(fe

    cum

    nthilfit ,feipfum implanat.


    ,

    Pro certo implanatorproprius fuam

    rianoxiis rebus femetipfe commiftrit.

    animam decipit cjui non cauendo contraC a vsAMverocurfiderenofrris viribus non debeamus.Scriptura haud redcuit. Clare enim monuit io.ij-4.
    Chriftus.
    Sicut palmes non potefl ferrefruclum aftmetipft nifimanftritin vite .ftcnecves ,nifiinmemanftittis. Er^inementhilpotefiisfacere. EtB.
    1 Cor.j
    $.

    Paulusm

    pofteriorc cpifl.ad Corint. Non fuffcientesfumus cogitarealiquidanobis ,quaftexnobis ,fedfufiiuentiaao/iraexDeoeft. Quat verbaex-

    ...

    pendensB Augift. contrai.epiftolas Pekgiav.orum, zh-.Cumergominusfit cogitart ,quam cupere fotrfi enim homo ccgitare benum qucdnotdum
    ,

    Bb

    cupit,

    i^4

    DIFFIDENTIA

    V I.

    cupit, &proftciendopo[leacupere

    quodanteamn cupiendo cogitauit, qutmtsds adtdquodminus idett ,ai cogttandum aliquidboni nonfumus idoneitauusjdefladcupieytdum aliquodboni fine diuino adiutorio, {vtcontendunt Pe-

    qnaex nobifmetipfis vfedfufticietia noflra ex Deo eii,& adid q/iod efl amplilag iani) fumus ex Itbero arbitrto. N^qite enim (jr hic /ipoftolus ait.

    Non quia

    idonetfimus cogitare, quod perfieclum etf, tanquam ex nobifimetipfis ,fed cogiIoan.ij.4.


    efl nihil. Vnde eft UludDominK Sine me nthtl Etpaulo poft inde concludit. )uapropter multa Deus facit in homine bona,qu& mnfacit homo nulU verifacit homo.qua nonfacit

    tare,ait, aliquid,cui contrarium


    .

    poteftis facere

    Deus, Mtfaciat homo.


    A.Uc.13.

    Eundem Pauli locum tra&ans in Iibris de bono Perfeuerantiar.


    lis
    .

    Hoc

    nobis,mc\uit,expedit ejr credere (jr dicere,hoc eflpium, hoc verum ,vtfit humi-

    &fubmijfa confeffto , ejr detur totum Dee Cogitan tes credimm\cogitates lo .

    quimur.cogitantes agimus quicquidagimus

    ^uodautem attinet adpietatis


    cogitare aliquid

    viam

    cjr

    verumDei cultum nonfumusidonei

    tanquam ex

    nsbifmetipfis/edfiujficientianoftraexDeoeft.

    Nonenim

    eftinpoteftatenoftra

    cornoftrum,&noftr&cogit*tione$. Vndetdem-,quihocagit,idemdicit

    Am-

    JfiS^

    BHOSIVS.

    A P V T

    II.

    T>e Praftantia

    &

    Vtilitate huius Virtutis.


    virtutisindeliquet&lucet. Prl-

    PR^estantia, vtilita/que huius


    Tfal jo.y^

    mo,
    tius.

    fibi diffi dunt.nam rcgius

    &

    quodinfcripturis facris dicantur beati , quifiduntinDeo,& Vates ait. Beatus vir,cuius eft nomen Domtniftes Dominus apud Matth. Bcatipauperes fyiritu. quie verba Chriftus
    illius

    expendens Ioan. Caffian.collatione 10. cap.n. Reuera,mquh,qu*maior


    autfanclior pctefi ejfepaupertas qudm
    ,

    quinihtlprefidij

    nthtlvirium
    ejr vitam

    habere cognofcens de aliena largitate quotidianum pofcit auxtltum,

    fuam atque fubfiantiam fingulis


    fuftentari,

    quibufque momentts dtuina ope intelligexs

    H.cp^i*

    verumfemendtcum Domini non immerito prefitetur ,/uppliciter adeum quetidieclamans. Ego autem mendicut ejrpauper fum, Deus adtuua me. Pfal.i^. 18. Deinde, quod diffidentia fui fit primanus a&us virtutis humilitatis,quamconftat poftchantatem efle praeftantiffimam, vtiIiffimamq;hominiChriftiano.namS. Bafilius inadmonitioneadfilium fpiritualem. Vir, inquit, humilis Deo eftfimtlis ,fuperbusautem Diabch fiimilis eft. Mumilis licet habitu videatur vilis ,gloriofm tamen es~i virtutibus, ^,Hier on. ad Celantiam. Njjiilhabeas Immtlttatepra^antiuiimhtlama.
    htitm

    DIFFIDENTIA
    &

    I.

    '9J

    bilius. Haceft cnimpracipua conferuatrix quaftcuftos quadam virtutum omnium: nihtlqueeftquodnositaejr homintbus gratos&Deofaciat, quamfi

    v:tameritemagni,humilitateinjimifimus, Propter ijuedDomtnusloquitur


    perprephetam-, Super quem alium requiefcam , nifijuperhumilem

    & quietum
    confi-

    ejrtrementcm verbameai S.

    Leo de Epiphania.

    TotadtlecltJJimt chriftia- L.farm.7.

    naftpientia di/ciplina, nonin abundanttaverbi , non in aftutia di/putandi,

    neque in appetitu laudis ejrgloria,Jedin vera

    & voluntariahumilitate

    Jiit,quam Dominus lefus ab vtero matris vf% adjupplictu crucispro omnifortitudine ejr elegit ejr docuit EtS.BemardusinepiftolaadOgerium.##.

    ''

    milita* ,

    adquam vti% ducit humilitatio

    tetius eftjpiritualis fabrtcafunda-

    mentum.
    II.

    VTiLiTAseilquad

    valeatad expugnandasomnesdiaboli,

    A.hom.31.

    mundi&carnistentationes. S. Auguftinuslibrojo, Homiliarumdeclarat illudexemplo adoleicentis Dauid, qui, prouocante fuperbo Goliath populum Ifraheliticum ad monomachiam , roboriq, fuopre;fideme.<*/#f,inquit,rf/ nonprafttmens de viribusfuis,fedinnemine Deifui

    procedere aduerfitseum

    Necrex Saulabnuit. Intellexitcum videret audenLibenteraccepit,proceJpt aduerfus Goliam, In

    tempuerum,aliquidin eo diuinitatts ejfe,nec tllum tenera atatefine diuint infttnifutaltapofteprajumere.

    cmnibut ergo, quterant in ea parte ,


    .homo niftquodin iftopfalmo cecinit
    .

    vndeprocedebatDauid,neneratprafum-

    ptio nifi de Deo : inilltsautemtotajpes invniutheminisviribus. Sedquideft


    .

    Homo vanitati ajpmtlatttt eii

    dtes eius

    velutvmbra pratereunt Plurahuiusrei exemplainueniasinScripturis Paralipomenon deflliislfrahel etribu, Ruben, Gad &Par.c$. 1. Marafle cum dimicarentcontra Ag.~reos,eorumq,fa;deratosnumero8c viribus potentes, vi&oriamq, obtinuerunt, quod viribus fuis
    vtin libro
    ees D<?<v/>inquit textus, ee quodcredtdtjfent in eum.

    diuinumauxiliumimplorailentdumprarliarentur,c^'^*^W Deinde in libro iecun2 K doMachabaeorum, derifdemfiliislfrahel duce IudaMachabseobcllocum impio Nicanorc Demetrii regis duce corgi eilis.de quo ita
    diffiii,
    '

    ,J '

    loquitur Scriptura. ludas , ejrquicumeoerantinuecatoDeeperorationes

    quidem fugnantes , ftd Dominum cordtbut orantes proftrauerunt nen minus triginta quinq, millta prajentia Deimagnifce deleclati. Su/pendit autem Ntcanoris caputinfumma arce vt euidens ejfei, dr manife3

    tongrejfiJitnt manu

    ftumftgnum auxilti Dei.


    Patresdocentetiamintentationibusipiritalibusadpra:fidiumdiffidentixfuij&confidetixinfoIoDeoeiTecofugiendu. )ui /eruiutDeo,inquhS.Bafi\.dicubi,ad*moueftequentibus&varystenta-* ttsmbusagitantur, triftitia&diffidentia deDto, vtbonainchoatadeftrant,
    ff

    VndeS,

    vtnon

    i f 9

    DIFFIDENTIA

    S
    ,

    I;

    vt nonperfeuerent, vtexiftimentfe Deo cbaros nox effe vt locum,fcietat m, rationemque viuendicum aliafeueriore commutent,tn quadan, on nouitplurafortepericula. Hisaliify id genus tentationibusbonifteciempr&Ceferentibus Damonferuos Dei aggredttur, )uos vero vincit? Eos vincit quiplus aqu fibi conf.dunt. Vnde vidimus multos magna virtute prxdites tefiimonio a,

    &

    liorumprobatos.quos malignusftiritus per nimiam fiuiconfidentiam prxcipie.e.14

    m;f/>.HucufqueBafiIius.SERAPioN q UO que apud Caflianum collationequinta, cum dixiflet tentationum &. impugnationum extinctionem a Dcofiecialiter ac iugiterpofcendam, fubhcit,impefi/bilenamque efl de quahbet pajsione triumpbum quempiampromereri,priufquam intellexerff indttttria vel laboreproprio vitloriam certaminisfemet obtinere nonpoffe.

    R.c.21.

    Richardus item Viclorinus in Cantica Canticorum


    ,

    Impofitbtle efl t

    inquit quempiam defe ipfb triumpharepeffe, donecexperimentodidiceritprcpria virtutefe non pojfe obtinere triumphum. )uantum autem ,addic,
    fideles

    defediffidunt^tantumindiuinafteiadiutorioconftdunt^tjrqttantumdejein-

    firmantur,tantumfortesfunt,&potentes in Deo.

    III.Vt iLiTAsefl:,quod eo longius aberis ama!v;diifh'one,quam


    [.17.5.

    D-uscomminatur
    dicit

    iis qui confidunt fuisviribus apudleremiam.^f Dominus. tjMalediclus homo, quiconfidit in homine,&ponit carnem brachiumjuum,ejra Dominc receditcoreius.Erit tnim quafimyricain deJerto,&

    falfnginis
    H.t-j-mler.

    A.pju
    ler.J7-5.

    5'

    Ue ii4

    nen videbit cum venerit bonum fedhabttabit inficcitate, in deferto ,tn terra inhabit abili.Benediclus vir qui confidit inDomino eritD cmiquevctbaHcronym.mialedtfiusquiponttcarnem branusfiduciaeius.Xvi cbium fuum ,ideft,fortitudinemfiuam ejr quicquidegerit non Dcmini c/ementU fedfuaputauerit ejfe virttttis.Jj)ui enitn hoc agitj Domino recedit cor eius, Eterit quafimynca fiue vtinterpretatus ajferens fe pojfe quod non potefl. Symmacbus , lignum infruftuefuminjolitudine , dr terrafialfitginis, idefl, eft inhabitabili, qua hojpitem non babet Deum,nec angeterumprafidta nec Spirttusfancitgratiam,necfcientiammagiftrorumE t Auguft. ad Macedon. MatedicJus omnis ficut alibi eadem Utera docent, quifiemfuam ponit in hemiipfe homo efi. Proinde vt tranfiret ne. Ergo nec infeipfo quifquam debet, quia mendacium limites ,atq^tbi leatam viomnium vanitatum ejr tnfianiarum tamponeret,vbi vereeft.Beatus,inquit,poputus cuius Domintts Deus ipfltts.Et inEnchiridio.De ijsomnibus qux fidettter funt credenda ea tantum adftem pertinent ,qua inoratione Dominica continentur. Maleditius efi enim omnis,
    ,

    &

    &

    &

    ficut diuina tefiantur eloquia, tiui fpem ponit in homixe, acper boc wfimettpfo quiftemp onit, huius maledtcii vinculo innetlitur ideo non nifiaDcmtno Dca

    petere debemus, quicquidfteramus nos,veLbene 0} eraturos, velpro bomsoperiIsusadepturcs,

    %
    virtutis

    IV. Vtilkas, quod beneficio eiufdem

    eximes tepluribtrs
    '

    grau,ium,

    diffi;den,ti a svi.
    grauium Iapfuum periciilis.Etprimo apr^ruriiptiori^nam fccur
    S.
    .

    Bernard.primusgradus prarfumptionis eftfuisviribus p r^fidere.I -', ta enim loquitur fcnbcns in pfalmum, guihabiiat. Noio ignorare vos fratres quonam modo defcendatur , imio cadatur in illas ( v oragines. ) Primus enim gradits defcenfionis huius dtffimulatio propria injrmitatis iniquttatis,
    ,

    .icrm.n.

    inuttlttatis dumjibiptrcensjfibtblandienstfibiperfuadettshomofealiquidef-

    fe cumnihilfit, ipfefe feducit. Etinfra,

    docethanc viamfuiife Luciferi cadentii dc ccclo , quod non agnofcens imbecillitatem virium fuarum intantam prarfumptionem lapfus fit , vtfefimilem fecerit altiffimo.

    2.eximes tepericulo perdendi piorum deflderiorum

    & operum

    fru-

    ftum, HabesexempluminApoftoloPetroquino&cextremarcoena: firmiflime propofuerat fe nufla ratione admiilurum in anifnum vel fcandalumvel cogitationemdenegandoChnfto,imm6totope&ore Mittn 1 *' s dixerat Etiamfi oportueritmemoritecum ,non tenegabofc. tamen paulo poftpropofni immemor capto Chriflo aufugit, Scter eum negauit. Cuius lapfusno ahafanecaufafuit, quamq? nimiumfuis .viribusfucritconfifus, vtliquetexverbisquibusfeomnibus Apoftolispramilir. n, 2f
    -

    '

    '

    Etfi omnesfcandaltzatifuerint in te,egp nunquam fcandali^abor.

    Et cum

    Chriflus

    ei

    diferte praidicerer.

    K^imen dico tibi.quiainhac nofe,antequa

    galluscantet,termenegabts,poCitoommimbcci\\kzusrnetuzuda&erTe-

    ipondit,feponusmoriturumquam.negaturum, QuodacciditPetro anteacceptumSpiritumfancT:um,hocquotidieaccidatnobis,vtcum non omnem fiduciam inDeo collocamus, fed plusxquo induftria:
    noftr* prafidimus , auxilium cfficaxfubtrahatur,quo muniti pia propofita perficere poteramus, vtbene obferuauitChryfoftom.inMat-' thamm.j eximeste pcricuIolabSdi in hzrefln. inde enim omneshe- c.hom.3. retici fiunt , quod nimium fifl fuo ingenio proprias opiniones fequan.

    tur,

    VndeHieronvmusexponensverbaApoltoIiexepiftolaadTitu,

    Tic.j.io.

    Harettcum hominem pofl

    vnam crfecundam correptionem deuitafciens,quia

    fubuerfus esl.qni eiufmodiefl ,


    tligat ,

    & delinquit\cumfit proprio tudtcio condemnavnufqtitfy idfihi

    tus. Harefis grace ,vc\c\n\t,abelecJionedtcitur,quodfcilicet

    qnod melius ejfe videatur. Tropterea vero afimetipfo dtcitar effeda,

    mnatus

    (juiafornicater, adulter, homicida ,ejr cetera vittaperfacerdotcs Ec-

    (lefiapropcHuntur, Hareticiauteminfemetipfosfcntetiamferuntfuoarbitrio

    de Eccle/ia recedentes qua receffio propria confcttntia vtdetur ejfe damnatto* rp,ft Et S. Auguftinusad Macedonium,qui cum fapientem vocarat, refpodet . Ex tfta fapientia^jua vna ejr vera eff,Jiquidhabeo, a Deofumpjimcnd meprxfumpfi: non enim meo veltngenio, velmeritofedetusdonofumfiqutd laudabdttcrfum. Nam qusdam acuvffima excellentijjimaingenia tanto tn mautes errorts ierunt, quar.toprafidentius tanquamfuis virtbus cucurrerut
    ,

    5l- Au

    SM

    <-

    &

    Bb

    ftep

    i<?8

    DIFFIDENTIA
    t

    SVI.
    Vide

    necfuppliciteraeveraciterDeumiVtviamfibi^fienderet petiuernnt.

    PANARiVM V.Haerefis.R. f.

    C
    .

    A P V T

    III.

    De JMedijs quibm h&c virtus pararipoftit.

    Primvm mediumeft,cQnfiderarediligenterDeumomnium bo*-

    norumtamnaturaIium,quamfupernaturalium, fiueeflentiam,fluevires, flue a&ionesnoftras fpecles efle auctorem, fecundumillud pfaltis regii. Seatus , cuiusDeus lacobadiutoreius .JpeseiusinDomino Deu
    ,

    ffaim. 145.
    Ifai.26.j2.

    j.

    ipfius

    quifecit calum

    & terram

    mare

    & omnia qua in eisfunt.


    :

    Ec Ifaia:

    prophetat.

    Dominedabispacemnobis; omniaenimoperanosiraoperatuses

    oan.ij.j.

    ^-.EcChriftiDomini. Egofum vitis,vospalmites quimanetmme,dr


    egoineo,bicfertfruc7ummultum, quiafine me ntbilpotefiu ftcere. quoddi-

    ctumverumeftdeChrifto.finequaDeus, fine quahomoeft. Qua Deusquidem, quiahomonullam adcionemetiamnaturilem Sdiberampoteft fine cooperatione Deiexercere: Quahomo'vero,quia

    homo nihil Deo gratum, vel vica; asternx meritonum facere poteft (1merito Chrifti. Sicut enim viti intime coniuncl; funt palmites.icafidelesiuftiperfidem&chariratemadhaerenc Chrifto Vnde cum quidam a Chrifto percontarentur, quemadmodum facere poflentoperaDei ^refpondir. HoceftopusDei, vt credatisineum ,quem mifitille. Et non multo poft fubiungit. T^emopotefi venire ad me n ifiPater,quimi(itme jraxerit eum* IdemdocuereApoftoli, vtS.Paulusad

    ne gracia

    &

    louw.t*

    Phil

    13

    Philippenfes. Deusesi
    voluntate.

    quioperaturin vobis rjrvefle


    1

    & perficereprobona

    lic.1.17.

    171

    '

    EtB. Iacobus . Omne datumopttmum, ejromne donumperfeBum defurfum eft defcendens * Patre luminum, Immo ii Deus vef minimo momentonon nobismodo, fed toti adeo mundo piasfenciamfuam iubtraheret, vela&ionemcuconferuandi fufpederet,repenteomnia innihilum reciderent. Inipfoenim, inquit Apoftolusad Athenienfes, yiuitnus, ejr mouemur } ejrfumus , ficut quidam vefirorum poetarum dixe

    &

    runt.
    A.c.12.

    VndeS. Auguftinuslibro4. deGenefiadlitteram. Nequeenimficut


    firutluram .<diumcum fabricauerit quis abfcedit , atfyilloceffanteatfy abfcedenteftat opuseius , itamundusveliclu eculi fiarepoterit ,fiei D eus regimen

    oanj'7.

    fuumfultraxerit. Proinde ejr qued Dominus ait Pater meus vfq nunc operaf
    .

    tur continuationem quandam ojeris eius ,qua vniuerfam creaturam continet


    atj, admimfirat,ofiendtt.

    II.

    Me-

    DIFFIDENTIA
    II.

    SVI.

    W
    ,6
    '

    Mediumeft,foIidiuinonuminiconfidere,8cina&ionibus oeius

    implorare. Sienim fine eius praefidio nihil facere poflumus, vtiamoftenfum eft, cur viribus noftris fidere pereamus?' Idprobe animaduertens Sapiensita loquitur. Vtjctut, quomam altter

    mnibus

    opem

    hocipfum eratfapientUfcire, cuius B 1 eJtetbocdonum-.adijDominum, ejrdeprecatusfumiii/tm.Nommecomine- * tixautem S. Bafiliusinreguhs fufiusdifputatisintelligitabftinentiam


    nonpojfemeffecontinens , nifiDeusdet,
    ejr

    & I?

    c 9'

    ab omni vitiofa affectione.

    HincS.C^LESTiNvs PapainepiftolaadEpifcoposGalliq. Jgucd


    ergo tempus,

    mquit, interuenit, quo eiusnon egeamus auxilio? In omnibus aSuperi>


    -

    Cttbus,caufis, cogitationibut,mottbus adiutor ejrproteeJor orandus efi.


    ,

    bum eflenim vt quicquamJibi humana natura prxfumat clamante Apojiolo. E hl 6 ^ Non esinebis coltuctatio aduerjus carneejrfanguinem,&e. Q uod quis obtedatomnia opcra hominis eflequide Dei dona, tamen hberi arbitriicooperarione efEci, fciredebet &ipfumJiberum arbitrium,8ci- p^ as ,g
    pfamquoq-, cooperationemnoftraeffcaDeo, Z)^e/;^r<<?r innobuvetteejrperpscere, vtfupraex Apoftolodi<5tueft,acvtfttaliquidproprienoftrum, tamenid totumab hominedebeturDeo,tumquiaeius creatura eft, tum quia compenfandis eius beneficiis parnon eft. A.in Vnde Auguftinusalicubicum Deoitacolloquitur. Aperuifiimihiocu- C1* los lux,& excitafti,ejr illuminaftime ejr vidiquodgloriarinon valeat antete
    ,

    Solilo^

    omnis caro, nec iufttficetur omnisviuens, quoniamjiquidboniefijaruivel magni,d^num tuum es~i,& neftrum non nijimalum eji, Vnde igitur gloriabi tur omnis caro,nunquidde malo^ Hac non efi gloria,fedmiferia.Sed nunquid
    gloriabitur de beno (cooperatiomfua bona,) nunqutdde alteno
    \

    Tuum,Domi-

    ne eli bonum ,tua eftgloria.

    pulum

    Mediumeftagnitio fuadmbecillitatis. HocmedioDeusponam cum e^rn ex -^Egypto eduxifTet, mulufqjac magnis cumulaflct beneficiis, nefucIII.

    Ifrabeliticum adfanioremmentemreduxir.

    cedentibus profperis infolefcerent, fuisq; confifi viribus obliuifcerenturD E r , raagnisaffh&ionibus eosprobauit, vtinopiaaquarum
    in folitudine , ferpentum morfu, vicinorum hoftium incurfione, repentina internecione, vt hac rerum aduerfarum fecundarumque vicifntudine reipfa cognofcerent omne bonum fibi diuinitus con-

    tingere,atquc

    ita induftria; fua? diffifi fe

    humiliarent,

    & omnem
    ,

    fi-

    duciam in Deo defigerent. Vnde Moyfes in Deuteronomio hanc ipfam huius vkiffirudrnis caufam rcddk Poftquam affltxit inqtri- Dcur. .i
    .

    ens

    ac probauit

    w;

    ad extremum mifertus exY tui , ne diceres in corde Fortitudo mea robur manus me* , h*c mihi omniaprstjiiterunt.
    ,

    &

    Sei

    z0 o

    DIFFIDENTIA

    I.

    SedrecorderisDominiDeitui,quodipfevirestibipr&bueritvtimpleretpac~lii

    fuum ,ftper qtto iurauit


    A.crf,

    Patribus tuis,fcutprafens indicat dtes

    Si c

    & Au-

    guftinus faceturinSohloquiife diffidentiamfuididicifle. FortiJJime, aic , magnipotens Deus credebam meforealiquidcum nihilejfem. Cogitabam me ejfeprudentem deceptusfum: dixi quoddiues effem, nu!lim egerem, nefciebam,quoniampauper eram, cacus , nudus, mifer ejr miferabilts. Sed

    &

    &

    &

    nunc video, queniamfi quidbonieft,parui velmagni,donum tuum efi,ejrnofirum non nifi malum eji , ejrnifitu cufiodieris cittitatem in vanum laborant, qui cuflodiunt eam Credebam mefufficereperme, necpercipiebam, quoniam tu regebas me donec aliquantulum te elongafti a me, dr cecidifiatim inme,& quodftrrexifuitexte. Pluradedignitate&vtilitatchuiusmedii, exS. Patribus,&EthnicisScriptoribUsvide V, CognitioJui t
    ,

    y t

    IV.

    D<? Indidjs , quibus homofibi diffidens


    agnofiatur.
    Indiciumeft, incuiufuisoperis,maximefiaIicuiusmoPRimvminitiodiuinumauxtliuminuocare,epeetiarnintercilimentific,

    onem Santflorum iam in regno coelorum cum Chnfto regnantium acqueimprimis bcatiflim. Virginis Mari^.Exemplo(ic exercitaciffimusoracorDAViD rex,qui imbecillicatemviriumfuarumaguofces
    in hunc
    B/aL 17.

    mundum orabat
    ,

    mamentum meum

    '

    **'**

    corntt falutis mea rfrfufctptormeus. Vnde S. Augumeiu.Protettormem epiftolaad Macedonium. Sims virtus veradeleclatjidicamus, flinus in qttodin eius ftcris UtterU legimus, Diligam te Domine virtus mea Etjivere
    .

    & &

    Diligam teDominefortitudo mea,Dominusfir, refugium meum , ejr liberator metu. Deus meus adtutcr

    PCJm.

    j $. j.

    volumus quodnolknon pojfumus , idquodin eifdem litteris didicinon conie ieneamus. Beatus vir cuius esl nomen Dominijpes eius, jntis f.do mendaces. guantaefiautem vanitas y quanrc }exitin yanitates eyinfanias t6tnf.i~2ia qutumti nsendacium,bominemortalem arumnofamyitammu! carne ducentem , tot peccatis oneratum tot tentationibtu takiliey fpiriiu
    beati ejfe
    ,

    &

    &

    fubditumfotcorruptionibusobnoxiumjaniffciufltjfimisdejlinatuminfetpfb ne illud quidetn qnodhabet in naturafua dignitafidere, vt beatusfit: quando

    tepracipuumjdefi, mentem at%rationem poteji vendicare aberrertbus,nifi

    Veusadfitluxmentium.
    Cafr.io.

    H oceX emplumDauidicumo;imfecutifunteremita;, quitefte


    Cafliano collacione decima, adquafuis a&iones, veltentaciones icerabanc

    DIFFIDENTIA

    igi.

    rabant illam verficulum Dauidis . Deus in adiutorium meum itt1ende,Do mine ad adiuuandum mefeTftna. Et iam fequitur Ecclefia in diuini officii recitatione , cumfingulashorascanonicasab eodemaufpicatur. Cuiusconfuetudinis, mterceteras , &hanc caufaminftitutonoft.ro congruentem reddit Caflianus. Ifte, inquiens, verfus in acedia anxietateanimicollocatos,feu triftitia velcogitatientbus quibufcun^ depreffosfit-

    &

    lutis remedia defperare


    ffiter

    nonpatitur, oftcndens illum quem inuocat injpicere iu-

    noflra certamina, atq^ afuisfupplictbus non abejfe. Ifte nos infitritaltbus

    fucceffibusjxtitia^ conslttutos admonet extollipenttus nen debere, nec infiari

    deproJperojfatu,quemfinepretec7oreDeoretinerinenpoJfeteftatur,

    dum non

    folum eumfemperfedetiam vt velociterfibi auxiltetur implorat , Nam qttife in omnihus deftderat adiuuari , manifeftat quodnen tantum in refemper bus duris ac trisltbusfedetiam infecundis ac Utis pari modo Deo egeat aituto-

    &

    r.e

    inneutrofciensbumanamfiagilitatemftneiSius epitulatione fubfifiere.


    ,

    Quantum autem obfit rem aliquam aggredi non confulto prius in orauone Deo,docet exemplum lofue cum Gabaonitis; nam cum horum legati ad Iofue veniflent,& infigni fraude comenti fuiflent fe e 16- lofajl
    ginquis regionibus profectos, eiquereiargurnentocfle,vefliumcal-

    ceamentorumque vetuftatem,8cpanum, quosrecentes accepiflent, duritiem; lofuecum fuisnimiumfuxprudentiajconfifuspacisfcedeiuramento cum eis iniit . Cuius erroris diuina Scriptura caufam illam coramemorat, quod os Domini non interrogaucrint,
    ra interpofito
    .

    hoceft,inprecibusconfilium Domini non explorarint. _,.. --, II. Indiciumeft,fiquisf*wzwf/^-/rf70rf vtloquitur'ApoftoIus, falutemfuam operetur.Beatus enim homo,tei\e Sar)iente>quijempereftpaui- p ">u- 28;i"** dus, i. fipericula, omnefqucoccafiones peccati caueat. jguienima- EcciiV- mat periculum, inquit Ecc\efi2i\icus,peribit in illo. cuiufmodi periculum eft incolloquio cicohabitationecummulieribus. Jguidtibinecejfietf, H.ep.47." inquit Hieronymus, in ea verfari domo , in qua necejfe hales quotidte, aut
    )

    perire attt vincere ?

    guis vnqna iuxta viperamfecurosfomnos capit?qua etfi

    nonpercutiat, certefoltcitat.

    lum nonperijfe, 3.

    Securius ejlperire nonpefe, quam iuxtapericufuorum operum bonorum laudem Deo potius,qua fibi tribuerit.excmplo D.Pauli inhunc modum loquentis. Alundanfi

    tius illisomnibus (Apoftolis) laberaui,non ego

    autem ,fedgratia Deimecum.

    ,.

    Cor i$."i:

    Et. Deoautemgratias, quideditnobisvifleriamperDominupwettrumle


    fu.Et.

    ib.v.57.

    fum cbriftum.Et. Deo autem gratias ,quifmper nos triumpbat in Chrifto Ie- 2 -Co.-.i4;
    3 OmniapoJfuminee,quimecoefortat.4SdeSaisxebvslicetpr3eclzregeftisfubmifleloquatur, fecundurndodlrin?mChnfti. Cumfecerii.uc.17.10: tis, aitad Apoftolos , omnia,qti<ep> <ec(,pt*funtvebis , dicite , ftruiinutiles
    '

    *'

    '

    Jfrmus.Vade S.Chryfoftomus in Gcncfu .Oportet in virtute ejr reflefaflts ch.hom.tx;

    Cc

    jpem

    t0t

    DIFFIDENTIA
    &

    T#

    f%em falutlsbabere, imo netfe in ittis multum defefentirefedtunc magis humK modeilum effe, cum magnas virtutum diuitias congererepejfumus. Sic lem enim ejr ipficoHeclas diuitias cufiodiemus, drgratiam Dei nobis conciliabimtts, Hog iridiciumpoteft etiamferuirepro iVledio confequendi virtutem dirfidentia; fui. nam cum fubmifle dc rcbus fuis fentire &loqui fitactus humilitatis vtiqueprodellc poteric ad parandam diffidentiam,

    quxeftqua:damhumilitas.J ^^(5 /w^*/w///4/w, vthabet


    ,

    S.

    Bernardus,

    i.ep.S/.

    viaefladhumititatemficutpatientiaadpacemficutleciioadfiietiam.Sivir'

    tutem appetis humilitatis , viamnonrefugias humiliationis.

    Vide plura.

    V. ^Abnegatiofui, Cognitiofui, Confiientiaexame, Humilitas, Profeclusfpiritualis . StES, //'Pan ario V.

    Prafumptio.Superbia.

    E.

    ELEEMOSYNA.
    A
    1

    V T

    I.

    Quidjit eleemojyna.
    latine eft Mifcricordia drciiA^w,,quodeftmifereor. tur enimaverbo cwfiricordia autem proprie, tefteS, Bafilio , efi ajfetlio antmt erS-inpfal.n^ ga ees aui aliqua arumna corporis vel antmi affligantur, Mtferamur //>, mquit eos , qui ex magnis opibus in extremam incidere paupertatem , velex optima eorporis habitudine in extremam debilitatem* Jn 7pf.p<rni. QuanquamS. Gregoriusfcribensinplalmum yo. difcrimennorauit intermifericordiam8cmiferationem, Permifiricordiam, ait, miferenti*
    .

    AEEMOShnh graece,
    ,

    l?fel.

    lie.4.

    affeclum intettigimus,permiferationem verb ipfammifericordia exbibitione jfgnamu's,iuxtaquodfiriptumefl^MifiricorscfmiJeratorDomius,Superfiu-

    ftm enim effet vtrum%poriere,niJieJfet varietas itt/ignificatisne.Sic Eleemofynaenomen, vtincoloniamlatinorum translatum eft , vfu fcripturae

    & latinorum fcnptorum potiusactumvelopus mifericordiae, quam


    SDan. 4.14

    afFe&xi de(ignat,vtapud Dm.Peceatatua eteemofynisredime,ejriniquira-

    Matt.

    6.2.

    < 7 ff

    lestuasmifirkordijspauperum. EtapudMatthaeurn. Cumfaciseteemofyna nolitubacanereantete.VndeS. AuguftinusmEnchiridro. Efiemmelee* Et Sparcianus fcriptor Etiuaicus de Geiare mofyna op-us mifirtcordia,
    Caucalia.itfM? lenttts

    w cleemofynant*
    Esx

    ELEEMOSYNA
    EsTaucem Actvs
    prima
    mifericordiaiVirtutis,
    tur,elicitus.nam, vteftimperatuSjeftcharicatis.VndeB.

    zoj

    idqmTheoIogiloquuIoannesin
    iI(iin

    epiftola. J>vi videritfratremfuum necejfitatem halere,ejr clauferit

    vifcerafuaabeo ,quomodockaritas Dei manet ine? funtSToici, quiteftc Latfantio 8cS Auguftino

    Necentm audiendi
    eamintermoibosa-

    ]4 A^dedtit.e.f
    Senc.5.

    niminumerant. SenecasStoiciharcverbafuntlib.z.declementia.A/r
    firicordia eft vittumpnfiUi animi,adffeciem.alienorum malorumfucctdtntis

    Ll6xa

    /iinceft,inqaitLitt3inuasyiliaPlautideteftandafententia:

    Hale meretur,qui mendico dat,quededat.

    Nam (jr itludquoddatj/erit,


    Et iUiproducit vitam admtferiam.

    Ecmoxaddit,j/^M. Tvlli vs

    infuis OjficialtbusUbris,tt*nnebec idem T.laoffic


    c,/*

    fuadet, non ejfe omnino largtendum? AuguftinustameninnciaturCice-

    ronemaStoicisftetifle.0#gf, inquiensiibrononodeciuitateDevwe*humanius ejrpiorumfenfibus accomodattus t iCEloi Cejaris lauii.ff

    cie.pro
    8ar, "

    QXi-

    &

    dtbus locutus efi,vbi att.

    NuUa devirtuttbus tuisnecadmirabilier,necgratior


    7
    ,

    mtfericordia efi , ^uideft autem mifericordia , nifialtena miferia quadam in

    mflro corde compaffio, qua vti^fipoffimusfubuenirecompeUmur Hanc Cice ro lequutor egregius non dubitautt appeUare virtutem, quam Stoieos inter vitta uumerare nonpudet.

    Signanter autem B. Auguftinus expreffit, mifericordiam efle compaflioaem, quzfipojfimus, fubuenirecompcllimaregeno,quia mifericordia integrum virtutisnomenretiner,fiadfitvoluntas btnefaciendi,hcetdefit facultas,vcfinihiltibjflt

    nummorumquoderoges, Vnftrow
    .

    de Ckmens Alexandriin. Mifiricordia, inquitjtoneftvt quidamexiftima- cl


    runt Phtlofophi, molefliapropter alienas calamitatesfidcfipotuss quiddiui-

    num,vt dtcuntpropheta. Mtfiricerdiamjnquit velo,


    ricordes autemejfe vult,

    & nenjacrificiu.

    Mife- Ofce *>

    non folum quifacittnt mifericordiam,fed etiam qui


    r

    mtfereri volunt,etfinonpoJftnt,qutbttsadeft,ytJfente ejr Itbera voluntateope-

    rentur.

    Nonnunquam tntm volumus veldandopecuniam,velcorpeream dan-

    do operam faceremiJerieerdtam,vtpote egentiopemferre>vel agrotantiinfirttire


    ,

    vel ei adejft , qui eft in aliqua calamitate , necpejfumus velpropttrpau,

    ptrtattm velmorhum , velfenec~tute?n (nam ea quoquemorbus eft nantttralis)


    txequiinftitutum.

    Eundem autem honorem cenfiquentur i) ,qui voltterunt cum ijs quipotuerunt. quorum eft voluntas aqua lis,etfifuperentfafult4tibHs.

    2,

    Capvt

    ao4

    ELEEMOSYNA.
    CA
    P V

    II.

    Quotjlnt 8lecmoJyn& genera.


    t

    Gr ti.mor u.
    lfid.lib. 3 .c64.

    .6

    "jo

    S* P A T R E

    du faciunt Eleemofynaegenera ,alia;enim funtcorpo^

    Eleemofyna:. Corporales numerantur Efurientespafcere,porumciare fitientibus.opcrirenudos, feptem. captiuos redimere argrotos inuifere, hofpitio peregrinos fufcipere.
    rales > alize fpirituales
    , ,

    Matt.tj.37-

    iReg.t.

    Tob.

    i2.il.

    mortuos fepelire- Vnde verfus J'/fito,poto,cibo, redimo, tego cotiigo, condo. EquibusfexapudMatthacumnominanturab ipfoChrifto,omiffafola feptimademortuis fepeliendis, a qaalaudantur viri Iabes GaEt*bangclolaudal aa dinlibr sRegum,cumfepeliiTsnttegem Saul.
    turTobias. EcaChrifto MariaMagdaYeria,dumait. Opusbonumopcrataefiinme, mittensenim vnguentumboc ^adfepeliendummefecit, (_ur

    a.c.j.

    hom.4.

    autemfepultura: nenmemineric Chriftus2i. Matcha:i , caufam vnam reddit S> Auguftinuslibro decurapromortuis, quodeffetomnium minima &obfcuriffima eleemofyna. Alteramtradit S. Chryfoftom.

    inloannem, eoquodfpontefua hominesnonfolumhanceleemofynamfaciant, fedetiam facileineaper abufum excedant, vtdumpretiofis

    veftibus induuntur cadauera diuitum

    qua: vtilius darentur

    pauperibus. OmniumhorumcorporaliumEleemofynarumex vetuftiffimis


    t,c' f'

    meminit La&antius in epitome diuinarum inftitutionum his

    verbis: Si quis viclu indiget y impertiamur fiquis nudus occurrerit,veffiamus,

    SiquUapotentioriiniuriamfuftinetfruamus. Pateatdomiciliumnoflruvel
    peregrinU, velindtgentibus teclo. PupillU defenfio, tiduUtutelanoftrano
    defit.

    Redimereab

    bofte

    captiuosmagnum mifiricordix

    opuseff.-itemagrar,

    pauperes vifitare atquefouerei inopes autpauperesji obierint,non patiamur


    infipultos iacere. Hacfunt operaJh&cofficia mifericordta,quafiquUperfecerity

    verum dr acceptumfaerifictum Deo immolabit

    Spiritvale s eleemofynas item enumerantur a Theologisfeptem,ediuinis Scripturis excerpca:. Peccantescorrigere, ignorantes docere,dubitantibus re&e confulere, pro falute proximi Deum orare,
    confolari marftos ferrepatienteriniurias,ofrcnfamremittere.
    ,

    verfus. ConJule,ca/^iga,fi>lare,remitte,fer^>ra.
    Matt.
    18.15..

    Vnde Pr ima habecur Marchau


    Et i. ad Timothe-

    iccli. iS.ij.

    18. Sipeccauerit in tefratertuus,

    vade

    & ccrripeeum.
    ,,

    Dan.i2.r*

    PeccantescoramemnibusarguetVt&ceteritimorem babeant. II. ha<erudit quafipabetur Ecclefiaftici 8. <%ui miferkordiam habet docet gui deIiferi#t fulgefior gfegemfuum. Scangelus apud Daniekm.
    1

    um f.

    &

    bwtfk

    E L E E

    M O S Y N A.

    20;
    .

    bunt,quapftlendorfirmamenti rjr quiadiuftitiam erudiunt mttltos, quajiftel- V[0a7 9r Uinperpetuas aternitatesA I I.habetur Prouerbiorum27. Bonis amici confiliis anima dulcoratur. Et Ecclefiaftici 5. Si eftt>.biintellfcii>s,rf(f:ondeproximo
    ,/in

    autem,fit manus tuafuperos tuum,necapiarisin verboinI V.

    difciplinato ejr confundaris.

    Matthxi 5. Orateproperfequentibus

    ejr

    Mi ":

    calumniantibus vos. Et Iaeobi 5. Oratepro inuicem vtfaluemini. V.Eccle-

    7 Non dffs plorantibu-s in confolalione ,& cum lugentibus ambula,ex hisenim in dileclionefirmaberis. Et prima ad TefTalonicenfes quinto.
    fiaftici
    .

    Roramus autem vos fratrescorripiteinquietos.con/biaminipufii/animes.VU \b\dem.fujcrpite infirmos ,patienteseftote adomnes. Videte neqursmalum pro malo alicui reddat. VII. habetur Matthau quinto.JV ojfers munus tu-

    Matr.5.23.

    & ibirecordatusfueris,quiafrater tuttshabet aliquidaduerfum te,relinque munus tuum ante altare & radeprius reconciliarifratri
    umadaltare
    ,

    ibi

    tuo,&tunc yeniens ojferesmunustuum. Er capite G.Si dimiferitis bominivobispater vefter cceleftis delicla veftra. E t E cbmpeccata eorum, dimittet clefiaftici 18. Homo homini referuatiram, ejr aDeoquarit medelam.In ho-

    &

    Ecclul8

    minemfimilemfbi non habet mifericordiam ,& depeccatisji/is deprecaturt NECiVEidcircohxvel corporales.velfpiritualeseleemofyn^fc-

    ptenarionumeroincluduntur,quodpluresnon

    fint,

    fedguodadhas
    A.c.7*

    omnesaliatreferri poflint,quarumnbnnullasrefert S. Auguftinusin Enchiridio. Nenfolum autem, inquit, quidat efurienticibum ,fitientipo-

    tum , nudo veftimentum , peregrinanti hoftitium,fugienti latibulum &gro


    ,

    'velinclufo vifitationem , captiuo

    redemptionem, debtlifubueclionem, c<zco dceft tndigenti

    iuftionemjtrifti conjblationem.nonftno medtcinam,erranti yiam,deliberan-

    ticonfiltum ,ejrquod cuiq neceffaritim {


    coercet aliqua difctplina ,

    ,verumetiam

    ejr

    quidat

    veniapeccanti,eleemofynadat ,& qui emedat verbere,in quempoteftaj datur\

    tamenpeccatu eius,quo ab illo Ufus eft, aut ejfenfui , dimittit ex corde , velorat vt ei dimittatur , nonjblum in eo quodditnittit atque orat,verum etiam in eo.quodcorripit^ejr aliqua emendatoriaparnaplecltt eleemofiinam dat , quiamifericordtampraftat. CMulta enim bona
    fjr
    ejr
    ,

    prtftantur inuitis, quando eorum confulitur vtilitati non voluvtati.MultM,

    igitur generafunt eleemofiinarum,qua cumfacimus,adiuuamur vt dfih

    mittantur nobis noftrapeccatay fedea mbileftmaius,qtia.


    excorde dimittimus, quodinnof
    qui/^peccauit..

    &%

    ^i

    L E E

    MO
    >

    YN

    A.

    vCapvt
    PR
    ptou. zij. Mitc. 9. ij.
    i

    III.

    De ~Dignitate& prdftantia Eleemojynx.


    M o dignitatem vel praeftantiam Elecmofyn3r,aut Mifencordic;
    Spiritus fan&us

    m facris litteris eo nomine


    .

    imprimis deelarauit,

    quodeam non femel prartulerit facrificio


    fmcordiam

    vt in Prouerbiis, Faceremi-

    . Et apud Matthasum.dic ente Chtifto. Euntes autem difctte quide/i. Mifericordiam "jole

    & iudtcium magUplacet Domino, quam vittimx


    cam comparauit
    hoftiis
    ,

    & Hoo/acrifjciumi' quoddiQmmexprophctz Ofee fumptura


    ,

    eft.

    Apo-

    ftolus quoq-, bis

    vt

    ad Philippcnfes

    dum ait-

    Repletusfum acceptU ab Epapbrodite qux mifi/lU, edorefuau-itatU\ho/ltam ac commumenU neliu ceptam,placentem Deo. Et ad Hebrasos. Beneficestia

    &

    ebUuifci-.taltbus enim hoftqspromeretur Deus. Deinde deciarauic pracftantia quod dicateanos heri quafi fimiles Deo. Nam aliquotopenbus mifericordia?, tamcorporahbusquafpiritalibus cnumeratis, cauf-m

    v,

    Matt.j9.21.

    c\xtezex.ercercdebc%rx\m\cd<iii, vtfitU filif patrUve/iri,qui tncaUs esl, malos Et alibi tradic ea poile nos quifolem fuum oririfacitfuper bonos

    &

    heri perfedos,vt

    cum omniaerogantur m paupcres.

    yp.inicio.

    pATREsqaoqiveteresdignitatemeiusmirificcprardicarunt. S. Cyprianus libro de opere Sceleemofynis non dubitat conferre cum {acr oBaptifmo,^*w ,inquk,ficut lauacre aquafalutari gthenna tfnu extinguitur,itaeleemofynUatque operthus iuftU deliilorum flammafopitur. Et
    quiafemelin baptifmo remifftopeccatorum datur ajftdua&tugis operatio,baptifmiin/lar imitata Deirurfusindulgentiam largitur. La&antiuslibrofe-

    L.c.14.

    xto. / homine praclarum

    & excellens

    eff bonum mt/ericerdia, td% diuinis te-

    (imont/s rjrbonorummalerum^confenjuoptimumiudicatur. Etrurfus. Pri-

    mum officium iujlitu ejl

    coniungi cum

    Deofecundum cum homine -.fedtllud


    velbumawitas nominatur.

    primum religio dicitur,boc fecundum mifericordia


    6)uA virtus propria efi iu/lorum

    & cultorum Dei, quodeafola vitacommunU


    deftitutos

    p u.
    e.kgm-K.

    infe continet rationem,Et in fra. Captiuorum redemptio magnrnn at^pracU-

    rttm iuflitia opus eft pupillos quedefendere.S. Baulius in

    & viduas

    & auxilto indigetes tueriat


    ,
    .

    Hexasmeron. Salomenfanequamfapisns,quie
    magnificoplanehomi-

    folida SpiritusJancJi doclrinajuam haufitfapientiam

    nem

    exornans elogieveceexertahac dcpremehat

    Magnares efi homo,& res

    pretiofa vir mifericors.

    Gregor. NyiTenuslibrodc Beatitudinibus. SimifericerdU appellatie

    Deum decet^adquidalUtdtefermoChrt/iihortatur, nifivt Deus/fas/anquan


    trtftgnitHsprepria nstaDeitathl

    S.Greg, Na^ian.morauonedepauperii
    araorc.

    E L E E

    M O

    Y N

    A.

    207

    amorp. Nibiltam diuinumhomo habet.quam dealijs benemereri/ametfitttr


    Fac Deus,Dei mifericordiam imitanda.Etw f. a.Dominus nnfericorcatamitefbfis
    maiera,hicminorabeneficiaconferat,vterquenimirumprefuisvtnbus.

    diammauult, quamfacrificium ,acpingu'tum agnorum myrtade* comtferatw fuperaf.Et[ubinitium.SiexPauli at%ipfiusetiamCbrt//tftntetiacrauc~ieritate charitatem , vt Ugis ejr propbetarum caput ,praceptorum omnium pril

    periovtpauperes amore

    tnum maximumque cenfendum efi,buiuspotiffimampartem in eefitam ejje cobeneuolentia cempUclamur. Neq^ enim vtlaomni-

    &

    no res eft ,qua Deibeneuotentiamperinde concitiet,acmtfertcordia.S.


    fius

    Ambro- A

    "??

    libroprimo Officiorum. Bonaetiammi/ericordia,quaejripJaperfec7os


    c.hom.s,

    facit,quia imitaturperfe&um Patrem. Nthiltam commendat Chrifttanam a-

    ntmam,quam miftricordia.S.Chtjloik-zd ^opulum Antioche.num.i\T*


    dixit cbriftus,fiieiunetis eritisjimiles Patri vefiro^neq^ dixit fivirginitatem
    illafam feruaueritis, eritisfimiUs Patri veftro-, ejrc nihil enim horum
    .

    eft circa

    Deum:fidquid.EsJetemifericordes,ftcutejrpatervefter,quiincee!iseft.

    Hoc
    ofec.6.6.

    Dcieftopus,hocfinbhabe*f,quidhabes?Mifericordiamvolo.inquit,nonfacrientia. Sedtttorum nullo tantum

    ficium. Fecit calum Deus,ficH terram,mare:magnabac,ejripfius dignafapi- Matt.j.ij.

    humanam attraxit naturam, quantum mije-

    ricordiaeJrclementia.Et akbi ad eundem. Meltusefihancartem,dandt elee- Hom. $.

    mefynam,fctre quam ejfe regem, ejr diademate coronari. Non enim esJ haefeta
    eiusprecellentia, quodatiarumnonindiget

    txpeditoria.

    verum ejr diuerjarum rerumefi Domos enim edtficat in caltsfemper manjuras, ejr quife confecu,

    tifuerint,decet y quemadmodum immortaUmfugtant mortem, ejrc. Et quidopus eftomnia particulatim dicereartts huius merita? hac nam% te docet, quo-

    modopofps Dcefimilis fert tfuodefi omniufummabonoru.Hac eft qua Sophiftis

    homo ejr H&cmaior eftgratia,quam mertuos refufcitare.Multe KoiB.-r.adt*. namq^ maitts eft quam in nomine leju mertuosfufcttare,efurientet>afcere Cbriftutn nam hic quidem tu de Ghrtfto bene mereru, illic autem ipfe de te. Acmerces eft in bene gerendo nen in benepatiendo. Hie infignis ipfe Deo debes,in eleemofynavero Deumhabes debitorem . Etdepccnitenria. Eleemefynaregina ^015-*
    e^-oratorib. tepetenttorem efiicit. Et alibi. K^iit fcriptura;JJ/<sf/ res

    prctiofa virmtfericers.

    itta

    virtutum homines in ipforum calorum arces celerrime adducet aduotatio*

    pthniioeofungens.

    Magna res ett eleemofyna ,preeidtt aerem t tranfit lunam>

    fltr radios cedtt

    adipfumvenit calerum culmen, ipfis pertranfiens calos,dr angelorumpopulos dccurrens ,arcbangetorumtj cboros,ejr omnesfuperiersspo,

    teftates ipfia/ftftit regalt tbrcno.S.

    Hieronymusad Hedibiam. Vuejfeper,

    H. epji,^

    fecla,

    ejr inpnmoftare faftigio

    dtgnitatis ifac, quodfccerunt ApoHoli: vende

    omntaquehabes ,ejrda pauperibus drftquere Satuatorem. Non-xisejfeperfeffa .Jidfecundum vis tcneregradu virtutis? dsmitteomnia quecit^ habes,.

    zoS
    Mom.-9.
    dafiUis da propinquis.
    ,

    ELEMO SYN
    s

    A.:
    .

    5.

    Auguftinus hbro

    yo. homiliarurri

    facrificium

    Chriftiani eji eleemoftina inpauperem.


    Born.39.

    Hinc enimfit Deus peccatispropitius,

    jsJifiautem peccatis propitiusfiatDeus, quis remanebit nifi Zto^Etiterum.

    C^Ugnum opus efi eleemofyna, vtfaciat bomo, quodfecit Deus,quia bospaucos


    ffurientes in terradimifit, qui vne vafiulo orbem calipafiit ,per qttem
    bis liceat erogare, Sedfiybifafuifiet

    & n-

    L.xer.5.

    abundans perierat mifericordia , dedit nbisfecundum baptifmum. )uis enim finepeccato 7 .Nam ficut aqua extinguit ignem fic& eleemofynaexttnguitpeecatu. Anteferes gebenna ftat mifertcordia,fjr neminempermittitin carceremmitti. <^ l co ( ermt ,j s quadragefima. Clementes animos largitas dicet Nihdeftenim dignius quam vt homofitfui aucJoris imitator , ejrficundum mdumpropria facultatis diuinifit operis executor. nam cum aluntur efurientes,

    ^veftiuntur nudi , ftuentur inftrmi ,

    mnne auxiliu Dei manus explet miniftri,

    & benignitasferuimunus

    efi Dominii

    C
    s

    V T

    IV.

    De necefitate 'virtutis ^tifericordU.


    miiericordi* tam corporalis,quam ipiritualis primumexponuntiacrarlitterar, dumfatis indicant eam eflea Domino praceptam,idq; dupliciter, generatim &ipeciatim.Generatimquidem,quia Ecclefiafticus dicit. vnicui^mandauitDeusdepr. ximofiuo. Chriftus vero apud Matthamm: Omnia quacuque vultis, vtfavosfacite illis. Hac e(l enim lex ejrpropbeta. Et. Secuciant vobis bomines,

    NEcessitAtem

    Mam 7."i,
    Luc.s. 3 1.

    &

    dum,manda.tumfimile eft huic.Diliges proximum tuumficut teipfum.lnhis


    Mitt.it.j9.

    duobtts madatis vniuerfa lexpendet

    t^/w^Ae.DcinB.PaulusadRoma-

    Gat .

    nos .Si quod eft mandatum , in boc inftauratur. Diliges proximum tuumficut ad Galatas. ^yflter alterius oneraportate, ejrfic adimplebitis lege AcS.Pet. in epA.priore./inteomniamutuaminvobifmetipfischaChrifti.
    ttipfum, Et
    iS.

    loan.j

    ritatem continuam babentes, quia cbaritas operit multitudinempeccaterum,

    EtS.Ioannes
    gua,fedo/>ere

    in epiftola iprimxFilioli mei

    &

    veritate,Charita,s certc

    non dtligamus verbo ,ne^.linopere praiftita maxime cerni-

    tur in operibus mifericordia:.

    S p ec
    Dcu-. i?.. TaO.4.8.

    Namin
    .

    at 1 m vero efle prxceptam demonftrant haic tcftimonia.' DeuteronomioDominusficloquitur. E?o pracipio tibi,vt al
    i

    perias
    bia.

    manum fratrt tuo


    exiguum

    y.

    egeno

    ejr paupcrt,

    ' ~ & qutverfatur in terra,


    ,

    '.

    & m To.

    )uo modo potueris ,ita efto mifericors. Si multum


    tibifuerit ,ttiam

    tibifuerit, abunian-

    tertribue:Si

    exiguum

    libenter impertirifiude.Et

    in

    Pro-

    E L E
    mVrouerbiis. Pracepta
    nonde/erant. Etin

    MO

    Y N

    A.

    x09
    ..
    '

    mea cortuum

    E " ** Ecc 'chftico.Filie/eemoJynampattperis ne de/raudes **#/*/ /*w netrarifuertasdpapere. Ec Pauperi porrtge manum tuam ,vt Etdi 7 J<s per/fciaturpropitiatio&benedtc7iotua,Et. Propftrmandatumajfumepau perem &propterinopiam etus ntdimittaseum vacuum. Et in Ifaia. Fra/ive E<dl 2j> I5, efuriemipanem tuum,egenos vagos% tnductndomumtuam. ittm vtderts nuut <g. 7 dum. openeum, carnemtuam nedefpexeris. Ec apud Z ichanam Domi-

    cuflodiat: Mifiricordia&yeritaste

    &

    '

    &

    nus.Mtfirtcordtam&mtfirationesfacitevnufqutfycumfrairefooEtapud Zach.79. LucamCbriftuf. Date&dabtturvobis. E'.DAteeleemofynim,&ecce 03

    tnmamundafuntvobis : E:ad Ephefios Paulus. Eftotetnutcembrntgnt, eJX.** mifencordes donantes //(/. EtadH:braros. Benepcentia commnntoms Hcbli lS*

    l uc'

    fi

    f"

    &

    nsltte obltutfii.

    Denique

    fi

    operamifericorcia:

    non eiiYnun

    diuinis

    licteri?pra:cepca,nondamnarencurimmifericordesin ludicioextremo; his enim a ludire fupremo dicitur.Dtfiedtted me maledttli in ignem Matth 2 aternum Efuriutenim non dedtflismibimanducare,&c.VadeS. lacobus in^pi&o\z{uijudiciumentm,mquitfinemtfiricordiaidi,quimnfecitnfi-^^i.

    &

    <

    fericordiam.
    T tfi7j>r

    Scr. iTT vMscofentiuntS. Patres.S.Cypr.InEuangelieDominus, wr/ o/V* < magi/lerfalutu aterna interfua madata dtuina &pra-

    Cd e

    e jm.

    Vendite,mqmt,res veflras,& dateeleemojyna. S.Greg.Naz.deVauperum *morc. guodnaporre boc mandatu esi de beneficentiatac yidetequafo qudnt co/}ansftt,minime^fucatum. ne%enim homimbus Spiritufancioafflatisfuit fatisfimelat^ iterum depaupertbusfirmonem habuijje,nec qutdam duntaxat verum omnes in vniuerfium &fedule quify adeam rem nos tnhortantur',niic admonentes, nunc cowminantes,nunc exprobrantts nonmtnquam etiam eos, muthanc virtutem ajfequuntur laudibus efferentes : mm iru m vt a/fidua com,

    ceftaaelefttanihil crebrtmmddat&pcipit, ^vtinfiftamgeleemofynU dadis. Luc.. 3 j.

    fonttionenosadprscfptihuiustxpletiorieminflamment.S.Hier.\nMichex BUb vcrba. ldicabotibtobomoqutdfitbonum,&quidDomtnusquiratdte'.vtiquefacereiudictum.&diltgeremtfiricordiam.gturit, tnqutt dnobis Dowtnus,&neceJfariamhabensno(lramfaiutempofcttaccipere,quoddantiprofit

    vtfaciamus iudicium, idefi, vt nihtla fque rattone confiliofaeiamus, vtantemfnsiudicet,quodfa&urafit &pofteaopere compleat: vt
    :

    &

    dtam ddigamus,& non quafi compulfl aut ex necejfitatemifiricerdesfimus, auomam htlaremdatorem dtltgtt Deus. S.Chryfottom .in epiitolam ad E ,

    mifiricor-

    * paehos.^uidigitur,inquis,tnignemmtnaturDomintisingreftroseos ami S"'"?""" '* tleemofynam non dederunt, ne^fimpbciter in tgnem eum qut diabolo
    pr.-paratt^fit

    & angelis etusljtuamcbnm bec


    Si

    ,fidtn

    esi

    qntfet^btltta Deumirri,

    tatfedomnibtts tlludwalispnponit.

    tmm intmicos diltgere oportet


    ,

    per-

    pende quapoeua dtgnusfit qui amiccs etiampervefinit hec ipfi gentibtts qucfy

    Dd

    pdcr.

    tio
    peior.

    ELEEMOSYNl

    Magnitudo ita^peccati huius cum diabolo gehennam ingrcdifacit.. V4 Jiquidem eleemojynam nonfacier.ti. Namjiin veteriifiud tefiamentofuit,
    tnultomagisinnouo.SienimvbiconceJfaeratpecuniarumpeJfeffto ,fiuitio,ac

    cura ,tantap> outdentiapattperum habita eft ratio quanto magis hocferi debebat, vbi omniaproijcere iubem vr. J>htidenim nonfecerunt hac in re ludaiic c
    Id. fer.4.

    Ex natura dd mifericordiam vniuerft mouemur hommes.atq, nihtlita bontt eftin natura noflra. Vnde merito quts quain epiftohm ad Philippenfes.
    Jierit ,curpottfjfimu;?i hoc natura noftra feminano ftt indttum, quodlachrymis Jrangimur, qucd admifiruordiamparattjimus Nemo naturaftrenuus eji.nemo nttura vante glorufludio caret, nemo natura zelo at xmulationefuperi-

    or eft: mifereri yero natura eftomnibus inditu, vt ut crudelts qu>ft>tafit& imtnitis- S-

    Auguitin.in fermonibusdeTempore. Muta^uidemhominem


    Teftatur hec verttasper Ioannem,qut ve-

    in melius pcevitentiapeccatorum , fid nec ipfa vtdetur altquid profuturajiab


    k. ferm.
    jq.

    opiribus mifericordix ftertlisfuerit

    nientibus adfidtcebat. Gexeratio viperarum jpuis vobis oftendtt fugere a veMut^.7.

    tura irai Facite ergofruSim dignospanitenti&.cgutfint auteiftifruclus, ipfi


    confequenter oftendtt .Nam pnft h&ceius verba tnterrogabant eum turba dtce-

    Us. jbutd ergafaciemus Jd eft ,qut funt ifttfrutlus


    rjrterres? Refpandens
    Ltsc.
    j. ti.

    quos vtfaciamtts hortaris

    autem

    d-cebatillis.

    Jpuibabet duas tunicas,detvnam

    non habenti

    ejr

    qui habetefcas fimtltter faciat JDuidmanifeJitusfratres mti,

    Omnis arbornonfaciensfruclum bonumexcidetur, ejr tn ignem mittetur niji quod non dedtftis mi^ Jiniftri attditurifiuntjte in ignem aternum. Efuriui enim , ki mandutaret&c.
    quidcertius qutd'expreffiusi Jduidergo aliudfinal\quodJ'uperius ait.
    ,

    &

    A P V T

    V.

    *De multifilicifruBuILleemofxn^.

    Ta m magni
    Chr.hoffi.jj.

    variiq;

    funteieemofynas vef mifericordiacfruclus.atqj;

    vtiluates,vtB. loan. Chryfoftorausintegrahomiliaadpopulunx

    Antiochenumhabitaconatusfitdemonftrare Eleemofynam efleartem&quidemomniumquatftuofiflimam. Sicenimeam exorfuseft.. EIA charijjtmt hodie oftendamus.qualtter es~i ars omnium artium quaftuojijp-

    ma Eleemofyna. Si enim artis eft proprium,adaliquam


    tfiarttum optima.

    vttlitatem peruemre:

    eleemofyna vero nthU eftvtiltus , clarum efiprofeclo , quodejr ars

    &omnium

    P a m vs fructuseft, quod pra aliisoperibusbonis concrliet magaamapudDcuuifi.duciam^ NaraT^obizs. FtduciajnquUimagnaerit:


    1

    wam

    ELEEMOSYNA.
    &

    m
    Tob.4-it.

    t oram ummo Deoeleemojyna,omnibusfacientibus eam. Et Olee. Mifericorveridtant ejriudiciumcuftodt.eyfperAinDeotuofiniper. Mtfericordtam

    q\

    2.<S.

    tatem ,zhrexDauid,diligit Domintu Deus.Vnde S. Cyprianus iib.de E\eemoiynz.Pr*c/ara ejr d:utnarcs,fratrescarijftmi,jalutaru operath , fotatium grande credentium ^Jecuritatu noftrafalubreprafidium munimentum ChiyJoftom.in Genrfin. Hic erudtamur vt magnain Jpei, tutelafidei.
    ,

    PfaLj.i*.

    &

    dandu eleemofynis largitate vtamur quo datisparuu , adipifcamur magaa.


    ,

    '

    om '^

    Jpuomod') entmpariafunt ,dte obfecro,dareparttm argentt , yelpafiere efurientem,ejr dte illa horribilifiduciam ajfequi,& audire verba nuUiregno confe-

    rendaiEfuriui ejrdedrflismihiquodeomederem. Etinfra. Eleemofiynama-

    gnamnobisfiduciamconciliat&przparat) vt inejfabilibus
    tuncliceat.

    tllis

    bonis frui

    II.

    Frv ctvs,

    quodprsparet

    & di/ponathominemadgratiam
    Nam
    ange- Wfcn.s.
    4 i.

    iuftificationis,fifiatabeoquipcenitentiamagereincipir,

    lusapudTobiamait. Elecmoiyna ipfia efl


    uenire mtjericcrdtar/iejr

    qu<t purgat peccata ejrfactt invitam aterna Ex.Eci.\cii&icu$, Stcutaquatxtin- Luc.n. guitignemjtaeleemofyna extingmtpeccatum. Et Chriftusapud Lucam. A ^ Dateeleemojynam.&ecceomntamunda Jitntvobis, Etin ActisAngelus adCornelium dixir. Corneli,exaudttaeft oratwtu, ejrcleemofyn&tu& comMttte ergo in loppen, ejr accerfi Simonem. rnemorat<efiit in confieclu Dei.

    VndeprobatS. Auguftinusinprimolibrodepra.-dellinationeS^.ncto- A.p


    rumCorneliii pereleemofynas impetrallea Deo graciam ddc\ Chriftiana^Sduitificationisperfe&aj.Eodemmodoaccipiendumeit.quod

    DzmeliuafitNabuchGdonczori. Confiliummeump/aceat iibi,$ peccata v


    tuaeleemofynis redime ,ejr iniquitates tuas mtjcricordiu pauperum: forfitan
    ignofcet Deus deliclis tuis.

    Ideo enim vfus

    eit

    Daniel voeula dubitandi


    exiufticia,

    Forfitan, vt indicaret eleemofyna

    non redimi peccatum

    fedexgratia,&ideohominemtaGtimidifponiadmitifi<.ationem, decongruoi]bmmereri,quodindicatinhunc locurn S. Hieron.


    III.

    &
    H.iEc. 4 .Dan.

    FRvcrvseft, quodmereaturvitam
    charitate.

    atteinam,fifiatabhQ-

    mineiuftoex

    VndeTobias.

    tuifaciuitelcemofyn.imctrtti Tob.12.9.

    fittiamfaturabunturvita. Et Dauid. Beatus,quimte///gttJuper egenum


    iuftitiaeius

    &

    *
    '"

    ''*

    pauperemin dtemalaltberabit eumDominuf.Er. Dijptrjitdedit pauperwus,

    H 1.9.
    1

    manet inJeculumJecmli.Et Salomon. ^utmijereturpauperii be 1 ^ atttt erit. Et. ^uijequttur iuftitiam ejr mtfiricordtam txueniet vitam ,iufti,

    ^ ,u

    tiamejrgloriam,
    hakes

    EtCHRisTvs.
    ,

    SivuperJtcluseJJi % xendecn:niaqtt&
    Et.

    & dapauperibus & babebistkejauruminccelo.


    vobu regnuma
    cjr didiftis

    Vtnitrbenedi-

    Matt.i*

    &2

    fftpatris metpejfideteparatum

    con/ittutione

    mundt. Ejutiui

    Hcb.13.i6.

    tntm

    mthimand. &c.
    ,
    (

    E c Paulus.
    cnim
    hofttis

    Beneftcentia ejr

    communiEr.
    * cor.c, s.

    tattonis nolite oh/iuifci

    :'

    '..

    promeretur

    D E V S.

    Dd

    m
    C
    de eleera

    ELEEMOSYNA.
    D M
    ,

    ejr metet. I E docuere $ Patres.S. Cyprianus. Qua illaertt ,fratrescanfpmi operantium gloria, quamgrandis ejrfumma Ltttia,cumpopiilumfuum Dominus ceeperit recenfere,& merttis atque operibus nofirisprwia promijfa contribuens pro

    jpuijeminat in benediffionibus , de benediclionibus

    terrenis cceleftta
    Lx.it.

    pro ten peralibus fer> ptterna p-omodtcis

    magna pr<rfiare,
    fexrodiui-

    cjf<rre nos patri,cuinosJuafanclificatxone refittuit. Lr.clantius

    narum inllitutionum.
    G orat
    i.

    /.Egros (juoque quibtts defucrit quiafpftat,curan-

    qniftcertt, bic vtuamhofltam


    tpft a Deo acciptet ia

    dosfouendosqucfifctperefumma humanitatis (jr magna optrattonis est:quod Deo acqmret ey quodaltert dederit adten pus,

    aternum.

    G;eg Nyflenusde armndispauperibu?.


    lllts

    Deniqueprofuis quemque meritis omattim cerno.

    qui boni benigniqttefu-

    hom. j.

    erintfumma&perpetua requies. trtbnitur in rcgno cicflt,in httmanicattum . tmprobisfuppltcium tgnisjdqtie femp ternurn ChryiOii .de Pocni:tnri2: Tiundtna nobuprofeclo mirabtiesfunt.harumnullaaltaeslproft^po &negotiatori nuliaaltaintentie quan> partto qurdem emere magno vendere: nam ed cmufcunque negotiantis tnduprta. Num negottaiionibits alia ratto eft quam
    .

    tpuodminoriempt a mai',ripretio vendat atque dupltcatamfibifttmmamianeniat^.Tales igtturncbu Deus nuodwas prcpofuit m dtcoiufiitias eme, quo,

    multo vendas tnfhcutofuture. Hic modtco lu/lu ia emitur


    Mart.
    io.

    nifi propanisfrag-

    41.

    A.c. 16.

    -,

    mcntojro calicc aquafrigidx Amcndico vdbis inqntt fjfirituatis mercatur/t Docler,nonperdetmercedemfuam Auguftinuslibrcprimocontraadueriariumlegis&piophcrarum. Dominusadfinfirampoptisgenttbu* tninatureffe dtclurum. Itein ignem aternum quiparattts ettdiaboio &angelu eitts. Huius tantt fupplicij quaris caufam l'Ejitriui.inquit ,ejr nondedtftis mihi rnandttcare. Ecceproefca temporaiinon a.iatafednon dataaternum
    , , t

    &

    horrendumfupplicium-comminatur. Et recJe ,(tconfulas veritatem.Perparutim eil enim quod


    ,

    e(eemcjj>r/is

    daturfedium pie datur aternuminden.tri,

    tum comparatur. Et tdeopotiu/^quiaparuum eft


    A.hom.
    39.

    qttod datur\magna impietd-

    i6'

    Cho't\"t.

    Tob

    4.11.

    dat/tuldcmlibvo jo.hcmiliaaimdocetDeumnobistieiidebitorenrvjta:3cterna:,cumpafcimus-paupe em, quodetiamdocuit Chtyfoil. adpopulum AntiochcnumBaiilius indiuite? auaros.& Cyprianusdeeleemofyna. HibesinPratofpitituali cxemplum de Philofopho qaichirographumab Epifcopo poituIauit,quo teftaretur retributionemproeleemofynaforeinvitaarterna.. IV. Fr.vCTvs eft,quod fatisciat pro peccatis,hoceA:,propcenatemporalipeccatisdebita.Quofenfuaccipeiilud Tobiar. Eteemote no

    Eccli.3

    Arob.ferm.31.

    nonpatituranim/tirein tenebra*. d morteliberat fyna ab emnipeccato extinguittgnem>itaeteemofynaextinguit Et illud Eccleiiaftici. Sicutaqua Ampeccatum^ Eodemque fenfuaccipiendum eft.cum Cypnanus brofiuseleemofynamcomparat baptifmo,Sicut enim baptiimus cul,

    &

    &

    &

    pam

    E L E E

    MO

    Y N

    A.

    ii 3

    pam&poenatollit:itavtfiquis mox a bapti/mo moriatur, nihilfitei periculi a gch e na,vel Purgatori o. Sic eleemofynar poft culpam poeni/entiaremiflam.fatisfaciumpropccnatemporali.imo vt Ambrof.air, ineofuperantbaptifmum quod hic femcl tantum, illa; vero fepius peccata remittanr. Deinde Salomon in Prouerbiis. Mtfericordia in,
    ,

    quk,drveritateredtmituriniq&itaf.

    Redemptionisenimvoxxquiua-

    prou.u.<.

    letfau>fa&ioniJm6plusefteiTeredemptore, quamiatisfaclorem.Sic Habemusplurafubfdia^uibuspeccata S. Ambrofius dc Elia 8c ici unio. redimamus noflra. Pecuniam babes ? redimepeccatum tuum, Nonvenaliseft Tiominusfedtu ipfi venalu es ,peccates tuis yenundatus es. redime te cperibus

    ^. C29<

    tw4.redtme tepecunia ftfrf.Nazianzen.de pauperumamorc. Aty?ricordia Nax otat ejrfide peccatapurgantur. Ergo miferationepurgeMUr,animi% labes egregia
    '

    Maherba detergamusyfjrdealbemus,
    videlicet proportione.

    alijvt lana, alij vtnix pro mifericerdU

    Auguft.in Enchir.Z melius efi'vita mutanda,&per Ac 7* eleemofynas depeccatis prateritis eftprepitiandtisDeus,nen adhocemendus,vt eafemper liceat impune committere nemini-enim dedtt iaxamentum peccan di quamuis miferando deleat iamfac7apeccata,finonfatifac7io congruane:
    ,

    gligatur.

    IJem

    teftaturfatisfadione percleemofynaetiampiedefun-

    ctosiuuari,nempe fermoneji. de Verbis Apoftoli,ficut&Chryfoftomushomilia 69,adpopulum,8t Hicronymus epift. 16. ad Pammachiurtiv

    V. F rvctvs, quodimpetretfubfidiumprecumabiis,quibusgraEcdi.t9.rj. tffi confertur. vnde Ecclefiafticu.% Conclude eleemofiynam in ccrdepaupeEodempertinet.quodChririf, &bacprote exorabit abomnimalo. guirecipit iuflumnomine iufti mercedtm iu Matrto^ ftus dixitapud Matthajum.
    ,

    r.

    y?/rfff//">Mdeft,quam:uftusimpetrabitorando proillo.

    EtapudLu-

    Luc

    16-*-

    canx

    Facitevobis amicos demammonaimquitatis ,vi

    '

    cum defecerttis;feeiK(h. 9 .4,*.

    piant vos in sterna tabemacttfa.

    ExemplumlnbsmusinActisApoftolicisdeXabirha eleemofynajia.

    Petrus illam mortuam corporaliter precibus viduaru,qua:abeaeleemofynas acceperant,vita:reflkuit,i;:aDeusfcpcex-

    Vtenim

    S.

    citatfpiri

    alitermortuosintukucleeraofynarum.

    Hunc fruchimno
    Meteergov- Afe^B s,

    tauitS. Ambrofius,

    cuminfermonequodamita

    fcripfit.

    berespecunia tuxfruc7us,orationes dtcopauperum , intercefftonemque fantlo-

    rum

    auipro te,officiorum tuorum memores apud tuftum tudicem Deum dtgnis

    operumtuorumjtllegationtbuspoftulent.

    Deinde fubiicit exemplunwiduarum di&arum, quajprocedentes Sc oftendentes veftiraenta fua a c,omJJ Tabithadonata rogarunt Pctrum proea. Chryfoftom. quoq; ad po,

    pulum.

    Sunt &btccaftrapauperum,& beilum jnquepro tepauper?i,p&,

    gn ant. Cum enimftipendtum aeceperint, erantes tibt DtumfaGmntfr&pitkirtn

    tk

    5,

    8*&*

    zi*

    E L E E

    MO

    Y N

    A.

    propitium atttemfacientes ,pro barbaris dxmonum infldiasrepelhmtx neqttt finunt vthementer infeftum tjft maltgnum , neq^femper trruere ,fed ipfiusfo-

    luunipotemiam,
    precibus
    ejr

    Hos itaque confitctens mtlttes quottdtepro te cm

    diacolfi.

    orationibuspugnantes , a temetipfo puUhrum tftudtrtbutum exi-

    ge, iliorum altmenta,


    fepiffime.
    ?rou.

    Frucl:useft:,qr.odaugeatbonorumtemporal:umprouentuni QuodprimumScripturadiferteafrumac. vtinProuc.biis. cyuidatpat<pertbus ,nunquam egebit. Et. FccneraturDomino,quimiferelur

    VI

    2. 17.

    pauperis.

    EtapudLucamChnirus.
    rjr

    Dateejrdabiturvcbis. Meafurambo-

    LucY ss'
    a.Cor.9.6.

    '

    # am

    >

    & ccnfertam,

    coagitatam , ejrfupcreffluentem dabutn infinum ve:

    ftrum.Ex.

    ad Corin.S

    Raul. guiparchfcminat ,parcc ejr metet

    quifminat

    in bcnedicltonibusjAt ietedtfiiontb

    & wetet

    1'ottns eftaut

    Deus omnemgra

    tiam abundarefacerein vobts.vt in omnibfemperomnemfufpcienttahabtntes abundcw in omne opus bonum. Uiiautem admintflrat femen feminanti att^rpamm admanducadum praft'abit\& multiplicabitfemen veftrum gtbit wcrementafrugum iuftitia veftra. Et ad Timotheum. Pteta: adcmma vttlii tftfromifflonem hahens vita qua nunceft, ejrfutttra. Nec de/unc exernplam Scripturis eorum.quicicbriseleemofynis iocupletiores ajieg.' 17. iC~h funtjvt lob,Tobias & viduaSareptana prophetx altrix* Cypr de|cieem. S.Patresquoq^eundem fru&um commemorant,vcS. Cyprianus loco fepe citato Si vereris, inquit r? metuis ,nefi operari plurimumceperis ,patrimoio tue larga operatione fintto ad penurtamforte redtgaris ,eflo i
    >

    &

    hacparteitreptdus,eftofecurus,fintrtnanpoteft,vndeinvfusChriftiimpedi-

    tur,vnde opus cceiefte celthratur. 7{ec hoc tibi de meoffondeo fed defanclarum fcripturarumfide drdiuwapoUtcttationisaufforitatepromttto Loquiturper
    '

    '

    Salomonem Spiritusfanclus ,ejr dicit. )ui dat paupertbus nunquam egebit: magna penurta erit, oftender/s mifericordes qtti autem a uertit $cttlumjiium y
    ,

    atqueoperantes egerenonpojfe.

    B hom..

    S.Bafilrashomiliainduefcenres. Imitarehomovelterram ,>vt iliafruftiup roferto, vt ne illa cenfiiciaris tffe detcrtor .qtta in animuefl. Sane tlta non

    infuum vfum artt commodum,fedtn tuum mintitrarecontendit. Tu autem

    quem debueras oitend

    rt beneficentiafruclum altum tibtipficongregai ?

    Nam

    benefaclorum gratia indantes reuertuntur.Dedifliefurienti*. ttbiconjuluifti. G)uoddtdftt adtecum auMaris reuertetur.^uemadmodum emmfrumentu

    w terram cadens lucrum proiictentiparit fic ejrpanis in efurientcmproiefiut,


    rnultam inpofterum ttbi reddet vtiluatem.

    C om parat deinde opes elegati

    limtlitudine^quisputeorum.quxquocrebnushauriunturjeopuriores&copiofioresfiunt, fi veroinamor;emane2nt, computrcfcunt, Exe mpl a huiusfrucVjsexftaatapud GregoriumTuronicuinlibro j.hiitoriasFrancorum cap. .$. de Tiberio Cxiare. Leontmm Epifco-

    pum

    ELEEMOSYN|
    Domino Deo illi data compenfante.S. Greg.Mcgnum lib.z, dial
    2.9.
    ,

    J
    cap.

    pumCypriinvitaIoannisEleemofynarii,quidilTribuenscertabatcu

    deS.B ^nediAo cuius p ecibusoleumcrejjp EtSophroniumin


    *J#
    T0b4.tr:

    Prarof<>iricuali.c.i%.i9j. Sc iqi.

    VII Fruclus,quodgraiiamimpetret, fifrcquentctur, feliciterex hacvitaexcedendi. NamapudTobiamdicitur. Eleemofyna amorte li-

    beraty& nonpjttitur animam ire intenebras. EcinpfdmisDauid. Beatus P^lm.^o, panperem: in die mala liberabit eum Dominus. qui intelligitfeptr egenum eum ejr viuificet eum rjr beatumfaciat eum in terra, ejr na> Domintts conferuet tradat eum in animam inimicorum eius.Dominus opemferat iUifuper leclum A .hom. 9

    &

    dolorsseius.VudeS.Augudmus Iibro 50. homiliarum./*^// caufa operariusfelix viuit-,&fecurutiammoritur, cum qttoamhidatpatrimoniuin imtnortale horreumjn quo debitoremfecit Dominum ,dum alterumpafcit dado. ^Nutiampoterit incurrereperniciem ,quicomparauerit eleemofynis pietate m, cm propheta tate exhibet teftimonium. Salua eum, viuifica eum Domine. O duplexpropheta bmeficium, Saluatpariter y &sommendatpariter vtfaluetury

    &

    pfaIm "* a

    quiaejr ipfefaluauit>vt viuificaretur,& ipfe vitampofeentidonauit in terra.

    Ec Chryfoftomus ad populum. Nonfinit nos eteemofyna eo decidere vbi


    t

    ch.hom.

    ji;

    diues ilieepulo.nec audire verba tremenda

    (Difcediteamemaledi&Oy^

    in Abrabafinusdeducit.Domos enim adificapinceelufempermanfuras&qui

    feconfecutifuertntdocet.quemadmadum immortalefugtant mortem,ejrquo-

    modoanima&cerpueindiminutaconferuenturofiendtt. c alibi ad eundem.docec neminem a coe'i ianicoribus repelli r qui eleemofyna: fym-

    '**'
    '

    bolumo&cnderit.Tanta.inquktVuefieleemoJynasummultafiducrafuo*
    introducit alumnos.eslenim cali nota ianitoribusfponfalis thalami fores ob<feruantibuss quin

    & venerabilis & quosfui cultores agnouerit cum multaimtroiucet libertate & contradicet nemo fed omnes cedent
    y

    A ?

    V T

    VI.

    Ex quibus bonisfieri debeat elcemojyna

    DIviN^e literajptimumtraduntnondeberefTeriexbonisalienis,
    nempefurtopartisjfedexpropnis. VndeTobiasadfiliu, cxfubfiantratuafaceleemoffnam.EtSalomou.HonoraDontinfsmdetuafubftantta,cr deprtmtttii om^ftftmjrugum tuarumdaetM- EccJdi.)itic, Jjyuiofjcrt fiacrificium exfubfiantia gauperum, quafi qui viciimatfiUum in con(j>&lti
    s

    Tofe.

    < '

    r9-

    t0 "

    paiTif

    1x6
    patrisfui. Etlfaias.
    Ifattf-

    ^
    pb
    Hieronvmus

    E E

    MO

    Y N

    A,
    S. Patres.

    Frange efttrientipanem tttum. Confentiunt

    ^.BjfniusinadmoakioneadfiliGmfpirkualem. EleemoJyna y mquit,

    cum iniquitate acquijt^ubomiKatio eB coram Chrijio. S. Ambrolius primo de fik us.Nonprobatur !arqtt*s,fiquod
    (

    A.

    a. 30.

    alteri largitur, alteri quis cxtorqueat;Jiiniufte quaratajr itfie clifpenfandu

    putct. S.
    Ptou.
    1 3.

    csronensiliud'H'iert.iTii2:, Holocauftaveftranon
    bts,

    8-

    Junt *ccepta.
    S.

    Boc,z\x.propnc conuemt

    qut de rapints fepmant rtdimere

    pojfepeccata dicente Scrtptura; Kedemptio antma virtpropru dtuttia, qux

    non

    de intquitatejedde labere fjr iufittia congregantur.


    A.fcom 47.

    chhom.jj.

    Auguflinusin jo.homiliis De tufhi Uboribus hJptDemdari,dera^ tmktierh orohtbuit dari.S*Qh. yfoflom.adpopulum Antiochen. Aliena r .,r J r _ , .. nibiertsprujelto nen e/t mtjertcors, ucct injitiita targtatur. Namjiproprusjrut
    '
    .

    Cep.no.
    '

    fw,pliaterefti:rf)ifmanitatis,muitomavisaliosexp!tare.S.Gi<g inregefto.

    Eleemofy-a redemptoris

    nofirt ocults iliapldcet

    qua non de

    illicitis rtbtts ,efr

    intquitate congertturfidqu* de rebus conccjfts

    ejr

    bene acqutfitis impendttur,

    -.

    Loquiturautemineodemlocodeeleemolynaetiamexlucro Simoniaco parta.

    Secvkbo facrae litter^ indicant maxime debere eas fleri ex facuTL


    c

    tatibus fupcruacaneis
    ix.

    nam

    S.Ioannes baptifta apud

    Lucam ait ad
    efcas ,fimiU-

    turbas. )uihabet duas tunicas,det non habenti,


    Luc.u.44. Luc.ws.

    & qui hahet

    terfaciat.
    #

    EtGhriftusapudeundem. Veruntamen quodfupereft,dateetef(?/y 7*iw.DeindeidcmLucasdefcribitdiuitemindutumpurpura8c byflojCpuIantemqiquotidie fplendide, nihil autem Lazaro pauperi porrigentem,quem S. Auguftinusinjo. homiliisaitnonaliadecau-

    fadamnatum.quamquod fuperuacaneas
    B
    om..

    fuas opes

    non communes
    Attu>

    feceritpauperibus.
    ai t ad di ui

    Idem teftantur aliiS. Patres.

    S. Bafilius.

    tem 2XX2.xx\xx\,nonnefpeliator es, qui qtta difienfanda accepifitpropriareputas? cftpanis famelict,quem tu tenes }nudt tunica, quam tu tn conclaui conferuas ,dtjcalceati catceus
    ,

    qui apud te marcefcit,indtgentis argemum,

    quodpojftdcsinhumatum. S. Ambrofius fermone .x.Sedais, quidtniuftum


    H.ej-i.

    C hom

    $4.

    ficum aliena non inuadamproprta dtligentittsferuem\ 6 impudens dicJumt propriadicisr quafex qutbusrecondttis tnhuncmHndumdetHitslii S. Hieronymus ad Hedibiam. Stplus habes.quam ttbtadviclum, vefittumq. neefi

    cejfariumeft',i!iuderoga y ejr inillo debitrtcem tetjfenoueris. S. Ciiryfoftom.

    ad populum. Nunqutdgrauequippiam ejr onerofum anobis requirit necfffitateexcedentia-vult nosjaceretiecejfaria,


    .

    ejr qtta

    tnutiltter repofitafunt hxe

    vult benediftrtbui,-vt htnc occafion ffurr.pt anos connet. Et infra agens de


    fuperfluis. Nonadhocaccej>ifti,\x\c\x\\x.,vtindeltcias*bfHmeres>fedvtine-

    iQirad/o.

    leemofynam erogares. S,

    A u guft .in Xjfilmos.Sufer/HH^diuiti neceffariafunt


    Domini

    cp>

    4~

    pauperi; alienarttinet qttitfiatenet.EtinloAtmcm, Ttb:fupctfiuafunt,fed

    ELEEMOS^
    ditis.

    A.

    2i7

    clamant, quodejfunditis, nobis crudeliterfkbtrabttur , quodinaniter expen Luc.zt.j.

    Tertioconfuluntdiuinaditera^vtetiamnecefrariaaliquandoeroNamapudB.Lucama Chrifto laudaturvidua gemusinpauperes. qu^totumvictumfuummifitingazophylacium. Et S.Paulusin alte-

    z.Cor.s.;.

    raepiftolaadCorinthioscommendatMacedones, quodetiamfupra
    virtutemelecmofynasdedcrint.S. Gregor.Nazianzen. inorationede funere patris fui Gregorii ita fcribit.Jguis pauperibus velanimo condolentior velmanu liberalior ? Sic-enim bauddubte quafialtenorum bonorumprocuratorde bonisfuis exiftimabat ,pauperum inoptam,quantum poterat fubleteabat ,necfuperflua tant&mfednecejfaria quoq( in eam rem infumens, idqttod bominis amicfpme ergapauperes affecli clariffimum eft argumentum. Eandem laudem paulo poft tribuit eius vxori. qu<t, inquit adbenede omnialacris , vt xulla huitis reifatietate ajfici btis merendumficeratprompta :qu.< den tque non opesfulum emnes quas velprimum ba buit, velpofiex polfet confecutaefl cuptdttatefua minores exiftimabatfedfe quoque ipfamfifieripotuiffet,& Uberos ,vt ex ipfa fcpe audtui prompti ac lubenter vendidtjfet,vt in pauperum vftts infumerent ur Aci8 S. A.mb: of: lib. i.ovWc.Hocmaximumincentiuummifericordie,vtcompatiamur alienis calamitatibus ,neceffttate aliorum ,quantum pojfumm iuueplus interdum quam poffumus. Melius efi'.n. promifertcordta caufas mus, prflare,-xel inuidtamperpeti, quampr&tendere inclemefttiam. Hoc autem $.&*.

    &

    &

    illefcripfit,cum&omniafua,&facraEccIefia:vafaconflari&pauperibus dari iuf>hTe:.Sulpitius de S. Martino in cius vira icri bit,eum pauperioccurrenti,cumnihilpracterchlamydem,quain<iutuseiat,habedimidium H 'P 2 7rct, (pecuniamenim iamomnemin pauperes erogarat chlamydrs impertiuille, cumquo Chriftum ipfum veftitum fuiffe nodurnovifocognouit.S. Hieronymusrefert PaulamRomanamalioquinlocuplctifiimam eoufque omniaerogaiTeinpauperes,vtnequidemnummumfilixdereliquerit.S.Paulinus^tefteS.Gregoriolibroj. dialogorum, Nolanus Epifcopus, cum omnia fua in captiuorumre- u.c.2.
    )

    demptionem,8tpaupcrumfuftentationemimpendifIetadextremum
    feinmancipiumvendidit,vtfiliumvidua:cuiusdamieruituteeximeIc,, -

    ret.Eodem tcftelibro2.

    dialog. S.Benedicl:us,cu prouincia, in

    qua vi-

    uebat,famclaboratcc, omniamonaftcnifui bonainpaupcreserogauit.EtipfeS.GregoriuSjauclorcIoannediaconolibroi.vitajeius.cum aliquando pecunias ck veftes omnes dediflet pauperibus,etiam argenteamfcuteIlam,qua:fupe.-erat,erogauit,dicensmalle fenihilhabere, quam paupcrem fine confolatione dimittere. Sanctus Ioannes Eleemofynarius Alexandrinus Patnarcha , tefte Leontio in cius vita,

    omnia

    nJ
    ,

    ELEEMOSYNA.

    o{nniaprorrus,quachaberepotuit,etiamle<florumftragu!ad]rtribuic pauperibus cumque paupcres tam profufam liberalitatem mirai entur, refpondebat. Futresnondumfanguinemptovobisfudijficut

    mandauitmihiDominuslEsvsChnftus.

    A P V T

    VI L
    elee-

    Qjunampofmt ^uelciebeantfacere
    mofynam,

    THeologi fcholac plerique omnes

    docent diuitum proprium; eiTeficereeleemofynam,aceorumquidem qui proprietatem 6t


    ,

    T.

    dominium fuorum bonorumhabent. Icaque cxcipiunt vxores quar funtinpoteftatevirorum, licetha;cumfacultatevirorurnpoffint(vt fecuTevxoremGregoriiPatnsG Nazianzenidiximus)2. filiosjquiin poteftate parentum.^.feruos.qui funt in poteftate dominorum.4.religiofos,QUifuntfubpoteftatePra:poiitorum 8t femeiomniafuaerogarunt in.pauperes. Nemo autem meltmerogat , inquitb.Hilanonapud.
    ,

    Hieronymmm,^*4w qut nihtlfibtreferuat. S. Patres tamen fcnbunt omnes pofle & debere facere eleemofyG.ont.

    nam.fi noncorporalem.faltemfpirirualem. Greg.N-zianz.de pauperum amore. Summi muneris lece alacritatem dona finihtlhabes collacryma.

    Magnumefi infiortunatoremedtum

    miferaiio ex animocoliata.

    Heron.in

    Ecclefiaften Poterat altquisrefiondere. Siomntbus benefacere yoiuero ,non babeo vJtde faciam.Prepterea nunc ait. Jguos nonpotes optbus , confilto adtwuafelatiofoue.Plus enimpotes in angiifiiaconfiitutepra.il areftpientix^quam
    qutltbet maxim* poteftatis.Chryfoft.in A<fta A.poft. NedtcasquoniamfeCh. besfc
    2/.

    cunia mibi nonfunt Hoc mhde.fi dieere, guemadmcdiifiaurum ded.Jfesata


    affeSiusefio.Potesminifirare fettahocfactto. SimedtcJtsesarte, dtltgetercu-

    ra infrmos ,eft etiahoc magnttm Vales cotfilio, hecomntbus maius eft,quanto

    &matus habetlucrum K^4n putas ,p aruam ejfe eleemofyn a anima confiho deJiititia,n:erbopoJfehberare ?

    t in pfal. iz -j . At nonhabes pecuma?ftdpotes

    vtfitare agru ,velincarccratum,darepoculufrtgtda .prabere duos ebelosficut vidua jtngemtfcerepropter eos qui affliguntur nam hoe quo^eft tleemcjyna.
    :

    Augain pfal.i2<j. Aliquando tjr dtues tnueniturpauper ejr apaupert

    frafta-

    tur tUi aliquid. Venit neficie quu adflumeu tato delicatior,quante ditier , trafiirenonpoteft.Sinudatismembrisiranfierit.frigefcet^agretabit^morietur.Accedit pauper exercitatwre corporejraiicit diuitem,eUemoJynamfictt tn diui-

    tem.Erge nelite tantum eosputarepauperes,qui

    mn habentpecumam.bt quo

    ELEEMOSYNA.
    ,

    119
    ,

    quifquepauper efl ibi illum vide quiaforte tu in ee diues es in quo iDepauper babes vnde accommodes. Fortemembratuaaccommodas , eypltssest, eft

    &

    quamfipecuniam accommodares.Conftlio indiget- tup/enus es confilto. In confi/io

    tUepauperjudtues es, Ecceneciaboras, necaliquidperdts, das confiltum,


    Idfer.2174

    xfrpr*fltttftt

    eleemofynam: Etiniermombusdetempoie. Dtcita/squts. Pauperfum > ideo eleemojynam dare nonpojfum. Vt nui/us fepauper excuftre Sa/uatorpro ca/ice aquafrigida mercedemfe redditurum peffet-Dominus

    &

    effe promtftt Dicis trgo.Pauperfum.


    .

    Sinibtlamplius babes infulflantia tua,

    quam

    tibi in

    vtBu aut vrftitu ratienabili , aut mcdtocrifujfctat fo/asibtpe

    left bona ve/untasfuffitere*

    a p v t

    vin.

    Quibtts imfertiendaflt eleemofyna.


    f) r iMVMexdiuinaScripturaconftatpeccatoribus, nempe, qua
    * peccatoresfunt,nommpertiendam. Daborw, inquitSyracides,^ ccii.-u.. E
    nereceperitpeccatorem-.prohtbepanesillidari, quia
    fi

    improbo daretur ele11011 *

    emofyup.,quaimprobus ,3ioc nihil aliud eilet.quam dihgere iniquitatem,inquicAagu(t.inpial.io2, Il.conftat&iliis.aliifqueomnibus^qua

    Prou.2f. 1210

    '

    liomiueifunt,dumegent,elTedandam. NamSalomonait. Siefurierit inimicus tuus } ctbat//um, quoddi&u citauit Apoftolusinepift.adRom. t Chrift.usapadMztth. Benefacitebis,qui yos oderunt.Etapudl.\\c.Omnipetentiietribue. III. vnufquifqueeam inchoaredebet a feipfo iuxta illud Eccli. Mtferere anima tuapiaccns Deo Vnde Auguftinusin Enchir,
    G)uivu/t e/eemofynamordtnate dare
    dare.
    ,

    Matth
    luc.6.-o.

    Ecdi
    u

    -0.1.4;
    '

    " p

    '

    djeipfodebetincipere ejreamfibipri,

    mum Efl enim eleemofyna opus mifertcordta veriffimeque dtclum efl, Matth- 22. 3 j. Mifercre anima tuap/acens Deo. Propterbocrenafcimur vt Detp/aceamus. \J"- ** 8 Chrhom. 14. ... _f ,. ,._ r r
    '
    .

    tropterquemdiieciiontserdinemdtclumejt.
    teipfum.
    1

    Dtuges proximam tuumjicut

    V.prxaliisimpertireeamdebetdomefticis, cognatis, fiegeant. Siquisenimfuorum, ait Apoftolus, ejrmaximedomeflicerum curam mn babet>fldem negauit, efl infideli deterior. In q ua: verba Ch yfoftomus./<& m j\x\<\uit ferme ifaias quoque Propbetarnm eximius admcnet

    &

    if 5 s.7.iuxu7o

    &

    dicens.Domefttcosfeminis tuine djpexeris.


    affinitate coniunclos afpernetur ,

    Namfiquispropinquosgenere ac
    ertt in aitenos

    quomodo

    clemens

    '?

    Nonne

    vamtatiiHdiciobsminum.erit obnoxius ,Ji alienosbentjictisfouens propincjucs

    fumma immanttate deffiniat*. ^uid.itjidlos defidetnflruat


    cer "f,-m,-'t it d'4ib binefacereture
    fifcfjci/ius
    .

    bos tn errore ta

    & comodiuspojjit\qttat4tftnd
    Ee

    :r.

    cur Wcfa iP.c eifidterios dtfptcit

    fr$-

    izo
    h

    E L E E

    M O

    YN

    A.

    propinquos tamen nequaquam ajjematur. Diuinasplane leges vidat

    &

    iur/t

    natur,qMnegligitftw.EtAuguft.mhomi\us5d.Dateomn!bi/s.dilec7itftmifratres,date prxcipue ad domefticosfidei-date ommbus, ne cui non dederitis


    Uc.1.17.

    ipfefuchriftus.

    f.

    poftdome{i.icosmaximecommendanturvidua:&

    pupillnn Scripturis. Sic vtpfalmo nono rex Dauiddicat adDominu.


    Ttbi dcreliclus eftpauper,orphano tu eris adiutor.Et S.Iacobusfcribat. Religio munda apttd Deum dr Patrem haceft , vtfttarepupillos viduas i tri-

    &

    interprobos& improbosanteponendi funtprobi, tumquiafuntdigniores,tumquia idvtiliusefte poteft cleemofynaru Iargitoribus,vtdocetGreg.Nazianz. oratione depauperum amore. Hieronymus aduerfus Vigilantium, &.Chryfoftomus orationc de
    bulationeeoram. 6*

    pauperibus

    non cunosefcrutandis.

    A P V T

    IV.

    ^Demodoquofaciendafit Eleemojyna.

    AD Modum
    i.Comj.j.

    pertinent conditiones varix , qua: Eleemofynam recf-

    duntmagislaudabilemStfalutarem.
    )

    Primaeft,fifiatabhomine
    2^amftdiftribuero,

    iuflo,ide(t,verafide8ccaritatepra:dito i'zf7f^('enim,teite Apoftolo,


    impojfibde
    eft

    'ptacereDeo . Aciimiliteriinecharitate.
    ,

    inquitidem
    A-c
    '

    in cibos pnuperum omnesfacultates meas\charitatem autem

    7$>

    nonhabuero ,nihilmiht prodeft. VndeS.Auguftinusin Enchiridio. Sane inqui feleratijjtme viuunt, ueccurant talem -vitam morefljue corrigere\ teripftfacinora (jrflagitiajuaeleemejynasfreqttentare non cejfant fruftraft-

    &

    Luc

    11.41.

    bitdeoblandiuntur,quontamDominus ait.Date eleemofynam faecceomnia


    ,

    E^li.

    jo. 24.

    G.c.12.

    Id.c 20.

    Eccli. 3.0.

    mundafuntvobis.Hocenim quam latepateat .non intelltgunt. Vnde capite fequenti docet quemque debere primum dare elecmofynam fibi, iuxtaillud [xvxcntis.Miferereanimjituaplacens Deo. Et S. Gregonus lib* iz.Moralium. Abomnipotentc Deomunusexmanunonaccipitur^quodcorde obli zate in malitiaprofertur- M.undari etenim debetprius animus qui elee^ mofy t;a?npr<zbet,quia omne quoddatur Deo ex dantis mentepenfatur. E t li b.
    \y,Multiproximisquaftoperamifericordi*impeduni,fediniuftitittfac7andn

    defcnmt. Quiftproximis veraater mifericordiamfacereftudentfibtipfisprius debuerant uifte viuendo mifereri. Vndefcriptum eft. Miferere antm<t tu*
    Bta.
    ii. 39.

    placens Deo.

    tuiergo mifererivultproximo afe trahat neceffe eftoriginem

    miferendi.Scriptum namque eft.Diliges proximum tuumjicut teipfum,


    Macc.fi.*.

    jj

    arguit eos

    ConditioeftjfifiatbonofinevelintentionejnamChriftusredapud Matthaeum, qui largitionc eleeroofynx aucupabanant.

    turvanam gtoriam.Gw ergo,iaquicsfacu cleemofynam, nolitubacanere

    E L E E

    M O

    Y N

    A.

    *nte teficut bypocritafaciunt. VndeS. Ambrofiuslibroaltero dePoeniten th.Sunt qut adia&antiamfolam decertm largttatis ajfec~ient,vt eofeprobatos vulgo velint quodfibi nihtl reliquerint .Jed dn mprxfemisftculi m erce dem requtrunt,non recendunt infuturum,& quia bic pcrceperunt merccdcm
    ,

    fuam, tlitcfperare non pojfunt.

    animo non folum aequo,fed etiam lubenti. vnde Tobias ad filium. Si exiguum tibifueritJtbenterimpartiriftude.V nde Auguftin.in pfalmum iz>. IpfeDominus dicit.Verumdate elcemofynat ,& ecce
    III.

    eft

    , fi

    fiat

    Tob.

    4.

    ->.

    Luc 41
    .

    emnta muidafunt vobis. Vnde autemprecedit eleemojyna? de corde. Si tnim manumporrigast nec in corde miferearis nibilfecifti. Si autem in corde miferearis,etiamfinenhabeas quodporrigasjnanu acceptat Deus eleemofynam tuam. Exemplum habesin Tobia, qui quotidie quasrebat pauperes, vt
    s

    eleemofynam impertirer.
    '

    Tob.

    i.

    3.

    nondifferaturdedieindiem,feddeturftatim,iuxtail!ud * cc1 Sapicaus.CorinoptsneafftixeriSi&nondifferas, qued erogaturmfisinegeIV.


    eft,fi

    '

    num. Vnde S. Bafilius in ditefcentes. lam quandoJuppetit,quidprehtbcty quo minus liberaliter impartiare ? nonne inops adeftwon fiunt plena borrea? non mercesaDominoparata} non mandatum manifcflum ? Efuriensfame abfumitur,nudus frtgorcrtgefcit ,& tu eltemofynam in craflinum differs Audt Salomonem. Nedicas, regreffus rcuertere, cras dabc: ignoras enim quidfequensparietdtes. FdemGregorius}, parte paftoralis. T^equaprabenda
    ?

    rrou.}-. ts.

    &

    p^A^./

    1'

    JuntcitiuSyferopr&bcantur: audiant quodfcriptum eft.

    Ne

    dtxerisamico tuo,
    ".35.111
    2..ctr. 9 7.
    .

    vade reuertere, cras dabo tibi,cumfiatim pojfis dare_j. V. fifiathilariter,iuxtailludEccIefiaftici. Inomni dato hilarem fac vulturn tuum. Et Declinapaupcrifine triftitia aurem tuam. c A poftoli.
    Nonextriftitiaautexneccffitate-.htlaremenimdatercm diligit Deus.

    &

    &

    Am-

    <

    *-

    br o fius pri o de orlici is. Necfttis eft benefacere niftid ex bonofonte,hoc eft, tx bona voluntate proficifcatur Hilarem enim dalorem di/igit Deus. Njttn fi
    ,

    Stve*_. , c ori mercedem habco-.fiinuitus 'dtjpenfiatto mibi credita eft. E t Auguftinus in pfalmum 4 1 Sifiegeris ex animo efiurientipanem .quiaplerun^ a murmurantibut , vt careant tsdie interpellantis , non vt refit d triftibus ficiantvificeraindigentis.HiUrtautem datoredHigit Deus atfipanem dede- i.Cor.9. 7 ris triflis,&panem& meritumperdidifti. Ergo ex ammefac , vt ille qui intus
    lens boc ago,

    inuitusfitciastfuttibtmerceseftVndeApofiolusgeneraltterinquit,

    &

    <videt,adbucloquente tedtcat. Ecceadfum.

    J.

    Sifiathumiliter,hoceft ^putetlepotinsbeneficiumaccipere
    Facitcs Luc

    quamdare,NamapudLucamChriftusdixit.V0w#^w.
    terna tabernacula.

    16.9.

    vobis amicos de mammonaintquitatis , vt cum defecer%tis,recipiantvo?m <o

    Vnde Gregorius ir. moraliurn Multttmad edoman- G


    'e

    '*

    dam dantisjuperbtam vdetficum terrena,tribmt verbafetlisiic magiftriccef


    kfiis

    iu

    ELEEMOSYNi
    Sietiimeorum tmicitijs aterna

    .leftiipenfct,quiait,Facitevobisamicos,&c>

    tabernaculaacqnirtmusjantesfroculdubtofenfaredebemus ,quia fatronis


    potitumuneraoffertmus y quam egexis donalargimur,

    Idem

    farpius

    probat

    Ch^vfoft.infeimonlbusdeEieemofyna.
    rob.
    +. 9.

    VII.

    Si fiat liberaliter,iuxtacuiufq; facultate. Ita prxfcripferit

    To-

    bias filio fuo. )uomodopotueris, ita tjlo mifericers ft


    i.

    multum ttbifuerit, &b-

    Cor

    ,. 6.

    Ch-how

    )7-

    undanter trtbue. St extguum ttbifuent jetiam extguum hbtnter impertirifiude. EcSPaulusinepiftolai.atK oiinthios vuiteleemofynam darita-

    quambenedidionem.^y/^^rt^inquity^w/^r^-f^c^iWY/e/. Quifiminat de benedtciiOHibws, de benedtSItontbus ejr metet. Vnde Ch y foito. ad populum.iVo darefid'cum copu dar.e cleemofynaejl Etaddic idcircoeos
    r
    '.

    qui dicam.Mtfirere rnei Deusficundum magnam mtfiricordiam tuam, debeie etiam mnereri pauperum fecundum magnam elc e.nofynam (hi.

    Siquxras,inquo praxipue

    confiilat

    magmtudo eleemofynx

    apull

    lut.21.1.

    chr h m
    ,

    1 "'

    H
    4.

    Refpondcomagisconfifteteiniiffecludiaitis.quamquanticatedati. Ideoenim DominusapudLucam vidua; mrnuta duo antepofU it donariisdiuitujn;VndeAmb;oiluslibrodeviduis. Z>fr<*///<,inquit,tf cumulo patrimontifed largttatis dtfinttur ajfttfu.rjr Chi yfoft.ad & yo^u\u.vci..tleemefyn magnitudo no inpccuntarum n.ultitudtne tudicatur,
    fidtn dantiumpromptttudtnc. S. quoq; Leo fermone de Quadragefim, Ex affec7ibus,ait,piorum benignitatismenfura taxatur.

    Deum.

    Lfwm

    prudenter, vel cu difctctione. ac primo vt potius multis aliquid, quam paucis multum cecur Vnde de Tobia legicur. <?*.

    V 111

    Si fiat

    Tob.

    1.

    2.

    tidie pergebat per omnem

    cognationefuam, dtuidebatq\fingulis frout pottrat

    Amb.

    c.

    jo.

    exfacultatibusfuis .Nonewmfunt profundendjtopes,\x\Q^Ji\x. Ambtofiusli-

    broDrimoofficiorum.y?^/^/*^. Soientplersq^.ah Hieronymus


    invit3.Piu[xKomznx,matronaruminpaucoslargttateprofufa,manuma Paula omnino carebat yttto.Itaenimfingulisfuamfccuniam dtuidebat,vtfingulis neceffartum erat.non adluxuriam fidadntctjfitatem.i. vtcuiq;iddetur,quodratiopoftulat vtadmonerS Grego-in ji Paftorali,* quadam,ioqv.it qHibus nulla ,ne nulla quibus qttadam,ne mu/ta quibus pauca,ne pauca qutbus multa impendere debuerunt ne prtcijitatione hoc quod tribuut tnutiliter ftargant ,ne tardttatepetentes noctue crucienf, neinbeneobiatomunermantmusflusquant decet hilarefiat , ne impenfkgratu vicijjitudinem requirant &c. IX- Sinoncunosefcrutenturpauperes, examinentq-, vel deotio, fegnitie,velfiraulationeaccufent,antequaeis conferant eieemofyna fecundii illudSapientis. Xonexafptrespauperem tninopiafua. Et.Inomni dato non des triftittam ve/btmalt Contrz hos fcrutatores agunt G'go-. Naz. inorauone de paupeium amore, &perfrpe Cbiyioftom. vt
    ceteris retrahere.quo
    ,
    )
    :

    Gx.3p.adm0

    Ecdi 4
    ccli.i8.

    t.

    15-

    hora.

    ELEEMOSYNA.
    inpra:futioneepiftolaePauIiadPhilippenfes.

    ii$

    hom./6. inMatthaium. ferm. i^.in epift. ad Romanos homil. u. ini. ad Corinth.hom.41. in Genefier.de eleemofyna. X. Conditioeft,fifiatconftantervfq- adfinemvitar. VndeChryfo.
    Ne%, putemus.in*vit,e-

    Prouerb

    <

    J5

    mntanos prsfiittjfe ft quandofemel atcfue iterum quidquam dedertmu<:pere-

    mnem quippe vita idfacere oportet

    non.n,femeltatum,fedindefinenterDet

    placere dibemg Jg-itod/ia bonis operib.exorfinouiffime dcfecerimus.totuperdi

    diw9,te'\* corrupimg Audtmomtv.negutilem qua


    ne deferat te
    Jerat
    es ,fedperpetue. Nodeferat tejnquit.
    te->oftendes nos tUarit
    ,
    ,

    dicit.

    Eleemofyna acf.des
    necdectes ,nec centi-

    No dtctt.Semelfacias,netjrfecudo ,ne tertio

    Et no dicit,ne deferas illas,fedipfx ne deno illasnofiro adtumeto epus habere,doces% ebfatv

    agendum nobis effe vt tllas apud nos contineamus Adapta eas,inqutt,c6Uo. jj)uemadmodum diuitum liberi ctrca cellttm ornatttm habent aureum,iUumtfe nunquam deponunt ,vtpote quem tanquam nebilttatisfua injigne gefiant ita ejrnos eleemofynafimper amictendifumus. Et S. GREGORIVS epiftola ad Sauine'lam.in pauperes mifencordem. guifquis ,ait ,cepiofum incalis fruttum defideratfeminare dum tempuseft nen omittat,vt manipulos in die_j
    ,

    meffis cumlatitiacolligat

    .Njm quifeminat tn lachrymis

    inexultatione ac
    ,

    gaudie metent.lbidefderiafigite,vbiqHicquidretrtbuiturfinemnenfitfcipita

    Bonum ergo facientes non deficiatis,vt illic vobis thefauros


    tis ,

    tbejauriz,arepe/ji,

    vbi nec arHgo/iet tinea demolitur ,

    ejr

    vbifures non effodtunt

    necfa- -

    rantur

    C
    jD<?

    A P V T

    X.

    JMediis idoneis adparandam ruirtu>-

    tem

    mifericordia..

    PRimvm Mediumeft,confiderareteinimpertiendapauperi

    Elee-

    mofynaDeiO. M.vJces tenere;& efte-quafi Deum,vcxS.Patribu^ grxci*duo Gregorii Nyflenus & Nazianzenus Ioquuntur, Huius veibafantinorationedePauperumamore. Jerue-Chrifii ejrDei,at^\ hemtnum amere pr&dite nefratre defiicw,neprtereas,ne vtfcelus,vt pia,

    CHlum.vtaliudqutddamfitgiendkm^mterdi.ciumamrferis.Membrumtu^
    ttm
    e/i ttcet

    r.g, I01
    *

    calamitatefrangatur, Tibtjicet.ammtadmodumfartiprittereai ,

    pauperreiiclus efi,vt Deeyhatnim^erbupt^iKetffertafepromouebo. Nyfli

    zxa&w

    veroinIibde beatitudinib.hxc funt. -ScieimuittsioctfdifttnaSt-i>tune


    ttominemifericetdisfanil^t^imdiuitunip^en^amvppiUttre^

    Deat.^t-

    StcDauid
    ihpfail

    2.24
    j?r

    ELEEMOSYNA.
    ,
    .

    5ti02.no.

    in Pfalmisfic Jonas infua Prophetia item magnus Moyfes in multis locis fua ftnclionis nominat nomen diuinum. Siergomifericerdis appellatis Deum de~

    e Kod. hDcut, 4
    .

    ad quid altttd tefermo hortatur ,nift vtDeus fias tanquamformatus,& infe-mtus propna nota Deitatis Eodempertinentilla B. Leonis infermone de Quadrage fima. Nthilefi dtgniui, quam vtbomoftt/ui aucloris imitator ,&fecundum modum proprizfacultatis diuini ftt operts executor. Nam cu
    Cft
    'i

    aluntur efurientes , veftiuntur nudi fouhitur mfirmi , nonne auxiltum Dei bemgnitas ferui munus eft Domini $ wianus explet miniftri,
    ,

    &

    Ma:c.2S4o-

    IL Medium eft confiderare, te quod impertispaupen impertire ChriftovelDeo;fallereenimnequeunt verba Ghnfti apudMattha:um,cum fermoelTetde operibusmifericordiar dicentis. Amen dico
    yobis.JOuamdiufeciftisvniexbiifratribusmeisminimis.mihifeciftis.Yndc

    Ch.hom. 89

    Chryfoftom.inMattha^um.

    Certe fiipfumchriftumnunc videretis>non

    du '.itaret vnufquifque veftrum vniuerfam fubftantiam in eum errogare.veru nunc necteruncium erogas. Non audis dtcentem. JOuod vni ex minimis meis
    facis jnihifacis.Nihilnempeintereft fiuehuicpauperitfiuCffichrifto dederis.

    Nihilenimmmushabeshismulieribus (MagdalenaSc ca:teris) qui tunc Chriftum altbantjmb {fednemo his verbis turbetur)multo etiam maius.Non

    entm eft <equale,ip/um Dominumpr&feittem alere cuiuspr&fen tia vellapide,

    um^idfe animutu attraheret,& proptereius verha duntaxatpauperes , mendicss, agrotos alere at. curare. Aceedit,quodmaioris erga

    chriftum reuerentia
    dtligenter pafcis

    ftgnum eft, quandoquidem ideoconferuum tuum in ommbus


    atque curas.

    Idem habet homilia nona depccnitentia. Qua de caufa Chriftus


    ipfe^vtliquetexdiuerfisfandorumhiftoriis, perfepe declarauitfeeleemofynamfubipeciepauperisaccepiiTe, vtliquetinvita S. MartiniTuronumantiftitisapudSeuerurnSulpitium, Scinvita B. Grego-

    Matt.

    .25, j 5

    f au P"

    riiPontificisRomaniapudloan.Diaconumlib. i. cap. 22,. Et demonacho Martyrio, quiChriftum in forma leprofi in humeros fuftulit apudB. Gregor. homilia^.inEuangelia. Immoinextremodie iudicii, vtliquetex Mattharo Chriftus ipfenoninpauperisperfona, fed dcdiftis vel non dediftis mihi manducarz^j. fua d c c t. Efuriui Medium eft, confiderare teomnia beneficiacorporalia & fpiIII. ritalia,qu2ihabes,velhabituruses aDeoaccepifle, quare & mento Vnde Naz<anz. loco fxte adea in pauperibus compenfanda teneri. Nthtltam Deiproprium homo habet quam de alijs bene mereri. pc citato
    1

    &

    '.

    tametftille matvrjt, hic minora bentjicta conferat,vterq rirrirum drofuis vif


    ribus.
    llle
    llle

    bominem condidit ,acfolutum rurftis co/ligh


    ,

    ///

    tapfum

    r,e de/ficias.

    eun inaximis inrebus commiferatus' efi

    eumctprlttercetera , legempro-

    phetas,acprius etiam naturalem legem nbnfcriptam rerttm } quas gerimut iu-

    dictm

    E L E E

    MO

    Y N

    A,

    ijj

    dicemdedit,cumarguit,admonuit,caftigauit,poftremejepro

    CMundi yita m

    rtdtmptionisprttium tradidii\at^ infuper Apoftolos,tuangeltftas magiflros,


    paftores,morborumdcpulfiones,mtracuia,reditumadvitam,mortisopprejfto-

    diuifasSpiritusJancltgrattai.neua^falutismyfteriumlargituseft.

    nem,tropb<um aduerjits eum qut vicerat ,fcedus in vmbra.fadus in verttate, Tu vero,

    qutbtts antma iuuatur ftquidemmaioraquoqutbenefciaconferre potes , (nam his ettam rebus dtuttem te.fi volueris,Deusfecit) nehis quoq^ te abfttne,

    &

    quo minus egenti benignefacias. Similia beneficia Chrifti incuicat copiose in


    yerjantes,ac recelentes

    Matthaeum Chyfoftom.&tandemconcludit. ^uaiugiteranimo qua acctpimus. qua accepturifumus, qua d nobis repe,

    Chr.h0m.4r

    incumbamut , humiles at^mifertcordes fimtts,ne intolt rabdes nobis cruciatus attrahamus. Cur enim nonputesffficere ad condemnandos nos, quodmagna conJtcuti,parua non reddamus , tbift ea repetantur.qua inuiti relinquimus:quorumftngula adcondtmnationem mea
    tuntur,omnifttidiorebusJpiritalibus
    certefijficiunt.

    IV^Medium eft,confiderare,vtomnmmrerumviciIfitudoeft, te in eundem inopiaccalamitatem pofie delabi aiiorumq, implorare be- L neficentiam. Quodmedium praefcripiit La&aritius in epkome fuai
    3

    inftitutionum his verbis. Ergo animalcommune atque confors ejje debemm

    vt nos inuicempraftandis jecipiendtiq^ auxdtjs muniamus.


    cajtbus

    Jn multis entm

    & incommodisfragilitas mftrafubrecla

    eft.

    Speres tibi acctderepojfe,

    quodalteri acctdit. ita demum exctta !>eris adopemferendam , fifumpferis eius animum qui opem tuam tunc in malts confittutus impiorat. Si quis vtclu indi-

    getyimpertiamurftquisnudusoccurrerit^veftiamusEtmfexcohbrodcverocultudifputanscontraeosjquiparcioresfuntinpauperes, eoquod vereanturfibitandemdefuturain vidum necefiaih, ita refpondet. ^utdtu tampufilloAnimopaupertatem times ? quam etiam veftriPhilofophi
    laudant-.nihilhac tutius /ithilife tranquiUtus ejfe teftantur.

    CI2 *

    Hoc quodtimes,

    folicitudinumportmeft.An ignoras quotptriculis , quot caftbus cum bis malis


    optbusjubtaceas ?

    tecum bene agent ftftne tuo cruore tranfterint. guid trgo dubitas bene coUocareid,quodttbiforfitan ertpiet aut vnum latrectntum
    4Utexiftensrepentprofcriptio>aut hcftdis aliquadireptio
    ?

    gua

    Jguid verereflu-

    xum&fragtlebonumfacerefemfitemum autthefaurostuoscuftodtDto credere. vbt nonfurem prsdonemque timeas/ton rubiginem,non tyrannii ? *j)ui apud Deum dtues eft,pauper ejfe nunqttampoteB. V.Mediumeft,quotidiealiquid,lieet modicumfitin vfum "auperum fcponere. Quodex ApoftoloPaulo fumptum eft. Scribit e- * Cor cimprioreepiftolaadCorinthiosinhuncmodum. PervnamSabbathi vnufquisque veftrum apudfefeponat,recondens quodei beneplacuerit,vt
    ,'

    ***

    in

    a(j

    cot*

    -nonctmienerotunccoRetlaJiant.

    Quk verba expendensS. Chryfoft.


    Ff
    Parea?us

    iu
    PareamusbeatePdulo

    eleemosyna;
    cofiituentes noflris in adibus arculapauperibus ,efwaeo

    in loco,vbi quifq cofifiere ;

    & orarefolitus

    efl
    ,

    reponatur.ita vt eleemejynapri.

    mum,quotiesaccefiferiseraturusimponas

    veroadorationem
    .

    Vt manibus venirenolles,ficnee^ftneEleemoJynaaccedits EtprofecJo non minus eftiuxta letlu eleemofynam reponere, quafi iftbic EuangeUumfufpendai,fiquidemEuangelium iflhicfufienfum nihit agit , nec tantilUquidem virtutisefl.In hac vero arcula aduerfm diabolum armatura habes repofitam, hac oratione tuampenetrantem efficis, domum fanciam reddis,in hac conclufas habes regiaSdapes. Eapropter adlcclum deponetur tlla,
    illotis

    & deinde orationemproferas

    fic abfquephantafiis traquille noclem tranfiges.


    liceat

    lam
    ,

    & & commoditates quibus

    admodumfacile colligere vultis vt recenfeam? Fiet . Sic igitur adieeliovelfaber ararius ,-relqmSi aliquid vendiderit illefui artificif

    nemfuam arttfexaliquis, velfutor, velcoriarius


    cune^ tandem isfu'erit,leuem reddet
    .

    primitias eiuspretij offerat Deo ,

    Dominopartem diuidat.

    huc paululum quid comjciat exiguamque Multum enim vt huc conferat nonpoftulo fedtanejr

    tum,quantumvelinfantes pueruli.velmiferi

    tum nos,qui ccelumfieramus .demut .Nee^ de yendenttbus tantu hac,verum


    ementihus&alijs operantibus dtifafint .Eam regulam
    ejr

    & egenihomines peterent ,tan&


    agricoUinprouen-

    tu rerum eamfemel omnes, qustquot legitimos colligunt cenfusfibferuent F*cilis aute illd nobisex confuetudine resfiet,paulatim% aparuis ad magna afce-

    demus, &ftudebimus opes contemnere , iffamfy radkem malorum euellere.

    VI, eftConfideratio Exemplorumexdjuinislitteris,&hifloria EccIcfiafticadefumptorum,&quidemeorum r quivirtutemifericordiae in pauperes excelluere , nam finguiorum mifericerdia: operum exempla hic defcribere,eflet infinitum, Vide V. Hoftitalitat, Liberalttas. Sep ultura. Et in P a n a r i o
    V*.

    Auaritia,

    S.

    EVC.HARISTU
    COMMVNIO.
    A
    P

    V T

    1.

    *Denomine ^fignificatione Euchariflia (*f Qommimionis.

    EVch a

    st i a grece,latiae flgniricat ve! bonam gratiam>vel gra>tiaruma&ionsm, Bonagratiadicitur, tumquia vitam aeternam, de qua
    r. i

    S.

    EVCHARISTI^.

    1^7
    R0m.fi.2j,

    de qua Apoftolus. GratiaautemDcivitaxternainchrificIefuDomwonofiro, pra^gniricat}tumquiaChriftumDominumgratia:atq;adeoo-

    mniumcharifmatumfonteminfecominet.

    VndeB.Cyprianusdc

    ypr*

    lapfoeamappcilatlatmavocegratiarmcumnonnullamiraculadeEuchariftiaretuliflet, Dec#mento,inquiens,vntusofienJumeftDominumre-

    cedere cum negatur

    nec immerenttbus adfalutemprcdeffe, quodjumttur,


    .

    a.c.j.

    quando gratiafalutaris in cineremfancJitatefugiente mutetur. Et S A mVeniftiad altare ,accepiftigratiam Cbribrofiuslibro y.dc Sacramentis aciio vei 6 appellatur,tum quia cum ea hoc myfti. fteriuminftitutueft.Vt.n. tresEuangeliftecu Apoftolonarrat,Chri- i^^t^7 iiasaccipienspanem,fregit,acgratiasegit :tuquiacumEuchariftiaLuc.2 2 .i$.
    .

    Gratiakvm

    '

    quotidie in facrificio Miffce conficitur ,


    tra Celfum.iVitf quirerurn

    Deoqi immolatur,immenfas 00 *"' 2 *-

    Deogratiajprovniuerfismnosbeneficiisaguntur. VndeQrige.con-orig.lib.s>

    omnium conditeriplacereftudemtts>cumprecibus

    ejrgratiarum aclionepro beneftcijs acceptis oblatospanes edimus, cerpus iaper


    precationemfaclosfancl-um quoddam ejrfandificans , vietes eo cufanopropo-

    Jito,&c,Hoccauemus,neingratiergaDeumbabeamttr t Habemus enim eius gratiarum aclionis Symbolumpanem>qui Eucbariftia vocatur.Et Chryfoft.

    m
    j'c

    '

    24 **

    exponcnsverba Pauli.

    Calixbenedttiionis cuibenedicimus\ Jguiddicisjn-

    I *Cox.w.itf.

    q\zit,beate Paule cttm vis auditorem confundere , ejr horrendorum myfterioru

    meminijfe calicem benedicJiots appeBas calicem illum formidolofum ejr herroris plenum?

    Sane quidem.Non.n paruum eft ,qu td duitur.Si quidtm cum be-

    dicede Eucharifliam emnebenignitatis Dei thefaurii a{ erio etenim cum caliee inenarrabilia Dei bentftcia, quacufy

    nedicJione dico ,Eucbariftiam dieo,


    :

    &

    &

    confecutifumus, addimus : tta adeum accedimus cum eocemunicamttsgrau*s agentes,quedbumanumgenus errore Uberauit,

    Niolatine,gra:ce dicitur^^^quajvoxexeodemB,. Paulo fumpta eft.cum ait. Calix benedicJionis cui benedicimut ,nonne cont- lComo.io.
    municatiofanguinis cbrifiieii? ejrpanis quefrangimus jiont participatio cor-

    Commv

    porisDommiefi?

    NiivtS. Damafc.eaverbaexplanathb. deorthodo-

    Dam.c.14.

    ',

    xa fide <ycaxto>communicamusper ipfam Eucbarifttam Chrifto,& participamus eius carne ejr diuinitaie.cjr qutacommumcamus ejr vnimur inuicemper illam Nam quia ex vnopanepaticipamus omnes vnum corpus Cbrifti>ejr v.

    nusfanguis,& inuicem membra tfficimur ineirporati Cbrifto exiftentes. Ad cademverbaPaulirefpiciensS. Cyril!. Alexandrinus inloan. Confi- cy t]ihl
    '

    derandum eftjinqmz^non habitudinefolum, quaper charitatem intelligitur, CbrifiurinnobiseJfe y verumetiam&participationenaturali.Namquemadmodumfiigne liquefacJam ceram, alia cerafimiliter UquefacJa ita mifcuerit, vt vnum quidex vtriufyfacJum videatur , fic commttmcatiene corporis
    fanguinis chrifii ipfe in ncbis eft,& nos in
    ijfc.

    Ff

    2.

    Quod

    zi*

    C O

    M MV N O
    I

    Quod vero ad fignificatum vocis Euchariftiajattiner.S.Euchariftia


    a! i

    ud non eft,quam corpus & finguis Chr ifti fub fpeciebus panis & vidiuinitaterealiter&fubftantialiterexiftens; firmiffi-

    nicumantma6c

    maenimfidecumSS.Patribus.totaqueEcclefia Catholica credimus poft: cofecrationem alegitimofaceraWeinfacrificioMifTaspera&am


    H.iib.

    Cc *-

    totumChriftumDeum&hominemfubilliscontineri, eoquodverbaChrifti,Hoc est corpvs mevm. Et. Hicest Sangvis MEvs,foIe


    nis ejrfanguinis

    fintclariora.VndeS.HilariusinlibrisdeTrinitateJ)fwr/>rfr^,ait,wrnon reliclus efi ambigendt locus.S. Cyrillus HierofoiymitaChriflusipfefic ajfirmet atquedicat de

    Ch.hom.

    sj.

    ous in catechefi rayftagogica. Cum

    pane, Hoceft cerpm meum, quis deinceps audeat dubitare

    Ac eodem quoqne i conprmante ejr dicente, Hic tHfanguis meus,quis tvquam dubttet.cjr dic.it non ejfe illtusfanguinem i S. Chry fofto mus in MatchaErum. Verkis cbrtfli

    defraudari nonpojfumusfenfws vere no/ter deceptufacillimus eft \ iUafalfa ef


    L.fcrm.6.

    y nonpoffunt,hicftepius atquefapius fallttur. )uoniam ergo tlle drxit. Hre eft corpus meum,nulia teneamur ambiguitate fed credamus tjr oeulis intelle&us
    ,

    idperjjiciamus S.

    Leo I. ferm.de ieiunio feptimi

    menfis. DicenteDomino,

    Nijimanducauerttis carnemfilii hominis


    bebitis

    ejr btberttis

    eimfanguinem,non ha-

    vitam in vobts,ficfacr& menfs. communicare debetis , vt nthilprorfus Hoc enim orejumitur^ de veritate corporis Chrifti ejrjanguwis ambtgatis.
    quodfide creditur^

    Communiodeniqj Euchariftiar.de qua

    hic sgimus,noneftaIiud
    ,

    vel fub altera tatumfpecie, aChriftoDominopraiceptaapudB.Ioannem, cumair. Nifimanducaueritu carnemfilij hominis,&btberitis eiusfanguinem, non haManh. u. & bebitis vitam invobis.Ei apud M.vx\\\xum*Ccenantibus ets accepit lefu* pa~
    iCom.i6,

    quam fUmpcio eiufdem Euchariftiae vel f ub vtraq ue

    nem ejrbenedixit acfregit,dedit% dijcipulisjuisejr ait.Accipite ejr commedtte, hoceficorpusmeum, Etapud S. Paulum. Domtnus lefus inrpuano&e trademanducate. batur ,accepitpanem,& gratias agensfregit rjr dixit. Accipite n,eum quodpro vobis tradetur. Hocfacite in meam commemoHoceftcorpus

    &

    rationemjimititer&calicempetfquamccenauudicens, Hiccalixne

    uum teftamentum efttn meofanguine. jguotiefcunfy enim wandncabiuspanem hunc&calicem btbetis , mortem

    Domini annunciabitis > donec


    veniat.

    Capvt

    S.

    V G H A R

    JE.

    iz?

    C
    De dignitate

    V T

    II.

    & excellentiacomrnunionis
    S. Eucbariftia.

    chariftiaipfafumitur,cuiusnonminor, vt ex diclis liquet, eft, quam ipfiufmet Chrifti Dei &hominis,qui in illa fumitur , conditoris cceli&terrajj&totiushumanigcnerisvindicis maieftas, quafsnenec efle,necexcogitarifublimiorp6t,vtpoteimmenla &inflnita. Quare diuinaScripturain veteri teftamentoeanobiliffimisquibufq; figuris adumbrauit pra;fignificauit. ac I.quidem typo panis& vini aMelchifedecregeSale, Deifummifaccrdote, Abrahapatriarchje ohlati. Deindepanum propofitionis, qui folumapueriscv fanetiftcatis co- u^. 7 i. medi poteranr. Item panisprimitiarum in Leuitico. Demumpanis e*oJ. 4 o. ? angelici, quoEliaspropheta roboratus4o. diebusambulauitvfq-, ad ^a\y\^ monremDeiOreb. Il.hgurafuit AGNvsPafchalis inExodo, a quo ; Rrg.ij.r

    Ig N i t a

    & excellentia communionis S. Euchariftia;, ab

    Eu-

    &

    &

    Chriftusinrouoteftamemodicituragnus,qui tollir peccatamundi, ideo poft agnum Pafchalcm manducatum Chriftus in cccnahoc
    vt

    Excd

    12

    >'

    facramentum EuchariftiaHnftituit,
    paffioneDomini.
    fes
    III.

    notauitB.LEoinfeimonede

    L.fenw.7:

    FigurafuitSANGVis tefbrnenti,
    ,

    quoMoy-

    afpsrgebat populum , vt cft infctodo dicens. Htc ett fanguis tefta- H menti, cjuem mijttadvcs Deus. VndeXlhriftus iifdem fere verbis vfus eft

    '*';

    apudMittharum
    tre s yt/tri,mapit

    ininflitutioneEuchariftiar, diccns.

    Hic

    esi fanguis

    Ia

    ".*| 17
    t

    ~'

    memnouiteftamenti. IV.

    eftMANN A/ef eChriftoapudioanr an.Pa-

    ioan.6

    4 *.

    manducauerunt mannain dt/ertc ejr v.ortuifunt: cjuima- lk> v -3** ducat hunc panem.viutt i tternum. Et. Non Moyfes deditvobis panem dc_~> calo fedpatermeus dat vobis panem decalo verum . Quibus verbis Chriftusprxfertuchariftiammannar,licetfa&useffctmanuangdorurh} dicrtureniminpfalmispanisangelorum. pfal.77.24i
    ,

    Qvor>adnouumteftamentumattinet,in eoapud B.Ioannemiam


    citatum Chriftus ex ^.nobiliffimiseius effedibus non obfcureindicat Euchariftia: dignitatem..

    Primuseftiquod fitpanisverus&viuusdcccelodeflendeny.
    eftpanisp h,de carlo defcendens. E
    v
    .

    ffie iban..

    50;-

    Egoficmpranis viutu ,

    cpui u'e ccelo

    defcendK
    v i-

    z.e(x,q*/odprabeatvitam nternam. St quis manducauertt ex hocpane, yiuet


    in <ternu\&p*nisquemegodabo,caromeaeftfro mundivita.Ex.j^uirnan-

    ducatht/ncpanem} viuettaternm.}.e({:,qaoSvitn habeatexcitandia.

    v 92
    '

    Ff

    3;

    mortuis.

    COMMVNIO

    &

    mortuis. gui manducat meam carnem,ins[uit, (jr bihit meum fanguinem\ habetvitam <eternam,ejr ego reftifcttabt eum innouiffimo dte. 4. eft,quod beneficioilliusCH r. isTvsfitinnobis,8cnosin illo. ^uimanducat, ai t> meant carnem ejr bihit meumfanguincm,in me manet, rjr ege in tllo. A-

    POSTOLvsveroPaulusinprioreepiftolaadCerinthiosexalio capitc infinuat eiusdignitatem,nempeexgrauitate pcenx, quanncumbit tfivt.tt. *% indigne communicantibus. J%uicun% inqmerxs^mandttcaueritpanem hunc ,velbiberit calicemT>ominiindigne,reu4 erit corporis ejr fanguinis Demini id eft, ac fi denuo Chriftum prodidiiTet crucifixifTet vt exponuntPatres. Et r\ir(\xs.^uimanducat,& btbit indigne, iudtciumfibimanv .: Chrjrf erat. de ducat &bibit,non diiudicans corpus Domini . Ideo tnter ves multi infirmi my imbecilles rjr dermiunt multi. Deinde ex probatione ad fumptio.& ftcnifc"
    ,

    &

    '

    nem Euchariftiacrequifita.

    Probet , ait feipfum bome, cfrfic depane illo edat&decalicebtbat.Quxpxob2.i\or\u\\zxe rrudtuofiusquamdiligenti cxamineconfcientiajj&exomologefipeccatorumcum dolore faccr-

    doti fa&a perficitur.


    S. P a t r. e s eandem dignitatem variis di &is,quorum nonnulla hic fubiiciam,demonftrarunr, Primusfit S.Pauli difcipulus Dionysivs Areopagita,qui libro de Ecclefiaftica hjerarchia Euchariftiam vo*at mnium facramentorum confummationem diuinifftmum cjrf crofan,
    '

    &.*h

    Sium facramentum facrofanHa rjr augufiijfima myfleria. S.Ignativs epiftola ad EpheCios.Frangitepanem vnum,cfuodpharmacum immortaliU.t.
    j.

    k4

    Jr

    ?ft-s

    antidotum vitamauein Deo conctliansper Iefum Chrfium, medicamentumpurgans vitia rjr&tnia pellens mala. S. i\ 'artialis epiftola ad Burdigalenfes , Euchariftiam appellat communioncm Det viui, menfam diuinam rjr efcam in fdeperfecla totam carlefiem, S.Iken^vs libro quartoaduerfus hxxeCesnouiteftamentinouam oblationem S. Cypri anvs libro de Coena Domini cibum inconfumptibilem . Optatvs Mileuitamus vocatpignusfalutis aterna ,tuteiam fidei, ffem refurreflionis. S.Ephr^m mlibrode natura Dei minime fcrutandaitafcribir. )uidfcrutaris infcrutabilia ? fiifia curiosc rimaris non iamfdelis votatiseft , mortis
    ,
    ,

    &

    caberisfedcuriojits.
    ,

    Ejlo fidelis

    atque innocens , participa immaculato cor-

    peri Domini ttti fide plenijfima , certus quodagnum ipfum integrum comedis. Ignis immortalis funtmyfleria Chrifii,noli temere ea perjcrutari , ne in ipfo-

    rumperfrutationecomburaris. Et rurfus. Hccfitneexctdit omncm admira'

    tionem,emnem mentem fimnemquefermonem qnodjecit nobis vnigenitui filius Chrifim Saluatornefler. Ignem ejrjptritzm manducandum acbtbendum
    prafittit nobis,cerpusfcilicet
    ,

    efrfanguinemfuum.

    hryf.

    Chryfoftomus libro fexto de Sacerdouo, Peridtewpus

    & Jngeli
    ftcerdoti

    S.
    facerdoti afftdent

    EVCHARISTIiE.
    &

    131

    ,& ceeleftium poteHatum vniuerCus erdoclamoresexcitat,

    &

    locus altari vicinus in illtus honorem.qui immolatur angelorum chorisple-

    nus ejl.id quodcredere abttnde licet vei ex tanto ille facrificio, quodtuncpercommemcrantem quendam audiui, cum diceretfenem Ego vero a^itur.

    quendam,virum admirabilem,ac cuireuelationum myfteria multadiuinitus futjfent deteftafibi narrajfefe taliolim vifione dignum babitum d Deofuijfe ac per illud quidem tempus de repente Angelorum multitudinem conjpext/fe, (quatenus ajpeflus humanus ferre poterat )fulgentibus vejlibus indutorum,
    altare ipfum
    tcs prtjinte
    is.

    Rege ftantcs videat

    circumdantium , deniquefic capite inclinatorum vtfiquis miliEt homilia de Euchariftia in Encoeni.

    Agnus Dei immolatur , Serapbin aftant/exalisfaciemtegentia,ejrc.Et Dumin hacvita fumus ,vt terranobk 14.. in 1. ad Corinthios. calunifit ,facithoc myfterium. Afcende igitur ad ctelt portas; -efr diligenter atiende immo non cseli ,fed cceliccelorum ,fjr tum qucd dtcimus ,intueberis Lteium qucdfummo honoredtgnum efi,idtibiin terra oftendam nam qtcemadmodumin regiisnon parietes non tettum aureum ,fed regium corpusin thronc fedens omnium praflantifstmum esi ita quoque in ceelis regium corpus .quodnunc interratibi videndum preponitur.neque enim Angilos^Archa*"7tlos,non ccelos>non ccelos calorum fedtpfum horttm omnium Dominum ti-

    hom.

    '.

    bt oftendo.

    GregoriusN2zianzenur,Ambrofius& Auguftinusdocentcorpus Nar.de obitu D Chriftim alcari colendum & adorandum. chrifttts ,quiain ipfacarne ? or ^ c ss >CI3 hic ambulauit inquic Auguftinus, ipjam carnem manducandam nobis Aug inpf j*.
    ,

    &

    adfalutem dedit -.ncrno autem illam carnem manducat , nijiprius adorauerit,

    tnuentum

    eft quemadmodum adoretur tale fcabellum pedum Domini (de quoinpfalmojAdorateicabellumpedumeius.) vt nonfolummnpec-

    cemus adorando , fed peccemus non adorando.

    bro 4, dialogorum.

    ex S. Gregorio Magao liinquhfidelium habere dubium pofsitin ipfa immolationis hora adfacerdotis vocem ccelos aperiri,in illo lefu Chrifti myfterio Angelorum choros adejfefummis imafociari, terrena ccelefitbus iungi, vnum quidex vifibiltbus atque inuifibiltbus fieri? Concludam cum Chryloftomolibro tertiode Sacerdotio. Hoc ergo myfterium omnium maxime horrcndum ,verendumque ,quis tandem,qui infanus idem minime Jit quique e poteftate non exierit ,fafiidire
    omiffis aliis,
    Jj)uis
    ,
    ,

    Addam,

    vnumlocum

    G.c..

    ac defpicere poterit

    Capvt

    z) t

    C O

    MM VN O
    I

    C
    c

    A V V T

    III.

    Defruttufacr& Communionis.
    communionis
    &frubcneficio non de riuuvtilirateSj

    Mmensas
    I
    lo.fed fonte

    5c admirabiles facra:

    cluseireinde manifefte Iiquer.quod eius

    omnium chanfmatum& donorum

    cccleftium participc-

    mus: Prima vtilitasfit.quodperiilamintime coniungamurChnfto anima&corpore,vrindicatChriftus ipfeloanniscapitefexto. Vnde


    S.

    Cypriantii de natiuitate Chrifti.

    Sacramentorum cvn.municatioper

    q//amilliascorporisfinccritativnimur,Kostntantumcorroirorat,ytdemun-

    dogr de dtaboLoey de nobtf/pfis viclcriapotiamur, ejrjacramentaligufiu viuifictsmylierijsinhxrentesvnacaro ,rjr vnusjptrttus fimus, dicente Apoflolo.
    wCor.is.i.

    ^uiadh*.retDomino,vnwjfirituseH Stchi,adqtiosfermofit,dtcuntur
    ejrflif

    Dij,

    excelfinominis ,& haredttatis

    & atemitatis partic/fes.

    ch.kom

    45-

    EtChiyfoftom.inIoannem. Vt nonjelum per ddec7ionem,JedreipJaW


    illam

    carntmionuertamurper cibum idtfficitur,quem nobis largttus esJ. ium enimfuum in nos^amorem tndicare vellet ,per corpmfuumft nobtfcum commiejr

    lob.ji.

    vr.um nobtfcum redegtt,vtcorpus cum capite vniretur \ hoc enim amantiummaxime efi. Hcc Iobfgnificabat dejeruis d quihut maxime amabatur^quifuum am orem exprirnentes dicebant. ^uudabitnohis^teiuscar' w/^y4/*mw#?.? Exquibusverbisprimum id cfficitur hoc facramenvinum in fubftantiam noftram mutari, fednos nohjVtpanis c6fcf.e.ioT tum quodammodoin eiusnaturamconuerti , vt rede lllud B. Auguftini manducabu ad noseloqui pofln Chriftus. Ctbusjum grandtum,crefce tabis in te ,J cut cth~um carnis tuajedtu mutabtm^in me. Et i mexnectu memu
    fcuit
    tn
    }!
    }

    &

    &

    L. ferm. 14.

    nis Chrifii

    STLeo depaffione Domini. T^on altudagitpartictpatio corporis th-fartguiquam vt tn id,qmdfumimus trartjeamus. Deinde e fficitur nosiecle poftfacram.communioncm pera&am pofTe dici Chrifto,

    phoros,vtdocetS.Cyrillus Hierofolymitanus catechefi myftagogiCyr.cat. 4.

    ca. Stc Chrifiophort^a^wx,ertmt^ Jiocefi^ffR/STFAfferentes^cum

    eitts

    cor-

    pus (JFJanguinem in memhra nofirareceperimus , at% tta , vt B. Petrus dictt,


    diutnx natHracon fortes efficimur.
    ~~TX.

    VtilTtas eft quod eius vi quotidianas animi fordes facfee,

    luamus.vulneribufqueinftiCtismedeamur, VndeCypriarusde Ccc-

    na Domini. Panis tftefu^erjiibflantudis ejr calix benedihtone folennifacratus adtotius hominis vitamfalutemqueproficit,fimul medicamentum (jrholocauftum adfanandas infirmitates crpurgandas iniquitates exifiens.

    A mnusefi

    Ac 4
    -

    brolius libro de ficramentis >uivulnmhabet /nedicinam requirit. Vul-

    S.

    E V C
    1
    1

    H AR

    JE.

    *;;

    ttus eU ,quia fiub peccato fumui.Medtcinaesl calefie

    & venerabile facramenld

    tum. Et

    m pfaimum

    8.

    Venias adcibum Chrtfti.adepulasfitcramenti.ad

    Cam

    illudpoculum,quofiddium inebriatur affetlus, vt Utitiam induat de remtjjioncpeccati,curasficulthuius,metumortis,fiolicitudinef^deponat.Qh.xy{o{k^C,\iwa.\t.

    in Ioannem.JV quis xftuat ,adbuncfontem S.Eacha.ditixJeconfieratejrreereabitur.

    Mundatfiqualorem ejrfordes,aftus ntingat, non folares fed quos


    Etenim ortumfuumfuperne habetjnderadicem

    ignitafagittx imprimunt.

    vndetrrigatur.
    I II,

    Vtiluas. Valet ad coercendosprauosanimi

    motus & pertur-

    bationes.VndeS.Ambrofiusficoratinprrmaprecatione ad Miffem. Rex virtutum, caftitatis ejr mtegritatis amator Deus cdeftirore benedtBionis tus extingue in corpore mee totumfomitem ardentem libidmis, vt m ane*t in me tenortotius caftitatis animx corporis.Mortiftcain me carnuftimu los ejr omnes Ubtdints commoliones ,& da mthi veram ejr perpetuam caftitatem itimeeteris donis tuis,vtfacrificium laudis cafto corpore, cr mundo corpore valeam tibiofferre. B.Cynll. hbro 4. in loannem. Pias quxfocogitatie - Cca ?

    &

    V-

    nesfiifiipiasfludiose.fencJetfcviuaSjejrbenedicfioneparticipesyqutjmibicre-

    de,non mortemfiolum ,verumetiam morbos omnes depelitt Sedat enim quum Sin nobis maneat chriftus ,/kuientem membrorum noftrorum legem,pietatem conoboratyperturbationes animi extinguit,nec in qutbusfumuspeccatis con.

    fiderat,fedagrotoscurat,collifosredintegrat,etrficutpaftorbonus,quianima

    fuampro outbuspofitit abomninosengit cafu. Vnde Ioan.Caflian.colla- c. c.e. tione 2z.docet Dominici corporis virtutem valere magnoperead cauendas corporis pollutiones,aliafqne da^monum lllufiones. I V. Vtilitas. Prxferuat a lapfu in grauiora peccata. Hanc tradit S. B "* Bernardus in fermone de baptifmo in coena Domini habko Duo t/Iud, inquic facramentum operaturin nbis t yt videlicet ejrfinfitm minuatinmi,

    nimis

    ejr

    ingrauioribuspeccatis teffat omnino confenfium.

    S't

    quis veftrunon

    '

    tamfitpe modo ,non tam acerbos Centit iracundia motus,inuidia, luxuria, aut

    cetererum huiufimodi gratias agatxorperi ejrfitnguiniDomini.quoniam virtusfaeramenti operat ttr in eo,&gaudeat quodpeffimum hulcus accedat adfa
    nitatem.
    -

    Quofitvtquidiutiusacommunioneabftinentj facileinle- Cyr.07.

    thaliacriminalabantur, vtbeneobferuauit B. CyrillusAlexandrinus li bro in Ioannem tertio. Sciant, ait, bapti^ati homines, ejr diuina gratuparticipesfaclii firarius inEcctefiamp^cficifiantur ,
    ,

    ejr

    lengo temporum

    Jpatto propterfimulatam relifionem myfitce cemmunicare Chtifto recufent ab

    aternafe vttapreculdepcllere.Sedvarixfunt

    dubolimuh pltcesfe ad decipiendum infidu. T^amprirnum adviutndxm iurpitet inducit;deindecum t


    i

    lUonerjtifuerint.tuncabhorrereaChrftigiaiase-fifJi'.

    ..

    .-

    >j(feht'afur-

    pnudinevoluptatis qit*fi>tbcbrietaiereHocxri.
    J

    Er C;
    r

    iriovm cl,,hom2*
    ad
    vw

    z,

    CO

    M"

    MVN O
    I
    acceffto periculofa

    ad Corinth. Vtfiigida ad Eucharifiiam


    ftica illim ccenaparticipatio ptftis est

    eftjta nulla my~


    ,

    &

    interitus. Ipfa namque menfa

    antm*

    noflra vis efl,neruimentisfiducia vineulum,jj>esfalus>lux ejf vita noftra.

    eh

    V.
    nis,

    Vtilitas.

    Valetadexpugnandasomnestencaciones Darnio-

    mundi & carnis. Vnde Chryfofc. in Ioannem. Hic mjflicusfanguis damonesproculpeHitiOngelos drangelorum Dominum adnos aliicit:D<mones
    tnim cum Dominicumfanguinem
    geli autem concurrunt,

    nobit,

    vident , infugam vertuntur ,an-

    orbem terrarum. Etinpfalmi zz- verba.Parafciinconfpect.u meo menfam aduerfuseos qui tribulant rae, iftamenfa, inquit>agnofoitur altaris DominiconHicfanguis
    effufus vniuerfum abluit

    fecratio,

    guifunt ifii, qui nos tribulantffuggeftiones inimici,exagitationes y


    \fti trtbulant,quia

    cupiditates, voluptatesfeculi honores.

    qui ita viuunt tri


    confiderantes ea t

    bulationes carnishabent , fedveniunt

    ad menfam potentis

    tribulationes ijficiunquA apponuntur eis^tccipere cum timore ejr tremore, quajunt carnis, infunduntur ea quafuntffitur confblationes .Auferuntur ea

    &

    rituSi& exmenfapraparataproficiunt contraeos qui tribulant ees~

    foan.6,jj,

    tefce

    VI Vcilitas. MaioremapudDeumgratiamconcillat, Si enipv ChriHo ,qui manducat eiuscarnem,dr bibit eius fanguinem,habetv

    &w,i5.u.

    /4;w^m<w,mulcomagishabecgrariam. G>*//<*enimDei,vtloquitur Apo(io\ust vitaatemaeBin chrifto.. Vnde B. Cyprianus de coena DominL Panuhicazjmus, cibusverus ejrjyncerusperffeciem ejrfacramentum nottac~fufanc7i/icat,fide illumin^t, ventate Chrifto conformat,. Et ficut pa~ nis commtmu,quem quotidie edimus, vita eft corporis tta panis ifle fiperfub',.

    fiantialuvitaeftanim^&fanitasmentu.Tfeindefubiicitextcmoshuius
    gratia; x~xufcus,Efurientes,\nqu\ens,&fitientesiufiitiam cumfaturattfuerint, vide

    quid agant, inteOige qua (oquantur, quam fancli odoris fit quic-

    quidilla eruflatplenitudo :

    verbum bonum mores compofitos


    ,

    affecluspudi-

    cos ifinfuspacificos iDainterior /mceritas

    vbiquc diffundit, itavt poft odora~


    efi corpus ,

    mentaifiagratU huius comparticipes difcurrant, mutuis adinuicem affectionibus complecJantur,

    vnum cor & anima nna vni Chrifto adharens ,catera omnia quafifermentatareffuens invnius azymifinceritate latatur. Nec mirum efl tam gratiofos efle communionisEucharifciaieffeclus-, curnagratia nomenclaturam acceperit,

    & quibus vnuseftpanis, vnum

    ejr

    omniuw

    VII. Vtilitas. VehementcraccenditinamoremDei,&adarduav qn3q;proGhnltoperferenda.Quadecaufacumolim a Tyrannis fTdelesadtormenca & cardem propter Chriftianinominis confeffionexn.Yulgorapeientur: ne illirorte-dolorum acerbitate vicliiinfalutarii

    S.
    tari

    EVCHARISTIA
    &

    i&

    certamine fuccumberent,vetus in Ecclcfia Catholica mos fuit , vt iisabEpifcopisDominicicorporis&fanguinisfacramentapra:beren- c viuentibus tur. Vnde S. Cyprianus epiftola c/4. o/r verb nuncfortibus d nobis danda ett, vt quos excitamiu ejr hortamuradpralium, communicatio non inermes ejr nudos relinquamus ,fed prctetJiont Janguinis ejr corporis
    Chrifiimuniamus,
    turitatis armemus.

    & cum adhecfiat Euchariflia

    vt pejit acctpientibus ejfe


    eosinconfefjio-

    tutela, qnostutos contra

    aduerjariumvolumus , munimento Dominica fa-

    Namquomododocemus,autprouocamus

    nenominisftnguinemfuumfundere,fieismilitaturis Chrijlifanguinem denegamus? EtChryfoft.adpopulum Antiochenum. ProptereaDomi-Cht.hom.ei


    nus, mquit, corpusfuum in nos contemperauit,vt vnum quidefficiamurtan-

    quam corpus capiti coaptatum :


    (fr

    ardenter enim amantium hoc efi,

    Tanquam

    leenes igitur ignem ffrirantes ab illa menfa recedamus,facfi diabolo terribiles ,

    caput nofirum mente reuoluentes, ejf charitatem,

    quam nobis exhibuit. NJt


    effe

    parentes quidem aliisfepefilios tradunt alendos: ego autemfinquit,non itajed


    carnibus meis alo

    & meipfum vobis appono,vos omnesgenerojbs

    volens, ejr

    bonas vobispratendent defuturis expecJationes.


    1 1 X. Vtilitas. Magnam affert voluptatem & confolationem fpirituspiecommunicanubus. VndeEcclcfiaficcanit. quamfuauis es~t

    Domi-%eJfiritustuus,qui vt dulsedinemtuam infilios demenftrarespanefuauifji/no de ccclo praftito efurientes rcples benis


    ,

    faftidiofbs diuites dimittens

    inanes. Et. Pinguis eHpanis chrifti,

    &

    prabebit delitias regibus

    Vnde Cyprian us. Pams ifte angelorum omne deleciamentum habens CIoco cic.
    virtute mirifica.emntbus qut digne

    & deuoiefumuntficundum fuum defideejr

    riumfapit,
    petitus
    ,

    ejr

    amplius quam manna illuderemi implet ejrjatiat edentium ap-

    ejrom mum carnakum faporum irritamenta ,

    omnium exuperat

    /idequomodo his quichrifti commemorantpaffionemintrafacraoffcia, quafi per quofdam canales deinterioribusfonttbus eduLcedinum voluptates.
    '

    grediantur torrentes,(?fuper omnes delicias lachrymis neclareis animadele-

    c7etur,quantamfuauitatem anima inquirenti,vbtfit Deusfuus,fufpiria conUmplationis eliciant .Non illosimbresprocelloft tempeftatis deponunt, ros matutinus eH de calefttbusftillans ,& quajivncliojpiritus mentem deliniens. Gernitus illos pietas excitat.
    Itce bibit, ampliusfitit,

    &

    E t n fra Hanc Deigratiam reco/ens, qui defacro caadDeum viuum erigens dejiderium itafingulari
    i
    .

    fameillo vno appetitutenetur, vt deineeps felleapeccaterumhorreatpocula, Cr omnisftpor delecJamentorumcarnalium fit ei quafiranctdum , radensque

    palatum acuta mordacitatis acetum,

    IX. Vctfitas,Antidotumcftpra:fentirrimumadperfe&ionemvita;

    Gg

    Chri-

    ttf

    C O

    M M

    V N

    Gat.s.2ft.

    Gal.6.14,

    Chri{lianaj&rcIigiofeconfequcndam,qu^confi{litinperfe(3:aabnegationefui, mortificationepaflionurH, &verocontemptumundi, quamconfecutuseratjquidiccrepotuit.C/&r^ftf/fA:jy^wfr*'./V*^ autem iam mn ego.viuit vero in me Chriftus. Et, Mihi abfit ^lortari nifttn
    cruceBemininofirilefiu chrifti,

    perquem mihimundut crucfixus esJ,& %9


    ^tuam

    mundo*

    Hunc frudum prcclare fane idem Cyprianus annotauit.


    Loc.cit

    prtclarus

    efl),

    ait , calix ifie,quam religiofa eft huimpotus ebrietas,

    per quam

    excedimut Deo,(jr qua retrofunt olliti ad anteriora extendimur, non habtntesfenfum huius mundt , fedduiitis purpttratidehcias contemnentes crucibxintra ipfia redemptorU noftri vulnerafigimut remus .Janguinemfiugimm , lingna m, quo interius exteriufi^ rubricati afapientibus buimficuliiudtcamur

    &

    amentes , qui religionis btiius abhorrentes mandatum vf% hodie retro abeunt*
    ejr aficretis diuinis

    fugiunt,ejr recedunt,

    omnium intrafie myfteriorum continentibmfiummam dif^uimanducat ex bocpane,vltra non efiurit\qui btbity

    vltra nonfitit, quoniam myfteri/ buimficfiufiicit gratia , Jic refidt intelligentia,vt cuiufcunque tanta rei innotueritplenitudo,omnis confummatieniifine

    inuento Chrifti baiulus ipfumferat inpecJore, iffiumgerat in mente, rjr omni tempore habitatorifiuo diffa &fiaclaiubilatione confona laudes refionent , ejr

    gratiarum acliones decantent. Hac elrietasnon accendit fed extinguitpeccx* tum: in hoc vino non efi luxuria,nec mouetur adludumpofihuncpotum laficiuta. Cumfipiuit obliuio cunffacamis ludibria,mirafiunt, quafientit, magna: qudvidet inaudita qu<t loquitur. )uem agnusifte Pafchalis inhabitat, cuiut

    animam merihuius fortitudo


    Hucvfqueillc.

    hilaritate inexplicabtli latificat

    &

    deleclat,.

    X, VtilitaseftjquodlitViaricumnoftrarperegrinationis^cuiuS'
    Sxodiir.
    i!.

    reiduplexin veteriteftamentotypuspr:eceffit. PtimusAgni Pafchalis>quivteftinExodo,manducabatura Iudais habuum peregrinorS pra:feferentibus,cumbaculis,calccis,&c. Quid autem eftaliudEuchariftia, nifiviaticumperegrinantiumadveramacccclefternpatri<am?AlterfjitEliseprophetx,quirubcinericeipanisfortitudine,vtellr

    j.Rfg.i9..

    Mici.mu.i*

    OMb.5.

    intertioRegum ambulauitvfquead momem DeiHoreo, &fideles. idcirco pafcuntur facra Euchariftia in Ecclefia ,. Yt virtute illius roboQuare inConciiio* ratialiquandoadmontemcceleftemafcendant. Nicamoaliifqueiamolimmandatumeft, vt nemini morti proximo hoc viaticum negetur. P a v l r n v s certe in vit? S. Arnbrofii, fcribic eum iam moriturum ab Honorato Verce3!sr>fi Epifcopo diuinitusmonitoEuchariftiamtanquamviaticum accepjfl>. Chryfoftomus ^uidammihi v.eroinlibrisdeSacerdotio itade hoc viatico fcribit.
    ,

    x.W4U.ti/tcn ilieqftidm ahaUoidcfats .fid dignus habiius, quiejr tdvidtjfi&


    {*

    S.
    ipje

    V C H A R

    z57

    & audiijfetrfuod qui de bac vita migraturifuntjimyfteriornm huiufmo-

    cumpura confctentiafuerintparticipes ,fiiritum efflaturi ab angelis, illorum corporafateUitum more ftipantibus propter ajfumptum illudfacramen^ $um htnc retta in cxlum abducuntur*
    d-

    A P V T

    IV.

    Defrequentatjonejacra (pmmunionis.
    QVAMviscuiuistammultaseximiafquevtilitaces expendenti pr= cliue fit cogitare,confulciffimam efle eiufdem communionis frequencationem; Quis enimremadaecernamanimxfalurem tamfaktaremnonveliccreberrimevfurparePoperarpreciumtamenfa&uri videmur, fi oftendamushoc deiterandafepiuscommunione confilium,etiam diuinx ScripturajjS. Patribus,8t vetuftiffimarEcclefia: Catholicac confuetudini efie confentaneum. Locus Scriptura; eft in AdtorumApoftolicorumhiftoria.NamS.LucasdeprimorumChriftianorumaS.Perro ApoftoloconuerforummOreicafcribit. Erant A * 1, *fc
    communicatione fracJionis autemperfeuerantesin d:c7rina Apoftolorum , janti (jr orationibus. Syrus interpres habet.In fra&ione Euchariftia?. Et paulo poft fubiicit, ^uotidie quoqueperdurantes vnanimiterin templo tjr
    frangentes circadomospanem fumcbat cibum cumexultatione ,&fimplicitate eordis collaudantes Dcum, ejr habentesgratiam

    &

    ad omnem plcbtm. S yrus

    yio>frangentespanem,yzii\tjrangeniesmumisbeneditum,

    Ac dodtiffimi

    C.

    Bareniw

    quique de Euchariftia hunclocum acceperunr Pia huic confuetudini fideliurn quotidiecommunicandi, deinde acecflic prxceptum fummiPontificisAnacleti inha*c verba, quasapud Gratianum exftanr..

    &

    Ga gnxu *'

    **'

    ^ fonC.lt.
    9.

    Peracla confecratione omnes communicent

    /^ui
    n

    noluerint Ecclefia-

    fticis carere lnnmwus. Sic entm ejr Apoftoliflatucrunt , ejrfhnota Roniana te-

    c an

    Apofti

    QuadecaufadiuinEcclefiamosviguit vc face-dospcra&ofacrificio, cumEuchariftiamfumpfiirer, vtliquetexDipnyfio D.deEcd.haAreopngita, ad populumprafentemconuerfus hisverbisadfacram },C1 2 menfarhfidelesinuitaret. Venitefratres ad ccmmunionem Verumcum pietatis ftudium labentibus annis paulacim adeo refiixifTet, vt raro ad communionem fidexsacccderent^faicitumefta S. FabianoPon- Decnfd x,e,
    netEeclefta.
    3
    '

    '

    t.fice&martyre, vrhabesineiusepiftol?. terciaadHilarium Epifco-

    etfinoa*

    pum, vtterquotannis,NmliDomini,&Refurre&ione,&PemecofteomnesEuchariftiamfumerent,
    id

    k> #ra;fercirn,vero ab Agathenfi primo

    quodpofteiamultisCorciliconfirmatum eft. Ad extre-

    Cg

    mum

    i,8

    COMMVNIO
    III.

    muraatitem reeo addu&a,vtnon modo falutarisillaprarceptioferaaC.Ljte.iL

    recu^fedinpluresetiamannosS. Euchariftiajcommuniodifrerretur,
    <Iecretura eft in Lateranenfi Synodofub lnnoccntio
    celebrata, vc

    femeladminus fingulisannisinPafchafidelesomnes /acrum DomiCTri


    can.9. &.

    l r r zi.L,
    fcf.

    r f

    S'

    ni corpus acciperen t q ui vcro id faccre neglexifTent , EcclefLe aditu prohiberentur. Quod dccreiumrenouatumeftinextremaSynodo
    :
    .

    1 4.3c caa. 4.

    * ridentina.

    Qvoo

    vero

    admodum

    falutare&cfruftuofumfitfepiusper anS. Pacres

    numiteraredi&amfacramSyuaxinjOmnes

    ScTheologiad

    "hocvfqueasuumcenftanterdocuerunr. S.Ignatius martyr Apofto-

    Jorum difcipulusin epiftola ad Ephefios. Daie


    us cengregeminiad Euchariftiam,& gloriam Dei,

    inquit, operam vtcrebri-

    yp.

    feiBi.s.

    Jguando enimfkpius in igntta iliius ad peccatum idem loct conuenttis, labeficJantur vires Satana, iaculairritareftliunt.S. 1 uftinus Apologia z. ad Antoninum Imperatorcm Die ejui folis dicitur omnes qtti in opptdis , velagris morantur vnum aqud offeruntur, iocum conueniunt^ejfc. concltifify precibuspanis vinumfe .tumque is quiprimum locum tenet eodem modepreces gratiarum^acJionem pre virilimitttt ,& iis qu<e cumgratiarum aifione confecratafimt vnufqutfqueparticipat. S. Cyprianus de oratione Dominica , dum expomit verhziWz.Panem quotidtanum danebis bedie. ffunc, zn,panem dari nobis quoEucharijltam quotidie adcibum tidie poftulamm , ne quiin Chriftofumus Jklutts accepimus intercedente altquo grauiore deltclo dum abftenti&nen communicantes a cceleftt pane prohtbemu-r ,d Chrifti corporefeparemur ."V nde

    &

    &

    &

    apparctvfumquotidiana:communionisin Africa vfquead tempora Cypriani perdurafle. Certe & eius magifter TertuIIianus in libro de o
    nC.lt

    rationCjnominepanisquotidianijinteliigitEuchariftiamjVelChriftu,
    cuius,mquit,corpusinpanecenfitur. S.HiiariusapudGratianum. Sinon

    funt t4ntapeccata>vt excommunicetur qtiis ,nonfe debet a medtcina corporit feparare ynde timendum eU ,ne diu abftraclus a corpore tjj-faitguinis Domini " chriftialknus remaneal ajatute: qmpcccare qTJPUlfH ,U)mtuntcare non definat. S.Bafilius ad Caifariam patntiam. Com municareperfingulos dies,ejr

    jujne^jjftijulc^ru^eff,_^valde^^ participare de/acrecorpore r^fn


    ipfo mamjefte dicente. )ui

    manducat meam carnem,& btbit meum fanguiaternam. ^uisentm arnbigit ,qu'tnfre^Hens vita partici*tem,babet vitam Aatio nihil aliudfit^uampiitribus modisviuerc ? 2^ostdcircojHatejfingidis
    hebdomadis commutcamus;indteDemmice ,itt quarte dieJjebdomadct,inparafceue t
    cutus.

    &in Sabbatbo,ac io aliis diebus,

    fiqua memoriafueritfanUi ali-

    A.c.4.
    -

    S. Ambrofiuslibro f .

    Badcm Cet.it. n f(a a{f)

    de Sacramentis. jQttare in oratione Domipanem noftrumfPanem quidem dtxitfedmxw dixitJjoceHsfuperfu

    hjan-

    S.

    EVCHARISTIA

    39

    fwbfiantialem. Nonifie panisejt, quivaditin cerpus ,fidil!epanis vitaater-

    nx, quianimanofir/tfubftanttamfulcit, ideo gracei-nixv.m dicitur. i^^Devtbi$dI Augufl. autem huncpanem quottdtanum dixit , quem graci dicunt aduenientem

    eWw n^^aduenientem diem. Brgo quodLatinus dixit, efr qued Gracus, vtrumque vtile videtur. Gracus vtrunque vnofermonefigmficauit , Latinus quotidianum dtxit. Si quetidianus elipanis curpojl annum iUumfumit > quemadmodum graci in Oriente facere cenfueuerunt ? Accipe quotidte, quod
    ,

    qaotidtetibiprofit. Sicviue.vt quotidiemerearis accipere.

    guinon meretur
    \,.

    quotidie acctpere,non mereturpofi annum accipere :

    quomodo lobfantlus proi

    ,,

    J#

    filusfuis ojferebat quotidiefacrifcium,nefortealiquid,velin c#rde,velinfer-

    mone peccafifent.
    S Hieronym.adLucinium. De Sabbatho quod'quaris,vtrumieiunan H:p.*; de Eucharifiia , an accipicnda quotidie quodRomana Ecclefia dumfit , Hijpanica ebfiruareperhtbenturfcripjit quidem Hippolytus yir diferttffimxs, fjr carptim dtuerjifcriptores e variis aucloribus edtdere. Sed ego iBud te breuiteradmonendumputo^tradttiones Ecelefiafticas,prafertim quafidei non

    &

    &

    &

    efficiantjtaohferuandas, vt amaieribus traditafunt , necaliorum confuetudinem,aliorum eonfrariomorefubuerii. Nectamen Mantchea harefios accu>-

    fandifunt,cum camalis cthuspraferri non debuerit fpiritualr. Euchanfiiam


    quofyabfifccondemnatione nefiri&pungenteconfcientiafeniperaccpere,
    .

    &
    pr^'-

    pfaimiftam audire dicentem Guftate e~rvidete,quoniamfuauiseiJ Dominus

    944-,! '

    eJrcumeocanere.EruiJauitcormeumverbumbonum.
    fuetudinem, vt fidelesfemper
    Chrijii corpus acctpiant :

    Et in Apologiaad
    quednecreprehendo,

    Pammachium prolibris in louinianum fcriptis. Scio Romahancefiecennecprobo.vnufiquifi^ enim infuofenfu abundet,fid ipferum confiitntia con*-

    uenio.quteode dtepoft ceitumcommunicant^rc.Probetfivnufquif^crfic ad eorpus Chrifit accedat nen quod dilata communiontsVnus dies,aut biduum
    :

    faniitorem efficiat Chriftianum

    vt quodhodie non merui, crat velperendie , merear :fed quoddum doleo me non cemmunicajfe corpori Chrtfii, ahftineam
    Chrtfli pnferant.
    '

    mepauhjperab vxorts amplexu,vt amori eonuigis amorem


    S.

    Chryfbftom.in epiftolam ad Epheilos. In aiUs quidemtemportbus Jkpenumero .neq^ cum mundt eflis, acceditis, in Pafchate vere, etiarnfiquidtemerarium vobisfit comijfum,nihikmmus acctdttis. Oconfuetudtnem, oprafumption tm Fru/ira habetur quotidianaoblatiofrufirafiamusadaltare. Ne.

    om *
    '

    me eft quiftmulparticipet. iftanon ideo dico


    tnundis? recumbe itaq^

    vtfimpliciter quemodocuntL co-

    municetis fedvtdignes vefipjosconfiituatis.

    Et paulo poft.Sedveftibus es<


    venit.. vt

    emmbtts loquitur,

    &

    & comunica.Jguotidie

    dtfcumbentes yideas,

    nuncetiain confeientits dicit. Amia, quomodoflatis btc

    uejfemnHptiartm nonhabentesiEi inegiftol.ad Heb.u-eos. Plurtmiexhai^n.-':fitcrifcio--

    C O

    MMVNIO
    Adomnes ergs nolu

    facrificiojemelaccipiunt in toto anno, alij bis. alijfapius.

    fermo eft,non adeos tantum qui bicfunt ,fedetiam adeos,qui tn eremofedent.


    [lli,n,femelin annopartictp anturifortaffts
    qttos
    \ Qutdergoesl? magis acceptabimusi eofne % femel.,an eosf ftpius,an illosq raro accipiiii?

    &'pofl duos annos

    Ke% iUos quifemel,ne% quifkpius^e^ qui raro,fedeos quicu muda cofctentiat


    quitumundo corde,cuvita trreprebenfibilijtfttfemper accedat.Qui vere tales nonfuntjiefyfemel, )uidita\quiaiudiciumfibiaccipiHnt,& damnationem ejrfuppticium. Et pauio po!t, Hxc dicens, non ab vnain annoperceptione
    vos veiofed xolofe/aper vos accedere,faac7is bxc conceffafunt.
    las injpiciens. Sicutenimingrege

    Hoc etiam

    diaconus infonat in illa horafanclos vocans, crper hanc vocem veluti macu,

    ybimulta quidemfaluxfuntpecudes^mul-

    ta autemfcabieplenafunt, nece/fe es~l vt haprobtleantur dfanis , fic etiam in Ecclefia. Etrurfum. Jguando enim diaconus dtctt ,Sanc7afanclubecdtcit.
    Si quis non eftfanttusjton accedat. SanSlum autem non mundatiopeccatt tan -

    tumfacit,fidetiampr&fentia(J>iritus,&bonorumoperumopultntia. loann.
    GiT.c.21.

    CaffianusChryfoiiQmidifcipuIus,collationei3. cum retuliflet quof dam in monavteriis femel tantum communicare ex reuerentia. Multo,
    inquit, iuftius eft ,vt cumhac cordis humilitate,qua credinus ejrfatemuriffa
    facrofancla myjleria nunquampro merito nospojfe contingere ,fingulis ea Dominicis diebus ob remedtumnojlrarum agritudtnumprafumamus ,

    quam vt

    ..

    vanaperfuafione cordis elati } velpofi annumdignos eorum particip'0 nos efje credamus, S.Auguftinusadlanuarium. Dixeritaliquisnonquotidieacci~

    piendamEucbariftiam qu&fieris quare? guoniamjnquit\eligendi funt diett


    quibuspurius homo continentiufq-. viuit , quo ad tantum facramentum dignitts

    accedat.Jui enim manducauerit indigne,iudtciumfibi manducat

    &

    bibit.

    Alius contra. tmm$ inquit fitanta efiplagapeccati.attfe impetus morbi, vtme-

    dicamenta talia dtfferendafint aucloritate Anttftitis debet quifijue ab altarit remoueri adagendam posnitentiam,& eadem aucloritate reconciliari. Hoc cjl

    enim indigne acctpere fieo tempore accipiat,quo debet agerepcenitenttam non vt arbitriofuo cum libet,velauferatfe communioni vel reddat, Ca terum ,fi peccata tanta nonfunt, vt excommunicandus quifquam bomoiudtcetur, non
    ,

    fe debet a quotidtana medicina Dominici corporufeparare. Recitus intcr eot fortajfe quifquam dirimtt litem,qui mcnet ,vtpr<ectpue in Chrtfti pace permaFaciatautem vnufquifque quodfecundumfidemfnampie credit effe neant,
    faciendum.Neuter enim eorum exhonorat corpus

    I/h-ms..

    Mmc.

    8. t.

    fanguinem Dsminififaluberrimumfacramentum certatim hsnorare contendum .Nequeenim htiga neruntinter fe ,aut qutfiuameorumfe alteriprtpofutt Zach&us , &t!le lettturio cum atter eorum gaudens in domurnp4at/ifiifeperit Dominum altef dtcit. T^onfum dgnus,vt intres fub tectum meum, ambofttuatorem hovorifieantes d uerfi,c}' quaficontrano modo,ambeecca;i4 mtfert , ambo mfirkord.am
    , : t

    &

    EVCHARISTI^,

    *M

    diam conficuti. Valetetiam adhancfimilitudinem, quodinprimppopulo vnicui% mannafecundumprcpriam voluntatem in oreJapiebat,fic in ore cuiufy
    Cbrifiianifacramentum illudquomodofumatur aftimfindti?n. Nam ejr ille honorando non audet quotidiefumere , ejr iUe honorando non audct vllo diepratermittere.ContemptumJolum novultcibus iUe ,ficut mannafifiidium.lnde

    & Apoftolus indigne acceptum abeis,quihoc nondifcernebant acecibisvenerationejingulariterdebet. Continuo quippecumdixijfetdudi,addidit vt diceret non ditudicans corpus Domi- U. ciumftbimanducat &
    enim
    dicit
    teris

    j.cot.ii. 2 t.

    bibit

    c.

    it.

    Id em hbro 2. de fermone Domini in monte. Panisquotidianus, aut pro iis omnibus , ( a Chri fto ap ud Lucam) diclus eft, qua huius viu necejjini.

    \i^'

    6t , t

    tatemJufientant,arapro/acrametocorporisChrifti,quodquotidieaccipimus:
    autprofiiritalicibofte quo idem Dominus dicit.

    Gperamini efiam,qua mn
    ' -

    corrumpitur.Et tmCm.DeJacramento autem corporis Domini t vt illinonmo- *oan e


    -

    1 7

    ueant quxftione , quiplurimi in Qrientalibuspartibus non quotidia ccena Dominice commtsnkant, ejrc.

    vnde probatur non huncin illiipartibusinteUigi quotidianumpanem. EthomiI.42.exso, Intelligitur hoc etiamvaldebene. xcmi,
    ,

    Panem noftrum quotidianum da nebis hodie


    cibum.

    Euchariftiam tuam, quotidtanu

    Norunt-enimftdeles quid accipiant , ejr bonum eH eis acciperepanem

    quotidianum huictempori necejfarium. Profe rogant , vt bonafaciant, vt in ho nitate, ejrfide ejr bona vitaperfeuerent. Hoc optantjhoc orant, quia quint n perfeuerant in bona vitafiparabunturahillo pane. vctor. libri dc E ccie-

    t. it,

    dogmatibus in tomo 5* Auguftinijque multi volunt efle Ge n. a d 1 v m , ita fcribit. ^ttotidie Euchartftitt communionem percipere , n nec Uudo nec reprehendo Omnibus tamen Dominkis diebus communicanfiafticis
    ,
    .

    bortor ,Jitanun mensftne affeclupeccandifit. Addam angedumfuadeo licum Dofcorem , qui pro omnibus Schola; Theologis,quotquot a\
    300.

    &

    annisadhocvfquefeculumvixercfententiam propane angelo-

    S xi, 9m

    .-

    rum,dixit quoties fumiqueat. Itaenim fcribitin tertiafuxfummx Theologica; parte. Circa vjum Sacramenti EucharifiU duopejfunt confiderari. Vnum quidem exparte huiusfacramenti , cuius virtut eH hominibus
    falutaris:

    p.q.6.ani.

    & ideo vtile

    eft quotidie

    ipfumjumere \ vthomo quotidie eius fru -

    cJumpercipiat.

    Vnde AMBROSIVS dixitinlibro defacramentis. Siquoties.

    K "***

    cunque ejfunditurfanguis Chrifti, in remijftonem peccatorum ejfunditur , debeofemper accipere:quiafimperpeccc,debeofimper capere medkinam. Lsfiif modopoteH confiderariexpartefumentis, in que requiritur , vt cum magna deuotione ejr reuerentia adhoc facramentu accedat. Et ideofialiquisfi quoti- A.&rm.x8.4c
    dte adbocparatuminneniat,laudabile eft,quod quotidie fijKmjmde AVGVv

    "

    fa

    dom.

    STINVS cum dixiffit.^Accipe quotidie,z't quotidtetibipl^ Jjuviungit. Sic


    viue,vt quotidiemerearis accipere. Sedquiamultoties inpluribus

    bominum

    multaimpedimentahttius deuotionis occurnwt proptcr corporis

    indi(j>ofttio-

    Hh

    nem

    C O M V I O f* nem vel anhna ,non efi vtile omnibus hominibus quotidie adhocfacramenturn
    cf
    .

    5*.

    accederefedquotiefcunquefeadilludhomo inueneritprayaratum.Vnde in tihro de Ecclefafticis dogwatthut dtcitur. Jguetidie tuchariftu communiontm


    acripere,nec laude, nec vitupero.

    Exhisomnibusliquet,primum S. Thoma declarationem nihil difcrepareab veterum Patrumfententiis,deinde nulram certam Iege

    vM?T*qVo defrequentationehuiusfacramentipoflepradTcnbi,fedpro difcrimincStatuum, vtfiquisreligiofusfit>velclericus,vellaieus, velprodran.j.fea. 4>


    uerfitatemorumidefleprudentiarbkrto defkiiecdum. Secundum prudensautemiudicium,videcurfanerar6alicuiefle cotifulendum vtordinariaconfuetudinefrequentius,(excipioficerdotes)quiscommunicetquamQ<fcauoquoquedie,8cfeftismaioribus,atque ita Do&oresfchola:pleriqueomnesnunefentiunc, Ecclefia;vfusconfIr-

    &

    <-

    mat.Namhocmodo&profpedtumeftabundefruduianimarum, & ratio etiamhabetur reuerentia: tanto Sacramento debicx. Tot fiqui^ demfunthumana^vkxnegotia&impedimenta.quasanimumdiftrahant.vtnonpoflinthominesquotidiecum praeparatione congrucnti accedere.Sc ipfit de hoc argumento ex noftns Patribus P.Chriftoph..
    Madridiuslibdiu.mjntcgi.um> qui exftat,

    A P V T
    munionerru.

    V.

    *De Prtparatione

    adfacram com-

    .Cor.n.a^

    ch.hom.3.

    merito maiorem poftulat prasparationemXiue animi fiue corporis.Quod adanimumattinet.quemiamomnem intelligentiam humanamfu^erat.poftulatfirmiflimamFi DEMacommunicanrc, qua diiucli cet vt Apoftolus loquirur in priore epift.ad Corinth. w/>#* Domi*,hoc eft,panem cceleftem,a profano>fubftantiam corporis &fanguivini comprehenfama fubftantia cornis Chrifti fub fpeciebuspanis poreapanisdifcernat,quodfacit ficertiffimecredatfubaccidentibus vini vere 8c realiter totum Ghnftum Deum & hominem fupanis muVndc Chryfoft Jnepift,adEphdrJ>^tijruotcorporeCbri/lieommunicamus quotquotfanguinem ittius deguftamus cogitemus qjtodilliue corpus tjy fanguine gujijm^cjuiw ccelefttbusfedet^quiah angeltsad raiur, quiproxi

    SE

    ucharift ix myfterium, vt ceteris facramentis longifHme^ prxftaty


    ,

    ita

    &

    >

    &

    '

    a.qusft,

    7 j.

    me a(ftj?/i imn^^Ut Deipotenti^.EtinieeumS.BdCil.declirst^qiiidEide'

    eam gignere in nobis debeac. Namin regulis breuioribus,quacftione


    H>ofixa.Ji>xavt0 <jHtfrtwwe>qj*alwe cum-afumiperfuafone co>j>us &fangui-

    S.

    EVCHARISTIA

    14?

    lumChrifiicommunieemus. refponder. De eimere quidemhabemut Apoftebil#w,qui dtcit. Quimanducat efr btbit,tndigne iudtciumfibimanducat , Cor u HoceBcorpusmeum,quod L\x.it.\f> bit.FtdemautemfaciuntverbaDominiquidixit. pro vobis datur bocfacite in meam commemorationem. ldem Damafc.Iib.

    &

    4, orthodoxaifidei c. 14. 1 1. Poftulac Pi obacionem.Pr^eV.rf.inquit S.VzxAusJeipfum kame,&


    "*

    ficdepaneiUoedat. Probet,ideft,accuratedifcutiatcon(cienti."m,niim

    obnoxiafitalicuipeccatolethali, quoindignus re Jdatur

    communi-

    one,8cfideprehendatobnoxium,pceniteritiaagat. Quofenfu6cillud accipiendum, quod proxime fubiicitur. Ghtedfi nrfmetipfos diiudieare* j/,hoc eft,per examen confcientia: reosageremus,* vti% iudicaremur,hoc eft.damnaremur a Domino.In quem locum fcribens Theophylact.
    2yj> altum,inquit Apofiolus,ttbiiudtcem attrtbuo,verum teipfum

    commends. ludica igitur tjrexplora confctenttam tuam,&(tc accede,non quadfuerintftria,fed quandopurum tetpfum acdignum inueneru. Ec B. Anfel.

    ibide.Nemopre(umataccede.eindignus,(edhomo,i.e.racionabiliter agens, probet i.e. difcutuc8cexaminet,i.e. vitam fuam confideret.an d gne poffic accedere vet non.Indignc enim mandncat 8cbibii,qui vel aliquod g~auepeccacum,vel muka leaia commifit 8c non co ifitecur eapnufquamadcommunionemaccedat. Q^od autemPaulusibidim e.iam verbo dtiudicandt exam ,'n confcienne_ in.e!!cxerit,fufe pro,
    ,

    bamus exSS. PatribustituloCtf/f/f//*fx4f.cap,i.


    III. PorlulacPceiitenriam,hoceft, concriuonemScconfeflione' depeccatisco aficerdoce fa ccamj idenimnomineprobationis apud ApoftolumfignificaricecumenicaSynodusTridentina recenter de- Trid.feC1j.c7. clarauithis-verbis. Communicare volentireuocandumeiiinmemoriam Apofioliprtceptum Probetfiipjum bomo. Ecclefiafitca autem confuetudo tbclarat eamprobattonem necejfartam ejfe t vt nuliusftbiconfcvis mo r talis peccati
    ,

    quantumuis fibicotttritus videatur, abf^pramtffafacramentalt


    cerd
    ttbtts

    confejfionc

    *dS.Euckariliiamaccederedebeat,qHoddcbriftianisomntbus,etiamabitsfaquibus ex efficio mcttbuerit celebrare , hacfanSta Sjnodus perpetuo


    feruandumeJfedecretttt^modonondeJittUcscopia ConfeJfbris.Quxdec\a.iatio

    confdncaneaeft8cS.Patrumdiclis.ItaenimfcribitS.Greginlib.Reg.
    Probetfepfumhomo,&c.>uidenirneTihoclQCofeprobare,nifieHacHat*pec-

    GWk **"f

    catorum.yeqnittafeprobatumadDommicam menfam ejr purum exhiberc^? gniergo quotidte deUnquimas quottdte ad pcenitentU Umenta curramus^
    ,

    tjuiatpfafoUvirtuse/i,(]uaeuacuat,quodinventreanima culpa coadnnat.


    ,

    ne dtcit?t

    EtHefychiusHierofinLeu.Prober.a.fehomo.Scc, ^uale probafio-Hiac.it. e. vt in corde mudo atq cenfctetia^ ejrpcemtentiaeorum qux deltquit f imendenttpiirticipetnrfanclis aa ablut.onem peccatorumfuorU. Ec Auguft. Ac ** Ubio z

    Hh

    144

    C O

    MM

    VN

    O
    ejr

    libro Ecclefiafticisdogmat. ^uemmortaliacriminapDftbaptiJhtumeornmijfapremuntthortorpriuspubltcapcenitentiafatisfacere,


    itaftcerdotis
    iudicio reconciliatum communienifoctarif vult non ad iudicium

    dr condem-

    nationemfuiEuchariftiampercipere.

    Ch hom. jo.
    Hebdomas fan-

    Et Chryfoft. in GzneCin.>uiain magnam hanchebdomadamperue-

    ntmm Veigratia.nuncmaxime, ejr ieiunij curfus intendendus,


    bonis operibusfedulitas.fleemojyna larga,aqmtas,manfttetudo

    ejr

    wagts con-

    tinuandafuntpreces,facienda%dtligens ejrpurapeccatorumconflfto,
    ,

    & in

    alu^virtates,vt talibus ornati virtutibus x vbi in diern Domini venerimus Domtni liberalitatefruamur. Denique exomologefin ante communionemnon, femelpoftulatB.Cyprianusinepiftolis, vtepiftolaia.ii.ii^&y^.editionis Pameliana: , &libro delapfis, vbiaitgrauius delinqueie fine exomologeficommunicaftes, quam qui ChnftumDominumnega,

    runt.
    T.lib.i.

    QvoDadCorpusattinet.poflulatfacracommunio praeuiumieiunium.VndeantiquiffimusTertu!!ian.advxorem,fuiaruimoremindicans.2V*>/>/,inquit, maritus, quidfecreto ante omnem cibumguftes


    ; cf*

    ffiueritpanemnonitiumcrediteJ/erfuidicitur.EtChryfbfoomusinepiftolam I.ad Corinthios. /Equumeftante ejrpoft communionem ieiunare *


    oportetenim vtroq^ tempore centinentem ejje ,Jed maximepojl acceptumjpiri-

    CJ1.hom.17.

    tum:2nte, vt dignusfas accipiendi,poJi vt m>n indignut vtdearis quiacceguidigitur l ieiunare oportetpcft eius acceptionem ivcn dico hccne^ cogo, licet bonumjit: tamen non compello, fedadmoneo , ne indelitiis viuas adr ftturitatem. Vndeinepiftolamad Hebrxosfcribensgrauiter inuehitur in eo5,qui poft communionem Pafchatis in priftinam vitas intemperantiam recidunt. S.Auguftinusadlanuariumitafcribitde hoc ie*
    ,

    peris.

    iunio. Liquid apparet, quandoyrimumacceperuntdifcipHlicorpus ejrfan-

    guinemDomini,noneosaccepi(feieiunos. nunquid tamen calumnianditm

    eft'

    proptereavniuerfe EccleJi&,quoda ieiunisfemper accipitur

    Ex hocenimplaDo>

    cuit Spirituifanclo ,vtinhonoremtantifacramenti in os Chrifiianiprius

    t&eg-ii.-s>

    *6*7- *

    minicum corpusintraret , quam extericibi. Nam ideoper vniuerjum orbemmos ifieferuatur. 1. Poftulat, vtquimatrimonioiun&ifunt,aliquotdicsconcubivxorum abftineant, Dauidis regis exemplo moniti^uicum panes. propofitionis, vt eft in facraRegumhiftoria, a facerdote accepturus efTet purumfe, &puerosfuosabvxorumeonfuetudine tresipfos dies efTeprofefTus eft, Vnde Hieronyraus in Apologia pro libris ad-

    uerfusTouinianuiTL Faulus Apoftolus dicit,quando coimus cum vxoribus, nosorarenonpojfe. (Nolite,jnquit,fraudareinuicem,nififorteexcon-

    fenfuadempus,vt yaceris orationi.

    .)

    Siperceitum^uodminuseft, imp*ditur

    S,

    EVCKARISTIiE.
    .

    *45

    diturjdefl,orare, quantoplus quodmaius ejl idefi , corpns chriftiprchibetur

    accipere?

    Aliateftimomavide apudGratianua^.q 4.&Magiftrum

    fententiarumlib.^.diftincl}!

    QvoDdeniqueadvtrumquej&animam&corpusattinetjfunt &a!ia^virtutesaddignamcotnmunicuiemvalae; Juures. 1. eftHvmjlitas, quaminabluendisiipRrolorumpedibus, atq; adeoetiam ante porrecram communionem Chriftus declarauit , vero etiam imitandam propofuit dicens. Exemplum dedi vobis.vtquemipiius luda?,

    &
    ioan.13.1j.

    admodumegofecivobis,ita&vosfactatis.

    DeindecumfetotumDeum

    &homineminrpfainftitutione facramenti ore corporis &C animi fumendumdeditatq;etiamimpiislicenndignefumendupermi{lt,quid


    cftniiiinefrabilishumilitas?VndeS.Auguitinusinpfa!mum3i. T^otus,
    inquit,e/? Dominus nofter lefus Chriftusjn corpore eyfangutnefuo voluit ejfe

    Jalutem noftra.Vnde ,a, commendauit corpus

    &fangninem fuumiDe humili-

    tatefua.Ntfi.n.eJfethumilis,necmanducaretur,necbiberetur.ReJj>icealtitu^

    dtnem ipftus Jnprtncipio erat verbum,&c. Ecce cibusfempitermisfedmandacant angeli,manducantfuperna virtutes,manducant C(sle(lesftiritm,& maducant faginantnr ,& integru manet quodeosfatiat Uttf.cat guisjt.

    &

    &

    homopojfet ad iilum cibum

    )uomodo ergo de ipfapauit nos fapientta Det?

    quiaverbumcarofac7ume/h,&habitauitinnobis. 1'idete ergohumiiitatem, *-77*M* quiapane angelorum manducauit homo,vtfcriptum e/l. Panem ccelt dedtt eis,

    Reverenti a. Quis enim non timeat aui. Vicrvs eftj Timor diensex Apoftolo indigne communicantem efle Revm corporis& en fanguinisDomin!,queacIudam proditorem? vt exponit B:Theo- ^ t^ doretus. Reuerentixexemplumprxbuit Centurio Euangelicus. de Marrh.s. .> quoitaOiigenejindiuerfosEuangelii locos, Jguando fanclum cibum ohoai< ilium ,Mud% incorruptum accipis epulum,quando vitapane&poculofrueris i manducas btbis corpus &fangutnem Domini,tttncDomtnusfubtecJum tw~

    "

    &

    um ingreditur.

    Et tuerge humiltansteipfum imitarehunc Centurionem dicitt.Dominenonfumdtgnus.vtintresJubteclummeum. Quod certe di-

    &
    Cacol.2j^.43;

    etumnuncincommunioneS.Euchariftia: vniuerfa vfurpat

    Ecclefia,

    &quidemvere, cum cnimnullusfltqui poffitfedicereabomni peccato immunem,non erit quoquc yIIus perfccte dign^ hac communione,vtbenedocetCaffianus.
    2.

    MP
    A.ffui*

    DEsiDEtuvMingensfumendi cibumillumcaeleftem.&ardens deuotio cumgaudio fpirituali coniuncra,cuius exemplum prasbuit


    2,achxusinChriftorecipiendoapudEucam,vtindicauitfupraS.Av-

    gvstinvs.

    VndeS.CHR YsoTOMvsinMattha:um.i\r(fw^#r

    rtaufiansaccedat,nemo remijptsfedexcitati,incenfi,acferuetes omnes acce-

    ^^j

    ^am.Namfiludaifianta^alceati >

    & baculos in manibus halemes cumfeftiHh'


    3f

    itatiott*

    14*
    tis

    COMMVNIO
    qua prejfom puinfi^unt labia?

    uatione comedehant\efuantomagis nobis vigilaidum eff? E t mfn.Non videq>*an ta hfantes ammt alacritate mammtllas arriptunt?

    fillts

    Non minore cupiditaten.s quc% adbanc mefam,& ad


    ime verotnaioredefiderto, quafi
    ,

    kuiutcalicis (}iritalem accedamus pa.pi/lam*

    .<.Mi>

    vna msfttttafi toc altmento/pirttalipriuamur.EtS^^KmVsmxfcenuslibro ^..orthodoXxfia\e\.Jccedjmus defiderto ardentt manus in crucis


    eifixi

    laclentes puen gratiam Chnfttfugamutyunuifit nobis dolor

    modum formantes cru-

    cerpusfufcptamus , ejr afonentes oculos


    ,

    ejrlabia&frontemdiumum

    .,

    (arlonem eencip.amus vtignuinnobts defidcrij eoexcarbeneignitionem coburat peccatano(lra,& illuminet cordanofira ,ejr participattone diuini ignis

    igniamur (jr deificemur Carbonem viditlfaias. carboautemfin>plexnones~i fed vnitus tgni.ficpanis communionis nonpanisfimplex eft fedvnitus dminitati. Atcv^e ruecfufficiantdeP.xparatione, qua:feruirequoque po.

    teruncpro Medusadcompararidamvircucemirequenter communicandi

    P L A.
    communicantibm.
    r

    *5%Ciraculofa de indigni

    iJLscmpi.

    exempla. Primum deinfaace ^folebancenimififancesolimcommunicaie.Parentejfortefugiente< (fxuiente perfecutioie ) dum crepidi minus fibi conf uluru fub ucricisalimentoparuulam fiJiam reliquerunt,relidtam nucrixdeculic ad m.sgiftracum. Illi ei apud ldolura quo populus coofluebac, qi>od carnem necdum pofTec edere per a:catcm,panem metw mixtum.quod
    4.

    SCyprianvs libro de lapfis refe;

    tamen & lpfum de immolationepereuntium fupo c. at, tradiderunc. Recepicfiliam poftmodum macer.Sed facinuspuella commifJum tam
    loquiStindicarenonpotuit,quamnccincelligerepiiuspotuit,necarcere.lgnorationeigiturobrepcumeft,vrfacrificancibusnobiseamfecum macer inferrecr~Sed enim puella mixca cum fan Ai$,precii noftrae oracionis impatiens>nunc plo;acuconcuti, nunc menrisaeftu ccepic fla&uabundaiaclart. Vbivcro folemnibusadirapletiscalicemdiacoaccipiencibuscetetislocuseiusadausofFerrepra^itibuscGepit,

    &

    uenit,facieniflftlparuulaiafl:indudiuina:maicfta:isauertere,oslafciis

    obturantibus premere,calicem recufare.

    Perftitic

    tamen diacofequitur

    nus,& reiuctanti iicec deiacrameato

    ca'iois infudit.

    Tunc

    fiugulcus&vomitusJncorporearqueoreviolacoEu.-hariftiipermaoerenonpotuit. S.inctificatus in Domini fanguinepotusdepolluris vifceribuserupit: cancaeftpoceftasDominijtancamaieftas, Hoc circaintntem.


    *

    Atvco

    S.

    EVCHARISTI^
    &

    M-7

    ATveroeaquarxtateproueda,

    & inannisadultioribus cenfti- tExemp.

    tutafacrificancibusnobislaccnterobrepfit.noncibum, fed gladium pe&us fanvelut quaedam venenaletalia inter fauces fibi fumens, guinemadmiccens, angi, 8canimaexa:ftuanteconcludipoft.modum

    &

    EtpreiTuramnoniamperiecutionis,fed delictifuipafla, palpitans 8c tremcns concidit.Impunitum diu non fuit , nec occultum diffimulata: confcientiae crimen quae fefellerar hominem, Deumfenfit vltorem,
    ccepic.
    :

    ETcumqu2damarcamfuam,inguaDominifancl:umfuit, manibus indignis tentaflec aperire.i^me indefui gente deterrka eft,ne audei ecaccingere.

    E p-

    Etalius.qai&ipfemaculatus, facrifTcioafacerdocecelebraco,

    4 Exnip

    partemcumceterisaufuseftlacenceraccipere,fan&umDominiedere&contre(ftarenonpotuit:cineremferre fe apertis manibus inuenic. Docunento vniusoftenfumeft.Dominum recedere,cum negatur, necimmerentibusadfalutemprodeflequod fumicur, quandogratia falutai is ia cinerem fanetjtate fugiente mutetur. Quam multi quotidiepcenitentiamnonagentesnecdelidci fiii confcientiam conficentes immundis fpiritibusadimplentur quam muki vfquead infaniam rnentis excordes demcntia; furore quaciuntur f Hiftufque B Cy.

    prianus.

    Gv l ielm vs Abbas in vitaS.Bernardi. Agebatur,inquit,folemnitasquxdamprarcipua, Scfrateraliquis, quemprofecrecaculpaab aIxatisfacricommunionefufpenderat,noraririmens,&ruborem non fuftinens,admanumeiuscumceterisnimium prarfumpcuofus accefficlntuicusaucem eum, quoniamcaufalatenserat, repellerehominem noIuit,fed incimo corde orabac Deum,vc dc canta praefumptione me!iusaliquidordinaret.IcaquefumensriomoEucbariftiam,nonpdteratadincerioracraiicere,8cdiumultumqucconatus,cumnullomodo praeualeret,anxius cremebundus claufam oreferuabac Expleta deniquehoraorationispatremfanctumtraxitinpariem, cuius pedrbusaduolutuscummuftiseiJacrymisquodpatiebaturaperuit, aperto ore lpfam quoqj Euchariftiam oftendcbac Increpans autem>

    Guil.

    liW.i.

    c,j&

    &

    &

    eum confitentemabfbluic, Scfine


    recepit Dominica facra-

    difficultate

    menta.

    mS

    F A

    O N

    A.

    M
    C
    A

    A B O N
    P

    A.

    V T

    L
    intelligatur.

    Qtddnomineam& bona
    aliquo fermone

    ^M^vocabuIoLatiniScriptoresintelIigunt 3 quicquiddc hominum diuulgatur,fiue in bonam.fiue naIampartem.Inbonam>vtcum Poetaait, Fama fuper ubera notus. In maiam , vt cum idem. Fama matum, qito non vif i. Aeneid. aitudveioam vi/am^Vnde cum fama tempore Tertulliani falfo vulgaW.+ Acn. tumefletChriftianoscarnehumanavefci, fic ipfereiponde*<jdf#<?/* gentes.Naturafama omnibus notaeft veftrum. Eftftma malum,quo non aliudvebcius vlLum. Curta malum ? quia velox? quiaindex ? an quiapturimii mendax? qu& ne tunc quidem, quttm aliquid veri ajfert, Jine mendaeii vitio eli^detrabensyadiicienSidemutansde veritate. guid.quod eailliconditioeft , vt non nifi,cum mentitur,perfeueret,fjr tamdiu viuit ,quamdiu non probat. Siquidem vbiprohauitcejfateJfe>& qua(iojfkionunciandifun8aremtradit>
    xinde resteneturjres nominatur.Necqui/qttamdicitjVerbigratia^fama tS hac Rorna fac~tum,autfama efi itlumprouinciamjortitum ifedfortitm eil itle prouinciam,<fr bocfaclum Roma. EtS.Hieronymus Ruffino deiudicio
    bonis mala,
    sg.fcnn.fi.

    Hier. ep.

    ji.

    Salomonis. CMultumin vtramq^partemcrebrofamamentitur^drtamde quam de malis bonafalfo rumore concelebrat. Nos de bona tantum fama loquimur , quz etfi virtus per fe non fit,exvirtute tamen originem haberfc debet, tefte S. Bernardo in
    Cantica.
    JgupdAnquhydecordepuro^ejrconfcientiaegrediturbonajCandi.

    dum efl ,ejr efi virtus

    Si autem bonafamafecutafuerit ,

    & itlium

    efi , qttippe

    cui nec candor lil de/it,nec odor. <$uodfiin confcientia nauitsfuerit y nec quod

    kX\b i-c.%

    lct.17. 6.

    ex eaprodierit, carebit nauo. Namfiradix in vitio, ejr ramm. Nec enimfama valebit vendicare virtuti\quedeffe vitium conuicerit confcientia. Et Auguftinus contra CrefconiumGrammaticum,qui dicebat bonam famam Si inquit, ma miniftri mali baptifmi,ad fanctificationem fufficere. ledittmeft quijpemfitamponitinbomine, quantemagis, quifyemfuampo
    ,

    Prou.104.

    nit infaifitate opinionis humana, (Jrin illudaliudincidat, quodfcriptum efi,


    quifiiit infalfisjhicpafcit yentos,ideft,Jit efcajpiritibm malis,

    Deinde bonitas

    ? A
    siitas

    A B O N

    A."

    **9

    hmx fidorum hominum,licet paucorum,teftimonio effe "robo22. V,

    rata.vcdocetS.HicronymusinvcrbaillaSalomonis. Melius efl nomen Ptoli hontim,quamdiuiti& multx. Nomen,i\t, bonumdicit,nonquodd turbis vulgiimperitifedquodafidelium quamuispaucorum teftimonio laudatur. Neq,

    tnim bonui habere nomen bonum refugit ,fedbonisfolum quarebat laudari T^omen erg G*^# yuiait. Si adhuchominibusplacerembriftiferuus non ejfem.

    konum eft nomen religionis^uodd:uittis mundtalibus iurefrafcrtnr.

    V T

    II,

    Deprtftantia &frulihpts hon&fama*

    Tsi ex B.Hieronymi cxpofitione iam allatafatisappareatbona: famx praeftantia,eam tame adauget quod idem Sapiens mox fub,

    Superaurum&argentumgratiabona. lS.tr enimfgnificat , ait Hieronymus^rrffwzw cum quispro bono opere laudatur dbonisjmbpro celiungit.
    latis ei donis meritorumglorificatur pater qui in calis efl.

    *>*

    E andem fen ten t

    i-

    am habet illud Eccleliaft.^//.%f eHnomen bonum,quam vnguentapretiofit.

    Chaldarus Paraphraftes zddit,quibus vngebanturcaptaRegum

    &

    e cc t 7 ;v;

    facerdotum.
    S.Bafilius orationein S.Gordium.^^fOTrf^WwjWjinquit.y^///* gromatum odoramentaprcprium quiddam per aerem continentem jfiirant, quibusprafentesrecreantur : ita vir bonus utifibi commorantium contuberniofalutaris dr iucundus e$~i. Et Ecclefiafticus ait. Curam habe de bono *to-

    magni, mine,hocenim magispermanebittibi,quam millethefauripretipfi Bona vita numerus dierum,bonum autem nomenpermanebit in auum.Q ui-

    &

    JbusextremisvcrbisindicatSapiens.Bonamvitamexvirtute actam Iicet breuis fit temporis,immortale 8c perpetuum nomenparere, At diuitiac8cthefauricorruptibilesfunt,multifquepereuntmodis,!& morientem minime fequuntur. Vnde bene C ato monuit. Omniafiperdas famam/eruarememento.&cVhutusmMoflellarte* Egofibonamfamam Accedit,quodfiinR.epublicaa!iqua nomen 5c Jeruaffb,fitt ero diues famam obtinuhTeapud homines praxlarius eft &me!ius qua multas coDfecutu effe opes,multo magis diukiis anteferendu fit, fi quis apud Deum Sanctos bonum nomen obtinuerit. Addam vnum locum ex S.HieronymOjVndebonasfamxprasftantiamintelligas.N:;; PrincipiamS.MarcellxviduxEpitaphiumfcribens. 25^//ff#,iriqult,* He maledica ciuitate>(jrin vrbejn qua orbis quondampopulusfitit ,palmafa vittoruwt fihoneftisdetraherent ,&pura ac munda mdcuUrentjion aliqtiam
    '.

    &

    Jt

    zfo

    FAMABONA.

    nflri rumorisfabulamcontrahere. Vndequa(iremdifficilHmam>&pene imrfal.n8.fc

    pofftbilemoptatpropheta.potiui quamprafumit, dtcens : Beatiimmaculati in

    vta,(juiambutantintegeDomini. Immaculatos in viahutus feculi appeliat y quos nullaobfccenirumoris aura maculartt , qui opprobrium non acceperint aduerfu*proxtmosfuos,dc quibus Saluator tn Euangelie. Eflo,inquit, beneuoMacc/25.
    Prou.15.5a>

    lusfluebenefentiensdeaduerfariotuo,dumesin via cumitio.

    lNTR.frudusprimusfit, quem Salomon famxbonartribuit in. Luxoculorum, inquit, latificat animam ,famabonaimpinguat ojfa, hoc eft,magis magifqueexcitar ad iblidum virtutis ftudifuisProuerbiis.

    um iuxta lllud Poetae,Ouid 4 dePonto kg, 1+

    Excitat auditorfludium,taudataque virtus


    Crefeit,cfr immenfum gloria calcar habet.

    Fru&us,quodnihilquehominemprouehatadhonores Sc

    dignitates.atqueexiftimatio bonaex virtutum ftudio conciliatajcon-

    fi.

    or,in

    cfar

    xque etiam optimos viros de excelfo gradu prarcipitcs agit.quamnotainfamia:, quantumuisamaleuolisiniqueafperfa, vtr obfsruauit S Gregorius Nazianzenus. 4rfis,mqwi de fratre fuo Cxfario Impcratori Medico , beneficiumproceribus graruitumpropofitit non ignarus nihilefe,q,uodhominem adaltio>es hanorum gradusprouehat, quam virtus drfamahoneflis ratiombus colleBa Ecinepftolaad Vitalianum fiIiorum eius nomine (criptum K^itquevtnulia ommno culpa ipfius, (patris)fit,graue tamen eftflniftrafama laborare,qua bonos etiam yirosfiepe perculit , bumiqueproflrauit \ Tametfenim plerifquerei veritas notaflt.pieriquetamenopinunembominumfl>ec7ant. idquodetiamatqueetiam vtcon*
    traveronihil
    ,

    flderesmoneo.
    B.fenn.71.

    res ^

    Fru&uscft,quodvirtutes,exquibusortaeft,reddatilluftriovtcjocetSanciusBernardusin Cantica. Firtus/mquh.etflno/t


    3.

    fropterea maior ,hoc eft,propter bonam hrtx&mtfulcbrwtamen itlufiri-

    ep.74.

    orque efficitur. 4. Eft,quodlatiffimeinftarlucis/pargatur.

    Vnde S.Grcgorius.

    Romanus ad Gaudiofum.

    Sicutlucerna lumen per eotlimitantia qua-

    que quo lucet loca diffunditurjttacuiuslibetperfona bonorum acluum probi* ta4,nonfolum quo degit , fedper diuerftsprouinciasfama toquente cognofei L
    tur,vt quoniam prafentianuUapoteft ejfenotitia , boc difeurfusopinionis efl^ciattquodrei verilasperprafenttampotsrat exhibere^. E t S Paulus in al.

    aCor.2.14.

    ad Corinthios typo boni odoris vita: Ghnftianorum hunc fru<dumob culosponithisverbis. Deoamemgratias , quifempertriumfbat
    tera

    FAMABONA.
    &
    Jenfus,2it,2^pmit;is Chriftiin

    i?t

    odorem notitiafua manifeftatper nes in omni loco phat trn in Chrifto lefu, quia Chrtfti bonus odorfumus Deo in iis,quifaluifiunt t

    Qua: tra&ans Hieronymus ad Hcdibiam quarft. vndecima. EB omni loco bonus odorjumus Deo, rjrpradicatio-

    H. ep.if,

    nisnoftrjtlonge late^Jpiratfragrantia. Agit autemgratias DeotnChriftoIe-

    fu,quemgenttbuspradtcabat,quoddignumfeelegertt,inquoagerettriumphu

    Triumphus DeieHpaJfto Martyrum , (jrpro Chrifii nomthe cruoris efCum enim quis viderit tantaperfeuerantia fujio ,& inter tormenta Utitia.
    fifyjui.

    flaremartyresatfytorqueri&infuiscruciatibusgloriarijdornotitiaDeidif
    feminaturingentes.&fubittacitacogitatiOiquodnifi-xerumeJfettEuangeli-

    um nunquamjanguine defenderetur.
    DicESjibidemaPaulobonoodori vel fama; tribui contrarium efle&um,nempe quod mortem.hoc eft,damnationem aliis confciuerit,

    nam ait. Chrifii bonus odorfumusDeo in iis,quifaluifiunt,tjr in iis quiper:

    ettnt

    aliisquidemodormortisinmortem,
    i

    altis

    autem odor vita in vitam.

    Re fp o nde t H

    er on quia hominesfuo arbitrio dereliclijitnt,neque enim bo;

    num neceffitatefaciuntfed voluntate,vt credentes coronam accipiantjncredulifupptictis mancipentur, ideo odor nojler quiper fe bonus eH virtute eorutn

    vitam tranfit aut mortem vt quicrediderintfaluifiant-.quivero non crediderint.pereant. NechocmiranL dum de Apofiolo,cum etiam de Domino legerimus. Ecce hicpofitus eH in ruina
    (jr

    vitto,quiJufeipiunt,fiue nonfufeipiunt, in

    ejrinrejurreclionemmultorum in ljrael,rjr in (ignum,cuicontradiciturx Solifque radios tam munda loea excipiant ,

    quam immunda ,

    drfic infioribus,

    quomodo inftercore luceant,nec tamenjolis radijpoRuuntur. Sic Chriftibonus odor, qui nunquam mutaripoteH, necfuam naturam am ittere, credentibus vita eH.incredulis mors. Mors autent non tfta communis, quacum befiiis morimur&iumentisfedillajequafcriptum eH. Anima quapeccauerit ,ipja morietur. Eodem modo S Auguft. refpondet inpfalmum 4 4. Salttum,
    ait fierihominem bono odorenon esl improbabile,nec incredtbile-.perire autem
    '

    &

    Ezccil l9"
    '

    hominem bono odore,qua ratio eH ? Vt noueritis, quia difficile capiturflatim fubiecit.Etadhacquii idoneus ? Jguis inteUigat homines meribono odore? Ta-

    men altquid dtcamfratres .Ecceipfe Paulutpradicabat Euangelium

    multiil-

    lum amabantpradicatorem Euangely,multi iliiinuidebant. J9ui illum amabantjoono odorefaluabantur.qui illiinuidebant, bono odoreperibant,
    ideo (jrpereunttbus non

    malus odor,fed

    bonus odor.

    Ii

    Capvt

    *5*

    FAMABONA*
    C
    JL

    V T

    III.

    Quodhomo teneaturhabere rationem


    bon&fam<z.
    ex capite tencturhomorationemhaberefuaibonajfav tenetur daieoperamvirtuti,exquafo!a, vtdiximus^oriturbonJtasftmxnoftra'. Iterum, quia tenetur nondare PanarvExem fcandalumproximo, fed bonumexemplum,vt a'ibi ex Sctipturis&; pium. Eed.41.15.. S,Patribusp-obauimus.. DeindefuprapraxepitSyracides, vicuram ep'"' baberer/jusdebononomine.Necnonprifd Patresdiferteiudocent,&ex factis literis probant. Hjeronym,.ad Ageruchiam,de monogam a. Fugeperfonas jn qu bufpoteslmalx contterfttionis ejfefufetcio necparatum ha*~-, ma:.

    T\ V>lici

    SemeLquia

    heasitludetriHio.Su^icitmthicohfeientiameanoncujo.qtiiddemeloqHantur-

    bomines.Et certe
    Eom.
    12, 17..

    /Ipoftolus prouidebat bona\non tantum coram Deofedetiamcerambomtnibusjteper illum nomen Det blaffhemaretur in genttbus. Eabe-

    yat vttfypoteflatem Sororemmulierem circumduceridi fednolebatfe iud.cari ab irfidelt confcientia, ejrc^ Sifcandaliz,at ,inquit,efcafratrem ,in sterntim

    1 Cor.8.11..

    ltep.14.

    j,

    ..

    Eom.j2.17.

    carnem nonmanducabo. Et ad Celanriam,de rationepie yiuendi.. Apoftoto& veropracepii ejrexempliesV, vt habeamus rationemnon confiemiatantum,fed etiamfama., Nonfuperflitum afruffnvacuumgentium magifterboc docet.Vult enim etiam extraxeosadfidemhomines,per/idelium ej eraproficere, vt religioncm ipfam religionis dtjciplina commendet. Et tdeofi^ ut lumi* vt in~ naria in mundelucerenos iulet in medio nationisprauA ejrperuerft credtds. mentes erramiumex noftrornm atiuum lumine ignorantiaftta tene bras deprthendam Vndeipfe ad Romanos ait. Prouidentes bonanonfolum coram Dto, Jedetiam coram homwibus. Et alibi. SineeJJenJione efiote Iud&is tjf gentibus,& Ecclejis Deifcutegoper omniacmmbusplacejD non qudrem. qmdl Beatus esl, quitamJancJe, tamquegrauiter mibi vtileesi,fedquodmultis.

    &

    difeofuitvitam,vt de eofimjiri altquidnefihgiquidempojjti ,


    tft ,quod dnulloputat ejfe eredcndum..

    dum

    aduerfas

    cbtrcclatorum libtdinempugnat meritimagmtudbjiecfingere quifquam au~-

    fus

    Quia vero

    fieripoteft,

    homi-

    nemquantumuispieviuentemobrui det.aclorumicalumniis, fubiicit Hieronym Siautem nebis diligenteratquefolicite omnia adhoneflatem


    prouidentibus.cur/cJutfcacJ.ibw noflris timere Dei prafcrent ,bus iUinihtlcmi-

    nusir.Janiut,cetifileturnoscor,feientianoJira-,quatUKC.maximetutaefl,tuc

    opttmefecura efi,cumne occafionemquidcm maVe defefentiendi dedit


    aimv.si dicitur perprophetam
    fippetlahs. t.eu
    ,

    ..

    lUis e-

    quidicHntquodbortumeftmalum., quilucem
    ,

    ik'cu,& quoddulcc tfe

    am&urn wwAHudfccu&docet S.
    Augu-.

    FAMA BONA:
    l

    zx
    lfi5 j 0p

    Auguftinus Iib.de bono Viduitatis. /* emnibusjane, iaquk, Jpiritalibus


    delicik,quibusfruunturinnupta,fanclaearumc6nuerfatiocautaetiamdebet
    tfje\neforte

    cummalavitancn (itper lafciuiaw;malafitfamaper negligenti- Aci*,

    am. Necaudiendifuntyftuevirifanclijiuefemtnaqttando reprehenfa tn afrquo neglgcAtiafua per quamfit vtin malam veniantfufiicionem, vnde <u etiam lonqe abefifeJciunt; dicuntjibi coram Deofufficere confcienttam , extftimationem homtnum non imprudenterfolum.fed etiacrudeliter contemnentes.cum occidunt animas aliorumfiue blafihemantium viam Dei
    ,

    quibusfe:

    cunduwjuam fufiicionem quafiturpis, qua caftaeft,d;ft>licet vitafanclorum /iueetiamcumexcufationeimifantium,noquodvident3fedquodpatant Proindequifquisdcrimintbusfiagitiorumatq,facinertimvitamfuamcufiodttfihibenefacir. qutjquts autemetramfiamam,dr in atios mrfiricers eft. Nobis
    .,

    necefiaria efi vtta noftra^liisfama noftra, cjr vti% eliam quodaltts miniftra-

    mus mifiricordtier adfalutem, adnoftram quvque redundat vtilita tem


    nonfruftra Aoftolus.

    ffnde
    -

    Prouidemmjnquitjionanonfolum coram Deo,verum- Rom ettam ceram heminibus.Item dictt. Plaveteomnibusper omnia ,ficut ejrego o- _
    mntbusperomniapl'aceo.,nonqwarevr,quedmihivtileefiyfedqucdmtdtis,vf

    "V
    '

    faluifiant In quadametiam exhortationedicit Deeeterefratres , qutcunque^*

    fanila; quacunq^ tu/ia; quacuntfeiufiayquacunq; cafta, quacuntfe chariffima;

    quacunq,bonafama,fiquavirtue-, fiqualausfhxccogitate.qua
    ejr accepiftts;ejr

    ejr didiciftisy

    vidiftistnme\ Cernis;quemadmodum intermulta qtta exhor-

    tando commouit.non neglexit/tenere, qu<ecu-q^bonxfama, duobusq^verbis eunttaconclufirit;vbiatt.SiquavirtU4y(iqualaits,Advtrtutemnamq pertri nent.qua anteamemorauibona famaverb adTaudem. eindc fubdit.SED*
    (

    quontam quantalibethumaxacautelafvjjicwnesmaleuolentijpmaf nen potesl omntexparteyitare, vbipro exifttmatione nofira; quicqutdreclepojfu-

    mus fecerimus,fiatiquidenobtsvelmale.fingendo,veTmatecredendofamanf
    noftram dtcolorare cowanfur
    afftt

    cenfiientiaJoiatium;planeq^ etiamgaudi-

    um

    quod mereesnoftramagnaeftin ccelis,etiamcumdicunt homines multd'

    maladenobisptetameniufteftvtuentibus tillaenim merces tanquam ftipen-

    diumeftmilttantiumperarmaiuftitianonfoTumdextra; verum etiamfiniftra, pergloriamjcihcet&ignobilitatem;

    perinfamhmejrbonamfamam.
    Scriptores
    offic.

    Huc vfque An^uftin.Nonignarihuius do&rina; fuerunt


    ciatfroluJvealiisvideatur^animprobus.EtM.TuYiiushb.i.de

    Ethnici.NimPlatolibro iz.de Leg\buscauet,nequisvnquamparuifa-

    Ne-

    CKeiQ;

    gligere. ait, quiddefi quifiq fentiat,nonfolumarrogantis efi,fedetiam t

    dtjfoluti.

    omnir tertio de Fmibus.Efthominis ingenui.ejr iiberaliter educati,.


    turapoftmortemfamttftiam detraclo vfu,con-

    vdlebeeaudtreaparenttbus,dproj>inquis,dbonisetiamv'tris;dr fu^

    fulendum efi.
    Ii

    CAPvr

    *j*

    P A

    BON

    A.

    A P V T

    IV.

    2)* JMediis qmbm bonafama colligi, &con-

    feruariqueaU

    PRimvm Medium,8c quidem efficaciffimum funtbona opera,& vitapiefan<5teqiacl:a,quo

    mediofan&usfan&orum, DeiparaVirgo,

    Apoftoli, Martyres fanctique omncs famam &. exiftirnatonem fan&iVirtutcm cnim, noniecusatquc tatisintotaEcclefiaobtinuerunt.

    vmbracorpusfequiturbonafama,honor&gloria.VndeChriftusDoMatt.$.i.

    minus,cum dixiflet Apoftolis. Sicluceatluxveftracorambominibus, vt


    Rom. a. io
    Th\Li*i$'

    videant opera vtftra bona, adiunxit vt glorificentpatrem vefirum,qui tn


    ,

    cceltseil.

    EtB.Paulus. Gloria&bonor&paxomnioperanti bonum. Et.


    ,

    Sitisfine quereia
    i.Tim.$.

    &fimplices filt/ Dei , fine reprebenfione in medio naticnis

    praue &peruerfa,inter quos lucetisficut luminaria in mundo ,id eft,celebres

    i.p.i,.

    cftisproptcrbonaopcra.Etiterum. Oportetautemittum(Er>i{cormm)& tefiimoniumbaberebonumab itsrfuiforisfunt.Deindc S.Petrus.Conuerfationem vefiram intergentes babentes bonam , vt in eo qttoddetraclant de vo his tanquam de malefiacJoribus, ex bonis eperibttt vos confiderantes gtorificent. T>eumindievifitationis. EtS. Iacobus. )uis Sapiens ejr difciplinatus inter
    '

    vos ? oftendat exbonaconuerfiatione operationemfiuam in manfuetudine fiapientia.


    G.c.a*.
    t.Cor.2.14.

    IoEMdocucrcS. Patres. Sicenimfcribit


    notitiafiua manifefiatper

    S.

    Gregorius libro 14,

    Moralium. Sicutbonusodorexvirtuteeft, Pauloatteftante,quiait,odorem

    ms in omnikce, quia Cbrifti bonus odorfinmus Deo,

    itaecontrarioftetorex vitio.
    AeI1<

    Et S.Auguftinuslibrotertiodedo&rinaChriftiana, Oderbonus

    fama bona eft,quam quifiquis bon&vit& operibus babuerit,dum veftigia CbriAlluditadMariamMagdalenam,qua:opereeximio famamfibipeperitimmortalem: Matth.2*.?. nam)V trefertB. Mattha:us;cumalabaftrumvnguentipreciofi in caputChnftieffudiflet, eaque de caufaludascumfociisobmurmuraffet,Chriftus dixir. guidmoleftieftU huicmulieri? opusemm bonum operata tftinme. &mox,vtoftcnderet,quamgloriofamfamam eo opere meruiflet.fnbiunxit. Amendko vobU,vbicun.j>,pradicatum fiuerit boc Euanptaefit.i-cx- ggtium in toto mundo,dicetur A quod hxcfiecit in memeriam eius. Sicexoo* nithocfi&umGrigeneshomiliaprimain Cantica, & Auguftinus in
    ftifequitur,quafipedes eiuspretiofijfimoodoreperfundit.

    &

    pfalmum

    zi.

    Hoc

    FAMA BONA;

    iff
    1-

    Hocm^iium, quianaiwaj&rationiconfrKtaneumefr^nonpo

    tuiteileignotumE hnicorumSapientibus. Nam.aucft.orePlutarcho,

    A.prcrfai.t.
    ,

    ex'

    Agcfilausrexrog;uus,quarationepotiffimumquisafIequipoiTet,vta- pofir. n accm pudfaorrwneshotiertamhaberetfamam.Siloquatur,inquk, qufunt* ^ optima,&faciac qusefunt honeftiilima. Quid dici poterat breuius?

    Et Socrates.tefte Valcrio Maximo .humana: fapicntix quafl quoddam terreftre oraculum, expedita & compcndiaria via eosad gloriam perueniredicebat, qui Id agerent,vt quales videri vellentjtalcs etiam
    ef-

    v.lib./.cap.r,

    fent. Quaquidemprardicationeapertemonebat, vthominesipfam t potiusvirtuternjquamvmbrameiusconfedarentur.EpicTETvsquo- T e que,vt refert Stobxus, mterrogatus quo pacVo quis honeftam famam aflequi pofjet Re/pondir,fi vis beneaudire,difcito bene loqui,8c cum Eene loqui didiceris, recle facere conator, hoc modo oonam. feinam acquires.Denique Ouidius 1. Faftorum
    :

    ,'

    I,de

    &

    Tamamanet faclipoflto velamine curruntt


    Et memoremfamam^uibenegejftjjabet,
    II.

    cefiariumeft,cauere
    froiice ahs te. Et

    Mediumadfamambonamobtinendamiretirfendamverieomnes eccafiones fcandalorum, vel prauarum


    ^,q

    lufpicionum.iuxtaiiludChrifti. Sioculustuusfcandalizatte,erueeum,&

    Nemini dantes vliam offenfonem, vt non vitupereiurmtniflerium nojirum. Exempli caufaeft clericus,is fi famam obtr.

    A poftoli

    w2X

    nerc,velretincre

    bonam velit,non commoretur cumfemina, etiamfi


    Ita

    nullumputctcflepericulumlapfus.

    enimfcribitS.Bernardusin B ftnB **
    -

    Cantica. CumfeminafempereJJe&noricognofcerefeminam,nsnnepluseft,

    qnam msrtuumfufcitare i )uod minut eft, nonpotes quodmaius ett vis credam tibi? ^uotidte latus tuum adlatus iuttencuU eft in menfa leclus tuus adleclum eius in camera, oculitui aditliusoculos in colloquio , manus tua ad
    ,

    &

    manus ipfusin opere,&eontinens visputari? Efo vtfs,/edegofujpscioneno eareo. Scandalo mibies,tollefcandahcaufam,&c. Plura de hac re in Panario. V. Exemplumprauum s S<. Mulierum commoratio cum clericis. III. EftTeftimoniumfidedignoruhominudevirtute,velvitainculpateadbdatu.VndeApoftolusPaulus,nefortealiquisinfamia;no- lTim,,'7*
    taalperfus in Epifcopatu irrueret, voluit Epifcopii efie irreprehenfibi-

    lem, ac etiam teftimoniuinculpata; vkar haberc ab iis qui forisfunt,id


    eft,gentilibus.Et S.Ioan. eprftola tertiaad Gzium.Gauifusfum, inquit,
    yaidt venientibusfratribus,

    &teJiimoniumpTabentibusveritatitua, Jicur

    tuinveritate ambular,
    ius,

    Etinfra.

    &

    ab ipfa veritate 3 fed

    &

    Demetno teflimoniumredditm abomninojii quoniam nos teflimoniumper btkmus3

    &

    ptftime*

    irS
    MKcnrA

    F A

    O N

    A.

    teftimonitim nofirumverum esl.

    Sicdefamafancl:itatisIoan. Baptift*

    Hebn.j|.ji

    nondubitamus.quiaChriftuspalamteftatuscftinrernatosmulicrum eononfurrexifTemaiorem. SicdeSampfbnis,Iephtc,Raabmeretricis fan&itatenon dubicamus,quia eos S.Paulus in catalogum Sanctorum retulit.Sic ncc de aliorum Sanctorum vita fan&a ambigimusjquorum vita velaScriptoribusfan&itate&do&rinacIaris confcriptaeft,vtS. AntoniiabAthanafiojPaulieremitacabHieronymo, velabEcclefia
    publice colitur 8ccommendatur. Necaliamferenunohomineseluenda:notxinfim!.r,ilquxcontraclaeft4 autcontra,hendaformidatur

    rationem melioremhabent, quamvtfidedignorumhominum,qui-

    bufcum

    vixerunt,teftimoniis,innocentiam

    fuam

    tueantur.

    FAMILIARITAS
    CK
    c

    CVM
    L

    DEO.

    V T

    DedupIicifamiliaritate vel amicitia

    cum Deo.
    i

    FAmiliaritas, vel quod idem eft, Amicuia cum Deo duplex in


    Sap.7. 14.

    diuinisScripturisreperitur. Altera,omnibus iuftis^in gratia De i conftitutiscommunis. dequaintelligiturilludSapientis. Infinitus thefaurusefihominibus: quo quiv/iJuntfarticipesfaclifuntamkitiaDei, pro-

    pter dtfciplinxdenacommendati.
    nis Apoftoli.
    j.ioan.i

    Et lllud Apoftoli Pauli. Fidelis Deus,per


    lefu CbrifiiDomininofiri.zcB.lozn-

    quem vocatiefiis infocietatemfiliieiui


    v

    ^uod vidimus ejr audiuimus, annunciamus vobis,vt(jrvos

    focietatemhab.eatisnobifcum,&focietasnofirajitcum Patre^dr cumFilioeius


    Iefu Cbrifid.

    J&.41.*.

    iuJ

    8.2i.

    Exod^u. i.Rcg33 m.
    pfai.88.21.

    Aft

    ij 21.

    Alter. a peculiaris,ad quam admifli funt magni quidam fancti pceuliariteraDeodilecli,quorumprimusfit Abraham, qui crebri-, usinScriptuns, amicusDei, vt inIfaia,Iudith,8cepiftolaIacobiappeILoquebatur Dominus ad latur. 2. MoysEs,dequodiciturinExodo. Moyfenfacleadfaciemficutfoletloquibomoadamicumfuum- 3. Rex Dauid virftcHhdum corDa in libris Regum , pfalmis Sc Aclis Apoftolicis tominaius , qui feccat omnes Dci voluntates, Sc dilcxerit Deum , vt loquitur

    FAMILIARITAS CVM DEO,


    &

    ijj

    qaicur Ecclefiafticus,^*//c7/ /##. 4.MAR.1 a Dei macer.quxinCan- Ecd.47 . ab archangelo "7 j ***' cias Salomonis o&iesnouiefveamica fponfi dicicur, pr4//^/w,c3cDominoconiun&ifIima. j. S.Ioan.Baptiftaquo^ccfte Matt.ii.u. Chrifto,incer nacos mulierumnonfurrexicmaior. Dequo S.Ioannes kj.**~
    x

    Euangeliftaait. Amicusjponf, quijlat rjr auditeum,gaudiogaudetpropter

    Amicus fponfi Chrifti.erat ipfe Bapcifta qui gaudebac vocemjpon/t. quodChriftum Ecclefce fponfum viderc audireque meruiflec. 6.
    ,

    Chuistvs Dominusipfe,fecundumhumanicacemfamiliariffimusDei Caa Sltf pa*risamicus,quem & in Canticis fponfa,fiue Ecclefia,flue Maria Virgo,vocacamicum,8cdilectumfuum. ^.Difcipuli Chrifti Apoftoli,de quibusipfe Magifter.^W autemdixiamicos,quiaomnia quxcunque audiui a Patre meo,notafeci vo bis. 7. fir L a z AR.vs,nam eo morcuo Chriftus loan , J * ad difcipulosapudloannem dixk.Laz.arui amicus nofler dormit.Demde oaaa * cumperueniflecadfepulchrumlacrymacuseft.vndeipfi Iudariconiecerunc Lazarum Chrifto imprimis charum fuiflcjdicentes. Ecce qu*modo amabat eum.
    -

    V T

    II.

    (ur nomenclatura amici

    DEI oraculo diuino

    nominatim Abraha Patriarcha


    tributa ?
    *kvsA varix dari pofTunc,cur Patriarcha: Abraha: in primis nomen r 'imici Dei obcigeric. S. Iudirhvideturtribuereeiusconftancia; in
    acrumnis Staffli&ionibus.namaic. Memores ejfe debent fpresbyteripod.

    1*.

    onWDci^quomodoPaternoferAbrahamtentatuseiJ, &permult*stribulationesprobatus Deiamicm ejjfecluseB. S.Iacobus Apoftolus,cum B. BafiliocontraEunomium, fidei eiusexcellentioperibus demonftrata%
    Credidit,iac\mcns,AbrahamDeo,cJrreputatumes7iffiadiu/ficiam } (jramicus Deiappellattts eff.Clemcns Alexandrin. in

    g/fjib*,

    Pcedagogo refercin con-

    tcmpcum forcunarum.

    Apertijfime, iac\m\,docet Dominmper Abraham, CLIih.j.e.i


    ideo eum appellauit a^icum,vt

    & patriamejr cognatos,&pofe(fiones,r}r omnes diuitias contemnere eumqui


    Deumjequitur,cum eumfecit aduenam. Et
    quifuasftcultates habuijfet contemptui : erat enim honejlo loco natus
    dediues. Ecinfrareferrevidecurinftudium&induftriaincius,

    &valverum
    Ib

    Deum,veramque religionem quxrenrisdiis verbis.


    virttttentvelamplexifunt/velqua/terutit.

    Ali/

    verejuaftonte

    Kfc

    Opci-

    ir*
    HcCodut.
    Ipfe esl Abraham ,

    FAMILIAR.ITAJ
    Qptimusille quidem eft,qui percipitomniaperfe*
    qui DEVM qu&fiuit.

    T cont ludsos. ^lf

    isbonuse(trurfus,quiparetre&a monenti. unt dfiipuli, <Ji verbo credtderunt ,<& ideo ille quidem appettatus eslami-

    cus: illiautem Apoftoli.

    Eodem colliraantifta verbaprifci

    Tertul, Vnde

    Tioe iuftus inuentus , finon ilium naturalis legU iuftitia pracedebat ? Vnde Abraham amicus Dei deputatus,finon de aquitate iuftttta legis naturalis ?

    &

    CcrteCHRisTvsipfenomenamicifpopondit Apoftolis,
    loan 15. 14. cyr. .io.m
    .

    fi

    legesfuas

    prxftarent Vos amicimeieftis fiJeceritts,quaegopracipio vebis.

    S.Cyrillvs vero Alexandrinuscaufamhuiusappellationis reuocatadeximiam Abrahajobedientiamindeferendo patriofolo declaratarn,atque in promptam immolationem filii. )uomodo auiem,2.\t,
    amicus Deicredtns appetiatus esl i Diffum eifuit. Exeas de terra cognatione%
    tua,(jr veni in terram,

    quam ego monftrabo tibi. Cumc^filiumfitum infigura

    ni4

    mp
    Jtkcz.tj.

    immolare Chriftiiuberetur,tuncintentionem Deiabditam docebatur. Obedientiam ergo r-r immolatione amicitiam Dei confecutut eit,& conflium eius in ttouijfimistemporibusfuturumcegnouit. Deniqve S.Auguftinusreuocatadfingularemconiuodionemanirnicum.Deo his verbis, Merite huius virifidem commemorans Iacobus Apoflolus,ait. Credidit Abraham Deo t reputatum eftilliadiujlitiam,& amicus Deiappettatus est. Amicos, vt no-

    &

    uimus,coniunc~iioanimorumfacit.Vndequidamfapiensbuiusmundiaii:ide
    vetle atg, nolle ea demumftrma amicitia esJ. E^go amicos,vt muimus, coniunHio animorumfacit. ^uemadmedum iftefantltts animum coniunxerit Deot

    nonpepercityfedpro nobis omnibus tradtdtt


    pepercit,fedtubente co vt immolaretur

    vt eius amicus appellaretur,vultis nojfe ? Sicut enim Deus Pater vnicofiliofuo illttm , ita ifte vnicofitto non

    &
    ,

    Uteum. Hxc xeris,plenifiimamhuiusnuncupationiscaufamreddidexi5o,

    eum deuots corde obtuAuguftinus, QupdfiomneshasPatrumcaufasconiunei qui dederat

    A P V T

    III.

    Quodfere omnes humanA amicitu leges in hanc amicitiam cum Deo conueniant.
    '& VMeV.Amicl
    tia.

    *^re,ini6perfe<5tiusconuenire,facileoftendipoteft,

    MTciTi^humanailegesin-amicitiamhanccUmDeoconueniHarcenimaNegLbabitabitiuxperar*-

    micitia,velfam'iliaritascumDeo,primononnititur,nifivirtute.vnde
    jjkl

    Rex Da ui d. gupniam nonDeus volens iniquitatetu es.

    u.tema!igKus>neqfgermanebu#timuftianteocxhstuw. Odtftiomnes,quio-

    C V
    tio Chri/ii ad Beltal'EtB.hcob.

    M D

    E O.

    ij>

    peranturiniquitatem.EtS.Viuh^ut/ocietas luciadtenebras ^qutconuen- ^C<"^t


    Jj>uicun% voluerit efie amicusfeculi huius >
    ac "*" 4 '

    cupiditatibus prauis obfequentis, inimtcus Dei conftituitur, Theologorum quoq; pronunciatum ett,quifquis vel vni Iethali noxx fe obftrin-

    eftidem velle& noliein amicitia Dei.Exemplu habes in fummo Dei amico Chrifto Domino, an 4. ,4 qui ctiam quahomo dixit. Meus cibuse}7,ytfaciam voluntatemeius,qui 1 mtfit me. Habes in propheta regio Dauide, qui id irco vir fecundii cor ^j*: '"Deidi&useft,vtindicauitS.Steph.inconcioneadIuda:os>dumt'cftimonium Dci producit in pfalmis dicentis.InueniDauidfilium lejfe.yiru tth& ia fecundum cor meum,quifactet emnes voluntatesmeas. [zbes exemplu do- ** mefticuminteipfoquotidieinDominicaorationedicente. Ftatvsluinterra. III. hac amicitiaamicoamicuseftahcr tas tuaficut incalo ipCe.Jguienimadbaret Domino,iit Apofro\ns,vnus/pirituseff. Sic orabat Chriftus pro knor\o\is,vlomnesvnufint,ficuttupaterinme,&egointe, , Cor.d.i 7 vt dripfitnnohuvnufint.TzlisAtnicas erat Paulus quii dixit-Fiuoianon loa " * l ego,viuit veroinme Chriflus.Et. Mortuicflis, yitayefiraeftabfiondttacu cliot^ l Chrifio in Deo Talis ipfe Chriftus>in quo vereDeus erat homo &homo, loan.i. 14. Dcuspoikqua.rerbumcarofatfumeft. EtlicetDeuseflet&homo.non duotame,vtloquiturinSymbol6moAthanafius,fed.YnuseratChrixerit,eumgratiaamicitiaq, Deiexcidere.
    II.
    i

    &

    &

    ftus.

    lV.ineadeamicorum omnia funt coia,vt

    teftatur

    Ctemens Ale-

    CIe ~-

    xand.i;afcribensin fineprotrepticiadgenr.es. Si communiafunteaqu*


    fttnt amicorum;eft autem homo religiofus

    dr Deiamicus verho intercedentefiunt ita% omnia hominis,quiafuntDei omnia &funt omniaamborum amtcorumcommunia,Dei(jrhominis. QuodDeusomniabonafuanobiscom- Rom x . it
    mnnizx~ecerit,nis\crbisprobztl}.Vxa\us,Si DeeKpronobu,quiscotranrs.
    <>>ui

    etiamproprio fdiofuo nonpepercit ,/edpro nobis omnibustradtdtt Wu.quo

    modo non etiacumillo omnianobis donauit? Tantu reftat, vt noftra quoq; bona coia cum Deo faciamus. Faciemus autem, fi nos quan ti, quanti fumusDeo ofFetamus.i\r/7w*//#*,inquitS. Auguft. pofiumus dtcere Deo, Ain P r*l'J'quampoflidenos. TotuDeodedit,lcribit3.dP3Lu\inuHieron.qui/eebtuiit.
    ... , V.coiseltcouerfatio,cohabitatJO,colIoq.i, q> Anlt.maxime :n amicitiarequirit Na Chriftusapudlo.ait. Siquisddigitme,fermonemeumfer- J0an.t4.if.
    .

    uahit.ejrPatermeusdtliget eu,(jr adeum ventemus ,&manfione apudeumfarvwtfr.&S.Paulus inalteraadCorinth.^/ efitstemplit Deivtuificut dicit Deus.Jguoniainhabitaboin iltis e-r inambulabo intereos,rjrero ilioritDet

    us, ejr.pfierut mihipopulus, E t ad Phi ! i p. No(lra,a. eonuerfatio in ctelu eft: vn-

    Cor. s.ig.
    ,1-

    dcettaSaluatoreexpedamusDominunoftruIefum Chrifiu. Coicatio quoqj \^f\ autore A: iftot. interamicos cft intimorum coafiliorum , arcanaru cogitatiomlEt hajcfait inter Chriftu Apoftolos cu dixit, Vos ,a. dixi

    &

    &

    K&

    ami-

    iGo

    FAMILIARITAS
    , ,

    Htb

    iz.

    dmicos.quid omnia quacu% audiui a Patre meo, notafeci vobis. Tu q u oq ue nihilarcanorumtuorucadavelDeum, ommaentrnnudaejr apertafunt
    ocu/iseius, tefte

    Ptou.is.ij.

    Apoftolo velDci locum tcnentes vti funt peccata. guienim abfionditfcelcrafua,zit Sapiens, non dirigetur : quiautem confef

    fu4fuerit y {jrreltqueritea,mifericordidm confequetur.

    I.

    hacamicitiaa-

    micusproamicoparatuseftvitamprofundere,Deusprohomine,homopro Deo. Deus quidem prohomine,quia Chriltus Dominus ad


    ioan.3.16.

    NicodemumapudB.Ioannemdixit.J/fD^^/fAT/rwww^/w^/7///* fuum vnigenitum daret : vt omnis qui credit in eum ,nonpereat fd habeat
    , ,

    Rom.js.

    vitam aternam. Filiusautem illenon modo pro amicis, fed etiam inimicisnobisdignatuseftmori,vtadRomanospra:claretraditApoftolus.Commendat ,inquiens chdritdtemfitdm Deus in nobis\ quoniam cum ad~
    hucpeccatores ejfemusfecundum temput Chriftuspro nobis mortuus esi.muito

    igiturmagi>>nunciufttficatiinfaguietpfm,fatuierimusabiraperipfitm.Si

    Homo vei 6 pro Deo, quia


    n **"
    '

    enim cuminimici ejfemus feconctltatifitmus Dtoper merlem fiitj eius, (jrc. i J omnes amici Dei ab orbe condtto, cum

    itatulitcafusfortiterpra:ftkerunt,acimprimisilIeexcellensDeiamicus Abraham,quinon dubitauit,etiampropriu fi!iumfuum,itaaDeo.


    iuflus,immolare.Sic Abel,Ifaias,Babyloniipuen,Machabai,innocen-

    ub natiuitatem Chrifti,loannes Baptifta, Apoftoli, aliiqj innumerabilesmartyresScquotquotinhuncvfquedtempro Deo, diuinifqj legibus,vel pro Chrifti fide & religione occubuerunt. Idem abom. ;ites
    f

    Matt,

    i.

    *.

    bus Chriftianisinfualege expofcit Chriftus: .SV^w^inquicns, vu/tposl ma venire^abneget/emetipfum ,& toflat crucemjuam>&fiquaturme. ^ut.n.
    volueritdnitnamfuamfaluamfacere, perdeteam, quiduteirperdtderitanimamfuam ) \dtn\ ) vit3Lm.,prcpterme ) wuenietean*. t iterum.i'/ quis ventt
    nonpoteflmeuseffedifcipu/us+

    adme,&nonoditpdtremfitum,&matrem.&c. adhucautem&dnimafuam Deindefubiecta duplici parabola,alcera de inchoante sdificium,quod:non potuit confummarejaltera de mouente bellum,quod non potuit perricerejConcludit;,^;^^*^/
    omnibus qupcJfidet,nopotesl.meuseJfedifcipulus, debemus enimquoad animi prxpararionem,vtiexponuntSanci:i , potiuspcrmittcre nosfacultatibus ipfaque vita exui , quam peccato lethaliDeum offendcre,

    poftrema denique Lex fit , vtfamiliaritasvelamicitia cu Deo, VII. fitinfolubilis&fempiterna.fienimamiciria cum homine inira indif

    &

    V.AmicKUi

    folubilise{ledebet,vtfupra oftendimus, quanto magishaec

    cum Deo.

    amicitiafiquidemhumanaverinominisamicitianoneft,nififundata ficut dileclio proximi veradiLe&iononeftnifi fit fitinamicitia Dei pmpterDeum.VndcAuguO:J//everaciter.dmdtamicum J quiDeumamat,

    mm*

    '

    mdmicoi dutquideJlinil/o ) am.vtftiniU<LD.tixidejXi^


    fknt.

    CVM

    DEO.

    161

    (unr,eur humana amicitia difloiuatur, omnis cnim hom o medax, nullu.^a^TtiT-, atnullacuiquamcaufaiuftaeiTepoteft,curfamiliari-

    taxmcumDeoinitaveldilmatvcldifcindat, Quisenimaudeatab eiusamicitiafefubducere, aquoinnurheris beneficiisafFectuseft,& indies afficitur nifi ingratifiimus improbifsimusque? Deus ab omni aeterni tate,& ante mundi conftitutionem benedtxtt nos tn omni beneditfionejpiritualiinchriflo ,& gratijieauit nosinddetfofiUo fuo,

    vtloquitur A-

    poltolusinepiftolaadEphefios , proculdubio vtiliabenediclionein aiternumperfrueremur. IeJusenimChrtflus> inquitidemadHebrseos, heri&hcdte: ipfie inficula.DEvs neaiini , te{ieSzpieme,deditJpacium

    >

    ,
    ,'^

    &

    ,1.,^,

    peccandi>neminemvultperire,vt\oquhutB.Vetrus>JedomKesadpwniten- i.r.jf
    tiamreuerti:omnes,vih2bet[iau\us,vultJalu0sfieri>CTgo&C.2imicos.Tatum reft.it,vt ex parte noftra hanc amieitia femel initam non difrum- '" ima ** pamus,fedclamemuscumApo(tolo&. fidelibus Romanis, poft expenfa fedulo immortalia Chnfti in nos beneReiz. Jguisergo nosfieparabit Rom 'Msecharitat-e Chrtffi,trtbulatio? an angu(?ia ? anfiames
    l

    an nudttas? anperictt-

    lum?anperfiecutto ? angladius? Certusjum, quianetfe mors, ne% vita;neq. an-

    gdt, neq,prtjmpatus,ne^virtutes,ne^inftantia, ne^fittura, ne%fiortaudo t


    s

    net^ altitudsyHet^profundum^netfccreaturaaliapoterit nosfeparare

    chari-

    VndeB. Auguft.alicubicofc ensamicitiam humauam cumhac diuinz.In homine,\t\c\akfiunt qu^ A.ho.jt tn offendant, peramiciiiam tamen co^is te,~vt etiam illa qua offendttnt in homitateDei,qu effinChrifto lefiuDomtnonoftro.
    ,

    $.

    netoIeresproptera/nicitiam.Siergenondebesprcyerejjt&dam tolerandadififoluerehomtnis amictttam, Dei amicitia qutbus rebus debetcogi vt dijfoluatur


    alte> Nihlinueniideleclabilius Deo.

    Deus non-esl qutte ojfendat, UtueumnO'

    ojfendas\nihilillopulcrius ,nihtlillo dulcius.

    quamdifficileiichomini

    fpirituali

    Bbrnard.verojdefcribens, qui femel guftauit fuauitatem fa- Bftri


    S.
    ,

    nCSt(

    miliatitatiscumDeoeamrelinquere,inhuncmodumloquitur. Jj)utf mtimafemeld Domino dtdicit accepittntrare adfeipfam (jr inintimisfuis

    &

    Deiprttjentiamfujpirare , ($ quarerefiaciem eius fiemper.

    Spiritusenim esl

    Deus, qui quirunt eum cportet eos mjpiritu ambulare ejr non in carne , vt fiecundumcarnem viuanf)talis, inqttam ,anima.neJc'io,an velipjam gehenna
    ,

    &

    ddtempusexperirihorribilius; pcenaliufveducat, quampoHJpiritualisftudij

    huiusguftatamfiemelfiuauitatem exiredenuoadtllecebras ,<ve!p$tiusadmts

    lejiias
    fite

    carnisfienfuumt^ inexplebilem repetere curiofttatem , dtcente Ecclefia-

    Oculus non tmpletur vifiu, nec aurts auditu. Attdt enim hominem expertttnt
    te,

    qua:loquimur.Bonuses,inquit,Dominefperantibusin

    antma qu&renti

    te.~

    Abbhocbonofiquii auerterefianclamillam animam eonaretur.putohaud.


    fpcusMcepiJfiet^quamJifiedeparadifo.ejrab ipfp intmtw
    ^ldriafonjpiceret.deturbarii.

    Kk

    ji

    Capv*

    16*

    FAMILIARITAS
    C
    A
    P

    V T

    IV.

    ^befruBibusdimn&familiaritatii.

    T7R vctvs diuinaramicitiae velfamiliaritatisfuntvani. Primuseft, * quodreddatnos^;*/* w/2r/rf/*r-f,vtPetrusloquiLur,imo DeIoan. iat*.


    Pf.gi.6.
    1

    f/.vtexpfalmisprobatChriftus, Deinde//wZ>,vtS.Ioan.^ ex Deo coberedes Cbrfii,beredes Det viciuesfanclorum, fatosifiatres donefticos Dei, Apoftclus Paulus. l.q jod omnia fiue profpera flue aduerfi no-

    &

    &

    "

    ,5

    Heb'-

    Rom?8.i7.
    Eph.2.19.
    '

    Eph.i.g,

    Rom.if.

    13.

    biscooperenturinbonum.D/&*//i//Z>rt, tefteApoftolo.omnia cooperantur inbonum.i. quodmultafapientiamentes noftraj llluftrenturjiuxtailludeiufdem./^^.nempeChrifto^^?/^/-^^//*nemperjavguinemeius, fecundum diuitins gratiaeius,quajuperabundamt innobisinommfapientia&prudentia. 4. quod omnigaudio fpkkaIi,cofolationequerepleantur,vnde idemficloqukuradRomanosiamDei ami cos. Deus autemfpei repleat vos omnigaudio ejrpace in credcndo ,vtabundetis injj>e virtute Spiritusfantti. r. quod in omni neceffira c nobis fubueniatur : /wr/w/^inquit rex Dzuid,drjenui,($' non vidiiuftum dereitclum, necfemeneiusquotrenspanem. 6. quod in omnitentationein

    &

    Deoinueniamusperfugium&remedium.
    1r.C0r.1e.tj.

    Fidelis

    Dens csJ .aitPaulus,

    quinenpatietur vostentarifupraidquodpoteftU ,/edfaciet etiam

    cum ten-

    tationeprouentum vtpojfitis (ujitnere.?. quodmagnavirtute&potentia

    Rom.

    14. 20.

    Tctcc.23.

    ... ... i. , , 1 V r ., pedtbus veftrts. Tertullianus in Apoiogetico ad gentes ltalcribit, Jub.

    malignorumfpirkuumconatusexpugnemus, & pedibusconculcera us. Vnde Apoftolus Romanis. Deus pacis ,mquk,conterat Satanam fub r
    . .

    tefta eft Cbriftianis diuinitas veftra

    ejr

    a queltbet iujfits Chrtftiano damonje

    Exemplumilluftrehabes inhiftoriaGreg.Thaumaturgi NeocasfarienfisEpifcopi aGregorio Kyfleno defcripta.Nam cumGregoriusadolefccnsChriftianusex itinere forte in delubrum idolorum fob noctem ad effugiendam pluuiam di uertiflet , inuocatonomineChrifti,crucifque(ignatk>neda:rnonem oracula fundenre abeg;ilet,pofterakiceab idolorum facrifico rogaruseft, qua poteftate iafocifiet/ refpondk Chrifti DominijSc arreptafchedula icripfk. Gredamonemprofitetur,

    &

    geritts

    Satanatmperatytredeatindelubrum , eaquea facrificoarasimpo-

    ikailico rcuertit. Quaccaufafuit vLiacnficusdeindedefertodxmovltimus fru&us fit , beneficio nrs cultu Ghriito nomen dederit, 8.

    &

    huius familiaritatiscum Dco impt imis ad veram humilitatem


    ,

    & perper-

    fecbmcogniuonemfui.omniumvirtutumbafin&fundamentu
    }9

    "

    Geaef

    uenki.Ytmulti S.PatresannouueruncvcChiyfoftomustradans locu


    -,

    Gcne-

    C V

    M DEO,

    *5

    Genefeos-.vbi Abraham,po{lhabitamDeivifionem, auditamq, promilllone n *de ftljo nafcitUro,dicitur cecidilFe in facicm.G>v//tf,inquit,


    ejr

    rehgtofus Deifamulus Abrabam, videns tantam Dei ergafi mifericordta.


    ejr

    cbfequtumatqjCurarKjbfiupefaElutammoqueverfans
    cautt gratitudtne m,

    naturam fuamdr

    bonitatem immenfam Dei:Cecidit,aitjnfaciemfuam: quafigurafuam indiNonfolum enim tunc nonfuitfatlus arrogantior, nequt
    btt-

    fuperbiebat propterfaucremDei, quemexperiebatur, fidejrmultomagis


    miltabatur.

    Grata fiquidem anima,quanto maiortfruunturfiducia, tanta matorem Deoreuerentiamexhibent , vnde ejr iuftusiftefeipfum nataratyfitx
    imbectliitatem vidsns,ne% oculis nutare aufusfuit ,ftddeorfum confipexit.

    Etanteeum S. Gregerius Nazianzenus in Apologeticoad Patrem fuum Giegonum coramBafllio di&o tra&ans verbaKaix. Super
    merurfius vnclto ejrfiiritus
    ,

    "**

    ejr rurfiis

    ego lugens ejr

    trifttt

    iecedo.

    Nec verot

    inquit,id yobtsmtrumvideridebet,

    nam

    lfaeas;riufquam Deminiglorian*

    confpexiffet,nthilbuiufmodiloquitur,necanimolanguet,fifdpofiquamvidity

    ac vocem Ulamjanttam ejr arcanam audiutt,tum verofui magn confiius, Ale mifirum,inquit,quiacompunttusJum.Occurruntetiamhtc antiquus tlle iu-

    lCt.6.f.

    dexMaue,ejr Petrus Ecciefiacolumen>quorum altcr eumpraftantiorequdm

    ,ud -3- **

    natura eiufferret,vifienemfinftffet: aclum eft,ait/ie nobis vxor


    tnus:alteryeroSeruatorispr<*/entiaminnauinonferens
    ,

    Deum

    ytdi-

    ipfum dnauifium-

    mouerevoluit,caufamafferens,quoddiuinapr*fentiaejfet indtgnus.

    Nam

    L Bt..t

    quemadmodurn Solcculorum bebetudinem,imbeciliitatemqueprodit,ita morhttm antma Deus adueniens coarguit,atque altis quidem luxaliisigniseU, v* mcutque yidelicetjecundumjubteclam materiam ejr quaUtatem.

    V T

    V.

    Quihus mediis adperfeclam cumDeofamiliaritatemperueniatur.

    T) R.

    i v m medium fit magna humifitas. Vbienim bumilitas-fixt Salomon,ihiejr Sapientia,Adquem autem rejpiciam, loquitur Deus ipic a-

    Prou.u.i,
    lfa.66.i.

    pud Ihi.niftad bumilem>& contritumjpiritu.

    & trementemfiermones meos?

    AbrahamPatriarchailngularis amicus Dei cum familiari colloquio De. fruereturin Genefi r ^uiafemelccepifmqmiJoquaradDominum, cumjimpuluis ejr cinis.

    '

    '

    Dauid rex & propheta,tantus Dei amicus, Iicct vir fecundum cor Dei appellaremr,tamen in hax verba canit. DominenoneH exaltatucor Ffaiije.
    wicum,neque elatifunt ocuii mei. Neque ambulaui in magnis, neqtte in mirakilibmfuperme, S.MatuaDei rnater, ad tantamdignitaremeue&a

    vtan-

    z 64

    A<M

    T A

    tuci4f>

    vtangelicononfolumcoiloquiofrueretur, fed ctiam cceli terras couditoreminvterofuogeftarc8c gignere mercrctur humilitati fua: ductu Spiritus fan&i aifcripfit.^/*^?*?/, inquiens, humilitatem ancilUfu&,ex hoc beatam me dicent omaes gencrationes.

    &

    Cle m e n s A iexan-

    drinus in prorreprico horutur, vt huius tam pneclarx amicitia: confeMatt


    is.

    quendae caufa etiam ad animi fubmiffionem nos demittamus,eo q uod Ch rist vs dicat. Nifiefficiaminificut paruuli, non intrabitis in regnum ctt'
    lorum.
    I I.

    Mttt.j.s.

    Chr\(\.ixs,quiaipfiDeumvidebunt.

    Medivm eft, Eximiaanimi purkzs.Beatienimmundocorde,ait Deusenim vtieftpurifsimus,itane-

    EkoJ.j.j.

    minemadcolloquium&familiaritatemfu2madmittit,nifiabomnibusfordibuspeccatorumimmunem. Vndccumaliquando Moyfes,


    &fucceiToreiusIofueinconfpec'tumDeifedediiient, iufiit Deus vtrunquecalceamentadepedibusfuisfoluere,hoceft,exuere impuras animiafFeitiones,percalceamenta defignatas.Hocmediumannotauit S Aupuftinus contra Manicharos. Si voluntatem, inquiens, Deinoffe quifquam defiderat, ^atamicus Deo ^uiafi voluntatem bominisnojfe veU let,cuius amicus non ejfet omnes eius impudentiam ac ftultitiam deriderentt Non autem qmfquam ejjicitur amicus Dei, nifipurgatiffimis moribus ,ejriSo
    .

    Xofj.

    rj.

    Exod.j.

    j.

    lo

    i(

    yl

    en.c.i.

    r,Ttm.i.

    t.

    finepracepti,de tjuo Apoftolus dicit. Finis autempracepti

    eH charitas de ctrde

    furo, & confcientia bona &fide nonficfa.


    III. Medivm, Coniemptushuius mundi & omnium terrenarum facultatum.Hocenimmedio, tefteClem. Alexandrinofupraal-

    legato,

    Abraham ad amicitiam Dei intimam perduclus eft, & omnes


    ,

    Apoftolis , qui
    .

    quotquot Deum fequuntur.perduci debent.Quod veriffimum eft in quod Chriftum fecuti eflent, omnibus opibus hono-

    ribufquehuiusfeculicontemptisadtantamChrifti famtliaritatem euedtifunt, vt etiampoteftatcmiudicandiomnestribusllrahelinextremo iudicii die vna cum Chrifto confecuti finr.

    Vnde B.CYRiLLvsinloannemconferensfa&um Abrahxcum


    Cfr.Iibio.c.tj.

    Apoftolis. )uomodo , inqui t, Abrabam amicus Deicredens appellatus efh

    Diffum eife.it. Exeas de terra cognatione% tua. Sed confidera quafo, qutmtda
    en. u.i.

    fimtliafiuntin iis,qui ad amicitiam Qbrifticonfcendunt Apofielts. Audiuerut

    &
    Heb.rj.i*

    ipfi, Exeatis

    de terra veftra.

    <j)uodquant libenterfecerint,Paulum audi.

    7(o n enim babtmus bic ciuitatemfiabilemfedfuturam inqummus,cuius ar-

    tifex&conditoreftDeus.

    IV, MEDivMeft,OblatiocordisfuiDeofac>a.Quodmediuexcogitauit S. Auguftinus occafione immolationis filii ab

    Abraham animo

    jamdeftinata:, quanihilgratiusDeofuifle, luculenterdcclarantilla angeli

    C V
    ,

    M D
    &

    E O.

    i*f

    ..:& aneeli verbaflagrantisaffe&usplenifsima. Permemettyfumiurauijdicit nonpeperciftifilio tuo vnigenitopropter Deminuj quiafeciftt banc rem ,
    tnejbenedicam ttbi ejr multiplicabofemen tuumficutfteP.as ccclt, &c.

    E rgo

    AuguftinusfkphilofophaturinfermonibusdeTempore. Siquaesa- A(cra,,_ nima,qua cupisfequi veftigiafideipatris nofiri Abraham exi de terra tua angelis eiiu , eyficognatione tua, ideftfideliter renuncfa dtabolo, pompis quere viam rec7am,qua teperducat adterram,tn qua ditefias. Sedji virtut
    ,

    &

    &

    (haritatk

    quaomnia credit,eft in te,expefleta tefacrificium dtleclitui.Dicet


    Damihifilicortuum. Ipfieftdileclusvnicm. Offerfacrificium Domino Dee tuo,f]r dic eicum propbeta. Holocaujiis non

    tibiftpientia.

    contrittonem cordis

    dclettaberu.Sacrificium

    Deo Spiritus centribulatus, cer contritum

    & humilh

    '

    Nihtlmetuastalifacrificiooblato^tibiacceptum atumDeusnonJpemit. erit,& quodobtuleris integrum permanebit.

    V.

    Chriftus coniuluit adolcfccnti diuiti 3 fi vellct efle perfectus.


    gerit Chryfoft. inepift.

    Medivm eft erogatio omnium bonorura in pauperes,quam Hoc fug.

    Ma.

    19.

    k.

    br.hom.r.

    ad CololTinhax vcrba. Pauperum menftamicitiamgenerant,nonergahomines,federgaDenm,eam^ cumulatam tjrauffa,

    quomam fjr ipfix eumulaufunt. Nam quipartim inpauperes ,partim vero in>
    diuites infumit ,etiamfimulta dederit,nihiltamen magnifecit.
    Jgjii vero in

    pauperesomnia impenderit ,etiamfi modica dederit, totum tamen perfecit. 2{an enim quxritur,num multa quifquam dederit velmodica fedannon minus dederit,quampotuerit.
    Confideremus eum qui quiny. ejr qui duo talenta Lnejia
    '

    lucratus eft, Confideremus eam qua duos obolos in gaz,ophytatium mifitjCenfi-

    e ^"

    deremm viduam iOam, quapauit Eliam.Non dicevat iOa,qua duos


    fit.

    obolos mi-

    cyuidnocuerit,fivnum quidem obsium mihiretinuero, alterum vero de-

    negligamus ita% noftramfalutem, fidfummoftudio eamper eleemofynamprocuremus.

    dero \fedtotumfuum viclum dabat.

    Ne

    VI. Medium Scnouifsimum eft Obferuatio diuinorum mandatorum.quodSaluatoripfcdifcipuiispatefecit dicensapud S.Ioan. Vos amicimei eftisfifcceritis quxpracrpio vobis.Neqae hinc recle confici-

    loan.ij.ii.

    uiuhxieticijamicosChriftinonfore^qui fecerint.quaprascepta non funtjnamcumeademdielauiflecdifcipulorumpedeSjdixit.^Ar^/^Wj.^ ddi vdbis,vt quemadmodumegofeci yobts t ita cjr vosfaciatis , quod tamen CGnpraxepit.

    De

    V. Amicitia.Cbdritas in Deum, Cogitatio diuinaprafinti*.

    Euchariftufrequentatio. Cratiarumaciio Deo debita. laudatio Dei. oblatiofui. Perfeclio


    Chriftiana. Sapientia,

    CognitioDei. Contemplatio.Deuotio.

    Ll

    FIDES

    174H
    i i

    D
    P

    S.

    V T

    I.

    Denomine&Definitionefidei.

    FI DEs,fi noraen fpectes,?* latinefermone tefte


    Cic. hb. i.

    S. Auguftino in epifhad Hicronymum,<* eo dicitur appellata,quiafit quod dtcituri quam notationem habet M. Tullius in orhciorum libris.H uic aucem nomini vt

    inprofanis,fic&infacrisliteris,variafignificatafubiectafunt, pvajci-

    ^uequatuor.
    LTtoffju. Rom.i+. ij.
    lac.i.6.

    Nam primofignificatfideiitatem,hoceft,conftantiam.
    Romanos. T^tinPrimamfi-

    in feruanda promiffione,vel voto,vt in epift.Pauli ad

    y u *d increditlitas illorum fidem Dei euacuauit. 8c ad

    Tim o th.

    ^pOT/Vr/Vrfwy^ffr/yw/.z.fignificatconfcientiam^vtadRomanos. Jguod tfonettexfide,peccatumeft.},h'duci2.mvtapudB.hcob.Peftuletinfide ni>

    /&//^y?/^/.^.virtutemTheologicam quarlrmifl)mecredimuiomnia
    >

    Rom.?.2g.

    aDeoreaelata, &abEcclefiaCatho!icapropofua. dequB. Paulus


    di xi t . Arbttramur iufitficari homine mperfidemfine operibus legis.

    Et

    Sinefi-

    de impcfftbtle eftplacere Dee. Et de hoc quarco fign.ri.ito tantumhic agi-

    n.u-

    Htbw.6

    DFiNiTVR.autemfecundamhancfignificstionem Fides ab Apo^.o\omepii\.zdiebr. Fides eflfterandarumfu flantiareru argumentum non apparentium.Primo dicitur {ubftantia ."'aoVawgrarceadeft/olidum (uudzmeutum.Audisfubftantiam?zix. S. Be nar. contra Abailardum hxreticum, non tibi licetinfdeputarer veldjputarepro ltbitu,nen hac Hlacfyvagariper inaniaopinienum,per deuiaerrorum :fubftantU nomine a!
    :

    liqutdtibicertumfixttmfi.prafigitxr, certis clauderisfimbus , certis limitibus


    coarclaris,
    Chryf.
    s.Cor.4.13.

    EcChryfoftomusinverbaApoftoli. Habentes ettndenJpiritH

    fidei. Sicut ziuplanta abfqueradicefruclumnon profert ita abfuefidtifunSicut entm membra tremulaey lan~ damento nonpreuenitferme dotlrin*..

    guidafe bacuio tuto deducente labi nonpermittunturfic etiam animam nofirM incertis ratiocinationibus circumaflamfdes quouii bacule tutiut (iflentans y
    Juag^vireficiensfummoperefirmat^necfiftitfubuertiinfirmascogvatienesjuit
    virtutisprttftantia corrigens.
    2.

    dicitur.

    iperandarum fubft.

    reyutn.

    rertm

    D3C

    cce]eftium&fupernaturaliumjVtrefurrectionismortcoiu.vi:sea?rerfimili um, qua; licet reuera non fint.cum fint faturx, ddes tamen

    &

    ita nobis eas repra?fentat,quafi iam fiibiifterencita

    Chryf.& aln Graxi

    hunc

    CATHOLICA,
    hunclocum exponentes. Neq, indeeffieitur

    i*l

    foIasresiperatas,aut res

    futur as tantum obiecto fidei contineri: nam exempla qua: fubiicit Apoflolusjdeclarant fide non effe tantum fperandarum/ed etiam time-

    darum rerum( vt enim fperamus vitam a;terna , fic ignem sternum, timemus)nec tantum futurarum.fed etiam prarfentium & prxteritaru, j. dicitur, argumentum non apparentium, grxce lteyx&, id eft, demonftratio/euconuidio.vtAugufr.Iegiteorum^quxnonvidentur.Fides

    enim facit,quod faciunt argumeta &: maxime deraonftrationes,nempevtintelle&umconuincat, & adaflcnfum pertrahat non euidentia
    rei,fedau&oriurcdicentisDei,qua,vtloquiturinepift.adCorinr.ide Apoftolus,/* captiuitatem redigit omnem intelie&um in obfiequium chrifii, 2. Cot. ie.g Eit autem non apparentium,qua etenim apparent. ait S. Gregorius, iamfiiem non habentfed agnitionem. Vnde fipe Auguftin. JjhtideHfideSynifi E ua 1<5,a <rr^fr^7*^tff/(sV/?Hincver61iquetdifcrimeafldeiab aliis habiti- A.traft.^inio. bus intelledtualibus.ac primo quidem a fcientia intellectu , quia no & hoM 2 ex aucton:ate,fed euidentia rei nitumur z. a fide humana vel ciuili, tum q uia fallax eft, f ubftan tia: nomen non meretur.tum quia non eft rerum coeleftium Sc diuinarum. 3. ab opinione, dubitatione& fufpicio'

    &

    &

    nc,quianon conuincuntintelle&um, ficut fides diuina.

    CA
    PRjm a proprietas eft,quod

    P V T

    II.

    De pr&cipuis Fideiproprietatibus.
    flt flmplex,id cft, non ni tatur ratione vcl demonftratione,fedautoritate tantum. Primo,quia Apoftolus

    dicite2,incaptiuitatemredigiomneminteliec7um. 2. quia S. Patres ita do- * Cor ,0-* cent.CIemensAlexandr.inPcedagogo zit.eam abfaliteris difici. S. Hi- HJib/ftl* lariusinlibrisdeTrinir. ffabet,inqait } nontamveniam,quampramium a c + ldc "' ignorarequodcredas.
    .

    S.

    Auguft.contraepift. Fundamenti. Turbamnon

    intelligendtviuacitas .fidcredendtfimplicitas tutiffimamfiacit. Etdevtili-

    tate credendi. ^uodintelligimus aliquidrationi debemtts :


    dtmies,auc7orita:i,S. Gccgotius

    quodautem creG.hom.*i

    inEuangelia. SciendumnobiseH, queddiuina operatio ,firatione comprehenditur, non eft admirabtlis. Necfides habet meritum } cuihumanaratioprabetexperimentum. Caufa huius prop^ietatis eft manifefta.quia cum fineflde nemo faluari poffit,multi ruftici

    &

    al!ihominesftapidi,quinihildeS.Trinitatis,Incarnationisaliifqimy-

    fteriiscaperequeunt,faluteexcludertntur.VndeS.Greg.Ni>zianz.in hax verbafct ibereaufus cft in lib.de moderanda difputatione. Njjril


    fide nofirafratres iniquiwfingipojfetftin

    erudttu tanium dtcendf% faculta-

    te3 ac logicis demonfirationibus excclkntes caderet.

    Ll

    II.Pro-

    a#8
    II.
    a.jtaj.i

    FIDES
    Proprietas eft,quod certiflmn fit^omnemque prorfus dubi-

    tationem rcmoueat.nec mirum.quia Dei autoritate nititur , qua nihrl


    certius.VndeS.pETRVSinalteraepiftola. Ethabemus,'mquitfirmicrem fropbeticumfermonem , cuibenefacitit attendentes quafilucemalucentii
    ealiginofb loco.S, Bafilius fermone de

    vera ac pia hde.EjHgiturfides,evrum>


    S.

    qu dtttafunt ajfentiens approbatiofine vlia h&fitatione.

    A mb rof

    1.

    Hexa:mer.c 6.Fideifimplicitas omnibusargumentis antecellit. S. Chryfoft. fermone de fide,fpe &: charitate. Fides efi mnocens acpuracreduhtas, Hec
    excludit dubiajenet certa^promiffa confignat.Hanc qui tenetfelix efi, qui deL.ferm.4.

    firuerit, miferS.Lcofexm.de Natiuitate.

    Huic vnitatifidei in

    concuffis

    S,ep.i$e.

    mentibus inharete. S.Bernard. epift.ad Innocentium Papam.^/f/ vt pu~

    temus infide velfie nofira aliquiddubia aftimationependulum, tetum, quodin ea eft certa acfolida veritatefubnixum, oraculis
    III.

    & non magU & miraculU

    diuinitusferfuafum. Teflimonia iftacredibiliafacJafunt nimis.


    Pfal.pz.
    j.

    Quod vna Cit omnium tcmporum, mxta illud Apoftoli. TIn qua: vcrba fcribens

    Eph.4,4.
    1.C01.4.Z).

    nus Dominus,vnafides,vnum baptifma. Et. Habentes autem eundemfiiiritumfidei ( nempe cum Patribus veteribus tcftamcnti )ficutjcnptum efi.
    Credidipropter quodlocutusfum ejr nos credimus.

    tfal.iij.i.

    Chry foft, Cur, ait, dixit, eundemi magnam cognationem noui tefiamentiejr
    veterU vult oftenderejdeo propheta etiam verbafubiungit. Sicutfiriptu esJ. Credidi.propter quodlocutusfum* Hoc autem iam dudum, tjrante multas atatesDauiddixerat,quodnuncPaulusadduxit,indicansquedeademJj>iritut
    gratia

    Chi.hom.2.

    A.

    & tunc in
    D
    ei.

    i//o,ejr
    illo

    nuncin nebUfdei vim radicauit. ldem,wquit,efifiIi


    1

    c.

    47-

    A uguftin. b. 8. de hominum homo chriftus lefus in-carne venturusficantiquisfitntfUpr&nunciahatur, quemadmodum ncbis veniffc_j
    deijpiritusrfui in

    hcutus eil.ejr in nobU operatus. E c

    Ciui tate

    Vnus mediator Dei

    &

    nunciatus efi,vt vna eademt^fidesperipfum emnes in Dei ciuitatempradeftiL.fer. 4-

    natos perducat adDeum.

    Et Leo Magnus de natali Domini.

    Magmim

    Hph.4.

    prafidium eftfides integra,fides vera, in qua necaugeriab vlk quicquam, nec


    4.

    Chom.17..

    minuipoteft\quia nifivua eflfides nox efi.dicente /ipoftofo, Ynus Dominus,v-

    Et S. Greg.jnEzech. )uia'omnes elecli ^fiue qui i Iudaa effepotncrunt fiue qui nunc in Ecclefiaexiftunt in mediatorem Dei hominum crediderunt, ey cre,

    nafides, vnum baptifima, vmts Deus rjrpafer omnium , quifuper omnes.

    &

    Matr.n.
    ftl2rc.lt.

    Luc.19.

    ^/,^//^r.(?f,(ChriftointranteHieroro!ymaracumafeIIo,)^wy&quuntur. Ofanna clamant. Ofianna autem latina linguafalua nos,dicitttr,,Ab


    enimfalutem ejrpriores qutfierunt ,ejr prxfentes qudrunt,ejr benedtcJum qui venit in nomine Dominiconftentur,quontam vvafi>es } vnafides esfpr^
    ipfo

    Mal.

    cedtntium atq,feqnentitim poptilcrum, I V. Quod fit immutabil is St inc orrupta,nec miru,q uia nititur tan3.
    #*

    T.iidcio.

    tumverboDei,quieftimniuubiiis..^I)fwd"W //^.VndeTertr.
    ,

    ltb.de

    e> immo lib. de Velandis Vi rgini bus Regula quidemfdii vna omnino efifola bilis,ejrirrefiormabil^,credendtfcdicetin vnicum Deum omnipotente mundi
    I
    '

    C A T H O L
    eius

    C A.

    conditerem>&filium

    lefum Chri(lum,&c, Haclegefideimanentecetera

    iam dtfictplinx dr eentierjationis admittuntnouitatem correc7ionti.SJc\\etonym. ad Dam-fum agens de fide Ecclefia: Romaoce. Profltgato, inquit, afiobolemalapatrimonio apudvosfiolosincorrupta Patrum feruatur b<trcditas,

    H -*M7'

    ibiceJpiteterrafiacundoDominifieminispuritatem centcnefruclu refirt,

    c.lib.i.

    epj.

    Quo fenfuanteillum&S. Cypr. epift.ad


    tos ejfe Romanos,

    ComeliumPaparn.fcripfit,

    quorumfides Apofloloprsdicante laudata , adquosptrfidia

    babere nonpofftt acc efiii. Aug.epift.ad Cafulan. Sit <?^,inquit cum Tert.

    ynafidesvntuerjaqua vbi% dilatatur Ecclefi&fanqtntus in membris, etiam


    ipfafdei vrtitai quibufidam diuerfis obferuationibuscelebratttr ,

    '

    quibus nullo

    modo quodinfide verum eji impedttur. Omnis enim pulcritudofilia regis intrmfiecm : iU<e autem obferualiones qu yaria celebrantur,in etm -\efteintcl
    ,

    pfaL.i4.14.

    liguntur.vndetbtdiciiur.Jnfimbriisaureiscircumamiciaveritate.

    Agatho

    A.A&4.

    PapacumRomanaSynodoinaccione fextx Synodi

    generalis fic lo-

    quitur. Execratur veracovfifftopietatis iuxta diuerfltates temporum variartfidemficut nec ipfie -xarietatem variari admittit , de quo efl iffia vera con- Mal ffffio ,qui dtcit. Egofium , ejr nonfium mutatus.

    V. Fic'e;,caritatealiifq; virtutibusdcftituta, qualiseftin Catholicispeccatoribus.potefteflevera^&dicituraTheologisinformis.Nt SJoannescji.fui Euzngelii docetinPrincipibus quibufdam Iuda:orum fuifTe fidem fine charitate. iS/*///',inquit, ex Principibus crediderunt in eumfiednon confitebantur-.dtlexeruntenim magis gloriam bominum qua
    ,

    ioan.n,4*.

    g/mW7 25.ItaenimincelIexicS.Auguft.traci:.4j,inIoan. Et Apoftolusin pnore adCorinth^it.J/ babuero omnemfidem itavtmontestranfi fieramicbaritatem autemnon babuero,vibtlJum. DeindeS.Izcobus ficloquitur. ^tiidproderitfiratres mei,fifidem quis dicatfe babere opera autem
    , ,

    2 .c r.i|*,
    iac.2.14.

    nonhabeat?nunquidpoteritfidesfaluareillum? Ita

    Hieronymus expofuit H Wfe * inepiftoIamadGalat.&Chryfoft.'hom..2. inGenefin. cuiusquoque


    .

    clanflimaeft{ententiainpfaI,t3.dumexponitverba ilh.Noneflqmfiavnum Ab vltimopaupere vj% adettm qui rerunt potitur,vniuerfm mundas<tgrotat.Sedilltquidenecfidem, necrecJam habent vita- ilii vero veram habentfidemficdvitam reclam nen habent. Deum conciat bc;/um,non efi vfi% ad

    fitenturjcire,fic7is a. negant. De Deofilendtde loquuntur, ejr velutituba ca-

    n:mt,inbeneau:efiacicndodormitant.EtS. Auguft.lib.ij.de Trinitate.JVdis ^nqxxxtfine cbaritatt potefii quide efifefiednon ejrfredejfe.Et


    1

    ^'^

    S.Gregoiius

    Matt.22.j2.

    in E uange 1 ixjgvid, nq ui tfiratre s cbarififlmi, exprimiper nuptialem vefiem putamuscSt enim vefiem nuptialem bapttfma velfidem dicimm , qiiisfineba$tifinate &fide b*ts nuptias intrauitiEo enim ipfihfieris efi, quo necdum crtdi-

    x7

    E S

    dit.^uidergo debemaswtelligerenuptialem veftem, nificbaritatem. Intrat enim adnuptias fdcum nuptiali vtfte non intrat, qui infanila Ecclefia affi-

    Jtensfidemhabetfedcbaruatem non babet,

    C
    Dedignitate

    V T

    III.

    & prdjiantiafidei CatholicA.


    &

    dignitatem fidei Catholica: pertinet,quod a fpiritu fan&o fxpifsime intcr dona Dci numeretur > quod S, Auguftinus contra liPelagianos libro deprardeftinatione fanclorum primo ferc toto ,

    AD

    Epki..

    xCor.j.f.

    lfc<*-

    bro fecundo de bono perfeuerantia; per multa capita ex fcripturis pro bat. B.Profpcritemcontra CoIlatoremcap,3^.&37. ddiDroprimo devocationegentiumcap.23&:2^. Teftimonia fcriptura: clanffima {m\t.Gratiaef!tsfiluatiperfidem>z\t ApoftolusadEphefios, efyhocnonex vobis.donum emm Deiefl, Et ad Philippenfes.r^ donatum eB, nonfolunt utiniBumcreddtis fedetiamvt pro tffopatiamini.Eta.dConnthios. Non fumttsfufficientes cogitare aliquid ex nebUfanquam ex nobis. Si nonfumut idoneicogttare, inquit Auguftinuslibro deprxdeftinationecitato, pro}

    fetfonenfumtts idonei credere aliquidquafiexnobis


    quacredereincipimus,ex Deoesl.

    fedfufficientianofira

    Ncque dici potcft,quod Pelagiani con-

    iCor

    loan.ij.

    i*

    tendebantfalteminitiumaliquodfideiefleexnobis, noftroquearbitrio,quiatuncinitiumvita;velfalutisefietexnobis, quodeftcontra Apoftolumdicentem Jguidbabes, quodnon accepifi} imo contraChriftura aientem. Sinemembd poteflisfacere. QuareConcilii Arauficani Patres iam olim hunc canonem condiderunt. Si quisficut augmentum,
    itaetiaminitiumfideinonpergratidtdonumnobis ineffedicit ,dpoflolicis dog-

    mattbus aduerfarius approbatur.


    Conc

    Gen

    15.

    Rom.4-i8>

    DEiNDEbeneficiofidcipatriarcha Abrahamad tantam digniD eo prouecius eft, vt in eius femine omnesgentes benedicerentur, in Gensfi,& in epiftoh S. Pauli ad Romanos cuius Sc nos fumus vt eft fa(^j participestefte eodem ad Gulatas. /?tf#r,inquiens, quiexjj-tfunt, benedtcentttr cumpdt 11 Abraham, Ad h:ec pe; donam fidei omncs cx Deo nafcimur, efHcimurquc
    tfttem a
    ,

    filii

    De

    Dedtt eis poteftatem ,\nop\\t B.Ioannes,/f//<w Deifieribis.quicredut

    loan
    l

    1.1 1.

    \ux'\

    '

    Et. Qmnis qui credit ,qHoniam Iefus efi Chriflus,ex Deo natus dd!murpercandemhre'desvita:a;terna?,vtidemteft.uur{oe '-- ^ e 2nnsi nonfemefji^/ men,amendicovobi/, inquitChriftus, quiaquiverbaht ,rie:tr,i4dit i credtt ei qui mifit me,babet vitam Aiernam. Et. Hsceft
    in mmi.eeius,

    &

    volun-

    CATHOLICA.
    &

    171
    Ioan.^.40"

    crcdit in eunt, Voluntas Patru meUqui mifit me,vt omnis qui videl fttium, ha&cat vitamatetnam. Et. Hai elt vita aterna, vt o ofiant tejolum veru

    A Deum^&quemmtfifiileJumChrifium. Denjquefidulicetexiguartribuiturv1sefficiendimiraculs.Ma1t.21Marc.11.Luc.17.Hebr.11. S.Patrum quoquemagnaprofidecxftant encomia.Clem. Ale-

    I?
    '

    '

    Cli.c.
    1

    xandr. in Pcedagogo appellar. Dec7rinaf>erfec7ionem,cuinibtidefit. Bafi- iiib^ liusjacrorumquade Deofunt eloquiorum Ducem. Ambroiiusde Virgimbus. Otbefauruommbus,mquit,opu/entiorfides.
    mnilusfidesfertior.

    '' 15

    Ovirtutibus wrporis 0Ftdes

    O medicis ommbusjalutarior. Et in pfalmum 4.

    virtutum omniumfiabtlefundamentumeft. Et ferm. des Nazario &. Cel A.ferm.; fb Mater Martyrtffides catboltca efijn qua tfie iHuftru atbleta fanguine fufo mortempro ipfa calcauit ,mater ,in quam.m artyrijfides efi Chryfoft.infermone de fide,fpe charitate. Ftdes efi ortgotttfittU fancJitatu caput, deuotionis princtpium .religionu frtdamehtum.Nullusvnquamfinehac Dominumpromerutt^nuumfineiUaJafiigiumJublmitatu ajcendtt, E u f e b us E- E hoiB * f enus de S y m b olo Fides religionis catholics lumen efi anima ofitum vit* Jundamentum falutis <stern&, Mancnobis velut magnam lampadem cbriJiui adueniens erranttbm vtam monflraturus exhibuit, perquam pofjit Deus H uj, u
    .

    &

    '

    ignotusrequiri,qutfitus credttus inuemri, Hieron.in

    Iouinianum

    ait fide

    elle^proprtam Chrifttanorum.
    ibrtfitanireltgtonem efiefidem.

    Etlib. in

    Hieremiamfubfinem,^*/^
    ,

    A.fenn.}k
    iCot.4. 7.

    Auguftinus de verbis Apofloli.

    Non enimfides mhileft, fedmagnum aliquid quamfibabes ,proJec7o


    accepifii.

    ^uidemm habes,quodnon acceptfit? Vtdetecbarifftmt, vnde Domi-

    no Deograttas agatis, ne in altquo dono eius ingrati ntaneatis. Lausfideidme


    explicari nuliatenuspotefi Jedafidelibus cogitaripotefi. Porrofiex altquapar-

    dtgnum efi ,cogitetur,quam multis donis Deiipfiusprafiratur Hcalibi. ^NulIaJunt maiores dtuttia nulli thejauri nullt honores , nulia mundt hutus
    te, vt
    .*

    U term.

    ?.

    maiorfubftantia.qtiamefifideseathoUca,quApeccatoreshomwesfaluat,cacos
    illuminat,infirmos curatjatechumenos baptizatfideles iufitftcat ,panitentes.

    reparat\tuftos augmentat .martyres coronat

    rjrc. S. Bernardusfe: mone j6, inCantica. Ftdes attingtt inaccejfa deprehendit ignota, comprehendtt immenfa, apprehendit noujfima ipjam denique atatemfuo illo vafitjjimojint* attedammodo circumcludit. Fidenter dtxerim; aternam beatamq^ Tri,

    nitatem,quam non intelltgo.credo, ejrfideteneo^


    quodfanacapto mente^j^.

    CAf 7T

    *7*

    E S

    C
    NEcessitAtem
    Marc
    i. 16.
    <r.

    V T

    VI.

    ^DenecejTitatefdei ChrijiianA.
    fidei Chrifiiana:

    probat imprimis

    di&um

    Chrifli

    apud B. -Marcum. j/w crediderit,rjr baptizatusfueritfaluuserif. ui


    verononcrediderit > condemnabitur.Etdicki\m.Apo(l:olimepi{\:oha.dHcbraeos Sinefide autem impojfibileeflpUcere Deo. Credcre enim oportet acceHcb. n.

    CJi.

    _,

    A l.laOta.

    Abac.1.4.

    lh-7-9'

    dentem adDeum quia eft,& inquirentibusf remuneratorfit .Quare fubiicic ibidem, quotquot ex veteri teftamento Patres vc! propheta:Deo placuerunt,aut faluati funt, beneficio fidei placuifle. Nec aiius eft fcoEpheflos, puseiufdem ApoftoliinepiftolaadR.omanos, Galatas quamprobareridemimprirnis omnibus hominibus neccfljriam efle adiuftificationernScfilmcm. NecaliuddocueruncS. Patr.es: Nam .. a r Clbmens Alexandrmus ld probat exprophetaAbacucStifaia. ^in #0#,inquit, Ueracluus quoq^tibividetur eos, qui nen credunt vituperare? hifius autem mens exfde viuet ,dixitpropheta. Dicit autem alius quoifoproy

    &

    &

    pheta.Nificredideritis,vonintelligetis.)j4omodoenimadmirabilem,

    fyftt-

    pernaturalemeorum contemplationem capere potuerit anima, fiintus inek dfcendu depugnet in tredulitas ? E t in fra Fides .t que esi necejfaria,ac ei atii in hocmundo vittit adviuendamrejpiratio La&arir. in epir.diuinarum inflitutionum. Fides quoq^magnatuftitupars ,qux maximed nobis, qui nonit
    .

    fidei gcrimus

    confruandaelt

    prdcipue inreligionem , quiaDeusprtoreitejr


    ',

    .potentior quam bomo.lt a% cum inciderit huittfmodi neceffitas

    vt dfcedere i

    Deo ^atq,

    adritusgentium tranfirccogamur, nullus nos metus,nullus nos terror

    inJIeclat,quo
    8.c.

    minustraditam nobisfidem cuftodtamus.


    namfides perficitur perbaptifmu ,

    S.BafiliusdeSpiritufancto. Fides ac bapti[ma,duo funt modi parantJtJalutis interft cognatiejr infeparabdes


    :

    baptifnus verofundamentofidctnititur,& vtrafc resper has voces tmpletur,

    Sicutenim credimusinpatrem ,&filium

    SpiritusftncJi. musin nominepatris &filtf RurfinusinexpofitioneSymboli Apoftolorum. Primoinlocofons


    ejr

    &

    & Spiritumfanclum Jic & bapiiTa-

    origo

    omnium btnorumppnitur.cum dicitur. CREDOtn Deampatrem 0-

    Hcb.n.

    t.

    rnnipotentem,ficut

    A.fcrm .3*.

    primo omniam accedentem opsrtet ad Dominum, quia eft, credentibusinfe propbeta dtcit Nficredideritis, nsn intelligetis. remuneratorfit ,fed S. Auguftinusin fermonibusde Tempore. Fides eft humanj falatis
    .

    & Paulus Apofiolus ad Hehrczcsfcribens & &

    dicit.

    Credere .n,

    inisium.

    Sine hac nemo adfiliorum Dei confirtiump oteftperuemre, quiafne


    ipfa

    C A T

    HO

    A.
    tte%.

    i7l
    infu-

    ip/a nec in hocfecule quifquam iufiificationu confequiturgratiam ,

    tur$ vitampojfidebit attrnam. S.LeodenatiuitaceChrifti.J/^xf/Wi?;^/^


    fibtleeslplacere Deo,& nihdfine ilUJanclumsitbUcaftumflibilviuum.

    .,

    Cvr

    ftrationis voluerit

    autemmediofidei,8cnonalteriuscognitionis vel demonnos Deus pertrahere ad felicitatem atternam in,

    deprobatChryfoftomus in commentario epifto!a;ad Colo{Ienfes,Ch.hom.$. creaturis noafolumfupcrnaturalia indiuinis quod multa de Deo Scripturispatefa&a,fedetiamnaturalia nequeant in hac vitaratione comprehcndi. Et in epiftolam primam ad Timotheum addit,& Gen

    &

    tilesfinerationecredidifleDeorumnepotcs.
    las artes fine fide e(Te pofle

    Sedu&oremquogue&
    ,

    Magum Pychagoram tempIisinfcribiiuiEflefilentium. Deniquenul-

    & difcere cupientem credere debere


    ejr

    noa

    quarftioncsponere.EodemcolIimantquarRurBnusIococitatoannotauit,

    Vt, inquit jinteSigentiatibi adituspatefiat recJeprimoomnium tc~j

    credereprofiteris{inSymbob)quianecnauemquisingreditur,

    liquidoac

    pofundo vitam committit elemento,nifipriusfecredatpoJfefaluari.Necagri~


    colafemina fuleis obruit ,efr fro frugibusjpargit in terram,nificrediderit

    w.

    tures imbres affuturum quoq folis teporem .quibus terraconfotafegetem mulf


    tiplicatafruge ac ventisjpirantibus nutriat. Njhildeni^eft.quodtn vitageri

    pojfitfinoncredulitasantepracejferit. Denifyideo rfrmatrimomia contrahutur.quiacrediturfucceffurapofieritas, efrpueri dfcendis artibustradunturt

    quia magiflrorum in difiipulos transfundenda creditur difcipltna.


    quotfc infignia vnusjufcipit,

    Impery

    dum creditfibi vrbes &pof>ubs, armatum etiant


    ,

    exercitumparituros.gupdfihacfingulanifiprius credideritfutura nullus ag~


    reditur } qut niodo non multo magis adagnitiontm Dei credendo veniatur f

    C
    *

    V T

    V.

    De Fidei Cbrijliana effettis.


    T)R- imvs efFeftusFideieftiuftificatioveliuftitia, &iiquidemfu
    fi-

    desviua&perfe&apercharttatem,eritperfectaiuftiria: finminus, ent (altem imperfe&a inchoataque iuftitia. Clareenim Apoftolus vbiqueoftenditfidemefn:cauiamiuftificationis.^r^/>r</wrr, inquitad
    RomznoSybominemiu/lficariperfidem.EtadEphcCcos.SaluifacJiefiisper* ***/fc/fTw.EtadHebracos. Santtiper fidemviceruntregna, operattfuntiufltti- Hebr.11.4jj.
    am,adeptifunt repromijfiones . Vnde S. Patres. Slgnatius epiftola ad Phiiippenfes. Princi^ium,inq\iit,vita elifidesfinis vero eius dileftio.

    Ambaau-

    temfimuliunclahominem Deiperficiunt. Clemens Alexandrinus libro 2. Stromatum , citans Paftorem. Pracedit,z\t,fides>timor autem adtficat,

    Mm

    perficit

    *74
    A.ldn. 10.

    Au.fcrm

    t.

    ivsinpfalmumnS.tra&ansilludj/V/* ctpiumfermonum tuorum veritas. Ftdes y inquit principium chrtftiani efty picnitudo autem Cbrtftianiiu/litia.iL S. Auguftin.de vcrbis Apoftoli.^jfdf incipithomo,fedquia (jr djtmonescredunt,necejfeeftaddereJpemdrcbaritatem. Et iterum.Domut Dei credendofundatur,fierando erigitur, dtligend
    ferficitur.

    p-> ficit autem d;!ec7io,

    F I S. Ambro

    Id fctm. i

    LUC7.47.
    tX *

    p Ucj
    ^

    E f E ct vs eft,impetratio remifsionis peccatorum.Nam aB.Lucam Dominusmulieri cui dixerat remittuntur ttbipeccata


    II.
    :
    >

    tua ) dix.hq\ioci- ,FidestuateJaluamfecit i nezi\pcaipccc&tis. EtApofto-

    Aa. ij'*

    A.ep

    105.

    hominesper fide placuiiieDeo,nonpotueruntautemplacere nifiremiffis peccatis. S. Petrus quoque in A dis Apoft Fide,'mquh,puri/icanscordaeoru'.Dcind& S. Auguftinus conftanter docet fidem non folum impecrare,fed etiam meren(intelligefaltem de congruo)remifsionem peccatorum 8duftificationem.NaminepiftolaadSixtum. T^ec ip(a,'mquh,remi(popecca'
    terumfinealiquo merito eftfifides hanc impetrat, T^e^ enim nullum eft meritumfidei ejuafide ille dicebat,Deusprepititts efio mihipeccatori,rJrdefcendit iufltficatusmerito fideihumiliatus , quoniamcjuifehumiliatexaltabittir. Etli-

    us ' n c piftolaad Hebraeosper multaexempla docet

    Id.c.it.

    brodefpiritu&littera. Jguodfafforumlexminandoimperat, bocfideilex


    IL
    c.7,

    credendo impetrat. Et librodeprazdeftinatione Sanctorum. Exfideideo


    dicit ApoftolusiufliyCaribominemjioncxeperibtis tfttiaipfadatur

    ex quaim-

    petrenturcetera

    quaproprie operanuncupantur ,

    in quibus iufie vtuimus.

    Hc!>.it.atfeq.

    Quodautemnonfolumfides,vthaetedcinugantur, fit caufa horum duorumen^ftuum^nemperemifsionispeccarorum&iuftificationis,. fedctiamoperabonadocebimusintitulode Opcribus bonis. III, Effe&us, funtvirtutesomnssbonaqjopera, vtliquctex cxemplisab Apoftolo in epiftolaad Hebraros commemoratis. Ait enimfideAbelhoftiamDeoobtulifle, Noearcamaptafle. Abraham
    ohediuifIe>& vnigenitumfiliulfaac immolarevoIuifTej MoyfenmagrselegiflcaffligicumpopuloDeiqua tcmporalispcccati habere iucundkate.Fide Rahabmerecrice cxploratoresexcepifle Gedeonem Barac,Samfbnem,Iephcc,Samuelem prophetas t per fidem.vicifle.
    ,

    &

    tegna,operatosiuftitiam8tc.
    Aci*,

    Quxomniafuntoperaimgnarumvireftdilettiofideft,

    tutum.VndeS.Auguft.librodefpiritu&hctera. Vnde
    fatione ln

    charitasper quamfides operaturjnifivnde iUamfidesipfa impetrauitfE t pra:-

    pfalmum y.Magnum opas

    Jedexfide.LaudoJuper*dificatienem.

    opitrisfeduideofvndamentumfideijaudofructumboni eperis,fed ittfideagjj,

    nofceradicem. Etepiftolaio^.adPaulinum. Sicfuis dixerit,quodgratiam. bene operaudifides mercatur,negare nonp ojfumus^imogratifftme confitemur*.

    Et hbro primo concraaduerfarium legis &propherarum.//?w*0 tefta-

    mmta

    CATHOLICA.
    I V.

    175

    mentofidesimpetrat charitatem.Dcniquclib.dc gratia&liberoarbitrio. Fides ejr nonpetitaconceditur, vt eipetentialia concedantur.

    EfTe&us eft re&aintelligeatia,8c cognitio do&rinx vcrx.iuxta illudlfaia:. Nificredideritis,noninte//i^etis. Vnde Clemcns Alexandrin. jguiexfideconutuart tnftttuertt\u addtutnorum verborum fu/cepttonem fir-

    ira.7.9

    iuw*

    ?'

    mus e/l ac(labilu,vt qui iudicium ,quod bona nititur ratione nempefidem baheat.Eum autem hinc ex redundanticopiafequiturperfuafio.Hoc ita% erit illudpropheticum,Nificredtderitu,nontntclltgetis. EtTertuliianus hbro'4. contraMarcionemagensdehxmorrhoiflaper fidem a fluxu fanguiniszpudMuthxumlemzta HaCyinqukyeratfidesrfutcontulerat etiam intel/eclum. Ntficredtderitu,inquit,noninte//igetts. Cyrillus Hierofol ymitanus catec h fi 5. Oculus omnem iUuminans confcientiam efifides, ejr intelUgentiam ejficiens : dicit enim propheta. Ntfi credideritis\non intelitgetis.
    :
    -

    ^4"-*

    *'

    aperit,infidelitas

    Auguftjnus in fentemiis k B. Profpero excerptis. Intel/ecJui fides viam claudit.Vnde S.Ioan. Chryfoftom. adfinem homiiias. in Acla Apoftolorum, docetopera vnius fidci piurimas difficilli*3.

    sen.ufc

    mafquein Scripturisfolui quxftiones. K^fbyjfut quafiionum , inquit, Scriptura esl. ^uasfif/uerimus non cmnino foluimusfed iuxta humanam
    rationem.Propriaearumfoiutiofidesesifctrequodomnia
    iufte efr mifericor-

    diter Deus ac vti/iterfacit. quia pofftbile non eff vt ratio ilia capiat.

    f/utioeft,drhacnoneft a/iame/ior.Etfihoctibiipfiperfuaferis

    Vna hac qucdproui-

    dentia Dei omnia di[penfentur,a/ia quidepermittente ob caufamjibi cognita,


    alia verooperante,ltberaberisa qttaftionibus, ejrfolutionis lucrum acceperis

    EtS. Ambrof fermonen. de mirabilibus, docetvbifidesfana eft.ibietiamveramtradido&rinam. Vbi,inc\uiens,fides integraeft ,ibi


    Saluatordocct,vigiUt efrexultat ibirequies,ibitranqui//itas,ibicunc7orum
    :

    A.cti,

    eft

    medicina.Contravero Tercullian. inlibro de Trinitate, 2c AuguftinusdcagoneChriftianotradunceos, quivelnegligentesfuntin fide Catho!ica,vel Iegitimam fidem deferuerunt, facile prolabi in periculofoserrores.

    V. EffeAuseft,incredibilisfortitudo conftantiainatrocifsimis R0m ,$. i; 3 etiam fuppliciis pro ea tolerandis,quem declarauit Apoftolus.cum ita fcripfic ad R.on\Certus/um,quia nefa mers, neq^ vita, ne% angeli neq.p *incipatus,neq yirtutes,ne% inftantia,neq futura, neq^fortitudo, neq altuudo f }
    f

    &

    neq, profundu

    ne% creatura aliapotertt nosfeparare a caritate Det qtu eft in Chrifto Iefu Domino noftro.Vnde.n.certus eratnijiexfijeifirmitatcfinqai: S.
    ,

    Hier.inciputprimamspiftolccadGilat.Itinunierahuiusreiex^mpla
    p--oferricxhifto:iaEcc!efiafticapofrenc.Tertull.adScapulam.^rrr/w, inq ui r, Antoninus, cum perfequeretur tnftater in Afiafideies omnes i/iius ciuilattiCbrifttaniantetrtbunaliaftmanufacJacfouterut.EtHiccp.mEcclef.

    N.lib.^.cs.

    Mm

    2,

    hifta-

    27*

    E $
    cenclufit, igni conflagrare

    hiftoria. Diocktianittmport cumnatalu dies Chrifiifeftus adejfet , viginti

    tmlliaChriftianorumintemplodtyrdnno

    malue-

    ruut^quamtantillumdcbriftiandfideifiabilitatedefieclere.

    Hac fortitudi-

    Llib.f

    . j.

    neanimiPhilofbphieloqucntifsimique Oratores, potiusquamrauonibus conui&i, manus Chrifto dederunr. Vnde La&antius in hxc verba fcribit. Cum ab ortu Solts vfque ad
    occafum lex diuinafujceptafit,ejr omnisjexus, omnis atas ejrgens,^ regio vnitis acparibus animis Deoferuiant,eademfit vbi^patientia , idem contemptm mortis, intelligere debuerant aliquidin ea ejfe rattenis, quodnonfine caufa
    ,

    vfy admortem defendebatur. aliquidfundamenttacfoliditatis-,quodeam reUgionem non tantum iniuriis ac vexatione nonfoluat ,fed augeatftmper
    faciatfirmiorem. VI. Effe<tuseft,immunitas
    veritas

    &
    o-

    vitio Curiofitatis.

    Cum enim

    mnium rerum fide comprehenfarum audor fit ipfe Deus,hoc eft,ipfa


    non eft quod aliam rationem vel demonftrationem rei credendacindagemus. PrifcxPhilofbphiasgentilitix auditoribus fufficiebatMagiftriaudoritaSjnempePychagorac^rationifquevicemfubibat illud*"T- i<p*} quanto magis diuininuminis , de quo hanc fententiam tuht Apoftolus. guodftultumtH Dei.fapientius eH hominibus,& quodinfirmum eH Dei,fortius eH homintbus. Qua de caufa lta fcripfit in 1; bro de
    ,

    iCor.i.zf.

    Praefcriptionibus Tertu\liavi[xs.Nobiscuriefitatecpusnon eHpoft chriflum

    Cum credtmus, nihildefideramus Jefum, nec inquifitionepoH Euangtlium, credimus, non ejfe quod vltra credere debeamus. vltra credere : hoc enimprius
    Etpaulo poft.
    Et
    S.

    Cedatcuritfitasfidei,cedalglorta (bumanajcilicetfapientis

    acratienis)fitluti,

    B asi L i vs

    in

    pfalmum

    j.

    I vniuerfum,fifidesfubftantid

    eorum quanonvidentur argumentum , tftearum, qua$erantur,rerum, ne mihi tu curiofius" anxiufy contendas videre, qua longiorefepojita funt tn~
    teruallojneu quajperas te olim confecuturum in dmbiguam reuoces dubi-

    &

    amvepartem, quodadea nondumpotueritcertantionepertingere^j,.

    Ca*vt

    CATHOLICA.
    C
    A
    P

    %rr

    V T

    IV.

    <De jMediis ad^jeram (atholicame^fidemeon-

    feruandam, roborandamfy
    idoneis.

    PK

    m v m mediumeft, Poft diuinas Scripturas firmitcr adhxrefcefucceffioniquc fummorum Pontificum Romana! re Traditioni Ecclefis: inde a D. Petro,8c definitioni Catholica: Ecclefix. Hoc enim
    i ,

    tradunt omncs veteres S. Patres, vt B. Vincentius Lirinenfis in libello aureo contra profanas nouitatcs.J^f,inquit, magnojludio ejrfummaattentioneperqutrens aplurimUfanBitate ejr docJrinapraftantibus virU quo~

    nam modo pofftmcerta quadam,ejr quafi generaliac regulari


    fidei veritatem ab hareticaprauitatU faljitate dtfcernere
    ,

    via Catbelica

    huiufmodi femper

    rejponfum ab omntbusfere retuli quodfiue egojiue quis alius vellet exurgen-

    ttum hareticorumfraudes deprehenderejaqueofq^ vita re,& infidefanafanus aiq, integerpermanereduplicimodo munirefidem Jisam Domino adiuuante^j
    deberet.Primofilicetdmina legU auc7oritate, tumdeinde Ecclefia Catholica
    traditione .Hicforfitan requirataliquis.cumjitperfeclus Scripturarum cago t

    Jibi%adomniafatUfuperfyfufficiat,quidepitsett,vteiEccleJiajlicaintelligentia tungatur auclorttasi Jguia vtdelicet Scripturamfacramprofuaaltitudine

    nen vno eedemfyfenfu vniuerfiacc<pittnt,fedeiufdem eloquia


    tia eruipoffe videantur.

    aliter atq^ ati-

    Ur,alius atc^ altus interpretatur, vtpcene quot hominesfunt , tot illincjenten 1r.n%.

    Irenxus li bro 4, aduerfus hai efes. Paulus zk.PeVbi

    Epl*' 4 *

    Juit Deusprimb i Ecclefia Apoftolosfecundoprophetas,tertio DccJeres.


    tli ea qua eff ab ApoftolU,

    igiturcharifmataDomtnipoJitafuntyibidifcereoportetveritatem,apudqu9S
    Ecclefia^fuccefpo ,

    & idquodeBfanum & irreproM e.dfc

    babileJermonU cenftat. Et iterum. i^fgnitioveraesj Apofiolerum doflrina, rjr antiquus Ecdefiaftatus in vniuerfomundo rjrcharafiere cerporUChriftiJecundumfuccejjiones Epfcoporum ,qutbus iUieam,qua in "vnoquo^ loco esJ Ecelejiam tradiderunt , quaperuenit vj^ adnosjtneficlione , Scripturarum tra-

    t~}ationepleni{Jima,&c.Yi\ctovLym\is contra Luciferianos. EtiamJiScrip-

    tura aucloritas nonjubejfet , totius orbU in bancpartem confenfus ebtineret. Namejrmultaalia, quaper traditionem in Ecciejiu obferuantur auctoritatenofibifcriptxlegUvfurpauerunt.

    AvGVSTiNvscontraepiftolam Manichxi. EgoverbEuangelienoncrederem,niJimeCathoUca Ecclejix commoues

    ret aucloritas.

    II,

    MediumeftCouftaatiaiavitafanda.bono.-ufr.q;

    i.t.cx.
    itatio

    Mju

    1?8
    crcitationc.

    FIDES
    Nam

    t.CoM).a.

    Apoftolusdifercedocet fe,fietiamperfe&iflimam efficaciflimamque fidem habeat,fi caritate deftituta fit,nihil fore. Si babuero ,mqwcns,omxemftdem,itavt montestransferam,charitatemaute
    non babuero,nihilfum .EtS.Iacobus. Sicut enim corpusfinefpiritu mortuunt
    eftjta &fidesfine operibtts mortuaest.Vnde

    Auguftinus libro

    15-.

    de Tri-

    nitate Ttdesfineearitatepoteftquidemejfefednon&prodejfc.
    t.Ian."24.

    Imo fcriptu-

    Grhom?2f.

    TiJ.x.K.

    raitaloquitur.acficumprauismoribusetiamperdaturfides.j^/^/rNf e fi Jf Deum,ejrmandata et:;s nonfiruat hic mendaxefi ait B. Ioann.es. Et S.Gregoriusin Ewkn<geY\2..t'era fidcs eft ,qu*in hocejuod verbisdicit, morihusnon contradicit. Hinc cft entm quodde quibufdamfalfisfideltbm Paulus dicit.Jjfui confitenturfe nJfeDeumfaftis autem negant, Hinc loannes ait. Jgfii dtcitfe nojfe Detim,fjr mandataeius non cuflodit, mendax eft. Jguodcum

    itafitfideinoftra veritatem in vita nofiraconfideratione

    debemus agnofcere.

    s.Tim.i. 19.

    Tunc enimveraciter ftdelesfimtts,fi quodverbis promittimtis,operibus complemus. Quimuis enim per praua opera nonamittatur fides vera,vt fupraexipfbS.GregorioproDauimus,tamenva!deobfcuratur cum fa&ocontrariumvideamurdeclarare. Vnde cumScripturaS.Patrej declarant ex peruerfa vita proxi mum lapfum efle in errores Schasrefes, quibus prorfus pcrit vera fides. Apoftolus enim dum hortatur Timotheumfuumadferuandamfidem, bonamqueconfcientiam, addit,

    quam,nempe confcientiam
    Ch.hom,j.

    quidamrepellentes,circafidemnaufiagaue-

    runt, inter quos eft Hymenaus ejr Alexander,quos tradidiSatans.

    la qua:

    verba.it2ChryCo&omus. Etmeritojauenaufragarunt. 7{am vbivitareprehenfibilisfueritjlogmaitemhuiufmodificnecejfariumelt: ac videat plu-

    rimos inprofundum malorum corrutfie , atque ad gentiltm ritumfuijfe con


    uerfos.

    Eodemmodopcrbonam

    confcientiara Theodorctus

    & Am-

    brofius hoc loco exponunt vitam laudabilem, cum temperantia


    tiaceniuntfam.
    III.

    &

    tufii-

    Crebraexercitatioina&ionibusfideitamexternii quamintcrnis.Innumerarcnimoccafionesindiesfeoffbrunt cam exercendi. Si enim mane tibi furgendum eft, cofignas telacro figno crucis,quod eft Chriftiana: fidei Symbolum. Si orandum, per fidem De-

    Medivm

    um, quem crcdis tibi propitium fore 8c clementem fupplex imploras. SiobediendumSuperion,ineoDeumcontemp!aris fecundum illud
    .1.KC.10.XS.

    Matc.1j.40.

    dic\um. Jgui vos audit ,mf astdit.Sielzcmofynadandi fitpzuperiy dssliIjenterilli canquam Chrifto.quiacredis verbisillis Chrifti. Jguodvnux
    minimismeisfccil}is,mihifecfiis.Et^\i*Hoff>eseram,&collegiltume^.

    VndeS.Patreslibere^ficloqunncur.AdmenfasveftiasChnftum
    inuicate.

    PeregnnoChriftohofpir.iumprarbere. necmirum quia Chriftus.teftcSiueroSulpicio, S.Martuio pcr Yifum no&uoblstus


    ,

    dixit.

    CATHOLICA,

    *7*
    $uipj n
    it.

    dixi t, Martinus adhuc catechumenus hac me vefte contcxit* Si baptifmi vel

    Pcenkentiarfac.amentavfurparevelis^inefideibeaeficiOjquaconfi-

    disDumtibiomniafcelcTacondonaturum,nonexequeris. Crebro quoque occafio fe ofTert fidei profkenda: ex formula Concilii Tridentini, vtcum velbeneficiaEccieiiailicavelOrdines, velGradus Academici funcfufcipiendi,quodeo Iibentius quifque,internoquoqueadufideiadiuncl:oficeredebe:,quoceruusnouitfeprxftanti(simum, Deoque gratifsimum religionisa&umexercere. HortaturS.AMBXosivsalicubi.vtquotidieSymboIum Apoflo-

    AJib.jdeVlrf.

    licum,quod certe eft Symbolum fidei &r quidem primarium antelucanishorisrecitemus. AuguiiinusverolibroprimodeSymboload
    ,

    Catechumenosmonet,vteodemetiamantcfomnumnosmuniamus. ^uando enim,'mquit Ambronus fine mil/tiajacramento mi/es intentoriffy beliatoreliinpralio? Quotidianarcertenospulfanttentationes mundi*
    :

    carnis&Satana:,acaiiquJndoaudentarcemfideiinuadere,quomodo autem ilte repellentur nifi ignito fidei laculo, nifi vehementi aliquofidei in

    Deum ac Chuitum Dominum a&u

    Beatus enim , inquit infigpfa, - , 3 tf -*

    nis Cirifti miles Dauid , qui tenuerit ac aUferitparuulosfuos adpetram.

    PluradehocmedjorepeaesapudnoftrumP. R.ofignoIiumdeAdianibus virtutum lib.i.c. y. IV. MEDivMeftTimorDomini. Principium enimjapientia , ait Sa\om.on,timor Domini Et Ecclefufticus. J>)uitimctu Dominum,credite
    1

    Trqp.t.7.

    E^*-.

    & 1.

    4lli.Ex.J>)uitiment Dominu\nonerunt incredibiles verloillius .Et. Sino in ti-

    more Demini tenueris te inftanter, citofubuertetur domut tuaWo c me dium


    prxfcripflcChriftus Apoftolis, ne feuientc perfecutione defererent fidem. Nohte, mquiens/imere eos,qttioccidunt corpus.animam autem non
    pojfunt occidere, fidpotius timeteeum, quipsteli animam

    H>- 7-+>

    Man.10.2t.

    &

    corpusperdere
    GJ,b J 8-*
    -

    tngehennam. Et S.Gregorius in moralibus. Terra,ixtfundamentumfides eft, Huim


    terrafundamentumiacitur, quando ineccuhtscordisprimafolidttatucaufit diuinus timor injpiratur. ifte necdstm credit aterna qutt audit.huic cumfides
    datur,adadficiumfubfiquentisoperisiamfundamentumponitur. lUe ater-

    na iam credit,nec tamen metuin venturi iudicij terrortm dejpicit,


    carnis drjpiritusaudenterinuoluit.

    peccatisfi

    Huicrepentecumfuturorumtimorin-

    funditur, vt bon* vitxfurgat adificium, iamfitndamenta conflruuntur. Pofito itaquepro(peraformidinisfundamento,cum

    virtutum fabrica in altum

    ducitur,neceJfeeH vtvnttfquifaprc/iciensviresJuascaHtcmetiatur, vtcunr

    diuinacoxftruclionemagntuefiiiamceeperitfemetipfumrejpiciatfinectjfatiitit qftod fuit,quattnus

    attendens bumiliter qutd per meritum iuuentus


    tft,M-

    **o

    FIDEJ
    &

    fftjtequaijttamjtbi arroget,quodper gratiamfaeJusett,

    Et Tertullianus de pra:fcriptionibusaduerfusha:reticos. Doclrina ,inquit. index difcipli-

    Negant Deum timendum, lta% Uberafunt ttiis omnia folnta, Vbi autemDeus nontimeturjiifivbinoneft ? ybiDeutnonett .necveritas vlla elf. Vbi veritat nullaeft, merito talis dfciplina eft. At vbi Deus, ibi metus in
    ma.

    &

    Deum,quiefi initium Sap ientia

    vbi metus in Deum , ibigrauitas honefta,

    &

    iiligemiaattonita, drcurafolicita, ejradleclio explorata,

    rfr cemmunicati

    deliberata^ promotioemerita,& fubietlioreligiofa,& apfarimdeutta^ejr


    j[rocejpomoderata,& EccUfia vnita } (jr Deiomnia,

    C
    INt e

    A P V T

    VII.

    T)efignis

    &

    indiciis verafidei,

    Watt.7.

    1$,

    TcKI.lib.i,

    r. reraj fidei indicia primum merito locum obtinet, vita pia hominis fide!is,Deique StChriftianarfidei legibus confentanea.Hoc enimtradiditapudMatthxumChriftus,cumdifcipulos docuit, quo indicio cognofcere debeant falfos prophetas, id eft.do&ores qui adulterinam fidem tradunt. Attendite, inquit , afalftt prt>pketis,quiveniuntadvos in veftimentii ouiumjntrinfecus autemfunt lupirapaces dfruttibus eerum cognofcetis eos Nonpoteft arborbona malosjru&usfacere, neque arbormalabonosfruclusfacere. Quem Iocumre&einterpretaturdefide Tertullianus contra Marcionem, cum agatur de falfisprophe,
    .

    tis. Itaq, arborem bonamvelmalamappeliatChriftushominembonamaucmalamfidemhabentem.Sidicasaliquandobona fide przditos malos fc u&us facerc, id eft male viuere : refpondeo, non dicere Chriftum,quidaliquando,fedquidpJa:rumque: nequequidhomicum peruerfitate,fed quidnatura fideiioleataccidere. Fides autem
    ,

    naturafaanequebonosgignitfru6lus3 fimalafit,nequemalos,fibona

    Mai itMatth.'
    '

    Nequeenim,vtbeneincommentariofuoanimaduertit nofter fit. Maldonatus fuit Chrifti inftitutum, hoc loco certum , fed admodumprobabileindiciumfuggereredocerequenonpofle pfeudo,

    prophetasvelharreticos.quifimulationefan&itatis falfam do<ftrinam probant.diu fe itaouinapelleregere,quin tandem,qui fub ealateatlupus,appareat. vtiappatuitinharreticisnoftrifajculi, qui quosfua fide nouavelEuangelioprscclarosfcilicct, fru<5t.usediderint> prolixeprofequitur, Apologia prior Friderici Saphyli. Lindani Epifcopi Dubitantius, ThomasStapIetonusIibrodeprincipiisfidei, &breuiffime it Promptuario morali Dominica: 7. poft pentecoften punctoz. Hoc
    >

    indi-

    C A T

    H O

    A.

    iSi

    indicium iam olim exegit Apoftolus Iacobus a fidelibus fideifua veritatem obtendcatibus. Jguidprodcrit, \nqmt,fratresmrififidemquisdicatfi babere opera autem non babeat? nunquidpoteritfidesfaluare eum *.fi.a. fiater ejrforor nudifint. dr indigeant viclu quetidiano.dicat autem aliquis ex vobis illis. Ite inpace,calefacimtni ejrfaturaminipon dederitis autem eis , qua
    Tufidem habes, dr ego operababeo.-efiendemibifidemtuamfineoperihus^rjrego oflendamttbi ex opertbusfidemmeam. Hoc indicium contra Manichxos pro defenfione fidei Catholiccededit fuo azuo S. Auguftinus Iibro de vtilitatc credendi his ve rb is. Parumne confiultum rebus humanis arbitraris,quodnihilterrenum,nihil igneum pihildenify qttod corporisfinfus attingit pro Deo colendum
    neceffariafiunt corpori.quidproderit? Seddicetquis.
    effe,

    Iac tJtLt

    ^*7

    '

    adquemfiolointeUeSlu ambiendum eJi,nonpaucis dofltfpmidtfputant fed

    tmperitum etiam vulgus marium feminarum^ in tam multis diuerfifygentibus,&credtt drpradtcat? ^uodcontinentiavfq^adtenuiffimum viclumpatfis

    & aqua

    ejr non

    quotidtanafed etiamper contextosplures dtesperpetuata

    ieiunia quedcafiitas vfy adconiugijproUfq, contemptum : auodpattentia

    vfa

    adpatrimonia difiributa pauperibus fluoddenitfc totitts huiusmundi afpernatio vfiq. addefiderium mor~ tis intenditur? Pauci hocfaciunt ,pauciores beneprudentert^faciunt ,fidpoadcrucesflammasq^negleclasiquodltberalitas
    vfifo

    puliprobant,populiaudiunt,populifauent,diliguntpoftremopopuli,

    Populi

    fuam imbecitlitatem ,quodi(la non poffunt ,necfine proueclu mentis in Deum ,


    necfine quibufdamfcintillts virtutis accufant.

    Hocfaclum eff dtuinaproui-

    dentiaperprophetarum vaticinia.per humanitatem doBrinamt^ Chrifii , per


    Ksfpoftolorum itinera, per martyrum contumelias , cruces ,fianguinem , mortes .perfantforumpradtcabilem
    tis atque

    vitam,atque in his vniuerfis digva rebus tan

    virtutibus pro tempsrum opportunitate, miracula.


    ,

    Cum igitur tan-

    tum auxilium Dei tantum profecJumfructumque videamus , dubitabimue nos eius Ecclefiaconderegremio qu yfique adconfieffionem generis humani
    ,

    ab ApofiolicafedeperfucceffionesEpifioporumfruflrahareticis cireumlatrantibus,&partimplebis ipfius iudicio,partim Conciltorumgrauitate,partim eti-

    am miraculorum maiefiate damnatis culmen aucJoritatis obtinuiti Hucufque Auguftinus,


    1 1, Indicium eft zelus tuendi,propagandiq; fidem Catholica Romana. Visfiire ,inquit S.Hieronymus epiftola ad Pammachiu , quantus

    fit ardorbeneeredentiu

    1 .

    AudiApoftolu. Etfinos,autangelusdec<eloali f ercu-

    ,ep

    ' <

    "

    angelizauerit nebis,anatbemafit.

    Vnde

    prifci

    Patresfubtempo

    Con-

    6al

    (?

    ftantiniMagni,exortisiam Arianis,nonpafiifintvel fyllabam in a^i culofidei,velverbu!o Csrholicisvfirato, vcerathomoufion vel Confubftamiale.irnmutari. Fidesfiquidem,aucl:oi'eTem.ii
    inlibro dePra:fcriptionibus, virgoeftintegerrimaj.talifqinofesAChri

    Nn

    ztt

    FIDES

    ctlfci reco
    mit.

    "

    ditajquam vt ftuprarc conantur hajrcticijfic Catholicoseam ornnini i ncorru P tam caitetuerineceffeeft.TalemzelumhabebatS.Clemens Romanus,quicumS.PetrumdefideinChriftumdiile.renten>audif(zt.Deo grattas ago, inquit,^/, vtoptaui, inftitutusfum.t accertofcias, Petrefieri nonpojfe , vt dubitem de his qua ex te audiui de Chriftopropheta, eti-

    amfituipfealtter doceres ejr me in aliamfidem transferreconareris.Hocentm mthicertum esi,eum qui dotlrinam hanc de veroprcpheta acceperit, nonpojfe

    de hac veritate vltra dubitare.

    Adh&c Petrus. Gratias ago Deo ejrprojalute


    quanta
    ejr

    tua, ejrpro quiete mea : valde enim deleilor,quia intcllexiffe te video ,


    fit chrtftiana virtutis magnitudo,

    in eo, quodais, mefiego ipfe cupia,quod

    abjitfojfim tetranfuertereinaliamfidem. Talis erat zeluspro fide S.Elze17.Sept.c19.

    profcjfor T"he-

    ariiComitisinGalliis,quemvita^audtorapudSurium ita loquentem advxoremfuam cum qua perpetuamcolueratcaftitatemiinducir. Ecce Dalphina fimagifter Francfcm Mayronis,qui inpracipuis chriftiani or,

    elog Patifius.

    his

    TheologU numeraturffity infide bene inftruclus ejrfirmus, iteme^frater Iol

    annes luliani Confejfarim nofier,i/tumina.'afide,(jrvit e/anc7itateclaru<s,ve*


    nirent adme,dicerent%
    in magno errore vixijfe,

    vno animofidem nofiramfalfam

    ejfe

    nofa^ hattcnut

    & deceptos

    ejfe, Pontificem^ ejr

    Cardinales vellefidem

    Tit.

    j.

    1*

    2.Tim.i. 1. aJoan.io.

    mutare , id% etiampariter totus clamaret orbis,equidem non deficerem vlla in parte ab illafide,quam mibi Deus cftendit , etiamfiea caufa mille mthi mortet oppetendaforent.Eodem zelo excellueruntmartyres omnes, qui nullis nequeblanditiisnequcfuppliciisadducipotuerunt, vt vel fidemveram negarent,vel etiam fimularen t fe aliq uid in ea negafie* III. Indiciumfuperioriaffine eft,abhorrere vehementerabomni conuerfatione,librorum nota ha^refeos , ha:reticorum colloquiis quoquehxreticorumlec1ione8ttracl:auone.Quohorrore tenebatur Apoftolus cum fcripfit. Hareticum hominempoft vnam ejrfecundam correptionemdeuitafciens ,quiafubuerfuses~i quieiujmodiefi. Et cu Hymena;um AlexandrumafidenaufragostradiditSatana;,vtipfeteftaturin e pift laadTimotheum, quo difcerent non blafihemare. Tenebaturck

    &

    &

    B.Ioannes Euangelifta cum fcnpfit.Siquis haxc docirinam non aJfert no}

    Uterecipereeumindimum,necAueeidixeritis.
    &en.l.je.j;

    Etcumreperto CerinthO'

    harrerico inl^alneis tefteJB.lrenaso,repente exiliit non Iotus, timens fcilicet balneas corruituras, cum ejfetintusinimicus vtritatis. Eodem te-

    ibJd.

    nebaturquodamS-PoIycarpusau(fioreeodem,y*/A/rfm>;hxretico
    aliquando occurrenti,& dtcentifibiyCognofce nos ,refiondit
    .

    Cognejcotegri-

    wff^i/i'rfW<e.Tenebatur&:MagnusS,Antonius,dequoilcA.hri.thanafius. CMamchxisaui aliis bareticisnunquamfaltem amicabilia vcrba latgitus efi\denumians talium amicitiam at^fermones perditionem ejfeanisna. Sie aiam Arianos detefiabatur, vt omntbus diceret^e iuxtaquidemeo%

    C A T
    effe

    H O

    A.

    th

    accedendum.Etipfe iammoriturus.Haretiterum,inquit,d' Schiftnaticerum venena vitate meumq^ circa ees ediumfecfamini. Scitis ipft , quodnullus
    vnibi necpactficus

    Hier iy, p qutdemfermo cum eis vnquamfuerit. Tenebatur S .Hieronymus omnium harreticorum fui xui hoftis acerrimus. Vnde ita fcribit aduerfus Pelagianos. Fateorme nunquam bareticispepereijfe,&omniegiJfeftmdtOyVt heftesEccleftamei quot^boftes^erent, Et acl Vigilantiu. M-p.7*

    yndeJatismirortevoluiJfeOrigcnismthiebticeredogmata. Egonehareticusi

    ep
    "

    ejrcurme,quaJo,hareticinonamat?Etzd

    Pammachium. NolinfuJJ>icione
    ep.77,

    barefeos quenquam e(fepatientem,ne apudeos,quiignorant innecenttam eius, dtjfimulatio confcientia iudtcetur,fitaceat. Vnde ad Marcum Celeden-

    fcm

    ta

    philofophatur. H*reticus vocor , bomoufion pradicans Trinitatem.

    SabeUianaimpietatisarguer,tresfubft/?etes,veras,integras,perfa7afq,per-

    fonas tndefejja vocepronuncians. Si ab Arianis , merito :Jiab orthodoxts , qui huiufnediarguuntfidemyOrthodoxieffedeJierunt,autficisplacet ybareticum

    cum ALrypto, bec efi,cum Damafo Petre% cendemnent. Deniquein Apologia auuerfus Ruffinum oftendens quantne cum Occidente,hareticum

    toperehorrerecconfuccudinem hatrecicorum. Nj>bis,inquit,inmenafierio hejpitalitas cordi eft. omnefque adnos vententes Uta bumanitatisfronte fnfttpimus. Veremur entm ne Maria cum loftpb locum nen inueniat in diuerforio,ne nobis Iefus dicat excluftis. Hofpes eram ejr nenfufcepiftis me.Soles ba,

    retices

    nonrecipimus.

    IV. IndiciumeftSimplicitasincredendoeaqua:ctiam humanamintelligentiamexcedunt.Cuiusvirtutisegregium exemplu prar- Gau?7 en 5 *' buitomniumcredentiumpater AbrahamPatriarcha.primo, cu Deo promittenti credidit fe centenarium ex vxore nonagenaria Sara pariturumfliiunvdquefimpliciter. Nam fic loquitur Apoftolusdeeius Rora 4' J * fide. Et non infirmatus eflfide,nec confiderauit corpusfuum emertuum,cum iamferecentumejfet annorum,ey emortuam vuluam Sara. In repromtjfione etiam Dei non bifttauit diffidentiafedconfortatus efi fide ,dans gloriam Deo,
    '
    '

    plenijfimefctens ,quia quacunq,promiftt potens efi &facere.

    Secun do, cum

    iufmscftaDeoofTerrefiliumlfaac inliolocauftum, credebat enim cotiusabeofilium refufcitandum, quam promifsionem de feminis benedi&ionepriusfactairritamfdcuram. Vnde idem Apoftolus. Fide cbtulit Abraham \&a.c cum tentaretur,(-r vnigenitum offerebat,quifuftepe:

    Heb.n.

    17.

    ratrepromijftonesadquem diclumeH.Jguiain lfaacvocabiturtibifemen,arbitrans quta d mortuisfufatarepotens efi Deus. Vnde Ioan . Chry -

    &

    credendo, Vidca- n tnus,inqmt,iuftiobedientiam ,& quomode fecit,quodd Dominoimperatum efi,nonqurenscaufam (icutmultiinftpientesfacittnt, &dehisqua d Deo qua bmc fiunt curio.se quaruntyfjr dicunt. guare hoc,& quare illud ? 2{n 2 qux
    fimplicitate Abraha: in
    j

    sosTo.Mvsagensdehac
    ,

    ch hom
    gj.

    &

    &

    184

    S.
    ,

    qua iUinc vtilitat enafiitur ,fedficutfamulus diligens Dominum quacunque pracej-erit, implereftudens nihilvltertm percontans Pofiquam entm Domi.

    nmpromijfionem eifecit, ejr compleuitfermonemfuumfflatim iuflmqu* tmperatafuerunt perfecit.


    pfa!.tif.

    2.

    ExemplumpraebuitregiusprophetaDauidcumait. Credidi

    *.Cor.4- n-

    propter quodlocutusfum ,
    didi fropter quodlocutm

    qux verba repetensapoftolus

    inaltera ad

    Co-

    r inthios. Habentesautem,zit, eundemfiiritumfidei,ficutfcriptum efi. Cre:

    e^ nos credimm propter quod ejr loquimur.

    nempc

    Chr.in pfal

    captum ingenii fuperante,hoc eit,derefurre&ioneChrifti 8cno115flra. Ea vero idem Chryfoft.exponens. 2{ecefiees7ergo, inquit ,primum dicere, quomodo eo vfm efi Apofiolus, ejrde quonamferme ejfet aheo inflitutm.
    ^ e re
    ltaenim cognofcemusfibi velitpropheta. guanquam alioqui hac es7 optima docendi ratio, non orationis contextum circumcidere , necparte accepta in ea
    ,

    immorarifedab alio incipere exordium narrationis. De quonam ergo dijferes Eaulus meminit huius vocispropheticx ? De refurreclione ,ejrfuturorum bsnorumperceptione,qu<e omnem rationem eogitationemq.fuperant. Jgueniam
    ,

    ergo flde adeajufcipienda opus

    eit, ne

    conturbaretur Iudtus , ejr vanajefie^j

    futjfe deceptum exiftimaretprophetico dicto ccrrigiteiusimprudentiam,pro-

    pemodum dicens "Njonrematiquamnouamrequiro, fidemfedvetus bonum. Atquefic quidem Paulm, Propheta autem cum ipfe queque ejfetpradifturus bona quadam euentura Ittdais,quajuperabant humanam confeqnentiam nt
    .

    quispojfit eisfidem derogarejtapfalmum incepit dicens Credtdi,propter quod


    .

    ejr

    locutmfum^
    3,

    Matth.*.

    ii.

    m
    Matih,
    -"

    ExemplumprarbuereMagi apud Mattharum, cum refponfb

    accepto

    m fbmnis poft adoratum Chriftum ne redirent ad Herodcm,.

    peraliamviamreucrftfuntinregionemfuam.Dequibusinhaxverba.
    {cnbitideraCh.ry{oi\:.ConflderaetiamboctocoadmirabilemMagorumfide,

    quiin nullum hincfcandalum commouentur fed ad cuncla obedientes permanent atfefiexibiles ,nihilt}, omnine turbantur,ne% ipfifecum dijputant dtcentes. Si magnum quiddam ejfet bicpucr,&potenti& aliquidobtineret, nobts ado,

    ratoribm eiu-s quidopm ejfet fuga occuhmq^ difeejfus. Cur.n. nos qui palam ac
    libere

    vewmus,nee tantipopulifiagorem,nectyrannifurorempauentes quafi


    .

    reos qstojdam atfefugitiuos angelusciuitatepropelhti Verum nihilomnino ta-

    le,veloreprofemnt,velmenteconsipiunt

    Hoc efl enimfidei inflgne ,vt abfj t

    centrouerfia vllaimperantiobediant, nee tamemercedem repofiant objequtf


    > 4, Excmplumfimp!ickatisfideipfa:buitSJ ctrus,quiapudMatthasum in tempeftate-marisconfpe&o.Chriftodrxit. Dorntnefitues,iu.

    Winh.i^ii.

    bemeadte yenirejuperaquas,
    HJJfc.t.6i4-

    Alipfcait, Vent, ejrdefcendensinquit,Petrus

    & nauiculaambulabatffperaquasjn qua: verbaitaHieronym, in commentariis. In omnibuslociSjAit^ardrnt/jfik^d fdeiinuenitur PetrmJnterro gatis-

    O R T

    T V D

    O.
    ,

    *8j

    gatisdijcipulis^uembominesdicerent Iejum, Deifilium confitetttr. Volentem adpajftonempergere $>robtbet,ffrlicet erret in fenfu tamennonerrat in affettu,nolens eum moriquemfilium Deipaulo ante fuerat conJeJfus.Pcft pafpo-

    nem.cum eftent in lacu Gencz,aretb &pifcarentur,


    re,
    .

    & Dominwftaret h

    litto-

    aliispaulatim nauigantibus iUe nonpatiturmoras,Jed accinctm ependyie

    Jut fiatimpr&cipitatur influclus Eodem igitur fidei ardore , quojtmpcr nunc quoque ceteris tacentibus credttJepofjejacereper voluntatem magiftri , quod illteo iUepoteratfer naturam.Iube me venire adtefuperaquas. Tupnecipe, Ec paulopoft. Si Jolidabunturvnd<t,leuefietcorpus,quodperJegraueeB.

    &

    K^pofleloPetro^quiconfidentcrrogauerat Saluatorem.Demine ,fitncs, iube

    me venire adtejuper aquas,quiapaululum timuit, dicitur. Modicafidei, quare dubitafli?quidnobis dicendum efl,quibuius modicaftdei me minimam quidem habemus portiunculam ?

    DE

    V. Cegnitio Dei.Opera bona. Pietasin

    Deum. Keligio Cbri


    V. Htrefis.

    ftiana.Spes.Veritas, Etin

    Pan ario.

    FORTITVDO.
    C
    A
    P'

    V T

    I.

    Defortitudinis defnitiontu.

    Ortitvdinis nomineS.Patrcsaliquan.do firmitudinem animi in quauis virtute exercenda neceflariam intellignnt,eoquodinomnivirtutedirficuItasaliquafuperandaoccurrat.namf?W/>,vtpoeta quidamait,/ ardna virOuid.t.dePota

    tus.Et a\ius,viavirtutis dextrumyetit ardua callem dtjficilem- a!c ;6. queaditumprimumftecJantibusoffert.Quo fenfu S. Ambrofiuslibro pri-

    *'

    mo de om\c\\s.Iure,inquk eafortitudovecatur,quando vnufquifyfeipfum


    >

    vincit , iram continet, nullis illecebris emoUitur

    at% infleclitur non aduerfis


    ,

    perturbatur,non extoUiturfecundis,& quaftvento quodam variarum rerum


    circumfertur mutatione-.

    EtS.Profper Yib.i.devkacomemphuua.Animifertitudoeadebet _ nonfelum diuerfispulfata molefiiis ir.concujfapermaneat\Jed etiamnuUuvoluptatumillecebrisrefolutafuccumbat. Aliasveroiide Patres vocefortitudinispcculiaremquandamvirtutem,qua:vnafit ex quatuoivHtutibus,qussvocant,CardinaIibusaccipiunr,quaanimusrecT:& fc habet in rebus acerbis terribilibus pej ferendis cxpugnandis. S. Auguftinuslib.8j.qua:ftionem fic definit, Fortitude efl conftderata peri* a..hintelligi.qua

    '

    &

    &

    mlorufufcepthejrUboruperpeJfio. Etlibroi.deUbtroarbitrio, Eftanim*

    Uxi*

    Nn

    affeclh,

    *s&*

    FORTLTVDO.
    non in nofirapotefiate cenffi-

    aJfettio,qua omniaineommoda &damnarerum


    Ambr.lj

    tutarum contemnimus.

    Ar.c.tf.

    Fortitudo vim quandam ferocientis virtutis habet,mortifq. contemptu. Et hb.z.de ofKciis. Vulgi vfu dimditur vna qu&damforma virtutum ,vt temperantiafit in dejpitiendis voluptatibusfortitudofpecietur in laboribus drpericulis. E ode modoeamdefiniueruncEthnicorurn Philofophi. AnftotelesintertioES.

    Et

    Ambrofius de virginibus.

    thico. Fortitudo,zix,eitmediocritaa circametum


    Ciccr.

    & audaci^,hoceH,virtus,

    quxinmecu&audaciamoderandispolicaeft. M. Tuilius in quarca Tufculana Fortitudo csiftientiaperferendarum rerum,vel affettio animt in


    patiendo

    perferendofumma legtparensfine timore. Et in Secunda. Viri propriamaxime el~tfortitudo,cuius munera duo maxima fitnt.mortis dulorify
    S.C.J4.

    &

    Idep.tt.

    contemptio.L.AnnxusSenecaUb.ahcrodebeneftciis.Eftvirtuspericula iufta contemnens aut fcientiapericulorum repelkndorum ,excipiendorum prouocandorum.Et a.dLuci\ium. Fortitudo contemptrix timendorum eft terribilia &fub iugum hbertatem noftram mittentia deJpicit,prouocatJrangit.
    t
    y :

    V T

    II.
    e

    T)e eins ^r&ftantia

    vtilitate_j.

    PR^estantia
    Pfal.ifl!*.

    Scvtilitasvirtutishuiusindeliquet,

    quod

    Spiritus

    fan&usinverbodiuinocreberrimefuosadeam cohortetur, cum adiuncta promifsionecommodiindefecuturi. ltaDauid fpirituDci


    Pfcl.io. ij.

    n\enus.Expeclafmc\uit,Dominum,viriliterage(jrconforteturcor

    tuum

    tjr

    a.Par.if.

    Ifa.iJ.4-

    j.Cor.ij.5.

    lX0t.16.lJ.
    EfI.6.xo.

    JuftineDominum. Etiterum. Viriliteragite&confortcturcorveftrum,omnes quifteratis in Domino. Sic Azzrizsfacio infefpirituDei dixit adregem Afam,8c omnem ludam. Vos ergo eonfortamini,& non dijfoluantur manusvefira,eritenimmercesoperivefiro. Etlfaias. Confortatemanus diffolutas ,&genua debilia roborate, DicitepufiHanimU. Confortamini,cfr nolite timere, ecce Deus vefler vltione adducet retributionis, Deu<s ipft veniet ejrfaluabitvos. EtS.PaulusadCorinthios. Fratresmeidileclt,ftabileseftsteefr immobiles alundantes in omni opere Domini femperfcientes quodlabor vefter nen esi inanis in Domino. Et rurfus. Vigilateffiate infide,virtUter agite confortamini. E t ad Ephef De ceterofratres, confortamini in Domino efr i* potentia virtutis. Induitevos armaturam Dei, vt pojfttis ftare aduerfus infi,

    &

    dias diaboli.
    I.ret.).i4.

    Eodem collimantilla monita B. Petri. Timoremeorum


    ,

    ne_j

    tjmueritis. guis eil qui vsbis noceatji boni& mulatoresfueritis?Sed ejrfiquid

    patiminipropteriuftitiam,beati.
    Matt.
    10. 2S.

    Imo&ChriftiDomini,

    Nolitetimeretos

    qui occidunt corpm ,animam autem nonpoffunt occidert-j. S. Patk.es quoqueprajftanciam fortitudinis variis modisob ocuIospo-

    FOKTITVDO.
    & &

    zSf

    losponunt. Clemens Alexandrinus libro Stromatum quintocommemorat,quibus Symbolis-/gyptii eam repratfentarint. Roboris& virtutis libertatis fortitudtnisfymbolum .zityesl eis Leo, magni^ animi Equus y-roborit autem rurfus cum ingenijfolertia Spbinx, qua totum quidem corpus babetleonis.faciem autem bominis. Et libro feptimo agens de homineperfecto qmbus virtutibus vtatur. UMagniaut em,mquity animi
    virtutenonfolum inferendis cafibus.fedetiam
    cupiditatidolortq,

    m eo.quodreftflat voluptati & & ira,&infummacuiuis rei,qua nos vel vi,velfraude a-

    //^.v4^/>.S.Ambro(luseamlocatinter virtutes Cardinales quatuor, id eftj principales, eo quod ficut oftium in cardine, fic omnis vitashoneftarratioinillisverfetur, boniqueoperisftructuravniuerfaiisnitan ct tur. Et quidemfcimus ,ait, in Lucam virtutes ejfe quatuor Cardinales, tem- .' Et de ofHciis. Fortitudo perantiam, iu/litiam,prudentiamfortitudinem.
    ,

    '

    velut excelfior ceteris diuiditur in res belltcas

    & domefticas, SedieUicarum re-

    rumftudium a noftro officio iam alienum videtur, quia animi magis, quacerporis officio intendimus,ncc adarma iamjpecjat vjks nofier ,fedadpacis nego-

    Maioresautem noftri,vt lefus Naue, Hiercbaal, Samfon, Dautdfummam queq^ rebus beUicis retulere glortam : E/i ita^fertitudo velut excelfior ceteris fednunquam incomitata virtus ,Et infra.Non efi igitur medtocris ,nec difcretta.

    c "'

    ta d ceteris animifortitudo, qua beUum cum virtut tbusgerat ,fed quafola de-

    fendat ornamentavirtutum omnium ,& iudicia cuflodtat ,& qu a inexpiabili pralio aduerfus omnia vitia decernat jnuift'a adlabores\foriis adpericula, rigidior aducrfus volnpt ates\dura aduerfus i/lecebras ,quibtis aurem deferre ne-

    fciat,necvtdicituryauedicatpecuniamnegligat,auaritiamf(igiat.nibilenim

    tamcontrariumfortitudini,quamlucro vinci. S.Hicronymusincaput<3. ad Ephefios, Hac apud nos eftconfuetudo Scripturartim, vt indjferenter

    H.libj.conu.

    ^VC^ "t^wirtutemnominent, maxime qutafortitudocorporis vtrtusaapud Phtlefipbos interquatuor virtutes J>)uanquam fortitudofttpefita quam vti% animi &non corporis effe manifeftum esi. )ued
    igitur ait Paulus,confortamini inDomino
    ,

    nimi exiftimatur.

    &

    ejr

    inpotentia vtrtutis eius totum E P h

    -i

    ^/;/*r/'c^r^.S.Auguftinuslibroz.dedoc^rinaChriftiana,8clibro primo de fermone Domini in monte c. 9. fortitudini attribuit quartu


    ejrfitientibus : laborant

    M a.j.

    locum inrer odo beatitudines. Fortitudo,it\quiens,congruitefurtenttbus enim dejiderantes gaudium de veris benis,ejr amorem
    Eftejr lAferai.ij.

    dterrenis

    & corperaltbus auertere cupientes.Etad fratres in eremo.


    qua boni quottdie certant vfj. admortem.

    altafortitudo,

    Talesfuntfundati
    ett tlla mirabtlis

    in Deo,

    & idee nec verba,nec impiorum verbera timent. Hxc

    fortitudo,quaMej/es ajperttatem via deferti vicit.Htc ejipanis carlefiis,qui E-

    liam in defertopauit.H&c eflfortitudo qua morteJpernit>h*tceft clauis,qua do


    musDeipateJiit

    & aperitur.Has

    eji

    qu* hakenas voluptatvfubfrxne rationis

    wer$

    tSt
    iacere cogit.

    FORTITV
    &^

    O.

    ci.

    Hsc efl qua leannes in deferto decoratur ,Hac eft\qita Paulus eremitarumformabeatificatur.Hac Antoniialiorum^ (anttorum Patrum lona > (i uaP rx "n ^1 ctrmati in excelfis indefcjfa vece c/uotidie clar * ca ft

    &

    mare non eefiant.Q .P rofper de vitacontempiariua.

    Principales quatuor

    ejfe virtutes nonfolum Pbilofipbifentiunt,fedetiam noftriconfentiunt. <0ua-

    ternarium numerumperfetttonifacratumpene nullus ignoraf. fiquidem


    tus orbis Oriente

    to

    & Qccidente,Aqttilone

    <jr

    Meridie quatuer determinari par,

    tibus/iueangu!isinuenitur,crc. ejndeo virtutesifla

    quatantum conttnent

    perfecJionis in numerofelicite conftderare debemus, quantamfancJitatem eoflrant anime Cbnfttano,fjrqu4mnibilperfeiionis vfquamfit , quod intfiis virtutibtts nenfit. Verumtamen boc inprimis noffe rjr tenere debemus quod , ifla 4 rtirttttes ,velomnes qua exillisext/iunt,donafint Dei.&qucdnuHweas

    kabet hahuit,authabebit ,nt(i cuiDern , quiesJomnium virtutum proprietas


    fjr ongo

    contulerit : quoniam quicunq^ quocunq^ temport , in qu&cun^ gente


    ,

    in
    G- c S ft

    Deum credentes exfide vixerunt illtus dono temperantes acprudentes

    iufti

    acfortesferivticf potuerunt. r

    Haudfecus philofophaturS. Gregoriusin

    fecundo Moralium. In cjuatuorangulisdomusiftaconfiftit, quianimirunt


    ,

    folida mentis noflra adiftcium,prudentia, temperantia,fortitudo,iuflitiafufiinet In quatuor ergo angulis domus iftafubfiftit , quia in his quatuor virtutibtts

    tota bomop eris ftruclura confitrgit.

    Vnde ejr quatuorparadififlumina

    ciccr.

    terram irrigant ,quia dum his quatuor virtutibus cor infunditur abomni defiderierum carnalium a(iu temperatur.Edmici quo que fcriptores magnifice

    hanc virtutem prxdicanr. Cicero in fecundo de Oratore. Magnay

    inquit, laus
    Sc*
    114.

    & admirabilis viderifilet


    humana

    tu/ijfe cafitsjapienter aduerjos

    non

    fra6inmefiefortuna,retinui/feinrebitsa(perisdignitatem. Et

    Seneca

    epift

    Tortitudo eft munimentum

    imbecillitati

    inexpugnabi/e\qued

    quicircumdeditfibifiecurus in bac vita obfidione perdttrat.

    C
    De

    V T

    II.

    Vrepnetatibm verafortiiudinis.
    Fertts,en'im

    PRima Proprietaseft>vtfitre<terationiconfentanea.
    llrom
    "

    inquit Anfr.o?eIes pro dignitate,ejr vtipfaratioiubet,tdmpatitur , qua

    etiam agit. Vnde Qemens Alexandnnus. Nulius citrarationemfortis,

    e/t

    coynitozepraditits-.nampueros quoquefic dixerit a/iquisfortes , qui qttajunt


    fo/r>)idabHiafi!/iinent,proptereorum,quafuntgrauiaagnorationem:fjrfera5,
    ;:.'<e
    r

    ia hrfias incurrantcumfintfortescitrarationemyvocaueritrationepra-

    af,

    Dei.ide fubncic MareyresprofideChufuanavereenefortes,


    fe primum

    FORTITVDO.
    ,

    *S 7

    feprimum ex rec7a ratione componentes deinde cttm Deus voeaueritprompto


    ejraLtcrianimofetradetites.nuUum^aliumfeopumfibiproponentes, nifi vt G.hom. 19. Deo placeat. EcGaEGOR-ivsin Ezcchielem. Sapefortitudofiimprouida
    fxertt,e}r

    minus circa vitia circumjpe&a, ipfafuiprafumptione in cafum ruit

    Afcendatergo ad Confilium, Sedejfe confiltmn nonpoteflfiwtelleSius deeft.E t agant , virtutes e/JLj i o I b. Cetera virtutes ,nifiea qua appetunt,prudenter

    nequaqfiampo/funt% Ad\xcr.C\xs hancproprietatemdelinquunt, quive-

    Wi.a.m6rcl^

    luifbnes.remag^rediuntur, quamnequeuntprofequi,dequibus S. a Ambrofius de Oificiis Inomnibut nonjblum ,quidboneftum,fectetiam lib.i.e.37. quid psfpbtle fil quaramus neforte aggrediamur aliquid quod non poffi
    ,

    Vde nos temporeperfecutionis de ciuttate in ciuitatem concedere% imo vt ip/ius verbo vtarfugere vult Dominus,ne temere aliquis dum martyrnus exeqtti
    rij defideratgloriamyjferatfepericulis,

    quafortajfe caro infirmior y aut remifUt *

    fioranimusferreactolerarenonqueat.

    Deinde &r ii delinquunt,quivtroburanimifuideclarent, temereMagiftratusEchnicosIacefTunt vel h.c eticos ad mouenda perfecutionem. Vndc idem Doclor, ait ibide. Cauendum etiam reor, ne dum aliqui nimiaglorU ducuntur cupiditate , infolenHut abutanturpoteftattbus^tjrpterumt^auerfos anobis animos, Gentilum
    ,

    <*

    infiudiaptrJecutiontsexcitent.atq^itffiammetadiracundiam.lta^vtiSiperfiuerarepofiint,crftppliciavifJcereq:santosperirefaciunt.EtSerieca.sdh\x- s
    ci 1 i u
    -

    P *>*"

    m Si bonum e/i,inquit fortiter torqueri.ejr magno animo vri, tjrpatien-

    vt ifia optdbiliafint Diftingueifta&intelligesejfeinhis altqutd optandum. Tormenta d meabejfe -velivr.fed/ifuftinedafuerint, vt me


    ttr tgrotare y Jetjuitur
    . veltm non incidere in bellum, vulnera (Jrfa-nem,& omnia,qux bettomm necejfitas ajfert, vt fedfiincido ejr generoiefera n,optabo, Ita non incommsd.< op tabiliafunt fed virtus, quaper-

    in iliisfortiterfhonejte animofe.^geram optabo

    firumurincommoda,Patitormema non cptabileettfedfortiter pati. 1 1. i 'xc\vncizsc{[.,vt nunquamSiUvt Ambrofiusloquitur,ww:

    ^/rf^nempe^nde^iuftitia.ceterisqjvirturibus.iV^^/w/f^/i/w^inquit,
    tsmmittitfibi : alioquinfortitudtfine iuftitia iniquttatis matena eft, guo n,
    .

    A.l.i.

    offcj j,

    validior eji

    eopromptior efi vt tnferiorem opprimat/um in ipfis rebus be&icis

    iujiabettaaniniu/iafint,fpeclandiiputetur.

    : Ln&antiusde
    ,

    falfa relig o;

    l.i jb.i. c.:

    ne. Iilefoltts-vtrforttsdebetiudicartqnitaKperanseB

    msduratus

    tjrtuftus.
    ck.lib.j.

    Idemfenfere E:hnici. M. TulIiusprimO deoffiuisitafcribit. Probe definitur d Stotcisfartitndo tum ctfs virtute 'effe dicunt propugnante pro aqtiitate quocirca nemi \quifi>rfif*djh\ malitia cwfecutus eft,infidiis
    .

    >

    &

    la'tdemadfpt;ts:ikUe!

    i>nt(Jepote/i,quodiufiitiavacat.Praclaru

    igitur Platonis tUud.7^>nflum /tsquit Jc:entta,quzesl remotad iuftttia cal-

    verumetiam animus paratus ad ftriculumfifuacupidiiate,mn %>hlitatet communi impeUttur audacta pottus


    Itditaspotitss quamfaptentiaeft appellanda
    :

    t/ome

    ijo
    p.inapophr.

    FOUITVDO.
    En aniiudicarit faciendum: in-

    nomenhabeat,quamfertitudinis.

    Nobile huius rei exemplurn prodit ^\at^tchm t A^efiUus,\nqmcs,Rexfcifcitdtu4,vtrdvirtuseJfetpraftantior y


    ddfit iuftitia.^uodftomnes ejfent ifii,nihilopusforetfertitudtne.

    fortitudo art iu/iitid ? grauiter rejpondtt. Fortitttdinis nullum ejfe vfum , ntji

    mumjummodignumduceiquimhilprater etquum
    quit
    A.lib.i.c. $6.

    ille.
    .

    III. Proprietas eft, vt aduerfus omnia vkia dimicet inuitla , inquit A mbrofius loco cicato de Officiis, ad Uboresfortis adpericuU,rigidior aduerfm voluptates,dura aduerfm iUecebras, quibus aurem deferre nefciat.

    Etpaulo polt, ^/uiavirtus/ibiconfiatfortiter omniaperfequatur vitia,tanquam virtutis venena.Gloriaquoquecaueatappetentiam,quaJrequeternocuit immoderatius appetita,femper autem vfurpata. ^uidherumfanclo Iob,yt in virtute defmt,velin vitio obrepfit
    ?

    juomtdo laborem agritu-

    dtnis.frigorisfamis pertulit ? )uomodo dejpexitfaiutupericulum ? T^unquid

    auaritia,cenfus,aut voluptattsftudia,cupiditdteJqueexcitauit ? Nunquidtri~

    umreguminiuriofacontentio

    velferuorum contumelia in iramexcuffitl

    Nunqnidgloria(icutleuemextulit,quiimprecabaturgrauiafibi,fivnquam velnon voltintariam celauijfet culpam, velreueritus ejfet multitudinemplebis.quo minus eam annunciaretjn conjpetfu omniumi

    ne&Junt
    tiua
    ,

    vitits virtutesfedfibiconftant.

    Nequeenim confent*Et B.Profper de vita contemplaipfa fe aduerfariorum

    Animifortitudo, z\t*fiinterinimicitias acdamnaprtfentiaatfy multi-

    modas perfecutiones infatigataperfifiat, ejr tamen de

    fuftinentia iaffetjie de dono Dei quo illuftratur exultet ,Jedcarnaliter fe de_j

    vulgifauore,quopradicatur,obleiet , plufque gaudeat exeo quodlaudatur,

    quam ex eoquodhabet vnde

    laudetur ,

    ejr

    per hoc

    humanam laudsm diuinis-

    muneribus anteponat , quis dubitet hanc animiintentionemvirtutem dicinonpojfe ? ^uafivirtus ejfetfortiter etiam talibus blandimentis repugnaret7
    nec acquiefceret mollibus qua adiuuante Domino , dura quaque velajperaji*-

    peraffeK

    ...

    L.hb.i. deinft.

    I V. Proprietas efr, vt obftruac omnium vitiorum fontes,hoc eft,. coerceat omnes animi perturbationesaccupiditat.es, ac imprimis r r r.
    .
    .
    .

    sap.9.

    voluntatempropnamcxiudicium.
    fcribit

    Laciantiusenimloco citatoita

    , contra Hereulem fortitudinis nomine apuchEthnicosclarum, guidenim tam magnificumfileonsm aprumquejuperauitifiauesja-

    gittis deiecit,Jiregiumftabulttm egejfit ,fiviraginem

    vicit,cingulum detra-

    xit ? fiequosferoces aum Domino interemit'.? Operajuntiftafortis viri, homi-

    Otwipe

    NuUaeft enim^ vtditOrator,tantavi&,qu&nonferroacviribufdebilit*ri,frangitpofftt. At


    nis tamen.JlU enim qua vicit,fragilia ejr mortaliafuerunt.

    animumvincere iraoundiam
    ,

    cohihere fortiJfimieH

    qfMWy nec potuit. Hac quifdtiat, non modo

    egp eum

    qua itie nec fecit vncumfummis viris com:

    p*rc,.

    OR T

    ITVDO,

    ii

    parofedfimilimumDeoiudico. VeUem adiecijfet de Itbidine Juxuria,eupiditate infolentia, vt virtutem eius impleret, quemfimilem Deo iudicabat. No tnim fortior ittdicandus ts~i, qui leonem,quam qui violentiam in feipfo inclu-

    fam feram fuperat iracundiam : aut qui rapaciffimas volucres deiicit , quam
    quicupiditates auidiffimas coercef- aut qtti Amaz,onembeUatricem,quamqui

    libidinem vincit , pudoris acfama debeSatricem : aut quifimum defiabulo t quam qui vitia de cordefuo egerit, qua magisjitntperniciofa , quia domefiica

    tjrpropriamalafunt , quamiBa, quavtvitaripoterant&caueri.Ambro- Ac.j, fius libro allegato. Reuera iure eafortitudo vocatur , quando vnufquifyfe-

    ipfum vincit, iram continet, nullis iUecebru emolUtur atque inf.eSiitur , nonquafivento quodamvariaaduerfis perturbatur, nonextolliturfecundis,

    &

    rumrerumcircumferturmutatiorfe. Jguidautemexcelfius

    ejr

    magnificenti-

    inferuitutem redigere , vt obems,quam exercerementem, afficerecarnem dtatimperio,confiUisobtemperet? Et Grcgorms Magnus in pfairaos Pceni- g tentiales. Quidfortius,quamomnes animijuimotusrationi fubigere, omnia
    carnis dejidertajpiritus virtutefrenare,proprias voluntates abiicere ,contemptis vifibilibtu ea qua

    &

    in pfal.2:

    non videntur amare ? Vnde 3" Salomon ait,

    CMelior

    eflpatiens viroforti,& quidominatur animo fuo expugnatorevrbium.


    his

    Ab

    toa l6
    -

    non diiTennt Cicero in paradoxis. Laudetur

    inquiens, vero hielm-

    perator , aut etiam appe/ietttr, aut boc nomine dignusputetur :quo modo? aut
    cui tandem hicltbero imperabit ,quinonpoteftftiis cupidttatibus imperare >re-

    franet prius libidines,fpernat voluptates, iracundiam teneat, coerceat auaritiam , ceteras animi labes repellat : tum incipiat aliis imperare , cum ipfe im probiffimis dominis,dedecori acturpitudini parere deferit.

    Vnde Seneca

    s eP
    -

    fcribens de maximo imperatore.

    ^lexander quidem, inquit, Perfas


    in

    Hyrcanos

    & lndos, & quicquid gentium vfque

    &

    Oceanum extendit, Oriens

    va(labatfugabatq .SedipfeviclortotRegum att^populorum ira triftitiaque i


    fuccubutt. idenim egerat,
    clus.

    Oquammagnis homines erroribus tenentur qui

    vt omniapotius haberet inpoteflate , qtiam affeius dominandi trans ,

    maria cupiunt mittere,felicifftmefquefe iudicantfimultaspermiliiesprouincias obtinent,& nouas veteribus aditmgant,ignari,quodfit illudingenspara-

    tumqueregnum. Imperareftbimaximumimperium

    esJ.

    V. Proprietas eft, vt nullos Iabores, nulla difcrimina nulla aduerfa reformidet , dicatque cum Paulo ad Romanos. ^uisnosfeparabit a caritate Chrifii ? tribulatio an anguflia ? anfames ? an nuditas ? an periculum ? anperjecutro ? angladius ? &c. Et ad Philippenles. Scio ejrjatia- Rom. .35. ri efurire, abundare drpenuriampati. Omniapojfum in eo, qui me con- Ph "' 4 ,2 fortau Deinde cum forti&mis Machabads itaalloquentibus Antio o x chum
    _ , ,

    &

    &

    '

    ***
    e^oracdcMa-

    O R T

    T V D

    O.
    Elea^aridificipulifiumus;

    c humtyrannum

    apud Greg. Nazianzcnum.

    cuius tufortitudinemperjpeftam

    & explsratam habes.

    Paterprier decerta-

    uit,decertabuntpofteafilij. Abficejfitfacerdosfequentur viclima. CMultarum

    tu quidem rerum terrorem nobts tniicere tentas,verum adpluraparatifumui. guid autem nobis virfuperbe at% infclens minis ifiis tuisfacies i quos crucia
    tus infieres?mhtlhu hominibusfiortius ,
    ejr

    quiadquiduis perferendumprompto

    alacrifunt animo. J>uidcunc7aminicarntfices ? quidmoras nefttiis r vbi gladij '.vbi vinculat.Feftinationem requiro. Ignis maier accendatur,acriores

    beftiamagifo acluofitproducantur.exquifitiora tormentaproferanturjini o-

    Ck

    offic

    mniaregtadrmagnrfca, Hancproprietatemagnouerunt&Ethnici, vt M.Tullius. Harum virtutum,netnpe nugnitudinis &. fortitudinis, inqaiz,propriumeft,ndextime/cere,emniahumanade/picere,nihilquodhomini acciderepofftt ,intolerandumputare ,

    idemque confirmat illuftri M. Atita fcri-

    S.ep.7,

    tiliiRegulifortiftimiviriexemplo, qui acerbifsimos cruciatus pro

    Reipubl,(alutecontempiic Agnouit8cScneca,ad Lucilium


    bens.
    2{onnefortitudo optabilis

    eft , atquipericula contemnit (frprcuocat^

    Pulcherrimapars eius, maxime% mirabtlis iila eft, nen cedere igntbus , obutam ire vulneribus. Interdum tela ne vitare quidem , fiedpeilore excipere. Stfor^
    titudo optabilis ejl,

    & tormentapatienter ferre optabile


    eft,

    eft ?

    Nonpati termtn^

    tacptabtleeftyfedpatifortiter. lIludoptofortiter,quod eftvirtu**.

    V
    Amb.c.4j..
    C

    I.

    Proprietas

    vt potius intolerando

    quam in aggredien-

    dovelvincendoconfiftat,vtdocetS. Ambrofius inprimodeorfieiis,,


    tl

    . Th.21.1j.1i}..

    an.6.

    atqueetiamAriftoteIesintertioEihico..cuiusrei tres reddit caufas San&usThomasAquinas. i- quia toieramus valentiores, inuadi1 i mi7svcro,quo,s puramusimbecilliores.. i, quiatoJerandomalap/xfentia experimur, aggrediendo futura operimur. 3. quia pun&o temporis aggredi poiiumus, fuftinemus aurem aliquo temporis in,-

    teruailo^iccedk,quodcx:beatitudinibus Chrifti do&rina celebratis Denique minor in tolerando, eH,patiperJ'ecutionempropteriuftitiam. quaminuadendoeftpropriiamorisfuipicio^iutvansegroria: occafio. ExenjplahuiusproprietatiscomplurarecitatSoAmBrofius locoallegaco, De Machabxis , S. Agnete, S, Stephano, S> Laurentio , &L Sixto
    Pontifice^.

    Cl; 7.

    ftwm,

    VII. Proprietas, quodfibi partesafiquas, rel ipcciey vendicer, VndcClemens Alex2ndrinus. Magnt inquit, animi exeelfivirtutis
    ,

    &

    fieciesfi.int Tolerantiain^ensftiiritus,magitudo animijtberalitas ,magnificentia.

    Propter quam caufiam,necreprehenfioem,nec vulgimalamfiamam.

    apprehendit is qmeftcognitioKepraditusj^q.

    S.Augulkinushbro8j.qua;ftionum.F^r/^^'^4r/(?xyr/,;^-fficentiafdcntia, [atientia,perjcuerantia, Alsgntficcntia eft rerum magnaru.


    tx-

    FORTITVDO.
    e^excelfarumeumanimiampla quadam
    ata^adminiftratio.Fidentiaeft.perquammagnis

    i 9i

    efrjplendida propofitiene cogitatio,

    &

    honejits in rebus

    multum

    ipfie animus infefiducia cum certajpe collocautt. Patientia efi honeftatis aut vitlitatis caufa rerum arduarum ac difficilium voluntaria ac diuturna perpefi-

    perpetua permanPerfeuerantiaejiin ratione beneconjiderataftabilis, EodemcoilimantverbaSenecasad Lucilium. Cum aliquis ttrmenta SeP ,6ffio. fortiterpatitur , omnibus virtuiibttsvtiturfortajfe cum vnainpromptufit
    fio.
    ,

    &

    ejrappareatpatientia. Ceterum iiiicejijortitudo, cutuspatientia, &perpeJfio,


    fjr

    maxim e tolerantia ramifunt.

    Iliic eft prudentia,


    ,

    fine qua nullum initur


    J/iic ci~i

    confilium quafuadet ,quodeJfugere nonpejfis quamfortijftmeferre.

    confiantia,qu<tdeiictloco nonpoteft &propofiium nulla ytextorquemedtmtt=


    tit. lliic eft tndiuiduus ille comitatus

    virtutum.

    V T

    IV.

    T>e Afediis idoneis adobtinendamfortitudinenu.


    w r\ ciaconiuncla.HocmediumdiuinaScripturatraditin rebus afpe- Pfal<M$
    ,.

    RLr

    mvm medium eft imploratio diuini nominis cum magna fidu- p/y. 4
    //WtfWf.aitinpfaimis

    rLvfurpandum.&fan&i fem pervfurparunr.

    me,
    ui,

    & honerificabis me. Et. Clamabit ad cum ipfofum in tribulattone, eripiam eum &glorifica- p( a boeum. Fortium&cinDeofoloprxfidentium vocesfunt. InDeoJpera- pfaU&i.
    e vs, in dietribulationts, eruam te,

    & exaudiam eum

    non timebo quidfaciat mthi caro. Dominus proteflor vita mea a quo treidabo ? Si conjiiiant aduerjum mecafira,non ttmebit cor meun/, Fortitudif nem meatn adte cuftodiam, quiafufcfptor meus es. Et, Fcrtitudo mea, laus mea Dominus &faclus efi mihi inftlutem.
    ,

    rfal.58.10.

    &

    VndeS.Ambrofius. Dauid, mquk,nunquam

    nificonfultt Domino

    A.i.olKc.cif.

    beiiumadorjus ejl. ideo in omntbus viciorprxhis vfque adfummamjeneelam manupromptu:,belio aduerfum Titan.a fufcepteferocibus bellator mtfcebatur

    agminibus.gloru cupidusjncuriofuifalutis..
    S.

    Auguftinus

    in

    pfalmum3i.

    Spes tua Deusfit fortitudotuaDeus Ateae.*


    .

    Jit.firmitas tua Deusjit , exoratio tua ipjeftt

    latts

    tuaipjefit,finisin quo re-

    quiefc&ipfe/it , adtutorium cum laborasipfiejit.^udiveritatem.Nonfaluta

    fietRexpermultitudinemvirtutisfux. Etinverbaplalmiiiy. Fortitudo

    lausmea Dominus. ^uapropter, ait , cuius laudatio fortitudoeji pominus, tdm non cadit, quam non cadit Domtnus, ideo eisfattus ejl infa-

    &

    &

    &

    Oo

    lutem>

    394
    Wib.j.e.jo.

    FORTITVDO;
    Fortitudo mea,

    lutem. EtB.ProfperdevitacontempIatiua.
    eli nobis.cuicumpropheta cantamus.

    Hecanimi fortitudoabilh laus mea Dominus,

    &

    xirfa-SiuselimihiinJa/utem.

    Fortitudo noftraeli,quiaitanoscontraomnia

    vttiainuiclfaproteclionecorroborat, vt animumnoflrum, necblandadtjfol-

    uant, nec aduerfa deiiciant,

    & tunc /aus noflraDominusJit ,finon nos de mu,

    neribus Dei,feddiuina in nobis cupiamus munerapradicari,&c. Sit illi Deut

    4aus totaperfec7ag/oria,de/ettatiopura,J]>es certa,Jecuritas firma pofftbi/itasfana, fanitas incorrupta.vt ei quicquidcarna/ibusplacet , inhocmundo


    dtjj>liceat,&c.

    4.mo.

    cij.

    1 \ t Medium , Timor Dei. Hoc tradit S.Gregorius in illa verba Vbi etJ timortuus,fortitudo tua, ejr patientia tua,&perfettio viarum Iob. tuarumfitACctibcas.J^uatuorgradtbusvitamB. lob virtutes enumerando

    diftinxit,dum&timorifortitudinem,&fortitudinipatientiam,&patientia perfetlionem iunxit, In via etenim Dei a timore incipitur,vt adfortitudinem


    veniatur. Namficut in viafeculi audaciafortitudinem
    cia debilitatem parit 9* oo. i*. u.
    :

    ita in

    via Dei auda-

    ejrficut in viafeculi

    timor debilitatem , ita in via Dei

    timorfortitudinemgignit,Sa/omone atteftante,qui ait. In timore Deminifiduciafortitudmis.

    Timori quippe Domini inejfcfduciafortitudinis dtcitur, quianimirummens noftratanto valentius terrores rerum temporalium de-

    Jpicit,quantofe autloriearundem veraciusperformidinemfubdit. >u* in ti'

    A..m.

    more Domini conflituta non inuentt extra quodmetuat, quia dum rec7o metu condttoriomniumiungitur,poteflate quadamfupra omniafub/euatur. III. Mediume(t,AmorDei,quodtraditS. Auguftinusinlibro primodemoribusEccIefu-eCatholiciE. Amat, mqaiz,homocorpusJuum
    viconjuetudinisnonintelltgens ,fieo beneatquefcienter vtatur refurreffio-

    nem,reformationem^ eius ope ac lege diuinafine vlla molejlia iurifuo JitbdiDeumconuerterit ,his cognitis mertem tamfore,fed cumfi hoc amore tota non modo contemnet, verum etiam defiderabit. Sedrejlat cum do/oremagna conflitlatio nihileH tamen tam durum atqueferreum, quodnon amoris igne Tjincatur. )uo cumfe anima rapit in Deum fuperomnem carntficinam libera admiranda volitabit pennis pu/cherrimis ty integerrimis , quibus ad Dei tomplexum amor caflus innititur. Nifivero amatores auri, amat^res laudis, amatoresfeminarum, amatoribusfuis Deusfinat ejfefortiores cum iUe non amor ,fcdcongruentius cupiditas vellibido nominetur. In qua tamen apparet,quantusfit impetus animi adea qua diliguntur indefejfo curfu per imm-a nia quafo tendentis ^trgumentoq^ nobis efi, quamfint omniaperferenda ne de-

    &

    j.

    JeramusDe&mfitantai//i > vtdeJerantperferunt.Sa.biicicns deindeexem.tantar pati

    pIumexIibrisM^chabxorumdey.filioruramatre. Jguid, inquit, ad otesJi Quidtamen mirumfiomnibus medul-

    'm conceptta beiamor,

    & tyramo, & carmfici, &


    ;

    d,

    >

    hri,

    & iorpori,&fcxHi

    i-

    i"

    T V D

    O.

    $9f

    &

    An npn audier.it. Pretiofa in conjpectu Domini mersfanNon audier.it, melior \jirp.itiensforiifpmol Non audierat, Omne clorttm eius l
    affeciiti refiftebat?

    quodtibiapp!icitumfaerit.accipe,&indeloreJitftine,ejribHmilitatetuaha~

    he paticntiam,quoniam in igneprobatur aurum

    Vafafiguli probat fornax,


    1

    & argentum. Non audierat,, & homines iuftostentatiotribulationis*


    ,

    V.

    Medium eft prouidentia futurorum de quo negle&o que- Deut. ?v t*


    A.Iib.i.offi

    Deuteronomio dicens. Vtinamfaperent ejrinte/ligerenty Prxfcribit autem dum agitde fortitudine S. aenouijfimapreuiderent.
    ritur Moyfesin

    cj*,

    Ambrofius,hisverbis. HecigiturdtligentiaeH,vtquisitafe comparet',iltanquat ludingenij, fiquispoteii vigorementisprauiderequafuturafunt ,

    &

    ante oculos locare,quidpofit accidere:

    ejr quidagere

    debeat,fiita acciderit de-

    jinire : interdum duo ejr triafimul voluere animo,

    qua coniiciat, autfinguUy

    autconiunc7aacciderepoffe,ejrautfingulis,aut coniunilis difionere atfus quot


    inteliigatprofitturos . Fortis ergo. esJ viri,

    non difpmulare cum aliquid immiejr

    neat,fedpratendere,drtanquamexpbrare dejpeculaquadammentis
    ttiare cogitationeprouida rebusfuturis ,

    ob-

    nefarte dicatpofiea.

    Ideo ifta incidi3

    quia non arbitrabarpojfe euenire.


    cupant.Vt in
    bello

    Denique,nifi explerentur aduerfitycito oe-

    improuifus hoftis vixfi/fiinetur,effiimparatosinueniatfa-

    eileopprimitjtaanimummalainexplorataplusfrangunt.

    Huius medii

    ala

    pudEthnicosmemorThefeusapudEuripidemjtefteM.Tullioyait:

    5-

    U '<B'

    Tfam qui hac audita adocto meminiffem vir*


    Futuras ntecum commentabar miferias , K-dut mortem acerbam.aut exilii mceftamfugam v Ksiutfemper ahquam melem meditabar mali}
    ,

    Vtjiqita iniecJa diritas cafuforet,

    Nemeimparatumcuralaccraret repent*
    SenecatquoqueinIibrodetranquilIitateanimidi<flum
    fregit, quifquisprior vidit.
    eft.

    Nifi s

    quiequidfieripoteftprofitture habeas, das in te vires rebus aduerfis , quas in-

    V Medium,Exercitatio in frangendisprauis animi motibus.Eft Clementis AlexandriniinfeptimoStromateoitaloquentis. Ei, quieB cogitionepraditus,vaacumcognitioneaugeturperfeftiofortitudinis exvifa exercUatione, quafemper esJ meditata yincere motus animi. Metu ergo formidinevacuum, drinDominoconftdenteredditJuumathletam inungens ejr exercens charitas, q/tomoda ei tribuit iuftitia, vtpertotam vitam verum dicat.EtS.AmbroCii.Eftetiam,mquh,qudiciturvacuitasanmiabangoribus, vt ne%in doloribus mollioresjimus^ neq inprojperkelatiores.^uodfihi s q^iadca^ejfendam RempubUcamadhBrtamur altqutH, hxcpraceptadanty

    &

    *c

    -*

    quant*

    i9 *

    FORTITVDO.
    Ecclefia

    quanto magis nos qui adcjjicium


    placeant Deo ; yt ejrpratendat
    bati Imperatori ,

    vecamur

    taliA
    ,

    dehemus agtre > qutt


    itafimut nofiropro-

    w ncbis virtus Chrtfii


    rjr

    ejr

    vt membra noftra armaiuflitUfint arma , nen carnaliain quibus peccatum regnet,fid armafirtia Deo,qmbutpeceatum defiruatur.Mo.
    14 ctf
    )t

    riaturcaro noftra,vt in ea omnis culpa mirtatur,

    quafiex mortuis viuen-

    tesnouisrefurgamusoperibusacmortbus. Et tuuio poft. ht* gratiaprstparaHdusefianimus,exercendarr.ens,llabiLe>;daadcwfianttam,vtnullisperturbari animuspoffit terronbus ,nuilisfra ng i moleftiis


    re.
    ,

    nuUisfieppliciis cede-

    )u difficile quidemfuftinentur .Jcdqutaomniafitppliciagrauiorumfuppliciorum vtncunturformidme ideoficonfiliofirmes anintum tuum, necd ratione dtfiedendump utes &prot>onas dtuini iudicij metum , perpetuifiupplicij
    ,

    #k.*.Tufcul.

    ttrmentapotesantmifubiretolerantiam.

    VI.

    Med

    vm

    eft

    Cogitare

    falute, Chrifto fortirer perferre aduerfa.

    qnam honeftum fit pro iuftitia, Hoc tradit M. T v L l v s di,


    i

    fputatione fecunda Tufculana.^symW;/, inquit, deloremplacide &fedaie plurtmumproficit toto peclore ,vt dicttur cogitare,
    ,

    quam

    id honejiumfit

    fumus enim natura vt antedixt, ( dicendum eJienimfzpius)ftudiofiJfirni,appetentiffimi^ bonefiatis


    ,

    cuiusfi cjuafilumen aliquodajpexerimus, nthilefl

    qued vt eopotiamur, nonparattfimus &ferree<rperpeti.Ex hec curjuatq^ int-

    petuanimorum adveramlaudem atquehoneftatemillapericula adeuntur


    praliis.

    in

    Nonfentiunt virifortes inacie vulnera velfentiunt, fedmiri ma-

    A i.off cj.

    lunt,

    quam tanttlium modo de dtgnitatis gradu dimaueri.


    S.

    N c hoc medi-

    umreticuit

    Ambrosivs.

    Ind!tobusgeneribus,\nquiem,fortitudt

    ffeclatur animi Prtmo,vt externacorporispro minimis habeat .ejrquafifupcr-

    fiuadefi>iciendamagis,quamexpetendadtscat.
    funt.omnefifc res , in quibtes honefias ,

    &

    Secundo, vt eaqutfu/Kma aje cernitur,praclara antmi tllud

    intentione vfque adejfeclumperfequatur.^uid enim tampradarum,


    ,

    quam

    vt ita animum tuum infermes, vt neqtte dtuttias, neq voluptates neq^ hono; res in maximis conftituas nee^ w hisftudium omne conteras? )uodcum ita ajfeclus animofueris , necejje eft vt ill/tdhonejium ac decorumpraponendum
    ,

    putcsjllitfe mentem ita intendas


    '

    tuam

    vt quicquidacciderit, quofiangianimi
    '

    folent,autpatrimonq amijjio authonoris tmmtnutio >aut obtrettatio trfi um quafifuperier nonfentias.


    ,

    VII. Mediumeft confiderareexempla eorum,qui vera fortitudine animiexcelluerunt, qua; penefunt innumera, maximcapud S. Ambrofius primo libro de Officiis exorditur a belliChriftianos.
    Ac.tr.

    ca v rtucs chri?.^uamfortis,inqmt, Iefits Naue,vt vnopra.Uo quinquereges captosfierntret cumpopultsfitis ? Deindecum aduerfus Gabaonitasfurgej

    retpr*ljum,rjr verereturnenoximpediret vicloriamjmagnitudtnementts

    &

    fidei

    FORTITV DO,
    &

    *<>?
    iud. f.
    \

    fdeichm/tmt. StetSol,&fietit,dumvicloriaconfummaretur.Gedeonitre acerbo hoftereuexit triumpbum. lonathas acentts ytris de mgentipopulo virtutemfecit in magnoprelio,&c. Pirtuiem duck Iudx Macbabtsi dolefcens de vno eius milite confiderate. Namque Eleaz,arus cumfuperemtnentem ceteris eUphantem lorica veflitum regiaaduerteret,arbitratus quodin eo effetrex
    abiecJo clypeo vtraj^ manu curfu concito in medium tegionisfeproripuit , interficiebat befliam, at% intrauitfub eam, ejrJubiecJogladio interemit eam.

    '^h'

    &

    Ba^ cadens befiia opprcjjit Eleazarum, attfc tta mertuus ett. )uanta igitur
    animi ?.primo, vtmortem non timeret ,detnde vt circumfufus legionibus immicorum in confertos rapereturbofies, mediumpenetraret agmen ,
    virttis

    &

    contemptamoiie fierocior,abkclo dypeo,vtra^manu vttlnerats molem befitdfubiret acfufitneret.posi infratpfamfuccederet, quo pteniort feriret iclu,

    cuim ruina tnctujus magts, quam epprefius,Juo eslfepultus triumpho.NecfeTanto entm virtutis fdlitopinicvirum,quamuisregiusfefellerithsbitust Jpeciacutodefixihoflespctrepidatterunt , vt imparesfeomnes vniusvirtuti arbstrarentur. Hxc de bellicavirtute Ambrofius.fubiicitdeindede quibufdarrivifturepatiendiclaris in hxcverba. Q^vid autem de martyrum dicampafpontbus\ T^onminorem defieperboregeAntiocho Machabaipueri reuexerunt triumphum quam parentes
    ,

    froprij.

    Siquidem ittiarmati, iflifinearmis vicerunt*

    Stetit inuiclajeptem

    pnerorum chors regiis cincla legionibus : defeceruntfupplicia,cefferunt torto* res, non defecerunt martyres. CAlius cortum capitis exutus ,Jpeciem mutauerat, virtutem auxerat. Atius linguatn itijfus dmputandam promere , rejpondtt. Nonfolos Bominus audit loquentes qui audiebat Moyfentacente Jgjtid
    ,
    .

    de matretoquar.quafpeclabatUtafiliorum, quotfunera,tettrophaa,(jrmO'

    rientum vocibus tanqtiampfallentium cantibus deleclabatur.putcherrimam


    ventrisfuicttharaminfittiscernens,ejrpietatisharmoniamomnilyranumerodulciorem. Subiicitdenouiteftamenti fan&is.

    guidloquar de S. Agnetc, qu<t in duarum maximarum rerumpofitapericulo, caftitatis ejrfatutis , caftitatemprotexit

    ,falutem cum immortaiitate^j

    commutauit ? Nonpratereamus etiam S. Laurentium.quicum videret Sixtu

    Epifcopumfuumadmartyrium duci flere

    capit non paffionem illiusfed fuam

    remanfionem.Et iijfra. Laurentiumfancium ad hoc nullus vrgebat nifi amor


    deuotionis,&ipfepofitriduum,cttm illufo tyrannoimpofitusfuper craticulam
    exureretur.AJJtim eftjnquityVerfa
    ignis

    & manduca.
    tcrtio

    Ita animivirtute vincebat

    naturam*

    S.HiERONYMvslibro

    commentariorum

    in epifto-

    iamadEphefiosexemplumlofeph

    & Iob proponir.


    Pp

    E k

    Iofepbfmqv.it,

    vnumhabebatpropofitumplacertpeo. Hoc nulla varietatc temporisimmu-

    tatum

    r
    **

    F
    :

    R T

    T V D

    O,
    ,

    tai um eH: ntcfrutrum tnuidianecconditionejeruttutis

    necatatis illecebrU

    ner dominx rrp*om Jps,necfqualre carceris,necpoftea tumore AZgyptia pote-

    fiatU,fedfim\ervnusfmt,(jr varietatem ,vtdiximus , temporumfibi redimens^ malos dies vertit in bonos. Hec tdem ejr de Itbfentiendum eH , quodper

    varia tentamenta vexatus,nec diuitiis/iec damnU, nec orbitate,nec vulnere ,


    necexprobratieneamtcorum,necfolitudine,necpefteabenorumomniumreftitutione mutalus es~i.

    Danidj.ii

    S.Chryfoftomusinhomilia,Quodnemolaediturnifiafeipfo,prardicatfouitudinem triumpuerorumBabyloniorum. / *m,inquiens, nofiriprimo omniumgloriefum iftudobtinuere certamen , ne cibis immundis contaminarenturJDetudepropenitur iis multo dirior conditio. Fernax igne fuccenditur , barbarica in eos turma ipfo tyranno 7^abucbedone^oreJautente cofurguntjommoueturemnUfera Perfica, ejraddecipiendospteros natio im>

    flacabilis confurgit >mufica dtuerfapraparanturinftrumenta, neuoq, crudeli-

    tatisgenere inuente mujicis igms &flamma conimgitur. Sedmaiorem eisglo-

    riam tyrannica crudelitas acquifiuit. mam de hoftefumpfere vicJoriam. Et

    In medio enim fornacupefiti clartjjitres pueri captiui

    totam gentem

    cum

    Regepariter mirabilt magntficentia duxerecaptiuos. Seddicis, Deus eos de in-

    eendioUberauit.Liberautt,fedexillUfinedubioverbU,quibuscumemnifiducia

    & libertate refponderunt regidicentes.

    2^on opus babemus nos de boc ver-

    borejponderetibi. EftenimDeusnofterinc<tlis,cuinesJeruimus,quipoteftnos,
    liberare de camino ignis ardentis, ejr de manibus tuU, o rexjtberabit nos.

    ^uod

    etfinon voluerit, notum tibifit rex quia Diis tuis nenjeruiemus,ejr imaginent

    Chr. hotn.f. *Par.2.

    auream, quamftatuifli, non adorabimus. In bac confejjione vttlori&fiidtpalmam acceperunt. lnbocfuit curfuseorum,quem in conftffionis martjrio confammauerunt. Idemcommendatinhomilia de verbis Ihix. VtdiDominum. fortitudinem Azariarfacerdotis obiurgantis regemOziam.Ee fortitudinem S. Pauli Apoftoli, in homiliaquartadeeius laudibus. Et Eliar Item S. Babylarmartyris rortiffimi in libro contra gentiles. prophetas aliorumque homilia o&aua ad populum Antiochenum. Sedmfinitumefletomnia exempla perfequi , quibus abundat hifto-

    riaEcckfiaftica,&Vita:Sandoruma Suriodefcriptar. LegeThc*mamStapIetonuminPromptuariamorali ad Dominicam2. aduen*.


    tus,nuiEero8
    ii.lii>.2 C. ji.

    Concludohoc Medium vnicoilluftri Ethnicorum Scriptorum exemploexA. GellioinNodibusAtticisdefumpto. Lucium Sicinium


    J)entatum,quiTribunusplebUfuitSp. Tarquinio

    & d. Themio Confultbm.

    Scriptum efiin libris Annalium , plus, quam credi debeat firenuum bellatff*Temfui/fe,nomen^eifac7umobingentemfertitudinem,appe/latum.AchiMe

    Imanuw,

    hpugnajfsin heftemdiciturcentum& yigintipraliU jcicatricemauer-

    O RT

    T V D

    O.

    ifif

    tuerfam nullam aduerfu quinque ejr quadraginta tulijfe. Coronii ejfe dona* turn aureis oEle,obfidionalivna,r,juralibus tribus,ciuicis qaatuordecim , totquibus tribus
    ti,

    & ocloginta armillisplus centumfexaginta


    neuem,

    hafiis duodeuigin-

    Pbaleris quoque denatus eB quinquies ,yicie/que.Populimilitaria dona

    habuit multiiugainhisprouocatoriapleraque. Triumphauitcum Imperato*


    ribusfuit triumpbos

    C
    De
    i

    A P V T

    V.

    Indiciis <ver& Fortitudinis.


    vera; fortitudinis eft,
    fi

    repcntinos & graues caPR m v m cium Ethicorum. fusfortitertoleres.ItacenfuitAriftotelesin


    indi
    tertio

    IsAt.a.6.

    inquit , homofortis proprie dicitur.quicircdhonefiam mortem,ejr eaomnia,


    qujtrcfenteeueniunt.atque afferunt ipjam,interritus
    esl,

    Etitcrum. Magis

    *"

    fortis effe videtur fubit ispotius in terrohbus interritum effe,acjine turbatio-

    nequaminpravifis-.eslenimexhalitumagis, autminus ex apparatu :


    .

    nam

    antea vifa,cogitatione dr ratione quijpiam eliget at ea qua repenteeueniunt,

    petipicuumenimeftineiusanimomagisroboratamellefortitudinisvirtrtemjquimalisinexpc^tis&fubitisnonturbatur. Fortis Jiquidem animi, vt (cribit M. Tullius libro primo de officiis.c^ conjiantis eU, nonperturbari in rebus ajperisjiec tumultuantem degradu deiici, yt dicihabitu.
    tur,fedpr.cjentis animi vti conjilio , nec d ratione difcedere : quanquam hoc a-

    nimi, tlludetiam ingenii magnicffpraciperecogitationefutura, ejraliquan-

    deantecon/iituerequ'tdacciderepoJJttinvtramquepariem,(jrquidagcndum
    Jit, tum quideuenerit,

    putaram.

    nec committere aliquid, vt aliquando dtcendumfit, no Hocindiciumfortitudinisfuxegregieprsebuit fortiflimus Iob,quimultislicetmaIisrepenteaSatana obrutus.permanfic tamen infra&us. Vnde hmbtoCms.Siquidaccideritaduerfijdquegraue&acerbumputeturjtaferas, vt nihilprater naturam accidijfe putes , cumlegerts. NudusJumnatus,nudusexibo,qua Deminus dedit,Dominus ab/luht,& vitty (jrflios amiferat ejrfacultates -.Jerutf^in emntbus perjbnamjapientts itt-

    A.ioffc.i.

    &

    fii,ficut illeferuauit, qui ait. Sicut Dominoplacuit , itafattum esY. Sit non -en

    Domini benedicJum.
    II. IndiciumeftanimuscaritareinDeum&proximumfl^g'an<-. Fertisenimefivtmorsdtlec7ie,qvcmadmodamdicitminCzmn is. Cu- Cant.3.. iusanimiindiciumdabatApoftolusexcIamans.^//f^oj'//>4f rf f/>

    dcxritate Chr;Jti,tribulauoanangufiid>. anfames,annuditas?anperUf<tu*a*


    P.J>

    perje-

    309
    perfectttio

    OR T

    T V D

    O.

    lo poft.
    A.c.47.

    ? Sedin his omnibus fuperamw propter eum.qui dilexit nos E t pauOptabamego ipfeanathemaejfedchriftoprojratribusmeis , quifunt

    cognatimeifecundum carnem.

    Vnde S. Auguftinus de vera religione. llle,

    inquit, verijjimeatq^ certifftme inuiclus homo efi, qui coharet Deo, non vt ab

    Deo ho num eft.Hic vir quamdtu e/i in hac vita,vtituramico adrependendamgrati am : vtitur inimico adpatientiam ; vtitur quihuspoteft ad benefcentiar , vtitur omnibtss adbeeuolentiam,\lx.vzxAopo\\. In omntbus autem cjficiofis
    laboribusfutura quietis certa expetiatione nonfrangitur.
    hit, qui

    eo aliquidboni cxtra mereatur,fedcui nihilaliudquam ipfum harere

    ^uidenim ei noce

    hene vti etiam inimico potefl ? Eius enimprafidio atq, mur/imento ini

    micitias nonpertimefcit xuius prtcepto ejr dono diltgit inimicos.


    Matt. 5. 4+.

    Huic viro in>

    tribulationtbusparum efi non contriftari, nifetiamgaudeat , fciens quodtrihulatiopatientiam operatur.patientiaprobationem prohatioJfem,Jpes autem

    nonconfundit.^ttoniamcharitas Detdiffufaeslincordihus

    nofiris per Spiri-

    h. de fcriptor. EccUC

    tumfancium,qui datus esi nohis. JVuis hancfuhiugahit ? III. Indicium eft defidei ium Martyi ii, quo tantopere ardebat quondam S. Ignatius, vt tefte S. Hieronymo, in epiftola ad Romanos

    inhxcverbz fcripferk.lFtinamjruarhe/itis,quamihifuntpr<eparat*,<]uas adfupphcia ,& allici adcomedendnm ejroro mihi veloces effe adinteritum, aliorum martyrum non audeant corpus attingere guodjiveme,neficut

    &

    &

    nire noluerint,ego vimfaciam , ego

    me vrgeho vt deuorer. Ignofcite mihtfilio-

    li,quidmihiprofit ,egofcio.

    Nunc incipio ihriftiejfedifcipulus,nihilde htsqua,


    ejr

    videntur defiderans vt lefum Chriftum inueniam. Ignis , crux, heftia, confrafiio

    oJJium,memhrorum diuifio, r totitts corporis contritto,

    tota tormenta.

    diaboliin meveniaxtjantum Chrifiofruar.

    IV., Indiciumeftjfufceptioingentiumlaborum pro falutepro-

    ximiprocuranda,idquecummagnodifcriminevita^Taliseftfortitudoeorum,quitemporepeftisomniaofEciadeferunt pefte correpas. vtifuerunttempore Valeriani Imperatori3,muIti clerici c laici , qut iuCc, 16. &iy ..tefte Eufebio Gefarienfi inhiftoria: Ecclefiafticatlibro fexto , currt Alexandria: fatuifiima peftis grafiaretur, cum maxima laude peiriferis feruierunt. Virtutis crgo , iuquit ibidem Dionyfius Epifcopus Alexandnnu.s>multum laudati erant,qui in eo mintfierio ohierant, adeo vt hoc mor
    tisgenui,nuodpropterincredibilempietatem&rohuftamftdemfi'.fciniebatur,.

    nihild martyrijfplendoreabejTevideretur.

    Huic muneri votonddixitfe

    noftrofeculoRoma?nouaClericorumre!igio,infirmis miniftranttu; Hluftrequoqiexempluminhocofficiofortitudinis&caritatisprcbLiitannoijjcj.fanctifsimusCardinalis Carolus Borromxus ArchiopifcopusMedioIanenfis,. qui grafianre peftilentia Mediolaniatdei ciuiunu

    FORTITVDO.
    uiumpcfteirifeLlasinui{ic confeflionesa:grorum.udiit i uEu'.
    )

    ''".

    -Sut

    ftiamadminiftrauitjVtliquetexeiusvitafspiusinlucemedira. Simile

    habesin vita S.Bernardini.Talis quoque fortitudo eorum ei1,qui ci m perfpicuopericulovitJeremotasregionesadeunt, vtinfide.ssconuertant,vtfuntPatresdenoftraSocietate, qui haclenusprofecti fucin vtramque Indiam, Iaponiam8cChinas;velvt hasreticos ad matrem aliis non reformiEcclefiamreduc2nt,vtiunt Angli,quidenoftris dant in ipiam Angliam proficifci. Quam prouinciam non ante fufcipiunt,autfufcipeieaSuperioribusfuispermittuntur, quamviresfuas gratiaDeinixasegregiead calculos reuocarint, iuxta parabolam Euangelicamfubduxerintiumptusad perficiendam re.m tantam necc fl:>nos nc fi poft ia&um fundamencum oneri fuccumbant, omnes qui vident,incipiantiiludeieeisdicentes:Quiahihominescceperunt a:dificare,fednonpotueruntconfummare.

    &

    &

    V. Indiciumeft,Mortificatioomr.iump2fsionum,quodtradit S.Gregorius feptimo Moralium. Sciendum, inquix >qu <d'aliaiufiorum,


    at^,

    G.cj.

    ahaefffortitudo reprohorum Juftorum quippefortitudo , efi carnem vin-

    cere propriis voluntattbus contraire>,deleclationem vita prsfentis extingue-

    rej.uius mundi ajperapro aternisprstmtis

    amare ,

    prcjperitatis

    blandtmenta

    eentemnere^aduerftatis metum tn cordefuperare. Reprcborum veroforlitudo


    eHtranfttoriafneceffitioneddigere
    ;

    contraflagella conditoris infenfibtliter

    perdurare ab an.ore rerum temporalium necaduerfitate quiefcere , bonorum vttatn nonfolum verbis ac moribusfedetiam gladtis impugnare cjrc,

    VlD E

    V.

    Martyrium,

    ejr in

    P a na r i o

    K Immortificatiopafmetus mmodtcut*

    fionum Jmp&tentia in

    adtterfs. UMortis

    Pr&Jttmptio. Pufillanimitas. Timor

    humanus

    Pp

    G.GAV-

    301.

    G A VD

    Q
    GAVDIVM
    C
    'Denomine

    SP IRITVALE.
    I.

    A V V T

    &
    &

    definitione GaudiiJJpiritualis.
    ,

    Cic.hb. 4-

    Hcapj.

    Gal.j. 12.

    itafcribit in Tufculanis difputationibusLatinifermonisPrinceps. Cum ratiene animusmouetur placide , at% conftanter tum iliud Gaudtum dtcitur eum autem dr inaniter, effufe animus exultat tum illa U titiageftiens ,vel nimia dicipotefi ' quam ita definiunt ,fne ratione ammi elatioAd qua? verba refpexifle videtur S, Hieronymus libro tertio nem. commentariorum in epiftolam ad Galatas.cum ait. Infecundo/pirituaUumfrucJuum locogaudium (ab Apoftolo^fl/fo/w eB quodStoici quoque
    :

    E NomineGaudii

    qui difttnguunt inter verbafubttltu* alitidqutd effe xftimant quant Utitiam. Gaudium quippe ejfe aiunt elationem animifuperhis qus dlgnafunt exultanLcap.
    ij.

    in bis Lxtitiam vero effrenatam animi elationem,qua modum nefciat , quotjLqux vitiofnt mixta Utetur. Verum quia Hieronymus ambigit
    tis.

    &

    deveritatedifcrimmis, La&antiusverolibrofextode vcro cultu irridet.nosprofynonymiscumScripturaSc Patribus vforpabimus, non


    H.lib.z.

    '

    quatenusilgnificantanimipalTionemvelperturbationemjquamgra:citefteHieronymoaduerfusPelagianos %*?*s vcli^e^vocant, fed a&um.velaffe&uminterriumcharitatis.&ideoforte Apoftolus in epiftola di&a adGalatasenumerans fru&us fpiritus mox charitati gaudium fubiecit. Fruilus autem Spiritus eft cbaritas .gaudium,pax,patientia &c. Simul autem nqui t, ejr tUudnetandum, quodpoft dtleclionem gaudiumfequitur. Jguienim diligit quempiam , femper in etus felicitates
    ;

    , i

    Utatur, (jrjieum viderit aliquo errore deceptum,


    triJlitUfciens nutlam
    tuo.

    & peccatorum lubrico congaudium mutare_j

    cidffe ,doleb;t quidem ,rjr eruerefeflinabitfednonpoterit

    rattonabUtam creaturarum apud Deum pertre perpenomine gaudii vellamtiaifpirituaiisintellieimusactum caritatis velamoris, quo quis itafertur mbonum diuinum,quodeft Deus.vtinilloconquiefcat, tanquamineo, quodiamaliquomodo, nempepergratiam&fpem pofsideau Quogaudioperfufuserat Rex Dauid
    Itaqvie

    SPIRITVALE,
    ',

    3*

    Dauid ccm c2i>crct.Xtnt'it confe'arianimamea: rnemorfuiDet tjr dele-Mty*-* ftatutjum, Et. ConcupiJcst,ejr def.cit animamea inatria Dcmtni Cormeum
    ejrcaromeaexultauerunt

    inDeumyiuum.

    tabatur Paulus dicens. Gaudete in

    Ad quodPhilippenfescohor- PhiU.4D ominofcmper iterum dtco, gaudetc^. I,T 1 16,


    < lc '

    Et The{Momcenfcs.Sempergaudetc^>.

    CA

    P V T

    II.

    T>e dijcriminegaudiijpiritualis t^mundani.


    ESfealiquoddifcrimenintergaudiummundi &Spiritus,impiorum &piorumindicatChnftusapud S.Ioan. dicens. r^imen dicovobis,
    vosautem contriftabimtnifidtrtflitiaveflraverteturfngaudium. Quibusiutcmin rebusgaudiummundiconfiftat,idemB,Ioannesdocetinpnmafuaepiftola,cu
    quiaplorabitis ejrfltbitis yos.mundus autem gaudebit
    i

    oan ,j6.

    L oan -

    Omne quodefl in mundo concupi/centia carnts efi ejr concupifcentia oculorww.^ y^^/4'i//>*.Adidemgaudiumpertinentilladicla S.Iob. Hac
    ait
    .

    j** 10,5-

    fcto d prtncipic ,quedlaus impiorum hreuisfit

    (jrgaudium bypocrita ad inftar punclt.Et.Tenenttympanum&citharam, gaudent adfonitum organi. Ducunt in bonis diesfuos, ejr inpunclo adinferna defcendut.hc illa Ecclcfia-

    &

    ftae.

    Rifum reputaui errorem, ejrgaudio dixi^quidfruftra deciperis?Et.Latare

    iuuenit in adeleftentia tua,

    & in bonofit cor tuum in dtebus tttuentutis tu&,&

    ambulain viis cordis tui,ejr/cito quodfro omnihushis adducet te Deus in iudi Ecd.j. 9. eium.llludquoqjzpudhuam.Fayobis^quiridetis nunc,quia lugebitis (jr Luf '* a5> ^f^/ftr.Contraadgaudium fpiritusfpedantilla pfelmographi. Latabimur in falutari tuo (jr in nemine Dei noftri magnificabimur. E t Ltamini in Domino exultate iufli. Et. Juftiepulenturj& exuhent in conjpettu Det, p/a 9 R
    , .

    &

    &

    j.

    deltllenturin tatitia.Et illud I/aia, Tuexuttabisin Domino,tJanc7o ifract


    Utaberis,

    Pfij-j 11.

    Et B.Pauli. Gaudete cum gaudentibus,flete cumfienttbus.

    Rom.ia.

    difcriminehae funt fententiar. S.Bafiliusin Regulis breuioribusquaeftione pofita , cuiujmodi gaudi- 4.193* urnfit,quedest in Domino , ejrquidfit, quodfacientes gaudere debeamus, reipondet_ Jn his qua fecundum mandatum Dominifiunt gaudere , eH in

    San&orum vero Patrum de hoc

    Domino gaudere, ^uocircaquandocunquemandata Dei exequimur,

    attt

    propter nomen Domini aliquidpatimur.gaudere drgratutari inter nos debe-

    mus. San&usAmbrofiusdeVirginibus. VtcorpusagrotumjtuncMlidioribusfeuetur^nuncfrigidiertbustemperaturyremediorumq^mutatiofiiuxta

    praceptumfiatmedici,JatutarisesJificentramandatum ifurpetur , languo-

    m augmentumesl

    itamedtconofiro quicqutdpcnditur Chrifto

    >

    remedium
    esJ:

    % 04
    eft
    :

    GAV-D-I

    V M.

    quiequid<vfiurpatur,inccmmodum. Debet igitur bene conficia rnentis ejfe

    Utitia,non inconditis comejfiationibus, non nupuahbm excitata fymphoniis.

    lbienim intutayerecundiaMiecebrafiufpecla eH-.vbi comes delittarum extreA.fcra.37.

    ma eHfiattatio.S. Augaftinus de verbis Domnv.Sicut nonpotefthcmo duobm dominuferuire fic & nemo poteH inhocfeculo gaudere ejr tn Domino.
    ,

    Jiiultum interfe hac duogaudia djferunt, funteL ommno contraria. J^uande gaudetur infectdo non gaudetur in Domtno. Vtncat gaudtum in domtno,
    donecfiniatur gaudium tnfcufo. Gaudtum inDominofiemper augeatur ,gau-

    dium infeculofemper minuatur,donec fimattir. Non tdeo ip?a dicuntttr, quia


    in bocfieculo ,cumfiimus , gauderenon debemus.fiedetiam in hocfeculo confii-

    tutiiam in Domino gaudeamm .

    Et in verba pfalmi 96. Lataminttuftiin


    .

    Dcmino. Iamfortefidcies audtentesaucundamini, contauia medttantur.calicespraparant,rofiarumtempmexpecJant. Vtde quidfiequitur In Domino.EX'

    pe&as tempm veris vt iucunderis :fi Domintim babes iucunditatem,Dominus tecumfempereH, nonhabettempm. Eflo reEim corde ,&fiemper eft tibtdeilio
    iucunditas. Kon~ entm iucundttas qua eHfiecundum fieculum vera iucundttas
    Ifa

    /7. 21.

    e ft^

    Audiprophetam

    ifiaiam.

    Non estgaudtre mptis dtcit Domintis.


    Vtttfc

    Gaudere,

    quodvocantimpii, non eHgaudere,&c.


    tione
    riis
    ,

    videbat ifaiashomines inpota

    in luxuria,in theatris,& inJfec7aculis,totum mundum luxuriari va-

    c '' 3 '

    nugis,& tamcn clamabat. T^on eHgaudereimptis,dicit Dominm. Si hoc non ejigaudere , quale gaudium videbat.in cuim comparatione boc non erat ^^^B.Profperdevita contemplatiualibro2. Gaudere quidcmbonum eH fiedquigaudet fiinon inde gaudeat vnde debet , non potesi bonum ejfie quodgaudet. Siquidem gaudet raptor,quum defderata rapuerit : gaudet ebriofU.< cttm exoptat<e occafionempotattonis inuenerit gaudet&adulter, cum addcleCi.tticnemfruends corporis concupitiperuenerit Sedcamjitgaudere bonum.de bis atcr huittfmodtgaudere ,grande ejl malum. Hec ejr hts/imiliafiunt\vnde gaudere nos vultmundus cumfuis amatoribm periturm. Hac funt^qux repv.diare debemtis,vt de bona confcientia, defianttttate morttm de acquifiitione virtutum, de dono Dei efrptrmiffiionefuturiregniinejfabiliter

    &

    &

    l.fpifl.114.

    gaudeamus. S.BernardusadSanihmoniaiem quandam. MagnumeH pcrfeclum gaudittm velle tendere compemthi gaudium,qucdte adverurn

    &

    quod fon efit d.? terra fi d de cdo ,td eft,non dfhac conualleplorationis ,fied de 'tllaquamfilvminis impetm Ixttfcat ciuitatem Dei. Et reueratlludveritm ejr fibUim efi ^audtum ,quod non de creatura feddecreatoreconcipltur, ey quod
    ri:
    ,

    cump~f/ederis ,nemo

    toliet

    a t.e\ Ctacomparata omnis altunde tucunditas mx~


    ,

    rer eH>omms f-iauitas do lorcft ,omne dulce amarum

    emne dece-

    rumfidum.omnepoflremo quodcunj^ aliuddelcc7arepoJfit,mo!tfium.

    Capvt

    SPIRITVALE.
    C
    Deprtjiantia

    3u>

    A P V T

    III.

    &

    vtilitategaudtijj?iritualit.

    /""JA vpu fpiritualispraiftantia indeliquetprimo,quodfitdonum ^-JSpiritusfan&i.NamChriftus cum apud Lucam dixiffet difcipulis. Ctudete,quodnominavtftrafcriptafuntincalis, moxfubiecit. Inipfa Luc.to.21. horaexultauit SpirituJanc?o,& dixit. Confiteortibi pater. Et Apoftolusad Ro 4 17

    Romanos. NonettregnumDeiefca&potusfedtufiitia&pax

    & gaudium
    M

    ixSpirituJanffo.EtadTheftAoniceafes.Exciptentes verbum in tribula- Thei. Gily tione multa cum gaudio Spiritutfantii. Et ad Galatas. Fruttus autem Spiritusetf,charit*s,gaudium,paxpatientia, t. quia Scriptura iubet nos/atari in Domino,yi fupra di<ftum eft,at quid Domino vel Deonobihus
    ?

    Lamurautemineo,quiaineofoIotanquamparteScha:reditatenoftraper amorcm conquiefcimus Deus emmcordismei, inquiebatille '**' vir fecundum cor Dei, ejrpars mea Deus inaternum. Vnde Auguftinus* .iV de falutaribus documentis. Sialiquidinhocfecutopojftdere deleclamur,

    Deum quipoffidet omnia,quicreauit omma,expedit vt mentepofitdeamus,&


    in eo h.ibeamus,quacun^feliciter &fanlTe defideramus.

    Sedquoniam nem

    pofidct Deum,n:fiquipoJstdetur ab eo,fimus nofipfifacli Deipcjfefito,


    ttur nobispojfefiio Deus. Et quidpoteH ejfe in mundofelicius

    &

    effici-

    turfuus Imperator

    redemptor cenfus hareditas dignatur effe ipfa dtuinitas ? G>uid vltra quarit,cui omnegaudium omniafuus redemptor tjfcj , debeti Accedit, quod gaudiumfpiritualeiuftoruminhacvitaeftfe-

    &

    &
    ,

    quam cui effici-

    &

    men & pignus


    tas.
    ris audiuitflec

    gaudii futuri in caslo

    in

    De quo poft Ifaiam B. Paulus, '^uodoculus,inqmt,non vidit,necauin cor hominis afcendit,qu<epraparauit Deus iis
    ,

    quo ternaconfiftet fcliciquidiltgunt

    if a

    64 4 ,
    .

    i-Cor.i. ?.

    Mum,nobisautemreKelauitDeusperJI>iritumJuum. gaudionobilius ?

    Atquid hocxterno

    t a t e m quoque huius gaudii non reticuit Spiritus fandusindiuinisIitteris.Primoenimvaletad conciliandam corporis incolumitatem, vtindicauitSalomonin Prouerbiis dicens. Corgau
    1

    Vt

    dens exhilarat faciem: inmarore animideiicitur Spiritus. Et. Animusgauprou.^w. demataumfioridamfacit ,Jpiritus triftis exficcat ojfa. per lxtitiam cordis velanimiexhilaratur facies.totumque corpusperfunditur, eo

    Nam

    quodaffectionesmentisredundentincorpus, &infacie, vbiomnes agnofcantur. Contra per marroremanimiipfemetfpmtusdeiicitucfrangitur&languefcit, ficprorvigent fenfus,maxime operentur

    &

    Q3

    fus,Yr

    i*s

    GAVDIVM
    fit

    fu:,vt ad ofHcia fua prarftanda parum

    idoneus , nec racarebene pof-

    fit,ftudiis,contemp!ationi, caiterifque mentis fun&ionibus.

    Deinde

    valetadimpetrandafaciliusDeibeneficia
    tiones cordis tui.

    quas in oratione poftulaejr

    mus. Vnde pfaltes regius dicebat.DelecJarein Domino ,


    rfai.3<5.4.

    dabit tibipeti-

    InquxverbaS. Auguftinus.^^w^r, inquit,accipepe,

    titionem cordii tuijifcerneeam H petitionibus carnis


    tes.

    difcerne quantumpo-

    l^ec fiuftra dicJum esJ in quodampfalmo,Deus cerdis mei. Ibi enimfequitjr dicit. Etpars

    tur

    mea Deus meus in/kcula. Verbigratia Cacus es~l corp orc-j

    rogat vt iUuminetur. Efto, roget, quia

    & iftaDeus

    facit, fedrogant hac etiam

    mali. Petitie bsecarnis. Infirmatur,rogatfifaluamfieri,faluusfit moriturus*

    Et ifta petitio carnis e&. Sicutpetitie carnis esl, veliefibip raparari oculos. vtique advidendam iftam lucem,qua talibus oculis videripoteft : itapetitio cordis adillam lucempertinet. Beati enim mundi cordes quoniam ipfiDeum VP> debunt. DeniquegaudiumfpiritualeinhocdifFertamundano, quod mundanum non poflit per&de mederi triftitix.Nam vidcmus homines quantumuisfanos, diuites,honoratos, vnoaliquoinfortunio, vt
    ,

    morte vxoris,vel filii ita conturbari,ac fi prorfus miferi eflent. Exem-

    g^

    Cfc. faom.

    u.

    plo fit Aman in hiftoria Efther qui cum inter Principes regni Aflueri efletprimusjtamentotus mxrore conficiebatur, quodab vnohomine Iuda^oMardochxo nonhonoraretur. At gaudium in Domino redditpe&ushominisadamantinumcontra omniaaduerfa. Vnde Chryin ipfo confidem vo fbftomusad populum. Deum,ficut oportet,timens, luptatU radicem lucratus e&, &omnem babet UtitUfontcm. Etficut exigua fcintilla in mare immenfum delapfafacile extinguitur,fic quantacunque ad-

    &

    uerfaDeum timentiiUidantm ,velut iri vaftum UtitUpeUgusincidentiajtx-$iguuntur &pereut..

    A P v't

    IV.

    De Proprietatibus GaudiiSpiritualir.

    PRima Proprietaseft,quodomniuma&ionum humanarum fih&


    Scfcopus fitaliquodgaudium. Hanc tradit S. Chryfoft.ad popu<lum. Voluptatem, inquit> quarunt, ty gauderecuptuntomnes,&propterhoc
    $mniafiiciunt,ejr dicunt,ejr negotiantur,

    Nam mercater ideo nauigat,

    ytpe-

    cunias congreget,congregat
    A.cag.21.

    autemvt iis gaudeat : &exercitus dux

    ideo tra^-

    ttat arma,& agricolacolitterram,& quifq,artemfuamtrac7at,vthonore&


    &12.
    iucr0

    gau deat

    t ,

    Auguftinusdecimo Qonfeffionuin.VnumeFi,z'n,quv
    .

    peruenire omnes mtvntur,vtgaudeant )ux quoniamres eft ,quamfe exptr-

    mm nonejfenemapotestdicere-,

    propterea repertainmemoriarecognofcitur,

    uanim

    T V A L

    E,

    37

    tuavdo htAtt vita nomen auditur. ^tfitDemine.abfit^cerdefiruituiqui confitettirliki abfit vt quocunque gaudio gaudeam,beatum meputem. Efie-

    nim vattdi.um,quodnon daturimpiisfideis,quitegratiscolunt, quorumga*dtu-m tuipfees.Et ipfaesf beatavita,gaudere adte;dete,propterte,ipfaeB,&

    non altera.Jttuiautem aliamputantejfe^aliudfecTianturgaudium^ne^ipfum verum Ab altqua tamen imagine gaudij voluntas eorum non auertitur, E t S.
    .

    Bernardusfcribensinverba Apoftoli.NoneftregnumDeiefca&potus.

    ctm,i%
    S.ep.j.

    Nemo,inqmt,eft,quigauderenonvelit.

    EtSenecaadLucilium.O-

    mnes tendunt adgaudiumfed vndeftabile,magnum^ confequantur ignorat.


    Iffe ex

    conuiuiis&luxuriajlle ex ambitione rjr ctrcumfufa clientum turba: il-

    le ex amica,alius ex ftudiorum liberalium

    bus litteris,

    Omnes ifios obleciamenta

    &

    vant ofientatione,& mhilfanantibreuia decipiunt ,ficut ebrietas, quA

    vnius bora bilarem infaniam longi temporis tadtepenfat.


    1 1. Proprietas eft,in hac vita nullum efle purum 8c fblidum gaudium,fed mixtum aliquaaffliclione,quodindicantilladicl:a Apoftoli.

    Tempusbreueest,reliquumesi,vtquiflentyfinttanquamnonflentes,

    &qui

    ,Cor 7-J*
    -

    gaudent tanquamnoagaudentesy&quivtunturbocmundo , tanquamnon


    vtantur.Et.quafitriftes,fimperautemgaudentes; tanqttam nihti habentes , A.inpfoUs."

    QuaeexpendensS.Auguftinus. 7>v/fr//4,inquit, voftra habet quafi gaudium noftrum non habet quafi quia injpe certa efi,
    &ommapojfidentes.
    ',

    dominabunJguare triftitia neftra quafibabet? )uiaficutfomnus tranfit, tur rec7i mane. Nouit enim charitas veftra.quia quifomnium indicat, addit
    quafi. Jguafidicebam

    &

    quafiloquebar,quafiprandebam,quafiequitabamrfua-

    fidifputabam.

    Totum quafi, quia cum vigilauerit,nen inuenit, quod vide-

    bat. Jjfuafitbefauruminueneram.dicitmendtcus. SiquafinoneJfet,mendicu4

    non efietfedquia quafierat ,mendicus eH. lta% modo, quiadUtitiasfeculares

    verum ipforum. Verumipfirumpoenaeft. EtS. GregoriusinEuangelia. Flet ,tanquam nonfltat,quific temporalibus damnis affligitur, vt tamen de aternis lucris Jemperanimum confoletur. Gaudet vero,fedtanquam non gaudent ,quific de
    eculos aperiunt,ejr cor claudunt,tranfit quafieerum,ejr venit

    G.hom.3<r.

    temporalibus hilarefiit,vt tamenfemper tormentaperpetua.confideret,


    ntat.

    & in
    s Tho.z t. q. is,
    3tt *

    hoc quodmentemgaudiofubleuat, hanc continuopondereprouidi timoris pre

    Bifariam autem

    intelligi

    poteft,
    ftare

    cum quantocunque
    triftitiam.

    fpirituali,

    quod

    eftin

    Domino,
    ,

    aliquam

    gaudio Semel,

    bonum diuinum de quo propter fpem gaudemus, necdum perfe&e pofsidemus. Vnde regius pfaltes dicebat. Heu mihi quia incolatus meus prolongatus eft. & D- Paulus, Dum Jumus p&Ln;.
    quia

    incorpore, peregrinamuraDomino. ftafidemalis, vel noftris vel proximi

    Iterum, quia pofTumustri, quibus retardamur a fummi boni Qjq l

    *Cor.j, 7 .

    \ot
    lfa,f9.*.

    G A V

    I> I

    M
    namapudlfaiamDeus
    po-

    bonipofleflione, vt funt iraprimispeccataj


    ipfedicit. lniquitates veftradmiferunt tnterme
    tius augeri
    los.

    & vos.

    III. Proprietas eft,Gaudium fpiritale in homine Chriftiano

    Mt. 5.tz.
    Aa.5-4-

    tribulationibus.quam extingui. Vnde Chriftus ad ApoitoCumperfecutt vosfuerint, inquit, efr dtxerint omne malum aduerfum
    in Acl:is./&/,(Apoitoli)

    mentientespropterme,gaudete (jr exuitate,quoniam merees veftracopio -

    ^^/^fe.Quod&fecerunt.tefleB Luca

    ajCou*io.

    a confpeclu Concilij gaudentes ,quoddtgni habiti ejfentpro nomine leju contumeltampati, EtB.Paulusdefeait. NtmcgaudeoinpaJJionibusmeii. Et+
    Propter quodplacee mibi in infrmitatibus t in contumeliis, in necejfitattbus, in

    perfecutienibusjn anguftiispro chrtflo.

    Nec gaudet folum in illis, verum etiam quod maius eft,in illis gloriatur, CMibi autem.mqui t ad Galatas,
    abfit gloriarijtifiincruce

    GaU.

    Domtninofirilefu

    Chrifti.

    Etad Corinthios.

    Li-

    Heb.10.34.

    bentergloriaborininfirmitatibuimeis.

    !Njm efr vinSfis compajfieftis


    fac.i*.

    <fr

    Deinde adHebrsositafcribit. rapinam bonerum vefirorum cumgaudio

    fufcepiftis,cognofcentes vos habere meliorem

    & B. lacobusapoftolus ab hacfententia epiftolam fuam inchoauit*


    Omnegaudium exiftimatefratres mei, cum in varias tentationes incideritis,
    S.Petrus vcro italoquitur. Chariffiminoltteperegrinariinferuore, quiad
    tentationemvobit fit>quaji noui aliquidvobis conttngat ,fedcommunicantes
    Chriftipajftonibus gaudete,vt

    & manentemJubfiantiam.Sed

    '^ 12'

    & in reuelationegloru eiusgaudeatis exultanExhac proprietate colli-

    tes.Siexj>braminiin nomine Cbriftijbeatieritis,


    B.h.4.

    Chr.h.j.&25.

    liThet $.1*. B.hom.4. de grac aftione,

    guntS.Patres, fpeciatimautemBafiliusinhomiliadegratiarum zSdone,&: Chryfoft .inhomiliisadpopulum.poflealiquemfemperinhac vitafpiritualigaudiofruiiuxtamonitumvel prteccptum Apoftolicu. Gaudete in Dominofemper iterum dico gaudete, E x.fempergaudete. V e r b a
    ,
    ,

    mtdis omnibus deftderiojui afirinxit conditoris,prorfus nonfinet vebemens illud gaudium animifui per multipltcem
    Bafilii funt. <^snima quafemelfe

    xarnalium ajpclionum mutationem intercipi. )uinpotius , qua aliis m&rorem ajfirunt in cumulum Utitiajibi conuertet.

    Kom.12.15.

    IV. Proprietasgaudiifpiritaliseft,alienismaIis vel tribulationibuspotiusconda'ere,quamexulta.re,iuxtailludPauUadRomanos. gaudete cum gaudentibusjiete cumfientibus. Sic fecit propheta Ifaias,dum
    ait.

    Propter defiruclionem Babylonis repletijunt lumbi meidolore , ftcut an-

    Bcm ?.z.
    a,.Cor.n.
    19..

    guftiaparturientk'.

    Sic Apoftolus^cumdoleret

    ob fratruminteritum.
    non. yrori

    'friftitiamihimagnaesi,cjr continuus dolor cordimeo. Etrurfus.

    firmatur, & ego noninfirmor,quisfcandaliz,atur,


    ,

    efr egt

    ^uisinCerte S.

    Auguftinus.non dubicat ruinis aliorum exultantes comparare dxmonibusinlibrodeverare!igione.His(angelisexterminatoribus)inquit,


    Jtmilesfunthomines, quigaudent miferus aUenis ,

    $ rifusfbiejrittdicrafieftacula:

    SPIRITVALE.
    Itatula exhibent vel exbiberi volunt etterficnibus

    39

    &

    erroribtts aliorum,
    p.

    Quanquamalibinondiffiteturpofieaiiquandopioj, deimpiis vindi&a diuinafublatisobbonurafinemlxtari.nam mter B. Profperi fententiasex Auguftinodccerptasvnaharc eft. De beneuolentia eii non de malitia, cum Utatur iuftus in impiosproceffijfe vindicJam, quia nonpcccatoexitiumplacet,quem voluit corrigi ,fediuftitia Dei , quafctt multcspojfe tonuerti. Ad eandemproprietatem pertinet plus de magno bono alitno
    ris

    B.fra.4j.

    gaudere, quamdeexiguoproprio,vtannotauit S. BernardusinCanci-

    ca,co quod ordo charitacispoftuIec,maius bonum, in quocunque fit, maioreafre&u profequr. V. Propriecasefl,quodgaudiumfpiritus natura fua fit perpetuum, ficut contramundigaudtumeftcemporale &momenraneum. Vnde Apoftolus monuit ytfemper gaudeamus; deinde docuit caritatem nunquamexcidere, cuiusa&us vel enectus infeparabilis eft gaudium fpi-

    ^^
    i.Cor
    ij .
    }

    Deeo in Conftitutionibus monafticis ita fcribit S. Bafilius, B "P ritus. G>uem prauaafiecJioprorfus nulia obturbat contra^ cuivirttu eU omnis ,o,

    mnifij,

    dignitascomes adiuncia.huncfine dubierite ,

    & vtpareli

    UtariexiLttabilur v r 10i

    fiimandum eft-eiuf^ Utitiam immutabilem ejfe atgfempiternam^quando UtitiavirtutisacbenttatisestaJJeclatrix,vtefiapudprophetam.


    JJt

    Dominus in operibwftiis ErS Chryfoftomusadpopulum.


    .

    Sitaltquisni- ch.hom.il.

    hilinfe damnandum babens fedbonafretus confcientia


    la>is.

    <jr

    adfutura anheexpe-

    &
    ?

    expeclans illam beatamfpem.quidhunc quafo in trifiitiam poterttin-

    du<ere

    T^am omntbusrcbtts mors intolerabtltor ejfe videtur,fedhuius

    Qatio non tantum ipfiim non contriftat,verum (jrpotius deiecJet. nouit enint,
    quedmortisprtefenttalaborumeHltberatio
    virtute pugnantibus repcfita.
    rose fert

    & curfttsadcoronas (jrbrauiapro


    Verum
    ejr

    Sedfiliorum acerba mors.

    hocgene

    ^oh

    1.

    ,&

    dtcit lob

    verba Domtnus dedit ,dominus abfiulit,

    Sicutdomino

    placuitjtafaclum eH.Sit nomcn Domini benedicJum in/ecula.Etinfra.^uid


    tgiturfancJi non dolebant ? non audis

    na eft

    ,& indefinen s doUr cordtmeo


    lucrum

    Paulum dicentem. Trifiitia mihi mag- , Hocipfum nempe admirabtle eH,quod


    (

    trt(iitia

    & -voluptatem ex lucroferebat. Sicut enimflageUa


    magnas

    Apoftolia

    in AcJts ) infltcJa non delores ,fedlatitiam , fic (jrtriftitia

    tllas

    pra-

    bebat coronas. Et hoc est admirabtle,quednon mundi triftitiatantum,verum A ^- * **

    & Utitiadamnum habet extremum.

    Infiiritualivero contrariumto-

    tum, non Utttia tantum,verum dr trifiitia multum


    habet bonorum thefamum.

    Qq

    Capvt

    310

    G A V D

    M
    V.

    V T

    De GjfrCediis idoneis adgaudium Jpirituale obtinendurru,


    Ecclj.
    lt>._-.

    T)RrMVM Medium eft Bona confcientia ex bonis operibus colle*- -ta. yndeEccleCiz(kesdixit.Cognoui,quodnoneftetmeliusniftUtari,&'

    facere bene in vitafua. Ec rurfus. Et deprehendinihilejfe melius,quam UtaEccl.97*


    Ecd.30.16.

    Ch.hom.

    *$.

    rihomineminoperefuo. Ec. Vadeer<70&comedeinUtitiapancmtuum,& J7 . _s ,., r r rLbwe cum gaudto vmumtuum,quta Deoplacentoperatua.hcclenailicnsye.

    lb.Nones~i,z\t,oblettamentumfuper cordis gaudium.

    Vnde S.

    Chryfoft.

    ad populum Amiochenum ica ioquicur. Nibilaliudefttrifte,ntfi Deum ijfendere. Jguodcuw aberit,non tribuiationes,on infidia, non quiaquam aliudfapientem animam poterit contrifiare,fedquemadmodumfiexiguafcin-

    tillaminlacum deiecerisprofundum ,ftatim extinxeris , itidem&omnis

    tri-

    ftitiafuperabundantia in bonam mijfa confctentiam extinguitur. Prepterea

    quidem

    & Paulusfempergaudebat,quoniam interiusfecundum Deum confi-

    debat,neq. tot malorum capiebatfenfum;fed dolebat quidem yt homo.non ta-

    mencadebat. Sic
    triftia.

    & AbrahamPatriarcbaerat in deletiatione

    multapajfus

    Verum nihilhorum eumproftrauit. B. Ca_(arius Arelacenfis hom.


    Primaest

    i_.

    Verumgaudtumnonpofftdetur ,nifipax&iuftitiateneatur.

    enim&quaftradixiuftitia.Secundapax,tertiagaudium.Deiuftitianafcitur

    pax ,depace gaudium generatur luftitta &pax quafibona opera effe videntur gaudtum verofruclus cjfe bonorum operum intetiigitur.Et S. Bernardus
    .

    in libris de Confideratione.^/ dttius, quidin corde dulcius ,quidin terraquietiuses~f,&fecuriusbonaconfcientia>damnarerum non metutt , non

    wtrborum contumelias ,nou corporis cruciatus ,qua


    Cic hb.6.

    & ipfamorte magis

    erigi-

    ,tur,quamdeprimitur. Confentiuntnoftrisfcriptores Ethnici.

    Cicero

    s. ep.24.

    adTorquatumepiftolafamiiiari. Confiientia recla voluntatismaxima confolatio eHrerum incommodarum. Et Seneca ad Lucilium. Nolo tibivnquam deejfe Utitiam- Volo tBam tibi domi nafci. Njfcttur,fi modo intra teipfumfit. C<etera hdaritates non implent peclusfed frentem remittunt,leues
    funt mfifortetuiudicas iliumgaudere,qui ridet. CMthicrede,resJeueraes~t verumgaudium. E t pauio p o It. Veri bontauiditas tuta elf. Jguidfit ifiud
    :

    interrogas, aut vndefubeat .' dicam.

    Ex bona con/cientia,ex honeftis conftliis,

    jsx rettis aclionibtts , ex contemptufortuitorum , explacido vita

    & continuo
    E Mac

    tenore vnamprementis viam.


    Eccl.

    II.
    j. ti.

    Medium^TimorDominilnamEccIefiafticusait.-liw.rZ)^-

    ttiglaria&gioriatio,&Utititc&coronaexultatiotiis.TimcrDominideleclabit cor,

    & d.ibU Utitiam, &g4udium, & longitudinem dierum.

    iachias

    S P
    lachias.

    TV A L

    E.

    3
    ejrfanitas in Mal. +.s

    Et orietur vcbis timentibus nomen me:tm Soliuftitia ,


    vitulidearmento,

    penniseius -.ejregredtemini, ejrfalietisfcut


    ioft.

    Vnde

    Chry-

    c hom

    l,,

    homiliacitataadpopulum. NonmuUis opuseftfermonibus,fedfifonecenimjimpliciterdixit.


    ...

    lum diBum Apoftolicogitemus vitam inueniemus.


    te in

    Gaudetefemperfedxddidit continua voluptatis caufam.jcum dixerit.Gaude-

    D ominojemper, In Dominofemper. In Domino gaudens ex accidente nulAlia nempe cuncla in quibusgaudemus nm-

    lo voluptate hac exciderepoteft.

    tabiltafunt

    ;&

    tranfitufacilia , x/ecjolumhabentmoleftum ,Jedetiam

    quod

    manentianentantamnobis afferunt veluptatem , vt


    ftitiam repellant, Dei vere timor habet hac vtrafy.

    exaliis nafcentem tri-

    Stabilis eft immotustfc

    &

    tantam fubminiftratUtitiam,vt nu&usnos aliorum malorum fenfus

    capiat.

    Deum enimjicut oportet timens ejr in ipfo confidens voluptatis radicem lucratus eft ejr omnem habet UtitUfontem. III, eft Memoria Dei, 8c beneficiorum eius. Vnde Pfaltes regius. Prouidebam Dominum in cenft>ec7umeojemper,quoniam adextris eft mihinecemmouear.propterhocUtatumeftcormeum,ejrexultauitlinguamea,.
    Et, memorfui Dei,

    vrUs. .. Phl-7 6-*'

    & deleclatusfum, & exercitatusfum &


    ,

    dcfecit Spiritus

    meus.

    S. Bafilius

    certeinhomilia degratiarumaclioneexiftimathoc
    Apoftolica,
    ,

    vnum mediurn fufficcre,vt quodpoftulat Apoftolusa Philippenfibus

    & Theilalonicenfibus, femper 8t continenter gaudeamus.


    inquit, fententia t udes; eo imprudentia ejr temeritat is prqftliunt

    vtincufa-

    re auftnt Paulum,quafiis nobis prafcribatfaclu impsjjtbilia, i^Atque erudi-

    antur ejr difcant tot adeo nobisproponi cattjasparandi iftiusgaudij prorfus rationi confentaneas ,idquefola Dei munifica hberalitate,

    )uum non effemus


    ,

    ipfefecit,fumusproinde adnoftri conditorisfacJi imaginem. Mentepariter dr


    ratione infignimur, quo vtroque humana conditio naturaperficitur
    ejr

    vtri-

    ufquefuffragiofubnixi Deum cogneuimus. Boni

    a\

    malo difcernendifacultate

    praditifumtii.PerpeccatumalieniaDtoeJfeftiingratiamrurfusfervnigenitifanguiriefumus reuocati,ejrferuitutiignominiofi exempti. Spes infuperreJurrecltonis , fruitio multiplex angeltcorum bonorum ,

    regnum calefte reproac ferpetis

    miffa bona mentis rationiff.


    :

    vim omnem exuperantia. Jguinam non conue-

    niat h&c cenfere caufas fuggerere nobisgaudii nttnquam dejituri,

    UtitU abundefufficientes at% ideneas. IV. Medium.Spesnrmiffimagaudii&fehcitatisajternann coelo. Vnde KexD&uid.Utenturomnes,quifi>erantinteDomine, Et Ecclefiafticus.
    ttiet

    flal.j.i*.

    '

    guitimetisDominum.jfieratcinillum,

    & inobletfationemve-

    j^jj

    'j,

    Et ChriftusDominus. Gaudete&exultate,quo- Luci.2> Et. Gaudete quodnomina veftrafcriEr Apoftolus ad Romanos. Spe gaudentes, Vnde Roauau. pafintincdii.
    vobis mifericerdia,

    niammercesveftracepiofaeftincalis.

    S.Bafi-

    Vi
    Bafan.4
    S.

    GRATIARVM ACTIO

    Bafiliuslococitato. Sicut quiminus acrifunt oculerum acie,eos auocant icontuitu rerum nimisjplendtdarum,& refocillandos defgunt inflsret , alia -

    que viridantia. Sic amma non debetfe dare centemplandu rebuspr<efenttbus quaplenajunt mxrorisfed tis qua vere bonafunt. ita enim ajfequeris vtfempergaudeas /tempefivit&tu^infiitutumratiotyemnisDeumcollineet acjbgtfety&Jpesretributionis ,quie in bac vita triftiafunt Jeuiora efiiciat ^Ajfecit te

    aliquU ignominia? ^uin tu adeamfufiicegloriam^qua repofitain cdis eslti-

    biparandam meritopatientia Uffuram rerum tuarum adiifii? oculos imprithefaure incorxparabili, quem tibi bonorum e mefixius caleftibus dtuitiU, Patrione folo exctufus es ? At patriam habescelefiem perumpretiofepojuifti.

    &

    Adeummodum, ftiis qua moleftiam ttbi nunc pariunt eppofueru,quxfferanturbona animam ttiam ab omni anxietateferuabis. ad
    tllam Hierufalem.
    B. ftrm.*.

    quodnos inuitatfanclio legis Apofiolica. lemper gaudete. S. Bernardus in vcrba A poftoli, Non eft regnam Dei efca potus , fcribens. Loquar, 3.it,quodexpertus nouit, inexpertm ignorat: animalis enim homo nonpercipit eaquafuntfiiritus Dei. Nunquidnonplerunque orantibus nobis omnia vif-

    &

    cerumfuccutiunturoccultaadmemoriamgaudii illius,quod

    efi

    in Hierufa-

    lem,quxfurfumesl,quteHmaternofira,&lacrymarumvnda vukus meditantiumperfundit Ifiduraret. Si oblitusfuero tui Hierufalem , obliuioni detur dexteramea.adbtreat linguameafaucibusmeU>ftnon meminero tui, fi mnpropofuero Hicrufalem inprimipio Utitia mea. Vere inprincipio Utitia,
    quiafinis illic repofitus eft,

    Principium gaudij illius, quodhicquandofcfenti-

    Tnusftilla esl,guttula efi*deflumine illo defcendens,cuius impetus Utiflcat ciui-

    tatem Dei-

    DE

    V. Contemplatio, Deuotio,Familiaritas cum

    Deo.Lau-

    datto

    Dei.Btm P ak akio. DefeUtioJpiritualis.

    Trifittia.

    GRA-

    GRATI.ARVMACTIO
    MlHMMthi

    5i

    GRATIARVM
    -

    A C T

    Deo
    A P

    debita.

    V T

    I.

    Denomme Gratiarum aflionis.


    f^ptS-S^ RATiARTMadionisnomenhicaccipimusprogratiaaiQuod Wj(fPt_-lf miaffectione, velgratitudineerga benefa&orem. avoceeraticederiuatur, quatenus fienificat bcneficii ac*

    #^^ai cepumemonamvelremuneratxonem.Itacnimdennitex Cic.Li.de iiue*


    M.Tullio Gratiam S. Auguftinus in libro quxftionum 85. ^- Jt GrxtiaeH, inquaamicitiarum efficiorum alterim memoria dr rtmunt'

    &

    randivoluntas continetur. Et Ouidiushocfignificatuvfurpauit: Gratiapro rebns merito debetur inemptis.

    Necnon Ariftoteles inquartoEthicorum, cumait. Gratiaeiauidat **** exhibctur. Hanc gratia; virtutem S. Thomas infummaThcologica ."
    numeratintervirtutes Iuftitixannexas. Ve r v m quia non vna eft ratio benefactorum, quibus grati ani-

    "

    '

    miofficiumdebemus, (pofTumusenimbeneficioafficinonmodo a Deo, fed ctiam ab hominibus) idcirco non ad eandem iuftitia fpccicmquxuisgratiarumacuoncceflariopcrtinet. Namquxdebetur
    Deoeftvirtutisi?.-//^/*^. Quxvcr6parentibus,,patrix8-: Magiftris

    acinftitutoribus,pertineatadjP/Vw/r#*.

    Quxautemperfonisindig-

    nitatePoliticavelEcclcfiafticaconftitutisad obfcruantiam ac deni-

    quequxquibuslibetparticularibusbenefa&oribus.advirtutem^r*titudinis nomine communi appellatx. Nos hic agimus de primo genercgratiarumacuonis, quamdebemusDeotanquamprimario omnium rcrumau&ori & principio, & omnes alias in fe eminenter vel materialiter comprehendit fiquidem nullum beneficium ab hominevlloprxftaripoteft.quodnonfitaDeoprofe&um. Omnc enim da~ tiim optimum rjr omne donumperfctlum, inquit B Iacobus,<sfe/rfumeH, defcendensa Patre luminum.
    ; ,
    .

    Iac.1.17.

    Rr

    Capvt

    ji4

    GRATIARVM ACTIO
    C
    a
    p

    y t

    IL.

    De dignitate &pr&Jtantiagratiarum aftionis.

    D!hendcrelicct. femel,
    C.hom.i6.in
    Afta.

    jIgnitatem nobilitatemque virtutis huius bifariam depre^quodadReligionemmoraliumomnium

    prxftantiflhnam pcrtineat. iterum, quod eircanobihflimumobic6tum,Deum eiufq; beneficia.quorum nullum eft exiguum, vtloquiturS.Chryfoftomus,verfetur.(^adecaufaindiuinisScripturispaffimgratiaruadiointcrhonorificaofHciaDeodclatanumcratur. Vt

    apud EfdramJ dedicationemuri Hierufalem,


    Ifa.^i.j.

    reqtiifierunt Leuitas de o-

    mnibm locis fuis^tfacercnt dedkatienem ejriatitiam in ac7ione gratiarii,


    dr cantico,cJr incymbalis.Etaipudl{a.ia.m. ConfolabiturDominus Sion, ejr ponetfolitudinem eius quafihertum Domini. Gaudium &Utitia inuenietur inea,gratiarumac7io.a"voxlaudis. Etin ApocalypfiS.Ioannis. Omnes angelifiabantincircuituthroni,&fenio.rumejrquatuoranimalium, eycecideruntin confi>ec7u throni infacksfuas, ejr adorauerunt Deum ,dicentes y Amen.Benedittio ejr claritas,&fapien.tia,&gratiarumac7io,honor dr virtm,ejrfortitudo Deo nofiroinfeculafeculorum. Amen^ z.. in iifdcm appellaturfacrificiulaudisj&omnibusveteris Jegis facrificiis antefertur,

    Apoc.7.11.

    A.til.t.e..
    .

    vtdocetS.Auguftinuscontraaduerfariumlegis&prophetarmnam. cumcitafletillaverbaPfalmi;. Nunquid manducabo carnes taurorum s


    autfanguinem hircorumpotabo.Immola Deofiacrificium latedis,cr redde altiJftmovotatua^Et.Sacrificiumlaudisho7torificabitme,cribivia,quaofie-

    dam illifaliitareDei. >uodes~iautcm, fubdit ,facratius laudisfacrificium,. quam inaciionegratiarum? Et vnde maiorcs agendafunt Deograt ia qit.im pro ipfiusgratiaper Iefum Chrifium Dominum nofirum ? Jguodtotumfide,

    LesinEcclcftfacrificiofciunt,cuitis

    %nbr& ftterunt onmia priorum genera.

    M*tM6.i7.
    u*
    1

    Cor

    z'4.

    Jacrifickrum. }.qui2.nobi\iiTmmmEcdcivx Chriftiana: iacramcntu 6c iacrificium quod cumgratianim aetione a. Chrifto iplo- inftitutum
    3

    C0I.3.

    eftmomenclaturamiuam agratianimactioneaccepir.nihilenim
    Ia.udeft<'X *?'f ,'*niligratiarumactio.<

    ar

    Vnde Chryfoftomushomilia,

    2 6. in Matth xura, CApofioius dixtt. Grati efiote.Optima quippe betwficiortim cufios est memsna bemficiorum^crperpetuagratLirumconfeJfie* Propterea ejr reuerenda acfalutaria illa myjieria j qu inomni certe EtcleJU con-gregationecelebramus,EHchariJlia,idesi,gratiaru-mac7ionu7icupatur:Suuv:
    .n.betteficiorum rccordatidplttrtmoru, capjitct tpftim diuinxerganos ch.trirtiatis ofiendttnt, n ofj.fa ciunt

    debttasD e.o gra ttas [emper exeluerc.

    4 qu Apnftc.

    DEO DEBITA,
    ApoftolusPaulus, in priore epiftola ad
    ratjones*poJittUtiones,gratiarumac~iionespro

    <

    3'J

    Timotheum poftremum

    lo"

    i.Tim.i.?

    cuminterorationumformas.hoceftdigniflimum, granarum a&io*


    ni tribuit. obfccro tgitur, inquiens, primum omniumfieri obfecrationes.o-

    omnibus homtnibm,proReW^,^-Qu,^verbatradansIoan.Caflianuscollationenona. ^4rto,in<]\\itJocogratiarum aciiones ponuntur , quas mens vel cumpratertta


    Det recoltt beneficia,velcumprtefientia contemplaturfeu cum infittturu.qua
    ejr

    qttantaprxparaueritDeus his,

    qtti diligttnteumprofipicitperinefifabiles

    exceffus Dco refiert. J^tta

    etiam intentione nonnttnquam preccs vberiores

    e-

    mittifiolent,dtim illa qtt repojhafihntinfutttro

    Sanciorum pr&mia purififi-

    mis octtlis tntuendo ineffiabtles Deogratias cit immenfiogaudtojpiritus nofier infttgaturejfundere.Y)cin&c\\biicit,ob(Q.ctdLt\ov\cs ad incipientes, o-

    rationcsadproficientes,poftulationesautem & maxime gratiarum a&ionespertinereadperfe&os.Similedifcrimennotat S.Bernardus fermone de 4. modis orandi & per gratiarum a&ionem intelligit orationemviri perfeci,qui fecerto confidit exauditurru. S. Chryfoftomus quoque prxftantiam huius virtutis ad popu lum Antiochenum his verbis declarat. CMagnus thefaurus gratiarum
    aciio,

    eh. hom.i.

    magn diuitu,inconfitmptum bontim,armaturafiortU:ftcttt

    blafphe-

    mia ingrttentem iaciuram tntenditiis,qttipeierarefolent, plttra


    ejr maiores natlus es dittitias
    ,

    infttper pe-

    rirefacit.Perdidiftipecunias ? Sigratias qttidem egeris,animam lucratus es,


    qttia Dei beneuolentiam hattfijii amplius
    :

    fi

    -vero blafiphematterisjnfitiper&fialutem tuam amififii ,

    eyquam habuiftia-

    nimam occidijii.
    ,

    Etinvetbaillapfalmi. Confitebor tibt Domineintoto Md.w.i

    cottdemeo. Confiejfionem^ityhicmihividetttrdiccregratiarumaclionem.

    Lattdabo inqttit, agamgratias. Totam enim vitam in hoc confttmpfit, ab hocexorditttr ejr in hc defiinit. Perpetuo enimfiuit hoc eius munuSi pro iis qtt<e ipfe ejr alii acceperunt beneficiisgratiasagere. Deus enim
    , ,

    &

    nihiiaqtteatquehocpofiiuUt. Hocesifikerificium, hoc oblatio, hoc esi,pij& grati animifignum. Hocvlnus infiertdiabolo. ExhoccoronabaturB.Iobejr
    pr&dtcahatttr, quodcumtentationesillat&efifentinnumerabtles
    pettto grattas ,
    ,

    iob.i.j.io.

    u.

    e-r

    vxor

    qtioqtieeumfiuppUntarevellet,nonauerfiusek,fedDco de omnibus egttper-

    nonfoltim quandofuit diues, fied etiam qttando eratpauper: non qttando eratfianusfedettam qttando carofcatebat huiceribus. Hoc
    regratias.

    enim esigratiinpnmUanimi inrebus aduerfiis Deoperpetuo habere ejr ageS. Ambrofius primolibro de Ofhciis ita fcnbit. Con"

    fierregratiambonttmesl,at qtfirefierreneficit, durijfitmus.

    Humanttatis ex-

    C ' 3L

    emplum

    ipfia terrafittggent: Spontaneosfruttus minifiirat quos non feueris, muitipitcatttm quoqttereddit,qttodacceperit. Negare ttbtpecuniam nume-

    ratamnonlicet,quomodolicetacceptam nonrefierre gratiam? in Protterbiis

    Rr

    Vl0is

    pg

    OKATIARVM ACTIO
    ipfe

    quoque habes, quoditaplurimumredhibitio iftagratiaapudDeumconfueuit valere,vt etiam in die ruin* inueniatgratiam, quando pojfunt praponderare
    peccata.EtquidalHsvtarexemplis} cumDominus
    A.ef.f,

    remunerationem ybe-

    rioremfancJorummeritisinEuangeliopolliceatur. S. Auguftinus

    adMar-

    cellinum.

    guidmelius ejr animo geramus,(jr orepromamus,rjr calamo ex-

    planemus,quamDeogratias\bocnildicibreuius,necaudirilatius,necinte(liS^.16.19.22,

    gigratius,nec agifrucluofiuspotefi* Seneca:

    quoque hbro quarto de Be-

    ne&ciisgeneraliailladi&iCant.Jguidtamlaudabilerfuidtamaquatiteri omnium animos receptum,quamreferrebene meritis gratiam? Et. <j)uideB

    autem boneftius,quamgratum ejfe ? Et. Omnes abire c rebus bumanis quamgratifftmi volumus*

    A P V T

    IIL

    De Gratiamm aclionis necefitate


    Leuw.7. Efth.c.i

    &

    vtilitatt^*

    NONmodopraftantiam,verumetiamneccfTitatemvtiIitatemquc:
    virtutishuiusdiuinaoraculanobiscommendant.Narn,vtliquet
    exLeuitico.,peculiare facrificium pro gratiarum actione cum fuis riti-

    busdecretumeft? EtmhiftoriaEftherRexmagnus Artaxerxes in Epiftolapro Iudaeis data, grauiter queritur de quibufdam ingratis in hxc verba. 2^ec contentifunt gratias non agere beneficiis bumanitatis in

    &

    feiuraviolarefedDeiquot^cuncla cernentis arbitranturfe pojfe fugere fententiam. Deusquoque ipfe apud Ifaiam de Iudaeis dicens. Fdios cnutriui
    LuC.i7.i7.

    & exaltauijpfiautemfireuerunt me. &

    Et Chriftus Dominus ds no-

    uem leprofis afe mnndaxis.Decem,inquiem,mundatifi{nt,^rnouenj vbi


    daret gloriam Deo,n>fihic attenigena: funt ? non eU inuentus, quirediret, Apoftolusverocrebriusadeamhortatur,vtadEphefios. Fomicatio,. ai t , (jr omnis immunditia nec nominetur in vobis rjrc.Jedmagis gratiarum
    ,

    Eph.j.^..

    lb.20

    aclio.

    Et rurfus, /mplemini SpirttuJancJos loqueutes vobifnet-pfis

    tnpfal-

    mis& bymnk & canticis fpiritualtbus cantantes drpja/ientes in cerdibus. vethiL4.fi..

    JirisDomino,gratiasagentesfemperproomnibus,

    EtadPhilippenfe; Ino-

    obfecrationecumgratiarum aclionepetitiones vefira- inno>tefcant apud Deum. Etad Coloflenfes. Gratieftote. Et. Qrationiinfiate, viCol.j.15.
    Ib.4.2.

    mnioratione

    &

    gilantesineaingratiarumacJione.EtmpriQrcadTkciTAoniccnCes. Ina-

    LThef

    5.17.

    l.Thefij. 1Tim.11..

    mnibus gratias agitei hac enim esJ voluntas Deiin Chrifio Ieju.inomnd.ts vobis*. Etinpofleriore, Gratiasagere debemusfemper Deo pro vobis. Etad Timotheum. Obfecro igiturprimum omnium fieri obfiaatior.es oratio,

    nes ,po[iulationcs , gratiarum acliones pro omnibus hominibuspro regibus dr

    omni-

    DEODEBITA.
    emnibus ,quiinfublimitatefunt vt quietam
    ',

    3'7

    & tranquillam vitam agamus,


    &
    D

    inemniptetate&caftitate. Hocenimbonumett,&acctptum coram Saluato Matth |f l6 renofiroDeo. Deniquefuo exemplo Apoftolui in gratiis agendis Deo Marci. % h. C hnft us ominus v t Ii- Luc.17.u2i. eft crebcrrimus per omncs epiftolas immo

    quetex Euangelns. ExS. PatribusitaicribitS.Bafilius homilia


    tam.

    in

    Martyrem

    Iulir-

    Bhom.

    5.

    Siquando Utius arridet yitainfiitutum >ilUm depromamus Dauidis vocem. JJuidretribuam Domino pro omnibus qux retrtbuit mthi. Exnibilo efftcit ytejfemus, acproduxit, dono rationis ornautt inuentum artium advit

    Pfrl.nj.i*.

    tam tuendamgratuito contulit. e terra vi/certbus alimenta eduxit,ejrc Recfe dtcis ,retribuit Jguam entm rependispro accepta gratta gratiarum acltonem
    .

    in numerumrefert',

    ejr

    babet beneficij loco , quiltcet altudnil accipiat quam


    S.

    quodfuumeftfolidamtamenretrtbuitgratiam.acfipropriadedifies.

    Am-

    brofiusfermone 41. Dic mihi numfi aliquidde tuo eutcunq.largirU,expec7as vt tibigratias agat \ vt benedtcat domum , de qua ei humanitasfit trtbu-

    ta? J^uijtfortegratiasnonagit
    Ita ergo &anobi* expecfat ,

    quemadmodum dte dcnotaturingratusi


    cfcis
    ifli

    qui nospafcit Deus, vtpropraftttis ab eo

    gratiasreferamus (jrfaturidonis ipfiasUudes eidicamuS.Caterum,fiaccipientes diitina munera tacitt ejr immemeresfuerimus


    ,

    tanquam

    ingrati

    ejr

    m-

    dignieorumfubminiftrationefraudabimur.

    S.Chryfoft. in

    Matthxum. c """*''

    Neq. De us ,inquit, alicuiusnofiriegetfednes omnium,qua tlliusfunt indigemus. Siquidem gratiarum aclio tlh quidem nihilomnino adiit,nos autem magts tllifamiliaresfacit.

    Nes entm heminum beneficia recordantcs vebementi,

    us eornm amorefuccendtmur , multo magis beneficiorum in nos Dei memores


    fiudiofiores eri?;;us adrpfius mandataferuandajdcireo Apefielus dixit.Etgra
    ti eftete.

    Optima quippe beneficiorum cufios,esi ipfa memeria beneficiorum

    &
    Co1,
    3
    '

    perpetuagratiarum confejpe. Et in epiftolam ad ColofTenfes. EtgratifitU,


    inquit Apoftolus^hocenimpotijpmumvbiq^requirit ,

    1f'

    vtpotefummam
    :

    bono-

    rum. Grauasitaqueagamttstnomnibus.. quicquid jlat :hocenim ett,gratum


    ejfe.

    Rebus enimprojperis hocfiacere ,nihilmagnifuerit


    esl.

    nam ipfarerum natu-

    ra eo impellit.

    clarum

    JDuando yere in extremis exiftentesgratias agimus,tuncpra)uando enim ceteri maledicunt tfyfafiidiunt , nos gratias agi,
    :

    mus. Videquantafitphilefophia. PrimumDeum Utificas alterum , diabelumpudefacit terttum.ejr quedmalefaclum ett, nihilejfefacis. Nam ejr tu
    fimulgratias agts,ejr Deus dolorem amputat, ejr dtabolus abfcedit. S. Auguft.

    deSpiritu Schtteracap.n. Cultus Dei in hocmaxime cenftitutus ett,vt animaeinenjitingrata: vndeinipfoverijfme fingulari facrificio Domi-

    &

    noDeo noftro grattas agere admonemur. Deus enim bonerum noftrorum non /_ B indiget. B.Bcrnardus ui Cantica. ^uedjicopu aquarum, i\i,fccretisfub-

    _,

    Rr

    itrw-

    38

    GRATIARVM ACTIO
    &
    Ad locum, vnde exeunt ./euertanturflumina
    d>cit Apoflolus.

    Urraneifquirecu flbusincejfanter aquorarepetunt , vt inderurfus advifus,

    vfusque noflros iugi infatigabili erumpant obfequio ,cur non etiamjpirituales riui,vt arua mentium rigare non dejinantpropriofontiCinejraude &fineintermiffione reddantur .

    gratiarum, vt iterumfluant. JZualiter inquis ? qualiter


    confidis,Dei virtuti,& Deifapientia deputa Chrifio.

    In

    omnibusgratiasagentes. JOuicquidfapientia, quicquidte virtutis babere

    Denique

    ncceffitas

    Jcn. ap

    i.

    huius virtutis inde elucet,quod contranum ei vitium, nempe ingratitudo,apudgentilesetiaminfumma fempervituperatione fuerit. Senecacnim librum tertium de beneficiis ab hac fententia inchoauit. Non referre beneficiis gratiam, eff turpe apudfmnes habetur. Et paulo Ingratus poft. lngratuseil,qui beneficium accepijfefenegat quod accepit. esl, quidijflmulat. Ingratus quinon reddit,ingratiffimusomnium, quiob-

    &

    &

    litus elf.

    A P V T

    IV.

    De quibuflamprdprietatibttfgratiarum attioni*.
    T) Rima proprietas gratiaruma&ionisDeo debitx cft,quod nulla fufFom.11.3j.
    Cl. 7. ftrom.

    G.orat.

    1.

    Gh hcm.

    61.

    A.C}i.

    ficiensDeoquedignaanobisrependiqueat. jVufsenimprior, inquit Apoftolus,^*//^ illi retribuetur ei ? quoniam ex ipfo rjrper ipfum ,& inipfofuntomnia. VndeClemens Alexandrinus. Non poffunt omnino referrigratUpro dignitatefalutis flconferantur cum vtilitate, qua d Dominoproficifcitur. EtGregorius Nazianzenus in Pa.Ccha..7^amdignum munus ojjerre Deo vix ipflquoque angelipo(funt,tlliinquamprimi,intellcc7uales &purI,fuperna^gloriafl>eclatores,actefles: Et Chryfoft. in Matthxum, poftenumerata aliquor. Dei beneficia. Putafne inquit , Ji quotidie_j proeo qui nos tam mirifice amat ,moriamur condignas poffe referre gratiasy immovereminimum quiddebiti reddere? nequaquam. S. Auguftinus feptimo de ciuitate Dei. jVuanquam enim quodfumus , quod viuimus quodcalum terram^ confficimus quod babemus mentem atque rationem ,

    &

    tjuaeum ipfum, qui hac omnia condidit,inquiramus,nequaquam valeamm actionifufficere gratiarum ,tarnen quodnos oneratos ,obrutofquepeccatis,non

    omnino deferuit

    mifitc^ nobis

    verbumfuum qui eFt vnicus eiusfilius , qui


    ,
    y

    pro nobis in ajfumpta carne nate atquepaffo quanti Deus bominemponderet ,


    ofceremut,&c. J%utcorda,quot Itnguaad agendas
    tenderint i
    ei

    gratiat fatis

    ejfe

    con-

    II Propr.ietaseft,quodnonrebusipfis, fedverbistanturngratfias Deo agamus.Sic enimfcribiudem Auguftinus in enarratione 88,

    pfalmi.

    DEODEBITA

    519

    pfalmt. Jguiddiejm aliud, inquit , quam gratias gratia ipfius ? ( Dei ) Nes tnimgratiat agimus, non damus,nec reddimus ,nec referimus,nec rependimus
    lpfe nosgratisfaluesfecit t gratiansfed tantum verbis agimus,retribuimus. ipfe impietates nofiras attendit, ipfe nos non enm quarentes quaftuitjnuenit

    redemtt Jtberautt d dominatu diaboli. Et S.Chryfoft.inGencfm. Sivolue- ch.hom.a. rimus offerre aliqutd Deo quid amplius offerre poffumus , quam quantum
    ,

    verbisgratiatreferimus ?Eafanequa ipfeexhibet operepraflat.

    temimpariafunt verba

    & opera

    Jj)uam auEt Dominus nullarum rerum indigus eH,

    nullaj^rerumnoftrarumeget ,qudm verbis, atque hancipfaminfermonibus gratiarumexigit, nonquodea ipfe opushabeat,fedvtnos doceat gratos effe,
    ejr

    agnofcere tantorum

    bonorum auclorem. Et

    illam eb

    quefcribens dicebat.
    ipfum.

    Crati eftete. Nthtlfic requirit d nobis

    caufam Paulus queDeminus,vt iftuc

    Ec

    infra. Stcut
    ,

    cumgratifumusheminibusquinobisbenefecerunt CoImj.

    clarieres reddtmur

    itafiin

    Deum fuerimus grati

    nejipfos illufirieresfaci-

    mus; quoniam non vt noftra celebratione opus haberes bocfiert vult, fedvt quicqutd id lucri eff iterum adnes redeat , dignos nosfaciam tts maioribus

    &

    fubfidiis.

    III. Proprietaseft,quodgratiasagendoE)eo, potius accipia-

    musaliquidabillo,quamquodaliquid eidemus. Ei quiomnia, inquit Nazianzenusinorationedepauperumamorejf/rfrg/V/y/ esl vniuerfts opcs dato : nunquam Det hberalitatem munificentiam vinces , quamuis 0,

    &

    mnium tuarumfacultatumiacluramfeceris,quamuis
    adiunxeris.

    te

    etiam facultatibus
    f

    Et p .. hoequoquetpfumaccipereeH.Deo altquid donare. Chryfofr.exponensverbaillaDauidis. Confitebor Domino fecundiumiuR.itiameius.Gratias agam,inquit,non aliorum gaudens cadtbusfed
    \

    Nam

    Beifententiamfufciptens nec dixit confiteor,fedconfitebor ,fignifcans qttod necpoflqaam est afecutusbonorum oUiuifcttur;necfit negligentior; fedvigilet non quod Deus tis indsgeat fed qttod hoc nobisjit vttleejrcommcdum,
    ,
    : ,

    quemadmodum aecipiebatfacrifcia.non egensfacrificiis.


    laudefq,fufc:pit noftra laudatione
    ,

    Sienim efuriere , ait,nendicamt:bi:fedhominesdeducensadetusbenorem\ ttaetiam hymnes


    non egensfed noftramfalutem defiderans* Dec enim magtt* cura esl s vt tn virtute crefcamus;nihil autem aque facit in
    virtute crefcere,atque
    tias a%ere ejr pfallerc_j.

    p * al '4*'

    1*'

    cumDeo ajftdue verfari ejr cslloqu't,eiqueperpetuo gra-

    lV.Eft,grati.>ruma<5Honem,aliuduemunus,quantumcunqipar-

    tum Deo oblatu ,Deo cffe gratifsimum. Id probat di&usNazianzenus G at.iniuiiaexcmplo vidua:duo minuta offerentisin gszophylacio.^*/^*^, in- *"*** *"
    cp\\t,Deo cppoterit offerat,quouistewpore>quouis genere-vit* (Jrfortuna pra
    firsfintisfacultatis modulojigratiafibi coceffa,vtper omnes virtutis mcdules

    emm regni uleftis manjtones impleamuf.Et paulo ^oikMhilcarur/i rerum


    fua

    GRATIARVM ACTIO
    ,

    qu*Deoofferuntur,tamparHum

    eli quamttis etiam tninimi momentifit, quamuulongeilJiusdigmtateinferius,quodnonommnoaccipiat,at^compro-

    bet,tametfituflo tudtcto mtfertcvrdiam afitmare ejr cxpendere norit.


    iUe ejr

    Accipit

    minuta ,

    ejr Apotitnts tmgationem, ejr yidtta duo Publtcam humilttatem ejr Manajftsconfcjfionem. Etrurfus. Atqueilludpulcherrimum,humanifji,:.um^ cenjendum efi, quodDeus mum? ejr
    ,

    Pauhplantationem vt Pauli ,

    ficentiamnonoblataretpretio ejrdigHttatefedoft't:ren:is ajfcclu


    vtetitur.

    ejr facultate

    V. Eft,vtgratia:aganturDeononinprofperis modo, fed eriam inaduerflv.eoquodDeusetiamaduerfaimmiciendoautpermitcendo


    VndeS.BAf1l1u.s1npfalmun3.33. Ntbtlminus, inquit Chrtfli anum decet, quam vt rebusfitu pre/pere cadentibtts benedicat Deo : contra trijhore quat/iam calamttate affiiclus laudes reticeat

    beneflciumnobisprxftet.

    qttando tunc quoj.gr atu vbenores aoenda vemttnt


    Heb.
    12. 6.

    Dei vt qui planencuerit,

    Ck.fc<>a.t.

    quia quem dthgtt ,erttdtt ejr cafttgat fiageiiat atticm omnemfilium.quemrecipit, Ec Chryioit.in epiilolam ad RibmanoS: Grattas agereoportet nonfo-

    non tantumbene vahntes ,fed ejr agretos : non tantttm qutbus ex voto fidcr qutbmprater animifententiamfintftre cadunt emnta\Kebus enim prcjpere habenttbtts gratias agere ,nthd tnfe habet pracipui t

    lum dfuites fed

    &pauperes

    cttmveromultumobitenitflucluum

    vt iam enerfa naueperichtandumfir, tttmprimum confpictta reddttttr antmi mtdia cumpatientia, tum beneuoUnVndc efrlob coronattts impudetis es Satanz objfrttxit palamtj, o/iendtt, tia.
    ,

    quodnonpropter dtuttias quttm bene haberet .fedpropterphtrtmam , qt-atu


    ,

    U ho

    i.

    er 4

    eum babebat dileSiionem gratias egerit. Ec ad Coloiletifes. T^ihilhac

    linguaftncltus cft,qua in aduerfii Deogratias agit. Certe non wferior eft litt-

    M.kom,

    10.

    guttrnartyrumtVtratfcparitercoronatur.

    EcadHebraros. Vnumtantumk nobis quaritur,vt iti omnibusgratias agamus Deo efr omniahabebimtts abu-ttdanter, vtputa. Perdidiftt auri Itbras decem mtlita ,agegratias confefitm Deo,
    ejr centum mitlia acquififliper

    vecem tliam ejrgratiarum aclienem. Dicenim

    mihi.quando beatum tudicaflt !ob ? quandohabuit illos multoscamelos, ejrpecudumgreges, ejr armenta boum.an qttando illam vocem emtfit, Dominus dedit,

    dominus alftulit ? Etenimpropterea dtabolus nobis damnafacit nonfolu vtpecunias nobis aujerat ;fcit cnim, quia nihtleft fedvt per hocnos cogat di,

    eere aliquidblaJphemum.Sic in caufa lob non hoc egit vt


    Bfk.e.f.

    tantumpaupere eum
    S,

    faceretfedvtbUflihemtamaitquamproferret. Deniq;

    Hieronymusin

    coiftolainad Epheflos. Chriftianorum propria virtusefletiaminhis ,qutt


    aduerfaputantur,gratiasreferrecreatori.^uifibifancHeresvidenturfelent

    Deo referre gratias , quod de pericttlis vel

    miferiis liberatifunt.

    Sediuxt*
    refe-

    Apoftolum hac virtus efi maxma } vtin ipfispericulis atq. miferiis Deo gratU

    D
    :

    O D

    E B

    "A.'

    ji\

    referantur. efrfimper dicamus. Benediffus Deits,minora mefiiofuflinere ,

    qua

    mereor hacadmeapeccataparuafitnt,nihilmihi dignum redditur. HicanimusChrifttanieff hiccrucemfuamtoUensfequiiurfitluatorem.^uem nec orbitasnec damna dcbtlitant.Gfuemsvt Flaccus in Lyrico carmine aitjifidclui iilabatur orbisimpauidumfecerint ruins.

    I.

    cft

    vt gratise agantur prp cibo

    Adqnodpropofitum S.Patres primum alleante &poft.msnfam. eant illudMovfis. fyuummanducaueris atq.biberis , &impleueriste,tnemento DomimDct w.Demdeexemplum ChnitiDomini,qui vti

    & potu quotidiano ,'maximc D


    -

    com-

    M*rc,6.3 7.

    memorantEuangelifia^cumquinqueeoqueampIius, milliahominu Luc.g.ij. pafcendainredefertohaberetpriusquinquepaneSj&duospifcesco-R*^*"'^ iectisinca:lumoculis,gratiisqj DeoPatriactisbenedixit&fregit. Ad- i.Como.j*


    hscillud Apoftoli. )uimanducat,Dominomanducat.gratias enim agit.
    Et. Siego
    tt.Et ad

    cum gratia participo ,quidbta(f>hemor pro eo quod gratias agoi Siue


    >-Thira.4.f,

    ergomanducatisfixchtbitiifiueatiudquidfacitis,omniaingloriamDeifdci-

    T himotheum vbi arguit hxrecicos iubentes abftinere a cibis,

    quorjnquitiDeus creauit adpercipiendum cum gratiarum aclione fiddibus r cjr iis qui cognouerunt veritatem.)uia omnis creaiura Dei bona eB , nihil reiicendum quodcum gratiarum aclionepereipitur, ItaSan&usBafiIiusiri' B J (5 moralibus R.egu!is,&: Chryfoflomus in Matthxum: j^y^W^.inquiens, chry hom fo.* Chriftuspanes multipltcauitjunc inccetum refpexit , partim vt ea qua dixi-

    &

    musfirmahaberentur,partimdocemnonejfeadmenfam accedendum , quottfquc gratias et agamus,qui cilumnobisprxbuit. Alibi vere idem recitat formulamgratiarumactionis, qunmvfarpentpoft ccenam monachi

    I<J,,om -5^

    ineremo,nempehanc Benedic7usDeus > qui:f;epafiis aiuuentute mea quiomnicarni c:bumprabes, reple taiitia drgaudiu corda noftra vtfimper fattshabentes adomnebonumoptisahundemusin Chrifte lefuDomino noftro\ cu>n quo tibigloria henor ejr nnperium cum SaniJo Spiritu infecula, Amen Gloria tibi Domine, gtori.* tibifanclc gloria tibi Rex, quoniam dedifii nebis Utitia repte nos in SviriTvfanBojnuenijmurin confpecJu tuo efcas. gau dio
    ,
    ,

    &

    acceptabilesftneverecundra

    quandovnictiique reddes fecundum operafita,


    '

    imaira f:ribir. Canonem, ToM i feuregutamcv.momnireutrentia&timoreDeifequere'. licetque his in d.e^j adcomcdendum tradaiur ,fen perctbum cumgrattarum aclionefiumito. Et BeatusHilariusrlave ba N aiciexponens. Mr.nducanulusillisacccMatcI+ pitlefiispanem ^ber.eiiicensf egi:,&c. Etacceptocalice graiias agens dedit eis& bibei~unr,&c. .Tw^inquit, k^oi\c\igratiasegernr-t antequam bilttentjta etiamgrztias aguntfoftquam bibauut, Vndedicttur. Et
    Sanftus

    Ephrxm q ^oque adhortation;:p

    Sf

    hyma

    it

    GUTIARVM
    aclienes reddere Deo.

    ACTIO

    hymnodiclo exierunt inmontem oliuetLvtfctlieet addifcas.ejr antecihuml

    &poHcibumgratiarum
    ^>h.5-ft

    VII. Proprietaseft>vtgratis agantur cum debita humilitate, fimplicitate&iynceritate,rccundumilludApofl:oli,f4w/4^^-^/4/lentesin cordibus veflrisDomino,gratiasagentesfemperpro omnibm. Hanc

    Sftrmij

    proprietatcmdefcripfitS.BernardusinCantica. Nonomnis,inc[uiens,gratiarum aclio accepta ejf Deo,nift qua de cordispudica ejrmerafmpticitateprocedit.

    f udicafane dtxerim pr-opter eos, qut ey de malis actibusfuis


    MerafimpUcttateverbadiunxiproejr

    gloriantesDeograttasagerefolent,quaJtDeusmoreipfortiUtetur,cummale
    fecertnt,ejr exuttent inrebuspejjimis.

    pter hypocritas qui Deum quidem de bonisfuis ,fed verbotenm glortficantes

    quoniam do/oseagunttn conjjecitt eius,inuenitur iniquitas eorum adodium. 1 1 rur fas.Nemoplane adeo vt Vhartfxu-sgratias agat.cuius tameniujlitia non est lam aDeo. Nec enim illx Jguare ? gratiarum aclioftbene recolis Euangelium,gratiorem eumfecit.
    corderetinent,quodoreprbuerant\

    quiaquicquiddeuotuminorefonuerit,cordis nonfujficit excufare


    Luc,itu.

    tumorem

    apud eum.qui alta a longe cognofcit. CernittJhePharifeum agentemgratias, labiisquidemhonorareDeum,cordisatttemfententiafe? Non enim tudtcaret publicanum contemnendum pra ft non pr<x Ulofe honorandum cen~

    feret

    A P V T

    V.

    De sTtfediis idoneis ad hanc Virtuterru,


    PRimvm Medium, quo incitaripoffumusadgratiasfemper Dee
    ffli4f-

    agendas eft,confideratio magnitudinis multitudinifque beneficiorumeius.QuieexpendensprophetaDauidcanebat. (JWemorfui


    dterum antiquorum,meditatmfum in omnibm operibm, infactis manuum tuarummtditabar. Expandt manmmeas adteianima meaftcut terrafme

    rf^^^.VndeS.ChryfoftomusinGenefin.ZJfw^inquit.^-ww^fSh.l10m.27.

    ram,,vtgratiarum actionespro viriliDomino ojferamnspro donis, qua ab et>

    prtdemnobispr&Jtita vtejrmaiora tnde confequamur

    ejr

    non obltuifcamur

    DeiheneficiainnoscoUocatafedfempereatnmentenoflraverfemm , vtad continuamgratiarurn aclionem mente noflramxompellant,, tametft totflnt


    'Vtmensnojtranojujficiatadcomprehendendum ejr enumerandum magna^ qua nobis contigitjUorum vbertatem.^uomodo enim quU cogitare.fltfficereteaqu&innosiamfuntcoUata,qu&itempromiJfa,,qu< cr quotidie confe-

    mntur

    D
    runtttr ?

    O D

    ETJ

    A.

    m
    collata,

    Deinde poftenumerataaliquotbeneficia hactenus

    fubiungit.

    EtUcettantaactaUafint,muUomaioraejrineffabUiorafuntbe-

    neficta.qua infuturofeculoper virtutum viam incedentibus,drhincmigrantibusdaturumfipromifit.J^uorum magnitudtnem vtpaucis verbispobis cb-

    mendaret

    S.

    Paulusjnqutt.Jguaoculusnon vidtt,ejraur6snonaudtuit,ejri}tt.Cot,z.f:

    eor hominis no n afcenderunt ,praparauit Deus iis qui diliguntfe. Vidifti dona\
    excetlentia i Vtdtftt beneficia illius

    omnem cogitationem tranfiendentiai Incor

    hominis non afcenderunt. Si igttur volumitsfupputare , ejrpro viribus noflrie

    ad CMemeriaenim benefctorum Deifit{ficiens eif, qu* ad ytrtutum labores nos adhortetur ejrpraparet vtprafintia omnia deJficiamus,ejr v% ei, qui tanta tn nos beneficta contultt adhareamus,amorem itt ttUmfingulis d:ebus augertdeclarantes . IJem homiliaz. in Matthxutn, contendic nuilum beneficium Dei efTe puruum.
    gratias agere poterimus multo maiorem iUtus grattam nobis conciliare ey
    ,

    virtutem magts tdonetferi.

    II.

    MEDivMeft,

    confideratio fola beneficii rcdcmptionis


    profpiciens
    a
    '

    idem propheta reCMemorfutoperumDomini, quta memor ero ab inttto mirabtltum tuorum. Et meditaborin owmbus operibus tuis >& in adnoftrxper Chriftum. gius, poftquamdixit.
    inuenttontbus tuisexercebor ,mox.fdb\icit.

    Quam longe

    7&

    l2i

    magitusficut Deus nofler


    pftlis
    ,

    i ttt

    es

    DeusinfanQovia , quis Deut Deus qmfacis mirabtlia. Notamfecifft inpo,

    virtutem tuam redemtftt tn brachiopopulum tuii ftltos Iacob (jr lojeph. In qua: verbaS. Auguftinus. Jgua viatuainfanclo Egofum,inqutt,via verttasrjrvita. Ksidtpfum ergo attendamus Chrtflum,attendamustbiviam eius Tu es Deus quifacis mirabiUafolus. Tu vere magnus Deus , faciens mirabdta in corpere in animafolusfaciens. ^4udieruntfurdi,viderunt ca? .

    A.in pfal.7*

    9M

    '

    l4 * &

    ciyConualuerunt languidtfiurrexerunt mortut,conftrtit funt paralytici. Sed

    miraeulaifla tunc tn corporibus Videamus in anima. Sobrijfunt ,paulo ante


    .

    ebriofi,fidelesfunt paulo ante adoratoresfimulacrorum . Resfuas donantpau.

    pertbus,quialienasantearspiebant.

    beneficium refpiciens S. Io- toa n f- >* anncs admirabundus Ccripfit.Sic Deusdtlexit mundum, vtfiliamjuum vnigenitum daret,vt omnis qui credit in eum nonpereat ,fed habeat vttam aternam. VndeCH R ysost. Ioco citato. Hoc obflupefcens tonitrui fili' Honj 2
    .

    Adhoc

    quam ergagenus noflrum deciarauit, clamabat ejr dtcebnt. Sic enim dilexit D EVS mundum. Vtde quato miracuUplena hac diclio magnitudinem expendens , quam dicturus erat
    ms iCon/ideranfifrcbaritatis dtuintt excelUnttam
    ,

    GeneC

    exorfus est,fic dilexit.Dicigiturnobis beate loannes quomodo y Sic ? dic

    men-

    furamydtcmagvitudinemjdecenos excellcntiam.

    Vtdifit

    Sf

    caufam aduentusfilij ban*

    fU
    rtnt.

    G R A TI

    ARVM.ACTIO

    banc ejfe, vtperfdem in iUum , quiperittiri erantfialutis occafionem inueni-

    Chrytt

    ldcmhomilia2d. inMatthauim. III. Mediumeft,vtbeneikia Dei,qua:omnibushominibus funtcommunia,reputestibifolipraflita,quodfuggeritidem Au: eurn Os, inhbvofecundodecompun&ionecordishisverbis. Hic affettttt
    eTtferuifideUs ,vt benefcia Domintfiui
    quafifibifolt prsflita reputet,
    ,

    quacommuniter datafiunt omnibus,


    ejr

    &

    quafiipfiefit

    bus ipfe folus habeatux obnoxius.

    Hocfecit

    omnium dtbitor ejrpro omn Paulm , quimortem Domi;

    m
    GaU.20.

    ejr

    Saluatorts neflri

    ,.

    qu&pro vniuerfo expenja

    elt

    tamdicit.

    Jj>uaficnim dtjefiolatoquens itafcribit.

    mundofbt foh prafli)uod enim nunc vi-

    ttoincarnejn fidevtuofily Dei, quttradtdtt femetipfurn pro *o.


    ,
    ,

    H^cautem dtcebat non coangu/fare volens an,pl ffima &per orbem terra dtffufk Cbrifti munera,fid quafi qui, vt dixtmus pro omnibusfiefolum iudtcaret obnoxium. Et reuera qutdtnterest ,fe& aUkp'.!lttit,cum qua. tibt prxfiitajunt,itaintegrafint,ejritaperficc7a, quaf nullt alti exhis aliquidfuer tpra,

    fiitum. ideo deniq ejrin illa bonipaflorisparabola nan dicitur , quia ventt oues z
    prnltas quarere, fed vnam
    .

    Vna namque es~t,quiafic ommbtts quafivnidtuinM

    benefictaconferuntur.
    I

    V.

    Mediume(t,expendere, quo plura bsneflciaa Deoacce-

    tuciM*.

    peris,hocampliusteadgxatiasagendas,obligruum. NamapudLucam Chfiftusait'.. Omniautemctti multum datum eft, multum quttre^ cuicommendatieruntmidtum pltts petent ab eo. Vnde S. turstbeo, A v g y s t i m v s inMeditationibus luii in hax verba precaOportetergo me Domine tanto magis tibi gratiofum ttir. ejr deuotum , c y ompttorem adferuiendumque p exfiere quanto me de tantis bene ctts obl g \tiorem conjpicte in rtddenda ratione , ne dilata vindtcfa tahto acrttts? adueniendo mala mea pumat , quanto diutius tolcrauit , quod puntrt

    &

    '

    potutt..

    qua? etiam pro minimis beneficiisquouammodo gratiasagunr.vndeconfequeriseft hbminesmgratosetiam natura: relaclaj-i. Exemplurn afF.rt S.Am-

    V.

    Med.ium.eit, confiderarebrutaanimantia

    brofiuslibroIex'tohexa;meiideeanedomeflico.

    j9/^,inquir>
    ,

    de^

    t.zsexiub;asproDominorumfalutepr&tende)x_j.
    Ih^siov

    cambus loquar, quibus infitum estnatura quadam refierregratiam drjoltciVnde ad immemoresj>eneatque izn auosdamat Scrtpttira.Canesmut tntfitentes latrare. j CH fffdefides
    Sunt'entm canes ,qui n ouerintlatrare pro Dominis noue, intfua (ecliadefinVnde. _r tn dfce voxem. tuam txtrerrt pr o Chrifo qnando ouidere_j.
    , .

    Tob.tf. t

    le Ecclefix incurfiantdrpi graues Talt*ca< tsva'n, cr comes ange!tc/i quem K"phaeltii -libr p'fipbe(ico nbn otiosefibt Cr TubtxjtUo adiungendum pit '

    tau:t,.

    7'D E

    O D

    EB

    A.

    3U

    tauittfuandoperrcxit vt Afmod&umfugaret, f.rmaret copulam eomugahm. Memoris enim ajfecltts gratiapellitur d&moniumjlabdttur coniugium. CMut&itaquefpecie hefli,fancJus Rapbaelangelus Tebi& iuuenis quem tuendum reccperat .adrelationem gratU erudiebat aJfecJum. GHtisenim non erub^efcat

    gratiam bme defe merentibus rion referre, cum videatetiam befias refugerc

    mmeningrati 1
    .

    Et

    n fVa.

    )uts tam tenax poteTi

    ejfe leneficij, ejr

    tnemor gratU ?
    ,

    epuandoquidempro Domino etiam in latrones infilirenouerunt

    ejr

    extranto-

    rum accejfut p> obibere nocJurnos,


    osindtciaprediderunt, vt
    t

    ejrmoripro Dominis ,ejrcommoricum Do-

    minisfintpara U? S<tpe etiam nects tllata euidentiacanesadredarguendos reochidtferunt inremetieriparte urbis crepufculo necatum

    muto eorum tefiiwoniopUrun^fit credttum. Anvirum , qui canem

    fibi adiuncJum baberet.

    rat,tecJus

    Miles quidampr&dandtfludio mintfter cxdis extiteidem tentbrofo adhuc d ei cxordio in a/iaspartes conccfferat, iacebat

    inbumatum cadauer fiequens (pecJanttu vulgus afiabat, canis qu&flu iachrymabih Dominideflebat arumnam. Forteis, qui necem int ulerat[ yt lehabet
    verfutia humaniingenii)quo conuerfandiinmedio attcJoritate.prfumpta fi-

    d:m afcfceret innccenti$,adillam circumfiantii popult accejfit corpnam


    velut mtferans appropinefuauit adfunus.

    rjr

    Tum

    canis fequeflrato paubjper


    ejr

    queflu doloris arma vltionis sjfumpfit.atfoapf.rebenfum teT/utt,

    velut epi-

    logo quodam miferabile carmen immurmurans vntuerfos conuertit in lacry-

    ttas fdemtj.,prcbationidetultt,quodfolum tenuit ex plurirnis,nec dtmifit .De nifyperturbaltts ille.quodtam mantfefium reiiudicem,netfecdUi ne^tnimici-

    tiarum ,neqfinutdi<s ,aut inturtti alicuiuspotera/ obiecjioneeuacuare ; ,crimen


    dtutius nequiuit refellerz_j. ltat^ quoderat difficilius vltionem perficutus cft,

    quiadefenjionemprjfiarenonpotuit. Jgutd nos dignumnofiro referiwus creatort,cuiu* cibo vefamur,e_r diflfimuUmus iniurtas ejrjipe inimicis Dei eas t
    ,

    quas d Deo acceptmus epulas exbibemus ? H*c Ambroiius.


    -

    B.Petrus DsmianiCardinalis aliud exemplum commemorat debeuuafyludlnlibro6xpiftolarum.^/w/yr /fr^,Jnqui: >///'/V(?/?^ relatienevulgatum Teneti quidaminftitores marina dtfcr.wiinaremtgti la<

    Dam.er

    cumq. applicutjfentformidoiojum ft.pendu % conjptciunt non proculab ipJaJitore*: crepidmis arenaportenttim Lconem faltcet } vtvideba ur draconufims ebeunttbus inuelutum.r eu illtncdracocapttim adjpeq f
    borefitlcabant
    : ; r

    luncafuam vtckntcrattrabcret hirc mfe*abiUy Lco quibus- vah bafinijibus re/uffaret, tandem quo lccoczpit dejperata rehdUttone dficere\ tantowagit
    dracoinextricabdibuscumnodisinnecttns^amwabatur
    viclo,
    .

    if

    Urn ebttnoe. Sed

    ji*

    GRATIARVM ACTIO;
    &per aliquos dies,
    quibus iSic re-

    SedPandoces,quirepet$tehuicfietaculofsperuenerant,miJerantetinfelieem>

    vicem.audenter arma corripiunt, draconemperimunt, leonem defauetbusmortisereptumabirepermittunt. SedUo, vtitadicam,nobiliffimus beieonis

    fiiarumgratus vitafua autlortbus extitit

    morattfunt ,vnam iHic quotidtepellem capti dfe animalis

    aduexit.

    guidergo
    videa-

    mirumftfiantti homines
    ficio

    & dtuinis legtbus


    ,

    erudtti percepto charttatis of-

    grata

    vice rejpondeant

    cumtdtpfum

    & brutum animal

    turimplejfe\

    P< l, b

    Addamtertiumex Hieroglyphicis

    Ioan. Pierii. Crates,s\t,Per,

    gamenus,quod Stefichoruspoetapoemateproficutus eft hiftoriam ab humfi modi beneficentia non abfimilem recitat. Nam eum decem tjtfix mejfores
    quendameficiis aquatummifijfent
    ,

    &

    reperitficapudfontemferpentem, qui

    complexusaquilamarftijfimiseamjpirisimpltcttamjuffuabat. iOe vtfalce


    mejforia armatuserataudaclerprogrejfusferroferpentemdijfecuit, aqutlam

    Itberam abire fermifit , cumfa haufia invrnam aqua redtifietfociisfingulis po cttlumminiftraui:

    imoxcum

    & ipfequoque bibere &

    vellet frafio adfutt aqutla,

    quapoculumaboredJpuliteieBumprocul\dumque mejfor faftum mtratur, aquilam.quamprobe nouerat, increpat ,eamque apudfoctos ingrati animi hic iUic concidentes vitam exhalare : ream agere medttatur,videt eos iliibtberant, veneno infetlam,tjr periculofiubvndefimultjr aquam,quam fi duilam inte/Iexit, beneficiumque in voluerem opttme coUocatum mantfeftijfi-

    &

    &

    mecognouit.

    PlurahabesinPANARio, V.

    Ingratitudo.

    pfal.HO-

    VII. Et poftremum Medium fit certa aliqua tempora deligepro agendis Deo gratiis, maxime matutinum vefpertinum, cum re fomnusveiinchoaturvelfoluitur. Ecclefia in publico officio diuino leptemvelo&otemporarituantiquillimofibidefcripfit.aquibusHoraccanonicajfuamhabentappellationem. Regii oratoris verbafunt in Pfalmis. tJiianeexaudiesvocemmeam,mane afiabottbt tjr videbo. Et.Eleuatiomanuummearumjacrificium vejpertinum. De Daniele propheta

    &

    tW6.

    o.

    yp. ctm.(.

    fcriptumeft- Tribustempor;busindtefiec7ebatgenuacjradorabat,
    wr^ Wr4W
    ) <,2S/W(j
    r ?

    ccnfite-

    s,Cypnanu.sdeorationcDomiriica.A 4/wef ma-

    ^jinquit, orandumeff, vt Refurreclio Damini matuttna oratione celebretttr,


    Cl. c.4

    orandum eft. C!emens Alex.inPce Jagogo. >ucmadmodum antequamfumamus alimenta ita etiam in potu nos ei dctet iaudare ttos conner.it faUorem vniuerforum
    Recedentettemfole, ac die cejfante neceffario rurfiu
    ,

    tfallere, CHtn eius creaturarum effkimurparticipes.

    Pofiremoautem antequa

    msfomnus inuadat

    pium

    tjr

    fanttum

    eft Det>

    gratiasagere,

    vt quieius
    beni-

    DEO DEBITA.

    J17

    benhnrtatem ejr aratiamfuerimus confecuti , ita vt cum diuino afflatu nos adjomnumconferamus. S.Bafihus in martyrem Imlittam. Accumbens- Bh om.f.
    wenf&ora,edenspa7temlargttorigratiamjrepcnde.Tunicamindueris?gratiasaqjebenivnedonatori,quicommodum ttbi aflate, hiemequetrtbuitvefii-

    wentum.DtemperegiJh? referte gratiamiUiquifolemimmeritu inminifteextmtamjyderumpulchritudinem aciem oculoru rtttm tndulfit. St m cxltt

    &

    defixerisfitpplica

    Domino qutcuncta h&c injapientia condidit. S. Ambrofius in fermone quodam. gttiest vtilis ChriflianmfemperdebetDomino
    '

    fno laudes dicerc.ejrtn ctnsgloriam omniaprocurareficut ait Apoflolus.Siue Ergo manducatisfiHcbibitisjiuealiudquidfacitis,omntaingloriamDei.

    or,,a 3V

    cum dtluculojurgimus.debemus prtufquam procedamus e cubiculo gratias

    a-

    qerefaluatort,& ante omnes aclusfeculi actus haberepietatis , qui nosqttiejccntes ejr dormientes in leiiulis cuflodiuit. Vt enim egofecurus dormiam, ille pcrutgilat. Sed rjr cum vejpera dtem claudit, ipfl debemttsperpfalterium lau'

    dcm dtcere,ejrgloriam eitts modulatafuauitateconcinere. S

    C hryfoftomus

    c h hom. 10.
    Coloff*!.

    c-xponcnsveibaPaulijOrattonewflatcvigi/antesineagratiarumaclione,itz fcribit. Nouerat Paulus quomodo multtprecantes torpeant , tdeodicit,orationiinflate. Tanquamde re quaptamlaboriofa locutusaddit, vigilantesinea cumgratiarumaciione.Hoctnqttitopus njeflrumflt inprecationtbtts,vtgratias agatis Deo, ejrpro manifeflis ejrpro occultis beneficiis,Jiue^>
    quibus voluntariosfiue quibus tnuttos affecit, ej-pro regno, ejrpregehenna, pro afjliciione quoque ejr tranqttillttate. Ifaquippeprecartfblentfanffi,& pro communtbtts qttoque beneficiisgratias agere_j. Nouiegofanctum quen-

    dam

    virum,qui ita orabat,nihildicebatantehuncfermonem.

    Gratias agimus tibi pro omnibus beneficiis tuis aprimo die


    vfqueinhuncprxfentemindignisnobis impenfis,
    fiue

    Oratie,

    notanobis

    fint,fiueincognita,tamprooccultis,quampromanifeftis*qua:velo= perenobis,velfermonefaclafunt,&qua:voluntariis, &quadnuitis funtpraeftita, pro omnibus, quanmmeritisnobisexhibitafunt, pro affliclionibus, pro quiete,pre gehenna,pro fupplicio,pro regno caelorum. Obfecramus, vtanimasnoftrasfanc"tascuftodias,rnundam habentes eonfcientiam.finem benignitate tua dignum, Qui nos diIexifti,vtvnigenitumtuumpronobisdederis,dignare noshac dilectionc dignos reddere.Da fapienriam in Verbo tuo,& in timore tuo vnigenite Chnfte. Infpiranobisfortitudinemtuam,quivnigenitum pro nobis dedifti,& Spiritum fan&um tuumemittasinremiffionem peccatorum,&fiue(pontequid,fiueinuiti deliquerimus,condona, nec reputes.Recordare omnium.qui nomen tuum inuocant in veri-

    tate.Recordareomnium, quinobisbenevelmalevolunt:omnese-

    mmhomines lumus.
    His

    318

    GRAT. ACTIO DEO DEBrTA:

    Omio Domi
    nica.

    fiide quadam

    His dittis addebat orationemfidelium atq, ita ceffabat , tanquam cord colligationepoftorationempro omnibusficlam impoftta. Multis enim nos Deus etiam inuitos bemficiis afficit.muliis etiam &plurtbus quofa iguaros. <j)uando enim contrariaprecamurjpfe vero dtuerfafacitjnanife-

    &

    fintesJ,quod&infiubenefaciat.Hacufq\ieChryfo{tomus.

    Vide

    V.

    Deuotio. LaudatioDei. Oratio.

    H
    HONESTVM.
    ^>

    V T

    J.

    Denatura& definitione bonefli.


    '

    W\ ONESTvM/quodgraxi^^vocant.idemeft:, quod

    de-

    S
    .Cor.u.f.
    .Cot.14. 5+-

    corum^decenSjCvbonx difciplina; confentaneum. Ad quodnonfemelnoscohortatur Apoftolus, vtinepiftola

    hil.4--

    y| pr:oreadCorinthios,vbicumdea!iquotmo:ibus velritivt mulieres caput velarent in publico bus EcclefixlocutuseiTet , v. cxtu,atquetacerent. TurpeenimeB , inquit, mulieriloquiin Ecc'efat tindem geheratim condudit. Omnia autem honefie i&fecundum ordi* nemffant. Et in epiftolaad Philippenies. Deceterofrattrs, ;, quacunq.
    :
    i

    funt vera,qu<scung^pudica quacunq^ iufla qu<scuxq,ftticJa,qucu>. %


    ,
    ,

    amaS.

    biliaquacunq^bona famafiquavirtus.fi qua lam difciplina


    C4J-

    b<tc cogttate.

    AmbrofiusprimodeOfficiislibroitadeeo djflenB. Non mediccreeB .atqjmpartiricrdiriemin quo rercpr<tlucct ilrebusfingutu modumferuare lud.quoddaorum d.'citur,quod ua cum honefio iung'ttur,x t fparannon quc
    at.

    Siquidem

    & quoddecet bonefium


    t

    eji

    & qucdhonefium
    dfcretio
    :

    efi deiet,vt rna-

    gUinfermoncdiftir
    inr> UigtpoteH

    cliofit .qudmmvirtute

    Diffcrre enuneatnter

    r ciitJf veim bona valetudoett;fjr qtiizdawfilubritai corporis:d. t us aunisfoncfas tem tanqua,n z -enuflas ejrpulchritudofii S.cut ergopuL bntudufupn falubri

    xplicari nonpoteJl.Et vt concmur aliqutd eruct e d,;.

    tatem ac valeludinem vrdetur exccllere,e- tamenfit, t his cfienonpoteff, tfeq^ vllofparari modj qujniam ntfilona vaUtudofit, puUhrttudo ejft ac venu Jiasnon-

    r-9 decorum iUudinfe continet,vt ab e* profeBum viQas nonpoteli :fic honeftas


    deatur,tjrfinecaeJfenenpoJfit.Velutfalubritasigiturtotius opsris attufy nofiribonefiasesl; ejrficutJpecieseBdecorum,quodcumhoneftate
    pfa ,
    .

    HONESTVM.

    confufum opi- P6U4.1.* dixit propheta. Domintts regnauit , decerem induit. nione difttng uitur. Et ideo Deindeahbidicit.TedecethymnusDeusinSion. HoceUdicere. Honeflum , r ** est,vttetimeamus,tediligamus, teprecemur ,te honorificemus. ScriptumeH^. ^
    '

    M. TulliusdeEthnicisfcriptoribusvnus indagans naturam honeftihis verbis illud depingit. Nec vero HU parua vis naturst eft rationt/q,, quodvnum hocanimalfentit, quidfit ordot
    tnim. Omniayeftrahonefiefiant.
    ,

    quidfit quoddeceat infaclu dtclif^,quimodus. Itafaeorumipforum ,

    qux a-

    Jpeclujentiuntur nuUum aliud animalpulcbritudinem, venufiatem conueni-

    entiampartiumjentit, quamfimilitudinem natura, ratio^ ab ocults adani-

    mum transferens multo etiam magispulcbritudinem

    conftantiam , ordinem

    in confiliis fatlify conferuandumputat: cauctfa ne quidindecorheffaminate-

    nefaciat , /2 in ommbus opinionibus ejrfacJis , ne quidltbidinesc autfaciat, aut cogttet : cjuibus ex rebus conflatur ejr efficiturjdquodquarimus, honeftu :

    quod etiamfinebilitatum nonfit,tamen boneflumfit quedq, vere dicimus,etiamfid nuUo laudeturjaudabile ejje natura. Et rurfus. Honeftum igiturid jjjj r<{e p; m^; intelltgimus, quodtale esf vt detratla omni vtilitate,fine vUispramtis ,frucltbufyperfeipfumpojfit iure laudari quodqualefit,non tam defiaitione, qua JumvJus,inteUigipotesJ, quanquamaliquantumpotesJ , quamcommuniomnium iudicio optimi cuiufy ftudiis atq^facJis quiper multa ob eam v:

    &

    -.

    nam caufamfaciunt,quia dccet,quia recJum


    confecuturum emolumentum videnu

    quia honeflum esJ , etfi

    nuUum

    A P V T

    III.

    <De duplici honeftoyVeldecoro ex Ambrojlo.

    HO

    n e
    v
    s

    veldecori rationem duplicem facit

    S.AmbkoNamefidecoejr

    A.c.4*

    s 1

    libro citato. Decori, inquit, diutfiogeminaesJ.

    rum,quafigenerale, quedper vniuerfitatemfunditurboneftatis ,

    quafitoto

    JpecJatur corpore.Eft etiam fpeciale.quodinparte aliquaenitet. iUud genera-

    acfiaquabtlemjormamat^vniuerfitatemhoneftatisin omnt atJtt fuo habet concinentem,cum omnisfibieius vitaconfentit,nccin vUa altquare difcrepat. Hocjpeciale, cum aliquem aclu infuis habet virtutibuspratmtnenle ita esJ,

    tem, Habes hunc decorem generalem, quiafecit Dtus mundi ifliuspulchritHdinem. Habes ejrperpartes , quia cumfaccret Deus lucem ,
    rjr

    diem ncctemfe

    Tt

    dflm-

    530
    dtftingueret
    ejr
    ,

    H O N

    E S

    TV

    M.

    cum conderet calum , cum terras cjr mariafepararet ,ctim Sttem Lunam & ftellas confttlueret lucerefuper ierram pnbauUfingula Ergode,

    fcou.J.jo.

    corum bocytjuod infingulis mundipartibus elucebat tn <vniue>fitate rijflenduitficutprobat Soptentia dicens. Ego eram , cui tpplaudibat cum Utat etur orbeperJecJo.Stmtluer ergo ejr infabricahumant curporu grata esl vniufcuStdplus in commune compoftio membrorum apta deleiufa membriportio. itat.quodttafibi quadrare ejr conuenire vtdeantur . Demdefubiiingit. Si
    quis tgitur aquabtlitatem vniuerjk vita, ejrfingularum acJtonum modosfer-

    uet\ordinem quo
    j

    ejr

    conftantiam d.cJorum atq^ operum moderattonem^cu,

    filod.at

    in eius vtta decorum tlludexcellit

    ejr quafiin

    quodamjpeculo elucet.

    K^iccedat tamen fitauufermo ,vt conctliet fibi affefium audtentium gratuu.

    fe velfamtliartbus velciuibus, velfifieripoteH, omntbus prabeat lantem fe,nequeadulandumcuiquam exbtbeat alterum entm
    ,
    .

    netfc

    adu-

    calttd.tatis

    tB,vanttattsalterum,
    tuendut.
    Cici.olfi&

    Caueatettammotusantmifut.

    Ipfe entmfiii ejr ob-

    feruandus (jr circumjptciendus etJ, ejryt aduerfumje cauendusjtattiam deje

    HAVDfecusde

    duplici dccoroante

    Ambrofinm ph!o/br hnus

    cftCiceio,deOfficiisitafcribens. Decoride cribttoduplexesJ.

    Nam

    ejr
    ejr

    generale quoddam decorum intetiigimus ,quodin omnt bone/tate verfafur ,

    periusficfert definirtfilet.

    aliudbutcfubiecJum quodpertinet adfingulas partes boneftatis: atq^tlludfitDecorum ideffe, quod confentaneumfit homttit

    an tmanttbus differat. *%u* autem parsfubieftageneri esl,eamfic defintunt vt iddecorum ejfe yeltnt quod ita natura conjentaneumfit, vt in eo moderatio ejr temperantta appareat cum JJecie quadam liberali. Hacitaintelltgi d Phitojopbu pojfumus exiftimare ex eo decoro, quodPoetaJequuntur fed tumferuare illud Poetas dtcimus , quod
    , ,

    excetientia in eo in quo natura eius a reltquu

    deceat cum id quodquafaperfbna dtgnum esJ,

    ejr/it > ejr

    dtcitur , vtfiaut &&-

    sus,AUtMtnes dictrer.
    Oderint dum metuant aut

    Natisfepulcbrum tpfe eslparens t

    mdeorum videreturt qut>deosfuiffe iuftos aecepmtts. at Atrc& dkente ,'pta-

    fm cxcitantttr

    ttJemm dignaferjonaeratio

    Capvt

    honestvm;
    C
    A
    p

    jji

    V T

    III.

    Depr<ecipuis Honefti ProprieUtibuf.


    fit,quod natura^naturalique PR im a Honefti Proprietas Hanc non obfcure indicauic Apoftolus omnino confentaneum.
    rationi
    fit;

    cuminprimaepiftolaad Corinthiosdifputans,

    num deccat

    muliere
    i.Cor.n.14,

    aperto, an velatoorareinEcclefiacapite, refpondecnondecere, eo qnod turpe fit,8cnaturx repugnans ejm tonderi T^ecipfanatura , in-

    q u iens, docet vos quod vir qutdem fi comam nutriat ignomima efi iUhmulier
    vero,ficomam nutriat,gloria efi illi quonia captlit pro velamine eidatifunt, Vnde S. A mbrofius. Simulilludaduerte, quod ejrdecorum eHfecundum naturam viuercfecundum naturam degere, turpeefi quodfit centramtturam, i_Att enim Apojiolus quafiinterrogans. Drcet multerem nonvelatam
    i.ofEc.4*,

    &

    erare

    Deum? Necipfanaturanosdocet,quodvtrqutdemficomambabeat t
    EH.enim fecundum naturam,quoniam quidem

    ignominiaeft iiii quontam contra naturam eft. Et iterum dtcit.CMulier vero


    ficapillos babeat gloriaeH illi.

    capillipro velamine funt.Hoc

    emm efi naturale velamini.

    Perfonam igitur

    nobts

    &

    (peciem naturaipfadifpenfat quamferuare desemus-.vtinamqjfy in-

    nocetttiam eius cuftodire poJfimus,nec acceptam noflra malitia mutaret,


    rurfbsalibi.

    Ec
    A.ib.c.t?

    formahoncfiatisefi.

    Naturam,mquk,imttemur. Eiut ejfigtes formuladifciplin*, EcfupradixicM.Tuilius. Nec veroillaparuavisna-

    ff

    tura ejirationifq^quodvnum hoc anirnalfentit,qutdfit ordoquidfitqttodde-

    catinfaclis dicitfi^,quimodus. Ecalibi. jshiodfinibtlefttdmcontranatu-

    ij

    5.

    ram quam turpitudo, ( reclaemm,& conmmentta cr confiantia natura drfid( rat


    ,

    ajpernaturq^ contraria) ttemq^fiadhoneftatem nattjumus, necejfe efi

    quodbonefiumftt, tdeffe autfolum^aut fummum bonum.


    1 1. Pi-oprietas eft,quod fit virtus.autcerte virtuti fimilHmum >S. Ambrofiuslib. o primodeOfficiisre&rt ad Temperantia; virtutem, A --4lin qua inquir maxtme tranquillitas animifiudium manJuetudmU,modera-

    tionis gratia,hone(it cura.decorUconfideratioJpeclatur

    Somnium ScipionisJVl 1 ullius verd vuh iliud ex virtutum Cardinalium quafi fontibus orn Omne quod C.
    retul Macrobius libro primo in
    i.

    & quarttur.
    :

    Eode.n
    1.

    offi

    boneftum f/0,inquiens, idquatuorpartiumoritur ex altqua aut enim inper/pkientia viri


    ,

    foiertiafc verfatur,
    ,

    autin hominumjbcieiatetuanda, tnbuex-ceift, atq, inui-

    endotfcfuum

    cuiq.

    & rerum contracJarumfide, aut in animt


    Tt

    tfi magmtttdtn e ac robtre .auttnommuqv* font, quaqueduuntur ordine

    &

    modo

    33*

    HONESTVM
    <j)tt*

    tnodojn quo ineB modeftia efr temperantia.


    fcuntur.
    III.
    nire.

    quatuor quanquam inter

    fecoUigataatqueimplicitafunt tamen exfingulis certaofficiorumgenerana-

    Proprietaseft, quoddifficilefitadlaudemhoneftiperue-

    HanctraditClemens Alexandrinus libro4.ftromatum, Effre-

    uera,*\t vt videtur diffctlepulchrum (jrhonefium quodlatet inuenire ,quoniHeCodur.

    amjudor ante virtutem ett pojitus: ia on a ft at ue accliuisad ipfom. g q A rdua namque prius,(ed cum ad faftigia ventum

    Fitfucili^quxdifficilisvaldeanteluceret.
    MattMac u,iu
    14.
    t

    E&enimreueraarfla&anguftaviaDomini, rum,

    & regnum Dei

    eit violento-

    IV. Proprietaseft.quodtanta fithonefti pukhritudo Sc fplendor, vtjioculus cemeretttr, auctore Cicerone libro pnmo de offi ns mirab tes amores,{vtatt Plat$)excttaretfp entu, Edibro quinto de Fini.

    bus, J/.inquit, tpfam boneftatem vndt^perfeclam abfoltttam rem vnam praclarijpmam omnium,maxime^ laudandampenitus videremus quo nam gaudto compleremur ,quum tantrpere eius adumbrata opinione Utemur ? Et
    ,

    &

    inalteraTufculana.^w^ naturaftudiofijfimi appetentjfjimiq^


    Scn, cap.22.

    honeftatu*,

    cuiusjt'quafilumen aliquod afpeximus , mbtlei~i,quodvteopotiamur

    non fa-

    ratifmusejrferre ejrperpeti.

    idem fentit Seneca libro quarto de benef?ij

    c\is.Efi,zit,videltcet magnain

    fo operemerces rei,

    (jr

    ad'aHiciendas homtnu
    r-jr

    mentes ingens honefti potentta: cuius pukhritudo animos chcumfundit dehnitos admiratione luminis acfulgorisfuirapit.
    .

    rr

    V. EitjGjuodapudCh-jftianosslii regula xftim2ndum fit hoEeftum&vtile, quamoIimapudPhilofophos Ethnicos: de quo ita fc ri bi t S. Ambrosivs. Primum in trespartes efftcium diuidttur , bcneftum (jrvtile ,& quidpraftantius Detndt hac tria in quinque genera diurferunt : tn duo honefia, efr duo vttlta, eligendt iudicium Prima tgiturperti-

    &

    nere dtcuntaddecus honeftatemque vtta,fecunda advit/g commoda,coptas, 0pes facultatcs.De iis eligendifubeffeiudicium.
    H^ctlit. "Nosautemnihtl 0,futurorum magu quam prafentium honeftumfit mettmurformula mhilqne vtile, ntfiquodadvita ilitus aterna profit grati*- deHnimus, non quod ad deleclattonem przfentis 2{eque aliqua commoda infacultatibus (jr copiis opum cotifiituimus ,fed incommoda hnc putamus ,Ji

    mninQnifiqucddeeeat
    :

    &

    nonreitciantur,ra /ue onerimapis cumjint aftimari,qudm d.Jpendio


    A.fr ffo
    s-

    cum ero-

    gdntur.

    Nos autem monemus, ne hac interfe velut cornpugqt/<e iamfupra v num ejfe oftendimus;nec honenantia 'nducere videamur
    Er ru
    i

    fris aiibi.;

    ftum ejfepojfe ,nfi'quodvtik: nec

    vttie nifi'qucdhon<Jlum,quianonfequimur

    japien-

    HONESTVM
    ertim eftcommuniterfapere,aliudfapereperfecte.

    335

    ftpienttam tarnts ,apud'quam vtilitas pecuniarie ifiius commeditatispluris

    habeturfedfapientiamquaexDeoesi,apudquameaqu& inhocfecule magna aftimanturpro detrimento habentur. Hec enim**$<*px y quodperfeclum fjr abfolutumofficium eli, dverevirtutufunteprofictfcttur. Ltn.fa.dltud
    Jjhsi perftclejapit nefctt

    fuaJpetarecommoda,fedadiUudquod<zternumefi,quoddecorum atque ho-> nefium toto affetlu intendit, quareus non quodfibi vtile eUfedquodomnibus, Jtatfe hacfitformuU , vt inter duo itta^honefium at^. vtileerrare nequeamus %
    to quodtufius nihil alteri detrahendumputet , nec alteriits

    incommodo fttum

    commedum

    augerivelit. Hancformamtbiprtfcrtbit Apofiolus duens.

    Omnia

    licentfednonom*iiaexpediunt.Omntalicentfednonomniaedifcant. "Neme

    qstodfuumeH quarat Jed quodalterius. Vnde


    '

    &

    altbt dicit .

    K^ilteralterum
    "'*<*

    exifiimantesfupertoremftbi, nonquafuafuntjingultcogitantesjedqu* ali-

    9rum,

    V T

    IV.

    Qutbm medils Honeftum

    & decorumjeruari
    quod
    tradit S.

    queat.

    PK m m Medium NAHDvsin
    i

    fit

    Confcientiapuritas ,
    ,

    B e r-

    Bfcrra.sfc

    mquit, ergoanim* decerlanfortein Hoc tnterimjentiamusfimelitts non occurrit. De honefte autem exterior interrogetur conuerjatie , non qued ex ea honeflum
    Cantica. Inque
    te quodhonefium dtcitur ?

    prodeatjedpeream.

    Njmtnconfcientiaejrhabitatio etus

    ejr

    origo ' Jiqui-

    dem claritas eius teftimontum conjcientia.

    Nihilhac luce clarius, nthtlhoe

    glorioJiustefitmonio,cumveritasinmentefulget,ejrmens in veritate fe ~videt. Sed qualem Ipudicam , verecttndam ,pauidam, circumjpeclam.nihitpenitus admtttentem qtiodeuacuet gloriam conjcientia atteftan tis. Hocplanc,
    ,

    hoc illuddecorum eTt. quodfuper omnia bona anima diuinos obledat ajjtcius ,
    ejr nes nominamus ac definimushoneftum, Cumautem decoru huiusclaritas abundantius tntima cordtsrepleuerit,prodeatforas neceJfeeUtanquam lucer-

    nalatensfubmodto, imo lux in tenebris lucens latere nefcia. Porro ejfulgentemejr velutiquibujdamjuisradiis erumpentem mentts fimulacrum corpus
    exciptt.rjrdiffunditpermembracjrfenfus^quatenusomnisir/derelt/ceataclio,

    fermo\affeclus jncejfus ,rifus jitamen nfus miftusgrauitate ejrplenus henefii. petera mediaexvno S. Ambroliorerefumemus.
    11.

    Mwdiumeft,Motusanimifubiicererationi. dueatetiam

    -.

    -.

    Tc

    tnquu

    3?4>

    HONESTVM
    primo iam fepe citato, motus animifui.
    Ipje tnimfihiefr

    4 i.offi*

    inquit flte fibro

    tbferttandusdrcircumfpicienduseH:

    &vt aduerfumfecauendus, ita ttiam

    defe tuendus. Sunt enim motus, in quibus appetitus ilie,qui quafiquodampro-

    rumpittmpetu Vndegrace

    o^ dicitur, quodviquadamferepenteproripiat
    ejr

    Non tnediocrisin his vis quadam animiatque natura eff. )ua tamen visgemindeH. Vna in appetitut altera in rationepnfita.qu* appetttum refrenet ,
    ceat, quidfterijquideuitariiporteat,

    fibiohedientempraftet &ducat,quo velit ,&tanquamfedulo magijierto edo-

    vt bonx dominatrtciebtemperet .Sottici,

    ti enim debemus effe,ne quidtcmere, aut incuriosegeramus

    aut quicquam o-

    mnine,cuiusprobabilemnenpoJfimus rationem reddere. Aclus enim noftri caufa,etfinon omnibus redditur, tamen ab omnibus examinatur. llluftrat

    hocmediumalibiduobusmaximeexemplis.
    Gen^iz.
    i.

    Primum Abraha?,qui

    cum * ^ eo xu ^a ^ e fet exire de tcrra fua. T^onne, inquit, confiderabat vxorem imbecillem adlabores, teneram adiniurias,decoram adincentiuainfolentium ,finefummo nonpojfe ducipericulo ? Et tamenfubire omnia , quam excuftre confultius iuduautt Conjiderauit enim. Deifauore vbique tutus efi
    .

    fepojfet; offenfoautem

    D9mino,etiamdominonpoJfet ilUfiusmanere. Vicit

    igitur appetitum ratio. bi patriarchat.


    CB 2
    7 45

    & obedtentemfibiprafttttt. Deinde exemplo laco,

    Santtum quoqueeius nepotem lacob

    ait

    deleffabat domife-

    curum degere ,fidmater yoluit eumperegrinari,vt daretfraterna iracundit


    locum, Vicit appetitum,confilijfalubritas.

    Cic.i.4e ofEc.

    Nondillimiliade hocmedioprxcipitTulliusinh3ecverba.Z>#plexetf vis animorum atque natura. Vnapars in appetitupofita efi,qua esl i%l**gracc qu<e bominem buc ejr iliuc rapit alteratn ratione, qua docet ejr explanat,quidfaciendum,fttgiendum/ie, itaftt, vt ratiopraftt^appetitus vtro obtemperet. Omnis autem aclio vacare debet temeritate ejr negligentia : nec Hac est vero agere quicquam cuius nonpojfis caufamprobabdem reddere. enimfere defcriptie Offteif. Lfficiendum autem esl, vt jppeiitus rationt obediant,eam%neque pracurrant , nec propter prgritiam aut ignauiam defirant t fiutq^trartq ulii.atq^ omni perturbatiene antmi careant ,ex quoelacebit omnis
    :
    ,

    conftantia omnisq^ moderatio.


    K,i.oK<.i9.

    Fugahominumleuium,ma!eqiiemoratorum, Habetfanefuos fcopnlos jinquit idem Ambroflus verecundta vel honeIII. Medi;iaie(l
    ,

    ncnqtos tp/a :w<eh;t,JedquosJ*peincurrtt,fitniemper4ntiumtncidavenenum tnfundunt bonis. Hifiafuiuiojiudo ac ioco eneruant grauitatem iliam vtri fidiiiftnt rjr mdxime tn cen lem^Caueamus itaj^ ne dum relaxare animum volumus , Joluamus emnem barmoniam quajiconcentum quevdam bonorum operum. IJm ettim cite in ftas
    )

    tnus conforua ,qutfubjf)-cie iucunditatis

    fieftitndturaw.

    Ecaiibiagcn deadoltfcentibus. Sejuatur,aiz,^onuerfationts

    HONESTVM.
    fttienis eleclio.vt iungamurprohattfftmis quihusque fenierihus.

    5tf

    Namq, vt
    Namq^fi

    lb.

    c 4*

    tqualittm rjits dulciorjtafenum tuttor esl


    ifttx colorat mores adolefcenttum ejr vclut
    ,

    qut magifterio quodam ejr ducltt

    m uriceprohitatis infictt.

    bt qutfunt ignart locorum cumfolertihus viarum tter adoriri gefttunf. quan-

    magis adolefcentes cumfembm dt hc nt nouumftht iter vita azgredi,que minus errarepejint,ejr d vero tramtte virtutis defltclere? Nibilemm pulcbrius,
    to

    quam eefdem
    I

    & magtflros vita

    <jr teftes

    bahercj.
    ibid,

    V.

    Medium eft diligens confideratio circumftantiarum in o,

    mni a&ioae &tfermonc.Ji)u*renditm effetiam jnqaitidem in omniaclu quidperfbnis .temportbw conuentat atq, atatthus quidetiam Jingulorum ingentu (it accommodum.
    t

    altorum non decet. Altud luueni aptum altudfeni: abud'tn pe*iculu; aliudin rehmJecundis\$aU tautt ante arcam Domint Dautd.nonfaltautt Samuel. Nec tdeo tlle reprthen-

    Sape en >m quodalterum decet

    i.s.tB.19,

    fus fedmagts tfie laidatus. Vnujqutfa tngeniumfuum nouerit , ejradidjk^t apilicet , quodfih- aptum elegerit. Nonjolum nouerit honaJuatfidetiam vi,

    tia cog\o(cat\*qualemtfr fe

    tudicemfntpraheat ,vt honis tntendat ,vitia deile-

    net.jguo entm quemquefuumduat tngemum,aut quodoffictum decetjdmaiore implet gratta.

    Prjemeditationouiffimorum maximeiudicii extremi. &<'**?' Nihileff enim, inquit idcm , quod magispro cetat ad vttam honeftam, quam vt credamus eum tudicemfuturum,qutm dr otculta nonfailant t ejr tndecvra
    V.
    fcft,
    ,

    ojfendant ,

    & honefta
    Vide

    deleclent.

    V. Prudentia.Rdtgfo

    Zhriftimt. Sapiemia Veri-

    ias. Virttu*

    HOSPI-

    53

    HOSPITALITAS.
    H O
    C

    S P

    T A
    S.
    I.

    I-

    TA
    A P V T

    Quiddiuina littera tradant de Hojhitalitattu.

    Ivin. litera: primum cohortantur nos ad Hofpitalitatem,qu.einterfeptem Mifericordias coporalis operanumerarifolet,vtapudIfaiam. Frange efurienti panemtuum, egenos vagofi^ induc indomum tuam. Et apud B. Paulum.

    &
    Rom.1t.13. Hebr^j.i.
    i.Pcc.41.

    ^ecefiitatibus ffantforum communicantes.

    Hofiitalitatem fe-

    ttantes. Etmtiiis.Charitasfraternitattsmaneatin vobis. Et.hcfpttalitatcm

    EtapudB.Petrum. Ante omnia autemmutua tn vobifmetcbaritatem continuam habentes. Ho(j>itales inuicemfine mttrmuratione. ipfis
    noliteobliuifci.

    Vnufquif^fteut accepitgratiam, in alterutru iOam adminifirantes


    difienfatores multiformis gratia Dei.
    Lut.14.12

    ficttt beni

    Huc referri poteft,quod apud Luejr ipfi

    cammonetChriflus. Cumfacisprandiumautcanam.nolivocareamicot
    tHOsjtejjfratres tuos,ne cognatos i neq vicinos diuites neforte te r
    reinuttent,ejrfiat ttbiretributiofedcumfacis cenuiuium vocapaupcres fiebilet
    cjr cacos,dr beatus eris , quianon habentretribuerettbt: retribuetur enim tibiin refurreflione iuftorum. 2. declarant hoc officium charitatis neceflarium efleadvuamanernam. nam apud Matthxum Chriftus iudexiis,quiadcxtriserant,dicit. Hojpeseram cb coliegiftisme,nudus& cooperuifiisme. Quiveroafiniftris. I-10/peseramdrnoncoilegfiisme. Et

    slaudos

    Mxte.

    2f. ij.

    ibunthi, {~abdidhEi\2nge\i(k.a.,in/upplicium<eternum.iufiiautem in vita

    aternam.
    i.Tln..j. 2.

    B. Paulus figillatim a facerdotibus

    & Epifcopis exigit virtu-

    temhofpitalitatis.Oportetjiiquit^EpifiopumirreprihenfibilemeJfefudrcu,
    hofiitalem.
    Tir.
    1. 1.

    Et iterum. Oportet Epifccpum (ine crtmine ejfe , xo turpislucri cupidumfedhojp italem,bemgnum,Jobrium. Atque etiama Viduis. Vidua,
    [i tribulationem patientibus fitbmintfira-

    fcTim.5. 9.

    aic , eligatur in operibus bonis tefiimonium habens,fifilios educautt.fi hojpit 10

    recepitfiJancJorumpedcs lauit
    uit.

    Denique

    S.Ioannes

    Apoftolus epiftola

    tercia

    Gjium
    tnfr%-

    toan.ep

    s-

    ab hac virtuts laudat dicens.

    chariffime fdeliterfacis , quicquidcperaris

    H.OSP

    ITALITAS.
    Is,

    537

    iufiatres ,& hoc inperegrinos,qui teftimtniunt reddiderunt charitatiiu* in

    ctnfpettuEcclefia,quosbentfactens,deducesdigneDeo.

    trcphen infimulatinhofpitalitatis,
    rere in eis Dietrephes.non reeipit nos.

    Contravero Diomqmcnstfuiamatprimatumge-

    C
    S.

    A P V T

    II.

    PatmmfentcntU de hojpitalitatcj.
    epiftola 6,
    ejr

    CAnctvs Cyprianvs
    *-^ Viduarum ,

    inq ui t,

    & infrmorum,
    ,ft
    '

    diaconos, ad presby teros omniumpauperum curampeto dili-

    &

    c.t j. ep. 1+

    genter habeatis :fed&peregrinis


    tis de

    quiindigentesfuerint ,fumptus fuggera'

    quantttate meaproprta quam apud Rogatianum eonpresbyterum nojlru

    dimift.

    Clemens A.lexandrinus i.Stromatum, ^yldhxret charitatiejr hof

    (pitalitas,

    qua eH <P<xoteh'* ideft, artifcium amicitia cireavfum hojpitum. Hofpites autemfunt,quorumfunt externaquajuntmundana. Hofpitesfunt, quietiam dicuntur t*R?w. i-xflptot autem funt amici .amiciautemfuntfiaL,e Its tres .frater amice,inquit Homerus, La&antius libro fexto diuinarum inftitutionum. Pracipuaigitur virtus efthojpitalitas quod Philofophi quoque aiuntfedeam detorquent d vera iujlitia ejr adcommodum rapiunt. Re c7e,inquit Cicero,d Theophrafto ejllaudata. hojpitalitas ejl enim,vt mihi quidemvidelur,valdedecorumpateredomos hominum iUuftrium hojpitibus ilIttftrtbus. Eodem modo rurfus errautt quo tum , cumidoneis ejfe diceret largitndum. SanctusGREGORivs NazianzenusinnouamDominicam. G.orauo. Peregrinum ne contemnas , pro quo Chri(lus, cuius nos omnes hojpitesfumus &aduena,peregre egit, neparadifo, vtprius exturberu. Egenti tecJum,
    *
    -.

    cibum, veftemfuppedita
    tlaris.

    qui his adluxum

    & vltra necejfarium yfum oble%. >

    S.Ephrem 'mY}o&.ima.viiria.deboJpitalitatenonopusbabetisvt E.Tora.

    quidfcribatur yobis -'noftisenim hanc multis virtutibus ejfe maiorem.Etenim

    bacpatriarchaAbrahamangeloshoJpttiofufcipit. Loth iufiusper eaminfubuerftone Sodomt nonperiit.

    i-P.4-9

    Per hojpitalitatemfimtliter Rahab meretrix non Gcn 1 s 10. interiit cum increduUs\excipiens exploratcres cum pace. Ait enim Dominus, lof.2.& .
    Hofpes eram ejr collegifiis me. Et. Beati miferieordes ,quoniam ipjimtjericordiamconfequentur. Etindo&nnadeperfe&ionemonachi-.D* <^V#jair, acperegrinorumfaturitatecum Abrahamo ddigeni ftudittm adhibeamus. De
    ,

    att 15 3 *'
    '

    ratiotte indulgeudi&compmendtfratribusfedulo indagemus*

    S. Bafilius

    Vu

    corni-

    53

    HOSPITALIT

    AS.

    cornictim exemplum in Hexarmero fuo proferc pro hofpitalitate.tVrnicesfi nq ui t,nefiratts, velutfatettites comitantur atc^ deducunt ciconias hine

    a nobis au$lantes.J>)ttin,vt mibi videtur,&fociasfi ojferunt^auxiliarefq^ aduerfuspues ipjis aduerfari.ts atque bofies, Cuius rei argumentofunt iUa. Pri-

    mum
    A.t.16.

    quodnoftrisinprouinciisillo temporenttllaprorfuscornixconfpicitur.

    Veindecumvrtlneribusredeuntes aperta praftita tutela


    dicianobisafferunt.

    & fuppetiarum in-

    futs apudipfas hojpitalitatis

    qusfo iuraprafiripfit?

    G)ui ipfis deferti exercitus s

    pcenam minatm efi, vt nuiiaprorfus deducendisfi


    i/,

    fubtrahatcopiis t Aadiant hac homines

    qttz bofpitio

    neminem exceptant,ia

    nuafquefuai occludunt.Szndnjs Ambrofiusidem excmplum de ciconia

    &cornicelibro quintoHex;emeiiexaggerat. Et libroprimo de OrHciis.

    dia.

    Nihil,\nc[uit,tamcommendat chrifttanamanimam, quammifirieorSiperegrinumfub tecittm inducas tuum ,fijufcipias egentem itlefibi ac:

    qutretfanclorttm amieitias
    Jd.ferm.
    32.

    & catera tabernacula.

    Non mediocris

    ifia

    gra-

    fjj,

    corporaiiafeminas ejr recipis (piritualia.

    t fermone de hoipitalitate.

    t^MajnahoJpitalitatis efi gratia, necfacileviolanda, omnibusapertaefi, 0H.cap.r.

    mnibusparata eff, ejr/ancJos hbenterfufcipit ,peccatores toleratpatienter. S. Hieronymusin epiftolam ad Titu.m.AnteomniahoJpitalitasfuturo Epifeopo denunciatur. Sienim omnes illud de Euangelio audire de/iderant. Hefufcepiftis me. quanto magis Epifiopus, cuitu domus omnium contJpesfui mune ejfe debet hojpitium Laicus enim vnum aut duos autpaucos recipiens,
    ,

    &

    implebtt hojpitalitatis officium


    Ch. hoi.4i.
    eft

    Epifcoptss

    mfiemnes

    receperit ,

    inhumantu

    S.CHR.YsosTOMvsin Genefin. Hunc Abrahamimitemur omnes, magnam geramus hojpitaliiatis curam non vt momentaneam & eorrupejr
    ,

    tibilemretributionemjolttmaccipiamus

    fed vt reponamus nebis etiam im-

    niortaliumbomrumfrmtionem.
    Chrifium
    Afeim js.
    ,

    Namji hoc facimm, fufiipiemus &noshic

    &fufiiptet etiam ipfi nos in manfiontbusillis quaab ternopr.tpa~ rat*funt diUgentibusfi. S. Auguftinus de verbis Domini in Lucam. Agnofiitehofpttalitatem

    perquamperuentum eftadDaminum.

    Sufcipite ho-

    Jpitem cuius&tues comesin via,quiaomnesperegrinifumus.lpfe eft Chriftiin patriafuaperegrinum fe ejfe cognafcit, Patria in domofua, antts, qui in domojitanoftrajurfum efi tbt hojpttes nenerintus. Nam vnufquify hic

    &

    &

    &

    GregoriusinEuangeha. Hofpitalitatemfratres carijftmi dtligite cbaritatis opera amate. Hinc eni m hofpitalttatem pcr Paulum dtcitttr. Charttasfratermtatis maneat in yobis
    heJpeseB. Sinonefibofpes,nonindetranJeat.
    ,

    S.

    &

    Heb.13.

    z/

    nolite obltuifit

    Per hanc enim placuerunt qui-dam angelis hvjpitw receptis.

    Matttf-e
    fttis.

    HincPetrus ait,HoJpitales'tnuicen.finemurmuratione:
    cit.HoJpesfui,&fufiepiftis me^>.

    Hmc ipfaveruM d>quarU&.

    Vmira ad Jo

    Sjnecam irbro

    to dc beneficiisuafcnbentem,

    oftendequamfacraresjitmenfahojpita-

    HOSPITALITAS,
    lis

    339

    Prtlcinfacie tua legendum ifud decretum.qtiecauetur, nemiferoi tecle iuuarecapitaleftt, CMagtstJlaconjlitutioficeritrataflttamftilUmiHts inadijfem.

    CA
    ~

    V T

    III.

    De Conditionibus laudatA Hojpitalitatis.


    Aferm.j. Mact.io.n.

    HO

    sp it i snomenquoniam ambiguum eft.&nuncaccipiturpro hofpitiofufcepto,nuncprofufcipiente , vtriufqueconditiones indagabimus. Inhofpitiofufceptovelfufcipiendo,inquit Ambrolius, conditionemvnam requirit ChriftusapudMatthxum his verbis. /*
    ,

    quamcunque ciuitatem introieritis interrcgate


    manete donec exeatis
    mt.
    ita
    .

    quis in ea dignus es~t , ejr ibi


    ejr

    qua ejr difcipulis eligendt optionemprimitus detulit, ejrfacditatem penitus amputaSanciaplane, inquiens,
    diuinafententta ,
    Prouidtt enim modumftatuendo, nevirfancius aut citut
    ejfet

    w iudi-

    cando, aut

    leuis inbofpite commutando.Sicut entm nobts permifit arbitrium,


    i.

    & voluit nos tenere conftantiam.

    CenditioeH, vcpotiusprobusfit, Eppar.4*-

    quamimprobus.VndeS.Ephra:minparaeneii. Siquis dicat,rem bonam At bofpitalis vir tmitaridebereum qki ejfe bofpitatitatem ,confentio ejr ego.
    *uruminfornaceprobat,purumfyf:viaccipitjrt;probdtumvcrodffJ>icit. EcS. A C2J Ambroiiuslibro altero deOfficiis.//? officiis bojpualibu. omnibus qtndem

    bumauitas impartienda eH : iuftisautem yberior deferenda bonortftcentia. ^utcunq, emm iuftum recepent in nomine iufti, mcrcedem tuftiacc/piet , vt
    DominuspronuHciauit. Etalibi. Ho/pttalitatis gratiaomnibusparataesl ,

    M
    a.

    fm

    jz.

    &

    fandos Ubenterfnfcipit,ejr peccateres toleratpattenjer. 3. Conditioe(r,vt LJtt>.tf.e,i* potius pauper fic,quam diues. Lactantius id inde probat, quod Deus praceperit ,-vtft quando c&nam parauerimus eos inconutBum adhibeamus ,qui reuecare nenpofftnt, vicem reddere ,vtomnis aclus vita nojira non careat mifericordta munere. Quare ibidem reprehenditCiceronemfcriben* tem decorum ellepatere domos bominum illuftrium hojpittbus itluftribm. jS^on enimiufti, inquit, ejrfapientis viri domus tlluftrtbus debet pattre fed
    '

    &

    humiltbui

    &

    abieclss:

    Nam tlluftres

    illt

    acpotentes nuUarepoJfunt indtgere,

    quos opulentiafua

    & munit & hoaorat.


    -

    QuodveroadHoipitemfufcipienteaduenas&peregrinosattin^t. EiuspnraaConditiofir,vtnonanxiefcruteture3rumua ra m u^*" 33 ta. VndeS.Hier.apologiaaduerfus RuffinA, cumu.x.iie. fk _>m e's ic

    Vu

    mona-

    54

    HOSPITALITAS.
    Solos baretices non reeipimus,

    monafterio fuo hofpitio recipere,addir.


    Cfc.kcro .

    ^ H0S v0sf^os recipitis. Propofitum quippe nobis eflpedes Uuare venientium,


    nonmeritadifcutere.EtChry(o[\.'mGenc{m<\eAbrahzvc\. Antetabcrnaculum in mcridie/edens eos quipr&teribant venabatur , non curiose exploranseos,quiprateribant,ne^.requirens,annotivelignotieftent.Ne^enin
    bofpitalitatitfueritdiligenterjingulaperfcrutarifedomnibusjimplietterfu-

    amcommunicare benignitatem.Audiamus dtle&i, &boJfitio excepturi nunquam quaramus quis,& vnde. NamJiPatriarcba in rogandofutjfet curiofus,
    K.lib.i.c.io.

    fortepeccajfet.

    I.Conditioeft,nedeclinethofpitaiitatis officium propter inopiam,aut domicilii anguftias. Vnde S. Hieronymus in MatI

    thseum fcribens in verba Chriiti. ^uicunque potum dederit ynt ex minipm idis calicem aqu&frigid&tantumin nomine difcipuli amen dico vobis y
    ,

    nonperdet mercedemfuam.
    Paupertate probibeor
    ,

    Rurfuspoteritalius, inquit, caufari ,

    ejr

    dtcerc

    tenuitas me retinet ,

    vt hoffttalis effe nonpofftm : ejr

    banc excufationem leuiffimoprttcepto diluit,vt calicem aquttfrigida toto ani in caltdapaupertatis tnoporrigamus. Frigtda,inquit,aqua,mncalida , ne

    &

    Gai.f.&

    Talequidejr Apoflolus adGalata4 ex penurialignorumoccajio quareretur. pr&cipit.Communicet autemisquicatechiz,aturverboei,quifecatecbiz,at i

    emnibus bonis.Et difcipulos admagiftrorum refrigeria hortatur. )uia pcterat quiltbet obtenderepaupertatem,cJrpraeeptum eludere,priusquam illeproponat jmminentemfoluit quttftionemdicens. Nolite errare,Deusnon irrtdetur.

    rint inueniri apudvos ordinatadomicilia,ejr omniafuppedttarieis ,


    etiE.h0m.4j.

    Et Chryfoft.in A&a. J%uomodoenimnonabfurdum,(imtlites venequoniam iuuant vos infen/ibili bello,bsJpites autem non habere vbi maneant ? Habe^x dQmttm jn quam veniat chnftus } Dic hxccellula chrifti eHf, cubiculum hoc
    {

    eifcrregatum

    est.

    Licet humifitumjit ac vtle } non defpiciet.

    Stt etiam inter

    mintftrosfidelioris hoc officium,

    vt cacos,pauperes

    &

    tecli egenos introducat.

    Hac dico adconfujionem: nam oportebat qutdemjurfum in domo iUos recipi

    Si

    autem non visjicetinjra,etiam vbi muli,vbi miniftri,accipe Chriftum.Abra-

    bam vbiipfimanebat ,tbi & bojfitesfufctpiehat ,& vxorvt aneillaftabat,

    tfli

    autemvt Domini erant'.Nefciebat quod'Chriftum fufcipiebat ,nefciebat quod


    angelos ,quodJt'quidemfciuijfet ,erogajfet cmnia. III, Condttio , vt pra:ueniat

    Guuig.3.

    ho(pitemfufcipiendum,cumpoteftiexemplo Abraha;, dequoScri-

    Cumque eleuajfet oculos,apparuerunt ei tres viriftanttspropt eum-.quos cum vidijfet cucurrit in occurfum eorum de oftio tabernaculi. Qua; verbaexpendensS. Ambrofius libro primo de patriarcha Abraham.
    ptura dicit.
    A.5.J.

    Nonotiofus, mquh,Jedet, quiknge ajficit , nec afpexijfe c&ntenttts ctjcurrit obuiam Feftinauit occurrer^, quia nonfatis eft reclefacere, nifietiam matu.

    re^rtuDdfi'i.!s.rl\ricfesemmfruclushabeueleratadeuoii-t.DtfceergO:qued tmpi-

    HOSMTALITAS.
    impmr efje deleas,
    vtpoffisprnuenire bojpitcm , nc quis praueniat
    ,

    ?4*
    ejr tc boni

    Et S. Chrylbfr. in eademverba. Currtt,-x\t, Vtdtt enim pradam quam venabatur ejr nufla injirmitatit rjr volatfenex* futrationehabita ad venattonem cucurrit .ejrnen vocauitfamulos neq im; perauit puero ,nihdq rufticitatU^neq^ dejidia prteje tulit ,quafi diceret .Magnus f thefaurus efi\magnanegotiatio per meipjum hanc mercem inferre debeo, e_j nos,ac imitemur iufti virtutem. IV. eL batur tantum lucrutn.Difcamus Conditiojvc roget hofpitem,quo veli t ad fe diuertere, & fi renuat, eti- Lue.14.afc
    munerisdefraudetcopia,
    , ,

    &

    am cogat,vti fecerunt duo difcipuli in Emmaus profec~n,cum Chrifto


    Domino.
    NonfoUfacilitasfufceptionis, inquitlococitato

    Ambrofius,

    fcdetiamftdulitasfufcipientis,& affecJus (in hofpitalitate) quaritur.Vtru-

    ^/

    que te Abraham docet .cucurrit obutam, regauitprior dicens. Domine ,Jiinuenigratiamanteie,neprxterierisferuumtuum. Et Chryfofromus loco
    it?

    mdMt^xto.Neque enimjic

    admirabileerat,fifitfcipiendehojJ}ites
    ,

    (Abra-

    ham) curiofius expleraffet , qui effent fcut nunc ignorans


    rwt jantaalacritate ejr honore aceedit
    vinculaintiCtt,
    ejr fupplicat
    ,

    verbisfuis

    quafiferuus

    quinam adueneDomwo,eis
    '

    ei,yt nerenuant.

    De Chnffco veroadhofpitioaM *'

    umcoacWitafcribit S.Gregorius,
    Conditio, vt orani
    ,

    Exquonimirumexemplocolligitur,

    V. humanitate ftudio alacritate f ubmiflione animi exceptum tra&et. VnderurfusChryfofl. italoquiturfcribensin A- chr.homu. Vide Uberalitatem Abrahx, vitulum mattauitfermenc~ta Apoftolorum. tauit crfarinam. K^Audi ejr alacritatem ,perfeipfum (fr vxorem hocfacit. Conjidera etiam quam alienusfsi afaftu,adorat ey obfecrat. Omnia tlia habere
    quiaperegriniadho/pitium nonfolum inuitandifunt fed etiam trahendi.
    ,

    &

    oportethofjitio excipientem alacritatem,feftiuitatem, liberalitatem.


    tis

    Hojpi-

    anima erubefcit,& confunditur; Ji non cum excellentia declaretur gaudiu abalienatur,rjrmox deteriusfuerit ,quam non ejfefufceptam,fic effefufcifta.
    Jdcirco adoratjdcircofermene comi &fedtliexcipit.J>)uis idemfacere dubitarit.fciens, quediHehoJJitalitattcperamdederit

    Augetvirtutem Abraha;, quodnonpcrfamulos,fedperfeomniahumanitatisSthurnilitatis officiahofpitibusdetulerir. Vnde S. Hieronymus ad Pammachium


    >

    tp. 2.

    fuper obitu Paulinas vxoris. T^onjeruis rjr anctllulis imperabat ,vt miniJlrarent bojpitibus ,nec bonum quodexercebatper alios minuitfedquafirepertaprstda cum Sarafua humanitatifolus incubuit. Ipjepedes lauit, ipfepinguem vitulumportauit humeris de armente. Stetit vtferuus percgrinu prandenti-

    hus
    fl

    & Sarsmanibus cccios cibos ieiunaturus appojuit.

    EtChryfbffc.inepi'

    o!am prioread Timoiheum./Vrf/mw;^.! hemines viatores vt putabat^

    ota '^

    Abrahamfufcepithfljpitio^nc^tamenpermittebatferuisomntajedvxorimiJeentifarittam imfera bat>&quidem cum trecentos haberet decem

    & ogo vernacth

    H*

    HOSPITALITAS,

    naculos : quorum vxores itidem habuiffefamulas dubium nen eU,fedipfe cum

    vxore mercedemfibi compararefefiinat,non impenfit tantum,verun miniftert/quo^.Adhancregulamhofpitalitatisiuraferuandafunt.Fl.Conditiocik..

    A.t cic.
    Prou.15.1.

    vtnontfaciseflenonlaute&exquifite, fed frugali &obuiocibohofpitem recreare. Non opes, nqui t A mbrofius, a te bojpes requiritfedgratiam,non ornatum conuiuium.fedabum obuium, Meltoresl, inquit,boJpitalitas cumboleribus ad amicitiam gratiam, quamfivitulosoccidas ad pr<efepiacumimmicitiis HtceBgratiaommbus&acceptaDeo. ^Vnde Dominus
    i

    &

    Mact. 10. 24,

    lefus in Euangelio eum quicunq^ dederit ho/pitipotum aquafrigiddt


    ajferitpramiorum

    csleftium

    .quae .20.

    non exortemftturum. S4 Bafilius certe regulis fuiius difputatispofitaqua:ftione,qux ratioMonachis tenenda fitinaccipiendis hofpitibus.Refpondet primo,monachos non decere , vt appo nantexquifitasepulashofpitibus, rem efTe prauiexempli, fiueilli monachi fint, fiue feculares, illis enim fufficit domeftica menfa, hi verodifcuntformamvita:frugalioris,&fi tradiatio nen placeat nonfa-

    &

    Ptou.jo..

    cileredibunt.i.MarthaaDominoreprehenfaeft, quodfollicitaeffet circa plurima.nempe fercula paranda. - Chriftus quinque hominura rnillibusparciffimammenfam pofuit.Salomoninprouerbiis poftulat tantum fibi tribui vidtuineceflaria. j, ait. in communt hoc ftatuendum
    eU, vl etbaria quapromifcuc omnibus apponantur eiujmodifint qust cum vilipretio,tumparuoetiamnegotiocomfarentur,omniumq^nece(fitatifatisfiat t

    feruatafimulomnimunditiamenfcc&elegantia, Sic 13. Ephram in Do<trina var ia. CMonache , (iaccejferit adte monachm^fiuefecularis quijpiam, nolifupra -viresofferreteei nepoBfiatrts difcejfum doleas de bonis wfumptit apudfratres tuos,fedappone, quod tibi Dominus largitur. CMehus esl enim
    ,

    apponere olera cum charttate,quam viclimas cum tnftitia. Hilarem enim da-

    torem ddigit Deus.


    t.

    Quodautem monachus inaduentu hofpitum de


    .

    fe-

    Cor.j. 7.

    ueritateconfuetifuiieiuniirelaxarealiquid poffitadrecreandum hoipitem non femel docet Ioan.Caffianus, vt collatione zi.cap. 1*

    &

    i^cap.io.&zi. EtB.ProfperRbro2.devita
    contemplatiuacapite extre-

    mo.

    Capyt

    H0SPITALITA5.
    C

    UJ

    v T

    IV.

    De incitamentis ad officiam Hojpital.


    PRimo
    ad officiahofpitalitatispraeftandamaiorcminmodumex
    illa
    %

    citarenospoteft, quodScripturadiuinanonfemel declarant

    nontamhominibus,quamDeo,angelis,ipfiChriftopra:ftari. Verba Heb

    PzulimntadHebrxos. Hcjpitalitatemffoliteobliuifii,perbancenimlatue
    runtquidam,Angelis hojpitioreceptis, ncmpe Abraham&Loth. EtChri-

    Gen.i8.cij,

    ftusipfeapudMatthacumomnibus faluandisdicit, Hofeeseram^ejrcollegiftisme. Et ipfi faluandi id fatentur, )uandote vidimusbeJpitem,&collegimuite.

    Ibidem,

    & fubdi: Chriftus. Amendico vobis ,quamdiufecifeis


    ,

    vmex bisfratribus meis minimis

    Deinde iam ante dixerit. Matt 10. 40. H cpi9 Jgttirecipit vos,merecipit,dr quime recipit ,recipit eum quime mijit. Vnde S.HieronymusadPammachium. Diues erat Abrabamauro argento,pemihifieciftts.
    '

    core pojfejfioneyveflibus , tantam habebatfamiliam,

    vt adfiubitos nuncios iu-

    uenibus eleclis armarepojfet exercitum :

    & tamenpoH tam crebra bojpitalttaEtadNepotiaEP

    tuofficia,dumnonrefiutatbominesfiufiiperemeruttDeum.

    &

    num.

    S, Ambrofius de OfHciis. Vides quia Abraham


    hojpites quarit.Vides,quia Loth angelos fiuficepiv.

    Menfulamtuampauperes&peregrinii&cumillisCbriftusnouerit. Deum reciptt hofpitio , dttm


    ^uificisan

    A.iib.2.c.2i.

    & tu cumfufci-

    pis hojpitemfiufeipias chriflum> Licetinbojpitejit Chriftus , quia Cbrtflusin

    paupere es~i,fecut ipfe ait. I.v carcere eram fjr venijlis adme : nudus eram dr

    ^ att l *

    7-

    peruiftume.EilibioptimodcAbrzham.Fideprimo/ideinyflerium Derts iUi apparuit, ejr tres ajpexit. Cui Deus refulget, Trwitatem vtdet , necfeneflio patremfufiipit ,necfene Spiritufanttofiliumconjitetur. EtS. Auguftinus in fermonibus de Tempore. Dtligenter, 'momit,k*c audttefeatres ,quibofiitalitatem exercerenqn vultis,qui bojpitem velut boftem excipitis- Ecce beatus

    At.ej

    Abrabam,dum hominesfieruenter

    exciperet ,

    ipfum DeumfufeiperehcjpitaliEuangelto Chriftus conj.rmauit

    tatis contemplaticnepromeruit. Hoc etiam in

    dicens. HoJpesfui,&fiifctpifiis me. Noliteergo negltgereperegrwos, neforte,

    quem non excepifeis.Jit ipfi chriftus.

    '

    Exempl AhuiusreiinfcriptisS. Patrum x & Vitis Sanctorurn e hoJn


    exftantcomplura. S.GregoriusinEuangelianarrat vnumin harc verba. Opinata rts esi valde.&feniorum xofercrum nobis relatione tradtta. )uidampaterjamiliis cumtota domefita magno hojpttalttatisfiudto feruubat

    Cum% quotidie admenfiamfiuaperegriKOsJufciperet


    :

    quodadteperegrinus %da

    imcralios. aduenit,admenfam dttcltts dum%gaterj*miliaf ex humtlttatis cofutts*-

    S44

    HOSPITALITAS,
    w

    fuetudine aquam ve/2et in eius manibus fundere , conuerfus vrceum accepit { fedrepente eum, in cuius manibus aquamfundere voluerat,nen inueni, Cum-

    que hocfatlnmfecum ipfe miraretttr , eadem ei nocle Dominusper vifionem dixit, Caterisdiebus me in membris meis, hefierno autem dic me memetipfo
    M1tt.2f.40.

    fufcepifti.Ecceiniudiciumveniensdicet,
    mihifecifiis.

    gupdvniexminimis

    meisfecifiii,

    iwB.iib.2c.ii.

    SimiliadcipfoS.GregoriocommemoratineiusvitaloanncsDiaconus. Tant<e,[nquit,hoftitalitattsGregoriusinipJoetiampatriarcbiopermanfit, vt exceptis his, quos tamper diuerfas regiones, quam Romx quoqne
    Longobardorumperfidtagladiofugientes ecclefiafttca
    die quadam vnus accejjit,in cuius manibus dum ipfe
    flipe mifcricorditer

    nu-

    triebat ,admenfamfuam quotidie peregrinos quosltbet inuitaret,

    Inter quot

    ex humilitatis mtnifteri aquamfundere vellet,cenuerfus vrceum accepitfedrepente eum,in cuius manibus aquamfundere volueratjnuenire nonpotuit. cumq^ hecfatlumfecum
    ipfe miraretur,eadem necle

    Domtntis ei per yiftonem dixit. Csteris dtebus

    me

    Id.cn-

    inmembrismeis.hefternoautemdiemeinmemetipfofufcepi/li.

    Exhac

    nar-

    ratione apparct illuirf patremfamilias,de quoGregoriusinprioriex-

    emploagitipfumS. Gregoriumfutile. Eodemlibro loan. Diaconus aliudfubiicitexemplumdeS. Gregorio,quicuminuitafletduodecim peregrinoSiinmenrarepente accefsille alium decimumtertium vere
    inipecieperegriniangelum.
    II.
    ff

    Incitamentumadcolendamhofpitalitatem

    eile poteft,

    fi

    confideresceterosfru<5tusexhoccaritatisofficioprofe&os,&aSpiritufmcloinScripturafacranotatos. Eosbreuiter percurrit Ambrofius Abraham, n q u i t ,pr o hojbitalitatis mercedefruffumpofteritatis recepit.


    i

    Loth quoq. nepos eius nonfolum gencre,fedetiam yirtuteproximusprcpter heId.lib.i.deA-

    jpitaittatis ajfeftum

    brah.^cap.

    j.

    Sodomitana afeJuiftfc fupplicia detorfit. Et rurius. De^j. Iaco y oue$ a da uaHlt R it chel,(jr gratidreperit tjr vxore acquifiuit .Fnius q

    Reg 7.

    exiguo ctbo perpetuu tote tcmfamis inucnit alimentum ,& mercedem acctpit mirabdem vt nunquam pore

    hora hoftitio vidua illa.quxfufcepit Eliam,

    &

    de hydria farina deftceret Elifeus quoq. defunCJipigneris refufcttatione dena-

    tarefuluithoftittipenftone.EtDeminusleJiisinEuangelioeumquicun^dederit
    ifa./8.s.

    hojpitipotum aqusfrigidx caleftium afierit prxmiorum non exortemfutu-

    r*.lfaiasquoqueprophetacumhortatuseiTetadhoipitaIitatempra> flandamegenis&: vagis,moxfubiungic. Tttnc erumpet quafi mane lumen

    tuum,
    C.y

    ejrfanitas tua citius orietttr ,

    & antetbitfaciem tttam


    ejr

    iuftttia tua, ejr

    gloria DominicoRtget te. Tuncinuocabis


    51.

    Dominusexaudict: clamalis,

    &

    dtcet ,ecce adfum ,

    Quje verbaexpendensS.Cvrilius Alexandrinus libro quinto commentariorum in Ifaiam. CMaximam, mquit, cmfhafin
    habet

    HOSPITALIT AS,
    h/thetbae eratio.

    j+f

    Non eritm dixitfimpUciter

    dabitur tibi d Deo lumen , fed


    ejr curftt

    demiffumd alacre ftudium.Cum Deo.Ex quoperjpicucpatctfuppeditantispromptitudo matutinum dicit ante tempus adueuturum docet. Nouit enim , nouit nojirarumrerumcuftos Deusjpiritualium bonorum largitor opportunitatem muniI-uc.i4.tt.' ficentiafu&ftnguUs accommodam &c. Ccrte lumcn hoc erupft duobus difcipulisEmaunticis, fimulatqueChriftuminhofpuiumtraxerunt. Vnde S. Auguftinus quxftionum E uangslicarum libro fecundo.^w
    erumpetpotius inftarfulguris

    cuiufdam , cum impetu

    &

    hefbitalitaiem

    ait,

    fc7a.'iJunt,cumqueminexpofitieneScripturarumnon Rom.*,

    cogneuerunt,inpanisfracltonecognefeunt.Non enim audttores legisiufiifunt

    apud Deum,fedficlores leguiuftificabuntur. Idem S. Giegorrasin Euan- Gho,*> gclia hom i].Menfam, inqui t, duo diCcvpuli,ponunt ,panes eibofqueofferunt, dr Deum quem infacra Scriptura expeftttonenon cognouerant, inpanis

    fraclione cognofcunt .Audiendo ergo pracepta Dei iUuminati nonfunt,facien do tiluminatifunt. Non auditores tegis iu[ttfunt apudDeum ,fcdfac7oreslegis Rotn. i tf mftificahuntur, guisquis ergo vnlt auditaintelltgerefefiinet ea, qux iam audirepotuit opere implere. Ecce Dominus non esJ cognitus dum lequeretur , dr

    dignatus efi cognojcijdumpafiitur.


    III.

    Incitaraenturaeu\confiderareho(pitalitatemplusprodefMio.\v.

    Necmirum,quiaSaluatorapudMattharum porrigenti calicem aqua: frigida: inquit Ambroflus


    fehofpitesfufcipienti,quamfufceptis.

    proraittitcxleftiaprxmia:

    8capudLucam.

    ^"h ^de Abra^ Factte,z\t,vobis amicos dc_j hatnc.$.

    iniquo mammona, qui vos recipiant in tabernaculafua,

    quanto magis, qui

    pofamcibum.Iedumteclum&viaticumprarbent hofpitibus merebuntur regnum cxlorum? BonaesJbeftitalitas ,inquitidem, babetmercedemfuamprimum humanagratia,deinde quodmaius eft , rsmunerationis M 4m diuina. Idem MediumacuteexfcuIpfitS. Chryfofr.exvcrbis Abraha:, Q e^
    '

    quibusinuitathofpite;,tumadhucignotos,dumait. Domine,fiinueni gratiam in ocults tuis,ne tranfeasferuum tuum.Dicere enim Domine,inquitt


    esJ captanttum beneuolentianr.dtcere autem , fiinuenigratiam in oculis tuis ,

    iecefiadmirabile. Beneficittm, inquit t das,non accipis.Vere enim eiufmodi res


    hofittalitas esJ,

    extrcet.

    quamagisaccipit, qudmdat, qut illam prompie dr alacriter Deinde varits vtitur medis vtprectbus eos vincat, nempe geftibus y

    verbis droperibus >primo enim eos adorauitjum Deminos vocat, deinde exte-

    uuatresfuas.

    x^iquam enim tepidam,iriqutt,babe$adlauandospedes,drpa,

    nem dr tecJum ab arbore.Scio quantmfitcaloris afius ideopaululum vos refi<gerareyolo.JVualempaterfiliistenercdeiec7is,exbibftbenignitatem.

    Et

    quta magna alacritate venat tonem prcfcutus esipr* darn quoque inter retid
    (enclujit<

    Namrcfponderunt.

    Sicfitc

    vt dixtfti. S*mexcnatus eft iuuenilis

    Xx

    vigor.

    54*

    HOSPITALITAS.

    vigor.Inmanibus ,ait loabeotbefaurum , diuitiashincfumam,fenec7utis obkufcar, Et vide eum exultantem in opere ,cjr quafipra gaudio faUantem,terinde atque multa bon.t mambus afferretjtafe obleclantem,

    IV.
    Parc
    rfal.j8.

    eft,

    Confideratiop*a, quodomneshicaduena;, peregrini

    n 20
    13.

    &hofpicesfimusfupracerram. Vndemagnusillerexiibroprimo paralipomenon ad De im orabac. Peregrini enimfumus coram te aduensz, ficut omnes Patresnoflri. Etinpfalteno. Nefileas,quoniam aduenaegefum

    &

    1 .PcM.u.

    apudte ejrperegrinus .ficut omnes patresmei.Et S.Pecrus in prioreepiftola, peregrinos abflinere vos a carnaChariffimi obfecro vos tanquam aduenas

    &

    Ali.c.j.

    Omnes inboc inco/atu,mqmt Ambrofiuslocofepe citato, Emigremus hofpitesfumus. Adtempusenim habitandihabcmus bojpitium.
    Itbusdefideriis.

    preperejcaueamus, nefinos duri aut negligentesfuerimus in recipiendis hcfpitibus,etiam nobispoFt vita htsius curfumfaneJorum ho/pitia denegentur. c

    S.AuguftinusdeverbisDomini. Agnofcitehofpitalitatem ,per quamperuentum esJ adDominum. Sufcipitehojpitem.cuius tu es comes tn via , quia

    &

    omnesperegrinifumus. Tpfe esJ Cbrifiianus,qui e-r in domofua inpatriafua peregrinumfe effe cognofctt .Patria noflra furfum efl tbibofpites non erimtts. Nam vnufquifjue hic ejr in domofaa hofpes eil. Si non ett hofpes non indcj
    , ,

    &

    tranfeat, Si tranfiturus ett, hofpes esl, nonfefallat , befpes eft. velit nolitjht-

    Jpes efl ,feddimittit iUam domumfiUisfuisfbofpe; hofpitibus.^uare? Et inflabulofieffes,non alio veniente difcederes ? Hocfacis &'in domotua,
    Ceffit tibi

    locum patertuus,ceffurus es Ucumfiliis tuis.

    Sar jo.Deccb.

    Sur

    '

    Dec

    V, &pofcremuminaramentumefc, confiderareexemplafan&orum,qui hofpitalitatisvircutemcoluerunt. Inter quos primus fit S. Syluerfter, qui refte Mecaphrafte apud Surium, omnes peregrinos Roman* venientes lulenter excipiebat , menfam hdariter apponens aquapcdet ad quiefcendum infiragulis eos coUoCans.z.S.Spiridon qui eft de abluens, eodem, ad labsres tterfacientium recreandos ,cum iam effet Archiepifccpus Cyf>ri,erat adeo dexter tfficiofus vt ipfe finefamuhs menfam eis apponeret
    ,

    &

    &

    ,.

    pedesablueret,alia%offsciahumanitatisexhiberet.

    Greg. Nazianzenus vita Nazianzeni pro pere&S, Bafiliusqui tefteGreg. presbycero grinis&hofpicibusexcipiendishofpicalemdomum a fundamencis erexerunr. 4. S.Hieron. qui in proemio fepcimi libricommentariorum
    j. S.

    in Ezechielem ita fcribic.


    temporepromififfe ,
    ejr

    Fateor me explanattenes in Ezechielmulteant-e

    occupatione de toto huc orbe venientium implere non


    ,

    poffe,dum nulla hora nullumque momenturn efl in quo nonfratrum eccurramusturbis ejrmonafterij foUtudwem hojpitiumfrequemia commutamus , in
    Untunij.

    HOSPITALITAS,
    riendajuntfores ftudiarelinquenda, Et in
    monafierio bojpttalitas cordt efl ,

    347

    tdntum, vtautclaudendumftnobUoJHum^autScripturarumper quas ape-

    Apologia in Ruffinum. Nobts in ad nos venientes Uta humanitatis omneffr frontejuftiptmus, veremur enimne Maria cum lofepb locum noninueniat in diuerforio. j. S. Goarpresbyter quiau&ore Vandelberto Prumienfi sur slulil, monacho, paterno Aquitania;prouineixfolodeferto,adripamRheniEcclefiamcummonafterioexftruxit,diuno<5fcuquevacans oratianibus,&hofpitibuspra;cipueexcipiendis,quocaritatisoffieiotantam vt multis in vita8cmortecIarucrit
    6.
    Sur>2 7 run

    apudDeumpromeruitgratiam,
    miraculis.

    S,Sampfon,hofpitumexceptordic}us,qui,tefteMetaphrafte,licetgenereclarusexvrbc Romana, poftquamTheoIogia;

    &medicina: operam dedilIet,Cnftantinopolimfecontulit,a:defquo


    inibiexftruxitpauperibus&peregrinishofpitio recipiendis idoneas, quospofteafacerdos f^us~fpiritalitcr&corpQraliter iuuit. 7. SitS. luo,qui ex iudiceEcclefiaftico moderator Ecclefix in minore Britanniafu&us, femperpauperesvelperegrinosmenfxadhibuit, totofque
    Sut.ij.Maa.

    noucm annos domi fua^ virum quendam cum vxore & quatuor liberis
    Sunt&alii complures in ViusSanctorumhuiusvirtutis laudc prasftantes,vt S. Anselmvs, S. Bern ardvs. S.Fr ider 1 c vs Traie&enfis Epifcopus Sc Martyr, S.Elisabeth. regis Hungariajfilia>&aliidequibusvidetomos Vitarum Laurentii Suru.
    egenisaluit.

    DE

    plura. V. Cbaritasproximi. Eleemojyna. Liberalitas.

    eperabona.

    Xx

    HVMI-

    HV M

    TA

    S,

    HVMILITAS.
    A P V T
    I.

    QuidnomineHamilitatis Chrifiiam
    ligatur.

    intel-

    Anctvs Basilivs
    afquxS.!$g.

    infecundumprophcta?Ifaia?capat

    fcribcns. Humi/ittu,inqu.it,e& depofttio vanifenfus quiab elatione

    van&defe exiflimationis proficifitttr. Et in Regulis

    breuioribus. Httmilttas es~t,cum qttis ceteros omnesfetpfofttperiores exifiimat exprtfcripto Apofioli , qui his Verbis alloquitur Philippenfes. Implete gattdtum meum,vtidemfapiatis, nihilper conA.C0HC2.

    tentionem,nequeper inanem gloriam ,fedin httmilitatefuperioresfibi inuicemarbitrantes. D. Auguftinus in pfalmum 55. fic defcribit humilem.
    J^ttidest e(fehumilem? nolle infe laudari.

    J$ui mfe

    vttlt /audarifitperbta
    latt-

    eft.Jluifiiperbusnonesf,humi/isest,ncmnci\\c,c\nic\icit.Indomino
    Id.inpfal.nl,

    dabitttr animamea^audiant manfueti ejr Utentur.

    Alibi vero duplicem

    conc.ij.
    Luc.14.11.
    lac.4. 6.

    facithumilitatem. Vnam>quaquifquefe humiliatconfitendo peccatamecfibiarrogandoiuftitiam. De quaintelligiturilludChrifti. Jjhiife exaltat hitmiliabitur ejr quije httmi/iat exaltabitur, &illudB.5a,

    Wal. nS. 4 Ecckf. 2. j.

    Alteram, qua quishumniaturaliquambulatione,veldeie&ione,quammeruiteius iuperbia,autexercetur,probaturqueeiuspatientia.Vndepaulopoft


    cob\.Detisftiperbis-refftit,humi/tbtisautemdatgratiam.

    3?tp.4ft

    dicithicpfalmus. Priufqttam httmiJiarer,ego deliqui j Sapiens. In httmilkatetuapatientiamhabe,quoniaminigneprobatwr aurttm argcntiii homines vero acceptabiles in camino humi/iationis.. S. vero B ernardus in

    &

    &

    Id.

    ad

    inir.

    B.fcrm.4. de
    duentu.cfcfer,

    epiftolaadHenricumSenonenfemArchiepifcopumhocmododefinit. Httmilitai est contemptm propria exceUentia.. In tra&atu autem de gradibus Humilitatis. Humi/itas cstvirtm,qua homo verifftmafui agnitioneftbiipfivi/efcit. Ahbiquoquegeminamfacithumilitatem, cum
    expendit Chrifti diclum. Dtfciteamequia mitisfttm cjr humi/is cordes. Conf.dera,zit,fanc in his verbisattoniam humiktas duplcx cst:altera cognitior.is,altera ajfeclienis,qii hii dicitur cordis: Priorc cognofcimtts, qttodni-

    *8.>nCant

    bilfrMiis,& hanc difcimm a .7)obts ipfii~& al wfirmttatc propria :pojleriore c&lc&mtts


    >

    HVMUITAS.

    |45

    lialcaf>msglommmttneli,& haneabillodifcimtu, qui exinaniuit femetipfumformamferuiaccipiens,qui etiam quffttusi regnumfugit quafitus ad


    tantaprobra,drignominiofumfuppliciumcrucisj]>onte obtu/itfemetipfum. PrioremautemcognitionisnondifcimusaChrifto. Tfonenim quo-

    modoego veltu,zit idem Jmtemmusnos in veritatedignos dedecorery con~


    tempttt, dignosomttiextremitate,

    & inferioritate, dignos etiamfuppliciis,

    dtgnosp/agis:non inquam ita crille: qtia tamen omnia expertuseft,quia vo~ lutttanquam humi/iscordes. Httmi/isvide/icetiUahumilitate, quamcordisfttafitajfeclio, non quam extorfitdifcujfto veritatis.

    HancHumilitatisvirtutemitadefcriptamprorfus,ignorarunt veteresEthnicorum Philofophi , vt bene notauitS. Auguflinusin pfalmi ji.commentario. Hacaqua^inquienSfConfeJponispeccatorum, n&caqua humi/iationis cordis,h<ecaqua vitafalutaris abiicientisfe,nihil de
    fepr&fumcntis,nihilfupotenti&fuperhetribuentis.hM aquainnullis a'ue~

    nigen.%rum/ibrises[,noninEpicureis,noninStoicu,noninMamcheis,non in r/atonicis. Vbicunque etiam inueniuntur optimaprtcepta morum ejr dtf tipltnx, humtlitas tamen ifia non inuenitur. Via humi/ttatis huius aliunde non manat,a Chrifio venit. H&c via abillo eft, qui cum ejfet a/ttts, humilit
    venit.Jguid.n. altuddocttit,humiliando fefaclus obediens vfqiodmortem,
    _.
    .j

    mortem autem crucis ? hiid a/iud docuitfoluendo,qttod nondebebat,vt nos


    nifihanthumiUtt-

    Matt.17.jj.

    adebito/tberaret ? htid a/iuddocttitb apti^atus , quipeccatum nonfecit, Mattjj^ oan '' 4 crttcifixusquireatumnonhabebat? ]uidaUuddoctiit,
    '

    te

    m l Non immerito ait. Egofum via ejr veritas ejr vita.


    A P VX
    II.

    Deprdjtanti* virtutii Humilitatis

    P!quodChriftusDominus carleftemfuamdoetrinamin monte diftraditamabeaexorfus iltdicens.Beatipauperesjfiritu,quoniam Matt.Vj." ipforumestregnum c<e[orum,quos,inc[\iit Auguftinus de fandta VirginiA
    cipulis

    ^R^STANTiAM&dignitatemVirtutishuiusindecognofcimos,

    tztefine vlla controuerfia humi/esintelligimtis.

    Deinde , quod illius foli-

    Matt.11.

    us

    & manfuetudinis profeflus

    fit fe

    eiTeDoctorem, cumait. Difcitea

    me,qjiia mitisfum ejr humi/is corde, ejr inuenietis requiem animabtts vefiris.

    Vndeibidem Auguftinusadmirabundus exclamat. Huccine redacli


    fttntomnesthefaurifapienti,ejrfcientiabfconditiinte, vt

    hocpromagno Ht ^'

    difcamusatcquoniamitisesejrhumiliscordefltanemagnumesteffeparuu,
    vtnifta te,quitam magnus esfierct, dtfci omnino nonpojfet ? Ita plane. non

    Xx

    en&*

    3?o
    t*
    .

    HVMILITAS,
    /

    aVter inuenitur requies anima,nifiinquieto tumore digefio

    quo magna

    fibi erat,quando ttbtfana non erat.

    Hinc
    Tcrtul.
    ,

    veteresPatreshumilitatemfaciuntpropriam&primam

    Chriftianorumvirtutem. Tertullianusdecukufxminarum. J>)uomo~ do, inquit bumilitatem,quam cbrifiianiprofitemurjmplerepeterimus, non


    repajimantes diuitiarum vefirarum, velelegantiarum vfum,quaadgkriant

    Crpr.

    faciunti Et de Virginibus Velandis Si de naturadubitatur,difcipltna quid magis Deo ratumfitoftendit.Nibileft illicarimhumilitate nthilacceptiusmo-

    .u

    ....

    S.CyprianusdeNatiuitate Chrifti. Hic ejiprimus religionisintroitus,ficut in mundumprimut


    deJiia,nihilperofius gloria&fiudiobominibus placendi.

    Cbrifti ingrejfus :

    vt quicu%pte vult viuerejhumiliter dejefentiat ncq^fupra

    fe in mirabilibus ambularepr&fumat.Tundamentufanclttatisfemperfutt hu -

    militas,necincxlofiarepotuitfuperbafublimitas.
    *'"'

    Hancprimamgratiamin-

    grediens mundum nofterparuulus attultt,ejr d cunabulis nosfibi eonformesfieri yolens tenerivoluitin vita,

    quodexhibuitinperfona. S.Bafilius in

    Contbe-

    ftitutionibusmonafticis. Humilitas tutijfimus efi virtutum


    faurus. Et homilia de humilitate.

    omnium

    Hac eft hommisfublimitas hacgloria magnificentia , vere cegnofcere hoc quodmagnum eft ejr tlii conglutinari ac gloriam d Dominogloria quarere. Nam ea demumperfefta ejr omnimoda glo~
    ,

    &

    riatio efi in
    Ep.ti.

    D eo,quando nequeprepterfuam ipfius iufiitiam qui extoUttur,fed

    A.ep.84.1ib.io.

    U ferm

    20

    ld.Cctm.10.

    H
    Ep.
    14.

    S. Ephrajm de vita fpiritali. agnofcitfe veraiuftitiadeftttuifine chrifto. )uampulchra atf^ eximiapoffejfiofit humilitasfacile norunt emnes. qui eius perferre tugum inuerecunde detrettant. Diligentes enim eamprotegit,tueturHHe Dominus. S.AmbrofiusadDemetriadem. Huicmalo ( fuperbia^yfrmiffimum bonum bumilitatis occurrit:quam ideo diximus veram,quia omniHm v irtutum inexpugnabilisfortitudo,& quadamfuorum eft vita membronww.Etinpfalmum 118. Humilitas virtutumomniumcaput eft,quatotum velutquoddamnoftrorumacluumfouetcorpus* Et iterum, Anquicquam tampretiofum,quam humilttas,vt naturam corporis anima^perfiitiens , al-

    *7

    '

    terotefubiicias.alterotecognofcasi

    S.

    Hieronymusad Euftochium de

    Paula matre.
    cit,

    <j)u<tprima chrtfiianorum virtus efi, tantafe humilitate deie-

    Gh.hom.

    3 j.

    vtquieam non vidtf/etJpfam ejfe non crederet fed anciBarum vltimam, Et ad Celantiam. Nihilhabeas humilitate praftantius,nihtl amabilius. Hac efienimpracipuaconferuatrix ,&quafi cuftos quadam virtutum omniumi hominibus gratos Deofaciat, quamfivita merita nibilfo eft, quod nos ita magni,humUitateinfimifimus. S.Chryfoft.in Genefin. Vbify modumfir-

    &

    humihtatem quafifundamentumfubfiruamus,vtfecurc virtutes fuperexftrucre valfamus Virtus enim non eft, nifieonsiemtis
    ,

    &

    i-onis

    operibus neftris

    wnftam habeat bumilitatem.^ui bocfundam * ntum recle ieeerit,peterit in


    quantam

    HVMIL
    cejfumfacit

    TA

    S.

    fr
    Hac
    ef? inexpugnabilis

    quantamvolueritaltitudine^ftrHcluramexcitare.

    trris,hacomnecontinet adificium, nonfinens ipfum vetd ventorum viotentia,velabimbriumimpetu,velaJp!rituumvideiici,fedomnibusinfidiisinac-

    & initilum,quaftex adamante conftruflum

    ejfet

    magnafy

    no-

    bts dminalargitatis retrtbutiones affert.

    Etin Acla Apoftolica. T^hithu- Mhom.z,

    .militatepotentius,fortioreiipetra,folidioradamante ,&inmaieremfecur't-

    * 3 '

    tatem nos collocat ,quam queant velturres,vel yrbes,velmuri, omnibufy diabolimacbinamentisfuhltmiorfaclacontingere volentibus infuperabiles facit.

    S.Auguftin.ad Diofcorum. SicutRbetorillenobilifftmuscum interrs-

    Aep.ftf,

    gatus ejfet ,quidet primum videretur in eloquentia praceptis obferuari opsrtere,Pronttntiationem diciturrefitondiffe

    :cum quareretur,quidfecundo,ean-

    dempronuniiationem : quidtertio,nibilaliud
    bii

    quam pronuntiationem dixif-

    fe,fiinterrogares,& quoties interrogares depraceptis Chriftiana religionis ni-

    ms aliudreftondere nift Humilttatem liberet,etfiforte atiadicere necejfitas A


    '

    cogerei.Et lib.i.decimt.teDclScio,quibus viribus opusftt vtperjuadeatur

    Juperbts ,quatafit virtus humilitatis ,quafit vt terrena omniacacumina tem-

    forali mtbilitate nutantia

    non humana vfurpatafaftufeddiuinagratiadnata celfttudo tranfcendat. Caffianus collatione 15/. Humilitas esl omnium magiftravirtutum,ipfa eH caleftis Adtftciifirmijpmumfundamentumjpfaeft donumproprium>atq magni/rcum Sahtatoris. ifta etenimyniuerfamiracuta, f
    ,
    . .

    Cc-f'

    S Gregorius lib, 25 G Moralium Vera doc7rinabumilitatem,qu* magiftra eHomnium materque i/irtutum>& loquendo dicere, ejr vtuendo conatur oftendere vt eam apud dtf iipulos veritatisplus moribus qudmfermonibus eloquatur. Et ad Ioannem epifcopumConftantinopolitanum. )uanta humilitatis virtus esJ ,pro- W-ep.}8.1ib.4
    qu<e Cbriftus operattu esiftnepericulo elattonis exercet.
    ,
    '

    pter quamfolam veraciter edecendam.is qutftne sftimatione

    magnus es?,vf
    B.Iib.r

    queadpaJfionemmortisfac7useBparuus\ S.Bernardus de Confideratio-

    ne ad Eugenium Papam Pretioftjftmutfundus virtus effjoonusfundus httmilitasin qua omne adificiumjpirituate confiruclum crejcit in templumfantum in Domino, Per hanc nonnufli pcjfedere etiamportas inimicorum. Jj>ua tnim virtutum aquepoteft damonum debellarefuperbtam,tyrannidemhcminum ? T^ulla Jplendidior gemma in omnipracifue ornatufummi Pontificif;
    lia Natalis

    guo enim celfior ceteris, eo bumilitate apparet illufirior &feipfo. E t in Vigi- id.fcrm.4.
    Domini. Pretiofterespanni Saluatoris omnipurpura ,

    &

    glorioji-

    nspr&fepe auratis regumfoliis.ditior denique Chrifti paupertas cuncJis opibuty


    cunftiftfe thefaurisfeculi. )uidenim humilitate ditius.quidprctiefius inueni-

    tur; qua nimirum regnum

    cdorum entitur fjr diuinagratia acquiritur?

    Matc

    '

    5'

    2'

    Jicutfcrij>tum'eH. Beatipauperes (piritu,quoniam ipfi-

    rum esJ regnum calorum,

    Gapvt

    %p

    HVMILITAS,
    De necefiitate

    Cafvt &

    II

    r.

    vtilitate huius virtutis.

    NEceflkatem huius virtutis non obfcure indicaait Chriftus DomU


    Marc.9.4.

    Mitt. 11. Lik. 14

    nus,cumadqua:ftioncmdifcipulorum,quismaiorei7et inregno cceIorum,adaocatoparuulo,refpondit.^Wwa/0-, nifteffciamini Jieutparuult,non tntrabitts tn regnum calorum. Et cum aubi dixit. Dfcttei me,quia mitisfum humilis corde. Et. Cumfueris inuitatus adprandium,

    &

    w!**
    '7.

    Eph.5.2t.

    Rom.i.M.
    Uet.j Jt:

    Quibus di&is confentiunt illa fapientis >uant9 magnusts ,bumiliateinemnibus,& coramDeoinuenies gratiam. Ec. llumiUayalde[piritumtuum,quoniamvinditlacarnis impii,tgnis ejr vermis. Et
    recumbenouijpmoloco.
    ilb B. Pauli. SubiecJiinuicem in timorc Domini.
    busfublimioribusfubditaft.
    injinuate. Et.
    vifitationis.

    E t. omnis animapotefiati-

    Et Bcati Petri. Humiltamimfubpotenti manu Dei, vt vos exalte* in tempsr^


    fignificantPatrcs, qui

    Omnesinuicem humilitatem
    faciunt

    Idem

    eam

    fandamencum

    B.ferm.)*.

    radicem 8c eriginem omnium virtutum. guiaorigo virtutis hmnilitas e/?,ait S. Gregorius libro i 7 . Moralium , iUain nobis virtus veraciterpulluiat,qua in radiceprtpria,ideH Jhumilitate perdurat : a qua nimirumft abf cinditur arefcit , quia viuificantemfe in intimis humorem charitatisperdit. EtS.Bernardusin Gantica. Niftfuperhumilitatis ftabilefundamentoJpi,

    ritualeadificiumftareminimepoteH,

    EtdeafcenfloneDomini.
    .

    Dilecltf-

    fimiperjeuerate in difciplina quamfufcepiftis, vt per humilitatem adfubli-

    mitatem afcendatis, quia hac es~i yia, (jr non aliaprater ipjam J>>ui aliter humilitas qu* exaltat , JoU vadit,caditpotit/s,quamafcenditquiaJolaesJ,

    qua ducit ad vitam.


    Vtilitas multiplex eft.
    rftltoi.ii.
    Pfal

    Prima.quod vnahax pra: ceceris Deo graPfaltes re-

    tafit,5cabeoveniampeccatorumacquegratiamimpecrer.

    rfal 50.

    nj^j. 1*
    2
    '

    gtusinharcverbacanit. Rejpexitinerationem humilium , &nonJpreuit frecemeorum. Et.HumiliareJpicitincalo drinterra. Et. Jguiainbumtlitatt noliramemorfuit noftri. Et. Cor contritum vthumiliatum Deus non dejpicirr.

    ifa^

    i'

    DeinEccleflafticus. Oratio ,ait, humtlitantisfe penetrabit nubes.

    Ec

    Luc. 1.4.
    Iac 4 7

    Petj.j

    propheta Ifaias. tu,&trementemfermonesmeos Et 13 Makia vh'go quia rejpexit humilita:emancilUfu&, Depofsttpotentes defede,& exaltauit humiles EtS. lacobus atque Petrus. Deusjuperbisrejiftttjjumilibusautem dat graiiam. Vnde Aug.iftinuslibro3,dcdoctrinaChriituna c.iv ?iu!laferepagiaeit faniloruth hbroru? in qua nonfnet , quod Deusfuperbis refftit , humilibut autem datgrattam.
    ;

    Adquem refpiciam nijiadpauperculum,

    &

    conirttumjpiri-

    Il.Viili-

    HVMILITAS.
    inc/inaueritocttlos,ipJefaluabitur.

    jH

    II. VtiIitascft,quodPropriemereatur vitam setcrnam. Vnde Praf.t7.28. 2 l rcx Dauid fic orat. Tupopu/um humtlemfaluumfacies, ejr oculosfuperbo- ^u ^ ^

    rumhumtliabis, Et\ob, J^ihumi/iatu^fuerit,inc^u\t,eriting/oria,ejrqui

    Luc.14. u.

    Et Dominus.

    Beatipauperesftirttu,

    quoniaipforum eHregnum c/orum.Et.J^uife humiliat,exaltabitur. lententiafspiusinEuangeliorepetitur. VndeApoftolusinEpiftola

    Qux
    ".*,

    adPhiIippenfes,cumdixiflet CnriftuDominum cumin forma Dei ciTctjfemetipfum cxinaniuifle,formam fcrui accepifle, humiliafle

    &

    feipfumvfqueadmortemcrucis,moxfubiecit. Propterquod&Deus exaltauit i/lum, rjr dedit illt nomen quodeHfuper omne nomen. Quc lo-

    cum tra&ans Chry(o(t.Extremam,a.it, cbriftuspr^ftititobedientia.pro- Ch.hotB.74


    pterea accepit &fttpremum honorem.Et commentarius Ambrof.adfcri-

    ptus. J^id&quantuhumi/itasmereaturhicofienditttr.EtS.Auguft.in*''*

    11

    * 10 *

    loznnemadhxcvetbzreCtyicicns.Hums/italfjmquitic/aritatifesJmeritum.c/aritas bumi/itatiseHprmittm,Jedbocfac7umeH informajerui.


    III. eft,

    quod mens noftra clarius illuftretur adpercipiendas res

    Proiui.t.

    diuinas,iuxtailludfapicntis.r^;r/y^w//;>4y,^;>//yrf^/V//4.5c:Chrifti

    apud Matthseum. Cofiteortibt Pater, quia abfcondtftt h&cafapientibus,&


    Grcgorius iy mofxhum,humi/ttas aperitfuperbia abfcondit.Namfecretti quoddam pietatis
    reue/aftieaparuu/is.Lttmcn.n.inte//igenti, inquit S.
    .

    Matt.n. 2$,

    c' 17*

    cH,vttantominusadil/udanimusperueniat,quantomagisintumefcit,quia,
    eo tpftforas repe//itur,quo injanttts inftatur.EtB.Cyrillushbro <*.inIoan-

    ttcm.J^uinimo ipfe,inquit,qui vere humilis e?t'exuitans in Spiritu S.Conftteor,dtt,ttbi Dominepater c#/i ejr terr,quonia abfcondifti hac afapientibut ejrprud^ntibtts,ejrrette/aftieaparuu/is. Itaq; venit inhuncmtindu, vtparuulos,& qtiifiA ccitatisfunt confcii il/uminare.t il/isin erroris ca/iginedimijjis, quifibi videntes vtdentur.Et itcru. Hacp/ane humi/is defe exiftima,

    c. e ..

    tio,rjrpropri indigenti.e cofejfto ditiinagrati^ largitateajfatim cofequitur,

    &

    ca/efie

    tmpetrat auxi/iu. Contravero quigrande aliquid &fublimedeje


    .

    extftimant,arrogantfomaioraquaftbiajJint, diuins deftitutipr^ftdio aridi

    re/inquutur,bonorumq;omnitiegeni.ldprophetanosedocet,DominenoneH exaltatumcormeu,ne^.e/atiftratocu/imei,ne^ambu/auiinmagnis,ne^ift
    ntirabi/ibusfttperme. Si nonhumi/iterfentiebafcdexa/tattianimam meam.

    einde Chryfoft.homilia2^.inMattha:um.5/V/^^^/i^//-T;/^w/iy',r4//to magispercipimus,quam longe a cali regione diftamtts ,ftc quanto a/tiusper
    Jpiritua/eprofeclttm advirttttis cu/men confcendimus,&mentis ocu/umper-

    Sicut ab/atlatus eHjitper matrejita,ita retributio in anima mea.

    purganms magis,tantop/tts docemur,quamftt inter Deum ejr nosgrande dift crimen,tanto c/arius cernimtts,quam adhuchumili efrabieclo /oco iacemus. IV. cft,quodvaleatadfrangendas &expugnandas omnisdxmo-

    Yy

    nistcn-

    j4

    H V M

    T A

    S.

    nistenrationcs&machinationes jnecmirum quia dsemon per fuperLncio.


    i.

    biam ftlicicate xternaexcidit. Vnde Chriftus difcipulis gloriantibu* de eiedione dqmonum,eis in memoriam reuocauit caufam lapfus co-

    inciusviu.

    rum dicens.Fidi/atanamficutfulgurdeccelocadentem.

    S.

    Antoniusere-

    mitatefte S.Athanafio dicere folebatdasmonemnilpeiusodiffequa

    humilem & Dei amantcm.Idemque cum per vifum mundum laqueis


    k.bom.jo.

    Matc.4.4.

    plenumfpedairetjDominumqirogaiTetjquatratioeuadendieflet.refponfumaccepit.euadiperhumilitatem.S.Chryf.inAdaApoftoloru fcnbit humilicatem omnibus dxmonis machinamentis fublimiorem &adamante fortiorem. Hieron.in cap<4.Matthai annotatChriftum adtentationemdatmonis, vt lapides conuerteret in panes ideo refpondifle. Scrititume^nenin/olo pane viuit homo , quiapropofitumerat
    tibumilit ate diabolum vuuere\non potentia.

    V.eft,quodfitfigmimpracfentia;Spiritusfan<fli,
    ifavlca.

    nisa^terna:,iuxtailludlfaiae.

    G.c.io.

    bumilem

    &

    imo Scele&ioSuperquem requiefcet fiiritusmeusnififuper quietum*. ItaS. Greg.lib.i.dialogorum. Mens quadtuinojpi-

    ritu impletur,habet euidentijfimafignafua, virtutes fiilicet

    & bumilitatem

    II c.vfe.

    quafivtraqueperfecie in vna mente conueniunt , liquet , quod de prxfentia


    Sjtnffifriritustefiimoniumferat. Etlib.^j.

    moralium. Jguiaredemptor no*

    Jier corda regit bumilium


    p.fefm.34

    & LeuiatbanifteRexdiciturfuperborum, aperie

    cognofcimus, quodeuidentiffimum reproboramfignum (uperbia efty at contra

    humilitas elettorum. S. B.inCanticadocet,fiquisc3caDeohumilietur,

    fignum efTe vicinatgratia;.


    G.in
    j.pfal.

    ii faoxo. 7.

    VII. eft, quod fine ca virtutes reliqua: fiibfiftere non queant.Nota enim eft eiufdemS.Greg.in 7.pfal.poenitentialesfententia. 4>*/fot' bmilitate virtutes congregat ,quafi in ven/upuluere portat. Et homilia in Ei

    uangelia.X/ qualibet bona adfint opera,nuliafitnt ,nifiexbumilitate condtan-

    tur.Miranda quippeacliocum elationenon eleuatjedgrauat. Ea dc caufra cxteri Paxres eam caput,fundamentum, firmamentum cuftodem 8c

    A.c..

    crigenemvirtutum, vtliquetexfupradi<5kis,vocarunr. Addo conftare interpretiofaDeidonanumerariVirginitatemperpetuam, Nam de ca S. Aug. (Ic fcribitin libro de S. Virpnitzte. ^uiaperpetua continentia,
    maximeq^virginitas magnum bonumeH infanctis Dei,vigilantijfimecauen*

    J.hom.

    fw dumeiJ nefuperbiacorrumpatur. Ettamen S Bern.nondubicatitaloqui,


    Laudabilis Virginitasfedmagisneccjfaria-humiiitas. itiaconfulitur, ijiagrxctpitur. Sine hu militate.audeo dicere t nec virgtnita-s Maria placuijfet.

    ft

    X. quod abfq; eius beneficioadvirtutumpeifeciionem nequeat perueniriQua de re diilerens fufe loan.Caf.tande concludir,* Euidenter itafy monfiratur,mn pojfe quenquaperfeclionisfintacpuritatisattingcrey. m/iper kumUitate veram } quampr'mitu*Jr4tribtts reddemDeo qucfcipene~
    1 1

    trauhm

    HV M

    T A

    '

    S.
    ,

    jjf at%
    attxilio ptrfinguia

    tralibue eordU exhibeat,credensfineprotelfione eius

    fibimomentadetatoperfecJion? quameupit,& adquammagnopere currit,fe penitus obtinerenonpojfe. Et poftea. Nulio modopoterit i animanoftra vtr-

    tutumfiruc7uracon/urgere^ifipriusiac7afuerintyerahumitifatU in noftro eorde/undamenta-.quafrmtJftmectllocataperfecJionUr^charitatU cutmett


    valeantfu/iinereiitafcitket,vt,quemadmodum diximus , primumfratribut

    no/irUhumilitatemveramintimocordUexhtbeamus ajfeclu, in
    acquiefientes eos contriftare, vel ladere.

    nullofciltcet

    ^uod nuliatenttspoterimtts impteret


    :

    nifiabrenuntiatio vera

    confifiit in nobisfuertt Chrt/ii

    qua i expoiiatione omniumfacuitatum ac nuditate amorefundata deinde ebedientta iugu &Jkb-

    ieHiofimplicicorde,ac/inevHafueritJimuUtioneJufcepta, itavtpr&ter db- .

    mandatunuBapenittts voluntai viuatin nobU. S. Hieronymus quoque in Mattham agens de verbis Chrifti ad ducipulos, fui volueritinter vospriwm ejfe,erit veflerjeruus. HumilU, inquit magtfter&mitU , tiec
    batis
    ,

    cupiditatU immodiCit duos arguit poftulantes

    (filios

    Zebedxi) nec decereliquot


    qui omniumferuus (it
    dolentfuper maiorum

    indignationU increpat rfrtiuorU ,/edtaieponit exentptum,quo ioceateum ma-

    iorem ejfe, quiminorfuerit ,

    ejr

    tllum

    Dominum ejfe
    ,

    Fruftra igitur aut ittt immoderata qu-efierant

    aut

    ifli

    defiderio.cum adfummitatem virtutum nonpotentia ,Jed humititate veniatur. Denify/itiproponit exemplum,vtjt' diclaparui penderent ,erubefierent ad

    hominU non renitminiftrari,Jedmtniflrare_j, X. Vtilitaseft, quo quis a condito orbe humiiirate magis excelluit,hocaDeoadmaioremdignitatemeuec~tuseft,conueniemerproopera,fjrdicit. Sicutfitius
    I

    miflo Chrifti.

    ^uifehumiliatexaltabitur.

    Inter quos eminet

    primo Luct* it

    AbrahamPatiiarcha, qui ex animi fubmiffionefeappellauit puluerem &C cinerem. deinde vir fecundum cor Dei rex Dauid,qui pulicem Scvermem. TumloannesBapiiftaquiindignumiereputabatYt vel corrigiamcalcearnenti Chrifti folueret. Inde Pecrus Apoftolus,qui

    cum ex humilitate Domino dixit. ExidmeDomine


    fum, fa&useft
    tefte Chryfoft.

    quia homopeccator Luc *


    ,

    J*

    paftorum Princeps, fundamentum '* kihxc quanta fuit humiiitasPauli nMacth! perhibentis fc Apoftolorum vltimum,imo nominc Apoftoli indignu? tamen *t t'^v> nomen Apoftolipraaliisobtinuit. Beatiffima Virgo Maria ex humilitace profefTa eft fe ancilb Domini elefta eft inipfamDominimatrem.PluraexempIa ex Euangelica hiftoria perc J1 texit S. Auguft. de fanda Virginitate. Ioan, chryfoft. agens de S.Pauh li humilitate in hxc verba fcnbit. Homo cum ejfet Taulus humiiiauitfe- a d phittp. 7 metipfum.guid ergo? an non celebratur? an non laudatur ? an n cn amicus eft
    11

    Ecclefia:.8c clauiger regnicadorii.

    &

    &

    an non maiorafecit, quam thri/ius ipfe ? an non diaboioftpenumero tanquammancipioimperauit*. attnonvt ttclorem circumegit , non ilhtm
    Chrifti ?

    Ty

    irrfitl

    $6

    HVMILITAS.
    nm & atiu iftui

    urrijit\n*neAputipf$u4cantritttm Jitb pedtbusfuishabttitf

    cummultafiducia imftecatuseB.

    A P V T

    IV.

    De Humilitatisproprietatibus.
    T) Rim a Propriecas fit,quod per cam homo proprie fubiiciatur Deo.
    rfalfii.t.
    ib. 6.

    VndeDauidrexaiebat. Nonne Deefubiecla erit animamea.abipfoenimfalutare meum. Et ix\f~n.Vertt*tamen Deofubieiia efio anima mea , quomamabipfopatientiamea. Et rur fas.Subditusefto Domino,& oraeum. Et B.Iacobus cum dixiflet. Deusfuperbis rejiftit , bumilibuf autem datgratia,
    .10.

    rfil.36.7.

    Iac.4. 7.

    Pcti

    A ,ep.

    4.

    "*iit

    moxaddit. SubditiergeeftoteDeo. EtS.Petruseidemfententia: fubiecit fanc. Humiliaminiergofubpotentimanu D. Vnde S. Ambrofius epifto


    laad Demeiriadem./w eo proprietatemipfius {humilitatis) definimus quod
    fer omnia Deojubditur. Necpotesl quicquam de meritisJuisperdere,quorum
    caufas^atfyprouecT&s non infefedin aucJerefue conftituit. E t S. Bernardus in

    fermone de fubie&ione noftra; voluntatis.


    ?f 61.%.

    Totius humilitatisfumma itt

    eo videtur confifiere,(ivoluntas noflra diuina , vt dignum cs~ffubiecla/it,ve-

    luntatit Jieutaitpropketa,nonne Deofubietlaeritanima meaiSciojjuidecrea-

    turaomnem,velit nolitfubiecJam ejfecreateri. Seda creatura rationali veluntariafubieSiio quaritur,vt voluntariefacrificet Domino, ejr cofiteatur novtini eius,non quia terribile ejrJanclum,non quia omnipotens fed quia bonum </?.Quodfihomoetiamiubiecl:usfithomini,vtparentibus,magiftris, Principibus,eisfubie&useftpropterDeum,cuiusvicemgerunt. VndeS.Petrus. Subiecliefioteomnihumana creaturapropter Deum.

    lPet.t.in

    II. Proprietaseft,vtnuliihominumhomofeantcponat.VndfeS. AmbroC.epiftohiim citzta.Primabumilitatisratieincemmttnisvjtaver'

    fatur cfficiis,cumfecundum doclrinam Apoftolicam inuicemfe komines honore praueniunt, (jr alter alttrumfuperiorem ex/ftimantes,amantjeruirejubiec7i, ejr nefciunt tumerepralati,cum ejrpauper diuitem nonjibi dubit at anteferre
    ejr diues pauperemjibigaudeat
    ,

    aquare,cum ejrfublimes nonfuperbiunt de cla-

    ritateprofapia (jrpauperes non extolluntur de communione natura:cum deni*

    que nonplus tribuitur magms opihus , quam bonis moribus,nec maior ducitur
    C&bom.
    jj>

    phaleratainiquorumpotentia quamrec7orutnbonoraiuftitia*ExS^Chxy(.ia GeneC Nos non eis tantum .qui atate nohisfunt maiores , vel etiamaquales,
    3

    konorem exhibeamus.nen e/i enim humilitas ,quodfaeere debesnecejfttate, veraautem eli quando cedimus iis,quinobis videntur ejjeminores <jr eos veneramur,quinohis videntur ejjc magis indigtiiqua nes. Jguod firetle [apimus
    ,

    nulfos etiamnobis ejfeminores arbitrabimur fed nos excelli ab omnibus botni' dtzmM^thoc dicononde nobis>quiinn*merisimnrerfifHmuspeccatisy

    fed

    WVMILITAS.

    ,'

    5.

    Jedettamflquis /ibiplurimorum benegeftorum confciusfit, nifiapudfejentiat, quodomniumfitpofiremus^nnllaeifuturavtilitaseHexomnibusfuisbtniso- Bfexm.j/. ft<T/*.EtS.BernardusinCantica. 2{oneHpericuluquantumcHn%te hu-

    milies,qitantumcun%reputesminorem, quamfis, hoceH, quamfe veritasha-

    beat.Efiautemgrandemalum,horrendum^pericuium,fivelmodiceplusvero te extotlas,fivel vni videlicet in tua cogitatione tepraferas , quemfortc-j

    parem tibi veritas indicat,aut etiamfupertorem.


    t

    J>)uamobrem noli te homo

    comparare maioribus noli minorihus,noli aliquibus,noli vni.^uidfeis enim o

    hsmo,fivnus iUe,quemforte omnium yiliffimum,atq, miferrimum reputas,fi tnelior te mutatione dexteraexcelfiinfe quidemfuturusfit, in Deovero iani
    fit? Etpropterea Deminus

    non mediocre,non velpenultimu, non ipfumftltem ttCf ,^ r#f


    fit

    inter nouiffimos eligere locu nts voluit,fed,recumbe,inquit, in nouifpmo loco.


    1
    1 1.

    Proprietas,vt

    fyncera

    & ex corde profe<fta~omnis doli &


    >& inqui

    EeeleCi*.

    z+

    expers.Nam vthabet Szpiens,eHquinequiter humiliatfe,(jr interiA oraeiusplenafuntdolo. Vnde S. Ambrof ad Conftantium. Multthabent
    fuci
    humtlitatisjpeciem,virtutemnonhabent ,multi eamforispr&tendunt

    e P-44lil-7-

    tus impugnant adfucumpraferust,ad veritatem abiurant,adgratianegant.


    Efi enim qui nequiterhumiliatfe,& interiora eiusplenafunt doli:
    ejr efi,

    nimiumfefubmittit,abhumilttatemulta.

    Non

    eiiergohumilitasnififinefu-

    cofinefraudeJpfiteHyera,quhahetpiammentisfynceritatem,magnavirtuseius. Et Hier.ad Celantiam. Humilitatemfequere,nonquaofienditur, dtifa fimulaturgeftu corp9ris,autfrac7a voce verborum , fedquapuro affecJu
    cordisexprimitur.

    K.ep

    14.

    AliudeHenim virtutemhabere, aliudvirtutisfimilitudi2{efeie enim,

    ntm : aliudrerum vmbramfequi,aliudveritatem. ^Multo deformioreslitU


    fuperbia,quafub quibufdamhumilitatisfignis latet.
    turpiorafitnt vitia, qua virtutumfiecie calantur.

    quomodo
    , ]e

    IIL Proprietas,vtinhominehocmaioranimifitfubmiflio,quo ad maiorem honorem fuerit euectus , iuxta illud Sapientis. Jj)uant magnus es,rjr humtliate in omnibus-.ejr coram Deo inueniet gratiam. Et ChriM fti D o mi n ^uicunq^ yoluerit inter vos maiorfieri ,fit vefier minifier. Et
    i

    addit. Sicut filius homtnis non venitminiftrariffedminifirare.


    fuit filius ifte hominis,nifi qui erat

    Quisautcm
    ,

    omnium non folum hominum fed etiam angelorum maximus: Vndc Chryfbft. in verba Ifaix. Vidi Domitmm-Venerunt duanaues habentes enus, ambainportum tendebant ,fed Publicanus appulit inptrtum. Pharifieus autem naufragiumperpejfus esl, vt difteres quantum malifit animitumor, FloresreclefacJisfneprobraiaciasm
    proximum.^uantomaioreSitantomagUfubmitteteipfum.Attende^quoddi'
    citurchariffimejKagisiuftusmetueredebetarrogantiam,quampcccator,eotp
    ptccator habet confeientiam velit noltt nobilem,humilem acfubmijfamjuftut

    chhonM"

    *uteobbenefattaextoUitur.Vtergofitinn4uigiis,quivACHAmb*bentnaHemt

    ry

    3f8

    H V M

    TA

    S.

    nonmctuuntpirataruminfultumfedquihahentonufiam.PirataenimeBprt^
    perant,vhiaurum,vbiargentum,vbilapidespretiofifunt,fic&diabolusnon
    facileperfequiturpeccatoremfediuftum,vbimultafunt opes. Jguanto maior
    ergo es,tanto magisfubmitte teipfum. Cum afcenderis in altum cpus eli vt tihi

    projpiciasnecadas. Fndeejr Dominusdixit. Cumomniafeceritts,dicite. Serui


    Vat. 17.10.

    '**

    Et S. Auguftin. defan&a Virginitate. C*?,inquit, Chri^ omnibus cuflodiendafh humilitas, quandoquidemd chrifto chrifiiani fiianis
    inutilesfumus.

    appellantur ,cuius Euangelium nemo diligenter intuetur ,

    rembumilttatis inueniat %

    quinon eum docfotum maxime virtutis huius feclatores ejr conferuatores eos ejfe conuenit,qui magno ahquo hono cateris eminent vt magnopeguantomagnuses tanto humiliate tn recurenti!tud,quodpriifiituspofui.
    , }

    *mmbus,& coram Deo inueniesgratiam. Proinde, quiaperpetua continentia, maximeque Virginitas magnum bonum eslinfanclis Dei, vigilantijftme cautndum esi ,nefuperbiacorrumpatur. IV. Propnetaseft, vchumilitasfitcircumfpe&a, qualiseratin Apoftolo ad Philippenfes fcribente. Scio ejr humtliarifcio &abundare
    (ybifa ejr in

    *M. 4-

    12.

    tmnibus inftitutus fum ) ejrjatiari

    ejr

    efurire ejr

    ahundare

    ejr

    pe-

    nurtampati,omniapoJfum in eo quime confortat.

    Quas verba tra&ans S. Ambrof. li bro altero de Officiis. Non ergo, ait, indocla humilitas fedqua

    ?&I .3j.

    i>.

    habeatfui modefiiam ejrjcientiamjaudi datur. Eft enim humilitasfermidinis,e(t imperitia atfa ignorantia.ldeo Scriptura ait. Et humiles fliritst

    &

    &

    faluahit. Praclare ergo dixit. Scio


    Lu,il. n.

    <jr

    humiliari,ideft,quo in loco,qua modera-

    tione,qnofine,in quo officio,in quo munere.Neftiuit Pharifaus humiltari, ideo


    deieclus eli : fciuit publicanus ,tdeo iufitficatus esJ. Sciebat

    & abundare Pau

    lus, quianimum habtbat diuitem ,etfithefaurum diuitis non habebat. Sciebat

    ahundare, quianonquarebat datuminpecunia , fedrequirebatfruUumin

    gratia,

    Haxcircumfpe&iomaximeexigituraPrarlatis.quialiosregunt.VndeB.Gregoriusin (ecundaparte Paftoralis.Sotertertntuendum


    ne dum immoderatius cuftodttur virtus humilitatis ,foluantur

    eft ( Pnelatis)

    iura regiminis,ejr

    dum Prdatus quifq^piusfe^quam decet

    deiicit

    ,JubditorS

    vitam difirtngerefub dtfciplwa v.nculo nonpojftt. Teneant


    mationepertimefcunt.

    ergo RecJores ex-

    terius ,quodpro altorumvtilttatcfujcipiuntferuentinterius

    quod defuaafiiSedtamen quibufdamfignts decenter erumpentibus

    eosapudje ejfe humiles etiamfubiec7ideprehendant,quatenus


    eant,
    4.&.1.

    & in auclori-

    *ate eorum quodformident videant,&de humilitate, quodimitentur, agnof-

    8cc multa. V. Eft, vtfemperfitfibifimilis. VndeS.AmbrofiusEpiftola1?4, indagaoscauiamperpeuKeconcordiarin corpore Chrifti,hoceft, Ec-

    clefiaC^tholica,tanaemillamtribuicvirtuti humilitatis.' ilac,inquien?, virt us verdl)umilita* efi , qua irtter quosltbet meritorum gradus ,nutt-

    quam

    H VM &

    T A

    Sr

    3Ji>

    in officiorum viciffttudint , quamfuipotefi ejfe dtfftmilis. Nam in voluntariapaupertatis tleclione inuenitur multa fuetudinii lenitate , dtfiantia,& aiter altero inpropojitifm deuotiont, aut maior,aut mincr eft. T in

    &

    &

    man-

    vtra autem humihtate nihildiuifum, ntbHfy nonfolidttm efl, ejr ideo emnes participesfues vnumfacit, quiainaqualitatemipfanonrecipit. Buius igitur boniproprietas in ctnfefftone eflgratia Dei,qua tota repeUitur , nifitotafufcipitur Sicut enim alienus efl d numeroftdeltum,& dJorteJaneJorum , qui in
    itatxtragratiam eficitur, quialiquiddeeiusplenitudinediffitetur, quafihomo auxilioDeiinquadamacJitnumfuarumparte egeatjn quadam autemparte non egeat.Jitque vUumtemaliquo

    d Catholica

    veritatedijfentit

    pus vSumue momentum , quo pemiciejum Mi


    fanilus defuerit,

    ejje nenpoJftt'fiab eo

    Spiritut

    C
    De

    A P V T

    V.

    Gradibus Humilitatis.
    inlibrode
    S.

    SAnctvs AvGVSTtNvs

    Virginitate ad agnofcen*<
    j-

    dos gradushumilitatis generatimhanc regulam pratfcribit. CMenfura humilitatis cui% ex menjura ipfius magnitudinis data efi , cui esJpericulofafuperbia.quaampliusamplioribus infidiatur.
    ,,

    S.Benedi&us veroinregulafuaduodecimoumerat humilitatis graduspro Monachis,quos breuiterhicdefcribam. Si timorem Dei fibiaht&oculctf femperponcns,fempet fit I. memorDei,8cprajceptorum eius. II. Si vocemDominifa&isimiteturdicentis. Nonveni facere voluntatemmeam,fed voluntatemciusjqui mifit me.

    B C7

    ioan .5.3.

    VtquisproDciamoreomni obedientiafefubdatmaiori,imitansDminum,de quo Apoflolus.FaduseftobediensvfcHadmorte,


    III.
    I

    p *>"*-

    Si in ipfa obedientia duris

    & contrariisrebus,vel etiam qui-

    buslibet irrogatis iniuriis patientiam ample&atur.

    V, Si cogicationesmalas, velmala afeabfconse commifla per humilemconfefsionem Abbati non celauerit fuo. V I. Si omni vilitate & extremitate contentus fit monachus,&ad omnia quasfibi miungutur.velut operanu malu feiudicet & indignu. VII Si omnibus feinferiorem 6c viliorem, non folum lingua
    pronunciet, fed etiam incimo cordis crcdat afrectu. II X Sinihilagatmoriachus, nifi quod communis monaflerii rcgula,vel maiorum cohortantur exempla. IX. Si feruetiilcntium,monflrantefcriptura, quiain multilo-

    0H **
    -

    quiononefrugieturpeccaturn*

    X.Si

    j*o

    TA

    S.

    X. Sinonfitfacilisinrifu. XI. Sihumilitercumgrauitatepauca&rationabilia verbaloquatur, &nonfitclamofusinvocc. XII. Si non folum corde, fedetiam corporc hamilitatem vbiqueindicetinclinatofempercapite, dcfixisinterramafpe&ibus, jreum fe omni hora de peccatis fuis cxiftimans. R v m graduumdefenfionemfufcepitS.ThomasinfecundapartefummajTheologicae,qua:dicitur zi. quasft.Kji.art.fi". EoCdem commentariis, vt totam Benedi&i Regulam illuftrarut Smaragdus Abbas.Ioan.deTurrecremataCardinalis, &nuper Ioannes Trithemius, Abbas quondam Spanhemenfis,editis Mogunti.-e.

    &

    Ho

    &

    A.ic.io.Ji.

    S. Anfelmuslibrodefimilitudinibusnumeratfeptem Humilitatisgradus,quorumprimusfit,Contcmptibilemfc efle cognofcere. z.dehocdocere. j.hocconfiteri. 4.perfuadere,vtf.hocvclitcre-

    di.y.vtpatienterfuftineathocdici. <J.vtpatiaturcontemptibiliter(e
    tra&ari.

    7.Ythocamer. S.Bernardus inTra&atu de gradibus humilitatis.prolixe expo-

    nitii.gradusfuperbia:,adrec\iusintelligendosi2.gradushumilitatis S.Benedi&i, iuxtaillud Philofophi. Oppofttaiuxtafepofitamagiseluceff##/.Infententiis vero fuisitafcribit. Septemgradus dcfcenftonis habet humilitas: Abdicationem rerum exemplo Apoftolorum. Abdicationem veJ}ium,ftcutEliaseJrIoannes.Corporisexercitium,vtPau/us.Direc7ionemin

    froJberisinftarDauidpauperisey Regis. Patientiam inaduerfts.ftcut Iob

    &

    Tobias.Etpaulopo^.Humi/itatisvirtushabethactria. Supcriorifubdi, <vt ad eius aqua/itatem nullaambitione, ve/inuidia rapiatur. AEqua/i nort
    praferri,nei//icitoappetituSuperiorve//eJierivideatur.<JlfinoriJubdipo-

    tius,quampr<eponi,vtex hoc humilitatis veritas comprobetur.


    fau j.Mitth.

    Au&or GlofTae Ordinarix in Matthasum. Perfecla, ait, humilitat


    tres ha betgradus. Primus ettfubderefe maiori,
    ettfujficiens.

    & nonprxferrefe aqua/i, qui

    Secundus ett.fubderefe ctqua/i , necpr&ferrefe minori, hoc dicitur abundans.Tertius gradus ettfubejfe minori,
    in quo ett omnis iuftitia.

    &

    ?APVT

    HV

    Kf

    T A

    S.

    \ti

    V T

    VI.

    De sSfttediis idoneis adHumilitaterru.


    PRiMVMmedJumeftS. Bafiliiin
    ftione

    Regulis breuioribus.

    Nam quarhis verbis,

    8.4.19.

    pofita.quomodoailequamuream ?

    Refpondet

    Mat|

    Comparatur hs.c virtue ,fi quis mtminertt mandati Domint,Difcite*me,quia bumilis corde quod qutdem ip/e vane multis itt locis tjr efiendit, tnuts fam

    & & docuit. Etfifidem

    ei

    aibibuertt, qui ajfeueranter affirmauit.

    guifeipfum
    1

    humdiauertt (umexiltatHmiri.Pri.tereafiaqualiterfemperatq^vnetenore^^ omni in re humtlttatem coufeclatusfit , tn eatfc mentefi reipfa exercuerit %

    &

    Vix enim per ajfiiuammedttationem ad habitum bumtlttatts poterit perueniri ,vt

    w arttius t.erifolet.

    Eodemcoilimatilluddiclium
    Humilttas,

    S.Bernardi

    g -ep j-,

    ad qttam vtique ducit ad Ogeriumcanonrcumregularem. humihatio,tottusestfi>sritualtsfabrtC fundamentum : fiquidem bumiliati vta e/1 ad humtlitatem ,ficutpat{e/itia adpacem.ficut lec7ie adjcientidm. Si virtutemappetis humtlitatis, viam nonrefugiashumtliationis. Nam /i rtffft
    poterts humtliari,nonpeterts adbumilttatem prouehi.

    1.

    Medium cft eiufdem in homilia de Humilitate. ^uonampdVide

    #0,inquit, adfalutarem hanc anrmt humilttatem perniciofa fuperbia elatio- Hom. rz.
    nereltcJa defcendemus ? Stperpetueftudtum medefiia exerceamus, ejrc

    netnfermone arrogantiam vfurpes fopbifticam netfe diclionem efienttsfupcrbam, fedin omnibus fplendoriac magnificentia detrahas, comiserga amicum y
    manfuetus erga domefitcum patiensergatemerarios humanusergahumiles,
    ,

    patrontts affltclis inutfensin dolore conflttutes ,in fumma

    ,neminem contem-

    nens

    fitauts in appe/latione ,alacer inrejponfione

    dexter

    & expofitus vniuer-

    fif,ne%tuaipfius celebrans encomianeque alios ,qui hocfactunt, fubornans,


    netfc

    mbonefiam deproximofamam admittens, ejr vtrtutes tuas,acprarogati-

    uas, quantumfieripoteHobtegens-.peccaterum verb gratiateipfunuccu/ans,

    nec expctas,vt ab alits reprehendare : vt idemfacias, quod iufiusfcfjii inprin -

    ttpiofermonisfetpfumaccufat:&fis,qualiseratlob ,
    moleftus acfeuerus nt^ flatim

    quemnon puduityrbis
    Nefis increpando

    tumultuationtmpropriam contrafe depradicare ruinam.


    ,

    aut cum animi commotione quenquam rcpre-

    bendas. ( reftpitenimheccontumaciamquandam
    compleclare, ejrjparitualiter infiruas,

    ) Neproptermodtcadelittacondemnes altquem,quafirigidusiuris exafior , fed eos quideliquerunt

    quemadmodum admonet^pofiolus.
    Zz,
    sonfi-

    6a "'

    '*

    0i
    Mattr.2.

    HVMILITAS.
    & & homines teglorificant.
    Par
    efto

    confiderans teipfum ne

    tu tenteris. Et tantumfludij impendas , ne apud homines gloriofm habeare ,quantum impendunt ali/, vt gleriftcentur ,fiquidem
    Chrifti memorfueris. Atpralatus es aliis,

    i.Pet..

    fubiec~iis,nontanquam dominans incleris ,vt Apoftolus inquit , neque feculaMatt.20. 27.

    ribusprincipibuste conformes, J%ui namfaprimus effe accepit, omnium homi-

    numferuum ejfe iuhet Chriftus. III. MediumeftS.Ioan.Chryfofr.adpopulum,vtnonfolum,fermonea&ionequecxternanosdeprimamus, fedreuerainanimohumiliterdenobisnoftrisqucmeritisfentiredifcamiis, iuxtailludChriLuc.17.itt.

    & Cumfeceritis omnia quxpraceptafunt vobis : dicite quiaferui

    inutilesfu

    mus. Nolimus , inq ui t, extotti fednos dicamus inutiles,vt vtilcs efficiamur*

    Namfi te qtiidem dixerisprobabtlemjicetprobabilis exiftas inutilis faclus


    Jivero tenominaueris inutilem faclus es vtilis,licetfis improbandm
    eameritorumoblinfcinecejfariumeli. Etinfra.

    es y

    -,propter~

    Nam ejr nosferuos babentes,

    ntaxime tunceos acceptoskabemus , cumpoftquamemniabeneuoleminiftraItaquejttu quoque magna vis reddcre rint,nihilmagnumfecijfefe cenfent.
    Matt.S.*.

    meritatua,ea ne n>agnaejfeputes,&magna tuncerunt, Sic


    l.Cor.if 9,
    .

    & Centurio dice-

    bat.
    esl

    T^onfum dignm,vt intresfub tefium meum ejrpropterea dignmfatlus .& admirationifuper omnes Iudios habitus ,Sic & Paulm dicens. T^onfum
    :

    Mattt.u.

    dignus vecari Apoftotm;& propter hoc omnium primmfaclm. Itidem ejr Ioannes. Nonfum dignmfoluere corrigiam calceamenti eim, ejrideo

    amicm quo~
    ,

    ik

    5.8.

    que fuitfionfi. Et manum quam dtxit ejfe calceamento indignam hancfuper Exi ame quiapeccator Petrus dicebat, caputfuum Chriftus attraxit. Sk homofum Domine,ejr idcircofaclus eft Ecclefiafundamentum. Nthil enim Deotamgratum,quamcumextremis peccatoribus femetipfum connumtra-

    &

    Matt.17.9* eh.Sioro.j.

    Hoc eft totimjapientiaprincipium. IV". Mediumeft,occultarefuasvirtutes,exemploChrifti Dornini,quimiracula a fe facla voluit nonnunquamfilentiofuppnmij. vt transfigurationemin monte.Hoc tradit S.Chryfoft.inMatthasum Sic~
    re.

    ut veftempretioJam t inquit,cum inpublicoponimus plurimos adinfdias proHocamusJivero domirecodamus. in tuto cunc7aJeruabimm:ficfiopes virtutu

    B:fcrm.4.

    palam qmfiyenales affidue portemm in mente znimicum trritamus adfurtum ^firiverb nemo alter idfcierit nifiquem nulia occulta latent, tuttjfimo in lococanfiftent.Et S.Bernardus deaduentu Domim.CarijJimivtileefiabfi condere magis\quam oftentareft quidhabemus bonificut rjrmendict cum eleemofynampetunt nopretiojas veftes ofhndunt .fedfeminuda membra aut hulcerafihabuerint;vt citius ad mijericordtam vtdentis animus inchnetur. ^ua
    , ,
    '

    regulampublicanusi/ieftruauitmu[tometimpharifio>&tdeodefcendittufii-

    ficatm abi/io.jdeftprtetfloSlxira. mediahabesXtx Panario noftro V.gloi ia Superbia* vana

    &

    Capvx

    HVMILITAS.

    tfi

    CapvtVII.
    G)jubus indiciis humiles agnojcantur.

    PRimvm indicium ponit S. Bafilius.inmodeftiahabitus. ^fnimum B0rat.i7.de unu


    humilem ,
    ait
    ,

    confequitu r vifusfitbtriftis

    negleclus-,capi\luspajfus,veftisferdida,
    fieri
    ,

    in terram demijfus babitus itatamen vt bac videantur fortuito


    Veftii cingulo corporifit

    &

    qualugentes de indtffiria faciunt.

    apte ac-

    cincla : cinclura

    autem ne% lumbisfitjuperior , ( muliebre enim hoc) ne% adeb

    remijfa.vt veftis dijfluat,nexium nam% iflud.lnceffus verb ne% lentus,-vt qui

    animi dtjfolutifitfignum.neq^ rurfus celer


    .

    & concitatus,vt qui

    ipfius

    impetus
    in colore

    perturbatos ac tonerarios effe demonftret Noliautemquarere,

    ne^

    iucunditatem

    veflis ,ne%in flrufiuratenuitatem acmoUitiem .

    Veftisautem

    craffities talis ejfi debet,vt caloris gratia opus non

    babeat altera. Calceus vilis

    quidempretiifedtamenfatiscommodenecejptatemexpleat.
    hasc ex epiftola prima Baiilii ad
    bit

    Sumptafunt
    ,

    Gregonum Theologum cum defcritradir S.

    mores eremirx,
    II.

    Indicium humilitatis

    Ambroflus inpfalmum

    1x8. A.ferm.io.
    a
    c
    '

    nempe patienuam in adueriis. In Euangelio, inquit, Dominus Iefus docens virtutem attfe infignepatientia ait. gui tepercujferit in maxillam,prabe ei
    fjr alteram.

    i9'

    Vult enim dtfcipulos fttos

    & iniuriarum ejfepatientesjtec referire

    facile y ne dum referire potens iniuriamfaceret , indicium bumilitatis non ex-

    hiberet.PatientiaenimhumilitatisindiciiieB. Id vero declarar paulo poft z.Reg .16.

    exemplo regis Dauidis his verbis. >utppe cum conuitiaretur. Semeifilius Gera fanclo^Dauid virum fanguinartum appeBans, maledtceret ei
    ',

    &

    quandofugiebatfiliumfuum /ibfalon,parricidaliaadtempUi

    bella declinans,

    tacebatrex , ejrfiemmum patientia infigne praflabat. Etenim cum tenta. tior.isfua tempus intclligeret ,vt eiparricidalepr<zlium mweretur , magis hu-

    milemfe volebat videri quo Domini mitigaret ojferfam ,


    ,-

    quam exajperan-

    dum eius arbitrabaturinfuatentatione iudicium


    ?

    fifcrtefuas iniurias vl-

    tum iret. Inde ejrpcpuliduci Abifai vindicare cupiemiait, )uidmihi ejr tibi esifili Sarttu tdeo maledicit mihi , quoniam D ominus dixtt ifk ut mal^j dicat. Eccefiliusmeus, qui exiuit de ventre meo , qutrit animam meam.
    Siautem modo extranetts maledicit mihi,dimitte illum , vt maled:cat,qttoni. , vt videat bumilitatem meam retribuet mihi Dominus bonafro maledicio boc. )uod&prophetico dixitjpiritut rjr prokauit

    am Dominus dixit illi


    euentu.

    &

    Cum enim

    repletafuerit bumilttas,

    peccatum foluitur,
    z

    Vnde
    Ter-

    Zz

    5*4

    HV M

    TA

    S.

    Ii.de

    Patiea.

    Tertullianus. >uo$felices Dominus nifipatientes nuneupaurtt Seatipaupe-

    Matt.

    $..

    resjpiritujllorumenimeBregnumcalorum.

    Nullus profe&e ffiritupauper nifihumilis.^ttifenim humtlis.nifipatiens , qutanemofubiicerefepetesifine


    rj/

    B.de B.Virj.
    Matt.11.s9.

    primapatienttafitbiec7ionisipfius. Et S.Bernaron fermone.Signum Magn um. Colleclaneafunt humtlitas ejr manfuetudo, in eo confcederata germarrrnrijnct HU.U *// tU IVfJJ ICUC f,""" -" -"-. *y>* rj.yrrr.^nnv
    ,

    nius,quidicebat. Difcitedme, quiamitisfum nius.quidicebat. DiCcitedme% auia mitis tltm rh- humilU cnrde j. humiliscorde^j.

    &

    III.
    .C.J9.

    Indicium,8tquidem multiplcx

    tradit

    Ioan.

    Cassia-

    H vs libroquarto

    inftitutionum.//#//tay, inquiem, his indiciiscom-

    folumacluumfuorum y verum etiam cogitationum nihdfuum

    probatur. Primofihomo morttficatas infehabeat omnes voluntates. z.fi non velauerit Superiorem.3 .(inihilfua difcretionifedtudicio eius vniuerfacommittat,ac mo,

    nita eiusfitiens libenter aufeultet. ^.fiin omnibusferuet ebcdientiam man Juetudinem.&patientULConftantiam. sfinonfoluminiuriaminferatnullit fedneab alio quidemfibimet irrogatam doteat at^trifietur. 6 fi'nthil agat ,ni'.

    hilprafumat,quodnonvelcammunisregula,velmaiorumcohortenturexempla.

    7 .fiemni vilitatecontentusfit,& ademniafe,quafibi prabentur, velut


    S.

    eperarium malum iudicarit indignum.


    nonfuperficieprenuncietlabiorum
    ,

    fefemetipfstm cunclis inferiorem>


    cordts credataffeclu.

    fedintimo
    10.

    9, fi

    ltnguamcohibeat,velnonfit clamofus in voce.


    inrifu. ExhisindiciisS.

    ft

    nonfitfactlts acpromptus

    Benedi&uscopoltenar videtur confeciffc

    fu-

    os Humilitatisgradus.
    Gc.14. Etiaj.

    pa

    .poenu.

    IV. Indiciumtradit S.Gregoriushbro 1%. moralium, nempe,, peccata fua&vltroaccufare,Sc aL isaccuntibiisnon negare.JT*//*hacapere ,inquit, curandum efl, vt mala qu&fecimtts &ft>ontefateamur liis arguentibusnon negemus Superbia quippe yitium efi, vt quoddefe fateri dict ab aliis dedtgnetur. E x h o c inquififc quafifuajpente dignatur.hocfibt commendat humilitatem S.Iob. jW<?,inquicns, dicio deinde valde certifftme apparet quanta munditia in omnipotentis Dei oculisfuerit qui ejr Vttauit mala ne committeret, ejr tamen qua enm committere conttgit, homiiuflttiafitgloria declinaffe peccatum , nibus non abfcondit quatenus ei iuftttiacuftodia.quod nanpotuit declinare prodidtffe. Mirenturineo qui vo;

    &

    '

    &

    &

    L.c.e.

    contmenttam,mtrentur integritatemiuftitiit.mirenturvifcera pietatis ego in eo non minus admircr confejjfionem humilimam peccatorum, qttamtatfubltmiageftavirtutum. Prohuiusindicii commendationc facixquodfcribitLACTANTivs in diuinarum infiitutionum Epitome. Nos ,etiamfi nuUumfitpeccatum conftteri debemus Humtlitas entm tam cara
    Ittnt caftttatis
    :
    .

    &

    amabilis Deo esl

    quicum magisfufcipiatpeccatorem confttentem, quam


    iuflum.

    HVMILITAS.

    3*5

    iujfumfuperbum, quanto magifiuflftmfu/cipietcenfitentemeumque inregnis ca/efttbusfacietpro humi/itatefttb/imari?

    V. Indiciumeft,Humiliaofficiaexercere,qualeChriftus Dominus,impendentcmorte,exercuit, cumacama furrexit, linteofc pra:cinxit,aquam in peluem mifit , pedes difcipulorum , & inter eos Ioa "- J- , JIudx proditoris abluit quod eo pluris faciendum eft, quod hoc vnu fereexemplilocoimitandumillis commiferitdicens. Exemplum dedivobis,vtquemadmodumegofea,itaejrvosfaciatis. Vnde S. Augufti- Atraft.jf. nusincaputXIII. Ioannis. Tantaeltquippehttmana humilitatisvtiUtas,vt eamfuo commendaret exemp/o etiam diuina fublimitas : quia homo
    ,
    :

    fuperbusinaternum periret,nifi illum Deus humilis tnueniret. Venitenim f/ius hominis qu<erere elrfa/uumfacere,quodperJerat. Qualem exercuit

    2.Reg..

    hurailisrexDauid,cumnondubitaretnudus,ridentelicetvxoreMichol.antearcamDeireligionisergofaltare.vteftinfacrahiftoriare-

    gum.Dequofa&oitafcribitS.Gregoriuslibro 17. moralium. Ecce, quem Dominus cunclisfngulariterpratulttfefefub Domino, ex<equando minimis,& abieela exhibendo contemnit. 2{onpotefas regni admemoriam reducitur,nonfubielorumoculisfaltando vt/efceremettiit, nonfe honorcs pra/atumceterisxante etusarcam,qui honorem dederat,recognofcit. Coram Deo egit vi/ia,velextrema,vtil/a exhumilitatefo/idaret,qua coram homi-

    &

    nibtts cgeratfortia. >uid de eiusfattu ab aliisfentiaturignoro , ego Datiid plusfa/tantemfupeo,quampugnantem : pugnando quippe hofesfubdidity faltando autem coram Dommofemettpfum vicit.

    Yide

    plicitas.

    V. \yibnegatio. Cognitiofui. Di-ffdentiaftti.SimTimorDei. V \_flmorfui. Inobedientia. Ittdiciumproprium PrafitmJmmodefia.

    BwPanario

    '.

    ptio. Superbia. Vo/untas propria.

    Zz

    V-

    1*4

    V N

    M.

    I.
    I

    V N

    V M.
    I.

    C
    i

    A P V T

    Quidfit leiunium& quotuplex. Eivni nominehocloconontantumparfimoniavi&us,

    omnem vitam diuina lege omnibusferuandaeft Chriftianis,fedetiamfeueriorqua:dam a cibis abftinentia inteIligitur,nonqualemautinopia rei familiaris in pauperibus, autopumcongerendarumcupiditasinauaris, aut oftentandasgloria fan&itatisoftendit in hypocritis, fed qualem ipfl nobis,aut ftudio Ecclefiafticis legibus obfequendi,aut retinendi inftituta 8c confuetudines falutares maiorum, aut fponte ad coercendam
    quar pcr
    33.

    nvx&.

    i6.

    camislafciuiam.autadpromcrendumDeumJmperamus. QuofenfuS.Bafiliusinregulis fufius difputatisfcripfit. ^bflinentiamappelU-

    mus jionfi quisfe a cibopenitus abflineat ,quando hoc violenta quadam

    vitte

    diffolutioeHfedeam,quamtollendscontumaci corporis caufa pietatis ergo de induftriafequimur. >uarum enim rerum voluptates ab iis qui ex libidine vitam degtint expetifolent ,ab his nobis, qui adveram pietatis culturam con-

    tendimus

    ,eft

    Theologi
    lfa.js.<f.

    temperandum. maiorisluciscaufadiftinguunt triplcx ieiunium

    magnumcgenerale,PhiIofophicum8c Eccleliafticum.
    generaleeftabftinentiaavitiis,iuxtailludlfaia:.

    MagnumSc

    2{onnehoces7magisie-

    iunium,quodelegi foffolue colligationes impietatis foluefafciculos dtprtmenA.craft.17.

    tesi

    Vnde

    S.

    Augaftinustra&atu

    in

    Ioannem. Ieiunium magnum

    &

    generale es~l abftinereab iniquitatibus^ itlicitis voluptatibusfculi, quodeft

    perfettumiciunium,vtabnegante$ impictatem &feculares cupiditatcs tem. E t Qtixfti onum E uangei iperanter ittfie &pic viuamus in hocfeculo.

    &

    carum libro fecundo.

    Scriptura docet generale ieiunium, nonaconcupif-

    centia ciborum tantum fedab cmni Utitia temporalium ddeclaticnum. AlterumieiuniumdiciturPhilofophicum.velmorale, &non eftaliud

    quamcibi&potus parfimonia, quatemperateetiamabEthnicisfecundumrccl.imrauonem vitainftituitur.de quoagemusin titulo de Tem perantia. Tertium eft EccIeiIafticum,quo iuxta cerrum & prarfcripcum

    ^7 E I V N IVM, diebus,8t carnium efu a Wtinemus,5c fcriptum Ecclefia: morem certis


    I

    vnicaduntaxatrefe<fhoneplena,velprandii, velccenar, contentifu-

    mus.Atquehocpropriediciturieiunium,dequonuncagitur;&diuiditurmvariaieiunia,vtQuadragefimx,Quatuortemporum,Vigiliarum.Feria fextx & Sabbathi. Eodem pertinent ieiunia,tam temporalia.quam perpetua ex profeflione monaflica,velpriuato animi propofitoaflumpta.

    A F V T

    II.

    De dignitate &pr&flantia leiunii.


    coniuetudinemexornarunr. Et primo ab antiquitate.quod in ip/aadeoparadifoaDeoipfofitinftitutum&mandatum. VndeHie-Hicroa ron ynv.is hbro fecundo aduerfus Iouinianum,i\rf, inquit, adexordiu generis bumani tranjiens doceboprimum Adam inparadifi accepifepraceptu, vt cxterapoma comedens ab vna arbore ieiunaret. Beatitudoparadijiabfque
    abfinenua cibinonpotuit dedtcari. JOuamdw ieiunauit ,inparadifo fuit,co~ medit fjr eieflus eit. Et S. Bafil.homilia de ieiunio. Ades buc, acperbiftoria Bhom.i. decurrens vefliga ieiunii antiquitatem. ?(% enim recens inuentum eft,fid
    pretiofiis tbefaurus d maioribus repofitus ac traditus,

    MI

    r.is

    laudibusplarrique

    omnes S. Patres

    abftinentia; vel icianii

    )uicquid vetujtatepra-

    cellitidem venerabile eft. Reuerere igitur ieiunii caniuem.

    Tam yetus eft, vt


    Primum illud
    Gcn.3
    3.

    fimulcum

    bomine condito ceperit,

    inparadifoprafcriptum eft.

    praceptum accepit Adam, ne de lignofcientia boniac mali ederet. Hoc autem verbum. Non edetis,ieiunij abftinentia lex esi. Idemmox/ubiungtt ie

    &

    paterenobis reditum ad paradifum. )uoniam non ieiu-nauimus, inquiens, exulamus eparadifi: ieiunemus igitur, vt adillumpoftliminioreuertamur.Annon vides ,quomodoLaz,arus perieiunium ingrejfus
    iunii beneficio

    *#/>4r^y7?Eodemmodo!oquiturS.AthanafiuslibrodeVirginitaxe.Magnum,z\t,munimentum eff ieiunium.Vt enim ob efcam inoledientiamproturbatus e/t Adam exparadifijta rurfumper ieiunium

    & & obedientiam


    ;

    inparadJum.quivolet.redibitAdemS.Hieron.locock&to.Necficunda, in q ui t,conJcriptio tabularum abfque ieiunio potuit impetrari quodebrietas


    perdiderat,inediareperit.

    Exquo

    oftendttur pojfe nos per ieiunium redire in


    etecli.

    paradifum, vndeperfaturitatemfueramus

    Deindelaudaruntieiuniumexeo,quodcibusfitangelo:u,acque ideoieiunantesimitemurvitamangelica. leiunium, inquitS. A:hanaf


    lib.fup.alleg angelorum cibus eft, ejr qui eo vtitur ordwisangelici cenfindus
    *t.

    A.deVirgi

    Et S.Chr vC ier. de ieinrxio.Isiu.iium angelorumimitatioeffpronojlra


    virili

    ch.ferm.t<

    3*1
    T.ad Epifc
    AEgypti.
    ,

    V N

    M.

    v'trili,contemptmpraftntium,fchoUprecum,alimoniaanima. Et Theophtlus Alexandrinus Itbro ^Pafchtli. Ergo quiieiunia, tdesi,conuerfationem EuaB h <te ieinn. g e ^cam tmitantur tn terru .meminerunt illtus dttti: Regnttm Dei nen ett cibus
    ejrpotus,Jediu/?ttta. ejrgaudtum.. ejrptx,ejrl<etitia. S.BafiliUs

    dicta.

    ho milia iam Homo angelorumritu vwens ^dttm paucifpmis cont entus eft (imtiitu*
    ,

    dinem cumillis atfequitur. Et infra. Jgjtodfe angelorum cibus est v/itts, panis eFt, cjuemadmodum artpropheta. Panem angelorum cemedtt homo non carnes, no ytnum non alta quaingentt fludto apparantur .Et homiliafecunda.
    '

    Angehjitnt, quiinfingulis

    Ecelefiis

    defcrtbunt ac rccenfent ieittnantiu capita^


    ,

    eo quod beneficio ieiunii &quidemdiucurnitresfandifsim;prophet,r>vcMoyfes8cElias , qui inquadragefimumvfquediemiilndextraxe-unt, 5cS.IoannesB3ptifta,quiinomnemvicam,typumChriftifaIuatonsimprimis geflerint,


    Tertio.hudarursc
    S.

    Patres ieiunium

    H.Jib.2.

    &mirandaqua;damegerint. DeMoyfeinlnumianumkafcnbicHienoclibtts itiuntts in monte Stna ronymus CHoyfes quadra^tnta dtebtts etiam tuncprobans non tn folo pane viuere hominem fed tn omni verbo Dei cum Domino loquitur ,populus autemfatur tdslafabricatur. lUevacuo ven-

    &

    trtlegem accipttferiptam dtgtto Dei iftemanducans ,ejf btbens ,con/urgens%


    :

    ludere aurumconftatin vitulum.

    rum ieiunwpraparatus Deum


    hic Elia ?

    Et infrade Elia. Eliai auadragintadievidttin monte Oreb ejr audit ab eo. JOuidtu

    tJHultofamiltarior ifta vox

    as igneo curru raptus ante immortalis ejfe cxptt


    B.liotn.i.cir.

    quam illa in Genefi Adam vbi es?tliquam mortuw. ob ieiunio


    ,

    rumconfortta Dominusnofter Moyfen

    & Eliam transfiguratusin montefi,

    cum oftendttingloria.
    loannis Baptiftx vita
    ,

    De B iptilta Ioanne vero in ha?c verba S. Bafilius.


    cjuidaltud erat

    quam vnicum acperpetuum ieiuni,

    um ?
    uem
    ,

    mn triticum.non piftorem

    quinonhabebatlec7um,non arna non aratorem vt ait Hefiodus ,bo~ denit^ nonaltud quidquam eorum qu< ad
    ,
    ,
    ,

    victumpertinent. Ideo^internatos multerum non extitit quifquam

    mmer

    loanne Baptifta.
    ipfc Dotninus ieiunio quadragenario inchoare 6c confccrare voluit. Vnde Ambrofius pra:dicationemfuam

    Quarto, quia Chriftus

    fermone 54.
    uit.

    Hanc Jjfuadragefimam nobis Doininttffuo

    ieiunio conjecra-

    Jduoddtxi ieiunio, non ietuniis Vnum enim Domini ieiumttmfutt ,qttU continuatis ^o.diebtts ejrnoffibus cibum omnino nonfumpfit. Jvui quis trgo Chrifiianusconfecratamieiunandonon impleuerit JOttadrageJimam prauacontumacta reus tenebitur ,quod legem diuinitus pro falutefua EtS.Ignatius ad Philippenfes. >uadatamprandendotpferefcindit.
    ricationis ejr

    dragefimam nolttepro mhilo habere imitationem enim conttnetDei conuerfationis. Et Origenes in Leuiticu. Habemtts JOuadragefima dies ieiuniis co,

    Jecra-

    NIV

    M.

    3^5>
    G1.5.coaft.c,n.

    fecratcs

    Et Apoito!i;ipfiapud Glementem RomanumPc/?//;^w, in<\\xmnt,feruandumefivobis ieiunium ^uadragefima centincmmtmri~


    .

    am comterfatioms &

    legislationisDomini.

    CA

    V T

    V.

    De rftultiphci Ieiuniifrufiu,
    INTERvariosieiunijfm&usilleoccurritprimus, quodvaleatad / r -i a n icoercendam carnis lalciuiam,idcirco enim Apoltoius dixit.Ca/ttgo in feruitutem redigo,neforte cum alijt pradicauerim,ipfe recorpus meum
    i
    \

    _
    Iit.or9.27,

    &

    probusetficiar.

    vtiS.

    Patresillaverbaintellexerunt, interquoseft

    Chryfoll.incommentanjsPauIinis Ambrof inepiftolaadEcS. clcllim Vercellenfem. Vndc Ecclefia in prsfatione Milla; canit. )ui
    corporalt ieiunio vitia comprimis
    ,

    &

    A.ep.sg

    mentem eteuas virtutem largiris efrprec,


    ,

    mia. Et S. Cyprianusdeieiunio 8c tentationibus./e'/'##^'.;,inquit,'Z>///0rum fentinaficcatur , petulantia marcet concupifcemia languent ,fugitiu


    abeunt voluptates
    ,

    Ieiuniumfidifcretione regatur omnem carnis rebelltonem


    .

    edomat,

    & tyrannidem guUfieliat & exarmat

    leiunium extraordinarios

    b.

    hom. i\

    motus in cippo claudit rjr artat,ejrappetitus vagos diftringit ejr ligat. E t S 4 Bafil.de ieiunio. Scisquodcarococupifcitaduerfusjpiritum,&fi>irttusaduerfus

    carnem'. ltaq cum bacftbi inuicem aduerfentur,fubtrabamus carni volupta}

    tem, augeamus antma robur

    vtper ieiunium celleciis viribtts adfuperandas

    concuptfcentias coronis abftinentia repofitis cingamus,

    ^Paiatanimumadrerumdiuinarumcontemplationem.&inftituendasder.o;eprecesadDeum. Exempl.umhabemusinMoyfe,qui vteilinExodo , quadragintadierumieiuniopromcruitcolloquiurn cum Deo .Et in Elia,qui totidem dies, vt eit in Regum hiitoria,ieiunio vacauir,vtDeumuimonteHorebquadantenuscontuenpolIet. Sed 8cDanielem legimustrium hebdomadarum inediaiecomparailead excipiendas diuinas reueiationes . Quo exemplo impendentibus folemnioribusfeftis Eeclefia Catholica confueuitfeprxuioieiunio& vigiliaadofficia diuinacelebrandaprajparare, & S.Bernard, annotauit fermone in vigihaS Andiese. Vnde S. Chryf in Ger eCmJeiunium anima noftra alimentum efi, leues eipennasproducit, vt ittfk I meftratur ejr fumma contemplari queat,voluptattbufy, elr omnibus, qua tn hoc mundoba.

    ?41

    j,r (0 .;

    ani9

    '

    ch.hoaM,

    benturfuauia,ipfa(it Superior.Et quemadmodum leuiorec naues warta velocius

    tranfeuntjontra multe onere grauatafulmerguntur: ita teiuniurr. quivtts pclagus tra'mit~ ta

    dem leuiorem reddeasmentemtfjicit, vtfactHus buttts

    Aaa

    s7 o
    tat,

    V N

    V M.

    &in
    j
    .

    calum, aceaqu&in

    ccelisfut,rej]>iciat }

    &

    nihilfaciat pra'

    fentta.
    S

    *'-

    Tob'
    Id.fcrm.if.

    ^ am

    Valet inpeccatoribuspamitentiamagentibus ad impetranplacandam diuinam indignationem. p eccatorum veniam ,

    &

    J>)u* nobisfalus efje potefi ,fcribit S.

    Ambrofius, nifiieiunio eluerimuspec-

    Au.ferm.6o.
    3

    catanoflra

    ,
    i

    Reg. 2 1
    opae

    E t de natal
    quitur
    .

    Dom

    cumfcriptura dicat,leiuniumejr eleemofynaa peccatoliberat? i n v.Nullum. tamgraue deliclum eft,quodnonpurgetur ab.

    H.1.2 iniouin. ftinentia,eleemofynisextinguatur


    '

    Et

    S.

    Aug.concionem hisverbisallo-

    }'

    Propeccatorumindulgentia,ejrpromiJericordiadiuinaieiunejus
    ,

    Achabimpius
    Aft.io.

    &Niniuita;gentilesimmincntemiramDominifr7#.

    niorum miferatione ait Hier. detorferunt,quem ejr Sodemaplacajfet ,2.ddiv,fi lacrymaspcenitentiapalrocinantevoluijfent conciltareieiunio Cornelius vt Spiritumfan<ftumacciperet,crebrismeruit ieiucenturio certe
    ,

    Icj7-

    nijs,S.

    Ioan.quoq,EuangeliftatefteEufebio!ib.tertiohiftoria:Ecclefiaftica: , fcpius fe macerauit ieiunijs, vt peccatori cuida Deu redderet

    propitiu. Acdeniq;

    luft.in Apologiaalteratradit

    catechumenos
    ,

    docerifolitos,ieiuniisac precationibus veiaiam peccatoru deprecari.

    Valet in iuftis ad expiandas peccatorum pocnas quia vt aliis voluntarijsafflictionibus itafacrisieiunijsmaximefatisfacimus,vt Patresdifertetradiderunt. Tertullianuslibrodeieijnio. Sicutprt-

    mum, ait,

    vfuscibiperdidit,
    .

    ita iciunium

    Dee fatifaciat atquefalutem a-

    mulo modo reaccendat inedia


    Per ieiuniumfatisfacitoDeo
    WCcr.GG
    <ftrina .
    .

    Basilivs homilh prima deieiunio,


    San&usEpiphaniusincompendiariado.

    Ieiunamm quarta ejrprejabbatbo vtpropeccatis nofiru teiunia nobts


    E^ointerdum
    ,

    apudDeumfupputentur.S^XickmV>evviZxdmm Cantica
    abfiineo fedabfiinentia mea eft fatUfacito propeccatis
    pietate.

    nonfuperjiiticpro im-

    mide
    ^iun'

    c^ionisChriftiefficaciam

    Nequehafxfatisfaclio.vthxretici nuganrur, imminuitfatisra."fedaugetpotius, quiaomncm vimfuam ,

    noftrafatisfu&ioincipitabiliaChnfti.

    VndeBif]lius&.Chrvfo(locbrift.participes

    mushancphrafinvfurpant.
    fimus.
    ,

    leiunemus vtpajftonis

    H.l tiin.Ieuin
    Manh.6.i8.

    ptlfia tetunatorts,zitD.

    f. / n

    Valetadpromerendamvitamaeternam. Adieb'Menim1oar,nisba.

    r-

    j tj i t Hier. regnumcmorumvtmpitilurey>violenttra

    piuntiUud .

    y.Cor.j.e^-

    Chnftus DorninusccrteapudMatthxumexclufagloria vanainabfconditoieiunantica;leftempromittitmercedem. Et Pater tuus,ak,qui videt in abfcondito ,redd:t tibi A tq ue A poftolus ln priore ad Gorin.ep. in eo caftigantes corpus ieiuniis cofe/t Cu pugilib . in agone
    qj ficut hi

    tttp.^ti ,

    ab omnib.abftinent,vt corrupnoilc coronam accipiant , itaillia cibisieiunantvtcoronamconfequantur incorriipta.VndeS.Amb.adEccleliaVeiCcllenfc, guifuntbipraceptoresnoui


    cont6dentib.
    (Ioui-

    1
    (

    VN
    i

    V M.
    Baiilius deleiunio.
    /V.

    37r

    Iouinianifhc) quimeritum txcludunt ieiunij ? nonne genali-c^ voxifta

    eft

    dicentiumjnanducemns &btbamus
    f

    'S.

    umum ad _

    yenturifeculima afugienda,& affequendabona vttleeft.S. Hieron.inaltero contra Iouinianum libro id prascipue contendit, ncmpe mentori-

    um efle ieiunium.S, Auguftinus fermone 62.


    Pramium ;
    acquirit
    .

    leiunium remedium eflaut hoc eft,aut indulgentiampeccatorum, autpramium regni cccleftis


    .

    Ae **' Etlibro de Ecclefiafticis dogmatibus. Pro amore caftigandi cerporis abflinentibus a vine,velcarnibus nibtlsredere meriti accrefccrc , non
    hoc C.hrisiianifed Iouiniani esl.
    6.
    lia,vti

    Valetetiamadimpetranda &promerendabonatemporaexemplacomplura S Scripturxdemonftrant. 7zW<Mnquit


    .

    Exo

    '7-

    li

    D.Hieron.libro notato , aduerfus Amalech orationeMoyJi& totiuspopuvfa advejperam teiuni dimicatu ejl. lefusfilius Naueftationem impetrauit

    1 "'

    Soli

    & luna & inediamplufquam vntus


    ,

    dtei vtcloris exercitusprotelauit,

    l-tieg

    Congregatum Samuelpopulum in Majphat tndiclo teiunio roborauit,& hofti2Par busfecitfortiorem. Ajjyriorumimpetum potentiam Sennacherib Ezecbia

    &

    Regisfaccus&ieiuniumproftrauit

    tremieiuniomeruit implere . Daniel,quitrium

    Annavxor Helchanainanemctboyen hebdomadarumieiunio

    ^f

    Domino
    bilis.

    poft ieiunium inlacu fuithorri, Iudith atq; Hefterieiunij beneficiopatriamtyrannide&excidio liberarunt . Anachoreue olim feuentate ieiunij longirTime vitam

    miferabilis apparuerat

    produxe-unt. Excipitemaleualentes, mqait

    S.

    BafAius,Jamtatismatrem.

    &"'"'

    ^uibonaeftis valetudine excipite bonahabittediniscuftede. Interrogamedics,acdicentttbi,nibileslpericulo(iushabitudinecorforisextremebona: eo quiperitijftmifunt artisper ieiunium detrahunt redundantia , ne visnatura

    pondere corpulentixfraclajuccumbat.
    7.

    Valetadfrangendamdxmonumpoteftatem.Sarafiquidem
    EtChri-

    vteft

    mhbro Tobia?,acLemonioper ieiuniumhberata eft.

    Tob.j.

    Ae P ftusipfecontradarmonis tentationes pugnaturus lonao feieiunio, vt loquitur Ambrofius, armauit.Deinde aperte docuit acriora quxdam
    .

    dxmonia non fupcran niil ieiunio & oratione Vide, ait Auguftinus in tem* fermone quodam quantaftt ieiuniorum virtus,vt idfacere tetunta vale-

    gz-1

    *^

    *nt,qued Apoftchnequtuerunt S. Athanafius libro de Virginitate Vtdes qutdfaciat teiunium ? morbosfanat dtfttUationes
    .

    exftccat,
    .

    damonesfugat,

    prauascogttationesexpeilitcormundumejftit. Et infra mudojptritu vexatur,certum haberedebethocpharmaco,

    guifquisabtmieiu*ntoinquamfta-

    timfpiritus malos affliilos abfcedere vim ieiumt metuentes. S, in Iouinianum . guampulcbraresquaplacat Deum, leones mitizatj*-

    HieroN
    6
    i,

    "

    monesterret?

    Aaa

    ya-

    37z
    8.

    V N

    M.

    Valet denique e:iam ad colendum Deur. 7 -gimus enim in ve~ ten teftamento Nazarxos voti religione obftndo., ruifle, vt abftinenNum.^.2.

    tiaDeumcolerent.

    Vir, inquit

    Dominusad Moy fen, fiuemulitr


    .

    cumfecerint votu vtfanclficentur,


    Amos.x.u.

    &fe voluerint Domino confecrare, a vi-

    no,& omniquodinebriarepoteft ,abftineant

    Vnde& alibigrauiter irafci-

    Luc2
    Eom.u.i.

    turDeusfilijsIfraheI,quivinuillispropinarfo.Deindeinnoui teftaenti primordiis apud B.Lucamlaudatur AnnaprophetiflafiliaPhanuel ) quodnocr.eacdie<*# multisfueritferuiens DeoinieiunHstjr obfecra-

    vox eft **^aV*,quxfignificatreligiofumcultum. Adhsc A po ftolus ad Romanos. Obfecro vosper mifericordiam Dei,yt exbitionibus,\bi
    leatls corpora veftrahojltam

    viuentefanclam,Deoplacentem,rationabileob-

    fequium veftrum , quae: fententia de refrenatione carnalium cupiditatum ab omnibusexponitur. at ea maxime fit per ieiunia . Ea ae caufaprifci Patresieiunio etiam appellationem facrificij oblationisfic
    ,

    TERTvL.de refurre&ione carnis cultus tribuerunt . Sacrificia, aridas efeas ConciliumNicenum inquir, Veograta dxoieiuniaferas
    .

    &

    colar.ii.
    G-ii^m.
    ii.a.

    Eimpj,

    &T.inr.4$:

    cano :.c j.JgensdeQaadtagefima. Vtmundum,^\t,&folenne Deoieiu>>''".m pojfe: offerri. EcBeatus Leo, fermone2, deieinniodecimi cienfi Pro confummata perceptione omniumfrucluumdignijfime largit orieorum Deo continentu libamen offertur, Cailianus quoque &. GregoriusMagnusfcribuntnos perieiunium Quadrzgefimx Deo offerre quaDemumSandi Auguftinifcrmonc fidecimas primitias vitanoftra > K^iduerfus damonumnequitiam,qua 230.de Temporehxc verbafunt nobis Dominusarma ofenditydebemus vtiqueretinere , Hoc, ait,genus non eHac cum plenafide exercenturpietas eH: ieiunio , ifcitur nifiis oratione pietas autemad omniavtilu ett>profeJJionem balens vit* prafenti>&
    i.
    .

    &

    &

    futurx*

    Capvt
    PRima Proprietas eft
    T.
    liB;deteiun;

    vr.

    *De Froprietatibus quibufdam Ieiunij.


    ,

    vt cum eo

    delecffcus

    ciborum , vt abftinentia a

    carnibus feruetur , qui a Tertulliano appelfatui portionale ieiunium. Etprincipio quidemex p ro q UO multafuppetunt nobisexempla
    .

    Dan.10.3.

    veteriteftamentoexemplumDanielis, quiitadefeloquitur. Indiebus illis ego Daniellugebam trium bebdomadarum diebus , panemdeftderabilo'

    Hjixwuai
    uini.

    lemnon comedi,

    & caro & vinumnonintroierunt in

    os

    meum Exnouove.

    rd S\ loan.Baptifta;, qm locu(lu drJj/lueftrimetie,mqmtHier.vefeitur ibn


    carni

    V N

    M.

    37)

    carnihusjhahitatioqtte deferti }

    &

    incuabula monachorum talibus hchoantur

    a kt.t j.d eremo alimentL loannes pracuforDomini, ait Auguftinus, /<*/?# in umf ammalium carnibus , non volucrumfuauitatibus arrefti melle xutritur, non
    '

    &

    Petrus Apoftolorum princeps, tefte Greg.Nazianzeno in oratione de pauperum amore , fere femper ieiunauit , folis lupinis vetafcitur. S,

    minuto afle comparatis. S.Matthxus Apoftolus, au&oreClemente Alexandrino tantum holeribus vitam tolerauit , perpetuo abftinensacarnibus. Iacobum fratrem Domini carnesnoncomedifTe teftaturapud Eufebium libro z. hiftoria: Ecclefiafticx Hegefippus.
    fcens
    ,

    ci.l.2.ped.c.*:

    e.c.2j..&c.iz.

    refert primos Chriftianos Alexandria: a S. Marco Euangeliftainftitutosacarnibus&vinoabftinuifte.quodidemcom ncPa " memorat S. Hieronymusinlibro deviris illuftnbus inPhilone. S. n J EpiphaniusinCompendiariado&rinateftaturmultosfuifTequifpon-teacarnibusabftinerent per totum annum.CyrillusHierofolymita-

    Idem ex Philone

    nus catechefi quarta dicit Chriftianos ieiunantes abftinere a carni-

    QuodperQuadragefimaleieiuniumcontinuerintfeacarnibus docentplurimi,vt S. Bafiliushomiliaprimadeieiunio. Theophylus Chryfoftomushomilia fextain AlexandrinuslibrotertioPafchali. Genefin, 8t Auguftinushbrojo. contra Fauftumcapite quinto. S. Hieronymus verocontra louinianumlibrofecundofuseprobatbonamefleabftinetiamacarnibus& vino:&inEpiftolaadEuftochium
    bus.

    decuftodiaVirginitatis,apudmukosanachoretasperpetuafuifIeieuodidem docet S. Auguftiiunia,&. a carne ac vino abftinentiam. Chryfoftcmus nuslibro pnmo demoribus Ecclefize, cap. 31, 33. homiha 59 ad populum In homilia vero fexta han(P!audem tiibuit Antiochenis quod maiuerint quiduis pati , quam tempOre Quadragefimx,vetita,hocefr,carnes,veloriginemacarneh:}bentia,(vtoua, cafeum, lac,) tangere nutrimenta. Quam laudem Nicephorus libro lif.hiftorixfua: c. 3Z. quoqjtribuitConftantinopolitanis.-naminmagnaannonccantatecumluftinianuslmperatorillis poteftatemfeciffetper Quadragefimam carne$emendi&vendendi,ea vtinoluerunt. Plura exempla huius dele&us habes in Vitis San<ftOrum.II. Proprietas, vt cum ieiunio dele&ua cibis femper iungatur abfrinentiaavitijs; hoc enim S. Patres vocant verum leiunium; eo quodieivrniumacibis,cumfitresperfeadiaphora,ideft,necbona,nec mala,indehabeatvtfitfaluLarisanimar.ItaS.Bafil:ushomilia2.deieiunio. Vt laudemjnquizjromereatur ieiunium.non efperfefatis temperare a cihis fdieixniumiewnemus acceptabile Deogratum. Verum ieiunium eft a vtttis inmuneme]fe>ccntifientia lingua , ira co 'jibitio concupifcentia am-

    &

    &

    &

    ptitaiio^btre^atiCf.is^mehauc^ypt/mru^bhisabfincre^erumfjlieiuniiim.

    Aaa

    S.Am-

    -374
    S.

    E I V N I V Al Ambroftus fcrmoRe^ Hac voluntas eft Demini.vt ieiuntmus a cibis


    I
    .

    pariter ejrdpeccatis

    Abfttnentiam indicamus corpori,

    mam

    abfttnerepejjimus.

    vtd vitiis magis aniFranum enim quoddam eft luxuriantis anima cor,
    ,

    pus exbauflum , ^uifquis enim ieiunat drpeccat lucrum efcarumfecifte videtur, nonfalutis,&parccndo copiu replejfe cellarium non mentemfaginaffe virtutibus. S.ChryfoftomushomiIia47.inMauhaeum, H*cdixi t
    ,

    quia ieiunium mihi nonplaceat quedmagnisfolee ejftrre laudibus ,fed qnia

    v obis ieiunium exiftimetis , qttod i sboro yirtutum vltimum certefortitur iocum.Pracipua nam% virtutesfunt,
    doleo,fic&teris negleclts fatis adfalutem

    c,baritas,humtlitas t miJericorcka.

    Ec homiiia 8,in Gene CmXafiiuias carnis refranemus ,& verum probemus ieiunium.ieiunium autem dico abftinentiam

    d vitiis. Etenim abftinentia a cibispropterea recepta efi , vt rigorem carnis refranet,ejrequum moderantifacileparerefaciat.Ieiunantem ante omnia oportet iram refranare, manfuetudinem addifcere t babere corcontritum,an te oculos cotinuoprcponere oculum aterni iudicisjiberalem ejfe in danda eleemsfyna,nullum malum aduerfits proximum in cor admittere. Hoc verum ieiuni Ifa,

    $t j,

    #m efijicut ejr ifaias experfona Dei lequens dicit,


    cit

    7^# hoc ieiunium elegi, di-

    i*. ep.14.

    Dominus, vt torqueas quaficirculum ceruicem taam , ejrc Ec Hieronyjjj.jj a(j Celariciam. >uid enim prodeft tenuari abftinentia ttrpus ,Jianimus intumejcatJuperbia? quam laudem merebitur de pallor* ieiunij ,fiinuidia liuidiftmus? Tuuc ,inquam,praclara eft abftinentia,tuncpulcbra atque magnifica cafiigatio corporis,cum eftanimus ieiunus a vitiis.Imb quiprobabiliter acJcienter abftinentU virtutem tenent >eo ajfligunt carntrnjuam , quo
    animafrangantjuperbiam.

    quod ex omnibus vircucibus duas prascipue comiresfibiafcifcaCjOrarionem 8c Eleemofynam vci indicauicRaIII, Propi^cas eft
    ,

    Tob.n..
    Matt.$.

    phael angelus , cum dicerecadTobiam. Bonaeft oratioeumietunio eltemofynamagis ,quimtbeJauros aurirecondere EcChriftusDominus a UCj Macthxum , docens quemadmodum iuftitiae opera re&e exer.

    Matt.17.2t.

    ceancur ad obcLnendam mercedem auernam harum vircucum opera tancumaccigic .Ecrurfumdocuic dxmones quofdaninonexpugnari n '^ oracione&ieiunio. In A&is vero Apoftolorum.narrante Luca
    ,

    ^ft.19.4.

    ad.Cornelium Cencurionemangeius dick.Orationestua ejrekemejyne tua afienderunt in memoriam in confietlu Dei. Vnde S. Bernardus (errxio ne quarco de ieiunio. Vide quemadmodum ftH inuicem ieiuniumejr oratto (bcicntur.

    Oratie viftutem impetrat ieiunandi

    meretur prandi. Ieiunium orationem reberat ,oratio fanclificat teiunium Domino reprajentat. Sintieiutm nefiro vtjacile calos penetret aU dua orationisfc.atfyiuftitia. EcS. Auguftinus fermone2./o.de cempore.Ojvtf/?
    .,

    & munitm gratiampro&

    refeclim

    efiieiumomm, aduocat gratiam Spirifusjanffi. Qratioduritiacerdis


    molli

    V N

    M.

    37?

    ntoRit au&eritatem temperat ,

    ieiunium dulcificat. Sicut enimfine pstunon


    tai. }Y-

    efiplena rejecliofic

    & ieiuniumfine oratione nonpoteftanimam perfecTe nu- K{i


    ejr

    trire. De Eleemofyna vero fic S. Ambrofius. llludetiam adperfeBionem

    tetuntf

    taccndunuton eft,vtquiabfitnemus

    minimeprandemusjhoc tempo.. efi

    reprandtanofirapauperibusprarogemus.Hac
    e>?

    veraiufiitia,ft te efuri-

    dominum roges , ejr iltepro tefatiatusexoret. Et S. Leo deieiunro Pentecoftes. Tuncdemum adanimscurationem proficit medicinaieiunij cum abftinentiaieiunantiseedecibo tuo aliusfatietur,
    tuisieiuniis
    ,

    & tupradtifts

    L.ferm.?~'

    furiem reficit indigentis. J^uia ergofcimtis apudmtfericordem Deum ieiuniis prscellereeleemofyna largitatemfdifcenteipfo Domino, Dateeleemofynam,&

    omniamundajunt vobis ,fi animas noftras d peccatorum fordibm cupimusemundari, eleemofynampauperibusnon negemus. IV. Propriecasieiuniieft.vtfitmoderatum.
    ,

    IubetenimDeusin

    Scripturis ne declinemus addextram vel ad finiftram,

    & Apoftolus Deut.ji^


    ftom.u.i.

    mowzx^trationabtlefitobfequiumnoftrum. Vnde S.Bafiliusinlibrode Vera Virginitate f Stcut in gulaintemperantiam declinare graueacpericulofum cft.itaper nimiam abftinentiam corpus atterere ,
    niprojecto ratione caret
    .

    & inutile reddere om-

    Neq^enim abflinere a voluptatibus guUperJe expe-

    tendumeslfedquiaadvirtutis acquifitione confert. Jguodfi illud ,cuiusgratia ctborum abfimentiam eligimutper immoderata negligamus inediam, con
    tra atfcinfiituimus agimus.

    NamJracJo contritot^ infirumento neq.Deoin,

    harereper lettionis ejr orationisfiudiumpojfumus, neq^ adfratrum beneficen-

    tiam humanitatis cfficium obire. Igitur ejr corporis cura necejfario habenda eft,

    non ipfiusgratia ,fed vt feruitio illius adphtlofophia ftudia vti pojfiumus. S. Hieron. ad Nepotianum, de vita ciencorum, Tantum tibimodum ieiuniorum impone,quantumJerrepotes. Sint tibtpura,cafta,fimplicia,moderata
    &nonfuper/littofaieiunia.J>)uidprodeftoleonon vefci,& melefitas quafdam
    diffcultalefij, ciborum

    H P 2

    *'

    lam

    mel,ptftacia?

    qu&rere, carycas piper ,nuces .palmarumfrucJusfimiTotabortorum cultura vexatur,vt cibario non vefcamur

    pane, ejr dum deliciatjettamur dregno ccelorum retrahimur.FortiJpmum ie-

    tunium efi aqua ejrpanis.Sedquiagloriam non habet , fjr omnespane ejr aqua viuimus quafipublicum ejr commune , ieiunium nonputatur. Et ad rufti- h. cum monachum de v iuendi fo rma Jeiunia moderatafint,ne nimia debilitentftomachum, ejr maiorem refetttonem poficentia erumpatin cruditatem quaparens Ubtdinum eft. Modtcus ac temperatus abus fjr carni ejr anima vtilts eft.
    , 3

    ep.4*

    CAP VT

    37

    IBIVNIV M.
    C
    A
    P

    V T

    VII.

    De necefttatevelpracepto ieiunij.
    IHveteriimprimis legeccrtis temporibusindi<frumfuifIeieiunmal
    oftenditlocus in Leuitico , vbi Dominus praxipit, vt feptimo menfedecimamenfisomnis populusieiunet vfque ad vefperam , 8c qui

    nonafflixeritanimamfuam,moriatur&extermineturdepopulofuo.
    lod.z.;

    Et apud Ioelem idem clamat. Conuertimini adme in toto corde veftro in inplanCiu . qua; Ie x vt eft moralis , non magis ad Iuieiunify infletu dqoSjtefteB.Leonedeieiuniodecimimenfis.pertinecquamadChriL.ferm.4. Dominus exercituum. letunium quarti zach.8. 9 ftianos. Et Zacharias. H*c dicit Eilh. 4.*. ieiunium decimi erit domui lud<x in ieitinixm quinti,& ieiuniumfeptimi praclaras. Efther fibi omnibufq, filiis Ifrahel infolennitates Ioan. 57. maudium triduanamabftinentiamimperauit. Rexquoque Niniuicarumprarfed eciam beftiis dicatione Iona: permptus , non hominibus tanium , Dedclecl:uciborumfiagatur,prinium Adamoproinediamindixit. Gen*. ne vefceretur in paradifo fmdibus toplafto legediuina vetitumfuit, Hier.Uinio- arDO ris fcientiae boni mali, Poftdiluuiumvfqueadlegis Mofaica: uin fanguine comederene fas fuit, Sub lege Mofaitempora.carnem cum imperatus fuerit, in Leuitico non ca quam multiplex i.i cibis dele&us fane,qui veteris teftamenu ckudunt eft difficile probare. M.ichabaji hiftomm,pamefoliinEcclefu Catholica nominatim ex veteri lege 1 Mich 7 celcbrantur anniueifario cultu , quod mori maluennt , quam vcl pcr fimulationem carneslege vetkas comedere. In nouaautemlege, etiamfi expreiTum non flt quo tempore , quodifcrimine ieiunandum fit , tamen prarceptum effc ieiua. o g* q Ue ciborum niumdubitarc non poffumus. Ego, inquit S Auguftinus ad Cafula,

    &

    &

    &

    &

    &

    num> Euangelicis &

    Apoflolicis Utterisjotoque inftrumento

    quodappel-

    Uturtfflamentum nouum.animo idreuoluens , viieoprdceptum effe leuntii:


    quihus autem diebus non oporteat ieiunare,& quibus oporteatfrxcepto definitum. Examinandum ergo erit,an de ni vel Apoftolorum non inuenio diebus ieiunii aliquid ex craditione Apoftolica, confuetudine
    certis
    ftatui queat. vniuerfe Ecclefi*, vei lege Ecclefiaftica fit ex his S. Auguftini Quarum autoritas quanta
    IW.

    Domi-

    & Hieron. re-

    libro^ de bapcifmo eulisliquerepoteft. Auguft. regula taliseft in


    nec Conciliis infiitutum, contra Donaciftas. Quodvniuerfa tenet Ecclcfia aufloritate Apoftolica traditum refttffmc fedfemper retentume/T, non ni/i
    ,

    '

    credi

    V M.
    .

    377
    Hieronym.ver r

    creditur.

    Idem repetitS.Leo de ieiunio Pentecoftes

    roregulaeftin epiftolaadLucinium B.tticum.


    officiuntjtaobferuandas

    g0,inquit, illudte

    breuiter admonendum puto,tradttiones EccleJiafltc&s,prJtfertim quxfideinon H.ep.u.


    ,

    vtjmaioribus tradttafiunt ,necaltorumconfue-

    tudin? aliorum contrario morefiubuerti.Et 'mkxrnaqu<squeprouinciaabundet infuofenfiu , ejrpracepta maiorum leges Apoftolteas arbitretur
    .

    breuiter ahquid dicamus de fingulis ieiunijs

    N unc

    Ecclefia ha&enus re-

    ceptis,&primo deQuadragefimali.

    T>e Ieiumo Quadragefimali.


    Apoftolica Traditione adnos manantibusmeQuadragefimaleante Pafcha, quiavaiuerfa tenet hafrenus tenuit Ecclefia Catholica Romana, illudq; apoftolicacefletraditionis S Patresaperteagnouerunt,vt HieronyExieiuniis

    ritoprimumlocumtenet

    &

    h. p 5vcirtc
    .

    musadMarcellamitafcribens. Nosvnam guadragefiimamfiecundum 9 Matr traditionem Apoftolorum toto anno temporenobis congruofteiunamus Et B. Leo fermone dc Quadragefima guodergo dtlecJtffitmi in omni tempore L fanU & *

    vnumquemque

    conuenit fiacere Chrifltanum

    idnuncfolicitius&deuotius

    exequendum , vt ^poftolica confiitutio quadraginta dierum ieiunijs imple-

    mo S.
    S.

    vinorum ImAmbroilus nonfemelnotauitQuadragefimaleieiuniumab i-A.fcr.343*.}?, pfo Saluatoreeffuprajceptum ,acidcirco neceflario feruandum. Et


    .

    atur,non ciborumparcitate tantummodo,fiedpotione maxime

    .110. Auguftinusalicubiait, Precipiturnobis &exlege&propbetis&exipfio Au 8 in P fl Euangelioquodtiftimoniumhabetdlege&prephetis. Vtutfit, fiue Apoftolicatantum traditione, fiue etiam lege dr-

    uinafitpreceptum , hocnobiscommendatioreiTedebeteiusobferuatio,quod Chriftus Dominus eam ieiunarit. S. Ignatius fiquidem epiftola ad Phifippenfes monuit ideo Quadragefimam non efle contcmnendimyquodcontineatdiuinaconuerfationisimitationem San-

    ausBernardusagensdeeadem.
    propterfietpfium.

    Tanto^tjeuotiusnobisimitandum^'

    eftCbrifttteiHnanttsexemplum,quantocertiusettpropternoseuieiunafthxo

    EtSandtus Ambrofiusad Vercellenfem Ecdefiam q^(tttewnan dumnegant,quacaufiaCbrtflusieiunaueritaftruant,ntfiv)k^%^


    nobtsexemploejfieteiusieiunium
    ? Et alibi, lUequipeccatum nohabebat.Oua Idfcrm dragefimamtetunauit> tunonvisguadragefimaieiunarequi

    vtChnftum >mitemur,opuseft a bomniomuiaocibototos4o. d? esabftmere fhcec qmdauid fecerint) vtnotauit Gre^orius


    anzenusorationeinS.

    f ecc*s>

    NFq

    '

    25-

    Nazi-

    Baptifma,fedpromodulonoftro,quantum yiresrerunc, vuetiammonuit Sanflus Auguftinusinfermombusde Bbb tcm-

    378

    I
    i

    I
    ,

    VN

    V M.

    tempo
    A.fer.157.

    plures diesfttnt ieiunij ,tanto maior eFi caujaremedij )uantoprolixior abftmenti* curfutjantoredemptie copiofior
    .
    .

    guanto enim, ait idem

    A fcnn.69.

    efifalutis .

    Jguanto aufierior cura vulnerumjanto medicina efifalubrtorpec-

    eatorum ,

    De leiunio ^..Temporum.
    I e 1 v n v m fequitur4- TemporumQuadragefimaliauctoritate &neceffitateproximum,quiaiuxtaregulam Auguftinieft Apoftoliea:traditionis,acprotaliilludveneratur Beatus Leoinfermonibus fuis, vt in fecundo de ieiunio Pentccoftes, fermone 8,de ieiunio feptimi menfis,& fermone 7. de iei unio menfis decimi. Ex cauffis inftitu1

    &

    Vnaeft.vtficutannusperquatuorvoluiturte'pora,itahocgenerepcenitentia:quafidecima$quadruplicesDeooftenemus.ldeocontinentiobJeruantia,ait Leo deieiunio decimi menfis, quatuor efi ajfignatatemporibus vtin idipfkmtotius anniredeunte decurju,
    tionishuiusieiuDij
    ,
    ,

    cognofceremus nos indefinenterpurificationibus indigere,femper effe nitendit,

    dumhuiusvita varietate iailamur , vtpeccatum quod fragilitate carnis &cupiditatum pollutione contrabitur , ieiunijs atqueeleemofynis deleatur, Alteraeft,quodfacrarordinationesinEccIefiafecundumdecretaGe^*" 1*' lafii Papas epiftola primahis 4. temporibus perficerentur, vtqua: orationispublicorumq;ieiuniorumprxfidiomaximeindigerent.Tertia, vtiifdem temporibus,quibus fere fru&usterra: velferuntur , velcref. pro felici cunt,velinuehuntur,falubritasaerisa Deoimpetraretur, pietatis,vt L. fer.i./,8.de rcrum temporalium protientu,quod plenum eft iuftitia: kiup.io.nicBC loquiturSanchis Leo,gratia;ageren:ur Tresautemdies,quitribus menfibus refpondent commoditatis gratia in vnum menfem coniecti funt,vt idem Leo docec fermone ?,de ieiunio 7 meniis,& fermonc 8*.

    & &

    decimij&alij,

    'DeieiunioVigdUrum*

    Po s tre m v Mlocuminter ieiunia totoorbecelebrataobieiunium Vigiliarum itaappellatum,quodpridie magnorum tinet Feftoruieiunio Vigiliaenocl:urna*adiungi folerent, de quo ita San&us Bernardusin Vigilia San&i Andrea? Apoftoli . Saxtlorum ,inquit,//fte
    ,

    pracipua Janxit auciontns votiuis prauenienda ietunijs , vtiliterplane,& non adinfipientiam nobisfiadfuerit quiaduertat : multafiquidem quottdtt
    ,

    gtCMawmr<>MmM)& inmHltU ojfendimtu omm} nectHPum efiomnwo.cei

    V N

    V M.

    379

    lebrandasfufciperefefiiuitatesfacras.maximeque, eas,qua maximtfunt\ni.


    inJiprius abfiinentia punficationepramijfa , que ey dtgniores (jrcapaciores

    uewamurjfriritualium gaudiorum . Quibusautem Vigiliisieiunandum fit,tumex decretis Ecclefiafticis, tumex more regionum&confuetudinepopulorumajftimandum eft Necenim vtfapienter monuitD*
    .

    Avgvstinvs

    Ianuarium
    ,
    .

    prudentique Cbriftiano

    vUaeH in bis meliorgraui A, quam vt eo modo agat quo agere viderit Ecclefiam,
    ,

    dfctplina

    ep tij.c.!

    adquamcunqueforte deuenerit

    Qux regula etiam feruanda eft in de-

    lectuciborum , tum in Quadragefima& quatuor Temporibusac vigiliis, tumferiafexta&Sabbatho cuiufque hcbdomada; vfurparifoBto.

    VT

    VIII.

    Quantum defeueritate ieiuniorum Ecclefafticorum


    nuncfit detratlum.

    QVoni am func quidam


    lici,

    , non modo ha:retici,fed etiam femicathoquiconquerantur Chriftianamrcligtonemvideriplusaequo oneratara ieiuniorum & dele&us legibus,opera: pretium faturi videmur,fi hic b oculos ponamus, quantum de feueritate ieiuniorum veterumin Ecclefia quondamvfitatorum ha&enus dctra&um fit, atqj ita promptiore? reddamur ad leiunandum.

    I.

    Detractio. Maioresnoftriferiaquarw,fexta,8cinQcciden-

    teetiamSabbatho nonfolumcarnibusabftinebant,fedetiamieiunabant:
    fteriis,

    nosfublataferiaquarta,cuiusveftigiaadhucha:rentin
    .

    mona-

    & in Polonia, delectum tantum ciborum feria 4 & Sabbatho


    .

    guartatjr Or.honul! fextaferiaieiunate,reliquiai pauperibus porrigentes EtOrigenesinJLeuiticum . Habemus quartam fextamfeptimana diem , quthusfolenniter kiunamus. EtEpiphaniusinPanario . Aquononeftjtjfenfuminomni-'e-^xt'Tit bm $rbis terrarum regionibus quodquarta ejr profabbatho iciuninm eftin Ecclefiadecretum ? EtCanoneft Apoftolicusapud Clementem Romaci.$.conftit. num Pofi hebdomadamieiunif in omni quartaferia tjr Parafceuepracipimus culr.
    . .

    retinuimus

    Nam S. IgnatiusadPhilippeniesitafcribit

    &

    vobUvtieiunetis.
    2,

    Detraclio.Illiieiunijsfa:pifIimcconiungebantVigilias,hoc

    eft.no&urnos ad precandum Deum agebant conuentus, quod primis ChriftianisapudEufebiumlib.2. hiftoriccIefiaftica:attribuitPhi~Ec.i7.

    oludxus.

    Nosvnam&

    alteram tantum

    Vigiliam
    %

    Natiuitatis

    Bbb

    Domi

    Chomtf.

    I E I V I 380 V M. DominiacPafch^necdummtegrasretinuimus . Hasvigiliasvaldc laudaruntS.Patres.vt S. Chryfoft.in A&a Apoftolorum. EcclefiaDei,

    inquit,~nedjsjurgitnoc7tbusfitrgedrtu,(^videaftrerumchoreamprofun-

    dum ftlenttum,magnam quietem obftupefce Deituimiram diJpenfattone.Pu


    rior tunc eft anima,leuiorJubtilior% tunc ettfublimia videt,ac expedita eft.S,

    Leocertealiquotfermonesin4.
    clufithacloquendiformula
    bremus,
    3.
    .

    Temporumieiunijs habitoscon-

    Jguartaigittiir&fextaferiaieiunemus,

    Sabbatho autem afudbeatifftmum

    Petrum Apoliolum pariter yigilw cele-

    Detractio.Illi ad horam nonam , quae nobis eft tertia poraerij

    T.dc

    leiumoi.

    perfacramvero hebdomadam Pafchartotamq$ Quadragefimam etiam vfqj advefperamieiunia extrahebant, itaq-,camabanttantum,nonprandebant. Nosautcmrelaxamushora yndecima vel duodecima, prandemus , Sic Tertulhanus teftatur Pfychicos, ideft,Catholicosfolitosprotrahereieiuniaadhoramnonam.Et Athanafius libro de Virginitate Poftct>mmunionem,inc\uitbone nonacomedepanem tuum gratias agens Deofupermenftmtuam. Epiphadianaieiuniarelaxabant

    &

    C,c,2} '

    P:ep.(S.

    niusinfinePanarii. J>)uarta& profabbatbo ieiuniumftatutumeft vfyad htramnonam, Caffianuscollauoneii.aithoramcapiendicibitemporeieiunijeflthoramnonam. DeQuadragefimaS.Bafiliushomiliai. de ieiunio. ExpecJasvefteram vt ctbumcaptas Paulinusad Amandum, j-tootidianaieiunianon refugit& pauperem menfam vejpertimu conuiua nonherruit. EtChryfoft.homiliain Genefin quartaagensdeQuadra.

    gefima. Non exiftimemus,

    ait,

    Kc "*

    inediam vfy advejperam adfalute nobisfuffi-

    11 '

    f.S.Benediclusinregula.

    Quarta&fextaferiaieiunentv%adnovj\adPafeha advejpcram
    ref.cian-

    navs\.Etinra..AbiniticJ>?uadrageftm<e

    /r.Immo&S.Bernardusfermone^.deQuadragefima. Hattenwvfq. adnonam ieiunauimutfoli nunc vft^ advejperam ietunabuntnobifcum vni,

    uerfireges

    & principes

    ,clerus

    &popului, nobiles

    & ignobiks,fimul i vnum

    diues &pauper.

    4, Hli
    C:i2 q;i47-a

    vnam tantum refe&ionem eamq;pertenuemieiunanribus


    ,

    indulgebant

    nunc plenoprandio

    vefpertina acceffit refe&iuncula,

    vc j collatio , quamEccIefiaenaaiores, do&iffimiq;Theologi &lureconfulti nec reprehendunt, nec damnant v t Cardinalis Caietanus in commentarijsadD.Thornam,NauarrusinManuali. Panormitanus QuatvtiinInnocentmsinrubricadeobferuationeieiuniorum. nenoceatpotus, itadebetefletenuiffima, nefiincxdu&avidetur,
    .

    &

    aam, degeneret^ omnis tasde

    ieiunij feueritas reliclo folo dele<ftu,e

    medio

    I
    .

    V N

    V M.

    3S1

    Apudvetcres enim nullaprorfus binx refe&ionis mediotollatur efuriahbusdiebusmentio. Illi.quod ad delectum attinet,non abftinebant folum a carnijT
    bus,ouis,cafeo,fedetiampifcibus,aromatibus,frucl:ibusquibufdam terra:,vino,mulfo,omniq; potu,quiinebriarepofTet,contcntiholen-

    Nuncveroieiuniorumdiebus bus,leguminibus,pane, fale&aqua. InQuadragefimavero, licetnonvbiferefoliscarnibusabftinemus.


    que,etiamouis,cafeo&lact,icinijs. DcpifcibusmeminitChryfoft.in Chm.3.

    homilia ad populum tertia

    ^ua vtilitas, mquit, cnm auibm qutdem &

    pifctbus abftineamusfratres verb

    mordeamus ejr comedamus ? De vino S. fiafiliushomiliaprimadeieiunio. Carnesnonedis ? fed comedis fra-

    trem tuum,A vinoabfiinesfedabiniurijstibinon temperas. De abftinentiaeciamapotuaquas. NamAmbrollusfermonej^ arguiteos.qui obtendebant fetemporeieiunii fitimferrenonpoiTe,eoquoddies a>
    ftiuieffcntlongiores&Soltorrcntior.

    monachi eflent,quos S. Auguftinus de moribus Eccle- A lib dx vocatperfeclos Cbriftianos , per omnem vitam communiter oranes
    6Illi, fi

    '

    *s

    ieiunabant.

    Quidam etiam induos,tres,quatuordiesiciuniaprotra-

    Ath.invica.

    hebantjfofopane&aquaviditantes. S. Athanaflusfcribit S. Antonium eremitam aliquando biduo vel triduo ieiunum manfifTe , quartodietandem refeftum. S. Hieronymus ait S. HiIarionem,nec diebusf;uis,hcetgrauiffimedecumbentem, foluifTeieiunium. S. Auguftinus verode quibufdam etiam invrbe degentibus hbro anteci-

    eim.

    &

    ^f*

    18
    ?"

    tatoitafcnbit Jeiuniaetiamprorfusincredibtliamultos exerceredidici,non

    quotid/efemelWb nottem reficiendocorpus , quodeftvfquequaque


    ,

    vfitatijfi-

    mum,fecUonttnuum triduum velampliusfiepfitmefine cibo acpotu ducere* Neque hoc in vtris tantu fedejr infxminu^qutbus item multii viduis ejr virgintbus fimulbabitantibus, ejr tana ac tela viclum quaritantibusprafuntfinguUgrauiffimaprobatijftma^non tantum in inftituendis componendtffc mo,

    ribus.fedetiaminfiruendis menttbusperitaac parata.

    7. Detractio.Chriftiani veteres,autperpaucos ,autnulIos'aieiunandi lege,maxime in Quadragefima exemifle viden tur, nam Sanc~tu B a s r L 1 v s>Omnes, inquit,pariteraudiunt edtcium (ieiunij Quadra-

    B.

    hom.
    -

    2.dc

    Nequit igiturfemet excludat.a nuejrfummo gaudio excipiunt meroieiunantium , in que omne bominum genus omnisatas omnesdidrag.)
    '
    .

    ieitm

    San&us Ambrosivs indeprobar omni a. f. 40; gnitatumformA cenfentur ieiunandum , quia&pecudes apud Niniuitas pro hominum bus Pudet dicere, ait , fenes ejr ani-UXtt^ Etiterum falute ieiunarint. m
    .
    .

    cklx

    guadragefimam faciunt,

    iuuenes

    ejr

    iuuencuU nonfaciunt.
    3

    Bbb

    Nunc

    jti

    IEIVNIVM
    Theologis &Iureeonfultismulti aut imbecillitatis
    ,

    Nunc
    H
    ep,r.

    autne-

    ceflkatis titulo

    pueri

    &

    hoc vinculo Iiberantur adolefcentuli vfquead annum


    .

    Imbecillitatis
    astatis

    quidem.primo

    n. eoquod,auci:oreS,

    Con.c.9A. fctm.i?.

    en.t

    Hieron.ad Lxtam anteannos robuftx artatis periculofa fit grauis ab(exageDeindefenes fcptuagenarii vel otogenarii,im6 ftinetia. na rii , quos Concilium Toletanum o&auum (ingulari conftitutione exe mit.Et in Auguftino au&or fermonum ad fratres in eremo fexage -narios quofdam reprehendit, quod nimia inedia corpus diuexarent. Xertio *egri& valetudinani 5 de quibus exftat canon Apoftolicus,
    ,

    &

    cici
    c.homio.'

    Quarto pauperes &mendici,quibusneceuitas quotidiana facitieiunia. Denique oranesqui ieiunare non poirunt,vthabet conftitutio Apoftolorumapud CleracntemRomanumlibro quinto Conftitutio-

    num,&S,
    te

    PatresdoCuerunt,vtS. (Ehryfoft.in Gencf.Siobcorpom imbe-

    $/<*/ ,inquit , no potes ieiunus diemproducere\nullus (juifapit propterhoc


    mifertcordem, arfuerepoterit.Dominum enim habemus manfuetum 8c San&us Leo de ieiunio 7. vires nofiras d nobis exigentem . nihilfupra men (i s ^hildquoquam arduum,nihdafperum quariturjifc nobis aliquid,
    .

    &

    &

    L.forrt.j.

    quodvires noflras excedat indicitur,fiue in abftinentu cafiigatione,fiue in cleemofin& largitione. Neceflltatis vero titulo multi alii eximuntur lege ieiunii, nan t2men dele&us, vt fabri ferrarii,murani lignarii.aurigaj^agricola:, via-

    &

    toresiter facientes pedibus ,&quotquotgrauibuslaboribus corpora


    fatigant.

    Adhasc qui exercent fe operibus mifericordia^vel corporali-

    busvelfpiritualibusproximoexhibendis, fiieiuni haxpietatisofficia commode prasftarenon pofllnt K^ttj^h&c omniafufiiciantloc vniusM.EDU,<fuo tncitemur adlibenterieiunandum pluraMedia offendes titulo Temperantia,
    :

    ejr

    in

    Pa N a k 1 V. ImjntrtificatiopajfionumyGuUytjr Volupta*

    jsarnis.

    fNTEM-

    JNTENTIQ

    R.ECTA.

    /j

    INTENTIO
    CAP
    V T

    R
    I.

    E.

    C T

    A.

    Quidfit intentio reBa^ quibus vocibus in Scriptura diuina appelletur.

    ^tenti
    |\)

    o, inquit

    Si
    ,

    Auguftinusinalterolibro defereft , quafacimus, quiequidfacimus,


    illudajpiciens ,quedafpiciendum

    Aug.c.w:

    [JH^

    roone Domini in

    montc

    Ffl

    uer W3k'j 1,*fi mttn daf it &recJa, rjr

    iiySB efi, omniaeperanofira.quaficundumeam oteramur,neceJfeeJi bonafint.Ea. in diuinis htteris

    duabusfere metaphorisdefcribitur,
    <

    Pri,

    Pfal.7.11.

    oreftrecl:ivelmundicordis.dcquaPfaItesrcgius.//?iw,inquit, /rt'/toriummeumaDemino,quifaluosfacitrettoscorde. Ei.Jguam benus /Jrahel

    P&Mr"
    Mart.<..

    Deushis quireftofunt cerde

    EtChriftusDominus Beatimundecorde
    .
    . .

    i-Thcf.3.$.

    quoniamtpfi Deumvtdebunt EtApoftolusadTheflalonicenfes.Z)i;iijEt ad nus autem dtrtgat corda vesira tn charitate Dei ejrpatientia Chrifti
    r

    ,.Ti

    .i.j.

    G n Timotheum./ /# pracepttesl caritas de cerdepure confcietiabena & fi- "| t dencnficJa Vnde B.Gregorius exponens verba illapfalmi quinquagefimi Cor mundum crea in me Deus tjrjptritum reclum iwnouaw vifcertbus meis. ) Vtde , air, ordinem,prtme cer mundum detnde Jpiritsm reclumpro'

    &

    7 fCiit

    '

    pheta-aDeorequirit

    Prtus enim abrenunciandum efttibiemmpeccato,&

    vmnis a corde vitiorumftdttas e/iminanda, vt omne quedagitur, aut dicitur

    eopurumin conjbetfu Dei ac lucidum appareat,quo ex bon* intentionis ertgine *J quafidepure quodammodofente manat.Scriptum eftenim.Bonus bomo de bono thefaureprofert bona,rjr malu-s homo de malo thefauro profert mala Et S. A.c.ao, Sstpe ,inquit .cognitio necejfariarum rerum cor Auguftinus libro citato duplicat vt ea qua videmur cum hominibus reclefacere y non eo cordefacia mus,quo Dominuspr<ecipit,non quiaeos diligimus fidquia commodum ab eis aliquodpropter necejfitatempr&fentis yita adipifci velumus.Debemus ergo be u *' lS nefacere iliispropterfalutem ipforum aternam,nonpropter temporalecommodum nojirum Inclmet ergo Deus cor neslrum in tejiimoma tua ejr non in i.Tim up. smelttmenium , Finis enmprtcepti ett cb*ritas de corde tt;ro rh- c.- aer
    '

    '

    bv;

    384
    Matte.n
    Luc.nT3+.

    INTENTIO RECTA.
    .

    bona&fidenonficta
    vfus eft Chnftus
    oculustuus.

    Poftenormetaphoraeftoculifimplicis
    ,

    qua

    apud Matthaeum

    dum ait

    Lucernacorporistuiesl

    Si oculus tuusfueritfimplex,

    totum corpus tuum /ucidum erit.

    Si autem oculus tuusfuerit nequam,totum corpus tuum tenebrofum erit. jgui


    Aicicc. a.

    locus,inqait

    Aaguitmusfic inte/7tgeffduseft>vtnouerimusomniaoperano-

    Rora.13.10.

    fira tunc ejfe muda , &placerein conjpedu Dei,fifiantfimplici eordejdefi ,intentione fupernafine illo charitatis , quia drplenitudo legis cbaritas .Oculum

    ergohicaccipcredebemusipfamintentionem,etrc.omniaoperaverototumcor~

    pus appellauit
    Co!

    quod& Jpoftolusmembra

    noflradicitqu*damopera,qu

    improbatydr mortificandapracepit dicens. CMortificatemembra vejlra, qu&

    funtfuperterram,fsrnicationem,immunditiam,auaritiam, &ceteratalia. Non ergo quidquif%faciat,fedquo animofaciat, confiderandum efi Hoe es~i
    .

    enim lumen in nobts,quiahocmanifeflum eflnobis bonoanimo nosfacere,quod


    Grfg
    ij.

    Auguftinum (equitur facimus.Omneenim quodmanifeftatur, Inmeefi. B.Gregoriushbroi8,moraIium,dumitafcribit. guidperoculumexpfimitur,nifiopusfuumprauenienscordisintentio ?


    aciioneexerceat
    ,

    quapriufquamfein
    ,

    hociamquedappetit contemplatur
    ,

    Etquidappellacio-

    ne corporU defignatur nifivnaquaque aclio, qua intentionemfuam quafiin-* tuentem oculumfequitur ? Lucerna ita% corporis eftoculus , qutaper bana inEtjioculustuusfueritjimtentionisradiummerita illufirantur aflionis lucidnm erit , quiajirette intendimusperfimplicitapleXytotum corpus tuum
    .

    tem cogitationis bonum opus efficitur,etiamjiminus bonum ejfe videatur.Etfi oculus tuus nequamfuerit,totum ctrpus tuum tenebrofum erit,quia cumperuerfa intentione quid velrecJum agitur,etfift>lendore coram hominibus cerniExemplum huius rei fur,apudexamen tameninterniiudicisobfcuratur.

    illuftrehabesapudeundcm Gregorium libro primo dialogorumcap. io.de S. Fortunato Epifcopo Tudertino.

    CAP-

    INTENTIO RECTA.
    C
    A
    P

    ft

    V T

    I.

    QuidfbeffandumfityVt recia veljimplex


    dicaturintentio.

    h r. i s t v sSaluator tribus priraarijs bonorum opcrum exemplisi 'nempe elecmofynx , orationis & ieiunii capite fexto Matthan prolixe declarauit quado no teneatur rectaintentio in lllis, vt fi per ca
    '

    M"- s.u

    aucupemurhumanam laudemvelgloriam

    Attedite jinquit,f iu-

    ftttiam veftramfaciatis coram homimbut, vt videamini ab eU , aliequin merIn capite ver cedem non babebttis apud Patrem vefirum,qui in cvlis es7.

    praxcdente expofuit quandoteneaturrecl:aintentio,nimirumfifiant ad gloriam Dei Sic luce.it, inquiens,/*.* veftra coram homimbus,vt videant operaveftra bona,& glortficentpatrem refirum qui in coelis eH. Nec i. Coi.2Q.ji! Siuemanducatis ,fiuebtbitis ,vel aliud nonApoftolusadCorinthios Omnequod- col.j.iy. quidfacitis,omniaingloriamDeifacite. EtadCoIoffenfes. cunquefacitis in verbo^tut in opere.omniain nomine Domini nofiriJefu Chri- Aug.conciz. Vnde Auguftinus prxclaretra&anshocargumentumin fiifacite. commentariopfalmi CXVIII. Magni,z\t,interefi,cumaliquidboni
    ,
    .

    Mait5,,&

    facimus, cuius rei contemplationefacimus .


    esi,propter quodfacimus,cogitemits

    Officium quippe noslrum non ini-

    tiofedfinepenfandum eH;vtfc.non tantumfibonum eH fedpracipuefibonum

    Hos oculos quibus contemplamur,quarefactamus, quidfacimus auertipoftit( Dauid)nevideant vanttatemfdeH, ne bancattendat,propter quamfaciat, cum beni aliquidfacit . In qua vanitatepracipuum loeum obtinet amor laudis humana .prepter quam multa ma.

    gnafecerunt,qui magniinhocfeculo nominatifunt,multumque laudatiin ciuitatibusgentium, quarentes non apud Deum ,/edapudbommesgloriam ,

    &
    Mac.6.i.

    fropterbancveltttprudentesfertiteritemperater.iufte^viuentes^adquaper-

    uenientesperceperuntmercedefua,vanivana.AhhacvanitatevolensDominusauertereoculosfuos. Attedite t inquit,ne iuftitiam veftra faciatis cora

    hominibus, vt videamini ab eis, alioquin mercedem non habebitts apud pa.


    trem veftrii qui in calis esi . Deinde cum
    ,

    ipfius iufiitia

    quafdapartes exeque-

    retur praciptes de eleemefynts.de erationibus ,de ieiunijs,vbique admonuit,ne

    aliquideeriiproptergloriabominufiat,

    ejr

    vbi^dicit eos , quiproptereafaciut

    percepiJfemercedemfuam,ideH, noaternam, quafanclisrepofitaefiapudPa~ tremfedtemporalem quam quarunt.qui cotemplantur infuis operib vanita .

    tem ,non quia ipfa laus humana culpaudaftt (nam quid tam optandum efihominib.

    quam vt eisplaceant , qua debcant imitari? )fedpropter ipfam htudet

    Ccc

    benc

    IS6

    N T E N T O RECTA;
    I

    bene operari,hac eft, vanitatem infitis operibus intueri: quandoquidem

    & ipfa

    ab bominibjaus homini iufto quantacunque prouenerit, non ibi ejfe debet eim
    fix;sboni,fidetiaipfareferendaefiadlaudeDei,propterquembonafaciutve-

    rebeni^quonianecdfiipfis^fedabiUefiuntboni.Deni^ineodemferrhoneDoMatt.5.u.

    rninus iam dtxerat eis


    'veftra epera

    Luceatlumenvefirumcoramhomintbtts vtvideant
    veftrum qui in ccelts eft, vbifinempoPorrofi yanum eftpropter hominum laudes bona

    bona

    ejr glerificentpatrem

    fitit JboceH gloriam Dei, drc .

    facere, quanto vanius propter adipifcendam pecuniam , velaugendam ,fiue retinedam dr ftquidbuiufinedi efl cemodi temporalis , quodnobis accedit ex,

    trtnfecus

    Propter ipfarn deniq^ temporalemfalutem non debemusfacere bona

    cpera noftrafedpotiuspropterilld, quamfieramus,aterna,vbibonoimmutaA.C.13,

    bilifruamur>quodefiipfiDcus. Etinlib. feciidodemorib.Manicharoru


    ica fcribit
    .

    Jgu&ro a vobis manichxisabftinentib. a carne


    (

    & vino )quo

    finefaciatis . Finis n.qnoreferutureaqu&facimus,idefi,propterquefacimus,

    quicquidfacimus finonfolum inculpabdts ,fidetiam laudabilisfuerit, tunc etiamfaffa noftra laude aliqua dtgnafunt ,Sin ille^meritofeculpatur ,quefpe,

    '

    co Cai"

    ns?'

    idquoq officium nemo ^m r0 ^ an ^um vituperanduq^ dubitauerit.De Cattlinamemoriaproditum eft, f


    ,

    ctamus

    & intuemur

    cum in altquo verfamur

    efftcio

    quodfrigusfitim famemferrepeterat. Hac erant i/lifpurcofacrilego^etiar, cum Apoftolis noftris cemmuma.Vnde ergo difierniturparricida ifie ab Apoftelis noftris ,nififine ille,quem

    dtuerfifftmumfiquebatur ? Namq^ille ifta tolera-

    bat, vt immoderatiffimas
    S.aJ.mor.c.13.

    & immaniffimas expleret cupiditatesjlii ecentra

    vt easpremerent ejr dominantiratiomferuire cogerent. Eodem vergunt, quaelocofupraallegatotradit S. Gre. Vigilanti, inquit, curaper cuncta
    opera intentio nobis noflra fenfanda efi,vt nilteperale in bis,qtu ait,appetat }
    ejftotamfe infolidttate atevnitatisfigat nefi extrafundamentu acltenis no:

    ftrafabricaponitur, terra dehifcentefoluatur.Vnde hic quoque aptefubiungitur. (Super quo bafes illiusfelidatafunt Bafes quippe ymufexiufq.funt
    .

    anima,

    intentienesfua Namficut fabrica columnis, columna autem baftbus innituntur,ita vitanoflra in virtutibus, virtutes vero in intima intentiot. tfubfiflut.

    Itqafiriptum eft. Fundamentum aliudnemopeteftponere,prateridquodpofitum efi, quedeft Chriflus lefus , tunc bafes infundamentofunt cum intentines nofira in Chrifte roborantur Incaffum vero altafuperfi bafis adtficia eriguntfinoipfie infundametofolidata confiflunt, qa nimtru qualtbetfumma 9pera inaniter facinnt fiintentiones cordium extra aternitatis certitudinem deflettuntur, ejrvitaverapramianonrequirunt : tanteque grauierarui, .
    '

    nafuperfe damnaadiftcant quante altioraadtficiaextrafundamentumportant,qacuaterna vitapramtis non intendut, quoplusfe quafiinvirtuttb. eri,

    gunt,eo ingloria inanisfeueamprofundius cadunt.

    Non ergopenfandum esiy


    perfiru-

    tufesquidfuftinent }fedvbi,fufimentHr^iaprofe^ohHmanamdadiui*itua

    INTENTIO RECTA,

    3 i7

    ftrfcrHtantttrnenfolumqu&faciuntfedquidtnoperibusquarunt.Vndecum dtflriclum iudicem Paulus defcriberet , at acJ/cnum bona narraret, dtcens. )uireddet vnicui^fecundum eperaeius , his quidem fecundumpatientiam
    benioperis,gtoriamrjrincorruptionem
    :

    quianomtnata boniopertspatientia

    quafitotam etecJa aftionisfabricam dixerat:fubtititeritico,vbi bafes


    fabricaconJifterent,exqutfiuit,diccns
    .
    '

    emfdem
    0IH
    '

    Gloriam &honorem,tjr incorruptione

    1,

    quarentibus vitam aternam\ac (iaperte dtceret. Etfi quidampattentiam boni


    operis oflendut,gtoriam ejr

    incorruptionem non rectpiunt fiintentiones coreUs.

    ideft, bafesfabrica infundamento

    nonfigunt , quia videticet Deus vel hine -

    /iaviuadtficiumnon inhabitat.

    CapvtIII.
    j

    Nonfifjicere intentionem reBam in operibm noftris, nift


    ipfa opera njitii expertiafint.

    QVemadmodum cnim ad peife&ionem


    ,

    domusrequiritur , non modovtfundamentum fedetiamftru&ura eidemimpofitao-

    mnivitiocareat,ficad a&ionumnoftrarumperfedtionem requiritur,

    nonfolumvtintentiobonafit, quaSan&us Gregoriuspauloantevoczmtvirtutum bafim , verum etiam v t ipfx a ctiones vitii fint cxpcrtes, nec pugnent cum diuinis mandatis i ne in corum numero cenfeamur, quos fugillat Apodolus dieentcs.Faciamusmatavtveniantbona. Fure- Rom mur vtpauperummopiamfubleuemus:^<;rzw<^;<r/w,inquit,/*/?4 in verbailla eS . Quod animaduertens San&usB Canticorum. Pulchrafuntgem tunficut turturis,Cic fcripfit Due quadam

    ^??

    ernardvs

    inintentiQne,quamfaciemanim^eJfediximus,neceJfariarequiruntur i resf^'

    Et exhis faneduebus animavel vt verbi caufa, anima, qua ijla ambo recJa Pulchrafuntgena tua atfrpudica habuerit Jliimerito ,veraciter^ dicatur )u* vero alterohorum caruerit,nonpterit dicideea quod ficutturturis. pulchrafint gena eiusficut turturispropter eam, qua adhuc exparte erit deforMulto autemminus ilti hoc poterit conuenire quaneutrum borum mitatem
    caufa,idefi,qutdintendas,
    .

    &propter quid
    ;

    decor,vetdeformitas iudicatur

    haberelaudabile inuenitur. Atidtotumfietplanius inexemplis. Siverbicau-

    Ja,intendat quis animum inquirenda veritati atque idfolo veritatis amore y


    ,

    nonneis ttbi videtur fjrremejr caufam habere honefla,merito^fibi vendicare


    quoddicitur. Pulchra funt genx tuaficut turturis, quippe cui in neutragenarii

    neuus reprehenfionis appareat.J$>uodfiminime quidem veritatis defiderio.Jed


    aut inanisg loria,aut atterius qualtfeunq^ commodi temporatis ebtetu in veri-

    tatem intenderit,iam etfi-vnamgenarum videatur habereformefam, non ta-

    men , vt arbitrer ,

    dubitabis iudicare vel exparte deformem , cuius alteram

    Ccc

    fackm

    jgt

    INTENTIO RECTA.
    Siaute videris bominemnuBishoneftis ftuintendentem ,fedcarnis illecebris irretitum ventri& Luxuriadeditum,
    .
    '

    faciemcattfaturpitudo f&dauerit
    dtjs

    qualesfunt Uli,quorumDeus venteres~l>& gloriainconfufione eorum quiterreuafiepiunt,qutdifium,nonne ex vtraq^parteftdtffimum iudicabis ? in cuius


    vtifaintentioneejrres &caufareproba inuenitur .ErgointenderenonwDeumfedinfeculum ,fecularis animx esl,nec vllamprorfusgenarumfteciofam habentis. S ubiicit deinde S. Bernardus varia genera intenuonum, quo-

    rumaliaalijsfintvitiofiora,aliapraftantiora. Tntendere autem,inqait,


    quafiin Deumfednonpropter Deum,hypocrit&plane animx eft,cuius etfivna facies decora videtur , quodad Deum qualicun^. intentione rejpiciat ipfa ta,

    magispertotum ingeritfemenfimulatio omnedecorum in eaexterminat, ditatem.Siautem velfolum ,velmaxime ob yitaprafentis necefariaadDeum


    conuerterit intentionem, non quidemfece hypocrifisputidam.pufillanimitatis

    &

    t-amen yitio dicimusfubobJcuram,& minusacceptam Porro e contrario inte.

    dere in aliud.quam in Deum,tamepropter Deu,non otium Mar'u,fidMarthx

    negotium eft.Abfit autem,yt qui huiufmodi eft,quiequam illam dixerim habere deforme,nec tame adperfeclum ajfirmauerimperuenijfe decoris
    ,

    qmppe qua

    adhucfelicita eft,cjr turbatur ergaplurima,

    rjr

    nonpoted terrenorum acluum


    ,

    veltenuipuluere nonrefiergi ,

    quemtamen citoJactleq,deterget yelinhora

    fancla dormitionis cafta intentio,& bona confctetia interrogatio in Deum.Ergpfiluminquirere Deumpropteripfumfolumhocplaneefi vtranr^ bipertita
    mtentitmisfaciembaberepuUberrtmam.

    Capvt
    V

    I V..

    Quamfalutarisfitfrequentatio rettA intcntienism

    ommbus operibus noslris.


    liquet, quod eas,quantumuisaliquando adiaphoras, vt manducandi, bibendi ftudendi, reddat non folum Deo gratias , fed etiam vitse a^terna: meritorias, quod Chriftus Dominusnonobfcure indicauitapud Matthamm, cumhisverbisdifcipu,

    re&ae Alvtarem C'busa&ionibusnoftrisinde


    efle

    intentionis frequcntationem in

    omni-

    Matt.c.41;.

    \osaos&ozut\xscb+ Jj)uirecipit prophetam in nominepropbeta,merceaem


    prophetaaccipiet: ejrquirecipitiufiuminnomineiufii,mercedemiufiiaccipiet.
    v.

    Etquicuncfepotumdederit vniex minimis ifiis calice aquafrigid* tantum

    in nominedifciputi,amen dtco vobisnonperdet mercedemfuam.


    4.7..

    Que refpi-

    rMip,

    ciens S. Auguftinus libro 13

    Confeffionum, dum exponit verba Apoate:

    [ko\iMonquiaquarodatumJedrequirofruclumabundante,Didici} niquit,

    INTENTIO RECTA.
    ateDeus mem
    inter datum ejrfruclu dtfiernere
    t .

    38

    Datum eft res ipfa quam dat

    quipetiturbacneceJfaria,velHtiesinummus cibus,potm,veftimentum,teclu,
    adiutorittm.FrHclus aiitem bona

    & recla voluntas dateris efi.Non enim magi-

    fterbonm,quifufieperitprophetam tantum,fedaddidtt,in nominepropbeu.


    Keq^ait tantum.)uifufceperitiuflumfedaddidit,in nomineiufli , ita quippe

    mercedempropbet&jfte mercedem iufii accifiet. Necfelum ait.gui caticem aquxfrigidapetum dederitvni ex minimis meis,fedaddidit,tantum in nomitfe

    nedtfcipuli, ejrficadiunxit ,

    Amen dico vobis

    nonperdet mercedem fuam.

    Datum estfufciperefrofheta,fufcipere iuftum.porrigere calicem aqua frigida


    difcipulo.Fruc7ttsaute,inn6minepropheta,innemtneiufti,innominedfiipuItbocfacere
    .

    Clarius Chryfoft.in opere imperfedoin

    Matthxum.

    chryf

    homU

    Propheta nomine, z\x,voluit oflendereomnespradicateres Cbrifti, lufliautem

    nomine omnem bominem Chriftianum . Vt ergohabeat bonum opmmercedem duo bic occurrere debent, vt rjr Cbriftianum recipiant, ejr quafi CbriHianum, fiue facerdotemfiue laicum^Si autem aliquis ChriUianum quidem recepit ,non

    autem quafl Cbriftianum,mercede Chrifiianinon recipit . cguidvero efl. gui recipitprephetam in neminepropbeta, mercedem prepheta accipit ?ejr qtti recipit tuflum in nomine iu/fi,mercedemiufii accipiet ? Hoceft.qualem mercedem
    habet,x>ui peregrinatur (tempore perfecutionis propterfidem
    )

    talem merctEtfiunt ambo

    dem habet

    &

    ille

    quifufcipitpropter Deumperegrinantem

    aquales,ejr tUe quipropter Deum laborat,ejr ifte quipropter Deum laborantem


    refrigerat. Vtputafufcepiftifacerdotemfaeerdotis habes

    mercedem.

    Sufcepifti

    .,

    laicumiuftumjufttlaicihabesmercedem.

    EtS.GregoriusinEuarigeiia.

    G)uid eft enim dtcere , mercedem propheta accipiet , nifiquiais qttipropbetam

    fua largitatefitflentat, quamuis ipfeprophetiam non habeat ,apud omnipotentem tamen Dominum prepbetiapramia babebit? ifle enimfortajfe tufim eft, ejr quanfo tnboc munde nihilpojftdet , tante lequendipro iuftitiafiduciam maiorem babet.Hune dum illefuftentat quiin boc mundo aliquidpofpdet ejrfertaftfe adbuc pro iuftitia lequi libere nonprafumit , iuftitia illius libertatem flbi
    , ,

    parttcipemfacit,

    vtcum eopartteriuftitiapramia recipiat, quemfuftentando


    Etftcorpus non reficitur,

    adiuuit,quatenus eandem iuftitiam libere loquipotuiffet. lUe enimprepheti*


    (pirituplenus eft ,fidtamen corporeo egefalimente .

    certum eft quodvox ipfafubtrahatur.Jj)ui ergo alimentumpropbet<e,prop ter hoc quodpropheta efttribuitpropbetia tUius viresadloquendum dedit. Cum propbeta ergomercedempropheta recipiet, qui etfiprophetiafiirituplenus non
    futt,bocfamen antt Deioculos exbibuit,quod adiuuit. Atqua:res,qua:nam Reipondeo fit illa tam falutaris intentio , vitxq; xterna: meritoria ?

    debereelTe velactualem vel Virtualem


    eft,.vt

    opus bonum vel tunccum fic ,

    Theologiloquuntur ,hoc Beiiarm. }.dc a&u imperetura caritate , atq; in mftif c


    ,

    vt

    '*

    Ccc

    Deum

    39 9

    INTENTIO RECTA.
    ,
    .

    fcatur ab a<ftu imperato a caritate , atq; in

    Deum vt finem fupernaturalem & vltimum referatur j vel certena^ Deum ante relato quod eft
    Tuncenimdicituropusaliquod

    virtutenonaduin Deurnreferri
    virtutein

    Deumrelatum, cumintentioantegreflavereeftcaufailli-

    usvtfut.Vt verbicaufa,fi quismaneinanimopropofueriteodiecerta fummam pecuniariam inpaupereserogare.&pofteadata^ccafione vcre eroget,is dicitur virtute opus illud referre in Deum etiamfi dum a&uerogatnihil de Deo cogitet. Quare fi quis generali tantum intentioncinitioanni,menfis,veldieiomnia fururaoperaadgloriam Dei ofFerat, vt quidam laudabiliter faciunt, non ideo dicetur virtuali inte,

    tioneobtulifle,fingulifq;bonisoperibus,licet ingratiafitconftitutus,
    *on.2.rnt.dift.

    Hi-ai-qi-

    Matth. 5.4<

    yitamxternampromeruifle,vtbencnotauitS. Bonauentura . Etfi ver ^ quija^j raues Theologi arbitrentur habitualem etiam intentionem fufficere, vrfingulasadliones bona; iufti , in caritate exiftentisfitmeritorix, idtamennonfatisvideturconuenire,tumcum locis S. Patram iam allcgatorum , tum cum Scnpturis, nam apud iviatthacu.

    &

    Chriftus diferte ita loquitur.^ dtligitis eos qui vos diligunt-.quam mercede hahebitis?quibus verbis fatis indicat, illum a&um dilc&ionis etiamfi in

    iuftum cadat,non efle meritorium, Vt vt fit,certum eft a&ualem intctionempra:ftabilioremcflevirtuali,&virtualemhabituali. eoq-,plus

    MCoriio:

    g.c.57:

    nos mereri apud Deum, quo crebrius a&ualem intentionem in a&ionibus quotidianis , maxime cum funt diuturnas renouamus: fic enim propius fatisfacimus Apoftolicomonito , vtfiuemanducamus,fiuc fraubibimus,fiue aliud quippia facimus,in Dei gloriam faciamus , dulentasSatanre nunquam dormitatis infidias facilius cauemus, Sciendumenimefi, inquitS. Gregoriuslibro primo moralium, quodbonanoftra tribus modis antiquus boflis infequitur. Vt videlicet hoc quod reclum cora Aliquando namq^ in hominihus agitur in interni iudicis eonfpettu vitietur bonoopere intentionem polluit , vtomne quodin atlionefequitur , eopurum
    ,

    &

    r,iundumq nonexeat,quobocaborigineperturbat Aliquando vero intentioi nem bonioperis vitiare non praualet ,fedinipfaa6iionefe quafiinitinereop.

    ponitwt cumperpropofitum mentisfecurior qttifj^ egreditur Cuhiuntlo latentervitio,quafiexinfidiisperimatur Aliquandoveronecintentionemvitiaf,


    .

    neein itinere fupplantat fedopusbonum infine acfionisillaqueat, quantoj^ -vdadomocordis,velabitinereoperislongius recejfifefefimulat, tantoadde,

    cipiendum bona affionis terminum afiutius expetat:& quo incautum quem-

    que quafirecedendofecurum reddiderit, eo tfum repentino nonnunquam vuCptre duriusjnfanabiliufy transfigit.

    o e V,

    Vtrtus t Prudentia.

    ^wPanario, Qloria vana,


    CAP-

    ffjpocri/is.

    39*

    Ca

    v t

    L
    partitione.
    vnaeftfignificatio.
    ,

    De nomine luftitU

    &

    VsTiTiii indiuinisktterisnon
    conftituitur

    Pri'~

    moenimfignificat iuftitiamimernam

    coramDeo

    quahomoiuftus dcqua ApoftolusadRomanos R m 3-"Ac#9>

    ^ ita loquitur. luftitia autem Deiperfidem Iefu cbriftiin omnes&


    fuper omnes,qui credunt in w. Dicitur autem /#/?/',* Dev',tefte S. Augu-

    ftinolibrode Spiritu &c\itterz,nonquaipfeDeusiufiu.<es7,fedquainduit

    homiuem,cum iuflificat ^/'w.i.fignificaciufticiamexternamjvel bona Ezeth.1j.22; opei a,vt apud Ezechielem Siiuftus egeritpxnitentiam,bccjn iuHitiafua l^^J
    .

    quam operatus efi,vtuet.&cS.loannes. ^uifacitiuflitiam,iuftuses7^.Ci<xmG ficatomnes virtutes.vtapud MatthxTum Chriltus.Beati quiefuriunt ejr fitiuntiufiitiam.NamGreg.NyiTenusde beatitudinibusfcribens. Om- s
    nis ,mquit,virtus hic nemine iufiitiafignifcatur\

    orat *

    4. fignificaEJuftitiam,

    qyx eft vna ex quatuor virtutibus Cardinalibus.de qua loquitur Sapiensjdum ait.
    tius nibtleftin

    Si iuflitiam quit diligit , labores huius

    magnas babent virtutes:


    virtutem, quibus vti-

    fobrietatem enim

    &prudentiam docet

    ejr iuflitiam tjr

    vita bominibus.VhinomineSobrietatis temvera.ntiam,vir-

    tutis

    fortitudinem intelligit. Nos de iuftitia,quae fecundum locum obtinet.inter Cardinalesagimus.

    E a MnonfemelS. Auguftinus injiuncmodumdefiniuit. //?/'tia

    eayirtus efi,qua/ua cuig.tribuit .

    NonfecusS. Ambrofius primo de V*V


    non vendicat,vttlttatem EtGreg. Nyflenus
    .

    A.Tg.deriuit. n pfal&

    Ofncns. Jufiitta e/tjqnafuum


    fropriam negligif,vt
    .

    cuiq^ trtbutt, alienum

    communem

    <cquitatemeu(lodiat

    loco cit zit,nonnuSos qui huiufmodi resfcrutatifunt afferere, iuftttiam effe habitum tribuetem ynicui^ tdquodxquurn efi,& quo quijfo dtgnus efi Harc Ar Etri 6S po '* autem eft bipartita etiam fecundum Ariftotelem libro quinto Ethi.

    corum, 6c tertiopoliticorum. Generalis, qux& legalis dicitur, Sc Particularis


    .

    Generalis eft,qua: fuum cuiq; triburt habitorefpectu ad bo-

    num commune Principis vel Reipub. Vnde Auguftinushbro Sj.quarftionumq.3r. luftitiaefihabitusanimi,communivttlitateconferuatajuam Legalis aucem vocatur, quiaconfoimele- A.fEtb.t . gibuseftageie ca,qua; conducibilia funt communitati Legesenim inaxirne^eftg AriAotele, ea pra;fcribujit,qua; comunitati congruunt*.
    cuifrtribuens dignitatem
    :

    Parti-

    fex

    A.

    Particularis vcro eft, qux iusfuum alteri reddit in particulari,vt

    emcs

    panem

    piftori vendenti.

    Secvnd o

    diuiditur eademluftitiain diftributiuam

    & Com-

    mutatiuam . Diftributiua eft,qua: in recte diftribuendo verfatur fecundum proportionem geometricam vel remunerando bene acla,
    j

    vtcumhonores,magiftratus,beneficia,munera, ahaq;idgenus pro

    Velpuniendoperperamgefta,vtcum Commutatiua.quaquifqucre&efe habetin commutationibus rerum , fuacuiqucreddendo fecundum proportionem Arithmeticam,ad quam pertinent contra&us, empcuiufq; dignitate diftnbuit
    .

    nocentesfuppliciisafficiiubet

    tiones 5c venditiones, vadimonia, locationes, reftuutiones, aliaque e -

    iufmodi.

    HANcitadefcriptam
    Kal.14
    3-

    diuina;

    Scripturarnobisnonfemelcom-

    iuftia:quique tenaciffimus rex Dauid fic nobis virum rnendant. iuftum ob oculos ponit . Jhti noegitdolum in lingua,necfecitproximofuo

    Nam

    malum,& opprobriunon accepit aduerfusproximosfuos


    x
    f c.i

    )uiiuratproxtmo

    8-7-

    quipecuniamfuam non dedit ad vfuram,& munerafuper fao innocentem non accepit Et pr opheta E zechiel. Et vir/ifuerit iuftus, &fciuftitiam,&c. advfuram non commodauerit, cerit iudicium amplius no iudtcium verumfecerit inacceperit,ab iniquitate auerteritmanumfuam virum ? inpraceptis meis ambulauerit, iudicia mea cufiodieter yirum
    non decipit :
    .

    &

    &

    &

    &

    &

    &

    rit

    vtfaciatveritatem, hiciuftuse/l, vitaviuet, aitDominusDEVS.

    Jguodjigenueritfilium latronem effundentem fanguinem ,


    deiftis,&c.

    &feceritvnum
    nunquidviuet?

    advftramddmem,

    & amplius accipientem


    II,

    non

    viuet,

    A P V T

    Depraftantia virtutis Iuftiti&.

    ETrAMsi

    Iuftitia

    anteferenda nonfit virtutibus intellectualrrationevirtutis


    praeftent

    bus,cumhxetiamin

    omnibusmorali-

    bus Jegalis tamen iuftitia,cxcepta vna prudentia,omnibus moralibus,qua2 circa alterum verfantur, pcrfectior efle videcur: tum quia

    Arift.c*.

    verfaturcircabonumcommune quod prasftat cuiq; bono particulari, tum quia tanquam domina Sc imperatrix quali imperat ceteris moralibus, referendo earumpriuataobie&a adfuum obiectum commune. Qua de caufa Philofophus in quinto Ethico fcribit legalem
    ,

    iuftitiam tantoloco eileyVtne^. He^erus,ne^Luciferfittcqueadmirabilif.

    &M.

    I
    -

    A.

    39}

    & M. Tulliuslibrode ofHciisprimo, Latifitmepatet,'mqait,raratio,qua & quafivita communitas continetur,cuiusparfccietas hominum inter
    ipfes ,
    tes dttftnt.Iuflitia,inqua virtutUJflendor eHmaximus.jex qua boni virine-

    minantur

    velliberalitatem appeliare licet ,

    &huic ceniuncfa beneficentia, quam eandem velbenignitatem, Et in Tertj o Hac emm virtus omnium esl
    .

    dominay c!rreginayirtutum.Et Plato in ProtzgorZtArbrtrertfpermtJfurUi


    vtprs tetlludipfumre/pendeam, quodvidelicet aut idemfit iufiitta, quodfanc7itas,aut inuicem qttamfinUHima , vt maxime omnium, qualU iuflitia, talis fan Sitas, qttalisfan Siitas, talis iuftitiafit. E t Phau o ri n us, Demofthenes eos

    &

    homines imprimis Itude dignosprottuciauit ,


    emitur.

    qtti

    nuSam anteponerent iufiitU

    vtilttatem.Pecunias enim quif^pojfiderepotefit at iuftitia gloriapecuniUnon

    Hanc

    prxftantiam aenouerunt

    & priici
    :

    Ecelefia:

    Catholica:

    ...

    Alexandrmus,dum ait . B&num efiedtcttur, nen eo quod virtutem habeat, quandoqutdem iuflitia quoque bonum ejfe dicitur,noi qmdhabeat virtutem : ipja enim efi virtus fedquodipft exfe drperfe bona Dicitur etiam alio modo bonum , idquodeft vtile, non eorp deletletfed fit vt virtus , fjr vtperfeeligenquodprofit J2jt* quidem om nia efiiufiitta bonum qm non deleciet . Non enim i udicat adgratiam ,fedpro vniusdt
    Patre?, vt Ciemsns
    .
    .

    &

    &

    cuhsq^meritis dtflribuit EtSinifb.is


    .

    Ambrouuslibroprimode Officiis.

    A-c

    **

    Magmts

    iuftitufi/lendor , qus. alijspotius nata, quamfibi , communitatem rjr

    fscietatem noftram adutuat , exceijitatem tenet , vtfuo iudicio omniafubietta

    habeat,opem alijsferat , pecuniam conferat , officia non abnuat ,periculajiifci>uis no;t cuperet hanc virtutis artem tenere , nifiprima attapia t ahena. rtt:a mfir.varet atque inflccleret ta <tta virtutis vigorem ? t li bro fecundo de Abraham patriarcha conferens eam cum Cardinalibus virtutibus, VtftttiaJHa eft ,i&T^t,quavirttttes emnes complettitur ,& commendat emnes Et in p lalmum 35. Beata &praclara iuftitia,cuius bonum omnibus
    .

    c'**
    '

    roficit

    paradifo,

    Ex vnoplerum que prsficifcitur,atque ad omnesperuenit. E t br o de id. c vocztsmnium virtutum matrem. La&antius libro diuina- Lc
    )j

    }.'
    .

    i-

    ruminft itujionum qainto. efi ipja yirtutU, quam non modo


    ejrprioresmultofuerunt
    ,

    Ittftitiaautipfa e/i fummavirtus

    autfons

    Pbtlojepbi qutfierunt,fedPoeta quoque,qmi

    -
    ,

    &antenatum

    Pbilefephianomenprofapiehtibits

    habebaM^^ipianelntiiUxerHxtabeJfehancdrebushumanis^eam^finxec '* rut effcfavitiis homiuucejffieterfa,in cceluq migraffe.Et inia.,Iuftitia quas uis omnes fimulvirtutes ampleclatur tamen dut fitnt smnium principales, quaabiHadiue/.i, fepararujuenonpofiunt,pictas aquitas. hisenimduobttsfantibttsconfiat totaiuftitia. Auguftinusinplaimumii8./;//?//w^/r- A,conc.2ts. tusefi animimagna praapueque laudabilis de quanuncnenelicoptofiusdi'

    Jputandi necrJfitas.Ei in 64 , ad ver ba ilh.Saxtfttm efitemplum tuum,mi-

    Ddd

    rabiU

    594
    rabtUtniuftitia.

    A.

    Non dixit ,zit,templttmJancJum tuttm mirabiU in colum-

    nu,mirabiUinmarmoribus,mirabileintecJuauratis,JedmirabiUiniuflitia.
    Habesforis ocuUs, vnde yideas marmora ejr aurttm, inttts efi ocvlus,vnde viSi nulU efipulchritudo iufiitia , vnde amatur dcatur pulchritudo iuftititt
    .

    iusJusfenex Jguidefi incorpore,quodocutos detecJen TamenfiiuJfusesJfia>

    lienum non concupifiit,fidefuo quodhabet,erogat indigentibus.fi bene msnet


    ejr recJumfapit ,fiintegrecredit fiparatus eft profide veritatis etiam ipja

    con-

    fracJamembraimpendere: {multienim martjres etiamfenes) vnde illuma-

    7<piw>'
    B.

    mamus,quid in eobonum videmus oculucarnisl^uxdamergoeflpulchrUuSandoiuftitia quam videmus oculis cordis, ejr amamus\tjr exardefcimus UJ (3 R GOKlVS acl duos Francia: Reges ,Summum,inquit,in Regib.
    .?

    fern^

    bonu esJ,iufiitiam coUre, acfita cui% iuraferuare , ejrJubiecJis nonfinere,quod foteftatis eHfieri.fidquedaquum esJ cusJodire S. BERNARDVsde ad.

    uentuDommi. Beatus, inquofapientia

    adificatfibi domum ,excidens colu-

    nasjeptem,beataanima,quajedesesjjapientia.
    bis esJfratres, qui defiderat in

    guanam tlla~> animavtique


    jguu in vo-

    iufii.Meritoplane,quia iuftitia <jr iudiciumpraparatiofedis eiut.

    animafuafedemparare Chrifio ? Ecce quanam

    iltijerica,qua tapetia,quodpuluinar operteatpraparari.Iufiitia, inquit,ejr tu~

    dtciumpraparatto/edts tut. luSitia virtus eft ,


    .

    quodfuum esJ vnicuiq^ trtbu-

    ens. Tribueergo tribus quafudfunt Reddejuperiori, reddeinferiorijredde *-

    quali, cuique quoddeks,

    & digne ceUbras aduentum GhrtQ.t,param tiin im-

    jtitiafedemfuam*

    V T

    IIL

    *De necefitate

    &

    'Vtiiitate iuftiti*.

    Uk.j&i.

    neceffitatemindeapcrteintelligimus, quodSpiritus-fan&u-s in Verbo fuo , eam mandct, concra, iniufrkiam omnem damnet . Nam apud Ifaiamclamat.CWiW;/<' iudicium aeiteiufiittam , qutaiuxtaesJ falus mea vtveniat , ejriufitttamea vtreueles

    IV

    &

    &f

    pur.

    \l tap

    u d E cclefuft c u
    i

    Anteindtciumjtaraiuftitiamtihi.

    Et

    Regnumagentem gen te/ntra/isferturpropuriniujH. tiati&iniurias, ejr conrumehas ey diuerjos dolos Ueinde f peciati mponderainaiquaiia damnat 7>{ onbabeb is, inquit, infacculo diuerfiipondera-,

    apud Sapientem .

    maius ejr minus nec erit indorno tua modinsmator e*r minor
    ,

    pondus habe.

    bifjufiumfjr

    verum,

    tjr rnodtut aqualts ejr verus ertttibi

    vtmulteviuM

    Umporefu^erUrrttm ,

    qnamDminus Deus tutts

    dederit ttbi, abominatur

    emm

    A.

    &i
    ,

    tnim Vominus Deus tutts eum quifacit bae.drauerfaturomnem iniuftitUm

    Prou

    is. tf

    Etin Prouerbiis

    Pondus,&fiateraiudicUDomimfunt,&oferdeius,o-

    mneslafidesfacculiabomiHabtlesregi , quiaguntimpie, quoniamiuftitUfir-

    maturjblium. Et rur fus. Poudus rjrpondus,menfurarjrmenJitravtrumque


    abominabtle eli'apad Dcum.lnnouo vero teftamento habemusrefponsii

    Chriftiad Herodianos quxrentes , numliceret cenfum dare Caefari. Marr.inrf Reddite,3.\t,q u*Junt Cafara Cafari,& qu xJgntDei Deo.Et S.Ioannis Bapuc -' *** tiftajadpubhcanos {c\ic\t^ntcs^uidfaciemus? Nihilamplius,mc\\\\t,quM

    Etad militcs. NeminemctncutUtif, ne^ ib.14. calummam tactatts.fr co ntentieftetelltpendiis veffrts. Habemus & Apos quodconftitutum eft vobisfaciati ,
    ftoli

    decretaiuftitia:conIentaneainepiftolaadRomanos.(9w/irrf/Vw4 Romi M<

    ptteftatibttsfublimioribusfubditafit. NeceJJitatefubditieftotenonfolumpro-

    fteriramfedetiamfrofterconfcientiam\idto enim tributafraftatis. Reddite


    ergo outbus debita,cui tributu tributu, cui vecJigal-veffigal.-cuitimore, ttmp. XA & Tim.fjj '

    homremjsonorem, Et ad Timomeum.Jguibeneprtfuntprajlytert^ maxime qui laborant in verbo cr doclrina. d cu 15 Dicit enimfcriptura. Non a lligabis os bouitrituranti Et dignus eB operarius M*. 10. xii
    rei cui

    duplici honore digni habeantur:

    mereedefua. Aduerfutfrtfbyterum accufationem nolirecifere nififub duobus 2-Tua- * 20* auttnbus ttflibus.Peceantes coraomnibus argue, vt ejr ceteritimorebabeant.
    Vtilitates

    quoque

    varias

    idem

    Spiritus (andus
    .

    non reticuit.

    P** 1^*^

    Salomonisenimdi&amnr.
    iium. Et.
    $t.

    luftitiaeleuat gentes

    Et.iuftitUfirmaturJo-

    Meliuseftfarum cumiuftitia,quam multifru&us cuminiquita- *>u.!f..


    ''* '"'

    Et.

    AbominatioeftDominovUimfif,quiJequituriuftitiam,diligiturab

    Et Ecclefiafticus. ProittftitUagom^arefroanimatua, efr vfqueadmor- " ttmcertaproiufiitia,ejrDeusexpugnabttproteinimicostuos, Et p/altesre- p/y 0J iuftitiamfaciunt omnitempore Et Mw- f- < gius . Statiquicuftodiunt tudtcium,
    to

    &

    Chriftus . Beati qui efuriunt ejrfitiunt iuftitiam.

    **

    Vtramquetumneccflitatem,tumvtilitatemegregieamplificant S. Ambrofij verbafuntinlibrodcparadifo. >u*rtut etJfluuius Eufhrates qui latinefecunditas atque abundantia frucluum
    et San&i Patres .
    ,

    '

    nuncufatur,praferensquoddam infigneiuftitU quaomnem [>ajcitanimam. NuBaenimabundantiores videturhaberefruclusvirtus quam aquitatat,


    ,

    qua magis alijs , quamftbiprodeft , vtilitatesfuat negligit, ctmmuniaemolumenta praponens Etpaulopoft. JguU vbiprudentia,
    tvteiuftitia,
    ,

    ibi ejr

    malitia

    vbi fortitudojbi iracundia


    ,

    vbi temperaatia
    .

    >

    ibiiniuftitu,
    ftuit,

    temptrantia flarumque esl


    ibt ctnctrd\aeft

    autaliavitUjitnt
    ,

    Vbi autem
    locis

    virtutum ceterarum
    .

    ideonon ex

    qua
    ,

    boc tfl,non ex parte cognofcitur


    .

    No tr.im

    Ddd

    fars eftiuftitU x

    fed quafi

    mater

    396
    id. lib }
    .

    I
    .

    A.

    matereftomnium. Et libro de Virginibus luflitia inalto quodamfuggeftu locata vtdet, exploratq^ omnia, qua ahjspotius nata, quamflbijnon tamfuas vttlitates ,quampubltca emolumcnta rimatur . Meritoq^ anima operata iufti.

    pfal.

    tiaformaaquilt accipit ,quod terrena defugicns fotafaccdefiifublimis intenta myfterio refiurretfionk gloriapretio xquitatis adipifcitur . Propter quod

    &

    Chh

    deam diciumeft.Renouabiturficut aquilaiuttentti-tua S.Chryibft.inverbaChnftiapudMitthaiurru.. Beatiqui efuriunt otiiciuntiuftitiam.


    Nondhcit Beati aui iuftitiamfhruant fedqui eTuriunt ?? (itiunt iuftittamjut
    nqvtiq^mediocritcr fidcumomnicupiditateiuftitiam teneamw. )uia enim
    boc eft auaritiaproprtumjntcjffic ctbHm defideravt us &fbtum,vtp ejjtdere T-a -

    tiusjnduiqjretiofiusfocupifcentiam iftam.qnfhabendtamorcflagrat , iubet


    in meliora conuerti.
    ipfifaturabttntur
    .

    deinde rurfusfienfibtle pramismfiatuens ait . quoniam

    >uia enbnplurimos diuitesfaccreputaturauamiadicit


    ,

    hoc effe con trarium ,m agifq^ idprafiare iuftitiam


    nis exctdant , qtti omnia diripiunt:
    tijftme

    Np

    It

    igitur iuftitiam exer-

    censformidarepaupcnem, neg,famem timere ,cu:r, certe illi magis omnibus bo-

    Ac

    vtex adtterfo tlle, qui atftiliam ddtgit, tuomnia bonapojjidet .Wxz pro vtilitate Ncccffitatem vei o huius virtutisexaggerat prajclare Auguftinus , primo quidem , cumaitregnajfublataiuftitiaverriinlatrocinia, Namlibroz.deciuitateDeific loquitur Remoiaiuftitia,quidfiunt regna,nifimagnalatrocinia?quia latrocinia quidjuntnifiparuarcgna ? Manm ctenim ipfahominum cttm ipft imperio Principuregitur,pac7ofecietatis afiringitur,placitt hgeprada dtuidiloca tur. Hoc malumfiintantumperditoruhominum acceffibus crefat vt
    .
    .

    &

    &

    teneat,fcde$con^ttuat,ciuitatesoccupet\populosfubiuget,euidenti.uregnino3
    "

    rtpub.

    ^
    f
    13. hb. ij,c;m:.

    men affumit quodetiaminmamfefto confert nonadetnptacttpiditasfed additainipunitas Eleganterenim ejr veraciter Aiexandro ilii Magno quidam coprehenfiuspiratarcjpondit Nam cum idem rex hsmincm interrogafftt quidei
    .
    .

    videretur, vt mare haheret infeftum?iUe libera co utumaei

    qutdt tbi, inquit,


    -,

    vt orbem terrarum Ifedquia idego exiguo nauigiofiaciojatro vocor quta ttt fjjagnaclafleflmperatcr.Secundo neceffitatem oftendi t ex eo,quod fine eanulla poffiteiTeRe!publica,idq$his verbislibro iP.deciunateDei,
    Scipio,inquk,apudCiceronemin libris de Rfpub: IreuiterdcfinitRemp.efife
    fttit respcpuli

    Romana quianunqua Populam enim effe definiuit catum muUitudinis iuris confenfu rjr vtihtatis communioneJociatum ^uidautem dicat iuris confenfum dirempopuli,qua deftnitiofi'veraeft nunquamfuit Reff.
    . .

    JJ?utando explicat.per hoc cfiendens gerifine iufitianonpoffe Remp .


    iuflitiavera non efi, necittspoteHeffe.

    I'b'i crgo

    >uod enimiurefit prcfietfo iuflcfie. Non enim iuradicendafunt,vel cyuod auteminiuftefit /leciurefieripoteft fcHtandainiquabominum corftituta,cum illud etiam ipfiius eflfe dtcant, quod
    .

    deiufli-

    A.

    35>7

    de iufiitiafonte rnanaucrit \falfum ejfe, quodd quibufdam nen retfeftntientibusdicifo/et,idefteius,quodeiquipluspeteft,vtileeft .^uocircavbinoneft


    vera iuftitia,iuris confenfufociatus catus hominum

    non foteft ejfe , eftideo nec


    .

    pepulttsjuxta illam Scipienis

    & Ciceronis definitionem Procul dubio ergo


    ejfe

    col-

    Ugitur,ybiiuftitianQneft>non

    Rempub.

    AP V T

    IV.

    *De Proprietatilus IuftittA-.


    i

    Naturale PR m AproprietasIuftitia:eft, quodfitanaturainfltadedit prxceptum eft,quodTobias fanctus enim


    iuftitia:
    filio
    .

    Jgtfid

    Tob

    abjtliocderisficritibi,videnetualiquandoaltcrifacias.
    {

    Etquod Chriihis. quacung vultis,vtfaciant vobis bomines,dr yosfaciteillis. Vnde S. Otnnia

    Matc.7.12.

    Augufhnuslibro 83-quzftionum. Iuftititia initium eft anaturaprofeclu. D einde quadam in confuetudinem ex vttlitatis ratione venerut, Poftea res ejr
    dnatttraprofeclas
    ,

    ***'

    Ci c.U.Rhe wi.

    irconfuetudine probatas legummetui

    &

    religiofanxe-

    runt.Naturaius eft, quodnon opiniogenuit, fedqnadam innata vis inferuit, vtreligionem pietatem,gratiam,vindicationem,obJeruantiam,veritatem.

    B h

    EtS .Bafiliusinprincipium Prouerbiorum


    innataife nobusquidtftrtbutio.

    Eftiuftitiaquadaminfita

    ConfentitM. TulliusinprimodeLegibus, vbiius8degemnonpopUiorumiuffis, necPrincipumdecretis, necfententiisludicumconlhtuiak.fednaturienorma. Et Sericcaad s.p.. Lucilium .Hac diuinalex.quanonhbris infcripta,nec in tts incifafed'pecloribus noftris a naturaeft mdtta ^quum ac bonum d Iureconfultis dicitur. II.Eft,quodfiLC02nitudifficilis, quamtraditlocockato S. Ba- , lihu V-umair. )jioniam iujhtubabitus,ejt qutpre digmtate cutqjuum dt. firibuit dijfialis eft hxc inuentu atq cognitu partim quoddefcienteprudens tia nen cuiq.pateat\quedjit aquum : partim,qucd animo ajfedibas humanis eecupato reclum obfturetur. Etmfca.Rec7um,verama.ncfie iufthiam^magna cuiufdarn fcientia perfeSii^animi eB. Et S. Auguitinusinpfaimumm.
    ,
    .

    Superbu4,z\r,quodpeius efijxftumfevult yideri : cum nonfit Et quiaiufiiti.

    am intelligere difficile eft, d;Jfictle esifuperbos agnofcere.


    i
    i

    Qu om od o autem
    Ectli.21.1s.
    i
    i

    perueniaturad veramincelligentiam iuftitiarnGntzcuk S^pienscum a x-^ui cufiodit iufiitiam ,centinebitfenfum eitts-. S gn fi cans p cr 1 e g s o b ferutionem,perueniii^dverameius inteliiger.it iam. 111. Quodeti^mcxercitationefit difficilisinamhomobeneficioiuftiti^nonfefoiuiB,fsdecimahosperficercdebet. VndeAriflo-

    Ar,ftct

    Ddd

    teles

    ?9 s
    tcles quinto libro

    v t
    1

    i
    ca

    a;
    diccreconfueui-

    de moribus

    dc ca fcribit. Prouerbio

    mm, luftitiainfifi virtutescontinctomnes.AtfyperfeZiamaximevirtuseH,


    quiaperfiiiavirtutisefivfusM^ eftexeo, quianon adfefilum ,fedetiam ad altum isqui ipftm babet,vti virtutepoteH. Coplures .7rjnpr0priisq.de vti virtutepojfuntjedinys
    ,

    quafuntadalium, nequeunt,ejrproptereaBiantisfen-

    tentia tllabenefibabere videtur . Magiftratus

    Acif,

    eft,efrinfocittatciamipfimagijiratusconfi(iit.

    Ubro primo de Orficiis.


    JH.c.11.

    am,tertia inparentes , Stqutdemab ineunte atate,vbiprimum fenftts infundic&perit, gifierium . vjtam amamus tanquam Deimunus,patriam ,parentefydiligimus , deinde tquates,quibusficiaricupimus. Et infra. Secundum D E /valuntatem. vel natttra copulam inuicem nobis ejfe auxilio debemus certare officiis , ac vt verbo Scriptura vtar^adiuvelut in medio omnes vtilitatesponere,
    ,

    virum oflendet: adalium enim Et San&us A m b r. o s i y s luftitiapietasprima eH in Deu m fecundain patriimoinomnes, qua ipfificundum natura eft ma-

    &

    &

    mentumfcrrc atter altcrt ,vel(iudio,v elofficio velpecunia, velopertbus, vel vt inter nosficietatis attgeatur gratia nec quifquam ab quolibetmodo
    ,

    efficio

    velperkuli terrorereuocetur,fedomniafuaducat veladucrfa,yelpro-

    Jfrera.

    IV.
    .

    Quodeiusfundamentumfitfides, /</*#, vthabetCrcE-

    libro primo de Officiis, dtftorum conuentorumque eonflantia,rjr veri-

    A,ioflB..i*.

    etiam leruetur , vtprimo Punico belio , fubdit ibidem , cumdecaptiuis commutandis Romam mtjfus ejfet, rediturum primum vt venit , captiuos reddendos in Senatu non iurajfitfyfc cen/uit: deindecum retineretur a propinquit ejr abamicis,adjuppltciumre' diremaluit, qudmfidem boflidatamfatlere . Et San&us Ambrosivs.
    tas ,ita vt nofti

    Regulus captusaPanis

    guanta auttmiuHitiafit ,
    fit

    exbocinteSigipotefl, quodneclocis

    necperfi-

    nu, nectemporibus excipitur, qua etiam boftibus refiruatur , vtfi couftitutua

    cum hoHe,aut locus ,


    .

    autdiespralio , aduerfus iuftitiamputetur; aut loco

    prauenire,aut tempore

    IntereH enim vtrum aliquispugna ejr confliiJugraui


    .

    capiatur,an fuperiore gratia,vet aliquo euentu


    boftibus dr infidis
    fS\mj.
    ,

    Siquidem vehementioribus

    rjrhis quiamplius lafirint,vebementiorrefertur vltio , vt

    Madtanitis,quipermulieres fuaspleroffypeccarefecerant explebe ludaorum,

    Vnde ejr Dei in populum Patrwn iracundta ejfufa eH


    ,

    -,

    ejr ideofaclum efi,

    vt

    nuSum Moyfis vicJor fuperejfe pateretur Gabaonitasautem, quifraudemagit,quam bello tentauerantplebe Patrum ,non expugsaret lefus ,fed conditio nit impofita afitceret iniuria. E t paulo p oft .Liquet igitur etiam in bellofidem
    .

    necvllumdccorumefe pojfefivioletnrfidet* fundamentum ergo iuflitia eflftdet : iufiorum enim corda meditanturfidem;
    ejr iuftitiam feruari oportere
    ,

    &q*i

    I
    ejr

    A>
    :

    J9*

    anife iusJus accufat , iufiitiamfupraftdem ceffecat apparet fiverafateatur.

    nam tuncw/Htkteiut

    V.

    Proprictas eft , vt iuftrtia non modo

    m magnrs, fed etiapfin


    A.c.ir

    paruisrebusieruetur.

    HanctraditS^ Auguftinuslibrodedodrina
    Vbi

    Chrifbanaquartohisverbis, dumagirdenegotiisEcclefiafticis.

    etiam cauendus eft aternus interitus,o*tniamagnafunt quadicimus wfque adeo, vt nec de ipfis pecuniarirs rebus velacquirendis y velamittendis parua
    videri debcant
    ,

    qua DecJer Eccleftafiicus dicit, fiuefitillamagna


    .

    ,ftue

    paruapecunia.Nequeeuimparua efl iuftitia}quamprofecJo ejrin paruapecuntacujlodire debemus.dicente Demino ^uiinminimefideliseftf eJrinmagno Lacl6n> fidelis esl - guoderge minimum eft,mimmum eft , fidin minimofidelem effe md?num efi. Ndmficut ratio rotuditatk eft, vt dpuncJo medio omnes Uneapain magnodifco,qua in nummulo exigue: extrcma dcantur,eadem esJ ii s vbiparud iufiegerutur,n minuituriuftitia mdgnttudo t)e iudictjs deni% fecularibus,quibusvtiq,nifipecuniarijs,cumloqaeretttrApoftolus. K^fudet quifquam vsflrum inquit ,aduerjus alteruhabens negotium , iudicariab inires tn
    ,

    &

    '

    quis,ejr
    jfic

    nenapuifanclos

    ? ^utdefi,quodftcindigTtaturApoJ?oltts,ftccorripitf

    exprobrat ,ftc increpat,fic minatur ? gutdesJ , quodfut animi affecJum tam afi?era vecis mutationetesJatur ? guideftpo/ireme, quod tam crebra,

    &

    de rebus mimmis

    tam granditer dicit? Tantumne de tllo negottaficularia me,

    ruerunt-Abfit: Stdhoc facitprepter iuftitiam ,charitatem pietatem,quanuffa

    fibria mente dubitante

    etiam in rebus quamlibet paruulis

    magna fitnt.

    AdfcribamexemplumIuf&tiaMlluftre,cruodidemS.Auguft.nondufermone ir. de bitauit his commemorare nempe homilia 9ex yo.


    ,

    &

    verbis Apoftoli. Dicam, mquit,quidfeceritbomequidampauperrimusee ttmpore.quofancJus Ambrof, Medtelanierat Eptfcopus , vbttuncprafens erat
    etiam Augufttnus nondum Epifcopus . Tampauptrerat tffe.de quelequimur,

    vt

    Prefchelailicus effet
    ,

    anus

    Sedmelter futtiffe , qui advelumftabat


    prepo/uitpittacium publict
    ,

    fedebat . tamen diuina

    Grammatici fedplaneverus (jfperfetJus Chrttliquamiffe quiin Cathedra Pauper ergoifteinuenitfacculum ducenterumfblidorum memor
    ,

    legis

    veniat adillum

    lecum

    , ( ^uifiltdos perdidif,vt quarat iffum hominem ) iffe qui ptangen?


    ,

    fircumquaque vagabatur tnuentoejrlecJopittacio venit ad homtnem; Et neforte alttnum quareret ,fedfuum , quafiuftfigna : interrogauit facculiqualitatem /eltdorum etiam numerum . Cum emnia ftddtter
    ,

    etiamiile

    refiondiffet\ reddidtt

    ejrquarens
    ri.

    vicemrependere

    qutd inuenerat iffe repletm gaudto r tanquamdecimat obtulit tlltfolidos vigin. .

    NeJuit

    acctpere,ebtttltt decem

    Neluit accipere +

    Salttm rogautt,

    vtvdi

    4*0
    ait ,finon

    a;
    .

    vt velquinfa dcciperetfioluit.Iileftomachasproiecitfacculum. Nihitperdidit visdme aliqntidaccipere^nec ega aliqnidperdtdi >uale certamen, fra trts mei, quale certamen,qualispugna,qttalis confttcltts*. Theatrum mun~
    dtti fpecJator Deus. Viclfus ille,quodofferehatur, accepit,

    & continuo totupau-

    peribus erogauit, Vnumfolidum in domumfuanon mifit . Confideratefratres

    taglorioftm exemplum,

    I.

    tdm admirabdefatium. EftChriftianorumpropria , nonvindicareiniuriasillacas.

    &

    Contranumcenuere Erhnici philofophi,ac incer eo; M. Tulliuslibra


    primodeOiKciis. Iufinia,ix\qxx\zx\s primummunus eft,vtne CHiquisnoceat,nifilaceJfitusiriiHria\deindevtcommunibtisprocommunib:tsvtatar,priA.c.U

    uatisautem vtfuis . Quodrefellic Ambrofiuslibro icem de Oili ciis pritao.Primum ipJum,iaquit,quodputant Philefbphi iuiiitia muntts,apudnos
    excluditur

    Matt 5.44om. 14.17.

    Dicunt eritm iliieaprimam ejfe iuftitixformam, vt nemini quis noceat,nifi'laceffttusiniuria htod Ettangelij authoritate vacuatur . Vulte. .

    nlm sCriptura,vtftt innobisffmtusfilij hominis ,quivemt confirregratiam t


    tjoninferreiniuriam.Deindeformamittfiitixputauerunt,vt qniscommunia,
    idefi,publica pro puhltcis habeat .priuata profiiis
    .

    Nechoc quidemfecttndum

    naturam. Natura enim emrita omnibus in coimnumprofudtt , Sicenim Deus generari iujfit omnia -vtpafttis omnibus communis ejfct,& terraforet omniu
    ,

    qu&dam communispoffffto.Natura igitur ius cewune generauit ,vfurpatio ius


    fecit priuatum.

    ***

    VII. Etpoftremaeft, veramiuflitiamnoneMe,nifiinhomineveac ideo in nu-lo gentilium quancumuis /apieniiflimorumfuiiTe, vcfuseprobat S. Auguftinuslibroqiurtoadra fide Chriituna praedito
    ,

    '

    l7 '

    uerfus Iulianu m.Abfit,inquit,vtfit in aliquo vera virtuspififuerit iuffus. lufitts eritm exfide viuit. Ahfit autem vtfit iufitts vere , nifiviuat exfide .

    guisporro eorum , quife Chriftianos haberi volunt , nifijbli Pelagiani,aut in ipjis etiamforte tufolus, iufium dixerit infidelem, iuftum dixerit impiumjtu-

    fium dixerit diabolo maricipatu


    Scipio
    ,

    Sit licet

    ille

    Fabritiusfit licet Fabittsfit licet

    fit licet Regulus ,quorum

    menominibus tanquamin antiqtta Romana


    .

    curia loqueremur ,putaftujfe terrendum


    om.jo. 17

    Nec in iflis eft vera iuflitia.qua iu-

    ftusexfide viuit,Fides ex audittt,aud:tus autemper verb-tm Chrfti. Finis legis


    chriftus adiuftitiam omnicredenti
    .

    Ojtomodofivt vere iufii, quibus vilts eft

    humditas veri iuflii'Jj>uomodo eft i eis vera iuftttia, in quibus non eft verafa.
    pientia*.

    Ecpaulo poitf Porrbfiveramiuftitiamnonhabentimpi) profeclt nec alias virtutescomites eius &focias quiacum non adfitum reftruntur
    '

    autioremdonaDei, hoc ipfo malihis vtentes efficiuntur tjrfiquashabent , veras nonhabent.

    iniufti\

    CAP-

    V
    A

    T
    V T

    T
    V.

    A.

    401

    De mediis ad Iufiitiam confequendam idonels.


    i m v m mediumeft.inanimoconftanterproponeretenihilfar>urum,nifiquodvemati5cvirtutifueritconfentaneum EftS. B .*' BafilainprincipiumProuerbiorum. JteeniajnquitsxipfittfSalomo-v

    PR

    nis fententia,cogitationes iuftorum iudiciafunt virofapieti,ommnofatage-

    dum erit intra cordis arcana tribunal con(!ituere, reta%facere iudicia ,mentem quo% velut tn trutina fuftendere adea qua conueniunt
    ,

    aduerfantemfibimalitiam coramteiudtcium experiuntur, dalegidiuinacontravitim vicloriam.iniquum aquum apudte iudtcanturlReJpondecentra concu-

    agendum aqualancelibrare.guandofingula Dei mandata contrd

    & adquodlibet

    &

    pfcenttamaltenorumbonorum.Davtvincatvirtus,Contumelia&patientia inu<cempugnant?vitupera contumehamjaudapatientiam . Simulatto


    fimpUcitas, tuflttia

    &

    &

    tniuftttia, iud>cantur ? tuneden'% intua mentis

    tud.ciorum re&ituiinem osjende,

    & velutHn

    recefth

    tribunaltttbiipfiajfidere

    datum Deifacens monHra te vitium abhorrereac omnino ab eo


    pohora

    man-

    ejfe autrfum,

    virtuti verofauentemfludentem^ ;fienim tnrebuscunctisquas

    & meliora vincerepermtttas, beatus in

    agis

    apudte

    die iltafueris, quando

    Deus oc'

    cultakominumiudicdbit,vtteftaturEuangelium,cogitavowbuscordafimul

    hom.umaccufamtbus&defeffdentibus,neccondemnatusdifcedes,verumiu- Rom z '^


    ftiti* corona ornaberis.
    II. Me d i vm horrereeavitia,quibusfecundumdiuinarumIitterarum dodrinamhomoab exercendaiuftitiarcaocatur, vteftau2ritia,acceptioperfonarum, raunerumcorruptela, vfura,fimonia,de quibus corumq; rernedus multa inuenies in noftro P a n a r i o fuis
    titulis.

    III.

    quafifororeft iuftitiae. VndeS.


    turfetuftttta

    MEDivMeftamorpacis&concordix,quiapaxcomes& Auguftmus exponens verbailla Pfalm

    Fral

    ^
    ~
    y/

    luslitta&paxfeofculatafunt.Fac,zk,iuftitiam,& habebispacem,

    &pax

    &

    ofcule'-

    Sienim nonamauerisiuftitiam

    Amant entmfe duo ttia iuflttia &pax,


    .

    & ofculanturfe, vt quifecerit

    pacemnon habebis.
    iuftitta

    tnuematpacem ofculantem iuslittam Duaamicafunt,tuforte vnam vis, alteramnonfacts. Kemoemmetlquinonvultpacemfednonomnes volttnt

    &

    operariiu[ittia.lnterrogaomneshomines.Vtdtisfacem?vnooreubirelbondet totumgenttsbumanum,opto,cupio,volo, amo,

    Ama&iustitiam,quiadua
    amtca

    Eee

    ''.'..
    4o:
    I

    V
    :'.
    .

    A.

    Siamicampacis non amaueris,6nte amabit ipfa amtc* funt itiflitia^r pas xec veniet adte )uidemm magnum efl defiderarepacem? ^Utiuis tnalus pax
    defderat pacem.ftona enim res eflpax.
    L.C.H-

    Mediumeftfugafimulationis. Tptiusiuftitix,/'^*/'/ Cice ro in prirno de Orficiis, nulla eft capitalior peftis.quam eorum qui tu cfimaximefillunt,idagunt, vtviri bonicfle videantur.Quod.n.ma,

    IV.

    gisexpetendum(ke(Tebonum8c*malumpu:ari, quamcontra, toto libriquintidiuinaruminrtitutio.numcapiteL2. demonftrareconatur La&annus De quo 8c carmen exftat Greg. Nazianzeni a Billio latine
    .

    itaconue<fum.

    Mahm cum rec7o (ludeam vitiofits haberi,


    Jguam vitiojndulgens iufticlarefcerefama, Mendaxque tgnaris mortaltbus efffepulchrunr.
    ^todltcetiaternefoetentiacorporaclaudat,

    Calcetamennitet externa.gratcque colore.

    Vnde 8c Plato
    ftuseft,iuftusviderivult.

    fax/t*m> ce o>

    * W#refle cenfebat,

    cum qui iniu-

    t:hry

    !n rfal.4.

    MeJiumeftquotidianumconfcientixexamen,8cquidem particulareiniis quiludicum, Magiftratus, Scaliorumfiuperiorum perfonimgerunt, inquodifcutiant aneodiealiquidcontraiuftitiam deliquerint. Videritulumde Confcientiasexamine. TantumvV.
    ,

    nam ind*exfcribam Chryfoftomi fententiam.

    Hoc examen,mquit ,fiat

    Jingtdn diebus \ nec prtusdormieris bomo , quammente verfaueris ,<ptaate interdtuperperam acJafitnt ,& dte fequentieris omnim tardtor adea t(/farttrfts aggredienda.Et q 'todfacis inpecunia,necfnis y vt dua dtes prxtcreant ,eptin

    cum famulo rationem ine.<ts neconfujioneminducat obliutojtoc etiamf.c in aciionibus Slngvlis d ebm vtfperiab anima rationem exige, ejr cogitationem
    ,

    Valc
    ftitia.

    .deiij-

    qutpeccauitcondemnaeam <jr velnttlignofttjp.endeactorque, tjrtube,ne eaampliusaggredwur. :diumeftconfider.5reexemplatumE rmicorum, tumnoVI. ftfo-um,qni iuftitiam mixime co'uerunt. ExE^hnicispnmfificillud
    ,

    M Valerii M

    Cic^offic.3.

    Piut i Pftchi.

    miexhbroquinco. Timochares Ambracienfit Fabricio confu~ lipoUicitus eftfe Pynhitmveneno- per filium fuum epui potienibtts eitts prtterat, necaturum. Ea res cum ad Senatum ejfet dcUfa.miffif legafis Py rhum memtn frbent monuit vt aduerfushttius geaeris tnfiduu cauttus fe gereret
    ixi
    ,
    -.

    ^
    ^
    *

    afilio-JMt-tU condtta-n ,ejr armisbelttnon venenis gerere debere


    ris

    Ttmoibx-

    autemnome fuppreffit,

    vtroque modo a fttfttttem amplexus; fuianec hofie

    maloex?plotoftere,netfceittj,bcnemereriparatusfueratproderevoluir.U.eiiif
    jEMan.var!
    kift- *

    ^ e.Z ileucup vrbe Licrenfiu afefalubemmis at/fc vtiltfffnit legib. 'mnita,cii flm eiw a-idterij, crmme dxmnntns ,Jecudu itts ab iffi confiitntttrn vm .jr -.
    ....
    -

    ^j

    A.

    Jfj

    405
    '

    fr/i>

    carere deberet *ctotaciuitasinboneremVatrispsnxne*t(jfttdtemadele-

    fcsntulo remitteret,aliquartdiu repugnauit.

    Ad vltimumprecibus popklieui-

    clusjuonrius deindefiiuocul0erufo,vJi'.mvidedivtri^reLtt]uU.ltadebitum.
    fupphcij modum legi reddidtt aquitaiis admirabdi temperamentofe ixter ?)tfiuflum legulatorem partitus.Wl. Lamp^fdir.^/fJw^- L.meiiutki: fertcordempatrem

    &

    derSeuerus Imperatortantafuitaquitate ,vtnullas vHquatpjaftcirettJ^efr


    nullamconftitttionemjacraret ,fine vtgintiiurii peritiffimu
    fapientiffimis \iru.neein
    (jr iottijfiriiisac

    Jinaulorum

    &

    v<are tudiciumferret\qmn prius iret petfentenrtai fcnberetur quidquifife dixijfet Cum de ittre aut hegotifJtra~
    ,

    cfab.it,foles adbibcbat doiros ejr difertcs


    .

    fide re mtlitari , milites veteres.ffr


    ..

    Stvnquamfuremvidiffetiudicem,paratumbabebatdtgitum,v0li fenes eculum eraeret: tante odio prefequebatur iudices, quifurtorumfama laboraf fent ,vtfieos eafu aliquovtderet ,commetioneanimicholeraflomacboeuomeret,totoyultuiardeJcente. IV. NicephonlibrotertioEcclefiafticxhiftoria?.

    Tafludio/us .zitfutjfefertur Traianus Imperator iuris &iuftiti*,dr n.cx^


    ,

    tam ab improhitate alienus vt aliquando enfemfirittumprajetto Vrbi in cijfettu omnium dederit,at^ dixerit .Capeferrum hoc,ejrfiquidem recle imperiumgeJfero,pro me:fin altter, eontra meboc vtere, V. ./Eneae Syluii libro 3. commentariorum in res geftas Alphonfi Fridfficus lmperator,cum La.

    iisiaum Hungaria ac Bobemia regem educaret,non defuerunt ,quiperdendum

    fuaderentpuerum , cuius vita ingentes molefitas

    Cajari , mors regna

    & opes

    maximas

    aHaturaefiet.Adquosille.Ergo mejnquit,epulentummagisregem y
    .

    qttampium, quam iufium cupitis


    cuncttforebus antepono.

    At ego iufiitiam , bonum% nernen diuitiis,

    V l.ciufdem ibidem. AdRodttlpbum Imperatorem


    vt iufiitia
    .

    quumquidamvenijfet , ijuiOtbaccarum BobemUregem atrocembofleinvenationefe occifurumpromitttretjifattopramium ejfet, Rodulpbus,etfinofler


    beflis efl

    Otbacearus jnqititfion tamen idejjiciet

    & moderationis

    fines tranjeamus.

    V.

    Henefias. Virtus.Et in Panario

    V. CMunerumcorrupte-

    la.Perfbnarum acceptio. Vindicatio inturia.Vjura.

    L A B O

    R.
    figritut%

    ViDE wPanaxio; V.

    Ecs

    LAYw

    44

    LAVDATIO

    DEI.

    LAVDATIO
    pAPVT
    I.

    DEI.

    Quibus nominibus laudatio Deiinjcripturis appelletur.

    Avd
    Pfa!.i4+.i.

    aT

    o vcl Laus Dei in diuinis

    fcripturis variis

    no-

    minibusappellatur. Diciturenim. i.benedi&io. z.exaltatio,vtinpftlmo,quiinfcribitur. LaudatioipfiDauid. Exaltabe , ait rex Dauid,^ Deus meus rex .& beneduam nominituo inficutum &feculumfecull 3. magnificatio,vt in Cantico Beatae VirginisMiria:. Magnificat anmameaDom ;num. 4, glonficatio, vtindicto
    .

    Luc.

    1.45.

    Matt.

    5.1.

    Al.JC.I2,

    C hrifti apud Mitthxum , Sie luceat lux veftra coram bomiwbus,vt videantoperavesirabona.&^orificentPatrem veftrum,quiincoelisefl , Inqua;
    verba SanclusAugaftinusdefermoneDomini
    dixit, vt videantbonaoperanesira
    ,

    111

    monte.Non tantum

    Jedadd/dit,

    &

    glorificent patremve-

    P(aI,M4io..

    vt boc ipfum qnodbomo per bona cp eraptacet hominibus,nonibifinemconUituat,vtbominibuiplaceat,fedrefcratbocadlaudem Dei,& propterea placeat hominibus,vt in itloglorificetur Deus Hoc enim laudantibusexpedit,vtnonbominemfedDeumbonoretit.j. ConfdTio,vtincitato pfalmo. Confiteaturtibi Domine omniaopera tua,&fanclituibenedi(irum , qui in coslis esJ
    ,
    ,

    Chry.mjfal.

    exponens Sancl: 'UsChryfoftomus . Gratias, inquit, quibm fermonis decus datum eft, qu.t vocem tibi agant, 'audes emittant, non babent, Etenim vnumquodque eorum , qua vocecarent itafaclumefi, vtper fuam naturam benediciionememittant quamuis muta fint per homicant tibi,qux verba

    &

    &

    Jfal. 94.1..

    nes, quica vident &ijs iruuntur ,Et itlaquidemperfuam fubflantiam,

    nesautemperyitkfuinftitutionem,& peraclione . nus in verba . Prxueniamus faciemeius in confeilione . Confeffto quidem duobus modis accipitur infcripturis ,Esi conffpo iaudantis ,& eTt confefpo gementis,ConfejJib laudmtis adhonorem pcrtinet eius qui laud*tur,Covfejfto
    gementtsadpatutentiampertineteitisquiconfitentur.Confiteturenimbomines cum.laud.-int Deum;
    FfaL 4.2

    &

    bomi Sanctus Auguftis

    conf.tentur .pifn accuf.intfe t::hd dtgnius facit Jin-

    Te dccet hymnus Deus in Sion. VadeGhry. pro:eiruo fecundo inpfilmos. Laus,\nquk,feu taudatio esi Laus enim mhitefi utiud, .juam eius diuinorum miracttlorum co;n;nendat':o

    gua

    6. dicitur

    Hymnus.vc in pGlrais.
    .

    quod.

    LAVDATIO
    .

    DEf.

    405-

    qusdUudatur amplficatio Canticum autem r.umereft qtt&fitperos cum verbis elocutio Hymnus vero^qu&pro nobis, qua nobis adfunt,Deo offertur bohorttmverborumcenceptio.EtS. Augu{i'musinp{a.]mos.f/ymniUudesfunt Ain f^- 9 Siftt Uus, ejr Dei Sifiit laus ,ejrxon(it Dei, nen eft hymnus Dei cum cantico non cantetur,non eft hymnus. Oportet erge, vtfifit hymnus,haheat hac Uus, trUt& Uudem,ejr Dei,dr canticum, Ceteras appeliationes omittimus.
    .

    '

    ' t' :>

    &

    Capvt
    v n a Laudationis DIprimariusa&us
    1

    II.

    *De exceRentia dmin& Laudationis


    indeprimoliquet, quodfit qua? principatum inter omnes morales virtutes obtinet , eoquod propinquiusquamalixrefpiciat Deum.quieft vltimus finis.in quem omnia virtutum moraliexcellentia
    virtutis Rcligionis
    ,

    umobie&atandemreferuntur. LaudareenimDeum,noneflaIiud,
    Chryfbftomusdixit,quamampIifiimasDeivirtutes , vtillius bonitas maieftafq, mortalibus innotefcar, atque ab omnibus diuinus cultusDeodeferatur. Qua& de caufaquotidieinorationeDominicadicimus , Sandificeturnomen
    vtpauloante
    S.

    enarrare 6c depr.-cdicare

    tuum. VndeS.AuguftinusfermoneDominiinmonte. San&rficari a.U.io. nomen nonfiicpetitur, qua nonfit fanclum nomex Dei ,fedvtfancium %>avfncn exiftiment aliqutd beatur ab ommbus ideHjta illis innotefcat Deui Deinde Sptritus /anctus hunc fanclius quodmagis effienderetimeant.
    , ,
    ,

    laudationiscultum non obfcure prxtulit omnibusveteris teftarnenti

    facrificijs vtin

    pfa'm;s

    Non accipiam dedomo tuavitulos,ne^.degregi.

    pfal

    499,

    bus tuii htrcos .


    bit

    ImmoU Deofacrificium laudis. Sacrificium laudis hononficaTibifiacrificabo


    pfal. IT $., 7 ;
    1 "}-

    me.&iUiciter que tfiendam iliifialutareDei. Et rurfum

    hcftiam laudis, fjr


    tico,

    n omen Domini inuocabo.


    .

    c.

    Laudabo nomen Dei cum can-

    & magnifiicabo eum inlaude Etflacebit Deofiuper vitulum nouelium ^ cornuaprcducentem & vngulas.InquxvexbzidemAugu{l'mus,Magna,
    inquit, diuttia
    ,

    6 8 - '*
    *

    '*

    np

    quasgemmas Uudis

    Deidethefiauro interiorepretttlit!'

    \,

    llt

    xjMagnf.ca' oeum in Uudejiafiunt diuitia mee


    abfiulit
    .

    Dominus dedtt .dominus


    .

    Ergomificrremanfiit f ab/it.

    Vtdediuitias
    .

    Sicut Dominoplacuit,

    itafattum esi-.fitnomen Domini benedtclum


    fut-.er

    EtpUcebit,cjuod eum laudabo


    ld in.pfal.49.'

    Gratms iSi eratfacrificium laudts,quamfiacriftcium vitnti. mpltuc ergcpUcebit Deo Uus ettts exiens de ere meo quam magna viclima <J.. adduola adaram iffius.sliz-Xibi. lrnmoU Deofacrifctum Uudis. S.dmeredeam inmeinucniam Uudis immolationem. x^iratuafionfcicntiatua.Securi
    vitulum
    .
    .

    Eee

    fumtts,-

    4.16

    LAVDATIO

    DET.
    .

    fumut, non imut in Arabiam tbus quarere ,nonfarcinas auari negotiatork ex" cutimtu, facrifisium laudis quarit a nobis Deus Ofacrificium gratuitum gratia datum. Non quidem bocemiquodefferremfedtu donaftt,nam nec hoc haberem, Immola Deofdcrifictmm laudis Et bxcimmolatio hocfitcrificium landis
    .

    efigratias agereiHi.d quo habes ,quicquid boni babes,

    & cuius mtJericord'd

    ti~

    |a. pfal. 45B

    bidtmittitur,quicquidtuum mah habes. Haud fecus S. Chryfoft.in eadera

    verba.

    Imrnola Deo facrificium laudis .Hoc enim^att ,Dco maxime conuenit,

    nempefacrificiumgratiarum aclionv, ejrfacrorum hymnorum^ eiits quxfit


    Matt
    5.1.

    Rom

    u.i'.

    lob.i.zi.

    P er reclefiacla glerificatiosis JQuodetiam chrtflus docuit dicens.Luceat lux veftra corarn homintbus vt videant bona opera veftrd , (jrglorificentpatrem veftrum qxiin cnlis eft. Paulus quoq^re -utrtt idem dtcens. Exbibetemembra veftra bofliam viuentem fanclam, Deoplacentem Ita etiamfacrificauit l$b poftplagas iUas^qua naturamfuperabantgratias agens in hac verba.Dominus
    .

    dedit ,dominus abftulitftcut Domtnoplacutt,itafac7um eft.Sit nomen


    '

    Domi-

    nibenediclum. La&annjlibrotf. diuin. inftitutionumcapiteextremo ver ba funt Summus c$lendi Dei ritus eft ex ore iufti heminis ad Deum direifa
    .

    laudatio.qua tamen ipfa vt Deoftt accepta , bumilitate ejr timore ejr deuetio

    e maximaopusett. Deniq; indecolligi potefthuiusdiuinaelaudationis dignitas,quod propria fit angelorum omniumqi beatorum omnem

    QuosfpirituplenusrexDauid xternitacemDcumcollaudantium alicubi hortatur adlaudandum,vt quodagunt,agere pergant Lauda.

    tb\.\ifl.i.

    te,iaquicas,eumomnesangelieius;laudateeumomnesvirtuteseius.

    Quos

    Ifaias,alterumadalterum, clamantesaudiuit. SanUm,fancius,fancius


    jUk.*'3-

    Dominus Z)f/^?;wr/##/.Quorummultitudinem,laud!antiumDeum audiere paftores in ortu Chrifti Domini, dicentium GloriainattifjimisDeo. VndcSan<ftusBafiliusinpialmum28. Angelorum,\aquix.,opus

    &

    eft laudare

    tranfcribere creattri

    omnibus denique caleftibus exercitibus bxc cura gloriam t S Auguftinus quidem putat angehs prarceDeum continenter laudent , co quod Dauid ln pfalmo 148. ptum, vt cumdixiflet* Laudatc eum omnesangcli eius^ubdit.^r*^/*^*/*//
    : y
    .
    .

    Deum

    & nenpratertbit. J>>uale,inquitpraceptum dedit angeUs Deusfquale,


    nifivt landent i&um
    ?

    Beati,

    quorum hoc eft negotium

    iaudareDeunt.

    CAPVT

    LAVDATIO DEa
    C
    A P V
    T

    47

    III.

    De eiufdem necefitate & vtilitate.


    NEceffitatem laudandi&
    extollendi diuini
    ,

    hominis
    .

    fatis

    oftena

    formulapra:cepti expreiTae,ma p t 6j,j*/ ^uitimetisdominumjaudateeum Dategloriam laudi Ff. hm. ximeinpfaimis. ll4 ' eius ,audttamfacite vocem laudis eius Laudatepueri Dominum Jaudate tio
    duntcrebrajdiuinseScsiptura:
    '

    men Domini Laudate Dominum omnesgentes, laudate eum omnes fopuli. Et Hcb Paulus ad Hebrxos Ojferamus bofiiam laudu femperHeo. Et in Apoca.

    '

    3 **'

    Vex detbrono exiuttjdicens. Laudem dicite Dco noftro emnesfiruieius, &quitimetiseumpufilli&magni. Deindeineadem Scriptura.tum k pfalce regio tum a Babyloniis pueris apud Danielem , tum ab aliis.et- Da n?j zs, lamrationis &fenfus expertes creatura: prouocanturad laudandum Deum,multo ergo magis homo ad laudesillas aftringitur Turpeenim ommbus C inpfal.144. fue r/>,inquit Chryfoftomus , vt bome,qui eficompos rationis dua videntur ,praflamior fit creatura in Dei laudibus infirior-, nonfolunt autem turf>e,verum etiam abfurdum. ^uomedo autem non abfurdumlfiquidem ipfa quotidie atqr adeofingulis borts emittit Vomino glorifcatione Cali
    ly pfi
    , . ,

    &

    tnim,tnquit^enarrant gloriam Dei,

    & opera manuum eius anunciatfirma.

    ntentum.Dtes dteieruclat verbum,& nex nocT/i indtcatfc ;entiam

    Sol dr

    Lu-

    na,&

    yaritis

    afirorum cborus,& pukherrimus ordo ceterorumomniumfip.um

    prttdcat opificem. Tertio

    eadem docet nos ob pratterrta, prefrntia & fiituraDei benerlcia oniadeberc Deo.&ideoiauducaufamineafepiffimeconfert. Namv.c cumregbspfalresinpfalm. r^S.hortatusefTet
    &ange!os8chominesSccce!osadlaudandum Deum, caufcmfubiicit quta ipfe dixit,&facrafunt,ipfe mandautt,

    atirnum

    & infeculumficult.Lzwi rifoc2\ycu&\c\tw:.Froctdtbantvig:7t&adora\ant viuentein


    fccu!afe,

    & creatafunt.

    Statmt ea in
    Apoe.4.1*.

    tiqnatucrfenteres antefedentem in tbrone

    cubrum,& mittebant coronasfuas ante ihronum dtcentes. Dignm es Dcmine bmorem ejrvirtutem, quia tu creafli cmnia, Deus nofler accipere gloriam propter voluntatetuam eram creatafunt. Ali bi aiu beneh" da recenfer.tur.vtinpfalm.ijy, omniave e bcnerlcracollata vetensrefhmenti Patribus.in quo p.imi verfus. Cotfitemini Domine qtttm/iam lc-nus.. q<;e>-

    &

    &

    &

    niaminaternummifericordiaeius , poftcriush.?m!ftvchiuni viciesfcxies

    rcpcttur. VndcChryfofromus.

    Homo,rumfzc7xsfii a Deo,vtiliipla- Ctoffelif*


    ojfcri

    ccat&regnMmfiturHmconfiquatur ,pertetam -vitam

    Deelaudes.

    Deo

    4 o8
    T>e o enim

    LAVDATIO
    mnlta debemus, quod

    DEI.

    & cum

    tton ejfemusfecerit^ejr quodtales erea~

    sterit, quodfaclos regit ejr continet, ejr

    quodquotidie tampriuatim , quacom-

    muniterprouidet.noHrifc curamgeritjdfy clam ejr aperte, nobify, &fcientib.


    ejr

    nejcientibtts.<j)uidenim dixerit qui/ptam,ea,qu&Jitb aJpecJum cadunt,qua

    propternosfecit ,qttodipfapr,ebet minifleriumjorporis compofitionem ,ani*

    ma nobilitatem

    cula,per leges,perfupplicia, variam

    quotidtanam eius ceconomia& adminifirationem ,per miraejr qu,t comprehendt nonpbtejl eiusproui-

    denttam : bonorum omniumfummum, quedneftlio quidemfuopepercitpropter nos, qu iam datafuntper baptijmu,ferfacramenta, qut dandafunt bonaillaiejfabilia,regnum,refirreciionem hireditatem omnibeatitudine ple-

    nam

    Si quisenimjingulaenumerel,incidetin inejfabilebeneficiorum pela-

    gus,videbtt%quetnominibusfit Deo obnoxius . Deniq; necefluatem iuxta


    atq> vtilitatem laudum diuinarum id imprimis atteftatur ,
    ffal.tf.i.

    quod Deus
    .

    nonexigatanobislaudesvllasnifiobcommodumnoltrum DtxtDomino ,ait fan&us Rex, Deus meus es tu.quoniam bonorum meorum non eges,
    guidprodeft Deofiiujlusfaeristaut quid ei confersfiimmaculibro primo commenlatafuerit viatua ? Vnde
    c

    Hcatu.

    B-Iob

    Hieronymys

    tarioruminepiftolamPauliadEphcfios. SpiritusrepromiJfionis,quieB arrabo haredttatisnoflra, idcirco nunc fanclis daturinlaudemglori/eipfius:


    non quodDeus laude alicuitts indtgeatfedquo laus Deilaudateribusprofit,& dump erfingula opera maieslatem ipfitts, magnitudinem^ c$gnofcunt,adlau~ dandumeum miraculo fluporis erumpant Et A v g v stin vsinpfalmum39. Sacriftcium lattdis^ait DeuSygloriftca! it me. Et quidlmaior gloria erit Deo, quiaglorificaseum, aut addimtjs gloriam Deo, quando dicimus. Cloriftco te Deus meits.aut fanfliorem eumfacimus y quando dicimus .Benedieo te Deus meus ? Ipfe quando nos benedicit facit nosfanffioresfacit nosfeltcioresx quando nos glorificat ,facit nos gloriofiores ,facit nos honoratiores J>fuand$ eumgloriftcamus , nobisprodeft,n$n illi Jguomodo enim eumgloriftcamusl Sic C h k y s o s t o m v s in Gencgloriofumdicendo,nonfaciendo Deus , quiabonus&mifericorseftpernosgloriftcari, nonquodipfi iin
    .
    .

    49

    '

    C.hom.*?,

    aliquidadfuamgloriamaccedat , nuilius enimrei indtguseft fedvt occafiones ipfiprakeamus maiorem nobisgratiam


    ~

    impartiendi,

    CAP-

    '

    LAVDATIO
    C ap
    T t

    DEI.
    IV.

    4*

    Deproprictatibus laudationis diuinx.


    PRJmaefl:
    ,

    Iongeimpar Stinferiorfic exceliencia&maieftaceD E I. Nam vt eximiusille laudacorloquitur , ^uoniammagnusDominus,&Ltudabi- tnii,^.}^ Magnus Dominus,& iaudabiHsnimis,terribtliseflfuperomnes Dees. Et. nimis,& magnitudtnis eius nsn eflfinis , Et Syracides. Glorificantes Dolis minum quantumcunque pctueritis ,fupervalebit enim adhuc, admirabtlis

    quod quantacunque abhomine angelove inftituacur p^ 944 I44*


    *

    &

    magnificentia eius, Benedicentes Domtnum,exaltateillum,quantumpottfliSy

    maiorefl enimomnilaude.
    tudinis eius non eflfinis
    ,

    Vndc San&us Auguftinus

    ideo dixit ,magni-

    in P'-44-

    nefiorte incipias velle lattdare ,

    &putes te laudando

    ptflefiniri, cuius magnitudofinem nonpotefibabere. ?(oli ergoputare te cuiusmagnitudinisfinis non eflfufiicienter poffe laudare.

    eum

    Proprietas, vt nihilominus laudatio fit continua,non folum rfa l. 3?. 2." ^ in faturo,verum etiaminpra:fenti feculo. Vnde Dauid. Benedicam Do- vi ++ "*
    z,

    minum in omni temporefemp laus eius in oremeo.Magnificate Dominumeeu,


    &exaltemus nomeeius in idip/um.Et.Exaltabo te Dus meusrex, &beedtca neminituoinfculum,&inficulumfeculi. Laudationem Domini loquetur os . meum,&benedtcatomniscaronominifancioeiusinfeculumficuli. Inqua:
    verbaitaBafilius.
    ,

    Videtnrremimpo(fibiUmpo!liceriprepbeta\quomodoe-

    nimfemperDeilausinorehominispotefleffe f

    fueta

    &

    corporis ncceffitatem refpicientia colloquia

    quando enim depromit con, vtique non iam in


    .

    orehabet

    DuUudem

    quandoitem d@rmit,pemtusflet
    .

    Btbensquoque

    aut comtdens ,quomode ore cocinit laudem Dei Adhocdicimus,os ejfequodda


    fpirituale hominis interni nempe mentis , quo nutritur,quifquis particeps diuinifit Verbt,quipanis de ccelo defcendit.

    Sane cogitatio,qu* de Dto eftfemel lCor

    '

    ' 31'

    imprcffit mentipotefl laus Deirecle appellariyfemper in


    tefl

    amma exiflens

    Po-

    itemiuxta Apofloltca:n adhortattonem vir quiuis pietatis ftudiojus cun,

    ttafiacere ad Deigioriam
    tualis operatio

    ita

    vtfattadclaquc ipfius omnia , omnisquefiiri'

    vim laudis habeant Siue entm bibat iufttss ,fue edat,omnia ad gioriamDeifacit. EtS. Auguftinusexponensverbailla.///g4/ft* meditabituriuflitiam tuam,tota die laudem tuam Suggero remedtum,vhde Jguicquidcgeris bene age tota dielaudes Deum,fivrs laudafli Deum.
    . .

    &

    jD/tando cantas hymnumflaudas


    conjcientia tua ?

    Deum

    Linguatua quid'agit,n:ft Uudet


    ,

    Et quoties tu ceffafii ab hymno cantando dfcedis vt rtficiarisweliebriari ,& laudafttDeum Dfcedts,vt dormias ,ncifi"ga a.d.r.ale
    .

    Fff

    facie.v-

    4io

    LAVDATIO D E
    ,

    I.

    faciendum ,&laudafliDeum

    Agrumcolis,noldttemmouere , &laudafti

    Deum.
    3.

    Proprietasefi , vt

    benefkiis
    A.inpf.ja.c6.i.

    & pcenis

    Ita enira exponic

    mdetur in omnibus profperis & aduerfis, iam allatum pfalmi diclum,


    ,

    BcnedicamDominumin omnicempore.IdemS.Auguftinus.

    Jj>uid,

    in qui t j efijoenedicam omni tempore ? ejrfemp er ffiue inprejperis ,fiue in adtterfis. Namjiinprefferis,& non in aduerfis ,/juomodo omnitempore}quomodo femper Et audiuimus multas multorum tales voces.quando illisprouenit aliqua felicita,s,exultant,gaudent,cantant DeoJaudant Deum-.nonfunt impro?

    handi ,imo gaudendumeji illis quiamulti. SediftiquiiamDeum laudareex


    prejperitatis parte ctperunt

    decendifunt Patrem agnofeere &flagellantem, nec murmurare aduerfus corrigentis manum ,nefemperpraui remanentes ex,

    haredarimereantur

    Et San&us ChrysostomvsJd pfalmum 148.


    .

    Vtraque Deus ,ah,aquccfi laudandus cum ejrpunit ,&afupplisioeximit tnimfunt curationis, vtraquefunt bonitatis . Homines quidem hocfaciunt
    fropterbonitatem,iSudverepropteriramejrimprobitatem. Deusautemv-

    Oportetergoeum aquelaudare ,& quodpofuerit Adaminparadifo ,efr quodeumexpulerit tjr ageregratias non folum pro regnejedetiampregehenna.eam enim &fecit,& mintttus efi,vtdvitio Itbera.

    traquepropterclemeutiam

    ret Sicut medtcumnonfolum nutrientemfedetiamfame excruciantem,non miramur, folum vngentem , fed etiam vrentem tjr fecantem obferuamus ttfienim contrariafnt quafiunt, vnum tamenfinem refiiciunt, Skfalutit
    .

    &

    Umporalis^Deus vere aterns.


    4.

    Prcprietas, vt

    cum non pot efl: Dens laudari verbis & faclis


    Vnde propheta digvid esl ,voluntari} facrificabo ,ait
    tuo facrifciumgratum
    illt

    vitaqj fancla,laudetur

    fakcm voiuntate & cordc.

    cebat.
    A.
    irn

    Veluntariefacrificabotibi .

    pfal.iM-

    Avgvstinvs,
    glorificabitme
    .

    Voluntarfe laudabv te : qutafacrtficium laudu , inqutt,

    frfl*49.

    Sicegereris offcrre

    Domino

    & 4t,

    vmbraftturorum forte non inttenires ingrege tuoplacitum taurum, in capris hircum ara Domini d'gnu ey
    feptum,ficut antea vouelanturftcrificia in

    inueniem fata^eres quidfacerts,efr diceres forttDeo:~volui efr wo n hahui. Jpfum voluijfe laudaffe efl.Non enim verba a te qttarit Deus ,fed'cor\ Sienh Jjeut aures carnales haberct ejrfono tmcorporis ind'gerti\tdcircv cun,-remanrton
    ,

    fiffefine lingua fine laude etiam remaneres

    Nunc vero quta corqu*ril,eorin


    vt cfjer-as vo-

    Jpicit jntut iefix eftjudex approbator adiutor,ccr&.uor*,JitJjf:;u


    Ecdiifi.?.

    iuntatem.Cum potes ore confitere adfalutem .cum atifem nw pctr* ccrdr cn de

    ^/^/Ww.Quodautem&facT:is cumiieripoteit,iattdanciu>.l";' i. docet S. Chryfoft. in pfalmum 10 2 Primum quide? jnauiens, baclaut


    3
    .

    iiuHisrequiritur , eportet enim vitampriusrecTeinftituentem hymnos Deo

    unere:mn efienimpulchralau* in orefe<c~atris^Seeundo/ion verbufolum,


    fed

    LAVDATIO
    t

    DEI.

    411

    fedetiamfattisUudareopertet , ejrbanclaudem Deusmaximerequirit,hanc gloriam. Luceat tinquit, uxveHracoramhomin'bus s vtv/deantoj>eraveHra MaK % lfc bona,dr'glortficentpatre'yeftrum quiin ceelis eHUtalaudant Cherubin. ^ue-KH-i.h

    tircaprephftaquequtcummtlediam iUammyfticam audiijfet ,feipfumajfli> liatiffr miferum ducit- dicens Hei mihi quedhomejum, impura babens labra, babito in mediopopuli impura lahi* habentis.

    &

    laudumdiuinarumexemp!o Dan ifi LaudateDominuminexcelfis, Laudate ch.inpfi4*. Dauidispailimmpfalmis. omnesange!i,& trium puerorum in hymno fuo . EHhoc fancJis, zitznreii os , in mortpojitumpropterpium ejrgratumjuum animum vt cum Deo
    f.

    Proprietaseit, vtafcifcanturfocij

    funta8urigratiaf,accerfantmultos Uudationiifocios ,ejrbertatur , vtpulcbwm munusfecum ebeant . Hoe etiamfecerunt trespueriy qui quando erant
    ficium .ejrhymnos Deo dicendos conuocarunt .

    i^mnaceemncmcrcaturam adlaudtbus celebrandum ,quod acceperant heneHoc ipfumfacit hicquoque Datum qui uid, vtrumque mttndum vecansfu^ernum ejr infernumfenftlem,

    &

    Hoc ttiamfacitprophtta lfaias\quando dicit , Latenturcceli ejr exultet terra.quoniam mifertus eft Dominuspepulijitii Et rur~ Vt qui enimfoli nonfujficiant ad Jus alicubi Jfaias Nubespluant iuftitiam Deum Uudtbue celebrandu, quoquouerfus ebeunt, vt in dicendis bymnisfecw M*4* dceipiant.Htc autem boccrebrofacit.
    percipiturfila intetligentia
    .

    C\r
    . .

    Ifr-

    49.

    QmbM mediis incitemur ad laudandum Deum.


    MediapratftantiflimumeftamorDei, quemA vgvstin v s non femelfacit caufem 8c fontem diuina laudationis, vtin Cum Dauiddixijfet, in medio Eccltfia cantabo cpiftola ad Honoratum te , quomodocantauit. 1. qttia eaotauitin nobis ,cum proficimus tnnomine, quod narrautt Jratnbus fuis , ejr quia laudem Dei cantauit in nobis conti-

    INter.

    pjy

    a"'f|''

    nuomanifeftauit,dtcens

    QxitimetkDominum

    luudateeum

    >uit

    veraciter laudat, mfi qut Jinceriter amat ? Tantundem eft er~ go,ac fidicertt gui timetis Deminum,amatt eum.Dixit enim homini,ftcut
    .

    autem

    Jcriprar/ieft

    Ecce pietat cHfapientia


    .

    Porrcpietas cultusDeitH,ntccoli-

    turtUt nifiamando

    Summa igiturefr

    vtrafapitntia
    .

    eft in prtctptoillo

    frimo.Diltges Dominnm tuumcxtotoco*detuo


    .

    Etinpia!mur85. ^uid Mau.M.). tr *gemusfratres > nobts tndicat Btatiqui habitant in domo W in fin. Pfiilmus V tua Vnde in feculafeculorum laudabunt. Hac erit aclie neHra.Uus Dei. Amas ejr Uudat.Define laudare,fidefi-s amare 7{on autem defines aa.are,
    .

    Fff x

    quis

    4*
    AiigcB<;.a.

    LAVDATIO
    II,

    DEI.

    quia talu eft,quem vides , quinullo te offendatfattidio , tjrfatiat te tjr non te

    fairt*

    Medi v Mefthumilitas.

    ^A//w;/w > inquitidcminpfaI,^j.


    ,
    ,

    fivis benedicere Dominum omni tempore, tjrfemper laus eiusfitin sre tuo y quta
    tjr Iob

    non tantam benedixti Dominum quando abundabant itli omnia qui,

    bus eum legimus dtuitemfuijfe tjrfeiicem,&pecore tjrferais


    Iob.121

    & domofeltcent

    fitys>& omnibui rebus.^Ablatafunt omnia vno tempore.&impleuit quodin hocpfalmofcriptum eft, dtcens , Dominus dedit,dominus abfiulitficut Domi-

    noplacuityitafaclumettfitnomenDominibenediclum.Eccebabesexemplttm
    benedicentis cmnitempore, quiahumilisefl
    .

    J^uidefieffebumilem}nol!einfe

    laudari.JOuiinfe vult laudari,fuperbtts eft.JOutptperbus non e(!, huntilis esl,

    Non vk ergo eflefitperbus, vtpoffis effe humilts,dtc quoddiclum cfi.ln Domino


    laudabitur anima mea.
    Augittpr+o.

    III.

    Eft Voluntariaconfeffiopeccatorum^&patefa&iodefe-

    <5cuum. Cumvis tedefendere,tedepeccatotuo , aicidemalibi, laudareno potes Deum. In laude Deinon caperts ,nifi intuaiaclareris\tranfi'advitupera'

    4 '

    , quos execramini. -Domine miferere mei,fana animam mea, quoniampeccaui tibi . Dic. Ego dixi,

    ttonem tuam

    & laudabis Deum. Redt adverbapfalmorum


    .

    Ego dixi,egopeccaui/ionfortuna,nonfatum,nongens tenebrarum. Si ergo ttt lam ergo confeffopeccato peccaftijam vide,quemadmodumpateat laus Dei
    A,ftrm.4t.

    tuo,vide quemadmodum laudetur Deus,quiaiufius eft


    .

    cum tepunitperfeuerantem,& mifericors cum Uberatconfitentem Ec rurfus in fermone quodam de Tempore. Siue ncs accufemusfiue Deum laudemusfemper illigra,

    tias agereftudeam us ,a quogratiagratis datur, cuicung.. datur. Bis ergo

    D eum

    laudamus fipie nos accufemus, Deumq( laudemus . JVuando Deum laudamus, tanquam eum,quifinepeccato esirfrxdicamus: quando autem nofmctipfos accufamus ,eiper quem refurreximus a pec czto) gloriam damus.
    (

    j ccr

    IV.

    EftVitalaudata,&immunisapeccatisgrauioribus.- nihtf
    laudidiuina? repugnat

    A-wiffj.0.

    enim arque

    acpeccatum
    .

    luxtailludSapien-

    i\%.Nonefifi>eciofalausinorepeccatoris

    Vnde Auguftinusexponens ver-

    fum pfdimi
    tur.
    ,n p
    '
    '

    Deo noftra fit iucunda decoraqj laudatio. Jguomodojnquir,m/ Deo noftro iucunda lam? Si bene viuendo laudetur. Alto loco dici.

    Non efiffeciofa laus in ore petcatoris

    Si ergo in orepcccatoris jpeciofa laus

    '

    nonefl,iucundanoneft.Hocenimiucundum,quodf]>eciofum. FisergovtDe
    tuo iucundafit laus l nolt bms. cantilena tu& obflrepere moribus malis. Deo nofiro iacunda/it laus. Jfuiddixit. JOui laudatis,bene viuite. Laudatio impio-

    rum offendit Dcum.Plusille attendit ,quidviuas\quam quidfonas\cuius aures


    nonados ,fedadeor,nonadlinguam,fedadvitamlaudatorispatent Etrurfus ali bi. Non ce/fet bene viuerefedfemper laudat Deum Tunc definis lauda.

    re Beum,quando aiuUitia,

    &

    ab eo quodiltiflacet>declinaf ,

    Namfla vita
    bona

    LAVDATIO DEL
    ,

    413

    honanunquamdeclines , linguatuatacet ,vitatuaclamat , &aures Dciai eortuum. Jj)uomodo enim aures nofira ad'voces noftr.ts fic aures Dti ad cogitationes noflras .

    Nonpoteft autemfieri/vt habeat malafiacia,qui habet bocogitationts:fac7a enim de cegitatione procedunt Jguomodo de interiori nas
    .

    imperium Romanorum emanat, quiefit advnamiujfionem In>peratoris intusfiedentis \ Mouetfolum tlle labia cum loquitur , ejr mouetur omnis invnoquot^mjlrum intusejl Impera~ prouinciacumftt quodloquitur.Sie
    palatto qtticquidiujfcrit Imperatorper

    quidyidetis agipcrprouincias,qatantusmotus

    &

    torjntus in cordefedet Si bonus bona iuhet,bonafunt: &Jimalus raala iubet,


    .

    tjrmalafiunt.

    V & poftremum Medium fit Confideratio triplex vel quadrup!ex.


    r.

    immenfa: 6c infinita: maieftatis Dei eiufque idionatum , fapi-

    eatixfcilicet, bonitatis ,omnipotentia:8treliquorumlaudedigniiil-

    morum.i. Beneficiorumeiusinnumerabiliumj vtrafqueenimcaulas


    vrgetipfe Spirituslan&usinicripturis pro laudationediuina. 3. omnium ereaturara etiam animaz fenfus expertium, qua: a San-

    &

    disadlaudandum Deumprouocantur:nonquod ipfa:velcorde,vel


    , Yelvitafan&a Deumbenedicant8tglorificent,fed quodfuapulchritudine , ordineSc numero teftentur conditoris iui potentiam&maieftatem , ac itaadagnofcendum verum Deum , colcndumqueinflamment,iecundumilludApoftoIi Inuifibiliaenimipjius,d creatura mundi per ea quafiaciafiunt intellecla, confticiuntur,fiempi- ^ota 2: terna quoque eius yirtus diuinitas Vnde Auguftinus in pialmum A iai . 148 Sunt quxftiritum vita ejr intelkcium adlaudandum Deum non habent, qua quidem perfe vocefiita cordefuo non laudant Deum ,fedcum ab intelligentibus cenfiderantttr per ipfia laudatur Deus.ejr cumper iffia laudatur Deus, quedamodo ejr ipfia laudant Deum. Et Chry foftomus in eundem. JOttomedo autempoterunt filixerit quiff>i*m,ea laudare,qu neque vocem habent, xcc linguam,nec animam,necrationetn ? JVuoniamduofuntmodilaudandigloriat^ honore afficiendi. Vnus quidemper verba\ alius veroper ipfiam creaturam,vt cum ipfiedicit.Ccch enarrantgleriam Dei, epera autem manuum eitts P6I.1**

    lingua.velfadis

    1.

    &

    &

    &

    annunciatfirmamentum.lt'ahic etiam laudat eunt creaturapulchritudine po~


    Jitione ,magnitudint, natura, vfiu, minisJerio, conftantia,vtilitate quaextis
    proficificitur .

    J^uando trg&dicitxLaudatt Dominum angeli,yirtutes cali, Lu-

    na,Solfitlla,aqa qua tttfiuptr calos,hoc dteityvnumquodq^ eorttm quxfacJa

    funr tdtgnum cjfefiapientia efficloris, tjfieplenum magno miraculo. Hane ergo dicit laudem pukhritudmem eorumqua facJafiunt , quaeiquiiUafecit laudes (jr hymnos eomparat JOuodPaulus quetfofigntficat dicens . Inuifibdta enim eius,&c .^.confideratio fit Ynius hominis,vel vnionis anima: cum
    .

    &

    kosb.i.

    Fff

    corpo-

    4i 4

    LIBERALITAS.

    Solaenim corporishumani fabrica mfficitaddeclarar . fapientiam potentumq; fummi opificis, vtfufedccIaratSan&us dam Auguftinus libro de ciuitate Dei zi t capite 14. Et La&antius Firmiacorpore

    nus libro de Ira Dei toto.


    afiioDcodebita.

    Plura

    Mo

    a vide in titulo >


    .

    Gratiarum

    ViDE

    V.

    Cogitatiodiuina prtfeitti*.
    Centtmplatio.
    .

    Cognitio Dei Confijtoja-

    sramentalis.

    Deuetio.

    FamiUaritsscumDet^

    Gratiarum aUto Oratit,

    LIBERALITAS,
    C
    A P V T
    I.

    De nomine & dejinitione Liberalitatis.


    fka. .4^

    V*t&$j^^ b e r. a l t a s, fi originem Yocis fpcdes.au &ore SiN e c A Iibro dc Vita beata ita nominata e/$, non quia U1
    ,

    ius defini. a Speufippo bxc traditur Efihabitus, quiin quarendis trogandifypecunijs decorumferuat,hoceft , decens 5c moderata acquifitio,& erogatio pecunia: auaritia: prodigalitatisextremis circumtio
    .

    beris debeturjedquia d libero animoproficifcitur

    &

    Atjft

    NominepccuniarcumpJbilofbphointellige.quicquidnumjj^, misxftimaripoteft. Modcratadiciturerogatio, quufinontantum,


    fcripta.

    3uamum oportet
    is

    tribuas , Auaritia oritur: fin cxcedas in

    dando mo-

    um.in vitium laberis prodigalitatis.S. A mbrosxvs libro de Officia,, w


    2 Cor..

    Sen.c

    primo, ante eum M. Tv l l i vs, eamlcnbunt bemgnitatis quoquc nomine&bcneficentiaiappeHari. rlecte. Benignuatisquidempro Nej^enimfatU r#,inquit PLmbr&fias,hevefacere,ntfiidexbon9 afFcclu. Hilarem entm datorem diltgit fonte hoceli,ex benaveiuntateproficifcatur Deus Mecaurum jnquit Senecahbro primo debccierlcns,uec argentum, nts quicquam eorum qua dproximU accipiutur,benefctum esl fedipfa tribtt.

    &

    tfftuvoluntat.

    ds.

    &m

    BeneficcntiaverdpioefR'&udctignando2ppcl!atur# enimfttU efi hene vtUejixx. idem Anibroflw, fedesiart; be>:efacere. Vnde, iquu ldcvciflua/iLimU dii.it Apof}^Uu,x. Cor. 8. JVuinofitaxtumjace-

    re>fed

    &

    veffe cepiflit

    ab annoprattrite , Pcrfetferum vtrumy, eS, ncvpars.


    Irfrcraiitd-

    lta% distt

    & liberalitattmjim btutwlttftia, & betteuoletiamfine

    ttefft

    B E

    R ALIT A

    S.
    .

    5
    ,

    te ejfeperfecJam. FndeadperfecJum hortaturdicens Nttnc ergfi ejrfacere con~

    fummate, vt quemadmodumprompta eflin rebis votuntasfaciendz it.tfit ey />^f/W^4f<?tf^*^^^.QuodadgeneraIiberaiitacJ5atticet,eaduo fackCiCRo,primuminprimolibrodeoffieijsJiisveibis. Cmnduoge*


    nera ltberalttatisfint,vnum dandi beneficij, alterum reddendi denttts, nec ne in nofirapeteflate efi.non reddere viro bono noniicet, /imodo idfacerepvffitfixeiniuria.Demdemfecuado\ibro.Liberalit4tis&it,ratiocfidf/ex.f!am
    aut opera benignefit tndtgenttbus, autpecuma ,facilior eH hacpoflerior, locuvireforti claro% digmor. flett prafertim , fedtllalautior ac Jjtlendtdior ,

    cic.i..deefF:

    &

    ^uanquam enim in vtra^ineflgratificandi Uberalis vplunt4t tawfK altera


    t

    ex arc*,alteraex virtute depromitttr,

    A P V T

    IL

    De dignitatefruButfc Liberalitatis,
    f"\I g v i t a s huius virrutis indeprimumelueet,quodC hms- moi c* *~> t v s Dominus apud Matthamm eam quando exercetur erga Mwtj.ijj ,
    pauperes,pra:tulerit veteris teftamenti Sacnficiis.dicens.,

    Luntesaue> C7 .ijb.'.

    tem difcite,quid eft ,Mifiricerdiam vole^ejr nonfacrificium. Deinde e prifcis


    Patribus Clemens AlexandrinusinPxdagogo .
    cales confcendere, ejrpuichrum
    ejr ijs

    Oportet,inquit,vti

    baculum, beneficentiamfciiacet , ctrcumferre,


    Fatetur enim Hoc efl,fiditeProu I?l

    qui afftiguntur elargientem veram quietempercipere .


    .

    Scriptura anima redemptionispretium ejfeproprioi diuitias


    fcat,fa!uu6 eritpcr elargitionem
    .

    guemadmodum enim quicunq.putetfcatuaugetur ejr

    riunt, exhauHiinpriftinam

    menfuram reuertuntur;tta ettam eiargitte, qua

    eil borimfonsbenignitatis,potumfitter.tihuscemniunicans.ru?ft*s

    advbcra quttfuguntur, veletiam mulgemur folet b o cie Ira Dei fub finem luflitia rjr beneficentta tam imnwrtalesfur.t. cjuam mens cr anima r qtia bcnti operibusfimilitudinem Deistjfequitur.Greg.NiAzimzmusdcpaupei um amore. Nihdtam diuinumhomohabet .quam de altjs benewereri ,t ametfi tliemaioraMc minora htneficta conferat vterq^ ntmirum profuii viribtts Faccaiamitofofis Deus, Dei mifertcerdptm imitando. Et infva. Dccevirfacvofariclepanemefurilac ccnfuere

    repletur ,quemadmodum

    La&an

    us

    enti fr.tngei e, &pauperestccJo carentes coiligero ,

    ejr

    Hudtatemopertre ,/sec

    tenfanguineos dtfpicere acprxjertim hoctempore,vtbenef:centianofiraexpcnurtafii,7.cn ex i tdui.dur.iifaculiaixm copia:

    quc mnnere Deus tvagis dcle^


    S.

    a. 2 off c u. I

    elatur

    quaw multis oblationibus^magnififelargitiembus.

    A MB nosivs,
    bm

    4dtuttat,m,hocquequeprofec7um bcn* exifitmatiosis ,fidef>otemismam-

    4rf
    btes eripias inopem
    ,

    LIBERALITAS.
    de morte damnatum eruas, quantufneperturhationefie-

    ripoteji . lamfi'oppreffum opibtupotentis ,

    &faIu>ne magis , quam fcelerisfui


    .

    fretiograuatum Uberaueris,egregU conualefcit epinionis teslimonium. E t tcrum. Deejfebenignum,iuftum ,nonaliemcupidum,imodefuoiurecedentem


    potius aliquafifuerie laceffttus ,

    tcm,abhorrentern a iurgiis

    quam aliena iurapulfantem ,fugitantem litiSiquidemfuo iure virum bonum aliquidrelaxare


    .

    nonfolum Uberalitatisfedplerun^ etiam commoditatis efl Vrimc dtjjendto litiscarere,non mediocreeU lucrum Deinde accedit adfrui7um,quodaugetur
    H.in
    c.s7-

    amicitia-exquaoriuntttrplurimacommoditates
    in Ifaiam
    .

    S.Hieronymuslibro it>.
    alij s fed nefibi

    Liberalitas qucq

    &

    djpenfatio virtus maxima efi ,& viaregia,d


    cjr

    quadsclinat addexteram ,quiparcuseft,


    tricibus ,ejr dicit cum ifabel.

    nonfoium

    quidem

    tribuit quodnecejfe ef.AdJiniJlram,qui comeditftlftantiam Jitam cttm mere-

    Nyifu

    orat.

    <j\tanducemus

    & btbamus,cras enim morie-

    wr.Greg. Nydenusdepauperibus amindis. Vtilliquiincertamimbus


    ftultitia

    pramiaprcpcnut tuba liberaCitatemfuam tndicantes omnibus inpa. Uftra decertantih,:s pecunia UrgitionempolUcentur at^denunciant .Sic bene .

    ficentia

    omnes i

    m ferijspojitos adfe vccat, non vulncrum ejrpUgarumpra.

    mia
    ,
    .

    incommodorum remedU accedentibus impertiens fedarumairum FfJtc eft omnium !. tudat .irttmvirtutzmpraftantijjinia Hacedfelicitatisco.
    ,
    .

    &

    ia pr*f.

    tnes.

    Hacaffd;tDeo,&magnaeftcuipfoneceJfitndineconiuni7a.Chxy^o^, in epiil.ad Phili ppenfes . Jluemadmodum dtuitumflij ornatusgratiaau. reum monile geftant ir. collo,necidynquam deponunt, veiut :iobiiitatisfigr,u
    circumferentes

    & ejlentantes itidem,

    ejr nos oportetfemper

    benefcentia indu.

    tos eJfe,declarantes,quodfilijfumtts eius qui mifericors eji,

    & Solemfuum ext-

    M.c.u.

    s
    sc.

    fetm

    \\.

    Ethomilia*7. inGenefin. Nenputemus aliud\dumbenefacimus alijs ,quam quodmagnum qttoddam benefcm apud Deumdeponamus. Namipfiftmus qutbenefciofruimur, drmuUulucrtinde nobis conciliamus . Addo Patnbus Ethnicorum Sapientes. Pythagoras eaim rogatus , auctore ^Eliano in variahiftoria, qua ratione homines Diis fimiies haberi poffint , refpondit , fi veritatem ample&crentur , & )uidat cutidis bene facerent. Ft Seneca libro tertio de beneficiis. Theophrafhw, refle beneficia, zit, Deos imitatur, qui repetit,fxneratores Scobaro interrogatus quidnamvitamconferuaret humanam , reririfacitftperbonosacmalos
    . ,

    fpondit,Beneficentia. CiceroquoqjhbroalterodediuinationefcribitnihilefTe beneficetia prarflantius , &intertiodcOrficiis ait, Herculem

    bominumfama benefciorum met?iOrewconcilio calesliumcollocatum. Defru&uhuius virtunspluravidetitulo de Elecmofyna cap. 5.

    CAP-

    HBERALITA,r;
    C AP
    VT
    III.

    417

    ^De Proprietatibus Liberalitatis.

    R m
    1

    a Proprietaseft,quodM,vtfcribitM.TulliusprimodcOFbro,nibileft natura bomints accemmodatiu:.

    ficiis

    1.

    E c in Lxlio. Natu~

    ra,i nquic adliberalitatempropenfiJumm.Seneca. dc vita beata,c. 14. Ho-

    minibttsprcdejfenaturaiubet.

    Quodaffecl:udanti5potius,quamcfieAuciusmeritum(It ftimandum. Ambrofiuslibrode Viduis. Liberalitas noncnmulopatriII.

    moy,fedlargitatisde/initurajfec7u.Etprimo dcOfficiis. Chriftus duo ara

    vidua illius diuitum muneribus pratulit, quiatotum iUa quodhabuii\contuItt. Ajfec7us igiturdiuitemco/Iationem,aut pauperemfactty&pretiamrebuc imponit Sic 8c Ariftoteles in quarto de moribus . Liberalis attio nonin **" multitudine rerum qu* danturffedin habitu dantu cenfiftit, bicautemprofa.

    iultatibuserogat/NlbiligiturprohibeteummagiseJfeltberalem,quipaucior4
    largitur fi modo minores eijintfacultatet.

    Ec Seoeca libro I, de Beneficiis.

    Beneficium nonin to quodfit,aut datur,cenfiftitfedin ipfo dantis autfacientit animo.Animtssest,eiuiparuaextollit,fird,datilufirat,magnaejrinpretiohabitadeboneftat. Etiafra.


    busofferrent
    .

    Socrati cum mul- amulti profuis quifqffacultati- !<

    tibtpojftm inuenio , dr hcc

    Nihil.inquit.dignumte quoddare modopauperem me cfifeferttio . Ita%dono tibi, quod vnum babeo ,meipfum : Hoc munus rogo qualecunque eft,boni confulas, cogi ,

    AEfihincs pauper auditor-.

    tef%dios,cummultumtibidarent,plusfibireliquiJfe. CuiSocrates
    itaj, curt, vt te meliorem tibi

    gutdni
    Habebo

    tu,tnqutt, mthi magnum muaut dederis , nififorte paruo teafiimat .

    reddam quam accepi

    Vtcit /Efcbines hocmtt-

    nere Alctbiadis parem diuitijs

    animum ,

    & omnium iuuenum opulentorum

    munificentiam.
    1 II. Proprieraseft^vtdeclareturergaomnes.iuxtaillud Apofto\i.Dumtempushabemus,operemurbonumadomnes. Ec Chnftiapud Lu- aJ-'J* c J * cam. Omnipetentitetrtbue. VndeS.Auguftinusdefalutaribusdocu- A .< 45 mentis. Ksidomnesbominesfaciamusbonum. Adomnesdico t nonperpartes, non aivnum velad duos, aut adtresfedadomnes homines Chrijius enim impijs ejr fieleratis tion pro JanttUtantump ijfus elt ,{edpropeecatoribus afiendit in crucem t &pajJionefua nos omnes reuocauit ad vitam. Nonfar.ttis tantum Deus dedit Solem ejr Lunam, ejrpluuiam, ejr omnia nafcentia terrx,
    . ,

    &

    & omnesjruttus, quioriunturin

    terris ,

    fedin commune omnibus bominibus

    Ggg

    dedit

    4'8

    dtdit illa ,qui Solemfuumfacit oriri fuperbonos

    S!ib 4.C.15.
    td.c.24.

    or.r4+o. qa.6.'o.

    wiuUos ldeo omnibus hominibus dedit illudin commune,vt bonum mfirum <jr eleemojna nofira ejr charitasnoHra, ejr humilitas nofira, cjrpatientta nojlrain commune ommbushominibus difiribuatur. Ec M. Tulhus in fecundodeOfnciis, cumdixifIecmeliusapudbor;os,quamapudfortun:itos beneficium collocari,moxaddic. Dandaemninooperaefl,vt 0mnigenerifatisfaccrepojjimus. EcSenecadebencfkiis, SiDeosimitaris, ddetiamingratis.Nam drfceleratisSoloritur,rjrpiratismariapatent.Et de vica beata ybicunq, homo efi,ibi beneficio locus tfi. I V. Eft, Vc erga omnes quidem, (zd circumfpc&e,habita ratiornec Jrcumftantiarum, perfona:, cempoiis, neceffitatis,dignitatis8c
    .
    .

    &

    LIBERALITAS. & m&lcs ,& pluit fupcriuflot

    ordinis.

    fecundumilludB

    PaulimonitumadConnthios.
    .

    Omnfa

    honefie , ejrficundum erdtnemfiant


    ffic.c.30.

    Vnde in epiftola ad Galatas,cum

    hortatusefTet,

    vcbonumoperaremurad omnes,addidic maximieau.

    tem ad domefiicosfidei

    Perfecla liberalitas fide,cauja, locojempore

    Quadereirafcribic San&us vs, commendatur ,vt primum opere-

    Ambrosi

    ru circa domefiicosfidei. Grandis culpa Jifciente tefideUs egeat fifcies eumfinejunrptu ejfe ,fame laborare ,<srumnamperpeti , quiprafertim egereerubeftat fitn caufam ceciderit ,aut captiuitatisfuerum aut calumnia- rjr nen aditfttes :

    fifitincarcere, e^ptenis&fuppliciispropterdebitumaliquodiufiustx,

    crucietur, (nametfi omnibus debetur mifericordia

    tamen iufio amplius)fi


    ,
    .

    tempore affliftionis fuanihildteimpetret,fi tcmporepericuli quo rapttur ad


    fcb.ij.i).

    ntortem plus apudtepecunia tuavaleat

    quam vitamorituri Dequopukre


    Ec paulo poft. EBettamilid

    Jobdtxit. Benedic7ioperituriinmeveniebat .

    prebandaliberalitat, vrproximosfeminis tuinon defiicias.fi egere cognofcas.


    i_Meliusefienim,vtipfefi/bueni*stuis , quibus pudor eft ab attfsfumptum de-

    pofcere , aut alicuipofiulare fubfidium neceffitati , non tamsn vt ilii ditiores


    evfieri velint, quodtupotes conferre inopibus.
    s

    Et in fr a

    Confideranda etiant

    inlargiendo atas atq^ debilitas,nonnunquam etiam verecundia,qua ingenuos


    prodit natales, vtfenfibusplus largiaru quifibi labore iam non queunt viclum
    quarere. Similiter ejr debtlitas corporis, ejr kac iuuandapromptius . Tumfi quis

    Ax.it.

    exdiuite cecidt in egefiatem ,

    & maxime finon vitiofuo ffidaut


    E c S.
    .

    latrociniis\
    1
    1

    stutprofcriptione,aut calumniisqua babebat amifit.

    Au gufti n us

    b ro

    Omnes homines aque diltgendi funt fid primo de dotcrina Chnftiana cum omnibtu prodejfe nonpojfis hispotijfimum confulendum eft, quipre lecerum ejrtenrperum tel quarumlibetrerum opportunitatibus conflriciius tibi
    ,
    ,

    quafiquadamforte iunguntUr
    ditri eporteret ei

    Sicutenim,fitibiabundarefaltquid qnod

    qui nonhaberet , nec duob;ts daripojfet ,fittbi ocxurrer.t du%


    ,

    tjuorumneuttr aliur velindigentia velaliquaergatene.ctffitudincfipera'mtjiihtliujliusfaceres .qyam vtforte cligeres,cuidanditm cJJet quod'vtriquet

    da-rdi

    L I B E R A L I T A S.
    darinonpofiet.

    41?

    EandempioprietatemtraditPhilofophusIoco citato. A.+Ethcr' recJc dabit enim quibus oportet quot Li beralis htneftatis caufa dabit , cum op ?rtet, ceteraque omnia ohferttabit, qua dandt attum reclum op ortet,

    &

    &

    &

    fequuntur.Et inca..Cum

    liberalttas mediocritasfitcircadandas,capiendastj t

    pecuniasjiberalis dahit in quibus oportet,

    & quodoportet,tam inparuis, qua


    E t Ci c e ro in pri mo de offici \s.
    ejl
    ,
    .

    etiam in magnis,& accipi-et vnde oportet.

    In ceHocando beneficio ,ficaterapariajunt, hoc maxime ofpcij

    vt quifque

    maxime opis indigeat,ita eipotijfimum cpitulari

    Optime autemfocietas he-

    minum coniunclioqxefernahitur

    vtjiquifque erit coniuncliffimus, ita in eti


    .

    benignitatisplurimum conferetur

    EtSEKECAde Beneficiis libro 4. S. u,

    Ideminbeneficiofaciam,quod indepofito. Videbo quande dem , cuidem,

    quemadmodum,quare,mbilcnimfinerationefaciendume(l.noneBautembtncficium,nifi quodratiene datur,quoniam ratio omnis honefti comes efi.Et de .,


    beatavita, Errat,fiquisexiftimatfacilemremejfedonareplurimum,itlaret
    habet dijficultatisfimedo cenfdio tnbuitur,nocafu

    & impetufiargitur.Hunc
    .

    promereorjlli reddo,huicfuccurro,hmus miJereor,ilium infiruo

    guibufdam
    <k beneC
    Ifi*

    nandabe,quamnUdefit. qu;aetiamfidedero,erit defuturum . guibufdamof- ' 2

    feram, qnibufdam etiam inculcabo. Et iterum alibi AZftimandaefteiusper* foa cui damus.J>>uadam enim mimrafunt,qHam vt exireamagnis viris de beant,quadam accipiente minorafunt Vrhtm cuidam Alexander donabat
    .

    *&

    v*fanus,& qui nihilanimo nifigrande conciperet.


    euefua-.non quaro
    ,

    Cum ille eui donabaturfe -

    ipfum menfus tanti muneris inuidiam refugtffet , dicens non conuenirefertuinquit ,quidte accipere deceat , fedquidmedare.AnimeJk
    .

    vox videtur,dr regia;cumfitftultijfima


    ftabit,

    Nihilenimperfe quenquam decet.

    Refert quid,cut,quando, quare,vbi,& cetera ,fine qutbusfaftiratio noncon-

    Tumidijfimum animal,fiillum accipere hec non deat, nec te dare Ha.

    beatur perfsnarum ac dignitatum ratie,

    Proprietas,vtneinimicoquidemdenegeturofficium bene- Matt*.^ HancChriftustradiditapudMatthxudicenr: Diligite ini- c* -*-?ntices veflros-.benefacite hcs qui oderunt ves.Qux verba exper. den Chryfoftomus in Genefin Cogita. inquir, ebfecro dtlecle , qttantafit virtutis
    ficentiar.
    1
    .

    V.

    magnitudo ,
    mifit .

    &

    difce velexpramijs
    .

    quspropterillam vniuerfiDominus pro-

    Nam cum dixijfet


    ,

    quutttr ves

    Diligite inimkes veBres,benediciteeis, quiperfeeratepro calumniantibm vos ,qHiafublimiafuntpracepta ,fum,

    mumqtte verticcm tangentia


    quiintctliteft
    :

    inquit

    vt ijjiciaminifimiles Patri veBro,

    quiafolem fuum
    .

    oriri facit fuperbonos

    & malos

    ejrplu-

    itjuperiuftosjfriniuftos Vid!Jii,qttantumbomepote(l.cuifimilisfiat,cum non

    filum no vlcifcitureum jtti offendit fedetiam orarepro eeftudet ,

    N igitur
    negltgen-

    Ggg

    420

    LIBERALITAS.
    bonU&pr&mijs
    ,

    negligentia noftra talibus nosfiaudemus

    quattiamratit-

    mm tranfcendunt.Wt ini~rxScio,quedgraue & ntoleflum yidetur.adeum qui


    in te bofttliter affecJusfit^abire^cum^ eeftare ejr loqui. Atfimandati cogitaueris dignitatem , ejrretributionU magnitudinem,
    Cic.i.offic.

    & quodnon in iUumfedin


    ,

    te

    recurrant beneficia , omnia tibi leuia ejrfacilia videbuntur

    Hanc pr oprie-

    L.cc.18.

    tatemignorauitEdbnicusOrator,quircripfit./*y?/>w^r/Vw!w*/fy?,

    A.idc offi
    2fc

    reg.ep.j4.

    W.m.30..

    vt cui quis noceat ,nifilacejfitus iniuria, Q^em redarguit La&antius 8c Ambrofius. ^I- eit,vtbenefa<5korirect.usfitpropofitusicopus, acprimo^ quidem vrnenoceateicui benefacit. Multa enimfunt ,inquitNazianze nus ad Anyfiunv qutbmij,quiiniuriam accipere videntur,beneficio ornantur,& contra i/s,qui beneftcium accipereputantur,iniuriainfertur. Et AmbrofiusdeOfficiis. Pulchrumefteelargiricenfilio, vtprofis,nenvt noceas , Namfi luxuriofo adluxurU effufionem, adultc-a admerceaem adultertj largiendumputetjnon eji beneficentia,vbi nullaefi beneuolentta. Officert

    fli<k

    entm iftudesJ ,nonprodeffe alteri Secundo,vtconferaturbeneficiumfinefraude, Hocprimumquaritur,a.itidem,ytcumfideconferasfraudem


    .

    nonfacias oblatis, ne dicas teplus conferre ,

    ejr

    mintts conferas

    guidenim

    opus eft dicereHn tuapoteHate eft largiri,quod velis. Trausfundamentumfolft

    uit ,& opw cerruit . NunquidPetrusitaindignationeeffcrbuit,vtAnaniam

    txtingui vellet , vel vxerem eius ?


    Macu.i..

    Sedexemplo eerum noluit perire cetercs.

    Luc..3j..

    Tertio,vtnonobinanemgloriam.2Wr enimiRaperJeclacJt liberalitas ,in quit idemjiiatiantia caufamagU,quam mifericordta largiarU. Affeftus tuus nomen imponit oteri tuo. guomodo d teproficijcitur.fic aftimatur Quarto &poftremo,vtnoncommodiluicaufalargiatur,v. c. vt plusrecipiar,,
    .

    iuxtaillud Chrifti. Mutmmdate/iibilindefferantes, Nemopiwtribuit,.

    inquit Ambrofiuslibro dcViduis,quamquifibinibilrequirtt . Et PhiloCI

    SenVi/

    initiolibriprimideBcneficiis.

    fophuslibrode moribus.EftltberalUnonadJeipJumrefftccre. EtSeneca. Demus beneficiainonfaneremas,. Dignua

    (ftdecipi,qui de recipiendo cegitauit-jum dartt,.


    iCoj.9.7,
    aaiore.

    fte^jj,

    vtbeneficium,conuenienternorninifiio, &iiberalitatisinalterumconferas. Quodfiet,fiprimoidfaciaslibenter8tcum< gaudio.. Hilaremenimdatorem, inquitBeatusPaulus, dUtgitDEfg.. Jguodmxftoanimodefcrtur, autneceffitattextsrquetur; ait: Gicgorius
    Nazia.nzcnusjngratumqueetfjparumquegforicjum.

    VIT.

    DvsadEugeniamPapam
    au, Eth. cl
    tftffirittts

    Et S.B E R N arNemo,vt att B Ambrefim,inuitwbeneja.

    sit,etiamfibonumeftquodfacit,quiAnibilprodeftl}iritui timouL> vbinon


    charitatu.

    iRisioIUis

    quoqueverbafunt, LiberalU
    da.-

    LIBERALITAS.
    .

    dabit, i quihussporiet.O' quodoportet tam inparuis,quam etiam in magnis,

    atquecum vclvptate.EtSenecx de beneftciis.Demus ltbenter,citofine vlla s 1 2t f


    dubitationeproxmusefineganti,quidubitauit jHudmelius, occupareanteNai % 2. vtprompte&ceIcntcr.^<r/f^f/;^rrfrt^!DquuNazianzenus, promptitudinety celeritatecongeminatur ,iuxtaiUudPublriMiini ^<
    ,

    quamrogeris.

    citodatjbis dat. c Luciann


    il)(/%*'f/-t?
    l

    yXt^KffMTtg^i ^sjSg^JJyij

    n0K % *yi;x.i\iiriu.ySiKtytm%t<>Lej$.

    Avso n
    J#

    s itavertit:

    w quidfaciasfacias cito, nam citofattum


    Cratum erit,ingratumgratia tardafacit.
    Omnis benignitasproperat , ejrpropriTo
    $ cap "*' 9
    '

    Et S e n e c a Ioco citato.
    3.

    um eft libenterfacientis citofacere.Tarde yeUenolentisefl.


    vtliberaliteriuxtafacultates.

    VndeSanclus Tobiasfilio.
    .

    A,lbl15 *'

    JMemodopotueris>itaefiomiJericorsyfimuliumtibifuerit,abundantertribue,fi exiguum tibifuerit,etiam exiguum libenterimpertirifiude


    S;

    Vnde

    A j^b koj 1 v s de officiis.DeusnonvulifimultJfundiopes,feddtJ}en- uj,i..j^

    fari : nififorte yt Eltfaus, qui hoaesfuos occidit , ejrpauitpauperes ex eo quod


    habuit,vt nulla cura tenereturdomefticafedrelicJis omnibus in difciplinamfi

    Etrurfum. Etiambonorumoperumfumptibusimmoderatum efte non decet. Pulehra Itberalitaserga ipfos quoquepauperes menfuram tenete , vt abundantespluribus , non conctliandifauorisgratia vltra Al.ck, modstmfluere Hinc A p. 1 s T Q t EL E s . Aitinetetiam adhominem libepropheticam daret
    .
    .

    ra!em,vt i dando adeo exuperet,ytfibi ipfipauciora relinquat .


    quipaucioraJargitur,fimodo minores eifintfacultates:

    Atprofa-

    cnltatibus tpfa Uberalitas dicitur. Vnde nonprohibet eum magis ejfe liberalem,

    vttec"te&occultepotius,quampalamlargiare. Perfeclaeft A m b r o si v s ,,vbifilentioquistegitopusfuum,(jr A.ioff.c.30; necefptatibusfingulorumocculiefubuenit r quemlaudatospauperis&non L.iib.i.c.5. Sx9 labia/ita.S e n 1 c Alibroz.debeneficiisdifcrimenfacit. Pracipiunt, vxomnes aucloresfapientia , quadam beneficiapalam danda , qu&damfePalam, qua csnfequigloriofum eft, vt militaria dena, ejr honores ejr creto. qisicquid aliudnotitiapulchriu;fit . Rurfus qua nonproducunt , nec hene/ii4.
    liberalitas,

    inquit

    '

    '

    tremfaciunt

    ftdoccurruntinfirmitatv, egeftati, ignominia, tacitedanda


    .

    Interdum ejr tpfe qui iuuaturfallenfunt, vt notajintfolis, quibusprofunt dus eftyVt babeat.necdquo aecepit fctat. Arce(ilaus,vt aiunt,amicopauperi, W.
    tjppaupertatemfuam dtfftmulanti: agrt autem ,

    c to.

    & ne hoc qnidem


    3,

    confitenti,

    Gg

    deejfe

    4 2i

    LIBERALITAS.'
    vjus,cum clam fuccurrendum iudicaffet,
    .

    deeffe ftbiinfumptum adueceffarios


    .

    ..

    .-

    puluiuo eiia .gnorantisfubieeit,vt bomo inuttliter verecundtts^ quodde/idera*


    bat,inucniretpotis, quam acciperet illuftrius in hoc generc exemplura Jiabemus in San&orumhiftoriisde S Nicolao Myra: Epifcopo, cuius cumciuis egenscres filiasiamnubilcs in matrimonio collocarenon piTet,earumq> pudicitiaproftituerecogitaret, recognita Nicofaus no&upcrfenelfcramtancumpecunia: ineiusdomuminiecic, quantu
    .

    MMH. 6

    yniusvirginis dotifaciseflec:
    illas

    quodcumicerura&tercio

    feciiTec,cres

    virgines in matrimonium data: funt,

    l.HKi.c.j.

    Ecvltimo, vtpoftquambeneficiumdederis,ve!liberalicay, teminquernpiamexercueris,memoriam eiusnorefrices, fedobliuifcarisNocumfiquidem eft di&um Ch l o n i s apud Laertium. Dati
    i

    s.cio.

    leneficy decet ebliuifci^acceptiautemmeminiJfeMtSi.vt

    ECyElocoallcgato,

    U.t*

    HocbenefiCM inter duos lexesl

    Alterftatim ebliuifcidebetdati, alteraccepti

    nunquam.Et iterum

    Noneftmemoriareuocandum ,niftvt aliuddande


    . .

    prieris admoneas,Nealijs quidem narrare debemus >ui dedit beueficiumja -

    teat.narret qui accepit

    ^uidopus eft te bquif quidalienum occupare officiS}

    tftquiifludfacereboneftiuspofftt; quonarranteejrboclaudabitur,quodipfe

    mnnarras.

    Vide

    PanaV. CbaritasproximK Eleemojyna, Etin kio ? V Auaritta. Impatientiaindamnorerumtcmporalium.

    M.MAN-

    MANSVETVDO:

    >>

    M.

    MANSVETVDa
    CA
    P

    "

    ..

    V T

    L
    <vt differat a cle-

    Qutdfit manfuetudo y mentia,

    &

    Iemens Alexandriflus quarto Scromata:o


    fdauerunf,ira

    Manjuetr,
    B. "> tf-n-

    ^velmites , inquit ,funt, quiinfidamqua efiin anima,pugnamje-

    &

    liusvero

    eorumquajubeas cadunt. S.Bafiguifdatifunt ejrcompofitis moribus , nempeab


    cupiditatts,ejr

    omniajfeclu vitiofoliheri , adeo vtnuUum inanimabusfuisperturbationire-

    liqnerintlocumjhtdemum mafuetiappeffantur.Et San<ftus Ambrosivs.

    A. inpfal. $ei

    ^uifunt manJiteti,ntfiquos nuSus ftimulus dijfenfionis exagitaf, non iraper?urbaf,nonJiuitiaexajperat,ncnrabiescrudelitatisinJ?ammat? Ec S. A v- Ac 3 g v s t i n v s libro primode fermone Dominiin monte iMttes
    '

    '

    non refifiunt malo , fedvincuntin bono funt malum Conucnitcum Patribusex Echnicis Phiiofophis inquarto^r.c.j; Ethico , defcnbensmanfuetudincm e/Ie virtutem irstmoderatricem. s.c.3. DifFirtautemeclementiajquodclementiaiitauiftore
    qtti

    cedunt improbitaribus ,

    ejr

    Seneca

    de elementia, tenperantiaanimiinpoteftate vlctfcendi, vtllenitas Juperioris aduerjits inferiorem in eonflituendis pcenis Velinclinatio aximiad knitateminp<enaexigenda.ManJuetudo autem, tefte Sancfto T ho m'a At q uinate nonfolum eftjkperioris adinfcriorem ,fdcuiu> libet ad quemli.bef, arti. Huicopponitur iracundia,i!li vero crudelitas Crudelitas-autem, mll* quitSENECA, nihil aliua'efi\quam atrocttai in exi%e;?dtspants.
    libro 2.
    .
    ,

    MIosergocrftdelesvdcabo,quif>unier/dicaufar/tha-

    bent,modum non habent.

    4*4

    MANSVETVDO;
    CAP
    Deprdjtantia
    i

    V T

    II.

    &

    vtilitate manjiietudinis.
    virtucishuiusinde imprimis fc prodic^

    PKa st a n t A Dorainus quod Christvs


    vtilitafq;
    ,

    omnium
    y

    virtutum princeps
    ,

    &
    %

    Mact.

    $.*.

    auctoreammfeancealiasimitandam omnibus propofuerit , dicens. ToBiteiugii meumfuper vos fjr dtfcitea me qttia mitisfum ejr humtUs corde ejr inuentctu reqmertt ammabtu veftris . Deinde eam ihter beatitudincs ialermoneJiabitoin monterecenfuit , adiun&o pr.rmio remunerationis carleftis, inquiens
    ,

    Beati mites , tjuoniam ipfipojfidebunt terram.

    necenim

    vero fimileeft

    Chnftumintam

    feriaSc fublimiconcione,

    dsterrahaccorporea , quamaliasdefpiciendamdocuit , locutum. fedde ca?lo, qua; terra viuentiumin Scripturisappellari fo!et, vtin
    ffil.2S.it.

    pfalmis.

    Credo viderebonaDominiinterraviuentium. Et.

    Tuesfbesmea.

    portto meatnterray\\xcnt\nm.
    B.inpfj}.^ N.debeatif.
    .

    atq;ita plaenqjomnesPatresexpofucI

    HinMitt.
    c.ifi.s8.
    rci\.

    n-9-

    rf 14, i Prou? J41

    re,vi:Bifilius,N/flenus,Hieronymus, Cyrillus, 8dococicatoAueut-w n j cc ir c a r ftinus.DeiadeS.Scnpturaaliosglonoiosrructuspromittitmanfuecis, vtdiuinamgratiam.ipifitus/anctiq, inhabitationem&pcculiareminfctmionernzcdirc&ionem.vz fxpcmpfaherio.Dirigetman/uetesiniuManjueti antem harediubunt terram.ejr dieio.docebit mites viasfii&t. E c.
    delecJabuntur inmultitudtne pacis .Ez. Sufcipiensmanfitetos Dominus. Et.

    *'

    ^l'^

    Exaltauit manfuetos inJalutem.EtinSapiente.Man/uctis{ Deus) dabitgratiam.Et.Ftli in manjuetudine opera tuaperfice, &ftper hominumgloriam di.
    Itgeris.EK.Filimiper manfuetudinem giortam anima tux coneilia.ejream bo -

    vore quem meretur> affice. E t.


    Ifs.fiM.

    federefecitmitesproeis.
    fitetismifitme. Er.
    c ntritumjjnritu,

    iud.&.i.

    & nanfueterumfemper
    audiamus.
    S.

    &
    1

    Sedes dtuitumjitperborum deftruxit Deus,& Deindeapudlfaiam. \^4d annunciandummanAd<juemre(J>iciam aitDom\nus nifiadmanfuetum ejr trementemfermones ww.^Etapudludith. Humilium
    i i

    ttbiplacttit deprecatio. Ijtra

    & S. Patrum pra:conia


    Beati Mquit.mites,quo.

    B a

    v s inpfalmum 35. Maximaomnium virtutum man-

    ftetttdo ,eoin beatitt/dinum numtrumrelatatfl.

    niim rpfipojJitJebxHt terram. ilia enim terra ctleftis tlieruftlem non bcUatomanfete omnia tolerantmm (perata harerumfpdtum,fedlonganimker

    &
    >

    ditas.

    BaCci4

    Ecm conftitucionibusmonafticis.

    Manfuetudininaturaltteret-

    iamfere adiuntla patientiaeji

    fiqutdemmanfuetudopatientixeii mater,

    com-

    MANSVETVDO.

    4 iT

    ^semmifia vero cum bemgnttatt,c9niunc7a^praftasttffimam omnittm yirtetttmcaritatemefficit. B. Ephrxm de virtutibus Scvitiis. Beatutacfelicifft-

    mut vere eji vir iSe,qui manfuetut eft. S. Ambrofius in pfalmum 3 6. expotiensverbailla . ManfuetiautempoiIidebuntterram,&deiedabuatur in multitudinepacis. Merito, inquit, terrampeffda^inquibus Deus ipferequiefcit.Jicut diuinoper Ijaiam refultauit eraeulo dtWof .Supraquem
    requiefcam,nififuprahumilem ejr quietum,
    ejr
    ICi i6:2;

    trementemverbamea?

    Et

    quianon vina,non epulas,ntn diuitiatfedpacem Domini dilexerunt in corpore "onjtitati ,pro ilia delettatione cerporaliumvoluptatu, quafeputarunt effh fra udandos, vtgratiam adipifcerentur aternam, deleilabuntur in multitudinepaeis

    quam Dominus nofter lefut in diebus/uisgeneri donauit humano S, Gkryfoftm epiftolam ad Romanos. ^upmodopoteritquis,inquies,filitts
    -,

    '

    *"^

    Deifieri ?

    SiomnibusfueritaffecJuumpa/ponibusliberatusJimanfuetudi,

    nem ergaxonurtiatores

    at%iniuriamfacientetoftenderit
    .

    :nam ejr Patertuttt

    talistftergablaffhematoresfuos

    <^fttfrideolicetJapemultadixerit,nun- Matt.s.

    Mwt **" quamdixH.vtjitisftmiles Patrive/lro fed quado dicebat,oratepro calumniatttibus yes, benefacite iii ,qui vos oderunt ,tuncifiudetiampramyjubiuxit.
    Nihilenimadeo vicinum Dee,confermem%facit,quemadmedum iftavirttts. Paulus cum dicit , Imitateres Dei eftote,adhoc dieit, vt iHiftudeatur s c *.:!* ideo virtuti. Nam omnibus quidemvirtutibus opus habemus,maximetamen ntan- E P h **

    &

    fuetudine,quandoquidem ejr nos benignitateindigemus ejrmiferieordiaimultaftquidemfingulu diebus deliquimut: Et in Genefin .Nea^contumeliaaffecliferecesftmw, etiamfcontemptioret ejrpauperiores nebitfint,quinobifcum ctL

    .^ .^

    centendunt,fed manfuetudinefurorem comprimamm : nihilemmiUapotentiw,nihililUfortiwJllaanimamnoftraminperpetuatranquiUitate,&qua/i inportu cenftttuit, dr omnis recreationis ac quietis nobiteccafto efi. Eapropter
    ejr Chrifttts

    diuina itadocens dicebat Difcite ame.quiamitisfumejrhttmilis


    .

    Matt.11.Qfi

    cerdejnuenietifyrequiem animabus veHris.Nihtlenim animam ita in tranqtsiUitate&quictceffefacit,vt manfuetudt


    tefepojftdenti
    eft

    ejr modeHia.

    Hac omnidiadema.

    vtilior.Hac emniclaritudine

    &gloriaconducibilior

    <$nid

    enim beatiusquam intefiinoliberari beHo ?ficut nc^mirabiltus est aliquidcimuris benefit munita , inttu tamem uitate , qua licetprafidjt

    &

    eiuesfoueatpreditores.

    Hfck

    CAJ.

    *4^

    MANSVETVDp;

    CA

    V T

    III.

    &e pro^rietatibm manjuetudinis.


    "pR m a
    i

    Proprietascft

    quod haic virtus naturs hominis maxi-

    --

    mefit confentanca, fiueanimumeius,fiuecorpusfpecT:es, ani-

    , quia rationepraditus cft, nihil autem arque rationi rcCorpus vero quia nupugnat^atqj contrarium ei vitium iracundia. dum,omnibufq; armis deftitutumeftaDeocreatum . Vnde Santus

    mum quidem

    ff, om.ij.

    inhomilia quadamad populumhabitapro bare conaturhominem abiectanaanfuetudine contra naturamfuam. degenerare in feram, imo feris fieri detcriorem .Sedquiddieo,z\x.,feram\ Feris omnibus efthuiufmodipeior Iffsfiquidem licetfint agreftcsfhumanant artem nac~ttt,manfutt& irequenter efficiuntur Tu verb cum infupernaturals
    1

    Chrysostomvs

    manfuetudinem naturalem illarumferitalem mataueris ,quamhabebisex.1

    cufatiortem ,finaturalem tuam manfitetudinem inpraternaturalem ittaruxt feritatem redegeris quodnatura quidemfsrum ett , exhibens mite teipfiun*
    ?
    -,

    verb natura mitem, contranaturam beftialem conftitutns,& leonem quidem


    *.lib i.

    vuhens,reddenftfr manfuttum,animum vero tuum exhibens leonefiuiorem.

    Seneca vero Ethnicus in libro de Clementia contendit etiam clemetiam,hoccft, manfuetudmemfuperiorisergainferiorem ,eflenaturaj humanar cenfentaneam Nullam, inquit, exomnibus virtutibus magk
    .

    l*rp,s>;.

    homini csnuenirt cumfitnuUa humanior , conHet necejfe ett nonfilum inter nos,quiheminemfbciale animal communihono genitum viderivolumus ,fid etiam inter iUes, qui hominem voluptati donant,quorum omnia dicla faclaj*. advtilitatemfuamffettant. 'Nuium tamenclementiaex omnibutmagis,
    ,

    quamregem autprineipem decet. Et in epiftolisad Lucilium


    Ueet laus efi,fihomo manfuetta hominiesl.

    MagnafciOmnehocquodvides,quo diuinx at% humanacenclufitfitnt ,vnum eft:membrafumus corperu magni Natura nosccgnatosedidit,eumexyfdem,(&ineademgigneret Htcnobis ameren
    .
    .

    int

    induitmutuum,drficiabilesfeeit.Ifi7everfiistjrinpec7ort,drinorefit.Homa

    fumjhumaninihil ame alienum pute .habeamusin comune, quodnatifitmus^.


    4nJUiihc5,
    II,

    Proprietaseft,noneumhicvocarimanfuetum,quinunquam

    fedquipreq#ibus,&quibuseportet,vt\oquhur Philofbphus. vt oportet,&cum oportet,ejr quanto in tempore oportet, irafirttm . ctuntjr fuetus enim perturbatione vacartfbkt , nulloque duci ajfictu,. q*oirafcitur,

    ttfquerath prafiripferit

    *>ui vere

    mtnquam,

    ttiam

    cum

    optrtr^

    MANSVETVDO.
    kafcttntttr,fatuieftevidentttr,qttodnecfentirenecdolere videantttr.

    4*7 HucB ,^

    vfque illc

    Vnde San&us B a s 1 1. 1 vs in conftitutionibus monafticis.


    ,

    Xen ejfe
    rit

    alienum ab iis

    qut manfuelttdiniftttdent animo interdttm in lo-

    0 incitari , htncperfpteifacilHmc potcB ,

    quod Moyfes , de qttofantlii litte-

    teftatumhabemus , mortaliumeum omnium longe manfuetifiimttm fuij/e,vbi ita temporu ratio pofcere vift ejl , vebementijfime eft indign4tust atque eatenus animi concitatione progre(fus , vteam nonalia ratione,
    ,

    quamfuorumcadeterminarit , hocquetum
    runt
    ,

    cum vitulumiHttmfabrica.

    tum etiam cum neftriisfe Beelphegor ritibus poUuerttnt

    E x quo
    c

    intelligi facile poteft , vtquis adhibita ratione animo incandefcat poffe nihilominus eum dignitater manfuetudinis incorruptam re-

    ..

    ,
    |

    tinerc

    Iq eandem fententiam ita fcribit pro Moyfe Chkysojt,


    :

    T^equeferireefiabfolttte dtrocitatis , nequeparcere manfuetttdinU


    tuille efi^quiferrepotefi, qtt* infeiffumpeccatafunt
    ,

    fedmi-

    quialiisfaSiamin-

    iuriampropulfat

    Jguiautem idnonfacit,efi de/es, tjrfomnolcntus,&nihilo meliusmortuoajfeclus, non autem manfuetus Jjtuarebocipfumoffcndit


    .
    .

    Moyfis man/uetadmem, quoderat adeo ardens, vtprofiliret cum videret aliot iniuriaafilci,pro iufio iram non valens cohibere : at qt/ando ip/e malo aliqu*

    necpeenam fumpfit, neca philofophiainftittttovniSo qttidemfe ejfe malis infeflum, hoc verofe effe lenem &patientem ofiendens. Seddic quafo.qaideumfactre ofortttit, nttm dejpictrc iniuriaffec7ttses~l,necvltuseft,

    quam recefiit :

    am & malum

    qtttdpertinebat adpopttlttm

    Sedidnon erat eitts qui regebat


    ignatti.

    /opulum,necpatientU alicuius
    III.

    & mttUjeddefidit &

    Proprietas eft , vt qui manfuetudinis virtutem

    fibi

    ven-

    dicarevolet, fciatie,inftarparuulorum, omnisdoli&fraudisdebe-

    eue expcrtem &ab omni hypocrifi ac fimulatione abhorrcn- c] ^ r> uod ex phrafi Paulina oftendit Clemens Alexandrinus in Eph.4.14. fuo Pasdagogo , exponens YerbaillaadEphefios FtiamnonfimusparuulifiucJuantes . Hic, inq ui t , par efl attendere appeQationem huius vofabuIiv>J7nof, quod infantem figntf.cat . ^uofit ytUdicatur in-mos, qui
    re

    tem .

    ntortbus mitisac manfuetus recentereuafit;


    gnificauit beatus Pattlus dicens.

    Hocatttem manifefitfiimefioneriejfeficttt Chrifti


    .

    _.
    '

    Cumpofimus

    A-

    '

    '

    postoli,fuimus mites in medio veftri,ficttt nutrixfottetfiliosfuos Mitis ergo ac manjttctus eUinfans , nempt v>!mos, earatione magis tenerac moUts.

    &

    ttner atttem molh: q. sfl, qui eftfimplex, doli acfraudis expers

    & remotus

    d(il

    mulatione, recJo%&erec7o animo


    tis

    Hoseftautemfundameniumfimplicita-

    ^ 6(A

    & & quietu

    veritatis

    Super qttem enim,inqttit} rffticiattt,nifijuper manfuetum

    ? Sttmu* attte nos teneriac mttes } dumperfuafioninon relttcJamttr,

    Hhh

    3.

    &*be-

    4*8 irjr d benitate non difficulter celimur , bilefe vacui malitia &per*erjitate minimepermixtifumus Vetus enimgeneratioperuerfa eji duro corde: cbortu autem infantium,nos inquam,quifumus neuta populus , moUis efi , delica.

    MANSVETVDO.

    &

    &

    tus,vtpuer.
    P n
    . p
    '

    PrQprietaseft,vtmanfuetusitafimplicitatemcolat,vtfuinter peruerfos &difcolos fartam te&am tuericonetur,exemploregisDauidis,diccntis 4 Cumbis qui oderunt

    IV.

    ammanfuetudinem etiam

    pacem y erampaciiicus,cumloquebariUU,imptignabantmegratUih\c{uxyerbaficChryfoftomus. Sednunc quis nefirumhoc peterit dicero. reEIeenim


    nobifcum agiturficumpacificisfimuspacifici.^uomodo erganos bac in regeremus? Si tanquam inquilini hic. verjemur ,Jivt bojpites ,Jinullo eorum qu* funtprafintiaretardati.Nihilenimaquepugna ac belli caufa eU, vt amorpra-

    fentium, vt velgloria,velpecunia,veldcliciarumcupiditas.Proptereaetiam
    j.

    iubet.Cbriftus oues ejfeinter-lupos. Jguideft ouemanfuetius^.quidvero lupe agreftiusl hictamen

    ab iHaJttperabitur, idautem efienfum eft in apoftolis. Tan-

    quam vere nonfujficeret ouis manfuetudo , adiecit, Eftotefimplicesficut colub*,miJcensduerumfimpliciumanimaliummanJuetudinem t Nemibidixerif. E.ftimprobus,nccfacerepojfum. tunc enim maxime oftendendaeft manfuetudo,quando res nobisfuerit cumfauis agreftibus hominibus, quande cum iU,

    &

    quifuntab humanitate alienjfimi : tunc enim eius yirtus oftenditur, tunc


    .lib.i.cfc
    .

    eitts

    munusfru&afifcclareofienditur.

    Cum hoc dogmatc conuenit illud


    .

    ditum Gr egorii Magni initio Moralium Ne%enim valde laudabile eft bonum ejfe cum bonUfedbonum ejfe cum malis Sicut enimgrauioru culpa eft inter bonos bonum non effe , ita immenfipracenij eft benum etiam inter malos
    txfiitijfci.

    Ov.Jwm.jf,.

    V^ Proprietascft,vtconiun<ftamhaBeatmagnamhumilitatemquaetiamduri,fxui&agrefteshominesmolliuntur&fupe5 rantur,ficumillisagendumfit.. Hacenimvirtutelacob Patriarcha animumferifaufratrisfuifregit,,vtliquetexcapite3^. Genefeos,& notauitidemChryfoft.Exponensenimdi&umcaput Conjidera ,ait,


    animi
    .

    6bfecro,quomedohumilitate excellentifratrem deuicerit,& quemputabat affici ergafe hoftiliter, rjr atrociter, ita inuenit manfuetum,

    vt voluerit in mini-

    fieriumeius omneofficiumfuum declarare.

    E t paulo p oft, Hacaudietes imi,

    temsiriuslxmillum

    & eandc animihumilitate declaremus

    &(iquifunt qiti

    malenobis afficiuntur, non magU attendamus eorum iramfedmagna humili-

    tatetamverborum, quam operum re?rimamus eoruminimicitias: Hocvere fumma virtutU efi, vt nonfolum bene affeclos magnofiudio diliga mus fedetiam nobUinfeftosaJfidititateofficiorumnobUconciliemusamicos. Nihilenim
    .

    manfuetttdine violentius. Naficutregum valde accefumaqua iniecla reftinguvt, ita

    & animumcamino magUafiuame verbum cuv$ manfuetudinepro

    latum;

    MANSVETVDO;
    .

    4x9

    iatumextingttit. EtduplexindenobklHcrHacsrefciijumqutdnosinanfpz.

    tMdi*emdeclar4mu4>tHmqMedfratrisindigationerncef*ref4M^ tem eius aturbatione liberamus Bafiliuss Ytfupra dittum eft^adtm dc sap.iv

    caufa comitemadiunxitpatientianv

    G AP

    V T

    IV.

    Quibus mediis admanfaetudinem perueniatur,

    PRi m vm medium,&fecundumtraditS.Gregor,quintoMoildimedis
    um in hxc verba
    Frimus eff,
    tans

    ''^

    Duebus fra&apojfidere animSira defuefcit. vt mensfolicita antequam agere quodlibet incipiat , emnesfibit
    .

    quaspotefipati contumelias,proponat: quatenut redemptorisfuiprobra cogi-

    ad aditerfa fepraparet .. ^uanimirum venientia tantofortiusexcipit%

    quanto Ce cautius exprafcientia armauit: I I. Sccundus autemferuanda manfuetudinis modus efi, vt cum alienes
    excejfus ajfricimusynofiratfuibus in alys exceflimus^deliffa cogitemus ; Cofide-

    rata quippe infirmitaspropriajnala nebis excufat aliena. Patienter nam% ttia-.

    tam inruriamtolerdt, quiptememinit; quodfortaffe adhuchabeat,in quoipji


    debeat telerari
    .

    Et quafiaqua ignis extinguitur, cumfurgentefurore animi,


    ,

    fua

    cuiq.ad

    '

    mentem culpareuecatur

    quiaerubcfcitfibipeccatanonparcere, _

    qui velDeovelproximofepeJirecolitparcendapeccajfi. S.Bernardusquoqs fcribensinpfalmum. ,^*ta/r<*^afIeritexcontemplationeiniquita-

    rispropriae,8cexdolore,quiobculpamcommifIamconcipitur,

    oriri
    cl)
    h0JJ!

    noamodo mznmetudmem

    cuidraconisfIatusnonnoceat,Jedetiamma-

    gnanimitatem,quam r ugitus leonis nonterreat. Imo S.Chryf.hoc medium annotat in loannem, Hoepaclo, inquiens, Chrifiierimus difcipulifii manfuetifuerimus ejrmitis ingenij: Vndeautem talesfiemus? Sinofirafiequenterpeccatareputabimus,filugebimusfiflebimus. Nefe enim animatantidolorispartiaps irritari atj^ irafcipatitur.VbifletusJra ejfe non poteffwbi dolorejrcontritiojonge abefi omnis irritatio Mcns enim delore perculfanon
    3
    ;

    &

    fudetelationiy/edamareingemijcit;

    Medmm,necj;flmplextradit S.ChryfofUnpfalmos.nempe, vtne oecafionem demusrixaj velodio, fimanfuetudinemtueriveliIII.

    ch,n P''7'

    mus.Njonefienim hocfpeftandum, inquit, vt non habeamusinimicos.fidne cum caufa <jrvt Itcet millies odto habeamur , non habeamus odic. iujie\ htandoenimodiobabcor ejr odio nonhabeo Jffeme inimicum , non egoeum

    &

    babeo

    guando ei beneprccor, quando ei volo benefacere,quomodo ego itiijitm

    Hhh

    3,

    inimi"

    4)0

    MANSVETVDT);
    & &

    teimicus. ldeireodicebatPaulus. SipoJJtbUee}J,quodeslMvotu,eitmomi. bushtmnibuspaeem habentes . Nofira ergo afferamus, buicipfifufficien-

    tem Uudem . guanamfunt autem noflra? Vt verbigratia. Hic odio te habet, dr beSumgerit^tuama^eum^beneficio affice : probris malediclis appetit,t
    benedtc &Uuda.Malienim quo magis obfintati bellum nolttnt eomponerc , to
    nobisfflcndidiorem remunerationem comparant , &fi reddunt imbecilliores.

    Fugiamusergointernoftpfos bellumgerere, eorum radieem de medto toSamus vanamgloriam,& auaritiam.Velenimpropterpecunias efi


    inimicus quifpiam, velprepter vanamgloriam . Siergo eontumelia affeceritt

    Et iterum .

    &

    magno animo drfortiferamus,feipfum euim non te affecit iniuria


    cuffirit ,ne dextramcontratendas .

    &fiper.

    Ipfeeftenim, qui verberatur ,tequidem

    manu fedfe irapulfans, &Jibi malam apudomnes opinionem eoncilians Si quisenim furens ve/lemtuam Ucerarit, quemnam dixeris malepati,
    tene quipajfus es,an illum, quimalefecit ? Clarum efi , quod illurot"' ilin

    Sca

    Mediumeiufdem^eftperpendere^quodfiuftraalienarira; IV. velrixxrcfiftaturaliavia.quammanfuetudine. Jguidenim.dic mihi,zit y Accufu indignationtm fratris tui , ejr quod hofiiliterfe gerat erga te ? Cur igttur non diutrfa vU ftudes inctdere,fed ipfe magis irafci vis ? Non poteH igniignisextingui , repugnat enimhoc natura ; ficnet^furorfuroreahode^

    Mit. j.4;

    Fcrum quod igni efi aqua , hoc efi ira manfuetudo. . Vnde ejr Chrifius dicebat difiipuiis. Si diligentes ves diligitu,quam mercedem habetis ? Magis autem negligentes arguere volens dicit Nonne ejrpubltcani hocfaciunt ? >uidautem publicano deterius ? attamen inuenies eum ommbus modis boc obferuare Et non efipsffibile ,vtnon redamet, qui amatur Ego autem quia excelfiores eos ejfe volo, ejr aliquid amplius habere , non hoc admo ncofed vt inimicos diligatis.
    . . .

    mulceripoterit Vnquam

    ^
    pop.

    V.
    fcenda
    .

    Mediumeft eiufdem proirapropria,velutbeftia,compeExifiima, inquit filibet , iram $uo% beHiam


    ejfi
    .

    Et quantum

    aitj circa leones

    domandos

    tantumftudij

    tu circa temetipfum impende.


    ,

    Hacenim
    jruferreis

    dijfictles

    bahet tam dentes ,

    quamvngues &nifimanfuetamred.

    dideriSyOmnUdeflruetx

    necenimitaleo, velviperapotctt dtfppare , ficut

    vnguibusidcontinuefaciens

    Nec enim filum Udit


    .

    corpus,

    -verum cr ipfam animi fanitatem corrumpit , deuorans (pdtlacerans oCum enim verntes mnem eitts virtutem , dr adomma reddens inuttlem nutriensnec reffirarepojfit , cum etus omnia conjumantur inininteilinis
    teriora
    ,

    quomodo nos talem habentes ferpentem , qui cuncla

    rodit vifcera,

    iram dico , a liquidgenerofumparere potermus i

    qualiter hac liberabimur

    Pe

    P?

    MAKSVETVDO:

    4J*

    pe&e ? Siptculum Ubamus, qued vermes at^ferpentes exitU fraderepopf. Dicatalicjuis , quoduam eHidudpoculum , quodhuiufmodivirtutemhabeatf Pretio/its chriftifanguisficumjiduciafumatur. Hicenim omnemextinguere
    p}terit*gritudinem,tjr cam hoc diuinarum Seripturarum diligens medttati t
    ejr eleemofyna Scripturis aidita.

    V I. Medium funt exempla innumera, tam facra,quam profana Z Ego/acra tantum indicabo, &au<9tores qui ea fufius defcripferunr,
    PrimumeftCHRisTiDomini,quodfufiusvrgetCHR.YsosTOMvs ho milia y 9. in Ioannem & homilia prima de incomprehenfibili Dei natura.A vgv stin vs tra&atujj. inloanncm.II. MMoysis, quod tra&at Chryfbftomus iu pfalmum j/i.& .homilia 24. in Genefin.
    ,

    Gregoriuslibro Z7, moraliumcap. 7.&homiliai.inEzechielera,


    III. Eft Dauidis regis, apud Chryfbftomum homilia. /. de Dauid Saul. Et in pfalmum 7&homilia 34. in Genefin. Bafiliumhom. n, de
    inuidia.

    &

    Ifaac

    & cpiftolaprimaad Gregor. Nazianzenum. I V. Sit Abrahar,. & Iacob patriarcharum aequibus Chryfoftomusin Genefia
    ,

    homiliajj.jz.&jg.V.CoNSTANTiNiMagni&THEODosii Imperatoram.apudeundemhomiba^o.adpopulumAnt.iochenum.Vr. Octaniani Augufti, dequo Sineca libro primodc Clementiacai.


    pite nono .

    Plura habes in hiftoria Ecclefiaftica

    & Vitis San&orum

    apud Laur, Surium.

    V dE
    1

    V,

    Afabilitas. Amicitia.Beneuolentia. Charitas

    proximiMeemofyna,HumilitatJax.Simplicitas.Virtns,

    /Panario.

    V. lmmortifoatiopafponumjmpa-

    tUntiain adutrfis , Iracundia.

    UAW

    4$A

    MkKTYKlYU.

    MARTYRIVM.
    CA
    D<? nsmine
    apttp gKcce
    A. tra&i.in ep,
    i.I*ia,
    ,

    Y T

    I.

    &

    definitione Martyrij.
    t

    latincteftem

    M^We^teftimoBiumfi^.
    .

    gnificat.cuiusnominisrationemexplicasSan&usAvGvs t i n v 5 in vcrba epiftobe S. Ioannis Apoftoli Etvidimus rjr teHesfumus. Forte, mq\iit>atiquifratrum nefciunt,

    emnibus,& retigiofum\quos enim ^isautemnonaudiuitmartjres, tefieslatine dicimus,grace ^ni^iv^funt autincuiusore C.hriftianinon quotidie babitat nomenmartyrum? TeftimoteHimonium dicendoex eo euod niumenim dicendoexeo quodviderunt ,
    quidfmt tefies.gr-ace
    tft
    .

    & vfitatum nomen

    &

    audiunt ab his , qui viderunt , cum dtftliceret ipfum teftimonium hominibus,


    aduerfus quosdicebatur,pajfifuntemnia,qv*paJfifuntmartyres . TeHes Dei bomines habeant tejlem pajfifunt. TeHes Deus habere voluit himines , vt

    &

    Deum.
    G.C2(.Jchffit
    ?5-in

    Euan.

    v o amemfunt, teftc B.Gr.egorio libro tertio dialogoMartyriigenera,vnum in oc6ulto,alterum quoque inpublko . Nam etfi t perfeeutit defit exterius, martyrij meritum in occulto eH, eum virtus adpaji-

    mm

    M4tM.ii.'

    onempromptafiagratinanimo. ^uiaenim eJfepoffit,ejrfine apertapajfione martyrium teftatur in Euangelio Dominus, qui Zebedtifitiis adhucp ra infirmitatementismaiora fefftonulecaquarentibus dicit PoteHis btbereealicem,
    .

    quem ego bibiturusfumfcui videlicet cum rejjfonderent Poffumus,ait vtrisfa, Calicem quidemmecum bibetisfedere autem addexteram meam velfiniflram
    ,

    non eii meum dare vobis. >uidautem calkis nomen, nifipajfionis peculumfignat^ Et cum nimirumconftet, quia lacobusinpaffione occubuit, leannes vero inpace Ecclefia quieuit , incunttanter coltigitur ejfe, ejrfine apertapaffione

    martyrium, quando

    &

    ille calicem

    Domini bibere didius eH, qui experficutit

    nemortuusnoneH.

    v tamcniamin Ecclefiareceptoproprie nuncupantur quiproChrifto , velaliapiacaufaianguinem fuamproMartyrcs, Ca:teri^utem,cumopinionefan&itatisfinemone ob fuderunt Vnde& ia Chrifti fider inflicta obicmttt> Confeilores dicuncnr
    s
    .
    .

    Ecclc-

    MARTYMVM.
    ,

    4jj

    EccleJiafticoomci, offidumdeMartyribns,clarediftin&nmeftab effieio de ConfciTbribus. Quanquam B . Cypriani tempore.qui iam tormentaaliqua experti etfent licetvitamnondumprofudiflent,vt liquetcx eius epiftolis , vtroq, vocabmlo&Martyrum& Confeflo* rum appellati untj quod contigit &illis , quiin tormentis expira
    neepiftolaenona:
    lanuarij.

    fent, vt erudite exphrah* Cypnani oftendit Pameliusin anmotatioCajfcr Baronms in MartyrologioRomaneadz. ,

    &

    V T

    II.

    De excellentia &fruftibus Martyrij.


    Martyrij oftendit regius Pfalmographus, cum in ha:c verba concinit . Calicemfalutaris accipiam,& no- pfaf.u$ajj men Domini innocabo . Pretioft in confieclu Domini mers/ancJorum eius. Emit enim eam , inquit ibi Auguftinus , ( Chriftus ) fanguinejko, quem friorfudttprofaluteferaorum , nepro Domini nomine firuifundere dubita-

    EXcellentiam fru&amq;

    rent,quodtameneorumnonDomimvtilitateproficeret DeindeSapiens. St coram hominibus ait,tcrmentapafi funt Jpesillorum immortahtateplena


    .

    ap

    '

    5
    .

    eft,tnpaucis vexati,in multis bene dtjponentur^quoniam

    Deas tentauit eos


    .

    inuenit tllosdtgnosfe

    Tanquam aurum
    accepit
    illos
    .

    infornace probauitillos

    quafi

    bolocaufii

    boBiam

    ludicabunt nationes

    & &
    ejr

    dominabunturpopulis,& regnabit Dominus iflornm inperpetuum . Hunc locum non iemel pro Martyruna laude citat Bearas a- c XP e P**Idcmdeclarat Dominusapud Mattharam, Matt. $.n. n v s d Jffl ait Beatiefiu,cum maledixermt vobis,(jrperficutt vos fuerint, di.

    Chmstys

    Cypm

    &

    xerint omne malum aduerfum "xos,mentier,tespropterme,g>audete&exulta- "Mait.16 25. te quoniam merces veftra eoptofa eUincalis E t J%t*i voluertt animamfuLu< II * quidutemperdtdertt animamfuam propter amfaluamfacere,perdeteam
    .

    mejaaenieteam.hta.pud

    Lucam

    2^eterreaminiabhis,quiocciduntcor.

    fuS)&pofth*cnonhabentamplim,quidfactant Omnis quictmque confejfus 1^.*. fuerit me coram bominibus , Sc filius hominis confite bttur tlium coram angelisDei.

    Etapudloannem. Maiorembacddec7tonemnemohabet,vtanimamfuamponat quispro amicisfuis Apoftolus quoq-, intendens digi- R.om.8.i. tum ad Martyrium ait . IpfeSpiritus tefttmontum redditffiritui noftro, Gy Sl>
    .

    qftodfumusfilti Dei

    desautemChrifli,

    : hxredcs, baredes quidem Dei,cohttrefi autem filtj Jitamencompatrmur vtejrglorificemur. Exiffimo


    ,

    &

    enim quod non fient condtgna paffioms huius tempork adftitnramgloriam, qu I i


    i

    4*4
    i.?ett.ti,

    MARTYRIVM.
    .

    quxreueUbiturinttobis

    EtSan&usPETR. vs nonob/care ad

    illud

    nos

    exempio Chrifti cohomt\ir,dicens.chriftuspajfuses7pro nobis,vobisre~


    Apoc. 7.1*

    IwquensexemplumyVtfequaminiveJligiaeius.Dcniquemrbiilhmzznz in A gni confpe&u fpcin Apocalypii a S. Ioanne ante t hronum Dei &ata,martyrum fuit: de quadi&umeft. Hifunt quivenerunt detrihuU-

    &

    tione magna , tjr Uueruntfiolasfuas, ejr dealbauerunt eas infanguine agni, i-

    deofunt ante thronum Dei, &feruiunt ei die acnofte in templo eius,


    detin tbrono
    ,

    & quifeMartyrii

    babitabit Juperillos ,noneJurient,nequefitient amj>lius>&a

    Qv o d ad prifcos
    Cejhj.

    Patres attinet integris

    illi

    libris

    Bfal.nj.13,

    laudesprofecutifuntratqueinprimisTE rtvllianvs anys, ac ille quidcm illos in libro ad martyres vocat benedicles , htc vero beattjfimos tjrfortiftimos Oquale HludfuitJpec7aculumDomine,ait Cyp.in epiftola ad Martyres& Confeflbres quamfublime , quam magnum,quamDei oculisfacramento ac deuotione militis ems acceptum ,ficut fcriptum es7 inpfalmis , Spiritufanclo loquente ad nospariter ejr monente. Pretiofa eji in conjpeclu Domtni mors iuflorum eius Pretiefa mors hac est. quaemit immortalitatem pretiofuiJanguinis qua accepit coronamdeconfummationevirtutis . ^uamUtmiUisChriftusfuit quamlibensivta.
    ,
    ,

    &Cypm-

    Ubusferuisfiiis &pugnauit ejr vicitprotec7erfidei , dans credentibm tan tum,quantum fe credit capere quifumit.Et in tine. obeatam Ecc/ejiam no,

    ftram
    M.ep<2&

    quamfic bonor diuina dignationis illuminat , qua m temporibus neEratanteinopcribusfratrumfiris gloriofusmartjrum fanguis illufirat . candtda, nuncfaSiaeH in martyrum cruerepurpurea,Fiortbus eius neclilia. nec rofa defunt. Etrurfusahbi. J>)Hidglortofius,quidvef<eUciusvllihominumpotcritex diuina dignatione contipgere quam interipfos carnifces in,
    ,

    territumconfiteri

    Dominum Deum

    quaminterfituienttajecularispotejia-

    tisvariaejr exquifitatormenta etiam extorto ei excruciato ,


    to cortore

    & excarnifica-

    Chriitum Deifilium, etfirecedente,JedtameiiberoJptritu,confiteri}

    mundo calumpetijfe, quam defertis hominibus inter angelosfiare, quam cellegaw pajfionis cum chrifioin Chrilti nomine fac7mfuijfe ? quam quam immaculatamludieisfui diuina dignatione iudicemfaStumfmffe
    quarelicte
    ,

    eonjcientiam deconfejjionenominisreportaffe
    .

    Clemens

    Alexandri-

    nus hbro 4. ftromitum Confummationem ,2.\t,vocamus martyrium,mn quod vitafinem homo acceperit , vtreliqui, fed <juod perfectum opusoGraci quoque veteres laudant finem eorum qut. ftenderit charitatis mortui funt in bello, non mortem violentam conjulentes , fed quodqmin
    .

    beilo

    vitamfinit,mortem non titvens recffp: Deinde dicit Heraclitus


    .

    <Jftt.tr-

    *? ctfos Dij

    honerant

    & homines.

    ;,

    &fcnbit PUto in quinto deRepu biica. Eorums

    MARTYR.IVM.

    43T

    Eorum qui in beffo mortuifuerint, quipracUrefe gerens ebierit, an non dictmuseumejfeaureigenerisiOmniummaxime. SanchisB a s ili vsin.40,
    Martyre % . ofancJum cborum, ofacrum erdinem, e cuneum inexpugnabi(em,o communes generit bumani cuficdes, optimi curarumfocif,precum ac votorum inuicemfuffragateresjegati apud Diumpotentiffimi,afira mudifiores Ecclefiarum vos non terra eontexit.fedcelum excepit ,apertafunt vobis pa:

    B.hom.j.

    radijiporta, dignumprofecto exercittbusavgelorum,patriarchis,prephetis


    iuflis

    & H.

    ipsft.K?

    omnibusfpeEiaculum. S, Hicronymus ad Hedi biam. Triumpbus Dci


    effufio
    ,

    efipaJJioMartyrum ejrpro Chrifiincmine erucris

    ej-intertermefaU-

    titia.Cum enim quis viderit tantaperfeuerantiafiare martyres at% torqueri,

    ry infiis cruciatibus gloriari , odor netitia Deidijfeminatur ingetes ejrfubit tacita cogitatio ,quodnifiverum ejfet Euangelium,nunqaamjanguine defentUretur.Neg entm delicata ejr diuitiisfifsiens acfecnra cenfeffto efifedin carceribusjnplagu inperjeeutienibus, infame in nuditate efjiti. Hictrium- A. fct. fe pbusesJDei, Apofiohrumque vicJoria . S. Ambr.osi ys vel MaximusEpifcopusinnatalimartyrumTauncorum . Beatimartyresnec pbi vixerunt necfibifunt mertui exemplum enim nobisreliquernnt , bene vinendo conuerfationis\tolerandofortitcrpajftonit . Nam idee Deminusper totum mundum diuerfisinlecispati martyresveluit,vttanquamidoneite,

    fies nesprafenti

    quodamfdei exemplojua

    eenftffionis

    vrgeret ,

    vthumana

    fragilitasqusprmdicatteni Domintc* aditu logiorc vix credit velprafentie-

    culerum tefitmenio martyrie crederet beaterum, Et paulo poft , CumfancJis martyribus quiefcentes euadimus inferitenebras
    ,

    eorumpreprtfs meritis,

    attamen cenfocijfanclitate. Cernimus enim ab ifsfrequenter obfeffes immundijjimis dimonibus homines libereri, ita vt celefiimedicina,dr captiua anima
    de diaboltUqueis eruatur ,
    efr ipfe diabolus

    vinculis igneis alligatus produca-

    Aiiap

    M (.

    turdeJuacaptiuitatecaptiuus.S. Auguftinusexponensverbaillapfalmi

    Dauidici.!?riacipesIudaduceseorum,principesZabulon. Hoclece t iaquit,principes Ecclejiarum , ducej% eerum , qui in Ecclejiis benedicantDemine,video commendari. Martyres namq, in Ecclefiis lecumfummttm tenent,
    atq^apicefancJa dignitatis excellunt ,

    EtinpfalmumnS.

    Eccemartyri-

    Id.ctnc,

    ttm Chrifii, apud homines ejrin becmundo nenfolum nen esJ epprobrittm ,fedmagnum esJ ernamentum Ecce nonjolum in cenfiecJu Demini,verum stiam in cenffecJu bominum iampretiofa efi morsJancJerum eius Ecce
    ,
    .

    &

    veruetiam magnisbeneribuspraferunturmar- . tyres eius.lbide exponens verba. Multiperfequentes me,&tribulatesmea te/fitnoniUtuis non declinaxiXubiungit. TacJu eii,nouimus,recolimus,agno,

    nonfelum contemnuntur

    fcim 9 .Purpurataefivniuerfaterrafanguinemartyrufioretcaluceronismartyru, ernatafunt Ecclefia memerik martyru, infignitafunt tempora nataltb,

    lii

    mar-

    43

    MAHTYjMYM.

    martyrum.crebrefiuntfanitates meritismartyrum.Vndehocnifiquia impleChryC

    tume(l,quodpr*dicJumes7de homineiftotototerrarumorbediffufo , Multi

    perfeq,me,&c. AddamvnamS. Chryfbft.fententiamexdemonftratione aduerfus Gentiles , quod Chriftus flt Deas Difcipulichrifti, ait,
    .

    qui ducebantur

    &

    circumducebatur,qui contempti erant

    & vinc7i,qui innu.

    merapatiebantur,dum viuebant ,vbi defunclifunt , regibus ipfis magis erant


    venerabiles etiam

    Roma ,

    qua,

    vrbium

    eft

    pulcbrapifcatoris &pellioniscurrunt

    & Reges,& Vrafides,& mitttes

    regalijpma ,relic7is omntbtts adfe~


    Etiit

    Conftantinopoli reges noftrimagnam gratiam putartt , nonjiprope Apoftolos,

    fedfivelextra eorum vefitbula corporafuafepeliantur , fiant^ pifcatorum ofiiarijreges


    .

    Ne^himmmorteconfundumurfedhomftamur&ipfi, &eoriL

    nepotes, &pronepotes.

    Cafyt
    PRli m

    De Troprietatibus Alartyriiproprie ditfi..


    a ProprietasMartytiipropriediclieft,vtmorsobeaturob< iuftam &piam .caufam.vt ob fidei defenfionem Martyresenim,\aquit S. Auguftinusinpfalmum3i.cyif/^e4y?^f<<*/4r. quodcon.

    34

    *3i

    firmat exillis verbis pfalmi. Exurge Domine,


    ,

    & intende

    iudicio meo, Deus

    mens &Dominsssmeus incaufam meam, Non inquit Auguftin. inpatnam meamfedin caufammeam non in idquodmecum latro babetcommune,fid
    :

    Hitui.19.. iiep jo

    inilludquobeati, quiperfecutionem patiuntur pro/teriuftitiam

    Huenim

    cAufa dtJcretaefi-./tamp.tnacommuniseftbonis&matis.Etepi&ohadQjo-

    Dominus cum latronibuscrucifixus ,fidquospaj/to iungebat, cauja ftparabat ideo inpfalmo 4 2,. vox ilia intelltgenda esi veroru Martyrum , volentiumfe dtfcerni afalftsmartyribus ludtca meDeus,&dif cernecaufam meamx poteft enimejfe impiorumfimilispxna feddijitmilis esl

    nificiumComitem.

    martyrumcaufa. Eandemproprietatemex CyprianorefertS, Gregoriusiibro2.regiftri,epift.5.dataadEpifcoposHiberniae.-

    tttan.ii.

    Pfopnetasett, vtnonrepugnecmartyrisvoluntati, quanquamnece(Ienoaeft,vciicachivoluncarium, vtliquetin Innocentibus,quitefteBeatoH i.lam o in Matthxum verum martyrium xJMirtyij gteriam- ajternitatem confecuu. perpsffi, funt , 5t per B er n a r d v s in (ermone de n.ntah Vnde
    LI.

    Sanctvs

    Sanctorum Innocencum.

    Conftderent, inquic,

    & aduertant, qutdeopere


    opor-

    e^votuntate^contentiofisfplemdtj^utatiombus corrixari, neutrum negUgi

    M A R T Y RI V M.
    tportere,
    .

    437

    vbi non videtur deefiefacultas,pr*fertim, cum ytrum quefine alte-

    ro.vbi tamenfacultasdeeft, nonmodofalutem conferrepoffitfed etiamfmclitatem Sed vt boc quoqutfirmiter teneantpredeffe quidem opusfine voluntate.nen autem contraveluntatem y vt vndefaluanturir.fantes , inde magis

    damnentnrficTe accedentes. Proprietaseft, III.

    vtnemofe vltroofferatadilludfubeun-

    cp.ij.

    dum.VndeCYP ki ANvsadpresbyteros&diaconos. Vos"autemfra. tres ehartjftmi ,fecundum quod metratlantef&pifpme dtdicifiis , quietem

    &

    tranqudlttatem tenete-.ne quifuam yeftrum aliquem tumttltum defratribus

    moaeat,aut vltrofegcntilibus ojferat: apprehenfus enim ejr traditus loqui debetfiquidem in nobis Dominuspofitus illa bora loquatur, qui nos confiteri maCaufam huius reddit libro de Mortalitate. gis voluit , quamprofiteri

    Primo

    ai t

    in loco,non eH in tuapoteftate,fedin Dei dignatione martyrium,

    necpctes te dicereperdidtfife, quodnefcis,an nterearis accipere : tuncDeusfirutator renis


    ejr cordis,ejr

    occultorum contemplator ejr cognitor,vidette,

    ejr

    lau-

    dat, dr camprebat,4f quiperfiicit apudteparatamfuiffe

    virtutemjeddetprt

    vtrtutemercedem.

    Ineandem fententiamalibidoeettotumMartyriti.

    Dominic* efifepromiffionis <jr muneris,neccapi,ifieiusimperio.


    ;

    G R e g. Na-

    '

    Martyrli!

    z anzenusquoq;uafcribk. Lex noftrahoc fancit , yt vrgente quidemteporepro veritate periculum adeamus , necpietatemperignauiamprodamus: quamdiu autemjicet ,pericula ipfii neprouocemus,fiue animarum noftrarum
    metu,(iuevtiisconfulatur,quipericulumnobisinferunt. EtS.

    G.orat.i*.

    Hierony-

    .-.

    mvs in Matthxum

    chriHusoccifo (Ioanne baptifta in defe rtum) vt nobis praberetexemplumvitand* vltro tradentiumfe temeritatis,quia non omnes eadem conftantiaperfieuerant intormentis, quafe torquedesofferunt. Obbanccaujam&inaliolecopracipit. Cumvosperficutifue,

    ideorecefiit

    rint imfta ciuitate fugite in aliam

    Exemplum

    huiusreiprxbuitipfeS. Emnt
    re
    ;i *

    n ope .

    Cyprianvj, nam

    vt eftin A&iseiusaProconfuIecoprehenfusroga-

    s.cypr. ini-

    tusque vt proderenturprefbyteri,refpondit. Eos exhiberenonpeffumus:


    fednec ipfife vltro ojjferunt,cum hocfcripturaftncJaprohtbeat.

    IV. Proprietas, YtmorsillatafitabaRo, nonautemmartyriibiipfecamconfciuerit. Diuinoftquidemprccpto,iY0#m7<&j,veAcI7 ^' titumeftdcfeocciderc,vtfufeprobatSanclus AvGvsTiNvslibroprimodeciuitateDei Necvalet.quodobiicitur, quofdamafcriptura laudatosfeinterfecifle, vtSampfoncm, imoquafdamabEccIe/ia fe* Re(Jondco enim id. 26. minas ceu manyrescoli quse feipfas interfecerinr eum K^iuguflino loco citato. ideos non errantes fedobedientes Deofeciffeficutde SampJone,inquit, aliudnobufasnon eHcredere. (laudatur enim ab Heb.11.31. Apoftoloinepiftola ad Hebraeos) cum autemDeus iubet^fe^iubcrefine
    .
    .

    c.

    lii

    vllk>

    4*8
    pietatis accufefi

    MARTYRIVM.
    m erime veeet ?
    .

    vBis ambagibus intimat, quis ebeduntiam

    efitis

    ejrebfequiu

    V.
    uCet.ij.fe

    Proprietas eft,vt martyr exiftat in charitate,hoc eft,fine a

    fe&u ad pcccatum mortale,quod excludat caritatem


    amjharitatemautemnenhabuereynibilmibiprodeft.
    4. cp<7

    Nam clare ait

    B. PaulusinpriorcadCorinthios. Sitradiderecorpusmeumjtavtarde-

    Qua decaufa hxre-

    r.*
    p2>

    (T.c.

    #.

    , quotquot marty res dici non poflunt, vt aiferit S. Auguftinus libro primo contra tpiftokmParmeniani.&D.FulgentiuslibrodefldeadPetrurn. S.Pacianiad Sympronianumharcvcrbaiunt. Extra Ecclefiapacem,extracecordiam extra eam matrem,euiusportio debet ejfe,quis martyr eli? ^sfudt A-

    tici vel fchifmatici

    pro religionc Chriftiana occifi funt,

    poJfelum.Sitradiderocerpus.&cc.VndcB. Gregoriuslibro

    Jt8.

    rnoraiium,

    docet,* nifiin Ecelefia catholica yeros martyresfieri. VI, Proprictaseft,Martyriumvicem tenercbaptifmi,&maximh intribus, vtquodprimoconformet hominem Chnftipaffioni8c morti. 2. remittat omnia peccata,etiam originale , fi quis in eo exiftens pro Chrifto occidatur quidem rcmittat ex opcre operato, vt nunc
    :

    &

    ftfeb

    & b
    *
    '

    tap i]

    v. w.dirp,i.

    p minus 8c Valentia. 3. quod remittat oranem pamam peccato debitam tam a*temam quam temporalem , quod inter Sacramenta proprium
    ,

    r obabiliorDe&orumhabetfententia,quamfequiturnofterBellar-

    f ?. p.z.
    A.fo.tji,

    c a. baptifmi Vnde Ecclcfia nunquam orat pro animabus martyrum, fed potius H\is{ccommcnd3,t.lmm6iniuriamfacitmartyri,tjuioratpro
    .

    t i n vsdcVerbis Apoftoli.&l n n oc e ntivs Vnde Cy pria1 1 1. c. cum Marthar,extra, de celebratione MiiTarum nusad Antonianum conferens Martyres cum aliis Chriftianismonmartyre } a\tS,h vg v
    s
    .

    entibus,^/*W,inquir,

    eff adveniamflare.aliudadgleriamperuenire.

    aliud

    mijfumin carcerem non exireinde,donecfoluatnouijfimum quadrantem,aliadflatimfidei efr virtutis accipere mercedem


    ,

    aliudpro peccatis longo dolere

    cruciatum emedari cjrp urgari diu igne, aliudpeccata emniap afitonepurgaffe;aliuddeni%penderedie iitdicii ad/ententiam Demini,aliud(latim d Deminecoronari .. Hanc proprietatem inmartyrio omnesveteres Patrcs

    agnofcunt,Tertullianus, Nazianzenus, Ambrofius, Cynllus HierofoIymitanus&aliiaBeJlarmi-nocitati. Imo S.Cyprianusmartyrium prxferc baptifmo. Ita onim loquitur ad Fortunatum in pra:fatione,de

    exhortatione Martyrum
    tes

    Nostantumqui Domine permittenteprimum


    tn gratia mauts,in poteslate fttblimius,in bo-

    baptfma crcdentibut dedimus, adaliudquofyfingulospraparemus, tnfinuan -

    & docentts hee


    \

    ejfe baptifma

    norepretiofitts

    baptifmain qu angelibaptizant ,baj,tifmain quo Deus

    Cbrtflus eius exultat, baptifmapeft quedneme iampeccatjbxptifina quodfidei


    >tajlr

    wcreweuta eonfummat\baptifma quodnes demunio recedentesftatim

    MARTYRIYM.
    r&uavirtutum,

    7fo

    Deo cspuUt , it aqu* baptifmo 4ccipiturpecc4trum rtmif4\itfangmnh c*-

    A * V T

    IV.

    *De multifltci Martyrio improprie ditie.

    MARTTMTM impropriedicl:um,hoceft,quodeitraobitum3 velfepamionemanim*icorporepera&umeft,varium8cmulPrimumeft tipIexconuenienterdo&rinarS, Patrumaflignarifolet vocat defignatos Mareoru, quos Tertullianusinlibroad Martyres tyres,qui fcilicet tormenta quidemaliqua paffi fuerunt,fed tamen oscifi non fun t.8c pares eflc poflunt aliquando veris martyribus,cum voluntasprofa&oaDeoreputatur. VndeadtalesitafcnbitB. Cyprianus in epiftola ?.ad Martyres confeflbres data Si vos acies vocauerit,
    .

    Edit.l?amc&

    &

    fi'certaminis vefiri diesvenerit militate fortiter^dimicate conftanterfiierites

    vosfub

    oculis prafintis

    Dominidimicare

    confejfionenominiteius adipfius

    gloriam peruenire.Jgued/iante diem certaminis veftride indulgenria Dominipaxfuperuenerit , vobis tamen manet voluntas integra
    riofa, Nec centrificturaliquis

    & cenfcientiaglo-

    ex vobis^quafiiliis minor,quiante yes4ormenta


    intuetar ecculta. Adcoro,

    perpejfiviffo &calcatoftecuload DominumglorioJbitinerevenerttnt.Demi-

    Kusfcrutator eftrenis

    & cordis^arcanaperfiicit
    .

    e-

    nam Deipromerendamfufficit ipfius teftimoniumfelum


    Et in libro ad Fortunatum

    qui iudicaturus es7.

    NecfiUs animaduerfos dr interfeclos diuina

    polticitationis manentpramia^fidetiamfiipfapaffiofidelihus defitjides

    tamen

    integra at% inuitfaperftiterit, rjr contemptis ax reliclisjuis emnibus CbriftZfefequi Cbri/iianus o/fenderit jpfi queque a cbrifte inter martyres bonoratur.

    loannesEuangeliftain A&is Apoftolorum cumaliis Apoftolis flageHatus,& fubDomitiano R.omq mferuenti oleidoliopoitus,tefteS. HieronymodeScriptoribus EcGleflafticisj qui allegat Tertullianum.
    S.

    Inhorumnuraerofuit

    Aa *&'

    Efteorum,qui excaritateproaliorumfalutemanifeftovel valdeprobabilipcriculomortisfcexponunt Namin Martyrologio Romanoad 2.8. Februarij funtharcverba. AlexandrU commemoratio faniorumPresbjterorurr.,Diaconorum i &aliorumplurimorum,quitemporeValeriani Imperatoris, cumpcftisfiuijpmagrajfaretur, morbo laboranttbus miniftrantes libentijfime mortcm cppetitre.quos velut Martyres rtligiofapioII.
    .

    rumfides venerariconfueuit.

    Horum resgeftas,inquit inannotationibus

    7 hlfl
    '

    ~
    v

    fiaroniuSjmuluslaudibusprofecutuseftapudEuffb.S.Dion.Epifco-

    f^'. 7 '
    '

    '

    '

    *4<>

    MARTYR.IVM.

    pusAIexandrinusine|>iftolaad Hieracem, vbiinf!nehclcgnntvife Ex Patribus,qui virtute erant prteftantijjimi, in bune meditm mortem oppetiuerunt,quorttm nonnulli erant presbyteri,alij diaconi,quidam epopulo yirtutii

    ergomultum laudati-.adeo vt iftudmortis genus quodpropterincredibilem


    ,

    pietatem,dr robnftamfidemfufcipiebatur,nibili Martyriifjtlendore abejfe vi-

    Luc.

    2.)j.

    Hucpertinent,quotquotreli&isomnibus,neglet5tovitJepericulo remotas regiones, velgentilium vel hsereticorum conuertendorum caufa, vt Indias vel Angliam, hoc tempore adeunt. III. Eft eorum, qui cum prompta voluntateMirtyrii veri fubeundi, fiferrecoccafio , illudanimi ajrumnisvoluntariefafcepus compenfant interquosprincipemlocum obtinet BeatifT. Virgo A r. i A,Chriftimater,cuiaS i m e o n EfeneiamoIimapudLvderetur:
    :

    C A m prajdi&um fu it Et tuam ipfius animam pertranfibit gladius . gladiusnempeacerrimidoloris, cumcoramipedauitfilium , fuum&


    .

    ,90 P emm utymiusfuntinterpretati.

    De e crucependentem,
    ;

    vtiillum

    VndeH ihontmv s,velpouu>So.

    locumBeda, Theophyhdus5c

    B/erm.7 de
    ""P 1 -

    phroniusin fermonedeafTumptione B. Marise. Refledixerimjnquh, yuod Deigenitrix Virgo Martyrfuit Jtcet inpace vitamfinierie . Er S Bernardusinfermonequodam. Martyrhtmfane Virginis,'mc\u'\t,tamin Simeonii propbetia ,qnam in ipfa Dominictpaffionis btfioriacommendatur.PoJitut efl , attfanclusfenex deparuulo
    lefit
    ,

    iafignHmcuicontradtcetur,& tu.

    am ipfiusanimam, (adManatnautem

    dtcebat)pertrafibitgladitts Veretu-

    am,o beata matery animamgladiuspertranfiutt : alioquin non nifieampertranfiens earnemfiliituipeetraret& quidem poflquaemifitjjiritumfiium
    ,

    iSe Iefus

    Tuam ergo animampertranjiuit vis doloris, vtplus quam Martyre

    nonimmerito pradicemus^ in qua nimirum corporea fenfumpaffionu excef


    ftrit compajftonisajfetiut.

    IV. Efteorum,quioperamdantcontinuxcarnis cupiditatumq; carnaliummortificationijVtfolentexinftitutofuo Religiofi. Sanclus


    ,

    Cho

    Chryfoft. incap.ci.adHebra^os,^/^ ali,'mqub,eblattenes,qu<everefitnt holocaitflomata M.-trtyrum eorpora.lbi

    & anima
    .

    rjr

    corpus offeruntur,

    iHdfitcrificiaoderemfiaiftatisbabentmaximum Potes tufi volueris tale >uid enimfinon igni comburatur corpus ? fedalio igni ftcrificium cjferre
    .

    &

    potefl,vtpote paupertatis ,volutari* tnbalationis.Jguum enim liceat deltcio

    fe drrere.Jieligatur laboriofa vita cattflomaeB ? Mortifica ergo corpus tuii ,

    &

    amara, mortt 'uanfq, corpus\nonne bolo-

    &

    erttcifire acctptes

    &

    ttt

    huirn

    Mar.

    tytfcoronam. jgttod entm tlltcgladius operatur, boc htc animi alacritasfaci1

    hom.3.

    at

    E t B.Gregonus in Euangelia.^^w*^ occafio Martyriidefit,habettamen &pax nofira Martyrittfuum,quiaetficarnis collaferro nonfitbiicimtts,


    .

    Bfermjo

    fl>intnaliiamengladio carnaltadefidertainmente tructdamus

    EtS. Ber.

    fu.m

    MARTYR
    ,

    V M.

    44 r

    nardus in Cantica exponcns verba Chrifti. Qui perdiderit animam fuatn propter me.inueniet eam. Perdeteam dixit,fiueponendo vt CMartyr,fiueajfligendo vtpanitens.

    ^uavquamgenusMartyryesJ ,Jpiritufac?a

    earnii mortificarejlh nimirum,quo mcmbracaduttturferro, borrore quidem

    mitius ,feddiuturnitate moleftiut.

    V. Priori annexum perpetua

    caftitas.

    Vndeilludad Demetria- He P- 8

    demdidumS.Hieronymide Virginitate feruanda. ^Jfumefiutumfi&ijoricamiuftitis,galeamfalutis,procedeadpralium.tlabet&pudicitiafir-

    uatamartyriumfuum* Eodem dicto vfuseft Malchvs monachus Hier.inelu* dum eoa&us adconiugium,infcgladium verteret. EtS.Auguftinus ^'"j. de honeftate mulierum, Omntbus cbriffianis martyria deejfenonpoffunt,
    ficutcaftitasyVeritas^riuftitiaChriftuseftxfic&ille^quieisinfidiaturperfi.

    cutor Ckrifti eft. llle vero qui cdfiitatem,& veritatem,& iuftitiam infratrihusfuUdefenfare,inaliis&feipJotuftodirevoluerit,martyrerit.

    VI. Martyrium eftomnium,qui vitamChriftianohominedicontraquotidianas gnam gerunt,hoceft, diuinis mandatisparent , ^*/V^f,inquitCIemens Atentationes&peccatabellumgerunt. lexandrinus , Seruatorismandata exequuntur ,in vnaquaque aclionefunt Martyre:,facientes quidem quod vult confequenterautem nominantes Do-

    &

    "*'

    **'

    minum.&reipfa teftantes eicui creduntfffecarnem.cum eam cruciajftxerint

    sum

    vitiis ejr concutiftentiis.Jriicrorxymasa.d

    Euftochium,deEpitaphio

    H,eP ,2J-

    Paulxmatris. Tarstua Dominus,& que magis gaudeas ,mater tualongo


    martyrio coronataeft.Non folumenim effufto fanguinis in confejftone reputatur ,/ed dettot.t quoque mentis feruitus immaculata quotidtanum marty-

    tium eft> Auguftinus in fermonibus de Tempore. Nemo dicat,quodtemporihusnofiris Martyrum certamina ejfe non pofftnt habetenim, &paxno:

    A.fcrra. 15;

    fiequenterfuggefpmusjracundiam mitigare, ftra Martyresfuos. Njmftcut Ubidinemfugere , iufittiam cuftodire , auaritiam contemnere,fuferbiam humiliare ,pars magna mtrtyrij esl.

    Medi o BLVMlocoferuirepoiTuntremediapl*raque^iPANAaduerfus Impatientiam in aducrfis. r. 10 tradita

    Meditatio.

    V. Contemplatio.

    MiseriCordia.
    Modestia.

    V. Eleemojyna.

    V. ImmodefiiainPanario.

    Mortificatio,

    V. Immortificatio in PattarU,

    Kkk

    N.

    NO-

    442

    B E

    N T

    A.

    N
    Notitia Dei. Notitia Syx.
    V. CognitioDeL V. Cognitiofui.

    o
    OBEDIENTIA.
    C
    A
    V

    V T

    I.

    Obedienti& TDefinitio,
    Th,.q.io4.
    3.2.

    &

    Partitio.

    ^^^^^ B e d
    '/p^^^l

    n ti

    A,aucr.ore S.

    mora ^ s

    e fficiens

    T h o m a Aquinate eft virtus hominem promptum ad prxftandam


    ,

    P P \^llfiPi \fj0*&& 4$ pti autemintelligo ,non tantum propriinominisprarceptum.hoceft.legem obligantemadnoxam lethalem vel venialem fed etiam quamlibet intimationem voluntatis Superioris non obligantem adculpam, tumquia apud Religiofos quofdam funt regula: velconftitutiones, quarumprauaricatio fubditosquidem facit ino-

    VOIuntatemvei

    ra:ce tLirn Superioris.

    Nonaineprarce-

    bedientes>non tamen culpaoiles faltem apud Deum tum, quia per,


    ;

    t.Ti.i.ii

    adminimumfignumvoluntatisSuperioris,paratuseftad obfequium. Vnde Apoftolus negat iufto vllum prxceptum vel lcgemefle pofitam. Scimusautem inquit, q Uia fojQ ep [ex ^fiqux ea legitime vtatur :fciens boc quia lex iufto non esl
    fediilima illacenfeturobedientia,qua'quis
    ,

    po/ita ,fed iniuftis.

    Iuftusenim,

    cum lponte fuapronus fitad quoduis

    indiget. Hinc&S. Bernar.de perfeobediente agens,in libro dedifpenfatione &prxcepto: Perfefi* obedientia,2AtJegemncfeit,terminis non arBatur ,neque contentaanguftiis

    opusbonum,lege cogentenon

    &o

    frofejjionis largiori fertur voluntatein latitudinem charitatis

    & adomne
    noncon-

    quodiniungiturfpontaneovigoreliberatti >alacriffaanimi
    Jiderans in tnfimtatem extendttur,

    modum

    y i v s vero Obedientia; partitio eft dupIex.Nam alia eft,quam debemas Deo , eiufqjdiuinis legibus , qium Abrahain , Da uid,Ifaias
    eete>

    obedientia:
    aliis confticutis.
    ,

    445

    ceteriq;propheta:8cApoftoliDeo vocanti &iubenti detulerunt, Ahaquamdebemus hominibus poft Deum legitirnead imperandum

    A cque harc poftrema multiplex eft.pro vanetate hominumquiahis prazfunr. Aliaenim debetur potefiatibus quas Apo- .om.u.jS

    ftolusvocat^/riwwr/^.hoceft.Principibus.velMagiftratibus^tam Ecclefiafticis.quamPoliticis: Alia,quam filij parentibus,ferui Dominis,difcipuh ludimagiftris , domeftici Patrifamilias,vxores maritis. Aliadenique quam Rcligiofi debentfuisfuperioribus* Nosgeneratim quidem de omnium obedientia, praccipue tamen de religiefbrum,qua; perfe&ionera maiorem poftulat>agemus.

    CA
    Dignitas

    V T

    II.

    & prajiantia ObedientU.


    ,%

    FMgnitatem Virtutis obedientise imprimis oftendunt verDa *^ Samvelis propheta: ad regem Siu\.Nunquidvult Dominutholocaujla

    R eglJ<2 aj

    & vic7imas,& opotius,vt obediatur voeiDomitii? Mtlior tH enim


    quam
    viElimt,

    obedientia

    & aufiultare magis ,quam


    (jr appropinqua

    offerre

    adipem ariecc
    '

    tum.quoniam quaft peceatam arieladitftrepugnare,& quafifctlut idololatria , nolie acquiefiere. In

    candem fententiara fcribit Ecclefiaftes. Cufio-

    4 17'
    '

    dt pedem tuum ingrediens domu Dei,

    vt audias, Multo enim melior e/l obedtentta , quam (lultorum vtclima. Qua: verba expendens S.

    GR.EG.in libro 35. Moralium. obedientia , inquit, vicJimis turepraponitur,quiapervic7imav aliena carcfer obedientiam vero voluntaspropria maiiatur. Tantoigitur quifque Deumcitiusplacat ,quanto ante eiusoculosreprejfa arbttrijfui fuperbia gladtepraceptife immolat.

    a. e .iz;

    <%uo contra ariolandi

    peccatum inobedientia dtcitur,vt quantafit virtus obedtentia demonftretur.

    Ex aduerfo igitur melius oflenditur ,quid de eius laudefintiatur.Si enim quaft


    ariolandipeccatumeflrepugnare,&quafifielusidololatri*,noUeacquiefiere\
    fola eU ,q:i fidei meritum pojfidet ,fine qua quif% infidelis efife videatur.

    Hinc
    Vtem.xi.tt

    per Salomonem in oftenjiene obedientia, Vir ebediens loquitur vtclorias. Vir


    quippe ebediens vitlorias loquitur quia dumaliena vocihumiliterfubdimur,

    ttoJmetipfosiacordeJuperamus.EtrasfusmcommcntArmprimiKegum. Sihoc tdeo dicitur(k Samuele) vt virtus obedientia commendetur Itquet quam fublimebonumfit quod viclimis rjr facnficiis exceUtt. ghtideftergo quoddicitur. Vult vt obediaturvoci Domtni,nifiquiaornniabonaoperapojU
    ,
    ,

    G.lik.tf.c.

    pontndafunt bis bonis,qua iubenturf

    Kkk

    Ean-

    444
    B q

    OBIEDIEJNTIA.

    4.

    digtiitatem profefli funt prifci Patres. S. Bafilius, mregulisfufiusdifputatis. Exprompta, z\t,vbiqueomnibusinrebusobc-

    Eandem

    &

    dieptialaudifempertribuitur,cumidem Apoftolus laudet quofdam , acdicat,


    Semetipfos dederunt primum Domino, deinde nobispropter voluntateDei. S.

    Gregorius Nazianzenus in oratione ad ciues timore perculfos

    Jnter

    ceteras noiira doEirinst, leges hanc quofa babemus Cumprimis laudandam,

    &a

    Jfiritu,quiidquodpr*ftarepojfumuscumeoquodhones7iratiopofcit,explorauit, legefefanxitpraclare conftitutam ?


    lcr, ii 4>

    qua vtferui berisfuis,

    &

    Ecclefia Chrifio,

    &

    & vxores

    viris,

    difcipuli Magiftris acpaftoribus diclo audientes ejfe,at%

    obtemperare-iubentur. S.

    Hieronymusinverbaleremiar. Auditevocem

    meam, &faciteomnia qux praicipio vobis,8teritis mihi in populum,

    & ego ero vobis mDomimim.Nonprcptergeneris, mqmt$riuilegia,nen


    Ida. 15.14.

    proptercireumcifianisiniuriam&otiumSabbatbifedpropterobedientiam
    uos loquitur, vtplaceantDeo.ln EuangelioveroDominusaddifcipulos

    &

    A c i2

    Deus efftciturpopuli ljrahel,(fr ifrahelpopulus eius.Et hicquidem quaftadfer.

    Fos,

    inquit amici meiefiis,fifeceritis,qua egopracipio vobis. S. Auguftinus libro

    i4.de ciuitate Dei

    Obedientia commendataefi inprxcepto,q-ua virtusin


    '

    creatura rationalimater qtiodammodo eftomnium, cuftofq, virtutum \quan-

    doquidemficfattaeHvteifubditameffefitvtile^pernitioJumautemfuamjrii
    Iiconci,.

    eiusaquocreataeftfacerevoluntatem.Etinp&lmum yo. NonpotuitDeusperfeclius demonftrare , quantumftt

    bonum
    .

    ebedientia , nificum

    (Ada-

    m\im)probibuit ab ea re,qut non erat mald .


    U. fer.
    34:

    Sola ibi obedientia tenetpal.

    mam,felaibiinobedientiainuenitpcenam Et ad fratres in eremo In montem obedientia afcendamus>& quod Deopremifimus attendamus. Nihilenim
    eftmaiusobedientia,nihUpeiusinobedientia.Adamperijt,quiainobediensfuit.Chriflusrefurrexit , quiaobediesfuit Patri. Ionasinobediens apifce abforp-

    Ibn
    t.

    1.

    Reg /.

    B. imtio.

    tuseft.Saulinobediensadamonecorreptuseft. Sanclus Bernardusin verbst

    Ecce nos reliquimus omnia Familiaris ejr amicafalutiebedientia eft,fedebe.

    dientiaftrmatjfftabilis ,quafundataeHfuperpetram . Melior eft enim obedi-

    entia,quam vicJima,
    PhU.2.9:

    & acquiefcere nolle,vtpeccatum ariolandi


    .

    eft .

    Vnde

    &

    vita quoq^ipfe Saluatorpratulit hancvirtutem, eligensmagis ammampone-

    T.zz.q

    ipjum nomen Iefu quodeii re,quam obedientiam non implere Poftremo fuperomne nonsen,&in quoflettitur omne genu, Apoftolo tefte,obedientia remuneratioeH* R.ATio quoq; ipfanonobfcure prodignitatehuiusVirtupugnat Nam cum finis perfe&io vitaj Chriftiana: fit, vt liquetis tf i.|. bit in titulo . PerfeclioCbrifliana , contemptis bonis terrenis inhxrere Deo. Itervirtutes,vtre&sratiocmaturS.Thom2s.morales tanto aliquapotior eft} qmnto aliquismagis aliqmdcontemnit,vt Deo inhareat Sunt * autem
    , .

    &

    &

    obedientia;

    44r

    mtem trUgenera bonorum humanorum,qua homopoteft contemnerepropter


    Deum,quorum infimum (untexteriora bona, medium autem funt bonacorporis ,fupremum autem funt bonaanima.Interqua quodammedoprzcipuum

    tB voluntas , inquanfumfcilicetper votuntatem bomo omnibui aliis bonis vEtideoperfe loquendo laudabilior efi obedientU virtus , qu&propter Deum contemnitpropriam volutatem, quamalU virtutes morales,quaprotitur,

    pter Deum aliqua alia bona contemnunt. Vnde etiam quaeunq alia yirtutum operaexhocmeritoria funt apudDeum,quod fiunt vt obediatur voluntati
    diuina.

    Namfi quis etiam martyrium fufiineret ,velomniafua pauperibus

    erogaret , nifihac ordinaret adimpletionem diuina votuntatis , quedcerte ad

    obedientiampertinet , meritoria effenonpojfent ,ficutnecfifierentfine charitate , quafine obedientia effenonfotefi. Dicitur enimprimaloannisfecundo, quodquidicitfenoJfeDeum,&mandataeiusnoncufiodit,mendaxefi. ^ui
    ,Ioa,,2 4-

    autemferuat verba eius , vere in hoc charitas Deiperfecla e(l.

    Hacc Sanct.

    Thoims*

    A P V T

    III.

    Neceftitas ObedientU.

    NEcessitatem Virtutis obedientia: vbique diuina Seriptura


    inculcat.Primo quidem,cum docet Deo efle obediendum , eiufgue leges prxftandas, Nunquidvult Dominus,zit Szmue\propheta,holocaufla&victimas,&nonpotius,vtobediaturnominiDomini?Et\exem\a.s. Nunquidnon accfietis difciplinam , vt obediatis verbis meis dicit Dominus ? Et Petruscum Apoftolisin A&is. Obedire oportet Deo mzgis ,quzm hoi.

    Reg. y.

    ij/.i3-

    Afts.a*.

    cum docet obediendum fuperioribus hominibus: vtin Dcuteronomio. Facies,inquit Moyies, quodcunque dixerint,quiprafunt loco,quem elegerit Dominus. Et Chriftus. Super cathedram Moyflsfederunt
    minibusz.
    fcriba
    <jr

    Deut.17.10,"

    Matt

    *}}

    Pbarifiei.Omnia ergo quacunque dixerint vobis ,ftruate drfacite. E t

    VauluszdR.omanos.Omnisanimapoteftatibusfubtimioribusfubditafit.Et

    zdHebrxos.obediteprapsfitu nofiris ejr fubiacete eis.EtS .Vetrus. Subiecli


    tfloteomni

    creatura propter Deumifiue Regiquafipraceitenti , fiue Duc.bustanquam abeomiffis ad vindiclam malefaclerum. 3. cuminobe-

    humana

    i.ret.1.13.'

    dientibuscomminaturgrauepamam.
    cyaodfi notueritis,
    ejr

    NamapudlfaiamDeusdicit.

    Ifi

    '2v

    mead iracundiam prouocaueritis ,gtadius deuorabit xw.EtinDeuteronomio. >uifuperbierit netens ebedirefacerdotis impe- Deuc17.11.
    rio ,qui eo tempore miniflrat

    Domino Deo tuo

    & decreto
    Kkk

    iudicis

    morietur ho moitie

    44*
    D<a.ii.it>

    OBlDIENtlA:
    & ne commtfic^mini cum
    efr
    illo,

    ^hetfj.t^

    Etkerura. Sigtnuerit homofilium contum4cem,quinon 4uditp4tris 4Ut m4tris imperium ,& eoercitus obedire contempfierit , Upidibus eum obruetpopulus. Et Apoftolus inaltera ad Theflalonicenfes.J'/ quis nen
    moille.

    obedit verbo noftro ,per epifiolam btenc notate,


    rtcb.ti.

    Tt

    confund4tur. Et ad Hcbrxos.omnis prau4ric4tio

    inobedientU 4cce-

    pit tufiam retributionem mereedts.

    * cl *

    in Conftitutionibus mona&icxs.Jguemadmodum inquit , Deus.qui


    ,

    SECvtfDo,eandemconfirmant?.Patres. San&usB asilivj om,

    nium Pater efi

    ejr

    appelUri fu4 folius vult dign4tione,fumm4m a quibus co,

    lituryobedientUm requirit-.fic quifiiritualis in hominibus pater esl cumprafcriptafu4 ad diuw4rumlegumexemplum4Ctommodet,perfettijfim4mip(e

    qucque obedientUm
    enttafit,
    B.cm.13.1.

    requirit.

    quam erga 4ntifiites fuos

    Etiterum. Doceamus,quam W4gn4 obedireligionis vera prafiarecultores debent,

    eiufque magnitudtnem non altunde explic4re adnitar

    fcriptura auclorit4te. P4ulus Apoftelus in e4 epiffoU ,


    bit,ipfispr4cipit,vt exceKentieribus
    peteftatibus
    adtecit,
    illi

    quam ex facrofantfxquam ad Romanos fcri,

    poteftatibus omnibusfubieclifint,
    his

    inquammundi ,non fpiritalibus , 4tquehec ex


    .

    quA

    detateps

    decUr4uit,cum de tributu efr vecligali lecutus es~i, quo in loco,qui vel

    minimum poteii^ti refiftit eum ait Deo ipfi refiftere. Si tgitur qui mundo huicprafunt (jr ex lege humana UUm imperandi potefiatem habuerunt iis
    , ,

    diuinalexpietatis cultores tantopere voluit efieJubiecJos ,

    ejr

    quodmaius eft,

    quorum vit4 tota tunc er4t impietas: quam magna tandem ei apietatis cultereprafiand^ obedientU esl,qui d Deo conflitutusprafesfit,ejr imper^ndipote-

    fi^tem 4 legibus iUius 4cceperit fprafertim cum 4pertijfime Jpofiglus iubeat 0Heb.13.
    1

    Haikn'"

    "

    mni in reparendum efftJpiritu^Ubus Prapefttis f obedite emmjnquit ,PrapoSubijciamur tum Deo, fitis yeftru,&fubUcete eis. 8. Greg. Nazian zenus. tum alij aliiSytum iis, qui imperium in terr4 gerunt. Deo qutdem omntbus de
    caufis , 4lij 4utem 4liispropter charitatufxdus
    :

    Principtbus deni%prepter or-

    dinem,publtc*% dtftiplin* rationemjd^tanto etUm magis,quanto clemetto-

    k hem.34-

    ribus, moderatioribufifcillis

    vtimur.
    es7

    S.

    Cforyfoft.in epiftolaad
    efr

    Malum quidem es7, vbi nullus


    exifiit occafio
    , ejjr
    ,

    Princip4tus ,

    Hebrxos. multarum cladium h*c res


    ,

    eli confufionis turbationifiq^ principiu, Sicut enimfiex choro

    ipfum principem 4uferas nequaquam moduUtus chorus exifiit rjr milttunt phalanxfiDucem non habeat,nu)lo modo numeroft acies ordinate procedrt,&
    nauisfigubernatorepriuetur.pejfum eat neceffe esl efrgregifipafiorem abftu,

    Malumautem nonmtnusefi mobedientiaeoru,qui rtguntura P rincipe .Populus emmfi non obfequitur Principi,fimtlts esipopulo Principem non habentt immo ttiam deterior. llli qutdem faltem ventam
    Itris.cuncJus dtfiergetur.
    ,

    habent proque tndifiofiie , 4t% inordinate vtrfantur ,fiquide ordtn4tereprift*ti

    O
    uatifitnt:

    B E

    N T

    A.

    447
    Heb.t3.17:
    -

    ebedtunt. S,
    tf*

    hiautem veniam non merentur ,qui Prineipem babentes ei nom Ephrsem paramcil 16. Ipfi cariffime vide ,nereijcias Patrum,
    cr
    .

    ^*1 1 **** te genuerunt in Domino adhortationes. Ait enim (^fpofiolus. ohedite


    /<&'

    Prapofitis vefiris,(jrfubiacete eis ,

    inpfalmo aitpropheta. Corripiet

    me tuftus in mifericordia ,

    ejr

    increpabit me,oleum autempeccatoris ne impin-

    guet caput meum. Si enim quifecundum carnem agrotant tfu<e vim inferunt natura,vtfiruentquacunqueipfisprafcripfirintmedici\ nonnemulto magis
    dtcet moremiis gerere,quibus cura animarum nofirarum eft credita. S,

    Hie-

    ep '*'
    '

    ron. epiftolaaci

    Rufticum monachum. Prapofitum

    monajierij ,timeas

    vt DominumMigas vtparentem.Credatttbifalutare, quicquidiUepraceperit.necdemaiorumfententiaiudiees, cuius officij eB obedire ,& implere,qu* Deu 17.9. A wne-%' iujfafunt, dicente Moyfi. Audi ifrahel ejr 4ace. S. Auguftinus in pfalmum 1. x x. Homo (Adnm)pofitusfuhpracepto , audiuita Domino Deo. nolitangere. qutdfbanc arborem. Jguidefl enim iUa arhor \ Si bona eft, quare non tangoi
    -

    fimala eft,quidfait in Paradifo?prorfus ideo inparadifo efi,quia bona eU,fed


    nulo tangas .J^uarenontangoi j\uia obedientem te volo,non contradicentem

    firuu n.adhoc ferue ,fidnolimale ferue. Serueaudiprius Domtniiujfum , (T tunc tuhentis difce confilium. Bona efi arber. nolo tangas. J^ttare ? Jguia Do~

    minusfum. ejrfirutts es,Hac tota caufa eft. Siparua eft, dedignarts ejfeferuus* jOutdautem ttbi expedit,nifiejfejitb Domino? JOuomodo erisfub Domino,nifi
    fuerisfuhpracepto^.Staute'debuit aliquidiubere ,vt te,quodtibiexpedit ,fenttres ejfifuh

    Dommo
    1

    ah aliqua reprohihendus eras , non propter illtus arhor

    maittiamfidpropter tuam inobedientiam.

    T rt
    ait

    o,Natura

    & ratio docet efTe parendum.

    NuUaenimars^^y'
    e e menijiac.i5.

    Hieronymus

    abjquemagiftro difcitur. Etiam mutaanimalia ejrfera-

    rumgregesducloresfequunturfuos.In apibus principesfunt, Grues vnamfiquunturordine Utterato.Imperator vnus. Vnus iudex preuincia Omnis ordo
    .

    EccleJiaTHcusJuis Keclorthus nititur. In naui vnusgubernator. In domo vnus

    Dominus. In quamuis grandi exercitu vniusjignum expeUatur, Perhac 0mnia ad iUud tendit oratio , vt doceam te non tuo arbitrio dimittendum ,fid
    viueredebere in monafteriofuhvnius difciplina Patris.

    A P V T

    IV

    Fruttus OhedientU.

    MA x

    m efle virtutis
    ex

    Obedienti frnclum
    Yerbis Apoftoli
    .

    primura provefiris x

    Heb.13.17.

    ciiue eft colligere

    illis

    obedite prapefttis

    44
    ftris

    obedientia:
    &

    veftris,&Jubiacete eU. Ipfienimperuigilant quAprationempre animabus ve.


    pedit vebis.Si enim

    cumgaudie bocfaciant, nengementes, hesenim non exnon expcdit nobis vt Prsepofiti gementes nobis imperent,quando fcilicct a:gre obedimus,acontrario certe expedit mareddituri , vt

    $^tt{t

    xime,vtpromptepareamus, VndeS. BAsiuvsinConftitutionibus antc citatis,illa verba expendens, Jguodfijnqmt, non expedit nonperfecTe obedirefinecontreuerfia quodmagisexpedit, iUudconJeiJaridebemus.

    Na

    vtea quidemfententia , hoc quoddicitur ynon expedire , magni eiufdem detri-

    menti aepcenitendi ,
    bet.

    & quodagre admittat correclionem

    fignificantiam ha-

    e.cz.
    J^,'g

    4.Re g'z.

    aen..i.

    Diindeindeliquetfrudus,quodquiexprifcis Patribuscumprimis obedientix laudeeffloruerunt, ij etiam ampliflima commodata temporaliaquam Spiritualia cum eafuntconfecuti^/f.y^y Nauefilius, inquit B. Ephr^m in tradtatu de V inute,perfec7ajuaebedieneiatan/um donum promeruit , vt Mojfis fuccejfor fient. Et Samuel per obedientiam quam HeliJacerdotipra(iitit,dignus habitus esl, qui vocem Deiaudiret. Elifeusverohuius adminicubpaUium&gratiamfuiaccepitMagifirh Mirum cft inhoccatalogo omifluminter obedientesfacile Principem Abrahamum.quem, quod mandato valde arduo de immolando filio paruiflet,Deusperangeluminhxcverba allocutus eft. Per memetipjum iuraui, quiafetifti hancrem ,&nonpeperciftifiliotuo vnigenito proptermt multiplicabo femen tuum ficut fiellas cdi , benedicam tibt velut are. benedicentur infemine tuo omnesgentester* nam,qua eft in littore mans :
    ,

    &

    &

    &

    r*,quitt obedifti yecimea.

    A.i4-dciuic

    g'"

    I. autem fru&us fpecialiseft ,quodfitmater cuftofquevirtutum vtillamappellauitfupraS.A vgvstin v s Cumquoconuenitil-

    ludB. GREG.di&uminjy.libroMoralium. Solavirtuseft obedientia,qua virtutes ceteras menti inferitjnfertafque cuftodit.Vnde &primum homopra.
    ceptum quodferuaret.accepit, cmfefiveUet ohediensfubdere adaternam beaRon.$.i.

    Nec mirum quod fit parens virtutum quiainobedientia fuitparens omniumviciorum. Sicutenim aitad Romanos Apoftolus ,perobedtentiam vniushominispeccatores couftttuti
    titudinemftvelaboreperueniret.

    funt mdti,ita ejrper vniusobeditionem iufti cor.ftituentur multi, R.ete,muf. //,non omne?, quiaii tantum per meritum Chnfti iuftificastur, qui o#cb /..

    bedientiamChriftiimitantur.Chriftusfiquidem,vteftincpiftoJaad Hebrasos, tantum obtemperantibusJibifacJus eH cauftfalutis aterna.


    z.

    i.tout.ti. it.

    Fru&useft,quodvaIeatad vincendumfeipfumomne/que
    ,

    cupiditates

    ac etiam

    dxmonum

    machinationcs,

    VndeSalomon
    ttim*

    firebedienslequeturvic7orias t VndcS.G

    reg ori YsIib.^.R.egum,/'?-

    B E

    N T

    A.

    44*

    Bim&funt olfequia obedientium,quia cum hominihuspro Deofuhijcimurfuperbosft>iritusfuperamus,caterisquidem virtutibus damones impugnamusy


    per obedientiam vincimus. Viftores ergofunt qui obediunt,quia dum voluntatemfuam aliisperfecle fubtjciunt , ipfi lapfisper obedientiam angelis dominantur,

    Quodautem valeat ad vincendam carnem

    eiufq; cupidita-

    tes docet Auguftinus in pfalmum.143. Cars tua,coniux tuafamula tua,


    quidlibet deputato,epus efifubijciatur, ejrfipugnas,vtprofispugna. Hoc enim

    expedit , inferiusjubgcijuperiori, vt

    &

    ille

    qutfibifubifct vult,quodeft infe,

    rius,fefubijciat Superiorifuo. Agnofee ordinem

    quarepacem. Tu Deo

    tibi

    caro.
    cit te,

    gvid iuftius ,quid pulcrius Tumaiori,minsr tibi.


    ?

    Seruituei,quife-

    re Des,
    ris

    vt ttbiferuiat, quodeftfatfumpropter te. Si autem contemnistu feruinunquam ejficies , vt tibi caro , )ui non obtemperats Dominojtorque'

    aferuo.
    3.

    Fru&useft, quod valeatadveramfapientiamcomparandam, KalB *' 10 * Vndepropheta Dzuida.it. Amandatistuis intellexi. QuaeverbaexponensS. A.uguft.Aliudeft,inquit,mandata tuainteUexi: aliudeft, amandatistuis inteliexi. Nefcto ergo quid aliud fe fignificatintellexijfe,dmandatis Dei quodcft quantum mibi videtur faciendo mandata Deiperuenijfefe dicdu, M dt adearum rerum inteOigentiam,quas concupiuerat fcire,propter quodjcriptum eft Concuptftifapientiamferuamandata,& Dominusprabet illam tibi, nc qufquamprapoftcrus antequam habeat humilitatem obedientia , veiit ad
    , ,

    _^

    altitudinemfapientiaperuemre, quam capere nonpotetl ,nificrdinevenerit,

    Audiatergo. alttorate ne quafteris , ejrfortisra te nefcrutatus ftteris ,fed qua E<di.5

    2^

    fracepittibiDominus^Uacogitafemper.Sichomeadoceultornmfapientiam^ peruenitper obedientiam mandatorur.

    4. Fru&useft. QuodapudDeumfitmaximimeriti.Iddifcimus duobus maxime exemplis. AlserumeftPatriarcharAbraha;, dequo go-*s*

    &

    diximus. Vnde&DeusinitioeidixitinGenefi. Ego protec7ortuasJum merces tuamagnanimis. Alterum Chrifti Domini, dequo cum A-

    Phi1 2 9'
    ' '

    poftolus dixiiTet.HumiliauitJemetip/umfa&uscbediens vfqueadmortem,

    mortem autem crucis ,moxiuhiecit,Propter quoddr Dens exaltauiteum,& Heb. i. deditiUinsme quodeftfuper omne nomen.Eodc vcrgir.quodmepiftolaad A "aa.1e4.ia

    Hebrxos fcripfit. Vtdemus Iefumprepterpajfionem mortisglsria ejr honore


    coronatam. VbiPropter,caufamprofe&6indicatmericoriam.
    S.

    an

    '

    Nam
    Et
    '*

    Auguftinus hunc locum

    tra<flans.

    Humilttas , ait

    claritatis efi&eri-

    tum,claritas humilitatis eHpramium ,fedhoc fattum eft informaferui.

    Chryfoft.inepiftolamadPhilippenfes. ExtremamCbri(ittspraftitit obe- eh.kom.7. dientiamprspterea accepit &Jupremum honorem.

    poftremus fructus eft Obediencia: Religioforum quod eos 5. , eximatab innumcris moleftiis&curis,quas indiescxpcriuntur ,qui Lll infc-

    &

    %&

    obedientia:

    el.grad.4~

    inreculoruoarbitratuviuunt.Religiofienimomniumrerumfuarum curaminhumeros Superiorumconiiciunt,8cquafi infantesaliorum vlnisfegeftarifinunt,acquafi dormiendo iter adcarlefteregnymcoficiunt. Muneri enim Re&orum incumbit omnia neceflaria tamin temporalibus, quam fpiritalibus, fuo tempqre, loco & ordinecuique prouidere. VndeB.Climacus.oWtt'/** ,inquit ,eft perfecia abnegatio corporis,mors volutaria,vitaJinefilicitudine,nauigatiofifroprti anims ne damno fipultura yeluntatis ett iterfacere dormiendofuo onere alits impo-

    &

    fito ,ejrjuper aliorum vlnas t ne mergarisjiatarc.


    (

    C
    De
    T)Rima
    *"Gen
    Exod.j.2z.

    A P V T

    V.

    Proprietatibus ObedientiA perfett*,.

    SCbMtCT* pfc.

    Tho.

    j 2 q.104.

    praprietaseft ObedireiN omnibvs. Deo quidem,nulla reexcepta;hocenimipfo,quodaliquidindiuinamvoluntatemcadit,rec"t,um eft<5c licitum. diuina fiquidem voluntas omnis rectitudinisnorma&re^ulaeft. Itaquenetunc quidem,cumpr2ecepit Abrahx immotarelfaac , filiis Ifrahel exfpoliare ^gyptios Ifaiam nudum incedere,Ofeaeacciperemulierem fornicariam, voluitautprrecepit aliquid iniquum, vcdocent Theologi.VndepatiensIob,licet tot ma,

    lobM.21.

    permittente Deo obrutus, diKit.Dominusdedit,Dominu* abftulit ficut Dominoplacuitjtafattumeslfitnomen Dominibenedtclum. Homini vero Snperiori obedire , exceptis tribus, nempe fi ille aliquid iubeat quod euidenter conftet,vel cumlegediuina, velcummandatoSuperioris maioris pugnare,vel excedat li mites auctoriratis iu fubdi tum. Nam in
    lis
    ,

    iisomnibus&folisfuperioriusimperandinonhabet. Siautecerto3c euidenternon confter,tenetur obedire , quiaw dubiis iuxta vulgatum


    ^obe^entiJ
    tis,

    Theologorum & lareconm\torumd\Stum,melioreftconditiopoJftdenhoc eft,fuperioris qui eft in fuas auctori tatis polTeffione* Atq> iuxta

    Col.3.20/

    hancregulamDominuspra;cipitobedientiam ergaMaioresinomnibus,apud Mattha:um,cumait. Omniaqu*dixerintvobis,feruate&facite.EtApo(\:olas-a.dColoiT.Fil^,mqiiit,obediteparetibusperomnia.


    1 1. Proprietas eft, obedire Libente quodfit cum voluntatem , noftram omnino conformamus Superiorum Voluntati, ficutChriftusfiaamconformauit voiuntati Dei, dicens. Meus cibus efl ,vt faciam

    Fom
    B

    454-

    q.113.

    'volumaiemetni qm mifit me. Certenihillibeotius fumimtis ,quam cibum. Hanc proprie:a:em omnes Parres requirunt in obedientia. S. Bafil, inregal/s breuioribus, Invniuerfum ( in obedientia^ inquit ,vti

    propriavolwtatealienumesJareftAratione+QzKxmusX^

    duo

    OBEDIENTIA.
    duodecimo vultj
    tasmatfetur.S

    4J*
    .>
    :

    vtprater AbbatismandatumnuUapenitttsvoluntasviuatinnebis. S. Greg.libro ?y. moralium obhoc prxfert obedientiam vi&imis,f uodper vittimas aliena caro ,per obedienttam veropropria ydlun-

    Climacvs pauloanteeam vocauitvoluntatisfepul-

    crum. Hinc fequitur a perfe&ione Obedientia: difcedere, primo eos, quivoluntacem fuperioris adfuam detorquereconantur, ^utfquis y
    aitS Bern.in ferm.de cribusOrdinibus, velaperteveloecultejatagit ,i>t quodhabet in voluntate,hoc eifiiritualis Pater iniungat,ipJeJefeducttfiJorte re ipfe Pralate fedmagis ei fibi quafi de obedientia blandiatur : neque entm ea

    Secundoeos, quiin pietatis openbuspofTefepucant nonnunquamafupenorisvoluncace difcedere. VndeDaniel Abbas C.coU.4.i, apud Cassianvm. Vnumfane inquit,^ idem inobedientia genus efft
    Pralatus obedit.
    <velpropter operationis inftantiam , velpropter otij defiderium fenioru violare

    mandatum,tam%difi>endioJum eUproJomno.quampro vigtlantia monafterif fiatuta cenuedere : tanftm denique esJ Abbatis tranfire praceptum vt legas y
    ,

    &
    &

    quantum ft'centemnas vt dormias. III, eft, Obedire Simpligiter, quod (Tt cum & iudiciumi noftrum conformamus cum iudicio fuperioris. Quamproprietatem exegit Apoftolus in obedicntia feruorum erga Dominos. Nam ad E- *?*} ** r C0L3.22, ^ ! ii phelios Colollens. ait Serui obedtte Domtnts carnaltbus cum timore tremore m fimplkttate cordts vejfri ficut chrtfio Et feruauit AbrahamPatriarchaergaDeum,tefte Apoftolo. Ftde ,inqwens,quivoca- Heb llt tur Abraham obedtuit in locum extre quem accepturus erat in hareditatem, Rom 4- ' exiit nefciens quo iret.Et rurfus. Non infirmatus eB fide nec confiderauit corpus fitum mortuum ,cum fere centum effet annorum, emortuam vuluamSara. Seruarunc& ApoftoliaChnftovocaci. Vnde S.Bernar- Bfenn 2 Dvs de S.Andrea. VisaudireperfeclaebedientiaformamlViditDominus, Marcill5 ait Euangelifia Petrum (jr Andream mtttenies rete m mare, att ilia. VemtepoH me ejrfaciam vos fiert ptfcatores homtnum At tflt continuo mhil
    ,

    &

    &

    >

    &
    ,

    Mtudtcantes , aut hzfitantes , nonjohciti ynde vtuerent , non confiderantes y

    quoniamrudes homines &fime htteris pr&dtcatores fieripojfent nihtl denique interrogantes fi/>e omnt mora relitfis rettbus ejr naut Jecuti Junt eum.

    Idem docuere

    cseceri Patres.

    San&us B asili vs

    ui Confticucioni- b.c.jo.&zj.

    bus monafticis.

    CMonachi,

    ait, libentijfime obtemperent Juo Pr<tpofito y

    necabeo eorum , quafibiimponuntur.rationem repcjcant ,&c. nihtlomnmo tpforum iufiacurtefiusperfcruunde.^rikusHicronymusadRuiYicxim. Credas ttbtjalutare , qutcqutd monafl^i prtpefitus praceperit , necde matorumfententia tudices cuius officif e8,eh edtre, ejr itr.plere qua tuffafunt,dicente tjMoyfe.

    ep, 4

    Deut. 27. 9.

    /gyptti

    Audi ijrahel tace. Caffianuslibro quarco inftirutionuro. monachi vmuerfa compltre , quacunque Juerint a Pr*pefito Cc

    &

    *V:

    Lll

    '

    Juo

    4fi

    OBEDIENTIA.

    Juopraceptajtanquamjia Deo calitusfint editafine vlla di/cujtene Jefiinant,

    c c 2.
    u"s

    0n

    pauii

    7^

    Pa g 5z.Cor.97-

    Et S.Gregorius libro z,m primura Regum. i\te/> iudicare,qmfqtiisper^<//f Ex hac proprietate nata eft appellatio Obedienti* cxcaj , quairelaque S. Bernardi in eos qui nolunt , vt casci , manu trahi

    ^.

    cumSaulo.PluravideinPA n ario, V.inobedientia. I V. Obedire Huariter, Hilarem enim datorem , tefte Apoftolo, diligit Deus.

    Bc.23

    Vnde

    S. Baillius in

    Conftitutiombus monafticis.

    Apofteli, inquit,fubmiffa mentis ceruiee obedientia iugumfubierunt , alacri-

    que animo infora,in contumelias in lapidationes,in ignominias, in crucesjn


    ,

    Hanc obedientiam is,quifecundum Deum vere efi monacbu antifiitifuoprsfiet oportetJLt S, Bernardus in fermone de Virtute
    varias necesprecejfere.
    i.Cor.9.7.

    Obedientia% Tertius ,'mqukygradus obedientiaesl hilariter obedire. Non


    ex triftitia,inquit Apoftolus , aut ex neceffitate Serenitas in vultu , dulcedo in

    fermonibus , multum colorant obedientiam obfequentis. Vnde gentilis iile eeta aitfic. Super omnia vulttis acceffere boni. J>>uis enim locus obedientia, Ouid.8.mam.

    &

    vbitriftiti&cernituragrittido
    exteriora,
    Tit.jx
    ejr difficile esl
    ,

    Oslendunt phrun% voluntatem animifigna vt vultum mu mutent, qui rmttant voluntatem.


    ?

    V. Obedire VelociterScprompte. Nam. &.PaulusadTitumita


    feribit.

    Admoneillos Principibu4&potefiaiibusfubdttoseffe,dicioobedire,ad
    Velocitercur-

    ermc opusbqnumparatos efie^ Vnde Bemardus Ioco citato.


    ff.r47.if
    ,118.52.

    ritfermo Dei.&velocetn hahere defideratfequentem.Vides cum quanta velocitate curritille quidtcrf.

    Viam mandatorum tuorum cucurri.Fidelis ebedtes

    nefcitmoras,fugit crattinumjgnorat tardttatem,praripit pr&cipientem,parat ocules vifiti,aures audttuijinguam veci, manus opari,itineripedes,tetum

    Xuc.194.

    fe colligit,vt imperantis celligat voluntatem.Vtde Dominumfeftinanterpracipientem, cjr hominemfeHinanter obedientem.Zachaejnquit, feHinans deJcende, quia hodie in domo tua oportet manere. EtfeHinanter dejcendtt,ejr exobedientu remunerationem* cepit eumgaudens.Audtfii obedientiam , audi

    &

    j>)uiafalus demuihuicfacla eH.lntuereetiam ex eccafionehuius obedientia

    conclufionisgrandemyfterium ,ejr ebfignatam (ignaculo mifericerdtafente.


    tiam. Venit enim, inquitfilius hominisfaluumfacere, qttodperierat.Nonnelegifti,quodfiliis Ijrahelpr<ecipitur,

    vtagnum cemedantfeftinanter ?
    illa

    Fefiinan-

    xoii2.n.

    terquippe veriagnicomeHie fignaturimplenda , quia verba

    qtt&per le-

    gemdedit, quaper femetipfum prafens exhibuit , quxperEcclefix Prapefitos traAendarelijuit, velocifunt obedientiaconfummanda . Ettuergocumvoluntatem cordtfimplicitatem operi, hMvitatem vultui coniunxeris, adde velac
    1.1?.

    locitatem ,vtfis ittxta Apofiolum

    laemm velox ad audiendum


    i

    ejr

    admplen-

    dum velocior.

    VLQbe-

    O
    V
    I.

    B E

    N T

    a;

    4#
    c * 0tX *

    Obedire Vib.ii.iter, iuxta illud,

    Viriliter agite , ejr con-

    forteturcorvefirumomnesquiJperatisinDomino. Noneflfortitudinis ,\nquic idem San&us, ireadinobedientiam,fed abobedientia non abduci, Si


    tribulatio intonat ,fiperfecutio refultat ,fipeccatorestibi laqueumponnnt ,fi

    iali^nituumiterimpediunt,tuobedientiayiamnondefiras,Jeddicparatusp^ni.ec* fum , nonfum turbatus , vt cuflodiam mandata tua, )uidenimfuperius

    &

    enumeratapariunt vtilitatis,fifortitudo defit,qua in arce confiantia virtutis eo vaHs munit , quofurentis impetus ajpirare nonpoffifi collocat,

    &

    VII. Obedire.HvMiLiT^exemploChrifti,quitefte Apoftolo ad Phi\ippenCes,bumiliauitJemetipfumfac7us obediens vfque admor-

    \&\*\
    i.pet.z.ij,

    tem,?nortem autemcrucis. Vnde idem ad Hebrxos, 'Obediteprapofitis vefiris ,

    &fubiacete eis.

    & D, Petrus in epiftola prior e,


    S.

    Subiefli igitur eftote**

    omm humana creaturstpropter De/sm.Sub'\ek\o enim talis non po teft fieri

    fine humilitate.

    Magna virtus , ait

    Ber n. loco allegato

    bumilitas,

    fine cuius obtentu virtusfortitudinis , nonfolum vtrtus nonfit ,fed etiam indefuperbi& vitium erumpat. guamfortiter currebat Saul,cum ejfetparuu-

    quanta Pbilifteorum agmina profiernebat , quantis viribus R g. tranfiuit in aexercebat gladium ? Poftquam autem tenuit eum Superbia ,
    lus in oculis fuis

    &

    /pecJum cordis ,

    debilis

    &

    impotens faclus incircumciforum armisfacilepro-

    firatus occubuit.F. t in fra. 2^e ergofortitudo infuperbiam tranfeat , condien-

    da esifale bumilitatis,quia nibilproderitforttter obedireficontigerit infelieiPf j.w. terfuperbire. llliergo fertitudinemfuam ad DeumcuBodiunt (cum Dauid dicente,Fortitudinem mea2dtecuftodiarn)quicmfecerint,quodfaceredebci ,dicerepoffunt,Seruiinutilesfumus,quoddebuimutfacere fecimm. VIII. ObedirelNDiFFERENTER bonis&malis,dod:is&in- Matt.i3j, do&is. Chrifti fiquidem di&um eH.Super catbedra'Moyfifederunt fcribst, (jr Pbarif&i.Omnia ergo qu*cung dixerint vobisferuate&facite, atq; vt co; ftaret efle improbos , mox iubdidit. Secundum opera vero eorum noli/f/4^rf.Infidelesquoq;erant Magiftratus,dequibusfcripfit B.Paulus Rom.ij.T,
    zdKom^nos.OmnisanimapoteftatibusJublimioribusJubditafit.ht S.Pet.
    epiftola priore, Seruifubditi eftote in omnitimore Dominis \non tantum bonis
    '

    ct ' 2 s
    '

    '

    & modeftisfedetiam

    dyfcelis.

    Vnde

    S.

    CHRY.in epiftolamalreramad ^ j *

    T\mothenm.Hinc,ino\\xit,ludxiDeumaJpernarididicerunt,quiaMeyJen
    contempfere,quia lapidibus illum impetebant.

    Nam quipiofacerdotiajficttur,
    nemine Mau 10 *
    r*

    longe maiorepietate Deum reuerebitur. Erfienim malusfucritfacerdos quif-

    piam

    attendit Deus , quodfui gratia illum etiam qui dignus bonore non elt

    tbfequiisfoues, ipfeque tibipr&mia exoluet. Si enim quipropbetam in

    propbettjujcipit

    mercedem prophetx,

    accipiet

    profecJo

    & qui
    j

    cedit

    & ob"g itwr

    temperatfacerdoti mercedefua non dtftituetur.

    Namfi vbidebofiitalitate
    L.U

    454
    MatU)
    jv

    B E

    N T

    A:

    fubiiciaris, cui imperat

    agitur tantum , vbi quem fufcipis ignoras , tantum pr&miorum aecipU :fiti Deus , non multo magis mercede donaberis ? Super cafederunt Scriba ejr Pharifei. Omnia ergo quacunque thedramjtnqnit ,Moy(i
    dfxerint vobtsfacerefacitejecundum autem operaeorum nonfaciatis.

    Phil.2.1.

    IX. ObedirePER.s
    fte

    iver.ante r vfqueadmortemjqualisfuic

    Mt.io,22.

    obedienciaChriftiobedientisty^ ueadm9rtem,mortemautemcrucis,\c-

    B.q.tj.

    Apoftolo ad Ph\\ippen(es.J2uienimperfiueraueritvfquetnfinem,3it Ghriftus hicfaluuserit, Vnde S, Bafihusin Regulis fulius difputatis. Vbi quis , inquit y fefemel in fratrum {monachorum)fw/>* coeptandttm
    ,

    tradiderit, isfi
    efto

    membrum poftea ad miniftrandum aptum tudtcatumfuertt,

    quod

    ipji

    impojitumjit, vires tpfius videaturfuperare , deiudiciipericulo

    prtrjus tilum ejfejolicitumfinito ,qut ea imperet , quibus viresfu&pares ejfe no

    M <**52'

    ipfiautem parendo alacritatem pro virtli declaretfludtifui vfque ad mortem mortem autem crucis. Idem habet in Regulis breuioribus. Et S.Bernardus de Virtute obedientix,/ncipere,inquit,nutltorum elt,perfeuerare paucorum Perfeuerantia (ingularis ejlfliafummi regis virtutum fiutlus,earumqueeonfummatio totius bonirepofitoriu, virtus Jine quanemo videbit Deum, nec aDeo videbitur ,finis efl adtuftitiam omni credenti,in qutt virtutum conuentus reuerendum fibi thalamum con/ecrauit.Jguidenim curpofjfint :
    ,
    . .

    rerepredeilidr ante mttam curfus depcere?


    i

    A P v T

    VI.

    Adediaperfefittobedienti&paranda.
    Anno.i5jj.

    X A Edi a triainhocargumcnto fuppeditauit mihi nofter B.P.N. *V1 IcNATivsin epiftola quadam ad Lufitanos fratres quondam
    Prtmumeft,vt nonintueamini,vRqvi\t,inperfonaSupertorisheminem obnoxium errortbus at que mtjertts ,fedchrtftum tpfum , quieflfapientia
    fcripta.

    fumma, bonita-s immenfa,charifas infinita

    quinecdei tpipotesl, necnos vult

    ipfedecipere,& quoniam confcii vobifmet eftts,vos Detamore ittgum obedienti&Jubitffe, vt in Sitperioris voluntate fequenda, voluntatem dtuinam certius Jequeremini , nolite dubitare , quin pergat fideltffima Domtnt charitas eorum mtnifierio,quos vobtspr*fectt,vos detnceps gubernare,eyreclts ittnenbus ducere. Itaq, Superioris

    vocem ac tujfa nonfecus ac Chrijft -vocem exctpite .fiqui-

    CoV 3.43,

    demApotlolus etiam tn hancfententtamfcribens ad CohJfenfes,cum ad vbtem -

    perandum Pr^rofitisfubditosadhortatur^ait, Jguodcunquefacitts, exavt,;. operamtnificut Domtno,& uon homimbus Jcientes quoda Domtno accipietis
    ,

    refri

    Vstrihutionm

    455 B E D I E N~T ! A": haredttatis. Domwo chriftoferuite.SancKwveroBernardus.

    Bem. depr*
    pe0
    '

    Siue Deus , inquit ,(iue homo Vicariw Dei mandaturn quedcunfc tradiderit, pariprofefio obfequendum eft curapari reuerentia deferendum >vhitamen

    Deo contraria nonpracipit homo. l t e r y m medium eft , inquit idem Pater nofter , vtftatuatis vobifcum ipfi,quicquidSuperiorpracipit,ipfiw Deipraceptum effe , ejr volun-

    tatem,atq vt adcredenda,qua Catholica fdesproponit , ton aniwto , affenfuq^ veftrofiatim incumbitis :fic ad eafacienda ^quacunq^fuperior dixerit.cace

    quodamimpetuvoluntatis parendicupidafiney>Haprorfwdifquifttioneferamini Sicegtffecredendw efl Ahraham filium ifaac immolans. Hascille. Ita

    .11.2. Gen.:

    Ciffianusagensdeperfe&aobedientiaTabeneniiotarummonachorum in Thebaide ,fcnbit eosftcvniuerfa complcre ,quacunqf a Superiore fuerintpracepta, tanquamfiaDeo c&litwfinfidita. Et Perus Blefenfisad P~ior5mdeMonafterio\o. JjtuicquidtibtPralatwiniunxerit.quodanima
    falutinenobuiet.ficilludampleiiideheSjacfiDewipfepraceperif.beatufq^Be-

    '

    m
    ;

    c
    '

    '''

    ep

    nedtUus proteftatur Deo impendt obedientiam,qu& maicribw exbibetur. Te R T i vm Mcdiumei\,zit,vt quod Superiormandat,velfentitdefende*efemper apud animos veftros ftudiose nitamini ,improbareautemnequaquam at ad eam ipfam remproderk bene animatos, affetlofy effe adid
    ,

    omne ,quod ipfe iufferir.fic enimfiet nonfolum vtfine moleflia .fedetiam ,yt cnm voluptate Ltitia^pareatis nam vteft apudS, Leonem ( deieiunio fe,

    L.ferm.4.

    pt

    m m en
    i

    fi s )

    non dura

    ihi neceffttate feruitur ,

    vbi diligitur , quodiuhetur.


    Perfetfaobedientia,'m~

    Vnde S. Bernard, de pnccepto &c difpenfatione.


    largiori fertur voluntate inlatitudinem charttatis
    ,

    quit Jegem nefcit , terminis nenarttatur , neq^contenta anguftiis profeffionk.


    tjr

    ad omne quod iniun-

    giturffontanee vigore Uberalis alacrifyanimi

    modum nonconjideransinin'

    fimtatem extenditur.

    V.Medium eft S. Bafilii in Conftitutfonibus Monafticis on- Bc fideratio eorum qui inobedientia: virtute tam in veteri quam in nouo teftamento excelluerunt./iwA*/^/?, inquiens maxime SanBerum obedientia quam erga Deum illi adhibuerunt ,fitamenpropofito nobjs eorum
    I
    ,

    2J"

    exemplo ,eamfortafife ritepoterimw explere. Subiicit deinde prolixa orationeexempladuo.Primum Patriarche Abrahar.deinde Apoftolorfi,
    accuratecj; pertradtat
    ,

    quam ommbusnumerisabfoiutaeorum fuerit a \wt.u.


    ,

    obedientia. S.Auguft. vero tra&atu 84. in Ioannem . G; egor. 3 5. Mo- ^ *^j ralium , Bernardus fuper MifTus eft , ad imitandum proponunt

    &

    exzm^\umQht\i\\. chriftum pia obedientia, incmt hu&uQtmusficimitemur. z'tei nos comparare nuUa prxfumamw audacia. Difte homo ebedire,
    clamatmellifluus Doiot,difce terrafubdi, difee, puluisebtemperare. Z>
    auc7a,-etuo foq/sens Euangelifia. Et erat ,tnquit ,fubditw illishauddubium,
    .

    Luc.2i.t

    quin

    45* quintMdru
    ., ,.f~

    B E

    N T

    A;

    & lofeph.Erubefcefuperhecmis.Detofebumiliat, &tttteeX4l-

    taf? Deusfebominibusfubdit ,ejrtudominari gefiiens hominibustuo tepra-

    ponu auciori ? Ftinam mtbialiquando tale aliquidcogitanti,Deus rejpondere dignetur , quod fuo increpando rejpondit Apofiolo \ Vade , inquit pofi me Satana , quia nonfapis ea>qu& Dei funt> De ipfo namque diclum eft, Et erat

    &

    fubditus
    EccH. jz.
    ,

    illis.

    r.

    y.

    Medium eft

    aiTuefacere fe ad

    obfequendum non modo ma-

    iori, fed etiam acqualifit


    Phil.2.1.
    '

    runttnoliextoffi:

    B.ceg. brcu.115.

    minori, Sapicnsenimait. Refierewtepofuequafivnus exipfis. EtChriftus. ^uivoluerit wter yosprimuseffefitvefterferuut. Et Apodoias.Nihilpercontentionem,


    efio inillis

    fedinhumtlitatefuperieresfibiinuicemarbitrantes.

    Vnde S.Bafilius.

    Alij,

    inquit ,

    aliis obedientiampraffabimus

    tanquamferui dominis,conuenienter

    pracepto Domini. Jj)ui vult tn vobis ejfe magnusfit omnium vltimus

    & fer-

    uustmnium. <9uibusverbuadiung1t,quodnosejficacius etiampoffit permonere. Sicutfiltus hominis non venit , vt miniftraretur eifedvt mtniftraret.
    Et confentaneum etiam
    B.famlu.
    eft

    diclo Apoftoli. Percharitatem Jpiritus feruite in-

    uicem. Et S.Bernardus in Cantica,

    Parum efijubieftum ejfe Deo, niftfis ejr

    omni humanst creatura profter Deum ,ftue Abbati tanquam pracellenti ,fiue
    Prioribus,tanquam ab ee cenftitutis. Egoplus dico ,fubdereparihus\fubdere tjr minoribus.Sic enim deeet nos,inquit>omnem implereinfittiam.Vade ejr tu ad
    Mat
    '

    J " ,s '

    minoremfivis effein

    iuftitiaperfeius,defertnferiori>iunioriteinclinato.

    D E V

    Abnegatio fui

    Humilitas.
    ,

    I/wPanamg

    Inobedientia, Immortificatio

    ludictum proprium

    Voluntas

    propria, -

    OBLATIO
    Deofatta.

    A P V T

    I.

    Qjtidflt OhUtio ,

    '& quotuplex.
    intelligirnus

    B l a t 1 o n 1 s nomine

    a&um

    Virtutis reli-

    gionis.-cuiusyirtutis propriueft,vt

    homoprotefteturfe

    diuin* maieftati fubie&um, quatenus eft primum omni*

    umre-

    457 umrerumprincipium8cau&or>DominufquecceIi&terra:,eaquede
    Interna caufafeilli.&omniaiuaofTerar, Eftautemduplexoblatio. A vel inuifibilis,8c ext erna vel vifibilis, fecundum do&rinamS. Augufti nihbrodeciuitateDeidecimo. Interna, efta&iovoluntatis, qua

    QBLATIO SVI DEO FACTA,

    homo

    diuina: maieftati fe fuaque omnia effert, Externa vero eft,

    qua

    Semel,co rituexternoidemfucit, quodgeminofieripoteftcultu. homini poteft deferri , vt fi caput apcrias fl genua fle&as^G qui edam fupplicesad honorem Dei , fipfalmos 8chymnosdecantes fi nomen
    , ,

    diuinuminprecibusinuoces: namhuncexternumritumexhibemus Secundo.eo cultu qui in foregibus 8c alus hominibus honoratis, lumDeuracaditj&diciturcultuslatriae. atq^hicdicitur facrificium. Vnde Exodufdicitur, JjhtiftcrificatDijsoccidetur.prdterquair.Domino Quam oblationem Deo deberi omnes etiam gentiles naturali feli. lumineagnoueruntjtcfteS. Auguftinoitafcnbentehbrocitato.jc^wjr

    &

    Iot+'
    '

    verofacrtficandum cenfuit ^nifi ci ,quem Deum autfcittit autput auit aut fnt

    xitj.

    Hocautemfacrifidum, vtpropriedi&umfitfacrificiumrequiPnmumeft,vtineoofferaturaliquidfcnfibile8critumyftico
    :

    rittria.

    confecretur facrificareenim,fi vocem fpecTes, eft idemquod facrum facere: ficinveteriteftamento confecrabanturvi&ima:impofitione manuum, vel eleuatione rei oblata: in altum.z. vt res oblata tranfmuteturihoceft,definatefIequodantefuit,ficutiioftiainveterilegecre-

    mabatur.

    3.

    vt

    fiat

    a faccrdote.

    Vnde

    in legenaturarfacerdotes e-

    rant vel capita familiarum vt Noc, Abraham,vel quibusDeus infoiraInlegeautemfcriptafohfilii Aaron. InlegegratixfoIiEpifcobar.
    pi 8c presbyteri rite ordinati. In

    quacunque ergo oblatione etiam Deofa&ahorumtriumaliquid defuerit, noneritpropriedidumfacrificium. Nos autem hic maxime loquimur de oblatione-interna Cuifi ahquando externa acceflerit , perfefui/uarumquererum. LRf unt
    &ioreffepoterit,quahseratbeata:.Anna:,qua:vteftinitiohiftoria:Re-

    gumfiliumSamuelemoblatumDeoetiamexcernorituobtulitfjcerdotiHeliinlocofacro. z. B. VirginisMA Ri^quatfecundumritum legi;. Mofaica: puerulum I e 5 vm in templo Hierofblymitano obtulit Luct *?
    S.Simeoni.3.matrisS.Bernardi,quifiIiumrecensna!tm Deoqueoblatum dcpofuit in templi altari,4. omnium religioforum, qui folenniprofeflionepubliceantealtareie totos ofFen "'"
    ub
    i.c.i.'

    runt Dco 8c religioni.

    Mmm

    CAP.

    4f*

    B.L

    A T

    A P V T

    II.

    e vtindigeati ni~ ^Deum nonindigere oblatione nofira 3 hdeo dignum pojfe ojferri.

    &

    riaim

    15.1.

    Rom.n.jf
    C.j.Psed.t.

    ftrom.

    L.lib.&ci.

    Spitc.x.

    IOconteftatuseftprophetaregiusinpfelmis^cumait, DixiDomino, Deusmeuses tu,quo.iiam bonorummeonimnoneges. Ec Apoftolus.^^tf&r retribu-etur ei ? Vnde Clemsns Alexandrinus in ^7-prior dedit illi , P-sdagogo 6c Stromateis fa^pius. <5W#* Deus nulla re omnino indiget. Non intelligunt , inquit Eihnici , terrenis opibus Deum Ec La&antius. Nihilenimfapiunt nifiterram bonaque ejr matafolius cor non indigere. forisfenfii&voluptateperpendunti Ecrurfus. Iltis ,qua in vfiim tribuit

    &

    homini Devs/pfe non indigef.rr cum omnis terra in ipfinsfit potefiate, non in dtgettemplo,cuiusdomiciiiummunduseft non indigetfimulachro, quieftrjr mente oculis incomprehenfibilis non indiget terrenis lumimbus, quifetem
    ;

    &

    CHmcaterisafirism vftm homimbuspotuit accendere. G-egorius Nazian


    <^.orat.2 f

    A.inc.ii.ad

    Rom.

    zenusin Pafcha. Dignum munus offerreDeovixipfi quoque an^ehpofi funt, ilti, inquam ,primi, inteliecluales eypuri ,fiupernx qae glorixfbettatores actefles. San&us Ambroimstra&ans verba Apoftoli fupra citata. CMahunc nifeftumefl , ait , folum Deum effe qui nouerit omnium confilia vnum effe,quinullius egeat ,quia ab ipfofunt omnia.SamEtas Chryfoftomus
    , ,

    &

    >

    in Genefin.<SV voluertmus offerrSahquidDco quidamplius offerrepoffkmus, quam quantum verbis gratiasreftrimm. Eafane,quipfeexhibetopereprx
    ,

    fiat.

    )uam autem impariafunt verba efr opera ? Et Dem inus nulldrum re

    rum indigus e[i,nullaque rerum noftrarum eget,quaverbis, atque hanc ipfam


    infermonibusgratiarum exigit,non quod ea ipfe opus habeat fed vt nos doceat
    A,ferJS,sS.

    gratoseffe,& agnofcere tantorum bonorum aucJorem.Ssn&us Auguftinus deverbis Domini. Neputemtitfratrescanffimi,quiabene{iciumpraftamm

    DEO, quiadiximuspretiumnos dare qtiodammodo.


    Id.*j?.y.

    Non enim vnde au,

    geatur ilie ,damus^quite tapfointegerefl,& teredeunteintegermanet , paratus videre.vt beatificet conuerfios ,& auerfos puniat cxcitate, Et in epiftola

    adMarcellinum. Nihii Deus iubet.quodfib/pro/tt , fedtiii.cuiiubel. Ideo quoferuus indiget. Jn ea quippe v erus eft Dominus quifieruo non indiget
    '

    Scri;twra,qu<e vetus dicitur teftamentum,


    Tulirji;
    ii

    & &

    eo

    tempore,quo adhuc illa offere


    eft.

    bmturftcrificia, qu& hoc tempore non offeruntur , diilum

    DixiDomino,

    Deusmeusestu
    :

    &fiGmum

    bai IXeus

    quoniam bonarum meorumnoneges, Nec illorum ergofanec cuiufquam eget vnquam , fed rerm diuinitHs.,
    ,

    D
    ,

    A C T

    A.

    459

    impartitarum^velimbuendovirtutibusanimo^velaternafalutiadipifcer.d*

    quxdamfignafunt querum celtbratiene atquefuntlione , nen Deofednobis Ac* Vtiliapietatis effciaexercentur- Et rurfus Lbro 10. de ciuitate Dei. guis autem itadfptat , yt extflimet aliquilus.vfibus Dei ejfe neceffaria,qua infacrificijs

    offeruntur $

    ^ucdcum multis lccis diuina Ssnptura teftetur

    nelenPfaJm.Kt,

    gumfactamus breue tllud de pfalmocemmcmorare fuffecerit. Dixi Dominc, ,Deus meus es tu,qucniam bonorum meorum non eges. Nonfolum igtturpecore
    ,

    'velaliarecorrupttbtliatfaterrena

    fdnetpfa qutdtmiufttttahcmtnis

    Deum egere credendum efi tetuwq, qucdn cfe colttwr Deu< hcmtniprodfffe, no
    Dee.

    I^eque enimfontife quifquam dixeritprefuiffe , ftbtberit, 4Htlucifi

    yiderit t

    A P V T

    III.

    De ccnditionibus oblationis
    fit.gr&ta.

    quo De&

    QVo Deo
    nata

    & accepta dt oblatio noflrra nonnullxrequiruntur vt offerens us & amicus Dei quam conditiones. Pnma
    grata
    fit
    ,

    fit iufl:

    S.BnilliuscoiligitexillisverbisPialmi.

    ^ffferte Dcmtnoftlii Dei affer-

    leDemwofiliesarietuw. Pfa!mus,ino\uit,priusvultnosfffefiltosDei,deinde litnneos accedere adofferendaDeo dopa,non qttalibet ,ftd qu&ftnt abeoordi-

    am

    '

    y^nte omniadtcito ,Pater


    ,

    deinde petes ea qua erdtnefequuntur.

    Scrutare -vero teipfuw cuiufmodi eonuerfattone ad Deum acccdas: expende,num dignusfts.qui Deumftnc7um voces Patrem. Ptr vit enim fan

    &

    tftmoniamnebts perutus eft adeumfanffum acfamtliaris adttus. SifanatftItus cupk effefanftttas te infiltum adcptet. Afferte itaque Domino non om,

    nes ,neque ex emntbusfedfHij Deo. S,

    Grcgoriusveroeandemcolligitex G "M
    Xli
    '

    oblatione Abcl. Iram,iitlibroLi.moralium,iudifi<p/acarene/citeblatio

    nifiex muTtdttiapiaceat offerentis.

    Abel,(jr admunera etus :

    ad Cain autem

    &

    Vndeftriptum eft. Rtffexit Deus ad admunera eius non reffexit, Ne.

    que etenimfacrum eloquium dicit. Re/fexit admunera Alel,

    & *d Cain munm

    neranonrefpexitfedpriusait-tquiareffexitadAbel^acdeindefubiMinxit.&ad

    muneraeius,Et rurfum dtcit ,quia non reffexit adCain acdetndefubd:dit,nfe admuneraeius. Ex dantis quippe corde id quod datur acctpitur , idcirco

    Abelex munertbus, fedex Abelmunera eblataplacuerunt.

    Prius namque

    tdmm legitur Dmwus reffexiffe qui dabat,quam adtlla qu* dabaf,

    Mmm

    Il.Con-

    4 tfo
    II.

    OBLATIO

    SVI

    P&tm.jo
    A.tj..

    CondicioeH, vtfi iuftusnonfit , iuiluseffovelitj&dearite-a&evitainoxisdolaatjdicatquecumpeccacoreDauida, Sacrificium


    19.

    Deofpiritus contribulatus , corcontritum

    &bumtUatum D:usnondefpiciest inculcac Auguftinus hbro 10. de Ciuicace Deu lllepxnitens, i n q u t,ap udpropbetam , vel ipfe Propbeta quarens Deum peceatisfuis hahere

    Haac
    i

    propitium.SivolulJfes , inquit ,facrificiumdedijfem:


    deletlaberis,

    vtiqueholocaufiis non
    ,

    Sacrificium Deo Jpirituscontribulatus

    eorcontritumejrhu-

    Deum dixit Deum ofienditveUefacrificiam. Non vult ergofacrificium nollefacrificiumabi trucidatipecoris,fed vnltfacrificium contriti cordis. Ifio igitur, quodeum
    miliatum Deus nonfpernet.
    nolledixit
    ,

    Intueamur quemadmodum vbi

    hoc fignificatur

    pauloaacedederachanc,
    cit aliudintelligendu efi
    ,

    quod eumvellefubiecit. Cuiusi^eiracioaem Nec enim quod ab antiquis Patribut taliafanonfa

    crificiafacJafuntin viSlimis pecorum,qua nunc Deipopulus Ugitime


    nifirebus
    illis eas
    ,

    resfuiffe fignificatas

    inhobis

    aibocvtinbxreamusDeo

    & ad eundem finemproximoconfu-

    qua aguntur

    lamus.
    X.iibi,

    III-

    e(l,vtpurafimpIiciquem"3nte,5rreAaintentioneofFwratr
    Patres mdicarunt
    ,

    Hancmulti

    vt Tertullianus in

    Deus adoblationes Abeladuertit

    &

    Marcionem. Etfi Noe odoratus efi hbenter, qua holocaufia

    iucunditasfiue vifcerum veruecinorumfiue nideris ardentium viclimarum?

    Sedanimusfimplex efrDeUm metuensofferentium ea , qua a Deo hahebant, efr pabuli, fuauis olentiagratia apud Deum deputabatur non quafiebant exi

    &

    Ckham.i*.

    gentisfedilludpropterquodfiehant obhonoremfcilicetDei.
    t

    t S.Chry/oft.
    }

    mGenefia. Attende,i\t,remmiram. Afi>exieDeusad<^bel ejraddona ipfius: adCainautem adfacrificia ipfi/ts non attendebat. ^uia reclaintentione fyncera menteobtulerat,afpexit,inquit, Deus ad Ahei efraddona "
    ,

    &

    &

    ipfiusgrata hahuit,ladauit,
    rentis

    per hoc offe Caterum oblata vecauit dona , animo maiorcm honorem haberet, Ecee quomodo perfacta ejr verba
    .

    ~vt

    ipfa docet Domintts

    quodhicomviadnobisvultfieri,vtaniminofiriperea,

    \tic.

    L1.25.

    que d nohisfiunt, manifefie confpiciantur, ejr vtfciamus quod Dominum hahemus conditorem eum, quiexnihilonos ,vteJfemus,produxit. Hieronymus in extremum caput Ifxix. Deus non quaritfaeriScia ,fid animum, EademcolIimant.quxLadtantiuslibro fexto diuinarum inftitutionumdeoblationibusDeofa&isfcribitexSeneca, jj)vantomelius, ait,

    &

    Seneca ejr veriuslVultifne vosjnquit

    Deum cogitare magnum, ejrplacidumy

    & maiefiate lenirerendum amicum


    fefito..

    ej-fimperinproximo? Nonimmolatie-

    nibust efrfangHiaemtiUocolendum^fedmentepuray bono henefioque pro-

    IV.cil

    D
    IV.
    eft,

    A C T A

    4S1

    VtoblatiofitDeo digna

    & off-rente.

    Quadecaufa
    _

    CaininGenefideliquit, nonquodaliquidobtulerit, fedquodnullo A 4ifc habitodele&uviiioraobtulerit. VndeS.Ambrofiuslibrofecundode

    Cain

    & Abel,

    Rede Cainobtulit.quiaohlatioinfignedeuotionis ,rjr indi-

    ciumgratiarumeft: fednonrefite diuifit ,quia ante omniaDeo debuit deferre primitias\vt dgratiainchoaret aucloris. Etenim diuifionu hic ordo eft , ytpri
    mafecundis,nonprtmisfecundapracurrant, &coelefiia terrenis , non terrena praferantur. Sed quia Cain confundit hunc ordinem, dieitur ei.

    ceeleflibus

    K^idam monuitje cundc>,ft'peccaueris;quiefcas ,vt in Cain doceris .Erubefcere enim debemus A


    Pecca/ii) quiefce.omnia dtcet Deus.primum nepecces ,vt in
    ,

    &

    condemnarepeccatum,nondefendere. EtS. Auguftinuslibro i^.deciuita-

    Ge.

    ^CtAljo:

    teDei./ admonitione quam Deus protulit adCain ,illud quidem quoddidU


    efl.Nsnnefirefift ojfcras ,rec7e autemnon diuidaspeccafti,quianonelucet,cur
    '

    yel vndefit difiium ,multos fenfuspeperit eius obfcuritas, KeHe quippe offertur
    facrificium ,cum offertur Deo vero ,cui vni tatummodo facrificanium eft. Non

    autem reie diuiditur dum non dfcernuntur recJe vel loca veltempora vel
    ,

    res ipfe .qux offeruntur,vel qui offert,vel cui offertur,velhi quibus advefcen

    dumdflributtur quodoblatumefi
    ,

    vt diuifionem intelligamushic difcretio


    ,
    ,

    nem x fiue cum offcrtur quando non oportet aut quodmn tunc fedalids oportet, fiue cum idoffertur quodnufquam crnunquam penitus debuit flue eumelecliorafibieiufdem^eneris rerum tenethomo, quam funt qu<e ojfert
    ,

    Deo. In quo autem horumDso difplicuerit facile nonpoteslinueniri.

    Hsc lile.
    '
    '

    actandem cum Ambrofioin poftremum huncfenfumdiuifionisinchhom If clinarevidetur. Ineandem fententiamconfpirat Chryfoftomicommentarius.

    ',

    nam exponens verba


    diuiferis,peccafti
    ;

    recYeaute

    n5

    ejfe offerendum laude dignum efl

    illa Dei,- Nonne u re&e obtuleri Hoc quidem,mqmt,quod anhnoflatuifti quod vero non recle diuiferis , obtatire'

    pudlatidnem operatumefl. Oportet


    ddigentiam.
    difcretionefacienda diuerfitas.
    git&btulifti,.

    emm offerentem
    ,

    Deo

    magnam adhibere
    ,

    Et quantum differunt quioffert

    rjr

    qui accipit

    tanta

    ejr

    in

    At horum mhilcogitajii fedvtfortuito conti'';><

    vtobIatnmfitexpersvitii& macula*. VndeEccleflafticu-s. Et Noli,di\t,offerremunerapraua,nonenimfufcipiet illaDEV S. Malachias propheta. OffertisfuperaltaremeumpanempoUutum , ejr-diafts. ln quopoltuimus te ? Si offeratis Cdtcum adimmoiandum, noftne malum

    V.

    eft,

    t(i:

    (jrftofferatisclaudumdr

    Unguidum nonne malumefl ioffer illudduci


    , i

    Len.ftj;

    tM,fiplacueritei, autfifufceperitfaciemtuam; dicitDeminusexereitmm

    h*'

    10

    '

    immo Deus exigit


    merorum
    ,

    in omnibiis facriflcjis

    vt hoftiac effent

    imma-

    DtJiVij.-w,'-

    culatae, nullique vitioobnoxia:, vtliquetexlegibus Leuiticii

    Nu-

    otDeu:e:onomif,

    .iV^^inquitDbmmusadMoyfen,

    A 6x
    .

    I
    ,

    V
    '

    i(scr.K).ii.

    Hcb

    io .r.

    Hcb.9.

    tj.

    Demine tam debobns ,quam de otabus immaculatum cfferet ,vi acceptabdefit >ontnii macula ncn trit in es. St c<tcum fuertt ,ft fraclum ft'cicatriccmhalem.fi papulaj .^autfcabiemaut impetigintm>nen tfftrttis e<a Dcmine. Caufa huius legiserat. i. quiaDeumO. M. nondecent,nifioptima. z. tcfteApoftolo , omniain fguramillt-s veteris teftamenti Patnbus contixgtbattt, 6c vmlram habibat lexfuturorumbonortim, noti ipfam imagtntm rtrum ,vt eftin epiftolaadHebra:os,Oblacionesaucemomnes&.(acrificiaveEerislegis prafiguratac oblationem Chrifti in cruce,qui ves e erat agnns
    quisbtulerit viclimampacificorttm
    rctis

    yelvotafiluens t veI/ponte effe-

    imrnacuIatus,omnisvitiiexpers, Vnc!ePsulns,JVf/?/w?/rf*//*,irquit,

    taurerum sinis vitula afferfus inquinatos fahcl ficat adsmundationem carnis.quante magisfanguis Chrifti qutper Spintumfancium femetipfum obtulit immaculatum Deo emundabtt confctentiamnofiram abc^eribusmcrtuisadferuiendumDeoviuenti ? j.quo fignificaretur quanta innocencia vica: c morumpraedici effe debeanc, qur feipfos Deo.pf *
    hircorum

    &

    &

    fcrrevolunt,

    C A f V T

    IV.

    jRemm etiam minimamm oblationes Deo ejjk


    gratipmaj.

    Eod 51). Rwijjrj,

    duobusdiuina:fcriptureexemp!is oftendi po:eft; quorura alterumeftinveteriteftamenco, mminJExodoDeusinte: donapro conilrudione tabernaculi offerenda numerauir piloicapiarum. Omtitis > inquit , voluntarius , ejr prono amtno cjfttat trimitias Dowine : aurum efr argentum ejr as hyacimhum purpuram coccumrae
    ,
    ,

    q:

    |Vod veroetiammiriimarumrcrumoblacionesDeofintpergra.

    &

    sjue bis tintlutn, ejr

    &
    jvuk 1.4S, mic *(.j,

    iantihna-s

    byffum ,pths caprarum ^pellesque arittum rubricatas Itgnafetim ejr oleum ad lumtnarta concinnanda ejr vt ccn
    ,

    vnguentum ejr thymtama fuau-ffmum laptdes ojychtnos ejrgemmasadQWfitumfuperhumeraUs&rationala. Aherurn eft in nouo,. apud Marcum &- Lucam objatione duorum minu^ q vidua , qux torurri & ga^ophylacium alios Jicet mr.gna offcrentes iudice Chriinquit Lucas , vidtt eos t fto fuperau!t f Refficiens auttm I e s v s quimittebant munerafua in ga^ophylaciumd uitcs, Vidtt autem<ejr quandam viduam pauperculam mittentem #ra mwuta due, Et dixif. Ve~ re dif$ vobk <jfvia vidua k*cpauperplus quamomms mtfit, Namom^ hitK zbundmtifikt mifernm w mmcra UEii h*caj4tem tx eo qued
    ficiatur
    ,

    O
    ,

    A C T

    A.

    4*2

    quemhabuit , *//&. Ratio autemhuius fttcji illiomnem viStamfitum reiaiomnibus Patribut iiia redditur , quod DEVS non tam confiderat tnagnitudinem rei oblat* , quam ajfclum , aliasque coniitiones ojferentis,

    Ter.tvllian v s

    contra

    nibus,

    quandofintDeo

    grate,pofb

    Marcionem agens de oblatio T.lib.a, exemplum Abel&No3al!atum;

    ita fcribit.

    Sicliens dimti autregi mhildejiderantitamen aliquidviltfftmi

    qualitas muneris infufcabit diuitem &remunufculi obtulerit, qtiantitas gem,an deleHabit titulm offiiii \ Atficliens ei munera vltro , vel etiam diclo,
    ordinefito ojferat , ejrfilem nia regis obfiruet ,
    ,

    &

    non exfde tamen, nec corde fttro, quoque obfeqma nonne confiquens, yt rex iili vel diue; vecpleno circa cetera

    ifa

    n>

    Quomihimultitudinemmunerumtuorum? Plenusfitm. GregoriusNaztanzenusoratione ad Iuiianum. Nihtl earum rerum queqttamuis etiam minimi momenti fit ,quamDeo ojferuntttr tamparuum efi; qued non omnino accipiat atqnecomprouiilonge illius dignitateinferiiu
    exclamet.
    , ,

    bet.

    Csfccipit i!k c' P auliplantationem,


    ,

    & k_s4 wlltnis irrigationem

    dut duo minuta ejrpubUcani humilitatem,

    & Manaffis~confeffionem.

    ejrvi-

    Cum
    *-'- 6
    -

    Mefis olim tabernaculum illui ccelejii taberriaculofigurarejpondensinterra jguinetiam' fgeret , omnes quodcuique denuntiatumfuerat,c:nferebane.

    fuapteffsnte alii aurum ,aUi argentum ,aliigemmas preticfias adfuperhumera- tuc.ii^ mulierespartimlyjftmcontortum, partim coccinum lis ornatumferebaot
    :

    8'

    contextum,partimpurpuram,partim anetumpelles rubro colore tinclas ;par~


    timcai>rarumpilos,rem yiliffimam.
    <^Atii,

    vt quifque fortaffe aliquidhabe


    x^itque

    bat ,ad opus tabernaculi afferebantfed amne s tamen ajferebant ,nec quifquam

    ab hac collatione immunts, ne pauperrimi quidem. Etpaulo poft.


    ,

    ilUtdpttkkerrimum humanijjimumqtte cenfin dsm eft quodDeus munifcen-

    tiamjton oblata reipretio&dignitate ,fidoJferentis ajfeclu ejrfacuUate metitur.

    pore\quouis genere vita

    Et rurfas i upra. Vnufuijque Deo quodpoterit offerat quotlis tem&fortun ,proprafintis facultatis mcdulo progratiafibiconcejfa. Atque |llib finem orationis in laudem B ^filii fcriptx. t^uanquam, ait, Deo quoque gratum efi ,quodvirtbusrefiondet. Sanclius A rnbrofius Iibro dc Viduis. Dominicavoce tlla vidua omnibus antefertur, Vtdttahac phts ommbus mifrt inquamoraliterdomidequadiftumeft.
    ,

    Luc.21. j.'

    nu4 inflituit vniuerfos


    uocetur
    ,

    ne qttis acollatione minifterij paupertatis pttdorere-


    blandtantur
    ,

    nec

    fibi diuites

    <\uodplusvideantuYconferre,quam
    ,

    pau[>eres.

    Vberier efienim nummus eparuo, quam thejaurttf


    -

    e maxime

    quia non qua&tttm detur , fedquantum refideat expenditur. Nemopltts triiuit


    ,

    quam qui r,ihtlfibi reliquit.


    ,

    ffuantH-m deuotioneconferas
    iatit
    ,

    Nots ergo quidfaftidio exfiuas , fed aftimandxm eft. Deniqae nulla pltts tri-

    qttam

    fUtt

    qua.defilmum-aUmeKtis-gamtpfOphetami'

    Sanclus^

    Qhrv-

    4U
    c.hom.4*.
    ,

    OBLATIO
    &

    SVI

    Chrysost, quoque inGenefin pofl: collaudatam viduam Sareptanam quar parum obtulerat Eliaj ptophcix.Dominus nofter, fubdit,0
    quanta dentur^confutuit attendt re fedvcluntatis largitatem, &ob hccparua etiam magnafactt fipe affirmat quandonon htlaripremptitudtne, qu* fiunt\tnfumuntur. Et eapreptcr vidua iltaEuangeltca multis multainga^,
    ,

    phylacium mittenttbusproieclis duobm minutis emnes vicit , non quodttnmiftritpluraalijs fedquodliberatiorem voluntatcnt ofienderit.

    C
    i

    v t

    V.

    JDe conuenientia oblationisfui ^Deofacla.

    a!iasrescreatas,quam ftmetipfumoffeneDeo,indeprobatvetuftifllmusTertullianusiniibrode Idoloiatna, quod Chnitus.apud >Mah. t*. 21. Matthacum Pharifasorum difcipuhs Herodiams dixei it. Redd,tcqu<t funt C&fitru C<zfarij& quafuntDet Deo.Reddendafunt mquit, C*fart,qu funtCsfaru ,&qu<tfunt DetDeo ber*e quodappofuit-.dr quxfunt DetDeo y idefi, tmagwem CafarisC^fari ,qua in nummo efi &imagmem DeiDtoqua, tnh.emtneeft : vt Csfari qutdem peeuniam reddas , Deotemetipfum, AiRohsiz.1. poflolusquoqueRomanosfuoshis verbisfuauiflimecompellat, ob' fecre itaque, vosfratresper mifericordtam Dei vt exhtbeatU corpora yeftra hofiiam viuenttm ,fanclam , Deo piacentem jrattonabde obfequium vefirum. quanti quanti fumus,debemusDeo. Jgutdenim ic.ini.ad^eor. Deindetotosnos, iCor.47. .habes, aitPaulus, qued non acc pifit ? TLt qu\s prior dedit ttli ,&retrtbue~ ft.cm.11.3j. per ipfum ,& tn ipfofunt omnia ipfigleriainf*tureil gusniamextpfo,
    k

    q:

    Vod conueniens 8c

    falutare fit

    hominem C hriflianum, non tam

    &

    &

    AdharcDeusproinciedibilifuainnoscaruaiefeobtuht culaAmen. nobis,curnonvkiflimnosofFeramusilli ? StcenimDetts, inquuB.loIoan


    3

    1.

    annesydtlexit mundnmjvt fdiumfmtm vntgenitum.daret, vt emnis qut cre-

    iymb.Conftan.
    lo-

    ditineumnanpereatfedbabeatvitamsternam. Obtuht autem fe nobis per filium trrfariarn. Primoineiusincarnatione cumDeus homo fa-

    Heb

    lcan$s.

    dusell,quodbeneficiumtantifacitEcclefia,vtcuminSymbolocantatur, Ethomefaclmefi, VelinEuangelioloannis. Verbum carefaUum f/omnes procidan t in genua.2. fe obtulit in ara crucis , quando vnaoblattone , telte Apoflolo confummauit omntsfanclifcatos cc nos a b aeternadamnationeYindicauit.3.infacraEuchariftia,nmapudIo^nnera ipfedicit. JOuimAnducatmeam,carnem , &bibttmeumfanguinem inmt
    >
    , j

    ^'/,cf'^w^-VndeS.HjeronymusadLucinium.^r^<>frtf
    inctpienttum
    eft
    ,

    mnperfetlorum.

    Fecit hoc Crates

    Ththanus ,fec:t

    o/-

    ttfihenes feipfum ojferreDesproprie

    Chrifiiamrum efi

    & i^fpofielerttm.Ec S.
    Avgv-

    DEO FACTA.
    Avgvstinvs libro de Quantitate anima;
    gerem quamreddereme, Horatius ,amicum mancipium Domino
    ,
    .

    4<Jj

    nthtl aliuda- a czt. Vii x%K ' ' J cuimemaximedebeo,atqucitaDeofieri,quodait *x'

    VtUtm vt

    fitepiftolaad

    Armentarium, IcJ

    quicontcmptomundoobtuleratfeDeopervotum.
    diuiniseloquiislegitur
    .

    Cogitts ,quodin Netardes conuertiadDominum,nequedifferas dt


    EccIi>

    dietn ditm.atqne arripias ,curcfqut reddendum, quodei te vouijfe nofii,qui


    debitaexigit.rjrpromifiaperjoluit
    te Domino Deo veftro
    .

    g_

    Nam&hocJcriptttmcft.Vouttt&reddi- Pftl.7j.11;

    <%uanquam etfinon youiJJes,quidaliudtibiJisadendumfutt.aut quidmelius ab hominefieripotefi, quam vt eirefiituat, d quo infiitutuseH , prafertim quia charitatis erganos Dtitantum apparuit , atque iRuxit indictu, vtfiliumfuum vnigenitum mitteret\qmpro nobis moreretur?

    Haud fecus San&us Ber.nak.dvs


    retribuit nobis ?
    llle

    dePurificationeBeataeVirginis. B kl-

    Jguidfiatrts, ait , nos ojferimus , aut quid retribuimus Chrifiopro emntb.quA

    pro nobis

    obtulit hojliam pretiofiorem

    quam

    habuit,

    nimirum , quapretiofior effenonpotuit . Et nos ergofaciamus quodpoffumu* epttmum quod habemus ojferentes illi,quodfumus vtique nojmttipfi . iUe
    Jitpfum obtulit,tu quises,qui teipfum offerre cuncleris ? Jguumihitribuat, vtoblationtm meam digneturmaieftastantafufiipere? Duo minuta habee,

    Domine

    corpus

    & animam

    vtinam hac

    ttbiperfecJe pojfim infacrificiunt

    laudisofferrt.Bonum enim mihi longeque glonofius atquevtiliustfi\ vttibi magis offerar.quam deferar mihiipfi. 2{am admtipfum anima mtaconturba-

    turjn tt vtro txultabitjpiritus mtus, jitibi veracittr ojferatur . Exemp l v Mhuius voluntaria: oblationishabemusin Apoftolo Pauloexi-

    mium,quodde(cribitCHR.YS ostomv s orationeprimadeSan&i Paulikudibusinhxc verba. Abelobtulitfacrificiutn&indtlaudaturftd fiPauli hoftiam adducamus in medtum , quam ccelum d terrafuperior apparehit Njn enim vna tantum eft ,fiquidemfemeti/Jumper (ingulos dtes im.

    tr.olabat.q*am tamen rurfus hofiiam duplteiter ojferebat ,cu quotidie moriens,

    tumeo rporefuo mortificationemfine tntermiffiene circumferens


    pericula iugiterp/irabatur confummans voluntate martyrium ,

    & naturain

    Nam & ad

    femortificando camis nihilominus

    quamimmolata hefiiaDeomunusimplebat, tnu etiam multoamplius . Nontnimouts ojferebat, aut boues,Jedfemetipfum perfingulos dies dupliciter immolabat , vt diximus , Propterquod iam immolor ,fanguinem vtiquefuum immelationem confitendo dicebat ,
    ,

    vocans.

    Nfjqueverohis tantumfacrificijs contentusfuit ,JedqutaJeipfum l Tim + *'

    confecraueratDeo, etiam orbemvniuerfumfiuduit ojferre . Propterqucdiam

    htncpoftjudores plurimos ac trophaa innumerabilia tranfiturus pro dtfcipu-

    lorum confolatione dicebat , Sed ttfiimmolorfuptr facrificium rjr obfquium phii fideiyefirxgaudeo, &congratulor tmnibus vobis: propterquod&vosgau-

    1|t

    'Xnn

    dete

    %66
    dete

    OBLATIO
    & congrattdamini mibi
    .

    SVl
    w
    tlio

    ^uidnam igitur huic bofiu reperitur tquale,


    alfari obtulity

    quam

    Paulusfancli Spiritus cultro immolauit, quamque

    quodfupra calos locatum esJi

    V T

    VI.

    Deprxftantia ^fruciu eximio huim oblationis.

    virtutis praftantiam iuxta ac IA Mhuius pofTumus quod fitprimariusfructum excellentem inReligionisintcrvirtures de difcere
    ,

    moralesnobiliffima:a&us,haudfecusquamfacnficium Etfifacnriciaomnia,qua:inveteriteftamentodc brutis animannbus,frugibusj,


    .

    alijfque rebus creatis

    magmfico ruu&pompa inftituta fuere hoc in,

    feiiorafunt hac.de quaagimus,fpontaneaoblationefui,quo bruca o-

    mnia, cazterarque rescreatae inferioresfuntrationalicreaturaad


    H.ep.isLttc 2i.i.

    Dd

    imaginem limilitudinemque condita. Honorifice certe S.Patres de ea


    locutifunt,atqueimprimis B. Hieronymuspluribuslocis. Namin epiftola ad Lucinium,cum dixitihtfetpjum offerre Deoproprium ejfe cbri*
    Apoflolorum, mox fubiecit, qui duo cum vidutpaupertatis fx. Jlianorum ingazophjlacium &ra mittentes , totum cenfum , quem habnerunt Dcmina merentur audire Sedcbitisjuper duadecmfelia, iudicantet tradtderunt,
    ,

    &

    &

    Matt

    19.18.

    duodecim tribus ifrahel.Laudanda res


    ,

    & Apofiolicorum temporum virtutibus

    Aa.4-34rrou.13
    8.

    H.cp.54.

    coxquanda quando venditispo/fejfionibusfuiscredentes ajferebant pecnnias, atfcfundebant antepedes Apoflolorum fiflendcntes auarittam ejfe calcandam . SedDominusmagis qu&ritanimas credentium,quam opes, Legimus,redemptioanimtviripropritsdiuitte, Etinconfolauonead lulianum Refptce
    .

    fanclum virum Pammacbium .&feruenttJftm.tJideiPaulixumpresbyterHm J qui nonfolum diuitias fedfe ipfos Domino obtulerunt: qut contra diaboli teranimasfuas ojfa, giuerfatianem, nequaquam pellempropeUe .fedcarnes

    &

    multiphilofophiy Deminoconfecrarunt . tontemnis aurum,conten>pferunt vnus vt ceteros,fileam, multarupojfffionumpretiumprojefit inpee quibus


    ,

    &

    &

    lagus . Abite ,dicens ,inprofundum

    maU cupiditates, ego vos mergam, ne mer-

    garavobis. Pbilofophus\glorta animal, &popularis aurx vilemancipium totamfimulfarcinam depofuit,& tuteputas in virtutum culmineconflitutumx fipartem ex toto ojferas ? Teipfum vult Deminus, hofliam viuam,placentent
    Deo,te, inquam.non tua Apofloligloriantur,quodomniadimiferint,ejrfecu.

    tifint

    Saluatorem,

    & certeprxter retia & nauem

    nihillegimus eos dimifijfet

    &ta*

    DEO FACTA.
    & tamen
    teftimoniofuturi iudicis coronantur
    ,

    467

    quiafe offerentes totunt dimi-

    ferant ,quod habebant. DeniqueSc epiftolam ad Faul:numipfum,his pro * verbisclaudic. Totum bo'dedit, qui fiipfumobtulit. ^fpoftoli nauem

    tantum &retiareliquerunt. Vidua duo ara mifit ingazophylactum, cjrpr*ferturCrtfidiuitiis.Factle contemnit omnia,quifefempercogitat ejfe moritu-

    *"* rum. DeindeSancfrrs A^uguftinus libro primoSohloquiorum. Corr ftanter inquic Deo crede eique te totum committe,quantum potes. Noli
    >
    , ,

    effe velle quafiproprius

    & in tuapoteftate,fedeius clementiffimi


    :

    ejr

    vtilijfimi
    ,

    Domini teferuumeffe profitere

    tta enim te adfefubleuare non definet

    nthil-

    que tibi euenire permittet , nifi quod tibi p rofit , etiamfi nefiias, E t in pfal)uid voutmus Deo , nifi vtfimus templum Dei ? Nthil gratius 131 eipojfumus offerre quam vt dicamus ei , quod dicitur in Efaia. Pojfide nos.

    mum

    Qui autem
    ,

    dicit.

    Pojfide nos , certe fe polfidendum

    Deo ofrert.

    Et i&-

    1 -

    infermonej. denacali Domini. Suntmultiquivouent,aliuspaUam ,alitts oleum alius ceram ad luminaria noclis alius vt vinum non bibat per aliquot annos , alius vt ieiunia certe tempore faciat , alius vt carnes non co^ medat. Nonesl iftuivotum optimum,necperfe5lum, K^Adhuc meliusvoNon eligit Detts necfpeciem tuam , nec oleum tuum , nec ieiunium tnum, lo fed hoc quod te hedie redemit ipfum offer hoe esl animam tuam. Etfi interroges me quomodo animam meam , quam ipfe habet tn poteftate,offeram ? Et ego refpondebo tibi quomodo Meribus fanclis , cegitationibus caflis,operibuifruc7uofis,aiiertendo a malo , ejr conuertendo adbonum. ejre.
    .

    lux a?0i

    Dem vm excellens vylitas huius fpiritalisoblationisduobusminime obfcurisargumentis cognofcipoteft. Alteiumeft,quo<iSantorum hiftoiue paffim doceant eos omnes, qui inprimoortu fuoa. ian&isparencibusDeopieoblatifuerunc fan&itateqaoque illuftres, lR e&* ac fepe etiam miraculis exntifTe, vt Samuelem prophetam.vt S. Ioannem Buptiftam in vtero materno fancr.ificatum,gloriofiffimam mauem Dei fine vllo peccato conceptam,Gregorium Nazianzenum, S. BernardumClarxuallenfem Abbatem,S. Dominicum, S.Bonauenr. S.Bernardinum,S NicolaumTolentinatem, S.FrancifcumdePaula, S.Elzearium comicem aliofque complures. Si enim oblatio aliena tantopere apud Deum valuit quantum valebit propria & voluntariaems, qni cumregio prophcta dicereaudebir. Voluntarie facri, ,

    fcabo tibi. Vnde S.Chrysostomvs libro tertio contra vitupe- Pfal.^j.s, ratorei vitx monafticx itafcribicde S.SamueJ. Annafuit Hebraamulier,qu
    t

    -vnumfilium cumpartu edidiffet ,nec aliumfperaretfepariturampoft

    ablaclationim fiatim tbtulit Deo\ neciam vtpaternam

    demum

    reuiferet

    Ntt

    orauit,

    4<?8

    oblatio

    svi
    ,

    deo facta.
    vUam tis reuelaret,
    qu<s,

    erauit ,fedfemper in templo DeiiBe mirabatur. i^ideo vere magnus drftre-

    nuus adolefcens ipfefaSiuseB, vt Deum cum Hebraorum gentem ob ejfufam


    laiemalttiamexecraretur ,nec vi/ionem
    rurfus

    eximU

    virtutis meritisattraxerit ,perjitajerit^ ea omnia ,


    i.Reg
    3. 1.
    ,

    anteafolebat exbibe~

    reiprophetiam quofo qua diu auolarat, refiituere. Jpec ijia tunc modo v.: luit

    cum admaturam atatemperuenijfetfedetiamjum adhncpuer ejfet ; no enim verbumpretiofum non erat. Cum% ifta talia ac tanta erat yijte manifefia ,

    &

    e/fent iUum Deus iugiter aUoquiofamitiari dignabatur , acper iUumfrequens eracula edebat\tantum confert emolutnenti Deofemper qunpojfederimut cony

    cedere.

    Alterum argurncntum efl, quod Dei proprium fit , vt canit Eccle{\%jnifereri& parcere. Eft enimipfa bonitas&charitas, atque idcirco

    non optat vel expe&ataliud, quam vt nofmetipfbs illi ofreramus,non


    vt commodi aliquid a nobis accipiat , fed vt nobis benefaciat. Vult vt nofipfos velut fportas vacuas fibi offeramus, quas poffitfuis implere
    K.JnS.bapti-

    fnM

    *"?*

    Vnde S.GregoriusNazianzenus in oratione quadam fcriDeo dare.ejfeaccipere. Exemplumappofitum huius rei commey morat Seneca iibro primo de beneficiis,vbicum^Efchines,pauper nihilhaberet,quod Mineruahs loco penderet prxcepton fuo Socrati,
    donariis.
    pfit
    dixit.

    Quoniamnummiscareo,metotumtibitrado.

    Quod donum

    Socratilonge gratiusfuit quam pecuniarum;eiq;refponditfecum, cummoribus,tumhtteriscultiorem,aliquando ad fuos remifhirum

    D E V.

    Deuotio. Tamiliaritat cum Deo. obedientia. Oratio

    Perfeclio Chriftiana. Religio.

    /Pana?.io. Inobedtentta.

    Votiviolatie.

    R A

    O N
    L

    A.

    CAP

    V T

    Quidoperum bonorum nomine intelligatur ,


    eorumjtntgenera.

    tf

    quot

    ^ipjpft P
    Mjtt. j.i.

    R.

    bonorum nominc

    iuxta diuinx Scriptur.r


    , ,

    n^^^il v^a^^X

    opera vtilia ad falucem v ti funt de P^ ra ^ a intelligimus 3^'bus Chriftus apud Matthrum aic. Sic luceat lux ve-

    Romt.i.

    v|liili^gj Jiracoramhomintbus,vtvideantoperaveftrabena. EtS.Paupax omm operanti bonum. Et lus ad Kotiunos, Gloria honor >

    &

    &

    S.Ia~

    O
    .

    P E

    R A

    O N

    A.

    4*9
    ,

    S Iacobus. Guiperjpexerit in legeperfecla lilertatis,&permanferit in ea i nonauditsr obiiuioJusfacJus,Jedfti7oroperis , &/f <?*/#/ infactofno trtt. Et Sanctus Petrus. Satagite ,vt per bona opera certam veftram vocationem

    >

    if

    " IO
    .* P
    t

    "

    &tUciionemfaciatis. EtSanctloannes. Jjtei benefacit,ex Deo ett. Harc opera nomine iuftitia? Chriftus honeftauit apud Matthxum dicens,
    nifi abundauerit iuftitia veftra plufquam

    M a?

    2 o.

    Scribarum

    & Phanfaorum ,non


    ue1,57

    intrabitisiuregnum calorum. Et. Attendite >ne iuftitiam veftram faciatis

    coram hominibus. moxenim fubiicit. CumergofaciseUemofynam. EtS.

    Zachariasapud Lucam. vtfinetimore, de manuinimicorum mftrorum liiuftitia coram ipfb. Et A poft olus. T^on beratiferuiamus illi infancTttate legis iuflifunt apud Deum ,fedfafores legis iuftificabuntur Et B. auditores Iacobus. Exoperibusiuftificaturhomo, ejrwnex fidetantum. Et Sanctus Petrus. Vtpeccatis mortui iufiitia viuamus,Et S. loannes. guifacit iufti-

    &

    15
    i a c.^..

    i.Pet. 2. 14-

    eiam,iufiusesJ.

    i.toan.37.
    g

    HoR.vMOperumbofWrum triaSpiritusfandusipfeinfacrisIitteris

    genera patefecit , ad quar tanquam ad tres fontes fuos reliqua oArefP on mniafaciIe,teftcS.Auguft.in lib.de perfe&ione iuftitia:,referuntur. ,2? Naminveteri teftamento angelus Raphael h^ectriafpeciatimS. To- To h\x commendauit.i?tfrf,inquiens,^/? Oratiocum leiunio ,& Eleemojyna MaK g magu quam thefauros auri recondere. In nouo vero Chriftus Deminus

    '"

    '

    apud Matthxum fingulatimdocuit,quemadmodumeademtriafruVnde Auguft. loco citato. Dominus,mquit,inEuangelto cum dixijfet. Nolite facere iuftitiam veftramcoram hominibus vt vtdeaminiab eis ne tftum curfum neftrumfine bumanx
    ctuofc ad falurem exerceri queant.
    , ,

    glorn metiremur , non eftin expcfitione


    >

    iufiitia ipfius

    executus nifi tria

    ifia,

    ieiuntum eleemofyuasjrationes leiunio fctlicet vniuerfam corporis cafttgationemfignificans ; eleemofynis omnem beneuolentiam rjr beneficentiam , vel

    dandi vel igncjceudi : ejr orattone infinuans omnes regulas fancli dejiderij.

    Et in pfolmum 42
    mofynam.
    S.

    Hac iuftitiahominis in hac vita


    .

    teiunium,eleemofyna,
    L.fetm.i.

    oratio.Vis orationem tuam volare ad Deum?fae illiduasalas,ieiumu,& elee-

    Leo de ieiunio decimi menfis

    Triafunt qua maxime adre(jr

    ligtofaspertinent ac7iones:0ratiofctlicet,ieiuniu

    eleemofyna \ quibus exer-

    cendis omne quidem tempus acceptum fediUudeBfiudiofius obferuandit, quod


    Apoflolicis accipimus tradttiombus cofecratum

    Oratione cnim propittatio Dei

    qu<eritur,ieiunio concupifcentia carnis extinguitur , eleemofynispeccata redi-

    muntur fimulq.per omnia Dei in nobis imago rer.ouatur Hactriplex obferuatiaomniumvirtutumcomprehenditejfeffus.PetrusChtyfologusferm.^.}.


    Triafunt, triafratres.perquafiatfides.cenfiat deuotiojnanet vtrius.Oratio, ieiunium, Mifericordia.)uodoratiopulfat , imfetrat ieiunium,mifertcordta
    aceipit,

    Sunthactriavnumfiantbacfiibiwuicem vttam Eftnamqoratienis


    .

    "Nn n

    anima

    47
    Bfta.ii.

    OPERA BONA;
    S.

    animaieiunium ,ieiunifvita mifericordiaeft ,&c.multa.

    Bernardusiri

    fentenchs. Triafunt,quibusdebentinjifiere,quicun^ iuslificari debent , qua

    etiam continetfermo Dominiin monte,eleemoJyna,ieiunium,oratio.Sicenim


    adimpletur iuftificatio,dum ab interdielis vittis abftinent , bona qutpraceptafuntfdeliter exercent Opponantur ergohrauis openbus operamifericor.

    &

    dia contracarnalta dejideriaadhtbeanturtetunia, (jrpro curisfeculifuccedat


    ,

    amor Det ejrfrequentia orationis.

    A P

    Y T

    II.

    Demultiplici bonorum operumfruBu.

    Ecch'! 2.
    Ecd.ji.i3.

    fru&us.Sapientis fiquidem ditum^ft. Bonorum laborum gloriofns efifruclus Et. Cognoui,quodnon ejfet melius nifiUtari &facere bene i vita
    fua. Et.

    NO

    n dubium

    eft

    multos magnofquebonorum operum exiftere

    Deum time,Crmandataeiusobferua:bocefienimomnisbomo. Fru&useftteftificatio vera: fidei &do&rina% Nam Chriftus voluitpfeudoprophecarum do&rinam falfam exoperibusdignofci./f
    I.

    Matt.7.itf.

    Jrncttbuseorttm ,\nqait,cogno/cetis eos. Nunquidcolliguntde/pinisvuas,aut


    de tribulisficus ? NonpoteTt arbor bona malos frutturfaeere , ne % arkor mala bonos frucJusfacere.Nim

    feca.it.

    de fide vera vel falfa hic fcrmonem clTe liquet> &docetYeeuftiffimus Tertullianus libro primo contraMarcioners.
    .

    B.ieg -%

    Deinde B. Jacobus. Tu fidem babes, ejregoopera babeo. Ofiende mthifi& -9- dem tuamfine operibus, ejr ego oftendam tibi ex operibus fidem meam S.Bafilius in fuis Moralibus ex eodem fundamento probat, quodvnufquifque
    debeatprofefftonemfuamfaclisipficoytfentaneiscomprobare. idq,probaccri

    loan.u-tf.

    busaliisargumencis. Primo,quiaChriftusdifcipulisfuisdixir. Inboc


    eognofcent omnes,quod difciptdi

    mei eftis,Ji dileclionem mutuam habueritis

    loan

    5.3.

    interves.

    quiadefedixic. Ipfaoperaquaegofaciojejiimoniumperhihent de me , quodPater miferit me. Si nonfacio cpera Patris mei,nolite credere mii.

    bi.Si autemfacio,&fimibi
    i.Cor.rf.j.

    non vultis credere operibus credite,vt cognofcatis meesl ,&egoinPatre.j. quia Apoftolus icaad fuos Corinihios fcripfic. Nemintdantes vllam ejfenfonem ,fedin omntbus
    ejrcredatis, (juodpaterin

    exhibentes vofinetipfosfcut Dei minifiros in multapatientia,i- tribulationichom.14.

    ^j.&c.Eodemcendic, quodS. Chryfoft.adpopulumdixiCjnihilxqae nosa calumniis perucrforum hominum vindicare, ac bonam piam couerfationem.JVv/VwwwwnquienSjM* nequitia ,licet fit quidetrahatnemofimnium miferrimifumus , (iverb virtutem exerceamusjicet totus terrarum orbis maledicat juncfumus omnium beatijfimi. Nen enim improborum

    &

    detra-

    t>

    p e

    n a

    o"

    n
    '

    a:

    |7t

    detracticnem ,fed vita virtutem intuebuntur. Etenim omni tuha clarier eff
    per operadcmonfiratio
    II.

    Frvctvs

    eft,

    quod bonaoperaexviuafide,hoceft,per

    *' 5

    ''

    caricatemoperante, vt loquitur Apoftolus,profe&a,nonfolumfint SymboIumChiiftianxvocationis&praideftinacionis.fedeciameandem confirmentjCertamque faciant.Nam Apoftolus Petrus , qui crcbriusadbonaoperainfuisepiftolisnoscohortacur,hocetiamadiecit. Fratres,magisfatagite,vtperbonaopera certam veftram vocationem&eleclienemfaciatk.Hacenimfacientesnonpeccabitisaltquando.Vn&zSS^yprianus epiftolaadCorneliumPapam. Hortamurplane quantum pojfumus-frater charijfime.pro charitate mutua,qua nobis inuicem coha remus-,vt>

    I- r

    "

    I-,

    '^' 1 * 9 '*'

    diuina mijericordta quoniam prouidentia Domini monentis inftruimur confiliis falubrius admonemur ,appropinquare iam certaminis ejr agonisnojlri diem , ieiuniis vigiliis orationibus infiHere cum omni plebe non definamus ,incumbamus gemitibm ajjiduis ,deprecationibus crebris Hacenimfunt arma cceleftta,qu<tfiare cjr perfeuerarejorttter faaunt. Hacfunt munimenta
    ,

    &

    :,

    Jpiritualta,& tela diuina quaprotegunt.


    III.

    Frvctvs eft.quod gratiam iniuftis vere augeant, & perepiftolis euinci


    <

    ficiant.acpromdeStiuftirlctntjivieftjuftioresreddanc. idclariifimc

    exB.Pauh

    poteft,namin alteraadCoriuthios agens defriidufpirimdlieleemo(yna;. c^/^w/*?//r ///?/wf,inquic,yt'w/^ti,ejr multiplicabit femen veftrum ejr augebit incrementa frugumitifiitia veftra.Ez ad Collofienfes. Vt ambuletisdigne Deoper omniaplacentes , in omni opere bonoJruclt.Ccantes crefcentes tnfcientia Dei. Ec S. Ioannes in A,

    col.i.ie.

    Apoc.12.11.

    pocalypfi. Jguiiufiu* efi ,iuftificeturadbuc ,

    ejr fancJus fanclificeturadbuc ImoEcclefialticus. Nonverearis&xiyvfqueadmorttmiuftificarijquoniam

    c
    '

    merces Dei manet in aternum.Qu.od


    iuftitiam

    autem

    perficiant Sc

    & gratiam,clare tradit B. Iacobus.

    confLimment Abraham paternofternan-

    Iae- 2

    2t

    ne ex operibus iufiificatus efi ojferes filtumfuumfuper altarefVides , quoniam fides cooperabatur operibus illtus,ejr ex operibus fides confummataeftiEx.S2nclus Paulus ad Corinthios. Hashabentes promiffiones carijfimi, munde. mus nos ab omni inquinamento carnis &JpiritmperfiaentesfancTtficationem

    Cor, 7- K

    intimoreDei.HocyerouiHiux incrememum,aiuntConci!ijTrider-

    '

    tiniPatreSjpetitfandaEcclefiacumorat.Drfw^D^^/^,^',
    charitatis augmentum.

    ejr

    c. fcCs. . ia

    IV. eft,quodfiduciambona:confciencia: grgnant,magifq; ad

    orandum&quidlibetimpecrandummrlammenr.
    dicitur in
    '

    Fiduciamag??aerit,
    ,

    ob\z,coramjummo Deo eleemofyna omnibfacientibus eam.Et a- To ^* 4 '^" pud IoannemChriftuSjOwwfef quimale agtt ,odit lucc\ejr non venitadlure, vt uon arguantur opera etus.Jgui autfacit veritatc,venit adluce,vt mamfeftentur

    47*
    i.ioan.?ii s

    opera boka;
    mandata eius cuflodimus ,

    fientureperaeius^quiainDeofitatfaffa.EtloanncsipfcinprimACpiHoh, Cbariffimi,(icer no/lrum noreprehenderit nosfiduciam babemut adDeum,rJr


    quicquidfctierimus,accifiemus ab eo quoniam

    &

    eaquafunt placita ,corameo,facimus. Etruifus.


    {

    InhocperfeBaeBcharitas

    Dei nobifium ,vt fiduciam babeamus in


    IC38.).

    dieiudtcij.

    Exemplum

    huiusha-

    Pf*

    bemusinEzechiarege, qaiconfcientiabonorum operumfretus,noa dubitauitfic Deum compellarc. Obfecro Domine ,memento quxfo,quei cordeperfeclo, cjr quodbonum modoambulauerim coram te in veritate esl i oculis tuis fecerim. Et ante eum rex Dauid. Retribuet mihi Dominus fecundwm iuflitiam meam ejrfecundum puritatem manuum mearum
    ,

    &

    retribuet mibi. Jjyuiacufiodiuivias Domini,

    AMnpnfat.

    ffU tu m

    tradic &. B.

    necimfiegefpaDeomeo* Hunc Auguftin. enarranspfalmum3r.hisverbis. Finis,


    ,

    inquit Apofiolus ,pracepti esl cbaritas de cordepuro

    ejr

    confcientia bona eyfi-

    de nonficla Profpe confcientiampofuit.

    llle

    enimfpcrat, qui bonam confcien-

    fferat ,nifi damnationem

    Jguem veropttngitmalaconfcientia,retrabitfeafpe,ejrnonfibi Vt ergofperet rcgnumjbabeat bonam confcientiam, rjrvt babeat bonam confcientiam ,credat ejr operetur : quia quodcredufidei esl ,quodoperatur ,cbaritatis esJ. EcSan&us Cyprianusinfermone dcEtiam
    gerit.
    .

    lcemofyna. Praclara, ait,


    Matt. 5f 4.

    & diuina resfalutaris operatio ,filatium grande


    ,

    credentium fecuritatis noftrafalnbre frafidium , munimentumfpei,tutelafidei ,medelapeccati,

    V. quod prouocent,tum ad gloriflcandum Deum tum ad Chrifti


    imitationem. Vnde Chriftus. Sicluceat luxveflracoram bomimbus, vt y$.
    x

    fttwt

    deantopera vefira bona , ey glorificent Patrem vefirum , quiin ceelu

    est.

    Et

    S.

    Petrus. Conuerfationemveftram intergentes habentes bonam,vtineo,quod detraclant de vobti, tanquam de malefacloribus , ex bonu operibus vos cefide-

    Ioam

    15

    i.let.t.H.

    Tit.i.7.

    Ad imicationemfuiChnftus pedes,nam dixit.Exemplum dedi vobis, vt quemadmodum egofeci,ejr vosfaciatis, Et S, Petru5. Chnfiuspaffus eslfro nobts,vobis relinquensexemplum,ytfequaminivefitgiaeius. Et S. Paulusad Tuum. Inopmibus prabe te exemplum bonoru operum indoftrina, in integritate ingrarantes glorificent Deum indievifitationis.
    lauit difcipulis

    Hebij7.

    uitate,Eta.d{ebrxosMementote Prapofiterum vefirorum,quivobu locuti

    funt verbum Dei,quorum intuentesexitum conuerfationis imitaminifidem. Apoftoli ,S. Antonius, BenediAus.Dominicus.FrancifcusjIgnatius quot hominum myriades bonorum operum exemplo ad imitationcm vita: licet ardux rehgiofac pellexerunt ? Cur tot Sandorum

    &

    vitsedelcripcaifunt.nifivtresabiisgeftas
    idcirco
    ,

    cognofcamus&imitemur?
    est prajtanttfftmorum

    v Exemplum
    roalum/

    tnquit Greg TsyAen\\s>crededum

    vtrorum

    ^ttas exqutfitiffirnedefcrtftas ,vtvitanofiraimitationeadvirtutemrei~ttus

    deducatur, S sd plura de

    hac re in Panario.

    VI. Fru-

    OPERA BONAj
    .

    475

    F r. v c t vs,quodpromereanturvitamternam.Nam ifl. ChriftusipfeapudMatthauimdocec Apoftolos , gaudcndumefTein Matt , lu Gaudete, periecutionibus,quia copiofaeos maneat mcrces in ccelo exultate, quoniam merces Veftra cophfa es~i in calis. z. paffim in inquit, fcripturisdicitur,vnicuiquereddendumpra;miumcce'efte,fecundu menfuram hbons.Filius hominis,aitMztthxus,venturut eHwgloria Pa- Matt.i6.17. tttnc reddet vnicuiquefecundum operafua . E t Atrisfui cum angelisfuis , poftolusaiRomunos. Thefauri^at tibiiram in dieira ,&reuelationis iu- Rom.v 7 (iiiudicij Dei qui reddet vnicuique fecundum operafua, Et Ioannes in A0C -vuI.i.*. pocalypfi. Ecceveniocito ,&mercesmeamecumes7,redderevnicuiquefe~ P cundum p/wv*y^.3.iniifdemoperapro rationeaffignantur,curdetur vicasecerna. Namindieiudicij Ioquetur Chriftus. VenitelenedicliPa- Matt.a5.j5. trismei,pojftdets paratumvobis regnum ahoriginemundt, Efuriuienim& dedftis mihi mandHeare.YLt.J>>uiainpaucafuiftifidelisfupra multa te confli- "<> tuam intra in gaudium Domtni tui. 4. in iifdem dicitur regnum ccelorumex luftida reddehdumbonis operibus. Paulusenimdefeait. Bo- 2 T,m '4-t

    &

    &

    num certamen certaiti, curfum confummaui,fidemferuaui,in reliquo repofita


    eB mihi corona iuflitia.quam
    reddet mihi Deminus in iUa die tuftus iudex. Etiterum. -\oneli iniufius Deus , vt obliuifcaturoperisveflri.^. iniifdem, qui bona operafeccrunt,dicfitur digni prarmio \itxxtemx.DignusesJ
    Heb.rf.i.

    <icDominusapttd Lucam, mercedefua. Vt digni ,z\iPzu\.us, habeamtrnregnoDei ,pro quopattmim. Etin Apocalypfi. Ambulabunt meoperarius,

    Luc.ie. 7.

    *jlf'f?

    cum in a'bis, quia dignifmt.

    Nec

    aliud Sanclti Patres docuere. S.

    Ignativs

    epiftola

    ad

    Romanos italoquitur. Sinitemebeftiarumefcafim.perquampojfim Deum promereri. San&us Cyprian v s de vnitate Ecclefiar. IuftitiaepuseFt,vt prc merert quispofiit Deum Xpraceptis eius & monitis obtemperandum esJ vt
    ,

    a^>p:atmcritanoJ?ra?KercedemSm&usAmbtofius\ibroprirnodeOficiis. Nonne euiiens esl meritorttm aut pramia , autjitpplicia posJ mortem
    matcre:
    S.
    ,

    *'

    AuguftinuslibrodemonbusEcclefia:.r/^**/fr*4f/?tt>/
    NecpramiumpotesJpracederemerita,

    pramium

    cttius remijfione gaudemus.

    &prius hominidtri quam dignus esl.)uidcnim hocesJ iniuftius,& quidiufttusDeo? nonergo dcbemus pofcere pramium , antequammereamur acctper^.B.G;egoriuslibroquartomoralium. c^/4/'^T//4tf^/Jr<ri?<///'/rr?tio operum/rit in Ulaprocttldubie difcretio dignitatum ,vt quo htc alius alium
    meritofuperat ,illic alius alium retributione tranfcendat.

    Matt

    *;

    fc

    I mmo S. Patres docent Deum remunerari opera bona fupra Mattio.15 condignum, hoc eft, plusrecribuere,quam iure mereantur nam icriptura clare docer apud .cth&urn mercedem fore copiofam in ccelis, & apud Lucam menfuram bsnam ,& cenfcrtam &coagitatam &JuOeo pereffiutn:

    4 74

    OPERA BONA;
    Propofita eft ,inquit, aterna requies bis quilegitime inbac vi-

    pereffaen ;ew.Et in parabola vinea: , quibufdam datur integer deharini

    ciiujnus.cumtamennonintegrumdieminlaboreimpenaiilentjnempe ex liberalitate.Nam Dominus refpondit.^ non licetmibi, quod voio


    facerei Anoculustuusnequamett ,quiaegobonusfum? VndeS.Bafiliusin

    pialmum 114.
    F. c.io.

    ta deceriarunt, qu& nonfecundum operttm debitum ac meritum retribuitur,

    fediuxtamagnificentiamDeihis^quiinipfumJperauerunt^xbibetur.EtVulgentiuslib.i. adMonimum,reddens ratione,curvita*ternadicatur gratiacummercesfit meriti,itafcribit. Gratiaautem ipfanoniniuftedicitur quU nonfolum donisfuis Deus donafua reddit ,fedquia tantum etiam
    ,

    ibigratUdiuinaretributionkexuberat, vt incomparabiliter , atqueineffabiliter omne mcritum quantumuis bonajtjr ex Deo datnt bumana

    velumatis at-

    que operationis excedat.

    C
    vVoDbonorum

    A P V T

    III.

    De necefitate bonorum operum adfalutem.


    opcrumexercitatio adialutemfit necenaria,to* Nam Chriftus Dominus imprimis non folumpra;ipitobferuationemDecalogi,verumeciameiuspr3?uaricatores/alutexternadiferte excludit. CumenimhortatusfuiiTec Apo-

    q:

    taScriptura clamat. k

    Matr.j.17.

    ftolosinprimisiuajprxdicationisiniciisadbonaopcra. Nolite ,addit,. putare,quoniam venifoluere legem autpropbetas ^fedadimplere. J^utcunque folueritvnum demandatis iflisminimistjr docueritfic homines ,mmimus ve~
    cabiturin regno caelerum. Dico ersim vebis, quianifiabundauerit iuftitia 1
    Jlra,plus
    c.

    Matu*.j 7
    Matt.2 j. 41.

    quam Scribarum Pbarifeorum,non ir.tr abttisin regnu caelorum Et rurfus. Si vis advitam ingredijerua mandata. Mandaca.3 -funt de bonis operibus prajftandis>8cmaliscauendis. Vndecuminiudicioextrerno reproboscondemnat,vnamillam caufam reddit,quod bona p Cra neglexerint. Difcedite , inqui cns , d me malediftiin ignern sternum^ tfuriuienim&nondediflismibimanducare. Etconcra,cumprobosfaluat,illam vnam cauiam reddit,quod bona opera pra;fticer inr, Deindc

    &

    Kom.ftif.

    peripicuaefunt Apoftoli Paufiiententia; ad

    Romanos.

    Sifliritufacla

    carnismortiftcaueritis,viuetis^A.Cordecredituradmflitiam,oreautemcb-

    RomioK).
    a Cot
    a.

    feftofit adfalutemJLta&Corinthios.ld quodin prafentieft momentaneum

    4.17*

    ot.7.10.

    ^, ieue tribulationis noftrafupra modum infublimitate iternum gleri*pen^ gp eraturta bu. Et. Triflitia quafecundum Deum efl panittntiam infalutemflabile?operatur. EcadPhiiippenies. Cummetu tremere veftram

    &

    Thji.2.12.

    faluttmoperamwi. EtadHebraios, Pauentia vobisneceiTaxia eft, vt a

    cientes

    OPERA BONA.
    eitntes voluotatern

    Dei

    reportetis

    47f promiflionem. S.Iacobi quoque iac.zi^

    luculenta eft oratio. jj>uidproderit,ft-atres mei fifidem quisdicatfehabere,

    operaautem nonhabeat jiunquidpoteritfidesfaluare eumi S.Patres ldemprofitentur. Nam Clemens Alexandrinus. c Gratia,inquk,Jaluamur Jednon abfifrboniseperibus. Et infa. Jguandoauy

    " r0IB '

    dierimus ,fidestuatefaluum fecit,nonaccipimus abfiluteeos faluos futuros,

    quiqwmodocunfccrediderint, nififatfaquequefuerintconfecuta. S.Greg. Lauanini.* t$a.zi3nzcnus.0perarefonumjuperbocdoc7rinarumfundamento,quoniam


    fidesfine opertbus mortua eli,

    quemadmodumejroperafine fide. S. Hierony antemuraleponeturinea % CM.urus,\nqxx\t i musinverbalfaiar. CMurus konorum operum, ejr antemuralefidei. Non enimjujfieit murum haberefidei, mfi ipftfdes bonis opertbus confirmetar. B.Cyrillus, Jguodfides adjalutem

    Hm C

    *- Ifa, *

    &

    c.lib.io.fa

    nofujficiat,Cbriftietiamdiftipulusoftenditferibens.

    Tucredis,quiavnus
    A.c.7.

    eUDeus.&c. San&us Auguftinusdegratia&liberoarbitrio. Hominest Arbitramur hominem iuftifiait ,non intelligentes , quod ait K_sfpoftolus
    .

    cariper fJemfine openbus ,putauerunt eum dicere .fufficere bominifidem,ef-

    0IB

    tamfimale viuat,ejr bona opera non habeat, quod abfit,vtftntiret vas eleSiio-

    nu.

    SandusPRo spEKlibroprimo devita contcmplatiua.rw&MwP.c.i*

    fideipradicandum esJ,vt audiens credat , credens inte3igat,inte3:gens bonum


    op usperjeueranter exerceat , tjuoniam eum , qui potesJ vti libera voluntatis
    arbitrio,necoperafinefde,neefidesJolafineoperibusiufiificat.
    s

    Adde Chky- 2 or,4

    -S3>

    o s TOMvM,qui fcribens in didum Apoftoli. Habentes autem eundem

    (pintum. Fides , inquit, opus habet auxilie Jpiritus ac praftntia ,vt inconcujfa

    permaneat : auxilium autem hoe vitapuritate , moribufque probatis rettnert apud nosfolet. Jguareftcupimttsfidem radicatam habere , viuendi radere confiat, Impojfibile enim esJ , impoJfibiUprofetfo ,ftvitam impuram ba~

    tionepura nobis opus eH, quajpiritum retineat , aquo totamfidei vim depenbeas,infidenon vaciUare.

    A P V T

    IV.
    j

    De bonorum operum proprietatibus.


    quodiintconfentanea PR m a proprietas Chriftus apud Matthasumnaturae, Naturalis eft,quam enim tulit,dum
    1

    eft,

    ftatt.7.ia."

    lex

    ait.

    O-

    ntnia qu*cun% vultis, vtfaciat vobis bemines } ejr vosfacite illis. Sicut& illa,

    2 *
    -

    4e qua teftatur Anoi\ol\isa.dl\oai,Genees > quaUgemttonhabent) atura.

    000

    fc

    Uter

    47^
    k
    is.

    P E R

    A B O N

    A.

    liter ea qua legisfitntfaciunt,qui oftexdunt,cpus legisficriptum in cordibusfit-

    quod opus legis non eft nifi bonum opus legi Decalogi confentaneum. Vnde S.Arnbrofiuslibrodefugafajculi. Lexautemgeminaeft
    ,
    ,

    naturalis (frfiripta: naturalis in corde fcripta in tabulis, Omnes ergoftib le gefed na, turali, Primum natura ipfa boni operis magiftra eft. Scis nenfttrandum,& feruum tuum.fifurtum tibifecent verberas ,fjr fiquis advxorem tuam affeciamrit perfequendurr. putas II. Proprietas , quod fequantur cognitionem vel cogitationem m bonam. Opera inquit Cleme ns Alexandrinus ,fiquuntur cognitionem, H ep.i5 nonficus ac vmbra corpus. S. Hieronymus ad Paulam Vrbicam de interpretationealphabeci Hebraici. Nthilfacere poffnmus ,mfi prius qux '^' a ciendajunt fcierimus, Et S. Auguftinus. Nullumeft'optubonum cuius ia Uronc pfai.8. non in mentefit cogitatio.Et iterum. Omnia oj-era velmala , velbona a cogitationeprocedunt. In cogitatione quifiq innocens in cogitatione rem eii pro { Gc ,<s pter quod fcriptum eft. Cogitatiofiancla feruabit te Et B. G egorius lib: o
    ,

    '

    lO.motdXmm.px^e cuniia bona operaex cogitationeprod. n;it. Scd funt nennulla cogitationis acumina.qua ex operattone nafiuniur. Na mficut ab ammo

    opusfumiturjta rurfus ab opere animus erudttur,<JMens qutppe duutttamvris


    exordia capiens imperat bona qu&fiant,

    loan.ij.fi.

    rhilip.i.6.

    opera bona , hoc eft.ad (alutem permchoari fine diuinr, g atia. Gare ea \rnDominusdixk: Sinementhilpoteftisfacere. EtApoftolus. >nic4pit in yobis opus bonum.perpciet vfi^ in dtem Chrifti. E t. Deus efi entm qui o tinentia pra^ftari pofiint , ve! etiam

    III. Proprietas, q uod nulla

    peraturvelleejrperficereprobona voluntate. Confentiunt S.


    '

    P atres.
    Fides,

    4"

    vtCYPRiANv

    libro3.adQnirinum./*//i',aic g/(?r/<W*w,^*</*;t

    donoflrttmnihilesl S.mcrus

    Ambrofiuslibro feeundo in Lucam.


    ,

    quta vbique DSmini


    H.lib.3.

    virtu-sftudtis cccperatur humanis, vt nemopefiu atdifica-

    refine Domino,nemo cufiodtrefine Domitio

    nemo quicqttam inctperefine Do,

    mino.

    S.Hiconymus contra
    ,

    Pelagianos. Hoclongadfertioneconciuinfin-

    fum eli,vtgratia fuaDominus qua nobis concefitt liberum arbitrinm


    A.kb.z.c.f.

    Auguftinusconcraduasepiftolas p Pelagianorum. Libernm arbitrium dicimus adbene pieque viuendumnon


    erijy (if iKuei atquefiuftentet. S.

    valere ,nifi ip~avoluntas hominis Deigrattafiuerit liberata ,


    IAc.s^

    &adomnebo.
    inclo-

    num acltonis ,fermdnu,cogitati:nis adtuta.EidcP :xc\e.[hx:?Laont S


    , ,

    rum. Qned.utinetadptetatem (jrreltgionem ,nonfumus ft-jfictentes cogitarealiquidquafinx nobis ejr nemo fibtfufftctt ad incipiendum vel perftcien'"

    dum quodatnque opus bonum.

    S.

    Gregofius in Ezcchiclem. Nospr&uenit

    Deus,vt velimuSydr volentesfubfequitur,ne tnaniter veluntts, V. Pi-oprietas, Opera bona noftra re<ftedicuncur8cDd ,quia.

    diuina gratia opitulante pra;ftantur,8cnoftra,quiaaliberoarbicrio

    noftra

    O
    risnofter. Et.

    P E

    R A B O N

    A,

    477
    a.
    c. 5,

    noftro a Deo adiuto profedra. Vnde ilcut , tefte Auguftino libradc gratia&liberoarbitrio,inScripturadicitur. ConuertenosDeusfalutaPrsparatur voluntas d Domino ,adoftendendam

    Dei gra-

    tiam,itacontraaicitur. Conttertimini adme ,& ego conuertar ad vos.Et.

    Hominii cft puparare animam , ad oftendendum hominisarbitrium& vw,\l\, cooperaticnem. Vtrunq-,coniunxit Apoftolus,curndixitinprioreepiftok ad Corinthios. Abundantius illis omnibus laboraui , nonego atttem,
    ]

    Jedgratia Deimecum.

    VndeHieronymushbroprimodialogoruaduer-

    lusIVagium,/fwV*</. Hocmibire$ondeasvelim,quodagisbonum,tuu ' Cor.ija ille adiueft an Dei l Critcbulm rejpondet. Meum ejl ejr Dei , vt ego operer , uet S.Auguftinuslibroprimo^etra&ationu, Eademregula&vtrumq^ Ac 2 ?-

    &

    crede: e

    & velle) ipfiusefiDei, quia ipjepraparat voluntatern\& vtrumque


    Et S. Bernardus in tradatu de

    noftrum quia nonfit r.fivolentibus nobis.


    gratia 6c liberoarbitrio. Per quos,&

    cum quibus operatur Deus,bonifitnt

    vel angeli ,velhomines , qui qttodvult Deus

    & aguntpariter & volunt. Vnde


    ,enarrajfet.

    Pauluscum bonaplurima,qu*Deusperipfumftcerat

    Nonautem com*io

    ego ,ait ,/edgratiaDei mecttm, Potuit dicere per me,fedquiamintu erat,maluit

    dicere.//iecum,prdffimensje nonfoittm operisejfe mintftrum pcreffetium ,fed


    ejrcperaniis quodammodo feciumpcr confenfum.
    tia ,partim liierum arbitrium
    ,

    E t itj fva. Noo partimgra-

    fed totumfingula cpere indiuiduo peragunt*


    Marc.
    vlt.i.

    Totum quidcm hoc


    .

    ejr

    totum illa\fedvttotum in illofictotum exilfa,.

    V Eorum fundamentum eft fides in Chriftum, quo fublato non profunt ad fal utem. Jgui enim non crediderit , ait Chriftus apud Marcum,condemnab:tur. Et Apoftolusad Hebr.xos. Sinefideimpofitbileeft
    placereDeo.

    Heb.n.ff.

    Vnde S,HieronymusinOleamprophetamfcribit,opera H-jncfc bonafinende, perindefehabere acmembra finecapite. Ghryfofto- c.hn>.* mi quoq ue in Genefin verba funt. Cum reeJa fidei dogmatibus vitam

    quoque veftram dtUgenter curate, Fides enimfine operibns mortua eft,r^ operafinefidemortuaJunt^AuguRinusinp&lmumji.EaipJacperaquadtcun-A-i*?*****tur antefidem,quamuis videantttr hominibus laudabilia,inaniafunt ita mi:

    hi

    videnfur ejfe,vt magna vires

    &

    curfits ceterrimusprater viam^

    Nemo crlib.i

    go computet bona operafua antefdemwbifides non erat,bonnm opus non erat.. Bonum enim cpus intemio facit ,intenttonem finisdirigit. S. G-egoriusin Ghom.9 Ezechielem. Vnttmfiite alteronilprodejfevatet ,quianecfidesfineoperibus,
    necoperaadiuuantfinefide^tfijortajfeprofidepercipiendafiant ,ficut Corne- Aft
    lius antepro bcnis opertbus
    I0 +

    meruit audire-. quamfidelis exfhret.Orationes tut


    Gre S
    e

    &eleemoCyn&tua afcenderunt in memoriam incorficcltiDei. Etin epiftola ad Th^. >deji ndam 1 egi mm.Sicut ramifint virtute radicis arcfiunt ita opera quantuaAibet bona videantnr ,nulla Junt ,fia JoUdttate f.dei difiun,

    P-33

    \-

    gttntur.

    Coo

    VI, Ope-

    47

    P E

    R A

    O N

    A:

    men
    Sfat.ttt H2.
    Matt.6.ji.

    V. Operabona.etiamfi re&ifEmefiantobgloriamDei ,Iicitetaficri poflunt intuitu mercedis vita; eternas. Sic enimloquitur
    CbriftusquoqueDominusficprarcipit. Primum quari-

    pfaltes regius. Indinani cor meum adfaciendum iufiificationes ttiaspropter

    retributionem.

    teregnumDei&iuflitiameiusy&bacomniaadi/cienturrobts.JDeindcipfc

    eot.3.2*

    Hcb.n.2.

    fpedataregniccelorum hortaturomnesadpcenitentiam,&Apoftolos hortari docet. Pcenitentiam agite,appropinquabit enim regnum cceloru. Apoftolus quoque ita fcribit ad Coloflenfes. guodcunque facitisex nen hominibusfcientes quoda Domino acanimo operaminificut Domino cipietis retrilutionem baredttatts. t rn epiftoia ad Hebraros producit

    &

    Moyfeninexemplurn
    Ph.iL1.14.

    maiores diuitias afiimantem thefauro ALgyptiorun

    impropertu cbri/it >afpiciebat f/w,inquit 3 /#


    Ca.vlc.

    remuncrauonem,immo 8c
    ,

    feipfum , dum ad Philippenfes ait. Ad deflinatumperfequor adbrtuiun* fuperna tecationis in CbrtflelESV. CerteexPatribusSancrusCyprianus , cum libro de exhorutione Martyrij , fpe praimij cceleftis martyres animaflet. Has cogitatienes , inquit , qua perfecutiopoteft yincere-. qua
    pofiunt termtntafuperare? Sanctus Auguftinusinpfalmumuo. Sioptu bonum in terra preptereafeceris , vt terrena tibi cibum dent ,fcitfinifira tua,

    quidfaciat dextera tua, mifcutfti dexteramjiniflra.


    ho.i3-

    Noltfacere , nifif>repter

    vttam aternam: ideofac ejrfecurusfacies. Hoeenim mandauit DEFS Et SanctusGregoriusinEuangcIia. 'Nquecaft'ttasmagnaeftfinebonooperet


    nec epus bonum es~i aliquidfinecaftitate.Sedfivtrum^ agitur, reftat,vt quifquis illeeH >fi>e adfupernampatriam tendat.

    Demum licet in temporaJi-

    bus rebus fpectare temporalem finem , vt in pharmaco f umendo fanitatem,in ferendo agro mefTem,in bello gerendo victoriam,cur in opere fpiritali non liceat fpectare 5c remunerationem fpiritalem a Deo promiflam ? Dices, S. Bernardum in Iibro de diligendoDeo docere, abfqjprxmij inraitu diligendum Deum. facua namque ,inquit ,verd taritas ejfe nenpotefi nec tamen mercenaria efi Refpondeo,mercenariam ferefi folam mercedem , vel prsecipue intueremur, Deinde merces
    .

    Mart.ie.ii.

    quia beatitudo noftra in vifioncDei confiftit. Proprietas eft perfeuerentia in bonis operibux. )ui enim perfeuerauerit yfque in finem , ait Chriftus , hicfaluus erit. E t Apoftolus.

    eft Deus ipfe,

    1.

    Bonurn facientes non defictamus ,temporeenim fuometemusnon


    Hcb* 3 'i4-

    deficientes,

    c-

    Part 'c 'f es Chriftiejfettifumus ,fitameninitiumfubjlanW eiusvfquead


    retineamtts.

    H ep.u.
    tp<1

    finemfirmum

    HrEKONYMvsad Furium. Non quaruntur


    Et ad Lucinium.

    in Chrifiianis initia,fed finis.Paulus male co?pit,fed benefiniuit. ludx lau-

    danturexordia,fedfiis proditione damnatur.

    Cceptjfe

    iCor.9.24.

    multorum eft,adculmen ftruenijfe paucorum, ^uiinftadio currunt >omnes quidem curruntfed vnns accipit brauium. At contra de nobis dicitur, Sic currite y

    opera bona:
    rite,vt aptrehendatis.

    Auguftinusinfermoneadfratresineremo.
    ,

    Bt>. A.ferrr,.e,

    num inchoare
    conficere? illa

    ejr

    malo fine conclttdcre quidaltudesi , quam monftruojas res


    ,

    enim aclio quaji chjmara esl qua initium hahet d ratiene ,ftd IJ 0> E iinemdfenfualitate. San&us BerEardusadlanuenfes. \Tolle per/eueran- -?' tiam , nec obfequium mercedem habet , nec beneficium gratiam , neclaudem
    fertitudo.

    Denique non qtti cteperit ,fedqmperfeuerauerit vjque infinem t

    hicfaluuserit.

    Capvt

    VI.

    De mediis quibus perfetfionemjuam con~


    fequantur.

    PRimvm Mediumeft,vtquarcunq;faciamusad2loriamDei,non
    noltram racimus, luxta llludnpoltoli. Staemanducattsfiue btoitts,
    JiuealiudquidJacitis,omniaingloriam Deifacite. Sic enim etiam adiaphora opera (vteft bibendi 6c edendi ) qua: per fe nec bona.nec

    mala funt,

    proaeffe nobispoiTuntadfalutem:Chriflusquoque Apoftolusdixit. Matt f Ift Sicluceant operaveftra coram bominibus,vt videant epera veftrabona ,ejr
    glorificent

    non vos,fed patrem veftrum qui in ceelis esJ. Qu.-e vei ba tracbmsSanclus A VGVsTiNvsinpfalmunKJj. Namfi,mepiit,propter
    (
    < , .

    vos glorificandosjacitis opera bona reftondetur vobii , quodipfe dixtt de quibujdamtalibtts. t^sfmen dico vobis , perceperunt mercedem fuam Etite-

    Matt.j.f-

    rum. Alioqui mercedem non habebitis apud Patrem veftrum quiin ccelis eff, Ergo, inquiens debeo abfcondtre opera mea ,ne Jaciam coram homintbus > Non. Stdquidait. Luceant opera veftra coram heminibus. Anceps ergo remanebo? Tam nonpoteft homo Jermre duobus Dominis diuerfa iubentibus quam nec vni diuerfa tubenti. 2^on att Dominus, diuerfa iubeo, Ftnem attende i
    ,

    ftnem canta fine quofacias,vide.

    Siideofacis, vt tu gloriftceris ,hocprohibuii

    fiautemideo vt Deus glorifuetur ,hociuJJt\ Dategloriam laudieius.

    Totam

    tntentionem noftram in laudem Dei mittit, nihtlnobis relinquit , vnde laude-

    mur.EtrurCasmpCAmumuS.MagniintereftyCumaliqutdbonifacimus,
    tuius rei contemplatione faciamus. Gfficiu quippe noftrum non initio fedftne

    penfandum eft,vtfcnon tantufibonum eft-quodjacimus ,Jedpracipuefibonu eftjpter quodfacimus cogitemus. Hacfpe&at,cmoneralicubi S*Amb. vt opus omne cum figno crucis mchoemus.Debemus, ^xtfurgentes gratias Chrifto agere, omne diei opus infignojacere S-aluatoris, Nonne cum ad-

    Afer.4^

    &

    bucgentilis tjfes Jolebasfignaperquirerelquefigna qutbus reb.ejfentproftcr^

    4
    ntagn*
    iticfttijiiiotte
    tfii

    opeha bona:
    colligerejam nUne noh erres in numero,fcito,quiain vno
    II.

    figno Ch>
    iic,4-n^

    omniumrerumtutaeHproJperitas ivlediumeft,vt ea exerceamus potiusamorciuftitia:,quam

    fotmidinepxnxiPerfeclfaenimebarit&ytelkcSAoanaejfor/umittittintorem, quoniam timor panam hAbet-.qui autemtimet ,non eUperfeHusin eharitate. VndeS. Auguftinusin pfalmunpjry. Excorde,inquit,nullo modofieri potiB, quodformidinefitp&na,non ddeclione iuftitia. 'Njm quan-

    tum attinet adfattaqua forinfecus aguntur , ejr"quitiment panam ejr qui amant iu/litiam,nonfurantur tjr ideoparesfunt mana dijpares corde \pares
    ,
    ,
    ,

    Pfal.77.8.

    epere , dtjpares voluntate.ldeo iUicficnotatifunt,


    direxit corfuum, Non diclum eft , opera ,fedcor.

    Generatio,inquit ,qua non

    Reclo enim corde reclafunt

    Aug.conc.17.

    opera.Cum autem cor reclum non efi,opera recla nonfunt, etiamfirecta videantur. Etinpfalmum.118. cxponens verbailla, Bonitatem,velfuauitatctn f*ec ifti feruo tuo Dominc, Nihilhic,zit,aliuddtc7um exiftimo,niftfebonum : quando enim deleclat ejr bonum magnum tifti,vt me delecJaret Deidonumeft. JjJuands autembonum optts quodleximperatft timorepana.non amore iujlitix ,cum Deus metnitur,non amaturferuiliter fit ,non liberaliter. Seruus autetn non manet in domo in aternum :filim manet in ater-

    &

    num, quia co nfummata charitas foras mittit timorem, III. Medium eft, Yt dum praftamus bona opera , a&u vel fdtem

    virtuteinDeumtanquamvltimum&: fupernaturalcm fincmea.-eferamusidocentenim Theologi ea,fiingratia fiant, efle vit.t xcema:


    meritoria.

    Virtuteautemopus

    in

    Deum refertur ,non

    fi

    quis initio

    menfis vel diei omnia futura illo anno vel die opera referat in Deum,(ednecefleeft vtopusparticulare referatur.v.c. fiquismane conftituat daleruminrcgrum co diepropter Deum erogsre in pauperes,dicetur virtutereferre opusfuuminDeum eiiamii dum pecuniam illam diftribuit,nihildeDeocogitet. Quo fpedatiiLmonitio Apoftolica ad Colofienfes. Omne quedcunque fachis in verbo,aut in cpeC0I.M7. A.deCain&A- reomniainnomineDominilefu chrifti, EtilludS.Arnbrofij. Reltnquenda beUib. i.c. i. j^ uf opera , qua verumfrucJum bonofy proeeffus habere novpoffuxt qualta
    anni
    ,
    ,

    JitKt i(?a mundana ,

    quorum vfus nonpoteH


    ejr eius ttbi

    ejje diuturnus.

    Opus e;i vl opera

    tua ad Deum dirtgas^

    afyiretfauor*

    Tluen.
    H.lib.

    i.

    IV. eft, vtoperibusbonis adiunguur deuotaoratio. Vndein lamentationibus Ieremie iub pcfona pcenkentium dicitur. Leuemui corda ncftra cum manibus ad Dominum ia ccelos. nos intque egimus. Quacverbaita exponitS,HieroFjymus. i alde apud Dominum vtraque
    '

    hacfibinecejfariocongruunt ,ejrvt orationeoperatio


    oratio-

    & operattonefulctatur
    Nam

    Cor enim cum mantbus lcuat , qui orationem fuam operibus roborat,

    OPERABONA.
    &
    num,& quicquidpetierimus
    rationiconctnit.

    481

    Kdtn quifquis oratfiedcperari dijfimulat,cor leuat.ejr nsanus noleuat. JguifquU vero oper&tur ,& non orat jnanus leuat cor nonleuat Juxtaergo Iean- jIom , a nis vocem( Sicor nofirum non reprthtndertt, nosfidttciam habemtts adDcmiabeeaccipiemus) tuncccrf.duciam inoratione
    acciprt, cumfbi vttaprauitas nulla centradtcit ,

    & honerum operum ratio

    ec.f8.i.

    Confentit Sanctus Bernardus in Natali Domini.,^**-

    r at ,i\t,dcuotionU aquat ,quifquisfemwauerit bonorum operumftnar.a. vt trri"atus fonte gratta bonx conuerjatidn hortus non arefcat ,fid;nperpetua
    virtditateprofictat Orat enimpro huiufimsdiprop heta. Et bolccauflum
    .

    iunm,

    inquiens ,pwgucfiat.

    Sic ejr laudibus Aaron regis

    ^ quoniamfacrificium eius

    (juotidtanus igntsabfiumpfit. In quibus emmbtts nibilaliud inteliigendum vi-

    detur,nifivtbona operaferuore deuotionU,


    diantur.

    & dulcedinefiiritualUgratia con-

    V.
    nar.
    tes

    Medium,Ytca:terisoperibus adiungaturopusEleemofyttaChom.4.

    Fidiego, inquit S. Bafllius indiuitesauaios,*//^ ieiunantes. oran-

    prxteritorum pecmtentia fiufpirantes , omnem deniqtte fumptu pietatem oflendentes eqenttbus vero ne obulum quidemprabentes. JguidbU catera vir,

    tutum diligentiaprodefl T^npropterearegnum Dei confequentur. Idcirco inquit Domnus-. dffictlius eH diuitem intrare in regnttm ccelorum quam ca.

    *"

    ^'

    **.

    melumperferamenacus. Hocteflimonium valtdum. Jj)uifefiaturycrus,perfuafiveropauci.

    VI. Medium,vtdebonorumoperumnoftrorummeritishumiliter

    fentiamus&loquamur,tumquianemoabfque
    ,

    reuelatione cer-

    to fcire poteft fe habere vera merit a , tum quia faciie ex bonorum operumconfiderationein hacvitafuperbiagignitur. Vnde DanielficDan.^.i*.

    Deum precabatur. 1{oniniu(lificationtbus.nofirU profiernimus preces nefiras antefaciem tuam.fedin miferationibus tuis multis. Et Chriftus

    DomiT

    nusapud Luca monet luos.CumfeceritU hacommaqu&pr&ceptafunt vobU,dicite,firuiinuti!esfumus, EtEccleflafanclaaliquandohis verbisorat.

    ,a
    '

    DEVS,quiconfficU,quiaexnullanofiraaciioneconfdrmm.Et.Vbinulla
    ,

    fuppetuntfuffragiamerttorum,tuis nobisfttccurre \rsfidijs

    EtS.Patresita Do. Aduentus


    '

    docuerunt.Chryfoftomusinillud. Elatum
    flusfciens

    cCt corOzia;.i\7^//,inquir, c.hom.3.

    pfrindegignitfuperbiam,vtbonaconfcietia,nifiaduigilemus.Vnde&Cbri,

    quodpoft benefatta noshtc morbus adoritur

    dicebat difcipulis.
    ,

    Cumomniafieceritis,dicitefcruiinutilesfumus.Etix\

    Matth&um. Nokmer,

    cedemrepofcere,vt accipias mercedem.

    Tu fialuari'tcper gratiam confitere ,vt

    fe ille tihi debiteremfateatur


    cjuanimitate.

    nec modo pro operibtis tuis fed etiampro hac a

    ^uando enim aliqttapraclarcfecenmus, habcmws eu dtbitorem sbresbenegefias ,qttando vero arbttramur nihilnos optratos cgregium amplins Tpf

    4 Si
    /

    OPER.A

    BON
    ,

    A.

    etiam ob talem msremttr aflfe5lum,quam prepter opera ipfa quafecimutl

    C.ex

    Minimum ita,j defefenfijf, tam magnum efl quam maximas resfecijfe, Et :


    Sancr.Gregoriusiibrof.moralium. S&pe,ixttfuiinpoteftatefunt,eaqu
    reftcfaciunt, quiaelate cogitant,amittunt
    ,

    dttmq^fe adcuncJavtitesafti-

    mant, etiam impenfle vtihtatisflbimeritum damnant. Vt enim cuiusltbet facia dtgiiiorafint ,necsffe efl vt ei apudfefemper indignavidcantur ,ne eade bona acfio agentis cor fubleuet ,ejrfubleuando pltts authorem de elatione deiiciat.quam ipfosforte,quibas impenditur juuat Habemvs huius medii
    .

    P.kivitaeius.

    illuftriaexempiaduo. PiimumS.Ambro!ij,quiteftePaulino,mortt vicinusficcircumftantesallocutuseft. Nonficvixi, vtmepudeatinter vos viuere nee mori timeo quia bonum Dtminum habemus. Qux verba,
    : ,

    p.invitaSandt. Auguft.

    vthabetPofiidius,

    S.

    A.uguftinus valde laudare folebat, dtcebatque


    ,

    Ambrofium ita locutum nc videretur praefidens de uis purgatifiimis moribus pra;fumpfl(fe Stideo magis de bono Domino,quam defuis
    f
    ,

    B.ep.4i.&in
    pfal.90.

    eft S.Bernardi,quiepiftola3ro.quampauloantemortcmdictauJt,italoquitur. Orate Saluatorem,vt tempefiiuum iam exitum non differat,fedcuflodiat\ curate rnunire votis calcaneum nudum meritis, Et alibi non femel docuitvtilifiimum efle coram-Deo non iuFelix Ecclefia , ait ftitiam prartendere, fedmifericordiam poftulare,

    meritis confifum.

    Alterum

    H.ep.12.

    Mitch.6

    r.

    C.honi.^.ia Maith.

    fermone 08.inCant.ica, cuinecmeritaflnepr<efumptioe necprsfltmptio Habet meritafed adpromerendum non adprxfumen dum. VII. & extremum, quod eodem fere tendrt,eft vt opera noftra potiusoccultemus quamdiuulgemus, obpericulumvanxgloriar; quanefteHieronymoadEuftochium,velutvmbracorpusvbiquevirtutem fequitu.% Quod mcdium fuggeflit Dominus i cum apud Matthxumiubetorantemfeferecipereintracubiculum, &ieiunantem lauare faciem,8c eleemofynam dantem ita dare, vt nefciat finiftra, quid faciat dcxtn.Sicut veftempretiofam, ait Chryfoftomus, cum inpu,

    abfqite meritis deeft.

    blicoponimui piurimos adinfidtasprouocamus fivero domirecondamus in tu-

    E.c.i*.

    virtutumpalam quaflvenales ajfidueportemus inmente immicumirritamus adfurtum : (in veronemo alter idfcierit , nifi quem nullaocculta latent,tut>Jfimo in loo confifient, Et S. Gregorius libro bcna qn zfecerint occultare,necon18. Moralium. Sancforum virorttm eft
    tocuncJafirtiamtts: flcflopes
    ,

    tingat eos lapfumelationis incurrere,


    tendite
    Mgttb.pjo.
    ,

    Fndeperfemc:<pfamveritasdtcit,Afviamjedentes

    neiuflitiam veftramjaciatis coram hsminiboj ,v; videamini ab eif,

    Hinc

    eft

    etiamquod duos cx:o

    iUumwans

    pracepitdi.

    cens, Videte,ne qutsfciat de quibus ilictrjtriptum

    efi. Abeuates diffamauerun?

    eumper totam terram illam.Sed qucrendum ttobis es~t,quidflt boc.quodipjeomnipotemjui hoc eft velle,quodpojfc\ eJv taceri virttrtesjuas voluit, tame

    &

    *bbiss

    O
    ttbbis qui
    ,

    P E

    R A

    O N

    A.

    4 S' 5

    iSuminatifunt inuitus indicatur j ni(iquodfiruisfuisftfecuent'\btis

    exemplum dedit vt ipfquidem virtutesfluas occultaredffldertnt , ejr tamtn vt altj eorum extmplo prcfciant,prodantur inuiti,bona adproximosfuos exemflatranfmittant.Occuitenturergoftudio^neceJfttatepublicentur,&eorum
    cccultatieflt cuflodia fropria,

    habec homilia n* in
    tione3^.

    eerum^ publicattojitytilitas aliena. Similia Euangelia., '& in 3. parte Paftoralis admoni-

    D E. Y.Charitas.Eleemefyna.Famabona.Fides.Hoflhalitas.lntentio. luftitia. Oratio. Profcttusfbiritualis, Satisfaclio. Virtus

    EtinP a n a

    E.10. Acedia. Colloquiaotioja,

    Exemplummalum.

    Immcdeflia.Ludui Lslea.Otium,Pigritia. Tepiditas.

    O R A T
    C
    A
    V
    >

    O.

    V T

    I.

    DeJejinitione
    I

    & partitione OrationU,

    de nomine agatur.0r<*/w,inquit S.Hieronymus in epifto- h. ep.139.

    laadCyprianum, iuxta Grammaticos omnisfermo loquentiu


    effcuius etymologiamfc explicant,efi^ris ratio. Infcripturis autcmfanclisdtjjicile orationem

    iuxtabuncfinfum /egtmusfd ea
    Blj

    qua adpreces

    & obftcrationcs ptrtinet,


    Patribusdefinitur.

    modoaSand.

    oratione in martyrem Iulittam ,


    apijstffunditur.

    Quo fignificatu non eodem ORATio.inquit Sanctus Bafilms qua ad Dtum tfl boni cuiujpiampctitio
    ,

    .5.

    GregoriusNyflenusdeorationeDominica. Oratto Chryfoftomus in Genefin, eftconutrfatio ,ftrmocinatioque cum Deo. G &libroprimodeorandoDeum.0r4(7</?c(?//(?^wfzD^.S.Augu- hom -3' '

    ftinusinlermonibus deTcvcvpoxe.J>)uidautemoratio,niJiafcenfloanim*
    deterreflribusadcceleftia, inquifltiofupernorum
    ,

    A ctm -* 3

    inui/ibtlium defideriumi
    -.

    Damafcenushbro^.orthodoxxfidei.

    Oratioeft afcenflomentis inDeum.

    Exhisomnibus definitionibus vnaperfecta conrlaripotefthuiufmodi. OratioeftcolloquiumcumDeo, quopetimus,quaenobisautaliis


    funtfalutaria.Dicitur y/fc^*Wf^Z)w. quiahocdifcrepataledtioneo-

    ratio,q?inledionefpiritaliDeusloquaturnobis,inorationenosDco. Vnde Hieron. adEuftochiumdccuftodia Virginitatis. Sempertecu-

    Hep.12.

    Ppp

    htculi

    4S4

    O R A

    O.

    bicuU tuifcreta cuftvdiant ,Jemf>er tecumjponfits ludatintrinfecut. Orat, b. queris ad (fonfam ; legis,tlletibtloquitur. Et AugjftinusinPfalmum'85.
    Oratio ttta locutio ejl ad Deum.^jand) legis,Deus tibt loqttitur, quando orat cum D:o loq -teris. Se;undo dicicur in derl iitione quo petimus falutaria
    Mictl. 77.

    quiahicagimusdcprecatione.quaaiiquida Denpetitur.iuxtaillud!
    Petite.ey dabttur vebts: qutrtte r inucnietis,pulfate ejr aperieturvobis
    )
    .

    V'a-

    de A.uguft.fermon.iz<.detempore agensdeorationcDominica qu2 3


    Y.habetpsiitiones.O rere zk,ca?le/?is oratiorfu* tetae/icratio.
    Philip. 4 ..

    P a kt itio O.ationis

    poteft eile triplex.

    Prima

    eft S. Pauli,

    ^
    i.Tira.i.r.

    quamtraditinepiftolaadPhilippentes. Inomni, inquiens, orationecjr


    obfiecrationccumgratiarum atttonepetttiones veftra innoteficant apudDeum in priore ad Timo .heum,0'^/ecro igitur primum omniumfteri ob/ecra-

    &

    tiones .erationes ,\>oftulationes .gratiarum aclionespro omnib^sheminibus. S. Hilarms in pfalmuin /40. appcllat quatuor genera orationum.
    S.
    Aep.59.q5.

    Chryfoftomus in epiftolam adThimothcumcumTheophvIacto,6c S.AuguftinusinepiftolaadPaulmumexiftimantApoftolumloquide


    vjnisorationibusfacnhciiMifla:,aIiidequibufuis, vtS.Ambrofiuslibro 6. de fkcramentis, Hilarius loco citato. Theodoretusincont-

    Caf.c-9.&fcq.

    mentariis Paulmis. Io.Caffianus coliatione9.S. Bernardusinfermonede^.modisorandi, fed in explanatione vocum non conucniunt.

    Id videtur Iiquere, Apoftolum, cum bis repetieri t has 4 voces, difcrimenaliquodintereas conftituifle. Videtur autempartitionisvimin materia orationis qua: eft res bona, vel mala,pra:terita vel futura collocafle, vt fenfus Apoftoli fit, orandum efle Dcum pro malis auerten,

    efie in futurum, 8cproimpe:ratisgraiiasagendas.Videturautem,vthabetTheodoretusSc Auguftinus, per0^ov*//0f.r,deprecationcsmalorum,per <>>*/^yeropetitionesbonorumintellexifle. AltcraPartitioeft. Odis,tte.

    bonis accipiendis,Sc

    quidem vtraq; poftulanda

    ratio alia eftMentalis, aliamentalis fimul &vocalis.

    Namvocalis

    tantum , valetpotiusadprouocandamDei iram


    ..

    dam

    iuxta illud,

    Populus hic labtis

    me

    honorat

    cor

    eftame.
    Kc-*-

    Menralis tepe vti'ksreft Vocali,


    rjr

    nam

    adauertenautem eorumlonve tefteAmbrofioIoco


    ,

    quam

    aile^ato.

    Gfuiinfilentio oratftdem dcfert, ejr con/?tetur,qMod Deusjcruta.


    ,

    torcordtscjrenisfit

    orationem tuamanteilleaudiat,quamtuoorefunid

    lUatc.Mauh. datur.

    aChriftoapudMatthauimdocetprsceptum,cumait. Orapatrem tuum in abfcondito. Mihividetur,

    Et&Hieronymus quidem

    6" f!-*

    mquit, hocmagis c/fiepr&ceptum ,.vt inclufa pecloris ccgitatione, labiisque compre/Jis eremusDominum,quodcr Annamin Regum voluminefeciffe le?imus .Labia.inquit;eius tantum mouebantur, cr vox illius non attdiebatttr. E t S.Gregormslibro zi.moralium,idem tradit, caufamquereddit. Vera
    quippe

    O R A T

    O.

    48?

    quippepoftulatio, \\t,non in "ris efl vocibus,fedin cogitationibu4 cordis.

    Va -

    lentiores nam^voces apudftcretiffimas aures Dei, non faciuntverbanoftra, rWm

    Jeddefideria. VnderecJeperp/almiftam dicitur. Defideriumpauperumexatt-

    diuit Dominus,praparationem cordis eorum audiuit auris tua.

    Tertia Parti-

    tioeft.Oratioaliaeftpublica,aliapriuata.PubIicadicicur,qunomine totiuspopuIiinEcclefiaaSacerdocibusperagicur,vcin Sacrificio MifCx.

    Priuataeft,quamfingulipriuacimquocunquclocoperagunc, de qua S. Paulusr<!?& ergo viros orare intmniloco.

    Tim.t.e.

    C
    EXcellentiam
    primum ,

    V T

    II.

    De excellentia & dignitate Orationis.


    quod fcriptum
    Oracionismulcaindiuinislitterisprodunt. Ac fit Moyfis vultum ex colloquio cum
    ]

    Deo

    habito ita radiis colluftratum, vt populusTfraheliticusnonpotueritoculosinillumintendcre, vteftinExodo,&cpofterioreadCo- Exod 54Jo.


    2
    '

    rinthiosepiftolaS.Pauli.DeindequodpreribusfuisDominumquafi coegeritadcondonandamnoxam eidempopulo. ItaeniminExodo Ex0(j 529 Dominuseumalloquitur. Cerno , quodpopulus ifteduraceruicisfit dideleam eos,facUmque te in mitte me , vt irafcaturfuror meus contraillos gentem magnam. Ec pfalces regius de codem. Etdixit,vt difperdereteosfi ^\ m I0 2 nonCAtoyfeseleeluieiuiftetiJfetinconfraelioneinconfpeftueius. Eadcrh de caufaHieremiasprophetavetuitneoraret. Tuergo, inquk, noli orare krem.7.15.
    .

    Cor5

    '

    I?

    '

    &

    ._

    orationem non obfiftas mihi, pro populo hsc , nec ajfumaspro eti lattdem quia nonexaudiamte. InquxverbaS.Hieronymus. Nevideaturrogans Hinc propheta non impetrare quodpoftulat,pracipit Dsus jiepropopulo peccatore ejr

    &

    &

    nullam agentepcenitentiam deprecetur.^uodautem dtcit, &norefiftas mihi,


    illudoftendit ,quod SanUorum preces ir<e Deipojfintrefiftere.

    Vnde ejr Dominu4loquituradMoyftn,Dimitteme.Etmcp\ftohadGmdentium.J>>uanDimittc mc, oftenditft teneripojft nefaciat,quodminatus eft. Deiemmpotentiamferuipreces impediebant. Dtindc Oratio in pfalmis conferdo
    dicit
    ,
    ,

    u%

    9
    1

    i.

    turcumfacrificio.D^r/^ffrJw^aicDauid.y?^
    elcuatiomanuummearumfacrificiumve/pcrtinxm. Ec Deusapudlfaiam

    vc\m. 140.2

    7 Domus-mea, mc\uit,domus Orationis vocabitur cunfiispopulis, fignificans orandi funccione,notam fore populo Chriftiano,qua toto mundo cognofcatur &: difcernacurab aliisnat jonibus. Denique no femel indicac Scripcura angelorum minifterium in hocmaximeexcubare, vcprcces noftras deferanc in coclum. NamRaphaelangelus dixitTobia:. Tob.u.t>.
    '

    aj

    guando orabas cum Ucrymisj&fepelkbas mortuos ,Scc.ego Tpp 3

    obtuliorationem

    tuam

    4 8S
    a&. i.i.

    O R A T
    .

    O.

    '

    ajx.iuj.

    tuam DcmiffC. Et in A<ftis Apoftolicis refertur Cornelium deprecantem Deum femper , manifefte yidHVeangelum Deiintroeuntem adfe dr dicentemfibi Oratienes tua,& eleemofyna tits afcenderunt in memoriam in ^^^.Chriftoorantiiniiortoapparuit^tefteLuca,.*^/^^ cce* le cenfortans eumVetro quoq^ Apoftolo.cumoratiofincinte.mffione ab Ecclefiaad Deum pro eo fieret, aftitit angelus cum magno fulgore

    & e carcereeduxir,Yt eft in A&is.


    srart.de o*at.
    ,

    libelium integrumdeOrationeDominicaediderunt,quoruilleponeaqua;ftione,curS.Ioan. Baptifta.cumdocueritfuosdikipulosorare, nullam tamen formulam orandi reliquent, refpondet. Ideo necexftat,
    in qua verbadocuerit Ioannes adorare ,quedterrena ccrlefttbus cefferit.)ui de

    qv od

    acj yeteres Patres attinet, vt vetuftiflimi

    duo Tertul. & Cyp.

    terra efl jnquit ,terrenafatur ,& qui de ca lis adefi

    quidnonccelesie,quodDemimCbrifitefi

    qua vidit ea loquitur. Et vt bnc quoq orandidifciplina. Et 2


    ,

    paulo poft.AV^. n.propriatantum orationis cffxcia complexAeji ,veneratione Dei aict bominispe$itionem,ftdemnempeeneferm onem Dominijomne commemorationem difcipltna , vt reuera in oraticne breuiarium tctius Euangeli/ co C.ieorat.Dom rf /; f ^/'a' ?-.Cyprianusver6itadeealoquitur. )ualiafunt ,ffatres chatijfimi, oratiomsDdminicafiacramenta,quam multa.quam magna,breuiter in fermone colleffajed virtuteftiritualiter copiofa-, vt nihtlommno pratermiffumfit,quodnon inprectbus^tfeoratienibus noftriscoeltftu doclrma comptnOraticcorpodiocomprehendatur. Greg. NyilenuslibrodeOratione. rum robur eft^tbundantia domus recla legum ac turis in ciuitate ccnfiitutie,

    reqiii vires,be/iitropb<tum,pacisficurita>s

    dijfidentium conctliatio, coniuny

    fiorum confiruatto.Oratio virgwitattsfigillum eft matrimoniifides, viateribusficulum,dormientium cuftos, vigilanttumfiducia, agricolarum fertiiitas,
    nauiganttumfaltu,eiufdem cum arigelts bonoris condttie,pr*fentiumfruc7us t
    A.feMa.

    futurorumrepr*fentatio.

    Ambicfius

    in

    pfalmum

    118.

    SuntetiamOfiroget

    rationudtgmiates
    cordi
    ,

    fipro viduareges ,fircge> propupillo ,fi roges promiferi,

    ftrcgespronimiumdeueteacfideli
    rjr tpfe

    firogestn tnbulatione

    mm delcre ,ftmafte
    c.hom.jQ.

    qui rogas compatiarit afft c7u intrat oratio tua Dei

    gratiam,intrat domum eiusfitecum Ecclefia deprecetur,fipopulus vniuerfus

    mploret,vtDominiinelinetfauorem.Chtyfoixomusin Genefin. Magna


    /trmafimtpreces , magnafecurttas, magnus tbefaurus, magnusportus, refugij

    lecw,
    j?fa:kn. 103. 54-

    Oratioenimcol/oquiumeftcumDeo. ^uodvtfeias audtpropbetam dtcentem. Iucundumfit Dco eloquium meum\boc eftfermo meusappareat Deo,

    Ethbro primodeorandoDeum. Jteunonol>fiupefiatfjradmiretur

    tan-

    tam beneuokntiam erga ncs Dei } vtmortalibus tantum benerislargiatur, vt


    dign osnes babuerit qui cumlpfo cc iloquamur, noftra^ vota apudipjum depo-

    namus^.am yereprofecje cum Dcocenfabulamur,qumes vacamusdeprec4~


    tiotti

    O R A T

    O.

    4S7

    twhperquamfimul&angeliscopuiamur.crjocietatemfluamcumbrutisanimantibus habeamus,proculeJfugere videmur. Angelorum enim opus efl deprecatio fuperans interim etiam illorum dignitatem ,Jitamen maius eji angelorum digmtate.colloquium mifcerecum Deo.Atquiquodidftblimiusft , ipft nos docent, multo quidem cumtremore votafua offerentes. E t circa finem. Cumprofiteardepreeationem caputejfe bonorum omnittm, bafim ac radice vitafrugifera,noneft quodquifquam verbUillis Dominif non omnisqui dicit mihi Domme, domine, intrabit in regnum coelorum ) abutaturadex
    cufationemfuafbcorditt.

    Neque enimfola temperantiapoteft bominifzluterrt

    adferrefc&tera defint bona,nequecurapauperum,neq benignitas y e^ quic: quamali0rum,qu<t cumyirtutegeruntur,fed oportet vt otynia (imulconcur
    rant in animas noftras. Caterumprecatio ceu radix
    Bernitur* S. Ephrxm fermone

    & bajiiomnib. caterUfub


    magnacum Utitia
    ,

    de Virginitate. Defidera orationem,famifi-

    tiarecum Deo colloquium.OmnU enim oratiofancla &puracum Deofamilixriteragit.Oratio autemperfecle Deum defiderantium,

    duciaq^ multaipfum etiam calumiugiterpenetrat . In ipftangeliatq^ archangeli exultant,dr coram thronojancli &excelfivniuerferum Domim iUamJia-

    tuuntS.JSernardmiuCmticxAttenJiteprincipesveftrosjumftatisadora''
    dttm velpfaUendum,&Jiatecum reuerentia& difciplina ,& gloriamini,quia
    angeli veftri quotidie videntfaciempatrU. Nimirum mijjiin minifieriumpro ' rni

    fternos, quihareditatem capimusfalutU, deuotionem nojiram injitpernafe-

    runt\referunt gratiam. Vfurpemus officium,quorumfortimur confortium^


    in ore infantium

    y$t

    & laftentiumperjiciatur

    laus,

    C
    De

    A P V T

    II

    neeeptate <vfhr\>and<& oraiionis*

    NEcessitatem nobis incumbere Devm epe deprecandf do^ cumenta & exempla paffim in fcripruris oftendunt, Nam in primis regius pfaltes, cumdixifiet fn pfalmo 3 ifTu remififtiimpietatempeccatimei, adiecir,

    Pfcfinlr.ff

    alm -'*

    Prohacorabit adte omnUftnctus. Etalibi. Subditusefto


    pfalnMp.i*,'.

    Dxinc,&oraeum. Et. Immola DeofacrifciumlaudU, ejr redde altijjimo yotatua. Et inuticamcin dietribulationis , eruam te&honorifcabUme,

    &

    Ercl ;' -4-

    Ecdefiafticusquoqueitaloquitur, ^uidiligitDeur y exorabitpropec- ib.38^. catis,&continebitJeabillis, Et. Nonimpediaris orareJemper,& ne verearU


    'vfque admortem iu[iificari.Vx.F'diintuawJirmitate ne.dijpicias teipfum,fe

    ora

    Dominum

    Petitc

    & curabitte & dabiturvohU quartte


    ipfe
    y

    Deinde DominusapudMattha:um,
    <

    MSra&jr- p.
    ,.

    inuewtis ? gulfate&aferieWrvdbU

    48S
    Mah.*c.4i.
    Marc.1j.3j.

    O R A T

    O,

    Gmnisenimqmpetitaccipit. Et. Vigilatecroratet vtnonintretismtentati0nem. EtapudMarcum, Videte,vigilate&orate,nefeitiscnimquandotcm-

    Lic. is

    i.

    / <& Lucam. Oportetfemper orare, ejr non deficere.Et. Vigilate itaqueomnttempere orantes ,vt dignihabeaminifugere ifia omnia,qua futurafunt.
    Paulus quoq-, ad Philippenfes, Jn omnioratione ejr obfecratione cum gratiarum aciione petitiones yeflrainnotefcant apud Deum.~~Et&d Colloffenfes. Orationi inilate, vigilantes in eain gratiarum aclione .eravtesjimul TheiTalonicenfes.JVwf intermijftone orate, in ommbus grap r0 nebis.Etzd A tias agite, H<e c enim efi voiuntas Dei in Chrifto lESVin omnibus vobis
    a.

    Luc.11.36.

    Philip+

    G0I4

    t.

    &

    Thcf.j.itf.

    lac

    1. $.

    hxcQ.

    lac. P.Si quis veHruindigetfapientia,poftuletaDeo

    quidatomnib.af-

    i.Pcc.4.7.

    fiucnter.

    EtS. Petrus, Efieteprudentes ,&vigilateinoratiombus

    Exempla

    Mare.7.9.

    orantium,quiainnumerafunt,omitto.S,Patresquoquehancneceffitatemfaepeinculcarunt. vtS.Cyprianuslibrodeoratione Dominica. Inter cateraftlutaria Juamonita ejr pracepta Chrtfius etiam orandi ipfeformadedit, ipfi quidprecaremurmonutt, ejr inftruxit. Et ue: u.J)u<e veramagii apud Patremprecatio quam qu* afilio , qui efl veritas , de eius oretrolata yt aliter orare quam docuit, non ignerantiafola fit fedculpa .quando ejl \
    ,

    ipJepoJuerit,ejrdixerit.Reiicitismandatum Dei, vttradttionem veftramflatuatis ?

    Tertullianiquoqueinexhortationeadcaftitatemdi<ftumefh Siquotidte omni momento oratiohominibus necejfaria, vbique ey conttnentia,qua orationi neceffariafit. S.Chryfoftomus libro primo de orsndo Deum- )uifquis non orat Deum,'mquk , nec diuino colloquio cupit ajfidue
    efi,ejr

    frtii,ismortuus

    vita carem,experfquefanan,entis.Nam hocipfumeui-

    dentifftmum eft amentia argumentum non intelligere magnitudmcm huius honorts^necamared.eprecandiftudium.nechochabereperfuafum.quodanima


    morsfit,nonprouolui adDeigenua, J>)uin infuper qucdoporteat tjuauis morte
    Dan.ie.

    fi quis deprccatione priuetur pulchre nos dccet Daniel tlle propheta magnus, qui maluerit emori quam triduo duntaxat arceri ab oran~
    trtflius

    exifimare

    do, Et

    paulo pon\ Arbitror cunflis ejfe manifefium ,qucdfmpliciter impoffi-

    bilefit abfque precationisprafidio cum virtute degere,

    cumque hac huius vita


    \

    curfumperagere. Etenim quifiat , vt quis virtutem excrccat, nificontinenter


    fupplex ad genua accidat ei quivirtutem omnem largitur bominibus
    ,

    Et

    rurfus libro fecundo. lamverofi quis dieat animt ncruos effedeprecatie-

    nem ,meaquidemfntentiaverumdixerit. quemadmodum enim


    uis coharet , currtt , viuit ,fiat , ejr

    eorpusner-

    compaclum efl : adeo vtfineruos incideris,


    itidem animaperjanclaspreees

    vniuerfam

    corpsris
    ejr

    harmoniam

    dtffolueris:

    ftbiconfiant

    compinguntur , acpietatis curfumfacileperagunt. )uodfi teipfum defiitsterisprecatione,perindefeceris,acfipifcem exaquis extraxeris. Vt enimpifci vita cfi aqua ita tibi depreeatio : per hanc datur velut ex aquis
    ,

    Acp.wc.

    fubuolare ,ctvlumquetranfcendere.

    S.

    Auguftinus epiftolaadProbam.
    Qui-

    O
    petamm ab
    eo

    ?v

    A T

    O.

    4*jj

    tempeSit.J^uodquarefaciat , juissemt quidnebis neteffariumfitpriufquam

    meuere animum potefi , nifi inteffigamm , quodDeminm Deut nofler non voluntatem nojiramfibi velit innoteftert , quam non poteft
    ,

    &

    igntrare,Jtdexereeriin orationtbm defiderium noftrum, quepejffimm capere,

    quedpraparat dare. iRudenim valde magnum eftjed nos ad accipiendum parui& anguftifumut EtzdHiiarium.OmHtbmneceftariaeftoratitDomi- He P *f nica, quam etiam ipfis arietibusgregisjdeft , dpofielisfuis Dominus dedit,vt

    vnufquifqucDto dtcat. Dimittenebitdebitanofira ,ficm ejrats dimittimue debitenbmnoftris. Cui eaim hac im trathne verba ntcejfariantn fuerint,
    ipie bicfinepeccatt

    viuere pronunciandut efi,

    Et libro denatura&gratia.

    A..#.

    Sicut oculus corporis etiam flenifftmefanm^ nificandtre lucis adiutm nonpoteff

    cernere,ficbomt etiam perfeclijpmeiuftificatm ,nifiaterna luce iuftttia


    illa

    diuinitm adiuuetur, recle nonpotefi viuert, at


    tratur,

    lux ratiene imrj-

    A? Y T

    IV.

    T>e multiplici orationvjrufiu?

    PR m y uctuseft,quod penetret ccelos,iuxta non Orattobumiliantu fenubes


    i

    fi

    illud Ecclefiaftici.

    ie<ii

    }<.%

    penetrabit

    tjr

    difcedet,dontc altifftmm
    .

    afticiat.

    Vnde San&us Avgvs ti ny


    ilii

    s.

    Clamauit de profundo Ionas


    beilue,

    fotf li*i

    dc yentre cati.erat nonjoiumjubfiucltbm,

    verum etiamin vifceribus

    uectatncniUudcerpm ty

    fiudminterclujerunt trationem nt perueniret

    t.vtftia,

    niDeitm C* v<:zter beftrt nonperuittenere vocem dtprecantis , Penetrauit dimpit otnaia peruertit adaures Dei, quando aures Dei in cordepre,

    cantis erant.
    II.

    Fru&us
    in

    eft

    quod

    Dco

    impetret reraiffionem peccatoChriftusiuflit nosdicere.Z>w/>iV Matts.

    rum.

    Nam

    omione Dominica

    nobis debita noftra.

    mthipeccatori ,defcendit

    Et Pubiicanus orans Scdicens. Dem propitimefio indomum fuam iuflificatm, vteftapud Lucam.
    Etiamfijnceleriter

    luc.i*.

    Vnde Chryso s tomvs libroprimodeorandoDeum.


    quit ,nos feccatis refertos precatio dfprebenderit
    Jgjitdita fjue maim.au t dtutnim obtingerepofitt ,

    purgatts reddit.

    quam depreeatio,cum hanc animu agrotanttbus pharmncum quoddam ejfe liqueat? Jguodenim animam Luo*.
    feccatu obnoxiam deprecattofacilepuram rcddat,docet nos publicanmilie,qui
    petiitd Deoremifiionempeccatorum

    & impetrauit-Doctt & leprefm


    Qqq

    quifi-

    mttl vtprocidtt adpedet Dei, mundatus eft.

    III. Fru-

    ^
    I II
    ***$
    Matt.17.21.

    O K A T

    <X

    Fru&Us eft, quod dasmonem repellat,eiufque tentariories.

    Nam 8cin oratione Dominicaidpetimus.

    Etnenos inducas intentationemfediiberanos d w/i?.Chriftusquoq>monuit genus quoddada:moniorumnonexpugnari>nifi ieiunio oratione. Vnde Chryfoft.

    &

    loco citato. Si damtnes nos confltexerint deprecatione communitos-jBico refiliunt,non aliter quampradones acfacinorofi vbi conjpiciunt militis gladium in caputfuum vibrari. >uod(i cotingat aliquem effenudum preeationis prafidio ,hic auulfus departaiur d Damonibus } ejrin calamitates variaq^ mala imKixxl. peUitur. t S, Auguft, libro 10, de ciukate Dei. Verapietate homines Dei aereampoteftatem inimicam,contrariam^ pietati exorcizando eijciunt , non jdacando:onmestentationes eius vincunt orando,non ipfamfedfuum Deum aduerfus ipfam. Non enim alapiem vincit,autfubiugat nififocietatepeccati. 1 V.Fru&as,quod valeat ctiam ad vincendos hoftes vifibiles homines, &alia mala auertenda , q uod mul tis Scr iptura: exemplis oftendi poteft. Pauca e multis numerat Auguftinus alicubi his verbis0 A.adfrat in xem.icrm.ii. quamgrandis eftipfius orationis caufit&quam grande myfleriu EcceMoyfes orabatinmonte, &lofue Amalech deuincebat. Perarationem Ezeckiasfanacorporis adipifcitur. Per orationem Saulus effcitur tur , (jrfalutem anima
    ',

    Paulus

    &

    &

    DocTfor

    gentium , Hieremias confortatur in carcere ,Daniel inter

    ieones exultatjob infterquilinionudus triumphat, Sufanna interfenes defen-

    ditur ,paradifum de cruce latro inuenit. Stephanus de torrentein ealutnfufeipitur, tjrinter lapidantespro Saulo exaudiiur.

    Matte.

    msreamr incrementum in vircute & ipfam vitamaeternam. Clareenim dixit Dominusapud Mattharum. TuauV.

    Quod

    in iuftis

    tem cum oraueris, intra incubiculu tuum claufe oftio oraPatrem tuum in abfeendito ,&Pater tuus, quvvidet in abfiondtto reddet tibi. Loquiturautemdemsrcejcreddenda, Vnde S. Chryfoft inpfalmumfeptimum. Deo mag%*,mqait,cura eB,vt in virtute crefeamus Nthtlautem aquefacit i virtute crefcere , atfecum Deo ajfidue verfari ejr coUoqui,eiq^perpetuo gra tiasagere ejr PfaUere. Et libro primo demodo orandi Dtam.Siquicum Gafare mifeentfermones ,familiariter% cum eoverfantur ,non pojfunt effe pauperesimulto minus fieripoteJt vt qui Deum deprecantur,cumeofamiliariter coflo quentes animas habeant mortales. Nam morsanima efiimpietas ,ac tfitapugnanscum lege diuina.Ex quo confequitur,animx yitamefteDeicultum,ac vitam eo cultu dignam Porro vitampiam,ac Dei cultu dtgnam mirif
    ,

    &

    ',

    vtod:s oratio conciliat xonciliatu auget, ac ceuthefauru animis noflris recodit.

    ad fatisfacieidum pro pasnis peccato debitis, ne^enimcumm oratione dominica petimus dimitti debka noftra, duataxup^timis peccatumremittiquoadculpam.fedetiamquoad fWkiamDeinds o mnisquipeecac iniuriamfacic Deo,acide6 debjtor
    I.

    iod' valeat

    e&

    O R
    eKSatts&Aionis.
    erautt Dominum

    O.

    4**
    *"

    Excmplumhabemus Datiidis,qui totpfalmiscom****

    pofitispeccatafuadefleuitjVtDeofatisfaceret. Ttem Manafle.de quo in fecundo Paraliponienoniic legitur. Jgui pojiquam ceanguffatustft,

    Deumfuum,

    fuerum , deprecatufqut efieum ,


    eius ,reduxit

    & egitpeenitentiam valdecsram Dtopatrum & exorauit intente, & exaudiuit oratienem

    eum Hierufalemin regnum fuum. Vnde S. Auguftinusin A.ey

    Enchiridio. Dequetidianisautembreuibusleuibufquepeccatisjinequibus

    kacvitanonduciturquotidianaoratio/ideliumJatisfacit.EtS.Lcodciem-

    niodecimimenfis. OrationtpropitiatioDeiquaritur y ieiunioconcupiJctntia carnis ext'tnguitur,eleemofynispeccataredimuntur.

    VII. quod impetret omnia (ubfidia advitam tam corporalem

    quam fpiritualem neceflaria


    tione
    ,

    quotidiani in ora, qua: nomine P a n i s Dominica S. Patresintelligenda volunt. Imo crebro plura impetrat quam petantur , quod probat S. Hicronymus libro commen- *& s tariorum in Ifaiam exemplo Ezecfai* regis.cuipoft orationemcum lachry mis habitam adijciuntur* inquit, quindecim anm ad vitam,quos We

    nen poftulauerat

    & infuper viuente eortgnijecuritas repromittitur

    t
    fl

    oraU(1Coa;

    Greg. Nazianzenus exemplo Alexandri Epifcopi Conftantinopoli- ftantinop. tani,qui cum tota node cumlacrymisDeum prccatuseflet , ne Arius Thesdlib.i. inEcclefiam,(quodfraudeimpetrarat^Conftantinoimperatore)re- sojj.iib.i^t^ ciperetur, pofterodie horrenda morte fublatuseft. Verbaeiusfunt.
    Egregijillitu Alexandridtfcipulieflu,magniTrinitatisprepugnateris& pra-

    conis,qui

    & verbis &rebus impium errerem depulit aeprefIigauit,Ne% enim


    ,

    memoria vebis excidit ApoSolica illa oratie qua impietatis auclertm at^ anti/litemfu/tulit,id% in locis impuri/pma lingua dignu,vt nimirum centumeiia centumeliam vlctfieretur,ac iufta morte mers animaru iniu/ia fempitern dedecereinurtmur, Nec enim aliud Alexander poft ularat , quam v t c vitatollereturanteingreflum in Ecclefiam,nonautemvtinlatrinis, inftar Iudar medius creparet , cum iliis animam effiinderet. VII. quod orationi deditis , epe magnam conciliet voluptatem

    &

    Ipifitro,quodprobatS.Bcrn.fer.j.deQuadragefima,verbisprophetej Dauid dicentis. DelecJare in Domino, dabit tibi petittenes cordistai. P&.J^ Jguidopropheta^inqmt , quodtam abfoluie mones delettari tn Demine acfi

    &

    admanumnobesfithuiuJmodidelec7atio}Delec7ationemcibi,Jemni,&quietis,&ceterorum,quainterrafunt,nouimus.Deus.a.quamdelec7atienemhabeat, vtin to deleclemur? Fratres metfeculares hec dtcerepo{funt,ves nonpote/iis.

    guis enim yeftruefi , qui nenfepe expertusftt confcientu bona delec7a-

    tionem? qut nongufiaueritfaporem cafiitatU,bumtlttatis,charttatis} Non es7


    hacdelec7atiopotus ne% cibi autfimilis cuiuslibet rei , delec7atie tamen eft,

    maier emnibm ilits.dtuina.n,eji} &nen carnalts delec7atie,& cum in his delt-

    &

    jiq

    tt.mur,

    4?i

    O K A T I O. tfamur ,plane deletfamurin Domino* Q uanta autem dele&atio

    flt hxc, inde coniici poteft,quodlegamus multos San&os intcgras no&es, imo plures dies &no<ftesin oratione continuafle.

    V T

    V.

    T)e conditionibptSjCfuibm oralio redditur ejficax ad

    impetrandum.
    GkinpM.7.
    i eft ,axLt\orcS.Chiytoftomo ,vr ^*jton folummodo oremus Jeditaoremus ,vtetiam exaudiamur , operx pretium eft cognofcere conditiones,quibus oratio efficax rcduitur

    A^Von am hcperpetuoferuandum

    Rom.10.14.
    Mit.11.24.
    i*c.4.j.

    adimpecrandum. Oratioenim,vtidemait,noneftaliudquam medicamentum,exquo vttlitas multacapitur nifirecie adhibeatur. Primaautemconditiocft Fi D ESverainChriftum. J^uomodo eniminuocabunt,. ait Apoftolus,* quem nocredtderunt ?Et Chriitusapud Marc um. J^ua,

    cun^oratespetitis,credite,quiaaccipietis.J^uacun^petitis,ime\\i^,bcne:

    quiaS.Iacobus quibufdamdich.
    tatis. VndeS. Auguftinusde

    Petitis ejr

    non accipitis, co quodmalepe-

    A.fcr.jov

    VerbisDomini.Stfidtsdeficit^mqxxh.oratio

    perit. Jpuis enim orat , qui nen credit?Vnde beatus Apofioius, vt eftendcret fidem fontem ejfe oratwnis,ait. J^uomodo autem inuocabunt, in qucm noa
    iiinpf.10.

    &

    m^mf/wDsbetautemFideseffeiuChriftum.quiaoratioquarnon
    ftper chriftum, ait idem zhbi,nonJolum ncn potefi delere peccatum ,/edet* iam ipfafit in peccatum,
    II..

    ConditioeftFiDvci A,quamexegitDominusaPara!yti,

    Matt.j.a..

    (90.14.

    co,cui dixit,Confidefili,remittunturtilipeccatatua.Eidempromi(iti)eusimpetrationcminp(aImis.j^*tfwzw/!!< ^r4r>,/;^r^f*w;/*#-

    CmKx.%z..

    cabitme,&

    ego exaudiam eum. Ccrte Caffianus collatione 9. fignum certumimpetrationis efle docct > cum quis in oratioce magnam fiduciamfenfit. Sedquiahxcfiducianafdturexbonisopenbusveliufti-

    tiafittertiaConditioi.
    III. eftCharitas,veliuftitia.Carit2senimverape!fccl:"C|,luftitia

    iJoan..2T.

    vtahbiex S.Auguftinodictumeft. Vnde SMoannesinpnoricpicormftrum nonreprehenderit nos , fiduciam habemus ad Deum ,& quicquidpet:erimus, accipiemus ab eo,quoniam mandataeim ctilodimus&
    cft,
    ftola. Si

    Efal.jj.ic.

    eaqutJuntpljcitajCorameefMiwus.EzPfalmifo.OcxhDeminifispcriuftos,
    ejr aures eim in preces coru?u. Et Chriftus apud lomnem..Si manfiritis *nme,<& vcrba meam vobis.manferintiquodcunqttevolueritisfpetetis.&fiet
    '

    Ioan is

    vobm

    O H A T
    vtbft.

    O.

    AW
    Cum inueca-

    Chryfbftoraus quoque cxp oncns initium pfalmi 4.

    rcm ,cxaudiuitmeDeusiuftitia mea.Ante aliaomnia oportet eum qttiprecatur haberefiduciam,&poftulatum cmnino confeqnetur .Et ideoprcpheta non
    dixit,exaudtuit mefediuftitiam

    meamfuam i Deumfiduciam oflendens,dr

    muodcum ea emnino ad Deum atcedit. Ne dicat enim quifiiam ,illefuit exaudttus


    ,

    quoxiam erat Dauid, ege verb non exaudiar , quoniamfumpufilltts

    &

    abicclus clicndtt ,quodnecillum audit qutmodoct/nque ,nectenonaud.tte-

    mere, cjrnuUa ducJmratione ,fedfemperres ejrfac7a exacTe contemplatur. <>)uaftbabueris,& eorumpefifis vtidefenftone,omnino exaudieris,

    IV,

    eft

    Humilicas,quaoransnoninfuaiufticia,fedinDcifidic Lu Itu

    mifericordia..

    AdquamconditionemcradendamChriftusapudLu-

    cam

    induxic parabolam de pharifxonimiumfua:iufticia^fiden:e,

    &
    ac

    publicano.

    Vnde Deus ipfeapud Ilaiam. Adquemafiiciamnifiadpauejr

    perculum

    & cotttritumfiiritu

    trementem fermones mees? Etlacobus.

    *'
    l> -

    DeKsfiiperbisrefiftit,humiUbtts autedatgratiam.

    Exemplahabemusduo,

    Gcn.18.t7..

    Abuha:5tDanie!is.lue fic otax.Loquar ad Dominum meum.cumfimpulttis rjr

    Dan -9

    cints.Hicvcro.Ne^enimjnquitjniufttfcatienibtts noflrisprofierni-

    mtts nes antefaciem tuam ,/edin mi/erationibus tuis multis.

    Eam omnes S,
    "
    '*

    Patresrequiruntadexauditioncm. Vnam tantum S. BernardiinfermonedeQuadragefima dcicribamfencenciam. Sed&vitamaternam foriaffts altqui nonin humilitate qturunt ,fed tanquamin fiducia fuorum ment srurn Nic hsc dico, qsiin accepta gratiafiductam denet orandi ,/ednon
    fp?rtet,vt in ea qxifiuam conftituatftduciam impetrandi.Etinfra.Sit orati

    m omni humilitate pnfitment defoU, vt dignum

    efi ,

    miferatione diuina,.

    V. Conditioeft,Deuotio,vcncmpcoraciofit ieria,feruens8c exihtimoCQrdepfofe&a. SicorabarenimrexDauidcumdiceret. De p-oftr.dis damani adteBomine, Demineexatidi vocemmeam. Inqua^verba S,Chry Ct.^uidefi^ deprofundislnon dtxtt folummodo ex ore vellingua, errante.enim mtentc fcpevcrba funduntur ,/edexcerde profundifftmo ,cunt

    n9i

    '

    ,m

    '

    J*

    magna animi alacritate , ex ipfis mentispenetralihtts. Talet magnoflndio, emmpreces rnagnam habent potentiam vt qua neq^fitbuertantur ne^ conculiantur^tfieaf diabolus magno impetuinuadat, ^uemadmodum enim arhor valida^r qaa in multaprofunditateterra agit radices,eiu/^.fintts deuin, ,

    &

    dr aflringit cuiuis ventorumimpetiiirefiflit,quainterra autemfumma fuperficiefita e{i fiqualtbetparu* aura incubuerit, labefac7atur,& radicitus
    ctt

    tutilft incetfuper terram, Ita

    etiam preces , qtt ab mo quidcm ajcendunt,dr

    eqerunt rad',ct-s inprofur.de, etiamftinnumerahiles venerint cogitationes , etiansfiinflrutta tota diaboli acies

    rm.e manent&fiabiles^&m tnim c euertun-

    tur. Ju<* autem ex ore ejr laiiisprocedunt, rjr non ab im afcendunt ,nepefiSt a-uidemadDeum afcendere. AcfancTmonficcrabant^fedcumfummefiudio,

    91.

    &'

    ^4

    t)

    R A T

    0:

    &mdxim4Vebtmetid,vtetiamtotumc0*pusinfie0erent, 7{am B. Elidt orans primum quidem quafiuit folitudimm, deinde cumpojuijfet caput inter
    &cgi&

    genua,&feipfumcum magnedrdoreincenderetjtdfundebatpreces. Et pauTq no9i.Audi, quomodo Annairabat deprofundis cuiufmodifontes Ucrjmarum emittebat , quomodopererationem euebebatur infublime. )ui enim itapreeatur, etiam antequam cenfequatur , quedpoftulat,ex oratione magna
    bona praeipit,emnes animiperturbationes reprimens,iramfedans , inuidiam
    expeUcus
    ,

    rerumadvitam fertinentium amorem diminuens ,ejrexficcans,


    tranquiUitatem redigens,in ipfum deincepscceluma-

    animum in magnam
    fcendens.

    VI. vtpetantur,qua:conftatnecefTariaveI vtilia efleadfalutem,


    Uiti. *ie. Luc.22.4t.

    &finon conftet,petantur,qua:optimacenfcantur diuina: voluntati, iuxta illud in Oominica orAtione.Fiat volutas tua,ficut in ccelo rjr in terra,& illud Chrifti in horto.Veruntame no moaveluntatfed tuaftat. Et B Ioannis in prima epift Ha c eftfiducia, quam habemus adDeum.quia quodcunquepetierimusfecundum voluntatem eius audit nos. Veluntas autem eius,te&cBj>a.u\o,efifan&iJ7catioveftra. VndeSan&usAuguftinusad
    .

    i.Thtff 4.3-

    AtJ?

    '

    ,2J
    '

    Probam Si aliquidcontra quam oramus acciderit ,patienterferendo, ejr in tmnibus gratias agendo , bocpotius eportuijfe , quodDei , non quodnoftra voluntas babuit,minime dubitare debemus, T^am ejr buiufmodi exemplumprabuit nobis ille mediator,qui cum dixiffet. Paterfifieripeteft, tranfeat d me calix ifie , humanam infe yeluntatem ex bominis fufceptione transformans, centinuofubiecit.Veruntamen non quodego volofedquodtu vispater.guifquis autem iliam vnam petit d Domino,&hanc requirit,certus acfecuruspettt, nectimet neforte obfit , cum acceperit ,fine qua nihilprodeft quicquida. ,

    liudjicut oportet^tcceperit.

    Hac conditioncinorando vfuseftnobilifli-

    p*

    mus Nebridius>quem San&us Hieronymus


    de viduitate feruanda

    inepiftolaadSaluinam, Deum ,vtihi ,qued optimum ef/et,eueniret,quod fane foliDeo conftabat.Qua de eaufa Sanclus
    teftatur fic femper oraffe

    h. fcom.
    A^raft

    30. i

    71.

    Chryf oftomus alicubi fapienter monet , non minus agendas Deo gratias.cum negat,quamcumtribuitidquod petimus,quianonnegat nifiquod nobis eft minus (alutare. Et S. AuguftinusinIoannem,vt petamus nobis non dari>quicquid ignorantcs non bene petimus.

    VI I.8cpoftrerna fit
    Lbc.h..
    Luc.18.1.
    rThcff.vlt.17.

    Perfeuerantia,quam Chriftusipfe

    tradiditj :

    primumin parabolaillius.quiapudLucamobimprobitatem

    affidue

    petendi impetrauitquoivoluit;deinde verbisiftisapud eundem. 0nunquamdefictre.Et Apo&oluszdTheiTalomccnp ort effi mp er g rare orate.VndeS.Hicr.mhmentQitionesIercmix. Jj)ui i~es,Sineintermijfione

    ddcupitaperuenireyoluerit,reflecJerementemaftudiooratiouisnondebetfed
    trtagis

    perfeuerarein inttntione capta illum oportet. Hinc efi,quedin Ubro

    O K A T

    O.

    4$r

    Hegum de Annaferiptum e&, quod poftquam

    orauerat y vultusetus nonfunt u Reg Hineejr in Euangelio cacus iUequiin lericbo traf- Luc is.3* amplius in diuerfamutati. euntem 1ESVM audierat,mifererifibi ab eopetehat ,fedcum a pratereuntibus

    n*

    Jibi iubereturt/t taceret,ipfe multo magis clamabat dicens.Mifereremeifiti lumen quod expetttt ,nullo modo eius fruftu carebat. EtS. Dautd\vnde

    &

    Chryfoft.in loan.Pudeat nos,pudeatdilec~iiJftmi,tjr incredibilemfocordiam ch. uom.}% trtginta annos paralyticus adpifeinam expecla- toM-f-s moftram depleremns oclo

    &

    nerat,expec~iabatq; vtfanaretur,ne%eius impletum eft defiderium,ne% negti-

    genttafua nonfanabatur , fedprauentttt ab aliis,ne%propterea dejperauit ,not

    autem ,fi yeldecemdies orattontbus invigilantes nenexaudimur ,iamtepefcimus


    :

    hominibus verb

    quam

    dtligeutijjimum exhibemus minifferium i

    maiitia, in difficuttatibusferuientcs,tandemfrequenter omnem/Jem amittU

    mus-.dominum autem noftrum, vbifine dubio mercesfequitur longe laboribus


    amplier, Spes enim non confundit, inquit, debitofiudio

    & ditigentiaprofequi Rom.

    *s.

    vonpatimur ejr qusnam hecfupplicio dignum?Sedlaboriofit eft ajfidua oratio. Et quid nonlaboriofum,quod a virtutepreficifiaturl Et S.Greg. inpfalmfi G.in/.pf.poeai fextum Pccrinemhlem.Deprofundifclamauiadte. Non ait clamofedcidrnaui. Habes in hocperfeuerantia documentum, vtfiprimo non exaudiris , ab' cratione non deficiaf,immo precibus ejr clamoriinfifiat ,Vult Deus rogari,vait ILIS* (ogi,yult quadam importunitate vinci.ldeo tibi dicit. Kegnum Dei vimpati- Matt
    '

    vwlentirapiunt itlud.Efioergofedulttsin orationejfioin precibus imfortunus,caue ne ab oratione deficias.Si dijfimulat audire.quem rogas,efio ratur,tjr

    ptor vt regnumtalorum aecipias


    ,

    efio violentus,vt vim etiam ipfis infiras )uidhac raptna locup/etiusl Jguidbac ghriofius violetiatBona viotentalis.
    :

    tia ,

    qua Deus non offieuditurfidplacatur,preximusnon laditur fediuuatur^

    ftuntum minuitur/ion mutttpitcatur.

    Captt
    /^Ik. cvmstant
    i

    V.

    De Circumflantiis <vel Ritibm orafionis.


    Ritus orationiscum varii fint, nos prae^-'cipuostantum affignemus, initio fa&oacircumftantia Temposis,quod no&urnum vel diurnum eft.
    je vel

    De Tempoke Nqctvrng.
    Nocte
    iamolim
    c
    -

    efleoftenditp/almusnS. inquo Da-

    rXal

    ,,~

    5%

    wdzix,Mediai?e>

    jdknrtibt^CsLKiss.TTs quoq;

    Doi

    Laci2.
    Aft.it.ij.

    O K A T I . 4t Dominus nn iolum no&e orabat, fed etinsn perno&abat In orarione,vt feribit B.Lucas,

    & S.PauIus A poftolus & Silas,

    t-efte

    codcra , in

    carceremcdiano&eorantesJaudabatDeum.
    tliin.19.t9.97.
    j

    Quem morem tenuifle

    primosin-dEgyptoChriftianosdocet PhiloinlibrodeVitaconterap[ ac ua EtPiiniuslccundusepiftola adTraianum. VndeS.Cyprianusdeoratione Oominica. *>uodfichriflaserabat>qttifinepeccatter4t.


    quanto magit peccatores opertet trare ? Et fitlleper totam noclem iugiter vi~ giUns continuis precibutorohat ,qmantonosmagisinfrequentanda eratione 11 Addidtt debemus nsHe vigilare ? Et S. A m b R o s i v s 8. pfalmum.

    A.%m.t

    pfalmifta. Media ntcTttfiurgeham^doctns ttbi fiurgendum effe media nocle : nee

    Adconfitendum tibi,hocefi, vt itto maximetemDem,&prepria debeamus deflerepeccatajtecfolumprateritis pere deprecari


    etiefium efte,quedadiunxit.

    ventnmpoftulare,fidetiamprsfentiadeclinare,futuracauere.<CMultatnint
    ittoin

    temporetentamemtaprofirpunt , tuncferuetcarnisittecebra,tuncteta*

    Hrittudit. Coquttur ,tibuspotufque digeritur.Tunctentator afpftit, tuncretia iacit, qui turbarepojfit tnentem improuidam
    ,

    quando nuilusarbuereulpt

    nullms criminii ctnfcius , nullus poteft ejfe erroribus teftis. Et tenebra ctrcundant me,&parietes , quem vereorihcge Chryfoftomum homiia 41.

    &

    adpopulum^&homiliai^.in Ada dc

    vtilitate

    no&urna; precationis,

    DE MATVTINO Et VlSFIRTJNO.
    ?fal

    ti*

    V(. j.j.

    Pfnr.4.
    l/al.140.2,

    a n e orare confueuit, qui dixit. ln matutinis meditabor in te. videbo. E c. PrauensUt.CMane exaudies vocem meam, mane aftabo ubi , runt oculimei dd te diluculo,vt meditarer eloquiatua.V Es? t quoqur. Namidemceeinit,fi^*>d" mane y &meridienarrabo annu*ctabo,& exaudiet vocem meam. Et. Eleuatio manuummearumftcnficium vefpertinum. VndeS. CyprianusdcorationeDominica. Mane orandumeft ,vt

    &

    &

    refurreclio Dominimatutinaorationecelebretur
    Pfel.j-*}

    quodeltm

    Sptritus faxcius

    defignahat in pfalmis dicens,Rex meus

    ejr Detss metts

    quontam ad te orabt

    Domine mane exaudtes vocem meam , rnane affifiam ttbt


    fc
    6.3.

    centemp laborte. g, iterumper prophetam loquitur Dorninus. Diluculo vtgilabunt adwe dice&tes.

    &

    Eamut& reuertamur adDtminum Deum


    rurfum erandum e(l
    :

    nosirttm.Recedente tter

    Scle ac dit ceffantenecefarte

    nam quia chrislusfol ve&petimus,vt

    rus

    &

    dies eft verus folt

    & die

    feculi recedente,quando orawus

    fitper nes
    J8h.h0m.41,

    iuxdenuo veniat , chriftiprecamttr aduentum lucis ternagrattam pr*bi?urum.Et9. Ch;y(ofcomusadpopu!u Antiochenum.^rw/tf/r^/ir epui e/i:magna vero armatura oratio : opus efi ventis dpuppt ep a emnia dfi
    ceret vt dittfpaiium abfg naufragiis t

    & vulneribustran/igaff;fts,Mlttnam-

    que

    O R A T
    brofius in

    O.

    497

    queper diesfiaguhsfcopttli , &frequenter Midilurfcapha atfefubmergitur,


    proptereanebis optts eff oratiene,matutii)aprafertim rjr nocJarna.EzS.

    Am-

    pfalmum n 8

    Graueeflfiftotiofum inftratis radiusfilis orientis

    Lux claraferiat oculos fomnolento adbuC inuerecundo pudore conueniat , torp ore depreffos. Arguit nos tanti temporisfiatiumfine vllius deuotionis munere acfacrificijjpiritalis oblationeferiata trafmijfum.

    &

    An nefcis o bome,quod

    trimitias tuicordis ac vocis quetidie Deo debeas;J?uotidianatibi meJJis,quoti-

    dtausefi/rc7us.Deceterishoris,prima,5. 6.9. 8caIiisaclericis8cmo-

    nachfradorandumfrequetatis,legenoftrumBellarminumtom.;?.c6trauerfiarum,libroprimdebonisoperibusinpartiulari, capiteio,
    8cfeq.

    De oratione ante velpof? cihum.


    plum
    Chrifti

    P r o oratione ante velpoft cibum facienda habemus exemDomini qui populum miraculose cibaturus pane &
    ,
    , ,

    pifce prius eos oculisin ca;lumconiecl:is benedixit

    thamm & caneros Euageliftas eum cum Apoftolis hymnopoft camam Eucharifticamdicto abiifle Ioan 6 9in montem Oliueti.Grsece eft enim, kp, ufmwttg, hoc eft cumlaudes Deuc?.'! Deo ccciniflent. Fui t enim I udaris a Deo prarceptum in Deuteronomio.vt poft cibum gratias Deo agerent, Cum cemederit rjrfatiatmfueris,
    -

    yteftapudMat- ^"-^fp Deinde apud Mattha^um legimus mc. jjl"


    -

    mquk,benedicas Domino Deo tuopro terra optima,quam dedit rt'/.Idem infinuat Apoftolus,cumitaad Timotheumfcribit . OmniscreaturaDei I Tim '^ bona eft.dr nibtlretjciendurn quodcttmgratiarum ac7ioneperctpitur:fanc7ifioratiene. Vnde Tertullianus in Apologeticaturenimper verbum Dei gentes coaduerfus Sihoneftacaufaeft conuiuif non prius dtjcumbitury
    -

    &

    ',

    quam oratio ad Deumpraguftetun edttur quantum efurientes capiunt


    tur,

    bibi-

    quantumpudtcis eft vtile : itajaturastur , vt qui meminerint etiamper


    '

    notlem adorandtim ftbi Deum ejfe,itafabulantur ,vt quifciant Dominum anB dtre.AZqueoratio conuiuium dirimit,indedifccditur EtS.Bafiliusepiftola
    .

    e?' t '

    ad Gregorium Theologum. Oratienes , antequam cibumfumimuspro dignitate diuina benignitatis tneundafunt , cttm
    diuinittts
    .

    conferuntur

    earum , qua inprafinti nobis tumvcroearum, quainpofterum eifdemrecondita

    Iam d corporum curatione rurfus orationesgratiarum aftionem exefunt quantur iam acceptorum ergo, atq^ eo amplius eorumflagitationem, qua Deus
    nobispollicitttsesl.

    tentes

    & deffttntes Deogratias agere

    Et S. Chryfoft.ad populum Opus eftnos menjampe- c. hom.79. ^Adhoc enimparatus,nunquam in


    .

    &

    ebrietatem dcddet,aut infolentiam, nunquam crapula dijrumpetur.fidorationis expeclati.neprofienofenfibushabensimpofitam


    ,

    cumdebitamodeftia

    Krr

    exo-

    49*
    .

    O R A T

    O.

    ex omnibus appofitisfumet ,&multa quidem corpus ejr animam lenediclione implebit Menfx nama^ ab orationefumens inittum.ejr in erationem defnent

    nun quam dtfctetfedfonte largius om nia nobis ajferet bona.

    De breuibm'veliaculatoriis
    s

    orationibus.

    & iaculatorias orationes indeprobaripoteftex DeiverBRe ve improbari Domino Deo quod Chriftus
    bo non
    ,

    figillatim vetue-

    c.hcm!*! de

    fi-

    dcAnn*.

    rft multiloquium in oratione E t S Chryfoftomus valde eas probat, fi crebroperinteruallainftituantur.tumquodvehemencerinflammenc animum, tumquoda peccatohominemconferuent.Itaenimloqui.

    x.m.SiperinteruaUacrebrtsprecationibusteipfumaccedes,nondabisoccafone
    diabolo,aut

    doprandio,

    ySum adtuas cogitationes adttum, Et quemadmodum in appara* tjuoties calids potu optts eft\fi'aqua parum calcat ,adfocum admo,

    tam recalfacimus,ita ejr bicfaciendum est, ejr os noslrum adprecationes quafi adprunas admouendum vtbocpaelo metts adpietatemrurfum accendatur. Et paulo po ft . Ingemifce amare, in memoriam rettocapeccata tua.fi/Jpice in
    ccelum,dic inmente, Msfereremei Detts,ejr abfolmflipreeationem Jgutenim
    .

    dicit,

    Ollifrere .cofejfonem

    ojfert,

    ferere mei,remtJfionem de/iclorum accepit


    U.hom-79.

    &peccatumfuum agnofcit. ui dtcit,mi. Jgui dicit rniferere mei, regnum


    ,

    calorum obtinuit.jQuem enim Deus mtfereatttr, non apcenafolum liberatfed

    futurorumetiambonorumpo/feJ/ioKedignatur.Etrmiusalibizdpopiilum, Oportet orantem neque longds extenderefermones ejr iugiter orare Breues e.

    Paulus praceperunt paruis ex interualiis. Namffermonem in longum extenderis, tnnegligentiam fh quenorationes f.eri ChriFtus
    terlapfus multam fubr/pendi diabolofacultatem dederis, ejr fupplantandt
    ,

    nim ejr freqt/entes

    &

    &

    cogitationem abdt/cendi abhis q/ta dicuntur. Si vero continuas ejr crelras orationesfacias jotumq^ tempus interpolansfrequentia fac/tepoterts modeltiam
    A, p.m.c.io.

    exhibere

    ejr ipftsorationes cum multafaciesfolertia, S. A ugullinus eande orandi rationem illuftrac excmpliseremitarum incpiftola ad Proba, Dieuntur, n q u i t , fratres in &gyto crebras quidem habere orationes fedeas
    ,
    i

    C. c.ie.&colJat.9.cvlc.

    tamen breuifftmas, ejr raptim quodammodo iaculatas,ne tlla yigi/ante r erecla qua oranti p lurimum neceffaria eltper prodttcliores nioras euanefcat ata, he" 7 . tj j rj _ C r^ rr a beteturtntentto Idem de iiidem rerert Caiuanus inltitutionum momfticarumlibrofecundo ytiliuscenfent,2\x,breHesqutdemorationes,fed
    .
    .

    creberrimas fieri; iUudquidem , vtfrequentius Dominum deprecantes iugiter

    eidem cobarerepcjjimus : hoc vero, vt tnjtdiantts diaboli iacula qua infligere


    ,

    nobistuncprxeipue,cumoramus,infflit ,fuccindabreuitatevidemus.
    Lttc.tf.ii.

    _*

    ^ongioh e

    Yero orauonesfuamlaudenihabent, Iab ex-

    emp!o

    R A

    T
    .

    O.

    4j>7
    LHCTj.r.

    emploChriftiinorationeapudLucamperno&anris.i.adi&oeiufde.
    Opertetorareejrnondeficere.lkApoRoM
    Sineintermiffioneerate. /.ab ex-

    lThcf-J-'7

    emplo B. Anna^ieiuniis&orationibusno&eacdieintemplo.vthabetS.Lucasferuientis.4.primorumCbLriri:ianorum,quiS.Petroinvincula conie&o fine incermifiione,vc idem in A&is ref3rr,orabanr. Vnde fortehocxuoconfuetudo 40 horisconcinuis a Summi; Pontifici.

    Lu uc

    '

    2 57 '
    '

    a& h. s

    busprobata.manauit.Quoniamveraimpoifibiic videtur,vthomofinsintermiffione orct , quod Chriftuscum Apoftoloprarcipir.videa-

    pudBellarminum,quemadmodumvetercsPatreshocpr2eceptumintellexerint.Mthi fanc cumS. Chry (oft.fimplicior illefenfiis placuit, vc


    aliquid a Domino petit,non fine intermiffione orare dicarur.qui Rom u lf ilico dcfperat,fed icerum atq; icerum inftat, quia Apoftolus dicit, Ora- Lucu.i

    dum

    rw//'#/?-*^,quivgetopportuneimporiuned6ecimpetret,quiaChriftus ipfc docuit Apoftolos no&e moleftandum amicum importune, donecpanisaliquidabeoimpetrctur. Regnum ,n,calorumvimpatitur,
    ,

    vc Chriftus alibi docuit,er violentiraptunt illud.

    MatLn.w.

    De Loco
    Okationi

    orationis,

    nulluscertuslocuscftprasfcripcus. ^^ffgo,ait lTimi9^ difcepta p o ftol us , viros orare inomni loco leuatespurat manusfine ira

    &

    tione

    VndeS.Bifiliusincxhorcationeadbaptifmum
    .

    Nonlocus^m- Baf.hom.n*

    qnkjedprepo/itiinitium requiritur, Jeremiasenim in luto erat, (jr Deum at.


    traxit.Danielin leonumlacu Deumplaeauit TrespueriincaminoDeumpro

    meruere. Latrenoncruceprchibitus.quinparad/fumafiecutusfuerit. Iobin ftercore Deum aimifericordta prouocauit. Jgitur vbicun%fueris,ora. S vero
    i

    Tm

    '*
    \

    u
    -

    melius 6c confultius eiiinloco honefto, , quamfordido,iiEcclefiaveloratorioprecibusdedicaroorare, quam in alio loco profmo, pri uaco vel publico . Vnde S. Chryfoft.ad populum. Neq, inquit ,quifiiam mihi dtcat>quodnequit homefecularis contintie c hom -7*
    loca inter fc co.iferantur
    per dtem orare,

    ad Ecckfiam concurrere.potesi enim rjr qnamfacillime. Si mentem namfa mundamhabeas ab immundts motibus,hcet inforofis ,Jiue in
    ,

    &

    via, fi.te in marijiue in diuerferio,Jiue in o-fficinapofitus,fiuefis vbtcunq Deo poteris tnuocatop$$itioneobinere. Et domt quidem eraripoteftjion .i.poteftJi

    cut in Ecclefia, vbi tanta Patrum multitudo ,vbiclamo_r adDeum vianimiter prorK ittitur . Non ita Dominuper tefolum eras audiris t vt cumfratribus tuis,
    cttlum r_rftcerdotum orationes

    Hic enim maius aliquideft puta vnanimita* confinantit,charitatifn vinDices. Cbriftus apud Mattha:um iuffit .

    &

    Mjtr.6

    6.

    nosingredicubiculum,dumorandumcft,&.claudeieoftium, Refp. quod non iubeacrcuera nos ingredicubiculum, fedtantum yanam l^ominumlaudefugere. Itaq;quiinpub!icoorat,rio!eflsaquoqiurn
    R- rr

    Chr y hom
    **
    '

    ^^

    l*

    vidsrj

    5 oo

    O R A T &

    (X

    viden laudem aucupatur, quam fi in cubiculo oraret: qui autem clau io cubiculo orat,cupiens tamen id innotefcere homini bus,is in plateis orat , & tubaante fe canit , quofeplwsabdit , magisprodir,vt habec Chryfoft in opere imperf e&o
    .

    De gbstv corporis
    O R AT

    in

    Pmmvs
    j.

    eft

    Genvflexio vfurpajain veteri&nouo


    C^hriflri,

    Reg

    8.

    teftamento^probataqiexemplo

    Petri, Pauli,Sc

    Stephani pro-

    jt.Par.6.

    tomartyris,omniumq;veterumSan&orum.S.HieronymusinCataiogo SctiptorumEcclefiafticorum/cribitS.Iacobum ApQitolum/fr*genibuspro populoprecatum in tantum , vt camelorum duritiem traxiffeeiut


    genua crederentur Idem de Pauli e. emita: corpore iam morruo
    .

    ita fcri-

    bitmeivLsvha.IntrogrejfitfiJpe/uncam S. Antcnius vid.tgenibus complicatis


    erecla ceruice, extenfij^. in altum mantbus corpus exanime.

    Acprimum

    &

    ipfi

    viuere eum credens pariter crabat

    Poflquam veronulia,vt felebatjujptria


    t.

    precantitaudiuit, ibflebileofculum ruensjntellex


    A.cj.

    quodetiam sadatterfan-

    t~iiDeum,cuiommaviuuntjfficiofi grfluprecabatur. Huncgefturnnatura

    Kc

    '

    3'

    Matt,t<.3?:

    Marc.4}j.

    ipfanosdocuit,vaIerq,addecIarandamfubmiffionemanimi,inopiam irabecillitatemfieftram , quo aliquid impetremus ab eo , ad quem precesnofkasdirigimus, vtdocetSandus Auguftinuslibrodecura pro mortuisagenda,8c S. Hieron. librofecundo commenrariorumin epiftolamadEphefios,Affinishuicgeftui,&quidemhumiIioreftProftratiointerram,vfurpataetiamaChrifto,&S.Iacobo. o//#f,inquit

    &

    Chryfoft, homilia f. in Mattha:um,w affiduitate orationis Jugit^ adpauimentumproflratienecerperisfrontem quoq^ eius callo ebduclam/vt nthtlfe-

    re d cameli genibus difireparet.

    Seffi*.

    o n e quandoin orationibusvfitatafuerit , Icge Bellarminumtomoj. libro2. debonisoperibusinparticulari,capite Tertullianus libro decorona militis fcribit nefas fuiffe dieDoij. Etde7?^finlibellodeoratioEeait. minicodegeniculisadorare. Contra Scripturamfecerit fiquis in cathedra autfubfelliofiderit , n e m p e temporeorationis Siquidem ,'mquk,irreuerens eB ajjiderefub conjpeclu, tontrafy conjpectum eius quem maxime reuerearisac venereris, quanto magis
    S t a t
    i
    ,
    .

    De

    A&i

    fub conftettuDeiviui angelo adhuc orationis aftantefaclum tlludirreligiejifi


    fimutn efi,n'fiexprobramus Deo,quodoratio nosfatigauerit. Dices, A p oftoloscum vacarent orationi fedentes Spiritum fan&um accepifle , nam

    deeoB.Lucasdicic RepleKittotamdomumi vbteratfidentes,R.e(jpondeo,

    O. O R A T deo,vocemfeffiom'sibiprohabitationefumi.vti8pudeundemLucam
    I

    joi

    inEuangeliocap.vltimo.rw^/fwyf^/*/*//*^, quoaduf^induami- .. ni virtnteexalto. Et capite primo.//; vmbramortufedent\\mmo hoc ipfo loco de Spiritu fan&o dicitur, Sedit^fuprafingulos eorum. Alte r Geftus eft Eleuatio manuum^que in vtroque teftamenExemplum habemus Moyfis in to tempore orationis vfurpari folita Exodd,8tAaronisinLeuitico.RcxDauidquoq;. Leuaui,inquk,ma-'Mxo.r7.ii Threnis monemur, vtUuemtu a"'fj"' nus meas ad mandata tua qu& dilexi E t j cerda noHracum manibus adDominum in coelos. Apoftolus item. Volo, ait, Thren. 4 u ,Tlmj ^ viros orare in emni leco leuantes puras manus.Vnde ex S. Patribus martyr Hippoly tus in oratione de confummatione feculi Chriftum in iudicio q uerentem 'mduck.Manu* veftrasfeci,vtadpreces dr obfecrationes extenmutuas occifiones extendtftis E t -r, c jt." deretis eas ,atvos adrapinas, ejr ctdes Tertuilianus ad hunc geftum refpiciens in A pologetico .Paratus eft,2\t,
    .

    3.

    &

    adomnefupplicium ipfe habitus orantis Chriftiani , Scc quafi dicat orans Pr<eftoJum } nec7e tjrplec7ejivis,autcertemi/erere. EtClemens Alexandri- c.7faom, nus Caput tjr manusincalum extendimus,vnacum verbocerpusaterra educere conantes eretlam ejr eleuatam anima defiderio melierum cogimus infan- E. tom. ,
    .

    Zlaprogredijnagno animo corporisyinculum dejpicientes.


    ,

    B.

    Ephrajmde

    Panoplia fpiri tali fcribit nos oratione tanquam arcu armari , quoniam in eamanm extendimus,acveluti fagittamininimicum dirigmus . Eufebi-

    usinvitaConftantini.aiteumvoluiiTeimagmemfuamfingitanquam precantismanibusexpanfis,oculifq;inca;lumfublatis. Accedit,quod


    natura ipfa ntum hunc orandi indidit omnibus in repentinoaliquo difcrimine vitae:& gentilis fcriptor Apuleius in libro de mundo .Habitus* inc\u\t,eran<tium hicefl,vt manibus extenfis adcalumprecemur,

    '***
    '

    Vidi V,

    Ccgitatio-diuinaprafentia.CegnitieDei.Confcitntut

    ExamenCentemplatio.Deuotio.FamiliaritascumDeo.Gaudium
    Jjtirituale. Gratiarum acTto

    Dee debita. Laudatio Dei.Cblatiefhi.


    Acedia Defolatiojpiritualit. Dtftra-

    Rcligio.EtinVAV. a
    clie

    o.

    w eratiene.lUufiona ftirituales.

    Rrr

    PAXl

    *r
    JOl

    X.

    P
    "Deftgnificatione

    X.

    Pacis& Partitione.
    luftificatiergofidepacem

    Rom

    Rigives exp'anans verba Apoft.


    4.

    habettmtts ad Deum. Pax,in q \\\x,dicitur,vbtnemo di[ftdet,nemo

    dtfcordat:vbi nihilhofttle ,nihdbarharum geritur


    A.inpf.j*.

    Haudfccus

    S.
    Id i) deci. e
    13.

    Auguft.in pfalmos Pax quideftPvbtnulium beUum eft, vbi


    .
    .

    ttoneft contradil}io,vbinibilrefi(lit ,n)lnl aduerfumeft

    Etalibi magisge-

    neratim,ftf.v efttraquillitai ordtnis.

    Vnde 61 hac partitione pacis adiicic.


    .

    Pax ergt corporis eft ordmata temperaturaparttu Pax anima irrationalis ordiuata requits appetitionu Pax anims rauonalts ordmata cognitionis ac7io.

    nify cofenfio-Pax corporis ejr anima, ordtnata vita


    tninis mortalis

    ejr falus antmatis.Pax

    ho-

    ,&Dei imm ortalis ordinata infidefubxterna lege obedientia.

    Pax hominS,ordinata concordia, Pax domus ordinata imperandtatq obedie;


    di concordiacohabitantium, Pate ciuitatis ordinata imperandi att^ obediendi

    Pax cceleftis ciuitatis ,ordinatiJJima dr cocordijjimafocietas fruendi Deo,& inuicem in Deo Aliapartjtiopacisa Patribus traditur,in imperfectam Sc perfe&am Imperfecla eft, qualis eft iuftorum ,in hac
    (oncordta ciuium
    . .

    A.c.n.
    Pfal, 147.14.

    Perfe&averoqualiseft beatoruminaltera, &eftvltimusflnis nofteradquam S. Auguft.innonolibrodcciuitateD^i.refertillud pfal. >uipofuitfines tuos pacem . ideoq;vt ide notat, coeleftis patria folet
    vita
    .

    ///fr^/^^i^jX/^^^nuncupari.Nosdeimpsrfeclapaceipforum

    hominum agimus, vtfuntinhacvita, quam tcneaturhabereprimo cum Deo ob(cquendo illius voluntati in omnibus fecundo fecum, refiftendo propriis cupiditatibus, tertio cum proximo alendocum il,

    Eph.

    1.14.

    Koibj.i,
    jfa.3ajy.

    loconcordiam.Itaq;haxplenaeritpacisdefiaitio. PaxeBquadamordtnataanimiconcordiacum Deocum feipfo c-rcttmproximo Deprima pacecumDeo, quaefficimurfiliiDeifitamici,dixitApoftolus /pjee& pax ntftra, quifecit vtra^vnum t. luftficati exfide (operante per cha.
    .
    .

    ritatem ) pacem habeamtts apttdDettm per Dominum noftrum lefxm Chriy?#.Dealtera pace cum feipfo loquitur Ifaias Eterit opus iuftitiapax,
    .

    cnltui iuft/tiajiientium , &fecuritas vfj{ infetvpiternttm , rjrfcdelitpopttlus


    Mar.
    9,

    4?
    is.

    Rom.ii

    Detertiapacecumproximo, aicChriftus meufinpukhritudinepacis apud MdTcum.Pacemhabeteinter vos.Et Apoftolus ad Romanos. Sifteri


    .

    poteH

    X.

    joj
    4--

    PotesJyjucdex vohises7,cum omntbusbominibuspacem habentes. Et Eph. So- Ephlicitiferuarevnitatew/pirttusinvtnculopacis


    .

    Recteautemdiciturvin-

    culum. j*)uemadmodumenima.itCHKYSOST.mcomment2rioiUius

    omi*

    er i (r.fiquando teipfitm alteri cuipiam alligare volueris, alta ratione illudno A">*a" potes ,wfitpfiumttbtcoliigaueris : ttabic Apesiolus alligarinos inuicem vult
    nonfimplictterpactfkos efife, neque

    vtcumque diligere , fedin omntbus vnam animamejfe, nerape qualiseratprimorum Chnftianorumpax, dequibus dicxtm.Credentium erat cor vnum>& anima vna.

    V T

    II.

    DeDignitate

    EA M

    & praftantia ^Pacu.


    L j oan
    ,
    .

    poflumus primum cx diuinisferipturis, qua: fatis declai ant cam ob caufam Chriftum Dominum in hunc mundu pra:cipue veniiTe,nempe vt in eum mueheret pacem Nam B loannes in prima epiftola ita loquitur,/ hoc apparuitfiltus Dei,vt dtfioluat ofera diaboli.Et S .Paulus .Ipfe efipax nofira,qutfecit ytraque vnum,vt duos condat in femettpfio in vnum nouum hominemfaciens pacem ejr reconciliet ambos ( luditos &genttles) in vno corpore Deoper crucem tnterficiens tnimictttas tnfidifcere
    .
    ,

    EP D

    '

    metipfo. Jguare

    nes

    vnumfint .ficut

    mtbr, & chrislusficpatrem orat ,Velopater,vt quos & nos vnumfumus.Et poft longum fermonem. Hac
    dedtfti

    0-

    foan

    2I

    di\ivobts,vthabeatispaceminme . Poftrefurreclionem quoq; ftansin io i.ji. Luc *4J<f. mediodifcipulorumdLxit./'^'V(^/j- ^y*w > ^//>f//'>wfrf.Imm6apacc Leusnomenclaturam fuam fumerevoluit. Apudlfeiam.n.ait. Ego Do- lfai 45.7. minmfaciam pacem , Ec apud Apoftolum crebro-D^/^wappelLtur, 2-Cer.13.1r. P* 4 pax Det.vtin i.ad Cor'mthios.Paeemhabete,& Deusracis erit vobifcum. Et
    )

    '

    ad Philippenfes.Pax Dei ,qua exuperat omnemfen/um(id eft,cuius magnitudo mente ca pi nequit) cuflodtat corda re/lra Vnde fcquitur,vbi pax
    .

    eft,ibi Deum eile>& vbi Deus efr, lbi & pacem efte.Certe A poftolus in

    omnibusfeieepiftoli r ,\tadRoroanos,Corinthios,Galaias,Ephefios, Phi!ippenfes,ColoiIenfes,&TheftaIonicenfes,vtDeigratiam,rtaani-

    maspaccmfuis exoptat,duo kmmabona,radicem&.ffi;cT:um,principium&perfecT:ionem,idq;hacverborumformu!a. Clcrtayebisejr pax a Deo patre.cjr Domtno noflro lefu Chrtfto. Cvm quo c ongi uit feptima beatitudoapudMattharumaCluiflorelata, Beatipacifici.quor.iamfilij Min **
    Dei vocabunfur.

    Pats.es quoquceiusdignitatemagnouerunt,vtS.Bafiliusm pf.lmum 18 Interbenedic7ionts,mo \ii\ diuinfi/eciespaxperfieclijfimae(]e


    S.
    . l i

    '

    homi0

    '

    v'tdetur,qunm(latusfitmentemprocul in temperieomnt conltabtltens


    ytpacificu-s

    ade virhoc infigni tanquampropnjs notis wtcrnoficiptjpi ,fiqutdtm


    :

    feda-

    5<H

    X;

    fedatis (Jrperamcenis ejimoribut: contra.quiadhue compugnantium ajfeclio-

    ifai.

    97.

    loan.14.17.,

    numfatigatur intemperie , is nondum effeclusparticeps eji diuina. illius pacis, quam Dominusfuis dedtt difcipulis, qux, eum omnem exuberatfenfum , vtify tuebitur animas,quife eapraftiterint dignos. E t in Ifaillorumpramuniet explanat illud Etpacis eius Meffise )non eftfinis. t^iit enim,miam,dum q U it Pacem do vobis , no quomodo mundus dat , ego do vobis Neque enim

    &

    paxeiusvlloclauditurfine,quumiddonimundofitJuperius.Sienimemundo
    ejfet

    vtique cutn deciduaconcretione mundi dirimeretur ac dijperiret

    Nunc

    autemquifquisipfiuspacemexcepitperpetuocouicJuperfrueturbonorum^qua
    Salomonispax prafiriptts annorum cireulis finem quaaufemaDomino indulgeturpax, inomne coextenditur auum, accepit quodnullocircumfcribeturfineauttermino. S. Greg. Nazianzenusorationeprimadepace vtoftendat eiusprxftantiam, doceteamangelorum,qui primum a Deo locum obtinent,propriam efle.^/if ,ait,rf^licis ejr ccelejlibus copiis mhiltam proprium esJ, quampax ejr concordia. Nam

    ab ipfa pace promanant


    :

    nec

    diffidtjs

    obnoxia

    ett diuinitas ,

    quemadmodumnecdijfotutioni, quin

    potius ejrjecum ipja,ejrcumjecundis rebus adeo concors


    liis

    nominibus appellarigaudeat ,pax

    &

    &pacata efl,vtpra acharitas, nos videlicet admonens, vt

    has virtutesfedulo amplec7amur,perinde ac Deumfimulhabituri.Acproinde

    quipacisbonumamplexantur,diJfenfionemqueoderunt,adDeum,d:uinas%
    mentesaccedunt. Etinorationedemoderationeindifputando
    .

    J^uid-

    nam in doclrina noftrapraftanftijftmum eft? pax.addam etiam, vtilijfimum


    Contra,quid turpifftmum acperniciofijfimum? voluntatum difiunclto Et in oratione tertia de pace.Pax amica,meditatio mea,ejrdecus mettm,quam ejr
    vhil,

    7.

    ^ei, vt cuius Deum ,

    ejr

    quam Deum ejfe fcrtpturapronunciat , velut in tllo


    .

    Eph.

    2.14.

    Apoftoli loco,Pax Dei,& Deuspacis , ejr Ipfi efipax noflra Pax amica, quam tametfi tmnes vtbonam laudtbusvehant , paucitamen tuentur atqttecon-

    !'

    '

    feruant.vbinam nos tanto temporisjpacio reliquifti? ecqttando adnos reditura es*. S. HieronymusinepiftolamadEphefios, Siquaaliabonafunt,quit tribuuntura Deopatre ejr Domino IES VChrifto interhacpax non minimum
    peffidet locum

    1d
    i'

    qua fuperat omnemfenfum , ejr cttflodit corda inteliecJufque SancJorumferenitas quadam atque tranquillitas anima quiefcentis, ejr vnu
    ,
    ,

    Pfal.75^

    Ma
    <*&

    5-9-

    uerfamtempefiatem&turhinemperturbationumfugaiis. Etad Galatas. fruclusJpiritus efl pax, aqua Sa(omonquoque,quiintjpo CbriBi Tertius
    pritceffit ,nomen accepit
    :

    ,r9 '7

    Et de Ecclffiapfalmifta canit FacJuseft tnpacelocus


    .

    cius. Et tnter ocjo

    Euangelii henedicliones fcribitur, Beati paciflci, quoniafilij


    ejfe quarenJam,

    Det vocabuntur. Inprtmo etiam graduum pfalmo cantatur.Cum bis qui oderuntpacem,erampaciftctti . Necputemuspacem in eo tantum
    fi curn alio non
    fl>
    11.

    iurgemur\ fidtunc pax

    Chrifii ,hoc esl\hereditas noftranobifcu


    19.

    eft fitranqujllamens

    nuUispaffiombuspertnrbetur. S. Aaguftinuslibro

    de

    X.

    joy

    deciuitateDei. Tantume!ipacisbonum,vt etiaminrebusterrenis atque


    mortaltbus,nihtlfoleatgratiusaudiri,nihildejiderabiliw(oncupifci,nihilpo-

    Et fermone i^.deTempore, Meritum Chrifltana virtutis vilefcit in cunftis ,jivnitatem non habetpacis , necperuenitadvocabulumfdiinifipernomenpacifici. PaxeH,quaexpoliathominem firuitute,datnomen ingenuum ,mutat cum conditione perfonam exfamulo Uberumfacitftlium exferuo^amicumfacit ex Deo ,patrem reddit ex Domino.
    firemo pojftt melius inueniri
    .

    Filius Deiejfe incipit , quipacificusejfec*pit.


    tio ,hareditatem pojfidere

    guantaefthuiuspacis retribu-

    cum

    Chrijio ? Paxdileffionis matereH ,cocordia


    17'

    vinculum, acpura mentis indicium manifeftum. Pacem meam do vobis , dixit


    Chriflus: vndeferuare mandatum , eftpacem in omnibas cuftodire, S. Grego- <? ep!

    fitpacis virtus attendimus , quo a nobis ftudio fit colenda agnofcimus.

    Eufebium Epifcopum. Siquammagna, inquit, Hanc quippe Domisus &redemptoruofter in magno muneredifiipulisfuis relinqueriuslibro 7.epiftolaad

    re ac daredignatus eH,

    vt eos quifirmitateftdeieicoharebat>per hancfibipia

    faceretpartjfipatione confortes.Scriptum namque esJ.Seatipacif/ci,quontam


    ftlij

    Deivocabuntur. guifquis ergopatris hares effe defiderat filius exiftere Ma,t *> banceuftodiensmnrenuat.

    CAP

    V T MII.

    'Decommodis Chriftian&pacis.

    T>Rimv m commodum Chriftiana: pacis traditiam di&us San&us


    *-

    Gregorius intertia partePaftoralis,quod fineeanemopoffitficri

    G.admen.i.}:

    fpintalis. Difcordes>mquix. i admonendtfunt,vtcertiJfimefciant,quiaquantislibet virtutibuspolleant ,fpiritales nullatenusfteripoJfunt,fivniripercon-

    cordiam proximis negligant, Scriptum quippeefi. Vruhusautem(biritmeH Q (haritas,gaudium,pax. )uiergo feruarepacemnoncuratferrefruclus f}iritus recufat.

    ^^
    }.'

    carnales

    Hinc laulus ait. Cumf.t inter voszelus ejr cententio , nonne i. Cor? efiis> Hinc iterum quoque dicit. Pacem fiquimini cum omnibus &fancJimoniam,fine qua nemo videbit DEVM. Hincrurfus admonens ait. Heb. 11.14.Soliciti feruare vnitatem Jpiritus in vinculopacis vnum eorpus vnusjpi- E P h 4 3,

    &

    ritusficut vocati eftis in vnajpe vocationis veftra,


    II.

    Commodum tiadit Origenes

    in

    Numeros quod
    ,
    ,

    eius

    benefkio conferuentur in nobis caetera: virtutes, ea vero abfente , diffluant, Noa ^inquit, dittum de cmuni

    hon, l5 Num.21.

    numere lellatorum quodnemo ex

    Sff

    eis

    foe
    Aft.4
    3*"-

    P
    ,feddeiu ditlumefi,

    A X.
    quifumma beUaterum nominatifunt, IniftU

    eti dtffenfit

    Uict

    $.23-

    ifii funt fie qutbm dtcJum Erat autem credentium cor vnum& anima vna.Ifitfunt qui offerunt mu* efi.

    6iim,quitalesfunt,nuUadiffenfio,nuUadifcordia,

    nera Deo

    ejr

    praccptum illuddiligenter obferuant. Si offers munus tuum ad

    altare.dr ibi recordatusfueris, quodfrater tuu< babet altquidaduerfum te,di-

    tnittetbimunus tuum ,
    ptatione,

    & vade priusrcconctliarifratrituo,

    ejr

    tunc veniens
    quia

    efferesmunus tuum. ^uofcilicetleuetmanus fuas adDeumfine ira ejr difceDifcenda igitur nobis magnopere
    esl confonantia dtfcipltna
    ,

    tanquam in muficis ,fi barmonia cberdarumfuertt confonanter ap tatafonum

    fuauem modulati carminis

    reddit -.fiverofit aliqua infidtbus diffonantia in-

    gratifftmusfonus redditur , ejr carminis dulcedo corrumpitur:ita& bi qui Deo


    milttant Jt difcordias interfebabeant,ingrataerunt omnia,ejr nihilacceptum

    choni.14.

    Deo yidebitur, etiamfimulta beUaconfictantjetiamfiffolta multa deferant,ejr multa muncra Deo offerant. III. Coramodum habet ChryfofV. in epiftolam ad Ephefios,

    quod

    fi

    integrafitpax8c

    aiabolo.

    plena,omnemaditumadamm3mobit,ruat Non detis,ait, locumdiabolo oportet omnespariter effemutita com;


    ,

    paftioneobturatos, ejrfimuliUirefifiere: iubemusitafc vtfolutts inimtctths^

    quas quifife ergaproximum habet , in


    ,

    vnum intticem conuertamini. Nam tta

    nen potertt vnquam locum habere diabolus : quemadmodumfi immicitias in. ter vos alueritis hincjjaMtrmerJbnala generantur. Etficut quamdiu lapides
    beu cempacltfitnt, nihilq, yacuum interfe habent.firmi

    & infracliperfant:
    ommm

    fivero velforamenacus duntaxat quodvtrin^penetret autfcifiura , qua capiUi locum babeatfiericentigerit, omnu diffolvunturac[>ereunt:ita ejr diabolusfioneccompacli quidem ejrbenecempoftifuerimusynthtlfuorum
    poterit inferre. htamprimum vero vel modtcum nos relaxare veldintdere contigerit ,non altter quam torrens quidam tote impetu infunditur, Vbique enim iUifolis initiis opus eH* I V. Commodum tradit San&us Auguftinus ad fratres in eremo, quodvtiliuticoniungatiucunditatem, ifceat vttledulci,y tloqunur Horatius. Scire ,inq ui t , debetisfratres quodquadamfunt bona qua non
    , ,

    A Cam.u

    funt iucunda.,quxdam tucunda, quit nonftmt bona,v.g.bonafunt ieiunia^vigUit,macerationes,tjrfimilta.Hacenimbonafunt,fednoniucunda,quiacar9

    inhisnoniucundaturfedUdtturJucundaqutppefuntcomcffatione^ebrieta-

    tesffednonfuntbona.Qmonacbevixpoterisiftuenireinprxfentivnxmquoi
    fit bonum
    plecJere eam.

    & iucundum. Cupis tamen iUudinuenire?perfequerepacem.cr amHxc enimfola virtus quahabet bonum & iucundum. Hxc
    efi
    ,

    tsi tUa bonitas.qux nos babitarefacit

    vntus moris in domo ,vtfinsul viuere. fi,

    Opax , tumentisferenitas animitranqutllitas t amoris vinculum tbmtatis confortium. f*c eM iUa fummafeltcitas } qu&
    mulcfamorifemper optemus.
    ,

    belU

    X.
    ,

    507

    helUcompefcit ,irascomprimit , difcordes fedat , inimicet concerdat cunetis placet, a cunclis optatur.Beatus qui te habet, maleditfus qui te odit &jrangit
    inter homines, quoniam Anticbriftus ft ejrfiliusperdttionis.
    Noi:atI(,e V. Commodumefto,quod fuse perlequitur Nazianzenus,o^* 8 mnia folapace conferuari,diffidio perire,ccelum , elementa, imperia, populos,vrbes,Ifraelitas,EcclefiamChrifti. .
    *

    VI. ComraodumClementisAlexandrini,pacem8cconcordiam nos quafi manuducere ad felicitatem xternam.

    Capvt

    IV.

    T>e Proprietatibn* Pacis.

    PKiUK Proprietas eft, quod ab omoibus expe&atur.vt copiosfc


    traditS.Auguftinuslibro 19.de ciuitateDei.Cuiusratioeftduplex.
    1.

    quiaomms resconucnienter naturarfuaidcfideratperfe&ionemfi-

    congruentem obtinere finerepugnantia,quodeftpacemhaberc. \&dchngi&Aococitzto.Sictnem0,mc{u\t,eB,(]HigaitdereBolit,it4nemo eff,qut nolit haberepacem. tunc enim aliquis gaudet,quando bonum aliquod obtinuit cum quicte tranquillitate, id eft.cum pacez. quia
    bi

    &

    homo prorfus nudus ac inermis a Deo conditus eft, velut animal paciricum,acontenuone alienum,fecusquam cetera animantia,quibus

    Deus pro fui defenfione dedit

    vcl cornua,vel dentes,vcl roftra,vel ftimulos, vclaliquidaliud. vnde fequituranaturahominiinditampropcnfionemadpacem, eoque magisquod S. Auguftinus di&olibro probare conetur omnibus etiam beftiis quamuis foeuis inefle amorem pacis. )ua enim ttgris, -i\t,nonfiliisfuis mitis immurmurat ejrpacata
    ,

    feritate blandttur? )uis miluus quantum Uhetfolitarius rapinis circumuolat,

    non coniugium copulat, nidum congcrit oua confouet , ejr quaficum fua
    ,

    ma

    trefamiltasficietatem dsmeflicam quantapotcftpace conferuat? >uanto magts homo fertur quodammodo naturafua legihus adincundamfieietatempa-

    eemfycum homimbus quantum in ipfo


    ,

    eft

    omnibus obtinendum , cum etiam


    '

    maltpropacefuorumbeiligerent ,omnef%fi poffmt fuos facerevelint', vt vni cuncli ejr cuncla deferuiant.

    lum bonis

    II.Proprietaseft,quodcumomnibus,quoadfieripoteft,nonfo, fed etiam malis fit colenda , ficut fecit rcx Dauid dicens in pfai.n,. 7 pCa\moquodam.Cumhisquioderuntpace,erampacifeus,Et docuit Apo- Rom.12.1f. Hcbu 14 &o\us.Sifteripeteff,zit ad Romanos , quodex vobiseff,cum emnibushomi. nibus pacem babentet. Etad Hebraros. Paccm fequimini cum omnibus,
    . "

    Sff 1

    &

    j-o8
    A.ferm.12, Matt.j.4*

    P
    .

    X.
    in 118. pfalmuni
    .

    & fanttimoniam

    Vnde

    S.

    Ambroflus

    ^uam latum

    mandatumeftebaritatis?Diligite , inquitjnimicbs veftros. Omnes vtifo ajfetlucbaritatisincluftt,quinon exclufttinimicos. Vndc Apoftelus ait.Sifiertpo-

    teft-.cumomnibushominibus pacemhabentes.Non potesi boc Iudais dici ,non


    .

    gentibus,vtcumomnibuspacemhabeant.lUiyixfuosdtUgunt.Chriftianoetiam inimicos non licet non amare. Chriflianum cum dico ,perfec7um dico. ln
    CbrftoenimplenitudediuinitatisesJjCuiusnomenvfurpas.Dixiiquoadfieri

    poteft cummalis pacem colendam)quia aliquando fierinon poteft,

    vt fi fieret cum fidei orthodoxa; difpendio. Nefo enim, inquiebat Greg.


    InConc Con Nazianzenus
    itamin.

    ad centum quinqnaginta Epifcopos ,cumverxatqueer-

    tbodoxafideiperniciepacifiudendumeft.
    1
    Ifa ? 7. 11.

    1eit,quod non fit veri nominis pax nifi apud probos


    eftpax impiis, vteft

    & iuftos.

    Non enim

    apud Ifaiam. &Ieremia? 7. nominantur

    Ma. 5-.*.
    Gal.5. iz,

    Rom.i./.

    quida.m dicentes ,paxpax ,&noneratpax. Qua de caufa videtur ChriftusDominuspacificosvocarefiliosDei:& Apoftolus pacemfacere frudum Spiritusfan&i,&fere femper coniungere gratix, dum eam R.omanis,Corinthiis Scaliisoptat. Ov*//>,inquiens ,fit vobis drpax.Viide S. Auguftinus in pfalmum \zj.Dicaturergo quales debentefiefilij?qualestpacifici? quare pacifyi ?

    quia Beati pacifici, quia ipfifilij Dei vocabuntur.

    Jj)uia ergoin oUuaJruclus eflpacis.-oleum

    enim pacemfigntficat ,quia charita-

    temfigmficatyfine charttate nullapax esJ,Et manifefium eft , qucdqurdiuife-

    rumpacem, non babent cbaritatem. IV eft,pacem huius vitxnihilefTe,


    tranquillitate vitas futura; in cxlo, Invita

    fi

    conferatur

    cumpaceSc

    gvstinvs

    in 19. libro

    de

    eiuitate

    Dei

    A vnon contra erunt virtutes ,


    enim
    futura, S. ait

    vllavitia,velmata quaeunque certantes fedhabentes vicjcria pramiuma-

    temampacem quam nullus aduerfarius inquietet.


    ,

    Ipfa efi tnim beatitudofinon babetfinem Hic autem di nalis,ipfaperftc7ionisfinis, qui confumentem cimur quidem beati quando pacem babemus , quantulacunque hic baberipo.

    teft

    in vitabona. Sedhacbeatitudo iUi,quamfinalem dicimus beatitudini

    comparatap rorfus miferia reperitur. Hanc ergopacem , qualis hicpoteft efte, mortales homines inrebus mortalibus quandohabemus ,firec7e viuimusboniseius recJe vtitur virtus quando veroeam non babemw etiammalis qutt

    homopatitur,benevtitur virtus. Sedtunc eft vera virtus , quande ejr omnia


    kona,quibus bene vtitur,& quicquidin bono vfu bonorum& malorum facit,
    CJrfeipfam

    adeum finem refert,vbinobis talis &tantapax erit, quameUor dr


    fidei Catholica;

    maior
    tt^tjffo^

    ejfenonpofiit..

    V. Proprietas. Paxeft finis

    tumiuxra UludPfalmifteu. guipofuitfines tuos-pacem.

    omniumquevirtuEt Apoftoli. Pax


    fhatris-

    jc 9
    Eph.**j.

    fratribus&charitas tamfideaDeoPatre&DonrinolefiuChrifle. Sfcenim

    a illaverbaexpofuir idem Auguftinusinhomiliisp. Triadixi?,mqmT cns Pax,charitasfides. Afine ccepit,adinitium terminauit. Initium enim
    ,

    wsa

    '

    '

    eji

    infidefinis inpace,quiaen:m credimm,ipfaeftfides.Vndecbaritas cumfide.Si

    enimnoncredas,non amas.Nos dicamtts.Fides,cbaritaa ,pax.Crede,ama,regna. Sienim credis non amas , adhuc non difireuifii fidem tuam ab eis qui tremebant ejr dicebant,fiimus,quiafisfilius Dei viui.Ergo tu ama,quia cha-

    &

    ritas cumfideipfateperducit

    adpacem. Jguam pacemiverampacem,plenant

    pacemfelidampacem fecHrampacem,vbi nnllapeflit,nuUui hoftis. Ipfapax efl finis emnittm defiderierum bonorum.

    A P V T

    V.

    T>e mediis idoneis adobtinendam pacem.


    ftudio eam quarrercfecundumcon- M*Uwfilium propheue Rgii canentis. Diuertedmalo.ejrfac benum, inqui- HeVn.14. re pacem , perfequere eam. EtApoftoIi. Pacem fequienini cum omnibus fitnffimoniam fine qua nemo videbit Deum. Gratc^eftWxeT^hoc Th -' B P**

    PRiMVMmcdiumeftmagno

    &

    &
    ,

    eft.perjequimini.

    Vnde Theophyla&us.

    Reputaetiam ,quoddixit,per-

    r
    *
    .

    fequiminifioeeft.pacem etiam remotam.tjr qusproculeft,ftudete comprehen-

    eam ad ves ipfos attrahentes. Et ian&us Bafilius exponens di&a B hom ' a 3? vcibap/almi. Dehac ,'mqmtpace dixit Dominus. Pacemrelinquovobis, p pacemmeamdovobis, InquireigiturDomini[>acem,&perfiequereeam. Per. enitens adbra. fequeris autetn nenatiter, quam deftinattrftudio currens uium fuperna vccatienis Dei. Idicenim JuprapaxveraeH. Etenimquam. diuhuic aHricJiJumus,carnimultis admodum vincults obnoxii fumus ,qua
    dere
    -

    &

    nobis turbascitant.

    Jnquirepacem , nimirumfolutienem dtumultuariis bu-

    iusmundicuris.

    internamanimi amarulentiam , per- Heb.11.14. fublata impoffibile eft adpaperuenire,quodindicauit Apoftolus locoproximecitacemveram to. Nam cum dixiilet Pacem fequiminicum omnibus,mox fabiecit contemplantes\ne quis defit gratia Dei:ne qua radix^avsaritudinisfur/umgerminans impediat ,ejr per iilam inquinentur multi: Vnde Chryfoftomusin
    II.

    Mediumeft,

    omnem

    turbationemque toIlere,qua
    ,

    nondum

    Nihtl aque folet pacemfacere ac Deicognitio virtutis pofi animi perturbationum internum bellum domeproculeiicil\necperfi(fioqu&

    pGImum4.

    &

    minit,vthomocumfeipfofeditionesagitet.Sanefihacpacenonfruatur,ettafi

    Sff *

    >

    -?o

    X.
    ,

    fit exlrinfecusfummapax , etiamfinullus eum bofiisinuadat

    , efiemnium qtd viuunt in terra mijerrimus. I^equeenim Scytba , nec Tbraces nec Sarmata, nec lndi,nec Muri, nec quacunquejuntferagentes,tam atrox beBumgerunt, *

    quamimproba acnefaria cogitatio qua verfatur in penetralibus animi , qua non cafligatur intemperans libido,^r amerpecunia, ejrpotentia vebemes defiderium. JOaodautem qua intus nafcuntur ,fint tis qu* extrinfecus inua,

    &

    dunt graui*ra,boc licet yiderein emnibus. Etenim ejrltgninaturam vermis^


    qui
    efl intut

    magis corrumpit

    ejr

    vires fanitatemq^ corporis morbt,qui intus


    ,

    procreantur,plt*s
    ,

    Udunt, quamquiextrinfecusadueniunt &ciuitatesnt

    tam externi quam interniboftesperdunt.Sedfi'quu timorem Deibabensperturbationes animifedauerit , ispurijfima aittffimapaceperfiuetur. Hanc pacem Cbriftuslargitus eft. I i I. Nullam caufam vel occafionem dar e diflenfioni fi ab a!i

    &

    &

    Prou.i.i.

    dzt!ifit,kfabducerc,Oceafionefenimqudrit,'MqmtSapicns,qaivultrecedere ab amico. Vnde Paulus cum monuiflet Romanos vt quo ad hers polTetjCum omnibuspacem colerent,addidit,0 vos ipfos defendentes
    ,

    cbarijfimi (nefcilicet

    M94f.
    Col4--

    occafionempraeberentcontentioni)y?^,mquit, date locum ira. T^oii vincidmalo ,/edvince in bonomalum. Quo rertinet quod S. Bafilius in reguiis brcuionbus refpoadct ad Qtueftionem po(uam. JiuidfldBillud.de quo Dominus pr*cepit,cum dixit Habetein vobis
    .

    fal,pacifici eJtwKintervo$.Etquidittmillud,dtquo Apofiolus ait.Sermove-

    fierfemper ingratiajalefit conditus.In boc loco,etiam ex contextu , inquit ejr ferio vtriufque capitis fenfusperfiicuus eB Etenimex verbisDomininibila'.

    liud docemur ,

    quam vtnullamcaujkm demtts,mutua difiuncJienis mutuiue

    dtffidijsfedvt advnitatemfiiritus

    nosfemper conferuemus invinculo pacis Ex verbis autem Apejleli .fiquis in memoria hjtbuerit iilum , qui dixit. Si ce>
    medeturpanis abfquefitle , efrfieifgufiusinverbis inanibus ,docebiturprofelio dtfienere fermonesfuos adxdifcawnemfidei
    ,

    vt det gratiam audientibui

    temporeoportune.
    I V. Confiderare, quod pax& concordianobis teftamenti Ioco t9li&afitvelutfymbolumChriftianorfi t Exhocenimmundodifceflur us Chri ftus ad difcipulos dixit.Pacem meam relinquo vobis.pacem meam do vobis. E r. / hoc cognofcent omnes quoddtfcipuh mei efiis,fidtlec7ionem ad inuicem babueritis. Quadecaufi Apoftolus omnera litigandiformu,

    kat 13

    14.

    bmprodeli&oaliquohaberevidecur. lamquidem inqpit inepift.ad


    j.Coi c
    7.

    Corinthios

    omnino

    deltciShn esiin vobis qttod iudcia babeiis inter vcsn


    .
    .

    emqaare non magif inturiam accipitis qttare no magis fraudempatimini ye vt alibi dixir. cbaritas omniaJujfert.R.zrx func lites inter patrem filirm, wram&vxorem. Ratiocft,quiatantafere inter eos vigetdilr-

    &

    c\

    o, vc

    muha

    paci

    malint.quam ad

    lites

    defcendere. At quotquot

    Ch-L

    yn X, Chriftiani dicimuf omnes fratres fumus vnius Dei patris filij , vnius CM> <* Chnfti capitis membra,vnopane&calicepotamur. Quodautemte,
    *

    ftamentiiocohajcpaxisobislegatafit.docetGreg.Nazian.orationej. de pace. Pacifici.ai t, munus,koc efipacem rcuereamur.quam nobis btnc difce

    dem Cbrtftus quafi teflamento reltquit. Vnum hoc bellum agnofcamus , qued cum aduerfariis pottfiattbus committitur. Eos quoque , qui nobis infejlifunt Jratrum nemine appellemus ,fi tamen id aquo animo patiantur Exignum
    .

    quiddam concedamus vt quodmaius eft,victjfim accipiamtts , nimirum con,

    cordianncedamusfitpertmus.

    V. Amorftudiumqueiuftitia5,velbonorumoperum. Pfaitesfi-Ffal.*4Nt

    quidem regius Canir. Utttfericordia veritas obuiaueruntfibi Juftitia paxobuiaueruntfibi ,iufittia& pax ofculata funt , nempe fe mutuo tan
    Eteritopusiuftitiapax.

    &

    &
    y,"''
    |f a

    quam dua: forores,Et iterum. Pax multadiligentibus legetuam.Etifaias. Rom.2.1. Et Apoftolus. C/tfrw autem & honor ,&pax omni
    VndeS. Auguft.inpf. S^..uzfcnbit.lufiitiaejrpaxofeu-

    operanttbonum.

    latafunt.Factufiitiamejr habebis paccm ,vt ofculenturje iuftitta ejr pax. Si

    enim non amaueris iuftitiam,pacem non halebis, i^fmant entmfe due ifia iu~ Jlitia drpax,ejr ofculanturfe, vt quifecerit iuftitiamjnueniat facem ofculanttm iuftitiam.Du&amicafunt,tufortevnam vis, alteram nonfacis.Nemo enim quinon vultpacem ,fed non omnes vclunt optrariiuflitiam. Stergo vti pacem ama iuftitiam y quia dua amica funt iufiitta cjrpax. ideo aliuspfalmus a dieit tibi Decltna a malo &fac bonum : inquirepaccm profequerepacem. iam enim nen diu illam qttares quia ipfa occurret tibi, vt efeuletur iuftitiam, VI. Mediumeft humilitas,quodS. Grcg.pro pace jarta tecta tc6J nenda in Ecclefia Cyriaco Patriarcha: Conftantinopolitano prarfcribitinharcverbs. j^uantafltpacisvirtuSychari/pmeJrater^exveceDomi- 10 nicadtltgentius intuentes ,qua att Pacem meam relinqm vobis ,pacem meam do vobis itain eiusnosdecet dileclione perfiftere , vt locum difcerdix prabere nullo modo debeamus. Sedquia in radtce ipfius viuere altter nen valemus , nifi mente ejr aclu bumilitatem,quam ipfeauftorpacis docuit , teneamus, cum ea charitate quadignutn efl ,fuademus vt prefanam elationem , qua animabu*

    &

    &

    3, ' r5 *

    b
    1

    ^^ ^

    femper aduerfa esJ cordispede calcantes ,peruerfijuperbique vocabulifcanda-

    lum Ecclefix
    niripoffttis.

    auferre de medtofeftinetis , ne apacis noftr* focietate dtuifi tnue-

    Sedvnus in vobisfiiritus, vna mens , vna charitas , vna tn Chrifmeznbra ejfe nos voluitfit ,Compago concordia. fio,quifua 1 d e V. Amicitta. Cbaritasproximi. manfuetttdo, Etin Pana Rio.

    Imwartiftcatiopajjioitum..

    PER-

    $1*

    PERFECTIO

    PERFECTIO
    Chriftiana,

    Capv
    Ivin^e
    Litteras perfe&ionis

    I.

    Quidnomine Chriftian* Perfettionisintelligatur.


    nemen
    variis virtutibus vi-

    dentur attribuere,ac primo dile&ioni Dei proximi,maxime autem inimicorum, Nam Chriftus Dominuscum. docuiflet diligendos efleinimicos,& pro iifdem orandu m,
    Matt.f.4-

    &

    mox fubiecit.

    Eftote ergo vosperfecli.ficut

    & Pater vefier

    ctilefiisperfeclus

    Mau.19.11.

    efi. 2,. Paupertati Euangelic2,nam diuiti iuueni Chriftus dixit. Sivis perfeclus effe, vadeejrvende,qua babes cjr dapauperxbus. 3. folidaeinftitu-

    i.

    Cor.iS.

    Hb,5.i*.

    tioniindodnna&vitaChriftiana.NamApoftoIusadCorinthiosait. Sapientiam autemloquimur inter perfeclos. EtadHebratos. Perfeclorum


    efifolidus cibus ,eorum

    j.Cor.i.i.

    qui pro confuetudine exercitatos babentfenfus addi-

    feretionembsni acmalt 4,tribuuntconfenfioni infide.namidem


    Iac.14,

    Apo-

    lac

    j x.

    ftolus zit. Ob/ecro,vt idipfumdicatis omnes ,& nonfint in vobisfcbifmata, fitii autemperfetti in eodem/en/u,tjr in eademfeientiaj. mar tyri o,a d q u o d refpexifle videtur S. Iacobus,cum ait. Patientiaautem opus perfeclum babeat,vtfitisperfecJiejrintegriinnul/odeficieBtes.6A'mgvixiplcnc domitar.

    Siquisenim in verbo nonoffendit ,ait idcm , bicperfeeJus efi vir. 7. diuinx


    1

    Cor.ij. ro.

    vifioni inalteravita.NamS.Paulusfic loquitur, Exparteenimcognofcif

    Fhil.j.iz

    mus.ejr ex parteprophetamus. Cum autem venerit quodperfeclum esl, euacu-

    abitur quodex parte eBi Etiterum.

    Nonquodiam acceperim aut iamperfe-

    ttusfim ,fequtr autem.ficomprehendam. Fratres , ego me non arbitrtr cemprebendijfe.

    Patr.es quoq-, vcteres annotarunt non vnam eflc intelligentiam vocabulo perfe&ionis fubieifhm . Clemens Alexandrinuslibro^ Stromatum. Inttenio^mc^sxtperfeclummultis modis accipi prout is eft qui in vnaquaque virtutefereSlegerit. Perftcituritaque& confummatur ali, ,

    quis,& vtpiusareltgiofus,rjr vttolerans.ejr vtcotinens,ejrvtoperarius vt Martyr ejr vt cognitioaepraditus. In omntbus autemfimulperfeclus nefcio
    ,

    &
    &

    Ac t.

    S, Ambrofius libro

    an vUutfit,quiei7 adhuc homo, nififolum is.quipropter nos induit hominem. de ofiiciis tertio. Ipfum Paulum, ait, legoperfeclum
    tton

    C H R

    A N

    A.

    5,3

    nonperfec7um, Ntim cum dixijfet. N.on quodiam acceperim,aut iamperfec7us fimfequar autemficompreheridamfiatimfubiecit. Jguicunque ergoperft c7i

    fumus. Duplexenim es7fermaperfee7ionts , alia medios , aita /lenos numeros babens\alia hic, alia tbr.alia fecundum hominis pofftbilitatem , aliafecundum
    perfec7ionemfuturam.

    Deus autem iujius per omnia , fapiensfuper omnia, perfec7us inomnibtts. Idem fere habet Sanctus Hieronymus aduerfus Pelagianoseundemlocum Apoftolipertradans.fAr^^ait^f^f*
    eii duas in Scripturisjaniiis ejfeperfecliones
    res.
    ,

    H.libi.

    duafque iujitti/ts. ejr duos timo-

    Primam perfefiionem dr incomparabilem yeritatem ,perfec7amque iuSecundam autem , quacompetitnoftra,

    Jiitiam Dei virtutibus coaptandam.

    '4*.

    fragilttati iuxtailludquodinpfalmis dicitur,

    Non iufiificabitur in conjpeclu


    Aftrm.ij'

    t io omnis viuens adeam iuftttiam, qut non comparatione ,fed Deifcientiadiciturej/eperfecla. Haud fecus S. A uguftinus de verbis Apoftoli. Dixe-

    rat t^fpoftolus.nonfumperfec7us.fjrdicit. <uotquot perfettihoc fapiamu*.

    Ph,l ,

    , '

    Ego menon aljbitror apprebendijfe,nen quiaiamacceperim,autiamperfec7us


    nonperfecJt.PerfecJi fim ,& duit.JZuotquetperfeffi hocftpiamus.Perfec7i >v:.itores,nondumperfeeXipoJfeJfores. Et vtnoueritis , quodperfeclos vtatores
    dtcat qui iam in via ambulant ,perfec7i viatoresfunt , vtfcias viatores eum
    .

    &

    dtxtjje ,

    non hahitatores non pojfefiores , audi quodfequitur.


    ,

    Quotquet ergo

    perfeciiboc fapiamus,
    aliquideflis.

    &fi

    '

    qttidaliterfapitis ,nefortefurrepat vobis,quiavos

    Jguiautemfeipfumputat effe aliquid,cum nihilfitfeipfumfedu cit. Feruntamen in quodperttenimus , in eo ambulemus. Videtis quia viatores

    GaU

    fumus. Dicitis,quide/iambulare>Breuiter dice,profieer/\Huc vfque ille. Ioannes dcnique Caffianus collatione xi. exfententia AbbatisChaeremonis ita de Perfe&ione fcribit. Prejiatu atque menjura yniufcuiufque meutis Scriptura dtuina ad diuerfos perfec7ionum gradus arhitrij nofiri

    Cc,,fc

    p rokocat libertatem. Nec enimpoterat vniformis omnibusperfec7ionis corona proponi,quia nec smnium vna virtus,autvoluntas, autferuoreii, tjridcirco tpfarum quodammodoperfeiiionum diuerfos ordines , diuerfafymenjitrasfermo diuinus infiituit. J>uodita ejfe Euangelicarum quoquebeatitudi-

    num varietas euidenter oftendit,

    Capvt
    ET San&i Patres honem,aliamhuius
    s
    i

    II,

    In quo proprie confiftat huim vit&perfettio.


    fere in

    hoc conueniant , duplicem eSe perfevitar, aliam alterius,tamen non itaprxcise

    Ttt

    expo-

    yi4

    PERFECTIO
    ,

    R0BL194V

    cxpofuerunt ,in quo proprie fita fit huius vitar,de gaa nos agimusv peife&io. Videturautem fitainconiun&ione,quantainhac vitaobtineri poteft cum Deo. Cum enim quaq; rcs tum dicatur perfectionem fuam confecuta cum fuo fini copulatur Finisautem horoinis fic Deus, Finis enim legti cbriftus, ait Apoftolus tunc demum homo di,
    :

    i.Cor.s.
    A.c.22.

    cenduseftinvirtute perfe&us.cumperfc&e Deoadhxferit. j^#/r7?/> adharetDeo ,vnus (piritusefi. Vnde S, Auguftinus Iibroi. dedodirins Chri(ki2iaa.Tunc ait,optimus eft homo,cum tota vitafuapergit inincomnm~
    >

    tabilemvitam&totoaffectuinkaretilli. EtlibroprimoConfeflionum.

    guifecit nos ad te,inquit , inquietum eftcor noftrum , donec requiefcat in te,

    EtinplaImumy6.F/ eft Chrijittsquare diclus eslfinu? non quiconfumatt


    fed quiconfummet: confumere enimperdereesl, confummareperficere,
    rjr

    Finit

    ergopropofiti noftricbriftus eft, quia quantumlibet conemur,in illoperficimur,

    ab illoperfictmur.&hxc eUperfeclio noflra, adillum peruenirei/edcum ad

    illumperueneris , vltra non quaris , finis tuus eft.

    guomodo a^imfinu

    vita

    tua locus efl quo tendis , quo cumperueneris , iam manebis .ftcjints fiudij tui, propofiti tui,conatus tui intentionis tua ille eft , adquempertendis : adquem
    ,

    cumperueneris ,vltra nildefiderabis, quia melius nihtlhabebis ,


    Phil.i;2i.

    Hac perfe-

    ctipnepraidituserat Apoftolus,cumin epiftolaadPhilippenfesdiceret.

    Phil.3.12.

    Mibiviuere Chriftus e3 ,& morilucrum. CoareJer auteme duobus defidiffolui

    i.Cor.ij.

    derium habens

    &ejfe cum

    chrifto multo magismeliut.

    Cur enim

    mori erat lu crum illijcur erat melius, nifi quia per mortem arctius era t Chrifto adhefurus?eumqjComprehenfurus &afacieadfaciemvifua 110 *

    rus?Etcumicriberetinepiftolaad Galatas.
    Viuo autem iam non ego,viuit vero in me chrifius.

    Chriftoconfixus [umcruci*.

    Col.j.i^
    i.ioan. + .i.-

    Hoan.14.23,

    Matt.12.40.

    3iom.13.1e.
    D.Oor.12.1}.

    vero toto affi?cl:uDeo,quandoeiadha:remus proximi perfeclam. Charitasenim , vt foqujtur percharitatemDei & idem Apoftolusad Colofienfes ,eft -vinculumperfeclionis. Vnde S.Ioannes j n epiftola prima ait. Deus charitas eft , qui manetin charitatean Deomanet.&Deusineo. EtChriftusDominus. Si quis diligit me s fermonem mcumferttabit, ejr Patermeus diliget eum.dr adeum veniemut,&manfe9nem apudeumfaciemus, Hinceft,quodidem DommusapudMatthaeum pronunciarit.fx duobus mandatis , nempe diligendiDeumfit proximu m vniuerfam legempendere drprophetas. Vt B.Paulus R.oma-

    Adhir.emvs

    &

    nisfcripferit ,plenitudinemlegiseJfedilecltonem, Corinrhiisver6,efieo, Nam cum diALmulaminiautemcbarifmat&meliora, fubiecit. Etadbucexcellentiorem viam vobis demonftro. Hinc denique Chriftus cum rfTultaapucL

    mnibus virtutibus donifq; cxleftibus anteponendam.

    xifiet,

    Matthauim.de perfe&ione caritatis,maxime eaquxindiligendisini-

    CHRISTIANA.
    cceleflts

    jij

    Snfcisflt* eft, difle.uifTet, fubdidit. Efloteergoperfec7i,ficut Patervefter Matt.5 4

    perfcdius eU\

    non obfcure indicans beneficio charitatisadper-

    fjclioiirn veram

    perueniri.

    N eqve mirumvideridebet charitate imprimis&nonaliisvirtutibus perfe&ionem illam adharfionis comparari.

    Nam charitas omDcinde,


    1

    niumvirtutum,vciam di&um
    alias

    eft,habecurpraerftantiffima.

    omnes virtutes,earumquepcrfe<ftiones fuo ambitu complectiri *


    "*"

    tur, 8cideoApoftoluslococitatoadCorinthiosfcripfit. charitaspatiensejt, benignaefl , &c.texns quafi omnium virtutum compcndium.

    Poftremoquiaamoris vel charitatis proprium cft vnireamantemrci amatx, vcdocec S.Dionyfius Arcopagita in libro de diuinisnomini- Dc-<bus. Ec San&us Auguftinusfcribit libre o&auo deTrinitace, Amo- Ac.i<* tsmejfe quafiiuncJurans quandam duc aiiaua copulantem t amantemfiilicet **'*' tjrquodamatttr-. QuoarnoreipfeflagransergaDeumlibroij.Confefl fionum ita loquicur. Nonpejfum mcttri, vtfciamtfuantummihidefitamoris adid, quodfatis efl vt currat vita meain amplexustuos necauertatur* donec abfcsndatur in abfcondito vultus tui. Hoc tantum fcio, quia malc mihi omnis mihicopia, qu4 tQpratertc nonfolumextrame ,fid(jr in meipfo ,
    it

    &

    Deus meut nomeft, egefta4

    eft,

    CA

    V T

    III.

    ^PerfeflionemadhArendiDeoper charitatem omnibut


    Chrifianis ejfe mandatam.

    QVo d vero rmndatum & commendatum fitomnibus&felibus,


    vtfintperfedi,exvariisScripcurae,veterisatqinouactcftiioiiiis

    difcerepofTumus.

    Nam imprimis omnium fideliumparenti Abrahce Ceat 7*>


    -

    a Deo didum eft. Ambula coram me.&efloperfeclus. vel vt L x x. interDeut ,J, }> preces vctterunt, irreprehenftbilis." Deindein Deuceronoroiocotipopulo Ifrahelitico imperatur. PerfecJuseris&abfquemaculacumDomino Deo tuo Etalibi. Non erit ineonjummatftsinfiliis Ifrabel, Tum Chriftus Mait.s-4. apud Macthaium. Eftoteperfec7i,ficut Pater vefter tdeftisperfettus eft. E t
    ,

    eiusprecurforS.Ioan.BapciftamifTuseft refte S.Lucz.tnftirituEliapa- Luc ''7rare Dominepltbeperfelia, Apoftolus quoq-, inalreraad Corinch. Dece- ^Cotij.u.

    ad Colof Docetes omnehomi- eoli.28. omnifapietia,vt exhibeamtts omne bominemperfeclu in Chrifto Icfu.Et Coi 4 12 triein
    tero,inquitfratres,gaudeteperfec7ieflote,Et
    9
    '

    '

    iceru Epapbrasfim^filicit j> nobis in orationib, vtfitispfetii ejrpkniin oni

    Ttt

    volun-

    yt
    Eph
    S.ij.

    PERFECTIO
    Et ad Timotheum. Omnis Scri-

    voluntate Dei. EtadEphefios. Accipite armaturam Dei vtpojfitis refiftere in die malo.ejr in ommbusperfettifiare.

    i.Tim.j.14.

    ptura dwinituiinjjfirata ytilis eftaddocendum^adarguendum^ adcorripiendum,aderudiendum in iufiitia } vtperfettusfit homo Dei.adomne opm bonum
    A. antcmed.

    inftruclus.

    Haecomnia

    fere teftimoniaadduxitS.Auguftinusinlibro

    deperfe&ioneiuftitia:. Quibusaccedatillud decaritate,quaevincu-

    Matt.n.js. Rom.13.10.

    Nammandatumde diligendo Deo &proximo & maximum vt docuit Chriftus apud Matthxum. Immo flnis totius legis vel omnium mandatorum teftc
    lumeft perfectionis.
    in vtraque lege

    primum eft

    Apoftolo.eftdiledjo. Sicutergohsecfubpra:ceptumcadit,ir.aneceCfeeftcadat fubpraceptum &perfedio,qu.^citracharitatemeiTenon


    poteft.

    Matt.ll.11.

    Philj.u.

    vero intelligatur , qua; charitatis perfe&io cadat fub praeceptum, notandum eft pofle diftingui quafl tres gradus charitatis. Primus fummus eft eorum , qui lta Deum amore prefequun tur, vt fineintermiffione per contemplationem&amoremeiinhsrear. quae perfe&ioitafolisbeatiscompetit,vtnemoinhac vitaadeamafjri are Vndc de Ioanne Baptifta, qui tamen omnibus mortalibus queat. infanctitatc erat praelatusjdixit Chriftus. <j)ui minor eft in regnocoelorum } matoreflillo. Adeandem refpexit& Paulus,cumadPhiiippenfes fcriberet. TSIon quod iam acceperim , aut iam perfetfusfim -.fiquor autem.fiquo modo comprehendam, Secundus vel medius eft eorum qui fic amoreDeum profequuntur, vt quamuisproptervitae huius r.eceflitatesinterrumpant aliquandoDeiamorem, tamen conamurfrcque-

    Qvo

    &

    ter pofthabitiscurisei

    operum dare. Ad quem gradum afpirare dcl

    et

    omnesEpifcopi,quifuntinftaiuperfe&ionis, &pofteosreligioti,qui tenentur quotidiein vitafpiritualiprogrefTumfacere. Terrius & infimus gradus eft eorum,quiitaDeumamoreprofequuntur, vtlicec

    necfemper,nccvaldcaffidueinha;reant,Deoperamorem a&ualem, tamennullamrem Deo&amicitiaeeius anteponunt,fedillumhabet fibipropofitum tanquam vltimunvfuum finem. Et hancperfcclioncm omnes Chriftiani colere tenentur,cum omnes teneantur obfecauerepcccata mortalia,quibus Deo creatuqui diuinis mandatis
    ,

    &

    j.ioan.2-5.

    Matt.2a.38.

    raperuerse anteponitur. Etdehac perfectionecharitatisagitS.loannes cum in primaepiftola ait, J>)uiferuat mandata eius y in hoccharitas perfectaeH. Hocetiamferuatur,quantumfatiseftinhacvitaadvitandum peccatum mortalepraeceptum illud primum maximum. Diliges Dominttm Deum tuum ex totocordetuo &c. vr. docet S. Auguftinus librodeperfe&ioneiuftitiaiantecitato. Exigkureniratantum hisverbis, vt quis totam mentem fuam ita quidem per amorem Deo im-

    &

    pcndat

    H R

    A N

    A,

    yi 7

    pcndat, vt illum folum ceu vltimum fincm amct, nequc aliudaliquid,


    v t vkimum finem diligat.

    A P V T

    IV.

    DeProprietatibits Chrifliam Terfettionis.

    PRopr-ietas primafit.quodfitdonumDei, 7{en poteft tinf^xxt Sandt. Ambrosivs Iibro 1. de V<x.ri\.tet\t\z,finefauore Deialiquis
    efteperfeftus.Nec mirum,quia fine charitate , vt diximus,
    eflc perfectus.

    '

    nemo poteft

    de qua italoquitur San&us Paulusad Romanos. chari-

    Rom 5/
    Gal
    5

    tas Deidiffufa eft in cordibm noflrisper Spiritumfanclum^qui daiue efl nobu.

    Et ad Galatas eidem dat principem locum inter fruclus Spiritus fan&j, S.Ioannesquoqueinprima epiftolaitaferibit. charijfimi ,diUgamus n*s inuicem , quia charitas ex Deo eft ejr omnisqui dtligit , ex Deo
    ,

    i-Iomm.jt.

    natuseft*

    IT.r roprietas eft,


    .oCaini$
    <

    quod femper augeri poflit in hac vita. Ea enim


    in ftudio virtutis,
    ,

    K.uraeft

    ,vtnonrepenteeuadatfummus

    o fit quafi infans incipiendo iecundo adolefcat proficiendo, hoc eft, perueniat ad perfectionem Vnde San&us HieronymusfcribensadCyprianum. Ioannes, inquit, Apoflolusjecundurn mertta plierumfuorum,profeBufq operumflngulorumfcribit adparuuz lor fcribit adiuuenes ,fcribitadPatres. Et S Auguftinusinepiftolamloaanis. Nunquidmox,zit,vt nafcitur (charitas) iamperfetfaeftfvtperfciaturnafcituricumfueritnata nutritur: cumfuerit nutrita roboratur ,cum
    r*j

    kc pri

    tertip fiat vir,

    H.ep.ijf.

    A.naft.j.

    fiterit roborataperflcitur,

    re Chriftus eft ,

    &

    cum adperfcclionem venerit;quid dicit.Mihi viue *hil. > A er 16 mori lucrum Optabam dijfolui, ejr ejfe cum Chrifto. Et de
    '

    '

    '

    Vcrbis Apoftoli. Vnufquifyiaminipfa tufliftcatione conftitutus, accepta fcilicet remijftone per lauacrum regenerationis accepto Spiritu fancle proficiens de die in diem,videat vbifit accedat proficiat, ejr crefcat ,donec confummetur, Quare& Scripturaipfahortatur,vt crefcamusin charitate. In Eph.4.ij. charitate ,ait Paulus ad Ephefios ,erefcamus in illo Etad Philippenfes. p jy '2'
    ,
    ,
    .

    e
    '

    FJocorOjVtcharitasveftramagisabundet.EtzdTheCfalonicenfes.FosDo-

    ,3 '

    minus muhiplicet drabundarefaciatincharitate, Ecclefiaquoqueficotzt.DanobisDominefidet&cbaritatisaugmentum^


    III.

    Omnisperfeclio in hac vita imperfe&a


    aduerfus Pelagianos
    .

    mus hbro primo

    HieronyHac , inquit , e@ hominis vert Ttt 3 Japieeft. Ita S.

    ?S

    ?ERFECTIO
    &
    .

    fapientia imperfettumfinoJfe t atqtie ,vt italoquar,cunc7er/tmincamei-

    pua.j.32.
    A.rct.ij.

    ftorum mperfieftaperfetiio ett. c force idco Apoftolus ipfe in epiftola impcrfe&um Vndc Avgvad Philippsnfes vocat perfe&um stints de verbis Apoftoli. Dixerat y nen/umperfec7us ,& dicit,
    Jguotqutt
    perfefti

    boc fapiamus ,perfetli

    ejr

    utnperfiecli viatores

    nondum
    fic

    perfecJi pojfeffores.

    Q uamuis perfe&io noftra in hac vita fton folum

    imperfe<fta refpe&u perfe&ionis futurx in ccelo > vc hic indicat Auguftinus , fed ctiam quia nulla tanuperfe&io vel caritatis vel aliarum virtutum dari poffit, quin poffit augefcere, etiam in infinitumYtS. Thomismultiquealii Theologidocenc. Irnmoinbeatishominibus &angelisexiftentibusin ccelo untanoneft,quinmaiorinueniaturin

    T,t2 414^.7.

    DeoO.M.
    IV. Nemini,quocunque in ftatu,licito tamcn , dcgat , intercluaditusad pcrfe&ionem. Habemus enim&in vetere teftamentoquofdamnuncupatosperfedos. NaminGenefidicitur. NOEvir iuftus atque perfeclusfiuit in generatbnibusjuis , cum Deoambulauit. Et in
    fus eft

    Gen4f.
    Ecdi.44.17-

    Eeclefiaftieo.

    Geai7.i.

    fiacJus ttt reconciliatit

    NOE inuentus tttperfiecJusiuftus, & in tempore iracundia Abkah^ quoque omnium gentium patri.

    pfil.7*.,

    archa: dicbum eft. Ambulacoramme ,& efileperfecJus. Quisveroneget &regem Dauidfuifleperfe&um, dicentem in pfalmis. Mihiautemadhxrere Deo bonum ett ,ponere in Domino

    Deojpem meam. cui Deus dixit vt

    AA 13

    2 j.

    eft in Ac*H> Apoftolicis,/*^/ Dauidfilium leffe virumfiecundu cor meum y

    Pfai.tj.i2.

    quifacietomnesyoluntatesmeat. VndeCaf.collationequarta. Faciliusy

    inquit , adfialutarem tonuerfationem acperfecJionisfaftigium earnalis qukt


    idett ,fecularU velgentilis accedit >

    quam U

    quiprofijfns monachum, nec ta-

    menviamarripiensficundumregulamdifciplinaabillofiemcljp*iritualUJer~

    uorU igne difcefftt , Ille namque cerperalibus fialtem vitiis bumiliatus. atque immundum fie fientiens contagione carnali adfiontem vera purifcattonU horrefcens ittttm, ac perfieciionis culmen quandeque cempuncius accurrit ,

    &

    in quo ett.gelidijftmumftatumjpiritus ardore fiuccenfius adperfecJienemfacilius conuolabit.

    V.Proprietaseft,Diligereinimicos. Chriftusenimcumdocuiflet diligendoseosexemplo Pacriseaeleftis pluetis fupcr iuftos,&inmftos


    moxCabicch.EftoteergoperfecJificutPaterve(?ercce'eftUperfec7usett.

    Et

    Apoftolusad R.omanos inde


    Ac 7*
    inimicis morcuusfit.

    cxcollit

    chamacem

    Chrifti

    quod pro
    Munusnsamalinihil

    Vnde S Auguftinus

    in enchiridio.

    gnutnetterga eum

    effe bsneuolum ,fiue

    etiam beneficum. qui

    tibi

    Rom

    j.io.
    .

    ficerit.

    Iliud

    multo grandius ,

    quoqneimmieum diligas,

    &

    & magnificenttfiima bonitatis

    ett ,

    vt tuum

    ei qtti tibi

    malum vult , &fipttett ,fiant> tu be-

    ch&istianje:
    ,

    ?*

    nttmfemper velis Jaciafqtte cumpofiis, illius memor exempti, aui in crucependens ,prefuis exorat perfecuteribus , fuofque admonuit dicens. Diligitt Mattp oratepro eis , quivosperfeinimices veftros,benefaciteeis,qui vos oderunt,

    &

    quuntur. Sedquoniam perfecJorumfuntiftafilierumDei ,quoquidemfe de~

    & kumanum animxm adbunc ajfeffum orande Deum .fecumque agendo UtcJandoque perducere: tamen qutahoc tam magnumbonum tanta multitudinis non esJ.quantum credimus exaudiri ,cum
    bet omnisfidelis extendere ,

    in eratione Dominica dicitur.Dimittt nobis debita noftra ,Jicut ejr nos dimit-

    timus debitoribus noflris,proculdubio verba (ponfionis buius implentur,fiko-

    mo,qui nondum itaprofecit, vt iam diligat inimicum,tamen quando regatur


    ab bomine,quipeccauitin eum, vt ei dimittat, dimittit excorde,quia etidfibi roganti vult vtique dimitti, cum erat (jr dicit. Sicut ejr nos dimittimus debitoribus nofiris ,ideiJ ,dimitteficnobU debita nofira regantibus nabit <flcut

    &
    *-

    nos dimittimus rogantibus debitoribus nofiris

    VI. eftSanguinempro Chnftovel proximoprofundere. MakrIoanijr rembac diletJionem nemobabet, ait Chriftus ,vt animam fuam psnat quis proamicisfuis. &S.Ioannesinepiftolaprima. Inhoc cognoutmus charita- i.ioan.j.ifetem Dei, quoniam ille animam fuam pronobispofuit\ejr nos debemtts projratribus animatponere.VndeB. lacobusait. PatientiaopusperJecJum habet, '"'4integri in nullo defcientes >ui eil autem perfeftus auvtfitis perfecli Id 4 aroo ^ ctore Clemente Alcx2ndrino ,propter cbarttatem omnia fujferri , omnia

    &

    '

    Juftinet,nonvtbeminipfacensJedDee.Eta.]ibiidemo(lenditno.anenperfe<fti proprie in eum competere qui vfque ad mortem omnia fuftinee .& Martyrij coro nam obtinuit. )ui , inquiens , cum vera reltgione recJe vitam tnftttuerit maximam inter homines dignitatem cenfecutus necfic Cl^.ftronjw quidem eoperuenietvt dicatur in carne perfetJus , quoniam banc appellatio.nempraoccupauitvitafinis, cum qui efi Marfyrex cegnitione ,iam eoperuenerit vt perfecJum opus oflenderet ,fanguine per cbaritatem ex cognitione
    , ,

    iure profecJam benigne denato emittensjpiritum * beatjts atttem bicfuertt perfecJusvocetur ,vt fublimitas poteftatisfit Det,ejr non ex nebis ,vt dictt 2-Cw. +
    i^fpoflolus.

    &

    :'

    Et

    S. Auguftinus

    deverbis Apoftoli

    PerfecJio in bac

    vita, A.ftn,i7v

    xnquit ,no nnulla esj , adquamfancJi Martyres peruenerunt ,ideoquebabet


    Ecclefiaflica dtfeiplina quodfideles

    nouerunt cum Martyres eo locorecitan.


    ,

    tur adaltare Dei, vbi nonpro ipfis oretur ,pro ceteru autem commemoratis de-

    funcJis oretur. Initsria eft enimpro martyre orare,cuius nes debemus orationib.

    commendari.Certauit enim contrapeccatum vfy adfanguinem. )uibufdam'


    vero adbuc imperfeiJis
    ,

    & tamen exparte

    iufttficafis

    adHebraos dicit /ipoft.


    Si ergo illi

    Heb.ii

    *.

    2{ondum.n.vJq adfanguin epugnaflisadu rrfas peccatucertantes. i

    'w.

    Sto
    **"

    PERFECTIO
    Proba me, Dominc^ejr
    halcatur\

    nondum vfque adfanguinem,proculdubio aliqui vfque adfanguineml gui


    vfque adfanguinem ? vtiquefancli Martyres , de quibus lectio S. Iacobi A^ofioli. Orhne gaudium exijiimate fratres mei,cumt in varias tentationes incideritis. Perfeclis iam dicitur,qui etiampoffunt dicere,
    Tf. %$, r-

    tentame.Scientes,inquit , quiatribulatiopatientiam operatur ,patientia au-

    tem
    rn.iu.

    optts perfeclum habet.


    ille.

    guid addi potest ,vt opus perfeclum


    ,

    Axque hax perfe&io maxime requiritur in Epifcopis aliifque Hxc Dominici gregis paftoribus.-ff*** enim pafior tefte Paftoru principe,
    animamfuamponitpro ouibusfuis.

    V T

    V.

    De mediii adperfeclionem obtinendam


    idoneis.
    pral.ne.io.

    T) R i m v

    m medium eft Timor Domini.

    Timor enim pfntini initium


    *

    EccU.i.xo.

    eiifapientia, teftc Dauide

    & Salomone. Imoplenitudi fapt

    ntia

    eH ti-

    c.c.)>.&4j.

    mereDeum ,zitSyrzcidc3. Quidvero aliud plenitudo (apientia;^n:fi perfe<ftio? HocmediumprxicripiTt Caffianus inftitutionum 'Laium
    lib ro 4. Principium nofiraJalutts,inquic,

    eiufdemque cufioita tim or

    mi-

    nieB- Per hunc enimejr initium conuerfionii ,ejr vitiontmpurgatio ^Ltrtuti* . ctracufiodia his qui imbuutur ad viamperfeclienis acquiritur. jffui cn
    . .

    B.fcrm.55.

    uerithominumentecontemptumrerumomniumparti,ebliuionempu'i-iium, mundique ipfius gignit horrerem. Et S.Bernardus in Cantica. In ventate dtdict nilaque efficax ejfe adgratiam promerendam , retinendam , recuperan-

    Pru.i.i4-

    2.Cot.6.u

    dam ,quamfiomni tempore ceram Deo inueniaris ,non altumfapere ,fed t imere.BeatushomoquifempereBpauidus. Timeergocumarrtferitgratia, timi cum abierit ytime cum denuo reuertetur, ejr hoc eBfemperpauidum ejfe. Cum ade/i, time ne digne epere$%ex ea.Nahoc monet ApoftoUs ,Videte,inquiens,ne
    vacuu gratiarn Dei recipiatis.JguidfireceJferitlPUne multo magU tunctimendum,quia vbi deficit tibigratia,deficis tu. Audi etenim quidgratta dater Jicat.Sineme ,ait,nihtlpotefiisfacere. Timeergofubtracla.gratia tanquam mox cafurus. Time ejr contremifce Deo ttbi , vtfentis irato, lamfigratia reprepitiata redierit ,multo awpltus timendum,neforte cotingat readiuumpatijuxta tfludin Euangelio Lccefanusfattus es vade r iam amplius nohpecin
    , ,
    .

    UanK.15

    j.

    10*1.5.14.

    ca,e,ne altquiddeteritu ttbicontingat. Beattts es,ft cor tuumtriplici tfio


    .

    ttme-

    re repleueris , vt ttmeas quidempro accepta gratia ampliuspro amtjfa , longe

    plus pro recuperata.

    eris hydriain Chrifiiconuiuio impleta vfque Hoc fac adjt*mmum,continens nimirum metretas,nen binastantumfedefr ternas,vt

    &

    Chrifii

    CHRISTIANA.
    *trftc~iacbaritasfor*smittat timorem.

    jm

    aquas tuas conuertat in vinum Lttiti*,e>r tShrifti merearis benedic7ionem,qui

    more Dei,dixic
    II.

    oriri

    Quoniam autem Caflianusex tiomnium rerum,totiufque muadi contemptum,


    per vota
    tria Paupertatis,

    meritofecundoloco fubiicimuspro mediorenantiationemfeculi.

    Mediv m

    eft renuntiatio feculi

    Caftitatis,&Obedienciae,qualis rierifoletareligiofis.
    ,

    Nam vtS.Io- lIoantl5;

    annes in prima epiftola monet Omne quod e(i in mundo,cencupifientia concupifcentia oculorum , ejr fuperbia vita. Concupifcentia carnistollicurpervotumcaftitatis,oculorum per paupertatis, fuperbiavitacpervotum obedientiaj&fubie&ionis. Harcautcmrenuneiationonfub praeceptum.fedconfiliumtantumcadit. VndeChriftus ****"***
    tsrnis el~l
    ,

    &

    adolcfcenti ,qui prascepta

    omnia feruarat,

    dixic

    Sivisperfeclusejfe;
    '****'

    Vade vende qua habes ,


    ,

    & da pauperibus,

    Hieronymus ad Pammachium ,
    nunturarbitrib.

    Semperenimgrandia, inquit S. de obitu Paulinar, in audientiumpo-

    Senfusautem verborumChrifti eft.Siviscompendio ad pet fectionem, qua: confiftit in intima cura Deo coniundione per
    charitatem
    ,

    peruenire

    amplectere hoc

    medium

    renuntiationis o-

    pum,hono rum & voluptatum huius mundi, propriaeq; volimtatis,remocifque his impedimentis viam planifiimam aperueris ad fummam
    vita:Chriftianperfedionem.
    tfionem.
    III.

    Vnde S.ThomasAquinasinopufcueft ,quam viaadperfi-

    S.Th.c^;

    lo it.pauperta* ,inquit ,nontamperfeclio cenfenda

    Medium eft humilitas. Nam,

    inquit

    idem

    Caffianus Ioco

    citato , contemptu , ac priuatienefacultatum emnium humilitas accjuirttur,


    qua, {\ibdit;Cumfueritin veritatepoffeffa confeftim te adcharitatem, qua ti-

    morem non habet,gradu excellentiore perducet. Huc collineant di&a Patrum,qui exverbis Apoftoli inepiftohadPhilippenfesnonfemelcitatis,colliguntperfe&orumpropriumefleagnofcerefenonefleperfedos.Chryfoftomusexponensillud.^^^/^/>r/^<?/y2f^f,^f"Phi!.j.i4; fentiamus Htid ? inquit nempe qttod operteat , qua a tergo funt obliuifii,
    .

    quodperfecTtfit nonputarefiipfum ejfeperfeclum. j)uemodo erge dirislPaule)

    Quotquot perfeciifumm? Sienimnen accepiBijne^perfeeJusfacluset,


    '

    qttemodo perfecJes iubes fentire , quedtufintis , quum nondumperfeftusfis?

    EtHieronymusaduerfus Pelagianos. Hac eHheminis verafapietiaim- Hi]J>t perfeclumfenoffe. Et AuguftinusinpfalmumjS. Aliter ergebic nonpotes tffeperfec7us,nififciasbictcnonpoffeejfeperfeclum. AddeBafiliuminepi- B.ep/f. ftola ad Neocsefarianos dicentem , quod perfeclerum hoceUproprium,vt
    ftipfisnonextoRant.

    IV. eft Studium& conatus in dies proficiendi. Hocvtebatur *h'l. ni.' Apoft olus , vt tandem perueniret ad perfectionem : cum enim negaf-

    Vuu

    fetfe

    i
    fet fe efle

    PERFECTIO
    perfe&u m.

    Vnum autem

    inquic ,qua quidem retrdfunt obliui-

    Jcens.adeaveroyquafuntprioraextedensmeipfumaddefiinatumperfequor,

    ad brauium fuperna

    vocationis Dei in Chrifto lefn.

    Ad qua: verba apud

    Chonn-

    Atticus,cum CritobolusroHac ratione qua dixi , vt fecundum yires noftras vnufquiftfe noftrorum quantum valuerit extendatur Jiquo modo poffttperuenire ejr comprehendere brauium fuper vocationis. Quomodoautem nosextendamus,exponitChryfoftomus ibidem in epiftolam ad Philippenfes. Extendens ,inquir,# eft,
    reipiciens
    gaflet. J>)u0modeadperfec7ionemdiuinusfermoprouocat?refpondit,

    Hieronymumlibro allegato

    quipedes tanquamcurrentes reliquo corpore anteuertereftudens ,feiffumin ea qua a fronte funt , extendit , ejr manus quo^protendit, yt etiam amptius
    ,

    quiddam vltra curfum


    B.ep-.t5j.

    ex multa animi alacritate , ex multoferuore.lta oportet currentem currere cum tantoftudiojcum tanta alaefficiat.
    fit

    Hoc vero

    critate,

    nonpigre.

    Hoc medium tanti fecit

    S.BernarduSjVtr.omenda-

    turam

    perre&ionisilli tribuerit. IndefeJfumproficiendiftudwm,&iugis t

    fcribitad

    AbbatemGuarinum, conatusadferfecJionem,perfec7ioreputa,

    tur. )uod(ifludere perfecJioni effe perfecJum efij>rofec7o nolleprofcere deficere eff.

    Vbifunt ergo , qui dicerefolent ,frjficit nobis nolumus ejfe melieres y

    qttam Patres noftri?

    ^Mib.^.c.vlt.

    V. Mortifkatio afTs&uum.perturbationumqueanimi. Ethoc intermediaad perfectionem obtinendam opportunaretulitinlibro jj e inftitutis renunciantium Cassianvs. Audi,z\t ,paucis ordinem^ perquem afcendere adperfeclionem fummam ftne vllo labore ac dtfficultatt a/aleas. Principtum noftr* falutisfapientittfy fecundum Scripturas timor Dominieli: Detimore Domini nafcitttr compuxcliofalutaris; DecompuncJionec6rdisproceditabrenunciath,ideH,nuditas&contemptwomniumfaeultatum. De nuditate humilitasprocreatur.

    De humilitate mortiftcatio volun-

    tatum generatur

    Mortificatione voluntatum extirpanturatq marcefcunt ?

    vniuerfa vttia. Expulftone vitiorum virtutesfruclificant atque fuccrefcunt.

    pullulatione virtutumpuritascordisacquiritur
    H.c.3/.

    puritate cordis ApoftolicA

    charitatis perfiecJio poffidetur.

    Quemadmodum autem mortificareafhis verbis expofuir.

    fe&usnoltros poflimus non longeante


    al.6,14.

    Sicut in-

    quiens>crucifixus quis(

    mundo

    crucifixum ) mouendi vel conuertendi habet poteflatem

    aWuditautemad ApoftoIiverbadicentisfecfTe iam mn pro anunifui motu membrafua quoquam


    ,

    ita

    rjr

    nos voluntates noftras

    acnoftra defideria, nonfecundumidquodnebisfuaueeft,acdelecJatadpr*~

    fens ,fid fecundumlegem Domini,quonosilla conflrinxerit ,applicar debemus. Etftcut is quipatibulo crucis ajfigitur non iam pr&fentia contempla,

    turjnec defuis affecJiombm cogitat } nonpre die craftim curafolicitudineq^ diftexdi'

    H R

    A N

    A.

    5*3

    flenditur , nulla poffidendi concupifientiapermouetur , nulla fetperbia , nulU contentione ,nulla*mulationefuecenditur , non deprafentibus dolet iniuriu y

    uon prateritarum iam recordatur ,feque cumadbucfpirat in corporecunclis


    elementis credit cffedefancJttm ,illuc pramittens futcordisintuitum ,quofe

    non dubitat ilico tranftturum : ita nos quoque timore Domini


    tuos
    ejfe ,illuc

    crucifixos opor-

    tet his omnibus,ttonfclum carnalibus vit;is,verum etiam ipfis elementis mor-

    babentes oculosanima noftra defixos ,quonosfperarcdebemus

    momentisfingulis migraturos. Hocenim modomortificatas poterimusvniucrfiis concupifcentias nofiras,ttr affeclus

    bahere earnales.

    Vnde San&us

    Avgystinvs docctincremetumperfe&ionisvelcariutisxftimadebere fecundum maiorem mortificationem afFe&uunij&fubactionem cupiditatum carnalium. Nam in libro Sj.quxftionum fic lo- M3. quitur. l^utrimentum charitatis eH imminutio cupiditatis , perfecJio,
    ri

    nulla cupiditas, Jjhtifquis igitur


    tatibus.

    eam nutrire vult,inftet minuendiscupidihanc enim

    I.

    Expulfio vitjorum

    Cassianvs fupra mormculcat Apoftolus, vt


    Rornrf 6'

    tificationi

    Yoiuntatum

    fubiecit.

    Eam

    fa:pe

    firuatur corpns peccatt, Et ad Corinthios.

    ad Romanos. Vetus , inquiens , bomo nofierfimul crucifixus esJ, vtdeUHundemus nos ab omni in
    quinamento carnts

    a Cor l*"

    &

    (piritus ferficientes fancltficationem in

    timore Dei,

    Et ad Ephcfiob. Dponitevosfecundumprifiinamconuerfationemvete-*^* 1^ rem hominem qtti corrumpiturfecundum defideris erroris. Vnde S. B as ilivs de inftitutione monachorum fcribit, Chriftianum qui itt,

    grediturgenus vita,quodefifecundum philofophiam ,ideft,fecundum virtutisperfeclionem, vitiofts animi affecliones dtuerfas , quibus anima infcifelet

    debere abfefegregare.

    VII- Infiaovirtucum, quamSt Apoftolusexpulfionivitiorum coniunxit,cumenimdixifiet dcYeterenomineexuendoaddidic Re- E P h. 4


    nouaminiautemjpiritumentisveftra,ejrinduitenouumhominemquifecun-

    5;

    Col.3.10.

    dum Deum
    esl

    & fancJitate Aclualis perfeclio dupliciratiene collatione 14. omnium natura vitiorum & curationis modus
    ereatus ett in iuftitia
    ,vt

    veritatis.

    Vnde Caffianus c,c*


    namprimus eius

    fub(iftit :

    ratto cognofcatur. Secu-

    dus, vt ita difcernatur ordo Virtutum earumq^perfeclione mens noftraforme-

    tur,vt illis non iam velut coacJa,

    & quafivioleto imperiofubdttafamuletur,


    :

    fedtJnquamnaturalibonodelecJetur.atfapafcatur.Addhibidejficiliuseffe inferere vircuces.quaeuellere yiti2,ideofortaje,quia vitiaplurafunt,q

    yirtutes,& natura corrupta quaficognatd, virtutesautem extrane* autetiarn quia idem labor

    & indufiria

    qua in vitiis conuellendis ponitur, virtuti-

    bus infirendis inferuit, Hxcduo

    media,nempefugam vniorum,& infi,

    uonemvirtutumficoniungas,efficies puritatem cordis Vuu z

    quam illis
    pro-

    5t4

    PERFECTIO
    1 1

    ptoxime fubiccit Caflianus; itaqucnihil opus


    dicere.

    cft

    de eafigillatim

    A,conc.i7.

    X. Medium fit Oratio , cum enim perfe&io in charitate fit eximium Dei donum,atque adeo omniumnobiliflimumjmirum non eft , quod ad illud impetrandum oratione opus habeamus, Vnde S. Auguftinus in plalmum ii8.fcribens. Cui,ait,donatur k Deo charitas Dei,
    ejr propter

    fibi
    Idc.j

    Deum charitas proximi profecloinftanter orare debet,quotantum augeaturboc donum ,yt non folum pro illo coniemnat deleclationes ctte-

    &4.

    rasJedetiamquaslibetperferatpaJfiones.Etlibro 8. confeflionum. #>/bi quam excelfus es inprofundis, nunquam recedis , ejr vix redimm adte. Age Domine ejrfac.excita ejr reuoca nos : accende tjr rape.fiagra ejrdulcefie iam amemut ejr curramus. Et libro de natura gratia. Sicut oculus corporis etiam plenijftme fanus nificandore lucis adiutus non poteft cernere,fit homo etiam perfeclifime-iufiificatus , nifiaterna luce iuftitis diuinitus adiuuetur,re,
    :

    Id c i.

    &

    '

    cle nonpoteji viuerc

    rfjs

    IX. Meditatiocrebrarerumdiuinarum,dequaIoqucbaturrex

    pf 38.4.
    Pf.u 8.1S. t Cor.4
    1.

    Dauidcum diceret. Mane afiabo tibi & vidibo

    vel vt legit Auguftinus

    contemplaborJLt.ln medttatione meaexardefcet ignis.tlt.Reuela oculos meos,


    tjrconfideralomirabiliadelegetua. Et. Da milii intelleclum , ejrfirutaborle-

    r4 V

    gemtuam. EtS.PaulusinalceraadConnthios. Noncontemplantilusnobis qua videnturfedqu& non videntur.gua enim videtur temporaliafunt, qua autemrio videntur,attrna, DequomedioitalcribitS.Bafiliusini cgulis fuilus difputatis , adeos qui feculo renuntiarant. Omnicuftodiacufiodiendumfuerit cornoftrum ne% patiendum, vtafpdua de Deo cogitatio ex animis noftris elabatur\neueeorum , qua mirabiliter ab eisfaclafuxt ,memo, ,

    ria contaminetur perfutiles


    ajfidue
    ,

    & euanidas cogitationes-.contra^ illudagendum

    vt ex purifiimaac perpetuarecordatione irnprejfam in animts vofiris

    piam de Deo cogitationem ,velut indelebilealiquodfignum circumferamtti. Siquidem hac eH ratio per quam erga Deum acquiri charitas confueuit, qu/t fimulcum adconfcienda Deimandattnos excitet ,tumviciftm quo^ab tjfdem ipfa adperpetuitatemjiabilis confiruetun X. &poftrcmum mediumeft, VtiDuce &Magiftro, quiviam
    ,

    C. cu. colU.

    pcrfcctionis oftendat.

    Cum enim omnesartes acdifciplina, ait Caflianus,


    quam
    huius vita commcdispr-

    bumatio ingenio reperU , qua nihilamplius ,

    funt,retietamena quoquamjineinfiituentis dotfrinanequeant ccmprehcndi quam ineptum efi credere , hancfolam non egere doclore-qun ejr inuifibdis
    ,

    ejr

    occuitaeft,ejrqunonnificordepurijjimoperuidetur: cuius errornonterh-

    poraledamnunecquodfaciUreparetHr,fedanim<tperditioneparit,mortema>
    Dut.) 1.
    7.

    perpetuamrSpiritus fan&i certh hsec funt falutaria monita ad nos. Inter-

    Ecdi.37-

    rogaPafremtuum

    & anriuntiabittibi,maiores tues

    >

    ejrdicent tibi.. Et,

    Cun*
    ytra

    CHRISTIANA.
    &
    ma firiftncJi enuntiat aliquando vera
    ,

    $aj

    cum iniufto de iujlitia, cc. Sedcum yivire irreligiofo trafta defanclitate, quemeun^, cogneueris obferuantem timorem Z5M AnirofanUo afiduus efio ,
    quamfeptem circumjfeftoresfedentesinexce/JdadJpeculavdum.ktS.PaulaszdRomanos. 2^onplusJapere,
    otu -

    u- lS
    u

    quam oportetJapere.Jedfapereadfibrietatem.T^lite efeprudentes apudvof Bm metipfos. Vnde S. Bafilius in Maiam . Intolerabilis eftfuperbu argurnentum
    exiftimarefe nullius egere cofilio,Jedfibi yni attentum ejfe , quafifoluspoffit
    fibi confilio decernere,quasptimajunt. S. Ambrofius

    c-

    de Officiis libro pri- A-*"H mo. Sibi quifunt ignari locorum cumfolertibus viarum iter adoririgefliunt,
    ,

    '

    cum fenibus debent nouumfibi itervit&aggrediy quominus errare poffint ejr a vero tramite virtutis defleclere, S.Hicrony- H,ep 4> mus ad rufticum monachum. CMibiquidemplacet vt babeasfanttorum
    quanto magis adolejcentes
    ,

    C0ntubernium >necipfetedoceas,ejrabJ^.doc7oreingrediarisviam,quamnu-

    quam ingrejfus es. Et


    ludiciumproprium.

    S.

    Bernardus ad Ogerium. J%ui fefibi magiftrum * C P


    Plura

    *7

    conflituit , ftulto fe difcipulum fubdit.

    iqPanamo require V

    D E V. Abnegatit. charitas Dei &proximi. Confcientia examen. Contemplatio. Vamiliaritas cumDeo. Martyrium. oblatiofui.

    Prefefiusjpiritualis.

    Sapientia. Virtus.

    PERSEVERANTIA.
    Vide
    V.
    Inconflantia.

    ixV a n a rio.
    S
    I

    D
    VlDE

    T A E V
    V.

    M.
    Religi**

    Vuu

    PIETAS

    fl*

    T A

    T A
    p

    in Parcntes.

    y t

    I.

    Quidnomine pietatis intelligatur.


    Vivs vocisfignificationemaccuratetraditS.Auguftinus libro dccimo deciuitateDei./Ve/^,inquiens,/r0/>wD tHltus intettigifolet, quam Gr<eci ivr% & !v vocant. Hac tamen ergaparentes officiofe haberi dicitur.Oliore autem vulgi bec no~

    A.S.K

    &

    men etiam in opertbus mifericordiajrequentatur


    quid hacfieripracipue

    quedideo arbitror euenijfe,

    DEVSmandat,

    eaquejibi vel pro facrificiisvel pra

    Jfacrificiis placeretefiatur.

    Nosdefecunda vocis fignificatione hic agcCo-

    mus,quamM. T.CiceroinSomnioScipionisvfurpauit.dumait.
    tepietatem
    ,

    SXO. 26.12.

    Deut.jifi.

    frou.23.12.

    Eccli-3'-

    Tob.4.).
    Matt.19.19.

    C0T3.2.

    qua eumfit magna in parentibus ejrpropinquis , tum inpatriam maximaetj. Sicautem agemus de pietate filiorum erga parentes, vc adiungamusetiam (quoniameiufdemargumentieft) depietateparcntum ergo filios, a n c pietatem aJioquin naturxconfentaneam imperau t aobis Deus in quarto Decalogi prarcepto , v t cum dixit in exodo. Honorapatrem tuum ejr matrem tuam^tjis longauusfuper terram qulDcm nus Dewtuus dabittibi. EtinDeuteronomio. Honorapatremtuumrjrmatrem tuam,(icutpr*cepit tibi Dominus Deus tuus , vt lengo viuas tempere ejr i??yr*/REtinProuerbiisSalomoms. Audipatremtuumquigenuitte, mater ejr ne contemr,as cumfenuerit mater tua. E t. Gaudeat pater tuus tua ,exultet quagenuit te. EtapudEcclefiafticum, ^uihonoratpatrem fuum,vita viuet longiore, ejr qui ebedttpatri re/rigerabit matrem. E t apud Tobiam. Henorembabebismatrituaomnibusdiebusvitaeius. Et Chnftus ad muenern diuitem inter mandataferuanda Honora ,inquit .patrem tuum matrem tuam,Ddigesproximumftcut teipfum. E t Paulus ad Ephe/ios. Ftlijobedite parenttbus veftris inDommo hocentm iuftumeB. Henora patrem tuutn eymatrem tua?,q.iod eslmandatum in promijpene vtbene Jit tibi &Jis longauusfuper terram. Et ad Colofienfes. Filij fbediteparentibmper omnia.boc entmplacitum eft in Domino.

    &

    &

    Na

    ERGAPARENTES:
    &
    y

    7
    Plato

    Natvra eandempietatemdocuitEtbnicos. Pythagorasdidum eft. Parentes honora, qui genere tibi proximifunt. Et P i T T Aci vnius e 7. Sapientibus. yofes-<J . Parentes venerare, \\ libris de Jegibus. Exiftimandum esl nullum apud Deos magk hono-

    randurnfimulachrumnoshaberedebere, quampatres auos fenio cenfetlos^ S gaudet EvRiPiDEsin matrefque fmul , quibus honoratis

    &

    DEV

    Hercuie

    2{thileTt
    .

    renttbus cjferre

    tam honorificum Uheris , quam debitum honorem pa~ Aristoteles octauo Ethicorum T^atura pa- A. ci%
    .

    terfiliorum, ejr aui nepotum

    ejr

    rex eorum quibus prafidet imperium obtinet.

    ht autem amicitia in excellentia confiftunt,quapropter elr honorantur ipftparentes, Et 8. Topicorum. Jguidubttat ,numoporteat Deesvenerari ,aut parentes honorare non eget rationefedpcena. Marcus Tullius primo de offici is . Si comparatiofiat , quibus plurimum tribuendum fit efficij , prin,

    cipes funt patria ejr parentes quorum beneficiis maxime obligati fumus: preximi Uberi, totaque domus. Et poft reditum ad Senatum Parentes carijjimos habere debemus , quodab his vita ,patrimonium,libertas,eiuitastra.

    dtta eff.
    ciliat.

    Et de arufpicum reiponiis. Parenttbus nosprimum natmacon^

    A P V T

    II,

    Qu&fietatis ojficiajilij debeant parentibus.


    T^Ilii parentibus debent primo officium honoris
    *-

    & reuerentiar,.
    5

    vtliquet ex teftimoniis fcriptura;

    aJlatis.

    Debent autem verbo,


    Eccli.y.;

    ore

    & opere.

    Vnde Eccleilafticus.

    In opere ejrfermone , ejromnipatiilla.

    tntia honora patrem tuum. S.

    Hieronymus tractans verba


    ,tfie

    Honora

    patrem

    & matremprimus graduspietatisesJ

    inquit,i// quos aucJoresJtbi

    voluit ejje Deushonores obfequiis ,abftineas contumeliis ,/ednec vultu

    Udcda
    A.c.17.

    eslpietasparentum,mereturcacitatufubirefttpplicium,quiparentumvultus

    toruovifu deJpexerit.EtS. A.mbrofius\ib SmLucam.FIenoratuosparetes,quiafuosDcifiliushonorauit\legifiienim. Eteratfubditus


    illis.

    SiDEVS

    Luc.2.5r.

    feruulis,quemadmodutuparcnttbttt.Honorabat igitur Iofeph


    ftus non

    ejr

    MariaChri-

    natura debite ,fedpietatis efficio. Honoraergo (Jrtuparcntes. Etlib. Ac.17.


    ,

    primo de officns.Efibenorumadoiefcentium timorem Deihabere &deferreparenttb. honorem haberefeniortbus reuerentiamJ t n.infentb.gr auitasjn
    ,

    iuuentbut alacritas , ita , in adolcfcentibus verecundta vttut quadam dote co~

    Deum timens , vtpote Abraha indeles honottmdeferens latri vfaueeo t vt aduerfus paternam volumatem necmortem.
    tnendatur natura;Erat Ifaac
    ,

    recuf*.

    5i*
    Gcn.
    resufaret. Cyrillus

    T A

    Alexandrinus libro 4. in Genefin. Jguireftam viam fequi voluerint,mirum in modum proficientft'didiceriot nulUm rem excekentioremforequampietatemfiliorum,obferuantiamqueinfuosparentes.j^ued
    stutemparentes resfanttiffima inter omnes nationes habeatur, lex quoque dittinaplane docebit : qu&cumiuffijfct

    Deum

    vnumextotoantmo,totoquecor'

    de eportere diligerejioc etiam addtdit.Honorapatrem tuumejr matrem tuam, <ut bene tibifit. Parentes enim intaginem Dei quodammodogerunt, I I.Debent officmm timoris,& afnoris, fcd magis amoris. Narn
    Leuit.19.3.

    Leuitici i. dicitur. Vnufquijque patrem fmtrn


    Et.Diliges
    efle
    ,

    & matrem fuamtimeat.

    B hom. 9

    amicum tuumficutteipfum dicit Dominas ,at quis filiisamicior debct parcntibus t De hoc officio ita diilerit S.Baf.in hxxamero. Vos porro filtj amate rjr coliteparentes. Vos parentes nolite adiracundiamfiliosprouocare. Nunquidejr natura ea non dtcit ? Nihilnoui dtuus Paulus di-

    cit,fednatur& vincula vinsitjnfuperqueprxftringit .Nam vndefie,vt in obuium quidem tamcopiojo numerofoque gregee ftabulis exiliens agnus matru

    fut continuopercipiat vocem, adeamproperet atque latlUfontesproprios re,

    cla petat , papilltfque maternis contentusfit , etiamfi perperam habeantfucci pr&teritU haud faucU vberibus lacle diftentUi Jguin mater ipfa intertam
    ep.tfi.

    ? ptulios agnos eum internofeit vtpreprium. S.lr{ieronymuszd Theophilti

    aduerfuserrorcs Io.Hierofolymitani. Amari pares debet.Amari parent Cr Epifcoptts debet , non timeri. Antiquafententta esJ. JOuem metuit quis, edit\quem odit.periij/e cupit. Vnde in noftris literis cum intttaparuulorum im
    Afarm. 1 y.

    bro timore confifiant perfec7a dileclio foras mittit timorem. San&us A Chri{tus)quid exegerim, fiusin pfalmum 118. Naturaminterroga,(inquit
    }

    ttu&vtique auftoris arbitrium genitalt fingularum necejfttudinum teftatur affettu. Amareparentesfilios lex natura esl. Diligerefratres naturaprarotl.la 4prl.

    qua eodem domicilio dtufotos ajfuefecit ad gratiam charitatU. , Gregorius in pfalmos pcenitentiales. Tilij Eccltfiain hocquod San&us Dexmtote corde diligunt ,patremfe Deum babere euidenter ofiendunt, Filtorum enim esJ diligerejttntimere, Huc tendit illud Terentij in Adelphis
    oatitta e(i

    Hocpatrium efl potius cenfuefacere filium,


    Suafpsnte reiJefaccrcquam alieno mctu, Hoc Pater ac Dominus interesJ: hoc qui nequif,

    Fateaturfe nefcire imperare ItberU,

    EtCiCERO,

    poftreditumadSenatum. Parentescbarjpmosha-

    bere debemus quedabhts vtta ,patrimonium,libertas ,ctuttas tradtta esl. Et pro Cluentio. NjfSumeft nomen amantius ,indulgent'tufque quammaters.c /.

    num Seneca libroiiertio de beneficiis,


    ctt\non

    Parentcs fuos non amare impietas

    ainofcere infattia,
    III.

    De-

    ERGAPARENTES.
    III.

    5*5>

    Debent

    iis

    officium parendi

    & obfequendi in omnibus>


    ph.<s.t.

    qua:voluntatidiuina:nonrepugnant. IdcircoApoftoluscommonefccittam Epheflos, quamColollenfes, vt fihj parentibus obedirent in

    Hiib..osiin.

    Domino. VndeS.Hieron.
    tibusfuisfilij obcdiant in

    inepiftoIamadEphcfios./f/)g,inquit,

    dic7um,Vtrum in Domineparentibusfuisfilijdebtant obedire, an certeparenDomino. )uodvtrum%facicndum,vt in hisparentibus,

    qui nos in Domino genuere qualisfuit Paultu


    ,

    & Apofioli ebediamus,&

    tafaciamus quacunq^prxceperint^ejr parentibus de quibuffecundumcarnem natifumus obtemperemus in Domino , implentes ea que nonfunt Domini contraria
    ri

    W#/?tett.Sapiens,&modum,quope:fecl:eofficiumhQcpraEfta-

    queatinfinuat, dumait,JuitimetDominum,bontratparentes,&quafi

    Dominis feruiet bis quife genuerunt, Sic tcfte Petro Apoftolo , Sara obediebat quondam Abraha , Deminum etm vocant. Sic Chriftus Dominus,qui venerat vtin forma ferui miniftraret,&non miniftraretur, veluc ieruus fuic quoq; fubditus parentibus fuis ,nam Lucas dicit. Et
    tratfuhditusillis,
    I

    uCl,fc

    V. Debent iis officium fubminiftrandi omnia ad vi&um amidum neceflaria, cum iis fuerint deftituti , id enim verbo bonorandi fignificariin prarcepto Dccalogi ,ex ipfa Scripturaprobantfan&iPatres,ytS.AmbroCms'mLuc^m.EfiautembonomonJolumbonorificentia, A.lib.t.c.r fedetiam largitatis. Viduas bonora.qua vera yiduafunt. Henorenim cftdcferrepromerttis.Pafcepatremtuum.pafcematremtuam. Ofili,quantumtibi
    fumesiudiciu.nfinonpafcasparentemllllidebes,quodbabes.cuidebcs,quodes.
    St nonpropter gratiam &falutempropter verecundiampafee.
    l
    '

    &

    mSh

    S .Hieron.in

    H.Ub.a.e.i

    Matthxum. Honorin Scripturis nontantaminfitlutationibm & officiis dcferendis,qvantumin eleemofynis ,acmtmerum oblationefentitur.Honorajn- lT,m f*quit Apeflolm, viduas,qua vera viduafuntjhic honor donum intelligitur.

    Et

    .,

    ialioloco,Presbjteriduplicibonorehonorandi,maximequilaborantinver-

    bo&docJrinaDei. Pr<eceperatDeminus,yelatates,velpenuriasparentum
    confiderans , vtfilij honorarent , etiam in vita necejfariis minijirandisparen-

    tesfms Hanc jrouidentiJfi?nam Deilegem volentesfcrib.t& Phariftifubuertere docueruntpejfimosfilios ,

    Matt.15.5;

    vt qusparentibus erant ejferenda } Deo voueret, t^v.DeindeEcclefiafticus. In opere ,inquic,<fermone,& omnipatientia bonorapatremtuttm.tltiterum. FiliftfcipefenecJampatristui,& nocontri&fidefeceritfenfus,veHiada,&neJfernaf ettm in virtutettta; Eleemofina

    Eccli.i*

    fies ettm invitaiHius,

    ib

    u.
    -

    enim patrismoa eritinobliuione. Etnrfjs. guam Ibl8 maUfamaefl , qui derelinquitpatrem, ejlmaledittm a Deo,qui exajperat matrem. Pranerea Apoftolus in priore ad Timotheum italoquitur. lTimi * Siquisfuorum , maximedomefiicorum curam nonbabetfidem negauit,&

    &

    &

    Xxx

    efl

    jjo

    eH inftdelt deterior.
    [oan.1j.27.

    P I E T A S Qui autem magis fui 8c domeftici cenferi debene


    ,

    liberis,quam parentes? Denique habemus

    exemplum ChriftiDo-

    mini.quidecrucematrem fuam commendauitloanniEuangelifbr


    DeindeAnquitloinnes.dicitdifiipulo.Eccematertua.Etexittaboraaccepit

    A.OJ. k>.

    tam difiipulus infua. Qua; verba expendens San&us Auguftinus tra&atu 115 in Ioannem. Exemple ait juefuos minifiresinftruxitpraceptor lonus, vt afltispiis impendatur curaparentibus , tanquam lignum tttud, vbi erantfixa membra morientis etiam catbedrafueritmagifiridocentis. Exbac
    .

    iTin.5.(.

    fana doclrina didicerat Paulus Apoftolus , quoddocebat , quando dicebat. Si eH inquis autemfuis, ejr maxime domefiicis nen preuidet,fidem negauit
    ,

    &

    fideli deterior. )uidautem tam cuique domefiicum quamparentesfiliis , aut

    parentibusfilij? Huiusitaque celeberrimi praceptiipfimagifterfanclorum de

    feipfoconftttuebat

    exemplum quando non vtfamula Deus quam creauerat quam relinqucbat alejr regebatfid vt matri bomo de qua creatusfuerat,
    ,
    ,

    &

    terumprofe quedammedofiliumpreuidebat. Nam cur hocfecerit,quodfiquitur.indicat. Aitenim Euangelifia. Exitta boraaccepiteam difitpulus infua,
    nonpradia,quanuttapropriapojfid(bat ,/edofitcia quapropriadijpenfatione
    ,

    exequendacurabat,
    SJib
    j.

    Huc vfquc Auguftinus. Addam hic hominis Eth-

    de bc*

    nicinunquam fatis laudatam dehocargumentofententi2m,nempe $ E n e c J , qui difputans ,pofIintne libcri parem reddcre pro beneficiisacceptis gratiam, tandem concludit. Nulia viverborum nutta ingeni/facultate exprimi foteB , quantum opusfit quam laudabile , qnamque nunquam d memoria bominum exiturum ,poffe hoc dicere. Parenttbus mea
    , ,

    parui , cefft: imperie eorum ,fiueaquumfiue iniquumfuit obfiquentem ,fubmiJfumquemeprabui;adhocvnumcontumaxfui,nebenefictis vtnceret. Cer~
    tate obfecro vos , tjrfufiquequc reftituite aciem. Felices , qui vicerhtt ,felices

    quivincentur.>uidco adolefcenteprsclariut\quifibiipfi dicere potuit , nea^

    enimfas esl altertdicere. Parentem meum benefictis viet?guideofortun*t itte fene,cui omnibus vbiquepradicabit, dfiltefuofe benefciis viclum, Quidau-

    tem eftfeliciwrfuamfibi cedere\


    b horo.i
    A.hb
    j.t.i*.

    San&us Bafilius quoque & ex eo Santus Ambrofius in hexarmero fuo ad pudefacicndos filios ingratos qui neccflaria fubfidia pa,

    J>)uam vero ait Ambrofius , rationabtlium excedat pietatem ac prudentiam Citonia clementia,

    remibus fenio grauatis fubtrahunt

    ita fcribunt.

    confiderandum

    Nam depofitipatris artusper longauumfineclutisplumarum

    tegminealarumqueremigionudatoscircumftansfobolespennupropriisfouet.

    Et quiddicam ? cellatitio ctbopafiit,quande etiam ipfa reparat natura dt/hendia vt hinc atqueinde fubleuantes fenem filcro alarum fuarum advolan,

    dum

    exerceant

    , <jr

    in prifiinos vfus defueta iarn reuocent pijpatris mem-

    brai

    ERGA PARENTES,
    ,

    f3

    bra} >uis noftrum Uuare agrum non faftidiat patrem ? J$uisfeffumfenem fttis humeris tmponat , quod in ipfa hiftoria vix credibile habetur ? <>>uis,vt
    fius Jit ,nonboc feruulis mandat obfequium? <^4t veroauibus nonettgraue, quodpietatis eftpUnum non ett enerofum , qttodfiluitur natura debito.

    EHenim vetlura pietatis , quodeo v/quefrequenti teftificatione percrebuit. vt congrua mercedem remuntrationis inuenerit. Nam Romanorum vftt
    pia auis vocatur. Habet etiam vniuerforum fujfragia nam retributio beneficiorum dvn7n\*tyu<n; vocatur m\#zy<& enim cicovia dicitur. Virtus
    :

    itaque ab
    cupatur.

    his

    nomen

    accefit

    cum

    relatio gratiarum

    ciconiavocabulonun-

    Captt

    III.

    Cttr liberi h&cojjicia, debeant parentibus.

    debeant parentftms peripicuum multa 8c magnabeneficia ab illis accepta. Vnde eft , Apoftolus, Filij , inquit obedite partntibus veftris in Domino.hoc enim iuliberi ha:c
    officia
    ,

    QV od ob nempe
    t.

    omnia

    Eph.tf.i."

    ftumeB.

    quiaDeusitaprjecepir VndeidemApoftolusadColoffeafcs. Tilij, obedite parentibusperomnia, hoc enim ptacitumeBinDomi;

    tc

    '**

    no , id cft , prsecepit Dominus ait Theodoretus Et Syracides, Deus honorauit Patrem infiliis , ejr iudicium matris exquirens firmauit in Honorauit autem, quia filiis praicepit , vt honore afficerent filios patrem:iudicium vero matris firmauit, quia iufiamatrisfuopraxemox fubiecit. gnttimet Dominumjionorat pco rata fecit. Quare parentes. Beneficiaautem parentum fcripturanon reticuit , nam cum Tobiasfiliodixiflet. Honorem habebismatrituaomnibusdUbusvitaeius,
    .

    Ib.

    &

    Tob.4.1.

    zddit.Memorenim ejje debes.qua ejr quantapericulapajfafitproptertein v- A lib.i.c?. terofuo. Non tacuerunt S. Patres. San&us Ambrofius in Lucam. Difce , quidparentibus tuis debeas.

    Tu matri debespudoris iniuriam,virginitai

    tisdiftendium,partuspericulum , matrilongafaftidia,difcrimina enimifer<t


    in

    votorum frtsilibus maius periculum eft,&cumedidtrit ,quodopta~ uit partu abjoluitur , non timore. gutd anxios patres loquar profiliorum
    ipfis
    ,

    profeclu multiplicatos alienis yfibus cenfus

    iatlaque agricola Jimina popaueris

    flerorum atattbusprofutura i Nonnepro


    di
    ?

    his obfequiafaltem oportet repen-

    Et

    infva

    Pafce

    matrem tuam.

    etfi

    matrem
    z

    adhuc non y
    reddi-

    iib.8..i

    Xxx

    7.

    fli

    T A

    reddidiftidolores,non reddidifti cruciatus,quos pro tepaJfaesJ, reddidifti obfequia,quibus illate geftauit,nonreddidiftialimcnta,quatribuit teneropietAtis ajfetfu dmmulgens labris tuis vbera-.non reddidtftifamem,quam illapro

    mn

    te tolcrauitjtc

    quidquodtibi noxium ejfet,ederet , ne quidquod Utti nocertt,

    haurirct. Ttbiillaieiunauit,tibimanducauit , tibiillaquem voluiteibum nen


    accepit ytibiquem noluitcibumfumpjit , tibi vigiUutt,tibiJieuit, ejrtui/iam

    egerepateris?

    pit ferio,id eft,

    dcbent hxc officia parentibus,quiaDeuseapracceadiun&a comminatione grauiflima fi fecus faciant, eo non audiendo.non honorando, non pafcendo,fed contemnendo,dedecorevelmoreafficiendo. Quaderemultahabesin diuinishtteris, vtinhxodo. )utpercujjerit patrem fuum autmatrem,mortemortatur. JjJuimaledixeritpatriJuo vel matri,mortemoriatur. Et in Leuitico. J>)ui
    maledixeritpatrifuo,autmatri,mortemoriatur.Patrimatriq; quimaledixer it,fanguis eittsjztjuper eum.Etin

    Te k.tio

    Leuzo.j.

    Deu.ti. 18.

    Dcuteronomio. Sigenuerit homofilium


    .

    Ib.c. ij.

    contumacem ejrproteruum , quinon audierit patris ac matrts imperiatm, ducent adfeniores ciuitatis dicentfa ad cos Filius nofter ifte proteruus co .*contemnit,comeJ/ationibusvacat ,ejrluxurU tumaxestJmomtanoftraaudire at^ conuiuhs Japidibus eum obruetpopulus ciuitatis , dr morietur,vt aufera,

    &

    ti6malumdemedioveftri,&vniuerfuslfrabelaudiens,pertimefcat. Etite-

    rum. Maledittus qui non bonorat patremjuum ejr matrem


    rrou.10.20.

    &

    dicet omnispt-

    ^
    Ib J017.

    ui

    ^men.Demde in Salomonis Prouerbiis.j^/ maledicitpatrifuo

    &

    matri,cxtinguetur lucerna eius in mediis tenebris, Et. guifubtrahit aliquid

    dpatrefuo,&dmatre, cr dicit,hocnon ejfepeccatum ,partieeps homicid*


    eumcoruide torrentibus ,
    ,

    elf.

    Et.Oculu,qui/ubJannatpatrem,tjrquideJpicitpartummatrisJua, ejfodiant
    Eccli.3.1.

    A.J.8in

    Lucam

    7'

    am ma Ufama eft qm derelinquit patrem

    & comedanteumfilij aquiU. EtinEccleiiaftico. & maledittus a Deo qui


    ,

    ejl

    exajperatmatrem?

    Vnde S.AmbrofiusIocofupracitato. Honorapatrem tuum &matremtuam. Primus enimgradusiftepietatis eJi\namquehos auHonera obfequiis,vt aiftineas d contumeliis qui* ne vultu quidem Udenda eftpietasparentum. Sedparum eH non Udere , quia
    ttores tibiejfe voluit Deus.
    ,

    Uxprojpexit ne patiantur iniuriam. guienim maledixeritpatri vel matrt,

    morte morietur. Tu honora vt bonusjis. aliud eS legis


    ,

    benefi-

    rium, aliudpietatis officium. Ethnicorum di-

    daprartermitto.

    CAP,

    ERGAPARENTES,
    C
    A ? V T

    ftf

    IV.

    Quantm fruttns ex his ojjiciis in liberos dimanet.

    PR IM VM fru<ftum Dcus prarcepto de honorandis parenti- D " *" bus adiunxit Deuteronomio,dicens. Honorapatrem tuum & maipfe

    in

    tre

    m ,ficutpr*cepit tibi Do minus Deus tttut


    dicitur inpromiffione

    vt longo viuas tempore ,

    & bene Eph

    . <s.

    i.

    yfr //'/.

    Etrepetiuit S.Paulus Honora, Slc-quede/imandatumprimumin


    *

    promiffione , vt benejit tibi,ejrjis long&uusjitper terram.

    V bi hoc m andavthabetcommentarius S. Am- Ar"b ia C P brofij ,6c Auguftini , vel quia primum eft in fecunda Decalogi tabula, Augt.de i* habetq, promiffionem illam. Vt benejit tibi, &c. Vel quia cum farpe in chsrfi* Scriptura promittatur longajuitas masdata Dei pra:ftantibus, ca tatumprimum
    ,
    '

    menprimo promittiturhonorantibusparentes,idqs re&e.Nam cum homines foleant ex operibus fuis fru&um &. vtilitatem quacrere, ex parentibus autem declinantibus ad mortem non videatur magna fperanda vtilitas,ideoDominus Deus voluit aliquid promitterehonorantibus parentes nempe longam vitam , eo quod gratus fuper ac,

    cepto beneficio,dignus eft cui acceptum beneficium conferuetur, ingratusautemacceptumbeneficiummereturperderc. Quod beneficiumcumfilio flt vita, quam aparentibusaccepit,iuftumeft,vtfi honorando parentes gratum fe pra;buerit,vitaei conferuetur,hoc eft.diu viuar.Ncc folum longam vitam promittit Dominus , fed vtbeiucundam ducas vitam.omnia nefittibi, inquit, hoc eft , vt felicem enim quasadvfumhuiusvita;pertinent,promittunturhonorantiparentes, vt funt honor, dignitas , opcs , laititia; 8c fucceiTus exanimi fen- Prou.i.f, tentia. VndeSapiens. Audifilimidijciplinam patristui, ejrnedimittasleterques collo tuo. Dices, gem matris tua , vt addatur gratia capiti tuo multos morigeros citomori.&immorigerosdiuviuere.Refpondeo iuxta doctnnam S. Auguftini libro primo de ciuitateDei,nonideo ** filfam reddi Dei promiffionem, quiafi morigeris eam non prxftet in hac vita , abunde compenfabit in altera ficut nemo violatas promifftoniseumarguerit,quicumceruifiampromiferit,pofteadatciusloco vinum, Subiicia memorabile exemplum ex S.Bernardino de adolefcente,cui obinobedientiam vitaabbreuiata cft. ^oflraatate ,ait,

    &

    &

    H/Jpania citerioris oppido,cui nome Sui,non itaproculValentia adolefcesfuit,

    quiperparentum inobedientiam eo deuenerat,vtanno lS.propter latrociniaejr


    pubticafacinora in vincula comeftus
    }

    &fufpendio damnatu*Jit Erat etiatvm


    s

    Xxx

    pror-

    T A

    frorfus imberhis. fcndenti vero iam atque exanimi fubito prorumpit barha moxquejpeclantepopulo , tum iUa ,tumcoma capitis plane canefcunt, vt ata-

    tem referret homints nonagenarij. Miraculo rei accittu cu mpopulo toto cleroaccurrit Epifiopus. Omnes in genuaprofiratiexjpeftant, dum ofiedatDeus, quidjibt monfirum hocvelit. Atqueeccettbi Epifcopus editiorem capiens tttmulum,ad omnes ait VoluiJJeDeumoftendere ,quantumde yitaitsdetrahat, qui deparentum obedientia detraxerunt Vtfturum enim fuijfe hunc iur-enem adeam atatem,qua iam apparebat infacie,nifiipjbsjeptuagtnta annosparentum inobedientia detraxtjfct. Ita habet Dominica uadragefima: fer,

    &

    Ecch.j.$.

    mone iy.art.^.c.u Complvr.es


    thejaurizat , ait , ita
    fpiritualia

    aliosfructuscoarceruatEcclefiafticus. Sicutqui
    ,

    qui honorificat matremfuam hoc eft , multa bona Sctemporaliaaccumulat. z.Jguihonoratpatremjuum,iucun-

    &

    dabiturinfiliis,rjrindieorationisjuaexaudtetur,hoceik,a.b\ind,ibit\ibe~

    net logiore,

    ns,tevQtorucnfuorumcompos&ct.i.Ji>uibonoratpatrem/ium,vitaviquiobeditpatri rejrigerabit matrem,id eft,pro doloribus& curis afficiet gaudio. 4. Honorapatrem tuum vtfuperueniat tibt benedtftio abeo,drbenediftioiffiusin nouifjimo maneat. Benedtftto patrisfirmat domes

    &

    filiorum , malediftio autem matris eradicatfundamenta.

    Qua fententia in-

    dicatur , quanti Deus fjciat benedi&ionem , vel maledi&ionem filiorum a parentibus profectam , cum Deo facientc fiat, vt ad benediclio-

    Hiemparentum filiorum familia; & resftabiliantur contra vcro vtad maledi&ionem eorundem fundamenta domorum eradicentur, id
    , 3

    ..1.

    eorum familia; euertantur. Idpatuitinlac.benedi&oab Ifaac.InEphraim Manaffe,&duodecimpatnarchisaIacob.benedi&is,&multoantiquiasinbenedi&ione&maledic"l:ioneNoe.S.Auguftinus libro n. de ciuitate Dei, de 10. filiis a matre maledicbs ita fcribit.Dwww quidamftatresfuerunt, quorumfeptemfunt mares,tresfarmin*deCaJarea Cappadociafuorum eiuiumnon ignobilesmalediftomatrisresenti patris eorum obitu deftituta , qua iniuriam fibi ab eisfaclam acerbijfime tulit\talipoenafunt dtuinitm coerciti ,vt horribiliter quaterentut omnes tremoremembrorum.In quafxdijimajpecieoculosjuorum ciuium nonferentes, quaquauerfum suiqueire vifum eft , totepane vagabantur orbe Romano. Ex Palladia, multis aliis kis etiam adnos venerunt duo frater ejrjbror , Paulus Ucis miferiadtjfamanteiamcogniti. Deinde fase narrat,quomodo ad memoriam Stephani martyrisatremoreliberatifint,toto populo fpectante , maximo clamore Deo. Martyri gratiasagente.
    eft,penitus

    &

    '

    &

    &

    &

    CAP.

    ERGA PARENTES.'
    C
    A
    P

    ;//

    V T

    V.

    Liberosvonfemperejfeobligatosadditta objequia

    pr^flandaparentibus.

    ET mandato diuino teneantur obfequi parentibus non tamcn tencntur quotiefcunque parentum voluntas repugnat
    s
    i
    filii
    ,

    cum diuma voluntate,

    Ofortet enim , Deomagisobedire, ait Petrus

    cum
    Aftf;

    ApoftoMsm A&is,quambeminibus. EtChriftuscuidamdifcipulopoftulanti,vtpriusfepelirctpatrem fuum.refpondir. Sequereme y rjrdi-

    M*-*-*5
    Matt.10.37,

    mittemortuosJepeliremertuosJuef.Etturfusalibi.Jguiamatpatreautmaedit patremfuum

    tremp(ufquamme,nomeftmedignus. Etiterum. Siquuvenit adme,(jr non matremfuam , ejrc. adhuc autem animaMfuam,nen meus ejfe difcipulus. Deinde ApoftolusincpiftolaadEphcfios& coi poteft Colofienfcs , vbi filios iuffit obedire parentibus } addit /'* Domine hoc

    Luc.1+16.

    &

    &

    ?*>.

    cftjCummandatumparentumconfpiratcumDominiDeivoluntate, vtexpofuitS.Hieronymus&Chryfoftomusincommentarns. Vnde


    hmbvoCiminvy{a\mumu%,FortaJfe dicat aliquis.TuDomine Iefu legem Dominum Deum tuum , ddige proximum tuum : vt impleres kanc legem venifti.Dixifiiper legem. Honora patrem matrem ,
    S.
    dtdifti dtcens. Dtlige

    Km>*

    f rm - , i' <

    &

    &

    &

    in Euangelto iubes , vtparentes oderim ? )uomodofibi conueniunt iftaprace-

    pta? Sicmitii

    & humilis corde venifti ? non pojfum faluo pietatis iureodijfe


    Euangclto euidenter expofuit ,quaratione nofros dtbeamus
    Jj)ui dtligit patrem

    patrem,cutdebecquodcreatusfum. Etinfrarefponfum dans iit.Denique


    ipfe chriftus in

    $d:Jfe duens

    aut matrem plufejuam me , non eftme dig-

    Non dixittndignes effe , quiparentes fuos diltgunt .Jedeosindtgnosatf, quiplusparentestfuam Chriftum diligunt. Sitnim ideo deferimtts parentintu.
    bus,

    qma nojira generationis aueleresfunt quanto magis Chriftum eportet a,


    ,

    mare qui ipforum

    eff

    aucJor parentum.

    Jfli

    dederunt, qucd non poteftatu

    e&,fed minifteriiJuiyChrtftns datfalutem , quipartntum beneftciaconferuat.

    SancfcusHieronymusadFuriam,deVirginitat.eferuanda. Honora,in- H.ep.ic quh,Patrem tuum,fedjited veropatrenorifparat. Tamdiu fcitofanguinis copulam quamdiuiUefuumKoneritcreatorem. Alioquin Dauidprotinus tibi eanet ,Audifilia,& vide inclina aut\emtttam,& obliuifcerepopulum do,

    rnumpatris tut,

    & & concupifcet rcx decorettnm.quia audtfti

    &

    q_a

    vidtfti.gainid. ep.a.

    clivajiiauf e'..a/. popttli tuijdomuffcpatm

    tm oblita es. E: ad Nepotianu


    Ecce

    n*

    T A

    s
    vbera , quibus te nufrieft in

    EcceaduerfarminpecloretuoChrifiumconaturoccidere. Licet paruului ex


    collo pendeat nepes Jticet fiarfo crine

    &

    fcijfis veftibus

    eratmateroftcnda; licetin liminepater iaceat ,per calcatum perge patrem,


    (iccis eculis ad vexillum crucis euola.Solumpietatis genus

    hac re ejfe cru-

    ChomJ*.
    Ap.$.

    delem.

    Scitum

    eft

    & illud Ckryfoftomi in Ioanncm.

    Cum JpiritualU

    impediuntparentes,necegnefeendiquidefunt:itacumnihilimpediunt,meri-

    omnibus ipfianteferendi. S. Auguftinusad Lsetum. Sicut praceptum quoperdere iubemur animam noftram, nenadid valet , -xtfe quifque interimat quodinexpiabile nefcs eft tamen valet , vt interimat infe carnalem ajjeclum anima , quo cum impedimentofutura vita prafensvitadeleftat. HoceJlenimquoddiclumeJl:oderitanimamfunm,
    :

    toomniaijs Junt tribuenda ,

    &

    &

    &

    perdat eam.

    guodtamen ddigendoJJt,quandequidem apcrtijfimejruttum e}

    iufdem anima acquirenda in eodempracepto commemorat dicens. )uiperdu


    derit eam in ifioJeculo,in vita xterna inueniet eam. Ita deparentibus rettiffi-

    me dicitur,vt quieos amatfcrdat eosjnon moreparricidarum interfjciens Jed


    fpiritualigladio Verbo Dei carnalem affettum eerum,quo &feipfos,
    eos quot genuerunt irritamentis huiusfeculi obligare conantur, piefidenterquepercu-

    &

    tiens

    ey occidens jiliudin eis viuere faciat , quo fratresfunt , quo cumftliisfuis

    A.c o

    Dcut.))>

    Deum Ecclefiamque cognofcunt. Et in libro contra AdimantumlVlanicha:i difcipulum qui, contendebat propter teftimonia initio citatanouum teftamentum repugnareveteri,allegat pro contemptu parentum Iocum ex Dcuteronomio. Jjteidicitpa/;v,inqui t,aut matri,nen neui vos, &quifiliosfuos non agnofcit ipfe autem cognouittefiamentumtuum. 8cideovetusnonrepugnarenouodicenti, odiendosparcntes.Exque&dditsnanife/iumefti&honeremparentumi gradufuo ejfeferuandum,&eos tam in diuiniamoris comparatione,prafertim
    temporalibus parentes aternos
    , ,

    fiimpedimentefunt,nulla dubitatione epertere contemni.

    mcnto fint

    aliquem , fi parentcs impediftatum ad quem a Deo vocatur etiam inuicis illis inire nocenim eft quod S. Hieronymus pau!o ante dixir. Per calcatum perge patrcm .ficcis oculis ad vexiUum crucis euola. excipe cafum , nifiparentes extrcma vel graui inopia premantur,& aliundc non fuppetunt prarfidia. Tunccnim filius tenetur,vel in aliud tempu's dirTerre,vel etiam prxtcrmittere rcligionis ingreflum. Quod fi parcntes in eandem inopiam labantur poft profefnoncm folennem inreligioneariliofaclam, filiustantum eafubfidia temporalia&fpi,

    E x cvva doctrina liquet poflc


    religiofa: vita:
    :

    ritaliaconfene tenerar,qua:faluisrcl!gionbSfna:iGg:bus,inquasiurauit,omnino poterit, ficut i\ vxorem duxiflet , teneretur iifdem omnia

    fuppeditarejqu^faluismatrimonijlegibuspollet.X/Vf/w/w^w^^: e S. G regorius libro moralium feptimo ,propinq uorum debetne cejfitatibus tom-

    ERGA PARENTES.
    i$ttn>ati , vt tamenper compaffionem

    537

    nonfinat vim fu& intentionisimpediri,

    vtaffetfustfttidem mentit vtfcera repleat ,fed tamen dfiiritali propofito

    non

    auertat. Lege noftrum Gregorium a Valcntia in %%. S. Thoma: difputat. 7, quacftione I de Pietace , Pun&o i< de hoc cafu diflc-

    rentem,

    Capvt

    VI.

    Depietatis oj]iciis;qu& farentes debent liberis.

    PRi m vm officium
    fibific

    quod parentes etiam natura duce&magiftra

    pra:ftare debent liberis eft , diligere illos ;

    nam & fera: hoc officium


    eccH.ij.is,

    prajftantfuis fccibus. VndeSapicns.

    Omne ,inquit, aniotaldiligitfimile


    fi-

    & omnis homoproximumfibi. quis autem parenti proximior vel

    milioreft quamfilius? Et Apoftolus vultafoeminisfenioribusdoccri Tit.i.^ adolefcentulas, vtvirosfuosament^filiosfisosdiligant. Sanctus Am- **

    brofiushbro defancto lofeph. /imare,inquit,liberosdulce^rimpenfius amare pradulce.fedfiequenteramoripfepatrius , nifi moderationem teneat,


    nocet Uheris ,fiaut nimia indulgentia dilettum refoluat , aut pralatio vnius
    cxteros ab ajfeffu germanitatis auertat.

    guidergo ? reprehendendus

    lacob, Gcn.57.3.

    quia praferebat vnum cateris ? Sednec libertatempojfumus auferre parentibtts ne eos plus diligtmt , quosplus credunt mereri, necfiliis refecare debemtts
    ,

    fiudium plus placendi.

    Idem in hexemero pro hoc amore vanaaffert k \\ xy ,7 t8, exempla brutorum ammantium vc piicium hirundinis cornicis & vrfa: M. TuIIij dicli funr, Anatura ipfa,vteos quosgenuerimtts,amemtts, Cici.de fin.
    *

    impellimur.Ferxparttisfuos ddigunt,& nesin liberos nofiros vtidebemusin-

    2'

    ^^

    gi

    hominumgenerid natttra datum eft,quamfui cuique liberi NttlUsmeHnomenamantiusindulgentiufq^quam maternum. Conrra hocofficium grauicerpeccant. i.qui prolemnecdum in lucem editaminvteromaie no enecant.z quiabortumftudiovelincuriaprocurant. 3. qui iam natosexponunt. 4. qui tamnegligenter educant,vt
    claudi,lufci,gibbofi flant, in ignem

    dttlgentia. Nihd dulchts

    quir.

    velaquam cadant.

    1 1. Ofncium eft , liberos in lucem editos materno la&e alere , ck nonalienis nutricibus,nificumneceffirascogir,trade cquodmultis rationibus Phauorinus probat apud A. Gellium No&ium Attica- AC

    llb -

    I2C

    '-

    rumduodscimo. Exemplum habemus


    lierum.Sara:, Anna:Samuelis,mar:
    nitricis,
    i>

    in Sciipturis
    ,

    fandtarum mu.

    Gen

    2, -7-

    M.tch^b vorum

    & ipfius Dci ge*

    quasproprios filios hclafle leguntur, r mento, ad quid enim

    Re S

    '

    2J -

    Yyy

    Oeus

    f3
    i.iviach-7-27.

    METAS

    PILIOR;
    ,

    Tlut tk libr eduwndis.

    Axy.

    Deus&naturamatribusvberaprxbuit.nifivtnatisfubminiftrentlac Certe periculofum eft tenero infantulo vt inquit Phauorinus ill< piopnjjConfuerijSciamcogniti/anguinisalimoniapriuare. Vndefa:pefit,vtvelcito extinguatur velfalccmimbeciliior fiat.acpotiusnutriccm quam parentem fuam loco matris habeat. Quai e San&us Ambrofius in

    hexxmero ica fcribit.

    Difcant homines amarefilios ex vfupie-

    tatecornicum,qua etiam volantes filtos comitata fedulo profiquuntur ,


    di ojficianon derelinqunnt.

    &

    folicita ne teneriforte dtficiant cibumfuggerunt,acplurimo temporenutrien-

    o// vtrofemina nojiri generis cito

    ablaelant

    Cc.io.

    ttiam illosquos diligunt ,autfiditiores funt ,lattarefaftidiunt ,pauperioret vero abiiciuntparuulos,dr txponunt , deprehenfos ahnegant. t San&us Gregorius ad interrogationes Auguftini Anglorum Epifcopi. Prima confuetudo in coniugatorum moribus ejfecit , vt mulieres filius , quos gi-

    &

    gnunt ,nutrire contemnant eofque aliU mulieribm ad nutriendum tradmtt quodvidelicet ex caufa incontinentia videturinuentum : quia dumfe continere noluM,defj>iciunt lattare quos gignunK
    ,

    tCaf.12.14.

    III. OfKciumeftiifdem,ncHiqua;adcopiam8cdelitias,fe(iad Beceflarium vi&um&ami&um pertinent,prouidcrein prarfcns futurumtcmpus. 7{ec enim debent ,'mc\mt Apoftolus,filij parentihus thefauriz,are fedparentesfliif, quodnatura,inquit in eura locum Chryfoftomus,eos docuit.E t Sanctus Bafilius in pfalmum 7. Dehetur ait, hbe.

    &

    risaparentefecttndum naturalis amoris ajfettum fuftentand* rita frouentus

    Parentum enim es~t , inquit , colligere [iue thefaurum recondere liheris , vt


    illos

    prater hoc , qu-edadvitam

    genuerunt , etiam viucndi fuhfdiafuhmini-

    Avep.tjij,

    j^r^/.Contrahocofficiumdelinquuntjquincgleciafiliofurncurabonafuadilapidant, auttammultainalios conferunt , vtpro filiisalendisparamfuperfit,quosreprehedic S. Auguft.inepiftohad Edicianv

    qua:tammultaerogaratinpauperes,vtparum
    tioni.

    reftaret

    filrj

    fuilenta-

    Ct1.k9.jn id

    Tj

    Deinde,quiobaIterasnuptiasinitas,priorumobliuifcunturfiIiorum,quos perftringic San&us B^filius homilia nona. Tertio,qui non aduigi!ant,vt tempeftiue , vel opificiu addifcant vel rei litteraria; eo vfqueoperamdent,vtmuneri aliquo vel feculari,vel Ecclefiaftieogerendo idonei fianr, Quarto.qui plus eislocupletandis, quara bonis moribus veraque pietate informandis ftudent quos non femel infectatur Sanclus Chryfoftomus:vt homilia <foin Matthatum Hc nona in priorem epiftolam ad Timotheum. Exerceamus ,inquit, advirtutem atquepietatem mollesfiliorum animos, c&tera omniafecundo lo,
    :

    so

    quaramm^Namfiquidem illi improbifuerint^nihileispccuniaproderunt^

    INPARENTES,
    facerepoterit.

    Jirt*utemprohi,nibilexpaupertateUdetur.vufiliumrelinquerediuitem? Benum tllum ac benignum ejfe doce:ita enim etiam remfamiliarem aucliorem

    guodfitenuis iUtfubftantia fuerit , nihil deteriori in loco e-

    rit,quam biquiplurimapofftdent. )uodfimaiHsfuerit,etiamfiinfinitam iffi fubftantiamrelmquas ,non illt cuftodem reliquifiifed longe deteriore conditio-

    e iUum fecifti , quamfi in extremam deuenijfetinopiam. Paupertas euim velinuitos coercet,atque intra virtutis limites cvxtinet : opes vere ne volentes

    quidempudice, temperanterque viuerefinunt , verum exorbitarefaciuntt

    atqueperuertunt,

    Erudireeosperfc&c alios in /ana Sc Catholica do&rina, inculpacifque moribus, verbo & exemplo. ItaSpiritus fan<fcus crebro

    IV.

    eft

    monecin fcripcuris,vc in Deuteronomio.


    vt tlla (pra: cep :a
    uerisin via ,

    Decetcinqait.Filiosveftros,

    D*""^

    &

    De

    i)

    meditentur , quandofederis in domo tua , ejr ambula-

    accubueris , atque fitrrexeris ,Scribes eafuperpoftes ejr ianuas


    ,

    domus tu,yt multiplicenterdies tai &filiorum tuorum. Ec in Salomonis


    Prouerhium ett, Adeiefcens iuxta vi.tmfuam,etiamcum/enueriterecedetabea.Et.ErudifiUumtsnim, refrtgerabitte, dabit deiicias animatua, Et apud Ecclefiafticum.
    ,

    Proue rbiis. Erudifilium tuum

    nedefieres.

    fit-

    ^roa. ij.it
    2
    '

    &

    &

    ^\ 9 J7t
    Ec<li,3o.2.

    Jgui docet filittm fuum , laudabitur in illo , ejr in medio domefticorum i UU gioriabitur. Quam autem doctr.inam , quo ad mores , tradere debeant
    patres
    filiis
    ,

    habes Prouerbiorum capite 4.

    & 5 .ac Tobia: 4. & 10.

    A}^*4-

    poftolus

    quoque

    Ephefiis ita fcribir. Patres ,educate filtos indifciplina

    ejr correptione Domini.

    E t ad Ti tum. Anusprudentiam doceant adolefeen-

    tulas,vt virosfuos amentfilios dtligat,prudentes,caftas ,fohrias ,domus cu-

    ram hibentesjoenignasfubditas vtrisfuis , vt non blafphemetur Verbum Dei. Vride Sanccus Hieronymus exponens verba Danielis de parentibus
    fand.x Sufenna?. Etparenteseiusiufii edocuerunt filiam fuamiuxtalegem
    Moyfi.
    i

    Dan.n.j.

    Hoc vtendum esi, nq ui c, teftimonio ad exhortationemparentum > vt doceantiuxtaiegemDet,fermonemquedtuinum nonfoiumfiltos ,JeddrfiUa* fuas. Ec in epiltola ad Saluinam de viduitateferuanda. ^ nf ^parui^j"^' f9t apudDeummeritibenefiiioseducare. Audi Apoftolumcommonentem. Vidua eligatur non mimts annorumfexaginta , quafuerit vnius viri yxor , in bonis cperibus habens teftimenium ,fifilios educauit ,fihofi>italis fuit Ji/anfforum
    '

    pedesiauit.
    fticar.

    SandusChryfoftomusaduerfus vituperatores vitasmona-: Pauluseum, inquit, ad Timetbeum de parentibus fcriberet,aiebat,

    gxoniamfaluifientperfiliorumgenerationemfipermanferint infide
    cJtone , drfanclficatione cum caftttate Iob quotfc fanttifftmum

    &
    ,

    dile-

    C
    1

    ],

    virum quum

    Tim. 2.1/.

    txvirtutibusreUqtusfcrtpturacollaudet,quodfueritiufttts,quodverax,quod
    reltgtofus,

    quodpius , tum ex eo maxime , quedfliorum optime nutriendorum

    Tyy

    habu-

    f 40

    PIETAS FILIOR,
    Non enim eacura vtebatur ,vt aurumiUis non vthumanagloria verendctdriUuflrescerneK^iudi quid Scriptura dicat.Cum ccnfummati,in-

    habuerit fummam diligentiam,


    copiofijfimum acquireret ,
    ret ,Jed quidiUe tandem ?

    quitjeffentdics conuiuij .jnittebat Iob &purificabat eosjonfiurgcnsfc dilucuhy


    offerebatpro eisfacrificiaadnumerum ipforum , vitulumq vnum,pro peccaf
    tis , pro

    animabui eorum, Dicebat enim Iob in cordefuo, Nefortefilii mei in

    mentefuamaU cogitauerint aduerfius Deum.

    Contra hocofficiumpeccant, qui cum ipfi liberos in re&a


    Ckr.hom.6o.

    doclxina& moribus per otium inftituere vel non poffint vel nolint, ne pxdagogis quidem probatis traduntinftituendos,inquosinuehitur S.Chryfoft.itainMatthasum fcribens. Maioremjnquienssfinorum ac equorum quim filiorum curam habemus. Namfiiafinis agafio nobispra,

    ficiendus efi,nonparum vigilamus,ne dementem,aut temulentum autfiurem,


    ,

    autrei eius imperitum prsficiamus ifinvero adcolendum filtorum ingenium

    padagogus fit nobis inueniendus , qui cafiu oblatusfuent eumrecipimus ,nee conjtderamus vUam artem hoc artificiofiublimiorem tnuehiri. gutdenim ma-

    ius,quam animis moderari ,quam adolefcentulorum fingere mores ? Omni certepicJore , omniflatuario , ceteris huiufmodi omnibus exceUentierem hunc duco,quiiuuenum animos fingere non ignoret, Multade hacfebrarclare confuluit PLVTARCHvsm librode educandis liberis, oftenuicque adolefcentiam magis qu^m pueritiam, ob grauiorum lapfuum pericula opus habere pajdagogo. V: Officiumeft,filioscum deliquefintprograuitatelapfuscorProu
    13.

    24

    rigere,
    -

    lb.2z.15.

    ( f

    lb.13

    quod Hepiffime Sapiens inculeat, vt in Prouerbiis. guiparV frg odit filiumfuum : qui autem dtligit iUum ixfiantcr erudtt, Et.
    y
    ,

    13.

    stultitiacoUigataefiincerdepueri,

    rjr

    plinafiugabit eam. Et. virgadtfic :

    Noli

    fubtrahere apuero dificiplinam -.fienimpercufferis eum vtrga , non morietur.

    Tu virga percuties eum, ejranimam eius de inferne Uberabis. Deinde in E cicdi.7.25.

    clefiaftico. Filij ttbifunt ? erudi iUos

    ejr

    curua

    iUos

    a pueritia illorum.

    Filutibi funt ? fierua corpus iUarum ,& non ofiendas hilarem faciem
    '

    tuam

    ibg

    adiUas. Er.

    gui dtligit

    filium fuum

    ajfiduatilli fiage/Ja

    ,vt Uteturm

    nouijfimofuo, Et. Equus indomitus euadit durtis , ejrfilius remijfus euadetpr&ceps, Laffafilium , ejr pauentem tefaciet : lude cum eo , (fr contriftabit
    te ,

    Non des iUipoteftatem in iuuentute

    ejr

    tunde latera eitts dum infans eft>

    neforte induret,& non credat tibi,


    Eph.6.4.

    &

    erit ttbi dolor anima.

    De eodem

    ffi-

    clo

    monuit Apoftolus,cum

    in epiftola

    parentes , vt educent Iib ,in difcipltna

    &

    vtprobet
    A.ep.i?.

    Deum flagellare omnem

    ad Ephefios commonefecit correptione Domini. Et ad Hebr. filium quem rccipit. guis enimy
    S.

    inquit filius, quem non corripit pater ? GHtodfitxtra dtficiplinam eftis , cuius
    participesfacJiJunt entnes,ergo adulteri

    *& nonfity efiis, Vnde

    Ambrofius;

    PARENTES,
    .

    J4*

    fius epiftola ad Horontianum parcit,vt ebedientemprsceptisfalutaribuspraftet animamfifyfui, Nemo deJperaredebet.quicun^ corripitur ,at%arguitur, guienim dtligitfilium corripit.

    Vtilesfunt correptionesparentis , qui nen

    N_emo de remedio dtffidat.

    I.

    eft moderationem in difciplina feruare , vt nec in aufterita-

    te excedatur,nec'in indulgcntia. Aufteritate enim imperij fit,vt pueodifle incipiant, Vnde Apori 8cadofefcent.es difciplinam fugere

    &

    ^{*f
    fc

    ftolus.f/ vos Patres,nolite adiracundiamprouocareflies veftros. Et iterum.

    Patres , nolite adindignationempreuocarefilios yeftros , vt non pufillo animo

    fant.

    Quse verba expendens

    S.

    Hieron. libro 3. commentariorum in

    epiftolam ad Ephefios. Peccatumfiliorum efi,non$bedireparentibus:peccatumvero parentum paruulosfilios at^latlentes adiracundiam prouocare: aut certe iam adolefcentibus rjr maturioris atatis ea imperare , tjua grauia
    funt. Sicut igitur
    infiliis obfequium
    ,

    & merces fubieHionis

    esl

    demonftrata:

    itaparentibus mederatum iubeturimperium, vt nen qua/iferuis ,fedquafifi-

    liupraeJfefenouerint.Nechocpraceptifinecontetuseftfed&illudadiunxit.

    Educate illosindifciplina&correptione Domini. j)uam correptionem nes erttditiolegimus melius ingraco dicitur J &<n*,qux admonitionem magis
    ,

    &

    nem,quamaufteritatemfotsat.

    Q v ODad indulgentram attinet,fi in ea exeedatur.deteriores


    paric filios quam aufteriras, nempe fegnes,fuperbos ,audaces , pnefra-

    dos indomi tos


    ,

    vt oftendunt monita Salomonis pro quinto Officio-

    pauloantealIata,6cilludvuIgatiPoetJe:

    BlandaPatrumfegnesfacitindulgentianatos
    lugefedimpigros reddit^vigilefq. flagellum,

    Accedit,quodDeo maxjmein parentibus blandailla indulgentia


    difp!icerevidetur,nam,vtliquetexiacraRegumhiftoria,Deumeam4Reg-f>fc inHehfacerdote iudice cxteroquin iufto &fancto grauifJimapcena
    vindicauit,

    dum 8cipfede fella milereruensfra&isceruicibusexpira-

    VndeS.Hieronymuslococi- ^ c,6ai tato. Heli facerdos ipfefanclusfuitfedquiafHiesfuos nen erudiuit in omni difciplina correptione ,fupinus cecidtt ejr mortuuseB non enimpoterat ad
    uit,&pofteritaseiusvaldeafrli(fbifuit,

    &

    priora extendi ,fed retrorfum ruit,

    &
    ,

    opifthoteno infanabili lapfus tntergum

    ad Sodomam cum Loth vxere


    ,

    reffexit,

    Et certe cerripueratfiliosfuos dtcens*

    *"

    guare faiitis verba bac qua ego audie de vobis mala ab emni populo \ neltte * f := filtj mei, quoniam non eH bonafama quam ego audio de vebis. E t S; Chryf b- * c 3 ftomusaduerfus vituperatores vitx monafticar multo fufius. Sacer'

    der, inquit ,

    quidam apudludaosfuit vir imprimis moderatui atquemanfue

    tus, Helt nomine , huic duo cum ejfent Uberi ,

    yideret% tllos vitiis dedttos non

    Yyy

    coer-

    fH
    cum omnifludio

    T A

    r;
    ,

    coercuit,/iue vt verius loquar, corripuit illos quidem

    crimina: ventris ingluuies&fornicatio.Edcbant enim, inquit,antequam/acrijcarenturfacra carnes,priufquam offerretur Deofacrtficium. Jguibus compertispah<tc fuere

    & vehementiaidfecit.

    & cohibuit

    verum non

    Horum autem

    ter non illospaena uffecit, ceterum verbistantum cafligare , leniq^ caftigattone


    i

    *eg.2.

    tj.

    a ^ ^4C eos feruerfitate remcare conatuseff atque hmufcemodi verba iugiter adillos loquebatur. 2^elitefHq\noliteficfacere. non entm bonafama eft quam
    ,

    egoaudiode.vobis,vtfaciattsfopuiumnonferuireDemino.Sidelinquenspeccauerit vir tn
    rit

    virum orabunt pro tllo Dominumfin autem Domino peccaue,

    vir,quispro illo orabif> Et certeplenajuntgrauitatu,reuerentia (frponde-

    ris h<ec

    verba , qua ad/latu zit melioris reuocarepejfent eum, quipenitus exejfet.

    eors

    & amens non immanitatem indtcant quamfit jgutppe metuendum & cauendum admonent ,& quapanafubfequebatur o/lendunt>
    fccleris
    ,

    rjr

    grauijjimafitlicet cjr intokrabtlis.Verumquia non

    omma , quafuerant agenda, vtillavitianearentur,rQlitu4eH,& iffecumiUisvnaperiit. Namque ille minas addere debuerat, afuo eos conjfrectu amouere at% etiam verbe-

    &

    &

    ribus afficere ,multoque iUis grauiusejr duriusinfiare.

    ctuiaveroverborum

    tantum monitis contentusfuitjBis ejrfibiip/iDeum aduerfumjnfeftumq. confiituit


    x

    cum% imprebe & intempefiiuefiliufarceret

    rjrjuamfimulejr illorum

    falutemperdtdit. Derriquc poft multaitaconcludit. Itaquenuliaaliaex


    ratione peruerfi vt fiant liberi contingit ,ntfi quod eorum patres circa vitx

    fr&Jemtscommodaaquoampliusincumbunt,&feredixerim,infaniunt.Cum tnim iUafilummodo inquirunt,nibil% illis praferendum cenfent, ejrfuampariter ejr libererum animam negligerecoguntur.Hos egopatres,quodnemo ta. men mecommotius dicere, quam veriusexifiimet ,farricidis iffis immanieres y fceleratiorefy dixerim lllt enim corpus ab anima dijfefarant : tfii cr animam corpus aternis ignibus tradunt. At% is quidem , qui corpore occidttur, necef.

    &

    fario naturali lege, etiam/inecatus non fuijfet , mereretur hie verofempiter:

    nam mortem

    vitare potuijfet

    nifi hanc

    illi

    confctutjfit paterna negligentia.

    Praterea corporis mortem fuperueniens refurreclionis gloria protinus delere


    peterit ,cum fibi nullafit iam reliquafalutisjpes
    ,

    verum immortales cruciatus

    luere cegatur. Itaquenon iniuria parentes eiufmodi deteriores parrtcidis effe

    dtximus,

    Postkemvm officium
    * <*

    parentum

    eft

    nihil

    quod

    turpe

    fit,

    c }t

    autdedeceatcoramliberisagere. Habet cntm quiddamerga pajrentes ,\nquit S. Auguftinus hbro fecundo de ciuirate Dei humana verecundia, quodnec iplanequitiapejftt auferre. Quaedo&i quondam Sem& laphet Noe parentem exebriecatenudatum auerfo vultu vefte opcruerunt. Atqueinde S. Ambroilus colligitnon dccere Yt rilij cum parentibus
    lauacra

    PAREN.TH,
    cnim
    fcribit

    545

    librodeNoe&arca, jgaUeff, lauacraiQgrediantur. Ita {juedSem ejr lapbet impofuerunt veflimentu fuper humerosfues, &perrcxerunt retrorfum, &speruerunt nudum patrem ,<& nen viderunt nadationem eius ? Littera eutdentem exprefittpietatis affeclum , quodnudatum amiftupatrem bonifilif videre cauerunt, nepaterna reuerentia velipfo minuereturafieclu. Siquidemetiamtacito vultu pietatfiequcnter offenditur. Vnde
    etiam Roma vetm fuifie vfus dicitur,neftlii cumparentibus, ejr maxime puberes tntrarent lauacrum,

    Dc pluribus moncc Poeta Ethnicus I Y y - Iu^ at %


    i

    nalis itacanens;
    Plurimafunt Fufiine (jrfama dignafiniflra,
    ,

    Etnitidu maculam ac rugamfigentiarebus,


    Jjtua monftrant ipfi pueris,tradunt%parentet.
    St damnofafenem iuuat alea , ludit

    & hares

    Bullatusyparuoa^ eadem mouet armafrittllo.


    Sic natura iubet , velocius

    &

    citius nos

    Corrumpunt vitiorum exempla domeftiea,magnis Cumfubeant animosauciortbus vnus alter,

    &

    SedreltquosfugiendapatrumveftigiaducHnt,

    Et menftrat* dtu veteris trahit orbtta culpa. Abflinea* igitur damnis huiufce,etenim vet
    Vnapotens ratio eft , nec crimina noftrafequantur,

    Ex nobtsgeniti, quoniam dociles imitandts


    Turpibusacprauisomnesfumus , tjr Catilinam
    Jj)uecunque tnpepulo videas , quocunquefub axe,

    SednecBrutus erit,Bruiinecauunculu4 vfquam.

    Ntldicluf&dum, vifuu, hac limina tangat,


    Intra quapuer efi,proculhinc ,proculindepuella.

    Lenonum, tjr cantuspernocJantis farafiti. t^Maxima debeturpuero reuerentia,fiquid


    Turpeparas,nec tupueri contempferis annos,
    Stdpeccaturo
    obfiftat tibifilitts infans^

    Eodem pertiaet pietas difcipulorum fn magiftros & fubdito,

    rum, mxim c religi ofci um vel religi ofarum in fuoi S uperiores

    Vxde

    V.

    cbaritas- proximi,

    Corretfio proximi.

    Honefias.

    lufi*-

    tia. Obfdtentta,.

    POENI-

    544

    P OE

    N T
    I

    N T

    A:

    POE N ITEN TIA.

    Capvt
    OEnitenti^e nomen
    uari volunt.

    I.

    De nomine & defiwtione PcenitentU.


    prifci

    Grammaticia p.tnaderi-

    Quos enim pcenitetfa&i,ijpcena aliquavel doloreexcruciantur. Quo fignificatudixitinTufculana quarta M.Tullius. guomodofinaturalisejfetira, quenquam poeniteret quodfeciffet per iram,vt Alexandrum regem videmus,qui eum intercmiffetclytttmfamiliaremfuum,vix afemanus abftinuit,tantavis fuit
    Tert.
    llb.i.

    poenitendi. Tertullianus contra Marcionem,cum dixiflet,vocem pce-

    nitcntix
    L(.i).

    cum Deo

    tribuitur , tantum fignificir e ,fimplicem conuerfio,

    nemfiententixprioris addit.
    delicJi

    Nam <jr ingr&cofionopcenitentia nomen non ex


    Agere pcenitentiam ,
    ait, nihilaliudett,
    t
    i

    confjfwne ,fidex animidemutatione compofitum ett. La&anti .is ve -

    ro libro
    profiteri

    V 1. inftitutionum.

    & affirmarefi vlterius nonpeccaturum. E

    quam multo n ferius. Is enim

    qutmfaffifuipeenitet ,erroremfuum inteSigit: ideoque Grtcimelius ejrfignificantiusfAiTxvow dicunt,quam nos poffimus refififcentiam dicere. Refipifcit

    M. u, Lucio

    enim ,ac mentemfuam quafi'ab injania recipit ,quem erratipiget caftigatqut feipfumdementia ejr confirmat animumJuumadrecJius viuendum. Verum indubitatum eft,tum in diuinis fcripturis,tum apud S. Patres vtramqs vindicatiovocem nonprofolarefipifcentia,fedpro deteftatione Lucam fic legimus, ne peccatorum vfurpatam. Nam apudMatt.
    ,

    &

    &

    Si in Tyro

    & SidonefacJa

    ejfent virtutes, quafacJtfitnt in vobis,olim tn cili-

    cio&cinerepanitentiamegijfent. VterqjautemEuangeliftavtiturvoce

    cinere refipiptwinmy. Nemo autem dicitur proprie in cilicio (cere, cumrefipifcentiaprccedatpoenitentiamincilicio. SicB.Bafiliusinorationedefame&ficcitate externam pcenitentiamNiniuita-

    &

    rum
    Amb.c.2.

    vocatf*T*Vs;a*

    S.

    quit, criminen/inornonfit.

    Cyprianus fermone^. dchpfis. P&nitentia ,'mEtS. Ambrouus iibropnmo dePccniten-

    tia.j9#/ culpam exaggerauit,exaggere( etiam fccnitentiam.Maiora enim cri-

    A cp

    toJ.

    Pceaitentia bonorum

    minawaiortbus abluiiturfletibus, S Auguft. epiftola ad 5e]eucianam.)0 hnrniltumpcenaquotidtanajn quapecJora tundimus

    &

    dicen-

    E
    S,

    N T

    A.
    in

    74 j

    dictntetJ)mitter.clisdtkitA*ofira.

    Gregorius

    tiam agcrtefl, ejrfttfttrata rraia} langtte


    taxat ,

    & fla^ndantn perfetrare. Nos


    )

    Eujrgelia Panittn- ehem.34,

    hoclocoriOn;gimusdcPoenitcnr'a,qua iacramtnti-mcft, fed dun-

    qua virtus eft

    (vt liqt cr ex irfc i iptioneli.


    ,

    & nihil aliud fignifi-

    dc peccato cim voluntate illud rat) punier.diconiur.ctum^qucmTheoIcgi vocant Cortrit:on<m. Deipfaautem punhJGnepeccativeliatisfecrionelub !oco sgemus. Contritionis vc;o vocabulum iumprum eft cx phraii Jcrjpturae,vtexilla pfalmi quir.quagef mi, Ctrccntrttt,n d? it.n.;ltatnm Liu-s nondffpicits>

    qucmverrmanimicoloicm

    & i4<T.

    guifanatcontritescordc,

    ejr

    alitgat centrtttonesecrum.
    ,

    Quam

    eNpenctensS.-Auguftinusibidem >Sanat ,ait,centritosccrde fanat ergo hurt. tl.atos coi dejanat ccrfitr. tts Janatjeiffcsfunitntts inftft verum tu>

    dictumtxtrccntcs>vt fcfp.nt fjft tlLm mtfertcerdinm fentitntes*

    CA

    P V T

    II.

    (^jm requirantur adveram Tcenitentiam vel


    Contritionem.
    vtpceritenriam a&urus reiipilcat, ideft,ae v s percunclatus cft Euam in Gn. %. Et Cain. ^utdftcifii? Argelus quoque Gcn 4 ><> paradifo. Jguarthccfecifli? populum in hbi o ludicum. guarchccjtctfiis ? vt agrofcerent ipfi la- pfai** J. pfumfuum. Deinde rexDauid poftlapftmair. Ini/juuattmmeam^i*^Etrex Ezcchiasapud Ezeehl6, * ccgnofco, ejrftccatumn.cumcontrametftffmptr. Haiam. Eetogttako omntsannos mtos in amaritudint anima rr.ta. Et rex regum apud Ezechielcm Kotasfac Hitruftltm akeminaticntsjuas.ldem. Vos vtrbfcenutntts acdottntes c. ftr.de lapflj. docuereprifciPatres. S. Cyprianus. peccatavtflrafetfpicite, grautffimumconfcientiacrimenagnofcite , adintelligentiam dtltclivefiri cculos aperite. Lactantius loco antc citato.
    grofcat
    fe

    PRima cordiuocft,

    peccaiTe. Idcirco enim

    Is(juimfac7ifcrnitct,frrortmfuumintflligit.

    Chtyfoflomusde comx'

    puncliore cordis. Hecfolumdi^utdanolutxpofcitur, vtfcmferrecordemurmalaxo/ira ccr.Jctentiam gtforum ncjlrorum haktamus anteoculos. S. Hieror. vmus exponensiliud lei cmia?. Po/}quamcogncui,ptrcuJp

    &

    fintur mtum: Dclfntis,ah,

    & flagtntis &fuftr errorefrifiino florantis in


    '

    dtcium csl, vtftrr.ur manuftrcHtiat^


    II.

    CoNDiTioeft^vtoderitpcccatumccmmiiTumj&deeodoJear.
    poft agniui pcccattm. Auditu auris audiui te, idcirco
    4 2*
    '

    Vnde lo b dicebat

    Zz.z,

    iffe

    y 4 <?
    If*.i. 17,

    POENITENTIA.
    Sicut
    ,

    ipfiem?rcpreht>}di>,& agop&jlteztia-n htfituiHt (frcinere. Etlfaias.

    quaecveepit ,dttm appropinjuaterit


    I(a j*.
    rc.'

    dAenscUnat

    in doloribusfiuis -.ficfacii

    lecl. 1. 12.

    La<.tz.6z.

    fitmm a facie tua Domine. Et ap.id e indem Ez :chias rex promittit fc in arxj..-it<tdinc animtfitte, annos recogitaturum. Apud loeiem quoque voxDei eft, Conuertimini adme in totocorde weftro tn ieiunio ejrfletu (jr pUncJu.Vctvisccrtz Apo[toIusIapfumfuum,t2ft.2B.. L.<\c-\,fleu t amare. NccaliudS. Patres.S. Cypriaaus fupra dixit, pcenitentes ac dolentes
    , ;

    . dz laplj.

    peccataveflraperjpicite.
    fligat.

    Lactincius,

    reii :>ifcit

    epti

    dementiam fiuam calumina,aic fefueniz.

    Grcgo^us Nazianzenus- oratione in= Sanclu

    A-c. 10,

    mtentts recipere ,/lUcbrymis coxfeclop-videat . Ambrofiuslibro


    nitzrrtiz.

    dcpoeIn

    Duvtdolemttsadmijfa, admittendaexcludtmus ,

    (jrftt

    quxdamde

    condemnationeculpzdifciplinainnocentia,

    Augaftinus inEachiridio,
    :

    <tf

    ^ttimepcemteatis^non tam cenfidtranda esi menfura temporis


    .

    quam doloris,
    animo
    ,

    E t fe rm o n e 7 de tem p o :e. Paenitentiam certam nonfacit nifiodiumpeccati ejr amor

    Dei: quandoficpxnites ,vt tibi

    amarum fapiat

    in

    qttod

    S.j pcfi-

    antedulcefuitinvita.EtS.Grc^iripii\ora.\i.Admonendtfunt,qftiadmtJl

    T
    Ezcch
    i's

    Epk

    t.

    L.lococic

    G. om.3 4. in Euang.

    e T
    <*

    \Lf f

    fa defirunt,nequetamenplangunt,ne iamrelaxatas afliment culpas ,quat etj$ agendo non multiplicaat, nullts tamen fletibus rnundant. I IT.cft, vt proponat in animo, fe vita m emcndaturum, Vnde Ifa, ad peccatores. J>>uiefciteagereperuerfe,difcitebenefacere. Et-Ezechias. Proijcite k vobis omnesprauaricationes veftras in quibusprauaricati eftis, dr faGitevobiscornouum,&Jpiritumnouum. EtS. Paulusad Ephefios* Deponite vos veterem h ominem, qui corrumpitur fecundum deftderia erroris:reneuaminiautemfpiritu mentis yeflr*,&hduitevouum hominem. Hanc coditioncm etiam fupra admifit La&antius,dum fcripfit agere pcenitenDeinde ttam nihil aliud ejfe quant profiterife vlterius non peccaturum . eum refipifcere s quiconfirmat animum fuum adreclius viutndum tum Mudipfium maxime cauetjte rurfius in eofidem laqueos inducatur. Idem ind icat. S Gregorius cum ait Pcenitentiam agertesi r-rptrpetrata malaplangtre .rjrplangenda nenperpetrare. 1\amqui(ie aliadepiorat , vt tamen alta committat adhucptenitentiam agere aut dj/rmulat, aut ignorat. Dei nde a Synodo Tridentinaita Contritio explicacur, vt C\td*lor depeccato com~ miJfocumpropoJitononprecandidecetere,ldcrs\ afleruntG. Fiorennni patresininftruftioneArmenorum. IV. Conditio eft, vt ferio &:ex animo tria iam di<fta prarftet.hoc el, verc lapfus fuosagnofcat, ex corde & ferio doleat , ac de emcndationeferia conftituat, fi vclitremiffionem pcccatorum confequi&C iuftificari.Hocenimeuinciturexmodoloquendi diuinx Scripturct. N'AcnmLycmeronomiodicitm.Cumquit/terisDominum,inuenies,fit0,

    U jo,

    '

    '0cordequ*fierisettm,&totatribulati0neanintatu*.Etrmius. Siduclus
    pccvtt-

    N
    %.

    N T

    A;

    *47
    totaani-

    %tenituiinecordis,reutrfmfueru

    ma tuamiftrabitur tui. Ec in

    adDcminumintoto cordettto\ ejr Paralipomecon. Dcminm beuusprtfitia- , Tu

    eum. Etapud Ioelem. Cenuertilod tnini admein toto cerdt vefiro in teiunio , fletu &f>lanttu , tjrfcindite corda in toto corde,non eft dolorem Ev vefira. Conucrti autcm ad xqualem oftenfioni diuiranhoc cnim eftimpoifibiIe,cum, concipcrc fyccere; non offenfio Deifitinfinita: fedtantumtftccnuertiferio
    biturcttndlis ,/jui in tctocerdt requirunt

    ^
    "*

    &

    hoc eft, vtfimpliciter ab omnibus peccatisabhorreamustanquamfummo malo quod nobispcflitcontingcre.ItaquequodfcribitS.Cyprianusinfermocede lapfis. guammagnadelifrigide,fedferuenter,

    uuimus tamgranditer dtfe/imui , itaintelligendi:melr> vtvelirgrauiora peccatavchementius dcplorandaefTequamleuiora. Grauiorapeccata, inquic Ambrofius libro primo de V(xnittnti^ y maioribusfu(ientand4^^^

    fukrk

    docuit Cbrifii miferkordia*

    C
    'Ecessitatem
    pti , aliam

    A f V T

    III.

    T>e necejfttate PcenitentU velcontritionis.


    duplicem faciunt Theologi, aliam prarceenim qurccunque oecefTaria funt neceffitatemedii, fint etiam ceceilaria neceffitate pra:cepti,oontameneconucrfo. Vtraque autem neceffitas competi t Pcenitentia:. Prarcepti quidem ,quiain vtroquc teftamentonon paucacxftantmandataagenda

    N;

    mcdi

    .-

    licet

    pcenitentia. vtapudEzcch.Cenuertiminiej' agitt poenittntiam ab emnibsttiniquitatibus ve/lris. Et rurfus. Conutrtimini, conuertimir.idviis vt/lris pejpmis,& quaremoriemiaidomut IJrabe/?Et2pud Io. Conuertimini adme Ezech.i8.jo.

    wtotecordevt/lro.inieiunicejrfertcjrplanftu.EtSLpud Matt.SJoUi.ip.

    Idc 3}It
    Matc.
    -

    Parnitcntiamagite,appropinquauitenimregnumceelorum.EtChiiAns

    Do-

    3.2.

    minus. Teentttntum agite, appropinquautt tnim ngnum corlorum.Et S. Pe- * ,stt 4- 17? t?us*Pcenittntiam agite,ejr baptizeturvnufcjuifyvejtrun. EtS. Ioann&siiJ Apoc *x 5.

    Apocaly (I. Mcmor efto , vnde txcideris , agepcenitentiam. MEDuquoqueneceffitasexiifdemfcripturisperfpiceicprobacur.NamDominusapudEzechielemficloquitur. Si annunciaueris impium , vt d vikconucrtatur non futrit conuerfus d viafua , ipft in ir.i- " ch
    ,

    &

    fr *>

    quitattfuamorietur,

    EtapudLucam.

    T^jfi pccnittntiamhabutritis,o'

    mnesfimiliterpcribitis.

    EtSandusPetrus, Psenitemini,

    & eenuertimi- Lue ljp


    quia btnignius
    Ael
    '

    ni, vt de/eantur peccata ye/tra,


    :

    Ac

    Paulus.

    Tgnoras

    Dei ad ptenttenttamte adducit fecundum autem duritiam tuam ejr impte- Aom nitens cor tbejaurizaba tibiiramin dte ira , reuelationis iufli iudiiiiDeu

    x
    '

    &

    Zzz

    Et

    ?4*
    Apoc.n.

    N T

    A.

    EtDominu;in Aioca'ypu\ Veniam tibicit9.,eJrm3ueboc.4ndelabrumtu*


    vmdelocofto.nifipaeiitentiamereris.

    Adhec

    Scripcura crebro acc uf.ic

    Prou.1.14.

    lmpoe iiten:es,vc in pfalmis. Htdiefivocem eitts auiieritis, noliteobdurare cordt vefira. E c in Pr o je btis. Qjia vjca-ti renuifi:s,icc.ego qttoq, in in terituvrfroridebz. Ecap iiMu;.b.eum. JgjtJtiesvduicongregarefilios

    &

    Micch.

    j 3 . 37-

    tuos,&Cc.
    S.

    &

    notuifii?
    prifji

    Patr.es quoq.13

    eindemnscefficatem agiouerunt.

    A.S.c.8.

    Tertullianuilibro iePoeiicsn:u Wi/iuneH^^poenitere ,annon? quii reuolu-s] Deus prxcipit. S Amb.olii; a i virginem lapfam. Poenttuia
    neeeff.tr ia est,ficut

    ceperis non

    v dmrausfu vt nece/ftria meiicamina. C*m animo conahudremeitum conftitutum effepoH baptifmtt. n,quampxnitenti&
    ,

    Hep.i.

    folatium .cjuantamvis af/i;cJionem qtiantumuislaboremefr inieorem fubire eflocontenta. e-on.epiftolaadD? n2criad2m.de feruindivirgnita-

    te. P.ep.u

    Ptenitentiaq'tafifecuniap9si na<4(ragiHmmiferistabulafit

    in virgine

    integra ferueturnauis.
    ,

    B.

    PacianusepiftolaadSympromanum. Ptgeae
    ,

    A.ep.4.

    fane psccare feipoenitere nonpgeat ,puieatperichtari, feinonpuieat liberari. Jgjx naufiagotabuUm, neeuaixt eripiet? quisfananiis vulneribus t.vuidebtt}S. Auguftinusepiftolaad Vincentium. Nec quenquam putes ab errore adveritatem, velk quocunq (eu magno ,/euparuo peccato adcorreT
    c~i;onemfinepoenitentiapofife tranfire.

    A P V T

    IV

    De pr&ftantia

    &

    vtilitate P^nitentite.
    difcim ;s,qaoddiuina

    PRaestanti am
    Pfrl.S+fict l\.\t.

    virtutis hiiu; tads

    ;i creScripturatradateimn:fiex do.10 bracfuntineaeiufmodivoces, vcinpfilmis.C;*?//'? zos Dsus falutaris nofler. Ez.Deus virtutum co nuerte nos. 8c n 1 sremi a. Conwrte -/te Domme. i&conuersar.E:. Pofiquam conuerttfli meszipeenitentiar Vbi Hieronyi

    poTe obcmeri. Vnde

    mus.yide,\nquit,quantuwfitauxihum,&q'tiwfr.t>i'4sf/'itnanaco>!:/>tio,
    vt

    L,ep, t.

    Dommus anteconuerter t mfi Deinitamur auxdie ,nequaquam implerevaleamits. Et S. Leo aJ Tiieohieipfitm,quodpatnitentiam agtmus ntfinos

    &

    dorum Epifcopum, Ipfampoenitentiam ex Deicredimtts infpiratione conce


    .

    *.e

    >.

    ptamMcente Apoflolo Nefortedetillis Deuspoenitenttam. E: S.Fu!gen:ius de fideadPecrum. Firmiffime tene,& nullatenus dubita,neminem hicpojfe
    pxnitentiam tgere ,nifi qttem Deus illuminauerit } dr gratuitafuamiferatione
    conuerterit.

    De

    n d EScripturaoam confertcum

    Sacriiicio,a&ureIigiouis

    POENITENT!
    i
    i

    A.
    ,

    U?
    pfal. jo, 1.

    nisprxliantifrtuio.vtinpfalmo fo. Sacr fctumDro mquit rxDa:-:d, Jbiritascontribulatus y corcontritumrfr bumtUatum Deus non defitcies .V .Ac

    La&ancius in epitomc <di uinarum n titution um. Pcemtentta m mittt vtum locum inter virtutes habet, qttia fui correclio efl, m agnttm eltp rnitenti.it anxtlium,magnumfiUtium:iUaesl vulnerum peccttornm.j fanatto,illaj]>es :
    tlUportusJalutif.quam qui tolltt,
    iufluspotett ,vt

    viam vitafibt amputa:,q :aa riemo efie tam

    nunquamfit eipcenitentianecejfana. Htp4.-tt victima, bocfa-

    crificiUMplacabile, hic veruscfi cultus.cum homo mentisfuaftgnora in dram

    Dei confert ,fumma tlU maieftas hoc cultore Utaturhunc vtfiliu m fufctpitfibi,auiadonumimmorta!itatis tmpartitur. Apud reliquos quoq; Pacres

    e.-dmiahabetenconia. S CyprianilibrodoJapiishecextieaiafentencia eft. jVuipcenitenti afa&tfui qut pudored hctt p/ /s ejr virtutis rjrfidei de tpfo Upjusfw, dotoreconcepsrit exaud.it us dr ad utus J Domino. quam con,

    triftauerat nuper,lxtamfactet Ecclefiam nec iamfoUm Dei


    ,

    veniam merebiJB.ioc n.

    tur.fedcerona. S.Baiiiiusinllaiana Contritto sum a Dootino veniat ,necejfi


    fit, vttpfipr&uertentes eius

    cer de feplus iuflo fcntiens B centeramus.vt eiushumdtatio Hat bofiia drfitcrt/ictum Ec i:b-ode veraVir- Ep.c.

    aduentum noflrum

    5.

    g:nita:e Vxmtemiacertumeftrelaxaripeccata.
    1

    S.

    Ephcaem
    'i

    libro

    de die

    udi c

    <

    i.

    Compun liojanitas animx eft, tllumtnatio ment cstfompHnfty) re-

    mtjfionem deliclorum nobis acquirit.S.

    H efdnymus ia E:>itaphio Fabiofelix poenitentia

    la:agens dcei iscoutritione.

    ^jjapeccataf^tHsifiinotp-trget? quas in-

    ueteratas -iacu'ash clamentanen abluant? Erinfra.

    qu.tadfe Dettrxhitoculos.S. Ambrofiuslib. o i.i- Poeiiieicia. uidenttjfitif

    Dtmit.iprsdicationemandatueftetiam

    ora:>

    ninit rcis

    fiex

    toiocorde(jrmanifif}aconfjfi>nepeccativaenter tiamgera!itfacra>nentie&t
    LeJnref<'.dfnitimgr.t::am.'ii.C,\\ yib.Lier
    trttu m fa vas hommetn, JrtriVem exhilaras,
    refla tras r-onoremrenou.ts

    nonede

    pce licentia. Opceni,

    tentia qu*\-peccatuMmfera*teDeoremittis,efrpar*dtfttmreferas

    quacon-

    vitam detnteriiu reuocas fldtttm

    fii'4ciamdas,reformit6virei.gratiamq cibu?idan?

    te x ouireferam.On ma Igata tu fluis, emmafol-itareferas^omyitaadurrfatumitnas omr.ia comritatufanat,omtio-c v

    refundu .Opanitentia, qu/ddt

    nta confufa tu luctdas, otx n ia drfferaia tu antmas. Opce titentia ruttlantior duro.jp 'endtdiorfole, quam non xincitpeccatum, nec defeclw fuperat,necde(ftratio delet. Pccmtentta refpmt auarttiam Jjorret luxuriam.efrc. Opaeniten -

    tia mifericordra

    mater,cr maviflra virtutu maqjia epera tua quibtis reos re-

    foltns acreficis dclmquentes lapfosrektuts jecrc.ts deJperatos.Tertefubitord-

    fuitUtronemChrifliisadregnnmsperteDauidpoHfltgitiumfelixiterumre-

    fepitSpiritumfanc7um,Uc.S.Aagn{i'masadMiccAomum.J)uofdam*
    fjcietateremouemus altaris ,%-t paenttcndopUcarepsffint quempeccando con
    tempfirant.S.
    '

    ep 54
    '

    '

    Grsgoriusin primumR.eg-J.ai.

    Nmiuita dam veluti pro


    3
    dtjfi-

    G.\h.

    % t. 4.

    y.z,i,

    5 $

    POENITENTIA.
    & tamen non vfi^ adee contemptibilt\aui & extremu membris

    difficiUrecenciiiationegrauipwnitentiafede^ciunt omnipotentU Dei mijerh

    &.Um.te

    cordiam factle meruerunt. S. Bernrdus inCantica agens de vndione Mariar Magdalena:. ^uid, inqok, deillo vnguento UgiturcEtdomm rtpU$ a ettedore vnguenti. Peccairicu mantbus diftillabatur,
    zerperis, ideft,pedibusfuxd batur,
    vtlefuit.quiri

    '-

    totamdomum vu romatum.ejrfuauitaxrepleretederu.Jgued
    e-dor

    fi4ttendamus,quant.ujv vnita peccatoris conuerfione fiagrantia refiergatur


    Ecclefia i

    & qttantisfat

    vtta advitam quiuis piemtens fipubUceperftcle-

    quepotnitcatjprcfeclc &dcbec aque indubitanttspronunciabimus , tjuia de-

    * S- z*

    tts

    impleta esJex edore vnguentt. Deni% &fitpernat leaterummanfiones at~

    tingitpesnitentia odcr , itaytjtefie tpfa veritate ,

    magnum gaudtum fitinttr

    gnoelcs Detftper ynopeceatorepcemtentiam agente. Caudetepeenitentes,pto-

    GUanimes confortamwi. N-on eH omnino frernenda,nec vilts ef.imandahniufuTzcdi vnclio, cuivs edor nenfoUtm bommestrouocat adcorrei7tot>cm ,fid

    g? angtlos adexHltiitienem

    im.it at.

    Captt

    V.

    *De qutbufdam Vcmitenth adiunftis^jtdperfeflfanemeius attiwniihu!.


    [IviMVMadiunclurneftS Arnbrofij ^diffictfe.cfliinnac ?itacongruampccnitcntiamdepeccausagcre. SicenimfcnbitadSimpliA.J2.

    ixp.^

    chnum.Nibi/peccareJelius eft Dei: emendarefapientis tfi.&eerrigereerratum,&peenitentiamgererepeccati idtamen efi dtf-cite in hac vitA heminum.

    guidenim tam rarum ,qj*m vt inuenias virum ,quifcipfum coarguat j&fatumeo*dcmnet fuum? -Kepttgnat exiw natara rcpugnat verccrtxdia, quia trubefciivnufqutffyprepriam culpamfateri. Prspenderant enimfuturupr*fe*tiat &iuxundaferijs,& afierismoUta ,&trifltbusUta ,&Uleebrofarigidioribus. Etlibroi.dePceniteatia. Facilttts iuueniqui inm>centiamfer,

    Cji.C8p.l9.

    uauerint ,quam qnt eengrue egerint pcenitentiam. Siquarras,

    quamergo Ambrofl congruam vocaspcenkcntiam? refpondet ibidern. Renuneiandumfesulo eft,fomno iffiminus indtdgendum quam naturapcfiulatjn ,

    terpelhtnditsef}gemittbus t tnterrufnpendtisefifujpiriis,fiquefiraduforatio-

    tmus: vtuendum tta, vt vitalt butc moriamur vfui,fiipfumjibi bomo abneget,& totus mutetur.-ficut quendam adetefcentem fabuiaferuntpeslt amoret
    meretriciesperegre profeclum
    rrjfedilecla,
    Matt.l* 24-

    ,& abeUto amore regreffumpoftea veteriotcur,

    qua vbiwterpellatam miratapsttaueritnon reccgmtam rurfus oceurrent iixerit .Rvofitrn l refiondcritille.Sedego nonfumego % VndebeneDeminuo

    N T

    A.

    ***
    ^?;

    minusait. QHivultvenirept>Hme,abnegetftvKtipfumfiili,&teUafcruccT

    Juam& /tquaturme.Vemmloquhw Ambrofiusdeperfectapocnitentia.Notumenim&vuIgatumeftDiidictamapLid {[zxnm.guacunqite


    boraingemutrttpeccalorfaluuserit.

    Tf a

    J0

    iusn

    EtilludChryfoftomi h0milia9.dc

    Poeaitentia. I>icimttsfacilem ejfe pcsnitentiam^teque onusin ea. Peccatercsi


    dtc,peccaui, ejrfoluifiipeccatum.

    Preducimuspeccantem Dauid^jrfoluentem

    peccatum.
    i I.

    Adiun&uraeft,npoenitemesfru&uspaenitentia: dignos
    Manh.j.r,

    edam.quodPharifeos&SadduaeosdocuitS. IoahnesBaptifta, hoc


    cft,lacrymis,humilicate,precibus, ieiunio,ciJiciis,operibufquemifericordia: demonftrentfeferiopcenitere. VndeS.

    Cyp. ferm.de laphV,

    qui fidem in perfecutione eiurararft >uam magna deliqmmus , tam grandtter defieamus Alto vulneridtltgens rjr lengamedicinanondefit ,farni.

    Putas netu Dominumcito pojft placari quem cuipatrimomum praponerem. lutfti, cuius templum facrilega contagiene violafh ? Putasfaczie eum mifereri tui ,quem tuum non
    tenttacrimineminornonfit.
    ,

    verbisperfidis ainuifii,

    ejfe dtxfii ?

    Orareoportet impenfius
    ,

    nocles acfietibns ducere

    rogare, dtem Itttlu tranfigere , vigilUs tempus cmme lacry.mofis lamentationtbm occupare %

    &

    ftratosfotis adbarere cinere, in cilicioejrjirdtbus volutari : pesl

    indumentum

    Chriftiperditum,nullum hiciam vellt vefiitu;poft diaboli cibum malle ieiuni-

    um, tufiis operibus wcumbererfuibuspeccatap-urgantHr; ekemofy.nisfrequenUrgiter f.at IncuncJanter terinfifiere, quibus imorte amma liberentur.

    &

    moralibus , in regulis brcuioribu ftionequintapotat abA-poftoIo Paulo hos fru&usPoenke


    eperatto. S. Baiil. ia regulis
    .

    &

    ?"

    ptos in altexaepillolaad Corinthios,dum

    ait.

    $e quiconfolaturbuntu

    let.confdatuteft nos inaiuentuCbrifti,referens nobis veftrum defidtrium,ve^

    firumflttum, vefiram amulationem preme. Ecceenim hoc ipfttm quod fecundum Dettm contriftati tftis, quantam in yobis operaturfishcitudinem ,fed defen/tons&t Jedindjgnationem,/edtim!>rem,Jedd*fiderium .fedamulationem,

    fedvindidam. Ethomilia primade laudibusieiunii docet pernitentiam


    fineieiuniootiofameficejrinfiugiferam.

    Inalceraverojeiumumefle^anitentUinitium. EtS. Ambrofius libro f'cundo de Paenkenti;>./f*<#rf*# qui agunt peenitenttam quo modo agere debeant quoftudie-, qo ajftttu, qua.
    ,

    mentisintentione , quaintimorum concufftonevtfcerum


    ftene.
    ,
    ,

    qsta cordu conuer-

    Fide , inquit Domine quiatrtbulor , venter meus turbatus esJdfiet mto, conuerfum eft cer meum, in mt. Cognouifii intentionem animi,
    ejr

    fidem mentk cognofce

    habitum corporis
    ,

    Stderunt

    inqutt, ivterra,
    .,

    tacuerunt fenioresfilU Sion

    rjr inpefuerunt

    terram fuper caputfuum pra-

    aUxerunt fe

    ciltcie, virgines

    Hi4rufaUm defccerunt in lachrymis, eculi

    mtv

    55i
    luo.i-fig.

    POEN' ITENTIA.
    t.

    fneical gfvttht

    Sc/huit ej>Ntn;t.tjtpttiw
    tt>

    dtt/utciatum excidiumci-

    mtattstua/.i Tant4tstet.tn pat.ttcr.tt/i ntdictra ,vt mutare vtdtaturjuam


    T>cutjet,itr.i:am.
    tc t s~i <g/tur r
    /

    ct/sdas. vuit roga; s

    Domtr,ns

    vult defe

    fperariyi u

    fihfuppltcan .Home es
    'gt ofcfrt f bfft

    c Tts tcgart
    ,

    vt !g?iofca<s:e$ ftttas Deutu


    ,

    tlbimtnreg*'>.//
    ncltiat t)tn
    derefifj-.v

    D<

    n.

    irta Hitru/aitb*/Uutt

    vt CjUtatifa fiert
    ~u:t zttua-

    yntsaditi;:ett ptrtittgtret
    dt
    t

    It.fer.esfiere

    w:u
    t t

    >

    uiefii/s tu-f eccata xuafiete


    s

    cutA Dt/t. etian profbetaz,


    dtd.-t

    c.hom.

    9-

    iujjtrnfie, cj

    ]-/t<

    Ch

    loi

    ifc

    <yi

    olarr ac Htrnaro:. Detts

    parnitentia

    cn nt a fcccata r,<flt a dt lcre tantumficcrfiideremus,qt,aiitt tp< rttai tpppnere. J^ualiterergci/iudmtdtcamintum ccntfuaptjjti


    ce*.

    nta ciram
    umr.

    fcituriPrin.c
    tr.eatn kot,
    ct

    t <

    ejf-cotfittt.

    dopttprt. pcccata.Ft/tquitaitm.trquit,

    laui.Stcundo cotfitenex hunttitatt n nita. St ettim ccr-ffiw fiuerispeccattr,-. tuun. fian of ouet cctfittti, humiltatur anima, Oporttt auttm
    ejr

    Pfal 50. 19.

    trf

    m B, Dautd haht hat dictns. Cor atttmDeut ncn dtfftcics ,Po/t bum.l tattm auttm oratione ixtetttacpme/t laaymts n ulti' pcr dumejr icltm.Lauahe,tnquit,perfngualia addet
    1
    1

    . tttiati // talts crtt tjualt

    ccr.trituncfi:

    r/.tl

    .'

    tctes Uilun.

    t.:tt

    ,c~

    iaaymtimeti firatum

    meum rtgaho.

    Pc/icratictie

    'tttaK

    cfwtfl'fltemcfynamulta. Medican.etitum et/imvaUdu,

    Lue. - t

    ta~i

    ...

    oj

    trtturadftenitentran. hoctsl-

    Avdttntm qutd dtctt Scriptu-

    ta.LaiCcictr: tjynart.

    c etumvtbucmntamui.da.ddkatcportetcptnifefrt
    Hie orymmeriitcland EtfflochiLmfruclus
    Moilia ettam <n grauiffictltcio-

    imufiittatr.fi icmigjrcS.

    troenitentir digfit sPaulae matiii itadefcnbir.

    majthre kclulifrataron hahttit fidfip.perdurtfj.mam humumfirau:


    Itiqutcficthat -.fitamtt/ tiia quits
    veftefify

    dtctnda tfl^qt/d tugti

    w par.eoratton. bw dtes
    crederes iactyma.

    tungthat ,iliud in /iens devfalterto Latt aboper/irguias ncEtes ledum

    meumjiacrymu ttteti firatum n.tumrtgaho. ln cua ficntes


    rumjtaleutapeccatapiargchat
    ,

    vt tliamgrau.ffimcrum cnmir.um crederes


    aichat.

    ream Cun q aneht ireirrw mcneretur ,vt parcet et eculti


    tHfiactcs
    ,

    Turpanda

    quam contra Detpr&ctptttm put puriffr.

    ejrcertfia, ejrfitbte fejede.

    finxi affitgendu 1 corf us quia mtt lu> vacautt dtlittis


    ccn.pi rjat. 111.

    Lcrgw. nfiwfcrpeti

    dw t sifietu.
    ^diirdrm,vtr.orid:fTer2rurac efr. Ac t atdes ccnuetti ad Domit/ttt/.

    momm.

    Sapentisecim
    cxniictiua. Lcs,

    mormim
    4
    A.cit.

    & ne

    ffetas dc dte in ditm


    :

    Subitctxiti: vtr/ttt ira tlifw.TtS.

    Ambiofuhbic i.dt I

    inquR, euiftrnnentian; difftrur.tfatis tp/eDcnit: w adn.crtutt d-.ccns. Pani.


    tentiam agiie approptt. quauit ehitx tcgr-um caiorum.Ktficw. w,qua hcrafiur
    veniatjtse/ctmw anptt xma ni c7cd xt hu. rtpcfcatur anm a. AdatrpcLt cul-

    patnflatm, deparadif Demeiecit:nondfiultt,Jcdflatimficparauit a


    .

    de/tttti,

    vt agnetpamter.tiam ^uidenim ) qfitdcifie?asi' anvtpiurapcrcataccmttiiitds?

    A.

    ffj

    diuitids bonitatis eius mittas? Ergo qttia Deus bonus e&, ideo tumalus , Sed plura de hac re in P a n a r. i o V. rjr patitnti* contemnii ?
    Frocrafiinatio.

    &

    AdiuncT:um,Quamuis periculofumfitprorogarecoriuer- Ezc IV. fionem longius, nunquam tamen fera eft conuerfio . nam^Ezechiel ait. Impietas impij nonnecebit , inquacunq, die conuerfus futrtt ab impietate c. ferm. de c*. na-Dom. fua. S. Cyprianus. In eodem articulo temporif,cum iam anima feftinat adexitum,& egrediens adlabia expirantis emerferitpanitentiam clementijfimi Dei
    benignttas no ajpernatur, necferum ett quodverum,nec'trremiJpbtle quodvo-

    luntarium, ejr quacunt^ necejptas cogat adpcenitudinem, necquantitas crimi


    nis.nec breuitas temports, nec hora extremitas, nec vita enormitasjivera con~
    trttio

    ^'P fi purafuerit voluptatum mutatioexclttdit dvenia. S.Hieronymus tribus epiftolis hoc fuum dic~tum repetit. Nunquam fera conuerjio.

    7-2 *'

    Latro de cruce tranfnt adparadifum.


    Dejperatio.

    Sedpluraindi&oP A

    namo

    V.

    V. Adiunclum.vtquotidianafitnoftrapccnitentia.&proinde continuetur pertotam vitam. Quotidie enim tundendo pectus , vt fupra ex Auguftino epiftola ad Seleucianam eitauimus, in oratione Dominica dicimus. Etdimtttenobis debitaneftra. Eiufdeminlibro j-o. Ahom ^ homiliarum \\xc funt verba. \^flterapcenitentiaeft,cuittsattiopertotam
    ifiam vitam.qua in carne mortali degimus, perpetua fupplicationis bumilitate

    fnbeundaeH;primo, qrtia vitam aternam incerruptibtlem,immortalem% nul~


    lus dsftderat, mfieum vits huius temporalis corruptibtlis mortalist^pceniteat.

    D einde quamuis quifyfe glorieturfic habere corpus edomttum,vt mundocrucifxus abomni operemalo tnferuttutem redacla
    fibi omnia bacprxftita effe,

    membra

    cajliget, intelltgat

    non afe exiftere nonjolum ergopropter ipfam mu

    tabilitatem.ejrignorantiamtjrpropterdieimalitiamfedetiampropteripfum

    puluerem mundi huius quottdtanam debemus agere pcenitentiam. Eodem collimant verbaS. Chryfoft.in Genefin. Siantmamornare vis,Jicutcorpusfolet, apponeadtutorium quodexprecibus eH
    ejr
    ,

    ejr peccatorum

    cenfefponem,

    tuam leuare ne cejfes. Namftcutfaaem corporis macula faciei inb<trens ftda appareat ffic anima curam habe quotidte lachrymis eam abluens ealtdis. Haeenim aqua macuUdeponuntur. Ethomilia 3. de poenitentia. Tamet/iquotidiepeccas,
    continuis lacrymis faciem tui quottdte abluisneqtta forte
    ,

    &

    quotidiepcenttentiamage.

    EtS. AmbrofiilibroalterodtPcenitentiaiic

    cipIa '

    fcribcnds. Meritoreprehenduntur , qutftpius agendam pcenitentiam (pub\ica.m) putant quia luxurianturin chrtfto. Namfvereagerentparnitentiam jterandam pefiea nonputarent, quiaficut vnum baptijma itavnapceni-

    tentia,qux tamenpublice agitur.

    Nam quotidtani nos debetpceniterepeccati:


    Aaaa
    fed

    r?4

    T E NT

    A.

    fedhtc delicJorum leuiorum ,

    Patribus habe" mus quotidianam &perpetuam agi poffe pceriitentiam faltemoblcuu vel vcnialia peccata. De lethahbus agemus capite fequenti

    HU grauiorum. Ex his crgo

    V T

    VI.
    Peenitentiam.

    T>e mediis^elmotiuis
    i

    adagendam

    Confideratio peccatorum etiam olim com PR m v m mediumeditacem,magnitudinem multitudinem.SExmiflbrum.quo ad


    eft,

    Sc

    Pfaljoij.

    cmplum habcmus regis Dauidis in pfalmo quinquagefimo peccata iam dimiiTa recolentis. guoritam iniquitatem, inquit ,meamego cognofco,

    & peccatum meum contra me efifemper.


    quod
    perfecutus
    fit

    Et
    S.

    S.

    Ecclefiam.

    Vnde

    Pauh, fepe inculcantis, Chryfoftomus libro t. de

    Compundtionc cordis. Tantum boniconfert meminiffe frequentiushomi-

    mem peccati fui

    vtetiam Paulum Apoftolum videamus eaqua abolitaiam fuerant ejr deleta , adducere tamen in medium tjr cum culpam de prsfentibut non haberet , tamen quontam recordationespeccatorum^&luclumgemitumjf fciebat animaprodejfe, etiam illa commemorat , quaperignorantiam commtf,
    ,

    fa,gratia baptijmi ejreonjejpofideiaboleuerat. Etinfra, Qportetergonosrcfordaripriora delicla, etiam eapro quibus veniam confecutifumus , vt intuen-

    tesquam ingentemmodum debiti


    pojjimus
    , ejr

    remi/it nobis Deus,rjr amplius

    eum

    diligert

    AJ&.2.8.3.

    attfc ex his corde compungi quod ni miferatioipfiusfubueniffet, tantumilludpeccatorum confiderantes, fondusfine dubionos inimvsinfemipanis fupplicijf^prefpffet. Hocmedio vfusvidetur S. Augufbinus, quiinlibrisconfeifionumitadefeloqui-

    verecundiam pudoremq^ concipere ,

    tur. <^sfmore amoris tuifacio iftudrecolens vias

    meas nequifpmas in anuari-

    tudinerecogitationismea, vt dulcefcat mthidulcedo nonfallax, dulcedofxlix,


    tjrjecura
    ,

    &

    colligens

    me d dijperpone

    in quafrnftatim dtfciffus, dum ab vno

    te auerfusinmultaeuanui.

    Atqjhac ratione fieripoteft,vtetiam probi

    mfti perpetuam pce litenciam vfq/, ad vitae exitum de lethahbus peccatisagerequeancatqj olimegerinc, quiidcircofe carcer;bus,fe1

    &

    "

    5'

    pulcris &. monafteriis , vt eft in


    ,

    Ioanne Climaco

    & Vitis Sanftorum

    incluferunr.
    Ecdi 7.40. Pfal.nS uo.
    L4jc.12.51

    Mediumcftmcmoria nouiffimorum. VndeSapiem. Tn emxihutoperibustuis memorarenouifpma tua, ejr in xtemum nonpeccabU^ Etrex
    II.

    T>z\x\d,Aiudiciis tuis ttmui.Ez

    ChriftusDominus. Timete eum,quipoft~

    quamocciderit ,habetpoteftatem mitterein gehennam: itadico vobis hunctitnete.

    QuodmediurnnoufeinclyrgetS. Chryfoftomas,vtlibroprimo de

    P O E N I T E N T I A. fa de compun&ione cordis. Hocfolum eft,\n<\mt.quodexpofcittir d nobis,vt


    confcientiam gcflorumneflrofemper adanimum reuocemus malano/lra, vtpro bisfupplicemus Deoejrgehennam ponamus rum habeamut ante oculos
    ,

    &

    in confpeclibus noftris,

    & angelos,qui in die iudtcii vbi%. dtfcurrunt

    ejr

    congre-

    gantde omni orbeterrarum eos , quitrudendi funt in gebennam , acjuppliciis tradendi. Ponamus etiam illud ante oculos^quanti doloris esl excludi acproiici
    rerno ccelorum ,quod,vt mihi yidetttr,grauius eUipfagehenna, T^am etfiignis immortalis iSapcena non eJfetparataJhocfolum,quodalieni itienon arderet ,

    &

    efflcimura Cbri/io,& excludimur d bonis aternis ,nonne tmnipana cruciabiliusdiceretuA EtS. Auguftinusdeinnocentibus. Si diemmortisfuahomi- Afetm.?;
    nes iueiter cogitare veJlent,animamfuam ab omni cupiditate velmalitia cohi-

    Etloan. Caffianus collatione decima. Pofire/num illudesJ,quod ceneraliter omnium vitiorumpercmptorium ejfenondubiumesl, vtfe dehoc
    berent.

    Cc,s'

    mundo credat quotidie migraturum.

    Medium confideratio pafTionis Chrifti Domini. I V Con{ldera,quot bonis donifq, fpiritalibus vnum peccatum mortale hominem Chriftianum (poliet, 8ccontraquotquantifq5maIII.
    lis

    eundem obruat.

    V Confidera, quantam pcenitentiam multi San&i etiarn pro Rem/.& Rcm,t leuibus peccatis egerint. Dequibus tribus mediis} confule noftrum

    P a na R.i v M in V, Peceatum.ejr Peccatttm veniale.


    VI. Fiduciamagnaindiuinamifericordia,quafretusmagnus peccator dixit. UHliJerere mei Deus fecundum magnam mifericordiam ille tuam, (jrjecundum multitudinem miferationum tuarum dele iniquitatem meam. Nemofiquidem, tefteS. Ambrofio libroprimo de Poenitentia,
    feteftbeneagerepornitentiam,ni/iquiJperaueritindulgentiampfa, ii-

    Immonulla

    potcft efletanta velmagnitudo velmultitudo peccatorum, qua:be-

    neflciopoenitemiasnonexpientur, Sifieri potefi,ait S,BafIliusinregulisbreuioribus, vtmultitudo miferationum Deinumeretur ,&magnitudo mi/ericondi* vffa menjuracomprebendatur, collatacum magnitudinepeccatorum,adbibeaturfanefilibet JeJperatio.Si autem hacejrmagnitudinepoj/unt,
    cjrnumero
    pojfttnt,

    B.qu*ft.ij,

    definiri ( mtjericordta Dei drmijerationes, ne^magnitudinevlla ne% numero cireumfcribi)fine dubio non esl, cur de/peratio adhibenda

    fitfedagnofcenda mifericordia

    Dei\& commijfa peccatadeteftanda ,quorum


    Et S. A uguft ferm
    .
    .

    condonatiopropofita efi infanguine Chrifti.

    j-

    8.

    de Tem-

    po re.

    Sedforte cogitat aliques tamgrauiafe admifijfe peccata , vt iam mifericordiam veiprcmereri nonpeffit. ^bjithocdfenfibus omniumpeccatorum.

    O homo quicun^ illampeccatorum

    multitudinem attendis,cur ejr omnipotentiam (aleftis medicinon attendis ? Cum.n.Deus velit mifereri,quta bonui esl, (jr

    Aaaa

    fffi*

    f5

    <J

    N T

    A.

    pofiis

    quia omnipotens etf , ipfecontrafediuin&pietatisianuatlaudit, quiDeumfibi mifereri aut non velle, aut nonpoffe credit, eumg, aut bomm,aut omni-

    potentem ejfe diffidit.


    VII. Examen confcientia?,de quoS. Auguftinusinj-o.homiliarum hbro. Afcendat, inquic, homo aduerfumfe tribunal mentisfua,fitimet illud, qtted oportet nos exbiberi ante tnbunal Chrifii , vtillud recipiat vnufquifq, quodpercorpus gejfit,fiue bonumfiue malum, confiituatfe antefaciemfuam,nehoceipofieafiat.

    A.hom.jo.

    ^ 49

    NamminaturhocDeuspeccatori,dicens. Arcarnifex timor. Inde quidemfan

    '

    11,

    guamte, &ftatuamteantefaciemtuam. At^itaconfiituto incorde iudicio


    adfit accufatrix cogitatio
    ,

    teftis confcientia

    Ch hom.2.

    guis anima conptentis per lacrymasprofluat. EtS. Chryfoft.i-n

    pfalmum

    jo. Habeto codicem confcientiam tuam,ejrfcribe quotidianapeccata. )uan-

    do accubueris fuper flratum


    Pfal.45.
    ,

    tuum neminem infeflumpateris antequam veniatttbifomnus prefer in medium confcientiam tuam ejr remimfcerepeccatatua ,fiquidinverbo ,feuinfaclo , velin cogitatione peccafii. Hocenim
    ,

    &

    dicitpropheta. Irafcimini

    & nolttepeccare>qu&

    dicitis in cordibus veftris, ejr in

    cubilibus veflris compungimini,iic.V\mz de hac re

    Confcientia.

    VIII.
    B.hom.g.&i9. eft
    H.inc.u.
    j ,
    ,

    &vltimum medium fitconfideiatioexemplorum,hoc


    ,

    eorum quiveram pcenitentiam egerunt ac primo Dauidis Achab Manaflis Nmiuitarum,de quibus S, Bafilius in diuites auai os, &homiliadePccnitentia. 2. Elix &S. loannis Baptifta:, de quibus
    >

    A.u.
    .

    S.Hieron,lib.z.inMatthxum,3.S.PetriApoftoli,dequoAuguftinus fcrmone 104. &114. de tempore,4. S. Mari* Magdalenx, dequaS. Ambrofius libro 2. de Pceuitentia. 5. Theodofii Imperatoris,de quo idem in oratione funebri, de ebitu Theodofii

    DE

    V.ConfeJfioJacramentalis.ConfiientUexamen.Iuftitia.

    PrefecJusfiiritualis.Satisfaclio.EtinP
    tiftcatiopajfionum.

    ANAfilo.

    Immor-

    PRO-

    PROFECTVS SPIRITVAL.

    TT7

    PROFECTVS
    ritualis.

    SPI-

    V T

    I.
    i

    Qmdfit Trofefius Jpiritualisytf qm deeo


    Scriptuns monita.

    inS.

    Rofectts

    Spiritualis

    nomine hoc loco

    intelligimus

    pietatis Chriftianx,firniprogrefTum inftudio virtutis litudine fumpta abiter facientibus, Proficere % enun tefte S. Bsrnardo fermonei. in Vigilia natalisDomini,*#^0<s/-

    &

    dam proficifci, Vndede quibufdam


    tur in pfalmo 83
    .

    profetftus fpiritalis ftudiofis dici,

    Etenim benediclionem dabit legislator ibunt de virtute in virtuten.-i nam paulo ante dixerat. Beatm vir atius eft auxihum abs te, afcenfiones in corde fuo-dtffofuit. In qux verba S. Hisro-n. llle diffofiut afcenfienes in corde fiuo; quicunque fianclm quotidie in priora extenditur, ejrprateritorum obliutfcitur. Propterea dicuntur drin Pfalterio pfaimi gra,

    Pfal. ii.t.

    H.inpf. 8j.

    dttum qtundecim,ejrprimmdicitur. K^idDominum , cum trtbularer ,clamainfecundo. Leuaui oculos meosijt montes vnde yeniet auxdium miui \

    &

    hi.

    Etin

    Tcrtio. Lxtatus fuminhis ,qu*dicia funt mihit

    &femper procedit\
    '

    (jrprofcit ejr afcendtt infublimiora. htoddicit hoc e/I. ^ificenftones in corde

    fuo difpofuit, Felix ei~i,qui quotidieprofiat, qui non con/tdcrat, quidherifiecerrou rtt ,fied quid hodiefiaciat, vtproficiat. Sanclus aficenfiones in cordefiuo ponit,
    peccatordeficenfione$.^uomodoquifanclmeH,quotidieproficit,itaquipeccatorefi y quotidiedecrefcit.

    4- 1 .-

    Haxifte; QuarebalomoninProuerbiisfuisita

    Eccli - *4- 2 ?-'

    iuftum defcnbit./#/?<?r#?# autefemita,quafiluxfplendensprocedit ejr creficit' edunt meadhuc efurient ,& Ghom.36. vfifc adprfeffam dtem. Et Ecclefiafticus. Jj)ui qut bibuftt me adhucfitient. Cuius perpetua: famis & iltis in iuftis caufampulcreaflignatS.TjregoriusinEuangelia. Hoc diflare ,inquii ,fratres cariffimi anter delttias corporis ejr cordisfolet, quod corporales deUtu cum ntn babentur graue tnfie deftdertumaccendunt , cumverci auide eduntttr comedente?nprotinminfa/itdium per fatietatemyertunt;
    delitia y cumno
    /!t contraffir. talet

    habentur jnfafiidiofunt , cumverbhabentur ,in defiderio t

    Aaaa

    tttniofo.

    $t

    SPIRITVALIS
    (jr experientia

    tantoque amplius d comedente efuriuntur , quanto ejr ab efuriente amplhts comeduntur. In tftisappetitusplacet, experientia dtjplicet, In iftis appetttus yilis
    eft
    ,

    magisplacet. In illts appetitusjaturitatem ,faturitasfafii-

    diumgenerat; in iftis autem appetitusfaturitatem,faturitas appetitumparit.

    Augent enimjpiritales delicia defiderium i mente , dumfttiant-.quia quanto magis earumfaporpercipitur,eo ampltus cognofcitur,quodauidius ametur , Et %deononhabiuamarinonpeJfunt,quiaearumfaporignoratur.

    V T

    II.

    De necefiitate &fruttu huiusprofetfus.

    CVr hic fu necellanus


    Matt.548.

    fpiritualis

    profcctus

    omnibus

    vera; virtutis cultoribus

    Scfalutaris, plurcs

    quod omnes teneamurad vita: quod fine quotidiana in virtute progreffione argre fieri poteft Clarum fiquidem eft Chrifti edidlum apud Matthamm promulgatum. Ejiote
    .

    caufx reddi poftunt. Primafit, Chriftiana: perfcctionem afpirare,

    perfecli ,ficut ejrpater vefter cstUfitsperfetfus eft,


    Uaxt.xx.ij.

    fe j) cum ex toto corcl ej

    & proxirrrum ficut nos ipfos

    Deinde tenemur diligevt eft apudeun,

    Rom.1j.10.

    i.iean.4.*.
    A.c. ai.

    dem,atperfectio,vel^/<r/>^/f^,vtloquitur Apoftolus ad Romanos, eft dtleclio.Et ad Coloflenfes: Superomnia autem he c , ait idem, Charitatemhabete quod'efi vinculum perfeclionis: Etperfpicua efthuiusdoclrinx ratio. Tum enim quajque res perfe&ionem fuam confecuta dicitur,cumperuenit adfuum finem. At finis nofter eft Deus cui vciqueadhxremus per charitatem. Deusenimcharitasefi, inquit B.Ioquimanet in charitate,in Deo manet ejr Deus in eo. Vnde S. Auannes guft.libroprimode doctrina Ghriftiana. Tnncquippe,'mquit,optimus efihomo ,cumtotavitafua fergitinincommutabtUm yitam, (JrtotoaJfecJu
    ,
    ,

    &

    inharetilli.

    Luc.i4.i.

    ">

    Il.Caufaeft, quiaquamdiuinhacvita degimus,infchola Chrifti verfamur,6cdifcipuliChriftifumus.-atguiindignuseftfchoia8cm5giftri inftitutionc qui non conatur in ftudio quod pertractat proficere. Accedit , quod apud B. Lucam Chrift us diferce negat fuos efle difcipulos,qui nonoderint patrem&matrem, qui non tulerint crucerri, qui non renunciarint omnibus qua: poffident, Sc f.pud S.Ioannem,
    ,

    ln hoc, ait , cognofcentomnes qutadifcipulimei eftisfidi ecJtonem habueritis


    ,

    loann

    !s'it'

    adinuiccm. Etzddit.CMaiorem hac diletttonem nemo habet vtantmafuam

    B -ep.j4i.

    ponat quis pro amicis fuis ,atquomodo adhanc virtutum perfectionem afpirabit contemptor profe&us in fpiritu? Vnde Sanctus Bernardus
    fic

    R O

    F E

    C T V

    S.

    $19

    licinchoauitcpiftolamadmonachosEcclefia;

    S.Bertinifcriptam. Ita
    eft

    quaji , itafacite dilec7iJpmi,Dt/cipulus quippe proficiens gloria

    magifiri.

    ctuifquis tnfchola Chriftinonproficit,eius indtgnuseft magifterio.

    lII.Caufaeft,quiawrrfi//r/f,vtloquitaridem Sanctusinepi- Bept$tm /tola ad A bbatem Garinum, finem nefcit tempore non clauditur. Fnde eft Hlud. charitas nunquam excidit. Etitem. Patientia pauperum non feribit i.Comj.?.
    ,

    in finem. Et.

    Timor Dominifanftuspermanet infeculumfeculi.

    Nunquam j?j ^'


    phil.j.ij.

    iufius arbttratur fe comprehendtfie, rit fititque tuftittam , ita

    nunquam dicit ;fatis

    efi,fedfemper efu-

    vtfifemper viueret ,femper quantum infe eft iuftior tjfe contenderet ,femper de bono in melius proficere totis viribus conaretur. non enim ad annum , veladtempusinftar mercenarif ,/edin aternum diuino

    fe mancipat famulatui. ^iudidenique vocem iufti. In aternum non obliui*. ay r \c ar i y*~ car tuflificattones tuas , quta tn tpfis viuipcaftt me. Et rurjum inchnaut cor nscum adfaciendas iuftificatienes tuas in aternum. Non igitur ad tempus.

    PraI.ll8.Jj.

    jj,

    r I(2-

    Proindeiuftittaeius non manet aliquantotempore ,fedin feculumfeculi

    SemSap.4.i$.

    piterna itaque

    iufti efuries fimpiternam meretur refecltonem. Et, licet in breuieonfummetur protemfore iudicatur tamen explejfe tempora multapro yirtusisperpetuitate. Jguo denique pailo temporis breuitas bonorum pr<etudicet perpetua deuotioni , qua pertinacem rcproborum malitiam excufare
    ,

    uon fuffictti Ob hoc enim proculdubio inftexibilis


    aternaliter

    cjr

    obftinata mentispunitur

    malum , licet temporaliter perpetratum : quia quodbreue fuit tempore vel opere , longum efte conftat in pertinaci voluntate ita vt fi nunquam moreretur, nunquam velleveccare defineret : tmbfemper viuere.veilet,
    ,

    vtfemper peccare poffet. Proinde pstej} de iftoper contrarium itidem dici. Confummatus in breuiexpleuit tempora muha,quodmerito multorum, intrn emniun: temperum receperitvicem quinuUotempore voluerit mutare intenttoncm.Hac vique Bernardus.
    ,

    &

    IV. Caufaeft.quiaqui velnon vuIrpron"ce:e,veI exidimatfibi opus non efle vlteriore progrefiu incipit deficere. ^uantumcunqHf f/ic vixcrimw ait Sanctus Auguftinus quantumcunque hic prefece, ,
    ,

    fsmus,nem$ dicat. Suffcit ntihi >iuftu*funt quidtxtrit remanfitin via non newtperuentre. Vbidixerit,fuff.cit, ibihafit. ^Artende^poftolurn.euinon
    : , t

    A.in

    pfaU9

    fufficit.

    Fratres,inquit,egomenonarbitrorapprehendjfe, Etrurfum

    dicit.

    Phil.3.13.

    Jguife putatfcire , nondumfcit , quemadmodum

    eum oporteatfcire. Vnum


    ,

    au:em qua retrofunt cblitus ,inea qua ante funt extentus fecundum inten- lCor$ -*' tionem fequer ad palmam fuperns vocationis. lUeergo currit tu baftftp. ille
    ,

    dtcitnendumfeperfecJum, cjrtuiamdeperfecJionegloriaris > Confundantur, qui dicunt tibi , euge , euge Et Doclor mellinuus Nen proficere fine
    . .

    B.ep,j&:

    dubio

    56

    PROFECTVS
    & nudius
    tertius.

    dubiodefleereefl.2{emoproindedicatJatueft,ficvolomanere,fi/^tcitmibiej/e
    fieut Itert
    'Gwi.i.8. i2.
    '

    In via refidet qut eiufimodi eftjnfcalafubfifiit,-xbi

    neminemPatriarehaviditnonaficendentem. Dico ergo quifieexiflimat flarey


    videat, ne cadat.^rduaejranguftaeft,ejrnon bicjedtn domopatrismanfio-

    ieannX

    nesfunt multa,

    V. Caufa eft , quia nihileft quod in hoc mundo quiefcat.


    ,

    B.cp. 15J.

    nacbe inquk

    idem

    Clarauallenfis

    moAbbas, nonvis profcerel nonVisergo

    perueni,necpeiorferipatior , nec melior cupio.

    Iob.

    4. 2.
    '

    cp iAl

    quo Hoc ergo vis , quodejfe nonpoteft. Jguidenimftat tn hocficu/o} Et certe de hominejfecialiter dtclum eft. Fugit velut vmbra &nunqu*zm in eodemftatu permanet. Et icerum alibi. Mouea t M0S tpfum quoquefecularis cupiditatis exemplum. guem enim ambttioJum vid/mus altquando centenmm adeptis dtgnitatibus #d alias non anbeladeficere? nequaquam,quidergo,Sic mihi,inquii,viuere volo ejr manere in
    re. Sic ejr curtofcuiufique nonfatiatur oculus vifu
    ,

    nec auris tmpletur audttu.

    G)uid,eorMm qui auarititferuiunt.aut amateres funt voluptatumfiu vanas


    homtnw/rt ficJantur laudes ,nonne

    & ipforum

    inftttabilta dtfidtrta

    arguunt

    nos negiigeniut ejr te^iditatisi Pudeat certe fbirituahum nosbotiorum ntinm


    cupidos tnuentri.
    Rom.6.25.

    Erubefcat anima conuerja ad Domtnum mtncri affeclufeflariiuflitiam ,quam iniquitatem anteaftclaretur. Efl enim cauja quoque
    'valdedifftmtlts,

    Stipendium qutppe /eccati mors

    ,firui7us
    ,

    autemfpirttm vtta

    Aterna,
    ejr

    Pudeatproinde negltgentiusnunc in vitam


    ,

    minori fludiofalutis acquirere

    quampnus tn mortem, quam perditionts augmentum. 5S(am vt


    Nonne

    omninofimusinexcuJabtles,inyiavita,quecitius\eofiacdtus curritur ,ejr leue


    faluateris onus , quo crefiit amiltus portabilitts es~i.
    Gen. 1513,

    & auieulas leuat,


    &

    Gen
    1.

    13 4.

    Ccrs

    *i.

    non onera pennarum fiue plumarum numerofitas ipja i Tolleeas reitquttm corpmponderefiuofiertur adima. Conn"rmath2nc caufam,quod hominis, c ua Chriftianuseft,proprium ftt non quiefcere. Eftenim fecundum l
    ,

    Phii j.2o.

    kP,2.-h.

    dockinam S. Scriptura? u incola peregnnus & viator,cuius munus eft tenderead patriam cceleftem. Non enim babemus btc manentem ctuita-

    Hcb. 13.

    14.

    tem,vt ait Apoftolus Jedjuturaminquirimtts.

    Capvt
    DRimvm medium fuppeditat nobis
    *
    !

    III.

    ^De medijs idoneis adfaciendum progrejfus [hirit.


    Phil
    n.

    R*

    Pavlv s vcrbo
    ,

    & exem-

    Fratres ,'mquk ego menon arbitror p oinepiftola adPhihppenfes. comprebendijfe Vnum autem qua quidem retro fiunt obhutficens , ad ea vero,
    ,

    qust fiunt prtora

    extendens

    me

    tpfium

    ad deftwatum perjequor ad brauium


    ,

    SPIRITVALIS,
    fupernavocatienis Deiin Chriflo

    5 st

    JESV. gutcunqueergoperfeclifumusjjoc

    fentiamus.

    fcribitS. Chryfofr. NtkiladeerecJefaflaeitacuat.&inventu at% memoria bonorum qua nos operatifumus. Nam duo malaparif &Jegntoresfacit, &in arrogantiam cxtollit. guapropter Paulus quontam ch u am vtdebatnaturam noftram adfocordiam pronam , &PhtUppenfesplurtmum laudauerat: ytde,quomodo animos eorum contrahat per hunc locum. Quid dicit? Fratres mei , egt meipfum nondum arbitror affequutum ejfc \ lte~mpevtrtutem omnem. Etpaulopofl Si PauluspoBmtUemortes,poHtanta pertcula ifthttc arbttratus defeeft , multo magis nos obliuifcenda erve nobis
    abtgit,
    ,

    lumlocum

    Quibus ve^bisindicatjfiproricerevelimus.nosnondebere memini/Tebonorumquxeglmus^fedquaiaduriilmus. Namvtinil-

    reffifattA

    & d tergo relinquenda funt.

    Etentm

    & qui currit non

    &

    reptttat

    qttantumftacifconfecerttfedquamumadhucdefit'. &nonquant*m virtuttstmpleuerimus reputemus jedquantumadhucfuperft.

    3uidenimnesm

    uerit
    ,

    quodconfeftum eH.fiquoddeeftadteBum nonfuerit?Etnon


    ,

    reptttans nequememorans,fedobliutfcens. ,

    dixi non

    duhreddimur quando omnem animi promptitudinem , &-alacritatemadtd quod adhucfupereH ajfequendum recollegerimus

    Namitademum dtliventcs &fe-

    & reparauerimus

    prgtertta obliuionimandauerimus.

    quanto

    II. vMeftdiuiniauxilii imploratio. Vndepfakesreeiuj agrnsdeprofeCtusfpiritaliscupido. Beatus,inqmt,vircuiuses7auxili *mabste,afcenfioncs tncordefuo dtfiofutt. Etenim benedtclionem dabit le. gnlator, tbuntdevirtuteinvirtutem. VndeS. Auguft.nus illud pfalmi A ii. legem

    Medi

    K **
    ia

    nens. ^dhoc^pofcttfibilegemponi^uavtiquefipofitaeinonfuifTet

    pone m.hi Domine viam mandatorum tuorum

    expo-c^
    non

    IIf

    tnvtamandatorumDei{vtantedtcit)incordtslatitudinecucurri(feffedauU

    Pfff^loquttur,&Deidonumnouttefe,quodprofctt:quida^
    legem pont pettt ,ntfi vt in ea magis magisque profictat? quemadmodum fipoculumplenumteneas &fitienti dare inctptas, haurit bibendo , &p9 fittdefiderando.Etinfra /ndeeH.quod&corrtgttviamfitamincufiodtendo verbaDet, illoregente, tllofauente nequeenimperfeipfepojfet , cumHieremtasfateatur&dtcat.Scio Domine ,quoniam non efthomtnum yiaeius neaue l " 10 <vtrt,vtcorrigatviamfuam. Et tftefupertus optauit Vtinam dtrirantur vtamea. Ethtc. In corde meo alfcondi eloquta tua ,vt non peccem tibi con ttnuodtutnum quafiuit auxtltum,netncordeeiusDeieloquia fine fruduab
    fibt

    &

    fconderentur,nifioj>eraiufiitUfequerentur.

    jW, vteftm epiftola pnoread Corinthios,

    in.e^noftracumDeiauxilioinduitria&cooperatio.
    adtutores.
    ait.

    Deienim
    1

    copaulo ante citato mdicaait Apoftolus, cum

    Idque inlo
    quafunt
    prtora

    *M

    Ad ea vero

    ^"

    {6x

    R O

    F E

    C T V

    cSom
    *'

    n.ad

    '

    p rt oraextendensmeipfum. Extendensenimisetf, inquitChryfoft. ibidem,


    quipedes quanquam currentes ,reliquo eorpore anteuertereftudesfeipfum in ea

    qua dfronte funt extendit ejr manus quoque protendit , vtetiam ampltus quiddam vltra curfum efficiat. Hoc verofit ex multa animi alacritate , ex
    ,

    multoferuore.
    alacritate
    i.Tia47,

    Ita oportet

    currentem currere ,
    pertinet

    nonpigre .

    Huc
    pietas

    cum tantoftudto cum tanta quod idem Paulus fcribit ad Ti,

    motheum.
    nachi, qui

    Exerce autemteipfumadpietatem. Namcorporalisexercitati


    eft
    ,

    autem ad omnia. Vnde apud Grarcos monnxime huic quotidianoprofe&ui invirtute operamdabantAiceta;,di<5tiiunt, &S.Bafiliusinftitutiones fuasmonafticas ACcetica, velexercitamenta nominauit. Omnis enimres.zxtS, Ambrollus in primo libro de officiis ,proprifsacdomefticisexercitifsaugetur. Jj)u8medofine exercitio doilrina autfine vfu profettus? gui difctplinam beltieam vult ajfequi, quotidie exercitatur armis, ejr tanquam inprocinttu pofitus praluditpr&ltum Et qui viribus corporis Jegitimoque luftandt certamine ce-

    admodicum vtilis

    rotiampetunt, quotidtano vfitpalefira durantes membra ,nutrientespatien-

    tiamjabmaffuefeunt.
    b
    ep 153.
    j

    e ft jmitatio Chrifti

    Domini
    ,

    8c

    fan&oru Chrifti exemplu jppo-

    nit S.Bem.IpfejnquieSthominisfeculique auttor quamdtu in terris vijus eft%


    A&10.3*.

    ty cum homintbus conuerfatus eB nunquidftetit? Et quidem teftefcriptura,


    pertranfiit benefaciendo } &Janando omnes.
    cJuose, ita non remifte, nonpigre
    ,

    Pertranfiit ergoficut noninfu -

    non lento grejfu,fedquemadmedum ttem de

    Jf.1S.7i

    eoferiptum

    es~l.

    Exultauit vtgigas adcurrendam vtam. Porro currentem non

    quiet ipfepariter non currit. Et quidpredeH Chriftumfequi.fi non contingat confequi? IdeoPaulusaiebat. Stccurrite,vt comprehendatis*

    apprehendtt

    Ihitu Chrtftiane fige tuicurfus profeclusque metam,vbiChriftuspofuitfuam. Ph


    ?'

    24

    Chhom.11.

    Fa8us esl, inquit, ebediens vfque admortem. mantumltbet ergo cucurreris, fivfque admortem nenperueneris, brauium non apprehendis. Brauium chri Jlusett. San&orumvero exemplaproponitChryfoft.inGeneiin>cum agit deprofe&u ficiendo in virtutibus. Propterea etiam, inquit> SancJeconuerfationem in diuinis feripturis perferiptam Spirum omnium vitas

    &

    ritusfanc7igratiareltqutt,vtdtfientes, quodlicet eiufiiemfuerit natura.yir-

    tutibustamenftuduerunt.nefimus nos 'gnaui

    & de';des tnui exercendisx^fn'

    non natura noftrafuit ejr beattts Paulus? Flagro amore huius yiri,e propte rea continuo verfaturipfeinoremeo ejrquafttn archetypum aliqnod exent,

    plar tta in tllitss animam rejpiciens , obftupefco in hec viro miram ajfectionum fupplantatio nemfortitudmis exceHentiam amoris in Ikeimferiiorem k ar,

    &

    bitror^juod vnus luimo amnes yirtutes congregarit jdperficerit^


    A, fmij-.

    iVledium eftcreber vfus Eximiais con{aentiar.,qviocfir;fIfermone quoJaca de verbii A^oaua San&us.

    V.

    Avgystinvs

    ftoit.

    f*3 Pauli ex epiftola ad Philippen&s. Vc?un- p k>' ftoli. dum tra&at verba S. /*?<?* in auodperuenimus,in eo ambulemus. Diciiisjnquk, quidefi ambulare?

    SPIRITVALIS;

    jJ-*

    Brexiter dico froficere , neforte non intettigatis ,


    ,

    ejr

    pigrius ambuletis,

    Proficite fratres mei dfcuttte vosfemper fine dolofine adulatione .finepalpatione. Tion entm efialiquis intus tecum cui erubefcaf,ejr iacies te. Esl ttbifed
    ,

    cutplacet humilitas,ipfi teprobet

    Proba

    & teipfum tu ipfe.Semper


    es.

    tibidifpli-

    ceas , quodts ,fivisperuenire


    ibi remanfilli.

    adid qued nondum

    Nam vbi tibiplacuifii

    Siautem dixerisfufficit,&periflifemperadde:femperambula, femper profice: aoliin via remanere , noli retro redire , nolt deuiare. Remanet quinonprofcit: retro redit quiad ea reuoluitur, vnde iam abfcefferat; deuiat, quiapoflatat. CMelius tt claudus invia, quam curfor prater viam. Idem medium pncfcnbitS. Chryfoilomuslocoiamcitato. StPaulus,
    ,

    C.hom.t.fa

    GencOa.

    Zit.quitotprtectarisoperibusexceUuit^quafiangelusfuperterramapparebat,
    quottdteftudebat lucrtfacere, &pro veritatefiare in acie contrapericula, &{iibicolligere (pirituales merces;$ femper progredi ,qualembabebimus nos defcnfonetn,quinonfolumbonisomnibus operibus deftitutifumus,fedejrmatis graitati quorum vnum duntaxat in ipfum perditionis profundum detruderenos
    fitfficerety

    E
    te

    nuttumque praterea ftudium esl , vt velhacfaltem emendemus\ vos omnes vt vnufquisque ,fi non antea , vel ceriam operam det vt vitium quod affecltonesfitas magis interturbat ex Examen
    infra. obfecro igitur
    , ,

    patd-

    Avima

    pia cogitatione quafi fpirituali quodam gladiovtensfeipfum ab affecJiontbus liberet. Dedit enim nobis Deus rationem qua fujfiexfecet
    ,

    (jr

    culate -

    ciat &poffttfivtlimusprauum refficeread edomanda omnia qu* fcuntur vttia.

    in nobis na-

    V, Medium & extremum Cit quotidiana propofiii renouatio, quam non femel S. Antonius eremita tefteS. Athanallo fratribus
    ,

    Athinem

    congregatis confuluit in hsec verba. Hoc (it autem primum cun- "** clisin contmune mandatum , nuttum arrepti prepffiti vigore laficfcere, fed
    fuis

    quafi incipientem attgere femper debere quod ctrperit , prafirtim cum bumanx vita /pacia aternitati comparata brewffima fint ejr parua. Et r urfus
    ,

    impendtntc iam morte. Ego , inquit ad eofdem , filioli fecundum eloquia fcripturarum Patrum gradior viam iam enim Dominus me inuitat iamcupio videre cceleflia,fedvos , o vifcera mea admoneo, ne tanti tempo:

    ris
    "

    tramini,

    laboremrepente perdatis. Hodie vos religiofum fudium arripuiffe arliceepta voluntatis fortitudo fuccrtfctt. Et Sanctus GkegOs lib:o22. moralium. Humana mens ,ait, dum igneamorisexcoqui- G C2 i-v

    &

    feruoris; nefiit

    tur.fimper infeferuat claritatem pulchritudinis quotidiana tnnouatione enim mensper torporem veterafcere .quafiudet per defide-

    Bbbb

    xtum

    j<?4

    P
    inchoare.

    R V D E N

    A.

    ph.4.J.
    Pftl, 76.11.

    Htncnempeper Paulumdicuur. Remuaminifbiritu mentis veftra. Htnc Pfalmfta, quiad perfeclionts culmen tamperuenerat, quafi incboans dicebat. Ego dixi , nunc capi-.quia vtddtcetfilajfefcere ab in. cboatis bonisnolttmus,valdc neceJfeeti,vtincboarenes quottdtecredamus.

    riumjemper

    VlDE

    V. Abnegatio. Cogitatio diuina prafentia. Cognitiofni &Dei. Confcientiaexamen. Deuotio. FamUtaritascumDeo.


    GaudiumJpirttuale.Humtlitas. Oratio. Perfellio Chriftiana.

    Sapientia. Virtus.
    piditasjpiritualis.

    //Panamo, Procraftinatio.

    Te.

    R V D
    C
    A
    P

    NT
    I.

    A.

    V T

    Qujdjit Prudentia, {tfquotuplex.


    vocabulum, vel a prouidendo, vt habet Cicero deLegibus, vela porro velproculvidendo, tcfte Auguftino inpfalmos,dedu<ftumeft, Ambroiiusmprimo de Officiis eam flcam efle vul t in inuefttgatione veritatis. Bafilius in principium Prouerbiorum redius definit rerumagendarumfimittendarumuecognitionem. Augudinuslibro delibero a: bitrioejfe appetendarum vitandarumuererttmfcientiam. Etlibro8j.qua> malarum, ejr neutrarumfcientiam. V cramft i on um.,ejfe rerum bonarum que fumpilc ex M. Tullio libro pnmo de Oificiis, libro alcero dein,

    Kvde

    ntu

    A- io pf ?}

    Amb.c.ij,

    &

    uencione.
    ft.q.5

    Parte

    eiustefte

    intelligentia,pr6uidentia.

    Auguftinoloco cicato , funtrr es,memoria, Memoriaeslper quamanimus repetitilla,qu<g fuequawfw.u-

    rur, t. lntelligentia,perquam eaperjpicit quafunt. Prouidentia,per

    rumaliquidvidetur,antequamfac7umeft.HisS.Thom3szdiicndocilita.
    Th.22.q49.

    temfolertiam,rationem,circumjpeftionem,&cautionem. Docilitas eft,


    ycI

    qua

    audiendo prudentum

    confilia

    Yellegendo eorumlibros , velex-

    Ar.pEife.OQ.

    perientiadifcimus quidagendum fit. Solertiaeft. bonafic celerisconie&atio.vtdocecAriftoteles Jf<*/weftcognitio vnius exalio perargufliencationem. Circftnjpeclio eft accurau confideracio circumftancia-

    rum.

    P
    rum

    R.

    V D

    N T

    A.

    5^>
    Eph.j.yj.

    Cautio eftprouifioiduerfusmala'contram,qua;obfh-ebo~ii^ confi lispoflint. Vnde Apoftolus adEphefiosfcripfit. Vtdetefratres, quomedocaute ambuletis , non quafiinfipientesfedvt fapientes.

    o n E s quoque eiufdem tre^ funt, Phil ofopho tefte. Prima eft/?/M:conftituto enim fine.ad quem obtinendum tendimus
    i

    A ct

    6 Etn
    '

    '

    c ?
    '

    voluntas mouet inre!lcc"bum,vt inueftigec mediaadillum aflequendum idonea. II. (y?*W/Wra,quoiudicathomo,quodmediummagis


    fit

    opportunum.

    1 1 1.

    eft

    Imperium ,

    que imperat

    ratio voluntati,

    vt exequarur quod iudicatum eft. ADhasautem a&ionesfacile, accuratetjuepreftandas,tresafli-

    lb.

    accommodata

    gnanturhabitus. Eubulia, Synefis,& Gnome. Eubulta feruitad media facile inuenienda. Sy nejis, adbene iudieandumdeiis,

    quadegealiqua definita funt. Gnomevtx6,z& ferenJum iudiciumde tamen in praxin veniunt. iis quasnoniunt lege aliquadecreta,

    &

    A P V T

    II.

    De dignit&teVirtutis Pmdentia.
    Verbo diuino Spiritus ^-^fantus,cumeamtanquam prxcipuamoptimamquenobiscom Proirj.i*.
    virtutisoftendit in

    T~"Vgn i T ATEMhuius

    mendar.Nam perSalomonis os ait. Beatusvirquiinuenitfavienttam, &


    affluit prudentia. Meltor efl acquiftio eius negotiatione argenti

    & aurtprimi,
    ejr

    &purjjimifruc7useius. Etrurfus. PojJideJapientiam,pojJideprudenttam.ne

    dimittaseam ,ejr

    cuftodict te;dtlige

    eam &conferuahitte. EtperSapien


    (

    S, P*7Ect1 '' ,7 2 *'


    '

    tem

    Sohrietatem rjrprudentiam docet fapienria)


    .

    & iuftitiam

    virtutem,

    pepulo hareditabit honorem

    vitahomimbus EtperEccIefiafticum. Saviensin ,& nomen tlltus erit viucnsinatemum. Chri- Matl I0 ,* ftusquoque Dominus Apoftolis fuis hanc imprimis virtutem commendauit,dicens. Efloteprudentesficutferpentes. EtS.PaulusadRoma- Rom,& * Tio?,Prudentia,zit,camis mors eft. Prudentiaaut^mfpiritusvita&pax. Et inprioread Corinthios dtftretionemjpirituumnumztzx. interdonaSpi- I,Cor I210, ntusfandi.
    qttibus vtiltus nihtleft tn

    homi2i principium Prouerbioru m Prudentiam vnam ex virtutibus prxclaris extftere palam e/l , qua bo~ norum matorum , ejr indtfferentium nos homines fctentes reddimur. E c paulo poft. fuamfiquis ritefeclatus fuerit ^nunquam ab officio , virtute^ abfeedet .nunquam vitiorumpeftemincurret, Etinorationede fadicitace.id.orat.*,

    Ostendvnt8tS. Patres.
    ,

    Bafilius in

    Baf

    &

    Prefec7o dtuina quttdamreseBconfilium:eftnam%animiconiunftio } cbari-

    Bbbb

    fati*

    fte
    4.C.1*

    P
    >

    R V D E N J

    A:
    primo de ofKuis,
    1

    tatisfruttus

    m* / demiffidemonfiratio,

    S, Ambrofius

    agcnsde virtutibuscardinalibusquataor. guarum ,ait, primolococonfiitueruntprudentiam qua in veri inuefiigatione verfatur, ejrfiientiaplenio lds.17.

    ftid.

    r# infundtt cupidttatem: fecundo iufttttam,&c. Et infra. Primus igitur ojfictj fens prudentia efi. guidenim tamplenum officij ^#<*> deferre auftori ftudtum at^reuerentiam? Putauit Ambrofius hoc primum verje prudentia: munusefle, crederein verum Deum, vt Abraham credidit,
    ,

    Vnde fubiicit Neque iterumprudentiafine iuftitiaeft-.pietas enim in Deum,


    Mt.

    84-

    initium intelleftus. Chryfoft.in


    Jguis enimfiddis firuus

    Matthieum operis imperfe^i, in verba


    ,

    ora s l -

    & prudensi Rem quidem, inquit

    laudabtlempropo-

    nitfariffimam autem , vt qtnsfidelti inuentatur &prudens. Ecafiquxrasfideles ,id efi.Deum timentes ,rjr ipfosquidem nonmultos inuenies ,tamen adhuc
    factle inuenis. Itemftprudentes quaras Jnuenies multos , fidelis

    autem ejrpru-

    dens dtfficile inuenitur .cjuanto ergo rarior inuenitur,tanto quiinuentusfuerit beatior


    eft.

    Prudentem autem dtco nonfcientem


    ,

    & doc7um,Jedfinfatum &


    ,

    mente acutnm qui poteslrerumponderare naturas efrficundum quodpotefi


    A.c.4-

    rationabtliter cmniaagere. S.

    iia virtus

    Augufhnuslibro 19.de ciuitate Dci, guid qua prudentia dicitur nonne tota vigilantiafua bona dtfcernit a
    ,

    malis,vt in illis appetendis,iftifque vttandts nullus error obrepat ? Atper boe


    ipfain nos malis , velmala in nobis
    effe tefiatur. Ipfa

    &

    V. c.j.

    enim docet malam ejfe ad peccandum confentire ^bonumq^effe adpeccandum non confentire libidtni, S. Profper libro 2. de vita contemplatiua agens de 4. virtutibus cardinatenere debemus , quodifta qualibus generati rn. Hoc, ait imprimis nojfe qtf dnullus eas tuor virtutes,velomnes qua ex illis exifiunt , donafint Dei , babet habuit,authabebit , nificuiDeus ,quieftomnium virtutumproprietas ejr origo contulerit\quoniam quicunque quocunq, ttmporein quacunquegente
    ,

    &

    &

    in

    acfortesfieri vtiq^potuerunt.JOuiautem nefcientes

    Deum credentes exf.de vixerunt,illius dono temperantes acprudentcs iufii Deum veletiam blafpbe,

    .c,

    1.

    mantes fine fidevixerunt ,nihtlearum virtutumaDeo accipere, vel habere potuiffe credendifunt, Ioan. CalTianuscoIlatione i.Eftdifcretio,no medio-

    Jd. c.4.

    quadam virtus,nec qua bumanapajfim valeat induftria comfirebendt nifidiuinafuerit largitate cllata. E't rurf us. Omnium virtutum generatrix cucrts

    rm. 45,

    ftos, moderatrixqfdifcretio efi.

    S.Bernardus in Cantica.Difiretie omni viretiam


    ejr petp;tui-

    or

    ^nem p 9mt

    or( j

    mo dum trtbuit ejr decorem


    dtfiretio

    tatem

    , ejrc. Efijrgo , moderatrix ejr auriga yirtutum,ordinatrix^ affec7uum t merumdoclrix. Tollehanc,efrvir-

    non tam virtus quam quadam

    &

    twvitiumerit.

    Capvt

    R V D

    N T

    A,

    s 6l

    A P V T

    III.

    *De nccefiitate Q? vtilitate emfdem.

    NEcessitas Prudentiar liquct primo ex


    gefierunt,vt in
    ,

    iis

    Scriptura: teflimoDent
    5 2 - *

    niis>quibusarguuntur imprudentes,&qui fine confilio res fuas

    Deuteronomio. Gens inquit, abfqueconfilioeirfiepruDeus.


    Dejpexifiis ontne confilium

    dentiawtinamfaperent
    ucrbiis Salomonis

    & intelligerent ac nouiffima prouiderent. Et in Pro- p


    meum ejr increpatio.
    iubemur nihil fine confilio facere,v: in Eccle-

    nes meatneglexiftis.z. Vbi

    fiiftico.Ftlifine confilio nihilfacias,(jrpofifacJum nonpocnitebis.

    E c terum
    i

    cc
    .

    '**
    |!-

    **

    jj

    ^inteomniaoperaverbum verax pmcedat te ,dr ante omnem aclum


    cir jCMeumefl confitium ejr aquitasmeaeftprudentia.
    '

    confi*">..!+.
    4~ 2<>'

    //#/y?,i//f.$.vb]iubemuraDeopetere confilium,ipfe enimdefedi-

    SicTobiasad

    filium:
    i

    '

    omnia confilia tua in ipfopermaneant. S vt vias tuasdirigat , Iudith orabat. lncorde meo Domineconftlium corrobora , vtdommtua in iud <us. fancltficationepermaneat 4. vbi petereab hominibas. Confilium fimper Tob.+ 1*.
    Pete ab eo,
    S.
    .

    &

    ait idem

    Tobias ajap/ente perquire. Et Ecdefiafticus.


    ,

    Cum fapienttbtu "

    '"

    9 "'

    &prudentibut tratla.
    Vtilita s ver6prudentia;indeconfl:at,quia teftemortalium Prou.1r.14. prudennfiiaio, Votnon efl gubernator , popultu corruef.falus autem,vbi Prou.j.iz* ^ 1 21 niultaconftHa, Cuius&hax funt didca. Cuftodilegem atqueconfilium,& erit vitaanims tust. Et. Dijfipantur cogitationes , vbi non eft confilium vbi verofuntplures confiliary'.confirmantur. E t. Vnguento ejr odoribus varijs de*,

    leclatur cor,

    ejr

    bonii amiciconfiltis anima dukoratur.


    B. tt.ii,

    E A n D e m vtilitatem , neceflitatemque confirmant S. Patres. Santus Bafilius in Ifaiam. Plane, inquit , non extgui momenti bentfcium efl , quod a prudente ejr beneuolo confiltario emanat confilium ejutppe quifuo
    ,

    aduentu fupplet ,quod defit prudentia confiltum derequapiam captan/ibus. Proinde quantum emolumentiobueniat exaccepto confilio declarat velmaxi-

    me CMofes, quifmnijapientia, y^yptiorum eruditiu qui famtliari colloquio


    cumDeo
    congrediebatur. Hic tantus conftlium fibi reddtttim

    Gen. \%

    fuoacceptt ,vt tribunos millenarios conflilueret ,fjrc.

    a letbor focero Vtquein generedicam,

    facra quadarn
    tattsivjigne.

    res eftconfi!/um,voluntatum

    vnie ,frucJus d.letlionis, humili-

    Et

    in oratione

    d~
    ,eo

    fcelicitace.

    UWagnam meherch heminire,

    i<Ura.w,

    bus ajfert vtilitatcm canfilium


    rui..

    quodntmofbt (ufficiat ad eleclionem

    hone^arum, vtthumue ,fed pluribus fanefocits

    iifque filentbus opus

    babet,

    <8

    PRVDENTIA.

    Vnde haudabfurde homo confilij expersfimilis cenfetar nauigio rettore \quedq{ ventorumimpetuhuc tltucq impe/Iitttr. Erdeconftitutionicarente T bus monafticis. ln omniquafufcipitur aclioneantecedere prudentia debet. Nam prudentia remota nthil cuiufuis generis efi quod licet bonum videatur,
    habet.

    non in vitium recidat fii'aut alteno t empore.aut non adhtbita moderationt fiat. Ratio vero ejfprudentia, vbi rebus bonis idoneum tempus ac modum defimunt,
    mirabtleeft , quantusexearum vfu,cum
    A.c.1.7.

    m dantes
    ,

    tum in accipientesfruclus

    reditndet.

    dentia : qui tamenfons

    S.AmbrofiuslibroprimodeorKciis. PrimusofficijfonseilpruNeque enim pote/l ejf tn vtrtutes deriuatur cteras. examinare quidiuftum, quidue iniuftumfit, iuflitiafineprudentiaejje:cum non mediocrisprudentt&fit. Et libro de Paradifb c. z- nonangufaqu&dam
    ,

    PjLHciij.

    ftddiuesvtilitatumprudentiaeftquap/urtbuspro/tt.S.Piofpeideyua.concemplatiua.O Tnitio rerum qu deprudentia fonte confertur, Jpirita/es omnes acarnaUbus vitijs dcfscatos t/Ju/rratrjr ab omni noxia curtofitatis deteclatione auerfos de/iderio contemp/anda virtutisinfiammat , vt humanartim rerum diumarumg.fcienttam confecuti prudentes aefapientes veraciterfant,

    profbkiant imminentia mala .fimulcjr caueant , necptttent vlla f/fema/a; nifi fhbda bona dtfcernant , nec ipfia/tis ea qu& malos effictant , inter fallentia

    &

    noceant. nec/tbi nocerepcrmittant. Tales


    Mactio.is.

    Dominus in Euangeltofieri pracepit.

    Ejiotepruientes ,ficut ferpentes ,fimp/ices ficut co/umba , quia nec fimpltces circumuentre altquos pojfunt ,nec prudentes fe circumueniri permtttunt. S.

    Ac.it.

    Auguftinus libro primo de moribus Ecclefiar, ait fi defk prudenda nultum efTe caeterarum virtutum vfum,8c addit. Huiusautem excubtx,
    ,

    <*
    Luc.ii.j4-

    ^^i/igenti/fimavigilantiae/},nefubrepentepaulatimma/afua{ionefalJa-

    mur% XQ.Q.zffx^K^sco^dXxo^efecxxnd^.HaceB^^x^quaocuUu&luccrna corporisin Euangelio nuncupaturfecundumillam fiententiam Saluatoris: Lucerna corporis


    ,

    ttti eft

    oculus tuus

    ejrc.

    ro quodipfits cogitattones homtnis

    vni-

    Id.c.4.

    qua agendafuntperuideat ,atqueperlufiret. uerfts affujcr difcernenscuncla B.Ksfntonij quam vnitterforumfententiadefinitum esl-dtfi Et izerum.Tam
    cretionemejfe ,quafixo graduintrepidumhominemperducat ad Deum,prtediqua adcofummationis excelfafacJafi virtutes iwnterconferuet illafasfum
    '

    fiigia minorepojfitfatigationeconfiendi.

    KCcrm. 49.

    Idem docuit S.Bcrnaidus , ita vt &virtusvitiumerit ,ipfag,affec7io in^Canticafc.ibat. Tolle dtfcretionem


    ,

    naturalis inperturbationem magisconuerteturexterminiuntq, natura.

    Vervm
    Af.c.ij.

    Scgentiles Philofophihancneccffitatem,vtilitatemque

    prudentia^ agnouerKnt. Anftoteles enim in fextode moribus. Conbonum e[fefieprudentia,nequeprudentemftnemorali jfiat, ait, necueproprte Tulliusin prima Tufculana. Prudentianihtl vtrtutequempiam cJfe.Et

    dulcius,quam vt cetera auferat , adfert certefenec~ius. Et in fecunda, Sine


    frtt-

    R V D E N T

    A.

    ^9
    Sineprus.ep.<rs.& s } .

    SineprudentiatteinteUigi cjuidem Wkvirtuspoteft. Et Seneca.

    dentu nulluminitHr emfilmm. Etrurfus. Prudentiaadbeatamvitamfatis <f/?.EtlV*ENALlS.

    LSar.ro.

    Nullumnumen abeflftfttprudentia.

    CAP

    V T

    IV.

    Deproprietatibus quibufdam prudentu.

    ma p RAmbrofius de
    i

    S.

    Proprietas eft , vt cum flde chari tate fit coniun<aa . Vnde ofRcus.Fuit in S.Abrabamprimolocoprudentia,dequo

    &

    A hb

    u,

    dtcit Scrtptura.Credtdit

    mo entmprudens.qui D eum neftit. Denique inftpiens dtxtt-

    Eilibro i.de Abrzhzm Prudentiafinetuftttianocet. luftitiamvocat^R^: vtrtutes emnes compleZhtur. S. Bafiiius. PCalli2 Ipfaprudentia
    adifcanti domum
    -

    AbrabamDeo.&reputatumefttUiadiuftttiam. Ne. quianon eft Deus r

    fuUtmentumfuprapetramlocare..boce/i,in Chrifiifidefundarelarritur
    virtute

    De Shom morah idemagnouit Socratesapud Ariftotelem,&:Ciceroin MJ&dUq.

    fecundodeofficns. Prudentia,inquk,ntbtlvaletftneiufiitiaadfaciendam fdem.quo entm <juts verfuttor calltdtor esl \ boc inutftor

    &

    daepinioneprobitatis.

    &JuJbeclior* detra-

    II. Proprietaseft, vtiundhfit fimplicitati, afuco&doloalie m,vtt mnxit eam Chnftus dicens. ^ftoteprudentesftcutjerpentes.&fim

    ^/r*/^W^VndeS.Hieron.libro2.commentariorummOfee
    &firpenttsaftutt necalus nocerepojftmtts , nec ab aUjspatiamur inftdi*s,ftdftmpltcitate prudentta exbtbeamus hominem temperatum , qutaprudentia abfa bonttate maJH^eff, &fimpUcttasabfq rationefiultitianominatur. Idemhabet /

    Marc.c lO.lff.

    Domtnus tn Euangelto , vtfimttsfimpUces quaficolumba quaft ferpentes , vt tmttantes fimpltcttatem cdumbarum,


    Prxceptt

    &a

    /iuti

    Hin

    am

    &
    B

    alium tamenipje , ^ctpiattfienonbabetprudentiamquafaluttsmagis,quamperditionu ftjedfimulat. guomam qutdem hac virtus a vttio diftat-, quodtUudcerrum h*cJa at if accejftone corrupta,acftcaut P at

    Pr^ferlocofupracitato.&addit: Ceterum,fitncontraStuquoUbet/iue vt colloquto , veltnaUa qua% refe dectpi qutfc nonfintt

    &

    Jf*l

    emmbus

    quibttspotett

    predefefefttnatveractterprudens, vteitumerttts omnktm, quitereum Det, acqutrantur fruclus augefcat , autft cogitat deperdttione cuiujbiam, velde cfpereuntueX u[tat,necefeeft,vtprtuspereatipfe quam
    i

    aUumperdat&

    AbipJeeaperditio^quaperireaUumcupitjnciptat.

    Cccc

    III-

    Vc

    570

    P
    ,

    R V D

    N T

    A;
    reagenda,.gi-

    III. VcpoftfufficiensconfiIium,iudiciumq;de
    i.Pet.4.7.

    Rom.11.1t.

    endauehabitum celerire: & impigre voluntati imperet executionem. VndeS.Petrusprudentiasvigilantiamconiunxit,dicqns. Eftote prudentes ,& vigilateinorationibus.StS. Paulus ad Romanos. Solicitudine mnpigri. Vult enim& nonvultpiger ,tc&eSa\omonc, anima autem operantiumimpinguabitur.NecfecusS. Auguftinus epiftolaad Hieronyde Stoicis. Certehincperfuadent,qui vnam virtutem babuerit, babere emnes, omnes deeffe cui vnadefuerit, quodprudentia nec ignaua,nec iniu-

    mum

    &

    W.c.24.

    fta,necintemperanspotes~ieffe.
    ,

    EcdemoribusEcclefia% Huiusjaempe
    ,

    A.c.<>.

    Rom.8.6.

    H
    C0I.3.1.

    prudentixinquit) excubia at% diligentifftma vigilantiaefl ,nefubrepente paulatim maia fua/ionefallamur. Vndefnpe Dominus Vigilate-.clamati &, K^4mbulate,dum lucemhabetis. Confentit Philofophus in /exto de mori b u s affe re ns cito agenda ejfe qua confultauerU. IV. eftprofpicereinfaturum^hoccftjinfururarnvitamjacproinde antefsrre cceleftia tcrrenis, fpiritualia carnalibus, xternacaducis.Prudentia enim carnis,refte Apoftolo, mors eft,prudentia autemfpiritus *vita d?'^Ar.Nojautem hic nonfecundttmcarnem ambulamus ,inquicide,

    &

    fedfeettndumfpiritum )uienimfecundum carr>emfunt,qua carntsfuntftpiu;jt,qui verofecundumfpiritumfunt,quafuntfpiritt{sfetiunt.

    Qui bus di-

    cxtux. \Qt\xr ficonfnrre xiftis

    cum Cbrifto quafurfumfunt


    ,

    quarite, vbi Cbri-

    A.in pf 4*-

    ft&s eft in dextera Deifedens > quafurfum funt fapite , non quafuper terram* Vnde S. Auguftinus in verba Pfalmographi. Simulimprudens infipiem

    &

    perihunt. Qajs e(l imprudens ? qui aonfibi profpicit infuturum. >uis esi infi-

    piens? )ui noninielltgit

    7uverointelltge,inquomalofis , inquomalofit. modo,&projpice vt in bonisfis tnpofterum Intelltgedo in quo malofts , non eris infipiensiprojpiciendo ttbiinfuturum,non eris imprudens Et paulo poft. Ejle
    .

    Prou

    30.15.

    Amc&

    prudens,&prefpicetibitnpoftcrum inccelo. Ef!oergoprudens &imitarefirmicam ,ficut dicit Scriptura; reconde aftate, ne efurtas in hyeme. Hyems eft.

    Et S. Ambrofius in Lucam > tra^^tsverba. Beati quinunc rletis,quiaridebitis. Habes ,ah,prudentiamQJk* eftflere occidua.,& ea qtu aternafunt quarerejugerefecularia quafeipfa com pugnemxDeum pacit inquirere, quifiulta mundi elegit , vt confundat fapi}

    ef mu ijpmus

    diestribulationis.

    tntes.

    PfaI.io5j.

    V. efKquotidaeperexamen confcienria: difcutere cogitacioa&as fuosauxta Pfalmifta: diclum. Beati quicuftodiunt iudtctum,. nes ejrfaciunt iuftitiam in omni tempore Debet enim vmttftutnf^ mens v t d o ce t

    &

    6.C.*.

    S Gregoriuslibroif. moralium

    <jtcaufas fuas
    :

    apr/d Dominum ,dr caufas

    Domini contrafe foltsita inq^ifitione dtfutere


    &b eobena perceperit, vel

    debet caute penfare , velqux.

    auxmaU bonisi/iiusperucrse

    viuendo refpondent.

    Jguod

    prvdentia:
    >ttodelec~li

    J7 1
    rrou.n.$

    quidem quotidie facereomning non cejfant. Vndebcne Salomon iudtcis intra ait. Coqitationes iuflorum iudieia. Mcedunt enim adfecretarium

    Jinum cordis:confiderant qudm dfiricle quando^ feriat, qut dtupatienter ex


    peclat.metuuntinhts
    qitdtfe

    egijfememinerut ,&puniuntfler.do qucdperpe,

    tra(fefeintelligHnt,&c.lbiaduerfumfe,quicquidfeimpHgnaienumerantibi a ite ocules fuos cmne quoddefieant jCoaceruant , ibi quicquidper iram difrtcli
    iudicis decernipoffttintuentur
    rtec
    ,

    ibi

    totpatiuntur fupplicia, quotpati ttment,


    ratio iudicat

    deeflin hociudtcio mente concepto omne minifterium ,quodpunire reosfuos

    plenius debeat.
    cruciat.

    Nam confcientia accufat

    timor ligat , dolorex-

    >uod tudtcium e certiuspunit , quo interiusftuit, quia videUcet ab cxterioribus non accedtt. V I. Proprietas eft , quod Prudcntia magis conueniat SuperioAt J Etkc * ribus aliorumq; mogiftris, quamfubditis &difcipulis. Prudentia,mquit Ariftoteles^r^r/W virtuse@pr<tfidentis. Namceteraquidem virtutes videntur communes tdm eorum quipr<t/unt,qudm eorum,quifubfetnt ,at prudentia non efivirtus eius quifubftt. Quod inteUigendumeftdefubditis, qua fubditi funt, &dedifcipulis, qua difcipuli , de prudemia, non iudicandi , fcd tantum qua praxipiendi munere qua confulendi

    &

    &

    fjngiturj

    fi

    enim

    fubditis ccterae virtutes

    poceft abefTe virtus prudentia:?

    competunt , quomodo omnes fiquidem virtutcs funt intcr

    fecoanex^. Qupdautemfubditorumfit, dumfuperior aliquidimperat, obtemperare, &non per propriamprudentiam difcutere Superioris mandatum tradit S. Bafilius in Conftitutionibus monafticis. Monacbi inquit, libentifftme obtemperentfuo Prapofito, nec ab eo eorum,qu&
    ,
    ,

    B.c.zaeVij.

    ftbi impoHttntur ,

    rationem repofeant,nihilomnino ipforum iuffacuriofiusperep 4 '


    '

    ferutandc.Et S.Hieron.epiftolaad Rufticum moxiAchum.Credas tibifalutare, quicqu-dmonafterii Przpofitus pr&ceperit,necde maiorumfententia tu


    d;ces,cuicts offiai eji obedtre

    Audi if rahel&tace. Sedplurade fucreinPanario V, inobediemia, poft VI, Deut

    & tmplere qua iuffafunt dicente Moyfe.

    Remediym.

    P V

    V.

    ^De mediis ad comparandam prudentiamidoneis.

    pRiwvM mediumeftdiligensinquifitio & mcditatio eoru dequi-*

    busconfiliucapitur,maximefiarduafinr.
    r
    i

    Namrex

    fapientiffimus

    pfai,.i.

    Dauid,cuminpfaIm.foribusdixiu etbeatu g nonabiiflctinconfilium t Cccc i impio-

    57 z
    rfnM7.

    PRVDENTIA.
    t

    Prou.10.32.

    impiorum,mo\fab\eck.SedinlegeDomini;editaturdi.eacnoc7e. Etalib\.^\ieditabar'mmandatUtuts. Ez Lex tua medttatie meaeft. EtSalomon, quamuisaueratiuitiimvi urn nonnifiqua? placeantDeocogitare,ea tamen ipfa pronunci uab codem confiderari.cumait. Labia iufli confi-

    Ac.10.
    ...

    ^rrf^/rfaV^.HincS.Ambronusprimodeorriciii-. Sapiens,vtbquatur,
    muitapriusconftderat, quid ttcat,aut cuidicat.quoinloco ,quotempore. ETt
    ergo

    FtS.GregoriiadPauIum Epifcopum monitumeft Snmmisinrebuscitumnoncportete/feconfittum. Ariltotelis

    & tacenii& loquendtmidus.

    quoqi infexto Ethico fentcntiaefi:, vulgato prouetbio, Seneca: attributo ^cox^zxxixev^.DtUberandumeffe diu^quodftatuendumefifemel. I I.Medium ell, ahorum doctiorum, prudentiorum,feniorumqi
    Fco
    Prou.12.15.

    confiliisvti.

    Quaderemjlt^ funtdi&aSpiritusfmcti.

    Neinnitarisfi\x.

    Sapiens.prifdcntixtUf.^.
    nthilfaci.ts.

    Ovi/apiens eft, audit con/itta.Ei. Fttt fine conjilio

    Ecdt.ji.24.
    Eccli.s.n.

    Et ApoftbluS Nolite prndentes ejfe apudvofmetipfos .EtEccXefiafHcus. Non te pratereai narratiofiaiorum ipfi enim d:dicerunt a Patribus
    i

    fuis,quoniamab
    Hin.ej.

    fis difces intettecium

    ,& in tempore neceffitatis dare re(pon-

    fum, VndeS. Hieion. m\\am, Gracipoeta laudabHisiUa&ad/niranda fententiaeft primum ejfe beatum qui perfe Japiaf.fecundum quifapicntem audiat: quiautem vtroj^ctrcat ,huncinuttkm effe tamftbi quam omnibus. Vnde illudin noftris libris legimm. Amici ttbiftntplurimi. conjiliarius au
    , ,

    &

    C
    fi

    Uom.u.

    /fwi/^^i?w///if.EtS.Bi(iliusinPronerbia. Superbiamagnahabetur/xiftimarejenullius egere confilto -.acfibi


    ipfi penitut

    acquiefcere , qua/i veljotus


    '

    fapiat, velquam optima in medium confulere valeat. Magnamprofecio affert

    hominibus vtitttatem ccnfilium , eo quod nemofibijujficiat adeleclionem

    re-

    Chhon.9k

    rumvtilium,honeftarumue, fedpluribus fanefociis jifi^folertibus opushabet: EtS. ChryfofiromusdelaudibusPauli. Confiliariis omnes opus habent.etadmirabiles -inri iamfiMo/i conferripojfint. Multa enim fimt qux magni

    &

    ignorant , qua tamen parui abiectiq^fcire folent


    /Egypto exiit ,
    Gen.it,

    &

    Mofis ex in fotttudinem venit,pr<efuit fexcentorum millium poputo,


    .

    Nam poftquam

    &folusomnium

    contendentiumlites diiudicauit y

    quodvt viditfocer eius le-

    tfjj-o homoalioqui barbarus &infipiens(nihilenim gentittbus eUinfipientius)

    eum correxitjton curans quodfapiens ejfet Dei amicus, ille verofapiens, itte tot myriadumdux omnimanfxetudine eum dtcentem audiuit (jrconfittoacquieutt. Non eum admiramur hodie lethroquod Mofen correxerit, quam adfniramur Mofen, qui nonerubuit tot prafentibtts corrigi ,&faclumhoc memori<e
    commendare
    A.detcmpi.
    ftr.68
    K.ii*:3<-.

    IIL

    Mediumeftimplorarediuinam opem,?r vbihumanum de-

    fecit auxtlium ^tloqakm in quodamfermone S.Auguftinus, itticintereedat dimnttm admtorutm. Exemplum jhabcmus regit pfalt k in hax

    verba

    R V D E
    ,

    N T

    A.

    575

    verba orantis. Deduc me in fcmita mandatorum tuorum qnia tpfam volui. Ec. Dcce mefacere volttntatem tuam qma Deus meusestu. Cuias mcdii P&T.14.1 to. neceiTiraccm indicauit S. Grbgokivs libro fecundo moralium, c t cgc. 3 c.

    dum

    air. \_ydltquando

    dum

    cuncla nos agere conflu grauitate gaudemtts,


    ,

    fulfante cauft emergentis articulo pr&cipitatione fubttarapimur,& qninos fen-per dift>ofte vixt/fe credtdtmus ,repente intima cenfuftoneyaftamur :fed

    tamen etufdem ctnfufonis eruditione difcimus ,ne nofiris viribus conftltanoflra trtbuamus ejr tanto maturius ad grauitatem reftringtmur , quantoad
    ,

    banc quafamiffam redimtts.

    IV. Mediumeftimitariin ferpenre,quem Chriftusnoscum A-

    quod imitatione dignum eft. Vnum notauit inregulisbreuionbus. Vtvidelicet quemadmoduminpa S. IJ A s i Livs radifoferpens ejr blandiore afpeclu callide adprimos parentes accejflt ejr verborum probabilitateees auertit a Dee, acpeccatofubiunxtt ita nos quoque rjr
    poftolis imitari voluit,
    , ,

    B.qusft. 245-

    perfonx

    ejr lociejr

    idoneiad agendum temporis rationem babeamus

    ejr

    omni,

    bus medisfermones in iudtcio dijponamus, vt apeccato bomtnes aucrtamui

    ejr

    adDeum reducamus,(fr in tentationibus patientiam vfqtteinfinem teneamus,


    ficut fcriftumefl.

    Exemplumhuiusrei

    llluftre

    exttatapud Chryfofto- ch

    hom.is.

    mum in homiliis ad populum de prudenti colloquio B. Pau!i cum Aa.z6.29. H )nci Fcfto. Altervm notauit S. Hieronymus in Mstthsum. Serpen
    tk, in q u i t , a/iutia ponitur in

    exemp/um quia toto corpore occu/tat caput, vt


    ,

    illudin quo vita eft,protegat : ita nos toto periculo corporis caput noftrum , qui

    incorruptam. Ead e Cbrifus ejl , cu/iodiamus,td efl fidem integram explanatiocft S.Hilariican.io.inMattha:um,c3tEpiphaniihe/efi /7.
    ,

    &

    D E V.

    Cognitiofui. Contemptatia. lntentio. Sapientia. Vir-

    tus.

    Etin

    PakarioV, Indifcretia.

    PVDICITIA.
    ViDE V.
    CafHtat.

    Ccce

    RELI-

    T74

    O.

    E L

    O,
    I.

    C
    T>e nomine

    A P V T

    &

    definitione

    R eligionis.
    ,

    pro virtuDcum hic vfurpamus. , Quodfi origoeiusfpe&etur,S. Auguft.lib.de ciuitateDd decimo exiftimat a religendoappellatum. Hunc,inquiens, beatitudinis Deum) eligentes velpotius religentes amtferamus enim {fotttem ne<zligente$'.hunc ergo religentts vnde religiodtclaperhibetur , adeum difed
    te Religionis

    O m e n religionis.non pro ftaruReligiofo


    vel pietatis erga

    &

    Iv-C.lJ.

    lettione tendtmus

    ytperueniendo quiefcamusjdeo beati.quia illofneperficli.

    Cic.

    i.

    de natu-

    u Deorum.

    La&at?.veroli.diuinaruminftit.quarto,exiftimatare]igsndodict.um. HaCyZhy conditione gignimur t vt generantinos Deo iufta& debitaobfiquU tr&beamusjouncfiolum nouerimus^ huncfequamur. Hec vinculopictatis obftricli Deo reitgattfumus,vnde ipfareligio nomen accepit,non vt Ctcero inter~ a relegende. E t i n fra Diximus nomen reltgionis a vincu/opietatit p retatus (ft deduilum,quod bominem fibt Deus rehgauerit ejr pietate conftr/nxerif. ejfe quiaferuire nos ei,vt Demino, ejr obfiequi vt patri neceffe eft. Melius crgo tdno.

    H.in cj. Anaos.

    men

    Lucretius interpretatus eft quia ait , reltgionumfe nodos exoluere.


    :

    La-

    cftantio fubfcribit S.

    Ac 14.
    Aqj.

    Cici.dt

    ina.

    Hieronymus in commentariis propheca; Amos.Sf ipfe Auguftinus capite extremo libri de vera Religione. irnmo primo libro Rct a&ationum ait hanc fibi originem magis placuifle, quam aheramabreeligendo. IdemlibroSj. Quxftionum uaeand^mderinit ex M. Tullio. Reltgto eft,quafuperioris cuiufdam nature quam dsuivam vocant.ceremoniamqueaffert. Re<fhus& breumscum Laclantio, ipioque Auguftino dicimus Religionem nilaliud cfle quam cukum veri Dei quam grxci S-^iW* h.atZila vel 3-ienGn'uv appellarunt. <$u&
    ,

    at?s

    Af:o

    c.i.

    grece nuncupatur , mquit S. Auguftinuslibro citatodeciuitace De; .ejr latine interpretatur feruitus ,fidea qua colimus Deum : velqua Bf.r,<rKiUgrace fatine autem religio dtcitur fied ea qua nobis efl erga Deum vel
    ,

    quamilU

    $%ts&i*r, nos vero

    non verbo exprimere,fed Dei cultum pojfumus


    appellare:

    R
    appellare:

    O.

    ?7f

    hanc eitantum Deodeberidkimus .quiverus eft


    etfi

    DEV S ,facitqtte

    fuos cultores Deos.

    aliquando fignificet cultura parentibus vt apud Ciceronem loco citato , 8c mife- G. i. de laxx. ricordiaj opera, tamen proprie apud facros fcriptores accipitur pro cultuDei,&religionifynonyma t&.PIETAS, inquit Lactantius libro tertio , nihilaliudeft ,quam Dei parentis agnitio. Etlib. f. pietas nihil L. c. 9.

    Pietatis yox
    ,

    debitum

    & confangui neis

    abudeftquam Deinotiofteut Trifrnegiflus verifjtme definiuit ,cuius cognitionishxcfummaeft ,vteum colas, Et Sanftus Auguftinus. Pietas quoque
    proprie Deicuitus inteliigi folet ,quam Gr<ecivre&'#y vocant.

    lie"

    ,4"

    HactamenS*

    A.lib 10
    Cittlt c '

    de
    '

    ergaparentes officiose haberi dicitur.


    eperibusmifericordiafrequentatur*

    UWoreautem vulgi hoc nomen etiam in

    A P V T

    II.

    De Variis AElionibus virtutis Reltvionis.


    ETsi varix fint virtuti>Religionisactiones, omnes tamen addue?
    capitareuocariqueunt,vtaliajfintproxima:,quasfi;ho1a;Theolo-

    quas vocant imreratas. P r o x i m je hominis ergaDeum, quia^/><'Wf/,vtloquebaturLacT:antius,^Z)/??;^ ^' ebfeqm vt Patr;neceftet/?,exqua ftatim.oritur maieftatisdiuinainotio,&confegi

    vocant

    elicitas

    alix remora;

    lut3t,que continent feruitutem vel fubiectionem

    *** 28>

    quentercukus&glorificatiojCuiufmodiadionesfunt,^^^^^^,
    deuetio facrifi;mm ,votum.
    1

    Cvm ergomunus
    exdiuerfitateeorum
    liutas.

    virtutisreiigionis

    fit

    earn fubieclionem

    fuam

    ergaDeum, vteftDominus&conciitor

    6c pater

    omnium

    proteftari,

    fubiiciuntr,fumidebetacl;ionumvaTiiplexautem bonumper religionem homo poteft fubiicere

    quxDeo

    PkiMvMeftbonummentisfpirituale &hoc maxime fubiicitur Deo,per actus adorationis ,deuotionis ,oratiois, atq* etiam votijurifinrandi,&ftcramentorum F^quidem.cumhomoproteftaturfe velleDeo feruire tanquam feruumin ftatumonaftico. lurifturandi vero, quate3

    o.

    crar?:evtia.\j.tQm

    nuspcrDeumiuratjtanquamiw^mw/^vtloquiturApoftolus. Sa,quatenus per vfum eius proreftamur Deum eflegratixau&orem jqucjmiloconfcrtur. Secundum bonumeftexternum
    coipo:is,quodfubiiciniusDeopexteriore,adoratione,gv,.
    flexione,

    H&.6.14,

    proilratronem , aliofue geftus c o rporis.

    Ter ti umeft quoduis bonu m


    extex-

    -6
    i.

    O.
    fubiici

    externum,cuiushomo fitDominus, quod

    ab hornine poiefl: & noncedat in hominis vfum,vti funtfacrificia. z. vt mediate videlicet dando lllud Dei minifterio, quatenus locum Dei cenet, vti erant in veteri teftamsnto oblationes primitU. 3. vtofferatur Deo adhucmagis mediatc, vtcum aliquid ofFertur Deiminiffcris,non proxime refpiciendo Dei gloriam.fedvtfatisfiatobligationialendiminiftros. ex quoetiamredundatadDeumgloria. ficfubiiciuntur Deo bona externa pcrDecimarum folutionem, Atque hx omnes actiones percinent ad virtutem Religionis proxime vel eliciciue.

    Deo trifariam.

    vt offeratur ipfi

    Deo immediate, & fbli


    ,

    &

    Re mote vcro velimperariue,omnesaliarumvircucumacT:ioIac.i2 7


    .

    nes poflunt ad religionem pertinere , quia omnes ad Dei glonam poflunt referri. Quo fenfu dixic S. Iacobus. Religio munda ejr immaculata apud Deum ejrpatrem htc efi: vifitare pttpilios , ejr viduas in tnbulattone
    ^

    tIB 23

    tei*

    torum ,& immaculatumfi cufiodire abhoc feculo.EtS. Auguftinus K^iduerfru dxmonum nequitiam,qu<t nobis Domintis arma ofiendtt debemus vtique retinere, Hoc,ait,genus non eiiciturnifi in oratione rjr ieiunio. H,sc cumplenafide exercentur pietasesi. Pietas autem adomnia vtilis e/iprofejjioxem habens vit prafentis

    & futura.

    Vifitare

    mus

    &. ehcitus eft virtutis mifericordia;

    fiquidem pupillos, aclus proxi: 8c ieiunium aclus tempe-

    rancix.

    CA

    Y T

    III.

    T)e excellentia

    njirtutis Religionis.

    EXcellentia
    nus libro de
    quentia omnis merito
    ,

    fplendorq; huius virtutis nemini obfcurus efTe poteft.cumcircaeumoccupetur, ad cuius , vt loquicur Tertullia-

    T rinitate ,eogItandam ,ejr eloquendam maiefiatem

    &

    elo-

    muta esJ ,ejr mens omnis exigua. Jguzdenimjnqtity condigne de eo dicas quieft fublimitate omnifubltmior } cjr altitudine omni altior,&profundo omniprofundior,eJr omni luce lucidior,& omni claritate cla rior ftmni Jplendore Jplendtdior ftmni robore robuftior omni yirtute viritior, y
    ,

    omnipulchritudine pulchrior ,veritate omniverior


    tior
    tijs
    ,

    ejr mateftate omni maior


    ,

    &furtitudine omnifor& omnipotentia potentior omntbus diui,

    ejr

    d'tior

    omniprudentiaprudentior ,

    ejr

    omni benignitate benignior cmni


    ,

    bonit ate melior ftmniiufiitia tuflior ,0inni c/ementia clementiori CMinorae-

    nimfint neceffe efl omnium genera virtutum eo ipfo , qut virtutum omnium Deus parens eft. Dvinde DominusDeus cultum lunorem

    &

    &

    &

    fibi

    r77 ccmmunicari. Dsminum Deum Dc]1 , ait in LVuteronc mio,ef iUifolifiruies. Et Paulus in prioread Timotheum, Regiautemfiecukrnm mmcrtalijnmfibilifoli Dee ho- i.Ttm.1.17. mr&gloria infiecuUfeculorum. EtBeusapudliaiam. EgoDeminus,boc
    dcbitum tuum timebis
    fibi

    K E L

    I~0.'

    nulli alii rci creatas vult

    finomen meum,gloriam meam altcri nondabo, &laudem meam fculptilibtts. Adhxc continenter colere&glorificare Deumproprium eftan-

    lCzt> xS-

    gdorum

    &. beatorum in ccelo , clamantium \

    Sandta , SancJus , Sanclm [&*


    -

    DeminusDeusexercituum, vt eftineodem Ifaia& Apocalypfi, Vndep0<4r Lachntius infine libri fexti inftitutionura ita-fcribir. Summus colendi UAif't.% 7. Deiritteseftexoreiufiihominisad Deum direda laudatio, Eiufdemhajc pro re%ione funt Encomia. ginfquisaut Dtum colendum effe inteUigit , aut immortalitatis Jpem fibi propofiiam habet , mens eius inceele Outautem eft.
    religionemnenfitfctpiunt
    ius
    ,

    terrentfuttt,qttiareligio dectele efi.Et.

    dli<Ui Siratiofi[
    ?

    T>cicccpit

    bominis hocpraceUit , &fuperat ctteras animantes qutdfolus nttitiam , ,apparetreligionem nuUontsdopoJftdiffolui.

    Pat r
    B

    ve:6 ceterorum hax funt elogia.


    officiis
    .

    Sanclus

    R o

    primo de
    <tb

    A m-

    A.c.a 7i

    Pietas in

    Deum

    fipientibue , quia pietas fundamentum

    quam inuentum omnium virtutum Et ep iftola ad Demetnadem ?gens de contemptoribus murdi.- ad ipfnm in1 ****^ quit, omnium vifibdium inuifibtltum ambtunt creato,.m,cui
    eji
    .

    uo

    initium inteUecltu.

    aduertimut iUttd

    hwusficuli tranflatnm magis ,

    &

    apprJpiu-

    quare clarefce.e eif,quem timere gaudere e% ,cuiferuireregnareefi.

    Alexaudnnusmpara-neliadgemes. Dicimus eumfiolum ,aui piusac reltgiofuseileffe Chriftianum , diuitem& temperantem, &geneea rattone Dei imaginem, cum fim.litudtne rofum , dicere , credere tufi:4mejl& faneJum vt qui d Chrifio lefiu faQtts fit cum prudcntia, atqueadeoWm quoque Deofimilts. Namulat itaqueprophetagratiam
    s

    me

    Cle-

    &

    &

    &

    &

    Ego dtxt , Dj ejin filij excelfi omnes Et multo ante. Pietas qut Deo homtnem , quoad eius fieri potefi ajfimilat , conuenientem ftbi mai(Irum adfiribtt, nempe Deum , qui vel fiolus potefi pro dignttate bominem Dco affimtlare. Hanc Doclrinam Apoftclus cumfciret vere cjfe diui . nam. Tu autem o, inquit, Timothee ab infantia fiacras litteras
    .

    &

    dicens:

    Ifil.si.c.

    tepojfunt tnjlituere adfialutem perfidem Urtfit.m. cra litter*,quafacros faiunt &De:ficant. Sandus

    ncffi, qutt

    zeous
    eendos

    m fermone de hominis vtilitatc ait ,pios


    .

    Sunt enim vete fiaGregorius Nazisnttt

    viros anotlos tot

    di-

    quamhommes Etin epiftoJaad Heilenuim eofdemappelht


    Chriftimembra , inmcrtalis DeifigiHa,

    cla-

    rijfimafidera,j,rafiantifftma

    carne conueftita . Sanclus

    &

    ..fira
    .

    Hicronymus veram pietarem multis boni' He

    Dddd

    o^e-

    j7 8

    G
    :

    O:

    operibus teftatam comparat martyrio ita cnim fcribk ad Eairochium Virginem inepitaphio Paula*. matris. Secura efto Euftochium magna hareditate ditata es . Pars tua Domtnus , ejr quo magis gaudeas, watertualongomartyrioctronataeB. Nonfolum enim ejfujio ftnguinis in
    ConJeJJionereputatur,feddeuotaquoj mentisferuitus immaculata qmtidia:

    num martyrium eft.


    Ift.'

    lUa corona de rojis

    rjr

    violtspteilitur , ifia de lilijs .


    efi.

    Et

    li.

    Cognitavnaviaregiavi' deamus, qua dextra viafint ejrfiniftr*,per quasprohibemur incedere. Via re gia temperata efl, necplus infe hahens nec minus. Declinat ad dextram pis
    xtf.inlfaiam.
    ,

    Pietatejrverareligioviaregia

    Ecdr7.iT>.

    tatis,quifuperftitiofut

    Ac.i.

    fram
    cl;us

    'Nefismultumiufius. Adjiniqui negligit cultum Dei , &interb<cdos htrcosquenumeratur. San,

    eB&meretur audire.

    Auguftinus inEnchiridio. Stcut nemoafeipfo


    eft.

    ejfepetefl ,

    itanemo i

    Eccli

    n*

    feipfofapieru ejfepeteftfedab illo illuftrante de que fcriptum eft. Omnisfapien-

    Iob28.2J.iu*ta 70.

    Hominis autemfapientiapietas eft. Habes hoc in libro Sancli loh. Namtbtlegitur, quod ip/afapientiadtxerit homini. Eccepietas eftfapientia.

    tia aDeo

    *.Tho.*2.^.i.

    siautem quaras quam dixerit eo loco pietatem diftinttius in gr/ico reprriet S-ioc&ifarquieft DticultusJ) ^nique S ThomasauiquefchaU* Theelogg huic yirtuti, interamnesmarales virtutcs tribuunt principatum, eo quod propinquius.quarn alue reipiciatDeum,quiefkomamraYirt.usuraextremusfmis.
    , ,

    V T

    IV.

    *De neccfttatesHjiilitateque Religionis.

    NEcessitas religionisjvelobligatiocoiendi.omniqueveneratione arKcicndi veri


    efl , fed
    Deo.s.ij.'

    Dei uon folum


    ficin

    lege

    diui^

    imperaraj

    etiam

    cum natura ipfa homini infita ficimpreiTa. Legem dis


    ,

    uinam habenus ioDeuteranomio,

    MaK.4.10.

    AfI

    Euangelio, vbiChrnlusdixic fpiritui peruerfb: Vade Satana ,Jcriptum eft enim DominumD De quaautem (eruitute locutus iit exponit adorabis ittifoli feruies Sanctas Augaftinus indecimoli. deciuitateD m. QuqA*-r?i', inquit,,

    EVM

    &

    grxce nuncupatur , ey latine interpretatur Jeruitusfedea qua coitmus Deum,

    Deo.tff.

    Watt.

    22.37.

    A **

    htnc ei tantum Deo deberidicimus qui verus eU Dtus yfacitqueftos cultorer noua hibemus nundatum Deos. Deinde in vcraque lege veteri Deide-diligendo Deo Scproximo, quodaucem caritats cobtur Deus,doce:idem AuguitinusinEnchiridio. Cumenimdixiilecpiecatem aon efTe aliud quam $tQ<nii'<x.v>id eft x Deicuitum. Anbocipfum^itjtbv
    ,

    &

    " fir

    O.

    579

    breuem,quonam fertaffe defideras breuiteraperirit atqueinfirmonemcoBigi colendusDEV S. Hicfirefionderof.defie, charitatecolendum.promodofit

    '

    UciV fecJo diSurus es breuius hec ditfum ejfe quam velis. Et libro n. de Trinitate. Ptetatem boc locopofuit Dei cultum , qua grace dicitur S^o<nn'ct- Et quis cultuseius, nifiamoreius ,quonunc dejideramus eum videre>credimusque e^fieramm eum nos ejfe vifuros 1 o d autem cum natura rationis compote homini inflti cupiditasque Dei colendi probatex Cicerone La&antius ficnotio
    .

    Qv

    l.c.i.

    libro diuinarum infticutionum tertio. quodfoli datum eft inteBigere diuina.

    Hoczit-.eximiumfacit hominem,
    Ciceronis vera eflfententia.

    Jgua de re

    Extot , inquit , generibus nuttum efianimal prater hominem , quod habeat notitiam aliquam Dei ipftsque in hominibusnutta gens ert ,neque tam manftetJ, neque tamfera,quanon etiamfiignoret,qualemDeumhaberideceat,

    tamen habendumjciat.

    E t paulo poft.

    guideft, cur ijdem ipfi{Philofiphi)


    totti-

    iijputent eo dirigendam ejfe mentem , quo vultus ereclus eH\ Si enim nobis in

    ceehtmjpeftandum eft,adnibilaliudvtique,quamobreligione. Sireligio

    tur,nuttanobis ratiocumceeloefi. Itaque aut eoeilJpettandum,autprocumbe-

    Homoideo folus prater ceterasanivt ad contemplationem parentisfui mantes excitatutejfe videatur; ideofirmonemfilns accepit , aclinguam cogitationis interpretem f vtenarrare maiefiatem Dominifuipojpt. Poftremo idcircoei cunc7aJubiecJafitut,vtfac7ori artificiDeo ejftt ipfifitbiecJus. Siergo Deushominem voluitfuum effe cultorem , ideoque itti tantum honoris attribuit,vtredeira Dei.
    reftus corpore acftatufaliuseil,

    dum in terram, Et libro

    rum omnium dominaretur , vtique iuftijfimum eft ejr Deum colere , qui tanta praftiterit, S.GregoriusNazianzenusin Carmine Virginitatis,
    htinfiveracupiscognofiere,quifquishonefii
    Corripiturfiudio , reclique tenetur amore,
    Talis ab aternoformaturpneumatejtalis

    Vi verbiefficitur : pietatis namquefepulta


    In nobisfcintitta Utet,velut igneus ardor
    InclufusJaxis:vtporrofipe terendo

    Derigido tandemferrofilice excutit ignem,

    Haud aliterpietas latitansfermonefalutis


    ^ttritainmediumprodit,clarequerefulgett
    S.

    AMBROSivsde o&ciis.TuftitupietdsefipritnainDeum, Semagifterium.

    ., l

    '*'

    tunda inpatriam, tertia inparentes,item in omnes, qua ejr ipfaficundum natura


    eft

    ceepcrit

    Siqutdem ab ineunteatate,vbiprimttmfenfits infmdi vitam amamus tanquam D Elmunas,

    Dddd

    Iam

    5So

    R.

    O.

    Tim.4.1.

    I A m ve.o V tilitatim huius vircutisluculenter p-adicatApoftolusadTunorheumfcribetis. Excreeautemteipfumadpietatem Namcgrp eralxexercitatio admsdicum vtilis eU,pietas autem ad omnia vtilis ejlpromijftonem babens vita, qua nunc efi,&futura. Vnde Clcmens Alexandiinus in parxnefi ad gentes. nominus lefus cum fit benignus adhortatur omntsbomines ad agnitionem veritatis , quimittit paracletum. Gyutnam e(l ergo agnitio ,pie:as ac Dei cultus* Ejl autem pietas ad omnia vttlisex Paulifententia habens promijftonem vitaprafentis &futura.Htan-

    tiobomines profitercminivos ejfe empturos fifalus aterna venderetur 7 nefi Patlolu quidem qni totus aureo , vt esl infabulisfluitflttento quis dederit,pr
    .

    falute iuflumpretiumnumerauerit

    HocpretiumDetislubenteraccepit. Spe-

    rauimus enim in Deo viuo , qui eflferuator omnium bominttm, maximeautcm


    /tdelium.EiS.

    Ambrofius in n S.pfalmum.Pietas, inquit, virturumomnittmfundamentum ejliuxta humanarumrerum&c&leJliurndtJciplinam.Pietasamka Deo ,parentibus grata ,dominumcoKciliat neceJfttudinesfouet,Dei
    ',

    culturae(l,mercesparentum,filiorumftipendtum.

    Pietas,iuquam,iuftorum

    tribund,egenorumportus,miferorumfuJfugiumxindulgentiapeccatorum. Et
    A.ep.j2,

    S.

    Auguftinus epiftola ad Macedonium, in

    Deicultusadomniaprodefi,

    & quamoleftias huius vitaauertat, autleniat &


    A

    fine. Pietas, idesi, verus vert

    qu/t adillam vitam Jklutem^ perducat, vbi nec aliquidiam maiipatiamur ,&

    bonofummo fempiterno^fruamur.

    Y T

    V.
    Virtutis.

    De Vroprietatibas emflem
    Proprietas

    eft,quodcuIcusilIe,qui PRimA gionisdebetmrfoliDeo,proprie

    ratione virtutis reL 11.

    voceturA^/.

    quia Scriptores

    vfurpanr,nifi pro cultu lolius Dei, vt Iifacri vocena illam quet ex toto nouo reftamenco.i.quia ncc Patrcs tribuunt nifi Deo,qui

    nunquam

    tamsn Sc San&os volunc efle religiofe colendos. vt S. Auguftinus Iibro


    10.de ciuicaceDei.cap.r.&libro 2.0. concraFauftumcap.zi. S.DamafPatres cenusorationez.&j. deimaginibus. Bed Ainc,4. Luca:,

    &

    Synodi Nicenajfecunda^j.quiaidcircoomnes veteres cultum faifbrum Deorum vocauerunt idololatriam. 4. quiainEcdefia, &fchoIa Theologorumille vfusiam pridem obtinuit. Vnde Concilii TridentiniPatresfeffioneij, deSnieruntcanonefexcoChriftu in Euchariftia
    culcu latriaj etiam excerno adorandum.

    llPtQ

    R E
    I
    I.

    O.

    ySi

    Proprieraseft,
    ,

    quod cultus,qui ratione eiufdem virtutis, licet

    debetur fanftis , vt angelis, &; horninibus iam cum regnantibus,vocetur</UAs/.i. quia isvfus in fchola Chrifto in coelo TheologorumtamaMagiftri fententiarum temporibus ita obtinuir, vtliquetex}. Sententisrum diftinc"tione9 t. quia ita vocat V.
    inferior diuino

    Beda

    in cap.4. Lucac Sc infinuat S Auguftinus hbro de ciuitate-Dei

    10.

    c?p.

    Apollolo in capite 6, ad 1. Dicit enini cultum debitum creatura: ab Ephefiosnonvocarilatrum.fedalionomine.Apoftolusautemvtitur


    voce4,Ai'*ir.QuoniaveroBeatifiimaVirgoMARiA,vtmaterfiliiDei,
    fic

    omnibusfan&isantecellit.vtpoffit &\c\Domina&ReginaKoftra,ezm

    venerandam vmtf*te'<*>,\<i eft^excellentifThelogi dicuntcolendam quicompeterepoffitcreaturx. Cuiqueenimishofimo aliquo cultu, nordebetur,quemdignitaseiuspoftulat.


    III. eft.DeuscultuIatrixcolendus eftgratis& propter fc. Ita Auguftinus in pfalmum j z,Deus,\nquh,gratisJevult coli,gratisfe vtdt

    &

    S.

    diligi,hoceft, cafie amariftenproptereafe amari,ijuia dat aliqutdpr*terfe,fed

    quia datfe. )ui ergo inuocat Deum vt diuesfiat,

    inuocat,quodadfevultvenire.^uidenimeftinuocare,nifivocareinfe.

    D eum non inuocat: hoc enim Nam


    ipfe tjfet di-

    cum dicitur,Deus da mihi diuitias, non vis vt ipje Detu adte veniatfed vis,vt
    diuitia

    veniant adte.Si autem Deum inuocaresjpfaadte veniret

    uitia ttu.

    Nunc autem vis habere arcamplenam

    & inanem confcientiam, De-

    us non implet arcam ,Jedpedlus.

    Ergo ifti qui propterfecularia commoda , qui

    propter terrena hena , qui propter vitam pr&fintem

    & terrenam felicitatem


    &

    tnuocant Deum,noninuocant Dettm. ConfentitB. Profper exponensverti/tm, Orat,o.it

    P-inpfel.nt

    ba illa Pfalm Dauidici. Jnclina cor meum in teftimonia tua, nen in auarivt inipfa vduntafe profciat &cornoninauaritiam ,fedin
    i

    teftimonia Deihabeat tnclinaium:qutcfiimonia.hcc infinuant Jhoc docent,vt

    Deus gratis celatur, Jguiaficornon in atsaritiam Jit declinatum , Deum non


    celimus nifi propter Deum , vt Dei cultus ipfe fit merces.
    celit,vt aliquid aliud promereatur
    ,

    Nam qui Deum ideo quam ipfum non qttem coltt diligit qtiia
    ,

    nenipfumfedaliudconcupifcit. Etinlibrojipigramraaton,

    id.n.to.

    Hac defiderij Deus eftpietate cotendut,


    luftiti* vt merces totajit ipfe Deus.

    !NjmJperans

    alio femunere pojfebeari Nen, quodj>ofcit>amat,fedquodhabere cttpitl

    IV. Colendus eft, non vt ipfl vlla reprofimus, fed vt hoc officio,proteftem.urcumcfleDonnnum& redemptorcm noftrum, pro beneficiis acceptis aliquam grati animi fignificationem demusjnam

    Dddd

    cum

    5?z

    E
    .

    O.
    ,

    cum pfake regio quotidie oramus.


    pfal.jj.L
    ''

    DixiDomino,Deus metts estn qnonilibro fexto

    ambonorum meorum non eges Vnde La&antius

    diuinarum

    inftitutienum Ethnicos irridet his verbis. Jguiequid afjetlu rarum, qtticquid opere aut oderepretiofum eftjdgratum ejfe difsfuis,non ex aliqua dittinitatis ratione ,

    quam nefciunt.fedexfuis cupiditatibus iudicant: nec intelEt S.Auguftinuslibro 10 deCi,

    A.c.5.

    ligunt terrenis opibtts Deum nonindigere.

    uitate Dei, Jguisitadefipiat vt exijlimet aliquibus vfibus Deiejfenecejfaria


    qttt infacrifictis ojferuntttr}
    Plil.15.ik

    Jguodcum multts locis diuina Scriptura teftetur, nelongumfaciamttsjoreue illudde pfalmo commemorarefitjfccerit; Dixi Domino ,Deus meus es tu,quoniam bonorum non eges; Nonfolum igitur pecore, velalia quaUbet re cerrttptthili atq{ terrena ,fdne ipfa quidem iuftitia hominis Deum egere credendum ejl, totumcy qucdrecle colitur Deus homint prodef-

    fe,ncn Deo. Njq^enimfontife quifquam dixerit profuiffe\fi biberit ,aut luct,fi


    viderit,

    cultusDei nobispotiusprofit,quamDeo,e!eg3.n;.er ab eodem fan&o declaratur in pfalmum 1 45. his verbis. Pojjejfie.
    Tuerispojfejfio eim,vtcolaris abeo
    ,

    Quodautem

    Deitris .&poJfeJfiotuaeritDeu-s,
    erit poffeffso tua ,vt colxs eum.

    ,
    ,

    ejripfe

    Nam & tu colis Deum

    &

    coleris

    aDeo

    Refte

    diciturcob Deum, quomodo autem color a Deol Inuenimus apudisfpofteUtm.


    i.Cor.39-

    Deijxquit ,agriculturaeftis;Dei sdifcatie eftis; Et Dominus,Ego fum.inquit, vitis , vos eftis farmenta ,& Pater mcus agricola. Colit te ergo Deus , ytfis
    fruciuefus ,& colts Deum,vtJisJruc7uoJtts. Ttbtbenum eft,quodte celitDeus, bonum ejlttbi,quodcolis Deum. CultorDcus,firecedatabbomine dejertusfie
    ,

    ipfehomo.cultorhomofirecedat d&eo ,defertus ft ipfehomo. Nec crefcit Deus


    accedente te , necdecrefcit difcedentete, Ergo eritpojfejfio nojlra vtpespafcat,
    Heb.iri9.

    & erimus

    pojfejfio eius,

    vt nos regat.
    frigidfc,

    V.Proprietas.
    ignisconfumenseft,

    ColendusDcus cft,&inuocandus,non

    Luc

    11.49.

    fedferuenter. Etenim Deus nofter,iaquit Apoftolusex Deuteronomio,

    Matiju

    DeusapudLucamait. Ignemvenimittereinterram t

    & quid volo


    homine
    AcY 1.5.
    c>.u

    niji

    vt accendaturt S. Ioannes Baptifta de venturo


    vos baptiz,abit in Spiritu fancle
    ,

    Deo
    fa-

    dixit.

    Ipfe

    ejr igni.

    Quod

    eft die Pentecoftes

    cum apparuerut difpertita lingua tanquam ignts


    ,

    Jedit^fupraJiguloseorum,idc^,Apo[iolomm,vte!\.iaAAi5. Hocigne flagrare cupiebat Vir Dei.qui dicebat. Concaluit cormeum intra me

    &

    Pfal 38).
    Ickit.

    inmeditatione meaexardefcet ignis; t. Dirigatur oratiemeaficut incenfnm


    >.

    20

    in ccnJJecJu tuo\eleuatio manuum

    mearum facriftcinm

    vejpertinnm. Et Ie\

    Lue.

    24.

    a.

    rcmias,dum ait, Dixi, non recordabor fermenis Domini nequeloquar vltra fatfus eft in corde meo ficut ignis exsftuans ,elaufufquein in nontineiUius effibusmeis, defeci ,ferre nonfuftinens. Hocigneardcbantduodifcipuli euntes in Emaus , dicentes. Nenne cor nejlrnm ardcns erat dum
    ,

    &

    &

    (Chri-

    R E
    (Chriftus
    )

    L
    ,

    O.

    fS/

    loqueretur in via

    &

    aperiret nobis Scripturas i

    Ardebanc A&4**
    :>

    Apoftoli Petrus &Ioannes cum Concilio lucbeorum refponderent. vidimu* non loqui. Ardebac Paulus fcri- tCor ,J Konpejfumus quaaudiuimtu bens. Nonptjfumusaliquidaduerfusveritatemfedproveritate. Ardebac

    &

    marty: Ignatius,cumtefteS.

    Hieronymoance martyrium

    fcripfitad "^"'P*"

    Romanos.
    fiefruar.

    lgnis,crux\befiia ,conJrac7io ojfium ,membrorumdiuifio

    ,& to-

    tius corporis contritio , rjr tota tormenta diaboli in me veniant ,

    tantum Cbri-

    VI. Pmprieras. Colcndus eft)eus non coa&e,fed voluntarie


    &libenter. Vnde Pfalmifta. Voluntarte facriftcabo tibi ,& confiteborno- {^''^''j minituo Domine ,quoniam bonum efi. Et. Voluntaria oris mei beneplacita fac Domine. hoceft,inquitibi Avgvstin v s placeani ibt, nolireprobare ,fedapprobare. Bene autem inteliiguntur oris voluntaria ftcrificia
    ,

    .audrf confejfione charitatis rjrnon

    timore necejficatis oblata.

    Vn d e Te r t u l-

    Exo<1 55$l, I9>


    ,

    Jianusad Sczpuhm.Sednccreltgionis eftcogerereligionem, qutfyontefufipidebeat, non vi cum ejr boftiaabanimo libenti expoftulentur. Et La*tantiuslibro quinto. Dei cultus, quoniammilitia cdefiisefi ,deuotionemma:

    fidemque defiderat. hsomedo enim D?ns , aut amabit colentem ,fi ipfe non ametur ab ee, aut quomdopr.<ef}abrtprecanti quicquidoraucrit , cum

    ximam

    gdprecandumnequeexantmo, neque obferuanter accedati VII. &po(tremapropiietaseft, quod lme Religionis virtute, vcl vero Dei cuitu nulla poffic eiTe luftitia nuila falus quia tefte A r>o omLXL ftoio ln epiftola ad Romanos , non aha de caufa grxci vel Ethnici fa!ute exciderunt , quam, quia cum cognouijfent Deum , nonficut DeumglorifiA 6* cauerunt. VndeS. Ambroflus, veipotiusProfper libroprimo de Voeztione gcnuum.Sinecultu veri Dei,z\t,etiam quod virtus yideturejjepeccatumeft, nec placere vUut Deojine Deo fote/i. Jgutvere Deenon placet ,cui A I,biI - c-* diaboloplacet ? Et S. Auguftinusdeciuit3teDei.^r<e,inquit, niftfibi c 7 virtutes nifiin eis,qutbus veraineftpietas efjenonpojfunt. Et Licftantius
    ,
    , .
    -

    &

    '

    '

    '

    de ira Dei. Rebgionis ejipropria iufiitia,quam nullum aliudanimalattingtt : iufittia autem cultus Dei adfcribitur quem quinc n fufcipit ,bicd natura alienus vitam pecudum fub bumanajjecit yiuet.
    ,

    Caifvt

    s%

    n e l

    g ro,
    VI.

    Capvt

    T)c mediis quihui h&e virtusparetuf.

    Pf.no.io.

    Sacrae Iittene aftruunt inititimor um fapientia ejfe timorem Dominimqmd vero aliud eft fapienna, quam
    eft

    PRi m v m medium ad religionem vcl pictatem vcram comparaaDomini. Vnde crebrius


    dam
    ,

    rrouir.
    iof'2 ",4,
    Pfal.i. n.

    pietas?i.iungunttimoremcumDeicuItu. TimeteDam,dixk lofue

    Dcuc

    6.13.

    iammortiproximusadpopulum,cfy?ww^^<f?tf^rtfV4^T ^7mo. t rex Dsiuid. Seruite Dcmrno in timore. Imo Deus ipfe in Deutpron omio. Dominum Deum tuum timebis &iHifi[iferuies. Etin Apocalypfl.
    Timete Dominum& date tllihonorem, Koc medium tradidit S. Augafti* nus Hbro de vera religione. Nunc vero , inquit. quoniampietas ttmoreinchoatur charitatt perj.citur ,popuUts timore conftriffus temport feruitutrs in
    ,

    + P ciV

    veterilegemuUisJacramentisonerabatur.Hocemmtalibusvtileerataddefiderandam gr atiam Der qu* perpropbetas venturacanebatur.


    1
    Pfou.15.
    t

    1.

    Meiium eft Fu^a peccati. Pertimoremenim D<??/>?f,inquit Sid malo


    .

    piens
    .

    decltnat omnis

    Vnde pfclmographus

    pfalterium vera:

    pietatisitainchoauit. Beatus vir quinon abift in confilit impiorum,


    Pfal.36.z7.

    &'m

    Et rurfus. Declina d malo,ejrfac bonum , ejrinhabium ficulum feculi. Hoc medium profert S.Bafilius homilia iti pfalprimum. Nos vero ait, r^ illuddtcimus quod principium adboxorttm app rehenfionem feu emendationem vita efi d malis abfcejfio. Deplina d malo, folerti confilio adnos virtutem ininquit,<&fac bonum. Sapienteritaque
    viapeccatorum
    vonfietit.

    mum

    &

    troducere crtpres fugam ritiorum {inexordiopjatterij) initimnfecit bonorum.


    Si enimftatim ea qu&funtperfecia tibiprcfofwffet , adeaforte obeundaftnfjes

    Gen

    i? 14.

    cunElantior. EgoquippepietatisexercitationemfiaUdlaceb-vifierecleiom-

    paratterim , cniuspars terram attingebat ,pars alteraipfifupereminens in cx-

    lum vjque porrigebatur. Ex quo eos admonere opns eft , quiadvirtuteminflituuntur,primum vtprimisgradibmadmoueant veftigium , fjrindepaulatim
    ajcendexdo progrediendoque ,adcomprehenfibilem humana natura altttudinem fenfirnpromouentes perueniant. Vtergo gradufcalariprimaefl afien-

    fio abhums receffas ,fic in exercitatione diuint conuerfationis principmm pro* feStus eft dtfceffus d malo Omnino autemfactlius longe e[i otiari,ac qute/cere,

    qudm quaUcunqneopusfacerefaciiius non macbari,nonfurari,quam diligere

    troximumficutfirpfum t vel vendcre omma

    & darepaupertbui.
    III. eft

    R E L
    III.
    cft

    O.

    f 8<

    quocrS. Hieron. ScS. , Iacob denotari pieobferuaBernardus in eadem runt. IllcenimadFuriam ita fcribit. Nonquarunturin cbrifiianisinitia, fedfinis. Paulus male cspit fedbenefiniuit. luda Uudantur exerdiafedfnis
    in virtute

    Scudium prGuciendi

    vifione patriarchaf:

    H.ep.i

    proditiene damnatur. Ifta ejifcala Iacek,per cfuaangeli confcendunt

    & defcen-

    dunt: cuiDominusmnititur , la(ftsporrigensmanum,fjrfefihsafcendentium gradus fuicontemplatione fuftenfans. Sedficut nonvult mortem peccatoris
    riuat; itatepidos odit y &citoeinauJetantum , quantumvt conuertatur amfacmnt. Cuiplusdimittitur.plm diligit. BernardusveroadGuarinum BeP

    &

    ficloquitur. Vtditfcalam Iacob ,drjnfcala angelos,vbi nuUusrefidens,nuBus


    fuhfiftens apparuit.fedvelafcendereveldefcendere

    ^?cnc xl IV,

    videbanturvniuerfi^qudctrpus noftrum conti-

    tenus palam daretur


    talis

    intehtgi inter prefec7um

    &defeclum inhocfiatu mor-

    vita nibil

    medium inueniriffed quomodo ipfum

    nueautcrefcereeon(lat,autdecrefcere,ficneccffefit&jpiritum autpreficere

    femper aut

    Quod autem hoc ftudiumfit mediumad cultum pra:ftandum liquet pradenti exemplo , fimulatque cnim verum Deo S. Iacob Iiacvifione fruituseft, votum vouit Domino fedecimas odeficere.

    mniumbonorum fuorum oblaturum Deo, proximumautemreligionisa&umefle Votum, &'oblationem,fupradiximus. Dcmdequisriniscft ftudiiproficicndi,nifi vtperueniatur ad perfc&ionem/atperfe<^iononmodopietascft,fedpiecatisfaftigium,imm6,vtlococitato aflerit S. Bernardus, indefejfumproficiendifiudium>& iugis conatws adperfccitentmpcrfettio rtputatur.

    V.

    Amor rituum piorum & ceremoniarum Ecclefiaj, vt Fefto,

    rumtamDomini, quamSan&orumangelorum &hominum,cantus


    Ecclefiaftici

    tamno&urnt quamdiurni, quotidiani facrificii Miflx,


    ,

    fupplicationum publicarum

    deportationis San&iffimi facramenti,

    Votorum priuatorum& follemnium, peregrinationum ad

    loca

    fa-

    cra.venerationisfan&orum, templorum, imaginum Chrifti, Mariar Virginis aliorumq, beatorum, cpnfignationis S. crucis, genuflexionis, apertioaiscapitis, fublationis oculorum in carlum tunfionis pedoris,8cfimiliumin Ecclefia Catholicareceptorum, finequibusafirmat S. Auguftinus libro 19. contra Fauftum Manichaeum religio- A c.n. nem fartam tc&am teneri 8c conferua-i non pofle. Quod enim fai prarftat carnibus, vagina gladio, cortcx arbori.&foliafrudibushoc
    ,

    cxternar

    cenmonix

    & diftinguunt a,b

    nonenim folum eam decloiant hxrecicorum fe&is, qux cane peius & angue eas
    religioni vera:?

    odcrum.fed ctiam fouent , nutriunt , augent ,

    & confirmAnr.

    Certe

    Eecc

    M.Tul-

    5*<J

    N T

    A."

    MTulliuslicet; Ethnicus librode Diuinatione lecundo cenfmt/apjtntis effe maisrum injlituta tuerifacris,ceremoni/f% retinendis. i D E V- Catecbefis Chriftiana. CbaritasDei&proximi. CV>-

    gnitie Dei. Contemplatio . Familiaritas

    cum Deo. Fides. Lau-

    datio Dei.QblatiofuiDeofatta.Perfe&io ChriflianafSapitntia.

    Spes vel Fiducia , Timor Dei. Vtrtus


    Harefts.Superfiitio. Vtneficia.

    .//PanamoV.

    s.

    SAPIENTIA,
    C
    ^De
    fr||||gg|5

    A P V

    I.

    Nomine

    &

    definitione Virtutis SapientU.

    &.af.

    B&r8j*

    i a , tefte S. Aug.uftinoIibroxn.de ciuitate BernardoinCantica, abeoqudeftfapere,nofljftjP-Sp mencIaturamaccepit.DerlniuntautemeamferePatreso-

    Ap

    nt

    Dei,&

    S.

    ^^^^

    sl^-SY^-d^

    mnesvtM.

    Tulliuslibroalterodeofficiis. SapientiaeH^Qr

    Lti.

    q ui t, (vt a veteribus Phtlofiphis definitum eft) rerum diuinarum ejr humanarum .caufarumq, qutbtu ha res continenturficientia.hz Clemens Alexandrinus r.8c6. ftromatum. Bafilius in principium Proucrbiorum, Scincaput j. liaia:. Greg. Nazianzenus in plag:imgrandmis,8t apoIogeticoprimoprofuga.&S. Auguft.libroprimocontra Academicos,cap. 8. Eodem vergit La&antius libro diuinarum inftitutio-

    num tertio,definiens eam elfe virtutem cumfaentiaconiunclam.

    Qvom
    adE*
    '

    d Q autem. diiFerataprudeniia
    ,

    tradiditS Hierony-

    liciT

    nrnslibroz.commenrariorumin Ifaiarn. Interfitpicnttam.ait &pruden.tiam hccdicunt intereffe Stoici quodfitpienijafit rerum diuinarumbumanarumrrnotitia.prudentiaautemtantummorta/ium. Clcmens Alexandrinusdehocducrimmeitafcriojt. Xcn~crates >mquit,/// libre de Prudt-ntta^
    fipientiam dJcit cjfsfcientiamprimarum caufarum. &efiextti qtt&percipitut
    intelligentiaexijiimans efffdupUcenrprudentiam: vnam quidem
    turtrj
    .

    (ft/a

    werfa-

    agendo, alteram yuain cantemflando. ,

    quam qutdem ejfe duithuma-

    uam

    A P

    N T

    A.

    ]7
    cic.offic.

    namJapientUm.JZuocircaJapientia quidtm eftprudentiafcdnon quttuispruomnium dentiaeft Japientta. De eodem italoquicur Cicero. Princtps

    virtutum

    c!i

    HU Saptentia quam
    ,

    *><$:**

    Graci vocant

    prudentiameaim,

    quam Grxci<$c^>i** dicunt

    altam quandam inteSigimus ,quaes~trerum expeiSaautemfaptestia, quamprincipem di-

    tendarum fugiendarumq fctenttai ;

    xt.rerum tfldmnarum atfakumanarumfcientia. E t s i vero a diltis auctoribus Sapientia appelletur /cientia, efTe tamsn aliquod difcrimen inter fapicntiam& fcientism ftatuen-

    dumex

    diuinis iitteris euincitS.

    Auguftinus librodeTrinitate duotCor.ij.ii.


    dtcit:

    decimo,his verbis.
    pari,/tcut

    $uamuis& iSaquafapientia eft,poJptfcientia nuncu-

    Nuncfcio exparte,tunc autemcogao r cam,ficut ejrcognitus Jum,quamJcientiamprofec7o contemplationis Dei vnlt inteSigi ; quodSanttorum eritpramiumfummum tamen,vbi dicit. Alij

    & \^4pofiolusloquitur,vbi

    quidemdatur perjpirttum fermofapientia, alijfermofcientUfecundum eundemjptritum , bsc duo vtiquejtoedubitatione difttnguit,ltcet ibi non explicet, qutdinterfit ,& vndepojpt vtrumq^dignojci. VerumScripturarufanclarum

    Cor

    It ,

    muUiplictm copiam fcrutatus inueni fcriptum ejfein libro lob , eodemfancJo rob.itis. viro loquente.Eccepietas eftjapientU, ab(iinere autem d malis eftfcientia. In hac differentU inteSigendum eslad contemplationemfapientiam , adacJione

    faenttam pertinere. Ptetatem quippe boclocopofuit Deicultu,quagracedicitur ^iKntii*. Et qutdeft in aternis exceSentius quam Deusf ejr quis cultux eius,nifiamoreius, quo nunc dejideramus eum videre? Dehisfermo ipfemihi videtur ejfefermofapientia. Abftinere autem dmalis,quam lobfcientiam di xitejfe, rerum proculdubto tempcraltum eft quoniamfecundum tempus in mxlisfumus drc. Eticerumlibro ij.de Trinitate. Egoquoque,zit,wlibro A** Juperiore vtrarumq. rerum cfignititnem,ideft , diuinarumatquehumanarum fapientiam ejrftentiam dict poffenon tacui. Verumfecundum hanc dtHincitonem , quadtxit K^fpsflolus. Alif datur fermo fapientia ,alyfermo fctentU jUadejinitio diuidenda esJ , vt rerum diuinarum fcientia proprie
    ,

    &

    fapUntia nuncupetur ,

    humanarum autemproprtefctentU nomen obtineas.

    V T

    II.

    De dignitate^pr/tftantia SapientU.

    QAmentii dignitatcm imprimis expreffit B. Iob,cumait.JW- \^. ux ^pientia yere vbt inucnitur, & quit eJHocusinttSigemUf 'Ntfcithsmo
    x

    Eete

    prt*

    /SS
    pretium

    N T

    A.

    eius, nec inuenitur i terrafuauiter viuentium. Non dabituraurum obri&um pro ea,nec appendetur argentum in commutatione eius .Non confere-

    tur tinclis Indix coloribus, nec lapidifardonychopretiofijftmo velfapphiro. Excelfa

    & eminentia non memorabuntur comparationeeius.


    ,

    Vnde ergojapientia

    venit
    Frouj.s;-

    &quisefllocus intelligentia?

    locumilUus.

    Deusintelligit viam eius ,& ipfe nouit EcSalomonin Prouerbiis. Beatmbomo quiinuenitfapitnti'

    qui affUiit prudentia. melior eli acquifitio eius negotiatione argenti, am, auriprimi& purifftmifruftus eius,pretioforeH cunclisopibus omnia qut
    ,

    &

    &

    &

    PtOK .J.II-

    defiderantur huicnon valent comparari.


    derint eam

    Lignum vita efi his qui appreben,

    &

    qui tenuerit eam beatus. E t i t e r u

    Melior ejlfapientia cunclu

    pretiofijfimis,&omnedefiderabileeinonpoteftcomparari. Egojapientia habi-

    toinconfilw,&eruditis interfum cogitationibus,


    ria,opesfuperba&iuflitia.
    Sap.S.if,

    Mecumfunt diuieia &gloMelioreft enimfruclusmeus auro,& lapide pretio*

    fo

    gentminamea argentoeletto. EtinlibroSapientia;. Claraeft,&qu* innun quam marcefcitfapientia ,&facile videturab bis quidtligunt eam
    ,

    &

    &

    ittniturabbirquiquxruntillam,E\itemm. Venit inmefiiritusjapientia,&


    prapojuiillam regnis &fidtbus
    lius
    , ,

    & diuitias

    nihileffe

    duxiincomparatione il-

    nec comparauiillilapidem pretiofum, cjuoniam omneaurum in compara-

    tione iUiusarena eiiexigua,


    Ecdr.1.4.

    & tanquam lutum aftimabitur argentum in con-

    fiecJu iUius* EtEcclefufticus.Sapientiam Deipracedentem omnia quis inueftiirauit*. Prioromnium creataeftfapientia, &inteUec7us prudentia ab auo.

    Fonsfapientttt vtrbum Dei in excelfis ,& ingrejfus illius mandata aterna. Ra&aftutias illius, quis agnouit? Vnus efi altiffidixfapientix. cuireuelata
    efl\
    iccK.j7-.a7

    dinuptus creator omnipotens ipft creauit iltam in Spiritufanc7o,&ridit, merauit,& menfus eft. E t rurfus. Virfapiens implebitur beneditfionibus,
    ,

    &

    &

    videntes illum laudabunt.Sapiens inpopulohareditabithonorem,&nomen ilr

    iMcritviueminaternum*. P a t R v m quoqs veterum magna exfiant encomia pro Ssfiprimo Stromatum. Merito, iaentia: virtute. Clemens Alexandrinus Apoftolusvariamac multiplicem dixit Deifapientiam vtqutmultis
    quit,
    ,

    Scdi.iL
    ll.A.j

    oftendatpotenmodls,per artem,perfcientiam,per fidem.perprophetiam fuam cum ipfo omnisfapientia a Domino tiam adnoftrum beneficium guomam magna vodicit lefujapientia. Si enimprudentiam &fenfum
    .

    &

    mo

    inuocaueri6,&eamqusfierit,ficutargentitbefauraspromptoq &alacrtani! ce inuenies, Et paulo inuefiigaris,intelliges Dei culium,&fenfum diuinttm

    eft

    infecula, vt

    poft. E{lfapiemiadominaPhil'ofophia,ftcutiUaeius,quaprimauditur,dtfciventris.,& eo> plina. Sienimphilofophiaprofiieturcontinentiam&Ungua&

    venera, Et hktiior &praftantior,Sexercearurprt>pxerDeibon.orem&cognitionem. 'bro.4.

    num qHafuntfubventrem,&eBpropttrfeeligenda,multovidebitur

    A P

    N T

    A. Hoc

    j-S?
    enirri

    bro

    4.

    Stromatum.

    Confidein toto corde tuo

    & mentetuain Deo.

    modofieripeteft.vtquieftfiapienttavelcogmttoneprtdttusiamDeuseuaferit.
    EgodixtDijeftis, Crfili/altiJJimi. Dicit autem En.fdocles

    '

    f-

    quoqueSapientum

    animas Deotfieri, boc modefcribens ;


    qui hymnos carmine cantant, Poft rcrno vates , Ec medici in feclis hominum terreftribus infunt Hinc exiftunt Dii, funt quorum maximi honores.
    S.

    &

    Ambrofiusad Simplicianum. Sapiensnonmetufiangitur ,nenpo- A ep-7.I&*


    ,

    non attollitur profperis non trtfitbus mergitur. fbi enimft virtm animi, ibi conftantia (jrfortitudo. Saptens manetperfeclus pientia,ibi tn chrtfto fundatns caritatcjradicatus fide. Sapiens ergo defetfus rcrum tgnorat, (jr varium animum nefcit ,fed fulgebitficut Soltuftttia qutin regno Patrisfuifulget. Etlibro z.de Abraham. Futurorum interpres fapientia eft,
    teftate mutatur,
    ,

    A.e.10.

    fcitpraterita rdefuturisaftimat.Scitverfutiasfermonum,drfilutionesar:

    euentus temporum ejr gumentorum.Signa ejr monftrafcit antequamfiant , igitur bonus atqueperfiaStm non ejfe, qui banc acqutfte Jeculorum. Nonpoteft rit.quia omnem babet virtutem ,&imago bonitatis ejt. Vnde fiecult ifti-

    &

    &
    >
    .

    &

    tu Sepbifta traxerunt definitionem hutufmodi, quodSaptent vir benw dicendi peritmfit. Redeamus nunc addomum Deiquo nibilplemus .cyuidenim meltut
    fiapientia
    S.

    Gregorius Nazianzenus

    in

    primo Apologetico,

    Cenfefi g.s,
    -

    nefap:entiam,qua omniaregit ,complexuqucfuo , quuquidvfquam laudabt- Iohz8


    le eft fjrprclarum,tenet{adee,vt ipfe quoque Deus , quamuispermultis nomi-

    nibm veceturhoc tamenncmine impenfim ,quam


    :

    vllisalijsdelefletur)

    rem

    vfiqtte adeo kuem dr protrita extfiimabtmm vt adfiapientis nomen adtptficen>

    dum voluntas fola requiraturi CHagnx herele fiultitia hecfuerit. S. Gragorios Romanuslibro 1$. Moralium,cumexponiti!ludlob.AV7iTtncli , inquit , lndu colores feretur ( fapientia ) tin&is India colortbus qui quamuisper infidelitatem , tjrplarnmqueper funt huius mundifiapientes ,
    .

    atJionemfadtfunt, ante humanos tamen oculos fuperinducJxhoneftatii colorc focantur.K^ft contra docfrina fapientia drprtdicatione pulchraesi ,drpura
    veritatecenJpicua^necaliudfeperfaUicciampratenditexteriuSydraliudreJer-

    uat interhu , neque in ditlis fiuis puhhravidtriappetit nitorcfiermonis ,fed\. Cor. integritate veritatis. J>>uam fucattonem tintlura bene Paulus de/pexerat ,

    2.4,

    cum dicebat.Jgita dr lequimur,non in docliskumanejapientia verbts ,fedin


    dotlrinafpirtttu.

    CMalebat quipprhanc fapientiam jlla puritate verttatis


    eloquij tintJione fucare.

    '

    oftendere

    non autem

    Scriptore s quoque
    in fecundo

    Imius. virtutis prxftantiam agnouere.

    M. T. Qcero

    de

    e e c

    5:

    OiEciis.

    r <?o
    Officiisita loquitur.
    tiusi

    SAPIENTIA,
    '

    sm.ci

    fr.ct.

    *>uid eftperDoseptAhdius fapientU quid praftan. quidhomUimeliut} quid homint digniusi Hanc ant expetunt igitur, philofiphi nominantur nee quidquam alutd eft pbilofophia ffiinterpretari, velu quamftudium fapientU. Cuiusftudium quivituperatbaudfaneintelligo ,quidnamfit,quod Uudandumputtt. Etlibroi.deLegibus. Jjhtidejlautem, nondicaminhomine,fedinemnicsUatque terra ratione diuiniui.qux cum adoleuit atqueperftclaeft,nominaturrittfaf>ientU. Et Se n e c a epiftola 117. ad Lucilium, Sapientia ft mens perfecla veladfummum optimumque perduc7a.Et libro ad Serenum,agens de Sapiemia, Ergo itababe Serene,perfec7um illum yirum humantsdtuinisquevtrtutibus plenumnibilper' inexuperabilibtu munimentis prxcincla funt. Non dere. Bona eius folidis Babylonu illi muros contuleris , quos Alexander intrautt. Non Car&aginis, aut NumantU mtvniavnamanu capta,non Capitolium ,arcemue. Et paule p oft , Sapiens vicinm , proximusque Dijs confiflit excepta mortaUtate fimilit
    }
    '

    &

    Deo.

    Capvt
    PR m a Propriecas num Dei,vt
    1

    III.

    *De Sapientu proprietatibus


    cft,

    quodfapienciavera

    & Ghriftianaficdo-

    Piou.2.6.

    profcflu's eft, vc in Prouerbiis.

    IccK.11.
    tt>

    ille mortalium Salomon non femel Dominus datfapientiam,& ex ere eimprudentia &fcientia &in Ecclefiafticoprimafenteneiaeft. OmnisfptentU d Domino Deoeft ,ejr cum illo femper ,ejrefiante auum. EtDeus tpfecrea-

    fapientiffimus

    HttillaminSpiritufanttoj&prabuitiUamdtUgentibttsfe.

    VndeB.lacobus

    Iac.1.5.

    Apoftolus.Si (\uisyeflrum,inqvnt,indiget/apientia,pofluletdDeo,quidat

    Ldinftc.j.

    omnihus

    affluenter.

    Laclantius libro fecundo

    Verum fctre ,ait ,dtuina

    ettfapientta,
    teft
    ,

    Homo autemperfe ipfumadhancfcientiamperuenire nonpo-

    1c

    14.

    ici.w,

    d Deo, Gregorius Nszianzenus oratione de paupeamore. Virtusfapitntia d verafapientia pofiulanda eli. Sanctus Pro rum fpcrlibro primo de Vocarione gentium, leremias vero quod aDeohom jj jlt recja fapientia,fic profatur Scio Domint , quia nonfit in homine
    nifi doceatur
    .

    vi a eius , nec viri eft,vt dtrigat iterfuum,


    1 1. Propriecas cft, quod non fic nifi in hominibus iuftis.vcrafide, fpeSc charitate pra:ditis. gupniam inmaleuolam animam,aitSapicns t non introibitfapientia , nec habttabit in corporefubdttopeccatts. Vnde r ur-

    japi.t

    fus

    A P

    N T

    A;

    W
    ,

    slibroquarto. Nenpotefi nec religio hfapientiafeparari,nec fapientia areligionefecerni , quiaidem Deus efi quiintelligi debet,

    fusLACTANTlV
    quod eft fapientia ,

    tjr honorari

    quodeH religionis. Sedfapientia pracedit,

    religio fequitur: quiapriuseli,Deumfcire\confequens colere, Sancftus Ambrofius libro z. de ofTiciis cufh dixiflec de fapiencia: pulchricudine.

    Supereft , ait ,

    vt deceamus Scriptura aucioritate nullum


    certus ,Jane~ius,

    ei

    contubernium

    cum

    vitijsejfefedindiuiduamoeterisvirtutibus coniuncJientm. cuiusjpiritus

    tft dtfertus ,

    fne inquinamento

    amans bonum, acutus qui niCi

    omnem habens virtutem,oSan&us Auguftinus Jibro 14. de ciuicaceDei. Fecerunt mniaprofiiciens. tiuitates duas amores due : terrenamfc. amer fuivfque ad centemptum Dei: taleflem vero amor Dei vfque ad centemptumfui, Denique itla infe ipfa,hac in Domine gleriatun in illa fafientes fecundum hominem viuentes-, in hae
    bilvetet benefacere ,benignus ,fiahilis ,fecurus ,

    antem nulla

    eji

    hominis Japientia ,nifipietas , qua recle colttur verus Deus.

    .,

    Siquxrasquo modo fic colendus ? refpondec initio Enchiridii ad B.rcVtfj. Laurentium ,fide,ffeejr charitate colendum. San&usBernardus inCan Sa P7tica.
    iufius.

    Sianir*aiufii,fedtseBfapientu,ficuteft, profetlo
    III.
    priori afKnis

    is

    fapiens , qui

    Sapiens timet, ait

    quod exftec tantum in -timentibus Deum. Pro(j Salomon ejrdcclinata malo. Et Ecclefiafticus,/*/*- Eccli.'i.i 3
    ,

    timereDeum. Et.Dalecumtimertaltifi7mi,quiaemnis fapientiatimorDci in illatimere Deum. Et.Confummatio timoris Deifariitudo fapientia efi

    '

    9l8

    &

    ptentia&fenfus. VndeS.Hieronymusincaput4.Hieremias. Illaeftverafapientia, qua Deitimore iungitur: alioquin vbi infidiafunt (jr tergiuerfatio.nonfaptentia fcdverfutia drcalltditas appellandaeft.

    GregonusNa.Ffrl no.10.
    c
    '*

    zianzenusin
    efi.

    Maximum

    l'namhancfapientiamfcio quain Dei timorefita


    &finisfermenis.

    Nam & principium fapientia tiruor Domini

    Omnia audt,

    **-*

    Deum time.H^cfapienttjfimiillius Salomenis verbafunt, I V. cft quod facile fe comunic ec aliis. Sapientiafi quidem abfconfa
    Ecc lefiafticus.ey thefaurus inuifus,qua vtilitas in vtri'q>Meltorefi, qui Ecdi.20.j2, celat tnfiptentiam fuam.quam homo, qttiabjcondit Sapientiamfuam. Et lte & 4->7rum. Jpfepalamfaciet dfapiwam dsclnnafua, in lege tefiamenti Demi Jb^w mglortabttur, Neqj huic contranum eft quod in Prouerb. dtcitur.Sapi- Prou I0 1+ $.
    ait

    &

    entesabJcoduntJcientia.Et.JYomoverfittusce/atJeientiam.STpiemts.njali-

    12.2?.

    quadoidquod

    fciutfubticcnt, quianonexpedit ota omnib.

    &omni
    cc1, - l<y-7

    tcmpovevulgare. VndeEccle.cIicit, Homafapiens tacebit vfyadtempusEtProu. Stultusqucq^fitacuerityfapiensreputabitjtr. Exempiumhuius


    p^oprierntis htfbemus in ipfo ftpientiiTimo

    Salomoneqdc

    /aprenriasap.7.13.

    ageos, dixic. Jjiuam fine fciiane

    didici.ejrjtne inuidta

    communico&henefiatems

    192.
    ,Ar.c..

    SAPI.ENTIA.
    di&um eft.
    Sciretuum nihdefl,

    fa

    "'
    g

    j'

    fiatem iSius non abfcondo, Eamquc Ethnici etiarn fcriptores prcdide* runt Philofophorum enim princeps in prim Metaphyfico aflerit
    Sapientispropriumeffe alios docerefct Perfii
    ntfitefcirehoc fciat alter.

    p[ lict.15.c1.

    G. Meth.

    Senecaad LuciHum non dubitataffirmare Sa-

    pientiamejjehumanigenerispadagogum-. Plinius depIorateos,qui eorutn qux noruntfcientiam aliisinuidcnt.Galenusvcro vnius fe erudiea-

    &

    di caufaad
    Ptou.j.7.
    lb.26.it.

    dicendum,fcribendumue paratum offert. V.eft.nenimiumfibifapiat. MonetenimSapiens.


    r hxempium
    1 1

    Nejis fapiens

    Rom.i.zz.
    i.Cor.r,2i.

    apudtemetipfum. Ez.Fidt/tibomtnemfapientemJibivideri? ma?ts ido fbem


    habebit tnftptens.

    ,',,../

    L L a n. habetin ApoJtoloeorum>qui
    ,

    ..

    dtcenttsfe

    Nonne flultam inquit idem ffecit Deus fapientiam huius mundtl S.Gregorius Nazianzenus inorationedefeipfo hibita perftringens Arium. Nequeemm a.it,alios doclrina &fatientia quicquam antecello quantum quidem mihi confciusfum nijiquiskoctpfum
    ejfefaptentes ftulti ftSft funt.
    ,

    A.mpfal. iks.

    mihtfapientiaducat quodmefapientemnonejfe.atqueaveratjrprimariafa-

    pienttaiongeremotumejfc fcio. Et S.Augaftinus. Nemo (ibiarroget aliquid. nemo habet altquid boni ntflab i/Io acceperit , qui folus bonus efl. Qui autent
    ,

    voUteritfbiarrogarefapienttam^ftultus

    efl.

    Sithumtlis vt inuentatfapien-

    tiam

    &

    tlluminet tliud. Si autem antequam veniat in illumfapientiaputatfi

    ejfe [apientem

    ante lucemfurgit,

    & am bulat in
    &

    tenebris.

    Iob.*ti.

    V I. vt aliena fit a voluptatibus , deliciis huius feculi. Iob enim cumrogalTet. Sapientia vbiinuenitur ? refpondet. Nefcit bomepretium eius,necinueniturinterraJitauiterviuentium.Hxdelicix pertinentad fapientiam carnis de qua Apoftolus italoquitur. Quifecundum carnem Jitnt quacarmsfuntfaptunt \qutverejecundumjpmtumfunt, quafuntjptritusfentiuKt. Namprudentia carnis mors efl quoniamfapientia carnts tnirniid efl Deo. >ui autcm in carnefunt , Deoplacere nonpojfunt. Cu r au t em Dco fapientia carnis placere non poffit, exponitin epiftola adGala,

    Qd.s.i9<

    tzs.CUanfeftaJuntoperacarnis,qttaJunt,fornicatio,immundttia,impudicitia t iuxuria,yen(fciaebrietas, comeffztiones, &hisfimtlia,tjrc

    Jtxiautem

    funt Cbrifli-, carnemfuam crucifixerunt cum vtttjs tjr concupifcenttts.


    Eccii.1.4.

    Vnd c

    S.Bernardasinfermonede7. donisSpiritus

    Operemur , inquit, tnfapientia qtia di ctt. ui operantur in me,nonpeccabunt. dger enim efi munfan<fti.

    Matcii}*.

    Fedtamus in eo thefaurus abfcondtttu latet ejfodtamut eum\ ipfa tft enim fapitntia qua trahitur de eccultis Omnes eam quarimus ,omnet
    .

    att verttas.

    concupifcimm eam.Sedfruflra quarit, qui in lctfulo fuo quarit neque in ter.


    :

    IiY 11 11*

    rafuauiter \iucntiuminuenitur. LeHuluseft tthijperas intienire qutdiuerforia femper ignorat > fiquaritis inquit, efi,
    >tjr

    tbigigantem quaris. Tuut


    ,

    &

    E1cli.18.jo.

    qus,rite>couertimini&venitc.J>)HAris vndeid leclulo tuo j$uxris>vndeconuertarisl

    A veluptatibitsjnqutttuisauertere.
    VII. Vc

    N T

    A.

    &
    >

    Vtfitmoderataj&circurnfpe&a. Dicopergratiam,mqviit Nonplusfapere, Apoftolus ad Romanos, omnibus quifunt inter vos om,, ** adfobrietatem. Etiteru. Nonaltafapienquam eportet fapere ,fedfaj>ere tesfedhumilibus consetientes .Ec paulo znte.Noli altumfaperefed time.Cu Rom.uza quo conuenit illud Salomonis. Sicutquimel multumcomedit, nonefiei proBjJt2bonum ,fic quiftrutator efl maieflatis opprimetur a gloria. Et Ecclefiaftes. jduid neceffe eflhomini maiora fe quarere, cumignoretquid conducatfibiin EU.7.i. vitafua ? Aut quis eipoterit indicare,quidpoft eumfuturumfub SolefitfHic

    VU.

    '

    moderationcrnpulchreexponit

    S. BcrD.inCanticAexempIofdentia*Bcrn.r<r.,

    reruhumanarum,dum explanatfuperioraverba Apoft. Nonprohibet, Rom.ii.}. inq uiens, Apoftolus ftperefedplus fapere quam oportet. Jguid autemfapere
    adfobrietatem? Vigilantifftme obferuare , quidfcire magispriusue oporteat.

    3uife inquit,putat aliquidfcire ,nondumfcit , qaomodo oporteat eumfcire. x Vtdes quoniam non probat multafcientem,ftfciendi modum nefcierit. guid
    ,

    ergo dicit

    modum fciendt?

    qujquc

    noffeoporteat? JOup ordine? vtidpriut,

    JOuid nifivtfcias, quo ordine , quofludio, quofine quodmaturius adfalutem.

    G>uoftudio?vtidardentius,quodvehementius adamorem: )uofineslvtnon

    ad inanem gloriam, aut

    curiofitatem, aut aliquidfimtle,ftdtantum adadtfi.

    cationem tuam velproximi. Sunt namque quifcire volunt eofine tantum vt


    fciant , et turpiscuriefitas ett. Etfunt quifcire volunt.vtfiiatur ipfi,fjr turpts vanitas eH. Etfunt item,quifcire velunt,vt fcientiamfuam vendant.verbi
    eaufit propecunia,pro

    honoribus,& turpis quaflus esl. Sedfunt quoque,quifiicharitas ef}. Et item , quifcire volunt, vt adificenre volunt vt adiftccnt ,

    &

    tur&prudentia est.Horum omntumfoli vltimi duo,non inueniuntur in abufionefcientia, quippe qui adhoc volunt intedigere, vt benefaeiant. Ha:c ille.

    V IlI.vtficfortis,quasnec
    fperis.

    aduerilsdeiiciatur,necextollatur pro-

    Nam tefte Salornone. Virfapiens,fortis: ejr virdoftus robuftus & ""***


    "

    validus.Vnde S. Ambrofius de Iacob 8c vita beaca, Manet.inqmtfemper AcJ inter adaerfa&delecJabilia perfetfa-cirtus , nequeaduerfa deperfeClioneeiutquicjuam minuunt, neque delecJabilia adiungunt perfctlioni. Et paulo
    poft. PerfeiJielfenim viri communitatem naturafuflentare animivirtutet
    tjr admeltoraai'lucere,necfuccumbere tjs

    qua plerisqueterribilia drformido-

    Ufa yidentur ,fedquafi fortem militem grauiffimorum cafuum fuftinere inquafiprouidum gubernatorem nauem in tempeflaturfut, confliiJutfubire,

    &

    te regere atque occttrrendoinfurgentibus fiucltbus magis\

    vitare naufragium vndas,quam decltnando.SenccxEthnici di&um eft in cofitlcando 5c-5 folatior c ad Heluiam. Necfecundafapientem euchunt jiec adntrfa demittunt.Et.Neminem aduerfafortuna com-

    "

    minuitjnifiquemfecundadecepit.

    Ffff

    CAP.

    594

    sapientia;
    C
    A.

    V T

    -IV.

    De mHltiplicifmffufapientid.

    SO compluresver^
    3?u,a. f.

    l a Sacra fcriptura, vtha&enusproprietatesitafrue"his quoqi


    Sapientiae fuppeditat.

    i.InSalomonisProuerbiis.C/^^^^inquitjJV/i/V^w^^r^wyS
    lutem
    ,

    ejr proteget gradientesfimpliciter,fieruansjemitas iuftitiaejr viasfiati,

    Borum cuflodtens. Tunc intelliges iuftitiam (jr tudicium ejr aquitaum omnemfemitam honam. Sitntrauerit fapientiacor tuu ,confilium cufiodiet te t
    , ,

    &

    ejr prudentiafiruabit
    Ife.t.lS.

    te,vt eruaris a vta mala, ejrab bomine, qui perucrfii lo-

    quitur. E c rmfas.Longttudc d/eru in dextera eius ,


    ,

    Ib 4.9.

    omnes fiemita illius pacifica L gn u vita eft (jr gloria eius yia putcbra kis, qui apprehenderit eam ,&% tenuerit eam. beatus E t. Arripe ttta, ejr exalta.

    &

    &
    .

    infiniftra tltius , d/u/tie


    i

    bit te ,glorificaberis
    Ib.iM*.
    Jb.

    ab edxum eamfueru amptexatus ,dabitcapttituc augme-

    tagratiarum.&coronaintegrapretegette. Et.Lexfitpientisfons vit&,vtde2VH-

    cUnet a ruina mortis.Et.Cum inuwerisfitpientiambahebu in nohiffimLfiens

    &fies tuanonpertbit.
    Ecd
    7.H'.

    2.i-nlibroEcclefiaftae. Ftiliorefi fiapientia cumdiuitijs ,efrmagispr9de/I videnttbmfilem. Sicttt enim protegitfkpientia ficprotegit pecunia.

    Hoc

    &.9.1J.

    plus habeteruditio &fapientia,qucd vitam tnbuutpojfefiforifuo, Et rurfum. Sapientia cenfortauitfapientemfuperdecemprincipesciuitata. Et Jnuentus efiiya ciuitate paruaobfefla arege magno)w> pauper drfiapiens ,& ttberauit vrbem perfiapientiam fuam. Et dtcebam ego ,metiorem ejfe fiapientiam
    fortiiudine. Verbafapientinm audrunturinfitentrOiptufiquam ciamorprincipisinterftuttos. Cfitetior es-i fanentia

    cjuamarma

    beitica.

    5.\n\ib.Sapienux,Si deiccJanjini,ahfidib/ts &fieprris ,0 reges poputi.diSap .m.

    Ugite fiapientiam

    vt tn perpetuum

    regnetis: dtttgite

    lumen fiapientix omnes


    ,

    quipraeftis populu. Multttndo auteinfitptentumfanitas e/lorbts terrarmn


    lh.7.n.

    ejr

    Rexfiapien.iftabilimentuni populi eft\

    Et rurfum. Fenerunt ais/e mthi omxia

    bonaparitercum itta,ejrivnumerab/t honeft.is permanm i!iiu-s,(jr tdtatu:fu iuomnibus quoniam antecedcbat meifia iapientia (jr tgnoralam .quornam
    ,

    horumomnium

    rnatereft, Infinitmenimtbefiaurus

    efthominib:u,quoquivfi

    Ssj?-9>9-

    Junt ,participes facii funt amtcitix Dei. Etiterum. Sidiuitia appctunturtn vita,tjuidfjpien.'i.t lccuplet ius que cperjtxr omnia &;. tlabetpcr hanc im mortalitatem,& mtmoriam ateniwn kit quipofimcfuturifunt retinqnam. I>-fiona;npopulos!,dr nat/ams mthi eruntfubdita. Timebunt n.e aud/sntes re gesborrendi.i.tm/ihfitdtnevidebar lcnm, <fr in betioferris. Et it e. um. Per
    , ,

    us:entiajnfm.itifiupt,qitkunqtteiACuerunttiH

    A
    t

    probac dcinceps mulcis

    N T I A. exemplis, & primo ipfius protoplafti Aca>.


    I

    m
    Ib ior>

    /jdC,inqmens,iUwm qttiprimtssformatHs esta Deo patcrorbis terraram.cum dedit illt virtute eduxit illnm a deltilofuo, foltts effet creattts cufiodiuit ,

    &

    &

    Quibus excmplis adiungi potefl: exempluai Salomonis, quicumaDeo cancum fapientiam,non opes &g!oriam poftulauiiTcc, vceftinhi{UacraRegum,nonfolumDeornirince placueontinedtomnia.icc.

    j.Reg.j.*

    ic,verum eciam beneficio fapiencisad fummam huius vita: felicicacem


    peruenic.
    4. inlibroEcclefiaftici. SapientiaMquiufilusfisisvitamififpirat, ejr fufcipit inquirentes, ejrpraibit in iuflitia, ejr quiilium dtltgit.drfrgtt vitam. dr
    Ecdi.+.i2.

    qia vigrfauerint ad tllam xompleclenturplacerem eius.^uttenuerint illd, vi- Eli.6.2t

    tam h.treditabunt,& quo introtbit .benedtcit Detts.

    Ec. InueftigatM,&

    mani-

    feftabitur tibi,& centinensfaftzts nederelinqttas eam-,in nouijfimu .n.inuenies requiein ea rjr csuertetur tibi in obiecJatione.Et erut ttbi copedes ettts inpro-

    tecltenefortitudinis

    &

    bafes virtutis t &torquesiiliustnflolagloria: decor.n.


    lb 2,1 -

    <vit*eflt?iilU,&vincularflittsaBigatuf4falutaris.Ex.,Scienttafapientistan-

    quaminundatio abundabit ,& confrfium

    iUiusficut fons vita permanet Ec.


    .

    ib.25.7.

    >uam fpecioft veteranisfapientia

    ejrglorio/is tnteiiecltts ejr confilium .COro '

    gloriarflorumtimtrDei. Et.Virfitpiensimplebitur nxfenummultaperitia videntesiUum Uudabunt. Sapiens inpopulo bareditabit benediciionibus

    &

    &

    7 27'

    ib 39.1

    honorem, rjr nomen iSius erit viuens in aternum E r. Coliaudabunt multifapi.entiam etus , vfyinfeculum nnn delebitur. Non recedet memoriaetus ,&
    .

    &

    nomen eius

    requiretur

    a generatione ingenerationem. Sapientiam eitts enar-

    rabunt gentes,

    (jr laudem eius enunciabit Eccle/ia. 5, in Epiftola S. Iacobi Apoft. ^uxdefurptm eflfapientia, mquit, prim/tm quidempudica efi,deindepacifica,modefiafuafibrfis, bonisconfenttes> rjr

    plenamifericordia

    frucJtbus bonis,non iudtcansfinefimulatione.

    quoqsnonullojaliosfru&ushisadiungunc. Primuseft in Pcedagogo quod beneficio Sapientia: cxpugnemusanimi perturbaciones. Medicina.n.vtait Democritm,medetur mor- Cllib.i.c.2. bis corporis fapientia autem liberat animam aperturbattombus .Bonus autem pceiagogus,quieft fapicntta: quiVerbum Patris, quifabricattts esl-ccelum vniuer(ifigmenttcuramgerit>eiusquecorpori crantmamedetur. IcaS. Auguft. cum difpucac in nono de Ciuitate Dei, an perturbationes in animum A.e.4. fapientiscadant>candemiraloquitur. ltamens(uoiemis)nuUfsperturbationes, etiamfi acctdant infertoribtts animi parttbus ,infecontra rationem praualere permitttt, quinimo eis tpfa dominatur eisque non confentiendo fed pottus rtfiftendo regnum virtutis exercet Talem etiam defcrtbtt Vtrgrfius

    Patres

    Clemen. Alexin.
    ,

    /Eneam^vbiait:

    Mens immoca manet,lacrvma: voluuncurinanes.


    Ffff
    z
    z,eft

    v * Xacii.

    i?6

    S
    i.

    I
    i.

    N T

    A.

    Aci
    Qcn.1j.15.

    eftS.

    Ambrofii libro
    tibi dabo eam.
    ,

    deAbraham,

    Sapientis eile

    omnlaT

    Nenotiofi,itiquit,Scripturapofiiit. Et dixit

    Deus ad Abtabam. Omnemter-

    ram,quam tu vides
    lofopbi

    Hic tanquam afonte bauferunt Stoici phi-

    dogmatii fintentiam

    omniafapientis ejfe. Oriens enim


    vniuerfitatis. Hii enim totus
    \

    feptentrio
    cluditur.

    & meridiesportionesfunt

    &

    occidens,

    mundus in-

    P ou. luxta 70.

    Hac cumpromifit Deus daturumfi Abrahs, quida/iuddeclarat nifi fapienti &fide/iprafio emnia, deejfe nihil. Vnde Salomon in Proutrbiis ait,

    &

    tius quifide/isfit totus

    mundits diuitiarum. ^uantoprior Sa/omon,quam Z<-

    non Stoicorum magi/ler, aut auclorfecla ipfius? Jgyis autemfidelis nififapiens? Stultus enimficut luna mutatur ,fapiens autem immebilisfide permanet. Sedforte dicas

    .guomcdofapientis totas mundusiJ>>Honiam'jpfitnatur*

    dat illifortem omnium, etiamfitpfe nibilpojfideat.


    A.Iib.i.ep.4,..

    3.

    efteiufdem,cpil.tolaad

    Simphcianum.quodhominemindu.

    catad agendam de peccatis pcenitentiam

    Nihil, ait peccare ,folius esl

    Vci,emendarefapientisefl,&corrigereerratum,&pcenttentiamgererepecca-

    ti.ldtamen efidijfictlein hac yita hominum. )uidentm tam rarum,quam vt


    inuenias virum quifeipjum coarguat,&faclum condemnetfuum? Rara ttafy
    confejfio depeccato, rarapcenitentia,

    rara in hominibus verbi cius ajfirtioire-

    EoMib.a.cp.ri

    fugnat enim natttra, repugnat verecundia. 4. eiufdem adeundcm, quodhominem liberet ab omni iujjo feruitutis, quaderetota epiftolacopiofe agit. Inter paradoxa quoq;

    ""'*
    S.ep.jy.

    StoicorumhabesapudCiceronem^^/Vw/wtf/w^w^/^w.EtSenec* di&umeft ad Luciiium+SapientiaJo/a/ibertasefi,


    |

    C
    ~De medijs

    V T

    adcomparandam 3 feruandam& augendam


    Sapientiam opportunis.

    PR.imvm Medium:
    It
    '

    eft.

    Magnum defiderium Sapicntia?. Nam


    Fi/imi,fiinc/tnaueris cortuumprudentia.fi

    U>lfc

    Sapiensait in Prouerbiis. quifierUeam.quafipecuniam,&ficuttbefauros ejfoderis tllam, tur.cintelhges fcientiam Z>/** A?w > ErinS.<ipienu3. Intttumenim t.imorem Domini.

    &

    illtus,

    venjfimaefi difcip/int concupifientia. Etiterum.

    Hanc amaui,& ex-

    quifiutaiuuentutemea,&qua(iieifionfammihieamaJfumere,&amatorfaZtdis.iz*.

    clusJumformai//ius.EtzuudEccleii2i!^icum^. Ln omntanimo tuo accede ad

    Ulam.,& tn omni.virtute tua:confiruavias eius


    Pfid 110.1*

    jj

    Medium Timor Domini. nam pfaltes


    .

    reeius

    ait..

    Initium

    [apimtia Twwr DomiM.< Qii.r.'c.iccauaiaEpmsaIibi. repctitur..

    IIi.Hu-

    S
    III.

    N T

    A,

    J97

    ion- ccli.n.*j. KufniiKas. Vhifuerit fuperbia ,aitSa!omon ,ibierit PrOU -"-*rbiantem eftbttmtlitas , tbi ejrfapientia. Vnde S. Auguftinus itf tumelia.

    &

    pfelmum ii6.Sivo/umuscuftcdiri ab tUe ,quibumiliatus esJpropternos

    ,&

    txaitatus efi adcufiodiendos nesjhttmitesfimus. Nemofibi drroget aliquidjte-

    mo habet aUquidbom,nifiab illo acceperit, quifilus bonus efi.

    Qui autemfibi

    vo/uerit arrcgare fapientiam ftultus eft. Sit humilis vt inueniatfapientiam,

    & i/luminet ttlum.

    Si autem antequam veniat in illum fapientiaputatfe ejfe


    G.cij.

    fapientem,antelucem furgit&ambuiatintenebris. Et S. Gregoriuslibro

    34moraliurn. Hocproprittmeffejgecimeneleilorumfc/etqueddefifemper
    fentiunt infra quamfitnt. Hinc namq^ ab eodem Dauiddicitur. Si non humili-

    terfentiebamffedexa/tauianimam meam. Hinc Sa/omon adfaftentiamparuu/osvocatdicens. Siquiseftparuulus>veniat adeam. Jgttientmnecdumfi-

    Pfal.ijeu.

    *>*

    metivfum deffieit\htimilem Deifapientiam non apprehendtt. Hinc in Euangelio Dominus dicit. Conftteor tibi Domine pater cceli ejr terra quia abfcondtftt ,
    hxc d fapientibus ejrprudentibus, ejr reuelafti eaparuulis.

    Matt

    ' **

    IV. Audire!ibenterfapientiores,eorundmquefcifcitariconiilia.Nam,vccftinProuerbiisSaIomonis. ^fudiensftpiensfapientiorerit, vigtlat ejr inteUtgens gubernacula poffidebit. E t. Beatus homo qut audit me, adfures meas quotid/e. Et.o^'udi confiitum ,ejrfufcipe dtfcipttnam ,vt(isfaftenstnnoutjftmistuis. Et in Ecclefiiaftico. Fi/t.fiattenderis mihi dtfces ejr fiaccommodaueris animum tuumfapienseris. Siincttnauerif auremtuam,

    p rou .ij.

    &

    prou. *.j4.

    Prcu.19.20.
    Eccli.s.jj.

    exctpiesdoilrinam, ejrfidilexeris audirefapiensens. Ef, Fili.ftne confi/iomhtlfactas &peftfatlum non paenitebis.

    Eedi.3x.z4.

    V. Dil:gere monitores
    quir Salomon ,ejrdt/iget
    Er. Inaurts aurea
    te.

    & reprchenfores
    ,

    K^trgue fapientem , in-

    Prou.9

    t.

    Dafapientioecaficnem,

    & addetur

    eifapientia.

    Pr0UI 5.}i'

    Y.t.^4uris qua audtt increpationes vita , in mediofapientum commorabitur-.


    ,

    ejr

    margaritum fulgens qui arguitfapientem

    ejr

    aurem

    15 '*'

    ehedientem.

    V 1. Vti confuetudine fopientum bonorum. Inmultitudine, EcclUjj-. Ecclefiafticus,^^//* fresbyterorum fia,efr fapientta illorum ex eorde conmngere,vt omnem narrationem DeipoJJis audtre. Etfivideris fenfatum euigiU a.iil!um ,ejr gradrn ofttorum iUiusexterat pestuus. Et. Nedefii- E1U<>.
    sit

    &

    re,ab ipfis

    ciasnarratienempresbyterorumfapientium, efrinproaerbijs eorum conuerfaemm difces fapientiam , ejr docJrinam inteUetlut. 7(on tepratereat

    aarratiefeniorumypfienimdidiceruntdpatribus/uir.Et.Cumfiipientibusdrib.QH,
    prudenttbus tratla. i>eneca; ad Lucilium limilemonitumelt. Nutiares Scp ,4"

    magii animos honefia induit dubiosque,


    ,

    & inprauum incltnantes reuoeat ad


    ,

    ret~fum,quam bonorum virorum conuerfttio. Pattlatim enim defienditinpeSora, ejr vim praceptorum obtinet ,freaurnter audiri ajf. ciquefrequenter.

    Ffff

    Occttr-

    0*
    veltdcente profcias.

    SAPIENTU
    &eft aliquid, qusdex mdgno vtr]

    Occurfits mehercle ipfefapientiumiuuat i

    SccTLir.

    VII. non parccre labori ad acquircndam iapienriam. Sic enim loquitur poft partam fummam a Deo fapientiam Ecclefiaftes. Dedi cormeum , vtfcirem prudenfiam atquedoclrinam, errcrefque ^rfi/dtitiam,
    tjr agnotti ,

    quedin bis quoqueejfet labor.

    &

    afilittio /piritus

    eo quodin

    multa

    #ap. 6.

    tj.

    f*pieutiamidtaiitindignatio,&quiadditfcientMm,addttftrUborem. Etin libro Sapientiz. Jguide luce vigtlauerit adtilam , nen laborabit ajpdentem
    ,

    Eccii. }9.s.

    enim iUamforibus fuisinueniet. Et in Ecciefiaftico. Sapientiam omnium antiquorum exquiretfapieits, ejrinpropbetis vacabit. Occulta prouerbiorum
    exquiret dr in abfcondttis parabolarum conuerfa bttur.
    ,

    {n. ierram

    altenigena

    rum gentium pertranfiet.bona enim cjr mala tn bominibt&ttnt-abie. Corfuum tradet ad vigtlandum diluculo ad Domtnum qui fecit tSum..:V nde S. Gre,

    gor.Nazianzsn. in Apologetico primo pro fjga cenfet ingentis ftulutiae efle, cum omnesalia: artes non niil magnis laboribusfudoribufquc edifcantur,arbitrari fapientiam qua: omnia rcgit, complexuque fuo quicquidvfquamlaudabileeftitcnetjfolaYoluntatejnulioautemfudorecomparari
    2ccti.3vi.

    VIII. Ouum,maximelitterarium. Vnde Eccleflafticus, Sapientia


    fcrib& in tempore vacuitatis:& qui minoratur aclttfapten ctampersipiet. Vi-

    demus cnim eos qui operibus ieruihbus mechanicifqoc fiipt dedi ti parum idoneos eiTe ad capeflendam eam fapienuam,qua alios erudire
    Ioc.10.41.

    poflint.Huicvacuitativelo:ioquiaplusdeditaeiatlvl t:riaMagdai^na quam Martha ,idcirco ei a Domino diclum eft., CMaria optima-mparsemelegit,

    f-

    quA nonattfereturab^a.

    S.
    )

    Bernardus hunc Ecclefufticiio-

    cum tra&ans in Cantica.^4/'/i'//4w inquit,y?r/^ in o:io,ait Sapisns. Ergo


    fapientia otia negotiafunt ,& quo otiofiorJapientia ,que exercilatior ingemre

    fuo. E regione virtusexercitataclariorefi eoqueprobatier quo ofittio/ior. Etfi


    ,

    qttisfapientiam virtutis amorem dcfiniertt ,

    nond vero deutare vtekbitur.vbi

    IccH.mijb.j.jt.

    autem amsr efl.labor npn efttfedfapsr. Etfortefapientia d/apore denom inatur t qued virtuti accedens quoddam velutt cendtmentum fapidam reddat, quaperfeinfulfa quodammodo afiera fentielatur. Obferuatiomandatorumdiuinoium, velquodidemeft,boI

    &

    na opera,vclbonavita. Fdt concupifcens fapientiam .aitSapiens.f erua


    iufiitiam, ejr Deuspr/tbebit illam ttbi.

    E t. Saftens cer

    &

    intclltgibtle abftinebit

    Ib.6.37.

    fedpeccatis ,&ineperibuiuftitUfucc.eJfusbabebtt. t Cogttatu tttumhabe

    .sr t.

    ilbusmaxtme ajpdnus eflo dffpjf^dabi/ ttbi cer, ejr cencup ifientiafapientu dabtturtibi. E c. itmniaautem Dammuifeciti pie agentibm dedttfapientiam. VndeS.Greg, Nazianzenus in luhapumJ
    inprsceptis Dei ,ejr in mandaiis
    ;

    Fieri nenpotefi , vtfapientiafini participes , qu:

    vitam mnfapiemer infittuertnt.

    sapientia;
    rint.

    Et S. Auo-uftinusexponens verba Hla Dauidis.o*'mandatis tu

    m un

    A in pfr.u*.

    telltxi.NeficioiinqmtyquidaliudfiefigitificatinteSexiJfedmadatisDei^quaMy

    quantum mihividetttr ,faciendo txandata Deiperuenijfefe dicitadearum rerum intelligentiam,quas concupiueratfcire .propter quodferiptum eft. CencuDominus prtbet i/Iam tibi ne quifqnam pilti fiapientiam ,ferua mandata antequam habeat humilitatem obedientia , \eltt ad a/titudinem prapofierus japientit peruenire.Non omifit hoc Medium Echnicus Senecaad Luci-

    HecB.i jj

    &

    s e P I0
    -

    li

    ProJunt,zit,interfe boni: exercent evim virtutes

    ejr fapientiam tnfiso

    fiatu continent. Peritos luciandi vfus exercet, Opus efi ejrfapientiagkattone

    virtutum.

    X.Mediumeft,oratio,veIdiuina:opis imploratio.cuiusexemplu nobis pra^buir Salomon qui donum fapientia; tmximum benericio huiusmediiaDeoimpetrauit. VndcinSapientiadibroaic Propterhoc
    eptaui

    Re 3'

    ?7

    '

    '

    &
    ,

    dattts es~i mihifenfus ; ejr inuocaui , (jr

    venit

    w mejpiritutfitpientia,
    39^

    eyprspofuii/lamregnis. Et Ecclefiafticus. Sapiens, ait, aperiet os futrrn in a- Sli ratione &pro deliclis fuis deprecabitur. Si enim Dominas magntts volue>it y
    ftiritu intetligentu replehit illum ,ejr
    ipfie

    tanquamimbres mittet elvquiafit-

    pientij fiua feyinorationeconfitebiturDomino.

    Formulamautemorandi

    proSapientixdonohabesSapientiasnono. XI. Mediumeft ftultefcere r quod proponere non dubitauit hpoftolus in priore epiftola ad Corinxhios. Nemo ,ait ,fe feducat -.fiquis ,Cor
    videtur intervosfapiens ejfeinhocfeculo ,/iultus fiat vt fitfiapiens .Sapicntia

    3 **

    enimhuiusmundiftu/titiaeftapudDsum.
    :

    Vnde&paulopoftfein nume-

    lCot-4.>

    ro ftuhorum cumfui fimilibus ponit, Nos , mqmens,jtu/tipropter Chrifium, ves autemprudentes in Chrifts.vos nobt/es,nos autem ignobt/es. In quO'

    autem ftukitia iila confiftat non rericuit; confiftit nimirum in amore,

    tepraedicatione Chrifti crucifixi, quam gentilium /apientes arbitra- iCon.tj. bantur {[u\t3.m t \os pncdicamtts Chrifium crucifixum , ludais quidem fcan-

    dalum genttbus autem ftultitiam


    ,

    autem -vocatts Iudxis atque Graeis Cbriftum Deivirtutem ejr Deifiaptenttam .qutaquod ftu/tumefi Det ,fiapientitM eftbominilus. HiHtc Tertu lianus coiitra Marcionem fitid, mquit, indignius Deo quid magis erubejcendum nafici ac mori i carnem geftare ,an
    ,

    ipfis

    T. lib.de carac
    *

    cruct m-.circucidianfiu-ffigi ? educari,anfiepeUri?Sapientier erts ,finec tfta cre-

    didtris.Sednon erisfapiens, nfij.uUusfecu/ofuerisfieifiulta credendo,

    D E V. Ahnegatiofui.

    charitas in Deum

    ejr

    proximtim. Cognitii

    fui&Dei. Contemplatio.

    Deuotto. Famiitarttas cumDco.Ftdes;.

    Gxatiarum ac~tio Dco debita, Laudatia ttek-

    SATIS-

    *oo

    SATISFACTIO.
    .

    SATISFACTIO.
    C
    X P V T
    I.

    Quid * quotuplax Jit Satisfatfio


    Jatisfafforia.

    qu&fy opera

    S^ffJ^&ffP

    Vctor.

    noinhunc

    LibrideEcclefiafticisdogmatibusin S. Auguftimodum definit. Satisfaftio pxnitentiaetlcaupu

    peccatorum excidere, nec earumfuggtftionihus indulgere. Ver u

    tt.c.jj.

    haxnoneftpropriedicl;adefinitio,vtnomen ipfumdeclarat:etiamfi enim falutarefitpeccatorum caufas, poft conuerfionem vita peruerfa, excidere , nec fuggcftionibus deinceos a pcccatis diaboli indulgere.tamenvera: fatisfacitaliquis pro mundi, carnis peccatis, fi operi bus fatisfactoriis , poenam pro iis debitam compenfet, etiamfipeccatorum caufas non mox excidat. Vnde idem ibidem ita fcribit. Jguamuis tfuispeccato mordcatur ,peccandiuon haheatdecetero v. luntatem fjr communicatttrusfatisfaciatjacrymis orationihus. t rurfus. folui mortalia crimina non negamus ,fedmutato priut Secreta fatisfaclione

    &

    &

    &

    fcculari habitu&confejfo religionisftudio-fer vita correiionem t fjr ittgiim-

    CTrid

    fe(T

    Mp *"

    proprie Dco ergo definiemus fecundum docYrinarn in Synofatisfacimus. RecYius do Tridentina Oecumenica traditam his verbis. Satifaffio tjl acJio,vet 14. punitio criminum a nohis eommiJforum,velJ]>ontefuJcepta ,velfacerdotis arhitrioprogrduitate deliBi imp ofita.
    mopcrpetitoluclu.

    Ludu autem, lacrymis & orationibus

    Q^voN am autem Deo, quempeccatis ofFendimusfatisficiendum eft necefTario duplex conftituenda eft Satisfa&io. Perfeda 8c
    1
    ,

    imperfecYa.Perfe&aeft^quxfitadabfoIutam&peifecHajqualitatem,

    vtcumacYio contumeliofainterduoshomines ajqualesrecompenfatur per aliam contrariam tantum habentem honoris, quantum alia habuerat contumelia:. ImperfecYa vero eft qua: fit ad atqualitatem imperfectam,vc cumquis qui pertulit iacYuram decem milliumau,

    reoram,fatisfieripaciturfibiceffioneomniumbonorum,liceceabonaad fummam tot millium non pe rueaiant.Deo iguur a nobis in hac Yita nunquam pro peccatis ineum admiffis,8cimuria llliinogacaex arquo

    A T

    A C T

    O.

    *oi

    asquopoteftfieriiatisfaclio,nifiinterueniemegratia, acproinde ncc

    perfefojtumquiaoffenfaeftinfinita, nempeconrra DeBminfinir* dignitatis , tum quia quicquid rcpendimus Deo, eft Dei, & a Deo ac-

    quamDeo
    cta.

    ccpimus: quod&Ethnici Jhilofophi intellexcrunt, docentes nunpofTe paria reddi. Poteft autem fieri fatis&io impeife-

    Deusenimproimmeniafuapietateinnosvoluir, &inVertofuo contingatnospoftbaptifmum femel fufceptum inpeccata rclabi,pcenitentiam non folumagcre,fed etiam udus dignos pcenitentia; edere, ad expianda per contritionem & confeilionem peccata quoad culpam, per fatisraclionem vcro pcenalem, quoad poeaam, quxreraanet fepe poft expiatam culpam, vtpoftea probadeclarauit.fi
    bicur.

    E K utcmSatis ^cloria, quibusproreatu poenas expianc.Trid.frffr*, j r r ^f do fatisfacere debemus Deo.a Theologis & a Con. Tndent. Patribus ** numerantur tria. Oratio ieiunium & eleemofyna, ad hxe enim omniaaliareuocari pofTunt. Nam tria funt genera,bonorum qu*Deo dananobisqueunt. Primafunt animi,qua:damusperOrationcm z. corporis,quxper Iciunium.3. externa,quxper eleemofynam. Deindeomnia vitia reuocari pofTuntadtna, qus S. Ioannesin pnore epi- Lloa-*
    ,

    ftola recenfuit} concupifcentiam carnis, conci pifcentiam oculorum&fuperbiamvitar.Ieiunium fiquidem coercttconcupifccntiam carnis; eleemofyna concupifcentiam oculorum, id eft , auaritiam oratio fuperbiamvitx. Adieiunium autem reuocantur omnia qu*

    carnem affligunt, vt cilicia, cineres flagellatio, humicubatio. Ad Eleemofynam omnia opera mifericordia: corporalia & fpiritualia Adorationem omnes religionisaaiones,vtlaudes,
    ,

    quatcnus funt opera Iabonofa&pcenalia. Vndedoccnt Theologi.etiamfi pcr contntionem propne remittatur culpa, tamen qua pcenalis eft fcmper etiam ahquid pcena: temporalis remitti, 8caliquando , fi magna vchemenslic,remitti totam.
    fidei,

    nes, dolor de peccatis, confeffio,

    & profefTio

    gratiarumactio-

    &

    Capvt
    CAtisfactionis

    II.

    De necefitate & <vtilitate Satisfatfionis.


    ^tcrisoftend.t,cum,tachmatm ^^^ rdc vcp, tWltMm, i&fietH&fUn}H
    neccffitatemSpiricusfandus indiuinisli-

    t>

    CeKutrtimi

    ^^\

    od

    6oi
    miquitas.

    SATISFACTIO.
    & non vobis in ruinam Deinde, vbi iubet riosfacere iudicium & iuflitiam vtlfaiae
    ,

    ttitentiam ab omnibus iniquitatibus veflris

    erit

    jRcgts.

    PfiiH&68.
    Lucj.
    etc;.hom.2c.

    56.Ezechieh8. Ierem.iz. Eiufmodifatisfa&ionem.quiaDauid&Niniuitae in ieiunio facco 8c cinere , peregerant , ideo approbati fuifTe a Deoleguntur. Adeandempeccaroreshortatus eftS. Ioan. Baptifta dicensapudLucam. FacitefrucJus dignos potnitcntu. ficenim exponit S.Greg. in Euangelia. Aliudjncpixcrissftfrutfumfacerepcenitentiie, aliud dignumfruttumfacere.Vt enim de dignispceaitentiafrucJibus loquamurfcitndum e/i,tjuod tjuifquis illicita non eommifit Jbuic ittre conceditur vt licitis vfaturficq operapietatisfaciat,vt tamenfvolueritea quamundifunt nenre}
    , ,

    linquat. Atfiquis infornicationis culpam, velfortaffts, quodgrauius e(l in ad-

    ulterium lapfus efl,tanto afe licitadebet abfcindere, quantofe meminit illicitd


    h.hon,io.

    ferpetraffe.
    J>)uo

    EtChryfoft.inMatth... Facite,z\t,frue7usdignospcenitentix.

    autem modo fruclificare poterimus* fivti^ peccatis aduerfa faciamus,

    Verbt gratia,aliena rapuifti? incipe donare iampropria, ejrc. Delitits antea (jr

    temulent/a dffluebasf ieiunio draquapotu vtrumq. compenfk*

    itg

    omp

    quoq; prifcihanc necefficatem perfpicue expreffe.' runt, y t Tertullianus libro de Pcenitentia, Offendifti, mqmt, fidreconcit lia / adhucpotes:habescuifatisfacias.drquidemvolentem.

    Patr.es

    Oiigenesinli-

    brum Iudicum.

    Noninperpetuumtraditdelinquentes Dominmfedquant tempcreerraffe te nofli , quanto temporedeliqmfii, tanto nihilominus tempore


    JiumiliateDeo, drfatisfacito eiconfefftone ptevitentia. S.

    Cyprianusin fer-

    mone de lapfis. Dominuserandus eft, Domintts nofirafatisfacJioneplacanrogare, dtem luctu tranfigere, vigtltis acfictidus-Orare oportet impenfius,

    &

    bus nocles ducere,flratosfelo adbarere cineri,in


    AcS.
    A-hemi:^

    eilicio cjrfordibus

    volutari.

    Ambrofiusad Virginemtapfam. Grandiplags alta&preltxaopus efl medicina.grandefcelusgrandem neceffariam babetfatisfacJionem. S. A uguflv


    afatfis malis receNj>nfufficit mores in melitu commutare dere, n ifietiam de tis qmfu&afuntfatufiat Deo ,perpornitentis dolcrem , per

    in homiliis

    j-o.

    &

    bumilttatis gemitum ,per contriti cerdis Sacrtfictum ceeperantibus eltemofy-

    fif.S.Ghryioftomusin homilia 41. adpopulum. A nobisvltionemfumamus,itaplaabtmitsiudtcem, S Hieronymus in cap.i. loelis. Jguipeccater plangatvet ej}} cjr qttem rernordet proprtaconfcientia, ci'.cioaccingatur i

    &

    propria deltcla., velpfpult,

    &ingredtatur Ecclefiam, de qua prepter peceatA

    fuerat egrejfm, ejrcubet yel dormiatinficco, vtprateritas ddttias,perquas


    offenderut

    Deum,vila aitfierttaiecompenfit^
    s

    *i

    *:

    SevEr v

    Sulpitius Iibio

    2.

    Dialogorum de miracuits S Mar>

    SATISFACTIO,.
    t

    M
    c

    poft

    purgttur. Tfc coMartini. Tornicatio dcpntatur adpesnam nififatufa&icne um dccretoium.Suxt medicabtlfaetiamqu*^ doretus in epitome diuinoi bapttjmumfiunt vulnera: medicabiltaautem, nontt oLmperfcLmfdtm

    dePa rigi
    .

    data remiffionefedper multas lachrymas, ejrfietM ejrlucJus, ejr ieiunium fjr orationem& laberemfacli peccati centemperatum. S. Gregoriuslibro 6.in

    i,Regum, 2(onjolum,2\t } confitedafuntpeccatafe-detiampamtentia aufieritate delenda.quia

    Gcij.

    poftquamd delinquentis veluntate dijcedunt .purgarifitB.Ifidoruslibro i.dcjfummo bor.o. Ulepce- ifoj,

    tisfafitonejalubriterpoj/unt.

    mtentiam digne agit,quireatumfuumfatisfat~itoneUgitimaplangtt.

    R
    Chriftus

    a t i o quoquetriplexhuicdo&rinajfurTragatur. i.quiacum

    Dominus

    paiTus

    fit

    pro peccatis noftris

    iuftum

    eft vt

    nos
    i.p..a;

    tflpronobis, vebis relinquens

    quoquealiquidproiifdem patiamur. VndeS. Petrus. Chrifiuspaffus exemplum vtfequamini veftigia eius Et Pauluslpondetnoscoh.Tredes forcChnftL/f tamen compatimur , vt&con.

    glorifcemur.

    Vndc S. Gregorius in caput nonum hbri i. Regum.

    Nett Rcm. .17.

    emnianoHraChrifiusexpleuit. Percrucem quidtmfuamomnes redemit,fed

    & regnare cum eo nttitur\crucifgatur. Hecprofeclo refiduum viderat aui dicebat. Si eompatimur & cenregnabimus: quafidiremanfit, vt qui redimi
    ,

    cat , quodexpleuit chrifius , nonvalet, nifiei^quiidquedremanfit^dimplet.

    Hinc Paulus ait, K^fdimpleo ea qua defuntpajfioni Chrifti in corpore meo. c *''i-** 2. R a t 1 o eft, quia Deus non folum mifericors,fcd&iuftuseft.

    Vnde dicebat regius pfaltes.

    Faciens mifericordias Dominus, iudicium cmntbusiniuriampatienttbus. Et. K\Mifiricordia& veritas obuiaueruntfihi. EtS. Bafihusinregulis breuioribus. Deus proremiffione peccaterum
    ,

    &

    V(Soz.4.

    neftrerum demijfo vnigenitofiliefuo quantum inipfoefi,eaanteiamtmni- f'**"' buscondonauit, Jguontam autem mifericcrdiam&iudiciumfanclus vircanit,

    &

    tefiatur

    phetis,

    & ab Apeflolisfuis

    Deum mtftricordtm tjfc & iuflum


    locis

    neceffe

    eft,

    vt qua

    & dpro-

    deptenitentia.dic7afunt, ea a nobtsprafientur,

    vtappareant tudiciaiufiitia Deiejrmifericordiaeiusconftimmetur adcondonattenem peccatorum. 3 A t i o eft , quia *>'*[** S. Patrumeft.

    Nullum peccatum

    relinqui

    impunitum

    itaque

    li

    homo

    illud

    non
    ran v.Pecca-

    puniatin hac vita , punienduma Deo eft in altera, qua de re plura in Panario , at horrendum esJ inctdere 10 manus Dei viuentis. Vnde
    S.

    &

    v g v

    t
    ,

    vs ad

    Macedonium.

    Nihtl aliud agtt

    qutm

    Augxp.5*

    veraciter rtenitet

    vt id quod mali fecerit impunitum ejje nonfinat: eo quippe modofibi nonparcentt illeparctt , euius altum iuflumque iudicium
    nifi

    nullus contemptor euadit.Et

    S.Gregoriv slibro 4.Moralium. Nullum

    Gggg

    pecctt-

    *04

    SATISFACTia
    C
    A P V T
    II.

    peccatum Dominur multHmrelaxat ^autenimnoshcfiendoinfequimur, aut


    igfeiudicandorejcruar,

    T>e<varijsproprietatibHsfatisfaiioni$.

    T) R m a Proprietaseft, quod naturx fit confentanca. Natura enim


    i

    docecnoxa;omni, maximefigrauis

    fit,

    deberipoenam,8cidcirco

    infidelium, grauiorcs quafqj noxas caftigarefolent.NecvlluseftPatertmilias, nullus bonusludimagifter, nullus fupcrio-,quinon delicta fubditorum pcenis cocrccHb.i2.7.

    omnes Refpublicai.fiuefideliumfiue

    nt.Jjtuisfilitts, inquit Apoftolus.^wa non corripitpatert Ec cxempla caftigaiorumprocnminibusexftantapudHome:umdeO;cfte,Pe!co,

    Antilocho, Ad aftofic fimilibus. II Proprietas eft q uod vc falutaris fit deb?at fieri .b homi c iu(EoScinDei gatia confticuto. Rstioeft,q:.iiahomopetcaiunv> c li obnoxras.cumfi: inimicus DeiScjeco ni exi? ii ;ej> no:i p toft facifficerepro culpamotali 8c Deum ex inimieo amicum eidere. Vu, ,
    ,

    de co.ifcquicur non valeie temporalem.


    III.

    ttid

    .,oacm ad expundam poenam

    eft^quodSatisfaiftionis neceauas idcircoincumbatetia iut

    ftisScm gratiaDsiconftitucis
    is

    quodnon fempercumdolentesdefuDei
    fic

    peccatis reftituuntur gratia:


    )

    hberanrur omni culpa acreatu

    *Reg

    *.Rg;4..

    Sum.14.

    ftCor:ii.jo,

    omnidebita poense temp. ralis: licet poffitaliquando tanca efle eorum concritio, vcomniscciampoenaexpiecur, quemadmoiumdocentTheologi ,acdeinde non indigeant &tisfa&ionc.Habemushuimdo&rinxexemplum duplex in rege Dauide, nam mprimo Regum eum poft imperratam veniam adulterii &.homicidii, panitum morte fitii,legimasjitem poft remiflam noxam numerati populiei optionemaDeo dacam,vc in pceiam- fui Japfuse!igatbe!lum,fimtmvelpeftem. Deinde inpopulo Ifraheliticoi nam,vteftin Nameris,cum murmaraflec aduerfus Deum, dcMofis interuentuDjoeflec rcconciliacus. tamen inpoenamcriminis omnes exclufifunt, e<ceptoCaleb 8c Iofua, quinon murmurarant,ingreilu terra: promiflionis. DsindeD. Paulus in priore epiftolaad Conn:hiosfcribicmakos ind gns communicanres corpori Dpmini morte
    poena:ar:ernai iimul libereatur

    punitos. ideo, inquie isjnter vosmHltiimbeciUes,cr dormiunt multr.quo

    an:e moicera.

    Deo

    reconeiliaxos fuifle

    idem Apoftous non

    tacuit.

    nam

    A T

    F A

    C T

    O.
    .

    6o<

    nzmzddit.Ademinecorripimur, necum boc mundo damnemur Quodautem nos per Chriftum fatisfacere vale^mus patienti toleratione flaT,,<, < gellorum a Deo immiffbrum traduntConcilii Tridentini Patresfeffione 14.de Poenitentie^ Sacramento. I V. efhquod faomo proprie fatisfaciat Deo operibuslaboriofis,vel /pnte fufceptis, vel etiamafacerdoteiniun&is. Defpontefufceptis compluraexftantexemplainScripturis.vtS.Iobitaloquentis. Inftpi- iob.vfc.

    tnterlocutusfumjtdcirco ipfemereprehendo, ejragotxrnitentiam infauilla


    sinere.

    ejr
    J

    EtRegis Achab,quivteftin tercioRegumfpontefuacilicium dormiuit in facco, de quo Dominus ad Eliam. ad carnem induit, Konnevidifti Ksfchabbumiliatumceramme ? tjuia igitur humiliatuseftmei caufa, noninducam malum indiebuseius. Adhxc NiniuitarGinonne enim Ioan.3., Rex fponte furrexit de folio , indutus eft facco , & iei unium toti populo indixit? Vnde Apoftolus ad Corinthios. Stnoftpfos dtiudicaremus, ho efr,puniremus,tf^/^^/W/V4r<rw*r,nempeaDomino.Sicenim exponit Chryfoft. i^sudi,in<\\.m,Paulum dkentem /inc/ipfbs iudtcaremus,

    egtl

    &

    non vtifjueiudicaremur.Etttuonammodo,dices,ratior?esamiipfo viuendi dr fuppltcia accptam ? largos ejfunde lacrymarum imbres labortbus ac vigtlijs G teipfum affttge. De Ini vnctis vero habeo teftimonium B Gr.eGor.11 libro 3-in 1 Regura. Affltclio, inquit paenitentia addelendapecca,

    inC

    _.

    ta idonea esi

    cum facerdotis fuerit iudicio imperata cum ab eo


    ,

    cenfitentium

    modo criminis onus eis decernitur affitttionis, In Conciliis quoque multi extsnt canones pcenitentiales. Haccautem potc i ftas ficerdotibusomnib. coIlataeft,inS.Petro& Apoftelis,quibus di<!!tum eft,quorumcunque foluerentvel Iigarent peccata-in terris, ea quoque folutum vel ligatum iri in ccelis. Ligancenim peccata , cura ad llla expianda,quoad pcenam temporalcm iniungunt pcenitentibus aliquaoperalaboriofa6i/atisfactona,vtexpofuit SynodusTridenti
    aclibus dtftujis pro

    nafeflionei^.can.if.

    V. Proprietas , Satisfacl io plena & integra hoc e ft quae tollat omnem pcenamtemporalem,debetexa:quari grauitatideliclijiuxtaillud
    ,

    Deuteronomii,. Pro menjh^>eccati,erit& plagarum modus. VndeS. Cypnanus. Deus tjuantumfgtrh ptetate indulgcns eft tantum iudicis malonga medicina non deftt \poeniitjlate metuendus eft -./ilio vulneri dtligens tentia crimine minor nonfit : orare oportetimpenftus,diem lutlutranfire vi,

    &

    giliis noftes acftettbus

    ducere , tetrpus omne lacrymofts occupare lamentatioi

    hibus ,S Bafilius in verba, A ttende tibi.^A'ttende,inqxiii xtbi,vt/>rode/ic7i


    proportione binc quoque mutuerts ex admotatibt medela valetudtnis tnftau-

    randtfubftdtum. Magnum eft ejrgrauefeccatum ? multa opus habes confejfto-

    *et lacrymis amarulentts peracrt antentione vigiliarum , indiuulfo


    ,

    & centineati

    Gggg

    6o6
    Aci-

    ATI S.FACTIO.

    tfiieiunio.S.Ambrofiusadvirginemlapfam. Lugubristibiaccipienda efl veftis,(jr mens ac membrajingula digna cafligationepuniendaj^imputenturcrines^quipervanamgloriameceafienemluxuriapraftiterunt.Defluat


    Cculilacrymas^quimafculumfim^liciternonafpexerunt.PallefcAtfacies ^qua

    qutndamviruii impudice. Deniquetotum corpus incuria maceretur >einere


    ajjjerfum ejr epertum cilicio perhorrefcat , quia malefibi de pulchritudineplacuit. Sic

    conuerfusmagnus ille Dauid iufltficatus efi ,Jic Niniue peccatrix illa


    .

    ciuitas incumben*emfibi euafit interitum Peccator ergofifibiipfi nonpepercit


    Cpoftpriacip.

    d DeoiBiparcitur.S. ChryfofkAib.t.de Sacerdotio. Non temere,ait,addeUcJerum modumoportetejr mulcJam ipfamadhibere-.fedtanquamexconietluris quibufdam explorandusefldelinquentium animus. Qua;res,an quiltbctpeccatorteneaturplenamfatisfacTiionemin hac vita fubire,8cfa. cerdos in confeflione teneatur iniungere. Refpondeo peccatorem non teneri nifi ad aliquam fatisfactionemvel fponte faciendam, vel explendam, qua;a facerdot iniungitur , qux. fi non fufficit ad totam pcenam temporalem expiandam ,expianda erit in Purgatorio , vt B.PetrusDamianus fcribitin z.fermone deS. Andrea Sacerdositem non tenetur plenam fatisfactionem cuiqueimponere.fedtamen aliquam grauioremgrauiuslapfis. V I. Propnctas, Leuiora& quotidianapeceataleuiorifatisfa&ine pofTunt expiari, vt oratione Dominica , tunfione pe&oris , gemitu, ardentiamorisa&u,piaafperfioneaqua!benedic"ta:8c fimilibus. Vnde

    A<7i.

    S.Augui\.mEtlchiridio.Dequotidianisautembreuibus,leuibu/%peccatis,
    Jine quibtts h&c vita non ducitur quotidiana oratio fdeliumfatufacit. VII. Proprietas, fansfactio a facerdote iniun&a ordinarie fequi-

    tur contritionem

    onfcffionem.Conuenit enim quo ordine Deura offendimus , nempe corde, oreacopere, eodemDco reconciliemur, corde quidem per contntionem ore pcr confeffionem ac opere per
    , ,

    &

    fatisfadtioneai.Vnde Chry.fer.de Pcenitentia. Perfeciapoenitentiacogit peccaterem omnia libenterferre-.in corde eius contritio , in ore confejfiojn operetota humilitas. Dixi,erdinarie, quia in veteri

    Ecclefiancmo ad abfolu-

    Ia

    c.7.

    c.Ni .ean.n.

    Mpgcan.

    10.

    tionemadmittebatur,nifipoftdignarn^jtisfacT:ionem anteperactam, fic enim fcribit S. Inno.i.Papa ep. prima&epondere delittorumtftimando Sacerdotis esl iudicare ,vt attendat adconfeffionempxnitentis dr adfletut 0tque lacry mas corrigentis , ac tum debere dtmitti , cum viderit congruamfatisfaclionem. Id tamen non erat ita neceflarium quin etiam cotrarium aliquando fleret.nam multisin Conciliisdecretumeft,vtexiftentibus inarticulo mortis,non negeturabfblutio vel communio,licet fatisfactjonem non pcrfecerint,modo admoneantur,
    ,

    vt eam perficiant , f\ reualucrinc


    )

    CAP.

    SATISFACTIO."
    C
    R
    Jt
    i

    *V

    V T

    IV.

    *De multiplicifruftufatisfaclionis. m vs fru&us eft, quod ea imprimis placemus Deum,

    & ir2rn
    in foi.Par.c,zs
    -

    impendentemauertamus,vciinnumeraoftenduntexempla

    lisfcripturiseorum,quipcenitentiaa&a,incilicio,cinere,ieiunio, precibus Sc lacrymis diuinum numen fibi reconciliarunt, vt rex Dauid

    "

    cumfuisinprimoparalipomenon. AchabintercioRegum.Niniuita:' Re S 21 apud Ionam. Iudith cum flliis Ifrahel in hiftoria Iudith. Idem apud le- iud. 4 7 .8. remiam&Ezechielem. Matathiascum filiisinMachaba:orumlibris, ierem.4.if.
    *

    VndeS.Cjp.dehpfis.Dominus>'mquit,oranduseft,Dominu4no/?ra/atisfa- f^J'^7 clione placandus eff. S. Aug. ad Maced. guofdam afocietate remouemus a ep.54. Gllb i altaris t vtpoonitendoplacare pojjint >quempeccando contcmpferat S.G ego.

    "

    tiusmx>x\mumregum.NiniuitadumvelutiprodijficiUreconciliationegrauipocnitentia fe deijciunt , omnipotentis Dei mtfericordiamfacitemeruerunt,

    II.Fru<5tus,quodredimatnosapoenis temporalibus.tumhuiusviex exemplis iam iam allatis,tum vita: futura: in Purgatorio luendr. Ita enim Tertul. Iib. de Poenitencia loqui tur, de latisfactione. Hocn pretio Domintss veniam addicere inftituit.hac pcenitentu compenfatisncredimendamprepwitimpunitatem. c S.Cyp.ep,z.Iib.4. *^4tiudefipro
    tae.vt liquet
    '

    feccatis longe dolere cruciatum emendari>d? purgaridik<igne>aliudpeccata 0-

    mniapurgajfe. S.Hil.inMatthaeum. J%uia cbaritas plurimumpeccatcrum Hcaa.4.


    tegit,ejr errorum nofirtrum

    ambitiofaad Deumpatrona esJ,n'euiimump<rna

    criminum culpa redimaquadrantemfoluemus rwr.Eoautem pluresredimimuspcenasdebitas, quo maioreft fatisfa&io. /# <*?*, aitS.Pacianusinparasnefi adpoenitentiam extrema, pcent veftra nonpeperceritisjn tantum vobis Deusparcet. 1.quia dum fatisfaciendo patimur pro peccatis, ChrifTo Iefu, (qui 1 pro peccatisnoftrisfatisfecit, ex qao omnisnoftra fufficienciaeftjcon- Rwa MtsformesefEcimur,certiflimam quoq; inde arrham habentes.quodi'/ conglorificabimurM* C.Trid.Patres /eflione 14.de Sacra- Tri&c*. compatimur menco Poenitentiar. Eadem qaoq* ratione teftamur nos Chrifti cruccmlibenterampledi,abnegarejpsipfos, momficarecorpora noftra qua:funtiuperterram,vete.is hominis odio permotosadperfectiora Lu**.*fc attl6 " conniti,quopertinetoes ChriftiDom.&:Apoft.Pau.adhortationes. I V. quiatimoriatisfacT:ioni$cumlaboreperagend;e,deterrecnosa
    -

    , nifipretio ipfius aliquatorum

    &

    peceando. VndeGreg, Nazian.infunerepatrisfui. Z>,inquit, vltiogum eft Dominus, qui licetobclementiam dferuitute adremffionem inclinare
    eonfueueritjiaatametiinomnibusparcitpeccantibus^neiUdonitatefitapant
    iacriorer.

    ^ " 11 ^

    V. adma>.

    o8

    SATISFACTIO/

    V admonet.quanca fic peccacigrauicas,8ceomodoanimamerudit


    &illuftrac?exeovcro lumineingensodium aduerfuspcccatumnafcicur,vc iam non cimore poenac,fed amore iuftitia*,8c odio pcccaci in bonisa&ionibusperfeueretur. Conducitquoquead habitusvitiorumevirtucuminierendos. Ita pacres cicaci Concilii. radicandos, V I. quia fxpe ob peccacum vnius non panicum , vc oporcebac in tocum populum Dei furor accendkur, cuius reiteftis eftlofue, qui fcribic populumlfrahel coramhoftibuscam diucerga vercifle, donac peccacum Achan dete&um punitum non fuit. Acccdic, quod cx vnius pocna fiepe corriguntur multi. VII. quia fiepe peccatores fuafatisfa&ione prompte fufcepta

    &

    I0C7.

    &

    i.Cor,77.

    Apoftolo fiuisfa tio fornicarii in 2. cpiftola ad Corinthios. Vndc S. Cyprianus fermonc de lapfis./j q ui Despropeccatisfuisfatisfacere , vtpar efl Uborat non filumveniam apudoeum impetratfidettam quamcontriflaueratnuperUEcclefia:
    ,

    magnum gaudium afFerunt

    ficut actulit

    tamfacit Ecclefiam.
    nihil opus eftfcriberc, cumfufficianteaquxtitulo Pcenitentia:>Operumbonorum,ieiunii >8c alibicommemoracafunc.

    De Medus

    V 1 D E. V.Cajiitas.Ieiunium.<JMart}rium.Oratio.P<nitentia,Profettus Jpiritualis. Virtus, Et in Panario Immortificatis


    pajfionum.

    SEPVLTVRA
    defundorum.

    A P V T

    I.

    Quiddiuina Utter& defeftultura tradant?

    Eccii7. }7 .

    ^^^^ Iv w ^Liccere/iubenccorporafideliumvicadcfuncWum rerrxmandarivelfcpcliri.Ecclcfiafticiverbafunt. CMortuo


    1

    % lisMMi non Pr0n^eas gratiam, hoeft,beneficium lepultura*,8calia


    Eccii j8i*

    jl|IPil|

    Gcncf 4929.

    Dcuc

    12.1J.

    Tcb

    4. j.

    Etrurfam.Secunfrm iud/cium (ius quodcidehctur) contegecorpusillius ( mortui, ) drnoti dejpicias fepulturam illius, Alii verterunt. iuxta moremfunebrem contege. Sic Iacob patriarcha in Genefi prarcepit fiiiis congregatis , vt fe fepeliant cum Patribus fuis. Et in Deuteronomio lex talis lataeft de fufpenfb in patibulo. Nonpermanebit cadauer eius in ligno ,fed eadem die fipelietur. Tobias quoq ue ad
    JfSligfcaiS fimilia.

    filiam

    SEPV
    i

    TV R

    A.-

    ,|oj>

    filium. CumacceperitDeus ammamrneamiCorpmmeumfepeliytjrhonorem^obA.i. ipfa compleuerit habeas matri tua omntbus diebus vita eius. Cum autem eam eirca me. temptts vitafux fepelias

    &

    D e n d e eardem varia commemorant exempla honorifice tumulaiorum ,vt Sarac vxoris in fpelunca duplici agri a filiis Heth, de

    Gen.t3.i9.

    quoinGenefiiabAbrahamcoempti.DeindeAbrah2B,lfaac,Rebecca:Gen.25.*4,. Lia; in eadem, Iacob item , cuius corpus a Iofeph 8c fratribus eius Gen.jo.i. magno comitatu^gyptiorumex^gypto honoriflcein terramChaan dclatum eft , vt ibi humaretur. Sic, vt habet Regum hiftoria , Sa- j^"" tJ l5 muel,Saul,&Ionathas,prophetaaIconeoccifus,rexIofias6caliiho- 3 .RCg 13.30. noriftcefepultileguntur. SicTobias officium fepulturx farpius cor- *.Pm.js~*j. . oribus fidelium a tyranno trucidatorum benignexhibuit. Legi- Tob.*.** mus 8c apud Mattha:um Ioanne Baptifta ab Herode occifo difcipulos Manh.14.12,

    &

    1'

    '

    eiuscorpuseiustulifTe &: fepeliiile.

    pusChnftia Pilato

    IofephquoqueArimatharumcor- Um petiiile,8t in monimento fuo nouo,quod exciderat

    *-

    h-

    in petra,condidilfe.

    Dhni q_v e & collaudant hoc opus velutpium & meritorium.


    alterolibro Regum,cumviriIabesGalaadfepelifrent eft co-pusSaulisoccifi,pernunciosrexDauidinha;cverbaeosallocutus eft. Benedicli vosa Domino , quifecifiis mifericerdiam hanccum Domino vefiro Saulejr fepelifiis eum. Et nunc retribuet vobis quidem Dominus mifericordtam ejr veritatem ,fed rjr ego reddam gratiam eo quodfecifiis verbum iflud. Angelusquoque Raphaellaudauiteam ob rem Tobiam. ^uan-

    *.*&*$

    Nam$>vt

    Tob.12

    12.

    cum lacrymis ejrfipeliebas mortuos derehnquebas tuum,&mortuos abfcondeb.is per diem indomo tua,&noclefepeprandtum UebAseos,ego obtuli orattonem tuam Domine. EtChriftus DominusMado , inquiens , orabas
    ,

    &

    riam Magdalenam
    corpus

    cum in Bethania effudit alabafirum vnguentipretio-

    Matt. 26

    13.

    fifuper cap nt ipfitts recumbentis- CMittens enim taf,inqui x,vnguentum hecin

    meum

    adfipeliendummefecit,

    Immo

    addit toto mundo pradicanfepelire


    Matt>8 "

    dn/n quodh&cfecerit in memoriam eius. Dices,fi res tanta laude digna eft,
    fepelire

    mortuos, cur Ghriftus

    alibi

    cuidam non permifent

    patremfuum, feddixerit ^dimittemortuos fepelire mortuosfuos.KcCpondeo Chriftum rem maxime mirabilem hoc refponfo indicafle,nempe cum ab eo vocamur, ne vnius quidem diei aut hora; moram etiam pietatis erga parentes prxftandar caufa interponendam quo minus e ve- Maldonatm ,n Matth ftigio vocantem fequamur. Nullam maiorem efle poife pietatem, quam ipfum fequi,cumne patiem quidem nifi propter ipfum fepeli,

    redebeamus. Dimitteautem mortuos ,ideft } \elinhdc\es,Yt exponit Chryfoftomusin Matthanam,velpeccatores,vt Auguftinus de ciui- c hom tate Dei,qui non de Chrifto/ed dehuius mundi rebuscogitant. Sepe- a.2o.c

    Hhhh

    Ure

    &
    GttLti^
    /*>* mirttin
    ,

    JEPVLTVRA
    ,

    id eft , fuum quemque , hoe eft , vcre vita dcfun&os ,y*r patrcm filium , vxorem, vt loquitur Abraham in GencCi,Datemikiiu* fepulchrt vobi/cum,vtfe/>eli4/n mortuum meum.

    CAP V T
    pfirint.

    II.

    Quid prifii Patres pro fipultura firi&u&

    *r

    Actantivs Firmianus fcxto inftitutionnm Iibro. Vttimum

    in

    maximum pietatit officium efi peregrinorum tjr pauperttm J-^quit , illmd ,quod tlli yirtutis iufiitiaque doclores ( Ethnici )prorfus nonattLfepitltura gerunt. Nec enim poterant idvidere qui vttlitate omnia officta metiebantur. Et paulo poft. Non quarimus nmtc , vtrumne tota fepeliendi ratio jit vtilis , necnei Sedhac etiamji fitinanis (vt iliiextfiimant) tamen facien
    ,

    &

    da eff, velob bocfolum,quodapudhomines bene humanifitri yidetur Animus enim quaritur,&propofitum ponderatur. Non enhn patiemnr fguram
    ,

    &

    & figmentum

    Deiferis ac volucribusinpradamiacere ,fed reddamus id ter-

    quamuis in homtne ignoto necejfariorum munus impiera,vnde ortum efi , bimus , in quorum locum,quia defunt ,Jitccedat humanttas , ejr vbicunque homo defiderabitur ibi txigi officium nofirum putabimut. Prudenrii verfus

    &

    funthymnoio*

    SancJiJatoriUe ToBi*

    Sacer acvenerabilis heros

    Dapibus iam riteparatiu


    Juspratulit exequiarum.

    lam ftantibus ilie mhti/frif,.


    Scyphos tjrferculaliqutt,
    Studioqtte accineJus humandx

    Fietu dcdtt ojfajepulchr^

    5. Gft.EG-OR.rvs Nizhnzsrms m hu-cfcm He-onis fcrrbcnsv Heliodoro presbyceroin rmri vna cam mui cremato. 2%ec vertr, inquir , tantum apud barharos fnmbtesJacerdorif dignitas impetrare qui-

    le

    Aaci

    mit , vt minus inhonefto faltem morrit gentre interiret

    trat x at certe Jeptdtxrx

    qua: non impifs

    quidsm

    &facimrefii. hminibus

    aut fi hoc nimtrtmxegah

    DEFVNCTORVM.
    nrgari iebet
    ,

    6u

    eenderetur

    San&us
    ,

    Ambrojivs libro deTobia,


    dutn conuiua aceerfitur,
    ,

    Tobias, inquit, vir


    cibum Jitmeret , cum

    iuftus, mifericors, koftitalis

    munciatis infipulti csrporis reliquiis

    deferebat

    nec putabat pium

    vt

    ipfi

    inpublieo corpue iaceret exanime.


    .

    Hec

    efi

    quetidialex pra-

    num cpiu
    tipit

    & mmgnum quidem

    Tfam fi yiuentes operire nudos

    quanto magis dekemus operire defuncJos i Si viantes ad longiora de, ducereJelemus ,quantamagis iniUam aternamdomum profecJos , vndeiam

    non reuertentur ? Nihil boe efficio praftantius , ei conferre , qui tibi iam non peffit reddert , vindicare i velattltbus , vindicart d beftijs confertem natura. Fer* bant humanitatem defuneJis corporibus detuliffe produntur,
    in vita Pauli erehomines denegabunt i Sandus enim San&o Antonio farculum primi , de feris narrat. mita: deeflct, quo fepulcrum efroderet pro San&i Pauli corpore humando. Ecee , inquit , duo leones ex interioris eremi parte eurrentes vtlantibus per cslU iubis ferebantur > qutbus a/pecJis prtmo exhorruit , rur-

    Hieronymvs

    Cum

    fufijue

    ad Deum
    Et
    iEi

    referens

    mtnttm

    pidus.

    qutdem

    direcJo eurfu

    quafi columbat videret manfit intrtad eadauer beati fenis Jitbfiittruntt

    adulantibufque caudts circa eiuspedes aceubuere ,/rtmhu ingenti rugitmtes.prorfus vtintelhgeret ees plangere

    quo modopottrant.-deindthaudprocertatim egerentes

    eul eeeperunt

    humum pedibus fialpere , arenamque


    ,

    v-

    aeftatim quafi mereedem pro opere pe/luiantes eum motu aurium ceruice deiecJa ad*^Antonium perrextnius hominis eapaeem leeum foderunt

    runt

    manus

    eius pedefque lingentes

    at

    ille

    animaduertit benedicJionem

    Nec mora in laudationem Cbrifti effufus , quodmuta quoeos afe preeari. que antmalia Deum ejfe fentirent ait. Demine ,fine euius nutu necfolium arboris deftuit , nec vnus pajferum ad terram eadit , da iilis , ficut tufcit. Et manu annuens eis vt abirent , imperauit cumque UU recejfif, ,

    fent ,fancJi eorporis onertfentles curuauit humeros ,ejr depofitoeoin fojfam,


    defuper

    humum cengregans tumulum ex more eompo/itit. San&us Ay-*,c 'I* gvstin v s libroprimo deciuitate Dei. Necideo tamen, inquit, etn,

    fdelium,quibus tanquam organis


    eiJ.Jpiritus

    temnenda& abijeienda funt cerpora' defuncJoruni ,maximequeiuftorum& vafis ad omnia bona operafitutJus vjist

    &

    enimfipaterna veftis

    ejr

    annulus , acfiquidhuiufmoditanto cha-

    rius efipofteris,quanto ergaparetes maior extitit affecJus,nuUemode ipfajper-

    nenda Junt corpora , qua vbique multofamiliarius atque coniuncJius , tjuam qualtbet indumenta , geftamus. Hac enim non ad ornamentum yel adiuto rium , quodadhtbetur extrinficus ,fedadipfam naturam heminis pertinent, Vnde antiquorum iuftorumfunera officiofapietate curdtafunt,cxequia ee-

    &

    kbrattt&fepulturaprouifa: ipfique

    dum viuerent

    de ftpeliendis , veletiam

    Hhhh

    tranfi

    6n
    Tob
    it,

    sepvlt
    bonum

    y k
    lpfe

    a:

    "

    transfere:idisfuiscorporibusfilijs ntandauerunt.Et Tobiasfepelierrdo mortuos,

    Deumpromeruijfe tej1e Angelo,commendatur\


    MCT,2(?,

    quoque Dominus die tertto

    refurretlurus religioft mulieris

    opus pradicat
    ,

    pradicandum^com-

    mendat, quodvnguentumpretiofum Juper membra eius effuderit , at% hoead

    eumfepeliendumfecerit, Et laudabihtcr commemorantur

    m Euangelio

    qui

    corpus eius de cruce acceptum diligenter at% bonorifice tegendumfepeliendh m-

    quecurarunt.Verum
    eia,corpora quo%

    ift* aufforitates

    non hoc admonent,quodinfitvtiuspa-

    daueribusfenfus,fedadDeiprouidentiam,cuiplacentetiamtaliapietatisoffi-

    mortuorum pertinerefignificant propterfidem rejurreclig-

    nisaflruendam.

    CA

    P V T

    III.

    DeProprietatibus vel Ritibus fepultur*. Chrijiia-

    mannexis.
    T.c.

    4>

    RItv sprimuserat, quod lauarentur defun&orum corpora* CuTertullianus in Apologccico. Epiphanius jn orationedefepultura Chrifri. ExemplahaDes.primoin Ael is Apoilo>licis de Tabitha pOft mortem lo ta. Deinde plura in Patribus , vt in epiiusiicus

    Aft 9.17.

    memink

    EHb./.ciy

    "ftola Dionyfii Alexandrini


    GhoBi.j8.in,

    apudEuIebium de

    Chrifinanis qui ctiam

    pefteextinitorum corpora accurate lauerant.

    Ds

    Tharfilia virgine

    Euanfc

    G. T. c.f.42,
    ^04
    '

    apud Gregorium Magnum,incuiuslauonereperta funt genuacum cubitis callo camelinae pellis inftar, ob precandi ftudium, obducta. De aliis apud Gregorium Turonicum libro de gloria confefiorum..

    Bedam in vica S.Guthberti Eginardo in vitaCaroii Magni.


    vita S.Vincentii Fetrerii,cuius abluti

    Suriun* in

    Tcij>

    low.19.r9,

    Gen.jo,.

    *Eas 19.14,-

    aqua etiam valuit adianandos Balduinum Hierofolymorum Regem adFlandrosfuos argros. Fertur mififle pretiofiffirrnm aquam , qua cruentum ChriiH corpus fuerat ablucumante fepulturam.. II. Ritvs erat, quod lota vngerentur, de quo TertuHianus Prudentius in Cathemerinum hymno ad exequias dej OCOl c uto fundorum.S.GregoriusinCantica. Exemplum habemus de Chrifto variisaromatibuscondicoapudEuangeliftas. Nicodemus enim mixturamyrrlve Scaloes lllUmcondiit.malieresquoq; vngendtcaufa venerantadmoriumentum. InG.enefiquoqjlegimus lacobipatriarcha: corpus.iuiTu flliilofeph coaditum Sc Afe regis luda in fecundo Paralip^eaon, Vcerque mos lauandi 6c Yngendi receptus fuic 8c apud
    i
    .

    gea~

    E P.V LTV/RA.. 4}) gentiles,uni GraxosquamRomanos. DeRomanis celebraturEi^fNii


    S
    veriuv.
    Tarcfuinijcorpus bonafemina lauit

    De funere Miieni Traiam M a r o:


    Corpufy lauantfrigentii

    & ynxit*
    v./Eneid ..
    t.
    ..

    & vngun

    item vtrumq; ritumponit infunerePatroclifii Achillis. Legenoftrum Francifcum Bentium oratione 12. de ratione y*frrf/W^wrf*w.QuadecauiaautemhosritusvfurparintEthnici, non eft necefle indagare. Chriftiani certe vfurpant,tumdeclarandi amoris fui in defun&os cauia, tum vt indicent corporibus eorum hunccultudcberijiiuequiafucrinttemplaSpiritusfandtijVtApofto lusea vocat,dumviuerent,fiuequiacrcduntea aliquandoreiu; recturain vitamancrnam,. I I I. R t t v s ,quod linteo funebri inuoluerentur.Corpus Chnfti apudMatthasum inuoluitlofepb injindsne munda. Quaenunc (eruatur Taurini ficut Sudarium quodfuerat^sx. fcribit S. loznnesfupercaputeiut? quotannis oftenditurMoguntia?. Decorporibus peftiferorumlinteo opertis habesapudEufebiuIoco nuperallegato. DccorporeS Pauii eremitxpaliio S. Athanafii obuolutoaS. Antonio, habes in Pauii vita aS.Hierenvmodefcripta.S, Athanafiusin vitaS. Anconii ait rpiorem fuifleygyptiisnobiliu'm&pra?cipueS.Martyiumcorporalinteamine obuoluere. PKvDENTivsin hy rnno ad exequias.
    R.

    HomE

    ikad.e.Sc

    i.

    s.Aug.i. deciuitci?.
    '

    Cot 3&<J

    oan 20.7.

    E.iib 7.C.17..

    Candore nitentia claro,


    Pratendere Itntea mos eff*.

    k o n vmv

    de muliere iepties icta. Clerici inquit qui, ,

    but idojficyeratyCrnentumlinteocadauer obuoluerunt. Plutarchus in pt o-

    H ep, 49,
    pl

    fuifle

    blematis Romanis reftaturapud fuos gentilesalbis veftibus conteeu cadauera. In nobilibusperfonis aureum velamentum fuper fe-

    1 l6

    '

    retrumdefundiapponiconfuetumindicatS. HieronymusadPaulam
    fuperobituBlefillar. xmore,.inquiens,paranturexequu,cjrnohlium

    trdinefrmeunte aureum feretro velamin obtenditur*

    t v s,quodfunuserTerretur,magnohominumcomitatu Exemplumhabemusin Genefide IacobPatriarcha,&:apudLu- Gn.jo, LuC7 cam, deviduacuiusvnicumfiliumelatum magna turba commiubaIV.
    '

    Ri

    tur.Hieron.adEuftochiumdeobituPauteRomanx. Tota,z\t,adfunm eitu PaLtfiinarum vrbium tut ba conuenit. E t ad O ceanum de funere


    Eabiolaj..

    lam fama. volat

    tanti prtnuneia. lutfus totiu* vrbis

    Hbhh,

    populum ad

    *H
    num

    3EPVLTVRA
    De eodem ritu Icgc Gregorium Nazianze,

    oultxtfttia* eougregahat .

    oratione , inlulianum Martini.


    **

    &

    Scuerum Sulpitium in ,viu S,

    CUwm-

    Tfc-cic

    Y. Ritys, quod cum cercis &racibusaccenfis. Nam Eufebiuslibro^. dc viu Conftantini teftacur infunere Conftantini arfiflc lumina inaureis candelabris. Nazianzenus oratione ciuu,aic,cum cercorumignibus delatumfuiflecorpusConftantii Caefaris, eo quod Chriftiani puurint pium eius difcefTum e vita his ofHciis orandum. S.Chryfoft.in crxad Hebraeos. Dic mibi, zit,cjuidfibi volunt lampades ifia tam jplendidat nonneficut atbletas mortuos comitamur? tjuidettam bymni, nonnt vt Deum glorificemusl TheodoietushiftoriarEcclefiaftica; libro j-.fiwibitintranslationc corporisS. Chryfbftomi Bofphori oftiumad Propontidem prorfus Iuminaribus fuiflc completum. Gregorius

    NyfJenusadOlympiumdcmorte

    fororisfua:

    Macnna:. Amplius clerici

    ordine progredientes y accenfos cereos gejiantes manibus fiunus deducebant,

    H ai.

    ***
    Si^n.i*.

    Hteron.ad Euftochium de obitu Pnulx.Cum alij Pontifices lampades; ce~ Sacerdotts lampades ,cereoffr reofifrfraferrcnt. Et in Epiuphio Pauhe pr&tulerunt fiuneri. Re&e autemhunc ritumadtuditioncmChnftianam referimus, quia eius meminit Dionyfius Areopagiu libro dc Ecclefiaftica hierarchia.Et Nicephorus libro i.hiftoriae Ecclefiafticae. ait Beatiffima; Virginis Mariar corpus cereis ardentibus , floribuiqj fparfis ab apoftolis ex Sion in Gethfcmani elatum. Accendimus autem ccreos, vcindicemus animasviuere,8cdefuntos fuifTefiIioslucis,aliquando ad aeternam lucem rcfurre&uros. VI. R i t v s , quodcumCanticis,hymnifq;fpiritalibus.Iu
    .

    enim iubentApoftoliapudClementemRomanumConftitutionum
    Apoftolicarum libro6. Greg. Nyflenusad Olympium.indicatfaccrdotcs in funere maxime pfalmos concinuifle. Et Nazianzenus oratione inlaudem Czfariifratris, ait pfalmodiis luctum fedantibus fepultum S. Hieron.invitaS. Paulicremicx.aS. Anconio Pauli corpus foras prolatum , cum hymnorum pfaimorurnq; cantu extraditione ad OceaChriftiana. Idem habet ad Euftochium dc obitu Paulae, numde funere Fabiolae. SeuerusinviuS, Martini Chryfbftomusad populum. guanam decaufit, inquit quxfiopreshyteros vocas (jrpjalientes f uonne vtteconfiolentur, nonne vt defiunclum honorentf S. Auguftinus quoqj de funere matris agens libro Confeilionum nono. Pfialteriumf

    &

    A.c.ia.

    ait, Euodius apcruit,& cantarc cccpitpfialmum.cuireftondebamus.

    iJMifieri-

    D,< *

    tordiam & iudiciumcantabo tibi Domine. Eiufdem ntusmeminicS. Dionyfius Arcopagiu deEcclefiaftica Hierarchia* Eodem pertinet pulfus

    DEFVNCTORTM.
    ,

    &i

    fuscampanarum quo populum lolere conuocari ad runerum Hedudionem docet Beda libro 4. de Tintinnabulis. Apparet quoq; ex B c %h Mattharo apud!udaos infuncre adhibitos tibicincs, Ambrofius fi- Matt.9 rj.
    quidemfcribit in Lucam morcm fuiflegentilium, vtadomnefunus tibicinesadhiberentur, qui lachrymas audientibus lamentatrices
    Kxac- %r

    &

    cantatis namiis elicerent

    pcrmanafle.

    Vnde O v

    , camq, confuetudinem ad Iudxos quoq; d 1 v s quarto Faftorum:

    Cantabatmaefiistibiafuneribut,

    VII. quodinlocisfacrishumarentur. Quadecaulaolimlacob H Iofeph Patriarchar in terra ^gypti mortui in terra promiflionis vbi templum fcpeliri voluerunt , vnde Chriftas erat nafciturus ,

    cn 4' fc J

    &

    Domini eratfuxurum. DionyfiusArcopagitadcEccIcfiaftica


    fuiordinis corporibusfacrit.

    hicrar- d.cj.

    chia. His peratlu, inqait, Poutifex eonditin loco dignijpmo corpus ,cum alijt

    Et Clemens Romanus libro 6.Conftitutioc"'*

    num Apoftolicarum.Gmwcw/f.ait,*' cameteriafacrosltbros in iislegentes


    fjrpfallentes probis qui dormierunt.

    Ea aucem confecrari folerea fice.-- Ge lo& Gregorius Turonicusdcgloria Confeflbrum Etluo dotibusdocet Carnotenfisepiftolazi?. Vocantur autemjw^-nif^quafi dormito- toan.ti. ltef '* ria, eo quod hdelesin Scripturis poftmortcm dicanturdormire.ex- J t CP tremo diciudiciirefu(citandi,tefte Auguftinoepiftohixz S.Cypnanuslibroprimoepiftolarum argnit Martialem qucndamquod filios
    ,

    fiios

    exterarum gentium more apudprefanajepulcbradepo/uerit.

    Quo

    ipfo indicat

    iamtum

    facrafepulcrafuifTepro Chriftianis. lntemplis

    cura pro mortuisagenda:& Grcgoriushbro tertio dialogorum. I IX. Quodproliberandaanima ex pocnis Purgatorii facrificrum Miflx^fferretur , aliar orationes inftituerentur. Nam in u

    autemfepe fepultos fuifle fidelesteftatur Ambrofluslibroprimode ** Abraham.Hieronymusin vitaPauke&Fabiola:. Auguftinuslibrode *J*

    &

    libroMachaba:orum (qui tefte Auguftinoab Ecclefia pro canonico *Machre; habe:W) narratur Iudam Machabaeum mififle Hierofol}rmam^ ^ d " * J200. drachmarumargentiinfacrificiapromortuis expendenda, ac
    ,

    ,,,

    dcmi^^icitar^SancJaergoe^faluhrueficogitatioprodefuncluexorare^
    *ot apeccatis foluantur.

    Idemdocuereomnes

    veteres Patres grzci atq*,


    a.cj-6

    ktini a noftro Uluftrifn Cardinale BeJIarminolibroprimodePurga toriocap.^.accuratecitatL S. Epiphaniuscertein finePanarii,& Auguftinus libro de hanrefibus Aenum faciunt Harreticum , quod

    s-adhacc rcfpontrecentos annos in errorem abdet omnes Patres anre millc re^tos. foifTe , quod non eft aliud , quam fummam fuam teftari

    negaueritorandumeflepromortuis.

    Calvint

    &

    n.i-*

    6\6

    S
    &: Acrii

    E'P V L T

    VR

    A.

    '

    impudentiam

    fquem tamen nobifcum

    inter hayeticos

    nu-

    merat)fedifcipulum

    profiteri.

    IX. Quodidemfacrificium.eaedcmque precesproeademanima


    certis diebus repetantur, vt tertia

    ab obitu die, feptima,tricefma,

    &

    anniuerfaria .

    Ambrofius initio oratiohisde obituThcodofii. Dcanniuerfaria TertullianusdeMonogamia 8c Greg.Nazian oratione in Czfariura fatrem.
    tribus prioribus teftatur Sanctus

    Dc

    cb.hom.ji,lob.

    X.

    Quod eleemofynaz: ineundem


    in

    res.de quo rituS.Chryfoft.

    finem erogarentur inpaupcMatthseum, quo pertinet illud Iob. Pa-

    vemtttum dr vinum ftiperfepulturam iuficonftitue^ejrnsliexeamanduca' redr bibere cum peccatoribus . hoceft,inftrueconuiuium,&:vocafidelespauperes, vtiptipoftacceptam eleemofynamorentproanimadefun&i. Cur,inquit lococitato Chryfofton\us,po/Imortemtuor-timpauperes conuocas? curpresbyteros,vtpro eis velint orare,obfecras?

    XI. Quodlaudesdefimclroruminfunerecelebrarentur. Extat Eufebii Cadarienfis oratio infunereConftantini Magnidi&a. Nazianzeni in funere Bafilii & Cxfarii. NyiTeni in Meletii. Ambrofii
    in exequiis Valentiniani Imperatoris &. Satyri fratris
    ,

    &.

    alias

    innu-

    merae.

    K.C.22.

    XII. Quod tumulus defuncli fioribus refpergeretur. VndeS. Ambrofiusin orationefunebri Valentiniani. Non ergo,inquh,JIoribus tumulum eius ajpergamfedjpiritumeius Chrifti odoreperfundam. Et S.Hieronymusad Pammachium de obitu vxoris Paulinx. Cettri maritifuper tumulos coniugum Jpargunt violas, rqfas, liliafores^ purpureos. Nicephoj-uslibro i. Ecclefiafticashiftoria; meminit denoribusfparfisinfunea r i je. regloriofiCVirginis XIII. Quod tituli 8c Epitaphiainmemoriam defuncti engeren-

    Gen.35.10.

    Exemplumperuetuftum habemusin Genefi, Mortua ejl ergo Rachel, &fefulta efi-.erexittj, lacob titulum vbi fic le<n mus titultts monumenti Rachel vfjue inpr/tfentem fu*er fepuicbrum eius. Hic efl
    tur juxta fepulchra.
    ,

    diem.
    i.Mae.ij.30-

    EtinprimoMachabxorumdemonumentomagnificoaSimofuper fepulchrum patris fui

    neee&o

    H ep

    17.

    Ac\m<j,

    Ilieronymus fcribit fe ad Maufoleum Dauidis Regis precari folitum in epiftola ad Marcellam. DequovideturloquiS.Petrusin Actis,cumait. Etfepulcfjrum eitts apud nos yfqtte in hodternum dtem. Prudentius in paitionc
    S.

    & fratrum,

    Hvppolitiitacanit;

    Innumeros cineres Sanftorum Romula in vrhe

    Vidimm>

    Chrifti Valeriane facer.

    Inoi'

    DEFVNCTORVM.
    IncifistMmHlos,titulos
    t

    ^7
    .

    &Jingulaqu*uis

    Nomina,difficileeflytrep!icarequeamt

    Plurima litterulisjignatafepulchra lofuuntur, CMartyruautnomen,aut Epigrammaaliquod.

    A P V T

    IV.

    *De -vtilitate Sepultura, eiujque Rituum.

    Vp l ExefttumSepulturxEcclefiaftice^tumcerimoniarumeius
    vtiIitas,alteraadvitadefundDS,adviuosaquibusfaumaturfepor-

    rigens.

    Quodadprioremattinet,Primumideoprodeftvitadefun&is

    eiufmodiSepultura,quia voro 8cdeIiderio,quod

    dum viuerenthaMatttat

    buerunt,pociuntur. Cumenimhomopropenfione&legenaturalidi-

    ligatfeipfum,Apoftolusq,adEphefiosteftetur,neminemeflejquicar- ipW.5. nem fuam odio profequatur optat quoque corpus fuum facnefte poft mortemtra<fori.Vnde&mortuiquidam,inquitS,A v g vsti N v s in A-c. libro de cura pro mortuis gercn.da.,ferunturvetinfomnis,velalioquocu8quc modo apparuijje viuentibus,at.% vbi eorum corpora iacerent inhumata ne~ fctentibus Jocist^ monftratis admenuijfe, vtfbtfeputtura qua defuerat,prabc5

    retur.

    Deindeveriilmileeftanim*mipfam,qua:poftmortemretinec

    naturalem fuam inclinationem adcorpus,quod extremo iudiciidic eft reccp:ura,idem optare, quocum tanquam fido comite Scadiutore diuinocultuivacauit. z.Prodeft.quod&cfaonoriipfbrumapudpofteros,quibufcumvixerunt,confulatur.Nam prarcerquam quodexpcrientiadoceat,eosiufameshaberi,quibusiusfepulturaenegatumeft,vt fufpendiofis vel in rogum adis.- S criptura ipfa pro ignominia rcputat deltitui fepulturatEcclefiafta: verba funt. Sigenuerit quijfiam centum //'- EccUj. bcros>& vixerit multos annos ,fepuhuraq careat ,dehocego }> onuntio quod ; melieriHoftabortiuHS. Ettnregnorumiibris,inc\uitKxigu(iinus\\bioci- A c 7,
    ,

    taco , inucnitut Deumper Prophetam minari alteriprophcu qui eius tranfgreffuseftverbum ,quodnon inferretur cadauercius in fepulcrumpatrume,

    <s"' 5 '

    **.Etlercmias. Hsc dicit Dominus adloacimregemluda. Nonplangenteu. *>-*-* Va Domine , ejr va inclyte. Sepultura afini fpeUeturputrefaclus ejr proiecius
    extraportas lerufalem.
    3. Profunt animabus eorum facriflcia, quajofferuntur,orationes& eleemofynac, vtdocentomncs S.Patres.S.Au- BeiUrm.l fuguftinusde Verbis Apoftoli. Orationibus Sancla Ecclefi<t&facrtfieiofa P racit A crraH lutarii&elcemofynis quxproeorum Spiritibus erogantur^nenefldubitandum
    ' '

    mortues adiuuari,vt cum eis mifertcordtus agatur d Demtno,qudm eorumpeccatameruecunt. Hoc enimaPatribus tradttum vmuerfa obferuat Eccle/ia.

    Hontmnino amhigendumeft tfia prodeffe defunclis ,fedtaltbus quiita vixe,

    liii

    rint

    Ux

    SEPVLTVRA
    excitati

    rintantemortem, vtpoffinteisbxc vtiliaefepoflmortem. Accedft, quod fi homines in templis Martyrum,aliorumuc S an&orum humentur,fiepe
    patrociniu prodefun&is implopro mortuis, renr , vt notauit S. AuguftinuiCV/w inquit hbro de cura

    memorialoci
    Ac.4-

    eorum quoq,
    ,

    occurrit locus nomine Marcorpus, recolit animus vbifepultufft charijfimi animam ddettam tommendat recordantis tyris venerabilheidem martyri

    &

    &

    prodef

    cbanjpmis exbibetur ,eum precantis ajpectus. Jguicum defunclis a fdeltbus vinon d-tbium efiijs, qui cum in corpore viuerent , taliafbipofi banc
    tamprodejfemeruerunt.

    Qvod
    A-5 J4

    ad pofteriorem Vtilitatem attinet


    ,

    in

    Viuos redundanterm

    x.TUd.4.

    >

    Pnmaeft,quodpompafunebrisludumtempereteorum,quifunusex Ita idem Auguftinus de verofficio curarunt mceftifq; folatiu afFerat.

    Q ^ Y\.CM.onuitApoJlolus,rionvtnoncontri(iemurfednonficutceteri, mortibus necefttatt qt&Jhem non babent. Contrifiamur ergo nos in noflrorum
    amittendifedcumfperecipiendi.Indeangimur,htnecofolamur.indeinfirmttas hincjides rejicit. Inde dolet humana conditio hincfanat diHinapromif
    ,

    afficit,

    fio.

    Proinde[>ompafuneris,agmina exeqniarum,fun:ptuofa ddigentiafepultu^

    rs.monumentorum opulenta confiruftio, viuorumfunt qaaliacun%. folatia,n curajepeliendi,&fpulchra tonttdiutoria mortuoru. t infra..to/w virtbus
    bona opera deputatafunt : Imfiruendi , quia& hic in Scripturisfanttis ixter muneris, &fui humanalenimeta fleant hachomines ergafuos officiapoftremi oblationes,orationes,ero-^ maroris. Veru ilta qu* adiuuent Spinttis defuncloru,
    gationes multoproeis obfcruantim ,inftantius ,abundantius

    mp:ndant,qui

    fuoscarne non Spiritu mortuos,nonfolucarnaiiter,fedetiafiritalitvamant : quafi fpeculum omnium mundi I I. Vcilitas eft,quod ha:c pompa fit in teirsm rem:dunvanitatum.qua: omnes mortequafi fepeliuntur tundeindep^Vum nouiffimorum,Vnde Sapiensconfuluit Meliusefe

    &

    EI-7*

    ireaddomum htclus quam ad domum conuiuij Etiamcaufom addidtt,* cogitat quidfutuiUaenimfinis cuntlorum admoneiur hominum ,& viuens domumqjlud:usefy //wyj> E cc lefi uftenautemloquidefunebrilucl:u Olympiodorus. fexequiasfuneristradithicHieronymus& fidem fuam qua Eft, quod opere hoc homo proficcatur pakm
    (
    l

    I I I.

    haberd?animximmortalitate,&:futurarefurrea:ione. Quid.n.aliud
    nifi lume fidet? Demde. fisnirkSc vai ia lumitu prxlaca &r crucis effigics huius;eui fidemCatholica quod proiTceicurquoqi contra hjeredcos nam crucemJumma hymnutn preces mortuorii.eiee-

    Romanaro,

    &

    mofynas.aquamoeriC.iiaam^Mii^Sicrificium/aliafquefunebrescacrimoniasEcciefiatlicasNouacoresomnesdeceftantur.,
    ingrati-aexiftenr IV. Erpoftremivtilicas, quoihomoChriftianus ajteroanijquodliquec. Eo.-o(ii.io chAiiuu3.Yrepromer;atui vkam
    j?rini&

    E F V

    N C T O RV

    M.

    &)
    cclIau-

    primo exexemplo Tobix fupraab angelo Raphaele mirifice

    T b ^ *
    1

    daio.deindcMagdalenar,quod tSti fccit Chriftvs,vt dixerit,toto orbe commemoratum irijquod &. faclum eft,atq; etiamnum fit,vbi Chrifti
    Euangelmprardicatur. Hinc S.Auguftinuspauloantemonuitvtpro jfJ^J ^ "" p viribus curamfepeliendiScfepulcraconftrucndifufcipiamus,^w,in- ftol deptttatafunt, La&anquit % &bacin Scripturis Sanclis inter bona epera
    1

    &

    tiusindiuiaaruminftitutionum epitome
    gaptiuts

    itafcripfit. Redimereabbofle

    magnum mtferkordiacpm efi


    ,
    :

    item agros pauperes vifitareat^fo-

    nonpatiamur infepultes iacere. Hacfunt vcrum acceptum Deo fxcrtficiumimmolabit. HaclitabtltorvlSimaeB apudDeum ,qui nonpecudumfangxinefedbominuptetateplacatur.quem Detts, quia iufius eji ,fua
    uere-.inopes autpauperesfitbierint

    opera ,hac ofpcta mifericordia quafiquisperfectrit ,

    &

    &

    ipfum iege fua

    & condtticneprofequitur

    miferetur

    ei ,

    quem -yiderit miferi-

    cordimnnexerabtlis efiei,qnaprecatibus cernit immitem. Ergo vt bac omniat qua Deoplacentfacerepo(fimus contemnendaefi pecunia>& adcaleftes tranf-

    ferendatbefauros^vbifurnontffodiet.jnecrubigoconfumet^ntctyannuseripiet,fednobisad aternamopulentiam Dtocufiedeferuabitur.

    ViDE

    V. Eleemofyna,Hofpitalitas, Operabonsu

    SIMPLICITAS.
    CA
    P V T
    I.

    Qtiid nomine Virtutis Simplicitatis intelligatur.

    Impiicitas
    v el

    in facris litteris fere fignificat fynceritate,

    candorem anirn: ab omni dolo,fimulatione vel fuco amfantibus

    lieni,qualis cft in

    moPa^dsgogiClcmcns Alexandrinui. VrdeS.Ambrofi 9CIcm 5'* Liuaans hatrem a ty rum ab hac virtute definit eam efle quandamoru u ^bitu'
    ,
    j

    & pucns

    vt notauiilibro pri-

    tempcranttam.mcntifq.febrietatem.
    ,

    il!u

    vero t-ntaaitfimplicitatefuifle,

    vt conuerfus inpuerumfmpltcitate illius atatis innoxia .ptrfeda virtutis effig't (jr quodam innocenttum morum Speculo rctuctret. B Iosn. Climaci.5 Clim.^raia^, fcribit SimpJicitatem ejfebabttum anima varietate carentim ,totiufque fcruerft intentionii ignarumjfr quinuHamala ctgttationemcucatur. Eode
    ,

    liii

    fixcht

    6to
    Grcg
    c .}?
    -

    SIMPLICITAS.

    fpecbt illa B.Grcgoriiin o&auo moralium defcriptio.S^UntiaAnquh, iufiorUmeft ,nihil per oftentaticnem fingere ,fenfumverbis aperire , veravti funt ,diligere ,falfa deuitarejbona gratis exbibere , mala libentius telerare qua
    facere,nuUaminiuriavltionemqusrere,proyeritatecontumeliamlucrumfu~
    tare.

    Sedhtc iufiorum Simplicitas deridetur, quia ab buitts mundtfapientibm

    puritatisvirtus fatuitas creditur.


    iob.t.3.

    ABhacvirtuteDEvscoIIaudauit B.IoB.cumdixitadSatan, Nun-

    ioan.i47'g
    '

    meum lob, quodnonfit eifimilisin terra virfimplex&rec7us} EtCHP.isxvs Dominus Nathanaelem.cumait. Ecceverc
    quidconfideraftiferuum
    ,

    Rom.
    1.

    16.19

    ifrabelitainquodolusnoneFt. HancidemcommendauitApoftolis,cum apud Matthasum eos commonefacere':, vt fimplicitate imitarentur columbas deinde Sc paruulos dicens. Njfi cffiiaminificut paruuli non intrabitisin regnumcalorum. Hancinculcat & Paulus Romanis. Volo y
    , ,

    Cor.14.io.
    1.10.

    inquiens, vosfapientes ejfe in bono,ejrfimplices in malo. Et Corin thiis.tjwalitiaparuulieftote.Et Philippenfibus,

    rhil

    i.Pet.2.i.

    indtemChrifti.

    Hoc oro ,vtfitis finceri ,& fine ojfenfa S.Petrusquoque eandem commendat electisaduenis.

    Deponentes , inquiens ,
    lb.v.21.

    omnem malitiam rjr omnem dolum , &fimulationes y


    Dein dc

    Zccjicut modo'geniti infantes,ratienabiles,fine dolo lacconcupifcite.

    ineaChriftumimitandumproponitinamait.c/^^^rf^f^rtfw^,
    vobis relinquens

    exemplum, vtfcquamini veftigia eius quipeccatum nonfecit ,necinuentus eft dolus inoreeius: quicum malediceretur non maledicebai;
    ,

    s.Th.2z.a.to<^

    curnpaterefur.non cominabatur/radebatautem iudicantifeiniufie. S.Thornas

    .2ad 4 .Ar

    ** Efh

    Aquinas fubiicit limplicitatem virtuti Veritatis,quam AriftoteIcs inEthicis mter virtutes morales numerauit

    Capvt

    II.
    s

    T)efimJ>licitatis proprietatihus.

    PRim a proprietaseft,vtcumrationc8tprudentia iunclafit. quod


    Chriftusindicauit,cumadApoftolosdixit. Eftoteprudentesficutferfentes , &fimptices ficut columbs. Vnde TertuIIianus Icribens in Valentinianos* Ideo, inquit,fimplicesnotamurapudi/ios,vt hoctantum non etiamfapientes rquafiflatim deficere cogatur a fimplicitate Sapientia, Domino vtramque iungente: Efiote prudentes vt ferpentes fimpUces vt ce^U^.iac^lumba. Et Sanclrus Ambrofiusin Lucam. >uia plerifque non virtus, fedinftrmitas videturfine rationefimpltcitas vt tu verapi fufiipias admo, , ,

    &

    ff.ep.15.

    neris ,ide?i,vtexequaris inditftria


    ,

    munus

    natura.

    San&us Hieronymus

    ad Paulinum de inftitutione momchi. Habetofimplicitatem co/umba, ne


    cuiquammachinerisdo/os, ejrferpentisafiutiam,ne aliorufupflaterisinfidiis.
    A.Gtm. +>.

    Nionmultudiftat in vitio,veldeciperepoJfe veldecipichriftianu.

    i\

    uguftin 9
    ficttt

    adf/attes.in,eremo. Efiotefratres meiprudentesficut Jerpentes, ejrfimplices

    Sl

    MP

    L I:CI

    T A

    S.:

    6u

    ficutcefumba.Duo c>timjunt,qu* annexa adtnaictmjunt,<vt vnumfir/e attert.aut parum autntbilemninoprofciat.Simplicitas enimfine aftutiafiultitia rcputaturlaflutiafinefimpUcitateJuperbia approbatur EtGregoriuslibro
    .

    cp

    4. xet,e(ki.lfcri/>turafacra,cum

    m bona inteUigentiaponiturfimplicitasfape
    om \6
    ,

    prudentta,autreSitudinifeciatur. 1'nde etiam de beato Tobfiriptum efl. Erat

    virfimplex

    & recius\&beatus Apottolus Paulut admonet dtcens.

    Efiotefim-

    Matih.io.i*.

    plicesinmalo,tjrprudentesinbono.Etper/emetipJamveritasadmonetdtcens.
    Lftoteprudentesficutfirpentes&fimpUcesficutcolumbr.eJfevaldeinutileiudicansft autfifnplicitattprudentia,aut prudentiafimplicitas defit\quatenm dr
    :

    ferpentisaftutiacelumbafimplicitatemacueret,&coUtmb&fimplicitasfirpen-^

    tkafiutiamtemperavet\deiri)\&etX\vxo\.mox\umczv.i.* i.cr.i 4 20. 1 1. Proprietas iniuria: obliuifci , hocenim apud Apoftolum eft, H.m cis. fimpliees ejfe in malo, tjrmalitia parttulum ejfe. Vnde S.Hieronymus in

    Matth.exponensverbaChrifti.Qurcunquecrgohumiliaueritfe.fici.it paruulusiftejhiceftmaiorinregnoccelorum.ivf^^^inquit^r////^, euius rebisexemplum tribuo non perfinerat in iracundia ,nonmemtnit Ujm: non videnspnlchram multerem deleclafur.non aliudcogitatejr aliudloquttiir, animipuritatem nonpoteritis Actl ficejr vosntfitalemhabueritis innocentiam regnacozlorumintrare. EtS. Ambrofiusprimo de officiis. Nclttehoscon- Matt.i, 3

    &

    demnerepueros,de quibm Dominm ait.NificonuerfiJueritis ejficiamtnifiregnum calorum Itaque tpfi Dominm}joc*ftT ' " ,2-i? cutparuultnon intrabitisi
    . .

    &

    &

    Detvirtm ficutpuer>cummaledtceretur>nonmaledtxit\cumpjercuteretur,no
    reprercufiit.fta ergo te compara,vt quafipuer iniuriam non

    teneas ,malitianon

    exerceas

    omnia d te innocenterproficijcantur,7{on cefideres, quidab aliis in te


    B.q 2+ j.
    -.

    referatur. LocumtttumferuafimpUcitatem tfrpuritatem tuipeHoris cufiodi.

    EtS. Balllmsin regulis breuionbus,qucftionepoilta,,quis dicaturiimplexvtcolumba, rcfpodet.Simplex vtcotumbaeTt, quinefimpUeiter qui-

    dem de vlcifiendo eo,quifibi aduerfarimfit, cogitat.potimque in mftttuto Juo


    bene de illo merendiperfeuerat expracepto Apffiolific dicentis. Ves autem nolitedeftcere benefackntes.Et S.

    Chryfbitomus

    in

    Mattha:um,A7fW q^oquefiQ^^^'

    ctelorum hsredes conftitui volumm paruulorum virtutem confequifiudeam..

    Abomnibus enimpajfionibm animaparuultrum munda efi,hiquidolorem intulerunt nulhts yitionis vices refiruant : tjr quafinihil acJum effet > yeluti ad amtcos accedunt. ^uanto magis d matrrvapulant,tanto magis eam qusritat. jttquecsteris omntbmeamanteponunt. Etinfrafubiicit cxemplum regis
    T>zu\d\s.Nemo>inquiens,quamSa'ulverJutiorvnquamfuit,nemofimpUcior atque integrior quam Dauid. Ncnne, bis tllum in manibus habuit Dautd, tjr

    cum tnterficerepo/Tet .pepercit?nonne irretitu, tjr quaficarcere circumuaUatu


    tenebat , tjr dimtfit ? Et quamuis in Dauidille commiferit crimina,
    tjr quamuis
    .

    d multis in neeem illim Dauidincitarttur> intaclum tamen abire voluit?


    Iiil
    3

    III, Pro-

    tix
    t

    SlMniCITAS,
    &

    Pr oprictas , non nofle ob tre&arc, non inuidere, non fufpicari jrnalum de altero, fuis rebus efle conrentum. Hanc tradit S. AmbroIII.
    pltcitatis
    ,

    quibuspeccatum nott imputatur, quia nulla in iis dolifraudisc^ ver-

    futia tH.Omnis enimfmplex obtreclare non nouit,nefcit inutdere,fuo contentusefi^alienanon qu&rit. Etfiegeat fibidiues videturfifuppetat ^quodalimeloefifatis.

    Pulcbre Apt-fl\Paulus.Et profunda inquit .paupertas eorum abuda-

    aC.
    A-c.io.

    uit tn diuitias fimpitcitatis eerum.

    Etintertiodeofficiis eandeconfirmat
    ;

    exemplo Iofue nihil mali fufpicantis de Gabaonicis,//.s&'0 inquiens,/lefaj4.

    tran.14-1

    ch hom.7.

    Haerat illis temportbus fides, vtfallere aiiquos poffe non crcderetur >uisboc reprebmdat infanftis, quicateres defuo affettu afltmant? dr quia ipf/s amica eH yeritas mentiri neminem putant.fallere quidft ignorant- Uhenter crcdunt qued ipfifunt;nec poffunt fu/pedum babere quod nonfunt HincZaijmon. Innocens credtt emnt verbe non vituperanda faciiitas fed laudanda bonitai. Chryfoft. vero confirmat exemplo lofeph his vetbis.Iofepbus nonne citrafucum agebat cumfratrtbusi nonnepropter hoc probatus fuit ,ce quod ipfe quidem omnia abfquefufpicione lequebatur, llli autemalitios e infidiaban ttrs? Somniafuafimul atque iterum incaute eisprcdtdtt : itidem partfcurttace ad illesprofetlus eft ctbos allaturus tetum committens Deo : ////' erga ipfum tanqua
    . . ,
    ,

    bofteaffecli eranf.ipfe victfiim erga tllos vtffatres.Etpeterat DEVStllumnon

    permtttere incidere in illos , fedpermifit , v t e/iendereturmiraculum, quodiicet iUiquodpoterant,conarentur,ilLetamen vicit.

    IV. Proprietas, nonerubefcerepublicum. Quamtradit Tertullianushbrocontra Valentinianos, alludensad dictum Chrifti. Efiote
    Ma1th.1c.10:

    prudentesficutfirpentesy&cc, ^yfbfeendat ,iac\\xit,fefirpens quantumpoteH,

    totamqtteprudentiam in latebrarumambagibus torqueat.aitehabitet.in cac*


    detrudatur. Nofira coiumba domusfmplex, etiam in edttisfimper,
    tjr

    & apertis

    ad tucem : amatfiguram

    Spirttusfanclt, Orientem Cbriflifiguram .

    Nthtl
    ei de-

    veritas erubefcit jnfifolummodo abfcondi: quia necpudebtt vllum aures


    dcre, ettm

    Deum retognofcere, quem iam tlit

    natura commift, quem quottdte

    in operibus omnibttsfentit.

    bc.i.t.

    A-frM

    * eg 5-

    V- PiOprietas, Quodfimplexeft Scfyncerum folidumeft, condiaturoum quod vero duplex ve) fictum c fimulatum, fixile ftans duTiputur 6c foluitur luxca illud B.Iacobi Vtrduptcxanimo inconfians eH in omnibui vtisfuis .HmcannotauitS. AmbrofiusinalcerodcofficiisLU aic. Nthiifimulatum &ficlum vera virtutis effe certum eH quin ettam dtuturnum effe nonfolet. In prmcipio vernat inproctffu tanquan. fofcuius dtfiipatur 'olutturtquod autem verurn acfincerum, aita radtcefu/idatHr. Dejnde poftquam fubicck exemplum Abfolonis, qui ner fimulaism sm
    ,

    &

    &

    buiocem anhelauit fr uftraadregnum, Lt uuet /*/*r,inquit

    f* tffeperpe-

    tuaac

    M
    &

    P"L

    T A

    S.

    6i*

    qu.tfincertpotius,quam dott CMgrtgAMttr : tua acfolida,qua verafunt, vero,qu*fimuUtioeatqHeaJfentationeparatafitntt nopojfe diuperfeuerart*

    C
    T>e dignitate

    V T

    III.

    &

    vtilitate huius Virtutis.

    1~\ Ign iTATr,vtiIitaciqucfimp!icitatis fatisamplumteftimonium *~^ prebet Spiritusfan<ftusinfuoverbo. NaminProuerbiisaicSalo-

    proB
    ptou.n.}?,

    mon. K^ibominatio Domini eB emnisillufor,& cumfimpUcibusfirmocinatio


    '

    Domino corprauum,& volttntaseius in iis ,quifimpUciterambu/ant.Vnde S. Gregorius in tertia parte paftoralis. Audtant imeius JEt.*sf bominabile

    G.adnnon.12.

    aplJ

    puriquodfapientisejfediciturfiiritusfanclitsdfiiplinxeffifgietfclum. yiu-

    diant qttodfiriptura rurfum teflatur. Cumfimpliabusfirmocinatio eius.DEO

    enimfirmocinari eslper tUuftrationefiuprafinti.t bumanis menttbus arcana reuelare. CumfimpUcibus igiturfiermocinari dicitur\quia dcfitpervu mjfleriis Prou ittorum mentes radiofiux vtfitalionis ittuminat, quos nulla tmbra d>*pltcitatis

    ..

    obfcuratJLtturfasm

    4. Pfal.Pcenitentialem.

    Vnde&firiptwneH.

    Stntite S3p.1t

    fltcitas dies eft,quamfraus

    de Demino in bonitate-.cr infimplidtate cordts quirite tlium .Cordis entwjimnon obnubdat,non obtenebrat mendaamn,non ah-

    fcurattnuidta, nonobfufiatdolus,

    qnam lux verttattsilluminat fr&Jentn: di.

    mnx clarttas tlluflrat. Scriptum eii enim Cumfimplicibusfiermocinatia eius. D E autem flrmocinarieH perJuaprafintiaillttminationem&Cc vtfupra.
    .

    Pfil

    $
    '

    z**

    Ouocontra, addit.. de nonfimpUcibus dicitur Virumfanguinum ejrdolofum abominabitur Domintts.Et Salomon ait. SpiritttsJancJus difiipUnjt erfugiet
    .

    ap

    fctum,
    itlos

    & auferetfi d cogitationibus.quafiuntfine


    ittos recedendo

    iatellecitt. Conjlat ergo qitia


    ,

    tnhabitando illuminat ;

    excacat.

    CvMhecSalomonisdictoiuexpoHtOjConuemtiilaCbriitiDomini confeffio,dum aicapud Mnthxm-n.Conftteortib?parerDomineca?U Mattn.11.rj. terrt: qttia abfiodtjli bxc dfaptetilus &prudenttbus> ejrreueUfli eaparuu- IommsjJ lis. Ec apud oannem. Vos autem dixi amicos, quia omma quacunqueattdi*

    &

    ttia

    Patremeonotafeci vobis.

    VndeHiERONYMvs

    fcribens in Prouex- Ptou

    h\zSz\omon.Sermocinatioftnc^n\t.Dominicufi?npUcibstsesT-,quiaillosc(eleftisjapie/iaficretis Uluftrat qttos terrenifaftus ac duplicitatis nihiibaberecofi-

    Htncetenim dtc-t. Abfiendiftthxc afapietib. prttdtttbus ,& reueiafti Matthxfr.iV** dtxit Chnftusfluitis reueUfiiJed tapamttlis. Et Chryfoft.in paruults qua/ixoformatif adhuc fidfimpltcibus. Il a oftendtt h oindinnefcrtbas
    derat.

    &

    Cr pb.iriJ<cos,fied ittre hisrebusfuijfe priuatos acper omnta nes docet ftatumfkferhia omnino cffefugiendu^cfrniUcitAJcm admirandam.cntcd.Paxluf am,

    pUriibuit

    <6i 4
    i.Cor.j.ts.
    '' i

    P L

    T AS

    plioribasverbUfcribit,dtcens.Si quis in vobk videtur in hocfeculofapiensejfe,


    isfiat'ftuhits,vtfapieHs,efficiatur,Jicenimgratia Deimonslratur.

    chr.hom.7

    fecumhacconfefTioneChrifti confpirant mul fan&orum, qui ob fimplicitatis virtute maximorummyfteriotorum rum erFc&i funt confcii. Chryfoftomuscerte expendensverbaillaB.

    ExEMPLAquoqi

    Luca: de primis Chriftianis. J)uotidiequoqueperfeuerantes vnanimiter in templo , &frangentesctrca domes panem,fumebant cibum cum exultatione, &Jimplicitatecordisi\x.3. \oqu\tm. Perjimpiicitate m omnem virtutem dedarauit.qtta maioresiipfoieiunio
    ,

    diuitiarumerogatione,acperfeuerantiaino-

    ratione. >uii enim non obflupejceret, quisnon admiretur

    hominem mortbtu

    fim^licem,velqms nonfeiugeret ei.quifubdctw non eiifaut cjuorum aliorum


    eiffalus.quorumpriterhoseximiaiiiafeltcitasrNonnepafiortbusimtieEuan-

    geltum prsdtcatum esi? nonne lofeph fimplex homo erat ,adeo vt necper adu lterijfufpicionem perterreretur , quopeccato perpetrande cofentiret? Nonneaoreftesfuci experteselegtfanima

    qmdxrn

    esi adphtlofopbiamfimpltcitas.

    enim benedtcfa , tnquit , omnisfimplex, Via Harcille.Idem fupra oftendit ad


    ,

    quantam Iofeph Patriarcha,&rex Dauid diuinorum myfteriorum


    notiuum,ftatufqucdignitatemeue&ifintbeneficioiimplititatis.
    Iamveioidcircoide\SpiritusfancT:ushortarurnos,vtinfimpIicitare
    Sip.i.a.

    Ac

    '

    i.Par.ij.17

    Akcnim SapiSentitedeDominoinbenitate, drinjimplicitate cerdtsquarihst/tumjd ens. eft.fyncere&exanimo Caret emm, inquit S.Ambrofiuslibro$ deofficoj-d^DeumquajramuseiquevotanoftraofFeramus.
    c \ ]Si meritofmplicitatisomnearteelicitum,ejrfraudccompofitum.Excmplu.

    huiusdeditreligiofiiTimusrexDauidcumirainParalipomenisDcum
    alloquitur Scio Dettsmeus ,quodprobescorda,fjrjimplicitatemddigos;vnde e?oejr inftmplieitate cordis meiUtusobtttli vninerfa hac&pepulum tuum,

    Dcinde mfinuat
    Tro.ioio.
    TCt6.i.
    ,

    vt cum magna fiducia in ea ad accedamus. ambulatfmpltciter,akS3.lomoa,ambulatconfidenter. itavtdi>uienim cat Dominui proteclorvitamea , d quo treptdabo? Sienimcornosirum ,in-

    Deum

    jloan.3.21.

    _ u j g Ioannes,* reprehenderit nos,fidwiam habemus apud Deum.V nde S.Gregoriusin Paftorali loco citzto. <4udiant,iaquiz,impuri,quodfcriptii ambulat confidenter. Fiducia quippe magn^feeff. &ui ambulatftmpliciter,
    curitatis estfimplicttas atlionis.

    lob. .n.

    V a quoque perbreuis
    1

    &. dire&a nobis patct perfimplicitatera


    illud

    Prom8.i8

    chr hom u.hom


    Mitth
    63.

    7.

    m adfalutem

    6c
    (

    vitama*ternam,fecundum
    erit.

    Blob.Deusnon proii-

    ^et j~

    icem vec p rriget

    fmplictter ,faluus

    manum malignis. & Sapientis. gui ambulat ^uorum aliorum, fupra inquit Chryfoftomus,

    18.3.

    eU f&lus quamfimpliciumS qitorumpraterhos eximtailia feltcita-s?ittWaxch<eum vcro probat nullts concingere faiutcm , nifi fimplicibus,
    ex
    illo

    dicto Chnfti. Nifi cjfficiamtnt ficut paruult, non intrabttisin re-

    gnum

    SIMPLICITAS,
    *mm Cttlorum.

    6i?

    hnitemur igitur ,inquit. etiam nosparuules ejr etrum mores emnifaftuejrmalttiacontemnendacempUclamur.Non enimeft,noneft,intn quamMiterpeffibiU cir/os attingerefcdtiecejje cmnino eft ingehennam detrttii malitiefos emnes , at% fimulatores , immo vero antequam tempus gebenntt
    venerit,nonparuishicfuppliciis cruciantur.

    Certe in J4.Ffaimo regio, cu-

    ius initium eft; Bominequisbabitabitin tabernaculotuo, aut quis requiefcet in montefantto tuo.huim noftri fimplicis mores dcferibi videntur. Jgui,

    inq uit , ingreditur JinemacuU qui loquitttr veritatem in cordefuo qui non tgit dolum in linguafua. Necfecitproximofno malum,gui iuratproximefuo y ntn decipit. guifitcubac, non mouebiturin aternum , id eft ,perueniet ad
    : :

    &

    maiora, ait Auguftmus, inqutbuseft inconcujfajiabilitas.

    Quade caufa Ag inptt^ fbrteiam pridemvfureceptem.vtcum fedisApoftoliceautoriratealiquis folemni ritu referer dus eft in Catalogum Sanctorum , cum dealiisvirtutibus.tumimprimisdeeiusfimplicitate&humilitateinquifialiis Ecclefiaftici iuris xtn ** f** tio inftituatur , vt ex Innocentio , Hoftienfe ,

    &

    Dodoribusinfuafumma,verbo,C4w/*<//.vy2r^r*w,probatSyIue(ier Prieras.

    pt '

    ta

    jli"

    Capyt
    Virtus.
    i

    IV.

    Quibm medijs ohtineriqueatjimflicitatis


    paruulorum.quod PR m v m medium ftudium imitandi mores Apoftolusvterque Dominusipfep:a:fcripfit apud Matiha:um,&
    eft,

    Mat&. ifc

    fupramonuimus. Vnde Tertullianusin Valentinianos. Rcpxerafcerenosjnqiiit, /poftolusiubetfecudum Deum, vt malitia infantes perfimplicitatem ita demu m fapientes fenfibusfimus ,diuina Japientta ordinem de fimplicitate amande. Et ChryfoftomusinMat- C.honUjT thxu m. Nos quoqueficwlorum harcdcs conftitui volumus banc paruulorum virtutem confequiftudeamus. Hecenimfupremum Pbilofepbia culmen eft,vt
    Beatus Petrus
    ,

    & Paulus

    vt

    &

    eumprt/densfis .nihilfcTt, nibtlfimuUti afitfcas ,id Angelorum vitaeft.

    Nam

    ttiamfi Regina cum diademate atque purpura paruulis ojferatur , nonprapo-

    nunt eam matriltcetpannofe.^uedenimfuum autalterum esJ, non inepia

    &

    copiarerum ,fedquafi Pbilofophiadifcernunt ,nec vltra necejptatem aliquid qu&ritantfedcum UcJe repleti ftterint ,ftatim reltnquunt mammillam: non
    dolentpecuniarum, aliarum% rerum huiufmodt iacluram .Jicutigrandiores: nonvenufiasformasadmirantur. ideodicebat, Talium eft regnum ccclorum,
    cit.

    vt ea nos volentes faciamus qua ingenitaparuulis atfy infita duce naturafaNam quoniam omnia Pharifti malitia ejr arrogantiafaciebant , idcirco
    ,

    vbiquedfcipulos adftmplicitatem hortatur, illos occultemalignosejfe


    t*ns t &hoc apertius erudtcxs.

    figxifi-

    Kkkk

    II.M8.

    6>6

    SIMPLICITAl
    ;
    :

    k&.i.

    Aft4.J*>

    Aft.J.h
    ,'.
    1

    6.6.

    II.Mediumeft.imitaii mores primorum Chriftianorurn,ab Apaftolisconuerforum.quosinAclis Apoftolorumaccurate defcribi , Lucas. Iliienim tamcupideexeipieDant Apofto!orumconciones,vt vnadie r:ia,altera quatuor millia hominum fe Chrifto adiungerenr, quotidieintemplumorationis 8c facrarcommunioniscaufa confluebantjtanto flagrabant amore fidei inChriftum, vt pra: eo parentes, vxores, fratres.cognatos odiflentj tantoin fratres.vtomnium efTetcor vnum &anima vna,vt omniaetiamtcmporaliabonahaberentcommunia,nihilproprium poffiderent, vtexitiale Scperemptoriumcenferetur, fi quis aliquid retinendo fraudafTet, vt patuit in exemplo Anania:

    o! 3.12.

    2 Cor 8 f 2. Cor.9 II.


    Maith.5. 39.

    & Saphirar.Vt

    fi

    qui ferui forent, Dominis licet Ethnicis, inftmpli-

    Heb
    Aft.5

    10.14.

    Jdatch.5.40.
    4'-

    l.Cor.12.8.
    Gal. 6 14.

    Luc

    14.

    Ch.hom.7,

    citatecordisparerent,quod Pauluseosdocuit,ficutChrifto.Vtpauperibusfuasfacultateseuamfupravirtutemvoluntarie&hilaritercomunicarent in fimplicitate. Vtinimicos diligerent, iifq, benefacerent &alapaabiisaccentaetiamalterammaxillarnpra;bereparaciefrent:vt rapinam bonorum fuorum cumgaudiofuflinerent,vtcontumeliam verberaqi paffi gauderent&c exultarent,quoddignihabiti effent pro nominelefucontumeliampati.Vtincarceribus^vincuIis.pIagiFjaliifq; cruciatibusgloriarentur. vt non putarent fe Chriftianos vel Cbrifti difcipulos,nifi crucem cum Chrifto baiularent Quod obferuans Chryfoftomusin Aclia. /#/<:, inqnit, (apudprimosChriftianos)/rwzw/'/&*e$*
    ,

    quint^miUiafiatim virtutem arripuerunt,ejr moxaDeoPhilofiophtfaciifunt,

    nunc autem vix vnus inuenitur. Jguidhoc quodillos tam agiles ejr excitatos ? )uoniam cum multa accedebant deuo. tione , quoniam honoresnon erant ftcut nunc quoniam adfutura fuam nentem conuerterant , ejr nihilprafientium expec7abant. Hoc eft ignita anima itt periculis verjari-.hoc putabant illi chrifttanifmum ejfe ,fednon nos nunt in tneris dijfoltrtionibus viuitur. Prop 'er hoc neqve quando oportet hacajfeque,

    reddebati quidtllos repente accendit

    mur.^uidfaciemuiUnterrogabant tlli,condemnantesfetpfos , &agnajcentcs J quantum donum acceperat. )uomcdo autem vos eritis tales, per omnia diuer-

    fum quodilHyfacientesi
    Pfcr.5,7;

    llli

    fimul audierunt ejr baptizati funt } ne^morasne~

    c7ebant,quamuis non omnes axdijfentiufrif.caticnes*

    IILMediumeftconfiderarefceditatemviiiorumcumfTmp!icirate
    p.ugnantium,vt duplickatis,dolofiratis,hypocrifeos, fimulationis. Dauidah.FirumJangutvum ejr dolofum abominabitur Dominus. Et Salomon.. t^/fbo.minatio Dominieftcmnis illufor. Er. Malachias. <ji!alediflusdbUiJiis.. Chriftus certq apud iVatth.octo maledictiones fulminat in hypo.ritzs.Sicutfipufcrum, inquit Chryfoft.in Mauh.quaindtuclaujum eftfipul-

    Jrou.3

    J2>.

    Jvlai.i 14.

    Matth

    23.

    Ch.hc1n.45.

    jLJaBCtfji

    chrum vtdeturforisfi verofiuerit apertum,horribile ejljic &fimutatores bonorum qaamdiu non cognofiuntur landabdes fu;it.cum autem cognitifite,

    rratf

    SPES VEL FIDVCIA.


    rirtt ,in*eniuntur

    6z 7

    abominabiles

    Et S. Augwft.in pfalmos. Simul&tainnonon eft aquitas quia


    ..

    tentia non efl innocentia-.fimulita tquttas

    & iniquitas
    v.Hypocnic.
    iob.12.^

    dtutnavirtus trtfimutatio. Edibro 8/.quarftioniim Sicurprepeft vttium est ,qutmldet decipere. Seiplura A 1-5JtH ntmintmdecipere fic vltimum

    mma&

    dehacrein Panario. Concludocumgraphicadefcrip tioneduplicitatisallataa S.&regoriolibroio.Morahuminverbalob. Dendtiurenim


    iuftifimplicitas.

    Huius

    mudt,zit,/apientiaefi\cor

    tnachinatiombus tegerefen.

    fum

    verbis velare 3 qu&falfafunt vera ofiendcre

    qua verafumfalfa dtmon-

    dpuerifpretto diJtrare. Hacnimwum prudentiavfu diuuembus fcitur ,bac


    fcttur:banc quifciunt cateros defficiendofuperbiunt.banc qut nefctunt fubiealijs mirantur, quia ab eis h<ec eadem duplicttas iniquitatis notimidi cli

    &

    m tnepaUiata diligttur dum mentis perucrfitas vrbamtas vocatur.


    ,
    :

    Hacfibi

    obfequctibus pr&ciptt honorum cutmine quarereiadepta tempvralis gloria vanttate raudere irregata ab aliis mala muttiplicius reddere.-cum viresfuppe-

    tunt nullis refiflentibus cedere cum virtutispojfibilitas deefi quicquidexplere ptr malitiam nen valentjioc inpacif.ca bonitatefimulare. Haec ille.
    :

    D e V,

    K^ibnegattofui. Cognitio fui. Diffidentiafui. Humilitas.


    Veritas. Et in P an a r
    i

    Timor Domini. Verecundta.


    Jitas.Hypocrifis.

    V. Curio-

    SPES VEL FIDVCIA.


    CAP T
    1

    I.

    'Denaturavirtutis SPEI, vel FiducU.

    P e nome non pro appetitus fenfitiui

    paffionc cum brutis


    s.Thomzrq.
    ,l ?

    communi,fed pro virtute Theologica,quain D ev m fperamus,accipimus> necaliterdirTertfecundumTheologosa FiduciaquamquodFiduciap:opjie fignificetfpemperfecUm&roboratam. QuoddilcrimenquoqueindicauitSececa, cum
    adL\SLci\ium(criv}(it.De tefpemhabeo.nondumfiduciam.

    arrs

    *?>*!

    SpesergovelFiducia eft virtus Theologica diuinitus infufa,qua futurabonaoculis minime nunc fubietht expe&amus. Virtutem Theologicam voco, quiaxquescfides&charitasimmediatecirca Dtu verfatur. DequiT busApofto!usinepiftolaprioreadCorinthios.A fff4/fww^f/ F/- CoM MS'

    des^SpeSjCbaritaSytriahtc^maiorautemhorumeBCharitas. EtS. Avgvsti v s in Enrhiridio. Hic inquit ,fireffondero (ad qwftionemvidelicet


    quomodofit cotendus Dsus)fide,(fe,charitateoUndum Deum ,trofec7odtC7u~
    rus cs; breuius boc diftum
    ejfe

    quam velis,

    Ffff

    Diy*.

    6rt
    *<.

    SPES VEL FIDVCIA,


    i

    n it v s autem infufaeft,quiadonum Dei eft xqueac fides, 8cchamas. VndeBeatusPi-ofperlibroconcraCollatorem. DevsKov


    r

    minem peccatorem,\xr inuito volentemfacit,tJrqutbuslibet modis infidelitatem refiftentis inclinat , vt cor audtentis obediendi infe deleclatione generata^ibifurgattvbipremebatur.ibidifcat^biignorabatsinde fidat ,vnde difiide-

    B.fertn.9,
    rfai
    1.

    Et in Pfalmum 130. Fiduciajperfntium mifericordia DEIeft.Et S.Bernardus in Pfalmum 90. Nec altus exfintentiadicebat.inde velit y vndenolebat.

    541}.

    1'ct. j.7.

    repoteft.^uoniam tu es Dominefpes mea , nificui intusperjuafumfit djpirittt, i vf Uema( odumonetpropheta ,ia^et cogitatufuum inDotmno ,fciensquod

    enutriendusfit ab eo iuxtailludquoq Petri Apofioli.Omnemfolicitudinem ve}

    firamproiicientes in eum, ipfe enim efi cura de vobis.


    Roms.ij.

    futurorum bonorum, eorumq; inuifibilium expcchtiohabemusex Apoftoloin epiftolaad Romanosica ratiocinante. Etipfiintranos gemimus adoptionemfiliorum Deiexpeclantes redemptionem
    flt

    Qv od autem

    corp oris tsoftri. Spe enimfaluifaclifumus.Spes autem qut videtur non eftjpes:

    tientiam expetfawus.

    vam quoividet quis quidJperaf>Si autem quodnon videnntsjperamu! perpaVnde prifci Patrcs.CIemens Alexandrinus rn dte,
    :

    ro Stromatum. Spes, inquit confifiit exfide, Spes autcm eftboni acqttirendi ex'pec7a:io fidelem autem necejfeeft expeclationem efife. FideJem appellat,
    Aiib.f cp.u.

    Apo(tolica:confentaneafit. Et S.Ambiofl ;sad hio:onthn\im..Spesautemquideftnififuturorumcxpec7atior' Nnneniwqua

    qur fideitraditioniq;

    mC. 1.9.
    Pfal 3$

    yidenturjedqua non videtur,aternaJunt.Nam quodquis yidet, quidjperat* Yidemurenim tenereea qua videmus Jj)uomodo ergo qu& tenemurfperamusK Nihiligitur eorum , quajperantur videtur. Oculus enim non vidit , nec mris
    ;

    audiuit , quspraparauit DEVSdiligetibus eum.Ergofi(perarinon pottfiqaod

    yidetur, non benehabent aliqui.cjr ideo quamuis abejfe videaturd tiobis ,experejpexit clamus ittudper patientiam Expec7ans enim expeclaui Dominum , expec7amus patienter,quia bonus eft Dominusfuftinentibus eum, me.ldeoergo Pulchre aut dicunt.Spes aut quavidetur no eftftes, depotefiatibus ifitusfeculiy
    .
    l

    &

    Rom.*.tj,

    de dignitatibus ,dediuittjs.Vtdeonefcio quem fafcibus praminentem ejrcurribm^nihilhabetJpeiincurribus^quividetur.NecChddausinfteUisftemhabet,

    quas obferuAt,nec diues inpojfejfionibus.nec auarus in -vjitris ,fedilkjpe habet, in eumjpemfuaponit, quenon videtjdefijn Dominolefu^quimcdtus no/lru fiat&non videtur. Et Chryfoft.infermone de flde, fpe 6c charitate.^/,
    iaqmt,eftfuturapollicitatiois religiofus ajfenfus ,j>mifiagloria deuotainte-

    tio,fankorudeftinatafuhlimitas,bonomexpec7atiofuturoru^ Spes efi, inq/ta,


    eognitioftdeiiCrudelitatiSjppinquitasJefiinatupramioru tepus ,futura expe-

    *-ci

    Ctatio meritoru.Et S. Aug.in

    Enchiridio J^M"'^ malarureru,& bona-

    ru,qa&bonacredutur;drmaIa,Eftetiafides ejrpteritarureru , &prafentiS, ejfktttrarS, Spes aSj na/t nifibonaru rerS efi , nec nififuturarttm Propter hat
    caufas

    spe;s

    vel FiDv:ciAt
    A P V T
    II.

    ti?

    cafasd$inguendaeritfidts ajbe\Jicut vocabulo, ita

    & rationabilidijfcreii*.

    C
    De
    i

    conditionibus virtuti Speiannexis.


    eft.

    femper connexa PR m a conditio Vc fidei&charitati.Fideiquidom,quiay?<yfcfe,tefte Apoftolo Hsb


    fpes
    fit

    falutaris.debet effe

    impoffi-

    n..

    bdeeUplacereDEO. Charitati.quiafineeanihilprofuntexcellemifTian *cr ,- ! oa lj ,4* operatcftecodem,^/<>^i//g/^litB.Ioanncs,!^f/ /i>^rr Quod autcmadordinemStoriginem harumtrium virtutum attinet. Spes Hcb.n.i. ontur ex fide. Fides enim ^tefte Pi\i\o ,/Perandarumfub^afjtia rerum, id eft, fandamcntum. Docet fiquidem Chriftum veniiTe, vc peccatores faluos faceret.vnde fpes nobis orta falutis. Charitas vero orit jr cx i pe, vtdocctS. Auguftinusin Ioannem:licc:aIioquoda modo etiam fpes Atraa , ^ oriatur ex charitate:0* enimjperaturjuednon amatur teftc eo dcm .^ u 7 guftinoinEnchiridio.VndeS.Ambrofiusinc.i/.Luce.fA-yfd^jait,^ritas, ex charitatejpes, rjr rurfus infefantto quodam cJrcuitu reuoluuntur. Htb * 1 1. Conditio.Debet efle certiflima 8c firmifTima.qaia fidcCatholi'
    ,

    '

    '

    '

    '

    canititur,quanihilcertius.VndeApoftolusagensderide&fiducia A-

    brzhx Jn quo,mqait>abundantius velens DEIS ofcnderepolltcitationisha:redthus

    imm obilitate confdiifui, interpofuit iufiurandum ,vtper duas res im,

    mobdes

    tjuibus impojftbile es7 mentiri

    DeumforttJpmumfoUtium habeamus,

    quicenfugimus adtenendam prepojitamjpem, quamfcut anchoram habemus incecUntevfyadinteriorayelaminis^vbipracuranima tutam acfrmam

    &

    forprtnebu introiuit lefusjecundum ordtnem Melchifedech Pontifexfattus in

    aternum, Exquibus verbisquatuorvelquinqjauaargumetafuppetut, curfpesnoftrainDeumeiTedebeatcertiffima.i.quianititurpromifliontdmina;, quxinfallibiliseft. 2, quiaiureiurando DEL^. quiavocat

    anchoram anima^tutam& firmam.vt declaretfpemnoftramefleincxpugaabilem&omnibushuiusfeculiflu&ibus&tempeftatibusfortioem.-anchorisenim nauesmaxima: alligantur,nevi tempeftatura


    diliiciantur.4.quiaaiditeam,nonboniscorporalibus velfpiritalibus huius feculi contentam ,ad interiora velaminis progrcdi, id cft,ad feliDeum ipfiim. citatem ajternam iam nobis velatam,ad Dei vifionem j.quiaindicatnosfpeibencfidoiacoelipoflcfJioncmadiifleinChrifto

    &

    capitenoftro. Vbipracurfirinquit,pranobkintroiitlE SVS: prarcurfore autemvocat,vtindicctnos,inquitTheophyladtus,fccuturos.Deniq; ibiChriftumipfum,n6feraelinannointerpellarcpropopuIovtfacie- Heb batvetcris legisPonrifex,fedina:ternum. Fnder^faluare^itca^y.in iob.i^ij.
    perpetitumpotejlacctdensperjemetipjum ad Deumfemper yiuens adinterpel-

    Kkkk

    landum

    <*o
    Pfal i6i

    SPES VEL FIDVCIA.


    I

    Undumpronobis.

    S.om

    i j8.

    Jperabo.EtDa.uid.Stcon/ifiantaduerfum

    UcfpcfrGtusdicebztlob.EtiamJfoceideritHie, inipfi me cafiranon timebiteormeum.Si exurgat aduerfum meprdium,in hvcegoiperabo.Et Paulus. Certusfum.quia

    ne% vita.neq^angeli/teq, prmcipatus ,&c.Keq? crcatura altapotertt nosfparareacbaritateDei,quaes~iinChrifiolESF.


    1
    Fhil. 2.1.
    1.

    Conditio.Non eft tamen ram abfolutacertitudo Spei.vtex-

    rraiTioi

    cludatomnemcimorem,quiapoteiT:rieri vtexpartenoftraveidifpolitionisnoftr^accidatdefeclus.Vn^e Apoftolusmoaec,vtcumtimore &tiemorefalutemnoitiaopeiemur.* Quamuisenimcharitasfpeiaducniensminuatpaulaumcimorem feru;lcm,nontameneovfq;minuicinhacvita.vtmducacfecuntatem. DcquareagensS.Bernardusin Cantica,dum exponit verfum P&lmifhe, )uoniam tu Domincfin^uUriter injpe confiituifit me. Donec,inquit,quispremitur a Sj irituferuitutis,pa rumq, habct clejpe de timoreplurimum non esl eipax nea, requiesfiucluante
    ,

    mmtrum

    co.ifctentia tnterjpem

    &

    timorem, maxtme^ qttcdafiuperexceUente

    timore abundantms crucietur:


    cere. Inpace in tdipfium

    Et ideo non est tUi dtqnando nec dumfiefingulariter injpe confiitutum dicere potcU.Caterumfipaulatimper incrementumgra proficere fpes cum demum adhoc ventumfuerit, tia aperit de$cere timor

    nam timorpanam habet.

    dormiam

    & requtefcam
    ,

    &

    <vt totis

    viribus exurgens ckarttas in adtutorium Jpeiforas mittat timorem,

    nonneeiufnedtanima/ingulariterinjpeconftituta,videbitur,acproindeetia

    inpace in idipfum dormire iam


    tCiUi.n,

    & requiefcere?Si dormiatis dnquit


    ,

    ,inter medi-

    os cleros penna columbe deargentatdt ? ^uodpropterea diclumputo, quoniam dextera, meeft locus inter timorem &fecuritatem tanquam inter Uuam

    dia videlicetjpesjn quamens

    & & confcientia melli nimtrumfuppofito charttatis


    &

    firatufuauijfnne requiefcit.
    Prou.H.i-6.

    Ecd.2.9.

    Ilil.Conditio.Imm6TimorDeiabeadiueIlinequit.7//w^(?/'w Domini inquit Salo moa,fiduciafortitudtnts,&filits eiu4tritjpes;giaria


    ,

    lbl5

    diuitUindomoeius.EtEcc\efis.(\.icus. JguitimetisDothtnHmJperateinillii.
    Et.Oculi Domini adtimentes eum. EtD. Virgo Maria. Mtfericordiaeiusa troqenie tnprogenies timentibus eum. Vnde Auguftinus fermone if ad
    .

    f,

    acres in

    eremo.

    Ojpesj. nqui t, tu omntaportarefacU dulciter &fuautter.

    fcrm 7.

    Eiaergofratres hanc amate,hanc tenete, non tameftne ttmore,quia quijperat, nonjperat, deprejfm est, non timet negltgens esl qui autem timet dtfi

    &

    &

    &

    yfil.84.1-s.

    Ffil4io-

    (endttinprofundum quafiUpis.Et^ftcmztdus in Cancicaagem de ofcuj orumpedumDomini, Pulchre,z\t,cmnino quontamquidemincari of U


    veritas obuiatteruntfibi, deniq^ vniuerft nata Dei Sapientia , mifericordta Dominimijericordta &veritas. Felixmes,ctufemeldommusIES!'S yi<t f/trumtfrinfixeritpedem. AduobusfignUcognofctteea,quahuiufmodteB,qu<t

    &

    Jfecum neceffe

    efi referat

    diuinis imprejfa vefiigiU, lpfafunt timor &ffes,

    tllc

    tud.ai,

    spes vel fidvcia;


    tf< iicil, ift<t

    *v

    mifericordia reprafentans imaginem. Merito bcneplacitum e?

    Dm

    r f.i.^.t^.

    fuperttmenteseum, tjrineis qtnJperantfuper mifericorduteiat ,cumfaptenti* timor tnitiumfit fpesprofeclus-.nam confummationemfibicbaritas vendicat,
    Qtta cttm itafint.nonparuus fructus esi in primo hoc o
    'culo

    quodadpcdes acci-

    pitur,tantum curato,vt neutrofrauderis illorum. Aiioquin ai:eruwfi#calterccordatio foiitts iudicii in barathrum defperaro ofculari non expedtt, quia

    &

    tionispntcipiat, ejr mtfericordUfiallax affentatiopejfimamgeneratfecuntate.

    in epiftola ad

    V. Conditio eftpatientiain tribulationibus. namcum Apoflolus Rora J2 Romanos dixiflet. Gloriamur inJpegforU filiorum Z>.?/,addi.

    Ait.NonfolumautemfedeJrgloriamurintribulatianibusfcieatesquGdtribulatio patienttam operatur

    ,patientiaauttmprobationcm ,probario verofpem.

    Toierandum vt adjpem veritaiis tjr hhertatis admiperfeuerandum eflfratres dileclifjimi, adveritatem ejr Ubertatem ipfamperuenirepojfimus, quta hocipfitm, quod fp, Chnftianifumus fidei drffei res eft; vt autejpes crftdes adfruclumfutpofmt
    psruenire patientia opus efl

    Hanc tradit S* Cyprianus de bono Patientias his verbis.

    &

    Non enimpnnfentemglorianifeqummrfiedfiutu.

    rarn,ijUodPaulus Apoftoiusmonet dtcens. Spefaiuattfumtis Spes aute ,qu & vi- Rom.a.z?

    deturnon efifpes.qttod enim videt quis ,quidfperat? Stautem quodnon videmuifperamus ,per patientiam expettamus ,preptereaexft>eclaao r pattentia
    neaffartaest: vt id quodeffe csptmus unpleamtts
    tnus Deo pi tftante capiamus.
    ,

    rjrqttcdcredtmuss drfteraj

    E : S Rernardus in piaimum , Qo i habiiat, Prilibemtisprimitiasgloriii.gluriemur tnfpegiorU magni DEI. N^onfolum


    giorid

    m '?

    I!

    autemfed vi dicam exprefstus , gloriemur tn trilulattonc : ineaftquidemfpes eft. Vtdefinon hoe ipfum docere veluit Apoflolus\cumfubiunxit JQuonta
    '.

    i? ibul.il'10

    pvxmififfet K^Apoftolus.gloriariif/ fpe,


    dfffe drcendo.

    pattentiam operatur, efrc. Manifiefte aduertere eft tn his verbts cttm non aliud aliquidfed amplittseum addi,

    T^onfiolum autemfid ejr gloriamttr in tnbulattonibus.

    Non ent

    ait era gionatto commendatur fed additur ,vbifpes giorU ,vbitpfafpei gbriatio*

    requiratur. Si qutdem in tribulationefpes glort&j^u

    ejr

    ipfatn tribttl-aiicne

    gioriacentineturficutjpesfruclu-s infeminefic e^pjefrufhis infimtneeft.

    VI. Conditio, vtfpesveln"duciainfoloDeofigatur:dicitenim Perdttio tua ifrahel tantummodo ofe-w tnmeauxiltumtuum.YnaefCxQaxiid. Dominus firmamentum meum cjr pfal.lLz Itberator metts. Deusmetts,adiutormeus,ejrJperabotneii. rra|.n7-& tefugiummeum, Et In te esnfdit animamea. Et.onum esJ confidere in Domino,quam eonficlt ? J "*jre in homine- Et rex Salomon. llabefiduciam in Domino ex toto corde ier 17 7.

    DominusipfeapudOfeeprophetam.

    &

    tuo.EtEcchih(\.icus.ConftdeinDeo,eJrmaneiniocotuo. Etleremias. Benedicltts vir quicenfidtt in Domino. E t Paulus in altera ad Co rinrhi os


    .
    ,

    *-

    Cor

    in nobftpfis refponfum mortis habuimus vt ncn firiius J?Jext( s in ncbisfea


    ,

    eo.q.'tifi.fcitat

    m:rtuos,Exa&Colocii[es. Chrtftusin nobtsfjesgiorix^n^c

    6}i
    B.crat.?,

    SPESVELFIDVCIA.

    tf;4**<rww/.DeindeS.Patres.S.BafiiiusinorationedeVirtute&vitio. Beatus,inquit,qui omntfpererum huiusmundifeipfumorbauie ,acinfilo Dco omnem (pemfixit at% locauitfuam ,fcut enim execrandusefiilU bomo,qui Jfemfuampofitam habet inhomine'jtaomnilaude dignus ,quiex Deototuspedet. E t rn oratione d e princi patu, Sicut nuUi alii nosprater quamfoli De$
    cultum tribuerepar eft,fc etiam nej^ullain aliareJpemnofiram conftituere debemus^quam in Deo omnium rerumDomwo.j>>menim in hominejpemfuam collocatyaut quiob aliudquiddam exrebushumanisfe iatlat,velutiobpoteUatem artt pecunias autahquideorum, qaa vulgo Jflendtdaexifiimantur is no
    , ,

    CI. ftrom.

    potefidicere.DomieDeusmeus,intejpemdefiximeam.Et2.ntccumQ\cmcs AAexandrinus. l*filo Deo fiduciamhabuimus, quemfcimusnontranfgreffurumea,qu&funtabipfopulcbrenobispromiffa. Hieron.librotertioaduerfus Pelagianos. Salomonloquitur. Efio covfidens in
    :

    Dominumintoto corde

    tuo in tua autemfapientia neexalteru in omnibtts viis tuis cognofce eum, vt reclasfaciat vias tuas. Intetiige quid loquitur. Nec infapientia noflra, nec im
    :

    vllis

    virtutibus cenfidendum fedinfolo Domim, d quogreffus hominis dirigu.

    HIib.4e.14.
    7
    5

    Pfil.i4 2.

    turJEt in Ezechiele Jg>uodJi in aliqttofiducia esljnfolo Dcmino confidamus. {JiialediO.us enim omnis bomo quiffem habet in homtne, quamuisfanfftfintt

    rui :i7,.

    quamuispropbeta.Legimus,noliteconfdereinhominibus Etiterum.
    .

    Bonum

    Domino,quam confidere inprincipibus. 7^on inprinciplbus tatumfeculifed&inprincipibus Ecclefiaru,quifuas tantum animas fi iufi:fueeil confidere in

    rtntjiberabunt.

    CurauteminfbloDcomcritdfidendumfit, tra&at S. Bernardusinpfalmumpo.vltramedium. VlLConditio,vtaDeofpercturnonfolumvitaarterna,verumeti$


    quibus obtinerj nequit, cuiufmodi funt, Deigratia amicitia, donaomniaSxnc qiiibus Chnftiani homiremiJfioqeccatorum,virtutes tjr nis ftatus non perficitur, 8c ab Apoftolo nomine Sanclificationis continentur;vt cum aitad s\ovn.2.nos.Nunc verb Lberati dpeccat^ ferui autem
    illa,

    fine

    &

    Rm..M.

    facli Dco Jjabetis fruft^ttoe/irum in Sanclificatione,finem verb vitaaternd,

    Caufaaut em huius fbei eft Chriftus dominus mc Jiatornofter qui faredemptio fanguine fuo meftus nobis a Dco iuftitia fan&ificatio Perquem, aitidemc^ habemusaccejfum perfidem ruit,vtillafperaremus. ingratiam iftam in quaftamus,&gloriamurinfpegloriafiliorum DEI. Atqj haeccau(aeft,curab Apoftolo Chriftusnonfolummediatornominefpes noftra . SecvNDO fperandafuntaDeoqua:cuq,mortur,fed talibus in hac viu funtconducibilia,fiueaeternafiuctemporalia,8cin orationc Dominica a Chrifto prajfcripta conrinentur VndeS. Au, ,

    &

    &

    c c

    H4/
    '*'

    De iisomnibus quafideliterfuntcredenda, eatanti* Et rur fus. Apud tdjpempertinenttfux in oratitne Domimca continentur. EuangeltUam CUattbtum feptem petitiottes cmtinere Dtminica videtur
    guftinus in Enchiridio.
    oratio,

    SPES VEL VIDVCIA.


    eratio
    ,

    rfjj

    quarum in

    trihus aterna pofcuntur , in reliquis qnatttortemporaria,

    qua tamenpropter aterna confequendafunt necejfaria.

    Capvt
    Virtutis.
    r

    III.

    *De dignitate,necefiitate ^fruQu eiufdem


    S e primo inde excellentia & ta DI g n quodfit vnaextribusvirtutibus Theologicisjdeindc.quod
    s
    ,

    vel

    Virtutis

    Iiquet

    Iu-

    cet,

    obiectum verfetur nempe vitam ajternam tam nobilem&rfublimem,vtteftc Apoftolo quiintertium cadumafeendera t, tale quid nec oculits viderit, nec auris attdierit , nec in cor hominis afcederit. Confiltit fiquidem vita arterna in conteraplatione ipfius Dei,
    circa nobiliflimum
    ,

    iCotij:

    quonihileftexcellentius,

    Quod agnofcentes Sancti ipfumDeumvel


    Tfal.s0.4i
    Ffal.70.5.

    Chriftum vocaruntfpem noftram, vtPfaltesregius. Deduxiftime ,quia


    faffus esfpes mea. Et.DomineJpes meadiuuetute mea.Et. ^uoniam tu es DomineJ^esmea.Etlercmizs.SpesmeatuindieafftiiJionis.EiS.PzuluszdTi-

    mo;hcum.
    es

    Paiitus Apoftolus

    fecundum imperium Dei Saluatoris noftri ,

    & J^-97fcB.fcrm, 9
    .

    Chriftilefufpeinoftra.

    VrideS,BernardusinPfalmum90. ^uoddicit.

    Domine

    Spes mea ,forte amplius aliquidfonat rjrjublimius , quodvidelicet

    nonmodoineoJperetfedeum.ConuenientiwfiqitidemJpesnoftradicitur^quod Jperamtts.quam in quoJperamus.Sunt autemforte nonmlli , qui d Domino obtineretemporalia feu'fpiritualia quahbet concupifcunt ,fed perfeftachartipt
    fclumfitit, quodfummum e[i , tota defidery vebementiaclamans.

    Qttidemm
    PfaI i 1 ** ^ ' 4*
    '

    mibi eft in coelo, dr d te qttidvoluifuper terram? Deus cordis mei , (jrpars mea Deus intternum, Et S.Augiiftinusexponens vetbzi]\a.Dedux/fttme,quia
    fafiuses Spes mea.Ille,ix\c\\x\t,JinoftraJpesfacfusnoneJfet , nonnosdeduceret. Deducit tanquam dux,&inje ducit ta 'jquam via,& adfe perducit tanquam

    patria Deducitergonos. Vndelquia faclus effJpes nojlra, Vndefafiuseffjpes


    noftra? Eccejic quomodo nunc audiftis ,quiatentatus eff ,quia pajjuseft\quia refurrexit facttts effjpes nojlra, ^uidenim nobis dtcimus, quado baclegimus>

    non enimperdet nos Deuspropter quosfilium fitttm mijittentari, crucifigimoNonenimverenosdefptcit DEFS, propter quos ffijproprbnon pepercitfedpro nobisomnibus tradidit eum.Sic crgofaclm efffpesnoftra. Jn ilri,refurgere.
    lo

    vides (jr Uborem tuum

    ejr mereedem

    tuam laborem in paffione mercedem


    ,
    ,

    in refurreclione. Sic ergofaclus eftfpes ncfira,

    Quo fenfu & Tertullianus

    i:i

    libro de

    Carne Chrifti dixit vnicam fpe fionem. Sed fit fatis de digtvtate.

    n totms orbis efle Chrifti pat-

    Necessitas fequitui iperandi in Deum & fiduciam in?o colloicndi,qua:eademeftcumneccflitateDc'wimco!cndi,quiateIteS.Au'

    Llil

    gufti-.

    fi+

    spesvelfidvcia.
    & charitatc Deum colimus. Scriptura
    ,

    guftino in Enchiridio, fidc , fpe

    TCtU* ! Prouu.* i. ne dtuitiarumfuarum gioriatur.T^elite confitereinprincipibus,z\t idcm,*^ ifiji.L infiliis hominum,in quibueonefiJalus.EtSalomon. >uiconfidit indiuitiit
    fuiscorruet. Et. Jj)ui confidit in cordefuoftultus <y?. Et Ifaias. Vaquideficm-

    ver6Sacra,duoprohacneccffitttefuppeditatargamenu. Altcrum,q in ea reprehcndantur.qui in aliis rebus, Deo exclufo fpes fuas dcfigut. vzifant>deqmbmpfz\mifta.J^iconfiduntinvirt0teJua,&iHmultitudt~

    1 17.5.
    i.

    duntin sgyptum ad auxilium , ejr habentes fiduciam fuper quadrigit , quu multafunt,crfuperequitibus,quiapr*ualidi nimis dr Dominum non requifitrunt.Et lercmias.CMaledtcJushomoquiconfidit inbomine ,&penitcarnt
    ,

    Tim.tf.17,

    brachiumfuum. Et Paulus. Diuitibus huiusfeculipracipe nonjublimejapere, ea neajjperare i iccrtodiuiiiarum,fidi Deo viuo. Alterum eft , quod

    Prou

    3 *.

    Pfal. 61.9.

    Eccl.ma. KeU..

    iubeamur fpem omnem defiecrc in Deo. vt in Proucrbiis. Hahtfiduet* * fe _. %Domtno Deo tuo.. iitinpiaJmis. Speratetneoomntscongrcgattopopult. Jbt
    .

    .1

    temp"

    "

    Spertiniffum.

    i.Cor.ij.ij.

    apudEcclefiaAicum. ConfideinDeo,drmaneinlecotue.EuCredeDee,dr Vnde S. Auguftinus in fcrmone de fide , fpc &rcaritatc. Tria , inquit , quadam propofuit antma nofira necejfaria beatus dr egregim
    autem horumeficbaritas. Primum ergo fides
    catkelica chrifiiano necejfitrU

    getiumdoEior,diccns\Nuncautcmmanentfidcs$cs,sharita4,triahdCjnaioT
    efiyfjrc.Pofihanc fidemj]>emfirmambabere difcite.

    Rom.5j.
    Pfal.i.i.

    EoU,.

    sdeniqi virtutisfpeimultiplexeft. quodnonconfundat foerantem^>rf*/7w,inquit Apo{iol\is,noHcenfundit% quiacharit^s Dei dtffufa efi i cordibusnoftrisper Spiritum Sanc7um,qui datus efi nobis. E c Dauid.lnteDomineJpsratti, nonconfundar inaternum. Et Ecclefrafticus..SV<tote,quianuU.usJperauitinDomin,drcofufusefi. Vnde S. Auguftinusin pfalm um y$.>uis e(i,qui confunditur*. Jj%nt dicit,quedft>erabam en inueni, T^on immerito. Sperabas enim de te, autjperabat d'e homine amicoMaled-cluj
    stutem, quijpem fuam ponit in hominem.Confunderis quiafefelltttejpes ,fefeltitjpespefita in mendacie :
    *

    Frvctv

    omnis eim hemo mcndax. Si autemponajjpem tua


    confirmatus pofiius in tempore

    in Deotuo,non confunderis , quia iScin qttojpem pojuifii faUi nonpotefi. Vnde


    ejr iile
    ,

    qutm paulo antt cemmemoraui , iufius

    mab,indietribulatienis,quUnnconfundebaturt quidaif>.Gloriamuritribulatienibus.fiitntes quoniam tribulatio patientiam operatur ,patietiapro-

    bationem probatio fpem,(pes autem no confundtt Vndejpes non confundttuA


    quiaUDeopofitaeft:idesfequitur./^U(haritasDeidifiuJaefticordibusoftrisper Spirttumfanc7um qui datus eftuelts. lam datus efi nobis Spiritus Sa'

    (7us,quomodo nosfallit ,cutus tale pignus teisemusl


    *.om
    1

    *Pfai.s5.

    Fruchis eft.quod nos faluec, &. beatos reddat in hac vkz.Spe Jalui fac7ijumus ,aicidem Apoftolus. Etf?fi\te\.Beatus vir,:uius ei7 nomcHDominijfes

    Pio^. 14 ao.

    emJU Sdoaoa,J^iJpcr4f U Domim bcatus cs7, Et. guijperat i


    Domi-

    spes v-el mdvcia;


    Scbeati. Scmel , quia vt habct in

    %
    jo.18.

    16 Domtn: faluahitur.Et Ifiias.Seatiemnes.quiexpefiantDeminum, Daplici autcmfenfu fecuadum S.Auguftinum fpei beneficio dicimurhic/alui

    pfalmum

    j j.

    ^pts

    mfiratam

    certaeft,

    quafiiam resperfefiafit.

    Ne% enim timemus prcmittente veritate.

    Veritas e7'

    nim necfaUipoteH,ntcfaUere. Iterum,quia vt habet libro vndecimo conAc nohis in Chrifie eftjn que iam cempletum eft, tra Fauftum Manicbeum qufidnshis promijfum (jeramm lUe qtappe iam refurrexit t rjr mers ei vltra non

    ^
    .

    dominahitunVnde
    quxrite:

    aiio loco dicit. St refurrextftis cum chrifie ,

    quafurfum

    nondum vtiq^

    refurreximut ficttt Chrtftus ,fedtantumfecundiifiem.

    II I. Fruccuseft,mgens heutiaStconfolatio. VndcidemApoftolus adRominos.i]p^mquic.^4/i^f*/.EtadHcbrxos.F^^*w/2/rf//rw Rom.iM: hahemus ,qui confugimus adttnendam propofitamjpem. EtrexDauid. La- Heb..u.

    tentur,\n<\xxit,emnesquij]terantinteDemine. EtEcclefiafticus, Speratein EceU. >.

    illum,&in eblecJatiencm veniee vebis mifericerdia: Vrnle Auguftinusin

    pfalmum i2.7.qu^ftionepofitacurDauiddicat. Lahoresmanuumtuarum quiamanducahis. Quiscnim,ait,Iaboresmanducac,&nonpotius


    fructus laborum? refpondec.

    CModo labores hahemus , fruttus poftea

    erit.

    Sed qvia ipfilabores nonfuntfine gaudxopropterfiem , de quapaulo ante diximusJpegaudentesJntrihuUtienepatientes^modonosipfiUhresiucundaty potuit iucunlcettsfaaunt defre. SiergoUhor nofierpotuitmanducari,

    &

    &

    &

    dare.manducatusfrucJus

    Manducabat laboresjuos, )uanto iucundius manducnqui euutes thant ejrflebat mittentesfeminafua.


    ipfiuslahoris } qualis eriti

    buni fruttus laborum , qui venientes venient cum exultationepertantes rnanipulosfuosi


    I V. Fru&us eft inuiitum roburanimi io aduerfis, quale apparuic ia Martynbus,q fola fpe remunerationisxterna: fulti acerbiifimacormeta fufti nuerunc Vnde Pfalmifta, In Dominofterans neinfirmaber. Et. Jgui

    Pfrl. i/.t.

    confidunt inDominoficut

    mons Sien,non comouehiturin aternuquihahitatin


    Pfirt.**.

    Hierufalem. Et Ifaias Infilentio &fpeeritfortitudo veftra: heatiemnes qex-

    ai peclant domtnii .Et. JVutfperant tn Domino,mutahuntfortitudtne ,affument ,|?' 5 * pennas ftcut aquiU.currtnt ejr non Uhorahunt. amhuUbunt ejr non deficte/.S. a ferm.if.

    Ambrof inn8.pfalmu fcribens,dehoc


    effepatietia. Ipfapatientia

    fru&uSpeiitaloquitur.yft>y//

    aliqduri adUhores ,firmi adtniurUs perfcrcdas ,fifpe auferas jio poteftppetua


    noprobaturfifides de/it ,cuius radtxfies efi.jiua n.
    poteftjtbatio effe^nifijs chrifiinemine ,veltncomoda ,velpericula vniuerfaju-

    fiinets ideofpes efifeU qnoftru nen confundit ajftclu.Vhi efifies .Apofiolicii il


    .

    litdforispugna.intus ttmeres ,necerc nopeffunt.


    pfensaffliJtis
    ,

    Deniqj fpe vnicum efTe

    &
    lifci
    '

    &caIamiroiii remediu farpius notauit Greg. N^zian.vt oratione prima depace, oratione de pauperum amore. Et Greg. G

    &

    hcnr,

    RomanusinEzchic^m, Spes celefiium mentem filidaf ,non concutiatur i?


    Llll
    i
    flutli-

    6}6
    Heb.6.t 9
    \dx.ic.
    .

    S P

    E L

    DVC

    A.

    fiuc7ibustumultuumterrenorum y De quaejr ferPaulumdicitur. guamficut anchoram habemus anim/t tutam acfirmam. Et Sexto moralium. Spes in aiicirco nuUa mala exterius qux toleratfentit, V.Frucl:usell,immunitasa peccatis. AitenimPfalmographus, Et nondelinquent omnesquijperantinee. Hancobfeiiauitloanr.Giflianus exfententia Abbatis Chacremonis,dumait. Triafunt qua faciunthomines d vitijs temperare, ideft , aut metusgehenna ,fiue prafentium legum , aut fpes atfo defiderium regni ceclerum , aut ajfeclus boni ipfius ,amor% virtutum, Nam timor ita mali contagium legitur execrari. Timor Domini odit malitiam. Spesetiam viciorumomnium excludit incurfum. Nonenim delinquenl omnes quifperant in eum,

    ternitatem animus erigit,

    &

    pfai

    ? t 15.
    ii.

    Caffcoii

    A P V T
    3

    IV.

    De JHedijs adalendam
    i.ioanj.ti.

    augendamue Spem ac-

    commodatis.

    "pRi m v MMediumeflCcnfcientia bor.a. euoniamficornoftrumfm<\mzR\oznvits,nc'.rrpr<J)enderitnos ,fiduciambabei,'jutadDeum,dr quicquidpetierimus accipiemus ab eo .Quia auTem qonfcientia bona nafci-

    tur exbona viu , boriiT^>pgcribi o mox fabiici:. quoniam mandataeitts cuftodimusy&eaqu&fuBtplacitacoran; eofacimus, Shniluer B.Puulus bo,

    2.C0M.12.

    naeconfcientia^bonam vitamcofociat inaitcriepifto!aadCorinthios


    dicens.Glorianofirahitcefi,tefiimoniumc7nfiicntunofira,quodinfimpl/citate ^rfinceritateDei,

    & non in Saptentia carnali fedingratta Dci conucrftyn&zS. Auguftinus


    in pra:uione pfdmi}!. lta

    tifur.iMin hoc mundd.


    lcr 1 b
    i.Cor.15.
    i

    t.

    JfOUomodo malaco nfcientia tota in defperatioxeefl ,fubona conflien

    tiatotain(pe\Et erunt triahdc de quibut dtxit <^sipoftolm,Fides fpes charitas.

    Et alio locotpfa tria,fedproJpe bonam confcietinmpofutt. Finisjnquitprxcepti


    eflcharitas decordepuro&confiientiabona,cJrfidenonfc7a: Projpeconfcien-

    tiampofuit. llleenimjperat,qui bonam confcientiamgerit. )uem veropungit

    mala confciehtia retrahitfe djpe nonfibijperat nifidamnationem. Vt ergo rcgnum Jiabtat bonam confcientiam: vt habeat bonan. confcientiam, fperet
    ,

    &

    &

    credat
    Dan.ij
    3f-

    & operetur:quiaquedcreditfideieft,quodoperaturcharitaiis

    tfl.

    Hoc

    medio velantidotofpemfuamcoriimuniuit apud Danielem Sufanna

    cum a /enibus impudicis falfo de adulterii crimineaccufaretur. Flens eCap.2&s.


    in Domino.

    nim>vt habet hiilona,y^J^ inccclum , erat enim coreiusfiduciam habens Quateriusautem fiduciain bonis openbuslocan queac , fnpra dixirnus in Verbo Opera Bona.
    ,

    1 1.

    Medium eft Patientiaarrli&ionu' pro Chriiti nomine,veI vdlunVnde

    n.om.8.17.

    tariaearundefufcepuo.J'/'..<r^4///;/rJ ai^^

    SPES-

    VEL FIDVCIA.

    *37

    Vridc ideaicuminepiftolaad Hebra:osprimosfidelesgecisfua;egregie collaudaflet, quodvinclis compaffi eflent> &rapinam bonorum fuorumcumgaudiofufcepiflenr. Noliteyixxquit.amittereconfidenttaveJfram,quamagnambabefremuneratu>nem. fatitntiaenimvobis necejfaria Eodem fpe&at eff, vt voluntatem Deifacientes, reportetupremijponem.

    quod idem Apoftolus in epiftola ad Romanos cum dixiflet


    operatur,patientiaautemprobationem,probatio verbfj>em.
    ,

    fe gloriari Rom.j.

    in tribuIationibus,caufam addit hzncfcientes quodtribulatiopattentiam

    Quo quis enim


    .

    paratiuxtapromiflioplurapatiatur,hoccopiofioremmcrcedemfibi r t ,.r r _ l. ... '. nem Chnfti , mxcelis : augefceijte vero mercede , augeicit lpes

    &

    Matth.5.11.

    eiufdem.
    III. Eft fortitudo animi, inprasftandis diuinismandatis,

    & fupe6

    randisomnibusobftaculis,qua:folentcurfumvirtutisremorari.Vnde propheta clamat. Exjpeffa Dominum, viriliter age,& confortetur cor tuumi&fuftine Dominum.EuViriliter agite,ejr conforteturcor veftrum,omnes quiJJeratisinDomino.

    pfai.30.2f.
    8.J9-

    Exemp!umhabemusHierichuntinica2ci,qui Lu
    ,

    cum fpe recuperandi vifusimploraret auxilium Chrifti

    & circumliaferuentis, vt

    teseumobremiIlam,velut importunum,increparent. ipfe,inquitS.


    E,uc2?>mul:omagti clamabat filiDauidmifereremei Etquodfperauit,impetrauic. illaenimnatura efthominis

    infide& charitate

    quopiutacereiube:ur,hocclariusfeperconfefiionemexerat. Virtus
    ftdei,:\rClvyfo({omusin}\l2tthTuni,mpcriculisfecurae/t,
    te periclttatur .Ouidenim altudfic

    & infecurita- chom


    -

    i6.ta

    vigoremftdeiinhominibuslaxataclonga

    10 impetf.

    tranqut"ttas iEtS.Cypiiznus. Trad.tam nobis diuinitus dtfcipltnam paxlo Cypferm dc

    ga ccrrupcrat, iacenUmfidcm , ejrpten} dixefim^dormientem cenfurac&lefiis (ideft psrfecut;o.>-f.v.Et S. Hilarius de Trmkatc.Prcprium hocEccleJ:\t ejt, -xt.tum vincai^ctlm Ud;tur-tum t>;:eUigat,cum arguitur, tum cbttneat, cum defentur.Et S. AmbroilusinLucam. Vtvmeadum ligatur erigitur
    tjr rectfa

    Hjjb 7

    '

    7'

    non tnwuitur ,fedaugeiur: itafantJaplebs dum ligatur erigitur,du

    bumiliatur attoUttur:dum recidttur, ccronatur.

    V. Diuina: opis imploratio per preces ad Deum direclas. Eft enimoratioChriftiananonmodofpei foboles,fedetiam totanititurfTduciaad id obtinendii a Deo , quodpoftuht. Siquti ltiquit S. Iacobus, indigetjapientia,pe/?uiet aDeo -.poftulet autem inftdemhilhdfitans. Et S. IoI

    Iac '
    '

    SM

    "

    mncs.Haceftfiducia.quam habemusadeum,quiaquodcunquepetierimusfe mc.n.j.

    cundumvoluntatem eius,audtt n0s.E2.ndcm fiduciam quidcm conftatem declarauit faluator parabolaeius,quiabamico mecianocteimportune petiitfibi commodari trespsnes, &6bimportunitatem,veI inpetendo perfeuerantiam impetrauit,nammoxfubdit..EV egodicovodabitur vobis. Omnis enim quipetit accipit. guis auttm ex vobis bti. Petite Llll 3 Patrem
    J

    &

    &

    6$

    SPES

    VEL FIDVCIA.-

    &tf. iii. c. 7. pafyem petitpanem , nunquidlapidem dabitiBi?. atttfipetieritouum.uunquid


    porriget iBi fceryionem*

    Quas verba tradans S. Auguftinus cpiftola ad Probam, de orando Deum, perpanem charitatem, per pifcem fidem, & per ouum intelligu fpem , quia vitapuUinondum esi,fedfutura cs~i: nec
    itm videtur,jedadhuc /peratur, Spesenim qua videtur,non esljpes. V, InuocatioD.VirginisM a r. i a E,aliorumquefandorum,fiuc

    angelorum,fiuehominum: inquorumprecibusfpem &fiduciam collocamus, fed longe inferiorimodo, quam m Deo.ln illis enim eo feniu fpemnoftramcollocamus, quodfperemuseosnosfuisprecibusadiuturosapud Deum,hoceft,nonDei>fednoftru officium fubituros. Sic Paulusimplorabatprccesahorumfidelium profelici pnsdicationisEuangelicac curfu.Sicfilii Ifraclprecespropheta; Samuclis,ficDcusamilob .42 .8.

    cosIob,remittitadIob, vteiusinprecandoauxiliumrequirant.Sado-

    rumenimhominumpreceslongefunteratiorcsDeOj&yteftinApoczlypiijtcutjumuf aromatum ajcenaunt ante Deum.Q uare cum inter omnesfandos gloriofiffima Dcimater Virgo Marja inhoc genere merito emincat, vt praefto fit omnibus eius patrocinmm apudfilium pof
    -

    [.Thef.i.9.

    ceubus,iureabEcc!cfiainantiphonaSALVEreginavocaturJ/w0/?/7*, vteamquoqucappellaukB. Ephrarminoratione delaudibusfandiffima: Deirnatris. B Aug. feim. 18. de fandis&aJii Patres, idq; fine vlla Dei vel Chriftnniuria, haudfecus, quam ApoftoIusfinevliaChrifti iniuria vocauit Theflalonicenfes Chriftian osjpemjuam gaudium ejr coronamalori<e,fpetms fuam gloriam eorum,quos conucrterat,fanda vio, r j cv taocconuerlatione adaudumin.
    .

    VI.Mediu,&pementerecolere,quaimmen/aacprorfusincoparanobis promifla &c pparata fit in coelo, fi in fide p charicate operantc vfq> ad fincm vita: periiftamus, vt quantam nec oculus vidit, nec auris auaiuit^nec in cor hominis afcederit.cu qua fi no folu laboris noftri proChrifto fufcepti , fed etiam paffiones noftrx comparentur, nullomodoeiusdignitatcm,vtloquitur Apoftolusjcxqquarequeanr. MeminifTe itemillud,neccalicemaqua: frigida;,paupenparredum nomine Chriftf, vel aliud bonum opus prarftitum fuaremuneracione ibi cariturum Jd vero quodinprtjenticomigeritmementaneum velleue
    bilis felicitas

    lUm.t.it.

    irsbulationUnoftrafupramoduminfublimitateaternumgloruponduseperaturum , nocontemplantibus nobis aua videntur, vt loquitur idem Apofto -

    >u* enim videntur temporaliafunt, qux autem non videntur ,<tterna.Qaz cogitatione perculfiis B Auguft.librum de liIus ,fedqu<tnon videntur.
    ,

    bero arbitrio teraurrihisverbisconclufit. TantaejlpulchritHdoiuJlitU,


    tanta iucunditas lucis aierna boceji , incommutabilu veritatis at^ftpientia,

    vtj/nen liceret awplins in ea manere,quavnim dtei meraj>pter hecjblu innumerabilet

    P E

    R A N T

    A."

    e$ 9

    merahiUs annihuius vitapUnidelicw, &circumfluentiatemporahum lonerumreilemerito^contemnerentur.Tien.n.ftlfiautparuoaffecludiifumcB PCii

    t}

    jj-

    Ouoniam melitr esTdies vnut in atriis tuisfuper millia. Vll. ExpendereexcmpIaParrumveteris&nouiteftamenti,quifiducia in Deum excelluerunt, cuiufmodi complura collegu in variis DominicisPromptuariifuiStapletonus.

    TEMPERANTIA.
    C
    ,

    A V V T

    I.

    c Quidfit Tcmperantia i c[Uque eimparta,

    primo de S.Iacob.& yita beata, ages de voradi libidine,&efTufione luxuriar, ita defcnbit.
    pelIat,B. Ambrofiuslibro

    EMPERANTIAM,quamlatinxlinguajprincepsmoderationem rnodeftia ,nonnunquam etiam frugalitate ap- f^FXuC *


    A..a.

    Temperantia eftvirtus qua maxime iftarum pajpenum reftinguit ardorem, quaprimum febrietate atquemoderationeanimumtemperat^menteminforxat,dei/de

    etiam delitiarum abliinentiareftinguit habenas cerporalisferoci-

    tatis.B. c dius B.
    til

    Auguftinuslibro primo de liberoarbitrio, Temperantia

    CIJ

    amma affeclie coercens (jr cohibens appetitum ab iis rebus, tjua turpiterap- ^ Q

    llr

    petunrur.Eihbro S^.quxiMonvm, TemperantiaeHrationisinltbidinemt atquealtes ttfo refies impetus animifirma&moderata dominatio, Qax de- s.Tho.219. rlnitio fumpta eft ex Cicerone Iibro t.de Inuentione.CIarius plcnius th c

    &

    cum

    ThomainfummaTheoIogica&PhilofophodefiniemusefTeio. virtutem moralemearumpaffionum appetitus concupifcibilis, qux


    B.

    circa dcle&abilia corporis, iuxtafenfum ta&usinvfu cibi &potus& Venereorumverfintur,modcratricem, Partes eius, fi de integralibus fermofit,dua;funt,Honeftas vereeundia,dequibusB. A mbrofiusprimodeom*ciis,&nosfuoloco. A--.4*47>

    &

    Siver6defubie<ftiuis,qua:/iintq eius/pecies,numeraturquatuor,abftincntia,fobrietas,caftJtasvelpudkitia,&virginitas. Abftinentiaeft


    virtus mpderatrixvoluptatuminvfuciborum, dequaAujniftinusIibro lo.ConfeifionumDeurnalloquensdixit. Hocmedoeuifti, vtquem
    ***

    admedum mtdicamcnta>ficaUmentumfumpturus acetdam. Sobrietaseft eK.ji.j*> yirtus moderatrix Yoiuptatis in yfupotus.de qua apud Ecclefiafticum.
    jqa*

    _4

    TEMPEHA-NTI

    A.

    A.d;.'

    jEqua yitahominibut vinum infobrietate-.fibibas il!udmoderate,erisfilriui. Pudicitiaeft moderatrix voluptatumvenerearum,veleasrepudians, vel non aliter eis vteos,quam per coniugii Ieges fas eft. Vocatur autem B. Aug. fudicitia a pudore qui circa vsum venereorum exiftit, fic i. de ciuitate Dei, quod etiam ipfe concubitus coniugalis, qui fecundummatrimonaliumpraefcripta tabularumprocreandorumfitcaufa libehoneflus^remotum ab arbitris cubileconquirat, rorum.quanquamjit licitm Virginitas eft virtus quaquis firmo animi propofito abftmet ab omni

    &

    &

    a&u Venereo&illibatam
    A c.n.
    onisintegritas.

    feruatcorporisintegritatem.

    VndeB.Am-

    brofius libro dc Virginibus. Cas7itas,mquk,Virginalis eHexpersctntagi-

    Hec virginitas fi Deo per votum confecretur , pertinet ctiamadreligionisvirtutem. DequaAuguftinus librode/an&avirginitate, T{ecnos hocin Virginibus pradkamus quodvirginesfuntfedquodDeo
    dicatapia continentia Virgines,de quibus illud Chrifti di&um intelligen-

    Matt.19.11.
    [bid.c.23.24

    j um e ft. sunt Eunucbiquifeipfbs cafirauerunt propter regnum tefte eodem Auguftino

    ccelorum.

    C
    __
    ..
    .

    A P V T
    __.
    .

    II.
    _.

    De divnitate hums Vtrtutis

    3 necefsitate

    &

    Vtihtatc.

    D
    Tt0
    d
    ;',

    Ignitatem

    Virtutis Temperantia;

    indeconiicimus,quodnon
    S.

    modo a
    '.

    Philofophis,

    vermnetiama

    Patribus referatur inter

    Amin Luc. quatuorYirtutesprincipales,quasPatresvocantCardinales, qupd fint

    J. n!' cont cap.io. Gteg.. morai.

    *?

    .
    g

    oftium m cardine fic omnishonefta: vitairatio cotmeatur nlis. Vnde S.Ambrofiusconferteascumquatuorbcatitudinibus.B.Profpervero S. Gregorius quatuorparadifi flurninibusjquatuorEuangeJiis.quaquatuor mundi angulis vel parti bus, Orienti,Occi tuor elementis Meridiei.Et apud Sapicntem eas coniun&as reperidenti, Aquiloni
    ,

    quafi t

    omniumaliarumvirtutumfomes&cardines,8c quemadmodu
    -i
    n

    1
    & &

    .ii-

    &

    Auguft xap.7.

    mus,cum ita loquitur, Sobrietatem

    & prudentiadocet,ejriufiitiam

    ejr

    vir-

    tutem.Quemlocura. tra&ans S. AuguftiriuslibroprimoRetra&ationu, ffis nominibtts, inquit , latinusinterpres quatuor illas yirtutes, qua maxime
    in orePhilofophorumefe affolent nominauit, fobrietatem appellans temperan-

    tiam , fortitudinem verb virtutisvocabulo enuncians.

    Deinde numeratur

    hxcvirtus,vtcaetera:tres,interdiuinaDeidona.Itaenimfcribitdidus tenere deBeatusProfperlocoallegato. Veruntamenhocinprimisnojfe bemus,cp ifta quatuor virtutes yelomnes,qua ex iliis exifiutfdonafint Dei,&

    &

    g>nullu*eashabet,babuit,authabebit,ntficuiDeus t quiettomniuvirtutupro-

    prietas&origo ,cotulerit quonia quicunqf quocun^ tepore, in quacunq.genre tn

    Deu credentes exfde vixerunt,illius d$no teperantes acprudetes iufii acfortes


    fieri

    TEMPERANTIA.
    }

    f$i

    fierivtia*e}0tueruat.EtCkmensAlexzndrmm.Opor/et,inquit-,rrMexerPhilocere adea cauenda quafunt obnoxia vitiisfugiendo,vt ii qui verefunt Eslenim donum Detmaximum fophi eoscibos,quiincitantadlibtdtnem, ejrc. temperantia.EtS. Bernardus in Canticiprorjus contendit ttmptrantiam in
    fcripturisvocarifanEtificationem. Audi, inquit , ipfumprtcipue Apoficlum,

    Bern.fcnn.2z.

    quafimiliare habeal, vel vti.vel yjurparejancli/icatioxein hocfenft. H<tc eft,


    inquit , voluntas Dei,fitnc7ificatio vefira
    ,

    vtfctat vnufquify veftrumfuum


    .

    Non n. vocauit . yaspoffidere infanclificatifine, drno inpajjione defiderij. Item.


    nos Deus in immunditiam fedin fanffificationem. Liquet quodfanUtficatione pro terrperaKtiapovit.EtPa.ulo poft. Incaffum quis laborat in acqutfitione

    virtutumftaliundeeasfterandasputetquamdDominayirtutum,cuitfsdoc7rinajeminariumprudentia cuius mifericordia opus iuftiti* , cuius vitaftecu,

    lum temperantia,cuiusmors infigne eftfortitudims.

    verohniusvirtutisindecomprobatur.P R. io quod eamnobis commendarit mandaritqs Spiritusfan&usinfa-

    Necessitas

    l
    '

    "9

    '

    cris\iiteris,ytaoudEccteCi^icum.rterequafihomoJrugihu.qttatibiappoauniur vt non cttm manducas multttm edio habearis Cefifaprior,caufa dtjci*


    flina.

    ,& nolt nimius cffe,neferte offen das. JVuamfuffic-ens eH homini erudito

    vinum extguum,& in dornuendo non laborabis ab tilo.&nonfienties dolorem.


    DtUgentes in vino noltprouocare , riultos enim exterminauit vinum, AZqua
    vitahominibusvinhminfobrietate:fibibasiCudmcderau,erisftibrius. Sani-

    taseftantm<z&corporifobriuspotus.Et'ncvum.Noliauidusejfemomniepulattone ,

    & non
    &

    Iccli

    te effundasfuper omncm efcam

    in multis enim efcis erit infir-

    mitxs } &auiditas appropinquabtt vfc. adcholeram. Etapud Ecclefiaften. Ecd.10.17. Beata terra,cuius rex nobilis eH drcttius Principes vefcuntur temporefuo ad nonad luxuriam.S. Pctrus in epiftola priore Sobrij eftote ejr l PetJ 8 reficiendum
    ,

    vigdate quia aduerjarius vefitr diabolus tanquam leo rugiens circuit qusres
    ,

    quemdtuoret.EtS. PaulusadThelTalonicenfes, Non dormiamusficut ejr ceteri,fed rigilemus drfobriffimus. Et. Nos qui dieifumusfobrijfimus tnduti
    loricam fidet rjrcharitatis
    ejr

    -.

    ib.g.

    galeamjpemfalutis

    EtinPrimaadTimotheH> 8

    um.

    Oportet Epifcopum irrcprehenfibilem effe,vniusvxoris virumfobrium,

    &

    c. Diaconosftmiliterpudicos,non multo vtnodeditos. Mulieresftmiliterpu

    * ,

    dicas,nondetrahentes,Jobrias.Etzd Titum. Tu autem loquere, quadecent fanam doc7rinam;Senes vtfohriifint,pudici. Anusfimtliterinhabitufancle,

    Tlt ' lf *

    non multo vino feruientes ,fobrias, ejrc. luttenes fimiliter hortare ,vtfobrii y??.Secundo,quiaomnegenusintemperantia*Scripturivecat&damnant S. Patresitem>&EchnicorumSapientes, vtcopiofeprobauimus

    inP A N a

    M o V,

    Ebrtetas .Gula.Luxuria,Voluptas carnis.


    s

    Vtilita

    nota,eoqj luculcatuis,

    deniq; teronerantia; quotidiana eftexperientia quo gulx, ebrietatis,comeflationum, omnium

    Mmmm

    cupidi-

    *4 t

    temperantia;
    &
    .

    Eccli.'i.j.

    Udl
    i

    cupiditatum carnaliumfaidiflimifru&us magisin vulgusinnotuerut. Exrdtatio animt cordis, inquii Sapicns, vinum moderaiepotatum. Sanit'ts esl anima (jr corporifiobriu-s potus Etrurfus, Proptercrapulammultiobierunt quiautem abftinenseft,adticiet vitam, Et S. Paulus in priore ad Corinthios
    ;

    Cor9.tj.

    <9-/z/2/.r

    qui in agone contendtt ,ab omnibu-sfie ab/iinet: ejritliquidem,

    Tit z.iu

    vt corrup il bilem coronam accipiant, nos autem incorruptam. Et ad Titum.


    t^fbnegantes impietatem &ficularia defideriafobrie, iufte,ejrpie viuamus in hocfeculo, exp 'ftantes beatamfpem, aduentum gloria magni Dei, ejrfal-

    &

    &

    uatortsnoHrilefu chrifti.

    D. Ambrofius ad Vercellenfem Ecclefiam.

    JVuiapulcbrius abftinentta, quafactt ettam tuuentutts annosJenejcere,vtfiat

    mornmfeneclus ? Nam^ vt redundantia ciborum actemulentia etiam matu.


    rior atas calefcitjta mitigatur iuuentutisferocitas epularumparfin, onia,irri-

    guoqttefontis, >uid quodnatura conueniens temperantia ei? } atque illi diutnx

    legitfu* inipfo rerum ortu omnesfontes potuifruclus arborum efiuidedit.


    sTim. j.ij.

    Jrg-

    numpoft dduuium iuftus adtentationemfui reperit.Vtamur ergt temperanti*


    naturali ctbo vtinamq^pojfimus
    .

    Sedquia non omnesfiortes,ideo Apofiolus ait.


    .

    Vino modico vterepropterfrequentes tuas infirmitates


    .

    Non ergopropter vo ,

    luptatem bibendum elt ^fiedpropter infirmitatem Pro remedto igiturparcius,.

    nonpro delicijsredundantius, SubiicitdeindeexemplaSanclorum qui hac virtute eminueruntjvt Danielis cum Hebra^is puei is,Iudith,Heft> er^Eliaj.EIifcijIoannis Baptift*. S. Profperlibro 1 de VJtacomemolai\\X7,,Temperantiatemperantemfiacit } abfiinentem,parcumfobriism } modtra-

    tumjudkumjacitumfirium^verecundum. H*c virtusjiin animo babttat,


    libidtnesfiranat .affeclus temperat,defideriafitcla multtplicat,vitiofia caftigat,

    omniaintranos confufiaordinat , ordinatacorroborat cogitattonesprauat remouet \ inferitfanclas ignem libidtnofik voluptatis exttnguit aninn teportm
    , ,
    ,

    dtfideriofuturaremHnerationisaccendit/nentemplacidatranquiitita.ttcom-

    ponit } ejrtotamfimperabo/nni vitiorum tempeftate defendtt,

    Capvt
    T)Ri M A
    tinere

    III.

    T>s quibufdam Temperantix proprietatibttf.


    proprietasefl,quodTemperantiavera;virtutisnommrenonqueat, nifi reliquas tres virtutes Cardinales (ibi habeat annexis. Itatradic Ambrofiusprimohbrodeofficiis.cap. 27. cuiusin-

    fqri ptio

    e .t. Jj>uod virtutes quatuor itaperplexx fint, vt ab tnutcemfiparari

    nequeant.

    EcincapjcfexiuoiLuc^e, vbicum has 4. virunes quatuor beaticudinibusCh licomparafleuCovnexsigittfrjnqultfibtfiunt cotfi

    catenatxfy virtutes , vt qui


    fauperesjftritu
    .

    vnam habet,plures habere zidea/ur.

    Bati igttur

    Habes ttmperantiam , qu* dpeccato abfttntt.feculum calcat,


    tt/ece-

    TEMPERANTIA.
    iUecebrofa

    64?

    non qusrit. S. approbat fenientiam

    Auguftinus vcro in epiftola ad Hieronymum A cf ' cornmuncm philoiophorum , non iblum has interfetonnexas, acideoncquatuor, ledeiiamomnes virtutesefTe iufia.ldem S, Greg.inEzech. G homII cetfeeilevtteperantia Cnprudens fortu

    &

    diximus tta inquadraEcce inq uit , ife virtutes ,qttashahete bonos acfidtles
    fant,vt vna altam non excedat
    1 .

    Magna tjurppe efiprudtntiafedfiminus efl d

    'Voluptatibustemperans minusinpericidtsfortis,mt f ,usinoperalionibusiufia,

    profeclominuseHprudens.Magnaefitewperantiafedfiminuiinte/ltgit.vnde temperat, (iaduerfafullinere perfcrtnudtnem minus valet.fiferpraceptitfe

    nemfuam altqttando adimufiitta operaprorumptt,wwui tfi temperans.


    1
    1.

    Proprietaseft

    Temperantiam tum demum eflemoderatriconfentanea redxiationi, itavtfiat,


    Arift.01*.

    cera voluptatum vel deleftationum corporis,hoc eft,obtinere nomen


    virtutis,

    cum illa moderatioeft

    quando quantum,quomodo & vbi oportet,vt docet Ariftoteles inlibr03.de moribus: namquodpufioniiaciseft, velnimiuminfumptione cibi ve! potus, gigantiparumeft. Regulaautem,quaiudicetur,an
    materiafittalis,qua!emrcclaratioprarfcribit,contirjeturinipfarerum

    neceffitaceautvtilitateadvitamhumanam; qua^neceifitasvelvtilitas honeftati non repugnet Vnde idem Philofophus loco citato ait temperantem eatantum appetere iucunda-qua ve/adfanitatem^eladbonahabi.

    tudinemfactunt.

    Quodidemdocuit S

    Hier, inEzechielem.tracftans

    mc

    44,

    incircumcifostmrne. vei ba ilia. Induatufi/tos alten os incircumcfos cordt caro (imi/iter ctrcuctdttur, yt nequatffaciamu* terrena opera,qu<e Ergo,i\t,

    &

    &

    proneceffttate corporisfacere compellimur , ctbumca^ere ejrpotum


    tttn c

    ejrc.

    qu*

    adinertiamfedad naturt&corporis tfiius fufientacu/um cunclafaciamus. EtS, ntceffttatem Augutr.ltbro de monbus Ecclefiar. Habet vir temperas inrebwhuius vi- Ac 2I
    ,

    ctrcumctdimus ,finon ad deUctas

    & adluxuriam

    ejr

    ta regulam vtrpq{ te>tamenfofirmatam,vteorum nihtl dt/igat, nihilperfe ap-

    petendumputet ,fedad vttthuius, atq{ officiorumnecefptatem, quantumfatis eH,ifurpet,vtenttf modeflta, non amantis affettu. Quoniam autem neceffuati cibi fumendi ve! potus iemper coniundta eft voluptas; quatenus peam neccetur velnon,vide tn Pan ARiO in 1 V. Antidoio V.Gula.
    1 II.

    eodem

    Proprietaseft,quodinterVirtutesCarGin2les,^licetnon ordine fempcr numerenturaPatribus,) poftremumobrinear

    locum. Tefteenim PhiioiopholibropvimoRhetoricorume^ vir;utes ceieris antecellunt


    ,

    quarum

    vtiliias latius

    patet

    Patent.a.ktius

    .,

    qux ixscommune multitudinis bonum vergunt.


    benii,

    Multitudtmsfiquidem

    auctoreeodemin

    1.

    Educo, diftiniusefipropriovelpimzio. Quare

    cum luititia & fortitudo, maximc qua? eft rn bello^Reipub. bonu pro-

    Mmmm

    ir.oac^nt,

    *44

    P E

    R A N T

    A.

    Ai.off.c.i 7.

    A1.off.43.

    moueant,temperantia vero tantum bonum priuatumcuiufqifpc&et, mcatotemperamie^re/<mintur. Prudenuaveroidcircoomnibustribuspre_ftat,quiaomnesimperiofuo dirigit. Primusejficiifonsjinqiiit, s Ambrofius,PwA/wrJ?. IV. Proprietaseft. SilargiusnomenTemperantiajaccipiamus, vtfcreaccipiunt S. Patres.hoceft, vtinmoderationequalibetcoofiftat,mulco plurailliattribui poiTunt, vc quaeattribuitS. Ambrofius;
    aitenim. Intemperanriajwrf.v/W tranquiliitas animi,ftudiummaKfuetudinis , moderationis gratia , boneftt cura, decoris conftderatiofteclatur

    & qu

    A.C.21.
    P.c.19.

    ritur. EcS. AuguftinuslibrodemoribusEcclefia;. Curioft,inquk,eJe prohibemur.quodmagnumtemperantUmunuseU. EcB.Profperlibroj.de Vica concemplaciua. TemperantU eH,quodfenioribus reuerentiam exhibemui ,aquales germanitus bonoramus ,iumoribus gratiam patern&dileftionti

    tmpendimus quodpraftamus loquentifenioriftlentium,quodipftus adloquendum praflolamur imperium, quod non attollimus immoderatumin collocu,

    tionibusfonum quod rifui prorumpere nonpermittimus incachinnum, quoi


    nullidetrahimus , nec dctrahentes aquanimiterfuftinemusfcientes
    .

    quodtam

    illi quidetrahunt ,quam qui detrahentibus acqniefcunt^ vanitatis morbo cor-

    ruptifunt.

    De Mediis

    nihilattinci hic praefcribere, quia


    e

    Remedia

    omniain Panario allata , pro E b eu

    t a t e^ g v l a , lvx v

    m a & Vo,

    lvptate, feruiunt ctiam Temperantia:.

    TIMOR
    C

    DOfyllNI.
    I.

    A P V T

    Qtiotfknt timorisjpecies.
    Vorectiusintelligatur, dequo timorehicagatur, Timorempofiumus diftinguerein quinquefpecies, naruralem,
    [

    nonhominibusmodo,fedeciambrucis, qurcumin potcftatenoftra Bona aurem eft nanon fit, nec bona nec mala dici poceft moraliter. nobis eft mgenita telte S. commodaa Dso turaliter quia ad multa
    ,

    mundanum,feruilem,caftumvel fiiialem, & inicialem. Nafenfitiui , a nacura infita curalis eft pafiio quacdamappeticus

    VidcPanacV. Timor.

    Bofilio inoracione contra.rafcentes.

    Mvndan vreft,

    quoqu.sica

    reformidat aliquodhuiusvicae

    depellendum

    incommodumvelpoenam, vtadiilud nondubitetoffendere Deum raorcaliter, quo timorc

    TIMORDOMINI.
    eos ,quioccidunt

    ^y
    Matr.iaac.
    ? 1

    percuIfusfui:Perrus,cumChriftumnegauit,AtquehicveremaIuseft &noxius,quemCIiriftusvetuitapudMattharjmdicens. Nolttetimere


    corpus.EtS* Pettus,Timoremeorumnetimueritis.
    liberaripetebat

    Aquo - * 4
    Bafhom.5.

    Dauid cum

    fic

    precaretur.

    A timore inimici eripe ani-

    mammeam. vti exponit inpfalmum^. S. Bafilius,vbivocattimorem hoftilem. Serv ili s eft,quo quis timet pcenasa Deo conftirutas

    pcccatoribus,&quoproindemoueturadre&eagendum,vtillaspoenasefFugiat. Oriturautem hic timorproprie non examoreDei,fed examorefui.quoquifqjfcilicetamat incolumitatem fuam,fuaqi comoda. Atq;ideoappellaturferuilis. Mosenimferuorumeftobfequi Dominis.non ex amore ipforum.fed ex amorefui,ne fi nen obfequantur,vapulentabiis. VndeS.Auguft,inpfalmumri8. Timor, ait, ifte, quo A\tgcoac,2j;

    quo quis timetofFendereDcum, &ideonon audet aliquod praxeptum prxuanon amatur iuftitiafed timetur pcena ,feruilis ejl.
    Filialis eft
    ,

    rican,negratiaeiusexcidat. Diciturautem filialis,quodnafcaturex

    amore Dsi,ficut timor, quo filii reformidant ofFcnfam parentum , naf;iturexfi!iaIiamore,quoparentesfuoscompleclunrar.Hictimorappellatur quoque Caftusa S. Auguftinoin pfalmiuS. verbailla. Confige A.fer.*$. timoretuocarnesmeas. Initialis deniqueeft,quoquisitaDeitimet ofFuniionem vt fimul etiam timeatpoenam,& ideo eft timorfilialis imperfectus, velcimormixtusexfiliali&feruili. Quemquaparteferuili eft, pcllit timor filialis per fectus vtpote manans ex caritate perfc* cta de q ua S. I oannes epiftola priore dicit perfetla eharitas foras mittit loan 4 18. rjj c a /lr A.traft.8. timorem. v.uiusrationem reddit i>. Auguftinus in commentano eiul,
    >

    dem epifroLr.
    Sij>erfec7a in

    JVuid, inquit ,dicimus de tllo ,quicapit timere dtemiudiciil


    chantas, non timeret. Perfecia enim cbaritas perfeclam
    , ,

    illo tjftt

    fati ret iuftitiam,

    ejr

    non haberet quare timeret: immo haberet quare defide-

    raret,vt tranfeat tntquttas,


    ritate, fedin

    & "veniat regnum Dei. Ergo tmornon

    eft in
    ,

    chd-

    qua cbaritaseinon i incboatajn qua ergo? Perfecla, inquit cbaritasforas mtttit timorem. Noshictantumagimusde tribus poftremis

    fpeciebusTimoris,quibusetiamnomencIaturaTimorisDominivere compedtj vt oftendemus.

    CAPV T
    ETs

    II.

    Timoremfermlem effe bonum ^falntarem.


    1 vero timor feruilisexamore fui originem trahat, tamennon ideomalus&noxiuseft, fedbonus lutans,vt liquet exfacra-

    &

    Mmmm

    -*u*m

    *4 6
    i>f.H0.Pfu.i.7

    T
    &

    M O

    EccLi.

    1.

    Mact.3.7.

    rum Iittenrum teftimoniis, Primo enim illa; docem timorem initium eflefapientix&dile&ionis, cxpellerequepeccatu,attimorantecedcns diledionem expellcnspeccatum non eft filialis , fed feruilis,filialis enimeft efrectus dilecfrjonis, Deinde S. loan. Bapt. apudMatr.hunctimoicmaflt,vtmouerethominesadpcenitentiam,/V0gfV?w, inquiens,
    itiperarum, quis demonftrauit vobisfugere d venturaira >
    ipfe,

    ^atr.ip. 28.

    Imo & Dominus

    Timeteeum

    ,\nc[x\\t,qui poteft ejr

    animamejrcorpusperderein gehen-

    Ma"'i'
    Mat.9.
    Lut.ij.

    2J

    nam.Etzlibi per fepe minaturignem gehenn2e,ftridorem dentium , terlammas inextinguibinebrasexteriores, vermemnonrnprientem SiergoChriftus, fancli alii &paflim Spiritusfan&usin Scnpcuris Jes.

    &

    morem feruilem non folum efTe bonum, kd etiam ciTc a Dco


    dici

    terroreminiiciat peccatoribus vtrefipifcant,dubitandum npneftti, ac recle

    timorem Domini.

    Ath.m

    yita.

    2. Stromatum. F/des,ai t,eftprima adfalutem inclinatio ,poftquam timor &Jpes ejrpcen itentia.Et mfca.Jguisimoremdamnant,// legemetiam infeclantur: quodfi legem/larumeft^uodejreumquilegemdedit. B. Antonius apud Athana-

    N c aliud docuerunt S. Patres. Clemens Alcxandrinus

    fium. Formido iudtcij ejrpwnarum timor horridu-s ,fimul ejr lubrica carnis in
    E hom.8.
    centiuadtffoluit ,

    &ruentem animamquaft exatiquarupe fuftentat.S.


    i.

    Bafl-

    liusin
    d.hom.o.

    pfalmuni3

    Necejjdrio velut introduftortus ad pietatemtimor ajfufcientifico

    mitur : dtteclio vero deinceps fuccedens a timore

    adaptaios perficit.

    Etinpfalmum j5

    Timorfalutaris ,& ttmor JancJi/icationemfacieni ,qualis

    Jit,vis exponam <Cum adpeccalum aliquodprogredi voles, cogita mihi horren-

    dum illud cjr #onferendum


    eruditus
    Ch.hom.ij.

    A.fm.zi.

    chrtfti iudtcium ejrc. H&c ttme ejr hoctimore animam d concufifcentia adhacmala velutfrano qtted&m reltde. S.Chryfoftomus ad populum Antiochenum dicit metum gehenna; etiaminanimahominisiuftieflemilitem fortem&armatum,quifures&latronesomnefquehofteslongearceatadomo. S, Ambrofmsin pfilmum nS,fcnbit. B. Martyres in agone martyrii conftitutos timo, ,

    H1cr.ep.21.

    a.c.is.

    A.traeVi.

    jegehennar ante oculos meatispropofita;vincere fblitos eirumpcenarumtimorem, quia carnificibusingeiebatur, B. Hieronymusinepiftolaad Euftochium deferuanda Virginirate.ait fe metugehennx ibIitudmem,&dunflimumvirajgenuseIegifle,B. Auguftinuslibrode gratia& hbero arbitnoait,f*nctisviris timorem iliuma Deo donari,

    dequo Dominus ait, Timete eum qui potejl animam & cerfusperdtrein gehennam. E in epiftolam primam Ioan. Sinullus, inquit, ttmor,non efi
    :

    cafc.t

    qua intret charitas. Sicut videmus perfetam introduci linum, quando al/quid fuitur. Setaprius intrat,fednifiexeat ,mn [uccedtt Imumjic ttrnor prtmo vccttpat mentem.non at/tem tbi remanet timor,quia ideo tntrauit vt tntroducern charitatem, nempe perfcctam. Ioannes Csflianus collatione n. Eft
    ,

    gradus

    D-

    O M

    I.

    ^47
    4.

    a hom. gradus cuiufdamprofeclu4,vt,dum velpanarum metu, velpramiorumjpe irr cipimus vitia declinare, adcbaritatis gradum tranjirepofftmus. S .G regori us
    in Euano-elia. PrauamensJinon priuspertimoremeuertitur , abajfuetuvitiis non emundatur. E t rurfus aliBi omnes bortatur , vtfuturum iudicium ti-

    meantantequam veniat.
    accedit ratio naturalis. Quid enim tam nacurx 8c rationi confentaneum eft, quam pertimefcere grande ali-

    SENTENTijtot Patrum

    quodmalumj&maximemalumgehennac.quonuUumatrocius?^^
    habitarepoterit de vobis, ait Ifaias

    ifa.33.t4.

    cum ignedeuorante ? quit habitabit ex yobiscum ardoribttsfempiternis? Deindeamorfui exquo hic timor fcruihs eft exortus,eft bonus.cum habeat bonum obiec~tum,nempe propriam incolumitatem;quare&bonustimoreft,exeoorcus:quo fciiicecme,
    ,

    bono proprio contrarios.non vt fummum malum fed vc malumquoddamfornaidandum. Deniqueoptimi funthuius timoris fructiK,nempe retrahere hominem a peccatcviam pararead iuftituit pcenas illi
    tiarn Sc caritatem.iuftos deterrere alapfu ; non potefi

    lt1,7 ' 11

    autem arbormala

    bonosfruclusfacere.

    A P V T

    III.

    De dignitate Timoris Domini.


    gn ta Timoris Domini primum liquet ex D!Spiritusfanclioraculis.quaequofuistimentesDeumpronunciant
    I
    1
    j

    vel praeftantia

    iis

    beito i.Btatiu
    cetttr.

    vtr, mquic Pialces regius, tjuitimet


    ,

    Domtnum

    in mandatis P&1 "

    eius volet ntmts.

    Potens in terra erit femen eius generatio reftorum benedidtuiti in domo eius , dr iujlttta etus r>. /net infeculumjeculi.

    Glorta

    &

    Et Sxi.Beatus bomo quifemper ejipauidus. Et EccSe. Beaitts bomo .cuidanatu efi habere timorem Dei, qut tenet illum cui aJJimiUbiture E t. Ttmentis Deminum,beata eft antma eius Adquem re(pictt,& quis eftfertitudo eiu. \Ocuh Do,
    .

    ^^

    2 *'

    **

    id.j 4. j 7.

    minifupertimer.teseum.proteclorpotentia .frmamentumvirtutis , tegimen


    ardoris

    crvmbracu'ummeridiam. Deindcex iis,qu;ecimorem

    Doante

    fc\ut3lusdon'\s.VLZpudSipientem.\0ne/?ma>ori//oc?uitimetDeum.Ez. !"; Nibilmelius eft-,qua*n timer Dei, nthdduktus quam refptcere mandatis Domint. Et. ^ttam magnrn cjui inuenit fapientum ,($} fctent;am ,/ed xon

    * 7 '

    &

    fftf'f' r'timentcm
    efi
    /

    Domtnum. TimorDetfperemniafefuperpofuit.
    mir.oratte
    (

    c.

    Non
    J

    lb 'K lh
    V3. 40. 17,

    in timore
    J

    veneantionts

    Domini r

    tlefcCtu;.)1

    Timor Domini
    11

    ftcut var*d;fi{*
    *

    &
    _/

    Juper

    cmnem glortam

    operuerunt tilum.

    At> h a ec ex ns
    p r o U17
    .

    qu^ineoinitium^progreiTum&perfeaionemSapientie^quanihilno-

    hiiius^coniikmm.^SAo. iit.TimorDomini/>rincipiuJaDie.wia. Ei Iob.


    Ecce

    iob.iS.iS-

    64* eR
    1.

    T
    Deum

    M O

    R'

    10.

    Ecce timor Dominim ipfa eftfapientia. Et Ecclefiaflicus. Plenitudo fapienffa eft ( i mere

    Ecch. 12. u.

    &plenitudo dfruSttbus illius. Coronafapientiz timor Do

    H.inEcchf.
    pfal. 33- 10.

    mini.EtEcclcfiz&ci.Finemloquendipariteromnesaudtamus.Deumtime& mandata eiusobferua , bocejl enim omnis bomo. In quae verba S.Hieronymus Hoc ds confummato in virtutibus metu diciputo,ficundum illud. Nibtl deefl timenttbus eum. Deniq;apudlfaiam Timor Domini interfeptem Spiritus fan&i dona.quae fuper Chriftum conquierunt , numeratur. Et
    .

    requiefiet^mquitJupereumSpiritusDomini^SpiritusJapietia&intettecJus,
    Jpiritus confili/,drfortitudtnisJpiritusfcientia ejrpietat&s , tjrreplebit eumjpi-

    Ax.it

    Matt.10.1.

    Domini. Timoremautem feruilem etiampertinereadilla donafpiritusfan&iclaredocuit S.Auguflinus,&B Gregorius, Illeenim in libro de gratia libero arbitrio fatetur Ipiritum timoris Domini.de quo agit lfaias,efTe lllum de quo Dominus ait. Timeteeum,quipofimam perdere in gebennam. Et S. Greg.inEzech fatetur tsft corpus loqui de timorc pocna: , qui minuitur crefcente charitate.In Ifaiam
    ritus timoris

    &

    &

    Chrifto autem etfi non fuerit timor feruilis,fuit tamen filislis vel reuerentialis erga Patrem cceleftem.

    Iam& prifci Patres hanc Timoris Domini


    CcM.
    rum, Timor, mquit, fundamentum falutis efl.
    Quirinum. Fundamentum
    Ch.h.>
    S.

    nobilitatem

    fcure depra:3icarunt. Tertullianuscerteinitio libride cultu

    non obfemma,

    & firmamentum

    (j>ei

    Cyprianus libro 3. ad ejrfidei ejfe timorem in

    pfalmo hq . Tnitium fafientia timor Domini. De boc ipfo in fapientia Salomohomiliaad potiis. Initium ftpientia metutreDeum. S. Chryfoftomus nihtlnobis efl opusi/ivere pulum Antiochenum. SiDeitimorembabeamus, bunc non habsamus.etfiregnum ipfumpojfideamus ,fumus omniumpauperri-

    Id.hom.if.

    mi.Nihil *quale Deum timenti.Timor enim Dominj omniajuperat .Hucpofti-

    rfal. 117.

    deamus itatfo omniapropter hunc faciamus , vtbunc ajfequamur timorem Ec iterum Ntfibonumejfet timor ,non multosimpendijfetchriflusfermonesrk longos depcena ejrfupplicio loquens. Timor mlaltudefi quam murus munitnentum,ejr turris inexpugnabilis: etenim multa ncbis mun itioneopus eft, quia multafunt vndiq^ infidia. Et in pfalmum 6 >. Sidixerij mihiexpfalmis tllnd. Beatw qui tiniet Dominu drpotuerisfiire quidnamfit idquoddicis, non diuitem,nonprincipem ,nonformofum , nen eum qui valet virtbus,non eum quiadespoffidetmagnificas,noneum qui gerit magiftratus,non eum quiregnum ob,

    &

    tinet,nullum denifo alium,nifieum,qui eftpius acreligiofius, quifiudiofapien-

    Deum timet, beatum dices ,nonfolum propterfutura,fedetiam propterpnsfentia. Nametiaminbacvitahic quoq eft illopotentior. S.Amb. f vel Profper lib.de Vocationegentium, vt probet Timorem efle donu
    tia tenetur,qui
    2L.

    Ecdi .1.

    ^D e

    Detimore inquit, Dei&fapientiain Ecclefiaflico

    legttur. Coronafa-

    pienti*

    D O
    pienti.t

    I.

    6+9

    timer D omini, vtra% autemfunl dona Dei. Ittm de eodetn . Timor domini omnia fe fuper pofuit. Beatm cui donatum cfihabae timorem Domtnt. S,

    egorius ineo prxftamiam eiusindicant.quod 7. dona non femel conferant cumz- beaticudinibus a Chriilo donum quidem timoris cum pi ima beatitud ne Beatipautradicis , ac

    Auguft.

    &cG

    Spiritus /ancti

    peres ffiritu. Ttmor Dei.mquit

    Auguftinus libro primo de iermone Do- A mini Inmonte, cono-ruit bumihbut de quibus bicdicttur. Beatipaupertsfpiy

    non infiati,nonftperbt,de quibus Apofiolus dicit.Nvlt altumfaperet fidtime.tdeft .mliextolli. Sanctus Bernardusintractatu dedonisSpin tushncki.Primagratia efitimorDomini J-yuihanchabet gratiam,omntmoditiniqaitatem iuxta tlludpfalmiflx, Iniquttatem odiohabui Cr abominatus
    ritu idefi,
    ,

    Rom.n.ji.

    xu
    '

    P(a i

    ui
    '

    fum. Et alieloro. Omnemviaminiqukatisodiohabui.Scriptumnam^efi^ Ti- rrou. morDominioditmalmn. Etiterun. Time Deumfjr recedt dmalo. Et de Iob j""' 3

    d malo. Sine hac gratia primagratiabsnum puUularevel manare 'oannes Caifi.inuscollationen. agens detimorefili^, Cuiusti ' poteft. .centiam Iftias vnus prc> hitarum eiegaWer exprtfft moris inquic magni P
    dtcitur. Vir timens

    Destm

    ejr

    recedens

    rum ytfux totirts religionis


    ,

    txorditsm efinuUum

    Viuitia ftnqutens ^fxlutis ftptentia rjrfiientia timcr Domim tpfi tbefaums e-

    Nonpomit timorii iftius dignitatem acmeritum ma/tsemdenter txprimeq&ain verafaptentia Deifcientiaqueconr<- <j <.t>n vt dtuiti.ts falutk nofira fifiu/tt , dicerct ntfid timore Damini poffeferuari.
    ius
    ,

    V T

    IV.

    De necefitate ^Fimoris ^Domini.

    NEcessitatem

    quoque huius

    Virtutis percreb; is monitis,


    ***

    mandathq, vtrumq; Teftamentum indubitacamreddidit. Vetus quidem dum in Deuter. Moyfes praxepit. Demiruw Dettm tuiltmebis, D ejr illtfoltferuies, Et iiifra. Prtcepttfy nobis Dominus vttinteamus Dominum

    Deumnoftrum^tbenefitnobtscuncltsdttbus viunofira. Et iterum, Et nut Dsut

    I0 ""

    ifrahel.quid Dominus Deus tuuspettt d te.nifivt timeas Dominum Deum tuum,&ambulesin vtiseius? Moyieniecutuslofue. ATuncer*o,mqiik,ti- ^C^n. meteDominum, Crferuiteeiperfeclocorde, atque vertjfmo. Ec rex Dauid

    SeruiteDominointimore,Crexultateeicumtremore. Et.TmeteDon.ir.um ^>/ mi ' omnesfauttieius , ejuoniam non tfl inopiatimentibus eum. Et rex S:.loniuu. \, \ t\ Ttme Deum drrecede a malo.Et,T;mt DominAmfili r/.i ,&regem.Et Beum P -, ur: ' timeejr mandata eius obferua-.hoc efi enim tmni: homo. Et Ecc!eiu.lticus
    < , l

    ...

    '>

    Nruan

    tn

    ffo
    Ecci.75
    ler.51.j9.

    M O R

    / *W4 animatuatime Domimm, &facerdotes HliusfiantTtfca. Et propheta

    leremias. Etego, dicit

    Dominus ,daboeiscor vnumejrviam vnam, vtti-

    Mal.1.4.

    Matt.io.s,?.

    i.Pet.217.

    meantmevniuerfis diebus. EtMalachias, Si paier egofum, ait Dominus, vbiefthonormeus? drfiDominusegoJum^vbtefttimormeusi Innouo vero teftamento Chriftus apud Mattha:um. AW/>e-,aitadApoftolos,m*e7r eoSi qui ncidunt corpus , animam autem nenpojfunteccidere >fidpotius timete eum,qui potefl'& animam corpus mitterewgehennam. Et S. Petrus in

    &

    Apoc.14.7.

    epiftolapriore. Deumtimete,regem honoriflcate.


    eft in nouo

    Et S. Ioannesin Apoca-

    \ypti,Timete Dominunt,ahangelus ,(jr date illibonorem.

    Neque mirum

    in veteri , fipius
    Rom.I.!}.

    teftamento rarius nobis commendari timorem Dei, quam autem amorem,quia Lex vetus amoris eft ,noua vero

    amoris. Non enimaccepiftis, inquit Apoftolus ad Romanos , Spiritumferuitutis iterumintimore (Cicm'm\e:eri\ege)fidaccepifii>fiiritumadopti0nisfiliorum,inquo clamamus , \-Abba (Pater).

    Eandem

    neceffitatemcor-

    Iccl.i.t.

    Deut.if.2S.
    Iob.6.14.
    Pfa).i3.*.

    roborant eaScripturae teftimonia,qu;eneganttimere Dominideftitutisadituadgratiam&falutem. 77w<;rZ)^///,inquitSyracides/xpellitpeccatum:namquifinetimoreefinopotcritiuftificari.\\\zquoque,qux.

    K.2.
    Eccli.r3.27.

    Milich.j.j.

    paffim arguunt improbos metus diuini expertes,vt in Deuteronomio, Iob.P/almis,Ecclefiaftico,MaIachia,&aliisprophetis. S P atp. v m perpauca fubiiciam teftimonia.S. Cyprianus dc la-

    KiftiOia.^.

    Deus quantum Patris pietate indulgensfiemper ejr bonus esi tantumtudicismaiefiatemetuenduseft. Supra quoque cum nugiftro fuo Tertullianoprofeflus eft timoremeiTe fundamentum fidei fiei , ac proinde BAf.inpf-lmum^expornaximeadfidem8cfalutem necefTarium. S nens verba ilia. limeat Dominum omnis terra. Terra vniuerft timoremprafipit hicfermc. 'Nam qttando timor Domini initium efifapientia qui terrena fapiunt.per timorem erudiantur. Timor enim quaft tntrodu&orius necefiarto
    pfis,
    ,

    &

    '

    adpietatem condifcendam affumitur: charitas vero a timorc inftrucliuvexerKincimcnr.

    A.fcr.i/.

    di

    fjaftis.

    S Hieronymus in c.3. Malachia: agensde variis Iudre ->rum fceleribus ait ,fujfecijfe eis folum crimen ad parnam,quod nontimuerint DJminu S. Auguflfer.deannunciatione Dominrca,^Af poteft\nifi D :umtimcat firuare tuftitiam^Dicit enim(Scriptura) alio loco. Na
    citatosfufcipiensperficerefolet.
    .

    quifine timore efl,non poterii iuftfirari .rtcsrritur a-tillamfentcntixmjniti:*


    a.ci.

    fapentU

    tiibar

    Dimtni.

    S.

    B ;rnardas

    traclatu

    d's cronis

    Spiritus

    fahc"fcu

    Prtma gratia fitim ir D)mini,fine hacgratiaprimagratiarum,qut toutss religtoms exordium eft, nullum bonum ouHslare vel mtnarepoteft. Sicut enim mater omniwn delr&orum. Sic timor Domini ficurit v veldeliia fa-sfii efl raiixefl .jrcsfto. omiiumbomrum,Vni:fcrip'ume(l.S> nonintimore Dumi,

    &

    38juJI.*7>

    nitenuerjs teinftavter , cito ftbuertetttrdjmtts tua.

    Omne nam-.jrte virt-uatnt

    4/ijfewr#Mico vergit in-prx 'pilixmfihuw gratu amtferit prtjiihim,

    C A Pi,

    D O

    N
    V.

    I,

    h*

    A V V T

    De multiplicifrutfu Timorii TtominL

    TAntam Spiritualiumfru&uum copiamfuppeditatnobisdiuina pratftdio nonadScriptura ex poeuu Timoris

    Domini,vt aheno

    modumegeamus. i. Sit odium maluTimorDomini, aitSalomon, oditmalum.

    i.Depulfio peccati.Ecclefiafticus. TimorDomwiexpeUitpeccatum. c 7 ftrom. VndeClemens Alexand. K^dbftinentiam amalis operatur ,qui timet. Et Ai.Hexc,^ Amb. )ui timet Dominum declinat errorem ,& advirtutisfemitamvias
    .

    ^J

    fuas dtrigit, Nifienim quis timuerit Deum nonpoteft renunciare peccato,


    j.Studiumplacendt Zfcv.Ecclefiafticus. ^uitiment Dominum inqui- EccUig*
    rent, qu<e beneplacitafunt

    '

    -^.Conuerfioadvitammeliorem. guitimet Deum y conuertetur ad Ecdi.7. wr/#;.aitfapiens. Etlfaias Atimore tuoc6ncepimus& peperimus Jpiri- I6.26.iwu 7$ c 5 tumfalutis. Auguftinus de catechizandis rudibus. Rarifpmc accidtt ,imo
    '

    veronunquam,vtquifquamveniatvolensfiericbriftianus,quinon(italiquo

    Deitimore percul/us. Caifianus inftitutionuralibroquarto. Pertimorem Ccj.jp. vitisrum purgatio , Dei.&initium conuerfionis , virtutumcufiodiahis

    &

    &

    qui imbuuntur adviam perfecltonis ,acquiritur.

    Initium fapientie& pietatis.Ita Iob,Dauid, Salomon 8c Eccle Tob.17. Vnde Amb.inpfalmumu8. fermoney Bafis qu*damverbieftf ' Q timor ptnclus.Sicut enimfimulacrum aliquodin Bafifiatuitur, tunc maio- EkLi.zs. rem babet gratiam,cum in bafiftatuafuerit collocata ,ftandt% accipitfirmitatem:ita verbum Dei, vel rationabile Dei in timorefanclo melus ftatutturfortius radicatur, boc eftin peclore timentis Dominum , ne labatur verbum de
    f. fiafticus.

    &

    corde viri , ne veniant volucres ,


    tis ajfecJu.

    & auferant illudde

    incuriofiejr dijfimulan-

    6. Initiumfidei
    cJionis

    & charitati>. Timor Dei ,aitSapiens ,initium dile,

    Eecli .'? lS 1
    "

    eius,fideiauteminitiumagglutinandum eftei.

    EccLiVfc
    L.c.17.

    7,

    Caufoobferuationis
    i

    gui timent Dominum ai t Deum,fjLcit bona. Vnde S. Auguftinus in fententiis. Adomneopus bonum
    ,

    mandatorum Deij&bonorumoperum. dem cuftodiunt mandata illius. E t. Jgui tirnet

    A ***

    amor ducit ejr timor Dei. K^idomnepeccatum ducitamor timor mundi, 8.Confbmi;cintentauonibusradix.Salomon lntimore,i\x,fidu^ ciafortitudinis L t J^uitimet Donsinum ntbiltreptdabit nenpauebit quo- * ttiamipfiesfjpeseius. Laclamius IiLro 6.deverocultu, Nemodutttat,
    .

    &

    &

    Nnnn

    inquit,

    fi'

    "

    M O R

    attt exiUum

    imbecilitfiidniml, attt dolorem metuere.aut egeftatem, inq ui t,q uin timidi , aut carcerem , aut mortem. qux omnia qttifquii r.ox exhorruerit

    &

    forttjfimus iudicatur.

    >ui autem Dettm metuit,illa vniuerfa non metuit.

    Quod probat
    c
    lib.z c.i6.

    cxemplo ChriitianorumMartyrumquifolo metu Dei

    acrociffimapaflifuntfuppiicia. B.Cyrillusinliliam. Tenendum, inquit, eft animam Dei timore velut muro obfptam ,fortem ejje cjr quodammodo inuiclam,ejr vireseorum,
    9.

    pfio. 1

    17.

    Fauor

    & mifericordia Dei erga timentes Deum


    Map.ia apud Lucan%

    quimanuscum eaconferunt t expugnare. ipforumque


    ,

    rf 117.4-

    po(keros.<JliifericordiaDominiabaterno,ahDauid ,ejrvfqueinaternttm

    Ecdiozj.

    fupertimenteseum.^Q

    Etmifericordia eius apro-

    genieinprogenies timentibus eum. Et Sapiens,

    Semenhominum honorabitur

    Tob 4.2$.

    y oc y US(f tmet
    ^

    D euntt c Tobias.

    Ollulta bona habebimus ,Jitimuertmtts

    Deum.

    Kn

    10.

    Pf

    111.

    Trou.ia

    17.

    Afflaentiabonorumtemporalium. TimeteDominum omnes fanc7ieius,ak Pfaltes regius quoniam non eftinopiatimenttbus ettm. Dtuites eguevunt ejr efuricrtint ,inquirentes autem Dominum ,non minuentur omni bono Et. Bcatus vir quitimet Dominum. Fotens in terra eritfemcn eitu. Cloria ejr dtuiti.tin domo eius.Ei SAow.on.Timer Domini jppevet dtcs ,fies artI0t
    ,

    Eccl-u40.n1

    li

    '

    :>piorumperibit. E: Syracides.
    v; eo inquirere

    Non ejlin timoreDomini minoratio

    &

    chom.rfj. '* ri
    '

    Domim ,fiiurp t radpj h bencdtciioaf.VnJsS Chryfoftotnusadpopnium. Qmnium ,inquii ~Dm\d,rcgem eisreddmp."p:ii:t: >,&nih:L:janp'.ius dccrit. Dominus entm pafcit me
    r.on
    e/.

    adiutorium, Timor

    Htmagnsfunt cpes ,thefaurusmagnus. SiDetttmorem habeamus jnthilnobts eft opus.-fivero non habeamus ,etj:'; egnum ipfuw prj/ideamttsfumus omniumpaupemmi. NthiUquak Deum ttmenti. Ttmorenim Donibilmibtdeertt.
    tnini omniafuperat.

    EccUn.
    C.riom.18

    II,

    Verumcordisgaudium, TimorDomini,

    nitEccIetlafricus^/tf-

    ria,ejrgloriatio,
    cor,ejr dabit

    &

    Utitia , ejr corona exuUationis.


    ,

    Ttmcr Domini deleclabit

    Utuiat,ejr gattdium

    & longitudinem dterum.


    eft

    Hinc Chry fo
    Deumenim,
    ,

    ftomus rurfus ad ppuium^ Dei timorftabilis


    ficut oportet, timens ,
    ejr

    tmmotttfque ejr tantam


    ejr 0-

    emittit Utitiam ,vt ntiHusnos aliorum fenfus malorumeapiat.

    in ipjo confidens voluptatis radtcem lucratusefi

    mnem habet Utiti<efontem. Etficut in mare decidtns immenfum fctntilla exiguafactle extinguitur ,/ic quantacunt^ Deum timenti ilhdantur , velttt

    niAHuUtitiapelagusincidentiaextinguuntur &perduntur. Et
    Pf*$-

    S.

    Augufti-

    nusinverbaDauidis. lucundeturcormeum,vttimeatnomentuum. Ergo; mquit ,timor in iucunditate eft. Et quo iucunditas .fitimori nonne timor amarus folet ejfe ? Erit ergo aliquando iucundttas finetimore , modo tucunditas

    cum timore. Nondum efl enimplenafecuritas , necperfetfaiucunditaf


    Si

    D O M

    N
    ,

    I.

    tfi

    Smullaiucunditas y defcimus . Siplenafecuritas ,maleexultamw. Ergo& incunditatem afiergat.&twsorem incutiat vt de dulcedine iucunditatisperducat nos adfedemfecuritatis. Ideofic dicitpfaimus.Seruite Domino in timore,

    pf

    &cxuUaic-i;CZrtrenwe.

    Fiduciadeklici exituexhacvita. TntimoyeLo7r.:iefioa\t ii. Saokns,totadte,quiababebisfteminnou>JJ7mo, &praftolatiotua nonaufe- ?r* retur. Et. Ttmenti Dominum bene erit in extremis ,& in die defunclionisjua
    bencdcetur.Cxteri fru&us funt tantum ex Patribus.
    t$,

    *7-

    Cuftodiainnocentia;&

    caftitatis.

    nam innocentia cuftodem


    Piocaftiepj ; jp p
    Pf'

    timorem DeiappellatS. Cypnanus epiftolaad Donatum.


    ta iaciat
    ,

    tateitafcribitS.Bafilius. NiJitimor,ait,inftituend<evit&ncJtr<rudimenimpofpbile fuerit caftitatem ,

    fancJimoniam^

    legitime obferuari.

    "*. "<>

    Confiae,inquit Dauid, timore tuojarnes meas.

    Nam quemadmodum quicorEodem pcrtinet quodS.


    pfa n 8. I20;
    .

    poris membra babentclauis transfixa ad aclionem quamlibet immobilia ea re-

    twentfic i/

    querum animam occupauit Deitimor, omnemprorfus importuoccafionem vitant,


    .

    uam peicati &obftreperam


    Ephrasm

    in fermone de pattentia ait

    TimorDei, velut gladius anceps ett,


    .

    cmnem

    cencupifcentiam

    prauam

    excidens
    .

    Et S. Auguftinus in verba

    pialmi. Configetimoretuocarnesmeas

    Tali, inquicns, timore carnes cru

    cifiguntur ,quando carnales deleclationes } qu legis littera vetantur potius>

    quam

    vitantur , ftirituatium boaorum delecJatione vincuntur,

    & eadent
    1

    vfg adperfeclicnem crefcente vicloriapcrimttntur. s

    Cuftodiaomniumvirtutum.S.Hieron.adFabiolam.T/w^rH.eF 14. virtutum cufios eft fccuritas adlapfumfacilis, Vnde quodampfalmopoftdixcrat, Dominus regit me, nikilmibi deerit, in locopafcu* quampropheta

    '^ 11 /-

    &

    &

    tbime collocauit, iur/gil timerem quicuftoseft beatitudinis ,& infert. Virga baculus tuus tpfia me confiolatafiunt, tua cfijenjus. Dum tormentafor,
    ,

    &

    &

    p(al 22

    nndoficruani gratiam

    quam acceperam. Idernfupradixic Caffianus & S,

    Bernardus.
    15-.

    Antidotum adpromerendamgratiam,retinendam&refcrm
    JJ '

    cuperandam.IraS. Bernardusin Cantica. Inveritate fmquiudidicinil aque effcax effe adgratiampromerendam ,retiner.dam, recuperar.dam,quam B Jiomni temporecoram Deo inueniaris nou altumfapere ,fcdtimere. Beatus p homo quijempereftpauidus. Ttme ergo ,cum arnfirit gratia timecumabie: ,

    rit,tw>e cum denuo reuertetur.&hoc eftfiemperpauidum eCe.Succedant vicif-

    Jim fibiin animo

    treiiftilimores\fiecundum

    vel offenfa reccdcre fieu iterumplacata

    rcdt, cficr.tktur

    quod gratia veladejfe dignatur, Cum adeft time,ne non


    ^.cot.t.i.

    digne opereris ex ea,Nam bocmenet'^ cfiotus.ViJe'teJn^uienst neinvacuum

    Z^nn

    gra-

    *?4
    lim 4.1+
    iyu>
    '

    M O R

    gratiam Deifecipiatis Etaddifcipulum, ?(oli,inquit, negligeregratidm,qui


    in teesl^Et defemetipfo dtcebat,quiagratia Deiin me vacua nonfuit,

    A P V T

    VI.

    De quibufdam ^Proprietatibus eius.


    ccT.

    T> R m A
    *

    proprietas eft,nihil negligere. Ait enim Ecclefiafticus, Jffui


    ,

    timetDeum

    nihilnegligit,

    Dei velproximi
    timor

    pertinent.

    earum nempererum.quxad dilectionem Vt enimnegligentiajmaterfecuricas.ka

    .MH4

    Mir.n.^i.

    SimilequidhabesinEcclefiaftico. Jntota animatua, \nqwt,timeDeum,ejrdenegligentiapurgatecumpaucis.Senfus eft. Offer facrificium in Leuicico pro negligentia imperatum: Si.fi non potes id quod ditiores , faltem offer quod folent pauperiores. humilitate offerantur , azque Munera cnim parua , fi ex caritate grata Dso efle poffuntjac magna , ficut duo vidua: Euangelicaj a:ra.
    curas Sc diligenria:.

    &

    ZccH.ix

    jj^ e ft,Iungicumfide,ipe&dile(ftioneacpietatevera.VndeSa-

    piens

    J>)ui timetts Dominum, inqui t

    credite iUi.ejr non euacuabitur mercer

    veftra.Jguitimetis Dominumjpet ate in tllum , Jguitimetis Dominum ddigite

    om

    iffum,ejri/luminabunturcordaveftra.
    noftra coadiutores funt timor,

    &

    tolerantia.

    EtClemens Alexandrinus. Fidei E t Pofifidem timor &Jpes &pte.


    ,

    Ptou26
    Ml.14tf.il.

    Deindeprobat exlocoSalomonis./* timoreeftjpesfortitudinis, ktimorededucinosad pcennentiam &fpem. EtS. AuguftinusexponensilludDauidicum. Beneplacitumeft Domino
    nitentiaducuntnos adcbaritatem,

    fuper timentes eum,ejrin eis quifperantfuptr mifericordia eius. Ecce,iit/imu-

    iteum

    Iud<ts traditor Cbriftifednonjperauit in mifericordiaipfius-.pofteaenim

    p<xnituiteum,quodtradtderitchriftum.BenequidemtimuifltfedfiJperaresm

    quem timuiftt % iUe defperando abiit ejr laqueofefujpendit. Dominum vt/peres in mifericordta eius placabis enirn eumjijpe Ergofic time
    mifericordia eius
    , ,
    ,

    *.t...

    resinmifiricordtaeius.

    EcS.Gre^oriusinEzechielem.
    J>)ui

    Qualiseftifteti,

    entmmtjerert proxtmo tgnorat qutcompati eius tribulatiombus dijfimulat , huius timor ante omnipotentts Dei Verum quiaB. Ioanoculos nuUus efl,quia nonfubleuatur adpietatem.

    mor,ficumeoptetas nonejt

    nes, vt fijpra

    monuimus,dixit perfe&am caricatem foras mittere timo-

    rem,fubhciendaefthicaliaproprietas.
    III. ergo p.oprietasTimoris,maximeferuilis,eft introducerc

    inanimamcharuacem. NamScripturadocetnonfolumefieinitium

    fapi-

    D O M

    I.

    ,f
    '

    fapientia: , quarfanefinecaritatenoneft, fedetiamdilechor.is, vtlu- ^'. praprobatumeft. EtS. Gregoriuslocoiamcitato,cumaliisPatribus ifa ,' docetKaiamProphetam, cumvaticinaturde 7 . donisSpiritusfan^i , inChriftumdilapfis, ideoafummo defcendeie ad inrimumipititum timorisDomini, vtnosdifcamusa timore Dominifenfim afcendere ad fummum fapientia: 6c caritatis. Quomodo autem timor feruilis inducat caritatem,exponit S. Auguftinus inp(?.lmumiz7. Alius,vaq u ,non in bac terrapati timet. (timoreferuili,)fedgebennam timet. Vnde
    i

    "

    terruit ejrDominus. Audifliscum Euangeliumlegeretur.

    Vlivermueorum

    a
    '

    ,24>

    nen moritur,&igniseorum non extinguetur. K^dudiunt bxc bomines,& aitia verefuturafunt impijs,timent,tjr continentfi dpeccato. Timent quidem fed tttn amantiufiitiam, Cum autem per timorem continentfe dpeccato.fit coniam dulcefctt Deus , fttetudo iufitiia ejr incipit queddurum eratamari , inciptt bcmo iufie viuere,propterea non quia timetpcenasfedquia amat ater,

    &

    &

    nitatem.
    (jtus,

    Exclufus efi ergo timor


    efl tfle

    (firuilis)

    d cbaritate,fidfnccejfit timor ca2, ,

    >uis
    ,

    timor cafiusl Secundum quem debemusfratres meiinteUtBeati emnes


    (jui

    quiambulant i pt ^1? viis etus. Ettradlatup.inepiftolamloannis. Timor,mquit,quafilocum prjpar.ts cbaritati . Cum autem Cperit cbaritas babitare , pellitur timcr quir eiprsparauit locum; quanium enim illa crefcit, illedecrefcit, &quantumtU'a fit interior jimorpelltturforaf. Maiorcbaritas, minor timor, mwor cbaritas maior ttmor. Siautem nullus timer ,non eft quaintret cbaritas.Sicut videmut perfitam indroduci Itnum quado aliquidjuitur.fitaprius intratjedm/iexc at ,non fttcceiit linum: /tc timorprimo occupat mentem ,non autem tbiremxnet ti.ticr.quiaidefiintrauit vt tntroducaret charkatem Iatnfaclaficuritau inanhi,o,quale gaudiumnobis eft,veltnboc,velinfuturo feculo* Etinbocfi- Raaj *>;>
    gere qnoddtclum efi.

    ttment Dominum

    culo quisnoba nocebttplenti cbaritate? Jguts nos.jnquit Jfiparabit d cbaritate

    Chriftt?

    I V.

    Proprietaseft filialis vel caft timoris vt permaneat inarteri


    ,

    Timor Dominifanclus permanens infitulum Pta. i j.jfc. feculi. CuiuslocigeminamintelligentiamtraditS. Auguflinujlibro 14. deciuitateDei. Tiwwwynquiens, illecaftuspermanensraficulumfe- K<9 culi ,fitrit&infuturcfecule: (namquoaltomodo poteittntelligipermartert infeculumfecnlt)non eBttmor exterren; dmalo,fp acctdere poteft ;ed unens in honocp amtttinonpoteft. Vbi enim boni adepti arnor immutabitis efi^prvfeilo (i
    i

    numjuxta illud regi

    pfaltis.

    dicipoteft

    malt cauendi timer fecurtts eft


    ,

    Timoris qutppecafti ner.tine ca vanoUepecca>e % &nonfo'utitudine


    infi

    Ittntas fignficata eft

    qua nosneceffe

    erit

    6$6

    T
    ,

    M O

    infirvt -tatis nefortepeccem'ts

    fidtranquiUitate charitatis cauere peccatum*

    Pfal.9

    19.

    Csiut finuHua omnino generis timor effe poteritin illa certtjpma fecuritate perpetuorumfeUciumtfc gaudiorum ,ficdittum efi , Ttmor Domini caflusper manens infeculumfeculi,quemadmodum diiumeH.Patientiapauperum non peribit m aternum. Ne% enim aterna trit ipfapatientia qu<e necejfana non
    ,

    efi

    nifiibi tolerandafunt mala.-fedaternum erit,

    quoperpatientiamperueni-

    tur. hafortajfe timor cafius infeculumfeculi difiut eftpermanere, quia idper-

    manebtt,quo timor ipfeperducit.

    lob.ic n.

    i.Conj.s,

    commentarius anteferendus eft pofteriori, ytPatribufq, &, Eccleiiaftico dogmati magis confentaneus.Ait (iquidem lob. Columntcarli centremifcunt pauet ad nutum eius.ln qnx verba B. G>. egorius in 7. moralium./^/i,inquitjWtutes ccelefiium qua Deumfne cefiatione conjpieiunt in ipfa contemplatione contremifcunt Dcinde Apoftolusinprimaad Corinthios, ahcbaritatem nunquam excidere ,attimor caftusoritm excha.rhaic, ezqicicicente augetur. Ad hxc in Canonis Miftic Prxfatione ipfe angelicepotefia/adicuntur Deumtremere, DeniqjS.BernardusepiftoIa i^ojntererr.

    Ve

    prior

    poce verbis pfalmiftae

    &

    e.c.ij.

    quod Cenftrit ,nonfuturumtimoremin Eftautemdmorcaftusinbeatis, nonangentistimoris, vc alteravita. eftinhacvita, fed admirationis , vtlococnatoaitB. Gregoriusjcaelites enim admirances diulnam cxcellentiam & maieftatem tanto afje&u eiadhz.eatvtetiamreform<dentrionaduaIem, (ed poffibilem feparationem, qualisabfolute rieripoHet, fpe&atarationenatura:. Lege Caflianum collatione ii.pulehre exponentem,quomodo in c<eiis cimorcaftus cumamore confiftat.
    rores Petri Abailardinumerat,

    Capvt

    VII.

    Quibm medijs adTimorem T>omini perueniatur.


    B.fe-m3.

    &. 37

    T)R m v m mediumeft Cognitiofui, quodtraditS. Bernardus in X Cantica his verbis. Volo, inquit animamprimumfcirefipftm quodtd
    1
    }

    poflttlet ratio

    &

    vtilitatis

    &

    ordinis , Et ordinis quia quod nosfumus primum

    quiatalisfcientianoninfiat,fedhumtUat. eft nobisivtilitatisvero

    Namquo-

    modo non vere bumiltabitur in hac vera cognttionefui.cumfeperceperit oneratampeccatis, mole huius mortalis corporis aggrauatam,carnalium defideriorumf&ce infeclam aecam, curuam,implicitam multis errortbus.expofitamille pericults. &c. Tali itaque ordinefalubriter innotefcit Deus, cumpriusfe homo
    nouerit

    D O M
    falutem.

    7.

    6jj

    nouerit in necefittatepofitum, ejrclamabit adDeminum,

    &

    exaudiet etrm. Sed

    iam demu aduerte qutmtodo vtraque cognitie (Dei,& tuifit tibi neceffaria ad
    "Njmfiignoras te, nen hahehis timorem Dei in te, nenhumilitatem. finehnmilttate defaluteprafumas juvideru . Et Srt 3 5* Anverofine timoreDei, r>i ulo poft Ergo tenetis memoria, nemincm ahfquefui cognitionefaluaru de

    &

    qua nimirum materfalutis humilitas oritur. ey ttmor Domini.qui ejr ipfeficut initiumfapientia eHjta (frfalutis. Neuerisproinde te vt Deum timeas ,ncu(ris
    ipfum vt aque ipfum dtltgas.In altero initiaris adfapientiam ,in altero ejr cenfummaris, quia initiumfapientia timor Demini esJ, ejrptenitudo legis eii charitas.

    Tam ergo vtraque ignorantia cauenda efi tthi, quamfine timore Deifiteft Meditatio

    Iftsejfinonpoteji.
    i I.

    nouifiimorum maxime iudicii


    ,

    & inferni, quod

    tradit

    S.EpHRAEMin fermone de patientia.


    ,

    Semper mente, inquit,

    timorem Dei fumito , memor femper nouiffimi atque tremendi iShts dtei, quando cceli ardore ignisfeluentur ejr terracumomntbusoperibus, quainea funt ,com'ouretur guando ailra tanquamfolia decident, Solejr Luna tenehrts olfcurabuniur neque dahunt lumenfuum. ^uando apparebitfiiius Dei,
    .

    ejr

    de ccelis in terram defcendet , cceloruwque virtutes commeuebunturquado

    angelorum difcurfiones , vocefque tubarumfuperueniet: ignis in cenfpeffu eius ardens atr.ue comhurem totum orhcm. In circuitu eius tempefiates maxima,
    terraque motus horrihtles acfulgura,qualia nunquam euenei une,vt velipfi

    virtutescartorumtremoremagnocorripiantur.EtS. Bafi\\us,Siquandofen-^
    firisteadaliqusd
    Chri(ii
    cieri peccatum ,in

    m * {il n

    mentem reuccanuUimoraltum tolerahile

    iudtciumjn quo quidcmprafidet iudex infullimi throne, aJiahitporre

    di de his
    ,

    omniscreatura adettts aduentum contremifcens. Eofingulififientur examinain viuis. Eos autem, qui multaperperam in yitaadmi , quagefferint

    firunt horrendi quidam circumftahunt angeltignem expirantes, ejr vulixm noclifimilempraferentes ,pro hominum motrtreatque odto. Deinde confiictet

    haratrum in imumpatensjenebras inpermeahiles quidem iffas, ignemque chfcurum caufticas quidem vires habentem, luce vcro deflitutum. Inde vermcs tnnumerabtles venenofos.& carniucros fimperefitantes,nunquamfaturos
    ,

    &

    omnium dur'fpmampanam, probrum tllud'& confufionem fempiternam. Hactu time,ejr etufmodi timore erudttus quafifreno quepiam animam tuam ad vitiofiam concupifccntiaprointeUerahtles dolores merfuinfiigentes.Poffremo

    cliuemcohibe.
    III.

    Operamdare, vtTimorDeifitiecundumfcicntiam.hoceft
    Nfienim fiecundufcenttafit ,z\iS.
    ir.
    '

    difcretiorcSt prudentiaconditus.

    "m *

    Ambrofius in 118. pfalm.

    nthtlprcdeft ,imo chesi plurimu. Siqutde ludai


    ipfo ^ete

    habent ^etu Deifed quta non hahent fccundufcientia ,

    &

    tirr.cre

    maiore cootrahunt diuinitatis cffenfant. ^uedcircumcidunt wfdhulosfuost

    Oooo

    q isod

    tffS
    '

    TIM.OR DOMINI,

    quod Sabhdtbacufi'odiut ,timore'Deibabent ,fed quianefciunt lege'fpiritalc'cfife circucidunt corpw ,non corfuum. Ignem fabbatho adolereformidant, cumlex
    fmclt^cationu dte libidinum igne prohibeat accendt. Et quidde lud<xisdtco % Suntetiatn in Hobis ,quihabent timore Dei ,fednonfecundufcientiaftatuetes
    duriorapr#cepta,quienonpofiithumanacoditiofuftinere. Ttmorineoeft ,q:tia
    videturfibiconfuleredtficiplinx,optts rirtutis exigerefiedinficitiatn ee.efl.quia-

    non compatiuntur natura,non xftimantpofiibtlitate.Nonfit ergo irrattonabilistimor, Etenim verafapientta a timore Deiineipit,necefifaptentiajpiritalis
    Ka.ti.j.

    JiiietimoreDeijtatimorDeiJinefapientiacfenondebet. Etinfra. Legelfiaia, Vtde quantisfiubtecerit timore ,vt ftceret irreprehenfbtlem cjr bonu timorem.
    Spiritus,inqutt fiapientia

    &

    intelleSlus Jpiritus confliiatque virtutis Jptritus


    '

    cognitionis atquepietatis ,Jpiritusfanti timoris. )uantis timore fikbtecit 3 vt

    haberet quodfequipojfitt ?infiormaturperfiapientiam,inJlruiturper intellefiu,


    con/il;odirigttur,virtutefrmatur,cognitioeregitur,pietatedecoratur.To//e

    Timori Do.mini tfta-, cjr eft irrationabtlis^ infptens timor, Nec ctiofum eft tn
    ?rou, 2.. i

    Prouerli/s ,Tunc intelliges timorem Domini.quideft,tunc?cumfiapientiatnuo caueris, ejrprudenti* dederis


    ejr

    vocem tuam r^fi quafieris illam vtpecuniam^ vt thefaurosfcrutatusfueris eam.tunc intelliges timorem Dcmzni.
    ,

    Phii.2.15.

    ~ Cor.j,.

    IV. MediumjDeumfemperhaberepraEoculis.Itaconiulit Ch; vC homijiaocrauainepiilolam adPhilippenfes.cumtrsctatveiba Apofr Cum timore cjr iremore vefiram falutem operamini.Deu: eft emqui operatur in vobis. Talem timore ,z\t,habebat Pau!us quapropter (_r dtxtt,Metuo,nequo
    3

    paclo cum aliispradtcauerimjpfe reprobus effciar. Si enim temporaliafine ti~

    wore coparari

    & dtjponi nequeunt ,quanto minus


    ifie

    (pirit alta

    Dtcernmihiquis

    litteras abfque tirnore didicit? Jduis artes

    cuiujquamj erttusf. cttis eft abjqrte


    ttmor' Sicogitauerimus Deuvbit^

    timore? Jpuemodovero comparabttur

    frafentem.ejfe , omniaaudire, omnia videre,non fiolit qua operef/tnt cjrqua dicun/ttrjed cjr qu.t in cordejunt omnia cjr qua inprcfundofu&t ammttiudex
    .

    enimefi cogitationum

    & conjiiiortan

    cordts. Si ita r.os ipfos dijfofuerimus


    ,

    ni-

    htlmalifaciemtis, nihilmalidicemtts nihilmalicogtta':imus.

    Dicmihifittbi.

    fiemperproxime prindpem ftandum ejfet,non cum timoreaftares? Jguando co

    medis ,cogitapr<t fentem effe Deu ,adeft enim. JVuando dormiturus es,quando
    iraficeris
    ,

    quando rapis quando deliciaris


    ,

    (jr

    qutcqutdtandemfiecerts, cogita
    '

    adeffeDeum,ejrnunquaminrifitincides> nunqtta adira accenderis Artifiexs etiafiperitus fit,cum timore tamen ejr tremoreftat metuens ne ah adificio deci.

    9fofc%i

    dat. Ettucredidtfti, multabonapatraflifin.fitblime afiendfti,caute tetpfum


    contine , oculu.m:jue viylautem hahe ne.inde decidas. Sttntenim. multa nequitUJpiritales ,
    ftXitltate ei

    qu$

    te deiicere

    conantur. Serttite Dornino, cjtm timcre

    &;

    cum tremore.
    Dijfidentiafui,,

    YiDfi N.aharitasJnLettr^.Cogitatiopr^ferjix Dei,

    Httmi-

    C V N D

    A,

    ^
    *

    Humilitas.Pcenitentia Prefeliusfpiritualis. Siptcntia. Virtus. EtinJ*An AR-tO V.Gonfcientia fcrupulo a. Mortismetus. Ttmorhumanus.
    -

    VERECVNDIA.
    C
    A.

    V.

    V T

    I.

    Qmdfit Verecundia

    &

    cjuotuplex.

    ER.ECVNLMAproprieWrtusn6eft.tefteB Ioan.Dama|icenc.3.Thoma Aquinace & Phi!ofopho,fed;*fre&us qui-

    s.Th.^i.iM^:
    9

    da8cpaffio ,eoquodfimi!ior fitaffcctui, quahabitui. Da *mafcenusitadefinitlibroz defideorthodoxa, Verecundia Dam.li/.


    eftpafjio timoris de turpi aclu.

    cum qua conuenit llla Arifbotelis. EHtimor

    wfamu ,fuevera ,fueexiftimata .Apudoredjffertinhoc, auclore Donato, quod verecundiaingenuitatis cuiufdam fit& modededecoris vel
    ftiar,

    Vnde&inlaudeponitur, Pudor veroanimifibimaleconfciiob


    perpetratum.Nos pro eodem vfurpabimus.
    Pulcbraigitur virtus verecnndia, inquit B.

    fcelus aliquod

    T a m laudatus autem affectus eft verecundia, vt apud S. Patres nomen vircutis meruerit*

    Am-

    Arift. 2.Eth.
    c. 7.

    brofiuslibro primo de officiis, &fuauisgratia,qua nonfoluminfattis>fed a.c.i.


    ttiaminipfis (pettatur /ermenibus.Ev S.Bernardusin Cantica. Porrovcre-

    cundiamwttlRge, tanquameoloreminfacie, qucdhac potifftmumvirtus ^venuftatem ingerat,ejr augeatgratiam.


    eft benum

    Berr ferB1 "*0'


    '

    NechancnomenclaturaB.Tho- . omnino ei detrahit ,nam ait. Cemmuniter diciturvirtus, omnequod ffias

    _,.

    & laudabtle in kumanisafiibits velpajfiontbus


    ipfaS. fcripturafacit
    :

    ejrficundum hec

    quandoque verecundiadicttur virlus cuwfit quaddtaudabilispa/Jio.

    Bipaktita Mautem
    ,

    dorem honeftum 8c vitiofum

    Verecundiamvelpuhoneftum qui eft de malo quo pu,

    det aliquemperpetratimali, vitiofumvero,quieftdebono,quoquepiam pudetoperisboni./Vtf anintatua, inquit EccIefiafticus,0w/*daris dicere verum.Eftenim confufie adducens peccatum eft confufio addu -

    *'-4-i4

    &

    censgloriacjrgratia.

    Vnde B.Gregorius in Ezechielem. Stcutverecudia

    bono. Erubefcere enim malufapieVndefcriptum eft . Efl confufo adduces peccatUt^refconftjfoadducensgloriam. )ui enimerubefcitpcenitendo mala
    tii efi,bonu vero erubefcerefatuitatis.

    laudahtliseftw malojtareprekefihilts efl

    Luc.9.2*

    quafecit , advita libertatepcruenit. )ui vero erubefcit benafacere, dflattt


    recittudinis cadit, atque addamnationerntendit .ficutperredempteredicitur

    j^uimeerubuerit,ejrmeosJermenes y kuncfi/iushominiserubefiet..cuvenerit
    in maieftatefua.

    Et S, Bemardus in epiftolaad Euftachium pfeudo epif copum.0 verecundia expers rationis,inimicafalutii \ totius ignarakoneris

    B.

    P ., 8 y.

    Oooo

    &

    honeflatis.

    66o
    Hso.i.

    VERECVNDIA.
    1 >

    honefiatis.Hac plane iia, quam Sapiens loqmtur xonfufio addueenspeccatum,

    Itaae verecundiie/l homini vincia Deo,ejrprobro duciturhumiliartfubpoten-

    ttmanualtijftmi? NonitarexUUgloriofusDauid. Tibifoli,inquit peccaui dr

    malum coram tefeci,vtiufiificeris infermonibustuis,c!rvincascum iudicaru,


    E

    Summum vittoriagenus diuina cedere maiefiati, ejr authoritati matris Eccle.4.24-

    >n fi* nt reluciarifummus honor drgloria.Operuer/itasjsonpudet inquinari,ejr

    abluipudet? Etf Pudor iuxtaftpientem adducensgloriam,fividelketpeccare

    pudeat.

    Dehoc noxio pudore

    pluravideinnoftroP

    anario

    V.

    Pudornoxius..

    C
    1

    V T

    II.

    De verecundia laudatAproprietatibus.
    PR. m AProprietascft.quoddeceatmaximeiuuenilemartatem.r/
    f/'/w,inquitS.
    lb.e,
    19.
    '

    kmbtofm$,infenibusgrauitas , in iuuenibrts

    alacritas,

    iia in adolefcentibus verecundia velut quadadote commendatur natura.

    Et
    api

    itcxum.Feretundiacumfi/ omnibus atatibus .perfpnis ,remportbtts ejr


    B, Cctm.&6.

    locis

    ta,tamenadohfcentes , iuuenilesque annosmaxime decet.

    E t B, B ern ard u.s

    Cantica

    Hanc verecundiam, inquit,

    libet quafijpeciofttmflvrem decerpere,

    noftrUqtieapponereadolefccMibus.nonquianonfitt&inproueclioriatateomA,4

    qux eft certe omniti ornatus atatu fed quodteneragratia tierecudia in teneriori ataf, e ampliuspulchristfi^ eniteat, EtPhilofophus.m. quarto.de moribus. Nonadquauisatatem affecJtis verecundufedadiuuemiem accomodatur. Cenfemus enim eos qui huius xtatisfunt verecundos tffe
    ntfiudio retinenda,
    ,

    eportere.-ytcunonfineperturbationeviuant^mu/tu^.obhocpeccentjveieciidia.frohibeantur delinquere.At^laudamus quideiuuenes verecudcs fedfenio-r resnemo ideo lattdat ,quia eenfemus eos nihileorum agere, yr.de verecundia
    &p*.

    emergerefilet.Dciade Seneca ad Lucilium. Locutus eHmesii amicustuus

    (bonum in adolefcentefignum) vtx fotuit excutersl adeo illiex aitofuffufus efi rubor. Et paulo poft. Inter hac dr ruborem effeftio.quigrauiffimis quoq^yirisfubitmoffunditur.Magis quidem
    b.onaindoiis. Vbifecollegit, verecundiam

    in iuuenibus apparet, quibus cjrpluscaioris eH , drtenerafrons: nthilcminus.

    veteranos ejrfencs tangtt.


    pluribus erubuit.

    Njhilerat rnoUtus ore Pempeii. nunquanon coram


    ,

    Nam vt qutdaboni fanguinisfunt


    .

    ita quidam incitati ejr

    tobilis,cjr cito inosprodeuntis

    Nihil borii vitaripoteH,no magis quaaccerfi.

    II,

    eft

    quod mulieres quantumuis aetate affe&as plus deceai q uam


    ^

    Y.iros.VndeB.Ambrofiuslib.i deAbraham,expcndesditu,ingeIi.r/
    efi

    Sara vxor tua

    )m reffondit tjr dixit: Ecce in tabernaculo efi. Nuquiddi t,

    ignorabat Deminus.quiinpofierioribus SodomorufuturaexcidiadenHciat v-

    A?

    bi SaraeJfet>.Seddocgre nos voluit,quantuspudoreffedebeatfceminaru.nepro-

    Gcn.iltt.

    cMfoccurfuhoff;tuinfi ocuios infiiiJat ,fedfalua verecudia minifieriufitum


    exerce-

    V
    extrceant.

    E C

    V N

    A.

    <^'

    Paulusdeconiugatis feminisfcribcns. Vclofmmulieresm habitu ornato cum veInterfeminasautemdidavirtusmaxirecundia&fiebrietateornantesfie. me decet Virgmes.Virginitatis enim dos qu&dam,zit A mbrof de inilitu-

    Vnde

    8c S.

    Similiter C\\i\t,v'tr0i orarein omniloco.

    &

    *'

    imi ^
    '

    a.

    c.i.

    tionc V\xv'm\s,eftVerecundia,quecommendaturfilentio. Refert Stobacus, Dcmadis celebran apophtegma verecundiam in niulierepulchritudi-

    s r

    "m -7 2(

    ms arcem obtinere..
    III.

    inquit idemS.

    Eft,quodnaturaipfafitmagiftraverecundia.\ Hacipfanatura, A ,i.offcit. Ambrofius , nos docet quaperfecle qtudem omnespartes cor-

    poris noftriexplicauit,vt

    &

    neceffitatt cenfuleret ,
    ,

    &gratiam

    venufiaret. Sed

    tamen eas , qua decora ajpeffu forent in quibusferma apex quafiin arte quadarn locatus,fjrfguraJuauitas,ejrvult(tiJpecies emineret ,operandt% vfim
    ,

    ejfet

    paratior obuias at% apertas reliquit: eas vero , in quibm effet naturalis obfie-

    quiam necejfitatis, ne deformefuipraberentfpeclaculum .partim tanquam in ipfo amandauit atq^ ahfcondit corpore,partim docuit ejrfiuafit tegendas. Nonne igitur ivfia natura eU magiftra yerecundia i Ergo natura op tfex (ic nofirajludutt verecundia ,fic decerum t/iudejr honeftum in noftro cuftodtuit corpore , vt v.elut duclus quofdam aqua exittu cuniculorum noftrorumpoft tergum rele,

    garet^atfo abafpettuinoftro auerteret , nepurgatio yentris vifetm oculorum of-

    fenderet Dequepu/cbre /poftoimait. ^uavidentur t inquit\membra corpo ,Coru " r r.ii tn rmiora,neceffiiria Junt. Ei qua putamusigncbilioraejfe membracorporis

    hs abundantiorem honorem ctrcurndamus ,ejr qua

    inhoneftafunt noftra,

    abur.dantiortm honeflatem habent\Etenim imitationtnatura induftriaauxit


    gratiarn.

    IV Prima Sedes Verecundix eft in frontc,vnde efr7ontes,&perfricare fVontermdicuntur.qui omnem pudorem depofuerunc ItaS. Au.

    ***'

    doris cft,ibiomntno

    guftinusde Verbis Apoltoli. !fronteiIiam fciucem) fgat , vbifedesputbi:,in quo mernbro erubefcitur. S. Ambroiius de obitu Valentiniani Imperatoriiponiteamingenis. /#e,inquit,geria*y*w/,f
    ,

    * orat.

    quibus folet nitereyerecundta .pulchritudo fuigere ,in qutbus autfiostuuenta,


    attt pfrficla

    S.Bemardus,exponensverbaiiiain Canticis Salomonis. Pulchrafuntgena tua ficut turtuns. Atq; e


    atatis infigne <?/?.IniiIHemlocat

    Cant.i.

    gentilibusPIiniusnaturilis hiftoriatlibro u. Pudoris, inquiens, /;*Itsfedes.

    B.fcrm.40.

    f*
    &ca,

    V. Eftquoq$feruandaverecundiainvoce,inmodoloquendi

    nend\Verecundta,iaqmt AmbroGus, nonfeiuminfacJis ,fedetiaminipfis A


    JpeBaturfitrmembusri e modumprogrediaris loquendi,ne qutdindecoru,n fermo refinet tuus. Speculum enim mentis plerumq^ in verhis refulget. ipfum votisfioHum Itbret modeftia,ne euiufiquam ojfendat auremvox fortior. Denitfe in
    ipfo canendtgenereprima dtfciphnawerecundiaefi,
    -

    c ffiC

    imo etiam in omni vju io-

    Oooo

    quendiy.

    66i
    tytienit
    j

    V E R E C V N D
    ,

    A.
    ,

    vlfenfim qtiis autpfillert,wt canefe autpoftremolcquitntipidt vt Vcrecuxda princtpia tommcndent procejfum .Stlentium quoq, tpfum,i qtto efi

    tehquarui virtmum otium .maximus aifus verecundtat/I. Deniq.fiaut in-

    b.c.19.

    fintiap uta tur ,autfitp erbtx.p robro daturfi verecund.d laudi ducttttr Ec nf'' a P x Jf pf3 mn rcn:! a nonfrscla nihdfemineum fonans qualem multi grautta* t; ffecte(imuiare conjuemnt fieijormam quaniam ejrregulam acjitc;

    ->

    cum vtrilem referuans Hoc eft enimp nlchrttuiinem vtuendi tenere


    .

    conueni-

    trttia cuiq^fexut ejrperfina reddere .Hic orio geftsrum optimus , hic ornatus ai

    omnem acltonem accommoius. Sei vt molttctdum

    & infiraclum,

    a:tt vocisfo-

    num
    A,ib.<?.iS.

    autgejium corporu nonprobo ita neq^ agrefiem ac rujiicum.


    ,

    Saturam

    imttemur.

    Eitts effigies formularttfciplina ,forma honefiatis efi


    ,

    vidertveltt. Htc(
    ,

    !Lu< .i.2t.

    Ibid.

    Luc 18.14.

    ait idem t* necvidereviros feminanec pudor) in ipfio tognimnisingrejfu Domini matre commendat legentibus efr tanquam teftis lecuples,iignam qu& ai tale munus eltgeretur,aftruit,quoiin cubtcuh, quoifela quodjalutata ah angelo tacet ejr mota f jj j ntr0 it u e i tls q UO d ai virilis fixus (pectem peregrtnam turbatur ajpscim Virginis. Itaq^ qttamuis ejfet humiiis.pra verecundia tamen nonfiaiutauit nee vllum rejf/onfum retultt nifivbi defiuficipienda Dominigcneratione cognoutt, vt qualitatem ejfeclus dfceret non vt fiermonem refielleret, VII In i/fa quotfc oratione Pe rgi t A v c T o r nojlra multum verecunHaplacet, multum conciliat gratia ajudDeum noftrum. Nonnehacpr&tultt publicanum ,& commendautt eum.quinecoculos audebat adcoelum liuarei lieo iuftficatur magis Domini iudtcio quam tllepharifieus quem itformauit
    ,
    t
    .

    V l.Eil&Cinocalis yerecundta

    i.Tet.3.4.

    prafumptto.

    iieofeoremus in incorrupttone quteti ejr modeftifpiritm qutest


    ,

    f.Tim.i.9-

    ante Deum locuples vt ait Petrus.Diues efimodefiia,quiapsrttoDeiefi.Paulm 4Uoq trationem defierriprxcepit cum -verecundia&fiobrietate. Primam hanc
    z

    ^rquafiprauiamvultefteorationisfiutura,vt non glorieturpcccatoris oratie


    fedquaficolorepttdoris obdufa,quoplm defiert verecundix de recordattone ie4ic7t eo

    vberiorem mereatur gratiam.

    VIII Eft etiam, aitidem Pzterfm&us,in ipfi motu gefiu.incejfutenen4a verecundta. Habitus enim mentis in corportsftatu cernttur. Htnc hemo cordis noftriabfconditm,aut leuior,

    aut iat~lantior,aut tmbtitor,aut contragra-

    uior (jrconfiantior,ejrpurior,(jr maturiorafttmatur. Itag,


    ,

    vcx qu.i iam animi efl corperis motus .CMeminifiis flif quendam amicum cum ficdulisfie videretur commeniare ojficijs , hocfiolo tamen in clerum a me non receptum quoi
    ,

    ge/ius etusplurimum ieieceret. <^Alterum quoq, cumin clero repenffem, iajfifi-

    fe me,ne vnquampratret mihi, quia velut qttoiam infilentis incefjm verbere oculos feriret meos. liq^ dixi,cum reiiereturpoft o/fenfam muneri Hocfolum excepi. A ecfiefiliitfintentia. Vterq^enim ab Ecclejia recefft , vtqua r tsinceffu
    ;

    prodebaturfaltsperfidia animi iemenfiraretur.Nam^ alter ^Anana infie/iationis

    R E

    y N D

    A.
    ,

    M\
    Sater-

    tiwL temperefdem deferuit ,atter pecimUftudio t m iudkuimfutdret

    dotemfenoftrum negauit. Lucebat iffiliorum tnceffit imagoleuttatts fpectet quxdamfcurrarum percurftntium.Motum naturainfrmet. Si quidfanein

    namra viti/eft, ixduftriaemendet.vt ars defit non defit ccrreclio.


    ,

    addiudem y multo magis ne qutd turpe oreexe.it hec ibij; JXtnirn ?rau;tcrco';nquinat hominem. Non enim cibustnquinathonnnem ,fcd
    Castendurneft,
    :

    Hic etiam vuigopudorifunt. In nullum verbum quod'inhonefte cadat non incutiat vereciinotro vero ojftcio. diam. Et nonfolum nihil tpft indecorum toqui fed ne aurem quidt i?i dibemushuutfmodipr&here dtftis ;Jicut Iofeph ne incongrua fu<e audtret verecundtx,.
    intullaohtrectatioyfedverborumobfcanitas.
    ',
    ,

    Gen.39.1s,

    yg/le fupit reticla;


    Jnteittrere

    quoniam quem

    deteelat audire , alterum laqut prouocat.,


    '.

    queque quodturpefit .pttdorimaximo eft Speclare vero ffi quidhuiufmodi fartutto accidat ,quanti horreris e3 ? JOuodergo in atijs dJJ>ttcet,nun-.
    qutdpoteft in feipfoplacere?

    X. P.oprietaseft,vcverecundusficvefticus,dequonoftevmorum
    m.i.ffiftemon tscuit. Vtartifexin materiacommodiore, inquit,metius operartfolet ftc verecundta in ipfo qttoq^ corporis decoreplus eminet ita tamen vt ettam ipfe nonfu ajfcflatus decor eorporis ,fed naturalis , fimpkx , negtecJus
    :

    rbi'd.c.19,

    maris quam expetitus ,non pretiofts


    ,

    r-r

    albentibus adiutus veftimentis ,fed

    to-mmumbus,vthoneHativelnece(fitatinihildefit,nih;laccedatnitori*.

    X
    tibt,

    l.

    efl:

    Amarefecretum,vtnotautt

    S.

    BernardusinCanticaiermo- B.remua
    Cant.ji.

    & locoftgnatur & tempore. JOuidtam amicum verecundo animo tptdm iecretum? Porrhfecretum & nox & teclutushabet. Deniq^orare
    3. i

    neexu-emoancemortemin Canticaconfcripto. Exponenserximverba illa. In lectuto meoper nocles quxfiui, quem ditigit anima mea. Verecundia,
    tfiaduertis >

    emur intrare cubtculum vt;q( Secretigratia. idqmdem adcAtttelam. necoram orantthm iaus humanaoration':sfureturfruClum,f.ufiretur
    votentes in
    '

    effcclum.

    Sc

    doceris n:httominus,iddit,

    verecundiamJententiahac.JOuid

    tam proprium vcrecundu , qu.im proprits vitare laudes , vitaretacJanttam}


    Eodemco!lineanc,quas fermone^o. de Sponfa verecunda folicudinem cum turture amanre confcribit. oftncla anima inquit Sola efto vt Soitomniumfirues tetpftm quem exomnwus. tibielegifti. ^fdn nefcjsver.e. caidum te babere K ponfum ,& quinequaqttamfuamveltt tibtindulgereprx,

    '

    fentiampraffntibsts cateris} \

    Etpoftremafaprirnelerco verecundarifeipfum.Qanm muluSapieds.u apud Etnnicos-tradidei ilc liipdmiiPychagorashis veibis^


    1 1.
    ,

    MtlT

    i$.'r,

    Tmvwj

    SifXcO.ii;

    <x.tr\'r,\>is

    mijicv,

    r. cies auiem turpe vnqtiam nih:l,neq cum alio, <


    TSeq^folus;

    omnium autem maxime

    verecttndare teipfum.

    6*4
    Le #;

    V E R

    E C

    V N D

    r A<

    Laer.tivs qnoqueIibroj.de PhilorophorumvirfsfcnbitDem>


    trium Phalerxumfolitum monereadoIefcentes,vtdomiparemes,in viaobuiosjnfolitudine feipfos reuererentur,ficenim fore vt faoba
    '

    &
    '

    '

    peccatodeterreantur.StobzusinfermonibusfuisDemocritoprarclaramlianc t ribuit gnomen.cJJ/^/^w, etiamfifolusfueris, ne% dixeris neque


    ,

    feceris

    Difeeautemteip/ummu!tomagis>quamaliesreuereri.EtThcophr3.ko.Reuercre teipfum,ejr nonerubeftes coram aliis. EtMufonio. Ferecundia

    apudomnes digntts habeberis ,fiprimum teipfum vereri incaperis. Pat res prifci hanc proprietatem maxim e exigunta Vkgimbns.Feradrtota &pu ra Firginttas, ait Tertuilian.in libro de velandis Virginibus mhitmagis timet yCjuamfemetipfam. Et S.BafiL.deveravirginitatc. Ftrgofolaquoque nullo horninum tefte,sihtl quod Sponfofuo wdignumfit, agere vtlarationepa, t

    tietur.Etfienim adjit nemo,ipfa tamenfibi Firgo adefl,debet^pra omntbusfii-

    pfam reuererifuamcf^ confcientiam*

    Capvt
    ~De praj}antia&
    Eccl 414.
    >

    TT

    ejfeflis

    Verecundu.

    T)R^:stantiam, Salutaremq;

    Verecundia? frudum Sapiens imprimisinfaperiori geminipudorisdifcriminepatefecit,cumdixit

    Hcfeizf.

    Thil.z.j.

    Luc.9.25.

    laudatum vero ad gratiam SZ gloriam Efi inquiebat, confufio adducens gratiam ejrghriam qualem gloriam confecuti funt omnesMartyres,eorumq; Princeps Chriftus, de quo Apoftolusad Hebrxos fcripfit ,quod propofitofibi gaudio fufitnuit crnce ,confufionecontempta> atquein dextrafedis Detfidet.Et ad Philippenfes,cum dixifTet eum bumiliaffeft-vfy aimortem crucis qua nihil ad pudefaciendum & confundedum excogitari potuit ignominiolius mox fubiecitdegloriaex confufione fecuta. Prepter quod ejr Deus exaltauit illum ,&dsnauit ittimmen ^quodeH fitj>er omne nomen Deindeipfe ChriftusDominusapud B.Lucamait. jQui me erubuerit,ejr meosfermones,
    vitiofum parare viam ad peccatu
    ,

    hunc fdius hominis erubefcet,cum venertt in maieftate fua


    ttorum angelorumN nde a contrario fenfu fequitur.

    & Patris

    ejr

    San-

    Qui vero meos fer-

    monesnonerubueritjfedfermonesTyrannorum cogentiumadidololatriam,hunc filiushominis no pudore , fed honore & gloriaafficiet, cum venerit in maieflate fua, & Patris & San Aoru m angelorum.
    Ac.u.

    EASDEMverecundia;laudesprofecutifunt6c
    fiuslib.i.de Officiis, Eft,
    cafiitas ipfatutior efi
    .

    S. Patres. S.
    ,

    Ambro-

    mquh

    verecundiapudicitiacomes cuiusfocietate y
    caftitatts pudor eft comes , quifife

    Bonus enim regenda.

    pratendatadeaquxprimapericulafuntfudicitiatemerarinonfinat*

    Magna

    modeftia,

    VERECVNDIA.
    modefiia,

    Us
    .43*.

    qu cumfit etiamfti iurti remiffior, nihilfibi vfurpans ,nihilvindi cans,& quodammodo intra viresfitas contraclior, dtues e& apud Deum,apud I(} quem nemodiues.Diuesefimodefiia,quiaportio DEIe&. Et infra. Ordoquida

    vita nobis tenendus eft,vt

    d verecundiaprima quadamfundamenta ducatur,

    quxficia ac familiaris ejimentisplacidttati^proteruiafttgitans^ah omni alienaluxu,fobrietatemdiligit,honefiatemfouet,decorumtlludrequirit. Etlib.

    2.deCain 8c kbtl.Caindicitur.Peccafiiiquiefce.OmniadocetDeits-.primum
    nepeeces,vti*/ldammonuit.Secundofipeccaueris,quiefcas,vtinCaindoces.
    Erubefcere enim debemus,& cendemnare peccatum, non defendere.quoniam

    Idx -7-

    puiore culpa minttitur.defenfione cumulatur.


    eft abfolutio

    Sitfaltem verecundia,ybi non

    Inde illud. htfttts in exordiofermonis aceufator efifui. Et iterum ab


    D'ic

    ipfo Domino alibidicJumgft.

    imquitates tuas,vt iufiifceris,J>)uantapu

    Prou.u.17.
    * 43 ' 2 *" ,uxta

    dorisgratia,vtiuftttiamteneatvereeundta.quam culpareatus abfiuierit.Dec b ra

    S.Bernardus in C?iuica.J>>uidamabiliusverecundo adolefcente? quampul- B.ferm.* hxc,& quamfilendidagemma morum in vita vultu adolefcentis,qua

    &

    vera&minimedibiabonxnunciafieiJbonaindolisindex^Virgadifciplin&eft
    iSi

    quipudendis afpecltbm imminens fobrics atatis motus,ac7ufj, leues coerce;

    at,comprimat infolentes. J^uidita turpiloquii,^ omnisdeinceps turpitudtnis

    fugitans }fororcontinenti<e eft. Nttllttm xque manifefium indtcium columbintt


    fimpUcitatis,& ideo etiam teftis innocentta. Lampas eftpudtca mentu iugiter
    lucens,vt nilin e.i turfe vt lindecerum refidere attentet, quod no
    dar,
    illa

    ilicopro-

    ItaexpunStrixwJorum^ejrprepHgnatrixpuritatuinnataJpecialisglo-

    riaeenfcientta,

    &famxcuflos,ytt& decus,virtutisfedes, virtutumprimiti<e,

    natur.z laus,ejr infignetotim v -itfti.Rubor ipfegenarum.quemforte inuexerit

    pudor quavtumgratia&decortsfuffitfioafferrevultutfoletl Vfq{ adeo genui- Ioan.j.z. nttm animi bonum verecudia esi,~\ t cjrqui maleagere non verentur ,videritamen verccariAentur ,dtcente Darnino Ornnis qtti male agitodtt lucem. Eodem percinec quod S. Gregorius Nazianzenus in oracioneaduer(us mulieres, Devm inducic loquentem cumtantainterhomines vt famafert tffet perturlalio vt optimi d fceleratiffimts nullo mcdo internofci poffent .H.tud quaqttam if\op.\x.DEVS, quumist bonos acmalos eade gloria frui ,fic enirn vttium indtt s augerctur. Jguocircapraclarumfignum ipfis tm, . ,

    ponam,quo per/picue cognofci queat quis fonus,quis malmfit. Hac oratione habtta,c\ii Nazianzenus bonerum qtttdem genas rubore ttnxit fiffufe fctli,

    cetpelitfinguine quotiesturpitudo altqua


    ,

    animum
    ,

    adoriripararet.

    Jguent

    ttiam ipfum muiteribus quia


    ,

    &

    rarioricute.ejr nioKtpeclore fitnt /vbertus in~

    fud-.t

    At vere malisftnguwem condt nfauit immotumq. intm lenttitfctfe efficitur,vt ad nullam turpitudtnem erubefcant .ldem in orationedc rrodetationeindirj>utationeferuan'^i,aic, nullum maius ad.umentum ad tirtu-

    tem excogttari pojfe vere.undt.c lege.

    Pppp

    Non

    <&S

    VER. ECVNDIA.
    ,

    Sctm

    4t.

    Nov abfimilia funt,qu;e celebres apud Ethnicos Philo/opht


    recundiaprodiderunt
    nes vt
    ,

    de ve-

    Socrates tefteMaximo,hortabaturiuue-

    Uavitis.

    P.ia apopht.

    tr ia haberent. Jn animo prudentiam , in lingua filentium , in vulttt wrfftfW^w.DiOgenesjaudorfcLaertiOjvidensadolefcentuluminhonefto di &o erubefcentem. Confide , inquit,y?//,&/rce virtutis color eft, Pythias Ariftotelis F. interrogata, quis color eflet pulcherrimusj tefte S.ob.x^o,reipondit^*^f r verecundiam ingenuis oboritur, M. Cato, vt re-

    fert Plutarchus , aiebat ,fibi magis placere iuuenes qui erubefcerent


    ,

    quam

    quipallefcerent ,quod rubor arguatprobamindolem^pallornonitem,


    C. u offic.

    Tullius fcribitde Officris,fineverecundia,/&//;'<'#/8 ,nihilhone-

    ftumefifepoffe,

    $.ej.*S>

    EtinPartinonibusOratoriis, Verecundiamefle,v/W*laudem maximam confequentum omntum cuftodem dedecus fugientem tem. Er z,deFinibu. cuptditatis moderatorem ejfepudorem. Senecaquoqi ad Luci lium, monet nutriendum adolefcentispudorem,qui quamdiu in ai-

    &

    tno eim durauerit >aliquhr,mquit,

    w> bonajpei locus,


    IV.

    C
    1

    A P V T

    *ta*s-2i.-

    exceiluerut,cuiufmodimulta exftantinfolisdiuinis Scripturis.i.fic Sem& Iaphet,qui vt cognouerunt parentem in tabernaculo iacere nudatum, vultuauerfopoft terga nuditatem eius contexerunt, vnde<2c magna; benedi&ionis beneficium promeruerunr. Quod exemplum arca. Littera, inquit, eui. perpendensS. Ambrofiusin librode Noe dentempietatis expreffit affeflum ,quodnudatum >amtcJu patrem benifilii vi-

    2Aedia adcompleffendamfduendamtfe Verecundiam. Pr m vm Medium efto.Confiderare exempla eorum,qui hac virtute

    &

    A.e.jx.

    derecauerunt ,nepaternareuerentia , velipfo minueretur afieclu, Jfiquidem etiamtacito vultupietas frrequenter offenditnr. Vnde etiam Roma vetusfuiffe

    v/us dicitur, nefilii cumparentibus ,drmaximepuberes intrarent lauacru.


    Officiis
    ,
    ,

    Idei*.

    1ioan.sJ.41-'

    Hcb.u

    24.

    A.fejsni.

    primo. Licet pler:%ferjrin lauacro quantum f offunt,tegant,ne velillis vbi nudum totum efi corpus, huiufmodi intecla/it portio.Sacerdotes quoq veteri more ficut in Exodo legimus,braecas accipiebat,, T ficut ad Mofen diclum efia Domino. Etfacies illis braccas lineas , vt tegatur turpitudo pudoris a lumbis vfi^ adfemora erunt habebit eas K^daron eius fum intrabunt in tabernaculum teflimonii, cum accedentfatriftca>filii noninducentfuperfepeccatum , nemeriantur. readaramfanfti, z. EftMoyfis.dequoS. Paulus ad Hebra:os ait,quod maioresdruitias ajftimarit thefauro yEgypuorum improperium Chriili. Quod conilderansidem Ambrofius in pialmum nS.CMoy-fes, 2.h,ncluit7exejfe, cumpojfet fedopprobrium Chrifii tbefauris /gypti arbitratus efl prjferendu,
    y

    Additinlibrode

    &

    &

    &

    &

    ftdfugiendopQttntiampotenMr fdStus eit Fac7t& efi enim in Deum regi Pba~

    raon

    R E C V N

    A.-

    67

    tanquam Deuspecraoni hoceft,regiterribilis,quem rex timeret, Et tuf$vis , Decatortbus ejfe tern>ri,Regibus reuerentia,&c.contemne quafeculifunt
    ,

    &

    minicapafpenis opprebrium , contende emnibusprxferre diuitijs. Opprobrium dice,quoditlis videatur opprobrium , hoc efl, ludaisfcandalum , Gentibusftul-

    autem virtus Dei at% Sapientia. EiUofephipatriarchar,dequoinGenen\ Iofephquoque, inquici- n-Jfc" 3. dcm t*accr primo de Officiis, cum fmniajfet quodSol& Luna &ftella adorarent eum,feiulum tamen obfequium deferebat Patri: caftus ita vt nefermonem -quidem audire veUet nift pudtcum : humilis vfq^adferuitutem veretitia,nobis
    ,
    '

    eundus vjauadfugam patiensvjq^ adcarcerem , remijforiniuria vjq^adremunerationem. Cuius tanta verecundia fuit , vt comprehenfits d muliere , veftem
    in manibus eiusfugiens mallet relinquere, quam
    fet qucq,

    verecundiam deponere,

    Moy-

    & Ieremtas

    elecli d Domino,

    vt oracula Deipradicarent populo , quod

    peterantpergratiam ,excufabantper yerecundiam t

    na

    4. Sufanna: apud Danielem. Tacebat, inquic idem , inpericulis Sufan- ib.e.ig. grauius yerecundia,quam vitadamnum ejfeputabat, necarbitrabatur Dan. 1355.

    &

    periculopudoris tuendam Salutem.Deofoli loquebatur , cuipoteratcafta vere-

    cundia eloqui, refugiebat ora intueri virorum, Eft enim diavt nec yidere virosfeminatnec videri velie.
    j-.Elizabcch.S.IoannisBaptiftxmacris.
    fcnbit.
    ,

    & in eculis verecttnin

    Dequaidcm
    ,

    Lucam ita luc.i:

    UWagna fantlis curaeftvereeundia vtplerumq^in ipfts pudor voto A inLucaim


    SancJam Elizabeth qua vtiq^ filios habere cupie-

    Jitjicut hoc loco aduertimus

    bat,eccultatemje menjibus quintfr. ^uacaufaoccultattenisnifipudoris \Eft enim vnicuiq^ officioprxfcripta atas, quodtempore decet, tempore nen decet,

    &

    *uiq mutatiofac~li vniufcuiufy mutatfapenaturam. Sunt etiam ipfiquadam : temporaprafcripta coniugie, quando dare operam libcrisfit decerum , dum an-

    nivigent ,dumfufcipienderum liberorum jj>es efi, Ec infra, Merito Sanffa Elizabeth ,erubefcebat gratia, ctftnon cognofceret culpa. Naetji concepit de yire,
    tamepartusjuierubefeebatatatem\ &rurfuscarui(fefefegaudebat opprobriO,
    Hocigituropprobriucofolaturfuipudorefublatueopudore,vtdixi,quodpudebat eamprepter atatem.

    De Verecundia S.Mariae Virginis fupra diximus. Alterv m Medium eftincemperanciumhominum vicareconforfa?pe

    Cap f.

    A1.0C

    c.20;

    tia.Efteiufdem

    di&i S. Avnbrofij. HabetJane,ait,/uosftepulosvere-

    cundta, non quos ipfa inuehtt fedquosfape incurrit, fiintemperantium incida-

    musconfortia,quifulJpecieiucunditatis venenuinfundunt bonis. Hifiaffidut maxime in tonuiuiejudo ac ioce.eneruant grauitatetllam virilem. Ca Jint

    &

    ueamus itafanedum relaxareanimumvolumusjbluamusomnem harmonia quaftconcentum quendabonorum operum. Vjiis enimcito infieclitnaturam.

    Vnde quamprudenter faclis conuenire Ecclejiafitcis ,


    ejftciis

    & maxime miniftrorum


    vt
    ipji boJ]>itales Jitis

    arbitror, declinare extraneerumconuiuia, vel

    Pppp

    peregri-

    6&

    VERECVNDIA,
    ,

    peregrinantibus, velvt ea cautione nullusfit opprobrio lecus. Conuiuia quippt

    extraneorum occupationes habent tum etiam epulandiprodunt cupiditatem. Surrepunt etiamfabuUfrequenter de Seculo>ac voluptatibtts , claudere aures
    nonpotes,probibereputaturfuperb'u.Surrepuntetiampratervoluntatempocuia.

    CHelius eji tux domui femelexcufes , qttam alienafrequenter :

    ejr

    vt ipfe

    fobrtusfurgas y tamen ex aliena infolentia condemnari non debetprafentia tua.

    Simile

    medmm prafcribit feminis Gregorius Nazianzenus in paraineOlympizdcm. Jj?uodadvita occupationes attinet tradw

    tico carminead

    &

    lanx operam da , atc^ in oraculorumfacrorum meditatione verfare, Externa negotia viro committe. Nolipedem tuum liminecrebro ejferre , nec adpublicos
    ludos,turbamqueinconditamproficifci.ldenimpudorem verecundis etiam excutit\oculoffe oculisiungit. Pudoris autem iacluraflagitiorum

    omnium certifttio

    fima eftparens .t^dd honefios autem


    nis te conferas iubeo :

    &

    laudabiles catus cumprudentibmfemiin animo


    infculpas,

    vt egregium aliquemfermonem

    quo vel vitia tua deleas , vel virtutes arffius ampleciaris ,


    acnemoruinftarfit.
    .

    Domus tibi vrbis

    Ne afptlus tuicopiam alijsfaciits quamproptnqutstuis, ijfygrauibus & boneftis ,& Sacerdoti^acfenecluteiuuentuti praftantiori. S;d
    ejri/tudte

    admonitum velim.vt nec adnuptiale,necadnataltttum conutuium

    j>roferes,vbi &perpota:ur,&faltatur ,

    acdeni^ infacetts facctijs indulgetur,Hac enim eiufmodtfunt, vt velp<:dicuwpec7us deltnire ac demul,

    & ridetur

    queant nonfecus acSolis radtm ceram cjuam citiffime penetrans . Cura pr<eterea,vt virgineuspudor egregium fubpatpebris tuts ruborem mantofundat,vtq etiam adhominum affeclum erubefcas joculos cacesjufercilium^ btts
    cere

    mideprejfum habens. H<ec ille, aliaq ue plura.

    Plvra media vel remedia ofF-ndes in P a n a r


    defiia,

    o.

    V. Immo-

    &

    Pudornoxius*.

    V
    |||pp|5S

    E
    TA

    S.

    De dejinitione Veritatis.
    k*"' 1 *' 1 *

    Eph^.iu.

    S vocem bifanam vfurpare pofTumus. Vno J|^?/%i> modo,quatenuseaaliquidappellaturverum. QuofignifiT^^ff!I catu non ft virtus fed obieclum potiusvel finis virtutis. vjpllgll^ ItaapudS. Ioannem Chriftusdicit fpiritum fanclumnos do&urum o mnem yeriiatem hoc eft, o mnem veram doftrinam, &c nos dicimurprofiteriveruaLemfideiCathoiica:, Alteromodorquatenus aliquisverumeloquitur&nonmentitur, Ethocfenfueftvirtus,quia verumloqui eft bona 8tlaudabilis aftio.. Ita Apoftolus zdEphefios

    ER.I

    fcripfit.

    V E R
    fcripflt.

    T A

    S.

    669
    rfal.i4.j.

    Deponentes mendaciumloquimini veritatem vnufquuque cttmproximofuo . E c Da uid in pfalmis. )uiloquitur yeritatem in cordefuo>quinon
    egitdolum i linguafua.

    Nos vtroque fignificatu.propter affinitate qua


    xho.
    xz.

    interfehabent,vfurpabimus:namjVtalicubiS. Thomascommonefecit,quiamoraliainquantumfuntdnobiscognitacircanosfunt,e^adnospertinent ,fecundum boc veritas doclrina peteft adbanc vhtutem fer tinere,
    ,

    109.

    a.9ad,j.

    fjr

    quxcunque aliaveritas quaquismanifeftat verbo velfaclo quodcognofcit. Jdem vero S.Do&or Veritatem,qua virtuseft,conuenienter dodtrina? PhilofophiinHbroquartodemoribus.itadefinit. Veritaseflvirtusj^rf aliquis ejrvita&Jermone demonftrat qualis efi (jrnonalia,quamcircaipft fint ,nec maiora , nec minora^ Cumquoconfentit.quod S. Augufttnus fcripfit in pfalmum quintum,ad verba. Perdes omnes quiloquunturmen dacium. Sibocdicitur,inquit,quodefi, yerum diciturfiauteboc dicitur, quod
    , ,

    ibid.

    Anft.c.7.

    nonesl,mendacium eft.Fx libro 1. Soliloquiorum poft longam difquifitionem de natura veri. Ergo iHudiieo, inquit, (jrficdefinio,nec vereor,ne defitiitiomeaobhocimprobetur,quodnimisbreuisefl. Namverum mthividetur
    efiadquodefi, lmoconfentitformulaloquendi

    A.

    c. 5.

    ChriftiDominiapud

    Mattliueum. Sitfermo autem ve(ier,efl,efl,non non, Atqueetiam B.PauIi inalteraepiftolaadCorinth. Aut qna cogito,ait,ficundum carne?ncogitot

    M*"- * *7*
    '

    '

    vtfitapvdmeESTejrNON.

    F/deles autemDeus

    quiafermonofier , quifutt

    apudvos,nonefltn tlloESTejrNO ?..

    C
    De

    V T

    r.

    excellentiaf$ dignitate Veritatis.


    ,

    EXcellentiam veritatis, fiue virtutem

    fiue

    veram doctrinam

    vitcEcongruenteeaintelIigamus,indeelicerepofrumus,quodDeus in pial. dicatur.P gw verit atis &E fpiritus fanclusapud B. loan.Spiritusve- jraljc 6 ritaiis.Et Chriftusipie hoc nomme fe copellarit dicens. Ego fum via/ve-R zn.i+e.

    atqueetiam corampraifidePilato palam. conceftatus fitfe diuulganda; caufa in hunc mundum venifle . Ego, ventatis docenda; mqnicnsjn hcnatus/um,dr^dbocyeniinmundum,vtteJ?imo^umperbi^ be am veritati Quod dictum admTratus Pilatus dixit, JguideB veritasf_ Hincpoftea S.loznnes{cripfn-,Gratia^ver itasperIefum Chriftn faffa eft, ioan.18.37. Pratckrumquoque illud prarconiu eft Regis Dauidisin pflmis, quod Peritaj Dominimanea t in xternum .Ettriumiuuenu cotyorisre<2J\i)a.rii p {**Jl "cuflodii certamen,in quo vicit eoufque tertii fent entia omnibusprae- 3 Efd 44 firentisveritatem^vtomnespopuliacclamarint&dixerincil/^rff-f? veritas ejrpraualet.K ex au te m di xeri c vi ctor Petefiquid vis ampltus qua
    ritas ejr yita,

    &

    i.

    i.

    quafcriptafunt ejrdabo,Jecudum quodesinuentusfapientiorproximis,


    ,

    &

    proximus mikifedebisyejr cognatwmefts.vocaberis.

    Pppp

    y,

    Eandem

    67 o

    T A

    S.

    Eandem excellentiamagnouerunt vetufti Patres.CIemens Alexandrinus de Grascse philofophix;veritate ita fcribir, Cum fit (ingularis fveritas qux ingraca apparet Philofopbia qux vere quidem es~i veritas,quomoC.t.Suova.

    dofiltttuminans cobres

    ejf

    album fjr nigrum

    ,ofiendit qualis (itvnufquisque

    eorttm:fic ipfa quoq refellit omnemfermoms probabilttate\ Merito ergo s


    cis quofy

    d Gra-

    acctamatum esi. Principium magnx


    ,

    virtutis efiRegina veritas. Ter-

    tullianusdevirgintbus vehn&xs.Veritatinemoprxfcriberepoteftyonfpatittm umporum , nonpatrocima perfonarum nonpriuilegium regionum Et

    T. initio-

    paulo poft. Sifemper chriftus prior ommbus , xque veritas fempiterna& antiqua res. Et li bro de ani ma.CW vtritas copertafine Deo, cni Deus cognitus
    fine chnfto?cui Chriftus exploratusfinefiiritufanclo, cuijpiritmfanfius acco-

    &

    modatm finefidei facramento? Hinclique: veritatem elTedonum Dei,

    quod etiam La&antius libro feptimo diuinarum inftitutionum agnouit,cum air. Non nifieius eflfcire veritatem.quifit doctus d Deo. Neque enim
    Ec/.
    poteftaltter repudiare quxfatft ftrnts eligere acprobarequxvira ,fidfivelca-

    fu idefficeret,certifftmePbtlofipbaretur.&quamuis nonpojfetdiuinis teftimoniis illa defendere,tamenfe ipfa veritas itluftraretfuo lumine.

    U.*t

    uenir,

    Cum quo conquod libro prim o fcripfit in ha:c vctbi.Teritatis ipfius tata vis eft y

    vt nemopojftt ejfe tam cxcus, qui non videat ingerentemfe oculis diuinam cla : Gregorius Nazianzenus in oratione de Pace. Omnium rerunt fortifimaeftveritas, ytcum Efdracenfeo. Et in oratione defeipfo,cu falfo
    ritatem. S.

    CoriMj.
    Jd.ad

    reiveritatemmagis curo

    eiusfamaaquibufdamtraduceretur.^^^ww^^inquit.iW^y?,^/ immofilumcure?. bocenimvelmecondemnauerit


    ,

    t C onftan. velabfoluerit,koc miferum vel beatum reddiderit. At quidaliit videatur>nibd adnos ,quemadmodumnec alienumfimnium. S. Ambrofiusin pfal.118.

    exponens verba illa, Principium verborum tuorum veritas. Cupnncipium


    si\t,verborumDeiveritasfit,veritas ytiquefideifundamentum ett.Primum
    A.feim.20

    M in apoJ.

    U ep 128.

    enim oportet vt credam^ veraeffe Deifummi,qux in diuinisfiripturis legimus oracutafecundum efi, virtu tem eorupleniore cognitione difbam us. S Hieronymusaduerius RumnuminterPythagorxfententiasrcfert hanc..P/0_ J}eu veritate co lenda,qua fola bominesDeoproximosfacia t.Et ad Fabiola.de
    .

    vefte facercTbtali .

    guod dicitur in

    ipfi Rationalt J[vAa><n; ejfefcjr ,ky&u<*.M


    ,

    H..H

    eU mantfeflatio ,atque doclrina vel veritas boc ipfum fignificat quodhunIquam inDei ratione mendaciumfit:fed& ipf* veritas multis Jignis argumentumonHretur hominibus,vfque admortales veniat. Et in procemio commentariorum li bro 5. in lerem. Veritas claudi ligaripoteH ,vinci multitudtne hoftium non nonpoteft , qua &fuorumpaucitate contenta eft terretur. B. Auguft. de verarcligione, >uid admirabilius,quidfieciofius

    &

    &

    &

    tpfa veritate,

    adquam omnisfieclatorperuenirefi cupere cofitetur, cum vehe -

    mcnter,nefatlatur,inuigilat,& indefe iaftatfiquidacutius cxteris

    & viuaciusin

    T A

    S.

    C7 i
    A.
    c.

    nsinftecJando cognoftat dr iudicettEtin Pfal. o$, Deus veraxjnquhsm nif autem homo mendax, quia non efi bomo verax, nijiin quo loquitur Deus. Et

    libfoTTde libero arbitrio , Promiferam metibi demonftaturum ejfe aliquid* auodfitmentenoHraatffueratienefublimius. Ecce ttbiefi tpjavcntas <_xf>plecfere tllam fipotes (jrfruere illa (jr delecJare in nts cordis tui.

    Domino,

    & dabit

    ttbipetitioid.cij.

    ^uidenimpetis ampltus,quam vt beatusfisl Et quidbeatimeo t


    (jr incommutabili , (frexcellentijjimaveritate?

    qutfiuitur inconcujfa
    cognitionem veritatis

    &c.

    multa B.Profper de vocationegentium. DubitandumnoneHadipfam perceptionemfalutis nenfuis quenquam meritis }ftd

    &

    opeatqueoperedtuinagratiaperuenire.

    Etde vitaconremplatiua. Veritas, i_ jiimprsefc

    vndecunque

    claruit, non eft ingenio humano dcputanda fed Deo. Cyr.c.i. Cyr. Alexandrinuslibro c;.thefauri. Vt Efdras,iaqmt,fribitemnisterra ***** emnes creatura ipfam tremijcut, veritatem vecat, rjr ccelum ipfam adorat,

    &

    Ttliu-s i/ero defcipfo ait ; Egojitm

    veritas*

    C
    i

    A P V T

    III.

    De Proprietatibus Veritatis.

    PR m AProprietaseft Homonaturapropenfuseftadindaganda ve.icatem.ItaB.Ambr.lib.i.deorficiis.O;w/^f,inquit,^w//^/tjijecundum naturam humanam verum intiefiigare, quodadfiudiu cognitienis rjrjcienti* trahit
    ,

    A,c*fc

    rjr

    inquirendi infundit cupiditatem.

    /n quo excellere

    Auguftinus inQuxftionibus ceftameti. aut malumjimplicitas quadaefinaturalis, qus nequeadbonu, Nefcire bonum neque admalum erudita eji hoc esi ignoranttafine malitia . Sinejenfit enim
    yntucrfispulchru videtur. Et B,
    t

    A.q.Se.&^i.

    uajcimur /ed noHranaturacapaxeHedifeereveritatem JLtCicer.pnmode offic is. Imprimis heminis efipropria veri inquifitio atque inue/Hgati . Et, cyuodverumfimplex fincerumq^fit, idefi/iatura hominis aptiJfimunK
    :

    1 1.

    Proprietas.veritasnaturafua iimphciter eft

    & nuda, alieniflima

    fuco. Vnde Chriftus de Nathanael a mendacio, fraude, fimulatione loques ait Ecce vete ijraelita, in quodolusn on eH. Qua; verba expedens B.

    &

    Aug.Dolus, inquk fraus eft .Jimulatic efi ,quando aliquis aliudincordetegit a ejr aiiudloquitur dolus eft,(jr tanquam duo corda habet.Vnum quafifinum cordtshabet,vbi yidet veritatem,(]r alterumfivum vbi concipit[mendactum ,
    noueritii
    ,
    ,

    twft 7.10!

    (jr

    hunc ejfedolum dicJumeftinpfalmis Ubiadolofafequtiur in vt corde dr corde locuttjunt mala , JguideH, in cerde (jr corde nifidupltci corde? Et hoc nomine etiam vocatur infcrtpturis fciltcet, duplici corde ejr duplex anipio .Nec vacat myfterio quodvir minime dolofus dicatur vere Ifiaelita abljra- _
    ,

    tle,q.Hi

    G? iJCob,nam eU lacobfcriptftm csL lacob iVtt en; vtrfinrAcx.

    Hinc B. ahaj^
    Jt-Lera-

    6jt
    Hieron.lib,}.

    T A

    S.

    Hieronymusincap.Tz.Ofcc. ^uamuis conentur bareticiveritatimijcere


    mendacium,oleum aquis ejr cateris bumentibus dr liquentibus rebut nenpoteft copulari. Semper verttasjupra esl ,deorJumque mendacium Omnes aliafeecies,
    .

    ideftb&rejes

    ,qua nonbabctoleumveritatis,poJp<ntjibimifeeri,&depluribus
    .

    vnumeJficteerpus.Sedbarum oleum detefiatur Prepbeta,dicens Oleumpeccatorisnen impinguet caput meum.TcnuMianus deipe&aculis.

    Noamatfal-

    fum auclor veritatis, adulterium efl apudillum omne quodfingitur.


    L.ci,

    III.

    Nonegecprxfidioeloquencia:, etiamfipereamilluftraripoffir.

    Ita Lactanrius initio libri primi de falfa religione . Veritas licetpoffitfine


    eloquentia,inquit, defendi,vt eft a multis fape defenfa y tamen cbaritate ac ni,

    A.e.11

    quodam modo dijferenda es~i,vt t otentius in animos influat vifua ey inftruEla religione ejr luce oratienis ornata. Et S, Bafilius de marty re Mamante Nepudeat nos veritatis: nefabulatores illos extraneos imitemur, ne veritatem verborum ornatu obuelemus. Nuda ett veritas.abJquepatrocinioipJafeipJamdeclarans.EtB. AiiguftinusLbro 4. de dodtrina Chriftizna.Bonorum ingeniorum infignis eftindoles,in verbis veru amare,non verba. JOuid enim prodeH clauis auteaft aperirt qusdvolumus potefl? aut quid obett lignea ft bocpoteft , quandombtl quxrtmus nftpatere, quodclaufum tfti lVComuniseftomhibus, omnibufqucpublicanda.Te:t'Mlh:p.ns contra Valentinianos. Ntbilveritas erubefcit\nifiJolumodo abfcond' qtiia
    torefermonis illuflranda
    ,

    &

    &

    r,

    necpudebit vllum aureseidedere ,eum


    Luc.
    1.0

    Deum

    recognofeere,

    quem

    iamilli na-

    57.

    A.c.14-

    turacommifit,quem quotidiein omnibus cperibusfentit.B. Hieronymus cx ponens verba Apoftoliad Ephefios, Depenen tes mendacium loqttimini
    ito. veritatem vnufquisque cumproximofe

    docetperproximum,nonami-

    cam vel propinquum,led omnem hominem incelligi, ficut in paraboHerichuntini Samaritani apud Lucam.Itaque omnibus homini bus veritatern enunciandam. Et B. Aucmftinuslibrofecundodelibero
    la

    arbitrio. Veritatispukbritudo necmultitudine audientium coftipatajecludit

    venientes , necperagitur tempore ,necmigrat locis , nec nocle intercipitur ,nec

    vmbra intercluditur,vecfefibuscorporr.-Jitbiacet. De toto mundo adfe couerfis qui diligunt eam omnibuspr oximaeH ,omnibusfemptterna. T^ullolocoeH,
    nufquam
    litts^a
    Id.con.i.

    deeft,foris admonetantus docet cernentes fe commutat omnesin me-

    nullo in deterius commutatur: nttllus de illa iudicat,ftne tlla iudtcat bene.

    Ac.cs.s.;?,

    zTim.+,

    EtinPfalmumtrigefimum, Veritasnecquadracfi,necrotunda,neclengai pateat. Et\\.bro primo contraCrevbiarte prafens efl j (icordts oculus ad eam r v r j t 1 fconium Gammauoumtuse probat ventatemlemperomnibusopportune importune vtmonuit Timotheam Apoftolus pradicanda. Quando autem fructuose occultecur veritas, docetlib.de bonoperfeuer^ntix caput 10. &; in pfalmum quintum. V. Non
    -

    675 V. Non eft mutationi obnoxia, fed conftans.Tertullianus libro de fpccVaculis. Hxc esi veritatis integritas, ejr qua ei debetur dtfictpltnAplenituS.

    V E

    T A

    immutare fententiam nec variare iudtcium. T^pn potefl aliud ejfe quod vere quidem efi bonumfeu m alu.n. Eiufmodiveriuseftomnium,quardiuinishteris, veltraditione Apodo
    ,

    & tqualitas timorii &


    ,

    fides obfiequij non

    ftolica continentur.

    VI. Veritarisnotitiaarduaeft,amara,Stobfcur3.VndeC:emens Alexandt mus. Clarum e(i,quodcum veritasftt ardua rjr dffictlu propterta certsfimt quafttones,exqutbusnataJunth<trefes.Et S.Baiiltn prooemio hbri de Spiricu fanclx). Quoniam dffi tlis eji tnuentu veritas ,yndi^nobtsefl vefiigtnda. Hieron.Iibro 1 inlouinianum. Amaraefiveritas r? qut eam
    s

    tom>
    '

    prtdicat replentur amaritudtne. In az,ymis enim veritatis &fincerttatts Do~


    ,

    rntni Pafcha celebratur.ejr

    cum amaritudtntbus comeditur. E t h bi o


    ,

    con tra

    Pelagianos. Veritasamaraefl rugofx frontis actrifiis,ojfendit% correptos. Vnde $"^Apolhlus loquuur, Intmtcus vobisfaclutfum,veritatem dicens vobii ?

    Et Comieus.ohfiquium amicos Veritas edrumparit. Et Laclandus libro


    .

    primo. Jj)ti0niam,mquit, paucivtuntur hecbereficio (doclrina; Chrifti) quod obuolutainobfcuroveritas latet ,eaq.vel contempt ui doclts eil,quiaido'

    ryis tjfertoribus eget:vel odto indocJi. ob injitam fibi aufieritatem

    (nam quia

    yirtutibus amarttudo permtftatfl ,vitia vero voluptate cenditafunt ,i/(aoffenft.hac delinitiferuntur inpraceps , )fuccurrendum ejfe his erroribus credtdi.

    Incemovero

    iophide ventate (enEmpedo- CicI.2.Aca<l queritur tanquam tUi adcogttandum rhe- q * cles angufias effe fenfuum femitas quadrtgis opus ejfet. Democrttus quafi in puteo quodam Jic a 'to,vtfunda dts (it nuUusjverttatem iacere demtrfam-.nimtrum ftulte ,vt cetera Ex hac deJibro declarat,qudveteresPhil<.
    lerint .Anaxagoras zit.pronunttatcircumfufaejfetenebrisomnia.
    .

    &

    (peratione confejfio tUa Socratis nata e/i , quafe nihdfetre dtxit , ntfthoc

    vnum,

    quodnthtlfciat.
    poteft,in

    Hmc ^yicademta dtfctpltna manautt fitamen dtfciplina dtci

    qua tgnoratio ejr dtjcttur ejr docetur.

    Quomodo autem hcec venB.ferm. 74"

    tattsvelobfcuruas, vel aufteritas vel difficultas toilaturjpaucis verbis difcuffi: S. Bernardusin Cantic.i> Imara^ inquiens eftvetnasfinecondi

    mento gratit ficut abfi^ verttattsjreno , leuis


    info 'ens eft tpfadeuotto.

    & ntfctens modumplerune^

    ejr

    VII. Venus odiumparit.vraitTetentius. Hocexpertus S Paulusad Gilatas air. In tmtCus vobisJaCjus fum tjerum dtcenf tjnbts Grey Nazianzenus in AooTogetici primi mitio au&or cft,duobur irnpnmts aJfecltbu\ odto nempe eJr beneuolentiaveritatem la'>efaffari. Cuiuscaufam reddk S.Auguftinusin-hb isCo- lfeftoDum.Cur veritas [arttodium aii}

    T.inAndria.'
    Gal.4.i(j.

    quu

    ejr

    tnimtcuseisfacius efihom tuus verumpr.;dtc an

    cum am etur beata

    10 con c
    '

    zu

    $74

    T A
    :

    S.

    vita , qua ntrn eft nifigaudium de veritate ni fiquia fic amatur veritas \ vt quicunque aliudamant ,hocquodamant velintejfe veritatem : faquiafatli
    noUent,nolunt conuinci, quodfalfifintfltafcpropter eam rem oderuntfalfita-

    tem,quampro veritateamant.^imant eam lucentem,oderunt eam redargu^jntem.Jguia enimfaUi nolunt, (jrfaWere velunt , amant eam cumfeipfam indicat , ejr oderunt

    eam cum

    eos ipfos indicat.

    Inde retribuit eis vt quife ab ea

    eisipfanonfit mamfefia. Sic etiam fic animus humanus etiam,fic cacus ejr languidits , turpis atque indefic
    cens latere vult,fi autem,vt lateat aliquid. non vult. Contrailli redditur.vt
    ipfe non lateat veritatem, ipfum autem veritas lateat.

    manifeftarinolunt ,vt eos nolentesmanifeflet,

    &

    Tamen etiamfic dum


    ,

    mifereft,verismauultgauderequamfal(is.Beatusergoerit,finullainterpellk~temoleflia, deipja,per quamverajunt omniafolaveritate gaudebit.

    M.Tul-

    lius in L^lio.

    Axjd. jri.
    Ep. *8,

    ^efcio , quo modo verum efi quedin /indria familiaris meus Terentius dixit. obfequium amicos , veritas odiumparit , molefta veritas efl

    fiquidem ex ea nafcitur odium .quodefi yenenum amicitia. VII I. Veritas a quocunque di&arecipienda. Eft S. Auguftini libro ii.Confeflionum. Guius rationem reddit in epiftola ad Hieronymum. A quocunque, mcyait,verum dicitur illo donantedicitur,qui eft ipfa Veritas. Idem docec B. Profper in prxfationelibri r. de vita contemplatiua. EtinpfaImumi4o.vbi agens degentiumphilofophis. Etfi y
    s.it,aliquidrecJi verique dixerint ,
    ritatis.

    nsn cuiufquam hominis,fedes~t

    ipfius

    vc-

    A P V T

    IV.

    "DenecejZitate

    &

    vtilitate Veritatis.

    NE
    Sccli.^JS:
    2.

    ce

    s s

    ta s huius

    virtutis

    inde euincitur
    ,

    quod

    Spiritus ian-

    ffcuspaffim in

    Verbo fuo fcripto

    vetat arguit ,

    & damnat omnia,

    oc.13.?.

    quae repugnant Veritati , vt mendacia, dolos, hypocrifin , errores fueos,dequibus in Pan a r i o. Verbo. Hypocrifis ,<JM*ndacium ejrc jon C6n fraijicas ^{ t Ecclefiafticus ,ve bo verttatisvUo medo, rjr de r, endaci$ ineruditionis tua eonfundere.

    &

    GaL'3.1.

    alicfuidadcterfus veritafem
    Pf 30.24.
    rf5<8
    p
    '

    tfauit

    non ebedtre yer <t ati

    Non o(ft'.mm Etad Ga.htas.Oiv/ev/atr G.itata qun vosja^ciDeinieqniaivbetVt Ventatem inomn'bus

    S 'aulus ad Cori n hios.


    '
    .

    docearnus. Vtritatem inqurt plalmiita,r<?Ec ce veritaiem dij sxijh. E Zacharijjs pyoph Dominus. Et. fac:,?? ddigite. Et Apoitom^J EcuKiio;. ,J__ Vefitaiem tthtwn """" " ,

    qua*ramus,Ioqaamjr

    &

    quirit

    '

    "

    &

    *"*

    V E R

    T A
    m

    S.

    7r

    tatemf^ientesinchafjtattjsrefcamus inillo peromnia. Et Chriftusapud Ioannem. Veri adoratores adorabunt Patre in(piritu& veritate. Er, Si [* * cognofcetis veritavos manferitis irtfermone meo,vere difcipuli meieritis ,

    &

    Prxterea Chriftus ipfe ef t Veritas , q uia ioan. 14. 6. fide via Veritas&vita,zt fine cognitione Chnfti dixit. Egofum falutem. Gratia aditus ad gratiam eum pracclufusnobis eft omnis veritasperlefum Chrifiumfaclaefi. Et S.Petrus kan.1.17. enim,tefte S.Ioanne, repletus Spiritufan&o in Adis Apoftolicis dixit. INon eftinalioaliquo A a 4 ,, falus Nec enim aliudnomen efifub coelo datum hominibus , in quo oporteat

    tem ,

    & veritas

    liberabit vos,
    ,

    &

    &

    &

    ms faluos fieri.

    Qvo d

    fi

    cognofcere

    & audire teneamur Veritatem

    nonpo-

    Vciiitas.

    teftnonex ea auditionemagnus promanare in nosfructus. Audirefi- A.inpf.w, ia ne quidem , tefte S. Auguftino , nihil efi ,fi nonauditionem fruclus fequatur, Primuseft>quodiis maximefelicitasxternaadiudicetur,qui veritatem amant ab omni dolo 8c fuco funt alieni nam rex Dauid , cum ita precatus eflet. Domine, quis habitabit in tabernaculo tuo ? refpondet pf. 14,
    *

    &

    Dominus.

    jguilo quitur yeritatem incorde fuo.-quinonegit doluminlin-

    guafua. Necfecit proximofuomalum,&c. Vnde Clemensinparamefiad gente $ Corifuetudo voluptatum in barathrum deturbat } in c<tlum autem deducit verttas.
    II.

    tes dixit.

    Fructus eft,vera libertas. Chriftusenimad Iudxoscreden- ionl } Si vos manferitis infermone meo , vere difcipuli mei eritis , e CQjz. jr
    ,

    gnofcetis veritatem

    & veritas liberabit vos

    Etiterum. Siergo

    vosfilius
    A.traft.4t

    liberauerit , vere liberieritis.

    Qux verba exponens S.Auguftinusinlo-

    anncm.Hoc verbum,2\t,Dominus adhbertatempofuit. Ltberabit vos. Nihil


    cnim
    efi aliud proprie , Uberat ,nifi liberum facit : quomodo faluat ,nihileH aliudquamfaluumfacit ; quomodo fanat ,nihil efi aliud, quam fanum facit:

    ditatjtihileft aliud,quam diuitem facit.

    Hocin graco verboplaniusesJ, Et quia ludxi arbitrabantur eum loqui de feruitute legali, Chriftus refpondetfeloqui de feruitute peccati. Omnis,mquiens,quifaeitpeccatum,feruuseftpeccati.

    Seruusautem,nonmanetindomoinaternum. ^ua,

    ergo nohis eftfies? pergit Auguftinus , qui non fumus fine peccatoi Audi fpem tuam, Filius manet in aternum Si ergo filius vos liberauerit , vere li.

    Hacfpes nofira eftfratres , vt a libero liberemur , Itberando feruos nos faciat: Serui enim eramus cupiditatis , liberati ferui efficimur Gal charitatis, Hoc ejr ^ifoftolus dicit. Vos autem fratres in libertatem vocati
    beri eritis,
    efiis,

    &

    j.ij,

    tantum nelibertatem in occafionem carnis detis, fedper charitatemferIII. Fru<ftus,bonus odorpradicaurveritatis,

    uiteinuicem.

    de quo ita Apofto%


    lus

    Qqqq

    676
    2.

    T A

    S.

    Cot.

    I.I4.

    ad Corinthios. Deo autem gratias, quifemper triumpbat nos in Cbriflo leftt,& odorem notitUfua manifeflatper nos in omni
    lus in pofteriore epiftola
    loco ,

    quia Cbrifli bonus odorfumui Deo inijs qnifaluifunt ,ejrinijs quipere-

    sent.351.

    unt.Vndc Auguftinusapud Profperuminfententiis. Eonm Chriftiodor


    eftpr&dicatio Veritatis ,quo odorevitamcapit ,quiEuangelio bonis operibm

    feruit

    & congruit.Otortem autem incurritjcuim ab bis qux bene loquitur vi-

    ta dtjfentit. fu<t conditio etiam auditores obftringit , cum reclaprsdicatio ab


    1.

    Cor.

    13.

    alijs

    per incredulitatem auditur in mortem : ab aliisper fidem fufcipitur in

    faltttem.

    IV. Fru&useft,quodnihileaiucundiuspofIitexcogitari. Etideo


    iuxta
    A.
    c. rj.

    Apoftolum

    charitas fortc congaudet veritati.

    Solemmf\nc\xx\t S.

    Auguftinus librO
    tur.

    1.

    de libero arbitrio , audire yoces clamantiumfe beates,

    Jiiaceantin rofis altif^floribm ,veletiam vngttentis odoratijimis perfruan-

    ^uidfragranttm, quidiucundiminjpiratione veritatis ? Etdubitamm nos, cum ab itla inftiramur , dicere beatos ? diulti leatam vitam in cantti yo-

    cum>& neruorum, ejr tibiarttmflbi confiituunt


    Jine vlloftrepitu vt ita dicam tanorum ,
    ritatis illabitur,aliam

    ejr

    cum eajibi defttnt ,fe mife-

    ros iudicant-.cum autem adfunt } eJferunturUiitia,drnos cum mentibus noftris

    vitam beatam quarimm ,

    frtiimur ? L uce attri


    lucis
    ,

    qua adhos octilospertinei,flue in ignibm terrenis ,flue inflellis Luna iucunditate deletlati homines ,cum abifta Letitia nullis velSole ciaritate ejr
    videntur , ejrpropter bacfem-

    & argenti, lucegemmarum,ejr aliorum colorum flue ipfim &

    & facuhdum quoddamftlentium ve& zam certa &pr<zfente non

    "molefliis jtttUaindigentia reuocanturjbeatifibi

    per volunt viuere :

    &

    nos in luce veritatis beatam vitam collocare metutmmi

    lmmo vero ,quoniam in veritate cognofcitur ejr teneturfummum bonum/atfe


    Feritas fapientia esl,cernamm in ea,teneamufq fummum bcxum,ecfeperfrus

    amur. Et paulo poft. ftticquid'enim iucundum eft in ceteris veris,ipfa yti% veritateiucundum efl. Haceflltbertasnoflra , cum iftifubdtmur verttati. Et
    ipfe eB

    Dem nofter

    qui nos liberat d mortejdeB , acondttione peccati.


    ,

    enim refruitur anima cum libertate niftquafruitur cum fecuritate. autemfecurus eft in iis bonis qu&pateft inuitm amittere. Veritatem at^fapientiam nemo amittit inuitus. Non enim locisfeparari ab ea quifqttam potefl,
    ,

    NulU Nemo

    Eph.6.14.

    fedea qua dicitur d veritate atq^ftpientiafeparatioperuerfa voluntas efl, qua inferiora diliguntur.Nem&autem vult aliquidnolens. V, FrucluseftMortificatio carnis,nam ad Ephefiositaloquitur Apoftolus. State crgofuceinclilumbos veftros in veritate. Vn de S. Hie ronymus exponens verba Nahum prophetx. Confortalumbos , robora

    Nahum.

    1.

    virtutemvalde.Dicitur Tuda,ytteneat lumbum,'\nc[uk,idetf,vtpoft eleclio-

    nem vere mortifieet corpmfuum^&feruitutifubijciat^nequaflrex &magifler


    dltjt

    V E R

    T A

    S.

    677
    Mart
    Luc.
    ,

    aliispradicans,i}fereprob:isinueniatur.

    Longumefnuvcdicere,qnodvirtm
    Eti^fpcjo!''-*

    ^
    :

    diabolimaxime fit inlumbis , Et quodloanrtes zonape/ttcea angitur. Etquod

    12.

    a Saluatore difcipulis imperatur.Sint lumbiyefri pracincii.

    f.

    E P h,6 -'+-

    Epke/ios. State ergo accincli Itimbos veftros in verttate. Licet eniniMw.n^

    plurimitmpraftet , e^vitacontincntiafupermortificationeltimborunf.tamen
    nibtleosita mortifcat , vtcognitio veritatis.

    Fnde dtcitur , accinghe lumbos


    qui tota mente in chrtflo

    veHrosin veritate.

    Sienim veritas eH

    cbriftuf,

    credidtt , lumbosfuos mortificauitin Chrifto,

    tatiscuneo, ait Tertullianus

    VI. Fru&useftExpugnatiohrefumomniumq,errorum. VericontraMarcionem, omnis extrudttur hxre


    T.iibj.

    yfr.Etdeveiandis Virginibusinitio. H&refeU nontamnomtas >qttamveri


    tasreuincit.

    V T

    V.

    De JSdedijs ad cognofcendamjuendamcj Veritatem idoneis.

    QVon
    ceie,
    I,

    am

    tefte

    M.

    Tullio inprimo ds Officiis hbro hominis inillud

    primispropria eH veriinquifitio , at% tnueftigatio, neceile eft hoc loco

    adiumenta qua;dam ad

    inquirendum, Scinueniendum
    ,

    fubii-

    v m eft,vt animus a vitiis fit alienus &. a rerum terrenarum cupiditateabftra&us. In makuolam enim animam, ait Sapien s, non s, p 4r intreibitfapientia, nec habitabit in corporefubdttopeccatts. Vnde\ Augu- Ac.ij
    1
    ,

    Me d

    ftinusdeagoneChriftiano. Cum,inqmr,ccgnit/o&ac7io/irstdonaT>ei O' btatumhomtnemfaciant } Jicut in cognitione cauenduseH error ,fc xn aclione cauendaeHnequitia. Frratautern^uifquu tatdt writatemfep cjfecognofcei

    re,cum adhuc nequiterviuat Tfequitia autem eH jnundum iftum diltgere ea conctfptfccre , &pro ea qit& najcuntur &tranfeunt promagno habere,
    .

    &

    &

    htslaborare

    vt acquiranturiefr Utari cum abundauerint ,

    & timere ne pere.

    ant,& contrtflari cum pereunt. Talis vita nonpotestpuram illam,&finceram


    (jr

    incommutabilem yidere veritatem,& inbarereilli.


    ,,

    II.Medium,vtaIienusabomnifaftu&arrogantia,fedverehu-p roir milis .Vhienimhumilitas, inquitSalomon,^^'/?/'^^. Etfummus veritatis magifter, hanc imprimis virtutem adifcipulis fuis exegit diccns.Difciteame,quiamitisfum

    & humiliscorde. cum gratias egifiet Deo


    ,

    quod Deus f ua myfteria, hoc eft veritatem ipfam reuelaffet paruulis Matt &humihbus t VndeS.CvpnanusnatiuitatemChriftidefcribens. Ele-

    uzs
    ,

    ,.

    Qqqq

    clay

    67 8
    A.hb, loe.i?.

    S.

    3a, ait, humiliumperfinarumJimpUcitas,vtponereturregula,dr indiffolubitefaretarforma, quodnon nifipauperibmJfiritu Cbriftipateret bumanitas,


    necfuperbos adintuitumfuipeJfetxdmittereVnitas, EtS. Auguft.inlib.de

    Dei difputans contraPlatonicos oftendit nihilfllis aliudobftare, quo minus fiantChriftiani,quam fupcrbiam, Jguideft, inquiens, quodvt beati fimm omne corpm fugiendum ejfe epinamini, nifi quia illud,
    Ciuitate

    quod iterum

    Cbrifim efi humilis , vosfuperbi. Anforte corrigipudet ? Et hocvitium nonnififuperberumeft. Pudet videlicet doffos homincs ex difcipw
    dice
    ,

    UsPlatonisfieri difcipulos Chrifti,quipifcateremfuofiiritu docuitjapereacdi08 "'

    cere.

    Inprincipioeratverbum,ejrverbumeratapudDeum,S>Cc,

    Idemhoc

    vnum antidotum Diofcoro pagano prolixe mculcauitad perfpiciendam veritatem dogmatis Chriftiani. Noealiam, ait, tihi adcapejfineft ab illo.qui grejfuum ncftrorum tanquamDemvidetinfirmitatem. Eaeslautemprima

    darn

    & oltinendam veritatem riam munias,quam qua munita


    III.

    humilitas ,/ecunda humilitas,tertia humilttas, ejrc.

    Medium, vtfummo ftudio&vigilantia

    indagetur veritas.

    B.cp.79-

    i ta

    ClemensAlexandrinus6. Stromatum, Eft,mquit,tpfaveritas ma-

    k.C.lC

    gnacura&ftudioindaganda,nonquarendofcirenomina. S.BafiliusEuftochio Sebaftix Epifcopo. LMultacuradrfoltcitudine opmeft,mu/tarum% noclium perferenda vigilia , acmultis lachrymis quoqued Deoquerendaveritas.EtS. Ambrofiusprimoltbroofficiali. Inveri inueftigatione tenendumilluddecorum , vtfummoftudio requiratur quidverumfit,nonfalfapro

    non ebfcuris vera inuoluere, nonfuperfiuis velimplexis atque ambiguis occupareanimum. Et paulo poft. J^uanto excelfior virtm eflfapicntiatanto magis enitendum ejfe arbitror nobis vt affequi eampoffimm. Pla t o quoq; intertiodeRepublica,tefte S.HieronymoinApologiaaducrveris ducere, fus

    R uffinum,docuit, /^m/rf/tTW magnoperejeliandam.

    C.p.73-

    IV. Medium, veriutifemelperfpe&as&exploratatftatimobfeq ui,& in ea co nftanter perfiftere , vt prxclare monet S. Cyprianus in epiftolaad Iubaianum. Sapientibm,mqu\ens,ejr Deum timentibm congruit
    patefacla &ferjpefi* veritati libenter atque incuncJanter obfequi. E* S. Bafilius in homilia de Virginitate. Vtam veritatis ignoraffe prafiat,

    quamab eafemel arrep taper inconftantiam defcere. Ad qllam rem opuT eft noh paruo robore animi cum potius clebeamus fanguinem pro,

    Luc

    9 26.

    Vnde Chrifundere, quam ftusipfemonuitfuos. J>>ui me erubuerit ejr meosjermonesjjunc ftlim heminis erubefcet cumvenerit inmaiefiatefua. Hinc Clemens m 7. Strom. 0pm efi autem, ait vt opinor, amatori veritatis roboreanimi.necejfe eft n.labi
    veritatem femel agnitam deferere.
    ,

    etiam inmaximiseos quires maximas aggrediuntur , nifiregu/amVeritatis


    ab ipfaveritateacceptamtenuerint. Quxauteilla Regulafufubiiciemus.

    V,Mc-

    V
    V.

    T A

    S.

    67?
    loanj.3*.

    Diligens Ie&io diuinarum Scripturarufti. Quod Chriftus ipfe ludasis apud B. Ioannem propofuit, vtprobaret feefle Mefliam veritatem. Scrutamini , inquiens, Scripturas,quia yosputatis

    Medium.

    &

    in ipfis vitam aternam habere.&UUfunt qtta tefiimoniumperhibent deme,& pon vultis venireadme, vt vitambabeatis. Et inhiftoria Apoftolica fcriAa bit Sandtus Lucas Beroenfes, cum verbum Dei mni auiditate fufce-

    >

    l 7'

    <

    piflent, quotidie fcrutatos Scripturas,y?<er itainfehaberent, qua* fc,

    Paulus
    nefacit

    & Silas eos docuerant,

    Deinde DiuusPaulus verbis commoEpifcopum Timotheum. Tu veropermaneinijs qua dtdicifti,&

    xXita. 3.14:

    creditafunt tibi,fciens a quo didiceris

    &

    quia ab infantiafacras litteras nofti,

    qu&tepoffunt inftruere ddfalutem,per fidem qu&eflinCbrifto IESV. Omnis


    Scriptura diuinitusinfjtirata
    ,

    vtiliseft addocendum,adarguendum,adcorri-

    gendum, aderudiendumin

    iufiitiat

    Vnde San&us

    Auguftinuslibro 6,
    ;

    A.c.j^

    Confeflionum,deinitiis fuacconuerfionisagens. Cum ejfemus ah,infir* obhoc nobisopus ejfet auffomiadinueniendam liquida ratione veritatcm, Sanclarum litterarum, iam crederec/tperam nullomodote (Domine ritate T)om)fitiffe tributurum tam exce/ieniem illifcriptur&per omnes iamterra* dttcloritatem , nifi&per ip/am tibi credi, &per ipfam te qturt volui/fes. Ec traclatu 2.inepiftolamB. Ioannis.agensdedifcipulis quibus poftrelurrectionem Chriftusaperuit Scripturas. Maxime, aitj debetis animaducrtere &memoruveftrd mandare, quiacontra infdiojbs errores Deus voiuit ponere firmamentumin Scripturis , contra quasnullus audet loqui, qui quoquo modofe vult videri Cbriftianum, Cum fepalpandum prxbuiffet non

    &

    illejitjfecit^nifide Scripturis confirmaret cor credentittm-.projftciebat

    emm nos
    Sie-

    Juturos.

    lnquopalpemus,nos nonhabemus,
    3

    nim illipropterea crediderunt quia tenuerunt talpaueruht nos qnidfaci p> hs? lam Chri/ius afcendit in ccehtm non eH venturus nifi infine ,vt iudicet
    ,

    & quod legamus habemus. &

    deviuis&mortuis. VndecredWurifumus , ntfivnde

    & ipjsspalpantesvohiit
    &firtn ame^
    Oefconmm
    metutt
    .

    Luc.a-f,

    ccnfirmare? Aperuit.n.illis Scripturas ,& eliendit eis ^aoportehat patichrifiu.

    VI.Medium,inquirere,vbmamfitveraEcclefia.namScr!pnura
    ipfa docet per os Apoft. Pau. Ecde fiam Dei viui effe columnam

    tttm veritatis .

    Vu.de
    ,

    S.

    Auguftinus libroprimo contra

    '

    a,c3

    ' '

    ^uoniam , mquit JancJa Scriptura fallere non poteft,quifquts falii

    hutus cbfcuritate quifiionn eandem Ecelefiam de tiia confulat qttamfinevlla ambiguitatefancla Scrtptura denioiirat. Quasres vbiScriptura fiae am-

    bi;?uitatedemonftrc: Ecclefiam; Refp. locoi~mallegaco. &.M.uM$ k &" alibi. SedSc fineambiguitate demonftrat certam Ecclefb.ninempe

    M;i "- ,8 , 7'


    -

    Romanam,namChriflusapud~M<itth Apoftolarum Prindpi primo

    att
    "

    "

    '

    c!efi.-E

    Komanx Ponriflci dixif* Tue

    >ttrus,

    lo EccLjiavt rt,tam }

    &

    ortx

    iltj

    '
    .

    &fuuetbahcpetr&adtfcd-

    6So
    S.
    A,ep.'$

    V E R

    T A

    S.

    ld.e-4.

    AuouftinusepiftolaadGenerofum, enumsratis omnibus Ponrific ibus Romanisvfquead Anaftafiumfuo temporefedentem, Etinpf. contra partem Donati. Nttmerate, mquic, Sacerdotes, velabiffitfedePe tru&w ordmeillo Patrum,qutscuifiuccefferit,videtejpfaeflpetra.quam non vincuntfluperba tnflerorumporta. Etcontraepiftolamfundamenti. Tettet me Ecckfia abfiede Petri Apofioli ctd paficendas eues fuas Dcminus, comz
    ,

    menJautt y/que adprxfentem Epifcopatumjficcejjib^ac erdotum.

    VH. Medium elt, Lepe numero de dogmatTBusveTcertis vel am


    ci. j.ftrom.

    biguis, obieitisin contrarium argumentis difceptare, vt veritas confli&u illo magis elucefcat. Ita Clemens Alexandrinus initio Stroma-

    tum fuadet. Ipforum,\nquit,dogmatum cenfltciu-s


    >veritatem conciliat.

    vnde confequitur c&gnttio

    duminterfe conferuntur non qttod per principalem


    ,
    '

    raiione inrreffa pbilofophia ,fidquodpereumflruc7sm,quicaptturexcogniti-

    oneveracomprehenfionisfirmaacflabdemfiufcipimusperfiuafionem.^ttemadmodum ergo qmflrtdio tenetur venationtspoflquamqu&fl^t indagauitjnue,

    (liqauit j canes qui curfuperfequerentur emifit ,fleram capit\ita etiam apparet

    verum dnlcedtne qu
    concttjfione ivnis
    Acotic.c,
    ,

    tfitum

    & laboreparattm. Et iterum.

    Vtfemfilictfque

    ita

    hominum

    dottijfimorum confliclu dtfputationequt

    ver i:aselicitur. EtS.Auguftinusinverbapfalmi nS. Inmandattstutsextrcebor,& confideralo viastuas. ^upd Grtcus dnquit J/abet toK-<ryJ-w Lat

    tini qmdam interpertes ,

    garriam qutdam , exercebor interpretatifnt , qttA


    , ,

    dao interfe videntur

    eflfe

    diuerfla: fiedfi exercitatio intelligatur


    ,

    ingenijcum

    quadam

    deleclatione d/Jputationis, vtrumque coniungkur

    & quafiex vtro-

    rCal.i+.n.

    p ofis tantibus ,flnon ibi confiderentur nifivia DStnini. Vniuerja autem via Doverttas , quomm duorum plenitudo mini fieut fcriptum eff, miflericordta

    qte -vnum aliquid temperatur, vtnonfit ahenaab humfmodt exercitatione oarruUtas. Sclent enimgarruli vocariloquaces. Siautem in Deimandattsfi exercet Ecclefia aduerflus omnes inimicosfidet Chrifltanaatque Cathohc&codottorumd-jputationtbus eft garrula ,aua tunc flrucluofle flunt dtfpu-

    &

    inuenttur in Cbrtflo,

    Vide V. Catecbefis
    Simplicttas.Virtus.

    Cognitio Dei. Fides Catholica. Religio Sapientia.

    Etin Panario, V. HjKeiis.Iuxiciumtemera-

    rium.<JMendacium,Superftitto.

    VIR-)

    T V

    S.

    R
    P

    T V
    V T
    I.

    S.

    CA
    I

    De defnitionepartitioneque Virtutis.
    r t v s,finomenfpcdl:es,au&ore Tulliofn Tufculanisquxftionibus, a viroappeUataefrS\\y\\fcixxiJL&\m- '-*-T*Pq; plexnaeftinfacrislittcris.Namannotauitinlfa.S. Hier, H-k7-i' Virtutesin ijs f&pe ponuntur pro flgnis rjr miraculis , t//'&, Cloriam meam alteri non dabo,nec virtutes measfculptiltbus Et alibi. Virtutes eitts in infulis nunciabunt, velgentibut tetius mundi,vel Ecclejiis, quafir- ifa^t;
    .

    %ia molefundatafunt, &feriunturpotius, quamfubuertuntur. Interdu virtus nequaquamprofortitudtne accipitur atque miraculu,fedpro conuerfatio-

    ne bona, -tt iUudefl ApoftoliPetri.


    Paulifi quavirtWi&fiqualatit.
    '

    Miniftrate, infcientia veftra virtutem,

    &
    70.

    flerilitatiumvirtute .

    cutvfurpauitiegiusPfakesinpfalmo83- cum cecinit. ibunt de virtute tnvirtutem-.&TidebiturDeusDeoruzninSion.

    Iuxtaquod& alioloco dicitur, tMelioreH p^ fl / Nosautemvfurpamusproperfectione animi,fi- s ,>!,


    pfaL * 3
    -

    fc

    a n c nonvnomododefinierunrPatresveteres.Clem.AIexand. poedagogo,r/>/* ,rnquit, eftconcinna ejr congrua animiafec7io } q uaper in totamvitamrationifubiicitur.La&SinM. 6. inftitutionum. Virtuseftcupi- Lcj
    dttasrecla&boneftafaciendi.
    S.Bafiliusinregulisfufiusdifputatis.

    Ci.pad.cij.

    " ,

    Vk-

    ^*
    ;

    fl

    tus cfi reclus.praceptisque Domini cenueniens earumfacultatum vfus^qua bo- n, n c ni caufa nobis a Deofunt data. E t in Ifaiam. Virtus eft quadam inter excejfum

    , j.

    rjrdefecJum mediocritas.S. Auguftinus in lib. 8j.quxftionum. Virtus,in-

    quit ,
    in2.

    eft

    babitus bontss

    modo

    & ratione natura confentaneus.

    Ariftoteles

    Atift

    e6

    Ethicorum. Virtus ejl babitus elecTmus in mediocritate confiftens. DcniqueCiceroinparadoxis. Virtus eft confentiens rjr cumrationeperpetuacenfiantia.

    Gic.par^

    Virtutis Partitio quoquevariaeft.i.fit.Virtutisveleftacquifitai

    velmfufa.Acquifita,quamnoftroftudiovela&ibusefficimus. Infufa, quamDeusin nobisefficit,dequaloquividcturS. Auguftinuscum AciJ*.i* inaltero delibero arbitrio zftemvirtutem ejfe bonam qualitatem mentis, qua neme male vtitur quam Deus in nobisfine nobis operatur. z . Vir tus acqfita^p diuerfirate caufc materialis, id eft fubie&i diuiditur in Intefteclualem, quateft inparteapprehenfiua,&^0r<*/,qua:eftinpartappe,

    Rrrr

    titiua

    &z
    titiua.

    R T V

    s.

    III. Virtusinfufi, pro diuerfitate obiecli diuiditur in virtutem

    Theologicam t qux verfatur immediate circa

    Deum

    vt eft fides , fpes Sc

    cha ri tas,Sc in CMoralem infufam,quae verfatur circa mcdium deducens

    adDeum.

    V T

    II.

    De dignitate &pr&ftantia Virtutis.


    v i s fingularum virtutum encomia toto Iibri decurfh ha&enus defcriptanon obfcure dignkatem &prxftantiam Virtutis generatim fumpta: declarent , tamen hoc loco aliquot veterum Patrum libuit pro generah virtutc fubiicere teftimonii. Piimusqne fit Clemens Alexandrinus itain Poedagogo fcribens. Nan
    ftt:s

    QV a m

    clib.cj.tf.

    animaduertimus

    quisfit isfolus diues

    qui qua funt longe pretiofiffima

    pojjiiet.

    Magni autempretifjunt, nongemma, non argcntum, non veftis,nom

    corporispulcbritudo ,fedvirtus.\^iccipite,inquit,dificiplinam,&nonargen-

    tum,ejrcognitionemJuper aurumprobatumimelior eft enimjapientia lapidib.


    ibid.

    pretiofis.

    Colligitemefuperaurum
    ldJib.cn.

    ^uicquidefi autempretiofium,nequaquam eff ea dignum. Et rurfts. lapidem pretiofum.efr argentum.Germina.n.mea

    &

    meliorafunt argentoelecfo.Ez hcrurn. Ixfila anima apparet pulcritudo .ey i-

    dJo isfolus quieftvirtttte'pradittts ,verc eftpulcber,bonus ejr bonefius.&fiolum


    quodpulcbrumefi efrhoKeftumbonumefieflatuitur. Solaautemvirtus,vel per pulcbrum corpus apparet , &incaweefflorefcit moderationisjpcciem amabile ofiendens ,quando morestanquam lux qtudam infiormarefplt-duerint. Vniufcuiusque enim platta ejr animalis pulchritudmem , vniujcuiustj^vir,

    tuteejfiteuenit. La<ftantiuslibro3.inftitutionum.
    L.C.U.

    Aregarinonpotcsi,quit

    virttts ejr
    J.CI2.

    lonumfit, ^rjummum certe honum . Nihilvirtute pulchrius, ntbil

    fapientia dtgnius mueniripoteji. c infra.

    S EC d quoqueimprudensinnullum ejfe aliud virtutispramium, qnam immertalitatem* cidtt,vtfateretur

    EN

    Laudans enim virtutem in eo libro .quem deimmatura morte conficripJit.Vnay inquit,res eli virtus, qua immortalitatenos donarepoffit, cjrpares Di/sfacere,
    Sedefr Stoici, quosfecutus eft ncgatfine virtute effici quenquam be.tt umpojfe.
    B.hom.24.

    B. Baf.de Iegendislibrisgentilium. Vtegoquidem,mquit,exvirogra/.ig maxirne Poe.tarumfienfits teneb&t,audiui,ois Homeripoefit y<virtutis est lau*,ejr
    titts

    oiaad hucfinem refensntur, vt nihilab re autparergumfitpoft u. Maxim e


    ..

    autemvbiducsm Cephalenfium nudum enaufragio.feruatiifcripfit Prhrntm qniiem regma apparentemfolum veritumeffefantimodefliaacnvcC-taiis verecundu m e\ iftimaffhi Vytd? loco veftis virtutisornaluinfitmpfit Phaacihus
    ,

    eittd

    V
    tius imitarentur

    I
    ,

    R T V

    S.

    6Sj

    excmplum

    ejrfe nihii, otius cptarent ,quamejfe Vlyftem,

    quanquam nudum&e naufragio firuaium. guofane exemplo


    mentis Poeta nibilaliud ffomerum intendere
    ilft affirmat,
    , ,

    enarrator

    & tantum nott clamare volu-

    quamx O viri curanda nobis anteomnia virtus efl qus naufraconnatat , (jrinterra suium exifentem honoratiorem gastiprafto adeH Phaacibus delicatisacfelicibus reddit Etprofecloficres habet.Nam alia quidem omnia nonmagis pofifidentium , quam quorumlibetfunt, velut in ta

    &

    lorum ludo huc illuctranfpfita. Virtus autemfolapcffeffio immortalis atg im; mobilu , ejrviuenti&morientipermanens, Vnde Solon mihi videtur iurz

    nequaquam commutabimus cum virtute diuitias, quod virtus firmafit , diuitiat veroalius alias acaliter, interdum habet. S. Ambrofiusdedignicatehumanajcondnionis. Homo creatus ef},vt cha- Ac
    iUudaidiuites dicere. Nos
    ritatehaberet ,vtbonus effet &iuftus,vtbaties at%.mitis,viudus &mifericors
    -

    foret.Jguas virtutes, quanto quiffeplus infeipfo habet,tato propius eft Deo,ejr

    maioremfuiconditoris geritfimilitudinem. )ui vero maior honorpotuit hornini ejfe , quam vt adfimilitudinemfuifacloruconderetur , ejr eifdem virtU-

    Pfal.

    92.6

    tum veftimentis ornaretur,qutbus conditor? de quo legitur, Dominus regnamit, decorem indutus eft, idefi, omnium virtutumjplendo re, (jr totius bonitatis
    decoreornatus.S. Greg.Nazian.de Machab
    .

    Horumfortitudinem } inquh,

    cum vniuerfit ludxa admirata eU\ptrindeque acfiipfa vicJricem coronam accepiffet, exultabat eam ipfe quo^ Antiochus admiratus eft, conuerfis nimirum
    ,

    inadrnirationeminis. Namegrtgioru hominii virtus hoflib. quo^ipfisadmi- _..


    rationeexcitarefilet,cumfedatairafacinusinfeipfoperpenditur, S, Ciiry-

    foflomus ad Philippenfes.^7r/*J vbi^lucet


    ,

    & tnexpugnabilis eft,mhileam


    An nonperomnia ifta

    impedirepoteft,nodiuitia,nopaupertas,nonprincipatm,nonfubiec~iio,nonre-

    rum praftdentia dr admmiftratio nonmorbi, nonignominia , fedhis omnibusinterra reliclisadccelum ipfapertingit. Duntaxatfit animus generofust

    &

    nihilpoterit firenuumac folidum impedire.

    e-ffica-

    citer operatifunt \^ipoftoli ?

    Pergloriam
    efl

    & ignorantiam,per infamiam,

    ejr

    honam famam?
    fifeirent,

    iftud demum

    athletaad omuia accommodum effe.Etcnim

    talisquoquee/ivirtutisnatura. Etorationeprimadeprouidentia. >uid

    inquit,improbi /#<?w vita curfu nihii bonum mfiyirtutemfblam,


    5

    nopecunias, nonfanitatem ,non potentiam, non aliudquippiam nihilfy malum

    inhac^ita nifiimprobitatem

    & malitiam animi

    nonpaupertatem , agritu-

    dinem,contuwelits,qu honorabilia effeputantur,non ita animum abtjcerentt

    non ita derebus humanisftatuerent, Et in pfal.48. Nihtlfacit nomen adebim^


    mortale,vt natura virtutis. Jdofiendunt martyres ,oftendunt Apofloloru reliquixjoHendit memoria eorum,qui recle ex virtute vixerHt. Et in pf.i 34. Ex-

    tremus virtutis finis

    eft, <jr

    quodfacit

    veladfummum btnorum fafligium Rrrr 1 pcrti'


    v

    <T84
    A. e.ao.

    R T V

    S.

    14 cti.

    ?.c,i.

    tf. fct. 1.

    Xbl,.st.it.

    Auguftinuslibro 4. de ciuitace Dsi. Virtutem quo%,?.it, Komani,Deamfecerunt qua quidem fi^Deaefifet-jmultis fueratpraferenda,Et nunc quia Dea non eftfeddonum Dei, a *Pf a^ i^ impetreturta quofoL daripotefl. E c infca.Firtutes yeri Dei munera funt,non ipftfunt Dta.Veruntamen vbi efl virtm tjrftlicitas quidaiiud quaritur? luideifujjicit,cui virtmfelicitafq^ nenfufficitl omnia quippe agenda compleclttur virtm, omnia obtinendafelicttas , ^uiddoclrina vela Mercurio vela Mineruapetendum ejfet>cum virtus emniafecum haheretfArs quip pe ipfa bene recleq^ viuendi a veteribm definita efl. Vnde abeo quodgrece f W dicitur virtm>nomen artis latinos traduxijfeptttarunt Caffianus collacione fexca. Nihilin rebm duntaxat humanisprincipale bonum ejfe credendum efl, nifivirtm animifola, quafidefincera nosad diuinaperducens illi immutahili bonofacit iitgiter inh.trere. Et e centrario nihil malttm effe dicendum eft, nifipeccatumfolum.S. Profper de Vitacontemplatiualibroi.Ow^tHa virtm res eft diuinaincorporea prorjm atq^ mundijfima , quam mentes inquinata non inquirantfedipfa inquinatas emaculat.cttimparticipationeformantur informia yfufcitantur mortua.fanantur infirma, corrtgunturpraua, reconciliantur auerfa } Hanc non habet nifiDem dr is cui dederit Dem. J^ua i animo habitat ,fedanimum corpuf^fancTificat , adquam nullm aceedit mui tm , quam nullm amittit nifipropria voluntate deceptm, S, B ernardus n nataliS. Vi&oris.Pfalmiftaait, >uoniam gloria virtutiseorum tues. Pulchre,non eerumfedvktutis eorumgloria cemmendatur. Jdua enimfine viry y ,

    pertingere, Deiejfefimiles quantumnebiseenceditur.S.

    tute es~lgloria?profec~lo indehita venit,prapropere affeRatur>p(riculos e captatur. Virtm,gradm adgloriam,virtm materglorU


    efi.

    Fallaxgloria,

    ejr

    vana

    pulchritudo ,quam iUa nonparturiuit.

    Sola efl,cuigloria iure dtbetur,&fecu-

    reimpenditur, Subiiciam&Philofophorumgentiliiim e'ogia,, Socrates,

    au&ore Laertio, rogatusa Gorgia, regem Perfarum putarecne

    G:

    pat.df.

    fxlicemf refpondit. NefcioHercule, quantumvirtutis6c difciplinae habeat. Plato^vteftinMenexemo^omnesopesjOmnemrerum copiam virtuci concedere dicebac. Ariftoteles libro primo msgnorum Moralium Vir:us,inquic, eft honorabile bonum, a quo qui ftudiofus cuaferic, eumvirturishabituminduiilecertum eft. M, Tuliiusin Pa.

    guis dubitet,quin in virtute diuitiapcfit&fint,quoniam uullapof feJJto,nuUa vis auri dr argentipluris\quam virtm aflimandaeH. Ef Academicarum.quxftionumlibroprimo ^uodinphilofophiaabfolutumeftM eflvirtm, quafiperfeflionatura omnjumq^rerum quasinanimtspcnunt, vnareseptima, Etlibroc-. Tufculanarum qua:ftionum. Nosvtrtutem fiemper liberam velumm,Jemper inuitfam > qu&nififunt\fttklatavirim es7,.
    radoxis.
    .

    J^iaucus in

    Amphitruonc*
    rirth

    R T V

    S,

    85

    Virtus pramium ejl optimum, Virtus emnibus rebus anteitprofecla

    Libertas falm ,vita,res parentes


    JPatria efpregnati tutanturferuantur.

    Virtus omnia infe habet,emnia ajfunt bona

    Jguempenes cft virtus.

    S e n e C a ad Lucilium. Virtus extotUt hominem , &fpra cara mertahbus collocat nec ea qua bona , nec ea qua mala vocantur , aut cupit
    :

    s.

    ep. 7;

    nimii , aut expauefcit.


    yirtus
    eji%

    Et hbro primo dc

    Ira,

    Sola (ublimis

    & excelft

    in

    Capvt

    III.

    ^De Proprietatibus Virtutls.

    PR. m a
    1
    ,

    ad virtuteminam pfaltes regius canit , Signatum esJ fuper nos lumen vultm tui rf*M-7Domine quod enim illud lumen nili veri cognofcendi bonique expetendi/* VndeSeneca4. de Beneficiis cap. 17 .maximumhabemmhocnatur* meritum ejuod yirtus in omnium animos lumenfuum pramittit, etiam quinonfquunturillam,vident. Et ApoftolusadRomanosfcribit,^- Rom.MV tesKaturaliiereaqua legis funt facere\ Clemens Alexandrinus in fextoproprietas eft
    ,

    quod homo natura fit

    procliuis

    Stromateo. liludquoque^\x.,iilosfcireoportebat,quodnaturaquidemapti
    natifumus ad virtutem-.fedr.on quodeam habeamttsab ortttfedjimu: aptiad eamacquirendam. Erpaulopoft. i^iptitudo autem ejl quideminclinatio ai virtutem,ncn autem virtus. Atque omnes quidem aptifunt natura adacquirendam virtuttmfed alim quidtmmagis,alim vero minmaeceditaddifctpU-

    nam&txercitationtm. Et Cyrillus Alexandrinuslibro3- inlalianum, ex fencentia Afckandi Philofophi. Nam,'mquiz,Jinaturavirtutesbaherepajfemus,nullm certe vitio locus reliflm ejfet. )uomam autem hocimpoffibile.naturafolurnprocedit vjq adhoc, quodvirtutum capaces nosfmus. Ntr
    i

    omxe qusdalicuiits capax eH , cui est contrarium id& contrarij Etiamfiveronacuranoftra capaxfitcontrarij,hoceftvicij,, vtdicit Cyrillus , tamen homo potius natura procliuis eft ad virtu- cic J Acai qua ft tem, tanquam ad perfe&ionem fjam. Virtusenimtefte M. Tullio naturs pe,fectio eft quam ad vitium , cum vitium ilt contra natuiam,vtdocentS,Patres t Nam S. Auguftinusinhbrovndccimodeci- AC17.
    cejfario enim
    ,

    capaxeff.

    Rrrr

    uitate

    $%6

    R T V

    S.

    uitateDeihaCcribit.FititmitacontrJfttt/trarne/l, vtvonpoffit nifinocere naturaMon ita$ cjfet 'vttium recedere d Deo , nifinatura cuius id vitium eft,
    .

    c,(um.i,

    potiuscompeteret ejfe cum Deo.ldem habet libro^, deliberoarbicrio cap.


    33.

    EtS.Chryfoft. homiliaz inepiftolamPauliad Ephefios. i^fgeferu{

    temur, num ex neceffitate peccata committantur. Nen occides , inqtiit Dcminus) J>)u& efi bic necejfitas , qua coaclio i >uis cnim nefirum gladium velit i

    XecH.13.19.

    cruentam% facere dextcram ? Nemo. Indidtt noftra Deus hunc amorem,vt alius alium vicijfimdiligamus. Omne fiquidem animal , inquit, quodfibi fimile efi diligit ,ejrbomt> proximumfuum. Vtdes quad ab ipfa natura babeamus indita advirtutemfeminaria. Jgu<t vcro malitutfunt ,pmternaturamfunt. Et rurfum paulo poft probat vitium magis repugnare natura quam virtutem, eo quod vitium maiore laboreperpetretur. guidenim dicoro ixxqmt, difficilius, quidmolefiius, nocluperuigilem circuirs ,parietesperfodere adaedem infirucJttm tremere, timoret^emortuum effe, animam in manibus habere an quotiguttttr proximifui immergere,
    quipi<e magunatura
    , ,
    ,

    dianis laboribus intentum rjrfecurttatefrui <Jr ltbertaie\ Pofiremum hocftcile

    eft>& quoniamfacile eft, plures hocfaciunt quam ifiud, Vides quodiuxtana. turamfit virtus ,pr*ter vero naturam malitia2
    , .

    !-*

    II.

    Proprietas, quodfic

    bonum animt, non

    corporis

    vtprobat

    c.iibi.

    contra quofdim

    veteres Philofophos La<ftantius Jibro

    dminarum in-

    Ac.

    6.

    ftitutionum primo, Deinde bonumratiomconfentaneum. Virtus, inquit Cicero de natura Deorvim ,/inerationeconftarenequit. EtPhilofophui

    Ac.27.

    Bhia.!j. t. 9
    .

    infecundode Moribus ,docetea.minmedtocritateconfifiere rationedefinita,& vt definieritipfeprudens Vnde S. Ambroiiusprimo libro de Officiis.Primus ojficijfons efi prudeutia.Terti o bonum voluntarium Vn de S, Bafiliusmhomtlia.quod Deusnonfitau&ormalorum. Deoeumputa fsre amicum non qui coacfus,fedquiJponteJua, virtute^ illi ebtemperat. Vir, .
    ,

    ttts

    vero ex voluntateperfcitur,non necejfitate, Voluntas autem ab iiiispendet

    qut in nobisfitnt/ita. )uodverb in nobisfitum eft , voluntarium &Jpontanettm efl. Et Chryfoftamus homilia 54. in Genelln initio, ln voluntate vitia. EtB.Profperhbro nojlracomite fuperna gratiafitafunt virtutes Vocatione gentium. Siue initia , fiueprofeciusfidelium ,fiue vfquein z.de

    &

    fnemperfeuerantium cogitemusgenut, nullafpecies cuiufquam yirtutu occurrit ,qua vel fine dono dtuina gratia, velfine confenfu voluntatis nofira habeatur, Nam virtus nolentium nulla efi,necpeteflafferi velfidem,vel/pem,vel ebaritatem eis inejfe quorum ab his bonis confenfets alienus eft,
    ,

    raro

    1.Qupd fit in medio, vel mediocritate conftituta. Non cnim indicat diuina Scnptura viam vircutis efle quafi mcdiam mter
    1

    vitio-

    V
    vitioia extrema.

    R T V

    S.
    fic

    7
    monet Dcus Nendecli Deuffr* Ne decltnes ad Vcou + iT
    -

    VndeinDeuteionomio

    nabitis neque addexteram,neque adfinifiram . Et Salomon.


    ,

    dexteram *f** adfiniflram. Vias enim qua d dextrisfunt muit Dominus, Rom peruerfa verofiunt qutc dfiniftris funt, Et S. Paulus ad Romanos. Dicc auemnibus , nonplus fapere ^//*/w opertetfaperc ,fedfapere adfobrtetatem, ideft,nonplusnecminusquam oportet.&S. Patres.Greg.Nazianze/</
    ,

    T1 -5

    G.N.h.j,

    nus in orat'one de

    feipfb.

    Daoperam vtfagittam itafimper manu teneas>

    vtaddeftinatumfcepumtettdaf.ficquidem, vtne^vltra Chriftimandatum,


    nec citra eiufdempr&cepta eam mittas. Neutre emm mode virtutis albumfe-

    EtNylFenusinCantica. Virtusmediaes7interduevitia,nempeinter defeciumhoneflitjr cxuperationem. Et S.Hieroninlfaiam. Neq^enim yitia perturbatienes inuicemfefequuntur, quodde virtutibus dicitur , in quibus
    ries.

    Hltb.j4.csx,

    &

    nec C7nfixv.i<;funtx nec ift-i ^l; ideH, necplus, nec minus,fedomnia temper*~
    >

    Plutarchus dc liberis educandis. CMediam , inquit in cunciisfeeare viamfu.mmaa.rtis cenfbnantiaeft. Et Horatius:


    ta.
    ,

    &

    H ep r>

    Virtus eft medium vitiorum x vtrinque reduclum.


    Etr.

    Eftmedus in rehus , funt certi deniquefnesi )uos vltra citraque nequit conjiftere reiumr

    ...

    IV.
    xas.ItaS.

    Quod qujdibet,vt pcrfecia fit,omnes alias habeat connc,

    Ambrofiusin Lacam.Cennex<e,mc\u\t,fibifunt,csncatenata^ A-Hb.j. H- li miaf virtutes.S.bhaon. ad Fabiolam de 40. manfion: bus. Harentfibi ejrinter [eitaconnextfunt ,vt quivnacaruerit ^omnibus careat. S, Auguftinus A.e.4. Iibr06.de Trinitate. Virtutes qua funt in animo humane nuSo modefeparanturab inuicem.Et epiftola 2 8. ait omnibus PhtLofophisplacuiffe dogmade infeparabilitatevirtutum.S. Gregoriusprimomoralium. 2{e^enim^\x, g.c ;?
    ;

    vnaquacfe virtus vere virtus eft .fi mixta alijs virtuttbus non eft fet % 2. Mo- H ralium. Vnavirtusfineaiifs.ant omnino nullaeft , aut imperfecla. Idem do-

    c. t.

    cuitPlato librode regno. &r Arifto;elesir.6. de moribus.


    i

    &Ciceroin

    Ar.c.12.15;.

    altero de Offi ci is ,vb a ic inter omnes Fhihfuphos cenfiare,qui vnam haberet

    emves habere virtutes. Dices,fi qui vnahibetomneshabeat, indefequi orrmei efTe<Tque farclos 5c ^eufeclos. R.cfpondet Atticus apudHier.. ogoa.aduerfusFelagiar.os, quivnamhabuent^habereomnes^rT tieipatione non proprietate. " ecefifi cft eni mt, nq ui t vtfinguU excellatnitp qutbufdamsvt in Salem onefapientiajn D.ruidat/imimanfietudo , in E/ia dr
    , i
    ,-

    ehinees zjIus

    ,m

    Ahraham fides ,

    in Petto cui

    dtftum

    cfi

    Simon

    feannis-

    tfSS

    R T V
    ,

    S.

    amas me,perfec7a dilec7ie,w eleCiionis vafefiudium pradicandi ,


    velbina vel terna.
    Matt.7.14*

    & in

    ccterts,

    V. Quoddifficilis fit

    & amara

    maxime !n religione Chriftiana. Ar-

    Matt.11

    15.

    cJaefienim via , tefte Chrifto , qua ducitadvitam , ejrpaucijetnt qui inueniunteam. Et. Regnum ccelorum vim patitur ,&violentirapiuntillud. Er,
    *)ui non baiulat crucemfuam,& venitpofl me, nonpotefi

    mem ejfe difcipulus.


    Ferturvirtus

    Cfftrom.

    HincClemens Alexandrinus.MeritofcribitSimonides.

    habitare in rupibus aditu dijficilibus , nunc autem celerem cafium locum tenere, ejr qua nec afiicipojfit omnium mortalium cilijs ,fedab eo demum adquem
    fiidor venerit.
    litia

    vero deflruitur. Et Grcgor.

    Et Tertullianus ad Martyres. Virtus duritia extruitur ,molNazianzenus Apologctico. t. Rara , air,

    atque ardua efl virtutis adeptio , quamlibet etiam multis modis adeam inuitcAgg-*. 1 t.

    mur ac trahamur. )uodetiam ipfum d beatijjimo Agg&o animaduerfum mihi


    fuijfe

    videturcum admirandailla verijfman imaginc vteretur. Percentami; ni ex legefacerdotes numficarofantlain veftectbum aliquem,autpotionem, aut vas denique aliquod tetigertt ,rei admota ftnclitatem protinm allatura e&>>uod cumpernegaffent .percontamini rurfts, inquit ,fiqua res imfuritatieorum propius admotafuerit ,nonne impuritatem ftatim contrabet! tan,

    quam

    videltcet eampiaculi participem fore ,puritatemque fuam contagiene

    amiffuram ejfe hauddubte ajfirmaturifttnt. ^uibus verbis, mea quidem fententia > hocfignificat , virtutem httiufmodiejfe vt eam komines non nijiftmmolabore adipifciqueant ,ficut nec humidamateria ignem factleexcipere fo,

    lef.contra

    veroad

    vitij perceptionemomnesmortales promptosidcneofy effe,

    3 **

    Mact

    mT'
    34.30.
    18. 62.
    '

    no nfecus acfiipula adfcintiUam ob natura focietatemfacile accenditur, E c B. Hieron.inEzechielem- Lata ejrjpatiofa eft via ,inquit ,qna ducit admor-

    G&n

    tem ejr mttUi ingrediuuturper eam ^ficutgcontrario dicittir adlfrahel. Fos autem efiis p auciinter omnes gentesfemper enim virtus raraest ,&arc7a&angiffl a

    Dent

    via,qua dacitadvitam,&paucifunt,qt*iingrcdiunturpcream. Etli-

    Lucci,

    bxocontra.Vigi\a.ntium.Raraeftvirtus,necdpluribusappetitur. Lactantius libro

    primo fub ini tium. >uia yirtuttbus amaritudo permifia efi vitia vero yolttptate conditafunt Jjomines illaojfenfi, hac deltniti feruntur inpra,

    ceps

    A.cr

    acbonorum ffeciefafa , malapro bonis amplectttntur. Idem docuere Philofophigendies. Ariftotelesini.demoribusna/cribit. Dr/fictlius
    ,

    elt,vt Herachtoplacet voluptatirepugnare^qudm ira , at circa dijficiltusJem-

    tee8

    ^-^jp^i/fV^.EtOuidiusdePonto.
    Difficileefifateor,fedtenditinarduavirttts.

    EtCLAVDUNvs Iliade qaxdam.


    Nam via virtutis dextrum petit ardua caRem,
    Dtffcilcma, aditumprimuntfiettanttbtis offert*

    VI. Pro-

    V V
    I.

    T V

    6S9

    Proprictas, quod virtutem non fecus fe&etur , vt Ioquitur


    |fc

    Hier.vana gloria.atq; vmbra corpus. Vnde S.Baf in Conftitutionibus B c monafticis. Fugiamus, inquit , inaaem gloriam , dulcemjpiritualium operumjfltatricem, iueundum animarum noflrarum koftem,ttneamvirtutum, blandiffimambenorumnoftroru depradatricem.EzS. Hieronymusepiftola. h ad Euftochium, Necfatis religiofa velis videri,neplus humilis,quam neceffe eft\ne gloriamfugiendo quarat.plures eniwpaypertatisjmifericordia atque ieiunij arbitrot declinantes koc ipfo cupiunt placere , quedplacere contemnunt, 'Noui apud tefuperbiaper qud ejr mirum in modu laus du vitatur appetiitir cecidit penitus locum non habere. Sedne hoc ipftittbi iattantiamgediabolus neret, quodfeculi iattantiam contempfifti, ne cogitatio tacitafuhrepat ,vt quia
    .

    ep..

    in auratis vejitbusplacere defiftis ,placere coneris infordibus,& quanto in coue-

    tum fratrum venerU velfcrorum fedeas fcabeUo te cauferis indignam Et San&us AuguftinusadDiofcorum. Nifii\nq\iit,humilitasomniaqua.

    A.ep.j.

    cenfecutafuerit,tam nobu cunque benefacimus ejrpracej/erit^ejr comitetur de aliquo hono fatto gaudenttbus totum extorquet de manu fuperbia vitia quippeletera inpeccatis ,fuperbia vero etiam in reclefaclis timenda eH, ne
    ,

    &

    illaqua laudabiliterfattafunt ipfiuslaudis cupiditateamittantur.

    EtCaf-

    nx 6
    '

    '

    fianus

    Infolitudine quoque cunclorum mertalium conjbrtiagloriacaufafunondefiftit:

    gientem perfequi

    quantoque ampliusquis vniuerfum vitauerit mundumjantoeum acrius infettatur. Et rarfus. Omniavitiafuperatamarconualefiit,

    cefcunt, ejr deuiHaperfingules dies infirmiora redduntur, kec deiecJum acrius

    VII. Quodnonpoffitdiudelitefcere,quod SHieronymuse- HJnvitt. gregie probatS. Hilarionis anachoreta: exemplo.quiquo magisvirtutesfuasca:lareconabatur,migrando exvnolocoinalium, hocmagisdiuulgabantur, etiam ab ipfis darmombus, Hanc proprietatem e7 Virtutis agnouere Ethnici, vt Senecaad Lucilium ita fcribens. Nulla virtrn latet ejr latuijfe non ipfius efi damnum , veniet quicevditam ejr frculi malignitate comprejfam dies publicet. Etpauloante. o/ ALthn* tua pofftt fublabi ,& in fe ruere ,nefcit ,virtutemnonfiamma , nonruinain- Id..f. ferius adducet, Hacvnamaieftas depriminejcit. Et libro de Tranquillitate

    &

    '

    '

    znimuATunquam quamuii obfcura virtus latet fedmittitfuifigna.


    dignusfuerit, veftigiis illam cotliget.

    >uifquis

    I iX.Quod quidem hac in vita,non iit perpetua.fit tamenin futura. s.ep 50. SenecaadLucilium&Ladantiusarbitrati funtctiam inhac vitaefTeL.iib.7.c.io. perpetuam, fic vt femel parta nonpoflit amitti,fed hocbenc refellit

    non

    Santftus Auguftinus in pfalmum 6f, Si*terna>mquit,rjfet virtusnoiira, lapfi ejfemus ,non cecidijfemus inpeccatum, nonmeruijfemus mcrtalita-

    Sfff

    tem

    *9<J

    V
    Tffe

    T V

    S.

    tempce talem

    >ui dominatur virttttefuain *ternum,eiusparticpes efficiamur ,in cuius <virtute


    erimusfortes , ide autem infua. Nos illuminati, tfle lumen tlluminans-. nos a
    uerfiab i!lo,contenebramuriUleauertiafenonpotes7.

    v yluntatifufcepit, quo nos meritum noftrum deiecit.

    Quod autem inaltcra

    A.C9-

    vita permanfura: flnt virtutes etiam morales , licet aiiam rationem a-

    idem S. Auguftinuslibroi.4.. deTrinitate. fubditumfi'iufiitiaeft, immortalis eft omnino iufittia,nec inilDeoregentiejfe la beatitudine efe de/inet ,fed taiisac tanta erit , vtperfeclior maiorejfe
    gendifinthibitura?,docet

    mn pofjit
    ,

    FortaJJis

    & ali&

    &

    tres vtrtutes ,prudentiafine vtio iampenculo er,

    roris fortitudofine mole^tatoterandorum ntalorum temperanttafine repttgnatione hbidinum erunt in itlafelicttate,vtprudfoiafit nuttu bonu Deopra-

    ponere vel&quare ,fortitudmu eifirmijfime cobarere, temperantu nulio defei7u noxio deleftari.

    Idem habet Sanctus Profper

    devita contemplati-

    crj3-

    ua

    lib- 5

    Porro inquit ; tUa virtutes quatuor etfiibierunt , longetamena,

    Uomodo,quaminhacvitafunt,vbicontravitiaftneintermtjfioneconftigunt,
    i.Cor.ij.8,

    &c.DeTheo!ogicisvirtunbus,

    fide,

    fpe& charrtateclaramntverba
    vteftinepiftolaadHe-

    Apoftoli. duritasnunquamexcidit.

    Ftdeseft.

    ,t4
    '

    '

    brxos , fubflantta rerum /perandarum , argumtntum non apparentiumt Spes,quoqueverfatujcircaremnondum obtentam. ^uodenimvtdet quis^xtxd^mquidjperat? Atinalteravitaomnuapparent&:videntur> quajhiccreduntur&fperantiuv

    A P V T

    IV.

    "Deneceptate atque Vtilitate virtutis.

    Nfce ssitatem
    demonftrata
    fit

    demonftrareopusnoneft, cumfiepe ha&enusex neceffitate obferuationis mandatoVfirtutis


    ,

    rum diuinorum; omniumque operum bonorum


    rariumqaarumq, virtutum,
    rantiar,

    atq, etiam particu

    vtfidei,fpei,charitatis,iuftitiaj,tempe-

    Ct*c.

    humilitans,8cceterarum. Devtilitate,quamuisidemdicipoffet,aliquottamen propriashicfubiiciemusex Patribus. Pkxm flt C'.em. Aisxan.in Pqdzgogo.ffocex dogmatib. ('Chriftianarum v lrtatu-ra)oottmum eftperpetuo agendnm, qmdvir bonus, qui eft tnode-v

    ratus-rjrtuftutin cselo recondit thefaurupecunia Is qui terrena vedidtt


    dtt pa'sperik.inuenit tbejaurum in
    s

    & de

    quem non cadit interitus,vbi nec tinea eil,


    ejr ingiorifss,ejr

    nec latro.

    L ergo eft vere beatus

    etiamfiJit ptruus jmbecilkts

    rttteramagnaspoffideat diuitias.
    *--2<4<fc.'

    il.fce;t,RA.s

    nu Magniad^laxirniimpJiilofophumj.cunidifdpaks

    R T V

    S.

    *9t

    felHmhocbonttmmaxilus Chriftira&aseflet..ffwv*,ait ) amittffimefili efiduraturum.Hoc vetnopere expetendum efl ac laudabtle , aued&perpetuo obre efi inpretio&bonoreejfeapudDettn: ifia quippehumana,vmbrafitnt fimnijifallaciora. Eteiim iuuenta vernitfieribus citius defluit. fcunora,

    &

    Eicorporis venuflas , aut morbo , auttemporeflaccefcit ,

    /a.ffonorisfiflendorfacileimmutatut: Artiumftudta

    & laberes vita cum hec

    & dtuitiafunt incer-

    temporefiniuntur. Jguin

    &ipfa elo<\uentia , cuiusftudiepafftm omnes tenenillici

    tur.gr atiam habetfedfolo aurium iudtcie ,&

    iucuditate. Virtutis autem

    fludtum,pretiofa quidemfe babentipojfejjio eH: iucundtjftmum vero /pettacttlumillis exhibet ,quihufcamcongredtturfamiliariter.


    ,
    .

    III. eiufdeminorationedeVirtutibus&vitiis. Virtutes,zh,vbi indudYianatura coh*firint,nosira benaeffictutur, neque nos in terraiabotx

    rantesdferere volunt, mfiipfijfoteeas repulerimus.alias magisprauas, inducende ,fidadDeum accelerantes nos practtrrunt , ejrpenes angelos conditoris
    fe co!loeant,atque ante angelos creatorisperpetuofulgentJplendefcuntque. iuitia vero domtnatio .(plendor, delicia, ac omnisdenique eiufmodi turba,qua

    indicsno(lradementtaincrefcit,ntciHevnanobtfcum ingrejfa

    efl

    inhancvi-

    lob.1,2*.

    tam

    nequeetiamfimuldifiedit,Jedillud, quodquondaiuJtusprotulit ,in oes

    bomines valet,7{udus egrejfusfum ex vtero matris mea,nudus etiadifceda. I V. eiufdem delegendislibrisgentilium ,quodfit VtaticumfeneHutis. Nec Biantis, inquit ,faluberrimum diclumprateribo, quiadALgyptios
    tunttfilio,

    id.f Bb fim

    &percunc7anti, quodei maxime gratumfaceret ,viaticum,reflon


    ,

    dit ,fineclutispoJfidendo,virtutemJcilicet viaticum appellans

    acbreuidefi-

    vt humana vita vtilitatemjuppedttantem definiuit. Ego autem etfi TithenifinecJam, ejr K^frganthonij, ac Mathufalem illius,qui mtBe Annos triginta minus vixififedicitur, deniquefitempus omneab initio,quocce perunthomines,computes,fanevtpueriJententiamridebo,adprolixumiUud nullifinio obnoxiumfeculumrefpiciens, cuius necfinem vllum eflmentedeprehendere non magisquam immortalis animamortem cognofcere: adcuius pojfeffionem admonemus comparandum ejfe viaticum ac emnem lapidemfi cundum prouerbium mouendumxvnde altqua nobis vtilttas adhec confequenitione defcribens ,

    &

    dumprouenturafit.

    V. Chr.ysostomi infermonedeVirtutibus&vitiis, quod ctiam in aduerfis fit beata. ^uem, inquit, bene viuere perJpicies,&omnia ad diuinum cultum referre intelliges hicfiinnumeris etiam catenis ob,

    Jitusfuerit

    ftfemper in carcerevixerit

    fi apudindtgnos feruitutem tule-

    ritffi pauperfiepulchro reuulfus

    torpus prabuerit

    combuflufquefuerit ,ft traclim perdtndum dentque graue quicqutd dici potefl pajfus fuerit , hunc fi

    hunc felicem dicere , kunc ad Jydera tollere memineris . )uod fi alium videas per fumma flagitia viuere , multis vtro honortbus
    beare
    ,

    Cf[

    f*"gi

    6?*

    V
    V
    1.
    ,

    R T V

    S.

    fungi,regiofedentemfolio,diadematncpurpura infignemfuper eo lachrymas


    fiwdetfumtfe miferabtliorem omnibus kominibuspttta.
    profit,

    eiufdem ibidem quastum vel vnius iufti virtus Reipub. Vir } inqmt,quidem vnusrefieviuensdiuinaira omnempopulum li-

    infuampcenam atc^fuppliciumimminens eum rapere nonpoterit. guodquidem ex ?{oe Uquidttupatet,pereuntibusfiquidem omnibus libetaturynus
    ixo
    .

    herarefufficiet\e contra verbciuitasottnis corrupta

    drexCMoyJehocidemvi.

    14.

    ^
    Ifa.37. }i-

    Quando vero viuos homines } quibus loquendtfiduciafit nttllosprorfus inuenerit ,tum verb admortuosprofugiens. Per eos,inquit,peccata remitto t )uomodo enimfatur? Hanc
    dere licet} potuitfctlicet vnus tantam reftituere gentem,
    ego, inquit; meaipfegratia protegovrbem Dauidferuimeicaufa,quiabhac

    tampridemyitadifcejfit.^jbicefanclorumquantafitvirtus.

    S Auguftimlibrode Quantkateanimae, quod vitam humanamreddata^quabilem&tranquillam. T^unc ergo, finquit Auguftinusadcollocutorem fuum Adeodatum) illudattende, vtrum ttbi i/ideatur virtus equalitas quadam ejfe yita rationi vndique confentientisi

    VIL

    Namfi aliudab alio in vita difcrepet magis nifallor ojfendimur, quamfiali,

    quapars circuli maiore minoreue interuallo, quamaliapartes dfientapuncTo, an tttaliterexiftimas? ADE ODATVS. Imb aJfentior,& hancqux abs te defiripta eftprobo ejfe Virtutem. T^amejr ratio non dicenda eft, aut extfiimanda ni(ivera , cuius vitaper omnia congruit veritati, is efiprofeiio vel

    &

    folus , velcerte maxime qui bene att^ honeiie viuit, habere virtutem , (jr ea viuere iudicandus efl.

    AV G V S T.

    & qui

    itafit ajfeclusfoliis

    Probe dicis. Sed

    certe etiam illud vides,vt opinorfimiliorem ejfe virtuticirculum,

    quamfigu-

    rarum planarum aliam quamlibet. Htnceflenim quodapudHoratium maH.


    i, fet.

    hc.x.gnis laudtbus folemus extollere illum

    verfum quoait,cumdefapienteageret.
    ,

    Foris

    &

    infeipfo tottts teresatfarotundus .

    EtrecTe,

    T^amne^in animtbonis

    quicquam inuenis, quedmagtsfibi ex omniparteconfentiat, quam virtutem, non magnitunetfr inplanisfiguris, quam circulum. )uamobrem fi circtdus
    v

    dinefpaciiifedquadam conformationeceterisprafiat-.quanto magis de virtu ttexittimandumett,quodnonmaiorislocioccupatione.fiddiutnaquadank


    congruentia rattonum, atfc concordiajceteras ajfecJiones animifuperat.

    CAP.

    R T V
    A
    P

    S.

    *?J

    V T

    V.

    De medijs idonels ad Virtutem.

    jRimvm

    *** raedium fuggerk S. Bafilius in caput primum Ifoia: , & ^'J inprimumpfalmumDauidis,Receflionemavita flagitiofa. Prin f{t i l( 17
    .
    .

    cipium jnquitsecuperandorum bonorum^eflreceffteamalis. Declina,inquitt

    amalo ,&facbonum. Sienimffatimpropofuijfettibiperfecla ,pigriuseaaggreffusfuiffes.- nunc vere tjs quafacilius comprehenduntur te affuefacit quo Vt enim infcala frimus afcenfus efl tna:ore animo fequentia aggrediarU a terra difceffto , ita in dtutna politia principium progreffus fecej/to eft a
    ,
    ,
    .

    malis.

    Eiufdem ibidem eft Confideratio duplicis vix a PythagoY propofitar. Quamdiu,inquit,quifquenoftrum eft,iucunditati huius vitae ftudens nullam futuri curamhabet, puer fed cum in virum euaferit,acintelligentiamaflecutus fuerit, videt vjas fibi duaspropofitas efTe. Vnam, qua: ad virtutem ducit ralteram quje ad viciura. In vtramque itaque partem frequenter animae oculum coniiciensconfert ea inter fe,que vtrique adfunt. Ac peccatorum quidem via omnia oftendit in prarfenti feculo iucunda:iuftorum vero deI 1.
    ,

    ra fymbololittera;

    monftrat futuri feculi bona. Et via quidemeorum qui feruantur quatopulcriorapollicetur futura,tantomagis laboriofa exhibetprasfentia.-.at via voluptaria&.incontinens,nonquaeinpofterumexpe<fbndafit, Csd iampracfentemefHcit voluptatem. Beatusigiturilleeft,qui voluptatisinefcationeadinteritumnoneftconuerfus, &qui in vtriufque viaeeledtionead eam qua;addereriora ducit, non deflexit. Idem medium elcganter defcribit Laclantius.diumaruminftitwionumli-L.cj.*4; bxofexto*
    ,
    ,

    Eiufdem hom. in 61. pfalmumeft Mortificatio, vel excidium B.ibi omniumprauarumcupiditatum, &folicitudinumhuiusmundi. BeaII
    I.
    ,

    tus ^it^qui omnijpe rerum huius mundife ipfum orbauit,ac infoloDeo

    omnem

    fpemfxit.Diutnaautemgratiavixdigni effe poffumut .fiprius eatperturbationcs qusprauitatefua animos nojlros infecerunt, non exegerimus. Vidi ergo mtdicosnon prius prnbcntes falutariamedicamenta ,quam ante vomitionibus eam materiem qut morbumgigfiebat, vacuamfecfftnt quamfbi itfts ex
    ,

    vasfire prana vittus rationehomines intemperantes aggregarant. Verum ,nec non elutum/ecipit vnguenti inftuxioliquidatnaleolente vntlumfuerit

    &

    nem, Froinde necejfarium efit vt ea quaprius infunt,ejfunda:ur} vtpoHpoffmt

    Sfff

    eareci-

    *94
    U,
    wi

    V
    .

    R T V

    S.

    *arecipi,qttiniueeniaatqueinfereniafttnt, Omnibus qaiiem aie/f Sptritus


    iCcmca.

    fanftutfedffilHmmoio iUis,quiaperturbationihusfunt vacui propriam \irtu-

    tem imprimitfuam Et alibi de curis. Fterincn poteft vt idrecle


    ,

    cuiftude-

    mus,perftciatur,ftanimus in diuerfas curas dtflraclusfuerit ,fteutipfe Domilfetc.c.14-

    nus ieclarauit iicens.Ntmopotefliuobui io/ninisferuire. Etrurfus. Nonpottftis Deorjr mammon* feruire. Nequeenim aliquei maniatum Deipraftaftraclusfit.

    re,nequeDeum itligere, nequeproximum poffumus fi animm varijs curis iiNeque fieri pote(l,vt quis artem altquam autfcientiam compre heniat , qui aialiam rem feconfert imo nec vttam artem confequi potertt ,fi nonprius ea quafintsfitnt ,cognorit necejfeeft enim, vt acliones fmirefpon,

    ieant.

    Namnequears ferrartafinem fuumoperafgulinaconfequiturfteque

    eorona athleticx exfluiio tibia canendi parantur ,feiai tonfequendumproprius accongruus lab$r requiritur.
    I
    Virg.i. Georg. cit Matt.11.1j.
    ,

    vnumquem^ finem

    V. eil, non abhorrere a labore labor improbus, zitVbeta, omnia vin-

    ryregnumcalorum vimpatitur. HocmediumabomnibusfereP2mbusannotatumelL VndeLa&antiuslibrotertio. Hocvnobeatieffe


    in bac vita pojfumus ,fifugientes illecebras voluptatum ,filique vtrtuti/er-

    uientes in omnibus laboribus , miferijfifc

    vinamus quafunt
    ,

    exercitia

    &

    cor-

    roberamenta viriutis ^fidenitfcafteram ittam viamdtfficileme^teneamtu^qua


    Ac.4,
    jtobis aibeatituiinempatefacJaesl.

    S.

    AmbrofiuslibropnmodeCain8c

    Abel.t-sfpuiignauos ,iaq\iit,nuttafunt infignia virtutis , apuifapientespri-

    ma habentur.ftuiiaenim virtutis quaiamtnflrumentafunt. Itaqueficut bellatorfine armis efife non potefl , ita necfine exercitatione virtus.
    Matt. 11.15.

    Vnieejr Doy

    minus in Euangelio ait.

    A itebus ioannis Baptifta regnum calorum cogitur

    U. c*. Ch. om.j4-

    & cogentes iiripiunt

    ittui.

    Et libro fccundo. Nullafinelabore virtm , quia

    S.Chryfoft.inGene/ln. Ne fpettet quis ailaborem virtutum ,fii cceleflia lucra cogitantes prompte labores obeamus. Namfl
    laborproceffuivirtutiseft,

    biqui in ferrenis verfantur

    negotijs, rjrin cottigendas epes infantunt

    omnta

    prontpte fufctpiunt facienia ,

    rnm infidias

    & & naufragia non deterrentur,necfegnioresftunt.quamvts,quod


    videntes ante oculos periculamaris ,pirata-

    pluseft, define nihit certthabeant ,qualem nos habiturifumus excufationem .fi

    H ep.13.
    Bep*i<$ep. 94.

    non omniftudio accingamur ad virtutumftudia agenes propter aterna itta bona ? S. Hieronymus ad Paulinum. Nthilfine magno labore yita dedtt
    mortalibus. Caflianus collationey, Nuttavirtusfinelabore perficitur.
    S.

    &

    BernardusadEpifcopos Aquitaniae. Virtus inpace acquirttur,inpreffura


    probatur, approbaturin vicloria.

    plina confiat pars exercitatione. Et difias oportet ,


    confirmet.
    H.m
    cp

    Seneca ad Lucilium. Pars vtrtutis difci<jr quod dtdicifti agendo

    W f ajT
    *

    "7

    V. Medium fit Timor Domini, quodprxfcribit S. Hieronymus Fabiolam,de i^.mzaCiombus.Venifti^iaqnit^ad EfcUftam y afcendtfli ad ad

    V
    aimertempuleherrimam

    R T V

    S.

    6&
    Dominus
    Pi--i>-

    ,ftupere

    & miraculo Chrifti magnitudisttm confitc-

    ris , vides ibi multos virtutis tua fecios , noli altumfapere,fedtime.

    enimfuperbis refijlitjhumtltbui datgratiam. Et quife exaltat , videat ne cadat Potentespotentertormentapatientur. Timor virtutum cuftos efi'.fecuri.

    tas adlapfumfacilis. Vnde ejr in quedampfalmo , pojlquampropheta dixerat. Dominus regtt me, ejr mhtlmihi deerit in loco pafcua ibi mecoUocautt iungit timorem^qui cuftos eft beatitudinis ,ejr infert. Vtrgatua &baculus tuus ,ipfa
    ,
    ,

    y-4

    meconfelataJitnt.EteftJenfus,dumtormenlaformido,Jeruauigratiam,quam
    acceperam. Etlo.Caffianuslibro 4. inikitutionum.Per timoremDei&vi-

    Cc} *

    tiorumpurgatio ,& virtutum cufledta ,his quiimbuuntur advtamperfeclio-

    Bernardus de donis Spiritns fand i. Sicutfecuritas, B -* inquit veldejidia cauja eH ejrmateromnium deUclorum ,Jie timerDomini radix eft ejr cuftos omnium bonorum.
    nis , acquiritur.
    ,

    Et

    S.

    I.

    Medium & poftremum,oboculosponereexemplaeorurtt

    quivirtutibuscxcelluerunt,namvtSeneca fcripfitepiftolafexta. Longumiteres7perpracepta,breueejreJficaxperexempIa.Idcirco,mquitGrego-

    riusNySenusinen2rrAtionevitxMoyfis,credendumeslfpraftantiftimo-

    rum yirorum

    vitas exquijitijftnic defiriptas,vt vita nojira imitatione aetvir-

    contubernio.aquibus virtutem difcere poffimus. Sequatur,inquit A mbrofius de Officiis, conuerfa- A lib.i. c#. tionit ehtfio,vt adiungamurprobatijpmis quibufyfenieribus. Namque vt &~ duclu yiqualium vjus dulcior,itafenum ttttter eft,qui magtfterirquodam ^[ colorat mores adolefcentium,ejr velut mucia probitatis infcit.Vlutz de hac Be habes in P A N A R. 1 o V. Exemflum malum.

    tutem reclius deducatur.Deinde eorum vti

    &

    D e V-

    Honejlas. Intentio. lujliti*. Prefeclusjpiritfalis. Pruden-

    tia. Religie.

    TimerDci.

    /PanamoV. Peceatum^

    Z.

    ZE-

    V
    I.

    S.

    Capvt
    *De nomine

    &

    /ignificatione Zeli.

    A8 j.17.
    Rom.
    10.1.

    Eli noraen,quodorigine Graxum eft.idemeft cumjemulatione>8t in Scripturis,nunc in malam, nuuc in bonam partem vfurpatur.lN malam cum vel inuidiam & uorem vel cxcum quendam impetum 8t furorem fignificat. vt cumin A&islegitun Exurgens autemprinceps Sacerdotum,&
    , ii

    iniecerunt manus in ^pofiolos. 8c in qui cum itlo erant , repletifunt &elo , epiftola ad Romanos. Tefiimonium perhtbeo itiis , quodamulationem Dei

    &

    l.Cor.j.j.

    habentfednonfecundumfcientutm. Et ad Corinthios.

    Cum enim fit inrer

    Gal.i.if

    vos zelus

    &

    contentio^nonnecarnales eftisfEzzd GaJatas. Proficiebam in lu-

    Iac.j.14-

    mearum traditioxujt^ EtapudS.Iacobum. guodfizelumamarumbabetis contentionesfintt^ cordibus vefiris&olitegtoriari. ^uodautem in bonampartem accipia/ur, mdatfmo abundantim amulatcr exifiens paternarum

    &

    H.adci.
    LC0r.12.3t.

    quitHieronymusinNahum,/'.**//^
    Xttq <rp*T<*
    1.

    Lsfpofiotus ofiendtt dtcent,zetamtni

    2 Cor.n
    ?

    Tfal 68.io.

    maiora.Et in alio loco,zelon ves Dei zelo. Et ipfeDominus inp/aizeius domus tus comeditme.Et Etias , Zelansyinquit , ^elatusfum Domimo.

    Reg.19-

    no omnipotenti Deo ifraei. Pbinees quoquezelum

    Num. 15.7.
    Aa.
    1.

    & CMatathittlegimus.

    14.

    Simonem^elotem^pofiolum

    lefu Chrifii ,quem

    Et MarcusEuangeliftaSi-

    Mar.j.

    19.

    monem Canansum vocat. Hoc autem fecundo modo acceptus

    zclusVircuseft,quadein

    prafentia agimus, geminamq;habet in ijfdemfacrislitterisfignificationem. Primo enim defignat laudabile ftudium , quo accendimur ad
    .C0T9 *.

    virtutesalicuiusimitandas.veletiam fuperandas, fine vllo tamenipfiusodio. Quofenfu Apoftolus dixit inalteraad Corinthios. j^uoni-

    Cal4.ll.

    amtjrAchaiaparataeftabanno preterito ad erogandum eleemofyuam, ttyveflra amulatio prouocauit plurimos EtadGalatas. Bonum autem ttmulamini inbono femper Secundo defignat aninvi xftum ex indignatione de iis conceptum, quc indignefiunt,vel aduerfus Deum ipfum, vel aduer, .
    .

    Z
    Ioannem, quando
    eiecit

    S.

    697
    S.
    Ioan

    aduerfus homines quosdiligirnus. qualis erat Chrifti zelus apud

    ementes Scvendentese templo, vndetex-

    tus ait. Recordatifunt vere difcipulieius, 'quiafcriptum eft, zelu-s domustu comeditme. Qualis&Corinthiorum.dequibusPaulus. Referens/?*-

    pfal.68.10.

    bisveftrumdefiderium^vejlrumfetum^veftram amulatienempro mejtama-

    l
    ,

    Cot

    "

    aisvtgauderemJLthervim. EcceemmhocipJumfecundumDeumcontriftari
    yos,quantaminvobisoperaturjolicitudinemjeddefinftonem,jedindignatio-

    nem,Jedtimorem,JedamulationemJedvindicJam. nd e quod ad originem vocis zeli attinet.

    S.

    Auguftinusfu,

    Ac.ij.

    fpicaturazelomaritalitranslatamjnamlibro 2.Qua?ftionuminExodu m ita fcribit. guod Deusdicitur ^elater hoc verbo indicat non impune plebem fuam per alienos Deos fornicaturam Duttum eftenim verbum atro,
    .

    po metaphora a^elo maritali,quodcaflitatem cuftodit vxoris,quodnobisprodtft,non D^.Etlibro S3qua;ftionum. ^uiaceniugiscajittatem zelando viri
    cuiltdire confueuerunt ,ilUm Deiprouidentiam,per quampracipitur at^ agitur, ne anima terrumpatur ,

    & Deos alienosfequens quemadmodum meretriA P V T


    II.

    cetur,%elum DeiappeUauerunt.

    T>e dignitate Virtutis Zeli.

    D!virtutibus
    l

    gn 1TA

    huius virtutis inde e!ucet,quod fere a duabus maximis


    ,

    nempe

    caiicate

    & religione in Deum proficifcatur. Rcm.9.2.


    Triftitiamihimagna
    ,

    Vnde emm verba illa Pauli,ajftum zeli redolentia,

    Optabam enim ego ipfe anathema ejfe a Chrieft profecta funt nifi ex flagrantiflimo amore defikoprofratribns meis , derio falutis Iuda:orum promouendx.'' Et ideo paulo antc exclamarat. ^uisnosfeparabitacharitatecbrifti^. EtS. Dionyflus Areo^agita capite4.1ibridediuinisnominibus, aitnomenZelotis idcircoinfacontintt-ts dolor cordi meo
    .

    &

    &

    cnslitteris tribui Deo , quod ingenti amore resa fe conditas profequatur. B. Gregorii quoq^ in fine libri primi in Ezechielem celebratur fentent ia . Nullum omnipotenti Deo tale e^facrificium quale esl "^tius anima rttm. Deinde hoc ipfum atreftatur dignitati huius virtutis, quod in
    .

    c.hom.i2;

    Scripturis, eiusnomenclatura

    tum Deo Opt.Max. tumChriftoSal-

    uatoriatq; adcoetiam ipfisargelisattribuatur, vtobferuauitS.

    Am-

    A.fcrmi*.
    -

    brodus in pfalmum 11 3. ^ngeliquo^zxt.fine zelo nihilfunt, ejr fubfantu A P 0C


    fua amittuntprarogatiuam, nifieam zelt ardorefufientent. Deniq in Apcca{ ijipjt/oannis Dominus adangelum taodicia dicit. Scio operatua.neqfngidus csne% Tttt

    **

    *9*
    es,

    t E L V

    S.

    ne% calidus. Ftinamfrigidus efes aut caltdusfed quia tepidtu es indpiam te euomere ex oremeo, quia dtcisquoddiuesfum &ditatus,dr nuHim egeo,

    &

    nefcis,quodtuesmifer,c!rtniferabiluejrmendicui,cirnudu<s
    tibi

    ejr

    cacus. Conful

    eH Dei ^elus.htc eflfdei vapor, dtuotionii feruor , quinosvelut fuauemcibumin Chrtfioremollit ejr format.

    vt em*6 d

    me aurum igneprobatum.

    Hk

    E t pau

    lans zelabo Hieruftlem zelo

    o p o ft. E/ quidmiremurfiangeli eum babentjpfe Deuspater ait.Zemagno . >uia Deus magnus, ideo zelus eius

    &

    magnm elt, &pro vniufcuiufq,potentia ejualitate ,itaejr zelus aut nsediocrit


    aut magnus eff. Zelo vindicatur Hierufalem %elo Ecclefia congregatur, zel
    ,

    Pfal. M.to.

    fides acquiritur,zelopudicitiapoffidetnr.Dominus quoq, lefus ait,%elus domus

    tua comedit

    me

    increpans ludaos

    quoddomum orationisfictrintfyeluncam

    latronum,fcerint ejr domum negotiationis,

    Deinde eadcm virtusin Scripturis maxisne tributaefl perfonis in populo Ifrahel dignifli mis,vt faccrdotibus,& fiimmis qui bufque

    prophetu: Vndcidem Ambrofiuslococitato, Zelum habere debetfacerdos,qui incerruptamferuarefiudet Ecclefia cafiitatem. Et Pbtnees facerdss

    erat.dr neposfacerdotis (jrfiltusfactrdotis. Bonus zelus dr


    .

    vtilis

    infacerdett,

    prac.pue ne negligens ne remijfusfit. Vides quia ^elus Deigratia eft, qui ex%rity
    *..

    Xeg.fj.1.

    quifuperuenit,quifeiuftifunditpc7ori. Zelus Dei ritaefi.

    *s (jr ideo raptus ad calum efl. Zelans inquit ,zelaui


    ,

    Zelum habutt EliDominum. z,elum habuit

    a.

    Macb..a?

    (^Matathias Butanus

    qui aduerfusfacrilegia Antiochiexcitauit Deiplebem.

    Jguidmulta? Apofiolus quoj( Dominihoe declaratus efi nomtne, vt iudas zeIttes dicereturficut legimus tn Euangelio. Hacc ille>cui adiice ex nouo leitamento Prarcurforem Domini Principem ApoftolorumPetrura>
    ,

    &gentiumDo&orernPaulum, &ProtomartyremS. Stephanumfic


    Accedkquotquotpoft Apoftolorumtemporado&rinafandtitateq; excelluerunt in Ecclcfia Dei , eofdemquoalioszelinomineilluftres.

    quehacvirtuteemoruifle,vtCyprianus,Hilarius, Bafilius, Ambrofius, Chryfoftomus, Hieronymus, Auguftinus, Gregonus Romanus,


    Bernardus.

    C
    Pbl m
    i

    A * V T

    III.

    De Zeliftroprietatihus.
    A Proprietaseft, quodfitpeculiaredonumDei. Vocatur
    facrislitteriszelus velarmulati-o
    .

    t4.1tf.4a. t

    Dei,vel.aDeodata.nam Fonam^elummeuminte Etiterum. DeusadEzechielemficloquitur.


    enimin

    Macb.2.57.

    ^/^^r^/^m^rf/^EtprimoMachaoaiorumdePhineedicitur.
    Phi*eespater nofler ^elando zelum DetACcepit ttftamentumfactrdotii aterni.
    Es.

    Z E

    S.

    ^9
    A.sooc.tt.
    <r ' 4
    '

    Et Apoftolus. AZmuUr vos Dei amulationt . Vnde S. Auguftinus in pfalmum i iS. sEmulatienem Dei, niq uir fuofimtu wjpiraifdeiibus Detts,
    amoris entmefi non liuoris- Huc pertmec illud S. Bernardi in Cantica. *m duofint heat* centemplationis excefiusjn inte&eciu vnus, alter in af,

    &

    ftclw.vnus in tumine, alter inferuere ;

    ynus in agnittone, alter in deuotione: fiuajane ajfeclus , &pecius amorecalens ejrfancls deuotienis infufio etiam vebementifiiritus repletus^eto, nenptane altunde quameceita vinaria re, ,

    &

    cant.1.4.

    pertantur, rjr cuicutnfr cum borum copiafurgere ab oratione ionatur,petefi ire veritate loqui, tntroduxit me rex i cellam vinariam. 1 1. Propriecas eft,quod coniundns iic cum feruoreanimi. Vnde

    fxpeinicripcuris zeloadiungitur verbumignis. NamrexDauidDeumalloquens. Vfquequo,ixt,accendetur velutignis z,elus tuus\ Ecapud

    7 **

    Ezechielem. JOuoniaminigne^eUmet, inquitipfe Deus, lecutusfumie Sop.i.t. rsliquisgentibus. t Sophonias. /* igne zeti eius deuorabitur .Eodem fpedare videtur illud Chrifti di&um apud Lucam Tgnem venimitterei L' ** ttrram, ejrquidvete , nifivtacceniatur\ Et illud duorum difcipulorum cuntiuminEmmaus. 7(ennecornoHrumardenseraJineba,iumUque- I' ucl ^i u returin via' Et i:jf>crtit& tingua, quajanquam ignis infeierunt iie Pentecoftes,capicibus Apoftolorum,aliorumq; vteftin Aftis Apoftolicis. De ^'t ^ Ec quodex DeuteronomtoallegarS. Paulus. EtenimDemsnesJersgntfHeb.11.z9. lib*-J-flt tenfumenseH , Hoc zsli igne ardebat cor dicti Pauii vtannotauit S. Giegorius cum exponitverba illa exprophetaEzechielc Ettufume
    .

    /artaginem ferrsa,ejrpeneseam murumferreum interte


    eiatus itcebat.

    & ciuitatem.^uapt
    cor.xi.*
    ,

    beMe,mc\\i\t,PauUisJartaginemferreamfumpJerat,cumz,eUanimarumcru<%uis infirmatur, (jregonon infirmor \ quisfcanializ.atur,ejr

    ego non vrer\ Ipfumfuum cor qued animarum xjeUJiccenderat

    quidaiiui,

    quamfartaginemfcceratjn qua amore virtutum contra vitiaardebat? J>htod enim vrebatur ,fart.igo erat. Inariefcebat enim ejr cequebat , quia wcendebatur amarituiine , fed yirtutum alimcntapr*parabat , exfuaaffiiftacegitatione.

    III. qoodiun&uscumingentianimidolorc.vtliquetexemplo eiufdem zelofi Apoftoli,dum ex zc!o fcribit. Tridttia mihi magnaesl eentinuus dotorcordimeo-.optabam entm, &c. Ec eu Epheftis valedicerec.

    &

    Aa?2o.Ti.

    Pertriennium, aic, neHe&itenoncejfauiiCumlacbrymismonensvnttm-

    quemquevefirum. Etad Philippenfes. UMultiambulant , iequibusiip 1 si, &nuuckerumfiensiice,inimicicruvisCbrifii, quorumDeusventer eH. * a * * Idemliquet& inahisfan&is. Fkbam, inquic Iob, frpereo qui afiltc7usiob.2o.it. erat. Moyfes, tcfteApoftolo, maluitafrligicumpopuloDei quam H ' b "^1

    >

    cam

    Pharaone Ixuri

    Rcx Dauid ex

    zelo clamat.

    Tabefcere

    me

    r al
    '

    ,}

    Tttt

    fecif

    700
    uReg.15.

    Z
    %

    E
    I

    S.V
    .

    fecit zdmmfnt

    qtia rliti fitnt verba

    SaulemaDjoreprob-itum.
    Luc.19
    41.

    ttta inimici mei Samuel Iuget ^remias clamat. J^uisdabitcapitimeta.

    qutmi& oculis meisfontemlachrymarum 1 lubetur Ez^chielaflumere fuperTyrumlameatum.Denique&Ch-iftusipfeexeodtmzelow^flW


    ciuitatem HierufalemjcferentcS. Laca fleuitfuperillam.
    1
    .

    Eiccki 7 .s.

    V. quod iun&us cum magna an> mi fomtudine, vt benc notauit


    y

    IocofupraalleffatoS. Greg. Sum.i>user?o,*\t,fartazinemferreameh'PO* G. hom.it.m ">~. / j iz J. 1 /r namus eam murum ferreu inter nos ejr ctuitatem tdeB, ajfumamus zelttforEzech.

    tem

    "vtinternos

    & audttorts

    noftri

    animam inueniawus banc poUmodum

    Eccli.7.2..

    Tuncenim bunc murum ferreum inuenturi fumusfi . nunc eumfortiter teneamus >videltcet docendo juftodiendo fuadedo jncrepando.y mulcendo terrendo altquando leniter ahquando vero etiamfeueriusagendo.Dequafiueritatereclafubdttur. Ecobfirmibisfacie tuaadeam,& erit in obfidionem. Jguidefl obfirmare faciem ab Hierufalem in lateredefcripta nifivt ei anima , cui ccelefttspacis vtfionem dotfor denunciat fiadhuc
    fortem mstnitianem
    ,
    ,

    eam infirmariin fuis acfibus

    concipiat remtffiorem

    & clementioremfe mini,

    me oftendat.

    Vndefcriptum eft.

    Filixtibi funt? ferua corpus illarum, dr non

    eftendas hilarem faciem tuam

    ad tllas. Infirma quippe animx atque appeti-

    tuimundidedita aliquandomeliusexfeueritateferuantur, vt ob crmatafacies,ideft perfeueritatis cuftodiam ab omniJfieftiueU remijfionis abducla tn* conftantem anima terreat , atque d deleclattone vitiorum dtftriclionis yigore.
    A\ferra.ifc.

    Gant..6.,

    proprictatemS. AmbrofiusiniiS. pfalmum, refert iliud ex Canticis. Fortis, vt mors s dilec7io,durafcut infernus amula*
    conflringat.

    Adeandem

    tio.Durus, inquit, z,elus,quem vita huius nulla vincit illecebra. Durusjicut

    inferiferquempeccatomarimur^vtviuamus Deo. EtS.Chryfoft.homilia 5*.in Acta ds zelofb italoquirur. J>)ui igne chrifti captusfuerit , talisftt y qualiseffet homofolusfuper terram habitans , adeomhtl cura efleigloria ejr
    ignominia.
    Tentationes autemjic contemnit ejrftagella ejr carceres. quafitn
    alieno cfrporepateretur, vel quemadmodumfi adamatinumpoffideret corpus.

    JDut autemfuauia funtinbac,vitaita.ridet,ejr nonfentit,ficut nojipfimonui corpora mortua. Ftficut mufia in medium flammanonincidunt^fedfugiuntf, ita ejr affeSiiones illos. accedere non audent..

    quodrefpuat carnis &fanguihis confiliacuminftinctuvel voluntate Deipugnantia, velutrefpuitS. Paulus,quifimulvt zelum: hunc mbibit, ita fcripflr ad Galatas CumautempUcutt ei, quimefgre gauitexvteromatrismea ,ejr vocamt per gratiamfuam , vt reuelarttfilium fu-uminme, vt euangehzaremiUumin gentibus, continuonon acquieuicarni ejrfanguini.y nde S. Ambrofiusibidem, Zelumquibabent,omnesfibiiniV.
    i

    ..

    mcosfuospntant ,quifunt boiies Deifluamuispatremfratresforores*, Omnibut.

    Z
    bus dicit.

    S.

    7l
    Lhci * 2(S
    -

    quoque yenit adme

    exegic In hoftes fatli f*i mihi , ficut Dauid ait. Talem zelum Chriftianis, cumdixit. Si quts Chriftusin Apoftolis&primis vxorem &fdios , framatrem , non cdtt patremfuum

    &

    &

    &

    animamfuam nonpoteft meus cjfe difeipulus. tres &foreres , adhucautem quondam!V"oyfesdixitadpopulum. SiquiseflDe- Exod.31.2tf. Hoc zelo accenfps ait adfilios Leui. H&c dixit Dominus Deus ifrahel mini iungatur mibi aPonat virgladiumfuperfemurfuum <jr occidat vnufqufque fratrem cemicum ejrproximumfuum. Feceruntquefiltj Leuiiuxtafermonem Mojfi,
    , ,

    &

    &

    &

    &

    cideruntqueindteiUaquafivigintitriamiUiaheminum.Etait(j\ioyfes\Confecraflismanus veftras hodie Domino , ynufquifqueinflio , &fratrefuo , vt


    deturvobkbenediclio.

    V7.

    Quod requiratvirtutem difcretionis. Queriturenim Apo- Romiot

    ftolus de qui bufdam , quod amulationem quidem Dei habeant , fednonfecuxdumftentiam.Ignorantes enim iuflitiam Dei,&fuam quarentesfiatuere, iuftitia Dei non funt fubiecli. Finis enim legis chriflus adiuflitiam omnicre-

    denti

    VndeB. BernardusinCantica. Deusvultfeamarinenfolumdulci:

    terfed ejrfapienter. Vnde /poflolus.rationabile, inquit , obfequium veflrum Rom 12I alioquinfaciUimezelo tuo Sptritus iUudet erroris ,fifcientiam negligas. Nec habet caUtdus hoftis. machinamentum efjicacius adtoUendum de eorde dtleclio nem, qudmfie{jficerepofitt,vt w eaincaute,ejrnoncumrationeambuletur. Et I( cim 49l
    .

    \terum.Importabilk,zit,abfq fcientiaeflzelus. Vbiergo vehemens amulatio, ;

    ibimaxime difcretio efi-nece/fdria,qua efiordinatio charitatk. Semperqutdem ztlus abfquefcientia minus efflcax minufy vtilis inuenitur ,plerumife autem
    ,

    &

    pernictofus valdefentitur. )uo igitur zelusferuidior ac vehementiorffiri-

    tus-profufjorfa charitas.eo vigilanttoriopusfctentiaesl,

    qua zelumjupprtmat,
    _.

    ffrrttum ten;peret,ordtnet charitatem

    Hinc 6c B A mbrofius. Aduertimus,

    mq uit

    quodmenfura quadam

    & dfciplinafitzeli Jicut dtfctplina virtutis.

    Et ideo beatus, qui zelt nouerit difctplmam.

    VHlProprieras, quodhax virtusmaxime competat inPhelatos&PaftoresEccIefia^omnefqiSuperiores. Etratioeft,quiaeorumR9m.i3.4.\ orhciorncumbitcorrigere&punirefubditos. Vnde B.PauIusadRomnnos.Dei,inquit,mmi/Ferefivindexinirameiquimaieagit..EtJD.GregoriusinPaftorali. Sttrettorbeneagentibtuper humtlitatem focim-, contra
    G.i,p,c.c,^t .

    delmquentium vit-aper zelum iuftitta erec7us,vt


    ejr

    bonis in nuUofepraferat, curnprauorurn culpa exigit poteftate protinus fuiprioratus agnofcat : qua-

    &

    tenus

    & honore fuppreffo aqualem fefubditk bene yiuenttbus putet


    &

    <jr

    erga

    peruerfosiurarec7itud:nu excrcere nenformidet. i.quumunQrz,qu2cin\e-

    lege prophetis, in noua Epifcopis, Paftoribus pratfciibunvirtutem zeli expof.unt. Inveteri enim iubenturaDeoprophetiiL
    teri

    &

    Tttt

    tx,noa

    70'i

    Z L

    S.

    tx.nonpopulum modo,fed Regesetiam, de grauiffimis criminibus reprehendere, caque illis aununciare, qwe ipfos in luculentum vitat
    losa
    io.ii<

    %Cor.$-i.

    i.Tim.5K>.

    i.Tim

    <**

    Tit.i.i+

    Exo4

    2-

    ia

    9.1-

    ioao, isao.

    dilcrimenvocarcnt. I^noua ver6aPaftoribusexigitur,vcparatifKit animam pro ouibws ponere , incorrigibilesEthnicos 8c publieanos declarare atque etiam per fentcntiam excocamunicationis Satanxtradere,peccates coram omnibusarguere, inftare oportun},arguere, ejrobfecrarejncreparein omnifatientia doclrina, increpare queque iure ,cnm opus cft,ficut ApoftoliwputauitCretenfesmcrepandos, quiaventridediti ignaui. Hinc vero fa&umcft vt Deus ad fummam rtriufque erant Ecclcfix, Vcc eri&noux pra:fcuram &magiftratum,noneIegerit, Difivirosazeloquantumuis infarai cclebratos, vt Moyfen ad veteris, qui vEgyptiurri occiderat. Adnoua: vero Doctorem gentium PauPrincipemomnium lum,quiperfecutusfuerat Chrifti Ecclcfiam, Chriftianorum Petrum , qui Makhd cx prauo zelo amputarac aun,

    &

    &

    &

    culam.

    A ? V T

    IV.

    'De Zeli

    necefiitate.

    Nicts
    lU.X.tw

    s itatem vel obligationem huius virtutis incumbcrc omnibus Epifcopis & paftonbus, quorum cft curareanimas pri,

    mum inde liquet,quod Spiritus fan&us in verbo diuinograuiterinuehatur in paftorcs ignauos,vt apud leremiam, cum ait, Sacerdotes non
    dixerunt.Vbieft Dominus,ejr tenentes legem nefcierunt me .Etiterum. Grex
    Icr.jo.rf.

    perditusfaclus eftpepulus mests , paftores eorum feduxerunt eos ,feceruntque

    vagari in nmntibus.
    I6ch.j4.i.

    E t apud Ezcchielem.

    Filt heminis

    ,propheta depafteri-

    bus tfrahel. Vapafteribus lfrahel qui pafcebant femetipfos , nonnegreges dpa-

    ftoribmpafcuntur i Lae comedebatu % &lanu eperiebamini ,


    erat eccidebatu ,gregem
    ,

    ejr

    tjuod crajfum

    autem meum nonpafecbatu.

    guod infirmumfuit
    ,

    Z*cb.:l>

    quod agretum y nonfanaftu. ^uedcenfraclum efi , non non eonfolidafiu quedabietlum eft nen reduxiftis queaperierat non quaftftu: attigafiu: ejr fedcumaufteritate imperabatueis. Etapud Zachariam. Vex vlulatuspaftorum,quiavaftataefi magnificentiaeorum. Hac dicit Dominus Deus meus, pafcepecora eccifionis , qua qui pofftdebant , occidebant , ejr non dolebant
    :

    &

    &

    &

    bxndebanteadicentes.Benediclut

    Dominus ,diuttes faliifumus. Etpafiores tcrum non pareebant^u. Ege nonparcam vltrafuper habitantes terram dictt
    Et in K^fpecalypfi d< tgnauia

    Ap-l>>7-

    Dminm.

    & tepore arguitur Epifiopm Laedicet/eu

    Z E L V
    ctnus , $ iubeturixemph

    S,
    ,

    70$

    Deizalxm ajfumere. Eg qms ame inqurt , argu

    tpcaftigo.yZmttlareergocrpznitentfamage.DeindeidcmSpiritusfan&us monet eo$ 8c mandat, vc fcdulo aduigileat fupra gregeraTuum , v ti imprimis Chriftus tertio monuit omnium paftorum Coripheum apisd B. Ioan, Pafceouesvelagnesmees. Et ApoftoIusPaulusalios. Attendite,
    inquiens, vobis ,
    l

    & vniuerfogregi ,in quo vespofuit Spiritusfanftus Epifco,

    ^"
    2

    ^"

    pos regere Ecclejiam Dei

    quam acquifiuit fanguine fuo. Et Diuus PetrUS.

    i.Tct,&

    Senieres ergo ,zit } quiinvobitJunt ebJecre,conJenu)r ,dr teftis Chrifti pajjio-

    num,qui ejr eius qua infuturo reuelanda eft.gloria communicater.pafcite qui vobis eft gregemDei ,prouidentes non coacTe,fed fpontanee fecundum Deum, neque turpis lucrigratia, fedvoluntarie ne% vt dominantes in clero ,ftdfsrW4 f4&i gregis ex ammo. Auget obligacionem Paftorum ,quodproanimabus omnium fubditorum reddituri fintrationem in die iudicij, H ^'3'7vtindicat Apoftolus fcribens ad Hebra:os. ObeditePrapofitisveftris,ejr fubiacete eis ipfienimferuigilant quafi rationempro animabus vefiris reddi?*r/.EttraditSan&usGregorius,cumfcribitadPanthaleoncmEpifco- G Iib >#!* pum Aphncarnoncompefcentem Donatiftarum audaciam. Perdttorum , inquiens animas Deum noftrum de manu veftrafcitoterequirere ,fi tantum nefas,in quantumpejftbilitas exigit,emendarenegligitis. Iam vero non fuperioribus cancum , verumcciam fubditisneceffitas cidem quadantcnus incumbere videtur procurandi fpiritalem quendam zelura&feruoreminvitae ChriftianacinftJtutione,aliifque ad eam pertrahcndis. Vnicuique enim, ait Sapiens mandauit Deus de EccI; 7 '* proximo fuo. Vnde San&us Auguftinus exponens verba Chrifti apud jn"oan?
    ,

    '

    Ioannem.
    fratres

    Vbiegofttm,illic&miniftermeuscrit.
    dtcentem. Vbi

    Cum auditk ,inquit,


    erit: nolite

    ioao.11.1*.

    Dominum

    egofum

    iUie

    tantttmmodo bonos Epifeofes

    &

    & minifter meus


    ,

    clertcos cogitare

    etiam vospro modulo veftre


    ,

    mini/irare Chrifto.bene viuendo , eteemofynasfaciende

    nomen ftoclrinamque
    ,

    eius ,quibus poteritis prtdtcande. Vt vnufquijque etiam paterfizmtlias hae ntmine agnofcat paternum affecJum fusfamilta [edebere pro Chrtfto ejrpro vita aternafuos emnes admoneat deceat , hortetur eorripiat , impendat
    ,

    heneuelentiam , exerceat difciplinam ita in domefua Ecctefiafttcum


    :

    & quo-

    vt in aternum _/?rf*w///5.Deindc,}egeDiuinanonfolumfuperioribSjfedetiamquiEpifiopale implebit efficium


    ,

    dammodo

    miniftrans Chrifto

    bufuis hominibus

    imperatum

    eft, vt eorrigant

    proximorum lapius,

    quod proprie eft ze!i. nam m Lcuitico dicitur.


    ,

    Nonoderisfratrtm tuum Leul. 19.17. tn eorde tuo fed publtce argue eum > ne habeasfuperiHepeccatum. Et chri Mart> c.jj.
    ftus.

    Sipeccauerit intefratertuus ,cerripeeum.

    EtSandusPiuIus.

    Noltte

    Eph./. ia,

    (wmunicareeperibus infrucJuefis ttnebraru ,magis autem redarguite Ratio

    quoq,

    74
    s.

    Z E

    S.

    i Prou.

    quoquc naturalis idem docuit Philofbphos gentiles.Seneca: enim hax


    feruntur dicla.

    Cum bU cenuerfare ,qui te corrigant.

    Vitiatranfmittit ad

    C*P*>*

    pofieros quipr&fentibut culpis ignofeit, Benis noeet, qui malis pareit. Plura de

    hacre titulo Corre&io.

    A P V T

    V.

    *De Zeli multiplici Vtilitate.

    D *

    me, (1 fit zclus animarum Deum demereri poffimus. Notumenim eftaureumB.Dionyfij Areopagita:decoelefti Hierarchiadi&um. Diuinorum omnium diuinifftmum ejfe cooperariDeo in conuerfsnepeccatorum. Deo namque , vti eft lummaper eflentiam bonitas proprium cft,fuam
    boniratemcommunicareomnibus.omnesialutiscapacesadeandem
    perducere,cuique pro inopia fubuenire. Vnde qui inhacre Deura rmitantur Dei formes , diuini imo diuiniffimi , atque adeo Dij funt nuncupandi.de quibusinpfalmisdi&um&aChriftorepetitum. Ego dixipij eflis vos , &fili/ excelfi omnes. Vnde Richardus de S. Vi&ore alicuD i d e talibus ita fcripfir. Nefiioanmaius beneficium pojfit heminid Deo tonferri , quam vt per eius obfequium alij confequantur falutem Jitamen hoptoDeocoopereturexcharitate, EtB.ChryfoftomusinGenefin. Nihilita grattim efl Deo,& ita cura, vt animarumfalus , Jicut clamat Apofiolus dicens,
    >*} vu h omnes hominesfaluosfieri,& adagnitionem veritatis venire. Et iterum Deus ipfe ait.Nolo mortempeccatoris,fed vt conuertatur,& viuat. Talem igiturhabentes Dominum.tam mifericordem,tam benignum , tam manfi/etu,

    PRi m a Vrilitas eft ,quodnulla re magis quam hacvirtute.maxi-

    Ji. 6.

    Ioan.10.24.

    ch.hom.3.

    Ezech

    1 .

    13,

    cum noftra,tumfratrum nofirorumfalmis curam geramus, Et vtfcias.quanler.1j.19.

    ttt m bonumfit, cumfalutenefira&alios lucrari ,audi prophetam experfena Deidicentem. >uieducitpretiofumdvili,quafiosmeumerit. )uidhoc efli Qui ab errore ad veritate \ait jnanu duxerit,veldpeccato ad virtutemproxi-

    mum induxerit,pro virilihumane me imitatur

    Etenim ipfecum Deusfitpro-

    pter nihil aliudnoflram induit carnem,& crucem quoquefufcepit , nifivt nos peccato obnexios d maledtclo liberaret. Si igitur ipfe, qui Deus ett inejfabilis ef

    noflramfalutem fentia ob mifericordiam inejfabilem hac omniapropternos nos ergafratres iufiifimm , agnofcentefque eos vt memfuflinuit cur non
    ,

    &

    &

    branoftra

    & eripientes exdiabolifaucibusinviamvirtutis inducamus$Nam


    es~t ,

    vt animx corpore melior

    ita his quiindigentibus pecunias

    & facultates
    mirtu-

    fuppedttant , maioribuspramijs dignifunt hi,quiadmonendo ,& continue docendo in viam aciam Jupinos

    & defides inducunt

    monfirando eis dtuinarum

    S.

    7 or

    virtutumfrAirrantiam,&vitierummaUoUntiam. Hacomniacufcimus,pv* emnibtu aliis vita curis, defalute animarum loquamttr proximis , eandem tllis
    fiolicttudinem ingerentes.

    II

    Vtilita s.quodangelorumquoque
    ;

    fieio magis demereamur, cum nos focioj

    ipfis

    patrociniumhoc ofadiungimus in procurac

    dahominumfalute.Ojwwft^iw^w/efte Apoftolc,/? adminiftratorii


    (biritusinminifteri&tiftffi prcpter eos quih<treditatem capiuntfalutis. Hinc

    *"**

    fequitur

    nosangehco^orius munere fungi cum aliorum faluti eu,

    ran dae inuigilamus.

    Vnde S Chryfoftomus in commentano epiftohe ci>. hom


    ;

    $.

    ad Hebrxos. Preinde,inquit,hoceff opus angelicumemnta facereprofialute proximoru magisautemhoceftcorpusChrifti. Ipfe enitn ficut Donitnusfaluat,
    ;

    ifti

    veroftcut/erui-.fjr nos itaqueetiamftferui,angelorutamen cenferuifumus.

    homines, tamen proptnquos vtpene dicere yideatur quia nobis laborant, nebis difcurrunt, eos nobisfacit , nobisfuofungHnturofficio: hocefteorum minifterium, vtpropter nosvhique

    Quamuisautem multum interftt inter angelos


    ,

    &

    mittantur, EtharumrerumexemplitpUnifunt

    Itbri

    veteristeItamcnti,pUmi

    etiamnoui.

    Quodhuiusvirtutisbeneficio gentiliumfa&afitconuerfio in toto orbe terrarfi, vt annotauit S. Ambrofius in pfalrrui8 ^eloftdei, inqu\t,populus gentilium vitamftbt acqutfiuit aternam ,quam negltgetiaatque deftdia ludaorumpopulus amtftt, /deoqueftriptum eft t ^elus apprehendet
    1
    1

    1.

    A.ferm.i.

    populum ineruditum

    Jguoniampepuhts.qui erat eruditus tn Uge,nullufidei

    habebat ardorem.Contulitfe z,elus adgentes-atius tanta es~tgratia,vt eUclienisprarogatiuam viceritcjr eruditionisinduHriamfuperarit. Deniqueappre-

    hendens populum ineruditum.fecit efte meUorem Itaque eagratia operata esl inpopuh nationum, vt haredttatem Demini mereretur quam operatus eftDo.

    minus vt EccUfiamftbiexnationihus copularet. A lludi t S. Ambrofiusad locum Apoftoliinepiftolaad Romanos,vbidifputansdecaufaexca?cationis Iudxorum,8c conuerfionisgentium,ita fcribit.Ergofides exaudi tu,auditusautemperverbumChrifti. Tiunquidnonaudurunt? (\udx\)Et quidem in emnem terram exiuitfonus eorum efr infines orbis terra verba ee ,

    Romio.17.

    ^ ^'
    V
    a
    ifa. *.

    iU

    rum.Seddico,nunqHidlJrabelcognouit?PrimHs\Moyfesdicit.Egoad*mula-

    tionemvos.adducaminnongentem,ingenteminfipientem,iniramvosmitta. dicit . Inuentusfum d non quxrentibtu me. x^idlfrael ifaias autem audet R autemdicit, Tota die expandi manus meas adpopulum non credentem, con -

    *"*

    &

    &

    tradicentemmihi.Etinfu.Nunquidfic ojfenderunt,vt caderent? abfh.SedillorumdtlicJe/aUtseffgentibus^tillofamuUntur. Etrurfus, T^olovosigno-

    Vuuu

    rare

    7o6
    A.
    iit

    L V

    S.

    pCus.

    rarefratresmyflerium hocquia ccecitas exparte contigit in ifiabeljonec ple-

    mtudo gentium intraret,&fic omnis lfrahelfaluusfieret t


    IV. eH:,quodignishuiuszeIiexuratornniapeccatanoitra,eiufque

    fontem exflccet, nempe prauas cupiditatcs confumat,mundet cor, 8c in notitia 8c amore affe&us animi accendat.Sic ldem S. Ambrofius ibidemexplanAnsverfumillum. Ignitumeloqmutuumnimis,&feruustuus ddexit tllud. JOxetn ait, D^minus ignem nouofiarfit teflamentoi Quifecretes menttum diutn* ardorecogmttonisinflammareta^fmts\qui vaperemfldeidr
    deuoti ~nis adoleret.
    Hiet.^o.j.

    qm cupiditatem virtutis accenderet. Hoc igne calefattut

    LUC.24}2.

    dcit Hierernias Eteratignisflammtgeransinojfibusmcis. Hocfermonumi^nt ille altus , quifimulcum Dominoab Hierufale cae'eflium vaporati Cleopbas

    &

    Nonnecornoflrum ardens erat tn 7 nebiSyCum aperiret nobis Scripturas Ignisergo hicfermo ChriUtefl. Et bonus
    ;
    .

    vfifcadcaftellum confecerant iter , dtcebant

    ignis, qui c ilefacere noutt, nefcit exurere, nififola peccata. Hoc tgne fuper bonu

    fundzmeniumpofito, Apofloltcum illudaurumprobatur, hoc igne tlludmerum vel operum examtnatur argentum: hocigne pretiofiitltlapides illuminantur

    ',

    fcenum autem ejr fltpula confumitur.

    Inundat ergo htc ignis animttm, con-

    Sxod.j.ij

    Hcefltgnis, quiardet ante Domtnum. fumit errorem. Nifi enimquis fitg-antiam dewtionis fkmpferit prafentiam Daminibaberenont poterie. Hjc igne vreb.ttur rubits ejr non exurebatur. Vrjt enimferma dminm > v.t
    , ,

    flrr!gatconJcientia.mpecca.toris }

    non exurit vtperdat.

    ferm. o

    quocfdumisIo.maxim^falutisanimaifi^accendimurjEicilcadusrtere prafentiam Spiruus fancti. Ita enfm fcribittaha expertusS.Bernardusin Cantica. SiDominus Iefus dtgnetur veuire ad fpiritu manfuetudims y amulans me Dei vel potius in me in charitate Deus eft)fi inquam arnulatione {qwden-m tta Dei vt charitas ? nempe vensrit iu hoc cognofcam, quod non fitfelus fed venertt etiam Pain ifta Ur fuus cum eo Nam quid aqtte paternumf Propter hoc nempe non Pater Verbi tannim fid ejr Pater mtfericordiarum est appeliatus, quod tnnatum haheat mifereri femper ejr parcere * Sifenfero aperiri mibifenfum vt intelligam Scripturas aut fermonem fapientU quaji ebullire ex inttmis > aut irifufoluminedefuper reuelari mysitria , aut ccrte expandi rnibi quafi.

    V.

    eil,

    poffi.n.is

    W,

    &

    &

    '

    quoddam

    largijfi/num

    cm.lt
    ,

    gremtum

    & vberiores defurfum infiuere ani?


    adejfe.

    m& me-ditatiou&itt

    imhres,

    non ambigc fpezfum

    Verbiftqyidem ha copia funt , eJr depisnitudineeiui ifia accipimus. )uod r cpiiritt.r infudem hMrnilisqvxdjJedpinguii tnternx afeerfiwis dexatia., vt

    AMOr

    Z
    tmer anita
    neret

    L V

    S.

    707
    in

    veritatis neceffarium
    ,

    queddam odium vanitatis


    ,

    we ge-

    & contemptum

    tionum extellat me , autem perfetterauertt buic dignationt d gnis femper , adelfe nsndubito. Si attibus rtffordere ejr gratia Dei apudme affecJibtts , quodi me ejl ,
    '

    ant frequentia vijitanefirte aut fcientia it.fet Patrem paterne fentto agi mecum , tunc prorfus

    &

    &

    vacua non fuerit , etiam manfionem apud mefaciet tam Paier enutriens, muam Verbum eradiens . >uanta putas ex hac manfione inter animam ejr Verbum familiaritatis gratia onatut , quanta de famiharitate fequatur
    fiducia?

    colMgere polTumus ab vno exemplo Phinees Id his verbis defcribitur in Numeris, Et ecce vnus de filtis ifrael intraejrommit coram fratribus fuis adfcortum Madianitidem vidente Moyfe

    VI.

    eft

    quam

    Nura.if.*,

    ni turba filiorum ifrael , qui fiebant ante fores tabernacult . ^uod cum vidffet Phinees filius Elea^ari filii Aaron Sacerdotis , furrexit de medio arrepto pugione ingreffus eft pofl virum lfraelitent in Lumultttudinis ,

    &

    panar

    ,
    .

    & perfodit ambosfimul


    Ceffauitque plaga a

    virum feilicet ejrmulierem


    ifrael
    ,
    .

    in Ucis geni-

    taltbus

    filiis

    & occififunt viginti quatuor


    :

    Phinees filius Eleazari milUa hominum . Dixitque Dominus ad Moyfen auertit iram meam afiliis Ifrael , quta ^elo meecdfilii -^faron Sacerdotis contra eos , vt non ipfe delerem filios Ijraet in ^ele meo idcirmotus ett coloquere adeum. Ecce do eipacem foederis mei , rjr erit tam ipfi , quam

    femtni eius paclum Sacerdotiifempiternum , quia^elatus eft pro Deo fuo , expiauit fcelusfiliorum ifrael. Vnde pfaltes Regius. Etfletit Pbine-

    &

    ttal.iof )

    placauit , ejr ceffauit quaffatio. Et reputatum ts , generationem ejr generationem vfque in fempiternum

    &

    eff ei tn iuflttiam in
    ,

    Liquet ergo qua

    mukiplex ex vno

    zelofo fafto manarit

    vtilitas.

    A P V T

    VI.

    Quibus mediis obtineri queat z^elus.


    vigilantia & ftudium continuum placendi Deo, v m PR. mfuggerit paulo ante citatus Sandus Bernardvs dicens, JnCanf.frn* quod
    i

    eft

    Deniqne
    rint

    ait
    ,

    Deus

    Ego dtligenies

    me

    diltgo

    (jr

    qui

    mane

    vigilaue-

    0,

    ad me
    ti

    tum

    quomodo nonfolum deamorejuo cerrtddat , Jiquidim tu ames tUum : fed etiam de felicitudine fua.
    inuenient
    .

    me

    Ftdes

    Vuuu

    quam

    7o8
    '

    S.

    quamprote gerit ,fi tefenferit fiolicitumfiui. Vtgilasfu? Vigilat &ille.Conf/rgeinnocle , inprincipio vigiliarum tuarum . i^fccelera, quantumvis,
    etiam ipfas anticipare vigilias
    talt negotio
    ,

    inuenies

    eum , non prauenies.


    ,

    Temere in

    yel prius aliquid tribuis cibi vel plus

    ame. Si hac animafcit , immo non curantemfolifibi intendere glorietur


    nibus totafi deuotione cufiodit.

    magis amat , ejr tntraris , quod illa maiestatem quafi catera


    ejr
    ,

    cuifoli ipfa pofipofitis curis


    ,

    om~

    mirum quidem /ed verum quamfifiola videatur a Deo.


    ,

    Vnum dico Jpiritualibus qui in nobisfiunt. animam Deum videntem haud fiecus videre
    es

    Bonus
    ,

    Domine anima quarenti te


    es
    ,

    occur-

    ris

    amplecteris ,fionfum exhtbes

    qui Dominus

    immo quiesfuper om*

    nia Detis benedtctus in fecula. \^Amen.


    I
    Epef6.ii.

    nitudini belli

    l.Medium eft,inftruere fe armis fpiritalibus,congruentibusmag. Zelo enim opus eft in bello Ea prolixe defcripiit
    .

    ApoftoiusipfeinepiftolaadEphefios. /nduite,'\aquicns,vosarmaturam quoniam non efi nobis col, vt pejfitis ftare aduerfius infidias dtaboli , fanguinem ,fid aduerfusprincipes luclatio aduerfius carncm poteffates , adaerfius mundt reclores tenebrarum harum contra fitritualta neDei

    &

    &

    quitia in cceleftibus

    State ergo fuccinili lumbos veftros in veritate


    ,

    &

    induti loricam iuftitia

    ejr calceati
    ,

    pedes in prsparatione Euangelii pacis:

    in quo poffitis cmnia tela nequifiimitggaleam falutis ajfumtte ,& gladium fiiritus (quod nea extinguere obfecrationem orantes omnitemeiiverbum Dei)per omnem orationem , obficratione pro in ipfo vigilantes in omni inftantia pore infiiritu ,

    in omnibus fumentcs fcutum fidei


    :

    &

    &

    &

    &

    omnibus JancJis
    Ch.kom.j.

    &pto me.
    Vidtffi, \a-

    Quaeverbaexpendens S.Chryfoftomusin Genefin. quit quomode emnia noilra membra Apofiolus munierit :
    ,

    & quafi in
    mala con

    pralium egrejfuros ,primum%onacingat ,quo expedittoresfimus adcurjum: deinde induat nos thoraee , ne a iaculis vulneremur : fid&pedes munit
    ejr

    vndique armat fide


    ,

    )u<

    autemfunt ignita tela


    ,

    diaboli ?

    inutderr, furor , Hac ait , omomnis alta ignauia , tia , ira , nia extinquere poterit gladius jpiritus. Et quiddico extinguere , etiam

    cupifcenti*

    immunda cogitatienes odium opum cupiditas


    ,

    pernittofi ajfefius

    ejr

    tpfum hoftiscaput amputare valefze!o exercendo impendere, diukue vires quas nobis Deus fubminiquantum fuggerunt gratia: ftrarit . neque enim eadem ab ornnibus expe&anda funt, Vnde S
    III.

    Tantum

    ftudii

    & laboris in

    C.hom.t

    Gvcgpiius

    m Euangelia. Nemo dtcat,admonere nanfujficioadhortari idoneus,

    S.

    709
    Apt>:.

    neus nonfum:quantum potes exbtbe ,nemalejerttatum talentum, qttods.cceperas Jntormentis pendere exigatis. Et rurfus. Isquantum iss profccffe
    penfatis ,ctiam
    te:

    >?

    vobifcum

    alios

    trahiteinvia Demini foctos bahere defidera

    Hinc in K^ipocalypfi fcriptttm efi. gttiaudit, dicat , veni vt qui iam in cordc vocem fuperr.t amoris atceperit,foras etiamproximis vocem exbortationis reddat, &fortajfe panem vt indigenti porrigat non babet ,fed maius esi quod tribuere valeat, aui Itnguam habet plus enim efl verbi pabulo vicluram inperpetuttm mentem refcere , quam ventrem moritura carnis terrenopanefatiare.

    StadDeum

    tenditis , curatene adDeumfolt veniatu.


    ,

    A.traft.io.

    Eodem tendunt quae monet San&us Auguflinus in Ioannem. Vnumquemq^ Cbriflianu zelusdomus Deicoedat. Verbigratia. Videsfratrem
    currere adtheatrumprehibe.mone, contriflare ,fi z,elus domtts Deicomedit te,
    Vtdes alios currere
    ,

    & inebriari
    fi

    vetle ,ejrhoc vellem locis fanclis ,quodnuf,

    qttam decet prehibe quospotes , terre quos potes , quibus potes blandire noli
    quiefcere.
    :

    Tamen

    amicus

    efl

    admoneatur

    lentter.

    Vxor

    efl

    ,feuerijjime
    ,

    refrenetur anciha eft , etiam verberibus compejcatttr, Fac quicquidproperfo-

    naquampertes,
    V. Quod fi fructus conatui tuo non refpondent, atque etiam ludibrioaliorum zelustuusexcipiatur,&indcin animo oriatur mceror,
    I

    feciiTe. tantummemorefto, zelumefleadum charitatisjcharitatiSautem eflomniafuffsrre. Mcerebat enim in eiufmodi csfibus & ZelofusDauid, cum dieerer. Zelm domut tua comedit rne, id eft, exedit me. Et. Tabefcere mefecit ze-

    nonidcircoputes,temeritituiia&uram

    iusmeus,q;uia

    obliti funt

    verbatuainimici mei. Et. Vidtpr&uartcantes ,&

    tabefcebam.

    Vnde B. Auguflinus
    :

    Ioco allegato.

    J>)uis
    ,

    cemeditur zelthdomus Pjy*-1

    Z)E7? >ui omnia:, qua ibi videt forte peruerjk fatagit emendare, cupit &, ,! corrigere , non quiefcit fi emendare nonpotefl, tolejrat , gemit Non ex- A.in.c.3:
    .

    39

    '

    ctttit de areagranum , fuftinet paleam

    vt intret in horreum , cum paleafue-

    oan-

    ritfiparata:

    teri

    V. Medium.Confiderareexemplaeorum,qui virtuteZeli,in veteftamento, a^quo acnouo excelluere. vt iVofis,Phinees> Dauiimprimis San&i


    Gh
    f

    dis, Eliar, Matathia:, Ioannis Baptifke, Petri,atque

    Paulivquem San&us Chryfoftomus

    in

    quodam fermone de eiuslau-

    drbusaudet nonfo!umexarquareil!is,quodadZelumattinet,verum criam angelis. gtfd ergo , inquiC , in angelis magnifcum pradicawus?
    Vuuu.
    jt

    profcclo,.

    7
    gsfid.u.jp.

    Z E L V
    Potentes virtute .facientes
    es~i

    S.

    profeclo,quiacum smnicuraobediunt Deo. >uod Dauid quoque admirando dicehat.

    verhum

    iilius.
    ,

    quale

    nihil. Prorfus etiamfifint millies incorporei


    ,

    Huic enim hono ahsc esJ enim ,quod

    tnaxime pr&fiat eos heatos quia ohediunt praceptis DE/, quia eum tn nullo aliquando contemnunt. Hoc igitur in Pauloplane animaduerttpoteft , cum

    &

    <oi. >. i .

    omni
    eft

    dtligentia tjr cautione Jeruatum.

    Non autem

    folum fermonem eius im-

    pleuit ,verum etiam pracepta.Super qua pracepta hoc quippedeclaras ait.Jpua

    ergo merces

    mea vt Euangelium pradicans fine fumptu ponam Euange,


    ,

    ItumDEl?
    ffm.103.4:

    J>)uidver9 aliudin angelis prophetamiratur. Quifacit inquit, angelos

    Tfa

    vrentem Sed hoc ettam in Paulopoffumus inuenire qui velut ignis ac Spiritus totum terrarumpercurrtt orbem percurrendofcpurgauit. Sednecdum carlum ijle fortittts eft,ejr hocomnino mirabtle, quiataiis verfahatur interris ejr mortali adhuc carne circumdatus cuminL g e noftrurn Bernardinum corforalium poteftatumvirtute eertahat Rofignolamdea&ionibusvirtutiscap.zj. odem pertinent exempla anachoretarum,qui fpe lucri animarumetiamfolitudinesiuasdeferuerunt.vt S. Antonius M^gnus temporihus Imperatons Conftantii, quireli&afolitudinevenit Alexandriam,& totam iUam, tefle B. Theodoreto libro Eccleuafticxhiftoria; <\UATto,circuthat vrhem quo omnes doceret tum Athanafium preconem veritatis.tum ^rianos veritatis hoftesejfe Itaquenon ignorabant inquit , illi fancliviri, qua rescuique tempori effent accommodata,ejr quando folttudinis otium ejfet ampleclendum, quando rurfus vrhana negotiaquiettfolitaria
    .

    fuos Spiritus, &mini(irosJuos ignem


    ,

    prxferenda.

    Deinde
    ft.ci^

    Aphraates

    monachusqui temporeValentisAria-

    ni Imperatoris exZelo

    Antiochiam venit,quo conipe&o Valens dixit,

    vteodem libro refcTtThcodoTetus,cedoquoteconJerst Ille tumfaptenter& appofite,protuo,ait .regnoprecaturus. Tumlmperator. Atdomi,tnquit\ttht manendum efi ejr intracellam,vtilex monajttcapoftulat orandum, Ctti dtuinus ille virpraclare admodum dicit Imperatorifiudjane mihifaciendum efi ejr hacienusfeci dum oues Saluatorispacefruerentur. Verum quon 'am iam magnopere conturhantur, ejr multum tiiis impendetpertcult neceffe
    ,

    eft omnes

    vias perJequi,non modo ne dferis capiantur ,fedettam rt conferuen-

    tur incolumes. Nam dtc mihi quafo,


    ,

    Imperator ,fifilta altcuius effem&fede-

    rem in conclaui, vti ades eurarem atque deinde cernerem fiammam in eas incidtjfe

    ,adefque paternas iam conftagrare ,qutdme facere oporteret? intufne

    manere ,

    & ades incenfas negligere ,an

    reltfio conclaui furfum

    deorfumque

    fttrfitare, ejr aquam afferre , quafiammam extinguerem. Hoc certe te rejpon-

    furum

    Z
    furumconjlat.

    S.

    7n

    Namhafunt partesftlit prudentis

    & prouida.

    ^itquehee

    ipfum nos agimui o Imperator. Etenim cum tu iam in patris noftri ades flammam iniecerit , nos circum curjitamus , quo eam mature pofftmus extinguere.

    Quacum locutus ejfet Aphraates Jmperator ei interminatus csnticttit. Cttbiculariusauterft eius cumgrauiores in eum iaElaffct minas\paulo pojlir. calidifJimum balneum,quedlmperateriparabat y de peteftate mentis deturbatusfe
    prt. ctpitauit,

    & iHico extinclus D e plunbusalijsanachorecisrefert S.Chryfoftomusadpopulum c


    esl.

    kr.

    homiifi

    Antiochenum,quemadmodum emontium cauernis Antiochiamao


    currerint,vt Theodofij Imperatoris indignacionem auerterent, (po-

    pulus fiquidem Placiltaconiugis eiusftatuamdeiecerat(quametiam praxlareauerterunt. CMonachi, mquit>hcmines pauperes ,p-aSieplus nihtl habentes vili,viuentes in rufticttate , nulli ejfe apparentes , in montibus &faltihus verfantes,velut quidam leones magno ejr altofenfupraditi ,
    uifaclis

    omnibuspa-

    ey trepidantibus in medio confftentes ,malum d-Jfoluere ,non multis

    diebusfedbreui temporis memento. Etfecut generofi athletanon


    uerfartos complexi fedetiam
    ries

    tantumad-

    vifitantum in oppojitiene
    ,

    conuertunt : Sic

    & hi dte vna dr defcenderunt

    & vectferati aduerfaett rhtlofo*

    ejr

    dijferuerunt , ejrflue-

    runt calamttatem ,& ad propriareucrftfunt tabernactda. Tanti

    phia d Chrtfto intrcducla.

    Addo recentius exemplum de Zslo animarum


    dequo
    ltafcribic S.

    D.

    Francifci,

    BonauencuraineiusVica.
    intcndebat
    qu.t

    Ftdelis reuera famuUts

    dr

    "'^

    mintftcr Chriftt Francijcus,vt cttncJaftdeliter ejrperfecle perageret,

    illis pottf-

    Jimum ytrtutum

    exercttiis

    Deo

    magis placere cognouerat.

    Dubitans autem anpottus erattsni,

    quam pradtcattoni vacandttm ejfet ,fra-

    trumjententiam exqtdfiuit. Stquidcmego ,tnquiens fernplex cjr tmperUusfer-

    mone matcrem orandi accepi yratiam , quam loquendi. Videtur etiam in orattiene

    lucrum ,cr cumula/io gratiarumtin pradicatione

    dtjirtbutto

    donerur
    ,

    ctelitus

    acceplorum. In orattone etiam purificatie intertorum ajficiuum

    vnitie advnumfmnmum

    & verum bonum cttm vigoratiene


    &

    &

    vtrttttis:

    inpra-

    dicatieneSpiritualtum puluerizatie ped*m;d;frac?io multa ejrrelaxatio d#fciplina.

    Tandem in oratisne Deum alloquimur


    gelicam agentes inter angelos
    cor,uerfar/,
    ;

    audimus,& quafivitam anur Injrddtcaticnt mtilra cportet vtv

    co>tdefcenfoneadhomines,crhumanemtereosviuendoJiumanacogHare,videre dicere dr audtre. Sed vnum v:deturpr>. ponderare his omnibw atnte DeS^
    ,

    '.j.toivnigenitus

    DE I pltus prcpter ammarurn faluttm de ftmt patris dcfcen-

    vt fuo tnundum infsrman: excmplo verbum faUetis hcnnmbus lcqne^ xstur , idts. videtur rnagfs Deo placatum qucd intermtjfa quieteforas ,
    dtt,

    &

    egr-s~

    '

    7$

    S,

    egrediaradlabertm. Subiicit deinde Bonauentura, quod cum ex illa collacione cumfratnbus nihil certiftatuiu,eumcGnfughTeadpreces S.CIararaliorumque fui ordinis San#itatepra;ftantium,quicum voluntatem Dci cognouiflent, potius prardicationi efle vacandum,
    eonttnuo Francifcum fuccinxijfe fe ,&

    cum tantoferuore iter


    i

    ingrejfum >ac

    fifacla manu Deifufer eum nouam induijfet e ccclo yirtutem,

    VIDE
    Iufticia.

    V. CharitasinDeum&proximum.Corre&ioproximi.

    Virtus,

    LAVSDEO, DEIPARiEQ;

    MEN-

    INDEX COMMVNIS. Pavario, et vir.idar.io, Inquo P.Panarium.V.Viridarium


    Jignificat.
    \^f%

    Cogitatio diuiniepra^entix. V

    ABnegatio.P. Abftinentia. Vide,Ieiunium. AcceptioPerfonaru.Vide,P


    fonariumacceptio,/*.
    Acedia.i*.

    V.
    -

    Cognitio fui.f. CognitioDei.r.


    Cofioquiaotiofa.P. Concor dia . Vide, Pax. V,

    Confeffiopeccatorumf.
    Confidentia. Vide.Spes. Confcientia: examen. V.

    Adulatio.P.
    AfTabilitas.f.

    K
    K

    Ambitio./\
    Amicitia.P".

    Amor Dei.Vide,Charitas. V. Amorfui./*.


    Auaritia. P.
    B.

    Confcientia fcrupulofa.P. Confilium. Vide.Prudentia, Confuetudo praua b ona. P, ContempIacio.P.

    &

    Contcmptus. P.
    Continentia. Vide,Caftitas. V. Contritio. Vide,Poenitentia. F% Corrc<ftio proximi. f.

    Bcneficentia.Vide,Liberalitas.^.

    JJcneuolentia. V.

    CuriofitasA

    Benignitas.Vide,Manfuetudo^.
    Blafphcmia,
    P.

    Dcfolatioipiritualis.

    fl,

    C.

    Defperatio./.

    Caftitas.P.

    Catechefis Chriftiana.r. Charitas Dci proximi. V.

    Detradio.p. DeuotioJ".
    Diffidentiafui. V.

    >

    &

    Choreje./.

    Difcordia.P.
    Difcretio. V. IndifcretioP. 8c Pn dentia.r.

    Clementia.Vidc,Manfuetudo.r. Clericorum habitatio cum mulierib.


    ratio,/.

    Vide,MuIierS

    commo-

    Diftraclio in oratione, /\

    Xxxx

    EEtrie-

    Ihdsx C o MMVNlS.'
    B.

    Ingratitudo.P.
    Inobedientia. P.
    Intcntio.

    Ebrietas.P.

    Eleemofyna.J'.

    V.

    EuchariUiiecommunio.J'.

    Inuidia.P.

    Exemplummalum8c bonum.P.
    F.

    Iracundia.F.

    Iudicium proprium.P. ludicium temerarium. P.

    Famabona. V. FamiharirascumDeo. V.
    Familiaritascumhemin. nimia.
    P,

    luramencum.
    Iuftitia.r.

    P.

    FidesinDcum.
    Forticudo.r.

    V.

    Fiducia. Vidc,Spcs, V.

    Labor.VidcPigritia- P,

    LaudatioDei. V.

    G
    Gaudiumfpirita!e. V.

    Liberalitas.V.

    Linguarabufus. P.

    Ludusa!ea%p.
    debira.F.

    Gratiarum adio
    Gloriav <n.\.P. Gula. P*.

    Deo

    Luxuria.P.

    Gratitudo.Vide,lngracicudo..P,

    Luxus Veftium. Vide, Veftiulux us.P.

    M.
    H.
    Maledictio.P.

    Hxrefi.-..P.

    Magia.Vide,Veneficia.P.

    Honeftas V.
    Hofpualitas,?".
    ,

    Magnanimitas.
    do. V.

    Vide, Fortitu-

    Humilicas. V.
    /.

    Manfuetudo.V
    ;Martyrium.V. 'Mcditatio . Vide, Coceplatio. V.

    Ieiunium.r. Ulufiones fpirituales. P.

    lmmodeftia.P. Immortificacio paflioaum. P, Impacienciain aduerfis.P. Impar.in morbis.P,

    Mendacium.PMifericordia. Vide,Eleemofy

    Ina.V. Vide, Immodeftia. Pi Modeftia,


    Mortificatio. Vide,Immorcifl-

    Imp, incaxitare. P,
    Imp.in 1 epra. P..& podagra, P, Imp.in paupertate.p. Imp . in damno rerum tempo.

    catio . P.

    Mortis metus immodicus. P Mulieru comorario cti clericis.P,

    Munerum corruptela.P'
    Murmuratio, P.

    ral.P.

    Imp..in obituparentum,liberoru,

    rratrum^cognatorum.P.
    Lnconftantia. P.
    -Indifcretio.P

    Negotiatio.Pi Notitiafui-Vide.Cognitiofui.V.

    O. Obe-

    INOKX C0MMVSIV$:
    R.

    Obedientia.POblatio fui Deo &< P*. Obftm.tio.P.

    Recidiua peccatorum. P:
    Religio Chriftiana, V.
    Sapientia. V.

    Odium.P.
    Operabona.AC
    Oratio.f. Ocium. P.
    P.
    .

    Satisfaaio.T. Sepultura. V,

    Silentium.Vide, Linguajabufus.P.
    Simonia.P.
    Simplicitas.

    Patitfmia. Vide, Impatientia.P. Paupertas. Vide, Impatientia in

    bona. P. Societas praua Spectaculaiilegitima. P.


    !

    &

    paupertate.P.
    Pax.

    SpesvelFiducia.P;
    Superbia.P.
    Superftitio.P.

    Peccatum generatim. P. Peccarum Veniale. P.


    Perfeftio Chriftiana. V,

    Pcrfeuerantia. Vide,lnconftantia.P*

    T, Temperantia.r.
    Tentationes.P. Tepiditas fpiritualis. P.

    Perfbnarum acceptio.P.
    FietasinDeum.Vide.Religio.r.
    Pietas in parentes.
    P".

    TimorDei.F.
    Timorhumanus&feruilis. P,
    Triftitia.P.

    Pigrnia.P.Pcenitentia. V.

    K
    Veneficia. P.

    Prxdicatio verbiDei. Vide,CatecJk/Is.

    V,

    Verecundia.P"
    Veritas. K.

    Prarfumptio.P.
    Procraftinatio.P.
    ProfectusSpiritualis. V.

    Veftiumluxus.P.
    Vindicatio iniuriae. P. Virginitas. Vide,Caftitas.
    P.

    ProprietasReligioforum
    Prudentia. V.

    Virtus.

    Pudicitia. Vide,Caftitas,r,

    VoIuntaspropria.P.
    Voluptascarnalis. P.

    -Pudornoxius. P.
    Pufillanimitas.P.

    Votorum Yiolatio P,
    Vfura.P.

    &>
    Qu_adragefima: leiunium. Vide. Ieiunium.^.
    .

    Zelus.r.

    S.

    tU

    '

    You might also like