Aratrma

-05-

inceleme Serisi

AY TUN ALTIND AL

N D E K L E R

V AT K A N VE TA PIN A K VALYELER
m mm (KURT) BULDAN Yayn Koordinatr Ahmet DOAN

Kapak Tasarm Z. Ebru KARTAV

NSZ ................................................................................................... 7 I. B L M VA T K A N 11.Minik Devlet/Byk G 11 12.Vatikan'n Gizli ilikileri 17 13.Ateizmin Kayna: Vatikan 23 14.Esrarengiz Polonyal, Aca ve Gizli rgtler 31 15.Vatikan'n Trkiye'ye Bak 37 16.Kendine Has Yntemler 43 17.Engizisyon Devam Ediyor ' 49 18.Evlilik Dman Kilise ............................................'

I. Basm Ocak, 2002 I I. Bas m Nisa n 200 2, Ank ara

Bask Boyut Tantm-Matbaaclk / ANKARA

YEN AVRASYA YAYINLARI

T e k n ik Y a p

55 19.Papal n Kapsama Alanlar . 61 110.OPUS DElAhtapotun Kollar 67 111.Ekme

nizm ve islam Dnyas 73 112."Trk Dostu" Maskeli Papa 81 II. B L M

TAPINAK VALYELER!

21.valyelerin Dn 91 22.Devlet iinde Devlet 95 23.Taht Olmayan imparator 99 24.imparator Ne istiyor? 103 25.imparator Hatrna Devlet Kurulmu 109

III. BLM VATKAN BALANTILI GNCEL YAZILAR

31.Vatikan-lsrail Anlamas ve Trkiye'nin Dikkatine ........................115 32.Papa'nn "Gizli" Kardinalleri.............................................................119 33.Iran-Vatikan Yaknlamas ...........................................................123 34.Apo'nun Papa'ya Mektubu zerine.................................................127 35.Apo'yu Kimler Kutlanyor?...............................................................131 36.Apo'nun Gvencesi Papa ...............................................................135 37.Fetih ncesinde Bizans ve Papalk ilikileri....................................141 38.Trkiye'ye Hristiyan Kuatma.........................................................147 39.Lambeth Konferans zerine...........................................................157 310.Lambeth Konferans Kararlar Inda Trkiye'de Hristiyanlk .............................................................161 311.Siyasal Kltr, Siyasal Din ve Siyasal islam ...............................171 312.Yeni Bir "Religio" insan Haklar Evrensel Bildirisi..........................177 313.Dinler Aras Dialog zerine Notlar.................................................183 314.Lorenzo Valla Olay ve istanbul'un Fethine Etkileri .....................189 315.Tarih Boyunca Trk Ermeni ilikileri Sempozyumu .....................197

NSZ

"Vatikan ve Tapnak valyeleri" blmden oluuyor. Birinci blmde Vatikan' tantan yazlar var. Vatikan minik bir devlet olmasna ramen dnyadaki siyasal, ekonomik ve askeri gler dengesinde ok nemli bir yere sahiptir. yle ki Papa II. John Paul, Afganistan'a misilleme saldrlar balatmak isteyen ABD'yi bile duraksatabiliyordu. Papa 23-27 Eyll 2001 'de Kazakistan'a ve Ermenistan'a gideceini ve bu gnler iinde blgede sava istemediini ABD'ye iletmi ve bu istei kabul grmt. ABD'nin Usame Bin Ladin adl kiiyi ve onun kurduu "El Kaide" adl kuruluu bahane ederek Avrasya'ya ve Asya'ya yerlemek iin balataca sava bir sre erteletmiti. Bu ertelemenin ardnda ilgin bir plan yatyordu. Papa, geen yl, 24 Aralk 2000'de, 3. Bin Yl'da srann artk Asya'ya geldiini ve bu yzylda Asya'nn Hristiyanlatrlacan aklamt. Bu nedenle Asya'ya ve Avrasya'ya yapt bu gezilerde Hristiyan dnyasnda, bir sre iin silahl saldr istemiyordu. Bakan Bush'un "Hal Seferi" balatacaz eklindeki sz ite bu balamda nem tayordu. Bu blmdeki yazlar Trk okurlar ok dikkatlice okumaldrlar; renecekleri pek ok yeni bilgi vardr.

kinci blmde "Tapnak

valyeleri" ve onlarn gnmzdeki

temsilcileri olan Malta valyeleri anlatlyor. Bu yazlarda Trkiye'yle ilgili bir "sr"da aklanyor. stanbul'un Fethi'nden sonra yok olduklar sanlan Bizans'n nl Paleolog ve Kantakuzen Hanedanlar'nn gnmzdeki bir

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R -A y tu n A L T IN D A L

temsilcisi, kendisini "Bizans Taht'nn Son ve Yasal Varisi" Han etmi durumda. Dahas bu "Son mparator" bata ABD olmak zere bir ok lkede mahkemelerden ald kararlarla "Resmen" Bizans mparatoru olarak tannyor. Gnmzde Trkiye'nin bandaki dertler yetmezmi gibi, Bat ve Avrupa Birlii imdide bir "Bizans mparatoru" icat ederek bizlerden tazminat talebi cihetine gitmeye hazrlanyor. lgin olan bu "Son Bizans mparatoru"nun da bir Tapnak valyesi olmasdr. Onunla ilgili belge ve fotoraflar ilk kez ite bu yazlarda akland. zellikle de Kremlinde 1997'de yaplan "Ta Giyme Treni"nin fotorafna dikkat ekmek istiyorum. Bu ilk kez yaynland. nc blmde Vatikan'la, Hristiyanlk'la, Misyonerlik ve Ekmenizm hareketiyle ilgili ilgin aklamalar okuyacaksnz. Bu yazlar ilk yaynlandklar dnemde ok tartmalara yol amlard. Bunlardan "Papa'nn Gizli Kardinalleri" balkl yaz Trkiye'nin gndeminde uzun sre kalan bir tartmay balatmt. Benzer ekilde "Apo'nun Papa'ya Mektubu" ve tarihimizin bilinmeyen bir ynn aklayan "Lorenzo Valla Olay" balkl yazlar ve deerlendirmeler okurlara yeni bir bak kazandracaktr, kansndaym.

Son sz: Vatikan ve Tapnak valyeleri i ie kurululardr. Yeni Papa'nn kim olacandan Hristiyan aleminin 3. Bin Yl'daki stratejisindeki yerinin ve rolnn nasl olacana kadar uzanan geni bir yelpazede ayrntl bilgi edinmek isteyenler olabileceini dnerek bu yazlarn yeniden yaynlanmasn istedim. Umarm eitici ve yararl olurlar. Aytun Altndal Eyll spilandit 24 2001

V A T K A N

1.1. MNK DEVLET = BYK G

inanlmas g srlar, gizli geitleri, ifreleri ve yeralt yollaryla Vatikan, tam anlamyla dnyann en "esrarengiz" devletidir. retiye gre "Vatikan'da renilen srlar br dnyada bile aklanmaz," Vatikan'n srtarn aklayanlarn ve nesiller boyunca ailelerinin canlar ve mallar gvenlikte olmaz. nk Vatikan gerekten de inanlmas g srlar barndran, gizli geitleri, ifreleri ve yeralt yollaryla tam anlamyla "esrarengiz" saylan bir yerdir ve bu hretini de yzlerce yldr sadece kendisine saklad srlarn bakalarnca renilebilmesini nleyerek edinmitir. ite dnyann en kk fakat en gl devleti, VATlKAN. italya'da "devlet iinde devlet" statsndeki Vatikan yaklak 80 dnmlk bir alan kaplamakta, istanbul'daki Fener

Patrikhanesi ise 744 dnmlk bir alandadr ve o da tpk Vatikan gibi, Trkiye'de "devlet iinde devlet" olmak istemektedir. Dnyann bu esrarengiz devletinin Trkiye'de ilk kez yaynlanan bu haritasnda yerleim birimleri u ekildedir: l- Havaalan, 2- Vatikan Radyosu, 3- Kolej, 4- Park, 5-stasyon, 6- idari Brolar, 7- Bilim Akademisi, 8- Pinacoteca Saray, 9- Toplant atonu, 10- Sen Piyer Kilisesi. 11 -Vatikan Mzesi, 12-Ktphane, 13-Papann Oturduu Saray, 74- Vatikan'n laik Memurlarnn Sendikas, 75- Vatikan Bankas, 16- svireli tekerlerin Kouu, 17- Vatikan'n Gazeteleri, 18- Bronz Kap, 19-Saint Anne Kaps. * * *

Bilinmeyen Vatikan ve Papalar anlatan bu yaz dizisinde, "Vatikan Nedir?" sorusuyla balamak kanmca yerinde ve yararl olacaktr. Trkiye'de Vatikan'n ad bilinmekte ve/Fakat gerekte "ne" olduu geni Mslman kitle tarafndan hi bilinmemektedir. n iyimser deyile Vatikan. Papalaryla birlikte anlan. Papann yaad yer diye bilinen

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R -A y tu n A L T IN D A L

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R-A y tu n A L T U N D A L

minik bir devlet olarak tannmaktadr. Kukusuz bu ksa aklamada doruluk pay vardr ama ok, hem de ok eksik bir tanmlamadr bu. eksik bilgilenme ise, herkes kabul eder ki, hi bilgi sahibi olmamaktan daha sakncal ve tehlikelidir. te Trkiye'de Vatikan'la ilgili bu eksik bilgilendirmeyi biraz olsun giderebilmek amacyla "Vatikan Nedir?" sorusuyla girmekte yarar gryorum.

Papalarn Vatikan'a geileri 1377 ylnda, Avignon'daki Papalarn sultasnn yklmasndan sonra olmutur. Bu nedenle "Lateran Kilise Kararlar" daima Vatikan kararlarna ncelik salamtr. Bugnk Vatikan'n tesisi srasnda da yine Lateran Szlemeleri (Treaties) rol oynamtr.

MiNiK DEVLET = BYK G VATKAN DEL LATERAN Gnmzde Vatikan diye bilinen yerleim alan yeryzndeki tek "Tanr-Kenti" statsndedir. Vatikan bu zellii nedeniyle "KutsalKent"tir. 6u Tanr-Kenti ayn zamanda bir "Devleti" iinde barndrr. Vatikan yeryzndeki tek "Tanr-Kenti ve Devleti"dir. Vatikan'dan baka "Tanr-Devleti" yani "Teokrasi" olan baka kentlerde vardr. (rnein, Kuds, Kom, Hindularn, Budistlerin ve intoistlerin kutsal kentleri gibi). Vatikan'n bugnk stats 1870'de talya'da bulunan PapaDevletlerinin, talya Ulusal Birlii'nin kurulabilmesi amacyla ilga edilmeleriyle balam ve son hukuki eklini Faist Diktatr Mussolini ile Vatikan'n D leri Bakan Kardinal Gaspari arasnda 26 kim 1926'da imzalanan "Concordat" (Mukavele) ile almtr. Bylelikle Vatikan, talya'da "devlet iinde devlet" stats edinmitir. Vatikan'a tm giriler Roma'nn snrlarndan yaplabilmektedir. Dier bir deyile Vatikan, talya Devleti'nin tm haklarndan yararlanabilen fakat kendi bayrana ve egemenliine sahip ayr bir devlettir. Vatikan ad, ilgintir ki, Hristiyanln ilk 1350 yllk dneminde hi aza alnmamtr. nk 1267'ye kadar byle kutsal saylm bir yerleim alan yoktu. O zamana kadar Papalar Vatikan'da deil Lateran diye bilinen yerleim alannda otururlard. Papalar yaklak 1000 yl buradan ynetmilerdi Katolik alemini. 14. yzylda Papalar, Fransa'nn imdi tiyatro enlikleriyle tannan Avignon ehrinde yaamaktaydlar. Bunlar Hristiyanln en tartmal Papalarydlar. Fransa krallar tarafndan korunan bu Papalar 13. ve 14. yzyllara damgalarn vurmulard. Bugnk Vatikan, yerleim alan itibariyle, kaln surlaryla birlikte 44 hektarlk bir alan kaplamaktadr. evresindeki surlar bir saatte dolalabilir. 1527'de spanyollarn igaline urayan Vatikan'n yklan surlar ve binalar yeniden ina edilmilerdir. Vatikan' svireli Katolik askerler, geleneksel giysileri iinde korumaktadrlar. nl Devlet kuramcs Makyavel, ayn zamanda "prens" olan Papalarn kendilerini paral asker olan svirelilere korutmasn sert bir dille eletirmiti. Ona gre bu paral askerler, kendilerine daha Fazla para veren dmanlara Papay satabilirlerdi. Makyavel'in dedii doruydu. Nitekim birka kez Papalar, svireli askerlerin ihanetine uramlard. svireli paral askerler ihanet etseler bile Vatikan'n hibir srrn aklamyorlard. Vatikan' gizemli bir Kilise-Devleti yapan budur ite. retiye gre "Vatikan'da renilen srlar br dnyada bile aklanmaz." Vatikan'n srlarn aklayanlarn ve nesiller boyunca ailelerinin canlan ve mallar gvenlikte olmaz. nk Vatikan gerekten de inanlmas g srlar barndran, gizli geitleri, ifreleri ve yeralt yollaryla tam anlamyla "esrarengiz" saylan bir yerdir ve bu hretini de yzlerce yldr sadece kendisine saklad srlarnn bakalarnca renilebilmesini nleyerek edinmitir. .

S Y A S A L V E D N S PE TL IRYIM A S A H B
Vatikan, kendi pasaportu, kendi devlet kurulular ve brokratlar olan bir devlettir. Nedir ki, bu devleti dier devletlerden ayran temel farkllklar vardr. Bunlar ksaca sayalm. Vatikan Devleti'nin gece yerleik nfusu 600 kiidir. Bu say srekli konuk saylan kiilerle birlikte 1014 olur. Gndz nfusu ise 3599'a ykselir. Bunlar Vatikan'da grev yapan iiler ve dier memur-

12'

13'

V A T iK A NV E TA P IN A K V A LY ELE R -A y tun A LTlN D A L

VATKAN VE TAPINAK VA LYELER-A ytun ALTINDAL

lor dr. Vatikan Pasaportu bizzat Papa tarafndan verilir. Bu pasaport geicidir. Vatikan istedii zaman tek tarafl olarak iptal edilebilir ya da hi vermemi gibi kaytlardan kartabilir. Pasaportun zellii hibir rk ya da milliyet gzetilmeden verilebiliyor olmasdr. Ne var ki tek koulu, pasaport alacak ahsn Katolik Kilisesine kaytl dindar olarak tannm bir Katolik olmasdr. Vatikan'da alt dikkatle izilmesi gereken bir zellik vardr. ounlukla devlet olarak bilinen Vatikan i!e "Papalk Makam" bir ve ayn (zde) sanlmaktadr. 6u eksik bilgilenmedir. Papa, Katoliklerin ba olarak yeryzndeki tm Katoliklerin "Kutsal Pederi "dir, ama sadece ve sadece Vatikan Devleti'nin Devlet Bakan'dr. Tm Katoliklerin "Devlet Bakan" deildir. Bu grevinde Papann bir Babakan, bir Senatosu ve Bakanlar vardr. Bunlar da siyasi yaptrmlar itibariyle sadece Vatikan'la tanml ve snrldrlar, ancak, dinsel yaptrmlar itibariyle tm Katolikleri balarlar.

Curia ilk Kez 1605'de dier lkelerdeki Kardinal Bykelileriyle alan Devlet Bakanl olarak kurulmu, daha sonra 1721'de kendi iinde tm Papa Devletlerinin Babakanl ad altnda bir makama sahip olmutur. Papaln Babakan ayn zamanda D ileri Bakandr. unu da belirtmek gerekir ki Curia, Tanr tarafndan ngrlm bir kurum olmad iin gerekli grld takdirde Papa'nn emriyle ilga edilebilir. KUBAKII VATKAN Vatikan'daki "Tanr-Devlet"inde irili ufakl 200'den fazla bina vardr. Vatikan'n te biri bina, te biri park ve te biri de kaldrmdr. Papalk makamnn bulunduu yere Roma'yla Vatikan' ayran nl Bronz Kap'dan girilir. Vatikan "Kent ve Devleti'ne giri ise Bronz Kap'nn yaklak 300 metre kadar sanda yer alan Saint Anne Kap-s'ndan yaplr, Aralar ve halk Vatikan'a ancak buradan giri yapabilirler. Kaplarda isvireli Muhafzlar beklerler. Dilerlerse kimlik denetimi yapabilirler; ieriye sokup sokmamakla serbesttirler. Bronz Kap ise sadece nemli trenlerde alr. Bu kapdan ieri girildikten yaklak 150 metre kadar ileride genie bir avlu ile buna bakan mahzeniyle birlikte be katl bir saray bulunur. Papalar ite burada otururlar. Pencereleri Vatikan'n ve dnyann en nl ve grkemli binasna bakar. Bu bina St. Peter Kilisesi'dir. 70.000 metre karelik bir alan kaplayan bu Kilise, Vatikan "Tanr-Kent"in en yksek binasdr. Bronz Kap'nn tam kar snrnda, Papann helikopteri iin yaplm olan kk ini pisti vardr. Onun sanda Vatikan Radyosu, onun yannda da yabanc rencilerin kaldklar yurt binas yer almaktadr. Bu iki binann arasnda park bulunur. Parkn ucunda "Curia" saray vardr. Devlet olarak Vatikan buradan ynetilir. Parkn dier alt yanna doru lahiyat AKADEMiSi (Kardinaller Koleji) bulunur. Buras bir bakma Papaln Senatosu gibidir. Kolejin nnde Vatikan Mzesi, yannda paha biilmez ariviyle Vatikan Ktphanesi yer alr. Bunlara bitiik binada Vatikan'n "Laik Konsey" binas vardr. Vatikan'da bir de ii sendikas vardr ve o da bu binadadr. Papann saraynn uzantsnda ise Vatikan Bankas bulunur, az ilerisinde de Vatikan'n resmi yayn olan "Osservatore Romano" gazetesinin ynetildii bina vardr.

VATKAN DEVLETNN BEYN "CURA1

Devlet ve siyasi erk olarak Vatikan'n en nemli ve gl kurumu, "Curia"dr. Bu kurum Devlet olarak Vatikan'n beynidir. Vatikan'n 1983'de kabul edilen en son anayasas'nn (Code of Canon law) 360. paragrafnda Curia, "Papann adna ama Kiliselerin hayrna ve yararna alma yapmakla ykml klnm bir kurumdur." Curia, Papalk Sekreteryas (Devlet Bakanl); Kilise Kamu ileri Konseyi (CPAC); Katolik Cemaatleri (Congregations); Varg Kurumlar ve dier enstitlerden olumaktadr. Curia'y oluturan bu bakanlarn, deyim yerindeyse "sinir sistemi" Kilise Kamu ileri Konseyi'dir. Vatikan'n yukarda sz edilen anayasasna gre Curia, ok nemlidir ki, "Dini/Ruhani" bir kurulu olarak deil, tartmasz "Dnyevi/Sekler" bir kurulu olarak bizzat Tanr tarafndan deil, bizzat insan tarafndan oluturulmu bir birim olarak kabul ve tasdik edilmitir. Dolaysyladr ki, Vatikan'n bu dnya ile ilgili tm ileri, bata da siyasi, diplomatik ve ekonomik kararlarla, uluslararas ilikileri "Dinsel" deil, "Dnyevi" olan bu kurum araclyla ele alnr ve ynlendirilir.
14'

V A T K A N

l .2. VATKAN'IN GZL LKLER

* Vatikan'n ve Papaln tarihi saysz cinayet, entrika ve skandalla doludur. Vatikan'da gece sapasalam yatp sabaha ceset o/arak kaldrlmak su imek kadar olaan bir durumdur. * Amerikal Kardinal Joseph Bernardin, Amerikallarn Papa adayyd. 1995'de ABD'deki Yahudi Merkezi'nde yapt konumada Katolik Kilisesi'ni eletirdi ve "Anti-semitizm incil'den kaynaklanyor" demek cesaretini gsterdi. Nedir ki bu aklamasndan bir sre sonra esrarengiz bir ekilde hastaland ve ld!" * 1000 kiiyi gemeden Vatikan brokrasisi, 2500 iisiyle dnyann en kalabalk dinsel topluluunu (yaklak 900 milyon) hibir aksama o/madan ynetmektedir. Bu gerei yeni renen bir Amerikal zencin kendini tutamam ve "AMAN Tanrm! Meer dnyann en krl irketi Vatikan'm" deyivermiti. * Vatikan 'kirli' i/erinde daima

taeron kullanan devlettir. Bu pis ileri temizlemek mafyann grevidir. * Bugne kadar gelip gemi 263 Papadan kann eceliyle, kann cinayete kurban giderek /d belli deildir. En yakn rnek, bugnk Papadan nce Papa seilen ve sadece 33 gn Papalk yapabilen l. John Paul'dur. Vatikan uzman aratrmac David Yallop'un belgeleriyle akladna gre bu Papa, Vatikan'n iindeki bir

" K

rgtdr. Engizisyon Mahkemeleri'ni kurarak milyonlarca insan yaktran Dominikenler kadar acmasz olan Cizvitler, Trkiye'de ilk misyoner okulunu aan gruptur. 18 Kasm 1583'te Cizvitler tarafndan alm o/an bu okul Karaky'de-ki Saint-Benoit Lisesi olup bugn de faaliyetlerini srdrmektedir.

17'

VA TK A N VE TA PIN A K VA LYELER -A ytun A LTIN D A L

V A T K A NV E TA P IN A K V A LY E LE R *A y tun A LTIN D A L

* Vatikan'n zellikle 2. Dnya sava srasnda glendirdii mthi bir istihbarat a vardr. Vatikan'n iinden eitli uluslarn istihbarat rgtleriyle birlikte alan Kardinaller kmtr. Bunlardan bazlar daha sonra Papa yaplmlardr, rnein Papa 6. Paul, gizli istihbarat rgtleriyle ili dl olmu bir Kardinal olarak tannyordu.

DNYAYI SARAN A Vatikan'n dorudan ya da dolayl olarak sahibi olduu veya ynlendirdii gnlk, haftalk ve aylk 200'den fazla gazete ve dergisi, 154 radyo istasyonu veya emisyonu, 49 TV kanal veya kablolu yayn bulunmaktadr. Bu yaynlar 24 saat sreyle btn dnyay bir a gibi sarmaktadrlar. Vatikan'n gelirleri bata her lkedeki Katoliklerden kesilen Kilise Vergisi; Aidatlar; Balar; irket Gelirleri; Hisse Senedi-Tahvil Bono gelirleri; Bankaclk ve Faiz gelirleri; hediyelik eya satlaryla elde edilen gelirlerden olumaktadr. Basn yayndan elde edilen reklam gelirleri de epeyce tutmaktadr. Vatikan'n dier bir gelir kayna da Hristiyanl temsil eden kiileri, rnein say, Meryem'i, azizleri veya sembolleri (Ha gibi) pazarlayarak kazand kazanlardr. Bu adan bakldnda Vatikan'n kendi Tanrsn (sa) ve dinini en iyi pazarlayan holding olduu apak grlebiliri Vatikan'n gelirleri sadece bunlar deildir. Vatikan, dnyann nde gelen birok irketinde hissedardr. eitli lkelerde saysz gayrimenkulu vardr. Birok bankann ortadr. zellikle giyim ve turizm sektrlerinde ok kr getiren yatrmlar vardr. Avrupa Birlii iinde Vatikan'a bal olarak alan "Katolik Tekstil Sanayicileri Birlii" onun karlarnn yneticisi durumundadr. Benzer ekilde ayakkab, yiyecek ve enerji ile inaat sektrlerinde de krl yatrmlar ve ortaklklar vardr. Szn ksas, 200 milyon nfuslu ABD'yi ynetebilmek iin sadece Washingtonda 250.000 devlet memuru bulunduu dnlrse Vatikan "Mucizesi (!)" daha iyi anlalr. hra mal olarak sadece "Dualar ve mirleri" olan bir devletin dnyann en kalabalk topluluunu ynetip dnyann en zengin devletlerinden biri olabilmesi baka hangi szckle tanmlanabilir ki...
VATKAN'DA iKTDAR KAVGASI

* * *

Vatikan'n servetinin tam olarak ne kadar olduu hibir zaman aklanmayan bir srdr. Yllk gelirleri baz kalemlerde aklanr, yapt aklamalar biraz da abartlarak gsterilir ancak mal varl tam olarak asla aklanmaz. Vatikan tam bir "Bezirgan" gibidir; daima gelirlerinin azlndan yaknr ama ilgintir ki her geen yl biraz daha zenginleir, biraz daha fazla para kazanr. Vatikan maliyesi ylda iki kez incelenir. Mali komisyonda kardinaller vardr ve bakan da (Prefektr denir) Amerikal Kardinal Edmund Szoka'dr.

DNYANIN SERVET SIR OLAN EN KRLI RKET

Vatikan u anda dnyann en zengin devletlerinden biridir. nl Vatikan uzman Peter Hebblethwaite'nin dediine gre de bu devlet hibir zel giriimcinin ya da kapitalistin ba edemeyecei kadar kat "Sosyaliste" kurallarla ynetilmektedir. Ayn uzmana gre bu nedenle Vatikan yeryzndeki tek Sosyalist Tanr-Devleti saylmaldr. Gerekten de Vatikan'da hibir devletin yapamayaca bir "sistem" ve ynetim anlay yrrlktedir. Grdkleri ie gre dnyada en az maa ve cret alan insanlar buradadr. Buna ramen toplam 1000 kiiyi gemeyen Vatikan brokrasisi, 2500 iisiyle dnyann en kalabalk dinsel topluluunu (yaklak 900 milyon) hibir aksama olmadan ynetmektedirler. Bu gerei yeni renen bir Amerikal zengin kendini tutamam ve "Aman Tanrm! Meer dnyann en krl irketi Vatikan'm" deyivermiti. 600 kiinin ynlendirdii 900 milyon insan koulsuz olarak Vatikan'a baldrlar ve onun emirlerine tabidirler. Dahas, onu korumak, gelitirmek ve gerekte daha da zenginletirmekle ykmldrler. Bu emeklerine karlk Papadan alabilecekleri tek "gelir" her Pazar gn Papann onlar adna yapt kran "Duas"dr, o kadar.
18'

Bylesine zengin ve gl bir devletin banda kim olmak istemez ki? Bu nedenle Vatikan'n iinde srekli bir mcadele yaanmaktadr. Vatikan'da etkileri ve gleri tartlamayacak balca alt akm vardr.

VA TKA N VE TA PINA K VA LYE LER 'A ytun A LTIN DA L

VA TK A NV E TA P IN A K VA LY E LE R A y tun A LTIN D A L

Bunlardan ikisi "Laik", drd "Dinsel" niteliktedir. Laikler OPUS DEI (Tanrnn leri demektir) ile Malta valyeleri'dir. OPUS DEl, spanyol aslldr ve sadece 65 yllk bir rgttr. Buna ramen gnmzde Vatikan'da en etkili olan "Laik" kurumdur. Gizli bir rgt olan OPUS DEl'nin tm yeleri Katolik meslek sahiplerinden olumakta fakat her lkede rgtten sorumlu bir Kardinal bulunmaktadr. Vatikan pasaportu tayan bu Kardinallerin dokunulmazlklar vardr ve sadece Papaya kar sorumludurlar. Curia bile bunlara di getirememektedir. Malta valyeleri ise ncekinden ok daha eski ve kkl, aristokratik bir rgttr. Bu da nceki gibi kapal devre ileyen bir rgttr ve nn Trklere kar Katolik inancn savunarak edinmitir, ilkin Rodos'ta kurulmu, buras Osmanl'nn eline geince Malta'ya srlmlerdir. Trkle ve slamiyet'e kkten kar bir rgttr. lgintir ki bu sofu Katolik rgt, lmnden bir yl nce Turgut zal'a zel stat salayarak onursal yelik berat vermiti!

"entelektelleri" konumundadrlar. Bunlar iin nemli olan ise "Papalk Makam'dr. Papalarn kendileri veya kilisenin kendisi deil, "Papalk Makam'nn korunmas ve savunmas ncelik tamaktadr. Cizvitler bu anlayla birok Papaya -halen Papa olan 2. John Paul da dahil- kar kmlardr. Papalar ycelten OPUS Dl ile Papalk Makam'n ycelten Cizvitler kavgaldrlar. Cizvitlere gre OPUS DEI, Papa-Tapncl (Papolatry) yapmaktadr. Cizvitler en hzl misyoner rgtdr. OPUS DEI drdnc akmn temsilcisidir. Onlara gre Papann kimlii, Kilisenin de, Papalk Makamnn da stndedir. Papa, Tanr-Krallnn kutsal nderidir. Bylesine yce bir mertebeye eriebilen kii de elbette "Olaanst" bir kiidir. Bu nedenle OPUS Dl, bylesine olaanst bir kii tarafndan temsil edilen Vatikan Devleti'ni yceltir ve Kiliseyi ikinci planda grr. Vatikan Devleti'nin uluslararas "Resmi" ideolojisi ise ite bu drt akmn ortak paydalaryla oluturulmu olan ve tm Hristiyan alemini bir at altnda toplamay ngren 6kmenizm Hareketi'dir.

ENGZSYONUN MUCD Vatikan'n i siyasetinde ve ekimelerinde drt dinsel akm etkili olmaktadr. Bunlardan birincisi, Dominiken tarikatdr. Bunlar iin en nemli olan husus kurum olarak Kilisenin srekliliinin korunmas ve her koul altnda savunulmasdr. Dominikenler, "nce Kilise" diyen tarikattr, Aristokratik ama ayn zamanda da gaddar ve dogmatik olmakla tannrlar. Ortaan Engizisyon Mahkemeleri'ni bunlar kurdurmular ve milyonlarca insan -zellikle cad diye nitelendirdikleri kadnlaryaktrmlardr. . Dominikenler tam karsnda Fransiskan Tarikat vardr. Bunlar iinse nce Roma'daki Kilise deil, "nce Hristiyanlk" gelir. Fransiskanlar yoksulluklardan yana, din adna karlksz alan keiler topluluudur. Onlar iin nce Kilise veya Papa deil, Hristiyanln yeryznde egemen olmas nemlidir. nc topluluk Fransiskanlar kadar alkan ama Dominikenler kadar acmasz olabilen Cizvitler Tarikatdr. Bunlar Katolik aleminin

KRL LERNDE MAFYAYI KULLANAN DVLT Vatikan'n ve Papaln tarihi saysz cinayet, entrika ve skandalla doludur. Bugne kadar gelip gemi 263 Papadan kann eceliyle, kann cinayete kurban giderek ld belli deildir. n yakn rnek, bugnk Papadan nce Papa seilen ve sadece 33 gn Papalk yapabilen I. John Paul'dur. Vatikan uzman aratrmac David Yallop'un belgeleriyle akladna gre bu Papa, Vatikan'n iindeki bir "Konspirasyon=Fesat rgt" ile "P2 Mason locasnn ortak giriimiyle ldrlmtr. Vatikan'da gece sapasalam yatp sabaha ceset olarak kaldrlmak su imek kadar olaan bir durumdur. Vatikan'n zellikle 2. Dnya Sava srasnda glendirdii mthi bir istihbarat a vardr. Vatikan'n iinden eitli uluslarn bata Fransa, Polonya ve ALMANYA istihbarat rgtleriyle birlikte alan Kardinaller kmtr. Bunlardan bazlar daha sonra Papa yaplmlardr. rnein 1978'de eceliyle len Papa 6. Paul, gizli istihbarat rgtleriyle ili dl olmu bir Kardinal olarak tannyordu. Vatikan "Kirli" ilerinde daima taeron kullanan bir devlettir. Bu pis ileri temizlemek Mafyann grevidir.

2 0 '

21*

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R .A y tu n A L T IN D A L

Vatikan'n siyaset aleminde de yar-gizli yar-resmi destekledii partiler ve siyasetiler vardr. Bunlara en iyi rnek Almanya'daki CDU/CSU (Hristiyan Demokratlar) ve svire'deki CVP (Hristiyan Halk Partisi) izgisidir. Vatikan'n bu ve dier birok siyasi yapyla, rnein renci ve ii kurulularyla, organik balar vardr. Bunlara yeri geldike deineceim. Vatikan, BM'de, UNSCO'da, FAO'da, AB'de ve OAS (Amerika Devletleri rgt) de "gzlemci" statsndedir. "Vatikan nedir?" sorusunun gerek yant da ite bu ilikilerdedir. Vatikan, ekonomi-politiiyle "Devlet Sosyalizmini uygulayan -kendi sosyalizme kar olsa da- bir Kilise Devleti'dir. Toplumsal-Tarihsel balamnda ise ilevleri itibaryla "Dogmatik-Dinci" bir devlettir. Bu zelliiyle de gnmzde ok sk kullanlan Fundementalizm'in (kktenciliin) amzdaki en eski ve en gl temsilcisidir. Gerekten de Vatikan dnyada devlet apnda rgtlenebilmi ilk Fundamentalist Tanr-Kralldr.

V AT K A N

1.3. ATZMN KAYNAI: VATKAN

* Ateizmin kayna bizzat Roma Kilisesi olup zellikle de son 400 yln ilk nc Hristiyan kkenli Ateistlerinin hep bu kiliseden ktklar grld. * Fransa'da patlayan ihtilal, Kilise/Manastr ekimesini de Kilise lehine sona erdirmiti. Kilise, Fransz Laisizmi'nin esasn tekil eden din adam dmanl (Anti Klerikalizm) konusunda Manastrlar ve daima asi davranm olan Keileri ihtilalcilerin nne itmiti. Bylelikle binlerce kei ldrlm ve manastrlara ait tm mal varlklar devlete devir edilmiti. Daha sonra Kilise bunlarn bir ksmn yine kendi mallar arasna katmakta gecikmemiti. * Papaz Vanini ateistliini ilan ettii zaman (1614) ne Darvin, ne Kari Marx, ne ngels, ne de gnmzn modas "Doa Tapcs" yeiller ve evreciler vard. * ilgintir ki, Avrupa'da cinsel hayat ve genelevleri de Roma Kilisesi ynlendirmiti. Volter'in yazdna gre Paris'teki genelevler, bizzat Katolik Kiliseleri tarafndan "salk" denetiminde genelevlerinin daha temiz ve kzlarnn da daha salkl olduklarn duyuran ilanlar veriyorlard.! * Vatikan, "Ateizme kar birlikte mcadele" yemi ile "Dinler aras Diyalog" oltasn Trkiye ve slam alemine att. Fakat, Papa 2. Jean Paul'n "drst ateistler de cennete gider" sz hem ateizmin kaynann kim olduunu hem de bu oltann ne anlama geldiini bir kez daha ortaya koydu. * * *

Btn dnyada ksaca Papa denilen ahsn resmi sfat Papa deildir. ayr sfat vardr. Ve Papa'ya ancak bu sfatlaryla hitap edilebilir. Bunlardan ilki, "Supreme Pontiff tir.

22'

23-

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R .A y tu n A L T IN D A L

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R -A y tu n A L T IN D A L

Bu, en st dzeydeki ruhani nder anlamna gelir. Roma mparatorluu dneminden kalma bir sfattr. O dnemde imparatorlar kendilerine "Pontifus Maximus" dedirtiyorlard. Bu, "en yce ruhani ve dnyevi buyurucu" anlamna geliyordu. mparatorluk yklp Hristiyanlk egemen din haline gelince Papalar kendilerine gemiteki imparatorlar gibi bu sfat taktlar. Papalarn resmi evraklarda ve belgelerde kullandklar ilk sfatlar budur. kincisi Papalar, "Roma Bapiskoposudurlar. Dikkat edilirse Vatikan'n deil, 1926'ya kadar Kutsal-Kent statsnde olan Roma'nn bapiskoposudurlar. Bu sfat zellikle Dou ve Ortodoks Kiliseleri tarafndan ne kartlr. Ortodokslar, Papa'ya yazl metin gndermek isterlerse en fazla "His Holliness Pope" diye yazarlar ve bununla da makamnn nemli ve kutsal olduunu vurgulam olurlar, kendisinin deil. Papalarn nc sfat ise "Holy Father (Kutsal Peder)"dir. Bu sfat onlarn belki de en eski, en anlaml sfatdr. Hristiyanln ilk yzylndan kalma, siyasi ve ideolojik olmaktan ok sempati toplamak amacyla verilmi sembolik bir babalk mevkiidir. Kutsal Peder nitelemesi ayn zamanda Ana (Bakire) saylan Evrensel Kiliseyle (Katolik demek vrensel demekti) evli olu anlamna gelir. Dier bir deyile sembolik olarak Ana'dan (Kilise) domadan yani Vaftiz olmadan Kutsal Baba'nn evlad olunamaz. Papalarn Hristiyan olmayan devlet ve siyaset adamlar iin de ayr bir sfat vardr. rnein Mslman bir devlet adam Papa'ya dorudan yukardaki sfatla hitap edemez. "His Holliness" veya "Your Holliness" demek zorundadr. Yani, temsil ettii makam itibariyle Kutsal saylan kii olarak tanmlanr. Benzer ekilde Kardinal Bykeliler iin de "6kselans" denilir. Dier Kardinallere de "Monsenyr" denilir. Bu hitaplar ok nemlidir. Bunlarn ne zaman, kime, nasl kullanlacaklar bilinmeden Vatikan mensuplaryla grme yaplamaz.

nomik dengelere yn vermilerdir. Papalarla Mslmanlar ve Osmanllar arasnda ok youn ilikiler kurulmu, karlkl askeri ve siyasi giriimler yaplmtr. Bunlara ilerde deineceim, Ama nce Papalk kurumunun gnmz dnyasna armaan ettii en nemli toplumsal-tarihsel gelimelerden birinin zerinde durmakta yarar vardr. Bu, "Modern Devlet" veya dier bir deyile "Ulus Devleti" fikri ve oluumudur. Papalarn ve onlarn devletlerinin gnmzde etkili olan Ulus Devleti'ni yapan temel talar hazrlayanlar olduklar inann bir ok toplumbilimci tarafndan dahi bilinmez, Ama gerek budur. Ulus Devleti'ni ortaya kartan ve yaatan kurumlarn tamamna yakn gerekte ilk kez Papalar ve onlarn "Kilise Hkmetleri" bulmular ve tarihe aktarmlardr. Bu nedenle Roma Kilisesi, Bat Avrupa'da ortaya kan Ulus Devleti'nin ncs durumundadr. rnein, Ulus'u "Devlet" yapan en nemli kavram, "gemenlik" kavramn ilk kez formle edip bunu "Hkmdarlarn Uhdesine" veren yine bir Papa, 2. Pius olmutur. Bu Papa 1453'de stanbul'un Osmanl'nn eline gemesi zerine "Egemenlik" kavramnn imparatorlara ait olduunu bir belge yaynlayarak onaylamtr. Papalk tarihi aratrmacs Paolo Prodi'nin belirttii gibi Roma Kilisesi, gnmz Bat Hristiyan aleminde yer alan modern devletlerin temel esaslarn oluturan yarg sistemlerini; st mahkemeleri; hiyerarik yarg kurumlarn ve pozitif hukuku Avrupa'ya ilk sokan kurumdur. Daha nce ne krallar ne de halk bu tip bir yargdan ve hukuktan haberdardlar. lgintir ki ilk avukatlar da Kiliseden kma papazlard. Bunlar Prenslerin ve Krallarn himayesine girerek o yzyllarda ounluu okuma yazma dahi bilmeyen krallarn Kilise karsndaki haklarn ve toprak btnlklerini savunmulard, Avrupa'da ilk snr belirlemeleri ite bu Papaz-Avukatlarn bilgileri ve gayretleriyle olumutu. kincisi, Papalk tm Avrupa'da ilk kez toplu vergilendirme yntemini uygulamaya sokmutu, ayrca Roma Kilisesi, tarihte ilk kez D leri Bakan kullanm, elilik ve konsolosluklar tesis etmitir. lk kez paral asker kullanan, dzenli ordu kuran da onlard. Matbaa ve yaynclk alannda gelimeler yaptrm olan da onlard. Benzer ekilde ilk "Vaak Kitaplar" listesini (lndex) hazrlatan da onlard. Postaclk da ilk kez onlar tarafndan rgtlenmi, datm alar kurulmutu. Para basm tekniini gelitiren ve ilk kez "Senet" kullanmn yasal faizlere uygulayan da onlard.

PAPALAR V MODERN DVLT

Papalk ve daha sonraki yzyllarda ortaya kan Papalk Devletleri yzyllar boyunca dnya siyasetine ve askeri, diplomatik ve eko-

24'

25'

VA TK A NV E TA P IN A K VA LY ELER . A ytun A LTIN D A L

VA TKA N VE TA PINA K VA LYELER- A ytun A LTINDA L

lgintir M. Avrupa'da cinsel hayat ve genelevleri de Roma Kilisesi ynlendirmiti. Volter'in yazdna gre; Paris'teki genelevler, bzzai Katolik Kiliseleri tarafndan "salk" denetiminden geirilen genelevlerinin daha temiz ve kzlarnn da daha salkl olduklarn duyuran ilanlar veriyorlard.!

DN. PAPALIK V ATEIZM Gerekten Ateizmin kaynann bizzat Roma Kilisesi olduunu sylesem aardnz, deil mi? Nasl olur da Tanrdan baka g tanmayan ve onun adna kurulduu ve hareket etmekte olduu varsaylan bir kurum, Kilise, Tanrtanmazln kayna olur? Ama olmutur. zellikle de son 400 yln ilk nc Hristiyan kkenli Ateistleri hep bu kiliseden kmlardr. zellikle de 15. ve 16. yzyllarda papazlk eitimi grm, yllarca Hristiyanln "Tanrs" iin alm fakat hayatlarnn belli bir dnemine gelince Ateizme gemi ve bu kez de ayn Tanrya kar amanszca mcadele etmeye balam saysz papaz vard, ite sizlere bunlardan ad gndelik hayatta geirilmeyen, sadece Vatikan kaytlarnda bulunan ve 34 yandayken 1619'da Ateizm sulamasyla yaklarak idam edilmi olan byle bir papazn ksa yks. Avrupa'da Ateizmin tarihini belgeleyen aratrmac Nicholas Davidson'un Vatikan kaynaklarndan kartt Giulio Cesare Vanini 1585'de domutu. Ailesi onu kk yanda Cizvitlerin ynettii okullara gndermi sonra da yine ayn tarikatn ynettii Napoli niversi-tesi'ne sokmutu. 1603'de Vanini, ok sofu ve olduka gizemli bir tarikat olan "Karmelitler"e kabul edilmiti. 1606'da Vanini, Karmelit keii olarak hukuk doktoru olmutu. 1608'de Padua'ya, buradaki stn baarsndan dolay da 1611 'de Venedik'e atanmt. Ama ne olduysa bundan sonra olmutu. 1612'de Karmelitler'le bozuan gen adam, ingiltere'ye kamak zorunda kalmt. Fikir ve din sulusu saylan Vanini burada Hristiyanln Tanrs'n (sa) kabul etmediini ilan etmi ve bu grlerini yaymak iin Hollanda'ya, Liyon'a ve Paris'e gitmiti. Bu arada iki kitap yazm ve bunlar 1615-16'da yaynlanmt. zellikle ikinci kitab. De Admirandes'de ne srd fikirler gnmzde kendisini keskin Ateist sanan bir ok tatl su entelektelin dudaklarn uuklata-cak mahiyetteki fikirlerle doludur. Vanini, aynen, "kendisi madde olma-

yan bir Tanr nasl olur da maddi bir dnya yaratm olabilir ki" diye szne balam ve eklemiti: "Sonsuz olan Maddedir, Ruh deildir". Benzer ekilde "cin, peri ve eytann bizzat Kilise tarafndan uydurulmu gerekte varolmayan yaratklar" olduklarn sylemiti. Vanini, "Bele" yaamak isteyen papazlarn halk korkutmak amacyla byle yalanlar sylediklerini yazar. Kutsal Kitapta yer alan "Dou" olayyla alay eden Vanini, kendi grn yle zetlemiti: "nsan hayvandan gelmedir, onun ileri bir aamasdr, temizidir. Sizler de Doa'dan baka hibir gce sakn tapmayn. n byk ve tek g madde ve doadr." Vanini grlerini anlattktan sonra var gcyle Hristiyanlar "Dinsizletirmeye" adamt kendisini. Vanini'nin sz konusu kitaplar Vatikan'n "Vaak Kitaplar" listesindedir hlen, hem de aradan 380 yl gemi olmasna ramen. Papazlktan dnme Ateist Vanini bunlar yazd zaman (1614) ne Darvin vard evrim kuramn gelitiren, ne Kari Marx vard Madde'ye felsefi sonsuzluk kazandran, ne de gnmzn modas "Doa Tapcs" yeiller ve evreciler... lgintir ki gnmzde kendisini keskin Ateist sanan biri, futbolcu Maradona'y veya baldr-bacak hreti Madonna'y daha fazla tanmak iin onlarla ilgili her yazy okuyabilir ama Vanini'nin hayatn merak edip okumak isteyeceini hi sanmam.

KLSE LE MANASTIR KAVGASI Katolik Kilisesi (Roma) ile ona bal olan manastrlar daima birbirlerine zor tahamml eden kurululardr. Dolaysyla Katolik Hristiyanlk'ta alttan alta ve konunun dndakilerce bilinmeyen bir KiliseManastr atmas yaanmaktadr. Katolik aleminde, Trkiye'deki okurlara anlatabilmek iin bir ayrm yaparak sylersek, Papazlar ile Keiler (Monks) arasnda atma vardr, diyebiliriz. Kilisede, yaptmz bu kaba hatl ayrma gre iki tip din adam vardr. Bunlardan ounlukla "Priest=Papaz" diye bilinenlere "SKLR" denilir. Bunlar Kiliselerde grevlidirler ve insanlarn gndelik ileriyle urarlar, Ana hatlaryla sylersek bu papazlarn ilk hedefi dnyay ellerinden geldiince "insancllatrmaktr. Dolaysyla gndelik siyasetle, sendika hareketleriyle, ii-renci eylemleriyle, bankaclkla, tek-

26'

27

VA TKA N VE TA PINA K VA LYELER-A ytun A LTIN DA L

VA TKA N VE TA PIN A K VA LYELER-A ytun A LTIN DA L

nolojiyle vd. ilgilenmek zorundadrlar. nk bunlar bilmeden Kiliseleri'ne gelen Katoliklere yardmc olamazlar. 8u bakmdan, rnein futbol mana gidip amigoluk yapan papazlarla, diskoteklerde ark syleyen rahibelere ska rastlanlr. Ama keiler byle deildirler. Onlar, kendilerini kapattklar manastrlarndan kmay pek sevmezler. Gndelik basn bile ok ender izlerler. D dnyayla olabilecek en az ekilde ilgilenirler. Hatta bir ok manastr, kendi yiyeceini, kendi giyeceini kendisi retir, dardan almaz. Televizyon gibi, bilgisayar gibi "modern" teknolojiyle pek ilgilenmezler. te biraz genelletirerek tanmladmz bu din adamlarna da "Regulars" (Mdavimler, Daimiler) denilir. Bunlar gnlerini youn ibadetle geirirken, rnein Miami'deki bir Katolik papaz ayn saatlerini bir beyzbol karlamasnda etrafna toplad gzel kzlarla amigoluk yaparak geiriyor olabilir.

trlara ait tm mal varlklar, devlete devir edilmiti. Daha sonra Kilise bunlarn bir ksmn, yine kendi mallar, arasna katmakta gecikmemiti Sonuta zellikle Fransa'da ve dier Katolik lkelerde manastrlarn etkiler, zayflam ve yoksullaarak bir ou kapanmak zorunda kalmlar-

KYLLER AYAKLANDIRAN KLR

zellikle 11. ve 12. yzyllarda Papa seimlerinde ite bu iki ayr gurup arasnda ok youn mcadeleler gemitir. Roma Kilisesi'ne kar en ar eletirileri manastrlarda kalan keiler balatmlardr. Onlara gre her geen gn zulmn arttran ve zenginlemeye doymayan Kilise ve onun Papalar, Hristiyanl yozlatryorlard. Avrupa'da-ki ilk kyl ayaklanmalarn kkrtanlar ve ynlendirenler keiler olmutu. Kylleri Kilise ykmaya ve yakmaya aran keiler Papann tartlmaz otoritesini sarsmlard. 13. ve 14. yzyllarda ilk kez feodal prenslere ve krallara snarak onlar, artk diktatrlemi olan Papalara kar rgtlemilerdi. 15. ve 16. yzyllarda Avrupa keiler tarafndan kkrtlm. Papalar ve onlara bal Prensler tarafndan soyulmu kyllerin isyanlaryla doluydu. 18. yzyla gelindiinde Fransa'da patlayan ihtilal, Kilise/Manastr ekimesini de Kilise lehine sona erdirmiti. Fransa'da "Laiklik" ite ilk kez resmen Kilise/Manastr ekimesine son vermiti. Kilise, Fransz Laisizmi'nin esasn tekil eden din adam dmanl (Anti-Klerikalizm) konusunda Manastrlar ve daima asi davranm olan Keileri ihtilalcilerin nne itmiti. Bylelikle binlerce kei ldrlm ve manas-

28'

29-

V A T K A N

1 .4. SRAR NGZ POLON YALI, ACA VE GZL RGT LR

* Popa 2. John Paul, Papalk tarihinde , Papa seilen ilk Slav kkenli Polon-

yal oldu. Bu esrarengiz Polonyal ilgintir ki Popa olmadan nce Polonya Komnist Partisi gizli polisi ve CIR tarafndan korunuyordu, Aca tarafndan vurulduunda ise aratrmay NSA (Ulusal Gvenlik Ajans) yapm, iki rakip rgt Cifi ve KGB de ne hikmetse az birlii ederek birbirlerini aklamay yelemilerdi. * Papalk seimlerinde Vatikan'n tm i dengeleri ve uluslararas siyaset ok nemli bir yer tutar. Geri inanca gre Papay, Kutsal Ruh seiyordur ama gerekte ClA'sndan KGB'sine ve MOSSAD'a kadar tm istihbarat rgtleri de Kutsal Ruh'un seiminde parmak oynat/yarlardr. * u andaki Papa 2. Jean Paul, gizemli ve esrarengiz bilgilere, srlara ok dkn bir Popa oldu. * Aca olaynn en ilgin taraf, KGB ve CiA ile Amerika'nn en gizli gvenlik ve istihbarat rgt NSA'nn arasndaki gizli yazmalardadr. ok ilgintir ki Papa suikastn aratrma grevini CiA deil, NSA yrtmtr, Ama olayda KGB'nin hibir suunun olmadn dnyaya CIR duyurmutur ve bnyesindeki grevli gazetecilerle bu kany pekitirmitir. Olayda CIA'nn hibir dahli olmadn da bizzat KGB aklamt. Bu iki rakip rgt ne hikmetse bu konuda az birlii ederek birbirlerini aklamay yelemilerdi. * 13 May s 1981'de, Roma'dakSen Piyer Meydan'nda Papa, Mehmet Fili Aca tarafndan vurulmutu. Esrarengiz Polonyal Papa, bu olay da kendisine iletilmi ilahi bir sr, esrarengiz bir olay olarak yorumlad.

* * *

Papalarn seimi ok nemli bir olaydr. lkin unu belirtmek gerekiyor. Papa seilen ahs bu "Taht'ta lnceye kadar kalr. Papalktan istifa etmek diye bir olay yok

VA TK A NV E TA PIN A K VA LYELER *A ytun A LTIN DA L

VA T K A NV E TA P IN A K VA LY E LE R *A y tu n A LT IN D A L

PAPA SEMNDE PARMAK OYNATANLAR len Papann yerine seilecek olan Kardinali, Papaln Senatosu saylan Kardinaller Koleji'nin yeleri belirlerler, Ancak tm Kardinaller bu seime katlamazlar. Yalar genellikle 80 ve daha yukar olanlar bu zor ve meakkatli seime dayanamayacaklar gerekesiyle oy kullanmaya arlmazlar. Kardinaller Koleji'nde baz deiikliklerle -rnein lm, hastalk, bunama- 110 ile 120 arasnda Kardinal bulunur. 2. John Paul'un seimine 111 kardinal katlmt. Papalarn seimi istine Chapel denilen kk kilisede yaplr. Papann lmnden sonra arl olan Kardinaller bu kk kiliseye alnrlar ve Papay seinceye kadar bir daha d dnyayla grtrlmezler. 6u seim bazen gnlerce bazen haftalarca hatta aylarca srer. Ve Papann seildii bu kk kilisenin bacasndan tttrlen beyaz dumanla dnyaya duyurulur. Dumandan sonra karar deitirilemez. Kim seilmise tm Katolik aleminin ona itaat etmesi gerekir. Bylece 900 milyon insana szn geirtecek olan bir nder sadece 100 kadar yal insann verecekleri oylarla seilmi olur. Papalar Teslis'de (Trinite) yer alan Kutsal Ruh tarafndan isa'nn Havarileri'nin en by ve ilk Papa kabul edilen Aziz Peter'in vekili olarak seilirler. Papa seiminde oy birlii deil oy okluu aranr. Papalk seimlerinde Vatikan'n tm i dengeleri ve uluslararas siyaset ok nemli bir yer tutar. Geri inanca gre Papay, Kutsal Ruh seiyordur ama gerekte ClA'sndan KGB'sine ve MOSSAD'a kadar tm istihbarat rgtleri de Kutsal Ruh'un seiminde parmak oynatyorlard. rnein 2. John Paul adn alarak Papa olan Krakov Kardinali Karol Wojtyla (Voytila) hi kimsenin favorisi olmad halde Papa seilivermiti. Bu nedenle 2. John Paul'un "Olaanst" bir gc olduuna inanlmt.

va'nn varolarndaki Vistl nehri nnde durdurmu ve geri pskrtmt. Polonya'da bu zafere "Vistl Mucizesi" denilmiti. Ve bu mucizeyi de Meryem Ana'nn yaptna inanlmt. Resmi literatrde bu zafer 1683'de Merzifonlu Kara Mustafa Paa'nn Viyana kaplarndan pskrtlmesinden sonra dindar Katoliklerin Hristiyanln dman glere kar kazandklar ikinci byk zafer olarak deerlendirilmektedir. Karol'un babas subay, annesi ev kadnyd, Annesini sekiz yandayken, kz kardeini doumundan sonra, erkek kardeini de on bir yandayken kaybetmiti. Babas ld zaman Karol 21 yandayd. u anda ailesinden hi kimse yaamamaktadr. Genlii zorluklar, yoksulluk ve aclarla gemitir. Karol, Papa seildikten sonra Hristiyan aleminde ilk kez selefi Papa tarafndan bir araya getirilmi olan John Paul adn ald. Bu ok anlaml bir olayd. nk Aziz John'a ve onun yazd incil blmne (Gospel) arlk tanyanlarla, Aziz Paul'a arlk tanyanlar hibir zaman tam ve mutlak bir uyum iinde olmamlardr. Neredeyse iki kutup, iki ayr anlay temsil eder John ve Paul. Dolaysyla bunlar bir araya getirmek ve bu iki Aziz adna davranmak ok zor bir grevdir. Papalk tarihinde sadece alt Papa, Paul adn kullanmken 23 Papa John adn yelemiti. (Bunlardan 22. John hi sevilmedii iin atlanr). Bu iki akmn en ilgin taraf, Paul ne denli gerekiyse, John'un da o denli gizemli olmasdr. John Paul adn alan Karol da byle oldu. Gizemli ve esrarengiz bilgilere, srlara ok dkn bir Papa oldu Karol Wojtyla. Her gn yedi saatini duaya ayrd. Mays 1981'de Mehmet Ali Aca tarafndan vurulunca bunu da kendisine iletilmi ilahi bir sr, esrarengiz bir olay olarak yorumlad. 13 Mays'ta yaplan suikast gerekletiren Trk'n adnn 13 harften olumas ve bu saynn Hristiyan ezoterizmindeki (batini, gizli bilimler) nemini yorumlayarak bu suikastle Meryem Ana'nn kendisine bir sr ilettiini syledi ve suikast bir "Armaan" olarak deerlendirdi. Papa, suikastten bir ay sonra Kardinaller Koleji iin yapt aklamada bu olaydan sonra Meryem Ana'nn Portekiz'deki nl Kutsal Patma araclyla kendisini koruduunu ve kendisine bir sr tevdi ettiini aklad.

SRARNGlZ BiR PAPA Karol Jozef Wojtyla. 18 Mays 1920'de Gney Polonya'daki Wadovice kentinde domutu. Doduu gn Polonya, Sovyet ordularna kar, son iki yz yl iindeki ilk zaferini kazanmt. Karol aylkken Polonya ordusu bu kez de sayca ok stn olan Sovyet ordusunu Varo32'

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E LE R .A ytu n A L T IN D A L

PAPA V GZL RGTLER

Karol, tiyatro eserleri yazm, arkclk ve aktrlk yaparak geimini salamt, Ayn zamanda airdi. Komnist Polonya'da din grevlisi olduu halde yazlar Bat basnnda yaynlanmt. Bunda da iki gizli rgt rol oynamlard. Polonya Komnist Partisi'nin gizli polisi ile CIA... Papa, ilgintir ki bu iki rgt tarafndan da korunmu ve dolayl olarak desteklenmiti. Onun en tutarl biyografisini yazan Tad Szulc, bu hususlara dikkat ekmeden edememiti. Gerekten de imdi Aca olayn deerlendirirken dnyorum da 25 Kasm 1979'da Kartal-Maltepe Cezaevinden kaan/karlan Aca ertesi gn Milliyet gazetesine bir mektup gnderip Papay da ldreceini ne srmt, Aca'nn bu tehdidinin yaynlanmasndan tam gn sonra Karol Wojtyla, 2. John Paul olarak Trkiye'yi ziyaret etti ve izmir'deki Meryem Ana evine giderek Hac oldu. Papa Trkiye'ye gelmeden bir baka islam lkesine, Pakistan'a gitmiti. 16 ubat 1981 'de Karai'de konuma yapaca stadyuma gelirken yolda polis arabasn durdurmu ve yavalatmt. te bu yavalatlm yolculuk Papann hayatn kurtarmt. nk tam konuaca krsnn nnde bir el bombas patlam ve krsy koruyan ahs lmt, Aca, ite bu suikastten sonra Papaya suikast dzenleyen ikinci Mslman'd. Aca olaynn kanmca en ilgin taraf, KGB ve ClA ile Amerika'nn en gizli gvenlik ve istihbarat rgt NSA'nn (Ulusal Gvenlik rgt) arasndaki gizli yazmalardadr. Bunlardan KGB'yi balayanlarn bir ksm aklanmtr. ok ilgintir ki Papa suikastini aratrma grevini ClA deil, NSA yrtmtr, Ama olayda KGB'nin hibir suunun olmadn dnyaya ClA duyurmutur ve bnyesindeki grevli gazetecilerle bu kany pekitirmitir. te yandan olayda ClA'nn hibir dahli olmadn da bizzat KGB aklamt. Ksacas bu iki rakip rgt ne hikmetse bu konuda az birlii ederek birbirlerini aklamay yelemilerdi. Karol, genliinde Bernardine tarikat tarafndan yetitirilmiti. Meryem Ana'ya olan ar ballklaryla tannan bu tarikat yeleri mucizeleri de ok nemserler. Nitekim bir nceki l. John Paul garip bir ekilde sadece 33 gn Papalk yaptktan sonra lverince Karol, haberi aldnda yannda bulunan birine, "Tanr esrarengiz yollar ayor. Yaknda Meryem bana yol gsterecektir" demiti. Bu szlerinden birka

VA TK A N VE TA PIN A K VA LY ELE R * A y tun A LTIN D A L

hafta sonra Karol, 16 Kasm 1978'de saat tam 5:17'de Papa seilmiti. Seilmesinden yl kadar sonra 13 Mays 1981'de saat tam 5:17'de Aca tarafndan vurulmutu. Karol Wojtyla, Papalk tarihinde. Papa seilen ilk Slav kkenli Polonyalyd. Tam 455 yl sonra Papa seilen ilk Slav, Karol, 1870'den sonra Vatikan'dan ayrlmak istemeyen Papalarn tersine dnyay dolaarak Papalk rekoru krmt. 2. John Paul'un bir ilgin zellii de kendi dneminde, hibir dnemde olmad kadar ahs Azizlik mertebesine ykseltmi olmasyd. Katolik alemindeki 10.000'den fazla Aziz yetmezmi gibi Karol, 180 kiiyi daha Azizlie giden yola karm ya da Aziz yapmt. Listesinde daha 2000 kadar isim vard. Son olarak da 23. John'u Aziz yapt. Genlere ve ocuklara dkn olan 2. John Paul, onlarla akala-t ve dans ettii iin kendisine "Kutsal Ruh'un John Travoltas" denilmiti. Meryem'i ve say durmakszn and iin de "John Paul Superstar" lakab taklmt, Ama en ilgin taky ran' yorumlaynca kazanmt. ran'da slamn geri geliini "Mslmanlar Allah'a geri dndler. Dars Avrupa'nn bana" eklinde yorumlaynca solcu basn kendisine hemen bir ad bulmakta gecikmedi: Ayetullah Wojtyla!

CZVTLERN GAZABINA KARI OPUS Dl Wojtyla ok ynl karizmatik bir Papa oldu. Vatikan'da kendisinden korkuyla "Kara Papa" diye sz edilen Cizvitlerin ba Peter Arrupe ile mcadelesinde OPUS Dl'ye snd, Alman aratrmac Adelbert Krims'in yazdna gre 87 lkede 73.745 yesi olan bu gizli rgt, Papay, Cizvitlerin gazabndan korudu. Wojtyla, dans, mzii, tiyatroyu, edebiyat seven bir filozoftu. Genliinde piyeslerde rol almt. Ve her gen gibi "Ak" olmutu. Papann genliinde ak olduu kadn halen bykanne olarak Polonya'da yaamaktadr. Sadece fotorafn grebildiim bu kadn anlalan Papann hayatndaki tek byk ak olmutur. Genliinde bir hayli yakkl olan Papa, dorusu 1945'lerde tand bu hanm hi unutmama benzemektedir. En azndan iirlerinden yle anlalyor. 35'

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R .A y tu n

Aralarnda neler getiini bir onlar bir de muhtemelen Vatikan'n duvarlarnda bulunan dinleme kulaklar bilmektedir. 20. Yzyln, 23. John'dan sonra en tartmal Papas saylan 2. John Paul'dan sonra kimin bu tahta geecei son yldr tartlmaktadr. Tam be kez suikastten kurtulan, saysz ameliyat atlatan ve bir keresinde, iki yl nce vcudundaki btn kan deitirilerek son anda lmden dndrlen bu esrarengiz Polonyaldan sonra Vatikan' ve Hristiyanl nelerin beklediine ileriki yazlarda deineceim.

V AT K A N

l .5. VATKAN'IN TRKYE'YE BAKII

* 1965 ylnda tamamlanan 2. Vatikan Konsili'nde alnan hararlar erevesinde Vatikan, bata Trkiye olmak zere Ortadou'da ve Trki Cumhuriyetler-deki Hristiyanlatrma faaliyetlerine hz verdi. Kendi yayn organlarnda "Mslman Krtleri" savunur pozlarnda Trk Silahl Kuvvetleri'ne ar hakaretler yadrmaya balad. Infallibility in the Church Christ gave to the Church the task of prodaiming his Good News (Mt 28: 19-20). He also promised us his Spirit, who guides us "into the truth" (Jn 16:13). That mandate and thatpromise guarantee that we, the Church, will ne-ver fail away from Christ's teaching. This inability of the Church as a whole to stray into error regarding basic matters of Christ's teaching is called infallibility. The Pope's responsibility is to preserve and nourish the Church. This means striving to realize Christ's Last Supper prayer to his Father, "that they may ali be ne; even as thou, father, art in me and l in thee, that they also may be ne in us, so that the world may believe that thou hast sent me" (Jn 17:21). Church teaching has a sacramental side to it; it is meant to be a sign and instrument of unity. Because the Pope's responsibility is also to be a sacramental source of unity. Because the Pope's responsibility is also to be socramental source of unity, he has a special role in regard to the Church's infallibility. The Church's sacramental infallibility is preserved by its key instrument of infallibility, the Pope. The infallibility which the whole Church has belongs to the Pope in a special way. The Spirit of truth guarantees thot when the Pope dec-lares that he is teaching infallibly as Christ's representative and visible head of the Church on basic matters of faith r mora/s, he cannot lead the Church into error. This gift from the Spirit is called papol infallibility. Speaking of the infallibility of the Church, the Pope, and the Bishops, Vati-can Council II says: "This infallibility with which the divine Redeemer willed his Church to be endoued... is the infallibility which the Roman Pontiff, the head of

3 7 -

VA TK A NV E TA PIN A K VA LY ELER -A ytun A LTIN D A L VA TK A N VE TA PINA K VA LY E LER -A ytun A LTIN DA L

the college of bisbops, enjoys in virtue of his office... The infallibility promised to the Church resides also in the body of bishops when thot body exercises supreme teaching outhority with the successor of Peter" (The Church, 25). ite Onlu "infallibility yasas'nn tam metni. Bu yasaya gre Papalar "Asla hata yapmazlar. Hibir kii ve hrm tarafndan da yanltlamazlar. "Papann bunadn sananlara duyurulur. O Papala grlerini yanstan resmi yayn organ The Catholic World Report" dergisi. 1995'den itibaren bu dergide Trk Silahl Kuvvetleri'ne ar saldrlar yaplmaya baland.

"TRK DOSTU' DYE YUTTURULAN PAPA

TURKEY
A human-rights disaster Kurds. Christians, Armenians under fire With 35,000 government troops currently engaged beyond the lraqi border, Turkey (with lraq's implicit consent) is clearly intent on eliminating its problems wlth the Kurdish minority. International WC Report Dergisi'nde Trkiye'ye ynelik hakaret ve sulamalar ilk kez ite Mays 1995'de yaynlanan bu kk haberle balatld. Derginin saylarnda en az sekiz sayfalk iftira ve hakaret yaynland. Bu haberde Trklerin, Krtleri, Ermenileri ve Hristiyanlar ldrdkleri anlatlyor. * * *

2000 yl Vatikan ve Papa 2. John Paul iin ok nemli bir yl oldu. lk kez tam metin halinde 1996 ylnda yaynlanan Katolik "Kateizma (bir anlamda ilmihal gibi bir dstur kitab) Papaya ve tm ruhban snfna 3. bin ylda neler yapmalarn ve Hristiyanl hangi yntemle yaygnlatrmalar gerektiini gsteren bir rehber olmutu. Bu rehber 1965 ylnda tamamlanan 2. Vatikan Konsili'nde alnan kararlar erevesinde hazrlanmt. 8u rehbere gre 3. bin ylda Vatikan, bata Trkiye olmak zere Ortadou'da ve Trki Cumhuriyetlerindeki Hristiyanlatrma faaliyetlerine hz verecekti. Nitekim yle de oldu. Vatikan kendi yayn organlarnda "Mslman Krtleri" savunur pozlarnda Trk Silahl Kuvvetleri'ne ar hakaretler yadrmaya balad. Katolik aleminin resmi yayn organlarnda ilk Trkiye aleyhtar yazlar 1995'te balamt. Vatikan daha sonra talyan Hkmeti'nden de benzer almalarda bulunmasn istedi, talyan Hkmeti'nin zellikle Abdullah calan'n tutuklanmasndan sonra yaptklar umarm unutulmamtr. Bunun arkasnda Vatikan vard, Ayrca stanbul. Tevikiye'deki Katolik Muhacerat Brosu'nun faaliyetlerine de hz verdi. Her gn onlarca insan bu kanaldan yurt dna tamaya ve gittikleri yerlerde Trkiye aleyhine dzenlenen toplantlarda kullandrmaya balad. 38-

Vatikan'n uzun zamandr planlad bir giriim de 23. John adyla tannan ve Trkiye'de "Trk dostu" diye yutturulan Kardinal Roncalli'yi Aziz ilan etmekti. Bu ilem 3 yll 2000'de gerekletirildi, Ardn-dan Trkiye Cumhuriyeti Devleti'nin Kltr Bakan araclyla bu "Trk Dostu" Papann stanbul Kurtuluta oturduu sokak "Kutsal Mekan" ilan edildi. Getiimiz hafta yaplan trene katlan Diyanet leri Bakan da memnuniyetlerini belirtti. imdi srada baka bir "oyun" var. Ben, Magazin Basnn ve sansasyon merakls medyay imdiden uyaryorum. ok yaknda Roncalli Soka'nda (eski ad lek'tir ve bu ad Masonlar tarafndan konulmutu) mucizeler (!) grnmeye balayacaktr. Vatikan, bir faniyi Aziz ilan etti mi onun evinin evresinde de bir sre sonra mucizeler (!) grnmeye balanr. Onun iin hazrlkl olun! "Az sonra" Roncalli Soka'nda Papann mucizeleri (!) balayacaktr. Ya geri zekal bir Trk, "Ryamda Papay grdm. Gel Katolik ol dedi, ben de Katolik oldum" diyecektir. Ya da eski bir "plak", "Eskiden kt kadndm. Mslmanlktan kp Katolik oldum ve imdi Hrriyet Gazetesi'nin ke yazarlarnn istedikleri gibi tatmin olabiliyorum" diye Tele-volesel aklamalar yapacaktr... akas bile insan zyor ama bunlara benzer samalklar olunca kzmayalm diye yazdm. Vatikan 1965'te kabul ettii "Da Alma" stratejisini iki ynde uygulamaktadr. Bunlardan birincisi "kmenizm"dir. Bu strateji erevesinde Vatikan Hristiyanln dier mezheplerini ynlendirmektedir. kincisi ise "kmenizm"e bal olarak ortaya km olan ve zellikle Mslmanlar hedefleyen "Evangalization" adl Hristiyanlatrma projesidir.

HOGR, DNLR ARASI DYALOG, BRAHM DNLRN BRL TUZAI

Vatikan, bu projesini hayata geirebilmek iin 1940'lardan balayarak kurulmu olan baz rgtlerin almalarna 1965'ten sonra hz verdirdi. Bu rgtler unlardr. Focolare; Catecumenante ve Communion ve Liberty. Bu Katolik rgtlerinden bata "Hogr" (Tolerans); "Dinler Aras Diyalog" ve "brahim! Dinlerin Birlii" eklinde formle edilmi '39'

olan planlar uygulamalar istenmiti. Onlar da bu projeleri hzla hayata geirdiler. zellikle Trkiye'de belirli bir slamc evre bu tuzaa dt. Gaipten sesler duyduunu ve ryasnda slam'n byk renleri'yle konutuunu ne sren biri bu Hogr ve brahimi Dincilikten ylesine etkilendi ki kendisini "Ahir Zaman Mehdisi" olarak ilan etmeyi bile dnmeye balad. Ne yazk ki eski Milletvekili Hasan Mezarc ondan nce davrand ve kendisini Mesih ilan etti. Sonuta ABD'nin destekledii Mehdi(l), Almanya destekli Trkiye'nin maal Mesih'i karsnda tutunamad. Trkiye'de Mesihlik ve Mehdilik, Televolelik oldu. Reha Muhtar, Dinler konusunda uzman olduu iin herhalde Roncalli Soka'nda grlecek olan Papasal mucizeleri de Trkiye kamuoyuna ilk kez o duyuracaktr...

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R - A y tu n A L T IN D A L

Birincisi, Papalar 1870 ylndan beri zel bir yasayla korunmaktadrlar da onun iin. 18 Temmuz 1870 ylnda Papa IX. Pius (1846-1877) tarafndan tam 533 Piskoposun onayyla alnm olan bu karar, ayn gn Katolik Kilisesi'nin Dogmatik adyla bilinen, hi bir itirazda bulunmadan koulsuzca inanlmas gereken yasalarndan ve Katolik olmann n artlarndan biri olarak kabul edilmitir. sa Peygamberin Tanrnn olu (Haa) olduuna inanmak nasl mecburi ise bu yasaya da inanmak da mecburidir, Anlald m? Pekiyi de nedir bu yasa (Dogmatik)? Bu yasaya Infallibilite Yasas denir. Buna gre hibir Papa yanlmaz ve bakalar tarafndan da yanltlamaz. Bu durumda bizim uyank AB'ciler "Papa bunad veya Papay yanltmlar" derken bizimle alay etmiyorlar m? Ortada Papann hibir ekilde yanlmayacan ve yanltlamayacan gsteren bir yasa varken biz kendi kendimizi yanltmaktan baka ne yapyoruz dersiniz. Katolik inancna gre Papa, yeryzndeki tek hatasz kuldur. Papalar hata yapmazlar. kincisi, yanlmayan Papa 20. yzylda yaanm tm soykrmlarn sorumlusu olarak Mslman Trkleri gstererek bata Katolik Hitler'i ve Nazileri ve tm Faizmi aklama abasna girmitir. Bu hesaba gre Katolik Hitler, milyonlarca insan ve Yahudi'yi bizi rnek alarak ldrtmtr... Haydi basn bu numaray yuttu diyelim. Onlar Vatikan' bilmek zorunda deiller. Diyanet'e ne demeli? lahiyat Fakltelerindeki Proflara ne demeli? Varn bir dnn. Papa'nn rmeni Patrii'yle yapt aklamann sadece bir blm Trk Basn'na yansd. Bu da Papa'nn syledikleriydi. Oysa Kare-kin de ilgin szler sylemiti. imdi sizlere Basn'a yansmam olan bu blm aktaraym. 2. Karekin, gelecek yl rmenistan'da Emiadzin'de kutlanacak olan ilk Hristiyan Krallnn Kilisesi'nin kuruluunun 1700. yldnmne Papay davet etmek iin Vatikan'a gitmiti. Gelecek yl 24 Nisan tarihinde balayarak rmenistan'da bir yl sreyle grkemli dini trenler yaplacak ve dnya Hristiyanlnn tm mezheplerinin temsilcileriyle bir ok devlet ve hkmet bakanlar burada toplanacaklar. Ve hep birlikte l .5 milyon Hristiyan' vahice ldrmek sulamasyla Trkleri la41-

VATKAN'IN TRKYE'Y NASIL GRDN ORTAYA KOYAN AIKLAM A

13 Kasm 2000'de Papa 2. John Paul, Ermenistan Kilisesi'nin ba 2. Karakin ile Vatikan'da bir grme yapt. 8u grmeden sonra Papa'nn yapt aklama Trkiye'yi ve Trkleri hedef alan en ar hakaretleri ieriyordu ve Vatikan'n Trkiye'yi nasl grdn apak ortaya koyuyordu. Papa yanna 2. Karakin'i alp yapt aklamada 20. yzylda yaanm olan tm soykrmlarn sorumlusu olarak Trkleri gstermi ve lanetlemiti. Yllardr Vatikan' akaklayanlar bile bu aklama karsnda aknla srklendiler. Milliyet Gazetesi "Papa Bunad" diye balk att. Arkasndan uyarld ve hemen geri dn yaparak "Papa Bunamad" diye manet att. Diyanet ileri Reisi ise hzl "Diyalogcu" olduu iin ii tevil etti. Ona gre, "vet Papa byle bir aklama yapmt ama o sadece nne konulan bir metni okumutu. Yoksa byle bir aklama yapmazd. Nitekim bu aklamasn daha sonra geri almt."

TRKYYL Trk Basn'ndaki bu aknlklara ve Diyanet'in bu aklamalarna baknca insan ister istemez, "Birileri bizimle dalga geiyorlar" diye dnmeden edemiyor. Niin? Bakn anlataym.

40'

V A T K A N
l .6. KENDNE HAS YNTMLR
* Kendisine yntem. "Dstur" edinmi ilk Devlet-D kurum olan Vatikan'n bu yntemi "ski iin yeni fikirler dene, olmazsa yenl iin eski fikirlere dn" eklindedir. Vatikan' her devirde ayakta tutmu olan sihirli forml budur.

4 2 *

* * *

Roma Kilisesi, gerekte insanln 2000 yldr varln kesintisizce srdrebilmek baarsn gsterdii ender kurumlardan biridir. Dile kolay tam 2000 yandadr ve hala etkili ve aktif bir kurumdur. Tarihte nice hanedanlar gelip gemi, nice devletler kurulup, yklmlar, nice bar anlamalar en ok 40-50 yl dayanabilmi ama Roma Kilisesi btn bu alt st olulardan kendini koruyup ayakta kalmay baarmtr. stelik Kilise bu olaylar kenarda durup seyrederek varln srdrm deildir. Tam tersine btn bu alkantlarn tam ortasnda yer almtr ama daima kaybedenler bakalar olmutur. Kilise hep ayakta kalmtr. Bazen sendelemi hatta yok olma noktasna gelmi ama 20-30 yl iinde toparlanp yine "Sper G" haline gelmekte gecikmemitir. Gnmzde Vatikan da ite byle bir yeniden glenme dnemini yaamaktadr. zellikle l. ve 2. Dnya Savalar'nda yitirdii etkinliini 1962'den balayarak yeniden elde etmek aamasndadr. 20. yzyla girildiinde aydnlar arasnda Roma Katolik Kilisesi'nin bu yzyl kartamadan dalaca varsaylyordu. Bu yzyln sonuna gelindiinde o aydnlarn vazgeilmez sanlan grleri yel olup yok olurken Kilisenin 21. yzylda dnyadaki "Dine Dn" ynlendirecei konuuluyor. Vatikan 2000 yldr nasl ayakta kald? te bu soru Vatikan nedir sorusu kadar nem tamaktadr.

43-

VA TKA N VE TA PINA K VA LYELER -Ay t un A LTINDA L

VA TKA N VE TA PINA K VA LY ELER-A ytun A LTINDA L

VATKANI AYAKTA TUTAN YNTEM Vatikan' ayakta tutan direklerin en gls Roma Kilisesi'nin kendisini ynlendirmek iin kulland "Yntem'dir. Vatikan ilgintir ki kendisine yntem, "Dstur" edinmi ilk Devlet-D kurumdur. Bu yntem grnte ok basittir: "Eski iin yeni Fikirler dene, olmazsa yeni iin eski Fikirlere dn", ite Vatikan' her devirde ayakta tutmu olan sihirli Forml budur. Eskiyen ve yenilenen dnyada Vatikan dengeyi daima bu yntemi araclyla salamtr. rnein yeni Fikirlerin gelitii bir ortamda Kilise ilkin eski Fikirlerinde srarc olmu, bunun yararl olmadna karar verince bu kez artk eskimeye balam olan bu Fikirlere kar yeni Fikirleri gndeme getirmitir. 1390 YILLIK YASAK Vatikan'n "ski"de srar etmesi gerektii zamanlarda bavurduu kendi i ynetmelikleri, kurallar ve gelenekleri vardr. rnein 607 ylnda alnm bir karara gre bir Papa lmeden onun yerine kimin geeceini tartmak veya konu haline getirmek yasaktr. Hatta lm bile yeterli deildir, Aradan tam gn gemesi gerekmektedir. Ancak bundan sonra Roma konuulabilir. Gnmzde 1390 yllk gemii olan bu "ski" kural Papa 2. John Paul'dan sonra ortaya kacak olan "Yeni" koullara uygulanacaktr. Dier bir deyile Katolik aleminin yeni nderi, 265. Papann kim olaca tartmas "Resmen" Papann lmnden sonraki 4. gn balayabilecektir, Ama hi kukusuz kulaktan kulaa fsldanan adlar, tercihler ve ittifaklar oktan kurulmutur ve yaklak yldr kapal kaplar ardnda tartlmaktadr. 265. PAPA KM OLACAK? Yeni Papann kim olacan, kestirebilmek ve nceden aklayabilmek, inann, hibir insann bilgisi dahilinde deildir. nk Katolik inanana gre Papay insanlar deil, Kutsal Ruh semektedir. istine Kilisesi'ne hapsedilecek olan Kardinallerin "Ruhlarna" sylenecek ola, Yeni Papann kim olacan, sadece Kutsal Ruh bilecektir. Kukusuz bu

seim olaynn dinsel ve doktriner olan taraf byledir. Gerekte her kardinalin bir tercihi, tarafn tuttuu birisi vardr. Siyasi ve ekonomik beklentileri, askeri ve diplomatik grleri vardr. Bunlarn tesinde Katolik Protestan, Ortodoks, Anglikan Kiliseleri tarafndan farkl tanmlarla anlan "Kutsal Ruh'un gerekte hangi sper glerin isteklerine kulak vermekte olduu da bilinmemektedir. Bu nedenle sadece baz tahminler yaplabilmektedir. Nedir ki tahmin yapabilmek de belirli bir n-bilgilenmeyi gerektirmektedir. Bu nedenle tahminleri yapabilmek iin ncelikle "Vatikan Siyasetini" iyi bilmek, bunun dnya ekonomi-politiinde oynad yeri ve rol iyi saptamak zorunludur. Ksaca duruma bir bakalm. Vatikan'da balca iki siyasi gr vardr. Bunlardan birincisi "Tutucular" dieri de "lericiler"dir. ki tarafn da gl taraftarlar vardr ve bunlar, "Renksiz" denilen grleri esnek olan kardinalleri taraflarna gemek iin urar dururlar. Halen seimi yapacak olan Kardinaller Koleji'nin 184 yesi vardr, Ama daha nce de sylediim gibi bunlardan 44 kadar 80 yan stnde olduklar iin seime katlmayacaklardr. Dolaysyla yeni Papann seimi 140 ile 142 kardinal tarafndan gerekletirilecektir. Bu kardinallerden son onsekizi kendisi de tutucu olan 2. John Paul tarafndan atanmtr. Bu durumda yeni Papann tutucularn tercihleriyle seilecei dnlebilir, Ama bu garanti deildir. nk bambaka ve konu dnda olanlar tarafndan hi bilinmeyen baka etkenler de vardr. rnein dnya "ila" tekellerinin Vatikan'daki lobisinin nedenli etkili olaca gibi. imdi ilala Papa seiminin ne ilgisi olduunu soracaksnz ama az sonra anlatacam. Tutucu kanattan aday olabilecek vasfta iki kardinal vardr. Bunlardan ilki San Salvador Bapiskoposu Kardinal Neves, dieri de halen Devlet Bakan olan Kardinal Sadeno'dur. lerici kanadn da iki gl aday vardr. Bunlar Milano Bapiskoposu Kardinal Martini (Carlo Maria) ile Kardinal Hume'dur. 2. John Paul'un 1994'te atad 12 Kardinal bu iki gruptan hangisine arlk verirse o tarafn ans ykselecektir, Ayrca halen Kolejde 11 Amerikal Kardinal vardr. talyan asll Kardinallerin says 22'ye dmtr.

44'

VA TKA N VE TA PINA K

VA LYELER l'A ytun A LTIN DA L.

VA TK A NV E TA PIN A K V A LYE LER -A ytun A LTIN D A L

Asyal Latin Amerikal ve Dou Avrupal Kardinallerin says ise ykselmitir. Corafi, kltrel yaknlklar Papa seiminde nemli rol oynamaktadr.

BiR SlYAH TALA ON MLYONLARCA SlYAH KU AVLAMA

gelecektir. Onlardan sonra bu kez de 800 milyonluk -ve de ok verimliMslman kesimi "Hap Tketimine" zorlayacaklardr. te bu dev pazarlar nedeniyle yeni Papann kim olaca ve bu konuda nasl bir karar olaca yeni Papann seimini etkileyecektir. Bu tekellerin etkisi ortaya karsa doum kontrolnden yana olduu bilinen Hollandal Kardinal Danneels Papa seilir. Bylelikle Kilise zellikle de kadn Katoliklere kendisinin ne denli onlardan yana olduunu gstermi olur. Yani yine bir tala -be ku avlanm olur. Dier adaylara ve ihtimallere gelince: "er uluslararas diplomatik ilikiler ve Fransz Masonlar etkili olursa Fransz Kardinal 6tchegerau; Avrupa Birlii etkili olursa Kardinal Tamko; mutlaka yeniden tutucu ve talyan bir Papa seilecekse Kardinal Laghi, Papa seilirler. yleyse ya yeni Papa olacak ya da yeni Papa'y Kutsal Ruh'tan aldklar ilhamla seecek olan ilk dokuz kardinal unlardr, diyebilirim: Neves, Sadeno, Martini. Hume, Laghi, tchegeray, Arinze, Tomko ve Danneeels. Bu dokuz kardinalden biri Papa olacaktr. Ama hangisi derseniz kanmca Milanolu Cizvit Carlo Maria Martini en ansl adaydr, derim. Halen OPUS Dl'nin bunaltc basks altnda tutulan Vatikan'a, Cizvitler ve dierleri Martini'yi getirmek isteyeceklerdir. Yoksa bu gizli rgt, OPUS DEI'yi, bir daha frenleyemezler. Martini sadece siyasi bilgi dzeyi itibariyle deil ama zellikle ulusal ve uluslararas "Askeri ve Gvenlik" konularnda da baarl olmu diplomat bir kardinaldir, Arkasnda Milano'nun kkl, soylu zengin sanayici aileleri ve bankalarla, Amerika'daki zengin Katolik talyan asll Amerikallar vardr. Martini ayrca blnme tehlikesiyle kar karya olan italya'da italya Birlii'ni salayabilecek tek adaydr. u anda Roma'daki Sekler=Dnyevi Parlamento'nun, Vatikan'daki Ruhani Senato'dan (Kardinaller Koleji) bekledii acil yardm budur. Tek sorun Martini'nin Cizvit olmas ve Vatikan'n OPUS D6l'nin basks altnda bulunmasdr.

Tutucular ve lericiler birbirlerini dengelerlerse son anda srpriz yapacak alt kardinal vardr. Bunlarn anslar da dnya konjonktrne bal olarak ok yksektir. rnein, siyahi Kardinal Arinze, Vatikan'daki tahta oturan ikinci siyahi Papa olabilir: ABD'deki zencilerin hzla slamiyete ynelmi olmalaryla Afrika'da Hristiyanln gerileyerek slamiyet'in gleniyor olmas, Vatikan'a siyahi bir Papa seerek geri pskrtlmek istenebilir. Bylelikle Katolik dininin ne kadar eitliki, ne kadar ilerici, ne kadar insancl vs. vs. vs. olduu da dnyaya gsterilmi olur. Bir siyah tala on milyonlarca siyah ku avlanm olur... Trkiye'de kadn babakan olur da Vatikan'da siyah Papa olmaz m? Bal gibi olur. Ama ne kadarlk bir sre iin olur. Ona deyim yerindeyse "cinniler" karr. amzn Batl Ecinnileri de "Tekin" olmadklar bilinen bir takm gizli rgtlerdir...

VATKAN V LA MAFYASI

Dnyadaki dev "la Tekellerinin yllardr zerinde durduklar bir konu vardr. Bu amala dnyada eitli rgtler kurdurmular ya da bunlar gizlice desteklemilerdir. Bu konu "Doum Kontrol"dr. la tekelleri Vatikan'dan bu yasa kaldrmasn beklemektedirler, ila tekellerinin destekledikleri Kadn zgrl dernekleri, Feminist kurulular, nsan haklar rgtleri vardr. Tekellerin amac tektir: Daha fazla "Hap" satp daha fazla kr etmek. Papa, daha nce de belirttiim gibi, doum kontrolne kar olmak zorundadr. Ama bu muhalefeti bir klfa uydurup izini kartabilmek olasdr. Katoliklerin doum kontrolne yeil k yaklrsa, ila tekelleri, gnde ortalama en az 150-200 milyon adet hap daha fazla satabileceklerdir. Benzer ekilde dier kontrol malzemeleri satnda da rekorlara ulaacaklardr. Dahas, Katolik dnyas "Doum Kontrol Haplarn" yutmaya balarsa, sra islam alemine

46'

,47,

V A T K A N
NGZSYON KARISINDA PARMAKLARINI BLE OYNATMAYANLAR DVAM DYOR * Orta an Engizisyon Mahkemesi gnmz Vatikan'nda hala sapasalam durmaktadr ve Vatikan gerekli grdnde bugnk yeni koullarda bu eski mahkemeyi iletebilmektedir.
* * *

Hristiyan aleminde Protestanlar kendi inan sistemlerine daha sk baldrlar, daha hogrsz ve katdrlar ama Katolikler iin milliyet ve rktan nce Hristiyanlk gelir. Dolaysyla bir talyan veya Polonyal kendisinin adnn Hristiyan, soyadnn da Katolik olduunu syler. Roma'daki Katolik Kilisesi'nin yzyllar boyunca ayakta kalmasn salam olan psikolojik etmenlerden biri de budur ite. Roma Kilisesi'nin tarihi hi kukusuz Avrupa'nn tarihidir. Bu 2000 yllk kurumun toplumsal, tarihsel, askeri ve kltrel alanlardaki yzyllarca srm hegemonyasn anlamadan gnmzn Avrupa'sn tanmak ve tanmlayabilmek mmkn deildir. Tarih boyunca bu Kilisede bilim de, sanat da, kltr de, hogr de, siyaset de, hukuk da. zulm de, ikence de, gaddarlk da bir arada bulunmutur. 15. yzyln nl din adam Lorenzo Valla'nn deyiiyle Katolik din adamlarnn ynetimi vahice, korkutucu ve barbarcadr. (NOT: zel nedenlerle Valla'nn bu szlerinin 1440'daki Latince'sini de ekliyorum: Sileo, quam sevus

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R -A y tu n A L T IN D A L

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R -A y tu n A L T IN D A L

quam vehemens, quam barbarus dominatus frequenter est sacerdotum.) nl ngizisyon mahkemeleri bu zulmn kurumsallam rneklerinden sadece biridir. Roma Kilisesi'nde sayg ve disiplin temelinde sevgiden ok ne yazk ki korkuyu barndrr hale gelmitir. Ve inanr msnz ki bu kt hretli Orta a mahkemesi gnmz Vatikan'nda hala sapasalam durmaktadr. Yani Vatikan gerekli grse bugnk yeni koullara bu eski mahkemeyi iletebilir. 6ngizisyon mahkemesinin bugnk ad kulaa ve inananlarn gnllerine ok ho gelecek kelimelerden olumaktadr: "Sacred Congregation For The Doctrine of Faith". Ya-ni, man Doktrini in Kutsal Yetki Topluluu. Ksaca SCDF diye bilinen bir kurum Vatikan'n en korkutucu yeridir. Uzun yllar halk arasnda Ba (Engizisyona) ya da Papann Polisi diye bilinen Kardinal Ratzinger tarafndan ynetilmitir. Bu kardinal "mandan Sapma" diye deerlendirdii her giriimi en banaz ekilde cezalandrmtr. Onun emriyle ok deerli ilahiyatlar rnein, Kng ve Dreverman, Kiliseyi eletirdikleri gerekesiyle atlmlardr, ilgintir ki, Trkiye'de bir PKK'lnn burnu kanasa Trkiye'yi topa tutan anl anl nsan Haklar Dernekleri, cinsel Kulpleri, Yeilci-evreci, bilmem neci kurulular Kilisenin bu kararlar karsnda sus pus kalmlar, parmaklarn bile oynatmamlardr.

"Komnist Partisi Manifestosu" gibi alglanmt. Zenginlerin yoksullara yaptklar zulmden tutun da, iilerin cretlerinin azlna, adaletsizliine, vicdan ve fikir zgrl zerindeki basklara kadar bir ok konuya deiniliyordu. 13. Leo, o dnemde Roma Kilisesi'nin sosyalistlerle dayanmaya girmesine yeil k yakmt. 1860'larda ise Papa 9. Pius da Avrupa'y etkisi altna almaya balam olan Liberalizme kar mcadele etmiti. O da "Syllabus of r-rors" (Hatalar Dizini) yaynlayarak Liberalizmin ngrd yeni ahlaki deerleri, moda deyimle sylersek "Yksek Deerleri" eletirmi ve bu akmn insanlar sadece "Hazc" (Hedonist) yapacan ve onlarn "Zevk'ten baka deer tanmayan, "Zevk Tapmdan" olacaklarn belirtmiti. Papa 9. Pius, tarihe en "Sofu Papa" olarak geenlerden biridir. Gnmzde artk "Kzl Papalar" yoktur ama "Kzl Papazlar" vardr. Daha ok yoksul Latin Amerika lkelerinde yaayan bir ok papaz Marksizm'le i-ie yaamay. Liberalizme yelemilerdir. te yandan Vatikan'n, "Ahlak Zabtas" rol de hala srmektedir. Vatikan, gemite olduu gibi bugn de Katoliklerin yatak odasndadr ve buradan kmaya hi de niyetli deildir. Meksika'da bulunduum srada dindar bir Katolik bana yle demiti: "Katolik bir kar-kocann yatanda iki deil kii yatar. ncs Kilisedir. Karnza nasl, ne zaman ve ne ekilde sarlacanza o karar verir."

BAZN KIZIL BAZN SOFU PAPALAR

Vatikan' 20. yzylda en ok uratran konularn banda komnizm, sendikaclk, ii-renci eylemleri, Nasyonal Sosyalizm, Liberalizm, Materyalizm, Seklerizm ve Hedonizm (Sadece zevk iin yaamak, zevkten baka deer tanmamak; hazclk) gelmitir. Vatikan bu akmlara kar bazen onlardan yana bazen onlara kar ama daima kendi karlarn gzeterek tavr almtr. Papalar da yaamakta olduklar a iyi deerlendirerek bazen "Kzl Papa" bazen "Sofu Papa" rollerine brnmlerdir. rnein Papa 13. Leo, ad "Kzl Papa"ya km usta bir diplomat ve reformcuydu. Onun 189Vde yaynlad ve "Rerum Novarum" (Yeni eyler hakknda) adl risalesi (encyclical, denilir) btn dnyada aknlk yaratmt. Papa bu risalesini hazrlayabilmek iin gnmzde ok moda olan "Think Tank" (Fikir retim Merkezi) modelini ilk kez uygulamt. Bana svireli Kardinal Gaspard Mermillod'u geirmi ve bu merkezden kendisine iletilen yorumlara dayanarak bu ok nl risalesini kaleme almt. 13. Leo'nun bu risalesi o yllarda bir tr

PAPADAN ZNSZ BOANMA OLMAZ

Bilindii gibi Kilise, boanmaya da doum kontrolne de krtaja da kardr. Bu nedenle 1995'te Kahire'de toplanan Dnya Nfus Planlamas Konferans'nda ran'la ittifak kurmu ve ayn dorultuda "Red" oyu vermitir. Vatikan'n boanma ilemlerini kabul veya red etmekle ykml bir "Temyiz" mahkemesi vardr. Buna "Rota" denilir. Buradan izin almadan sivil mahkemelerde boananlar bal olduklar Kilisede yeniden evlilik yapamazlar. rnein rlandal Katolik bir kar-koca boanmak iin Amerika'ya gitmek zorundadrlar. rkek Amerika'da yeniden evlenebilir ama kadn rlanda'da yeniden evlilik yapamaz. Bu durum, kar koca Ateist ve Komnist de olsalar deimez, nk Kiliseye

VA T K A NV E TA P IN A K VA LY E L E R -A ytu n A LTIN D A L

VATKAN VE TA PINA K VA LYELER. Ay tun A LTINDA L

gre ikisi de doular itibariyle Katolik saylmlardr. Papadan izin almadan boanm olan Kennedy Ailesi, Anne Kennedy lnce dini tren yaplmasn istemi ama Vatikan buna iddetle kar kmt. Dnya nfusunun %18.5'ini oluturan Katoliklerin 359.000 kilisesi, 2.456 Diosez'i ve aktif papaz olarak da 154.148 din adam vardr, ilgintir ki kadnlara kar en acmasz ve kat kurallar koymu olan Katolik Kilisesinde gerekte erkekten ok kadn vardr. Kilise, l .000.000'dan fazla rahibeye sahiptir. vlilik, krtaj, boanma vb. konularda tm Katolikleri ite bu Kiliseler, rahipler ve rahibeler denetlemektedir. lgin olan evlileri denetleyen bu insanlarn kendilerinin evlenmelerinin ve cinsel ilikilere girmelerinin kesinlikle yasak olmasdr. Yani cinsellii hi tatmam veya bilmeyen insanlar, din adam olmayan insanlardan cinsel hayatlarn Kilisenin isteklerine gre dzenlemelerini istemektedirler.

GZEL FLP'N RKN LR

Papalk tarihinin en karanlk ve tartmal dnemi, 14. yzyln balarnda yaanmt. Bu dnemde daha nce szn ettiim Lateran Papalar'yla Avignon Papalar arasnda kyasya bir mcadele yaanmt. Avrupa tarihinde "Gzel Filip" diye bilinen Fransa Kral 4. Filip, gzellii ve yakkllyla badamayacak kadar iten pazarlkl ve sinsi bir insand. 1306 ylnda kendisine engel olacan hesaplad Papa 5. Boniface' sarayndan kartt ve daha sonra ldrtt. Ondan sonra Papa seilen II. Benedikt de ayn akbete urad. Bu cinayetlerden sonra Filip, kendi adam olan Bordo Bapiskoposu Bertrand Goth'u 5. Clement adyla Papa yapt. Ama bununla da yetinmedi ve 1309'da bu kez olduu gibi Papalk Makamn Roma'dan Fransa'ya, Avignon'a kard. Bylece tam 68 yl sreyle Roma'da ve Avignon'da ift, bazen de Papa bulundu. Filip'in ba dman. Roma tarafndan korunan ve tarihte "Templar" diye bilinen gizli bir valyelik rgtyd. Tpk bugnk OPUS Dl ne ise o zamanlar da bu rgt yle gl ve etkiliydi. Templar (Tap-

nak) valyeleri koyu Katolik, cesur, evlenmeyen ve sadece sa uruna lmeye gnll soylular olarak tannyorlard, Avrupa'nn hemen her yerinde gizli rgtleri vard. hretlerini Hal Seferleri srasnda Mslmanlara kar yaptklar savalarda edinmilerdi. Filip'ten nceki Kral I. Richard kendilerine imtiyazlar vermiti. rgte ye olabilmek ok zordu. Nitekim Filip de Kral olmadan nce rgte girmek istemi fakat gzelliiyle alay edilerek, kendisi kadna benzetilip rgte kadn alnmad sylenmiti. te Filip Kral olunca bu ar hakaretin bedelini Templar valyelerine detmeye karar vermiti. Kukusuz olayn bir de iktidarla olan balants vardr. Filip bu gzpek valyelerin bir gn kendisi devirebileceklerini biliyordu. 13 kim 1307 Cuma sabah Filip'in gizli polisi lkedeki tm Templar mabedlerini bast. Yzlerce valye hi direnmeden teslim oldular. Sonraki 6 gn ikenceler ve sorgularla geti, Ancak hibir Templar konumad. Bunun bir taktik olduunu sezinleyen Filip, dillere destan Templar Hazinesi'ni ve bu gizli rgtn srlarn eline geiremeyeceini anladnda i iten gemiti: Altnc gn ar ikenceye dayanamayan iki ecinsel valye, Hazine'nin ve belgelerin karlmas iin zaman kazanabilmek iin direnmeden teslim olduklarn akladlar, Ayn ikili lmeden nce Templar valyeleri'nin bilinenin tersine isa'ya deil, Baphomet adn verdikleri eytan'a taptklarn ve gizli trenlerinde Ha'a tkrdklerini ve kara by ve sihirle uratklarn sylediler. Sadettin Tantan'n szn ettii "Tapnak valyeleri" ite bunlard.

GL V HA1 GZL RGTN BALI TRK DOSTU (I) PAPA

engizisyon bu ifadeler zerine hemen almaya balad. valyelerin ou idam edildiler. rgt byk yara ald. yl sonra rgtn Byk stad Jaques de Molay ve Ba Yargc Geoffroi de Charnay da yakalananlar ve ar yanan atete kzartlarak ldrldler, Ama Templar'n bundan sonraki serveni ok deiik boyutlar izledi. rgt gizli varln hep srdrd ve yzlerce yl sreyle krallardan ve Kiliseden intikam ald. rgtn yeleri olduklar bilinen iki nlden biri Vasko Da Gama dieri de Kristof Kolomb'dur. ikincisi dorudan deil, karsnn babas araclyla Templar'n korumasna alnmt. Bu iki nl denizciye yol gsteren haritalar ve kendilerine isyan etmeyecek tayfalar bu rgt salamt. Sahi yeri gelmiken yazmadan gemeyelim:
53'

52'

V A T K A NV ET A P IN A K V A L YE L E R -A y tu n A L T 1 N D A L

Bat dnyasnda 13 tarihi eer Cuma'ya rastlarsa uursuz saylr. te bu gelenek Templar katliamndan kalmadr. Yine Templar dneminden kalma bir sembolizm vardr. Bu da "Gl ve Ha" sembolizmidir. Templar geleneinde yer alan ok gizli ve nemli bir sembolizmdir. 20. yzyln Papalar arasnda "Gl ve Ha" gizli rgtne bal olduu bilinen en az bir Papa vardr. Bu Papa, ilgintir ki ok gzel Trke konuurdu. Uzun yllar (1930'larda) yurdumuzda kalm ve baz gizli dostlar edinmiti. n yakn dostlarndan biri daha sonra T.C. Devleti'nin Cumhurbakan olmutu, Ayn dnemde Ankara'da grevli olan ve Papal srasnda "Gl ve Ha" semboll Baston Asa tayan bu kardinal de Papa seilivermiti. Kadere bakn ki biri Mslman dieri Katolik bu iki eski dost iki devletin bana gemilerdi. Ve bunlardan Trk olan Trklerin tarihinde asla rastlanmam bir giriimde bulunarak tm dnyay ve eski dostunu artmt. Trk'n bu giriiminden sonra Papa da Trk dostuna mr boyunca unutamad bir iyilikte bulunmutu. Bu dramatik ve olaanst olayn gerek yzn ileride okuyacaksnz.

V A T i K A N

l .8. EVLLK DMANI KLSE

O Roma Kilisesinde kadnlara bak. "Mizogonizm" denilen evlilik dmanl kapsamndadr. Hristiyanln ilk yzylnda Roma Kilisesinin iki kurucusundan biri Aziz Paul tarafndan formlze edilen kurala gre evlilik din adamlarnn kesinlikle uzak durmalar gereken bir kurumdur. Hatta yle sylenmitir: "vlenmektense yaklarak lmek evladr."

* * *

Hristiyanlk dikensiz gl bahesi deildir. Tersine, bir ok sorunu bnyesinde barndrr. 2000 yldr sregelen dine dayal sorunlar vardr, i-ekimeleri, ayak oyunlar ve entrikalar vardr. Kilise-Devlet ilikileri bakmndan Hristiyanlk ve Papalarla, Devleti temsil eden Krallar arasnda tarih boyunca hangisinin daha gl olduu tartmalar yaanmtr. Bazen Papalar bazen de krallar bu tartmalardan galip ayrlmlardr. 18. yzyln Fransz laisizm'i, Jacobin geleneine uyarak, egemenlii hem Kraldan hem de Kiliseden alp, devleti ynetmekle grevlendirilmi olan Brokrasinin denetimine verilmitir, Anglo Sakson kkenli Seklarizm ise Kilise ile Devletin ayr ayr bamsz birimler olarak bir arada varolmalarn ngrm ve Fransz Laisizminde nemli rol oynayan Devleti mdahalecilik anlayn dlamtr. Kral ile Papa ekimelerinde dnm noktas saylabilecek iki nemli gelimeyi aktarmakta yarar vardr. Bugnk Avrupa'y anlamamzda yardmc olacaktr.

54

55'

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R -A y tu n A L T IN D A L

PAPA Ml, KRAL MI?

1076 ylnda Lateran'da Papa 7. Gregory, Almanya'da ise mparator 4. Henry, egemendiler. Papa ile mparator arasnda Milano Bapiskoposunun kim olaca konusunda tartma kt. Papa, Bapiskoposu kendisinin atayacan ne srd. mparator ise yanna ald iki bapiskopos ve 24 piskoposla birlikte bir sulama yaynlad. Bu sulamada din adamlar Papay, ahlaken bozuk olmakla, sahtekarlkla ve yetkilerini ktye kullanmakla suladlar. Bu iddialar destekleyen Kral, Ren kysndaki Worms kentinde 24 Ocak 1076'da bir Synod=Din Meclisi topland. Bu meclis, mparatorun emriyle Papay grevinden ekilmeye ard. Piskopos kenti olarak bilinen Worms'tan byle bir ar gelmesi Papay kzdrd. Kendisine gnderilen belgeyi reddetti. Papa bununla yetinmedi ve kiisel yetkisini kullanarak mparatoru "Aforoz" etti. mparatoru destekleyen din adamlar bir anda daldlar. Tahtn kaybetmek tehlikesiyle kar karya kalan mparator yelkenleri indirdi ve l O77'de Papann stnln kaytsz artsz kabullendiini ilan etmek zorunda kald.'

iMPARATOR BASTIRIYOR

mparator 4. Henry'nin hazin sonu ondan sonraki Kral 5. Henry'ye iyi bir ders olmutu. Nedir ki bu kez Lateran'da imparatorun diine gre bir Papa oturmaktayd: 2. Calixtus. imparator, din adamlarnn daha alt makamlara seilmelerinde ve kendisine kar vecibelerinde baz haklar olduunu ne srd. Olduka uzlamac bir Popa olan 2. Calixtus bu istekleri kabul etti. Ama st makamlara yaplacak tm atamalarda, Kral seime katlsa bile son sz yine Papa syleyecekti. mparatorla Papa arasnda yine Worms Kentinde 1122 ylnda bir Concor-dat=Szleme imzaland. Bunun zerine Papa bir "Bull" (kolay anlalsn diye fetva diyelim) yaynlad. Bylelikle Avrupa'da ilk kez imparatorlar "Worms Szlemesiyle" atamalarda bir yere kadar sz sahibi oldular. Kilise ile Devlet (dikkat nemli: Kilise ile Devlet baka, Din ile Devlet bakadr) arasndaki dengelerin oluumunda dnm noktas saylan bu szleme her zaman geerliliini korumutur.

KARDNAL KENTNN AYRICALII

PAPANIN ELNDEK GL SLAH

Hristiyanlkta Aforoz, Papalarn elindeki en gl silahtr, Aforoz edilmek sanld kadar basit bir olay deildir. Aforoz edilen kii dorudan doruya Hristiyanlktan atlr, "Atlrsa ne olmu", demeyin, Aforoz edilen ahs ilkin vaftiz hakkn, doum kaytlarn, dolaysyla lm kaytlarn ve en nemlisi ona verilmi olan Hristiyan adn ve evliliini yitirir, Aforoz edilen ahs en ksa deyile insan saylmak hakkn yitirir, Ad kilise kaytlarndan bir kez silindi mi bir daha byle bir insann yaam olduunu bile kantlayabilmek olas deildir. nk 18. yzyla kadar ve gnmzde bile doum, evlilik ve lm kaytlaryla tm tapu ve eitim kaytlar Kilisede tutulmaktayd. Protestanln kurucusu Papaz Martin Luther, Papa tarafndan aforoz edilmiti, Aradan yaklak 430 yl gemi olmasna ramen hala af edilmemitir. Luther ve Vatikan iin 2000 ylnda bile resmi literatrde Martin luther'in ad yoktur. nk Aforoz edilmi birinin adn anmak Papann dinsel otoritesine kar kmakla e deerli saylmtr.

Yukarda "Piskopos Kenti" diye bir tanm geti. Bu da ok nemlidir. Hristiyanlkta kentlerin kiliseyle ilikileri belirli esaslara balanmt. Kilise-Devlet ilikisi gibi bir de Kent-Kilise ilikileri vard. Ki bu da daha sonra Laisizm ve Seklarizm'in ortaya kmasnda etken olmutur. Katolik aleminde Katedral ina edebilmek hakkna kavumu kentler ayrcalkl bir stat edinirlerdi. rnein Almanya'nn Kln ehri bir katedral kentidir. Katedral kentlerinde Kardinal bulunmas zorunludur. Dolaysyla Katedral kentinin Kilisesine kaytl olmak, inann, Bill Gates olmaktan daha nemlidir. Bir de daha alt srada yer alan nemli ehirler vardr ki bunlar da Episkopos ehri" statsndedirler. Bu kentlerde genellikle Kardinal bulunmaz, Piskopos bulunur. Papalar oturmak isterlerse Kardinal ehirlerine gitmeyi yelerler. Dier ehirler ise Kilisenin hiyerarik yaps iinde baka zellikleriyle yer alrlar. Gemite Kardinal kentinin Kilisesine kaytl bir tccar, piskopos kentinin kilisesine kaytl bir tccara gre ncelik hakkna sahipti. 1648'den itibaren yava yava bu ayrcalk kalkt. Seklerleme ve sonrasnda da kapitalizm gelitike bu ayrcalk yerini "Rekabet" kavramna brakt.

56

57 -

VA TKA N VE TA PINA K VA LYELER* A y t un A LTINDA L

VA TK A NV ET A P IN A K V A LY E LE R A y tun A LT IN D A L

VLNMKTNS YAKI LARAK LMEK EVLADIR1 Katolik=vrensel Kilise, kadnlar ve evlilik konusunda ok hassastr. Bu kilisede kadnlarn yeri ve rol ile evlilik kurumu bal bana bir sorundur. Roma Kilisesinde kadnlara bak, "Mizogonizm" denilen evlilik dmanl kapsamndadr. Ve Hristiyanln ilk yzylndan itibaren Formle edilmitir. den de Roma Kilisesi'nin iki kurucusundan biri olan, Aziz Paul'dur. Ona gre evlilik din adamlarnn kesinlikle uzak durmalar gereken bir kurumdur. Hatta yle sylenmitir: "Evlenmektense yaklarak lmek evladr." Kilise Babalar ite bu grlerini Havva'ya dayandrarak Hristiyanla sokmulardr. Onlara gre Havva, Tanrnn deil eytann szne uymutur. Bunun sonucunda da Adem'le birlikte "ilk gnah" ileyerek birlikte Cennetten kovulmulardr. Havva yznden tm insanln ilk "Masumiyeti" lekelenmiti. Bu nedenle erkeklerin kadnlardan uzak durmalar gerekmekteydi. ngels'in dedii gibi Hristiyanlk gerekte tm insanlar ite sadece bu konuda, "ilk gnah" ilemi olmak konusunda "eit" kabul eder, bunun dnda insanlar hibir ekilde eit deildirler.

lanarak milyonlarca insan ldrmt... Nedir ki kilise burada durmad. 15. yzylda bu kez ebe kadnlarn "By" ve "Sihirle" uratklarn ne srerek yaklak 2 milyon kadn "Cad" olduklar gerekesiyle diri diri yaktrd ve bu dul kadnlarn kendilerine kocalarndan kalm olan mallar ve arazilerini gasp etti.

YAPTlM OLDU'

DR DR YAKlLAN iKi MLYON KADIN

lk kez Aziz Paul (Yahudilik ad, Saul) tarafndan formle edilen bu ilk gnah, Hristiyanla sonradan geen ve Yahudi olmayan Romallar tarafndan hi bilinmiyordu. Byle bir ilk gnahtan doduklarn ilk kez Aziz Paul'dan duymular ve glp gemilerdi. Hristiyanlk gelitike bu ilk gnah olanca arlyla Hristiyanlarn hayatlarn ekillendirmeye balad. te yandan ilk gnah olmadan vaftiz de olamyordu; bu olmaynca da isa'nn Kilisesine katlarak "tm" dier gnahlardan kurtulu da olamyordu. Bu olmaynca da isa'nn 'Kurtarcl' salanamyordu. Roma Kilisesinin bu youn basks doruk noktasna 11. yzylda ulat ve yzyllarca srd. Havva, hep o "eytana" uyarak erkein masumiyetini kirleten dii olarak gsterilmiti. Nihayet 1209'da Papalar byk bir Hal ordusu kurarak, kendilerine gre Heretik=Dinden sapm kii, kabul ettikleri Hristiyan cemaatleri soykrma urattlar. Ksaca, Cathare diye bilinen bu soykrm srasnda yaklak bir milyon insan ldrld. Soykrm yneten Katolik valyelerden biri yle demiti: "Hepsini ldrn. Tanr nasl olsa hangisinin heretik, hangisinin masum olduuna karar verir." Daha sonra Hitler de ite bu mant kul-

Bu kymlardan sonra, ilk kez Bizans'n zorlamasyla 7. yzylda gstermelik olarak anlam kabul edilmi olan "Meryem Ana" klt 16. yzylda ne kartlmaya baland. Ondan nce Roma Kilisesi iin Meryem Ana, Ortodoks Kilisesinde olduu kadar nem tamyordu. 16. yzylda Hristiyan nfusun azalmakta olduu anlalnca bu kez evlilik tevik edilmeye baland. Meryem Ana'nn ne kartlmas, Havva'nn tam kart olarak deerlendirilmesiyle salanabildi. Bu yeni dogmaya gre Havva, Tanrnn kendisinden istedii ii yapmam ama, Meryem, iman tam olduu iin Tanrnn kendisinden istediini yerine getirmi ve "Bakire" olmasna ramen sa'nn dnyaya gelmesinde araclk etmiti. yleyse diyordu Kilise, imanl kadnlarla evlilik yapmak hayrldr... Katoliklikte Havva ile Meryem ite bylesine zt prototipleri olutururlar. Bir de fahieyken nadim olup isa'nn Havarilerine katlan Mecdeli Meryem vardr. Bu da Kilise tarafndan ilk kez 17. yzylda ne kartlmaya baland. Bu kadn da hi deilse yapt iten -fahielik- nadim olup, imana gelmi biriydi. Ve ilk kez fahielikten vazgeen kadnlar iin Maria Magdelena (Mecdeli Meryem) manastrlar ald. Meryem Ana ise ilk kez 1870'de resmen "lekesiz" doumla dnyaya gelmi tek "masum kadn" olarak kabul edildi. Katolik aleminde bu olaya "mmaculate Conception" denilir. Buna gre sadece Meryem deil, annesi olarak kabul edilen St. Anna da Meryem'i bakireyken dourmutu. 18. yzyla kadar hibir Hristiyan byle bir dogmadan haberdar olmamt ama Papa "Ben yaptm oldu" dedi ve bugn de onun dedii geerlidir.

"BNM" DYN FMNSTLR TA IKARTAN TEODORA

Bizans imparatoru Justinyen'in ban dndrp onunla evlenen sirk gzeli vahi hayvan terbiyecisinin kz Teodora, ite byle Mecde-

'58'

59-

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R -A y tu n A L T IN D A L

li Meryem gibi bir kadnd. Sk sk eytana uymuluu vard. Ve inanr msnz ki bu kadn Hristiyanln, daha sonraki dnemlerinde hayli tartlan ve blnmeye yol aan bir ok uygulamasnda sz sahibi olmutu. Teodora, ne Roma'daki Papay ne de stanbul'daki Patrii nemsemiti. Hristiyanla dorudan doruya kendi kafasna uygun grd fikirleri sokmu veya ok tartmal fikirleri savunmutu. Teodora, gnmzde benim diyen feministlerin topluca 40 ylda yapamadklarn tek bana be yl iinde yapabilmi bir kadnd. Ve onun bu giriimleri Dogma ve/veya Gelenek haline gelerek Dou Kiliseleri'ne mal edilmiti.

V A T K A N

1.9. PAPALIlN KAPSAMA ALANLARI Rus Ortodoks Kilisesi, Katolik Misyonerlik alanlarnn eski sosyalist lkeler ve Rusya olmadn, Mslman lkeler ve Uzak Dou olmas gerektiini vurgulad. Katolikler'den ncelikle bu hedeflere ynelmelerini, aksi takdirde kmenizm Hareketi'ne sempatiyle bakmaktan vazgeeceini belirtti. Vatikan 21. yzylda insanln karsna sadece bir dinin temsilcisi olarak deil, ayn zamanda belirli bir "ideolojiyi" savunan ve bunu yaygnlatrabilmeye alan bir kurum olarak kmaya hazrlanmaktadr. 6kmenizm hareketi olarak tanmlanan bu ideoloji tamamen dinsel temeller zerine oturtulmu bir siyasal, toplumsal ve kltrel deiim programdr. Ve bu programn iki merkez-gc vardr. Vatikan'n Hristiyan alemi iinde ve dndaki ideolojik yaylmn ite bu iki merkez-g ynlendirecee benzemektedir. Bunlar daha nce adlarndan ska sz ettiimiz OPUS Dl ve Cizvitlerdir. Papa 2. John Paul 10-12 Nisan 1996 tarihinde bir Mslman lkeye, Tunus'ta Mslman ve Hristiyanlarn bar iinde birlikte yaamakta olduklarn belirterek bu gzel rnei kutsamak amacyla bu lkeyi ziyaret ettiini aklamt. lgin olan Tunus'un Cizvit misyonerleriyle yaklak yzyldr ili-dl ilikiler iinde olmasyd. Ve Papa ilk kez bu gezisinde yannda OPUS Dl'nin ve Cizvitlerin temsilcilerini bir arada bulundurmutu. OPUS Dl'den daha nce sz ettiimiz iin imdi de ksaca Cizvitler! tanyalm.

'61'

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R -A y tu n A L T IN D A L

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R -A y tu n A L T IN D A L

CZVTLRD TMPLAR MODEL

Cizvitler Avrupa Parlamentosu'nda ok etkili bir gruba sahiptirler. "Christians For Europe" (Flvropa iin Hristiyanlar) adl bu grubun iinde yer alrlar. lgintir ki Cizvitler rgtlenme ve mcadele anlaylar itibariyle aratrmac Michael Baigent ve Richard Leich'in yazdklar gibi, kendilerinden daha nce sz ettiimiz Templar geleneini artrmaktadrlar. valyelik ruhuna dayal olan Templar gibi Cizvitlerin kurucusu da bir askerdir. Ignatius Loyola tarafndan 1520 ylnda kurulan Cizvitler, Roma Kilisesi'nde daima askeri konularda ve stratejilerde uzmanlamlar ve danmanlk yapmlardr. Tpk Templar gibi Cizvitler de ounlukla kendi yasalarn ve kurallarn kendileri koymular. Papalarn buyruklarna uymakta fazla istekli davranmamlar ve ksmi bir zerklik tamlardr. Bu nedenle yine tpk Templar gibi Cizvitler de Papalarn hmna maruz kalmlardr. rnein, 1773'de Papa 14. Clement, Cizvitler! gizli faaliyetlerde bulunduklar gerekesiyle Kiliseden kartm ve ezmitir. Cizvitler yaklak 40 yl yer alt Kilisesinde kalmlar ve 1814'de eskisinden daha gl olarak yeniden Roma Kilise-si'ndeki egemen yerlerini almlardr. Cizvitler kendilerini Tanrnn Askerleri, slami karlyla sylersek Hizbullah olarak grrler. Nedir ki ellerinde kl deil, dier hibir Hristiyan tarikatnda grlmeyecek kadar salam ve acmasz olan "Disiplin" vardr. Bu disiplinle yaayan Cizvitler Hristiyanl Japonya'ya kadar yaymlardr.

ver'de yaplmt. Ortodoks Kilisesi'nin temsilcileri, al gn seminerin Hristiyanl deil Katoliklii yaymak amacyla toplandn ne srerek, toplanty protesto ederek ayrldlar. Bu seminere ilgintir ki hibir Yahudi din adam resmen arImamt. Tek Mslman ise bendim. Ve bir konuma, daha dorusu bir "tiraz Metni" okumama izin verilmiti. Konumama Avrupa'nn yeniden Katolisizm'e dndrlmesinin sakncalarna deinerek baladm ve bunun Avrupa'daki "Seklarizmi" ve bununla kurulmu olan dengeleri zedeleyeceini vurgulayarak bitirdim. Ne yazk ki bu konumam hi istemediim halde tatsz bir tartmaya yol at. iki Kardinalle dnyaca nl bir lahiyat arasnda tartma kt. Katolik din adamlar benim Mslman olduumu ve bu nedenle Hristiyanlarn i meselelerine karmamam gerektiini ve bu konumann metnini tutanaklardan kartlmasn istediler. lahiyatn dalnda yar doktoras bulunan nl Katolik ilahiyats Prof. J. B. Metz'de beni savunan bir konuma yapt. Tartma ancak ertesi gnk oturumda tatlya baland. (NOT: Bu seminerin tutanaklar Hannover niversitesi Felsefe Arivindedir ve yaynlanmtr). 25 Kasm-14 Aralk 1991 'de bu kez Roma'da toplanan ve tm Avrupa'dan gelen 137 Katolik Piskoposun katldklar bir toplantda aynen, "Avrupa'nn yeniden Hristiyanlatrlmas, sadece dindar-Katolik-olanlarn yeniden Kiliseye kazanlmas deil, ayn zamanda Seklerlemi olan Bat Avrupa'nn da yeniden Katolikletirilmesini ngrr." eklinde bir karar alnd. Katolik Kilisesi'nin bu ak meydan okuyuu zellikle Rus Ortodoks Kilisesi tarafndan protesto edildi. Rus Ortodoks Kilisesi, Katolik Misyonerlik alanlarnn eski sosyalist lkeler ve Rusya olmadn, Mslman lkeler ve Uzak Dou olmas gerektiini vurgulad. Katoliklerden ncelikle bu hedeflere ynelmelerini, aksi takdirde kmenizm Hareketi'ne sempatiyle bakmaktan vazgeeceini belirtti.

DASPORA KLSLR

Cizvitler tm Avrupa'nn bata Diaspora Kiliseleri denilen -bu deyim Hildersheim Piskoposu Josef Homeyer'e aitti- eski sosyalist lkelerdeki nfusun yeniden Hristiyanlatrlmas tezini desteklerler. Bu nedenle de vangelization diye bilinen bu almalarn yrtrken Ortodoks Kiliseleriyle atmalara girmilerdir. 1992 ylnda istanbul'da Fener Patrikhanesi'nde toplanan Ortodoks Patrik ve metropolitleri Katolik Kilisesi'nin bu "Yeniden Hristiyanlatrma" abalarn knamlar ve Katoliklerin Ortodoks asll Slavlar Katolikletirmekte olduklarn ne srerek buna son vermeleri arsnda bulunmulardr. zellikle Cizvitlerin giriimleriyle Avrupa'da bu yeniden Hristiyanlatrma abalarnn ilendii seminerler ve konferanslar toplanmtr. Bu amala toplanan ilk byk seminer 24-27 kim 1991;de Hanno-

PAPALAR VE OSMANLI

Katolik ve dier Hristiyan tarikatlarnn Osmanl ve T.C. Devleti iindeki "Misyon Blgeleri" zellikle 19. yzylda kurulmutur. Nedir ki Papalarla Osmanl Sultanlar arasndaki ak ve gizli ilikilerin tarihi ok eskilere Fatih dnemine kadar inmektedir. imdi bu ilikilere ksaca bir gz atalm.

62-

>63<

VA TK A N VE TA PIN A K VA LYELER -A ytun A LTIN D A L

VA TK A N VE TA PIN A K VA LYE LER -A y tun A LTIN D A L

Papa 4. Paul, Kilise doktrinlerine sofuca bal bir adamd. "Bu doktrinden babam sapsa, yaktrrm" demiti. 1555 ylnda bu szleri eden Papa 4. Paul, tarihte Hogrszln temsilcilerinden biri olmutu. Ne var ki bir sre sonra spanyol ve Fransz ordularnn hmna uraynca o gne dek Hristiyanlk aleminin ba dman ilan ettii Trklerin Sultan Kanuniye bavurarak onun koruyuculuunu ve desteini istemiti. Ve Kanuni, Papa 4. Paul'u, Hristiyan Prenslerin gazabndan korumu ve Katolik Kilisesi'ni muhtemel bir kntden kurtarmt. Kanuni dneminde sekiz Papa deimiti ve Kanuni bunlarn sekiziyle de yakn iliki iinde olmutu. Papalarla Osmanl Sultanlar arasndaki gizli yazmalar ilkin, Papa V. Martin ile I. Mehmet arasnda 1417'de balamt. 1403-1566 yllar arasnda 6 Osmanl Sultan ile 19 Papa arasnda gizli yazmalar yaplmt. Hatta ilgintir ki Pazar ayininde Trkleri Hristiyanln ba dman gsteren Papalar, belgelere gre ayn gnn gecesi Trklerle nasl anlaacaklarn ve onlara hangi silahlarn nasl satlacan grmlerdi... Osmanl mparatorluu'ndaki misyonerlik faaliyetleri ilkin youn olarak 19. yzylda balamtr. zellikle Tanzimat'tan sonra hz kazanmtr. Bu dnemde Almanlar, talyanlar, ngilizler ve ilk kez denizar misyonerlie svanan Amerikallar Osmanl topraklarnda cirit atmaya balamlardr. 1855 ylnn ubat aynda stanbul'a gelen bir Fransz Misyoneri, Fransa'da 1856'da yaynlanan gnlnde Amerikal ve Alman misyonerlerin faaliyetlerini baknz nasl zetlemiti. millien Frossard adl bu misyonere gre Almanlar zellikle rmenileri kendi Protestan Kiliseleri'ne balamaya almaktaydlar. Ve bu hususta da bir hayli yol almlard. Ama Almanlarn hazrladklar ortamdan en ok uyank Amerikal Protestan misyonerler yararlanmlard. rmeniler, Almanlar tarafndan Protestanlatrlmlar ama daha zengin gl olan Amerikan Protestan Kiliselerine rabet etmeye balamlard. Trkler ise youn almalar sonucunda el altndan datlan ncil'i okumaya balamlard. Bu, son derece mutluluk verici bir gelimeydi... 1918'e gelindiinde Osmanl topraklarnda Hristiyanl yaymak amacyla eitim faaliyetleri veren 1000'den fazla Katolik-Protestan okulu vard. Bu okullarda takriben 25.000 kadar renci bulunuyordu. Bu okullardan yetimi olan Rum ve rmeni asll rencilerin bazlar bugn zellikle Avrupa'da yerletirilmi olan Trk dmanln balatan unsurlar olmulardr.

T HRSTYANLIK VE HALI SAVALARI

9. yzyla kadar Hristiyanlk Avrupa'da ana balk altnda gelimiti. Bunlardan ilki. Papalarn Hristiyanl idi. Onlarn anlad ekildeki Katolik inancn temsil ediyordu. kincisi Krallarn Hristiyanl idi. Bu da 4. yzylda imparator Konstantin tarafndan balatlm olan Hristiyanlk anlayyd ve zamanla ngiltere'de Anglikanizm'in ve Almanya'da da Protestanln ortaya kmasna neden oldu. zellikle de 800 ylnda Franklarn Kral Muhteem Karl'n Papa 3. Leo tarafndan dnyaya yeniden gelmi olan Davut Peygamber olarak ilan edilmesiyle trmana geti, ingiliz Kilise tarihisi James Russell'n da gsterdii gibi Hristiyanln Almanlatrlmas, kendi Pagan gelenek ve greneklerine ok bal olan Almanlarn bu Germanik ve Teutonik gelenekleri Hristiyanla alamalaryla mmkn olabilmiti. 16. yzylda ortaya kan Protestanlk ite bu "Zor Kabulleni"ten kaynaklanmt. Alts resmi, drd metres olmak zere 10 kars ve 18 ocuuyla yaayan Kari, Davud Peygamber olduunu renince "Yeni Kuds" kurmak iin harekete geti ve bugn Aachen diye bilinen kenti kurdu. O yllardan kalma slami belgelerde Karl'dan ilgintir ki Frankistan Halifesi diye sz edilmiti. Kari Badat'taki Halifelerle iyi ilikiler kurmutu. Nedir ki, onun lmnden sonra Hristiyanlk yeniden Papalarn denetimine geti ve nc balk altnda toplanm olan "Popler Hristiyanlk" byk darbe yedi. Papalar yeniden H iristi yanlar boyunduruklar altna almaya baladlar. Bunu salayabilmek iin de bir d dman yarattlar: Mslmanlk. Papalar Mslmanlarn Hristiyanln ba dman olduunu ne srerek Hal Seferlerini balattlar. Bylelikle Hristiyanln geleneksel dman saylan Yahudilik geri plana ekilmi, Mslmanlk ne karlm oldu. Papalar bu savalarda ilkin Kari tarafndan konulmu ve snrlar belirlenmi olan bir kavram kullanarak bunun geniletilmesi gerektiine tm prensleri inandrdlar. Bu kavram "Christendum'.kavramyd. Hristiyanlarn yaadklar topraklar anlamna geliyordu. Daha nce grdmz Ekmene kavramnn Devlet (Kral) tarafndan kullanlabilir hale getirilmi olan ekliydi. Hal seferleri gerekte Ha'n tand, onun egemenliinin yayld seferlerdir. Din uruna savaa girmek ilk kez istanbul'u kuran Konstantin tarafndan kullanlmt. Ve ilk Din Savalar da gerekte 4. yzylda istanbul ve Anadolu'da -o gnk adyla NATOL'da, yani TARA'da- yaayan Hristiyanlard. Hristiyanlarn Ha tayarak sava-

>64<

65<

VA TKA N VE TA PINA K VA LYELER -A y tun A LTINDA L

o gitmelerinin onlara zafer kazandracana inanan Hristiyanlar. Ha'n kendi bana "Mucizeler" yarattna inandrlmalard. Nitekim bu nedenle son derece gizli, karmak bilgilere dayal rgtler kurulmutu. imdi bunlardan birine ksaca bir gz atalm.

S A E K T R , G L V H A T A D IR
Gl ve Ha rgtnden daha nce sz etmi ve 20. yzylda bu rgte ye olmu ya da balant kurmu en az bir Papa bulunduunu sylemitim. Bu Papay tantmadan nce Gl ve Ha sembolizminin Hristiyan ezoterizmindeki (Batnilik, gizli reti) yerine bakalm. sa armha gerildii zaman hemen lmemiti. Byk bir zdrap ekiyordu. Bunu gren bir asker dayanamayp mzrayla sa'nn brne bir darbe vurmutu, Askerin amac sa'nn daha fazla ac ekmeden bir an nce lmesini salamakt, isa'nn brnden akan kan, ayaklarndan ve ellerinden ivilenmi olduu Ha'n dibine damlam ve inanca gre isa'nn kannn damlad Ha'n dibinde birdenbire Gller yeermeye balamt. te bu gl ve kan sa'nn tensel canyd, isa bir iek olmu ve amt. Bu olayda kukusuz Ha da nemli bir anlama sahipti. nk Ha olmasayd sa'nn kannn Gl'e dnt de bilinemeyecekti. Ama bu anlatm Gl ve Ha konusundaki saysz sylenceden sadece biri, belki de en ok kabul grm olandr. Baka deerlendirmeler de vard. nl ezoterist Arthur Edward Waite'in anlattna gre Gl, isa'nn kan olmasnn yan sra Ha'n esrarengiz mesajn iletmek iin kulland ktr. Yine ayn kaynaa gre Gl, Greke "i Damlas" demektir ve bu haliyle de isa'nn Hristiyan Gnostisizmindeki (Rafzilik) semboldr, Ayn zamanda Gl, Orta a'daki yazlyla RAS (Rose) Kelam demektir ve saysal deeri itibariyle de R=200; O=75, S=90 ve Rose=365'i vermektedir. Bu nedenle gnmzde kullanlan takvim sistemini kuran Papa Gregory tarafndan bir YIL'n 365 gn olmas uygun grlmtr. Bylelikle isa'nn yln her gnne damgasn vurmas salanmtr. Bu sistematikte isa yine iek olarak deerlendirilmitir. nk NAZARETH kentinden geldii iin kendisine Nazarenli isa denilen Tanrnn Olu, Nazareth, iek anlamna geldii iin byle anlmtr, ite Gl ve Ha rgt, Gl'n ve Ha'n bu trden olaanst ve mucizevi ynlerinin bulunduuna inanm valyeler tarafndan II. Yzylda Kuds'te kurulmu ve gnmze kadar eitli dnya olaylarna kararak gelmitir.

V A T K A N

1.10. OPUS Dl - AHTAPOTUN KOLLARI

* isvireli parlamenter ve toplum bilimci Jean Ziegler'in dediine gre OPUS Dl kendisiyle Komnizm kadar mcadele edilmesi gereken, gizli alan ar sac bir harekettir, ingiliz aratrmac Michael Walsh'n deyimiyle bu rgte OPUS Dl deil OCTOPUS DE (Ahtapotun ileri) denilmeliydi. * * *

T AN R I'Y A AN N G R K
mparator Jstinyen, Teodora ile evlendikten sonra ileri "iki ters bir yz" gitmiti, imparatorluun snrlar genilemi ama ierde zelikle de Teodora'nn her dini konuya karmasndan dolay isyanlar, ayaklanmalar ve kavgalar hi eksik olmamt. rnein 13 Ocak 532'de stanbul'da Nika adyla bilinen bir ayaklanma balamt. Jstinyen panikleyip Taht terk etmek isteyince Teodora kendini isyanclarn nne atmt. Kadnln btn hnerlerini kullanp isyanclarn elebalaryla anlamaya varmt. Jstinyen tahtn kurtarnca Teodora da ona istedii kiiyi, Amida ehrinin piskoposu olarak setiriverdi. stanbul ve Roma arasnda sren ekimelerde Roma, Meryem Ana'y hi nemsemezken Teodora, Bizans'ta Meryem Ana'nn "Tanrnn Annesi" yani, "Teotokos" yaplmasn salad. Bugn Ortodoks aleminde Meryem, Tanrnn Annesi olarak bilinir. Teodora'dan nce byle bir sfat yoktu. lk kez onun dneminde ortaya atlan bu sfata dinsellik kazandran odur. Meryem Ana'y. Tanrnn Annesi yaptran Teodora bu ad sonsuzlatrmak iin ilk kez Bursa'da bu adla bir kilise yaptrmt. Bizans'taki bu gelimeleri kaygyla izleyen ve Kilise Babalarnn Havva modeline

VA TKA N VE TA PINA K VA LYELER-Ay tun A LTINDA L

VA TKA N VE TA PINA K VA LYELER 'A y tun A LTI N D A L

bal olan Papa Hormisdus ve sonraki 2. John, mparatora direnmeye altlarsa da ok baarl olamadlar. Onlara gre sa, Tanrnn oluydu. Meryem'de isa'y yeryzne indirmek iin ona annelik yapsn diye seilmi olan bakireydi. Yoksa Tanrnn annesi deildi. Byle denirse lml Meryem'in kimin annesi olduu -dolaysyla Baba Tanrnn ei saylmas gerekiyordu- anlalamayacakt, Teodora bu itirazlar dinlemedi bile, var gcyle baka din adamlar tarafndan ortaya atlm olan bu gr destekledi ve sonunda da kabul edilmesini salad. Yine Teodara dneminde ok gl bir istihbarat rgt kuruldu. Bizans'n CIA's mthi etkili oldu. Gnmzdeki gizli istihbarat rgtlerinin atas saylan bu kurumun babas Jstinyen ise annesi kukusuz Teodora'dr.

ken, gizli alan ar sac bir harekettir. Ve ite Polonyal Kardinal, air ve aktr Karol Wojytla'y, Papa 2. John Paul olarak Vatikan'daki tahta oturtan bu rgttr. Karol, Papa seilince Cizvitlerin ba Peter Pedro Arrupe hemen muhalefete balad. OPUS Dl tarafndan setirilen Papay tanmamakla tehdit etti. 1983'e kadar Cizvitler 2. John Paul'a kar muhalefet ettiler. Bu arada Papaya suikastler dzenlendi. Portekiz'de oturan Arrupe'nin taraftar bir papaz, Papay tahtnda otururken bakla saldrarak ldrmek istedi. Papa ise OPUS Dl'nin Vatikan'da tm dizginleri eline alncaya kadar bekledi. 1983'te Cizvitlere kar taarruza balad. Kiisel yetkisini kullanarak Cizvitlere yeni bir nder seilmesini salad. Bu, 54 yandaki Hollandal Cizvit Hans Kolvenbach'd. Bu seimde Papann adam diye bilinen Kolvenbach'n seilmesi Cizvitler! yeniden ateledi. Bu kez dorudan OPUS DEI'yi hedef alan saldrlara baladlar. Ve OPUS Dl'yi, aynen, Katolik Kilisesi'ndeki Mason Localar olarak tanmladlar. Buna karlk Papa da onlar Latin Amerika'da Marksistlerle dayanma halinde olmakla sulad. Papa bir risale yaynlayarak Marksizm! knad. Cizvitler de buna kar Papann Latin Amerika'daki kapitalist smry, adaletsizlikleri ve ikenceleri grmemezlikten gelmekte olduunu ve yoksullar insan yerine koymadn vurguladlar. Konu daha sonra insan Haklar tartmalarna geldi. Cizvitler srarla insan haklarn savundular. Papa da keye sknca Vatikan'n daima insan haklarndan yana olduunu yaynlad bir risaleyle tekrarlad. Tartma byd. Bu arada Papa, tarihte ilk kez olarak dorudan OPUS Dl yesi olduu aklanm olan bir gazeteciyi, 48 yandaki ABC gazetesinin Roma muhabiri spanyol asll Joaquin Navorro-Valls' Vatikan'n basn szcs yapt. Bylelikle sadece Kardinallere ayrlm olan bylesine nemli bir greve tarihte ilk kez din adam olmayan, laik bir kii atanm oldu. Papa, ayrca, 1984'e kadar Cizvitler tarafndan ynetilen Radyo Vatikan'n bana da yine laik bir ahs atamt.

MASONK MSYONERLI Hristiyanlkta gizli rgtler isa'nn armha geriliinden sonra, hatta bizzat onunla birlikte vardrlar demek mmkndr. rnein speklatif masonlar. sa'nn ilk mason olduunu dnrler. Bunun gemii daha nce anlattm Templar rgtne dayanr. Ve temelinde Essene diye bilinen kk bir Yahudi cemaati vardr. Ne olduu ve kim olduklar tam bilinmeyen bu cemaat, iddialara gre isa'y yetitirmi ve Yahudi Krall'na sahip olmak istemitir. Ve yine inana gre ok gizli ve esrarengiz bir Suriyeli cemaat, isa'nn ldrlmesinden sonra bu srlar saklam ve Hal seferleri srasnda Templar valyeleri tarafndan korunan bu kk cemaat, Avrupa'ya karlmtr. Burada gzlerden uzak olsunlar diye skoya'ya yerletirilmiler ve daha sonra da Avrupa'ya giderek Templar'n yardmyla "Masonik Misyonerlii" balatmlardr. Bylece iki akm domutur. Bunlardan biri Meryem'e dayandrlan "Dul Kadnn Oullan" rgt dieri de Sufi Masonluu'dur. Her neyse konumuz bu olmad iin bunu geelim ve gelelim gnmzdeki en gizli ve gl Katolik rgt OPUS Dl'ye.

PAPA 2. JOHN PAUL' TAHTA OTURTAN RGT isvireli parlamenter ve toplum bilimci Jean Ziegler'in dediine gre OPUS Dl kendisiyle Komnizm kadar mcadele edilmesi gere-

OPUS Dl'NlN KURULUU V MlSYONU OPUS Dl (Tanrnn leri) adl gizli rgt 2 kim 1928'de Madrid'de kurulmutu. Kurucusu sradan bir papazd, Ad, Jose Maria scri-va de Balaguery Albas't. Escriva'nn amac din adamlarn deil, ama

> 69<

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R -A y tu n A L T IN D A L

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R -A y tu n A L T IN D A L

en az onlar kadar Katoliklie sadk laik i ve meslek sahiplerini bir araya getirerek Papaya Vatikan dnda destek olacak varlkl ve iyi eitim grm elit bir kadroyu oluturmakt. Oluturdu da. Bylelikle Vatikan'a bal Fakat onun iinde yer almayan ilk laik Muhafzlar rgt kurulmu oldu. Doktorlar, iadamlar, gazeteciler, yazarlar, avukatlar, mimarlar vb. vb. bir arada OPUS Dl iin almaya baladlar. eitli lkelerdeki ayn meslek sahipleriyle ilikiler kurdular. Bu ilikileri salayabilmek iin iki anahtar kavram semilerdi. Birincisi "Dialog" ikincisi de "Hogr". Kendisini uygar, barsever ve eitliki, demokrat kabul eden hibir aydnn bunlardan saknmas mmkn deildi. OPUS Dl bu kavramlar kullanarak bir ok lkede konferanslar, seminerler ve toplantlar dzenledi. Bylece oluturulan "Dayanma" gruplar gerekte tek amaca hizmet ediyordu: OPUS Dl'nin Vatikan iindeki yerini glendirmeye.

olmayan meslek sahibi yeleri ok altlar. Bylece Escriva, "Preletr" (Blgesiz Dini Yetkili) sfatn kazand. OPUS Dl bundan sonra daha a geliti. ngiliz aratrmac Michael Walsh'n deyimiyle bu rgte OPUS Dl deil OCTOPUS Dl (Ahtapotun leri) denilmeliydi. OPUS D6I gittii her lkede ilkin mesleinde abuk ykselmek isteyen hrsl, yerleik, ahlaki deerlere nem vermeyen ahslarla, kendilerini ok nemseyen fakat nedense adlarn duyuramam aydnlar avlad. zellikle Basn ve TV'de bunlar destekledi. Mesleklerinde adlarn duyurmalarn salad. Sonra da bunlar kullanarak lkede her istediini yaptrr hale geldi. Gnmzde OPUS Dl'nin tuzana dm "Dialog ve Hogr"den yana bir ok gazeteci ve aydn vardr. Bu akn rdekler kiminle yataa girmi olduklarn i iten getikten sonra anlayamayacak kadar baml hale getirilmilerdir.

OPUS Dl DSTI Escriva, Diktatr Franko'ya ok yakn bir din adamyd. OPUS Dl var gcyle onu destekledi. Karlnda da Franko Kabinesinden 10 Bakanlk ald. Bylece ok byk bir servet edinme ansn elde etti. Bu sermayeyle yeni ve uluslararas irketler kurdurdu. zellikle spanya'nn turizm sektrndeki gelirlerinden byk pay almaya balad. Daha sonra inaat sektrne girdi. Sonra da itime. eitli lkelerde okullar amaya balad. Halen OPUS DEI'nin dnyada 428 niversitesi ve saysz okulu vardr. Peru, Kolombiya ve Guatemala'da yatrmlara balad. Daha sonra da ili de General Pinochet ile temas kurdu. Bu diktatr de sonuna kadar destekledi.

OPUS Dl'NlN ZRHT UYGULADII USTA TAKTK Escriva 26 Haziran 1975'de ld. Verine yllardr yannda bulunan Dr. Diez Sollano geti. OPUS D6I artk uluslararas bir g haline gelmiti. Yaklak 80 lkede 75.000 yesi olduu tahmin ediliyordu. Protestanl ile vnen ingiltere ve Almanya ile Protestanln kalesi saylan Alman-isvire'sinde bile bu korkutucu Katolik rgt kendisine yer am ve Katoliklii yaygnlatrmaya balamt. rnein svire'nin Zrich ehri Protestanln kalesi olarak tannrken imdi Katoliklerin egemenliine girmiti. OPUS Dl ustaca bir taktikle Zrich'e zellikle Katolik lkelerden iilerin gelmesini ve iltica ederek yerlemelerini salamt. Bylelikle kentin nfusu 10 yl iinde Katoliklerin lehine deimiti.

PAPALIA HiZMET EDN AHTAPOT 6scriva ilk kez 1950'de Vatikan'n dikkatini ekebilmiti. Papa 12. Pius, scriva'ya ve OPUS DEI'ye Katoliklie hizmet eden "Sekler nstit" stats verdi. Daha sonra 1960 yllarnda Papa 23. John'dan ve sonraki Papa 6. Paul'dan da yaknlk grd scriva. Komnizme kar zellikle Polonya'da yrtlen gizli, yeralt almalarnda din adam

AHTRPOTUN TRKlYE'YE UZANAN KOLU Grnte tam bir Sekler rgt gibi alan OPUS Dl gerekte sadece Katolikliin egemenliini temin etmeye urayordu. Bu gerek Escriva'nn blge kumandanlarna gnderdii ve Non Ignoratis (Gzden Kamasn) balkl mektubunun 1970'li yllarda basna szd7 1

VA T KA NV ET A P IN A K V A L Y E L E R -A y tu n A L T IN DA L

rlmasylo anlald. scrva mektubunda kendilerinin Sekler savlmalarnn sadece bir taktik olduunu ve tek hedeflerinin bu maske altnda Katoliklii egemen din olarak yerletirmek olduunu vurguluyordu ve bu hususun gzden karlmamas gerektiini sylyordu, OPUS D6I nderi scriva. Papa yaptrd 2. John Paul tarafndan, lmnden 15 yl sonra Aziz yaplmak iin srada bekleyen 2000 kiinin nne geirildi. Normal olarak 300 yl beklenmesi gerekirken 6scriva 15 ylda Aziz olma yoluna girdi. Halen Vatikan'da en nemli kurumlardan biri olan "Hristiyanlk D Dinler ve nanszlar" Bakanln elinde tutan OPUS Dl bu kurum araclyla zellikle Mslman lkelerle iliki kurmutur. Trkiye'de de OPUS DEl'yle i ve ticaret ilikileri iinde olanlar vardr hi kukusuz. OPUS Dl, var gcyle tm kiliseleri birletirmeyi ngren Ekmenizm hareketini desteklemektedir. Bu nedenle Vatikan tarafndan hazrlanm olan kmenizm hareketi nedir bunu bilmekte yarar vardr.

V A T K A N

1.11. KMNlZM V ISLAM DNYASI

* Hristiyanla ve Ekmenizm hareketinin (ynlendiricilerine gre Yahudiler ve Mslmanlar "Doru Yolda Yanl Admlar Atan" iman sahibi insanlardr. Bunlar "Ekmeneye-Uygarlk" kazanabilmek iin Hristiyanlatrmak ilk hedeftir. * * *

kmenik kavram son iki yl iinde Trkiye'de de duyuldu. Hristiyan aleminin bu en nemli kavramnn Trkiye'de tartma konusu olmas Fener Patrii l. Bartolomew'un kendini "Konstantinopolis cume-nical Patrii" olarak lanse ediyor oluuyla balantlyd. Fener Patri-i'nin bu iddiasnn Hristiyanln gereklerine uygun olup olmad bu blmde grlerinize sunulacaktr, Ayrca kmenik kavramnn tarihsel geliimi ve bu kavramn Hristiyan alemindeki yeri ve rol aklanacaktr. zellikle Vatikan ve Papalk iin 6kmenizm'in ne anlama geldii dorudan doruya Papalk belgelerinden yola klarak gsterilecektir.

KMEN-KATlZM-KONOMl

Ekmenik kavram Hristiyan aleminde ok belirleyici rol oynayan bir st kavramdr, iznik Konseyi'ne (325) kadar geen sre iinde bu kavram Hristiyanln kurulu dnemi saylan bu ilk yz ylda Kilise Babalar tarafndan ele alnm ve yazlarnda ve vaazlarnda ska dile getirilmitir. imdi ksaca bu Kilise Babalarnn anladklar anlamda-

72-

7 3 -

V A T K A NV ET A P IN A K V A LY E L E R -A y tu n A L T IN D A L

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R * A y tu n A L T IN D A L

ki kmenik kavramn anlatalm. Veri gelmiken belirtmekte yarar vardr ki, sz konusu kilise Babalar Ekmenik kavramn, bugn kullanlan ama bambaka bir anlam ifade eden "Ekonomi" kavramyla karlyorlard. Gnmzde ok kullanlan "Ekonomi" kavram gerekte, rnein .S. 4. yzylda, Hristiyanln en temel kavramyd. Gnmzde Katolik Kilisesi her trl resmi belgede Ekonomi kavramn, iktisat anlamnda deil, "Ekmene" anlamnda kullanmay srdrmektedir. rnein Katoliklerin incil'den sonraki en nemli kitab Kateizm'de "conomy" kavram ite bu ekilde kullanlmtr. (Babtism in The Economy of Salvation-313 gibi). Gnmzde bir bilim dal olan iktisat, ite Hristiyanln temel kavram olan bu Greke Ekmene kavramnn "Seklari-ze Edilmi" (Dnyeviletirilmi) olan eklidir.

nc Kilise Babas Ireneus'un ada nl Tertullianus'tur. Tertullian, Credo quia absrdm est diye bilinen "krar" yazan din adamdr. Tertullian, din felsefesine "Blnmeden Ayrma" ilkesini (Distinction LUithout Division) getiren ahstr. Ona gre "Economy" Tanrnn insanlar ynetii ve kendisini onlara aklamas anlamna (vahiy) geliyordu. (Adversus Praxaen, 8). Tertullian, Teslis'in (Trinite) Economisi diye bir kavram gelitirmiti. Bu anlamnda Economy, Tanrnn kendisine ait srlarndan biriydi ve buna kesin iman gerekiyordu. Bu nedenle de Economy, "Rule of Faith" (man Vnetimi) iin gerekli n kouldu. Yine ayn adan skenderiyeli Clement de Economy kavramna ok nem vermiti. Ona gre de Economy, "Holy Dispentation" (Kutsal Berat) idi (Stomateis, VIII.11-5). Bu Beratn Cihanmul (Universal) olduunu ne sren ilk Kilise Babas odur. Ona gre imanl olan bir kiinin Hristiyan veya Grek olmas fark etmezdi. nk Tanrnn berat (Yol gstericilii) isa'ya tm insanl deitirmesi iin verilmiti. Bu nedenle de Evrensel'di. Bu, bu anlamnda Ekmene "Yol=Yn=Way'dir. Tanrya giden Evrensel Yol'dur. 185-255 yllar arasnda yaam olan Origen ise tarihe Katoliklii ve Ortodoksluu kuran Kilise Babas olarak gemitir. Ona gre Economy=Ekmene, Tanrsal Kralln (Trinite) yeryzndeki "Ev Halkn" (Kiliseyi ve Hristiyanlar) ynetmesi (Management) anlamna gelmektedir. Origen, Economy'nin Tritine'yi yapan sr olduunu ve bunun da Kilisede bulunduunu srarla savunmutu. (De Principiis, 111.1-14). 296-373 yllar arasnda yaam olan skenderiye Piskoposu Athanasius ise gnmze kadar gelen ve halen de zellikle Ortodoks alemi iin balaycl olan znik Konseyi'nde ve sonrasnda Kilisenin ayakta kalmasn salayabilmi olan bir din adamdr. Ona gre Economy, bu kez "Enkarnasyon" anlamna geliyordu ve Vaftiz, Trinite, Eukarist ve Liturgy ile balantlyd. Athanasius Trinite'yi kabul etmeyen Arianist grlere kar, ikencelere ve srgnlere ramen grlerini kabul ettirebilmeyi baarm bir din adamyd. Srgnde yaad yllarda Athanasius'dan "Invisible Patriarch" (Gze Grnmeyen Patrik) diye sz edilirdi. Toparlarsak, Ekmene bu din adamlarna gre ilahi iradenin evrensel bir tecellisi ve Berat; ev halknn ynetilmesi; onlarn sa'yla b-

KiLiSE BABALARINA GRE EKMENK KAVRAMI imdi Kilise Babalar iin Ekmenik ne anlama geliyordu, ksaca bunu grelim. Economy-Ekmene kavramna ilk kez Antakyal gnatius'da rastlyoruz. .S. 115 ylnda ldrlm olan bu din adam. Kiliseyi en ok savunmu olan ilk Apostolic Baba'dan biriydi. Ona gre Meryem'in bakire olarak gebe kalabilmesi. Tanrnn Plan'nn "Economysi" idi. (To the Ephesians, XVIII). Dolaysyla, Ignateus'a gre bu bir "Dispentati-on" idi. Dier bir deyile "lahi iradenin yeryznde tecelli edebilmesi iin gereken Berat't". Gnmzde bu anlamn hala srdrmekte olan Dispentation (Economy) kavram Masonlukta da kullanlmaktadr ve en az drt masonun bir araya gelerek yeni bir Loca kurabilmek amacyla ana Loca'dan Berat, yani "Dispentation" almas olarak anlalmaktadr. ikinci olarak zikredeceimiz Kilise Babas Irenaeus'tur. 130-200 yllar arasnda yaam olan Irenaeus'un en nemli eseri Adversus Haereses (Sapknla Kar) adl Latince kitaptr. Ona gre "Economy" Tanrnn insanlar kurtulua ynlendiriidir. Irenaeus'la birlikte "Economy" Tanrnn yeryzn ve tm canllar ynetmesi (Ministry) anlamn kazanmtr. (Rh, IV. XX. 5-ad fin-6).

.74,

7 5 -

VA TKA N VE TA PINA K VA LYELER * A y tun A LTIN D A L

VA TKA N VE TA PINA K VA LYELER' A ytun A LTINDA L

tnleerek (Eukarist) lmszlemesini ve mann vrensel Ynetimsellii gibi anlamlara geliyordu. Bu dnemde ekillenen Ekmene'nin islamiyet'teki "corralative" karl Dar'l slam'dr. Zamanla kmene (gr. Oecumenicus) "Srekli yerleim Alan" bir tr Hristiyan Habitat' anlamnda kullanlmaya baland. Bu nedenle medeniyet kavramyla balant oldu. slami sylemde Medine=Uygar Yerleim Birimi gibi bir anlam tad, Ayn zamanda bu stn din-selkltrel gelimilik, kmene blgesinin periferisinde bulunan dier kltrleri kendisine silah zoruyla olmasa da hayranlk yoluyla, (Imitation=zenme ve Nemesis=Benzeyie) araclyla balamtr.

parator ister Patrik olsun "kmenikal" kavramn kendi tekeline olmas sz konusu olmamtr. Konstantin isteseydi bu ilk konseyi toplad iin kendisini "kmenikal mparator" ilan edebilirdi ama etmemitir. Ekmenik Patrik nitelemesini ilk kullanan Patrik, Johan'dr. stanbul Patrii kendi toplad bir Synod'da (Din Meclisi) kendisine "kmenik Patrik" denilmesini karara balamtr. .S. 587/88 ylnda stanbul'da toplanan bu Synod da Patrik Johan (Acul, Aceleci diye bilinir) o srada Papa olan 2. Pelagius'a kar kendisine bu sfat yaktrm ve g yarna girmitir. Papa bunu duyunca derhal harekete gemi ve Bizans'taki delegesini (apocrisiarius) grevlendirerek onun ukarist (arap ve ekmek) trenine katlmasn engellemitir. Papa, bylelikle kendisine "kmenikal" diyen bir Patriin ynetecei dinsel trenlerin Hristiyanla aykr olacan aklam oluyordu. Pelagius'tan sonra Papa seilen Gregory de Acul Johan'n bu sfat kullanmasn yasaklamtr. Gregory bu kadarla da kalmam bu sfat kullanmakta srar eden patrii "Anti-Christ" (Deccal) ilan etmitir! Hristiyan alemindeki en son "kmenikal Konsey" ise Trk dostu diye tantlan Papa 23. John'un giriimiyle 1962-65 yllar arasnda toplanmtr. Burada da aka grld zere kmenikal taks sadece bir din konseyinin sfat olarak kullanlmtr; Papa kendisini *kmenik Papa" olarak tanmlamamtr.

EKMENIK HARKETlN GNMZDEKI MRKZl ISVlRE'DDR Gnmzdeki kmenik hareketin merkezi svire'dedir. Cenevre'de etkili olan Protestanln Kalvinist kanadnn ynlendiriciliindedir. Almanya'da ise yine Protestan (Luteran) Kiliselerin ynlendiriciliindedir. Ekmenik, bu Kiliseler tarafndan "Tanrsal Strateji" anlamnda kullanlmaktadr. Bu stratejinin gnmz dnyasnda etkili olan uluslararas temsilcisi vardr. Bunlar CC (Avrupa birlii iin Ekmenik Komisyon) WCC (Dnya Kiliseler Konyesi) ve CCRC (Avrupa birlii in Hristiyan Sorumluluu Komitesi). Ekmenik, bu uluslararas kurumlar tarafndan, Katolik Kilisesi'nin "Spiritual cumenism'i" gibi deil dorudan doruya bir ideoloji ve dnya gr olarak, benimsetilmek amacyla kullanlmaktadr. Katolikler de dahil tm Hristiyanlk iin bir "zm" olarak Ekmenik Hareket, ilkin Hristiyanlarn kendi ilerindeki btnlemeyi bu st Kavram'n ats altnda yapmay ngrmektedir. Bu boyutuna kmenikalizm denilir. Fener Patrikhanesi bu ideolojinin Ortodoks temsilcisidir.

EKMENZM LE GDLEN STRATEJ Bu Konseyin belgelerinde kmenizm, ilkin, Hristiyanlarn kendi ilerinde btnlemelerini ngren bir st dzey kavram olarak ele alnmtr, Ayrca "vrensel Berat" anlamna geldii iin dier dinlerle zellikle de Yahudilik ve slamiyet'le ilikilerin kurulmas iin dnlen "Strateji" anlamnda kullanlmtr. Vatikan'n Fener Patrikhanesiyle ilgili ilikilerini gelitirme meselesi de yine bu kavrayn kapsamndadr. Nedir ki Vatikan, Fener Patrii'nin kendisini deil, Ortodokslar tarafndan toplanm olan konseylerini "ekmenikal" kabul etmektedir. Fener Patrii'ni "Konstantinopolis kmenikal Patrii" olarak deil, dikkat ok nemlidir ki, 'Ortodoks kmenikal Patrik" olarak kabul ve beyan etmektedir.

LK VE SON KMNKAL KONSEY Hristiyan alemindeki ilk Ekmenikal Konsey .S. 325 ylnda mparator Konstantin tarafndan toplanmtr, Aka grlebilecei zere "Ekmenikal" kavram bu ilk konseyde imparatorun veya bir Patriin zel sfat olarak deil, dorudan doruya bir Din'in en st yasama kavram olarak kullanlmtr. Bu nedenle herhangi bir ahsn ister im-

76-

77 -

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R -A y tu n A L T IN D A L V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R 'A y tu n A L T IN D A L

II. kmenikal Konsey'n 1965'de tamamlanan ve 1992'de ve 1995'de yaynlanan Kateizm Kitabna gre islamiyet'e bak yledir: "Kilisenin Mslmanlarla ilikisi. Kurtulu Plan, Varodan' dile getirenleri de kapsamaktadr. Bunlarn arasnda ilk sray Mslmanlar alrlar. Bunlar Hz. brahim'in imanna baldrlar. Ve bizlerle birlikte onlar da tek ve balayc bir Tanrya baldrlar ve Kyamet gnne ve onun yargsna snlacana inanrlar." (841) Burada dikkat edilmesi gereken husus Ekmenizm'in zellikle 20. yzylda tm Hristiyan aleminde yaygnlatrlm olan devlet destekli "Seklarizm"e alternatif bir nefsi mdafaa stratejisi gibi balayp hzl bir gelime gsterdiidir. kmenizm, 2000 ylnda tm kiliselerin yeniden daha nce szn ettiim "Blnmeden Ayrma" ilkesi erevesinde bir araya gelmelerini ve ok gl bir Dinsel-Siyasaldeolojik akm olarak zellikle Hristiyanlk=D lkeleri ve halklar ilk elden etkilemeye almay ngrmektedir. Kendi iinde ise bata Katolik-Anglikan btnlemesini salamaya, kiliseden istifa etmi olan "Ki-lisesiz Hristiyanlar!" yeniden kazanmaya ve Hristiyanlk ii "Mezhep Deitirme" faaliyetlerini dzenlemeye alacaktr. rnein Katolikler youn olarak Ukrayna'da Ortodokslar yeniden Katoliklie dndrmeye uramaktadrlar. Kilise bu giriimlerinde ok eski bir kural olan ve Atanasius tarafndan formle edilmi olan "Tanr Babaya evlat olabilmek iin Kilise-Ana'nn ocuu olmak gerekir" eklindeki Tanr-Baba ile Kilise-Ana dogmasn ilemektedir.

hareketin olmazsa olmaz nkouludurlar. Oysa. Trinite'nin stnln savunan ve deyim yerindeyse, "Yanl Yoldan Doru Hedefe" gitmekte olduunu sanan 6kmenistler, Devletleri zoruyla laikletirilmi de olsalar Mslman lkelerinde br direnile karlamakta ve sadece yoksul krsal alanlarn Devlet terrne maruz kalm kesimlerinde yaayan yurttalarn ve byk kentlerin "kknden" kopartlm genlii arasnda etkili olabilmektedirler. Buna ramen nmzdeki be yl iinde "Gmrk Birlii" iine alnarak ehliletirilmi olan Trkiye'nin Mslman halk 6kmenizm'in eitli klflar ve maskelerle ortaya kacak olan formlarndan ok etkilenmeye adaydr. Dolaysyla Mslmanlarn bu konuda ok dikkatli olmalar gerekmektedir. Trkiye'de yaayan mtedeyyin Mslmanlar nmzdeki on yl iinde ok youn bir Hristiyanlatrma kampanyasyla kar karya kalacaklardr. Bu kampanya ok hzl bir ekilde balatlm ve rnein stanbul ve zmirde onlarca "Ev Kilisesi" yasalara aykr olmamasna ramen alm ve yaklak 12.000 kadar Trk, Hristiyan dininin eitli Kiliselerine katlmtr.

LK HDF HIRSTYANLATlRMAK Son sz: Hristiyanla ve amzdaki gl kmenizm hareketinin ynlendiricilerine gre Yahudiler ve Mslmanlar "Doru Yolda Yan-

l Admlar Atan" iman sahibi insanlardr. Bunlar "kmeneye=Uygarlk" kazanabilmek iin Hristiyanlatrmak ilk hedeftir. Onlara gre Bat'nn istedii llerde ve koyduu normlar erevesinde "Laikletirilmi" ve bylelikle de "Ntralize" edilmi olan baz Mslman lkeler bu "Gei Dnemlerini" tamamlamak zeredirler. Bu lkelere yaplacak youn misyonerlik faaliyetleri ve "Evangelization" gnmzde Ekmenik

V A T K A N

l .12. TRK DOSTU' MASKL PAPA

O Trk Dostu Popo di ve tannan 23. John'un Trkiye'de bulunduu yllarda Mslmanlara deil Yahudilere yakn olduu bilinmelidir. Papann Trkleri seviyorum dedii dorudur, Ancak bunlar Trk Vatanda olan Aznlk Trkleri'ydi. Mslman Trkler deildi. * * *

HiTLER'iN SS TiMLERi V P2 MASON LOCASI SKANDALI Papalarla gizli Hristiyan tarikatlar ve rgtleri arasndaki ilikiler "Resmi" tarihin dndaki alternatif tarihin ba konusudur. Tarihin eitli dnemlerinde Papalar bu gizli tarikatlarla ilikiler kurmular ve fakat bunlardan pek az resmiyet kazandrlarak Kilise belgeleri arasna alnmtr. yine de ok zengin bir dokmantasyon vardr. Papalarn belgelere gemi ilikileri iinde Templar, Gl ve Ha ile gnmzde ok etkili olan ve sa'nn lmediini, evlendiini ve ocuu olduunu ve bu slaleden gelen Krallarn Fransa'da egemenlik srdklerini ne sren Priory of Sion (Sion'un ncs/gemeni) rgt vardr. Bu rgt 12. yzylda Papa 3. Rlexander tarafndan tm iddialaryla kabul grm ve beratlandrlmt. Sonraki Papalar rgt ezmiler ve kaytlarn Kiliseden kartmlard. 6u rgtn yneticilerinin gnmzdeki iddialarna gre tarihte bir ok nl ahs bu rgte alnmlar veya bizzat onlar tarafndan desteklenmi veya yetitirilmilerdi. rnek olarak Isak Newton, Hugo verilmitir. 20. yzylda ise General De Gaulle ve Andre Gide bu rgtn yeleri arasnda saylmaktadrlar. rgt, sa'nn ailesinden gelen bir erkein yaamakta olduuna inanmaktadr. Hitler 81-

VA TK A NV E TA PIN A K VA LYELER A y tun A LT1N DA L

VA TK A NV ET A P IN A K VA LY E LE R -A ytun A LTIN D A L

bu ahs ele geirebilmek iin zel SS timleri oluturmu ama Franszlar onu ngiltere'ye karmlardr. Savatan sonra yeniden Fransa'ya dnen bu ahs halen Paris'te yaamaktadr. 10 yl nce patlak veren P2 Mason Locas skandali ite bu rgtle balantlyd. 6u fantastik rgt, Avrupa Birlii tam olarak kurulduu zaman sz konusu kiinin bu birliin "Kral" seilmesini istemektedir, ister inann ister inanmayn...

P AP A R O N C AL L 'N N T R K D O S T U ' M AS K S
Roncalli Trkiye'de bulunduu yllarda (1935-45) ok iyi Trke renmiti. O dnemde Trkler tarafndan Kurtulu-Pangalt'da bulunan Vatikan temsilciliine baz gizli ziyaretler yaplm ve bunlar Trk istihbarat elemanlarnca saptanmt. Roncalli, son derece halim selim bir adam olarak tannmt. Kendisinden hi kimse olaanst bir giriimde bulunacan sanmyordu. Tam bir brokrat gibi davranmay seviyordu. 6tliye stlye karmadan olabilecek en psrk tavrlarla kesinde oturup emekli olmay bekleyen bir Tapu Kadastro memuru gibiydi. Ama bunlarn hepsinin maske olduu sonradan anlald. Kardinal yaplan Angelo Roncalli, Trkiye'de ok yakn ilikiler kurmutu. Bunlardan biri de 1930"lu yllarda tant gen ve gznn pekliiyle tannm bir politikacyd. Bu gen politikac daha sonra smet nnyle mcadeleye girdi ve Demokrat Parti'yi kuran kiiden biri oldu. Celal Bayar adl bu politikac 1950 ylnda Demokrat Parti'nin seimleri kazanmasyla birlikte Trkiye Cumhuriyeti'nin 3. Cumhurbakan seildi. Kardinal Roncalli'nin Trkiye'deki en yakn dostlarndan biri ite oydu. Celal Bayar, Cumhurbakan seildikten sonra Gl ve Ha yesi dostu Roncalli'nin ricasn krmad ve Vatikan'n Trkiye'de bir Bykeli amas iin gereken emirleri vard. 1958'e gelindiinde Roncalli, beklenmedik ekilde Papa seildi ve 23. John adn ald. Ve ilk ii de II. Vatikan Konseyi'ni toplamak oldu. Bu konsey Katolik aleminde bomba gibi bir etki yapt. 1963'de, 23. John ld ama 1965'de tamamlanan Konsey almalar Papann adn lmszletirdi. Bu konseyde olman kararlar gnmzde Katolik alemine ve Papala yn vermektedir.

K iliSE N D K LSLR
Gl ve Ha olsun, Templar olsun, bu tr rgtler Vatikan tarafndan "Klise iinde Kilise" olmakla sulanmlardr. Dolaysyla bunlarla ve dier Masonik Localarla iliki kurulmas Vatikan tarafndan iddetle cezalandrlmtr. Nedir ki Vatikan'da, gnmzde de bu tr rgtlerin yeleri vardr. Mason Kardinaller ve papazlar vardr. 6u ruhbanlar her ne kadar Katolikseler de retileri bakmndan daha ok eski Hristiyanl temsil eden Kopti Kilisesi'ne yn veren Aziz Mark'n gizli ncil'inden etkilenmilerdir. ski BM Genel Sekreteri Butros Gali'nin yesi olduu bu Kilise tm isko ve Keltik gelenei belirlemi olan Kilisedir.

G L V H A R G T Y S P AP A R O N C A L L
Piskopos Angelo Roncalli de ite byle bir ruhtand. nemli bir Katolik gazetesi olan The Universe (vren)n ba editr olan Pier Compton'un akladna gre Roncalli, sembolleri Gl ve Ha olan bir rgtn yesi yaplmt. Roncalli 1935'e kadar Sofya'da Vatikan'n Diplomatik Servisi'nde (Vatikan'n Gizli istihbarat rgt) alm, sonra da Apostolik Temsilci olarak Trkiye'ye gnderilmiti. O yllarda Trkiye'de Vatikan Bykelilii yoktu, ite Compton'un belirttiine gre Roncalli, ilk kez istanbul'da, bu ehirde bulunan gizli Gl ve Ha rgt st yneticileri tarafndan bu rgte alnmt, ilgin olan Roncalli'ye bu rgte girdikten sonra ilerde Papa olacann sylenmi olmasyd.

C L A L B A Y A R 'I IP T E N A L A N P A P A
Celal Bayar ile Roncalli'nin dostluu Trkiye tarihindeki bir ilke de imzasn atmtr. Celal Bayar eski dostu Roncalli Papa seilince Vatikan'a giderek onu bizzat makamnda kutlayan-ilk Trk ve Mslman Devlet Bakan oldu. O gne kadar hibir Mslman devlet bakan, Papann ayana gitmemiti. Bu srpriz ziyaret Vatikan ile Trkiye ara sndakl ilikilerde Ortodoks alemine kar bir gzda oldu. istanbullu

VA TKA N VE TA PINA K VA L YELER -A ytun A LTIN D A L

Papa, Bayar'n bu cesur giriimi ni karlk sz brakma d. 1960'da yaplan

askeri darbede Yassada'ya gnderilen ve daha sonra da idama mahkum edilen Celal Bayar'a ok anlaml bir jest yapt. Trk Silahl Kuvvetleri adna Celal Bayar' idama mahkum eden Sk Ynetim Mahkemesi idamdan birka saat nce idamdan vazgeti. Bir gece nce Ankara'ya gelen ve bizzat Papa 23. John'un mesajn ileten bir Kardinal, darbeci subaylara Celal Bayar idam edilirse Papay ve tm Katolik alemini karlarnda bulacaklarn en sert dille bildirdi. Sonuta zavall Adnan Menderes ve arkadalar asldlar, komitac Celal Bayar daha uzun yllar yaad...

iin bu deiiklie ihtiya vardr. nk Ekmenizm'in tarihi kararlar Lateran'da alnmtr.

GLMLRi Trkiye'yi bekleyenlere gelince, Almanlar iin nemli olan tpk tarihte kendilerinin yaptklar gibi, Trkiye'de slamiyet'in Trkletirilmesini istemekte ve bu ynde almalar yapmaktadrlar. Fransa ise Trkiye'deki laikliin bekisidir. Dolaysyla Devlet Laisizm'in her ne pahasna olursa olsun korunmasndan yanadr, ngiltere bu iki gre kardr ve Trkiye'nin nderliinde yeniden bir Hilafet kurulmasna scak bakmaktadr, Amerika ise, Trkiye'de artk Devletin deil, Liberallemi bir Anayasann en st deer olarak tannmasn ve bu anayasann snrlarn izdii nsan Haklar erevesinde, Franszlarnkinden daha zgr ve zerk bir "Din ve Vicdan zgrl"n yerletirmek istemektedir. Trkiye nmzdeki yllarda ite Bat'dan gelecek olan bu "slam'la daha ok tanacaktr.

KMNZMN YRLMES iiN GRKN DKLK Vatikan'n gelecei konusunda baz grlerle Trkiye'nin 21. yzylda karlaaca dinsel giriimlere ksaca deinerek bitireyim. Kuvvetle muhtemeldir ki yeni Papa artk Vatikan'dan ok yine eskisi gibi St. John Leteran Saray'nda oturacaktr. Bunu Katoliklik kt eklinde yorumlamamak gerekir. Tam tersine Ekmenizm'in yerlemesi

V A T K A N V E TA P I N A K V A LY E L E R . A y tu n A L TI N D A L

TGENI Bu yaz dizisini bitirirken u on hususa dikkatleri ekmek istiyorum. 1)Vatikan dnyann en kk Fakat siyasi bakmdan en etkili ve gl devletidir. Bunu hi unutmayalm. 2)Vatikan arivlerinde Osmanl Devleti'yle ve Cumhuriyet Trkiye'siyle ilgili birok belge ve sr vardr. Vatikan bunlar aklamamaktadr. 3)Trk Dostu Papa diye tannan 23. John Trkiye'de bulunduu yllarda Mslmanlara deil Yahudilere yakn olduu bilinmelidir. Pa pann Trkleri seviyorum dedii dorudur, Ancak bunlar Trk Vatanda olan Aznlk Trkleriydi. Mslman Trkler deildi. En yakn dostu ise Karaim asll bir Trk siyasetisiydi. 4)Vatikan, nsan Haklar, Demokrasi, eitlik vs. vs. gibi ierikleri boaltlm sloganlar kullanarak ve kullandrarak Trkiye'deki her trl blclk akmn desteklemektedir. Nedir ki Katolik Kilisesi'ni eleti ren Prof. Hans Kng ve Prof. Dreverman gibi dnyaca nl 84

ilahiyatla r Kiliseden attrm ve onlar Aforoz etmekle tehdit etmitir. Bylece de gerekte nsan Haklar'n ve Demokrasiyi hi sallamadn kantla mtr. 5)Vatikan bir yandan blc terrist PKK'ya ve Krtlere destek verirken Apo'yu korumas altna alm ve idam edilmesini engellemeye almaktadr. Terrizme kar olmas gereken bu dini kurum, konu Tr kiye olunca "ifte Standart" uygulamakta ve BM'nin Terrizmi su sa yan uluslararas kararlarn hi dikkate almadan Terrist Krtlere mad di ve siyasi destek salamak iin her trl diplomatik giriimde bulu nabilmektedir. 6)Vatikan'n zellikle Krtlere ynelik bir Hristiyanlatrma prog ram vardr. Bu erevede Krte ncil basm ve Dinsel propaganda fa aliyetlerine 1992'den bu yana hz vermitir. 7)Vatikan, Trkiye'de ve Ortadou'da ve Trki Cumhuriyetlerde srdrmekte olduu Misyonerlik faaliyetlerine baz slamc evreleri de

V AT K A NI N R N

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R - A y tu n A L T IN D A L

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R -A y tu n A L T IN D A L

ekmeyi baarmtr. zellikle OPUS Dl bu ilikilerin kurulmasnda belirleyici bir rol oynamaktadr. 8)Vatikan'n zellikle Turizm ve naat sektrlerinde Trkiye'de ortaklarnn olup olmad bir an nce aratrlmaldr. zellikle ispan yol irketleri incelenmelidir. 9)Vatikan, Fener Patrikhanesi'nin "Devlet inde Devlet" olmak ar zusunu desteklemeye balamtr. 10) Vatikan, Trkiye'nin AB'ye girmesine kesin kardr. 20 Kasm 2000 tarihinde Papa yanna Ermeni Patrii 2. Karakin'i alarak bir ak lama yapm ve ezcmle yle demiti: "20. yzylda gerekleen tm soykrmlarn sorumlusu Trklerdir." Benden bu kadar. Gerisine Milleti miz karar verecektir.

Declaration On The Relation Of The Church To Non-Christian Religions. Proclaimed Bu Paul VI, October, 28, 1965. De Activitate Missionali Ecclesice Promulgated By His Holiness, Pope Paul VI, December 7, 1965. Pontifical Council For Promoting Christian Unity/Directory For The Applicotion Of The Principles and Norms of cumenism. Post-Synodal Apostolic xhortation of John Paul II The Lay Members Of Christ's Faithful People. Post-Synodal Apostolic Exhortation of His Holiness Pope John Paul Il/Reconciliatio et Paenitentia. 6ncyclical pistle Of His Holiness Pope John Paul II Slavorum apostoli/St. Cyril and Methodius. ncyclical Letter ut Unum Sint/Holy Father John Paul II. Micsale Romanum/lssued By His Holiness Paul VI, Feb. 14. 1969. Sacram Liturgiam/By His holines Pope Paul VI, Jan 25, 1964. The Conslusive Document/The International Congress of Bishops Rome, May 10.16.1981/Synod Hail in the Vatican.

KAYNAKA
Bu dizinin hazrlanmasnda aadaki kaynaklardan yararlanlmtr. Papalk Belgeleri:
Papa Paul VI/To all Religious Add. May 23, 1964. Apostolic Constitution On The Post-Council Jubilee Issued by Pope Paul VI December 7, 1965. ncyclical Letter of Pope Pius X/Pascendi Dominici Gregis and Syllabus/Lamentabilli Sane July 3, 1907. Decree on The Catholic Churches of The astern Piety By His Holiness Pope Paul VI November 21, 1964. Dogmatic Constitution On The Church/Lumen Gentium By His Holiness Pope Paul VI November 21, 1964. Apostolic Exhortation/Cateshesis in our Time. By John Paul II, October 16, 1979. "Grata Recordotio" By His Holiness Pope John XXIII. ncyclical Letter Of Pope Pius XII, September 30. 1943.

Religious and Human Promotion etc. By the Sacred Congregation for Religious and for Secular Studies March 1980. Decree On cumenism Pope Paul VI Nov 21 1964/Vatican Library. Apostolic Exhortation of Paul Vl/On vangelization in the Modern World, december 8, 1975. Catechism of the Catholic Church, Vatican. 1994. Dier Kaynaklar Church, cumenism and Politics by Cardinal Joseph Roztinger 1988. Congregation for the Clergy/Directory on the Ministiry and life of Priests. The arly Christian Fathers Edited And Translated by Henry Bettenson, 1956. The Pope Speaks/The Church Documents Bimonthly Vol. 45, No, 5 Bruno/Forte/The Church: kon Of The Trinity, 1991. The Catholic World Report, Nov 1995. "Bilinmeyen Hitler", Aytun Altndal, Yeni Avrasya Yay., Ankara, 2000.

86 '

8 7 '

K N C B L M

T A P IN A K V A L Y L R

2 .1 . V A L Y L R N N D N
* Akdeniz'in ortasnda kra bir ada. Uzun bir gemii, hareketli bir tarihi ve nl valyeleri var. valyeleri ve tarikatlar... Malta'nn tarihi ise Akdeniz'de sz sahibi olmu Osmanl mparatorluunun tarihiyle neredeyse i ie. * Avrupa tarihinde Malta Adas'nn Trkler tarafndan kuatlmasndan daha iyi bilinen ikinci bir sava ans yoktur." Bu szler Volter'in. 1565'de Kanuni'nin paalar tarafndan 200 gemi ve 40.000 asker gnderilerek balatlan Malta kuatmas sadece 700 valye ve 9000 askeri olan Malta valyeleri Devleti tarafndan pskrtlm ve bu askeri harekt yneten Mustafa Paa, urad hezimeti canyla demiti, Avrupal tarihilere gre Malta kuatmasnn baarszlkla sonulanmas Akdeniz'in tam bir TrkMslman gl olmasn nlemi ve tm Avrupa Hristiyanlnn Trklerin egemenliine girmesini de durdurmutur. Oysa bu Malta valyeleri, ok deil krk yl nce 1520'lerde kendilerine verilmi olan Rodos Adas'ndan yine Sultan Sleyman tarafndan srlm, ispanyol ve Sicilya krallklarnn himmetiyle kimsenin oturmak istemedii, koskoca bir kayalktan ibaret olan kra Malta'ya yerlemek zorunda kalmlard. * * *

nce "merhaba!" Malta'da konuulan resmi dilin yaklak %70'i Arapa kelimelerden oluuyor. Bylelikle Arapa, Malta dili araclyla AT'nin resmen tand diller arasnda yer alrken Trke bu kategoride de dta braklm durumda. Malta'da yerli Malta dilini konuan ve ounlukla ii, kyl ve kk esnaf halk kesimiyle, eitimini aile iinde ve okullarda dorudan doruya ngilizce renerek yapm st snf arasnda klt 91'

VA TKA N VE TA PINA K VA LYELER -A ytun A LTINDA L

VA TKA N VE TA PINA K VA LYELER -A ytun A LTINDA L

rel bir atma var. Daha ok st kademe brokratlarn ve varlkl kesimin bal olduu "Milli Parti'nin taraftarlar ngilizceye arlk verirken halen iktidardaki "i Partisi" Maltacay glendirmeye ama ngilizce'yi de dlanmamaya alyor. Malta'ya hava yoluyla gelen bir Trk nce "Merhaba" kelimesiyle karlar. er Arapa'ya biraz ainal varsa, Trke'ye girmi olan bu dilin kelimeleriyle gmre "Duhl" der ve kapdan "Huru" yaparak kar. Yayn organlarnda ve resmi yazlarda en sk duyaca kelimeler ise "Milli", "Tebli", Tarik-Vol", "Hak", "Takvim" olur. Maltallar iin kendilerini vme ve gururlanma arac Trkiye, Avrupa'nn durduramad Trkleri biz durdurduk. Biz olmasaydk sava Trkler btn Avrupa'y ezip geerlerdi, diyorlar. Malta'nn en tannm aydnlarndan biri olan Dr. Paul Cassar bir grup Amerikal gazeteciye hi duraksamadan Trklerin Avrupallardan ne denli gl ve "Kiilikli" insanlar olduklarn benim nmde syledi. Gerekten de Kanuni, Viyana dnda sadece Malta'da ordusunun yenildiini grd. Malta 18. yzylda tarihini deitiren byk olay yaad. lki Osmanllarn Malta'y sava blgesi olmaktan karmalaryd. Maltal tarihilere gre bu ayn zamanda Malta valyeleri'nin de sonunun balangc olmutu. Nitekim 1878'de Napolyon, Msr'a giderken kendisine gda ve su yardm yapmak istemeyen Maltallar, ngiliz General Nelson araclyla Napolyon'dan kurtuldular, ngiliz egemenliine girdiler. Bu dnemde valyeler etkilerini yitirmeye baladlar. ngilizler Malta'y daima bir askeri s olarak kullandlar ve gelimesine katkda bulundular. 2. Dnya Sava srasnda Malta bu kez de eskiden beri Akdeniz'e inmek isteyen Ruslarn ve Almanlarn dikkatini ekti. Bunun zerine ngiltere ve Amerika, Malta'da gl birer s kurdular ve 1942-43 yllarnda buradan yaplan askeri saldrlarla Sicilya ve talya, Nazi igalinden kurtarld. Malta valye Devleti bizim ksaca "Korsanlk" dediimiz "Corsair" (Devlet izniyle ak denizlerde gemi soymak) uygulayan bir yap zerine kurulmutu. Osmanlnn zengin gemilerini vurarak servet edinmiti. Malta ayn zamanda Akdeniz'de bizim yine Korsanlk dediimiz

"Pirate" olayna kar Avrupa'nn "Polislii" grevini yapyordu. Dier bir deyile Malta valyeleri iin "Devlet adna gemi soymak" soylu bir iti. "Korsan etesi" adna soygun yapmak ise yasakt! Malta tarihi, "Trklersiz" bir anlam tamyor. Malta kltr de yle. Koyu ve sofu Katolik olan Maltallar, gnmzde hl "Boanma", "Doum Kontrol" gibi konularda Roman Katolik Kilisesi'nden bakasnn szn dinlemiyor.

MALTA ADALARI

Malta, Gozo ve Comino adalarndan oluan Malta Adalar, Akdeniz'in kalbinde 90 km. gneyinde ve Kuzey Afrika kylarndan 290 km. uzakta. Muhteem limanlar ve stratejik konumu nedeniyle, benzersiz renkte bir kltre ve zengin bir tarihe sahip. Son nfus saymna gre, toplam nfusu yaklak 350.000. Malta Adalar'nn en by Malta 264 km2; Gozo 67; Comino ise 3 km2. Km2'ye 1104 kii dyor. 394'e kadar Roma, 870'e kadar Bizans hakimiyetinde bulunan adalar, 1001 ylna dek Araplarn elinde kaldktan sonra, Sicilya'nn oldu. 1814'ten itibaren ngiliz kolonisi olan Malta, II. Dnya Sava'nda nemli bir rol oynad. 1964'teki Bamszlk Anayasas'yla ingiliz smrgeliinden kurtulan Malta, 1974'e dek bir monariyken; artk bir bakan ve parlamentonun ynetimindeki, liberal parlamenter bir demokrasi. Bakan, 1994'de parlamento tarafndan be yllna seilen Dr. Ugo Mifsud Bonnici. Babakan da 1996'da iktidara gelen i Partisi'nin lideri Alfred Sant.

92'

'93-

T A P IN A K V A L Y L R l

* * * 2 .2 . D E V L E T I N D E D V *L Malta, T dnyada nfus younluunun en fazla olduu drdnc lke. -valyeleriyle tannan Adalar, her yl turist aknna uruyor, Ancak Turizm Bakan tek bir eyden ikyeti; o da Malta'nn yanl tannd: "Malta, tarikatlarn deil; Maltallarndr!

Malta ve Tarikatlar Malta'nn nl tarikatlarna gemeden, tarikat kavramnn zerinde durmak gerekiyor. Trke'ye Tarikat olarak evrilmi olan "Order" kavramyla balantl iki kavram daha vardr. Tarikat ite bu iki kavram anlaldktan sonra ortaya kar. Tarikat kavram daha ok Katolik aleminde geerli bir kavramdr. Dier iki kavram "Sect ve Cult" ise tm Hristiyanlkta geer. rnein Benediktinler, Fransiskanlar, Karmelitler, Dominikonerler birer tarikattr. Bunlar dorudan doruya Papalardan aldklar Kutsamalar (Blessing) ve izinlerle kurulmulardr. Bir de Mandicant diye bilinen tan katlar vardr. Bunlar hibir dnyevi ile uramayan "Kei" tarikatlardrlar. Keiler (Monks) manastrlarda yaarlar ve ok gerekmedike d dnyayla temas kurmazlar. Dierleri ise alkol bamllndan tutun, amerikan futboluna kadar her alanda insanlarla i ie olmak zorundadrlar. Hristiyan aleminde gze grlmese de Manastr Keilerinin tarikatlaryla Kilise papazlarnn tarikatlar arasnda gizli bir mcadele vardr. Keiler daima yoksullardan yana ve onlarn orasnda yaamay semilerken papazlar ve papalar zenginlerden yara ve debdebe iinde yaamann dinen caiz olduu grndedirler.
95-

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R -A y tu n A L T IN D A L

"Sect" ise mutlaka bir "Schism=Hizip"den domutur. rnein Vatikan iin Protestanlk bir din deil sadece bir "Sect'tir. lgintir ki, Ortodoks Hristiyanl iin de slamiyet, Yahud-Ortodoks hizbinden domu bir "Sect'tir. Katolikler Protestanlarn, Ortodokslar da Mslmanlarn bir gn yanllarn anlayarak yeniden "Ana kiliselerine" dneceklerine inanrlar. "Cult" kavram ise daha ok Protestan lkelerde kullanlr. rnein Almanya'da slamiyet, bir din deil, sadece bir "Cult" olarak resmi yazmalarda yer alr. Burada szn ettiimiz tarikatlar ise kurulular itibariyle Hristiyan Kilise Yasalarna (Canon) bal Manastr ve Zht yolunu semi olan keilerin kurduklar "askeri" tarikatlardr. Hristiyanlk zgn ekliyle askerlik yapmay din adamlarna yasaklamtr, Ama XI. yzyla gelindiinde Kuds' Mslmanlardan kurtarmak iin Papalk, Hal Ordularnn kurulmas grevini baz keilere verdi. Bylelikle ilk "Silahl din adam" ordular kurulmu oldu. Balangta para-militer zellik tayan bu tarikatlarn ilki, "Gizli" Templar (Tapnak) valyeleri Tan kat idi. Bunlar islami "Cihad" kavramn Hristiyanla uyarlayarak Mslmanlara kar savamak iin yemin etmi din adamlarnn kurduklar gizli bir tarikatt. Adlarn Kuds'teki Mescid-i Aksa'dan almlard. Daha sonra bu tarikattan pek ok gizli rgt ve "Occult" (Gizli by, sihir vs. uraanlara verilen ad) Tarikatlar tremitir. Bunlarn en bilinenleri Rosicuricianlar ve Masonlardr. Bu gelenek gnmzde de srmektedir. Yine Templar'dan tremi ama "Politik ihtilalcilii" gizlice gelitirmi olan bir tarikat daha vardr bu da "lluminati" adyla bilinir. Adann gerek sahibi olmay yeniden gndeme getirmi olan bir "Devlet" daha var. Bu da "Malta valyeleri Devleti". Ksaca S.M.O.M. diye bilinen bu devlet de Malta ile imzalam olduu ikili anlamadan yararlanarak Malta'daki, daha nce elinden alnm olan haklarn ve mlklerini geri alma aamasnda. Hatta bir gazetecinin anlattna gre valyelerle Malta Devlet! arasnda bu anlama imzalanrken zellikle 6. Madde'de tam bir hukuki boluk yaratlm ve bunun sayesinde ilerde valyelerin yeniden Malta'ya dnmelerine yeil k yaklm. Onlar da geri dnmeye hazrlanyor gibiler. Bir anlamda Malta'da hem Cumhuriyet hem de koyu ve sofu Katoliklerin Tarikat olan "St. John valyelii" bir arada yaayacak. Hani benzetmek gibi olmasn ama bu Trkiye'de "Hem Cumhuriyet hem de Hilafet"

olsun demek gibi bir eyi

Sizim Osmanl tarihinde okutulmayan ilgin bir olayn Malta'da her frsatta anlatldna tank oldum. Olay u: 1610'da Osmanl, ok gvendii baz leventlerinin esir olarak Malta valyeleri'nin ellerine dmelerini planlyor. Bir "Corsair" saldrsnda teslim olup esir dyorlar, Ada'da en ar ilerde altrlrlar. Ada'da en ar ilerde altrlrlarken Osmanl'nn planna gre bir yandan da "Malta halkn zalim valyelere kar kmaya ve isyana tevik ediyorlar. Yani tam bir "Beinci Kol" faaliyeti. Ve isyan balyor. Malta halk zalimlere kar ayaklanyor ve ksa bir sre iinde kaleleri ele geiriyorlar. Bunun zerine italya ve Sicilya'dan gelen krallk Ordular, Osmanl yetieme-den isyan bastryor ve leventlerin ba Ali Bey'le 19 Trk' yakalyorlar. Bundan sonras ok korkun ve hazin...

yapmaktan nasl zevk aldklar da... "Trkler o kadar dayanklydlar ki valyeler ne kadar ikence yaptlarsa onlar ldremediler. Bunun zerine her sabah ezan vaktinde bir Trk' kalenin burcundan asarak ldrmeye baladlar. Trkler bir an nce idam edilmek iin birbirleriyle yartlar" diye yazm Maltal bir tarihi. Mihmandarm bu olay daha deiik yorumlad. "er Trklerin balatt halk ihtilali olsayd, Maltallar, Fransz ihtilalinden yaklak 180 yl nce dnyada "ihtilal" yaparak Cumhuriyet kurmu ilk devlet olmak erefini kazanacaklard. Bylelikle zalim valyelerden kurtulmu olacaktk." Osmanl silah zoruyla alamad Malta'ya ajanlar sokarak ihtilal" kartm! Hem de nihai amac "Cumhuriyet" ilan etmek olan bir "ihtilal"! ilgintir ki Maltallar dnyaca nl valyelerinden ve onlarn tarikatlarndan pek honut deiller. Turizm Bakan Karmenu Vella ile yaptm grmede o da ayn kaygy dile getirdi. "Nedense Malta der

ikenceyle vnen Maltallar Gnmzde Malta'y turistik amalarla ziyaret edenlerin yollar Malta'nn nl "Zindanlarna" da dyor, Ali Bey ve arkadalarna yaplm olan korkun ikenceler, maketlerle, ses ve k grntleriyle anlatlyor. valyelerin Trklere ikence

VA TK A NV E TA P IN A K VA LY E LE R * A y tun A LTI N DA L

demez herkes valyeleri soruyor. Biz bundan mutlu olmuyoruz. vet valyeler var. Onlarn tan katlar var. Ve bu aday dnyaya onlar ta nttlar, Ama bunlarn dnda bir de gerek Malta var. Biz bu Malta'nn tannmasn ve sevilmesini istiyoruz. Bu Malta Maltallarndr, tarikatla rn deil. Siz Trk olduunuz iin sylyorum, Ankara Hkmeti bize hep Malta valyeleriyle Trklerin savalarnn anlatlmasndan iki lkenin turizm ve kltrnn zararl kacan nazik bir ekilde hatrlatt. Ben de ayn kandaym. Bizim valyeler dnda bir kltrmz gstermek istiyoruz." Turizm Bakan Vella gen, giriimci ve dinamik bir politikac. Malta'da esmeye balam olan "Deiim' rzgrn yakalamay baa rabilmi bir "Sosyalist". Trkiye ile Malta arasnda "Sava konseptleri ne" deil dostlua dayal ilikiler kurulmasndan yana. "Hkmetimizin gr de budur" diyor. Gnmzde Malta'daki valye tarikatlarnn tamamna yakn kendilerinin 1048'de balayp 1240'a kadar srm olan bu Templar geleneinden geldiklerini ne srerler. Ksa ad S.M.O.M. olan "The Sovereign Military Hospitaller Order Of St. John of Jerusalem of Rhodes and of Malta"da (Rodos, Malta ve Kuds St. John valyeleri askeri ve gemen Tarikat) halen dnyada kabul edilen ve Malta Devle ti nezdinde bir bykeli tarafndan temsil edilen tek "Tarikat devletidir". Bunlarn kendi pasaportlar ve elilik binalar vardr. Merkezleri Ro m a'dadr ama "kararghlar" Malta'dadr.

Sevr'i Osmanl'ya kabul ettirmek iin bu srgnlerin yarglanma hakkn koz olarak kullanacakt. 1921 Londra Konferans'yla srgnler serbest kald, Ancak 13 srgn, adadan aynlamadan ld.

S rg n le r...
Kurtulu Sava srasnda, 145 Osmanl devlet ve din adam, as ker ve yazar ingilizlerce Malta'da tutuldu. 28 Mays 1919'da Malta'ya srgne gnderilenler arasnda; eski sadrazam Said Halim Paa, eski eyhlislam rgpl Mustafa Hayri Efendi, Abbas Halim Paa, Mithat kr, ismail Canbulat beyler ve Ziya Gkalp, Hseyin Cahit, Ahmed A aolu gibi yazar ve gazeteciler de vard. 16 Mart 1920'de son Os manl Meclis-i Mebusannn baslmasyla; Kara Vasf, Hseyin Rauf (Orbay)'n da aralarnda olduu 93 kii daha adaya gnderildi, ingi lizler

T A P IN A K V A L Y L R

dikkatimi ekti. Kim diye sordu. Bakannn cevab olduka dnd rcyd. "Sayn konuk, kendileri Majeste Prens ve Byk stad, Kadr-i Mutlak (His Most Eminent Highness) Fra Andrew Bertie'dir. Sizden rica ediyorum, kendisinden Majesteleri diyerek sz edin..." Malta halknn valyeleri niin sevmedikleri belki de en iyi bu szlerden anlalyordu. valyeler gemite olduu gibi gnmzde de sadece Katoliklerden seiliyor. Bu tarikatn bir de "Sahte valye leri ve Tarikatlar Soruturma Dairesi" var. S.M.O.M. kendisi dnda sa d ece iki tarkat gerek valye tarikat olarak tanyor dierleriyle ba kurmuyor. Bunlar 1888'de ngiltere'de Kralie Viktorya tarafndan kur durulmu olan "The Most Venerable Order of The Hospital of St. John of Jerusalem" ile Protestan Almanlar tarafndan kurulmu olan "Der Jo-

2.3. TAHTI OLMAYAN iMPARATOR

* Paleolog Hanedan 1453'ten sonra ar'a snyor ve son Bizans imparatoru XI. Konstantin'in yeeni Zoe-Sophia, ar III. Ivan'la evlendiriliyor. arlar, Bizans'n yasal savunuculuunu stleniyor. * * *

S.M.O.M. tarikatnn Malta'daki Bakan (President) Roger di Giorgio ile Valetta'daki muhteem kararghnda grtm. Roger di Giorgio, ksaca K.G.CM.G. denen "valye Byk Ha'n Tama Hakk na Sahip ahs". alma odasna girdiimde duvardaki byk bir port re

>98-

99*

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R -A y tu n A L T IN DA L

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R * A y tu n A L T IN D A L

honniteorder, Balley Brandenburg des ritterardens des St. Johannis." S.M.O.M. bu ingiliz ve Alman tarikatlarnn Hollanda ve sve'te kurduklar tarikatlar da gerek tarikatlar olarak kabul ediyor. Dier tm tarikatlarn kendileriyle ve Kuds, Rodos ve Malta'yla valyelik olarak balar olmadn sylyor. Roger di Giorgio S.M.O.M. tarikatnn Malta'daki Bakan ama kendisi valye deil. Meslei mimarlk. Tarikate ait binalarn restorasyonunda etkili olsun istenmi. "Bizim Malta'da birok kalemiz ve saraymz vardr" diyor. "Gerekte btn Malta'y biz kurduk. Valetta Avrupa'da ehir plan nceden tasarlanarak kurulmu ilk bakenttir. Dier ehir Madina da yledir" diye ekliyor. Bu Madina ad da Arapa Medine'den geliyor, Arapa Medine, medeni ehir demektir.

nilenleri sevmiyoruz." diyor. Ne gibi sylentiler diye srar ediyorum ama nafile. Prens aleyhine alm olan baz davalar olduunu biliyorum ama bakan bunlara deinmek istemiyor. Daha sonra grtm ayn tarikatn bir baka yesi Marki Clement de Piro ise, kk bir mzeyi andran evinde bana Bizans mparatoru diye tantlan kiinin kendilerince "Gvenilir bir ahs" olmadn aka sylyor. "Bu adamn kimlerin hesabna altn biz biliyoruz." diyor, Ama hepsi o kadar. S.M.O.M. yetkilileri sylemiyorlar ama Bizans mparatoru'nun "Birilerinin hesabna alan adam" olduu izlenimi verilmek isteniyor. Acaba bu birileri Ruslar m diye dnyorum? Daha sonra bu dncemi dorulayan baz bilgiler de aktarlyor.

Trklerle hep savatk*

esrarengiz imparator Roger di Giorgio, kaleyi gezdirirken birden ilgin bir aklama yapyor. "Bizi slam'a kar bir tarikat zannetmeyin" diyor. Ben de Trkiye hakknda ne dndn soruyorum. "Biz tarihte hep Trklerle savatk. Onlar ok iyi tanyoruz, Ama artk a deiti. Bizim Trkiye'yle alp veremediimiz bir ey yok. Trkiye'nin de dier devletler gibi baarl olmasn isteriz, bu kadar." Nedir ki, tarikatn dier yeleri Trklerin AT'de yerleri yoktur diye aka sylyorlar. Konu slamiyet'e gelince; Araplardan ok yararlandklarn ve daima iliki iinde olduklarn vurguluyorlar. Trkler iinse sadece iyi askerdirler ve bata Kanuni olmak zere byk devlet adamlar yetitirmilerdir diyerek konuyu kapatyorlar. Yahudileri de benzer biimde geitiriyorlar. Malta'da Yahudi yok denebilir. Gemite kaytl sadece 50 aile varm. Bunlar da daha ok valyelerin "Kirli Para" ilerinde kullanlmlar. Bakan Roger di Giorgio'ya, "Bir de Bizans imparatoru Prens Henri Paleolog var. Onun hakknda ne dnyorsunuz?" diye soruyorum ve bir belge gsteriyorum. Bakan isteksizce inceliyor evrak: "Bizim Vigo ile sorunlarmz var; (Vigo Prens'in adlarndan biri) hakknda sylePrens hakknda S.M.O.M. gibi dnmeyenler de var. mparator hakkndaki kukular belirli kskanlklardan, hrslardan ve kar atmalarndan m kaynaklanyor yoksa daha derinlerde yatan baka nedenler mi var? Bizans mparatoru'nun "Byk stad" olduu tarikatlarla grmeye gittiimde baz bilgiler edinebiliyorum. S.M.O.M. diye bilinen tarikat 1798'den sonra Rus arlarnca korunmaya alnyor. ar'n Ortodoks Kilisesi'nin ba olmas, baz sofu Katolik valyelerin ayrlarak kendi balarna yeni bir tarikat kurmalarna yol ayor, Ama birok Katolik valye Rus ar'nn desteini istemeden de olsa kabulleniyor. 1917'ye kadar arlar bu tarikat ynetiyor. Paleolog Hanedan ise 1453'ten sonra arlara snyor ve son Bizans mparatoru XI. Konstantin'in erkek kardei Thomas'n hz Zoe-Sophia,ar III. van'la evlendiriliyor. Bylece arlar hem tm Ortodoks dnyasnn ruhani liderliini hem de Bizans'n yasal savunuculuunu stlenmi oluyorlar. Bolevik ihtilali bu staty batan sona deitiriyor. Bu dnemde devreye baz ok zengin ve gl Amerikallar girmeye balyor. Malta valyeleri Katolik ve Ortodoks tarikatlar olarak blnyorlar. Bir ksm da "Ekmenik" yani "Dinler Aras Dialog" (sadece Hristiyanlar iin geerli) tarikatlar haline geliyorlar. Bunlardan S.M.O.M., bata Vatikan

100*

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R A y tu n A L T IN D A L

olmak zere 45 lkede Bykeli dzeyinde temsilci bulundurabilme hakkn kazanyor. Bylece S.M.O.M. resmen 'Devlet iinde Devlet" statsne kavuuyor. Kendi bayra, pulu, pasaportu, imtiyazlar ve zel vergi sistemine sahip olan "gemen Bir Devlet". Ayn zamanda UNESCO'da, AB'de, FAO'da, WHO'da vd. daimi delegasyonlar bulunduruyor. Kzl Ha ve dolaysyla da Kzlay'la sk ilikiler kuruyor. Ama hakknda kt izlenimler de douyor. rnein baz Yahudi evreleri 2. Dnya Sava srasnda Yahudilerden alnan paralarn ve altnlarn Kzlha ve onun yneticilerinden olan bu Sen John Tarikat tarafndan eitli lkelere -bu meyanda Trkiye'ye- karldn sylyorlar, talyada patlak veren nl P2 Mason Locas skandaline adlar kartrlyor. P2'nin 1200 yesinden en nde gelenlerin ounun S.M.O.M. yesi olduklar yazlyor. Ksacas kendisinden baka kimseyi gerek kabul etmeyen "Kibirli" S.M.O.M. baka tarikatlar tarafndan "Papann ve Vatikan'n Oyunca" olarak grlyor ve gsteriliyor.

TAPINAK

VALYELER

2.4. iMPARATOR N ISTlYOR?

N A S IL M P A R A T O OR LU N U R

Dnyada en zor ilerden biri budur. Byle bir iddiann sahibi, nce kararlar uluslararas mahkemelerce kabul edilebilecek bir st makamdan; Papalk, Patriklik veya egemen bir kraldan "Fons Honorum" diye bilinen bir yetki belgesi almak zorundadr. 11 ubat 1869'da Prens Giovanni Antonio Lascaris Paleolog, Bizans tahtnn yasal varisi olduu gerekesiyle Papaya bavurarak kendisinden (Papa IX. Pius) "Fons Honorum" almt. Karar Roma Senatosu'nun zabtlarna geirilmiti. (Bkz. Congregazione Araldica 47-68). 27 Mart 1869'da karar ingiliz Asalet Sicili'ne ilendi. 27 Mart 1869'da Prens Gerolamo de Vico Lascaris Paleolog Roma Senatosu'na bavurarak imparatorluk sfatnn Roma hkmdarlarnn Altn Sicili'ne kaydedilmesini istemi ve istei de yerine getirilmiti. 6 Austos 1874'de Prens Giovanni Antonio, yeeni Prens Don Gerolamo'yu -imdiki imparatorun bykbabas- mparator olarak tayin etmiti. Bu devir ilemi ve hakkna da Jus Honorum denilir. Fons Honorum sahibi bir soylu, setii bir soyluya Jus Honorum yani unvanm kullanma yetkisini devredebilir. 3 Temmuz 1961 'de Flori-da'da bir mahkeme, imdiki imparator Prens Henri'nin babas Prens Sezar'n her iki hakk da elinde bulundurduuna ve diledii gibi tasarruf edebileceine karar vermiti. 24 Mart 1964'te ise ABD, Sirakuze'de Prens Henri'nin aleyhine alm bir sahtecilik davasn mahkeme reddetmi ve Prensin babasndan intikalen kendisinde olan bu iki hakk diledii gibi kullanabileceine karar vermiti. 14 Kasm 1990'da Prens Henri Londra'deki "College of Arms" (Asalet Sicil Kayt Okulu)'nda asa-

102*

103'

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R -A y tu n A L T IN D A L

(etini ve eceresini belgelendirdi. Nihayet 16 Nisan 1991'de Fransz st mahkemesi (La Cour de Cassation) Prens Henri'yi at bir "Asalet verme davas'nda hakl bularak tasarrufun hakknn kendisine ait olduunu onaylamt. Daha nce Majr Castillo'nun gsterdii mahkeme karar ise (1997 tarihli) en son karard. Yani stanbul'daki Bizans Tah-t'nn Yasal Varisi olduunu iddia eden ve bu iddiasn da talya'da, Fransa'da, ingiltere'de, Amerika'da ve Rusya'da mahkeme kararlaryla kabul ettirebilmi bir imparator vard, iyi mi? Trkiye'nin bandaki dertler yetmiyormu gibi bir de mparator karmlard bamza. Malta'da ingilizlerin egemenliklerini simgeleyen bir kulp var: Union Club. Gemite ingiliz soylularn, subaylarn ve ailelerinin bulutuklar yermi. Halen Malta'nn en kibar ve prestijli meknlarndan. Union Club'da, "The Constantinian Order Of Saint George" (St. George Konstantin Tarikat'nn Temsilcileri=Association) ile bulutum. mekli Albay valye Antoine Pace Bonello, Agatha Christie uyarlamas filmlerdeki emekli ingiliz istihbarat subaylarn andryordu. "Ben hep askerdim, ailem de" dedi ve ekledi: "Sizi Majr Victor J. Castillo (D. GC, OC sahibi bir valye) ile tantraym. Kendileri benim "Chairman'imdir. valye Castillo 84 yanda bir 'delikanl'yd. Gler yzl ve sempatikti, iyi eitim grm biriydi. Hemen sze girdi: "Bizim tarikatmzla ilgili bir soruturma yapyormusunuz..." lime bir belge tututurdu. Bu, Rusya'daki bir mahkemeye ait, 24 Temmuz 1997 tarihli bir karard. "Bu mahkeme karar Prens Henri Konstantin Paleolog'un Bizans Taht'nn Tek Yasal Varisi olduunu gsteren en son karardr. ncekileri de size anlatacam ve gstereceim..." Prens Henri Paleolog Konstantin Tarikat'nn (St. George) Byk stad'yd. Majr Castillo ve valye Bonello, onun Malta'daki resmi temsilcileriydiler. Prens, Cannes'da gizli tutulan bir adreste oturuyordu. Majr Castillo'ya gre Prens tek ve yasal Bizans imparatoru idi. "Galiba Bizans Taht'na oturmak isteyen bakalar da var?" diye sordum. Majr Castillo hemen dorulad: "Bakalar da bu tahtta hak iddia ettiler ama sadece Prens Henri'nin haklarnn sakl tutulmasna karar verdi mahkemeler. Bakn kararn altnda ne yazyor" dedi. "Bu karar Prens Henri'nin halen hkmdarln srdrmekte olan egemen bir kralla ayn haklara sahip olduunun belgesidir ve kantdr" yazyordu. Ortada ne Bizans Taht ne de Bizans vard ama Prens Henri

Paleolog adnda biri, olmayan bir tahtn, olmayan bir devletin, olmayan bir ordunun bandaki gerek bir mparator olduunu mahkeme kararyla tevsik edebilmiti!

N ero n 'u n T oru n u

Baka bir belgeye gre Prens Henri'nin atalar. Roma imparatoru Julius Flavius Claudius'a uzanyordu. Julius Sezar da ayn ailedendi. Daha da nl bir atas vard: Domitius Claudius, yani nl Neron. M.S. 54-68 orasnda hkm sren bu imparator dneminde Prens'in ailesi, Vigo-Paleolog Viterbo hanedan balamt. Prens adnn "Paleo" (Ata-sal, en eski cedde ait olmak) ve "Logos" (Hikmet, Bilgi; ilahiyatta Tanrnn Bilincine ulamak) kelimelerinden oluturulduunu ve bu hanedana byle bir ad kullanma hakknn verildiini iddia ediyordu. Hanedan Bizans'ta hkm srm 9. Hanedand ve imparator da XI. Konstantin'dl. Majr Castillo nedense tarikatn arlkl olarak Almanya'da, Mnih ve Duisburg'da eitli faaliyetleri srdrmekte olduundan hi sz etmedi, Almanya'da ve Fransa'da bu tarikatn yaynlad, tarihsiz ve basld yer belirsiz brorlerde mthi bir Trkiye dmanl yapldn ve Bizans'n yeniden kurulmas iin imparatorun nasl var gcyle altn hi sylemedi. Bu tarikatn adn bazen "The Imperial supreme Military Orthodox Dynastic Constantinian Order of St. George Byzantium" diye deitirerek kullandn da anlatmad. Bu ad altnda Duisburg'da baz Krtlere el altndan iletilen bilgi ve belgelerde aynen: "Bu tarikat Yunanistan'n Trk boyunduruundan kurtarlmasna aktif olarak katlmtr. Tarikatn nihai amac halen Trklerin boyunduruundaki tm halklara hakl mcadelelerinde yardmc olmak, Bat dnyasnda Bizans' sevdirmek ve Yunanistan lehine almak ve Rus Ortodoks Kilisesi'nin tantmn yapmaktr" denildiini de sylemedi. Bunlarla ilgili bilgiler zaten elimdeydi. Kendisine; iyi de, siz Katoliksiniz ama Prens Ortodoks Kilisesi'nin ba. Kald ki stanbul'daki Fener Patrii, bizzat kendi elinden km ngilizce metinlerde Bizans-Konstantinopol Taht'nn tek yasal varisi benim' diyor. Sizce u mahut Bizans Taht'nn gerek varisi kim

acaba diye sordum. Majr Castillo, "Siz Prens'in Trkiye iin bir

sorun olabileceini dnyorsu-

104'

105'

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R A y tu n A L T IN D A L

nuz. Ama oradan onca zaman gemi. Tarikatmz imdi sadece hayr ileriyle urayor. Trkiye ile alp veremediimiz bir ey yoktur* dedi. Biri, ben Bizans'n yasal, tek ve egemen imparatoruyum diyor. Yllardr baz devletleri de yanna alp bu iin hukuki alt yapsn oluturuyor. Tarikatlar kuruyor, unvanlar datyor, gizli ve ak diplomasi yapyor; temsilcisi ise bana Trkiye ile bir alp veremediklerinin olmadn sylyor. Tarikatn ba stanbul'u ve Bizans' istiyor, hepsi o kadar!... Konstantin (Byk) adn tayan bir tarikat daha var. Gerekte Majr Castillo'nunkiyle ayn ama nedense aralarnda hibir ba yokmu gibi davranyorlar, Ad "The Imperial Constantinian Order". istanbul'un fethinden hemen sonra, o srada Arnavutluk'ta yaayan Pale-olog'dan nceki Hanedan Angeluslar tarafndan yine Papa'nn izniyle kurulmu. Papalk'n tand bu ilk askeri tarikat 1680'de Avustur-ya-Macaristan adna 2000 valyesiyle; 1717'de, 1719'da ve 1734'de Dalmaya'da ve Arnavutluk'ta Osmanl'ya kar savat. Bu yl iinde tarikatn Byk stadl Parma Dkal'ndan Sicilya Krall'na geti.

Konstantin Tarkatna ye yaplan bir Alman casusu. Baron Rudolf von Sebottendorff bu projede. Dr. L. F. Mizzi ile birlikte almt, ilgintir ki u anda "Byk Ba Naibi" olarak Kont Montaldo ve Modon'un gzkt ve Prens Henri'nin Byk stad olduu "Sovereign Knights of Malta" tarikatnda da bu Mizzi'nin olu Maurice Mizzi st dzey ynetici olarak yer almaktadr.

stanbuldaki Konstantin Tarikat Konstantin Tarikat'nn stanbul'da daima "muhbirleri vard. 1908'de Konstantin'in yer alt faaliyetleri daha ok Osmanl Hanedanl'nn yklmasna ynelikti. Tarikat, Hilafet aleyhtar yaynlar yaptryordu ve bunda baz Mslman Araplar kullanmaktayd. 1915'teki Byk stad, Baron Schmidt von der Launite idi. Baron. Boleviklere kar savamak ve arl kurtarmak iin Rusya'ya valyeleriyle birlikte gizlice girmi ve yakalanarak ikenceyle ldrlmt. Ondan sonra Byk stadla olu getirilmiti. Konstantin Tarikat'nn istanbul'da el altndan ynlendirdii en ilgin olaylardan biri Amerika'nn nl YMCA (Gen Hristiyan 6rkekler Birlii) adl misyoner rgtn Trkleri Hristiyanlatrsnlar diye 1913'de kurdurtmas olmutu.

T A P IN A K V A L Y L R i

2.5. MPAR ATOR HATIRl NA DVLT KURUL MU

* Bu impara torun tac da yok taht da devleti de. Ama ona bir devlet

kurulmu. Diplomasi yapyor hatta arabuluculuk! * Esrarengiz Baron Baron Rudolf von Sebottendorff ok ilgin bir kimse. 1911'de ylnda Trk vatandalna alnm olan Baron bir lokomotif srcsnn oluydu. Trkiye'de bir Yahudi ailesi tarafndan ok karmak bnyesi olan bir Mason locasna. Memphis Locas'na, inisye edilmiti. Oysa Baron mthi bir Yahudi dmanyd. Daha sonra bir isvirelinin almalarndan yola karak Trk Bektailii ile Masonluk arasndaki gizli ilikileri anlatan Almanca bir kitap yazmt. 1924 tarihti bu kitapta Baron Masonluun esasnn Trk Bektai geleneinde bulunduunu ve Avrupal Masonlarn bu bilgileri kullanarak tahrif edilmi bir Anayasa (1717 Anderson Yasas) yaptklarn ve Masonluu amacndan saptrdklarn iddia etmiti. Imperial Konstantin Tarikat'nn bu esrarengiz Baronu istanbul'da Beyo-lu'ndo bir "Occult" grubu oluturmu ve buna Thule adn vermiti. Sadece soylularn ye olabildikleri Thule'nin Mnih'te 200, Almanya'da 1500 yesi vard. n nl yelerinden biri Thurm and Taxis Prensi idi. Prens Konstantin Tarikatnn da yesiydi. rgt 1919'da "Sokaktaki adam' siyasete ekmek iin Baron Sebottendorff un isteiyle DAP adyla bir parti kurdu, Alman ii Partisi diye bilinen bu Parti, Dietrich chardt adl bir okltistin getirdii bir adam yine Sebotten-dorfTun isteiyle 7-555 kayt numarasyla partinin bana getirdi. Bu adam Adolf Hitler'di. Sonras malum...* * * *

Baron Sebotteodorff ve Hitler ilikilerini renmek is Yeni Avrasya Yay. 2000. adl kitabma bakabilirler.

109'

V A T K A NV ETA P IN A K V A LY E L E R A y tun A LT IN D A L

Tarikat Devlet Adamlar Konstantin Tarikat halen dnyadaki en gl dinsel ve askeri tarikatlardan biridir. Sadece talya'da 1000'den fazla VIP statsndeki yesi vardr. Son talya Devlet Bakan Francesco Cossiga bu tarikatn yesiydi. Halen Avrupa Birlii'nde ve Parlamentosu'nda grevli birok diplomat, eski bir NATO Genel Sekreteri ile birok Lord ve Avam Kamaras yesi de yine bu askeri tarikatn "Biraderleri" arasndadrlar. Daha sayaym m? Vatikan'daki en az 20 Kardinal, 9 Nobel dl sahibi bilim adam bu tarikatlar. Dahas Kral ve Taht Varisi, Paleolog bata olmak zere bu tarikatlar. Ve son olarak bu ikolatal pastann stne konulan iki de CiA Bakan var. Onlar da bu Konstantin Tarikat'nn yesidirler. Nasl beendiniz mi? Souk Savan en scak olduu l960'l yllarda Malta, ABD ve Sovyet istihbarat rgtlerinin sava alanyd. Bir yanda NATO ve CA dier tarafta STASI ve KGB. Sovyet ajanlar Malta'daki Trkiye delegasyonuna gelen tm ifreli bilgileri elde etme abasndaydlar. NATO Malta'da ok gizli ve nemli bir blm kurmutu, Ad "rken Uyar Sistemi" idi. Buna gre zellikle Trkiye'ye ynelik bir Sovyet Nkleer saldrs sadece "4 Dakika" iinde Trk Silahl Kuvvetleri'ne iletilebilecek, Trkiye'nin NATO'nun ileri karakolu olarak konumu ve korunmas salanm olacakt. rken uyar sisteminin bir ad da "4 Dakika Sistemiydi, Ankara'yla Malta arasnda NATO'nun salad bu gizli istihbarat a Sovyetler'in en ok ilgi gsterdikleri birimdi. "Sovereign Or-derOf St. John Of Jerusalem Knights Of Malta"nn ba Kont Louis Scer-ri Montaldo de Modan Ankara-Malta arasndaki bu "rken Uyar Sisteminde" grevliydi. Kont Montaldo ile St. Paul's Bay'deki evinde grtm. Bu sistem Trkiye'yi gerekten de kurtarr myd dedim. Kont bir kahkaha att. "Ad 4 Dakika idi ama bana sorarsanz drt saatte bile Trkiye'yi kolay kolay uyaramazd." Kont'a Masonlar'la ilgileri olup olmadn soruyorum: "Tarkatmz Katolik ve Ortodoks arlkl "kmenik" bir tarkattr, "Eklesiastik" (Kilise kurallaryla ynetilen, Kilise gibi olan) deildir. Ortodokslara Masonluk yasaklanmamtr, Aralarnda Masonlar vardr, Ama aramzda Protestan da, Anglikan da. Fener Patrii'ne bal Ortodokslar ve Ermeniler de vardr. 72. Byk stadmz Prens 6delen de Burgh idi. 73. ise Perpignan Dk Don Roberto II. Bunlar Katoliktiler ama "Grand Chancelleor" (Ba Naip) olanlardan biri. Kont Thorbjorn Wiklund isveliydi ve Protestand. lmnde sonra 10 yll 1994'te Aragon Saray Kraliyet dairesi Byk Naiplie beni

getirdi."

Halen Byk stad olarak H.I.R.H. (His Imperial Royal High-ness=imparator) Prens Henri Konstantin III. gzkyor. Kimdir bu ahs, anlatr msnz diyorum. Kont hi duraksamyor: Btn dnyada Bizans Taht'nn yasal ve tek varisi kabul edilmitir, iskenderiye'deki Ortodoks Patriklik tarafndan korunmu. Patrik Kipriyanu ve Patrik Nic-holas IV. tarafndan kutsanmtr. Onlar Prensin Protector'lardr.." Prens Henri'nin tam ve gerek ad olduka uzun: "H.I.R.H. Prens Henri Constantine III de Vigo Aleramico Lascaris Paleologue, Bizans mparatoru, Konstantinopol Taht'nn Yasal Varisi, Yeni Roma, Bizans ve Teselya ile Kuds'n Yasal Byk stad halen ikinci eiyle oturuyor, ilk ei Alman'd. ikincisi kendisinden 22 ya gen, Fransz asll Prenses Franoise. Bu yl Kasm aynda byk bir tren yaplarak imparatorun 80. ya gn kutlanacak ve olu olmad iin Prens Bizans mparator-luu'nu -tasz krall- yeenine devredecek. Prens yakn evresinde "Bebek Yzl" (Baby Face) olarak tannrm. Nedense yz hi yalanmad diyorlar.

Kont Montaldo'ya Prens Mason mudur diye soruyorum. "Onu bana sormayn. Onun statsnde birinin talya'da yetimi olduu iin mason yaplm olmas normaldir." diyor. Kont Montaldo sylemiyor ama Malta'da grtm baka kiiler Prensin birok sorunu Mason dostlar araclyla zdn ve kendisinin de nl bir italyan Locas'na ye olduunu sylediler. P2 mi diye sordum. Sustular... Masonluu brakp Kont'a ne gibi hayr ileriyle uratklarn sordum. "ncelikle biz tam anlamyla kendi bamza bir devletiz." Yani devlet iinde devlet mi demek istiyorsunuz, diyorum. "vet, yle" diyor. "Dolaysyla diplomatik ilikiler kurabiliriz. Nitekim 23 Haziran 1997'de Rusya'da Prens Henri'yle birlikte Rusya Naiplii'ni (Grand Priory) atk. Trene Rusya Parlamentosunu temsilen Yeltsin'in Bakan-!k seimindeki rakibi Duma szcs Bayan Galina Starovoitova da katld."*
Bu kadn parlamenter bir sre sonra esrarengiz bir ekilde, evinde tabancayla vurularak ldrld.

'110'

111'

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R -A y tu n A L T IN D A L

III.BLM VATKAN BALANTILI GNCEL YAZILAR Kont Montaldo konumasn srdryor. "Trkiye'nin bir Kbrs sorunu var. Biz bu konuda baz giriimlerde bulunmak iin bir karar aldk. Getiimiz hafta Ankara'ya resmi bir mektup ilettik. Kuzey Kbrs Trk Cumhuriyeti'ni resmen tanyacamz ve bunun da baz lkelerin bu Cumhuriyeti resmen tanmalarna hazrlk tekil edeceini bildirdik." te esas konu buydu Kant'a sormak istediim. Kont'un szn ettii mektup 18 Kasm 1997 tarihini ve Dr. Antonio Ancora imzasn tayordu. Brezilya'dan postalanmt ve zerindeki Referans numaras da A/po/DIP 10-97 idi. Mektup KKTCnin Ankara'daki Bykelisi Nazif Borman'a yazlmt. "8u giriiminizden Ruslarn haberi var m? Onlar bu tanma iine ne derler?" diye soruyorum. "Ruslarn haberi var" diyor. "Kbrs konusunda biz Trkiye, Yunanistan ve ngiltere arasnda arabulucu olacaz." Bizans imparatoru Trkiye'ye "Arabuluculuk" teklif edebilecek cesareti kendinde gryor. Duy da inanma...

TKKR: Malta'da kaldm sre iinde her trl yardmlarn esirgemeyen bata Turizm Bakan Sayn Hermenu Vella olmak zere, NATO yetkililerine ve Marika Doublet'ye teekkr ederim.

VATKAN BALANTILI GNCL YAZILAR

3.1. VATKAN-ISRAL. ANLAMASI V TRKY'NN DKKATN...

Vatikan ile israil arasnda 30 Aralk 1993'te tarihi bir anlama imzaland. 8u anlamann imzalanaca geen yl temmuz aynda Vatikan tarafndan aklanmt. Vatikan szcl geen yl yapt aklamada kesin bir tarih belirtmemiti ve sadece 31 Aralk tarihine kadar israil'i tanyacan aklamt. Vatikan, her zamanki soukkanllyla son gne kadar bekledi ve imzay nihayet att. 8u anlama israil asndan ok byk bir nemi haizdir. Vatikan ise anlamadan kazanl kan taraf durumundadr. Bu anlamayla ilgili ayrntlara girmeden, baz n bilgileri Trkiye'nin Dileri Bakanl ile zellikle islami dnceyi savunan evrelerin dikkatine sunmak istiyorum. Vatikan ile israil arasnda imzalanan bu anlama, sadece bu iki devleti deil, bata rdn olmak zere tm islam alemini de yakndan ilgilendirmektedir.

Anlamann zellikleri:

Vatikan-lsrail ilikileri israil devletinin kurulduu (1948) dnemden beri hep askda tutulmutur. Vatikan, israil'i devlet olarak tanmamakta direnmitir. Yunanistan ve spanya da -ve kukusuz Arap lkeleri de-israil'i uluslararas platformlarda tanmamlard, israil bu nedenle dnyadaki en az 14 devlet iin var deildi. 8u ne demektir? srail kurulduu zaman, baz devletlerin bu yeni devleti tanmam, dolaysyla

115'

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R -A y tu n A L T IN D A L

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R -A y tu n A L T IN D A L

varln kabullenmemi olduklar demekti. rnein; bir ispanya iin birka yl ncesine kadar yeryznde diplomatik dzeyde varl kabul edilmi israil diye bir devlet yoktu! Ayn durum Vatikan iin de yleydi, ite bu anlamayla Vatikan, israil diye bir devletin varolduunu diplomatik dzeyde kabul etti. 6u bir "Pakt"tr. Trke'ye "Anlama" diye evriliyor ama gerekte 30 Aralk tarihinde Vatikan ve srail, "Diplomatik Pakt" imzaladlar. Bu ayrma dikkat ekmeyi zorunlu sayyorum. nk imzalanan bu diplomatik pakt ile Vatikan ve israil sadece ok dar bir ereve iinde birbirlerini tanmay kabullendiler. 8u bir. ikincisi, Vatikan bylelikle israil'de bykelilik aabilecek, Ancak Vatikan, eliliini Kuds'te amay reddetti. Bunun yerine eliliini Vafa (Jaffa) ehrinde amay kararlatrd. Yafa, Mslman ve Yahudilerin ortak ehridir. Gerek tarihsel gerekse Biblical (Tevrat'taki yeri ve anlam) nemi Kuds'ten farkldr. Vatikan, Kuds'te elilik amayarak Kuds'n, israil tarafndan bakent olarak ilan edilmi olmasn da kabullenmemi oldu. ncs, Vatikan, lkesindeki Hristiyan nfusun bask altnda tutulduunu ne srerek rdn' de tanmamt. rdn'de 50.000 Roman-Katolik yayordu ama rdn anayasas Trkiye'de olmayan Osmanl Anayasas yok ve rdn'de tatbik edilmekteydi. Vatikan, imdi israil'den sonra rdn' de resmen tanyarak Arap aleminde de byk puan toplayacak.

te imdi Vatikan, byk bir ustalkla, devlet tecrbesi ok az olan srail'i, bu rekabette saf d brakm oldu. Vatikan, srail'deki buras ok nemlidir ki, DVLT'in varln tand, israil'in lahiyat'n tanmad. Dolaysyla israil'i, tanm olduu dier tm devletlerle ayn dzeye drm oldu. Vatikan iin bundan byle, sadece -ve tpk dier devletler gibi- bir israil devleti vardr. Bu devlet de Dnyevi (Sekler) bir devlettir, o kadar. Yani Vatikan, imzalad anlamayla isra-Seklarize etmi oldu. Yahudilii kabul etmi olmad.

B u n d a n so n ra n e le r o lu r?
Vatikan derhal "Din deitirme" kampanyas balatr. srail'de ok gl bir propagandayla, zellikle de kenazi kkenli Yahudileri Yahudilikten kartp Katolik yapar. Bundan sonra Filistin-srail anlamasna uyulmasn Araplarn lehine ister. srail'de sahip olduu gayrimenkullerin vergi d braklmasn salar. Pazar ayinleri dzenler. Kuds'teki Ortodokslar etkileyerek Katolisize eder. Ksacas israil'de arln hissettirir. Ve en nemlisi, Kuds'n statsnn nasl tespit edileceini israil'le birlikte -Ortodoks, Protestan, Anglikan ve Mslman- cemaatleri ustaca, kendi inisiyatiflerine alr. Zaten bu nedenle Vatikan, israil'le imzalanan diplomatik pakta Kuds' koydurmad. 6klenen bir maddeye gre, Vatikan 1999 ylna kadar israil'in, Kuds'te neler yapaca na bakacak, Ancak nmzdeki 5 yl iinde Vatikan, srail'in Kuds'le ilgili giriimlerini olumlu bulursa, 30 Aralk'ta imzalanan pakt tam olarak kabullenecek. Ortadou'da Filistin-srail anlamasndan sonra yeni bir "Sekler" pakt imzaland. Trkiye'de seklerlemenin (laiklik deil) ne kadar nemli olduunu hala anlamam olanlar var. Umarm olaylar daha ayrntl tarzda izleyerek, gereken dersleri kartrlar. Bu diplomatik pakt kabullenmeyecek pek ok Radikal-Ortodoks Yahudi ve Katolik var. Ortodokslar ise, Moskova'da anlamann imzaland gn ilk Sinagog'un esrarengiz bir yangnda kl olduunu grdler.

n n e m li h u su s lar:
Vatikan, israil'i tanyarak bir anlamda israil'i rekabet alannda saf d brakt. Bu husus ok nemlidir. srail de, Vatikan da "Devlet" olarak kendilerinin yeryznde "Tanr Dzenini" temsil ettiklerini ne srerler. Bu iki devlet de TEODOKS denilen bir iddiaya sahiptirler. Buna gre yeryznde yaayan tm halklara ve topluluklara Tanrnn Dzenl'ni tantmay kendilerine grev saymlardr! Dier bir deyile iki tarafa gre de Tanr bunlar insanlara yol gstermekle grevlendirmitir.

'1 1 7 '

VATKAN BALANTlLI GNCEL YAZlLAR

3.2. PAPANIN "GZL" KARDNALLR... yl nce, 16 Nisan 1995'de Papa II. John Paul, St Peter Meydan'n dolduran 200.000 kiilik bir kalabala Paskalya mesajn okudu. Papa ilk kez bu Paskalya mesajnda siyasal haklar edinmek iin silahl mcadele veren rgtleri bizzat dile getirdi. Papa aynen unlar syledi: "zellikle Krtleri, Filistinlileri ve Latin Amerika'daki gruplar siyasal haklar elde etmek iin silahl mcadele bulunmaya son vermeye aryorum. Toplumda karlkl kabule ve saygya dayal kullanlabilir (eauitable) zmn tek yolu vardr: Diyalog. Ben onlar bir an nce diyalog balatmaya aryorum." Bu Papalk arsndan sonra ilgin gelimeler oldu. ilkin Belika'da sonra da Almanya'da "Diyalog" gruplar olutu. Hemen ardndan 1995 ylnn yll aynda "PKK Diyalog istiyor" sesleri ykseltilmeye baland. Bunlar "Trkiye Diyalogdan Kayor" eklindeki Bat Basn'nn maniple edilmi haberleri izledi. Trkiye yeniden insan Haklar rgtlerinin boy hedefi haline getirildi. Vatikan'n ve onun brokrasisinin Trkiye'deki siyasi gelimelerle dorudan ve aklanm iradeyle ilgilenii ite bu 16 Nisan Paskalya konumasndan sonra hz kazand. Ne hikmetse bu dnemde o gne dein Diyalog szcn telaffuz bile edemeyen baz evreler birdenbire "Din" akna "Diyalog ve Hogr" toplantlar dzenlemeye baladlar. 119'

VA TK A NV E TA PIN A K VA LYELER A y tun A LTIN DA L

VA TKA N VE TA PINA K VA LYELER'A ytun A LTINDA L

Papa'nn ne tr bir Diyalog ars yapt ise Katolik Kilisesi tarafndan yaynlanan resmi belge ve yaynlardan anlald. Katolik aleminde en ciddi ve en ok izlenen yayn organ olan TH CATHOLIC WORLD RPORT (ABD tarafndan finanse ediliyor) Mays 1995 saysnda Trkiye'yi tek tarafl sulayan bir haber yaynland (ss. 13-14). Haberde Amerikal Cumhuriyeti Senatr John Porter'n "Trkiye'de Krtlere Jenosit Uygulanyor" eklindeki demeci verildikten sonra Mslman Trklerin elindeki Ankara Hkmeti'nin bata Krtlere, Aramilere, rmenilere, Sryanilere ve Rumlara bask yapmakta olduu vurguland, (Ayn Senatr bilindii zere ABD'de rmeni Soykrm tezini savunur, iki ay nce eiyle gelerek Trkiye'deki baz Krt liderleriyle grmt), Ayn dergi Haziran 1995 saysnda ise tam alt sayfalk bir yazyla Trkiye'nin AB'ye girmesini engelleyeceini duyurdu. Papann Diyalog arsnn bylece kastl bir Anti-Trkiye kampanyasn seslendiren bir "Monolog" olduu da anlald. Rastlant bu ya, 1995'den bu yana Trkiye'de Diyalogla yatp Hogryle kalkanlar, ne hikmetse tpk Vatikan azyla konuarak Terrist bir rgtle Trkiye Cumhuriyeti'ni "Diyalog ve Hogr" yutturmacasyla, kendi deyimleriyle, "Diplomatik" grmelerde bulunmak zere, eit taraflar olarak "Diyalog Masas'na oturtmaya uratlar. Hala da urayorlar... Vatikan bu gelimeleri nasl deerlendirdi, bilinmez, Ama getiimiz hafta Papa II. John Paul, sessiz sedasz bir atama yapt. 21 ubat 1998'de resmiyet kazanarak yrrle giren bu atama olay ile Kardinaller Koleji'ne (Vatikan'n Senatosu) 20 yeni Kardinal atand. Bylece bu Papann lmnden sonra yaplacak olan seimde oy kullanma hakkna sahip olan Kardinal says 122'ye ykseltildi. (Gerekte 166 Kardinal var. Bunlardan 80 yann stndekiler oy kullanamyorlar). Yeni Kardinallerden ikisi de Amerikalyd. Bunlardan biri Trkiye'deki "Diyalog ve Hogrcleri" yakndan tanyan ikagolu Francis Kardinal George dieri de eski Denver Bapiskoposu James Kardinal Stafford'du. Ancak ilgin olan bu deildi. Papa II. John Paul neredeyse 100 yldr uygulanmayan bir "Papalk Hakkn" da bu atamalarda kullanmt. Vatikan terminolojisinde "in pectore" diye bilinen bu uygulamaya gre Papa 20 Kardinaline ek olarak iki de "in pectore" yani GZL Kardi-

nal atamt. Sz konusu szck Latince "Kilisenin barna bast gizli evlad" anlamna gelmektedir. Dier bir anlatmla "in pectore" ile yllardr Vatikan'n "gizli" hizmetinde alan ve/fakat KND LKESNDE KMLN GZLEYEN BAKA DN MENSUP iki kii u anda Vatikan'da Kardinal yaplm bulunuyorlar. Papann zel "Audiance=Grme" yapmasndan sonra Kardinallie getirmeye uygun grd bu kiilerin kim olduklar u anda Papa dahil sadece 7 kii tarafndan biliniyor. Gelenee gre Papann bu ahslarn kimliklerini lmnden nce aklamas gerekiyor, yoksa bu kiilerin "in pectore" statleri kimlikleri aklanmadan srecek. Yllardr Vatikan'n isteklerini yerine getirerek "Gizli Katolik" olarak altklar ve bizzat Papann dediine gre gerek kimliklerinin aklanmas halinde ihanetleri nedeniyle kendi lkelerinde LDRL6BLECKLRl ihtimali bulunan bu iki kii acaba kimdir? Bunlardan birinin in Halk Cumhuriyetindeki bir din adam olduu tahmin ediliyor. Dieri de acaba Orta Dou'dan Mslman bir lider, kral ve/veya bir din adam mdr? Souk sava yllarnda CIA hesabna alt bilinen Papa II. John Paul'un Vatikan'daki Mafyas OPUS DEI'nin Orta Dou'da hangi liderlerle kol kola ve sermayesiyle i ie olduu biliniyor. Birka yl iinde ok hazin bir "ALDANI'la karlamasnlar diye Orta Do-u'nun Mslmanlar bu soruyu kendilerine sorsalar iyi ederler, kansndaym...

120'

121'

3.3. RAN-VATlKAN YAKINLAMASI 1 Mart 1999'da iron slam Cumhuriyetinin "liberal" grl olduu varsaylan Cumhurbakan Muhammed Hatemi, italya'ya yapt resmi ziyaret srasnda Vatikan'a da resmi bir ziyaret yapt. Papa 2. John Paul ile yarm saat grt ve armaanlar verdi armaanlar ald. Baz Trk gazeteleri bu bulumay "ite Hogr", "inanlar Vatikan'da bulutu", "iki Din Kolkola" vs. vs. gibi yanltc balklarla okurlarna duyurdular. Oysa ortada ne iki dinin kucaklamas ne de "Halveti" vard. Olan uydu: uzun bir sredir paralel siyasal karlar uruna ortak imzalar atmakta ve sk bir dayanma gstermekte olan iki "Devlet'in" (Din'in deil) en st dzey temsilcileri tam anlamyla "Sekler/Dnyevi" ilerle ilgili bir grme gerekletirdiler, bu kadar. Papalarn iki apkas vardr. Papalar ilkin, bilindii zere Katolik aleminin en st ruhani nderidirler. Saniyen Papalar sekler gc temsil ederler nk minik "Sperg" Vatikan'n Devlet bakandrlar. 6u statlerinde rnein bizim Sleyman Demirel'den hibir farklar yoktur. Muhammed Hatemi ise iran islam Cumhuriyeti'nn gerekte sadece Sekler ilerinden sorumlu devlet bakandr, ran iileri'nin "Ruhani" nderi deildir. Dahas, Hatemi ilahiyat deil. Felsefecidir. Vatikan ile ii iran rejimi arasnda nasl bir ortak kar vardr? 6u sorunun yant ok gerilere gider ama bunlara girmeden sadece yakn gemiten baz olaylar nakletmek yeterli olacaktr kansndaym. '123*
V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R -A y tu n A L T IN D A L

diyordu. Vatikan ve ran arasndaki ilikiler 1993'den itibaren ivme kazand. Bu yl iinde Vatikan beklenmedik bir ekilde israil'i devlet olarak tand, Amac Kuds'teki statsn glendirmekti. srail bu zokay yuttu. Vatikan birdenbire Ortadou diplomasisinde taraf haline geldi. Bu tanmadan hemen sonra Yaser Arafat' Vatikan'da arlad, Ayn yl Papa "Dinleraras Dialog" numarasn devreye soktu. brahimi dinler ad altnda dinin birarada -Vatikan'n gerekte Monolog olan ama Dialog diye yutturulan emsiyesi altnda olabileceklerini aklad. Bu Vatikan'n ok uzun zamandr hazrlad Kiliseler aras btnleme hareketinin (Ekmenikalizm) slam alemi iin planlanm olan uzantsyd. Papa bu giriimlerinde Humeyni'nin hocas olan Muhammed Ali Araki'yle olan dostluunu da gndeme getirdi, onun desteini aldn hissettirdi. Papann islam alemi iinde kendi gibi dnen baka dostlar da vard. Sudan'n nl Hasan Turabsi bunlardan biriydi. Papa 1993'de Hartum'a giderek Turabi'y'e zel bir grme yapt. Bir sre sonra da Turabi -ABD'ye gre en tehlikeli islam Terristi-Vatikan'a gelerek Papann en "Deerli" konuu oldu! Papann dier bir yakn dostu da El Ezher'in rektr eyh Fatih idi. Papa, ABD tarafndan terrist ilan edilmi ne kadar Mslman lider varsa hepsiyle "Scak Dialog" kurmaya gayret gstermiti. Grnrdeki amac belliydi: 1994'de Msr'da Dnya Doum Kontrol Konferans yaplacakt. Dnya nfusunu planlamak ve krtaj yasallatrmak iin yaplan bu konferans Papa iddetle knyordu ve engellemek iin de elinden geleni yapmaktayd. Nitekim Konferansn Nihai Senedi ABD'nin hi istemedii bir gelimeyle noktaland. ABD'nin terrist olarak nite-

Vatikan ile iran aralarndaki flrt son alt ylda bir hayli ilerletmilerdi. Papa 2. John Paul, Ayetullah Humeyni'den ok etkilenmi olduunu defalarca aklamt. Papa uzun sredir "Anti-Sekler" izgiyi izlemekteydi, Humeyni de yle. Papa kendi anti-sekler mcadelesinde iran'n liderini her zaman rnek aldn sylyordu. Dahas Papa "Vahi Kapitalizm" ve "Emperyalizm" kavramlarn da kendi anlad ekilde -rnein bir gnlne ziyaret ettii Arnavutluu (l 988) Dinsizlik Emperyalizmi yapmakla sulamt- kullanmaktayd. Bu nedenle Humeyni'nin "Byk eytan" dedii ABD'ye Papa da "Krtajc Devlet"

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R -A y tu n A L T IN D A L

lendirdii Sudan, iran ve Libya Papa tarafndan hazrlanm olan ve iinde Vahi Kapitalizm", "Kontraseptif Emperyalizmi" gibi kelimelerin ska getii metni Papayla birlikte imzaladlar. Konferans sabote edildi. ABD delegasyonu, bata da Al Gore akndlar. Neden sonra CiA, Papann ksa bir sre nce D leri Bakan Bapiskopos Jean-Louis Tauran' gizlice Libya'ya ve ran'a gndermi olduunu aklad. Papa ne gibi vaatlerde bulunmutu da bu iki "Terrist" Devlet onunla birlikte hareket etmilerdi, Ca bunu hibir zaman aklamad.

Uzun szn ksas: Papa ve talya u dnemde PKK'ya aka destek karak Trkiye ile olan ilikilerini askda tutmaktadrlar. Ortadou'da uzun bir sredir Kiliselerle iiler arasnda "Dialog" ad altnda bir "ittifak" kurulmu bulunduunu ilk kez Cumhuriyet Gazetesi'nde Sn. Leyla Tavanolu'nun benimle yapt bir rportajda aklamtm (3 Austos 1997). Bu ittifakn odanda unsur vardr, l) Trkiye'nin Trkmenistan'la imzalad Trkmen doalgaznn nakil, iletme, ina vs. ileri, 2) ran'a uygulanan ambargonun krlmas, 3) Vatikan'n Krtleri Hristiyanlatrma projesi erevesinde ncelikle kendi koruma altna almas giriimleri. Ksacas, Vatikan'da iki din kol kola girmi deil, iki Devlet kol kola siyaset yapmaya balamlardr.

>124<

1 2 5 -

l VATKAN BAGLANTILI
GNCEL YAZlLAR
3.4. APO'NUN PAPA'YA MEKTUBU ZRlN...

"Aziz Peder. Hristiyanla ok yaknm. Sizin ahsnza ve dininize duyduum sayg benim savamn ve dncelerimin merkezindedir." Bu szler blc terr rgt PKK'nn ba Abdullah calan'a aittir ve Papa II. Jean Paul'a yazd mektupta yer almaktadr (La Republica, 23 Kasm 1998, ss. 1-3). imdi sorumuz udur: PKK ve ayrlk Krt hareketlerinin Kiliselerle ne ilikisi var? ilkin unu belirteyim. Kiliseler 1965'den bu yana Ortadou'daki Krtlk hareketleriyle ve 1983'den sonra da PKK ile ok yakndan ilgilenmekteydiler. Gney Dou Anadolu'daki ilk gizli ve rgtl etnik ve dinsel ayrmcl esas alan istihbarat Faaliyetlerini 1962'de Bar Gnllleri adyla blgeye gnderilen ounluu Katolik ve Anglikan Kiliseleri'ne kaytl Amerikal uzmanlar balatmlard. Bunlar yl sreyle bu blgede youn misyonerlik faaliyetlerinde bulundular, bir ok vatandamza din deitirme telkinleri yaptlar, inanlmaz vaatlerde bulundular ve etnik ve dinsel ayrmcl krkleyecek blgesel inan farkllklarn "Bilgi" haline dntrerek ABD'deki eitli istihbarat birimlerine

aktar B dlar. u

gnll lerin

hazrladklar raporlarn bir ksm da dorudan doruya Kiliselere gitti.

V A T K A N V E T A P I N A K V A L Y E L E R A y t u n A L T I N D A L

1 965' de II. Vati kan Kon seyi son a erdi ve kara rlar Yay nlan d.

Bunl arn aras nda kavr am n dn ya ap nda yay gnl atr lma s da vard . Bu kavr aml ar k men izm. Diya log ve Ho gr idi. k men izm zell ikle tm Kilis eleri bir aray a getir mey e yn elik

bir girii mdi. Bun un son ucu olar ak Kato lik ve Orto dok s Kilis eleri orta k bir yn etm elik haz rladl ar ve bir orta k eyle m plan yapt lar (The Dire ctor y For the Appl ication OF Prin ciple s and Nor ms on

cu men ism, Vati kan, Pont ifical Cou ncil, 199 3). Kilis eler dah a nc e de II. Vati kan Kon seyi kara rlar gere i mev cut CA NO N'lar nda (Mer -i Hk ml er Kita b) Hris tiya nlar birle tirici yeni mad dele r ihsa s etmi

lerd i. Kato likler CO DE of CAN ON LA W'd a 752. mad deyi, Orto doks lar da CO DE OF CAN ON S OF TH EAS TER N CH UR CH ES adl para lel kita plar nda 599. mad deyi yeni den dz enl emil erdi, (Ayr ntl bilgi

iin bkz: Con greg atio n for the Doct rine of Fait h, Prof essi on of Fait h and Oat h of Fide lity, Jan. 9, 198 9, AAS 81. Vati can, 198 9). D iyalo g ve Ho gr topl antl arn dz enle me faali yetle ri ise dah a 196 0'da ilk

kez gn dem e gel miti ve taraf lar Ame rika' da ksa ca SC OBfl diye bilin en (Sta ndin g Conf eren ce of Can onic al Orto dox Bish ops of Ame rica) dai mi bir konf eran s rg t kur mul ard, ite bu rg tn yllar

sre n ab alar son ucu nda dn yad aki "Ko mn ist" hare ketin geli me izgisi de gz n nde tutul arak ilk ulusl arar as Diya log ve Ho gr toplantl ar dz enle nme ye bal and . Bu kara r Lb nan' daki Bala man d Ma-

nast r'n da Tem muz 199 3 yln da dz enle nen gizli bir topl ant da aln d ve ilk Ho gr ve Diya log Konf eran s'n n sem bolik ne mi de dikk ate aln arak ista nbul' da yap lmas na kara r veril di. F ener Patri

i Bart olo meu s'un giri imiyl e bu ilk topl ant kuts al St. And rew gn , 30 Kas m 199 3'de sta nbul 'da yap ld ve nl Bo azii Dekl aras oyn u yay nlan d. Kato lik ve Orto dok s Kilis eleri 'ni birbi rleri ne bal aya

n ah s Suri ye Orto dok s Kilis esi'n in ba Mar Atha nasi us Yeshue Sam uel olm utu . Bu ah s ile ond an nc eki ruha ni Gab riel Abd lsaid bu uur da ok al ml ard. Mar Atha nasi us nam l bir Trk d manyd

. Suri ye'd eki Nus ayril er'le de ok sk iliki ler iin dey di. Nite kim 198 9 ve 199 1 ylla rnd a bu kilis e iki kez Trk iye'y i Avru pa Birli i'n e ikay et etti. Kilis enin ika yet mek tubu nda ayn en yl e yazl mt : Trk

Sila hl Kuv vetl eri Gn ey Do u Ana dolu 'daki Krt ve Sry anil er! ld rmek te, evle rini yk mak ta ve onla ra ike nce uyg ula mak tadr . Krtl er ve Sry anile r TSK 'nn ve Msl ma nlar n boy und uru und

an kurt arl mal drlar."

V A T K A N V E T A P I N A K V A L Y E L E R ' A y t u n A L T I N D A L

te PKK ile Vati kan ve die r Kilis eler aras nda ki dor uda n balar bu Kilis e

sal yor du. ok ge med en Vati kan bu Orto doks Kilis esi'yl e birlik te PKK 'y savu nan yay nlar a bal ad. Dn yad aki 900 mily on Kato lik iin yay n yap an rady o, telev izyo n ve yazl bas nnd a TSK 'nn ve

Trk lerin Krtl eri vah ice yok etm ekte oldu klar yazl may a bal and . rn ein The Worl d Cath olic Rep ort May sHazi ran 199 5 tarih li yay nlarn da tam seki z sayf a Trk iye'y i ire n bir ekil de kara laya

n yay nlar yapt ve bat a taly anla r olm ak zer e tm Hris tiyan lara PKK 'ya ve ayrlk Krt hare ketle rine dest ek olm alar ar sn da bulu ndu. Vati kan dah a nc e de La Doc ume ntatl on Cath olic adl res mi

yay n orga nnd a tm Trk iye topr akla rnn ger ekte Hris tiyan Arap ve Krtl ere ait old uun u yetki li bir az dan, Cez ayir Ar vek'i Mon seny r Henr y Tess ier tarafn dan dile getir miti (Nr. 201 2). imdi yeni den

Apo' nun mek tubu na dn elim , Apo mek tubu nda aynen yl e yaz m Pap aya: "Sur iye'd e bulu ndu um sra da Suri ye Ort odok s Kilis esi'n in Ba pisk opo su Yoh ann a bra him Mar Gre gori us ile bir ok

kez gr t m. Trk iye'd eki reji m sad ece Krtl eri dei l, Erm enil eri, Sry anl er! ve Ru mlar da imh a etmi tir. Ben, Kr dist an topr akla rnd a yaa yan Hris tiyan aznl klar da Trk vah etin den koru mak iin sava -

yoru m. Beni bu sav ata yaln z bra kma yac an za emi nim. " K ilisel er Apo' yu ger ekte n de yaln z bra kma dlar . Pap al n Do u Kilis eleri Birli i Kom isyo nu'n un ba Achi lle Silv estri ni, Apo' nun mek

tubun dan iki gn sonr a bir akl ama yap arak Vati kan' n PKK 'y ve onu n ba n dest ekle dii ni akl ad. Rus ya'd a ise Orto dok s Kilis esini n en hare ketli sav unu cula rnd an biri olan bir mille tveki li Apo' yu Rus

ya'y a getir mek ve ona s nma hakk tant mak iin var gc yle al t. st elik bu mille tveki li Kom nist deil di, tam bir Kilis e taraf tary d! Nedi r ki bu mille tveki li ayn zam and a gizli bir tarik atn da ye siydi . 6u

Hris tiyan tarik at yzl erce yllk ge mii olan "OR DR SOU VR RIN MILI TAI RE T DVN ASTI QU DES CH VALI ERS D6 LA CRO X D CON STA NTIN OPL (stanb ul Ha 'nn Ege men Ask eri ve Han eda nsal Tari kat) " idi. Bu tarik

atn ba nda da yasa l Biza ns mp arat oru oldu u bat a Rus, ABD , taly a, ingilt ere ve Fran sa mah kem eleri taraf nda n tevsi k edil mi olan Pren s Hen ry Pale olog vard . Sz kon usu mille tveki li 23.6 .199 7'de

St. Pete rsbu rg'd o bu tarik atn dz enle dii ve mp arat orun haz r bulu ndu u

Ta giym e tre nine katl m ve hem Yelt sin'i hem de Dum a'y tem sil etmi ti.

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R A y tu n A L T IN D A L

te bu gizli tarikat da 1970'li yllardan bu yana zellikle Almanya'da Duisburg, Karlsruhe ve Berlin'de ayrlk Krt hareketlerine ve PKK'ltara maddi ve manevi destek veriyordu. l altndan datlan bildirilerinde aynen yle yazlmt: "Trkiye'de boyunduruk altnda yaayan siz Krtleri ok yaknda bu barbar boyunduruundan kurtaraca-

g iz .'
Szde Bizans mparatoru'nun tarikatnn yesi, Duma milletvekili ve Bakan Yeltsin'in bir dnem yardmcs olan bu milletvekili Bayan Galina Strovoitova idi. Ve Galina getiimiz hafta sonunda Rusya'daki Monarkistleri'ni bakenti St. Petersburg da urad hain bir saldrda ldrld. PKK ve APO, Rus, Suriye ve Yunan Ortodoks Kiliseleri'ndeki ok gl bir yandalarn kaybettiler, Ama ilgin olan udur ki Apo'yu Rusya'ya getirten ve ona bu lkede kalacana dair sz vermi olan 13 kiilik milletvekillerinin ba olan bu bayan milletvekilinin gc Apo'yu Rusya'da tutmaya yetmemiti. Ksacas Galina, Apo'ya yaplan vaatleri yerine getiremeden ld. Son sz: PKK ve ayrlk Krt hareketinin arkasndaki destekilerin banda Kiliseler vardr. PKK olaynda hi dikkat edilmeyen bu husus umarm bundan sonra dikkate alnr. Ortadou'daki Kilise ve slami Harici fraksiyonlar ok uzun zamandr bir ittifak iindeler, benden uyarmas.

VATiKAN BALANTILI GNCEL YAZILAR

3.5. APO'YU KiMLR KULLANlYOR? lkin u hususun belirtilmesi gerekiyor. Basnda ve baz siyasetilerin dilinde Suriye'den kartlan Abdullah calan'n Rusya'ya ve talya'ya gitmesiyle birlikte PKK adl d destekli blc terr rgtnn "Siyasallama" srecine girdii ne srlmektedir. Bu sylemde, kanmca, iki temel yanlg vardr. 1) PKK zaten "Siyasi" bir partidir, Ad stnde PKK bir "Hareket" veya "Kltrel Topluluk" (r. DDKD gibi) deil, kendi koyduu tzk ve ynetmelii araclyla "Kongrelerini" nceden ilan edilmi zamanlarda yapm bir partidir. Yasa-ddr, gizlidir ve yabanc stratejistlerin, yabanc gzlemcilerin ve yabanc istihbarat uzmanlarnn denetledii ve ynlendirdii "Yabanc Partidir", Amac tektir: Trkiye'yi blmek. Bu amala PKK; Hristiyan Batl gler tarafndan her trl siyasi ve dinsel -PKK en az 20 Mslman din adamn hunhara katletmitir- iddeti uygulamas iin kullanlmaktadr. PKK "Siyasallayor" derken bu yasa d partinin Meruiyet kazanma srecine girdii kast ediliyorsa bu ncekinden de beter bir hatadr, nk PKK yabanc gler tarafndan "Meruiyet" kazansn veya kazanmasn diye kurdurulmu ve desteklenmi bir parti deildir. D gler kendi uydurduklar "Krt Sorununa Meruiyet' kazandrmak iin PKK'y ortaya srmlerdir, Amalar PKK'ya deil, Krt Sorunu'na meruiyet kazandrmaktr.

130-

131'

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R 'A y tu n A L T IN D A L

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R A y tu n A L T IN D A L

2) Ya ne oluyor? Bu sorunun yant bellidir, Avrupa Birlii ve onun lideri Almanya -ki buna 4. Reich deniyor- Trkiye'de bir "Krt Sorunu" yarattlar. 1800'l yllarda yine Almanya bir Yahudilik Sorunu yaratmt. yle ki bir sre sonra Almanya'da yaayan Yahudiler Kilise tarafndan krklenen bu propaganda kampanyasnn etkisinde kalp kendilerinin gerekten de bir "SORUN" olduklarna inanmlard. En nl Yahudi aydnlar "vet Biz Sorunuz" eklinde kitaplar yazmlar ve belki inanmayacaksnz ama Hitler'den yaklak 100 yl nce Ari Alman rkn'dan kendilerini Yahudilikten kurtarmasn istemilerdi. Tarihte "Jewish Self-Hate Movement" (Yahudiliin Kendinden Nefret Hareketi) diye bilinen bu sapk akm Holocaust'la sonulanmt. Trkiye'de Almanya'nn yaratmaya alt gibi bir "Krt Sorunu" yoktur. nk PKK tm Krtleri temsil etmez. Trkiye'de PKK'nn kendisi d destekli bir "SORUN"dur. imdi AB, ite bu sorunu artk bir Trk sorunu diye deil dorudan doruya bir "Avrupa Sorunu" haline getirmeye almaktadr. Dier bir deyile u dnemde PKK sorununu Almanya'nn ve Kilisenin birlikte uydurduklar "Krt Sorunu" bal altnda "Avrupallatrlyor". Bunun sonucu olarak da nmzdeki Ocak-ubat aylarnda Kuzey Irak'taki gelimelere paralel olarak AB bnyesinde PKK artk bir Avrupa Sorunu olarak ele alnacak ve Trkiye'den "Krtleri bir aznlk" olarak tanmas istenecektir. Daha ilgin olan bir husus da udur: Halen talya'da bulunan APO'nun italya adna d ilikilerini eski Cumhurbakan Senatr Francesco Cassiga ynetmektedir. Basn Cossiga'nn Libya'ya gizli bir ziyaret yaparak Apo meselesini grtn yazmtr, Ama bilinmeyen taraf udur. Cossiga Libya'dan nce Malta'ya bir ziyarette bulunmutur. 5 Aralk'ta Malta'ya gelen Cossiga burada dnyaca nl ve gl pek ok ahsiyetle bir araya geli ve ierii gizlenen toplantlar yapmtr. Bu toplantlar hakknda Malta'daki bir dostum bana aynen u aklamay yapt: "Cossiga durup dururken Malta'nn AB'ye alnmas gerektiini ve bunun iinde talya'nn OLMAZl OLURA evirmeye hazr olduunu syledi." Malta'ya bu enite pc nereden kmt Maltal dostum bunu bilmiyordu, Ama olayn bilinen taraflar vard.

Senatr Cossiga UDR partisinin bakan ve im diki hkm etin en byk ortayd, A yn zam anda stad Mason'du ve dnyann en gl K a to lik ta rika tlarn d a n birisinin de en n de g ele n ye s iyd i. M a lta'da ite bu tarikatn yeleriyle toplantlar yapm t. T arikatn ad "IMPERIfll CONSTANTINIAN ORDR OF ST. GEORGE" idi. Alt Taht Varisi (Birisi Bizans'n), dokuz Nobel dll bilim adam , bir NAT O Genel Sekreteri, bir ok general ve st dzey brokrat, ngiliz Lordlar Kam aras'ndan yirm iiki ye, V atikan'dan yirm i Kardinal ve dikkat de ClA bakan bu tarikatn yeleri arasndadr. S zn z: A po talya'dan kartlrsa bir taktik gerei olarak - n ce M alta'ya gnderilebilir. Yukardaki tarikat ayn zam anda M alta valyeleri'nin de bel kem iidir. Bu valyeler M alta zerindeki tm yasal haklarn tam 200 yl nce kaybetm ilerdi, Am a Am erikallarn bastrm asyla getiim iz ayn sonunda Malta zerindeki tm haklarn yeniden geri aldlar ve gem ite olduu gibi yine "Devlet iinde D evlet" statsne kavutular. Bu tarikat dorudan doruya Papaya baldr vesorum ludur, hibir Devlet resm i bir konuda Papay atlayarak onlar m u hatap allam az. Bilinsin de...

132'

133<

VATKAN BALANTILI GNCEL YAZILAR

3.6. APO'NUN GVNCS PAPA

Sunu Strateji Uzman Yazar Aytun ALTINDAL, Trkiye'ye kar Ortodoks dnyasnn tezgahlad planlarla ilgili olarak sunduu bilgilerle ne km bir isim. Altndal, d dnyada olup bitenler hakknda olduu kadar, ieride olup bitenlerin arka planyla ilgili de, ilgin grlere sahip. Altndal, Hristiyan dnyasnn Trk siyasetini etkilediini ileri sryor. Altndal ile Trkiye'nin iinde ve dnda gelien belli bal olaylar konutuk.

* isterseniz nce T rk dem okrasisini kon ualm ? D em o - kratik m in ileyiin i zorlatran tem el skn t nedir?
*Trkiye'de demokrasiden nce cumhuriyet rejiminin faziletlerinin ne olup olmadklarnn anlatlmas gerekiyor. Trkiye'de cumhuriyet, ne yazk ki sadece bir siyasi partinin ve onun ceberrut devletilik anlaynn bir yansmas olarak grlmektedir. Tek parti rejiminin baskc uygulamalar cumhuriyet kavramyla birlikte zdeletirilmitir. Trkiye'de devletilie kzanlar Devlete ve Cumhuriyete kar kyorlar. Bundan da en ok Trkiye'nin dmanlar honut olmaktadr. Oysa, sz konusu partinin devletilik anlay ve uygulamalar bir ideolojiydi ve Trkiye Cumhuriyeti Devleti'ni balamaktayd. Ksacas, Trkiye'de demokrasinin ne olup olmadndan nce Cumhuriyeti olmann ne anla135'

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R -A y tu n A L T IN D A L

ma geldii, bir siyasi partinin tekeline braklmadan, tm siyasi partilerce tartlmal ve gndeme getirilmelidir.

sosyolojik olgu hi aratrlmam olduu iin, nasl bir

* "Apo'nun infaz tezkeresi, Cumhurbakan'na geldiinde, bence bu infaz onaylayamaz. ekindii iin deil, yazlmas sakncal baz nedenlerle bu imzay atamaz.' Demokrasinin olmazsa olmaz n art nedir?
* Demokrasilerde ilgin bir bileim var ki, bu Trkiye'de hibir zaman tartlmad. Bunu yllardr gndeme getirmeye altm ama hep engellendim. Bu bileim udur: Dnyada dinsiz demokrasi yoktur. nk demokrasi bir inan ve tercih meselesidir. Ve dinsel inan olmadan siyasal inan ve tercihin olmad grlmtr. Batda demokrasi her lkede var olan milli kilise realitesini yani milli dini gz nnde bulundurarak yerletirilmitir. Dier bir deyile, Bat'da demokrasiler 1648 Westfalia Antlamas'ndan (14. Madde) bu yana lkelerin kendilerine zg dinsel yaplar birinci elden dikkate alnarak kurulmutur. Demokrasilerin en zorlu i sorunu ite bylelikle zlmtr. Son 300 yldr Bat Avrupa'da Milli kiliseler olmadan, milli demokrasiler olmamtr. Bu sistemin ad da "Dnyeviliktir (Seculer), laiklik deildir. yleyse Trkiye, Fransa'dan alnm bir devlet laisizmi dayatmasyla ynetilmeye devam edildike demokratikleme daima kesintiye urayacaktr. Trkiye'de hedef demokrasi ise, bunun olmazsa olmaz n art devlet zoru ile laisizmden uzaklap, milli dini (Mslmanl) dikkate alan, kopya olmayan, Trkiye artlarna uygun bir dnyevileme hareketini zaman yitirmeden hayata geirmeye almaktr.

* K am uoyun da zellikle, 28 ub at s recind en sonra, insan haklarnd a ve d em o kratiklem ed e geriye do ru b ir gidiattan end ie ed liyo i r. T rkiye kad ar, d nyay d a yakn da n bilen ve izleye n biri o lara bu k gre katlyor m usunuz?
* Ben ahsen 28 ubat sreci ile demokraside bir geriye gidi olduunu sanmyorum, Ama Trkiye'nin egemenlik haklarnn d basklarla ekonomik, siyasal, toplumsal ve en nemlisi kltrel alanlarda rselendiini ve gelecekte blnmelere kadar gidebilecek boyutlara ulamakta olduunu zlerek gryorum. Trkiye'de kltrel karamsarlk olarak bilinen

hzla yaylmakta olduu da ne yazk ki Fark edilemiyor. Bunun sonucunda da, bata ahlaki deerler olmak zere, hayatmza yn veren ve geleneksel anlamlar katan tm gelimelerde hzl ve korkutucu bir yozlama yaanyor. te bu anlamda 28 ubat srecinden bu yana deil, belki de son 15 yldr giderek artan bir yozlama ve knt yaanyor, kansndaym.

da o yoksa Meclis Bakan vekillerinin en kdemlisine brakr. O zaman da Apo sorunu kendi mecrasnda zmlenir.

* H a dise bu ka da r b asit m i?
* Arada neler olur? Arada nce AB bask yapar, asmayn der. Giderek Almanya'nn, italya'nn ve Rusya'nn ricaclar devreye girerler. ciddiye binerse bu kez bizzat Vatikan'dan bir mektup yollanarak, De-mirel'den infazn onaylanmamas istenir. Papaya ramen Trkiye'de adam asmak kolay deildir. Size bir olay anlataym: 27 Mays 1960 ihtilali sonrasnda Celal Bayar da idama mahkum edilmiti, Ama Papa 23. John eski dostu Celal Bayar' idamdan kurtarmay baard. Bu Papa, 1935-42 yllar arasnda Trkiye'de bulunmutu. Usta bir istihbaratyd ve gzel Trke konuurdu. Celal Boyar tarihte ilk kez Papann ayana giderek onun Papa olmasn kutlayan ilk ve tek Mslman devlet bakanyd. Benzer durum hi kimsenin kukusu olmasn ki, Apo iin de gndeme gelecektir. Vatikan'n Dinler aras Diyalog arsnda yer alan bar slami gruplar da benzer ricalkta Papay aratmayacaklardr.

* PK K 'n n elebas A p o yakalan p yargland ve id am a m ah ku m edild i, A po o laynn bun dan son rasn n asl g r yorsu nu z?
* Abdullah calan yargland ve idam cezasna arptrld. Batllar dahil hi kimse onun adil yarglanmadn iddia edemedi. Bundan sonra ne olacak? ite soru burada balyor. dam cezasnn yerine getirilmesi iin daha ok uzun bir yol var. Bu uzun yolun sonunda TBMM'den onaylanrsa idam cezasnn infaz tezkeresi Cumhurbakan Sleyman Demirel'in nne gelecek. Tahminime gre Sleyman Demirel bu infaz onaylayamaz. Korktuu, ekindii iin deil, ama aka yazlmas sakncal olan baz sebeplerle 'bu imzay atamaz' diyorum. Bu durumda ne olur? Demirel yurtdna uzun bir geziye gider. Yetkile-rini ya TBMM Bakan Yldrm Akbulut'a ya

'136*

1 3 7

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R 'A y tu n A L T IN D A L

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R -A y tu n A L T IN D A L

Herkes unu bilmelidir ki, Apo idam edilmezse en ge be yl iinde AB, Vatikan ve yandalar onu hapisten kartrlar. Sonra da bir siyasi partinin bana geirirler.
* Trk diplomasinin gelimelere kar duyarlln nasl buluyorsunuz?

* Bosna ve Kosova olaylarndan sonra, Rusya'nn Balkanlardaki otoritesi sizce ne durumdadr?

* Trk Dileri Bakanl u anda ne hikmetse arlkl olarak srail'e endekslendirildi. Bunda ismail Cem'in katks byk. Dileri Bakanl'nn u anda Kafkasya konusunda elle tutulur ksa ve uzun dnemli stratejik, lojistik ve aksiyomatik hibir projesi yoktur.
* Kbrs davasnda hassas bir srecin iinde bulunuyoruz. Dayton grmeleriyle birlikte Kbrs' Kosova benzeri bir pozisyon sayarak uluslararas gcn dikkatini buraya ekme aray var. Bunu Ortodoks ekmenlzm glgeslyle birlikte nasl deerlendiriyorsunuz?

* Kosova olaylarnda bilindii zere barol ABD oynad. Avrupa Birlii lkeleri, bata da Almanya, ABD'nin istei zerine harekete getiler. zellikle Almanya, 2. Dnya Sava'ndan bu yana "Askeri Hareketlere Katlma Vaa" altnda olduu iin ilk kez Almanya dna asker yollayabilme ansn kulland, yeniden bu hakka kavutu. ABD'nin Balkanlar'daki roln ok ayrntl anlatmak gerekir, ancak en ksa anlatmla u sylenebilir: ABD Ortadou'dan sonra, Balkanlar'a da yerleti. Rusya'nn sadece Srbistan k kald. O da zamanla NATO'ya ve AB'ye Dalnarak kapatlacak. ABD, Miloevi'i Avrupa'deki Kba gibi gryordu, o ii bitirdi.
* Son olarak zellikle vurgulamak istediiniz bir husus var m?..

* Kbrs konusunda ok ar bask yaayacaz. Kbrs Trkiye iin, KKTC olsun olmasn stratejik konumdadr. Trkiye, Kbrs iin tarihinde ilk kez masa bandan kalkmayp yaplan diplomatik basklara direnmesini" bildi. Bu ok nemli bir kazantr. nk tarihimizde ehit kanlaryla kazanm olduumuz topraklan en fazla iki- ay sren "diplomat masalar'nda kaybetmitik. Ortodoks emberinin tam ortasnda yer alan Kbrs' iimizdeki baz akl evvel "verelim kurtulalm" deseler de, masa banda kaybetmeyeceimizi artk Hristiyan-Bat anlam durumdadr, hrnlklar da bu yzdendir.
* Kbrs erevesinde etkili olan lkelerin banda Rusya geliyor. Bu bakmdan Rusya'daki i karklklar da nemli olmal...

Son yllarda Trkiye'de misyonerlik faaliyetleri ok hzland. Basn bu konuya ilgi gsterirse iyi olur. Ekmenik tehlike byyor1
* Sayn Altndal, Ortodoks Patriklii'nln ekmenlik aray ve istanbul'u Vatlkanlatrma planlar hala gndemde. Son gelimeler nda olayn boyutunu deerlendirir misiniz?

*Trkiye iin hayati neme haiz olan bu konu, ne yazk ki, Trkiye'deki baz evreler tarafndan srekli olarak sabote edilmekte ve sanki 'bir komplo teorisi'ymi gibi gsterilmektedir. Bu nedenle bir kez daha gndeme getirmekte yarar vardr. ncelikle belirteyim ki, "kmenizm" ve "Ekmenik Patriklik'in brakn komplo teorisi olmasn yaklak 1000 kadar kilise belgesiyle resmiyet kazandrlm bir olgudur. Bu belgeler Katolik, Ortodoks ve Protestan kiliseleri tarafndan yaynlanm vesikalardr. Trkiye'de, "kmenizm"!n e'sini bilen bilmeyen kalemrler, bu cehaletleri anlalmasn diye olay komplo teorisiymi gibi yutturmaya almaktadrlar. Bu yanll dzeltmek iin ilkin "ekmenik" nitelemesinin anlam zerinde ksaca duracam. Katolik kelimesi, anlam itibariyle evrensel demektir, Ancak Katolik denildii Hristiyanln Katolik evrensellii, ek-

* Rusya kanaatimce i savaa doru gidiyor. Haziran aynda katldm bir TV programnda Yeltsin'in Babakan Sergei Stepain'i 15 gn iinde grevden alacan sylemitim. O srada Stepain sadece haftalk bir babakan idi. 6u ngrm, 15 gn gecikmeyle gerekleti. Rusya zellikle de Kafkaslardan balayacak ve Grcistan, rmenistan ve Azerbaycan hattna kayacak olan uzun sreli bir istikrarszlk dnemine girmek zeredir. Trkiye'nin d gvenlii imdi gney hattndan kuzey hattna, dolaysyla da Kafkasya-rmenistanAzerbaycan-ran eksenine dnmtr. Trkiye bu eksende en ksa zamanda aktif caydrclk anlay erevesinde davranmal ve nlemler almaldr.

138'

139'

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R -A y tu n A L T IN D A L

menik denildiinde de. Kilise Konsillerinin evrensellii olarak anlalr. yleyse bir taraf iin (Vatikan) Hristiyanln Katolik yorumunun evrensel olduu iddia edilirken, br taraf Ortodoks alemi iin kilisenin ilk konsillerinin ve broda alnm olan kararlarn (6fes 731, Kadky, 451 vb.) evrensel olduu iddia edilir. Ortodoks kiliselerinde Papalk deil, Patriklik bulunur. Bu Patrikler, 6. yzyla kadar (M.S. 588) kendilerine "kmenik Patrik" denmiyorlard. Bu sfat onlara kendi kutsal kitaplarnca verilmi deildi, sonradan uydurulmutu. 1993'te Papalk nl "directory"yi yani kmenizmin Normlarn Uygulama Ynetmelii'ni yaynlad. 1995'te Papalk isa'nn doumunun 2000. yl mnasebetiyle yaplacak ve be yl srecek olan "Byk Jbile" iin gereken "Dinler aras Diyalog ve kmenizm" hazrlklarn balatt. Bu nedenle "Ut unum sint ve Tertio Millenio Adveniente" adl belgeleri yaynlad. kmenizm, bunca toplantdan sonra kiliselerin ortak stratejisine verilen ad oldu. Gnmzde bu strateji CC (Avrupa iin Ekmenik Komisyon), WCC (Dnya Kiliseler Birlii) ve CCREC (Avrupa ibirlii iin Hristiyan Sorumluluu) adl uluslararas kiliselerin st rgtlen tarafndan ynlendirilmektedir. 8u gelimeler Protestan kiliselerinde de saysz toplant ile deerlendirildi. imdi 2000 ylnn l. Advent gnnde (6er doru hesapladysam 26 Kasm 2000 Pazar'na denk geliyor, Ama eskatoloji asndan bu 2. Advent saylr) tm kiliseler mthi bir propaganda ile Dinler aras Diyalog araclyla Hristiyan dininin ve uygarlnn stnln tm dnyaya ilan edecekler. lk i olarak da Lambeth Konferans kararlar erevesinde baz yoksul lkelerin faiz borlarn Dnya Bankas'ndan ve G-7 lkelerinden sildirerek Hristiyanln insan haklarna ne kadar nem verdiini ve hayrsever olduunu gsterecekler. Szn z, 2000 ylnda Katolik, Ortodoks ve Protestan Kiliseleri slam Filminin karsna birlemi tek bir g olarak kacaklar. Rusya, Belarusya ve Srbistan bu ilikilerin iindeler. Fener Patrikhanesi WCC'nin ba planlaycs ve kurucusudur, Amerikan kiliselerinin birka hari tm WCC'ye yedirler. Bu Hristiyan birliinin hedefi bata slam filemi olmak zere, tm Asya lkeleridir. kmenizm konusunda Trk Dileri Bakanl'nn hibir n almas yoktur, fakat TSK iin hazrlanm alma mevcuttur.

VATKAN BALANTILI GNCEL YAZILAR

3.7. FETH NCSlND BZANS V PAPALIK LKLER

istanbul'un Osmanl Padiah Fatih Sultan Mehmet Han tarafndan "Feth" edilmesi (29 Mays 1453) hi kukusuz Hristiyanlk aleminde derin izler brakmtr. Bu derin izler nelerdir bunlara girmeyeceim. Bu tebliimin konusu "Feth" olaynn kendisi deil, "Feth" ncesinde Katolik ve Ortodoks Kiliseleri'nin arasndaki ilikilerdir; bu kiliselerin karlkl konulan tarzlardr. Bilindii zere 1054 ylnda Konstantinopel ve Roma Kiliseleri birbirlerinden kopmular ve karlkl "Aforoz" sulamalar ile yollarn ayrmlard. Daha sonra 1204'de Papalk 3. Innocent'in dolayl katklaryla 4. Hal Seferi'nin Konstantinopel'i "Zapt" etmesini salad ve burada Fransz soylusu Flanderli Baudin Bizans mparatoru 5. Alexius'u devirerek kendisini Latin imparatoru ilan etti.(l) Hallar Bizans imparatorluu'nun tanr ve tanmaz mlklerini yama ettiler. n byk pay ise Venedikliler ele geirdiler. Hristiyan aleminde stn durumda olan Bizans Uygarl ite ilk kez Avrupal bu soylularn "Vandalizm'i ile yamaland ve ykld.(2) Latinler, Konstantinopel'de kurduklar bu mparatorlua "Romanya" adn verdiler. Konstantinopel'de 1282 ylna kadar sren Latin egemenlii bu yl iinde 8. Mitchell Paleolog'un ynlendiriciliinde yeniden Bizans mparatorlar'nn eline geti. lgintir ki, Bizans ite bu tarihten sonra bu Hanedan'n ynetiminde 150 yl sreyle Avrupal ve Akdenizli devletlerin en gls haline geldi, uluslararas siyaseti belirleyen bir devlet oldu.(3) Ortodoks Kilisesi'nin Hristiyanlk alemindeki yerini ve egemenliini yeniden salamlatrd.

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R -A y tu n A L T IN D A L

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R -A y tu n A L T IN D A L

Ortodoks Kilisesi ile Roma Kilisesi arasnda akaid asndan olduu gibi (Filioque sorunu)(4) siyasi planda da bir yaplan ve ynetim Farkll vardr. Konstantinopel'de Kilise, mparatorun ynlendiriciliindeyken (Cezaropapizm) Roma Kilisesi kendisini imparatorlarn stnde bir g olarak grmtr. Papalarn nezdinde mparatorlar, Kilisenin silahl koruyucular olmaktan te anlam tamyorlard. 1400'l yllarda Papalk "Byk Konsiller Dnemi" diye bilinen ve 1389-1447 yllarn kapsayan ok alkantl bir yap iine srklenmiti. te yandan Bizans topraklar Osmanllarn etki alan iine girmiti. Bizans imparatoru 5. John Paleolog, henz 1368'de Papa 5. Urban'a bavurarak bu konuda nlemler alabilmek iin Bat Hristiyan aleminin desteine gereksinim duyduunu belirtmiti Fakat Papalk bu istei dikkate bile almamt, Almas da beklenemezdi nk Papalk kendi iinde blnmt. Bu blnme daha sonra 1386'da rakip iki Papa, iki Papalk merkezi, iki Kardinal Koleji (Senato) ve iki farkl "Canonic" ynetim anlay olarak ortaya kt, Avrupal Krallarn bir ksm bir Papay (7. Clement) dierleri de br Papay (6. Urban) destekliyorlard. te bu kark dnemde Kardinaller bir k yolu olarak yeni bir Fikir attlar ortaya. Bunlara gre Papa ile mparatorlar arasndaki ekimelere bir son verilmeli ve Papalar, Kardinallerden ve Piskoposlarla dier nde gelen din adamlarndan oluturduklar "Byk Konsil" kararlarna bal olmalydlar. Dier bir anlatmla Papalar, imparatorlarn (veya tersi) deil dorudan doruya Konsil kararlarnn emrinde olacaklard. Bu Konsil tartmalar 1447'ye kadar srd. Bu yl iinde kavga bitti ve Papalar yeniden tm yetkileri kendi ellerinde topladlar. 1434'de Bizans mparatoru artk iyice artan Trk tehdidine dikkat ekmek iin Papal bir kez daha uyarmak ihtiyacn hissetti. Bu amala Papayla grmek istedi Fakat Papa kendisini tam yl kabul etmedi. Nihayet 1437'de Papa 4. Cugenius (1431-47) Avignon'da bir Konsil toplad. Bu Konsil'den Trklere kar yeni bir Hal Seferinin dzenlenmesi karar kt. 1444'de bu Hal Ordusu Macar Jan Hunyadi ynetiminde Balkanlarda ilerlemeye balad. Nedir ki Sultan Murat Han Varna'da bu orduyu yok etti. Papann temsilcisi Kardinal Cesarini de bu savata ld. Papalk bu tarihten sonra Osmanl'ya bir daha saldrmama kararn ald.

1447_1453 Yllarnda Kiliseler arasnda yaanlan olaylar stanbulun "Fethini doru biimde anlayabilmek ve yorumlayabilmek iin ok nemlidir kansndaym. 1447'de ugenius lnce yerine Liguryal yoksul bir hekimin olu olan Tomasso Parentucelli, 5. Nicholas adn alarak Papa seildi. (1447-1455). papa 5. Nicholas. zellikle Kilise hukuku konusunda uzman bir din adamyd. Bu avantajn kullanarak siyasi hayatta da baarl oldu. Kilisenin tm yetkilerinin ve gcnn yeniden Papalara getiini kantlamak iin bir imparatora ta giydirmesi gerekiyordu. Bu Frat Konstantinopel'n "Feth"inden bir yl nce 1452'de nne geldi. Habsburg Hanedan'nn bana Frederick geince onu ta giymeye ik- etti ve gsterili bir trenle bunu gerekletirdi. Nedir ki bu Alman imparatorlar iin tarihteki en son talandrma treni oldu. Frederck'ten sonra hibir Alman imparatoru Papann elinden ta giymek istemedi. 5. Nicholas komusu ve bazen de Kilisenin rakibi olan Napoli Kral Aragon'lu Alfons ve Milano'lu Sforza ile de iyi diplomatik ilikiler kurdu, Papal bu atak krallarn tehdidinden arndrd. 5. Nicholas, Bizans'n Trk tehdidi altnda olmasna hi nem vermedi. Bizans'n maddi destek isteklerine yant bile vermezken Roma'ya 50 yeni kilise ina ettirdi. nl mimar Leo Battista Alberti'yi Vatikan ve evresini yeniden dzenlemekle grevlendirdi, bu evre dzenlemesi iin o gnn lleriyle bir servet harcad. Btn bunlar yaparken hibir vergi de koymad. Birka yl sonra da bu kez Papalk ktphanesini yeniden dzenletti ve srf bu i iin 30.000 Duka altn demekten kanmad. nl Lorenzo Valla olay onun dneminde yaand. Valla, Konstantin'in vasiyeti adl en nemli Papalk belgesinin gerekte Papalk Tarafndan dnyaya yutturulmu bir sahtekarlk olduunu onun yzne kar syledi ve tm Hristiyanlk alemini kartrd. (5) Hmanist Papalarn ilki olarak tannan 5. Nicholas, Bizans'a hi yardm etmemesine ramen Bizans asll Kardinal Bessarion tarafndan bir suikaste kurban gitmekten kurtarld. Stefano Porcaro adl bir valye Papa'y ldrmek istedi Fakat Bessarion bu komployu son anda nledi, ilgintir ki bu hmanist Papa, Porcaro'yu af etmektense ikenceyle ldrlmesini istedi.

142'

143'

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R -A y tu n A L T IN D A L

1447-1453 yllar arasnda, Gaston Deschamps'n dedii gibi, 5. Niholas Bizans'a ve Kilisesine baz "gerekletiremeyeceini bildii vaatler vermekten baka hibir ey yapmad".(6) 5. Nicholas, 1447 ve 1448'de Bizans'ta ortaya kan ve binlerce kiinin lmesine neden olan salgn hastalklarla mcadele konusunda da kln bile kprdatmamt. Bizans salgn hastalktan krlrken Papa Roma'ya yeni kiliseler yaptrmakla meguld. Salgn hastalklar, siyasal istikrarszlk, yolsuzluk ve yoksulluk nedeniyle 1453'e gelindiinde Bizans terk edilmi bir "Site Devleti" grnmn almt. Binlerce Bizansl Balkanlar zerinden ya Rusya'ya ya da Srbistan ve talyaya g etmiti. Bizansl tarihilere gre ehirde 96.000'i Bizansl, 50.000'i kle 146.000 kii kalmt.(7) 1447-53 yllar arasnda Bizans'ta Kilise tm gelirlerinden yoksun hale gelmiti. Balkanlar'n Osmanl tarafndan zapt edilmi olmas Kilise mal varlnn ve gelirlerinin (Pronoia) kaybna yol amt. Bizans hazinesi de ayn ekilde gelirsiz kalmt. Bizans'ta imparatorla Kiliseyi ayr dnmek mmkn deildi. 1453'de "Feth" gerekleince Patrik Antoine, Grand Duc Valisi Dimitreivi'e yazd mektupta, "artk mparatorumuz yok. bundan sonra ikimize tek Kilise kald" demiti.(8) 1448'de (31 6kim) mparator 8. John ld. ocuu olmad iin yerine anne bir kardei Makedon asll Konstantin Drageses 11. Konstantin adyla imparator oldu (6 Ocak 1449). Bizans'taki bu deiiklikten iki yl sonra 2. Murat Han, ubat 1451de ld, olu 2. Mehmet Han tahta geti. 11. Konstantin artk iyice hissedilen Trk tehdidinden kurtulmak ve Papann gnln kazanabilmek iin ok tehlikeli bir riski gze almak zorunda kald. 12 Aralk 1452'de fetihten be ay nce Ortodoksluun kalesi Aya Sofya'da Roma Kilisesi'nin dini ayin dzenlemesine izin verdi. Ortodoksluun kalbinde Katolik ayini yaplmas tm Ortodoks aleminde souk du etkisi yapt. Suna ramen mparator istedii yardm alamad, Papa 5. Nicholas bu diyalog arsna hi ilgi gstermedi. te bu olaydan sonra tarihi Dukas'n belirttii gibi halk sokaklara dklerek, "Papalarn mor aln (Latin mitras) grmektense Bizans'ta Trk trbann grmeyi yeleriz" diye barmaya balad.

7 Nisan 1453'te balayan Osmanl saldrlar 29 Mays'ta Konstantinopel'in 2. Mehmet tarafndan ele geirilmesiyle sonuland. Osmanl'nn gen sultan Fatih unvann hak edecek bir siyaset uygulam ve dmannn iinde bulunduu koullara dair tm verileri zel istihbarat birimleri araclyla elde etmiti. (9) Fatih tam bir siyasi denge, strateji ve hesap adamyd. Her admn dnerek ve planlayarak atmt. Bizans'la Vatikan arasndaki anlamazlklardan sonuna kadar yararlanmt. Dikkatli ve isabetli hamlelerinin meyvasn da toplamay bildi. 324 ylnda 1. Konstantin'le balayan ve 1453'de 11. Konstantin'le sona eren ve tam 94 mparator tanyan Bizans, Fatih'in oldu. lgintir ki Bizans' 60 yl gibi ksa bir srede Latinlerin elinden kurtarmay baaran Bizansllar aradan yaklak 550 yl gemi olmasna ramen Trklerden geri alamamlardr. Bu baar bizden ok dorudan doruya Fatih'in "Dinler Stratejisine baldr. stanbul'da Trk trbann Papaln mitrasna tercih eden Ortodokslar hi piman olmadlar. Fatih Latinlerin yaptklar gibi Ortodoksluu yok etmek isteseydi, ederdi. Ama o tarihten ders almasn bilen "Bilge" bir devlet adamyd. Latinlerin yaptklarnn tam tersini uygulad:. 6er Ortodoks Kilisesi bugn varsa varln Fatih Sultan Mehmet Han'a borludur.

K aynakla r:
1.L'mpire Latin de Constantinople, J. longnon, Paris, 1949. 2.La Civilisation Byzantine, L. Behier, Paris, 1950. 3.Histoire De L'Etat Byzantin, G. Ostrogorsky, Paris, 1977, ss. 474-75. 4.Trkiye ve Ortodokslar, A. Altndal, Anahtar Kitaplar, 1995, ss. 162166, istanbul. 5. Lorenzo Valla iin bkz. 3. Uluslararas stanbul'un Fethi Konferans 'na sunulan tebli: Lorenzo Valla Olay ve stanbul'un Fethine etkileri, Aytun Altn-dal, istanbul, 23-24 May s 1998. 6.R. Constantinople, G. Deschamps, Paris, 1913. ss. 5-7. 7.L. Brehier, abk, ss. 83-84. 8.Ostorogorskv. abk., s. 575. 9.Histoire niverselle, Histoire de L'Empire Ottoman, par A. De la Jonquir, Paris, 1897.

(28 Mavi 2001, Fatih Belediye Bakanl Fatih leni

Teblii)

W'

145'

VATKAN BALANTILI GNCEL YAZILAR

3.8. TRKYE'YE HIRSTYAN KUATMA

Mensubu olmakla ne kadar vnsek az gelecek Trk milletinin tarihine baktmz zaman dnyada belki de hibir millete nasip olmayan erdem, gzellik, izzet, eref, adalet, ecaat, ilim. Fikir ve teknikle ssl kendine has bir medeniyet rnei oluturduunu grrz. Bu rnek medeniyeti oluturmann hi de kolay olmayp dar geitlerden, sarp kayalklardan, keskin virajlardan geildiini grrz. Bu medeniyet binasnn inasnda kurulan nice tuzaklarn boa kartlmas, kapnn nne/evin iine braklan krizlerin avantaja dntrlebilmesinin de byk rol oynadn grrz. Yeryznde ei ve benzeri bulunmayan bir medeniyetin sahibi milletimiz bugn de keskin bir virajn eiinde bulunuyor. Kapmz almasna ramak kalan 2000 yl milletimiz ve lkemiz iin hayati nem tayor. Prof. Dr. Oktay Sinanolu'nun srarla zerinde durduu vehile bu ylda Trkiye'nin iini bitirmek istiyorlar. Bunun iin de kayna tarihin derinliklerine kadar uzanan planlar yrrle sokuluyor, senaryolar sahneye konuluyor, Bizans entrikalar evriliyor. Bu entrikalar evirenlerin banda att her adm ile anlayana bir Bizans kurumu olduunu hatrlatan Fener Rum Ortodoks Patrikhanesi geliyor. Sadece Fener Patrikhanesi mi? Vatikan iin iinde. Bat kavramnn artrd tm lkeler iin iinde. PKK iin iinde. Hepsinden nemlisi ite ve dta nice dost bildiklerimiz de iin iinde, "brahimi dinler", " byk din", "nan turizmi", "hogr" vs. gibi kavramlar ile tarif edilen faaliyetler cmlesiyle en azndan zihinleri bulandrarak 2000 senaryosuna kar geliecek direnci krma grevini baaryla ifa edenler nezdinde, lke141'

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E H -A y tu n A L T IN D A L

mizin gelecei ile ilgili olarak dikkat ekilen tehlikeler bir komplo teorisinden ibaret saylyor. Topluma byle lanse ediliyor, zihinlere byle zerk ediliyor. Mevcut ve de oluacak diren byle savuturulmaya allyor. Btn bunlar ise bar, kardelik, hogr gibi kelimelerle kamufle ediliyor. Trkiye'nin iini bitirmek isteyenlerin bu kelimelere ykledii mana ile bizim literatrmzdeki manann hi de ayn olmad gerei gzlerden rak tutuluyor. Btn bunlara ramen hem mzrak uvala smyor, hem de zor oyunu bozuyor. Bu oyunun bozulmas iin zoru seenlerden birisi Aratrmac-Yazar Aytun Altndal ile Trkiye'nin nndeki tuzaklar, problemleri konutuk. Kendisi ile yaptmz grmede Altndal, Hristiyan Bat dnyasnn Trkiye zerindeki amalarna ulamak iin hangi aralar kullandn ve zellikle Fener Rum Ortodoks Patrikhanesinin ekmeniklik ulunda att admlarn ne anlama geldiini tahlil etti. Vatikan'n da destekledii Apo olaynn geldii son safhay Trkiye'nin problemleri hanesinde nasl okumak gerektii konusunda bilgi verdi. Trkiye'deki demokrasi, cumhuriyet, din ve laiklik tartmalar hakknda grlerini aklad.

EKMENIZM KOMPLO TORS DLDR ncelikle belirteyim ki "kmenizm" ve "kmenik Patriklik"in brakn komplo teorisi olmasn yaklak 1000 kadar kilise belgesiyle resmiyet kazandrlm bir olgudur. Bu belgeler Katolik, Ortodoks ve Protestan kiliseleri tarafndan resmen yaynlanm vesikalardr. Trkiye'de "ekmenizm"in ""sini dahi bilmeyen kalemrler bu cehaletleri anlalmasn diye olay bir komplo teorisiymi gibi yutturmaya almaktadrlar. Bu yanll dzeltmek iin ilkin "kmenik" nitelemesinin anlam zerinde ksaca duralm. Sonra da son 50 yl iinde kiliseler tarafndan bu alanda yaplm olan faaliyetlerin ana balklarnn yorumsuz bir dkmn verelim. Katolik kelimesi anlam itibariyle "evrensel" demektir. kmenik (Yunanca oikoumene) kelimesi de ayn anlamda kullanlr, Ancak Katolik denildiinde Hristiyanln (Katolik) evrensellii, kmenik denildiinde de Kilise Konsillerinin evrensellii anlalr. yleyse bir taraf iin (Vatikan) Hristiyanln Katolik yorumunun evrensel olduu iddia edilirken, br taraf Ortodoks alemi iin Kilise'nin ilk konsllerinin ve burada alnm olan kararlarn (fes 431; Kadky 451 vb.) evrensel olduu iddia edilir. Ortodoks kiliselerinde Papalk deil Patriklik bulunur. Bu Patrikler . yy.a kadar (M.S. 588) kendilerine "kmenik Patrik" demiyorlard. Bu sfat onlara kendi kutsal kitaplarnca verilmi deildi, sonradan uydurulmutu. Hristiyan aleminde toplantya arlan Kilise Konsillerine, kmenik Konsiller denilirdi. nk bu konsillerde Hristiyanln her soydan ve boydan yorumlarnn temsilcilerinin bulunmasna zen gsterilirdi, ite bu anlamda "evrensel"diler. Ama hibir Bizans imparatoru Ekmenik Konsil toplad iin kendisini kmenik mparator ilan etmi deildi. 1054 ylnda Katolik ve Ortodoks Kiliseleri birbirlerini aforoz ederek ayrldlar. 1204'de Papa stanbul'a 4. Hal Seferini dzenledi ve stanbul Hristiyanlar Avrupa'dan gelen Hristiyanlar tarafndan soykrma tabi tutuldular. mparator kat. Hristiyanla ait tm kutsal emanetler Venedik, Napoli ve Bari'ye karld. stanbul yama edildi. ki kilise arasndaki dmanlk artt. stanbul 1453'te fethedilince bu kez Rus arl Ortodoksluun merkezi oldu.

* Y en i M esaj: Sayn A ltndal, bilind i i zere lkem iz T rkiye V atikan bata olm ak zere H ristiyan B at destekli b ir O rtodo ks kuatm s a ile kar karya. B u ku atm ann ierde d e ok n em li b ir aya var. Bu ayan ad Fener R um O rtodoks Patrikhanesi. Patrikhane, H ristiyan B atnn Trkiye zerindeki em ellerin i g erekletirm ek iin n em li ara b ir grevi gryor. B u grevi grrken de ok ihtiya duyduu m enlklik* "ek kon usund a b y k adm lar atm durum d a. P atrikh an en adm in bu lar Trkiye'nin bekas konusunda hassas insanlar tararndan katle dik izlen ir ve kam u oyu bilg ilendirilirken bazlar tarafnd an - da b u ge lim eler bir kom plo teorisi olarak sunuluyor. B ir kere daha sorm ak gerekirse T rkiye b u m an ad a g erekten b ir teh like ile m i kar karya?Yoksa Trkiye zerinde Patrikhane bata olm ak zere Hristiyan dnya nn o yn ad oyun la r sad ece b ir id diad an , b ir ko m p lo teo risind en ib mairet?
* Aytun Altndal: Trkiye iin hayati nemi haiz bu konu ne yazk ki Trkiye'de baz evreler tarafndan srekli olarak sabote edilmekte ve sanki bir "komplo teorisi'ymi gibi gsterilmektedir. Bu nedenle bir kez daha gndeme getirmekte yarar vardr.

149'

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R -A y tu n A L T IN D A L

DNYA KLSLR BiRLiiNiN BA PLANLAYICISI FNR PATRKHANSDR 1919'da stanbul igal edilince Ortodoks Kilisesi Patrii tm dnya kiliselerine "ncyclkal" denilen bir mektup yollayarak Dnya Kiliseler birliinin (WCC) kurulmasn resmen talep etti. Bu mektupta Kilisenin yzlerce yl sren Trk-Mslman boyundurua dmemek iin tm kiliselerin birlemesi gerektii vurgulanyordu. te resmi Kilise kaytlarna gre Ekmenizm diye bilinen oluum ilk kez byle balad. Bu ar zerine toplantlar dzenlendi, Araya 2. Dnya Sava girdi. Rusya'da Komnizm olduu iin toplantlar bir sre askya alnd. Nihayet 1948'de Amsterdam'da Dnya Kiliseler Konseyi (WCC) kuruldu. 1954'de Katolik Papaz George Tavard ilk kez bir toplantya resmen katld. O gne kadar sadece Ortodoks ve Protestan Kiliseleri bir araya gelmilerdi. 1957'de Vatikan bu kez Oberlin'de toplanan Dnya Kiliseler Konseyi'ne iki st dzey yneticisini, John Murray ve Gustav We-igel'i yollad. 1960'da ngiliz Milli Kilisesi'nin ba Bapiskopos Geofrey Fisher, Papa 23. John'u Roma'da ziyaret etti. 1961'de Yeni Delhi'de toplanan 3. Asamblede Vatikan resmen temsilci oldu. 1962'de 2. Vatikan Konsili Ekmenik ibadet artlarn kabul etti. 1963'te Katolikler Dnya Kilise Konseyi'nin man ve Dzen Komisyonuna katldlar. 1964'te Papa 4. Paul ile stanbul Ortodoks Kilisesinin ba Patrik Athenagoras, Kuds'te bulutular. Bylece iki kilise arasnda tam 910 yl sren dmanlk sona erdirildi ve "Birlikte alma" balatld. Bu, birlikte alma ilkesine resmi yazmalarda "Koinonia to kklesion" yani "Kiliselerin Katlmc yelii" denilir. 1965'de ilk kmenizm kararlar (Nostra Aetate ve Dgnitatis Humanae) yaynland. Tm Hristiyanlar-dan bu kararlara uymalar istendi. 1965'de Papa 4. Paul ile Athenagoras birlikte 1054 aforozunu lanetlediler ve kaldrdlar. 1966'da Papalkla birlikte i!k ortak eylem deklarasyonu yaynland. 1967'de Papa istanbul'a gelerek Athenogoras ile gizli bir grme yapt. 1968'de tm Hristiyanl kapsayan "Dinler Aras Diyalog" arsn yapan rgtler kuruldu. 1969'da Papa Cenevre'deki Dnya Kiliseleri Konseyi merkezini ziyaret etti. 1975'te Nairobi'de Kiliselerin birlemesi iin ilk toplant yapld. 1982'de AnglikanVatikan daimi komisyonu kuruldu, Nihai Senet imzaland. Papa 2. Jean Paul ngiltere'ye gitti. 1987'de BM diye bilinen Kilise ibadet tarzlar ile ilgili ortak kararlar alnd. 1991'de Nihai Senet Vatikan'n resmi mhr ile yaynland. 1993'de Papalk nl

"Directoru'yi yani Ynetmelii'ni

"kmenizmin

Normlarn

Uygulama

yaynlad. 1995'te Papalk, sa'nn doumunun 2000. yl mnasebetiyle 2000 ylnda yaplacak ve be yl srecek olan "Byk Jbile" iin gereken Dinter Aras Dialog ve kmenizm hazrlklarn balatt. Bu nedenle Ut Unum Sint ve Tertiuo Millenio Adveniente adl belgeleri yaynlad. 6kmenizm bunca toplantdan sonra Kiliselerin ortak "stratejisine verilen ad oldu. Gnmzde bu strateji Avrupa in kmenik Komisyonu (CC), Dnya Kiliseler Birlii (WCC) ve Avrupa birlii in Hristiyan Sorumluluu (CCREC) adl uluslararas Kiliselerin st rgtleri tarafndan ynlendirilmektedir.

stnln tm dnyaya ilan edecekler, ilk i olarak da 18 Temmuz 1998 tarihli Lambeth Konferans kararlar erevesinde baz yoksul lkelerin faiz borlarn Dnya Bankasndan ve G7 lkelerinden sildirerek Hristiyanln insan haklarna ne kadar nem verdiini ve hayrsever olduunu gsterecekler. Sz ok uzad, ksa kesiyorum. 2000 ylnda Katolik, Ortodoks ve Protestan Kiliseleri, islam aleminin karsna birlemi tek bir g olarak kacaklar. Rusya, Belarusya ve Srbistan bu ilikilerin iindeler. Rusya'da Trkiye'nin izlemesi gereken iki din adam vardr. Bunlar Piskopos Nikon ve Metropolit Sergei'dir. Bu ikili Rusya'deki 20.000 kiliseyi Mslmanlara kar her an kkrtabilirler. Fener Patrikhanesi Dnya Kiliseler Birlii'nin ba planlaycs ve kurucusudur, Amerikan Kiliselerinin birka hari tm Dnya Kiliseler Birlii'ne yedirler. Bu Hristiyan Birliinin hedefi bata slam alemi olmak zere tm Asya lkeleridir. Ekmenizm konusunda Trk Dileri Bakanlnn hibir n almas yoktur; fakat Trk Silahl Kuvvetleri iin hazrlanm alma mevcuttur.

HDF SLAM ALM V ASYA LKELERDR

Bu gelimeler Protestan Kiliselerinde de saysz toplant ile deerlendirildi. Bunlar geiyorum. imdi 2000 ylnn 1. Advent gnnde -eer doru hesaplayabildiysem 26 Kasm 2000 Pazar'a denk geliyor. Ama skatoloji asndan bu 2. Advent saylr- tm Kiliseler mthi bir propaganda ile Dinler Aras Dialog araclyla Hristiyan dininin ve uygarlnn

150*

151'

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R 'A y tu n A L T IN D A L

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R -A y tu n A L T IN D A L

DNLR ARASI DALOGCULAR PAPAYI ARATMAYACAK

* Yeni Mesaj: Trkiye'nin ban artan, kann aktan, kaynaklarn emen bir problem de helkesin bildii gibi PKK terr olaydr. PKK'nn ba Apo'nun italya ve daha sonra Kenya'da yakalan serveni srasnda Vatikan'n ortaya koyduu tavr grdk, Apo yargland ve idama mahkum edildi, ancak idam edilmemesi konusunda Batl lkeler Trkiye'ye bask yapyorlar, Ayn trden bir basky Vatikan'dan da bekleyelim mi? Ne dersiniz?
l: Abdullah calan yargland ve idam cezasna arptrld. Batllar dahil hi kimse onun adil yarglanmadn iddia edemedi. Bundan sonra neler olacak? te soru burada balyor. dam cezasnn yerine getirilmesi iin daha ok uzun bir yol var. Benim tahminim bu infazn onaylanmas zor. Apo sorunu kendi mecrasnda zmlenir, Arada neler olur? Arada nce R6 bask yapar, "asmayn" der. Giderek Alman-ya'nn, talya'nn ve Rusya'nn ricaclar devreye girerler. ciddiye binerse bu kez Vatikan'dan bir mektup yollanarak infazn onaylanmamasn istenir. Papaya ramen Trkiye'de adam asmak kolay deildir.

ok artt ekliyle herkesin kendine gre bir dem okrasi, kendine g re bir cum huriyet, kendine gre bir din, kendine gre bir laiklik anlay var. B u neden kaynaklanyor? B yle bir paradoksu izole etm ek iin n e ya pm ak ge rekiyo r?
* Altndal: Trkiye'de Demokrasiden nce Cumhuriyet rejiminin faziletinin ne olup olmadklarnn anlatlmas gerekiyor. Trkiye'de Cumhuriyet, ne yazk ki sadece bir siyasi partinin ve onun ceberrut Devletilik anlaynn bir yansmas olarak grlmektedir. Tek parti rejiminin baskc uygulamalar Cumhuriyet kavramyla zdeletirilmitir. Trkiye'de Devletilie kzanlar Devlete ve Cumhuriyete kar kyorlar. Bundan da en ok Trkiye'nin dmanlar honut olmaktadr. Oysa, sz konusu partinin Devletilik anlay ve uygulamalar bir ideolojiydi ve Trkiye Cumhuriyeti Devletini balamamaktayd. Ksacas, Trkiye'de Demokrasinin ne olup olmadndan nce Cumhuriyeti olmann ne anlama geldii, bir siyasi partinin tekeline braklmadan, tm siyasi partilerce tartlmal ve gndeme getirilmelidir.

*Y e n i M e s a j: N e d e n k o la y d e il?
* Altndal: Size bir olay anlataym. 27 Mays 1960 ihtilali sonrasnda Celal Bayar'da idama mahkum edilmiti ama Papa 23. John eski dostu Celal Bayar' idamdan kurtarmay baard. Bu Papa 1935-42 yllar arasnda Trkiye'de bulunmutu. Usta bir istihbaratyd ve gzel Trke konuurdu. Celal Bayar tarihte ilk kez Papann ayana giderek onun Papa olmasn kutlayan tek Mslman devlet bakanyd.

Dinsiz DEMOKRAS OLMAZ

Demokrasiye gelince. Demokrasilerde ilgin bir bileim var ki bu, Trkiye'de hi tartlmad. Bunu yllardr gndeme getirmeye altm; ama hep engellendim. Bu bileim udur: "Dnyada dinsiz demokrasi yoktur." nk Demokrasi bir inan ve tercih meselesidir. Ve dinsel inan olmadan siyasal inan ve tercihin olmad grlmtr. Batda Demokrasi her lkede var olan Milli Kilise realitesini yani Milli Dini gz nnde bulundurarak yerletirilmitir. Dier bir deyile Batda Demokrasiler 1648 Westfalia Antlamasndan (14. madde) bu yana lkelerin Benzer durum, hi kimsenin kukusu olmasn ki Apo iin de gndekendilerine zg dinsel yaplar birinci elden dikkate alnarak kurulme gelecektir. Vatikan'n Dinler Aras Dialog arsnda yer alan baz mulardr. Demokrasilerin en zorlu i sorunu ite bylelikle zlmtr. slami gruplarda benzer ricaclkta Papay aratmayacaklardr. Bu konuSon 300 yldr Bat Avrupa'da Milli Kiliseler olmadan Milli Demokrasiler da son szm u: Apo idam edilmezse, herkes unu bilmelidir ki en ge olmamtr. Bu sistemin ad da "dnyeviliktir (secular), laiklik deildir. be yl iinde AB, Vatikan ve yandalar onu hapisten kartrlar, sonra yleyse Trkiye Fransa'dan dn alnm bir devlet -laisizmi dayatda bir siyasi partinin bana geirirler. masyla ynetilmeye devam edildike Demokratikleme daima kesintilere urayacaktr. Trkiye'de hedef Demokrasi ise bunun olmazsa ol* Yenl M esaj: G rlyor kl Trkiye'nin nnde gerekten - de kes kin virajlar var. B u virajlarn herhangi bir kazaya uram adan alm as maz n koulu devlet zoru ile laisizmden uzaklap Milletimizin Dini, iin sorunsuz bir yolculuk ortam gerekiyor. Fakat buna ram en lkem iz Mslmanl dikkate alan, kopya olmayan, Trkiye artlarna uygun

de birok konuda m utabakat tem in edilebilm i deil. M esela bam z

152'

153-

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R * A y tu n A L T IN D A L

bir dnyevileme hareketini zaman yitirmeden hayata geirmeye almaktr. Bu balamda 28 ubat sreci ile ilgili olarak da ksaca unu syleyebilirim. Ben, ahsen 28 ubat sreci ile Demokraside bir geriye gidi olduunu sanmyorum, Ama Trkiye'nin "egemenlik" haklarnn d basklarla ekonomik, siyasal, toplumsal ve en nemlisi kltrel alanlarda rselendiini ve gelecekte blnmelere kadar gidebilecek boyutlara ulamakta olduunu zlerek gryorum. Trkiye'de "kltrel karamsarlk" diye bilinen sosyolojik olgu hi aratrlmam olduu iin nasl bir hzla yaylmakta olduu da ne yazk ki Fark edilemiyor. Bunun sonucunda da bata ahlaki deerler olmak zere hayatmza yn veren ve geleneksel anlamlar katan tm gelimelerde hzl ve korkutucu bir yozlama yaanyor, ite bu anlamda 28 ubat srecinden bu yana deil belki de son 15 yldr giderek artan "bir yozlama ve knt" yaanyor kansndaym.

Misyonerlik faaliyetlerinde hedef kitle genler olarak tayin edildi, Ama krsal alandaki deil zellikle kozmopolit kltrlerin egemen olduu byk ehirlerin genlerine zel ilgi gsterilmesi plana ko nuldu. Lambeth Konferans'na tm Anglikan Kiliselerinden 800 kadar pis kopos katld. Tmnn ortak onayyla yaynlanan "On Yllk ylem Plan"nda, Trkiye ncelikle lke olarak Anglikan Kiliselerinin "Kap sama Alanna alnd. nmzdeki on yl iinde zellikle byk ehirlerimizde Anglikan Kilisesi'ne katlmak isteyecek genler kacaktr, buna hazrlkl olma lyz. Mafya'nn, ete'nin, Kartel'in egemen olduu, tm deerlerin inendii bugnn Trkiye'sinde "cepleri para ve vaat dolu Anglikan misyonerlerinin" slam dininden ve milli deerlerinden kopartl m, yapayalnz braklm, kksz genlerimizi avladklarn zle rek izleyeceiz. Konferansta kapal kaplar ardnda konuulan konu ise ecinsel erkek ve kadnlarn durumuydu. Bu insanlarla nasl diyalog kurulmas gerektii ynnde bir eylem plannn hazrlanmasna karar verildi. "Kilise bu insanlar dlamasn, bunlar zellikle misyonerlik ve Hristiyanlatrma kampanyalarnda kullansn" denildi.

Kamil Bayraktar

14. Lambeth Konferans : AytunAlltndal'n bahsettii Lambeth Konferans 18 Temmuz 1998'de ingiltere'nin nl

Canterbury Katedrali'nde topland. Bu toplantda alnan kararlardan bazlarn slam dinine ve Mslmanlara ynelik

yorumuyla birlikte Altndal yle sralad:Konferans srasnda misyonerlik faaliyetlerine zellikle hz verilmesi istendi. Kiliseler en ykl btelerini misyonerlik faaliyetlerinin hzlandrlmas iin ayrdlar. Hedef lkeleri ise Asya'daki Trki Cumhuriyetler ve Ortadou'daki halklar Mslman lkeler olarak koydular. Sz konusu lkelere gidecek olan Anglikan misyonerlerinin "ierden" seilmesine karar verildi. rnein Trkiye'de, Anglikan yaplm bu lkenin insanlar kullanlacak.
154

155-

VATlKAN BALANTILI GNCL YAZILAR

3.9. LAMBETH KONFRANSI ZRN... 18 Temmuz 1998'de ingiltere'nin nl Canterbury Katedrali'nde bir toplant dzenlendi. Dnyadaki tm Anglikan Kiliselerinin katlmn ngren ve her on ylda bir dzenlenen bu toplantlar, tarihsel olarak, Lambeth Konferans Toplantlar olarak tannmaktadrlar. Bu konferanslarn ilki gnmzden 131 yl nce 1867'de yaplmt. 1998'deki bu konferans 14. Lambeth Toplants'dr. Lambeth Konferanslar'na tm Anglikan Kiliseleri'nin en st dzeydeki Piskoposlar ve onlarn denetimindeki heyetler katlrlar. zellikle de ngiltere Milli Kilisesi (Church of ngland), Amerikan Episcopal Kilisesi, Kanada ve Avusturalya'daki Anglikan Kiliseleri ynlendirici roller stlenirler. Dnyadaki yaklak 80 milyon Anglikan'n dinsel inanlar, duyu, dn ve davran ynlenimleri (orientation) en st dzeyde ite bu konferanslarda ele alnr. Kilise ynetimiyle ilgili yeni gelimeler, Kiliselerin uymalar gereken yeni deiim planlar, dier dinlerle dialog ve rekabet ile Kiliseler-aras dialog konular ele alnr. 10 yllk eylem planlar yaplr, Anglikan Kiliseleri, her lkede bu eylem planna uygun davranrlar. Nedir ki bu planlarn bir ak (deklerasyon mahiyetinde) bir de kapal hedefleri vardr. Bunlara az sonra deineceiz. Bu konferansta ortaya getirilen en nemli hususlar kapan belgesinde ylece sralanmt, Anglikan Kilisesi en hzla gelien Hristiyan kuruluu seilmiti. Bu en nemli husustur. Kilise gerekten de tm dnyada Katolik, Ortodoks ve Luteran Kiliselere oranla ye saysn en ok arttran Kilise olmutu. lgintir ki ngiltere'de ye says azalrken

157'

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R -A y tu n A L T IN D A L

bu Kilisenin Afrika. Orta Dou ve Asya'da yeni ye says ok hzl bir art gstermiti.

ASYA V AFRKA'DA ANGLKANZM

ederse, zellikle slam'a ynelen Afrikallar Hristiyanla kazanmak kolaylaa cakt. Ksacas, slamn "Faizcilie" kar kmas Afrikal insanlar bu di ne ekiyordu. Bunu nlemek iin ite bu "Bor Silme" eylemine vakit geirilmeden balanmalyd.

Konferansn ilk gnk al konumasn Tanzanyal Piskopos Simon e. Chiwanga yapt. Piskopos, Anglikanizm'in Afrika'da byk bir hzla gelimekte olduunu vurguladktan sonra ekledi: "Kilisemiz artk krsal kesimlerde etkili olan Pastoral Kilise olmaktan kp, kendini da vurarak misyonerlik Faaliyetlerini en st dzeyde yerine getirebilir hale gelmitir." Lambeth Konferans'na sunulan yllk Faaliyet raporlarnda ve delege saysnda gzlemlediimiz baz hususlara deinmek istiyorum. 1.Konferansta ngiltere Milli Kilisesi, 1988'de 44 delegeyle tem sil edilmiti, 1998'de de bu say deimedi. 2.On yl nce Amerikan Episcopal Kilisesi 118 delegeyle temsil edilmiti, bu toplantda ise Filipin ve Orta Amerika'ya bal 7 dioses'in delegeleri ayrca temsil edildikleri iin 111 delegeyle temsil edildi. (NOT: Bu kilise Trk dmanlyla tannr.) 3.Afrika lkelerinin delege says ise byk art gsterdi. On yl nce Afrika lkesi, Kenya, Nijerya ve Uganda 130 delegeyle temsil edilirken bu toplantda 228 delegeyle (+98) temsil edildiler. 4.Konferansta zellikle Afrikal din adamlar yoksul lkeleri ez mekte olan uluslararas finans, bankaclk ve ticaret kurulularnn "in safsz" smr planlarn gndeme getirdiler ve ilgintir ki, "Yoksul l kelerin d borlarnn silinmesini istediler." Din adamlar bu lkelerde insanlarn eski dinlerinden karak kitleler halinde Anglikanizm'e gir mekte olduklarn belirttiler. Bu din adamlarna gre, Anglikan Kilisesi, bu yoksul lkelerde "D Borlar Silme" hareketine nclk

V A T K A N V E T A P IN A K V A L Y E L E R A y t u n A L T IN D A L

5. Konfera nsta kapal kaplar ardnda konuul an konu ise, ecinsel erkek ve kadnlar n durumu ydu. Bu insanlar la nasl diyalog kurulm as gerekti i ynnd e bir eylem plann n hazrla

nmasna karar verildi. Kilise bu insanlar dtalamasn, bunlar zellikle misyonerlik ve Hristiyanlatrma kampanyalarnda kullansn denildi.

kenin insanlar kullanlacak. 2.Misyonerlik faaliyetlerinde hedef kitle genler olarak tayin edildi, Ama krsal alandaki deil zellikle kozmopolit kltrlerin ege men olduu byk ehirlerin genlerine zel ilgi gsterilmesi plana ko nuldu. Lambeth Konferans'na tm Anglikan Kiliselerinden 800 kadar piskopos katld. Tmnn ortak onayyla yaynlanan "On Yllk Eylem Plan", Trkiye'nin ncelikli lke olarak Anglikan Kiliseleri'nin "Kapsama Alanna" alndn gsterdi. nmzdeki on yl iinde zellikle byk ehirlerimizde Anglikan Kilisesi'ne katlmak isteyecek genler kacaktr, buna hazrlkl olmalyz. Mafya'nn ete'nin, Kartel'in egemen olduu tm deerlerin inendii bugnn Trkiye'sinde "cepleri para ve vaat dolu Anglikan misyonerlerinin" slam dininden ve Milli deerlerinden kopartlm, yapayalnz braklm, kksz genlerimizi avladklarn zlerek izleyeceiz. Ve eminim ki yine kendimiz hi bir gayret gstermeyip yan

MSYONERLK ARTACAK

Lambeth Konferans'nn slam dinine ve Mslmanlara ynelik anlay nasl yorumlanmak? 1.Konferans srasnda misyonerlik faaliyetlerine zellikle hz ve rilmesi istendi. Kiliseler en ykl btelerini misyonerlik faaliyetlerinin hzlandrlmas iin ayrdlar. Hedef lkeleri ise Asya'daki Trki Cumhu riyetler ve Orta Dou'daki halklar Mslman lkeler olarak koydular. Sz konusu lkelere gidecek olan Anglikan misyonerlerin "ierden" se ilmesine karar verildi. Yani rnein Trkiye'de Anglikan yaplm bu l

gelip yatacaz ve Allah'ta n bizleri bir kez daha -kim bilir kanc kez"Kurtar masn" dileyec eiz.

158'

'159-

VATKAN BALANTILI GNCL YAZILAR

3.10. LAMBETH KONFRANSI KARARLARI IIINDA TRKY'D HIRSTYANLIK

* Lambeth Konferans Kararlarndaki on yllk eylem plan iinde en byk bteyi misyonerlik faaliyetlerine ayrdlar. Yani, bundan sonraki nmzdeki on yl ierisinde Protestan kiliseleri topluca en byk paray misyonerlik faaliyetleri iin harcayacaklar. Birinci dereceden "kapsama alanna giren lke Trkiye olup. onu TiM Cumhuriyetler takip ediyor. * * *

Bildiiniz gibi Cumhuriyetin 75. ylndayz. Kurultayn ad da "Mil-li ve Dini Btnlk Kurultay". 75 yl nce milli ve dini btnlk saland iin bu Cumhuriyet vardr. nce bunu bilmemiz gerekiyor. Yani Kurtulu Sava srasnda milli ve dini btnlk saland. Saland iin de bir Kurtulu Sava verilebildi. Bu Kurtulu Savann ad stnde; Milli Kurtulu Sava. Bu Milli Kurtulu Sava'nn sonucunda da milli ve dini btnlk olduu iin kurulmu olan bir Cumhuriyet var. yleyse, ncelikle, bilmemiz gereken husus: Bu Cumhuriyet bizimdir. Bizden bakasna da ait olamaz. Niin? nk, dibacesinde, balangcnda, bunun milli ve dini btnlk ile kurulmu olmas sz konusudur. Yani Mslman kesim askeriyle, siviliyle Cumhuriyetin kurulmasnda birinci derecede rol oynamtr. Cumhuriyet bizim ise, yani bir hanedanlk deil ise veya bir baka gce ait deilse, bu Cumhuriyete sahip kmak da bizim grevimizdir. Niin bizim grevimiz? nk Trkiye'den baka br lke yok. Buradan, Trkiye'den bizleri u veya bu ekilde dtalamak, bizleri mmkn161'

V A T K A NV ET A P I NA K V A L Y E L E R -A y tu n A L T IN D A L

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R -A y tu n A L T IN D A L

se yeniden Orta Asyalara gndermek arzusunda olanlar ok, pek oktur. Sadece Hristiyan veya Yahudi alemi de deildir. Kendi iimizde de byle adamlar oktur. yleyse bu mcadelenin ok boyutlu ve ok ynl olduunu hibir zaman unutmamamz gerekmektedir. Trkiye'deki Mslmanlarn ayakta kalma mcadelesi ayn zamanda dnya Mslmanlar ve islam dini iin de birinci derecede nem kazanyor. Niin? nk eer Trkiye kalesi kerse, Trkiye'nin kmesi ile birlikte ortaya kacak olan boluu doldurmaya hazr gler vardr. yleyse ncelikle Trkiye'deki slamiyet'in ayakta kalmas, Trkiye'de Mslmanlarn Cumhuriyete ve vatana yeniden sahip kma mcadelesi, yeni bir Kurtulu Sava'yla mmkndr. Bu, hangi anlamda bir kurtulu savadr? zellikle de ekonomik alanda kurtulu savadr. yleyse Trkiye'de yeniden aratrlmas gereken, yerine oturtulmas gereken ruh "Kuvay- Milliye Ruhu"dur. Buradaki "milli" kelimesini milliyeti anlamnda deil daru'l islam anlamnda kullanyorum. Dorusu da budur. yleyse Kuvay- Milliye ruhuyla davranarak, yeniden mda-faa-i hukuklar tesis edilmelidir; nk Mslmanlarn hak ve hukuklar da bugn tehlikededir. Hanmlarmzn bartsnden balayarak srekli olarak yangnlatrlm olan eitli yasaklar bir yanda, bir de Mslmanlarn kendi iinde, srtndan hanerleyerek, eitli maniplas-yonlarla onlar emperyalizmin oltasna takmaya alan gler vardr. Bunlarn banda Trkiye'de slamiyet'i Protestanlatrma diye bilinen bir hareket var. Benim tebliim zaten zellikle bununla ilgili.

ruldu. Krs ald, Alan bu krsde siyasal bir din oluturulma abalarna gidildi. Nerede? zellikle Almanya'da... Bu siyasal din olarak da Almanya'da, Hitler dneminde ortaya getirildi. Buras ok mhim. Bunlar Trkiye'de ilk kez yeni, yeni ortaya getiriliyor. Hitler dedi ki, "Biz, hem Katolik kilisesine hem de Protestan kilisesine karyz. Biz yeni bir din getiriyoruz. Bu yeni dinin en st kavram da Fhrer kavramdr." Bu Fhrer kavram nedir? "Yce nder" kavramdr. "Yce nder" kavram, Peygamber kavramnn bir adm nnde, Tanrnn bir adm gerisindeki bir kavramdr. Yani bir insan alp Peygamberden bir adm ne, Tanrdan da bir adm geriye koyma giriimidir. Dedi ki, "Bunun ad Alman Hristiyanl olacak." Bu Alman Hristiyanlndaki temel eler neydi? Birincisi Hitler ve arkadalar dediler ki; "sa (bizim iin sa Peygamber), Tevrat'ta anlatld gibi deildir. Ya nedir? sa, bir Almandr. Uzun boylu, sarn, mavi gzl bir Alman prensidir." Byle, byk afiler yaptlar. Bu afilerde HZ. sa, elinde kl, mavi gzl, sarn, uzun boylu, atletik bir adam olarak gsterildi. Ve dediler ki; "sa Filistin'e Alman Prensliini kurtarmak ve kurmak amacyla gitti. Yoksa Tevrat'ta anlatld gibi Tanrnn olu vs. olmak amacyla gitmedi. nk Yahudi bile yoktu." Ne demek Yahudi bile yoktu? u demek: Yeni bir ncil bastlar. 10 ubat 1939'da baslan bu yeni ncil'de be kelimenin bulunmamasn istediler. Birincisi "Yahudi" kelimesi, ikincisi "Sion" kelimesi, ncs "Kuds" kelimesi, drdncs "Sionizm (yani sionculuk yapmak)" kelimesi, beincisi de "Judaism (yani Yahudilik)" kelimesi... Bu kavramlardan arndrlm, temizlenmi ve Ya-hudileri hibir ekilde konu edinmeyen yeni bir incil bastlar. Hitler dnemindeki diktatoryal yapda "Alman Hristiyanl" diye bir olay kartlyor. Trkiye'ye bakyoruz. Trkiye'de de "Trk Mslmanl" diye bir ey ortaya kyor. Bunun da iinde birtakm hurafeler var. Yani bir trl slam dinini olmas gerektii gibi yaama ans ne hikmetse bu memlekette insanlara verilmiyor. Bakyorsunuz bir adam kyor, "Gnde be defa namaz klmaya gerek yok. Gnde bir defa klarsnz, olur, biter" diyor. "Peki" diyorsunuz, "Beyefendi bir kere de olsun siz namaz klacak msnz?" "Yooo!" diyor. "Bir kere de mi klmayacaksn?" "Hayr! Klmayacam." Peki o zaman benim dinimden ne istiyorsun? "zan Trke olsun" diyor. "Olsun. Camiye gelecek misin?" "Hayr! Gelmeyeceim" diyor. 'Peki, durup dururken ezann Trke olmasn ni-

TRKY'D SLAM'I PROTSTANLATIRMA HAREKET Bu teblie gemeden nce baz n bilgiler vermek istiyorum. slam dininde Protestanlatrma hareketi nedir? Tarihsel olarak da ksaca nasl gelmektedir? Bildiiniz gibi ortaya iki yeni kavram getirildi. Bunlardan biri "Siyasal slam", dieri "Trkiye Mslmanl". "Siyasal slam" kavram ok ilgintir ki, 1930'larda, "Siyasal din" diye bilinen, bir niversite ats altnda toplanm bilim adamlar tarafndan bulunmu bir kavramdr, ilk kez sve'te, Stockholm'de, 1939'da, "Siyasal Din" diye bir disiplin ku-

'162'

163'

VA TK A NV E TA P IN A K VA LYE LE R l-A ytun A LTIN D A L

VA TK A NV E TA PIN A K VA LY ELER -A ytun A LTIN D A L

ye istiyorsun?" "Ben isteyeyim de sen ister yap ister yapma." diyor. Veya bir bakas kyor, Alaya, yalvara, yakara, "Barts teferruattr" diyor. Bir eyi bilmenin alameti doru soru sormaktr. Ben size u kalemi gstersem ve soru soruyorum diye, "Bu bir otobs mdr?" desem, benim bu sorum ne kadar zrva ise, burada "otobs m deil mi?" tartmas da o kadar zrvadr. nk bu bir kalemdir. Otobsle hi ilgisi yoktur, Ama Trkiye'de bugn byle bir maniplasyon yaplyor. "Cambaza bak" diyorlar. Ne gtrmek istiyorlarsa gtryorlar. Peki bu durumda kimlere grev dyor? Kimlere ve hangi bilinle grev dyor? Trkiye'nin iinde bulunduu artlar belli, slam dini de tek. Kur'an dini de btn Mslmanlar birbirine balayan tek ve ortak dil. Hristiyanlkta byle bir olgu var m? Yok. Mslmanlarn 1400 yldr byle bir avantajlar olduu halde bugn bu avantaj niye kullanamyorlar? Galiba burada siyaset retememe eksiklii var. Beceriksizlik deil, bilgisizlik de deil, Fakat doru zamanda doru siyaset retememek var. Bunun altnda bu yatyor.

Bu konferansa btn dnyadan hepsi Protestan olmak zere 800 piskopos katld. Sadece Amerikan delegasyonunda 111 piskopos vard. Amerika'dan katlan Episcopal Kilisesi'dir. Presbiteryan var, bir de piskopal var. Bunlarn ikisi birlikte hareket eden kiliselerdir, Amerika'dan gelen delegasyon, tarihinde Trklere kar en acmasz, en gaddarca davranm olan kiliseye mensuplar. yle ki; Lozan Anlamas Amerikan Senatosuna geldiinde ite bu iki kilisenin basks ve "Ermenilere tehcir uygulanyor. rmeni katliam yaplyor" gerekesiyle, Amerikan Senatosu Lozan Anlamasn onaylayamad. Buna, bu kiliseler sebep oldular. Gnmzde, Amerika, Lozan anlamasn kabul etmedii iindir ki bizim bamszlmz, Amerika ile ikili anlamalar erevesinde yrmektedir. Yoksa Lozan'a binaen deil. imdi, bu boluu grp, buradan yola karak, Trkiye'nin bana orap rmeye hazrlanan kurulular var. Bu kurulularn zellikle kullandklar baz kavramlar var. Lambeth Konferans srasnda da bu kavramlar gndeme geldi. Ben bunlardan iki tanesi zerinde duracam. Bir de kapal kaplarn arkasnda alnm olan bir baka karar zerinde duracam.

, KLSENN ON YILLIK YLM PLNI

1 LAMBETH KONFERANSI imdi burada Lambeth Konferans diye bilinen bir konferansa geiyorum. Bu konferansn nemi nereden kaynaklanyor? Nedir bu Lambeth? Kiliseler, bildiiniz gibi hi bo durmazlar. Bo durmalar iin deil, almalar iin kiliseler kurulur. Bunlarn arasnda Anglikan Kilisesi, yani ngilteredeki milli kilise, boyu-posu dier kiliselere oranla, Katolik ve Ortodoks kiliselere oranla daha kk olmasna ramen, ok daha aktif bir kilisedir. Bu aktif kilise tabii Protestan bir kilise. Bu kilisenin 1867'den bu yana. 131 yldr srdrd ve her on ylda bir yaplan ve on yllk dnemi nasl bir eylemle dolduracaklarn anlatan ve bunlarn tartld bir konferanslar vardr. Bu yl 18 Temmuz 1998'de bunlarn 14.s yapld. Lambeth Konferans dediimiz bu. Lambeth Konferansnda bazlar ak, bazlar gizli kararlar alnd. 164*

Lambeth Konferans'nda, kilise, on yllk kendi eylem plann yapt. Ve dediler ki, "Anglikan Kilisesi'ne ok gl bir yneli var. Nerede var? zellikle Afrika'da var. zellikle Kenya, Uganda ve Nijerya'da, Mslmanlktan veya Animist dinden ayrlp Anglikanla geen pek ok insan var. Biz bu Afrika'da uyguladmz eylem plann, Ortadou'ya, Trkiye'ye ve Trki Cumhuriyetlere gtrmek zorundayz. Orada nasl baarl olduysak, ayn ekilde, Ortadou'da, Trkiye'de ve Trki Cumhuriyetlerde de baarl olacaz." ilgintir ki; Temmuz aynda alnan bu karar erevesinde, istanbul'a Cuma gnnden itibaren baz turistler geliyor. Pazartesi sabah gidiyorlar, istanbul'da iki tane Anglikan kilisesi vardr. Bunlar bo dururdu. 8u turistler her Pazar ayine gidiyorlar. Kiliseler, ok aktifmi gibi grlyor. Gelenler kimler? Avrupal. ngiliz. Uzun hafta sonu tatili ad altnda stanbul'a geliyorlar. Pazar gn sabah yal bal insanlar kiliselere gidiyorlar, Ayinlerini yapyorlar. Ya akamst ya da ertesi sabah dnyorlar. Bunlar da organize eden bir g var Avrupa'da. Ya-

165'

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R -A y tu n A L T IN D A L

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R * A y tu n A L T IN D A L

ni birtakm yal bal insanlara, "Hadi bakalm, bu hafta sonu Trkiye'ye, stanbula gidiyorsunuz" diyorlar, Adamlar da toparlanp geliyorlar. Ondan sonra tekrar toparlayp gtryorlar. Lambeth Konferansnda, Mslmanlarla diyalog ad altnda bir blm vard. Bu blm 20 sene nce kurulmutu. Bu blmn hzlandrlmas, diyalog kavramnn gelitirilmesi ve MslmanHristiyan diyalogunun ilerde Anglikan Kilisesinin Ortadou'daki, Trkiye'deki ve Tr-ki Cumhuriyetlerdeki gelimesine birinci dereceden katkda bulunmas karara baland. Tanzanyal Piskopos Simon . Chiwanga dedi ki; "Ar-tk bizim kilisemiz pastoral bir kilise olmaktan yani krsal alandaki cemaatleri ynlendirmek olan bir kilise olmaktan kp dorudan doruya kendini da vuran ve misyonerlik faaliyetlerini dorua karmas gereken kilise durumuna gelmitir."

gi genlerimizdir? Krsal alandaki genlerimiz deil, byk ehirlerimizdeki genlerimizdir. Drdncs, belki de en nemlisi, Lambeth Konferans'nda "slamiyet niin geliiyor? slamiyet'in hzla yaylmasn engelleyebilmek iin ne yapmalyz?" sorusuna on yllk aratrmalarnn sonucunda bulduklar cevap u: "slamiyet'in bir zellii var. slamiyet faize kar bir din. Faize kar olduu iin bu insanlara ok cazip geliyor. Ve Mslmanla doru hzla bir yneli oluyor. Peki bu durum karsnda biz ne yapabiliriz?" Bakn ne buldular? Kilise, 800 piskopos bir arada dedi ki, "Bizim faizi kaldrmamz mmkn deil. Ama bor silmeye gidelim." Dikkat edin! Zengin Protestan lkeler, "Afrika'daki yoksul lkelerin borlarn silerlerse slamiyet'e ynelii durdururuz. Borcundan kurtulan lkeler yeniden bize katlrlar." kararndalar. nmzdeki dnemde Protestan kiliselerinin giriimiyle birtakm lkeler, "Biz bor silelim. sa'nn 2000. yln kutluyoruz. Bakn biz ne kadar uygarz. Biz ne kadar insanlktan yanayz" deyip, Mslmanlarn gzn boyamak iin, "bor siliyoruz" diye bir kampanya balatacaklar. Bugnden sylyorum. Bunu yemeyin. Bu karar Lambeth'de alnd. Bor silme diye bir ey zaten olmaz da, erteleme olur, baka klf sokarlar, o ekilde devam eder. Ama ad bunun "bor sildim" olacak.

DYALOGU SALAYACAK ANGLKAN OLMU TRKLER Burada alnan kararlar syleyelim. Birincisi, diyalog karardr. Diyalogun, zellikle Trkiye'de diyalogun tesisi. kincisi ve en nemlisi; diyalogu salayacak olan ahslarn ierden temini. Ne demek ierden temini? Yani Trkiye'de diyalogu kimler salayacak? Anglikan yaplm Trkler salayacak. Bu diyalogu salamakla grevli olan Trkler, misyonerlik faaliyetlerini de "Trk Protestanlar" ad altnda srdrebilirler. Demek ki bir, diyalog olacak; iki diyalogun muhatab Trkler karsnda birtakm ngilizleri deil Anglikan olmu Trkleri bulacaklar. Kendi dillerinden konuan insanlar bulacaklar. ncs, dediler ki, "Hedef kitle genlerdir. Genlerdir ama krsal alann genleri deildir. Dorudan doruya byk ehirlerin kozmopolit kltr iindeki genler, zellikle de milli ve dini btnlnden kopartlm genler birinci derecede av alandr." Yani lkemizde, zellikle Trkiye'de, birinci derecede hedef alnan kitle genlerimizdir. Han-

TRKYE "KAPSAMA ALANINDA Son hususa gelince, son husus u: Bu on yllk eylem plan iinde en byk bteyi misyonerlik faaliyetlerine ayrdlar. Yani, bundan sonraki nmzdeki on yl ierisinde Protestan kiliseleri topluca en byk paray misyonerlik faaliyetleri iin harcayacaklar. Birinci dereceden "kapsama alan'na giren lke Trkiye ve Trki Cumhuriyetler. Sir husus daha var. Dediler ki, "Homoseksel kadn ve erkekler bizim iin kullanlacak." Tekrar ediyorum, Lambeth Konferans Kararlarnn sonuncusu u: "Cinsel sapklk iinde olan kadn ve erkekleri biz dlamayalm. Tam tersine bunlar iimize alalm, Anglikanlatrma kampanyamzda kullanalm. Nasl kullanalm? nsan haklar, diyelim. Cinsel sapklk da bir insan hakkdr, diyelim. Bunlar lanse edelim. Basnda, yaynda, televizyonda ne kartalm. Srekli imaj olarak bu tipler bir

166*

167'

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R .A y tu n A L T IN DA L

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E Ri A y tu n A L T IN D A L

memleketin en st deerleri neyse onlar temsil eder hale gelsin." Dikkat ederseniz Trkiye'de, zellikle son be alt yldr, bu tip insanlara tannan mthi bir prim vardr. arkc m? Maalesef yle olacak. Dergiler, gazeteler, gryorsunuz ne halde. 6u da Lambeth Konferans kararlarnn iinde yer ald. Yani zgrlk ad altnda cinsel sapklarla Anglikanizmi yaygnlatrmak bu kararlar iinde yer ald. yleyse sonu olarak unu sylyorum: Trkiye'de bir yanda kaset savalar, bir yanda mafya savalar, bir yanda Anayasa var ama bir de akc'nn anayasas var. Herkes Cakc'nn anayasasna gre davranmay Trkiye Cumhuriyeti Devleti'nin Anayasasna gre davranmaya tercih ediyor. yleyse etelere, mafyalara, kartel basnna kar Mslmanlar, ellerinde sadece slam dininden baka bir silah olmadn bilerek, bununla mcehhez olarak mcadele etmelidirler. Ne ile? Yeniden bir kuvay- milliye ruhu, yeniden bir mdafaa-i hukuk bilinci, yeniden bir misak- milli ve istiklal-i tamlk; u drt fikirle...

ikincisi, davet ksmn yapan ok nemli bir gizli tekilat var Katolik Kilisesi'nin. Bu kilise tekilatnn ad "Opus Dei"dir. "Tanrnn leri" anlamna gelir. Bu tekilat 80 bin yesi olan bir tekilattr. yelerinin tamam doktor, profesr, gazeteci ve zengin iadamlardr. Hcreler halinde alr. Hcrenin banda bir kardinal vardr. imdi dikkat edin. Kardinali Papa tayin ediyor. Onun altndaki herkes hangi lkede ise o lkenin adamlarndan oluuyor. Ve onlar o lkenin yasalarna tabi deildir, Dorudan doruya papaya tabidir. Yani bir lkede "Opus Dei'nin temsilcisi olan kardinali, o lkenin yasalar yarglayamaz. Peki bu "Opus Dei ne yapmtr? Gelelim 2. Vatikan Konslne... 2. Vatikan Konsln toplayan Papa 23. John bu gizli tekilata bal olarak 1936-1943 yllar arasnda Trkiye'de bulundu. ok fasih Trke konuurdu, Ayn zamanda casustu. Enteresandr, 1954'de Papa olduktan sonra, 1958 ylnda, ilk defa bir Mslman devlet Bakan ayana giderek, tarihte ilk defa bir Papann ayana giderek kendisini kutsad. Bu, Celal Bayar'd. Celal Bayar'da 1960'ta ihtilalle devrilince papa da onu idamdan kurtard. Bunu da byle bilin. Bunu ben yazdm. Milliyet gazetesinde de sekiz stuna manet olarak yaynland. te o Papann hazrlad ve destekledii "Opus Dei" bakn ok nemli bir giriimde bulundu. Dedi ki, "ncelikle okullar amalyz." Ve 1962'den 1984 ylna kadar dnyann eitli yerlerinde, 463 niversite, 2112 de ilkretim okulu atlar. Bunu da "Opus Dei"nin en nemli giriimi olarak Papalk, misyonerliin davet blmn gerekletirdikleri gerekesiyle kutsad. Bunu kuran ahs Loyola diye bir adamd. Getiimiz yl azizlie doru yola kartld.

GZE GZKMYN KLS Hristiyan aleminde iki tane nemli kilise kavram var. Bir tanesi bildiimiz kiliseler, ikincisi "Invisible Church" dediimiz "gze gzkmeyen kilise"dir. Yani somut ve mevcut bir dnya olarak grmediiniz bir kilise var. Nedir bu? Protestanlar tarafndan kurulmu olan bu kilise der ki, "ahslarn Mslmanlktan Hristiyanla gemesi gerekmez. Olduklar yerde, olduklar gibi kalsnlar, Ama bizim istediimiz gibi dnsnler. Yani Mslman, Mslman gibi dnemesin. Hristiyan gibi dnsn. Mslman gibi yaadn inansn." Bu ok mhim bir olaydr. Dolaysyla da bunun adna "Invisible Church" denir. Bugn Trkiye'de, bir ok Mslman, maalesef Mslman gibi dndn zannederek gerekte Hristiyanlarn kendilerinden istedii ekilde dnp Mslmanlm yerine getiriyorum, inanc iindedirler. Ksa kesmek iin buraya bir nokta koyuyorum.

168'

169'

VATKAN BALANTlLI GNCL YAZILAR

3.11. SYASAL KLTR, SYASAL DiN V SYASAL ISLAM I. Siyasal Kltr Nedir? Gnmzde gndelik yazl, szl ve grsel kitle iletiim aralarnda (mass media) siyaset bilimcileri, baz siyasetiler ve konuyu yeni renmi olan baz gazete ke yazarlarnca ska kullanlan "Siyasal Kltr" kavramn dnyada ilk kez formlletirerek kullanan ABD'li bilim adam Gabriel A. Almond olmutur.(l) Bu yaklam zamanla toplumbilim alannda kendine bir yer edindi.(2) 1965'de Princeton niversitesi, Lucian W. Pye ve Sidney Verba nclnde "Siyasal Kltr ve Siyasal Geliim" balkl bir kitap yaynlad.(3) Siyasal Kltr yaklamyla Trkiye zelini irdeleyen ilk almalardan biri C.H. Dodd'un "Trkiye'de Demokrasi ve Geliim" balkl kitabdr.(4) Nedir Siyasal Kltr? Tebliimin bu ilk blmnde zellikle Almond, Verba ve Pye lsnn bu anlay nasl tanmladklarna deineceim, Almond ve Verba Siyasal Kltr derken ne kastettiklerini yle aklamlard: "Siyasal Kltr terimini kullanmzn iki nedeni vardr. lkin eer siyasal ve siyasal-olmayan tavrlarn ve geliim rneklerinin arasndaki ilikileri aratr yorsak, aralarndaki snr bizim terminolojimizin gsterdii kadar keskin olmasa bile, siyasal kltr terimi mnhasran siyasal ynlenimlere (political orientations) siyasal sisteme ve onun eitli paralar karsndaki tavrlara ve kiinin sistem iindeki rolne ve tavrna tekabl eder. Siyasal kltrden iktisadi kltr veya bir dinsel kltrden sz eder gibi sz ediyoruz. O, zel bir toplumsal nesneler ve sreler (processus) dizini karsndaki ynlenimler
'171'

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R -A y tu n A L T IN D A L

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R -A y tu n A L T IN D A L

dizinidir, Ama baka bir zel kavram yerine siyasal kltr seiimizin bir nedeni de bunun, antropoloji, toplumbilim ve psikolojinin yaklamlarn ve kavramsal erevelerini bize kullandrtabilir olmasdr."(5) Bu bilim adamlar Siyasal Kltr terimini, "Ulusal Karakter" yerine yelediklerini de ekliyorlar.(6) Bu bilim adamlar almalarnda tip Siyasal Kltr belirlemilerdi, 1) Cemaati Siyasal Kltr. Bu tip iin rnek gsterdikleri lkelerin banda Osmanl mparatorluu geliyordu. Onlara gre bu tip Siyasal Kltrde duygusal ve normatif deerler arlktayd, bilgisel deerler dikkate alnmyordu. 2) Uyruksal Siyasal Kltr. Bu kategoriye girenlerin, lkedeki siyasal sistemden ve onun hkmet otoritesinden tam haberdar olduklarn, bunun lehinde ve/veya aleyhinde grler besleyebildiklerini belirtmilerdi. rnek olarak Fransa'daki Monaristleri ele almlard. Bunlar Cumhuriyeti tanyorlar, Demokrasiyi biliyorlar ama her ikisini de kabullenmiyorlard. 3) Katlmc Siyasal Kltr. Bu kategoride yer alanlar ise Aktlvism (ylemcilik) taraftarlarydlar. Belirli bir deolojik (Dinsel de olabilir) gr benimseyerek kendilerine verilmi olan ideolojik Rol erevesinde ortaya eylemler koyanlar bu gruba dahil edilmilerdi.(7) Lucian W. Pye ise Siyasal Kltr' yle tanmlamt: "Siyasal Kltr nosyonu herhangi bir toplumda siyasal davran yneten (govern) ve enforme eden bir dn, duygular ve tavrlarn sadece rastlantsal bileimler olmadklarn fakat birbirlerine uyan ve birbirlerini karlkl etkileyen ve zorlayan birleik veheler (united patterns) olduklarn kabul eder.(8) Pye ayrntl aklamalarn yle noktalamt: "Siyasal Kltr hem bir siyasal sistemin kolektif tarihinin hem de bu sistemi durmakszn yapan bireylerin yaam tarihlerinin bir rndr, bylelikle de eit olarak hem kamusal olaylarda hem de zel/bireysel deneylerde kk salmtr."(9) Bir baka bilim adam Manchester niversitesi'nden Prof. Dennis Kavanagh, Siyasal Kltr ile "Siyasal Din" balantsn incelemiti. Kavanagh. Siyasal Kltr araclyla Siyasal Din'in "Deiim" istek, zorlama ve nerilerini saptamak mmkndr diyordu. Kavanagh'a gre Siyasal Kltr'n iindeki deitirici unsurlar (agets) yle sralanmaktayd: letiim aralar, ideoloji, siyasal seyyaliyet, siyasal parti, d etkenler, nsel gruplar. Kavanagh' n bulgularna gre "Yeni devletler-

de PART Siyasal Kltr'n yaratlmasnda ya da deitirilmesinde en nemli rol oynayan unsurdu."(10) Ksacas Siyasal Kltr akademik anlamda "Gelenein Sreklilii ile adalama zorunluluunun getirdii DMlRN ynlenim (orientation) vehelerini (patterns) inceleyen ok zel bir toplumbilim ekol (ecole) olarak gnmzdeki en etkili Think-Tank kurulularna yn vermektedir. Hi kukusuz Osmanl ve Trkiye Cumhuriyeti ilgin gemii ve gnmzdeki haliyle bu aratrma ve STHBARAT birimleri iin zengin bir kaynak oluturmaktadr.

II. Siyasal Din Nedir? Siyasal Din, yukarda ksaca aklanm olan kadro iin birinci derecede nemi haiz bir kavramdr, ilk kez Alman toplumbilimci ric Voegelin tarafndan 1939'da ortaya atlmt.(11) Daha sonra Norman Cohn 1961 'de bu konuyu gndeme getirdi.(l 2) Kavram yaygnlatran Klaus Vondung oldu. Onun 1971 'de yaynlanan ve Siyasal Din'in nasl manple edildiini ve maniple edici bir unsur olarak kullanlabileceini inceleyen almas akademik evrelerde ok yank yapmt. 1980'li yllarda zellikle israilli bilimadamlar Siyasal Din kavramn -kendilerini birinci dereceden ok ilgilendirdii iin olsa gerek- arlkl olarak ilediler, ilkin Holocaust sonra da Filistin balamnda ele aldlar. nce Uriel Tal sonra da Nathan Rotenstrelch, Saul Friedlander ve 1990'l yllarda da Leni Yahil bu kavram akademik tarih anlay erevesinde kurumsallatrdlar.(13) Siyasal Din zellikle I. Dnya Sava ncesinde Almanya ve Avusturya'da ortaya kt. Katolik Kilisesi'nden honut olmayan ve Protestanlkta da aradklarn bulamam olan kk burjuva entelektelleri 18. yzylda ortaya kan Alman Romantizmden esinlenerek kendilerine yeni bir "Altn a/Devri Saadet" mitolojisi yarattlar. Buna gre belirsiz bir gemite Katolikletirilmemi olan Aryan ve Toton soylar son derece demokratik bir sistemle ynetiliyorlar ve yayorlard. Onlar yollarndan saptran Katolik Kilisesi ve Yahudilik olmutu, ilkin Georg Schnerer adl bir milletvekili tarafndan balatlan (1875) bu hareket "Los von Rome/Roma'dan Kurtul" adn tayordu. Bu hareketin sadece

1 7 2 -

173'

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R A y tu n A L T IN D A L

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R 'A y tu n A LT IN D A L

Avusturya'da tam 180.000 taraftar -kaytl-vard. Hem Kiliseye hem de Yahudilere kar olan bu siyasal dinciler girdikleri seimlerde de byk oylar edinmilerdi. Bu Siyasal Dinciler, Almanya ve Avusturya'y tm Yahudilerden arndrmay neriyorlard ve onlar bu grleri savunurlarken Adolf Hitler'in brakn kendisini annesi bile kck bir kzd. Katolik dininin yerine kaim edilmek iin ve antisemitizmi savunan bir ok 124 Siyasi Parti, dernek ve gizli rgt Siyasal Din kavramna sarlmlard. Weimar Cumhuriyet dneminde Yahudilerin "Alman'dan daha Alman" olarak tm Almanya'y ellerine geirdiklerini gren soy-Alman-lar bu dernekler araclyla daha sonra ortaya kan tarihin en kanl soykrmn hazrlamlard. Hatta nl Bismarck'n torunu Herbert von Bismarck niin Hitler'e destek olduunu ve Nazi Partisi'ne katldn u szlerle aklamt: "Baksanza her eyimiz Yahudilerin eline geti. Hatta bizim iin ok anlaml olan aile adlar (surnames) bile Doulu Yahudiler tarafndan gaspediliyorlar. rnein Harden, Olden ve Hinrich-sen gibi gzel (nice) Alman aile adlar bu Yahudiler tarafndan kendilerine mal edildi." Bismarck, ok yaknda Yahudi bir Bismarck'la karlaacak olmaktan korkmutu her halde! Siyasal Din'in en nemli kavram "Yce nder" kavramdr, Almanca Fhrer kavram ile karlanan "Yce nder" bu haliyle Kral ve/veya mparatordan daha kutsal Yar-Tanr birini simgeler. Bu kavram ve onun lkesi anlamna gelen Reich kavramn bulanlar nl Alman Romantikleriydiler (18. yzyl). Tarihte Fhrer olmak ilk kez -ve son kez-fldolf Hitler'e nasip oldu! Fhrer, Siyasal Din'in en st Rahibi durumundayd. Yce nder olarak dedii dedikti. Hitler bu nedenle Katolik Kilisesi'ne ve yerleik Protestan Kilisesi'ne kar ortaya yeni bir din att. Bu Siyasal Din'in ad "Alman Hristiyanl" idi. Bu yeni ve uyduruk dinde SA artk bir Yahudi olarak deil dorudan doruya SAFKAN bir AR-YflN PRENS olarak ele alnmt. 8u siyasal dinde 2000 yllk SA sarn, mavi gzl, gl kuvvetli bir TOTON valyesi olarak resmediliyordu. Ve sa Filistin'e giderek Yahudilere kar Aryanlarn Pagan Kralln yeniden kurmak iin savayordu. Ve hi kukusuz lmyordu ve bugnk Pakistan'a giderek orada yayordu... Yce nderlik Hitler'den sonra SSCB'de Stalin, in'de Mao, Arnavutluk'ta nver Hoca ve Kore'de de Kim l Sung tarafndan temsil edildi. Siyasal Din'in en belirgin zellii Yerleik Din'in yerine Mitolojik bir SOYUN Mitolojik deerlerini yerletirme (substitude) giriimidir. zellikle Folklorik deerleri gerek dinsel deerler ve Vahiy olarak sunan bu Siyasal Din, Monoteizm'in balatt Medeniyet anlayna da kkten karyd.

III. Siyasal islam Nedir? Gnmzde zellikle Trkiye'de en sk kullanlan kavramlardan biri budur. ncelikle belirtilmesi gerekir ki bu kavram yukarda ksaca zetlediim Siyasal Kltr ve Siyasal Din aratrmalarndan yola kan Batl Bilimadamiar ve onlarn bulgularn kullanan siyasi otoriteler tarafndan oluturulmu yapay (aftificial) bir tanmdr. Bu nedenle Siyasal slam, BU TANIMI YAPANLARA GRE -ki ou srailli ve/veya Yahudi asll bilim adamlardr- en az Nazizm kadar anti-semitik ve en az Sovyetizm kadar da dogmatiktir. Nazilerin Dnya Gr (Weltansha-wng) ve Sovyetizm ne denli despotikse bu da o kadar baskcdr. (rnek: ran ve Taliban ile Trkiye'de rtica). Dolaysyladr ki Siyasal slam tezini ileyen ou stihbarat bilim adamlar 1970'li yllarda "slamiyeti" nce Fundamentalizm'le sonra da ustaca bir maniplasyonla "Terrizm"le zdeletiriverdiler. Siyasal slam gerekten var m? Hi kukusuz bu soruyu ciddiye almak tpk "Trk slamiyeti/Trkiye slamiyeti" -Hitler'in Alman Hristiyanl- gibi bir maniplasyona dmek olur. Nasl ki "Siyasal slam" diye UYDURUK bir slam, Mslmanlarn kutsal Kitabnda ve eriat'nda yoksa, Trk/Trkiye islamiyet'i diye CORAFi bir slamiyet'te yoktur. slam dini ZELLKLE DNYEV (SEKLER) olan her eyi ve insan ALLAH'IN ZAMAN V MKAN'l kapsamnda deerlendiren bir ve TK DNDR. Son Sz: Gnmzde Trkiye'de yaygnlatrlmaya ve yerletirilmeye allan Siyasal slam ve Trk/Trkiye slamiyet'i gibi kavramlar, u kesinlikle sylenebilir ki, Trkiye'deki mevcut Devlet-laisizmi'ni bir Siyasal Din olarak sunabilme abalarnn bir rndr. Belirli kii ve kurululara bir tr "Laik Messianizm" atfettirilerek, Trkiye'de tm dnya Mslmanlarnn ORTAK DL OLAN KURAN DLNDEN ve kavrayndan arndrlm UYDURUK bir Mslmanlk oluturularak 1940'lar CHP'sinin Ceberrut Devletiliini yeni bir klfla sunmak abasdr. Trkiye Mslmanl ve Siyasal slam gibi sylemlerin nerelerden, hangi kaynaklardan Trkiye'ye nasl sokulduunu iyi anlayabilmek iin ncelikle Siyasal Kltr ve Siyasal Din olgularnn tm gemiini ve tartmalarn bilmek gerektiini dnyorum. Bunlar bilinmeden bu konularla mcadelede Mslmanlarn fazla bir ansnn olmadn belirtmeden geemeyeceim. (11 eyll 1998, stanbul)

174'

1 7 5 '

VA TKA N VE TA PINA K VA LYELE R A y tun A LTIN D A L

KAYNAKLAR: 1)Gabriel Almond, Comparative Political Systems, Journal of Politics Vol 18, 1956. 2)Bu terimle dnen ve yazan saysz bilim adam yetiti. n nllerinden ikisi Samuel Beer ve Adam Ulam'dr. Bkz. Patterns of Government NY 1958. 3)Political Culture and Political Development, d. By Lucian LU. Pye and Sidney Verba, NJ. 1965. 4)Democracy and Development in Turkey, C.H. Dodd, University of Hull 1979. 5)The Civic Culture Political attitudes and Democracy in Five Nations, by Gabriel Almond and Sidney Verba. Princeton, 1963, p. 14. 6)Ibid., p. 13. 7)Ibid., p. 19. Srasyla Parochial Political Culture; Subject Political Culture; Participant Political Culture. 8)Pye, o.b.k. s. 4. 9)Pye, a.b.k. s. 8. 10)Studies in Comparative Politics/Political Culture by Dennis Kavanagh, Mac Mi ilan, 1972, pp. 32 ve 59. 11)ric Voegelin, Die politischen Religionen, Stockholm, 1939. 12)Norman Cohn, The Pursuit of the Millenium: Revolutionary Messianism.. And Its Bearing on Modern Totalitarian Movements, NY, 1961. 13)Klaus Vondung, Magie und Manipulation: Ideologischer Kult und Politische Religion des Nationalsozialismus, Gttingen 1971; Uriel Tal, on Structures of Political Ideology; Bauer and Rotenstreich eds. Holocaust as Historicol Experience NY, 1981. Fredlander, Fron Anti-Semitism to termination, 1984. 14)Siyasal Kltr konusunu ayrntl olarak incelemek isteyenler A. Altndal. Siyasal Kltr ve Yntem. HAVASS, 1982.

VATKAN BALANTILI GNCEL YAZILAR

3.12. YN BiR "RELIGIO" NSAN HAKLARI VRNSL BiLDiRiSi Bu yl Aralk aynda insan Haklar vrensel Bildirisi'nin (HB) Birlemi Milletler (BM) tarafndan kabulnn 50. yldnm kutlanacaktr. Hi kukusuz bu vrensel Bildirinin ortaya k ok daha gerilere, ingilizlerin 1628 tarihli nl "Petition Of Rights" bildirisine kadar gidiyor. Bundan sonra Avrupa'da 30 Yl Savalar diye bilinen ve 1618 -1648 yllarn kapsayan din savalarnn sonucunda imzalanan Westfalya Anlamasyla balatlan Seklarizasyon=Dnyevileme (Laisizm deil) gayretleriyle hzlanan bir sre balyor. Bu sre 1679 ylnda kartlan Habeas Corpus Act-Yasasyla yerletiriliyor ve bunu da 1689 tarihli Bili of Rights izliyor. 19. yzyln hemen banda 1701 'de Ret Of Settlement (Yerleim Hakk Yasas) ortaya getiriliyor. Bundan yararlanan gen Amerika 12 Haziran 1776'da nl Virginia Haklar Bildirisini kabul edip yaynlyor ve bunun sayesinde ngiltere'den ayrlarak Bamszln kazanyor. 1789'da ise Fransa ihtilali nsan ve Yurtta Haklar Bildirisi'ni kabul ve ilan ediyor. Bugnk H6B ite ksaca zetlediim bu ve dier aamalardan geerek 1O Aralk 1948'de nsan Haklar Evrensel Beyannamesi olarak BM tarafndan kabul edildi. Tanmsal olarak (by defnition) HEB, vrensel bir bildiridir, evrensel olduu (Universal) iin de hibir balaycl yoktu. Bu nedenle Batl lkeler Hristiyan kltrnn ve uygarlnn iinde mndemi olan "Dnyevilik" esaslarna gre hazrladklar bu "Sekler Standartlar"

1 7 6*

177"

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R 'A y tu n A L T IN D A L

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R * A y tu n A L T IN D A L

manzumesini Hristiyan-Olmayan lkelere de kabul ettirebilmek iin abalar gsterdiler. Bu nedenle de HB'yi vrensel'den Uluslararas'na (Universal'den International'a) ekerek tm uluslar balayc olmasn ve bata da halklar Mslman, yneticileri "Laikletirilmi" (Batl llere uygun hale getirilmi) lkelerin Anayasalarna koydurtmay byk lde baardlar. Bu dnemde 1949'da kurulan AVRUPA Konseyi'nde, nsan Haklar ve Ana Hrriyetleri Szlemesi 3 Kasm 1950'de "Balayc" olmas kaydyla kabul edildi. Bunu 1961'de imzalanan u-ropean Social Charter Avrupa Sosyal Antlamas izledi. Bylelikle "Uluslararaslatrma" ilk hedefine ulam oldu. HB'nin ngrd "Sekler Standartlar" insan Haklar bal altnda ncelikle Sosyalist lkelere, S.S.C.B.'nin kmesinden sonra da Mslman lkelere tepeden inmeci metotlarla empoze edilmeye baland. Gnmzde H6 ve bu belgede ngrlm olan Sekler "Liturgy", kendine ait bir dini olmayan Avrupa Birlii'nin "Civic" kltrnn "Religio"su olmu durumdadr. Religio ile Religion=Din, iki ayr kavramdr. Gnmzde Trke'ye Religion=Din diye evrilen bu kelime, Hristiyanlk ncesi Pagan toplumlarnn mal olan bu "Religio" kavramndan tretilmitir. Religio, ok tanrl ve Toleransl Paganistik inan sistematiinde insanlarn "Bilinmeyen Glerle Gnll" olarak kurduklar manevi ba anlatan "Proce-dure=Usul"e verilen add. Hristiyanlk ortaya kt bu kelimenin sonuna "n" harfini ekleyerek, Religio'yu Religion yapt. Bu yeni haliyle Religio, artk sadece Hristiyanlara ait "Hristiyanlarn Tarz" anlamnda kullanlmaya baland. nk Hristiyanln iinden kt Yahudilikte ne Religio ne de Sekler kavramlar vard.

dier ilgili yasalardan sonuna kadar yararlanlmasn ngrmtr. Papa, bu amala Helsinki Nihai Senedini imzalayan devlet ve Hkmet Bakanlar'na -bu meyanda Trkiye'ye de- 1 yll l980 tarihli bir mektup gndererek Vatikan'n H6B'nin ngrd tm standartlarn hayata geirilmesinde dorudan katksn yapacan bildirmitir.(3) Sekler kavram bizatihi Katolik bir kavram olduu iin(4) Vatikan tm Katoliklerden HB'de ngrlen ilkelere uymalarn isteyebilmektedir. Kilisenin kar kt kavram "Sekler" deil, bunu "Tanr tanmazlk" olarak yorumlayp "Sekler Hmanizm" haline getirmi olan Felsefi-Siyasi akmdr.(5) Bu ksa aklamalardan sonra HB'nin "Constructional Kurgusal" yapsna ynelik eletirilerimi aktararak tebliimi noktalamak istiyorum. 1) H8, vrensel olduu iin Corafi snrlar, dolaysyla "Ulusal" ve "gemen" toprak btnln kabul etmeyen "Corafya-Ar" (Transgeographical) bir belgedir. Bu haliyle balayc deildir ama ayn ilkeler Uluslararaslatrlarak balayc hale getirilmilerdir. Vatikan'da "(Evrensel" bir Kilise ve daha da nemlisi "Sekler" bir Devlettir. Papa ayn anda hem Bishop (ruhani) hem de Pontifex (Devlet) Bakan'dr. Onun Hak ve Grevleri, H6'yle deil, buras ok nemlidir ki, CIC diye bilinen Kilise Yasas'na yani "CANON JURIS CANONlCI"nin 331-335. maddelerinde ngrlen hkmlerle tanmlanmtr. Bu tanmlara gre Vatikan' ynlendiren Papa, hem "Vicarius Filii Dei" (Tanrnn Vekili) hem de "Latinus rex Sacerdos" (Ruhanilerin Kral)dr. Ksacas Papalk HB'nin art kotuu "Dil, din, cins, rk vs." gibi ayrmclk yaplmadan "it" statde olmann dndadr. Bizzat papalk, H6B'yi kabul etmesine ramen ona hibir ekilde uymamakta ve kendisini HB'nin ve ilgili yasalarnn ok stnde grmektedir. Kald ki, Papalar bilindii zere, 1879'den beri "lnfallibility=Yanlmazlk" imtiyazyla mcehhezdirler. Bu da H8'ye esastan aykr bir imtiyazdr, Ama kimse buna dokunamamaktadr. Mslmanlarn ise byle st bir kurumlar yoktur. Corafya tanmamazlk edemezler, edemedikleri iin de H6B, Batl Sekler glerin ve Vatikan'n elinde bir "Tetiki" gibi kullanlmaktadr.(6) Vatikan da Corafya tanmaz(7) ama bu nsan Haklar hlali anlamna gelmez, Mslmanlar tanmamazlk ederlerse gelir. Bu nedenle Mslmanlarn

VATKAN V HB Vatikan ve papalk HB'yi kabul etmi ve hayata geirilmesi iin youn gayret sarfeden bir kurumdur.(1) 1964 tarihli 2. Vatikan kmenik Konsili'nin "Lumen Gentium" senedinde HEB'ye de yer verilmitir.) Bu belgeye gre HB Vatikan'n amalarna aykr deil onunla rten bir belgedir. Nitekim Vatikan, Papa II. John Paul ile birlikte 1979'da "Yeniden Hristiyanlatrma" programn balatm ve HEB ve

178-

179'

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R -A y tu n A L T IN D A L

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R -A y tu n A L T IN D A L

ne oluumunda ne de uygulannda hibir katklar olmayan HB'nin ve ilgili senetlerinin yeniden gzden geirilmesi ve baz deiikliklere gidilmesi zorunludur. Bu eksiklikler -ki bata da Hristiyan-olmayan dinlerin grlerinin alnmas gelmektedir- giderilmeden HB'nin vrensel ilkelerine Mslmanlarn uyum salayabilmeleri gtr. 2) BM, dini deil, "Suprapolitical" bir kurulutur. BM, Demokrasi, nsan Haklar ve Eitlik ilkelerinin savunucusudur ama o da tpk Vatikan gibi HEB'yi empoze etmesine ramen bu belgede yer alan temel ilkeleri hi benimsememitir. yle ki, bugn BM'de Gvenlik Konseyi yesi 5 lke ne istiyorsa o olmaktadr. Gerisi "ocuklara Anlatlan Grimm Masallar'dr"! Szn z: Bugnk haliyle H6 ve ilgili uluslararas Senedler, sadece Batl Hristiyan Kulbne hizmet eden Sekler belgelerdir. Vatikan'a misyonerlik alanlarn geniletme ve merulatrma hak ve olanaklarn salarken, ayn zamanda da dnyada "Din ve Vicdan zgrlklerini" kendi tekeline alabilme ansn vermektedir. Bugnk haliyle H6, Katolik Hristiyan aleminin "Salvaotion=Kurtulu" ekonomisine uygundur ama, Hristiyan-Olmayan (veya Ateist olanlarn) varlklarn tehdit eder mahiyettedir, kansndaym.

inner nature and mission, which is deeply rooted in the mysterY of the World Incarnate, and uuwhich is realized in different forms through her members." 5.Papa'nn 21 ubat 1985 tarihli uyars. Bapiskopos Jozef Tomko tarafn dan Piskoposlar Sinodu iin hazrlanan belge. 6.zellikle Trkiye'ye kar Vatikan, insan Haklar'n kullanarak 1995'de ken di resmi yaynlarnda bir "Karalama" kampanyas balatmtr. Bkz. The Word Catholic Report, Mays 1995. ss. 13-14. Ayn dergi Haziran 1995, al t sayfalk karalama ss. 51-57. Ayrca bkz: La documentation catholique, nr. 2012. L'islam et les chretiens quel dialogue September, 1990. Yazda Mslmanlarn Hristiyan topraklarn igal ettikleri anlatlyor. Yazan; Monseryr Henri Teissier, Cezayir Arvek. Ayrca bkz: G2W-Glaube in der 2. Welt, Nr. II. 1984. 7.Papa John Paul ll'nin l yll 1980 tarihli mektubu. (8kz. Yukarda Dipnot 3, s. 10). "The Catholic Church is not confined to a paticular territory and she has no geographical borders".

NOTLAR ; Die Kirche und die Menschenrechte, Dokumente 5, herausgegeben von der Popstlichen Kommission, Justia et Pax 1976. Papa John XXIII'n ko nuyla ilgili yorumu iin bkz. Pacemin tenis, s. 7. Ayrca bkz: Dignitatis Humonea, Dec. 7, 1965.Dogmatic Constitution On The Church, Lumen Gentium Solemnly Promulgated oy His Holiness, Pope Paul VI On November 21, 1964. Documents of Vatikan II. zellikle 36-38. maddeler.The Freedom of Conscience and of Religion, by His Holiness Pope John Paul II, September l, 1980. Post-Synodal Apostolic Exhortotion of John Paul II. The Loy Members of Christ's Faithful People. "Christifideles Laici." Vatican Translation, 1988. zellikle 35. sayfada yer alan u szlere dikkat ekmek istiyorum. "Pope Paul VI said the Church has an authentic secular dimension, inherent to her

180-

181'

VATKAN BALANTLI GNCEL YAZILAR

3.13. DNLER ARASI DYALOG ZRN NOTLAR

Derleyen: Hasan rdem

Aratrmac-Yazar Aytun Altndal, Dinler aras Diyalog olaynn gereini belgelerle yle yanstyor: "Avrupa'nn hazrlad bir politika var. Dinler, bu politikaya tabi hale getirilmek isteniyor. Bunun iin 1980'in Mart aynda, ksa ad CO-MC olan, "Avrupa Topluluklar Piskoposlar Konferans Komisyonu" diye bir tekilat kuruldu. Bu tekilat, nasl bir Avrupa dini isteniyorsa, bunu diyalog yoluyla gerekletirmeyi hedefliyor. 1958-63 yllar arasnda 2. Vatikan Konsili'nde alnan kararlar erevesinde bir diyalog balatlyor. Avrupa topluluklar Piskoposlar Konferans Komisyonu (COMC) bu kararlar erevesinde almalarnda bir de slam alma grubu birimi oluturdu. Bu komisyonda yer alan 14 piskopos, nasl bir slam olacak, hangi slam'la biz muhatap olacaz sorusunun cevabn kendilerine gre verdiler ve ona gre de davran ierisine girdiler. 1995'te imzalanm olan Amsterdam anlamasndaki kutsal bildirge, bizim amzdan ve dier dinlere mensup olanlar asndan ok nemlidir. '183*

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R A y tu n A L T IN D A L

Bu kutsal bildirgede dier dinlerle olan ilikilerin nasl yrtlecei anlatlmaktadr. Avrupa nsan Haklar Szlemesi'nin 9. maddesi mesela, dini ayrmclktan kanmay ngrr. 14. madde de yle denilmektedir: "Dini tarikatlarn i zerklii, dinle ilgili olmayan dier gruplarn i zerkliklerine nazaran daha fazla korunur." Halbuki Trkiye'de tarikat yasak. Trkiye'de yasaklanm olan baz unsurlar Avrupa Birliinin kendi iindeki almlarnn temin edilebilmesi iin, AB Politikasn srdrebilmek amacyla korunmu oluyor. Bu szlemenin 9. maddesinin bir numaral fkras ilgintir. Bu fkrada yle ifadeler var: "Din veya kanaatleri izhar etme hrriyeti, amme gvenliinin, amme nizamnn veya umumi ahlakn, veyahut bakalarnn hak ve hrriyetlerinin korunmas iin kstlanabilir." Bu u anlama geliyor: Ben hrriyet verdim ama bunu gerekli grrsem, kstlayabilirim!.. Diyorlar ki, Trkiye'yi AB'ye almadan Gmrk Birlii ile ekonomik ynden kontrolmze aldk, ama dini kontrolmzde deil. te bu kontrol gerekletirmek iin Dinler aras diyalog olay ortaya karld. Yani Trkiye AB'ye girmesin, girmeyecek, zaten almayacaklar, Ama hi deilse Trkiye'deki slam' biz kontrol altnda tutalm. Trkiye slam lkeleriyle bir diyaloga ve birliktelie de giremesin. Ksaca Dinler aras Diyalog Avrupa 6irlii'nin belirlenmi bir politikasdr. Diyalog olaynn bir de Vatikan boyutu var. Aslnda AB ve Vatikan ayrlmaz unsurlardr. Hristiyanlk adna asl Dinler aras Diyalog ars yapan Vatikan'dr. Bu ar nce Ortodokslar iin yapld. Bu ar ile btn Hristiyan teekkller 'Dnya Kiliseler Birlii' ad altnda topland. Onlar diyalog eklinde gtrmyorlar bu ary, 'hogr' kavram ile gtryorlar. Diyalog kavram daha ok Vatikan tarafndan kullanlyor.

Burada bir hususun daha altn izmek gerekiyor. Dinler aras Diyalog dendiinde eit taraflar olmas lazm. Grleri itibariyle birbirlerini dengeleyebilecek taraflar olursa, bu taraflar grlerini birbirlerine

aklayabilirlere bir diyalog olur. Ama Vatikan bu ii tek tarafl yapyor. Bakn Kateizm kitab var Vatikan'n. Bu Katoliklerin uymak zorunda olduklar bir kitap. kitab. Bu kitabn 223'nc sayfasnda aynen "Misyonerlik, karlkl saygya dayal Dinler ngrr." dnyadaki tm Bir nevi ilmihal unu sylyor: aras Diyalogu

Adem, bildiimiz Hz. dem'i kastediyor, ikinci Adem de Isa Mesih1 diyor. 'kinci Adem birinci dem'i de yaratandr' diyor. stelik art kouyor: 'Siz bunu kabul etmeden diyaloga girmeyiz1 diye... Bunun ad diyalog olur mu? Bunun ad monologdur. Kateizm kitabyla ilgili olarak bir nemli husus da u ki, yaklak 800 sayfalk kitabn slam'dan sadece drt satr bahsediliyor. O drt satrda yle deniyor: "Mslmanlar da isa'nn kurtarclk plannda yer alrlar". Niin yer ald da yle aklanyor: nk onlar da Hz. brahim'in inancna bal bulunmaktadrlar, diyor. Koca kitapta Hz. Muhammed'in ad gemiyor. Kur'an- Kerim gemiyor. Mslmanlar, Hz. Muhammed'in peygamber olarak gnderilmesi sebebiyle deil, ibrahim'in soyundan geldikleri iin Mslman'drlar, dolaysyla bu yzden bunlar kurtarmaya layk gryoruz deniyor.

Bu, niin gerekiyor? Misyonerlik yaplabilmesi iin, karlkl bir diyalog olacak diyor. Yani misyonerliin nkoulu diyalog!.. Bu kitabn 227. sayfasnda ayrca diyor ki, incil'i henz tanmam olan kesimlere ncil'i vermek, okutmak..." Kitapta bu ifadelerin getii yerde 'ncil'le tanmam kiilerin kimler olduunu aklamak zere bir de dipnot dm. 359. maddeye bakn!' diye... Bakyoruz o maddeye: "iki Adem vardr' diyor. Birinci

'184*

185'

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R -A y tu n A L T IN D A L

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R A y tu n A L T IN D A L

Halbuki bizim dinimiz en son ve en mtekamil tek dindir. tekiler, yani Hristiyanlk ve Yahudilik sadece bir varolu tarzdr. Allah'n bir tek dini vardr, o da islam'dr. Ama Avrupa, bunu syleme! diyor. Bunu sylememek de yetmiyor, stelik "ikinci Adem"in, yani "sa Mesih'in birinci dem'i yarattn da kabul edeceksin diyalog iin" diyor. Burada unu da hatrlatmak gerekir: Papa 20 Kasm 2000 tarihinde "1915-1923 yllar arasnda Trkler hunharca 8 milyona yakn Hristiyan' katletmilerdir" dedi. Biz kurtulu Sava diyoruz, Adam Hristiyanlar katledildi, soykrm yapld diyor. Bu adamlarla hangi "Dinler Aras Diyalog"dan bahsediliyor? Ortada samimiyet yok. Ortada siyasi bir olay var. Bu siyasi olayn ba ve ynlendiricisi de bugn Vatikan ve Vatikan'n ilikide bulunduu Avrupa Birlii'dir. Stokholm'da yaplan 15-17.06.1995 tarihli veToledo'da yaplan 04-07.11.1995 tarihli konferanslarda balayc hkmler kt. Burada yle bir art ileri srlyor: "AB, Akdeniz lkeleri politikalar dahilinde Dinler aras Diyalog'un desteklenmesi talebinin ak olarak dile getirilmesi ve kabul edilmesi..." Metnin altnda Javier Solana'nn imzas var. Kim bu adam? AB Konseyi Bakan. Ondan sonra Komisyon adna Manuel Marin'in imzas var. 15 de AB yesi lkenin dileri bakan var. 12 de Akdeniz lkesinin dileri bakan var. Hepsi imzalamtr. Bu balayc bir unsur!.. Bunlarn hepsi de COMC'nin sekreterliinin kurduu Avrupa'daki slam konusunda aratrma yapan alma grubunun planlad olaylar... Avrupa diyor ki, ben bunun politikasn belirledim. Senin dileri bakann da dahil, herkese imzay da attrdm. Trkiye'deki din AB'nin izdii slamiyet eklinde olacaktr. Bunun dna kamazsn. Bunun da n art olarak slam dininin tek hak din olduunu sylemen yasak diyor.

zetle AB'nin ald kararlar var ve bu kararlara uyum salayabilmek ve Trkiye'deki yerleik slami anlay ykmak amacyla dinin esaslarna ynelik polemikler ve tartmalar yaplyor. Bu durumda Dinleraras Diyalog bir tuzak oluyor ve Trkiye de bu tuzaa dyor maalesef...* "GAP blgesinde gzden kaan yabanclarn toprak alm konusu var. Toprak satlamyor biliyorsunuz. Leesing dediimiz uzun sreli kiralama yaplabiliyor, Ama o satlm demektir tabi. Bu kiralama olay, o blgedeki tasarruf haklarnn verilmesi demek oluyor. Ver alt ve yerst zenginlikleri de sz konusu. Unutmamak gerekir ki, orada sadece su deil, petrol de var, belki muhtemeldir ki, baka madenler, gazlar da var. Dolaysyla orada bulunan yeralt ve yerst zenginliklerinin rantn Trkiye kendi kalknmasnda kullanabilecei yerde, bu gelir kaynaklar maalesef ve maalesef srail'in kalknmasnda kullanlr hale gelecektir. GAP blgesinde faaliyette bulunan irketlerin Ankara'dan sordurdum 81 irket olduunu rendim. saysn

Bu irketlerin tamamna yakn Yahudi irketi, bir ksm da paravan irket... Ne demek paravan irket? Oradaki yaplan yatrmlarn rantn bakalarna aktarmakla grevli olan irket... Kendileri yatrmc irket deil, Ama yatrmc irket olmadklar halde oralarda toprak satn alma ve blgesel olarak arlklarn belirli retim alanlar zerinde younlatrmak gibi faaliyetler! var."** "1963'ten bu yana, Fener Patrikhanesi bildiimiz gibi genileme ierisindeydi. Lozan'dan itibaren 1960'l yllara kadar sadece yuvarlak olarak 5400 metrekarelik alanda faaliyet gstermesi ngrlmken, daha sonra eitli oyunlarla hileler yoluyla bu alan u anda yaklak 10 bin metrekareye kmtr.
Aratrmac-Yazar Aytun Altndal'n a Radyo'da 9 Haziran 2001 tarihinde Keif Program'ndo yapt deerlendirmelerden. Aratrmac-Yazar Aytun Altndal'n 1998'de skdar FM'de Keif Program'nda yapt deerlendirmeleri.

'186'

1 8 7 '

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R .A y tu n A L T IN D A L

... Daha dn (1995'in son aylarnda) Ortodoks Birlii toplants yapld. Yaplan toplant Metropolis yonya... Bu toplantda konuan Prof. Johann Galtung "Niin Avrupa Birlii" sorusunun cevabn ok ak, net ve kesin olarak belirtti. Dedi ki: Trkiye'de slami uyan var. Bu slami uyann nne gemek iin, engelleyebilmek iin bir an nce Trkiye'yi Avrupa Birlii'ne almak gerekiyor. kinci olarak Helen kimliimizin yeniden ortaya kartabilmek iin, Trkiye'nin Avrupa Birlii ierisinde yer almas gerekiyor. Bu bizim iin en byk gvencedir. Trkiye'nin Avrupa Birlii ierisinde yer almas Patrikhane asndan yararldr' dedi. Trkiye hem diplomatik saldr altnda, hem de bir kltrel saldr altnda."* "Gneydou'da srail modeli Krt Kibbutzlar kuruluyor. ... Diplomatlara gre, Trkiye-israil yaknlamasnn altnda terr ibirlii aramak son derece yanlt. srail, hibir lkeye anti-terr srlarn vermekten yana deildi. Onlarn yeni Ortadou dzeninde Trkiye'ye siyasi danmanlk yapmaktan baka bir niyetleri yoktu. Uzmanlar kollar svadlar ve blgeyi bir kez de ekonomik bakla taradlar. Urfa ve Diyarbakr pilot blge seildi, projeden ok holanan ABD ise insan haklar hk-mk demeden Urfa havaalan kredisini verdi... srail'de yaayan Krt Yahudi'lerinden salanacak kredi Trkiye Zirai Donatm Kurumu ve Ziraat Bankas tarafndan organize edilecekti. ... Kibbutz Projesi'nin srailli Krt i adamlar tarafndan finanse edilmesi ise plana gre Krtlerin bu uygulamaya daha scak bakmalarn salayacak. srail Devleti'nin kurulmasndan sonra Gneydou'dan gp srail'e yerleen Krt Yahudileri, finanse etmenin yan sra, Kibbutz'lardan salanan rnleri pazarlama hakkn da elde etmi olacaklar. Ksacas srail, Gneydou zerinden dnyaya almay hedefliyor." **
* Aytun Altndal'la rportaj. Bayrak, Aralk 1995, soyu 1130. " Ate Dergisi. 10 eyll 1994.

V ATK AN B A L AN TILI G N C E L Y AZILAR

3.14. LORENZO VALLA OLAYI V STANBUL FTHN ETKLER 15. yzyl asndan bata talya olmak zere tm Katolik alemi, uzun yllardr srmekte olan "Byk Hizipleme" diye bilinen Papalk kurumunun varoluuyla ilgili tartmalarla alkalanmaktayd. Bu yzyln balarnda Hristiyan dnyasnda bir deil tam Papa vard ve her biri de kendisinin gerek Papa olduunu ne srmekteydi. eitli nedenlerle -bata da iktisadi karlar olmak zere- bu papay da destekleyen krallar, prensler ve soylular vard ama halk aknd. Bu papalar srasyla John XXIII adn alan Baldessare Cassa; Gregory XII diye bilinen (1406-1415) Marco Kardinal Angelo Correr ve Alexander V adyla tannan Pietro Philargi (1409-10) idi. Birincisi gerekte hibir dini eitimi olmayan, korsanlktan yetime, frsat ve kadn dkn zorba bir adamd. kincisi dini eitim alm olmasna ramen ileri ya nedeniyle beceriksizlemi bir asilzadeydi. ncs ise Yunan asll bir Giritliydi. Kk yata Venedikli Fransiskanlar tarafndan eitime alnm ve Oxford ve Paris'te okutulmutu. Bilgili bir adamd, Ama bu iki kltrl din adam gelmi gemi en gaddar, hilebaz ve ehvetperest papa saylan XXIII John'un karsnda tutunamamlard. te ilk kez bu dnemde Katolik Kilisesi'ni derinden etkileyen ve deitiren bir tartma balad. Kkleri 13. yzyldaki "Realizm/Nominalizm" kartlndayd ve bunun uzants olan "Hmanizm" savunucular tarafndan balatlmt. Soru uydu: "Katolik aleminde Kilise Konsilleri'nin kararlar m yoksa Papann yaynlad Bildiriler (Bull, encuc-lical, vs.) mi en st "otorite'dir? Sonuta "kmenik" Konsil kararlarnn Papalarn Bildirilerinden daha yetkin olduklar inancna varld. Konsil

189'

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R -A y tu n A L T IN D A L

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R 'A y tu n A L T IN D A L

byk zorluklara ramen papay da denetim altna alabildi. Kiliseye istikrar getirildi. Bu sonucun alnmasnda artk dayanlmaz boyutlara ulam olan papalarn saltanatlarndan bunalm olan soylularn da byk katklar oldu, soylular papalara kar Konsil'i desteklediler. Ve bu gelimeler sonucunda Katolik aleminde artk Papalar deil Konsil yetkilerini dorudan sa'dan alr hale geldi. Bylece Konsil en st "Yetkili Kurul" oldu. nl engizisyon mahkemelerini de daha sonra hep Konsil ynetti ve ynlendirdi. Nihayet 1417'de biri sahtekar papa Konsil tarafndan atldlar ve Konsil her Romaldan daha Romal diye bilinen ve Romal bir senatrn torunu olan Velabro Kardinali Oda Colonna'y, V. Martin adyla Papa seti. Bu papa tam 14 yl saltanat srd ve ilk kez onun dneminde Papaln "Sekler Gcn" yani Krallarn stnde bir g olmad kabullenildi. Bu papa dneminde papalk yitirdii prestijini ve onurunu yeniden kazanmann yollarn arad. Bunun iin de ncelikle muhalif aydnlarla ilikiler kurdu, onlarn stndeki basklar kaldrd onlara imkanlar salad. Bylece Roma'daki kltr hayat yeniden canland. Bu dnemde Papalk kurumunun en nemli komusu Aragon Krallyd. Kral V. Alfonso o srada Napoli zerinde hak iddia ediyordu ve sonunda da Napoli'yi mzakereler yoluyla ele geirdi. V. Martin 1431'de ld. Verine XII. Gregory'nin yeeni Gabriel Coldulmer IV. ugenius (1431-47) adyla Papa seildi. Bu yeni papann dneminde Avrupa'da Fransz-ngiliz savalar ve Almanya, ek ve Moldova'da da, yaklarak idam edilmi olan nl ek din adam Jan Hus'un balatt "n-Protestanlk" savalar sryordu. Hus'un taraftarlar tm Almanya, Avusturya, Prusya, svire, Polonya, ekveSlovakya'da gizli, yeralt rgtleri kurarak, daha sonra Protestanlk ve Anabaptizm diye bilinecek olan yeni bir mezhebi yayyorlard. Ve ite ne olduysa bu papann dneminde oldu. Papalk ile Bizans arasndaki mnasebetleri radikal olarak etkileyecek olan bir keif tm Hristiyan alemini derinden sarst; Papalk ard, Bizans umutland. Bu kefi yapan Lorenzo Valla adnda bir din bilginiydi. Onun "inanlmaz" diye tanmlanan bu kefiyle birlikte Avrupa'da Rnesans Papalar diye bilinen yeni bir dnem ald (1447-1521).

l.ll. 15. Yzyln Banda Bizans:

15. yzyln banda Bizans artk hareket alann ve siyasal ve dinsel etkisini yitirmek zere olan bir "Site-Devleti" haline gelmiti. Mslman-Trk tehdidini ve genileme hzn sezen ilk imparator V. John Paleolog olmutu ve henz 1368'de bu tehlikeye kar direnebilmek iin btn dinsel ayrlklar (Katolik/Ortodoks ekimesi) bir kenara brakarak Papa V. Urban'n ayana kadar gitmi ve ondan Mslman Trklere kar yeni bir "Hal Seferi" balatmas iin ricac olmutu. Nedir ki Bizans halk Ortodoks mparatorun Katolik Papaya yalvarmasndan hi honut olmamt. Papazlarn ve Keilerin kkrtmasyla ayaklanmalar km ve Devlet bunlar glkle bastrabilmiti. 15. yzylda Bizans'ta bu kez VIII. John Paleolog imparatordu. Mslman-Trklerin ilerleyii ve genilemesi daha da hzlanmt. Bu imparator da tpk byk dedesi gibi dnd ve Trklere kar yeni bir "Hal Seferinin" balatlmas iin 1434'de Papala kar vurmak zorunda kald. Nedir ki bu kez karsnda Katolik Kilisesi'nde dizginleri elinde tutan Basel Konsili vard, Papa yoktu. mparatorun Konsil'e yollad heyet Konsil'le grme bile yapamadan stanbul'a geri dnd. Katolik Konsil, aka sylenmese de Ortodoks Kilisesiyle ve onun mparatoruyla ve kayglaryla hi ilgilenmemiti... Bu yz kzartc olaya ramen mparator bizzat Papann ayana gidebileceini aklad. Konsil, mparatorun resmi bavurusunu tam yl beklettikten sonra 1437'de gndemine ald. imparatora, papayla nl Avignon kentinde grme yapabileceini bildirdi. Konsil bu kararn Papaya danmadan almt. Nedir ki IV. ugenius ok kurnaz ve diplomasiyi ok iyi bilen bir papayd. Kendi gyabnda gelien bu olaylar ilkin hi ilgilenmeden pasif bir bekleyile izledi, Ama papann mthi bir plan vard. Bizans'n Trk korkusunu kullanarak hem Ortodoks Kilisesi'nden hem de Konsil'den kurtulmay kuruyordu. Ve plann da baaryla uygulad. Papa nce Konsil'in kendisinden habersizce mparatorla grme karar almasnn "Tanrnn Buyruuna" aykr olduunu aklayan sert bir Bull (papalk fetvas) yaynlad. Burada mparatorla grmenin Ruhani" deil "Sekler" bir olay olduunu, Konsil'in ise sadece

190'

191'

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R -A y tu n A L T IN DA L

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R 'A y tu n A L T IN D A L

"Ruhani" konularda kararlar alabileceini vurgulad. Papa yazd metni Konsil'e iletmeden Bizans'a gizli bir heyet yollad ve mparatoru bizzat kendisi davet etti. Bu papann planndaki en ince diplomatik manevrayd. Bylelikle hem mparatorun onurunu "kurtaryormu" gibi grnyordu hem de Konsil'e bir fait a compli (oldu bitti) yapyordu, Ama Papann gerek amac bu manevrayla mparatordan ok nemli tavizler koparmakt. Ve kurnaz ugenius bunu da baard. mparator, beraberinde Patrik ve 700 din ve bilim adamndan oluan bir heyetle 1438'de italya'ya geldi. Konsil'in gcn krm olan Papa IV. Cugenius, kendinden emin bir ekilde imparatoru ve Patrii mthi bir bask altna ald. Onlardan "kendi otoritesinin tartlmaz stnln kabul etmelerini" istedi. Ve ekledi: "te Byk Konstantin'in Vasiyeti yzyllardr elimizdedir. Konstantin, kendi eliyle yazd bu Vasiyetnamesi'nde bata istanbul olmak zere kendisine ait olan tm mparatorluk haklarn ve topraklarn bize vasiyet etmitir stanbul, Roma'nn maldr." Trk korkusuyla titreyen mparator ve Patrik, gerekte kendi idam fermanlar olacak olan bu "zorlamay" da kabullendiler. Bunun zerine Papa 1438'de resmi bir aklama yaparak Byk Konstantin'in vasiyeti gerei Bizans'n Roma tarafndan korunacan bildirdi. Nedir ki Dimyat'a pirince gitmekte olan mparator elindeki bulgurdan da oldu. Bizans'ta halk, papazlarn kkrtmasyla ayakland. Kilise papazlaryla manastr keileri isyanlar balattlar. te tarihi Dukas'n yazd o nl slogan ilk kez 1438'de Bizans sokaklarnda yanklanmaya balad: "Bizans'ta Latin mitresi (papalarn dini trenleri iin giydikleri kaftan tipi giysi) grmektense Mslman Trklerin trbanlarn grmeyi tercih ediyoruz." Bizans'taki ayaklanmalar yneten papazlarn sivil halk arasndan setikleri iki laik lider vard. Bunlardan biri Marc eugenikos, dieri de Gennade Scholarios idi. Birincisi daha sonra mparatorun askerleri tarafndan susturuldu, dieri ise stanbul'un Fethi'nden sonra Fatih Sultan Mehmet tarafndan, kendisinin ilk Ortodoks Patrii yapld. Bu nedenle de imparatorluk tarafndan Gennade'nin Sultan'n Bizans'a yerletirdii, "Kkrtc-Ajan" olduu ileri srld.

2.. Lorenzo Valla'nn Kefi: Lorenzo Valla -ya da Laurentius Valla- 15. yzylda yetimi en nemli din bilginlerinden biridir. 1407'de talya'da doan Valla ok iyi bir eitim ald. Kkl bir aileden gelen Valla sanat, felsefe ve ilahiyat dallarnda stn dereceler elde etti. Ancak Valla'nn esas uzmanlk alan eski metinler, belgeler ve kaynak aratrmalaryd. nl Nominalist William Occham'n ilk kez 13. yzylda ortaya att "Tekil=Birey" vardr, "Tmel=Universal" sadece bir "Addr" grn, Aziz Paul'un "nsan" anlayyla zdeletirdi. Hatta yazlarnda "Ben de Aziz Paulum" diye yazd. Hmanizmi ve ilk kez "Bireycilii=lndividualizrrfi savundu. Bu giriimlerinin sonucunda Kilisenin tepkisini ekti, Aforoz edilmekle tehdit edildi. Bunun zerine Aragon Kral tarafndan korunmaya alnd, ite bu Kral'n himayesinde Lorenzo Valla, Hristiyan alemini alt st edecek bir kefini cesaretle aklad. Yl 1440'd. Fetih'ten 13 yl nce, Bizans'n Konstantin'in Vasiyeti'ne binaen Papann egemenliini kabul ediinden tam bir yl sonra, Lorenzo Valla, "Konstantin'in Vasiyeti zerine Tezler" adl kitabn yaynlad. Valla kitabnda. Kiliseyi ok edecek olan bir aklama yapt. Papazlarn yzyllardr en gl kutsal belge olarak sunduklar Konstantin'in Vasiyeti adl belge GEREKTE SAHTEYD V BZZAT BR PAPA TARAFINDAN YAZILMITI, KONSTANTN TARAFINDAN DEL. Valla'nn aklamas tm Hristiyan alemini sarst. Valla bilimsel, tarihsel ve mantksal aklamalarla Papalarn elindeki bu belgenin sahte olduunu kantlad. Dahas bu sahtekarl dorudan doruya bir Papann yaptn gsterdi. Bu durumda Papa IV. Eugenios sahte bir belgeyle tm Hristiyanlk zerinde hak talep etmi oluyordu. Skandal Bizans' umutlandrd. Belge sahte olduuna gre demek ki Roma'nn stanbul zerinde deil, tam tersine Konstantinopol'un Roma zerinde haklar vard. Papay "Kutsal" saymak artk gerekmiyordu.

2.11. Valla'nn Kefinin etkileri: Valla'nn Konstantin'in Papalk iin byle bir Vaslyet'te bulunmam olduunu ortaya karmas tm Avrupa'y sarst. nce krallar Papalk kurumunun ne denli "Yozlam" ve "rm" olduunu ve bu

192'

193'

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R -A y tu n A L T IN D A L V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R -A y tu n A L T IN D A L

kurumu artk "Kutsal" sayamayacaklarn yksek sesle sylemeye baladlar. Madem ki ortada Hristiyanl kurduu kabul edilen Byk Konstantin'in byle bir "Vasiyeti" yoktu yleyse Roma'ya tbi olmak zorunluluu da olamazd. Nitekim Valla'nn kefiyle birlikte Avrupa'da Papadan bamsz "Milli Kiliseler" kurma Fikri gelimeye balad. Bir sre sonra Martin Luther Almanya'da Protestan hareketini balatt. 24 ubat 1520'de Luther yapt o nl konumasnda aynen unlar sylemiti: "limde Lorenzo Valla'nn Konstantin'in Vasiyeti'nin sahte olduunu kantlayan tezi var. u ie bakn: Roma'daki karanln ktlklerin ve hilebazlklarn ei menendi yokmu, meer. Papalar yzyllardr szde kilise eriatn uyguladklarn sylyorlard, oysa hepsi yaland. Ve bu yalanlarn bizlere "man Aments" yaptrmlard. u anda yle bir durumdaym ki bu Papaln beklenen Deccal (AntiChrist) olduundan hi phem kalmad." Valla'nn kefi ksa sre sonra ingiltere'de de etkili oldu. nl 8. Henry papaln etkisini krarak Avrupa'daki ilk resmi "Milli Kiliseyi" (Anglikan Kilisesi) kurdu. Valla'nn kefinin en yakc etkisi Bizans'ta oldu. Papalk bu skandaldan sonra, bir yl nce Bizans'la yapt anlamaya sadk kalmak-tansa, Bizans'n Trklerin eline gemesinin kendisi asndan daha hayrl olacan planlad. Ne olur ne olmaz ilerde Bizans glenir ve Roma zerinde hak iddia edebilirdi, ikinci olarak Papalk sz verdii halde Trklere kar yeni bir "Hal Seferi" dzenlenmesini engelledi. Ordu gndermek isteyenlere ise destek (Blessing) vermedi. Dahas 1447'de Papa seilen V. Nicholas, sava teknolojisinden mahrum olan Mslman Trklere el altndan "Teknoloji" transferi yaplmasn salad. rnein Macaristan'daki sofu Katolik ve Papaya ballklaryla bilinen "Top Dkm" ustalar Osmanl Ordusu'na katldlar ve tarihin tand en byk toplar dktler. Bu toplar Bizans'n sonunu getirdi. Daha ilginci Papa V. Nicholas, yeni bir Hisar yaplmas iin (Rumelihisar) emrindeki en sekin ve sofu Katolik mimarlarn Osmanl Ordusu'na katlmalarna yeil k yakt. Bu italyan mimarlar bugn vndmz Rumelihisar'n ina ettiler, Osmanl ordusu iin!

Papalarn Valla'nn ortaya kard skandalden sonra Osmanl sultanlaryla ilikileri, gizli yazmalar eklinde srd. 1458'de Papalkla Fatih arasndaki dostane ilikiler o boyuta ulamt ki Papa II. Pius, Fatih'e bir mektup yazarak onu Byk Konstantin ve Franklarn Hristiyan dinine intisab ederse onun imparatorluk tacn bizzat kendisinin elleriyle bana oturtacan syledi. II. Beyazd dneminde ise tm Avrupa Papa VIII. Innocent'in, Sultan'n paral memuru (pansiyoner) olduunu konuuyordu. lgintir ki Katolikliin kalesi Viyana'nn kuatlmasna kadar Os manl hibir ekilde Papaya bal kalm olan Katolik Krallara ve do rudan doruya Roma'ya saldrmamtr. Papalarla Sultanlar arasndaki zorunlu "Dostluk" hep srmtr. Lorenzo Valla'ya gelince rasmus'un vgler yadrd bu drst, cesur ve inanl din bilgini istanbul'un fethinden 4 yl sonra 1457'de henz 50 yandayken beklenmedik bir ekilde ld. Katolik Kilisesi'ni sarsan bu yrekli aydn himayesinde olduu Aragon Kralnn gerek niyetini nereye kadar biliyordu, bunu bilemiyoruz. Valla'nn cesur kn Aragon Kral desteklemiti. 8u Kral, daha nce Napoli zerinde hak iddia etmiti ama asl amac Bizans'a "imparator" olmakt. Gelenek gerei Hristiyan bir mparatoru yine Hristiyan (Katolik) bir Kral olarak dzenlenecek olan bir "Hal Seferiyle" imparatorlua yryeceini hesaplamt, Ama hibiri olmad! Gen Fatih usta bir diplomasiyle Bizans'n tek hakimi oldu. Bizans'n fethinden sonraki diplomatik gelimeler Fatih'i yceltti. Katolik Kilisesi 1590'a kadar Valla'nn kefini onaylamad ve istanbul zerindeki haklarndan vazgemedi, Ancak 1592'de iddiay kabullendi ve bu sahte belgenin cclesiastical Annales'den (Kilise Belgeleri) kartlmasn onaylad. Bylece Katolik Kilisesi yaklak 600 yl kulland belgenin SAHT olduunu kabullendi ve istanbul zerindeki dinsel ve teritoryal tm haklarndan vazgemi oldu.

194'

195

VATKAN VE TAPINAK VALYELER-Aytun ALTINDAL

K A Y N A K LA R :

1.R History Of The Popes, by NicolAs Cheethom, 1982. (Papalarn tarihiyle ilgili yetkili bir kaynak iin bkz.) 2.Histoire de l'tat Byzantin, par Georges Ostrogorsky, 1977 (Bizans'n si yasi, iktisadi, kltrel ve dinsel yaplan iin) 3.Fatih ve dier Osmanl Sultanlaryla Papalar arasndaki gizli yazmalar ha len Vatikan arivlerindedir. ilk kez transliteration 1946'da yaplmtr ve Hans Pfeffermann ile Prof. Fritz Blance tarafndan 1947'de "die Zusammenarbeit Der Renaissancepapste mit den Trken" balyla yaynlanmtr. 4.L'homme selon l'opotre Paul, par Herrade Melh-Koehrilein, Cahiers Theologiques 28, 1951. (Aziz Paul'un insan anlayn aklayan Kilise gr) 5.Byzantine Theology, Doctrinal Themes, by John Meyendorff, 1974-1983. (Ortodoks-Kilise karlatrmas. Teknik) 6.Die Geburt einer Gross macht-Die Osmanen, rnst Werner, Graz, 1985. (Fatih. Patrikhane ilikisi iin.) 7.Luther'in szleri iin bkz: The Art of Renaissance Rome, by Loren Partridge, 1996, p. 159. 8.istanbul'un fethiyle ilgili az bilinen iki kaynak iin bkz: 6. Pears, "The Destruction of the Greek Empire and the Story of the Capture of Constantinople by the Turks", 1903, G. Schlumberger, "Le Siege, la prise et la sac de Constantinople par les Turcs en 1453", 1915.

VATKAN BALANTILI GNCL YAZILAR

3.15. TARH BOYUNCA TRK ERMENi ILKlLERl SEMPOZYUMU imdi, sz srada, Aratrmac Yazar Sayn Aytun Altndal Beyefendide: Buyurun efendim. AYTUN ALTINDAL: Teekkr ederim Sayn Bakan. Sayn Bakan, deerli konuklar; Yce Meclisin ats altnda, ERMENi meselesini konumak iin buradayz. Ne mutlu ki, Meclisimiz de, nihayet bu konuya el attlar. Parlamenterler Birlii sayesinde, bu olay Meclise tadlar. Gnl isterdi ki, Trkiye Byk Millet Meclisi, bir genel grme asn ve bunu, bizzat parlamenterlerimiz kendi aralarnda bir kere daha tartsn isterdi; ama, biz bununla da kifafnefs edelim. Deerli konuklar, ben, ne oldu, neler oldu zerinde deil, ne yapmalyz zerinde durmak istiyorum. Olaya, hangi bak asyla baktm anlatmak istiyorum ve arivleme ve belgeleme almalar hakknda sizlere baz lojistik bilgiler aktarmak istiyorum. Olaya bak asnda, ncelikle, Trkiye'nin son elli ylda bir devlet politikas yoktur, olmamtr ve de zellikle oluturulmamtr. Trkiye'nin rmeni meselesine nasl bakmas gerektii, maalesef, hibir zaman ele alnmam ve devlet politikas olarak belirlenmemitir. Bu, ilk saptamamz-dr. Bildiimiz gibi, 1948'den bu yana, bize empoze edilmi olan "bu olay, siz tarihilere brakn" anlay egemen olmutur; ama, gnmz-

K: Konstantin'in Sahte Vasiyeti ingilizce.- The Treatise of Lorenzo Valla on the Donation of Constantine, by Christopher Coleman Yale, 1922.

>196-

197-

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R -A y tu n A L T IN D A L

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R -A y tu n A L T IN D A L

de, bata srail olmak zere, hi kimse, kendi mill meselesini, tarihilere brakp, srtst yatmamtr, maalesef, bir tek Trkiye'deki iktidarlar, srtst yatmlardr. 1950'lerden itibaren gelinen bak asnda, Trkiye'nin rmeni meselesinde, hemen hemen hi yol alamam olduu, bir gerektir. Dolaysyla, olay tarihilere brakalm anlaynn, ben, karsndaym. Bu olay siyas", diplomatik ve hukuki" bir olaydr. Bize, bunu ok ac bir ekilde, Washington'da kongreye gittiimiz zaman, eitli faaliyetleri engellemek iin gittiimiz zaman, son be yl iinde, her seferinde "buras kongre binas, tarih kurumu deil" dediler bize, fakat biz bunu, maalesef, bir trl Dileri Bakanlmza anlatamadk. Onlar, hl "bu ii tarihilere brakalm" dediler. kinci husus, ortada bir Ermeni sorunu var m? Trkiye'nin yurtiinde ve dndaki rmenilerle, en ufak bir sorunu yoktur; fakat, Osmanl dneminden, 1850'lerde balayarak, bugnk cumhuriyetimize kadar ve bugnlerimize kadar ynelmi olan, bir Ermeni terr sorunu vardr. unu hi unutmayalm ki, Osmanl dnemindeki olay, rmeni terr olayyd, burada bir maniplasyon yaplyor, buna dikkat etmemiz gerekir. eitli metinlerde, bugn karmza getirilen metinlerde "fendim, siz, Osmanl'nn devam deilsiniz, doru, siz cumhuriyetsiniz" diyorlar; fakat, af buyurun zr dilerim terimden, iin iinde bir ktlk var. Ne diyorlar: "Trk Ordusu yapt bunu." Neyi Trk Ordusu yapt; Osmanl yapt demiyor, Trk Ordusu ldrd diyor. Dolaysyladr ki, Trk Ordusu o gnde var, bugn de var, demek ki bugnk Trk Ordusu da suludur diyor ve buradan yola karak, Trk Silahl Kuvvetlerine ynelik ok ar ve de Trk Silahl Kuvvetlerini kendi iinde blmeye ynelik faaliyetler dzenliyorlar. Bunlarn hepsini, biz, birebir yayoruz, iinde bulunuyoruz, Aramzda, bunlarla birebir yzlememi olanlar vardr; fakat, biz iinden geliyoruz ve biliyoruz bunlar. Yurt-dnda gryoruz bu olaylar. nc husus, uluslararas mahkemeler bizi hakl grr. Bu da, ok tatl bir Batclk hayali. Yani, uluslararas mahkemelerde, bizim hakl kabileceimizi mit etmek mmkn deil. Ben, biraz da sert bir ifadeyle, baz konumalarmda yle bir ey syledim. Hz. sa'y gittii yerden geri getirip, bizim lehimize tank olarak dinletsek, adamlar istemiyorlar. Kardeim, kabul etmiyorum diyor, ben seni bir defa mahkm ettim; mahkm ettim ve seni tazminat ve toprak demeye mahkm edeceim diyor. Yani, biz, ne yaparsak yapalm, ister belge

koyalm, ister arivlerimizi aalm -ki hepsi ak- isterseniz hepimiz amuda kalkp, biz byle bir ey yapmadk diyelim, adamlar dinlemiyor, adamlar bitirmi bu meseleyi. Bu, nc husus. imdi, bu arivleme ve belgeleme almalarn yaparken, belirli bir strateji izlemek gerekiyor. Ben, byle bir teklif getiriyorum, kabul edilir edilmez ayr meseledir; ama, dilerim ki, bu iin bir metodolojisi olur, bir metotla bakmamz lazm. Ondan sonra da, Trkiye Cumhuriyet Devleti'nin bir stratejisini oluturmak lazm. Birinci husus -burada alt tane husus var, ok ksa, bunlar hemen geeceimbu olayn psikolojik boyutu var. Yani, rmenilere baktmz zaman, kendilerinin rmeni milliyetilii denilen olayn, temelde, bildiimiz milliyetilik kategorisiyle aklanamadni; fakat, ok ilgin bir olay, kurban felsefesi dediimiz, kurban olma psikolojisi dediimiz, psikolojiyle aklandn gryoruz. Ermeniler, kendilerinin victimails edildiini, dolaysyla da iki bin yl iinde Hristiyan aleminin tek kurban edilmi milleti olduunu, tpk isa gibi, onlarn da, Mslmanlar tarafndan armha gerilip ldrldklerini ne sren bir felsefeleri var. Yani, milliyetilikleri, biz kurban edilmi Hristiyanlarz felsefesi zerine oturuyor. Dolaysyladr ki, geenlerde bir toplantda deerli kardeimiz Mim Kemal ke'de gzel bir ekilde deindi, biz, bu genosit olayn, soykrm reddettike, adamlarn altndaki haly ekiyoruz; ama, bize den grev, bunun hastalkl bir bnye olduunu gstermektir psikolojik boyutunda. Yani, kendini durmadan kurban kabul ederek, efendim, ben Hristiyanla ite, byle katkda bulundum demenin, hastalkl bir ruh halinden baka bir anlam tamadn, bunun milliyetilik de olmadn anlatmak zorundayz. Bu, iin psikolojik taraf. kinci husus, yine psikolojik bir olay, Hristiyan aleminde, biliyorsunuz, kiliselerin, zellikle Vatikan'n, bugn Vatikan dediimiz Katolik kilisesinin byk katliamlar var; fakat, islam aleminde, dnya tarihine mal olmu byk katliam yok. Yani, islam dini, hogr dini olarak gelirken, Hristiyanlk, hogrszlk dini olarak ortada. Dolaysyladr ki, 2000 ylna gelindiinde, adamlar dediler ki, artk Hristiyanln zerindeki bu sulamay istemiyoruz, ite Trkler Mslman'dr. Onlar da Hristiyanlar! kestiler, kym yaptlar, dolaysyla bir milyarlk Ms-

198'

199-

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R -A y tu n A L T IN D A L

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R -A y tu n A L T IN D A L

lman alemi de hi kukunuz olmasn ki, katliamc bir dinin temsilcileridir. Bir boyutu da bu. Dier bir husus, iin sosyolojik boyutu var. Sosyolojik boyuta bakarken, bir ayrm yapmamz gerekiyor. nce, Diaspore rmenilerini ayrmak, sonra Trkiye'de yaayan Ermenileri ayrmak, sonra terrist rmeniler, sonra Ermenistan Cumhuriyeti'nde yaayan insanlar ayr ayr kategorilerde ele almamz gerekiyor. Topluca, Ermeniler yledir, Ermeniler byledir demekten ve sulamaktan kanmalyz. imdi, burada devreye, uzun zamandr sokulmu olan Yahudilerin bana gelen, Ermeniler bana gelen karlatrmas var; ama, dikkatten kaan bir husus, Nrenberg yasalar. Nrenberg Mahkemeleri deil, Nrenberg Yasalar, yani, Hitler'in 1933'ten sonra iktidara tam olarak geldikten sonra srayla kard 23 yasadan oluan blm. Burada, dikkat edilirse, ok mhim bir olay var. Yahudilere ilk defa Avrupa'da vatanda olma hakk.... Burada bir parantez ap bir noktay vereyim, Avrupa'da Yahudilere vatanda olma hakk verilmeden nce, Yahudiler, toplumda af buyurun ite iziyorlard, prensler, papazlar, tccarlar vesaire sokak kadnlar, altna bir izgi Yahudi diye yazyorlard. Yani, sralamada, toplumsal hiyerarideki yerleri buydu. lk defa 1850'lerde, 1800'l yllarn balarnda ama, 1820'lerden itibaren, vatanda olma hakk verildi; ama, ayn dnemde, dikkat ederseniz, Osmanl devletinde, birok Ermeni devleti ynetiyordu. Yani devletin iinde etkin grevdeydi, mal mlk sahibiydi, zengindi vesaireydi. Nrenberg Dnemine gelindiinde ise, genoist kavramnn ilk ayan oluturan husus gerekletirildi, neydi o, Nrenberg yasalarndan Hitler dedi ki, Yahudiler, birinci snf vatanda deildirler, insan olarak ikinci snf vatandala drm bunlar vatanda deil, nasyoneldir dedir. Dolaysyla ikinci snf vatandala drm olacaksnz. Trkiye'deki tehcir vesaire veya genosit gibi sulamalarda, bir ikinci snf vatandala drme yaand m, byle bir tek kanun gsterebilir mi kimse; hi kimse gsteremez. Dolaysyla, bizim dikkat etmemiz gereken hususlardan bir de, Nrenberg Yasalarnn topluca ele alnarak, hukukularmz tarafndan yeniden getirilmesidir. Kltrel boyutu var, burada, kiliseleri, zellikle de Vatikan' dikkate almamz gerekiyor. Ermeni kiliselerinin faaliyetleri ile Vatikan'n ekmenizm faaliyeti bir ve ayn paralellik gstermektedir. Ynlendiren

Vatikan'dr. Nitekim Papa II. Jean Paul, 20 Kasm 2000 tarihinde yapt tarihi aklamada "Trkler 1915-1923 yllar arasnda 8 milyon Hristiyan' kurban etmilerdir" dedi. Burada, demin Sayn Perinek'te dikkati ekti, bizim Kurtulu savamz bir katliam olarak yorumlad. Kim yapyor bu ii; Papa yapyor, artk bunun zerinde bir otoritesi yok Hristiyan aleminin, Katolikler iin. O zaman, dikkatimizi yneltmemiz gereken unsurlardan bir de, kiliseler, kiliselerin faaliyetleri ve Vatikan. Burada, drdnc boyut, tarih boyutu. Osmanl'daki isyanlar ve tehcir diye baktmz zaman, eer tehcir olay mutlaka genosit olarak sulanacaksa, ilk tehciri yapanlar, biliyorsunuz, ingilizlerdir. ngilizler, Avustralya ve Yeni Zelanda'ya tam 2 milyon insan atmlardr ve inanr msnz ki, bakn bunlar, maalesef Trkiye'de gndeme gelemiyor, anlatlamyor. Televole kltr -kltr demek bile ayp dayani televole anlay erevesinde, u sylediklerimiz, buralarda kalyor ve geecek. O ngiltere, demokrasinin beii olduunu ne sren ngiltere, 2 milyon insan ki, bir rnek vereceim hepimiz gleceiz, 2 milyon insan eitli gerekelerle Avustralya ve Yeni Zelanda'ya gndermi ve 1986 ylna kadar, 15 sene ncesine kadar Avustralya ve Yeni Zelanda'ya ingiltere'ye girmek isteyen drdnc nesil insanlarn zel izin almas gerekmitir. zin, vize deil. zel izinle girebilmilerdir ingiltere'ye. Yani, 2 milyon insan bandan atm ve o srada, bu tehcir olay srasnda 28.000 kii de yollarda lmtr. Dolaysyladr ki, eer, Osmanl'daki tehcir, genosit kabul ediliyorsa, ncelikle ngiltere'nin Avustralya ve Yeni Zelanda'ya yapt tehcir de genosit kavram iine alnmaldr diyoruz; nk, l says, ngiltere'nin verdii rakamlarla 28.000, Yeni Zelanda ve Avustralya 60.000 veriyor. Buna gre, burada dikkat etmemiz gereken, demek ki, tehcir bizim kefimiz deil, bizden nce Avrupallarn kefi olduu meselesidir. Tabii", bunlarn arasnda, bildiiniz gibi Rusya'dan Kafkaslardan Balkanlardan 1,5-2 milyona yakn Mslman'da topraklarn reddettirilerek, maalesef, bizim topraklarmza, Anadolu'ya gnderilmitir. Bu tehcir deil midir? Bunu da kim yapmtr; Fransz ve ngilizler yapmtr. Balkanlardan Mslmanlar srmler, yzyllardr yaadklar topraklardan kopartp, Anadolu'nun barna itmilerdir. Bu da tehcirdir. Beinci boyut siyas" boyutu. Osmanl Devleti ile Trkiye Cumhuriyeti Devleti arasnda kurduklarm meselede, bu olayn siyasi"

200'

'201'

V A T K A NV ET A P IN A K V A L Y E L E R * A y tu n A L T IN D A L

tarafn biz, hibir zaman gremedik. Yani, efendim, bunlar aslnda bir rmeni meselesi var ya, yok, ite biz bunu yle yapalm, stn rtelim, gzlerimizi kapayalm, eklinde bakld. Bu olayn, z itibariyle siyas" olduunu unutmamz gerekiyor. Yani, biz de siyasi" mcadele yapmalyz, bu siyas" mcadeleyi yaparken de, son nokta hukuki boyut. Sizim hukukularmz, tabii" ki tarihilerimiz, siyas" mcadeleyi ynlendirecek olan kiilere, yeterli malzemeyi salamaldrlar. Burada da, tarihi ve hukukularmza grev dyor. Uluslararas hukuku ok iyi bilen ve tarih konusunda da uzmanlam olan ok deerli tarihilerimiz var, onlarda buralarda, zaten ortaya koydular, vermek gerekiyor. Ben, size bir rnek olarak, kendim ortaya getirdiim bir noktadan deinerek bitireceim szm. Ayn dnemde, Trkiye topraklar zerinde doktorluk yapm olan yabanclar var. Bu adamlar isvireli hatta Venezellal hatta Norveli, ingiliz, Fransz insanlar var. Bunlarn hazrladklar raporlar. Bunlarn bir ksmn grdk, baktk, inceledik, ok ilgin sonular var. rnein, defin ruhsatlarna gre, silahl darp yoluyla len Mslman says, 6r-meni'den fazla. Onlarn kendi yazdklar 1915 ve daha sonrasyla ilgili. imdi, bunu da aldk World Health Organizationa gittik, bunlar, acaba kabul edilebilir mi, siz bunlar belge olarak kabul edebilir misiniz diye sordum, "Evet, bunlar doktor raporlardr, bu belgeleri kabul ediyoruz" dediler; fakat, ne yazktr ki, Trkiye'den belge gtrdnz zaman "Trkiye'nin belgesini kabul etmiyorum" diyor. Niye kabul etmiyorsun diyorsun, "Sizin mahkemelerinizi kabul etmiyoruz ki, bunu, belgesini kabul edeyim" diyor. Neden bu byle oluyor, inann, Trkiye'nin kendi gc, Trkiye ok gl bir devlet bu kesin; fakat, bu devletin gcn kullanamayan siyasilerimiz ve de maalesef, burada serzenite bulunmak zorundaym, bir Dileri Bakanlmz var. Umarm, bir an nce Trkiye silkinir, bu konu, PKK konusu vesaire gibi deil, bu konu, bir barts sorunu da deil, aka sylemek lazm, bu konu Trkiye iin inanlmayacak kadar nemli bir konu; fakat hl bu konuda bir gayret gremiyorum ben. Dinlediiniz iin sayglar sunuyorum, Allah'a emanet olun. Sa olun. BAKAN: Sayn Altndal'a ben de teekkr ediyorum.

Kitaplarda yer alan yaz, makale, rportaj ve teblilerin yayn tarihleri yledir:

Blm: Vatikan 1-2

19 Aralk 2000-30 Aralk 2000/Yeni Mesaj Gazetesi

2. Blm: Tapnak valyeleri 1-5 W ubat 7993-74 ubat 1998/Yeni Yzyl Gazetesi

3. Blm: VATiKAN BALANTILI GNCEL YAZILAR

31.4 Ocak 1994-Gnaydn Gazetesi 32.14 nisan 1998-Cumhuriyet Gazetesi, Aydnlk. Sabah Gazetesi. 33.19 Mart 1999-Cumhuriyet Gazetesi. 34.3 Aralk 1998-Cumhuriyet Gazetesi. 35.9 Aralk 1999-Yeni Yzyl Gazetesi. 36.15yll 1999-Ayyldz Gazetesi. 37.28 Mays 2001 -Fatih Belediye Bakanl Fetih Sempozyumu. 38.l Austos 1999-Yeni Mesaj Gazetesi. 39.18 Eyll 1998- Urfa Sempozyumu Tebli. 310.Aralk 1998-ICMAL DRGS, ss. 86-90. 3.7 7. 18-20 yll 1998-Medeniyetler Dialogu Sempozyum, D.Bakr. 3.12. 8 Mart 1998-Uluslararas Diyalog Konferans, II. Oturum, istanbul. 3.73. 23-24 Mays 1998-111. Uluslararas Fetih Sempozyumu, istanbul. Bu tebli 29 Mays 1998'de Yeni afak Gazetesi'nde ve 30 Mays 1998'de Cumhuriyet Gazetesi'nde yaynlanmtr. 314.Radyo Konumalar ve Ate Dergisi. 10 yll 1994. Ayrca bkz: Bar Ka panlar, Hasan rden. Bayrak Yay., Austos, 2001. 315.13-14 Nisan 2001-Tarih Boyunca Trk Ermeni ilikileri Sempozyumu. TRK PARLAMENTLR BRL/TBMM, III. Oturum.

202-

203-

AYTUN ALTlNDAL'n Dier Kitaplar:

Uyuturucu Maddeler Sorunu (Toplu alma), Hastrk Yay., (Tkendi) Partizan (iirler), Ycel Yay., 1975 (Yasakland) Trkiye'de Kadn, Birlik Yay., 1975. (7. Basm: Anahtar Vay., 1985) Dinmeyen (iirler), 1. Bask Paris, 2. Bask Havass Yay., 1978 (Yasakland) Haha ve emperyalizm, Havass Yay., 1979. Siyasal Kltr ve Yntem, Havass Yay., 1982. Anlan (iirler), Havass Yay., 1982 (Yasakland) Niin it ie it cret Deil?, Sre Yay., 1984. ihanet iirleri, Sre Vay., 1984. lvedasz. Kendi Sesinden iirler, 1992, isvire. Three Faces of Jesus, Sussex, 1992. Laiklik, l. Bask Sre, 2. Bask Anahtar Kitaplar Vay., 1994. Trkiye ve Ortodokslar, Anahtar Kitaplar 1995. 6lvedasz, Sarmal Vay., 3. Bask Yeni Avrasya, 1998. Bilinmeyen Hitler, Yeni Avrasya Yay., 8. Bask, 2001.

eviriler:
inli Papaan, .S. Gardner, Akba Yay., 1972. (Tkendi) Parababalar, Ferdinand Lundberg, 6 Yay., 1973 (2 Cilt). (Tkendi) Kertenkele, Moris West, Yay., 1974 (7. Bask) Kapitalizmden Sosyalizme Gei Sreci zerine, P. Sweezy-C. Bettelheim, May Vay., 1974 (Beraat etti) rmi, Halil Cibran, Vay.. (2. ve 3. basm: Havass Yay.) 1974. 9. Basm Anahtar Kitaplar 1993. Gece Ana, Kurt Vonnegut Jr., Yay., 1975. Sava ve iiler, Lenin, Ycel Yay., 1976. (Yasakland) Barbarlk Kys, Norman Mailer, Havass Yay., 1980. Szler, Halil Cibran, Sre Yay., 1984, 5. Basm, Anahtar Yay., 1993.

'205-