Chng I

Vai tr cc h thng lnh

trong nn kinh t quc dn
K thut lnh ra i hng trm nm nay v c s dng rt
rng ri trong nhiu ngnh k thut rt khc nhau: trong cng nghip
ch bin v bo qun thc phm, cng nghip ho cht, cng nghip
ru, bia, sinh hc, o lng t ng, k thut sy nhit thp, xy
dng, cng nghip du m, ch to vt liu, dng c, thit k ch to
my, x l ht ging, y hc, th thao, trong i sng vv...
Ngy nay ngnh k thut lnh pht trin rt mnh m, c
s dng vi nhiu mc ch khc nhau, phm vi ngy cng m rng
v tr thnh ngnh k thut v cng quan trng, khng th thiu c
trong i sng v k thut ca tt c cc nc.
Di y chng ti trnh by mt s ng dng ph bin nht
ca k thut lnh hin nay.

1.1 ng dng trong ngnh ch bin v

bo qun thc phm
1.1.1 Tc dng ca nhit thp i vi
thc phm
Nm 1745 nh bc hc Nga Lmnxp trong mt lun
n ni ting Bn v nguyn nhn ca nng v lnh cho rng:
Nhng qu trnh sng v thi ra din ra nhanh hn do nhit cao
v km hm chm li do nhit thp.
Tht vy, bin i ca thc phm tng nhanh nhit
o
4050 C v nhit ny rt thch hp cho hot ho ca men phn
gii (enzim) ca bn thn thc phm v vi sinh vt.

 nhit thp cc phn ng ho sinh trong thc phm b c

ch. Trong phm vi nhit bnh thng c gim 10oC th tc
phn ng gim xung 1/2 n 1/3 ln.
Nhit thp tc dng n hot ng ca cc men phn gii nhng
khng tiu dit c chng. Nhit xung di 0oC, phn ln hot
ng ca enzim b nh ch. Tuy nhin mt s men nh lipaza, trypsin,
catalaza nhit -191oC cng khng b ph hu. Nhit cng thp
kh nng phn gii gim, v d men lipaza phn gii m.
Khi nhit gim th hot ng sng ca t bo gim l do:
- Cu trc t bo b co rt
- nht dch t bo tng
- S khuych tn nc v cc cht tan ca t bo gim.
- Hot tnh ca enzim c trong t bo gim.

Bng 1-1: Kh nng phn gii ph thuc nhit

Nhit , oC
Kh nng phn gii, %

40
11,9

10
3,89

0
2,26

-10
0,70

Cc t bo thc vt c cu trc n gin, hot ng sng c th

c lp vi c th sng. V vy kh nng chu lnh cao, a s t bo
thc vt khng b cht khi nc trong n cha ng bng.
T bo ng vt c cu trc v hot ng sng phc tp, gn
lin vi c th sng. V vy kh nng chu lnh km hn. a s t bo
ng vt cht khi nhit gim xung di 4oC so vi thn nhit bnh
thng ca n. T bo ng vt cht l do ch yu nht tng v s
phn lp ca cc cht tan trong c th.
Mt s loi ng vt c kh nng t iu chnh hot ng sng
khi nhit gim, c th gim cc hot ng sng n mc nhu cu
bnh thng ca iu kin mi trng trong mt khong thi gian nht
nh. Khi tng nhit , hot ng sng ca chng phc hi, iu ny
c ng dng trong vn chuyn ng vt c bit l thu sn dng
ti sng, m bo cht lng tt v gim chi ph vn chuyn.
* nh hng ca lnh i vi vi sinh vt.

- Kh nng chu lnh ca mi loi vi sinh vt c khc nhau. Mt s

loi cht nhit 200oC. Tuy nhin mt s khc chu nhit
thp hn.
Khi nhit h xung thp nc trong t bo vi sinh vt ng c
lm v mng t bo sinh vt. Mt khc nhit thp, nc ng bng
lm mt mi trng khuych tn cht tan, gy bin tnh ca nc lm
cho vi sinh vt cht.
Trong t nhin c 3 loi vi sinh vt thng pht trin theo ch
nhit ring

Bng 1-2: nh hng ca nhit n vi sinh vt

Vi khun
- Vi khun a lnh
(Psychrophiles)
- Vi khun a m
(Mesophiles)
- Vi khun a nng
(Thermopphiles)

Nhit
thp nht

Nhit
cao nht

0oC

Nhit
thch hp
nht
15 20oC

10 20oC

20 40oC

45oC

40 90oC

50 55oC

50 70oC

30oC

Nm mc chu ng lnh tt hn, nhng nhit -10oC hu ht

ngng hot ng ngoi tr cc loi Mucor, Rhizopus, Penicellium.
ngn nga mc phi duy tr nhit di -15oC. Cc loi nm c th
sng ni khan nc nhng ti thiu phi t 15%. nhit -18oC,
86% lng nc ng bng, cn li 14% khng cho vi sinh vt
pht trin.
V vy bo qun thc phm lu di cn duy tr nhit kho lnh
t nht -18oC.
bo qu thc phm ngi ta c th thc hin nhiu cch nh:
Phi, sy kh, ng hp v bo qun lnh. Tuy nhin phng php
bo qu lnh t ra c u im ni bt v:
- Hu ht thc phm, nng sn u thch hp i vi phng php
ny.

- Vic thc hin bo qun nhanh chng v rt hu hiu ph hp vi

tnh cht ma v ca nhiu loi thc phm nng sn.
- Bo tn ti a cc thuc tnh t nhin ca thc phm, gi gn
c hng v, mu sc, cc vi lng v dinh dng trong thc phm.

1.1.2 Cc ch x l lnh thc phm

Thc phm trc khi c a vo cc kho lnh bo qun, cn
c tin hnh x l lnh h nhit thc phm t nhit ban
u sau khi nh bt, git m xung nhit bo qun.
C hai ch x l lnh sn phm l x l lnh v x l lnh ng
a) X l lnh l lm lnh cc sn phm xung n nhit
bo qun lnh yu cu. Nhit bo qun ny phi nm trn im
ng bng ca sn phm. c im l sau khi x l lnh, sn phm
cn mm, cha b ha cng do ng bng.
b) X l lnh ng l kt ng (lm lnh ng) cc sn
phm. Sn phm hon ton ha cng do hu ht nc v dch trong
sn phm ng thnh bng. Nhit tm sn phm t -80C, nhit
b mt t t -180C n -120C.
X l lnh ng c hai phng php:
a) Kt ng hai pha
Thc phm nng u tin c lm lnh t 370C xung
khong 40C sau a vo thit b kt ng nhit tm khi thc
phm t -80C.
b) Kt ng mt pha
Thc phm cn nng c a ngay vo thit b kt
ng h nhit tm khi thc phm xung t di -80C.
Kt ng mt pha c nhiu u im hn so vi kt ng
hai pha v tng thi gian ca qu trnh gim, tn hao khi lng do
kh ngt gim nhiu, chi ph lnh v din tch bung lnh cng gim.
i vi ch bin tht thng s dng phng php 01
pha. i vi hng thu sn do phi qua khu ch bin v tch tr
trong kho ch ng nn thc t din ra 2 pha.
Cc loi thc phm khc nhau s c ch bo qun (bng 13 v 1-4) v ng lnh thch hp khc nhau (bng 1-5).
6

 ch bo qun lnh v trong giai on u ca qu trnh

kt ng hai pha, ngi ta phi gia lnh sn phm. Thng thng thc
phm c gia lnh trong mi trng khng kh vi cc thng s sau:
- m khng kh trong bung: 85 90%
- Tc khng kh i lu t nhin: 0,1 0,2 m/s; i lu
cng bc cho php 0,5 m/s (k c rau qu, tht, c, trng...).
- Giai on u, khi nhit sn phm cn cao, ngi ta gi nhit
khng kh gia lnh thp hn nhit ng bng ca sn phm
chng 1 2 0C. Nhit ng bng ca mt s sn phm nh sau: tht
-1,2 0C, c t 0,6 -20C, rau qu - 0,84 -4,20C. Nhit khng kh gia
tng 20C th thi gian gia nhit ko di thm 5h.
Sau khi tng nhit sn phm t 348oC, nhit khng kh tng
ln -1400C. Tm li, cn tng tc gia lnh nhng phi trnh ng
bng trong sn phm.

Bng 1-3. Ch bo qun rau qu ti

Sn phm
- Bi
- Cam
- Chanh
- Chui chn
- Chui xanh
- Da chn
- Da xanh
- o
- To
- C chua chn
- C chua xanh
- C rt
- Da chut
- u ti
- Hnh

Nhit
0
C
045
0,54 2
14 2
14416
11,54
13,5
447
10
041
043
042
5415
041
-18
-18
- 29
2
044

m
Ch
khngkh,% thng gi
85
M
85

85

85

85

85
85
85490
90495
85490
85490
90495
90
90
90
90
75

ng

Thi gian bo
qun
142 thng
142 thng
142 thng
5410 ngy
3410 tun
34 4 tun
446 thng
446 thng
3410 thng
146 Tun
144 Tun
143 Thng
12418 Thng
5 Thng
1 Nm
344 Tun
142 Nm

- Khoai ty
- Nm ti
- Ci bp, sp l
- Su ho
- Da
- Xoi
- Hoa ni chung
- Cc
- Hu
- Phong lan
- Hoa hng

3 4 10
042
-18
-240
-18
-140,5
0
13
143
1,6
1,6
2 4 4,5
4,5

ng

85490
80490
90
90
90
85490
85
85490
85490
80
80
80
80

8410 Thng
0,543 Thng
10412 Thng
247 Tun
243 Tun

Bng 1-4: Ch bo qun sn phm ng vt

Sn phm
Tht b, hi, nai, cu
Tht b gy
G, vt, ngan, ngng
m sn
Tht ln ti p lnh
Tht ln ti p
ng
Tht ng hp kn
C ti p t 50
n 100% lng c
C kh (W=14417%)
C thu mui, sy
Ln sng
c sng
S huyt
Tm sng
Tm nu chn

m Ch
Nhit
Thi gian
khng
kh thng
0
C
bo qun
%
gi
ng 10415 ngy
-0,540,5
82485

040,5
80485

-140,5
85490
044

80485

-1,84-23

80485

042
-1

75480
100

ng

244
244
243
243
-1411
243
243

50
75480
854100
854100
854100
854100

10412
Thng
12418
Thng

6412 Ngy
12 Thng
Vi thng
Vi thng

15430 ngy
Vi ngy
Vi ngy

B mui ngn ngy

B mui lu ngy
B mui lu ngy
Pho mt cng
Pho mt nho
Sa bt ng hp
Sa c c ng
Sa ti

12415
-144
-184-20
1,544
7415
5
0410
042

75480
75480
75480
70
80485
75480
75480
75480

ng

38 Tun
12 Tun
36 Tun
4412 Thng
t ngy
346 Thng
6 Thng
2 Ngy

Trong mt kho lnh c th c bung gia lnh ring bit. Song cng
c th s dng bung bo qun lnh gia lnh. Khi , s lng sn
phm a vo phi ph hp vi nng sut lnh ca bung. Cc sn
phm nng phi b tr u cnh cc dn lnh rt ngn thi gian gia
lnh. Sn phm khi gia lnh xong phi thu dn v sp xp vo v tr
hp l trong bung tip tc gia lnh t tip theo.

Bng 1-5. Cc thng s v phng php kt ng

Phng php kt
ng
Kt ng hai pha
- Chm
- Tng cng
- Nhanh
Kt ng mt pha
- Chm
- Tng cng
- Nhanh

Nhit
tm tht,
0
C
Ban
u
4
4
4
37
37
37

Thng s khng
Tn
kh trong bung kt Thi
hao
ng
gian
khi
kt
Tc
lng,
Nhit
ng
Cui
chuyn
%
, 0C
ng, m/s
2,58
-8
-18
40
2,35
0,140,2
-8
-23
26
2,20
0,540,8
16
-8
-15
344
-8
-8
-8

-23
-30
-35

0,140,2
0,540,8
142

36
24
20

1,82
1,60
1,20

1.2 ng dng trong cc ngnh khc

Ngoi ng dng trong k thut ch bin v bo qun thc
phm, k thut lnh cn c ng dng rt rng ri trong rt nhiu
ngnh kinh t, k thut khc nhau. Di y l cc ng dng thng
dng nht.

1.2.1 ng dng trong sn xut bia, nc ngt

Bia l sn phm thc phm, thuc loi ung cn thp, thu
nhn c bng cch ln men ru nhit thp dch ng (t
go, ng, tiu mch, i mch vv...), nc v hoa hp lng. Qui trnh
cng ngh sn xut bia tri qua nhiu giai on cn phi tin hnh lm
lnh mi m bo yu cu.
i vi nh my sn xut bia hin i, lnh c s dng cc
khu c th nh sau:

1.2.1.1. S dng lm lnh nhanh dch ng sau khi

nu
Dch ng sau qu trnh hp lng ho c nhit khong
80oC cn phi tin hnh h nhit mt cch nhanh chng xung
nhit ln men 68oC. Tc lm lnh khong 3045 pht. Nu
lm lnh chm mt s chng vi sinh vt c hi cho qu trnh ln men
s kp pht trin v lm gim cht lng bia. lm lnh dch ng
ngi ta s dng thit b lm lnh nhanh. Qu trnh c thc hin
qua hai giai on:
- Dng nc 1oC h nhit dch ng t 80oC xung
khong 20oC.
- S dng glycol (hoc nc mui) c nhit thp khong 8oC h nhit dch ng t 20oC xung 8oC. K thut lnh
hin i s dng glycol lm lnh v nc mui gy n mn h hng
thit b in.
10

Nh vy trong qu trnh h nhit ny i hi phi s dng mt

lng lnh kh ln. Tnh trung bnh i vi mt nh my bia cng
sut 50 triu lt/nm mi ngy phi nu khong 180m3 dch ng.
Lng lnh dng h nhit rt ln.

1.2.1.2. Qu trnh ln men bia

Qu trnh ln men bia c thc hin mt phm vi nhit
nht nh khong 68oC. Qu trnh ln men l giai on quyt nh
chuyn ho dch ng houblon ho thnh bia di tc ng ca nm
men thng qua hot ng sng ca chng. Trong qu trnh ln men
dung dch to ra mt lng nhit ln.
Qu trnh ln men ng houblon ho din ra qua hai giai
on:
- Ln men chnh: Ko di t 7 12 ngy i vi cc loi bia
vng v 12 18 ngy i vi cc loi bia en. Nhit ln men l 6
8oC.
- Ln men ph v tng tr: Ko di t nht 3 tun i vi tt
c cc loi bia. Nhit ln men ph l 1 2oC.
Nhit c nh hng rt ln n qu trnh ln men v cht
lng sn phm. Khi nhit cao s dn n cc tc ng nh sau:
+ Thi gian ln men nhanh.
+ Mt ti a t c cao hn khi nhit thp.
+ Ln men trit nhng hm lng cc sn phm bc
hai (c bit l diaxetyl) to ra nhiu hn.
+ Lng sinh khi to ra nhiu hn nhng lng t bo
cht li nhiu hn v tc suy gim cc c tnh cng ngh cng
nhanh hn.
+ T l gia cc cu t trong bia khng cn i, cht
lng bia gim
Mi loi nm men u c nhit thch hp cho s pht trin
ln men. Khi khng m bo cc yu cu v nhit cc kt qu nhn
c cht lng s rt km.

11

1.2.1.3. Bo qun v nhn men ging

Mt khu v cng quan trng cn lnh trong nh my bia l
khu bo qun v nhn men ging. Men ging c bo qun trong
nhng tank c bit nhit thp. Tank cng c cu to tng t
tank ln men, n c thn hnh tr bn ngoi c cc o dn glycol lm
lnh. Tuy nhin kch thc ca tank men nh hn tank ln men rt
nhiu, nn lng lnh cn thit cho tank men ging khng ln.

1.2.1.4. Lm lnh ng CO2

Trong qu trnh ln men nh cc qu trnh thu phn m trong
cc tank ln men sinh ra rt nhiu kh CO2. Qu trnh pht sinh kh
CO2 th hin phn ng di y.
Kt qu cui cng ca qu trnh chuyn ho (ln men) t
ng hexoza n ru etylic v kh ccbonic c th biu din bng
phng trnh tng qut ca Gay - Lussac nh sau:
C6H12O6 = 2C2H5OH + 2CO2
Kh CO2 li rt cn cho trong qui trnh cng ngh bia nh
khu chit rt v x l cng ngh tank ln men. Kh CO2 thot ra
t cc tank ln men trong cc qu trnh sinh ho cn phi c thu
hi, bo qun s dng vo trong dy chuyn cng ngh. bo
qun CO2 tt nht ch c th th lng, nhit bnh thng p sut
ngng t ca CO2 t gn 100at. V vy gim p sut bo qun
CO2 xung p sut di 20 kG/cm2 cn thit phi h nhit bo
qun xung rt thp c -30 -35oC.
Di y trnh by s lm lnh CO2:

12

Hnh 1.1: S nguyn l h thng thu hi CO2

1.2.1.5. Lm lnh nc 1oC

Nc lnh c s dng trong nh my bia vi nhiu mc ch
khc nhau, c bit c s dng lm lnh nhanh dch ng sau
khi c houblon ho n khong 20oC. Vic s dng nc 1oC l
mt gii php rt hu hiu v kinh t trong cc nh my bia hin i.
Ph ti nhit ca cc m nu theo thi gian trong ngy khng u v
lin tc m c dng hnh xung. Khi cc m nu hon thnh yu cu
phi tin hnh lm lnh rt nhanh. R rng nu s dng lm lnh trc
tip th cng sut my lnh s rt ln.
Vic s dng nc lnh 1oC h lnh nhanh dch ng cho
php tr mt lng lnh ng k lm lnh dch ng ca cc m
nu mt cch nhanh chng. iu ny cho php khng cn c h thng
lnh ln nhng vn m bo yu cu. Nc c lm lnh nh glycol
n khong 1oC qua thit b lm lnh nhanh kiu tm bn.

13

1.2.1.6. Lm lnh hm bo qun tank ln men v iu ho

Trong mt s nh my cng ngh c, bia c bo qun lnh
trong cc hm lm lnh, trong trng hp ny cn cung cp lnh
lm lnh hm bo qun.
C th s dng lnh ca glycol iu ho khng kh trong
mt s khu vc nht nh ca nh my, cc phng bo qun hoa vv..

1.2.2 ng dng trong cng nghip ho cht

Trong cng nghip ho cht nh ho lng cc cht kh l sn
phm ca cng nghip ho hc nh clo, amnic, cacbonnic,
sunfuar, cc loi cht t, cc kh sinh hc vv...
Ho lng v tch cc cht kh t khng kh l mt ngnh cng
nghip ht sc quan trng, c ngha v cng to ln vi ngnh luyn
kim, ch to my, y hc, ngnh sn xut ch to c kh, phn m,
cht ti lnh vv... Cc lot kh tr nh nn, agn vv... c s dng
trong cng nghip ho cht v sn xut bng n.
Vic sn xut vi si, t, cao su nhn to, phim nh c s h
tr tch cc ca k thut lnh. Th d trong quy trnh sn xut t nhn
to ngi ta phi lm lnh b quay t xung nhit thp ng yu
cu cng ngh th cht lng mi m bo.
Cao su v cc cht do khi h nhit xung thp s tr nn
dn v d v nh thu tinh. Nh c tnh ny ngi ta c th ch to
c cao su bt. Khi ho trn vi bt st to nn cao su t tnh
hoc ho trn vi ph gia no c th t c ng u rt cao.
Trong cng nghip ho cht cng s dng lnh rt nhiu trong
cc quy trnh sn xut khc nhau to ra nhit lnh thch hp nht
cho tng ho cht.

1.2.2.1 Tch cc cht t cc hn hp

1. Hn hp kh - hi
Tch hn hp kh - hi ch yu bng phng php ngng t hi.
Mc ch l sn xut hi hoc kh tinh khit.
14

Trng hp ny thng gp khi cn tch cc cht kh trong

qu trnh cracking du m. Trong qu trnh ny cc phn t hyr
cacbon ln di tc dng ca p sut v nhit cao cng cc cht
xc tc c tch ra thnh cc phn t nh. Hn hp kh thu c
gm hai nhm chnh: M tan cng cc hyr cacbon nh v tan vi
cc hyr cacbon nng. Vic tch hai nhm cc cht c thc
hin nh ngng t v sau chng ct di p sut t 1035 bar v
nhit ti -100oC vi tylen l mi cht lnh. Sn phm thu c l
tylen, propylen v cc lefin khc nhau. tylen cng c th sn xut
bng phng php ny t kh l cc. sn xut polytylen cn c
tylen vi nguyn cht cao do thnh phn axtylen trong kh th
cn phi c ngng t tch ra.
Amnic cng c th sn xut bng phng php ngng t hn
hp kh l. c th ngng t hi NH3 cn c nhit -50 n 60oC.
Trong thit b chit sut lm vic vi hexan l dung mi, th
hexan c ngng t t khng kh v c thu hi li.
i vi kh thin nhin em s dng cn thit phi kh
hir sunfua, qu trnh kh cng c thc hin bng phng php
ngng t nhit thp.
Mc ho tan ca cc kh CO2, H2S v nhiu loi cht kh
khc vo metanol ph thuc vo nhit rt nhiu. Nhit cng
thp metanol c kh nng hp th cc cht cng ln. ng dng cc
tnh cht ngi ta s dng metanol ra v lm sch cc cht kh
th p sut cao. Qu trnh ra thc hin p sut 20 bar v nhit
-75oC. Khi hp th CO2, nhit metanol tng t -75oC ln -20oC.
Sau khi gin n, CO2 bay hi v nhit mtanol gim t -20oC
xung -75oC nh c. Vi nhit thp nh vy mtanol li c bm
li thp ra.
Phng php ny cng c th p dng hp th axtylen trong
cng ngh sn xut axtylen t cc kh pyrolyse.
2. Hn hp lng
Rt nhiu hn hp lng c cc nhit si ca cc thnh phn
rt gn nhau nn tch cc cht bng chng ct rt kh khn.

15

Ngc li nhit ng c ca chng cch nhau tng i xa cho

php c th d dng tch chng bng phng php tinh th ho phn
on.
V d i vi trng hp xylol th, trong c cha mta-,
ortho- v paraxylol, etylbenzol v cc hir cacbon khc. Sn phm
chnh l paraxylol, nguyn liu chnh sn xut si tng hp
polyester.
Trong qu trnh ny, ch yu paraxylol c kt tinh ra khi
xylol th bng cch lm lnh gin tip trong thit b kt tinh kiu no.
Mi cht lnh trong trng hp ny l R13, nhit si khong -80oC.
Phng php kt tinh mi thu paraxylol l s dng cacbonic lng
bay hi trc tip nhit -60oC n -65oC.
Phng php phun mi cht lnh lng trc tip vo thit b kt
tinh cng c s dng sn xut phn bn ho hc nitrophotphat.
Phng php lm lnh gin tip qua mt ng xon rut g, h s to
nhit s b gim mnh do cc tinh th bm vo b mt trao i nhit.
Nu phn phi u mi cht lnh lng, butan hoc propan t pha di
lm lnh trc tip thng kt tinh c tc dng rt tt c v mt lm
lnh v c v mt kt tinh v cc cht lng ho hi to thnh cc bt
kh ni ln trn lm cht lng b xo ng mnh, h s to nhit ln.
Trong cng nghip lc du theo phng php Edeleanu cc
hyr cacbon giu cacbon b loi b bng SO2 lng nhit khong
-10oC do SO2 c kh nng ho tan chn lc.
Tch parafin ra khi du cng l mt ng dng khc ca k
thut lnh trong cng nghip lc du. tch parafin ngi ta s dng
mt dung mi pha long du sau lm lnh trong thit b lm lnh
cht lng kiu no nhit khong -30oC.

1.2.2.2 iu khin tc phn ng

Mt s phn ng to nhit xy ra mt cch chm chp do
phi c phng php thi nhit cho phn ng hoc i khi ch cn lm
lnh s b cc cht lng tham gia phn ng. V d trong qu trnh sn
xut x phng hoc cc cht ty ra ch cn lm lnh dung dch kim
natri xung khong +10oC l . i khi lm lnh trc tip bng nc

16

 cng mang li hiu qu nht nh. V d trong qu trnh sn xut

cc cht mu tng hp gc nit ngi ta cho 4 kg nc vo mi kg
sn phm tham gia phn ng, cc phn ng s tin hnh nhanh chng
do c lm lnh u n.
Trong vic tng hp vi tamin A, phn ng xy ra ch trong mt
vi phn trm giy nhit trong phng. V trong khong thi gian
qu ngn khng c kh nng thi nhit cho phn ng nn ngi ta
tin hnh phn ng nhit thp. V d khi cho phn ng -55oC
th thi gian phn ng ko di n 01 pht. Nhit to ra t phn ng
c thi i ch yu nh bay hi amnic. Amnic ng vai tr cht
dung mi trong thng phn ng. Ngoi ra, thng phn ng cn c
lm 2 v v t ngoi thng c lm lnh bng amnic.
Trong cng ngh sn xut cao su tng hp ngi ta cng a
thng mi cht lnh vo thng phn ng v tu theo sn phm ra m
yu cu nhit lnh khc nhau trong thng phn ng. V d khi
polyme ho hn hp isobutylen v isobutylen-isopren ngi ta cho
etylen lng chy vo thng phn ng. Trong qu trnh polyme ho
tylen lng bay hi v duy tr nhit cn thit ca phn ng nhit
khong -100oC. Hi tylen c mt my lnh ho lng tr li v
lm sch qua chng ct. Thit b ho lng etylen thng s dng
propan lm mi cht lnh.
Trong cc trng hp khc, thng phn ng ch cn c lm
lnh t ngoi bng amnic lng si trong thng hai v.
Khi polyme ho nhit thp, cc tnh cht ca sn phm
c ci thin. V d si nhn to PVC khng b co ngt trong
nc nng khi polyme ho -20 n -60oC

1.2.2.3 Lu kho v vn chuyn ho cht

1. Cc loi ho cht. Cc sn phm ht m phi c bo qun
trong phng nhit thp chng khng b ht m. V d phn bn
nhn to cn c cc ht ur b mt nhn bng v rn ng knh 1,5
n 2mm, rt d lc. Nu bo qun cc ht ur trong khng kh m
th chng s ht m trong khng kh v s dnh kt vo nhau.

17

Trong cng nghip cht do ngi ta thng s dng loi axt

acryl. Ho cht ny c th gy chy n do polyme ho nhit
thng. Khi bo qun lnh c th trnh c nguy c chy n.
Axtylen c th chuyn ch thun li hn nhiu khi ho tan
vo dung mi axtn nhit thp. V d nhit -80oC c th
ho tan 2000m3 tiu chun axtylen vo 1m3 axtn.
Bo qun diboran B2H6 lng thun li hn sau khi ho lng p
sut 8,5 bar v nhit -60oC.
2. Kh ho lng. Ho lng, lu gi v vn chuyn kh t thin
nhin hoc kh m thuc v lnh vc k thut cry, y ch im qua
ngn gn.
Kh thin nhin ch yu l m tan, si -161oC v c nhit
lng ln hn hn kh thnh ph. V khng li cn khi chy, kh
thin nhin c coi l nhin liu rt thch hp cho cc ng c t
trong. Cc ngun kh m c tm thy nhiu nc trn th gii. T
ni khai thc trn bin, kh m c a vo t lin n cc ni tiu
th bng ng ng. vn chuyn bng ng bin kh cn c
ho lng nh lm lnh.
Do kh thin nhin c p sut rt cao khi khai thc t cc mi
khoan nn c th dn n trong ng xon sn xut lnh m khng
tn km g.
C nhiu phng php ho lng kh thin nhin. Phng php
c ng dng rng ri nht l phng php lm lnh nh cc my
ghp tng, trong cc cp trn mi cht lnh l etylen v propan. C
th s dng cc phng php lm lnh gin tip ho lng kh thin
nhin. Mt trong nhng phng php lm lnh gin tip l nn kh ln
trn p sut ti hn sau a vo lm lnh gin tip bng mi cht
lnh, v d nh tan. Sau kh c dn n v mt phn kh c
ho lng. Hnh 1-2 gii thiu chu trnh ho lng kh thin nhin bng
my lnh ghp tng.
Chu trnh c in thng dng (hnh 1-2a) c nhc im l qu
nhiu thit b vi nhiu loi my nn, thit b trao i nhit, ng
ng vv... lm cho cng tc vn hnh, bo dng, sa cha gp kh
khn, c bit khi ti dao ng v vic ht hi lnh v my nn. Cng
vic t ng ho cng gp kh khn.

18

5
1
1
288K

293K; 6,8MPa

293K, 0,86MPa

NH3
233K, 0,07MPa

238K; 1,66MPa
238K

233K

C2H4

170K, 0,1MPa

173K

170K

6
6
7
0,1MPa

112K

a)

b)

1-Kh thin nhin vo; 2- My nn kh thin nhin; 3- My nn

lnh; 4- My nn lnh hn hp mi cht; 5- Bnh ngng; 6- Thit
b trao i nhit; 7- Van tit lu
Hnh 1-2: Chu trnh ghp tng ho lng kh thin nhin
Mt gii php tch cc l ng dng hn hp mi cht lnh c
vit tt l phng php ARC (Auto-Refrigerated Cascade). Hn hp
mi cht lnh gm nit, mtan, tan, propan v butan c nn trong
my nn 4 v c ho lng theo th t tng thnh phn. Bng cch
tit lu v cho bay hi tng thnh phn kh thin nhin c lm
lnh dn n 120oK ri ho lng mt phn khi qua tit lu 7. Hin nay
nhiu nh my ho lng kh thin nhin c nng sut rt ln lm vic
theo phng php ARC ny. V d nh my ho lng kh Badak
(Innxia) c nng sut 250.000m3 tiu chun trong mt gi v nh
my ho lng Arzew (Angiri) c nng sut 1.200.000 m3/h.
Kh thin nhin ho lng c k hiu l LNG (Liquefied
Natural Gas) c nhit si p sut kh quyn khong -160oC, bi

19

vy kh ho lng cn c cha v vn chuyn trong cc bnh cch

nhit tt. Ngi ta bo qun kh ho lng trong nn t ng cng.
Phng php ny t ra c hiu qu kinh t. Bnh cha t trong nn
t ng cng s dng c sc cha ln ti 40.000 m3.
Kh ho lng t du th LPG (Liquefied Petroleum Gas) c
nhit si p sut kh quyn cao hn nhiu. Kh PLG l sn phm
thu c khi ch bin du th v bao gm ch yu cc thnh phn
propan, n-butan v isobutan. Cc cht ny l th kh nhit mi
trng nhng ch cn nn ln p sut va phi l chng ho lng v
nhit ti hn ca chng ln hn nhit mi trng nhiu.
Cc kh lng cng c bo qun v vn chuyn bng cc bnh.
Ngy nay ngi ta gi nhiu kh c nhit ti hn cao hn nhit
mi trng, khi c ho lng l kh ho lng nh amnic,
butadien, clo vv...
Trong mt bnh kn cha kh lng, hi v lng trng thi cn
bng, bi vy p sut trong bnh ph thuc rt nhiu vo nhit .
Trong khi vn chuyn kh lng ngi ta phn bit ba loi p sut: p
sut y, p sut gim v p sut kh quyn. Chuyn ch vi p sut
y ngha l cc chai khng c lm lnh, p sut trong chai l p
sut bo ho tng ng vi nhit mi trng. Cc chai thng
c thit k cho p sut cao nht ln ti 17 bar, ngha l khi chuyn
ch propan, nhit ngoi tri c th ln ti khong 45oC.
Hnh dng ca cc bnh cha rt khc nhau nhng thng
thng c dng hnh tr nm hoc t ng (t trong cc khoang tu
thu), i khi c hnh cu. Cc bnh cha ny rt nng nn thng
c ch to khng qu 1000 Tn.
Chuyn ch vi kiu p sut gim thun li hn v p sut
trong bnh khng qu cao nhng phi c h thng lm lnh km theo.
Cc bnh kh ho lng c lm lnh n mt nhit thun li no
p sut trong bnh khng qu cao. Do c lm lnh nn cc
bnh cha ny phi c bc cch nhit gi lnh. Do khi lng
ring nhit thp ln hn nn vi cng th tch bnh, phng php
p sut gim cha c nhiu kh ho lng hn. Cc bnh cha p sut
gim c thit k cho p sut ti a 10 bar. Nhit thp nht cho
php tu theo vt liu ch to m tiu chun cho php.

20

Do c tn tht qua lp cch nhit ca bnh nn duy tr p

sut bnh cn trang b h thng lnh hoc tin hnh ti lm lnh kh
ho lng nh hnh 1-3.
2

3
4
1

1- Bnh cha kh ho lng; 2- My nn; 3- Bnh ti ngng t; 4- Van tit lu

Hnh 1-3: S ti ho lng kh thin nhin

Trn s ny, phn lng ho hi c my nn 2 ht v
v nn ln p sut v nhit cao, sau a vo bnh ti ngng t 3
ngng li thnh lng, lng c tit lu gim p sut v nhit
xung p sut nhit trong bnh.
trnh lm bn kh lng bnh 1 do du bi trn my nn ln
vo, ngi ta s dng my nn khng cn du bi trn. phng
trng hp c kh khng ngng trong bnh cha cn c thit b x kh
khng ngng.
Chuyn ch kh lng vi p sut kh quyn cng cn c gi
l chuyn ch kh lng c lm lnh hon ton. p sut trong bnh
ch cao hn p sut kh quyn ti a l 0,3 bar. Nhit ca kh ho
lng trong bnh gn bng nhit bo ho theo p sut kh quyn hay
nhit si p sut thng bi vy bnh cha cn c bc cch
nhit tt. Do khng chu p lc nn vch bnh khng cn dy v hnh
dng c th tu theo kho cha hoc khoang tu thu.
Thc t cho thy my lnh lp t trn tu v c trn t lin
lm lnh mt phn hoc lm lnh hon ton kh lng trong bnh cha
tiu tn nng lng ln hn nhiu ln phng php ti ho lng.

21

 lm lnh kh lng n -50oC cn mt my lnh hai cp vi

kh lng ng thi lm mi cht lnh. Khi chuyn ch tylen lng
nhit -100oC cn trang b mt my lnh ghp tng, tng di ly
tylen v tng trn ly R22 lm mi cht lnh. Nu chn R13B1 th
bnh bay hi ghp tng khng phi lm vic vi p sut chn khng.

1.2.3 ng dng trong iu ho khng kh

Ngy nay k thut iu ho c s dng rt rng ri trong i
sng v trong cng nghip. Khu quan trng nht trong cc h thng
iu ho khng kh l h thng lnh
My lnh c s dng x l nhit m khng kh trc khi
cp vo phng. My lnh khng ch c s dng lm lnh v
ma h m cn c o chiu si m ma ng.
iu ho khng kh c s dng vi 2 mc ch:
- Phc v cuc sng tin nghi ca con ngi (H thng
iu ho trong i sng, dn dng).
- Phc v cc qu trnh sn xut (H thng iu ho
cng nghip).

1.2.3.1. Cc h thng iu ho trong i sng dn dng

Hin nay cc h thng iu ho c s dng rt rng ri cc
h gia nh, trong cc cng s, c quan, nh my, x nghip, khch
sn, ngn hng, nh thi u th thao, hi trng, rp chiu bng, rp
ht vv.. nhm phc v cuc sng tin nghi ca con ngi.
Nhit thch hp i vi con ngi l khong t 22oC n
o
29 C. Tuy nhin kh hu quanh nm lun lun thay i, ma h nc
ta nhiu ni nhit c th t 40oC. Lm vic trong nhng iu kin
nh vy rt kh chu v nh hng nht nh n hiu qu v cht
lng cng vic. Ngc li ma ng, nhit c th h xung 10oC.
Hin nay ngi ta s dng nhiu h thng iu ho khc nhau
trong i sng nh: My iu ho dng ca s, my iu ho 2 mnh,

22

my iu ho kiu VRV, my iu ho lm lnh bng nc v my

iu ho trung tm.
i vi cc h gia nh, thch hp nht l cc my iu ho
cng sut nh nh loi ca s v my iu ho 2 mnh.

1.2.3.2. Cc h thng iu ho trong cng nghip

Trong nhiu ngnh cng nghip sn xut ra cc sn phm
c cht lng k thut cao i hi phi duy tr nhit , m trong
mt gii hn nht nh. V d nh trong ngnh c kh chnh xc, thit
b quang hc, trong cng nghip bnh ko, trong ngnh in t vv
Trong cc ngnh cng nghip nh iu ho khng kh cng
c s dng nhiu nh trong cng nghip dt, cng nghip thuc l
vv...
Mi loi sn phm i hi sn xut trong nhng iu kin nhit
, m khc nhau, v d nh:
- Ko scla: 7 8 oC
- Ko cao su: 20oC
- Bo qun rau qu
: 10oC
- o lng chnh xc: 20 24 oC
- Cng nghip dt: 20 32oC
- Ch bin thc phm: Nhit cng thp cng tt, khong 510oC
Cc h thng iu ho khng kh trong cng nghip ch yu l
cc h thng cng sut ln nh kiu VRV, my iu ho lm lnh
bng nc v my iu ho trung tm.

1.2.4 ng dng trong siu dn

Mt ng dng rt quan trng ca k thut lnh l s dng trong
k thut siu dn. Ngi ta nhn thy khi lm lnh cc cht dn in
xung nhit rt thp th in tr ca n bng 0. Thng thng nhit
rt thp.
Khi dy t c nhit siu dn th c th s dng vt liu
dn in m khng gy ra tn tht in nng trn ng dy. Trong
23

trng hp c th ng dng to ra cc nam chm cc ln trong

cc my gia tc ca nh my in nguyn t, nhit hch, m t cho
cc tu cao tc, nam chm in ca cc cu cng vv
Ngy nay trong cc phng th nghim ngi ta nghin cu
c cc hp kim c th t trng thi siu dn nhit cao, m ra
trin vng ng dng rng ri k thut siu dn.

1.2.5 ng dng trong y t v sinh hc cry

1.2.5.1 ng dng trong y t
Cc ng dng ca k thut lnh trong y t rt phong ph, t
vic iu ho trong cc bnh vin, bo qun thuc trong cc bung
lnh, n bo qun cc b phn c th.
1. Bo qun mu v cc b phn cy ghp
Ngy nay, trong cc bnh vin nhu cu v mu rt cao. Mu
c bo qun trong cc t lnh c nhit +4oC. Tuy nhin thi gian
bo qun b hn ch ch trong vi tun l, sau bt u qu trnh tan
r hng cu (qu trnh hemolyse). bo qun lu vi thng cn tch
plasma khi hng cu.
Cc b phn xng dng cy ghp cn duy tr trong t lnh
nhit thp, nhit bo qun cng thp thi gian bo qun cng
lu. nhit +2 n +4oC thi gian bo qun t mt n hai tun,
nhit -18oC c th gi c trong 6 tun. Hin nay ngi ta bo
qun xng, cc b phn cy ghp -70oC.
Cc b phn cy ghp c th c bo qun bng phng php
sy thng hoa. Nh vy khng cn bo qun v vn chuyn lnh.
Phng php sy thng hoa gi mt v tr quan trng trong k thut
bo qun cc b phn cy ghp ln c th.
Ngy nay, th gii ang pht trin mnh ngnh vi phu thut,
gii quyt tt hng lot cc ca phc tp nh ghp dy thn kinh,
ghp ni cc mch mu, can thip trc tip vo cc ti phng mch
mu no, ni cc mch mu da u v mng li huyt qun nui
dng no, ti lp s lu thng ca h thng ng mch vnh tim
24

vv th vic bo qun sn sng cc phm vt sinh hc kp thi

thay th l mt nhu cu rt cp thit.
Mt s thuc qu i hi bo qun nhit t 15oC n
25oC, v d nh cao gan, sa ong cha, cc loi thuc khng sinh, vv..
Hu ht cc thuc cn li cn phi bo qun trong iu kin
nhit thp
2. H thn nhit nhn to
Trong y t ngi ta cn s dng lnh trong phu thut vi
nhng mc ch ch yu sau:
- Lm lnh cc b ti ni phu thut gy t, gim au cho
bnh nhn.
- Gim trao i cht ngng vng tun hon mu khi phu
thut.
- Gy ng nhn to, phu thut.
- p xc cht phc v khm, xt nghim t thi hoc ch mai
tng.
Trong cc khoa rng hm mt ngi ta s dng cc dao m
lnh chuyn dng, c tc dng lm gim au khi nh rng. Trong
khoa mt ngi ta s dng k thut lnh ng ly thu tinh th b
c ra khi mt do vy hiu qu cha bnh nng ln rt cao. i vi
cc bnh nhn ung th, ngi ta dng N2 lng t nhit 196oC
bm bo khi ung th dit nhng m ung th v loi tr hon
ton kh nng lan truyn ca t bo ung th trong c th. Dng nhng
dng c m su cho php kh nhng u c tnh nhng v tr kh phu
thut ca c th, loi tr kh nng di cn, hn ch au n.
Mt s ng vt c gic ng ng trong khong thi gian rt
lu m vn duy tr c s sng. Mun vy ng vt thng h thn
nhit xung nhit kh thp, xp x nhit mi trng gim
trao i cht trong c th. Con ngi nu c gim thn nhit nhn
to, s trao i cht trong c th gim xung ng k, nhp p ca
tim gim xung.
Gim trao i cht trong c th v qua gim tiu hao xi l
rt cn thit trong khi m tim. Trong sut qu trnh m tim, vng tun
hon mu phi ngng hot ng nhng khng c gy ra bt k tn

25

hi no. Ngay nhit c th 28oC c th dng tun hon mu

trong thi gian 8 pht tin hnh m tim.
lm lnh (h thn nhit) mt bnh nhn gy m c th
tin hnh theo nhiu cch, v d nh nhng vo hn hp nc v nc
hoc qun quanh thn mt tm mn lnh. T cch th nghim trn
sc vt ngi ta xy dng c mt thit b dng h thn nhit v
c iu chnh rt d dng. Bnh nhn c t trong mt khoang
nh c gi lnh lu thng, khoang c lm bng cht do trong sut,
bn di b tr dn lnh v qut gi. Khng kh c lm lnh xung
+4oC ca vo. Nhit gi c th iu chnh xung -2oC. Ton b
cc thit b khc ca h thng lnh nh my nn, dn nng, t in,
ng ng c b tr pha di hp cht do, ton b c t trn
xe nn di chuyn d dng.
Ngoi ra h thn nhit ngi ta cn s dng phng php
bc x, bng cch t bnh nhn vo trong mt chic hp, b mt
xung quanh hp c lm lnh su bng polytylen. Nhit bc x t
c th c b mt lnh hp th, nhng gim thnh phn tn tht lnh
do i lu v hin tng ngng t.
Trong cc ca m kh khn i hi thi gian m ko di, nhit
thn nhit i hi h thp hn nhiu. Tuy nhin khi h nhit
xung thp 28 n 26oC c nhiu nguy c khng th a tim hot
ng tr li c. V vy ngi ta s dng phng php khc. Trong
trng hp ny ngi ta s dng phng php lm lnh ring vng
tun hon mu. Mu c a vo ng xon t trong dung dch cht
lng lnh v c mt bm mu (thay chc nng ca tim) bm tun
hon nh bnh thng. Tim c a ra khi vng tun hon m.
Bng phng php ny, ngi ta c th a thn nhit xung
o
n 13 C thm ch thp hn. Tc lm lnh ph hp c ghi nhn
l 1K/pht. Lm lnh mu c tin hnh gin tip qua nc lnh
phng trng hp nhit mu gim xung 2oC. Nc lnh c
sn xut trong my lm lnh nc c ph bng gi nhit khng
i khi chy vo bnh lm lnh mu. Trong qu trnh lm m sau khi
m nc nng c nhit 42oC c cho chy vo bnh trao i nhit
lm m mu.

26

1.2.5.2 K thut cry

K thut lnh ngy cng ng vai tr quan trng trong nng,
lm nghip, sinh hc, vi sinh vv.. K thut lnh thm cn gi l k
thut cry (-80-196oC) h tr c lc cho vic lai to ging, bo
qun tinh ng, gy t bin hoc cc k thut khc trong lai to
ging.
Nh k thut cry m t mt con b c ngi ta c th th
tinh cho hng vn con ci khc nhau, ngay c sau khi cht hng
chc nm.
M hin nay c hng chc bnh nhn b cc chng bnh nan
y ang c p sng ch n khi con ngi c kh nng cha tr cn
bnh t ngi bnh, ngi ta s phc hi li v bnh nhn c th
sng li c. Nu thnh cng c th ngng cuc sng trong mt thi
gian nht nh. Tuy nhin, hin nay vn cn vn k thut cha gii
quyt c, l t bo thn kinh ca cc ng vt mu nng khng
thch hp vi mi trng lnh nn nu xc p c lm sng li
c th tm t tnh cm s hon ton thay i.
y l nguyn nhn hn ch s pht trin ca k thut p xc
sng bng lnh su.

1.2.6 ng dng trong k thut o v t ng

p sut bay hi ca mt cht lng lun ph thuc vo nhit
v vy ngi ta ng dng hin tng ny trong cc dng c o lng
nh ng h p sut, nhit k, trong cc r le p sut vv...
Hiu ng nhit in phn nh mi quan h ca chnh nhit
2 u cp nhit vi dng in chy qua mch cp nhit in. ng
dng hin tng ny ngi ta to ra cc dng c o nhit , p
sut hoc thit b iu khin t ng.

27

1.2.7 ng dng trong th thao

Trong mt s b mn thi u trong nh ngi ta duy tr nhit
thp khng lm nh hng ti sc kho v nng cao thnh tch
ca vn ng vin. Trong hu ht cc nh thi u u c trang b cc
h thng iu ho khng kh.
Trong th thao k thut lnh c ng dng kh rng ri.
Trong mn trt bng ngh thut, to ra cc sn bng ngi ta
dng h thng lnh to bng theo yu cu.

1.2.7.1 H thng lm lnh sn bng

Trc y lm lnh cc sn bng ngi ta thng hay s
dng nc mui lm cht ti lnh. Nc mui c nhit khong 10oC v nhit mi cht lnh nm trong khong -15 n -17oC. Do
chiu di ng rt ln nn khng th phn b nhit u tt c mi
v tr trn sn bng. L do khc l do tit kim nn cng sut bm tun
hon nc b hn ch. Nhit vo v ra ca nc mui chnh nhau
khong 3 n 4K. Mt nhc im na ca h thng dng nc mui
l lun lun phi kim tra s r r ca nc mui, phng hoen r
kt cu nn v gy r bng. Khi nc mui r r ra lp bng, nhit
ng c ca hn hp nc mui gim nn bng b chy ra. Hnh 1-4
v hnh 1-5 m t s h thng lnh v s h thng cp nc
mui lm lnh sn bng.
4
-8C

-10C

-10C
3

1- Sn bng; 2- Bm nc mui; 3- B nc mui; 4- Nc mui vo ra

Hnh 1-4: S lm lnh sn bng bng nc mui

28

Ngy nay ngi ta thng s dng h thng lnh lm lnh trc

tip sn bng do c th khc phc c cc nhc im ca h
thng s dng nc mui lm cht ti lnh, ngoi ra cn pht huy cc
u im sau:
- Nhit bay hi trc tip -10oC cao hn 5 n 7K so vi
dng nc mui nn tiu tn nng lng cho my nn gim 25 n
35%.
- Bm tun hon mi cht lnh tiu tn nng lng ch bng 15
n 25% nng lng tiu tn cho bm nc mui v khi lng tun
hon rt nh.
- Cc ng ng sn bng b han r hn rt nhiu.
- Nhit mi v tr sn bng bng nhau.

1.2.7.2 Tnh ton ti lnh sn bng

Ti lnh sn bng bao gm cc thnh phn sau:
- Dng nhit truyn t nn t ln: trng thi cn bng dng
nhit ny tng i nh.
- Dng nhit t khng kh: Dng nhit t khng kh bao gm
c dng nhit hin ln nhit n, tu thuc vo tc khng kh, nhit
khng khi trn b mt bng. c mt lp khng kh lnh trn
c th lm tng bao chung quanh sn bng cao hn. i vi sn
bng trong nh, tc khng kh va phi c th tnh vi h s truyn
nhit k = 0,11 W/m2.K
- Dng nhit bc x mt tri: cc nc n i sn bng c th xy
dng ngoi tri, nhng Vit Nam chc chn phi c mi che nn c
th b qua thnh phn ny.

29

8
2

3
1

1- Bnh cha NH3; 2- My nn lnh; 3- Bnh tch du; 4- Bnh lm mt

du; 5- Bnh ngng; 6- Thit b tit lu; 7- Bm NH3; 8- Sn bng

Hnh 1-5: S lm lnh sn bng trc tip bng mi cht lnh

- Kt ng lp bng mi thay vo lp bng s dng. i vi
sn bng c ng khch, kch thc 30 x 60 m mi gi phi thay
chng 2m3
Bng 1-6: Thng s mt s sn trt bng trn Th gii
Nc, a im, tn
sn
* Lin x - Matxcva
- Cng vin thiu nhi
- Sn vn ng thiu nhi
-

- Cung th thao
* Ba Lan - Catovit
* M
* Tip khc c Praha
- Cung th thao
- Sn vn ng ma
ng
* Thu s
- Baden
- Genev

Loi
sn

H
thng
lnh

Din tch
sn, m2

Lxd
km/mm

Cng
sut
lnh

H
Kn
H
Kn
H
Kn

Trc tip 10x12 =120 0,6 / 29

50.000
Trc tip 20x30=300
2,3/29
225.000

31x60=1860
18/29
900.000
Gin tip 31x60=1860
18/45 1200.000

2400
ng elip 350.000
Trc tip 18,5x36=666 8,7/16
250.000

Kn
H

Gin tip

30x61=1830
30x72=2160

H
Kn

Trc tip

75x80=6000
26x60=1560

30

560.000

84
16/32

1.000.000
360.000

Tnh ton nhit cho sn bng l kh phc tp v ti lnh ph thuc rt

nhiu vo iu kin khng kh bn ngoi. Sau y l mt vi s liu
nh hng cho mt s thng ma ng v thng gi u cc nc
n i:
- Sn bng ma ng ngoi tri: 180290 W/m2
- Sn bng trong nh ma h: 350470 W/m2
- Sn bng c mi che ma h: 470 700 W/m2
i vi Vit Nam con s ny phi cao hn, do iu kin nhit
bn ngoi thng cao hn cc nc n i nhiu.
Bng 1-6 l thng s ca mt s sn bng trn th gii.

1.2.8 ng dng trong sy thng hoa

Vt sy c lm lnh xung di -20oC v c sy bng
cch ht chn khng. y l mt phng php hin i v khng lm
nh hng n cht lng sn phm. Vt phm hu nh c rt m
hon ton khi sy nn sn phm tr thnh bt bo qun v vn chuyn
d dng. Gi thnh sn phm cao nn ngi ta ch ng dng sy
cc vt phm c bit nh cc dc liu qu him, mu, cc loi
thuc, hcmn.
Qu trnh thc hin theo tun t sau: u tin ngi ta kt
ng sn phm xung khong 20oC, sau rt nc ra sn phm
bng cch thng hoa cc tinh th nc ho trong sn phm nh ht
chn khng cao.
* ng kh cc loi vc xin
Do gi c cc tnh cht ti sng, cc hot tnh sinh hc, c
hiu vv.. . nn k thut ng kh c s dng sn xut cc loi
vc xin ng kh cho ngi v gia sc. Hin nay nc ta ngi ta
s dng rt ph bin k thut ny nh Vin v sinh v dch t H
Ni, Vin Pasteur thnh ph H Ch Minh, Vin sn xut sinh vt
phm Lt Nha Trang.
* Huyt tng ng kh
Huyt tng ng kh l sn phm c sn xut t mu ti,
l mt trong nhng vt phm rt qu bu, dng iu tr cp cu.

31

Trong qu trnh sn xut huyt tng kh ngi ta lm lnh v sy

thng hoa t c huyt tng c m 1%.

1.2.9 ng dng trong xy dng

1.2.9.1 Lm lnh b tng cc p chn nc
Qu trnh kt rn ca b tng gn lin vi qu trnh to nhit,
trong nhit hydrat ho tu theo thnh phn xi mng c th t t
250 n 500 kJ/kg xi mng. Nhit s to ra mi trng. Cc th
nghim cho thy mt na lng nhit to ra trong 3 ngy u v
ton b nhit lng to ra sut trong mt nm mi kt thc. Do b
tng to nhit nn nhit tng khong 20 n 30oC so vi nhit
mi trng. i vi tng mng th nhit khng qu quan trng v
nhit nhanh chng to ra mi trng v nhit tng c duy tr c
th coi ng u.
Nhng i vi nhng cng trnh c bng cc khi b
tng ln, v d nh cc p chn sng. Do h s dn nhit ca b tng
=2 W/m.K v h s dn nhit a = 0,004 m2/h, nn nhit to t cc
khi b tng ra bn ngoi chm, nh hng nht nh n cht lng
ca b tng. Khi tng dy 2m thi gian lm lnh 4 ngy, trong khi
tng dy 60m thi gian lm ngui ln n trn 10 nm m hiu nhit
so vi mi trng bn ngoi khng gim xung cn mt na so vi
lc ban u.
Nh vy, trong khi b mt p lnh v ng cng t lu m
trong tng p nhit vn cn rt cao. S chnh lch nhit
to ra ng lc ko trn b mt p gy ra cc vt rn nt b tng. Do
khng th thi nhit t do ra mi trng v trnh hiu nhit qu
cao gia tm tng v b mt tng cn phi c bin php lm lnh
nhn to tng p khi b tng. C cc phng php kh thi sau
y:
1. t ngm cc ng ng lm lnh bn trong p. Ngi ta
b tr cc ng nc lnh ng knh 25mm trong p cch nhau theo
chiu ngang khong 2,4 m; chiu cao khong 3m v lin tc bm

32

nc lnh qua thi nhit cho b tng. Tc nc trong ng

khong 0,6 m/s.
Cng sut lnh tnh ton c th h nhit b tng xung 20 n
30 K l tu thuc vo loi xi mng s dng, kh nng lm mt ca
mi cht, nh hng bc x mt tri. Theo kinh nghim, cng sut
lnh c th tnh theo lng nhit ta ca b tng khong 74000 kJ/m3
b tng vi mt s thng s khc ca b tng: Nhit dung ring 0,8
kJ/kg.K, khi lng ring 2600 kg/m3 v hiu nhit cn lm lnh
khong 35K.
Bin thin nhit ca nc lnh trong ng ph thuc ch yu
vo t l nhit gii phng trong b tng. Khi bit nhit lng hydrat
ho gii phng v cc thng s k thut ca b tng, c th tnh ton
c bin thin nhit ca khi b tng v k c trng nhit
ca b tng trong khi ang lm lnh.
2. Lm lnh bng cch trn thm nc . Lm lnh va b
tng xung khong 4oC sau cho thm vo va mt t nc di
dng mnh, vn v tnh ton sao cho dung nhit cn bng
ton b nhit hydrat ho.
C th lm lnh xi mng ngay t nh my sn xut. Thng
nhit xi mng y ln ti 60oC. Tuy nhin h s dn nhit ca xi
mng km do cn din tch trao i nhit ln, gy nhiu kh khn
nn t c ng dng.
Cc ph gia nh si, th c kch thc ln n 150mm
c ra sch v lm lnh s b bng nc lnh sau c cha vo
cc sil v c lm lnh tip bng khng kh lnh nhit -1oC thi
qua sil. Ct c lm lnh trc tip ngay trn cc phng tin bng
ti bng cht ti lnh.
Nc trn b tng c lm lnh trong cc my sn xut nc
lnh n 1oC. Nc a vo my trn cn c nghin nh
nc tan nhanh. Tc tan ph thuc vo nhiu yu t nh
nhit my trn, kch thc cc v lng trn trong my trn.
phi m bo tan ht khi va b tng ra khi my trn.

33

1.2.9.2 Kt ng nn mng
K thut lnh cn c s dng lm lnh lng t khi xy
dng cc ca vo hm m, cc cng trnh ngm, cng trnh xy dng
metro, cc cng trnh p, cng nh s dng x l nn mng
cc cng trnh vng t yu, vng t phc hp v a cht thu
vn. c bit cc cng trnh xy dng trn nn t snh ly v c
nhiu nc ngm. Nn mng xy dng i khi khng chc chn,
nn khi o mng t trt nh ct chy. ngn nga hin tng
ngi ta a ra mt phng php s dng lnh to n nh mng,
l phng php s dng cc kt ng. Nh cc cc ny ngi ta
to nn mt vnh ai bao bc h cn o (xem hnh 1-6)
Cu to cc kt ng rt n gin theo kiu ng lng ng.
ng knh ng ngoi khong 100mm, ng trong 40mm. Cht lng
lnh c nhit khong -20 n -40oC c dn i vo t ng trong
v i ra ng ngoi ra ngoi, u cc vt nhn d nn vo lng t.
Tuy nhin d dng a cc vo nn t c th tin hnh khoan mi
trc. Cc cc c ni song song vi b phn phn phi v thu hi
mi cht lnh.

2
3

D
1
d

1- Cc kt ng; 2,3- Mi cht lnh vo v ra; 4- Khi kt ng

Hnh 1-6: S kt ng nn mng bng cc kt ng

34

Trong qu trnh mi cht lnh tun hon, nn mng xung quanh

cc c lm lnh v kt ng li thnh 01 khi vng chc. Kch
thc tr kt ng ngy cng ln dn ra xung quanh, sau mt thi
gian nht nh (khong vi tun, c khi vi thng) cc tr kt ng
mi ni li vi nhau thnh thnh vng kn vng chc, m bo khng
cho t st l khi o su pha bn trong.
chc chn ca vng kt ng ph thuc vo nhit lm
lnh v chiu dy ca n. V d bn nn ca nn ct kt ng 10oC l 100 bar, -15oC l 160 bar, -25oC l 200 bar. Khi nn ct
kt ng th nc ng vai tr nh xi mng trong kt cu b tng.
Trong lnh ng nc t ng bng lin kt vi ht t to
thnh lp lin kt bn vng chng khc b tng. Lin kt ny vng
hn nhiu lin kt nc thun tu. t ct ng bng c lin
kt bn vng nht sau n t tht v sau cng l t st.
i vi ca hm l, i khi cc phi di n hng trm mt
cm su vo lng t. Khi phi khoan mi trc cc l cc. Cc l
phi song song m bo khong cch cn thit, nu c mt v tr
no khong cch gia cc ct qu xa, mch kt ng khng lin kt
c th to nn nhng im yu cc b, c th gy st l nhng v tr
ny. Trong qu trnh s dng cn trnh r r cht vo lng t, v
nhit ng c ca cht ti lnh rt thp khng th ng c nn
c th lm cho cc cc kt ng r ng, rt nguy him v rt kh
khc phc.
Do cht ti lnh trn ng ng ra nng hn ng cht lng
lnh vo ng k (khong 8K), nn gia chng c trao i nhit vi
nhau, lm gim hiu qu lm lnh nn t. V vy phi c bin php
gim dng nhit trao i ny, bng cch cch nhit b mt ng trong.
y l vn tng i kh, v nh vy s tng kch thc ng ngoi.
C th gim dng nhit trao i ny bng cch s dng loi vt liu c
kh nng dn nhit km lm ng trong, v d nh nha PVC.
Do phi vn hnh trn cc cng trnh xy dng v lun lun
phi di chuyn nn h thng lnh phi gn, d c ng. Tt nht nn
thit k lp t trn cc xe thnh khi, khi vn hnh ch cn u in,
nc l c th hot ng. Vic u ni cht ti lnh cng phi n
gin v chc chn.

35

Cc cc kt ng c th c lm lnh bng mi cht lnh. u

im ca phng n ny l hiu qu lm lnh cao hn, do chnh
nhit ln. Tuy nhin phng n ny c nhc im l chnh lch
nhit si bn trong ng kh ln do chnh lch ct p thu tnh,
pha trn v pha di, u ni phc tp hn v mi cht d b r r ra
ngoi.
to lp thnh v dy 2 3 m bo v hoc ngn cch nc
thm thu vo khu vc thi cng, cn thc hin cc ging khoan lnh
ng cch nhau 0,8-1,2m tu loi t
Mi cht lnh s dng trong cc h thng ny c th l
amnic, propan hoc CO2. Khi s dng NH3 cn lu l mi cht
NH3 ho tan trong nc nn khi r r c th lm mm nn, ph v kt
cu nn, nguy him.
C th s dng khng kh lnh kt ng nh trng hp
xy dng ng hm Stockholm nm 1884. Ngi ta dng khng kh
lnh -55oC t mt my lm lnh khng kh kt ng nn t.
Ngy nay, kt ng cc nn t khng ln, ngi ta s dng
c nit lng. Qu trnh kt ng xy ra rt nhanh chng.
Vic tnh ton cng sut lnh trong cc ti liu tham kho rt
khc nhau do tnh cht nn t mi ni rt khc nhau.
Tnh ton chi ph lnh lm lnh ng t
- Tng khi lng t cn lm lnh:
(1-1)
Vi = V1 + V2 + + Vn = F.(h1+h2+ + hn)
2
F Din tch tit din v ng lnh, m
hi Chiu dy ca cc lp t khc nhau, m
- Tng th tch nc cn lm lnh
Vn = Vi = Vi x Ei
(1-2)
Ei Hm lng phn trm (theo th tch) nc trong cc lp
t, %
- Chi ph lm lnh nc
Qn = n.Vn. [Cn.t1 + r + C t2] , J
(1-3)
n Khi lng ring ca nc, n 1000 kg/m3

36

t1, t2 Nhit ca nc ban u v sau ng , oC

r Nhit ng ng bng ca nc, r = 2500 kJ/kg (80
kCal/kg)
Cn, C - Nhit dung ring ca nc v , kJ/kg.K
- Chi ph lm lnh cc cc thnh phn kh
Qk = i. ( Vi - Vi ).Ci (t1 - t2), J
(1-4)
i, Ci Khi lng ring v nhit dung ring ca thnh phn
kh ca cc lp t.
T tng chi ph lnh yu cu trn, cn c vo thi gian yu cu
lm lnh (giy), c th xc nh cng sut lnh yu cu ca my
lnh:
Qo =

(1-5)

Qn + Q K

,W

1.2.10 ng dng trong cng nghip ch to vt

liu v dng c
1.2.10.1 Kim loi
1. Lp cht:
Trong ch to my c nhiu chi tit i hi phi c lp cht
vo nhau vi mt cht ln. i vi cc chi tit ny khng th s
dng cc bin php g lp bnh thng. V d trng hp lp chn van
vo thn my ca cc ng c t. Trong trng hp ny ngi ta
lm lnh chn van xung -80oC n -180oC, ng knh chn van thu
nh li ngi ta d dng lp vo thn my. Khi nhit tr li bnh
thng, chn van n ra v p cht vo thn my to nn mi lin kt
rt chc chn. Trong trng hp lp ghp theo phng php ny phi
tnh ton rt k lng dung sai khi lp t. Dung sai tu thuc vo
kch thc, c im chi tit v vt liu s dng.
2. Thay i cu trc t vi

37

Bng cch lm lnh ngi ta nhn thy c th lm thay i cu

trc ca mt s vt liu ch to my, theo hng tch cc. V d nh
trong thp ti cn st li mt t austenit, khi nhng thp vo mi
trng lnh -80oC trong khong t 5 n 10 pht, austenit c th
chuyn ho thnh martensit lm cho thp cng hn. Gia cng lnh sau
khi ti khng nhng lm cho thp cng hn m cn tng rn, kh
nng chng mi mn, n hi, tng tui th v n nh kch thc
chi tit my.
Mt v d c th v trng hp gia cng cc bm piston ti
M. Piston c ch to bng thp SAE25.100, sau mt thi gian lm
vic nhng mi trng kh hu khc nhau khong 2 thng th xy ra
hin tng kt dnh l v ostensit d chuyn bin tip tc lm tng
kch thc v th tch ca piston. Nu sau khi gia cng xong thm
khu gia cng lnh vo qu trnh nhit luyn th hin tng s c
khc phc.
V gia cng lnh tng tnh n hi, rn, tnh chng mi
mn c cc nh khoa hc Anh, M kt lun t nm 1914. Bng
1-7 di y cho thy khi gia cng lnh thp c 0,8%C, 8%Ni, 4%Cr,
1%V cc nhit khc nhau th n hi E tng ln ng k.
Bng 1-7: n hi khi gia cng cc nhit khc nhau
Nhit gia cng
E, kG/cm2

- 27oC
64

- 46oC
91

- 84oC
119

cng HRc ca thp cng c tng khi gia cng lnh nh lm

tng kh nng chng mi mn ca chi tit.
Bng 1-8 di y cho thy r iu .
Nhiu s liu t sn xut cho bit trong gia cng v n bng
mi t su th dng mi t bng thp gi, thp crm cao, cc bon
cao hay thp cac bon thng qua nhit luyn th sau khong 30000
sn phm chng u b v. Nhng nu dng thp thng sau nhit
luyn c gia cng lnh th tui th c th tng 10 ln.
Bng 1-8: rn ca thp cc nhit gia cng khc nhau

38

Thnh phn, %
C
Cr
Ni
Mo

0,2
0,18
0,10
01,3

0,24
0,21
0,15
1,33

1,8
3,43
4,95
3,65

0,23
0,26
0,03
0,04

%C
b
mt

1
1,03
0,96
0,92

Sau
khi
ti
57
51,5
50,5
48,5

rn HRc
Gia cng lnh v nung
li 175oC
- 40oC - 62oC
73oC
61,5
63
62
56,5
61
60,5
56,5
58
59
58
59
59,5

i vi thp crm ti, khi lm lnh xung -80oC, cu trc t

vi ca thp s c cng c. V martensit c khi lng ring nh
hn nn th tch ring ln hn austenit, nn nu qu trnh bin i
chm, th tch tng dn s nh hng xu n cc chi tit my chnh
xc. Qu trnh lo ho nhn to nhit thp s n nh th tch
ca thp.
Gang austenit c sn xut v s dng rng ri tuy c tnh ca
n km hn nhiu so vi thp cn hoc rn. Tuy nhin c th ci thin
c tnh ca chng rt nhiu nu c x l lnh -80oC trong hn
hp cn v kh. Sau chng c nung nng n nhit 700oC
bin i cc martensit niken tr li austenit. Cc martensit niken
khng mong mun ny c hnh thnh trong qu trnh x l lnh.
Qua qu trnh x l trn, bn ko tng ln n 2000 bar.
Lnh thm c dng lm lnh cho n nh kch thc
ca nhiu tm gang, tm kim loi mu trong ch to v, thn ca cc
thit b chnh xc. Lm lnh thm cn c ng dng lp rp
cc c cu chnh xc.
3. Gia cng phi
Trong qu trnh gia cng phi, phn ln c nng a vo bin
thnh nhit nng, lm cho nhit dao ct tng cao. Bng cch gn
cc cp nhit u mi dao v cc v tr khc nhau, ngi ta c th
o c s phn b nhit trn b mt tip xc ca dao ct. i vi
qu trnh tin thp vng bi nhit u ct c th ln ti 800oC. Do
nhit cao, c tnh ca dao ct gim. tng bn ca dao v

39

thi gian s dng cn phi lm lnh dao xung nhit thch hp.
Cc kt qu nghin cu cho thy, tui th dao t l nghch vi bnh
phng nhit . V vy khi gim nhit xung thi gian lm vic
v tui th ca dao tng ng k.
lm lnh dao, ngi ta s dng dung dch du ct hoc nh
tng c lm lnh xung 2 n 4oC rt trc tip vo v tr ct.
Cc loi thp khng r austenit c h s dn nhit nh, do
nhit cc dao ct cn tng cao hn na. Trong trng hp ny
ngi ta thng s dng CO2 lng lm lnh. Phng php lm lnh
c th thc hin t bn trong. Thanh thp tin c b tr mt l
pha trong n ng v tr tm dao ct volframcacbit CO2 lng
chy n y v bay hi lm lnh dao. Hi CO2 thot ra qua mt l
nh.
Trong cng nghip ch to my bay ngi ta s dng rt nhiu
tm kiu sandwich hai bn l hai tm kim loi rt mng, d b un
cong v bin dng. Mt gii php hiu qu l cho y nc vo cc
ngn sau lm lnh kt ng . Khi c th gia cng c kh nh
l mt khi lin. Sau khi gia cng xong ch cn lm tan bng nc
ra v dng kh nn thi sch nc cn st li trong tm sandwich.
Cc dng c mng v dt rt kh kp ln my cng c. C th s
dng phng php sau: Lm lnh cc tm kp phng bng cht ti
lnh hoc mi cht lnh si xung -30oC sau nhng dng c vo
nc v t ln tm kp phng. Nc ng li v c nh dng c vo
tm kp mt cch rt chc chn. C th p dng phng php ny c
i vi cc dng c phi kim loi.
4. in cc hn
in cc ca my hn im thng c lm mt bng nc hoc
cht ti lnh glycol. Nc hoc glycol c bm vo trong in cc
rng. Tui th ca in cc c th tng ln gp ba ln nu c lm
lnh bng CO2 lng. cp lng cho in cc phi s dng mt bm
CO2 lng c bit.
5. X l b mt bng in ho
Trong vic x l b mt nhm to mt lp xit dy, cht in
phn phi c nhit t 21 n 26,5oC. Nhit to ra do dng in
40

phn trung bnh khong 35 W/cm2 din tch b mt lin tc phi c

thi ra mi trng bn ngoi. Vic lm lnh cht in phn c cha
axit sunfuric c thc hin nh cc ng lm lnh bng ch. Nc
lnh tun hon trong ng c nhit khong 5oC nh mt my lnh.
C trong qu trnh m kim loi, tu theo tng loi cht in phn
m nhit b mt phi gi nhit khng i t 20 n 60oC. T
cc b mt zyanid v d nh m ng hoc cadmi cn nh k loi b
cacbonat natri. loi b cacbonat natri ng ta s dng phng
php kt tinh chm dung dch nhit khong -4oC. Cn thit phi
kt tinh chm tinh th hnh thnh c kch thc ln, d loi b khi
dung dch. lm lnh cc cht in phn c tnh n mn cao ngi
ta s dng nhiu loi vt liu c bit trong c ng cht do flo.
i vi vic nh bng kim loi bng cht in phn, ngi ta c
gng t c b mt c phng cao v c kh nng phn chiu ln.
tin hnh nh bng, ngi ta nhng sn phm cn nh bng vo
bn cnh mt in cc trong b cht in phn v ni vo ngun in
1 chiu, trong sn phm cn nh bng l cc ant. Cc th
nghim cho thy, nhit cht in phn vo khong -30oC s cho
hiu qu nh bng cao nht. Nhit cng cao, hiu qu nh bng
cng ph thuc vo s n nh ca in th. Do cn duy tr n nh
nhit cht in phn nhit thp l rt cn thit. Tc nh
bng ph thuc khng nhng nhit ca b m cn ph thuc vo
loi cht in phn s dng. Cht in phn trn c s cn mtyl cho
tc nh bng cao nht.

1.2.10.2 Vt liu phi kim loi v cc vt liu khc

Khi h nhit thp, cc cht do n hi b ho cng v gin,
rt d b v vn hoc c th gia cng c kh. Sau khi h nhit
xung -190oC trong nit lng, nylng v polytylen c th c
nghin mn.
Cc chi tit p bng cao su hoc bng cc cht do thng thng
c ba via. Dng tay loi b cc ba via ny rt kh khn v mt nhiu
cng sc. Nu a chng qua CO2 lng sau a vo thng quay

41

hnh tang trng hoc my mi tia th cc ba via c loi b d dng

bng phng php c kh.
Cc vt ct mng xng ca sm xe t, xe my, xe p c th c
ghp chn tt hn nhiu nu ch tip gip (ch mng xng) c lm
lnh s b trc xung -7oC. Vic lm lnh tin hnh n gin
bng cch p chng ln b mt lnh, v d p ln mt b mt ng c
lm lnh t bn trong mi cht lnh hoc cht ti lnh.
Nu nhng g vo amnic lng th sau 1520 pht g tr nn do
v c th un nn d dng.
Si bng s bng nh la nu nh si c nhng vo dung dch
kim natri. Trong khi x l, si phi cng chng li xu hng co
rt ca si. Khi x l bn ko ca si cng tng ln. Dung dch
kim phi c gi nhit 5 n 10oC. Sau khi x l si vn
trng thi cng, c nhng nc nng 60 80oC v sau c ra
sch bng nc.
Mt phng php mi cho hiu qu tng t l nhng si bng vo
amnic lng si p sut thng -33oC. Hi amnic c thu hi
li bng my nn lnh.

1.2.11 ng dng khc

1.2.11.1 Cc phng th nghim
1. Th nghim thit b giao thng
Nhiu thit b giao thng i hi tin hnh th nghim
trong cc phng c bit vi cc iu kin nhit , m c th thay
i theo yu cu th nghim.
V d nh phng th nghim toa tu ha.
Nhit ca phng th nghim phi tng ng vi iu kin
kh hu khc nghit nht bn ngoi tri Vit Nam l 0 n +60oC v
cho cc tu quc t t -40 n +50oC. Ngoi ra trong phng cn c th
to ra cc iu kin ma gi th nghim kn v kh nng hot
ng ca cc ca s, ca ra vo v cc thit b khc trn tu trong mi
iu kin thi tit. c bit trong iu kin nhit cao bn ngoi
42

phi th nghim tnh trng hot ng ca h thng lnh, iu ho trn

tu.
Cc th nghim cc phng tin giao thng khc trn b bao
gm th nghim tnh cht kh ng tc cao, cc c tnh ca
ng c hot ng nhit cao nht v thp nht ngoi tri. Nhit
phng c th iu chnh gia +70oC v -50oC, tc khng kh t
200 km/h (ngang tc t). Phng th nghim cn c h thng lm
lnh cng sut ln, nhm thi nhit qua kt cu bao che, nhit do ng
c t gy ra v nhit do qut tun hon gi ta ra. to ra lu
lng khng kh ln tun hon vi tc ln cn c qut cng sut rt
ln nn nhit thi ra t ng c qut rt cao. Cng sut qut c th
ln ti vi ngn kW.
tun hon khng kh ngi ta s dng qut trc vt, ng
knh t n 10m hoc ln hn. Tr lc dng chy khng vt qu
25mbar. i vi cc t lnh cn phi nghin cu s truyn nhit
qua vch cch nhit v cc ca cch nhit cc tc khc nhau v
nhit khc nhau.
i vi vic thit k, ch to my bay vic th nghim cc ti
c v nhit hoc ti ng v tnh l rt cn thit. My bay c bit
my bay siu m chu ti nhit rt ln bi v nhit b mt my bay
thay i rt nhanh. Khi ct cnh gi s my bay c nhit bng nhit
mi trng l 30oC, nhng ch sau vi pht nhit b mt do ma
st vi khng kh c th ln ti 150oC. Khi h cnh nhit thay i
ngc li. Bi v nhit trong my bay thay i chm, thm ch
khng thay i do c iu ho khng kh, hiu nhit ln to
ra cc ng lc thay i. Cc ng lc ny l nguyn nhn gy ra hin
tng mi ca vt liu ch to. i vi my bay vn ti dn dng tui
th i hi cao hn nhiu so vi my bay qun s.
th nghim s vn hnh ca my bay Concorde Anh v
Php xy dng mt phng th nghim thay i nhit . y c
th tin hnh c th nghim c hc v nhit hc trong nhit
khng kh c th iu chnh t 150oC n -35oC. Thit b lnh bao
gm mt phn l my nn piston, cng sut 3.800 kW nhit bay
hi -1oC v nhit ngng t +35oC, mt phn l my nn ly tm vi
cng sut lnh 4.200 kW nhit bay hi -62oC trong amnic l

43

mi cht lnh ng thi l cht tch lnh. lm nng nhanh khng

kh ngi ta s dng mt calorife cho nc nng 180oC chy qua.
Cc v tinh nhn to bay trn qu o cng chu tc ng rt
ln ca nhit . Ban m, nhit xung -170oC v ban ngy nhit
ln ti 100oC. th nghim kh nng chu nhit thay i ca
v tinh ngi ta xy dng phng th nghim v tr, trong cc iu
kin lm vic ca v tinh c m phng. Do yu cu chn khng cao
trong phng th nghim nn khng c thnh phn i lu v dn nhit.
Vic nng v h nhit v tinh c thc hin bng bc x nhit.
2. ng c v cc dng c
Rt nhiu thit b k thut mun a ra sn xut hng lot, cc
nh sn xut cn phi tin hnh th nghim trong nhng iu kin kh
hu khc nhit nht m thit b c th chu ng trn thc t. Mun
vy cn c h thng lm lnh v si c th thay i nhit
phng mt cch tu theo cc iu kin th nghim
- th nghim cc ng c t v c bit ng c my bay
lm vic trong cc iu kin khc nhau ngi ta xy dng cc phng
th nghim m phng iu kin kh hu thc t m t c kh nng
phi chu ng trn thc t. Phng th nghim ny c khong nhit
c th thay i trong khong t -50oC n 70oC tng ng nhit
vng Bc cc hay trn sa mc v p sut khc nhau.
i vi t p sut thay i khng ng k c th b qua.
i vi ng c my bay p sut lm vic thay i ng k, tu
thuc vo cao. cao ngang mc nc bin p sut kh quyn l
760mmHg, cao 20 km p sut ch cn 41mmHg, cao 25km
p sut 19mmHg.
- Trong phng th nghim quang hc v c kh chnh xc cn
m phng cc iu kin kh hu chng s lm vic. Nhit c
th iu chnh trong khong t -65oC n +80oC v c th iu chnh
bng chng trnh. phm vi nhit trn 0oC m tng i phi
iu chnh c t 40% n 100%.
- Cc dng c ngt in c bit cho in cao th cng cn th
nghim ngay ni sn xut vi cc iu kin nhit t -50oC n

44

50oC k c trong iu kin b ng bng. Tn tht in ho ca cc

ng dy cao th cng cn c nghin cu v th nghim.
3. Cng ngh lai to ging thc vt
Trong k thut sinh hc lai to ging phc v ngnh nng, lm
nghip, yu cu thc t t ra l cn lai to ra nhng ging cy c kh
nng chu ng iu kin kh hu khc nghit c th gieo trng
nhng vng kh hu nht nh. C nhng ging i hi chu ng
nhit cao, khng kh kh hn, c ging i hi phi chu ng kh
hu lnh, m t.
mt s vin nghin cu v lai to ging thc vt ngi ta
xy dng cc phng th nghim, l cc nh knh trong ngi
ta trng cc loi thc vt th nghim, nhit khng kh c th iu
chnh c. Nhng phng th nghim ngi ta gi l phytotron.
Cc thng s kh hu c th iu chnh c trong cc phng ny l
nhit , m, nng CO2, cng chiu sng vv... iu kin
chiu sng c m phng nh ngy v m.

1.2.11.2 Lm mt ng c v my pht
Nhit mi trng cng cao, khi lng khng kh c ht vo
ng c t trong cng nh do cng sut ng c gim. Bng cch
lm lnh khng kh cp cho ng c ngi ta c th nng cng sut
ng c ln cao hn.
Khng kh cp cho ng c diesel c th lm lnh trc tip nh
chu trnh nn kh hoc gin tip nh mi cht lnh si.
Trn hnh 1-7 gii thiu h thng thit b lm mt khng kh
cp cho ng c diezen. Khng kh c nn qua my nn ly tm 1 v
a vo lm mt s b bng nc thit b trao i nhit 3, sau
lm mt bng mi cht lnh si bnh bay hi 4 ri cp vo ng c
diezen. My lnh c my nn ly tm 6, bnh ngng lm mt 7, van tit
lu 5 v bnh bay hi 4. truyn ng cho my nn ngi ta dng
ng c tua bin 8 lm vic nh vng tun hon hi frn. truyn

45

ng cho my nn ly tm 1 ngi ta dng ng c tua bin 2 chy bng

kh thi t ng c diezen.
Nhng cun dy ca cc my pht in ln thng c lm
mt bng nc hoc bng kh hyr. Vi cng lm mt cao phi
nh n mi cht lnh si, v d frn vv... Nhit si ti u c
xc nh nh tnh ton kinh t nu khng cng sut tiu tn cho my
lnh ln hn cng sut c t thu c t my pht.

I- ng c diesel; II- HT ng lc cho my lnh; III- HT cp kh v lm

lnh
1- My nn ly tm; 2- Tua bin; 3- Lm mt khng kh bng nc; 4- Lm
mt khng kh bng frn; 5- Van tit lu; 6- My lnh ly tm; 7- Bnh
ngng; 8- Tua bin kh frn; 9- Bnh cha frn; 10- Bm frn; 11- Bnh
ngng ca h sinh cng nh frn

Hnh 1-7: Lm mt khng kh cp cho ng c diesel

1.2.11.3 X l lnh cc sn phm khc nhau

1. Ng cc v thc vt
Nhiu loi ng cc vo dp ng xun trong qu trnh pht trin
i hi mt thi k gi lnh ngay sau khi ny mm. Tuy nhin nu b
ng bng hoc t gi lnh khc nghit th mm c th b cht.
trnh thi tit bt li c th lm thit hi ma mng c th x l lnh

46

nhn to. Qu trnh x l lnh nhn to phi tu thuc vo ging v

loi ng cc. C nhng loi khng cn x l lnh.
Bng cch x l lnh ca ging hoa tuylip ngi ta c th lm
cho hoa n sm hn. Hiu qu cng tu thuc vo loi v ging hoa.
i vi mt s loi hoa khc vic x l lnh c coi l nhn t thc
y s pht trin ca hoa.
Cc gc hng nu c bo qun 0 n 0,5oC v m 98%
s c gic ng ng v khng b sng gi lm hng. Cc nhnh cm
chng tch t gc m c th bo qun trong cactng hn 6 thng
nhit 0,5oC.
2. Bo qun hoa
Hoa ct c chia lm ba giai on:
a. Giai on pht trin trn gc hoa m.
b. Giai on vn chuyn v em bn.
c. Giai on cm hoa trong nh ca khch hng.
Giai on b) tin hnh trong thi gian cng ngn cng tt v bo qun
trong iu kin cc n hoa khng c n ra. Thi gian ct thch
hp rt quan trng i vi vn trn.
nhit cng thp cng th ca hoa cng gim v thi
gian hoa ti cng di. i vi rt nhiu ging hoa c nhit gii
hn nu bo qun di nhit khi ly ra khi bung lnh hoa
khng th n c na. V d hoa phong lan khng th bo qun di
710oC, ngc li hoa tm c th bo qun n 3oC v hoa hng t
01oC. Bo qun hoa thu tin v hoa cm chng 1 n 2oC l tt
nht v thi gian bo qun khong 10 ngy.
Hoa vng California ca M t ta thch hp nht vi nhit
t 0,5 n 4oC. ng lu l thi gian vn chuyn trn my bay
khng chim qu 30% thi gian t ni trng hoa pha Ty n ch hoa
pha ng nc M. Trn my bay hoa c bo qun nhit
10 n 21oC. Tuy nhin y l cc kt qu th nghim ca nc
ngoi, cc s liu ny c th cha chc ph hp Vit Nam v cc
iu kin kh hu, t ai, th nhng, chm sc, loi hoa c khc
nhau.

47

***

48

Chng II
H Thng v thit b kho lnh bo
qun
2.1 Khi nim, phn loi v chn nhit
bo qun
2.1.1 Kho lnh bo qun
Kho lnh bo qun l kho c s dng bo qun cc loi
thc phm, nng sn, rau qu, cc sn phm ca cng nghip ho
cht, cng nghip thc phm, cng nghip nh vv
Hin nay kho lnh c s dng trong cng nghip
ch bin thc phm rt rng ri v chim mt t l ln nht. Cc
dng mt hng bo qun bao gm:
- Kho bo qun thc phm ch bin nh: Tht, hi
sn, hp
- Bo qun nng sn thc phm, rau qu.
- Bo qun cc sn phm y t, dc liu
- Kho bo qun sa.
- Kho bo qun v ln men bia.
- Bo qun cc sn phm khc.

2.1.2 Phn loi

C nhiu kiu kho bo qun da trn nhng cn c phn
loi khc nhau:

44

a) Theo cng dng ngi ta c th phn ra cc loi

kho lnh nh sau:
- Kho lnh s b: Dng lm lnh s b hay bo qun
tm thi thc phm ti cc nh my ch bin trc khi chuyn
sang mt khu ch bin khc.
- Kho ch bin: c s dng trong cc nh my
ch bin v bo qun thc phm (nh my hp, nh my sa,
nh my ch bin thu sn, nh my xut khu tht vv..) Cc kho
lnh loi ny thng c dung tch ln cn phi trang b h thng
c cng sut lnh ln. Ph ti ca kho lnh lun thay i do phi
xut nhp hng thng xuyn.
- Kho phn phi, kho trung chuyn: Dng iu ho
cung cp thc phm cho cc khu vc dn c, thnh ph v d
tr lu di. Kho lnh phn phi thng c dung tch ln tr nhiu
mt hng v c ngha rt ln n i sng sinh hot ca c mt
cng ng.
- Kho thng nghip: Kho lnh bo qun cc mt
hng thc phm ca h thng thng nghip. Kho dng bo qun
tm thi cc mt hng ang c doanh nghip bn trn th
trng.
- Kho vn ti (trn tu thu, tu ho, xe t ): c
im ca kho l dung tch ln, hng bo qun mang tnh tm thi
vn chuyn t ni ny sang ni khc.
- Kho sinh hot: y l loi kho rt nh dng trong
cc h gia nh, khch sn, nh hng dng bo qun mt lng
hng nh.
b) Theo nhit ngi ta chia ra:
- Kho bo qun lnh: Nhit bo qun thng nm
trong khong -2oC 5oC. i vi mt s rau qu nhit i cn
bo qun nhit cao hn (chui > 10oC, chanh > 4oC). Ni
chung cc mt hng ch yu l rau qu v cc mt hng nng
sn.

45

- Kho bo qun ng: Kho c s dng bo

qun cc mt hng qua cp ng. l hng thc phm c
ngun gc ng vt. Nhit bo qun tu thuc vo thi gian,
loi thc phm bo qun. Tuy nhin nhit bo qun ti thiu
cng phi t -18oC cho cc vi sinh vt khng th pht trin
lm h hi thc phm trong qu trnh bo qun.
- Kho a nng: Nhit bo qun l -12oC
- Kho gia lnh: Nhit 0oC, dng gia lnh cc sn
phm trc khi chuyn sang khu ch bin khc.
- Kho bo qun nc : Nhit kho ti thiu o
4C
c) Theo dung tch cha. Kch thc kho lnh ph thuc
ch yu vo dung tch cha hng ca n. Do c im v kh
nng cht ti cho mi loi thc phm c khc nhau nn thng
qui dung tch ra tn tht (MT-Meet Tons). V d kho 50MT, Kho
100MT, Kho 150 MT vv.. l nhng kho c kh nng cha 50,
100, 150 vv.. tn tht.
d) Theo c im cch nhit ngi ta chia ra:
- Kho xy: L kho m kt cu l kin trc xy dng
v bn trong ngi ta tin hnh bc cc lp cch nhit. Kho xy
chim din tch ln, lp t kh, gi thnh tng i cao, khng
p, kh tho d v di chuyn. Mt khc v mt thm m v v
sinh kho xy khng m bo tt. V vy hin nay nc ta ngi
ta t s dng kho xy bo qun thc phm.
- Kho panel: c lp ghp t cc tm panel tin
ch polyurethan v c lp ghp vi nhau bng cc mc kho
camlocking. Kho panel c hnh thc p, gn v gi thnh tng
i r, rt tin li khi lp t, tho d v bo qun cc mt hng
thc phm, nng sn, thuc men, dc liu vv... Hin nay nhiu
doanh nghip nc ta sn xut cc tm panel cch nhit t
tiu chun cao. V th hu ht cc x nghip cng nghip thc
phm u s dng kho panel bo qun hng ho.

46

2.1.3 Chn nhit bo qun

Nhit bo qun thc phm phi c la chn trn c
s kinh t k thut. N ph thuc vo tng loi sn phm v thi
gian bo qun ca chng. Thi gian bo qun cng lu i hi
nhit bo qun cng thp.
i vi cc mt hng tr ng cc nc chu u ngi
ta thng chn nhit bo qun kh thp t -25oC -30oC,
nc ta thng chn trong khong -18oC 2 oC. Cc mt hng
tr ng cn bo qun nhit t nht bng nhit ca sn
phm sau cp ng trnh khng r ng v ti kt tinh li lm
gim cht lng sn phm.
Di y l ch v thi gian bo qun ca mt s rau
qu thc phm.
Bng 2-1: Ch v thi gian bo qun hp rau qu
Sn phm
Loi hp
Nhit

T.gian
bo
m, bo qun,
qun,
(%)
( thng)
o
( C)
Cm-pt qu
Hp st
8
0 5 6575
hp rau
Hp st
8
0 5 6575
Nc ra v qu
7
Chai
- Tit trng
0 10 6575
4
Chai
- Thanh trng
0 10 6575
10
Rau ngm p Thng g
0 1 9095
ln
mui, qu ngm
dm
Nm p mui
- nt 8
0 1 9095
m dm
Qu sy
Gi giy,
12
0 5 6575
ng thng
47

Rau sy
Nm sy
Lc c v
Lc nhn
Mt thanh trng
trong hp kn, rim
Mt khng kn, rim
Mt thanh trng
trong hp kn
Mt khng thanh
trng hp
Mt ngt

ng thng 0 5
Gi giy,
06
ng thng
- nt -1
- nt -1
Hp
st, 2 20
ng thng
Thng
g 1 15
ln
Hp
st, 0 20
ng thng
Thng
g 10 15
ln
- nt 02

6575
6575

10
12

7585
7585
8085

10
5
35

8085

8085

35

8085

8085

26

i vi rau qu, khng th bo qun nhit thp di

0 C, v nhit ny nc trong rau qu ng bng lm h hi
sn phm, gim cht lng ca chng.
o

Bng 2-2: Ch v thi gian bo qun rau qu ti

Sn phm
Bi
Cam
Chanh
Chui chn
Chui xanh
Da chn
Da xanh
o

Nhit
bo qun,
(oC)
05
0,5 2
12
14 16
11,5 13,5
47
10
01

m,
(%)

Thng
gi

Thi gian
bo qun,

85
85
85
85
85
85
85
85 90

M
M
- nt - nt - nt - nt - nt - nt -

12 thng
- nt - nt 510 ngy
310 tun
34 tun
46 thng
46 thng

48

03

90 95

- nt -

C
chua
chn
C rt
C
chua
xanh
Da chut
u kh

2 2,5

75 80

- nt -

01
6

90 95
80 90

- nt - nt -

04
57

85
70 75

- nt ng

u ti
Hnh
Khoai ty
Nm ti
Rau mung
Ci x lch
Xu ho
Ci
bp,
xp l
Su su
u
Qu b
Khoai lang
Bng actis
Mt
chn
(mi)
Thanh long
Mng ct

2
01
36
01
5 10
3
0 0,5
01

90
75
85 90
90
80 90
90
90
90

M
- nt - nt - nt - nt - nt - nt - nt -

vi thng
1014
ngy
vi thng
912
thng
34 tun
12 nm
56 thng
12 tun
35 tun
3 thng
26 thng
4 tun

0
8 10
4 11
12 15
10
8

90
80 85
85
85
85
90

- nt - nt - nt - nt - nt - nt -

4 tun
2 tun
10 ngy
56 tun
2 tun
1 tun

12
12

90
85

- nt - nt -

4 tun
34 tun

To

310
thng
1 thng

Bng 2-3: Ch v thi gian bo qun TP ng lnh

49

Sn phm

Nhit bo
qun, (oC)
Tht b, tht ca cc loi
- 18
Tht heo c da
- 18
khng da
- 18
Ph tng
- 18
M ti lm lnh ng
- 18
M mui
- 18
B
- 18
C mui
- 20
c cc loi
- 25
Tm, mc
- 25
Qut khng ng
- 18
Qut vi sir ng
- 18
Chanh
- 18
Hng
- 18
Chui, u
- 18
u H Lan
- 18

Thi gian bo
qun, (thng)
12
8
6
12
12
6
3
8
10
6
9
12
9
8
5
4

V cng dng, cc tm panel cch nhit ngoi vic s dng

lm kho bo qun thc phm cn c th s dng vo nhiu mc
ch khc nhau c th nh sau:
Bng 2-4: Cc ng dng ca panel cch nhit
TT

ng dng

- iu ho khng kh

Nhit Chi
o
C
u dy
mm
20

50

50

H s
truyn
nhit
W/m2.K
0,43

trong cng nghip

- Kho mt
- Tng ngn kho lnh
- Kho lnh
- Tng ngn kho lnh
su
- Kho lnh
- Tng ngn

- Kho lnh
- Kho cp ng

6
7

- Kho lnh
- Kho lnh ng su

2
3

05oC
-20oC
-20oC
-25oC
-2025oC
-35oC
-2030oC
-40oC
-35oC
- 60oC

75

0,30

100

0,22

125

0,18

150

0,15

175
200

0,13
0,11

2.2 Kt cu, lp t v tnh ton dung

tch kho lnh
2.2.1 Kt cu kho lnh
Hu ht cc kho lnh bo qun v kho cp ng hin nay
u s dng cc tm panel polyurethan c ch to theo cc
kch thc tiu chun.
c im cc tm panel cch nhit ca cc nh sn xut
Vit Nam nh sau:
Vt liu b mt
- Tn m mu (colorbond ) dy 0,50,8mm
- Tn ph PVC dy 0,50,8mm
- Inox dy 0,50,8 mm
Lp cch nhit polyurethan (PU)

51

- T trng : 38 40 kg/m3
- chu nn
: 0,2 0,29 MPa
- T l bt kn
: 95%
Chiu di ti a : 12.000 mm

Chiu rng ti a: 1.200mm

Chiu rng tiu chun: 300, 600, 900 v 1200mm

Chiu dy tiu chun: 50, 75, 100, 125, 150, 175 v

200mm
Phng php lp ghp: Ghp bng kho camlocking hoc
ghp bng mng m dng. Phng php lp ghp bng kho
camlocking c s dng nhiu hn c do tin li v nhanh
chng hn.
H s dn nhit: = 0,018 0,020 W/m.K
V vy khi thit k cn chn kch thc kho thch hp: kch
thc b rng, ngang phi l bi s ca 300mm. Chiu di ca
cc tm panel tiu chun l 1800, 2400, 3000, 3600, 4500, 4800
v 6000mm.
Trn hnh 2-2 gii thiu cu to ca 01 tn panel
Cu to gm c 03 lp chnh: Hai bn l cc lp tn dy
0,50,6mm, gia l lp polyurethan cch nhit dy t
50200mm tu thuc phm vi nhit lm vic. Hai chiu cnh
c dng m dng thun li cho vic lp ghp.
So vi panel trn v tng, panel nn do phi chu ti trng
ln ca hng nn s dng loi c mt cao, kh nng chu nn
tt. Cc tm panel nn c xp vung gc vi cc con ln
thng gi (Hnh 2-7).
Cc tm panel c lin kt vi nhau bng cc mc kho gi
l camlocking c gn sn trong panel, v th lp ghp rt
nhanh, kht v chc chn.
Panel trn c gi ln cc tm panel tng i din nhau v
cng c gn bng kho camlocking. Khi kch thc kho qu

52

ln cn c khung treo panel, nu khng panel s b vng

gia v c th gy gp.
Sau khi lp t xong, cn phun silicon hoc sealant lm
kn cc khe h lp ghp. Do c s bin ng v nhit nn p
sut trong kho lun thay i, cn bng p bn trong v bn
ngoi kho, ngi ta gn trn tng cc van thng p. Nu khng
c van thng p th khi p sut trong kho thay i s rt kh
khn khi m ca hoc ngc li khi p sut ln ca s b t
ng m ra.

Hnh 2-1: Kt cu kho lnh panel

53

L p tn
L p polyurethan
L p tn

Hnh 2-2: Cu to tm panel cch nhit

gim tn tht nhit khi m ca, ngay ca kho c lp qut
mng dng ngn cn lung khng kh thm nhp vo ra. Mt
khc do thi gian xut nhp hng thng di nn ngi ta c b
tr trn tng kho 01 ca nh, kch thc 680x680mm ra vo
hng. Khng nn ra, vo hng ca ln v nh th tn tht nhit
rt ln.
Ca kho lnh c trang b b cht t m chng nht ngi,
ci bo ng, b in tr sy chng ng bng.
Do kh nng chu ti trng ca panel khng ln, nn cc
dn lnh c treo trn b gi v c treo ging ln x nh
nh h thng tng , dy cp (xem hnh 2-6).

54

Hnh 2-3: Kho lnh bo qun

Hnh 2-4: Lp ghp panel kho lnh

2.2.2 Tnh ton dung tch kho lnh

2.2.2.1. Th tch kho lnh
Th tch kho c xc nh theo cng thc sau:
V=

E
, m3
gv

(2-1)
trong :
E - Nng sut kho lnh, Tn sn phm
gV - nh mc cht ti ca cc loi kho lnh, Tn sn
phm/m3
nh mc cht ti c xc nh theo bng 2-5 di y

a)

b)

55

d)
c)
a- Tng-trn; b- Trn-trn; c- Tng-nn; d- Tng tng
1- Riv; 2- Thanh nhm gc; 3- Thanh nha; 4- Ming che mi
ghp; 5- Dm mi; 6- Bch treo; 7- Thanh treo; 8- Thanh nha;
9- Ming m; 10- Kho cam-lock; 11- Np nha che l kho
Hnh 2-5 : Cc chi tit lp t panel
Bng 2-5: Tiu chun cht ti ca cc loi sn phm
Tiu
TT
Sn phm bo qun
chun cht
ti gv, t/m3
0,40
1
Tht b ng lnh 1/4 con
0,30
1/2 con
0,35
1/4 v 1/2 con
0,28
Tht cu ng lnh
2
0,45
Tht ln ng lnh
3
0,38
Gia cm ng lnh trong hm g
4
0,45
C ng lnh trong hm g hoc
5
0,70
cactng
6
0,80
Tht thn, c ng lnh trong hm,
7
0,27
cactng
8
M trong hp cactng
9
0,6040,65
10 Trng trong hp cactng
0,45
hp trong cc hm g hoc
11 cactng
0,70
12 Cam, qut trong cc ngn g mng
0,26
13
KHI SP XP TRN GI
0,38
56

14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24

M trong cc hp cactng
Trng trong cc ngn cactng
Tht trong cc ngn g
Gi trong cc ngn g
Tht gia cm ng lnh trong cc
ngn g
trong
ngn
cactng
Nho v c chua khay
To v l trong ngn g
Cam, qut trong hp mng
Cam, qut trong ngn g, cactng
Hnh ty kh
C rt
Da hu, da b
Bp ci
Tht gia lnh hoc kt ng bng gi
treo
trong cng
ten n

0,30
0,44
0,38
0,30
0,31
0,32
0,30
0,30
0,32
0,40
0,30
0,20

2.2.2.2. Din tch cht ti

Din tch cht ti ca cc kho lnh c xc nh theo
cng thc sau
F=

V
, m2
h

(2-2)
F - Din tch cht ti, m2
h - Chiu cao cht ti ca kho lnh, m
Chiu cao cht ti ca kho lnh ph thuc chiu cao
thc t h1 ca kho. Chiu cao h1 c xc nh bng chiu cao
ph b ca kho lnh, tr i hai ln chiu dy cch nhit
57

h1 = H - 2.

Nh vy chiu cao cht ti bng chiu cao thc h1

tr khong h cn thit cho khng kh lu chuyn pha trn.
Khong h tu thuc vo chiu di kho, kho cng di th cn
phi khong h ln gi lu chuyn. Khong h ti thiu
phi t t 500 800mm. Chiu cao cht ti cn ph thuc vo
cch sp xp hng trong kho. Nu hng hng ho c t trn
cc gi th kh nng cht ti ln, nhng nu khng c t trn
gi th chiu cao cht ti khng th ln c.
Chiu cao ph b H ca kho lnh hin nay ang s dng
thng c thit k theo cc kch thc tiu chun sau:
3000mm, 3600mm, 4800mm, 6000mm. Tuy nhin khi cn thay
i vn c th iu chnh theo yu cu thc t.
Chiu dy ca kho lnh nm trong khong = 50
200mm, tu thuc nhit bo qun v tnh cht ca tng
(tng bao, tng ngn).
2.2.2.3. Din tch cn xy dng
Din tch kho lnh thc t cn tnh n ng i, khong
h gia cc l hng, din tch lp t dn lnh vv V th din
tch cn xy dng phi ln hn din tch tnh ton trn v c
xc nh theo cng thc:
F XD =

, m2

(2-3)
FXD - Din tch cn xy dng, m2
T - H s s dng din tch, tnh n din tch ng i li,
khong h gia cc l hng, din tch lp t dn lnh vv v
c xc nh theo bng 2-6.
Bng 2-6: H s s dng din tch

58

TT Din tch bung lnh,

m2
1 - n 20
2 - T 20 n 100
3 - T 100 n 400
4 - Hn 400

T
0,5040,60
0,7040,75
0,7540,80
0,8040,85

Bng 2-7 di y gii thiu kch thc ca cc kho lnh

PANEL bo qu trong ngnh thu sn Vit Nam dng tham
kho, trong tn hng qui chun y l tn tht.
Bng 2-7: Kch thc kho bo qun tiu chun
Nng sut kho
(MT)
25 Tn
50 Tn
100 Tn
150 Tn
200 Tn

Kch thc ngoi

Di x Rng x Cao (mm)
5.400 x 5.400 x 3.000 (mm)
10.800 x 5.400 x 3.000 (mm)
10.800 x 10.800 x 3.000 (mm)
16.200 x 10.800 x 3.000 (mm)
21.600 x 10.800 x 3.000 (mm)

59

W
500

500

Hnh 2-6: B tr bn trong khoa lnh

2.2.3 Mt s vn khi thit k, lp t v s

dng kho lnh
2.2.3.1. Hin tng lt m
Khng kh trong kho lnh c nhit thp, khi tun hon
qua dn lnh mt lung nc ng k kt ngng li, v vy
phn p sut hi nc khng kh trong bung nh hn so vi bn
ngoi. Kt qu hi m c xu hng thm thu vo phng qua kt
cu bao che.
i vi kho xy hi m khi xm nhp c th lm m t
lp cch nhit lm mt tnh cht cch nhit ca lp vt liu. V
th kho xy cn phi c qut hc n v lt giy du chng
thm. Giy du chng thm cn lt 02 lp, cc lp chng m ln

60

nhau v phi dn bng keo kn, to mng cch m lin tc trn

ton b din tch nn kho.
i vi kho panel bn ngoi v bn trong kho c cc lp
tn nn khng c kh nng lt m. Tuy nhin cn trnh cc vt
nhn lm thng v panel dn n lm m t lp cch nhit. V
th trong cc kho lnh ngi ta thng lm h thng palet bng
g cho panel trnh xe y, vt nhn m vo trong qu
trnh vn chuyn i li. Gia cc tm panel khi lp ghp c khe
h nh cn lm kn bng silicon, sealant. Bn ngoi cc kho
trong nhiu nh my ngi ta chn cc dy ct cao khong 0,8m
phng nga cc xe ch hng va p vo kho lnh gy h hng.
2.2.3.2. Hin tng ci nn do bng
Kho lnh bo qun lu ngy, lnh truyn qua kt cu cch
nhit xung nn t. Khi nhit xung thp nc kt tinh thnh
, qu trnh ny tch t lu ngy to nn cc khi ln lm ci
nn kho lnh, ph hu kt cu xy dng.
phng hin tng ci nn ngi ta s dng cc bin
php sau:
a) To khong trng pha di thng gi nn: Lp t
kho lnh trn cc con ln, hoc trn h thng khung .
Cc con ln thng gi c xy bng b tng hoc gch
th, cao khong 100 200mm m bo thng gi tt. Khong
cch gia cc con ln ti a 400mm
B mt cc con ln dc v hai pha 2% trnh ng nc
(hnh 2-7)
b) Dng in tr sy nn. Bin php n gin, d lp t,
nhng chi ph vn hnh kh cao, c bit khi kch thc kho ln.
V vy bin php ny t s dng.
c) Dng cc ng thng gi nn: i vi kho c nn xy,
trnh ng bng nn, bin php kinh t nht l s dng cc
ng thng gi nn. Cc ng thng gi l ng PVC ng knh
61

100mm, b tr cch qung 10001500mm, i dch dc pha

di nn, hai u thng ln kh tri.
1
2

1- Panel tng; 2- Con ln; 3- Nn mng kho lnh

Hnh 2-7: Con ln thng gi kho lnh
Trong qu trnh lm vic, gi thng vo ng, trao i
nhit vi nn t v si m nn, ngn nga ng bng.
2.2.3.3. Hin tng lt khng kh
Khi xut nhp hng hoc m ca thao tc kim tra, khng
kh bn ngoi s thm nhp vo kho gy ra tn tht nhit ng k
v lm nh hng ch bo qun.
Qu trnh thm nhp ny thc hin nh sau: Gi nng bn
ngoi chuyn ng vo kho lnh t pha trn ca v gi lnh
trong phng a ra ngoi t pha di nn.
Qu trnh thm nhp ca khng kh bn ngoi vo kho lnh
khng nhng lm mt lnh ca phng m cn mang theo mt

62

lng hi m vo phng v sau tch t trn cc dn lnh nh

hng n hiu qu lm vic ca h thng.
ngn nga hin tng ngi ta s dng nhiu bin
php khc nhau:
+ S dng qut mn to mn kh ngn chn s trao
i khng kh bn ngoi v bn trong.
+ Lm ca i: Ca ra vo kho lnh c 02 lp ring
bit lm cho khng kh bn trong khng bao gi thng vi bn
ngoi. Phng php ny bt tin v chim thm din tch, xut
nhp hng kh khn, gim m quan cng trnh nn t s dng.
Nhiu h thng kho lnh ln ngi ta lm hn c mt kho m.
Kho m c nhit va phi, c tc dng nh lp m trnh
khng kh bn ngoi xm nhp vo kho lnh (hnh2-8).
+ S dng ca s nh vo ra hng. Cc ca ny
c lp t trn tng cao thch hp v c kch thc c
680x680mm (hnh 2-7).
+ S dng mn nha: Treo ca ra vo 01 tm mn
nha c ghp t nhiu mnh nh. Phng php ny hiu qu
tng i cao, nhng khng nh hng n vic i li.
Nha ch to mn ca phi m bo kh nng chu
lnh tt v c bn cao. Ca c ghp t cc di nha rng
200mm, cc m gp ln nhau mt khong t nht 50mm, va m
bo thun li i li nhng khi khng c ngi vo ra th mn che
vn rt kn (hnh 2-9).

63

15000

15000

k h o l n h b o q u n
-20 -25C

6000

17000

270m2

15000

200m2

k h o l n h b o q u n
-20 -25C

ph n g m
0 -5C

15000

200m2

k h o l n h b o q u n
-20 -25C

270m2

k h o l n h b o q u n
-20 -25C

2x60m2

Hnh 2-8: H thng kho lnh SEAPRODEX Vng Tu

m n n h a
c a r a h n g 680x680

1990

690

m n n h a
c a CHNH 1980x980

800

Mn nha , dy 2mm,
rng 200mm

1100

Hnh 2-9: Mn nha che ca ra vo v xut nhp hng kho lnh

2.2.3.4. Tun hon gi trong kho lnh
to iu kin thun li cho vic tun hon gi trong
phng khi thit k v s dng cn phi ht sc ch cc cng
vic sau:
* Sp xp hng hp l
64

Vic sp xp hng trong kho phi tun th cc iu kin:

- Thun li cho vic thng gi trong kho tt cc
khi hng u c lm lnh tt.
- i li kim tra, xem xt thun li.
- m bo nguyn tc hng nhp trc xut trc,
nhp sau xut sau.
- Hng b tr theo tng khi, trnh nm ri rc kh
nng bc hi nc ln lm gim cht lng thc phm.
Khi sp xp hng trong kho phi ch cha cc khong
h hp l gia cc l hng v gia l hng vi tng, trn, nn
kho cho khng kh lu chuyn v gi lnh sn phm. i vi
tng vic xp cch tng kho mt khong cn c tc dng
khng cho hng nghing ta ln tng, v nh vy c th lm
bung cc tm panel cch nhit nu qu nng. Khong cch ti
thiu v cc pha c th nu trn bng 2-8.
Bng 2-8: Khong cch cc tiu khi xp hng trong kho lnh
Sn
1 1,5 dm

Tng
2 8 dm

Trn
50 dm

Trong kho cn phi cha cc khong h cn thit cho ngi v

cc phng tin bc d i li. B rng tu thuc vo phng
php bc d v thit b thc t. Nu khe h hp khi phng tin
i li va chm vo cc khi hng c th lm mt an ton v
lm h hng sn phm.
Pha di dn lnh khng nn b tr hng ngi vn
hnh d dng x l khi cn thit.
* S dng h thng knh gi phn phi
i vi cc kho lnh dung tch ln cn thit phi s dng cc
knh gi phn phi gi u trong kho. Nh h thng knh gi
65

thit k hp l gi s c phn b u hn n nhiu v tr trong

kho.

2420

23000
2420
2420

2420

2420

3640

2420

400

2420

2400

4000

2420

1- Dn lnh; 2- ng gi; 3- Ming thi

Hnh 2-10: B tr knh gi trong kho lnh
2.2.3.5. X bng dn lnh
Khng kh khi chuyn dch qua dn lnh, ngng kt mt
phn hi nc . Qu trnh tch t cng lu lp tuyt cng
dy. Vic bm tuyt dn lnh dn n nhiu s c cho h thng
lnh nh: Nhit kho lnh khng t yu cu, thi gian lm
lnh lu, ngp dch, chy m t vv
S d nh vy l v:
- Lp tuyt bm bn ngoi dn lnh to thnh lp cch
nhit, ngn cn qu trnh trao i nhit gia mi cht v khng
kh trong bung lnh. Do nhit bung lnh khng t yu
cu, thi gian lm lnh ko di. Mt khc mi cht lnh trong
dn lnh do khng nhn c nhit ho hi nn, mt lng
ln hi m c ht v my nn gy ra ngp lng my nn.

66

- Khi tuyt bm nhiu ng tun hon ca gi trong dn

lnh b nghn, lu lng gi gim, hiu qu trao i nhit cng
gim theo, tr lc ln qut lm vic qu ti v m t c th b
chy.
- Trong mt s trng hp tuyt bm qu dy lm cho
cnh qut b ma st khng th quay c v s b chy, hng
qut.
x tuyt cho dn lnh ngi ta thng s dng 3
phng php sau y.
a) Dng gas nng: Phng php ny rt hiu qu v qu
trnh cp nhit x bng thc hin t bn trong. Tuy nhin,
phng php x bng bng gas nng cng gy nguy him do ch
thc hin khi h thng ang hot ng, khi x bng qu trnh si
trong dn lnh xy ra mnh lit c th cun theo lng v my
nn. V th ch nn s dng trong h thng nh hoc h thng c
bnh cha h p.
b) X bng bng nc: Phng php dng nc hiu qu
cao, d thc hin c bit trong cc h thng ln. Mt khc khi
x bng bng nc ngi ta thc hin ht kit ga v dng my
nn trc khi x bng nn khng s ngp lng khi x bng.
Tuy nhin, khi x bng, nc c th bn tung to ra cc
sn phm trong bung lnh v khuych tn vo khng kh trong
phng, lm tng m ca n, lng m ny tip tc bm li
trn dn lnh trong qu trnh vn hnh k tip. V th bin php
dng nc thng s dng cho h thng ln, tuyt bm nhiu, v
d nh trong cc h thng cp ng.
c) Dng in tr: trong cc kho lnh nh cc dn lnh
thng s dng phng php x bng bng in tr.
Cng nh phng php x bng bng nc phng php
dng in tr khng s ngp lng. Mt khc x bng bng in
tr khng lm tng m trong kho. Tuy nhin phng php
dng in tr chi ph in nng ln v khng d thc hin. Cc
in tr ch c lp t sn do nh sn xut thc hin.
67

2.3 tnh ph ti nhit kho lnh

Tnh cn bng nhit kho lnh nhm mc ch xc nh ph ti
cn thit cho kho t lm c s chn my nn lnh.
i vi kho lnh cc tn tht nhit bao gm:
- Nhit pht ra t cc ngun nhit bn trong nh: Nhit do cc
ng c in, do n in, do ngi, sn phm ta ra, do sn
phm h hp.
- Tn tht nhit do truyn nhit qua kt cu bao che, do bc x
nhit, do m ca, do bc x v do lt khng kh vo phng.
Tng tn tht nhit kho lnh c xc nh:
Q = Q1 + Q2 + Q3 + Q4 + Q5
(2-4)
Q1 - Dng nhit truyn qua kt cu bao che ca kho lnh.
Q2 - Dng nhit do sn phm to ra trong qu trnh x l lnh.
Q3 - Dng nhit do khng kh bn ngoi mang vo khi thng gi
bung lnh.
Q4 - Dng nhit t cc ngun khc nhau khi vn hnh kho lnh.
Q5 - Dng nhit t sn phm to ra khi sn phm h hp (th) ch
c cc kho lnh bo qun rau qu.

2.3.1 Tnh nhit kho lnh bo qun

2.3.1.1 Dng nhit truyn qua kt cu bao che
Dng nhit truyn qua kt cu bao che l tng cc dng nhit
tn tht qua tng bao che, trn v nn do s chnh lch nhit
gia mi trng bn ngoi v bn trong cng vi cc dng nhit
tn tht do bc x mt tri qua tng bao v trn
Q1 = Q11 + Q12
(2-5)
68

Q11- dng nhit qua tng bao, trn v nn do chnh lch nhit
;
Q12- dng nhit qua tng bao v trn do bc x mt tri. Thng
thng nhit bc x qua kt cu bao che bng 0 do hu ht cc
kho lnh hin nay l kho panel v c t bn trong nh, trong
phn xng nn khng c nhit bc x.
1. Dng nhit truyn qua kt cu bao che do chnh lch nhit

Q11 - c xc nh t biu thc:

Q11 = k.F.(t1-t2)
(2-6)
kt - h s truyn nhit ca kt cu bao che, W/m2.K
F - din tch b mt ca kt cu bao che, m2.
t1- nhit mi trng bn ngoi, 0C;
t2- nhit trong bung lnh, 0C.
a. Xc nh din tch b mt kt cu bao che
Din tch b mt kt cu bao che c xc nh theo din
tch bn ngoi ca kho. xc nh din tch ny chng ta cn
c vo cc kch thc chiu rng, di v cao nh sau:
* Tnh din tch tng
Ft = Chiu di x Chiu cao
Xc nh chiu di:
- Kch thc chiu di tng ngoi:
+ i vi bung gc kho: ly chiu di t mp tng
ngoi n trc tm tng ngn (chiu di l1, l3 hnh 2-11 ).
+ i vi bung gia chiu di c tnh l khong
cch gia cc trc tng ngn (chiu di l2 hnh 2-11)
+ i vi tng ngoi hon ton: Tnh t mp tng ngoi
ny n mp tng ngoi khc (chiu di l4 hnh 2-11 ).
- Kch thc chiu di tng ngn:
+ i vi bung ngoi ly t mt trong tng ngoi n
tm tng ngn (chiu di l5 hnh 2-11)
69

L5

L6

L4

+ i vi bung trong ly t tm tng ngn ti tm tng

ngn (chiu di l6 hnh 2-11)
Kch thc chiu cao
+ i vi kho cp ng (panel chn mt phn di t )
chiu cao c tnh t mt nn n mt trn ca trn.
+ i vi kho lnh (panel t trn con ln thng gi ):
Chiu cao c tnh t y panel nn n mt trn panel trn.
* Tnh din tch trn v nn
Din tch ca trn v ca nn c xc nh t chiu
di v chiu rng. Chiu di v chiu rng ly t tm ca cc
tng ngn hoc t b mt trong ca tng ngoi n tm ca
tng ngn.

L1

L2

L3

Hnh 2-11: Cch xc nh chiu di ca tng

b. Xc nh nhit trong phng v ngoi tri
- Nhit khng kh bn trong t2 bung lnh ly theo yu cu
thit k, theo yu cu cng ngh hoc tham kho cc bng 1-3
v 1-4.
- Nhit bn ngoi t1 l nhit trung bnh cng ca
nhit trung bnh cc i thng nng nht v nhit cc i

70

ghi nhn c trong vng 100 nm gn y, ( y tnh ton

sn v cho ph lc 1).
Lu :
- i vi cc tng ngn m ra hnh lang bung m vv...
khng cn xc nh nhit bn ngoi. Hiu nhit gia hai
bn vch ly nh hng nh sau:
+ t = 0,7 (t1t2) Nu hnh lang c ca thng vi bn ngoi
+ t = 0,6(t1t2) Nu hnh lang khng c ca thng vi bn
ngoi
- Dng nhit qua sn lng tnh nh dng nhit qua vch ngoi.
- Dng nhit qua sn b tr trn nn t c si xc nh theo
biu thc:
Q11 = k1.F.(tn - t2), W
(2-7)
tn - nhit trung bnh ca nn khi c si.
Nu nn khng c si, dng nhit qua sn c th xc nh
theo biu thc:
Q11 = kq.Fi.(t1-t2).m
(2-8)
kq- h s truyn nhit quy c tng ng vi tng vng nn;
b
2 2 2

2 2 2

2 2 2
(I)
( II )
( III )

2 2 2

( IV )

Hnh 2-12: Phn di nn kho lnh

F - Din tch tng ng vi tng vng nn, m2 ;
71

t1- Nhit khng kh bn ngoi, 0C;

t2 - Nhit khng kh bn trong bung lnh, 0C;
m - H s tnh n s gia tng tng i tr nhit ca nn khi
c lp cch nhit.
tnh ton dng nhit vo qua sn, ngi ta chia
sn ra cc vng khc nhau c chiu rng 2m mi vng tnh t b
mt tng bao vo gia bung (hnh 2-12).
Gi tr ca h s truyn nhit quy c kq,W/m2K, ly theo tng
vng l:
- Vng rng 2m dc theo chu vi tng bao:
FI =4(a+b)
kI= 0,47 W/m2.K,
- Vng rng 2m tip theo v pha tm bung:
kII = 0,23 W/m2.K,
FII =4(a+b)-48
- Vng rng 2m tip theo:
kIII =0,12 W/m2.K, FIII =4(a+b)-80
- Vng cn li gia bung lnh:
kIV = 0,07 W/m2.K, FIV =(a-12)(b-12)
Ring din tch ca vng mt rng 2m cho gc ca
tng bao c tnh hai ln, v c coi l c dng nhit i vo
t hai pha: F =4(a + b) trong a, b l hai cnh ca bung lnh.
Cn lu :
- Khi din tch kho nh hn 50 m2 th coi ton b l vng I
- Nu ch chia c 1,2,3 vng m khng phi l 4 vng th
tnh bt u t vng 1 tr i. V d nu ch chia c 2 vng th
vng ngoi l vng I, vng trong l vng II.
H s m c trng cho s tng tr nhit ca nn khi c lp
cch nhit:
m=

1 + 1,25 1 + 2 + ... + n
n
1 2

(2-9)
i - Chiu dy ca tng lp ca kt cu nn, m;
i - H s dn nhit ca vt liu, W/m.K;
72

Nu nn khng c cch nhit th m = 1.

2. Dng nhit truyn qua kt cu bao che do bc x
Hu ht cc kho lnh, kho cp ng hin nay u
c lp t trong nh kin c v th thc t khng c nhit bc
x. Trong trng hp c bit c th tnh nhit bc x mt tri
trc tip nh sau:
Q12 = kt.F.t12
(2-10)
kt - h s truyn nhit thc ca vch ngoi, W/m2.K
F - din tch nhn bc x trc tip ca mt tri, m2;
t12- hiu nhit d, c trng nh hng ca bc x mt
tri vo ma h, 0C.
Dng nhit do bc x mt tri ph thuc vo v tr ca kho
lnh nm v a l no, hng ca cc tng ngoi cng nh
din tch ca n.
Hin nay cha c nhng nghin cu v dng nhit do bc x
mt tri i vi cc bung lnh Vit Nam, v a l t 10
n 150 v Bc. Trong tnh ton c th ly mt s gi tr nh
hng sau y:
- i vi trn: mu xm (btng ximng hoc lp ph) ly
t12= 190C;
- i vi cc tng: hiu nhit ly nh hng theo bng 29.
Tn tht nhit bc x ph thuc thi gian trong ngy, do
cng bc x thay i v din tch chu bc x cng thay i
theo. Tuy nhin ti mt thi im nht nh thng ch c mi v
mt hng no chu bc x. V vy tnh tn tht nhit bc
x khi chn my nn ngi ta ch tnh dng nhit do bc x mt
tri qua mi v qua mt bc tng no c tn tht bc x ln
nht (th d c hiu nhit d hoc c din tch ln nht), b
qua cc b mt tng cn li. Thng thng hng ng v ty
s c tn tht ln nht.
73

Bng 2-9. Hiu nhit d ph thuc hng v tnh cht b mt

Loi tng

Ty

ng

Ty
Na
ng Bc
Ty
Nam
Na
ng
Bc
m
Bc
m
10 20 30
T 100 n 300
0

Btng
Va thm
mu
Vi trng

0
0
0

2
4 10
1,6 3,2 8
1,2 2,4 5

11
10
7

11
10
7

13
12
8

7
6
4

6
5
3

0
0
0

Mt vn cn lu na l trong h thng c nhiu bung

lnh cn tnh tn tht bc x ring cho tng bung lm c s
chn thit b, mi bung ly tn tht bc x ln nht ca bung
trong ngy.
Mi bung c xc nh dng tng th v sau a vo
bng tng hp. S liu ny l mt b phn ca Q1, dng xc
nh nhit ti ca thit b v my nn.
Trong kho lnh c nhiu bung c nhit khc nhau b tr
cnh nhau. Khi tnh nhit cho bung c nhit cao b tr ngay
cnh bung c nhit thp hn th dng nhit tn tht l m v
nhit truyn t bung sang bung c nhit thp hn.
Trong trng hp ny ta ly tn tht nhit ca vch bng 0
tnh ph ti nhit ca thit b v ly ng gi tr m tnh ph
ti cho my nn. Nh vy dn bay hi vn din tch lm
lnh bung trong khi bung bn lnh hn ngng hot ng.

74

2.3.1.2 Dng nhit do sn phm v bao b to ra

Q2 = Q21 + Q22
(2-11)
Q21 Dng nhit do sn phm to ra, W
Q22 Dng nhit do bao b to ra, W
1. Dng nhit do sn phm to ra
Dng nhit do sn phm to ra bung bo qun
Q 21 = M (i1 i 2 )

1000
, W
24.3600

(2-12)
i1, i2 - entanpi SP nhit vo v nhit bo qun, J/kg
Cn lu rng i vi kho bo qun ng, cc sn phm khi
a vo kho bo qun c cp ng n nhit bo qun.
Tuy nhin trong qu trnh x l ng gi v vn chuyn nhit
sn phm tng ln t nhiu, nn i vi sn phm bo qun ng
ly nhit vo l -12oC.
M - cng sut bung gia lnh hoc khi lng hng nhp kho
bo qun trong mt ngy m, tn/ngy m.
1000/(24.3600) - h s chuyn i t t/ngy m ra n v kg/s;
- i vi kho lnh bo qun khi lng M chim c 10 15%
dung tch kho lnh: M = (10 15%) E
- i vi kho bo qun rau qu. V hoa qu c thi v, nn i
vi kho lnh x l v bo qun hoa qu, khi lng hng nhp
vo trong mt ngy m tnh theo biu thc:
M=

E.B.m
,
120

(2-13)
M - lng hng nhp vo trong mt ngy m, t/24h;
E- dung tch kho lnh, Tn;
B - h s quay vng hng, B = 8410;
m - h s nhp hng khng ng u, m =242,5;
120 - s ngy nhp hng trong mt nm.
75

- Khi tnh Q2 cho ph ti thit b, ly khi lng hng nhp

trong mt ngy m vo bung bo qun lnh v bung bo qun
ng bng 8% dung tch bung nu dung tch bung nh hn
200T v bng 6% nu dung tch bung ln hn 200T [1].
2. Dng nhit do bao b to ra
Khi tnh ton dng nhit do sn phm to ra, cn phi lu
mt iu l rt nhiu sn phm c bo qun trong bao b, do
phi tnh c ti nhit do bao b to ra khi lm lnh sn phm.
Dng nhit to ra t bao b:
Q 22 = M b .C b .(t1 t 2 ).

1000
,W
24 x3600

(2-14)

Mb - khi lng bao b a vo cng sn phm, t/ngy m;

Cb - nhit dung ring ca bao b, J/kg.K
1000/(24.3600)=0,0116 - h s chuyn i t t/24h sang kg/s;
t1 v t2 - nhit trc v sau khi lm lnh ca bao b, 0C;
Khi lng bao b chim ti 10430% khi lng hng c bit
bao b thu tinh chim ti 100%. Bao b g chim 20% khi
lng hoa qu (c 100 kg hoa qu cn 20kg bao b g).
Nhit dung ring Cb ca bao b ly nh sau:
- Bao b g
: 2500 J/kgK
- Ba cactng
:1460 J/kgK
- Kim loi
: 450 J/kgK
- Thu tinh
: 835 J/kgK
Bng 2-10. Entanpi ca sn phm ph thuc vo nhit , 0C,
kJ/kg
Nhit
-20 -18
-12
Sn phm
15
Tht b, 0 4,6 13, 22,
gia cm
0 4,6 0 2
Tht cu
0 4,6 12, 21,

-10 -8

-5

-3

-2

-1

30, 39, 57, 57, 98, 185 232 23

2 4 3 3 8 ,5 ,2 5,5
29, 38, 55, 74, 95, 179 224 22
76

0
73,
3
87,
9
88,
4
85,
5
227
,4
50,
5
88,
7
103
,0
178
,8
202
,2
139
,0
10 12 15 20 25

8
91,
6
109
,6
111
,6
106
,2
230
,2
60,
4
111
,2
221
,0
229
,0
211
,0

312
,0
310
,8
287
,7

329
,0
314
,0
301
,8

5
34,
8
43,
1
43,
5
42,
3
29,
3
42,
3
63,
7
62,
4
66,
5
51,
0

6
54,
4
62,
8
64,
0
62,
5
40,
6
62,
8
85,
9
105
,3
116
,0
82,
9

Nhit 2 4 8
Sn phm
Tht b, 238 245 24 264 270 280
gia cm
,2 ,5 8,2 ,5 ,8 ,4
Tht cu
230 236 24 255 261 271
,0 ,3 9,0 ,3 ,4 ,2
Tht ln
Sn phm 217 224 23 241 248 256
,8 ,0 5,8 ,7 ,2 ,8
ph tht

296
,8
386
,7
272
,5

Tht ln
Sn phm
ph tht
C gy
C bo
Trng
M ng
vt
Sa
nguyn
cht
Sa chua
Kem chua
Phomt
ti
Kem
Nho, m,
anh o
Qu cc
loi

0
0
0
0
0
0
0
0

5,0
5,0
5,0
3,8
5,5
9,4
7,1
7,5
6,7

6
12,
2
13,
8
14,
3
14,
3
10,
11
4,3
26,
8
19,
7
20,
6
17,
2

8
21,
4
24,
4
24,
8
24,
4
17,
6
25,
2
41,
2
34,
8
36,
5
29,
8

8
28,
9
33,
2
33,
6
32,
7
23,
5
32,
7
53,
2
46,
9
49,
8
38,
5

77

,5
170
,0
204
,0
212
,2
199
,8
233
,8
91,
6
184
,2
192
,6
224
,4
232
,6
267
,9
30 35

,0
211
,8
261
,0
265
,8
249
,0
237
,0
95,
0
317
,8
0
0
299
,1
277
,4
235
,8
271
,7
40

345
,0
334
,0
317
,8

361
,0
349
,8
33,
2,2

7,0
21
4,7
26
4,5
26
9,5
25
2,0
24
0,0
98,
8
32
2,8
0,2
0,8
30
2,0
23
0,8
23
9,5
27
4,3

C gy
C bo
Trng
M ng
vt
Sa
nguyn
cht
Sa chua
Kem chua
Phomt
ti
Kem
Nho, m,
anh o
Qu cc
loi

268
,3
272
,9
256
,0
243
,3
101
,4
326
,8
8,0
5,9
205
,5
243
,0
242
,9
274
,0

274
,3
280
,0
262
,6
249
,8
106
,5
334
,4
15,
9
13,
0
313
,0
240
,9
250
,2
286
,7

28
9,2
29
3,9
27
7,0
26
2,4
12
1,4
35
0,7
31,
4
29,
3
32
6,9
25
4,4
26
4,5
30
2,0

296
,0
301
,0
283
,0
268
,7
129
,8
358
,5
39,
4
36,
8
334
,0
264
,0
271
,8
308
,8

302
,2
308
,0
290
,0
274
,3
138
,6
366
,0
47,
3
44,
4
344
,3
267
,9
278
,6
317
,0

312
,8
314
,4
300
,4
284
,4
155
,3
378
,0
59,
0
55,
2
351
,3
277
,8
289
,6
328
,0

330
,6
336
,0
317
,4
300
,0
182
,8
398
,0
78,
6
73,
7
369
,4
294
,8
307
,0
346
,5

348
,0
353
,6
334
,4
316
,2
204
,2
418
,0
98,
4
95,
8
387
,2
311
,0
325
,5
365
,6

366
,0
371
,0
351
,5
331
,5
221
,4
437
,0
118
,0
110
,6
404
,7
328
,0
343
,0
384
,8

348
,0
388
,0
369
,0
247
,5
240
,0
458
,0
344
,6
360
,5
403
,0

401
,0
406
,0
385
,0
362
,7
253
,6
477
,0
361
,4
387
,0
421
,0

Bng 2-11. Nhit dung ring ca mt s sn phm.

Sn phm
Tht b

C, kJ/kg.K
3,44
78

Sn phm
Sa

C, kJ/kg.K
3,94

Tht ln
Tht cu
C gy
C bo
Hng
thc
phm
Du ng vt

2,98
2,89
3,62
2,94
2,94 3,35
2,68

Vng sa
3,86
Kem,
sa
3,02
chua
2,10 2,52
3,35
Phomt
3,44 3,94
Trng
3,94
Rau qu
Bia, nc qu

2.3.1.3 Dng nhit do thng gi bung lnh

Dng nhit tn tht do thng gi bung lnh ch tnh ton cho
cc bung lnh c bit bo qun rau hoa qu v cc sn phm h
hp. Dng nhit ch yu do khng kh nng bn ngoi a vo
bung lnh thay th cho dng kh lnh trong bung m bo
s h hp ca cc sn phm bo qun.
Dng nhit Q3 c xc nh qua biu thc:
Q3 = Gk.(i1-i2), W
(2-15)
Gk - lu lng khng kh ca qut thng gi, kg/s;
i1 v i2 - entanpi ca khng kh ngoi v trong bung, J/kg;
xc nh trn th I-d theo nhit v m.
Lu lng qut thng gi Gk c th xc nh theo biu thc:
Gk =

V .a. k
, kg/s
24.3600

(2-16)
V - th tch bung bo qun cn thng gi, m3;
a - bi s tun hon hay s ln thay i khng kh trong mt
ngy m, ln/24h;
k - khi lng ring ca khng kh nhit v m tng
i ca khng kh trong bung bo qun, kg/m3.
Trong cc kho lnh thng nghip v i sng, cc bung bo
qun rau hoa qu v ph phm c thng gi.
Cc bung bo qun hoa qu trang b qut thng gi hai chiu
m bo bi s tun hon bn ln th tch bung trong 24h.
79

Cc bung bo qun ph phm dng qut thi ra m bo bi

s tun hon 10 ln th tch bung trong 1 gi.
Dng nhit Q3 tnh cho ti nhit ca my nn cng nh ca
thit b.
2.3.1.4 Cc dng nhit do vn hnh
Cc dng nhit do vn hnh Q4 gm cc dng nhit do n
chiu sng Q41, do ngi lm vic trong cc bung Q42, do cc
ng c in Q43, do m ca Q44 v dng nhit do x bng Q45.
Q4 = Q41 + Q42 + Q43 + Q44 + Q45
(2-17)
1. Dng nhit do chiu sng bung Q41
Q41 c tnh theo biu thc:
Q 41 = AF , W
(2-18)
2
F - din tch ca bung, m ;
A - nhit lng to ra khi chiu sng 1m2 din tch bung hay
din tch nn, W/m2, i vi bung bo qun A = 1,2 W/m2;
i vi bung ch bin a = 4,5 W/m2.
2. Dng nhit do ngi to ra Q42
Dng nhit do ngi to ra c xc nh theo biu thc:
Q 42 = 350n ,W
(2-19)
n - s ngi lm vic trong bung.
350 - nhit lng do mt ngi thi ra khi lm cng vic nng
nhc, 350 W/ngi.
S ngi lm vic trong bung ph thuc vo cng ngh gia
cng, ch bin, vn chuyn, bc xp. Thc t s lng ngi
lm vic trong bung rt kh xc nh v thng khng n nh.

80

Nu khng c s liu c th c th ly cc s liu nh hng sau

y theo din tch bung.
Nu bung nh hn 200m2
: n = 2 43 ngi
2
Nu bung ln hn 200m
: n = 3 4 4 ngi
3. Dng nhit do cc ng c in Q43
Dng nhit do cc ng c in lm vic trong bung lnh
(ng c qut dn lnh, ng c qut thng gi, ng c cc my
mc gia cng ch bin, xe nng vn chuyn...) c th xc nh
theo biu thc:
Q43 = 1000.N ; W
(2-20)
N - Cng sut ng c in (cng sut u vo), kW.
1000 - h s chuyn i t kW ra W.
Tng cng sut ca ng c in lp t trong bung lnh
ly theo thc t thit k. C th tham kho cng sut qut ca
cc dn lnh Friga-Bohn nu trong bng 2-28. Tng cng sut
qut ph thuc nng sut bung, loi dn lnh, hng thit b vv..
Nu khng c cc s liu trn c th ly gi tr nh hng sau
y:
Bung bo qun lnh
: N = 1 4 4 kW.
Bung gia lnh
: N = 348 kW.
Bung kt ng
: N = 8416 kW.
Bung c din tch nh ly gi tr nh v bung c din tch
ln ly gi tr ln.
Khi b tr ng c ngoi bung lnh (qut thng gi, qut dn
lnh t ngoi c ng gi vv...) tnh theo biu thc:
Q43 = 1000.N. ; W
(2-21)
- hiu sut ng c
4. Dng nhit khi m ca Q44

81

 tnh ton dng nhit khi m ca, s dng biu thc:

Q 44 = B.F , W
(2-22)
B - dng nhit ring khi m ca, W/m2;
F - din tch bung, m2.
Dng nhit ring khi m ca ph thuc vo din tch bung v
chiu cao bung 6 m ly theo bng di y:
Bng 2-12. Dng nhit ring do m ca
Tn bung
B, W/m2
< 50m2 50150m2 > 150m2
12
10
- Bung gia lnh, tr
23
lnh v bo qun c
15
12
- Bo qun lnh
29
32
15
12
- Bung cp ng
22
12
8
- Bo qun ng
78
38
20
- Bung xut, nhp
Dng nhit B bng trn cho bung c chiu cao 6m. Nu
chiu cao bung khc i, B cng phi ly khc i cho ph hp.
i vi kho lnh nh thng cao ch 3m, nn cn hiu chnh
li cho ph hp.
Dng nhit do m ca bung khng ch ph thuc vo tnh
cht ca bung v din tch bung m cn ph thuc vo vn
hnh thc t ca con ngi. Nhiu kho m ca xut hng thng
xuyn khi tn tht kh ln.
5. Dng nhit do x bng Q45
Sau khi x bng nhit ca kho lnh tng ln ng k, c
bit trng hp x bng bng nc, iu chng t c mt
phn nhit lng dng x bng trao i vi khng kh v cc
thit b trong phng. Nhit dng x bng i b phn lm tan
bng trn dn lnh v c a ra ngoi cng vi nc tan,
82

mt phn truyn cho khng kh v cc thit b trong kho lnh,

gy nn tn tht.
xc nh tn tht do x bng c th tnh theo t l phn
trm tng dng nhit x bng mang vo hoc c th xc nh
theo mc tng nhit khng kh trong phng sau khi x
bng. Mc tng nhit ca phng ph thuc nhiu vo dung
tch kho lnh. Thng thng, nhit khng kh sau x bng
tng 47oC. Dung tch kho cng ln th tng nhit nh v
ngc li.
a. Xc nh theo t l nhit x bng mang vo
Tn tht nhit do x bng c tnh theo biu thc sau :
Q45 =

a.Q BX
,W
24 x3600

(2-23)
Trong :
a- L t l nhit truyn cho khng kh,
QXB - Tng lng nhit x bng, J
24x3600 - Thi gian mt ngy m, giy
Tng lng nhit do x bng QXB ph thuc hnh thc x
bng
* X bng bng in tr
QXB = n.N.1
(2-24)
n S ln x bng trong mt ngy m.
S ln x bng trong ngy m ph thuc tc ng bng
dn lnh, tc l ph thuc tnh trng xut nhp hng, loi hng v
khi lng hng. Ni chung trong mt ngy m s ln x bng
t 24 ln.
1 - Thi gian ca mi ln x bng, giy
Thi gian x bng mi ln khong 30 pht.
N - Cng sut in tr x bng, W
* X bng bng nc
83

QXB = n.Gn.Cp.tn. 1
(2-25)
Gn - Lu lng nc x bng, kg/s
Cp - Nhit dung ring ca nc, Cp = 4186 J/kg.K
tn - chnh nhit nc vo x bng v sau khi tan bng
* X bng bng gas nng
QXB = n.Qk.1
(2-26)
Qk - Cng sut nhit x bng, kW
b. Xc nh theo tng nhit phng
Trong trng hp bit tng nhit phng, c th xc nh
tn tht nhit do x bng nh sau:
Q45 = n.

KK .V .C pK .t
24 x3600

,W

(2-27)
n S ln x bg trong mt ngy m;
KK Khi lng ring ca khng kh, KK 1,2 kg/m3
V- Dung tch kho lnh, m3
CpKK Nhit dung ring ca khng kh, J/kg.K
t - tng nhit khng kh trong kho lnh sau x bng, oC
t ly theo kinh nghim thc t
c. Tng nhit vn hnh
Dng nhit vn hnh Q4 l tng cc dng nhit vn hnh thnh
phn:
Q4 = Q41 + Q42 + Q43 + Q44 + Q45
(2-28)
i vi cc kho lnh thng nghip v i sng, dng nhit
vn hnh Q4 c th ly nh sau:
- i vi cc bung bo qun tht, gia cm, n chn, m,
sa, rau qu, c, ung, ph phm thc phm ly 11,6 W/m2.
- i vi cc bung bo qun thc n ch bin sn, n,
bnh ko l 29 W/m2.
84

Trong mt s trng hp, i vi cc kho lnh thng nghip

v i sng ngi ta tnh gn ng dng nhit vn hnh bng
10440% dng nhit qua kt cu bao che Q1 v dng nhit do
thng gi Q3
Q4 = (0,1 0,4)(Q1 + Q3)
(2-29)
2.3.1.5 Dng nhit do hoa qu h hp
Dng nhit Q5 ch xut hin cc kho lnh bo qun hoa rau
qu h hp ang trong qu trnh sng v c xc nh theo
cng thc:
Q5 = E.(0,1qn + 0,9qbq), W
(2-30)
E - dung tch kho lnh, Tn;
qn v qbq - dng nhit do sn phm to ra nhit khi nhp vo
kho lnh v nhit bo qun trong kho lnh, W/t; qn v qbq tra
theo bng 2-13.
Bng 2-13: Dng nhit to ra khi sn phm 0h hp0, W/t,
cc nhit khc nhau
Th
t
1
2
3
4
5
6
7
8
9

Rau hoa
qu
M
Chanh
Cam
o
L xanh
L chn
To xanh
To chn
Mn

Nhit , 0C
0

15

20

18
9
11
19
20
11
19
11
21

27
13
13
22
27
21
21
14
35

50
20
19
41
46
41
31
21
65

154
46
56
131
161
126
92
58
184

199
58
69
181
178
218
121
73
232

85

10
11
12
13
14
15
16
17
18

Nho
Hnh
Ci bp
Khoai ty
C rt
Da chut
Salat
C ci
Rau spinat

9
20
33
20
28
20
38
20
83

17
21
36
22
34
24
44
28
19

24
26
51
24
38
34
51
34
199

49
31
121
36
87
121
188
116
524

78
58
195
44
135
175
340
214
900

2.3.2 Xc nh ph ti thit b, my nn v tng

hp cc kt qu
2.3.2.1 Ph ti nhit thit b
Ti nhit cho thit b l ti nhit dng tnh ton din tch b
mt trao i nhit cn thit ca thit b bay hi. Cng sut gii
nhit yu cu ca thit b bao gi cng phi ln cng sut my
nn, phi c h s d tr nhm trnh nhng bin ng c th xy
ra trong qu vn hnh.
V th, ti nhit cho thit b
c ly bng tng ca tt
c cc tn tht nhit:
QoTB = Q1 + Q2 + Q3 + Q4 + Q5 ,W
(2-31)
Tt nhin, Q3 v Q5 ch xut hin cc kho lnh bo qun rau
qu hoc i vi cc bung bo qun rau qu trong kho lnh
phn phi.
Ti nhit thit b bay hi cng l c s xc nh ti nhit
cc thit b khc
- Thit b ngng t:
QK

TB

TB

= QO .

qk
,W
qo

(2-32)
86

- Thit b hi nhit
Q HN

TB

TB

= QO .

q HN
,W
qo

(2-33)
2.3.2.2 Ph ti nhit my nn
Do cc tn tht nhit trong kho lnh khng ng thi xy ra
nn cng sut nhit yu cu thc t s nh hn tng ca cc tn
tht nhit. trnh la chn my nn c cng sut lnh qu ln,
ti nhit ca my nn cng c tnh ton t tt c cc ti nhit
thnh phn nhng tu theo tng loi kho lnh c th ch ly mt
phn tng ca ti nhit .
C th, ti nhit my nn c ly theo t l nu bng nh
hng 2-14 di y.
Bng 2-14: T l ti nhit chn my nn
Loi kho
Q1
Q2 Q3 Q4 Q5
- Kho lnh bo qun v kho 100%
phn phi
- Kho bo qun tht
8590
%
100
50- Kho bo qun c, trung chuyn 100%
%
75%
- Kho bo qun c ca nh my 85%
ch bin
- Kho bo qun hoa qu
100%
100
100
%
%
- Kho lnh nh thng nghip 100% 100 100 100 100
v i sng
%
% % %
Nng sut lnh ca my nn i vi mi nhm bung c nhit
si ging nhau xc nh theo biu thc:

87

Q0 =

k QMN
,W
b

(2-34)
k - H s lnh tnh n tn tht trn ng ng v thit b ca
h thng lnh.
b - H s thi gian lm vic.
QMN - Tng nhit ti ca my nn i vi mt nhit bay
hi (ly t bng tng hp).
H s k tnh n tn tht lnh trn ng ng v trong
thit b ca h thng lnh lm lnh trc tip ph thuc vo nhit
bay hi ca mi cht lnh trong dn lm lnh khng kh:
Bng 2-15: H s d tr k
to, oC
k

-40
1,1

-30
1,07

-10
1,05

i vi h thng lnh gin tip (qua nc mui) ly k = 1,12.

H s thi gian lm vic ngy m ca kho lnh ln (d tnh l
lm vic 22h trong ngy m) b = 0,9.
H s thi gian lm vic ca cc thit b lnh nh khng ln
hn 0,7.
i vi cc kho lnh nh thng nghip v i sng, nhit ti
thnh phn ca my nn ly bng 100% tng cc dng nhit
thnh phn tnh ton c.
Cc kt qu tnh ton kho lnh rt nhiu v d nhm ln, v
th cn lp bng tng hp cc kt qu.
Cc kt qu tng hp nn phn thnh 2 bng: bng tng hp
cc ph ti nhit cho thit b v cho my nn. Mt khc cc kt
qu cng cn tch ring cho t bung khc nhau c c s chn
thit b v my nn cho tng bung.

88

2.4 S nguyn l h thng lnh v

cu to cc thit b chnh
2.4.1 S nguyn l
S nguyn l h thng lnh kho bo qun tng i a
dng. C hai dng ph bin nht hay s dng l gii nhit bng
gi (dn ngng) v gii nhit bng nc (bnh ngng). Trc kia
ngi ta hay s dng kiu gii nhit bng gi, tuy nhin qua thc
t s dng, nhn thy nhng ngy ma h nng nc hiu qu gii
nhit km, nhiu h thng p sut ngng t kh cao, thm ch r
le p sut cao ngt khng hot ng c. V d Nng,
ma h nhiu ngy t 38oC, khi s dng dn ngng gii nhit
bng gi, th nhit ngng t c th t 48oC, nu kho s dng
R22, p sut tng ng l 18,543 bar. Vi p sut r le p sut
cao HP s ngt dng my, iu ny rt nguy him, sn phm c
th b h hng. p sut t ca r le HP thng l 18,5 kG/cm2.
V vy, hin nay ngi ta thng s dng bnh ngng trong
cc h thng lnh ca kho lnh bo qun. Xt v kinh t gii
php s dng bnh ngng theo kinh nghim chng ti vn r v
c th d dng ch to hn so vi dn ngng gii nhit bng
khng kh.
Trn hnh 2-13 gii thiu s nguyn l h thng lnh
thng s dng cho cc kho lnh bo qun trong cc x nghip
ch bin thu sn hin nay.
im c bit trong s nguyn l ny l bnh ngng kim
lun chac nng bnh cha cao p. i vi bnh ngng kiu ny,
cc ng trao i nhit ch b tr phn trn ca bnh.

89

Vi vic s dng bnh ngng bnh cha, h thng n gin,

gn hn v gim chi ph u t. Tuy nhin, nhit lng trong
bnh thng ln hn so vi h thng c bnh cha ring, nn p
sut ngng t cao v hiu qu lm lnh c gim.

PVC

PI

PI

PI

PI

PI

PI

LP OP HP

1- My nn lnh; 2- Bnh ngng; 3- Dn lnh; 4- Bnh tch lng;

5- Thp gii nhit; 6- Bm gii nhit; 7- Kho lnh
Hnh 2-13: S nguyn l h thng kho lnh

2.4.2 Chn thit b chnh

2.4.2.1 Chn my nn
Nng sut lnh i a s cc kho lnh bo qun trong cng
nghip l cng sut trung bnh, nng sut lnh nm trong khong
7,5 n 40 kW. Vi cng sut nh vy, thch hp nht l s

90

dng my nn piston kiu na kn, trong mt s trng hp cng

sut nh c th s dng my nn kiu kn.
Trn hnh 2-14 gii thiu cu to ca my nn piston kiu na
kn. Hin nay c hai chng my nn na kn c s dng rt
ph bin nc ta, l my lnh COPELAND (M) v Bitzer
(c)
My nn s dng cho cc loi kho lnh thng s dng l cc
my piston mt cp kiu h hoc na kn. Hin nay trong nhiu
nh my ch bin thu sn ca Vit nam ngi ta thng s dng
my nn COPELAND (M). My nn COPELAND cng sut
nh v trung bnh l loi my nn pitston kiu na kn. My nn
Pitston kiu na kn ca COPELAND c 02 loi c in
(conventional) v kiu a (discus). My nn discus c van
kiu a lm tng nng sut n 25% v tit kim chi ph nng
lng 16%. Trn hnh 2-15 l c cu van a lm gim th tch
cht v lm tng nng sut ht thc ca my nn.

91

1- Rto ng c; 2- Bc trc; 3- Tm hm c nh rto vo

ng c; 4- Phin lc ng ht; 5- Then rto; 6- Stato; 7- Thn
my; 8- Hp u in; 9- R le qu dng; 10- Van y; 11- Van
ht; 12- Secmng; 13- Van 1 chiu; 14- Piston; 15- Tay bin; 16Bm du; 17- Trc khuu; 18- Knh xem mc du; 19- Lc du;
20- Van 1 chiu ng du
Hnh 2-14 : My nn na kn
Bng 2-17 di y l cc thng s k thut v nng sut
lnh Qo (kW) ca my nn COPELAND kiu DISCUS loi 1
cp thng c s dng cho kho lnh nhit ngng t tk =
37,8 oC (100 oF) s dng mi cht R22 cc nhit bay hi
khc nhau.

Hnh 2-15: C cu van a lm gim th tch cht

Bng 2-16: Cng sut lnh my nn COPELAND, kW
to, ( oF / oC )

MODEL N VL

92

10
23,
3
7,8 6,7 5,8

55 45 35 25 15 5 0
k m 12 7, 1,7 - - - W /h ,8 2
3,9 9,4 15 17,
8
C

2DF*0300
(DC)
2DL*0400
(DC)
2DC*0500
(DC, LA)
2DD*0500
(RG)
2DF*0500
(DC, LV)
2DA*0600
(DC)
2DB*0600
(DC)
3DA*0600
(DC)
2DL*0750
(RG)
2DA*-

2,2 21,
2
3,0 23,
6

-5
20,
6

20
28
,8
4,
1

30
34
,4
2,
8

40
40
1,8

9,1 7,9 6,9 4, 3, 2,0

8 2

3,7 16, 22 18 15, 11, 9,1 6, 5,9 5,0 4,1 3, 2, 1,9

8 ,9 ,7 0 6
9
3 6
3,0 23, 26 21 17, 13, 10, 8, 7,1 6,1 5,1
6 ,5 ,9 0 7 8 3
3,7 21,
2

13, 10, 8, 7,8 6.7 5,8 4, 2, 1,8

0 9 8
1 8

3,7 37,
9

10, 9,1 7,8 5, 4, 2,6

1
7 0

4,5 27,
9

11, 9,6 8,3 6, 4, 2,9

1
1 3

4,5 32,
1

12, 10, 9,2 6, 4, 3,2

4 7
7 8

5,6 23, 33 27 21, 16, 13, 10 8,7 7,4 6,2

6 ,1 ,1 9 5 1 ,0
5,6 26. 37 30 24, 19, 15, 11 10, 8,4 6,9 5, 3, 1,8
93

0750
(DC, LA)
3DA*0750
(AR,DC)
3DB*0750
(DC)
3DB*0900
(DC, LV)
3DF*0900
(DC)
3DB*1000
(RG)
3DS*1000
(DC)
4DA*1000
(DC)
3DF*1200
(RG)
3DS*1500
(DC)
4DL*1500
(DC, OC)
4DA*-

6 ,5 ,8 8

,6

9 8

5,6 32, 44 36 30, 23, 18, 14 12, 10, 9,2 6, 4, 2,7

1 ,8 ,9 2 1 5 ,6 3 7
5 3
5,6 37,
9

15, 13, 11, 8, 6, 4,3

0 2 5 7 3

6,7 37, 53 44 35, 27, 21, 17 15, 13, 11, 8, 5, 3,5

9 ,9 ,2 7 1 7 ,3 0 0 2 0 4
6,7 44,
9

17, 15, 13, 10 7, 4,9

8 7 7 ,2 3

7,5 37, 52 43 35, 27, 22, 17 15, 13, 12,

9 ,4 ,7 7 7 3 ,8 7 9 2
7,5 49,
9

19, 17, 15, 11 8, 5,4

9 5 3 ,4 1

7,5 56,
0

20, 18, 16, 12 8, 5,7

8 8 6 ,5 8

9,0 44,
9

52 41, 32, 25, 20 17, 15, 13,

,1 9 2 7 ,4 9 9 9

11, 49, 70 58 47, 36, 29, 22 20, 17, 15, 11 8, 5,4

2 9 ,6 ,3 8 3 0 ,9 2 8 5 ,4 1
11, 70,
2 7

27, 24, 21, 16 11 8,1

7 5 5 ,1 ,7

14, 56, 77 65 52, 38, 30, 23 20, 18, 15, 12 8, 5,7

94

2000
(DC, LA)
4DB*2200
(RG)
4DT*2200
(DC, OC)
4DH*2500
(RG)
6DL*2700
(DC, OC)
4DJ*3000
(RG)
6DB*3000
(RG)
6DT*3000
(DC,DS,
OC)
6DH*3500
(RG)
6DG*3500
(RG)
6DJ*4000
(DS, RG)

0 ,4 ,3 7

,6

7 ,0 8

16, 65, 88 73 60, 45, 36, 27 22, 18, 16,

4 1 ,8 ,8 4 1 0 ,0 4 5 0
16, 84,
4 5

33, 28, 24, 18 13 9,6

4 5 6 ,5 ,9

18, 70, 96 80 65, 51, 40, 31 27, 24, 21,

7 7 ,7 ,3 6 9 7 ,4 4 2 6
20, 10
1 6,1

41, 36, 32, 24 16 11,

0 6 2 ,0 ,9 1

22, 84, 11 95 78, 61, 48, 37 33, 28, 25,

4 5 5 ,2 2 2 3 ,8 1 9 3
22, 97, 13 11 89, 68, 56, 44 38, 32, 27,
4 7 4 0 4 6 5 ,5 7 8 0
22, 12
4 6,8

47, 41, 36, 27 20 13,

5 6 6 ,7 ,2 7

26, 10 14 12 97, 73, 59, 47 41, 37, 32,

1 6,1 6 0 9 8 5 ,2 9 2 5
26, 11 15 12 10 81, 65, 51 45, 40, 36,
1 6,9 6 8 5 2 3 ,6 4 7 0
29, 12 16 14 11 88, 70, 56 49, 43, 37,
8 6,8 9 1 6 2 9 ,3 5 4 5

95

8DP*5000
(DS)
8DS*6000
(DS)
33D*12AA
(DC)
33D*15AA
(DC,AR)
33D*15BB
(DC)
33D*18BB
(DC,LV)
33D*18FF
(DC)
33D*20BB
(RG)
33D*20SS
(DC)
44D*20AA
(DC)
33D*24FF
(RG)

37, 15 20 17 13 10 84,
3 1,7 7 0 8 4 1
44, 17 24 19 15 12 96,
8 9,5 0 7 9 0 4
9,0 64,
3

24, 21, 18 13, 9,6 6,4

8 4 ,5 5

11, 64,
2 3

46, 36, 29 24, 21, 18, 13 8, 5,4

3 9 ,2 6 4 4 ,0 6

11, 75,
2 8

29, 26, 23, 17 12 8,6

9 4 1 ,3 ,5

13, 75,
4 8

54, 43, 34 29, 26, 22, 16 10 7,0

2 4 ,6 9 1 4 ,1 ,9

13, 89,
4 8

35, 31, 27, 20 14 9,8

7 4 4 ,3 ,5

14, 75,
9 8

55, 44, 35 31, 27, 24,

4 5 ,5 4 8 4

14, 99,
9 8

39, 34, 30, 22 16 10,

8 9 5 ,7 ,2 8

14, 11
9 1,9

41, 37, 33, 25 17 11,

9 5 1 ,0 ,6 5

17, 89,
9 8

64, 51, 40 35, 31, 28,

5 6 ,7 7 9 1

96

33D*30SS
(DC)
44D*30LL
(DC, OC)
44D*40AA
(DC,LA)
44D*44BB
(RG)
44D*44TT
(DC, OC)

22, 99,
4 8

72, 58, 46 40, 35, 31, 22 16 10,

7 0 ,0 4 5 1 ,8 ,2 8

22, 14
4 1,5

55, 48, 43, 32 23 16,

4 9 1 ,2 ,3 2

29, 11
8 1,9

77, 60, 47 41, 36, 31, 23 17 11,

4 9 ,2 3 0 4 ,9 ,6 5

32, 13
8 0,2

90, 72, 53 44, 36, 32,

2 1 ,9 8 9 2

32, 16
8 9,0

66, 57, 49, 36 27 19,

8 1 2 ,9 ,8 3

i vi kho lnh cng sut nh c th chn cm my lnh

ghp sn ca cc hng, cm my lnh nh vy gm c y tt
c cc thit b ngoi tr dn lnh. C th gi l cm my lnh dn
ngng loi my nn na kn (Semi-hermetic Condensing Unit).
Cc cm my lnh dn ngng gm hai loi, hot ng 2 loi
ch nhit khc nhau: Ch nhit trung bnh v lnh su. i
vi cc t my cng sut nh ngi ta thng ch thit k dng
frn. Do s dng cho kho lnh rt ph hp, khng s mi
cht r r nh hng ti cht lng sn phm.
Di y xin gii thiu cc thng s k thut cm my lnh
dn ngng ca hng Copeland (M).

97

Hnh 2-16: Cm my lnh dng ngng COPELAND

Bng 2-17 : Cng sut lnh Qo (W) ca cc cm my lnh
Copeland 50Hz
Phm vi nhit trung bnh Mi cht R22
Model

E2AMA050
E2AMA075
E2AMA100

N tk
(H (oC
P) )
32
0,5 43
49
32
0,7
43
5
49
32
1,0 43
49

Nhit bay hi, oC

-5
-10 -15 -20 -25
1.025
883
802
1.660
1.420
1.290
2.250
1.920
1.760
98

850
725
657
1.370
1.170
1.058
1.870
1.590
1.440

697 547 424

585 454 352
529 411 318
1.133 900 697
950 752 583
867 678 526
1.530 1.21 936
1.290
0 781
1.170 1.01 704

-30
325
269
534
446
716
598

D2AMA0150

D2AMA0202

D3AMA0300

D3AMA0500

D3AMA0750
D3AM-

1,5

2,0

3,0

32
43
49

3.840 3.140 2.500

3.320 2.680 2.120
3.080 2.480 1.940

32
43
49

4.260 3.410 2.720

3.580 2.840 2.220
3.260 2.570 2.010

32
43
49

7.620 6.280 5.050

6.440 5.220 4.170
5.870 4.700 3.690

32 12.40 10.30 8.420 6.650

0
0 7.200 5.620
43
49 10.60 8.920 6.570 5.120
5,0
0 8.130
9.670
32 17.00 14.40
0
0
43
49 14.40 12.30
7,5
0
0
13.20 11.30
0
0
10 32 25.70 21.70
99

11.90 9.420
0 8.170
10.20 7.470
0
9.300
18.20 14.70

0
910
1.95
0
1.62
0
1.47
0
2.12
0
1.72
0
1.55
0
3.92
0
3.20
0
2.79
0
5.18
0
4.38
0
3.99
0
7.33
0
6.36
0
5.82
0
11.5

1.51
0
1.22
0
1.11
0
1.63
0
1.34
0

1.15
0
920
820
1.24
0
1.02
0

3.02 2.30
0
0
2.48 1.89
0
0
3.99 3.03
0
0
3.40 2.58
0
0
5.65 4.29
0
0
4.93 3.75
0
0
8.88 6.75

A1000

D3AMA1500

43
0
49 22.70
0
21.20
0
32 32.60
43
0
49 27.90
15
0
25.60
0

0
19.10
0
17.70
0
27.30
0
23.30
0
21.20
0

0
15.50
0
14.20
0
22.20
0
18.60
0
16.70
0

0
12.20
0
10.92
0
17.40
0
14.30
0
12.70
0

0
0
00
9.52 7.38 5.61
0
0
0
8.54
0
13.6 10.5 7.94
0
00 00
11.1 8.63 6.56
0
00
0
9.88
0

Bng 2-18 : Cng sut lnh Qo (W) ca cc cm my lnh

50Hz
Phm vi nhit thp Mi cht R22
Model

EKALA075
EKALA100

D2AM0150

Nhit bay hi, oC

N
tk
(H (oC - -15 -20 -25 -30 -35 -40
P)
) 10
1.480 1.230 992 762 578 424
32
0,7
1.300 1.070 842 647 486 352
43
5
1.180 967 766 585 439 317
49
1.950 1.560 1.26 1.00 752 546
32
0 631 452
0
1.700 1.350
43
1.540 1.220 1.08 850 571 409
1,0 49
0 768
975
2.500 1.950 1.51 1.15 867 616
32
0
0 670 458
2.120 1.620
43
1.940 1.470 1.22 917 587 387
49
1,5
0 824
1.11
0
100

DKAL0202

DLAL0301

DLAL0401

CMDL0400

CMDL0602

CMDL0750

2,0

3,0

4,0

4,0

6,0

7,5

32
43
49

32
43
49

32
43
49

32
43
49

32
43
49

32
43
49

4.170 3.290 2.57

3.640 2.850
0
3.310 2.590 2.21
0
2.01
0
6.190 5.000 3.90
5.420 4.320
0
4.920 3.920 3.33
0
3.02
0
7.240 5.850 4.56
0
6.340 5.050
5.760 4.590 3.90
0
3.53
0
9.500 7.670 6.06
0
8.250 6.650
7.520 6.040 5.19
0
4.71
0
11.30 9.080 7.27
0 7.900
0
9.920 7.170 6.23
9.000
0
5.65
0
15.60 12.70 10.1
0
0 70
13.60 10.90 8.75
101

1.96
0
1.67
0
1.50
0
2.89
0
2.45
0
2.22
0
3.38
0
2.87
0
2.60
0
4.65
0
3.94
0
3.57
0
5.68
0
4.82
0
4.36
0
8.05
0
6.83

1.45
0
1.22
0
1.11
0
2.04
0
1.72
0
1.55
0
2.39
0
2.01
0
1.81
0
3.44
0
2.89
0
2.61
0
4.29
0
3.61
0
3.26
0
6.21
0
5.22

1.080
892
805

1.450
1.210
1.090

1.700
1.420
1.280

2.450
2.030
1.830

3.130
2.600
2.340

4.630
3.840
3.470

CMDL10000

10

32
43
49

0
12.40
0
21.30
0
18.60
0
17.00
0

0
10.00
0
17.20
0
14.90
0
13.60
0

0
7.91
0
13.7
00
11.8
00
10.7
00

0
6.18
0
10.8
00
9.08
0
8.24
0

0
4.72
0
8.09 5.840
0 4.850
6.79 4.380
0
6.14
0

Hnh 2-17: My nn trc vt Grasso (c)

i vi h thng kho lnh cng sut ln c th s dng my
nn trc vt. My nn trc vt c u im l c bn cao v t
rung ng do mi cht tun hon lin tc. Hnh 2-17 v bng 2-

102

19 di y trnh by hnh dng bn ngoi v c tnh k thut

ca my nn trc vt chng loi SP1 ca hng GRASSO (c).
Bng 2-19: Cng sut lnh my nn trc Vt Grasso chng lo
SP1
Qo (kW) n = 2940 Vng/pht
Loi

C
D
E
G
H
L
M
N
P
R
S
V
Y
Z
a
b

Nhit bay hi/ nhit ngng t, oC

NH3
R22
R134a
-35/+40
- 0/+4 -35/+40
- 0/+ - 0/+
10/+ 5
10/ 45 10/+ 45
35
+35
35
38
48 137 191 40 58 129 166 78 91
45
56 160 224 47 68 151 194 91 107
54
68 192 269 56 82 182 233 109 129
64
80 227 318 66 97 215 275 130 153
82 102 290 407 85 124 275 352 166 195
96 120 342 480 100 146 324 415 196 230
122 154 433 608 127 184 410 526 245 287
167 211 564 791 174 252 535 686 308 362
155 194 524 734 159 231 489 628 285 335
200 250 678 948 205 298 632 811 367 433
248 310 839 1176 255 370 784 100 457 537
6
323 404 1090 1515 330 480 102 130 587 691
0
3
452 565 1530 2121 462 673 142 182 822 966
8
5
541 677 1827 2539 553 805 171 218 984 115
0
4
7
640 800 2160 3002 654 952 202 258 1153 135
2
3
4
828 1051 2757 3832 852 1240 257 329 1488 174

103

g
d

9
6
8
978 1241 3256 4526 100 1465 304 389 1757 206
6
6
3
4
1157 1469 3854 5357 119 1734 360 460 2080 244
1
6
8
3

2.4.2.2 Thit b ngng t

C rt nhiu kiu bnh ngng khc nhau c s dng lp
t cho cc kho lnh. Hin nay cc bnh ngng ca ca cc hng
nh Guntner (c), Friga-Bohn (Anh) v rt nhiu hng khc
v ang c s dng kh ph bin nc ta. Ngoi ra nhiu
cng ty nc ta cng c kh nng ch to c bnh ngng ng
ng v ng thp cho cc h thng lnh frn v NH3.
u im ca vic s dng bnh ngng l ch lm vic n
nh, t ph thuc vo iu kin mi trng v hiu qu gii nhit
cao.
Di y l cc thng s k thut ca cc bnh ngng ca
hng Friga-Bohn (Anh)
Bng 2-20: Thng s k thut ca bnh ngng hng FrigaBohn (Anh)
QK Gn
P M Kch thc, Gas Ln
3
mm
vo g ra
( kW (m / (mH2 (kg)
)
h)
Di R Cao
O)
ng
AS 7,5-1- 8,0 1,2 3,6 42 556 175 270 5/8 1 /2
5
AS 10-1- 10,7 1,6 3,6 43 556 175 270 5/8 1 /2
5
MODEL

104

AS 15-15
AS 20-18
AS 25-15
AS 30-18
AS 35-15
AS 40-110
AS 45-18
AS 55-110
AS 60-18
AS 70-210
AS 80-110
AS 1002-15
AS 1102-10
AS 1152-18
AS 1201-15
AS 1401-18

16,0

2,4

3,6

45 566 175 270 5/8 1 /2

18,6

3,2

2,4

45 856 175 270 5/8 1 /2

24,0

3,6

3,6

47 556 175 240 5/8 1 /2

27,9

4,8

2,4

47 856 175 270 7/8

5/8

34,6

5,2

3,6

48 556 175 240 7/8

5/8

36,9

4,8

3,3

5/8

41,8

7,2

2,4

51 105 175 270 7/8

6
50 856 175 240 7/8

55,3

7,2

3,3

7/8

60,3 10,4

2,4

67,8

8,9

3,4

80,6 10,6

3,4

103,
1
107,
5
114,
1
121,
7
135,
8

13,4

2,7

14,0

3,3

13,4

3,0

15,9

2,7

15,9

2,0

55 105 175 270 16

1/8
53 856 175 240 11/8
72 110 220 330 15
1/8
60 105 175 240 16
1/8
89 160 220 375 15
3/8
86 110 220 330 15
3/8
99 190 220 375 15
3/8
65 155 175 250 16
3/8
73 185 175 265 16
5/8

105

5/8

7/8
7/8
7/8
11/8
11/8
11/8
11/8
13/8

AS 1602-10
AS 1702-15
AS 1802-18
AS 2203-15
AS 2402-15

159,
6
164,
4
182,
8
218,
2
244,
3

20,8

3,3

21,4

2,8

21,4

3,0

28,2

2,7

31,8

2,8

AS 2503-18
AS 2702-18

245, 28,2
8
271, 31,8
6

3,0

AS 3203-15
AS 3503-18
AS 4003-24
AS 4502-24

324,
2
360,
4
385,
2
426,
1

42,2

2,8

42,2

3,0

57,5

1,1

63,6

1,1

AS 5503-18
AS 6003-24
AS 6503-18
AS 850-

548,
9
565,
5
658,
4
860,

64,3

3,0

84,4

1,1

77,1

3,0

128,

1,1

3,0

83 110
5
106 160
5
118 190
5
171 166
0
108 160
5
195 196
0
123 190
5
192 166
0
220 196
0
240 256
0
170 250
5
270 196
0
330 256
0
280 196
0
340 256

106

220 330 15/8

220 375 15/8
220 375 15/8
325 569 21/8
220 375 2
15/8
325 569 2
1/8
220 375 2
15/8
325 569 2
1/8
325 569 2
5/8
325 569 2
5/8
220 375 2
15/8
325 569 2
5/8
325 569 2
5/8
325 569 2
5/8
325 569 2

13/8
13/8
13/8
13/8
13/8
13/8
13/8
15/8
15/8
15/8
15/8
21/8
21/8
21/8
2-

3-24
AS 1003-24

1032 154,
,9
2

1,1

350 256 325 569

0

AS 1200- 1196 178,

4-24
,9
7

1,1

500 259 410 598

6

AS 1500- 1516 226,

4-24
,5
4

1,1

560 259 410 598

6

AS 1700- 1688 252,

4-24
,7
1

1,1

600 259 410 598

6

25/8
2
25/8
2
31/8
2
31/8
2
35/8

5/8
25/8
31/8
31/8
35/8

i vi h thng NH3 ngi ta s dng cc ng thp trn C20

lm ng trao i nhit, i vi cc h thng frn ngi ta s
dng ng ng c cnh bn ngoi (tc l v pha mi cht frn.
i vi ng thp c th hn hoc nc vo hai mt sng, i vi
ng ng s dng phng php nc.
* Dn ngng khng kh: Dn ngng khng kh cho cc
mi cht lnh frn l thit b trao i nhit ng ng (hoc ng
st nhng km nng) cnh nhm. Dn c 2 dng: Thi ngang v
thi ng. Dn ngng c cu to cho php c th t ngoi tri.
Trn hnh 2-17 l dn ngng thi ng thng c s dng cho
cc kho lnh.

107

Hnh 2-18: Dn ngng khng kh

Bng di y gii thiu cc thng s k thut ca dn ngng
khng kh hng FRIGA-BOHN (Anh) trong khong 20 KW n
100KW
Bng 2-21: Thng s k thut ca dn ngng hng FrigaBohn (Anh)
Lp / F
MODE Qo, kW
N ng ng M
V
2
3
L
t=1 t=1 (dB) (m (m / (kW) vo ra ( kg

h)
)
)
1K 6K
10m
20 B2 20,0 29,1 36 73 8096 2 7/8 5/8 171
SL
x0,17
20 C1 20,4 29,7 38 88 6100 0,31 7/8 5/8 148
SL
24 B2 21,2 30,9 31 Y 110 6016 2 7/8 7/8 182
SL
x0,09
25 B2 S 21,5 31,2 39 Y 73 9200 2 x 7/8 5/8 171
0,2
108

22,1 32,1

56

60 9650

22,5 32,8

49

80 7250

23,0 33,4
24,0 34,9

43
36

Y 88 7400
110 7176

24,5 35,7

43

Y 117 6500

25 B2 S 24,6 35,7

46

28 B2 25,0 36,4
N
26 A2 25,7 37,4
R
31 B2 S 26,5 38,6

47

56

39

27 C1 S
28 B2
N
32 C1
N
30 C1 S

26,8 38,9
28,3 41,1

48
54

28,5 41,5

49

29,5 42,9

48

31 B2 S 31,5 45,5

46

31,6 45,9

54

31,7 46,1

47

31,8 46,2

49

22 A2
R
26 A2
R
27 C1 S
24 B2
SL
30 C1 S

32 C1
N
36 B2
N
36 C1
N

2
x0,49
2
x0,35
0,49
2
x0,17
0,49

7/8 5/8 110

7/8 5/8 117
7/8 5/8 149
7/8 7/8 182
1- 7/8 161
1/8
7/8 5/8 171

73 1177 2
6 x0,31
73 1223 2 7/8 5/8
6 x0,41
80 9050 2 7/8 5/8
x0,51
110 8732 2 x 7/8 7/8
0,2
88 9700 0,73 7/8 5/8
73 1564 2 7/8 5/8
0 x0,64
88 1100 1,07 7/8 5/8
0
117 8600 0,73 1- 7/8
1/8
110 1094 2 7/8 7/8
8 x0,32
88 1350 1,58 7/8 5/8
0
110 1122 2 7/8 7/8
4 x0,42
117 9700 1,08 1- 7/8
1/8

109

171
117
182
149
171
153
161
182
153
182
165

41 C2
SL
42 B2
N
36 C1
N
36 B2
N
41 C2
SL
42 B2
N
54 C2 S

34,6 50,3

36

Y 176 9500

35,4 51,4

47

35,8 52,1

54

36,4 52,9

54

40,8 59,3

41

41,7 60,6

54

46,0 67,0

46

59 C2 S 49,3 71,7

46

61 C3 51,9 75,5
SL
54 C2 S 53,6 78,0

38

51

52

51

61,2 89,0

43

63,3 92,1

57

63,7 92,7

52

64,1 93,3

37

63 C2 57,3 83,4
N
59 C2 S 59,2 86,2
61 C3
SL
63 C2
N
72 C2
N
76 E2
SL

2
x0,17
147 1030 2
,6
4 x0,42
117 1210 1,60
0
110 1435 2
2 x0,65
176 1220 2
0 x0,31
147 1324 2
,6
8 x0,65
176 1480 2
0 x0,49
234 1300 2
0 x0,49
264 1425 3
0 x0,17
176 1940 2
0 x0,73
176 2200 2
0 x1,07
234 1720 2
0 x0,73
264 1830 3
0 x0,31
176 2700 2
0 x1,58
234 1940 2
0 x1,08
335 1707 2
2 x0,26

110

11/8
11/8
11/8
7/8
11/8
11/8
11/8
13/8
13/8
11/8
11/8
13/8
13/8
11/8
13/8
15/8

1- 249
1/8
7/8 194
7/8 165
7/8 182
1- 249
1/8
7/8 194
11/8
11/8
13/8
11/8
11/8
11/8
13/8
11/8
11/8
13/8

252
276
350
252
259
276
350
259
283
437

80 C3 S 69,1

101

48

83 C4 69,8
SL
88 C3 S 73,1

102

39

106

48

108

57

111

44

117

53

120

44

123

48

125

54

127

40

128

53

91,3

133

35

92,7

134

49

92,9

135

48

95,0

138

54

95,1

139

39

72 C2 74,1
N
76 E2 76,2
SL
80 C3 S 80,5
83 C4 82,5
SL
97 E2 S 84,8
95 C3 86,1
N
103 C5 87,4
SL
88 C3 S 88,0
113 D4
SL
108 C4
S
110 E2
S
108 C3
N
113 E3
SL

Y 264 2220
0
Y 352 1900
0
Y 351 1950
0
234 2420
0
335 2211
6
264 2910
0
352 2440
0
Y 335 2638
4
Y 264 3300
0
Y 440 2375
0
351 2580
0
Y 492 2400
0
Y 352 2960
0
Y 447 2483
2
Y 351 2910
0
Y 503 2560
8

111

3
x0,49
4
x0,17
3
x0,49
2
x1,60
2
x0,43
3
x0,73
4
x0,31
2
x0,78
3
x1,07
5
x0,17
3
x0,73
4
x0,19
4
x0,49
2
x0,79
3
x1,08
3
x0,26

13/8
15/8
15/8
13/8
15/8
13/8
15/8
15/8
13/8
21/8
15/8
21/8
15/8
15/8
15/8
21/8

13/8
15/8
13/8
11/8
13/8
13/8
15/8
13/8
13/8
15/8
13/8
15/8
15/8
15/8
13/8
15/8

355
461
388
283
437
355
461
443
365
582
388
622
467
482
398
633

95 C3 95,1
N
110 E2 96,9
N
97 E2 S 97,4
119 C4
S
103 C5
SL
124 C6
SL
108 C4
S
108 C3
N
128 E2
N
110 E2
N
110 E2
S

139

59

141

53

142

53

98,9

144

49

103

150

45

105

153

41

107

156

54

108

157

59

109

158

53

109

159

58

110

160

53

264 4050
0
Y 335 3337
6
335 3375
6
Y 468 2600
0
440 3050
0
Y 528 2850
0
352 3880
0
351 3630
0
Y 447 3141
2
335 4269
8
447 3220
4

3
x1,58
2x
1,5
2
x1,11
4
x0,49
5
x0,31
6
x0,17
4
x0,73
3
x1,60
2
x1,53
2x
2,0
2
x1,13

13/8
15/8
15/8
15/8
21/8
21/8
15/8
15/8
15/8
15/8
15/8

13/8
13/8
13/8
15/8
15/8
21/8
15/8
13/8
15/8
13/8
15/8

365
444
443
515
582
683
467
398
483
444
482

* Tnh ton cng sut nhit thc t ca dn ngng

Cng sut nhit ca dn ngng cho bng trn y c xc
nh iu kin tiu chun c th nh sau:
- chnh nhit tk = 11K
- Mi cht: R22
- Nhit mi trng: tmt = 25oC
- V tr t dn ngng so vi mt nc bin: H = 0m
Trong trng hp, khc vi tiu chun, cng sut gii nhit
dn ngng c tnh theo cng thc:

112

Qk = QkTC x k1 x k2 x k3 x k4
(2-35)
1. H s hiu chnh do chnh nhit k1
Bng 2-22: H s hiu chnh k1
9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
t, K 8
k1 1,38 1,2 1,1 1 0,9 0,85 0,79 0,73 0,6 0,65 0,6
2
2
9
1
2. H s hiu chnh mi cht k2
Bng 2-23: H s hiu chnh k2
Mi cht
K2

R12
1,05

R22
1

R502
1,025

3. H s hiu chnh nhit mi trng k3

Bng 2-24: H s hiu chnh k3
20
tmt, oC 15
k3 0,967 0,982

25
1

30
35
40
45
50
1,02 1,04 1,063 1,083 1,104
1

4. H s hiu chnh cao (so vi mc nc bin) k4

Bng 2-25: H s hiu chnh k4
H, m
k4

0
1

200 400 600 800

1,014 1,027 1,04 1,058
3
H, m 1400 1600 1800 2000 2200
k4 1,106 1,122 1,140 1,15 1,176
8

113

1000 1200
1,073 1,089
2400 2600
1,196 1,215

h2 h3
h1

Hnh 2-19: Cu to dn ngng khng kh

2.4.2.3 Thit b bay hi
Thit b bay hi s dng cho cc kho lnh l loi dn lnh
ng ng (hoc ng thp) cnh nhm, c hoc khng c in tr
x bng. i vi kho lnh nn s dng loi c in tr x bng
v lng tuyt bm khng nhiu, s dng in tr x bng khng
lm tng m trong kho v thun li khi vn hnh.
Bng di y gii thiu cc thng s k thut ca dn lnh
khng kh hng FRIGA-BOHN (Anh)
c im:
- c s dng cho cc kho lm lnh, bo qun lnh v
bo qun ng thc phm
- C 6 models c cng sut t 16 n 100 kW
- Cnh bng nhm vi bc cnh 4,5mm v 7mm
- Mi cht s dng: R12, R22 v R502
- ng trao i nhit: ng ng 12,7mm

114

Hnh 2-20: Dn lnh khng kh Friga-Bohn

Bng 2-26: Nng sut lnh dn lnh Friga-Bohn, kW
Nng
sut
Bc
cnh
4,5mm
7mm

QoTC, kW ( to=-8oC, t1 = 8oC, nhit dch lng

vo 30oC)
KB
KB
KB
KB
KB
KB
KB
2100 2540 3460 4720 6220 7650 12400
16,88 20,43 27,94 37,93 50,03 61,63 86,34
15,44 18,85 25,54 34,72 46,03 57,14 80,53

Cng sut lnh ca cc dn lnh FRIGA-BOHN bng trn

y c tnh iu kin tiu chun sau y:
- Nhit bay hi to= -8oC
- chnh nhit gia khng kh u vo dn lnh v mi
cht l t1 = 8oC
- Nhit dch lng vo dn lnh l 30oC.
Khi iu kin vn hnh thc t thay i th phi nhn vi h s
nu di bng sau y

115

Qo = khc x QoTC
(2-36)
Bng 2-27: H s hiu chnh cng sut khc
t1, oC
to = 0oC
-5
- 10
- 15
- 20
- 25
- 30
- 35
- 40

6
1,33
1,33
1,32
1,33
1,33
1,35
1,37
1,41
1,47

7
1,14
1,14
1,14
1,14
1,15
1,17
1,20
1,24
1,29

8
1,00
1,00
1,00
1,01
1,02
1,04
1,06
1,10
1,15

9
0,89
0,89
0,90
0,90
0,91
0,93
0,96
0,99
1,05

10
0,81
0,81
0,81
0,82
0,83
0,85
0,87
0,91
0,97

Bng 2-28: Bng thng s k thut ca dn lnh FRIGA-BOHN

MODE
L
KB
2 100

Chiu Chiu
di ( cao (
mm ) mm )
1753
680

Chiu
su (
mm )
720

2 540

2083

680

720

3 460

2083

908

741

4 720

2870

842

844

6 220

3017

1231

1086

7 650

3552

1231

1086

116

ng
lng
vo
11/8
11/8
13/8
15/8
15/8
1-

Khi
ng
N
ga ra qut lng,
kg
W
1520
98
3/8
1520 139
5/8
1700 185
5/8
2700 249
1/8
2120 308
1/8
0
2120 396

12
400

5534

1231

1086

1/8
21/8

0
120
0

650

5/8
15/8

Hnh 2-21: Cu to dn lnh khng kh Friga-Bohn

2.4.2.4 Cm my nn - bnh ngng, bnh cha
Cm my nn, thit b ngng t v bnh cha h thng lnh
kho bo qun thng c lp t thnh mt cm gi l cm
condensing unit.
Cm my nn, bnh ngng, bnh cha c b tr trong
gian my hoc bn cnh kho lnh. Ni chung kch thc ca cm
tng i nh gn d b tr lp t. Cc cm my nh vy
thng c hai dng:

117

Hnh 2-22: Cm my nn - bnh ngng, bnh cha

- Nu s dng bnh ngng: Ngi ta s dng thn bnh
ngng lp t cm my, t in iu khin v tt cc thit b
o lng v iu khin. Trng hp ny khng cn khung lp t
(Hnh 2-21)
- Nu s dng dn ngng: Ngi ta lp t dn ngng,
my nn, bnh cha v cc thit b khc ln 01 khung thp vng
chc, bnh cha t di khung
2.4.2.5 Mi cht, ng ng
Mi cht c s dng trong cc h thng lnh kho bo
qun l cc mi cht Frn c bit l R22. Ngi ta t s dng
mi cht NH3 v mi cht NH3 c v c tnh cht lm hng sn
phm bo qun nu r r trong kho. Khi xy ra s c r r ga c
th gy ra thm ho cho cc doanh nghip, c bit cc doanh
nghip xut khu, tr gi hng rt ln.
V h thng lnh kho lnh s dng mi cht frn nn h
thng ng ng l ng ng

118

***

119

120

Chng III
H thng lnh my
3.1 Mt s vn cn quan tm khi
sn xut nc
3.1.1 Nng tp cht cho php
Nc c vai tr rt quan trng trong i sng v trong
cng nghip. Trong cng nghip ngi ta s dng nc
p lnh bo qun thc phm, rau qu chng h hng. Trong i
sng vai tr nc cng quan trng hn nh phc v gii kht,
gii tr. Nc cn c vai tr quan trng nh to sn bng trt
bng ngh thut.
Trong cng nghip ch bin thc phm nc thng
c s dng di nhiu dng dng: cy, vy, tm,
vv... Chng u c s dng p thc phm trong qu
trnh ch bin.
Cht lng nc chu tc ng ca rt nhiu yu t:
Cc thnh phn trong nc, phng php lm lnh. Thng
thng nc c ly t mng nc thu cc, cc tp cht v
vi sinh vt trong nc khng c vt qu cc gi tr qui nh
cc bng di y.
Bng 3-1: Hm lng tp cht trong nc cng nghip

TT
Tp cht
1 - S lng vi khun
2 - Vi khun ng rut
3 - Cht kh
97

Hm lng
100 con/ml
3 con/l
01 g/l

4
5
6
7

- cng chung ca nc
- c (theo hm lng cht l
lng)
- Hm lng st
- pH

7 mg/l
1,5mg/l
0,3mg/l
6,5-9,5

3.1.2 nh hng ca tp cht n cht lng

nc
Tp cht ho tan trong nc lm cho cht lng v thm
m ca b bin i. Cc tp cht c th to ra mu sc, mu
c khng trong sut. Mt s tp cht lm cho d b nt n.
Mt s tp cht tch ra c khi ng to thnh cn bn nm
y, nhng mt s tp cht li khng tch ra c trong qu
trnh ng bng, c tp cht khi ho tan trong nc lm cho
kh ng hn, do nhit ng bng gim. Di y l nh
hng ca mt s tp cht n cht lng .
Bng 3-2: nh hng ca tp cht n cht lng nc
TT
1
2
3

Tp cht

nh hng

Kt qu
sau ch
bin
ra
Cacbonat canxi - To thnh cht lng Tch
CaCO3
bn di hoc gia c
cy
ra
Cacbonat magi - To thnh cht lng Tch
MgCO3
bn v bt kh, lm nt c
nhit thp
xit st
- To cht lng mu Tch
ra
vng hay nu v nhum c
98

4
5
6

mu cht lng canxi v

magi
xit silic v
- To cht lng bn
Tch
ra
xit nhm
c
Cht l lng
- To cn bn
Tch
ra
c
Sunfat natri
- To cc vt trng li, Khng
clorua va sunfat lm c li v tng thi thay i
canxi
gian ng bng. Khng
to cht lng
i
Clorua canxi v - To cht lng xanh Bin
sunfat magi
nht hay xm nht li, thnh
ko di thi gian ng v sunfua
to li khng trong sut. canxi
Clorua magi
- To vt trng, khng c Bin
i
cn
thnh
clorua
canxi
i
Cacbonat natri - Ch cn mt lng nh Bin
cng lm nt nhit thnh
di -9oC. To vt cacbonat
mu trng li, ko di natri
thi gian ng bng. To
c cao v khng c cn

3.1.3 Phn loi nc

C rt nhiu loi nc khc nhau tu thuc vo mu
sc, ngun nc, hnh dng v mc ch ca chng.

99

3.1.3.1 Phn loi theo mu sc

Theo mu sc ngi ta phn ra 03 loi : c, trong
v pha l.
a) Nc c
Nc c l nc c mu c, khng trong sut,
mu sc nh vy l do c tp cht bn trong. V cht lng,
nc c khng th s dng vo mi mc ch c m ch
s dng trong k thut, cng nghip nn gi l nc k thut.
Cc tp cht trong nc c c th dng rn, lng hoc kh
- Cc cht kh: nhit 0oC v p sut kh quyn, nc
c kh nng ho tan kh vi hm lng n 29,2 mg/l, tc c
0,03% th tch. Khi ng bng cc cht kh tch ra to thnh bt
kh v b ngm gia tinh th . Di nh nng, cc bt kh
phn x ton phn nn nhn khng trong sut v c mu trng
c.
- Cc cht tan v cht rn: Trong nc thng cha cc
mui ho tan, nh mui canxi v mui magi. Ngoi cc mui
ho tan cn c cc cht rn l lng nh ct, bn, t, chng l
lng trong nc. Trong qu trnh kt tinh nc c xu hng
y cc cht tan, tp cht, cn bn v khng kh ra. Qu trnh kt
tinh thc hin t ngoi vo trong nn cng vo trong tp cht
cng nhiu. Sau khi ton b khi c kt tinh, cc tp cht,
cn bn thng b ngm li tm ca khi . Cc tp cht ny
lm cho cy khng trong sut m c mu trng c.
b) Nc trong
Nc trong l nc trong sut, di tc dng ca cc tia
sng phn x mu xanh pht. c nc trong sut cn loi b
cc cht tan, huyn ph v kh trong nc. V vy khi tan khng
li cht lng.
C th loi b cc tp cht ngay trong qu trnh kt tinh
ca bng cch vt b tp cht ni trn b mt khi kt tinh,
trnh cho khng b ngm gia cc lp tinh th.

100

 sn xut trong bt buc phi s dng ngun nc

cht lng tt tho mn cc iu kin nu trong bng 3-3.
Khi cht lng nc khng tt, to ra trong c th thc
hin bng cch:
- Cho nc lun chuyn mnh, nng cao nhit ng bng
ln -6-8oC, c th thc hin lm sch bng cch kt tinh chm
-2 -4oC.
- Lm mm nc: tch cacbnat canxi, magi, st, nhm bng
vi sng. V d tch Ca+ nh sau:
Ca(OH)2 + Ca(CHO3)2 = 2CaCO3 + 2H2O
Trong qu trnh tch cc thnh phn ny cc cht hu c l lng
trong nc cng ng li vi cc hp cht cacbnat. Qu trnh
tch cc hp cht cacbnat kt ta c th thc hin bng cch
lc.
Bng 3-3: Hm lng cho php ca cc cht trong nc
TT
Tp cht
Hm lng ti a
1 - Hm lng mui chung
250 mg/l
2 - Sunfat + 0,75 clorua + 1,25 natri
170 mg/l
cacbonat
3 - Mui cng tm thi
70 mg/l
4 - Hm lng st
0,04 mg/l
5 - Tnh xi ho O2
3 mg/l
6 - pH
7
S dng vi sng khng kh c in st nn thng cho
ngm kh trc lc lc, in st kt hp CO2 to kt ta d dng
lc loi b.
C th lc nc bng ct thch anh hay bng nhm sunfat.
Phng php ny khng nhng m bo lm mm nc, tch t
cc hp cht hu c v vi m cn chuyn ho bicacbonat thnh
sunfat, lm gim dn ca . V th c th h nhit cy
xung thp m khng s b nt.
101

c) Nc pha l
Khi nc c s dng lm c kh mui v kh
hon ton th to ra l pha l. pha l trong sut t
ngoi vo tm v khi tan khng li cn bn. Nc pha l c
th c sn xut t nc ct, nhng nh vy gi thnh sn
phm qu cao. Nc pha l khi xay nh t b dnh nn rt c
a chung.
Nc pha l c th sn xut cc my sn xut nh
nhng phi m bo tc trn b mt ng bng ln v kh
mui sch.
Khi lng ring ca pha l c 910 n 920 kg/m3.
3.1.3.2 Phn loi theo hnh dng
Theo hnh dng c th phn ra nhiu loi khc nhau nh sau:
- My cy: cy c dng khi hp, thun li cho
vic ly cy ra khi khun t khi ngi ta sn xut di dng
khi hp ch nht m di dng chp pha y thng nh hn
pha ming. cy c kt ng trong cc khun thng c
cc c sau: 5; 12,5 ; 24; 50 ; 100; 150 ; 200; 300 kg. Khi rt nc
vo khun, ch nn duy tr nc chim khong 90% dung tch
khun, nh vy dung tch thc s ca khun ln hn dung tch
danh nh khong 10%. S d nh vy l v khun phi d
phng cho s gin n ca khi ng v nc trong khun phi
m bo chm hon ton trong nc mui. My cy c thi
gian ng tng i di v khi ng , cc lp mi to
thnh l lp dn nhit km nn hn ch truyn nhit vo bn
trong. V d my vi khun 50 kg c thi gian ng
khong 18 gi.
cy c s dng trong sinh hot phc v gii
kht, trong cng nghip v i sng bo qun thc phm.
Hin nay mt s lng ln cy c s dng cho ng dn
bo qun c khi nh bt xa b v lu ngy. Hin nay nc ta
102

ngi dn vn quen s dng cy cho gii kht vi s lng

kh ln.
- My tm: C dng hnh tm c sn xut bng cch
phun nc ln b mt dn lnh dng tm. Kch c ca tm:
di t 3 6 m, cao 2 3 m, dy 250300mm. Khi lng t 1,5
n 2,5 tn.
- My vy: My vy c dng khng tiu chun, c
ct tch ra khi b mt to ca cc thit b v gy v dc
dng cc mnh v nh.
My vy c sn xut nh cc ci dng hnh tr
trn. Nc c phun ln bn trong hnh tr v c lm lnh v
ng bng trn b mt tr. Tr to bng c 2 lp, gia l mi
cht lnh.
vy c s dng ph bin trong cc nh my ch bin,
c bit cc nh my ch bin thc phm v thu sn. Chng
c s dng bo qun thc phm khi nhp hng v trong qu
trnh ch bin. Ngy nay n tr thnh thit b tiu chun, bt
buc phi c cc x nghip ng lnh, v ch c s dng vy
mi m bo yu cu v sinh. Ngoi ra vy cng c rt nhiu
u im khc nh gi thnh r, chi ph vn hnh, u t nh.
Nc vy c chiu dy rt khc nhau t 0,5 n 5mm
tu thuc vo thi gian lm . dy ny c th iu chnh
c nh thay i tc quay ca ci hoc dao ct .
- My vin (my dng ng): Nc c dng cc
on hnh tr rng c sn xut trong cc ng 57 x 3,5 v
38 x 3mm, nn ng knh ca vin l 50 v 32. Khi sn
xut to thnh tr di, nhng c ct nh thnh nhng on
t 30100mm nh dao ct . My vin c s dng kh
ph bin trong i sng, hin nay nhiu qun gii kht, qun c
ph c s dng vin.
- My tuyt: sn xut ra c dng xp nh tuyt.
tuyt c th c p li thnh vin kch thc ph hp yu
cu s dng.
103

3.1.3.3 Phn loi theo ngun nc sn xut

Theo ngun nc s dng lm th c hai loi my: Lm
t nc ngt v nc mn
- nc ngt c s dng trong nhiu mc ch khc
nhau: Bo qun thc phm, gii kht, sinh hot.
- nc mn s dng bo qun thc phm, c bit s
dng bo qun c khi nh bt xa b. Nguyn liu sn xut l
nc bin c mn cao. Nhit ng c kh thp nn cht
lng bo qun tt v thi gian bo qun c th ko di hn.
sn xut mn nht thit phi s dng phng php lm lnh
trc tip, v th hn ch tn tht nhit nng.
Di y chng ti xin gii thiu mt s h thng lnh my
c s dng ph bin trong i sng v cng nghip.

3.2 H THNG My cy
Phng php sn xut cy l mt trong nhng phng
php c in nht. cy c sn xut trong cc B dung dch
mui lnh, c nhit khong 10oC. Nc c t trong cc
khun c kch thc nht nh, theo yu cu s dng. Khi lng
thng gp nht ca cc cy l 12,5; 25; 50 kg. u im ca
phng php sn xut cy l n gin, D thc hin, c
khi lng ln nn vn chuyn bo qun c lu ngy, c bit
dng cho vic bo qun c, thc phm khi vn chuyn i xa.
Ngoi ra cy cng c s dng lm sinh hot v gii kht
ca nhn dn.
Tuy nhin, cy c mt s nhc im quan trng nh:
chi ph u t, vn hnh ln, cc ch tiu V V sinh khng cao
do c nhiu khu khng m bo V sinh, tnh ch ng trong
sn xut thp do thi gian ng lu. i km theo H thng
104

my cy phi trang B thm nhiu H thng thit B khc

nh: H thng cu chuyn, H thng cp nc khun , B
nhng , bn lt , kho cha , my xay . V vy ngy nay
trong k thut ch bin thc phm ngi ta t s dng cy.
Nu c trang B cng ch nhm bn cho tu thuyn nh c
bo qun lu ngy.
Do khi ln nn sn xut cy thng c thi gian
lm kh lu t 17 n 20 ting, v vy gim thi gian lm
ngi ta c cc bin php sau:
- Lm lnh s b nc trc khi cho vo khun .
- B phn li cha ng bng, phn nc c nhiu mui ho
tan. Vi phng php ny thi gian lm ng gim 4050%.
- Gim nhit nc mui xung 15oC, thi gian gim 25%,
nhng chi ph in nng ln.
Mt trong nhng im khc ca sn xut cy, l ly
ra khi khun cn phi nhng trong B nc cho tan mt phn
mi c th ly ra c. lm tan c th ly nc nng
t thit B ngng t. Do phi lm tan nn c tn tht mt
phn lnh nht nh.
Thit B quan trng nht ca H thng my cy l B
mui. Thng thng B mui c xy dng t gch th v c
lp cch nhit dy 200mm, bn trong B l H thng khung
cc linh , dn lnh. i b phn cc thit B trong B l
thp nn qu trnh n mn tng i mnh, sau mt thi gian lm
vic nht nh nc mui nhum mu vng ca R st, cht
lng V sinh khng cao.
Trong khi sn xut nh ch nc vo khun ch chim
khong 9/10 th tch, khi lm lnh nc gin n v khng th
trn ra B, lm gim nng mui, nh hng ti nhit ng
c ca nc trong B.
Sn xut cy khng th thc hin lin tc v t ng
ho cao c, do cc khu ra , cp nc cho cc khun ,
105

chim thi gian kh lu v kh t ng. H thng cn c nhiu

khu phi lm bng tay nh vo nc, ra , vn chuyn, bc
xp , xay .

3.2.1 S nguyn l h thng my cy

Trn hnh 3-1 l s nguyn l ca H thng lnh my
cy c s dng ph bin nht hin nay. H thng c cc
thit B chnh sau:
1- My nn: My nn 1 cp, s dng mi cht NH3 hoc R22.
2. Bnh cha cao p.
3. Dn ngng: C th s dng dn ngng t bay hi, bnh
ngng, dn ngng t kiu ti v c th s dng dn ngng
khng kh.
4. Bnh tch du.
5. Bnh tch kh khng ngng.
6. Bnh thu hi du (s dng trong h thng NH3).
7. Bnh tch lng.
8. Bnh gi mc- tch lng.
9. B nc mui lm , cng b cnh khuy v dn lnh kiu
xng c.
Trong h thng lnh my c 2 thit b c th coi l c th
ca h thng. l dn lnh xng c v bnh gi mc tch
lng.
c im h thng my cy
u im:
- V c dng khi ln nn c kh nng tch tr lu, rt tin
ln cho vic vn chuyn i xa v dng bo qun thc phm lu
ngy.
- D dng ch to, cc thit b ca h thng c th ch to
trong nc, khng i hi phi c thit b c bit.
Nhc im:
106

- Chi ph vn hnh ln: Chi ph nhn cng vn hnh, vo nc,

ra , vn chuyn , xay , chi ph in nng (m t khuy,
cu , my xay )
- Chi ph u t ln: B , cu , b nhng nc, bn lt, h
thng cp vo nc khun , kho bo qun , my xay vv...
- Thi gian lm lu nn khng ch ng sn xut v ch
bin.
- Khi xut th ra hng lot nn cn kho bo qun.
- Khng bo m v sinh: B mui v khu xay .
- Tn tht nhit ln: Qu trnh t sn xut n s dng qua rt
nhiu khu nn tn tht nhit ln, ngoi ra khi xay v nhng
khun cn gy ra mt mt c hc.
Do c nhiu nhc im nh vy nn hin nay ngi ta t s
dng my cy trong ch bin thc phm, m ch yu sn
xut bn cho ng dn nh c v cho sinh hot. i vi cc x
nghip ch bin thu sn mt trong nhng iu kin c cp
code EU nhp hng vo cc nc E.U th phi s dng vy
ch bin.

107

Hnh 3-1: S nguyn l h thng my cy

108

3.2.2 Kt cu b
Hnh 3-5 gii thiu kt cu ca mt b . B c chia
thnh 2 hoc 3 ngn, trong c 01 ngn t dn lnh, cc
ngn cn li t cc khun . B c 01 b cnh khuy, b tr
thng ng hay nm ngang tu . B tr thng ng tin li hn,
trnh r r nc mui ra bn ngoi nn hay c la chn. Cc
khun c ghp li thnh cc linh . Mi linh c t 5
n 7 khun hoc ln hn. C nhiu cch b tr linh , cc
linh b tr c nh hoc c th di chuyn dn n hai u nh
h thng xch. Khi b tr nh vy rt tin li khi cu linh ra
ngoi.
Bn trn b c b tr h thng cn trc v cu cu
cc linh ln khi b, em nhng vo b nc tch , sau
t ln bn lt xung sn. Trn b nhng ngi ta b tr
h thng vi cung cp nc np nc vo cc khun sau khi
ra . Vic cung cp nc cho cc khun c nh lng
trc khi cp nc ch chim khong 90% th tch khun.
Nc mui thng s dng l Nacl hoc CaCl2 v i khi
ngi ta s dng c MgCl2.
B mui c xy bng gch th v bn trong ngi ta tin
hnh bc cch nhit v trong cng l lp thp tm. Cu to cch
nhit b mui c dn ra cc bng di y:
3.2.2.1. Kt cu cch nhit tng
Trn hnh 3-2 m t kt cu ca tng b , c im cc
lp m t trn bng 3-4.
Bng 3-4: Cc lp cch nhit b cy
TT
1

Lp vt liu

Chiu
dy
(mm)
1020

Lp va xi mng
109

H s dn
nhit, (W/m.K)
0,78

2
3
4
5
6
7
8

Lp gch th
110220
Lp va xi mng
1020
Lp hc n qut lin
0,1
tc
Lp giy du chng
12
thm
Lp cch nhit
100200
Lp giy du chng
12
thm
Lp thp tm
56

0,23 0,29
0,78
0,70
0,175
0,018 0,020
0,175
45,3

1. L p va xi m ng
2. L p g ch th
3. L p va xi m ng
4. L p hc n qut lin tc
5. L p giy du chng thm
6. L p c ch nhit
7. L p giy du chng thm
8. L p thp tm

Hnh 3-2: Kt cu cch nhit tng b

3.2.2.2. Kt cu cch nhit nn
Trn hnh 3-3 m t kt cu chi tit cc lp kt cu ca nn b
, c im ca cc lp ch ra trn bng 3-5.

110

1. L p thp tm
2. L p c t lt mng
3. L p b tng ct thp
4. L p giy du chng thm
5. L p c ch nhit
6. L p giy du chng thm
7. L p hc n qut lin tc
8. L p b tng d m M200
9. L p lm nn v t m k

Hnh 3-3: Kt cu cch nhit nn b

Bng 3-5: Cc lp cch nhit nn b
TT
1
2
3
4
5
6
7
8

Lp vt liu

Chiu
dy
(mm)
56
1015
60100
12

Lp thp tm
Lp ct lt mng
Lp b tng ct thp
Lp giy du chng
thm
Lp cch nhit
100200
Lp giy du chng
12
thm
Lp hc n qut lin tc
0,1
Lp b tng dm 150200
111

H s dn
nhit,
(W/m.K)
45,3
0,19
1,28
0,175
0,018 0,020
0,175
0,7
1,28

M200
Lp lm nn v t
m k

3.2.2.3. Kt cu np b
tin li cho vic ra vo , np b c y bng
cc tm anh g dy 30mm, =0,2 W/m.K, trn cng ph thm
lp vi bt. Do tn tht nhit np b kh ln.
3.2.2.4. Xc nh chiu dy cch nhit v kim tra ng
sng tng b
1. Chiu dy cch nhit b
Chiu dy ca lp cch nhit c xc nh theo phng
trnh:
1
k

CN = CN .

i
, m
i

(3-1)
k - H s truyn nhit ca b , W/m2.K. H s truyn nhit k
c xc nh trn c s tnh ton kinh k - k thut. C th ly
h s truyn nhit k tng ng h s truyn k ca kho lnh.
1 - H s to nhit bn ngoi b , t khng kh ln tng b
mui, W/m2.K
2 - H s to nhit bn trong b , to nhit khi nc mui
chuyn ng ngang qua vch ng, W/m2.K
i - Chiu dy ca cc lp cn li ca tng b , mm(xem bng
3-4).
i H s dn nhit ca cc lp cn li, W/m.K.
2. Kim tra iu kin ng sng
Sau khi xc nh c chiu dy cch nhit, tin hnh chn
chiu dy theo cc kch c tiu chun. Chiu dy tiu chun ca
cc lp cch nhit l 25, 50, 75, 100, 125, 150, 175 v 200mm.
112

Sau khi chn chiu dy cch nhit theo cc b dy tiu

chun, phi xc nh h s truyn nhit thc ca tng theo kch
thc la chn t xc nh xem c kh nng ng sng
khng v lm c s tnh ton tn tht do truyn nhit:
1

k=

i
1
+
i 2

(3-2)
khng ng sng trn b mt bn ngoi b , h s
truyn nhit thc phi tho mn iu kin sau:
k 0,95 1

t1 t s
t1 t 2

(3-3)
trong :
t1 - Nhit khng kh bn ngoi tng. oC
t2- Nhit nc mui trong b, oC
tS - Nhit ng sng ng vi trng thi khng kh bn ngoi
tng, oC

3.2.3 Xc nh kch thc b

xc nh kch thc b phi cn c vo s lng,
kch thc ca cy , linh (t hp t 57 khun ), dn lnh
v cch b tr dn lnh, loi khun , h thng tun hon nc
mui bn trong b.
3.2.3.1 Xc nh s lng v kch thc khun
S lng khun c xc nh da vo nng sut
b v khi lng cy :
N=

M
m

(3-4)
113

trong :
M Khi lng trong b ng vi mt m, kg
Khi lng trong b ng bng nng sut ca b
trong mt ngy. V trong mt ngy ngi ta ch chy c 01
m (ht 18 gi), thi gian cn li dnh cho vic ra v np
nc mi cho cc khun .
m - Khi lng mi cy , kg
* Cn lu khi t s E/m l s nguyn ta ly N= E/m, khi
t s khng phi l s nguyn th ly phn nguyn ca t s
cng 1.
cy thng c sn xut vi cc loi khun v kch
thc chun sau y:
Bng 3-6: Kch thc khun
Thi Thi
gian
gian
ng nhng

( Pht
( Gi )
)
340x60 320x40
4
2-4
190x11 160x80
8
0
260x13 280x11
12
0
0
380x19 340x16
16
0
0

Khi Khi Kch thc khun, mm

lng lng Chiu
y y b
cy khun
cao
ln
( mm )
( kg ) ( kg ) ( mm ) ( mm )
3,5
12,5

3,0
8,6

300
1115

25

11,5

1115

50

27,2

1115

3.2.3.2 Xc nh s lng v kch thc linh

i vi i a s cc my cng sut ln t 5 Tn/ngy tr
ln u s dng khun loi 50 kg. Cc khun c b tr
thnh cc linh , mi linh c t 5 9 khun. Trn hnh (3-4)
114

biu th cch lp t ca mt linh c 7 khun , mt kiu hay

c s dng.
225 40 225

225

225

225

225 40 225

75

425

75

1805

Hnh 3-4: Linh cy 50 kg

- S lng linh c xc nh
m1 =

N
n1

(3-5)
N
- S khun ,
n1 - S khun trn 01 linh
Khong cch gia cc khun trong linh l 225mm, 02
khun hai u cch nhau 40mm mc cu. Khong h hai u
cn li l 75mm
V vy chiu di mi linh c xc nh nh sau
l = n1 x 225 + 2x75 + 2x40= n1 x 225 + 230
V d:
- Linh c 5 khun: l = 1355 mm
- Linh c 6 khun: l = 1580 mm
- Linh c 7 khun: l = 1805 mm
- Linh c 8 khun: l = 2030 mm
- Linh c 9 khun: l = 2255 mm
Chiu rng ca linh l 425mm, chiu cao linh l
1150mm

115

3.2.3.3 Xc nh kch thc bn trong b

Kch thc b phi b tr cc khun , dn lnh,
b cnh khuy v cc khe h cn thit nc mui chuyn
ng tun hon.
C 2 cch b tr dn lnh: B tr dn lnh gia, hai bn
c 02 dy khun v b tr dn lnh mt bn, khun mt
bn. Cch b tr dn lnh gia, hai bn c 02 dy khun c
u im l hiu qu truyn nhit cao v tc nc mui
chuyn ng trn ton b ng u hn, v vy hay c la
chn.
1) Xc nh chiu rng b :
W = 2.l + 4 + A
(3-6)
trong
l - Chiu di ca 01 linh
- Khe h gia linh v vch trong b = 25mm
A - Chiu rng cn thit lp dn lnh xng c: A =
600 900mm
V d: B rng ca b c xc nh tu thuc vo s
khun trn 01 linh c th nh sau:
- Linh c 5 khun: W = 2810 + A mm
- Linh c 6 khun: W = 3260 + A mm
- Linh c 7 khun: W = 3710 + A mm
- Linh c 8 khun: W = 4160 + Amm
- Linh c 9 khun: W = 4610 + Amm

116

1925
A
1925

600

m 2 x 425

500

Hnh 3-5: B tr b vi linh 7 khun

2) Xc nh chiu di b
Chiu di b c xc nh theo cng thc:
L = B + C + m2.b
(3-7)
B - Chiu rng cc on h lp t b cnh khuy v tun
hon nc: B = 600mm
C - Chiu rng on h cui b: C = 500mm
b - khong cch gia cc linh , c xc nh trn c s
rng ca linh v khong h gia chng b = 425 + 50mm =
475mm
m2 - S linh dc theo chiu di (trn mt dy)
Nh vy:
L = m2.475 + 1100 mm
V d: My 10 Tn, s dng linh 7 khun
- S khun :
N = 10.000/50 = 200 khun
- S linh :
117

m1 = N/7 = 200/7 29 linh

- B tr dn lnh gia, cc linh b tr thnh 02 dy 2
bn. Vy s linh trn mt dy:
m2 = 15 linh
- Chiu di b :
L = 15 x 475 + 1100 = 8.225mm
3) Xc nh chiu cao ca b
Chiu cao ca b phi ln c khong h
cn thit gia y khun v b. Mt khc pha trn linh l
mt khong h c 100mm, sau l lp g dy 30mm
Tng chiu cao ca b l h = 1250mm
Di y l kch thc b s dng khun 50 kg, linh
7 khun, dn lnh xng c t gia, cc linh b tr thnh
02 di 2 bn, chiu rng t dn lnh xng c A khc nhau dng
tham kho
Bng 3-7: Thng s b
B
S Tng S linh
khun linh trn
, N , mt di.
m1
m2
- B 5 Tn 100
15
8
- B 10 200
29
15
Tn
- B 15 300
43
22
Tn
- B 20 400
58
29
Tn
- B 25 500
72
36
Tn
- B 30 600
86
43
Tn
- B 35 700
100
50
118

Di Rng Cao
B
rng (mm) (mm) (mm)
A,
mm
660 4.900 4.370 1.250
700 8.225 4.410 1.250
800

11.55
0
860 14.87
5
900 18.20
0
900 21.52
5
1000 24.85

4.510 1.250
4.570 1.250
4.610 1.250
4.610 1.250
4.710 1.250

Tn
- B 40
Tn

800

115

58

0
1000 28.65 4.710 1.250
0

Kch thc ca b xc nh trn y l kch thc bn

trong, mun xc nh kch thc bn ngoi phi cng thm chiu
dy kt cu cch nhit.

3.2.4 Thi gian lm

Thi gian lm ph thuc rt nhiu yu t, trong ch
yu cc yu t sau:
- Khi lng v kch thc cy . Cy c kch thc v
khi lng cng nh th thi gian lm cng nhanh v ngc
li.
- Nhit nc mui. Nhit nc mui khong 10oC. Khi
gim nhit nc mui th thi gian gim ng k. Tuy nhin
khi nhit qu thp th tiu tn in nng v tn tht nhit tng.
- Tc tun hon ca nc mui. Thng tc ny khng
ln lm, do tit din ngang b ln, tc tun hon khong 12
m/s.
C rt nhiu phng php xc nh thi gian lm lnh,
theo cng thc thc nghim ca Plank thi gian lm lnh cy
c xc nh theo cng thc:
= A.bo.(bo+B)/tm
(3-8)
Thi gian lm , gi
tm- Nhit nc mui trung bnh trong b, oC
bo - Chiu rng khun, m (Ly cnh ngn ca tit din ln nht
ca khun).
A,B L cc hng s ph thuc vo t s n = ao/bo l t s gia
cnh di trn cnh ngn ca tit din ln nht.
119

Nu khun c n = 1. A = 3120 v B = 0,036

Nu n = 2 th A = 4540 v B = 0,026
Nhit trung bnh nc mui trong b ly nh sau:
- Nc c
: tm = -10oC
- Nc trong sut
: tm = - 5 n 7oC
- Nc pha l
: tm = - 4 n 6oC

3.2.5 Tnh nhit b

3.2.4.1 Nhit truyn qua kt cu bao che b
Cc b thng c t bn trong nh xng nn kh nng
b bc x trc tip rt t. V vy nhit truyn qua kt cu bao che
b ch do chnh nhit gia nc mui bn trong v
khng kh bn ngoi, gm 3 thnh phn:
- Nhit truyn qua tng b Q11
- Nhit truyn qua np b Q12
- Nhit truyn qua nn b Q13
Q1 = Q11 + Q12 + Q13
(3-9)
1) Nhit truyn qua tng b
Q11 = kt.Ft.tt
(3-10)
2
Ft - Din tch tng b , m . Din tch tng c xc
nh t chiu cao v chu vi ca b. Chiu cao tnh t mt nn
ngoi b n thnh b. Chu vi c tnh theo kch thc bn
ngoi ca b.
tt - chnh nhit bn ngoi v bn trong b, tt =
N
tKK tm
tKKN - Nhit khng kh bn ngoi b . Nhit ny l
nhit trong nh, nn c th ly thp hn nhit tnh ton
ngoi tri 45OC.
tm - Nhit nc mui trong b : tb = -8 -15oC
120

kt - H s truyn nhit ca tng b , W/m2.K

kt =

i
1
+
i 2

, W/m2.K

(3-11)
1 - H s to nhit i lu t nhin ca khng kh bn
ngoi tng b , W/m2.K
2 - H s to nhit i lu cng bc ca nc mui chuyn
ng ngang qua tng bn trong b nc mui, W/m2.K
i, i - Chiu dy v h s dn nhit ca cc lp vt liu tng
b.
C th ly theo kinh nghim nh sau:
- i vi nn v tng
: k = 0,58 W/m2.K
- i vi np
: k = 0,23 W/m2.K
2) Nhit truyn qua np b
Q12 = kn.Fn.tn
(3-12)
Fn - Din tch np b c xc nh theo kch thc chiu
rng v chiu di bn trong b , m2 .
tn = tKKN - tKKT
tKKN - Nhit khng kh bn ngoi b , oC
tKKT - Nhit lp khng kh trong b bn di np b
. Nhit lp khng kh ny chnh lch so vi nc mui vi
, tc khong -100oC
kn - H s truyn nhit np b , W/m2.K
kn =

1
+
'2

(3-13)
1 - H s to nhit bn ngoi t khng kh trong phng
b ln np ca n, W/m2.K;
121

2 - H s to nhit bn trong t np b ra lp khng kh

bn di np b , W/m2.K;
- Chiu dy np g: =30mm;
- H s dn nhit ca g, c th tham kho theo ph lc 11
cui sch ny, hoc ly khong 0,5 kCal/m2.h.K
3) Nhit truyn qua nn b
C th tnh tn tht nhit qua nn b theo nh tnh cho
nn kho lnh, c th phn nn b ra 4 vng, v tn tht nhit
qua nn l:
N
Q13 = k i .Fi .(t KK t m ).m
(3-14)
ki H s truyn nhit ca cc vng t 1 n 4, W/m2.K;
Fi Din tch tng ng ca cc vng, m2 .
tnh ton dng nhit vo qua sn, ngi ta chia
sn ra cc vng khc nhau c chiu rng 2m mi vng tnh t b
mt tng bao vo gia bung.
Gi tr ca h s truyn nhit quy c kq,W/m2K, ly theo tng
vng l:
- Vng rng 2m dc theo chu vi tng bao :
kI= 0,47 W/m2.K,
FI =4(a+b)
- Vng rng 2m tip theo v pha tm bung:
kII = 0,23 W/m2.K,
FII =4(a+b)-48
- Vng rng 2m tip theo:
kIII = 0,12 W/m2.K, FIII =4(a+b)-80
- Vng cn li gia bung lnh:
:
2
kIV = 0,07 W/m .K, FIV =(a-12)(b-12)
H s m c trng cho s tng tr nhit ca nn khi c lp
cch nhit:
m=

1 + 1,25 1 + 2 + ... + n
n
1 2

(3-15)
122

i - Chiu dy ca tng lp ca kt cu nn, m;

i - H s dn nhit ca vt liu, W/m.K;
Nu nn khng c cch nhit th m = 1.
3.2.4.2 Nhit ng v lm lnh khun
Nhit ng v lm lnh khun c tnh nh sau:
Q2 = Q21 + Q22
(3-16)
Q21 - Nhit lm lnh nc
Q22 - Nhit lm lnh khun
1) Nhit lm lnh nc
Q21 = E.

qo

,W
(3-17)

E - Nng sut b , kg/m

- Thi gian ng cho mt m, Giy. Thi gian ng
ph thuc vo nhit b mui v kch thc khun , c
th tra theo bng 3-6 hoc tnh ton theo cng thc (3-8).
qo - Nhit lng cn lm lnh 1 kg nc t nhit ban
u n khi ng hon ton, J/kg.
Nhit lm lnh 1 kg nc t nhit ban u n khi ng
hon ton qo c xc nh theo cng thc:
qo = Cpn.t1 + r + Cp.t2
(3-18)
Cpn - Nhit dung ring ca nc : Cpn = 4186 J/kg.K;
r
- Nhit ng c
: r =
333600 J/kg (80 Kcal/kg);
Cp - Nhit dung ring ca : Cp = 2090 J/kg.K (0,5
kCal/kg.K);
t1 - Nhit nc u vo, c th ly t1= 30oC;
t2 - Nhit cy : t2 = -5 -10oC.
Thay vo ta c:

123

2090.t2, J/kg

qo

4186.t1

333600

(3-19)

2) Nhit lm lnh khun

Q22 = M .

C pK .(t k 1 t k 2 )

,W

(3-20)
M - Tng khi lng khun , kg.
Tng khi lng khun bng s lng khun nhn
vi khi lng mt khun . Khi lng khun tham kho
bng 3-6. Khi lng khun 50 kg l 27,2 kg.
Cpk - Nhit dung ring ca khun, Khun lm bn tn
trng km.
tK1, tK2 - Nhit khun ban u v khi hon thin.
Nhit khun ban u c th ly tng ng nhit nc,
nhng nhit khun khi kt thc ng nh hn nhit
trung bnh ca cy khong 23oC.
3.2.4.3 Nhit do b cnh khuy gy ra
B cnh khuy c b tr bn ngoi b mui. V vy
nhit nng do b cnh khuy to c xc nh theo cng thc
sau y:
Q3 = 1000..N , W
(3-21)
- Hiu sut ca ng c in.
N Cng sut m t cnh khuy (kW), c th tham kho cng
sut m t ca cc b cnh khuy ca MYCOM (Nht) cho
bng 3-8 di y
Bng 3-8: c tnh k thut cc b cnh khuy MYCOM
(Nht)

124

Model

Tc ,
(v/pht)

180 VGM
230 VGM
250 VGM
300 VGM
350 VGM
400 VGM

1000
v/pht

Lu lng
(m3/pht)
7,5
12,8
17,0
22,5
34,0
40,0

Cng sut
(kW)
1,5
1,5
2,2
3,7
5,5
7,5

Nng sut
b
59
10 14
15 v 19
20 v 24
25 v 29
30 35

3.2.4.4 Nhit do nhng cy

Tn tht nhit do lm tan c coi l tng cng sut cn
thit lm lnh khi b lm tan nhm rt ra khi
khun.
Q4 = n.g.

qo

= n. f . . .

qo

,W

(3-22)
n S khun ;
g Khi lng phn tan, kg;
qo Nhit lng cn thit lm lnh 01 kg t nhit ban
u n nhit cy , J/kg;
f Din tch b mt cy . i vi loi 25kg f=0,75m2, i vi
loi 50 kg f =1,25m2;
- Chiu dy phn tan khi nhng, m. c th rt ra
khi khun cn lm tan mt lp dy = 0,001m. Tuy nhin
cn lu , khi thi gian s dng lu, cc khun c th b mp
mo, th dy yu cu c th cao hn.
- Khi lng ring ca : = 900 kg/m3 ;
- Thi gian ng , Giy.

125

3.2.4.5 Tn tht nhit phng bo qun

Nu h thng c s dng kho bo qun cng chung my
lnh th cn phi xc nh thm tn tht nhit kho bo qun .
Trng hp kho bo qun c h thng lnh ring, th mi tnh
ton s c tin hnh nh tnh kho lnh. Cc tn tht kho bo
qun bao gm cc tn tht ging nh kho lnh, c th nh
sau:
- Tn tht do truyn nhit qua kt cu bao che.
- Tn tht m t qut dn lnh
- Tn tht do n chiu sng
- Tn tht do vo ra nhp v xut (tn tht m ca).
- Tn tht do ngi vn hnh.
- Tn tht do x bng dn lnh.
* Din tch phng bo qun :
F = G / (g..H)
(3-23)
G Sc cha yu cu ca kho , tn;
g H s cht ti : g = 0,8 tn/m3;
- H s y = 0,85;
H Chiu cao kho cha , m.

3.2.6 Cc thit b ph my cy
3.2.5.1 Dn lnh b
Dn lnh trong h thng my cy c t chm bn trong
b mui. Cc dn lnh c cung cp dch lng theo kiu ngp,
nc mui chuyn ng cng bc qua dn nh b cnh khuy.
Dn lnh b thng c s dng c cc dng ch yu sau
y:
- Dn lnh kiu panel
- Dn lnh kiu xng c
126

- Dn lnh ng ng (s dng trong h thng lnh mi cht

frn)
1) Dn lnh kiu panel
Dn lnh kiu bay hi c s dng tng i nhiu ti Lin
X (c) lm lnh nc mui.
Dn gm cc ng gp trn v ng gp di. Cc ng trao i
nhit c dng ng thng ng ni gia 2 ng gp. Dn lnh kiu
panel c u im l d ch to, nhng chim th tch tng i
ln lm cho kch c b ln lm tng chi ph u t v vn
hnh.
Cc thng s k thut ca dn lnh pnl lm lnh nc mui
nh sau:
- Tc nc mui trong b (qua dn): 0,50,8 m/s.
- H s truyn nhit : k = 460 580 W/m2.K.
- chnh nhit : 5 6 oK.
- Mt dng nhit : qkf = 2900 3500 W/m2.
- Din tch dn
: 20 320 m2.

127

1- Bnh gi mc-tch lng; 2- Hi v MN; 3- ng gp hi; 4ng gp lng; 5- Lng vo; 6- X trn; 7- Tho nc; 8- X cn;
9- Lp cch nhit; 10- X du; 11- Van AT
Hnh 3-6: Dn lnh panel
2) Dn lnh xng c
Trn hnh 3-7 l cu to dn lnh xng c c s dng rt
rng ri lm lnh cht lng. Dn lnh gm cc ng gp trn
v di, cc ng trao i nhit ni gia cc ng gp c dng un
cong ging nh xng c. Vi vic un cong ng trao i nhit
nh vy nn hn ch c chiu cao ca b nhng vn m bo
ng i ca mi cht ln tng thi gian tip xc.
i vi hu ht cc dn lnh xng c, phng php cp dch
l kiu ngp lng. Dch lng cp cho dn lnh c cp t bnh
gi mc v lun duy tr ngp trong dn lnh.
Dn lnh xng c c nhc im l ch to tng i
kh so vi nhng kiu khc nht l cc khu un ng v hn cc

128

ng vo ng gp. Tuy nhin cu to dn lnh xng c gn nn

c s dng rt ph bin.
Dn lnh xng c c ch to theo tng m un nn c
th d dng tng cng sut ca dn. Mi m un gm 01 ng gp
trn v 01 ng gp di, cc ng trao i nhit c th b tr t
35 dy.

Hnh 3-7: Cu to dn lnh xng c

3.2.5.2 Bnh gi mc - tch lng
Trn hnh 3-8 trnh by bn v cu to bnh gi mc - tch
lng thng hay c s dng cho my cy, bnh ny cn gi
l bnh gi mc tch lng kiu ui chut v c phn chn
ging ui chut. Nhim v ca bnh trong h thng my l:
- Cha, cp v duy tr dch lng lun ngp y trong dn
lnh b .
- Tch lng cho mi cht ht v my nn.

129

Mc dch trong dn lnh c khng ch bng van phao.

Cc tm chn c lm t tn dy 3mm, trn cc tm chn c
khoan cc l 68mm, cch u 20mm, c tc dng chn lng,
lm cho cc ht lng khng th theo hi ht v my nn.
Bnh gi mc tch lng c trang b van phao, van an ton,
ng h p sut v ng ng vo ra.

150

A
32A

B
15A

60

216
H
20A

TM CHN
MC DCH

1733

C
32A
D
15A

G
20A

E
32A

637

F
15A

CH N BNH

A- ng ht v my nn; B- ng lp van an ton v ng h p

sut; C- ng mi cht v dn lnh; D- ng cp dch vo; Eng lng vo dn lnh; F- ng hi du; G,H- ng bt van
phao.
Hnh 3-8: Bnh tch gi mc tch lng

130

3.2.7 Chn my nn lnh

My lnh MYCOM c s dng rt nhiu trong k thut
lnh Vit Nam. Di y chng xin gii thiu cc thng s k
thut ca my lnh MYCOM.
Trn bng 3-9 l cng sut nhit v cng nn on nhit ca
my nn MYCOM (Nht). mt trong nhng chng loi my c
s dng rt rng ri nc ta. My nn MYCOM c c im
bn, p v rt gn.
i vi cc h thng ln thng s dng my nn trc vt ca
YORK - FRICK (M)

Hnh 3-9: My nn lnh MYCOM

131

132

17,3
45,4
68,3
91,0
92,8
139,
19,3
50,7
76,1
101,
6
107
19,5
51,5
77,2
103,
0
109

-15

-10

-5

00C

23,4 30,7 39,3 49,5 61,3

61,6 80,8 103,7 130, 161,6
92,3 121,3 155,5 4 242,3
123,1 161,7 207,4 195, 323,1
125,6 164,9 211,4 6 329,4
188,4 247,3 317,1 260, 494,1
25,4 32,6 41,1 50,9 62,1
67,1 86,0 108,3 134, 163,9
100,5 129,1 162,6 1 245,8
134,0 172,2 216,7 201, 327,7
140,3 178,5 223,1 2 334,2
210 5 267 8 334 6 268 501 2
25,7 33,1 41,6 51,6 63,1
67,9 87,1 109,7 136, 166,3
101,7 130,7 164,7 1 249,4
135,7 174,4 219,6 204, 332,7
142,0 180,7 225,9 0 339,1
213 0 271 0 338 9 272 508 7

-25 -20

Qo, kW
8,1
21,4
32,0
42,8
43,6
65,4
8,4
22,2
33,4
44,5
44,6
66 8
9,0
23,9
35,9
47,8
49,0
73 4

-25

20
9,1
23,9
35,9
47,8
48,8
73,2
9,3
24,9
37,2
49,7
50,7
76 0
10,0
26,7
40,0
53,3
55,3
83 0
10,0
26,2
39,4
52,6
53,6
80,4
10,2
27,2
40,7
54,4
56,3
84 4
10,9
29,1
43,6
58,1
61,1
91 7

10,7
28,3
42,4
56,4
57,6
86,4
10,9,
02
29,1
43,7
58,4
61 2
11,7
31,1
46,6
62,2
66,2
99 3

-15 -10

Ne, kW
11,3
29,7
44,6
59,4
60,6
90,9
11,5
30,7
46,0
61,4
65,3
98 0
12,2
32,6
48,9
65,1
70,3
105 5

-5
11,6
30,6
45,8
61,0
62,3
93,4
11,9
31,7
47,5
63,3
68,4
102
12,5
33,5
50,3
66,9
73,4
110

00C

Bng 3-9: Nng sut nn v cng sut trn trc ca my lnh

MYCOM 1 cp

133

W Bng 3-10: Thng s k thut ca my nn MYCOM

6WA 8W 4W
12 42W 62W 42W 62W 124W
WA(
6WB 8WB
(J) A(J) B
WB A
A
B
B
B
NH3, R22, R502, R12, PROPANE
MY NN PISTON, KIU H
L- L4/ L6 / L12 /
4
6
8 4 6
8 12 4/H6/H 2 H 2 H2 H4
95
130
95
130
76
100
76
100
1450
1200
1450
1200
1.14 187 281 381 573 1145
187 281 374 381 573 764
5 94 94 191 191 381
TRUYN NG
AI HOC TRC TIP
100, BNG
100,
75 100
75
66,
66, 100, 100, 100, 100, 100,6
100, 100,6
50, , 50
50,
33
33
ISO VG68 HOC TNG
25 26,5 55
12 14 17 20 25 26 52 14 17
50A 65A 80A 100A 125A
50A 65A 80A 90 90A 100A 125 40A 40A 65A 65A 80A
65A 80A 90A A 100 125A A 50A 65A 80A 90A 125A
40A 40A 65A 65A 2x80
80A
A
50A 50A 65A 65A 2x50
65A 80 80A 90A 2 x 40A 40A 50A 50A A
2x80
50A 65A
A
50A
50A
65A
65A
A
80A
2x50
80A
90A 100A
40A 40A 50A 50A A
A
580 700 820 110 1410 1150 250 720 840 1.440 1.50 3.100
500 560 650 0
0
0
R50
2

R22

R71
7

Mi
cht
N2WA
N4WA
N6WA
N2WB
N4WB
N6WB
F2WA2
F4WA2
F6WA2
F2WB2
F4WB2
F6WB2
F2WA5
F4WA5
F6WA5
F2WB5
F4WB5
F6WB5

K
hiu

tch
qut
,
m3/
71,0
187,
2
280,
7
374,
71,0
187,
2
280,
7
374
71,0
187,
2
280,
7
374

40
A
37
0

40
A

NG NH3
HT R22,
R502
NG NH3
Y R22,
R502
A
kg
J
N
G NG
VO
RA
KHI
LN
G

C TNH
2WA
MI CHT
DNG
S XI LANH
2
NG
Mm
KNH
HNH
mm
TRNH
tC
V/pht 11
MAX
Lu lng
m3/h 71
nmax
DN NG
mC GIM
10
%
TI
DU LNH
S LNG
5
Lit
DU

3.3 h thng My vy
3.3.1 Nguyn l lm vic ca my vy
Do my cy c nhiu nhc im v khng m bo yu
cu v sinh thc phm, nn hin nay hu ht cc x nghip ch
bin thc phm u s dng my vy sn xut phc v
ch bin thc phm, c bit trong cc x nghip ch bin thu
sn, yu cu v ch bin rt ln.
My vy l my to ra c dng l cc mnh nh. Qu
trnh to c thc hin bn trong mt ng tr c 2 lp, gia
l mi cht lnh lng bay hi, l ci .
Ci c dng hnh tr trn c ch to t vt liu inox, c
2 lp. gia 2 lp l mi cht lnh lng bo ho. Nc c
bm tun hon bm t b cha nc t pha di bm ln
khay cha nc pha trn. Nc t khay chy qua h thng ng
v phun ln b mt bn trong ca tr v c lm lnh, mt phn
ng li thnh b mt bn trong, phn d chy v b v
tip tc c bm ln.
Khi ng dy th c h thng dao ct ct ri
xung pha di. Pha di ci l kho cha . Ngi s

134

dng ch vic m ca xc ra s dng. Trong cc nh my ch

bin thu sn, kho v ci t ngay khu ch bin.
C 02 phng php ct : Phng php ct bng h thng
dao quay v phng php ct nh dao ct kiu xon c nh.
Dao ct quay c gn trn trc quay ng trc vi ci
v c xoay nh m t t pha trn. Tc quay c th iu
chnh c, do vy ct ra s c kch thc khc nhau tu
thuc vo tc quay. Khi ct dao t ln b mt ct nn
ma st ln. Tc quay ca trc tng i chm nh hp gim
tc.
i vi ci c dao ct c nh, dao ct c dng trc vt.
Khi trc trung tm quay dao gt ln trn b mt trng va p
v to trn b mt ci ri xung kho. Do dao ln trn b
mt nn ma st gim xung ng k, tng bn ca ci, gim
m men quay.
Cu to ci vy c gii thiu trn hnh 3-10.

135

1- Dao ct ; 2- Vch 2 lp; 3Hp nc inox; 4- Tm gt

nc; 5- Vnh chng trn nc;
6- Lp cch nhit

1- B nc tun hon; 2- Bm
nc; 3- Ci ; 4- Mng
phn phi nc; 5- B mt to
; 6- Vch 2 lp; 7- Dao ct
; 8- Hp gim tc
Hnh 3-10: Cu to bn trong ci vy

3.3.2 S nguyn l h thng lnh my vy

S nguyn l h thng lnh my vy c trnh by trn
hnh 3-11, bao gm cc thit b chnh sau y:
- My nn lnh: C th s dng my nn 1 cp, c bit
trong trng hp s dng mi cht Frn. Nu s dng mi cht
NH3 th nhit cui tm nn kh cao nn hin nay ngi ta
thng s dng my nn 2 cp, cho ci vy trong h thng
NH3.
- Bnh gi mc tch lng: Bnh gi mc tch lng c vai
tr ging bnh gi mc tch lng ca my cy l va c s
dng duy tr mc dch lun ngp trong ci v tch lng
mi cht ht v my nn. Mc dch trong bnh gia mc tch
lng c khng ch nh van phao v c duy tr mt mc
nht nh m bo trong ci lun lun ngp dch.

136

1- My nn; 2- Bnh cha CA; dn ngng; 4- Bnh tch du; 5Ci vy; 6- Bnh gi mc- tch lng; 7- Bm nc tun hon;
8- Kho vy
Hnh 3-11: S nguyn l h thng lnh my vy
Dch lng t bnh cha cao p c tit lu vo bnh tch
lng-gi mc. Trong bnh hi bo ho c ht v my nn, cn
lng bo ho chy vo ci v lm lnh nc, do vy hiu qu
trao i nhit bn trong ci kh cao. H thng s dng van tit
lu tay.
- Kho cha : Kho cha t ngay di ci , thng c
lp ghp t cc tm polyurethan dy 100mm. Ring b mt y
c lt thm 01 lp inox bo v panel.
Hin nay nc ta cha c tiu chun tnh ton dung
tch kho cha vy. Dung tch kho cha ln nh cn ph
thuc vo hnh thc vn hnh v s dng ca nh sn xut. Nu
khng cn d tr nhiu c th s dng kho c dung tch nh,
137

v thi gian to kh nhanh, khng nht thit d tr nhiu

trong kho. Di y l kch c ca mt s kho bo qun
thng c s dng ti Vit Nam.
+ i vi ci 5 - 10 Tn ngy kch c kho l:
2400W x 4000D x 3000H (mm)
+ i vi ci 15-20 Tn/ngy kch c kho l
3600Wx600D x 3000H (mm)
Kho cha c 01 ca kch c 1980H x 980W x 100T (mm)
- Thit b ngng t: Trong trng hp s dng mi cht
R22 th c th s dng dn ngng khng kh ng ng cnh
nhm. Khi s dng NH3 nn s dng thit b ngng t gii nhit
bng nc: dn ngng bay hi, kiu ti hoc bnh ngng,
gim nhit u y my nn.
- Bnh cha: Ni chung h thng my vy khng cn
bnh cha kch thc ln v thc t h thng s dng s lng
mi cht khng nhiu.
* c im h thng my vy
u im:
- Chi ph u t kh nh. H thng my vy khng cn
trang b b mui, h thng cu chuyn, b nhng, bn lt, kho
cha v my xay nn gi thnh kh thp so vi my
cy.
- Chi ph vn hnh nh: Chi ph vn hnh bao gm chi ph
nhn cng, in v nc. Do h thng my vy rt n
gin, t trang thit b hn my cy rt nhiu nn chi ph vn
hnh cng thp.
- Thi gian lm ngn, thng sau khong cha y 1 gi
c th c s dng.
- m bo v sinh v ch ng trong sn xut. Cc khu sn
xut v bo qun iu c tin hnh rt m bo yu cu v
sinh, nn cht lng rt tt.
- Tn tht nng lng nh.
138

Ngy nay s dng vy ch bin thu sn l iu bt buc

i vi cc x nghip ch bin thu sn mun c cp code E.U
nhp hng vo th trng E.U
Nhc im:
- V c dng vy, kch c nh nn ch c s dng ti ch l
ch yu, kh vn chuyn i xa v bo qun lu ngy.
- Ci to vy l thit b kh ch to, gi tng i cao.
- Phm vi s dng: ch yu dng bo qun thc phm trong
dy chuyn cng ngh ti cc x nghip ch bin thc phm.

3.3.2 Cu to, kch thc v cch nhit ci

vy
3.3.2.1 Cu to ci vy

Hnh 3-12: Ci vy
Trn hnh 3-12 gii thiu my vy ca hng Geneglace
(Php). Ci c 02 dng loi ri v loi km h thng lnh

139

hon chnh. Ci Genglace thng s dng dao ct dng

trc vt.
3.3.2.2 Xc nh kch thc ci vy
Kch thc ci vy c xc nh theo din tch yu cu
ca n. Din tch trao i nhit yu cu ca ci c xc nh
theo nng sut ca ci v c th tham kho theo d liu ci
vy Fuji (Nht) nh sau:
Bng 3-11: Din tch yu cu ca cc ci
Nng sut, 0,3 0,5 1
2
3,5 5 7,5 10 15 20 25 33
t
Din tch, 0,1 0,1 0,3 0,43 0,73 1,5 2,1 2,8 4,2 5,5 7 9,4
m2
5
5
7
3
8
5
2
Din tch trao i nhit ca ci c xc nh:
F = .Dt.ht
(3-24)
Dt - ng knh trong ci , m;
ht- Chiu cao bn trong ci , m;
Chn mt trong 2 kch thc Dt, ht ta xc nh c kch thc
cn li
3.3.2.3 Kt cu cch nhit
Kt cu vch ca ci vy c trnh by trn hnh 3-13.
Tn tht lnh ca mi cht ang si din ra v c 2 pha bn
trong v bn ngoi ci . Tuy nhin, khng kh bn trong ci
sau mt thi gian lm vic nht nh cng gim xung ng k
nn c th b qua tn tht ny.

140

1. L p v inox dy 0,50,6mm
2. L p giy du chng thm 12mm
3. L p c ch nhit, =5075mm
4. L p inox dy 45mm
5. Mi cht l nh
6. L p inox dy 45mm

d2
d1

Hnh 3-13: Cch nhit ci vy

Pha np ca ci khng c b mt to nn ch c 3 lp
u ging nh vch tr ca ci. Qu trnh trao i nhit pha
np ci l t khng kh bn ngoi vo khng kh bn trong ci
.
Pha y ci l b nc tun hon, qu trnh trao i nhit
gia nc v ci ni chung l c ch nn khng tnh.
B nc tun hon lm t vt liu inox, bn ngoi bc mt
cch nhit. Chiu dy lp mt khong 3050mm. Nhit nc
trong b tun hon tu thuc vo thi im lm vic, giai on
u khi mi khi ng nhit cn cao, sau khi h thng i vo
n nh, nhit nc trong b kh thp, v vy khi tnh ton c
th ly trung bnh trong khong 35oC.

3.3.3 Tnh nhit h thng ci vy

Trong h thng lnh ci vy c cc tn tht nhit sau
y

141

- Tn tht nhit do truyn nhit ci vy v bnh gi

mc tch lng Q1
+ Tn tht nhit qua kt cu bao che ci vy
+ Tn tht nhit qua kt cu bao che b nc tun
hon
+ Tn tht qua kt cu bao che bnh gi mc tch
lng
- Tn tht nhit do lm lnh nc Q2
- Tn tht nhit do m t dao ct to ra Q3
- Tn tht kho cha Q4
Ngoi ra pha np ca ci ca mt s hng l h nn c
s r r khng kh vo bn trong ci , gy ra tn tht nhit.
3.3.3.1 Tn tht nhit do truyn nhit
Tn tht nhit do truyn nhit c xc nh theo cng
thc sau:
Q1 = Q11 + Q12 + Q13
(3-25)
Q11- Tn tht nhit qua kt cu bao che ci , W;
Q12 - Tn tht nhit qua kt cu bao che b nc
tun hon, W ;
Q13 - Tn tht qua kt cu bao che bnh gi mc tch
lng, W.
1) Tn tht nhit qua kt cu bao che ci Q11
Tn tht nhit qua kt cu bao che ci gm tn tht qua
vch v np ci .
Qu trnh truyn nhit y rt khc
nhau, c th nh sau:
vch ng, nhit truyn t mi trng khng kh bn
ngoi vo mi cht lnh si bn trong ci .
np: nhit truyn t khng kh bn ngoi vo khng kh
bn trong ci .
142

* Nhit truyn qua vch ci :

Q11T = kT.t.h
N

20oC;

(3-26)

t = tKK to
tKKN - Nhit khng kh bn ngoi, oC ;
to - Nhit si ca mi cht lnh bn trong, ly to = h Chiu cao thn ci , m;
kT - H s truyn nhit vch ng ca ci :

kT =

1
d
1
1
1
+
. ln i +1 +
.d 1 . 1
.d 2 . 2
2. . i
di

; W / m.K

(3-27)
1 - H s to nhit t khng kh bn ngoi ln mt ngoi ci
, W/m2.K;
2 - H s to nhit khi si mi cht mt trong ci ,
W/m2.K;
i - H s dn nhit ca cc lp vt liu, W/m.K;
di, di+1 - ng knh trong v ngoi ca cc lp vt liu, m;
d1, d2 - ng knh ngoi ci v ng knh trong mt
trong tip xc vi mi cht lnh (hnh 3-13), m
* Nhit truyn qua np:
Qu trnh truyn nhit y c th coi nh qua vch phng,
nn c tnh nh sau:
Q11N = kN.FN.(tKKN - tKKT)
(3-28)
FN Din tch np ci , FN = .d12/4, m2
tKKN, tKKT Nhit khng kh bn ngoi v bn trong ci , oC

143

Nhit khng kh bn ngoi l nhit trong nh nn c

th ly thp hn nhit tnh ton vi , nhit khng kh bn
trong c th ly khong tKKT = 3-3oC
kN H s truyn nhit ca np, W/m2.K
kN =

i
1
+
i ' 2

(3-29)
1, 2 H s to nhit ca khng kh bn ngoi v bn trong
np ci , W/m2.K;
i, i Chiu dy v h s dn nhit ca cc lp vt liu.
2) Nhit truyn kt cu bao che b nc tun hon
b nc tun hon qu trnh truyn nhit thc hin t mi
trng khng kh bn ngoi vo nc lnh bn trong b.
Q12 = kB.FB.(tKKN tB)
(3-30)
FB Din tch thnh b nc, m2 ;
tKKN, tB Nhit khng kh bn ngoi v nc bn trong b, oC;
Nhit nc tun hon ly khong 2 3oC.
kB H s truyn nhit t khng kh vo nc tun hon,
W/m2.K
kB =

1
1

i
1
+
i "2

(3-31)
1, 2 H s to nhit ca khng kh bn ngoi v nc bn
trong b nc tun hon ln vch b, W/m2.K;
i, i Chiu dy v h s dn nhit ca cc lp vt liu.
B nc tun hon c dng khi hp. cao ca b tun hon
khong 250350mm, cc cnh ln hn ng knh ngoi ca ci
khong 50100mm. Nh vy cn c vo ng knh ci c
144

th xc nh c s b kch thc b nc tun hon xc

nh tn tht nhit.
3) Nhit truyn kt cu bao che bnh gi mc- tch lng
Bnh gi mc tch lng c cu to kh nh, din tch b
mt khong 11,5m2, bn ngoi bc mt cch nhit dy
3050mm. Do kch thc bnh nh v c bc cch nhit tt
nn, tn tht nhit qua bnh c th b qua. Trong trng hp cn
chnh xc c th tnh theo cng sau:
Q13 = kGM.t.l
(3-32)
N
t = tKK to
tKKN - Nhit khng kh bn ngoi, oC ;
to - Nhit si ca mi cht lnh bn trong b, ly to = o
20 C
l Chiu di bnh, m
kGM - H s truyn nhit qua vch bnh gi mc:
k GM =

d
1
1
1
+
. ln i +1 +
.d 1 . 1
.d 2 . 2
2. .i
di

; W / m.K

(3-33)
1 - H s to nhit t khng kh bn ngoi ln vch bnh,
W/m2.K;
2 - H s to nhit t vch bnh vo mi cht lnh trng
thi lng, c th ly ging bn trong vch ci vy, W/m2.K;
i - H s dn nhit ca cc lp vt liu, W/m.K;
di, di+1 - ng knh trong v ngoi ca cc lp vt liu, m;
d1, d2 - ng knh ngoi cng v trong cng ca cc lp vt
liu, m

145

3.3.3.2 Nhit lm lnh

Q2 = M

qo
24 x3600 , W

(3-34)
M Khi lng c sn xut trong 1 ngy m, v
gi tr ng bng nng sut ci , kg
24x3600 Qui i ngy m ra giy, l thi gian lm
vic .
qo - Nhit lng cn lm lnh 1 kg nc t nhit ban
u n khi ng hon ton, J/kg
Nhit lm lnh 1 kg nc t nhit ban u n khi ng
hon ton qo c xc nh theo cng thc:
qo = Cpn.t1 + r + Cp.t2
Cpn - Nhit dung ring ca nc
: Cpn = 4186 J/kg.K
r
- Nhit ng c
:
r = 333600 J/kg
Cp - Nhit dung ring ca
: Cp = 2090 J/kg.K
o
t1 - Nhit nc u vo, C. Nhit nc lnh vo c th
ly t h thng nc lnh ch bin t1 = 5 oC hoc t mng nc
thng t1 = 30oC.
t2 - Nhit hon thin t2 = -5 -8oC
Thay vo ta c:
qo = 4186.t1 + 333600 + 2090.t2, J/kg
(3-35)
3.3.3.3 Nhit do m t dao ct to ra
M t dao ct c t bn ngoi ci , v vy nhit
lng to ra bng cng sut trn trc ca m t:
Q3 = 1000..N,
W
(3-36)
- Hiu sut ca ng c in.
146

N - Cng sut u vo m t dao ct (kW) c th tham

kho bng 3-13 di y.
3.3.3.4 Tn tht nhit do bm nc tun hon
in nng cung cp u vo cho m t bm nc mt
phn bin thnh nhit nng to ra trn cun dy, trn cc trc m
t, phn cn li bin thnh c nng lm chuyn ng dng nc.
Phn c nng cui cng cng bin thnh nhit nng lm tng
nhit ca nc.
Q4 = 1000..N,
W
(3-37)
- Hiu sut bm.
3.3.3.5 Tn tht nhit kho cha
Tn tht kho cha ch yu do truyn nhit qua kt cu
bao che do chnh nhit . Tn tht tnh tng t tn tht
qua kt cu bao che kho lnh. Kho cha cng c b tr trn
cc con ln thng gi nn c th tnh ging nh tn tht qua
tng.
Q5 = k.F.t
(3-37)
k H s truyn nhit kho bo qun , W/m2.K;
F Din tch kt cu tng, trn v nn ca kho, m2;
t - chnh nhit tnh ton. C th tnh t = 0,6.(tN-tT)
tN, tT Nhit tnh ton ngoi tri v trong kho . Nhit
trong kho ly 0-5oC.

3.3.4 Chn ci vy
Di y l c tnh k thut ci vy ca Fuji (Nht)
147

Bng 3-12: Thng s k thut ci Fuji (Nht)

Mc

K- K- K- K- K- K- K K K K K K
3 5 10 20 35 50 75 10 15 200 25 330
0 0
0
Nng sut 0, 0, 1 2 3,5 5 7,5 10 15 20 25 33
(t/ngy)
3 5
Qo
(1000 1, 2, 4,5 9 16 23 34 45 68 90 11 150
KCal/h, - 5 3
3
o
20 C)
Din tch ci 0, 0, 0,3 0,4 0,7 1,5 2,1 2,8 4,2 5,5 7 9,4
(m2)
1 15
35 37
3 8
5
2
Cng sut 1, 2, 3- 5,5 11 15 22 30 45 60 75 90
ngng
t 5 2 3,7
(kW)
Ngun in
3Ph/220V/50/60Hz
Mi
cht
R22/R502
lnh
M t gim
0,2
0,4
0,75 1,5 Nhiu tc
tc (kW)
Bm nc
0,04
0,18
0,25
0,3
(kW)
7
ng dch vo 10
15
25
32
(mm)
ng
mi 15 20
25
32
cht ra (mm)
ng
nc
15
20
25
vo (mm)
ng
trn
15
20
25
32
nc (mm)

148

ng x cn
15
(mm)
S
lng
1
van tit lu
Cng sut 0,9 1,9
3,7
van tit lu
(Tn lnh)
Ca Ra
350
550
(mm)
Khi lng 75 10 12 190 250
(kg)
0 5
Cao (mm)
62 68 83 980 120
4 9 0
0
Rng (mm)
665
767
Di (mm)

480

574

20
2

25
3

32
4

6
750

10
00
660 84 17
5 00
156 19 20
0 50 87
920 10
00
920 10
00

9
1400

17
70
25 350 40
00 0 00
23 260 26
20 0 50
1600 19
50
1600 19
50

195
0
450
0
300
0
235
0
235
0

Hin nay c nhiu n v trong nc ch to c ci

vy, di y l c tnh k thut ci vy ca Cng ty C
in Lnh Nng SEAREE.
Bng 3-13 di y gii thiu c tnh k thut ci vy ca
SEAREE dng tham kho.
Bng 3-13: Ci vy ca SEAREE
SRE
SRE SRE SRE
05A(F 10A(F) 15A(F 20A(F)
)
)
Nng sut
Tn/Ng
5
10
15
20
y
C/s m t dao ct
kW
250
370
550
550
MODEL

n v

149


C/s m t bm
nc
ng mi cht vo

kW

100

100

mm

25A

ng mi cht ra

mm

ng nc cp

mm

2x25
A
2x50
A
20A

Cng sut lnh

KCal/h

Mi cht lnh
Kiu cp dch
Nhit bay hi
Nhit nc vo
lm
Chiu cao
Chiu rng
Chiu di
Khi lng

C
C

250

300

2x32 2x40A
A
50A
2x65 2x80A
A
15A
2x20 2x25A
A
25.00 50.00 75.00 100.00
0
0
0
0
NH3/R22/R404a
Tit lu trc tip/Cp t bnh
gi mc/bm dch
-23 -25oC
26

Kch thc ngoi

mm
1345 1780
mm
1000 1130
mm
1000 1130
kg
650 1000

2200
1330
1330
1500

2500
1600
1600
2000

3.4 cc loi my kiu khc

Ngoi hai dng my s dng rt ph bin nu trn,
trong i sng v dy dng ngi ta cn s dng nhiu loi my
khc na. Tuy nhin cc dng ny thng c cng sut nh,
trong cun sch ny chng ti khng i su nghin cu cc dng

150

my nh vy. Di y xin gii thiu s lc v hai chng my

cng sut nh thng c s dng l my vin v my
tuyt.

3.4.1 My vin
My vin c s dng sn xut dng vin tr trn rng
dng trong sinh hot. C rt nhiu hng khc nhau sn xut my
vin, nhng ph bin l cc hng Linde, Doelz v Astra
(c), Vogt v Escher (M), Trpaud (Php). Tuy cu to c
khc nhau mt s im nhng nguyn l chung rt ging nhau.
c sn xut trong cc ng c kch thc thng s dng
l 57. Mi cht lnh si bn ngoi ng, trong qu trnh lm
vic mi cht lnh ngp bn ngoi ng. Qu trnh lm vic ca
my theo chu k v chia thnh 2 giai on: giai on kt ng
v giai on tan gi.
Hnh 3-14 gii thiu cu to ca my vin ca Vogt (M).
Cu to ging nh bnh ngng ng chm t ng gm mt bnh,
bn trong c nhiu ng, bn trn b tr khay cha nc, nc t
khay chy bn trong ng v c lm lnh v ng bng ln b
mt bn trong ca ng. Theo thi gian, chiu dy ca lp tng
ln. Lng nc tha c 01 thng t pha di hng v tip
tc c bm bm ln khay cp nc pha trn tip tc ng
. Khi dy t 10-15mm th kt thc qu trnh ng v
chuyn sang qu trnh tan gi.
qu trnh tan gi thun li v d dng ly ra khi ng
to , cc ng phi c b mt bn trong nhn, phng. lm tan
gi ngi ta s dng ga nng i vo bnh y lng trong bnh vo
bnh cha thu hi v lm tan 01 lp mng ca thanh v n ri
khi ng ri xung. Khi ri xung di n c dao ct thnh
cc on ngn theo yu cu. Sau tip tc thc hin qu trnh
ng . Trong qu trnh tan gi bm nc ngng hot ng.
151

Thi gian lm ph thuc vo dy ca , nhit bay

hi. Thi gian tan khong 2 pht v dy tan l 0,5mm.
Hin nay vin c s dng trong kinh doanh gii kht rt
ph bin nc ta. vin va thm m va m bo v sinh
nn rt c a chung. Mt khc my lm vin c kch c
kh nh rt ph hp vi thng mi v i sng, thi gian lm
ngn, nn ch ng.
My vin thng c cng sut khng ln, do yu cu s
dng thc t va phi.

Hnh 3-14: My vin

3.4.2 My tuyt
My sn xut ra di dng ging tuyt, sau c th c
p thnh cc ln nh cc my p.
152

Trn hnh 3-15 gii thiu my tuyt ca hng Taylor (M).

My gm mt tang trng, hai u c 2 np v mi cht lnh si
bn ngoi tang trng. Bn trong tang trng c hai li dao no
quay vi tc kh nhanh l 250 vng/pht.
tng tit din to , b mt bn trong ca tang trng c
dng dch dc. Nc c a vo to t pha mt ca tang
trng v ra np cn li. Khi no, s ri vo nc v s
c lc gi li nh cc li, cn nc c a tr li tip
tc to .

Hnh 3-15: My tuyt

Do b mt to bn trong c dng dch dc nn li dao
cng phi c bin dng tng t.
Nc cp cho my phi c lm lnh s b t nhit
khong gn 0oC. Do tc li dao tng i ln nn b mt
bn trong tang trng lun lun tip xc vi nc lnh to ,
do h s truyn nhit kh ln, khong 1600 W/m2.K. Do vy
kch thc my kh gn. bo qun, vn chuyn v s dng

153

d dng ngi ta p cc vin thnh cc cc ln loi 230g v

450g. Lc p kh ln, khong 70 bar.
tin li cho vic thay i cng sut to ngi ta ch to
tang trng thnh nhng n nguyn. Khi mun tng cng sut
ngi ta ni tip thm mt vi n nguyn na. Mi n nguyn
thng c nng sut khong 5 tn/ngy nhit bay hi ca
mi cht l -15oC.
***

154

155

Chng IV
H thng thit b cp ng
4.1 Cc vn v cp ng thc phm
4.1.1 Mc ch v ngha
4.1.1.1 Phn loi gii hn lm lnh
* Nhit ng bng ca thc phm
Nc nguyn cht ng bng 0oC. Tuy nhin im ng bng ca
thc phm th khc, v nng mui khong v cht ho tan trong
dch t bo ca thc phm thay i tu tng loi thc phm nn
chng c im ng bng khc nhau v thng nh hn 0oC.
V d ca c bin c im ng bng khong -1,5oC, c nc
ngt im ng bng -1,0oC, tm bin -2oC.

* Cc cp lm lnh thc phm:

ng vi khong nhit sn phm sau cp ng ngi ta
phn bit cc cp lm lnh thc phm nh sau:
- Lm lnh: Khi nhit sn phm cui qu trnh nm
trong khong

tb < t < + 20oC

- Lm lnh ng (cp ng): Khi nhit sn phm sau
cp ng nm trong khong:
-100oC < t < tb
- Lm lnh thm : Khi nhit sn phm sau cp
ng nm trong khong
-273oC < t < -100oC

140

4.1.1.2 Mc ch v ngha
Thc phm nhit cao di tc dng ca men phn gii
(enzim) ca bn thn v cc vi sinh vt s xy ra qu trnh bin i v
cht, dn n h hng, n thi.
Khi nhit thc phm xung thp cc qu trnh trn s b c
ch v km hm, tc cc phn ng ho sinh s gim. Nhit cng
thp, tc phn gii cng gim mnh.
Khi nhit gim th hot ng sng ca t bo gim l do:
- Cu trc t bo b co rt;
- nht dch t bo tng;
- S khuych tn nc v cc cht tan ca t bo gim;
- Hot tnh ca enzim c trong t bo gim. Nhit thp c
ch tc ca cc phn ng ho sinh trong thc phm. Nhit thp
tc gim, ngi ta tnh rng c gim 10oC th tc phn ng ho
sinh gim xung cn t 1/2 n 1/3. Nhit thp tc dng n cc
men phn gii nhng khng tiu dit c n. Nhit gim xung
0oC hot ng ca hu ht cc enzim b nh ch. Men lipaza, trypsin,
catalaza nhit -191oC cng khng b ph hu. Nhit cng thp
kh nng phn gii gim, v d kh nng phn gii ca men lipaza
phn gii m cho bng 4-1 di y.

Bng 4-1 : Kh nng phn gii ca men phn gii m lipaza

Nhit , oC
Kh nng phn gii, %

40
11,9

10
3,89

0
2,26

-10
0,70

Cc t bo thc vt c cu trc n gin hot ng sng c th

c lp vi c th sng. V vy kh nng chu lnh cao, a s t bo
thc vt khng b cht khi nc trong n cha ng bng.
T bo ng vt c cu trc v hot ng sng phc tp, gn
lin vi c th sng. V vy kh nng chu lnh km. a s t bo
ng vt cht khi nhit gim qu 4oC so vi thn nhit bnh thng
ca n. T bo ng vt cht l do ch yu nht tng v s phn
lp ca cc cht tan trong c th.

141

Mt s loi ng vt c kh nng t iu chnh hot ng sng

khi nhit gim, c th gim cc hot ng sng n mc khng cn
nhu cu bnh thng ca iu kin mi trng trong mt khong thi
gian nht nh. Khi tng nhit , hot ng sng ca chng phc hi,
iu ny c ng dng trong vn chuyn ng vt c bit l thu
sn dng ti sng, m bo cht lng tt v gim chi ph vn
chuyn.
Nh vy khi nhit thp qu trnh phn gii ca thc phm s b
chm li hoc chm dt hon ton l do:
- Hot ng ca cc men phn gii b nh ch.
- S pht trin ca cc vi sinh vt b c ch, i b phn cc vi sinh
vt ngng hot ng trong khong -3oC -10oC. Tuy nhin -10oC vi
khun micrococcuss vn sng nhng pht trin chm. Cc loi nm
mc chu ng lnh tt hn, c th ti -15oC. nm mc sng c
m phi m bo t nht l 15%. Khi nhit gim xung -18oC th
nc trong thc phm mi ng bng ti 86%, t yu cu trn. V
vy nhit bo qun tt nht t -18oC tr xung mi lm cho ton
b vi sinh vt v nm mc ngng hot ng hon ton.

4.1.2 S kt tinh ca nc trong thc phm

4.1.2.1 Nc trong thc phm
Nc trong thc phm, c bit trong thu sn chim t l rt
ln c th ln n 80%. Tu theo mc lin kt m ngi ta chia
nc trong thc phm ra cc dng: Nc t do v nc lin kt
- Nc t do: Ch lin kt c hc. Nc nm bt ng
trong mng li cu trc m c di hnh thc dung mi khuych
tn cc cht qua t bo.
- Nc lin kt: Khng phi l dung mi m l dng
lin kt vi cc cht prtit tan v cc cht v c, hu c tan khc to
thnh cc khung cu trc ca m c.

142

4.1.2.2 C ch ng bng trong thc phm khi cp ng.

Nc trong thc phm do c ho tan cc cht tan nn nhit
ng bng thp hn 0oC.
Khi h nhit thc phm xung thp cc dng nc trong
thc phm ng bng dn dn tu mc lin kt ca chng vi t
bo.
Khi nhit h xung thp bng nhit cp ng, trc tin
cc tinh th xut hin gian bo (khong trng gia cc t bo).
Khi n im ng bng a s nc gian bo kt tinh v lm tng
nng cht tan ln cao hn trong t bo. Do p sut thm thu
tng ln lm cho nc trong t bo c xu hng ra ngoi qua gian bo,
qua mn bn thm ca t bo. Nu tc lm lnh chm th nc
trong t bo ra s lm cc tinh th hin din ln ln m khng to nn
tinh th mi.
Nu tc lm lnh nhanh th tinh th s to ra c bn ngoi
ln bn trong t bo, tinh th s nhuyn v u.
Do nu h nhit chm t bo b mt nc v cc tinh th
to ra s to v chn p lm rch mng t bo, cu to m c b bin
dng, gim cht lng sn phm.
Khi nc t do ng bng ht th n nc lin kt, bt u
t nc c lin kt yu n nc c lin kt mnh.

4.1.2.3. Tc ng ca s kt tinh ca nc i vi thc

phm.
- C s phn b li nc trong thc phm khng ch gia gian
bo v t bo m cn theo chiu su ca sn phm.
- C s bin i t bo do s phn b li nc, do to thnh
lp , v t bo, bin i cu trc si c.

4.1.2.4 Cc yu t nh hng n s kt tinh ca nc

trong thc phm.
1. Nng cc cht ho tan.

143

Cc cht ng, cht bo, prtin, mui vv... trong thc phm
ho tan lin kt vi nc to thnh dung dch keo.
kt tinh cc phn t nc phi tch ra khi s lin kt ca
cc cht tan. V vy khi c cc cht tan th nhit ca nc phi
gim gim ng nng, tng lc lin kt phn t gia cc phn t
nc vi nhau kt tinh. Do nng cht ho tan tng th nhit
kt tinh nc gim. gim nhit nc kt tinh ph thuc
vo nng cht tan nh sau:
t = - 1,18 x n
(4-1)
n - Nng phn t cc cht tan.
- Khi nhit kt tinh nc gim th tc hnh thnh mm
tinh th tng dn.
- Khi gim nhit kt tinh cc tinh th nc hnh thnh s
c xu hng pht trin chiu di v gim kch thc chiu ngang nh
vic lm hng cu trc t bo thc phm gim.
- Kch thc ngang ca cc tinh th c phn chia nh sau:
+ Kch thc 0,2 0,6mm - tinh th ln
+ Kch thc 0,1 0,2mm - tinh th va
+ Kch thc 0,01 0,1mm - tinh th b
khong nhit -1-2oC cc tinh th to thnh cc kch thc
ln, nhit -10-20oC cc tinh th c s lng rt nhiu v kch
thc nh.
2. Tc cp ng
Tc lm lnh thc phm l t s gia chiu dy lp thc
phm c cp ng vi thi gian lm ng lp :
Vf = X/ , m/h
(4-2)
Tc lm lnh ng ph thuc nhiu yu t, trong yu t nhit
bung cp ng ng vai tr quan trng nht.
Cn c vo tc lm ng ngi ta chia ra nh sau:
- Cp ng chm: Khi tc cp ng di 0,5 cm/h v thi
gian cp ng ln hn 10 gi.
- Cp ng nhanh: Khi tc cp ng t 1 3 cm/h v thi
gian cp ng t 2 n 6 gi.
144

- Cp ng cc nhanh: Khi tc cp ng ln hn hoc bng

15cm/h, thi gian cp ng di 20 pht.
* nh hng ca tc cp ng
- Khi cp ng chm nc khuych tn nhiu, cc tinh th
nc thu ht nc tng th tch m khng c xu hng to nn
cc mm tinh th. Kt qa l s lng cc tinh th t, kch thc ln
v khng u, iu nh hng nhiu n cu trc lin kt t bo
thc phm.
- Khi cp ng nhanh nc t khuych tn v cc mm tinh th
hnh thnh u khp trong cu trc vi tc nhanh nh s tinh
th nhiu, kch thc nh v u.
- Cp ng cc nhanh s khng c s khuych tn nc. Cc
phn t nc s kt tinh nhng v tr lin kt vi cc cht tan v vy
cc tinh th c kch thc rt nh, cc tnh cht ca thc phm c
gi gn nh nguyn vn.
3. Cht lng ban u ca thc phm
- Thc phm ti sng em lm lnh ng s c cht lng cao
nht v cu trc v s lin kt ca nc vi cc thnh phn cn
nguyn tnh t nhin.
- Khi cc cu trc b h hng do va chm hoc do cht lng b
gim v qu trnh t phn gii, thi ra th kh nng gi nc gim, t
l nc t do tng, tnh n hi ca cu trc gim. Tng t nh tht
ng vt c giai on co cng, cu trc gim tnh n hi v kh nng
gi nc gim.
Trong nhng trng hp ny nc kt tinh s khuych tn
nhiu, cu trc lin kt t bo b nc gin n s rch v lm cho
cht lng sn phm gim.

145

4.1.3 S bin i ca thc phm trong qu

trnh cp ng
4.1.3.1. Bin i v nhit vt l
a. S kt tinh ca nc: Trong qu trnh cp ng nc tch ra
v ng thnh cc tinh th, lm cho sn phm tr nn rn, tng th tch
mt t.
Khi nc trong thc phm kt tinh to thnh mng tinh th xen k
gia cc thnh phn khc to ra cu trc vng chc, nhng khi lm tan
bng, phc hi trng thi ban u th cu trc thc phm b mm yu
hn, km n hi hn do cc tinh th lm rch cu trc lin kt t bo
thc phm.
b. Bin i mu sc: ng thi vi qu trnh trn mu sc thc
phm cng bin i do hiu ng quang hc do tinh th khc x nh
sng. Mu sc thc phm khi nc ng bng ph thuc tnh cht
quang nh sng ca cc tinh th nc .
c. Bay hi nc: Trong qu trnh lm lnh ng c hin tng
mt nc, gim trng lng sn phm. l s bay hi nc vo
khng kh t b mt thc phm, do chnh lch mt gia khng
kh st b mt v khng kh xung quanh.
m bc ln t b mt sn phm vo khng kh xung quanh, nu sn
phm nhp c b mt cn t th khi cp ng chng s ng li, sau
din ra qu trnh thng hoa. Nu chnh lch nhit b mt sn
phm v khng kh trong bung cp ng cng ln th m bc cng
mnh, gy hao ht khi lng.
d. Khuych tn nc: Khi cp ng xy ra hin tng khuych
tn nc trong cu trc thc phm, nc khuych tn l do cc
nguyn nhn:
+ S chnh lch nhit gy nn do chnh lch mt
.
+ S ln ln ca tinh th nc lun thu ht nc t
nhng v tr cha kt tinh dn n, lm cho nc t ni c nng
cht tan thp chuyn n ni c nng cht tan cao. S di chuyn
ca nc thc hin nh tnh bm thm v mao dn ca cu trc thc

146

phm. ng lc ca qu trnh khuych tn, lm cho nc di chuyn t

trong t bo ra gian bo v t trong ra ngoi, t v tr lin kt ra t do.
Khi nc khuych tn cu trc t bo co rt, mt s cht tan bin tnh,
dn n khi lm tan mt phn thc phm gn b mt.
e. Cc thng s nhit vt l thay i
- Bin i nhit dung: Nhit dung sn phm thay i l do nc
trong thc phm c ng bng. Nhit dung khi c tnh:
CSP = CCK(1-W) + C..W + Cn.(1-).W ; kJ/kg.K
(4-3)
CSP, CCK, C, Cn Nhit dung ring ca sn phm, cht kh, nc
v ca nc, kJ/kg.K;
- T l nc ng bng nhit tb
W Hm lng nc trong sn phm.
Nhit dung ring sn phm trc khi ng bng
Co = CCK(1-W) + Cn.W ; kJ/kg.K
(4-4)
Do
CSP = Co - (Cn - C)..W = Co 2,096..W ; kJ/kg.K
C th xc nh nhit dung ring sn phm theo cng thc
thc nghim nh sau:
C SP = C o

Ac
, kCal / kg.K
Bc
1+
lg t

(4-5)
Ac, Bc L cc hng s thc nghim
- Bin i h s dn nhit
H s dn nhit ca sn phm cng thay i th hin cng
thc di y:
SP = o +

A
B
1+
lg[t + (1 t kt )]

(4-6)
SP, o H s dn nhit ca sn phm lnh ng v nhit kt
tinh ( nhng sn phm cha kt tinh), W/m.K;

147

A, B - Hng s thc nghim

t, tkt Nhit sn phm cp ng v nhit kt tinh (khng k du
m), oC
- Bin i h s dn nhit
H s dn nhit ca sn phm cng thay i v c tnh
theo cng thc sau y:
a SP = a o +

Aa
Ba
1+
lg[t + (1 t kt )]

(4-7)
aSP, ao H s dn nhit ca sn phm lnh ng v nhit kt
tinh ( nhng sn phm cha kt tinh), m2/s;
Aa, Ba - Hng s thc nghim.
t, tkt Nhit sn phm cp ng v nhit kt tinh (khng k du
m), oC.
Di y l bng cc thng s ca mt s sn phm

Bng 4-2: Cc hng s thc nghim

i lng
Co
Ac
Bc
o
A
B
ao
Aa
Ba

Tht b
0,805
0,396
0,343
0,390
0,938
0,186
0,00045
0,00244
0,445

C
0,800
0,415
0,369
0,572
0,669
0,148
0,00045
0,00214
0,482

4.1.3.2 Bin i ho hc
Bn cht qu trnh bin i ho hc ca thc phm khi lm
lnh l s phn gii ca cc cht d tr nng lng do tc ng ca
cc enzim c sn trong thc phm.

148

- Mc bin i ho hc ph thuc vo trng thi ban u

ca thc phm v phng php lm lnh. Ni chung do nhit gim
nhanh thi gian lm lnh ngn nn cc bin i ho hc din ra vi
tc rt chm, t h hng, cht lng thc phm c m bo.
- Cc bin i ch yu l do s xi ho cc sc t lm bin
mu thc phm. S xi ho ph thuc mc tip xc vi khng kh
ca thc phm v cht lng ban u.
- gim s xi ho c th loi b cc sc t trc khi lm
lnh, hn ch bt cc hot tnh ca cc enzim, hn ch tip xc vi
khng kh, lm tng tc lm lnh.

4.1.3.3 Bin i do vi sinh

Trc khi lm lnh thc phm thng c ra sch loi b
cc tp cht ni cha chp nhiu loi vi sinh vt.
Trong qu trnh lm lnh do nhit mi trng lm lnh c
nhit khng ph hp vi cc vi sinh vt nn vi sinh vt lp b
mt thc phm b tiu dit. S cn li b hn ch kh nng hot ng.
Nhng chng thch nghi dn vi lnh, nn thi gian bo qun thc
phm b gim.

4.1.4. Thi gian lm lnh ng thc phm

Thi gian cp ng l thi gian cn thit h nhit tm ca
sn phm t nhit ban u n nhit yu cu. Yu cu i vi
thc phm cp ng l nhit trung bnh hoc cn bng ca chng
phi nh hn hoc bng nhit bo qun. Nhit trung bnh ca
sn phm ttb thng c chn bng trung bnh cng ca nhit tm
tt v nhit b mt tf.
ttb = (tf + tt) / 2
(4-8)
V vy cn chn nhit tm ph hp t yu cu ny.
V d: Xc nh nhit tm sn phm khi cp ng kho cp
ng, bit nhit khng kh -35oC, nhit bo qun l -18oC.

149

- Nhit b mt tf = tb x 0,7 = -35 x 0,7 = -24,5oC

- Nhit tm sn phm l: tt = 2 x ttb - tf = 2 x (-18) - (-24,5) =
-36 + 24,5 = -11,5oC
V vy chn nhit tm sn phm t nht l -12oC
Qu trnh lm lnh ng thc phm qua 3 giai on:
- Giai on 1: Lm lnh sn phm n im ng bng
- Giai on 2: ng bng im kt tinh (tkt = const)
- Giai on 3: Kt thc qu trnh lm lnh ng v tip
tc h nhit sn phm ti nhit cn thit bo qun lnh ng.
Khi lm lnh ng do to thnh cc lp tinh th t pha b mt
v tm nn ngn cn qu trnh truyn nhit su vo bn trong.

4.1.4.1 Xc nh thi gian kt tinh nc trong thc phm

Thi gian kt tinh l thi gian nc trong thc phm kt tinh
thnh , trong qu trnh ny ta coi nhit ca kt tinh khng i
v bng tb.
Cng thc Plank thng c s dng xc nh thi gian
lm lnh thc phm:
q P. R. 2
(
)
=
+

v.t k
(4-9)
trong
q - Nhit lng cn thi t nhit ban u n nhit kt tinh cui
cng, kCal/kg;
v - Th tch ring ca thc phm, m3/kg;
t - chnh nhit gia im ng bng ban u ca thc phm v
mi trng, oC;
- Chiu dy lp thc phm, m;
k - H s truyn nhit b mt (k c bao gi), kCal/m2.h.K;
- H s dn nhit ca thc phm, kCal/m.h.K;
P, R - Cc hng s tu thuc hnh dng thc phm.

150

4.1.4.2 Cc yu t nh hng n thi gian cp ng

1. Loi my cp ng
C nhiu loi thit b cp ng v nguyn l hot ng rt khc
nhau. Thit b gi cng bc tip xc v lm lnh sn phm, c loi
tip xc l b mt cc tm kim loi, nhng c loi th sn phm c
nhng trong dch N2 lng.
Do nguyn l lm lnh khc nhau nn tc s khc nhau
ng k.
i vi cng mt dng my cp ng, nhng nu s dng
phng php cp dch cho thit b bay hi khc nhau cng lm cho
thi gian cp ng thay i ng k, do h s trao i nhit bn trong
ph tuc nhiu vo phng php cp dch.
2. Nhit bung cp ng
Nhit cp ng cng thp th thi gian cp ng cng nhanh
v ngc li. V vy cn chn nhit bung hp l. Thng nhit
khng kh trong bung cp ng t l -35oC.
3. Tc gi trong bung cp ng
Tc gi cng cao th thi gian cp ng cng nhanh do h s
to nhit i lu tng, kt qu h s truyn nhit tng.
4. Nhit sn phm trc cp ng
Vic ch bin thc phm din ra trong mt thi gian kh lu, v
vy khi ch bin c khay sn phm no, ngi ta s tm cho vo
cc kho ch ng tm thi bo qun, ch cho khi lng cn
thit cho 01 m cp ng mi em cp ng.
Mt khc trong qu trnh ch bin, thc phm c p v x l
trong khng gian kh lnh. V th nhit thc phm a vo thit b
cp ng thng ch c 1012oC. Nu thi gian bo qun trong kho
ch ng lu th nhit thc phm vo cp ng cn nh hn. Nhit
thc phm vo cp ng cng thp th thi gian cp ng cng
ngn.
5. B dy sn phm cp ng
151

Thi gian cp ng cng lu nu thc phm cng dy. Ngi ta

nhn thy thi gian cp ng tng ln mt cch nhanh chng nu tng
chiu dy thc phm. Mi quan h ny khng theo qui lut tuyn tnh
m theo bc bnh phng ca chiu dy.
Cc sn phm cp ng dng khi (block) c thi gian cp
ng kh lu, nhng dng ri th thi gian ngn hn nhiu.
6. Hnh dng sn phm
Hnh dng ca thc phm cng nh hng ti tc lm lnh.
Hnh dng c lin quan ti din tch tip xc. Dng khi s c din
tch tip xc km nht, trong khi cc sn phm dng ri c din tch
tip xc rt ln nn thi gian lm lnh gim rt nhiu. Sn phm cng
nh s c din tch tip xc cng ln nn thi gian cp ng nhanh.
7. Din tch b mt tip xc
Khi din tch tip xc gia thc phm vi tc nhn hoc vi b
mt lm lnh tng th thi gian lm lnh gim. Trong t ng tip
xc, nu b mt khng phng din tch tip xc nh s lm tng thi
gian lm lnh. V th cc khay cp ng phi c b mt phng, khng
g gh li lm. Trong cc thit b ng ri nn b tr sn phm u
theo ton b khay hay bng chuyn cp ng.
Trn cc tm lc cp ng nu c bng cng c th lm gim
din tch tip xc.
8. Bao gi sn phm
Mt s sn phm cp ng c ng gi trc nn khi cp ng
lm tng nhit tr. c bit khi bao gi c lt cc lp kh bn trong th
to ra lp cch nhit th lm tng ng k thi gian cp ng.
9. Loi thc phm
Mi loi thc phm c mt nhit dung v nhit hm khc
nhau, do nhit lng cn thit cp ng 1kg mi loi thc
phm rt khc nhau.

152

4.1.5 Cc phng php v thit b kt ng

thc phm
Thit b cp ng c rt nhiu dng, hin nay nc ta s
dng ph bin cc h thng nh sau:
- Kho cp ng gi (Air Blast Freezer);
- T cp ng tip xc (Contact Freezer);
- T cp ng gi;
- H thng cp ng dng ri , c bng chuyn IQF;
+ H thng cp ng c bng chuyn cp ng thng
+ H thng cp ng c bng chuyn dng xon
+ H thng cp ng siu tc
- H thng cp ng nhng N2 lng

4.1.5.1 Lm ng thc phm trong khng kh lnh

Thc phm c lm lnh bng khng kh c nhit m su
i lu cng bc qua b mt. Qu truyn nhit l trao i nhit i
lu.
Sn phm cp ng c th dng block hoc dng ri, nhng
thch hp nht l dng sn phm ri.
a. u im
- Khng kh c nhit dung ring nh nn gim nhit
nhanh.
- Khi tip xc khng gy cc tc ng c hc v th gi
nguyn hnh dng kch thc thc phm, m bo thm m v kh
nng t bo v cao ca n.
- Hot ng lin tc, d t ng ho sn xut.
b. Nhc im
- Thc phm d b kh do bay hi nc b mt v d b
xi ho do tip xc nhiu vi kh O2.
c. ng dng
- ng thc phm dng ri v block cc kho v t cp ng.

153

4.1.5.2 Lm ng tip xc
Cc sn phm c t trn cc khay v c kp gia cc tm lc
cp ng. Cc tm lc kim loi bn trong rng cho mi cht lnh
chy qua, nhit bay hi t to = -40-45oC. Nh tip xc vi cc
tm lc c nhit rt thp, qu trnh trao i nhit tng i hiu qu
v thi gian lm ng c rt ngn ng k so vi lm ng dng
khi trong cc kho cp ng gi, t = 1,52 gi nu cp dch bng
bm hoc 44,5 gi nu cp dch t bnh gi mc theo kiu ngp
dch.
Truyn nhit trong t ng tip xc l dn nhit.
Phng php lm ng tip xc thng c p dng cho cc
loi sn phm dng khi (block).

4.1.5.3 Lm ng cc nhanh
Thc phm c di chuyn trn cc bng chuyn v c phun
lm lnh bng ni t lng c nhit bay hi rt thp -196oC. V th
thi gian lm lnh ng cc nhanh t 510 pht. Hin nay cc nc
pht trin ng dng rng ri phng php ny.

Bng 4-3. Cc thng s v phng php cp ng

Phng php
cp ng
Cp ng hai pha
- Chm
- Tng cng
- Nhanh
Cp ng mt
pha
- Chm
- Tng cng
- Nhanh

Nhit
tm tht 0C

Thng s khng kh
trong bung cp ng
Tc
Nhit
chuyn
, 0C
ng, m/s

Thi
gian
cp
ng

Tn
hao
khi
lng
,%

Ban
u

Cui

4
4
4

-8
-8
-8

-18
-23
-15

0,140,2
0,540,8
344

40
26
16

2,58
2,35
2,20

37
37
37

-8
-8
-8

-23
-30
-35

0,140,2
0,540,8
142

36
24
20

1,82
1,60
1,20

154

4.1.5.4 Lm ng bng hn hp v mui

Phng php ny thc hin nhng ni khng c in chy
my lnh. Khi cho mui vo nc th to nn hn hp c kh nng
lm lnh. Tu thuc vo t l mui pha m t c cc hn hp nhit
khc nhau.
Phng php ny c u im n gin d thc hin.
Nhng c nhc im l nhit hn hp to ra khng cao c
-12oC, v vy ch c kh nng bo qun trong thi gian ngn v thc
phm ti sch. Nhc im khc ca phng php ny l thc
phm mt trng lng v gim phm cht b mt.

4.1.5.5 Lm ng bng nc mui lnh

C 2 cch:
1. Ngm trong nc mui
C c xp vo gi li ri nhng vo b nc mui
c lm lnh bi gin bc hi amnic. Nc mui c lu ng
bng bm, nhit -18oC, thi gian lm ng 3 gi.
2. Phun nc mui lnh
Phng php ny c ng dng trong ch bin thu sn.
C vn chuyn trn bng chuyn v c phun nc mui lnh -25oC.
Khi ng lnh c c phun nc sch 20oC ra mui bm ln
c, cui cng c c phun nc 0oC m bng trc khi chuyn v
kho bo qun.
Theo phng php ny thi gian lm ng ngn m hao ht
trng lng t, lng mui ngm vo t. Tuy nhin phng php ny
cng lm cho thc phm ngm mui t nhiu.

155

4.1.6 X l thc phm sau cp ng

4.1.6.1 M bng sn phm ng
1. ngha
M bng l qu trnh lm ng bng 01 lp nc trn b mt
sn phm. Vic m bng c cc tc dng sau:
- Lp bng c tc dng bo v thc phm chng xi ho cc
thnh phn dinh dng do tip xc vi khng kh.
- Chng qu trnh thng hoa nc trong thc phm.
- Lm p cc sn phm.
- Tr thm lnh cho thc phm bo qun lu di.
2. Phng php m bng sn phm ng
C 2 phng php m bng: Nhng trong nc lnh v phun
nc ln b mt sn phm.
Phng php nhng m bo u hn, p hn, thc
hin n gin nhng tn hao lnh ln, sau khi nhng mt s ln th
nc b nhim bn nn phi thay th. Nc nhng c nhit khong
35oC.
Phng php phun thc hin t nhiu pha, h thng
iu khin t ng phi nhp nhng gia cc khu. Tuy nhin khi
phun mt di ca sn phm s khng c m nn phi c bin php
b sung.
Do vy ngi ta thng s dng kt hp c 2 phng
php trn l va nhng va phun. v tr phun sn phm chuyn ng
vng xung mng cha nc nn c hai mt u c m bng: mt
trn c m do phun cn mt di c m nh nc trong mng.
Phng php ny m bo u 2 mt nhng lng nc cn thit
khng nhiu v mt mt lnh khng ng k.
- Sau khi lm t b mt sn phm c trong khng kh, nc
ly lnh t thc phm v kt tinh trn b mt thc phm to thnh lp
bng bm cht b mt thc phm. tng lp bng m khng nn ko
di thi gian m bng, v nh vy s b mt nhit m nn thc hin
nhiu ln, gia cc ln xen k lm lnh tip thc phm.

156

- m u sn phm cn tin hnh m nhiu ln, khng cho cc

lp thc phm tip xc vi nhau nhiu. Chiu dy bng m t nht l
0,3mm.
Sau khi m bng xong do nhit sn phm tng nn ngi ta
a vo ti ng li ln na lm lnh thc phm.

4.1.6.2 Bao gi thc phm

bo v, bo qun v lm tng thm m thc phm, sau cp
ng thc phm c chuyn sang khu ng gi bao b. y l khu
ht sc quan trng lm tng gi tr thc phm, thu ht khch hng v
qung b sn phm. Bao b phi p ng cc yu cu c bn sau y:
- Phi kn trnh tip xc khng kh gy ra xi ho sn phm.
Mt khc phi chng thm nhp hi m hoc thot m ca thc phm.
Thng sn phm c bao bc bn trong l bao ny lng bn ngoi l
thng cactn trng sp.
- Bao b phi p v hp dn, m bo thm m cng nghip.
- Bao b dng khi d dng xp t v vn chuyn.

4.1.6.3 Ti ng thc phm

Cc mt hng thc phm sau khi cp ng c phi qua mt
s khu nh m bng v ng gi nn mt mt phn nhit. V th,
trc khi em bo qun thng ngi ta a qua thit b ti ng
li h nhit nhm bo qun tt hn.
Bung ti ng c cu to ging bung cp ng dng thng
nhng kch thc ngn hn.

4.2 h thng Kho cp ng

Nguyn l cp ng ca kho l lm lnh bng khng kh i
lu cng bc. Sn phm cp ng dng block hoc dng ri c
t trong cc khay v cht ln cc xe cp ng. Xe cp ng lm bng
vt liu inox, c nhiu tng, khong cch gia cc tng ln sau
khi xp cc khay sn phm vo vn cn khong h nht nh khng
157

kh lnh tun hon i qua. Khng kh lnh tun hon cng bc

trong kho xuyn qua khe h gia cc khay v trao i nhit v c hai
pha. Qu trnh trao i nhit y l trao i nhit i lu cng
bc, pha trn trao i trc tip vi sn phm, pha di trao i qua
khay cp ng v dn nhit vo sn phm (hnh 4-2).
Nhit khng kh trong bung cp ng t 35oC. Do
thi gian cp ng kh nhanh, i vi sn phm dng ri khong 3
gi/m, sn phm dng block khong 79 gi/m.
Dn lnh kho cp ng c th treo trn cao hoc t di nn.
i vi kho cng sut ln, ngi ta chn gii php t nn, v khi
lng dn kh nng. Khi treo trn cao ngi ta phi lm cc gi treo
chc chn t trn trn panel v treo ln cc x nh.
Dn lnh kho cp ng thng bm tuyt rt nhiu, do sn
phm cp ng cn ti v trn, nn phi c x bng thng
xuyn. Tuy nhin khng nn lm dng x bng, v mi ln x bng
bao gi cng km theo tn tht nhit nht nh, ng thi ngng lm
lnh nn thi gian x bng b ko di. Ngi ta thng chn gii php
x bng bng nc cho dn lnh kho cp ng.
S nguyn l h thng v cu to cc thit b s dng trong cc
kho cp ng tng i n gin, d ch to.
Kho cp ng c u im l khi lng hng cp ng mi m
ln. Tuy nhin, do thi gian cp ng kh lu nn kho cp ng t
c s dng.

4.2.1 S nguyn l
Trn hnh 4-1 l s nguyn l kho cp ng s dng
mi cht R22.

158

1- My nn; 2- Bnh cha; 3- Bnh ngng; 4- Bnh tch du; 5- Bnh tch lng HN; 6- Dn lnh; 7- Thp GN;
8- Bm nc GN; 9- Bnh trung gian; 10- B lc; 11- B nc; 12- Bm x bng

Hnh 4-1: S h thng lnh kho cp ng mi cht R22

159

H thng gm cc thit b chnh sau y

- My nn: H thng s dng my nn 2 cp. Cc loi my nn
lnh thng hay c s dng l MYCOM, York-Frick, Bitzer,
Copeland vv
- Bnh trung gian: i vi h thng lnh 2 cp s dng frn
ngi ta thng s dng bnh trung gian kiu nm ngang. Bnh trung
gian kiu ny rt gn, thun li lp t, vn hnh v cc thit b ph i
km t hn.
i vi h thng nh c th s dng bnh trung gian kiu tm
bn ca Alfalaval chi ph thp nhng rt hiu qu.
i vi h thng NH3, ngi ta s dng bnh trung gian kiu
ng vi y cc thit b bo v, an ton.
- Bnh tch lng hi nhit: Trong cc h thng lnh thng cc
thit b kt hp mt hay nhiu cng dng. Trong h thng frn ngi
ta s dng bnh tch lng kim chc nng hi nhit. S kt hp ny
thng lm tng hiu qu ca c 2 chc nng.
2

5
1

1- Dn lnh; 2- Qut dn lnh; 3- Trn gi; 4- Tm hng dng;

5- Xe hng
Hnh 4-2: B tr bn trong kho cp ng

160

- V kho: V kho c lp ghp t cc tm panel polyurethan, dy

150mm. Ring nn kho, khng s dng cc tm panel m c xy b
tng c kh nng chu ti trng ln. Nn kho c xy v lt cch
nhit ging nh nn kho xy (xem hnh 4-3). gi tun hon u
trong kho ngi ta lm trn gi to nn knh tun hon gi (hnh 4-2).
- Cc thit b khc: Ngoi thit b c bit c trng cho h thng
kho cp ng s dng R22, cc thit b khc nh thit b ngng t,
bnh cha cao p, thp gii nhit vv.. khng c im khc c bit no
so vi cc h thng khc.

4.2.2 Kt cu cch nhit v kch thc kho cp

ng
4.2.2.1 Kch thc kho cp ng
Kch thc kho cp ng rt kh xc nh theo cc tnh ton
thng thng v bn trong kho cp ng c b tr dn lnh c kch
thc ln t ngay di nn, h thng trn gi to knh tun hon gi,
khong h cn thit sa cha dn lnh. Phn khng gian cn li
b tr cc xe cht hng. V th da vo nng sut xc nh kch
thc kho cp ng kh chnh xc.
Kch thc kho cp ng c th tnh ton theo cc bc tnh
nh kho lnh (chng 2). Tuy nhin cn lu l i vi kho cp ng
h s cht ti nh hn kho lnh nhiu.
c s liu tham kho v tnh ton di y chng ti gii
thiu kch thc ca cc kho cp ng thng hay c s dng
cc x nghip ng lnh nc ta.
Cn lu l khi tnh theo h s cht ti cho bng 4-4 cn nhn
vi 2 mi c dung tch thc kho co ng v dung tch cha hng ch
chim khong 50% dung tch kho, phn cn li lm trn gi v lp
t dn lnh.

Bng 4-4: Kch thc kho cp ng thc t

Kho cp ng

Kch thc ngoi

DxRxC (mm)
161

Dung
tch,

H s
cht ti

- Nng sut 500 kg/m

- Nng sut 2.500 kg/m
- Nng sut 3.500 kg/m
- Nng sut 5.000 kg/m

4.500 x 2.400 x 2.800

4.500 x 4.500 x 3.000
5.400 x 4.500 x 3.000
5.400 x 5.400 x 3.000

m3
22
48
58
70

gv, kg/m3
46
104
120
140

4.2.2.2 Kt cu cch nhit kho cp ng

1. Kt cu cch nhit tng, trn
Tng v trn kho cp ng c lp ghp t cc tm panel
cch nhit polyurethan. dy ca tng kho cp ng l 150mm.
Cu to ca cc tm panel cng gm 3 lp: Hai bn l lp tn m
mu colorbond dy 0,50,6mm v gia l polyurethan (bng 4-5).
Cc tm panel cng c lp ghp bng kho camlock chc chn

Bng 4-5 : Cc lp cch nhit panel trn, tng kho cp ng

TT
1
2
3

Lp vt liu
Lp tn
Lp polyurethan
Lp tn

dy
0,5 0,6mm
150mm
0,5 0,6mm

H s dn nhit
45,3
0,0180,020 W/m.K
45,3

2. Kt cu cch nhit nn
Kt cu cch nhit nn xy ca kho cp ng c trnh by trn
hnh 4-3 v bng 4-6. Kt cu cch nhit nn c cc c im sau:
trnh ci nn kho do hin tng ng pha di nn,
ngay di lp b tng di cng c b tr cc ng thng gi. ng
thng gi l cc ng PVC 100 t cch nhau khong 1000mm, i
dch dc, hai u ng a ln khi nn gi bn ngoi c th vo ra
ng, nhm thng gi trnh ng bng.
lp b tng, ti trng dn lnh v xe hng pha trn trnh
dt lp cch nhit, ngi ta b tr xen k trong lp cch nhit cc
gi g. Gi g c lm t loi g tt chng mi mt v mc do m,
thng s dng g nhm 2. Khong cch hp l ca cc gi g l
162

10001500mm. Pha trn v di lp cch nhit l cc lp giy du

chng thm b tr 2 lp, cc u ghp m c dn kn trnh m thm
nhp lm mt tnh cht cch nhit lp vt liu. Vt liu cch nhit nn
c th l styrofor hoc polyurethan dy 200mm. trnh nc bn
trong v ngoi kho c th chy xung cc lp cch nhit nn theo cc
tm panel tng, st chn panel tng, pha trong v pha ngoi ngi
ta xy cao mt khong 100mm.

Bng 4-6: Cc lp cch nhit nn kho cp ng

STT

Lp vt liu

1
2
3
4
5
6
7

Lp va trng nn
Lp b tng ct thp
Lp giy du chng thm
Lp cch nhit
Lp giy du chng thm
Lp hc n qut lin tc
Lp b tng
525 1150

4500
1150

1150

525

Chiu dy,
mm
10 20
75100
2
200
2
0,1
150 200

H s dn nhit
W/m.K
0,78
1,28
0,175
0,018 0,020
0,175
0,70
1,28

G nn 200x150

750

ng PVC 100

MT CT A-A

3000

3400

5400
1300

1300

4500

750

1300

G nn 200x150

Hnh 4-3: Kt cu kho cp ng 3,5 Tn/m

163

Trc khi lt lp cch nhit, trn b mt lp b tng nn mng

ngi ta qut mt lp hc n lin tc chng thm nc t di nn
mng ln lp cch nhit.

4.2.3 Tnh nhit kho cp ng

Tn tht nhit kho cp ng gm c:
- Tn tht nhit qua kt cu bao che.
- Tn tht nhit do lm lnh sn phm, khay cp ng, xe cp
ng v tn tht nhit do chm nc cho sn phm (dng block)
- Tn tht nhit do vn hnh
+ Nhit do m ca
+ Nhit do x bng
+ Nhit do n chiu sng
+ Tn tht do ngi vo ra kho.
+ Nhit do ng c qut thi ra

4.2.3.1 Tn tht do truyn nhit qua kt cu bao che

Tn tht qua kt cu bao che c tnh theo cng thc:
Q1 = Q11 + Q12, W
(4-10)
Q11 - Tn tht qua tng, trn, W;
Q12 - Tn tht qua nn, W.
1. Tn tht qua tng, trn
Q11 = k.Ft.t, W
(4-11)
Ft - Din tch tng v trn, m2 ;
t = tKKN tKKT ;
tKKN - Nhit khng kh bn ngoi tng, oC
tKKT - Nhit khng kh bn trong kho cp ng tKKT =-35 oC
k - H s truyn nhit ca tng, trn, W/m2.K

164

k=

1
1

i
1
+
i 2

1
(4-12)
1 - H s to nhit bn ngoi tng, c th ly 1= 23,3 W/m2.K;
2 - H s to nhit bn trong, ly 2 = 10,5 W/m2.K tng ng vi
trng hp khng kh i lu cng bc mnh trong kho.
2. Tn tht qua nn
Nn kho cp ng c thng gi nn c th tnh tn tht nhit
theo cng thc sau y
Q12 = k.F.(tN - tKKT), W
(4-13)
2
F - Din tch nn, m ;
tN - Nhit trung bnh ca nn, oC;
tKKT - Nhit khng kh trong kho cp ng, tKKT = -35oC;
H s truyn nhit k c tnh tng t ging tng.

4.2.3.2 Nhit do lm lnh sn phm

Nhit do lm lnh sn phm Q2 gm:
- Nhit do lm lnh thc phm Q21, W;
- Nhit do lm lnh khay cp ng Q2 , W;
- Nhit do lm lnh xe cp ng Q23 , W;
- Ngoi ra mt s sn phm khi cp ng ngi ta tin hnh
chm thm nc m 01 lp bng trn b mt lm cho b mt
phng, p, chng xi ho thc phm, nn cng cn tnh thm tn tht
do lm lnh nc Q24
1. Nhit do lm lnh sn phm Q21
Tn tht nhit do sn phm mang vo c tnh theo cng thc
sau:
Q 21 = M .

(i1 i 2 )

,W

(4-14)
M Khi lng thc phm cp ng cho mt m, kg;
i1, i2 - Entanpi ca sn phm nhit u vo v u ra, J/kg;
165

Nhit sn phm u vo ly theo nhit mi trng. Mt

s mt hng cp ng trc khi cp ng c lm lnh kho ch
ng, nn c th ly nhit u vo t1 = 1012oC.
Nhit trung bnh u ra ca cc sn phm cp ng phi t
-18oC
- Thi gian cp ng ca mt m. Thi gian cp ng ca cc kho
cp ng tu thuc v dng sn phm: dng ri l 3 gi; dng block
l 79 gi.
2. Nhit do lm lnh khay cp ng Q22
Tn tht nhit do khay cp ng mang vo c xc nh:
Q 22 = M kh .

C p .(t1 t 2 )

,W

(4-15)
Mkh - Tng khi lng khay cp ng, kg;
Cp - Nhit dung ring ca vt liu khay cp ng, J/kg.K;
+ Vt liu nhm: Cp = 921 J/kg.K;
+ Tn trng km: Cp = 460 J/kg.K
t1, t2 - Nhit khay trc v sau cp ng, oC;
- Thi gian cp ng, giy.
i vi kho cp ng, thc phm thng c t trn cc khay
cp ng loi 5kg.
Cc c tnh k thut ca khay 5 kg c dn ra trn bng 4-7.
Bng 4-7: Thng s k thut khay cp ng
STT
1
2
3
4

Thng s
Kch thc
Vt liu
Khi lng khay
Khi lng thc phm

166

Gi tr
726 x 480 x 50
Nhm tm, dy 2mm
2,7 kg
5 kg

150 150 150 150 150 150 150 150 150

1380

1590

210

30x30
INOX

570

960

Hnh 4-4: Cu to xe cp ng
3. Nhit do lm lnh xe cp ng Q23
Xe cp ng c ch to t vt liu inox dng cc khay cp
ng. Trn hnh 4-4 l xe cp ng loi cha 125 kg hng danh nh,
gm c 3 ngn v 9 gi . Khi lng ca xe l khong 40 kg.
Q 23 = M X .

C pX .(t1 t 2 )

,W

(4-16)
CpX - Nhit dung ring ca vt liu xe cp ng, J/kg.K. Xe cp
ng lm bng inox.
Mx - Tng khi lng xe cht hng, kg
Mx = n . mx
n S lng xe s dng;
mx Khi lng mi xe cp ng, kg;
t1, t2 - Nhit xe trc lc vo cp ng v sau khi cp ng
xong, oC.
4. Nhit do lm lnh nc chm Q24

167

Ch c sn phm dng block mi cn chm nc. i vi sn phm

dng ri qu trnh m bng thc hin sau cp ng bn ngoi, sau
c th a vo khu ti ng.
Q24 = M n .

qo

,W

(4-17)
Mn Tng khi lng nc chm, kg;
Khi lng nc chm chim khong 5% khi
lng hng cp ng, thng ngi ta chm dy khong 0,51,0mm;
- Thi gian cp ng, Giy;
qo - Nhit lng cn lm lnh 1 kg nc t nhit ban u
n khi ng hon ton, J/kg.
Nhit lm lnh 1 kg nc t nhit ban u n khi ng
hon ton qo c xc nh theo cng thc:
qo = Cpn.t1 + r + Cp.t2, J/kg
(4-18)
: Cpn = 4186 J/kg.K;
Cpn - Nhit dung ring ca nc
r
- Nhit ng c
:
r = 333600 J/kg;
Cp - Nhit dung ring ca
: Cp = 2090 J/kg.K;
t1 - Nhit nc u vo, ly t nc lnh ch bin t = 57oC;
t2 - Nhit sau cp ng bng nhit trung bnh ca sn
phm, tm ly : t2 = -15-18oC.
Thay vo ta c:
(4-19)
qo = 4186.t1 + 333600 + 2090.t2, J/kg

4.2.3.3 Tn tht nhit do vn hnh

Tn tht vn hnh bao gm:
- Tn tht do m ca
Q31, W;
- Tn tht do x bng Q32, W;
- Tn tht do n chiu sng Q33, W;
- Tn tht do ngi to ra Q34, W;
- Tn tht do ng c qut Q35, W.

168

Q3 = Q31 + Q32 + Q33 + Q34 + Q35, W

(4-20)
1. Nhit do m ca Q31
Trong qu trnh vn hnh cc kho cp ng, ngi vn hnh
trong nhiu trng hp cn phi m ca vo kim tra hng, cc thit
b v chm nc, nn khng kh thm nhp vo phng gy ra tn tht
nhit. Lng nhit do m ca rt kh xc nh. C th xc nh lng
nhit m ca ging nh kho lnh nh sau:
Q31 = B.F, W
(4-21)
2
B - dng nhit ring khi m ca, W/m ;
F - din tch bung, m2.
Dng nhit ring khi m ca ph thuc vo din tch bung ca
kho cp ng c a ra bng di y:
Bng 4-8 Dng nhit ring do m ca
B, W/m2
50150m2
15

< 50m2
32

> 150m2
12

2. Tn tht nhit do x bng

Ging nh kho lnh, kho cp ng nhit x bng i b phn lm
tan bng dn lnh v c x ra ngoi kho, mt phn truyn cho
khng kh trong phng, kt qu sau khi x bng, nhit trong phng
tng ln ng k . V vy cn tnh n tn tht do x bng mang vo.
Tn tht nhit do x bng mang vo c tnh theo biu thc sau:
Q32 =

,W

(4-22)

Trong :
- Thi gian cp ng, giy;
Q32 Tn tht nhit do x bng mang vo, W;

169

Q- Tng nhit lng do x bng truyn cho khng kh c th tnh

theo t l phn trm lng nhit x bng hoc da vo mc tng
nhit trong sau khi x bng:
Q = KK.V.CP.t, J
(4-23)
KK Khi lng ring ca khng kh, KK 1,2 kg/m3;
V- Dung tch kho cp ng, m3 ;
Cp Nhit dung ring ca khng kh, J/kg.K ;
t - tng nhit khng kh trong kho sau x bng, oC
3. Dng nhit do chiu sng bung Q33
Dng nhit do chiu sng c th tnh theo cng thc sau:
Q33 = N
(4-24)
N - Cng sut n chiu sng, W.
Nu khng c s liu ca n chiu sng kho cp ng c th cn
c vo mt chiu sng cn thit cho kho xc nh cng sut n.
4. Dng nhit do ngi to ra Q34
i vi kho cp ng, trong qu trnh cp ng rt t khi c ngi
vn hnh bn trong kho, tn tht ny c th b qua. Khi cp ng
cc sn phm block, ngi ta c th tm dng chm nc cho
hng, qu trnh ny to nn mt tn tht nhit nht nh.
Dng nhit do ngi to ra c xc nh theo biu thc:
Q34 = 350.n, W
(4-25)
n - s ngi lm vic trong bung.
350 - nhit lng do mt ngi thi ra khi lm cng vic nng nhc:
q=350 W/ngi.
S ngi lm vic trong kho cp ng c 12 ngi
5. Dng nhit do cc ng c qut Q35
Dng nhit do cc ng c qut dn lnh c th xc nh theo biu
thc:

170

Q35 = 1000.N ; W
(4-26)
N - cng sut ng c in, kW.
Cc bung cp ng c t 2-4 qut, cng sut ca qut t 12,2 kW
Khi b tr ng c ngoi kho cp ng tnh theo biu thc:
Q35 = 1000.N. , W
(4-27)
- hiu sut ng c

4.2.4 Cu to mt s thit b chnh

Trong h thng lnh kho cp ng s dng mi cht R22
ngi ta thng s dng bnh trung gian kiu nm ngang v bnh hi
nhit tch lng. Di y chng ti xin gii thiu cu to v c im
ca cc bnh .

4.2.4.1 Bnh trung gian kiu nm ngang

B

20A

20A

10A

125

ng trao i
nhit 15A

167

125

A
40A

100 100

250

225

225

225

225

250

250

E
40A

200

A- Mi cht ra; B- Dch lng vo; C- Dch lng ra; D- ng tit lu;
E- ng mi cht vo

Hnh 4-5: Bnh trung gian kiu nm ngang R22

Trn hnh 4-5 trnh by cu to bnh trung gian kiu nm ngang
thng s dng cho h thng R22.
Bnh trung gian kiu nm ngang c cu to ging bnh ngng
nhng kch thc nh hn. Trong bnh mi cht cui qu trnh nn

171

cp 1 c a vo bn trong ng trao i nhit, dch lng cao p i

bn ngoi ng
Cc tm ngn c tc dng lm dch lng cao p i theo ng
dch dc qu trnh trao i nhit u v hiu qu hn.
Bnh trung gian kiu nm ngang c cu to gn, hiu qu trao
i nhit cao, gi thnh r, cc thit b ph i km t.

4.2.4.2 Bnh hi nhit tch lng

Bnh tch lng hi nhit kt hp 2 chc nng: tch lng v hi
nhit
- Dng dch lng t bnh trung gian (hoc bnh cha cao p) c
a qua ng xon qu lnh.
- Mi cht sau dn lnh trc khi c ht v my nn c a
vo bnh tch lng tch cc git lng cn li
508

135

120

E
80A

A
80A

50

A-A

A
6x70=420 50
1130

480

10

455

B
32A

75

135

D
32A

C
15A

390

A- Ga vo; B- Lng ra; C- Hi lng; D- Lng vo; E- Ga ra

Hnh 4-6: Bnh tch lng hi nhit

172

4.3 h thng T CP ng TIP XC

4.3.1 Cu to t cp ng
T cp ng tip xc c s dng cp ng cc mt hng dng
block. Mi block thng c khi lng 2 kg.
Trn hnh 4-7 l cu to ca mt t cp ng tip xc. T gm
c nhiu tm lc cp ng (freezer plates) bn trong, khong cch gia
cc tm c th iu chnh c bng ben thu lc, thng chuyn dch
t 50105mm. Kch thc chun ca cc tm lc l
2200Lx1250Wx22D (mm). i vi t cp ng ln t 2000 kg/m
tr ln, ngi ta s dng cc tm lc ln, c kch thc l
2400Lx1250Wx22D (mm). Sn phm cp ng c t trong cc
khay cp ng sau t trc tip ln cc tp lc hoc ln cc mm
cp ng, mi mm c 4 khay. t trc tip khay ln cc tm lc tt
hn khi c khay v hn ch c nhit tr dn nhit. Trn hnh 4-10
gii thiu cch sp xp cc khay cp ng trn cc tm lc.
Ben thu lc nng h cc tm lc t trn t cp ng. Pittng v
cn dn ben thu lc lm bng thp khng r m bo yu cu v sinh.
H thng c b phn phi du cho truyn ng bm thu lc.
Khi cp ng ben thu lc p cc tm lc cho cc khay tip xc
2 mt vi tm lc. Qu trnh trao i nhit l nh dn nhit. Trong cc
tm lc cha ngp dch lng nhit m su -40-45oC .
Theo nguyn l cp dch, h thng lnh t cp ng tip xc c
th chia ra lm cc dng sau:
- Cp dch t bnh trng trn (c chc nng ging bnh gi mc
- tch lng). Vi t cp dch dng ny, dch lng chuyn dch dn
vo cc tm lc nh chnh lch ct p thu tnh, nn tc chuyn
ng chm v thi gian cp ng lu 46 gi/m
- Cp dch nh bm dch. Mi cht chuyn ng vo cc tm
lc di dng cng bc do bm to ra nn tc chuyn ng ln,
thi gian cp ng gim cn 1h30 n 2h30 pht/m. Hin nay ngi
ta thng s dng cp dch dng ny.

173

- Ngoi cc t cp ng s dng cc phng php cp dch nu

trn, vn cn c dng t cp ng cp dch bng tit lu trc tip.
Trong trng hp ny, mi cht bn trong cc tm lc dng hi bo
ho m nn hiu qu truyn nhit khng cao, kh nng lm lnh km,
thi gian cp ng keo di.
Pha trn bn trong t l cm ben va l gi nng cc tm lc v l
tm p khi ben p cc tm lc xung. cc tm lc khng di chuyn
qua li khi chuyn ng, trn mi tm lc c gn cc tm nh hng,
cc tm ny lun ta ln thanh nh hng trong qu trnh chuyn
ng. Bn trong t cn c ng gp cp lng v hi ra. Do cc tm lc
lun di chuyn nn, ng ng mi cht ni t cc ng gp vo cc
tm lc l cc ng ni mm bng cao su chu p lc cao, bn ngoi c
li inox bo v.
Trn t cp ng ngi ta t bnh trng trn, h thng
my nn thu lc ca ben v nhiu thit b ph khc.
Khung sn v t c ch to t thp chu lc v g trnh cu
nhit. tng tui th cho g ngi ta s dng loi g satimex c tm
du.
Vt liu bn trong t lm bng thp khng r, m bo iu kin v
sinh thc phm.

174

Hnh 4-7: T cp ng tip xc

V t c hai b cnh ca hai pha: b 4 cnh v b 2 cnh, cch
nhit polyurethan dy 125150mm, hai mt bc inox dy 0,6mm.
Tm lc trao i nhit lm t nhm c c bn c hc v chng
n mn cao, tip xc 2 mt. T c trang b nhit k theo di nhit
bn trong t trong qu trnh vn hnh.
Thng s k thut ca t nh sau:
- Kiu cp ng
: Tip xc trc tip, 2
mt
- Sn phm cp ng
: Tht, thu sn cc
loi
- Nhit sn phm u vo: +10oC 12oC
- Nhit trung bnh sn phm sau cp ng
: -18oC

175

- Nhit tm sn phm sau cp ng

- Thi gian cp ng
+ Cp dch t bnh trng trn

: -12oC
: 4 6

gi
+ Cp dch bng bm

1,5 2,5 gi
+ Cp dch bng tit lu trc tip : 79 gi
- Khay cp ng
: Loi 2 kg
o
- Nhit chm nc : 36 C
- Mi cht lnh NH3/R22.

4.3.2 S nguyn l h thng lnh

4.3.2.1 S nguyn l t cp ng cp dch t bnh
trng trn
Trn hnh 4-8 v 4-9 l s nguyn l t cp ng tip xc
s dng mi cht NH3 v R22 cp dch t bnh trng trn. Nguyn l
cp dch da trn ct p thu tnh.
Theo s ny, mi cht c tit lu vo mt bnh gi l bnh
trng trn. Bnh trng trn thc cht l bnh gi mc tch lng, c 2
nhim v:
- Cha dch nhit thp cp cho cc tm lc. Bnh
phi m bo duy tr trong cc tm lc lun lun ngp y dch lng,
nh vy hiu qa trao i nhit kh cao.
- Tch lng mi cht ht v my nn, trnh khng gy
ngp lng my nn. m bo khng ht lng v my nn trn bnh
trng trn c trang b van phao duy tr mc lng, khi mc lng vt
qu mc cho php th van phao tc ng ngt in van in t cp
dch vo bnh trng trn. Ngoi ra trong bnh cn c th c cc tm
chn ng vai tr nh cc nn chn trong bnh tch lng trnh ht
m v my nn.

176

Van tit lu s dng cho bnh trung gian v bnh trng trn
trong h thng ny l van tit lu tay.
V mi cht lnh, c th s dng R22 hoc NH3, ngy nay
ngi ta c thin hng s dng NH3 v R22 l hp cht HCFCs s b
cm do ph hu tng zn v gy hiu ng nh knh trong tng lai.
T cp ng tip xc l mt trong nhng thit b khng th
thiu c ca nh my ch bin thu sn v thc phm xut khu.

177

1- My nn; 2- Thp gii nhit; 3- Bnh cha cao p; 4- Bnh ngng; 5-Bnh tch du; 6- Bnh trung
gian; 7- Bnh tch lng; 8- Bnh trng trn; 9- T cp ng; 10-Bnh thu hi du

Hnh 4-8: S nguyn l t cp ng NH3 cp dch t bnh trng trn

179

1- My nn; 2- Thp gii nhit; 3- Bnh cha cao p; 4- Bnh ngng; 5-Bnh tch du; 6- Bnh tch
lng hi nhit; 7- Bnh trung gian; 8- Bnh trng trn; 9- T cp ng; 10- B lc m mi cht

Hnh 4-9: S nguyn l t cp ng R22 cp dch t bnh trng trn

180

T cp ng hot ng theo nguyn l cp dch t bnh trng

trn, trc y s dng rt rng ri do h thng thit b n gin, d
vn hnh, chi ph u t t hn so vi cp dch bng bm nhng do
tc mi cht chuyn ng bn trong cc tm lc chm nn thi gian
cp ng tng i di t 46 gi/m.
Hin nay, trc yu cu v v sinh thc phm i hi phi hn ch
thi gian cp ng nn ngi ta t s dng s kiu ny, m chuyn
sang s dng s cp dch bng bm

4.3.2.2 S nguyn l t cp ng cp dch nh bm

Trn hnh 4-10 l s nguyn l h thng t cp ng tip xc
s dng bm cp dch. Theo s ny, dch lng c bm bm
thng vo cc tm lc nn tc chuyn ng bn trong rt cao, hiu
qu truyn nhit tng ln r rt, do gim ng k thi gian cp
ng. Thi gian cp ng ch cn khong 1gi 302 gi 30.
Tuy nhin h thng bt buc phi trang b bnh cha h p.
Bnh cha h p ng vai tr rt quan trng, c th:
- Cha dch cung cp n nh cho bm hot ng.
- m nhim chc nng tch lng: Do dch chuyn ng qua
cc tm lc l cng bc nn u ra cc tm lc vn cn mt lng
ln lng cha bay hi, nu a trc tip v u ht my nn s rt
nguy him, a vo cc bnh tch lng nh th khng c kh nng tch
ht v lng lng qu ln. V th ch c bnh cha h p mi c kh
nng tch ht lng lng ny.
Bnh cha h p c dung tch kh ln, tng ng bnh cha cao
p, c bc cch nhit polyurethan dy khong 200mm, bn ngoi
bc inox thm m. Bnh c bo v bng: 03 van phao, van an ton.
Nhim v ca cc van phao nh sau:
- Van phao trn cng, bo v mc dch cc i, ngn nga ht
lng v my nn. Khi mc dch trong bnh t n mc cc i, van
phao ny tc ng ng van in t cp dch vo bnh trng trn.
- Van phao gia, bo v mc dch trung bnh, tc ng m van in
t cp dch cho bnh.
181

- Van phao di cng bo v mc dch thp, y l mc dch

s c. Khi dch lng qu thp, s tc ng dng bm, trnh bm lm
vic khng c dch.
Bnh trung gian kiu t ng ca t cp ng c bo v bng
02 van phao, 01 van an ton. Nhim v ca cc van phao nh sau:
- Van phao trn, bo v mc lng cc i, ngn nga ht m v
my nn cao p. Khi mc lng dng ln cao, van phao s tc ng
ng van in t cp dch vo bnh.
- Van phao di, bo v mc dch cc tiu: Khi mc dch
trong bnh qu thp, khng ngp ng xon rut g, nn hiu qu
lm lnh ng xon km, trong trng hp ny van phao s tc ng
m van in t cp dch cho bnh.

4.3.3 Cu to v kch thc t cp ng

4.3.3.1 Cu cch nhit v t cp ng
Cu to ca v t cp ng gm cc lp nh sau: Lp cch nhit
Polyurethan dy 150mm, c ch to theo phng php rt ngp, c
mt 40-42 kg/m3, c h s dn nhit =0,018 0,020 W/m.K, c
ng u v bm cao, hai mt trong v ngoi ca v t c
bc bng inox dy 0,6mm.
Ngoi ra bn trong v t l h thng khung chu lc lm bng thp
c m km v cc thanh g chng to cu nhit.

Bng 4-9: Cc lp cch nhit t cp ng

TT
1
2

Lp vt liu
Lp inox
Lp polyurethan
- Vch t
- Ca t

dy
mm
0,5 0,6
150
125
182

H s dn nhit
W/m.K
22
0,0180,020

Lp inox

0,5 0,6

183

22

1- My nn; 2- Bnh cha cao p; 3- Dn ngng; 4-Bnh tch du; 5- Bnh cha h p; 6- Bnh trung gian;
7- T cp ng; 8 - Bnh thu hi du; 9 -Bm dch; 10- Bm nc gii nhit

Hnh 4-10: S nguyn l t cp ng NH3, cp dch bng bm

185

4.3.3.2 Xc nh kch thc t cp ng

Kch thc ca t cp ng c xc nh cn c vo kch
thc v s lng tm lc, cc khong h cn thit bn trong v
cc pha ca cc tm lc.
1. Kch thc, s lng khay v cc tm lc cp ng
Khi cp ng cc mt hng thu sn v tht, thng c sp
xp trn cc khay cp ng tiu chun loi 2 kg.
- Kch thc khay cp ng tiu chun nh sau:
+ y trn : 290 x 210
+ y di : 280 x 200
+ Cao
: 70mm
- Kch thc tm lc cp ng
+ 2200 x 1250 x 22 mm
- S khay trn 01 tm lc, c b tr trn hnh: 36 Khay (xem
hnh 4-11)
- Khi lng hng trn 01 tm lc
36 x 2 kg = 72 kg
- Khi lng trn 01 tm lc k c nc chm (khi lng danh
nh)
m = 72 / 70% = 103 kg
- S lng tm lc c cha hng
N1 =

M
M
=
m 103

M - Khi lng hng nhp cho 01 m (khi lng danh nh),

kg
- S lng tm lc
N = N1 + 1
Bng 4-10 di y l s lng tm lc thc t ca cc t cp
ng loi 2200x1250x22mm.

Bng 4-10: S lng cc tm lc

STT
Nng sut t
1
- T 500 kg/m
186

S tm lc
6 Tm

2
3
4
5
13

210

13

210

13

210

13

210

13

9 Tm
11 Tm
16 Tm
21 Tm
210

13

210

13

210

13

210

290

30

290

30

1250

290

30

290

22

210

- T 750 kg/m
- T 1000 kg/m
- T 1500 kg/m
- T 2000 kg/m

2200

Hnh 4-11: B tr khay cp ng trn tm lc

Vi t 2000 kg/m tr ln nu s dng cc tm lc ln loi
2400Lx1250Wx22D mm th kch thc ca t cng s khc.
2. Kch thc t cp ng tip xc
Kch thc t cp ng c xc nh da vo kch thc v
s lng cc tm lc
a. Xc nh chiu di bn trong t
- Chiu di cc tm lc: l1 = 2200 mm
- Chiu di bn trong t cp ng bng chiu di ca tm lc
cng vi khong h hai u.

187

Khong h 02 u cc tm lc va lp t cc ng gp,
khng gian lp t v co gin cc ng mm v lp cc ng dn hng
cc tm lc. Khong h l 400mm. Vy chiu di trong ca t l:
L1 = 2200 + 2x400 = 3000mm
Chiu di ph b : L = L 1 + 300 = 3300mm
b. Xc nh chiu rng bn trong t
Chiu rng bn trong t bng chiu rng ca cc tm lc cng
thm khong h 2 bn = 125mm
W1 = 1250 + 2x125 = 1500mm
Khi lp cc cnh ca t, mt phn 45mm cnh lt vo
bn trong t v phn cn li 80mm nh ra ngoi, v vy, kch thc
b rng ph b l:
W = W1 + 2x80mm = 1660mm
c. Xc nh chiu cao bn trong t
Khong cch cc i gia cc tm lc hmax = 105mm
Chiu cao bn trong t:
H1 = N1 x 105 + h1 + h2
N1 - S tm lc cha hng: N1 = N - 1
h1 - Khong h pha di cng cc tm lc: h1 = 100mm
h2 - Khong h pha trn: h2 = 400 450mm
Chiu dy cch nhit ca cc t cp ng l 150mm. V vy
kch thc bn ngoi v bn trong ca t cp ng c xc nh
theo bng di y :
Bng 4-11: Thng s ca t cp ng thc t
T cp ng
- T 500 kg/m
- T 750 kg/m
- T 1000 kg/m
- T 1500 kg/m
- T 2000 kg/m

Cng sut S tm
ben, kw lc N
0,75
6
0,75
9
0,75
11
1,5
16
1,5
21

Kch thc DxRxC (mm)

Bn trong
Bn ngoi
3000x1500x1075 3300x1660x1375
3000x1500x1390 3300x1660x1690
3000x1500x1600 3300x1660x1900
3000x1500x2125 3300x1660x2425
3000x1500x2650 3300x1660x2950

188

4.3.4 Tnh nhit t cp ng

Tn tht nhit trong t cp ng gm c:
- Tn tht nhit qua kt cu bao che
- Nhit do lm lnh sn phm, khay cp ng v do nc chm
mang vo
- Nhit lm lnh cc thit b trong t.

4.3.4.1 Tn tht do truyn nhit qua kt cu bao che

Kt cu bao che ca t gm c vch t v ca t. Do chiu dy
cch nhit vch t v ca t khc nhau nn cn phi phn bit tn
tht Q1 ra hai thnh phn: Vch t v v t. Trong trng hp tng
qut:
Q1 = [ kv.Fv + kc.Fc ].t , W
(4-28)
Fv, Fc - Din tch b mt vch v ca, m2;
t = tKKN tKKT ;
tKKN - Nhit khng kh bn ngoi tng, oC;
tKKT - Nhit khng kh bn trong kho cp ng tt =-35 oC
kv, kc - H s truyn nhit qua vch v ca t, W/m2.K.

Bng 4-12: Din tch xung quanh ca t cp ng

T cp ng
- T 500 kg/m
- T 750 kg/m
- T 1000 kg/m
- T 1500 kg/m
- T 2000 kg/m

Din tch tng, trn,

nn t (m2)
16
18
19
20
22

Din tch ca t
(m2)
9
11
14
16
19

k - H s truyn nhit ca vch v ca t c xc nh theo cng

thc:

189

k=

i
1
+
i 2

(4-29)
1 - H s to nhit bn ngoi tng 1= 23,3 W/m2.K
2 - H s to nhit i lu t nhin bn trong t, ly 2 = 8 W/m2.K .

4.3.4.2 Tn tht do sn phm mang vo

Tn tht Q2 gm:
- Tn tht do sn phm mang vo Q21
- Tn tht lm lnh khay cp ng Q22.
- Tn tht do chm nc Q23
1. Tn tht do lm lnh sn phm
Tn tht nhit do lm lnh sn phm c tnh theo cng thc
sau:
Q 21 = M .

(i1 i 2 )

,W

(4-30)
M Khi lng sn phm ca mt m cp ng, kg;
i1, i2 - Entanpi ca sn phm nhit u vo v u ra ca sn
phm, J/kg;
Nhit sn phm u vo ly 1012 oC do sn phm c
lm lnh kho ch ng.
Nhit trung bnh u ra ca cc sn phm cp ng phi t
o
-18 C
- Thi gian cp ng ca mt m, giy. Thi gian cp ng ca t
ph thuc phng php cp dch: Cp dch t bnh trng trn =45
gi, cp dch bng bm =1,52,5 gi
2. Tn tht do lm lnh khay cp ng

190

Q 22 = M kh .

C p .(t1 t 2 )

,W

(4-31)
Mkh - Tng khi lng khay cp ng, kg;
Cp - Nhit dung ring ca vt liu khay cp ng, J/kg.K;
t1, t2 - Nhit khay trc v sau cp ng, oC;
Khay dng cho t cp ng l loi khay 2kg.
3. Tn tht do chm nc
Tn tht do chm nc c tnh theo cng thc sau y:
Q 23 = M n .

qo

,W

(4-32)
Mn - Khi lng nc chm, kg
Khi lng nc chm chim khong 5% khi
lng hng cp ng, thng ngi ta chm dy khong 0,51,0mm.
qo - Nhit lng cn lm lnh 1 kg nc t nhit ban u t
o
= 57 C n nhit sau cng ca sn phm t2 = -15-18oC , J/kg

4.3.4.3 Tn tht do lm lnh cc thit b trong t

c im lm vic ca t cp ng ng tip xc l theo tng
m, khc vi kho lnh lm vic lu di. V th trc mi m cp ng
cc thit b trong t c nhit khc ln, khi cp ng, mt lng
nhit ng k tiu hao lm lnh cc thit b . Nhit lm lnh cc
thit b trong t rt kh xc nh v cc thit b trong t a dng, gm
nhiu vt liu khc nhau, khi lng thng kh xc nh chnh xc.
Ngoi cc tm lc lm bng vt liu nhm c, cn c h thng
cm cc tm lc, cc thanh dn hng, cc ng gp mi cht bng
thp.
Q3 =

m .C
i

pi

.t

(4-33)

,W

191

mi Khi lng thit b th i, kg;

Cpi Nhit dung ring ca thit b th i, J/kg.K;
t - chnh nhit ca cc thit b trong t trc v sau cp ng,
o
K;
- Thi gian lm vic ca mt m cp ng, giy.

4.3.5 Cu to mt s thit b chnh

* Bnh trng trn
Trn hnh 4-12 trnh by cu to cua bnh trng trn thng hay s
dng cho cc t cp ng tip xc.
Bnh trng trn v thc cht l bnh gi mc tch lng c s
dng gi mc dch trong cc tm lc v tch lng mi cht v my
nn.
Bnh c cu to dng tr, t nm ngang, pha di c ng lng
ra n cc tm lc v ng hi t cc tm lc vo bnh. ng hi vo
bnh c a ln pha trn b mt thong ca lng trong bnh to
nn vng tun hon t nhin ca mi cht lnh lng. ng hi ra bnh
v my nn c un cong v b tr c 01 on nm ngang dc pha
trn khoang hi thn bnh. Trn on nm ngang ngi ta khoan
cc l nh 10 ht hi phn trn ca ng, nhm trnh ht m.
ng cp dch sc vo ct lng qu lnh khi lng trong bnh mt
cch nhanh chng. Bnh thng trang b 01 van phao nhm khng ch
mc dch cc i bo v my nn khi b ht m. Khi lp t, bnh
trng trn c lp ngay trn nc t va thun li lp t va d i
ng ng.

192

80A

20A

15A

1780
140

1500
350

140
550

200

10

400

10

508

508

200
G

50

20A

H
15A

250

150

700

200

300

150

400
D

80A

65A

c h i t it n g h t

30
30

90

30
30

80 50

19 x 30mm = 570mm
750

50

30
30

A- ng lp van phao; B- ng lp van an ton v p k; C- ng mi cht v

my nn; D- ng mi cht vo bnh; E- ng lng ra; G- ng cp dch vo;
H- ng lp van phao

Hnh 4-12: Cu to bnh trng trn

4.4 H THNG T CP ng gi
T cp ng gi c s dng cp ng cc sn phm ng ri
vi khi lng nh, c trang b cho cc x nghip nh v trung
bnh. Nng sut ch yu t 200 n 500 kg/h. Trong trng hp khi
lng nhiu, ngi ta chuyn sang cp ng dng c bng chuyn
I.Q.F. Thit b chnh ca h thng l t ng lm lnh nh gi cng
bc. Cu to v hnh dng b ngoi tng t t ng tip xc. Bn
trong t c cc cm dn lnh, qut gi, h thng gi t cc khay cha
hng cp ng. Cc sn phm dng ri nh tm, c phil vv c
t trn khay vi mt lp mng, c lm lnh nh gi tun hon

193

vi tc ln, nhit rt thp, khong 35oC, do thi gian lm

lnh ngn.
Phng php cp dch cho t ng gi l t bnh trng trn
theo kiu ngp dch.

4.4.1 S nguyn l h thng

Trn hnh 4-13 l s nguyn l h thng lnh t ng gi s dng
mi cht NH3. c im ca s nh sau:
- Cp dch: Phng php cp dch, ngp lng t bnh trng
trn
- X bng: bng nc nh h thng bm ring.
- Kiu cp ng
: ng gi cng bc
- Nhit sn phm vo cp ng: + 1012oC
- Nhit trung bnh ca sn phm sau cp ng: - 18oC
- Nhit tm ca sn phm sau cp ng: - 12oC
- Thi gian cp ng
: 1 2 gi/m (tu
theo sn phm)
- Sn phm cp ng : Dng ri ca tm, c qua ch bin
- S ngn cp ng: 2, 4, 6 hoc 8 ngn. Mi ngn cha khong
50 hoc 62,5 kg.
Di y l cng sut v s ngn tng ng

Bng 4-13: S lng vch ngn cc t ng gi

S ngn
Cng sut, kg/h

2
100

4
125

200

250

6
300

8
400

T dng t ng gi l mt gii php rt kinh t dng cp

ng cc sn phm ng lnh ri cho cc doanh nghip nh v va v
chi ph u t b vn hnh tin li, c th chy vi s lng hng
nh v rt nh.

194

Ch trong trng hp doanh nghip c vn ln, sn lng khai

thc v ch bin nhiu th th mi cn n cc dy chuyn cp ng
I.Q.F.

195

1- My nn; 2- Thp gii nhit; 3- Bnh cha; 4-Bnh ngng; 5- Bnh tch du; 6- Bnh tch
lng; 7 Bnh trng trn; 8- T ng gi; 9- Bnh thu hi du; 10- Bnh trung gian; 11- B
nc x bng; 12- Bm x bng; 13- Bm gii nhit
197

Hnh 4-13: S nguyn l t ng gi

198

4.4.2 Kt cu v c tnh k thut t ng gi

T ng gi c cu to dng t chc chn, c th d dng vn
chuyn i ni khc khi cn. T c cu to nh sau:
- V t: Cch nhit v t bng polyurethan dy 150mm, c mt
khong 4042 kg/m3, h s dn nhit = 0,018 0,020 W/m.K.
Cc lp bao bc bn trong v bn ngoi v t l inox dy 0,6mm
T c 02 bung, c kh nng hot ng c lp, mi bung c
02 cnh ca cch nhit, kiu bn l, mi cnh tng ng m vo mt
ngn t. Kch thc ca cnh t l 800W x 1900H x 125T (mm).
Hai mt cc cnh t l 2 nox dy 0,6mm. Cnh t c trang b in tr
sy chng ng bng, bn l, tay kho bng inox, ron lm kn c kh
nng chu lnh cao.
Khung v t c gia cng t thp chu lc, m km v g
chng cu nhit ti cc v tr cn thit
- Dn lnh: C 1 hoc 2 dn lnh hot ng c lp. Dn lnh
c ng, cnh tn nhit v v l thp nhng km nng hoc bng inox.
Dn lnh c thit k s dng cho mi cht NH3. Dn lnh t
trn sn t, x bng bng nc. H thng ng ng x bng, mng
hng nc l thp m km. M t qut l loi chng m t, cnh
qut loi hng trc, c lng bo v chc chn. Lng qut v mng
hng nc c trang b in tr chng ng bng.
- Gi khay cp ng: Mi ngn c 01 gi khay cp
ng, gi c nhiu tng t khay cp ng, khong cch gia cc
tng hp l a khay cp ng vo ra v lu thng gi trong qu
trnh chy my.
- Khay cp ng: Khay c ch to bng inox dy 2mm, c
c l trn b mt khng kh tun hon d dng. Khi lng hng
trong mi khay tu thuc vo cng sut ca t m chn sao cho hp
l.

Bng 4-14: Thng s k thut t ng gi

199

Nng sut cp ng
(kg/gi)
Nhit sn phm vo/ra
Rng
Kch thc
Su
(mm)
Cao
Cch nhit
V bc
Kch thc
Ca
S lng
S bn l
Kch thc
K ng
S lng
hng
S tng
Bc k
Kch thc
Khay
S khay
Vt liu

100

200

300

400

+10 / -18oC
2750
5450
8190
10865
1975
1975
1975
1975
2300
2300
2300
2300
Polyurethan dy 125/150mm
Inox, dy 0,6mm
800W x 1900H x 125T
2
4
6
8
Inox
730L x 510W x 1900H
2
4
6
8
25
50
75
100
70
750L x 500W x 60H
25
50
75
100
Nhm

200

5600
Nuc x b ng

Nuc x b ng

2300

2
1

X sn

2200

2200

1- Dn lnh 2- Gi xp khay sn phm 3- Bnh trng trn

Hnh 4-14: Cu to t ng gi 250 kg/m

201

Hnh 4-15 Cu to bn trong t ng gi

4.4.3 Tnh nhit t ng gi

Tn tht nhit trong t cp ng gm c:
- Tn tht nhit qua kt cu bao che
- Nhit do lm lnh sn phm, khay cp ng, gi khay cp
ng v cc thit b trong t.
- Tn tht do x bng
- Tn tht do ng c qut

4.4.3.1 Tn tht do truyn nhit qua kt cu bao che

Kt cu bao che ca t gm c vch t v ca t. Do chiu dy
cch nhit vch t v ca t khc nhau nn cn phi phn bit tn
202

tht Q1 ra hai thnh phn: Vch t v v t. Trong trng hp tng

qut:
Q1 = [ kv.Fv + kc.Fc ].t
(4-34)
Fv, Fc - Din tch b mt vch v ca, m2;
t = tKKN tKKT ;
tKKN - Nhit khng kh bn ngoi tng, oC;
tKKT - Nhit khng kh bn trong kho cp ng tt =-35oC;
kv, kc - H s truyn nhit qua vch v ca t, W/m2.K;
H s truyn nhit ca vch v ca t c xc nh theo cng thc
k=

,W
i
1
+ +
1
i 2
(4-35)
1 - H s to nhit bn ngoi tng 1= 23,3 W/m2.K;
2 - H s to nhit i lu cng bc mnh bn trong t, ly 2 =
10,5 W/m2.K;
Cc lp vt liu ca panel tng, trn
1

Bng 4-15: Cc lp cch nhit t ng gi

TT
1
2
3

Lp vt liu
Lp tn
Lp polyurethan
- Vch t
- Ca t
Lp tn

dy
mm
0,5 0,6
150
125
0,5 0,6

H s dn nhit
W/m.K
45,3
0,0180,020
45,3

4.4.3.2 Tn tht do lm lnh sn phm.

Tn tht Q2 gm:
- Tn tht do sn phm mang vo Q21
- Tn tht do lm lnh khay v gi cp ng Q22.
203

- Tn tht do lm lnh cc thit b trong t Q24

1. Tn tht do lm lnh sn phm.
Tn tht nhit do lm lnh sn phm c tnh theo cng thc
sau:
Q 21 = M .

(i1 i 2 )

,W

(4-36)
M Khi lng hng trong mt m, kg;
i1, i2 - Entanpi ca sn phm nhit u vo v u ra, J/kg;
Sn phm qua ch ng ly nhit u vo t1 = 1012oC.
Nhit trung bnh u ra ca cc sn phm cp ng phi t -18oC
- Thi gian cp ng ca mt m, Giy/m. Thi gian cp ng nm
trong khong t 1,52,5 gi tu thuc vo loi sn phm.
2. Tn tht do lm lnh khay
Tn tht nhit do lm lnh khay cp ng c xc nh theo cng
thc:
Q 22 = M kh .

C p .(t1 t 2 )

,W

(4-37)
Mkh - Tng khi lng khay cp ng, kg;
Cp - Nhit dung ring ca vt liu khay cp ng, J/kg.K;
t1, t2 - Nhit khay trc v sau cp ng, oC;
i vi t ng gi thng s dng khay cp ng loi 5kg vi
cc thng s ging nh kho cp ng.
3. Tn tht do lm lnh cc thit b trong t
Cng nh t cp ng tip xc, khi tnh nhit t ng gi cn
tnh tn tht nhit do lm lnh cc thit bn trong t. Tn tht c
tnh nh sau :
Q2 3 =

m .C
i

pi

.t

,W

(4-38)
mi Khi lng thit b th i, kg;
Cpi Nhit dung ring ca thit b th i, J/kg.K;
t - chnh nhit trc v sau cp ng, oK;
204

 - Thi gian lm vic ca mt m cp ng, giy.

4.4.3.3. Tn tht x bng Q3

Ging nh cc h thng lnh c x bng khc, t ng gi sau khi
x bng nhit tng kh ln, tc l c mt phn nhit x bng
truyn cho khng kh trong phng, gy nn tn tht.
Tn tht nhit do x bng c xc nh theo cng thc:
Q3 =

,W

(4-39)
Trong :
Q3 Cng sut nhit do x bng mang vo, W;
- Thi gian cp ng, giy;
Q Lng nhit do x bng truyn khng kh trong phng (mi m
ch c ti a 01 ln x bng), cng c tnh theo hai phng php:
theo t l phn trm nhit x bng v theo mc tng nhit khng
kh trong phng. Trong trng hp tnh theo mc tng nhit khng
kh trong bung:
Q = KK.V.CPK.t
(4-40)
KK Khi lng ring ca khng kh, KK 1,2 kg/m3;
V- Dung tch t ng gi, m3 ;
CpK Nhit dung ring ca khng kh, J/kg.K;
t - tng nhit khng kh trong t sau x bng, oC.

4.4.3.4 Tn tht do ng c qut

Dng nhit do cc ng c qut dn lnh c th xc nh theo biu
thc:
Q4 = 1000.n.N ; W
(4-41)
N - Cng sut ng c in, kW;
n - S qut ca t ng gi.

205

Thng cc dn lnh ca t ng gi mi ngn c 02 qut.

Qut c 2 bung, c tt c 8 qut. Cng sut mi qut nm trong
khong 0,75 1,5 kW

4.5 h thng CP ng I.Q.F

4.5.1 Khi nim v phn loi
H thng lnh I.Q.F c vit tt t ch ting Anh Individual
Quickly Freezer, ngha l h thng cp ng nhanh cc sn phm ri.
Mt trong nhng im c bit ca h thng I.Q.F l cc sn
phm c t trn cc bng chuyn, chuyn dng vi tc chm,
trong qu trnh n tip xc vi khng kh lnh nhit thp v
nhit h xung rt nhanh.
Bung cp ng kiu I.Q.F chuyn s dng cp ng cc sn
phm dng ri. Tc bng ti di chuyn c th iu chnh c tu
thuc vo loi sn phm v yu cu cng ngh. Trong qu trnh di
chuyn trn bng chuyn sn phm tip xc vi khng kh i lu
cng bc vi tc ln, nhit thp -35-43oC v h nhit rt
nhanh. V bao che bung cp ng l cc tm cch nhit polyurethan,
hai mt bc inox.
Bung cp ng I.Q.F c 3 dng chnh sau y:
- Bung cp ng c bng chuyn kiu xon : Spiral I.Q.F
- Bung cp ng c bng chuyn kiu thng : Straight I.Q.F
- Bung cp ng c bng chuyn siu tc
:
Impingement I.Q.F
i i vi bung cp ng cc h thng cn c trang b thm
cc bng chuyn khc nh bng chuyn hp, bng chuyn lm ngui,
bng lm kh, bng chuyn m bng, v bung ti ng.

206

4.5.2 H thng cp ng I.Q.F vi bung cp

ng c bng ti dng xon
4.5.2.1 S nguyn l
Trn hnh 4-16 gii thiu s nguyn l h thng cp ng
IQF, c bng chuyn cp ng dng xon, s dng mi cht NH3.
H thng cp ng vi bung cp ng c bng ti dng xon
yu cu cng sut lnh tng i ln, thi gian ng lnh ngn nn
thng s dng phng php cp dch bng bm.
Thit b i km bng chuyn cp ng l bng chuyn ti ng.
Ngi ta thng s dng nc x bng cho cc dn lnh ca bng
chuyn cp ng v ti ng. lm kh bng chuyn ngi ta s
dng kh nn.
Cc thit b khc bao gm: Bnh cha cao p, h p , thit b
ngng t, bnh tch du, bnh trung gian, bnh thu hi du, bm dch,
bm nc gii nhit, x bng v b nc x bng.

207

1- My nn; 2- Bnh cha; 3- Dn ngng; 4- Bnh tch du; 5- Bnh cha h p; 6 Bnh trung gian; 7- Bung ng
IQF; 8- Bung ti ng; 9- Bnh thu hi du; 10- B nc x bng; 11- Bm x bng; 12- Bm gii nhit; 13- Bm
dch

Hnh 4-16: S nguyn l h thng cp ng I.Q.F dng xon

209

4.5.2.2 Kt cu bung cp ng I.Q.F dng xon

Hnh 4-17: Bung cp ng dng xon

Trn hnh 4-17 l cu to ca bung cp ng I.Q.F dng xon.
Bung c cu to dng khi hp, cc tm vch l tm cch nhit
polyurethan dy 150mm, t trng 40 kg/m3, hai mt inox. Bn trong
b tr mt bng ti vn chuyn sn phm cp ng i theo dng xon
l xo t di ln trn. Dn lnh khng kh i lu cng bc vi tc
cao v nhit rt thp, t 40-30oC.
Bung cp ng vi bng ti kiu xon c cu to nh gn, nn tn
tht lnh khng ln, hiu qu lm lnh cao v khng gian lp t b.
Tuy nhin vic ch to, vn hnh v sa cha kh phc tp, nht l
cch b tr bng ti.
Bung c 04 ca ra vo hai pha rt tin li cho vic kim tra, v
sinh v bo tr bo dng. Nn bung c gia c thm lp nhm
lm sn v mng thot nc, nhm c c gn dng chn chim chng
trt dy 3mm.

210

Bng ti hng lm bng vt liu inox hoc nha c bit, c th

iu chnh chuyn ng nhanh chm v cp nh b bin tn in t
(Inverter) tng ng kch c sn phm khc nhau.
Bung c h thng ra v sinh bng nc v thi kh bng ti bng
kh nn. Bung cp ng c ba lm rung chng cc sn phm dnh
vo nhau v vo bng ti.
Dn lnh s dng mi cht NH3, ng trao i nhit l vt liu inox,
cnh nhm, x bng bng nc. Dn lnh c qut kiu hng trc,
m t chu c m t.
Tt c cc chi tit ca bng chuyn cp ng IQF nh ; Khung
bng chuyn, khung dn lnh, v che dn lnh u lm bng vt
liu khng r.

Bng 4-16: Bung cp ng kiu xon ca SEAREFICO

MODEL
Cng sut cp ng
Cng sut lnh
Sn phm cp ng
C sn phm cp ng
Nhit sn phm vo / ra
Nhit khng kh trong bung
Phng php cp dch
Mi cht lnh
Bng ti
Chiu rng bng ti
Chiu dy cch nhit bung lnh
Chiu di bung cp ng
Chiu rng
Chiu cao
Thi gian cp ng
Phng php x bng
Ngun in

S-IQF
S-IQF
S-IQF
500S
350S
250S
kg/h
500
350
250
KCal/h 92.000
77.000
60.000
Tm (PTO, HLSO, P PUD, PD),
Mc, c, S
con/lb
8/12 n 300/500
o
C
+ 10 / -18
o
C
-32 -36
Bm dch
NH3 / R22
Thp khng r
mm
457
406
356
mm
150
mm
6.800
6.100
5.400
mm
3.600
3.200
2.850
mm
3.600
3.300
3.100
Pht
745
Bng nc hoc mi cht nng
3Ph/380V/50Hz

211

Hnh 4-18: Tun hon gi trong bung

4.5.3 H thng cp ng I.Q.F bung cp ng

c bng chuyn kiu thng
4.5.3.1 Cu to bng chuyn dng thng
Trn hnh 4-19 gii thiu mt bung cp ng I.Q.F c bng
chuyn dng thng. Cc dn lnh c b tr bn trn cc bng
chuyn, thi gi lnh ln b mt bng chuyn c sn phm i qua. V
bao che l polyurethan dy 150mm, bc inox hai mt. Ton b bng
chuyn tri di theo mt ng thng
Bng chuyn dng thng n gin d ch to, sn phm cp ng
c a vo mt u v ra u kia. thi gian cp ng t yu
cu, chuyn di ca bng chuyn kh ln nn chim nhiu din tch.
hn ch tn tht nhit ca ra vo ca cc bng ti, khe h vo ra
rt hp. Mt s bung cp ng c khe h c th iu chnh c tu
thuc tng loi sn phm.

212

Hnh 4-19: Bung cp ng I.Q.F c bng chuyn thng

4.5.3.2. Thng s k thut bung cp ng I.Q.F kiu
thng
Tham kho kch thc dy chuyn I.Q.F ca MYCOM vi kch
thc bng ti 1200mm v 1500mm nh sau

Bng 4-17 Model: MSF-12 (Dy chuyn rng 1200mm)

Model
Nng sut
kg/h
A, m
B, m
C, m

1206-1 1209-1 1212-1 1215-1 1218-1 1221-1 1206-2 1209-2 1212-2 1215-2 1218-2 1221-2

320

480

640

800

960

1120

640

960

1280 1600 1920 2240

10,38 13,47 16,56 19,65 22,74 25,83 10,38 13,47 16,56 19,65 22,74 25,83
6,18 9,27 12,36 15,45 18,54 21,63 6,18 9,27 12,36 15,45 18,54 21,63
23 23 23 23 23 23 45 45 45 45 45 45

* Ch s 1 hoc 2 biu th dy chuyn c 1 hay 2 bng ti

Bng 4-18: Model: MSF-15 (Dy chuyn rng 1500mm)

Model 1506-1 1509-1 1512-1 1515-1 1518-1 1521-1 1506-2 1509-2 1512-2 1515-2
Nng sut,
320
480
640
800
960 1120 640
960 1280 1600
kg/h
A, m
10,38 13,47 16,56 19,65 22,74 25,83 10,38 13,47 16,56 19,65
B, m
6,18 9,27 12,36 15,45 18,54 21,63 6,18 9,27 12,36 15,45
C, m
2,33,3
4,5 5,5

trong :
A- Chiu di tng th ca bng chuyn
213

1518-2 1521-2
1920

2240

22,74 25,83
18,54 21,63

B- Chiu di cp ng
C- Chiu rng bng chuyn
Chiu cao bng chuyn l 3000mm

Bng 4-19: Thng s k thut bung cp ng I.Q.F dng thng

ca SEAREFICO
MODEL
Cng sut cp ng
Cng sut lnh
Sn phm cp ng
C sn phm cp ng
Nhit sn phm vo / ra
Nhit khng kh trong bung
Phng php cp dch
Mi cht lnh
Bng ti
Chiu rng bng ti
Chiu dy cch nhit bung lnh
Chiu di bung cp ng
Chiu rng
Chiu cao
Thi gian cp ng
Phng php x bng
Ngun in

S-IQF
S-IQF
S-IQF
500T
350T
250T
kg/h
500
350
250
KCal/h
108.000
90.000
68.000
Tm (PTO, HLSO, P PUD, PD), Mc, c,
S
con/lb
8/12 n 300/500
o
C
+ 10 / -18
o
C
-32 -36
Bm dch hoc tit lu trc tip
NH3 / R22
Thp khng r
mm
1.200
mm
150
mm
22.000
15.000
11.000
mm
3.000
mm
3.300
Pht
330
Bng nc hoc mi cht nng
3Ph/380V/50Hz

S nguyn l h thng cp ng I.Q.F vi bung cp ng c

bng ti dng thng khng c g khc so vi s ca h thng c
bng ti dng xon trn hnh 4-17.

4.5.4 H thng cp ng I.Q.F siu tc

4.5.4.1 Cu to v nguyn l lm vic
Cu to:

214

V cu to bng chuyn cp ng IQF siu tc khng khc my so

vi bng chuyn dng thng. Bn trong b tr 1 hoc 2 bng ti sn
phm c kh nng iu chnh tc v cp, tu theo yu cu cp ng
ca nhiu sn phm khc nhau. Cc dn lnh xp thnh 02 dy 2 bn
bng ti. dng khng kh hng tp trung vo sn phm trn bng
ti, ngi ta lp h thng ng hng gi cng bng vt liu thp
khng r.
Bung cp ng c bao che cch nhit bng polyurethan, dy
150200mm, hai bn 2 lp inox, ph sn nha thc phm mu trng
hai mt. Bung cp ng c ca ra vo kiu kho lnh vi h thng
in tr nhit si ca, bn trong cng c h thng n chiu sng.
H thng bng ti rt n gin c thit k gim thiu chi
ph bo dng. Tc ca bng c th thay i cho tng loi sn
phm cp ng khc nhau. Bng ti cp ng chuyn ng c th iu
chnh v cp nh b bin tn v t tc khong t 0,5 10 m/pht,
cho thi gian cp ng t 0,5 pht n 10 pht.
Khung bng ti v cc thit b cng lm bng vt liu inox. Dn
lnh lm bng thp khng r vi cc cnh tn nhit bng nhm thit
k cho bm cp dch tun hon NH3/R22 bc cnh c thit k c
bit tng hiu qu truyn nhit v v sinh d dng. Bng ti bng
inox dng li c kch c M8 x 2,5 (bc 8mm v thanh inox c
2,5mm).
Chiu cao cho thng sn phm khong 50mm (tiu chun 35mm)
V sinh cc bng ti bng nc c p lc do ngi s dng u vo
h thng vi phun bng ng ra bng ti v h thng x tuyt
lm sch dn. Cc b phn bn trong my c th xt ra th cng bng
nc c pha ho cht ph hp.
Qut gi kiu ly tm vi m t ni trc tip, cnh qut bng
nhm v lng dn kh vo trong, m t qut bng hp kim nhm c
bit c sn ph.
- Bung cp ng c thit k vi mt hoc nhiu
bng ti thng xuyn sut c nhiu c rng v lung gi khc nhau.

215

- Khu vc m tip nhn nguyn liu u vo ca my

cp ng c th thay i d dng ph hp vi dy sn phm
cp ng.
- Bng ti c lm bng thp khng r
- H thng c thit k theo tng mun lp sn cho
php tng gim nng sut cp ng trong mt di rng. Mi mun
u c dn lnh, qut lm bng nhm c lp hon chnh.

Hnh 4-20 : Bng chuyn cp ng siu tc

Tt c b mt v sn u kn nc, bn trong my cp ng c
dc nghing tho nc d dng.
H thng x tuyt dn lnh bng nc hot ng t ng vo
cui ca sn xut.
Nhng chc nng ca h thng

Cc tm phn phi kh pha bn trn c th d dng

c nng ln hoc h xung v sinh thng xuyn v bo dng
cho khu vc tip xc v cp ng sn phm.

Dn lnh b tr h c 2 pha kim tra d dng khi

dng my

Bng ti lm bng thp khng r c thit k bng 01

lp li inox n gin, hn ch vic sn phm kt trong qu trnh
sn xut.

Bng in iu khin my cp ng v iu chnh thi

gian cp ng mi ch vn hnh, v sinh x tuyt dn lnh. Vic
216

iu chnh nhit gip d dng theo di v kim sot cht lng sn

phm.
Nguyn l lm vic
Trong sut thi gian cp ng, khi sn phm di chuyn xuyn qua
bung cp ng trn nhng bng chuyn, hng ngn tia kh lnh vi
tc cao hng trc tip v lin tc ln mt trn v mt di ca sn
phm, thi hi nng bao bc quanh sn phm y nhanh qu trnh trao
i nhit. Cc tia kh lnh ny lm lnh t hiu qu tng ng
phng php nhng nit lng.
Khi cc tia kh lnh thi qua b mt sn phm, trn b mt sn
phm nhanh chng to nn mt lp bng mng bao bc quanh sn
phm, lm gim mt nc v gi sn phm khng b bin dng v mt
c hc. Hnh dng v kch thc ban u ca sn phm c duy tr
trong sut qu trnh cp ng. C nhiu u im vi kiu thit k c
bit ny:
Cng thi gian cp ng nhanh nh my cp ng s dng
nit lng
Hn ch mt nc ti thiu ngang bng hay tt hn cp
ng bng ni t lng
Chi ph vn hnh bng phn na so vi phng php dng
ni t lng
Cht lng sn phm tuyt ho, khng b chy lnh
Sn phm khng b dch chuyn trong my cp ng
Khng b nh hng ca s rung ng khi di chuyn
Sn phm cp ng hon ton phng phiu, gi nguyn hnh
dng ban u
p ng tiu chun v sinh cng nghp
Thit k theo kiu khi hon chnh nn:
- Lp t nhanh
- Xy lp nh my theo tiu chun xy dng cht lng cao
- Thit k tiu chun ph hp vi dy chuyn sn xut ca
khch hng vi b rng v cng sut t chn
- D dng m rng bng cc khi b sung tng cng sut
sau ny
- H thng lnh NH3 hoc Frn hp nht, tiu chun
217

H thng cp ng siu tc c thit k ch bin cc loi sn

phm mng, dt nh c fillets, tm cng nh cc loi bnh nng,
khoai v cc sn phm trng
Cc thng s lm vic ca bung cp ng siu tc
- Sn phm cp ng: Tm, c cc loi, c bit ph hp dng
ri khng bao gi.
- Nhit sn phm u vo: +10oC +12oC
- Nhit trung bnh sn phm u ra : - 18oC
- Nhit dn lnh/khng kh: -43/-40oC
- Thi gian cp ng rt ngn
H thng cp ng I.Q.F siu tc c c im l nhit khng
kh lm vic rt thp -40oC v tc lu ng khng kh mnh v
tip xc 2 mt trn v di sn phm nn thi gian cp ng rt ngn.
+ Tm v 16/20
Khng qu 5 pht
+ Tm luc 31/40

Khng qu 3 pht

- Mi cht lnh NH3 c dng bm dch tun hon.

T l hao ht sn phm rt b. V d, i vi tm cc loi
dng s ch, t l hao ht khi cp ng khong 0,6 0,9%, ngha l
khng vt qu 1%.

Bng 4-20: Thi gian cp ng v hao ht nc

Sn phm
- Th heo, lt, kh (60o)
- Tm 16/20 (tm tht)

Cp ng phng
Thi
mt
gian
nc
50 giy < 0,3%
< 1%
45 pht

- Tm 26-30 (tm cn v)

34 pht

< 1%

1820 pht

- Tm luc (c 30/40
51/60)
- C fillet (tu theo c)

23 pht

< 0,9%

1015 pht

26 pht

< 0,9%

2040 pht

218

Cp ng xon
Thi gian
mt
nc
2025 pht

Khong
1,5%
Khong
1,5%
Khong
1,5%
Khong
1,5%

- Bnh kem xp

45 pht

< 1%

2030 pht

- Bnh pizza

45 pht

< 0,5%

2030 pht

2 pht

< 1%

1520 pht

- Xc xch, tht heo

Khong
1,5%
Khong
1,5%
Khong
1,5%

4.5.4.2 Thng s k thut mt s bung cp ng siu

tc
Bng 4-21: Thng s bung cp ng I.Q.F siu tc ca
SEAREFICO
MODEL
Cng sut cp ng
Cng sut lnh
Sn phm cp ng
Nhit sn phm vo/ra
Nhit khng kh trong bung
Phng php cp dch
Mi cht lnh
Vt liu bng chuyn
Chiu rng bng ti
Chiu dy cch nhit v bung
Chiu di bung cp ng
Chiu rng bung cp ng
Chiu cao bung cp ng
Thi gian cp ng
Phng php x bng
Ngun in

S-IQF-500IP
S-IQF-320IP
kg/h
500
320
kW
115.000
80.000
Tm (PTO, HLSO)
O
C
+ 10 / -18
O
C
-41 -43
Bm dch
NH3 / R22
Thp khng r
mm
1200
mm
150
mm
11.000
7.000
mm
3.400
mm
3.200
Pht
2,0 14,0
Bng nc hoc mi cht nng
3Ph/380V/50Hz

219

Hnh 4-21 : B tr thit b bn trong bung cp ng siu tc

* Bung cp ng siu tc FRIGOSCANDIA Thy in.
Hin nay nc ta s dng tng i ph bin bung cp ng
siu tc ca hng FRIGOSCANDIA Thy in. Bng chuyn dng
thng ca FRIGOSCANDIA (Thy in) ng dng cng ngh va
chm (Impingement), cng ngh hin i nht trong cc trong cc kiu
my cp ng bng chuyn thng hin c trn th trng. l kiu
my ADVANTECTM
Di y l thng s k thut h thng cp ng siu tc kiu
ADVANTEC 500 kg/h
- Kiu my ADVANTECTM 1M-1250-1 ca FRIGOSCANDIA
1. Kch thc
- Kch thc ph b
: 6410 x 3700 x
3000mm (LxWxH)
- Chiu cao u np liu
: 950mm
- Chiu cao u ra liu
: 950mm
- Chiu rng bng ti
: 1250mm, kh hu
dng 1220mm
2. Cng sut cp ng
- Sn phm cp ng
: Tm, c cc loi, c bit
ph hp dng ri khng bao gi.
- Nhit sn phm u vo: +10oC +15oC
- Nhit sn phm u ra : - 18oC
- Nhit dn lnh/khng kh : -43/-40oC
- Cng sut sn phm
+ Tm v 16/20
450 kg/h

220

+ Tm luc 31/40

550 kg/h

- Thi gian cp ng
+ Tm v 16/20

Khng qu 5 pht

+ Tm luc 31/40

Khng qu 3 pht

3. Thng s v nhit
- Cng sut lnh yu cu cho sn lng 500 kg/h l ; 90 kW
- Mi cht lnh NH3 c dng bm dch tun hon t nhit
bay hi dn lnh l to=- 43oC
4. Thng s v in
- Cng sut bng ti
Loi 01 bng ti n
:
01
m
t
0,75
kW/380V/3Ph/50Hz
- Cng sut in cho qut : 02 qut vi m t c cng sut 9
kW
- Cng sut tiu th in ca thit b
: 22 kW
- Cng sut in ti a
: 27 kW
5. H thng x dn lnh
- Lu lng nc ti a cn thit : 400 Lt/pht dng x
dn lnh
- Ngoi ra cn cn lng nc c dung lng 100 Lt/pht
phc v ra belt qua h thng vi phun trong khong 5 pht.
6. Vt liu cu to
- Qut gi : cnh qut bng hp kim nhm c bit do
Frigoscandia ch to
- Bng ti : bng inox dng li c kch c M8 x 2,5 vi mt
li c bc 8mm & cng inox c 2,5mm.
- Khung sn bng ti v cc c cu i km : Bng inox
- V panel bao che : Bng P.U dy 100mm . ph sn nha thc
phm mu trng .

221

- Cu to dn lnh v cc tm tn nhit : Bng inox & cc cnh

tant nhit bng nhm c bc cnh c bit tng hiu qu truyn
nhit v v sinh d dng.
- Phng php v sinh cc bng ti : bng nc c p lc do
ngi s dng u vo h thng bec phun ra belt & h thng x
tuyt lm sch dn. Cc b phn bn trong my c th xt ra th
cng bng nc c pha ho cht ph hp.
7. Hao ht sn phm
i vi tm cc loi dng s ch : T l hao ht khi cp ng
khong 0,6 0,9%. Ngha l khng vt qu 1%.

4.5.5 Cc bng chuyn thng i km cc

bung cp ng I.Q.F
4.5.5.1 Thit b hp
Thit b hp c cu to dng bng chuyn, s dng hi nc
nng hp chn thc phm trc khi a vo cp ng, ng gi.
Cu to gm bng ti, h thng phun hi v kt cu bao che. Nhn bn
ngoi trng ging bng chuyn cp ng thng. Sn phm hp t trc
tip trn bng ti hoc trn khay. Tc chuyn ng bng ti c th
iu chnh v cp nh b bin tn tu theo loi sn phm.
Hnh 4-22 l bng chuyn hp thc phm, c ch to bng
vt liu inox
Cu to d dng v sinh bn trong. Hi c ht x ra ngoi nh
knh gi v qut ht, p lc trong khoang hp l p lc m, trnh r
hi ra khu vc ch bin.
- Nhit hi hp 100oC (p = 1 at).
- H thng cp hi c van iu chnh lu lng cho php khng ch
lu lng hi.

222

- Cu to d ra v sinh bn trong.
- p sut hi l
: 5 8 bar

Hnh 4-22: Bng chuyn hp

4.5.5.2 Thit b lm mt sau hp

B phn chnh ca thit b lm mt sau hp l mt bng ti bng
inox hoc nha c bit v mt b nc bng inox. Thit b lm mt
c b tr ni tip ngay sau thit b hp lm mt sn phm nhm
m bo cht lng, mi v sn phm v t l hao ht thp. Sn phm
sau hp c a ln bng ti ca thit b lm mt, trong qu trnh
bng ti chuyn ng, sn phm c nhng nc lnh trong b v
c lm ngui. Sn phm sau khi ra khi mt nc c ra li bng
nc lnh phun. Nc phun l nc lnh c ly t nc ch bin
vi nhit c + 35oC.

223

H thng ng ng cp nc cho b v nc phun l cc ng

inox.
Nc trong b c th c lm lnh trc tip bng dn lnh NH3
t ngay trong b.
H thng bng ti c th iu chnh v cp m bo sn phm
c lm mt t yu cu u ra tu theo tng loi sn phm khc
nhau.

4.5.5.3 Ni hi ca bng chuyn hp

m bo yu cu v sinh cho nh my ch bin thc phm,
ngi ta s dng l hi t du D.O cung cp hi cho bng chuyn
hp. H thng ng ng dn hi bng inox c dy m bo yu
cu. Cng sut hi yu cu cho bng chuyn khng ln (khong
100750 kg/ hi/gi tu thuc bng chuyn) nn ngi ta thng s
dng l hi dng ng.
L hi c trang b y cc thit b iu khin, bo v, cng
h thng x l nc, hon nguyn y .
- p sut hi
: 8 kG/cm2
- Nhin liu
: Du D.O

4.5.5.4 Thit b m bng

Thit b m bng c cu to dng bng chuyn, sn phm sau cp
ng chuyn ng qua bng ti ca thit b m bng v c phng
nc lnh m bng.
C 2 phng php m bng:
- Phun sng nc t 2 pha: trn xung v di ln. Thit b
thng c c cu iu chnh c lu lng nc v t l m bng.

224

- Nhng nc bng cch cho bng ti chuyn dch qua b nc.

Phng php ny c nhc im tn hao lnh nhiu nn t s dng.
Ton b cc chi tit ca thit b m nh b nc, h thng ng
nc, khung, chn bng chuyn lm bng vt liu khng r. Bng ti
kiu li inox hoc nha.
Vic truyn ng ca bng ti thc hin bng m t c hp gim
tc. Thit b m bng c b bin tn in t iu khin tc bng
chuyn v cp.
Thng s k thut:
- T l m bng
: 10 15% (tu theo sn phm)
- Nhit nc m bng
: + 35 oC
- B rng bng chuyn khong 12001500mm

4.5.5.5 Bng chuyn lm cng

Sau khi c m bng xong sn phm c a qua bng
chuyn k tip ho cng lp bng m.
Bng chuyn c m t truyn ng qua hp gim tc. Thit b m
bng c b bin tn in t iu khin tc bng chuyn v cp.
-Ton b cc chi tit ca thit b bng vt liu khng r. Bng ti kiu
li.

4.5.5.6 Bung ti ng
V cu to, b tr thit b v ch nhit rt ging bung cp ng
I..Q.F dng thng, nhng kch thc ngn hn. Bung ti ng c cu
to dng khi hp, c lp ghp bng panel cch nhit, polyurethan
dy 150mm. Hai mt panel bc tole ph PVC. V bung ti ng c
02 ca ra vo kim tra, lm v sinh v bo dng thit b. Bn
trong bung l bng chuyn dng thng n, vt liu ch to bng

225

chuyn l inox hoc nha ging nh bng chuyn I.Q.F dng thng.
Dn lnh v qut t pha trn cc bng ti.
Nn bung c gia c thm lp nhm lm sn v mng thot
nc, nhm c c gn dng chn chim chng trt dy 3 mm.
Bng chuyn c iu chnh tc v cp nh b iu tc in
t.
Dn lnh s dng mi cht NH3 c lm bng inox cnh nhm x
bng bng nc. Qut dn lnh l loi hng trc, m t qut l loi
kn chng thm nc.
Tt c cc chi tit bn trong nh khung bng chuyn, khung
dn lnh, v che dn lnh u lm bng vt liu khng r.
Thng s k thut ca bung ti ng 500 kg/h
- Cng sut ti ng
: 500 kg/h
- Kch thc
:
6.000mmLx3000mmW x 3000mmH
- Cng sut lnh ca dn : 35 kW (te/t = -40oC/7oC)
- Mi cht lnh
: NH3 (cp dch bng
bm)
- Phng php x
: Bng nc
- Qut dn lnh
: 3 x 2,2 kW 380V/3Ph/50Hz
- Dn ng bng m t
: 0,25 kW

4.5.6 Tnh ton nhit h thng cp ng I.Q.F

Tn tht nhit trong t cp ng gm c:
- Tn tht nhit qua kt cu bao che ca bung cp ng.
- Tn tht do lm lnh sn phm
- Tn tht do ng c qut v truyn ng ca bng chuyn.
- Tn tht do lt khng kh qua ca vo ra hng.
226

Mc d c trang b h thng x bng, nhng trong qu trnh

cp ng ngi ta khng x bng, m ch x bng sau mi m cp
ng nn y khng tnh tn tht nhit do x bng.
Trong trng hp h thng cp ng I.Q.F c trang b thm bung
ti ng v hot ng cng chung my nn vi bung cp ng I.Q.F
th phi tnh thm tn tht nhit bung ti ng. Cc thnh phn tn
tht bung ti ng ging nh bung cp ng.

4.5.6.1 Tn tht do truyn nhit qua kt cu bao che

Tn tht qua kt cu bao che ca cc bung cp ng c th tnh
theo cng thc truyn nhit thng thng:
Q1 = k.F.t
(4-42)
F - tng din tch 6 mt ca bung cp ng, m2;
t = tKKN tKKT ;
tKKN - Nhit khng kh bn ngoi, oC;
Thng t cp ng t trong khu ch bin, c nhit kh
thp do c iu ho khng kh , ly tKKN= 2022oC
tKKT - Nhit khng kh bn trong kho cp ng, ly tKKT = -35oC.

Bng 4-22: Nhit khng kh trong cc bung I.Q.F

Dng bung I.Q.F Dng thng
Nhit , oC
- 35oC
k - H s truyn nhit, W/m2.K
k=

1
+ i +
1
i 2
1

Dng xon
- 35oC

Siu tc
- 4143 oC

, W/m2.K

(4-43)
1 - H s to nhit bn ngoi tng 1= 23,3 W/m2.K;
2 - H s to nhit bn trong. Tc i lu cng bc khng kh
trong bung rt mnh nn ly 2 = 10,5 W/m2.K
Cc lp vt liu ca panel tng, trn.

227

Bng 4-23: Cc lp cch nhit bung I.Q.F

TT

Lp vt liu

dy
H s dn nhit
mm
W/m.K
1
Lp inox
22
0,5 0,6
2
Lp polyurethan
150
0,0180,020
3
Lp inox
22
0,5 0,6
i vi bung ti ng cng tnh tng t, v cc thng s kt
cu, ch nhit tng t bung cp ng.

4.5.6.2 Tn tht do lm lnh sn phm

Tn tht nhit do lm lnh sn phm c tnh theo cng thc
sau:
E - Nng sut kho cp ng, kg/h
,W
Q2 = E.(i1-i2)/3600
(4-44)
i1, i2 - Entanpi ca sn phm nhit u vo v u ra, J/kg;
Nhit sn phm u vo ly t1 = 10oC;
Nhit trung bnh u ra ca cc sn phm cp ng phi t
yu cu l -18oC.

4.5.6.3 Tn tht do ng c in
1. Do ng c qut
Qut dn lnh t trong bung cp ng nn, dng nhit do cc
ng c qut dn lnh c th xc nh theo biu thc:
Q31 = 1000.n.N ; W
(4-45)
N - Cng sut ng c ca qut, kW;
n - S qut ca bung cp ng.
2. Do ng c bng ti gy ra
ng c bng ti nm bn ngoi bung cp ng, bin in
nng thnh c nng lm chuyn ng bng ti. Trong qu trnh bng

228

ti chuyn ng sinh cng v ta nhit ra mi trng bn trong bung.

C th tnh tn tht nhit do ng c bng ti gy ra nh sau:
Q32 = 1000..N2 ; W
(4-46)
- Hiu sut ca ng c bng ti;
N2 - Cng sut in m t bng ti, kW.

4.5.6.4 Tn tht nhit do lt kh bn ngoi vo

i vi cc bung cp ng I.Q.F, trong qu trnh lm vic do
cc bng ti chuyn ng vo ra nn cc ca ra vo phi c mt
khong h nht nh. Mt khc khi bng ti vo ra bung cp ng n
s cun vo v ra mt lng kh nht nh, gy ra tn tht nhit. Tn
tht nhit ny c th tnh nh sau:
Q4 = Gkk.Cpkk(t1-t2)
(4-47)
Gkk - Lu lng khng kh lt, kg/s;
Cpkk - Nhit dung ring trung bnh ca khng kh trong khong 4020oC
t1, t2 - Nhit khng kh bn ngoi v bn trong bung
Vic tnh ton Gkk thc t rt kh nn c th cn c vo tc
bng chuyn v din tch ca vo ra xc nh Gkk mt cch gn
ng nh sau:
Gkk = kk..F
(4-48)
kk - Khi lng ring ca khng kh kg/m3;
- Tc chuyn ng ca bng ti, m/s;
F - Tng din tch khong h ca vo v ca ra ca bng ti, m2.
Din tch khong h c xc nh cn c vo khong h gia
bng ti v chiu rng ca n. Khong h khong 3550mm.
4.6 CHN MY LNH
Cc my lnh s dng trong cc h thng cp ng l my lnh 2
cp, mi cht s dng c th l R22 v NH3. i vi h thng rt ln
ngi ta thng hay s dng my lnh trc vt , vi mi cht NH3.
229

My nn ca cc hng Bitzer, Mycom, York-Frick, Saboe thng hay

c s dng cho cc h thng lnh cp ng nc ta.
Di y xin gii thiu cc thng s k thut ca mt s chng loi
my thng hay c s dng.
1. My nn Bitzer (c) mi cht Frn, cng sut nh v trung
bnh
Bng 4-26 v 4-27 trnh by cng sut lnh Qo (W) ca my nn
Bitzer s dng mi cht frn cc ch khc nhau. Cc my ny
thng c s dng cho cc t v hm cp ng cng sut nh v
trung bnh.

Hnh 4-23: S nguyn l h thng lnh my nn Bitzer 2 cp

230

231

Bng 4-24 : Nng sut lnh my nn Bitzer n = 1450 V/pht, R404A v R507
MODEL
S4T-5.2Y
S4N8.2Y
S4G12.2Y
S6J16.2Y
S6H20.2Y
S6G25.2Y
S6F30.2Y
S66J32.2Y
S66H40.2Y
S66G-50..2Y
S66F60.2Y

Tk
(oC)
35
40
35
40
35
40
35
40
35
40
35
40
35
40
35
40
35
40
35
40
35

-30
7570
7430
10740
10540
16690
16340
23510
22960
27140
26490
31020
30250
36850
35900
47020
45920
54280
52980
62040
60500
73700

-35
6300
6170
8950
8770
14270
13950
20170
19720
23300
22780
26630
26020
31660
30890
40340
39440
46600
45520
53260
52040
63320

Qo, W
-40
-45
5170 4180
5070 4100
7350 5940
7210 5830
11840 9590
11600 9410
16780 13690
16480 13440
19380 15820
19030 15520
22170 18100
21760 17760
26380 21560
25870 21140
33560 27380
32960 26880
38760 31640
38060 31040
44340 36200
43520 35520
52760 43120

-50
3320
3250
4730
4640
7660
7510
11020
10810
12740
12500
14590
14310
17380
17050
22040
21620
25480
25000
29180
28620
34760
232

-55
2550
2500
3640
3560
6000
5890
8680
8520
10040
9850
121500
11280
13710
13450
17360
17040
20080
19700
23000
22560
27420

-30
4,50
4,78
6,44
6,83
9,68
10,30
13,85
14,68
16,05
17,01
18,43
19,53
22,06
23,37
27,70
29,36
32,10
34,03
36,86
39,07
44,10

-35
4,14
4,38
5,92
6,26
8,91
9,47
12,59
13,32
14,60
15,43
16,76
17,72
20,06
21,20
25,19
26,63
29,19
30,87
33,52
35,44
40,10

Ne, kW
-40 -45
3,78 3,40
3,98 3,58
5,41 4,86
5,68 5,12
8,12 7,27
8,58 7,68
11,37 10,18
12,02 10,74
13,18 11,79
13,93 12,45
15,14 13,54
16,00 14,29
18,11 16,20
19,14 17,10
22,75 20,35
24,04 21,48
26,37 23,59
27,87 24,90
30,27 27,08
32,00 28,58
36,22 32,40

-50
3,02
3,17
4,31
4,53
6,43
6,76
9,02
9,51
10,46
11,03
12,01
12,66
14,37
15,15
18,05
19,03
20,92
22,05
24,02
25,32
28,74

-55
2,63
2,75
3,76
3,93
5,68
5,96
7,88
8,32
9,13
9,64
10,48
11,07
12,54
13,25
15,76
16,64
18,26
19,29
20,97
22,14
25,09

40 71800 61780 51740 42280 34100 26900 46,74 42,40 38,28 34,20 30,29 26,49

Bng 4-25 : Nng sut lnh my nn Bitzer n = 1450 V/pht, R22

MODEL
S4T-5.2
S4N8.2
S4G12.2
S6J16.2
S6H20.2
S6G25.2
9S6F30.2
S66J32.2
S66H40..2
S66G-50..2

Tk
(oC)
35
40
35
40
35
40
35
40
35
40
35
40
35
40
35
40
35
40
35
40

-25
8040
7900
11600
11380
17520
17200
25500
25200
29500
29200
33900
33500
40550
40100
51000
50400
59000
58400
67800
67000

-30
6580
6460
9520
9350
14380
14120
21050
20800
24400
24150
28000
27700
33500
33150
42100
41600
48800
48300
56000
55400

Qo, W
-35
-40
5300 4200
5210 4120
7700 6100
7550 5970
11630 9220
11410 9020
17140 13670
16960 13500
19860 15850
19650 15640
22800 18200
22550 17960
27300 21800
27000 21500
34280 27340
33920 27000
39720 31700
39300 31280
45600 36400
45100 35920

-45
3250
3190
4710
4580
7120
6930
10580
10360
12260
12010
14070
13790
16840
16500
21160
20720
24520
24020
28140
27580
233

-50
2440
2380
3500
3360
5290
5070
7760
7460
8990
8650
10320
9930
12350
11880
15520
14920
17980
17300
20640
19860

-25
3,86
4,10
5,85
6,25
8,83
9,44
13,09
13,91
15,17
16,13
17,42
18,51
20,85
22,15
26,18
27,82
30,34
32,26
34,84
37,02

-30
3,62
3,84
5,41
5,77
8,17
8,72
11,90
12,63
13,80
14,64
15,84
16,81
18,95
20,10
23,80
25,26
27,60
29,28
31,68
33,62

Ne, kW
-35 -40
3,35 3,05
3,55 3,23
4,97 4,53
5,29 4,81
7,51 6,85
7,99 7,27
10,72 9,54
11,35 10,07
12,42 11,05
13,15 11,67
14,26 12,69
15,10 13,39
17,07 15,18
18,07 16,03
21,44 19,08
22,70 20,14
24,84 22,10
26,30 23,34
28,52 25,38
30,20 26,78

-45
2,73
2,88
4,10
4,33
6,19
6,54
8,36
8,79
9,69
10,18
11,12
11,69
13,31
13,99
16,72
17,58
19,38
20,36
22,24
23,38

-50
2,38
2,50
3,66
3,85
5,53
5,82
7,20
7,51
8,34
8,70
9,58
9,99
11,46
11,96
14,40
15,02
16,68
17,40
19,16
19,98

S66F60..2

35
40

81100 6700 54600 43600 33680 24700 41,70 37,90 34,14 30,36 26,62 22,92
80200 66300 54000 43000 33000 23760 44,30 40,20 36,14 32,06 27,98 23,92

2. My nn MYCOM (Nht) mi cht Frn v NH3 cng sut trung bnh v ln

Bng 4-26 : Nng sut lnh my nn 2 cp MYCOM - R22

Tk Mode Pittng S Tc
oC
F x S Xi

mm lanh
F42A2
F62A2

95 F
76 S

4+2
6+2

30 F42B2

4+2
130 F
x
F62B2
6+2
100S
F124B
12+4

35 F42A2
F62A2

95 F
76 S

4+2
6+2

1000
1200
1000
1200
900
1000
900
1000
870
960
1000
1200
1000
1200

Th
tch
qut
M3/h
193,9
232,7
258,6
310,3
430,1
477,8
573,4
637,1
1108,6
1223,3
193,9
232,7
258,6
310,3

-60

-55

Qo, 1000 kCal/h

-50 -45 -40

7,4
8,9
10,1
12,1
16,4
18,2
22,3
24,8
43,1
47,6
7,1
8,6
9,7
11,6

10,3
12,4
13,9
16,7
22,8
25,4
30,8
34,2
59,5
65,7
10,0
12,0
13,4
16,1

14,0
16,8
18,7
22,4
31,0
34,4
41,4
46,0
80,1
88,4
13,6
16,3
18,1
21,8

18,5
22,2
24,6
29,5
41,1
45,6
54,6
60,7
105,5
116,5
18,0
21,6
23,9
28,7

234

24,1
28,9
31,8
38,2
53,4
59,4
70,6
78,4
136,5
150,6
23,5
28,2
31,0
37,2

-35

-30

-60

-55

Ne, kW
-50 -45 -40

30,8
37,0
40,5
48,6
68,4
76,0
89,8
99,8
173,7
191,6
30,1
36,1
39,5
47,4

38,9
46,7
50,8
60,9
86,2
95,8
112,6
125,1
217,8
240,3
38,0
45,6
49,6
59,5

9,5
11,4
12,4
14,9
21,0
23,4
27,5
30,6
53,3
58,8
10,0
12,0
13,0
15,6

10,8
13,0
14,2
17,1
24,0
26,7
31,5
35,0
60,9
67,3
11,4
13,7
14,9
17,8

12,3
14,8
16,2
19,4
27,3
30,3
35,9
39,8
69,3
76,5
13,0
15,6
16,9
20,3

13,9
16,7
18,2
21,9
30,8
34,2
40,4
44,9
78,1
86,2
14,7
17,6
19,1
22,9

-35

-30

15,5 17,1 18,5

18,6 20,5 22,2
20,3 22,2 24,0
24,3 26,6 28,7
34,4 37,9 41,1
38,2 42,1 45,6
44,9 49,2 53,1
49,9 54,7 59,0
86,8 95,2 102,7
95,8 105,0 113,3
16,4 18,1 19,7
19,7 21,8 23,7
21,3 23,4 25,4
25,6 28,1 30,5

F42B2
F62B2

4+2
130 F
x
100S

F124B
F42A2
F62A2

6+2
12+4

95 F
76 S

4+2
6+2

40 F42B2

4+2
130 F
x
F62B2
6+2
100S
F124B
12+4

900
1000
900
1000
870
960
1000
1200
1000
1200
900
1000
900
1000
870
960

430,1
477,8
573,4
637,1
1108,6
1223,3
193,9
232,7
258,6
310,3
430,1
477,8
573,4
637,1
1108,6
1223,3

15,8
17,6
21,5
23,9
41,6
45,9
6,9
8,2
9,3
11,2
15,2
16,9
20,7
23,0
40,0
44,2

22,1
24,6
29,8
33,1
57,6
63,6
9,6
11,6
13,0
15,6
21,4
23,7
28,8
32,0
55,7
61,4

30,1
33,4
40,2
44,7
77,8
85,8
13,1
15,8
17,6
21,1
29,1
32,4
39,0
43,3
75,3
83,1

40,0
44,4
53,1
59,0
102,6
113,3
17,5
21,0
23,2
27,9
38,8
43,1
51,6
57,3
99,7
110,0

52,1
57,.9
68,8
76,4
132,9
146,7
22,8
27,4
30,2
36,2
50,7
56,3
66,9
74,3
129,3
142,7

66,7
74,1
87,6
97,3
169,3
186,8
29,3
35,2
38,5
46,1
65,0
72,2
85,3
94,7
164,9
181,9

84,2
93,5
109,9
122,1
212,5
234,5
37,0
44,4
48,3
58,0
82,1
91,2
107,1
119,0
207,1
228,5

22,2
24,7
28,8
32,0
55,7
61,5
10,6
12,7
13,6
16,3
23,6
26,2
30,2
33,6
58,4
64,4

25,3
28,1
33,0
36,6
63,7
70,3
12,1
14,5
15,6
18,7
26,8
29,8
34,5
38,4
66,8
73,7

28,8
32,0
37,5
41,7
72,6
80,1
13,7
16,5
17,7
21,3
30,4
33,8
39,3
43,7
76,0
83,9

32,5
36,1
42,4
47,1
81,9
90,3
15,5
18,6
20,0
24,0
34,4
38,2
44,4
49,4
85,9
94,8

36,4
40,4
47,2
52,5
91,3
100,8
17,4
20,8
22,4
26,9
38,5
42,8
49,6
55,1
95,9
105,9

40,2
44,7
52,0
57,7
100,5
110,9
19,2
23,1
24,7
29,6
42,6
47,3
54,8
60,8
105,9
116,8

43,8
48,7
56,4
62,6
108,9
120,2
21,0
25,2
26,9
32,3
46,6
51,7
59,6
66,2
115,2
127,2

-35

-30

Bng 4-27 : Nng sut lnh my nn 2 cp MYCOM NH3

Tk Mode Pittng S
oC
FxS
Xi
mm
lanh
30 N42A2

95 F
76 S

4+2

Tc

1000
1200

Th
tch
qut
M3/h
193,9
232,7

-60

-55

Qo, 1000 kCal/h

-50 -45 -40

5,4
6,4

7,7
9,2

10,8 14,7 19,7

12,9 17,7 23,6

235

-35

-30

25,9 33,5
31,1 40,2

-60

Ne, kW
-55 -50 -45 -40

8,1 9,2 10,4 11,8 13,1 14,9 16,6

9,7 11,0 12,5 14,2 16,0 17,9 19,9

N62A2
N42B2
N62B2
N124B
N42A2
N62A2
35 N42B2
N62B2
N124B
40 N42A2
N62A2
N42B2
N62B2

1000
1200
900
4+2
1000
130 F
900
x
6+2
1000
100S
870
12+4
960
1000
4+2
1200
95 F
76 S
1000
6+2
1200
900
4+2
1000
130 F
900
x
6+2
1000
100S
870
12+4
960
1000
4+2
1200
95 F
76 S
1000
6+2
1200
900
130 F
4+2
x
1000
100S
900
6+2
1000
6+2

258,6
310,3
430,1
477,8
573,4
637,1
1108,6
1223,3
193,9
232,7
258,6
310,3
430,1
477,8
573,4
637,1
1108,6
1223,3
193,9
232,7
258,6
310,3
430,1
477,8
573,4
637,1

7,4
8,8
11,9
13,2
16,3
18,1
31,5
34,8
5,2
6,2
7,1
8,6
11,5
12,8
15,8
17,6
30,6
33,8
5,0
6,0
6,9
8,3
11,1
12,4
15,3
17,0

10,8
12,6
17,1
19,0
23,3
25,9
45,0
49,7
7,5
9,0
10,2
12,3
16,6
18,5
22,7
25,2
43,8
48,4
7,3
8,7
9,9
11,9
16,1
17,9
22,0
24,5

14,6
17,5
23,9
26,5
32,3
35,9
62,5
69,0
10,5
12,6
14,2
17,1
23,3
25,9
31,6
35,1
61,1
67,4
10,2
12,3
13,9
16,7
22,7
25,3
30,8
34,2

19,8
23,8
32,6
36,3
43,9
48,8
84,9
93,7
14,4
17,3
19,4
23,3
31,9
35,5
43,0
47,8
83,1
91,7
14,1
16,9
18,9
22,7
31,2
34,7
42,0
46,7

236

26,3
31,6
43,7
48,6
58,4
64,9
113,0
124,6
19,3
32,2
25,8
31,0
42,8
47,6
57,3
63,6
110,7
122,2
18,9
22,7
25,3
30,4
42,0
46,6
56,1
62,3

34,4
41,3
57,4
63,8
76,4
84,9
147,7
162,9
25,4
30,5
33,8
40,6
56,4
62,7
75,0
83,3
144,9
159,9
24,9
29,9
33,2
39,8
55,3
61,5
73,5
81,7

44,3
53,2
74,3
82,6
98,3
109,2
190,0
209,6
32,9
39,5
43,5
52,2
73,0
81,1
96,5
107,3
186,6
206,0
32,3
38,8
42,7
51,3
71,7
79,7
94,8
105,3

10,8
12,6
18,0
20,0
23,2
25,8
44,9
49,6
8,5
10,2
10,9
13,0
18,8
20,9
24,1
26,8
46,6
51,4
8,8
10,6
11,3
13,5
19,6
21,8
25,0
27,7

11,9
14,3
20,4
22,6
26,5
29,4
51,2
56,5
9,6
11,5
12,4
14,9
21,3
23,6
27,5
30,5
53,2
58,7
10,0
12,0
12,9
15,4
22,2
24,7
28,5
31,7

13,6
16,3
23,1
25,7
30,2
33,6
58,4
64,4
10,9
13,1
14,2
17,0
24,2
26,9
31,4
34,9
60,8
67,1
11,4
13,7
14,7
17,7
25,3
28,1
32,7
36,3

15,5
18,6
26,2
29,1
34,4
38,2
66,5
73,4
12,4
14,9
16,2
19,4
27,5
30,5
35,9
39,9
69,4
76,6
13,0
15,6
16,9
20,3
28,8
32,0
37,4
41,6

17,6
21,1
29,5
32,8
39,0
43,3
75,4
83,2
14,0
16,8
18,4
22,1
31,1
34,5
40,9
45,4
79,0
87,2
14,7
17,7
19,3
23,1
32,6
36,3
42,7
47,5

19,8
23,8
33,1
26,8
44,0
48,8
85,0
93,8
15,8
18,9
20,9
25,0
35,0
38,9
46,3
51,4
89,4
98,7
16,6
20,0
21,9
26,3
36,9
41,0
48,5
53,9

22,2
26,6
36,8
40,9
49,2
54,7
95,2
105,0
17,6
21,1
23,5
28,2
35,1
43,4
52,0
57,8
100,6
111,0
18,7
22,4
24,7
29,7
41,4
46,0
54,8
60,9

N124B

12+4

870
960

1108,6 29,6 42,6 59,6 81,2 108,5 142,1 183,2 48,5 55,2 63,2 72.4 82,6 93,8 106,0
1223,3 32,7 47,0 65,7 89,6 119,7 156,8 202,2 53,3 60,9 69,8 79,9 91,2 103,5 117,0

237

***

238

Chng V
H thng lnh khc
trong cng nghip v i sng
5.1. H thng lnh trong nh my bia
5.1.1 S nguyn l h thng lnh trung
tm
Trong cc nh my bia ngi ta s dng h thng lnh trung
tm lm lnh cc i tng sau :
- Lm lnh cc tank ln men v tank thnh phm
- Lm lnh tank men ging
- Lm lnh nhanh nc 1oC
- Lm lnh nhanh dch ng sau h thng nu.
- Lm lnh trung gian h thng CO2
- Cc h tiu th khc: bo qun hoan, iu ho khng kh
vv
Trn hnh 5-1 l s nguyn l h thng lnh trung tm s dng
mi cht NH3 nh my bia hin i. H thng lnh s dng glycol
v nc lm cht ti lnh. Trc kia trong nhiu nh my bia ngi ta
s dng cht ti lnh l nc mui. Do tnh cht n mn ca nc
mui nh hng qu ln n h thng cc thit b nn hin nay hu
ht c thay th bng cht ti lnh glycol .
Cc thit b chnh bao gm: My nn 1 cp hiu MYCOM,
bnh bay hi lm lnh glycol, dn ngng t bay hi, cc thng cha
glycol v cc thit b ph khc ca h thng lnh.
Thng cha glycol c ch to bng inox, bn ngoi bc cch
nhit gm 02 ci c nhit khc nhau, m bo bm glycol c
lm lnh n cc h tiu th v bm glycol sau khi s dng n bnh

220

bay hi gia lnh. Gia 02 thng glycol c thng vi nhau to ra

s n nh v cn bng.

221

TI

TI

l m l nh co2

l m l nh t ank
l n men v t h n h ph m

l m l nh
t a n k men g i n g

c c h t i u t h k h c

t h i t b l m l n h
n h a n h n - c 1C

N C V O

N C RA 1C
b n h g l y c o l
-5 _ -7c

b n h g l y c o l
-2 _ 0c

1- My nn; 2- Bnh cha cao p; 3- Dn ngng; 4- Tch du; 5- Bnh bay hi; 6- Bnh thu hi du; 7Bm glycol n cc h tiu th; 8- Bm glycol tun hon; 9- Thng glycol
Hnh 5-1 : S nguyn l h thng lnh nh my bia
222

1- o nc; 2- Thn bnh; 3- Tch lng; 4- Gas ra; 5- Tm chn lng;

6- ng trao i nhit; 7- Nc ra; 8- Nc vo; 9- Chn bnh; 10- Rn bnh;
11- ng ni van phao
Hnh 5-2 : Bnh bay hi lm lnh glycol

Trn hnh 5-2 trnh by cu to ca bnh bay hi lm lnh glycol.

V cu to bnh bay hi ging bnh ngng ng chm nm ngang.
y glycol chuyn ng bn trong ng trao i nhit, mi cht si bn
ngoi ng. Pha trn bnh bay hi c gn sn bnh tch lng, m
bo s chuyn ng ca gas bn trong bnh bay hi ngi ta b tr 02
ng ht 2 pha ca bnh. Pha di c rn gom du v bnh thu
hi du. m bo lng trong bnh khng qu cao gy ngp lng
my nn ngi ta s dng van phao khng ch mc dch trong bnh
bay hi nm trong gii hn cho php.

5.1.2 S nguyn l h thng lnh CO2

Trong cc nh my bia ngi ta thng s dng cc h thng
lnh ring lm lnh CO2 v ch nhit m su.
My lnh s dng lm lnh CO2 trong s ny l my lnh 2
cp hot ng hon ton c lp vi h thng lnh glycol bo qun
tank ln men v lm lnh nhanh dch nu . Trong mt s trng hp
nng cao hiu qu gii nhit, ngi ta trch glycol t h thng lnh
bo qun bia sang lm mt trung gian hi CO2 sau mi cp nn. S
nh vy, tuy hiu qu gii nhit tng nhng h thng thu hi CO2

223

hot ng ph thuc vo hot ng ca h thng lm lnh glycol nn

hin nay t s dng glycol lm mt m chuyn sang s dng nc.

224

Hi nu c
Nu c ngung

Khng kh
TI

PI

TI

PI

PI

LS-

LS+

PI

PI

PI

PI

PI

CO2 t TANK n

11

N- c s ch

10

12
PI

PI

21

14
19

PI

CO2 n c c h ti u th
g h i c h :
Van chn

Fin lc cn
Van in t
Van tit l- u

20

13
15
Van an ton
Van mt chiu
ng h p sut
Van 3 ng

16

17

18

1- Ba lng CO2; Thp ra; 3- My nn CO2; 4,5- Bnh lm mt cp 1 v cp 2; 6,8- Thp hp th; 7,9- Thp lm kh;
10- Bo v ba lng; 11- Tch lng h CO2; 12- Ho hi CO2; 13- Bnh cha CO2 lng; 14- Bnh ngng CO2; 15- Tch
lng HT lnh; 16- Tch du; 17- My lnh; 18- B lm mt trung gian HT lnh; 19- Bnh ngng; 20- Bnh cha; 21Thp GN

225

Hnh 5-3: S nguyn l h thng ngng t CO2

226

Nguyn l thhot ng ca h thng thu hi CO2 nh sau: Kh

CO2 t cc tank ln men c dn n balon (1), sau c a qua
thp ra (2), y cc bt bia b cun theo c ra sch, ch cn kh
CO2 v c dn sang bnh tch lng tch cc git nc b cun
theo dng. Kh CO2 c nn qua 2 cp, mi cp u c lm mt
bng nc cc bnh 4, 5. Kh CO2 c a qua bnh hp th (6)
hp th ht cc mi v cc cht cn bn v sau n bnh lm kh
(7) lm kh trc khi a n lm lnh bnh ngng t CO2 (14).
bnh ngng t CO2 c lm lnh v ngng t li thnh lng v
chy xung bnh cha (13). Trong qu trnh bo qun, nu CO2 trong
bnh ho hi bc ln pha trn s c lm lnh v ngng chy li
xung bnh.
Khi cn s dng, lng CO2 c dn sang dn ho hi (12)
ho hi trc khi a n cc h tiu th.
H thng c trang b 02 b bnh hp th v lm kh, mc ch
l trong khi cc bnh (6) v (7) ang hot ng th cc bnh (8) v (9)
tin hnh hon nguyn. hon nguyn ngi ta s dng hi t l hi
i vo phn v bn ngoi cc bnh sy kh cc bnh nhm thc
hin hon nguyn.

5.1.2 Tnh ton nhit nh my bia

-

H thng lnh nh my bia c cc tn tht nhit chnh sau y:

Tn tht do truyn nhit qua tt c cc thit b s dng v bo
qun lnh.
Tn tht nhit do lm lnh nhanh dch ng hp lng ho sau
h thng nu.
Tn tht nhit lm lnh cc i tng khc.

5.1.2.1 Tn tht nhit do truyn nhit cc thit b s

dng v bo qun lnh
Tn tht nhit tt c cc thit b lm lnh, bao gm:
227

- Cc tank ln men v tank thnh phm;

- Bnh bay hi lm lnh glycol;
- Thng glycol;
- Thng nc 1oC;
- Cc thng men ging;
Vic tnh tn tht nhit cc thit b ny c c im tng t
nhau, l tn tht nhit ch yu qua vch c dng hnh tr, bn
ngoi tip xc khng kh, bn trong l mi trng lnh (Mi cht lnh,
glycol, dch bia hoc nc lnh)
Khi tnh tn tht nhit qua kt cu bao che ca tank ln men, tank
thnh phm v thng men ging chng ta gp kh khn v 2 vn :
- Dc theo b mt bn trong ca tank c v tr tip xc vi dch bia,
c v tr tip xc vi glycol v c ni tip xc vi khng kh nn kh
xc nh h s to nhit bn trong. V vy, mt cch gn ng c th
coi nh tn tht t dch bia ra mi trng xung quanh.
- Phn thn hnh tr, phn y v nh c th hnh cn hoc hnh
elip kh kh xc nh.
n gin bi ton tm qui i din tch ton b ra dng hnh tr
v bn trong coi nh tip xc vi mt mi trng lnh nht nh no
.
Tn tht do truyn nhit qua thn tr c th c tnh theo cng
thc sau :
Q = k.h.t
(5-1)
trong :
k=

1
d
1
1
1
+
ln i +1 +
.d 1 . 1
2. . i
di
.d 2 . 2

, W/m2.K

(5-2)
h - Chiu cao hay di qui i ca bnh, m;
d1, d2 l ng knh ngoi cng v trong cng ca lp vt liu v, m;
1 - H s to nhit bn trong, W/m2.K;
2 - H s to nhit bn ngoi, W/m2.K;
t = t1 - t2 : Hiu nhit khng kh bn ngoi v mi cht bn trong;
228

i - H s dn nhit ca cc lp vt liu, W/m.K.

Bng 5-1: Cc thng s cc thit b
Thit b

Mi cht bn trong

1. Tank ln men, thnh Dch bia ng yn

phm, men ging
2. Thng glycol
Glycol c chuyn ng
3. Bnh bay hi
Lng NH3 ang si
4. Thng nc 1oC
Nc lnh ng yn
Bng 5-2 :Thng s cch nhit cc thit b

STT
1
2
3

Tn lp vt liu
Lp inox v ngoi
Lp polyurethan
Lp thn bn trong

dy, mm
0,5 0,6
100 150
34

Nhit

8oC

Cch
nhit
100mm

-5oC
-15oC
1oC

150mm
150mm
100mm

H s dn nhit
W/m.K
45,3
0,018 0,020
45,3

5.1.2.2 Tn tht nhit do lm lnh dch ng

Nhit cn lm lnh dch ng t nhit ban u n
nhit bo qun c thc hin qua hai giai on:
- Giai on 1: Lm lnh dch bia sau h thng nu (khong
o
80 C) xung 20oC bng nc lnh 1oC.
- Lm lnh tip bng glycol t 20oC xung 8oC
Tt c cc tn tht do lm lnh ny u l ph ti ca my nn
lnh do khng cn phn bit giai on, m c tnh t 80oC
xung 8oC:
Vic tnh ph ti lnh my nn s rt khc nhau tu thuc vo
quan im v cch thit k h thng lnh. h nhanh dch ng
hp lng ho sau h thng nu nu s dng phng php lm lnh
trc tip, s i hi my lnh c cng sut rt ln. Ngc li nu s
dng nc lnh 1oC lm lnh, nh qu trnh tch lnh th cng sut
lnh yu cu s b hn nhiu.
Theo quan im ny, ph ti nhit cn thit lm lnh dch
ng hp lng ho c tnh nh sau:

229

Q2 =

G d .C p .(t1 t 2 )
24 x3600

,W

(5-3)
+ Gd Lng dch ng hp lng ho trong mt ngy m,
kg/ngy m;
+ Cp Nhit dung ring ca dch ng hp lng ho. Dch ng sau
hp lng ho l mt hn hp rt phc tp ph thuc vo loi nguyn
liu v thit b cng ngh sn xut. V vy nhit dung ring ca dch
ng hp lng ho khng c gi tr c nh v chnh xc cho tt c
cc h thng. Mt cch gn ng c th ly theo nhit dung ring ca
nc;
+ t1, t2- Nhit ca dch ng trc v sau khi c lm lnh. Sau
khi qua h thng nu v c a hp lng ho nhit si 100oC,
dch ng c a sang thit b lc v thng lng xoy trc khi
c lm lnh, v vy nhit t1 khong 80oC, nhit u ra phi
t nhit bo qun trong tank ln men, tc t2 = 8oC.

5.1.2.3 Tn tht nhit lm lnh cc i tng khc.

Trong cc nh my bia cng sut lnh do my lnh to ra cn
c s dng vo nhiu mc ch khc nhau, tu thuc thc t ti nh
my v cn phi c tnh n, c th l:
1. Tn tht lm lnh trung gian trong h thng thu hi
CO2 - Q31
Vic lm mt trung gian sau cc cp nn ca my nn CO2
trong h thng thu hi kh ny c thc hin bng nhiu phng
php: S dng nc hoc glycol ca h thng lm lnh v bo qun
bia. Trong trng hp cui, cn phi tnh tn tht ny, kh tnh ph ti
lnh ca my lm lnh glycol.
Trong trng hp ny, mt cch gn ng c th ly cng sut
lnh cn thit lm mt trung gian 2 cp, bng tng cng sut nhit
lm mt trung gian cc cp ca my nn CO2 :
Q31 = Qtg1 + Qtg2, W
(5-4)
Q31- Tn tht nhit lm mt trung gian, W
230

Qtg1, Qtg2 Cng sut lm mt trung gian ca my nn CO2, W

2. Bo qun hoa Q32
Hoa hp lng su khi sy c tin hnh phn loi v sau
xng SO2. Cng vic xng hi c tin hnh trong bung kn. Liu
lng lu hunh em s dng khong 0,5 1 kg /100 kg hoa. Mc
ch l hn ch qu trnh xi ho v s pht trin ca vi sinh. Sau
khi xng hi hoa c p cht thnh bnh v xp vo ti polyetylen,
hn kn v cho vo thng kim loi em i bo qun.
Hoa hp lng c bo qun ch nhit khong 0,5
o
2 C.
Tn tht nhit kho bo qun hoa hp lng bao gm tt c cc
tn tht tng t nh cc kho bo qun khc.
3. iu ho khng kh Q33
Trong mt s nh my, ngi ta tn dng lnh ca h thng
lm lnh glycol iu ho cho mt s khu vc nht nh ca nh
my, chng hn nh khu vn phng, cc phng th nghim, cc phng
lm vic khc trong khu ch bin. y l mt phng n rt kinh t
v hiu qu.
Tn tht nhit do iu ho c xc nh theo cng thc:
Q33 = QT .

IC IO
,W
I T TO

(5-5)
IC, IV , IT En tanpi trng thi khng kh trc khi vo, ra dn
lnh v trong bung iu ho khng kh.
QT Nhit tha ca cc phng iu ho, W
Nhit tha QT c xc nh nh tnh cn bng nhit ca cc
phng.

231

5.2. H thng lnh trong iu ho

khng kh
5.2.1 H thng lnh my iu ho c nh
Thit b quan trng nht trong mt h thng iu ho khng
kh chnh l h thng lnh . i vi cc my lnh cng sut nh,
ngi ta thng s dng my nn kiu kn, mi cht lnh l frn
(R12 v R22), dn lnh v dn ngng l cc dn ng ng cnh nhm.
Do yu cu khc nhau nn qut s dng cho cc dn c khc, c th
dn ngng s dng qut hng trc v dn lnh s dng qut ly tm.
D N NG NG T

Th er mo st a t

D N BAY H I

NG MAO TIT L U

nu c ngung

DX
M Y NN KN

Hnh 5-4: S nguyn l h thng lnh my iu ho

khng kh cng sut nh
Trn hnh 5-4 l s khai trin ca h thng lnh cc my iu
ho cng sut nh. y thit b tit lu l cc ng mao.
Mi h thng lnh trong my iu ho u b iu khin. Cc b iu
khin cho php iu chnh v chn cc ch lm vic khc nhau, c
th :
- Bt tt ngun in ON-OFF
- Chn tc qut, c 3 ch : Nhanh, va v chm (Hight,
Medium, Low)
232

- Chn ch lm vic: Ch lm lnh, ch thng gi, ch

ht m..
- t nhit phng. Khi nhit phng t yu cu
thermostat tc ng ngng my, khi nhit phng ln cao th khi ng
my hot ng li.
- Hn gi

5.2.2 H thng iu ho cng sut trung bnh v

ln trong i sng
5.2.2.1 S nguyn l
H thng my iu ho c ln c nhiu loi: My iu ho
dng t, my iu ho lm lnh bng nc, my iu ho VRV. My
nn lnh s dng cng c nhiu loi nh my nn piston, my nn
trc vt, my nn kiu kn, my nn ly tm vv

Hnh 5-5: S h thng lnh my iu ho cng sut trung

bnh
Trn hnh 5- 5 l s nguyn l mt h thng lnh s dng
trong iu ho khng kh cng sut trung bnh. S ny c th thy
cc my iu ho dng t. My nn lnh c th l my nn kn hoc
na kn. Trong h thng ngoi dn lnh v dn ngng, cc thit b cn
li tng i n gin gm c van tit lu, b lc m v van in t.
233

Hnh 5-6 s nguyn l h thng lnh trong cc my iu ho

kiu lm lnh bng nc (water chiller) vi my nn piston na kn v
gii nhit bng nc.
Trong s ny cm my chiller c s dng lm lnh nc
n c 7oC, sau c cc bm dn n cc dn lnh gi l cc FCU
(fan coil unit ) lm lnh khng kh. Nc c s dng lm cht ti
lnh. H thng c th l loi gii nhit bng nc hoc gii nhit bng
khng kh. My gii nhit bng nc c hiu qu cao v hot ng n
nh nn thng hay c s dng.
n - c l n h v o

LP

OP HP

n- c l nh r a

CONTROL
PANEL

LP

OP HP

b n h
bay h i

n - c g i i n h it

b n h n g - n g

Hnh 5-6 : S nguyn l h thng lnh ca cm water chiller

5.2.2.2 Tnh chn cm water chiller

Bng 5-3 di y l thng s ca cc cm chiller ca Carrier,
kiu 30HKA
Bng 5-3: Thng s nhit ca cm chiller Carrier

iu kin nhit nc gii nhit ra 35oC v nc lnh ra 7oC

234

Model
Qo, kW
30HKA015
45,4
30HKA020
61,3
30HKA030
78,5
30HKA040
114
30HKA050
153
30HKA060
184
30HKA080
228
30HKA100
302
30HKA120
343
30HKA140
422
30HKA160
461
- Xc nh lu lng nc lnh :
G nl =

Qk, kW
57,1
75,8
97,3
146
195
230
291
377
438
530
588

Ns, kW
11,8
14,5
18,8
31,6
42,9
45,8
63,2
75,1
94,8
108
126

Qo
C pn .t nl

(5-6)
- Xc nh lu lng nc gii nhit:
G gn =

QK
, kg/s
C pn .t gn

(5-7)
Gnl, Ggn - Lu lng nc lnh v nc gii nhit, kg/s;
tnl, tgn - chnh nhit nc lnh v gii nhit u vo v u
ra thit b, oK;
Cpn - Nhit dung ring ca nc, Cp = 4186 J/kg.K.

5.2.3 H thng iu ho gian ch bin nh my

ch bin thc phm.
Mt trong nhng yu cu c bit ca nh my ch bin thc
phm l nhit ca khu vc ch bin phi m bo khng c qu
cao vi sinh chm pht trin, khng nh hng n cht lng sn
phm trong thi gian ch bin.

235

f cu

ls

f cu

ts
tI

f cu
WP

WP

1- My nn; 2- Bnh cha cao p; 3- Dn ngng; 4- Bnh tch du; 5- Bnh gia mc; 6- Bnh thu hi du; 7Thng nc lnh; 8- Bm nc tun hon; 9- Bm nc s dng; 10- Dn lm lnh khng kh

Hnh 5-7: S nguyn l h thng HKK lm lnh bng nc trong cc NM ch bin thc phm
237

 iu ho khu vc ch bin c th s dng h thng iu

ho c lp. Tuy nhin do trong nh my thng c sn cc h thng
lnh khc, c bit h thng lm lnh nc ch bin c th s dng
iu ho cho gian ch bin. Bin php kt hp ny s mang li hiu
qu kinh t rt cao nn hin nay hay c s dng. Di y chng
ti xin gii thiu phng php s dng nc c lm lnh t cm
my lnh trung tm iu ho gian ch bin.
V bn cht y chnh l h thng iu ho kiu lm lnh bng
nc.

5.2.3.1 S nguyn l
Trn hnh
5-7 l s nguyn l h thng iu ho lm
lnh bng nc trong cc nh my ch bin thc phm. V mt
nguyn l, h thng khng khc h thng lnh my water chiller,
y ch c mt s im khc l s dng dn bay hi kiu tm bn
lm lnh nc.
Nc sau khi ra khi dn lnh c tr vo thng nc lnh v
c th c s dng cho nhiu mc ch khc nhau. Tuy nhin cn lu
n yu t cht lng nc khi s dng vo nhiu mc ch khc
nhau. Nu nc c s dng iu ho khng bao gi c s
dng ch bin thc phm. Nc s dng ch bin xong, khng
thc hin tun hon ngc lm lnh m c loi b.

5.2.3.2 Dn lnh khng kh

Dn lnh khng kh lm lnh bng nc c gi l fan coi
unit (FCU) c cu to gm : Dn trao i nhit nc - khng kh, ng
ng cnh nhm (hoc ng st cnh nhm), qut ly tm tun hon gi,
mng hng nc ngng, v bao che v lc bi.
Trn bng gii thiu c tnh nhit v cng sut lnh FCU ca
hng
Bng 5-3 : Thng s k thut FCU ca hng Carierr

238

c tnh
Lu lng gi
- Tc cao
- Tc trung bnh
- Tc thp
Qut
S lng qut
Kch thc qut
Vt liu
in ngun
S lng qut
Cng sut
- ng nc vo / ra
- ng nc ngng
- Cm trao i nhit
- S dy
- Mt cnh
- Din tch b mt
- ng trao i nhit
- p sut lm vic
- Khi lng
+ 42 CLA
+ 42 VLA
+ 42 CMA
- Cng sut lnh
+ Nhit hin
+ Nhit ton phn
tnl=7oC,tkk=26oC, =55%

n v
m3/h
m3/h
m3/h
Dng
Ci
mm

002

003

449
380
317

513
440
337

004

M hiu
006
008

010

520 827 1066 1274

457 744
945 1153
387 599
783
950
Qut ly tm lng sc
1
1
1
2
2
3
144 x 165,5L
Thp trng km
220V / 1Ph / 50Hz
1
1
1
1
1
2
W
32
38
49
63
94
100
3/4
42CLA
ng knh trong ng 26mm
42VLA/VMA
ng mm ng knh ngoi 20mm
ng ng, cnh nhm gn sng
Dy
2
3
3
3
3
3
S cnh /1 in 12
12
12
12
12
12
m2
0,10 0,10 0,10 0,15 0,192 0,226
inch
3/8 3/8 3/8 3/8 3/8 3/8
kG/cm2
10 kG/cm2
kg
kg
kg

26
24
18

27
25
19

27
25
19

34
31
24

W
W

184
8
230
3

193
1
332
2

235 3415
5 5527
400
0

tnl - Nhit nc lnh vo FCU

tkk - Nhit khng kh vo
* Cc loi FCU : CLA : Loi giu, VLA, VMA t nn

239

38
35
27
4844
7641

47
43
33

012
1534
1482
1223
3

2
135

3
12
0,262
3/8
52
48
38

5267 6262
8605 1006
2

5.3. H thng lnh trong T LNH

GIA NH V THNG NGHIP
5.3.1 H thng lnh t lnh gia nh
H thng lnh ca t lnh gia nh kh n gin. My nn l my
kiu kn, dn ngng t c dng ng xon hoc dng tm (s dng v
ca t lnh gii nhit thay cho dn ngng), gii nhit bng khng kh
i lu t nhin. Dn lnh dng ng xon, s dng ngn cha lm
cnh tn nhit. Mi cht lnh thng c s dng trc y l R12
v hin nay l R134a.
T lnh c 2 ngn: mt ngn bo qun thc phm, c nhit
thp v mt ngn bo qun rau qu, nhit cao hn. Tuy hai ngn
c nhit khc nhau nhng y ngi ta khng thit k h thng
2 nhit bay hi m ch c mt ch vi 02 dn lnh ni tip, dn
lnh ng pha trc v c din tch b mt ln hn so vi dn lm
lnh pha sau. iu cn bn to nn s khc bit v nhit trong
cc ngn l cng sut lm lnh ca cc dn lnh. Cng sut lm lnh
ngn ng ln hn nhiu so vi ngn lnh.
H thng ng ngt t ng nh thermostat cm bin nhit ngn
lnh. X bng cho ngn ng bng gas nng.

240

b l c m

h i n h i t
d n l n h n g
dn ngung t

m y n n
sy d u

t ch l ng

dn l m l nh

v a n i n t
x b n g

t m v d n b a y h i n u c

Hnh 5-8 : S nguyn l h thng lnh t lnh gia nh

5.3.2 H thng lnh cc bung bo qun thc

phm thng nghip (Show case)
T lnh thng nghip (show case) c s dng bo qun thc
phm trong cc siu th, nh hng. Thc phm gm 2 loi v yu cu
bo qun cc ch khc nhau, l thc phm c ngun gc ng
vt v rau qu.
V th, t lnh thng nghip thng c 02 ngn : Ngn bo qun
tht, c v ngn bo qun rau qu. Ch nhit bo qun ca tht c l
-20oC v rau qa nhit +5oC. to ra cc ch nhit khc
nhau ngi ta chn gii php, duy tr hai ch bay hi cho cc
dn lnh. lm vic hai p sut bay hi trn s nguyn l cn

241

phi c trang b van iu chnh p sut ht KVP. Van ny c t

u ra ca dn lnh c nhit bay hi cao (tc p sut bay hi cao).
Nh vy khi lm vic p sut ht ca my nn tng ng vi p sut
dn c nhit thp (hnh 5-9).
Mi dn lnh hot ng hon ton c lp v c iu khin bng
thermostat KP 61, nhm khng ch nhit ca cc ngn cho ph
hp yu cu bo qun thc phm. Thermostat iu khin vic ng
m van in t cp dch cho cc dn lnh.
My lnh s dng thng l my nn kn hoc na kn. H thng
c trang b y cc thit b bo v v iu khin.
M

M
KVP

KP 61

+5C
TE

NRD

KP 15

EVR
M

KVL

NRV

KVR
KP 61

-20C
TE

EVR
SGI

BM

DX

BM

Hnh 5-9 : S nguyn l h thng lnh ca t lnh thng nghip (show

case)

Trn hnh 5-10 l s h thng lnh hot ng nhiu ch

bay hi khc nhau., thng c s dng cho cc t lnh thng
nghip, bo qun cc thc phm nng sn c nhit yu cu khc
nhau.
Trong trng hp ny c 03 ngn vi 3 ch nhit khc
nhau l 0, +5 v +8oC. u ra cc dn lnh cc bung +5 v +8oC c
trang b cc van iu p KVP , ring dn lnh c ch nhit thp

242

nht 0oC l ch lm vic ca my nn nn khng cn. Mi dn

lnh c trang b 01 thit b hi nhit HE.

Hnh 5-10 : S nguyn l h thng lnh hot ng nhiu ch bay

hi

243

5.3.3 H thng lnh xe ti lnh

Trn hnh 5-11 gii thiu s h thng my lnh cc xe ti lnh.
My c s dng lm lnh khng kh trong xe ti trong qu trnh
vn chuyn cc mt hng ti sng hoc ng lnh.
H thng gm my nn piston na kn, cc dn lnh, dn nng,
bnh cha gas dng ng, b lc m, bnh hi nhit. My cng c
x bng bng gas nng. ng ht v ng y ca my nn c trang b
ng ni mm kh chn ng t my nn truyn theo ng ng.
H thng cng c trang b cc thit b bo v v iu khin y .
Phng php x bng cho dn lnh cng bng gas nng. Qu trnh
hot ng ca my hon ton t ng nh thermostat.

3
7
2

sv

sv
sv

1
My nn; 2- Dn ngng; 3- Bnh cha; 4- Lc m; 5- TB hi nhit

6- Tit lu; 7- Dn lnh, SV- Van in t

Hnh 5-11 : S nguyn l h thng lnh ca xe ti lnh

244

5.4. H thng lm lnh nc Ch bin

5.4.1 S nguyn l
Trong cc nh my ch bin thc phm m bo v sinh
thc phm yu cu nc ch bin phi c nhit tng i thp c
7oC.

245

ls

ts
tI

1- My nn; 2- Bnh cha cao p; 3- Dn ngng; 4- Bnh tch du; 5- Bnh trng trn; 6- B lm lnh nc; 7Bn cha nc lnh; 8- Bm tun hon; 9- Bm tiu th
Hnh 5-12: S nguyn l h thng lm lnh nc ch bin
247

V nguyn tc c th s dng cm my lnh chiller lm lnh

nc, tuy nhin phng php ny thng khng kinh t v phi nhp
nguyn cm chiller kh t tin. V th trn thc t nhiu nh my ch
bin la chn phng n lp t h thng ri bng cch ch nhp my
nn lnh v mt s trang thit b c bit cn cc thit b khc ch to
trong nc gim gi thnh sn phm, nhng vn m bo hot
ng rt hiu qu, bn v p.
Trn hnh 5-12 l s nguyn l h thng lm lnh nc ch
bin. im c bit trong s ny l dn lnh s dng thit b trao
i nhit kiu tm bn ca Alfalaval, cp dch theo kiu ngp lng v
do thi gian lm lnh rt nhanh m bo yu cu sn xut v nhu
cu ln v nc lnh trong cc nh my ch bin thc phm.

5.4.2 Tnh ton cng sut lnh h thng

5.4.2.1. Tn tht nhit lm lnh nc
Tn tht nhit do lm lnh nc l tn tht ln nht trong h
thng ny v c xc nh nh sau:
Q1 = Gn.Cn.(tn - tn) / 3600 = Gn.qn, W
(5-8)
Gn - Khi lng nc cn lm mt trong mt gi, kg/h;
Cn - Nhit dung ring ca nc, Cn = 4186 J/kg.K;
tn, tn - Nhit nc trc v sau lm lnh, oC;
qn - Nhit lm lnh 01 kg nc t nhit tn n tn trong 1 gi,
J/kg.

248

Bng 5-4: Nhit lng qn(J/kg) ph thuc nhit nc vo

Nhit
tn, oC

Nhit nc ra, tn, oC

3

10

12

15

25

25,581 23,256 20,930 17,442 15,116 11,628

30

31,395 29,069 26,744 23,256 20,930 17,442

35

37,209 34,883 32,558 29,069 26,744 23,256

5.4.2.2. Tn tht nhit qua bnh tr nc lnh

Thng tr nc lnh c cu to hnh tr, tn tht nhit qua kt cu
bao che thng c th c tnh theo cng thc sau :
Q = k.h.t
(5-9)
trong :
k=

1
d
1
1
1
+
ln i +1 +
.d 1 . 1
2.. i
di
.d 2 . 2

,W/m2.K;

(5-10)

h - Chiu cao qui i ca thng, m;

d1, dn+1 l ng knh trong cng v ngoi cng ca thng, m;
1 - H s to nhit bn trong thng ra nc lnh , W/m2.K;
2 - H s to nhit bn ngoi thng, W/m2.K;
t = t1 - t2: Hiu nhit khng kh bn ngoi v nc lnh bn trong
bnh, oC;
i - H s dn nhit ca cc lp vt liu, W/m.K.
STT
1
2
3

Tn lp vt liu
Lp inox v ngoi
Lp polyurethan
Lp v inox thng

dy, mm
0,5 0,6
100 150
34

249

H s dn nhit
W/m.K
45,3
0,018 0,020
45,3

DEFG

250

251

Chng VI
Thit B Ngng T
6.1. Vai tr, v tr ca cc thit b trao
i nhit trong h thng lnh
6.1.1 Vai tr thit bi ngng t
Thit b ngng t c nhim v ngng t gas qu nhit sau my
nn thnh mi cht lnh trng thi lng. Qu trnh lm vic ca thit
b ngng t c nh hng quyt nh n p sut v nhit ngng t
v do nh hng n hiu qu v an ton lm vic ca ton h
thng lnh. Khi thit b ngng t lm vic km hiu qu, cc thng s
ca h thng s thay i theo chiu hng khng tt, c th l:
- Nng sut lnh ca h thng gim, tn tht tit lu tng.
- Nhit cui qu trnh nn tng.
- Cng nn tng, m t c th qu ti
- an ton gim do p sut pha cao p tng, r le HP c th
tc ng ngng my nn, van an ton c th hot ng.
- Nhit cao nh hng n du bi trn nh chy du.

6.1.2 Phn loi thit b ngng t

Thit b ngng t c rt nhiu loi v nguyn l lm vic cng
rt khc nhau. Ngi ta phn loi thit b ngng t cn c vo nhiu
c tnh khc nhau.
- Theo mi trng lm mt.
+ Thit b ngng t lm mt bng nc. lm mt bng nc
cu to ca thit b thng c dng bnh hoc dng dn nhng trong
cc b.
+ Thit b ngng t lm mt bng nc v khng kh. Mt s
thit b ngng t trong kt hp c nc v khng kh gii nhit,
245

trong thit b kiu vai tr ca nc v khng kh c khc nhau:

nc s dng gii nhit cho mi cht lnh v khng kh gii nhit
cho nc. V d nh dn ngng t bay hi, dn ngng kiu ti vv
+ Thit b ngng t lm mt bng khng kh. Khng kh i
lu cng bc hoc t nhin qua thit b v trao i nhit vi mi
cht.
+ Thit b ngng t lm mt bng cht khc. C th thy thit
b kiu ny trong cc h thng my lnh ghp tng, dn ngng
chu trnh di c lm lnh bng mi cht lnh bay hi ca chu trnh
trn.
- Theo c im cu to:
+ Bnh ngng t gii nhit bng nc.
+ Dn ngng t bay hi.
+ Dn ngng kiu ti.
+ Dn ngng t lm mt bng khng kh.
+ Dn ngng kiu ng lng ng.
+ Thit b ngng t kiu tm bn.
- Theo c im i lu ca khng kh:
+ Thit b ngng t lm mt nh i lu t nhin
+ Thit b ngng t lm mt nh i lu cng bc.
Ngoi ra c th c rt nhiu cch phn chia theo cc c im khc
nh: theo chiu chuyn ng ca mi cht lnh v mi trng gii
nhit. V cu to cng c nhit kiu khc nhau nh kiu ngng t bn
ngoi b mt ng trao i nhit, bn trong ng trao i nhit hoc trn
cc b mt phng.
Di y chng ti xin gii thiu mt s thit b ngng t
thng c s dng nht trong cc h thng lnh nc ta.

246

6.2. THIT B NGNG T

6.2.1 Bnh ngng gii nhit bng nc
6.2.1.1 Bnh ngng ng chm nm ngang
Bnh ngng ng chm nm ngang l thit b ngng t c s dng
rt ph bin cho cc h thng my v thit b lnh hin nay. Mi cht
s dng c th l amnic hoc frn. i bnh ngng NH3 cc ng
trao i nhit l cc ng thp p lc C20 cn i vi bnh ngng frn
thng s dng ng ng c cnh v pha mi cht lnh.
1. Bnh ngng ng chm nm ngang NH3
Trn hnh 6-1 trnh by cu to bnh ngng s dng trong cc h
thng lnh NH3. Bnh ngng c thn hnh tr nm ngang lm t vt
liu thp CT3, bn trong l cc ng trao i nhit bng thp p lc
C20. Cc ng trao i nhit c hn kn hoc nc ln hai mt sng hai
u. c th hn hoc nc cc ng trao i nhit vo mt sng, n
phi c dy kh ln t 2030mm. Hai u thn bnh l cc np
bnh. Cc np bnh to thnh vch phn dng nc nc tun
hon nhiu ln trong bnh ngng. Mc ch tun hon nhiu ln l
tng thi gian tip xc ca nc v mi cht; tng tc chuyn
ng ca nc trong cc ng trao i nhit nhm nng cao h s to
nhit . C mt ln nc chuyn ng t u ny n u kia ca
bnh th gi l mt pass. V d bnh ngng 4 pass, l bnh c nc
chuyn ng qua li 4 ln (hnh 6-2). Mt trong nhng vn cn
quan tm khi ch to bnh ngng l b tr s lng ng ca cc pass
phi u nhau, nu khng u th tc nc trong cc pass s khc
nhau, to nn tn tht p lc khng cn thit.

247

4 3

10
11

12

1- Np bnh; 2- ng x kh khng ngng; 3- ng Cn bng; 4- ng trao i

nhit; 5- ng gas vo; 6- ng lp van an ton; 7- ng lp p k ; 8- ng x
air ca nc; 9- ng nc ra; 10- ng nc vo; 11- ng x cn; 12- ng
lng v bnh cha
Hnh 6-1 : Bnh ngng ng chm nm ngang

Cc trang thit b i km theo bnh ngng gm: van an ton, ng

h p sut vi khong lm vic t 0 30 kG/cm2 l hp l nht,
ng ng gas vo, ng cn bng, ng x kh khng ngng,
ng lng v bnh cha cao p, ng ng nc vo v ra, cc van
x kh v cn ng nc. gas phn b u trong bnh trong qu
trnh lm vic ng ng gas vo phn thnh 2 nhnh b tr 2 u
bnh v ng ng lng v bnh cha nm tm bnh.
Nguyn l lm vic ca bnh nh sau: Gas t my nn c a
vo bnh t 2 nhnh 2 u v bao ph ln khng gian gia cc ng
trao i nhit v thn bnh. Bn trong bnh gas qu nhit trao i
nhit vi nc lnh chuyn ng bn trong cc ng trao i nhit v
ngng t li thnh lng. Lng ngng t bao nhiu lp tc chy ngay
v bnh cha t bn di bnh ngng. Mt s h thng khng c
bnh cha cao p m s dng mt phn bnh ngng lm bnh cha.
Trong trng hp ny ngi ta khng b tr cc ng trao i nhit
phn di ca bnh. lng ngng t chy thun li phi c ng cn
bng ni phn hi bnh ngng vi bnh cha cao p.

248

Hnh 6-2: B tr ng nc tun hon

Tu theo kch c v cng sut bnh m cc ng trao i nhit c th

to hoc nh. Cc ng thng c s dng l: 27x3, 38x3,
49x3,5, 57x3,5.
T bnh ngng ngi ta thng trch ng x kh khng ngng
a n bnh x kh, kh khng ngng c tch ra khi mi
cht v thi ra bn ngoi. Trong trng hp trong bnh ngng c lt
kh khng ngng th p sut ngng t s cao hn bnh thng, kim
ng h thng b rung.
Cc np bnh c gn vo thn bng bu lng. Khi lp t cn lu
2 u bnh ngng c khong h cn thit v sinh b mt bn
trong cc ng trao i nhit. Lm kn pha nc bng ron cao su,
ng ng ni vo np bnh bng bch c th tho khi cn v sinh
v sa cha.
Trong qu trnh s dng bnh ngng cn lu :
- nh k v sinh bnh nng cao hiu qu lm vic. Do qu trnh
bay hi nc thp gii nhit rt mnh nn tp cht tch t ngy mt
nhiu, khi h thng hot ng cc tp cht i theo nc vo bnh v
bm ln cc b mt trao i nhit lm gim hiu qu trao i nhit.
V sinh bnh c th thc hin bng nhiu cch: ngm Na2CO3 hoc
NaOH ty ra, sau cho nc tun hon nhiu ln v sinh.
Tuy nhin cch ny hiu qu khng cao, c bit i vi cc loi cu
cn bm cht ln b mt ng. C th v sinh bng c kh nh buc cc
gi lau vo dy v hai ngi ng hai pha bnh ko qua li nhiu ln.
Khi lau phi cn thn, trnh lm xy xc b mt bn trong bnh, v
nh vy cn bn ln sau d dng bm hn.
- X khi khng ngng.
Kh khng ngng lt vo h thng lm tng p sut ngng t do
cn thng xuyn kim tra v tin hnh x kh khng ngng bnh.
2. Bnh ngng mi cht Frn
Bnh ngng c ng trao i nhit bng thp c th s dng cho h
thng frn, nhng cn lu l cc cht frn c tnh ty ra mnh
249

nn phi v sinh bn trong ng ng rt sch s v h thng phi

trang b b lc c kh.
i vi frn an ton v hiu qu nht l s dng bnh ngng ng
ng, va loi tr vn tc bn, va c kh nng trao i nhit tt
hn, nn kch thc bnh gn.
Trn hnh 6-3 gii thiu cc loi bnh ngng ng ng c cnh s
dng cho mi cht frn. Cc cnh c lm v pha mi cht frn.
3. u nhc im v phm vi s dng ca bnh ngng ng
chm nm ngang

1- Np bnh, 2,6- Mt sng; 3- ng TN; 4- Lng ra; 5- Khng

gian gia cc ng
Hnh 6-3a: Bnh ngng frn

250

a): Kiu mt bch: 1- V; 2- Mt sng; 3- Np; 4- Bu gom lng;

5-Van ly lng; 6- Nt an ton. b) Kiu hn : 1- ng trao i nhit c
cnh; 2- Cnh tn nhit; 3- V; 4- V hn vo ng xon; 5- Lng
frn ra; 6- Hi frn vo
Hnh 6-3b: Bnh ngng frn

Hnh 6-3c: Bnh ngng frn

251

* u im
- Bnh ngng ng chm nm ngang, gii nhit bng nc nn hiu
qu gii nhit cao, mt dng nhit kh ln q = 3000 6000 W/m2,
k= 8001000 W/m2.K, chnh nhit trung bnh t = 56 K. D
dng thay i tc nc trong bnh c tc thch hp nhm
nng cao hiu qu trao i nhit, bng cch tng s pass tun hon
nc.
- Hiu qu trao i nhit kh n nh, t ph thuc vo nhit mi
trng.
- Cu to chc chn, gn v rt tin li trong vic lp t trong nh,
c sut tiu hao kim loi nh, khong 4045 kg/m2 din tch b mt
trao i nhit, hnh dng p ph hp vi yu cu thm m cng
nghip.
- D ch to, lp t, v sinh, bo dng v vn hnh.
- C th s dng mt phn ca bnh lm bnh cha, c bit tin
li trong cc h thng lnh nh, v d nh h thng kho lnh.
- t h hng v tui th cao: i vi cc loi dn ngng t kiu
khc, cc ng st thng xuyn phi tip xc mi trng nc v
khng kh nn tc n mn ng trao i nhit kh nhanh. i vi
bnh ngng, do thng xuyn cha nc nn b mt trao i nhit hu
nh lun lun ngp trong nc m khng tip xc vi khng kh. V
vy tc n mn din ra chm hn nhiu.
* Nhc im
- i vi h thng ln s dng bnh ngng khng thch hp v khi
ng knh bnh qu ln, khng m bo an ton. Nu tng dy
thn bnh s rt kh gia cng ch to. V vy cc nh my cng sut
ln, t khi s dng bnh ngng.
- Khi s dng bnh ngng, bt buc trang b thm h thng nc
gii nhit gm: Thp gii nhit, bm nc gii nhit, h thng ng
ng nc, thit b ph ng nc vv nn tng chi ph u t v
vn hnh. Ngoi bung my, yu cu phi c khng gian thong bn
ngoi t thp gii nhit. Qu trnh lm vic ca thp lun lun ko

252

theo bay hi nc ng k, nn chi ph nc gii nhit kh ln, nc

thng lm m t khu ln cn, v th nn b tr xa cc cng trnh.
- Kch thc bnh tuy gn, nhng khi lp t bt buc phi dnh
khong khng gian cn thit hai u bnh v sinh v sa cha khi
cn thit.
- Qu trnh bm bn trn b mt ng ng tng i nhanh, c
bit khi cht lng ngun nc km.
Khi s dng bnh ngng ng v nm ngang cn quan tm ch
hin tng bm bn b mt bn trong cc ng trao i nhit, trong
trng hp ny cn v sinh bng ho cht hoc c kh. Thng xuyn
x cn bn ng li thp gii nhit v b sung nc mi. X kh v
cn ng nc.

6.2.1.2 Bnh ngng ng v thng ng

1. Cu to v nguyn l lm vic
tit kim din tch lp t ngi ta s dng bnh ngng ng v
t ng. Cu to tng t bnh ngng ng chm nm ngang, gm c:
v bnh hnh tr thng c ch to t thp CT3, bn trong l cc
ng trao i nhit thp p lc C20, kch c 57x3,5, b tr u, c
hn hoc nc vo cc mt sng. Nc c bm bm ln mng phn
phi nc trn cng v chy vo bn trong cc ng trao i nhit.
nc chy theo thnh ng trao i nhit, pha trn cc ng trao
i nhit c t cc ng hnh cn. Pha di bnh c mng hng
nc. Nc sau khi gii nhit xong thng c x b. Hi qu nhit
sau my nn i vo bnh t pha trn. Lng ngng t chy xung
phn di ca bnh gia cc ng trao i nhit v chy ra bnh cha
cao p. Bnh ngng c trang b van an ton, ng h p sut, van x
kh, knh quan st mc lng.
Trong qu trnh s dng bnh ngng ng v thng ng cn lu
nhng h hng c th xy ra nh s bm bn bn trong cc ng trao
i nhit, cc ca nc vo cc ng trao i nhit kh hp nn d b
tc, cn nh k kim tra sa cha. Vic v sinh bnh ngng tng i
phc tp. Ngoi ra khi lt kh khng ngng vo bnh th hiu qu lm
vic gim, p sut ngng t tng v vy phi tin hnh x kh khng
253

ngng thng xuyn. Bnh ngng ng v thng ng t s dng

nc ta do c mt s nhc im quan trng.

2. u nhc im v phm vi s dng

* u im
- Hiu qu trao i nhit kh ln, ph ti nhit ca bnh t 4500
W/m2 chnh nhit 45K, tng ng h s truyn nhit k =
8001000 W/m2.K
- Thch hp cho h thng cng sut trung bnh v ln, khng gian
lp t cht hp, phi b tr bnh ngng ngoi tri.
- Do cc ng trao i nhit t thng ng nn kh nng bm bn t
hn so vi bnh ngng ng chm nm ngang, do khng yu cu
cht lng ngun nc cao lm.
- Do kt cu thng ng nn lng mi cht v du chy ra ngoi
kh thun li , vic thu hi du cng d dng. V vy b mt trao i
nhit nhanh chng c gii phng cho mi cht lm mt.

254

H2O vo

3
4
2

1
Hi NH3 vo

5
6

Lng NH3 vBC

Lng NH3 ra

9
8

1- ng cn bng, 2- X kh khng ngng, 3- B phn phi nc, 4Van an ton; 5- ng TN, 6- p k, 7- ng thu, 8- B nc, 9- Bnh
cha cao p
Hnh 6-4 : Bnh ngng ng v thng ng
* Nhc im
- Vn chuyn, lp t, ch to, vn hnh tng i phc tp.
- Lng nc tiu th kh ln nn ch thch hp nhng ni c
ngun nc di do v r tin.
- i vi h thng rt ln s dng bnh ngng kiu ny khng thch
hp, do kch thc cng knh, ng knh bnh qu ln khng m
bo an ton.

6.2.1.3 Thit b ngng t kiu ng lng ng

1. Cu to v nguyn l lm vic
Thit b ngng t kiu ng lng ng cng l dng thit b
ngng t gii nhit bng nc, chng c s dng rt rng ri trong

255

cc my lnh nh, c bit trong cc my iu ho khng kh cng

sut trung bnh.
Thit b gm 02 ng lng vo nhau v thng c cun li cho
gn. Nc chuyn ng ng bn trong, mi cht lnh chuyn ng
ngc li phn khng gian gia cc ng. ng thng s dng l ng
ng (h thng frn) v c th s dng ng thp.

Hnh 6-5: Thit b ngng t kiu ng lng ng

2 u im v nhc im
C hiu qu trao i nhit kh ln, gn . Tuy nhin ch to tng
i kh khn, cc ng lng vo nhau sau c cun li cho gn,
nu khng c cc bin php ch to c bit, cc ng d b mp, nht
l ng ln ngoi, dn n tit din b co tht, nh hng n s lu
chuyn ca mi cht bn trong. Do mi cht ch chuyn ng vo ra
mt ng duy nht nn lu lng nh, thit b ngng t kiu ng lng
ng ch thch hp i vi h thng nh v trung bnh.

256

6.2.1.4 Thit b ngng t kiu tm bn

Hnh 6-6: Thit b ngng t kiu tm bn

1. Cu to v nguyn l lm vic
Thit b ngng t kiu tm bn c ghp t nhiu tm kim loi p
cht vi nhau nh hai np kim loi c b cao. Cc tm c dp

257

gn sng. Mi cht lnh v nc gii nhit c b tr i xen k nhau.

Cu to gn sng c tc dng lm ri dng chuyn ng ca mi cht
v tng h s truyn nhit ng thi tng bn ca n. Cc tm bn
c chiu dy kh mng nn nhit tr dn nhit b, trong khi din tch
trao i nhit rt ln. Thng c 02 tm c hn ghp vi nhau
thnh mt panel. Mi cht chuyn ng bn trong, nc chuyn ng
khong h gia cc panel khi lp t.
Trong qu trnh s dng cn lu hin tng bm bn b mt
ngoi cc panel (pha ng nc) nn cn nh k m ra v sinh
hoc s dng ngun nc c cht lng cao. C th v sinh cu bn
bn trong bng ho cht, sau khi ra ho cht cn trung ho v ra
sch khng gy n mn lm hng cc panel.
2 u im v nhc im
* u im:
- Do c ghp t cc tm bn mng nn din tch trao i nhit
kh ln, cu to gn.
- D dng tho lp v sinh sa cha v thay th. C th thm bt
mt s panel thay i cng sut gii nhit mt cch d dng.
- Hiu qu trao i nhit cao, tng ng bnh ngng ng v
amnic,
* Nhc im:
- Ch to kh khn. Cho n nay ch c cc hng nc ngoi l c
kh nng ch to cc dn ngng kiu tm bn. Do thiu cc ph
tng c sn thay th sa cha.
- Kh nng r r ng nc kh ln do s m kn nhiu.

6.2.2 Thit b ngng t gii nhit bng

nc v khng kh
Thit b ngng t lm mt kt hp gia nc v khng kh tiu
biu nht l thit b ngng t kiu bay hi v thit b ngng t kiu
ti.

258

Khc vi thit b ngng t lm mt bng nc phi trang b thm

cc thp gii nhit, bm nc v h thng ng dn nc gii nhit,
thit b ngng t gii nhit bng nc v khng kh kt hp khng cn
trang b cc thit b , nc y c khng kh lm ngui trc
tip trong qu trnh trao i nhit vi mi cht lnh.

6.2.2.1 Thit b ngng t kiu bay hi

1. Cu to v nguyn l lm vic
Trn hnh 6-7 trnh by cu to ca dn ngng t bay hi. Dn
ngng gm mt cm ng trao i nhit ng thp p lc C20. Kch c
ng thng c s dng l 38x3,5; 49x3,5 v 57x3,5. Ton
b cm ng c t trn khung thp U vng chc, pha di l b
nc tun hon gii nhit, pha trn l dn phun nc, b chn
nc v qut ht gi. chng n mn, cc ng trao i nhit c
nhng km nng b mt bn ngoi.
Hi mi cht i vo ng gp hi pha trn vo dn ng trao i
nhit v ngng t ri chy v bnh cha cao p pha di. Thit b
c lm mt nh h thng nc phun t cc vi phun c phn b
u ngay pha trn cm ng trao i nhit. Nc sau khi trao i
nhit vi mi cht lnh, nng ln v c gii nhit nh khng kh
chuyn ng ngc li t di ln, do vy nhit ca nc hu nh
khng i. Ton b nhit Qk ca mi cht c khng kh mang
thi ra ngoi. Khng kh chuyn ng cng bc nh cc qut t
pha trn hoc pha di. t qut pha di (qut thi), th trong qu
trnh lm vic khng s qut b nc lm t, trong khi t pha trn
(qut ht) d b nc cun theo lm t v gim tui th. Tuy nhin
t pha trn gn v d ch to hn nn thng c s dng. Trong
qu trnh trao i nhit mt lng kh ln nc bc hi v b cun
theo khng kh, do vy phi thng xuyn cp nc b sung cho b.
Phng php cp nc l hon ton t ng nh van phao. B chn
nc c tc dng chn cc git nc b cun theo khng kh ra ngoi,
nh vy tit kim nc v trnh lm t qut. B chn nc c
lm bng tn mng v c gp theo ng dch dc, khng kh khi
qua b chn va p vo cc tm chn v ng thi r dng lin tc
nn cc ht nc mt qu tnh v ri xung li pha di.
259

Sau khi tun hon khong 2/3 dn ng trao i nhit, mt phn ln

gas c ho lng, nng cao hiu qu trao i nhit cn tch
lng lng ny trc, gii phng b mt trao i nhit pha sau cho
lng hi cha ngng cn li. V vy v tr ny ngi ta b tr ng
gp lng trung gian, gom dch lng cho chy thng v ng gp
lng pha di v trc tip ra bnh cha, phn hi cn li tip tc lun
chuyn theo 1/3 cm ng cn li.
Ton b pha ngoi dn ng v cm dn phun u c v bao che
bng tn trng km.
ng gp lng trung gian cng c s dng lm ni t ng cn
bng.
Trc y nhiu x nghip ng lnh nc ta thng hay s dng
cc dn ngng t bay hi s dng qut ly tm t pha di. Tuy
nhin chng ti nhn thy cc qut ny c cng sut m t kh ln, rt
tn km.
4

2
6

7
1
8
9

10
11
14
13
12

1- ng trao i nhit; 2- Dn phun nc; 3- Lng qut; 4- M t qut;

5- B chn nc;6-ng gas vo; 7-ng gp; 8-ng cn bng; 9-ng
h p sut; 10- ng lng ra; 11- Bm nc; 12-Mng hng nc;
13- X y b nc; 14- X trn
Hnh 6-7: Thit b ngng t bay hi

260

Nng sut nhit ring ca dn ngng kiu ti khng cao lm,

khong 19002300 W/m2, h s truyn nhit k =450600 W/m2.K.
Trong qu trnh s dng cn lu , cc mi phun c kch thc nh
nn d b tc bn. Khi mt s mi b tc th mt s vng ca cm ng
trao i nhit khng c lm mt tt, hiu qu trao i nhit gim r
rt, p sut ngng t s ln bt thng. V vy phi lun lun kim
tra, v sinh hoc thay th cc vi phun b hng. Cng nh bnh
ngng, mt ngoi cc cm ng trao i nhit sau mt thi gian lm
vic cng c hin tng bm bn, n mn nn phi nh k v sinh v
sa cha thay th.
2 u im v nhc im
* u im
- Do cu to dng dn ng nn cng sut ca n c th thit k t
rt ln m khng b hn ch v bt c l do g. Hin nay nhiu x
nghip ch bin thu sn nc ta s dng dn ngng t bay hi cng
sut t t 6001000 kW.
- So vi cc thit b ngng t kiu khc, dn ngng t bay hi t
tiu tn nc hn, v nc s dng theo kiu tun hon.
- Cc dn ng kch c nh nn lm vic an ton.
- D dng ch to, vn hnh v sa cha.
* Nhc im
- Do nng sut lnh ring b nn sut tiu hao vt liu kh ln.
- Cc cm ng trao i nhit thng xuyn tip xc vi nc v
khng kh, l mi trng n mn mnh, nn chng b hng. Do
bt buc phi nhng km nng chng n mn.
- Nhit ngng t ph thuc vo trng thi kh tng v thay i
theo ma trong nm.
- Ch thch hp lp t ngoi tri, trong qu trnh lm vic, khu vc
nn v khng gian xung quanh thng b m t, v vy cn lp t
v tr ring bit tch hn cc cng trnh.

261

6.2.2.2 Dn ngng kiu ti

1. Cu to v nguyn l lm vic
Trn hnh 6-8 trnh by cu to dn ngng kiu ti. Dn gm
mt cm ng trao i nhit ng thp nhng km nng trn, khng
c v bao che, c rt nhiu ng gp hai u. Pha trn dn l mt
mng phn phi nc hoc dn ng phun, phun nc xung. Dn ng
thng c t ngay pha trn mt b cha nc. Nc c bm
bm t b ln mng phn phi nc trn cng. Mng phn phi nc
c lm bng thp v c c rt nhiu l hoc c dng rng ca.
Nc s chy t do theo cc l v xi ln dn ng trao i nhit.
Nc sau khi trao i nhit c khng kh i lu t nhin gii nhit
trc tip ngay trn dn. tng cng gii nhit cho nc np b
ngi ta t li hoc cc tm tre an.
Gas qu nhit i vo dn ng t pha trn, ngng t dn v
chy ra ng gp lng pha di, sau c dn ra bnh cha cao p.
trn cng ca dn ngng c lp t van an ton, ng h p sut v
van x kh khng ngng.
Dn ngng t kiu ti cng c cc ng trch lng trung gian
gii phng b mt trao i nhit pha di , tng hiu qu trao i
nhit.

6-8: Dn ngng kiu ti

262

Trong qu trnh hot ng cn lu cc h hng c th xy ra i

vi dn ngng kiu ti nh sau:
- Hin tng bm bn v n mn b mt.
- Cn bn ng li trong b hng nc cn phi x b v v
sinh b thng xuyn.
- Cc l phun b tc bn cn phi kim tra v v sinh.
- Nhit nc trong b tng cao, nh hng n qu trnh trao i
nhit, nn lun lun x b mt phn v b sung nc mi lnh hn.
2 u im v nhc im
* u im
- Hiu qu trao i nhit cao, h s truyn nhit t 700 900
2
W/m .K. Mt khc do cu to, ngoi dn ng trao i nhit ra, cc
thit b ph khc nh khung , bao che hu nh khng c nn sut
tiu hao kim loi nh, gi thnh r.
- Cu to n gin, chc chn, d ch to v c kh nng s
dng c ngun nc bn v dn ng trn rt d v sinh. V vy dn
ngng kiu ti rt thch hp khu vc nng thn, ni c ngun nc
phong ph, nhng cht lng khng cao.
- So vi bnh ngng ng v, lng nc tiu th khng ln.
Nc ri t do trn dn ng trn hon ton nn nh nhit cho
khng kh phn ln, nhit nc b tng khng ng k, v vy
lng nc b sung ch chim khong 30% lng nc tun hon.
* Nhc im
- Trong qu trnh lm vic, nc bn tung to xung quanh,
nn dn ch c th lp t bn ngoi tri, xa hn khu nh xng.
- Cng vi bnh ngng ng v, dn ngng kiu ti tiu th
nc kh nhiu do phi thng xuyn x b nc.
- Do tip xc thng xuyn vi nc v khng kh, trong mi
trng m nh vy nn qu trnh n mn din ra rt nhanh, nu dn
ng khng c nhng km nng s rt nhanh chng b bc, h hng.
- Hiu qu gii nhit chu nh hng ca mi trng kh hu.

263

6.2.3 Dn ngng gii nhit bng khng kh

1. Cu to v nguyn l lm vic
Dn ngng khng kh c chia ra lm 02 loi : i lu t
nhin v i lu cng bc.
* Dn ngng i lu t nhin
Loi dn ngng i lu t nhin ch s dng trong cc h thng rt
nh, v d nh t lnh gia nh, t lnh thng nghip. Cc dn ny c
cu to kh a dng.
- Dng ng xon c cnh l cc si dy thp hn vung gc vi cc
ng xon. Mi cht chuyn ng trong ng xon v trao i nhit vi
khng kh bn ngoi. Loi ny hiu qu khng cao v hay s dng
trong cc t lnh gia nh trc y.
- Dng tm: Gm tm kim loi s dng lm cnh tn nhit, trn
c hn nh ng xon bng ng .
- Dng panel: N gm 02 tm nhm dy khong 1,5mm, c to
rnh cho mi cht chuyn ng tun hon. Khi ch to, ngi ta cn
nng hai tm li vi nhau, khong to rnh, ngi ta bi mi cht
c bit 02 tm khng dnh vo nhau, sau thi nc hoc khng
kh p lc cao (khong 40100 bar) trong cc khun c bit, hai tm
s phng ln thnh rnh.

264

Hnh 6-9 : Dn ngng khng kh i lu t nhin

H s truyn nhit ca thit b ngng t i lu gi t nhin khong

67 W/m2.K.
* Dn ngng i lu cng bc
Dn ngng t khng kh i lu cng bc c s dng rt
rng ri trong i sng v cng nghip. Cu to gm mt dn ng
trao i nhit bng ng thp hoc ng ng c cnh nhm hoc cnh
st bn ngoi, bc cnh nm trong khong 310mm. Khng kh c
qut thi, chuyn ng ngang bn ngoi qua dn ng vi tc kh
ln. Qut dn ngng thng l qut kiu hng trc. Mt dng
nhit ca dn ngng khng kh t khong 180 340 W/m2 , h s
truyn nhit k = 30 35 W/m2.K, hiu nhit t = 78oC
Trong qu trnh s dng cn lu : Dn ngng thng bi bm
bi bn, gim hiu qu trao i nhit nn thng xuyn v sinh bng
chi hoc nc. Khi kh khng ngng lt vo bn trong dn s lm
tng p sut ngng t. Cn che chn nng cho dn ngng, trnh t
v tr chu nhiu bc x mt tri nh hng n hiu qu trao i
nhit.

265

1- ng trao i nhit; 2- V dn; 3- ng lp qut; 4- Hi ra

Hnh 6-10 : Dn ngng khng kh i cng bc

2 u im v nhc im
* u im
- Khng s dng nc nn chi ph vn hnh gim. iu ny rt
ph hp nhng ni thiu nc nh khu vc thnh ph v khu dn c
ng c.
- Khng s dng h thng bm, thp gii nhit, va tn km li
gy m t khu vc nh xng. Dn ngng khng kh t gy nh
hng n xung quanh v c th lp t nhiu v tr trong cng trnh
nh treo tng, t trn nc nh vv . . .
- H thng s dng dn ngng khng kh c trang thit b n
gin hn v d s dng.
- So vi cc thit b ngng t gii nhit bng nc, dn ngng
khng kh t h hng v t b n mn.
* Nhc im

266

- Mt dng nhit thp, nn kt cu kh cng knh v ch

thch hp cho h thng cng sut nh v trung bnh.
- Hiu qu gii nhit ph thuc nhiu vo iu kin kh hu.
Nhng ngy nhit cao p sut ngng t ln rt cao V d, h thng
s dng R22, min Trung, nhng ngy h nhit khng kh ngoi
tri c th t 40oC, tng ng nhit ngng t c th t 48oC, p
sut ngng t tng ng l 18,5 bar, bng gi tr t ca r le p sut
cao. Nu trong nhng ngy ny khng c nhng bin php c bit th
h thng khng th hot ng c do r le HP tc ng. i vi dn
ngng trao i nhit i lu t nhin hiu qu cn thp na.

6.3 Tnh ton thit b ngng t

C hai bi ton tinh ton thit b ngng t : Tnh kim tra v
tnh thit k
Tnh ton thit b ngng t l xc nh din tch b mt trao i
nhit cn thit p ng ph ti nhit cho.
- Thng s ban u:
+
iu kin kh hu ni lp t cng trnh
+ Loi thit b ngng t
+ Ph ti nhit yu cu Qk
- Thng s cn xc nh : Din tch trao i nhit, b tr v kt
cu thit b ngng t. i vi bnh ngng cn thit phi xc nh c
dy ca bnh. Ngoi ra cn phi xc nh lu lng mi cht gii
nhit, chn hoc kim tra bm qut.

6.3.1 Cc bc tnh ton thit b ngng t

1. Chn loi thit b ngng t
Khi tnh ton thit k cn phi tin hnh chn thit b ngng t
cho ph hp. Vic la chn da trn nhiu tiu ch khc nhau nh
mc p ng ca loi thit b ngng t, tnh kinh t, c im
cng trnh vv
267

2. Tnh din tch trao i nhit

F=

Qk
Q
= k
k .t k q kf

, m2

(6-1)

Qk Ph ti nhit yu cu ca thit b ngng t, W;

k H s truyn nhit, W/m2.K;
tk - chnh nhit trung bnh logarit, oK;
qkf Mt dng nhit, W/m2.
a. Xc nh h s truyn nhit k
H s truyn nhit k c th xc nh theo kinh nghim v mun
chnh xc hn xc nh theo l thuyt. Tuy nhin cc bi ton thc t
lun phc tp nn thng ngi ta tnh theo kinh nghim. C th
tham kho theo bng di y:
Bng 6-1: H s truyn nhit v mt dng nhit ca cc loi thit b
ngng t
k
qf
t
STT
Kiu thit b ngng t
(W/m2.K) ( W/m2 ) ( oC )
1 - Bnh ngng ng chm nm ngang NH3
700 35004500 56
2 - Bnh ngng ng v thng ng NH3
1000
4200
56
3 - Bnh ngng nm ngang frn
800
3600
56
4 - Dn ngng kiu ti
700
35004650 56
5 - Dn ngng t bay hi
700 930 15002100 3
6 - Dn ngng khng kh
500 700 240300 810
30

Do b mt trao i nhit thit b ngng t rt khc nhau nn cng

thc xc nh h s truyn nhit cng khc nhau. Cc trng hp
thng gp l vch tr, vch phng, vch tr c cnh.
Trong trng hp vch tr, h s truyn nhit c tnh theo cng
thc:
k=

1
d
1
1
1
+
. ln 2 +
.d 1 . 1 2..
d 1 .d 2 . 2

(6-2)
trong :

268

, W / m.K

1, 2 H s to nhit bn trong v ngoi ng trao i nhit,

W/m2.K;
d1, d2 - ng knh trong v ngoi ng trao i nhit, mm;
- H s dn nhit vt liu ng, W/m.K .
b. Xc nh chnh nhit trung bnh logarit
t tb =

t max t min
t
ln max
t min

(6-3)
tmax, tmin- Hiu nhit ln nht v b nht u vo v u ra ca
thit b trao i nhit
c. Xc nh lu lng nc hoc khng kh gii nhit
* Lu lng nc
Lu lng nc tun hon c xc nh theo cng thc sau:
Gn =

Qk
C n . n .t n

, kg/s

(6-4)
Cn Nhit dung ring ca nc, Cn = 4,186 KJ/kg.K;
n Khi lng ring ca nc, kg/m3, n 1000 kg/m3;
tn - chnh nhit ca nc vo v ra thit b ngng t,
ly tn = 46 oC
* Lu lng khng kh
Lu lng khng kh gii nhit c xc nh theo cng thc sau:
G KK =

kg/m3;

Qk
C KK . KK .t KK

, kg/s

(6-5)
CKK Nhit dung ring ca khng kh, CKK = 1,0 kJ/kg.K;
KK Khi lng ring ca khng kh, kg/m3, KK = 1,151,2

tKK - chnh nhit ca khng kh vo ra thit b ngng

t, tn = 610 oC;
269

6.3.2 Xc nh h s to nhit v cc mi
trng
6.3.2.1 Xc nh h s to nhit khi ngng t mi cht
trong thit b ngng t
H s to nhit khi ngng t mi cht trong cc thit b ngng t rt
nhiu dng v c xc nh c th cho tng trng hp nh sau:
* Ngng t trn chm ng trn nm ngang
Ngng t trn chm ng trn nm ngang xy ra bnh ngng
ng chm nm ngang NH3. H s to nhit khi ngng trong trng
hp ny c tnh theo cng thc:
i. .3 .g
= 0,72.4
. ' h
. a .d ng
(6-6)
i Hiu entanpi ca tc nhn lnh khi vo ra bnh ngng, J/kg;
- Khi lng ring ca mi cht lng trong bnh ngng, kg/m3;
- H s dn nhit ca mi cht lng trong bnh ngng, W/m.K;
- nht ca mi cht lng trong bnh ngng, m2/s;
= tk tw : chnh nhit ngng t v vch ng, ;K
g Gia tc trng trng, m/s2;
dng - ng knh ngoi ca ng trao i nhit, m;
h H s hiu chnh s thay i tc dng hi v mng nc t
trn xung:
' h = n z 0,167
(6-7)
nz S hng theo chiu thng ng khi b tr song song v mt na s
hng khi b tr so le.
Nu chm ng b tr so le trong thn tr th:
.n S1
n z = 1,393.

(6-8)
270

S2

n Tng s ng trong bnh;

S1 v S2 Bc ngang v bc ng, m.
* Ngng t trn chm ng c cnh nm ngang
H s to nhit khi ngng trong trng hp ny c tnh:
i. .3 .g
= 0,72.4
. ' h . c
. a .d ng
(6-9)
c H s tnh n iu kin c cnh
F .E 3 / 4
C = 1,3. d
F

d ng
.
h'

0 , 25

Fn
F

(6-10)
Fd, Fn B mt ng v ngang ca 1m ng c cnh, m2/m
.( D 2 d 2 ng )
Fd =

2.S c

(6-11)
v

Fn = .d ng .1 o
Sc

.D. d
+
Sc

(6-12)
D, dng - ng knh nh v chn cnh, m;
Sc Bc cnh, m;
o, d B dy chn v nh cnh, m;
F = Fd + Fn Tng din tch b mt ngoi ca ng c cnh, m2/m;
E Hiu sut ca cnh;
h Chiu cao qui c ca cnh:
D 2 d 2 ng
,m
h' = .
4

(6-13)
* Ngng t trn vch ng v bn ngoi ng ng
- Tiu chun Re i vi trng hp ny c xc nh nh sau:
4.G 4. . a .H
Re =
=

r.
(6-14)
271

G Lu lng mi cht chy qua trn mt n v b dy ca

lp cht lng, kg/m.s;
- nht ng lc hc ca tc nhn lnh lng, PaS.
- Khi Re < 1600 Chy sng
i. .3 .g
= 0,943.4
. v
. a .H
(6-15)
H Chiu cao b mt truyn nhit, m
v H s hiu chnh :
Re
v =
4

0 , 04

(6-16)
- Khi Re > 1600 Chy ri
r.
= 400.
H . a

H . a
1 + 0,625. Pr 0,5 .
1

(
.
)
a th

4/3

(6-17)

Cc thng s cng thc trn y u c tnh tK

Tch s (H.)th ti hn c xc nh:
1/ 3
r. '. 5 / 3 '

( H . a ) th = 2300. 1 / 3
.
g . '+ "
(6-18)
* Ngng t bn trong ng ng v rnh ng
i vi dng hi ng yn c th s dng cc cng thc ging
nh khi ngng bn ngoi ng ng trn. Khi dng hi chuyn ng
th tu thuc v gi tr Re ca hi tc nhn lnh
- Nu Re = 1,2.105 4,5.106
= 0,2. N.(Re)0,12.(Pr)-0,33
(6-19)
- Nu Re = 4,5.106 2,5.107
= 0,246. N.10-3.(Re)0,55.(Pr)-0,33
(6-20)
Gi tr N xc nh theo cng thc:

272

 N = 0,943.4

r. .3 .g
. a .H

(6-21)
* Ngng t bn trong ng nm ngang
Ngi ta nhn thy tu thuc vo tc hi v ng knh
trong ca ng dtr m qu trnh ngng t ca hi bn trong ng phn
thnh mt trong 3 ch : phn lp, qu v vnh khn. Ch
phn lp l lng chy di hi trn, khi tng tc hi n s
chuyn qua ch qu v sau chuyn qua ch vnh khn,
lng bao xung quanh v hi gia ng.
Tiu chun Re l c s xc nh cc ch :
".d tr 4.q F .l
Re" =
=
= C .q F .l
"
r. ". "
(6-22)
l Chiu di ng, m;
Nu tK = 30oC th:
i vi NH3 : C = 0,3 ;
i vi R12 : C = 2,1;
i vi R22 : C=1,73
Trong bnh ngng qu trnh ngng t trong ng nm ngang thng
l ch phn lp, (Re < 60.103 ). Khi ngng t NH3 th :
= 2100.a-0,167.dtr-0,25
(6-23)
- i vi mi cht frn ngng t trong ng ng nm ngang
c th xc nh h s to nhit khi ngng tng qut vi C = 0,72 v l
= dtr
r. .3 .g
N = 0,72.4
. a .d tr
(6-24)
- Nu ngng t trong ng xon nm ngang th:
x = N . x
(6-25)
x H s hiu chnh ng xon:

273

x = 0,25.qtr0,15

(6-26)
qtr Mt dng nhit i vi b mt trong, w/m2

6.3.2.2 Xc nh h s to nhit v pha mi trng gii

nhit
* Trng hp mi cht chuyn ng bn trong ng
hoc rnh
- Ch chy tng Re < 2300
Nu = 0,15. Re

0 , 33

. Pr

0 , 43

Pr f
.Gr .
Prw
0 ,1

0, 25

. l . R

(6-27)
trong cc tiu chun Re, Pr, Gr, Nu tnh theo cc
cng thc thng thng nhit xc nh l nhit ca mi
trng.
Kch thc xc nh l ng knh trong hoc ng knh
tng ng bn trong nu l rnh: d td =

4. f
U

f, U L din tch v chu vi tit din ca rnh;

Prf, Prw Tiu chun Pr nhit ca mi trng gii nhit v
b mt trong vch ng.
i vi khng kh, do tiu chun Pr khng i nn:
Nu = 0,13. Re 0,33 .Gr 0,1 . l . R
(6-28)
H s l l h s hiu chnh khi chiu di ca ng , nu l/dt > 50 th
l = 1 nu l/dt < 50 th tra theo bng di y:
Re
3

2.10
104
2.104
5.104

1
1,9
1,56
1,51
1,34

Bng 6-2: H s hiu chnh chiu di ng

L/dt
2
5
10
15
20
30
1,7 1,44 1,28 1,18 1,13 1,05
1,5 1,34 1,23 1,17 1,13 1,05
1,4 1,27 1,18 1,13 1,10 1,05
1,27 1,18 1,13 1,10 1,08 1,04
274

40
1,02
1,03
1,02
1,02

50
1
1
1
1

105

1,28 1,22

1,15

1,10

1,08

1,06 1,03 1,02

H s R l h s hiu chnh khi ng b un cong

R = 1 + 1,77.

dt
R

(6-29)
R bn knh un cong ca tm ng
- Ch chy ri Re > 104
Nu = 0,021. Re

0 ,8

. Pr

0 , 43

Pr f
.
Prw

0 , 25

. l . R

(6-30)

i vi khng kh
Nu = 0,018. Re 0,8 . l . R
(6-31)
- Ch chy qu 2300 < Re < 104
Tnh ging nh trng hp chy ri nhng nhn vi h s hiu
chnh di y:
Bng 6-3: H s hiu chnh qd
Re 2.500 3.000 4.000 5.000 6.000 8.000 10.000
1
qd 0,40 0,57 0,72 0,81 0,88 0,96
* Trng hp khng kh chuyn ng ngang qua
chm ng
Chm ng c th b tr theo kiu song song hoc so le.
S2

S1

S1

S1

S2

S1

S2

275

S2

S2'

Nu = C . Rem . Prn . z
(6-32)
Z H s hiu chnh tnh n s dy ng theo chiu chuyn
ng ca khng kh, nu s dy ln hn 10 th c th ly bng Z = 1.
Bng 6-4: H s hiu chnh s dy ng z
S dy
Chm song song
Re > 103
Chm so le
102 < Re < 103
Chm so le
Re > 103

1
2
0,71 0,80

4
0,89

6
8
10
12
0,93 0,95 0,98 0,99

0,83 0,88

0,93

0,96 0,97 0,99

0,61 0,73

0,88

0,92 0,95 0,98 0,99

1,0

Kch thc xc nh l ng knh ngoi, nhit xc nh l

nhit khng kh.
Cc tr s C, m v n tra theo bng di y, ph thuc vo ch
chuyn ng
Bng 6-5: Cc hng s C,m v n
Ch chy
Chy tng
Re=102103
Qu
Re=1032.105
Chy ri
R > 2.105

Chm ng song
song
C
m
n
0,52 0,5 0,36
0,27

0,63 0,36

0,03
3

0,80

0,4

Chm ng so le
C
0,71

m
0,5

n
a/b
0,36

0,35.(a/b)0,2
0,4
0,031.(a/b)0,

0,6
0,6
0,8

0,36 < 2
0,36 > 2
0,4

Trong , a = S1/dng v b = S2/dng

* Trng hp khng kh chuyn ng ngang qua chm ng
c cnh
276

- i vi cnh trn:
Nu = C .C z .C s . m ng . Re n

(6-33)
- Cc hng s C v m xc nh nh sau:
Chm ng song song : C = 0,18; m = 0,7;
Chm ng so le
: C = 0,32; m = 0,5.
- Hng s Cz hiu chnh nh hng ca s hng ng z theo chiu
chuyn ng ca dng khng kh, tra theo bng di y:
Bng 6-6 : H s hiu chnh s dy ng Cz

B tr
So le
Song song

Re
12.000
50.000
12.000
30.000
50.000

1
0,62
0,75
1,4
1,2
1,0

S hng ng
2
3
0,9
0,97
0,88
0,97
1,3
1,0
1,2
1,0
1,0
1,0

>4
1,0
1,0
1,0
1,0
1,0

- H s Cs hiu chnh nh hng ca cch b tr

S1 d ng
+ B tr song song : C s =
S 2 d ng

0 ,1

(6-34)
S1 d ng
: C s =
S ' 2 d ng

+ B tr so le

0 ,1

(6-35)
- Ch s n c xc nh nh sau : n = 0,6. ng0,07 ;
trong ng h s lm cnh bn ngoi ng = F/Fng ;
F, Fng Ton b din tch bn ngoi v din tch b ngoi ngoi phn
ng, m2/m.
- Kch thc xc nh ca cc tiu chun c xc nh nh
sau:

277

l=

Fo
F
.dng + c . 0,785.( D 2 d 2 ng )
F
F

(6-36)
Fo, Fc, F Din tch ngoi phn ng gia cc cnh, din tch mt
ngoi ca cnh v tng din tch ca chng, m2;
D, dng - ng knh ngoi ca cnh v ng, m.
- i vi cnh ch nht:
Khi chm ng b tr song song:
L
Nu = C. Re .
d td
n

(6-37)
y dt - ng knh tng ng, m:
2( S1 d ng ).( S c c)
dt d =
( S1 d ng ) + ( S c c )
(6-38)
L Tng chiu di cnh theo chiu chuyn ng ca khng kh, m;
n = 0,45 + 0,0066.L/dt ;
m = -0,28 + 0,08.Re/1000;
C = A. (1,36 0,24.Re/1000)
Tr s A tra theo bng sau:
Bng 6-7: H s A

L/dt
A

5
0,412

10
0,326

20
0,201

30
0,125

40
0,080

50
0,0475

Trong trng hp b tr so le vn tnh nh trn nhng h s to

nhit tng thm 10%.
* To nhit ca mng nc
Khi tnh h s truyn nhit ca dn ngng kiu ti v bay hi, ta
gp trng hp trao i nhit gia b mt ng trao i nhit vi mng
nc bao quanh. Trong trng hp ny h s to nhit v pha mng
nc c xc nh nh sau:
278

- i vi ng nm ngang
+ Nu Re = 1,1 200 :
Nu = 0,51.Re0,33.Pr0,48
(6-39)
+ Nu Re > 200:
Nu = 0,1.Re0,63.Pr0,48
(6-40)
Trong cc cng thc trn, xc nh Re theo ng knh ngoi v
tc chuyn ng trung bnh ca mng nc qua ng :
tb =

G1
, m/s
n . m

(6-41)
G1 Lng nc xi trn 1m chiu di ng:
G1 =

Gn
, kg/m.s
2.l.z

(6-42)
Gn Lu lng nc xi ti, kg/s;
l Chiu di ng, m;
Z S dy ng t song song (nm ngang) cng c xi ti;
m Chiu dy mng nc, m.
.G1
m = 1,94.3
g . 2
(6-43)
Kch thc tnh ton : dtd = 4.m
i vi nc c th tnh h s to nhit theo cng thc n gin sau:
= 9750.G11/3
(6-44)
- i vi ng t thng ng
+ Nu Re < 2000:
Nu = 0,67.9 Ga 2 . Pr 3 . Re m

(6-45)
+ Nu Re > 2000:
Nu = 0,01.3 Ga. Pr . Re m

(6-46)
279

trong : Rem = 4.G1/ vi G1 =

Gn
.d tr .n

Chiu di xc nh l chiu cao ng, m;

n S ng;
dtr - ng knh trong ca ng, m.
***

280

Chng VII
Thit b bay hi
7.1. vai tr, v tr v phn loi thit b
bay hi
7.1.1 Vai tr, v tr ca thit b bay hi
Thit b bay hi c nhim v ho hi gas bo ho m sau tit
lu ng thi lm lnh mi trng cn lm lnh. Nh vy cng vi
thit b ngng t, my nn v thit b tit lu, thit b bay hi l mt
trong nhng thit b quan trng nht khng th thiu c trong cc
h thng lnh. Qu trnh lm vic ca thit b bay hi nh hng n
thi gian v hiu qu lm lnh. l mc ch chnh ca h thng
lnh. V vy, d ton b trang thit b h thng tt n u nhng thit
b bay hi lm vic km hiu qu th tt c tr nn v ch.
Khi qu trnh trao i nhit thit b bay hi km th thi gian
lm lnh tng, nhit phng khng m bo yu cu, trong mt s
trng hp do khng bay hi ht lng trong dn lnh dn ti my nn
c th ht m v gy ngp lng.
Ngc li, khi thit b bay hi c din tch qu ln so vi yu cu,
th chi ph u t cao v ng thi cn lm cho qu nhit hi ra
thit b ln. Khi qu nhit ln th nhit cui qu trnh nn cao,
tng cng sut nn.
La chn thit b bay hi da trn nhiu yu t nh hiu qu lm
vic, c im v tnh cht sn phm cn lm lnh.

276

7.1.2 Phn loi thit b bay hi

Thit b bay hi s dng trong cc h thng lnh rt a dng.
Tu thuc vo mc ch s dng khc nhau m nn chn loi dn cho
thch hp. C nhiu cch phn loi thit b bay hi.
- Theo mi trng cn lm lnh:
+ Bnh bay hi, c s dng lm lnh cht lng nh nc,
nc mui, glycol vv..
+ Dn lnh khng kh, c s dng lm lnh khng kh.
+ Dn lnh kiu tm, c th s dng lm lnh khng kh, cht
lng hoc sn phm dng c. V d nh cc tm lc trong t ng
tip xc, trng lm trong t vy vv
+ Dn lm lnh cht lng: dn lnh xng c, panen trong cc
h thng lnh my cy.
- Theo mc cha dch trong dn lnh:
Dn lnh kiu ngp lng hoc khng ngp lng.
Ngoi ra ngi ta cn phn loi theo tnh cht kn h ca mi trng
lm lnh

7.2. Thit B bay hi

7.2.1 Thit b bay hi lm lnh cht lng
7.2.1.1 Bnh bay hi lm lnh cht lng
a. Cu to v nguyn l hot ng

Bnh bay hi lm lnh cht lng c cu to tng t bnh

ngng t ng chm nm ngang. C th phn bnh bay hi lm lnh
cht lng thnh 02 loi:
- Bnh bay hi h thng NH3 : c im c bn ca bnh bay
hi kiu ny l mi cht lnh bay hi bn ngoi cc ng trao i nhit,
tc khong khng gian gia cc ng, cht lng cn lm lnh chuyn
ng bn trong cc ng trao i nhit.

277

- Bnh bay hi frn : Bnh bay hi frn ngc li mi cht

lnh c th si bn trong hoc ngoi ng trao i nhit, cht lng
cn lm lnh chuyn ng dch dc bn ngoi hoc bn trong cc ng
trao i nhit.
* Bnh bay hi NH3
Trn hnh 7-1 trnh by bnh bay hi NH3. Bnh s dng cc
trao i nhit l thp p lc trn C20 ng knh 38x3, 51x3,5
hoc 57x3,5. Cc chm ng c b tr so le, cch u v nm trn
cc nh tam gic u, mt tng i dy gim kch thc bnh,
ng thi gim dung tch cha NH3. Thn v np bnh bng thp CT3.
bnh c hnh dng p, hp l t s gia chiu di v ng knh
cn duy tr trong khong L/D=58. Cc mt sng thng c lm
bng thp ccbon hoc thp hp kim v c dy kh ln 2030mm.
ng c nc cht vo mt sng hoc hn. Khong h cn thit nh
nht gia cc ng ngoi cng v mt trong ca thn bnh l 1520mm.
Pha di bnh c th c rn thu hi du, t y du c a v
bnh thu hi du. Mi cht c tit lu vo bnh t pha di, sau khi
trao i nhit hi s c ht v my t bnh tch lng gn pha trn
bnh bay hi. i vi cc bnh cng sut ln, lng c a vo ng
gp ri a vo mt s ng nhnh dn vo bnh, phn b u theo
chiu di. Hi ra bnh cng c dn ra t nhiu ng phn b u
trong khng gian. Bnh bay hi c trang b van phao khng ch mc
lng trnh ht hi m v my nn. Van phao tc ng ng van in
t cp dch khi mc dch vt qu mc cho php. Trng hp mun
khng ch mc dch di c th dng thm van phao th 2 tc ng
m van in t cp dch khi lng dch qu thp.
Cc np bnh cng c cc vch phn dng cht ti lnh chuyn
ng nhiu ln trong bnh, tng thi gian lm lnh v tc chuyn
ng ca n nhm nng cao hiu qu trao i nhit.

278

1- np bnh; 2-Thn bnh; 3-Tch lng; 4- ng NH3 ra; 5- Tm chn

lng; 6- ng TN; 7- ng lng ra; 8- ng lng vo; 9- Chn bnh; 10Rn bnh; 11- ng ni van phao

Hnh 7-1: Bnh bay hi NH3

Cng trao i nhit trong thit b ph thuc vo nhiu yu

t nh ch nhit, tc chuyn ng, nhit v bn cht vt l
ca cht lng trong ng. i vi bnh lm lnh nc mui khi tc
v=11,5 m/s, lm lnh nc mui khong 23oC, h s truyn
nhit k = 400520 W/m2.K; mt dng nhit qof = 20004500 W/m2
.
Cht lng thng c lm lnh l nc, glycol, mui Nacl v
CaCl2. Khi lm lnh mui NaCl v CaCl2 th thit b chu n mn c
bit khi lt kh vo bn trong nn thc t t s dng. Trng hp
ny nn s dng cc dn lnh kiu h khi b h hng d sa cha v
thay th. lm lnh nc v glycol ngi ta thng s dng bnh
bay hi frn.
u im ca bnh bay hi l cht ti lnh tun hon trong h
thng kn khng lt khng kh vo bn trong nn gim n mn.
* Bnh bay hi frn
Trn hnh 7-2 gii thiu 02 loi bnh bay hi khc nhau loi
mi cht si ngoi ng v bn trong ng trao i nhit. Bnh bay hi
frn mi cht si trong ng thng c s dng lm lnh cc
mi cht c nhit ng bng cao nh nc trong cc h thng iu
ho water chiller.

279

a) Mi cht si ngoi ng: 1) ng phn phi lng, 2,3- Cht ti

lnh vo, ra; 4- Van an ton; 5- Hi ra; 6- p k; 7- ng thu
b) Mi cht si trong ng (dng ch U)
c) Tit din ng c cnh trong gm 02 lp: lp ngoi l ng
niken, trong l nhm

Hnh 7-2: Bnh bay hi frn

Khi xy ra ng bng t nguy him hn trng hp nc
chuyn ng bn trong ng. i vi bnh mi cht si trong ng khi
lng mi cht gim 2 3 ln so vi si ngoi ng. iu ny rt c
ngha i vi h thng frn v gi thnh frn cao hn NH3 nhiu.
nng cao hiu qu trao i nhit i vi bnh frn, c bit R12
ngi ta lm cnh v pha mi cht. Khi mi cht chuyn ng bn
trong ngi ta ch to ng c cnh bng 02 lp vt liu khc nhau,
bn ngoi l ng, bn trong l nhm.
H s truyn nhit bnh ngng s dng mi cht R12 khong
230350 W/m2.K, chnh nhit khong 58K. i vi mi cht
R22 ng trao i nhit c th l ng dng nhn v h s truyn nhit
ca n cao hn so vi R12 t 2030%.

280

7.2.1.2 Dn lnh panen

lm lnh cc cht lng trong chu trnh h ngi ta s dng
cc dn lnh panen
Cu to ca dn gm 02 ng gp ln nm pha trn v pha
di, ni gia hai ng gp l cc ng trao i nhit dng ng trn
thng ng. Mi cht chuyn ng v si trong cc ng, cht lng
cn lm lnh chuyn ng ngang qua ng. Cc dn lnh panen c
cp dch theo kiu ngp lng nh bnh gi mc- tch lng. Mi cht
lnh i vo ng gp di v i ra ng gp trn.
Tc lun chuyn ca nc mui trong b khong 0,50,8 m/s,
h s truyn nhit k=460580 w/m2.K. Khi hiu nhit gia mi
cht v nc mui khong 56K, mt dng nhit ca dn bay hi
panen kh cao khong 29003500 W/m2
Dn lnh panen kiu ng thng c nhc im l qung ng
i ca dng mi cht trong cc ng trao i nhit kh ngn v kch
thc tng i cng knh. khc phc iu ngi ta lm dn
lnh theo kiu xng c.

1- Bnh gi mc-tch lng; 2- Hi v my nn; 3- ng gp hi; 4Gp lng vo; 5- Lng vo; 6- X trn nc mui; 7- X nc mui ;
8- X cn; 9- Nn cch nhit; 10- X du; 11- Van an ton
281

Hnh 7-3: Thit b bay hi kiu panen

7.2.1.3 Dn lnh xng c

Dn lnh xng c c s dng rt ph bin trong cc h
thng lm lnh nc hoc nc mui, v d nh h thng my cy.
V cu to, tng t dn lnh panen nhng y cc ng trao i
nhit c un cong, do chiu di mi ng tng ln ng k. Cc
ng trao i nhit gn vo cc ng gp trng ging nh mt xng c
khng l. l cc ng thp p lc dng trn, khng cnh. Dn lnh
xng c cng c cu to gm ngiu cm (mun), mi cm c 01
ng gp trn v 01 ng gp di v h thng 24 dy ng trao i
nhit ni gia cc ng gp.
Mt dng nhit ca dn bay hi xng c tng ng dn
lnh kiu panen tc khong 29003500 W/m2

282

1- ng gp ngang; 2- ng trao i nhit; 3- ng gp dc; 4- Kp ng;

5- Thanh
Hnh 7-4: Dn lnh xng c

7.2.1.4 Dn lnh tm bn
Ngoi cc dn lnh thng c s dng trn, trong cng
nghip ngi ta cn s dng dn bay hi kiu tm bn lm lnh
nhanh cc cht lng. V d h nhanh dch ng v glycol trong
cng nghip bia, sn xut nc lnh ch bin trong nh my ch bin
thc phm vv..
Cu to dn lnh kiu tm bn hon ton ging dn ngng tm
bn, gm cc tm trao i nhit dng phng c dp sng c ghp
vi nhau bng m kn. Hai u l cc tm khung dy, chc chn c
gi nh thanh ging v bu lng. ng chuyn ng ca mi cht v
cht ti lnh ngc chiu v xen k nhau. Tng din tch trao i nhit
rt ln. Qu trnh trao i nhit gia hai mi cht thc hin qua vch
tng i mng nn hiu qu trao i nhit cao. Cc lp cht ti lnh
kh mng nn qu trnh trao i nhit din ra nhanh chng. Dn lnh
tm bn NH3 c th t k =25004500 W/m2.K khi lm lnh nc.
i vi R22 lm lnh nc h s truyn nhit t k =15003000
W/m2.K. c im ca dn lnh kiu tm bn l thi gian lm lnh rt
nhanh, khi lng mi cht lnh cn thit nh.
Nhc im l ch to phc tp nn ch c cc hng ni ting
mi c kh nng ch to. Do khi h hng, khng c vt t thay th,
sa cha kh khn.

283

Hnh 7-5: Dn lnh kiu tm bn

7.2.2 Thit b bay hi lm lnh khng kh

7.2.2.1 Dn lnh i lu t nhin
Dn lnh i lu t nhin khng dng qut c s dng
lm lnh khng kh trong cc bung lnh. Dn c th c lp t p
trn hoc p tng, ng trao i nhit l ng thp trn hoc ng c
cnh bn ngoi. Cnh tn nhit s dng l cnh thng hoc cnh xon.
i vi dn ng trn thng dng l ng thp 57x3,5, bc
ng t 180300mm. Dn ng c h s truyn nhit khong k=710
W/m2.K
i vi dn ng c cnh ca Nga c lm t cc ng trao i
nhit 38x3, cnh tn nhit dng xon thp dy 0,81,0mm, chiu
rng l thp l 45mm, bc cnh khong 2030mm. H s truyn
nhit tnh theo din tch mt ngoi c cnh i vi dn p tng
k=34,5 W/m2.K v dn p trn k =45,5 W/m2.K . Nhc im ca
284

dn lnh i lu t nhin l hiu qu trao i nhit thp, nn thc t t

s dng.
i vi dn ng ca Nga ngi ta thng ch to theo cc kiu
nh sau: Dn ng c 01 ng gp (hnh 7-6a), dn ng xon u (7-6b),
dn ng xon ui (7-6c) v dn ng c 02 ng gp (7-6d)
3

a)
4

c)
1

b)

d)

1- ng trao i nhit; 2- Cnh tn nhit; 3- ng gp; 4- Thanh

Hnh 7-6: Dn lnh i lu t nhin c cnh

7.2.2.2 Dn lnh i lu cng bc

Dn lnh i lu khng kh cng bc c s dng rt rng ri
trong cc h thng lnh lm lnh khng kh nh trong cc kho
lnh, thit b cp ng, trong iu ho khng kh vv
Dn lnh i lu cng bc c 02 loi : Loi ng ng v ng st.
Thng cc dn lnh u c lm cnh nhm hoc cnh st. Dn
lnh c v bao bc, lng quat, ng khuych tn gi, khay hng nc
ngng. Vic x nc ngng c th s dng bng nhiu phng php,
nhng ph bin nht l dng in tr x bng.
Dn lnh ng trn NH3 c k = 3543 W/m2.K. i vi dn lnh
frn k = 12 W/m2.K
285

Dn lnh s dng trong cc kho lnh c cu to vi chiu rng

kh ln, tri di theo chiu rng kho lnh.

Hnh 7-7: Dn lnh i lu cng bc

Mi dn c t 16 qut, cc dn lnh t pha trc mi dn, ht
khng kh chuyn ng qua cc dn. Dn lnh c bc cnh t 38
mm, tu thuc mc thot m ca cc sn phm trong kho. V bao
che ca dn lnh l tn m km, pha di c mng hng nc ngng.
Mng hng nc nghing v pha sau nc ngng chy kt, trnh
ng nc trong mng, nc ng c th ng bng lm tc ng
thot nc. Dn gm nhiu cm ng c lp song song dc theo
chiu cao ca dn, v vy thng c cc bp phn phi ga ga phn
b dch lng u cho cc cm.

286

1- Qut dn lnh; 2- ng mi cht vo, ra; 3- Hp u dy; 4- ng x

nc ngng;
5- Mng nc ngng; 6- Bch treo
Hnh 7-8: Dn lnh trong cc kho lnh

7.3 Tnh ton thit b bay hi

C hai bi ton tnh ton thit b bay hi : Tnh kim tra v
tnh thit k
Tnh ton thit b bay hi l xc nh din tch b mt trao i nhit
cn thit p ng ph ti nhit cho.
- Thng s ban u:
+ Ch nhit m ca bung lnh
+ Loi thit b bay hi
+ Cng sut lnh cu Qo
- Thng s cn xc nh : Din tch trao i nhit, b tr v kt
cu thit b bay hi.

7.3.1

Cc bc tnh ton dn lnh

1. Chn loi thit b bay hi

Chn kiu loi dn lnh cho h thng lnh cng da trn nhiu
tiu ch khc nhau nhu c im cu to, yu cu v lm lnh vv

287

2. Tnh din tch trao i nhit

F=

Qo
Q
= o , m2
k .t o q of
(7-1)

Qo Cng sut lnh yu cu ca thit b bay hi, W

k H s truyn nhit, W/m2.K;
to - chnh nhit trung bnh lgarit, oK;
qof Mt dng nhit ca thit b bay hi, W/m2.
a. Xc nh h s truyn nhit k
H s truyn nhit k c th xc nh theo kinh nghim theo
bng 7-1 di y. Trong trng hp c th c th tin hnh tnh ton
theo cc cng thc tnh ton truyn nhit thng thng. i vi thit
b bay hi h thng lnh, h s to nhit v cc mi trng thit b
bay hi c nhng c im khc.
Bng 7-1 : H s truyn nhit k v mt dng nhit cc dn lnh
T
Kiu thit b bay hi
T
1 Thit b bay hi lm lnh cht lng
- Bnh bay hi NH3
- Bnh bay hi frn
+ R12
+ R22
- Dn lnh kiu panen
- Dn lnh xng c
- Dn lnh kiu tm bn
+ NH3
+ R22
2 Thit b bay hi lm lnh khng kh
- Thit b bay hi i lu t nhin
- Thit b bay hi i lu cng bc
+ ng trn NH3
+ Frn
288

k
(W/m2.K)

qf
(W/m2)

t
(oC)

460580

20004500

46

230350
350400
460580
25004500
15003000
35,5
35 43
12

29003500
29003500

810
810

H s truyn nhit c tnh tu thuc trng hp c th ca b

mt trao i nhit. Chng hn nh trng hp ng trn c th tnh
nh sau:
k=

1
d
1
1
1
+
. ln 2 +
.d 1 . 1 2..
d 1 .d 2 . 2

, W / m.K

(7-2)
trong :
1, 2 H s to nhit bn trong v ngoi ng trao i nhit,
2
W/m .K;
d1, d2 - ng knh trong v ngoi ng trao i nhit, mm;
- H s dn nhit vt liu ng, W/m.K.
b. Xc nh chnh nhit trung bnh logarit
t tb =

t max t min
t
ln max
t min
(7-3)

tmax, tmin- Hiu nhit ln nht v b nht u vo v ra ca

thit b trao i nhit.
c. Xc nh lu lng cht lng hoc khng kh lm lnh
* Lu lng cht lng
Lu lng cht lng c lm lnh thit b bay hi c xc
nh theo cng thc sau:
G=

Qo
, kg/s
C. .t

(7-4)
C Nhit dung ring ca cht lng, J/kg.K;
Khi lng ring ca cht lng, kg/m3;
t - chnh nhit ca cht lng vo ra thit b bay hi, oC.
* Lu lng khng kh
Lu lng khng kh lm lnh c xc nh theo cng thc sau:
289

G KK =

kg/m3;
o

C.

Qo
C KK . KK .t KK

, kg/s

(7-5)
CKK Nhit dung ring ca khng kh, Cn = 1,0 kJ/kg.K;
KK Khi lng ring ca khng kh , kg/m3, KK = 1,151,2
tKK - chnh nhit ca khng kh vo ra thit b bay hi ,

7.3.2
Xc nh h s to nhit v pha cc mi cht
thit b bay hi
7.3.2.1 H s to nhit khi si mi cht lnh
* Si trong ng v rnh nm ngang
- i vi Frn
= C.q tr 0,15 (. ) n
(7-6)

- Tc chuyn ng ca frn lng, m/s;

- Khi lng ring ca frn lng, kg/m3;
Tr s C v n c xc nh nh sau:
: C = 23,4 v n = 0,47;
+ i vi R12
: C = 32,0 v n = 0,47.
+ i vi R22
Tuy nhin cng thc trn ch ng khi mt dng nhit q (W/m2)
nh tc l nh hn gi tr nm trong bng 7-2 di y:
Bng 7-2: Gii hn mt dng nhit, W/m2

Mi
., Kg/m2.s
cht
60
120
250
400
650
R12
1500
1800
2000
2500
3000
R22
1500
1800
2000
2500
3500
Trong trng hp mt dng nhit q ln hn tr s nu
trong bng 7-2 th h s to nhit c xc nh theo cng thc sau
y:

290

 .
= A.q tr .

0, 2

0, 6

(7-7)
hay:
.
= A . .

d
2,5

0,5

1, 5

(7-8)
trong : = tw to.
H s A tra theo bng 7-3 di y:
Bng 7-3 : H s A

Mi cht
R12
R22
- i vi NH3

-30
0,85
0,95

-10
1,045
1,17

to , oC
0
1,14
1,32

10
1,23
1,47

p
= w .1 +
w

30
1,47
1,25

1, 5

0 , 667

(7-9)
w H s to nhit ca lng NH3 khi chuyn ng trong ng tnh
nh cht lng thng chuy ng trong ng, W/m2.K.
p H s to nhit trung bnh ca NH3 khi si mnh, W/m2.K.
0,7
P = 2,2.q ng
.Po0, 21

(7-10)
hay
(7-11)
P = 13,85. 2,333 .PO0, 7
2
qng Mt dng nhit theo b mt ngoi ca dn lnh, W/m ;
Po - p sut si ca NH3 , bar.
* Si trong ng v rnh ng
291

- i vi Frn
+ Khi si bt ( x < 0,02)
P .d
q .d .C '
Nu = 0,25. tr tr x 1. o tr
r. "

(7-12)

0 , 31

+ Khi si vnh khn (x = 0,17 0,89) th:

.r.

.
w q tr

0 ,1

1 + x
= 3,79.

1 x

1,16

(7-13)

trong h s to nhit w c tnh theo tiu chun Nu nh sau:

Nu
(7-14)
0,023.Re0,8.Pr0,33
v vn tc c xc nh :
=

4.G.(1 x )
, m/s
.d tr2 .z

(7-15)
trong :
G Lu lng tc nhn i vo dn lnh, kg/s;
dtr - ng knh trong ca ng, m;
x - kh ca tc nhn lnh vo ng, kg/kg;
z- S ng t song song ca dn lnh;
, Khi lng ring ca mi cht lng, kg/m3;
Khi lng ring ca hi, kg/m3;
- H s dn nhit ca frn lng, W/m.K;
C Nhit dung ring ca frn lng, J/kg.K;
Po - p sut si, bar;
- Sc cng b mt, N/m;
r Nhit n ho hi ca frn, J/kg.
Cc tr s Re v Pr u xc nh theo frn lng
- i vi NH3
= ( 27,3 + 0,04.t o ).q tr0, 45 .d tr0, 24

292

(7-15)

7.3.2.2 H s to nhit v pha khng kh

- i lu cng bc
i b phn cc loi dn lnh u c khng kh v mi cht ti
lnh khc i lu cng bc i qua dn lnh. Trong trng hp ny
cc tnh ton cng tng t nh tnh ton cho dn ngng. iu khc
bit duy nht l phm vi nhit lm vic ca dn lnh khc dn
ngng m thi.
- i lu t nhin
Cc dn lnh s dng phng php i lu t nhin t gp hn nn
y chng ti khng trnh by.
***

293

Chng VIII
Thit b ph trong h thng lnh
8.1. vai tr, v tr thit b ph trong h
thng lnh
Trong h thng lnh cc thit b chnh bao gm: my nn, thit
b ngng t v thit b bay hi. Tt c cc thit b cn li c coi l
thit b ph. Nh vy s lng v cng dng ca cc thit b ph rt
a dng, bao gm: bnh trung gian, bnh cha cao p, bnh cha h p,
bnh tch lng, bnh tch du, bnh hi nhit, bnh tch kh khng
ngng, bnh thu hi du, bnh gi mc, cc thit b iu khin, t ng
vv
Cc thit b ph c th c trong h thng lnh ny, nhng c
th khng c trong loi h thng khc, tu thuc vo yu cu ca h
thng.
Tuy c gi l cc thit b ph, nhng nh cc thit b m
h thng hot ng hiu qu, an ton v kinh t hn, trong mt s
trng hp bt buc phi s dng mt thit b ph no .

8.2. ThiT B ph trong h thng lnh

8.2.1 Thit b trung gian
Cng dng chnh ca bnh trung gian l lm mt trung gian gia
cc cp nn trong h thng lnh my nn nhiu cp.
Thit b lm mt trung gian trong cc h thng lnh gm c 3 dng
ch yu sau:
- Bnh trung gian kiu t ng c ng xon rut g s dng cho
NH3 v frn
- Bnh trung gian nm ngang s dng cho Frn
292

- Bnh trung gian kiu tm bn.

8.2.1.1 Bnh trung gian t ng c ng xon rut g

Bnh trung gian c ng xon rut g ngoi vic s dng lm
mt trung gian, bnh c c th s dng :
- Tch du cho dng gas u y my nn cp 1
- Tch lng cho ga ht v my nn cp 2
- Qu lnh lng trc khi tit lu vo dn lnh nhm gim tn
tht tit lu.
3
2

12

4
1 15

15

V1

3
6,8

13

V2

V1

14
14

14
V2

6,8

9
11
10

1- Hi ht v my nn p cao; 2- Hi t u y my nn h p n, 3- Tit
lu vo; 4- Cch nhit; 5- Nn chn; 6- Lng ra; 7- ng xon rut g; 8Lng vo; 9- Hi lng; 10- X y, hi du; 11- Chn bnh; 12- Tm b; 13Thanh ; 14- ng gp lp van phao; 15- ng lp van AT, p k
Hnh 8-1 : Bnh trung gian t ng

Bnh trung gian c cu to hnh tr, c chn cao, bn trong bnh b

tr ng xon lm lnh dch lng trc tit lu. Bnh c trang b 02 van
phao khng ch mc dch, cc van phao c ni vo ng gp 14
ly tn hiu. Van phao pha trn V1 bo v mc dch cc i ca bnh,
nhm ngn nga ht lng v my nn cao p. Khi mc dch trong bnh
293

dng cao t mc cho php van phao tc ng ng van in t ngng

cp dch vo bnh. Van phao di V2 khng ch mc dch cc tiu
nhm m bo cc ng xon lun lun ngp trong dch lng. Khi mc
dch di h xung thp qu mc cho php van phao V2 tc ng m
van in t cp dch cho bnh. Ngoi van phao bnh cn c trang b
van an ton v ng h p sut lp pha trn thn bnh.
Ga t my nn cp 1 n bnh c dn sc vo trong khi lng c
nhit thp v trao i nhit mt cch nhanh chng. Phn cui ng
y 2 ngi ta khoan nhiu l nh hi sc ra xung quanh bnh u
hn. Pha trn thn bnh c cc nn chn c tc dng nh nhng nn
chn trong cc bnh tch du v tch lng. Dng lng tit lu ho trn
vi hi qu nhit cui qu trnh nn cp 1, trc khi a vo bnh. ng
ht hi v my nn cp 2 c b tr nm pha trn cc nn chn.
Bnh trung gian c bc cch nhit, bn ngoi cng bc tn bo v.

8.2.1.2 Bnh trung gian kiu nm ngang

Cc my lnh frn ca hng MYCOM thng s dng bnh
trung gian kiu nm ngang. Cu to bnh trung gian kiu nm ngang
tng i ging bnh ngng t, gm: Thn hnh tr, hai u c cc
mt sng, bn trong l cc ng trao i nhit. Nguyn l lm vic
tng t nh bnh trung gian kiu ng xon rut g. Mi cht lnh
lng t bnh cha cao p n c a vo khng gian gia cc ng
trao i nhit v thn bnh. Bn trong bnh, mi cht lng chuyn
ng theo ng dch dc nh cc tm ngn. Hi qu nhit t my
nn cp 1 n, sau khi ho trn vi dng hi sau tit lu i vo bn
trong cc ng trao i nhit theo hng ngc chiu so vi dch
lng.

294

20A

20A

10A

125

ng trao i
nhit 15A

167

125

A
40A

100 100

250

225

225

225

c h i t i t mt s n g

225

250

250

E
40A

200

14 L21,5

154

14 L21,5

c h i t i t t m n g n

20

A- ng hi ra; B- Lng vo; C- Lng ra; D- ng tit lu; E- Hi vo

Hnh 8-2: Bnh trung gian nm ngang

Bnh trung gian kiu nm ngang c kch thc khng ln, nn thng
khng trang b cc thit b bo v nh van phao, van an ton v ng
h p sut. Bnh trung gian kiu nm ngang c s dng lm mt
trung gian hi nn cp 1 v qu lnh lng trc tit lu vo dn lnh.
S dng bnh trung gian kiu nm ngang c hiu qu gii nhit rt
tt, nhng chi ph r hn so vi bnh trung gian kiu t ng v cu
to nh gn, t trang thit b i km. Bnh trung gian kiu nm ngang
cng c bc cch nhit dy khong 5075mm, bn ngoi bc inox
hoc tn bo v.

8.2.1.3 Thit b trung gian kiu tm bn

i vi cc h thng lnh 2 cp cng sut nh ngi ta s dng
thit b lm mt trung gian kiu tm bn. Thit b trung gian kiu tm
bn khng khc g s vi thit b ngng t hay bay hi kiu tm bn.
Tuy nhin do cng sut gii nhit trung gian thng khng ln nn
bnh trung gian kiu tm bn c cng sut nh hn.
Trn hnh 8-3 trnh by nguyn l t cp ng 500 kg/m s dng
thit b lm mt trung gian kiu tm bn.

295

Theo s nguyn l ny, thit b trung gian ch xy ra qu trnh

lm lnh lng cao p trc tit lu. Qu trnh lm mt trung gian thc
hin bn ngoi thit b trung gian bng cch ho trn 2 dng mi cht:
Hi qu nhit sau u y my nn cp 1 v hi bo ho ca dng tit
lu i ra thit b trung gian ho trn vi nhau thnh hi bo ho kh
v c ht v pha my nn cao p.
Bnh trung gian kiu tm bn thng c s dng cho cc my
nn 2 cp kiu na kn.

8.2.1.4 Tnh ton bnh trung gian

Tnh ton bnh trung gian bao gm
- Din tch truyn nhit ca thit b trung gian
Ftg =

Qtg
qF

, m2

(8-1)
Qtg Cng sut nhit trao i bnh trung gian, W
Qtg = Qql + Qlm
(8-2)
Qql Cng sut nhit qu lnh mi cht lnh trc tit lu, W;
Qlm Cng sut nhit lm mt trung gian, W;
qF Mt dng nhit ca thit b ngng t, W/m2;
- i vi bnh trung gian t ng, c ng knh ln tc
mi cht trong bnh khng ln nhm tch lng v tch du.

296

1- My nn; 2- Bnh tch du; 3- Bnh cha; 4- Bnh ngng; 5- Thp GN; 6- B lm mt trung gian; 7Bnh tch lng hi nhit; 8- Bnh trng trn; 9- T cp ng
Hnh 8-3: S nguyn l t ng 500 kg/m s dng thit b trung gian kiu tm bn
297

Dt =

4.V
,m
.

(8-3)
V- Lu lng th tch trong bnh, bng lu lng ht cp 2, m3/s
- Tc gas trong bnh, chn = 0,6 m/s - dy thn bnh:
=

pTK .Dt
+C
200. . CP pTK

(8-4)
pTK - p sut thit k, kG/cm2. i vi bnh tch du PTK = 16,5
kG/cm2;
Dt - ng knh trong ca bnh, mm;
- H s bn mi hn dc thn bnh. Nu hn h quang = 0,7,
nu ng nguyn, khng hn = 1,0;
CP ng sut cho php ca vt liu ng vi nhit thit k. Vt
liu ch to thn bnh thng l thp CT3, nhit thit k ca bnh
tch du c th ly 40oC;
C- H s d tr : C = 23mm.

8.2.2 Bnh tch du

Cc my lnh khi lm vic cn phi tin hnh bi trn
cc chi tit chuyn ng nhm gim ma st, tng tui th thit b.
Trong qu trnh my nn lm vic du thng b cun theo mi cht
lnh. Vic du b cun theo mi cht lnh c th gy ra cc hin
tng:
- My nn thiu du, ch bi trn khng tt nn chng h hng.
- Du sau khi theo mi cht lnh s ng bm cc thit b trao
i nhit nh thit b ngng t, thit b bay hi lm gim hiu qu
trao i nhit, nh hng chung n ch lm vic ca ton h
thng.
tch lng du b cun theo dng mi cht khi my nn lm
vic, ngay trn u ra ng y ca my nn ngi ta b tr bnh
298

tch du. Lng du c tch ra s c hi li my nn hoc a v

bnh thu hi du.
* Nguyn l lm vic
Nhm m bo tch trit du b cun mi cht lnh, bnh
tch du c thit k theo nhiu nguyn l tch du nh sau:
- Gim t ngt tc dng gas t tc cao (khong 1825
m/s) xung tc thp 0,51,0 m/s. Khi gim tc t ngt cc
git du mt ng nng v ri xung.
- Thay i hng chuyn ng ca dng mi cht mt cch t
ngt. Dng mi cht a vo bnh khng theo phng thng m
thng a ngot theo nhng gc nht nh.
- Dng cc tm chn hoc khi m ngn cc git du. Khi
dng mi cht chuyn ng va vo cc vch chn, khi m cc git
du b mt ng nng v ri xung.
- Lm mt dng mi cht xung 5060oC bng ng xon trao
i nhit t bn trong bnh tch du.
- Sc hi nn c ln du vo mi cht lnh trng thi lng.
* Phm vi s dng
Bnh tch du c s dng hu ht cc h thng lnh c
cng sut trung bnh, ln v rt ln, i vi tt c cc loi mi cht.
c bit cc mi cht khng ho tan du nh NH3, ho tan mt phn
nh R22 th cn thit phi trang b bnh tch du.
i vi cc h thng nh, nh h thng lnh cc t lnh, my
iu ho rt t khi s dng bnh tch du.
* Phng php hi du t bnh tch du
- X nh k v my nn: Trn ng hi du t bnh tch du
v cacte my nn c b tr van chn hoc van in t. Trong qu trnh
vn hnh quan st thy mc du trong cacte xung qu thp th tin
hnh hi du bng cch m van chn hoc nhn cng tc m van in
t x du.
- X t ng nh van phao: S dng bnh tch du c van phao
t ng hi du. Khi mc du trong bnh dng ln cao, van phao ni
ln v m ca hi du v my nn.

299

* Ni hi du v:
- Hi trc tip v cacte my nn.
- Hi du v bnh thu hi du. Cch hi du ny thng c
s dng cho h thng amnic. Bnh thu hi du khng ch dng thu
hi du t bnh tch du m cn thu t tt c cc bnh khc. thu
gom du, ngi ta to p lc thp trong bnh nh ng ni bnh thu
hi du vi ng ht my nn.
- X ra ngoi. Trong mt s h thng, nhng thit b nm
xa hoc trng hp du b bn, vic thu gom du kh khn, ngi ta
x du ra ngoi. Sau khi c x l c th s dng li.
* Cc lu khi lp t v s dng bnh tch du:
Qu trnh thu hi du v cacte my nn cn lu cc trng
hp c bit sau:
- i vi bnh tch du chung cho nhiu my nn. Nu a du
v bnh thu hi du ri b sung cho cc my nn sau th khng c vn
g. Trng hp thu hi trc tip v cacte ca cc my nn rt d
xy ra tnh trng c my nn tha du, my khc li thiu. V vy cc
my nn u c b tr van phao v t ng hi du khi thiu.
- Vic thu du v cacte my nn khi ang lm vic, c nhit
cao l khng tt, v vy hi du vo lc h thng ang dng, nhit
bnh tch du thp. i vi bnh thu hi du t ng bng van phao
mi ln thu hi thng khng nhiu lm nn c th chp nhn c.
nng cao hiu qu tch du cc bnh c thit k thng kt
hp mt vi nguyn l tch du khc nhau.
* Tnh ton bnh tch du:
Bnh tch du phi m bo ln tc gas trong bnh t yu
cu.
- Xc nh ng knh trong Dt ca bnh :
Dt =

4.V
.

(8-5)
y
V Lu lng th tch dng hi i qua bnh tch du, m3/s;
300

 - Tc ca hi mi cht trong bnh, m/s. Tc hi trong

bnh nh tch c cc ht du, = 0,51,0 m/s;
Lu lng th tch hi mi cht i qua bnh tch du c xc nh
theo cng thc:
V = G. v2
(8-6)
G Lu lng khi lng mi cht qua bnh, kg/s;
v2- Th tch ring trng thi hi qua bnh, trng thi tng
ng vi trng thi u y ca my nn, m3/kg.
- Xc nh chiu dy thn v y bnh :
=

pTK .Dt
+C
200. . CP pTK

(8-7)
pTK - p sut thit k, kG/cm . i vi bnh tch du PTK = 19,5
kG/cm2;
Dt - ng knh trong ca bnh, mm
- H s bn mi hn dc thn bnh. Nu hn h quang = 0,7,
nu ng nguyn, khng hn = 1,0;
CP ng sut cho php ca vt liu ng vi nhit thit k. Vt
liu ch to thn bnh thng l thp CT3, nhit thit k ca bnh
tch du c th ly 100oC;
C- H s d tr : C = 23mm.
Di y l mt s kiu bnh tch du thng hay c s dng
2

301

8.2.2.1 Bnh tch du kiu nn chn

2
N N CHN TR N

48

Khoan l 10 c ch
u nhau 20x20 mm

N N CHN D I

5
6

48
7

1- Hi vo; 2- Vnh gia cng; 3- Hi ra; 4- Nn chn trn;

5- Ca hi x vo bnh; 6- Nn chn di; 7- Du ra
Hnh 8-4: Bnh tch du kiu nn chn

Bnh tch du kiu nn chn c nhiu dng khc nhau, nhng

ph bin nht l loi hnh tr, y v np dng elip, cc ng gas vo
ra hai pha thn bnh (Hnh 8-4).
Bnh tch du kiu nn chn c s dng rt ph bin trong
cc h thng lnh ln v rt ln. Nguyn l tch du kt hp r ngt
dng t ngt, gim tc dng v s dng cc nn chn. Dng hi
t my nn n khi vo bnh r ngot dng 90o, trong bnh tc
dng gim t ngt xung khong 0,5 m/s cc git du phn ln ri
xung pha di bnh. Hi sau thot ln pha trn i qua cc l
khoan nh trn cc tm chn. Cc git du cn ln s c cc nn
chn cn li
dng hi khi vo bnh khng sc tung to lng du
c tch ra nm y bnh, pha di ngi ta b tr thm 01 nn

302

chn. Nn chn ny khng c khoan l nhng ch gn vo bnh c

cc khong h du c th chy v pha di.
Ngoi ra u cui ng dn hi bt kn khng x hi thng
xung pha di y bnh m hi c x ra xung quanh theo cc
rnh x hai bn.
Do vic hn y elip vo thn bnh ch c th thc hin t bn
ngoi nn gia cng mi hn, pha bn trong ngi ta c hn sn
01 vnh c b rng khong 30mm.

8.2.2.2 Bnh tch du c van phao thu hi du

Bnh tch du c van phao t ng thu hi du cng c rt
nhiu kiu dng khc nhau, tuy nhin c im chung l bn trong c
van phao ni vi ng thu hi du. Khi lng du trong bnh ln,
van phao t ng m ca du thot ra ngoi.
Trn hnh 8-5 trnh by cu to ca hai loi bnh tch du c
van phao t ng thu hi du, nhng nguyn l tch du c khc
nhau.
Bnh tch du trn hnh 8-5a c cu to kh n gin. Bn
trong bnh tch du u ni ng hi vo v ra ngi ta gn cc bao
li kim loi vi thc l li rt nh. Cc li chn c tc dng tch
du kh hiu qu. i vi dng hi vo, bao li c tc dng cn v
gim ng nng cc git du, i vi ng hi ra bao li c tc dng
ngn khng cho cun du ra khi bnh. Khi lng du trong bnh
ln, van phao s m ca cho du thot ra ngoi.
Trn hnh 8-5b, nguyn l tch du hon ton khc: Hi mi
cht i vo pha di, sau i vo khoang hi xung quanh v i
ln pha trn, trc khi i ra khi bnh hi c dn qua lp vt liu
xp tch ht du.
Bnh tch du c van phao thu hi du thng c s dng
cho cc h thng nh v trung bnh, c bit trong cc h thng mi
cht frn.

303

1- Du vo; 2 Khoang hi; 3- Lp

ngn du
4- ng hi ra
a)

b)

Hnh 8-5: Bnh tch du kiu van phao

8.2.3 Bnh tch lng

ngn nga hin tng ngp lng gy h hng my
nn, trn ng hi ht v my nn, ngi ta b tr bnh tch lng.
Bnh tc lng s tch cc git hi m cn li trong dng hi trc khi
v my nn.
Cc bnh tch lng lm vic theo cc nguyn tc tng t nh
bnh tch du, bao gm:
- Gim t ngt tc dng hi t tc cao xung tc
thp c 0,51,0 m/s. Khi gim tc t ngt cc git lng mt
ng nng v ri xung y bnh.
- Thay i hng chuyn ng ca dng mi cht mt cch t
ngt. Dng mi cht a vo bnh khng theo phng thng m
thng a ngot theo nhng gc nht nh.

304

- Dng cc tm chn ngn cc git lng. Khi dng mi cht

chuyn ng va vo cc vch chn cc git lng b mt ng nng v
ri xung.
- Kt hp tch lng hi nhit, hi mi cht khi trao i nhit s
bc hi hon ton.
* Phm vi s dng
Hu ht cc h thng lnh u s dng bnh tch lng. Trong
mt s h thng c mt s thit b c kh nng tch lng, th c th
khng s dng bnh tch lng. V d trong h thng c bnh cha h
p, bnh gi mc, cc bnh ny c cu to c th tch lng c
nn c th khng s dng bnh tch lng. Trong cc h thng nh v
rt nh do lng gas tun hon khng ln nn ngi ta cng t khi s
dng bnh tch lng.
* Cu to
Do nguyn l tch lng rt ging nguyn tch du nn cc bnh
tch lng thng c cu to tng t bnh tch du. im khc c
bit nht gia cc bnh l bnh tch lng l phm vi nhit lm vic.
Bnh tch du lm vic nhit cao cn bnh tch lng lm vic
phm vi nhit thp nn cn bc cch nhit, bnh tch du t trn
ng y, cn bnh tch lng t trn ng ng ht.
* Tnh ton bnh tch lng:
Bnh tch lng phi m bo ln tc gas trong bnh t
yu cu.
- Xc nh ng knh trong Dt ca bnh :
Dt =

4.Vh
.

(8-8)
y
Vh Lu lng th tch dng hi i qua bnh tch lng, m3/s;
- Tc ca hi mi cht trong bnh, m/s. Tc hi trong
bnh nh tch c cc ht lng, = 0,51,0 m/s.
Lu lng th tch hi mi cht i qua bnh c xc nh theo
cng thc:
V = G. vh
(8-9)
305

G Lu lng khi lng mi cht qua bnh, kg/s;

vh- Th tch ring trng thi hi qua bnh tch lng, trng thi
tng ng vi trng thi hi ht ca my nn, m3/kg.
- Xc nh chiu dy thn v y bnh :
=

pTK .Dt
+C
200. . CP pTK

(8-10)
pTK - p sut thit k, kG/cm2. i vi bnh tch lng PTK = 16,5
kG/cm2;
Dt - ng knh trong ca bnh, mm;
- H s bn mi hn dc thn bnh. Nu hn h quang = 0,7,
nu ng nguyn, khng hn = 1,0;
CP ng sut cho php ca vt liu ng vi nhit thit k. Vt
liu ch to thn bnh thng l thp CT3, nhit thit k ca bnh
tch lng c th ly 50oC;
C- H s d tr : C = 23mm.

8.2.3.1 Bnh tch lng kiu nn chn

2
1

306

1- ng ga vo; 2- Tm gia cng; 3- ng ga ra; 4- Nn chn; 5- Ca

x hi; 6- Lng ra
Hnh 8-6 : Bnh tch lng kiu nn chn
Bnh tch lng kiu nn chn c cu to tng t nh bnh tch
du kiu nn chn. im khc l bnh tch lng kiu nn chn khng
c nn chn ph pha di, v dng hi c ht vo bnh tch lng
khng sc thng xung y bnh gy xo trn lng pha di, nn
khng cn nn chn ny. Nguyn tc tch lng tng t nh bnh
tch du.
Bnh tch lng kiu nn chn c s dng rt rng ri trong
cc h thng lnh cng sut ln, c bit h thng lnh NH3.
8.2.3.2 Bnh tch lng hi nhit
2

1
8

3
4
7

1- ng ht v my nn; 2- ng hi vo; 3- Nn chn; 4- Lng

vo; 5- X lng; 6- L tit lu du v lng; 7- Lng ra; 8- ng
hi nhit
Hnh 8-7 : Bnh tch lng kiu nn chn

307

Bnh tch lng hi nhit thng c s dng cho h thng

Frn. Bnh c 02 chc nng:
- Tch lng cho dng hi ht my nn.
- Qu lnh dng lng trc tit lu gim tn tht tit lu.
Vic thc hin hi nhit trong bnh tch lng va lm tng nng
sut lnh ng thi nng cao tc dng tch lng, v mt phn lng
trong qu trnh trao i nhit ho thnh hi.
Dng hi t dn bay hi c ht vo ng ht 2 v i v pha
di cc nn chn 3. pha di hi trao i nhit vi lng chuyn
ng trong ng xon, cc git hi m cn li s ho hi v m bo
hi ra khi bnh tch lng hi s c qu nhit nht nh. Nu trong
trng hp cc git m cha c ho hi ht, cc nn chn s tch
tip cc git lng khi dng hi chuyn ng ln pha trn.
ng hi ht v my nn c un cong xung pha di y
bnh, c khoan 01 l nh =34mm ht du v lng ng li
bn trong bnh tch lng v. Vic ht nh vy khng gy ngp lng v
s lng t v b ho hi mt phn do tit lu khi i qua l khoan.
Lng c tch ra y bnh cng c th c a v dn
lnh t ng x lng 5.

8.2.3.3 Bnh tch lng kiu khc

308

Hnh 8-8 : Bnh tch lng loi nh

Ngoi cc bnh tch lng kiu nn chn v hi nhit, trong cc
h thng lnh ngi ta cn s dng nhiu loi bnh tch lng khc
na. Di y l mt dng bnh hay c s dng trong cc h thng
lnh frn nh. V cu to tng t bnh tch lng kiu hi nhit,
nhng bn trong khng c cc nn chn v cm ng xon hi nhit.

8.2.4 Bnh gi mc - tch lng

Trong mt s h thng lnh tit lu kiu ngp ngi ta phi s
dng bnh gi mc nhm cung cp v duy tr mc dch lun ngp
thit b bay hi. Ngoi nhim v gi mc dch cho thit b bay hi,
bnh cn c chc nng tch lng hi ht v my nn. V th gi l
bnh gi mc tch lng.
Bnh gi mc tch lng c s dng trong rt nhiu h thng lnh
khc nhau: T cp ng, my cy, my vy, t ng gi vv
V tn gi c khc nhau tuy nhin v tnh nng tc dng th ging
nhau.
309

Trn hnh 8-9 v 8-10 trnh by cu to v nguyn l lp t bnh

gi mc tch lng thng s dng cho h thng my cy. V cu
to, bnh gm thn v chn bnh hnh tr, pha trn c cc tm chn
lng. Cc tm chn t nghing gc 30o so vi phng nm ngang,
trn c khoan cc l cho hi i qua. Trn bnh c gn van phao
khng ch mc dch cc i trong bnh nhm trnh ht lng v my
nn, van an ton, p k v ng ng vo ra.
Vic cp dch t bnh vo dn lnh thc hin nh ct p thu tnh.
Lng trong dn lnh trao i nhit vi nc mui, ho hi v thot ra
ng nm pha trn v i vo bnh gi mc. Kt qu mc lng trong
dn bay hi tt xung v lng t bnh gi mc chy vo dn bay hi
theo t pha di, to nn vng tun hon.
S dng bnh gi mc cp dch cho cc dn lnh c u im
trong dn bay hi lun lun ngp y dch lng nn hiu qu trao
i nhit kh ln. Tuy nhin mi cht lng trong dn lnh ca h
thng ny chuyn ng i lu t nhin. Tc i lu ph thuc
nhiu vo tc ho hi v ni chung tc nh, nn t nhiu cng
nh hng n hiu qu trao i nhit. Mun tng cng hn na qu
trnh trao i nhit phi thc hin i lu cng bc bng bm.

310

4
7
3
2
8

10

1- ng dch ra; 2- ng tit lu vo; 3- Ga vo; 4- ng lp van phao v

p k; 5- ng ht v my nn; 6- Tm chn lng; 7,8- ng lp van
phao; 9- X y; 10 Chn bnh
Hnh 8-9 : Bnh gi mc - tch lng

Hnh 8-10 : Lp t bnh gi mc tch lng

311

8.2.5 Bnh thu hi du

Trong h thng lnh NH3, du c thu gom v bnh
thu hi du. Bnh thu hi du c cu to ging bnh cha cao p gm
cc b phn nh sau: Thn bnh dng tr, cc y elip, trn c lp b
ng thu xem mc du, van an ton, ng h p sut, ng du thu
hi v, ng ni v ng ht v x y bnh.
5

2
1

1- Knh xem mc; 2- p k; 3- Van an ton; 4- ng ni v ng ht;

5- ng hi du v; 6- X du
Hnh 8-11 : Bnh thu hi du

thu hi du t cc thit b v bnh thu hi du, trc ht cn to

p sut thp trong bnh nh ng ni thng ng ht ca my nn.
Sau m van x du ca cc thit b du t ng chy v bnh.
Du sau c x ra ngoi em x l hoc loi b, trc khi x du
nn h p sut trong bnh xung xp x p sut kh quyn. Khng c
p sut chn khng trong bnh khi x du, v nh vy khng nhng
khng x c du m cn lt kh khng ngng vo bn trong h
thng.
Dung tch cc bnh thu hi du thng s dng cho cc h thng
lnh ring r khong 60100Lt. Trong cc h thng lnh trung tm
c th s dng cc bnh ln hn.

312

8.2.6 Bnh tch kh khng ngng

* Vai tr bnh tch kh khng ngng
Khi lt kh khng ngng vo bn trong h thng lnh, hiu qu
lm vic v an ton ca h thng lnh gim r rt, cc thng s vn
hnh c xu hng km hn, c th:
- p sut v nhit ngng t tng.
- Nhit cui qu trnh nn tng.
- Nng sut lnh gim.
V vy nhim v ca bnh l tch cc kh khng ngng trong h
thng lnh x b ra bn ngoi nng cao hiu qu lm vic, an
ton ca h thng, ng thi trnh khng c x ln mi cht ra bn
ngoi.
* Nguyn nhn lt kh khng ngng
Kh khng ngng lt vo h thng lnh do nhiu nguyn nhn khc
nhau:
- Do ht chn khng khng trit trc khi np mi cht
lnh, khi lp t h thng.
- Khi sa cha, bo dng my nn v cc thit b.
- Khi np du cho my nn.
- Do phn hu du nhit cao.
- Do mi cht lnh b phn hu.
- Do r r pha h p. Pha h p trong nhiu trng hp c
p sut chn khng, nn khi c vt r khng kh bn ngoi s lt vo
bn trong h thng.
* Cu to v nguyn l hot ng
Hu ht cc bnh tch kh khng ngng u hot ng da trn
nguyn tc l lm lnh hn hp kh khng ngng c ln hi mi cht
ngng t ht mi cht, trc khi x kh ra bn ngoi.
Kh khng ngng thng tp trung nhiu nht thit b ngng
t. Khi dng mi cht n thit b ngng t, hi mi cht c ngng
t v chy v bnh cha cao p. Phn ln kh khng ngng tch t ti
thit b ngng t, tuy nhin vn cn ln rt nhiu mi cht lnh cha

313

c ngng ht. V vy ngi ta chuyn hn hp kh n bnh

tch kh khng ngng, tip tc c lm lnh nhit thp hn
ngng t ht mi cht lnh. Kh khng ngng sau c x ra bn
ngoi.
Trn hnh 8-12 trnh by cu to ca bnh tch kh khng
ngng v nguyn l lm vic ca n.
2
1

4
7
5

1- Ni van AT v ng h p sut; 2- Kh khng ngng ra; 3- Ga ra;

4- Hn hp hi v kh khng ngng vo; 5- Lng tit lu vo; 6- Ga
lng ra v x y; 7- ng xon TN
Hnh 8-12 : Bnh tch kh khng ngng

314

Khkhng ngng ra

19,5 kG/cm2
V
ng hut

H
n h
p kh+gas t
TB ngng tu
n

ng xo
n TN

Long tBCCA
n

H
i long

Hnh 8-13 : S lp t bnh kh khng ngng

Cu to bnh tch kh khng ngng gm thn bnh hnh tr, cc y
dng elip, bn trn c b tr cc thit b nh van an ton, ng h p
sut. Bn trong bnh l ng trao i nhit dng xon lm lnh v
ngng t hi mi cht. Mi cht sau ngng t c hi ngc li pha
trc tit lu tit lu lm lnh bnh (hnh 8-13).

8.2.7 Bnh cha cao p v h p

8.2.7.1 Bnh cha cao p
Bnh cha cao p c chc nng cha lng nhm cp dch n
nh cho h thng, ng thi gii phng b mt trao i nhit cho thit
b ngng t. Khi sa cha bo dng bnh cha cao p c kh nng
cha ton b lng mi cht ca h thng.
Trn hnh 8-14 trnh by cu to ca bnh cha cao p

315

1- Knh xem ga; 2- ng lp van an ton; 3- ng lp p k; 4- ng lng

v 5- ng cn bng; 6- ng cp dch; 7- ng x y
Hnh 8-14 : Bnh cha cao p

Theo chc nng bnh cha, dung tch bnh cha cao p phi
p ng yu cu:
- Khi h thng ang vn hnh, lng lng cn li trong bnh t
nht l 20% dung tch bnh.
- Khi sa cha bo dng, bnh c kh nng cha ht ton b
mi cht s dng trong h thng v ch chim khong 80% dung tch
bnh.
Kt hp hai iu kin trn, dung tch bnh cha cao p khong
1,251,5 th tch mi cht lnh ca ton h thng l t yu cu.
xc nh lng mi cht trong h thng chng ta cn c vo
lng mi cht c trong cc thit b khi h thng ang vn hnh.
- Th tch bnh cha
V = Kdt.G.v
(8-11)
Kdt H s d tr, Kdt = 1,25 1,5;
G Tng khi lng mi cht ca h thng, kg ;
v Th tch ring ca mi cht lng nhit lm vic bnh thng
ca bnh cha, c th ly t = tk = 3540oC.
tnh ton lng mi cht cn np cho h thng, phi cn c
vo lng dch tn ti trong cc thit b khi h thng ang hot ng.
Mi thit b lng dch s chim mt t l phn trm no so vi
dung tch ca chng. Chng hn trn ng ng cp dch, khi h
316

thng ang hot ng th cha 100% dch lng. Lng mi cht th

hi khng ng k, nn ch tnh b sung thm sau khi tnh khi lng
ton dch lng ca ton b h thng. Cc s liu nh hng v t l
phn trm dch lng trong cc thit b cho chng 11.
Hu ht cc h thng lnh u phi s dng bnh cha cao p,
trong mt s trng hp c th s dng mt phn bnh ngng lm
bnh cha cao p. i vi cc h thng nh, do lng gas s dng rt
t (vi trm mg n mt vi kg) nn ngi ta khng s dng bnh
cha m s dng mt on ng gp hoc phn cui thit b ngng t
cha lng.
Khi dung tch bnh qu ln, nn s dng mt vi bnh s an
ton v thun li hn. Tuy nhin gia cc bnh cng nn thng vi
nhau cn bng lng dch trong cc bnh.

8.2.7.2 Bnh cha h p

Nhiu h thng lnh i hi phi s dng bnh cha h p, c bit
trong cc h thng lnh 2 cp c bm cp dch.
Bnh cha h p c cc nhim v chnh sau:
- Cha dch mi cht nhit thp bm cp dch n nh cho h
thng lnh.
- Tch lng dng gas ht v my nn. Trong cc h thng lnh c
s dng bm cp dch lng lng sau dn bay hi kh ln, nu s
dng bnh tch lng th khng c kh nng tch ht, rt d gy ngp
lng. V vy ngi ta a tr v bnh cha h p, lng ri xung
pha di, hi pha trn c ht v my nn.
5

317

1- ng gp bt van phao; 2- ng dch tit lu vo; 3- ng lp p k v van

AT; 4- Tch lng 5- Hi v my nn; 6- ng hi vo; 7- y bnh; 8- ng
x du; 9- Cp dch
Hnh 8-15 : Bnh cha h p

Trn hnh 8-15 trnh by cu to ca 01 bnh cha h p trong cc

h thng lnh NH3 , bnh c thn tr, hai np dng elip. Pha trn thn
bnh l c bnh, c c tc dng nh mt bnh tch lng, trn cng l
ng ht hi v my nn. Pha di thn bnh l rn bnh, rn bnh
c s dng trong h thng NH3 gom v thu hi du.
Bnh cha h p c 03 van phao bo v, cc van phao c lp
trn ng gp 1. Bo v mc cc i, mc trung bnh v mc cc tiu.
Do lm vic nhit thp nn bnh cha cao p c bc
cch nhit polyurethan dy khong 150200mm, ngoi cng bc inox
bo v.

8.2.8 Thp gii nhit

Trong cc h thng lnh s dng bnh ngng ng chm, nc sau
khi trao i nhit nhit tng ln ng k. gii nhit cho nc
ngi ta s dng cc thp gii nhit.
Thp c 02 loi : Thp trn v thp dng khi hp, thp dng khi
hp gm nhiu modul c th lp ghp t cng sut ln hn. i
vi h thng trung bnh thng s dng thp hnh tr trn.
Thp c lm bng vt liu nha composit kh bn, nh v thun
li lp t. Bn trong c cc khi nha c tc dng lm ti nc, tng
din tch v thi gian tip xc. Nc nng c bm ti t trn
xung, trong qu trnh phun, ng phun quay quanh trc v ti u
ln trn cc khi nha. Khng kh c qut ht t di ln v trao
i nhit cng bc vi nc. Qut c t pha trn ca thp gii
nhit. Pha di thn thp c cc tm li c tc dng ngn khng cho
rc bn ngoi ri vo bn trong b nc ca thp v c th tho ra
v sinh y thp. Thn thp c lp ghp t cc tm ri, v tr lp
ghp to thnh gn lm cho thn thp vng chc hn. i vi thp

318

cng sut nh, y thp c sn xut nguyn tm, i vi h thng

ln, b thp c ghp t nhiu mnh.
ng nc vo ra thp bao gm : ng nc nng vo, ng bm nc
i, ng x trn, ng x y v ng cp nc b sung.
Bng di y l thng s k thut ca thp gii nhit RINKI
(Hng Kng) l loi thp c s dng rt ph bin ti Vit Nam.
Bng 8-1 : Thng s k thut thp gii nhit RINKI (HngKng)
K
Hiu
Thp
FRK

LL
(L/s)

8
10
15
20
25
30
40
50
60
80
90
100
125
150
175
200
225
250
300
350
400
500
600
700
800
1000

1,63
2,17
3,25
4,4
5,4
6,5
8,67
10,1
13,0
17,4
19,5
21,7
27,1
32,4
38,0
43,4
48,5
54,2
65
76
86,7
109
130
152
174
217

Kch thc

ng ng

Vao

Ra

170
170
170
170
180
180
200
200
270
270
270
270
270
270
350
350
350
590
680
680
720
720
840
840
940
940

950
1085
990
1170
1130
1230
1230
1200
1410
1480
1480
1695
1740
1740
1740
1840
1840
1960
1960
2000
2100
2125
2450
2450
3270
3270

1600
1735
665
1845
1932
2032
2052
2067
2417
2487
2487
2875
3030
3030
3100
3200
3200
3760
3860
4160
4300
4650
5360
5360
6280
6280

930
930
1170
1170
1400
1400
1580
1910
1910
2230
2230
2470
2900
2900
3400
3400
3400
4030
4030
4760
4760
5600
6600
6600
7600
7600

40
40
50
50
80
80
80
80
100
100
100
125
125
150
150
150
150
200
200
200
200
250
250
250
250
250

40
40
50
50
80
80
80
80
100
100
100
125
125
150
150
150
150
200
200
200
200
250
250
250
250
250

Xa Xa Bs
tra ay
n
25
15
25
15
25
15
25
15
25
15
25
15
25
15
25
15
25
20
25
20
25
20
50
20
50
20
50
20
50
25 25
50
25 25
50
25 25
80
32 32
80
32 32
80
32 32
80
32 32
100 50 50
100 50 50
100 50 50
100 80 80
100 80 80

Quat
m3/ph mm

kW

70
85
140
170
200
230
290
330
420
450
620
680
830
950
1150
1250
1350
1750
2200
2200
2600
2600
3750
3750
5000
5400

0,20
0,20
0,37
0,37
0,75
0,75
1,50
1,50
1,50
1,50
2,25
2,25
2,25
2,25
3,75
3,75
3,75
5,50
7,50
7,50
11,0
11,0
15,0
15,0
22,0
22,0

530
630
630
760
760
760
940
940
1200
1200
1200
1500
1500
1500
1960
1960
1960
2400
2400
2400
3000
3000
3400
3400
3700
3700

Khi

lng
n
Tinh Co
dB
nc
54
185 46,0
58
195 50,0
70
295 50,5
80
305 54,0
108
400 55,0
114
420 56,0
155
500 57,0
230
800 57,5
285 1100 57,0
340 1250 58,0
355 1265 59,5
510 1850 61,0
610 2050 60,5
680 2120 61,0
760 2600 61,5
780 2750 62,5
795 2765 62,5
1420 2950 56,5
1510 3200 57,5
1810 3790 61,0
2100 4080 61,0
2880 7380 62,5
3750 9500 66,0
3850 9600 66,0
5980 14650 74,0
6120 14790 74,0

* Tnh ton chn thp

Cng sut gi nhit ca thp c xc nh theo cng thc:
Q = G.Cn.tn
(8-12)
G Lu lng nc ca thp, kg/s
Cn Nhit dung ring ca nc, Cn = 4,186 kJ/kg.K
tn - chnh nhit nc vo ra thp gii nhit, tn = 4oC

319

Hnh 8-16 : Thp gii nhit RINKI

8.2.9 Van tit lu t ng

Cu to van tit lu t ng gm cc b phn chnh sau: Thn
van A, cht van B, l xo C, mng ngn D v bu cm bin E
Bu cm bin c ni vi pha trn mng ngn nh mt ng
mao. Bu cm bin c cha cht lng d bay hi. Cht lng c s
dng thng chnh l mi cht lnh s dng trong h thng.
Khi bu cm bin c t nng, p sut hi bn trong bu
cm bin tng, p sut ny truyn theo ng mao v tc ng ln pha
trn mng ngn v p mt lc ngc li lc p ca l xo ln thanh
cht. Kt qu khe h c m rng ra, lng mi cht i qua van
nhiu hn vo thit b bay hi.
Khi nhit bu cm bin gim xung, hi trong bu cm
bin ngng li mt phn, p sut trong bu gim, lc do l xo thng
lc p ca hi v y thanh cht ln pha trn. Kt qu van khp li
mt phn v lu lng mi cht i qua van gim.
Nh vy trong qu trnh lm vic van t ng iu chnh khe
h gia cht v thn van nhm khng ch mc dch vo dn bay hi
va v duy tr hi u ra thit bay hi c mt qu nhit nht

320

nh. qu nhit ny c th iu chnh c bng cch tng cng

ca l xo, khi cng l xo tng, qu nhit tng.
Van tit lu l mt trong 4 thit b quan trng khng th thiu c
trong cc h thng lnh.
Van tit lu t ng c 02 loi :
- Van tit lu t ng cn bng trong : Ch ly tn hiu nhit
u ra ca thit b bay hi (hnh 8-19a). Van tit lu t ng cn
bng trong c 01 ca thng gia khoang mi cht chuyn ng qua
van vi khoang di mng ngn.
- Van tit lu t ng cn bng ngoi: Ly tn hiu nhit v
p sut u ra thit b bay hi (hnh 8-19b). Van tit lu t ng cn
bng ngoi, khoang di mng ngn khng thng vi khoang mi
cht chuyn ng qua van m c ni thng vi u ra dn bay hi
nh mt ng mao

Hnh 8-17 : Cu to bn trong ca van tit lu t ng

321

Hnh 8-18 : Cu to bn ngoi ca van tit lu t ng

Mng ng n

Mng ng n

L xo

Ca cn bng trong
ng mao

L xo

Cht van

Cht van

ng mao

n dn BH
Bu cm bin

n dn BH
Bu cm bin

Thn van

Cn bng ngoi
n u ra dn BH

T BCCA n

A)

Thn van

T BCCA n

B)

A- Van TLT cn bng trong; B- Van TLT cn bng ngoi

Hnh 8-19 : Van tit lu t ng

* Lp t van tit lu t ng
Trn hnh 8-20 l s lp t van tit lu t ng cn bng trong
v ngoi. im khc bit ca hai s l trong h thng s dng van
tit lu t ng cn bng ngoi c thm ng ng tn hiu p sut
u ra dn bay hi. Cc ng ni ly tn hiu l nhng ng kch thc
kh nh 34.

322

Dn
bay
hi

Dn
bay
hi

Van
TLT

Van
TLT

a)

b)

A- Van TLT cn bng trong; B- Van TLT cn bng ngoi.

Hnh 8-20 : Van tit lu t ng

* Chn van tit lu t ng

Vic chn van tit lu t ng cn c vo cc thng s sau:
- Mi cht s dng
- Cng sut lnh Qo, Tons
- Phm vi nhit lm vic : Nhit bay hi.
- gim p sut qua thit b tit lu.
V d: H thng lnh c cng sut thit b bay hi Qo = 10 Tons
(120.000 Btu/h) s dng R22. Nhit ngng t 100oF, nhit bay
hi 40oF. Lng ra khi thit b ngng t c nhit bng nhit
ngng t, h thng khng s dng b qu lnh. Tn tht p sut qua
dn bay hi l 200 Psi, qua ng ht l 2 psi v ng cp dch l
2psi. Van tit lu t cao hn mc lng trong bnh ngng l 1 feet.
Chn van tit lu:
Ta c:
- Xc nh p sut u vo van tit lu:
: 210,60
+ p sut ngng t 100oF ca R22 l
Psi
+ Tr tn tht p sut trn ng cp lng
2,00 Psi
+ Tr tn tht do ct p thu tnh 10 feet
:
5,00 Psi
p sut u vo van tit lu
: 203,60 Psi

323

- Xc nh p sut u ra van tit lu:

+ p sut ca R22 40oF
: 83,20 Psi
+ Cng tn tht p sut trn ng ht
:
2,0 Psi
+ Cng tn tht qua dn bay hi `
: 20 Psig
p sut u ra van tit lu
: 105,20 Psi
- Xc nh hiu p sut
P = 203,60 105,20 = 98,4 Psig
- Chn van :
Theo bng 9-2 chn van TCL-1200H vi cc thng s
k thut nh sau:
Cng sut lnh nhit to = 40oF, P=100 psi l Qo = 10,5
Tons
Bng 8-2 : Cng sut van tit lu t ng s dng R12 ALCO (Tons)
K hiu
van
60
TCL-25F
0,25
TCL-50F
0,60
TCL-100F 1,3
TCL-200F 2,0
TCL-250F 2,5
TCL-300F 3,5
TCL-400F 4,3
TCL-600F 6,0
TCL-650F 6,5
TCL-750F 7,5
TJL-800F
8,5
TJL-1100F 11,0
TER-13F
13,0

Nhit bay hi, oF (oC)

40oF (4oC)
20 oF (-7oC)
Gim p sut qua van, Psi
80 100 120 150 60
80 100 120
0,29 0,32 0,35 0,39 0,24 0,28 0,31 0,34
0,69 0,77 0,85 0,95 0,58 0,66 0,74 0,81
1,5 1,7 1,8 2,0 1,2 1,4 1,60 1,8
2,3 2,6 2,8 3,2 1,9 2,2 2,50 2,7
2,9 3,2 3,5 3,9 2,4 2,8 3,10 3,4
4,0 4,5 4,9 5,5 3,4 3,9 4,3 4,7
5,0 5,5 6,1 6,8 4,1 4,8 5,3 5,8
6,9 7,7 8,5 9,5 5,8 6,6 7,4 8,1
7,5 8,4 9,2 10,3 6,2 7,2 8,0 8,8
8,6 9,7 10,6 11,8 7,2 8,3 9,3 10,2
9,8 11,0 12,0 13,4 8,2 9,4 10,5 11,5
12,7 14,2 15,5 17,4 10,6 12,2 13,6 14,9
15,0 16,8 18,4 20,5 12,5 14,4 16,1 17,6

324

150
0,38
0,91
2,0
3,0
3,8
5,3
6,5
9,1
9,9
11,4
12,9
16,7
19,7

TER-15F
TER-20F
TER-25F
TIR-35F
THR-45F
THR-55F

15,0
20,0
25,0
35,0
45,0
55,0

17,3
23,1
28,8
40,3
51,9
63,4

19,3
25,8
32,2
45,1
58,0
70,9

21,2
28,3
35,3
49,5
63,6
77,8

23,7
31,6
39,5
55,3
71,1
86,9

14,4
19,2
24,0
33,6
43,2
52,8

16,6
22,1
27,7
38,7
49,8
60,9

18,6
24,8
30,9
43,3
55,7
68,1

20,3
27,1
33,9
47,5
61,1
74,6

22,8
30,4
37,9
53,1
68,3
83,5

Bng 8-3 : Cng sut van tit lu t ng s dng R22 (Tons)

K hiu van

40 F (4
TCL-50H
TCL-100H
TCL-200H
TCL-300H
TCL-400H
TCL-500H
TCL-700H
TCL-900H
TCL-1000H
TCL-1200H
TJL-1400H
TJR-1800H
TER-22H
TER-26H
TER-35H
TER-45H
TIR-55H
THR-75H
THR-100H

75
0,43
0.87
1,8
3,1
3,9
4,8
6,1
8,4
9,1
10,5
11,9
15,4
19,0
22,5
30,3
39,0
47,6
64,9
86,6

100
0,50
1,0
2,1
3,6
4,5
5,5
7,0
9,7
10,5
12,1
13,8
17,8
22,0
26,0
35,0
45,0
55,0
75,0
100

125
0,56
1,1
2,3
4,0
5,0
6,1
7,8
10,8
11,7
13,5
15,4
19,9
24,6
29,1
39,1
50,3
61,5
83,8
111,8

Nhit bay hi, oF (oC)

C)
20 oF (-7oC)
Gim p sut qua van, Psi
150 175 100 125 150 175
0,61 0,66 0,48 0,54 0,59 0,64
1,2 1,3 0,97 1,1 1,2 1,3
2,6 2,8 2,0 2,3 2,4 2,7
4,4 4,8 3,5 3,9 4,3 4,6
5,5 5,9 4,4 4,9 5,3 5,8
6,7 7,3 5,3 6,0 6,5 7,0
8,6 9,3 6,8 7,6 8,3 9,0
11,9 12,8 9,4 10,5 11,5 12,4
12,9 13,9 10,2 11,4 12,5 13,5
14,8 16,0 11,7 13,1 14,4 15,5
16,9 18,2 13,4 14,9 16,4 17,7
21,8 23,5 17,3 19,3 21,1 22,8
26,9 29,1 21,3 23,8 26,1 28,2
31,8 34,4 25,2 28,2 30,9 33,3
42,9 46,3 33,9 37,9 41,6 44,9
55,1 59,5 43,6 48,8 53,5 57,7
67,4 72,7 53,3 59,6 65,3 70,6
91,9 99,2 72,7 81,3 89,1 96,2
122,5 132,3 97,0 108,4 118,8 128,2

200
0,68
1,4
2,9
4,9
6,2
7,5
9,6
13,3
14,4
16,6
18,9
24,4
30,2
35,7
48,0
61,7
75,4
102,9
137,2

Cng sut lnh ca van tit lu cho trn bng 8-2 v 8-3 c xc
nh iu kin nhit lng vo van tit lu l 100oF (38 oC). Nu
325

nhit lng vo khc 100oF th phi nhn thm h s hiu chnh

theo bng di y:
Bng 8-4 : H s hiu chnh khi nhit lng vo tit lu khc
100oF
Nhit lng vo tit lu, oF
R12
R22

80
1,12
1,13

90 110 120
1,06 0,94 0,88
1,06 0,93 0,87

130
0,81
0,81

140
0,75
0,75

Ngoi ra khi cao ni lp t van tit lu thay i th p sut u

vo van tit lu cng thay i theo do ct p thu tnh gy ra. Di
y l mc gim ct p khi tng cao ni lp van tit lu.
Bng 8-5 : gim p sut khi tng cao
Chnh lch cao, ft
10 15 20 30 40 50 60 70
gim p sut ca R12, psi 5,5 8,2 11,0 16,5 22,0 27,6 33,2 38,8
gim p sut ca R22, psi 5,0 7,5 9,9 14,9 19,8 24,8 29,8 34,7
Bng 8-6 : Cng sut van tit lu t ng s dng R12 SPORLAN
(Tons)
Cng
Nhit bay hi, oF (oC)
o
o
sut
40 F (4 C)
20 oF (-7oC)
nh
Gim p sut qua van, Psi
mc 40 60 80 100 120 140 60 80 100 120 140
C, S,
5 4,08 5,00 5,77 6,45 7,07 7,64 3,60 4,16 4,65 5,09 5,50
H
P.H
8 6,12 7,50 8,66 9,68 10,6 11,5 6,50 7,51 8,39 9,19 9,93
PH
12 9,55 11,7 13,5 15,1 16,5 17,9 10,0 11,5 12,9 14,1 15.3
O
6 4,90 6,00 6,90 7,80 8,50 9,20 4,60 5,31 5,94 6,51 7,03
O
9 7,35 9,00 10,4 11,6 12,7 13,8 7,50 8,66 9,69 10,6 11,5
O
12 9,55 11,7 13,5 15,1 16,5 17,9 10,0 11,5 12,9 14,1 15,3
O
23 18,8 23,0 26,6 29,7 32,5 35,1 22,0 25,4 28,4 31,1 33,6
O
40 32,7 40,0 46,2 51,6 56,6 61,1 35,0 40,0 45,2 49,5 53,5
K
hiu
van

326

160
5,88
10,6
16,3
7,51
12,3
16,3
35,9
57,2

M
M
M
V
V
V
W
W

15
20
25
35
45
55
80
100

12,7
16,3
20,4
28,6
36,7
44,9
69,4
93,0

15,5
20,0
25,0
35,0
45,0
55,0
85,0
114

17,9
23,1
28,9
40,4
52,0
63,5
91,8
132

20,0
25,8
32,3
45,2
58,1
71,0
110
147

21,9
28,3
35,4
49,5
63,6
77,8
120
161

23,7
30,6
38,2
53,5
68,7
84,0
130
174

14,2
16,0
19,0
32,0
40,5
47,0

16,4
18,5
21,9
36,9
46,8
54,3

18,3
20,7
24,5
41,3
52,3
60,7

20,1
22,6
26,9
45,3
57,3
66,5

21,7
24,4
29,0
48,9
61,9
71,8

23,2
26,1
31,0
52,3
66,1
76,7

Bng 8-7 : Cng sut van tit lu t ng s dng R22 SPORLAN

(Tons)
K Cng
hiu sut
van nh
mc
C, S 5
H
5,5
H
7
C,S
8
P,H 11
P,H 16
P,H 20
O
10
O
15
O
20
O
40
O
70
M
21
M
26
M
34
M
42
V
52
V
70
V 100

Nhit bay hi, oF (oC)

40 F (4 C)
75
4,50
4,85
6,06
6,93
9,09
13,2
19,2
8,66
13,0
19,2
34,9
63,2
18,6
23,0
29,4
36,4
45,0
63,2
86,6

100
5,20
5,60
7,00
8,00
10,5
15,2
22,2
10,0
15,0
22,2
40,3
73,0
21,5
26,5
34,0
42,0
52,0
73,0
100

125
5,81
6,27
7,83
8,94
11,7
17,0
24,8
11,2
16,8
24,8
45,1
81,6
24,0
29,6
38,0
47,0
58,1
81,6
111

150
6,37
6,86
8,57
9,78
12,9
18,6
27,2
12,3
18,4
27,2
49,4
89,4
26,3
32,5
41,6
51,4
63,7
89,4
122

20 oF (-7oC)

Gim p sut qua van, Psi

175 200 75 100 125
6,88 7,36 4,50 5,20 5,81
7,41 7,92 4,85 5,60 6,27
9,26 9,90 6,06 7,00 7,83
10,6 11,3 6,93 8,00 8,94
13,9 14,9 8,4 9,8 11,0
20,1 21,5 12,6 14,5 16,2
29,4 31,4 17,1 19,7 22,0
13,2 14,1 7,79 9,00 10,1
19,8 21,2 12,3 14,2 15,9
29,4 31,4 17,1 19,7 22,0
53,3 57,0 33,7 38,9 43,5
96,6 103 61,5 71,0 79,4
28,4 30,4 18,2 21,0 23,5
35,1 37,5 22,5 26,0 29,1
45,0 48,1 28,6 33,0 36,9
55,6 59,4 35,1 40,5 45,3
68,7 73,5 41,6 48,0 53,7
96,6 103 61,5 71,0 79,4
132 141 83,1 96,0 107

327

150
6,37
6,86
8,57
9,78
12,0
17,8
24,1
11,0
17,4
24,1
47,6
87,0
25,7
31,8
40,4
49,6
58,8
87,0
117

175
6,88
7,41
9,26
10,6
13,0
19,2
26,1
11,9
18,8
26,1
51,5
93,9
27,8
34,4
43,7
53,6
63,5
93,9
127

200
7,36
7,92
9,90
11,3
13,9
20,5
27,9
12,7
20,1
27,9
55,0
100
29,7
36,8
46,7
57,3
67,9
100
136

W
W

135
180

123 143 160

155 180 201

175 189
220 238

202
255

8.2.10 Bp phn phi lng

i vi dn bay hi c nhiu cm ng lm vic song song vi
nhau, ngi ta s dng cc bp phn lng phn b lng vo cc
cm u nhau. C nhiu loi bp phn phi khc nhau, tuy nhin v
hnh dng, cc bp phn phi u c dng nh nhng chic i sen.
Lng t ng chung khi vo bp phn phi c phn u theo cc
hng r.

Hnh 8-21 : Bp phn phi lng

Trn hnh 8-22 trnh by s mt h thng lnh c s dng

bp phn phi cp dch dn lnh. Bp phn phi c b tr ngay
sau van tit lu. Cc ng dn lng sau bp phn phi c ni n
cc ng trao i nhit song song nhau.

328

Hnh 8-22 : S cp dch dn bay hi qua bp phn phi gas

8.2.11 B lc m v lc c kh
m hoc hi nc v cc tp cht gy ra nhiu vn bt c
h thng lnh no. Hi m c th ng v lm tc l van tit lu,
gy n mn cc chi tit kim loi, lm m cun dy m t my nn na
kn lm chy m t v du. Cc tp cht c th lm bn du my nn
v lm cho thao tc cc van kh khn.
C rt nhiu dng thit b c s dng kh hi nc v
tp cht. Dng thng gp l phin lc m kt hp lc c kh (filter
drier) trn hnh 8-23a. N cha mt li xp c. Li c cha cht hp
th nc cao, cha tc nhn axit trung ho loi b tp cht.
bo v van tit lu v van cp dch b lc c lp t ti trn ng
cp dch trc cc thit b ny.

329

Trn hnh 8-23b l b lc m, bn trong c cha cc cht c

kh nng ht m cao. Lng mi cht khi i qua b lc m s c hp
th.

a)
Hnh 8-23 : B lc

b)

8.2.12 Cc thit b ng ng
8.2.12.1 Van chn
Van chn c rt nhiu loi tu thuc v tr lp t, chc nng, cng
dng, kch c, mi cht, phng php lm kn, vt liu ch to vv
Theo chc nng van chn c th chia ra lm: Van chn ht,
chn y, van lp trn bnh cha, van gc, van lp trn my nn,
Theo vt liu : C van ng, thp hp kim hoc gang
Trn hnh 8-24 l mt s loi van chn thng s dng trong
cc h thng lnh khc nhau, mi loi thch hp cho tng v tr v
trng hp lp t c th.

330

Hnh 8-24: Cc loi van chn

8.2.12.2 Van 1 chiu

Trong h thng lnh bo v cc my nn, bm vv.. ngi ta
thng lp pha u y cc van mt chiu. Van mt chiu c cng
dng:
- Trnh ngp lng: Khi h thng lnh ngng hot ng hi mi
cht cn li trn ng ng y c th ngng t li v chy v u y
my nn v khi my nn hot ng c th gy ngp lng.
- Trnh tc ng qua li gia cc my lm vic song song. i
vi cc my lm vic song song, chung dn ngng, th u ra cc my
nn cn lp cc van 1 chiu trnh tc ng qua li gia cc t my,
c bit khi mt my ang hot ng, vic khi ng t my th hai

331

s rt kh khn do c mt lc p ln pha u y ca my chun b

khi ng.
- Trnh tc ng ca p lc cao thng xuyn ln Clpp my
nn

Hnh 8-25: Van mt chiu

Trn hnh 8-25 l cu to ca van mt chiu. Khi lp van mt

chiu phi ch lp ng chiu chuyn ng ca mi cht. Chiu
c ch r trn thn ca van. i vi ngi c kinh nghim nhn cu
to bn ngoi c th bit c chiu chuyn ng ca mi cht.

8.2.12.3 Knh xem ga

Trn cc ng ng cp dch ca cc h thng nh v trung
bnh, thng c lp t cc knh xem ga, mc ch l bo hiu lu
lng lng v cht lng ca n mt cch nh tnh, c th nh sau :
- Bo hiu lng ga chy qua ng ng c khng. Trong
trng hp lng chy in y ng ng, hu nh khng nhn thy
s chuyn ng ca lng, ngc li nu thiu lng, trn mt knh s
thy si bt. Khi thiu ga trm trng trn mt knh s c cc vt du
chy qua.
- Bo hiu m ca mi cht. Khi trong lng c ln m th
mu sc ca n s b bin i. C th : Mu xanh: kh; Mu vng:
c lt m cn thn trng; Mu nu : Lt m nhiu cn x l. tin
332

so snh trn vng chu vi ca mt knh ngi ta c in sn cc mu c

trng c th kim tra v so snh. Bin php x l m l cn thay
lc m mi hoc thay silicagen trong cc b lc.
- Ngoi ra khi trong lng c ln cc tp cht cng c th nhn
bit qu mt knh, v d trng hp cc ht ht m b hng, x hn trn
ng ng..
Trn hnh 8-26 gii thiu cu to bn ngoi ca mt knh xem
gas. Knh xem gas loi ny c lp t bng ren. C cu to rt n
gin, phn thn c dng hnh tr trn, pha trn c lp 01 knh trn c
kh nng chu p lc tt v trong sut quan st lng. Knh c p
cht ln pha trn nh 01 l xo t bn trong.

Hnh 8-26: Van mt chiu

Vic lp t cc knh xem gas c th theo nhiu cch khc nhau:

Lp trc tip trn ng cp lng hoc ni song song vi n.

8.2.12.4 ng tiu m
Cc my nn pittng lm vic theo chu k, dng ra vo ra my
nn khng lin tc m cch qung, to nn cc xung ng trn ng
ng nn thng c n kh ln. gim n gy ra do cc xung
ng ny trn cc ng ng ht v y ca mt s my nn ngi ta
b tr cc ng tiu m.

333

Hnh 8-27: ng tiu m

Trn hnh 8-27 gii thiu mt ng tiu m thng s dng trn

ng y. ng tiu m nn lp t trn ng nm ngang. Nu cn
lp trn on ng thng ng, th bn trong c mt ng nh ht
du ng li bn trong ng. Vic ht du da trn nguyn l Becnuli,
bn trong ng gas gn nh ng yu nn ct p thu tnh ln hn so
vi dng mi cht chuyn ng trong dng, kt qu du c y theo
ng ng nh v dng gas chuyn ng.

8.2.12.5 Van np ga
i vi cc h thng lnh nh v trung bnh ngi ta thng
lp cc van np gas trn h thng np gas mt cch thun li. Van
np gas c lp t trn ng lng t thit b ngng t n bnh
cha hoc trn ng lng t bnh cha i ra cp dch cho cc dn
lnh.
Khi cn np gas ni u np vi bnh gas, sau m chp bo
v u van. Pha trong chp bo v l trc quay ng m van. Dng
cl hoc m lt quay trc theo chiu ngc kim ng h m van.
Sau khi np xong quay cht theo chiu kim ng h ng van li.
Khi xit van khng nn xit qu sc lm hng van.

334

Hnh 8-28:Van np gas

8.2.12.6 Van x gas (relief valve)

Hnh 8-29: Van x ga

Van x gas l thit b bo v c thit k x gas phng nga

vic tng p sut t ngt trong h thng. N ging nh van an ton
nhm bo v cc bnh p lc. Trn hnh 8-29 minh ho hnh dng bn
ngoi v cu to bn trong ca mt van x gas.
***

335

Chng IX
Qui hoch mt bng
nh my ch bin thc phm
9.1 Yu cu khi qui hoch mt nh
my ch bin thc phm
9.1.1 Yu cu chung khi qui hoch nh
my
Cc nh my ch bin thc phm, trong khu ch
bin, iu ho, cp ng, bo qun lnh v xut hng lin quan mt
thit vi nhau. V th khi thit k v qui hoch mt bng nh my cn
nm r qui trnh cng ngh v yu cu v mi mt ca cc khu trong
dy chuyn .
Qui hoch mt bng nh my ch bin thc phm l b
tr nhng ni sn xut, x l lnh, bo qun v nhng ni ph tr ph
hp vi dy chuyn cng ngh. t c nhng mc ch cn
tun th cc yu cu c bn sau y:
1) B tr cc khu phi hp l, ph hp dy chuyn v
qui trnh cng ngh sn xut, ch bin thc phm trong nh my. Dy
chuyn phi m bo sn phm i theo mt trnh t khoa hc, khng
an cho, giao nhau, cn tr ln nhau, nhng vn m bo sao cho
ng i l ngn nht.
Ni chung cn b tr theo trnh t dy chuyn ch bin
ca mt hng ch yu ca nh my. Cc h thng thit b ph tr b
tr ring r trnh nh hng n dy chuyn chnh.
2) Cc khu yu cu nghim ngt v v sinh phi cch ly
vi cc khu khc. Chng hn khu vc nhp hng, s ch v khu phn
xng, sa cha phi cch xa v tch bit vi khu tinh ch, ng gi
331

v bo qun. Khi i vo cc khu i hi v sinh cao cn phi b tr

cc h chao chn kh trng v phi mang dy ng, o qun bo h
ng qui nh.
3) Qui hoch nh my ch bin thc phm cn phi t
chi ph u t l b nht. Cn s dng rng ri cc cu kin tiu chun
gim n mc thp nht cc din tch ph nhng phi m bo tin
nghi. Gim cng sut thit b n mc thp nht.
4) Qui hoch mt bng cn phi m bo s vn hnh tin li v
r tin.
- Phi m bo khng gian lm vic, ng i li li, bc xp v
vn chuyn th cng hoc c gii thun li.
- Sp xp khoa hc cc khu vc ng i ngn nht.
- C khng gian cn thit sp xp cc thit b, phng tin trong
dy chuyn.
5) Mt bng phi ph hp vi h thng lnh chn.
6) Mt bng phi m bo thm m cng nghip, an
ton chy n. Khi xy ra cc s c c th d dng ra khi khu vc v
i vo khc phc s c.
7) Khi qui hoch cng cn phi tnh ton n kh nng
m rng nh my.
9.1.2 Yu cu i vi gian my lnh, phn xng c kh sa cha, l
hi

i vi cc nh my ch bin thc phm, cn phi b tr cc

gian my lnh, phn xng c kh, gian l hi hp l, khng gy nh
hng n khu vc ch bin, nht l vn v sinh.

9.1.2.1.Yu cu i vi gian my lnh

B tr my v thit b hp l trong bung my l rt quan trng nhm
mc ch:
- Gian my b tr sao cho khng gy n, nh hng n cc
khu vc gia cng ch bin v bo qun thc phm.
- Nm v tr thun li, khng gian thong ng c th a xe
vo ra vn chuyn di di thit b khi cn thit hoc cc xe phng
chy cha chy c th vo ra.

332

- Khng nh hng n cc khu vc khc nh : khu vn phng,

khu KCS vv. . .
- Khng qu xa cc khu vc gia cng ch bin v bo qun
thc phm ng ng t gian my n cc dn lnh ngn.
- Cu to v b tr gian my hp l
+ Vn hnh my thun tin.
+ B tr gn, hiu qu.
+ m bo an ton phng chy cha chy, phng n v v sinh
cng nghip : cc ca ra vo ln, m ra bn ngoi, c trang b cc
lam thng gi gian my, chiu cao ln thong ng. Trong phng
my c y cc bng, ni qui, qui nh, cc dng c vn hnh sa
cha, bo h lao ng, mt n phng c vv. . .
+ m bo thun tin cho vic bo dng, sa cha,
thay th my v thit b.
Bung my v thit b thng c b tr vo st tng khu vc gia
cng ch bin v bo qun thc phm ng ni ng gia my
thit b v dn lnh l ngn nht.
Bung my v thit b c th nm chung trong khi nh ca khu
vc gia cng ch bin v bo qun thc phm hoc tch ri. i vi
cc h thng ln c th c bung my ring v bung thit b ring.
Trong bung my thng b tr: cc my nn, cc t my nn bnh
ngng, bm cc loi, dng c o c, kim tra; c th c thm bnh
trung gian, bnh tch du vv... Chiu rng chnh ca li i trong bung
my l 1,5m tr ln, cc my v thit b ln n 2,5m. Khong cch
ny i li, tho lp sa cha my d dng, khong cch gia my
v thit b t nht l 1m, gia thit b v tng l 0,8m nu y khng
phi l li i vn hnh chnh. Cc thit b c th t st tng nu pha
ca thit b hon ton khng cn n vn hnh bo dng. Bng
iu khin vi cc dng c o kim v bo hiu phi b tr sao cho c
th quan st c d dng t bt k v tr no trong bung my.
V an ton phng chng chy n, bung my v thit b t nht
phi c hai ca b tr i din khong cch xa nht trong bung
my, t nht c mt ca thng ra ngoi tri, cc cnh ca m ra ngoi.
Chiu cao bung my amniac t nht t 4,2m, frn 3,5m i vi
cng sut ln v 2,6m i vi thit b nh hn. Bung my phi c

333

qut thng gi thi ra ngoi, mi gi c th thay i khng kh trong

bung 344 ln.
Trong bung thit b b tr cc thit b nh bnh ngng, bnh bay
hi, cc bnh cha, bnh qu lnh, bnh cha du, bnh tch du, cc
bm nc v bm amnic, bnh tch kh khng ngng, bnh tch
lng v.v... Chiu cao bung thit b khng nh hn 3,6m. Khi b tr
bnh bay hi v bnh ngng ng v nm ngang phi ch n vic v
sinh, lm sch nh k cn bn pha nc mui v nc lm mt. Phi
b tr khng gian thao tc v sinh ng bng bn chi ui co c
chiu di t nht bng chiu di bnh. Bnh ngng ng chm thng
ng, dn ngng ti, c th t ngoi tri. Bnh cha cao p tch
du, gom du trng hp ny cng c th t ngoi hin c mi che.
Mt s thit b c th t chng ln nhau: bnh ngng trn bnh cha
cao p, bnh tch kh khng ngng trn bnh cha cao p.
Cc ng dn gia cc thit b c th b tr trn cao hoc di
sn. B tr ng dn trn cao c nhc im l gy tr ngi cho vic
tho lp bc d cc thit b khi s dng cc thit b nng h. Chnh v
vy nn b tr st tng v ch sng c th bo dng thng
xuyn. Cc ng dn t trn cao cn t nghing, nghing t nht
0,002 ngc hng dng chy ca hi y v t nht 0,003 ngc
hng dng chy ca hi ht m bo du v lng khng chy vo
my nn. ng ng cng c th b tr trong knh di sn. Cc
knh c chiu cao khng nh hn 1,9m v chng c trang b qut
gi thay i ba ln khng kh th tch knh trong mt gi. Khi b tr
ng ng pha di, ng ng ht v y ca mi my nn u
phi b tr van x amoniac lng cc im thp nht ca ng
ng v bnh cha thu hi.
Cc bung khc nh bung hnh chnh, din tch ph, phng
thay qun o, bung sinh hot thng c b tr gn bung my v
thit b.
B tr dn lnh hp l tun hon gi u. Tm vi ca cc
qut dn lnh ch t mt khong nht nh, khi chiu di bung lnh
ln cn b tr thi theo chiu rng v b tr mt vi dn lnh.

334

9.1.2.2.Yu cu i vi phn xng c kh v gian l hi

i i vi phn gian my mc thit b, trong cc x nghip ch
bin thc phm cn c phn xng c kh v gian l hi.
Phn xng c kh l ni c s dng bo tr, bo dng
v sa cha cc thit b my mc h hng, sn xut v ch to cc
thit b mi vv
L hi c s dng trong cc nh my ch bin thc phm
nhm cp nhit cho bng chuyn hp luc thc phm. Yu cu hi
hp luc thng khng ln ln nn gian l hi cng nh. Nn s dng
l hi t du , khng nn s dng thn v bi nhiu nh hng n
v sinh thc phm ni chung.
Do tnh cht cng vic ca gian c kh v l hi ging gian
my lnh nn yu cu v xy dng cc gian ny tng t nh gian
my v nn b tr gn gian my, xa khu vc ch bin v khu vn
phng.

9.1.3 Yu cu i khu vc ch bin

Khu ch bin c th ni l khu vc c din tch ln nht trong
cc nh my ch bin thc phm, l ni tp trung ng ngi v trc
tip ch bin thc phm. V vy khu ch bin phi m bo cc yu
cu c bn sau:
1. Phi m bo an ton v sinh thc phm tuyt i. Khu vc
ch bin phi cch ly hon ton vi cc khu vc khc. Trc khi vo
khu vc ch bin phi tin hnh kh trng bng cch phi i qua cc
b ra c pha ho cht tit trng.
2. Ngi vo khu vc ch bin phi thay i trang phc v
mc o qun, dy ng bo h ng yu cu, khng c mc o qun
thng vo khu vc ny.
3. Khu vc ch bin phi c iu ho nhit m bo yu
cu. Nhit v m phi m bo yu cu, tu thuc vo loi thc
phm.

335

4. Tng khu vc ch bin c lt gch men ln 100% v

pha trn lp t knh ngi bn ngoi c th theo di v quan st
mi hot ng bn trong khu ch bin qua knh.
5. Ngun nc ch bin phi m bo t yu cu k thut.
6. Cp thot nc khu ch bin phi m bo tt nht v khu
vc ny s dng mt lng nc rt ln trong ngy. c bit rnh
thot nc khu ch bin phi ln, thot nc tt v m bo v sinh
trnh to ngun gy nhim vi trng t ln.
7. Din tch khu ch bin phi rng, thong ng m bo nhu
cu cn thit cho ngi lao ng lm vic thun li nht.
8. Vic a vo vo ra khu ch bin c th thc hin qua cc
ca chnh nhng tt nht l a qua cc ca ra vo hng chuyn
dng, n c cu to ging cc ca s trn b tr bn trt a sn
phm vo ra thun li.
9. Trong qu trnh ch bin thng s dng rt nhiu
bo qun thc phm trc v sau ch bin. Ngy nay ngi ta thng
s dng vy ch bin, trong trng hp ny ci vy c lp
t ngay gia khu vc ch bin. Vi ci ln ngi ta t ngay
tng ngn ca khu s ch v tinh ch.
10. Yu cu v chiu sng: Chiu sng khu vc ch bin phi
t tiu chun quc t, t khong 12 W/m2.

9.1.4 Yu cu i khu vc cp ng
Khu cp ng l ni lp t cc thit b cp ng thc phm
sau ch bin, bao gm cc t, kho v dy chuyn cp ng. V vy
khu cp ng phi b tr lin k vi khu ch bin. Ngoi cc thit b
cp ng , kho ch ng cng c b tr khu vc ny. So vi kho
lnh, kch thc kho ch ng khng ln lm nn chim din tch
nh.
i vi i b phn cc h thng cp ng, din tch yu cu
cho cc thit b cp ng thng khng ln lm. Nhng i vi dy
chuyn I.Q.F do c nhiu khu i km nn chim din ng k. S
lng ngi lm vic khu vc ny cng khng nhiu lm. Khi thit
k, b tr khu cp ng ch cn lu dnh khng gian vn chuyn
336

v y cc xe hng. Ring cc t ng cn b tr cc khong h v c

2 pha t m cc cnh ca t. V vo, ra hng. H thng I.Q.F
cng cn cc khong cn thit v hai pha ngi vn hnh d
dng i li xung quanh quan st.
Mt khc cn b tr hp l cc t ng, kho ng mt cch ph
hp v m bo yu cu thm m.
Nhit yu cu ca khng kh mi trng khu cp ng
khng c yu cu g c bit. V vy khu cp ng khng nht thit
phi iu ho khng kh v thc phm khi a sang khu vc ny hoc
c a vo kho ch ng hoc a vo cp ng ngay.
Cng nh khu ch bin, khu cp ng cng yu cu v v sinh
rt nghim ngt v i hi cch ly vi bn ngoi , nn, tng cng
c lt gch men m bo sch s. Khng gian b tr hp l v c
tnh n m rng cng sut cp ng.
Kch thc cc t cp ng tng i gn ging nhau v vy cn b
tr thng hng thng li va tit kim khng gian va m bo m
quan cng nghip.

9.1.5 Yu cu i vi khu vc bo qun

Sau cp ng thc phm c a sang ng gi v a vo
bo qun. Nh vy khu vc bo qun cn b tr cnh khu cp ng v
ng bao gi. Ngoi ra khu bo qun phi c m thng ra khu xut
hng.
Nhit khu vc bo qun khng c yu cu g c bit. Do
cng nh khu cp ng khu bo qun cng khng cn iu ho
khng kh. Vic iu ho l hon ton khng cn thit.
Tuy khng yu cu iu ho khng kh nhng khu vc bo
qun cng i hi m bo v sinh cn thit, trnh gy nhim vinh
sinh vt vo thc phm bo qun.
Cm my lnh ca cc kho lnh c th b tr ngay cnh tng
cc kho lnh, nhm gim thiu ng ng. Hin nay ngi ta c xu
b tr cm my gian my, hn ch ti a ngi vn hnh c th vo
ra khu bo qun v cp ng cng nh nh hng ca du m ly lan
khu vc ny.
337

9.2 qui trnh sn xut mt s hng

thc phm
b tr v qui hoch mt bng nh my ch bin thc phm tt,
nht thit phi tm hiu qui trnh cng ngh sn xut ca cc mt hng
thc phm t b tr dy chuyn thit b ph hp vi cng ngh
ch bin thc phm.
Di y xin gii thiu qui trnh cng ngh sn xut v ch
bin ca mt s mt hng thc phm thng dng nht.

9.2.1 Qui trnh ch bin cc loi thu sn

Mi mt hng thy sn u c qui trnh cng ngh sn xut v
ch bin ring v c ch r trong nhiu sch vit v k thut ch
bin thu sn. T cc qui trnh cng ngh c th , chng ti rt ra
qui trnh tng qut cho tt c cc mt hng t c th nh hng
b tr dy chuyn cng ngh nh my ch bin thu sn.
Qui trnh cng ngh ch bin ca i a s cc mt hng thu
sn c trnh by trn hnh 9-1. i vi tng khu i vi tng sn
phm cc cng vic c th c khc nhau.
9.2.1.1 Tip nhn nguyn liu, ra v bo qun s b

Thu sn l mt hng c gi tr kinh t cao. m bo cht lng

sn phm, mt trong nhng khu then cht l phi gi ti ca
nguyn liu trc khi a vo dy chuyn ch bin. Thu sn sau khi
tip nhn cn ra s b v sau p hoc dung dch nc mui
lnh. T l p tu thuc vo tng sn phm, ma v
9.2.1.2 Khu ch bin

Khu ch bin cc mt hng bao gm s ch v tinh ch, i

vi cc nguyn liu rt khc nhau, ngay c cng mt nguyn liu

338

nhng c th ch bin theo nhiu cch khc nhau cho cc sn

phm a dng.
- Cc khu ch bin tm: Ch bin tm bao gm cc cng
vic: Vt u, bc v, b gn, rt rut, luc, nhum mu, ra v xp
khun. Tu thuc sn phm khc nhau m c th c hoc khng c
mt s khu.
- Ch bin mc: Ra, m bng, b rut, xp khun
- Ch bin c: Ra, vut nht, cht u, vy, nh vy, m
bng, b rut, lt da, ct phi l, rt xng, xp khun, khay
- Ch bin ln : Ra nht bng ho cht, ra sch, m bng,
b rut, xp khun
- S huyt : Ngm 68 gi, loi b s cht, ch, ra sch bn
ru, phn loi.
- c bu, c sn: Ngm, ra, ra nht bng ho cht, cht t
c, ly tht ra khi v, tch b vy ming, ra, ro nc, xp
khun.
Kt thc qu trnh ch bin sn phm c phn c theo qui
nh i vi tng mt hng khc nhau, gi tr ca chng cng v th s
rt khc nhau. Qu trnh phn c phi c tin hnh k lng v
nhanh chng. Sau sn phm c xp vo cc khay theo ng qui
nh m bo m quan v khi lng cn thit ca cc khay. Mi
khay thng c 2 hoc 5 kg sn phm.

9.2.1.3 Ch ng v cp ng
Qu trnh ch bin thc phm din ra trong thi gian kh di,
mt lc khng th c hng cp ng. V vy sau khi ch bin
xong khay cp ng no, ngi ta a vo tm thi bo qun trong
cc kho ch ng. Trong kho ch ng sn phm c lm lnh n
khong 1012oC.
Tu thuc vo tng loi sn phm m khu cp ng c th c
hoc khng cc bc sau: Hp, luc, lm ngui, lm kh, cp ng,
chm nc, m bng, ho cng v ti ng. Ton b cc bc trn
to thnh mt dy chuyn cp ng chung, chim kh nhiu din tch.

339

Cc sn phm chn phi qua khu hp, luc bng hi nc. Cc

sn phm ri cn phi m bng tng thm m sn phm v chng
xi ho.
i i vi khu hp luc phi b tr bng chuyn lm mt v
lm kh.
t ip n h n n g u y n l iu
XUT HNG
r a
B O QU N
B O QU N NGUY N LIU

S CH

RA NG, M B NG,
NG T I NYL NG,
NG TH NG CACTON

TINH CH

CP NG

PH N C , R A, C N, XP
KHAY

CH NG

Hnh 9-1: Qui trnh cng ngh ch bin cc mt hng thu sn

340

9.2.2 Qui trnh ch bin tht v thc n chn

9.2.2.1 Tht v cc sn phm t tht ng vt
Tht ng vt bao gm tht ln, tru, b, d vv.. Tht
c lm lnh ng cc bung ng hoc cc hm cp ng. Tht
c nguyn khi ln hoc dng block, fil v ming vn.
- Dng khi nguyn: Tht b, tru c nguyn khi dng 1/4 con,
tht ln dng 1/2 con, tht cu v ln sa nguyn con.
Sau khi git m, b rut , co lng v loi b cc b phn
khng cn thit nh chn, u vv.. cc khi tht c treo bng cc
mc c bit trn cc xe vn chuyn. Nh vy vic vn chuyn nh
nhng v c th t ng ho c.
Trong cc kho cp ng, cc sn phm c lm lnh bng
khng kh i lu cng bc, tc t 5 m/s v nhit khong
35oC-40oC
Tht cp ng c coi l t yu cu khi ng bng 86% nc
trong tht v nhit trong c i tm khi tht t 12oC . Tn hao
khi lng trong qu trnh cp ng khong 0,62,6% tu thuc vo
cht lng tht, phng php cp ng v iu kin k thut ca thit
b.
Phng php cp ng c th thc hin 2 pha hoc 1 pha.
Phng php cp ng 1 pha cho sn phm cht lng tt hn v tn
hao nng lng t hn.
- Ngoi cp ng dng khi nguyn nh trn, ngi ta cn ch
bin tht di dng block, fil hoc ming vn. Sn phm c xp
trn cc khay v xp vo cc xe cp ng hoc a thng vo vo thit
b cp ng (kiu tip xc) cp ng h nhit tm xung nhit
yu cu. Thi gian cp ng tu thuc vo sn phm, kch thc v
thit b cp ng. Tuy nhin m bo yu cu k thut thi gian
cp ng khng nn ko di qu 9 gi. Hin nay c nhiu loi thit b
cp ng cho php rt ngn ng k thi gian cp ng xung khong
cng 60 pht.
+ Ch bin tht b 1/4 v 1/2 con : i vi sn phm 1/4 con,
mi con c c cia lm 4 phn bng cch x i gia ct sng v
341

ct ngang gia t xng s 910 v 1011. Khi lng mi phn

t t 3050 kg. Lp m di da t c n mng gi li dy khng
qu 1cm. Lp m bn trong, c honh, ng mch ch, ni tng, v,
huyt v b phn sinh dc phi b loi b. Khi cp ng, nhit
tm tht t t nht 12OC, thi gian bo qun khng qu 90 ngy.
+ Tht b 1/2 con : Mi con c chia i bng cch x dc
xng sng t u n ui. Ct b khp xng s 1, ct chn n
gi, mi phn cn nng t 20 kg tr ln. Ln m phanh thnh tm
phng, b ht ni tng, da nguyn v, khng xy xc. Tht phi
qua cp ng 35oC-40oC, bo qun 18oC v tm tht phi t
12oC.
+ Ln sa nguyn con, c m t hu mn v bc ht ton
b ni tng. Sau cp ng cho 30 gam mui ht to vo mch m t
mng ui n vai trc. Dng bao ti loi 30 kg ng kin, mi
bao chng 45 con, tu theo khi lng.

9.2.2.2 Tht g v vt
- i vi g: G git m xong, ly u, c, chn, tim, gan, rut
v m. Sau c lm sch ni tng, cho vo ti nylng v t km
vo bng tng con mt. Tu thuc vo th trng m u, c, ni
tng km theo hoc ch bin ring. Khi lng thnh phm mi
con phi t 0,5 kg tr ln.
Thnh phm c cho vo ti nylng, dn kn ming, xp khay
v cho vo cp ng. Thi gian cp ng t 5 n 8 gi. Sau cp
ng g c ng kin trong cc thng cactng vi s lng 20
con/thng v c bo qun 18oC.
- i vi vt: Qui trnh c phc tp hn bao gm:
+ Ct tit.
+ Nhng nc nng 90100oC
+ Nh lng;
+ Nhng colophan;
+ Tut sch lng con;
+ Ra sch;
+ M, tch ni tng, u, chn
+ Ra sch, phn loi
342

+ Cho vo ti nylng;
+ Lm lnh ng;
+ ng kin;
+ Tr ng

9.2.2.3 Thc phm ch bin sn v thc n chn

nng cao gi tr ca thc phm xut khu, tn dng ngun
nhn cng r trong nc, trong nhng nm qua nhiu n v xut khu
thc phm u t cc dy chuyn ch bin thc phm ch bin sn
v thc phm chn. Cc sn phm sau khi xut khu sang th
trng cc nc, c th c a thng vo cc siu th v mang
thng hiu Vit Nam, c gi l sn phm gi tr gia tng. Vic
xut khu cc mt hng gi tr gia tng khng nhng mang li hiu
qu kinh t cao m cn rt ch ng trong xut khu.
Vic sn xut cc mt hng nu trn i hi phi c trang thit
b c bit nh h thng cp ng I.Q.F dy chuyn hp luc vv..

9.2.3 Qui trnh ch bin sa v sn phm t

sa.
* Lnh ng sa: bo qun sa lu di cn phi lm lnh
ng nhit thp t 0-35oC. Qu trnh lm lnh ng sa cn
tin hnh nhanh, nu tin hnh chm th phn m s b tch ra, cc
cht tan nh ng, mui tp trung vo tm khi sa, do khi lm
tan gi n s khng tr li trng thi ban u nh sa ti. V vy
phi tin hnh lm lnh ng nhanh theo tng lp mng th mi hn
ch s ph v h phn b t nhin ca cc thnh phn trong sa. Sa
qua lnh ng c bo qun 20oC.
* Lnh ng pho mt : Cc loi pho mt l sn phm cha
nhiu prtin ca sa. Trc y pho mt ch c lm lnh ng
trong cc thng ln v ng chm do nhit lm lnh ng ch
khong 20oC, khi em s dng pho mt b vn cc. Khi lm lnh
343

ng 30oC trong cc hp nh, thi gian lm lnh ng khong 5

n 14 gi tu thuc v phng php cp ng, kch thc hp pha
mt. Nhit tm pha mt sau cp ng t 18oC, c bo qun
trong cc kho nhit 18-20oC, vi nhit ny thi gian bo
qun c th t c 1 nm.
Pho mt mui c th lm lnh ng nhanh v tr n 1 nm,
tuy nhin ngi ta thng tr nhit trn im ng bng mt t
va bo qun trn 6 thng va cho pho mt chn thm m va s
dng tin li.
* Lnh ng b
Trc khi em lnh ng cn phi kh trng b nhit
o
9598 C, trong thi gian 20 giy, sau lm ngui n 35oC .
B c lnh ng n 18oC v bo qun di dng gi nh
hay tng mng ln. N c kh nng chu ng c nhit thp.
c cht lng b tt, sau khi sn xut v ng gi phi a i lm
lnh nhanh ngay, sau gi nhit thp trong qu trnh bo qun
tm thi, vn chuyn cho ti khi a vo kho bo qun. Ch bo
qun b phi lin tc v khp kn. Trong qu trnh bo qun b c th
bin i khng c li, v vy phi duy tr tt nhit bo qun v phi
lc khng kh trong phng loi tr mi l hoc vi sinh vt.
* Ch bin cc loi kem sa.
Cc loi kem sa c s dng phc v gii kht v n trng
ming, c hn 100 loi kem sa khc nhau: Kem sa, kem m sa,
kem tri cy vv c sn xut t cc hn hp pha ch theo nhng
cng thc v qui trnh sn xut nht nh. Hn hp sau khi pha ch
xong c quy trn u, ng ho k trong thit b lnh ng,
kem xp ngi ta sc kh vo hn hp. Sau khi lm lnh ng hn
hp kem n 6-8oC thit b lm lnh nhanh , kem sa c
chuyn sang b phn to hnh v lm cng thm gi l b phn ti
kem. Sau khi kem t nhit 18oC c ua i ng gi v bo
qun nhit -18-25oC t 1 n 2 thng. Trong qu trnh bo qun
cn duy tr nhit u n trnh lm cho nhit dao ng v nh
vy s c hin tng ti lp tinh th lm gim cht lng kem v cm
quan b gim.

344

9.2.4 Qui trnh ch bin cc loi rau qu

Khc vi sn phm tht, c l sn phm ca sinh vt ch,
nn qu trnh lm lnh ng l km hm cc qu trnh bin i khng
c li ca thc phm mt hot ng sng di s hot ng ca
cc vi sinh vt; cn rau qu l km hm cc hot ng sng ca t
bo rau qu. V vy bo qun rau qu phi duy tr tnh cht ti sng
ca rau qu v ch nh vy mi m bo duy tr cc sinh t, thnh
phn vi lng, gi tr cm quan ca rau qu.
C hai phng php ch bin rau qu : Bo qun lnh v ch
bin lnh ng.

9.3 Quy hoch Mt bng nh my ch

bin thu sn
9.3.1 Cc cn c qui hoch mt bng nh
my ch bin thc phm
Vic b tr mt bng quy trnh cng ngh c cn c vo :
- Yu cu c bn khi quy hoch mt bng nh my ch bin thc
phm.
- Quy trnh cng ngh sn xut ca tng mt hng. i vi yu cu
ny cn lu :
+ B tr theo tng nhm mt hng c qui trnh sn xut tng t :
y s phn cc mt hng theo nhm qui trnh cng ngh nhm b tr
mt bng sn xut p ng y i hi nghim ngt ca qui trnh
v sinh trong sn xut cc mt hng cao cp, xut khu sang cc th
trng kh tnh nht nh EU, M, Nht. Mt khc phi m bo chi
ph xy dng thp v hiu qu s dng cao, t hiu qu kinh t chung
ca d n.
+ B tr dy chuyn ch bin cc mt hng theo nhm c cc qui
trnh cng ngh hoc cng on chnh tng t nhau v c mc v
sinh ging nhau. Mt hng trong cng nhm nu khng qui m sn
345

lng b tr sn xut ring th c th thit k s dng chung tng

cng on, hoc dng xen k c iu kin trn cng mt mt bng.
V d cc nhm mt hng c quy trnh cng ngh tng t nhau ti
khu vc ch bin nh nhau:
1. Cc sn phm ng block, IQF nguyn liu t tm
2. Sn phm ng block v IQF: nguyn liu t mc, c , gh.

346

9.3.2: Mt s s liu v qui hoch mt bng nh my ch bin thc

phm
Bng 9-1: Thng s xy dng cc kho lnh mu ca MYCOM

Cng sut bo qun (Tn)

Cng sut cp ng (Tn/ngy)
- Kho lnh
- Phng ch
- Bung cp ng
- Bung ch cp ng
Din tch
- Bung my
nn
- Bung ch bin
( m2 )
- Vn phng
- Phng n v ngh
ngi
Tng cng
Cch
- Kho lnh
- Bung cp ng
nhit
(mm)
- Phng ch

100
132
33,1
33,1
49,6
247,8

200
5
231,5
54,5
23,2
46,3
66,1
421,6

300
10
283,5
69,5
40,5
23,2
52,9
66,1
26,4
21,5
583,6

500
15
443,5
84,5
63,6
36,4
59,5
92,5
33,1
24,8
837,6

800
20
698,0
99,2
89,3
39,7
109,0
158,5
59,5
44,6
1297,8

1000
20
978,0
132,0
89,3
39,7
129,0
158,5
59,5
44,7
1630,7

150
200
100

150
200
100

150
200
100

150
200
100

150
200
100

150
200
100

347

- Vt liu cch nhit

Cng sut - Kho lnh
my nn - Bung cp ng
lnh
- Phng ch
(Kcal/h)
Tng cng
My nn
MYCOM

My nn piston
My nn trc vt

Styrofor
34.780
2.720
37.500
N4A
1 Cm

68.040
44.150
3.930
116.120
N4A
1 Cm

76.200
88.300
7.560
172.060
N6A
2 Cm

102.720
132.750
7.860
244.330
N8A
2 Cm

N100L
1 Cm

N125L
1 Cm

N160S
1 Cm

N125L
2 Cm

141.220
177.810
10.280
329.290
N4B
N6B
2 Cm
N160S
2 Cm

194.440
177.810
11.490
383.740
N6B
2 Cm
N160S
N160L

Trn bng 9-1 v 9-2 trnh by cc thng s xy dng ca mt s nh my ch bin bo qun

lnh v sn xut, bo qun mu ca MYCOM dng tham kho
Bng 9-2: Thng s xy dng khu vc sn xut v bo qun ca MYCOM

Nng sut b (Tn/Ngy)

Kho bo qun (Tn)
- Bung sn xut
Din tch - Kho cha
sn (m2) - Phng i bo qun
- Phng my

10
600
87,0
178,5
49,6
49,6

15
700
148,5
218,0
26,8
69,5
348

20
1100
178,5
294,0
33,1
79,4

30
1500
231,0
397,0
33,1
66,2

50
2000
377,0
535,0
39,7
89,3

100
2800
755,0
775,0
99,0
139,0

- Trm in
- Vn phng hnh
chnh
- Nh n, hnh lang,
ngh ngi
Tng cng
Cch nhit - B
(mm)
- Kho bo qun
Cng sut - Sn xut
my nn
- Bo qun
(Kcal/h)
Tng cng
My nn - My nn piston
MYCOM
- My nn trc vt

24,8
-

28,9
-

46,3
-

39,7
26,4

19,8
52,9
36,4

33,1
52,9
62,8

359,7

491,3

631,3

793,4

1150,1

1917,0

150 mmT
100 mmT
113.100 202.910
43.240
65.620
156.340 268.530
N6A
2 my
N8A

57.760
30.844
88.604
N8A

85.280
279.420 558.840
34.170
93.140
77.720
119.450
357.140 651.980
N4A
2 my
N8A
hoc
N6B
v N8B
N6A
N125LU N125LU N160LSU N160LU N160SU N200SU

349

9.3.3 Qui hoch mt bng nh my ch bin

thu sn
c ti liu tham kho v qui hoch mt bng cc nh my
ch bin thu sn, di y chng ti gii thiu, qui hoch mt bng
ca mt s x nghip ng lnh mu ca MYCOM v mt s x
nghip ng lnh mi ti Vit Nam.

1. Nh my ch bin thu sn vi : Kho lnh 270tn, my

cp ng 10 Tn/ngy.
32000

k h o l n h 250 Tons
-25C n -30C

g i a n m y

ph n g c h
m y n n t r c v t

4800

g i a n c h b i n
128m2

350

nh n

v n ph n g

3800

8000

Dn l nh

bu n g b o q u n

4000

20000

192 m2

bc c a

8000

b u n g c p n g
-23C , 10 Tons/Ngy

Dn l nh

8000

dn ngung

8000
b o q u n c t u i
0C, 20Tons, 32m2

16000

Hnh 9-2 : Mt bng kho lnh

2. Nh my ch bin thu sn vi kho lnh 500 n 700

tn, t ng kiu tip xc 12 Tn/ngy v my 30
Tn/ngy.

351

6000

Cu 2 Tn

6000

ph n g m y

b c y

KHO l n h b o q u n

7500

8500

20000

4650

42000
12000

g i a n c h b i n

s n h t i p n h n h n g

v n ph n g

Hnh 9-2 : Mt bng kho lnh

3. Nh my bo qun lnh ng.

352

9000

6000
t n g t i p x c
6 Tn /n g y

6000

KHO C T I
0C
70 - 80 Tons

6000

KHO b o
q u n
-5C

l m l n h s
b n u c

nh n

5000

21000

KHO l n h b o q u n
-25C n -30C
500 - 700 Tons

6000

ph n g m y

6000

m y c y
30 Tons/Ngy

Dn l nh

03 M y nn trc vt

Cm bnh ngung - bnh chua

M y
ph t in

6500
900
12000

s n h

v n ph n g

nh n

k h o l n h -30c

71994

k h o l n h -30c
ph n g m y

nh n

12000

v n ph n g

s n h

3000

18000

18000

3000

18000
96000

Hnh 9-3 : Mt bng kho lnh

353

3000

18000

18000

3000

4. Qui hoch nh my ch bin thu sn xut khu Ca Lu Qung Ngi (d n)

p x c h b in
Wc n

BHL

Wc n a m

bhl

5000

kho dng c

t m

ph n g l m
v ic

ph n g t h u
mu a h n g k h

t m

ph ng
dng c

p. bo q u n
n g u y n l iu

k h o h n g k h

k h u c h b in h n g k h

k h o c h a bao b
c ar t o v n i l n g

c p n g

k h u n g g i c a r t o n

k h u t in h c h
khu s c h

k h u n h p l iu

5000
5000

k h a y m m

k h o c h n g

m y v y

k h u c p n g

k ho l n h bo q u n
d2

5000

t c p n g t ip x c
N6W A

Ph n g
n g g i p .e

t c p n g g i

5000

k h u d k in m
r n g s n x u t

c h b in

Wc n a m

5000

5000

kho dng c

c h b in
Wc n

t h ay c a n am

KCS

phng
dng c

p. bo q u n
n g u y n l iu

N6W A

N62WB
g i a n m y

b u n g t i n g

6000

6000

6000

6000

6000

p . q u n c

phng y t

b c y
( B n cho tu

thuyn)

BNH CH A H

ph n g
dng c

N42WB

N62WB

d n n g - n g

BNH TRUNG GIAN

d y c h u y n c p n g i.q .f
N62WB

4000

50000

6000

6000

6000

6000

6000

6000

t h ay c a n

5000

2500

t m
ph n g
dng c

ph n g
m y iu h o

WC

d n n g - n g

l hi
p. t h ay c a
p x c i n

p . q u n c
p x c i n

60000

355

p h n x - n g c k h v
Kh o v t t -

d n g c iq f

BNH CH A CAO P

Hnh 9-5 :Mt bng nh my ch bin thu sn xut khu 1000 Tn sn phm / nm

5. Qui hoch nh my ch bin thu sn xut khu Th Quang - Nng 1000 Tn

SP/nm

356

4800

3000

4800

3900

3900

4800

BHL

THAY CA

KHAY M M

KHAY M M

THAY CA

2400

4800

THAY CA

THAY CA

PC-XK

b
14 t n /n g y

12000

4200

4200

KHO BBTC

WC

D NG C
S CH

PH LIU

4200

KHO L NH 40 TN

ph n c

NG G I
CARTON

t in h c h

KHO L NH 160 TN

40000

k h o v y
10 t n /n g y

T NG TIP X C
1000 KG/M

15000

CA XUT H NG

k h u s c h
t i p n h n
n g u y n l i u

500

14000

40000

4400

5000

5100

3000

2400

3000

9500

3000

8000

ph n c & x p k h a y
NG G I P.E

QU N C
THUT

TH. CA TN

HCPC
PH NG KCS

8000

THAY CA N

THAY CA NAM

4000

3500

8000

7200

7100

7200

3000

THAY CA I.Q.F
N I H I

PH NG Y T &
BHL KH CH

6000

KHO BAO B

D NG C I.Q.F

3500

PH NG
M Y

V N PH NG
PX

1500

2500

PH G. C

5200

1900 3200

KHO VT T

3500

16900

CP NG I.Q.F
VP TNNL

WC

3500

T NG GI 250 KG/M

11000

78000

Hnh 9-6 : Mt bng nh my ch bin thu sn xut khu Th Quang 1000 Tn sn phm / nm

357

***

323

Chng X
H Thng in ng Lc, iu
Khin v Bo V Ca H Thng
Lnh
10.1. Cc thit b in thng hay s
dng trong h thng lnh
10.1.1 Cc thit b iu khin
lm nhim v iu khin, ng m my trong cc mch
in ngi ta s dng nhiu thit b in khc nhau.

10.1.1.1 Aptomat (MCCB)

ng ngt khng thng xuyn trong cc mch in ngi
ta s dng cc aptomat. Cu to aptomat gm h thng cc tip im
c b phn dp h quang, b phn t ng ct mch bo v qu ti
v ngn mch. B phn ct mch in bng tc ng in t theo dng
cc i. Khi dng vt qu tr s cho php chng s ct mch in
bo v thit b.
Nh vy ptomat c s dng ng, ngt cc mch in
v bo v thit b trong trong trng hp qu ti.

352

Hnh 10-1: Thit b ng ngt in t ng (aptomat)

10.1.1.2 R le nhit bo v qu dng v qu nhit (OCR)

R le nhit c s dng bo v qu dng hoc qu nhit.
Khi dng in qu ln hoc v mt l do g nhit cun dy m
t qu cao. R le nhit ngt mch in bo v m t my nn.
R le nhit c th t bn trong hoc bn ngoi my nn.
Trng hp t bn ngoi r le nhm bo v qu dng thng c
lp i km cng tc t. Mt s my lnh nh c b tr r le nhit bn
trong ngay u my nn.

1- Dy ni, 2- Chp ni; 3- Cht tip im; 4- u cc 5- Tip im;

6- C cu lng kim; 7- in tr; 8- Thn; 9- Vt
Hnh 10-2: R le nhit lp trong my nn

353

Hnh 10-3: R le nhit v mch in

Phn t c bn ca r le nhit l mt c cu lng kim gm c 2
kim loi khc nhau v bn cht, c h s gin n nhit khc nhau v
hn vi nhau. Bn lng kim c t nng bng in tr c dng
in ca mch cn bo v chy qua. Khi lm vic bnh thng s pht
nng in tr ny khng c cu lng kim bin dng. Khi
dng in vt qu nh mc bn lng kim b t nng v b un
cong, kt qu mch in ca thit b bo v h

10.1.1.3 Cng tc t v r le trung gian

Cc cng tc t v r le trung gian c s dng ng ngt
cc mch in. Cu to ca chng bao gm cc b phn chnh sau y
:
1. Cun dy ht
2. Mch t tnh
3. Phn ng (phn ng)
4. H thng tip im (thng ng v thng m)

354

Hnh 10-4: Cng tc t

Cn lu cc tip im thng m ca thit b ch ng khi cun
dy ht c in v ngc li cc tip im thng ng s m khi
cun dy c in, ng khi mt in.
H thng cc tip im c cu to khc nhau v thng c
m km m bo tip xc tt. Cc thit b ng ngt ln c b phn
dp h quang ngoi ra cn c thm cc tip im ph ng mch
iu khin.

10.1.2 R le bo v p sut v thermostat

bo v my nn khi p sut du v p sut ht thp, p sut u
y qu cao ngi ta s dng cc r le p sut du (OP), r le p sut
thp (LP) v r le p sut cao (HP). Khi c mt trong cc s c nu
trn, cc r le p sut s ngt mch in cun dy ca cng tc t my
my nn dng my.
Di y chng l cu to v nguyn l lm vic ca cc r le p
sut

10.1.2.1 R le p sut du

355

1- Phn t cm bin p sut du; 2- Phn t cm bin p sut ht; 3C cu iu chnh; 4- Cn iu chnh; 5Hnh 10-5 : R le p sut du

p su du ca my nn phi c duy tr mt gi tr cao

hn p sut ht ca my nn mt khong nht nh no , tu thuc
vo tng my nn c th nhm m bo qu trnh lu chuyn trong h
thng rnh cp du bi trn v tc ng c cu gim ti ca my nn.
Khi lm vic r le p sut du s so snh hiu p sut du v p sut
trong cacte my nn nn cn gi l r le hiu p sut. V vy khi hiu
p sut qu thp, ch bi trn khng m bo, khng iu khin
c c cu gim ti.
p sut du xung thp c th do cc nguyn nhn sau:
- Bm du b hng
- Thiu du bi trn.
- Phin lc du b bn, tc ng dn du;
- Ln mi cht vo du qu nhiu.
Trn hnh 10-5 gii thiu cu to bn ngoi v bn trong r le
p sut du.
R le bo v p sut du ly tn hiu ca p sut du v p sut
cacte my nn. Phn t cm bin p sut du OIL (1) pha di

356

ca r le c ni u y bm du v phn t cm bin p sut thp

LP (2) c ni vi cacte my nn.
Nu chnh lch p sut du so vi p sut trong cacte p = pd po nh hn gi tr t trc c duy tr trong mt khong thi gian
nht nh th mch iu khin tc ng dng my nn. Khi p nh
th dng in s i qua r le thi gian (hoc mch sy c cu lng
kim). Sau mt khong thi gian tr nht nh, th r le thi gian (hoc
c cu lng kim ngt mch in) ngt dng iu khin khi n khi
ng t my nn
chnh lch p sut cc tiu cho php c th iu chnh nh
c cu 3. Khi quay theo chiu kim ng h s tng chnh lch p
sut cho php, ngha lm tng p sut du cc tiu my nn c
th lm vic.
chnh p sut c c nh 0,2 bar

10.1.2.2. R le p sut cao HP v r le p sut thp LP

R le p sut cao v r le p sut thp c hai kiu khc nhau :
* Dng t hp gm 02 r le
* Dng cc r le ri nhau
Trn hnh 10-6 l cp r le t hp ca HP v LP, chng hot
ng hon ton c lp vi nhau, mi r le c ng ni ly tn hiu
ring.
Cm LP thng b tr nm pha tri, cn Hp b tr nm pha
phi. C th phn bit LP v HP theo gi tr nhit t trn cc
thang k, trnh nhm ln.
Trn hnh 10-7 l cc r le p sut cao v thp dng ri.
R le p sut cao c s dng bo v my nn khi p sut u
y cao qu mc quy nh, n s tc ng trc khi van an ton m.
Hi u y c dn vo hp xp pha di ca r le, tn hiu p
sut c hp xp chuyn thnh tn hiu c kh v chuyn dch h
thng tip im, qua ngt mch in khi ng t my nn.

357

Hnh 10-6 : R le t hp p sut cao v thp

Gi tr t ca r le p sut cao l 18,5 kG/cm2 thp hn gi tr

t ca van an ton 19,5 kG/cm2. Gi tr t ny c th iu chnh
thng qua vt A. chnh p sut lm vic c iu chnh bng
vt B. Khi quay cc vt A v B kim ch p sut t di chuyn
trn bng ch th p sut.

a- R le p sut cao HP

b- R le p sut thp

Hnh 10-7 : R le p sut cao v thp

Sau khi xy ra s c p sut v tin hnh x l, khc phc xong

cn nhn nt Reset ngt mch duy tr s c mi c th khi ng
li c.

358

Tng t HP, r le p sut thp LP c s dng t ng

ng m my nn, trong cc h thng lnh chy t ng. Khi nhit
bung lnh t yu cu, van in t ngng cp dch cho dn lnh, my
thc hin rt gas v bnh cha v p sut pha u ht gim xung
di gi tr t, r le p sut tc ng dng my. Khi nhit phng
lnh ln cao van in t m, dch vo dn lnh v p sut ht ln cao
v vt gi tr t, r le p sut thp t ng ng mch cho ng c
hot ng.

10.1.2.3. Thermostat

Hnh 10-8 : Thermostat

Thermostat l mt thit b iu khin dng duy tr nhit

ca phng lnh. Cu to gm c mt cng tc i hng n cc (12)
duy tr mch in gi cc tip im 1 v 2 khi nhit bu cm bin
tng ln, ngha l nhit phng tng. Khi quay trc (1) theo chiu
kim ng h th s tng nhit ng v ngt ca Thermostat. Khi
quay trc vi sai (2) theo chiu kim th gim vi sai gia nhit ng
v ngt thit b.

359

Hnh 10-9 : Cu to bn ngoi ca thermostat

10.1.2.4. R le bo v p sut nc (WP) v r le lu lng

(Flow Switch)
Nhm bo v my nn khi cc bm gii nhit thit b ngng t
v bm gii nhit my nn lm vic khng c tt (p sut tt, thiu
nc ..) ngi ta s dng r le p sut nc v r le lu lng.
R le p sut nc hot ng ging cc r le p sut khc, khi
p sut nc thp, khng m bo iu kin gii nhit cho dn ngng
hay my nn, r le s ngt in cun dy khi ng t ca my nn
dng my. Nh vy r le p sut nc ly tn hiu p sut u y
ca cc bm nc.
Ngc li r le lu lng ly tn hiu ca dng chy. Khi c
nc chy qua r le lu lng tip im tip xc h, h thng hot
ng bnh thng. Khi khng c nc chy qua, tip im ca r le
lu lng ng li, ng thi ngt mch in cun dy khi ng t
v dng my.

360

10.1.3 Cc k hiu trn bn v

thun li cho vic c cc bn v cc mch in, trn hnh
10-10 di y xin gii thiu mt s k hiu qui c cc thit b in
ca mch in cc h thng lnh. y l cc k hiu thng hay s
dng cho cc mch in h thng lnh hin nay thng hay c s
dng.
Mt khc trnh nhm ln khi thuyt minh nguyn l hot
ng ca cc mch in chng ti k hiu ch s 1 cho tip im
thng ng v ch s 2 cho tip im thng m.

361

1. Tip im cu dao, m y ct, aptomat

a. Th- ng m

b. Th- ng ng

2. Tip im cng tc t, khi ng t, r le

a. Th- ng m

b. Th- ng ng

3. Nt nhn
a. Th- ng m

b. Th- ng ng

4. Cun dy r le, cng tc

t, khi ng t.

AX

6. Tip im r le nhit

OCR 7. n b o s c

5. R le thi gian

OFF

8. Nm xoay

MAN

T
5S

L
hp

AUT

9. R le p sut cao

COS

u p-o n

10. R le p sut du

op

11. Van in t

sv

d o w n -o n
wp

12. R le p sut n- c

Th

13. Thermostat
d o w n -o n

Hnh 10-10: Cc k hiu qui c trn cc mach in

362

d o w n -o f f

10.2 iu khin v bo v cc thit b

lnh
10.2.1 Bo v my nn
My nn l thit b quan trng nht trong h thng lnh, v vy n
c bo v rt nghim ngt. Khi cc iu kin lm vic khng t
yu cu, h thng bo v t ng ngt in dng my. C th,
my nn c bo v bi cc thit b sau:
1. Bo v p sut
- p sut cao HP.
- p sut du OP.
- p sut thp LP
2. Bo v qu dng v qu nhit (OCR):
- Bo v qu dng.
- Bo v qu nhit.
3. Bo v khi cc iu kin gii nhit khng tt
- Bo v p sut nc, lu lng nc
- Bo v khi bm nc gii nhit dn ngng hoc my
nn ngng hot ng
- Bo v khi qut dn ngng khng lm vic
- Bo v khi qut thp gii nhit khng lm vic
4. Bo v khi mt s thit b khc khng lm vic
Trong mt s mch in, my nn s t ng dng khi
mt thit b no khng lm vic, chng hn nh qut dn lnh, m
t cnh khuy nc mui, bm nc lnh vv..

10.2.2 iu khin mc dch bnh trung gian

iu khin mc dch cc bnh trung gian trong cc h
thng lnh 2 cp ngi ta s dng cc van phao in t.
Mc dch bnh trung gian, ni chung c c khng ch gia
02 mc: cc i v cc tiu.
363

- Mc cc i : Khng ch mc cc i nhm bo v my
nn trnh ht m, gy ngp lng pha cao p.
- Mc cc tiu : Nhm m bo lng dch ti thiu trong bnh
tng cng trao i nhit cho ng xon.
Khi mc dch trong bnh t mc cc i van phao pha trn
tc ng ngt in cun dy van in t cp dch cho bnh trung gian,
khi mc dch trong bnh s khng tng.
Khi mc dch h xung mc cc tiu van phao tc ng m
van in t v dch c tit lu vo bnh.

10.2.3 iu khin mc dch bnh gia mc

i vi cc bnh gi mc ca cc dn lnh, yu cu ch bo v
mc dch trn ca bnh trnh ht lng v my nn, do ch cn 01
van phao tc ng ng m van in t cp dch cho bnh v qua
duy tr mc dch trong bnh gii hn cho php.

10.2.4 iu khin mc dch bnh cha h p

Bnh cha h p c bo v bng 03 van phao. Nhim v ca
cc van phao nh sau:
- Van phao trn cng, bo v mc dch cc i trnh vt qu
mc cho php, my nn c th ht lng v nguy him. Khi t mc
cc i van phao tc ng ng van in t cp dch vo bnh.
- Van phao gia, duy tr mc dch trung bnh, khi mc dch
trong bnh gim xung mc trung bnh, van phao ng mch in van
in t v cp dch vo bnh cha h p.
- Van phao di cng bo v mc dch cc tiu, y l mc
dch s c, nhm bo v bm. Khi lng dch trong bnh qu thp,
van phao tc ng ngt in cun dy khi ng t bm cp dch v
bm cp dch s ngng hot ng.

364

10.2.5 iu khin nhit phng lnh

i vi kho lnh bo qun h thng lnh hot ng hon ton t
ng v c iu khin ng tt theo nhit phng.
Qu trnh tc ng nh sau : Khi nhit phng lnh t yu
cu (xung bng nhit t ca thermostat), thermostat tc ng
ng van in t ngng cp dch cho dn lnh, my nn tip tc hot
ng nn p sut ht h xung, sau mt thi gian khi p sut ht
xung thp r le p sut thp tc ng dng my.
Khi nhit phng nng ln cao, thermostat tc ng m van
in t cp dch cho dn lnh, p sut ht tng ln v r p sut thp
ng mch khi ng li my nn.
V mt nguyn tc, thermostat c th trc tip tc ng mch
iu khin ng my nn. Tuy nhin m bo an ton khi dng
my phi ht kit gas khi dn lnh nn ngi ta mi cho hot ng
nh nu trn.

10.3 MCH IN NG LC V IU
KHIN my nn
10.3.1 Mch ng lc ca cc my nn, bm v
qut
Mch in ng lc cn gi l mch in ngun l mch in
cp in ngun chy cc thit b nh my nn, bm, qut vv..
Dng in trong mch in ng lc ln nh tu thuc vo cng sut
thit b v do cng sut cc thit b i km mch in ng lc ph
thuc cng sut thit b v la chn mt cch tng ng.
c khi nim v mt mch in ng lc ta gi s c h
thng lnh kho cp ng gm cc thit b chnh sau y (hnh 10-11):
- My nn vi m t 75kW
- Bm cp dch dn lnh 1,5 kW
- Bm nc gii nhit my nn 2,2 kW
365

- Bm nc gii nhit dn ngng 3,7 kW

- Bm nc x bng dn lnh 2,2 kW
- Qut gii nhit dn ngng : 2 x 1,5 kW
- Qut gii nhit dn lnh : 2 x 2,2 kW
i vi cc ng c v thit b in ca h thng lnh, do cng
sut ln nn vic ng m cc ng c u thc hin bng cc khi
ng t. Cc thit b u c ng m v bo v bng cc aptomat,
tt c cc thit b u c r le nhit bo v qu dng. Cc thit b c
cng sut nh, ampek ni trc tip vo mch in, cn cc thit b c
cng sut ln ampek c qua bin dng CT.
Cc thit b chnh trn mch in ng lc bao gm :
- MCCB - Aptomat
- CT : Bin dng
- MC : Tip im khi ng t cun chy ca my nn
- MD - Tip im khi ng t mch tam gic
- MS - Tip im khi ng t mch sao
- OCR - Rle nhit
- M - Mt ; P Bm (Pump); F Qut (Fan)
- A Ampek
- Dy in cc loi

366

MCCB3
50A

MCCB2
15A

MCCB1
200A
CT 200/5A

MD
100A

MCCB5
30A

CT 50/5A

A1

MC
100A

MCCB4
15A

A3

A2

MS
80A

OCR
85A

6x25 + 1x25
mm2

A5

A4

MCLP
11A

MCP1
11A

MCP2
11A

MCCF1
11A

MCCF2
11A

MCP3
11A

MCF1
11A

MCF2
11A

OCRLP
3A

OCRP1
4,5A

OCRP2
4,5A

OCRCF1
3A

OCRCF2
3A

OCRP3
4,5A

OCRF1
4,5A

OCRF2
4,5A

4x2
mm2

4x2
mm2

4x2
mm2

4x2
mm2

4x2
mm2

4x2
mm2

4x2
mm2

4x2
mm2
M
75KW

MLP
1,5KW

MP1
2,2KW

MP2
3,7KW

MCF1
1,5KW

MCF2
1,5KW

MP3
2,2KW

MF1
2,2KW

MF2
2,2KW

B M N C
X B NG

QU T 1

M Y NN
KH I NG Y/

M T
B M DCH NH3

B M N C
B M N C
GI I NHIT MN GI I NHIT

Hnh 10-11 : Mch in ng lc trong h thng lnh

367

QU T GI I NHIT
QU T 1

QU T 2

QU T DN L NH
QU T 2

i vi ng c my nn qu trnh khi ng din ra nh sau :

Khi nhn nt START trn mch iu khin, nu khng c bt
c s c no th cun dy khi ng t (MC) c in v ng tip
im thng m MC trn mch ng lc. Trong khong 5 giy u
tin (t r le thi gian), cun dy khi ng t (MS) c in v tip
im thng m MS ca n trn mch ng lc ng. Lc my
chy theo s sao, dng khi ng gim ng k. Sau thi gian t,
r le thi gian tc ng ngt in cun (MS) v ng in cho cun
(MD), tng ng cc tip im trn mch ng lc, MD ng v MS
m. My chuyn t s ni sao sang s tam gic.
i vi cc thit b c cng sut nh nh bm, qut dng khi
ng nh nn khng cn khi ng theo s sao tam gic nh
my nn.

10.3.2 Mch khi ng sao - tam gic

10.3.2.1 Dng in khi ng
Hu ht cc my nn lnh c ln u s dng ng c khng
ng b 3 pha. khi ng c cc ng c khng ng b 3 pha
m men khi ng ca ng c phi ln thng c m men
cn ca ti khi khi ng v ng thi m bo thi gian khi ng
nm trong gii hn cho php.
Dng in pha khi khi ng c xc nh theo cng thc
sau:
I PKD =

U1
( R1 + R2' ) 2 + ( X 1 + X 2' ) 2

(10-1)
trong :
R1 - in tr dy qun stato;
X1 - in khng stato;
R2 - in tr dy qun rto qui i v stato;
X2 - in khng dy qun rto qui i v stato;

368

Dng in khi m my kh ln, gp 5 7 ln dng in nh mc.

Do i vi li in cng sut nh khi khi ng my c th lm
st p mng nh hng n s lm vic ca cc thit b khc. V vy
cn c cc bin php khi ng hp l gim dng khi ng.

10.3.2.2 Cc phng php khi ng

1. i vi ng c rto dy qun
gim dng khi ng i vi ng c loi ny ngi ta ni
dy qun rto vi 01 bin tr khi ng.
Mun m men khi ng cc i h s trt ti hn phi bng 1
tc l
S TH =

'
R2' + R KD
=1
X 1 + X 2'

(10-2)
T xc nh c in tr khi ng ti u t m men cc
i
Nh mch rto c thm in tr Rk nn dng in khi ng
gim
I PKD =

U1
( R1 + R + R
'
2

'
KD

) 2 + ( X 1 + X 2' ) 2

(10-3)

2. i vi ng c lng sc
* Khi ng trc tip
ng trc tip ng c vo mch in. Phng php ny ch p
dng cho cc ng c cng sut nh. y l phng php n gin,
nhng dng khi ng ln, in p st nhiu, thi gian khi ng
lu.
* Gim in p stato
Khi gim in p stato th dng in m my gim. Tuy nhin lc
m men khi ng cng gim theo, nn phng php ny ch p
dng cho ng c khng i hi m men khi ng ln. gim in
p stato c cc cch sau :
369

- Dng in khng ni tip vo mch stato

- Dng my t bin p
* i mch ni sao - tam gic
Phng php ny p dng cho cc ng c khi lm vic bnh
thng dy qun stato ni theo kiu tam gic.
Khi khi ng, mch in t ng chuyn ni sao, lc in p
t vo mi pha gim 3 ln. Sau thi gian khi ng ngi ta
chuyn sang mch ni tam gic nh qui nh.
- Dng in dy khi ni tam gic:
I d =

3.U 1
zn

(10-4)
- Dng in dy khi ni sao:
I d =

.U 1
3. z n

(10-5)
Theo cc cng thc trn, dng in khi ng khi ni sao nh hn
khi ni tam gic 3 ln.
Qua vic nghin cu cc phng php khi ng, chng ta nhn
thy hu ht cc phng php u lm gim m men khi ng.
khc phc iu ny ngi ta ch to loi ng c lng sc kp v
loi rnh su c c tnh m my tt.

10.3.2.3 Mch khi ng sao tam gic

Trn hnh 10-12 gii thiu mch in khi ng sao - tam gic
thng hay c s dng trong cc h thng lnh.

370

1
AX

MCX
START
T

MS

AX

MC

MS

STOP

MD

OPX
HPX
L1

MC

MD

MS

WPX

5S
AX

OCR

Hnh 10-12 : Mch khi ng sao - tam gic

Cc k hiu trn mch in

- MC, MS v MD Cun dy khi ng t s dng ng mch
chnh, mch sao v mch tam gic ca m t my nn.
- AX - R le trung gian
- T - R le thi gian
Khi h thng ang dng cun dy ca r le trung gian (AX)
khng c in, cc tip im thng m ca n trng thi h nn
cc cun dy (MC), (MD), (MS) khng c in.
Khi nhn nt START khi ng my, nu h thng khng
c cc s c p sut cao, p sut du, p sut nc, qu nhit th tt c
cc tip im thng ng HPX, OPX, WPX, OCR trng thi ng.
Dng in i qua cun dy ca r le trung gian (AX). Khi cun dy
(AX) c in nh tip im thng ng AX mc ni tip vi tip
371

im MCX nn t duy tr in cho cun AX. Tip im thng m

MCX ng khi khng c s c p sut nc bm gii nhit my
nn v bm gii nhit dn ngng (xem mch bo v p sut nc).
Khi cun (AX) c in, tip im thng m AX th hai ca n s
ng mch in cho cc cun dy khi ng t (MC) v (MS) hoc
(MD). Trong thi gian 5 giy u (thi gian ny c th thay i tu
) r le thi gian T c in v bt u m thi gian, mch cun dy
khi ng t (MS) c in, my chy theo s ni sao, cun (MD)
khng c in.
Sau thi gian t 5 giy, tip im ca r le thi gian nhy v
ng mch cun (MD) v mch cun (MS) mt in. Kt qu my
chuyn t s ni sao sang tam gic.
Do cun dy (MC) ni vi cp tip im thng m MS, MD
ni song song nn d my c chy theo s no th cun (MC)
cng c in.
Khi xy ra qu nhit (do my qu nng hay dng in qu ln) th
c cu lng kim ca r le qu nhit OCR nhy v ng mch in
n bo hiu s c (L1) bo hiu s c ng thi cun (AX) mt in
v ng thi cc khi ng t ca m t my nn mt in v my
dng.
Nu xy ra mt trong cc s c p sut du, p sut cao hoc p
sut nc, hoc nhn nt STOP th cun (AX) mt in v my nn
cng s dng.

10.4 Cc mch in bo v khc trong

h thng lnh
Hu ht cc mch bo v p sut du OP, p sut cao HP, p
sut nc WP ca cc h thng lnh u c thit k ngt in
cun dy (AX) trn mch iu khin chy my nn. Khi cun dy
(AX) mt in cc cun dy khi ng t m t my nn s mt in
theo v my nn ngng chy.
Khi xy ra bt c s c no nu trn th cun (AX) s ngay lp
tc mt in v my nn s ngng hot ng, ng thi cc n bo

372

hiu s c sng ngi vn hnh c th nhanh chng bit c s c

xy ra, ng thi chung bo s c reo ln.
Di y chng ti xin gii thiu nguyn tc lm vic ca cc
mch in iu khin nu trn.

10.4.1 Mch bo v p sut du

Trn hnh 10-13 gii thiu s nguyn l hot ng ca r le
p sut du. Khi hiu p sut du v p sut trong cacte my nn gim
xung qu thp, tip im mch in tr ng, dng in i qua in
tr v t nng c cu lng kim. Khi nhit c cu lng kim
ln, do gin n nhit nn c cu lng kim b un cong lm h tip
im (Timer switch), mch in ni vi r le p sut OP mt in.
Trn hnh 10-14 trnh by mch in bo v p sut du. Khi
h thng ang hot ng bnh thng c cu lng kim ca r le p
sut du ng, cun dy r le trung gian (OP) mc ni tip vi n c
in. Mch in cun (OPX) v n (L2) khng c in do tip im
thng ng OP v thng m OPX ang trng thi h.
- Khi p sut du nh hn gi tr nh sn, dng in i qua in
tr sy ca r le v bt u t nng c cu lng kim, khi c cu
lng kim nh ra cun dy r le trung gian (OP) mc ni tip vi n
mt in, ko theo cc tip im thng ng OP ng li, cun dy
r le trung gian (OPX) v n (L2) c in. Cun dy (OPX) c in
ko theo tt c cc tip im thng ng ca n nh ra, cun dy
(AX) trn mch khi ng my nn mt in v tc ng dng my
nn.
Thng thng khi s c xy ra, cc mch in s c s t duy tr,
ch sau khi x l xong s c v nhn nt RESET mi c th khi ng
li my nn. Mch in cun s c (OPX) cng t duy tr thng qua
tip im thng ng ca n trn s . Nu khng c mch ny
th s rt nguy him, v ngi vn hnh c th chy li my ngay m
khng l ang c c p sut du.
Trn mch p sut du, ngi ta s dng tip im thng m ca
cun dy r le trung gian AX nh l iu kin mch p sut du c
hiu lc. Mch s c ca cun (OPX) ch c hiu lc khi cun (AX)
373

c in tc khi my nn ang hot ng m mt p sut du. Trng

hp khi khi ng my, do bm du cha hot ng nn hiu p sut
s bng 0, nhng nh cun (AX) cha c in nn mch s c p sut
du cha c hiu lc v my vn c th khi ng c.

Hnh 10-13: S hot ng ca r le p sut du

Mt im trong cu to ca r le p sut du cng cn lu l khi
hiu p sut gim, r le khng tc ng dng my ngay m phi thng
qua in tr t nng c cu lng kim, c cu lng kim gin n
nhit mi dng my. C ngha rng, hiu p sut phi thc s gim
v gim trong mt thi gian nht nh. iu ny c ngha rt quan
trng v trong qu trnh lm vic, do s dao ng hoc do c ln cc
bt kh hiu p sut c th gim tc thi. y khng phi l s c m
ch l nhng tc ng mang tnh nht thi.
Trng hp r le p sut khng c in tr sy v c cu lng
kim nh trn, cn phi s dng r le thi gian m thi gian gim

374

hiu p sut. Ch khi hiu p sut gim trong mt khong thi gian
nht nh (thng l 10 giy) th mi tc ng dng my nn.

10.4.2 Mch gim ti

Mch gim ti trong s ch ra trn hnh 10-14 c s
dng gim ti trong cc trng hp sau:
a) Khi mi khi ng ang chy theo s sao Y, do dng khi
ng rt ln nn bt buc gim ti.
b) Khi vn hnh do ph ti ln, ngi vn hnh mun gim ti
bng tay.
c) Lc chy bnh thng (ch tam gic ) nhng p sut ht
qu thp, h thng hot ng khng hiu qa nn my chuyn sang
ch gim ti.
Khi gim ti, cun dy van in t (SV) c in v m thng
ng du tc ng ln c cu gim ti ca my nn gim ti.
Cng tc xoay COS trn s iu khin cho php la chn ch
gim ti bng tay MANUAL (ngay lp tc), ch gim ti t
ng AUTO hoc ngt mch gim ti OFF.
S mch in trn hnh 10-13 cho thy trong qu trnh khi
ng khi ang chy theo s sao Y th my nn lun lun gim ti
v lc ny cun dy khi ng t (MS) ang c in, tip im thng
m ca n trn mch gim ti ng v cun (SV) c in.
Khi ch t ng AUTO, ch khi p sut ht nh hn gi tr
t trc th s gim ti.
Ngoi ra thi im bt k no cng c th gim ti my nn
c khi xoay cng tc COS sang v tr MANUAL.
Khi my nn ang ch gim ti, n (L3) s sng bo hiu h
thng ang chy ch gim ti.

375

AX

MCX

MD

AX

RES

MD

OP

OPX

LP

AX

MC

STOP

MD

OPX

DOWN-ON

MS

HPX
L1

MC

MD

MS

HPX

DOWN-ON

OP

RES

UP-ON

START

MS

HP

MS

OFF

WPX

AUT

5S

MAN
COS

AX

OP

OPX

L2

SV
L3

L4

HPX

OCR
0
B O V
QU D NG

B O V
P SUT DU

KH I NG Y/

Hnh 10-14: Mch in iu khin h thng lnh

377

GI M T I

B O V
P SUT CAO

10.4.3 Mch bo v p sut cao

Trn hnh 10-14 biu din mch in bo v p sut cao.
Khi h thng hot ng bnh thng, tip im ca r le p
sut cao HP m, n (L4) v cun (HPX) khng c in.
Khi p sut pha y ca my nn vt qu gi tr t trc khong
18,5 kG/cm2, tip im r le p sut cao HP ng (UP-ON), cun dy
r le trung gian (HPX) c in v n (L4) sng bo hiu s c. Lc
ny cc tip im thng ng HPX nh ra. Trn mch khi ng
cun (AX) mt in v tc ng dng my nn.
R le s c (HPX) cng t duy tr in cho n thng qua cc
tip im thng ng RES v tip im thng m HPX.
Ch sau khi khc phc xong s c v nhn nt RESET th cun
(HPX) mi mt in.

10.4.4 Mch bo v qu dng

Trn hnh 10-14, OCR biu th c cu lng kim ca r le
nhit. nhit bnh thng c cu lng kim ng tip im mch
in cho cc cng tc t my nn v cun (AX). Lc ny h thng c
th khi ng lm vic.
Khi dng in chy qua mt qu ln, my nn nng c cu lng
kim ca r le nhit nh ra v mch in khi ng mt in, c cu
lng kim nhy sang pha mch n (L1), n (L1) sng bo hiu s
c qu dng.
Khi xy ra s c qu dng, phi i cho c cu lng kim
ngui v nhy tr v v tr bnh thng, th mi c th khi ng li
c.
Mch bo v qu dng, khng phc hi qua nt RESET nh
cc mch s c p sut khc.

378

10.4.5 Mch iu khin v bo v bm, qut

gii nhit
Trn hnh 10-15 gii thiu mch iu khin, bo v bm, qut gii nhit v
bo v p sut nc. Mch in c tc dng iu khin chy cc bm, qut
gii nhit dn ngng v bo v my nn khi p sut nc thp.

379

AX

MCP1

MCP2
OFF

T2

RES

COS
MAN

L5

AUX
WP2

DOWN-ON

WP1
WPX

MCP2

MCP1

MCP1

OCRP1

MCP2

OCRP2

MCCF1

MCCF1

OCCF1

MCCF1

MCCF2

MCCF2

OCRCF2

MCX

T2
10S

0
B M GN
M Y NN

B M N C
GI I NHIT

QU T GI I NHIT
QU T 1

WPX

DOWN-ON

AUT

B O V P SUT N C

QU T 2

Hnh 10-15: Mch bo v p sut nc v qu dng bm, qut gii nhit

381

WPX

L6

* iu khin chy cc bm v qut

chy cc bm v qut gii nhit c th thc hin theo hai ch
:
- Ch bng tay : Bt cng tc COS sang v tr MAN , nu khng
c s c p sut nc v s c qu dng ca cc bm qut (tip im
WPX v OCR ng) cc cun dy khi ng t ca cc bm, qut c
in v ng in cho m t cc bm, qut.
- Ch t ng : Bt cng tc COS sang v tr AUT. ch t
ng bm qut s khi ng cng vi my nn. Sau khi nhn nt
START trn mch khi ng nu khng c bt c s c no th cun
(AX) c in, ng thi ng tip im AX cp in cho cc cun dy
ca cc khi ng t (MCP1), (MCP2), (MCCF1) v (MCCF2) ca
bm, qut gii nhit v bm, qut hot ng.
Khi mt trong cc thit b bm gii nhit my nn, bm v qut gii
nhit dn ngng khng lm vic th cun (MCX) mt in, mch khi
ng my nn mt in v ngng my nn.
* Bo v qu dng bm, qut gii nhit
Khi mt trong 4 thit b gm bm gii nhit my nn, bm gii
nhit v cc qut gii nhit dn ngng b qu dng, r le nhit nhy
khi v tr thng ng v ng mch in cun dy r le trung gian
(AUX) v n (L5) sng bo s c. Cun dy s c (AUX) ng
mch chung bo hiu s c (hnh 10- ), ng thi cun dy ca r le
trung gian (MCX) mt in. Tip im thng m ca n trn mch
khi ng nh ra, cun (AX) mt in v my dng ngay lp tc.

10.4.6 Mch bo v p sut nc

Trn hnh 10-15 trnh by mch bo v p sut nc. Trong h
thng ny c 02 bm: Bm gii nhit dn ngng v bm gii nhit
my nn, v th tng ng s c 02 r le p sut nc WP1 v WP2
bo v.
Khi ang hot ng bnh thng, tip im ca cc r le p sut
nc m, cun dy r le thi gian T2 khng c in.
Khi xy ra s c mt p sut nc ca mt trong hai bm th cun
dy r le thi gian (T2) c in v bt u m thi gian. Nu s c
382

ko di qu thi gian t (10 giy) tip im T2 ng, cun (WPX) c

in v n (L6) sng bo hiu s c. Cun (WPX) t duy tr nh tip
in thng ng ca n v tip im RES.
ng thi vi bo hiu s c tip im thng ng ca WPX
trn mch khi ng nh ra, cun (AX) mt in v my dng.
R le thi gian T2 rt quan trng, n c tc dng iu khin dng
my khi p sut nc thc s gim trong mt thi gian nht nh, m
khng tc dng tc thi. Trnh trng hp dng my do gim p sut
tc thi khi c cc bt kh trong dng nc hoc dao ng bt
thng khc.
Sau s c p sut nc, mun khi ng li h thng, phi nhn nt
RESET mi c th khi ng li my nn.

10.4.7 Mch cp dch v iu khin qut dn

lnh

383

MCF1

XD2

MCF2

L9

AX
OFF

OFF
COS1

COS2
AUT

AUT

MAN

Th

MAN

MCF1

XD1

MCF2

OCRF1

OCRF2

L7
SV

L8

0
N B O QU T
DN L NH CH Y

CP DCH
DN L NH

QU T DN L NH
QU T 1

QU T 2

Hnh 10-16 : Mch cp dch v iu khin qut dn lnh.

Trn hnh 10-16 trnh by mch cp dch, bo v qu dng qut

dn lnh v bo chy dn lnh. Trn mch ny van in t (SV) l van
in t iu khin cp dch cho dn lnh. Thermostat (Th) iu khin
nhit phng lnh, khi nhit t th khng cp dch cho dn lnh
na, cc tip im XD1 v XD2 l lin quan ti mch x bng. Khi
x bng c nhng giai on phi khng ch dng cp dch hoc dng
khng cho qut hot ng trnh bn nc tung to trong kho lnh.
a) Mch cp dch dn lnh : Mch in s tc ng ngng cp
dch cho dn lnh trong cc trng hp sau y :

384

+ Trong giai on ht dch ca qu trnh x bng (cun XD1

c in v tip im thng ng XD1 m)
+ Khi nhit phng t yu cu : Tip im thermostat (Th)
ngt.
+ Ngi vn hnh c th ngng cp dch dn lnh bt c lc
no khi xoay cng tc COS1 v v tr OFF
C 02 ch cp dch :
- Ch t ng : Bt cng tc COS1 sang v tr AUT. ch
ny vic cp dch ch dng khi x bng hoc khi nhit phng t
yu cu. Khi h thng dng, mch cp dch ng.
- Ch bng tay: Bt cng tc COS1 sang v tr MAN. ch
cp dch bng tay vic cp dch c th thc hin ngay c khi my nn
ang ngng hot ng min l nhit phng khng qu thp v
khng phi trong giai on rt dch ca qu trnh x bng
Khi h thng ang cp dch th n L8 s sng bo hiu ang thc
hin cp dch.
b). Mch iu khin qut dn lnh.
Mch in ny c cc dng iu khin cp in cho cc bm, qut
gii nhit v bo v cc thit b khi qu dng.
* iu khin chy qut :
Khi khi ng h thng, cun dy ca r le trung gian (AX) c
in, tip im thng m AX ca n ng mch cung cp in cho
cc cun dy ca khi ng t (MCF1) v (MCF2) ca cc qut gii
nhit v m t qut c in v bt u lm vic.
Thng qua cng tc COS2 c th la chn ch chy quat l
t ng AUT hoc bng tay MAN v c th dng qut khi xoay v v
tr OFF. Tuy nhin d ch no th khi ang x bng (cun XD2 c
in) th qut cng phi dng.
* Bo v qu dng
Khi xy ra s c qu dng ca mt trong 2 qut th tip im r le
nhit nhy v n (L9) sng bo hiu s c.
Lc ny cc cun dy ca khi ng t (MCF1 hoc MCF2 )
tng ng s mt in, trn mch in bo v p sut nc (hnh 1014) cun (MCX) mt in v ko theo cun (AX) trn mch khi
ng mt in v dng my.

385

10.4.8 Mch x bng ba giai on

Khi bng bm nhiu trn dn lnh, hiu qu trao i nhit gim, m
t qut c th b qu ti v chy. Vy th lc no cn x bng cho
dn lnh ? Trong qu trnh lm vic, vic phi vo trong cc bung
lnh l bt c d v cn hn ch, mt khc bn trong bung lnh khi
ang hot ng cng rt kh quan st, kim tra mc bm bng.
Hn na nhiu dn lnh c v bao che kh kn bn ngoi nn cng rt
kh xc nh mc bm bng.
V vy, xc nh mc bm bng dn lnh gin tip thng qua
dng in m t qut. Khi bng bm nhiu, ng gi tun hon
trong dn lnh b thu hp, tr lc tng ln v dng in m t tng
theo. i vi ngi vn hnh c kinh nhim, khi dng in m t
tng n mt gi tr no so vi dng chy bnh thng th bit cn
phi tin hnh x bng. Mt s h thng lnh do MYCOM lp t ti
Vit Nam ngi ta nh du v tr cn x bng trn ampek ca qut
dn lnh.
Qu trnh x bng thc hin qua 3 giai on v hot ng hon ton
t ng. Thi gian thc hin mt giai on c t sn thng qua r
le thi gian TD1, TD2 v TD3. Qu trnh lm vic thc t c th iu
chnh li thi gian cho ph hp.
Tin hnh x bng nh sau:
- Nhn nt START bt u qu trnh x bng.
- Khi cn dng x bng nhn nt STOP1
Sau khi nhn nt START qu trnh x bng thc hin theo cc giai
on sau :

386

L9

AX
OFF

WPX

OFF

STAR

COS1

XD1

TD1

XD2

TD2

XD3

COS2

AUT

AUT

MAN

Th

MAN

STOP1

XD2

XD2

MCP1

MCF1

XD1

OCRF1

L9

TD3

MCP3

MCF2

OCRF2

XD3

XD1

XD3

OCRP3

L10
SV

XD2

XD1

TD1
5M

L8

XD2

TD2
15M

XD3

TD3
5M

0
CP DCH
DN L NH

QU T DN L NH
QU T 1

QU T 2

M CH X B NG 3 GIAI O N
B M X B NG

R T DCH

Hnh 10-17 : Mch in x bng

387

X B NG

LM R O

STOP2

- Giai on 1: Rt dch khi dn lnh

Thc hin trong khong 5 pht, thi gian ny c khng ch bng
r le thi gian (TD1).
Sau khi nhn nt START trn mch x bng, cun dy r le
trung gian (XD1) c in, tip im thng m XD1 ca n ng, r
le trung gian t duy tr in cho n v r le thi gian TD1 c in. R
le thi gian TD1 bt u m thi gian. Trong lc ny tip im
thng ng XD1 ca n trn mch cp dch dn lnh nh ra, van in
t (SV) mt in v ngng cp dch cho dn lnh, h thng lnh vn
chy nn ht dch ra khi dn lnh.
Nu trong thi gian 5 pht m vn cha ht kit gas trong dn
lnh (Ph = -50CmHg) th phi tng thi gian t (TD1).
- Giai on 2: Giai on x bng
Sau thi gian nh (5 pht), r le thi gian TD1 iu khin
ng tip im TD1 ni ni tip vi r le trung gian (XD2). R le
trung gian (XD2) v r le thi gian (TD2) c in. R le thi gian
TD2 bt u m thi gian. Trong thi gian ny, tip im thng m
ca XD2 trn mch bm x bng ng, bm x bng hot ng v
thc hin bm nc x bng.
Trong lc x bng r le trung gian XD2 iu khin dng cc
qut dn lnh nc khng bn tung to trong bung lnh, ng thi
ngt in vo r le thi gian TD1.
R le trung gan (XD2) cng t duy tr in thng qua tip im
thng m ca n trn mch x bng.
- Giai on 3: Giai on lm kh dn lnh
Sau thi gian x bng (15 pht), r le thi gian (TD2) iu
khin ng tip im TD2 trn mch lm lm kh dn lnh, cun
(XD3) v r le thi gian TD3 c in. R le thi gian TD3 bt u
m thi gian lm kh dn lnh.
Trong giai on ny bm x bng ngng chy v cc qut dn
lnh lm vic. Mt im cn lu l trong sut thi gian x bng,
cun (XD1) lun lun c in.

388

Sau thi gian lm kh r le thi gian (TD3) ngt in cun

(XD1) thng qua tip im thng ng TD3 v cun dy r le trung
gian (XD3) mt in theo. Qu trnh x bng kt thc.
Ghi ch:
- Trong qu trnh vn hnh x bng, nu pht hin sau mt thi gian
ngn hn qui nh bng dn lnh c x tan ht, lc c th
dng x bng gim tn tht nhit, khng cn duy tr ng thi gian
qui nh, nh nt STOP2 c th chuyn ngay sang giai on 3.
- C th ngng hon ton qu trnh x bng bt c lc no thng qua
nt nhn STOP1
- Cc tip im XD2 v XD3 ni ni tip vi r le thi gian (TD1)
nhm ngt in vo n khi ang giai on 2 v 3.
- Tip im thng ng XD3 ni ni tip vi cun dy r le trung
gian (XD2) c tc dng ngt in cun khi chuyn sang giai on 3.
- Tip im XD1 trn mch lm ro dng ngt in cho cun (XD3)
v r le thi gian TD3 khi kt thc x bng.

10.4.9 Mch chung bo ng s c

389

OPX

HPX

BZX

WPX

OCX

AUX

BELL
STOP

BZX

RESET

BZ

BZX

RES

Hnh 10-18 : Mch chung bo s c

Khi x ra cc s c p sut hoc qu dng mch in ca

chung BZ c in v chung reo bo s c.
Khi , ngi vn hnh phi nht nt BELL STOP ngng
ting chung. Lc cun dy ca r le trung gian (BZX) c in v
tip im thng ng ca n nh ra, ngt in ca chung (BZ)
Sau khi khc phc cc s c xong, nhn nt RESET, in i
qua cun dy ca r le trung gian (RES), tt c cc tip im thng
ng RES ca n trn cc mch s c s nh ra, lm mt in mch
bo s c v h thng c th bt u khi ng.

**
***

390

391

Chng XI
Thit k, lp t, th nghim v vn
hnh h thng lnh
11.1 Nhng vn cn quan tm khi
thit k h thng lnh
11.1.1 Chn phng php cp dch dn lnh
La chn phng php cp dch cho dn lnh c ngha rt quan
trng n hiu qu lm vic, kh nng thu hi du..
C cc phng php cp dch ch yu sau :
- Cp dch bng tit lu trc tip
- Cp dch kiu ngp dch t bnh gi mc
- Cp dch bng bm dch

11.1.2.1 Phng php cp dch tit lu trc tip

Phng php cp dch tit lu trc tip l phng php cp
dch m mi cht sau tit lu i trc tip vo dn lnh khng qua bt
c khu trung gian no (hnh 11-1).
Mi cht lnh sau tit lu i trc tip vo dn lnh khng qua
cc khu trung gian nn tn tht nhit thp. y l phng php n
gin, khng i hi phi c cc thit b khc i km, chi ph u t
thp.
Phng php tit lu trc tip c th s dng van tit lu tay v
van tit lu t ng. Nhng van tit lu tay ch nn s dng tit lu
trc tip cho cc h thng c ch nhit n nh lu di. i vi cc
h thng hot ng khng n nh, ph ti lun bin ng khng
nn s dng van tit lu tay, v c th gy ngp dch khi ph ti gim,
nhit bung lnh thp.
385

Tuy nhin, iu chnh lu lng hp l theo ph ti thc t,

ch nn s dng van tit lu t ng v cng sut ca van phi tng
ng vi ph ti ca h thng. Trong trng hp s dng van tit lu
tay hoc s dung van tit lu t ng nhng c cng sut ln hn s
rt nguy him khi ph ti nhit bn ngoi thay i. Khi ph ti nhit
gim, rt d gy ra ngp lng.

3
1
2

4
1- Dn lnh; 2- Qut dn lnh; 3- Cm van tit lu; 4- X nc ngng
Hnh 11-1 : Phng php tit lu trc tip

Phng php tit lu trc tip thng c s dng cho cc

dn lnh nh, ph ti nhit khng ln, v d nh h thng lnh my
iu ho, kho lnh thng nghip, kho bo qun, kho ch ng vv
i vi cc h thng cng sut ln, phng php ny t ra hiu qu
thp, trong nhiu trng hp dn lnh thiu mi cht trm trng lm
cho thi gian lm lnh tng ln ng k, c bit cui dn lnh.
Mt khc do mi cht trong dn lnh ch yu th hi nn
hiu qu trao i nhit khng cao, i vi h thng lm lnh nhanh
ngi ta t s dng kiu cp dch ny.

386

11.1.2.2 Phng php cp dch kiu ngp lng t bnh gi

mc
Phng php cp dch kiu ngp lng t bnh gi mc c s
dng cho cc thit b bay hi i hi lu lng mi cht v ph ti
nhit ln, thi gian lm lnh tng i nhanh (hnh 11-2).
Thit b bay hi trong h thng lnh cp dch kiu ngp lng
lun lun cha ngp lng lng bo ho. Dch lng c cp trc tip
t bnh gi mc xung nh ct p thu tnh. m bo cung cp
dch lng y cho dn lnh, mc dch ti thiu trong bnh gi mc
lun c duy tr.
Do trong dn lnh lun lun ngp dch lng nn hiu qu trao
i nhit kh ln so vi hi bo ho khi tit lu trc tip, gim ng
k thi gian lm lnh.
Tuy nhin, phng php ny c mt s nhc im :
- Phi trang b thm bnh gi mc v cc thit b khc i km
(van phao, van an ton, ng h p sut, van chn vv..) nn chi ph
u t tng ln ng k.
- Lng mi cht s dng trong h thng tng do trong qu
trnh hot ng mt lng ln tch t ti bnh gi mc.
- Chuyn ng ca mi cht trong dn bay hi l chuyn ng
i lu t nhin, nh ct p thu tnh nn tc kh thp. Tc
ph thuc vo tc ho hi ca mi cht trong dn lnh. Nu tc
ho hi chm th ko theo tc lun chuyn chm. Do tc mi
cht bn trong dn lnh chm nn hiu qu trao i nhit cng khng
thc s cao v thi gian lm lnh vn cn di. i vi h thng i
hi thi gian lm lnh ngn nh cc h thng cp ng nhanh phng
php ny khng m bo yu cu k thut.
- Vng tun hon mi cht gia dn lnh v bnh gia mc l
ring bit so vi h thng, hu nh khng chu tc ng ca my nn
m ch ph thuc tc ho hi dn lnh, nn rt kh can thip
thay i tc . Nu tc lm lnh chm th vng lun chuyn cng
chm theo.

387

1- Dn lnh, 2- Bnh gi mc
Hnh 11-2 : Phng php tit lu ngp lng

Phng php cp dch kiu ngp lng thng s dng cho cc

h thng sau y :
- My cy v my vy.
- T cp ng tip xc (thi gian lm lnh 4-5 gi/m)
- Thit b lm lnh nc ch bin v iu ho khng kh trong
cc nh my ch bin thc phm
- Mt s thit b cp ng I.Q.F
Mc d bn trong dn lnh l mi cht lng, nhng do tc
chuyn ng chm nn trong cc h thng lm lnh nhanh hoc siu
tc phng php cp dch t bnh gi mc khng m bo yu cu
nn ngi ta bt buc s dng phng php i lu cng bc nh
bm.

11.1.2.3 Phng php cp dch bng bm cp dch

tng tc chuyn ng ca dch lng tun hon trong dn
lnh, nng cao hiu qu gii nhit, gim thi gian lm lnh, ngi ta
s dng phng php cp dch bng bm. Phng php ny c s
dng dng trong cc thit b cp ng lnh nhanh. S d cp dch bng
bm th hiu qu trao i nhit rt cao v thi gian lm lnh gim l
v 2 l do sau :
- Mi cht trong dn lnh trng thi lng c nhit rt thp.
388

Mi cht lng chuyn ng cng bc vi tc ln.

v m y n n

DP

Hnh 11-3 : Phng php cp dch bng bm

Tuy nhin s dng bm cp dch cho dn lnh c nhc im

ch c mt lng lng khi qua dn lnh s ho hi, mt lng ln sau
dn lnh khng kp ho hi nn kh nng ngp lng rt ln nu ht
trc tip v my nn ngay. Trong trng hp ny bt buc phi c
bnh cha h p. Bnh cha h p c chc nng va l ni cha lng
cho bm cp dch hot ng n nh va l thit b tch lng v
hi sau dn lnh.

11.1.2 La chn thit b ngng t

chn thit b ngng t ph hp vi tng h thng c th,
chng ta cn nm r cc c im ca tng loi thit b ngng t.
Cc h thng lnh ln thng s dng cc thit b ngng t sau
y:
- Dn ngng khng kh
- Bnh ngng ng chm nm ngang
- Dn ngng t bay hi
- Dn ngng kiu ti
389

Bng 11-1 : Phm vi ng dng ca cc thit b ngng t

STT
1

Loi thit b ngng t

Phm vi s dng
Bnh ngng t
- Bnh ngng t nm - H thng NH3 v frn cng sut trung
bnh v ln: T ng, kho cp ng,
ngang ng thp
my .
- Bnh ngng ng - H thng lnh frn cng sut nh,
trung bnh v ln: Kho lnh, kho cp
ng
ng, kho ch ng, my , my iu
ho khng kh

Dn ngng t bay hi

Dn ngng kiu ti

Dn ngng khng kh

Dn ng lng ng

- H thng lnh cng sut ln v rt ln:

My , t cp ng, h thng lnh
I.Q.F, h thng lnh nh my bia, h
thng lnh trung tm, c bit hay s
dng trong cc h thng NH3 cng sut
ln.
- Ni ngun nc khan him, phi s
dng nc thu cc hoc nc ngm
qua x l.
- Dng trong cc h thng cng sut
trung bnh v ln, ni cht lng ngun
nc khng tt (sng, ao, h), khu vc
xa dn c, ven sng, h.
- H thng s dng: My cy
- Dng cho h thng lnh cng sut nh
v trung bnh, c bit cc h thng
lnh, mi cht frn
- H thng s dng: Kho lnh, kho ch
ng, h thng iu ho khng kh .
- Dng trong cc h thng nh, c bit
h thng lnh frn , trong cc my iu
ho khng kh

390

11.1.3 Chn mi cht lnh

La chn mi cht lnh hp l l mt trong nhng vn rt
quan trng khi thit k cc h thng lnh.
- Mi cht amnic NH3 l mi cht lnh khng gy ph hu
tng zn v hiu ng nh knh, c th ni NH3 l mi cht lnh ca
hin ti v tng lai. Hin nay hu ht cc h thng lnh trong cc
nh my ch bin thu sn (tr kho lnh bo qun), trong cc nh my
bia u c thit k s dng mi cht NH3. c im ca NH3 l rt
thch hp i vi h thng ln v rt ln, do nng sut lnh ring th
tch ln. Cc h thng lnh my cy, my vy, kho cp ng,
t cp ng cc loi v dy chuyn I.Q.F, h thng lm lnh glycol
trong nh my bia u rt thch hp khi s dng NH3. Nhc im
ca NH3 l lm hng thc phm v n mn kim loi mu nn khng
ph hp khi s dng cho cc h thng nh.
Tuyt i khng nn s dng NH3 cho cc kho lnh bo qun,
v c im ca NH3 l c v lm hng thc phm, nu xy ra r r
mi cht bn trong cc kho lnh th rt kh pht hin, khi pht hin th
qu tr. Khc vi cc thit b cp ng, my hot ng theo
m, hng ho ch a vo lm lnh trong mt thi gian ngn, mi ln
lm lnh s lng hng khng ln lm, cc kho lnh hot ng lu
di, hng ho c bo qun hng thng, c khi c nm tri, trong
qu trnh xc sut r r rt ln, ngha l ri ro rt cao. Mt khc
kho lnh l ni tp trung mt khi lng hng rt ln, hng trm thm
ch nghn tn sn phm. Gi tr hng ho trong cc kho lnh cc k
ln, nu xy ra r r mi cht NH3 vo bn trong cc kho lnh, hng
ho b hng cc x nghip c th s b ph sn. Vic thit k k cc
kho lnh s dng NH3 l cha ng nhiu nguy c v ri ro cho
doanh nghip.
- i vi h thng nh , trung bnh nn s dng mi cht lnh
frn
+ Mi cht R134a l mi cht thay th thch hp nht
cho R12, n c s dng cho cc h thng lnh cng sut rt nh nh
t lnh gia nh, my iu ho cng sut nh, my iu ho xe hi vv..
v nng sut lnh ring th tch nh.

391

+ Mi cht lnh R22 c s dng ch yu cho cc h

thng lnh nh v trung bnh, v d trong cc my iu ho cng sut
trung bnh v ln (t 24.000 Btu/h tr ln) , mi cht R22 cng rt
thch hp cc kho lnh bo qun, kho lnh thng nghip, kho ch
ng v cc h thng lnh cng sut ln khc nh t ng, my
n l. Hin nay v trong tng lai gn ngi ta s dng R404A hoc
R407C thay cho R22. Trc mt nc ta cn c th s dng R22 n
nm 2040.
u im ni tri khi s dng l khng lm hng thc
phm, khng c nn c s dng cho cc kho lnh bo qun, khng
n mn kim loi mu nh ng nn thit b gn nh v rt ph hp
cc h thng lnh trong dn dng nh iu ho, cc t lnh thng
nghip.

11.1.4 Chn du my lnh

Cht lng v c tnh ca du c nh hng n tui th ca
my nn. Trong mi trng hp cng phi chn loi du tt nht.
Khi t s nn, nhit u y khng cao, du tiu hao mc bnh
thng m than bm nhiu vng cch ca van x (dischage valve
cage) hay cc b phn chuyn ng chng mn th cn kim tra:
1. Trong du c ln tp cht hay khng
2. Phm cht ca du
3. Du c ph hp vi my hay khng
Phn on phm cht ca du l rt kh m ch c th xc nh
thng qua s dng.
Do vy nn s dng loi du ca cc nh hiu c uy tn c
nh cung cp gii thiu. Khng nn cho rng du tt nu gi cao.
Nhng thng s quan trng ca du l im ng c thp, im bt
la cao, nht t thay i khi nhit thay i. Bo qun du
cn thn trnh lt m, bi vo bn trong du.
Khng nn s dng tu tin du. Khi cn thay du cn c s
gp ca nh sn xut.

392

11.2 Lp t h thng lnh

11.2.1. Lp t cc thit b
11.2.1.1 Lp t my nn lnh
* Yu cu i vi phng my
- Cc phng my tt nht nn b tr tng trt, cch bit hn
khu sn xut, trnh nh hng xu n qu trnh ch bin thc phm.
- C y trang thit b phng chy, cha chy, mt n phng
c, dng c thao tc vn hnh, sa cha, cc bng ni quy, quy trnh
vn hnh v an ton chy, n.
- Gian my phi m bo thng thong, c b tr cc lam v ca s
thng gi, khng gian b tr my rng ri, cao ro ngi vn hnh
d dng i li v thao tc, x l. Ca chnh l ca 02 cnh m ra pha
ngoi, cc thit b o lng, iu khin phi nm v tr thun li thao
tc, d quan st. M gian my c t nht 02 ca.
- B tr gian my phi tnh n t gy nh hng n sn xut nht.
- sng trong gian my phi m bo trong mi hon cnh , ban
ngy cng nh ban m ngi vn hnh my d dng thao tc, c
cc thng s.
- Nn phng my m bo cao ro, trnh ngp lt khi ma bo c
th lm h hi my mc thit b.
- Nu gian my khng c thng gi t nhin tt, c th lp qut
thng gi, m bo khng kh trong phng c trong lnh, nhit thi
t cc m t c thi ra bn ngoi.
* Lp t my nn
- a my vo v tr lp t : Khi cu chuyn cn ch ch c
mc vo cc v tr c nh sn, khng c mc tu tin vo
ng, thn my gy try xc v h hng my nn.
- Khi lp t my nn cn ch n cc vn : thao tc vn hnh,
kim tra, an ton, bo tr, tho d, thi cng ng ng, sa cha,
thng gi v chiu sng thun li nht.
- My nn lnh thng c lp t trn cc b mng b tng ct
thp (hnh 11-4). i vi cc my nh c th lp t trn cc khung

393

st hoc ngay trn cc bnh ngng thnh 01 khi nh cc cm my

lnh water chiller. B mng phi cao hn b mt nn ti thiu 100mm,
trnh b t bn khi v sinh gian my. B mng c tnh ton theo
ti trng ng ca n, my c gn cht ln nn b tng bng cc bu
lng chn sn, chc chn. Kh nng chu ng ca mng phi t t
nht 2,3 ln ti trng ca my nn k c mt.
- B mng khng c c lin vi kt cu xy dng ca to nh
trnh truyn chn ng lm hng kt cu xy dng. chn ng
khng truyn vo kt cu xy dng nh khong cch ti thiu t b
mng n mng nht t nht 30cm. Ngoi ra nn dng vt liu chng
rung gia mng gia mng my v mng nh.
- Cc bu lng c nh my vo b mng c th c sn trong b
tng trc hoc sau khi lp t my ri chn vo sau cng c.
Phng php chn bu lng sau khi lp my thun li hn. Mun vy
cn sn cc l c kch thc ln hn yu cu, khi a thit b vo
v tr , ta tin hnh lp bu lng ri sau cho va xi mng vo c
nh bu lng (xem hnh 11-4).
1450

125

150

125

100

1700

100
1000

Nn gian m y
L p b tng d m
4x6, M150
Nn t m k

100

200

600

1200

200

B tng ct thp M200

St 8, a=200

100

Hnh 11-4: Mng cm my nn kho lnh

394

- Nu t my cc tng trn th phi t trn cc b chng rung v

b qu tnh (hnh 11-5).
- Sau khi a c my vo v tr lp t dng thc level
kim tra mc nm ngang, kim tra mc ng trc ca dy ai.
Khng c c y cc dy ai vo puli, nn ni lng khong cch
gia mt v my nn ri cho dy ai vo, sau vn bu lng y bn
trt. Kim tra cng ca dy ai bng cch n nu thy lng bng
chiu dy ca dy l t yu cu.
Khi thay nn thay c b dy ai, khng nn dng chung c ln mi
v khng tng xng d lm rung bt thng, gim tui th ca dy.
Khng c cho du, m vo dy ai.
Khi thay cc dy ai mi th sau 48 gi lm vic cn kim tra li
cng ca cc dy ai v nh k kim tra, c bit khi thy cc dy ai
chuyn ng khng u. Khng c cho du m vo dy ai lm
hng dy.
4
3

2
1

1- Nn nh; 2- B l xo gim chn; 3- B qu tnh; 4- Cm my lnh

Hnh 11-5: Gim chn cm my khi t cc tng lu
C th kh cc truyn ng ca my nn theo ng ng bng
cch s dng ng mm ni vo my nn theo tt c cc hng, c
bit cn ch ti cc gi ng.
395

11.2.1.2 Lp t panel kho lnh, kho cp ng

Hu ht cc kho lnh bo qun v kho cp ng hin nay u
s dng cc tm panel polyurethan c ch to theo cc kch
thc tiu chun. B rng ca cc tm panel thng l 300mm,
600mm, 1200mm. V vy khi thit k cn chn kch thc kho thch
hp : kch thc b rng, ngang phi l bi s ca 300mm.
Cc panel sau khi sn xut u c bc lp ni lng bo v trnh
xy xc b mt trong qu trnh vn chuyn, lp t. Lp ni lng
ch nn c d ra sau khi lp t hon thin v chy th kho, m
bo thm m cho v kho.
1. Lp t panel kho lnh
Panel kho lnh c lp t trn cc con ln thng gi. Cc
con ln thng gi c xy bng b tng hoc gch th, cao khong
100200mm m bo thng gi tt trnh ng bng lm hng panel.
B mt cc con ln dc v hai pha 2% trnh ng nc.
So vi panel trn v tng, panel nn do phi chu ti trng ln ca
hng nn s dng loi c mt cao hn, kh nng chu nn tt. Cc
tm panel nn c xp vung gc vi cc con ln thng gi.
Khong cch hp l gia cc con lng khong 300500mm.
Cc tm panel c lin kt vi nhau bng cc mc kho gi l
camlocking c gn sn trong panel, v th lp ghp rt nhanh,
va st v chc chn..
Panel trn c gi ln cc tm panel tng i din nhau. Khi
kch thc kho qu ln cn c khung treo panel, nu khng panel
s b vng.
Sau khi lp t xong cc khe h gia cc tm panel c lm
kn bng cch phun silicon hoc sealant. Do c s bin ng v nhit
nn p sut trong kho lun thay i, cn bng p bn trong v
bn ngoi kho, ngi ta gn trn tng cc van thng p. Nu khng
c van thng p th khi p sut trong kho thay i s rt kh khn khi
m ca hoc ngc li khi p sut ln ca s b t ng m ra.

396

 gim tn tht nhit khi m ca, ngay ca kho c lp qut

mng dng ngn cn lung khng kh thm nhp vo ra. Mt khc do
thi gian xut nhp hng thng di nn ngi ta c b tr trn tng
kho 01 ca nh, kch thc 600x600mm ra vo hng. Khng nn
ra, vo hng ca ln v nh th tn tht nhit rt ln.
Ca kho lnh c trang b b cht t m chng nht ngi, ci
bo ng, b in tr sy chng ng bng.
Do kh nng chu ti trng ca panel khng ln, nn cc dn
lnh c treo trn b gi v c treo ging ln x nh nh h
thng tng , dy cp.
2. Lp t kho (hm) cp ng
Do hng cp ng a vo kho t trn cc xe ti trng lng
kh ln nn nn c xy dng ging nh kho xy.
Cc tm panel cng c lin kt vi nhau nh kho lnh bo qun
nh cc kho camlocking.
Pha bn trong hm cp ng c h thng knh hng gi v palet
bo qun panel trnh xe va p lm thng lp tn bo v.

11.2.1.3 Lp t thit b ngng t

Khi lp t thit b ngng t cn lu n vn gii nhit ca
thit b, nh hng c nhit ngng t n xung quanh, kh nng thot
mi cht lng v bnh cha gii phng b mt trao i nhit.
- mi cht lnh sau khi ngng t c th t chy v bnh cha
cao p, thit b ngng t thng c lp t trn cao, trn cc b
b tng, cc gi hoc ngay trn bnh cha thnh 01 cm m ngi
ta thng gi l cm condensing unit.
- V tr lp t thit b ngng t cn thong mt cho php d
dng thot c nhit ra mi trng xung quanh, khng gy nh
hngvti con ngi v qu trnh sn xut.
* i vi bnh ngng t ng chm nm ngang.
Bnh ngng t nm ngang c cu to tng i gn, tuy nhin
khi lp cn lu dnh cc khong h hai u bnh c th

397

v sinh bnh trong thi k bo dng. Cc on ng ng nc gii

nhit vo ra bnh d dng tho d khi v sinh.
Khi din tch trao i nhit ca bnh F = 200 400m2 ng knh
ng dn lng phi d > 70mm. Khi din tch nh hn 200m2 th d >
50mm. i vi bnh ngng thun li cho vic tun hon mi cht
lnh, bt buc phi c ng cn bng ni vi bnh cha. Bnh ngng
cn c trang b ng h p sut v van an ton vi p sut tc ng
19,5kG/cm2. Cc np bnh v ni cc ng nc vo ra phi c cc
van x air. Bnh ngng c sn mu .
* Dn ngng t bay hi
Dn ngng t bay hi thng c lp t trn cc b b tng
t ngoi tri. Khi hot ng, nc c th b cun theo gi hoc bn
ra t b cha nc, v th nn t dn xa cc cng trnh xy dng t
nht 1500mm.
Dn ngng t bay hi c trang b van x nc y, van phao
t ng cp nc, thang tro ln nh dn. y b cha nc dc
chy kit nc khi v sinh. u ht bm c li chn rc.
Pha trn dn ngng t c cc ca v sinh v thay th cc
u phun ca dn phun nc. Chn nc lp trn cng dng dch dc.
* Dn ngng kiu ti
Dn ngng t kiu ti c lp t ngay trn b nc tun
hon. B t ni thong mt v d dng thot nhit ra mi trng,
khng gy nh hng ti xung quanh. Pha di b nc c t cc
tm li tre tng cng qu trnh tn nhit.
* Dn ngng khng kh :
Khi lng ni chung ca cc dn ngng khng kh thng
khng ln, v th i b phn cc dn ngng u c lp t trn cc
gi t ngoi tri.
Do hiu qu trao i nhit thng khng ln nn khi lp cn
lu trnh b bc x nhit trc tip, cn c khng gian thot gi ln.

398

11.2.1.4. Lp t thit b bay hi.

Thit b bay hi c nhiu dng, mi mt dng c nhng cch
lp t khc nhau.
* Dn lnh xng c
Dn lnh xng c ch yu c s dng lm lnh nc
mui trong cc my cy v lm lnh cc loi cht lng cho cc mc
ch khc nhau.
Khi lp dn lnh xng c phi ngp hon ton trong cht lng
cn lm lnh.
Nn b tr dn lnh gia b mui qu trnh trao i nhit
c nhanh v t tn tht nhit.
Thng ngi ta b tr dng nc chy theo chiu t nh n
chn ca cc ng trao i nhit. Cp dch t pha di v hi i ra
pha trn.
* Dn lnh khng kh
Dn lnh khng kh c s dng trong cc h thng kho lnh,
kho cp ng, h thng cp ng gi v I.Q.F
Khi lp t cn lu hng tun hon gi sao cho thun li v
thch hp nht. Tm vi ca gi thot ra dn lnh khong 10m khi
chiu di ln cn b tr thm dn lnh hoc lp thm h thng knh
dn gi trn u ra ca dn lnh.
Khi lp dn lnh cn phi khong h pha sau dn lnh mt
khong t nht 500mm. ng thot nc dn lnh phi dc, u ra
nn c chi tit c ngng ngn khng kh nng trn vo kho, gy ra
cc tn tht nhit khng cn thit.
* Bnh bay hi
Bnh bay hi c s dng lm lnh cht lng nh glycol,
nc, nc mui. Bnh thng c lp t bn trong nh t trn
cc gi bng b tng.

11.2.1.5. Lp t cc thit b khc

- Bnh tch du: Bnh tch du c lp t ngay sau u y
ca my nn v thng lp t trn cao trong phng my. Nhit
bnh rt cao nn lp t n v tr thong gi gii nhit c tt.
399

- Bnh tch lng: Bnh tch lng lm vic nhit thp nn

phi bc cch nhit. Khc vi bnh tch du, bnh tch lng thng
lp t ngoi gian my, trn cao ngay trn bung lnh.
- Bnh tch kh khng ngng c lp t trn cao kh
khng ngng t dn ngng c th i ln , thc hin lm lnh tch
phn mi cht cn li trc khi thi ra ngoi.
- Cc bnh trung gian, bnh thu hi du, bnh cha cao p, bnh
cha h p thng c lp t ngay trong gian my thun li cho
vic lp t ng ng v vn hnh. Tt c cc bnh u c lp t
trn cc b mng b tng chc chn, cao hn nn phng my t nht
100mm.

11.2.2. Lp t ng
11.2.2.1 Lp t ng ng mi cht
Trong qu trnh thi cng v lp t ng ng mi cht cn lu cc
im sau:
- Khng c bi bn, rc lt vo bn trong ng ng. Loi b
cc u nt ng, trnh b st rt nguy him.
- Khng c ng ln thit b, ng ng, dng ng mi cht
by di di thit b, cc vt nng ln ng,
- Khng dng gi hoc vt liu x, mm lau bn trong ng v
x vi st li gy tc b lc my nn.
- Khng nc lt vo bn trong ng, c bit mi cht frn.
ng trc khi lp t cn ni kh ro, trong phng, tt nht nn
ng trn cc gi cao ro, chc chn.
- Khng ta, gi thit b ln cc cm van, van an ton, cc tay van,
ng mi cht
- i vi ng ng frn phi ch hi du, ng ht t nghing.
- Cc ng ng trong trng hp c th nn lp t trn cng
mt cao , b tr song song vi cc tng, khng nn i cho t gc
ny n gc khc lm gim m quan cng trnh.

400

1. ng dn NH3
- Vt liu : Thp p lc C20
- Kch c ng ng
Bng 11-2 : Qui cch ng ng thp p lc
K hiu
Kch c
K hiu
Kch c

10A
15A
20A
25A
32A
40A
15x2,5 21x3 27x3 34x3,5 38x3,5 51x3,5
50A
65A
80A
90A
100A
125A
60x3,5 76x4 89x4 104x5 108x5 140x7

- Hn ng ng : Trc khi hn cn v sinh k, vt mp theo

ng quy nh. V tr im hn phi nm ch d dng kim tra v x
l.
- Un ng : Bn knh cong un ng ln ng khng b bp
khi un. Khi un phi s dng thit b un ng chuyn dng hoc s
dng ct c sn. Khng nn s dng ct un ng v ct ln bn
trong nguy him.
- Cch nhit : Vic bc cch nhit ch c tin hnh sau khi
kt thc cng vic th kn v th bn h thng. Cch nhit ng
ng thp l styrofor hoc polyurethan. Chiu dy ln khng
ng sng thng nm trong khong 50 200mm, tu thuc kch
thc ng ng, ng cng ln cch nhit cng dy. Cc lp cch
nhit ng ng nh sau: Sn chng r, Lp cch nhit, giy du
chng thm v ngoi cng l lp inox hoc nhm bc thm m.
Chiu dy c th cch nhit ph thuc vo kch thc ng
ng v nhit lm vic cho bng 11-3 di y.
Bng 11-3: Chiu dy cch nhit ng ng mi cht

Chiu dy cch nhit, mm

Thit b

- 40oC

- Bnh bay hi
- B lm lnh khng kh v thit b ph

401

200250
150200

- 33oC
- 28oC
150200
150200

- 15oC
- 10oC
125150
125150

- ng c ng knh d > 200mm

- ng c ng knh d = 50 200 mm
- ng c ng knh d < 50mm

150
100150
75100

100150
100125
50 100

100
75
50

- Sn ng : ng ng NH3 c quy nh sn mu nh sau :

Bng 11-4: Mu sc ng ng mi cht

Mi cht lnh

ng ng
- ng ht (p sut thp)
- ng y (hi cao p)
- ng dn lng
- ng nc mui
- ng nc lm mt

NH3
Mu xanh da tri
Mu
Mu vng
Mu xm
Mu xanh l cy

Frn
Mu xanh l cy
Mu
Mu nhm
Mu xm
Mu xanh da tri

Cc lu khi lp t ng ng
+ Cc ng ng khi lp t phi ch du v dch lng
khi dng my khng t chy v my nn, mun vy ng ng thng
ng t my nn ln ng gp phi i vng ln pha trn ng gp.
+ Trng hp nhiu cm my chung mt dn ngng trnh
nh hng qua li gia cc my nn u y phi lp t van 1 chiu.
Ngoi ra van 1 chiu pha u y cn c tc dng ngn nga lng
ngng t chy ngc v my nn v p lc cao pha dn ngng t
khng tc ng lin tc ln clpp my nn lm cho n chng hng.

402

Hnh 11-6 : Lp t ng ng vo ra my nn

+ Ni chung cc ng ht ca cc my nn trong cc
h thng lnh trung tm u c lp vi nhau, c bit cc my c ch
nhit bay hi khc nhau bt buc phi tch bit. Ngoi tr
trng hp dng chung mt vi my nn cho mt h thng hoc c
tnh n vic thay th ln nhau khi sa cha v bo dng. Tuy
nhin gia cc ng ht cng nn c cc van thng ng ht c
th tr gip ln nhau khi mt trong cc my trn b ngp lng.
- Kch c ng ng lp t
Cc thit b chnh, c bit my nn khi thit k ngi ta
tnh ton kch thc ng ng vo ra hp l. V vy khi lp t c
th cn c vo cc ng m xc nh kch thc ng ng.
Tuy nhin, tt nht l phi tnh ton kim tra theo cng thc di
y. ng knh trong ca ng ng c xc nh theo cng thc:
dt =

4.V
.

(11-1)
trong :
V Lu lng mi cht chuyn ng qua ng ng, m3/s;
403

V = G.v = G/
(11-2)
G Lu lng khi lng chuyn ng qua ng ng, kg/s;
, v - Khi lng ring (kg/m3) v th tch ring ca mi cht
trng thi khi chuyn dch qua ng ng, m3/kg;
- Tc mi cht chuyn ng trn ng ng, m/s.
Tc mi cht c chn theo bng 11-5 .

t01
t02

Hnh 11-7 : Lp t h thng nhiu my nn nhiu nhit bay

hi
2. Lp t ng Frn
- Vt liu : ng thp hoc ng ng. Tt nht nn s dng ng
ng v mi cht lnh frn c tnh ty ra cao, vi cc ng ng b
mt bn trong thng bng v sch hn, trong khi b mt ng st
thng b hoen r v d bi bi bm bn nn trong qu trnh vn hnh
cc bi bn hoc vt hoen r s b cun theo dng mi cht gy tc van
tit lu hoc lc c kh.
- i vi mi cht frn cn m bo bn trong ng lun lun
kh ro, trnh tc m.
- Vic hn ng ng bng cc que hn bc
404

- Ct ng bng dao ct ng chuyn dng hoc dao ct c rng

nh.
- i vi mi cht lnh frn do ho tan du nn du i theo
mi cht n dn lnh kh nhiu v ng li. V th hi du d
dng ngi ta thng cp dch t pha trn, mi cht ra dn lnh t
pha di v pha sau dn lnh thng c by du. Mt khc ng
ng ht phi nghing dn v my nn du c th t chy v.
Bng 11-5: Tc mi cht trn ng ng, m/s

STT
1
2
3
4
5

ng ng
ng ng y
ng ng ht
ng cp lng
Nc mui
Nc

NH3
15 25
15 20
0,5 2

, m/s
R12
7 12
5 10
0,4 1,0
0,3 1,0
0,5 2,0

R22, R502
8 15
7 12
0,4 1,0

11.2.2.2 Lp t ng ng nc
ng ng nc trong cc h thng lnh c s dng :
Gii nhit my nn, thit b ngng t, x bng, nc ch bin v x
nc ngng cc loi.
- ng ng nc gii nhit v x bng s dng ng thp trng
km, bn ngoi sn mu xanh nc bin.
- i vi nc ngng t cc dn lnh v cc thit b khc c
th s dng ng PVC, c th bc hoc khng bc cch nhit, tu v tr
lp t.
- ng nc ch bin nn s dng ng inox bc cch nhit
* ng ng gii nhit my nn
Trong cc h thng lnh NH3 v R22 nhit u y kh ln
nn np my nn v du c nhit kh cao. ng ng nc lnh
ln gii nhit cho my nn v b gii nhit du. Bng 11-6 di

405

y l lu lng nc gii nhit yu cu cho cc my nn lnh

MYCOM tng ng vi nhit nc gii nhit.

Bng 11-6: Lu lng nc gii nhit my nn MYCOM, L/pht

Nhit
nc
20OC
30OC

2A
18
26

4A
20
30

6A
24
37

My nn MYCOM
8A 4B
6B 8B
28
30
32
38
43
40
47
55

12B 12-4B
44
50
66
75

Trng hp gii nhit cc my b tr song song cn phi lp

u vo cc my van chn iu chnh lng nc thch hp cho
cc my. Trong trng hp vn hnh t ng, c th lp van in t
t ng cp nc gii nhit cho cc my nn khi h thng lm vic.

11.2.3 Lp t thit b ph, o lng, iu

khin v bo v
11.2.3.1 Lp t van chn
Cc van chn h thng lnh cn c lp t ti v tr d thao
tc, vn hnh, c th nm trn ng nm ngang hoc thng ng.
Khi nm trn on ng nm ngang th phi lp cc tay van ln pha
trn.
Khong h cc pha ca van thao tc v sa cha, tho
lp van khi cn.
Phng php ni van ch yu l hn v ni bch. i vi van
ni bch cn lu s dng cc m kn thch hp. i vi van ni
bng phng php hn, khi hn trnh khng van qu nng lm
hng ron bn trong van. V th khi hn c th tho cc b phn chnh
ca van hoc qun bng gi nhng nc gim nhit phn thn
van.

406

Trn thn van c mi tn ch chiu chuyn ng ca mi cht,

cn ch v lp t ng chiu. Trng hp trn mt bnh c nhiu
van, cc van cn lp thng hng v ngay pha trn cc bnh. Khng
nn lp van v tr qu cao kh thao tc vn hnh.

11.2.3.2 Lp t van in t
Li st ca van in t chuyn ng ln xung nh sc ht ca
cun dy v trng lc, nn van in t bt buc phi c lp t trn
on ng nm ngang. Cun dy ca van in t nm ln pha trn.
Do van in t l thit b hay b chy hng thng xuyn v
cn phi c thay th, nn trc v sau van in t phi b tr cc
van chn, nhm c lp van in t khi cn thit thay th hoc sa
cha.

11.2.3.3 Lp t van tit lu t ng

Van tit lu t ng c lp t trn ng cp dch vo dn
lnh.
Vic chn van tit lu phi ph hp vi cng sut v ch
nhit ca h thng. Trong trng hp chn cng sut ca van ln th
khi vn hnh thng hay b ngp lng v ngc li khi cng sut ca
van nh th lng mi cht cung cp khng cho dn lnh nh
hng nhiu n nng sut lnh ca h thng.
- Khi lp t van tit lu t ng cn ch lp t bu cm
bin ng v tr quy nh, c th nh sau :
+ t ng hi ra ngay sau dn lnh v m bo tip
xc tt nht bng kp ng hay nhm, trnh nh hng ca nhit
bn ngoi cn bc cch nhit bu cm bin cng ng ht c bu
cm bin.
+ Khi ng ht nh th t bu ngay trn ng ht, nhng
kh ng ln hn 18mm th t v tr 4 gi.
+ Khng c qun hoc lm dp ng mao dn ti bu
cm bin.

407

11.3 TH NGHIM H THNG LNH

11.3.1 p sut th
Theo qui nh, p sut th cc thit b p lc nh sau: p sut
th kn bng p sut lm vic, p sut th bn bng 1,5 ln p sut lm
vic. Trn c s c th tin hnh th p sut cc thit b theo cc
s liu nu cc bng di y.
* Ti ni ch to :
Bng 11-7: p sut th kn v th bn

H thng lnh
H thng NH3 v R22
H thng R12

Pha
Cao p
H p
Cao p
H p

p sut th, bar

Th bn bng Th kn bng
cht lng
cht kh
25
16
16
10
24
16
15
10

* Ti ni lp t
Bng 11-8: p sut th kn v th bn

H thng lnh
H thng NH3 v R22
H thng R12

Pha
Cao p
H p
Cao p
H p

p sut th, bar

Th bn bng
Th kn
cht kh
bng cht
kh
25
18
15
12
24
15
15
10

th cc h thng lnh thng ngi ta s dng : Kh nn, kh CO2

hoc N2.
- i vi h thng NH3 khng c s dng CO2 v gy
phn ng ho hc.

408

- i Frn khng c dng khng kh v hi nc

trong khng kh gy tc m.
- Khi dng khng kh th trong h thng NH3 th phi
s dng 01 my nn ring, khng c s dng my nn lnh nn
to p sut v nhit u y qu ln lm chy du my lnh. im
t bc chy ca ndu my lnh khong 180200oC, nu nn khng kh
t 16oC ln 10 kG/cm2 nhit c th t 260oC vt qu nhit t
bc chy ca du.
- Khi ni vi bnh N2 khng c ni trc tip m phi
qua 01 van gim p.
- Khi th phi ng cc van ni vi cc r le p sut HP,
LP v OP nu khng c th lm hng thit b.
- Khi nn kh th nu nhit kh nn tng cao phi
dng ngay cho kh nn ngui ri nn tip, khng c cho nhit
tng cao.
- i vi mch c cc van in t, van tit lu t ng
th phi m thng mch bng tay (Manual circuit), i vi mch t
ng mun thng mch phi m van in t bng tay.
- Sau khi th m van x thi bi ra ngoi. Nu h
thng frn th dng bm chn khng ng thi x nc ra ngoi.
- Sau khi ht chn khng t 700mmHg cn th chn
khng bng cch ngm nh vy trong 24 gi. Nu p sut ln t hn
5mmHg coi nh t yu cu.
Cn lu trng hp s dng R22, khi nhit ln
o
135140 C nu thnh phn hi nc trn 100 ppm s c s thu phn
(hydrolize) to nn axit clohydric v axit florhydric lm gim cht
lng du, n mn ng ng, n mn chi tit my lnh gy nn hng
hc.

11.3.2. Qui trnh th nghim

1.3.2.1 Th bn
Th bn h thng c tin hnh nh sau :
- Chun b th : C lp my nn, ngt p k u ht, m van
(tr van x), ni bnh kh (hoc N2) qua van gim p.
409

- Nng p sut h thng t t ln p sut th bn cho pha cao

p v h p
- Duy tr p sut th trong vng 5 pht ri gim dn ti p sut
th kn
Tuy nhin cn lu , my nn v thit b c th bn ti ni
ch to ri nn c th khng cn th bn li ln na, m ch th h
thng ng ng, mi hn.
1.3.2.2. Th kn
- Nng p sut ln p sut th kn.
- Duy tr p lc th trong vng 24 gi. Trong 6 gi u p sut
th gim khng qu 10% v sau khng gim.
- Tin hnh th bng nc x phng. Kh nng r r trn ng
ng nguyn rt t xy ra v th nn kim tra cc mi hn, mt bch,
ni van trc. Nu th ht m khng pht hin vt x h m p sut
vn gim th c th kim tra trn ng ng.
Khi khng pht hin c ch r r cn khoanh vng kim
tra.
Mt iu cn lu l p sut trong h thng ph thuc nhiu
vo nhit mi trng, tc l ph thuc vo gi trong ngy, v vy
cn kim tra theo mt thi im nht nh trong ngy.
Khi pht hin r r cn loi b p lc trn h thng ri mi x
l. Tuyt i khng c x l khi p lc vn cn.
Ch sau khi th xong hon chnh khng pht hin r r mi
tin hnh bc cch nhit ng ng v thit b.

11.3.3. Ht chn khng

Vic ht chn khng c tin hnh nhiu ln mi m bo ht
kit khng kh v hi m c trong h thng ng ng v thit b. Duy
tr p lc 50 75mmHg (tc chn khng khong 700mmHg)
trong 24 gi, trong 6 gi u p lc cho php tng 50% nhng sau
khng tng.

410

11.4 Np mi cht cho h thng lnh

11.4.1 Xc nh s lng mi cht cn np
np mi cht trc ht cn xc nh lng mi cht cn
thit np vo h thng. Vic np mi cht qu nhiu hay qu t u
nh hng n nng sut v hiu qu ca h thng.
- Nu np mi cht qu t : Mi cht khng cho hot ng
bnh thng ca h thng dn n dn lnh khng mi cht, nng
sut lnh h thng gim, ch lm lnh khng t (thi gian ko di,
nhit khng t..). Mt khc, nu thiu mi cht lu lng tit lu
gim do qu nhit tng lm cho nhit u y tng ln.
- Nu np mi cht qu nhiu: bnh cha khng cha ht dn
n mt lng lng s nm thit b ngng t, lm gim din tch
trao i nhit, p sut ngng t tng, my c th b qu ti.
C nhiu phng php xc nh lng mi cht cn np. Tuy
nhin trn thc t cch xc nh hp l v chnh xc nht l xc nh
lng mi cht trn tng thit b khi h thng ang hot ng. mi
mt thit b mi cht thng tn ti 2 trng thi : Pha trn l hi,
di l lng, r rng khi lng mi cht trng thi lng mi ng
k cn khi lng mi cht trng thi hi khng ln, nn ch cn
xc nh lng lng thit b khi h thng ang hot ng ch
nhit bnh thng. Sau c th nhn thm 1015% khi tnh n
mi cht trng thi hi.
Theo kinh nghim s lng phn trm cha mi cht lng
trong cc thit b c th nh sau :
- Bnh cha cao p
: 20%
- Bnh trung gian nm ngang
: 90%
- Bnh trung gian kiu ng
: 60%
- Bnh tch du
: 0%
- Bnh tch lng
: 20%
- Dn lnh lm vic theo ch ngp lng
: 80
100%
- Dn lnh cp dch theo kiu tit lu trc tip : 30%

411

- Thit b ngng t
: 10%
- Bnh cha h p
: 60%
- ng cp dch
: 100%
- Bnh gi mc lng
: 60%
Khi lng mi cht trng thi lng trn ton h thng :
G1 = ai.Vi.i
(11-3)
ai - S lng phn trm khng gian cha lng tng thit b, %
Vi - Dung tch ca thit b th i, m3
i - Khi lng ring ca mi cht lng trng thi ca thit
b th i, kg/m3
Khi lng mi cht ca h thng nhiu hn lng mi cht G1
do cn mt lng mi cht trng thi hi cc thit b, lng ny
chim 10 15% lng lng. V th lng mi cht cn np l :
G = G1. k
(11-4)
k - H s d phng tnh ti lng mi cht trng thi hi
cc thit b.

11.4.2. Np mi cht cho h thng lnh

C 02 phng php np mi cht : Np theo ng ht v np theo
ng cp dch

11.4.2.1. Np mi cht theo ng ht

Np mi cht theo ng ht thng p dng cho h thng
my lnh nh. Phng php ny c c im :
- Np trng thi hi, s lng np t, thi gian np lu.
412

- Ch p dng cho my cng sut nh.

- Vic np mi cht thc hin khi h thng ang hot ng.
Cc thao tc :
- Ni bnh mi cht vo u ht my nn qua b ng h p
sut
- Dng mi cht ui ht khng kh trong ng ni
- M t t van ni mi cht i theo ng ng ht v h
thng.

Hnh 1-8 : S np mi cht dng hi theo ng ht

Theo di lng bng bm trn thn my, kim tra dng in ca

my nn v p sut u ht khng qu 3 kG/cm2. Nu p sut ht ln
th c th qu dng
Khi np mi cht ch khng c cho lng b ht v my
nn gy ra hin tng ngp lng rt nguy him. V th u ht ch
c ni vo pha trn ca bnh, tc l ch ht hi v my nn, khng
c dc ngc hoc nghing bnh trong khi np v tt nht bnh mi
cht nn t thp hn my nn.
Trong qu trnh np c th theo di lng mi cht np bng
cch t bnh mi cht trn cn a.

413

11.4.2.2. Np mi cht theo ng cp dch

Vic np mi cht theo ng cp dch c thc hin cho cc
h thng ln. Phng php ny c cc c im sau :
- Np di dng lng, s lng np nhiu, thi gian np nhanh
- S dng cho h thng ln.
Trn hnh 11-9 l s np mi cht theo ng cp dch, c s
dng rt ph bin trn thc t.
n dn bay hi

b
d

a)- Bnh mi cht; b- B ng h np mi cht; c- Bnh cha; d- B lc m

Hnh 11-9 : S np mi cht dng lng theo ng cp dch

- Bnh thng cc van (1), (2) v (3) m, cc van (4) v (5)

ng, mi cht c cp n dn bay hi t bnh cha cao p.
- Khi cn np mi cht, ng van (1) v (4), mi cht t bnh
mi cht i theo van (5), (2) vo b lc, ra van (3) n thit b bay hi.
- Khi thay th, sa cha hoc bo dng b lc, h thng vn
hot ng c, ng cc van (2), (3) v (5) mi cht t bnh cha
qua van (1) v van (4) n dn bay hi.
Trong trng hp ny vn c th np thm mi cht bng cch
ng cc van (1), (2) v (3), m cc van (4) v (5). Mi cht t bnh
np i qua van (5) v (4) vo h thng.

414

11.5 VN HNH H THNG LNH

11.5.1 Chun b vn hnh
- Kim tra in p ngun khng c sai lch nh mc 5% :
360V < U < 400V
- Kim tra bn ngoi my nn v cc thit b chuyn ng xem
c vt g gy tr ngi s lm vic bnh thng ca thit b khng.
- Kim tra s lng v cht lng du trong my nn. Mc du
thng phi chim 2/3 mt knh quan st. Mc du qu ln v qu b
u khng tt.
- Kim tra mc nc trong cc b cha nc, trong thp gii
nhit, trong b dn ngng ng thi kim tra cht lng nc xem c
m bo yu cu k thut khng. Nu khng m bo th phi b
b sung nc mi, sch hn.
- Kim tra cc thit b o lng, iu khin v bo v h thng
- Kim tra h thng in trong t in, m bo trong tnh trng
hot ng tt.
- Kim tra tnh trng ng m ca cc van :
+ Cc van thng ng : van x y cc bnh, van np
mi cht, van by-pass, van x kh khng ngng, van thu hi du hoc
x b du, van u ho cc h thng, van x air. Ring van chn
ng ht khi dng my thng phi ng v khi khi ng th m t
t.
+ Tt c cc van cn li u trng thi m. c bit
lu van u y my nn, van chn ca cc thit b o lng v bo
v phi lun lun m.
+ Cc van iu chnh : Van tit lu t ng, r le nhit,
r le p sut vv... Ch c ngi c trch nhim mi c m v iu
chnh.

415

11.5.2 Vn hnh
Tu thuc vo tng h thng c th m qui trnh vn hnh c
khc nhau. Tuy nhin trong hu ht cc h thng lnh c thit k
thng c 02 ch vn hnh : Ch vn hnh t ng (AUTO) v
ch vn hnh bng tay (MANUAL).
- Ch t ng: H thng hot ng hon ton t ng, trnh
t khi ng c ngi thit k nh sn. Ch ny c u im
hn ch nhng sai st ca ngi vn hnh. Tuy nhin ch t ng
cc thit b nh hng, khng ch qua li vi nhau nn khng th tu
tin thay i c.
- Ch bng tay: Ngi vn hnh cho chy c lp cc thit
b . Khi chy ch ny, i hi ngi vn hnh phi c kinh
nghim. Ch chy bng tay ch nn s dng khi cn kim tra hiu
chnh cc thit b hoc khi cn chy mt thit b ring l no m
thi.

1.5.2.1 Cc bc vn hnh t ng AUTO

- Bt Aptomat tng ca t in ng lc, aptomat ca tt c cc
thit b ca h thng cn chy.
- Bt cc cng tc chy cc thit b sang v tr AUTO
- Nht nt START cho h thng hot ng. Khi cc thit b
s hot ng theo mt trnh t nht nh.
- T t m van chn ht ca my nn. Nu m nhanh c th
gy ra ngp lng, mt khc khi m qu ln dng in m t cao s
qu dng, khng tt.
- Lng nghe ting n ca my, nu c ting g bt thng, km
sng bm nhiu u ht th dng my ngay.
- Theo di dng in my nn. Dng in khng c ln qu
so vi qui nh. Nu dng in ln qu th ng van chn ht li hoc
thc hin gim ti bng tay. Trong cc t in, giai on du mch
chy sao, h thng lun lun c gim ti, nhng giai on ny
thng rt ngn.

416

- Quan st tnh trng bm tuyt trn carte my nn. Tuyt

khng c bm ln phn thn my qu nhiu. Nu ln qu th ng
van chn ht li v tip tc theo di.
- Tip tc m van chn ht cho n khi m hon ton nhng
dng in my nn khng ln qu quy nh, tuyt bm trn thn my
khng nhiu th qu trnh khi ng xong.
- Bt cng tc cp dch cho dn lnh, bnh trung gian v bnh
cha h p (nu c)
- Kim tra p sut h thng:
+ p sut ngng t
NH3 : Pk < 16,5 kG/cm2 (tk < 40oC)
R22 : Pk < 16 kG/cm2
R12 : Pk < 12
kG/cm2
+ p sut du
Pd = Ph + (23) kG/cm2
- Ghi li ton b cc thng s hot ng ca h thng. C 30
pht ghi 01 ln. Cc s liu bao gm : in p ngun, dng in cc
thit b, nhit u y, u ht v nhit tt c cc thit b,
bung lnh, p sut u y, u ht, p sut trung gian, p sut du,
p sut nc.
So snh v nh gi cc s liu vi cc thng s vn hnh
thng ngy.

1.5.2.2. Cc bc vn hnh bng tay (MANUAL)

- Bt Aptomat tng ca t in ng lc, aptomat ca tt c cc
thit b ca h thng cn chy.
- Bt cc cng tc chy cc thit b nh bm, qut gii nhit,
b cnh khuy, qut dn lnh, thp gii nhit vv.. sang v tr
MANUAL. Tt c cc thit b ny s c chy trc.
- Bc cng tc gim ti my nn sang MANUAL gim ti
trc khi chy my.
- Nhn nt START cho my nn hot ng.
- M t t van chn ht v quan st dng in my nn nm
trong gii hn cho php.

417

- Bt cng tc cp dch dn lnh, bnh trung gian, bnh cha h

p (nu c) ng thi quan st v theo di cc thng s nh ch
AUTO.
- Sau khi m hon ton van chn ht, nhng cc thng s
nh dng in, p sut ht, bm tuyt bnh thng th tin hnh ghi
li cc thng s vn hnh, c 30 pht ghi 01 ln.

11.5.3. Dng my
1.5.3.1 Dng my bnh thng
* H thng ang hot ng ch t ng
- Tt tt c cc cng tc cp dch cho dn lnh, bnh
cha h p, bnh trung gian.
- Khi p sut Ph < 50cmHg th nhn nt STOP dng
my hoc i cho rle p sut thp LP tc ng dng my.
- ng van chn ht my nn
- Sau khi my ngng hot ng c th cho bm gii
nhit hoc qut dn ngng chy thm 5 pht gii ht nhit cho dn
ngng bng cch bt cng tc chy bm, qut sang v tr MANUAL
- Ngt aptomat ca cc thit b
- ng ca t in
* H thng ang hot ng ch bng tay
- Tt tt c cc cng tc cp dch cho dn lnh, bnh
cha h p, bnh trung gian.
- Khi p sut Ph < 50cmHg th nht nt STOP dng
my.
- Bt cc cng tc chy bm, qut sang v tr OFF
dng chy cc thit b ny.
- ng van chn ht
- Ngt cc aptomat ca cc thit b
- ng ca t in

1.5.3.2. Dng my s c
Khi c s c khn cp cn tin hnh ngay lp tc:
- Nht nt EMERENCY hoc STOP dng my
418

- Tt aptomat tng ca t in
- ng van chn ht
- Nhanh chng tm hiu v khc phc s c
Cn lu :
+ Nu s c r r NH3 th phi s dng mt n phng
c x l s c.
+ Cc s c p sut xy ra, sau khi x l xong mun
phc hi chy li cn nhn nt RESET trn t in.
+ Trng hp s c ngp lng th khng c chy li
ngay. Bn c th s dng my khc ht kit mi cht trong my
ngp lng ri mi c th chy li tip. Trng hp khng c my nn
khc th phi nh vy cho mi cht t bc hi ht hoc s dng
my nn bn ngoi rt dch trong cacte my ngp lng.

1.5.3.3. Dng my lu di
dng my lu di cn tin hnh ht nhiu ln ht kit
mi cht trong dn lnh v a v bnh cha cao p.
Sau khi tin hnh dng my, tt aptomat ngun v kho t
in.

11.6 MT S THAO TC TRONG

QU TRNH VN HNH
11.6.1 X bng dn lnh
Khi bng bm dn lnh qu nhiu hiu qu lm lnh km do
bng to nn lp cch nhit, ng gi i b tc, lm chy qut gi,
lm ngp lng my nn. V vy phi thng xuyn x bng cho dn
lnh.
x bng c 2 phng php: Quan st trc tip trn dn lnh
nu thy bng bm nhiu th tin hnh cng vic x bng, quan st

419

dng in qut dn lnh, nu ln hn tr s quy nh th thc hin x

bng.
C 3 phng thc x bng : Dng in tr, mi cht nng v
dng nc
Qu trnh x bng qua 3 giai on :

1.6.1.1. Rt mi cht dn lnh

Rt kit mi cht trong dn lnh: iu ny rt quan trng, v nu
mi cht cn tn ng nhiu trong dn lnh, khi x bng s bc hi v
u ht my nn v ngng t li thnh lng, khi khi ng my
li s gy ra hin tng ngp lng, rt nguy him.
Rt mi cht cho ti khi p sut trong dn bay hi t chn
khng Pck = 600mmHg th c th coi t yu cu. Thi gian x bng
c t sn nh r le thi gian, i vi mi mt h thng nn
quan st v t cho ph hp va ht kit mi cht l c.

1.6.1.2. X bng
Qu trnh x bng dn lnh din ra trong vng 15 30 pht tu
thuc vo tng thit b c th v phng thc x bng. Trong giai
on ny c th quan st thy nc bng tan chy ra ng thot nc
dn lnh.
Trong qu trnh x bng cc qut dn lnh phi dng trnh thi
bn nc x bng tung to trong bung lnh. Thi gian x bng cng
cn chnh l cho ph hp thc t, khng nn ko di qu lu, gy tn
tht lnh khng cn thit. C th ngng giai on x bng bt c lc
no chuyn sang giai on sau bng cch nhn nt dng x bng
trn t in.

1.6.1.3. Lm kh dn lnh
Sau khi x bng xong, dn lnh vn cn b t, nht l khi
dng nc x bng. Nu cho h thng hot ng li ngay nc bm
trn dn lnh s lp tc ng li to nn mt lp bng mi. V vy
cn tin hnh lm kh dn lnh trc khi khi ng li. Giai on
420

ny cc qut dn lnh lm vic, h thng x bng dng. Thi gian

lm kh thng t 10 pht.

11.6.2 X kh khng ngng

Kh khng ngng lt vo h thng lm cho p sut ngng t
cao nh hng n bn v hiu qa lm vic ca h thng.
Khi quan st thy p sut ngng t cao hn bnh thng, kim
ng h p sut rung mnh th trong h thng b lt kh khng
ngng.
Kh khng ngng c th lt vo h thng do r r pha h p
hoc lt vo cc thit b trong qu trnh sa cha, bo dng.
Vic x kh khng ngng trong h thng c trang b bnh x kh
khng ngng khc vi trong h thng khng trang b thit b ny.
Kh khng ngng thng tch t nhiu nht ti thit b ngng
t, mt khc nh qu trnh gii nhit , nn qu trnh tch kh
din ra t nhiu thit b ny. Kh khng ngng c ln mi cht c
ly t thit b ngng t dn ln bnh tch kh khng ngng. y hn
hp c lm lnh tch phn mi cht cn ln trc khi x kh
khng ngng ra ngoi.

1.6.2.1. H thng khng c bnh x kh khng ngng

Qu trnh x kh khng ngng thc hin trc tip t thit b ngng
t v thc hin theo cc bc sau:
- Cho dng h thng lnh.
- Bt cng tc chy bm, qut gii nhit sang v tr MANUAL
gii nhit thit b ngng t, tip tc ngng lng mi cht cn tch t
thit bi v chy v bnh cha. Thi gian lm mt khong 15 20
pht.
- Ngng chy bm, qut v ng cc van c lp thit b ngng
t vi h thng.
- Tin hnh x kh khng ngng trong thit b ngng t. Quan st
p sut thit b ngng t, khng nn x qu nhiu mi ln. Cn ch
421

d qu trnh lm mt c lu nh th no th trong kh khng ngng

vn ln mt t mi cht lnh. V vy i vi h thng NH3 kh x phi
c a vo b nc nc hp th ht NH3 ln v kh, trnh gy
nh hng i vi xung quanh.

1.6.2.2 H thng c bnh x kh khng ngng

Qu trnh x kh khng ngng trong trng hp h thng c
thit b x kh khng ngng ch c th tin hnh khi h thng ang
hot ng. Tuy nhin hn ch lu lng mi cht tun hon khi x
khi nn tt cp dch dn lnh.
- Cp dch lm lnh bnh x kh khng ngng.
- M thng ng ly kh khng ngng t thit b ngng t n
bnh x kh khng ngng kh khng ngng i vo thit b x kh
- Sau mt thi gian lm lnh thit b x kh ngng t ht
mi cht cn ln, tin hnh x kh ra ngoi.

11.6.3 Ngp lng v x l ngp lng

Phn ln cc s c my nn l do ngp lng.

11.6.3.1. Ngp lng : Ngp lng l hin tng ht dch

lng v my nn. Do trng thi lng khng th nn c
nn nu my nn ht lng vo xi lanh th khi nn my nn
s b hng, nh gy tay quay, v xi lanh vv..
Nguyn nhn ca ngp lng l do :
- Ph ti nhit qu ln qu trnh si dn lnh mnh lit v hi
cun lng v my nn
- Van tit lu m qu ln hoc khng ph hp.
- Khi mi khi ng, do c lng nm sn trn ng ht hoc
trong dn lnh.
- Van phao khng ch mc dch dn lnh hng nn dch trn v
my nn.

422

- Mi cht khng bay hi dn lnh c : do bm tuyt nhiu

dn lnh, nhit bung lnh thp, qut dn lnh hng...

11.6.3.2. X l ngp lng

a. Ngp lng nh
- ng van tit lu hoc tt cp dch dn lnh v kim tra tnh
trng ngp lng, ng thi kim tra nguyn nhn gy ngp lng. Khi
bit c nguyn nhn phi khc phc ngay.
Trong trng hp nh c th m van x kh tp cho mi cht
bc hi ra sau khi lm nng ccte ln 30oC, sau c th vn hnh
tr li.
Trng hp nng hn, sng bt u bm thn cc te, nhit
u ht thp nhng nhit bm du trn 30oC th p dng cch
sau :
a. ng van tit lu hoc tt van in t cp dch. Cho my
chy tip tc.
b. Khi p sut ht xung thp m t t van chn ht ri
quan st tnh trng. Qua 30 pht d m ht van ht nhng p sut
khng tng chng t dch trong dn lnh bc hi ht.
c. M van tit lu cp dch cho dn lnh h thng hot ng
li v quan st.
b. Ngp lng nng
Khi quan st qua knh xem mi cht thy dch trong ccte ni
thnh tng th l lc ngp nng. Lp tc cho my ngp lng dng
v thc hin cc bin php sau :
* Trng hp h thng c nhiu my u chung
- ng van tit lu hoc tt van in t cp dch.
- ng van x my ngp lng
- S dng van by-pass gia cc my nn dng my nn khng
ngp lng ht ht mi cht trong my ngp lng.

423

- Khi p sut xung thp lm nng cc te my ngp lng cho

bc ht mi cht bn trong.
- Quan st qua knh xem du mi cht lnh bn trong ccte.
- Rt b du trong ccte
- Np du mi c lm nng ln 3540oC
- Khi hon tt m van x v cho my hot ng li, theo di
v kim tra
* Trng hp khng c my u chung
- Tt cp dch, dng my.
- ng van x v van ht.
- Qua l x du x b du v mi cht lnh.
- Np li du cho my lnh.
- M van x.
- Cho my hot ng tr li v t t m van ht.
- Sau khi m hon ton m khng c hin tng g th coi
nh x l xong.
Trong trng hp ny cng c th ht dch trong cacte my nn
ngp lng bng my nn nh khc bn ngoi.
***

424

Chng XII
Bo dng, sa cha v khc phc
s c h thng lnh
12.1 bo dng h thng lnh
12.1.1. Bo dng my nn
Vic bo dng my nn l cc k quan trng m bo cho h
thng hot ng c tt, bn, hiu sut lm vic cao nht, c bit
i vi cc my c cng sut ln.
My lnh d xy ra s c trong 3 thi k : Thi k ban u khi
mi chy th v thi k xy ra cc hao mn cc chi tit my.
a. C sau 6.000 gi th phi i tu my mt ln. D my t chy th
01 nm cng phi i tu 01 ln.
b. Cc my dng lu ngy , trc khi chy li phi tin hnh kim
tra.
Cng tc i tu v kim tra bao gm:
(1) - Kim tra kn v tnh trng ca cc van x van ht my nn.
(2) - Kim tra bn trong my nn, tnh trng du, cc chi tit my
c b hoen r, lau chi cc chi tit. Trong cc k i tu cn phi tho
cc chi tit, lau chi v thay du m.
- Kim tra du bn trong cacte qua ca quan st du. Nu thy c
bt kim loi mu vng, cn bn th phi kim tra nguyn nhn. C
nhiu nguyn nhn do bn trn ng ht, do mi mn cc chi tit
my
- Kim mc mi mn ca cc thit b nh trc khuu, cc m
kn, vng bc, pittng, vng gng, thanh truyn vv.. so vi kch thc
tiu chun. Mi chi tit yu cu mn ti a khc nhau. Khi mn
vt qa mc cho php th phi thay th ci mi.
(3) - Th tc ng ca cc thit b iu khin HP, OP, WP, LP v
b phn cp du
420

(4) - Lau chi v sinh b lc ht my nn.

i vi cc my nn lnh cc b lc bao gm: Lc ht my nn,
bb lc du kiu a v b lc tinh.
- i vi b lc ht: Kim tra xem li c b tc, b rch hay
khng. Sau s dng cc ho cht chuyn dng lau ra li lc.
- i vi b lc tinh cn kim tra xem b lc c xoay nh nhng
khng. Nu cn bn bm gia cc ming gt th s dng ming thp
mng nh dao lam gt cn bn. Sau chi sch bn trong. Sau
khi chi xong thi hi nn t trong ra lm sch b lc.
(5) - Kim tra h thng nc gii nhit.
(6) - V sinh bn trong m t: Trong qu trnh lm vic khng kh
c ht vo gii nhit cun dy m t v cun theo bi kh nhiu,
bi lu ngy tch t tr thnh lp cch nhit nh hng gii nhit
cun dy.
- Bo dng nh k : Theo quy nh c sau 72 n 100 gi lm
vic u tin phi tin hnh thay du my nn. Trong 5 ln u tin
phi tin hnh thay du hon ton, bng cch m np bn tho sch
du, dng gi sch thm ht du bn trong cc te, v sinh sch s v
chm du mi vo vi s lng y .
- Kim tra d phng : C sau 3 thng phi m v kim tra cc chi
tit quan trng ca my nh : xilanh, piston, tay quay thanh truyn,
clppe, npbt vv...
- Ph cn o nc lm mt : Nu trn o nc lm mt b ng cu
cn nhiu th phi tin hnh x b cn bng cch dng hn hp axit
clohidric 25% ngm 8 12 gi sau ra sch bng dung dch NaOH
10 15% v ra li bng nc sch.
- Tin hnh cn chnh v cng li dy ai ca mt khi thy lng.
Cng vic ny tin hnh kim tra hng tun.

421

12.1.2. Bo dng thit b ngng t

Tnh trng lm vic ca thit b ngng t nh hng nhiu n hiu
sut lm vic ca h thng, an ton, bn ca cc thit b.
Bo dng thit b ngng t bao gm cc cng vic chnh sau y:
- V sinh b mt trao i nhit.
- X du tch t bn trong thit b.
- Bo dng cn chnh bm qut gii nhit
- X kh khng ngng thit b ngng t.
- V sinh b nc, x cn.
- Kim tra thay th cc vi phun nc, cc tm chn nc (nu c)
- Sn sa bn ngoi
- Sa cha thay th thit b in, cc thit b an ton v iu khin
lin quan.

12.1.2.1. Bo dng bnh ngng

v sinh bnh ngng c th tin hnh v sinh bng th cng hoc
c th s dng ho cht v sinh.
Khi cu cn bm vo bn trong thnh lp dy, bm cht th nn s
dng ho cht ph cu cn. Ra bng dung dch NaCO3 m, sau
thi kh bng kh nn.
Trong trng hp cu cn d v sinh th c th tin hnh bng
phng php v sinh c hc. Khi tin hnh v sinh, phi tho cc np
bnh, dng que thp c qun vi lau chi bn trong ng ng. Cn
ch trong qu trnh v sinh khng c lm xy xc bn trong
ng ng, cc vt xc c th lm cho ng ng hoen r hoc tch
t bn d hn. c bit khi s dng ng ng th phi cng cn thn.
- V sinh thp gii nhit, thay nc mi.
- X du : Ni chung du t khi tch t trong bnh ngng m chy
theo ng lng v bnh cha nn thc t thng khng c.
- nh k x air v cn bn cc np bnh v pha ng nc gii
nhit.
- X kh khng ngng trong bnh ngng: Khi p sut trong bnh
khc vi p sut ngng t ca mi cht cng nhit th chng t
422

trong bnh c lt kh khng ngng. x khi khng ngng ta cho

nc tun hon nhiu ln qua bnh ngng ngng t ht gas cn
trong bnh ngng. Sau c lp bnh ngng bng cch ng van hi
vo v lng ra khi bnh ngng. Nu h thng c bnh x kh khng
ngng th ni thng bnh ngng vi bnh x kh khng ngng, sau
tin hnh lm mt v x kh khng ngng. Nu khng c thit b x
kh khng ngng th c th x trc tip.
- Bo dng bm gii nhit v qut gii nhit ca thp gii nhit.

12.1.2.2. Bo dng dn ngng t bay hi

- Khi dn ng trao i nhit ca dn ngng b bm bn c th lau
chi bng gi hoc dng ho cht nh trng hp bnh ngng. Cng
vic ny cn tin hnh thng xuyn. B mt cc ng trao i nhit
thng xuyn tip xc vi nc v khng kh nn tc n mn kh
nhanh. V vy thng cc ng c nhng km nng, khi v sinh cn
cn thn, khng c gy try xc, gy n mn cc b.
- Qu trnh lm vic ca dn ngng lm bay hi mt lng nc
ln, cn bn c tch t li b. Sau mt thi gian ngn nc trong
b rt bn. Nu tip tc s dng cc u phun s b tc hoc cn bn
bm trn b mt dn trao i nhit lm gim hiu qa ca chng. V
vy phi thng xuyn x cn bn trong b, cng vic ny c tin
hnh tu thuc cht lng ngun nc.
- V sinh v thay th vi phun : Kch thc cc l phun rt nh nn
rt d b tc bn, c bit khi cht lng ngun nc km. Khi mt s
mi phun b tc, mt s vng ca dn ngng khng c gii nhit
lm gim hiu qu trao i nhit r rt. V vy phi thng xuyn
kim tra, v sinh v thay th cc vi phun h hng
- nh k cn chnh cnh qut dn ngng m bo cn bng ng
tt nht.
- Bo dng cc bm, mt qut, thay du m.
- Kim tra thay th tm chn nc, nu khng qut b m chng
hng.

423

12.1.2.3. Dn ngng kiu ti

- c th ca dn ngng t kiu ti l cc dn trao i nhit
trn trong mi trng k nc thng xuyn nn cc loi ru thng
hay pht trin,. V vy dn thng b bm bn rt nhanh. Vic v sinh
dn trao i nhit tng i d dng. Trong trng hp ny cch tt
nht l s dng cc bn chi mm lau chi cn bn.
- Ngun nc s dng, c cht lng khng cao nn thng xuyn
x cn b cha nc.
- X du tn ng bn trong dn ngng.
- Bo dng bm nc tun hon, thay du m

12.1.2.4. Bo dng dn ngng t khng kh

- V sinh dn trao i nhit : Mt s dn trao i nhit khng kh
c b lc kh bng nha hoc st t pha trc. Trong trng hp ny
c th rt b lc ra lau chi v sinh bng chi hoc s dng nc.
i vi dn bnh thng : Dng chi mm qut sch bi bn bm
trn cc ng v cnh trao i nhit. Trong trng hp bi bn bm
nhiu v su bn trong c th dng kh nn hoc nc phun mnh vo
ra.
- Cn chnh cnh qut v bo dng m t qut
- Tin hnh x du trong dn ngng

12.1.3. Bo dng thit b bay hi

12.1.3.1. Bo dng dn bay hi khng kh

- X bng dn lnh : Khi bng bm trn dn lnh nhiu s lm tng

nhit tr ca dn lnh, dng khng kh i qua dn b tc, gim lu
lng gi, trong mt s trng hp lm tc cc cnh qut, m t qut
khng th quay lm chy m t.
V vy phi thng xuyn x bng dn lnh.
Trong 01 ngy ti thiu x 02 ln. Trong nhiu h thng c th
quan st dng in qut dn lnh tin hnh x bng. Ni chung khi
bng bm nhiu, dng khng kh b thu hp dng lm tng tr lc ko
424

theo dng in ca qut tng. Theo di dng in qut dn lnh c th

bit chng no x bng l hp l nht.
Qu trnh x bng chia ra lm 3 giai on :
+ Giai on 1 : Ht ht gas trong dn lnh
+ Giai on 2 : X bng dn lnh
+ Giai on 3 : Lm kh dn lnh
- Bo dng qut dn lnh.
- V sinh dn trao i nhit, cmun vy cn ngng h thng hon
ton, kh dn lnh v dng chi qut sch. Nu khng c cn
phi ra bng nc, h thng c x nc ngng bng nuc c th
dng v sinh dn.
- X du dn lnh v bnh thu hi du hoc x trc tip ra ngoi.
- V sinh mng thot nc dn lnh.
- Kim tra bo dng cc thit b o lng, iu khin.

12.1.3.2. Bo dng dn lnh xng c

i vi dn lnh xng c kh nng bm bn t v thng xuyn
ngp trong nc mui. Cc cng vic lin quan ti dn lnh xng c
bao gm:
- nh k x du tch t trong dn lnh. Do dung tch dn lnh
xng c rt ln nn kh nng tch t dn rt nhiu du. Khi du tch
dn lnh xng c hiu qu trao i nhit gim, qu trnh tun hon
mi cht b nh hng v c bit lm my thiu du nghim trng
nh hng nhiu ti ch bi trn.
- Bo dng b cnh khuy
ng thi vi qu trnh bo dng dn lnh xng c cn tin
hnh kim tra, lc nc bn trong b. Nu qu bn c th x b
thay nc mi. Trong qu trnh lm vic, nc c th chy trn t cc
khun ra b lm gim nng mui, nu nng nc mui
khng m bo cn b dung thm mui.

425

12.1.3.3. Bo dng bnh bay hi

Bnh bay hi t x ra hng hc, ngoi tr tnh trng tch t du
bn trong bnh. V vy i vi bnh bay hi cn lu thng xuyn
x du tn ng bn trong bnh. Trng hp s dng lm lnh nc,
c th xy ra tnh trng bm bn bn trong theo hng ng nc, do
cng cn phi v sinh, x cn trong trng hp .

12.1.4. Bo dng thp gii nhit

Nhim v ca thp gii nhit trong h thng lnh l lm ngui nc
gii nhit t bnh ngng. V sinh bo dng thp gii nhit nhm
nng cao hiu qu gii nhit bnh ngng.
Qu trnh bo dng bao gm cc cng vic ch yu sau:
- Kim tra hot ng ca cnh qut, mt, bm, dy ai, trc ria
phn phi nc.
- nh k v sinh li nha tn nc
- X cn bn y thp, v sinh, thay nc mi.
- Kim tra dng hot ng ca mt bm, qut, tnh trng lm vic
ca van phao. Bo dng bm qut gii nhit.

12.1.5. Bo dng bm
Bm trong h thng lnh gm :
- Bm nc gii nhit, bm nc x bng v bm nc lnh.
- Bm glycol v cc cht ti lnh khc.
- Bm mi cht lnh.
Tt c cc bm ny d s dng bm cc tc nhn khc nhau nhng v
nguyn l v cu to li hon ton tng t. V vy quy trnh bo
dng ca chng cng tng t nhau, c th l:
- Kim tra tnh trng lm vic, bc trc, m kn nc, x air cho
bm, kim tra khp ni truyn ng. Bi trn bc trc .
- Kim tra p sut trc sau bm m bo b lc khng b tc.
- Hon i chc nng ca cc bm d phng.
426

- Kim tra hiu chnh hoc thay th dy ai (nu c)

- Kim tra dng in v so snh vi bnh thng.

12.1.6. Bo dng qut

- Kim tra n , rung ng bt thng
- Kim tra cng dy ai, hiu chnh v thay th.
- Kim tra bc trc, v du m.
- V sinh cnh qut, trong trng hp cnh qut chy khng m cn
tin hnh sa cha cn bng ng tt nht.

12.2 Cc s c thng gp, nguyn

nhn v triu chng
Trong qu trnh vn hnh v s dng h thng lnh, chng ta bt
gp rt nhiu s c c th xy ra. Phn tch cc triu chng v nm
bt c nguyn nhn chng ta s c bin php hp l nht sa
cha.

12.2.1. M t my nn khng quay

Bng 12-1: Cc nguyn nhn v triu chng m t khng quay

Nguyn nhn
Triu chng
1. M t c s c : Chy, tip xc - Khng c tn hiu g
khng tt , khi ng t chy vv..
2. Dy ai qu cng
- M t ku nhng khng
chy c
3. Ti qu ln (p sut pha cao p
- nt v h p cao, dng ln)

427

4. in th thp
5. C cu c kh bn trong b hng
6. Ni dy vo m t sai
7. t cu ch, cng tc t hng,
t dy in
8. Cc cng tc HP, OP v OCR
ang trong tnh trng hot ng
9. Ni dy vo b iu khin sai
hoc tip im khng tt.
10. Cc cng tc OP tc ng : Do
ht du, p sut du thp, dch vo
carte nn p sut du khng ln
11. Cng tc HP tc ng
12. Cng tc LP tc ng :
13. Dng khi ng qu ln

- C ting ku
- C ting ku v rung bt
thng
Khng c phn ng g khi n
nt cng tc in t.
- nt in qua khi n nt, nhng
nh ra th b ngt
M t chy v sau dng
ngay
- nt - nt - nt -

12.2.2 p sut y qu cao

S c p sut cao l s c thng gp nht trn thc t . C rt
nhiu nguyn nhn gy nn p sut cao.
Bng 12-2: Cc nguyn nhn v triu chng p sut y cao

Nguyn nhn
1. Thiu nc gii nhit : Do bm
nh, do tc lc, do ng nc nh,
bm hng, ng ng bn, tc vi
phun, nc trong b vi.

Triu chng
- Nc nng
- Dng in bm gii nhit
cao.
- Thit b ngng t nng bt
thng
2. Qut thp gii nhit khng lm
- Nc trong thp nng
vic
- Dng in qut ch 0
3. B mt trao i nhit b bn, b - Nc ra khng nng
bm du
- Thit b ngng t nng bt
428

thng
4. Bnh cha nh, gas ngp mt - Gas ngp knh xem gas
phn thit b ngng t
bnh cha
- Phn di thit b ngng t
lnh, trn nng
5. Lt kh khng ngng
- Kim ng h rung mnh
- p sut ngng t cao bt
thng
6. Do nhit nc, khng kh - Nhit nc(khng kh )
gii nhit qu cao.
v ra cao
- Thit b ngng t nng bt
thng
7. Din tch thit b ngng t - Thit b ngng t nng
khng .
8. Np qu nhiu gas
- Phn di thit b ngng t
lnh, trn nng.
9 Nc gii nhit phn b khng - Nhit trong thit b ngng
u
t khng u

12.2.3 p sut y qu thp

Nu p sut ngng t thp do qu trnh gii nhit tt th rt tt.
Nhng nu do cc nguyn nhn khc th s lm nh hng n h
thng.
Bng 12-3: Cc nguyn nhn v triu chng p sut y thp

Nguyn nhn
1. ng dch hay ng ht b nghn
2. Nn m do m van tit lu to.
3. Thiu hoc mt mi cht lnh

Triu chng
ng dch c sng bm, ng
khng
Sng bm carte, np my
lnh
p sut ht thp, van tit lu

429

4. Ga x van ht, van y, vng

gng ca pittng van by-pass
5. My ang hot ng gim ti

pht ting ku x x
p sut ht cao
p sut ht cao

12.2.4 p sut ht cao

p sut ht cao c th lm cho my b qu ti hoc n gin l
khng th h nhit ca bung lnh xung thp.
Bng 12-4: Cc nguyn nhn v triu chng p sut ht cao

Nguyn nhn
1. Van tit lu m qu to, Chn
van c cng sut ln qu
2. Phu ti nhit ln
3. Ga x van ht, van y, vng
gng ca pittng van by-pass
4. ang ch gim ti

Triu chng
Sng bm carte do nn m
Dng in ln
p sut y nh, phng lnh
khng lnh
p sut y nh, phng lnh
khng lnh

12.2.5 p sut ht thp

Khi p sut ht thp h thng hot ng hiu qu rt thp, nhit
phng lnh khng m bo v vy nn trnh hot ng cc ch
ny .
Bng 12-5: Cc nguyn nhn v triu chng p sut ht thp

Nguyn nhn
1. Thiu mi cht lnh, van tit lu
nh hoc m qu nh.
2. Du ng trong dn lnh, tuyt

430

Triu chng
Nhit bung lnh cao hn
nhiu so vi nhit ht.
Ngp dch, sng bm cc

bm qu dy, bung lnh nhit

thp
3. ng knh ng trao i nhit
dn lnh, ng ht nh so vi chiu
di nn ma st ln, b lc ht my
nn bn, tc

te

12.2.6 C ting l pht ra t my nn

Bng 12-6: Cc nguyn nhn v triu chng khi c ting pht l t my nn

Nguyn nhn
1. C vt ri vo gia xi lanh v
piston. Van x ht, hng
2. Vng lt b m kn hng, bm
du hng
3. Ngp dch
4. Ngp du

Triu chng
m thanh pht ra lin tc
B m kn b qu nhit
Sng bm carte
m thanh x ln np my

12.2.7 Carte b qu nhit

Bng 12-7: Cc nguyn nhn v triu chng carte qu nhit

Nguyn nhn
1. T s nn cao do Pk cao, ph ti
nhit ln, ng gas ra b nghn,
van x gy
2. B gii nhit du hng, thiu
du, bm du hng lc du tc
431

Triu chng
Np my b qu nhit
Nhit du tng

3. Gii nhit my nn km hoc

khng m.
4. Cc c cu c kh (xi lanh,
piston) hng, try xc, mi mn.
B m kn hng

Np my hoc b m kn
nng

12.2.8 Du tiu th qu nhiu

Bng 12-8: Cc nguyn nhn v triu chng p du tiu th nhiu

Nguyn nhn
Triu chng
1. Ngp dch, du si ln nn ht i Sng bm carte
nhiu
2. Du chy do nhit cao
My , u y v thit b
ngng t nng
3. H thng tch du v thu hi du
km

12.2.9 Nhit bung lnh khng t

Bng 12-9: Cc nguyn nhn v triu chng nhit bung lnh khng t

Nguyn nhn
1. Cng sut lnh thiu: my nn,
dn ngng, bay hi nh
2. Cch nhit bung lnh khng tt
3. Ga x
4. Gii nhit cao p km
5. Ph ti qu ln
6. Vn hnh pha dn lnh khng
tt :
- Thiu gas , qu nhit ln
- Dn lnh nh
- Tuyt dn lnh nhiu, du ng
dn lnh, ng ht nh

432

Triu chng
p sut thp p khng xung
- nt - nt - nt - nt - p sut ht thp
- ng ht khng ng sng
- D xy ra ngp dch

7. Vn hnh dn ngng khng tt :

Thiu nc, dn ngng nh, dn b
bm bn, chm nhiu mi cht,
ng x nghn, bm du dn
ngng..
8. Cc c cu c kh bn trong
hng

- p sut ngng t cao

C ting ku bt thng, nhit

my cao, tiu th du ln.

12.2.10 Cc trc trc thng gp my nn

Bng 12-10: Cc trc trc ca my nn lnh v nguyn nhn

Cc trc trc
1. My nn v trc trc v
in
2. Cc s c v cc c cu
c kh

3. Khu chuyn ng trc

trc
4. My lm vic qu nng

5. m thanh ku to qu

6. Chn ng my nn ln

Nguyn nhn
M t trc trc, t dy, chy my,
khng cch in, ht du. Cc thit b
iu khin hay an ton hng, iu
chnh sai.
C cu chuyn ng hng, gy, lp
sai, dng vt t km, van h, du bi
trn km my khng chy c, b
cc bon ho do dng ln ln cc loi
du khc nhau.
Dy curoa t, gin nhiu, Puli mt
cn bng, Rnh hoc gc ca puli
khng ng, Trc m t v my nn
khng song song
p sut cao p cao, thiu nc gii
nhit, o nc b nghn, ng ng
gii nhit my nh, b nghn, chy b
phn chuyn ng , thiu du bi trn.
T s nn cao, cc vng lt b mn
hay lng, p sut du nh hay thiu
du bi trn, ngp dch, hng bn
trong c cu chuyn ng.
Bu lng bt my nn lng, Puli , m t

433

mt cn bng, trc khng song song,

dy ai lng, cng hng vi kt cu
xy dng.
7. Du tiu hao nhiu
Ho trn vi dch khi ngp dch, Vng
gng b mi mn, pttng v s mi b
xc
8. Du bi trn b bn
Nc vo carte, do mi mn v do cn
bn trn h thng, do du b xi ho,
do nhit cao du chy.
9. Du r ra b m kn,
Lp khng ng, mi mn
10. o nc v do ng vng lnh, khi my dng nc trong
o dng bng gy nt v o nc.

777

434

435

ph lc
Ph lc 1: Thng s tnh ton ngoi tri ca cc a
phng
TT
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25

a phng
Lai Chu
in Bin
Lao Cai
Sa Pa
Sn La
Mc Chu
Sng M
H Giang
Tuyn Quang
Cao Bng
Lng Sn
Thi Nguyn
Bc Kn
Bc Giang
Hng gai
Mng ci
Vnh Yn
Yn Bi
Vit Tr
Tam o
H Ni
Hi Dng
Hng Yn
Ph Lin
Hi Phng

Nhit , oC
Trung
Ma
bnh nm
h
23,1
37,7
22,0
36,9
22,8
37,8
15,3
28,2
21,0
35,6
18,5
31,8
22,4
36,8
22,6
37,6
23,0
37,1
21,5
37,2
21,3
35,7
23,0
37,2
22,0
37,2
23,3
37,6
22,9
36,2
22,5
35,2
23,6
37,4
22,7
37,2
23,3
37,5
18,0
30,8
23,4
37,2
23,5
36,6
23,3
37,4
23,0
36,7
23,5
37,0
433

Ma
ng
9,0
5,9
7,7
4,1
4,0
4,9
5,9
7,2
6,7
6,1
6,1
8,0
6,2
8,3
9,2
6,6
8,0
7,4
8,4
5,0
8,4
8,4
8,7
9,3
9,6

m, %
Ma Ma
h
ng
80
80
82
82
81
85
88
86
76
78
81
85
78
80
81
86
84
83
79
78
82
76
82
78
84
82
83
77
82
77
86
79
81
78
87
88
83
82
89
86
83
80
83
80
85
82
86
83
83
76

26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60

Thi Bnh
Sn Ty
Ho Bnh
Nam nh
Ninh Bnh
Nho Quan
Thanh Ho
Yn nh
Hi Xun
Vinh
Tng Dng
H Tnh
ng Hi
Qung Tr
Hu
Nng
Qung Ngi
Quy Nhn
Plycu
Bun M Thut
Tuy Ho
Nha Trang
Lin Khng
Bo Lc
Phan Thit
Phc Long
Lc Ninh
Vng Tu
Hip Ho
M Tho
Vnh Long
Sc Trng
Cn Th
Cn Sn
Rch Gi

23,2
23,2
23,2
23,5
23,5
23,4
23,6
23,5
23,1
23,9
23,7
23,9
24,4
25,0
25,2
25,6
25,8
26,7
21,7
23,4
26,5
26,5
21,0
21,3
26,6
26,2
26,0
25,8
27,7
27,9
26,6
6,8
26,7
27,1
27,3
434

37,2
37,6
38,6
37,4
37,0
38,1
37,5
37,1
38,4
38,0
39,5
37,5
38,2
37,1
37,3
37,7
37,8
37,9
32,2
36,0
37,0
36,6
31,9
31,6
34,9
36,6
36,2
35,1
36,6
36,8
34,7
35,9
37,3
32,9
35,4

9,6
8,5
7,2
9,0
9,9
7,7
10,1
9,1
8,5
9,7
8,8
11,3
12,1
13,3
13,1
14,
16,0
17,8
14,5
12,3
18,2
17,7
10,0
8,8
17,2
15,6
14,5
18,9
15,9
17,9
18,9
19,0
17,4
21,2
18,1

82
84
83
82
81
81
82
83
86
74
81
75
72
74
73
77
81
74
76
82
73
79
76
83
82
69
76
85
77
74
76
77
78
81
79

84
82
83
84
83
82
84
83
85
89
82
90
88
90
90
86
89
82
76
80
84
78
74
81
76
69
72
82
76
78
78
80
82
78
78

61
62
63
64

Ph Quc
C Mau
Hong Sa
TP. H
Minh

Ch

27,0
26,5
26,8
27,0

35,0
35,7
35,6
37,3

18,9
18,3
18,4
17,4

81
81
83
74

77
83
82
74

Ph lc 2 : Cc tnh cht nhit vt l ca khng kh kh

t,
C

Cp

3
KCal/KgK
Kg/cm

KCal/mh.
K

a.102
m2/h

.106
kG.S/m2

.106
m2/S

Pr

-50
-40
-30
-20
-10
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90

1,584
1,515
1,453
1,395
1,342
1,293
1,247
1,205
1,165
1,128
1,093
1,060
1,029
1,000
0,972

0,242
0,242
0,242
0,241
0,241
0,240
0,240
0,240
0,240
0,240
0,240
0,240
0,241
0,241
0,241

1,75
1,82
1,89
1,96
2,03
2,10
2,16
2,23
2,30
2,37
2,43
2,49
2,55
2,62
2,69

4,57
4,96
5,37
5,83
6,28
6,77
7,22
7,71
8,23
8,75
9,26
9,79
10,28
10,87
11,48

1,49
1,55
1,60
1,65
1,70
1,75
1,80
1,85
1,90
1,95
2,00
2,05
2,10
2,15
2,19

9,23
10,04
10,80
12,79
12,43
13,28
14,16
15,06
16,00
16,96
17,95
18,97
20,02
21,09
22,10

0,728
0,728
0,723
0,716
0,712
0,707
0,705
0,703
0,701
0,699
0,698
0,696
0,694
0,692
0,690

100
120
140
160
180
200
250
300
350
400
500

0,946
0,898
0,854
0,815
0,779
0,746
0,674
0,615
0,566
0,524
0,456

0,241
0,241
0,242
0,243
0,244
0,245
0,248
0,250
0,253
0,255
0,261

2,76
2,87
3,00
3,13
3,25
3,38
3,67
3,96
4,22
4,48
4,94

12,11
13,26
14,52
15,80
17,10
18,49
21,96
25,76
29,47
33,52
41,51

2,23
2,33
2,42
2,50
2,58
2,65
2,79
3,03
3,20
3,37
3,69

23,13
25,45
27,80
30,09
32,49
31,85
40,61
48,33
55,46
63,09
79,38

0,688
0,686
0,684
0,682
0,681
0,680
0,677
0,674
0,676
0,678
0,687

435

600
700
800
900
1000
1100
1200

0,404
0,362
0,329
0,301
0,277
0,257
0,239

0,266
0,271
0,276
0,280
0,283
0,286
0,289

5,35
5,77
6,17
6,56
6,94
7,31
7,87

49,78
58,82
67,95
77,84
88,53
99,45
113,94

3,99
4,26
4,52
4,76
5,00
5,22
5,45

96,89
115,40
134,80
155,10
177,10
199,30
223,70

0,699
0,706
0,713
0,717
0,719
0,722
0,724

Ph lc 3 : Cc tnh cht nhit vt l ca NH3 lng bo ho

t,
C
-77,9
-70
-60
-50
-40
-30
-20
-10
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
132,4
o

Cp
a.104 .104

2
Kg/m3 KCal/Kg.K KCal/m.h.K m /h kG.S/m2
1,032
0,663
0,473
725,3
0,473
6,295 0,483
1,036
713,8
0,475
6,374 0,388
1,044
702,0
0,475
6,426 0,330
1,053
690,0
6,481 0,291
0,474
1,060
677,7
6,527 0,260
0,472
1,067
665,0
0,468
6,534 0,237
1,077
652,0
1,087
6,519 0,210
0,462
638,6
1,098
6,432 0,191
0,451
624,7
1,110
6,316 0,172
0,438
610,3
1,125
6,190 0,155
0,425
595,2
1,146
5,982 0,140
0,408
579,5
5,779 0,128
1,170
0,391
562,8
5,513 0,116
1,199
0,372
544,0
5,276 0,105
1,230
0,353
524,8
1,270
0,094
504,2
1,321
0,084
481,6
0,075
456,3
1,481
0,065
242,0
0,027

436

.106 .104 .104 Pr

m2/S kG/m 1/
58,2
0,653 56,0 15,6 3,73
0,533 52,4 16,1 3,01
0,461 49,1 16,9 2,58
0,414 45,7 17,7 2,30
0,376 42,5 18,3 2,07
0,342 39,2 19,3 1,88
0,316 36,0 20,2 1,74
0,293 33,0 21,1 1,64
0,270 29,9 22,5 1,54
0,249 26,9 23,9 1,45
0,230 23,9 25,7 1,38
0,216 21,0 27,9 1,34
0,202 18,1 30,3 1,32
0,189 15,2 33,2 1,29
0,176
36,8
0,163
42,3
0,153
0,140
0,109
-

Ph lc 4 : Cc tnh cht nhit vt l ca NH3 hi bo ho

t,
C

-70
-60
-50
-40
-30
-20
-10
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
110
120
130
132,4

Cp
.102

Kg/m3 KCal/Kg.K KCal/m.h.K

a.102
m2/h

.106
kG.S/m2

.106
m2/S

Pr

0,121
0,213
0,381
0,645
1,038
1,604
2,390
3,452
4,859
6,694
9,034
12,005
15,75
20,35
26,36
33,90
43,60
56,10
-

12,64
7,17
4,32
2,71
1,78
1,20
0,85
0,61
0,45
0,33
0,25
0,20
-

0,714
0,748
0,780
0,816
0,852
0,886
0,928
0,975
1,010
1,065
1,153
1,199
1,332
1,522
1,747
2,073
2,662

63,12
34,46
20,07
12,41
8,04
5,42
3,81
2,77
2,04
1,56
1,28
0,98
0,83
0,73
0,65
0,60
0,11

0,93
1,01
1,04
1,07
1,10
1,14
1,18
1,21
1,25
1,34
1,40
1,50
-

0,51
0,52
0,54
0,57
0,59
0,62
0,65
0,69
0,73
0,79
0,85
0,92
1,00
1,10
1,29
1,36
1,52
1,74
2,01
2,53
-

1,30
1,37
1,44
1,51
1,51
1,69
1,78
1,90
2,04
2,19
2,36
2,57
2,88
-

Ph lc 6 : Cc tnh cht nhit vt l ca R22 lng bo ho

t,
C
-70
-60
o

Kg/m3
1489
1465

Cp

KCal/Kg.K

KCal/m.h.K

0,227
0,235

0,107
0,103

a.104 .104
m2/h kG.S/m2
3,16 0,661
3,00 0,484

437

.106
m2/S
0,434
0,323

.104
kG/m
23,5
21,9

.104
1/
15,69
16,91

Pr
3,94
3,88

-50
-40
-30
-20
-10
0
10
20
30
40
50
60
70
80

1439
1411
1382
1350
1318
1285
1249
1213
1176
1132
1084
1032
969
895

0,243
0,250
0,258
0,266
0,274
0,282
0,290
0,298
0,305
0,313
0,321
0,328
0,336
0,344

0,100
0,096
0,093
0,089
0,086
0,082
0,078
0,075
0,071
0,068
0,064
0,061
0,059
0,054

2,86
2,71
2,60
2,48
2,38
2,26
2,16
2,08
1,98
1,91
1,84
1,80
1,77
1,75

0,404
0,358
0,326
0,301
0,282
0,268
0,254
0,243
0,234
0,226
0,217
0,212
0,205
02,00

0,275
0,249
0,232
0,218
0,210
0,204
0,199
0,197
0,196
0,196
0,196
0,202
0,208
0,219

20,5
18,8
17,2
15,5
13,9
12,25
10,60
9,19
7,74
6,14
4,76
3,44
2,17
1,14

19,50
19,84
20,82
23,74
24,52
29,72
29,53
30,51
33,70
39,95
45,50
54,60
68,83
95,71

3,46
3,31
3,20
3,17
3,18
3,25
3,32
3,41
3,55
3,67
3,78
3,92
4,11
4,41

Ph lc 7 : Cc tnh cht nhit vt l ca R22 hi bo ho

t,
Cp
a.103
.106

2
C Kg/m3 KCal/Kg.K KCal/m.h.K m /h kG.S/m2
-100 0,120
0,120
0,0060
418,7
0,78
-80 0,563
0,124
0,0068
96,73
0,88
-60 1,869
0,129
0,0073
30,33
0,98
-50 3,096
0,132
0,0076
18,44
1,02
-40 4,878
0,136
0,0080
12,06
1,07
-30 7,407
0,140
0,0083
7,96
1,11
-20 10,76
0,144
0,0086
5,55
1,14
-10 15,29
0,148
0,0089
3,95
1,19
0
21,23
0,153
0,0092
2,83
1,22
10
28,90
0,160
0,0095
2,04
1,25
20
38,76
0,169
0,0098
1,49
1,30
30
51,55
0,180
0,0101
1,09
1,33
40
67,57
0,192
0,0104
0,80
1,37
50
88,50
0,205
60
111,5
0,0110
1,42
o

438

.106
m2/S
63,8
15,3
5,14
3,23
2,15
1,47
1,04
0,763
0,563
0,424
0,329
0,253
0,199
0,125

Pr
0,55
0,57
0,61
0,63
0,64
0,66
0,67
0,70
0,72
0,75
0,79
0,84
0,90
-

Ph lc 8 : Cc tnh cht nhit vt l ca nc

t,

o
C Kg/m3

Cp

.102

KCal/Kg.K KCal/m.h.K

a.104 .106 .106 .104 .104

m2/h kG.S/m m2/S kG/m 1/

Pr

0
10
20
30
40

999,9
999,7
998,2
995,7
992,2

1,006
1,001
0,999
0,997
0,997

47,74
49,4
51,5
53,1
54,5

4,71
4,94
5,16
5,35
5,51

182,3
133,1
102,4
81,7
66,6

1,789
1,306
1,006
0,805
0,659

77,1
75,6
74,1
72,6
71,0

0,63 13,67
0,70 9,52
1,82 7,02
3,21 5,42
3,87 4,31

50
60
70
80
90

988,1
983,2
977,8
971,8
965,3

0,997
0,998
1,000
1,002
1,005

55,7
56,7
57,4
58,0
58,5

5,65
5,78
5,87
5,96
6,03

56,0
47,9
41,4
36,2
32,1

0,556
0,478
0,415
0,365
0,326

69,0
67,5
65,6
63,8
61,9

4,49
5,11
5,70
6,32
6,95

3,54
2,98
2,55
2,21
1,95

100
110
120
130
140

958,4
951,0
943,1
934,8
926,1

1,008
1,011
1,015
1,019
1,024

58,7
58,9
59,0
59,0
58,9

6,08
6,13
6,16
6,19
6,21

28,8
26,4
24,2
22,2
20,5

0,295
0,272
0,252
0,233
0,217

60,0
58,0
55,9
53,9
51,7

7,52
8,08
8,64
9,19
9,72

1,75
1,60
1,47
1,36
1,26

150
160
170
180
190

917,0
907,4
897,3
886,9
876,0

1,030
1,038
1,046
1,055
1,065

58,8
58,7
58,4
58,0
57,6

6,22
6,23
6,22
6,20
6,17

19,0
17,7
16,6
15,6
14,7

0,203
0,191
0,181
0,173
0,165

49,6
47,5
45,2
43,1
40,8

10,3
10,7
11,3
11,9
12,6

1,17
1,10
1,05
1,00
0,96

200
210
220
230
240

863,0
852,8
840,3
827,3
813,6

1,076
1,088
1,102
1,118
1,136

57,0
56,3
55,5
54,8
54,0

6,14
6,07
5,99
5,92
5,84

13,9
13,3
12,7
12,2
11,7

0,158
0,153
0,148
0,145
0,141

38,4
36,1
33,8
31,6
29,1

13,3
14,1
14,8
15,9
16,8

0,93
0,91
0,89
0,88
0,87

439

250
260
270
280
290

799,0
784,0
767,9
750,7
732,3

1,157
1,182
1,211
1,249
1,310

53,1
52,0
50,7
49,4
48,0

5,74
5,61
5,45
5,27
5,00

11,2
10,8
10,4
10,0
9,6

0,137
0,135
0,133
0,131
0,129

26,7
24,2
21,9
19,5
17,2

18,1
19,7
21,6
23,7
26,2

0,86
0,87
0,88
0,90
0,93

300
310
320
330
340

712,5
691,1
667,1
640,2
610,1

1,370
1,450
1,570
1,730
1,950

46,4
45,0
43,5
41,6
39,3

4,75
4,49
4,15
3,76
3,30

9,3
9,0
8,7
8,3
7,9

0,128
0,128
0,128
0,127
0,127

14,7
12,3
10,0
7,82
5,78

29,2
32,9
38,2
43,3
53,4

0,97
1,03
1,11
1,22
1,39

350 574,4
360 528,0
370 450,5

2,270
3,340
9,630

37,0
34,0
29,0

2,84
1,93
0,67

7,4
6,8
5,8

0,126 3,89 66,8 1,60

0,126 2,06 109,0 2,35
0,126 0,48 264,0 6,79

Ph lc 9 : Cc tnh cht nhit vt l ca dung dch mui

NaCl

%
7

t,
o
C
-4,4

Kg/m3
1050

t, oC

11

-7,5

1030

20
10
0
-5
-7,5

0,883
0,880
0,878
0,877
0,877

0,510
0,490
0,478
0,472
0,469

5,33
5,15
5,03
4,98
4,96

13,6

-9,8

1100

20
10
0
-5

0,862
0,860
0,857
0,856

0,510
0,488
0,476
0,470

5,40
5,15
5,07
5,00

20
10
0
-4

a.104
.104
KCal/Kg.K KCal/m.h.K m2/h kG.S/m2
0,918
0,510
5,31
1,10
0,916
0,495
5,16
1,44
0,914
0,481
5,02
1,91
0,912
0,478
5,00
2,20

.106
m2/S
1,03
1,34
1,78
2,06

6,9
9,4
12,7
14,8

1,17
1,55
2,06
2,49
2,70

1,06
1,41
1,87
2,26
2,45

7,2
9,9
13,4
16,4
17,8

1,25
1,65
2,19
2,66

1,12
1,47
1,95
2,37

7,4
10,3
13,9
17,1

440

Pr

-9,8

0,855

0,464

4,94

3,50

3,13

22,9

16,2 -12,2

1120

20
10
-5
-10
-12,2

0,844
0,842
0,838
0,837
0,836

0,493
0,489
0,468
0,460
0,458

5,21
5,18
5,00
4,93
4,90

1,34
1,76
2,89
3,56
4,30

1,20
1,57
2,58
3,18
3,84

8,3
10,9
18,6
23,2
28,3

18,8 -15,1

1140

20
10
0
-5
-10
-15

0,827
0,825
0,822
0,820
0,819
0,818

0,500
0,487
0,473
0,466
0,458
0,451

5,32
5,17
5,05
5,00
4,92
4,86

1,46
1,89
2,61
3,18
3,95
4,87

1,26
1,63
2,25
2,74
3,40
4,19

8,5
11,4
16,1
19,8
24,8
31,0

21,2 -18,2

1160

20
10
0
-5
-10
-15
-18

0,811
0,808
0,806
0,804
0,803
0,802
0,802

0,498
0,484
0,470
0,463
0,456
0,449
0,445

5,27
5,17
5,03
4,96
4,90
4,85
4,80

1,53
2,05
2,88
3,51
4,39
5,38
6,20

1,33
1,73
2,44
2,96
3,70
4,55
5,24

9,1
12,1
17,5
21,5
27,1
33,9
39,4

23,1 -21,2

1175
20
10
0
-5
-10
-15
-21

0,799
0,796
0,794
0,793
0,791
0,790
0,789

0,486
0,472
0,468
0,461
0,454
0,447
0,442

5,30
5,05
5,02
4,95
4,89
4,83
4,77

1,70
2,20
3,10
3,82
4,80
5,86
7,90

1,42
1,84
2,59
3,20
4,02
4,90
6,60

9,6
13,1
18,6
23,3
29,5
36,5
50,0

Ph lc 10 : Cc tnh cht nhit vt l ca dung dch mui

CaCl2

%
9,4

t,
C
-5,2
o

t, oC
C

3
KCal/Kg.K KCal/m.h.K
Kg/m
1080 20
0,870
0,502
10
0,868
0,490

441

a.104
.104
.106
2
2
m /h kG.S/m m2/S
5,35
1,26
1,15
5,23
1,58
1,44

Pr
7,8
9,9

0
-5

0,866
0,860

0,478
0,472

5,11
5,08

2,20
2,60

2,00
2,36

14,1
16,7

14,7

-10,2

1130

10
20
0
-5
-10

0,803
0,800
0,795
0,792
0,790

0,495
0,484
0,472
0,466
0,459

5,46
5,35
5,26
5,20
5,15

1,52
1,90
2,61
3,10
4,14

1,32
1,64
2,27
2,70
3,60

8,7
11,0
15,6
18,7
25,3

18,9

-15,7

1170

20
10
0
-5
-10
-15

0,752
0,750
0,747
0,740
0,737
0,732

0,492
0,480
0,468
0,462
0,455
0,450

5,60
5,47
5,37
5,34
5,29
5,28

1,84
2,28
3,05
3,50
4,76
6,27

1,54
1,91
2,56
2,94
4,00
5,27

9,9
12,6
17,2
19,8
27,3
35,9

20,9

-19,2

1190

20
10
0
-5
-10
-15

0,735
0,730
0,727
0,720
0,720
0,720

0,489
0,477
0,466
0,460
0,453
0,448

5,59
5,50
5,38
5,38
5,30
5,23

2,04
2,50
3,34
3,90
5,17
6,72

1,68
2,06
2,76
3,22
4,25
5,53

10,9
13,4
18,5
21,5
28,9
38,2

23,8

-25,7

1220

20
10
0
-5
-10
-15
-20
-25

0,710
0,705
0,700
0,695
0,695
0,695
0,690
0,690

0,486
0,474
0,463
0,456
0,450
0,445
0,439
0,433

5,62
5,50
5,43
5,38
5,32
5,27
5,20
5,15

2,40
2,93
3,89
4,50
6,04
7,70
9,66
11,80

1,94
2,35
3,13
3,63
4,87
6,20
7,77
9,48

12,5
15,4
20,8
24,4
33,0
42,5
53,8
66,5

25,7

-31,2

1240
20
10
0
-10
-15
-20
-25
-30

0,690
0,690
0,685
0,680
0,680
0,670
0,670
0,660

0,483
0,471
0,460
0,448
0,442
0,437
0,431
0,425

5,66
5,50
5,43
5,32
5,25
5,26
5,20
5,21

2,68
3,28
4,34
6,81
8,53
10,77
13,16
15,10

2,12
2,51
3,43
5,40
6,75
8,52
10,40
12,00

13,5
16,5
22,7
36,6
46,3
58,5
72,0
83,0

20

0,680

0,480

5,63

2,99

2,33

14,9

27,5

-38,6

1260

442

10
0
-10
-20
-25
-30
-35

0,675
0,671
0,665
0,660
0,655
0,655
0,650

0,469
0,457
0,446
0,435
0,429
0,423
0,418

5,50
5,41
5,33
5,24
5,20
5,12
5,12

3,68
4,99
7,67
12,1
15,0
17,5
22,0

2,87 18,8
3,81 25,3
5,97 40,3
9,45 65,0
11,70 80,7
13,60 95,5
17,10 120,0

28,5

20
0
-10
-20
-25
-30
-35
-40

0,670
0,664
0,660
0,650
0,650
0,645
0,645
0,640

0,479
0,455
0,445
0,434
0,428
0,422
0,416
0,411

5,62
5,40
5,31
5,25
5,18
5,16
5,10
5,07

3,20
5,22
8,18
12,9
16,3
19,2
25,0
31,0

2,47
4,02
6,32
10,0
12,6
14,9
19,3
24,0

15,8
26,7
42,7
68,8
87,5
103,5
136,5
171,0

29,4

20
0
-10
-20
-30
-35
-40
-45
-50

0,670
0,658
0,650
0,640
0,635
0,630
0,630
0,625
0,625

0,477
0,454
0,444
0,433
0,421
0,415
0,410
0,404
0,399

5,57
5,40
5,35
5,28
5,19
5,15
5,10
5,06
4,68

3,4
5,6
8,8
14,1
21,7
26,0
33,0
41,0
50,0

2,65
4,30
6,75
10,8
16,6
19,9
25,3
31,4
38,3

17,2
28,7
45,4
73,4
115,0
139,0
179,0
223,0
295,0

29,9

20
0
-10
-20
-30
-35
-40
-45
-50
-55

0,665
0,654
0,645
0,640
0,635
0,630
0,630
0,625
0,625
0,620

0,476
0,454
0,443
0,432
0,420
0,415
0,409
0,404
0,398
0,392

5,58
5,40
5,34
5,25
5,16
5,10
5,06
5,02
4,96
4,91

3,53
5,80
9,22
14,7
23,0
29,0
36,0
44,0
52,0
66,0

2,75
4,43
7,04
11,23
17,6
22,1
27,5
33,5
39,7
50,2

17,8
29,5
47,5
77,0
123,0
156,5
196,0
240,0
290,0
368,0

443

Ph lc 11 : Cc tnh cht nhit vt l ca vt liu

Vt liu

- Nhm l
- Nhm l c dng ht
- Aming
+ Loi tm
+ Loi si
- Bakelit aming

-Tm lp ximng amian

- Nha ng
- Keo

- Sn bakelit
- B tng
- B tng kh
B tng thch cao bng
+ X l luyn kim
+ X than
- B tng xp
- Bng

- Pht
+ Loi giy
+ Loi vi
- Cao su tm lu ho
- Thch cao

t,
Cp

3 KCal/m.h.K
KCal/Kg.K
C
Kg/m
vt liu xy dng v cch nhit
50
20
0,04
20
160
0,25
0,20
o

a.103
m2/h

m
%

18,5

30
50
20
20
20
20
20
-196
-80
-30
0
20
50
20
20
-

770
470
156
210
293
363
1800
2110
90
90
90
90
90
90
1400
2300
600

0,10
0,095
0,061
0,074
0,093
0,106
0,30
0,60
0,0108
0,016
0,018
0,020
0,023
0,025
0,25
1,10
0,10

0,195
0,195
0,280
0,280
0,280
0,280
0,50
0,126
0,18
0,20
0,218
0,231
0,246
0,27
-

0,712
1,04
13,96
12,47
11,32
10,12
0,57
8,52
10,2
10,0
10,2
11,0
11,2
1,77
-

90
25
-14
50
9
-78
-196

1000
1300
400
360
520
50
50
50
50

0,32
0,48
0,108
0,082
0,22
0,055
0,046
0,037
0,023

0,19
0,19
0,20
0,19
0,33
0,437
0,401
0,331
0,211

16,8
19,4
13,8
12,2
12,9
25,4
23,0
22,7
21,9

1,5
1,5
77,5
-

30
50

300
330
400

0,050
0,045
0,078

444

+ Thch cao c n
cht hu c
- t st chu la
- Si

700

0,20

0,25

11,4

450
20

1845
1840

0,89
0,31

0,26
-

1,855
-

Cp

m
%

Ph lc 11 : (Tip theo)
Vt liu
- t
+ t st
+ t st Cambri
+ t ct mn
+ t ct chy
+ t st bng tch
+ t pha ct
- G
+ H tp
+ G si th ngang
+ G si th dc
+ G thng th ngang
+ G thng th dc
+ Mn ca
+ Dm bo
+ Tm lm t dm bo
- t
+ t m

t,
C

Kg/m3

KCal/m.h.K

KCal/Kg.K

a.103
m2/h

18
18
-25
18
10
-14
16
0
-25
17
18
-16
17
18
-20
24
-10
-14

2160
1500
2160
1280
2000
2000
2000
1430
2000
1500
2200
2200
1270
2020
2020
1900
2060
2060

1,19
0,16
1,64
0,26
1,15
0,95
1,93
0,16
2,50
0,19
1,29
2,30
0,13
1,17
1,46
0,68
1,13
0,96

0,31
0,17
0,22
0,23
0,33
0,27
0,37
0,16
0,24
0,19
0,40
0,27
0,16
0,46
0,28
0,15
0,21
0,08

17,70
6,4
33,6
8,74
17,4
17,5
26,2
7,1
54,1
6,8
14,7
39,0
6,3
12,6
25,8
24,0
26,1
26,0

17,5
0,0
17,5
0,0
12,8
12,8
25,0
0,24
25,0
0,0
35,0
35,0
0,0
35,0
35,0
0,0
7,4
7,4

30
20
20
20
20
20
25
-

128
800
800
448
448
200
150
150
250
600

0,045
0,178
0,312
0,092
0,220
0,600
0,007
0,050
0,065
0,140

0,42
0,66
0,60
0,60
0,60

0,53
7,46
5,60
4,3
3,

11,4
-

1700

0,565

0,48

0,693

445

+ t kh
- Than
- Tm ci
- Cc tng
+ Loi m
+ Gn sng

20
-

1500
1400
400

0,119
0,16
0,12

0,312
0,35

0,37
8,6

150
-

0,055
0,055

0,35
-

10,5
-

Ph lc 11 : (Tip theo)
Vt liu
+ Loi thng
+ Loi p cht
+ Cao su tng hp
- Thch anh tinh th
+ Loi trc ngang
+ Loi trc dc
- Keramzit thnh ng
- Gch
+ Gch cch nhit
+ Gch cacborundum
+ Gch xy dng
- Clinke
- Da
- Than cc loi bt
- M hng
- Nc
- Vi du
- Ma nh 85% (bt)
- Phn
- Bng khong

KCal/m.h.K

KCal/Kg.K

a.103
m2/h

700
1000
1600

0,150
0,200
0,184

0,35
0,35
0,373

6,1
5,7
3,1

m
%
-

2500280
0
1400

6,2
11,7
0,45

0,2
0,20

12,0
26,1

0,162
0,34
0,29
0,54
0,21
0,200
0,192
0,174
0,162
0,142
0,082
0,250
0,180

0,60
0,41
0,125
3,89
1,91
22,1
22,0
21,8
20,9
19,7
17,1
5,8
12,9

t,
C

Kg/m3

0
0
-

100
20
30
30
100
40
0
20
100
50
100
50
0
-30
-80
-196
25
- Bng khong tm bitum
- Tm bng khong nn

550
0,12
1000
0,97
8001500 0,20,25
1400
0,14
1000
0,137
449
0,164
190
0,027
920
1,935
1180
0,16
216
0,058
2000
0,80
0,045
100
0,042
100
0,038
100
0,034
100
0,028
100
0,014
100
0,060
390
0,100
400

446

Cp

cht
- Vi khong
- Mt xp

-50
20
0
-30
-80
-196
90
65

- Cm thch
- Lp cu l hi

200
20
20
20
20
20
2700
-

0,04
0,035
0,033
0,030
0,025
0,012
1,12
1,132,7

0,220
0,338
0,322
0,302
0,260
0,138
0,10
-

0,91
51,2
51,0
50,0
48,0
42,8
4,15
-

Ph lc 11 : (Tip theo)
Vt liu

t,
C
20
o

- Paraphin
- Giy nha chng
thm
- Ct
+ Ct kh
20
+ Ct m
20
- Nha
+ Polystyrol
20
+ Polyclovinyl
20
- Xi mng pooclan
30
- Li-e (bn, in)
+ Loi ht
20
+ Loi tm
30
- Cao su
0
- Giy du
- phin
100
- Mica
- Tuyt
- Thu tinh
- Bng thu tinh
- Si thu tinh

20
0
50
0
-30
-80

Kg/m3
920
600

KCal/m.h.K
0,23
0,15

Cp
KCal/Kg.K
0,35

a.103
m2/h
7,1

m
%
-

1500
1650

0,28
0,97

0,19
0,50

9,85
1,77

33
50
1900

0,035
0,037
0,26

0,28
0,28
0,27

34,4
26,7
0,506

45
190
1200
600
2800
290
290
560
2500
200
50
50
50
50

0,033
0,036
0,14
0,15
1,28
0,5
0,5
0,4
0,64
0,032
0,041
0,035
0,032
0,026

0,45
0,33
0,35
0,21
0,21
0,50
0,16
0,16
0,222
0,206
0,192
0,170

0,42
0,353
0,71
8,2
8,20
1,43
1,6
1,0
36,9
34,0
33,1
30,4

447

- Tm than bn
- G dn
- s
- Tm cch in
si php
- Xlul
- Seltec

196
50
0
95
105
5
20

50

0,013

0,104

25,1

220
600
2400
2400

0,055
0,13
0,89
1,69

0,6
0,26
-

3,61
1,43
-

240

0,042

30
20

1400
215

0,18
0,04

Ph lc 11 : (Tip theo)
Vt liu
- Sevlin
- Vi b xy dng
- X ht
- Bng x

- Va
- bnt
Kim loi
- Nhm
- ng thanh
- ng thau
- ng
- Niken
- Thic
- Thu ngn
- Ch
- Bc
- Thp
- Km

t,
C
14
20
40
100
170
320
490
20
20

Kg/m3
260
150
574
100
200
250
300
300
300
1680
1200

KCal/m.h.K
0,047
0,05
0,114
0,04
0,055
0,06
0,071
0,081
0,092
0,67
0,14

Cp
KCal/Kg.K
0,40
0,45
0,205
0,177
0,200
0,20
0,20
0,22
0,34

a.103
m2/h
7,4
9,7
22,4
5,8
11,4
13,5
14,0
3,43

m
%
-

0
20
0
0
20
0
0
0
0
20
20

2670
8000
8600
8800
900
7230
13600
11400
10500
7900
7000

175
55
73,5
330
50
55
6,8
30
394
39
100

0,22
0,091
0,090
0,091
0,11
0,054
0,033
0,031
0,056
0,011
0,094

328
75
95
412
50,5
141
15,3
85
670
45
152

448

- Gang

20

7220

54

0,120

62,5

Ph lc 12: Tnh cht ca khng kh kh b=760mmHg

t
o
C
-50
-40
-30
-20
-10
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
120
140
160
180
200
250
300
350
400
500
600

kg/m3
1,584
1,515
1,453
1,395
1,342
1,293
1,247
1,205
1,165
1,128
1,093
1,060
1,029
1,000
0,972
0,946
0,898
0,854
0,815
0,779
0,746
0,674
0,615
0,566
0,524
0,456
0,404

Cp
kJ/kg.oC
1,013
1,013
1,013
1,009
1,009
1,005
1,005
1,005
1,005
1,005
1,005
1,005
1,009
1,009
1,009
1,009
1,009
1,013
1,017
1,022
1,026
1,038
1,047
1,059
1,068
1,093
1,114

.102
W/m.oC
2,04
2,12
2,20
2,28
2,36
2,44
2,51
2,59
2,67
2,76
2,83
1,90
2,96
3,05
3,13
3,21
3,34
3,49
3,64
3,78
3,93
4,27
4,60
4,91
5,21
5,74
6,22
449

a.106
m2/s
12,7
13,8
14,9
16,2
17,4
18,8
20,0
21,4
22,9
24,3
25,7
27,2
28,6
30,2
31,9
33,6
36,8
40,3
43,9
47,5
51,4
61,0
71,6
81,9
93,1
115,3
138,3

.106
m2/s
14,6
15,2
15,7
16,2
16,7
17,2
17,6
18,1
18,6
19,1
19,6
20,1
20,6
21,1
21,5
21,9
22,8
23,7
24,5
25,3
26,0
27,4
29,7
31,4
33,0
36,2
39,1

.106
m2/s
9,23
10,04
10,80
11,79
12,43
13,28
14,16
15,06
16,00
16,96
17,95
18,97
20,02
21,09
22,10
23,13
25,45
27,80
30,09
32,49
34,85
40,61
48,33
55,46
63,09
79,38
96,89

Pr
0,728
0,728
0,723
0,716
0,712
0,707
0,705
0,703
0,701
0,699
0,698
0,696
0,694
0,692
0,690
0,688
0,686
0,684
0,682
0,681
0,680
0,677
0,674
0,676
0,678
0,687
0,699

700
800
900
1000
1100
1200

0,362
0,329
0,301
0,277
0,257
0,239

1,135
1,156
1,172
1,185
1,197
1,210

6,71
7,18
7,63
8,07
8,50
9,15

163,4
188,8
216,2
245,9
276,2
316,5

41,8
44,3
46,7
49,0
51,2
53,5

115,4
134,8
155,1
177,1
199,3
233,7

Bng chuyn i n v
1. p sut

1 psi = 6,89476 kPa = 6894,76 N/m2

1 in Hg = 3,38639 kPa
1 in H2O = 0,24908 kPa
1 ft H2O = 2,98896 kPa
1 tonf/in2 = 15,4443 MPa
1 bar = 105 N/m2 = 105 Pa
1 at = 0,9807 Bar = 735,5 mmHg = 10 mH2O
1 kgf/cm2 = 1 at = 98,0665 kPa = 104 mmAq
1 mm Hg = 1 torr = 133,322 Pa
1 mmH2O = 9,80665 Pa
1 mmAq = 1 kgf/m2 = 9,807 N/m2

2. Nhit :
5
5
t o C = T o K 273,15 = [t o F 32] = T o R 273,15
9
9

3. Khi lng ring

1 lb/in3 = 27,68 g/cm3
1 lb/ft3 = 16,019 kg/m3
1 kg/m3 = 0,06243 lb/ft3
4. Gia tc
1 ft/s2 = 0,3048 m/s2
1 m/s2 = 3,2835 ft/s2
5. Lu lng th tch
1 cfm = 4,71947.10-4 m3/s = 1,699 m3/h
1 m3/h = 0,588578 cfm
6. Chiu di
450

0,706
0,713
0,717
0,719
0,722
0,724

1 in = 25,4 mm
1 ft = 12 in = 304,8 mm = 0,333 yard
1 yard = 0,9144 m
1 mile = 1,609344 km = 5280 ft
1 m = 3,2808 ft
7. Din tch

1 m2 = 10,7639 ft2 = 1550 in2

1 are = 100 m2
1 hectare = 104 m2
1 ft2 = 144 in2 = 929 cm2
1 in2 = 645,16 mm2

8. Th tch

1 Gal (US) = 3,7854 Lt = 0,13368 ft3

1 in3 = 16,387 cm3
1 ft3 = 0,0283168 m3
1 m3 = 35,3147 ft3
1 cm2 = 0,061024 in3
9. Khi lng
1 oz = 28,3495 g
1 lb = 0,45359237 kg = 16 oz
1 quital = 100 kg
1 Ton = 1016,05 kg
1 kg = 2,2046 lb
1 g = 15,432 grains
10. Cng sut
1 HP = 0,7457 kW
1 W = 1 J/s
1 Ton lanh (US) = 12.000 Btu/h = 3,5169 kW
1 Tonlanh (Japan) = 13.175 Btu/h = 3,86 kW
11. Nng lng
1 kWh = 3600 kJ = 3412 Btu
1 kCal = 4,187 kJ
1 Btu = 1,05506 kJ = 0,25198 kCal
1 Cal = 3,968 Btu
1 ft.lbf = 1,35582 J
1 Therm = 105,506 MJ
451

1 kJ = 1 kW.s
12. Tc :
1 fpm = 0,00508 m/s
1 fps = 0,3048 m/s
1 m/s = 196,85 fpm
13. Lc
1 lbf = 4,44822 N
1 tonf = 9,964 kN
1 kip = 4,44822 kN
1 kgf = 1 kp = 9,80665 N

452

 th lgp-i ca R12

451

 th lgp-i ca R134a

452

 th lgp-i ca R22

453

 th lgp-i ca NH3

454

 th lgp-i ca R401A

455

 th lgp-i ca R401B

457

 th lgp-i ca R401C

458

 th lgp-i ca R402A

459

 th lgp-i ca R402B

460

 th lgp-i ca R401A

461

 th lgp-i ca R407A

462

 th lgp-i ca R407B

463

 th lgp-i ca R407C

464

465

Mc Lc
Chng I
Vai tr cc h thng lnh
trong nn kinh t quc dn
1.1 ng dng trong ngnh ch bin v bo qun thc phm

1.1.1 Tc dng ca nhit thp i vi thc phm

1.1.2 Cc ch x l lnh thc phm
1.2 ng dng trong cc ngnh khc

1.2.1 ng dng trong sn xut bia, nc ngt

1.2.1.1. S dng lm lnh nhanh dch ng
sau khi nu
1.2.1.2. Qu trnh ln men bia
1.2.1.3. Bo qun v nhn men ging
1.2.1.4. Lm lnh ng CO2
1.2.1.5. Lm lnh nc 1oC
1.2.1.6. Lm lnh hm bo qun tank ln men v iu ho
1.2.2 ng dng trong cng nghip ho cht
1.2.2.1 Tch cc cht t cc hn hp
1.2.2.2 iu khin tc phn ng
1.2.2.3 Lu kho v vn chuyn ho cht
1.2.3 ng dng trong iu ho khng kh
1.2.3.1 Cc h thng iu ho trong dn dng
1.2.3.2 Cc h thng iu ho trong cng nghip.
1.2.4 ng dng trong siu dn
1.2.5 ng dng trong y t v sinh hc cry
1.2.5.1 ng dng trong y t
1.2.5.2 K thut cry
1.2.6 ng dng trong k thut o v t ng
1.2.7 ng dng trong th thao
1.2.7.1 H thng lm lnh sn bng
1.2.7.2 Tnh ton ti lnh sn bng
1.2.8 ng dng trong sy thng hoa
1.2.9 ng dng trong xy dng

466

1.2.9.1 Lm lnh b tng cc p chn nc

1.2.9.2 Kt ng nn mng
1.2.10 ng dng trong cng nghip ch to vt liu v dng c
1.2.10.1 Kim loi
1.2.10.2 Vt liu phi kim loi v cc vt liu khc
1.2.11 ng dng khc
1.2.11.1 Cc phng th nghim
1.2.11.2 Lm mt ng c v my pht
1.2.11.3 X l lnh cc sn phm khc nhau
DEFG
Chng II

H thng v thit b kho lnh bo qun

2.1 Khi nim, phn loi v chn nhit bo qun

2.1.1 Kho lnh bo qun

2.1.2 Phn loi
2.1.3 Chn nhit bo qun
2.2 Kt cu, lp t v tnh ton dung tch kho lnh

2.2.1 Kt cu kho lnh

2.2.2 Tnh ton dung tch kho lnh
2.2.2.1. Th tch kho lnh
2.2.2.2. Din tch cht ti
2.2.2.3. Din tch cn xy dng
2.2.3 Mt s vn khi thit k, lp t v s dng kho lnh
2.2.3.1. Hin tng lt m
2.2.3.2. Hin tng ci nn do bng
2.2.3.3. Hin tng lt khng kh
2.2.3.4. Tun hon gi trong kho lnh
2.2.3.5. X bng dn lnh
2.3 Tnh ph ti nhit kho lnh

2.3.1 Tnh nhit kho lnh bo qun

2.3.1.1 Dng nhit truyn qua kt cu bao che
2.3.1.2 Dng nhit do sn phm v bao b to ra
2.3.1.3 Dng nhit do thng gi bung lnh
2.3.1.4 Cc dng nhit do vn hnh
2.3.1.5 Dng nhit do hoa qu h hp
467

2.3.2 Xc nh ph ti thit b, my nn v tng hp cc kt qu

2.3.2.1 Ph ti nhit thit b
2.3.2.2 Ph ti nhit my nn
2.4 S nguyn l h thng lnh v cu to cc thit b chnh

2.4.1 S nguyn l
2.4.2 Chn thit b chnh
2.4.2.1 Chn my nn
2.4.2.2 Thit b ngng t
2.4.2.3 Thit b bay hi
2.4.2.4 Cm my nn - bnh ngng, bnh cha
2.4.2.5 Mi cht, ng ng
DEFG
Chng III

h thng lnh my
3.1 Mt s vn cn quan tm khi sn xut nc
3.1.1 Nng tp cht cho php
3.1.3 Phn loi nc

3.1.3.1 Phn loi theo mu sc

3.1.3.2 Phn loi theo hnh dng
3.1.3.3 Phn loi theo ngun nc sn xut
3.2 H thng my cy

3.2.1 S nguyn l h thng my cy

3.2.2 Kt cu b
3.2.2.1. Kt cu cch nhit tng
3.2.2.2. Kt cu cch nhit nn
3.2.2.3. Kt cu np b
3.2.2.4. Xc nh chiu dy cch nhit v kim tra ng sng
tng b
3.2.3 Xc nh kch thc b
3.2.3.1 Xc nh s lng v kch thc khun
3.2.3.2 Xc nh s lng v kch thc linh
3.2.3.3 Xc nh kch thc bn trong b
3.2.4 Thi gian lm
3.2.5 Tnh nhit b
468

3.2.4.1 Nhit truyn qua kt cu bao che b

3.2.4.2 Nhit ng v lm lnh khun
3.2.4.3 Nhit do b cnh khuy gy ra
3.2.4.4 Nhit do nhng cy
3.2.4.5 Tn tht nhit phng bo qun
3.2.6 Cc thit b ph my cy
3.2.5.1 Dn lnh b
3.2.5.2 Bnh gi mc - tch lng
3.2.7 Chn my nn lnh
3.3 H thng my vy

3.3.1 Nguyn l lm vic ca my vy

3.3.2 S nguyn l h thng lnh my vy
3.3.2 Cu to, kch thc v cch nhit ci vy
3.3.2.1 Cu to ci vy
3.3.2.2 Xc nh kch thc ci vy
3.3.2.3 Kt cu cch nhit
3.3.3 Tnh nhit h thng ci vy
3.3.3.1 Tn tht nhit do truyn nhit
3.3.3.2 Nhit lm lnh
3.3.3.3 Nhit do m t dao ct to ra
3.3.3.4 Tn tht nhit do bm nc tun hon
3.3.3.5 Tn tht nhit kho cha
3.3.4 Chn ci vy
3.4 Cc loi my kiu khc

3.4.1 My vin
3.4.2 My tuyt
DEFG
Chng IV

h thng THIT B CP NG
4.1 Cc vn v cp ng thc phm
4.1.1 Mc ch v ngha

4.1.1.1 Phn loi gii hn lm lnh

4.1.1.2 Mc ch v ngha
4.1.2 S kt tinh ca nc trong thc phm
469

4.1.2.1 Nc trong thc phm

4.1.2.2 C ch ng bng trong thc phm khi cp ng.
4.1.2.3. Tc ng ca s kt tinh ca nc i vi thc phm.
4.1.2.4 Cc yu t nh hng n s kt tinh ca nc trong
thc phm.
4.1.3 S bin i ca thc phm trong qu trnh kt ng
4.1.3.1. Bin i v nhit vt l
4.1.3.2 Bin i ho hc
4.1.3.3 Bin i do vi sinh
4.1.4. Thi gian lm lnh ng thc phm
4.1.4.1 Xc nh thi gian kt tinh nc trong thc phm
4.1.4.2 Cc yu t nh hng n thi gian kt ng
4.1.5. Cc phng php v thit b kt ng thc phm
4.1.5.1 Lm ng thc phm trong khng kh lnh
4.1.5.2 Lm ng tip xc
4.1.5.3 Lm ng cc nhanh
4.1.5.4 Lm ng bng hn hp v mui
4.1.5.5 Lm ng bng nc mui lnh
4.1.6 X l thc phm sau cp ng
4.1.6.1 M bng sn phm ng
4.1.6.2 Bao gi thc phm
4.1.6.3 Ti ng thc phm
4.2 H thng kho cp ng

4.2.1 S nguyn l
4.2.2 Kt cu cch nhit v kch thc kho cp ng
4.2.2.1 Kch thc kho cp ng
4.2.2.2 Kt cu cch nhit kho cp ng
4.2.3 Tnh nhit kho cp ng
4.2.3.1 Tn tht do truyn nhit qua kt cu bao che
4.2.3.2 Nhit do lm lnh sn phm
4.2.3.3 Tn tht nhit do vn hnh
4.2.4 Cu to mt s thit b chnh
4.2.4.1 Bnh trung gian kiu nm ngang
4.2.4.2 Bnh hi nhit tch lng
4.3 H thng t cp ng tip xc

4.3.1 Cu to t cp ng
470

4.3.2 S nguyn l h thng lnh

4.3.2.1 S nguyn l t cp ng cp dch t
bnh trng trn
4.3.2.2 S nguyn l t cp ng cp dch nh bm
4.3.3 Cu to v kch thc t cp ng
4.3.3.1 Cu cch nhit v t cp ng
4.3.3.2 Xc nh kch thc t cp ng
4.3.4 Tnh nhit t cp ng
4.3.4.1 Tn tht do truyn nhit qua kt cu bao che
4.3.4.2 Tn tht do sn phm mang vo
4.3.4.3 Tn tht do lm lnh cc thit b trong t
4.3.5 Cu to mt s thit b chnh
4.4 H thng t cp ng gi

4.4.1 S nguyn l h thng

4.4.2 Kt cu v c tnh k thut t ng gi
4.4.3 Tnh nhit t ng gi
4.4.3.1 Tn tht do truyn nhit qua kt cu bao che
4.4.3.2 Tn tht do lm lnh sn phm.
4.4.3.3. Tn tht x bng Q3
4.4.3.4 Tn tht do ng c qut
4.5 H thng cp ng I.Q.F

4.5.1 Khi nim v phn loi

4.5.2 H thng cp ng I.Q.F vi bung cp ng c bng ti
dng xon
4.5.2.1 S nguyn l
4.5.2.2 Kt cu bung cp ng I.Q.F dng xon
4.5.3 H thng cp ng I.Q.F bung cp ng c bng chuyn
kiu thng
4.5.3.1 Cu to bng chuyn dng thng
4.5.3.2. Thng s k thut bung cp ng I.Q.F kiu
thng
4.5.4 H thng cp ng I.Q.F siu tc
4.5.4.1 Cu to v nguyn l lm vic
4.5.4.2 Thng s k thut mt s bung
cp ng siu tc
4.5.5 Cc bng chuyn thng i km cc bung cp ng I.Q.F
471

4.5.5.1 Thit b hp
4.5.5.2 Thit b lm mt sau hp
4.5.5.3 Ni hi ca bng chuyn hp
4.5.5.4 Thit b m bng
4.5.5.5 Bng chuyn lm cng
4.5.6 Tnh ton nhit h thng cp ng I.Q.F
4.5.6.1 Tn tht do truyn nhit qua kt cu bao che
4.5.6.2 Tn tht do lm lnh sn phm
4.5.6.3 Tn tht do ng c in
4.6 Chn my lnh

DEFG
Chng V

h thng lnh khc

trong cng nghip v i sng
5.1. H thng lnh trong nh my bia
5.1.1 S nguyn l h thng lnh trung tm
5.1.2 Tnh ton nhit nh my bia

5.1.2.1 Tn tht nhit do truyn nhit cc thit b s

dng v bo qun lnh
5.1.2.2 Tn tht nhit do lm lnh dch ng

5.1.2.3 Tn tht nhit lm lnh cc i

tng khc.
5.2. H thng lnh trong iu ho khng kh
5.2.1 H thng lnh my iu ho c nh

5.2.2 H thng iu ho cng sut trung bnh v ln trong i sng

5.2.2.1 S nguyn l
5.2.2.2 Tnh chn cm water chiller
5.2.3 H thng iu ho gian ch bin nh my ch bin thc phm.

5.2.3.1 S nguyn l
5.2.3.2 Dn lnh khng kh
5.3. H thng lnh trong t lnh gia nh v thng nghip

5.3.1 H thng lnh t lnh gia nh

5.3.2 H thng lnh cc bung bo qun thc phm thng nghip (Show
case)

5.3.3 H thng lnh xe ti lnh

472

5.4. H thng lm lnh nc ch bin

5.4.1 S nguyn l

5.4.2 Tnh ton cng sut lnh h thng

5.4.2.1. Tn tht nhit lm lnh nc
5.4.2.2. Tn tht nhit qua bnh tr nc lnh
DEFG
Chng VI

Thit b NGNG T
6.1. Vai tr, v tr ca cc thit b trao i nhit trong h thng lnh

6.1.1 Vai tr thit b ngng t

6.1.2 Phn loi thit b ngng t
6.2. Thit b ngng t
6.2.1 Bnh ngng gii nhit bng nc

6.2.1.1 Bnh ngng ng chm nm ngang

6.2.1.2 Bnh ngng ng v thng ng
6.2.1.3 Thit b ngng t kiu ng lng
ng
6.2.1.4 Thit b ngng t kiu tm bn
6.2.2 Thit b ngng t gii nhit bng nc v khng kh

6.2.2.1 Thit b ngng t kiu bay hi

6.2.2.2 Dn ngng kiu ti
6.2.3 Dn ngng gii nhit bng khng kh
6.3 Tnh ton thit b ngng t
6.3.1 Cc bc tnh ton thit b ngng t
6.3.2 Xc nh h s to nhit v cc mi trng

6.3.2.1 Xc nh h s to nhit khi ngng t mi cht trong

thit b ngng t
6.3.2.2 Xc nh h s to nhit v pha mi trng gii nhit
DEFG
Chng VII

Thit b bay hi
7.1. Vai tr, v tr v phn loi thit b bay hi
7.1.1 Vai tr, v tr ca thit b bay hi
7.1.2 Phn loi thit b bay hi
473

7.2. Thit b bay hi

7.2.1 Thit b bay hi lm lnh cht lng

7.2.1.1 Bnh bay hi lm lnh cht lng

7.2.1.2 Dn lnh panen
7.2.1.3 Dn lnh xng c

7.2.1.4 Dn lnh tm bn
7.2.2 Thit b bay hi lm lnh khng kh

7.2.2.1 Dn lnh i lu t nhin

7.2.2.2 Dn lnh i lu cng bc
7.3 Tnh ton thit b bay hi

7.3.1
7.3.2
bay hi

Cc bc tnh ton dn lnh

Xc nh h s to nhit v pha cc mi cht thit bi
7.3.2.1 H s to nhit khi si mi cht lnh
7.3.2.2 H s to nhit v pha khng kh
DEFG

Chng VIIi

Thit b ph trong h thng lnh

8.1. Vai tr, v tr thit b ph trong h thng lnh

8.2. Thit b ph trong h thng lnh

8.2.1 Thit b trung gian

8.2.1.1 Bnh trung gian t ng c ng

xon rut g
8.2.1.2 Bnh trung gian kiu nm ngang
8.2.1.3 Thit b trung gian kiu tm bn
8.2.1.4 Tnh ton bnh trung gian
8.2.2 Bnh tch du

8.2.2.1 Bnh tch du kiu nn chn

8.2.2.2 Bnh tch du c van phao thu hi
du
8.2.3 Bnh tch lng
8.2.3.1 Bnh tch lng kiu nn chn

8.2.3.2 Bnh tch lng hi nhit

474

8.2.3.3 Bnh tch lng kiu khc

8.2.4 Bnh gi mc - tch lng

8.2.5 Bnh thu hi du

8.2.6 Bnh tch kh khng ngng

8.2.7 Bnh cha cao p v h p

8.2.7.1 Bnh cha cao p
8.2.7.2 Bnh cha h p

8.2.8 Thp gii nhit

8.2.9 Van tit lu t ng
8.2.10 Bp phn phi lng
8.2.11 B lc m v lc c kh
8.2.12 Cc thit b ng ng
8.2.12.1 Van chn
8.2.12.2 Van 1 chiu
8.2.12.3 Knh xem ga
8.2.12.4 ng tiu m
8.2.12.5 Van np ga
8.2.12.6 Van x gas (relief valve)
DEFG
Chng IX

Qui hoch mt bng

nh my ch bin thc phm
9.1 Yu cu khi qui hoch mt nh my ch bin thc phm

9.1.1 Yu cu chung khi qui hoch nh my

9.1.2 Yu cu i vi gian my lnh, phn xng c kh sa
cha, l hi
9.1.2.1. Yu cu i vi gian my lnh
9.1.2.2. Yu cu i vi phn xng c kh v gian l hi
9.1.3 Yu cu i khu vc ch bin
9.1.4 Yu cu i khu vc cp ng
9.1.5 Yu cu i vi khu vc bo qun
9.2 Qui trnh sn xut mt s hng thc phm

9.2.1 Qui trnh ch bin cc loi thu sn

475

9.2.1.1 Tip nhn nguyn liu, ra v bo

qun s b
9.2.1.2 Khu ch bin
9.2.1.3 Ch ng v cp ng
9.2.2 Qui trnh ch bin tht v thc n chn
9.2.2.1 Tht v cc sn phm t tht ng
vt
9.2.2.2 Tht g v vt
9.2.2.3 Thc phm ch bin sn v thc n
chn
9.2.3 Qui trnh ch bin sa v sn phm t sa.
9.2.4 Qui trnh ch bin cc loi rau qu
9.3 Quy hoch Mt bng nh my ch bin thu sn

9.3.1. Cc cn c qui hoch mt bng nh my ch bin thc

phm
9.3.2. Mt s s liu v qui hoch mt bng nh my ch bin thc
phm
9.3.3. Qui hoch mt bng nh my ch bin thu sn
DEFG
Chng X

h thng IN NG LC, IU KHIN V BO V

CA H THNG LNH
10.1. Cc thit b in thng hay s dng trong cc h thng lnh
10.1.1 Cc thit b iu khin

10.1.1.1 Aptomat (MCCB)

10.1.1.2 R le nhit bo v qu dng v qu nhit (OCR)
10.1.1.3 Cng tc t v r le trung gian
10.1.2 R le bo v p sut v thermostat
10.1.2.2. R le p sut cao HP v r le
p sut thp LP
10.1.2.3. Thermostat
10.1.2.4. R le bo v p sut nc (WP)
v r le lu lng (Flow Switch)
10.1.3 Cc k hiu trn bn v
476

10.2 iu khin v bo v cc thit b lnh

10.2.1 Bo v my nn

10.2.2 iu khin mc dch bnh trung gian

10.2.3 iu khin mc dch bnh gia mc

10.2.4 iu khin mc dch bnh cha h p

10.2.5 iu khin nhit phng lnh
10.3 Mch in ng lc v iu khin my nn
10.3.1 Mch ng lc ca cc my nn, bm v qut
10.3.2 Mch khi ng sao - tam gic

10.3.2.1 Dng in khi ng

10.3.2.2 Cc phng php khi ng
10.3.2.3 Mch khi ng sao tam gic
10.4 Cc mch in khc trong h thng lnh
10.4.1 Mch bo v p sut du
10.4.2 Mch gim ti

10.4.3 Mch bo v p sut cao

10.4.4 Mch bo v qu dng

10.4.5 Mch iu khin v bo v bm, qut gii nhit

10.4.6 Mch bo v p sut nc
10.4.7 Mch cp dch v iu khin qut dn lnh
10.4.8 Mch x bng ba giai on
DEFG
Chng XI

THIT K, lp t, TH NGHIM v vn hnh

h thng lnh
11.1 Nhng vn cn quan tm khi thit k h thng lnh
11.1.1 Chn phng php cp dch dn lnh

11.1.2.1 Phng php cp dch tit lu trc tip

11.1.2.2 Phng php cp dch kiu ngp lng t bnh gi
mc
11.1.2.3 Phng php cp dch bng bm cp dch
11.1.2 La chn thit b ngng t
11.1.3 Chn mi cht lnh
11.1.4 Chn du my lnh
11.2 Lp t h thng lnh
477

11.2.1. Lp t cc thit b
11.2.1.1 Lp t my nn lnh
11.2.1.2 Lp t panel kho lnh, kho cp ng
11.2.1.3 Lp t thit b ngng t
11.2.1.4. Lp t thit b bay hi.
11.2.1.5. Lp t cc thit b khc
11.2.2. Lp t ng

11.2.2.1 Lp t ng ng mi cht
11.2.2.2 Lp t ng ng nc
11.2.3 Lp t thit b ph, o lng, iu khin v bo v
11.2.3.1 Lp t van chn
11.2.3.2 Lp t van in t
11.2.3.3 Lp t van tit lu t ng
11.3 Th nghim h thng lnh
11.3.1 p sut th
11.3.2. Qui trnh th nghim

1.3.2.1 Th bn
1.3.2.2. Th kn
11.3.3. Ht chn khng
11.4 Np mi cht cho h thng lnh

11.4.1 Xc nh s lng mi cht cn np

11.4.2. Np mi cht cho h thng lnh
11.4.2.1. Np mi cht theo ng ht
11.4.2.2. Np mi cht theo ng cp
dch
11.5 Vn hnh h thng lnh
11.5.1 Chun b vn hnh
11.5.2 Vn hnh
1.5.2.1 Cc bc vn hnh t ng AUTO
1.5.2.2. Cc bc vn hnh bng tay
(MANUAL)
11.5.3. Dng my
1.5.3.1 Dng my bnh thng
1.5.3.2. Dng my s c
1.5.3.3. Dng my lu di
11.6 Mt s thao tc trong qu trnh vn hnh
478

11.6.1 X bng dn lnh

1.6.1.1. Rt mi cht dn lnh

1.6.1.2. X bng
1.6.1.3. Lm kh dn lnh
11.6.2 X kh khng ngng
1.6.2.1. H thng khng c bnh x kh
khng ngng
1.6.2.2 H thng c bnh x kh khng
ngng
11.6.3 Ngp lng v x l ngp lng

11.6.3.1. Ngp lng

11.6.3.2. X l ngp lng
DEFG
Chng XII

bo dng, sa cha v khc phc s c

h thng lnh
12.1 Bo dng h thng lnh
12.1.1. Bo dng my nn
12.1.2. Bo dng thit b ngng t
12.1.2.1. Bo dng bnh ngng
12.1.2.2. Bo dng dn ngng t bay hi
12.1.2.3. Dn ngng kiu ti
12.1.2.4. Bo dng dn ngng t khng kh
12.1.3. Bo dng thit b bay hi
12.1.3.1. Bo dng dn bay hi khng kh
12.1.3.2. Bo dng dn lnh xng c
12.1.3.3. Bo dng bnh bay hi
12.1.4. Bo dng thp gii nhit
12.1.5. Bo dng bm
12.1.6. Bo dng qut
12.2 Cc s c thng gp, nguyn nhn v triu chng

12.2.1. M t my nn khng quay

12.2.2 p sut y qu cao
479

12.2.3 p sut y qu thp

12.2.4 p sut ht cao
12.2.5 p sut ht thp
12.2.6 C ting l pht ra t my nn
12.2.7 Carte b qu nhit
12.2.8 Du tiu th qu nhiu
12.2.9 Nhit bung lnh khng t

12.2.10 Cc trc trc thng gp my nn

PH LC

Ti liu tham kho

MC LC

***

480

481

482