Awọn origun igbagbọ-ododo"Al-Iimaan"

www.iu.edu.
sa

Awn origun
igbagb-ododoAl-Iimaan

Eyi ti a tum si Yoruba lati w:
Sharafuddeen Gbadeb Raji
Il Saudi Arabia
Il-is -Ministiri- k
giga
Il-k giga ti Islam ni
ilu Madina
Aaye iwadii-ijinl
ka yiyi r pada lati
ede kan si omran

- 2 -

,., ,., ,., ,., ,,.ii _..ii .Iii ,,.ii _..ii .Iii ,,.ii _..ii .Iii ,,.ii _..ii .Iii
Mo br ni oruk lhun Alaanujul Aladipele-san-rere
Gbogbo p ti lhun ni i se, ik ati la lhun ko maa ba ni ti
k si anabi kan m lyin r, Anabi wa, Muhammad m Abdullaah, ki
ik ati la lhun o maa ba a; lyin naa:
Dajudaju titan im Islam ka ni oripa nla nipa sise alaye paapaa
Islam, ati fifi awn opo sin naa rinl, ati tita awn ij yii ji.
Ohun afojusi alapnle yii si ni ohun ti il-k giga ti Islam [ni ilu
Madina] n gbiyanju lati fi rinl gba na ipepe, ati iknilk.
Ati pe nitori atikopa ninu fifi eleyii rinl ni aaye iwadii-ijinl ni il-
k giga yii se se eto, ti o si se ipalm fun plp ninu awn adawle
ti im, eyi ti o ni itum, ninu r si ni awn iwadii ti o rinl nipa Islam, ati
awn wa r, ati titan an ka, nitori ojukokoro r lori atise ipese fun awn
m ij Musulumi, plu eyi ti o rinl ju, ti o si lagbara ju ninu awn k
nipa Islam, ati adiskan r, ati awn ofin r.
Eleyii si ni iwadii nipa Awn origun igbagb-ododo Iimaan
ti i se kan ninu awn to aaye iwadii-ijinl yii, nigba o dari apa kan ninu
ik awn oluk ni il-k giga yii, lati kwe nipa koko r yii, lyin naa
lo pa igbim im-ijinl ni aaye iwadii yii las plu sise aywo ohun ti
wn k, ki wn o si pe ohun ti o din [ninu r], ki wn si gbe e jade plu
aworan ti o t si i, plu gbigbiyanju lati so awn ohun aywo ti im naa
p plu awn ri-r wn, [ti wn wa] ninu Al-Quraan, ati Sunna.
Aaye iwadii-ijinl yii si n se ojukokoro -gba ara iwadii yii- l sidi
mimu ki awn m Musulumi o le ni awn im sin alanfaani, nitori
eleyii lo se tum r si awn ede agbaye, ti o si tan an ka, ti o si gbe e w
inu internet.
A n b lhun, ti O gbn-un-gbn, ti O si ga, pe ki O san ijba il
Saudi Arabia ni san rere, ati eyi ti o pe ju [ninu] r, lori ohun ti o fi n
sw ninu awn iyanju nla, nitori atise is sin Islam, ati titan an ka, ati
sis awn aal r, ati lori ohun ti il-k giga yii n ri gba ninu iranlw,
ati amojuto, lati d ijba naa.
A si n b lhun -ibukun ati giga ni fun Un- pe ki o j ki iwadii yii
o sanfaani, ki O si fi wa se kong plu idra R, ati apnle R, lati gbe
awn ti o sku ninu awn adawle aaye iwadii yii jade, gg bi a ti se n
b -giga ni fun Un- pe ki o fi gbogbo wa se kong l sidi ohun ti O
fran, ti O si ynu si, ki O si se wa [ni kan] ninu awn olupepe [l sidi]
imna, ati awn alaranse [fun] otit.
Ik ati la lhun, ati oore R, ko maa ru R, ati ojis R, Anabi
wa, Muhammad, ati awn ara ile r ati awn Sahaabe r.
Aaye Iwadii-Ijinl
- 3 -

,., ,., ,., ,., ,,.ii _.ii .Iii ,,.ii _.ii .Iii ,,.ii _.ii .Iii ,,.ii _.ii .Iii
AWN ORIGUN IGBAGB-ODODO
Awn ni nini igbagb-ododo si lhun, ati awn Malaika R,
ati awn tira R, ati awn ojis R, ati j ikyin, ati aksil -kadara-
rere r, ati aburu r.
lhun -giga ni fun Un- s pe:
,, ., ', ,-. ,,, =, _ , | , _,
.[
Sugbn oluse-daadaa ni ni ti o gba lhun gb, ati j ikyin, ati
awn Malaika, ati awn tira, ati awn anabi [Suuratul-Baqarah: 177].
lhun tO ga tun s pe:
_, , , =, .,,', ,_ , ,' ,,
_ -' , , . | , _, ~ [ .
Ojis naa gba ohun ti a s kal fun un lati d Oluwa r gb, ati
awn olugbagb-ododo, onikaluku wn gba lhun gb, ati awn
malaika R, ati awn tira R, ati awn ojis R, a k ni i se iyat laarin
kan ninu awn ojis R [Suuratul-Baqarah: 285].
_, - . | , _, .- [ .
Dajudaju awa sda gbogbo nnkan plu ebubu -kadara- [Suuratul-Qamar:
49].
Anabi ki ik ati la lhun o maa ba a si s pe:
))
_, ,, .,-. ,,, ._, ., ., .=, , .' .
_- ,,
((
. | , ,_ [ .
Igbagbo-odod ni ki o gba lhun gb, ati awn Malaika R, ati
awn tira R, ati awn ojis R, ati j ikyin, ati aksil -kadara-:
rere r ati aburu . [Muslim lo gbe e jade].
Igbagbo-ododo -Iimaani- ni r kan [ti a n s] plu ahn, ati
adiskan, ati sisis plu awn orike, a maa lekun plu title ti lhun,
a si maa dinku plu dida s.
lhun tO ga s pe:
- 4 -

,_ , ,,, ., , ,, .-, = , , .,,'
.,,, ,_ _, . . .,,, , .,, ,__ , . , :,'
- .,,' | . _, . [ .
Awn olugbagb-ododo ni awn to se pe nigba ti a ba daruk
lhun, wariri a maa mu awn kan wn, nigba ti a ba si ka awn
aayah R [Al-Quraan] fun wn, a maa se alekun igbagb fun wn,
b ni Oluwa wn ni wn maa n gbkle. Awn ti wn maa n gbe irun
duro, ti wn si maa n na ninu ohun ti A fi r wn lr. Awn wnyi ni
awn olugbagb ni ododo [Suuratu l-Anfaal: 2-4].
,, _, , , =, ,, , ,, .. . ,-. ,
| . _, [ .
Ati pe ni to ba se aigbagb si lhun, ati awn malaika R, ati
awn tira R, ati awn ojis R, ati j ikyin, dajudaju o ti snu ni
sisnu ti o jinna [Suuratu -n-Nisaai: 136].
Nitori naa igbagb-ododo a maa sl plu ahn: Gg bi sise
iranti lhun, ati adua, ati ifooro ni si daadaa sise, ati kik fun eniyan
lati se aidaa, ati kike Al-Quraan, ati b b l. Ati pe a tun maa sl
plu kan: Gg bi nini adiskan nipa jij kan soso lhun ninu
awn is R, ati ninu jij ni-ajsin fun, ati ninu awn oruk ati awn
iroyin R, ati ninu jij ranyan pe ki a jsin fun lhun nikan soso, k
si orogun kan fun Un, ati awn ohun ti yoo w inu eleyii, ninu awn
aniyan, ati awn akolekan. Ati gg bi awn is kan: Ipaya lhun,
iseripada si d lhun, igbkle E, ati b b l ninu ohun ti maa n
w inu ohun ti a n pe ni igbagb-ododo -Iimaani-. Bakan naa awn is
ti a maa n fi orike ara se, gg bi irun kiki, aaw gbigba, ati awn
origun sin Islam yoku, ati ogun jija si oju-na lhun, im wiwa, ati
b b l ninu ohun ti maa n w inu ohun ti a n pe ni igbagbo-ododo
-Iimaani-.
lhun tO ga s pe:
,_ , ,,, ., , | . _, [ .
Ati pe nigba ti a ba ka awn aayah R [Al-Quraan] fun wn, a maa
se alekun igbagb fun wn [Suuratu l-Anfaal: 2].
- 5 -

, _ ,,, ,' ., , ,' , | _ _, . [ .
Oun lO s ifayabal kal sinu kan awn olugbagb-ododo, ki wn
o le baa ni alekun igbagb kun igbagb wn [Suuratu l-Fath: 4].
Igbagbo eniyan a si maa lekun ni gbogbo igba ti title ti lhun,
ati awn ohun to n fi n wa oju-rere R, ba n lekun, b ni a maa dinku
ni gbogbo igba ti title ti lhun, ati awn ohun to fi n wa oju-rere r
ba dinku, gg bi awn s naa ti se maa n lapa lara r. Nitori naa ti
s naa ba j b ninla, tabi aigbagb ninla, yoo tu gbongbo igbagbo-
ododo ti Sharia ka, yoo si ba a j. Sugbn ti o ba kere si eleyii, yoo
kan tu pipe r ti o j ranyan ka ni, tabi ki o gbn panti si mim kedere
r, ki o si ko l ba a.
lhun tO ga s pe:
., ' : ., ,,, , ,, .' ,, . = . | _, . [ .
Dajudaju lhun k ni I se aforijin [fun nikan] lori wiwa orogun
fun Un, sugbn yoo se aforijin ohun ti k to eleyii fun ni ti O ba f
[Suuratu n-Nisaai :116]. lhun tO ga tun s pe:
,, , ,, , , , , =, .,- | ,, _, . [ .
Wn n fi lhun bura pe awn k wi [i], ati pe dajudaju wn ti wi
gbolohun aigbagb, b ni wn ti se aigbagb lyin igbafa fun lhun
[Islam] wn [Suuratu -t-Tawbah: 74].
))
, ,, ,, - _ ,, ., ., ,, _,, - _, _,, .
- ,- .,, ., , , , ,,
((
. | , [ .
Alagbere kan k ni i se agbere ki o j olugbagb-ododo ni asiko ti n
se agbere, ati pe ole kan k ni i jale ki o j olugbagb-ododo ni asiko ti
n jale, b ni muti kan k ni i muti ki o j olugbagb-ododo ni asiko
ti n muti Bukhari ati Muslim lo gbe e jade.

- 6 -

ORIGUN KINNI: GBIGBA LHUN BA TO GA TO SI
GBN-UN-GBN GB LODODO
[1] Fifi i rinl:
Nini igbagb si lhun, ba tO ga, tO si gbn-un-gbn, a maa
rinl plu awn ohun ti n b wnyi:
Alakk ni: Nini adiskan pe dajudaju ile-aye yii ni Oluwa kan
soso, ti O da sda r, ti O si da ni ijba r, ati akoso r, ati tito eto r,
ni ti irnilr, ikapa, ati sise is, ati mimuni maa b laaye, ati pipani,
ati siseni lanfaani, ati ininilara, k si oluwa kan yat si I, Oun nikan ni
si maa n se ohun ti O ba f, A si maa da ohun ti O gba lero lj, A maa
gbe ni ti O f ga, A si maa r ni ti O ba f sil, w R ni akoso
awn sanma ati il wa, Oun si ni Alagbara lori gbogbo nnkan, Oun si
ni Olum nipa gbogbo nnkan, O rr kuro ni d gbogbo ohun ti o
yat si I, ti ni gbogbo r, b ni w R ni gbogbo oore wa, k ni
orogun kan ninu awn is R, k si si nikan ti o le bori R lori r
R, koda ru R ni awn da lapap, ti o fi de ori awn malaika, ati
awn eniyan, ati awn alujannu, wn k le jade kuro lab ijba R,
tabi ikapa R, tabi awn erongba R -mim ni fun Un-. Ati pe awn
is R k se e ka, k til si onka kankan fun wn rara. t lhun
nikan ni gbogbo awn iroyin wnyi, k si orogun kan fun Un, nikan
k si ni t si wn [rara] lyin R, ati pe k t wi pe ki a fi wn ti [si
d nikan], tabi ki a fi wn rinl fun lomiran, to yat si lhun,
ba tO ga, tO si gbn-un-gbn.
lhun tO ga s pe:
., , , ,, ,- ,,_ , ,,' , .
., , _,-' . . ,', ., ., , _. , -
, __ | , _, [ .
yin eniyan, maa sin Oluwa yin, ni ti O da yin ati awn ni ti
wn siwaju yin, ki le baa maa paya [R]. ni ti O se il fun yin ni it,
ti O si se sanma fun yin ni mim, ti O si N s omi [ojo] kal fun yin
lati sanma, ti O si fi n mu awn irugbin jade, ni ti ipese fun yin
[Suuratul-Baqarah: 20-21]. lhun -giga ni fun Un- tun s pe:
:' _,., . :' _, :' : ,, ,, .
,, . _ : _- ,, . , . | ., _, [ .
- 7 -

S pe: Iw lhun! Olukapa ijba, O maa N fun ni ti O ba f ni
ijba, O si maa N gba ijba kuro lw ni ti O ba f, O si maa N fun
ni ti O ba f niyi, O si maa N ypr ni ti O ba f. w R ni
gbogbo rere wa, dajudaju Iw ni Alagbara lori gbogbo nnkan [Suuratu
Aala Imraan: 26]. lhun -giga ni fun Un- tun s pe:
,,, , ,,, ,__ = _ . _. , ,
. | , _, [ .
K si da kan ti n rin ni ori il afi ki r -arziki- r o maa b ld
lhun, ati pe O m ibugbe r ati ibupam r, gbogbo [eleyii] n b
ninu tira ti o han [Suuratu Huud: 6]. lhun -giga ni fun Un- tun s pe:
' ._ = _ ,., - .' | ,. _, ~. [ .
Tti ki o gb, ti ni dida da ati as i se, ibukun ni fun lhun,
Oluwa gbogbo da [Suuratul-Aaraaf: 54].
lkeji ni: Nini adiskan nipa jij kan soso lhun, ba tO
ga, tO si gbn-un-gbn, plu awn oruk ti o dara ju, ati awn iroyin
ti o pe ju, eyi ti O fi ara R m awn da R lati ara apa kan wn, ti o
wa ninu Tira R, tabi ninu Sunna -ilana- ipkun awn anabi R, ati
awn ojis R, Muhammad, ki ik ati la lhun o maa ba a.
lhun -mim ati giga ni fun Un- s pe:
, .,,-, -' .,-, , ,_, , - .-. =,
.,, | ,. _, [ .
Ti lhun ni awn oruk ti o dara ju. Nitori naa maa fi wn pe E,
ki si fi awn ni ti wn n y awn oruk R kuro lori ododo sil, a o
san wn ni san ohun ti wn n se ni is [Suuratu l-Aaraaf: 180].
))
,, .- ,, ,, .- - .-' . - , = .
((
, .
Dajudaju lhun ni awn oruk mkandinlgrun, nikni ti o ba s
wn yoo w gba-idra -Al-Janna- ati pe so ni lhun, O si fran
so Bukhari ati Muslim lo gbe e jade.
Ori ipil meji ninla kan ni adiskan yii duro le lori:
Alakk ni: Wi pe dajudaju lhun ni awn oruk ti o dara ju,
ati awn iroyin ti o ga ju, eyi ti n tka si awn iroyin ti o pe, ti k si si
- 8 -

abuku kan bi o ti wu ki o ri ninu r. Nitori naa nnkan kan ninu awn
da k j , b ni nikan ki i ba a se orogun ninu r.
Ninu awn oruk lhun -mim ati giga ni fun Un- ni: ( )
Alaaye , o si ni iroyin , , Ismi , eyi ti o j ranyan pe ki a
fi rinl fun ba tO ga, tO si gbn-un-gbn Naa, ni na ti o pe, ti o si
t si I, ati pe ismi yii ismi ti o pe, ti k ni opin ni i, awn orisirisi
pipe lo wa ninu r, bii im, agbara, ati b b l, aisi k siwaju r,
pipar k si ni i ba a. lhun tO ga s pe:
, ., -' . ,, - , . . = | , _, ~~ [ .
Allahu [lhun], k si ba kan ti o t lati fi ododo jsin fun yat si I,
Alaaye, Oludawa, ki I toogb, b ni ki I sun rara [Suuratul-Baqarah: 255].
lkeji ni: Wi pe lhun tO ga m kuro nibi awn iroyin
aipe, ati nibi gbogbo abuku lapap, gg bi oorun ati ikagara, aim,
abosi, ati b b l, gg bi ba tO ga Naa ti tun m kuro ninu jij
awn da R. Nitori naa dandan ni pe ki a le ohun ti lhun le jinna
kuro ni d ara R, ati eyi ti Ojis lhun ki ik ati la lhun o
maa ba a le jinna kuro ni d Oluwa R, plu nini adiskan wi pe
dajudaju iroyin R ni eyi ti o pe ninu atodij eyi ti O le jinna kuro ni
d ara Re. Nitori naa ti a ba le oogb ati oorun jinna si I, [ki a m pe]
fifi pipe idaduro rinl n b ninu lile oogb jinna si I. B ni fifi pipe
ismi rinl -fun Un- wa ninu lile oorun jinna si I. Ati pe bayii ni
gbogbo ohun ti a ba le jinna kuro ni d lhun, ba tO ga, tO si
gbon-un-gbon, ri, lile jinna naa se akojp fifi pipe atodij r rinl.
Nitori naa Oun ni O pe, ohun ti o ni abuku lara si ni gbogbo ohun ti o
yat si I. lhun tO ga s pe:
_. _, ,, . , | _, _, [ .
K si nnkan kan ti o da gg bi R [lhun], Oun ni Olugbr
Oluriran [Suuratush-Shuuraa: 11].
, _ , =, :, | .. _, . [ .
Oluwa R ki I se alabosi rara si awn da R [Suuratu Fusilat: 46].
lhun -giga ni fun Un- tun s pe:
, _. ., ., . ,-, = . | ,~ _, .. [ .
lhun k j [ni ti] nnkan kan le da ni agara ninu awn sanma tabi
ni il [Suuratu Faatir: 44].
- 9 -

, , :,_ . | , ,. .<, _ . [ .
Oluwa r k j Olugbagbe [rara] [Suuratu Maryam: 64].
Ati pe nini igbagb si awn oruk lhun, ati si awn iroyin
R, ati awn is R ni: na kan pere lati m lhun, ati ijsin fun Un.
Eleyii j b nitori pe dajudaju lhun gbe riri I ni ojukoroju ninu
ismi ile-aye pam si awn da R, O si si ilkun im yii fun wn, eyi
ti o se pe wn yoo maa ti ara r m Oluwa wn, ati lhun wn, ati
ni-Ajsin-fun wn, ti wn yoo si maa jsin fun Un ni ibamu plu
im ti o se deedee, ti o si dara naa. Olussin k sin nikan yat si ni
ti n royin; nitori naa asan ni ni ti o fi yin awn iroyin lhun ti n sin,
re si ni olufi lhun we da R n sin, sugbn lhun, ba kan soso,
ba ti a n ronu kan, ni ti k bim, ti nikan k si bi I, ti k si ni
alafij kankan, ni Musulumi n sin.
O y ki a maa se akiyesi awn ohun ti n b wnyi
nigba ti a ba n fi awn oruk lhun ti o dara ju rinl:
1- Nini igbagb si rinrinl gbogbo awn oruk ti o dara ju naa,
eyi ti o wa ninu Al-Quraan ati ninu Sunna, lai k se afikun lori wn,
lai k si dinku ninu wn.
lhun tO ga s pe:
, = _` - ,,, ,,' ,' , :' , . .
.,,, = .- _' | ,. .,- _, [ .
Oun ni lhun ni ti k si ba kan ti o t lati sin ni ododo yat si I,
ba Alakoso, ni-mim, Olum kuro ninu gbogbo alebu, lri-
ododo [fun awn ojis R], Oluri gbogbo nnkan, Alagbara, Olujni-n-
pa, Oni-Moto-Moto, mim ni fun lhun kuro nibi ohun ti wn fi n se
orogun fun Un [Suuratul-Hashr: 32].
O si rinl ninu Sunna pe Anabi, ki ik ati la lhun o maa
ba a, gb ti kunrin kan n s pe:
, , , _., ., _,, .' .' . . - : .', :'' _
,, , - , ,, - . _
))
_ ., , = =
.,' ,_, , ,=. -, = ,, ,
, , ..-' ' = _
((
. | ~', , ,,' ,_ [ .
- 10 -

Iw lhun, dajudaju emi n tr ld R pe: Dajudaju ti ni gbogbo
p, k si ba kan ti o t lati fi ododo jsin fun yat si , Olufunni-ni-
idra, Olupilda awn sanma ati il, Iw Oni-titobi ati ipnnile, Iw
Alaaye, Iw Oludaduro. N ni Anabi ki ik ati la lhun o maa ba
a, ba s pe: Nj wa m ki lo fi pe lhun bi? Wn ni: lhun
ati Ojis R lo ni mim ju; Anabi ni: Mo fi ni ti mi mi n b lw
R bura, dajudaju o ti pe lhun plu oruk R ti o tobi ju, eyi ti o se
pe ti a ba fi i pe E, yoo dahun, ti a ba si fi i tr [nnkan] ld R, yoo
funni [Abu Daauud, ati Ahmad, lo gbe e jade].
2- Nini igbagb pe dajudaju lhun ni ni ti O s ara R
loruk, nikan ninu awn da R k si gbd s loruk, b ni ba
ti O ga, tO si gbon-un-gbon Naa, ni ni ti O yin ara R plu awn
oruk wnyi, wn ki i se ohun titun ti a da rara.
3- Gbigbagb pe dajudaju awn oruk lhun ti o dara ju naa
n tka si awn itum ti o j opin pipe, eyi ti o se pe abuku kan k gba
na kan b ninu wn. Nitori naa ranyan ni ki a gba awn itum naa
gb, gg bi o ti se j ranyan pe ki a gba awn oruk wnyi gb.
4- Wi pe ranyan ni sise apnle awn itum awn oruk
wnyi, ati sisra fun sise atako wn, nipa yiyi itum wn pada, tabi
plu fifi yin wn ti.
5- Nini igbagb si ohun ti oruk kkan ninu awn oruk
wnyi n tka si ninu awn idaj, ati ohun ti o r m n ninu awn is,
ati awn oripa.
A o fi oruk lhun As-Samiiu: -ba Olugb- se apejuwe, ki
awn nnkan marun-un wnyi o le baa han. Nitori naa ranyan ni ki a
se akiyesi ohun ti n b yii ni ara r:
(a) Nini igbagb pe As-Samiiu Olugb oruk kan ni i ninu
awn oruk lhun ti o dara ju, nitori wiwa ti o wa ninu Al-Quraan
ati Sunna.
(b) Gbigbagb pe lhun lO fi i s ara R, Oun lO si s
lr, ti O si s kal si inu tira R to bori.
(d) Gbigbagb pe As-Samiiu naa se akojp itum gbigb,
eyi ti i se iroyin kan ninu awn iroyin lhun.
(e) Wi pe ranyan ni sise apnle iroyin gbigb, eyi ti oruk As-
Samiiu n tka si, ati k yi itum r pada, tabi fifi yin r ti.
() Gbigbagb wi pe lhun n gb gbogbo nnkan, ati pe
gbigbr R kari gbogbo awn ohn, ati nini igbagb si awn ipa ti o
r m igbagb yii, ti i se ranyan sise akiyesi lhun, ati ipaya R, ati
- 11 -

ibru R, ati nini amdaju ti o pe nipa pe nnkan ti o pam kan k le e
pam si lhun, ba tO ga, tO si gbn-un-gbn.
O si tun y ki a maa se akiyesi awn ohun to n b
wnyi nibi fifi awn iroyin lhun rinl:
1- Fifi gbogbo awn iroyin ti o wa ninu Al-Quraan ati Sunna
rinl fun lhun, ba tO ga, tO si gbon-un-gbon, ni paapaa fifi
wn rinl, lai k yi itum wn pada, lai k si fi yin wn ti.
2- Nini adiskan ti o gbopn pe lhun -giga ni fun Un- ni
ti a maa n royin plu awn iroyin ti o pe ni I, O si m kuro nibi
awn iroyin aipe, ati ti abuku.
3- Pe awn iroyin lhun k j awn iroyin awn da, nitori
pe dajudaju k si nnkan kan ti o j lhun -mim ni fun Un- rara
ninu awn iroyin R, tabi ninu awn is R. lhun -giga ni fun
Un- s pe:
_. _, ,, . , | _, _, [ .
Oluriran [Suuratu Ash-Shuuraa: 11].
4- Jijakan kuro nibi mim bi awn iroyin wnyi ti ri ni ajatan,
tori pe nikan k m bi iroyin lhun ti ri yat si I, k si na ti da
kan le gba m nipa eleyii.
5- Nini igbagb si awn ohun ti o r m awn iroyin wnyi,
ni awn idaj, ati ohun ti wn n tka si ninu awn oripa. Nitori
naa gbogbo iroyin lo ni ijsin.
A o fi iroyin Al-Istiwaa -Gigunwa lhun lori aga la R-
se apejuwe. Nitori naa ranyan ni ki a se akiyesi ohun ti n b yii
ninu r:
1- Fifi iroyin Al-Istiwaa -Gigunwa lhun lori aga la R-
rinl, ki a si gba a gb, nitori wiwa ti o wa ninu awn r ofin
Sharia; lhun -giga ni fun Un- s pe:
, , , _ ~ | ~ _, ~ [ .
Ar-Rahmaan -ba Alaanujul- gunwa lori aga-la R [Suuratu Taahaa:
5].
2- Fifi iroyin Al-Istiwaa -Gigunwa lhun lori aga la R-
rinl fun lhun, ba tO ga, tO si gbn-un-gbn, ni na ti o pe, ti o
si t si I -giga ni fun Un-. Ati pe itum r ni giga lhun, ati wiwa R
ni oke aga-la R ni paapaa, ni na ti o t si gbigbn-un-gbn R, ati
rirr R.
- 12 -

3- Aifi gigunwa lda si ori aga-la R we gigunwa awn da.
Nitori naa lhun rr kuro nibi aga-la R, k ni bukaata si i, sugbn
ohun ti o bi gigunwa ti awn da ni aini, ati nini bukaata; fun r
lhun -giga ni fun Un- to s pe:
_. _, ,, . , | , _, _ [ .
Oluriran [Suuratu Ash-Shuuraa: 11].
4- k ti nu b sis nipa bawo lO ti se gunwa lori aga-la
R, nitori pe ohun ti o pam ni eleyii i se, nikan k si m n yat si
lhun, ba tO ga, tO si gbn-un-gbn.
5- Nini igbagb si idaj ati oripa ti o r m n, bii fifi titobi
lhun, ati gbigbn-un-gbn R, rinl, ati motmot R, ti o t si I,
eyi ti giga ainilopin R -mim ni fun Un- lori gbogbo awn da lapap
tka si, ati dida oju awn kan k d R ni aaye to ga naa, gg bi
ni ti o fi ori kanl ti i maa n s pe:
, - _. __ . ,
Mim ni fun Oluwa mi, ba tO ga ju .
lkta: Adiskan eniyan pe lhun ni ba Ododo ti
jsin fun, ba so nipa nini t si gbogbo awn ijsin, eyi ti o han,
ati eyi ti o pam, lOun nikan, k si orogun kan fun Un.
lhun tO ga s pe:
.,= ,-, = , .' .,_ ' , , | - _, .[
Ati pe dajudaju A ti gbe ojis kan dide ninu gbogbo ij kkan; pe:
maa jsin fun lhun, ki si jinna si awn oosa [Suuratu n-Nahl :36].
,,' , .- , .- = ,, . | , _, ~ [ .
Ati pe A k pa wn las [plu nnkan kan] yat si ki wn o maa sin
lhun, lni ti n se afm ijsin fun Un, ti o fi na ti k t sil
[Suuratul-Bayyinah: 5].
O si wa ninu awn Sahiih mejeeji, pe: Anabi ki ik ati la
lhun o maa ba a, s fun Muaadz pe:
))
' = _ - , . _ = - _ . . ,' ,_, = .
.' = _ -, . , , ,,, ., ,, .' _ = -
, , ,, . .,
((
.
- 13 -

Nj o wa m ki ni iw lhun lori awn da R, ki si ni iw awn
da lori lhun bi? . Mo ni: lhun ati Ojis R ni wn ni mim ju.
Anabi ni: Iw lhun lori awn da R ni: Ki wn o maa jsin fun
Un, ki wn o si ma se fi nnkan kan se orogun fun Un; sugbn iw
awn da lori lhun ni: Ki O ma se fi iya j ni ti k ba fi nnkan kan
se orogun plu R .
ba Ododo ti jsin fun ni: ni ti awn kan maa n jsin
fun, ti wn si maa n kun plu if R kuro nibi if ohun ti o yat si I,
irankan si I a si maa to wn kuro nibi rirankan si ohun ti o yat si I,
wn a si maa rr plu titr [nnkan] ld R, ati wiwa iranlw ld
R, ati bibru R, ati pipaya R, kuro ni d ohun ti o yat si I.
: , = .', ~ , , .,, .', - , = .',
_ | - _, _ . ,. [ .
Eleyii [ri b] tori pe dajadaju lhun ni Ododo, ati pe dajudaju
ohun ti wn n pe lyin R ni ir, dajudaju lhun si ni ba giga, ba
titobi [Suuratul-Hajj: 62].
Eleyii ni sise lhun ni kan soso plu awn is awn ru.
- 14 -

PIPATAKI AT-TAWHIID -SISE LHUN NI KAN NINU
IJSIN-
Pipataki At-Tawhiid -sise lhun ni kan ninu ijosin- yii yoo
maa han ni ara ohun ti n b yii:-
1- Wi pe oun ni akk sin yii, ati opin r, ati ipari r, ode r ati
inu r, oun si ni ipepe awn ojis lhun, ki la lhun o maa ba
wn.
2- Nitori At-Tawhiid -sise lhun ni kan soso ninu ijsin- yii ni
lhun se da awn da, ti O si ran awn ojis, ti O si s awn tira
kal, nitori r si ni awn da se yapa sira wn, ti wn si pin si
olugbagb-ododo, ati alaigbagb, oloriire ati oloriibu.
3- Wi pe oun ni akk ohun ti o j ranyan lori ni ti a la iw
ijsin b lrun, oun si ni akk ohun ti eniyan yoo fi w inu Islam, b
ni oun ni opin ohun ti yoo mu jade kuro laye.
Fifi At-Tawhiid -sise lhun ni kan ninu ijsin- rinl:-
Fifi At-Tawhiid -sise lhun ni kan- naa rinl ni: Fif m, ati
jij kuro ninu awn idti isb si lhun, ati adadaal, ati awn s.
na meji lo si pin si: Oranyan, ati ohun ti a seni lojukokoro lati
se.
Eyi ti o j ranyan yoo maa sl plu nnkan mta:
1- Fif m kuro ninu As-Shirk -isb si lhun- eyi ti o tako
ipil At-Tawhiid -sise lhun ni kan ninu ijsin-.
2- Fif m kuro ninu Bida -adadaal- eyi ti o tako pipe r ti o
j ranyan, tabi ti o tako ipil r; iyn ti o ba j kan ninu awn
adadaal ti maa n s eniyan di alaigbagb.
3- Fif m kuro ninu awn s ti i maa dinku ninu awn san
r, ti i si maa n lapa ni ara r.
Sugbn eyi ti o j ohun ti a seni lojukokoro lati se: Oun ni ohun
ti a fi pani las ni ipanilas ti a nif si, ninu awn apejuwe r ni ohun
ti n b yii:
(a) Fifi pipe ipele daadaa sise rinl.
(b) Fifi pipe ipele amdaju rinl.
(e) Fifi pipe suuru ti o dara rinl, latari k fi j sun lomiran ti
o yat si lhun -giga ni fun Un.
() Fifi pipe irr tay awn da lhun rinl, plu titr
[nnkan] ld lhun.
- 15 -

(f) Fifi ipele igbkle lhun rinl plu fifi apa kan ninu awn
ohun to t sil ninu awn okunfa -sababi- gg bi titr Ar-Ruqyaa -
adua is- ati jijo egbo, ni ti gbigbkle lhun, ba tO ga.
(g) Fifi pipe ipele if ti ijsin rinl, plu wiwa sisunm lhun
plu awn Naafila.
Nitori naa nikni ti o ba fi At-Tawhiid -sise lhun ni kan
soso ninu ijsin- rinl, ni na ti alaye r siwaju yii, ti o si m kuro ninu
isb si lhun, ni b ti o tobi, ifayabal yoo b fun un nipa pe k ni
i b ninu ina gbere-kese. Ati pe nikni ti o ba m kuro ninu isb si
lhun, ni b ti o tobi, ati eyi ti o kere, ti o si jinna si awn s
nlanla, ati awn s kkk, ibal-kan ti o pe n b fun un ni ile-aye,
ati ni run.
lhun tO ga s pe:
., ' : ., ,,, , ,, .' ,, . = . | . [ .
Dajudaju lhun k ni I se aforijin [fun nikan] lori wiwa orogun
fun Un, sugbn yoo se aforijin ohun ti k to eleyii fun ni ti O ba f
[Suuratu n-Nisaai :116]. lhun -giga ni fun Un- tun s pe:
.,, ,, . , :,' ,=, , ,, ,, , , . | . _,
.[
Awn ti wn gba lhun gb lododo, ti wn k si lu igbagb wn
p m abosi -b sise- awn wnyi ni ibal-kan n b fun, awn naa si
ni awn olumna [Suuratu l-Anaam :82].
Atodij At-Tawhiid ni As-Shirk -isb si lhun-
Ipin mta lo pin si:
1- Isb si lhun ni b ninla ti o tako ipil At-Tawhiid;
lhun k ni I se aforijin lori r, afi plu ironupiwada kuro nidi r.
Nitori naa nikni ti o ba ku si ori r, yoo j ni ti yoo maa b ninu ina
laelae. Oun ni ki eniyan o wa orogun fun lhun ninu ijsin R, ki o
maa pe e gg bi o ti se n pe lhun, ki o si maa ronu kan an, ki o si
gbkle e, ki o si maa ni irankan l si d r, ki o si nif r, ki o si maa
bru r, gg bi o ti se nif lhun, ti i si n bru R.
_.' '= , _ ,', - , = ,- =, ,,
| ' _, [ .
- 16 -

Dajudaju nikni ti o ba se b si lhun, dajuadaju lhun ti se
gba-idra -Al-Janna- ni eew fun un, ibupadasi r si ni ina, ati pe k
si oluranlw kan fun awn alabosi [Suuratul-Maaidah: 72].
2- Isb si lhun ni b kekere ti o tako pipe r: Oun ni
gbogbo na kan, tabi okunfa kan ti a le gba l sibi b ninla; gg bi
fifi ohun ti o yat si lhun bura, ati sise karimi di.
3- b ti o pam: Oun ni eyi ti o r m adiskan ati erongba,
ati pe o le j [b] ninla tabi [b] kekere, gg bi afihan r ti siwaju
ninu alakk ati lkeji.
O wa lati d Mahmuud m Labiid, ki lhun O ynu si i,
pe Ojis lhun ki ik ati la lhun o maa ba a, s pe:
))
. ,.. , ,, -' ,-' . , , ,_ , ,.. ,
.= .,,
((
| ~' ,_ [ .
Dajudaju ohun ti mo n bru ju lori yin ni b kekere. Wn ni: ki ni
b kekere? Anabi ni: Karimi . [Ahmad lo gbe e jade].
[2] Alaye Ijsin:
Ijsin: Oruk kan ni i ti o se akojp gbogbo ohun ti lhun
nif si, ti o si ynu si, ninu awn adiskan, ati awn is kan, ati awn
is awn orike ara, ati gbogbo ohun ti maa n sun eniyan m lhun,
ninu awn is, ati awn ohun ti a maa n fi sil.
Bakan naa gbogbo ohun ti lhun se ni ofin ninu Tira R, tabi
ninu Sunna Ojis R, Muhammad, ki ik ati la lhun o maa ba a,
lo w inu oruk ijsin naa. Ati pe awn orisirisi ijsin ni wn. Nitori
naa awn ijsin ti kan n b ninu wn, gg bi awn origun igbagb-
ododo -Iimaan- ati ibru, ati irankan, ati igbkle lhun, ati sise
ojukokoro idra R, ati ibru iya R, ati awn mran ninu awn ijsin
naa. Ninu wn si tun ni awn ijsin ti o han, gg bi irun, ati Zaka,
aaw, ati Haji.
Ijsin naa k si le e dara titi ti yoo fi j ohun ti a m
sori ipil meji:
Alakk ni: Sise afm ijsin naa fun lhun, ati k fi
nnkan kan se orogun fun Un. Eleyii ni itum Laa Ilaaha Illal Laah -
k si ba ti o t lati jsin fun lododo yat si lhun ba-.
- 17 -

, .- = -, . :, ,' . - , = .'
,- = . __ = ,,,, . , .,,' , ,- ,,
_ . , ,, . = . .,- , , ,,,, | _, ,, [ .
Dajudaju Awa ti s Tira naa kal fun plu ododo. Nitori naa maa
sin lhun lni ti n se afm ijsin naa fun Un. Tti ki o gb, ti
lhun nikan ni sin ti o m i se, ati pe awn ni ti wn mu awn
mran ni alagbakaya lyin lhun [ti wn si n s wi pe] : A k maa
jsin fun wn nitori nnkan kan, ayafi ki wn o le baa mu wa sun m
lhun ni pkipki. Dajudaju lhun yoo se idaj laarin wn nipa
ohun ti wn n se iyapa-nu si, dajudaju lhun ki I fi na m ni ti o
j opur, alaigbagb [Suuratuz-Zumar: 3].
,,' , .- , .- = ,, . | , _, ~ [ .
Ati pe A k pa wn las [plu nnkan kan] yat si ki wn o maa sin
lhun, lni ti o fi na ti k t sil [Suuratul-Bayyinah: 5].
lkeji ni: Title ohun ti Ojis lhun ki ik ati la lhun o
maa ba a, mu wa; nipa pe ki eniyan o maa se iru ohun ti Anabi ki ik
ati la lhun o maa ba a se, ni na ti o fi se e, laisi afikun kan, tabi
adinku kan. Eleyii si ni itum jijri pe Muhammad ojis lhun ni i.
= ,- _, = .,- , . ,,, , ,,, | ., _,
.[
S pe: Ti yin ba j ni ti o fran lhun, tle mi, lhun yoo
fran yin, yoo si se aforijin awn s yin fun yin [Suuratu Aala Imraan: 31].
,, , , ,- ,, , , | ,- _, .[
Ohun ti Ojis lhun ba mu wa fun yin, gba a, ohun ti o ba si k
fun yin, jinna si i [Suuratul-Hashr: 7].
,,,, ,- , ,- - .,,, . :,_, , ,,' ,- .
, ,,, .,. -,- | . _, ~ [ .
Sugbn k ri b, Mo fi Oluwa r bura, wn k ni i gbagb titi wn
o fi fi se onidaj nipa ohun ti wn n se ariyanjiyan si laarin wn,
- 18 -

lyin naa ti wn k si ri ohun ti kan wn k ninu mi wn nipa ohun
ti o da lj, ti wn si gbafa ni tw-ts . [Suuratun-Nisaai: 65].
Isrusin ti o pe k le e rinl afi plu nnkan meji:
Alakk ni: Nini if ti o pe si lhun, ti eniyan yoo fi j pe o
n ti if lhun ati if ohun ti lhun fran siwaju if ohun mran.
lkeji ni: Sise itriba, ati irra-ni-sil, ti o pe fun lhun, ti
eniyan yoo fi j pe o n triba fun lhun, plu fifi awn as R sis,
ati jijinna si awn ohun ti O k.
Nitori naa isrusin ni ohun ti o se akojp pipe if, plu pipe
irra-ni-sil, ati itriba, irankan, ati ibru, plu eleyii si ni isrusin
eniyan fun Oluwa R, ati lda R, yoo se rinl, ati pe plu didide
plu isrusin fun lhun ni eniyan yoo fi de ibi if lhun, ati iynu
R. Nitori naa lhun nif si pe ki eniyan o maa wa atisun m Oun
plu ohun ti O se ni ranyan le e lori ninu awn ranyan; ati pe bi
eniyan ba ti n lekun ninu sise awn asella -Naafila- ijsin ni yoo maa
lekun ni sisunm lhun, ba tO ga, tO si gbon-un-gbon, b naa si
ni ipo r yoo maa ga ni d lhun, eleyii yoo si j kan ninu awn
okunfa atiw gba-idra -Al-Janna- fun un, plu la lhun, ati aanu
R. lhun -mim ati giga ni fun Un- s pe:
,-, ,. ,,_ , ,' .- . | ,. _, ~~ [ .
maa pe Oluwa yin tirl-tirl, ati ni ikk, dajudaju Oun k fran
awn olutay-aala [Suuratul-Aaraaf: 55].
[3] Awn ri ati awijare At-Tawhiid -sise lhun ni
kan ninu ijsin-:
Dajudaju awn ohun to n jri si jij kan soso lhun tO ga,
ati awn ri r p jj, ni ti o ba se akiyesi wn, ti o si lo irori r nipa
iwoye si wn, im r yoo gbopn, amodaju r yoo si lekun nipa jij
kan soso Oluwa -mim ati giga ni fun Un- ati nipa jij so r ninu
awn is R, ati awn oruk R, ati awn iroyin R, ati jij lhun ti
jsin fun lododo.
Ninu awn ri, ati awn idi-r, ati awn awijare naa -ni
apejuwe lai j akatan- ni ohun ti n b wnyi:
(a) Titobi isda aye yii, ati wiw dida r, ati jij orisirisi awn
da -inu- r, ati eto ti o w, eyi ti n yi lori r. nikni ti o ba se akiyesi
eleyii, ti o si fi pl r ronu nipa r, yoo ni amdaju nipa jij kan
soso lhun. Nitori naa nikni ti o ba woye si dida awn sanma ati
il, ati dida oorun ati osupa, ati dida eniyan ati ranko, ati dida irugbin,
- 19 -

ati awn nnkan brgidi, yoo m amdaju pe wn ni lda, ti O pe
ninu awn oruk R, ati awn iroyin R, ati ninu jij lhun ti jsin
fun. Nitori naa eleyii n tka si pe Oun nikan ni O ni t si ijsin.
, .,,, ,, -- ,, -, , , .' ,_ _. - .
.,., , ,, ~,- . -, . , - ,,
, _,, , .,-, : , | .,. _, [ .
Ati pe A se awn oke si ori il, ki o ma baa mi m wn, A si tun se
awn oju-na ti o f si inu r, ki wn o le maa mna. A si se sanma ni
j ti a s, sibsib awn n sri kuro nibi awn ami Wa. Oun ni O da
oru ati san, oorun ati osupa, onikaluku wn n luw ninu awowo
[Suuratul-Anbiyaa: 32-33].
, : . ,,', ,' -, _., ., - ,
' .,. . | ,, _, [ .
Ninu awn ami R si ni sisda awn sanma ati il, ati yiyat si ara
wn awn ede yin, ati awn w yin, dajudaju awn ami n b ninu
eleyii fun awn oni-mim [Suuratur-Ruum: 22].
(b) Ohun ti lhun fi ran awn ojis ninu awn ofin -Sharia- ati
ohun ti O fi ti wn lyin ninu awn ami ati awijare, eyi ti n tka si jij
so ati kan soso R -giga ati gbigbn-un-gbn ni fun Un- plu
ijsin. Nitori naa ri ti o han ni ohun ti lhun se ni ofin fun awn da
R ninu awn idaj lori wi pe nnkan wnyi k le e wa lati d nikan
yat si Oluwa, lgbn, Oni-mim nipa ohun ti O da, ati ohun ti yoo
tun awn da naa se.
lhun tO ga s pe:
, ,, .,,', . ,, ,', .,, _ _'
| ,. .,- _, ~ [ .
Dajudaju Awa ti ran awn ojis wa plu awn alaye, A si s Tira ati
osunwn kal plu wn, nitori ki awn eniyan o le baa duro plu sise
dgba [Suuratul-Hadiid: 25]. lhun -giga ni fun Un- tun s pe:
,, .,', . ., ,', .' _ -, .-
_,~ ,,., . | ., _, [ .
- 20 -

S pe: Ti awn eniyan ati alujannu ba pap lati mu iru Al-Quraan
yii wa, wn k ni le mu iru r wa, koda ki o se pe apa kan wn j
oluse-iranlw fun apa keji [lori r] [Suuratul-Israai: 88].
(d) Adam eyi ti lhun da kan awn da R le lori, nipa
gbigba jij kan soso lhun, ohun ti o si fi idi mul si inu awn mi
ni i. Ati pe nigbakigba ti inira ba ba eniyan yoo ri eleyii, yoo si pada si
d lhun, ti eniyan ba si b lw awn iruju ati ifkuf-kan, eyi ti
maa n yi adam r pada, dajudaju ki ba ti si nnkan kan ninu kan r ju
jijw ati gbigbafa fun jij kan soso lhun nipa jij ba ti jsin
fun, ati nipa awn oruk R, ati awn is R, ati jijuw-jus sil fun
ofin R, eyi ti O fi ran awn ojis R, ki ik ati la lhun o maa ba
wn.
lhun tO ga s pe:
,- , :,-, ,' ,, ,= _ = .,= . = - ,
.,, . ,' , ,, , : . . ,,', ,, , ,
,' ,, ., | ,, _, [ .
Nitori naa da oju r k sin ododo, lni ti o fi na ti k t sil,
adam lhun eyi ti O pil da awn eniyan le lori, k si ayipada fun
da lhun. Eyi ni sin ti o duro deedee, sugbn plp awn eniyan
ni k m. Ni ni ti o sri pada si d R, ki si maa paya R, ki si
maa gbe irun duro, ki ma si se j kan ninu awn sb [Suuratur-
Ruum: 30-31].
Ojis lhun ki ik ati la lhun o maa ba a, s pe:
))
_ .- ,' ,., ,' ,,, ,,' .,= _ ,, ,,
', , ..- ,, .,- .~ , ,, ' ,= = .,=
,, '
((
. | ,_ _- [ .
Gbogbo m ni a bi si ori adam -Islam-. Nitori naa awn obi r
mejeeji ni wn yoo s di Yahuudi -Ju- tabi alagbelebu -kiriyo- tabi
olub-ina, gg bi ran ti maa n bi m, ti k ni alebu kan lara, nj
wa ri kan ti o ge ni orike ninu wn bi? Lyin naa ni o wa ka: [r
lhun to ni] : [Adam lhun eyi ti O pil da awn eniyan le lori,
k si ayipada fun da lhun] [Bukhari lo gbe e jade].

- 21 -

ORIGUN KEJI: NINI IGBAGB-ODODO SI AWN MALAIKA
[1] Alaye r:
Nini igbagb si awn Malaika: Oun ni nini adiskan ti o
gbopn pe lhun ni awn Malaika, O da wn lati ara iml, a da
wn m title ti, wn ki i s lhun lori ohun ti O ba fi pa wn las,
wn a si maa se ohun ti a ba fi pa wn las, wn a maa se afm fun
lhun ni oru ati san, wn ki i ko aar, nikan k m onka wn yat
si lhun, lhun pa wn las plu awn is kan ati awn orisirisi
is.
lhun tO ga s pe:
, ', ,-. ,,, =, _ | ,. ., _, [ .
Sugbn daadaa sise ni ni ti o ba gba lhun gb, ati j ikyin, ati
awn Malaika [Suuratul-Baqarah: 177].
, , =, .,,', ,_ , ,' ,,
_, | ,. ., _, ~ [ .
Ojis naa gba ohun ti a s kal fun un gb ati awn olugbagb-
ododo, onikaluku wn lo gba lhun gb, ati awn Malaika R, ati
awn tira R, ati awn ojis R [Suuratul-Baqarah: 185].
O si wa ninu gbawa-r Jibriil ti o gbajum, nigba ti o bi
Ojis lhun, ki ik ati la lhun o maa ba a, leere nipa igbagb-
ododo -Iimaan- ati igbafa fun lhun -Islam- ati daadaa sise -Ihsaan-.
O s pe -iyn Jibriil-:
))
. __-' .,-. ,,, ._, ., ., .=, , .'
,, _- _, ,,
((
.
Fun mi niro nipa igbagb-ododo. O dahun -iyn Ojis lhun, ki
ik ati la lhun o maa ba a- pe: Ki o gba lhun gb, ati awn
Malaika R, ati awn tira R, ati j ikyin, ki o si gba aksil gb;
daadaa r ati aburu r .
Ipo nini igbagb-ododo si awn Malaika ninu sin ati
idaj r:
Nini igbagb si awn Malaika ni origun keji ninu awn origun
mfa ti igbagb-ododo ni, eyi ti o se pe igbagb ru kan k le e dara,
k si le e j gbigba afi plu wn.
- 22 -

Ati pe nu awn Musulumi ti ko lori pe ranyan ni ki a ni
igbagb si awn Malaika alapnle. Nitori naa nikni ti o ba tako bib
wn, tabi [o tako] bib apa kan wn, ninu awn ti lhun tO ga, tO
si gbn-un-gbn, daruk wn, o ti se aigbagb [si lhun], o si ti tako
Al-Quraan, ati Sunna, ati ohun ti nu awn Musulumi ko le lori.
lhun tO ga s pe:
, ,, .. . ,-. ,,, _, , , =, ,,
| ,. .. _, [ .
Ati pe nikni ti o ba se aigbagb si lhun, ati awn Malaika R,
ati awn tira R, ati awn ojis R, dajudaju o ti sina ni isina ti o
jinna [Suuratun-Nisaai: 136].
[2] Bi a o ti ni igbagb si awn Malaika
Nini igbagb si awn Malaika a maa j akop ati ni
fsiww:
Nini igbagb si wn ni akop se akojp awn nnkan ti o se pe
ninu wn ni:
Alakk: Gbigba pe wn n b, ati pe da kan ninu awn da
lhun ni wn, lhun da wn nitori ijsin fun Un, b ni otit ni
bib wn, k si ri wn wa k tka si pe wn k si, meloo-meloo
ninu awn da ti o w ninu aye ni a k le ri, sugbn ti o se pe wn n b
ni otit.
Ati pe dajudaju Anabi ki ik ati la lhun o maa ba a, ri
Jibriil ninu paapaa aworan r ni meji, b ni apa kan ninu awn
Sahaabe ki lhun O ynu si wn, ri apa kan ninu awn Malaika,
nigba ti wn wa ninu aworan eniyan.
Imam Ahmad gbe gbawa-r jade ninu Musnad [r], lati d
Abdullaah m Masuud, ki lhun O ynu si i, o s pe:
))
= ,_ '_ , _- , ._- , _,. ,_-
.
((
.
Ojis lhun ki ik ati la lhun o maa ba a, ri Jibriil ninu
aworan r, ni ni ti o ni iy grun mfa, ti gbogbo iy kkan ninu
wn si bo oferefe .
Ati pe dajudaju o rinl ninu gbawa-r Jibriil to gbajum, eyi
ti Muslim gbe jade, pe: Jibriil ki la lhun o maa ba a, wa plu
aworan kunrin kan, ti as r funfun gboo, ti irun ori r si dudu
- 23 -

kirikiri, a k si ri ami oni-irin-ajo ni ara r, nikan ninu awn Sahaabe
ko til m n.
Elkeji: Gbigbe wn si ipo wn ti lhun gbe wn si. Nitori
naa da lhun ti a n pa las ni wn, lhun pn wn le, O si se
agbega ipo wn, O si sun wn m d ara R, ati pe awn ojis
lhun ti O maa n fi is ati nnkan mran ran n b ninu wn, b ni
wn k ni agbara lori nnkan kan, afi ohun ti lhun ba fun wn ni
agbara lori r, sibsib wn k til ni ikapa atise ara wn, tabi
lomiran ni anfaani kan, tabi aburu kan, lyin lhun, eleyii lo fa a ti
k fi y pe ki a sri nnkan kan si d wn ninu awn orisirisi ijsin,
depo pe a o maa royin wn plu awn iroyin lhun, gg bi awn
alagbelebu -kiriyo- ti se pur r nipa mi mim [Malaika Jibriil], ki
la lhun o maa ba a.
lhun tO ga s pe:
.,, , - , ~, - ,, . ,', ,, ,, ,, .
.,, | ,. ..,. _, [ .
Wn s pe: ba Alaanujul -Ar-Rahmaan- mu [nikan] lm, mim
ni fun Un, k ri b rara, ru alapnle ni wn. Wn ki i gba iwaju R
nibi r, ati pe as R ni wn fi n sis . [Suuratul-Anbiyaa: 27-28].
.,,,, .,,, ,,' = .,., . | ,. .<,- _, [ .
Wn ki i s lhun nipa ohun ti O fi pa wn las, ati pe ohun ti a fi
pa wn las ni wn maa n se . [Suuratut-Tahriim: 6].
ranyan ni odiwn igbagb yii i se lori gbogbo Musulumi ni
kunrin ati lobinrin, ranyan ni ki wn o k nipa r, ki wn o si ni
adiskan r, ati pe a k ni i gba awawi nikan latari aim nipa r.
Sugbn fsiww igbagb nipa awn Malaika: Oun se akojp
awn nnkan kan, ti o se pe ninu wn ni:
Alakk: Ohun ti a fi sda wn:
lhun ba da awn Malaika lati ara iml, gg bi ba-
mim Naa ti se da awon alujannu lati ara ina, ti O si se da awn
m Aadama lati ara rf, isda wn si siwaju dida Anabi Aadama,
ki la lhun o maa ba a.
O wa ninu r Ojis lhun pe:
))
.., -, ._ __ .- -, ._, ' .-
,
((
. | , ,_ .[
- 24 -

A sda awn Malaika lati ara iml, a si sda awn alujannu lati ara
ahn ina, a si sda Aadama lati ara ohun ti a royin fun yin . [Muslim lo
gbe e jade].
lkeji: Onka awn Malaika:
da ti nikan k m onka wn yat si lhun, ba tO ga, tO
si gbn-un-gbn, ni awn Malaika, fun pup wn. Ati pe k si aaye
m-ika mrin ni sanma afi ki o j pe Malaika kan n b lori r, lni ti
o fi ori kanl, tabi lni ti o duro, gg bi o ti se j pe gbrun-lna-
aadrin Malaika ni wn maa n w inu [ile ti a n pe ni] Baitul-
Maamuur ni sanma keje lojoojum, ti wn k si ni i pada w inu r
m, latari pup ti wn p; ati pe a o mu ina -Jahanma- wa ni j
igbende, ni ohun ti o ni gbrun-lna-aadrin ijanu, gbrun-lna-
aadrin Malaika yoo si maa b plu ijanu kkan, ti wn yoo maa fa a.
lhun tO ga s pe:
, . :,_ ,- ,, , | ' _, ,. ., .[
Ati pe nikan k m -onka- awn m-ogun Oluwa R yat si I
[Suuratul-Muddathir: 31].
O si wa ninu gbawa-r pe Anabi, ki ik ati la lhun o
maa ba a, s pe:
))
.- : ,, . _., ,, . .' -, . .~'
_._,
((
. | ,, _- ,_ .[
Sanma r kk, ati pe o t fun un pe ki o r kk, k si aaye s kan
ninu r, afi ki o j pe Malaika kan ti o fi ori kanl, ati eyi ti o t, ni n
b nib .
Anabi ki ik ati la lhun o maa ba a, tun s nipa Baitul-
Maamuur, pe:
))
, .,,, . : .' ., ,, -,
((
. | ,, _- ,_ .[
gbrun-lna-aadrin Malaika ni wn maa n w inu r lojoojum, ti
wn k si ni i pada w inu r m . [Bukhari ati Muslim lo gbe e jade].
Anabi ki ik ati la lhun o maa ba a, tun s pe:
))
: .' ., _ _ ._ .' ., ,, ,,- _,,
((
. | ,_
, .[
A o mu [ina] Jahannama wa ni j naa, ni ohun ti o ni gbrun-lna-
aadrin ijanu, gbrun-lna-aadrin Malaika yoo si maa b plu ijanu
kkan . [Muslim lo gbe e jade].
- 25 -

Bibuyaari onka awn Malaika yoo han si wa nibi, nitori pe
awn wnyi ni apejuwe, onka wn to aadta k lna gbrun mrin
ati grun-msan [4, 900, 000000] Malaika, nj bawo ni awn
Malaika yoku ti to! Mim ni fun ba ti O sda wn, ti O si N dari
wn, ti O si m iye onka wn.
lkta: Oruk awn Malaika:
ranyan ni pe ki a ni igbagb si awn ti lhun daruk wn
fun wa ninu Al-Quraan, tabi awn ti Ojis R, ki ik ati la lhun
o maa ba a, da oruk wn fun wa ninu Sunna r, ninu awn Malaika,
ati pe mta ni awn ti wn tobi ju ninu won:
Ekinni ni: Jibriil, ati pe o see se ki a pe e ni Jibraaiiil. Oun ni
mi mim ti i maa n s is, ti o se pe oun ni maa n mu ismi ba awn
kan, kal le awn ojis lhun ki la lhun o maa ba wn lori.
Ekeji ni: Miikaaiiil, ati pe o see se ki a pe e ni Miikaal. Oun
ni a fi s rir ojo, eyi ti o se pe oun ni maa n mu ismi ba il, o maa n
dari r l si ibi ti lhun ba pa a las.
kta ni: Israafiil. Oun ni a fi s fif atgun si iwo, ni ikede pe
ile-aye ti de opin, ati pe ismi-igbyin, eyi ti o se pe oun ni yoo mu
ismi ba awn ara, ti br.
lkrin: Awn iroyin awn Malaika:
da gidi ni awn Malaika, wn ni ara toot, eyi ti a maa n
royin plu awn iroyin adam, ati ti iwa, ninu wn ni:
(a) Titobi da wn, ati kikarabata awn ara wn: lhun ba
tO m, tO si ga, sda awn Malaika lori awn aworan ti o ga, ti o si
lagbara, ni ibamu plu awn is nlanla wn ti lhun fi wn s ninu
awn sanma ati il.
(b) Wi pe wn ni awn iy: lhun ba tO m, tO si ga, da
awn iy meji-meji, tabi mta-mta, tabi mrin-mrin fun awn
Malaika, ati pe o see se ki o ju b l, gg bi Ojis lhun ki ik ati
la lhun o maa ba a, ti ri Jibriil ninu aworan r, lni ti o ni iy
grun mfa, ti o bo gbogbo oferefe. lhun tO ga s pe:
--' _,' _ ' - _., ., ,~ = -
., - ,,, _,_, ., | ,. .,~ _, [ .
p ni fun lhun, Olupil sda awn sanma ati il, ti O si se awn
Malaika ni awn ojis oni-iy meji-meji, tabi mta-mta, tabi mrin-
mrin, A si maa se alekun ohun ti O ba f ninu da naa . [Suuratu Faatir: 1].
(d) k ni bukaata wn si ounj ati ohun mimu: lhun tO
m, tO si ga, da awn Malaika pe ki wn o ma ni bukaata si ounj
- 26 -

tabi ohun mimu, ki wn o si ma maa f iyawo, ki wn o si ma maa bi
m.
(e) Oni-laakaye, lkan, ni awn Malaika: Wn ba lhun
sr, Oun Naa si ba wn sr, wn ba Anabi Aadama sr ati awn
mran ti wn yat si i ninu awn anabi lhun.
() Agbara wn lati yi ara wn pada si aworan mran yat si
paapaa aworan wn: lhun fun awn Malaika ni agbara lori atiya
aworan wn lori aworan awn kunrin ninu awn eniyan, esi-r n b
ninu eleyii lori awn alaigbagb ti wn par pe awn m-binrin
lhun ni awn Malaika.
A k si m nipa bi wn ti se maa n ya aworan ara wn naa,
sugbn wn a maa ya ara wn ni aworan kan ti o w, ti o se pe yoo
soro lati m iyat laarin wn ati awn eniyan.
(f) Iku awn Malaika: Gbogbo awn Malaika ni yoo ku ni j
igbende, titi ti o fi de ori Malaika iku, lyin naa ni a o wa gbe wn
dide lati se awn is wn ti lhun fi wn s.
(g) Ijsin awn Malaika: Awn Malaika n sin lhun, ba tO
m, tO si ga, plu awn ijsin ti o se pe ninu wn ni: Irun kiki, adua,
sise afm, tit, ati fifi ori kanl, ati ibru, ipaya, if, ati b b l.
Ati pe ohun ti n b wnyi n b ninu awn iroyin awn ijsin
wn:
1- Tit ara m, ati aiduro, plu k aar.
2- Sise afm fun lhun tO m, tO si ga.
3- Titra m title ti lhun, ati pipa s ti, nitori sis wn
kuro nibi awn s nlanla ati kkk.
4- Itriba fun lhun plu plp ijsin.
lhun tO ga s pe:
.,,, . _,, , .,-, | ,. ..,. _, [ .
Wn a maa fi oru ati san se afm, wn ki i ko aar [Suuratul-Anbiyaa:
20].
lkarun-un: Awn is awn Malaika:
Awn Malaika a maa se awn is ribiribi ti lhun fi wn s,
ninu wn ni:
1- Awn ti wn gbe aga-la lhun -Al-Arsh- ru.
2- Malaika ti a fi s sis is lhun ti maa N fi i rans si awn
ojis.
3- Awn olus gba-idra -Al-Janna- ati ina.
4- Awn ti a fi s su-ojo ati ojo, ati irugbin.
- 27 -

5- Awn ti a fi s awn apata.
6- Malaika ti a fi s fif atgun si iwo.
7- Awn ti a fi s kik is awn m Aadama sil.
8- Awn ti a fi s sis awn m Aadama. Nitori naa nigba ti
lhun ba k aksil nnkan kan le e lori, wn yoo fi i sil, ohun ti O
ksil yoo si sl si i.
9- Awn ti a fi s bib plu eniyan, ati pipe e l sidi rere.
10- Awn ti a fi s omi gblgbl ninu apo-ibi, ati fif mi si
eniyan lara, ati kik aksil r -arziki- r, ati is r, ati pe s oloriibu
ni i, tabi oloriire.
11- Awn ti a fi s gbigba mi awn m Aadama ni asiko iku.
12- Awn ti a fi s bibi awn eniyan leere ninu awn saare wn,
ati ohun ti yoo ti yin r jade, ninu idra tabi iya.
13- Awn ti a fi s jijis fun Anabi wa, ki ik ati la lhun o
maa ba a, nipa kiki la -salama- ti awn ij r n ki i.
Ati pe eleyii lo fa a ti Musulumi k fi bukaata lati rin irin-ajo l
si d r nitori atiki i, ki ik ati la lhun o maa ba a, ni kiki la,
kaka b, o to o pe ki o se asalaatu fun un, ki o si ki i ni kiki la ni
ibikibi; tori pe awn Malaika yoo gbe kiki r, wn yoo si fi jis fun
Anabi, ki ik ati la lhun o maa ba a, ati pe a ki i rin irin-ajo l si
masalasi Anabi afi nitori atiki irun ninu r.
Ati pe wn tun ni awn is pup gan-an, sugbn eleyii lo
gbajum ju ninu wn, ninu awn ri-r lori eleyii ni:
lhun tO ga s pe:
.,,,, , .,,,, ,_ - .,-, ,- , , .,- ,
, , | , _, [ .
Awn ni ti wn gbe aga-la lhun -Al-Arsh- ru, ati awn ti o wa
ni agbegbe r, wn n se afm plu fifi p fun Oluwa wn, wn si ni
igbagb si I, wn si n tr aforijin fun awn ni ti wn gbagb ni
ododo [Suuratu Gaafir: 7]. lhun -giga ni fun Un- tun s pe:
- , . = .,, : _ , , ,_ | , _, - [ .
S pe: nikni ti o ba j ta Jibriil, dajudaju oun lo s kal si kan
r plu iynda lhun [Suuratul-Baqarah: 97]. lhun tO ga tun s pe:
, ', .,' ., ., = , ,, ,-,-' ,,,,' ,=
,' | . _, - .[
- 28 -

Iba se pe iw ri awn alabosi ninu ipka iku ni, ti awn Malaika si t
w wn [pe]: y awn mi yin jade [Suuratul-Anaam: 93].
lkfa: Iw awn Malaika lori awn m Aadama
1- gbigba wn gb lododo.
2- Nini if wn, ati sise agbega wn, ati sis nipa awn la wn.
3- Sise bibu wn leew, tabi fifi abuku kan wn, tabi fifi wn se
yy.
4- Jijinna si ohun ti awn Malaika korira, nitori pe ohun ti maa n
ni awn m Aadama lara a maa ni wn lara.
Eso nini igbagb-ododo si awn Malaika:
(a) Fifi igbagb-ododo rinl, nitori pe igbagb-ododo ki i dara
afi plu gbigba wn gb.
(b) Mim nipa titobi lda wn -ibukun ati giga ni fun Un- ati
agbara R, ati ijba R; nitori pe titobi da n b ninu titobi lda.
(d) Lilekun igbagb-ododo ni kan Musulumi latari mim awn
iroyin wn, ati awn ipo wn, ati awn is wn.
(e) Ibal-kan ati ifayabal fun awn olugbagb-ododo nigba ti
lhun ba N fi awn Malaika fi wn rinl.
() Nini if awn Malaika lori ohun ti wn n se ninu awn
ijsin, ni na ti o pe ju, ati titr aforijin wn fun awn olugbagb-
ododo.
(f) Kikorira awn is ti k dara ati awn s.
(g) Didup fun lhun -mim ati giga ni fun Un- lori amojuto
R lori awn da R, nigba ti O fi s wn ninu awn Malaika wnyi
ni ti yoo maa se is wn, ati kik awn is wn sil, ati ohun ti o yat
si eleyii ninu awn anfaani wn.

- 29 -

ORIGUN KTA: NINI IGBAGB-ODODO SI AWN TIRA
Nini igbagb-ododo si awn tira lhun, ti a s kal fun awn
ojis, ki ik ati la lhun o maa ba wn, ni origun kta ninu awn
origun igbagb-ododo, tori pe dajudaju lhun ti ran awn ojis R
plu awn ri-r, O si s awn tira kal fun wn, ki wn o maa j ik
fun awn da, ati ifinimna fun wn, nitori ki oriire wn o le baa rinl
ni aye ati ni run; ati nitori ki o le baa j ilana kan ti wn yoo maa t,
ati oluse-idaj laarin awn eniyan nipa ohun ti wn se iyapa-nu si.
lhun tO ga s pe:
, ,, .,,', . ,, ,', .,, _ _'
| .,- _, ,. ~ .[
Dajudaju A ti ran awn ojis wa plu awn alaye, A si s Tira ati
osunwn kal plu wn, ki awn eniyan o le baa duro plu sise
deedee [Suuratul-Hadiid: 25], lhun tO ga tun s pe:
,', ,_, ,, , = . -, ' . . ,,
, ,- , , ,-, -, | , _, [ .
Awn eniyan j ij kan soso, n ni lhun ba gbe awn anabi dide ni
olufunni ni iro idunnu, ati olukil, ati pe O s Tira kal fun wn plu
ododo, ki O le baa se idaj laarin awn eniyan nipa ohun ti wn n se
iyapa-nu si [Suuratul-Baqarah: 213].
[1] Paapaa nini igbagb-ododo si awn Tira:
Nini igbagb si awn Tira ni: Gbigba ni ododo ti o gbopn pe
dajudaju lhun ni awn tira kan, ti O s wn kal fun awn ojis R,
ki ik ati la lhun o maa ba wn, ati pe ara r R ni paapaa ni
wn, iml ati imna si ni wn, b ni ododo, otit, ati ise-deedee ni
ohun ti wn se akojp r [sinu]. ranyan ni title e ati sisis plu r;
nikan k si m onka wn yat si lhun.
lhun tO ga s pe:
, _, = , , | . _, . .[
Ati pe lhun ba Muusa sr ni ibasr gan-an [Suuratun-Nisaai: 164].
= _, - ,-' _- ,' -' ., | ,, _, [ .
Ati pe ti kan ninu awn olusb si lhun ba tr idaabo ld r,
ki o daabo bo o titi ti yoo fi gb r lhun [Suuratut-Tawbah: 6].
- 30 -

[2] Idaj gbigba awn Tira naa gb:
ranyan ni nini igbagb-ododo si gbogbo awn tira ti lhun s
kal fun awn ojis R, ki ik ati la lhun o maa ba wn, ati pe
lhun -ibukun ati giga ni fun Un- ti s wn ni r ni paapaa, b ni
ohun ti a s kal ni wn, wn ki i se ohun ti a da, nikni ti o ba si
tako wn, tabi o tako nnkan kan ninu wn ti se aigbagb.
lhun tO ga s pe:
,,' , ., ,_ _ , ., ,_, =, , , ,
. ,-. ,,, _, , , =, ,, , ,'
,, .. | . _, .[
yin olugbagbo-ododo, gba lhun gb ati awn ojis R, ati Tira
ti o s kal fun Ojis R, ati Tira eyi ti o s kal siwaju [r], ni ti o ba
se aigbagb si lhun, ati awn Malaika R, ati awn Tira R, ati
awn ojis R, ati j-ikyin, dajudaju o ti sina ni isina ti o jinna
[Suuratun-Nisaai: 136]. lhun tO ga tun s pe:
.,~, , ,, , _ ,' . , . | . _, ~~ .[
Eleyii si ni Tira kan ti Awa s kal ni oni-ibukun. Nitori naa maa
tle e, ki si maa bru [lhun], ki le baa j ni ti a o k [Suuratul-
Anaam: 155].
[3] Bukaata awn eniyan si awn Tira naa, ati Hikmah
-gbn- ti n b ninu sis wn kal:
Alakk: Ki Tira ti a s kal fun ojis naa o le baa j pe oun ni
ibupadasi fun awn ij r, ki wn o maa pada si idi r lati m nipa sin
wn.
lkeji: Ki Tira ti a s kal fun ojis naa o le baa j adaj,
oluse-dgba fun awn ij r, nipa gbogbo ohun ti wn ba se iyapa-nu
si.
lkta: Ki Tira ti a s kal naa o le baa maa s sin naa lyin
iku ojis naa, gbogbo bi o ti le wu ki awn aaye ati asiko o jinna sira
wn si, gg bi ohun ti o j ise ipepe Anabi wa Muhammad, ki ik ati
la lhun o maa ba a.
lkrin: Ki awn Tira wnyi o le baa j awijare lhun lori
awn da R, ki aaye o ma gba wn lati tapa si wn, tabi lati jade kuro
ninu wn.
lhun tO ga s pe:
- 31 -

' . . ,, ,', ,_, ,, , = . -,
, ,- , , ,-, -, | , _, [ .
Awn eniyan j ij kan soso, lhun gbe awn anabi dide ni
olufunni ni iro idunnu, ati olukil, ati pe O s tira kal fun wn plu
ododo, ki O le baa se idaj laarin awn eniyan nipa ohun ti wn n se
iyapa-nu si [Suuratul-Baqarah: 213].
[4] Bi a o ti gba awn Tira naa gb:
Nini igbagbo si awn Malaika a maa j akop ati ni fsiww:
Ti akop ni: Ki o gbagb pe dajudaju lhun s awn tira kan
kal fun awn ojis R, ki ik ati la lhun o maa ba wn.
Ti fsiww si ni: Ki o ni igbagb si ohun ti lhun daruk
ninu awn tira R ninu Al-Quraan alapnle. A si ti m ninu eleyii:
Al-Quraan, ati At-Tawraata -Majmu Laelae- ati Zabuurah, ati Injiila
-Bibeli, Majmu Titun- ati Suhuf -iwe- Anabi Ibraahiim ati Muusa. A
si tun gbagb pe dajudaju yat si eleyii lhun ni awn tira kan ti O
s kal fun awn anabi R, ti nikan k m oruk wn, ati onka wn,
yat si ni ti O s wn kal -mim ati giga ni fun Un-.
Ati pe gbogbo awn Tira wnyi wa lati wa fi At-Tawhiid -sise
lhun ni kan- ati sise E ni so plu ijsin rinl, ati sise awn is
rere, ati kik Ash-Shirk -isb si lhun- ati ibaj lori il. Nitori naa
kan naa ni ipil ipepe awn anabi, bi o til j pe iyapa wa laarin wn
ninu awn ofin ati awn idaj.
Nini igbagb si awn Tira naa ni gbigba siskal wn fun awn
ojis ti o ti siwaju, ati pe nini igbagb si Al-Quraan ni gbigba a gb,
ati title ohun ti o wa ninu r.
, ,, . , , =, .,,', ,_ , ,'
_, | , _, ~ .[
Ojis naa gba ohun ti a s kal fun un lati d Oluwa r gb, ati
awn olugbagb-ododo, onikaluku wn gba lhun gb ati awn
malaika R, ati awn tira R, ati awn ojis R [Quraani, Baqarah: 285].
lhun ti O ga tun s pe:
.,,' , , ., ,,_ ,, ,' , | ,. _, [ .
tle ohun ti a s kal fun yin lati d Oluwa yin, ki ma si se tle
awn alafyinti kan lyin R [Suuratul-Aaraaf: 3].
- 32 -

Ati pe dajudaju Al-Quraan da yat si awn tira ti o siwaju plu
awn nnkan kan; eyi ti o pataki ju ninu wn ni:
1- Wi pe Muujizah -akonilagara- ni i plu gbolohun r, ati
itum r, ati ohun ti n b ninu r ninu awn nnkan ti o daju gan-an
nipa ile-aye ati im.
2- Wi pe oun ni ipari awn tira sanma, dajudaju a fi i se opin
awn tira naa, gg bi a ti se fi anabi wa Muhammad, se ipkun fun
awn ojis.
3- Wi pe lhun ti se Olugbw sis , nibi gbogbo ayipada,
tabi atwb, yat si awn tira yoku ti o se pe ayipada ati atwb ti
wnu wn.
4- Wi pe olujri ododo ni i fun ohun ti o siwaju r ninu awn
tira, olus si ni i lori wn plu.
5- Wi pe olupar ni i fun gbogbo awn tira ti o siwaju.
lhun tO ga s pe:
, ,. , ,, ,- . , . ,., ,,
.,,, , ~_, | .,, _, [ .
K j r kan ti wn da adapa ir r, sugbn o j ki a m ododo eyi
ti o ti siwaju r, o si n se alaye gbogbo nnkan, ati pe imna ati aanu ni
fun awn ij ti wn j onigbagb-ododo [Suuratu Yuusuf: 111].
[5] Gbigba awn iroyin awn tira ti o siwaju naa:
A m amdaju pe ododo ti k si iyemeji ninu r ni ohun ti o wa
ninu awn tira wnyun un, ninu awn iroyin ti lhun fi rans si
awn ojis R, ki ik ati la lhun o maa ba wn.
Sugbn eyi k tum si pe ki a ni igbagb si ohun ti o wa ninu
awn tira ti n b lw awn onitira -Ahlul-Kitaab- nisinyi, nitori pe
ayipada ati atwb ti ba wn, wn k si sku lori ipil wn, eyi ti
lhun s kal fun awn ojis R, ki ik ati la lhun o maa ba a.
Ati pe ninu ohun ti a m amdaju r ninu awn tira wnyi ni
ohun ti lhun fun wa ni iroyin nipa r ninu Tira R, nipa pe: Aru-
ru-s kan k ni i ru ru s lomiran, ati pe k si ohun ti o wa fun
eniyan ju ohun ti o se ni is l, ati pe a o fi is r han an nigba ti o ba
ya, lyin naa a o san an ni san r ni san ti o kun rr.
_, .-. ', , ' . _., ,,,,, . __, __, _, .'
,-' . _ . . , .', . ,, , , .', . .,- ,- ,
- 33 -

_.,. | ,- _, . .[
Tabi wn k fun un niro ni nipa ohun ti o wa ninu Tira Muusa. Ati
Ibraahiim ni ti o mu ofin lhun s. Pe mi-ls kan k ni i ru ru
s omiran. Ati pe k si ohun ti o wa fun eniyan ju ohun ti o se ni is
l. Ati pe is r a o fi i han an nigba ti o ba ya. Lyin naa a o san an ni
san r ni san ti o kun rr [Suuratun-Najm: 36-41]. lhun tO ga tun s
pe:
_,', _- ,-., , ,- .,,, , . ,. .-. . .
_,, ,,,, .-. | _. _, - [ .
Sugbn ismi ile-aye ni wa maya. B si ni [ismi] run lo dara
jul, ti yoo si maa b titi. Dajudaju eyi n b ninu awn tira ti akk.
Tira Ibraahiim ati ti Muusa [Suuratul-Aalaa: 16-19].
Sugbn awn idaj wn: ranyan lo j lori wa pe ki a maa fi
ohun ti o wa ninu Al-Quraan sis, yat si ohun ti o wa ninu awn tira
ti o siwaju, a o wo o, ti o ba j ohun ti o tako ofin wa, a k ni i sis
plu r, ki i se nitori pe o j ir, b k, otit ni i ni asiko r, sugbn ki
i se ranyan lori wa pe ki a sis plu r, nitori pe a ti pa sise is plu
ofin r r plu ofin ti wa. Nitori naa ti o ba dgba plu ofin wa; a j pe
otit ti ofin wa tka si jij otit r ni i.
[6] Awn Tira ti o ti sanma wa, eyi ti oruk wn wa
ninu Al-Quraan ati Sunna, ni:
1- Al-Quraan Alapnle:
Oun ni r lhun eyi ti O s kal fun Muhammad, opin awn
ojis ati awn anabi, ki ik ati la lhun o maa ba a. Nitori naa o j
opin awn tira ti a s kal, lhun si ti se Olugbw sis nibi
ayipada ati atwb, O si se e ni olupar fun awn tira yoku.
lhun tO ga s pe:
.,=- , , , - | ,-- _, - .[
Dajudaju Awa ni a s iranti naa kal, ati pe dajudaju Awa ni Olus
r [Suuratul-Hijr: 9], lhun tO ga tun s pe:
, ' . -, . :, ,', ,- , ,,, . ,,
= ,' ,,,, | ' _, . .[
A si ti s Tira naa kal fun plu ododo, o j olumunim ohun ti o
j ododo ninu ohun ti o siwaju r ninu tira, ati olus lori r. Nitori naa
- 34 -

maa se idaj laarin wn plu ohun ti lhun s kal [Suuratul-Maaidah:
48].
2- At-Tawraata -Majmu Laelae-:
Oun ni Tira ti lhun s kal fun Anabi Muusa, ki la lhun
o maa ba a, O si se e ni imna ati iml, ti awn anabi awn m
Isrli ati awn olum wn maa n fi n se idaj.
Sugbn At-Tawraata ti o j ranyan pe ki a ni igbagb si ni eyi ti
lhun s kal fun Anabi Muusa, ki la lhun o maa ba a, ki i se
At-Tawraata ti wn ti ti w b, ti o wa lw awn oni-tira ni oni yii.
lhun tO ga s pe:
,, _, ,' , , ,' , .,, ,- _,,
= . ,=- _-., .,,,,, | ' _, .. .[
Dajudaju Awa ti s At-Tawraata -Majmu Laelae- kal, imna wa
ninu r ati iml. Awn anabi ti wn gbafa fun lhun a maa daj
plu r fun awn Yahuudi -Ju- ati pe awn alufa wn agba ati awn
amofin wn naa [a maa daj plu r], nitori ohun ti a fun wn s ninu
tira lhun [Suuratul-Maaidah: 44].
3- Injiila -Bibeli, Majmu Titun-:
Oun ni Tira ti lhun s kal plu ododo fun Anabi Isa -Jesu-
ki la lhun o maa ba a, ajri ododo ni i fun ohun ti o siwaju r
ninu awn tira ti o ti sanma wa.
Sugbn Bibeli -Majmu Titun- ti o j ranyan pe ki a gbagb ni
Tira eyi ti lhun s kal fun Anabi Isa -Jesu- ki la lhun o maa
ba a, plu ipil r ti o se deedee, ki i se awn Bibeli ti wn ti ti w
b, ti n b lw awn oni-tira ni oni yii.
lhun tO ga s pe:
,- ,, _, ,, , ' . <, , _,, ,_ _ ,,
=,, , _, ,, , ' ., _,, , | _,
' . .[
Ati pe Awa fi Anabi Isa m Maryam tle ipas wn, ni olujri
ododo si ohun ti o siwaju r ninu At-Tawraata, A si fun un ni Injiila -
Bibeli- imna wa ninu r ati iml, o si j olumunim ododo nipa
ohun ti o ti siwaju r ninu At-Tawraata, o si tun j imna ati isiti fun
awn olubru lhun [Suuratul-Maaidah: 46].
- 35 -

Ninu ohun ti At-Tawraata ati Bibeli se akojp r ni ifunni ni
iro-idunnu plu is [ti a fi ran] Anabi Muhammad, ki ik ati la
lhun o maa ba a. lhun tO ga s pe:
,-, _, , ,, ,- . _ ,, .,, ,
.- ,,, ,-, .,= , -, ,' ,,,, ,,', ,,',
,,, . _ ., ,,. ,, _.,, . | ,. _, ~ .[
Awn ti wn n tle ti Ojis naa, Anabi naa, ni ti k m k ti k
m ka, ni ti wn ba aksil nipa r ld wn ninu At-Tawraata ati
ninu Injiila, yoo maa fooro wn si iwa rere, yoo si maa k aburu fun
wn, yoo si maa se awn ohun ti o dara ni t fun wn, yoo si maa se
awn ohun ti k dara ni eew fun wn, yoo si maa gbe awn ru ti o
wuwo kuro fun wn, ati ajaga ti n b fun wn [Suuratul-Aaraaf: 157].
4- Zabuura
Oun ni Tira eyi ti lhun s kal fun Anabi Daauud, ki la
lhun o maa ba a. Zabuura eyi ti o si j ranyan pe ki a gbagb ni
ohun ti lhun s kal fun Anabi Daauud, ki la lhun o maa ba
a, ki i se eyi ti atwb ti w inu r ninu is awn Yahuudi -Ju-.
lhun tO ga s pe:
_,,_ , ,, | . _, [ .
Ati pe Awa fun Daauud ni Zabuura [Suuratun-Nisaai: 63].
[5] Tira Anabi Ibraahiim ati ti Anabi Muusa:
Oun ni Tira ti lhun fun Anabi Ibraahiim ati Anabi Muusa, ki
la lhun o maa ba awn mejeeji, awn tira wnyi si ti snu, a k si
m nnkan kan nipa wn yat si ohun ti r nipa r wa ninu Al-
Quraan alapnle ati Sunna.
lhun tO ga s pe:
_, .-. ', , ' . _., ,,,,, . __, __, _, .'
,-' . _ . . , .', . ,, , , .', . .,- ,- ,
_.,. | ,- _, . .[
Tabi wn k fun un niro ni nipa ohun ti o wa ninu Tira Muusa. Ati
Ibraahiim ni ti o mu ofin lhun s. Pe mi-ls kan k ni i ru ru
s omiran. Ati pe k si ohun ti o wa fun eniyan ju ohun ti o se nis l.
Ati pe is r a o fi i han an nigab ti o ba ya. Lyin naa a o san an ni
san r ni san ti o kun rr [Suuratun-Najm: 36-41]. lhun tO ga tun s
- 36 -

pe:
_, _' . _. ,_ , ,, . _- ,-., , ,- .,,, ,
_,', . ,. .-. . . _,, ,,,, .-. | _. _, . - [ .
Dajudaju ni ti o se mim ti jere. Ti o si n ranti oruk Oluwa r, ti o
si n kirun. Sugbn ismi ile-aye ni n wa maya. B si ni [ismi] run
lo dara ju, ti yoo si maa b titi. Dajudaju eyi n b ninu awn tira ti
akk. Tira Ibraahiim ati ti Muusa [Suuratul-Aalaa: 14-19].
- 37 -

ORIGUN KRIN: NINI IGBAGB-ODODO SI AWN OJIS
[1] Nini igbagb-ododo si awn ojis, ki la lhun o
maa ba wn:
kan ni i ninu awn origun igbagb-ododo, awn ti o se pe
igbagb niyan k le e rinl afi plu wn.
Nini igbagb-ododo si awn ojis si ni: Nini adiskan ti o
gbopn pe dajudaju lhun ni awn ojis kan, ti O sa lsa, nitori jij
awn is R dopin. Nitori naa nikni ti o ba tle wn ti mna, nikni
ti o ba si k ti wn ti sina, ati pe wn ti jis ohun ti lhun s kal fun
wn ni jijis ti o han gbangb, wn si jis ohun ifkantan naa, wn si
se isiti fun ij wn, wn si jagun nitori lhun ni paapaa jijagun, wn
si mu awn awijare wa, ati pe wn k yi nnkan kan pada, b wn k
pa nnkan kan da, wn k si gbe nnkan kan pam ninu ohun ti a fi ran
wn nis, a si tun ni igbagb si awn ti lhun daruk wn fun wa ati
awn ti k daruk, ati pe gbogbo ojis a maa funni iro-idunnu nipa ni
ti n b lyin r, b ni ni ti o gbyin ninu wn a maa se ijri ododo
fun ni ti o siwaju r.
lhun tO ga s pe:
,, .,,, -, ,-, ,,,, ,' , , ,' , =,
-' , , . ,_ .,, _,' , _,, _, _,' , .,
., -, ,, | , _, [ .
wi pe: Awa gba lhun gb, ati ohun ti a s kal fun wa ati ohun
ti a s kal fun Ibraahiim, ati Ismaaiiil, ati Ishaaq, ati Yaaquub, ati
awn armdm, ati ohun ti a fun Muusa ati Isa ati ohun ti a fun
awn anabi lati d Oluwa wn, awa k ya nikan si t ninu wn,
awa si j ni ti o juw-jus sil fun lhun -Musulumi- [Suuratul-Baqarah:
136].
Nitori naa nikni ti o ba pe ojis kan ni ir, dajudaju o ti pe ni
ti o gba lododo [ninu wn] ni ir, ati pe nikni ti o ba k r si i lnu,
ti k r si ni ti a pa a las pe ki o tle ti lnu. lhun tO ga s pe:
, . , .,,,, _, = , ,,, .' .,,,,, _, =, .,,,
, : , ,-, .' .,,,,, , ,, , . .,, , :,'
,, , ,, ', - | . _, ~ . ~ [ .
Dajudaju awn ti wn n se aigbagb si lhun, ati awn ojis R, ti
- 38 -

wn si n f lati fi ipinya si aarin lhun, ati awn ojis R, ti wn si n
s pe: Awa gba apa kan gb [ninu awn ojis] a si se aigbagb si
omiran; ti wn si n f lati mu oju-na kan laarin eleyii. Awn wnyi ni
alaigbagb ni ododo, a si ti pese iya lt fun awn alaigbagb
[Suuratun-Nisaai: 150, 151].
[2] Paapaa Jij anabi:
Jij anabi ni: Wiwa laarin lda ati da nipa jijis ofin R,
lhun A maa se e ni idra fun ni ti O ba f ninu awn da R, A si
maa se sa ni ti o ba f fun un ninu awn da R. Nitori naa sise sa
k j ti nikan yat si I -mim ni fun Un-. lhun tO ga s pe:
_., _,- = . , _ ' =., = | _- _, ~ .[
lhun A maa ssa awn ojis ninu awn malaika ati ninu awn
eniyan; dajudaju Olugbr, Oluriran ni lhun [Suuratul-Hajj: 75].
Ati pe ohun ti a maa n fi i ta eniyan lr ni jij anabi, ki i se
ohun ti a maa n sis ri, a ki i ri i plu plp title ti lhun, tabi
ijsin, b ni ki i wa plu sa anabi naa tabi titr r, ati pe k til j
nnkan kan bi k se yiyan ati sa lati d lhun, ba tO ga, tO si
gbn-un-gbn. lhun tO ga s pe:
.,, , ,,, ., , _- = | _, _, [ .
lhun A maa yan ni ti O ba f funra R, A si maa t ni ti n sri
[si d R] si na d ara R [Suuratush-Shuuraa: 13].
[3] Hikmah -gbn- ti o wa ninu riran awn ojis:
Hikmah -gbn- ti o wa ninu riran awn ojis, ki la lhun o
maa ba wn, n b lara awn nnkan kan, ti o se pe ninu wn ni:
Alakk: Yiy awn eniyan kuro ninu jijsin fun awn eniyan
l sibi jijsin fun Oluwa awn eniyan, ati nibi imunisin jij ru fun da
l sibi ominira jijsin fun Oluwa awn da. lhun tO ga s pe:
' ~_ . _' , | .,. _, [ .
Ati pe Awa k ran nis afi ki o le j aanu fun gbogbo aye [Suuratul-
Anbiyaa: 107].
lkeji: Mim idi ti lhun titori r sda awn da, oun ni
jijsin fun Un, ati sise E ni so, eyi ti a k le e m afi ni na awn
ojis, awn ni ti lhun ssa wn ninu awn da R, ti O si fun wn
ni ajul lori gbogbo da. lhun tO ga s pe:
.,= ,-, = , .' .,_ ' , , | - _, .[
- 39 -

Ati pe dajudaju A ti gbe ojis kan dide ninu gbogbo ij kkan; pe:
maa jsin fun lhun, ki si jinna si awn oosa [Suuratu n-Nahl :36].
lkta: Gbigbe awijare duro lori awn eniyan plu riran awn
ojis naa. lhun tO ga s pe:
, , -- = _ .,, ,_, ,, _ = .,
,- ,,, | . _, ~ .[
Awn ojis ti wn j olufunni ni iro-idunnu ati olukil, ki awijare
kan o ma baa si fun awn eniyan ld lhun lyin -tO ti ran- awn
ojis wnyi, lhun si j Alagbara, lgbn [Suuratul-Nisaai: 165].
lkrin: Alaye apa kan ninu awn ohun ti o pam, eyi ti awn
eniyan k le m plu laakaye wn, gg bi awn oruk lhun ati
awn iroyin R, ati mim awn Malaika, ati j ikyin, ati ohun ti o
yat si eleyii.
lkarun-un: Jij ti awn ojis naa j awokse rere, lhun
pe wn plu awn iwa alapnle, O si s wn nibi awn iruju ati
ifkuf. lhun tO ga s pe:
,, = , :,' | . _, - [ .
Awn wnyi ni ni ti lhun ti t sna, nitori naa imna wn ni ki o
kse [Suuratul-An-aam: 90]. lhun tO ga tun s pe:
- ,' = ,_ , . | .,-. _, .[
Dajudaju ohun awokse rere n b fun yin lara Ojis lhun [Suuratul
Ahzaab: 21].
lkfa: Sise atunse awn mi, ati mimu aburu kuro ninu wn,
ati fif wn m, ati mim wn, ati sise ikil fun wn nibi gbogbo
ohun ti i maa n ko iparun ba wn. lhun tO ga s pe:
,,,, ,,,,,, , ,,, ,, ,, .,_ ,. ., ,
-, . | - _, [ .
Oun ni ni ti O gbe ojis kan dide laarin awn alaimk-mka lati
inu wn, ti n ka awn aayah R fun wn, ti o si n f wn m, ti o si n
k wn ni Tira ati gbn [Suuratul-Jumat: 2]. Anabi ki ik ati la lhun
o maa ba a, si s pe:

))
-. _ ,. .,
((
| ,-, .~' ,_ [ .
A k gbe mi dide afi ki n le baa pe awn iwa alapnle [Ahmad ati
Haakim lo gbe e jade].
- 40 -

[4] Is awn ojis ki la lhun o maa ba a:
Awn ojis ki la lhun o maa ba a, ni awn is ribiribi, ti o
se pe ninu wn ni:
a- Jij is ofin Sharia de opin, ati pipe awn eniyan l sidi ijsin
fun lhun nikan, ati bib ijsin fun ohun ti o yat si I danu. lhun
tO ga s pe:
=, _, = . -' .,-, ., ,-,, = .._ .,, ,
.,- | .,-. _, - [ .
Awn ni ti wn j is lhun de opin, ti wn si n bru R, ti wn
k si bru nikan yat si lhun, lhun si to ni Olusiro [Suuratul-
Ahzaab: 39].
b- Sise alaye ohun ti lhun s kal ni sin. lhun tO ga, s
pe:
.,,, ,,, ,,, ` , , :, ,', | - _, .. .[
Ati pe A s iranti naa kal fun , ki o le maa se alaye fun awn
eniyan ohun ti a s kal fun wn, ati ki wn o le baa maa ronu
[Suuratun-Nahl: 44].
d- Fifi awn ij mna l sidi rere, ati sise ikil fun wn nibi
aburu, ati fifun wn ni iro-idunnu plu san, ati sise ikil fun wn plu
iya s. lhun tO ga s pe:
,_, ,, _ | . _, ~ .[
Ni awn ojis, ti wn j olufunni ni iro-idunnu ati olukil [Suuratun-
Nisaai: 165].
e- Sise atunse awn eniyan plu apejuwe daadaa, ati awokse
rere ninu awn r ati awn ise.
- Gbigbe ofin lhun duro laarin awn eniyan ati mimu un lo.
f- Ijri awn ojis lori awn ij wn ni j igbende, pe awn ti
j is fun wn ni jij ti o de opin, ti o han gbangb. lhun tO ga, s
pe:
,, .., _ :, -, ,,, ' - ., | . _,
. [ .
Nj bawo ni [r] yoo ti j nigba ti A ba mu lri kan wa ninu ij
kkan, ti A si mu iw jade ni lri lori awn wnyi [Suuratun-Nisaai: 41].
- 41 -

[5] sin gbogbo awn anabi ni Islam:
sin gbogbo awn anabi ati awn ojis ni Islam. lhun -giga ni
fun Un- s pe:
= , . | ., _, - .[
Dajudaju sin ni d lhun ni Islam [Suuratu Aal-Imraan: 19]. Gbogbo
wn ni wn n pepe l sidi ijsin fun lhun nikan, ati pipa ijsin fun
ohun ti o yat si I ti, bi o til j pe awn ofin wn ati awn idaj wn
yat sira wn, sugbn nu wn ko lori ipil, ti i se At-Tawhiid -sise
lhun ni kan ninu ijsin-. Anabi ki ik ati la lhun o maa ba a,
s pe:
))
. ,- .,.
((
| _- ,_ [ .
m bkan ni awn anabi Bukhari lo gbe e jade.
[6] Eniyan abara ni awn ojis, wn k m ikk:
Im ikk wa ninu awn iroyin jij lhun, ati pe k si ninu
awn iroyin awn anabi; nitori pe eniyan abara ni wn, gg bi awn
mran ti wn yat si wn ninu awn eniyan, wn a maa j, wn si
maa mu, wn a si maa f iyawo, wn a si maa sun, wn a si maa se
amodi, b ni a maa r wn. lhun tO ga s pe:
,. .,, = .,', , . ,' : _' ,
| ., _, .[
Awa k ran ojis kan ninu awn ojis nis siwaju r, afi ki wn o
maa j ounj, ki wn o si maa rin ni aarin awn ja [Suuratul-Furqaan: 20].
lhun tO ga s pe:
,_, -,_' , -, : _ _' , | , _, .[
Dajudaju Awa ti ran awn ojis kan nis siwaju r, A si se awn
iyawo ati awn m fun wn [Suuratur-Raad: 38]. Ati pe ohun ti i maa n
se eniyan ninu ibanuj, ati idunnu, idaamu, ati idasansan a maa se
wn; b ni lhun k sa wn lsa afi nitori jijis sin R de opin,
wn k si m ikk, afi ohun ti lhun ba fi han wn. lhun -giga ni
fun Un- s pe:
-' , _ ,,=, ., , . :, , ,_ _._ .
._ - , ,, , | - _, [ .
- 42 -

Oni-im ikk, nitori naa ki I fi im ikk R han ni kankan. Afi
ni ti O ba ynu si ni ojis kan, sibsib yoo j ki olus kan o maa b
ni iwaju r ati ni yin r [Suuratul-Jinn: 26-27].
[7] Is awn ojis:
lhun -mim ati giga ni fun Un- se sa awn ni-ajul ju ninu
awn da R, ati awn ti wn pe ju ni dida ati ni iwa fun jij is R, O
si se is fun wn kuro nibi awn s nlanla, O si f wn m nibi
gbogbo alebu titi wn yoo fi j is lhun fun awn ij wn. Nitori
naa nu awn ij ko lori pe ni ti a s ni wn ninu ohun ti wn n funni
niroyin r nipa lhun -mim ati giga ni fun Un- nipa jij is R de
opin. lhun tO ga s pe:
=, _ ., , ., :,_ :, ,' _, ,, ,,' ,
:., | ' _, [ .
Ir Ojis, jis ohun ti a s kal fun lati d Oluwa r de opin, bi o
k ba se b, a j pe iw k j is R de opin, lhun yoo si maa
daabo bo kuro ld awn eniyan [Suuratul-Maaidah: 67].
= . -' .,- ., ,-, = .._ .,, , | .,-. _, - [ .
Awn ni ti wn j is lhun de opin, ti wn si n bru R, ti wn
k si bru nikan yat si lhun [Suuratul-Ahzaab: 39]. lhun tO ga tun
s pe:
. _.-', ,,, -', ,_ .._ ,,' .' ,,
| - _, [ .
Ki O ba le m pe wn ti jis Oluwa wn de opin, ati pe O yipo ohun
ti n b ld wn, O si se isiro gbogbo nnkan ni onka [Suuratul-Jinn: 28].
Ati pe ti s kekere kan ba ti w nikan wn sl, eyi ti o se pe
k jm jij is dopin; a o se afihan r fun wn, wn yoo si
ronupiwada l si d lhun ni kia, wn yoo si sri pada l si d R.
Nitori naa yoo dabi ni pe k sl ri, wn yoo si ti ara r ni ipo ti o ga
ju awn ipo wn ti o siwaju l. Eleyii ri b, nitori pe dajudaju lhun
ti se adayanri awn anabi R, ki ik ati la lhun o maa ba wn,
plu pipe awn iwa, ati awn iroyin rere, O si f wn m kuro nibi
gbogbo ohun ti yoo mu ki iyi wn ati awn ipo wn o subu.
- 43 -

[8] Onka awn anabi ati awn ojis ati ni-ajul ju
ninu wn:
O rinl pe onka awn anabi, ki ik ati la lhun o maa ba
wn, ni grun mta ati nnkan kan le ni mwa, fun r Anabi, ki ik
ati la lhun o maa ba a, nigba ti wn bi i leere nipa onka awn
ojis [pe]:
))
_, ~ , ~,
((
| ,- ,_ [ .
grun mta ati mdogun, wn j, wn si p [Haakim lo gbe e jade]. Ati
pe awn anabi p ju eleyii l. O n b ninu wn ni ti lhun s fun wa
nipa r ninu Tira R, o si wa ninu wn ni ti k s fun wa nipa r, ati
pe lhun ti daruk mdgbn ninu wn ninu Tira R, ni anabi ati
ojis.
lhun tO ga s pe:
:, ,.. _, :, ,,.. , _, | . _,
. .[
Awn ojis kan n b ti A ti s itan wn fun tl, b ni awn ojis
kan n b ti A k s itan wn fun [Suuratun-Nisaai: 164].
, _ ,,,, , -- :, ,,- :,_ . . .-_ _,
,, . , ,_ , , -,, , .,,, - ,,
- ,- :, .,_, _,, .,,, .,,', .,, . _-, ,,_,
-. ,, _,, . . , ~,, ,,, _,, ,-,
' _ . ,. ,,, ,,-, ,,-, ,,_, ,,, ,
,, | . _, [ .
Eyi ni idi-r Wa ti A fun Ibraahiim lori awn eniyan r, A maa N
gbe ni ti o ba wu Wa ga ni ipo, dajudaju lgbn, Oni-Mim ni
Oluwa r. Awa si fun un ni Ishaaq ati Yaaquub, Awa si t onikaluku
wn si na, Awa si t Nuuhu si na siwaju. Ninu awn armdm r
ni Daauud, ati Sulaiman, ati Ayyuub, ati Yuusuf, ati Muusa, ati
Haaruun. Bayii ni A se maa N san san fun awn oniwa-rere. Ati
Zakariyyaa, ati Yahyaa, ati Isa, ati Ilyaas; gbogbo wn lo n b ninu
awn ni-rere. Ati Ismaaiiil, ati Alyasaa, ati Yuunus, ati Luut,
gbogbo wn ni A se ajul fun lori awn da. Ati ninu awn baba wn
- 44 -

ati awn armdm wn, ati awn m iya wn lkunrin, Awa si sa
wn lsa; A si t wn si na kan ti o t [Suuratul-Anaam: 83-87].
Ati pe lhun se ajul fun apa kan ninu awn anabi lori omran.
lhun tO ga s pe:
, _ , , . , | ., _, ~~ [ .
Ati pe dajudaju A ti fun apa kan ninu awn anabi ni ajul lori apa
kan [Suuratul-Israa: 55]. B ni lhun se ajul fun apa kan ninu awn
ojis lori omiran. lhun tO ga s pe:
, _ ,,., . , : | , _, ~ [ .
Awn ojis ni wnyun un, A se agbega fun apa kan wn lori apa
kan [Suuratul-Baqarah: 253].
Awn ti wn si ni ajul ju ninu wn ni awn oni-ipinnu [kan]
ninu awn ojis; awn ni Anabi Nuuhu, Ibraahiim, Muusa, Isa, ati
Anabi wa Muhammad, ki la lhun o maa ba wn. lhun -giga
ni fun Un- s pe:
, , ,,' _. _. | -. _, ~ .[
Nitori naa se suuru, gg bi awn oni-ipinnu [kan] ninu awn ojis
ti se suuru [Suuratul Ahqaaf: 35]. lhun -giga ni fun Un- tun s pe:
<, , _,, _,, ,,,,, _, , :, ,,, , -' ,
, ,, -', =, . | .,-. _, .[
Nigba ti A gba adehun ni d awn anabi ati ni d r ati ni d
Nuuhu ati Ibrahiim ati Musa ati Isa m Maryam, ati pe Awa gba
adehun ti o nipn ni d wn [Suuratul-Ahzaab: 7].
Anabi Muhammad, ki ik ati la lhun o maa ba a, si ni ni-
ajul ju ninu awn ojis, ipkun awn anabi, ga awn m Aadama,
asiwaju awn anabi nigba ti wn ba pej, agbnus wn nigba ti wn
ba wa, oni-ibuduro ti yin, eyi ti awn ni-akk ati awn ni-igbyin
yoo titori r jowu r, alasia p ati bat alreemu, olusip fun awn
da ni j igbende, oni-Al-Wasiilah -aye la nla kan ninu gba-idra-
ati Fadhiilah -ajul-. lhun ran an plu eyi ti o lla ju ninu awn ofin
sin R, O si se ij r ni ij ti o loore ju, ti a gbe jade fun awn
eniyan, ati pe O koj fun oun ati ij r ninu awn ajul ati awn
daadaa ohun ti o pin laarin awn ti wn siwaju wn, awn si ni
igbyin awn ij ni dida, sugbn awn ni akk wn ni gbigbe dide.
Anabi ki ik ati la lhun o maa ba a, s pe:
- 45 -

))
. _ .. ., .,
((
| , ,_ [ .
A fun mi ni ajul lori awn anabi plu ohun mfa [Muslim lo gbe e jade].
))
,- ., .- ., ,,, ., ,, , , ' . ,, _ ,
, .- . , , ,,
((
| ,, .~' ,_ [ .
Emi ni asiwaju awn m Aadama ni j igbende, w mi si ni asia
p yoo wa, ki i se ti irera. Ati pe k si anabi kan, Aadama ti o fi de
ori awn ti wn yat si i, ayaafi ki wn o wa ni ab asia mi ni j
igbende [Ahmad ati At-Tirmidzi ni wn gbe e jade].
ni ti o si pw le Ojis lhun, [Muhammad], ki ik ati la
lhun o maa ba a, plu ajul ninu wn ni Ibraahiim, Al-Khaliil -
aay lhun- ki la lhun o maa ba a. Nitori naa awn Khaliil
mejeeji ni ni-ajul ju ninu awn oni-ipinnu [kan] ninu awn ojis,
lyin naa ni awn mta yoku lyin awn mejeeji.
[9] Awn Muujizah [awn ohun ti i koni lagara ti o j
arisami] fun awn anabi, ki la lhun o maa ba wn
lhun se iranlw fun awn ojis R, ki la lhun o maa ba
wn, plu awn ami ti o ga, ati awn ohun ti i koni lagara ti iyanu, ki
o le baa j awijare tabi ri, gg bi Al-Quraan alapnle, ati lila osupa
[sis meji], ati yiyipada pa si ejo, ati dida y lati ara am, ati ohun ti o
yat si i.
Nitori naa ri ni ohun ti i koni lagara ti o yapa si ohun ti a ba
saaba lori jij anabi ti ododo, ri si ni ami apnle j lori ododo ni ti o
jri plu jij anabi ti ododo.
lhun tO ga s pe:
.,, _ _' | ,. .,- _, ~ .[
Dajudaju Awa ti ran awn ojis wa plu awn alaye [Suuratul-Hadiid:
25]. Anabi ki ik ati la lhun o maa ba a, si s pe:
))
. , ., _ .,. _,' , . .,. _
, ,,' .,' .' ,-_' .` . -,' ,-, ,,' , ,,
((
|
, [ .
K si anabi kan ninu awn anabi afi ki o j pe a fun un ninu awn
ami, ohun ti awn niyan gbagb lori iru r, sugbn eyi ti a fun emi k
j nnkan kan yat si Wahy -is ti lhun maa N fi i rans- O fi rans si
- 46 -

mi, nitori naa mo n rankan pe ki n j ni ti o pju ninu wn ni
mlyin ni j igbende [Bukhari ati Muslim lo gbe e jade].
[10] Nini igbagb si jij anabi Anabi wa, Muhammad,
ki ik ati la lhun o maa ba a:
Ipil nla kan ninu awn ipil igbagb-ododo ni nini igbagb si
jij anabi Anabi wa, ki ik ati la lhun o maa ba a, ati pe
igbagb-ododo k le e rinl afi plu r. lhun tO ga s pe:
_ ,, , ,_, =, ,, , , | _ _, [ .
Ati pe nikni ti k ba gba lhun gb ati Ojis R, dajudaju Awa
pese ina elejo fofo sil fun awn alaigbagb [Suuratul-Fath: 13].
))
= . . .' ,,, - ' .' .,' . - .', = ,_
((
| ,_
, [ .
A pa mi ni as pe ki n maa ja awn eniyan logun, titi ti wn yoo fi
jri pe: K si ba kan ti o t lati fi ododo jsin fun yat si lhun, ati
pe Muhammad, ojis lhun ni i se [Muslim lo gbe e jade]. Nini igbagb si
i ki ik ati la lhun o maa ba a, k si le e pe afi plu awn nnkan
kan ti o se pe ninu wn ni:
Ekinni: Mim Anabi wa Muhammad, ki ik ati la lhun o
maa ba a. Oun ni: Muhammad m Abdullah, m Abdul Muttalib,
m Haashim, ninu iran Quraish ni Haashim ti jade, kan ninu awn
Larubawa si ni awn Quraish i se, b ni awn Larubawa j apa kan
ninu awn armdm Anabi Ismaaiiil m Anabi Ibraahiim, Al-
Khaliil -aay lhun- eyi ti o lla ju ninu ik ati ig lhun ko maa
ba oun ati Anabi wa. dun mtalelgta ni Anabi wa lo laye, o lo
ogoji dun ninu r siwaju ki lhun O to se e ni anabi, o si fi dun
mtalelogun ninu r j ojis lhun, ati anabi R.
Ekeji ni: Gbigba a lododo lori ohun ti o funni niro, ati title ti
ninu ohun ti o pa las, ati jijinna si ohun ti o k, ti o si jagbe [m ni
lori r], ki a si ma se jsin fun lhun afi plu ohun ti o se lofin.
kta ni: Nini adiskan pe ojis lhun ni i si gbogbo awn
da nla meji; alujannu ati eniyan. Nitori naa aaye k gba nikan ninu
wn afi ki o tle e. lhun tO ga s pe:
,_ _ ,,' , ,~ ,, = | ,. _, ~ .[
S pe yin eniyan, dajudaju emi ni ojis lhun si gbogbo yin
[Suuratul-Aaraaf: 158].
- 47 -

krin ni: Nini igbagb si jij ojis r, ati pe oun lo ni ajul ju
ninu awn anabi ati opin wn. lhun tO ga s pe:
, , ,-, = ,_ . | .,-. _, . .[
Sugbn ojis lhun ni i, opin awn anabi si ni i plu [Suuratul Ahzaab:
40]. Ati pe Khaliil -aay- ba Alaanujul ni i, ati asiwaju awn m
Aadama, oni-ip nla, ni ti a se adayanri plu Al-Wasiilah -aye la nla
kan ninu gba-idra- eyi ti i se agbega ti o ga ju ninu gba-idra, ati
alabat alreemu, ati pe ij r ni ij ti o ni oore ju ninu awn ij.
lhun tO ga s pe:
.-,-' ' _- , | ., _, .[
yin ni ij ti o ni oore jul ti a gbe jade fun awn eniyan [Suuratu Aal-
Imraan: 110]. Awn si ni wn p ju ninu awn ara gba-idra -Al-Janna-
ati pe is r [ti a fi ran an] ni olupar fun gbogbo awn is ti o siwaju.
karun-un ni pe: Dajudaju lhun ti i lyin plu Muujizah -
ami akonilagara- ti o tobi ju, ati arisami ti o han ju, oun ni Al-Quraan
alapnle, r lhun ti a s nibi ayipada ati atwb. lhun tO ga
s pe:
,, .,', . ., ,', .' _ -, .-
_,~ ,,., . | _, ., [ .
S pe: Ti awn eniyan ati alujannu ba pap lori atimu iru Al-
Quraan yii wa, wn k ni le mu iru r wa, bi o f ki o j pe apa kan
wn n ran apa kan wn lw [Suuratul-Israa: 88]. lhun tO ga s pe:
.,=- , , , - | ,-- _, - .[
Dajudaju Awa ni a s iranti naa [Al-Quraan] kal, ati pe dajudaju
Awa ni Olus r [Suuratul-Hijr: 9].
kfa ni: Nini igbagb pe dajudaju Ojis lhun ki ik ati la
lhun o maa ba a, ti j is de opin, o si jis ohun ifkantan naa, o si
se isiti fun ij r. Nitori naa k si rere kan afi ki o ti tka r fun awn
ij r, ki o si ti gba wn ni iyanju nipa r, b ni k si aburu kan afi ki
o ti k fun awn ij r, ki o si ti se ikil fun wn nipa r. lhun tO
ga, s pe:
.- ,', ,, ,,- , , ,,, ,' ,_ ,
,,-_ ,._ | ,, _, [ .
- 48 -

Dajudaju ojis kan ti wa ba yin lati inu yin, ohun ti yoo ni yin lara a
maa le koko lara r, o j olusojukokoro lori yin [lati fi yin mna],
alaanu onik si ni fun awn olugbagb-ododo [Al-Quraan, Suuratu t-Tawbah:
128].
Anabi ki ik ati la lhun o maa ba a, si s pe:
))
., , _- _ ' , .' , - . ' = , _
, , , ' _-,
((
| , ,_ [ .
K si anabi kan ti lhun ran si ij kan siwaju mi, afi ki o j ranyan
lori r pe ki o fi na m awn ij r l sidi rere ohun ti o m fun wn,
ki o si kil fun ij r nibi aburu ohun ti o m fun wn [Muslim lo gbe e
jade].
Ekeje ni: Ninif Anabi, ki ik ati la lhun o maa ba a, ati
titi if r siwaju [fifran] mi [ni], ati awn da yoku, ati gbigbe e ga,
ati kika a kun, ati bibu iyi fun un, ati sise apnle r, ati title ti, tori pe
dajudaju eleyii n b ninu awn iw r, eyi ti lhun se ni ranyan ninu
Tira R fun Anabi R, ki ik ati la lhun o maa ba a, tori pe
dajudaju ninif r wa ninu ninif lhun, b ni title ti n b ninu
title ti lhun:
,,-_ _, =, ,,, , ,,, = ,- ., = .,- , .
| ., _, .[
fran yin, yoo si dari awn s yin jin yin, lhun si ni Alaforijin,
Alaanu [Suuratu Aal-Imraan: 31]. Ati r Anabi, ki ik ati la lhun o
maa ba a [to ni]:
))
.-' .,' - ,-' ,, . ~' , ,, , ,
((
|
, [ .
nikan ninu yin k ni i j ni ti o gbagb lododo [ni igbagb to pe],
titi ti n o fi j pe emi lo fran ju m r, ati baba r, ati gbogbo awn
eniyan lapap l [Bukhari ati Muslim lo gbe e jade].
kj ni: Titr ik ati la -Asalaatu ati Salama- fun Anabi, ki
ik ati la lhun o maa ba a, ati sise e lplp. Nitori naa dajudaju
ahun ni ni ti a daruk r ld r ti k se asalaatu fun un. lhun tO
ga s pe:
- 49 -

, _ _ .,., , = . ,., , ,. , , ,,'
, | .,-. _, ~ [ .
Dajudaju lhun ati awn Malaika R ni wn n fi ibukun fun Anabi.
yin ti gbagb ni ododo, maa tr ibukun fun un, ki si maa ki i ni
kiki la [Suuratul-Ahzaab: 56]. Anabi ki ik ati la lhun o maa ba a, s
pe:
))
, , = _. . _.
((
| , ,_ [ .
nikni ti o ba se asalaatu kan fun mi, lhun O tori r se asalaatu
mwa fun un Muslim lo gbe e jade.
Ati pe sise asalaatu -itr ibukun- fun un naa a maa kanpa ni
awn aaye kan, ninu wn ni: Ninu Ataaya ninu irun, ati ninu adua
Qunuut, ati irun ti a n ki si oku lara, ati Khutuba Jima, ati lyin pipe
irun, ati nigba ti a ba n w masalasi, ati jijade kuro ninu r, ati ninu
adua, ati nigba ti a ba daruk Anabi naa, ki ik ati la lhun o maa
ba a, ati awn mran ninu awn aaye.
ksan ni pe: Dajudaju Anabi ki ik ati la lhun o maa ba
a, ati awn anabi yoku, ki ik ati la lhun o maa ba wn, abmi
ni wn ni d Oluwa wn, ni ismi ti Barzakh -saare- ni ismi kan ti o
pe ju, ti o si ga ju ismi awn Shuhadaa -awn ti wn ku si ogun
atigbe sin ga- l, sugbn ki i se bi ismi wn lori il, ismi kan ti a k
m bawo lo ti se ri ni, ti k si le e mu oruk iku kuro fun wn. Anabi
ki ik ati la lhun o maa ba a s pe:
))
.,. -' ' .' _. _ ,- = .
((
| , ., ,,' ,_ [ .
Dajudaju lhun se e ni eew lori il pe ki o j ara awn anabi [Abu
Daauud lo gbe e jade]. Anabi ki ik ati la lhun o maa ba a tun s pe:
))
' , ` _' - -,_ ` = ` _ . ` ,, -
((
| , ,,' ,_ [ .
nikan k ni i salama si mi afi ki lhun O da mi mi pada fun mi
titi ti n o fi salama naa pada si i [Abu-Daauud lo gbe e jade].
kwa: Ninu ninif Anabi ki ik ati la lhun o maa ba a,
ni ki a ma se gbe ohn soke ni d r ni oju-aye r, bakan naa nigba ti
a ba n salama si i ninu saare r. lhun tO ga s pe:
,, ,,,- ., _ .,. , ,,.' ,, . , , ,,' ,
' - .' ,., ,,- .,, . ,', , | .,-- _, [ .
- 50 -

yin ni ti gbagb ni ododo, ma se maa gbe ohn yin ga bori
ohn Anabi ml, k si gbd maa kigbe ba a sr gg bi ikigbe
sr apa kan yin si apa keji, ki is yin o ma baa baj nigba ti yin k ni
i fura [Suuratul-Hujraat: 2,3].
Nitori naa apnle Anabi ki ik ati la lhun o maa ba a, lyin
ti a ti sin in da gg bi apnle r ninu j aye r, tori naa ranyan ni ki
a maa se apnle r ki ik ati la lhun o maa ba a, gg bi awn
ni-akk ki lhun O ynu si wn ti se, nigba ti wn j ni ti o
lagbara ju ni didgba plu Anabi, ki la lhun o maa ba a, ti wn
si j ni ti o jinna ju ninu awn eniyan si yiyapa si i, ati si sise
adadaal ohun ti k si ninu sin lhun.
kkanla: Fifran awn Sahaabe r, ati awn ara ile r, ati
awn iyawo r, ati sise ti wn lapap, ati sisra fun fifi abuku kan
wn, tabi bibu wn, tabi bibu nu-at lu wn plu nnkan kan, tori pe
dajudaju lhun ti ynu si wn, O si sa wn lsa fun jij ni Anabi
R, ki ik ati la lhun o maa ba a, ati pe O se e ni ranyan lori ij
yii pe ki wn o maa se ti wn. lhun tO ga s pe:
= ._ .-,, ,, ,, _.., ,,-,' .,,. .,,,
,._, ,, | ,, _, [ .
Awn ni ti o gba iwaju, awn ni-akk, ninu awn ti o si kuro ni
ilu -Makkah l si Madina- ati awn alatilyin -awn ara Madina- ati
awn ni ti o tle wn plu daadaa, lhun ynu si wn, awn naa si
ynu si I [Suuratut-Tawbah: 100].
))
_, -' ,-' ' , .,, , ._-.' , .
,. ., ,-'
(( ]
_- [ .
ma bu awn Sahaabe mi, mo fi ni ti mi mi wa lw R bura pe:
Ti o ba se pe nikan yin na iru oke Uhud ni wura, ki ba ti de opin
Mud -ab iwnka- nikan wn, tabi idaji r [Bukhari lo gbe e jade].
A si tr pe ki awn ti o de lyin wn o maa tr aforijin fun
wn, ki wn o si maa b lhun pe ki O ma fi keeta sinu awn kan
awn lori wn:
,-, , ,_ .,,, ,, ,.- ,, ., , ,
,,-_ ,._ : ,_ , , ,, - ., | ,- _, [ .
Ati pe awn ti wn de lyin wn, wn a maa s pe: Oluwa wa, dari
- 51 -

jin wa ati awn m-iya wa ti wn siwaju wa ninu igbagb-ododo, ma
se j ki adiskan buburu wa ninu kan wa si awn olugbagb-ododo,
Oluwa wa, dajudaju Iw ni Alaanu, Onik [Suuratul-Hashr: 10].
Ekejila: Jijinna si itay-aal nipa Anabi, ki ik ati la lhun o
maa ba a, tori pe dajudaju eleyii wa ninu ininilara ti o tobi ju fun un
ki ik ati la lhun o maa ba a, nigba ti o se pe Anabi ki ik ati
la lhun o maa ba a kil fun awn ij r nibi itay-aal nipa r, ati
asereke ninu riroyin r ati yiyin in, ati gbigbe e tay ipo r, eyi ti
lhun gbe e si, ninu ohun ti o j adayanri fun Oluwa, tO ga, tO si
gbn-un-gbn.
))
_,. , _,, .' .-' . .,_, = ,, . '
((
.
ru nikan ni mo j, nitori naa maa wi pe: ru lhun ati ojis R,
n k f pe ki gbe mi tay aaye mi . O tun s pe:
))
<, , _. .,~' _,,= .
((
-,-' .
ma se maa royin mi ni arof, gg bi awn alagbelebu -kiriyo- ti
royin m Maryam -Jesu- larof Bukhari ati Muslim lo gbe e jade. K si t pe
ki a maa pe e, tabi ki a ke gbajare l si d r, tabi ki a se irkirika
saare r, tabi ki a se ileri tabi ki a duran fun un, isb si lhun ni
gbogbo eleyii, lhun si ti k pe ki a sri ijsin si d lomiran yat si
Oun.
Bakan naa ni ida keji, dajudaju ijade kuro ninu Islam, ati
aigbagb ni aise apnle Anabi, ki ik ati la lhun o maa ba a, eyi
ti n muni m titabuku r lara ni, tabi yiy alebu r, ki ik ati la
lhun o maa ba a, tabi mimu un ni bintin, tabi fifi i se yy. lhun
tO ga s pe:
,_, ,, =,' .,.,, , . , , ,, ,_ .
| ,, _, ~ .[
S pe: S lhun, ati awn aayah R, ati Ojise R, ni fi n se yy?
ma se wa awawi m, dajudaju ti se aigbagb lyin igbagb yin
[Suuratu t-Tawbah: 65-66].
Nitori naa ninif ododo si Ojis R, ki ik ati la lhun o maa
ba a, ni yoo muni maa kse imna r, ati title ilana r, ati fifi ohun
ti o yapa si oju-na r ki ik ati la lhun o maa ba a sil. lhun
tO ga s pe:
,,, = ,- ., = .,- , . ,,-_ _, =, ,,, ,
- 52 -

| ., _, .[
fran yin, yoo si dari awn s yin jin yin, lhun si ni Alaforijin,
Alaanu [Suuratu Aal-Imraan: 31].
Tori idi eleyii ranyan ni aitay-aal ati aififal ninu sise agbega
Ojis lhun, ki ik ati la lhun o maa ba a. Nitori naa a k
gbd fun un ni iroyin jij lhun, tabi ki a tabuku iyi r ati iw r
ninu apnle ati if, eyi ti o se pe ninu eyi ti o han ju ninu r ni title
ofin r, ati rinrin lori imna r, ati wiwo awokse r, ki ik ati la
lhun o maa ba a.
ktala: Nini igbagb si Anabi ki ik ati la lhun o maa ba
a, k le e rinl afi plu gbigba a lododo, ati sisis plu ohun ti o mu
wa, ati pe eleyii ni itum igbafa fun un, ki ik ati la lhun o maa
ba a, nitori naa title ti ni title ti lhun, b ni sis ni sis
lhun.
Ati pe plu rinrinl gbigba a lododo, ati title e, ki ik ati la
lhun o maa ba a, ni nini igbagb si i ki ik ati la lhun o maa
ba a, yoo se rinl.

- 53 -

ORIGUN KARUN-UN: NINI IGBAGB-ODODO SI J
IKYIN
[1] Nini igbagb si j ikyin:
Oun ni: Nini adiskan pipari ismi ile-aye, ati wiw inu ile
mran lyin r, ti yoo br plu iku, ati ismi Barzakh -saare- ti yoo si
kja gba ara dide akoko igbende, lyin naa gbigbe da dide, ati akoj,
ati san, titi de ori ki awn eniyan o w gba-idra -Al-Janna- tabi ina.
kan ninu awn origun igbagb-ododo ti o se pe igbagb eniyan
k le e pe afi plu wn ni nini igbagb si j ikyin. Nitori naa nikni
ti o ba tako o, dajudaju o ti se aigbagb. lhun tO ga s pe:
,-. ,,, =, _ , | , _, [ .
Sugbn oluse-daadaa ni ni ti o gba lhun gb, ati j ikyin
[Quraani: 177].
))
. __-' ,,, ._, ., ., .=, , .'
,, _- _, ,, .,-.
((
| , ,_ [ .
Nitori naa Fun mi ni iroyin nipa igbagb-ododo? Anabi dahun pe: Ki
o gba lhun gb, ati awn Malaika R, ati awn tira R, ati awn
ojis R, ati j ikyin, ki o si gba aksil -Kadara- gb, rere r ati
aburu r [Muslim lo gbe e jade].
Ninu ohun ti o si j ranyan pe ki a ni igbagb-ododo si ni awn
ohun ti yoo siwaju j ikyin naa, ninu ohun ti Ojis lhun ki ik
ati la lhun o maa ba a, funni niro nipa r, ninu ohun ti yoo sl
ninu awn ami igbende ati awn apr r.
Awn oni-mim si ti pin awn ami wnyi si na meji:
(a) Kekere: Oun ni eyi ti n tka si sisunm igbende, oun si p
jj, ati pe pup ninu r, tabi eyi ti o pju ninu r lo ti sl.
Ninu r si ni: Gbigbe Anabi wa, ki ik ati la lhun o maa ba
a dide, ati sisnu ifkantanni, ati sise awn masalasi ls, ati sise
fuk plu r, ati ki awn darandaran o maa se idije kik ile giga, ati
jija awn Yahuudi -Ju- logun, ati pipa wn, ati kikuru asiko, ati
didinku is, ati yiyju awn amiwo, ati pip pipa eniyan, ati pup
agbere -Zina- ati iwa pokii.
lhun tO ga s pe:
, , ., | , _, [ .
- 54 -

Asiko naa ti sunm tan, osupa si ti la [si meji] [Suuratul-Qamar: 1].
(b) Ninla: Oun ni eyi ti yoo sl siwaju ki igbende o too de, ti
yoo si maa se itaniji nipa bibr sisl r, awn ami mwa si ni i, ati
pe nnkan kan ninu wn k i ti sl.
Ati pe ninu wn ni: Jijade Mahdii, ati jijade Dajjaal -opur- ati
siskal Anabi Isa -Jesu- ki la lhun o maa ba a, lati sanma ni
adaj, oluse-deedee, tori naa yoo f agbelebu, yoo si pa Dajjaal -
opur- ati ld, yoo si fi owo-ori ti keferi maa n san ll, yoo si maa
se idaj plu ofin Sharia Islam, Yaajuuj ati Maajuuj yoo si yju, yoo
si b lhun le wn lori, wn yoo si ku, ati riri il mta, riri il kan ni
ibula oorun, ati riri il kan ni erekusu Larubawa, ati eefin, oun ni jijade
eefin nla kan lati sanma, ti yoo bo awn eniyan, ti yoo si yi wn po, ati
gbigbe Al-Quraan kuro nil l si sanma, ati yiy oorun lati ibuw r,
ati jijade ranko [kan lati inu il], ati jijade ina nla kan lati ilu Adan [ni
Yamen], ti yoo maa da awn eniyan l si il Shaam [Syria ati agbegbe
r], oun si ni opin awn ami nla naa.
Muslim gbe gbawa-r jade lati d Hudzaifah m Usaid Al-
Gifaari, ki lhun O ynu si i, o ni:
))
_ _~ , -, .
))
, .,, , .
., , , ,, - , . , , .,, .-, ..- _,~
,- , ._,-',, .<, , _, ,,, ., .-
_,- _ : ,-, .., ,,,- .-, ..,', .-, .,',
,,- ,= .,
((
| , ,_ [ .
Anabi ki ik ati la lhun o maa ba a y -si wa- nigba ti awa n se
iranra-ni leti, n lo ba s pe: Ki ni ohun ti n se iranti? Wn ni: A n
se iranti igbende. Anabi s pe: Dajudaju k ni i dide titi ti o fi ri
awn ami mwa siwaju r. N lo ba daruk: Eefin, ati Dajjaal -opur-
ati ranko, ati yiy oorun lati ibuw r, ati siskal Isa -Jesu- m
Maryam, ati Yaajuuj, ati riri il mta: Riri il kan ni ibuy oorun, ati
riri il kan ni ibuw r, ati riri il kan ni erekusu Larubawa, opin eleyii
si ni ina kan ti yoo jade lati Yaman, ti yoo maa le awn eniyan l si
ibupej wn [Muslim lo gbe e jade].
- 55 -

))
' =,, . _. _,-, .., = ,, .,' _' ,- _,-
--- _, . , ,' . ,,, .. ,=, .,' ,, . --.
((
| ,_
_' ,- [ .
Al-Mahdii yoo jade laarin opin awn ij mi, lhun yoo fun un ni
omi ojo mu, il yoo si mu irugbin r jade, yoo si maa fi owo gidi tr,
awn nnkan-sin yoo si p, ij naa yoo si ga, yoo smi fun meje, tabi
fun mj, itum ni pe: Fun dun [Al-Haakim lo gbe e jade ninu Al-Mustadrak].
Ati pe ri ti wa lori pe dajudaju ohun ti yoo tlera wn ni awn
ami wnyi, gg bi sinsin j ilk ninu okun r. Nitori naa ti kan ninu
wn ba ti yju ni omiran yoo tle e, ti awn ami wnyi ba si ti tan ni
opin aye yoo de, plu iynda lhun tO ga.
Ohun ti a si gba lero plu akoko naa ni: j kan ti awn eniyan
yoo jade lati inu awn saare wn, plu as Oluwa wn, ki a le baa se
isiro fun wn, ki a wa se idra fun oluse-daadaa ninu wn, ki a si j
alaidaa wn niya. lhun tO ga s pe:
.,.,, .. ,' , .-. .,-,- ,, | __' _, . [ .
j ti wn yoo jade lati inu awn saare ni were-were, wn yoo dabi
ni pe wn n yara l sidi asia kan ti a kan ml [Suuratul-Maaarij: 43]. A si
s nipa j yii ninu Al-Quraan plu oruk ti o p ju y kan l.
Ninu wn ni: Yawmul-Qiyaamah: j igbende, Al-Qaariah:
ru akan-ni-laya, Yawmul-Hisaab: j isiro, Yawmud-Diin: j san,
At-Taammaah: Iparun, Al-Waaqiah: Isl, Al-Haaqqah: Ododo ti o
daju, As-Saakh-khah: Ijagbe, Al-Gaashiyah: Ohun ti i maa n bo ni
ml, ati ohun ti o yat si eleyii.
Yawmul-Qiyaamah: j igbende: lhun tO ga s pe:
, ,,, ,' . | , _, [ .
Mo fi j igbende bura [Suuratul-Qiyaamah: 1].
Al-Qaariah: ru akan-ni-laya: lhun tO ga, s pe:
_ . _ | _ _, [ .
ru akan-ni-laya. Ki ni ru akan-ni-laya naa? [Suuratul-Qaariah: 1-2].
Yawmul-Hisaab: j isiro: lhun tO ga, s pe:
- ,, , , . , = , .,., , . . | _,
[ .
- 56 -

Dajudaju awn ti wn snu kuro ni oju-na lhun, iya ti o le wa
fun wn, nitori gbigbagbe ti wn gbagbe j isiro [Suuratu: Saad: 26].
Yawmud-Diin: j san: lhun tO ga, s pe:
,,-- _- ., . , ,, ,., | . _, _= . ~ [ .
Dajudaju awn oniwa-buburu, dajudaju wn yoo wa ninu ina ti n jo.
Wn yoo w inu r ni j san [Suuratul-Infitaar: 14-15].
At-Taammaah: Iparun: lhun tO ga s pe:
_ = ..- , | ._ _, . [ .
Nigba ti iparun ti o ninla ju naa ba de [Suuratun-Naaziaat: 34].
Al-Waaqiah: Isl: lhun tO ga, s pe:
, ., | , _, [ .
Nigba ti isl naa ba sl [Suuratul-Waaqiah: 1].
Al-Haaqqaah: Ododo ti o daju: lhun tO ga, s pe:
- . - | - _, [ .
Ododo ti o daju naa. Ki til ni ododo ti o daju naa? [Suuratul-Haaqqah: 1-
2].
As-Saakh-khah: Ijagbe: lhun tO ga, s pe:
-. ..- , | _, [ .
Nigba ti ijagbe naa ba de [Suuratu Abasa: 33].
Al-Gaashiyah: Ohun ti i maa n bo ni ml: lhun tO ga, s pe:
, .,- ' | , _, [ .
Nj r nipa ohun ti i bo eniyan ml daru ti wa ba bi? [Suuratul-
Gaashiyah: 1].
[2] Bi a o ti ni igbagb si j ikyin:
Nini igbagb si j ikyin j akop ati fsiww:
Ti akop ni: Ki a gbagb pe dajudaju j kan n b ti lhun
yoo ko awn ni-akk ati awn ni-ikyin j ninu r, ti yoo si san
onikaluku ni san plu is r, apa kan yoo wa ninu gba-idra -Al-
Janna- apa kan yoo si wa ninu ina elejo. lhun tO ga, s pe:
,,-., ,. . . , ,, ., .,,- | , _, .- ~ [ .
S pe: Dajudaju awn ni-akk ati ero-ikyin. Dajudaju ni ti a o
koj ni wn fun asiko j ti a m [Suuratul-Waaqiah: 49-50].
Ti fsiww si ni: Nini igbagb si fsiww ohun ti yoo sl
lyin iku, eleyii si kari awn nnkan kan, [ti o se pe] ninu wn ni:
- 57 -

Alakk: Idanwo saare:
Oun ni bibi oku leere lyin ti a ti sin in nipa Oluwa r, ati sin
r, ati anabi r Muhammad, ki ik ati la lhun o maa ba a. Nitori
naa lhun yoo maa fi awn ni ti wn gbagb lododo rinl plu r
ti o rinl; gg bi o ti se wa ninu gbawa-r, pe nigba ti wn ba bi i
leere yoo maa dahun pe:
))
- _, . _,, .= __
((
| , [ .
lhun ni Oluwa mi, Islam ni sin mi, Muhammad ki ik ati la
lhun o maa ba a, ni anabi mi [Bukhari ati Muslim lo gbe e jade].
Nitori naa ranyan ni nini igbagb si ohun ti awn gbawa-r
tka si ninu ibeere awn Malaika meji naa, ati bi wn yoo ti se eleyii,
ati ohun ti olugbagb-ododo yoo fi f esi, ati ohun ti olujodijs yoo fi
dahun.
lkeji: Iya saare ati idra r:
ranyan ni nini igbagb si iya saare ati idra r, dajudaju o le j
koto kan ninu awn koto ina, tabi abata tt kan ninu awn abata tt
gba-idra, saare naa si ni akk awn ibus run. Nitori naa nikni
ti o ba la ninu r, ohun ti o wa lyin r yoo rrun ju u l [fun un],
sugbn ni ti k ba la, ohun ti yoo wa lyin r yoo le ju u l [fun un],
ati pe gbogbo ni ti o ba ti ku, igbende ti ti br.
Nitori naa idra ati iya yoo maa sl si mi ati ara lapap ninu
saare, o si see se ki mi o da ri eleyii nigba kan, ati pe awn alabosi ni
iya r wa fun, idra r si wa fun awn olugbagb-ododo, awn olotit.
A o si maa fi iya j oku lyin iku, tabi ki a maa se idra fun un,
yala a sin in, tabi a k sin in. Tori naa a o baa sun un nina, tabi ki o tri
[si odo], tabi ki awn ranko, tabi awn y o j , dandan ni ki ipin r
ninu iya tabi idra naa o ba a.
, , ,, .,.,, _ ' .,, ,-' , ,,, ,
. | , _, . .[
Ina naa ni a o maa s wn lori l si d r ni owur ati ni asaal, ati
pe j ti akoko -igbende- naa yoo ba de, [wn o s pe]: fi awn
eniyan Firauna sinu eyi ti o le ju ni iya [Suuratu Gaafir: 46].
))
_ . ,, .' = ., , . .' .,
((
| , ,_ [ .
- 58 -

Ti ki i ba se ki ma fi sinsin ara yin sil ni, dajudaju n o ba b
lhun pe ki O mu yin gb ninu iya saare [Muslim lo gbe e jade].
lkta: Fif atgun si inu As-Suur -iwo-:
As-Suur ni iwo kan ti Israafiil ki la lhun o maa ba a, yoo
f atgun si, tori naa yoo fn fifn alakk, n ni gbogbo awn da yoo
ba ku afi ni ti lhun ba f, lyin naa ni yoo fn fifn keji, n ni a o ba
gbe awn da dide lapap, lati igba ti lhun ti da ile-aye titi di
igbende.
_ , = . . _. , ., . _,. _,
.,,=, , , , ,-' , | ,, _, .[
Ati pe a o fn iwo, awn ti wn wa ninu awn sanma ati awn ti
wn wa ni ori il yoo si daku, afi ni ti lhun ba f. Lyin naa ni a o
tun fn n ni ida mran, n ni wn yoo ba dide ti wn o si maa wo sun
un [Suuratuz-Zumar: 68].
))
. -' _, . , . , __, , _.' . -' , _,. _, ,
,-' , _, , . -' . .= ' ,= = ,., , ..
.,,=, , , ,
((
| , ,_ [ .
Lyin naa ni a o f atgun sinu iwo naa, nikan k si ni i gb afi ki o
t abala run kan, ki o si gbe abala run kan soke, lyin naa k ni i
sku nikan afi ki o daku, lyin naa ni lhun O s ojo kan kal, ti
yoo dabi winiwini, nitori naa ara awn eniyan yoo ti ara r hu, lyin
naa ni a o tun f atgun mran si i, n ni wn yoo ba dide ti wn o si
maa wo sun un [Muslim lo gbe e jade].
lkrin: Igbende:
Oun ni jiji ti lhun yoo ji awn oku nigba ti a o fn iwo ni
fifn keji, n ni awn eniyan yoo ba dide fun Oluwa gbogbo da, tori
naa nigba ti lhun ba ynda fifn keji, ati pipada awn mi si awn
ara wn, nigba yii ni awn eniyan yoo dide lati inu awn saare wn, ti
wn yoo si maa rin ni were-were l si ibuduro ni s-fifo, lai k b
bata, ni ihoho, lai k w wu, plu att, lai k kla, ti ara wn da, lai
k si nnkan kan -ninu alebu ara- plu wn, ati pe iduro naa yoo gun,
oorun yoo si sun m wn, a o si se alekun igbona r, oogun yoo si bo
wn de nu, fun lile iduro naa, tori naa o n b ninu wn ni ti oogun
yoo de kokos r mejeeji, o si n b ninu wn ni ti oogun yoo de
- 59 -

orukun r mejeeji, ati pe o n b ninu wn ni ti oogun yoo de bbr
idi r mejeeji, b ni o wa ninu wn ni ti yoo de omu r mejeeji, o si
n b ninu wn ni ti yoo de ejika r mejeeji, ati pe o wa ninu wn ni
ti oogun naa yoo mu un de nu ni mimu tan, b ni gbogbo eleyii yoo
wa ni ibamu plu awn is wn.
Otit ti o rinl ni igbende, ofin -Sharia- ati ifuram ati laakaye
tka si i:
Ofin Sharia: Awn aayah p ninu Tira lhun, ati awn r ti
o gun rege ninu Sunna -ilana- Ojis lhun, ki ik ati la lhun o
maa ba a, ti wn n tka si rinrinl r.
lhun tO ga s pe:
` __, _, | ,. , _, [ .
S pe: B ni, Oluwa mi ni mo fi bura, dajudaju a o gbe yin dide
[Suuratut-Tagaabun: 7]. lhun tO ga tun s pe:
, - ,' ', | .,. _, . .[
Gg bi A ti se br da ni akk ni A O da a pa si [Suuratul-Anbiyaa:
104].
))
, _.' . -' , _,. _, , . -' _, . , . , __,
,-' , _, , . -' . .= ' ,= = ,., , ..
.,,=, , , ,
((
| , ,_ [ .
Lyin naa ni a o f atgun sinu iho naa, nikan k si ni i gb afi ki o
t abala run kan, ki o si gbe abala run kan soke, lyin naa k ni i
sku nikan afi ki o daku, lyin naa ni lhun O s ojo kan kal, ti
yoo dabi winiwini, nitori naa ara awn eniyan yoo ti ara r hu, lyin
naa ni a o tun f atgun mran si i, n ni wn yoo ba dide ti wn o si
maa wo sun un [Muslim lo gbe e jade].
,,_ , = ,- . - , ,, , ,' '' ,,,-
,, | , _, . - [ .
O s pe: Ta ni yoo ji egungun ti o ti kfun? S pe: ni ti O se da r
ni igba akk ni yoo ji i, Oun si ni Oni-mim nipa gbogbo da [Suuratu
Yaasin: 78, 79].
- 60 -

Ohun ifuram: Dajudaju lhun ti fi jiji awn oku ni ile-aye
han awn ru R, apejuwe marun-un wa ninu Suuratul-Baqarah lori
eleyii, awn ni ti awn eniyan Muusa, awn ni ti lhun ji wn lyin
mimu wn ku, ati ni ti awn Isrli pa, ati awn eniyan ti wn jade ni
ile wn, ni sisa fun iku, ati ni ti o gba ilu kan kja, ati y Anabi
Ibraahiim, ki la lhun o maa ba a.
Sugbn laakaye: na meji ni a o gba fi i se ri:
(a) Wi pe dajudaju lhun tO ga se ipil sda awn sanma ati
il, ati ohun ti o wa ninu mejeeji, O da mejeeji ni ibr, b ni
Alagbara lori ibr sise da k ni i kagara lati da a pada.
(b) Wi pe il a maa j oku ti o gb, ti k si mi kankan ni ara r,
n ni lhun O ba r ojo le e lori, n ni yoo ba ruwe ni abmi, ti gbogbo
awn orisirisi irugbin ti o dara yoo wa ninu r, tori naa Alagbara lori
atimu un smi lyin iku r ni Alagbara lori atiji awn oku.
lkarun-un: Akoj ati isiro ati san:
A ni igbagb si kiko awn ara j, ati sise ibeere ld wn, ati
gbigbe sise deedee dide laarin wn, ati sisan awn da ni san lori
awn is wn. lhun -giga ni fun Un- s pe:
-' ,, _ , ,,-, | ., _, . [ .
Awa yoo si ko wn j, A k si ni fi nikan sil ninu wn [Suuratul-
Kahf: 47].
,, ,', , ,, ,,, , _,' ' . _' .~ _
,,- . ,._ , ,, | - _, - [ .
Nitori naa ni ti a ba fun ni iwe ti ni w-tun r, yoo s pe: gba,
ka tira mi. Dajudaju emi ti m amdaju pe emi o se abapade isiro
[is] mi. Nitori naa oun yoo wa ninu ismi ti a ynu si [Suuratul-Haaqqaah:
19-21]. lhun tO ga tun s pe:
,, .,' , _, , ,, , , _,' ', . ,,- _' ,,
| - _, ~ [ .
Sugbn ni ti a ba fun ni iwe ti ni w-osi r, yoo s pe: gb mi o,
iba se pe a k fun mi ni iwe mi [rara]!. Ki n si ma m ohun ti isiro is
mi j [Suuratul-Haaqqaah: 25-26].
Akoj naa ni dida awn eniyan l, ati kiko wn j si ibuduro fun
isiro [is] wn, iyat ti i si n b laarin r ati igbende ni pe: igbende ni
- 61 -

dida awn mi pada si awn ara, akoj si ni dida awn ti a gbe dide
wnyi l, ati kiko wn j si ibuduro.
Ati isiro ati san: Oun ni Ki ba Otit -ibukun ati giga ni fun
Un- O da awn ru R duro ni iwaju R, ki O si fi awn is wn ti
wn se m wn, isiro awn olugbagb-ododo, awn olupaya lhun
yoo si j plu sise afihan awn is wn fun wn, titi ti wn yoo fi m
idra lhun lori wn, nipa bibo o ti O bo o fun wn ni ile-aye, ati
nipa amojukuro R fun wn ni run, a o si ko wn j lori odiwn
igbagb wn, awn Malaika yoo maa pade wn, wn yoo si maa fun
wn ni iro idunnu plu gba-idra -Al-Janna- wn yoo si maa fun wn
ni ibal-kan nipa ibru ati ifoya j ti o soro yii, nitori naa oju wn
yoo funfun, yoo si ml ni j naa, yoo si maa rrin-in plu idunnu.
Sugbn awn olupe r lhun nir, awn olutapa [si i], a o se
isiro ti o le, ti o si w fun wn lori gbogbo s kekere ati titobi, ati pe a
o w wn gba oju wn, ni ti yiypr wn, o si j san ohun ti w
wn ti ti siwaju, ati nitori ohun ti wn n pa niro.
Akk ni ti a o si se isiro fun ni j igbende ni ij Anabi wa,
Muhammad, ki ik ati la lhun o maa ba a, awn eniyan gbrun
lna aadrin [70,000] kan yoo si n b plu wn, ti wn yoo w gba-
idra -Al-Janna- lai k se isiro kan [fun wn], lai k si j iya kan plu,
nitori pipe At-Tawhiid -sise lhun ni so ninu ijsin- wn; awn si
ni awn ni ti Anabi ki ik ati la lhun o maa ba a, royin wn
plu r r [to ni]:
))
.,,, . . .,,, ., . .,,, ,_ _, ..,_=, .,
((
.
Wn ki i tr pe ki a se Ar-Ruqyah -adua iwa-is- fun awn, b ni
wn ki i tr pe ki a ba awn jo apa tabi egbo awn, wn k si ni
igbagb si wi pe riri y kan [tabi nnkan mran] a maa ko ibi bayan,
ati pe Oluwa wn nikan ni wn ba duro , ninu wn si ni Sahaabe ni-
w, Ukkaashah m Mihsan, ki lhun O ynu si i.
Akk ohun ti a o si se isiro fun eniyan lori r ninu awn iw
lhun tO ga ni irun, b ni akk ohun ti a o se isiro nipa r laarin
awn eniyan ninu awn t ni awn j.
lkfa: bat:
A ni igbagb si bat Anabi, ki ik ati la lhun o maa ba a,
ati pe bat nla kan ni i, b ibumu alapnle ni i, orisun r ni awn
ohun mimu gba-idra -Al-Janna- lati ara odo Al-Kawthar ni gbagede
igbende, awn olugbagb-ododo ninu ij Anabi Muhammad, ki ik
ati la lhun o maa ba a, yoo mu ninu r.
- 62 -

Ninu iroyin r si ni pe: O funfun ju wara l, o si tutu ju yinyin
l, ati pe o dun ju oyin l, b ni o dara ni oorun ju Al-Misk l, oun si
wa ninu fif de opin, ibu ati ooro r dgba, ati pe irin osu kan ni
gbogbo origun kkan ninu awn origun r, b ni sr meji lo wa
lara r, mejeeji n fun un ni omi lati gba-idra, ati pe awn igba r p
ju awn iraw oju sanma l, nikni ti o ba si mu nnkan kan ninu r,
ongb k ni i gb lyin r laelae.
))
,,, .:' .,~' -_, . ,,' , .,, _ .,-
,' '=, ., .. ,-
((
| _- ,_ [ .
Irin osun kan ni bat mi, omi r funfun ju wara l, oorun r si dara
ju Al-Misk l, ati pe awn ife r [ni onka] da gg bi [onka] awn
iraw oju sanma, nikni ti o ba mu ninu r, ongb k ni i gb
laelae [Bukhari lo gbe e jade].
lkeje: Ip:
Nigba ti adanwo ba le koko fun awn eniyan ni ibuduro nla, ti
iduro wn si gun, wn yoo gbiyanju fun atisip fun wn ni d Oluwa
wn, lati gba wn la ninu ipnju ibuduro naa ati ifoya r, nitori naa
awn oni-ipinnu-kan ninu awn ojis yoo yago fun un, titi ti r naa
yoo fi de d opin awn ojis naa, Anabi wa, Muhammad, ki ik ati
la lhun o maa ba a, ni ti lhun ti se aforijin ohun ti o siwaju
ninu s r fun un ati ohun ti o gbyin, n ni yoo ba duro ni ibuduro
kan, ti awn ni-akk ati awn ni-ikyin yoo maa yin in lori r, aaye
r ninla ati ipo r giga yoo si han plu r, n ni yoo ba fi ori kanl ni ab
aga-la lhun, n ni lhun yoo ba nu un ni awn ohun ise-yin ti
yoo fi se yin fun Un, ti yoo si fi se agbega fun Un, yoo si tr iynda
ld Oluwa r, n ni yoo ba ynda fun un pe ki o sip fun awn da, ki
a le se isiro laarin awn da lyin ohun ti o ti se wn ninu idaamu ati
ipnju ohun ti wn k lagbara [r].
))
. .. , _, - ., ,, , . .: , , ..
- , ._,, , ._, , .,,,,,, , ., , , _., _, .
' - ,- = , ,, .. - -', - , .-
,, _-
((
| _- ,_ [ .
- 63 -

Dajudaju oorun yoo sunm ni j igbende, titi ti oogun yoo fi
[muyan] de opin idaji eti. Laarin igba ti awn eniyan wa bayii, wn
yoo fi Anabi Aadama wa iranlw, lyin naa Anabi Ibraahiim, lyin
naa Anabi Muusa, lyin naa Anabi Isa, lyin naa Anabi Muhammad,
ki ik ati la lhun o maa ba a, n ni yoo ba sip ki a le baa se idaj
laarin awn da, n ni yoo ba rin l titi ti yoo fi di oruka ilkun naa mu.
Nitori naa, ni j yii lhun yoo gbe e dide ni aaye yin kan ti awn
ara ibuduro naa ni apap wn yoo ti maa yin in [Bukhari lo gbe e jade].
lhun si se isip ti o tobi ju yii ni adayanrin fun Ojis lhun,
ki ik ati la lhun o maa ba a, ati pe awn isip mran tun rinl
fun un, ki ik ati la lhun o maa ba a. Awn ni:
1- Isip Anabi ki ik ati la lhun o maa ba a, fun awn m
gba-idra -Al-Janna- pe ki a ynda fun wn lati w gba-idra naa.
ri r ni r Anabi ki ik ati la lhun o maa ba a, [to ni]:
))
._- ,, ._' ., ,, - ., _ .' ,'
,, .- : -. _' . ..,' :,
((
| , ,_ [ .
N o wa si [ibi] ilkun gba-idra -Al-Janna- ni j igbende, n o si
tr sisi [r], n ni Al-Khaazin -Malaika ti n s - yoo ba s pe: Ta ni
? O s pe: N ni n o ba wi pe: Muhammad, n ni yoo ba s pe: Iw ni a
fi pa mi las, n k gbd si i fun nikan siwaju r [Muslim lo gbe e jade].
2- Isip r ki ik ati la lhun o maa ba a, fun awn eniyan
kan ti daadaa wn ati aidaa wn dgba, yoo sip fun wn lati w
gba-idra -Al-Janna- apa kan ninu awn oni-mim lo wi eleyii,
sugbn k si gbawa-r ti o gun rege kan nipa r lati d Anabi, ki
ik ati la lhun o maa ba a, tabi lati d lomiran.
kan ti wn lt si ina pe ki wn o ma w , ri r ni apap r Anabi,
ki ik ati la lhun o maa ba a, [to ni]:
))
_' , . _
((
| , ,,' ,_ [ .
Isip mi j ti awn ls-nlanla ninu awn ij mi [Abu Daauud lo gbe e
jade].
4- Isip r ki ik ati la lhun o maa ba a, nipa sise agbega
ipo awn m gba-idra -Al-Janna- ninu gba-idra naa. ri r ni r
Anabi, ki ik ati la lhun o maa ba a, [to ni]:
))
,,' -_ __, . _. , ,,
((
| , ,_ [ .
- 64 -

Iw lhun, dari jin Baba Salamah, si se agbega ipo r ninu awn
ni ti a fi mna [Muslim lo gbe e jade].
kan ti wn yoo w gba-idra -Al-Janna- lai k se isiro kan, lai k si
j iya kan. ri r ni: gbawa-r Ukkaashah m Mihsan nipa awn
gbrun lna aadrin, awn ni ti wn yoo w gba-idra -Al-Janna-
lai k si isiro kan, lai k si j iya kan; n ni Anabi, ki ik ati la
lhun o maa ba a, ba tr fun un plu r r pe:
))
,, - ,,
((
| , [ .
Iw lhun, se e [ni kan] ninu wn [Bukhari ati Muslim lo gbe e jade].
6- Isip r ki ik ati la lhun o maa ba a, fun awn ls-
nlanla ninu awn ij r, ninu awn ti wn w ina, pe ki wn o jade
kuro ninu r. ri r ni r Anabi, ki ik ati la lhun o maa ba a:
))
_' , . _
((
| , ,,' ,_ [ .
Isip mi j ti awn ls-nlanla ninu awn ij mi [Abu Daauud lo gbe e
jade]. Ati r r, ki ik ati la lhun o maa ba a, [to ni]:
))
- , _ , _,- ,,- .,, .- .,-, .
((
| ,_
_- [ .
Awn eniyan kan yoo jade kuro ninu ina plu isip Muhammad, ki
ik ati la lhun o maa ba a, nitori naa wn yoo w gba-idra -Al-
Janna- a o si maa pe wn ni awn ero [ina] Jahannama [Bukhari lo gbe e
jade].
7- Isip r ki ik ati la lhun o maa ba a, fun fifuy iya lori
ni ti o lt si i, gg bi isip r fun m-iya baba r lkunrin: Abu
Taalib. ri r ni r Anabi, ki ik ati la lhun o maa ba a [to ni]:
))
, ., _, ._ _.-. -, ., ,, _

((
| , [ .
Bya isip mi yoo se e ni anfaani ni j igbende, ki a wa fi i si inu
eyi ti o rel ninu ina, ti yoo de opin kokos r mejeeji, ti pl r yoo
maa ho latari r [Bukhari ati Muslim lo gbe e jade].
Ati pe isip k le e dara ni d lhun afi plu awn mjmu
meji kan:
a- Iynu lhun si olusip ati ni ti a n sip fun.
b- Iynda lhun tO ga fun olusip pe ki o sip.
- 65 -

_._ ' . .,, ., | .,. _, [ .
Ati pe wn k le e sip afi fun ni ti O ba ynu si [Suuratul-Anbiyaa: 28].
,, . _, | , _, ~~ [ .
nikan k ni i le sip ni d R, afi plu iynda R [Suuratul-Baqarah:
255].
lkj: Osunwn:
Ododo ni osunwn, ranyan ni ki a gba a gb, oun si ni ohun ti
lhun yoo fi lel ni j igbende fun wiwn awn is awn da, ati ki
O le san wn lsan lori awn is wn, osunwn kan ti o si se fi oju ri
ni i, o ni w meji ati ahn, a o fi wn awn is, tabi awn iwe is,
tabi ni ti o sis gan-an alara, nitori naa o see se ki a wn gbogbo wn,
sugbn eyi ti a ni i lo ninu wiwuwo ati fifuy yoo j plu is naa gan-
an alara, ki i se plu ara ni ti o sis tabi iwe is naa.
lhun tO ga s pe:
- . ., , ,= , ,, ,_,' _.,
' ,- - , _, , | .,. _, . [ .
Ati pe A o fi awn osunwn ti o se deedee lel ni j igbende, nitori
naa a k ni i se abosi kankan fun mi kan; ti o ba si se pe iwn is j
koro kekere kan, A o mu un jade; Awa si ti to ni Olusiro [Suuratul-
Anbiyaa: 47].
.,-' , :,' ,_, . . , :,' ,_, .- ,
.,=, ,, , ,,' ,,- | ,. _, . - .[
nikni ti awn osunwn r ba twn; awn wnyi ni awn oloriire.
Ati pe nikni ti awn osunwn r ba fuy; awn wnyi ni awn ti
wn pofo mi wn, nitori ohun ti wn n se ni abosi nipa awn ami
Wa [Suuratul-Aaraaf: 8, 9].
))
.,,' = -, .. ,= _,,=
((
| ,_ , [ .
Idaji igbagb-ododo -Imaani- ni imtoto i se, ati pe gbolohun: AL-
HAMDU LI-L-LAH -Gbogbo p ti lhun ni i se- a maa kun
osunwn [Muslim lo gbe e jade].
- 66 -

))
._, , ., ,, .,,' _.,, ., _., ., ,
((
| ,_
,- [ .
A o fi osunwn lel ni j igbende, nitori naa iba se pe a wn awn
sanma ati il ninu r ko ba gba wn [Haakim lo gbe e jade].
lksan: Afr:
A si ni igbagb si afr, oun ni afr kan ti a gbe si ori ina
Jahannama, ati oju-na abanilru akonilayaj kan, awn eniyan yoo
gba ori r kja l si gba-idra Al-Janna, tori naa o n b ninu wn ni
ti yoo kja gg bi sisju, o si n b ninu wn ni ti yoo kja bii
kikyanran mnamna, o si wa ninu wn ni ti yoo kja bii aff, ati
pe o wa ninu wn ni ti yoo kja bii y, b ni o wa ninu wn ni ti
yoo kja bii awn eyi ti o dara ju ninu awn sin, ati pe o wa ninu wn
ni ti yoo kja bii ere sisa kunrin, ti yoo yara kamakama ni iyara-
kamakama, b ni opin ni ti yoo kja ninu wn ni ni ti yoo w ni
wiw, nitori naa wn yoo kja ni odiwn awn is wn, titi ti ni ti
iml r m bi odiwn atanpanko s r yoo fi kja, ati pe o n b ninu
wn ni ti a o han, ti a o si s si inu ina naa, b ni nikni ti o ba gba
ori afr naa kja yoo w gba-idra -Al-Janna-.
Akk ni ti yoo sda r ni Anabi wa, Muhammad, ki ik ati
la lhun o maa ba a, lyin naa ni ij r, ati pe nikan k ni i sr ni
j naa afi awn ojis, ati pe adua awn ojis naa ni j naa ni: Iw
lhun se igbala se akola, awn doje si n b ninu ina Jahannama ni
gb mejeeji afr naa, nikan k m odiwn wn afi lhun tO ga,
tO si gbn-un-gbn, yoo maa han ni ti lhun ba f ninu awn da
R.
Ninu awn iroyin r si ni pe: O mu ju ida l, o si tr ju irun
l, o y, s kan k le e rinl lori r afi ni ti lhun ba fi rinl, ati pe
a o fi lel ninu okunkun, a o si fi ifkantanni ati apo-ibi rans, awn
mejeeji yoo si duro ni gb mejeeji afr naa, nitori atijri lori ni ti o
ba mojuto mejeeji tabi o fi mejeeji rare.
,. - :,_ _ . _, . , ., . _, , , - ,
,- ,, '= | <, _, [ .
K si nikan ninu yin afi ki o kja nib, o j ranyan ti Oluwa r ti se
idaj r, ti k ni i y. Lyin naa A O la awn ni ti wn paya [lhun],
A O si fi awn alabosi sil ninu r ni ikunl [Suuratu Maryam: 71-72].
- 67 -

))
,,- ,' _', ' .,' .,,- _,,~ , ,. .,.,
((
| ,_ , [ .
A o fi afr naa le ori ina Jahannama, emi ati ij mi o si j akk ni
ti yoo sda r [Muslim lo gbe e jade].
))
,,- ,- .,.,, .. ,, , ., .,,- ,' .,' , ,,
,
((
| , [ .
Ati pe a o fi afr ina Jahannama le [e lori], emi o si j akk ni ti
yoo sda r, ati pe adua awn ojis ni j naa ni: Iw lhun se
igbala, se akola [Bukhari ati Muslim lo gbe e jade].
Baba Said Al-Khudriyyu ki lhun O ynu si i, s pe:
))
., -', ., ' ,- .' _,
((
| , ,_ [ .
O de etigb mi pe: Dajudaju afr naa tr ju irun l, o si mu un ju
ida l [Muslim lo gbe e jade].
))
, .,-,, . ,, ,,' ,, . .-, , ,. _- _ .
_ ... ,,, .,' , ,- .-, , ._= , , ._,, , ,
,, .,. _ , _- - . ' ,- - ., , ._
. -_ . _ _,=, -, ., ,. _- _,
_ ,, ._ ,- ., .,' -', _,'
((
| , ,_ [ .
Ati pe a o fi ifkantanni ati apo-ibi rans, n ni wn yoo ba duro ni
gb mejeeji afr naa, apa tun ati osi, nitori naa ni-akk yin yoo
kja gg bi mnamna lyin naa gg bi aff, lyin naa gg bi
kikja y, ati sisare awn kunrin, is wn yoo maa gbe wn sda,
nigba ti Anabi yin yoo duro lori afr naa, ti yoo maa s pe: Oluwa mi,
se igbala, se akola, titi ti agara yoo fi da is awn eniyan, titi ti eniyan
yoo fi wa ti k ni i le rin afi fifa; o ni: Ati pe awn dj wa ni gb
mejeeji afr naa ni asor, wn j ohun ti a pa las lati mu ni ti a ba
pa a las pe ki o mu, nitori naa ni ti yoo fi ara pa, ti yoo si la wa ninu
wn, ati pe ni ti a o we rogodo ju sinu ina wa ninu wn [Muslim lo gbe e jade].
lkwa: Abakja:
A tun ni igbagb si pe dajudaju nigba ti awn olugbagb-ododo
ba sda afr naa, wn yoo duro lori abakja kan, oun ni aaye kan
- 68 -

laarin gba-idra -Al-Janna- ati ina, a o da awn olugbagb-ododo,
awn ni ti wn ti sda afr naa, ti wn si la nibi ina naa duro nib,
nitori ki a le baa gbsan fun apa kan wn ni d apa kan siwaju ki wn
o to w gba-idra -Al-Janna-. Nitori naa nigba ti a ba tun wn se, ti a
si f wn m, a o ynda fun wn lati w inu r.
))
,,. , ._, - , ,= _ .,-, ._ .,,' -
,- , .' .,, .,, - ., ,,,, . ,= ,
- ,. ' ,-. .,, - , .- . ,.
,
((
| _- ,_ [ .
Awn olugbagb-ododo yoo la nibi ina, n ni a o ba se wn m ori
abakja kan laarin gba-idra -Al-Janna- ati ina, n ni a o ba gbsan
ohun abosi ti n b laarin wn ni ile-aye fun apa kan wn ni d apa
kan, nigba ti o ba wa di pe a ti tun wn se, ti a si ti f wn m, a o
ynda fun wn lati w gba-idra. Mo fi ni ti mi Muhammad wa ni
w R bura: Dajudaju nikan wn yoo mna ile r ninu gba-idra
naa ju bi o ti se mna ile r ni ile-aye l [Bukhari lo gbe e jade].
lkkanla: gba-idra -Al-Janna- ati ina:
A si tun gbagb pe dajudaju ododo ni gba-idra -Al-Janna-
ododo naa si ni ina, ati pe dajudaju mejeeji n b, wn k si ni i tan,
wn k si ni i par rara, nse ni wn yoo maa b ni gbogbo igba. Nitori
naa idra awn m Al-Janna k ni i tan, k si ni i y, b ni iya awn
m ina fun awn ti lhun ba se idaj bib ninu r gberekese le lori,
k ni i pin, k si ni i ja.

Sugbn Oluse lhun ni kan soso: A o y wn jade kuro
ninu r plu isip awn olusip, ati plu aanu ni ti aanu R p ju ik
awn alaanu l.

Al-Janna si ni: Ile apnle, eyi ti lhun pese kal fun awn
olupaya lhun ni j igbende, awn odo ti n san wa ninu r, ati awn
yara giga, ati awn iyawo ti o dara, ati pe ohun ti maa n wu mi wa
ninu r, ti si maa n dun m oju, ninu ohun ti oju kan k riri, ti eti kan
k si gb ri, ti k si ru wuy ni kan eniyan kan ri, idra r k ni i
par, k si ni i tan, wn yoo maa b ninu r gberekese lai k si jija
kan. Ati pe idiwn aaye pasan ninu Al-Janna ni oore ju ile-aye l ati
- 69 -

ohun ti n b ninu r, a o maa gboorun r lati irin ogoji dun si i, ati pe
eyi ti o ga ju ninu idra r ni riri ti awn olugbagb-ododo yoo ri
Oluwa wn plu awn oju wn ni kedere.
Sugbn awn alaigbagb: ni ti a o di kuro nibi riri Oluwa
wn ni wn, nitori naa nikni ti o ba k riri ti awn olugbagb-ododo
yoo ri Oluwa wn, dajudaju o ti fi wn se dgba plu awn alaigbagb
ninu ainiri yii.
Ati pe grun agbega lo wa ninu Al-Janna, ohun ti o wa laarin
agbega kan si omiran dabi ohun ti o wa laarin sanma ati il, b ni eyi
ti o ga ju ninu Al-Janna ni Al-Firdaws ti o ga ju, ati pe aga-la lhun
ni j r, b ni ilkun mj lo ni, ohun ti n b laarin gb mejeeji
ilkun kan dabi ohun ti o wa laarin Makkah ati Hajar, ati pe dajudaju
j kan n b wa ba a ti yoo j ohun ti o kun latari p eniyan, ni ti o
si kere ju ni ipo ninu awn m Al-Janna ni iru ile-aye ati iru r
mwa.
lhun -giga ni fun Un- s nipa Al-Janna naa pe:
.' | ., _, [ .
A pese r kal fun awn olupaya lhun [Suuratu Aal-Imraan: 133].
lhun -giga ni fun Un- tun s nipa bib gberekere awn m Al-
Janna, ati pe k ni i par pe:
,' ,, ,- _. ,- ,- . .- ,_ ,,,- | _,
, [ .
san wn ni d Oluwa wn ni awn gba-idra -Al-Janna- ti yoo
maa b gbere, ti awn odo kkk n san ni ab wn, ninu wn ni wn
yoo maa wa gberekese [Suuratul-Bayyinah: 8].
Sugbn ina ni: Ile iya ti lhun pese kal fun awn alaigbagb
ati awn ls, eyi ti o le koko ju ninu iya ati orisirisi jijni niya wa
ninu r, awn Malaika ti wn nipn ti wn ni agbara lo si n s , ati
pe inu r ni awn alaigbagb yoo maa b laelae, ounj wn ni igi
lgun, b ni ohun mimu wn ni omi gbigbona, ati pe ida kan ninu
aadrin ipin ninu gbigbona ina Jahannama ni ina ile-aye, nitori naa a
se ajul fun un lori ina ile-aye plu ipin mkandinlaadrin, ti gbogbo
kkan ninu r j iru gbigbona r tabi ohun ti o le ju b l.
Ati pe sisu k ni i se ina yii latari awn ti a n ko si inu r, ati
awn ti a n ju si inu gbun r, koda dajudaju nse ni yoo maa s pe: Nj
alekun wa sku bi, ilkun meje lo si ni, gbogbo ilkun kkan ninu
wn lo ni ipin kan ti a pin.
- 70 -

lhun tO ga s nipa ina naa pe:
,, .' | ., _, [ .
A pese r kal fun awn alaigbagb [Suuratu Aal-Imraan: 131]. lhun si
tun s nipa bib ninu ina laelae ti awn m ina, ati pe k ni i par, pe:
,' ,, ,- _ , ', ,, = . | .,-. _, . ~ [ .
Dajudaju lhun sbi le awn alaigbagb, O si pese ina elejo kal
fun wn, inu r ni wn yoo maa b laelae [Suuratul-Ahzaab: 64-65].
Awn eso nini igbagb-ododo si j ikyin:
Awn eso ti o gbn-un-gbn n b fun nini igbagb si j ikyin,
ninu wn ni:
1- Sise ojukokoro nipa sise awn ohun ti o j title ti lhun, ati
gbigbiyanju lori wn, ni irankan san.
2- Sisa fun dida s, ati [sisa fun] yiynu si i, ni ibru iya j
naa.
3- Pipa ibanuj olugbagb-ododo r nipa ohun ti o ti b m n
lw ni ile-aye nitori ohun ti n rankan ninu idra run ati san r.
4- Wi pe nini igbagb-ododo si igbende ni ipil oriire onikaluku,
ati ti awuj. Nitori pe dajudaju nigba ti eniyan ba ni igbagb pe
lhun tO ga yoo gbe da dide laip lyin iku wn, yoo si se isiro fun
wn, yoo si san wn ni san lori awn is wn, yoo si gbsan ld
alabosi fun ni ti o se abosi si, titi ti o fi de ori awn ranko; yoo duro
sinsin lori title ti lhun, gbongbo aburu yoo si ja, oore yoo si kari
awuj, ati pe iwa rere ati ifayabal yoo kari.

- 71 -

ORIGUN KFA: NINI IGBAGB-ODODO SI AKSIL
-KADARA-
[1] Alaye aksil -Kadara- ati pipataki nini igbagb si i:
Aksil ni: Ipebubu lhun fun gbogbo ohun ti yoo sl, ni
ibamu plu ohun ti o ti siwaju ninu im R, ti Hikamah -gbn- R si
da lj. Oun si n pada sidi agbara lhun, ati pe Alagbara ni I lori
gbogbo nnkan, Oluse ohun ti O ba gbero ni I.
Nini igbagb si i si n b ninu nini igbagb si jij oluwa lhun -
mim ati giga ni fun Un- ati pe kan ninu awn origun igbagb, eyi ti
igbagb naa k le e pe afi plu wn ni i. lhun tO ga s pe:
_, - . | , _, .- [ .
Dajudaju Awa da gbogbo nnkan plu idiwn [Suuratul-Qamar: 49].
))
,-, , ,' .,, ,- - _, .
((
| , ,_ [ .
Gbogbo nnkan ni n b plu aksil, titi ti o fi de ori lil ati laakaye,
tabi lakaye ati lil [Muslim lo gbe e jade].
[2] Awn ipele aksil:
Nini igbagb si aksil k le e rinl afi plu fifi awn ipele
mrin kan rinl, awn ni:
Alakk: Nini igbagb si im ayeraye ti lhun si gbogbo
nnkan. lhun tO ga s pe:
= _ : . . : . _., . ,, = .' , ,'
_, | _- _, [ .
Nj iw k wa m pe dajudaju lhun m ohun ti o wa ninu sanma
ati il bi? Dajudaju eleyii n b ninu tira kan, dajudaju irrun ni eleyii
fun lhun [Suuratul-Hajj: 70].
lkeji: Nini igbagb si sise aksil ohun ti lhun m ninu
awn ebubu si inu wlaa ti a s. lhun -giga ni fun Un- s pe:
. . ~, | . _, [ .
Awa k s nnkan kan ku ninu Tira [lai s] [Suuratul-Anaam: 38].
))
.' - _., ., - .' - ,, = .
((
| , ,_ [ .
- 72 -

lhun ti k aksil awn da siwaju ki O to da awn sanma ati il
plu gbrun lna aadta dun [Muslim lo gbe e jade].
lkta: Nini igbagb si erongba lhun ti i s, ati agbara R
ti o kari. lhun -giga ni fun Un- s pe:
' ._ = ., .' . .,. , | ,,, _, - [ .
Ati pe k le f [nnkan kan ki o si ri b] afi ti lhun, Oluwa
gbogbo da ba f [Suuratut-Takwiir: 29].
Anabi ki ik ati la lhun o maa ba a, s fun ni ti o s fun
un pe: Ohun ti lhun ati iw f -lo sl- pe:
))
-, = . , . = _-'
((
.
O wa s mi di gbra fun lhun ni bi? Rara o, ohun ti lhun f
lOun nikan -lo sl- [Ahmad lo gbe e jade].
lkrin: Nini igbagb pe dajudaju lhun ni lda gbogbo
nnkan. lhun -giga ni fun Un- s pe:
,, . _ ,, . - = | ,, _, [ .
lhun ni lda gbogbo nnkan, ati pe Oun ni Olus gbogbo nnkan
[Suuratuz- Zumar: 62]. lhun tun s pe:
., , ,- =, | .. _, - [ .
Ati pe lhun ni O da yin ati awn ohun ti n se [Suuratus-Saaffaat: 96].
))
., _. _., = .
((
| _- ,_ [ .
Dajudaju lhun lO da gbogbo ni ti n se nnkan ati ohun ti o se
[Bukhari lo gbe e jade].
[3] Awn ipin ipebubu:
a- Ipebubu ti o kari fun gbogbo awn da: Oun ni eyi ti a k sinu
wlaa ti a s, siwaju sisda awn sanma ati il plu gbrun lna
aadta dun.
b- Ipebubu ti j-ori: Oun ni ipebubu gbogbo ohun ti yoo sl si
eniyan, lati igba ti a ba ti f mi si i lara, titi di igba iku r.
d- Ipebubu ti ddun: Oun ni pipebubu ohun ti yoo sl ni
gbogbo dun, eleyii ni oru abiyi -Lailatul-Qadr- ti gbogbo dun.
,,- ,' ,, ,, | .- _, . [ .
- 73 -

Ninu [oru] r ni a maa n se alaye gbogbo r ti o kun fun gbn
[Suuratud-Dukhaan: 4].
e- Ipebubu ti ojoojum: Oun ni pipebubu ohun ti n sl ni
ojoojum, ninu iyi ati iypr, fifunni ati aifunni, mimuni maa smi ati
pipani, ati b b l. lhun -giga ni fun Un- s pe:
.' , ,, _., ., ', | _, ~, - [ .
Awn ni ti n b ninu awn sanma ati il ni wn maa n tr [nnkan]
ni d R. Ni gbogbo j ni Oun [lhun] wa ninu isesi kan [Suuratur-
Rahmaan: 29].
[4] Adiskan awn asiwaju [rere] nipa aksil:
Wi pe lhun ni lda gbogbo nnkan, Oluwa r ati ba r, O ti
pebubu awn aksil awn da siwaju ki O to sda wn, O pebubu
awn j-ori wn, ati awn r -arziki- wn, ati awn is wn, O si
k ohun ti wn yoo pada si d r ninu oriire tabi oriibu, gbogbo
nnkan lO se akoj r si inu iwe kan ti o han. Nitori naa ohun ti
lhun ba f ni yoo sl, ati pe ohun ti k ba f k ni i sl, b ni O
m ohun ti o ti sl, ati ohun ti n sl, ati ohun ti k i ti i sl pe ti o ba
sl bawo ni yoo ti se ri, Oun si ni Alagbara lori gbogbo nnkan, A maa
fi na m ni ti O ba f, A si maa si ni ti O ba f lna, ati pe awn
eniyan ni erongba ati agbara, ti wn fi i maa n se ohun ti lhun fun
wn lagbara lori r, plu adiskan wn pe dajudaju awn eniyan k le
e f [nnkan kan ki o si ri b] afi ti lhun ba f. lhun -giga ni fun
Un- s pe:
,,,, , ,- ,, | ., _, - [ .
Ati pe awn ni ti wn gbiyanju nipa [sin] Wa, dajudaju Awa yoo fi
wn m awn na Wa [Suuratul-Ankabuut: 69].
Ati pe lhun tO ga ni lda awn eniyan ati awn is wn,
awn [eniyan] si ni oluse awn is naa ni paapaa. Nitori naa k si
awijare kan fun nikan lori lhun nipa ranyan kan ti o fi sil, tabi
eew kan ti o se, kaka b Oun lO ni awijare ti o dopin lori awn da
R. O si t pe ki a maa fi aksil -kadara- se ri lori awn adanwo,
yat si awn alebu ati awn s; gg bi Anabi ki ik ati la lhun
o maa ba a, ti s nipa iyan ti Anabi Muusa ja Anabi Aadama, pe:
- 74 -

))
_, ._,, _- .- :,=- :-,-' .'
, .' ,' _ _, , .,, ..,, = =. _
_, _- .-' .' ` _`
((
| , ,_ [ .
Anabi Aadama ati Anabi Muusa jara wn niyan, n ni Anabi Muusa
ba s pe: Iw Aadama ni ni ti asise r y kuro ninu gba-idra -Al-
Janna-. N ni Anabi Aadama ba s fun un pe: Iw ni Muusa ni ti
lhun sa lsa plu awn is R, ati r R, lyin naa ti o wa n bu mi
lori nnkan kan ti a ti pebubu r le mi lori siwaju ki a to se da mi,
nitori naa Aadama bori Musa plu awijare [Muslim lo gbe e jade].
[5] Awn is awn eniyan:
Awn is ti lhun N se da wn si inu ile-aye pin si na meji:
Alakk: Ohun ti lhun -ibukun ati giga ni fun Un- maa N mu
ki o sl ninu awn is R si awn da R, nitori naa nikan k ni
erongba kan tabi sa kan lori r, ati pe erongba k j ti nikan [nipa r]
yat si lhun, gg bi mimuni maa smi ati pipani, aisan ati alaafia.
., , ,- =, | .. _, - [ .
-' ,,' ,,, ,-, .,' - | :' _, [ .
ni ti O da iku ati ismi, ki O le baa dan yin wo pe ta ni ninu yin ni
yoo se eyi ti o dara ju ni is [Suuratul-Mulk: 2].
lkeji: Ohun ti awn da n se ni apap wn, ninu awn ti wn
ni erongba, eleyii a maa sl plu sa ni ti o se e, ati erongba r, nitori
pe lhun fi eleyii sil fun wn. lhun -giga ni fun Un- s pe:
,,, .' , . ' | ,,, _, .[
O wa fun ni ti o ba f lati duro sinsin ninu yin [Suuratut-Takwiir: 28].
,, . , ,, . | ., _, - [ .
Nitori naa ni ti o ba f ki o gbagb, ni ti o ba si f ki o se aigbagb
[Suurtul-Kahf: 29]. Nitori naa a o maa dup fun wn lori ohun p, a o si
maa bu wn lori ohun eebu, b ni lhun ki i j eniyan niya afi lori
ohun ti eniyan ni sa ninu r, gg bi lhun tO ga ti s pe:
- 75 -

, =, ' , | _, - [ .
Ati pe Emi ki I se alabosi si awn ru [Mi] [Suuratu Qaaf: 29]. Eniyan si
m iyat laarin sa ati tulaasi. Nitori naa ni yoo se maa s kal lati oke
plu kb ni sis kan ti o j ti sa, o si see se ki lomiran o ti i subu
lati ori oke naa, sise sa ni ti akk, ijni-nipa si ni ti keji.
[6] Asep [to wa] laarin dida ti lhun [da awn is]
ati sise ti eniyan n se e:
lhun da eniyan, O si da awn is r, O si se erongba ati
agbara fun un, nitori naa oluse-is ni paapaa ni eniyan, nitori sise r ti
o kan an taara, nitori pe o ni erongba ati agbara. Nitori naa ti o ba
gbagb nse lo j plu erongba r ati fif r, b ni ti o ba se aigbagb
nse ni yoo j plu fif ati erongba r ti o pe, gg bi igba ti a ba s pe:
Lati ara igi yii ni eso yii ti jade, lati ara il yii si ni irugbin yii ti jade.
Eyi ti o tum si pe: Lati ara r lo ti sl; ati lati d lhun, ni itum
pe lati d R ni isda r ti wa. K si atako laarin mejeeji, plu eleyii
ni ofin lhun ati agbara R yoo se dgba.
lhun tO ga s pe:
., , ,- =, | .. _, - [ .
lhun tO ga s pe:
_, _=' ' . -, ., . ,, ,, . - ',
, . -, ., . , ,, | , _, ~ [ .
Sugbn ni ti n tr, ti o si n paya [lhun]. Ti o si gba ohun ti o
dara ju naa gb. A O fi i se kong irrun naa. Sugbn ni ti o se ahun,
ti o si ro pe oun to tan. Ti o si pe ohun ti o daju naa nir. A O fi oun se
kong inira naa [Suuratul-Lail: 5-10].
[7] Ohun ti o j ranyan lori eniyan nipa aksil:
Nnkan meji lo j ranyan lori eniyan nipa aksil:
Alakk: Ki o maa fi lhun wa iranlw nipa sise ohun ti
agbara ka, ati jijinna si ohun ti isra fun, ki o si maa tr ld R pe ki
O fi oun se kong irrun naa, ki O si gbe oun jinna si inira naa, ki o si
gbkle E, ki o si maa sadi I. Nitori naa ki o j oni-bukaata l si d
R nipa fifa oore, ati fifi aburu sil. Anabi ki ik ati la lhun o
maa ba a, s pe:
))
=, , .:, _ ,- . . :,.' ., .,- ., ,
- 76 -

. ` ' , .. . _ , ., . . , _
.=,
((
. , ,_ .
Maa gbiyanju lori ohun ti yoo se lanfaani, ki o si maa wa iranlw
ld lhun, ma si se ko aar rara, ti nnkan kan ba wa se , ma se s
pe: Iba se pe mo ti se igb ni, bai bai ni i ba ri; sugbn nse ni ki o s
pe: QADDARA -L-LAAHU WA MAA SHAAA FAAL Aksil
lhun -ni eleyii- ohun tO si f lO se, tori pe nse ni [gbolohun] iba
se pe maa n si is esu sil [Muslim lo gbe e jade].
lkeji ni pe: ranyan ni ki o se suuru lori ohun ti agbara ka,
nitori naa ki o ma bara j, ki o si m daju pe lati d lhun ni eleyii
ti wa, ki o ynu ki o si spa-ss sil, ki o si m daju pe ohun ti o se
oun, k j ohun ti yoo tase oun [lo mu un se e] b ni ohun ti o tase r
k j ohun ti yoo se e [ni k se se e]. Anabi ki ik ati la lhun o
maa ba a, s pe:
))
:,., , , '=-' .', .:=-, , , :,.' .' ,,
((
.
M daju pe ohun ti o se , k j ohun ti yoo y sil [lo mu un se
], ati pe ohun ti o y sil, k j ohun ti yoo se [lo mu un ma se
].
[8] Yiynu si idaj lhun ati aksil:
O y ki eniyan o ynu si aksil, nitori pe o n b ninu pipe
yiynu si jij oluwa lhun. Nitori naa o y ki gbogbo onigbagb-
ododo o ynu si aksil lhun; nitori pe is lhun ati aksil R
oore ni gbogbo r i se, ati sise deedee, ati Hikmah -gbn-. Nitori naa
nikni ti mi r ba bal si pe ohun ti o se oun k j ohun ti yoo tase
oun, ati pe ohun ti o tase oun k j ohun ti yoo se oun, iparagadi ati
hilahilo yoo kuro ninu r r, ati pe ibru ati ifoya yoo kuro ninu
igbesi-aye r. Nitori naa k ni maa bara j lori ohun ti o b m n
lw, k si ni i maa bru lori j-iwaju r, yoo si tipas eleyii di ni ti
o se oriire ju ni ipo ninu awn eniyan, ati ni ti o dara ju ni mi ninu
wn, ati ni ti kan r bal ju ninu wn. Nitori naa nikni ti o ba m
pe j-ori oun ni opin, r -arziki- oun si ni onka, ikl k le e se
alekun j-ori r, b ni ihaw k le e lekun r -arziki- r, tori pe
gbogbo r lo ti wa ni aksil, yoo se suuru lori ohun ti o se e ninu
awn adanwo, yoo si maa tr idarijin nipa ohun ti o se ninu awn as
ati awn ohun alebu, yoo si ynu si ohun ti lhun k sil fun un,
- 77 -

nitori naa yoo se akojp laarin title as lhun ati sise suuru lori
awn adanwo.
lhun tO ga s pe:
,, =, ,, , = .,, . ,. ..' . . , =,
,, | , _, .[
Adanwo kan k le e kan [nikan] afi plu iynda lhun, ati pe ni
to ba gba lhun gb, yoo fi kan r mna, lhun ni Oni-mim
nipa gbogbo nnkan [Suuratu t-Tagaabun: 11]. lhun tO ga tun s pe:
: ,, - = , . _. | _, [ .
Nitori naa se suuru, dajudaju ododo ni adehun lhun, maa tr
aforijin s r [Suuratu: ].
[9] Orisi meji ni imna:
Ekinni ni: Imna ti itka si ododo ati ifnahanni, oun j ti
gbogbo da, oun ni eyi ti awn ojis ati awn olutle wn ni agbara
lori r. lhun tO ga s pe:
,, ,. , :, | _, _, ~ [ .
Ati pe dajudaju ir yoo maa t awn eniyan si na ti o t [Suuratush-
Shuuraa: 52].
Ekeji ni: Imna ti kong ati ifinirinl lati d lhun, ni idra
kan lati d lhun, ati oore kan fun awn da R, awn olupaya R,
oun ni eyi ti nikan k lagbara lori r yat si lhun. lhun tO ga s
pe:
: ., ,, = , .-' . | . _, ~ [ .
Dajudaju iw [Anabi] k le e fi na m ni ti o nif si, sugbn
lhun ni maa N fi na m ni ti O ba f [Suuratul-Qasas:56].
[10] Orisi meji ni erongba ninu Tira lhun:
Ekinni ni: Erongba ti aksil ti pe ki nnkan o sl, oun ni
erongba ti o kari gbogbo ohun ti n b. Nitori naa ohun ti lhun ba f
yoo sl, ohun ti k ba si f k ni i sl. O si pa dandan plu r pe ki
ohun ti a gba lero o sl, sugbn k pa dandan pe ki if ati iynu o b
plu r, ayafi ti erongba ti ofin -Sharia- ba r m n. lhun tO ga s
pe:
_. _,, ,, .' = ,, | . _, ~ [ .
- 78 -

nikni ti lhun ba gbero lati fi na m n, yoo se isipaya aya r si
Islam [Suuratul-An-aam: 125].
Ekeji ni: Erongba ti sin, ti ofin Sharia, oun ni ninif si ohun ti a
gba lero, ati awn ni-r, ati yiynu si wn, k si pa dandan pe ki ohun
ti a gba lero naa o sl, afi ti erongba ti aksile ti pe ki nnkan o sl ba
r m n. lhun tO ga s pe:
,, = ,,, , ,, ,,, ., ,, | , _, ~ [ .
lhun gbero irrun fun yin, k gbero isoro fun yin [Suuratul-Baqarah:
185].
Erongba pe ki nnkan o sl lo gbooro ju ni gbogbo na, nitori
pe gbogbo ohun ti a gba lero ti ofin Sharia ti o sl ti di ohun ti a gba
lero pe ki o sl, sugbn ki i se gbogbo ohun ti a gba lero pe ki o sl
ni yoo sl lohun ti a gba lero ninu ofin Sharia. Nitori naa orisi
erongba mejeeji naa lo rinl lara igbagb Abubakar, ki lhun O
ynu si i, ni apejuwe. Apejuwe ohun ti erongba ti ki nnkan o sl
nikan si rinl si ara r ni aigbagb Abu Jahl. B ni ohun ti erongba pe
ki nnkan o sl k rinl ninu r bi o til j wi pe a f ninu erongba ti
ofin Sharia ni igbagb Abu Jahl naa.
Nitori naa bi o til j pe lhun f awn s ni aksil -kadara-
O si f ni sisl, sugbn k ynu si i ni sin, b ni k nif si i, ati
pe k pa ni las plu r, kaka b, nse lO N binu r, ti O si N korira
r, ti O si k funni, ti O si N se ileri-iya si ni ti o ba se e, gbogbo
eleyii si n b ninu aksil -kadara- R.
Sugbn awn itle as R, ati igbagb-ododo, dajudaju O nif si
wn, O si N pani las plu wn, O si N se adehun san ati ere ti o
dara fun ni ti n se wn. Nitori naa a k le e s lhun -mim ni fun
un- yat si plu erongba R, b ni nnkan kan k le e sl afi ohun ti o
gbero. lhun tO ga s pe:
, _.,, ., | ,, _, [ .
Ati pe k ni I ynu si aigbagb fun awn ru R [Suuratuz-Zumar: 7].
lhun -mim ni fun Un- tun s pe:
.- . =, | , _, ~ [ .
lhun ba k fran ibaj [Suuratul-Baqarah: 205].
- 79 -

[11] Awn okunfa ti wn maa n ti aksil -kadara-
danu:
lhun se awn okunfa kan fun awn aksil wnyi, ti wn maa
n ti wn, ti wn si maa n gbe wn kuro, bii adua, ati saraa sise, ati
awn oogun, ati sisra, ati lilo idurosinsisn. Nitori pe kaluku wn wa
ninu idaj lhun, ati aksil R, titi ti o fi de ori aar, ati laakaye.
[12] Asiri lhun lara awn da R ni r aksil
-kadara-:
r pe asiri lhun ni ara awn da R ni aksil, m lori
agban eyi ti o pam ninu aksil, tori pe nikan k m paapaa awn
nnkan yat si lhun, ati pe eniyan k le e ri i, gg bii wi pe lhun
si eniyan lna, tabi O fi na m eniyan, O pani tabi O muni smi, O
k lati funni, tabi O funni. Gg bi Anabi ki ik ati la lhun o
maa ba a ti s pe:
))
,' _ ,
((
| , ,_ [ .
Nigba ti a wn ba s nipa aksil -kadara- yaa pa nu m [Muslim
lo gbe e jade].
Sugbn awn agban aksil yoku, ati gbn r ti o ga, ati awn
ipele r, ati awn ipo r, ati awn oripa r, o t pe ki a se alaye eleyii
ati mim r fun awn eniyan, nitori pe kan ninu awn origun igbagb
eyi ti o y ki a k nipa r, ki a si m nipa r ni aksil -kadara-. Gg
bi Ojis lhun ki ik ati la lhun o maa ba a ti s nigba ti o wi
awn origun igbagb-ododo fun Malaika Jibriil, ki la lhun o maa
ba a pe:
))
,, ,, ,' .,_-
((
| , ,_ [ .
Jibriil niyi, o wa ba yin lati k yin ni sin yin [Muslim lo gbe e jade].
[13] Fifi aksil -kadara- se awijare:
Ohun ti o pam ni im lhun tO ga ti o ti siwaju nipa ohun ti
yoo sl, nikan k m n yat si I, ohun ti a se aimkan nipa r ni i se
fun awn ti a pa las jijsin. Nitori naa k si awijare kan fun nikan
ninu r, ati pe k t pe ki a fi is sil ni ni ti o fi yin ti ohun ti o ti
siwaju ninu aksil lhun, tori pe aksil ki i se awijare fun nikan
lori lhun, tabi lori awn da R, iba si se pe o t fun nikan pe ki o
fi aksile se awijare lori ohun ti n se ninu awn aidara ni, a ki ba ti fi
iya j alabosi kan, a ki ba si ti pa sb kan, ati pe a k ba ti gbe ofin
ifiyaj-ls kan dide, b ni nikan ki ba ti ko ara ro nibi abosi. Eleyii
wa ninu sise ibaj ninu sin ati ni ile-aye eyi ti a m inira r.
- 80 -

A o s fun ni ti n fi aksil se awijare pe: O k ni im amdaju
kan pe o n b ninu awn m gba-idra -Al-Janna- tabi ninu awn
m ina, ati pe ti o ba se pe o ni amdaju kan ni, a k ba ti pa las, a
k ba si ti k -nnkan kan- fun , sugbn maa sis, lhun yoo fi se
kong pe ki o j kan ninu awn m Al-Janna.
Apa kan ninu awn Sahaabe s nigba ti wn gb awn gbawa-
r nipa aksil pe: N k ti j ni ti o ni igbiyanju to bi mo ti se ni in
nisinsinyi ri. Anabi ki ik ati la lhun o maa ba a s nigba ti wn
bi i leere nipa sise awijare plu aksil pe: maa sis, onikaluku ni a
o se idkun fun, nitori ohun ti a da a fun. Nitori naa ni ti o ba j kan
ninu awn oloriire, a o fi i se kong lati se is awn oloriire, b ni a o
fi ni ti o j kan ninu awn oloriibu se kong lati se is awn
oloriibu. Lyin naa lo wa ka:
_, _=' ' . -, ., . ,, ,, . - ',
, . -, ., . , ,, | , _, ~ [ .
Sugbn ni ti n tr, ti o si n paya [lhun]. Ti o si gba ohun ti o
dara ju naa gb. A O fi i se kong irrun naa. Sugbn ni ti o se ahun,
ti o si ro pe oun to tan. Ti o si pe ohun ti o daju naa nir. A O fi oun se
kong inira naa [Suuratul-Lail: 5-10].
[14] Sise awn ohun ti o j okunfa:
Ohun meji ni i maa n se eniyan:
Nnkan ti gbn [wulo] ninu r; ki o ma se ko agara nidi r.
Ati nnkan kan ti k si gbn kan [ti eniyan le da si i]; ki o ma se
bara j nipa r.
lhun -mim ati giga ni fun Un- m nipa awn adanwo siwaju
ki wn o to sl, ki i si i se im tO ni nipa wn ni ohun ti o mu ki ni
ti adanwo se naa o b si inu adanwo naa, sugbn nse lo sl plu
awn okunfa ti o r m sisl r, ti sisl r ba j nitori kikl eniyan,
latari pipa awn okunfa ati awn na ti wn maa s eniyan nibi sisubu
sinu r ti, ti sin r si pa a las pe ki o lo wn, oun ni ni-ibawi lori
kikl r nipa sis ara r, ati ailo awn okunfa ti adam eyi ti yoo s ,
sugbn ti k ba ni agbara lati ti adanwo yii, yoo j ni ti o ni awawi.
Nitori naa didi awn okunfa mu k tako aksil -kadara- ati
igbkle lhun, koda ipin kan ni i ninu r, sugbn ti aksil ba ti sl
ranyan ni ki a ynu si i, ki a si juw-jus sil fun un, ki a si sri si idi
r r to ni:
- 81 -

))
. , = _
((
.
Aksil lhun [ni eyi] ohun ti O si f lO se . Sugbn ki o to di pe
o sl na ni ti a pa las ijsin ni ki o di awn okunfa ti o ba ofin -
Sharia- mu mu, ati titi awn aksil plu awn aksil. Awn anabi di
awn okunfa ati na eyi ti yoo s wn ld ta wn mu, tohun ti pe
ni ti a se iranlw fun plu is lhun ati is lati d lhun ni wn,
Ojis lhun ki ik ati la lhun o maa ba a, asiwaju awn
olugbkle lhun naa j ni ti i maa n di awn okunfa mu, tohun ti
agbara igbkle r si Oluwa r.
lhun tO ga s pe:
,_ , , ,= , ,', ,,, = , , .,, ,-
| . _, [ .
pese ohun ti ba ni agbara r sil de wn ninu ohun-ija, ati ninu
siso sin ml, lati druba awn ta lhun ati awn ta yin [Suuratul-
Anfaal: 60]. lhun tO ga tun s pe:
. , - , ,, __ ,, , , ., _
_, | :' _, ~ [ .
Oun ni ni ti O se il fun yin ni irrun, nitori naa maa rin ni awn
agbegbe r, ki si maa j ninu s r. d R si ni agbedide yin yoo
j [Suuratul-Mulk: 15].
))
._- , ..,. ,' = .-', _- , ,' _ ,-
=, , .:, . , .,- ., . . :,.' . ` ' ,
, .. . , ., . . , _ .=, _
((
. ,_
, .
Olugbagb-ododo [ti o j] alagbara ni oore ju, lhun si fran r ju
olugbagb-ododo ti o l l, sugbn oore n b ni ara onikaluku wn.
Maa gbiyanju lori ohun ti yoo se lanfaani, ki o si maa wa iranlw
ld lhun, ma si se ko aar rara, ti nnkan kan ba wa se , ma se s
pe: Iba se pe mo ti se igb ni, bai bai ni i ba ri; sugbn nse ni ki o s
pe: QADDARA -L-LAAHU WA MAA SHAAA FAAL Akl
lhun -ni eleyii- ohun tO si f lO se, tori pe nse ni [gbolohun] iba
se pe maa n si is esu sil [Muslim lo gbe e jade].
- 82 -

[15] Idaj ni ti o tako aksil:
nikni ti o ba tako aksil ti tako ipil kan ninu awn ipil ofin
-Sharia- o si ti se aigbagb plu eleyii. Apa kan ninu awn asiwaju
rere -ki lhun o k - s pe: maa fi im ba awn ti wn tako
aksil -Qadariyyah- se agbeyewo, nitori naa ti wn ba tako o, wn se
aigbagb, ti wn ba si gba a, a da wn nija ni yun un.
[16] Awn eso nini igbagb si aksil:
Nini igbagb si idaj lhun ati aksil ni awn eso daadaa kan,
ati awn oripa ti o dara, eyi ti yoo pada si d ij ati onikaluku plu
daadaa, ninu wn ni:
a- Wi pe a maa so eso orisirisi awn ijsin ti o dara ati awn
iroyin yin, gg bi sise afm fun lhun, ati gbigbkle E, ati bibru
R, ati irankan, ati riro ero rere si I, ati sise suuru ati agbara amumara,
ati gbigbe ogun ti isretinu, ati yiynu si lhun, ati sise lhun ni
so plu p ati didunnu si oore R ati aanu R, ati titriba fun
lhun, ba tO ga tO si gbn-un-gbn, ati fifi igberaga ati
motmot sil. A tun maa so eso ninawo si awn na rere, ni ti
ifayabal si lhun, ati akin ati igboya, ati ayo-kan, ati fifun mi ni
lw, ati akolekan ti o ga, ati idurosinsin, ati igbiyanju ninu awn
nnkan, ati sise deedee ni asiko irra ati isoro, ati bib lw ilara, ati
atako, ati gbigba awn laakaye lw awn aforihun ati awn ir, ati
isinmi mi ati bibal kan.
b- Wi pe onigbagb si aksil yoo maa l ninu igbesi-aye r lori
ilana ti o dara, tori naa idra k ni i mu un y ay pr, b ni k ni i
s ireti nu plu adanwo, yoo si ni amdaju pe ohun ti o sl si i ninu
inira, plu aksil lhun lo se sl ni ti adanwo. Nitori naa k ni i
bara j, sugbn yoo maa se suuru, yoo si maa reti san ld lhun.
d- Wi pe a maa se is nibi awn okunfa anu, ati atunbtan
buburu, nigba ti o se pe yoo maa bi iyanju gbogbo igba lori
atidurodeedee, ati sise awn ise rere lplp, ati jijinna si awn s
ati awn ohun ti i maa n fa iparun.
e- Wi pe a maa so eso idojuk awn isoro ati awn ibru plu
kan ti o rinl fun awn olugbagb-ododo, ati amdaju pipe, plu sise
awn okunfa.
Anabi ki ik ati la lhun o maa ba a s pe:
))
., ,.' . ., . : ,, ._- ,' . .,' ,. -
_- . ._. .,. ,.' ., . _- . .,
((
. | , ,_ [ .
- 83 -

Iyalnu ni r olugbagb-ododo, dajudaju rere ni gbogbo r r j
fun un, eleyii k si si fun nikan yat si olugbagb-ododo, bi idra ba
ba a, yoo dup, nitori naa yoo j rere fun un, ti inira ba si se e, yoo se
suuru, nitori naa yoo j rere fun un [Muslim lo gbe e jade].

- 84 -

Atka
Oju ewe
Awn origun igbagb-ododo ................................................................ 3
Origun kinni: Gbigba lhun to ga to si gbn-un-gbn gb lododo 6
[1] Fifi i Rinl ...................................................................................... 6
O Y ki a maa se akiyesi awn ohun ti n b wnyi nigba ti a ba n fi
awn oruk lhun ti o dara ju rinl.................................................... 9
O si tun y ki a maa se akiyesi awn ohun to n b wnyi nibi fifi
awn iroyin lhun rinl: .................................................................. 11
Pipataki At-Tawhiid -Sise lhun ni kan ninu ijsin- ..................... 14
Fifi At-Tawhiid rinl-: ........................................................................ 14
Atodij At-Tawhiid ni As-Shirk -isb si lhun- ............................ 15
[2] Alaye nipa ijsin: .......................................................................... 16
Ijsin naa k si le e dara titi ti yoo fi j ohun ti a m sori ipil meji .. 16
Isrusin ti o pe k le e rinl afi plu nnkan meji................................. 18
[3] Awn ri ati awijare sise lhun ni kan soso ninu ijsin: ......... 18
Origun keji: Nini igbagb-ododo si awn Malaika .......................... 21
[1] Alaye r: ........................................................................................ 21
Ipo nini igbagb-ododo si awn Malaika ninu sin ati idaj r: ........ 21
[2] Bi a o ti ni igbagb si awn Malaika ............................................ 22
lkfa: Iw awn Malaika lori awn m Aadama........................ 28
Eso nini igbagb-ododo si awn Malaika: ......................................... 28
Origun kta: Nini igbagb-ododo si awn Tira ................................ 29
[1] Paapaa nini igbagb-ododo si awn Tira: ..................................... 29
[2] Idaj gbigba awn tira naa gb: .................................................... 30
[3] Bukaata awn eniyan si awn tira naa, ati Hikmah -gbn- ti n b
ninu sis wn kal: ............................................................................. 30
[4]Bi a o ti gba awn tira naa gb: ..................................................... 31
[5] Gbigba awn iroyin awn tira ti o siwaju naa: ............................. 32
[6] awn tira ti o ti sanma wa eyi ti oruk wn wa ninu Al-Quraan ati
Sunna, ni: ............................................................................................ 33
Origun krin: Nini igbagb-ododo si awn ojis ............................. 37
[1] Nini igbagb-ododo si awn ojis: ............................................... 38
[2] Paapaa jij anabi: .......................................................................... 38
[3] Hikmah -gbn- ti o wa ninu riran awn ojis: ............................ 38
[4] Is awn ojis ki la lhun o maa ba a: .................................. 40
[5] sin gbogbo awn anabi ni Islam: ................................................ 41
[6] Eniyan abara ni awn ojis, wn k m ikk: ............................ 41
- 85 -

[7] Sis awn ojis: ............................................................................ 42
[8] Onka awn anabi ati awn ojis ati ni-ajul ju ninu wn: .......... 43
[9]Awn Muujizah [awn ohun ti i koni lagara ti o j arisami] fun
awn anabi, ki la lhun o maa ba wn ......................................... 45
[10] Nini igbagb si jij anabi Anabi wa Muhammad, ki ik ati la
lhun o maa ba a: ........................................................................... 46
Origun karun-un: Nini igbagb-ododo si j ikyin ....................... 53
[1] Nini igbagb si j ikyin: ............................................................ 53
[2] Bi a o ti ni igbagb si j ikyin: .................................................. 56
Origun kfa: Nini Igbagb-ododo si aksil -kadara- ...................... 71
[1] Alaye aksil -kadara- ati pipataki nini igbagb si i: ................... 71
[2] Awn ipele aksil: ...................................................................... 71
[3] Awn ipin ipebubu: ...................................................................... 72
[4] Adiskan awn asiwaju [rere] nipa aksil: ................................. 73
[5] Awn is awn eniyan: ................................................................. 74
[6] Sise apap laarin dida ti lhun [da awn is] ati is eniyan: ..... 75
[7] Ohun ti o j ranyan lori eniyan nipa aksil: .............................. 75
[8] Yiynu si idaj lhun ati aksil: .............................................. 76
[9] Orisi meji ni imna: ...................................................................... 77
[10] Orisi meji ni erongba ninu Tira lhun: .................................... 77
[11] Awn okunfa ti wn maa n ti aksil -kadara- danu: ................. 79
[12] Asiri lhun lara awn da R ni r aksil -kadara-: ........... 79
[13] Fifi aksil -kadara- se awijare: .................................................. 79
[14]Sise awn ohun ti O j okunfa: .................................................... 80
[15] Idaj ni ti o tako aksil: ........................................................... 82
[16] Awn eso nini igbagb si aksil .............................................. 82
Atka .................................................................................................. 84

Awọn origun igbagbọ-ododo"Al-Iimaan"

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Awọn origun igbagbọ-ododo"Al-Iimaan"

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

www.iu.edu.

You might also like