Professional Documents
Culture Documents
Urodzony: i
Spis treści
Oslo, Norwegia 1923 j
1
Wykształcenie i rok ukończenia: ;
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
Matura (Norwegia) '19-12
Nauczyciel sportu (Niemcy) 1945 > Ortopedyczna treapia manualna dla fizjoterapeutów
Fizjoterapeuta (Norwegia) 1949
Medycyna ortopedyczna, Cyriax (Londyn) 1954
Chiropraktyk (FAC/Hamm 1958) i OMT lvaltenborn-Evjenth-Konzept ® . . . . . . . . . . 15
Terapia manualna (MT 11, Norwegia) 1959
Osteopatia (Londyn) 1962 j
Terapia ortopedyczno-manipulacyjna (ISOMT) 1973 CZIJŚĆ OGÓLNA
55
12.6.2. Leczenie mobilizacyjne hypomobilnych stawów . . . . . . .
56
12.7. Testowanie w manualnej mobilizacji stawów . . . . . . . .
57
12.8. Cel manualnej mobilizacji stawów . . . . . . . . . . .
57
CZĘŚĆ SPECJALNA
Uwagi wstępne
. . . . . . . . . . . . . . . . . .
58
Objaśnienia oznaczeń
. . . . . . . . . . . . . . . .
59
Stawy palców ręki
. . . . . . . . . . . . . . . . .
60
ższych rysunków. Rysunek A przedstawia r u ch wklęsłej powierzchni
WPROWADZENIE stawowej, a rysunek B - wypukłej. Strzałki w s k a z u j ą kierunki
badania i leczenia. Ruchy te będą przeze mnie opisane j a ko
Mobilizacja manualna jest częścią Ortopedycznej Terapii Manu- translatoryczne (postępowe) ruchy bierne. Należą do nich TRAKCJA
alnej (OMT), k t ó r a zajmuje się dysfunkcjami somatycznymi (zabu- (łac. separation), ŚLIZG (przesunięcie prostoliniowe) oraz
rzenia w układzie kostno-mięśniowyrn), a jednocześnie jest kierun- KOMPRESJA. Trakcja i ślizg mogą być zastoso wane j a k o test
kiem specjalizacji zawodowej wewnątrz1 fizjoterapii. Schemat diagnostyczny lub jako sposób leczenia. KOMPRESJA (docisk)
przedstawiony na stronie 6 pokazuje miejsce manualnej mobilizacji w może być użyta tylko jako test diagnostyczny.
OMT (Ortopedycznej Terapii Manualnej)! Podczas ruchu czynnego i odpowiadającego mu r u c h u biernego
W przypadku dysfunkcji stawu możemy rhieć do czynienia ograni pomfędzy powierzchniami stawowymi odbywa się p a r a - leliiy ruch
czeniem ruchomości (hypomobihiość) lub jej zwiększeniem (hypermo- ślizgowy (równolegle do powierzchni stawowych). Jeśli ten
bilność). i element ślizgu będzie zaburzon y, to normalne r u c h y czynne i
W przypadku hypomobilności stawu jako jrodzaj leczenia stosowa odpowiadające im ruchy bierne stosowane podczas badania i
na będzie mobilizacja. j leczenia mogą wywoływać w s t a wi e kompresję. W t a kim przypadku
Jeśli przypuszczamy, że przyczyna ograniczenia ruchomości także bierny, paralelny ślizg stawowy stosowany jako test lub
tkwi w stawi e, to korzystamy z mobilizacji st awu , jeżeli w leżą jako element leczenia, może prowadzić do p ow yż sz e go zjawi ska.
cych wokół t k a n k a c h miękkich, to mobilizację tkanek miękkich. Tak więc podcz as b a d a n i a o r az podcz as m obi lizacji s t a w ów ślizg
W t ym p o d r ę c zn i k u opisane został y podstjawowe techniki mobili s t a w o w y będzie p r o w a d z o n y z a s a d n i czo prostoliniowo, a nie
zacyjne dla s t a w ó w kończyn (leczenie zmniejszonej ruchomości, paralelnie w stosunku do powierzchni stawowych.
której przyczyna tkwi poza stawem bądź leiczenie polepszające sta Ten prostoliniowy ślizg może być w niektórych stawach bardzo
bilizację w przypadku hypennobilności ppisane będzie w osob krótki, ale zaws/.e jest obecny.
nych podręczn ikach) . Opisane j e s t również badanie pojedynczych W sta wa ch u prawie przystających, łukowatych powierzchniach
s t a w ó w ze szczególn ym uwzględnieniem'oceny biomechanicznej sta wo wyt.n np. w stawie biodrowym lub łokciowym, doświadczeni
i funkcjonalnej st awu . Trakcyjne techniki diagnostyczne przy za terapeuci_mogą także przeprowadzić bardzo krótki
chow ani u zasad leczenia (Rozdział 12) mogją być zastosowane rów prostolinijny ślizg równoległy do płaszczyzny leczniczej. Jednakże
nież w celu łagodzenia bólu. ' muszą oni bardzo uważać aby uniknąć ja kiejkolw ie k kompresji,
Podstawowym wskazaniem do stosowania mobilizacji w mniema szczególnie wtedy, gdy test. kompresyjny jest bolesny.
niu wielu autorów jest hypomobilność odwracalna. Ja proponuję sto Ograniczenie ruchomości w stawie często łączy się z dolegliwo-
sować mobilizację stawów także: i ściami bólowymi. Ból ten zazwyczaj zostaje zredukowany poprzez
1) dla utrz ymania obecnego stanu ruchorijości stawu zwiększenie ruchomości, co można osiągnąć w wyniku zastosowania
2) dla spowolnienia postępującej sztywności stawu. Aby ocenić, czy mobilizacji stawu. W dziale fizjoterapii mamy bogaty zasób technik
ograniczenie ruchomości'jest spowodowane zaburzeniem w stawie, czy leczniczych, które w różny sposób wprawiają poszczególne s t a w y w
też w innych strukturach tkankowych, opisane będą całościowe badania ruch. Dzieje się t a k np. przy czynno-dynamicznyin torow a n i u i
s t a w ó w oraz specjalny schemat badania dla każdego z nich. W c elu następującym po nim rozluźnieniu mięśni, ro z c ią g a n iu mięśni lub
sz ybkiego rozpoznania przyczyny będziemy ich treningu itp. W ty c h przypadkach musimy założyć, że w stawach
posługiwać się między innymi ba- odbywa się prawidłowy ślizg stawowy. W p rz e c i w nym razie nasze
daniem gry stawowej (ang. joint- techniki lecznicze b ę d ą uszkadzały sta w. Myślę, że racjonalniej
play), która powinna występować będzie przywracać ślizg stawowy za pomocą mobilizacji przed
we wszystkich prawidłowo zastosowaniem wyżej wymienionych tec hnik niż przypuszczać, że
ukształtowanych stawach. Myślę, że techniki te w jednakowym czasie d o p r o w a d z ą do normalizacji
badanie gry stawowej jest równie ślizgu. Opanowanie mobilizacji sta wów jest więc głównym
ważne j ak badanie czynnego lub zadaniem dla wszystkich fizjoterapeutów. Dlatego też techniki
biernego ruchu, bądź wykonywanie; podstawowe powinny być ujęte w procesie na ucza nia we wszystkich
testów oporowych. współczesnych szkołach fizjoterapii.
Gra stawowa i leczenie zostały
zilustrowane za pomocą powy-
Techniki lecznicze oraz zasady terapii opisane w tej książce rozwijały
się częściowo w rezultacie następujących obserwacji:
Ograniczenie ruchu czynnego kończyny wolnej można zobaczyć i
zmierzyć, natomiast stopień i rodzaj zmiany gry stawowej w określonym
stawie można tylko wyczuć. Po wprowadzeniu do terapii biernych
ruchów translatorycznych otrzymamy polepszenie biernej gry stawowej i
co za tym idzie - ruchów czynnych. Myślę, że mechaniczną przyczyną Ortopedyczna terapia
ograniczenia ruchomości stawu jest najczęściej zmieniona proporcja manualna dla fizjoterapeutów
pomiędzy ruchem toczenia i ślizgu. Techniki mobilizacyjne, które
przedstawione są w tej książce w głównej mierze polegają na tym, ;by
OMT KĄLTENBORN - EYJENTH - KONZEPT ®
przywrócić prawidłpwy ślizg stawowy. Dalsze dociekanie w tyn\ temacie
jest jednak potrzebne, aby w pełni odkryć przyczynę ograniczenia ślizgu I. Ocena stanu ogólnego (ocena biomechaniczna i funkcjonalna) II.
w stawach hypomobilnych.
Leczenie '
15
C. Środki zmniejszające ruchomość =.stabilizacja hypermobilnosci
1. Środki bierne takie j a k - pasek OMT, plaster itp. CZĘŚĆ OGÓLNA
2. Czynne ćwiczenia stabilizujące
D. Informacja - instrukcja - trening Część ogólna pomaga zrozumieć teorię terapii manualnej stawów. Dla
1. Ćwiczenia'siły mięśniowej, koordynacji, szybkości i wytrzy- szczegółowego objaśnienia przedstawianego materiału każdorazowo
małości = rehabilitacja: medyczny trening terapeutyczny auto podawane będą fachowe pozycje książkowe.
mobilizacja, autostabilizacja, autostretching,
2. Postępowanie profilaktyczne i wyuczenie prawidłowej 1. Powierzchnie stawowe
postawy w c i ą g u dnia (aktywność w życiu codziennym)
np. szkoła pleców. ; Żadna powierzchnia stawowa nie jest w pełni płaska, cylindryczna,
czy też stożkowatą lub kulista. McConaill mówi, że określenie powierzchni
I I I . Prace naukowo-badawcze stawowych jako ^płaskie" lub „kuliste" nie jest w pełni właściwe. W
Kliniczne próby efektywności technik 'leczniczych stosowanych rzeczywistości, wszystkie powierzchnie stawowe posiadają pewien
jednostkowo i kompleksowo.: stopień krzywizny, który nie jest jednostajny, ale zmieniający się od jednego
punktu do drugiego, McConaill klasyfikuje lub opisuje powierzchnie
stawowe jako OYOID (jajowate) albo SELLAR (siodełkowe). Jajowate
powierzchnie stawowe (patrz ryć. A) są albo wypukłe (np. głowa kości
udowej), albo. wklęsłe (np. panewka stawu biodrowego) we wszystkich
kierunkach, dzięki czemu przypominają swym kształtem skorupkę jajka
patrząc od dołu lub od góry.
Siodełkowe powierzchnie stawowe (patrz ryć. B) posiadają krzy-
wiznę wklęsłą oraz wypukłą, które ustawione są względem siebie pod
kątem prostym.
A B
2. Połączenia kości Ad. 3. Diarthroses są stawami rzeczywistymi (z kompletną prze-
biegającą między członami szparą stawową) lub półstawami (z nie-
W rozdziale tym przedstawiono konwencjonalny podział stawów kompletną szparą stawową) np. symphysis (łac.).
oraz podział według klasyfikacji McConailla. We wskazówkach ana Ad. 4. Stawy rzeczywiste = articulationes (łac.) będą określane jako
tomicznych dla poszczególnych stawów będą wymieniane obok sie amphiarthroses, jeśli zakres ruchu będzie mniejszy niż 10°.
Ad. 5. Stawy rzeczywiste zostaną podzielone na anatomiczne i
bie oba podziały. : :
mechaniczne, proste albo złożone.
Ad. 6. Staw prosty, mechaniczny ma jedną, dwie albo tr zy osie,
2.1. Podział konwencjonalny które ustawione są względem siebie pod kątem prostym.
l ,
c:
synostosis ; a: jednoosiowy
mechaniczny b: dwuosiowy
[ (łac.kościozrost) c: trzyosiowy
a: articulationes a: : staw
prosty anatomiczny 7 { tylko jedna jama stawowa
(łac. stawy)
a:
staw rzeczywisty 4 j -> mechaniczny B /wieloosiowy nie pod kątem prostym,
b: [więcej niż jeden staw lub piaski
arnphiarthroses b;
diarthroses ; \ 3 staw złożony f więcej niż jedna jama stawowa, 1
(łac. połączenia wolne anatomiczny g
podzielony (discus, meniscus)
- stawy) ; j b: [
półstaw
B
4.2. Płaszczyzna lecznicza w terapii manualnej 5. Osie
Płaszczyzna lecznicza w terapii manijalnej przebiega poprzez
małą powierzchnię styczną dwóch członów stawu. Jest ona ustawio
5.1. Osie anatomiczne
na poci kątem pro st ym do linii/ która przepiega od osi rotacyjnej do
środka tej płaszczyzny stycznej. j Osie anatomiczne leżą w miejscu przecięcia się dwóch anatomicz-
nych płaszczyzn.
Praktycznie można to sobie wyobrazić w ten sposób, że płaszczyzna ta
leży na wk lęsłej powierzchni stawo\yej to znaczy: Wokół tych o;; odbywają się anatomiczne ruchy kości.
A. płaszczyzna lecznicza przemieszcza się wraz z członem sta- 5.1.1. Oś czołowa leży w płaszczyźnie czołowej oraz poprzecznej
wowym o wklęsłej powierzchni stawowej, j przebiegając od sirony prawej do lewej.
B. płaszczyzna lecznicza stoi nieruchomo gdy człon stawu o wypukłej W przypadku kończyn (A) będzie ona oznaczona jako oś: poprze-
powierzchni stawowej porusza się względem nieruchomego członu czna, przyśrodkowo-boczna, promieniowo-łokciowa bądź pisz.czelo-
wo-strzałkowa. .
stawowego o wklęsłej powierzchni stawowej!.
5.1.2. Oś strzałkowa leży w płaszczyźnie strzałkowej i poprzecznej,
przebiegając od strony grzbietowej do brzusznej.
W przypadku kończyn (B) będzie ona oznaczona jako oś: gr/bieto-
wo-brzuszna, grzbietowo-dłoniowa bądź grzbietowo-podcszwowa.
•Kir
cfc
Podczas
wykonywania ruchu
czynnego lub
biernego oś r u c h u
A nieustannie się
przemieszcza, tzn. nie jest stacjonarna. Jest to spowodowane
zmieniającą się krzywizną powierzchni stawowych oraz b r a kiem
Uwaga! Podczas b a d a n i a gry stawowe} oraz podczas kongruencji członów stawu. Aby staw mógł zachować funkcję
mobilizacji stawów kos'ci należ y B mechaniczną, zachodzą w nim ciągle ruchy przetaczania i ślizgu (patrz
przemieszczać paral elnie l u b prostopadl e do płaszczyzny str. 30). By zaakcentować przesuwanie się osi ruchu będą one określane
leczniczej. j ak o o..ie rotacyjne chwilowe (ang.: IAR = Instantaneous Axis of
Rotation). Przy ich pomocy zostanie opisany w określonej chwili
punkt o b r.. iu ruchu. VV przypadku prawidłowej funkcji r u chowej oś
chwilowa będzie leżeć zawsze po stronie stawu o wypukłej powierzchni
staw Ovvej.
6. Ruchy kości i stawów i 6.1.1.1. Anatomiczne ruchy kości
Anatomiczne ruchy kości - to rotćicje (czynne lub bierne) wokół
Nauka o ruchach ciała człowieka (kinematyka) została podzielona zdefiniowanych wcześniej osi. Ruchy te rozpoczynają się z pozycji
na kinematykę kości oraz kinematykę stawów. zerowej i odbywają się w płaszczyznach anatomicznych. Będziemy je
KINEMATYKA KOŚCI opisuje ruchy łcości w przestrzeni. wykorzystywać przy opisywaniu i mierzeniu zakresów ruchu pacjenta.
KINEMATYKA STAWÓW opisuje zachowanie się dwóch sąsiednich
powierzchni stawowych podczas ruchu kości. Ruchy w płaszczyźnie strzałkowej wokół osi czołowej:
W niniejszym rozdziale, jak również w! rozdziale 7 oraz 8 zajmie Zginanie - ruch rozpoczynający się z pozycji zerowej przy pomocy
my się mechaniką. Jej zasady stosować będziemy w naszym studium mięśni zginaczy. O = ZERO
Prostowanie - ruch rozpoczynający
dotyczącym ruchów kości i stawów. j się z pozycji zgięciowej do pozycji
W mechanice wyróżniamy dwa rodzaje ruchu: zerowej wykonany przy pomocy
1. Rotacja - ruch obrotowy :' mięśni prostowników.
2. Translacja - ruch postępowy : Prostowanie, z pozycji zerowej
Pojęcia te wykorzystamy do opisu ruchu kości wtedy, gdy.mówić -ruch rozpoczynający się z pozycji ze-
rowej wykonywany przy pomocy
będziemy o ruchach w stawie określanych jako toczenie z poślizgiem mięśni prostowników (lać. hyperex-
lub gra stawowa. Wyjaśnienie tych rodzajów ruchu zawarte jest pod tensio).
nagłówkami: Zginanie do pozycji zerowej - ruch
ROTACJA kości - TOCZENIE Z POŚLIZGIEM w stawie (6.1.); oraz rozpoczynający się z maksymalnej pozycji wyprostnej do pozycji zerowej
TRANSLACJA kości - GRA STAWOWA w stawie (6.2.). wykonany przy pomocy mięśni zginaczy.
W przypadku kończyn w celu określenia kierunku ruchu w stawie
nadgarstkowym będziemy.się posługiwać wyrażeniami: zginanie DŁO-
6.1. Rotacja kości - toczenie z poślizgiem w stawie NIOWE i GRZBIETOWE, a w stawie skokowym: zginanie PODE-
SZWOWE i GRZBIETOWE.
Rotacja kości (6.1.1.) powoduje w stawie toczenie z poślizgiem
(6.1.2.) j . ; Ruchy w płaszczyźnie czołowej wokół osi strzałkowej:
i i Zginanie doboczne - skłon boczny tułowia.
Odwodzenie - ruch kończyny lub jej części od płaszczyzny pośrodko-
6.1.1. Rotacja kości ' wej albo strzałkowej w kierunku bocznym.
Rotacja to ruch i obrotowy wokół jakiejkolwiek osi leżącej wewnątrz Przywodzenie - ruch kończyny lub jej części z powrotem do płaszczyzny
lub na zewnątrz ciała; wszystkie punkty ciała zakreślają pewną orbitę. pośrodkowej.
Wszystkie ruchy kości, które w sposób czynny lub bierny odby Gdy ręka zostanie odwiedzona albo przywiedzona w płaszczyźnie
wają się wokół osi, są rotacjami. W języku medycznym w celu opisa powierzchni dłoni, to mamy do czynienia z odwodzeniem promieniowym
lub łokciowym.
nia ruchu kości użjywa się wielu oznaczeń. I tak na przykład aby opi Odwodzenie i przywodzenie palców rąk i stóp odbywa się w kie-
sać ruch kończyny górWj lub dolnej powodujący zwiększenie lub runku do i od płaszczyzny strzałkowej, która w przypadku ręki prze-
zmniejszenie kąta'pomiędzy graniczącymi ze sobą kośćmi, używa się chodzi przez III kość śródręcza, a w przypadku stopy przez II kość
określenia „ruch kątowy". ''_ śródstopia.
Jeśli chcemy opisać ruch kości (nie stawów), powinniśmy jednak
używać tak specyficznych oznaczeń jak: odwodzenie, przywodzenie, Ruchy w płaszczyźnie poprzecznej wokół osi pionowej:
zginanie, prostowanie itp. Pojęcie „rotacja" może zostać użyte do opisania ruchu kości wokół jej
osi podłużnej bądź osi równoległej do niej. Podobny ruch o nazwie „torsja"
My podzielimy ruchy kości na: (łac. torsio) stanowi określenie ruchu kości wokół osi, która nie jest
równoległa do osi podłużnej np. supinacja i pronacja przedramienia.
— ruchy kości .anatomiczne Rotacja w prawo i w lewo obrazuje ruchy ciała, które odbywają się w
— ruchy koścLfizjologiczne płaszczyźnie poprzecznej.
— podstawowi^ typy r u c h ó w kości według McConailla Rotacja do wewnątrz i na zewnątrz obrazuje ruchy kończyn, które
odbywają się wokół osi podłużnej kości.
77
6.1.1.2. Fizjologiczne ruchy kości Swing - to określenie dla pozostałych ruchów z wyjątkiem czystego
ruchu „spin".
Niewiele ruchów;z naszej codziennej akfywności odbywa się wo Wyróżniamy 2 typy ruchu „swing".
kół stacjonarnych (stałych;) osi anatomicznych. Większość z nich od a) Wahanie zawiasowe"- „swing zawiasowy":
bywa się równocześnie wokół wielu poruszających się osi. Dzieje się Kość waha się bez udziału ruchu „spin". Z jednego do innego usta-
tak dlatego, że najwięcej naturalnych ruchów, które wykonujemy od wienia porusza się ona po możliwie najkrótszej drodze (patrz ryć.
bywa się po skosie lub po przekątnych. Nid są więc one ograniczone A), to znaczy pozostaje w jednej płaszczyźnie ruchu.
poprzez jedną płaszczyznę anatomiczną. I tak na przykład, jeśli jeden b) Wahanie p.„ iuku - „swing po łuku":
kręg w kręgosłupie tyędzio się jednocześnie totował i pochylał do bo Kość waha się z udziałem ruchu „spin". Z jednego do innego
ku, to ruch, j a k i się odbywa wokół osi pionowej lub strzałkowej, nie ustawienia nie- porusza się ona po możliwie najkrótszej drodze
jest wyizolowany. !\ (patrz ryć. B), co oznacza, że nie pozostaje w jednej płaszczyźnie
i ,' . ruchu.
6.1.1.3. Podstawowe typy ruchów kości wg McConailla: „spin" i „swing" Wahanie
Oś mechaniczna McConailla z grubsza odpowiada osi podłużnej kości,
Kinematyka kości ogranicza się u McCcjnailla do studium ruchu
tych mechanicznych osi. w: przestrzeni. j
Według McConailla istnieją jedynie dwa podstawowe typy ru
chów kości: „spin" i „swing". i
Spin - to określenie ruchu wokół osi mechanicznej.
Poniższe figury ilustrują trzy jedyne przypadki czystego ruchu lego
rodzaju w stawach kończyn.
Ustawienie głowy kości udowej, głowy kości ramiennej i promie-
niowej w s t o su n k u do osi podłużnej, przechodzącej przez trzon każdej
z tych kości powoduje powstanie pewnego określonego kąta.
W t ych t rzech przypadkach oś mechaniczna według McConailla
przechodzi p r z e z proksymalną (przystawoWą) część kości oraz po
przez staw (to znaczy przez szyjkę, a nie podłużnie poprzez trzon ko według
ści). .,i McConailla
Wypukła powierzchnia Podczas ruchów czynnych czysty ruch ślizgowy w stawach nie
stawowa: toczenie. występuje, ponieważ żaden staw nie posiada w pełni przystających
powierzchni stawowych (zarówno płaskich/ j a k i łukowatych), ale
tylko takie, które są przystające częściowo. Wszystkie stawy posiadają
pewne nierówności, co powoduje, że ślizg po łuku stanowi jedynie
komponentę ślizgową podczas odbywającego się tu ruchu toczenia z
poślizgiem.
Toczenie z poślizgiem
stawowej lub odwrotnie.
Stawy człowieka nie są w pełni przystające z tego powodu, iż Kierunek ruchu ŚLIZGU w stawie
wklęsłe i wypukłe powierzchnie stawovye zawsze posiadają krzywizny
o różnym promieniu. Jeśli więc jkość będzie rotowana, to w sta wie Kierunek komponenty ślizgu zależny jest od tego, czy poruszająca się
zawsze występować będzie ruch toczenia z poślizgiem. powierzchnia stawowa jest wypukła, czy też wklęsła'
Jeśli powierzchnie stawowe są bardziej1 przystające, to podczas ru Jeśli porusza się wklęsła powierzchnia stawowa, to ruch ślizgu (po-
chu będziemy mieć więcej ślizgu, jeśli mniej przystające, to więcej to jedyncza strzałka) oraz ruch kości (strzałka podwójna) odbywają się W
czenia. Z tego powodu w przypadku dwóch bardzo przystających TYM SAMYM KIERUNKU. Poruszająca się kość oraz jej wklęsła po-
powierzchni stawowych ruchomość przyj upośledzonym ślizgu jest wierzchnia stawowa znajdują się PO TEJ SAMEJ STRONIE osi ruchu.
bardziej ograniczona niż w przypadku nieprzystających powierzchni
stawowych. '
Kierunek ruchu ślizgu i toczenia podbzas toczenia z poślizgiem
zależy od tego, czy poruszająca się powierzchnia stawowa jest
wklęsła, czy też wypukła. Wyjaśnienie zachowania się tych dwóch WKLĘSŁA POWIERZCHNIA
komponent ruchu pomiędzy dwiema powierzchniami stawowymi STAWOWA
zamieszczamy poniżej. j
ślizg w tym samym
Kierunek ruchu TOCZENIA w stawie kierunku co ruch kości.
6.2.1. Translacja kości l Wszystkie stawy przed napięciem leżących wokół nich tkanek
W przypadku translacji prostopadłej prostoliniowy (translatoryczny) miękkich posiadają określoną grę stawową. Ten luz („slack") torebki
ruch kości będzie oznaczony jako trakcja, a w przypadku translacji stawowej i więzadeł jest niezbędny dla prawidłowego funkcjonowania
paralelnej jako paralelne przesunięcie, j stawu.
Translację można wykonać t ylk o biernie (pasywnie), nie jest możliwe Zmiana długości struktur tkankowych może więc wpływać na ru-
wykonanie j ej siłą własnych mięśni.! chomość stawów, np. ich skrócenie może prowadzić do hypomobil-
i ności, a wydłużenie do hypermobilności. Będziemy też mówić o pew-
6.2.2. Gr a stawowa w stawie nym „aktualnym luzie".
Siłę trakcji, która likwiduje swobodę ruchu (luz) w stawie oznacza
G r a stawowa obejmuje separację (oddzielenie) oraz prostoliniowy się jako „II stopień trakcji" (patrz 7.2.). Będziemy z niego korzystać
(translatoryczny) ślizg. ' zanim przeprowadzimy mobilizację trakcyjną.
Separacja będzie mia ła miejsce podczas wykonywania trakcji kości. Zanim przeprowadzona zostanie mobilizacja ślizgowa, podczas której
W terapii manualnej będzie ona oznaczona ja ko TRAKCJA. kość poruszana jest paralelnie do płaszczyzny leczniczej w kierunku ogra-
Translatoryczny ślizg wystąpi podczas przesunięcia paralelnego kości. niczonego ruchu ślizgowego, to najpierw należy zlikwidować rozluźnienie
W terapii manualnej będzie on oznaczony jako ŚLIZG lub POŚLIZG. leżących wokół tkanek. Działanie to oznaczać będziemy „II stopniem
G r a stawowa podczas ba da nia i leczenia będzie opisana w nastę ślizgu" (patrz 8.2.).
pujących rozdziałach: j Największa swoboda ruchu występuje w pozycji spoczynkowej,
dlatego też podczas badania i leczenia najlepiej poruszać stawem w tej
7. Trakcja w te rapii manualnej stawów oraz właśnie pozycji.
S. Ślizg w terapii m a nu al n ej stawów
7. Trakcja w terapii manualnej $tawów 7.2. Stopnie trakcji
NAPINANIE
.i ROZLUŹNIENIE f
\V t er a pii manualnej stawów wyrażenie t r a k c j a oznacza bierne
działanie translatoryczne, które w wyniku! ciągu prowadzi do oddalenia
II
SWOBODA
jednej kości od drugiej (separacji). '
RUCHU
Jeśli trakcja nic jest prowadzona prostopadle do płaszczyzny lecz-
niczej i nie dochodzi do separacji (oddzielenia) powinno się używać
innego wyrażenia np. ciąg. Wyrażenie „separacja" może być używane
wymiennie z jego synonimem „trakcja". Stopień I: Bez widocznej separacji. Używa się przy tym takiej siły tra-
Trakcja wykonywana jako test (badanie) stanowi część gry stawowej kcyjnej aby jedynie wyrównać ciśnienie wewnątrzstawowe wy
wołane przez tonus mięśniowy, bądź przykurczone struktury z
(6.2.2.). ciśnieniem atmosferycznym. Niweluje się więc siły
Trakcja ciała. i kompresyjne, które powodują zwarcie stawu. Staw jest
Separacja pomiędzy ciałami. rozluźniony,
I stopień trakcji wykorzystuje się podczas wykonywa-
nin testów trakcyjnych, wszystkich testów ślizgowych,
wszystkich mobilizacji ślizgowych oraz w celu zmniej-
szt>nia bolesności (12.6.).
; i
Stopień II: Swoboda ruchu jest zniesiona, tkanki miękkie wokół stawu są
napięte.
7.1. Kierunek trakcji II stopień trakcji wykorzystuje się podczas wykony-
wania testów trakcyjnych oraz w celu zmniejszenia bo-
lesności (12.6.1.).
[ Stopień III: Po tym, j ak aktualna swoboda ruchu jest zniesiona,
używa się większej siły trakcyjnej, co powoduje roz-
W t e r a p i i manualnej stawów t r ak cj ę przeprowadza się prosto ciągnięcie napiętych struktur.
padle do płaszczyzny leczniczej. ; III stopień trakcji wykorzystuje się podczas wykony-
Trakcja kości. ; wania testów oraz mobilizacji (12.6.2.).
Separacja w stawie.;
47
Przykład: j
Zginanie grzbietowe nadgarstka z oporpm jest bolesne. W tej sy- I. Dolegliwości teraźniejsze (1. część wywiadu dotyczącego przy-
padku)
nergii biorą udział zarówno prostowniki nadgarstka, jak i prostowniki
palców. Można je zróżnicować w następujący sposób: 1. Co boli i/albo jaka czynność jest zaburzona? (lokalizacja)
Aby sprawdzić prostowniki nadgarstka, należy wyłączyć z synergii 2. Kiedy (od kiedy) utrzymuje się ból i/albo zaburzenie czynności?
prostowniki palców. W celu hamowania prostowników palców badający (czas zaburzenia)
stawia opór zginaczom palców oraz jednocześnie operuje przeciw 3. Jaki to ból i/albo zaburzenie czynności? (charakter zaburzenia)
prostownikom nadgarstka. Izolując w ten sposób prostowniki nadgarstka 4. Przez co jest wywoływany ból i/albo zaburzenie czynności?
od prostowników palców sprawdza się czy powstają dolegliwości (czynniki wywołania oraz zmiany)
bólowe. 5. Z czyjn połączony jest ból i/albo zaburzenie czynności?
Aby s p ra w d z i ć p r o s t o w n i k i palców, należy wyłączyć z synergii (zjawiska pomocnicze)
p ro st o wn i k i n a d g a r s t k a . W t y m celu dla jednoczesnego hamowania II. Dotychczasowy przebieg (stan ogólny) (inne schorzenia w tym •
p ro st o wn i k ó w n a d g a r s t k a badający st a wi a opór zginaczom nadgars t k a czasie) (2 cz<>ć wywiadu dotyczącego przypadku)
o ra z oporuje p rz ec i w prostownikom palców. 1. Czym byi(n) leczony(a)? (lekarstwa)
2. Co spowodowało polepszenie/zrnianę?
3. Jak jest z czynnościami życiowymi? (jedzenie, picie, siedzenie,
11. Ogólny schemat badania mycie, spanie, życie seksualne)
4. Kiedy wcześniej występowały dolegliwości kręgosłupa i stawów?
Z ab u r zen ie w a p a r a c i e ruchu (układzie! kostno-mięśniowym) jest 5. Jakie inne schorzenia (zaburzenia) pacjent posiada?
oznaczone w USA j a k o „somatic d ysfun ction ". Jest ono podzielone III. Wywiad socjalny (l część wywiadu osobistego)
w następując}' sposób: j : 1. Zawód (uczący się/wyuczony/inne zajęcia)
2. Sport i hobby
Dysfunkcje somatyczne: ' 3. Wypadki (praca/śport/komunikacja), które doprowadziły do
zmiany sprawności.
1. Bóle i a) hypomobilność 4. Operacje (na kręgosłupie i stawach/pozostałych narządach),
2. Dysfunkcje stawów , b) hypermobilność które doprowadziły do zmiany sprawności.
5. Sytuacja mieszkaniowa i rodzinna
3. Zmiany tkank^jwe ''< \ IV. Rozwój zdrowotny (wcześniejsze choroby) pozostałych
narządów (2 część wywiadu osobistego)
1. Podbrzusze (ginekologicznie/urologicznie - badania prewencyjne)
Bóle, dysfunkcje;stawów oraz zmiany tkankowe często występują 2. Narządy.jarny brzusznej (żołądek, jelita)
razem, a muszą być leczone różnymi technikami. W tym celu, aby nie 3. Narządy klatki piersiowej (serce, płuca, drogi oddechowe)
przeoczyć podczas b ad a n i a żadnej oceny,, poleca się postępowanie 4. Głowa (oczy, uszy, zęby, układ nerwowy ośrodkowy)
według "schematycznie ułożonej kolejności; którą należy przeprowa 5. Psychika
dzić w całości. \: V. Wywiad rodzinny
Taki schemat badania zawierający pięć punktów z pięcioma podpunktami 1. Wiek i przyczyna śmierci rodziców
(schemat 5-5)został opracowany przez Herberta Frischa. VV książce tej 2. Chroniczne schorzenia rodziców
przedstawiony będzie tylko zarys procesu badawczego. Szczegółowe opisy 3. Chroniczne schorzenia rodzeństwa
prosimy oclszuać w jego książce „Programmierte Untersuchung des 4. Pierwsze schorzenia dzieci
Bewegungsappartes ,/Chirodiagnoh'tik/". ! 5. Choroby dziedziczne /pozostałe choroby (szczególnie nowo-
p osób twory, schorzenia reumatyczne, cukrzyca)
i in e spontaniczny.
11.1, Wywiad : Zależnie od Co pacjent myśli o przyczynie swojej choroby?
potrzeby
Pacj ent opowiada w s u z u p e ł n i a się lub
poprzez pytania celow< : o gr ani cz a j ego
wiedzi. wypo-
11.2. Stan ogólny (9.1,1.1.) albo z przykurczeni mięśnia (9.1.1.2.), na l eż y porównać
otrzymane w wyniku badania dane z wartościami prawidłowymi.
Można to.uczynić porównując obie strony sprawdzając przy t y m jakość
L OGLĄDANIE ruchu oraz opór końcowy (9.2.2.). Rozciąganie nerwów oraz test na
1.1. Ruchy podczas dnia - chodzenie, siadanie, wstawanie, roz- stabilność (więzadłowy) przeprowadzać w oparciu o anatomiczny
bieranie i ubieranie itp,. przebieg tych struktur. Pytać przy tym o występowanie bólu.
1.2. Postawa ciała 4 nawyki postawy, postawa chwilowa itp. Podczas wykonywania czynnych i biernych testów ruchomości
1.3. Kształt - zmiany prawidłowych konturów (wrodzone - nabyte) można się posłużyć następującymi wskazówkami:
np. hypertrofia (obrzęki, wysięki itp.), hypotrofia (atrofia), deformacje W trakcia pytań o dolegliwości bólowe pacjenta badający winien od-•
(nieprawidłowe ustawienie, przykurczę itp.) znacząc się dokładnością. Pacjent winien być poproszony o dokładne opisanie
1.4. Skóra - kolor (zaburzenia ukrwienia), blizny, modzele, egzemy, uczucia bólu oraz jego rozszerzanie się, a także o to, czy w trakcie ruchu ból
znamiona, strefy lącznotkankowe, ulega zmianie. Jeśli badający, wykonując jakiś szczególny ruch wywoła u
1.5. Środki pomocnicze - kule itp. aparaty podpierające, gorsety, pacjenta te same dolegliwości bólowe, na które się on uskarża podczas
protezy itp. '|. • codziennych czynności, to powinien zwrócić na to baczną uwagę! Jeśli nie
zdołamy wywołać bólu poprzez ruchy anatomiczne stawów, to konieczne
n. "BADANIE RUCHU \ jest przeprowadzenie ruchów fizjologicznych.
Według Cyria'xa struktury anatomiczne można podzielić na dwie W celu przeprowadzenia diagnostyki różnicowej Cyriax proponuje po-
grupy: s tr uk tu ry ; kurczące się i struktury niekurczliwe. Do struktur równać ze sobą ruchy czynne i bierne:
niekurczliwych zjaliczamy: kości, torebki stawowe, więzadła, kaletki, a) Jeśli ruchy czynne i bierne są ograniczone oraz/albo bolesne w
po\vięzie, oponę 'twardą i korzenie nerwowe. Strukturami kurczliwymi tym samym kierunku, to wskazuje to na uszkodzenie struktur
są tylko mięśnie, jednakże ze względów diagnostycznych będziemy do niekurczliwych. Stan ten można potwierdzić poprzez wykonanie
nich również zaliczać ścięgna oraz miejsca ich przyczepów. JI.3. Trakcji oraz II.4. Ślizgu.
Ruchy rota cyjne wi celu sprawdzenia stawów i mięśni (z pozycji b) Jeśli ruchy czynne i bierne są ograniczone oraz/albo bolesne w
zerowej) : kierunkach przeciwnych, to wskazuje to na uszkodzenie struktur
W przypadku: dwóch pierwszych sposobów badawnia: II.1. - ruchy kurczliwych. Stan ten można potwierdzić testem oporowym
czynne oraz 11.2. - ruchy bierne, ruchy te są identyczne. Odbywają się II.5.
one w płaszczyznach anatomicznych wokół wyznaczonych osi. Podczas Aby można było porównać ze sobą zakresy ruchów czynnych i bier-
ruchu u' stawie odbywa się toczenie z poślizgiem. Zakresy ruchów nych, w praktyce muszą one być wykonywane w każdym kierunku bez-
czynnycjh dla poszczególnych stawów zostały opisane w szczegółowych pośrednio po sobie. Najpierw pacjent wykonuje z pozycji zerowej do
sche-matach badania. pierwszego oporu ruch czynny, po czym badający biernie kontynuuje
11.1. Ruchy c zy nne - dzięki nim można sprawdzić wszystkie stru ten ruch (zazwyczaj trochę większy);— (9.1.) test ilościowy.
ktury anatomiczne oraz psychologiczną gotowość pacjenta. Należy Potem należy doprowadzić staw z powrotem do pozycji zerowej i z
przy tym zwracać uwagę zarówno na zakres ruchu, na jego wykona tej pozycji biernie tym samym torem ruchu dotrzeć do pierwszego
nie (np. ruchy zastępcze) j a k również n!a nienormalne odgłosy (np. oporu i potem dalej do oporu końcowego - test jakościowy (9.2.).
krepitacje - strzelania)! Pytać się o dolegliwości bólowe (np. o lokali Ruchy translato.ryczne (prostoliniowe) - w celu sprawdzenia sta-
zację lub łuk bolesny itp.). , wowów (gra stawowa w pozycji spoczynkowej)
Ruchy anatomiczne z!godnie z budową stawu będą sprawdzane w jednej, Za pomocą II.3. oraz II.4. sprawdza się stawy z tkanką śródstawową
dwóch lub trlzech płaszczyznach (wokół przynależnych do nich osi). (struktury niekurczliwe) włącznie. Testy przeprowadza się przy
Średnie wartości zakresu ruchu są podane w stopniach w szczegółowych rozluźnionych mięśniach. Celem testu jest sprawdzenie bolesności oraz
schematach badania. ', ruchomości (O - 6; 9.1.2.). W szczegółowych schematach, badania kon-
11.2. Ruchy bierne - ; dzięki nim możnajsprawdzić wszystkie struktury kretne techniki wymieniane będą razem z numerem odpowiedniej fo-
niekurczliwe. Ruchy, te są identyczne z ruchami czynnymi. Podczas ich tografii.
wykonania w stawie odbywa się toczenie z poślizgiem. Zakres ruchu 11.3. Trakcja - kompresja - odbywa się prostoliniowo i zarazem
biernego j e s t nieco większy od zakresu ruchu czynnego i może on być prostopadle w stosunku do płaszczyzny leczniczej. W przypadku
mierzony zarówno goniornetrem (9.1.1.), j ak i manualnie \\ r skali 0 - 6 uszkodzenia stawu wykonywanie trakcji zasadniczo prowadzi do
(9.1.2.). Aby stwierdzić czy staw jest hypo — czy też hy-permobilny lub złagodzenia bólu, a wykonanie kompresji do jego zaostrzenia.
czy mamy do czynienia z wzorcem torebkowym
Trakcja została opisana w „Części szczegółowej". W przypadku kom 11.3. Podsumowanie
presji odpowiednie powierzchnie stawowe będą na krótko do siebie do
ciskane. 'j A. Ocena stanu ogólnego (łącznie z wywiadem)
11.4. Ślizg - odbywa się poprzez paralelne (równoległe) przesunięcie B. Czy stawy posiadają prawidłowy, bezbolesny zakres ruchu oraz
jednego członu stawowego w stosunku do płaszczyzny leczniczej. odpowiednią stabilność? Jeśli podsumujemy wyniki badania, to
Wykonując ten test można ustalić czy ślizg stawowy obecny jest we przyczyna dolegliwości może mieć podłoże stawowe, neuromięśnio-we,
wszystkich możliwych kierunkach anatomicznych. Jeśli jest to możliwe, naczyniowe, wegetatywne, psychogenne czy też jest ona kombinacją
to test ślizgu wykonywać w połączeniu z I stopniem trakcji. wyżej wymienionych?
Ruchy przeciw oporowi - w przypadku testów mięśniowych. C. Czy m>ożliwe jest wyjaśnienie dolegliwości pacjenta w wyniku •
11.5. Test oporowy („resisted movemeiU"j) - służy do sprawdzenia siły obiektywnej oceny stanu ogólnego?
oraz bolesności s t r uk t u r kurczliwych, inaczej mówiąc do odróżnienia bólu D. Jakie leczenie jest konieczne?
mięśniowego od bólu stawowego. W; tym celu badający podczas
wykonywania testu próbuje unikać ruchu' w stawie. Skurcz mięśnia 11.4. Diagnoza i próba leczenia
przyczynia się do powstania kompresji w stawie dlatego też bóle kompres
yjne należy wykluczyć wcześniej (11.3.).!
Wyniki wszystkich przeprowadzonych do tej pory badań pozwalają
Jeśli podczas wykonywania testu oporowego w synergii mięśniowej
na postawu-rde diagnozy tymczasowej.
p o j a w i się ból, to możliwe j e st przeprowadzenie różnicowania tego
Wykonane więc zostanie leczenie próbne.
bólu wewnątrz tej synergii (Rozdział 10.1);.
Jeśli mamy cło czynienia z odwracalną hypomobilnością stawu i nie
Przy podejrzeniu oslabienia mięśni należy przeprowadzić odpowied
ma żadnych przeciwwskazań (podobnie jak do innych terapii fizykal-
nie badanie siły mięśniowej. j
! nych) to możemy wykonać leczenie próbne stosując mobilizację trakcyjną.
III. PALPAĆJA
W przypadku bardzo dużych dolegliwości bólowych nawet trakcja
111.1. Sk ó ra i t k a n k a podskórna - badjanie f a ł d u Kiblera, badanie
przeciwbólowa może być postawiona poci znakiem zapytania.
temperatury, przeczulica, niedoczulica i
Wskazania oraz wykonanie obu wyżej wymienionych terapii tra-
111.2. Mięśnie i ścięgna - przejście mięśnia w ścięgno i przyczep
kcyjnych łącznie z testami kontrolnymi opisano w rozdziałach 12.6.
ścięgna do kości, przesuwalność, bolesność w pozycji spoczynkowej i
oraz 12.7. Próby leczenia każdego stawu zostały podane w szczegóło-
przy maksymalnym rozciągnięciu. |
wym schemacie badania. W zasadzie po dwóch dniach porównuje się
111.3. Pochewki ścięgien i k al e tk i maziowe - zgrubienia lub ob-
reakcję po leczeniu próbnym ze wstępnymi wynikami badań. Można w
rzęki, krepitacje i bolesność
ten sposób potwierdzić diagnozę tymczasową albo ją obalić. Po-
111.4. Stawy (anatomiczne) z kośćmi, torebkami, więzadlami —
twierdzenie wstępnych wyników badań pozwala na postawienie
zmian}' k s zt a ł tu albo nieprawidłowe ustawienie członów stawowych,
diagnozy aktualnej.
bolesność, wysięk. |
111.5. Nerwy i naczynia. i:
IV. TESTY NEUROLOGICZNE
|
12. Zasady leczenia
IV.1. Mięśnie wskaźnikowe i odruchy \
IV.2. Cz uc ie i
Celem terapii manualnej jest nie tylko powrót do zdrowia pacjenta,
IV.3. Motoryka j ale także możliwie racjonalny, oszczędny sposób pracy terapeuty. Do
IV.4. Koordynacja | prowadzenia terapii nieodzowne są stoły o regulowanej wysokości, pasy
IV.5. Badanie nerwów czaszkowych stabilizacyjne, woreczki z piaskiem, kliny gumowe.
V. BADANIA DODATKOWE Translatoryczne testy stawowe trakcji - kompresji oraz ślizgu będą
V.l. R a d i o g r a f i a - z d j ę c i a rentgenowskie oraz rencgenokinematografia wykonywane według tych samych zasad, które zostały opisane w
V.2. Badania laboratoryjne czterech pierwszych zamieszczonych poniżej punktach dotyczących
V.3. Funkcje, p o b r a n i e próbek itp. leczenia. Podczas wykonywania testu przy ruchach krótkotrwałych bez
V.4. Elektrodiagnostyka - EEG, EMG, chronaksymetria użycia dużej siły rezygnujemy z używania pasów stabilizac yjnych
V.5. B a d a n i e n a r z ą d ó w wewnętrznych - przez lekarzy (gineko oraz klinów. Zamiast stabilizować poszczególne stawy na stole
log, urolog, internista, neurolog, psychiatra ilci.)szczególnie przy wy
:
stępowaniu bólu przeniesionego.
terapeutycznym podkładając klin terapeuta własną ręką czyni to
przy swoim ciele. !
Należy zwrócić uwagę na następujące osiem zasad terapeutycznych:
i i.
Jedna ręka T (bądź pas) stabilizuje na twardym podłożu jeden on
stawowy. Stabilizacja powinna mieć miejsce możliwie j a k naj-
12.3.Ręka stabilizująca
człon
bliżej szpa ry stawowej oiraz powinna być zupełnie bezbolesna.
i 'i
12.4. Ręka mobilizująca ;
Druga ręka T (obie ręce, gdy stabilizacja pasem) — mobilizująca
(poruszająca) obejmuje poruszający się człon stawowy również mo
żliwie jak najbliżej szpary stawowej. W niektórych przypadkach, aby
uniknąć bólu konieczne jest przesunięcie do boku delikatnych tkanek
miękkich (np. ścięgien). i
Ryć. 7a.
Pozycja wyjściowa:
P siedzi. Jego ręka stroną łokciową skierowana do dołu, a stroną
grzbietową przy ciele T.
T siedzi lub stoi zwrócony w kierunku grzbietowej strony ręki P.
Stabilizacja:
Lewa ręka kciukiem (od strony grzbietowej) oraz palcem wskazu-
jącym (od strony dłoniowej) chwyta Trapeziurh stabilizując ją przy
ciele.
Wykonanie:
Prawym kciukiem (od strony grzbietowej) oraz palcem wskazującym
(od strony dłoniowej) chwycić dystalnie od szpary stawowej I kość
śródręcza P.
Kierunek ruchu: dystalnie (dystrakcja)
Uwagi:
Zastosowanie: jako test.
Ryć. 7d. o b r a / u j e t er a pi ę „Metacarpale I: cjołokciowo" Ryć. li. obrazuje terapię „Metacarpale I: dogrzbietowo".
Męka P strona ł o k ci o wą spocz ywa na stole! terapeutycznym. Ręka P s t r o n ą grzbietową spoczywa na stole terapeutycznym.
P rawa dłoń T stabilizuj e Trapezium. • Lewa ręka T stabilizuje Trapezium.
Lewy k ł ą b k c i u k a (oci st ron y grzbietowej), a palce II - V (od strony Prawy kłąb kciuka (od st rony bocznej) oraz palce II - V obejmują
dłoniowej) obejmują .Metacarpale l pacjenta. Kierunek ruchu: dołokciowo. Metacarpale l pacjenta.
Zastosowani e p r / y ogr ani cz on ym z g i n a n i u (reguła wklęsło-wypukła). Kierunek ruchu: dogrzbietowo.
Zastosowanie w przypadku ograniczonego odwodzenia (reguła wkłęsło-wypukła).
W przypadku terapii „Metacarpale i: dodłoniowo" rękę P układamy stroną dłoniową
do dołu.
Zastosowanie w przypadku ograniczonego przywodzenia.
Ryć. 7 g. Mobilizacja.
Artic. carpometacarpea
pollicis. Metacarpale I:
dopromieniowo,
(-dołokciowo).
Pozycja wyjściowa:
P siedzi. Jego ręka stroną grzbietową prz ylega do ciała T. Palce
ustawione w kierunku do góry.
T stoi zwrócony w kierunku grzbietowej stron y przedramienia.
Stabilizacja: j
Lewa dłoń kciukiem (od strony grzbietowej) oraz palcem wskazującym
(od strony dłoniowej) obejmuje Trapezium - stabilizując ją przy ciele.
Wykonanie: i
Prawy kłębik palca małego (od strony przyśrodkowej) oraz palce II
- V (od strony bocznej) obejmują dystalnie od szpary stawowej
Metacarpale I. • [
Kierunek ruchu: dopromieniowo. ,;
i
Uwagi: j
Zastosowanie w przypadku ograniczonego prostowania.
W przypadku „Metacarpale: dołokcipwo" ruch wykonujemy
w kierunku dołokciowym. j
Ręce T tak zmieniają swoje ustawienie, ;że ruch wykonywany jest
zawsze ręką górną. ":
Zastosowanie w przypadku ograniczonego zginania.
W przypadku ograniczonego odwodzenia oraz przywodzenia ręka P
będzie odwrócona w ten sposób, aby strona łokciowa przylegała do ciała
T.
Kierunek ruchu: .dogrzbietowo (przy ograniczonym odwodzeniu)
dodłoniowo (przy ograniczonym przywodzeniu).
Stawy ręki
Stawy ręki (artt. manus) utworzone są poprzez: kości nadgarstka (w
dwóch rzędach), kość łokciową razem z krążkiem stawowym oraz kość
promieniową (patrz Ryć. 13b.).
Kości nadgarstka: ;
—> W pierwszym szeregu (proksymalnym) rozpoczynając od stro
ny promieniowej: i •
łódeozkowata (os Scaphoideum), księżycowata (os lunatum),
trójgraniasta (os triąuetrum) oraz grochowata (ós pisiforme);
— w drugim szeregu (dystalnym) rozpoczynając od strony pro-
-mieniowej: czworoboczna większa (os trapezium), czworobo-
czna mniejsza (os trapezoideum), główkowata (os capitatum)
oraz haczykowata (os hamatum). :
Stawy ręki podzielone zostaną na trzy stawy:
1. Staw bliższy ręki (artic. radiocarpea - staw promieniowo-nadgar-
stkowy) - to anatomiczny oraz mechaniczny prosty (dwuosiowy) staw
jajowaty (elipsoidalny). Wypukła powierzchnia stawowa utworzona jest
przez Scaphoideum, Lunatum, Triąuetrum oraz poprzez leżące pomiędzy
nimi więzadła, które często wykazują zwapnienia. Te trzy kości stanowią
więc jedną powierzchnię stawową. Ruchomość pomiędzy nimi jest mała.
Scaphoideum oraz promieniowa część Lunatum łączą się stawowo z kością
promieniową, Triąuetrum oraz łokciowa część Lunatum łączą się stawowo
z krążkiem stawowym. Panewka stawowa utworzona jest przez Radius
oraz krążek stawowy (discus articularis), który przylega do dystalnego
końca kości łokciowej.
Więzadła: ligg. collateralia capri (radiale et ulnare)
lig. ulriocarpeurn palmare oraz
ligg. radiocarpea (dorsale et palmare)
2. Staw dalszy ręki (artic. intercarpea lub mediocarpea - staw śród-
nadgarstkowy) - składa się z anatomicznych prostych oraz mechanicznych
złożonych mocno napiętych stawów (amphiarthroses) utworzonych
pomiędzy szeregiem bliższym oraz dalszym kości nadgarstka.
Scaphoideum w części dystalnej jest wypukła i łączy się stawowo z
Trapezium oraz Trapezoideum, które razem tworzą nieomal jedną
wklęsłą powierzchnię stawową.
Część dystalno-łokciowa Scaphoideum wraz z Lunatum i Triąuetrum
tworzą dystalnie jakby jedną, wspólną, wklęsłą powierzchnię stawową
dla połączenia z Capitatum i Hamatum, które w podobny sposób tworzą
jedną, wspólną, wypukłą powierzchnię stawową.
Więzadła: ligg. intercarpea dorsalia et interossea oraz lig.
carpi radiatum
3. Staw kości grochowej (artic. ossis pisiformis) jest anatomicznym
prostym, mechanicznym złożonym stawem płaskim. Pisiforme
jest trzeszczką w ścięgnie m. flexor carpi ulnaris. Dystalne przedłu- Pozycja zaryglowana: maksymalne zgięcie grzbietowe Wzorzec
żenie tego ścięgna \V postaci ligg. pisoham'atum et pisometacarpeum torebkowy: jednakowe ograniczenie ruchomości wszystkich we
zmienia ślizg kości g r och o \vatej w kierunku przyśrodkowym. Na kości kierunkach.
grochowatej znajduje ;się przyczep m. abductor digiti minimi.
Wszystkie kości ^nadgarstka oraz ręki mogą być poruszane wzglę Szczegółowy schemat badania nadgarstka i ręki
dem siebie zupełnie oddzielnie. (Patrz Ryć.-13a. Test.) Propozycja ko
lejności przeprowadzania testów w przypadku kości nadgarstka i rę WYWIAD* STAN
ki znajduje się na stronie jS5. ; OGÓLNY
Wspólruchy: i i 1. 'Oglądą/iie*. II. Badanie
• Ruch)' zginania, grzbietowego i dłoniowego ręki wykonywane z pozycji funkcji stawu 1. Ruchy
zerowej w stawie bliższym ręki (stawie promieniowo-nad- czynne "
garstkowym) odbywają 'się wokół osi pjoprzecznej przechodzącej przez zginanie dłoniowe 60°
Lunatum, zaś \v stawie dalszym ręki (stawie śródnadgarstko-wym) zginanie grzbietowe 50°
\vokół osi poprzecznej przechodzącej; przez Capitatum.
Przy wykonywaniu zginania grzbietowego ręki proksymalna :
część Cap itatum porusza się w stosunku!do Lunatum w kierunku ' odwodzenie promieniowe 20"
dłoniowym (około połowy tego ruchu). Tatc samo zachowuje się Lu odwodzenie łokciowe 30°
natum w stosunku do kości promieniowej '(pozostała połowa ruchu). 2. Ruchy bierne -jak II.1. oraz ruchy skrętne (torsje)
Część proksymalna Scaphoideum porusza, się w stosunku do kości 3. Trakcja (ryć. 8) - kompresja
promieniowej w kie ru nku dłoniowym. Część dystalna Scaphoideum 4. Ślizg
porusza się w stosunku do Trapezium i T,rapezoideum w kierunku dodłoniowo (ryć. 9.), clogrzbietowo (ryć. 10.},
dłoniowym, ta k że obie kości ślizgają się po Scaphoideum w kierun dopromieniowo (ryć. 11.) oraz dołokciowo (ryć. 12.).
ku grzbietowym. i Pojedyncze kości (ryć. 13a. oraz b.)
W przypadku zginania dłoniowego ruchy te mają kierunek odwrotny. 5. Testy oporowe:
W prz yp a dku odwodzenia łokciowego! główny ruch odbywa się w Zginanie dłoniowe Inne funkcje
stawie bliższym ręki wokół osi grzbieto\yo-dłonio\vej / przechodzącej m. flexor carpi radialis
prze? Capitatum. Szereg bliższych kcj>ści nadgarstka ślizga się w m. flexor carpi ulnaris odwodzenie promieniowe
st os un ku do kości promieniowej w kierunku dopromieniowym. Ślizg ten m. palmaiis longus odwodzenie łokciowe
umożliwiają luźne więzadła po s t ironie promieniowej. Zginanie grzbietowe
\V przypadku odwodzenia promieniowego główny ruch odbywa się mm. extci.sores carpi radiales
także w stawie bliższym ręki wokół wymienionej powyżej osi. Ślizg szeregu m. extensor carpi ulnaris
bliższego kości nadgarstka w kierunku :dolokciowym jest mniejszy ni ż odwodzenie promieniowe
Odwodzenie promieniowe odwodzenie łokciowe
ślizg cłopromieniowy (przy odwodzeniu' łokciowym) z powodu napiętych m. flexor uarpi radialis
więzadeł po stronie łokciowej. Aby wykonać pełne odwodzenie mm. extensores carpi radialis
promieniowe to niezbędne jest zmniejszenie odstępu pomiędzy .kością zginanie dłoniowe
Odwodzenie łokciowe zginanie grzbietowe
promieniową, a obu kościami czworobocznymi. Dzięki temu obie kości m. flexor capri ulnaris
czworoboczne ślizgają się po grzbietowej stronie Scaphoideum - co zo- rn. ex tensor capri ulnaris
stało wyjaśnione przy opisie zginania grzbietowego. zginanie dłoniowe
III. Palpacja*. zginanie grzbietowe
Kr ążek stawowy bierze udział we wszystkich ruchach w bliższym
IV. Testy neurologiczne*.
stawie ręki oraz przy ruchach supinacji i prjonacji przedramienia.
P o z yc j a zerowa: oś podłużna kości promieniowej oraz Matacarpa- V. Badania dodatkowe OCENA
kj 111 leżą w jednej linii. j PODSUMOWUJĄCA* PRÓBA
P o z y c j a s p o c z y n k o w a : t a k j a k p r z y pozycji zerowej, ale w lekkim LECZENIA - ryć. 8b.
o d w i e d z e n i u ł o k c i o w y m , pośrednio miedzy maksymalnym o dwi e -
dzeniem łokciowym, a prornic-niowYm.
Pozycja wyjściowa:
P siedzi.
Przedramię P stroną
dłoniową oparte o stół
terapeutyczny. Dłoń
wystaje poza krawędź
stołu.
T stoi zwrócony w
kierunku strony
łokciowej dłoni P.
Stabilizacja:
Ryć. S a. Test. 'Ryć. 8 b.Moblilizacja Lewa dłoń obejmuje dystalną część przedramienia P od strony
Artt. radiocarpea etintercarpea. Carpuą: dystalnie (trakcja). grzbietowej (ewentualnie również szereg bliższy kości nadgarstka)
stabilizując je na stole.
Ryć. 8a. ! '. Wykonanie:
i . i Prawa dłoń od strony grzbietowej obejmuje kości śródręcza oraz
Pozycja wyjściowa: wszystkie kości nadgarstka P (ewentualnie tylko szereg dalszy kości
P siedzi. Jego ramię odwiedzone. i nadgarstka).
T stoi zwrócony w kierunku strony łokciowej ręki P. Kierunek ruchu: dodłoniowo.
Stabilizacja: , , Uwagi:
Lewa dłoń obejmują dystklną część przedramienia P od strony grzbietowej Zastosowanie w przypadku ograniczonego zginania grzbietowego.
(ewentualnie także szereg bliższych kości nadgarstka) - stabilizując je przy ciele. W opisanym powyżej uchwycie dłoni ruch będzie zachodził pomiędzy
Wykonanie: ; ' i kością promieniową, a szeregiem bliższym kości nadgarstka, albo
Prawa dłoń obejmuje od strony grzbietowej kości śródręcza oraz wszy- pomiędzy szeregiem bliższym, a szeregiem dalszym kości nadgarstka.
stkie kości nadgarstka P (ewentualnie tylko szereg dalszy kości nadgarstka).
Kierunek ruchu: dystalnie (dystrakcja). T odvvodzi przy tym swoje ramię.
Uwagi: ' > , . .
Zastosowanie: jako test.
; l j '
Pozycja \vyjsciovva: •
P siedzi. Jego przedramię stron ą grzbietową spoczywa na stole Pozycja wyjściowa:
terapeutycznym. Dłoń P'w ys taje poza krawędź stołu. P siedzi. Dłoń stroną promieniową spoczywa na stole terapeut ycznym
T stoi zwrócony w kierunku strony łokcjiowej dłoni P. !• wystaje poza jego krawędź.
Stabilizacja: • i T stoi zwrócony w kierunku strony dłoniowej dłoni P.
Pra\va dłoń od strony brzusznej obejmuje dystalną część przedra Stabilizacja:
mieni a P (ewentualnie również szereg bliższy kości nadgarstka) - Lewa dłoń chwyta od strony łokciowej dystalną część przedramienia
i stabilizuje je na stole. ! P i stabilizuje je na stole.
Wykonanie: j Wykonanie:
Lewa dłoń obejmuje od strony dłoniowej kości śródręcza oraz Prawa dłoń cłw/yta od strony łokciowej kości śródręcza oraz
wszystkie kości nadgarstka P (ewentualni^ tylko szereg dalszy kości wszystkie kości nadgarstka P.
nadgarstka). ! Kierunek ruchu: dopromieniowo.
Kierunek ruchu: dogrzbietowo. ' Uwagi:
Uwagi: j Zastosowanie w przypadku ograniczonego odwodzenia łokciowego.
Zastosowanie w przypadku ograniczonego zginania dłoniowego.
W opisanym powyżej chwycie ruch będzie zachodził pomiędzy
kością promieniową, a szeregiem bliższym kości nadgarstka albo po-
między szeregiem bliższym, a szeregiem dalszym kości nadgarstka.
Ryć. 12. Moblilizacja. Ryć. 13 a. Test.
Artic. radiocarpea. Artt. radiocarpea
Carpus: dołokciowo. et intercarpea.
Ryc.iSa.
Pozycja wyjściowa:
Ryć. 17a P siedzi. Jego przedramię w pozycji spoczynkowej leży na stole tera-
peutycznym. (Im większe jest odwiedzenie w stawie barkowym tym bar-
Pozycja wyjściowa: ' ',. dziej zmienia się ustawienie dłoni z płaszczyzny strzałkowej do horyzon-
P siedzi. Jego raniiię wyciągnięte do przodu. Przedramię i staw ło- talnej; pozycja spoczynkową przedramienia pozostaje niezmieniona).
kciowy znajdują się \y pozycji spoczynkowej,. T stoi zwrócony w stronę ręki P. .
T stoi zwrócony \ł stronę ręki P.
Stabilizacja:
Stabilizacja: i ; \
Prawa dłoń (leżąc na stole) chwyta od strony łokciowej dystalną
Lewa dłoń kciukiem (od strony grzbietovyej) oraz palcem wskazu
jącym (od st ro n y brzusznej) obejmuje dystabną część kości łokciowej część kości łokciowej P i stabilizuje ją na stole.
P i stabilizuje ją w tej. pozycji. ' Wykonanie:
Wykonanie: ; j ; Lewa dłoń chwyta od strony promieniowej dystalną część kości pro-
Pr a \ v a dłoń w ten sam' sposób c h w y t a d y s t a l n ą część kości pro mieniowej pacjenta. Kciuk (od strony brzusznej) oraz palec wskazujący (od
mieniowej P i poru sza nią! t a k daleko, aż przedramię osiągnie p e ł n ą strony grzbietowej) są ułożone po łokciowej stronie kości promieniowej.
pronacje. '< Kierunek ruchu: dogrzbietowo - dodłoniowo.
Uwagi: , ,j Uwagi:
Zastosowanie: jako test w przypadku pronacji. Zastosowanie: jako test.
Ryć. 18b. ilustruje terapię „Radius: dogrzbietowo".
Ryć. 17b. ilustruje'wykonanie testu \v przypadku supinacji. Do stabilizacji oraz wykonania T wykorzystuje zamiast kciuka
Prawa dłoń (kciukiem od strony brzusznej) stabilizuje kość łokciową, kłąb kciuka.
lewa dłoń w ten sam sposób chwyta kość promieniową i porusza n i ą Zastosowanie w przypadku ograniczonego ślizgu dogrzbietowego
t ak daleko, aż przedramię osiągnie pełną isupinację.
tzn. supinacji (reguła wklęsło-wypukła).
W przypadku „Radius: dobrzusznie" T stoi zwrócony w kierunku
grzbietowej strony ręki P.
Zastosowanie w p r z y p a d k u ograniczonego ślizgu dobrzusznego
tzn. pron acj i (reguła wklęsł ych powierzchni s t a w o w yc h ) .
95
Ryć. 19 a. Test. Ryć. 19 b. Mobilizacja.
Artic. radio - u l n a r i s proxinu;ilis. C a p u t radii: dobrzusznie - dogrzbietowo.
l '
i ,
l
Ryć. 19a. '!
Pozycja wyjściowa:
P siedzi. Jego przedramię stroną łokciową! spoczywa na stole tera
peutycznym. S ta w łokciowy w zgięciu około 170", przedramię w supi-
nacji ok. 35° supinacji. ;j
T stoi zwrócony w kierunku strony grzbietowej przedramienia P.
Stabilizacja: !
Lewa dłoń obejmuje proksymalną część kości łokciowej P i stabili
zuje ją na stole. i
Wykonanie: !
Pra\va dłoń kciukiem (od strony grzbietdwej) oraz palcem wska-
z u j ą c ym (od stron y brzusznej) obejmuje caput radii.
Kierunek ruchu: dobrzusznie - dogrzbietowo.
Uwagi: ; j
Zastosowanie: jako test. !
•i
i
Ryć. 1% ob r azu j e terapię „Caput radii: dogrzbietowo" w stawie
promieniowo-lokciowym bliższym. •
T stoi z\ vrócon y w ki erunku strony brzusznej przedramienia P.
Lewa dłoń T stabilizuje kość łokciową na stole.
Prawa dłoń o b ej mu j e cześć proksymalną kości promieniowej i po-
rusza ni ą w kierunku grzbietowym.
Zastosowanie w prz ypa dku ograniczonego ślizgu dogrzbieto-wego
tzn. pr on a cj i ( r e gu ł a wklęslo-wypukła).
Ryć. 20.
Caput i
Pozycja wyjściowa: (
Uwagi:
W. przypadku ;
„Caput radii: ;
P stoi. Oba ramiona Zastosowanie: j a k o test
dobrzusznie" (patrz w celu sprawdzenia ustawienia
ryć. poniżej) T stoi wyciągnięte są do przodu.
T stoi zwrócony \v stronę P. oraz ruchomości caput ra d ii (w
zwrócony w kierunku sto sunku do capitul;um
grzbietowej strony humeri).
przedramienia P. [
;
Stabili zacj a: j
Prawa dłoń i
stabilizuje kość
Obie dłonie obejmują ód
łokciową, zaś lewa
strony promieniowej
dłoń porusza kością proksymalną część
promieniową. Działać przedramion P. Opuszki
w płaszczyźnie palców wskazujących
leczniczej aby ułożone są tuż ponad szparą
uniknąć kompresji! stawową pomiędzy caput
Zastosowanie w przypadku ograniczonego ślizgu dobrzusznego tzn. radii oraz capitulum humeri.
supinacji (reguła wklęsło-wypukła). T stabilizuje ręce' P przy
swoim ciele. P i musi
rozluźnić ramiona-
aby tkanki miękkie
rozpostarte ponad szparą
stawową były również
rozluźnione. • 'i
Wykonanie:
;
Palce wskazujące
sprajwdzają palpacyjnie po
obu stronach odle
głości pomiędzy caput radii
oraz capitulum humeri.
Obmacywanie
rozpoczynać od strony
grzbietowej, poprzeliz boczną
do strony brzu
sznej (test ustawienia). <
.:
Podczas biernego .zginania
i prostowania stawów
łokciowych P (test
ruchomości) palce wskazujące
sprawdzają palpacyjnie z
każdej strony
wymienioną powyżej szparę
stawową.
strony brzusznej) oraz palcem
wskazującym (od strony
grzbietowej) obejmuje od strony
promieniowej caput radii.
Kierunek ruchu:
dobrzusznie -
dogrzbietowo.
Uwagi:
Zastosowanie: jako test.
Ryć. 21b. ilustruje terapię
stawu ramienno-
promieniowego: „Caput radii:
dogrzbietowo".
Lewa dłoń T kłębem
kciuka (od strony brzusznej)
Ryć. 21 a. Test. oraz palcami II - V (od strony
grzbietowej) obejmuje
Ryć. 21 b. Mobilizacja. proksymalną część kości
Artic. humeroradialis. promieniowej i porusza nią w
Caput radii: kierunku grzbietowym.
dobrzusznie - Zastosowanie w przypadku
dogrzbietowo. ograniczonego ślizgu caput
radii w stosunku do capitulum
humeri, w kierunku
Ryć. 21a grzbietowym, tzn. w przypad-
ku ograniczonego prostowania
Pozycja wyjściowa: (reguła wklęsło-wypukła), gdy
P siedzi. Jego ramię jest ograniczenie to występuje
wyciągnięte do przodu, a pomiędzy Humerus oraz
przedramię w supinacji. Radius.
T stoi zwrócony w stronę W przypadku „Caput radii:
ramienia P. dobrzusznie" P układamy
Stabilizacja: odwrotnie.
Prawa dłoń obejmuje od strony Zastosowanie w przypadku
grzbietowej dystalną część ograniczonego ślizgu w
ramienia P i stabilizuje je na kierunku brzusznym, tzn.
stole. Wykonanie: zginania (reguła wklęsło-
Lewa dłoń kciukiem (od wypukła).
oo
Ryć. 22. Mobilizacja. Ryć. 23. Moblilizacja.
Antebrachium. Antebrachium. Radius:
Radius: dystalnie. proksymalnie.
11 ">
Ryć. 33. Test.
Artic. humeri.
Caput humeri:
dobrzusznie.
Pozycja
wyjściowa:
P siedzi. Staw
ramienny P znajduje
się w pozycji
spoczynkowej. Dłoń i
przedramię P
spoczywają na
prawym
przedramieniu T.
T siedzi zwrócony
w kierunku
bocznej strony
ramienia P.
Ryć. 31. Moblilizacja. Ryć. 32. Mobilizacja.
-t Kyc.jz.ivu; Stabilizacja:
Artic. humeri. C a p u t humeri: doogonowo. Prawa dłoń chwytając od strony brzusznej (palcem wskazującym
Ryć. 31. | nad wyrostkiem barkowym łopatki) stabilizuje łopatkę.
Wykonanie:
Pozycja wyjściowa: ; Lewa dłoń (kciukiem na głowie kości ramiennej od strony czasz-
P leży na stole terapeutycznym na plecach. kowej) chwyta od strony grzbietowej dystalnie od szpary stawowej
T stoi w wykroku po prawej stronie li. głowę kości ramiennej.
Stabilizacja: ' Kierunek ruchu: dobrzusznie.
Jeden pas stabiliza cyjny wraz z pałaniem umieszczony pod pachą Uwagi:
p ac je nt a przymocowany j e s t cło s t o ł u s ta bi li zu ją c łopatkę. Drugi pas Zastosowanie: jako test.
s t ab il iz a cy jn y obejmujący stół i k l a t k ę pi.ersiową pacjenta stanowi do
datkową stabilizację łopatki. ;
Wykonanie: l
Obie dłonie chwytają dalszą część ramienia P.
Lewe ramię T stabilizuje prawe przedramię P (stabilizacja przy
ciele T). 'j
Kierunek ruchu: doogonowo, poprzez wychylenie T do tylu.
Uwagi: j
Zastosowanie przy ograniczonym odwodzeniu i przy proksymal-
nyrn ustawieniu Caput humeri. W ostatnjm przypadku ten sposób po-
stępowania będzie zastosowany przed wykonaniem trakcji (ryć. 29).
Ryć. 32. obrazuje technikę alternatywną dla;„Caput humeri: doogonowo".
Prawa dłoń T chwyta od strony przyśródkowej ramię pacjenta i stabi-
lizuje je przy ciele. Przedramię pacjenta spoczywa na przedramieniu T.
Lewa dłoń (kciukie m od strony brzusznej) chwyta od strony bocznej
d y st a l n i e od sz p a r y stawowej głowę kości ramiennej.
Kierunek ruchu: doogonowo, poprzez współruch T.
Ryć. 34. Mobilizacja. Ryć. 35. Test.
Aitic. humeri. Caput Artic. humeri.
humeri: dobrzusznie. Caput humeri:
dogrzebietowo.
1T7
Ryć. 36. Moblilizacja. Stawy obręczy barkowej
Artic. humeri. Cap u t
humeri: dogrzbietowo. Do obręczy kończyny górnej (cingułum membri superioris) zalicza
Pozycja się łopatkę (scapula), obojczyk (chwicula) oraz jego połączenie z
wyjściowa: | tułowiem (manubrium sterni z jego wcięciem stawowym — incisura
clayicularis sterni).
P leż y na stole A. Łopatka jest trójkątnie uformowaną kością o konstrukcji ramowej.
t e r a p e u t yc z n ym na
plecach. Ramię jest w Występują na niej 3 brzegi:
odwie 1. margo superior (z wcięciem łopatki - incisura scapulae i le-
dzeniu i w ystaje żącym nad nim lig. transversum scapulae)
poza brzeg stołu. 2. margo medialis (najdłuższy brzeg) .
> 3. margo lateralis (najgrubszy brzeg)
T stoi m i e d z y Te trzy brzegi tworzą trzy kąty: angulus superior, inferior oraz la-
r a m ie n ie m, a teralis (razem z cavitas glenoidialis)
t u ło w ie m 'pacjenta, Od strony grzbietowej łopatka posiada wyniosłość zwaną spina sca-
zwrócony w kierunku pulae, która od strony bocznej przechodzi w Acromion. Acromion od
przyśrodkowej s t r o n y strony czaszkowej zakończony jest powierzchnią stawową dla połą-
ramienia. ' czenia z obojczykiem (facies articularis acromii), a od strony ogonowej
Stabilizacja: i
tworzy angulus acromialis (kąt barkowy). Lig. coraco - acromiale tworzy
W leżeniu na plecach ł opa tk a (często z podłożonym pod nią wore- jakby dach stawu.
czkiem z piaskiem) jest ustabilizowana samoistnie. B. Obojczyk - od strony przyśrodkowej (extremitas sternalis)
Wykonanie: i
znajduje się powierzchnia stawowa mostkowa (do połączenia z ręko-
Lewa dłoń chwyta od strony grzbietowej staw 1'okciowy i przedra jeścią mostka), a od strony bocznej (extremitas acromialis) znajduje się
mię P przytrzymując je przy ciele T. j powierzchnia stawowa barkowa (do połączenia z Acromionem).
Prawa dłoń (brzegiem łokciowym przy wyrostku barkowym ło- Obojczyk utrzymuje łopatkę w określonej odległości od klatki piersiowej.
patki) chwyta od strony brzusznej proksyrnalną część ramienia P. Kości obręczy barkowej tworzą dwa stawy:
Kierunek ruchu: dogrzbietowo. T ugina przy tym swoje stawy ko- A. „Staw obojczykowy wewnętrzny" (artic. sternoclavicularis -staw
lanowe. mostkowo-obojczykowy)
Uwagi: To anatomiczny złożony, zaś mechaniczny prosty (dwuosiowy) staw
Zastosowanie przy ograniczonym zginaniu i rotacji wewnętrznej. siodełkowy (sellaris) = niezmieniony siodełkowy. Krążek stawowy
dzieli jamę stawową na dwie komory. Staw ten będzie leczony jako
staw siodełkowy, chociaż luźna torebka stawowa oraz zdolność for-
mowania się krążka stawowego funkcjonalnie czynią z niego staw
(trzyosiowy) kulisty (spheroid).
Aby to lepiej zrozumieć, można sobie wyobrazić, że Ckwicula po-
rusza się w stosunku do nieruchomego Manubrium sterni wokół trzech
osi. A mianowicie wokół:
1. osi strzałkowej przechodzącej przez przyśrodkowy koniec
obojczyka, którego wypukła powierzchnia stawowa \varunkuje
ruchy w kierunku doczaszkowym i doogonowym.
2. osi pionowej, przechodzącej podłużnie poprzez ciało oraz
Manubrium sterni, którego wklęsła powierzchnia stawowa wraz z
krążkiem stawowym warunkują ruchy w kierunku dobrzusz-nym i
dogrzbietowym.
3. osi podłużnej przechodzącej przez Claj/icula, wokół której za W zależności od tych ruchów cavitas glenoidalis scapulae będzie
chodzą ruchy obrotowe. Brzeg przedni1 obojczyka podczas ru skierowane bardziej w kierunku czaszkowym bądź ogonowym. 2. osi
chu elewacji połączonego z ruchem zginania ramienia przemie pionowej, która jest zarazem osią podłużną ciała. : Patrząc od strony
szcza się w kierunku doczaszkowym, zaś przy prostowaniu czaszki Ryć. 38a pokazuje kąt C - SH (kąt Clavi-cula - Scapula -
z pozycji zerowej - w kierunku doogonowym.) Horizontal), który w warunkach prawidłowych powinien wynosić
Patrz „Szczegółowy schemat badania" na str. 123. około 60° (patrz strona 122).
Więzadła: ligg. sternociavicularia (anterii|is et posterius), Czarny punkt na Ryć. 38b. to oś, wokół której porusza się Scapula.
lig. interclaviculare oraz i Jeśli margo medialis scapulae porusza się od klatki piersiowej w
lig. costoclaviculare. i kierunku grzbietowym (= odwodzenie) to kąt - C - SH będzie większy
B. „Staw obojczykowy zewnętrzny" (artjic. acromioclavicularis - (Ryć. 38b). Tworzy się wtedy łopatka odstająca (scapula alata). Jeśli
staw barkowo-obojczykowy) to - anatomiczny prosty, albo - gdy margo medialis scapulae porusza się po klatce piersiowej w kierunku
obecny jest krążek stawowy - anatomiczny zjałożony staw płaski. Jest przyśrodkowym (= przywodzenie) to kąt C - SH będzie mniejszy, W
też stawem mechanicznym złożonym. Dzięki luźnej torebce stawowej zależności od tych ruchów cavitas glenoidalis scapulae będzie
oraz dzięki często obecnemu krążkowi stawowemu, któr y może po skierowane bardziej w kierunku brzusznym, bądź bardziej w kierunku
części zmieniać swój kształt staw ten funkcjonalnie jest stawem trzy- grzbietowym.
osiowym = niezmienionym jajowatym. i
Dla lepszego zrozumienia można sobie wyobrazić, że Scapula, która
równocześnie ślizga się po klatce piersiowej ;w tzw. ,,stawie mięśnio
wym" porusza się w stosunku do unieruchomionego obojczyka wo
:
kół trzech osi. A mianowicie wokół:
1. osi strzałkowej; l
P a t r z ą c od strony brzusznej na ryć. 37a został przedstawiony kąt -
Clayicula - Scapula - Yertical (k ąt C - SV) -i- kąt łopatkowo-obojczy-
kowy, który w warunkach prawidłowych pójwinien wynosić ok. 90°,
Czarny punkt na ryć. 37b. obrazuje oś, wokół'; której porusza się łopat
ka. Jeśli kąt dolny łopatki porusza się w kierunku bocznym (= odwo
dzenie), to kąt C - SY będzie większy (Ryć. 37b). Jeśli kąt dolny łopat
ki porusza się w k i eru nk u przyśrodkowym (,= przywodzenie), to kąt
C-SYr będzie mniejszy. ;'
i -<—— płaszczyzna pośrodkowa
Ryć. 38.
123
ARTIC. ACROMIOCLAYICULARIS j
STAN OGÓLNY: j
II.1. Ruchy czynne ;
Angulus interior: j
odwodzenie — 5° l j
przywodzenie — 5° ( wokół: osi strzałkowej (Ryć. 37)
Margo medialis:
odwodzenie —10" wokół osi pionowej (Ryć. 38)
p rz y w o d z e n i e — 10 C
Scapuła: !
rotacja zewnętrzna-25' l wokół osi podłużnej przechodzącej
rotaqa wewnętrzna-2y j pr2ez o bojczyk:(B.3. str. 121) Ryć. 39 a. Test. Ryć. 39 b. Mobilizacja.
4.Ślizg (Ryć. 42) Artic. sternoclavicularis. Clavicula: dobocznie (trakcja).
5. Testy oporo\\ r e
127
Ryć. 41. Mobilizacja. Ryć. 42.
Scapula: doogonowo. Test+Mobilizacja.
Scapula:
doczaszkowo,
doogonowo,
przyśrodkowo,
dobocznie.
DIP + PIP
MTP: brevis, IP: longus
MTP
MTP
MTP
;
4. Ślizg . ' •:.., /•'.' •:',, . • :; .'• • . :•:•: . • .
l
dopodeszwdwo (Ryć. 44a) ;
dogrzbietowo (Ryć. 45a)
przyśrodkowo - dobocznie (Ryć. 46)
5. Testy oporowe
Zginanie
mm. flexores digitorum mm.
flexores hallucis m. flexor
digiti minimi brevis mm.
lumbricales
Prostowanie
mm. extensores digitorum mm. Ryć. 43 a.Test. Ryć. 44 a. Test.
extensores hallucis
Odwodzenie mm. interossei dorsales
Ryć. 43 b. Ryć. 44 b.
m. abductor digiti minimi m. abductor
hallucis Mobilizacja. Mobilizacja.
Przywodzenie m. adductor hallucis Artt. MTP, PIP ot A r t t . MTP, PIP
mm. interossei plantares D1P. Phalanx: et D1P.
dystalnie Phalanx:
PRÓBA LECZENIA: Ryć. 43b. (trakcja). dopodeszwowo.
Ryć. 43a. Kierunek ruchu: dystalnie. Ryć. 44a.
Dla wzmocnienia c h w y t u można
Pozycja wyjściowa: przyłożyć do palca szpatułę ? plastrem
Pozycja wyjściowa:
P leży na st ol e t e r a p e u t yc z n y m na lub t y l k o sam plaster. P leży na stole terapeutycznym
plecach. MTP I znajduje się na plecach. Leczony staw
w 10'' wyproście z pozycji zerowej. znajduje się w pozycji
spoczynkowej.
i T siedzi z boku P zwrócony w
T siedzi z boku P zwrócony w stronę jego stopy.
k i e r u n k a bocznej stron y jego stopy. Stabilizacja:
Stabilizacja: Lewa dłoń kciukiem (od strony
grzbietowej) oraz palcem wskazu-
j jącym (od strony podeszwowej)
Lewa d ł o ń k c i u k i e m (od s t r o n y obejmuje proksymalnie od szpary
gr z bi e t owe j ) oraz palcem wskazuj ą c y m stawowej stopę pacjenta i
(od stron)' podeszwowej) obejmuje stabilizuje ją przy ciele.
proksymalnie od szpary s t a w o w e j stopę
Wykonanie:
P s t a b i l i z u j ą c ją przy ciele. , Prawy kciuk (od strony
Wykonanie: grzbietowej) oraz palec
wskazujący (od strony
podeszwowej) obejmują palec P
<
dystalnie od szpary stawowej.
Prawy kciuk (od strony
Kierunek ruchu:
gr z b ie to w e j ) p r a ż palec wskazujący (od
dopodeszwowo.
strony podeszwowej) obejmują
Uwagi:
palec P dysta lnie od szpary stawowej.
Zastosowanie: jako test.
Kierunek ruchu: dystalnie
(dystrakcja). j Ryć. 44b. ilustruje terapię
Uwagi: „Phalanx: dopodeszwowo".
Stopa P ustawiona na klinie.
:j Metatarsale l podparta. Palce
Zastosowanie: jako test. wystają poza krawędź klina.
Lewa dłoń stabilizuje
| proksymalnie od szpary
stawowej.
Ryć. 43b i l u s t r u j e te r ap ie „Prmlanx: Prawa dłoń kłębem kciuka
d ys ta ln ie (trakcja)" . chwyta dystalnie od szpary stawowej
Stopa P u s ta w io n a jest na klinie, palec P. Kierunek ruchu:
dopodeszwowo.
; Zastosowanie w przypadku
Lewa dłoń k łęb e m kciuka ograniczonego zginania.
s t a b i l i z u j e pro ks yma ln ie od szpary
stawowej,
P r a w a d ł o ń d y s t a l n i e od s z p a r y
s t a w o w e j obejmuje palec P.
Ryć. 46.
Test+Mobilizacja.
Artt. MTP PIP. et DIP.
Phalanax:
przyśrodkowo
(-dobocznie).
Pozycja
wyjściowa:
P leży na stole
terapeutycznym na
boku.
T stoi z boku P
zwrócony w stronę
jego stopy.
Stabilizacja:
Lewa dłoń
kciukiem (od strony
Ryć. 45 a. Test. jRyc. 45 b. Mobilizacja. podeszwowej) oraz palcem wskazującym (od strony grzbietowej) obejmuje
A r t t . MTP, PIP et DIP. Phalanx: dpgrzbietowo. stopę P proksymalnie od szpary stawowej i stabilizuje ją na stole.
Wykonanie:
Prawy kciuk (od strony bocznej) oraz palec wskazujący (od strony
Ryć. 45a. j
przyśrodkowej) obejmują.palec P dystalnie od szpary stawowej.
Kierunek ruchu: przyśrodkowo (= dopiszczelowo).
Pozycja wyjściowa: j
Uwagi:
P leży na stole terapeutycznym na plecach. Leczony staw znajduje
się w pozycji spoczynkowej. j W przypadku „Phalanx: dobocznie (= dostrzałkowo)" kciuk będzie
T siedzi z boku P zwrócony w stronę jego stopy. ułożony na przyśrodkowej stronie palca.
Stabilizacja: ' Zastosowanie „Phalanx: przyśrodkowo" oraz „Phalanx: dobocznie":
Lewa dtoń kciukiem (od strony grzbietowej) oraz palcem wskazu- a) w przypadku ograniczonego zginania lub prostowania w stawach -
j ą c y m (od strony podeszwowej) obejmują stopę P proksymalnie od MTP, PIP oraz DIP, a także
szpary stawowej i stabilizuje ją przy ciele, j b) w przypadku ograniczonego odwodzenia lub przywodzenia w
Wykonanie: stawach MTP
Prawy kciuk (od strony grzbietowej) oraz .palec wskazujący (od strony c) przy wykonywaniu testu: chwyt opuszkami palców.
podeszwowej) obejmują palec P dystalnie od szpary stawowej.
Kierunek ruchu: dogrzbietowo. i
Uwagi: ;!
Zastosowanie: jako test. j
l
Ryć. 45b. ilustruje terapię „Phalanx: dogrzbietowo". P leż)' na stole
t e r a p e u t yc z n ym na brzuchu. Stopa leży na klinie. Leczony paliczek
w ystaje poza klin.
Prawa d ł o ń s t a b i l i z u j e p ro ks yma l n i e od szpary stawowej.
Lewa dłoń kłębem kciuka chwyta dystalnie od szpary stawowej palec P.
Ki eru nek ruchu: dogrzbietowo.
Zas t o s ow an i e w p r z y p a d k u ograniczonego prostowania.
135
Stawy śródstopia
Śródstopie (metafcarsus) składa się z pięciu kości śródstopia (ossa
metatarsałia). Jedna ikość'śródstopia do jednego palca. Każda kość
śródstopia posiada lionieq dystalny - głowę (caput) z wypukłą po
wierzchnią stawową,; trzon oraz koniec prok;symalny - podstawę (ba-
sis) z wklęsłą powierzchnią stawową. ;
Leżące na końcach dystalnych głowy koąci śródstopia są połączo
ne ze sobą tylko zat pontocą więzadeł (ligg. metatarsea transversa
profunda). ; j . •.. '
Leżące proksymalnie podstawy kości śródstopia posiadają płaskie
powierzchnie stawowe cjla kości stepu (artt, tarso-metatarseae).
Oprócz tego podstawy kośjci śródstopia II - V łączą się ze sobą stawo-
wo poprzez płaskie powierzchnie stawowe! (artt. intemetatarseae -
stawy międzyśródstopne).' '•
S t a w y ś r ó d s t o p i a są anatomicznymi prostymi oraz mechaniczny Ryć. 47 a. Test+Mobilizacja. Ryć. 47 b.Test+Mobilizacja.
mi złożonymi, płaskimi Amphiarthrosami == zmienionymi siodełko Metatarsale: dopodeszwowo - dogrzbietowo.
;
wymi. j.
Ryć. 50. pokazuje, że kości śródstopia l, II oraz III łączą się stawo- Ryć. 47a. Więzozrost dystalny (mobilizacja)
\vo z poszczególnymi kośćmi klinowatymi (ossa cuneiformia), zaś kości
śródstopia IV oraz V wspólnie łączą się s;tawowo z Cuboideum. Pozycja wyjściowa:
Podczas ruchów stopy dochodzi do nieznacznych ruchów ślizgo P stawia swoją stopę na stole terapeutycznym.
wych kości śródstopia. ; T stoi z boku P zwrócony vv kierunku strony grzbietowej jego stopy.
Więzadła: ligg. metatarsea dorsalia, inrerossea et plantaria Stabilizacja:
ligg. tarsometatarsea plantaria ;et dorsalia oraz lig. Lewa dłoń obejmuje od strony przyśrodkowej śródstopie P - przy
cuneometatarseum interosseum. czym kłąb kciuka leży na głowie Metatarsale III stabilizując ją na stole.
Wykonanie:
Prawa dłoń od strony bocznej chwyta śródstopie i Metatarsale IV w
Szczegółowy schemat badania (skrócony): ten sam sposób co ręka stabilizująca.
stawy śródstopia Kierunek ruchu: dopodeszwowo oraz dogrzbietowo.
Uwagi:
STAN OGÓLNY: W ten sam sposób można prowadzić terapię pomiędzy Metatarsale II
II.4. Ślizg l oraz I, między II oraz III, a także między IV oraz V.
dogrzbieto\vo - dopodeszwowo (Ryć. 47a. oraz 48a.)
Ryć. 47b. ilustruje chwyt kłębem kciuka za podstawę kości śród-
P R Ó B A LECZENIA: j a k Ryć. 5. (śródręcze). ' stopia w przypadku terapii stawów międzyśródstopnych (proksy-
malnych).
W stawach stępowo-śródstopnych odbywają się współruchy.
Zastosowanie tej techniki jako terapii wykonuje się w przypadku
każdej hypomobilności śródstopia. Jeśli ograniczenie dotyczy także
stawów palców, to najpierw przeprowadzamy terapię śródstopia.
Zastosowani-;- jako test: chwyt opuszkami palców.
Ryć. 49. Mobilizacja.
Artt. tarsometatarseae.
Metatarsale:
dopodeszwowo.
;
l
Naviculare (Ryć. 52a.) '
2. Stabilizować Naviculare, a poruszać: '
Cuneiformia I, II oraz III (Ryć. 52a.) \
3. Stabilizować Cuneiforme I, a poruszać ;
Metatarsale I (Ryć. 48a.)
;
R u c h y w części środkowej stopy: j Ryć. 51 a.Test. Ryć. 51 b. Mobilizacja.
-i. Stabilizować Cuneiforme II, a poruszać) Artt. tarsometatarsea. Metatarsalia IV + V: dogrzbietowo - dopodeszwowo
;
Metatarsale II
5. Stabilizować Cuneiforme 111, a poruszać.:
Metatarsale III. j Ryć. 51a.
Testy te można ta k ż e wykonywać \vi odwrotnej kolejności
( o d 5 do 1). ' . Pozycja wyjściowa:
R u c h y po st roni e b o c z n e j wokół Cuboideum: P leży na stole terapeutycznym na plecach.
6. Stabilizować Cuboideum, a poruszać: { T siedzi zwrócony w kierunku strony pocieszwowej stopy P.
Metatarsalia IV oraz V (Ryć. 51a.) Stabilizacja:
Lewa dłoń kciukiem (od strony podeszwowej) oraz palcami II—V(od
] strony grzbietowej) obejmuje od strony bocznej Cuboideum pacjenta i
7. Stabilizo\vać Naviculare oraz Cuneiforme III, a poruszać stabilizuje ją w te j pozycji.
Cuboideum (Ryć. 51c.) ' Wykonanie:
8. Stabilizować calcaneus, a poruszać: ! Prawa dtoń (kciukiem od strony podeszwowej) obejmuje podstawy
Cuboideun\ (Ryć. 51e.) Metatarsalia IV oraz V.
Kierunek ruchu: dogrzbietowo oraz dopodeszwowo.
;
Uwagi:
Ruch pomiędzy Talus oraz Calcaneus: ! Zastosowanie: jako test
9. Stabilizować Talus, a poruszać
Ryć. 51b. ilustruje terapię „Metatarsalia IV oraz V: dopodeszwowo".
: Stopa stoi na klinie. Cuboideum podparta. Metatarsalia IV oraz V wystają
Calcaneus (Ryć. 54.) poza klin.
Prawa dłoń stabilizuje proksymalnie od szpary stawowej.
•! Lewa dłoń kłębem kciuka (od strony grzbietowej) oraz palcami II - V (od
R u c h w stawie skokowym górnym: strony podeszwowej) obejmuje od strony bocznej Metatarsalia IV oraz V.
Kierunek ruchu: dopodeszwowo.
j Zastosowanie w przypadku ograniczonego ślizgu w kierunku podeszwowym
10. Stabilizować podudzie, a poruszać Talus (ryć. 56a) albo stabili- „Metatarsalia IV oraz V: dogrzbietowo" P leży na brzuchu.
zować Talus, a poruszać podudziem (ryć. 57); Zastosowanie w przypadku ograniczonego ślizgu w kierunku grzbietowym.
Można także sprawdzić ruchomość pomiędzy trzema kośćmi kli
nowatymi, i
Ryć. 51 c. Test. Ryć. 51 d. Mobilizacja. Ryć. 51 e. Test. Ryć. 51 f. Mobilizacja.
Artt cuboideiirn - na\riaiL:ux;/cxinljifbnne III. Cuboideum: dpgizbietowo- dopodeszwowo. Artic. calcaneocuboideum. Cuboideum: dopodeszwowo - dogrzbietowo.
Ryć. 51e.
Ryć. 51c. i .; Pozycja wyjściowa:
Pozycja wyjściowa: :' P leży na stole terapeutycznym na plecach.
P leży na stole terapeutycznym na plecach. T siedzi zwrócony w kierunku strony podeszwowej stopy P.
T siedzi zwrócony w kierunku strony podeszwowej stopy P. Stabilizacja:
Stabilizacja: ;
i Prawa dłoń kciukiem (od strony przyśrodkowej) oraz palcami II—V
Prawa dłoń kciukiem (od strony podeszwowej)'oraz palcami II—V (od strony (od strony bocznej) chwyta od strony grzbietowej Calcaneus pacjenta.
grzbietowej) chusta od strony przyśrodkowej Naviculare oraz Cuneiforme KI pa- Wykonanie:
cjenta. Lewa dłoń kciukiem (od strony podeszwowej) oraz palcami II—V
Wykonanie: i (od strony grzbietowej) chwyta od strony bocznej Cuboideum pacjenta.
Lewa dłoń kciukiem (od strony podeszwowej) oraz palcami II—V Kierunek ruchu: dogrzbietowo oraz dopodeszwowo.
(od strony grzbietowej) obejmuje od strony bocznej Cuboideum pa Uwagi:
cjenta. Kierunek ruchu: dogrzbietowo oraz dopodeszwowo. Zastosowanie: jako test.
Uwagi: j
Zastosowanie: jako test. i Ryć. 51 f. ilustruje terapię „Cuboideum: dopodeszwowo".
Stopa ustawiona na klinie. Calcaneus podparta. Cuboideum wystaje poza klin.
Ryć. 5ld. obrazuje terapię „Cuboideum: dopodeszwowo". Calcaneus jest stabilizowana za pomocą klina.
Stopa ustawiona na klinie. Naviculare or,az Cuneiforme III są pod- Lewa dłoń kciukiem (od strony grzbietowej) oraz palcami (od strony
parte. Cuboideum wystaje poza klin. . j podeszwowej) obejmuje od strony bocznej Cuboideum i wykonuje trakcję w
Prawa dłoń stabilizuje od strony przyśrodkowej zaraz za szparą stawową. stopniu I.
Lewa dłoń kłębem kciuka (od strony grzbietowej) oraz palcami II - V Prawa dłoń (kłębikiem palca małego) ułożona na lewym kciuku.
(od strony podeszwowej) obejmuje od strony bocznej Cuboideum. Kierunek ruchu: dopodeszwowo
Zastosowanie w przypadku ograniczonego ślizgu w kierunku p o cl e s
Kierunek ruchu: dopodeszwowo. i
z w o w y m.
Zastosowanie w przypadku ograniczonego ślizgu w kierunku podeszwowym.
W przypadku „Cuboideum: dogrzbietowo" P leży na brzuchu.
W przypadku „Cuboideum: dogrzbietowo" P leży na brzuchu.
Zastosowanie w przypadku ograniczonego ślizgu w kierunku
Zastosowanie w przypadku ograniczonego ślizgu w kierunku grzbietowym.
grzbietowym.
TA7
Ryć. 53. Mobilizacja.
Artt. talonavicularis
(-cuneonavicularis).
Naviculare:
dogrzbietowo.
Pozycja
wyjściowa:
P leży na stole
terapeutycznym na
brzuchu. Talus
spoczywa na
podłożu. Naviculare
(oraz pozostała część
stopy) wystaje poza
krawędź podłoża.
Ryć. 52 b. Mobilizacja. Artt. T stoi zwrócony w kierunku podeszwowej strony stopy.
cuneonavkuhris (- talonoviculans). CunLńformo 1: dopodeszwowo- d ogrzbietowo. Stabilizacja:
Prawa dłoń chwyta Calcaneus i tym chwytem stabilizuje Talus na podłożu.
Ryć. 52a.
Wykonanie:
Pozycja wyjściowa: \ Lewa dłoń palcem wskazującym oraz drugą kością śródręcza (od
P leży na stole t e r a p eu t yc z n ym na plecach. strony podeszwowej) obejmuje od strony przyśrodkowej Naviculare pa-
T siedzi z boku P'zwrócony w kierunku bocznej strony jego stopy. cjenta.
!
Stabilizacja: Kierunek rucłiu: dogrzbietowo (w stosunku do stopy).
Le\va dłoń kciukie m (od strony grzbietowej) oraz palcem wskazu- Uwagi:
jącym (od s t r o n y podeszujowej) chwyta od strony przyśrodkowej Na- Zastosowanie w przypadku ograniczonego ślizgu w kierunku
\'iculare pacjenta i stabilizuje przy ciele. ; grzbietowym.
VSrykonanie: ' • Podczas terapii pomiędzy Cuneiforme l, a Naviculare stabilizacja
Prawa dłoń kciukiem (od strony grzbietowej) oraz palcem wskazującym (od oraz chwyt bęcią odpowiednio zmienione.
strony podeszwowej) chwyta ;od strony przyśrodkpwej Cuneifonne I pacjenta.
Kierunek ruchu: diopodeszwowo oraz dogrzbietowo.
Uwagi: i
Zastosowanie: jako test. , ;
Ryć. 52 b. obrazuje terapię „Cuneiforme 1: dopodeszwowo".
Stopa ustawiona na klinie. Naviculare podparta. Cuneiforme I wy
staje poza klin. ;
Lewa dłoń stabilizuje proksymalnie od szpary stawowej.
P r a \ v a dłoń palcem wskazującym oraz Metacarpale II (od strony
grzbieto\vej) chwyta od s.trony przyśrodkoWej Cuneiforme I, a kciukiem
obejmuje (od strony'bocznej) przodostppie P.
Kierunek ruchu: dopodeszwowo..
Zastoso\vanie w przypadku ograniczonego ślizgu w kierunku podeszwowym.
\V przypadku „Cuńeiforme I: dogrzbietowo" P leży na brzuchu (Ryć. 53.).
Zastosowanie w przypadku ograniczonego ślizgu w kierunku grzbietowym.
\V p r z y p a d k u t e s t u i t e r a p i i po mi ęd z y N av i c u l a r e oraz Talus od-
povviednio zmienia ł>ie stabilizacje oraz ch\vyt.
Ryć. 54.
Test+Mobilizacja.
Artic. subtalaris.
Calceneus:
dystalnie (trakcja).
Pozycja wyjściowa:
P leży na stole terapeutycznym na plecach. Staw kolanowy zgięty/
kość piętowa podparta na stole terapeutycznym, staw skokowy znajduje
się w pozycji spoczynkowej.
T stoi zwrócony w kierunku strony brzusznej podudzia P.
Stabilizacja:
Calcaneus, a pośrednio także talus są ustabilizowane na stole.
Lewa dłoń tr/.yma przodostopie P i stabilizuje je z taka siła, aby
nie zahamować ruchu w stawie skokowym podczas wykonyvyania tej
:
techniki. ;
Wykonanie:
Prawa dłoń (kciukiem od strony bocznej) chwyta od strony brzu-
sznej dystalną część podudzia P, przy czym kłębik palca małego ułożony
jest proksymalnie od stawu skokowego górnego.
Kierunek ruchu: dogrzbietowo oraz dobrzusznie.
Uwagi:
Zastosowanie: jako test.
W przypadku terapii „Tibia: dogrzbietowo" lewa dłoń stabilizuje
przodostopie P.
Podudzie będzie poruszane w kierunku grzbietowym, przy czym T
pochyla się nieznacznie do przodu. Technika alternatywna przed-
stawiona została na Ryć. 59.
Zastosowanie w przypadku ograniczonego zginania podeszwowe-go
stopy.
W przypadku „Tibia: dobrzusznie" ręka wykonująca ruch chwyta
dystalną część podudzia P od strony grzbietowej.
Zastosowanie w przypadku ograniczonego zginania grzbietowego
stopy. Patrz także Ryć. 58.
Ryć. 58. Mobilizacja. Ryć. 59. Mobilizacja.
Artic. talocruralis. Artic. talocruralis.
Talus: dogrzbietowo Talus: dobrzusznie
P> (podudzie). (podudzie).
155
Stawy podudzia! Szczegółowy schemat badania (skrócony):
Podudzie (kości goleni - crus) składa się z kości piszczelowej (tibia),
stawy podudzia
kości strzałko wej (fibula) oraz znajdującej się pomiędzy nimi błony mię-
dzykostnej (membrana interossea cruris). :\ STAN OGÓLNi
W obrębie podudzia znajdują się trzy połączenia kostne: 11.4. Ślizg
a. więzozrost dystalny: dobrzusznie - dogrzbietowo (Ryć. 60.)
1. Syndesmosis tibiofibularis distalis (więzozrost piszczelowo-
(razem z malleolus lateralis)
strzałkowy dystalny) = niezmieniony siodełkowy, który jest mało ela-
b. staw bliższy: dobrzusznie - dogrzbietowo (Ryć. 61 a.)
styczny.
. . . * . ' • (razem z caput fibulae)
Więzadła: ligg. tibiofibularia (anterius et posterius) oraz
ligg. talofibularia (anterius et posterius).
2. „Długi" syndesmosis libiofibularis (membrana interossea cru PRÓBA LECZENIA: Ryć. 60. lub 61 b.
ris) rozpościerający się na całej długości pomiędzy margines interos-
seae ossis tibia et fibula, który pozwala kości strzałkowej na małą ru
chomość względem kości piszczelowej. i
3. Artic. tibiofibularis proximalis (staw ipiszczelowo-strzałkowy
bliższy) to anatomiczna prosta oraz mechaniczna złożona, „tocząco-
ślizgowa" Amphiarthrosa, która często pozostaje w kontakcie z za-
chyłkiem podkolanowym (recessus subpoph'teus), a przez niego ze
stawem kolanowym.1 Gdy \ na staw piszczelowo-strzałkowy bliższy w
połączeniu z wiezozrostem piszczelowo-strzałkowym dalszym spojrzymy
j a k na jedna jednostkę funkcjonalną, to wg McConailla rnożr.,1 go UWJ -
ZAĆ z?. s:.r.v siodełkowy niezmieniony.
Facies articularis capitisj fibulae jest wklęsła, a facies articularis os
sis tibiae jest wypukłą1. :
Więzadła: ligg. capitis fibulae (anterius et posterius)
Brak czynnych, izolowanych ruchów kości strzałkowej. W czasie ru-
chów w stawie skokowym kość strzałkowa również się porusza:
a) podczas supina cj i stopy c a p u t fi bu l a e ślizga się w kierunku
dystalnym oraz; trochę dogrzbietowo (ruch ten oznaczony został
przez kilku, autorów jako rotacja zewnętrzna);
b) podczas pronacji stopy caput fibulae ślizga się w kierunku pro-
ksvmalnvm ora;? trochę dobrzusznie (rotacja wewnętrzna);
c) podczas z gina nia grzbietowego w stawie skokowym górnym
Fibula ślizga siej trochę w kierunku prdksymalnym;
d) podczas zginania podeszwov, T ego w sLlwie skoko\vym górnym
ri bu - a siiz^a -:ę trc-che \\~ kierunku drstalnym.
Pozycja spoczynkQ\va: ^-koio 10 zgiccia p!odesz\\'owego \\r sta\vie
skokowym górnym. ; : i
P o z yc j a z ar ygl o w an a: maksymalne zgięcie grzbietowe w stawie
skoko\v\ r m i:!Órn\ m. : !
Ryć. 60.
Test+Mobilizacja.
S. tibiofibularis
(distalis).
Malleolus fibulae:
dobrzusznie
(-dogrzbietowo).
Pozycja
wyjściowa: ;
P leży na stole
terapeutycznym na
brzuchu.1 Jego stopa
wystaje po
za krawędź stołu.
:•
T stoi od strony Ryć. 61 a. Test, Ryć. 61 b. Mobilizacja.
przyśrodkowej zwrócony W kierunku stopy P. Artic. tibiofibularis. Caput fibulae: dobrzusznie - dogrzbietowo.
Stabilizacja:
Ryć. 61a.
Lewa dłoń obejmuje kość piszczelową P i stabilizuje ją na stole. Pozycja wyjściowa:
Wykonanie:
P leży na stole terapeutycznym na plecach. Staw kolanowy oraz staw
Prawa dłoń nadgarstkiem (od strony grzbietowej) oraz palcami
biodrowy w zgięciu.
(od strony brzusznej) obejmuje ocl strony bocznej dystalną część kości
strzałkowej P (która! wystaje poza podłoże).; T siedzi z boku P zwrócony w stronę jego podudzia.
Kierunek ruchu: dobrzusznie. Stabilizacja:
Uwagi: i Prawa dłoń kciukiem (od strony brzusznej) oraz palcami II—V (od
W przypadku „Malleolus',fibulae: dogrzbiejowo" pacjenta odwra strony grzbietowej) obejmuje od strony przyśrodkowej proksy-malną
camy- Zastosowanie w przypadku zmniejszonej elastyczności tego część kości piszczelowej P i stabilizuje ją w tej pozycji.
połączenia. :
; Wykonanie:
Zastosowanie jako test: chwyt kciukiem i palcem wskazującym. Lewa dłoń kciukiem (od strony brzusznej) oraz palcem wskazującym (od strony
grzbietowej) obejmuje od strony bocznej Caput fibulae pacjenta.
Kierunek ruchu: dobrzusznie i trochę dobocznie - dogrzbietowo i trochę
przyśrodkowo.
Uwagi:
Zastosowanie: jako test.
Ryć. 61b. ilustruje terapię „Caput fibulae: dobrzusznie".
P stoi w klęku podpartym na stole terapeutycznym, albo kładzie zgięty,
prawy staw kolanowy na krześle. Stopa wystaje poza krawędź stołu. Kość
piszczelowa P jest stabilizowana na stole lub na krześle. Lewa dłoń kłębi-
kiem palca małego (od strony grzbietowej) ułożona jest od strony przy-
środkowej na Caput fibulae pacjenta. (Unikać ucisku na nerw strzałkowy).
Kierunek ruchu: dobrzusznie i trochę dobocznie.
Zastosowanie w przypadku grzbietowe ustawionej Caput fibulae
(rozpoznanie ustawienia) oraz/lub w przypadku ograniczonej rucho-
mości kości strzałkowej.
W przypadku „Caput fibulae: dogrzbietowo" P leży na plecach.
:
$taw kolanowy tym stawie kolanowym, ale występuje też na krótko przed końcem pro-
stowania stawu jako rotacja końcowa.
Staw kolanowy (articJ genus) jest stawem anatomicznym złożonym Rzepka (patella) ślizga się w kierunku proksymalnym w następstwie
oraz mechanicznym prostym = zmienionym jajowatym. Jeśli weźmiemy skurczu rn. ąuadiiceps femoris podczas prostowania stawu kolanowego.
również pod uwagę artic. tibiofibularis, to będziemy mieć do czynienia Pozycja zerowa: Osie podłużne biegnące przez Femur i Tibia spo-
ze stawem mechanicznym złożonym. tykają się w płaszczyźnie czołowej i tworzą otwarty w stronę boczną
Oprócz ruchów zginania i prostowania przy 'zgiętym stawie kolanowym kąt około 170°.
(najczęściej 901) zachodzą również ruchy rotacyjne. Przy lekko zgiętym stawie Pozycja spoczynkowa: Około 25° zgięcia.
możliwe są bierne ruchy odwodzenia i przywodzenia (ruchy boczne) odbywające Pozycja zaryglowana: maksymalny wyprost i rotacja zewnętrzna
się wokół osi grzbietowo-brzusznej. W wyprostowanym stawie kolanowym, (podudzia). • . •. -, • • •,
przy napiętych więzadłach pobocznych, ktqre gwarantują stabilność stawu, ruchy Wzorzec torebkowy: zgięcie - wyprost. Stosunek tych ograniczeń
boczne oraz rotacyjne są bardzo ograniczone. jest taki, że przy 90° ograniczeniu zginania występuje 5° ograniczenie
Na dystalnym. ko;ńcu kjości udowej (femur) znajdują się wypukłe prostowania. Ruchy rotacyjne są upośledzone tylko wtedy, gdy mamy do
powierzchnie stawowe (condylus medialis jet condylus lateralis) dla czynienia z dużym ograniczeniem zginania i prostowania.
połączenia z obiema, łąkolkami (meniscus medialis et meniscus late
ralis). Na proksymalnym końcu kości piszczelowej znajdują się
wklęsłe powierzchnie stawowe (facies articularis superior condyli la
teralis et medialis rozdzielone poprzez emin,entia intercondylaris) do
połączenia stawowego z obiema łąkotkami1. Oprócz tego na dystal
nym końcu kości udowej z na j duj e się powierzchnia stawowa dla po
łączenia z rzepką (patclla): j
Więzadła: ligg. cruci ata' anterius et posterius (w stawie)
lig. collaterale tibiałe (zrośnięte z łąkotką przyśrodkową
oraz torebką stawową)
lig. collaterale fibulare (przymocowane do bocznej stro
ny głowy kości strzałkowej; nie jest ono zrośnięte z łą
kotkami, aniiZ torebką stawową)
lig. patellae oraz j
lig. transversum genus. i
Łąkotki są dodatkowo umocowane do kości piszczelowej poprzez
„więzadła" (pasma wzmacniające torebkę stawową). W języku angiel-
skim oznacza się je jako „coronary ligaments". ;,Więzadlo" przyśrodkowe
biegnie oci łąkotki przyśrodkowej do bliższej, przyśrodkowej części kości
piszczelowej oraz do więzadła pobocznego piszczelowego. „Więzadło"
boczne biegnie od ł ą k o t k i bocznej do proksymalnej, bocznej części
kości piszczelowej. Jest ono luźniejsze od poprzedniego.
Ruchy zginania i prostowania powodujące toczenie z poślizgiem
odbywają się w stawie łąkotkowo-udowym. Poruszająca się w kształ
cie spirali oś poprzeczna biegnie poprzez kłykcie kości udowej. Łą
kotki będą przy ty ch ruchach równocześnie'nieznacznie przesuwane
na kości piszczelowej w kierunku grzbietow ym l u b w kierunku b r z u
sznym, l
Ruchy rotac yjne j ak o ruch y ślizgowe odbywają się w stawie lą-
kotkowo-piszczelowym. Oś podłużna biegnie poprzez kłykieć przy-
środkowy kości udowej. Ruch ten występuje najczęściej przy zgię-
Szczegółowy schemat badania: Ryć. 62. Test.
staw kolanowy Artic. genus.
Genus:
:
WYWIAD* przyśrodkowo
STAN OGÓLNY: ! s
dobocznie.
]
I. Oglądanie*
II. Badanie funkcji stawu.
1. Ruchy czynne: ' } Pozycja
zginanie 130° ' wyjściowa:
rotacja zewnętrzna 45b P leży na stole
rotacja wewnętrzna 15° terapeutycznym na
przy zgięciu 90° plecach. Staw
kolanowy jest lekko
zgięty. Staw
2. Ruchy bierne: jakj w II.1. oraz test na stabilność stawu. kolanowy oraz
3. Trakcja (Ryć. 64.) - kompresja : podudzie wystają
4. Ślizg j ' ; poza krawędź stołu.
dogrzbietowo - dobrzusznie (Ryć. 66.) T stoi zwrócony w kierunku brzusznej strony podudzia P trzymaj ą c
przyśrodkowo'(Ryć. 69a.) - dobocznie^ (Ryć. 70a.) jego stopę pomiędzy swoimi nogami (lub pomiędzy klatką piersiową, a
Patella: dystalńie (Ryć. 71.) i ramieniem).
5. Testy oporowe: ; Inne funkcje: ' Stabilizacja:
l
Zginanie: | '• Udo P podczas tego testu też lekko się porusza.
m. biceps femoris , rotacja zewnętrzna Wykonanie:
m. semitendinOsus \ rotacja wewnętrzna
Prawa dłoń chwyta kolano od strony przyśrodkowej, lewa dłoń od
m. semimembijanosijs rotacja wewnętrzna
strony bocznej.
m. gastrocnemius i zginanie podeszwowe (stopy)
rotacja wewnętrzna
Kierunek ruchu: dopiszczelowo (przyśrodkowo) - dostrzalkowo
ni. popliteus (dobocznie).
Prostowanie: i Uwagi:
m. rectus femoris Zastosowanie: jako test.
st. biodrowy: zginanie
mm. vasti :
Rotacja zewnętrzna: '
m. tensor fasciae lat<jie prostowanie
m. biceps femoris j zginanie
:
Rotacja wewnętrzna i ;
m. sartorius ' ' zginanie, staw biodrowy: rotacja zewnętrzna
m. gracilis zginanie, staw biodrowy: rotacja wewnętrzna
m. semitendinosus staw biodrowy: przywodzenie/ prostowanie
m. semimembranosus staw biodrowy: przywodzenie, prostowanie
m. popliteus . zginanie
III. Palpacja*
IV. oraz V.
OCENA PODSUMOWUJĄCA
PRÓBA LECZENIA: Rvc. 64.
f Ryć. 64. Tust. '
Artic. genus.
Tibia: dystalnie
(trakcja).
Pozycja
wyjściowa:
P siedzi na końcu
stołu
terapeutycznego.
Podudzie zwisa poza
krawędzią stołu. Na
podudziu P tuż ponad
kostkami
zamocowany jest
mankiet z
Ryć. b5 a. Mobilizacja. Ryć. 65 b. Mobilizacja. przytwierdzoną do niego szarfą, która przeznaczona jest dla stopy T.
Artic. genus. Tibia: dystalnie ('trakcja). T stoi zwrócony w kierunku strony brzusznej podudzia P.
Stabilizacją:
Ryć. 65a. ;j Kość udowa P jest stabilizowana na stole.
•| i Wykonanie:
Pozycja wyjściowa: Obie dłonie z kciukami ułożonymi od strony brzusznej na szparze
P leży na stole terapeut yc znym na brzuchu. Staw kolanowy w po stawowej (do badania palpacyjnego) obejmują.proksymalną część kości
zycji spoczynkowej. ;: piszczelowej P.
T stoi zwrócony w kie runku strony brzusznej podudzia P. T wkłada swoją stopę w zwieszoną szarfę.
Stabilizacja:
Kierunek ruchu: dystalnie (w kierunku podłogi).
Dystalny koniec kości udowej ustabilizowany jest pasem stabiliza-
cyjnym na stole terapeutycznym..
Wykonanie: i
Obie dłonie obejmują (jedna od strony przyśrodkowej, druga od
strony bocznej) podudzie P w okolicy obu kostek i stabilizują stopę przy
ciele T. !
Kierunek ruchu: dystalnie (dystrakcja), poprzez wychylenie T do tyłu.
Uwagi: '
Ryć. 65 b. obrazuje terapię „Tibia: dystalnie (trakcja)".
T korzysta przy wykonaniu tej techniki zlmankietu na stopę , który
zamocowany jest na podud ziu P zaraz nad kostkami. Pas trakcyjny
przełożony przez' b a r k j i tułów T łączy go z mankietem na podudziu
P. Obie dłonie'Stabilizują stopę przy ciele T.
Kierunek ruchu: dystalnie. ;•
Ryć. 66. Ryć. 67. Mobilizacja.
Test+Mobilizacja. Artic. genus. Tibia.
Artic. genus. dobrzusżnie.
Tibia:dogrzbietowo-
dobrzusznie.
Pozycja wyjściowa:
P leży na stole terapeutycznym na plecach. Staw biodrowy jest zgięty, Pozycja wyjściowa:
staw kolanowy w zgięciu około 90". Stopa stoi na stole. P leży na stole terapeutycznym na brzuchu. Jego podudzie oraz
T siedzi po prawej str onie stołu (częściowo na szczycie stopy P) i rzepka wystają poza krawędź stołu.
zwrócony j es t w k i e r u n k u s t r on y brzusznej podudzia. T stoi zwrócony w kierunku strony przyśrodkowej podudzia P.
Stabilizacja: ' Stabilizacja:
W ułożeniu na plecach (przy ustabilizowanej miednicy) kość udowa P Dystalna część uda stabilizowana jest na stole.
jest ustab ilizowana. ! Wykonanie:
Wykonanie: Prawa dłoń obejmuje od strony grzbietowej dystalną część pod-
Obie dłonie układając kciuki na szparze stawowej od strony brzu- udzia P i przytrzymuje ją przy ciele.
sznej (palpacja) obejmują proksymalną część podudzia P (jedna dłoń od Lewa dłoń od strony grzbietowej obejmuje dystalnie od szpary
strony przyśrodkoWej, druga od strony bqcznej). stawowej boczną, proksymalną część podudzia P.
Kierunek ruchu: dogrzBietowo i dobrzusżnie poprzez wychylenie T Kierunek ruchu: dobrzusżnie. T ugina przy tym swoje stawy kola-
do przodu lub do tylu (ramiona wyprostowane). nowe.
Uwagi: j Uwagi:
Zastosowanie: : ' < Podczas tetupii przyśrodkowej części stawu T stoi zwrócony w
a) j ako test przy ruchu ślizgowym kości piszczelowej w kierunku kierunku bocznej strony podudzia obejmując proksymalną, przyśrod-
dogrzbietowym i dobrzusznym. kową jego część.
b) j a k o test dla więzadpł krzyżowych, pijzy czym podudzie musi Zastosowanie -v przypadku ograniczonego prostowania, przy czym
być ustawione j,v rotacji wewnętrznej. Jeśli tibia będzie poruszana przyśrodkowa i boczna część stawu muszą być leczone oddzielnie.
w kierunku grzbietowym, to test dotyczy więzadła krzyżowego
tylnego, jeśli będzie poruszana w kierunku brzusznym, to test
dotyczy,więzadla krzyżowego przedniego.
c) jako mobilizacja w przypadku ograniczonego zginania, przy
czym Tibia porusza się w kierunku grzbietowym, a staw kolanowy
i s t a w skokowy z n a j d u j ą się w po z yc j i spoczynkowej.
Ryć. 68. Mobilizacja.
Artic. genus. '
Tibia: dogrzbietowo.
Pozycja wyjściowa:
i
j
P siedzi (lub leży)
na stole
terapeutycznym; Jego
podudzie wystaje
poza krawędź stołu.
'j
T stoi zwrócony w
kierunku
przyśroclkowej
strony podudzia P.
Stabilizacja: ,
i
Cześć dystalna uda
ustabilizowana '.. . - Ryć. 69 a. Test. Ryć. 69 b. Mobilizacja.
jest na iltole. i Artic. genus. Tibia: przyśrodkowp. ., ;
Wykonanie: i
Lewa dłoń obejmuje od strony brzusznej dystalna część podudzia Ryć. 69a. :
P i stabilizuje je przy ciele. Prawa dłoń obejmuje od strony brzusznej Pozycja wyjściowa:
oraz dystalnie od szpary stawowej proksymainą, boczną część pod P leży na stole terapeutycznym na plecach. Jego podudzie' wystaje
udzia P. i poza krawędź stołu.
Kierunek ruchu : dogrzbi eto wo. T u g i n a przy tym swoje stawy ko
lanowe. ' T stoi zwrócony w kierunku brzusznej strony podudzia P utrzymując jego stopę
Uwagi: i pomiędzy swoimi nogami (lub pomiędzy klatką piersiową, a ramieniem).
Podczas terapii przyśrodkowej części sta\vu T stoi zwrócony w Stabilizacja:
kierunku bocznej strony podudzia P obejmując jego proksymalną, Udo pacjenta ustabilizowane jest na stole. Można zastosować pas sta-
przyśroclkową część. bilizacyjny.
Zastosowanie w p r z y p a d k u ograniczonego zginania, przy czym
Prawa dłoń (kciukiem od strony brzusznej) obejmuje od strony
przyśrodkowa i boczna cześć stawu muszą być! leczone oddzielnie.
przyśrodkowej dystalna część uda P i stabilizuje je na stole. Wykonanie:
Lewa dłoń (kciukiem od strony brzusznej) obejmuje od strony bo-
cznej proksymalną część podudzia P. Kciuk i palec wskazujący leżą
dystalnie/ bezpośrednio za szparą stawową.
Kierunek ruchu: przyśrodkowo (- dopiszczelowo).
Uwagi:
Zastosowanie: jako test.
Ryć. 69 b. ilustruje terapię „Tibia: przyśrodkowo". P leży na stole
terapeutycznym na boku. Podudzie wystaje poza krawędź stołu. Prawa dłoń chwyta
od strony bocznej dystalna część podudzia P i podtrzymuje je przy ciele.
Lewa dłoń- c l i wy ta oci strony bocznej dystalnie, bezpośrednio za
szparą stawową proksymalną część podudzia P.
Kierunek ruchu: przyśrodkowo (= dopiszczelowo). T ugina pr z y
t ym swoje stawy kolanowe.
Zastosowanie w przypadku ograniczonego zginania i prostowania.
Ryć. 71.
Test+Mobilizacja.
Patella: dystalnie.
Pozycja
wyjściowa:
P leży na stole
terapeutycznym na
plecach. Aby dobrze
podeprzeć staw
kolanowy będziemy
używać worka z
piaskiem/ którego
wielkość zależy od
Ryć. 70 a. Test. i Ryć. 70 b. Mobilizacja. ewentualnego
Artic. gi-Tius. Tib ia: dobocznie.
ograniczenia wyprostu w stawie.
T stoi po lewej stronie P zwrócony w stronę jego stopy.
j i
:
Stabilizacja:
Ryć. 70a. : i Kość udowa P stabilizowana jest na stole.
1
Pozycja wyjściowa; i i. ' Wykonanie:
P leży na stole terapeutycznym na plecach1, Jego podudzie wystaje Nadgarstek prawej ręki należy ułożyć na podstawie (części pro-
poza krawędź stołu, ; j .; ksymalnej) rzepki P. Przedramię T spoczywa na udzie P. :
T stoi zwrócony w kie:runkd brzusznej strony podudzia P trzymając pomiędzy Lewa dłoń wspiera prawą dłoń.
swoimi nogami jego stopę (lub pomiędzy klatką piersiową, a ramieniem).
Kierunek ruchu: dystalnie (nie wywierać nacisku na rzepkę w kie-
Stabilizacja: j
runku grzbietowym).
Udo P jest ustabilizowanie na stole. Można, zastosować pas stabili- Uwagi:
zacyjny. Lewa dłoń kciukiem od strony brzusznej obejmuje od strony
Rzepką można także poruszać w kierunkach bocznych.
bocznej dystalną część uda P i stabilizuje je na stole.
Zastosowanie (wszystkich technik) w przypadku ograniczonego
Wykonanie:
ruchu ślizgowego w kierunku dystalnym (co może być przyczyną
Prawa dł oń (kciukiem od strony brzusznjej) obejmuje od strony ograniczonego zginania w stawie kolanowym).
przyśrodkowcj proksymalną część podudzia l?. Kciuk i palec wskazu Zastosowanie jako test: chwyt opuszkami palców.
jący leżą dystalnie od szpary stawowej. •;
Kierunek ruchu: dobocznie (= dostrzalkowjp).
Uwagi: j
Zastosowanie jako test. ;
Ryć. 70 b. obrazuje terapię „Tibia: dobocznie".
P leż y na stole te ra pe ut yc z n ym na boku.>Jego podudzie wystaje
poza krawędź stołu. \
Lewa dłoń obejmuje od stron y przyśrodko.wej dystalna część pod
udzia P i prz yt rz ymuje je prz y ciele. '
Prawa dłoń od stron y przyśrodkowej obejmuje proksymalną część
podudzia P dystalnie od szpary stawowej. ;
Kierunek ruchu: dobocznie (= dostrzalko.woj. T ugina przy tym
swoje stawy kolanowe.
Zastosowanie w przyp ad ku ograniczonego zginania i prostowania.
172
Staw biodrowy Szczegółowy schemat badania:
* staw biodrowy
Staw biodrowy (artic. c<bxae) to anatomiczny i mechaniczny prosty
(trzyosiowy) staw kulisty (spheroid) = niezmieniony jajowaty. WYWIAD * STAN
Wypukłą powierzchnię stawową tworzy tutaj powierzchnia sta- OGÓLNY
wowa głowy kości udowej (facies articularis cjipitis femoris). I, Oglądanie*
Głowa kości udowej stanowi dwie trzeciej kształtu kuli i umiesz II. Badanie funkcji stawu :
czona jest na około 5 centymetrowej szyjce kpści udowej (collum fe 1. Ruchy czynne
moris). Szyjka kości udowej tworzy z osią podłużną kości udowej kąt zginanie J 20"
około 128° (kąt szyjkowo-trzonowy kości udojwej), zaś z płaszczyzną prostowanie z pozycji zerowej 15°# # wokół osi poprzecznej
czołową kąt około 12° (torsio femoris). Głowa kości udowej skierowa 40" przy kończynie odwiedzonej
na jest w stronę panewki przyśrodkowo, doczaszkowo i trochę do-
brzusznie. ; odwodzenie 45° l wokół osi J grzbietowo-
Wklęsła powierzchnia stawowa (acetabulum) utworzona jest przywodzenie 20' brzusznej
przez powierzchnię księżycowatą (facies lunata) oraz dół panewki rotacja zewnętrzna 45"
(fossa acetabuli) kości biodrowej. i l wokół osi
rotacja wewnętrzna 40° J podłużnej
Więzadło poprzeczne panewki (ligamentunji transversum acetabuli)
rozpościera się jak pomost ponad wcięciem panewki (incisura acetabuli), 2. Ruchy bierne jak w II.1.
tak że obrąbek panewkowy (labrurn acetabiilare) stanowi obwód za- 3. Trakcja (Ryć. 72a.) - kompresja
mknięty. Pod więzadlem poprzecznym panewki utworzony zostaje otwór, 4. Ślizg
przez który w więzadle głowy kości udcj>wej (lig. capitis femoris) do głowy dobocznie (Ryć. 74.)
kości udowej przechodzą nerwy oraz .naczynia krwionośne. dobrzusznie (Ryć. 75.)
W dole panewki (fossa acetabuli) leży ciaj:o tłuszczowe (pulvina- 5. Testy oporowe
rum acetabuli lub corpus adiposum fossae aqetabuli), które w zależ patrz strona następna
ności od wywieranego u cisk u pod więzadłemjpoprzecznym może zo III. Palpacja*
stać ściśnięte lub zassane. j IV. Testy neurologiczne*
Więzadła: lig. iliofemorale (od strony brzusznej) V. Badania dodatkowe*
lig. pubofemorale (od strony ogonowej)
lig. ischiofemorale (od strony grzbietowo - czaszkowej) OCENA PODSUMOWUJĄCA
oraz żona orbicularis ! PRÓBA LECZENIA: ryć. 72b.
P o z yc j a zerowa: Udo ustawione w płaszczyźnie czołowej. Linia
łącząca spina iliaca anterior superior z rzepką z jednej strony oraz linia
łącząca oba spina iliaca anterior superior z drugiej strony ustawione są
względem siebie pod kątem prostymi.
P o z yc j a spoczynkowa: Udo zgięte do okpło 30", odwiedzone też
około 30° i trochę w rotacji zewnętrznej. j
P o z yc j a zaryglowana: maksymalny \vyprpst z pozycji zerowej +
rotacja wewnętrzna + odwodzenie. :
Wzorzec torebkowy: rotacja wewnętrzna - wyprost - odwodzenie -
rotacja zewnętrzna.
wewnętrzna: zginanie
mm. gluteus min (et med.) m. prostowanie,, odwodzenie.
adductor maenus
odwodzenie
przywodzenie
Ryć 72 b. Mobilizacja. Ryć, 73,a. Mobilizacja. Ryć. 73 b. Mobilizacja.
Artic. coxae. Ferrnur: Artic. coxae. Caput femoris: dystalnie (trakcja).
dystalnie (trakcja).
Pozycja Ryć. 73a. oraz b.
wyjściowa: i
P leży na stole "P"
terapeutycznym
na plecach|.
T siedzi na
krawędzi stołu
bokie m do
podudzia P i
zwrócony jest w
stronę jego głowy.
(T może również
stać obok stołu na
ugiętych kolanach).
Noga pacjenta
położona jest na
prawiym barku T.
Stabilizacja: Pozycja wyjściowa:
i P leży na stole terapeutycznym na plecach.
Pas z pa ł ą ki e m przebiegający przez pachwinę oraz ponad barkiem P T stoi w wykroku na końcu bocznej części stołu zwrócony w kie-
zamocowany jest na końcu stołu od strony! głowy P. Cała miednica runku głowy P.
ustabilizowana jest do stołu drugim pasem stabilizacyjnym. Stabilizacja:
Wykonanie: •• Pas z pałąkiem przechodzący przez pachwinę oraz nad barkiem P
Obie dłonie spelcionyrni palcami obejmują od strony brzusznej, zamocowany jest na głowowym końcu stołu.
możliwie najbardziej proksymalnie kość udową P. Cała miednica przytwierdzona jest do stołu drugim pasem stabili-
Kierunek ruchu: dystalnie (dystrakcja obciążanych powierzchni zacyjnym. Dystalną część podudzia P połączona jest z ciałem T spe-
stawowych) poprzez wychylenie T do tyłu. ; cjalnym pasem z podkładką. Długość tego pasa powinna być tak do-
Uwagi: l pasowana aby przy jego napięciu (poprzez wychylenie T do tyłu)
Technikę tę stosuje się w pierwszej kolejności w przypadku uszko- można było wyprostowanymi ramionami objąć dystalną część pod-
dzenia stawu kolanowego. udzia P.
Wykonanie:
Obie dłonie kciukami od strony brzusznej obejmują dystalną część
podudzia P.
Kierunek ruchu: dystalnie (dystrakcja obciążanych powierzchni
stawowych).
Trakcja następuje w kierunku osi podłużnej kości udowej w wyniku
wychylenia T cło tyłu.
Ryć. .74. Mobilizacja. Ryć. 75. Mobilizacja.
Artic. coxae. Femur: Artic. coxae. Caput
dobocznie. femoris: dobrzusznie.
Pozycja
wyjściowa:
P leż y na stole Pozycja
t e r a p e u t yc z n ym wyjściowa:
na plecach! P leży na stole
T stoi po prawej terapeutycznym na
str onie P i brzuchu. Noga
zwrócony jest w w ys t a j e poza
kierunku jego krawędź stołu.
miednicy. T stoi zwrócony w
Stabilizacja: < kierunku
Miednice P przyśrodkowej
opasuje pas stron y u d a P.
stabilizacyjny, Stabilizacja:
który zamocowany Miednica (razem z acetabulum) ustabilizowana jest na stole.
jest po Wykonanie:
lewej stronie stołu. ' Prawa dłoń obejmuje od strony bocznej podudzie P i przytrzymuje je
Wykonanie: i przy ciele. Pas przechodzący wokół uda P oraz barku T podpiera nogę P.
Prawa dłoń obejmuje d ys t a ln ą część uda Pi Lewa dłoń tuż przy caput (collum) femoris obejmuje od strony
Lewa d ło ń wspierana pasem t ra k c yj n y m obejmuje od strony przy- grzbietowej udo P.
śroclkowej proksymalną cześć uda P. • Kierunek ruchu: dobrzusznie. T ugina przy tym swoje stawy kola-
i nowe.
K i e r u n e k ruchu : d o b o c z n i e ( j a k s t r z a ł k a ) ~ ślizg cloboczny obcią Uwagi:
żanej części s t a w u poprzez wychylenie T do tyłu. Kierunek dystrakcji Zastosowanie w przypadku ograniczonego prostowania.
w staw ie b io drow ym: dobocznie - doogonowo (równolegle do prze
biegu szyjki kości udowej). '
Staw skhmiowo-żuchwowy
Staw skroniowo-żuchwbwy (artic. temporomandibularis) to ana
tomiczny złożony, mechaniczny prosty, zmodyfikowany staw ślizgo-
wo-zawiasowy = niezmieniony jajowaty (jeśli uwzględnimy krążek
stawowy). •,\
Dwuwklęsły krążek stawowy (discus articularis) dzieli staw na
dwie komory: górną i| dolną (cavitas superior et inferior). Głowa żu
chwy (caput mandibulare) jstanowi pokryty chrząstką włóknistą wy
pukły człon stawu. Wklęsły, człon stawu to panewka stawowa (fossą
mandibularis). ;;|
Przy ruchach żuchwy guzek stawowy (tutjerculum articulare ossis
Ryć. 76 a. Ryć. 76 b.
temporalis) w stosunku do^Caput mandibulae.oraz do Discus articularis
zachowuje się również'jak człon stawu.
Torebka stawowa górne)' komory stawu utworzonego przez fossa
mandibularis oraz krążek spawowy jest cienką i luźna (szczególnie od
strony brzusznej). Torebkaj stawowa dolnej komory stawu utworzo Szczegółowy schemat badania (skrócony):
nego przez caput mandibuljae oraz discus articularis jest tak napięta, staw skroniowo-żuchwowy
że podczas ruchów brzuszno-grzbietowych! discus pociągany jest Mandibula doogonowo
przez caput mandibulae. , .; STAN OGÓLNY (otwieranie szczęk około 25")
Ryć. 7óa. ilustruje położenie żuchwy przyjszczękach zamkniętych II.1. Ruchy czynne m. digastricus
(linia ciągła) oraz przy szczękach rozwartych (linia przerywana). Mandibula doczaszkowo m. mylohyoideus
Przy otwieraniu szczęk capitae mandibulfje obu stawów żuchwo- (zaciśnięcie żuchwy) m. m. geniohyoideus
wych wykonują w stosunku do krążków stawowych ślizg w kierunku temporalis m. masseter m. platysma
brzusznym oraz toczenie w kierunku grzbietowym (dolna komora). W pterygoideus medialis os hyoideum jest w tym czasie
komorach górnych w tym samym czasie krążki stawowe wykonują ślizg stabilizowana przez
w kierunku brzusznym aż pod tubercula articularia. mięśnie podgnykowe
Protrakcja
Przy zamykaniu szczęk te same ruchy następują w kierunku przeciw Retrakcja
m. pterygoideus lateralis
nym, j m. temporalis (część tylna oraz
(przyczepy na głowie i na
Przy wysuwaniu żuchwy do przodu (protrakcja) krążki stawowe krążku) dolna), a także mięśnie
wykonują ślizg w kierunku brzusznym (w komorach górnych). nadgnykowe
Przy cofaniu żuchwy (retrakcja) ruchy te odbywają się w kierunku
przeciwnym. • Przy wszystkich wyżej wymienionych czterech ruchach odpo-
Przy przesuwaniu żuchwy w bok zachodzą następujące ruchy: wiednie mięśnie współpracują synchronicznie z obu stron.
a) w jednym stawie następuje ślizg w kierUnku przednim, jak przy Ruchy boczne
opisie protrakcji oraz w prawo: prawy m. temporalis oraz lewy m. pterygoideus lateralis w
b) w d r u gi m st a wi e n a s t ę p u j e rotacja wokql osi czaszkowo-ogono- lewo: lewy m. temporalis oraz prawy m. pterygoideus lateralis
wej (w komorze dolnej) - ( p a t r z Ryć. 76b.). ! 3. Trakcja (Ryć. 78a.) - kompresja
Przykład: wysunięcie żuchwy w prawo = rptacja w prawym sta 4. Ślizg
wie oraz ślizg w kierunku przednim w lewym stawie. dobrzusznie (Ryć. 77.)
Pozycja zerowa: szczęki są zaciśnięte. j przyśrodkowo - dobocznie (Ryć. 79a. lub b.)
Poz ycja zaryglowana: szczęki są zaciśnięte. PRÓBA LECZENIA: Ryć. 78a.
Poz ycja spoczynkowa: szczęki są lekko otwarte.
183
Ryć. 77.
Test-t-Mobilizacja.
Artic.
temporomandibulars.
Capui mandibulae:
dobrzusznie.
Lalissimus dorsi C
6' 7. S C 4- 5 C x X ' X 1 1 X 1 •X , :
Khómboidti Leva!or
Thoracodors.
3. 4- 5 1 XX X1
X
sc ap ul ae Deltoideus C 5, 6
impraspiaatu* l a f r d s p i a a t u s A
A\\ i lll laarin s Sub-.icap. C 4, 5 l- 5- ń C 5 X
1 11 X 1X • -.
Teres minor C. , . ,, 7 X
śubscapulans
—
^l-
X :
<
I hi'l".K"L»dv)l': . X X X
Teies major Co raco - L:
5- r, C „• 7
1 x . XX
M.usciilo-cu;.
brachi alis <-' 5. o
] 1 1
biceps b ra ch i i
x x
Trueps brachn Ancoaeui Media iui s
L
7..->
._._ 1 1 1 1 1 X
P r o n a t o r te re s )'ronator c „, -
quaJr. c 7 -r, _
l-'le,\ caipi. r.ui. l'dlmari» <:«'•>,
1 1 X X X x
long l:lex. carpi uln. I7le\. Mediami* Ulairis 11 1
digil. sup.
C 7. « - T , 1 XX
: :
I lex digit. prot. ł !e\. poił Me dia n. ^ ulu. c7- T , X
1 11 x XX X X
C 5- o
C o- 7
J:
C r , C 5- ń
carpi ulu. Supinator 11 1 X
X
Ab d u c t. p o l l i c i s lo ng Ł"xt. Radia! i = *- 7. 5
, 1 11 1 1 X
XX x
pollicis (2.1 Ext. ind. c. i 1'inaris 11 1
L u m b r i c a l ( I I I - I Vi
B
pollicis Aba. poił. b r e v i i Medi. lI H la
Opponenb pollicis
1 i 1. 1 1
XX XX
f'le.\. poił. b r e \ . d.it.j Flex. Uir.aris C ,, 7- S i
poi. brc-\ . (ir.^d ) C„-T, X
1
Tl
l;-
H>pothtriur
X
188
X OJ X X
•<
Tabela wklęsłych i wypukłych powierzchni
£ X ! X stawowych dystalnych członów stawu
CJ
ca o
r- X Z tabeli tej można korzystać przy stosowaniu reguły wklęsło-wy-
D CN pukłej. Tabela ta odnosi się do dystalnych członów stawowych, które to
poruszane są podczas terapii najczęściej.
ca O
(Jeśli poruszany jest proksymalny człon stawu to tabelę należy od-
u
i OT ^
powiednio przestawić).
1-1 X
>j -[ ^«
< o 0
CN •o
^ •-i Xi
Staw. Funkcja/kos'ć poruszana Kształt
m cg - Stawy palców DI1J, 1J1IJ, MCP, MCP zginanie - prostowanie (phalanx) odwodzenie - . wkk-sla w k l «sl a
przywodzenie/(phalanx)
" x |
Ul u-> x c
p ^r ii *"
Staw nadgarstku wo-irJ J ręczny kc i u ka zginanie - prostowanie/metacarpale odwodzenie - wk ltj ila wypukła
'7 p r z yw o d z e n i e /m e t a c a r p a l e
W LO " X X
i!
Stawy palców stóp D1P, I3IP, MTP MTP zginanie - prostowanie/phalanx odwodzenie - wklęsła wklęsła
$'fi przywodzenie/phalanx
1*
i ^. l/l </) f. (s T ""' C". *T l/) 1/1 Ul (Sl l/l
<. i/i
i 2
Stęp nayiculare, cuneiformia, zginanie - wklęsła wklęsła
prostowanie/cuboideum inwersja - ewersja/cuboideum w y p u k ł a
t ~i u
D
o !
Staw skokowy dolny inwersja - ewersja/caicaneus (med.) inwersja - wklęsła w y p u k ł a
NERYUS
^ ^. £ ' ^ 2 3
: ^ 3 A 'o -J ^J l/l J J >J
" y -^ ' x w: e '^ -^ _ś c
3 .2 1
u CX
>r, 3 : ^ "2 "S S^ ewersja/caicaneus (lat.)
i ^r S *" A
i? 3 1 s Q,
3 A 5
3 11 Staw skokowy górny zginanie grzbietowe-- p ode szwo we/tal us wypukła
= lia
x •' -1
^J A OJ .S 00 •"•
-5
x- mięsień glo\ 1=
3 S .2
jrlcx. digitorum long.
S A S £
iSemitendinosus
mięsień porr
———————————li fcmoris
ITibialis post.
a1
«M ^
C/j £ "P c a £ '"5 t; Staw kolanowy wszystkie ruchy/libia wklęsła
- 1-°.
C 0
o —'
iBiceps
P S o
————
:
C i/i o c -c - 2
_1
P
p A A
-ś !? _«_>_w_ * Sta w biodrowy ws z ys tk ie ruchy/fomur iwpukla
U
LH
•c -^ -~
=
if. -_Ć Ć4
.Łjfl_ir_
u W C, lx.
P -5, _c |
S '7' ~o "d
i T3 "O