Yazan: CORNELIUS R Y A N

eviren: FKRET Y U R D A K O L

Yaynlayan : K A S T A A. . K a p a k resim : A y k u t z bay K a p a k bask : T e k i n Ofset Dizgi-bask : D i z e r k o n c a Matbaas Cilt : Z a f e r C i l t e v i Birinci bask : ubat 1984

CORNELIUS RYAN

KNC D N Y A

HARB

BELGESEL

EN UZUN GN

KASTA YAYINLARI Bamusahip S o k a k T a l a h a n 16-101 C a a l o l u stanbul T e l : 520 59 70

Bana inan Lang, karmann ilk yirmidrt saati savan sonunu tayin edecektir... Almanya'nn gelecei bu gne baldr... O gn, Almanya kadar, Mttefikler iin de EN U Z U N G N olacaktr.
Feld M a r e a l Erwin R o m m e l ' i n 22 N i s a n 1944'de e m i r subay Yzba L a n g ' a syledii szler

 N SZ

D-Gn, Sali, 6 Haziran, 1944 OVERLORD Harekt olarak bilinen Mttefikle rin Avrupa'ya yaptklar karma 6 Haziran 1944 tarihinde tam gece yarsn on be dakika gee balamtr ve bu gnn ilk saatinde balayan harekt, sonsuzadek D-Gn olarak anlacaktr. Szn ettiimiz bu saatte Amerikan 101 ve 82 nci Hava ndirme Tmenlerine mensup sekin personel, Normandi zerinde mehtapl bir gecede uaklarndan paratle Fransa topraklarna atla dlar. Be dakika sonra, ve elli mil uzaklkta n giliz 6 nc Hava ndirme Tmenine mensup per sonel de uaklarndan atlad. Bunlar nc, ya ni yol gsterici elemanlard ve ksa bir sre son ra paratlerin atlayaca ve bunlardan ok ksa bir sre sonra da piyade birlikleri ve aragere ykl planrlerin inecekleri yerleri klar la iaretliyeceklerdi. Mttefik Hava ndirme Ordular, Normandi sava alannn en son snrlarn gayet ak e kilde harita zerinde iaretlemilerdi.

Fransa sahilleri boyunca be karma kum sal vard: UTAH, OMAHA, GOLD, JUNE ve SWORD. Sabahn erken saatlerinde Normandinin tar lalarndaki itlerde paratler arprken, yu karda szn ettiimiz kumsallarn anda be binden fazla gemiden oluan, ve iki yz binden fazla kara, deniz ve deniz piyadesini tayan Dnyann gelmi gemi en byk armadas top lanyordu. Sabahn saat 6.30'unda balayan Do nanma ve Hava Bombardmanndan sonra bu as kerlerden birka bin tanesi karmann ilk dalgas olarak sahile kmaya baladlar. Bundan sonra anlatacaklarmz asker bir tarih deildir: Bu, halkn yksdr. Mttefik kuvvetlerinin askerleri, arptklar dman, ve Hitler'in Dnyay igal etmek iin tasarlad hayaline son veren D-Gnndeki kanl kemeke te ne yapacan bilmeyen akn sivil halkn gerek yksdr.

10

SUNU

Dnya tarihinin kaydettii en byk ve en kanl arpma muhakkak ki 2 nci Dnya Sava dr. Normandi karmas ise, bu byk savan kan, ac, lm ve merhametsizliinin rneidir. Okuyacanz bu deerli eser ilk bakta bu karmann asker tarihesiymi anlamn vere bilir. Fakat asl anlatlan ey, karma harek tna katlanlarn yksdr. 2 nci Dnya Savann nemli bir sresini bizzat iinde yaam ve kitapta ismi geen kim selerin bir ounu grm ve bir ksmyla da ar kadalk etmi bir kimse olarak, baz anlarm, faydal olaca kanisiyle, sizlere sunmak istedim.(*)
( * ) Fikret Yurdakol 1941 ylnda Harp Okulundan mezun olduktan sonra avc pilotu eitimi gr mek zere devletimiz tarafndan ingiltere'ye gnderilen havac subaylanmzdandr. nce ingiltere Kraliyet Hava Harp Okulun da, sonra sava eitim filosundaki eitim ve renimini baaryla tamamlayarak D-Gnnden ksa bir sre nce avc pilotu olarak yur da dnen Fikret Yurdakol: karmann hazrlk safhasndan itibaren yaklak D-Gnne kadar ingiltere'de en uzun gnlerin ortamnda, yaam, olaylarn izleyicisi ve tan olmutur. 11

Savan ne olduunu anlamak iin onun iin de yaamak lztmdr. Aksi halde ne olduunu bilmek imknszdr. Tpk ameliyat olmam bir kimsenin, onun ac ve huzursuzluunu bilememe si gibi. Savata, zdrap, kan ve lm, zamanla insann gnlk yaamnn bir paras haline ge liyor. Yklm bir ngiliz kentinde gezerken; her eyini kaybettii belli olan bir ihtiyarn elinde bastonu, etrafn grmeden yryn, ve iin den geenlerin ne olduunu anlayabilmek; anne si, babas ve yaknlarn bir bombardmanda kay betmi gen bir kzn yaamn srdrmek iin sarfettii abalar, ve neler ektiini grebilmek; bir rahibenin elinden tutup parkta gezdirdii kimsesiz bir yavrucan hissettiini anlayabilmek ve anlatabilmenin imknszln takdir edersiniz. karmann hazrlanmasndan, EN UZUN GN' n arifesine kadar, birok savaa katlanlar gi bi; o ihtiyarn; o gen kzn, ve o kimsesiz yav rucan aclarn hissettim, grdm ve yaadm. Savan o hain ve merhametsiz gnlerinde milliyet hissi kayboluyor. Hi kimse bana Trk diye bakmad. Ben de bir Amerikaly, bir PoCornelius Ryan'n bu eserini en yetenekli ve yetkili olarak dilimize evirirken eserdeki olaylar bir kez daha yaam ve tatl bir an latmla okuyucularna sunmutur. Fikret Yurdakol yurda dndkten sonra Ha va Kuvvetleri Komutanlnda, Amerikan Hava yardm kurulunda, daha sonra Hava Harp Aka demisinde evirmen ve tercman olarak gre vini srdrd, bu arada Pasifik Dram adl eserini hazrlam ve 1983 ylnda yaynlamtr. Halen emekli olarak yazar ve evirmenlii ni srdrmektedir. KASTA Yaynevi 12

lonyaly milliyet fark gtmeden sadece insan olarak grdm. 1944 yl balarnda West Midland'da mehur futbol takmnn yuvas Birminghamd'a bir Pub'a girdim ve iki smarladm. Biraz sonra yanma aznda piposu, elinde ikisiyle ihtiyar bir ngiliz geldi ve srtm okayarak Gen pilot, hi merak etme, Buldog (ngilizler Churchill'e byle derler di) seni vatanna ve sevgiline kavuturacak.- Kadehini, benimkine vurarak bir yudum iti Sa na dnyada en iyi anslar dilerim dedikten son ra arkasn dnp einin yanna gitti. Bu ihtiya rn, benim hangi milletten olduumu bilmediine kesinlikle eminim. Bu olaanst ve insanlk iin en ideal olan hissi, insana sava veriyor. ngiltere Kraliyet Hava Harp Okulunda Trk rencisi olarak eitim grrken ok sevdiim bir arkadam, gece uuunda bir Alman ua tarafndan drld. Mslman mezarl, Hava Harb Okulunun bulunduu yerden bir hayli uzakta olduu iin ehit arkadamz ebed istirahatghna gtren drt Trk subayndan biri de bendim. Cenaze na maz klnrken, cami avlusunda toplanm olan ngiliz subaylarnn gzlerinde ya grdm. Avrupa karmasna katlacaklarn bildikle ri halde, arkadalk ettiim Amerikal, ngiliz, Kanadal, Belikal ve dier subaylarn zevkle rinden en kk bir ey kaybettiklerini grme dim. Sanki askerlik srelerini tamamlayarak ter his olup memleketlerine dnecekmi gibi bir hal leri vard. Birbirimize uur getirir diye armaanlar ve rirdik. Ben parat rozetimi N e w York'lu Temen Brooks'a verdim. O da bana brvesini armaan etti. Normandi karmasndan ksa bir sre nce.
13

Brooks'un Uankale ar bombardman ua Berlin zerinde tam bir isabet alp, arkadala rnn gzleri nnde, havada parampara oldu... Ama ben, mezar bile olmayan, Brooks'un brve sini hl zerimde tarm ve onsuz hibir yere gitmem... Sizler, bunu ister batl bir inan, ister len bir arkadan ansna sayg olarak niteleye bilirsiniz. Ama bence bunun gerek nedeni udur: Sava yayanlar arasndaki arkadalklar ok derin, ok fedakrca ve insan hayatnn sonuna, ve kimbilir belki de sonsuzadek srecek trden dir. te buraya kadar size sunduum ksa an larm ve akladm nedenlerle, okuyacanz bu deerli eserde size inanlmaz gibi gelecek olay lar birer gerektir, nk yazar Cornelius Ryan, o gnleri, bir sava muhabiri olarak bandan so nuna kadar yakndan izlemi ve arivleri dile ge tirmi, gnmze o gnleri yaatan belgesel bir eser kazandrmtr.
F i k r e t Yurdakol 5-2-1984 YELKY

14

BRNC

BLM

BEKLEY

KISIM I K y , rutubetli H a z i r a n sabahnda sessiz ve sakindi. A d L a Roche-Guyon olan b u k y Pa ris ile N o r m a n d i arasnda Sen n e h r i n i n y a p t tembel k v r m n o r t a yerinde, o n i k i asra y a k n b i r z a m a n d a n beri kimse tarafndan ra hatsz e d i l m e d e n sulh ve skn iinde yaam t. B. ky senelerdir uzun yolculuk y a p a n l a r n transit olarak getikleri, ve hatt adn b i l e bil medikleri b i r y e r o l a r a k kalmtr. D i e r k y l e r e o r a n l a tek seici z e l l i i Duke d e L a Rochefoucauld'un oturduu yer olan atodur. Z a t e n La-Roche-Guyon'un sulh ve sknuna son v e r e n ey, kyn arkasndaki te pelerden sivrilerek ykselen bu atodur. Bu puslu sabahta, ta d u v a r l a r rutubetten p a r l y a r a k h e r eyin z e r i n d e n ykseklere do ru uzanyordu. Sabahn saat 6 siydi ve tatan y a p l m av lularnda h e r ey hareketsizdi. K a p l a r n n d ndaki ana y o l bo ve sessiz o l a r a k u z a n y o r , v e kydeki k r m z k i r e m i t l i e v l e r i n p a n c u r l a r hl kapal duruyordu. La-Roche-Guyon ok sakindi, o k a d a r sakin di ki insana terkedilmi hissini v e r i y o r d u . F a k a t bu sessizlik bir b a k m a aldatcyd, nki ka pal pancurlarn g e r i s i n d e k i h a l k bir an'n almasn bekliyordu. Saat 06.00 da atonun ya nndaki o n beinci asrdan k a l m a St. S A M S O N 15

kilisesinin an A N G E L U S ' u v u r m a y a akt.

balya-

D a h a huzurlu ve sakin g h l e r d e bunun kut si bir a n l a m vard. La-Roche-' l e r i s t a v r o z karrlar, ve dua e t m e k iin ksa bir sre durur] ard. Fakat imdi A n g e l u s bir iba det a n n d a n ok daha baka a n l a m tayordu, nki bu sabah an ald z a m a n g e c e sokaa k m a y a s a n n sonu, ve A l m a n igalinin 1451 nci g n n n balangc olacakt. L a Roche- Suyon'un h e r y e r i n d e nbetiler vard. K a m o f l j l m i h v e r l e r i n i g i y m i olan bu A l m a n l a r atonun h e r iki kapsnda, kyn gi ri ve kndaki barikatlarda, tepelerin kireli t o p r a y l a silme olarak alm tilki yuva larnda, ve atonun st ksmna rastlayan te pedeki eski kule harabesinde nbet tutuyorlar d. Bu yksek noktada m a k i n e l i tfekiler igal e d i l m i Fransa'nn en fazla igal edilmi kyn den etraftaki en kk kmlday bile g r e c e k durumdaydlar. Pastoral grnne r a m e n La Roche-Guy o n g e r e k t e bir hapishane gibiydi. nki k yn 543 sakininin h e r birine 3 A l m a n askeri d yordu. Bu as] erlerden bir tanesi A l m a n y a ' n n batsndaki en gl k u v v e t olan B ordular gru bu komutan Mareal Erwin Rommel'di, ve k a r a r g h La Iloche-Guyon'daki atodayd. Bu radan, 2 nci D n y a Sava'nn kemeke doiu 5 nci y l n d a g v e n l i ve kararl R o m m e l , mes lek h a y a t n n en cidd, ve mitsiz denilebilecek savan verecekti. K o m u t a s altnda, H o l l a n d a ' d a k i kanallar d a n balayp, Brittany y a r m adasnn A t l a n t i k d a l g a l a r y l e kucaklaan sahillerine k a d a r uza nan 800 m i l l i k bir b l g e y i savunacak olan y a r m m i l y o n insan vard. E m r i n d e k i ana g, yani 16

15nci Ordu, j n g i l t e r e ile Fransa arasndaki en d a r y e r olan P a s d e Calais'de toplanmt. H e r g e c e mttefik b o m b a r d m a n uaklar b u b l g e y i b o m b a l y o r d u . Bundan artk b k a n 15 nci O r d u n u n e m e k t a r personeli a r a l a r n d a stira h a t kr iin N o r m a n d i ' d e k i 7 nci O r d u n u n bu lunduu b l g e y e g i t m e y i n e r i y o r l a r d , nki o r a y a hemen, h e m e n h i b o m b a a t l m y o r d u . Aylardan beri a k l n a l a m y a c a kumsal e n g e l l e r i n i n gerisinde R o m m e l ' i n askerleri sahil boyundaki b e t o n tahkimatlar iinde bekliyor lard. Fakat M a v i - g r i renkli n g i l i z k a n a l n d a g e m i d e n eser yoktu. H e r ey sessiz ve sakindi. L a R o c h e - G u y o n ' d a n grdkleri, v e bekle dikleri k a d a r y l a 1ou sessiz ve sakin p a z a r sa bahnda mttefik karmasna d a i r hi b i r be lirti yoktu. T a r i h 4 H a z i r a n 1944'd.

KISIM II O f i s o l a r a k kulland bahe seviyesindeki odasnda R o m m e l yalnzd. Byk b i r Rnesans masasnda o t u r u y o r v e m a s a y tek b i r l m b a aydnlatyordu. O d a byk v e yksek tavanly d. Bir d u v a r boyunca, r e n g i atm, ok deerli, G o b e l i n ' i n kadife ve i p e k zerine y a p l m re simleri aslyd; d i e r d u v a r d a da imdiki Dk'n byk dedesi ve 17 nci A s r y a z a r l a r n d a n D u k e Franois de La Rochefoucauld, altn e r e v e l i resminden salondakilere deta b a k y o r g i b i y d i . Prl, prl p a r k e deme zerine dikkatle

17

yerletirilmi birka sandalye v e pencerelerde kaln p e r d e l e r d e n baka b i r ey yoktu. K s a de y i m i y l e oda da R o m m e l h a r i kendisine ait hi b i r ey m e v c u t deildi. K a r s Lucie-Maria ile 15 yandaki o l u M a n f r e d ' i n fotoraflarn bile masas zerine koymamt. Savan ilk gn l e r i n d e K u z e y A f r i k a ' d a k a z a n d byk zafer, lere ait hatralar, ve hatt H i t l e r ' i n 1942 sene sinde v e r d i i Mareal asas bile yoktu. (35 san t i m uzunluunda, zeri altn kartallar ve gama l h a l a r l a ssl 1.5 k i l o g r a m a r l n d a k i altn asay R o m m e l yalnz b i r defa, o da ald gn tamtr) odada emrindeki b i r l i k l e r i n bulun d u u y e r l e r i gsteren bir h a r i t e bile asl de i l d i . . . M e h u r l T i l k i s i eskisi gibi sakin ve g l g e d e k a l m a y tercih e d i y o r d u ve o byk oday, istese, hi bir iz b r a k m a d a n terkedebilirdi. Elli b i r yanda olan R o m m e l daha yal gstermesine ramen, eskisi g i b i y o r u l m a k bil m e z l i i n i m u h a f a z a ediyordu. B. O r d u l a r Gru bunda R o m m e l ' i n gecede 5 saatten fazla uyu duunu k i m s e grmemiti. H e r z a m a n k i gibi, bu sabah da saat 4 o l m a d a n kalkmt. R o m m e l de sabrszlkla saatin 6 olmasn bekliyor du. O saatte kurmay h e y e t i y l e beraber kahvealtsm edecek ve sonra da A l m a n y a ' y a g i t m e k zere y o l a kacakt. Bu, R o m m e l ' i n aylardan beri e v i n e g i d e c e i ilk izniydi. Y o l c u l u u n u oto m o b i l i ile yapacakt. nki Hitler, yksek rt beli subaylarn a v c uaklar korumasnda motorlu uaklarla seyahat e t m e l e r i n d e srar edi yordu. R o m m e l umaktan holanmazd, bu ne denle e v i n i n bulunduu H e r r l i n g e n , U l m ' a b yk siyah spor H o r c h arabasyle gidecekti. kat U z u n z a m a n d a n beri bu izni bekliyordu. Fa buna k a r a r vermesi pek kolay olmamt.

18

M t t e f i k saldrs balar, balamaz bunu g e r i pskrtmenin m u a z z a m ykmll R o m m e l ' in omuzlarmdayd. H i t l e r ' i n nc Reich', b i r f e l k e t t e n te kine g i d e r k e n o r t a d a sallanp duruyordu. G e c e , g n d z mttefik b o m b a r d m a n uaklar A l m a n ya'y bombalyordu. Ruslarn m u a z z a m k u v v e t l e r i P o l o n y a ' y a gir miti. M t t e f i k birlikleri R o m a k a p l a r n a da yanmt. H e r y e r d e VVehrmach O r d u l a r g e r i y e pskrtlyor v e y o k ediliyordu. A l m a n y a h e n z y e n i l m e k t e n uzakt, fakat M t t e f i k karmas, sonucun ne o l a c a n saptyacak sava olacakt. Bu durumda A l m a n y a ' nn g e l e c e i tehlikedeydi v e bunu R o m m e l ' d e n d a h a i y i bilen yoktu. Btn b u n l a r a r a m e n R o m m e l b u sabah e v i n e g i d i y o r d u . A y l a r d a n beri H a z i r a n a y n n ilk ksmn A l m a n y a ' d a g e i r m e i mit ediyordu. K a r a r g h n terketmes ini hakl g s t e r e c e k nedenler vard. B i r i : tiraf e d e m e m e s i n e ra m e n ok y o r g u n d u v e istirahate ihtiyac v a r d . D i e r i de : H i t l e r ' i z i y a r e t e t m e k istiyordu. A m i r i olan Bat Cephesi Bakomutan yal M a r e a l G e r d V o n Rundstedt'e b i r k a g n e v v e l telefon e d e r e k b u yolculuu y a p m a k iin i z i n istemi ve istei derhl kabul edilmiti. Bundan sonra M a r e a l Rundstedt'in Paris'teki k a r a r g h n a b i r nezaket ziyareti y a p a r a k iste d i i izni resm h a l e getirmiti. V o n Rundstedt ve kurbay bakan Tmgeneral Gunther Blumentritt, Rommel'in durumunu grnce armlard. Blumentritt, R o m m e l ' i n y o r g u n v e sinirlerinin g e r g i n v e e v i n d e ailesiyle birlikte birka g n k a l m y a muhta olduunun a k a grldn sylemitir. R o m m e l ' i n sinirleri g e r g i n ve p a t l a m a y a ha zr vaziyetteydi. 19

1943 senesinin sonunda Fransa'ya geldiin d e n beri mttefiklerle n e r e d e v e n e ekilde kar laacana d a i r dnce, onu sinirsel dayank l l n n snrna getirmiti. k a r m a cephesinde o l a n herkes gibi o da deta kbuslar iinde ya yordu. Mttefiklerin muhtemel maksatlarnn n e oldua, k a r m a y v e saldrlarn nasl, n e r e y e v e hepsinden nemlisi N E Z A M A N yapacaklar n b i l m e m e k huzur bozucuydu. R o m m e l ' i n g e i r d i i b u b u n a l m bilen b i r tek ki i v a r d : R o m m e l kars L u c i a - M a r i a ' d a n h i b i r eyini g i z l e m i y o r v e o n a g v e n d i i iin dnd g e r e k l e r i y a z m a k t a saknca g r m y o r d u ! Bu, onda b i r tr i h u z u r u y a r a t y o r ve o z a m a n sinirleri yatyordu. D r t a y d a n daha ksa b i r sre iinde kar sna 40 d a n fazla mektup y a z m , ve bunlarn hepsinde mttefikler h a k k n d a k i y e n i tahmin l e r i n i aklamt. Y a z d mektuplardan zetler: 3 0 M a r t : M a r t n sonu g e l d i i n e v e i n g i l i z ve Amerikallarn saldrya balamadklarna g r e , d a v a l a r n a olan g v e n c e l e r i n i kaybettikle r i n e i n a n m a y a baladm. 6 N i s a n : Burada g e r g i n l i k g n d e n gne artyor. K e s i n sonulu o l a y l a r l a a r a m z d a bel ki de b i r k a hafta kald. 26 N i s a n : n g i l t e r e ' d e m o r a l ok bozuk. Bir g r e v i d i e r bir g r e v takibediyor, Churchill ve y a h u d i l e r kahrolsun, sulh istiyoruz sesleri ykseliyor. Bu, rizikosu byk b i r s a l d n iin i y i iaretler d e i l . 27 N i s a n t n g i l i z ve A m e r i k a l l a r n y a k n b i r g e l e c e k t e hareket e d e m i y e c e k ekilde eli kili olduklar g a y e t aka anlalyor. 6 M a y s i n g i l i z ve A m e r i k a l l a r hl g 20

rnrlerde yok. H e r gn, h e r hafta biz daha da kuvvetleniyoruz. Sava g v e n c e ile b e k l i y o r u m . Sava belki M a y n 15 inde, belki de sonunda balar. 15 M a y s : A r t k byk tefti g e z i l e r i ya p a m y o r u m , nk k a r m a n n ne z a m a n bal y a c a n kimse kestiremiyor. Batda o l a y l a r n patlak v e r m e s i iin b i r k a hafta k a l d n a ina nyorum. 19 M a y s : P l n l a r m daha fazla gelitir m e y i mit e d i y o r u m . Bununla beraber, b u r a d a n birka g n u z a k l a a b i l i r m i y i m d i y e dnyo rum. T a b i i imdilik buna i m k n y o k . Fakat her ne olursa olsun buna i m k n vard. Bu srada R o m m e l ' i n k a r a r g h n terkedebilmesi iin g z n n d e tuttuu sebeplerden biri, M t t e f i k l e r i n maksadnn ne o l d u u n a da ir kendince y a p t tahmindi. Masas z e r i n d e B O r d u l a r G r u b u n u n haftalk r a p o r u duruyordu. Dikkatle h a z r l a n m olan bu d e e r l e n d i r m e ra poru Field M a r s h a l l V o n Runds t e d f i n kararg hna v e y a g e n e l olarak A s k e r i e v r e l e r d e O B WEST (OBERBEFEHLSHABER W E H R M A C H T ( * ) y e gnderilecekti.

(*)

Silahl Kuvvetler Yksek Komutanl. 21

R o m m e l ' i n tahminlerinde ksmen unlar ya z l y d : M t t e f i k l e r st d z e y d e bir hazrlk durumuna g e l m i l e r v e Fransz y e r alt rgt l e r i n e g n d e r i l e n mesajlar sklatrlm diye r e k d e v a m e d i y o r v e g e m i t e e d i n d i i m i z tec rbeler, y a k n d a bir k a r m a n n olacan gs t e r m e m e k t e d i r diyordu. R o m m e l bu sefer yanl tahminde bulunmutu.

KISIM III M a r e a l ' n alma odasnn bulunduu ko r i d o r u n sonundaki K u r m a y Bakannn ofisin den, R o m m e l ' i n 36 yandaki e m i r subay Yz ba H e l l m u t h L a n g sabah r a p o r u n u ald. E m i r subaynn h e r sabah k o m u t a n iin y a p t ilk g r e v buydu. R o m m e l raporun kendisine erken v e r i l m e s i n i isterdi. Bu ekilde kahvealtda kur m a y h e y e t i y l e raporu inceler v e onlarn fikrini alrd. Fakat bu sabah r a p o r d a pek n e m l i bir ey yoktu. Pas de Calais'nin d e v a m l bombalan mas dnda, karma cephesi sakindi. Btn o l a y l a r v e salanan h a b e r l e r e g r e Pas d e Calais'nin mttefiklerce k a r m a yeri o l a r a k seildiine phe yoktu. E e r b i r karma yapacaklarsa, setikleri Pas de Calais idi ve he men, h e m e n herkes a y n fikirdeydi. 22

L a n g saatine bakt ve henz 6 ya g e l m e d i i n i g r d . Saat t a m 7 de hareket e d e c e k l e r i n e g r e tenha y o l l a r d a d u r a k l a n m a d a n yolculuk yapabileceklerdi. G e n e l l i k l e M a r s h a l l v e yksek rtbeli subaylara v e r i l e n koruma ekibi y o k t u . . . Sadece iki o t o m o b i l gidiyordu. Birisi R o m mel'in, d i e r i de o n l a r l a beraber g i d e n B O r dular G r u b u H a r e k t Bakan A l b a y H a n s G e o r g e V o n T e m p e l h o f undu. H e r zaman olduu gibi yol boyundaki dier komutanlara M a r e a l i n seyyahati h a k k n d a b i l g i verilmemiti; nki R o m m e l gsteri, topuk ar parak v e r i l e n selmlar v e her ehirde kendisini bekliyen motosikletli koruma e k i p l e r i n d e n nef ret ederdi. -Eer her ey n o r m a l giderse U l m ' d a olacaklard. saat 15.00 te

G e n e h e r z a m a n k i p r o b l e m L a n g ' dnd ryordu. M a r e a l ' a l e y e m e i iin ne alna cakt. R o m m e l sigara i:mez v e p e k e n d e r alkol alrd v e y i y e c e k b a k m n d a n d a p e k hassas deildi. H a t t b a z e n y e m e k y e m e i unuttuu bile olurdu. G e n e l l i k l e uzun bir y o l c u l u a k m a d a n e v v e l kendisine gsterilen y e m e k liste sine bakar ve listenin z e r i n e byk h a r f l e r l e C e p h e k a r a v a n a s d i y e yazard... P e k seyrek te olsa, b a z e n E e r bir iki de p i r z o l a i l v e eder sen fena o l m a z d e r ve L a n g ' artrd. Bu sa bah bir termos C o n s u m e ve eitli s a n d v i l e r smarlad. Zaten R o m m e l ' i n l e y e m e i n i unut mas o k m u h t e m e l d i . L a n g ofisten kp, parke deli koridor da y r m e e balad. K o r i d o r u n h e r iki tara fndaki o d a l a r d a n konuma sesleri v e d a k t i l o grltleri g e l i y o r d u . L a n g bir st kattaki D u k e ve Duchess'in bu grlt iinde nasl uyuduk larn m e r a k e d i y o r d u . 23

K o r i d o r u n sonunda byk bir kapnn nn. de durdu, k a p y a hafife v u r d u ve tokma e v i r e r e k i e r i girdi. R o m m e l ban kaldrp ki m i n g e l d i i n e b a k m a d bile. n n d e k i ktla ra o k a d a r dalmt ki o d a y a e m i r subaynn g i r d i i n i n farknda bile deildi. L a n g her za m a n k i g i b i ses k a r m a d a n bekledi. Biraz sonra R o m m e l k t l a r d a n ban kaldn: .1 ve Gnay d n L a n g dedi. L a n g G n a y d n Mareal, ra p o r dedi v e elindeki kt tomarn R o m m e l ' e v e r d i . B u n d a n sonra o d a d a n k a r a k kapda Ma real ile beraber kahvealt salonuna g i t m e k zre b e k l e m e y e balad. F e l d M a r e a l bu sabah pek m e g u l g r n y o r d u . Lang, R o m m e l ' i n ne kadar abuk k a r a r deitirdiini bildiinden, hakika ten U l m ' a g i d i p g i t m i y e c e k l e r i n i m e r a k e t m i y e balad. R o m m e l ' i n seyahatini e r t e l e m e y e niyeti yok tu. K e s i n b i r r a n d e v u alnm olmamasna r a men Hitler'i grmeyi mit ediyordu. Btn M a r e a l ' l a n n H i t l e r ' i g r m e yetkile r i v a r d v e R o m m e l H i t l e r ' i n z e l k a l e m md r, eski arkada, Tmgeneral Rudolf Schmundt'a telefon etmi ve H i t l e r ' i g r m e k iste diini sylemiti. Buna karlk Schmundt a y n 6 s ile 9 u arasnda b i r g r m e o r g a n i z e e d e b i l e c e i n i sylemiti. R o m m e l ' i n Hitler'i g r e c e i n i k u r m a y h e y e . tinden baka himse b i l m i y o r d u . Hatt Von Rundstedt'in resm kaytlarnda R o m m e l ' i n is tirahat e t m e k zre e v i n d e b i r k a g n geirece i ksaca yazlmtr, hepsi o kadar. R o m m e l k a r a r g h n e m n i y e t l e terkedebilirdi, nki M a y s a y gemiti k i bu ay mtte f i k l e r i n b i r s a l d n yapmas iin ok msaitti v e bunun z e r i r e R o m m e l k a r m a n n birka haftadan e v v e l yaplmasna i m k n olmadna 24

karar verdi. B u n d a n o k a d a r e m i n d i ki, btn karma e n g e l l e r i n i n y a p l p t a m a m l a n m a s iin kesin b i r tarih bile saptamt. M a s a s n n ze r i n d e 7 n c i v e 15nci O r d u l a r a y a z l m u e m i r vard: Dmann, d e n i z i n ekilmi h a l i n d e ya p a c a k a r m a y a m a n i v e y a ok f a z l a k a y p v e r m e s i n e sebep olacak e n g e l l e r i n t a m a m l a n m a s i i n h e r a b a n n sarfedilmesi ve bunlarn t a m a m l a n d 20 H a z i r a n d a k a r a r g h m a bildi rilmesi g r l d gibi e m i r ok ak ve kesindi... R o m m e l d u r u m u imdi u ekilde g r y o r du (Hitler ve A l m a n Yksek Komutanl da a y n f i k i r d e y d i ) . k a r m a , y a Ruslarn y a z sal drsna balad z a m a n l a a y n anda, v e y a on dan" ksa b i r sre sonra balyabilirdi. Ruslar saldrlarn P o l o n y a ' d a karlarn e r i m e s i n d e n sonra yapabilirlerdi. Bu nedenle Rus saldrs M a y s a y n n sonundan e v v e l y a p l a m y a c a m a g r e b u a y e m n i y e t l i saylabilirdi. Batda h a v a b i r k a g n d e n b e r i f e n a gidi y o r d u ve daha da fenalaacaa b e n z i y o r d u . Pa ris'teki Lutfwaff enin ba meteorojisti p r o f e s r A l b a y W a l t e r Stbe'nin sabah saat 5 te v e r d i i rapora gre bulutlu h a v a m n younlaaca, h z l r z g r l a r n esecei v e y a m u r y a a c a bildiriliyordu. u anda bile k a n a l d a 20-30 mil h z m d a r z g r esmekteydi. Rommel, mttefiklerin gelecek birka gn iinde saldr y a p a c a k l a r n sanmyordu... Hat t La R o c h e - G u y o n ' d a bile g e c e l e y i n h a v a dei miti. R o m m e l ' i n masasnn tam karsnda tipik iki byk Fransz penceresi v a r d . Bahe, ak amki h a v a d e i i k l i i n d e n tr eskisi gibi g z e l b i r gl b a h e l i i n d e n kmt. G l yap raklar, krlm d a l l a r ve allar h e r tarafa ya ylmt. Sabah o l m a d a n ksa bir sre e v v e l , n25

g i l i z k a n a l n d a n d o r u ksa sreli b i r y a z rz g r esmi, Fransa sahillerinin b i r ksmn yal y a r a k g e i p gitmiti. R o m m e l odasnn kapsn at ve dar k t. Sanki o z a m a n a k a d a r e m i r subayn g r m e mi g i b i G n a y d n L a n g d e d i v e i l v e etti G i t m i y e h a z r m y z ? . . . B e r a b e r c e kahvealtya gittiler. La Rbche-Guyon k y n n dndaki St. Samkilisesinin an A N G E L U S ' u vurdu. a n n

son

h e r vurusundan kan ses sanki kendini duyurab i l m e k i i n r z g r l a m c a d e l e ediyordu. Saat t a m sabahn 6 siydi.

KISIM IV R o m m e l i l e L a n g arasnda p e k resm olmy a n v e g z e l bir iliki kurulmutu. A y l a r d a n b e r i d e v a m l olarak beraberdiler. Lang, R o m m e l ' i n e m r i n e ubat a y n d a atanmt ve o ta rihten b e r i uzun tefti gezisi y a p m a d k l a r g n yoktu. G e n e l l i k l e sabahn saat 4.30 unda y o l a k a r l a r ve son h z l a R o m m e l ' i n komutas al tndaki h e r h a n g i b i r y e r i denetlerlerdi. Bu, bir g n H o l l a n d a , baka b i r g n Belika, d i e r b i r g n d e N o r m a n d i v e y a Brittany olabilirdi. K a rarl olan Mareel l l e r d a k i k a d a n faydalanyordu. Y a l n z b i r tek g e r e k dB i r g n L a n g;'|a ' m a n i m var, o da z a m a n demiti. Z a m a n d a n f a y d a l a n m a k iin R o m m e l 1943 senesi K a s m a y n d a Fransa'ya a t a n d d a k i k a d a n itibaren ne kendisine, ne de personeline bu konuda ac26

d yoktu. H a t t e m r i n d e k i baz g e n e r a l l e r bun d a n ikyetiydi. Btn bat A v r u p a ' n n savunmasndan so rumlu olan V o n Rundstedt 1943 sonbaharnda H i t l e r ' d e n t a k v i y e k u v v e t i istemiti. T a k v i y e kuv veti y e r i n e dik kafal, atlgan ve hrsl R o m m e l ' i ald. R o m m e l A r i s t o k r a t ve altm sekiz yan daki Bat cephesi Bakomutannn izzeti nefsini kracak nitelikte lastikli bir talimatla gelmiti. Bu talimat da H i t l e r ' i n basnda ok abartlm A t l a n t i k D u v a r n denetliyecek v e raporunu, direk olarak Hitler'in karargh O K W ' y e vere cekti. V o n Rundstedt k e n d i n d e n g e n o l a n R o m m e l l n geliine o k a d a r zlm ve h a y a l krk lna uramt k i ( R o m m e l ' d e n M a r e a l Bubi yani o c u k M a r e a l d i y e bahsederdi) O K W Bakan M a r e a l W i l h e l m Keitel'e, R o m m e l ' i n kendi yerine t a y i n edilmesi dnlyor mu? d i y e sorunca K e i t e l Y a n l fikirlere kaplmamasn ve R o m m e l ' i n sahip olduu btn yete neklere r a m e n , bu g r e v e atanacak niteliklere sahip o l m a d n sylemiti. R o m m e l geliinden ksa b i r sre sonra A t lantik d u v a r n b i r y l d r m teftiine tab tuttu v e g r d e y l e r d e n akna dnd. Yalnz ana limanlar, n e h i r a z l a r ile L e H a v r e ' d a n H o l l a n d a ' y a k a d a r M a n D e n i z i ' n e bakan baz ksmlarda b y k b e t o n v e elik t a h k i m a t l a r yaplmt. Bunlarn dnda kalan y e r l e r d e k i l e r muhtelif t a m a m l a n m a safhalarndayd. H e l e ba z y e r l e r d e ie b i l e balanmamt. Bitmi olan y e r l e r d e a r t o p l a r mevzilendirilmiti. Fakat bunlar; Romel 'i tatmin edecek miktarda deildi. Bir sene e v v e l K u z e y A f r i k a ' d a M o n t g o m e r y ' d e n a l d ezici y e n i l g i y i d a i m a h a t r l y a n R o m m e l , 27

bunlarn,

mttefik

saldrsn

karhyabilecek

nitelikte o l m a d n g r y o r d u . R o m m e l ' i n kritik g z l e r i nnde Atlantik Duvar bir palavradan ibaretti. k i sene e v v e l D u v a r d e n e n ey yoktu bile, nki 1942 senesine k a d a r z a f e r o k a d a r garan tide g z k y o r d u ki, F h r e r v e ona i n a n a n N a z i l e r sahil tahkimatna l z u m o l m a d kansmdaydlar. H e r y e r d e G a m a l h a l a r dalgalanyordu, A v u s t u r y a v e e k o s l o v a k y a ele g e i r i l d i i za m a n sava balamamt bile. Polonya, d a h a 1939 senesinde A l m a n y a ile Rusya arasnda pay lalmt. Sava daha bir y a m a basmadan, Bat A v r u p a D e v l e t l e r i rk e l m a g i b i dkl m e y e balamt... D a n i m a r k a b i r g n d e d mt. ten de karklklar karlmasna ra m e n N o r v e ' i n dmesi d a h a u z u n srd; alt hafta... V e o tarih M a y s v e H a z i r a n aynda hibir u v e r t r e l z u m g r l m e d e n H i t l e r i n Y l d r m b i r l i k l e r i Hollanda, Belika v e Lksenburgla, Fransa'ya dald ve btn D n y a n m a kn baklar altnda n g i l i z l e r i D n k e r k ' d e de nize dkt. Fransa'nn knden sonra g e r i y e n g i l t e r e kalmt, h e m de tek bana. Durum byleyken Hitlerin D U V A R a neden ihtiyac olacakt? F a k a t H i t l e r n g i l t e r e ' y i istil etmedi. G e n e ralleri igal etmesini kendisine nerdiler, fakat H i t l e r bekledi, nki n g i l i z l e r i n Sulh istiyece i n i dnyordu. Z a m a n g e i n c e d u r u m a28

bucak deiiverdi. A m e r i k a n y a r d m i l e ngil tere yava, fakat g v e n c e l i bir t o p a r l a n m a d e v . rine girdi. H i t l e r bu sralarda cidd o l a r a k Rusya i l e i l g i l e n i y o r d u . N e t e k i m H a z i r a n 1941 d e Rus y a ' y a s a l d r d Ve ite o z a m a n Fransz sahil lerinin b i r saldr iin kullanlacak a t l a m a nok tas deil, savunmasnda z a y f b i r y e r olduunu anlad. 1941 senesindeki ho ve i ac sonbaharda H i t l e r g e n e r a l l e r i y l e A v r u p a ' n n almaz b i r ka l e haline g e t i r i l m e s i n i konumaya balad, v e k a s m a y n d a A m e r i k a s a v a a g i r d i k t e n sonra Fhrer btn D n y a ' y a , Kirkenes'den (Norve-Fin h u d u d u n d a ) P i r e n e l e r e k a d a r (spanyaFrans h u d u d u ) u z a n a n kuvvetli s a v u n m a te sisleri v e d e v k a l e l e r i n bulunduunu, v e sarsl m a z inancnn bu cephenin, hibir dman tara f n d a n a l a m y a c a k nitelikte olduunu bbr lenerek s y l e m i y e balad. Tabi bu uursuz ve imknsz bir a b a r t m a d a n baka b i r ey deildi. H i t l e r ' i n s y l e d i i bu mehur ve g e r e k t e o l m y a n savunma hatt k u z e y kutbundan, Bisk a y a k r f e z i n e k a d a r hemen, hemen 3000 m i l uzunluktayd. H i t l e r bunlar sylerken ngilt3re'nin karsndaki k a n a l n en d a r y e r i n d e bile tahkimat d i y e b i r ey yoktu. Fakat H i t l e r kale teorisine kendini f e n a hal de kaptrmt. O z a m a n k i G e n e l k u r m a y Baka n O r g e n e r a l F r a n z Halder, H i t l e r i n f a n t a z de necek projesini k defa aklamasn ok i y i hatrlar. n g i l t e r e ' y i igal etmeyi refze ettii i i n H i t l e r ' i h i b i r z a m a n affetmemi v e dola ysyla anlattklarn kulak arkasndan dinle mitir. H i t l e r yle d i y o r d u t E e r k a l e ve tahki m a t l a r a htiyacmz olursa, D o n a n m a toplarnn 29

m e n z i l i dnda, ve sahil iinde yaplmaldr. A k s i h a l d e askerlerimiz h a r e k e t e d e m e z duru ma g e l i r . . . Bunlar syledikten sonra H i t l e r h z l a odann teki ucunda bulunan m a s a y a gi d e r e k zerindeki haritada uzun sre anlamsz eyler syliyerek konutu ve sonunda y u m r u u ile h a r i t a y a v u r a r a k v e b a r a r a k B o m b a l a r v e top m e r m i l e r i , buraya... buraya... ve buraya, d u v a r n nne, arkasna ve z e r i n e decektir. Fakat askerler tahkimat iinde e m n i y e t t e ola cak ve dar kp dmanla savaacaklardr... H a l d e r hibir ey sylemedi. Yksek komu ta h e y e t i n d e k i d i e r G e n e r a l l e r gibi O da bili y o r d u ki Reich'n insan sarho eden zaferlerine r a m e n F h r e r imdiden; kinci bir cepheden bir k a r m a d a n endie ediyordu. Buna r a m e n tahkimatlarda y a p l a n iler pek az ve nemsizdi. 1942 senesinde savan gi dii H i t l e r ' i n aleyhine d n m i y e balaynca n g i l i z k o m a n d o l a r G e i l m e z A v r u p a kalesine saldrlar y a p m y a baladlar. B i r g n savan en ldrc saldrsn 5000 k a h r a m a n K a n a d a l k o m a n d o D i e p p e ' e kar yapt. Bu; ilerdeki k a r m a n n perde al de mekti. Bu aknla mttefik p l n l a y c l a r A l m a n larn l i m a n l a r ne d e r e c e y e k a d a r koruduklar n r e n d i l e r . A k n , K a n a d a l l a r a 3369 kayba ml oldu ki, bunlarn 900 adedi lmtr. Ob jektif olarak baklrsa akn b i r felket denecek nitelikteydi, fakat H i t l e r ' i akna e v i r m e s i b yk bir baardr. G e n e r a l l e r i n e b a r a r a k A t lantik D u v a r n n en hzl ekilde tamamlanma sn emretti. naat fanatik b i r hzla yaplacakt... V e b y l e de oldu... T a h k i m a t l a r n y a p l m a s iin m i l y o n l a r c a esir ii g e c e ve g n d z altlar. M i l y o n l a r c a ton beton dkld. O k a d a r f a z l a 30

 i m e n t o kullanld ki H i t l e r ' i n A v r u p a s n d a ba ka y e r e k u l l a n m a k i i n i m e n t o kalmad. O ka d a r fazla elik smarland ki A v r u p a ' d a bulun mas imknszd. Bu nedenle mhendisler elik k u l l a n m a d a n almak z o r u n d a kaldlar. Bunun sonucu, a r t o p l a r i i n g e r e k e n d n e r taretler y a p l a m a d ve bu nedenle toplarn at as is ter, istemez snrland. M a l z e m e v e tehizata o k a d a r ok i h t i y a v a r d ki M a j i n o ve Z i g f i r t mstahkem m e v k i l e r i sklerek A v r u p a duva rnn y a p l m a s n d a kullanld. 1943 senesinin so nuna d o r u d u v a r t a m a m l a n m a k t a n ok uzakt a m a y a r m m i l y o n d a n f a z l a ii inaatta al y o r d u ve duvar, t a m o l m a s a bile, b i r g e r e k ha line gelmiti. H i t l e r k a r m a n n k a n l m a z o l d u u n u bi liyordu ama, imdi baka byk b i r p r o b l e m l e karkarya idi... B y y e n savunma sisteminde kullanlacak tmenleri n e r e d e n bulacakt? Rusya'da iki bin m i l l i k b i r cepheyi tutabil m e k iin, kabaran b i r hrsla saldran Ruslar karsnda A l m a n T m e n l e r i e r i y i p g i d i y o r d u . Sicilya k a r m a s n d a n sonra sava d ka lan talya'da binlerce asker sanki y e r l e r i n e a klp kalmlard. B y l e c e 1944 senesinde Hitler, batdaki s a v u n m a tesislerini t a k v i y e e t m e k iin yallar, ocuk d e n e c e k yataki genleri, Rus cephesinde d a r m a d a n olmu t m e n l e r d e n g e r i kalan erleri ve igal altndaki m e m l e k e t l e r d e n g e l e n gnllleri k u l l a n m a k zorunda kald. (Bu g n l l l e r arasnda P o l o n y a l l a r , M a c a r l a r , e koslovaklar, R o m e n l e r v e Y u g o s l a v l a r v a r d ) . Bunlardan baka Rusya'da t o p l a m a kamplarn da lmektense N a z i l e r ' l e b e r a b e r a r p m a y da ha avantajl b u l a n Rus T m e n i de bulunuyordu. Savata p e k g v e n i l i r trden o l m y a n bu birlikler, hi y o k s a boluklar dolduruyordu. 31

E l i n d e hl, savata ok byk tecrbe sa hibi olmu askerler v e p a n z e r l e r v a r d . D . gn g e l i p att z a m a n H i tier'in elinde total olarak g v e n i l e b i l i r altm tmen v a r d . Bu tmenler t a m k a d r o l u deildi, fakat H i t l e r A t l a n t i k Duva rna g v e n i y o r d u . Bununla b e r a b e r d i e r cep h e l e r d e savam v e kaybetmi olan R o m m e l gi bi b i r kimse tahkimatlar g r n c e akna dn d. R o m m e l 1941 senesinden b e r i Fransa'da de i l d i . D i e r birok A l m a n G e n e r a l l e r i gibi R o m mel' de Hitlerin propagandasna inandndan s a v u n m a tesislerinin tamamlanm olduunu zannediyordu. D u v a n n sama, sapan d u r u m u n u O b W e s t Bakomutan V o n Rundstedt'e syledii z a m a n M a r e a l t u n a amad v e btn k a l b i y l e onunla a y n f i k i r d e olduunu syledi. Belki de bu, Rundsted ;'in, R o m m e l ile a y n f i k i r d e olduu tek konudur. h t i y a r v e zeki V o n Rundstedt hibir z a m a n fiks (sabit) savunma tesislerine inanmamtr. 1940 senesinde M a j i n o hattn y a n d a n kuatma fiksini o r t a y a atp, bunu baaryla sonuland rnca Fransa'nn kmesine n e d e n olmutur. O n a g r e H i t l e r ' i n A t l a n t i k D u v a r byk b i r blften baka b i r ey d e i l d i . B u d u v a r d m a n d a n z i y a d e , A l m a n h a l k n k a n d r m a k iin yaplmtr. T a b i dman, ajanlar vastasyle d u v a r h a k k n d a b i z d e n f a z l a b i l g i y e sahiptir d i y o r ve mttefik saldrsn geici olarak nlese bile, o n u kesinlikle d u r d u r a m y a c a m a ina. nyordu. V o n Rundstedt ilk k a r m a y hibir eyin d u r d u r a m y a c a m a kaniydi. k a r m a saldrs n y e n m e k iin y a p t pln, k u v v e t l e r i g e r i e kip mttefiklerin karmasna e n g e l olmamak, fakat sahile kan askerler toparlanp, ikml

32

sistemi k u r u l m a d a n e v v e l A l m a n l a r n btn g l e r i y l e saldrmalar eklindeydi, nki mt tefikler bu srada h a l i y l e z a y f b i r d u r u m d a olacakt. R o m m e l bu p l n a ve d a y a n d teoriye ta m a m e n karyd. S a l d r y y o k etmek iin y a l n z bir tek y o l olduuna inanyordu; S a l d r y a a y n anda saldr ile kar koymak. B y l e hareket edi lirse g e r i d e n y a r d m c k u v v e t l e r g e t i r m e k i m kn olmyacakt, nki a r H a v a v e D e n i z b o m b a r d m a n l a r bunu kesinlikle engelliyecekti. Bu gre d a y a n a r a k hereyin, elindeki askerler le, P a n z e r T m e n l e r i n i n sahilde v e y a b i r a z ge risinde bir y e r d e h a z r tutulmasn istiyordu. R o m m e l ' i n bu stratejisini zet h a l i n d e ak l a d ' g n e m i r subay L a n g ok i y i hatrlar... H e r ikisi bo b i r kumsalda y a l n z d u r u y o r ve et raf tetkik ediyorlard. R o m m e l ksa b o y l u ve d o l g u n vcutlu b i r i y d i v e kaln bir kaput g i y m i ve boynuna eski bir atk sarmt. A a y u k a r y r m i y e balyarak elindeki ksa bastonu ( H a kiki M a r e a l asasn hi tamazd) ile k u m l a r iaret ederek S a v a kumsallarda kazanlacak v e y a kaybedilecek. D m a n d u r d u r m a m z n tek ans onu d e n i z iinde ve sahile k m a k iin abalarken y a k a l a m a k t r . T a k v i y e kuvvetleri hi b i r z a m a n saldr noktasna ulaamyacaktr. Bunun aksini dnmek bile deliliktir. A n a Sa v u n m a hatt ( H A U P T K A M P E L N E ) b u r a d a ola cak. N e y i m i z v a r s a hepsinin sahilde olmas l zmdr. Bana inan Lang, k a r m a n n ilk 24 saati savan sonucunu tayin edecektir. A l m a n y a ' n n g e l e c e i bu sonuca baldr... O gn, A l m a n y a kadar, mttefikler iin de En U z u n G n ola caktr. Ve g e r e k t e n de bu, en uzun g n olmutur 33

Hitler, R o m m e l ' i n plnn, prensiplerine uy g u n o l d u u iin o n a y l a d v e o n d a n sonra V o n Rundstedt sadece bir sembol haline geldi. R o m m e l , Rundstedt'in e m i r l e r i n i kendi fik r i n e u y g u n olduu z a m a n y e r i n e getiriyordu. stediini y a p m a k v e y a y a p t r m a k iin basit fa kat gl bir taktik kullanyordu. F h r e r bana kesin e m i r v e r m i t i r k i . . . d e r v e akan sular dururdu. Fakat bunu hibir z a m a n izzeti nefsi ne ok dkn olan V o n Rundstedt'e direk ola rak s y l e m e m i v e O B W E S T k u v v e t l e r i K u r m a y Bakan G e n e r a l Blumentritt'e sylemitir. H i t l e r ' i n destei ve Rundstedt'in istemiyerek kabul ile kesin kararn v e r m i olan Rom mel, elde bulunan, k a r m a y a kar hazrlanm btn sava plnlarn revizyondan geirdi. (Rundstedt yle d e r d i : B o h e m y a l Onba ge n e l l i k l e kendi a l e y h i n d e k a r a r v e r i r . . ) Birka a y iersinde R o m m e l ' i n merhametsiz g a y r e t i y l e btn d u r u m deiti. karmann m u h t e m e l o l d u u h e r kumsalda kendi askerleri ve halktan t e m i n ettii iilerle k a r m a y a kar , basit de olsa, e n g e l l e r yaptrd. Bu e n g e l l e r d e n i z i n g e r i ekilip, ykselmi olduu hallerde de i g r e c e k ayak eklinde stlerinde mayn b a l elik, a a ve beton kazklard. Yeteri ka dar m a y n o l m y a n yerlerde, burunlar denize dnk olarak b a l a n m top m e r m i l e r i kullanl d. P a t l a m a l a r iin hafife d o k u n m a k yeterdi. R o m m e l ' i n acaip keifleri ( o u n u kendisi u y g u l a m t ) basit ve ldrcyd. Bunlarn ga yesi asker dolu k a r m a g e m i l e r i n i hasara u r a t m a k v e y a batrmakt. Y a r m m i l y o n d a n faz la olan bu ldrc e n g e l l e r btn sahil boyun ca y a y l m t . H e r eyin eksiksiz olmasn seven ve istiyen R o m m e l tatmin olmamt. Kumsallara, kum te34

pelerine, ukurlara, sahilden i e r i y e d o r u uza n a n y o l l a r a m a y n dklmesini emretti. Burkar eit, eitdi. Bir tankn paletlerini p a r a l y a c a k yuvarlak, y a y v a n pasta eklinde o l a n l a r d a n tu tun da; zerine baslnca h a v a y a f r l a y p insa n n karn hizasnda p a t l y a n S tiplerine k a d a r hepsi vard. Bu m a y n l a r d a n 5 m i l y o n u akn btn sa hile yaylmt. S a l d r balamadan e v v e l R o m mel 6 m i l y o n d a h a m a y n yerletireceini m i t ediyordu. S o n u o l a r a k k a r m a sahillerini 60 m i l y o n m a y n l a d o l d u r m a k istiyordu. ( * ) M a y n ve e n g e l o r m a n l a r n n arkasnda, sa hile bakan y e r l e r d e R o m m e l ' i n askerleri, tm dikenli tellerle sarlm beton barnaklar, tilki " " v a l a r v e ulatrma siperlerinde bekliyorlard. u y e r l e r d e n R o m m e l ' i n elde ettii a r t o p l a r sahile dnk o l a r a k kademeli ekilde ate edebi lecek tarzda yerletirilmiti. H a t t t a m sahilde bile toplar vard, tik atlar y a p p d m a n a rtarak bir an d u r d u r m a k iin sahildeki beton koruganlara, m a s u m grnl e v l e r i n altna

( * ) Rommel savunma silh olarak maynlar ok severdi. Field Marshall ile yapt bir teftite Ge neral Dr. Hans Speidel'den evvel kurmay bakam olan General Alfred Gause birka dnm yabani bahar ieklerini gstererek yle dedi: ok gzel bir manzara deil mi? Rommel ban sallad ve Bir not al Gause, bu blge bin mayn alabilir. Baka bir sefer Paris'e giderlerken Gause yollan zerindeki Sevres'de mehur porselen fabrikasn ziyaret etmeyi nerdi. Rommel neriyi kabul edince Gause ard. Fakat Rommel kendisine gsterilen sanat eserlerine bakmyordu bile. Tehir odalanndan hzla geerek Gause'a dnd ve Sor bakalm, benim deniz maymlanna su geirmez muhafazalar yapabilirler mi? 35

yerletirilmiti. Fakat bu toplarn namlular de n i z e deil, t a m denizle k a r a n n kucaklat ye re evrilmiti. Zaten bu t o p l a r n ana hedefi, sa hile kacak saldrc birliklerdi. R o m m e l h e r yeni teknik v e y a gelimeden f a y d a l a n y o r d u . A z topusu o l a n yerlere,, roket atclar v e y a salvo h a v a n toplar yerletirmiti. H a t t cephenin b i r y e r i n d e G O L I A T H S ismi v e r d i k l e r i m i n y a t r robot tanklar bile vard. Bu ;anklar y a r m ton patlayc m a d d e tayabiliyor v e t k i m a t l a r d a n , uzaktan kontrolla sahildeki asker ve k a r m a g e m i l e r i arasnda patlatl yordu. R o m m e l ' i n dzenledii s a v u n m a sisterjinde eksik o l a n ey 15 nci y z y l l a r d a dmann ba na dklen eritilmi kurundu. A m a bu da v a r saylrd. Elinde b u n u n kart otomatik a l e v m a k i n e l e r i vard. C e p h e boyunca baz yer l e r d e p a r a f i n tanklarndan u z a n a r a k rmcek a g i b i sahile y a y l a n borular bir d m e y e ba snca k a r m a y a p a n dman askerlerini alev ler i i n d e brakacakt. R o m m e l parat v e p l a n r l e r l e indirilebiletek p i y a d e askerlerini i h m l etmemiti. Tahki m a t l a r n arkasndaki alak arazi suyla batak lk h a l i n e getirilmi ve sahile 7-8 m i l uzaklkta olan her ak alana kaln k a z k l a r aklarak g i z l i p a t l a y c m a d d e l e r l e donatlmt. Bu ka z k l a r n arasna karanlkta koanlarn taklma s i i n ince teller gerilmiti. Bu tellere deince, bunlara b a l olan m a y n v e y a top m e r m i l e r i d e r h l p a t l y o r v e m e n z i l i i i n d e olan her eyi tahrip ediyordu. R o m m e l , mttefik askerlerine kanl bir H o g e l d i n tertiplemiti. M o d e r n sava tarihinde b i r k a r m a k u v v e t i n e kar bu derece gl ve l drc b i r savunma sistemi hazrlanmamtr. 36

Bununla b e r a b e r R o m m e l hl tatmin olma mt. Daha f a z l a tilki yuvas, daha fazla sahil e n g e l v e barikatlar, daha fazla mayn, daha f a z l a top ve asker istiyordu. En ok istedii bir likler, sahilden uzakta y e d e k t e . b e k l e t i l e n P a n z e r Tmenleriydi. Afrika llerinde bu muazzam P a n z e r T m e n l e r i d a i m a hatrlanacak z a f e r l e r kazanmt. Fakat imdi bu ok kritik arda ne R o m m e l v e n e d e Rundstedt panzerleri H i t l e r ' i n o n a y o l m a d a n y e r i n d e n o y n a t a m y o r l a r d . nki Fhrer bu p a n z e r l e r i ahsi komutas altnda tutmakta srar ediyordu. R o m m e l ' i n mttefik karmasndan sonraki; bir, iki saat iinde en az bej P a n z e r T m e n i n e ihtiyac vard. Bu T m e n l e r i almann bir tek y o l u vard: G i d i p H i t l e r ' i ahsen grmek, R o m m e l ou kez L a n g ' a H i t l e r i son g r e n a d a m oyunu k a z a n a c a k t r derdi. I Bu bask h a v a l sabahta La Roche-Guyon'dn a y r l a r a k A l m a n y a ' y a gidecekti v e uzun yolculuuna k m a d a n e v v e l R o m m e l , oyunu ka z a n a c a n a her z a m a n k i n d e n daha fazla kararl v e inanlyd.

KISIM

125 mil uzakta Belika hududuna y a k n 15 nci O r d u k a r a r g h n d a 4 H a z i r a n s a b a h m g r m e k t e n m e m n u n olan biri vard... Y a r b a y Hellmuth Meyer yorgunluktan perian, ve kanl g z l e r i y l e ofisinde oturuyordu. 1 H a z i r a n dan bu y a n a doru, drst bir uyku bile uyumamt. Fakat g e e n son g e c e hepsinden kt olmutu ve H e l m u t h bunu unutamyordu. M e y e r yorucu ve sinir bozucu bir ide a37

lyordu. 15 nci Ordunun H a b e r a l m a Subay ol masna i l v e t e n k a r m a Cephesinin K o n t r Entelejans ( K a r Casusluk) ekibini de ynetiyor du. Bu ekibin kalbi, b i r beton snak iinde 24 saat sreyle v a r d i y a sistemiyle alan ve en m o d e r n r a d y o cihazlarn kullanan uzmanlard. G r e v l e r i sadece dinlemekti. A y r c a bu ekipteki u z m a n l a r en az 3 y a b a n c dili, kendi ana dilleri gibi konuuyordu. M t t e f i k k a y n a k l a r n d a n ge len b i r m o r s v e y a en kk bir fslty iitme m e l e r i imknszd. M e y e r ' i n a d a m l a r o k a d a r tecrbeli ve ellerindeki r a d y o ve telsizleri o de rece hassasd ki 100 mil uzaklktaki ngiltere'de askeri polis ( n z i b a t ) jeeplerindeki r a d y o veri cilerinin y a y n l a r n k o l a y l k l a dinliyebiliyorlard. Bu, tabiatiyle M e y e r ' e byk f a y d a l a r sal yordu. n g i l i z v e A m e r i k a n A s k e r i Polislerinin y o l a r d a h a r e k e t eden A s k e r b i r l i k l e r e y n ve r i r k e n aralarnda yaptklar r a d y o konumala r n d a n n g i l t e r e ' d e slenmi muhtelif Tmenle rin, listesini karyordu. Fakat bir sreden beri M e y e r ' i n a d a m l a n bu r a d y o konumalarn alam y o r l a r d Bunun anlam, kesin r a d y o konuma yasa uygulanmas olabilirdi. Bu durum, elin deki delillori destekliyor ve k a r m a n n yaknda y a p l a c a n gsteriyordu. Eline g e e n Entelejans r a p o r l a r n a ilveten b u g i b i o l a y l a r M e y e r ' e M t t e f i k plnlarnn n e o at i l e c e i n i hesaplamasna y a r d m ediyordu. G r e v i n d e baarl olan M e y e r , ele g e e n raporl a n i y i c e tetkik e d i y o r ve d a i m a en pheli, en o a anst ve hatt i n a n l m a z o l a n n aratnysrclu. G e c e l e y i n a d a m l a n i n a n l m a z olan ele ge.rdiler. Y l d r m olarak g n d e r i l e n bu basn telgra fn 38 hava karardktan biraz sonra aldlar.

Mesaj y l e y d i : A C E L E A S S O C I A T E D PRESS N Y K (New York) Y I L D I R I M EENHOWER'N KARARGHI FRANSA'YA MTTEFK IKAR M A S I Y A P I L A C A I N I BLDRD... M e y e r akna dnmt. A k l n a g e l e n i l k ey k a r a r g h perosnelini uyarmakt. Fakat b i r a z durdu ve sknet buldu, nki mesajn yanl olmas m m k n d . Bunun i i n i k i sebep vard: Birincisi: Btn k a r m a cephesi b o y u n c a bir hareketsizlik var d. E e r b i r s a l d n olsayd derhal h a b e r i olurdu. kincisi: O c a k a y n d a A l m a n Entelejans Ser visi Bakan A m i r a l W i l h e l m Canaris, M e y e r ' e bir k a r m a d a n e v v e l M t t e f i k l e r i n Fransz yer alt r g t n a l a r m a g e i r m e k i i n kullanacak tan, i n a n l m a z d e n i l e b i l e c e k v e iki k s m d a n oluan bir mesajn d e t a y l a n n vermiti. Canaris, ayn zamanda Mttefiklerin saldndan aylarca e v v e l A l m a n l a n a l d a t m a k v e yanl y o l a evket, m e k i i n y z l e r c e g e r e k o l m a y a n m e s a j l a n gn derecekleri konusunda d a M e y e r ' i uyarmt. Bunlardan bir v e y a ikisi k a r m a g n y l e i l g i l i olacakt. Bu nedenle en n e m l i mesaj yakalaya bilmek iin M e y e r ' i n M t t e f i k l e r i n g n d e r d i i btn m e s a j l a n dinlemesi g e r e k i y o r d u . lk bata M e y e r bunu olduu gibi kabul et m e d i v e bir dnme p a y brakt. T m y l e , yal nz bir mesaja b a l kalmasnn d e l i l i k oldu u n u dnyordu. D i e r taraftan e v v e l k i tecrbelerine daya narak u sonuca varmt. Berlin'in h a b e r kay naklarnn y z d e d o k s a m d o r u h a b e r v e r m i yordu. Elinde bunu saptayacak koca b i r dosya vard. M t t e f i k l e r S t o c k h o l m ' d a n tutun A n k a r a ' y a kadar btn A l m a n ajanlanna karmann 39

 G e r e k yer, ve saatini bildirmilerdi. Bildir milerdi a m a bunlarn hi biri, bir d i e r i n i tut m u y o r d u . Fakat bu sefer Berlin'in hakl olduu na akl yatmt. 1 H a z i r a n gecesi, a y l a r d r y a p l a n dinleme l e r d e n sonra t a m Canaris'in tarif ettii ekilde mttefik mesajnn birinci ksmn yakaladlar. Bundan e v v e l k i mesajlar h e r z a m a n duyulanlar dan f a r k l d e i l d i . BBC g n l k o l a r a k y a p t n o r m a l y a y n n d a n sonra, y e r a l t r g t l e r i iin Franszca, Hollandaca, D a n i m a r k a c a v e N o r v e e ifreli mesajlar y a y n l y o r d u . Mesajlarn o u n l u u M e y e r iin anlamszd. M e s e l T r o v a Sava y a p l m a y a c a k . . . H a m eker y a r n kon yak pskrecek... John'un uzun bir by v a r , S a b i n e ses kskl ve S a r l a yakalan d, g i b i ifreli mesajlar z e m e m e k can sk cyd. Fakat 1 H a z i r a n gecesi BBC'nin saat 21.00 h a b e r l e r i n i n arkasndan v e r i l e n mesaj M e y e r ' i n ok i y i a n l a d bir trdendi... Bir ses Franszca L t f e n b a z ahs mesajlar d i n l e y i n i z . avu W a l t e r Reichling bunu duyar duymaz bir T e y p ' i altrd. Bir d u r a k l a m a oldu ve sonra LES S A N G L O T S L O N G S DES V O L O N S D E L ' A U T O M M E ( S o n b a h a r k e m a n l a r n n uzun h k r k l a r ) . R e i c h l i n g derhal ellerini kulaklk lar z e r i n e bastrd, sonra kulaklklar y r t a r gibi kofasndan kard ve M a y e r ' i n odasna ko tu ve o d a d a n ieri g i r e r e k h e y e c a n l a adeta ba r r c a s m a Efendim, mesajn Birinci ksm gel d i dedi. Beraberce r a d y o l a r n bulunduu bar n a a gittiler v e M e y e r k a y d e d i l e n band dinledi. Evet, Canaris'in b e k l e m e l e r i iin u y a r d mesaj gelmiti. G e l e n mesaj Fransz airi 40 Paul Verlaine'

nin 19ncu asrda y a z d S o n b a h a r a r k l a r adl iirinin birinci satryd. Canasis'in v e r d i i b i l g i y e g r e V e r l a i n e ' i n bu satr h e r h a n g i b i r a y n 1 ve 15 inde yayn lanacak v e A n g l o - A m e r i k a n karmasn bildi ren mesajn ilk y a r s n oluturacakt. Mesajn ikinci y a n s Verlaine'in iirinin ikinci s a t n olacakt K a l b i m i m o n o t o n b i r has talkla y a r a l a . . . Bu yaynlannca, Canaris'e g re anlam u o l a c a k t : k a r m a 48 saat i i n d e yaplacaktr. Z a m a n sayma, y a y n n y a p l d gn takibeden g n n 24.00 nde balyacaktr... Verlaine'in iirinin birinci s a t n n n bant k a y d n d i n l e r d i n l e m e z , M e y e r derhal 15 nci ordu ..kurmay bakan G e n e r a l Rudolf Hofmann'a Birinci mesaj geldi, artk bir e y l e r o l a c a k dedi. H o f m a n n kesinlikle e m i n m i s i n ? d i y e sordu. M e y e r sadece B a n d a k a y d e t t i k di ye c e v a p verdi. H o f m a n n derhl btn 15 nci ordunun a l r m ' a g e i r i l m e s i iin g e r e k e n i yapt. Bu srada M e y e r ye gnderdi. Bundan karargh Ob W e s t B. O r d u l a r G r u b u n a dirdi. a y n mesaj teleksle OK W sonra da V o n Rundstedti'n ve Rommel'in karargh telefon etti ve d u r u m u bil

O K W ' d e mesaj H a r e k t Bakan O r g e n e r a l A l f r e d Fodl'a verildi. Mesaj H a r e k t Bakannn masasnda kald v e Fodl a l a r m iin e m i r ver medi, nki V o n Rundestedt'in bunu y a p t n kabul etti; fakat V o n Rundstedt de R o m m e l ' i n k a r a r g h n n bunu y a p t n ( * ) zannetti ve o da a l a r m v e r m e d i . ( * ) Rommel'in mesajdan haberi olmas lzmdr. Fa kat mttefiklerin maksatlan hakknda yapt tahmine gre gelen mesaja nem vermedii bir gerektir. 41

 k a r m a sahili boyunca y a l n z bir ordu ha z r v a z i y e t e getirilmiti, 15 nci O r d u . N o r m a n d i sahilini tutan 7 nci O r d u mesaj hakknda hibir ey duymad, dolaysyle a l a r m a geirilmedi. H a z i r a n n 2 ve 3 nc g e c e l e r i mesajn bi rinci ksm tekrar y a y n l a n d . Bu, M e y e r ' i me raklandrd, nki v e r i l e n b i l g i y e g r e mesajn bu ksm sadece b i r kere y a y n l a n a c a k t . . . Bu nun zerine mttefiklerin bunu tekrarlanmala rn y e r a l t rgtlerinin mesaj aldklarna emin o l m a k iin y a p t k l a r n t a h m i n etti. 3 H a z i r a n d a mesajn tekrarlanmasn takibeden saat iinde A P ' n i n M t t e f i k l e r i n Fran sa'ya k a r m a y a p a c a k l a r n a a i t y l d r m mesa j alnmt. E e r Canaris'in uyarmas; d o r u ise A P ' n i n r a p o r u g e r e e u y m u y o r d u , yani yan lt. M e y e r p a n i i atlattktan sonra Canaris'e i n a n m y a balad. G n n d o m a s ile cephe bo y u n c a h k m sren sessizlik onun hakl oldu u n u saptyordu... imdi y a p l a c a k tek ey h e r an g e l e b i l e c e k olan mesajn ikinci ksmn bek lemekti. M e y e r olaanst bir ruh o r t a m iindeydi. M t t e f i k karmasnn yenilgiye uratlmas, y z b i n l e r c e vatandann h a y a t m k u r t a r m a k v e m e m l e k e t i n i n ayakta kalmas v e v a r olmasn salamak, ancak a l d mesaj cephedeki bir likleri z a m a n n d a u y a r a c a k sratte g n d e r m e sine b a l y d . M e y e r a d a m l a r n eskisinden da ha ok dikkatli ve h a z r v a z i y e t t e tuttu. T e k m i d i stlerinin de mesajn n e m i n i anlamala ryd. M e y e r mesajn ikinci ksmn b e k l e m i y e hazrlanrken, 125 m i l uzakta B. O r d u l a r Grubu K o m u t a n d a A l m a n y a ' y a ailesi yanna g i t m i y e hazrlanyordu 42

KISIM

VI

Mareal R o m m e l tereyal ekmei zerine biraz bal srd. K a h v e a l t masasnda olaans t bir subay o l a n K u r m a y Bakan G e n e r a l Dr. Hans Speidel v e k u r m a y h e y e t i n i n d i e r ye leri oturuyordu. M a s a d a konuulanlar n o r m a l konular k a p s y o r d u ve ortada; masann ba ta rafna e v i n b y oturmu y e m e k y i y e n b i r a i l e toplants atmosferi vard. Bir b a k m a R o m mel'in k a r a r g h b i r birini tutan ve seven b i r aile g i b i y d i . S u b a y l a r n herbiri R o m m e l tarafn dan seilmi v e k a r a r g h n a atanmlard, v e hepsi de ona b a l kimselerdi. Bu sabah hepsi de R o m m e l ' i n H i t l e r ' e sor masn n e r d i k l e r i sorularn ne o l d u u n u ak ladlar. R o m m e l ok az konutu ve sadece din ledi. A r t k yola k m a k i i n sabrszland bel liydi. Saatine b a k t B a y l a r dedi A r t k g i t m e m g e r e k . . . Darda a n a girite R o m m e l ' i n ofr Daniel, M a r e a l i n arabasnn yannda kap y am v a z i y e t t e bekliyordu. R o m m e l kendisiy l e beraber g i d e n tek k a r a r g h subay o l a n A l b a y V o n T e m p e l h o f ile L a n g ' kendisiyle bera b e r H o r c h ' d a s e y y a h a t e t m i y e d a v e t etti. T e m pelhof'un arabas R o m m e l ' i n arabasn a r k a d a n takibedecekti. R o m m e l , resmi ailesinin h e r yesi ile ayr, a y r el skt; K u r m a y Bakan ile ksaca ko nutu v e h e r z a m a n y a p t g i b i ofrn yann daki y e r i n e oturdu. T e m p e l h o f ile L a n g a r k a tarafa oturdular. R o m m e l G i d e b i l i r i z D a n i e l dedi. A r a b a y a v a a h a r e k e t ederek b i r d a i r e izip a n a giriten dar kt. K y e g e l d i k l e r i z a m a n sola d n e r e k Paris ana yoluna saptlar. Saat sabahn 7 siydi. 4 H a z i r a n P a z a r g n La Roche-Guyon'u terketmek R o m m e l iin ok 43

uygundu. Y o l c u l u u n bundan daha g z e l zam a n l a n m a s n a i m k n yoktu. Oturduu yerde y a n n d a b i r kutunun iinde kars i i n el yaz mas 5,5 n u m a r a g r i sed b i r ift a y a k k a b var d. 6 H a z i r a n Sal gn k a n s y l e birlikte olmas iin, ok n e m l i bir n e d e n v a r d . n k i o g n karsnn d o u m g n y d . ( * ) n g i l t e r e ' d e saat sabahn 08.00'iydi. at fark v a r d r ) . Portsmouth'a de Mttefik D. Dwight yakn bir ormandaki treyler General Yaknn haKuvvetleri Bakomutan (ngiliz yaz saati ile A l m a n m e r k e z saati arasnda 1 sa

Eisenhower btn g e c e saatlerden beri

a y a k t a ol

d u u n d a n d e r i n bir u y k u y a dalmt. daki k a r a r g h n d a

telefon,

( * ) 2 nci Dnya Savandan bu yana Rommel'in st subaylar O'nun 4 ve 5 Haziran ve D. gnnn mhim bir ksmnda cephede bulunmamas ne denlerini olumlu gsterecek sebeplerin saptan masnda omuz, omuza aba sarfetmilerdir. Kitaplarda, makalelerde, rportajlarda Rom mel'in Almanya'ya gitmek iin 5 Haziranda yola kt sylenmektedir. Bu doru deildir. A y n c a Hitler'in, Rommel'i Almanya'ya ard syle nir. Bu da doru deildir. Hitlerin kararghnda, Rommel'in yapmak istedii ziyaretten haberi olan tek kii Hitler'in zel kalem mdr Ge neral Rudolf Schmundt'dur. O zaman OKW'nin Harekt Bakannn muavini olan General Walter Warlimont ba na N e Keitel ve ne de kendisinin Rommel'in Almanya'da olduundan haberleri olmadm syledi. Hatta Warlimont D. gnnde Rommel'in kararghnda ve Sava ynettiini zannediyor du. Rommel'in Normandiyi terkettii gne ge lince bu 4 Hazirandr ve hakiki tarih ve saatini vererek B Ordu Gurubu Harp Ceridesinde ya zldr. 44

berci ve radyo ile ifreli mesajlar gnderiliyor du. R o m m e l ' i n takriben yataktan kalkt a y n z a m a n d a Eisenhower tarih bir karar verdi. U y g u n o l m y a n h a v a artlar nedeni ile Mttefik karmasn 24 saat erteledi. E e r artlar u y g u n olursa 6 H a z i r a n Sal gn... D. gn olacakt.

KISIM VII Deniz Binba George D. Hoffman, USS. Corry destroyerinin 33 yandaki komutan ngiliz kanalnda arkasndan gelen uzun gemi dizisine drbn ile bakt. Buraya kadar her hangi bir Alman saldrsna uramamalar ina nlmaz gibi gzkyordu. Rota stnde ve tam zamannda gereken yere gelmilerdi. Srnrcesine ok yava hareket eden konvoy saatte 4 milden az bir sratle, yarm daire eklinde bir rota takibederek bir gece evvel Plymouth'u terkettikten beri, 80 milden fazla mesafe katetmiti... Fakat Hoffman her an bir zorlukla kar laacaklarn bekliyordu. Denizalt veya Hava Saldrs; veya her ikisi birden harekete gee bilirdi. En azndan mayn tarlalaryle karla acaklarn mit ediyordu. nki her geen da kika dman sulanna biraz daha yaklayor lard... Fransa karlanndayd. Sadece 40 mil uzakta. Gen Binba seneden ksa bir srede, Corry'de temenlikten komutanla ykselmi ti. Bu ahane konvoya nclk ettii iin gu45

rur d u y u y o r d u . Fakat drbn ile baktka, dman iin torbada keklik d u r u m u n d a olduk larn biliyordu. n d e m a y n tarayclar v a r d . A l t kk g e m i ters dnm V gibi d i y a g o n a l b i r ekilde seyrediyorlard. H e r birinin sa tarafndan, de m i r l i m a y n l a r n balantsn kesmek v e yzen maynlar patlatmak iin testere g i b i dileri olan bir k a l n tel uzanyordu. M a y n tarayclarn gerisinde narin yapl o b a n l a r yani koruyucu d e s t r o y e r l e r geliyor du. Bunlarn da gerisinde g z n alabildii k a d a r uzanan binlerce, asker, tank, top, a r a ve cep hane ykl karma g e m i l e r i sallana, sallana n n d e k i g e m i l e r i takibediyordu. A r yklen mi olan g e m i l e r i n arkasnda s a l a m kablolara b a l baraj balonlar vard. Bu koruyucu balon larn r z g r n etkisiyle bir y n e ekilmesi, b tn k o n v o y u n yana yatm g i b i g r n m e s i n e ne den oluyordu. H o f f m a n iin m a n z a r a olaanstyd. Bir g e m i n i n d i e r i n e olan mesafesini bildiinden, t o p l a m g e m i adedini hesaplaynca, k o n v o y u n b i r ucunun henz ngiltere'nin P l y m o u t h l i m a n n d a olmas g e r e k i y o r d u . T a b i i b u sadece b i r k o n v o y d u v e Hoffman d i e r l e r i n i n g n y m c a n g i l t e r e ' y i terkedece i n i b i l i y o r d u ve hepsi bu g e c e Seine krfezin de toplanacakt. Sabaha kar bebin g e m i d e n oluan m u a z z a m bir D o n a n m a , N o r m a n d i kar ma kumsallarnn anda bekliyecekti. H o f f m a n n ; bu m u h t e e m m a n z a r a y gr mek iin sabr tayordu. O n u n nclk y a p t k o n v o y ngiltere'yi erken terketmiti, nki gi d e c e i y e r d i e r l e r i n d e n daha uzaktayd. Bu konvoy, A m e r i k a n 4 nc T m e n i n d e n oluuyordu. H o f f m a n v e daha m i l y o n l a r c a A m e 46

r i k a l m n bilmedii, rzgrlarn, k u m l a r savur duu, C h e r b o u r g y a r m a d a s n n d o r u tarafnda kod ismi U T A H o l a n b i r y e r e g i d i y o r d u . 12 m i l G n e y D o u d a V i e r v i l l e ve C o l l e v i l l e sahil kylerinin n ksmna rastlayan O M A H A kod isimli d i e r A m e r i k a n kumsal uzanyordu. Y a r m ay eklindeki bu kumsala 1 nci ve 29 ncu T m e n l e r kacakt. C o r r y ' n i n komutan, bu sabah y a k n n d a baka k o n v o y l a r n da bulunmas g e r e k t i i n i bi liyordu, fakat k a n a l d a kendisinden baka k i m s e o l m a d n grd, a m a buna pek aldrmad. Y a knlarda bir y e r d e U v e y a O k u v v e t l e r i n e bal d i e r k o n v o y l a r n N o r m a n d i y e d o r u y o l almakta olduunu biliyordu. N e olaca b i l i n m i y e n h a v a artlar nedeniy le m e r a k artan G e n e r a l Eisenhower'in, gecele y i n y a v a hareket e d e n k o n v o y l a r d a n e v v e l c e plnlanan a d e d i n altnda b i r ksmnn y o l a k masna msade ettiini H o f f m a n b i l m i y o r d u . A n i d e n kpr telefonu ald. K p r d e k i su baylardan biri telefona el att, fakat H o f f m a n daha yaknda olduu i i n telefonu ald v e K p r, ben k a p t a n dedi. Bir mddet sylenenleri dinledi v e E m i n misin? d i y e sordu. M e s a j tekrarland m ? d i y e tekrar sordu. H o f f m a n bir mddet daha d i n l e d i ve telefonu y e r i n e koydu. D u y d u u ey i n a n l a c a k g i b i deildi. H i b i r se bep gsterilmeden btn k o n v o y u n n g i l t e r e ' ye g e r i dnmesi emredilmiti. Y o k s a k a r m a er telenmi miydi?.. H o f f m a n drbn i l e nde g i d e n m a y n ta rayclara bakt. N e m a y n tarayclar, n e d e onlarn arkasndaki destroyerler r o t a deitir memiti. H o f f m a n g i b i o n l a r da acaba mesaj almlar myd? Bir ey y a p m a d a n e v v e l Geri dnme me-

47

sajn ahsen g r m e k istedi, nki e m i n olmas l z m d . abucak b i r g v e r t e altda olan telsiz odasna g i t m e k zre a a y a indi. nc snf telsizci Bennie Glisonn-, hata yapmamt. R a d y o ana kayt defterini k a p t a n n a gstererek E m i n o l m a k iin iki defa k o n t r o l e t t i m dedi. Bunun z e r i n e H o f f m a n koarak k p r y e dnd. i m d i kendisinin v e d i e r destroyerlerin g revi, b u d e v k o n v o y u g e r i e v i r m e k t i , h e m d e O K A B U K olarak. K o n v o y u n e n nnde o l m a s n e d e n i y l e ilk ilgilenmesi g e r e k e n ey, birka mil ilerde sey reden mayn tarama gemileriydi... Kesinlikle R a d y o kullanlmamas iin e m i r v e r i l d i i n d e n o n l a r l a r a d y o ile temas kurmas sz konusu ola m a z d . Bu nedenle M a k i n e l e r t a m y o l ileri, ma y n t a r a y c l a r a yaklan. S i m o f o r kla haber l e m e y e h a z r olsun d i y e e m i r verdi. C o r r y h z l a ileri atld z a m a n H o f f m a n g e r i y e bakt ve destroyerlerin keskin bir dn le k o n v o y u n y a n taraflarna g i t t i i n i grd. S i n y a l klar y a n p snerken k o n v o y u geri d n d r m i y e baladlar. A r d e r e c e d e merakl a n m y a balyan Hoffman, Fransa'ya ok ya kn o l d u k l a r n hatrlad. K e n d i l e r i ile Fransa arasnda 38 m i l kalmt. A l m a n l a r tarafndan g r l p g r l m e d i k l e , r i n i h e n z bilmiyordu. K o c a k o n v o y u n dn y a p a r k e n dman tarafndan g r l m e m e s i bir m u c i z e demekti. A l t g v e r t e d e k i telsiz odasnda Bennie Glisson h e r 15 dakikacjla b i r v e r i l e n ifreli erteleme e m r i n i a l m y a d e v a m etti. U z u n sreden beri a l d en fena haber buydu, nki iini yi y e n phesini destekliyordu. Y a n i A l m a n l a r k a r m a n n y a p l a c a n biliyorlard. D . G n A l m a n l a r n durumu r e n d i i iin mi ertelenmi 48

ti? D i e r b i n l e r c e personel g i b i Bennie de Lands end'den waffe sl Plymouth'a gemiler, kadar limanlan dolduran konvoylar, insanlar ve tarafndan tehizat Luft

keif u a k l a n

g r l m e d e n na

hazrlanabilir,

d i y e dnyordu.

E e r mesaj sadece k a r m a n n baka b i r ne denle ertelendii a n l a m n a g e l i y o r s a bu, A l m a n larn fazla mttefik zaman armadasn grmesi iin daha Yir k a z a n m a s n a neden olacakt..

mi yandaki telsizci d i e r b i r r a d y o n u n d mesini e v i r e r e k P a r i s radyosunu buldu. Bu is tasyon Alman propaganda istasyonuydu. Seks dolu sesli A X I S S A L L Y ' y i d i n l e m e k istiyordu. nki bir syledii de (Berlin sebep baz eyler ( M i h v e r i n Sally 'siJ ok ilginti. Dier kz, en BERLN yanlt... ona

Yapt yayn daima kimselerin

BTCH lard.

Fahiesi)

dedikleri bu

son papler A m e r i k a n ve n g i l i z arklarn a Bennie ifreli ilk hava dinlemee raporu almya frsat bulamad. balad. nki me. sa

verilmiye balad.

Bu

sajlan daktilo e t m e y i bitirince A x i s S a l l y g n n pln Bennie derhl va y l l a n n m arks I D O U B L E D A R E Y O U ) ( * ) n i n balang ksmn d e r h l tand, f a k a t iin yeni szler eyin uygulanmt. Beste anlar ark aynyd oldu.

a m a gfte ( s z l e r ) deiikti. D i n l e d i k e e n f a z l a korktuu kantlandn gibi O g n sabahn saat 8 i n d e n biraz e v v e l 5 H a z i randa N o r m a n d i y e kacak binlerce mttefik as keri de kendilerini izdirap yeni bu 24 savaa h a z r l a m saat dinlemiye ve imdi srada verici bekliyecekleri

arknn

kelimelerini

balam

lard. K e l i m e l e r , o l a y l a r l a o k a d a r b a d a y o r d u

( * ) Trkemize ift kez meydan okuyoruz eklin de evrilebilir. eviren 49

ki,

dinledike

tyler

rperticil

bir

anlam

ta

yordu. ( * ) S a n a b u r a y a g e l m e n iin ift kez m e y d a n okuyorum. o k y a k n d a g e l m e s e r v e m n e ift kez mey dan apkam kar v e Bir akn yapmana Bunu denemene ve ift kez karma okuyorum. oku ift v n m e y i brak. meydan yapmana yorum. kez m e y d a n o k u y o r u m .

KISIM Portsmouth'n da bulunan

VIII Southwick House'-

dndaki

Mttefik

Donanma

kararghnn

H a r e k t m e r k e z i n d e herkes g e m i l e r i n geri dn mesini bekliyordu. D u v a r l a r b e y a z v e altn r e n k l i kt kapl, uzun v e yksek tavanl ya ok byk bir oda youn kanal bir alma haritas ile m e r k e z i idi. D u v a r l a r d a n b i r tanesi boydan, bo ngiltere rtlyd. ki W R E N ( * ) t e k e r l e k l e r zerinde y r y e n bir m e r d i v e n e km, b y k M a r k e r l e r l e C * ) iaretliyordu. Muhtelif mttefik kuvvetlehnden (Deniz, harita ze r i n d e g e r i d n m e k t e o l a n h e r k o n v o y u n yerini

( * ) arknn tm tercme edilmejitir. ir. Bu be sa tr aa yukar ana anlam katlamaktadr. eviren ( * ) W R E N Donanmadaki er, ert>4 ve subay kadnlar. ( * * ) Minyatr gemi, uak vb. ekil eviren 50

kara, hava) gelmi olan kurmay subaylar gu ruplar halinde ses karmadan her gelen raporu izliyorlard. D grnyle sakin gzken atmosfer, gerekte, genel sinir gerginliini simgeliyecek nitelikteydi. Konvoylar, yalnz dmann ok ya knndan dnmekle kalmyorlar, aym zamanda dnte de mayndan temizlenmi blgeden ge meleri gerekiyordu. Konvoyu bundan da byk bir dman bek liyordu : FIRTINA. Asker ve ikml malzemesiyle ykl, yava hareket eden karma gemileri iin frtna bir felket olabilirdi. Daha imdiden kanalda rzgr 30 mili ayor ve dalgalar 1,5 metreyi bulu yordu... Bu yetmiyormu gibi hava daha da ktye gidiyordu. Dakikalar getike harita zerindeki iaret ler dzenli bir ekilde geri dnldn gste riyordu. Haritadaki iaretlerden bazlar rlanda denizine, Wight adas ynne; ve ngiltere'nin kuzey batsndaki limanlara doru toplu halde gidildiini gsteriyordu. Konvoylardan bazlar nn limana ulamas hemen, hemen bir gn ala cakt. Haritaya baknca Mttefik konvoylarnn ve dier her geminin yeri kolaylkla grlyor du... Fakat iki tekne gzkmyordu. Bir ift MDGET (*) denizalt sanki ortadan yok ol mutu. Yakndaki bir ofiste gen ve gzel bir W R E N temeni kocasnn ne zaman Umana d neceini merak ediyordu. Harekt merkezinde ki arkadalar, kocas Temen George Honour ve 57 fit boyundaki (takriben 17 metre) X23 Midget denizaltsnr nerede olduunu bilme( * ) zel grevler iin yaplm ok kk Denizalt. eviren 51

d i k l e r i n i sylemelerine r a m e n N a o m i Coles H o n o u r b i r a z m e r a k l idi ama, henz znt l b i r hali yoktu. Fransa sahilinden b i r m i l akta bir peris k o p suyu y a r a r a k deniz z e r i n e kt. Suyun 30 fit altnda X23 n skk kontrol odasnda T e m e n G e o r g e H o n o u r apkasn g e r i y e itti v e E v e t baylar, etrafa yle b i r bakalm, dedi. T e k g z n lastikli g z e t l e m e d e l i i n e d a y a d ve p e r i s k o p u e p e e v r e d n d r e r e k suyla slan m b u l a n k l g i d i n c e O r n e ' n u n a z n a ya k n u y k u l u grnyle uzanan Quistreham kasabasn grd. Fransaya o k a d a r yaknlam l a r d k i b a c a l a r d a n kan d u m a n l a r v e uzakta Caen'a yakn Carpiquet hava alanndan he nz kalkm b i r ua g r d . Bunlarla a y n an d a dman d a g r e b i l i y o r d u . H e r iki y a n m a den kumsallardaki k a r m a e n g e l l e r i arasn d a y r y e n A l m a n askerlerini z e v k v e heyecan la seyretti. 26 yandaki K r a l i y e t D o n a n m a s yedeksubay t e m e n i iin bu, ok byk bir and. Periskoptan g e r i ekilerek h a r e k t t a n sorumlu olan ssyrsefer u z m a n T e m e n L i o n e l L y n e ' a G e l d e u r a y a bak, t a m h e d e f i n z e r i n d e y i z , dedi. B i r b a k m a k a r m a balamt bile. Mt tefik k u v v e t l e r i n d e n ilk tekne ve ilk a d a m N o r m a n d i kumsalnn anda y e r i n i almt. X23 n t a m n n d e n g i l i z - K a n a d a kuvvetlerinin a l d n blgesi uzanyordu. z e l l i k l e bu tarihin seilmesinin nedenini T e m e n H o n o u r v e tay f a l a r b i l m i y o r l a r d . D r t sene e v v e l d i e r bir 4 H a z i r a n d a 200 m i l d e : daha az uzaklktaki bir y e r d e 338.000 n g i l i z askeri D n k e r k isminde y a n m a k t a olan b i r l i m a n d a n tahliye edilmi lerdi. X23 te zellikle seilmi be n g i l i z deniz cisi iin bu gururlanacak bir and. nki tarih 52

bir savan ncln y a p y o r l a r d ve onlarn nclyle ksa bir sre sonra binlerce vatan dalar Fransa'ya t e k r a r g e r i dneceklerdi. X23 n kk kabininde skarak seyahat eden bu be kii k u r b a a a d a m elbiseleri giy mi ve en a k g z A l m a n nbetilerini bile al datacak Fransz k i m l i k kartlar tayorlard. H a t t alma p e r m i l e r i , g d a m a d d e l e r i i i n ve sikalar ve d i e r g e r e k l i h e r belge dnlm v e kendilerine verilmiti. H e r h a n g i b i r aksilik halinde X23 batrlacak ve tayfalar y z e r e k sa hile kacak ve Fransz Y e r a l t r g t y l e temas salyacakt. X23 'n g r e v i ok tehlikeliydi. H. Saatin den 20 dakika e v v e l ei olan X20 sahilin 20 mil a a v k s m n d a La H a m e l kynn nnde su yzne kacak ve X23 ile beraber n g i l i z - K a nada k u v v e t l e r i n i n kacak olduu ve Sword, Juno ve G o l d k o d isimli kumsallarn en son snrlarn i a r e t l i y e c e k l e r ve b i r tr yol gsteri cilik g r e v i y a p a c a k l a r d r . T a t b i k edilecek p l n ksmen d e t a y l y d . Su yzne kar k m a z otomatik bir r a d y o B E A C O N ( * ) cihaz d e v a m l sinyal g n d e r e c e k v e ay n z a m a n d a S o n a r ! * * ) cihaz otomatik o l a r a k su altndan bir ses dalgas gnderecek, n g i l i z ve K a n a d a l askerleri tayan g e m i l e r i n bunlar d a n biri v e y a h e r ikisinden y a r a r l a n a r a k gidi y n l e r i n i t a y i n e t m e l e r i n i salyacakt. Bundan baka h e r iki kk deniz alt 18 ayak Teleskopikf***) bir d i r e k tayacak ve buna takl l(*) Bir tr belirli bir ynde yayn yapan radyodan kan dalga. Yalnz ynn bilenler dinliyebilir. ( * * ) Su altnda ses dalgas gnderen cihaz. A y m za manda su altndaki Denizalt vb. eyleri tespit eden ara. ( * * * ) Oto anteni gibi ksaltlp uzatlabilen. eviren

53

d a k 5 mil uzaktan grlebilecek bir k gnde recekti. E e r k yeil ise deniz altlarn plnlanan h e d e f e ulatklarn belirtecek, ve hedefe ula m a y p da yanl y e r e gelmilerse, k k r m z olacakt. H i b i r ey ansa b r a k l m a m ve unutul mamt. K k denizaltlara; k a r m a g e m i l e r i tarafnadn ezilmesin d i y e k o l a y c a grlebilecek byk birer s a n b a y r a k ekilecekti. Honour b u n l a n n A l m a n l a r tarafndan d a grlebilece i n i b i l i y o r d u . Fakat H o n o u r v e tayfalar dme nin topu ateini g z e alyorlar, fakat kendi ge m i l e r i tarafndan ezilerek b a t n l m a y ansa b r a k m a y a raz o l m y o r l a r d . H o n o u r kumsalda alan A l m a n l a r a peris k o p t a n son defa bakt. Y a n n ayn saatte bura nn c e h e n n e m e dneceini dnerek Periskop a a d i y e e m i r verdi. Bu i bitince daldlar ve ana sleriyle r a d y o balants y a p m a olasl sona erdi. Honour ve tayfalann k a r m a n n ertelendiinden haberleri bile yoktu.

KISIM

IX

Saat 11.00 de K a n a l d a k i frtna sertlemi ti. n g i l t e r e ' n i n baka g e m i l e r e yasaklanm sa hil blgesinde karma k u v v e t l e r i frtnada ter d k y o r l a r d . Sanki anavatandan kopmu ve bil d i k l e r i n g i l t e r e ile, b i l m e d i k l e r i dnya olan N o r m a n d i arasnda kalmlard. K e n d i l e r i n i ana v a t a n d a n a y r a n ey a r k a l a n n d a k i sk emniyet tedbirlerinden oluan perdeydi. Bu perdenin te 54

yannda halk, yaamn eskisi gibi normal ola rak srdryor ve 2 nci Dnya savann sonu nun, balangcn bildirecek emri yzbinlerce insann beklemekte olduunu bilmiyorlard bile. Surrey'de Leatherhead kentinde ufak ya pl bir fizik retmeni kpeini dolat ryordu. Leonard Sidney Dawe sakin yaayan ve ekingen bir kimseydi. Kk bir gurup arka dalar dnda bakalar tarafndan tannmyor du. Bununla beraber emekliye ayrlan Dawe bir film yldzndan daha fazla mehurdu. nki Dawe ve kendisi gibi okul retmeni olan Mel/ille Jones'un her sabah yaynlanan Daily Telegraph gazetesinde baslan bilmecelerini bir milyona yakn insan zmeye alyordu. Yirmi seneyi akn bir sreden beri Daily Telegraph gazetesinin kdemli bilmece uzman olarak; gayet zor, bununla beraber ok ekici bilmeceler hazrlyor ve milyonlarca insan bu bilmeceleri zmek iin urayordu. Baz bil mece hastalar, TIMES gazetesinin bilmeceleri daha zor diye iddiada bulunuyordu. Fakat Teleg raph gazetesini okuyanlar, Dawe'in bilmecele rinde bir zm eklinin, ikinci defa kesinlikle tekrarlanmadn syliyerek Times okuyucula rnn iddialarnda haksz olduklarn ileri sr yorlard. Bu, gayet doal olarak kendi iine e kilmi Dawe iin bir iftihar konusu oluyordu. Dawe; 2 Mays tarihinden beri Scotland Yard'n kont espiyonajla grevli olan M.1.5 ubesi tarafndan ok geni kapsaml bir tahki kata tabi tutulduunu bilseydi akna dner di. Bir ay akn bir sreden beri Dawe'in bilme celeri Mttefik Yksek Komutanlna korkulu anlar yaatyordu. zellikle bu Pazar gn M.1.5 Dawe ile ko numaya karar verdi. Eve dnd zaman iki
55

kiinin kendisini b e k l e d i i n i grd. H e r k e s gibi D a w e de, M. 1.5 ubesi d i y e b i r kurulu bulun d u u n u duymutu, fakat kendisinden ne istiye bilirlerdi? S o r g u balad z a m a n i l g i l i l e r d e n biri M r . D a w e , g e e n a y sresince T e l g r a p t ' n bilmecele rinde M t t e f i k H a r e k t y l a i l g i l i ok g i z l i ifreli k e l i m e l e r v a r d . Ltfen b i z e syler misiniz bun lar k u l l a n m y a sizi k i m z o r l a d v e y a bunlar nereden elde ettiniz? akna dnm olan D a w e c e v a p v e r m e y e balamadan e v v e l M. 1.5 in bir ajan cebinden bir liste kard ve zellikle bu k e l i m e y i semenizin n e d e n i n i r e n m e k is tiyoruz, dedi ve listede b i r y e r e iaret ederek d e v a m etti; 27 M a y s t a T e l g r a p h bilmecesinin S o l d a n S a a 11 no.lu cmlesi yledir: F a k a t bu tipte b y k bir kii b a z e n bunun bir ksmn almtr.. B i l m e c e i k r a m i y e l i olduu iin bu szler ba z okuyucular tarafndan d o r u cevaplanmt. n k i 2 H a z i r a n d a n e v v e l baslan d o r u c e v a p O v e r l o r d d u ve M t t e f i k k a r m a Plnnn if reli ismiydi. D a w e kendisini s o r g u y a ekenlerin hangi M t t e f i k harektndan bahsettiklerini bilmiyor du ve sorular karsnda p e k aknla da ka p l m a d v e b u belirli k e l i m e y i ne iin setiini b i l m i y o r u m d i y e cevaplad. Bunun tarih ki taplarnda ok kullanlan b i r k e l i m e olduunu belirtti ve d e v a m ederek, F a k a t ben hangi ke l i m e n i n k o d olarak kullanlacan ve hangisi nin k u l l a n l m a d n nereden ve nasl bilebili r i m ? dedi. S o r g u y u y a p a n M 1.5 in iki ajan da g a y e t n a z i k d a v r a n y o r l a r d . Bunun; Davve'in syledi i g i b i g e r e k t e n ok z o r olduunu kabul edi yorlard, a m a bu ifreli k e l i m e l e r i n ayn ayda 56

y a y n l a n m a l a r biraz tuhaf d e i l m i y d i ? Bu s ralarda biraz etkilenmie b e n z i y e n g z l k l retmenle birlikte listenin d i e r b l m l e r i n e ge tiler. 2 M a y s t a k i b i l m e c e n i n 17 Soldan saa ks mnda A m e r i k a ' n n b i r k s m n a c e v a p o l a r a k Utah, ve y u k a r d a n aa 3 N o . l u k s m n d a M i z u r i ' d e k i K z l d e r i l i y e 22 M a y s t a v e r i l e n cevapta O m a h a d e n i y o r d u . 30 M a y s b i l m e c e s i n i n S o l d a n saa 11 N o . l u cmlesi yleydi: B u allk bir ocuk b a k m evi inkilbdr. Buaun cevab Mulberry idi v e karma kumsallarnn nne yerletirilecek iki y a p m a l i m a n n k o d isimleri buydu. 1 Hazi randaki y u k a r d a n aa 15 yle tertiplenmiti: n g i l t e r e ve o a y n eyi t u t u y o r l a r ; bunun ce vab N e p t u n e ' d u v e k a r m a d a k i D o n a n m a ha rektnn kod ismiydi. D a w e b u k e l i m e y i neden kullandn i z a h edemiyordu. B i l d i i tek ey, listede belirtilen bilmecelerin alt a y e v v e l hazrlam o l m a l a r ihtimaliydi. Baka bir i z a h ekli v a r m ? d i y e soru lunca, D a w e sadece b i r tek ey syliyebilirdi. alacak d e r e c e d e bir tesadf... Salar diken, d i k e n y a p a n baka o l a y l a r d a v a r d . a y e v v e l C h i c a g o M e r k e z Postane sinde ikin bir z a r f p a t l y a r a k alm ve masa zerine phe ekici b a z d o k m a n l a r dkl mt. Bunlar a y r a n ve dzene sokan 12 kii h a y r e t l e r iinde tmnn O V E R L O R D isimli b i r harektla i l g i l i e v r a k olduunu saptadlar. Entelejans subaylar btn etraf sarm ve a r gibi almya balamt. A y r c l a r sorgu ya ekilmi ve ne g r d l e r s e u n u t m a l a r tlenmiti. Bundan sonra mektubun g n d e r i l d i i susuz kz s o r g u y a ekilmiti. M e k t u b u n neden 57

kendisine g n d e r i l d i i n i b i l m i y o r d u , fakat zar f n z e r i n d e k i el yazsn tanyordu. K z n bil d i i k a d a r y l a y a z erkek kardeinindi. Londrad a k i A m e r i k a n k a r a r g h n d a alan v e kz gibi m a s u m o l a n b i r astsubay y a p l a n soruturmada mektuba yanl adres y a z m ve bir hata sonu cu C h i c a g o ' d a k i kzkardeine postalamt. Bunlar kk o l a y l a r olmasna r a m e n , a y e t M t t e f i k Yksek K o m u t a n l , A l m a n entelejans servisinin, y a n i A b w e h r ' i n ; O v e r l o r d k o d kelimesinin a n l a m n b i l d i i n i renseydi iin d a h a f a z l a n e m l e ele alnmas gerektiini anlard. A l m a n ajanlarndan D i e l l o isimli bir A r n a v u t ki Abvvehr'de iero olarak tann y o r d u . Berline ocak a y n d a O v e r l o r d u n n e a n l a m a g e l d i i n i bildirmiti. i e r o pln e v v e l O v e r l o c k olarak okumu, fakat sonradan bu nu dzeltmiti. T r k i y e ' d e n g i l i z sefaretinde uak o l a r a k alan i e r o ' y a Berlin inanmtr. Fakat i e r o byk O v e r l o r d u n e n g i z l i v e n e m l i tarafn renememitir. Y a n i D. gn nn z a m a n ve yerini. Bu iki b i l g i o k a d a r gizli tutuluyordu ki, N i s a n a y n n sonuna kadar yal n z b i r k a y z mttefik subay bunu biliyordu. Fakat a y n ay K o n t r espiyonaj ubesinin, A l m a n ajanlarnn n g i l i z a d a l a r n d a aktif ola rak altklarn bildirerek herkesi uyarmasna r a m e n iki yksek rtbeli subay; b i r A m e r i k a l G e n e r a l i l e b i r n g i l i z A l b a y dikkatsizce emni yet k u r a l l a r n inediler. Lks C l a r i d g e ote lindeki b i r k o k t e y l partide y a n n d a k i subaylara k a r m a n n 15 H a z i r a n d a y a p l a c a n syledi (* . <*) Amerikan generali, Eisenhower'in West Point'den (Amerikan Harp Okulu) snf arkada ol masna ramen Bakomutann onu Amerika'ya 58

ngiltere'de baka bir y e r d e bir n g i l i z A l b a y , A m e r i k a n G e n e r a l i n d e n daha da ileri gitti. Baz sivil arkadalarna a d a m l a r n n zel b i r hedefi ele geirmek iin eitim grdn ve bu yerin N o r m a n d i olduunu syledi. H e r iki subayn da rtbeleri indirilerek komutanlklarndan azledil diler. V e imdi 4 H a z i r a n P a z a r gn Yksek K o mutanlk, e v v e l k i szmalardan daha fenasnn o r t a y a k t n r e n i n c e akna dnd. G e c e l e y i n b i r A P telex operatr bo d u r a n b i r m a k i n a d a y a z m a h z n gelitirmek i i n al yordu. Yanllkla b a y a n operatrn alma maksadiyle y a z m o l d u u yaz, h e r g e c e veri len Rusa neriyatn bulunduu T e y p ' i n bana gelmi oldu. O t u z saniye sonra bu dzeltildi a m a ku kafesten umutu. A m e r i k a ' y a ulaan ve, A l m a n l a r n d a e l i n e geen, blten yleydi: A c e l e . A s s o c i a t e d Press N Y K ( N e w Y o r k ) yl drm. Eisenhower'in k a r a r g h Fransa'ya mtte fik karmas y a p l a c a n bildirdi.. Mesajn se bep olaca sonular ldrc denecek nitelikte olmasna r a m e n b i r ey y a p m a k iin v a k i t ar tk ok geti. k a r m a n n dev m a k i n a l a r hare kete g e i r i l d i ve saatler getike h a v a ktlem i y e balad. Bu d u r u m d a i m d i y e k a d a r bir a r a y a gelmi olan H a v a i n d i r m e v e A m f i b i k kuvvetleri Eisenhower'in kararm beklemeye baladlar. geri gndermekten baka yapaca ey yoktu. D. gnnden sonra Generalin durumu geni ap ta yayna neden oldu ve sonra Albay rtbesiyle emekliye sevkedildi. Eisenhovver'in kararghnda ngiliz Albay nn uygunsuz durumu hakknda kayt yoktur. Bu, Albayn stleri tarafndan sessizce halledil mitir. 59

Y i r m i seneden beri kanalda grlen en fe na h a v a artlarna b a k a r a k Bakomutan kar m a y t e k r a r erteliyecek m i y d i ?

KISIM

Southwick House'daki Deniz Kuvvetleri K a r a r g h n d a n iki m i l uzaklkta y a m u r l a sr, sklam olmu o r m a n d a byk k a r a n v e r e c e K olan A m e r i k a l , ksmen denmi, buuk ton luk t r e y l e r i n d e karsndaki p r o b l e m l e uratk tan sonra hi yoksa biraz istirahat e t m e k isti yordu. stese Southwick House'da, g a y e t konforlu bir d a i r e y e yerleebilecek o l a n Eisenhower bu n e r i y i olumsuz karlad. B i r l i k l e r i n i n g e m i l e r e binecekleri l i m a n l a r a m m k n o l d u u k a d a r ya kn o l m a k istiyordu. Birka g n e v v e l derli, toplu bir sava ka r a r g h k u r m a k iin g e r e k e n e m r i vermi, v e k u r m a y h e y e t i iin adr v e t r e y l e r l e r d e n oluan k a r a r g h n kurdurmutu. K e n d i treylerine uzun z a m a n e v v e l S i r k V a g o n u adn vermiti. E i s e n h o w e r ' i n treyleri, d grn i l e e ya n a k l e d e n T I R ' l a r a b e n z i y o r d u . ksm b l m e a y r l m t : Y a t a k odas, o t u r m a odas ve alma odas. Bakomutann treylerde otur duu sre pek fazla deildi. O t u r m a ve al ma odalarn ok az kullanyordu. K a r a r g h a lmas gerektiinde, bunu t r e y l e r i n i n yaknn daki b i r a d r d a y a p m a y tercih e d i y o r d u . . . Sa dece yatak odasnda, kullanlmakta olduunu gsteren b i r dzen v a r d . Bu oda da baz romanlarla, masas zerin de ei M a m i e ve 21 yandaki olu John'un 60

west point niformal resimleri vard. Bu trey lerden, Eisenhower takriben m i l y o n M t t e f i k askerine komuta ediyordu. K o m u t a s altndaki askerlerin yars A m e r i kal idi: 1.700.000 kara, deniz, h a v a ve deniz piya de er, erba ve subaylar. bir ngiliz v e K a n a d a l k u v v e t l e r toplam olarak milyondu.

Bunlara i l v e t e n Fransz, Polonyal, ekos lovak, Belikal, N o r v e l i ve H o l l a n d a l sava lar v a r d . imdiye kadar hibir Amerikal, muhtelif m i l l e t l e r d e n oluan, bu kadar byk bir k u v v e t e k o m u t a etmemitir. Eisenhower gsterii s e v m i y e n bir kimseydi. Bu k a d a r b y k b i r sorumluluu yklenmi ve m i l y o n l a r aan b i r k u v v e t e komuta e d e n bir kimse d e n e m i y e c e k k a d a r m t e v a z i g i y i m l i y d i . D i e r baz mttefik komutanlar gibi, a l d ma d a l y a l a r n eridi ile dolu ceket, srmalarla ssl apka g i y m i y o r d u . O m u z l a r n d a d r t yldz, g snde t e k b i r m a d a l y a eridi v e S H A E F ( M t tefik K u v v e t l e r i B a k o m u t a n l ) in o m u z u ze rine dikili paleti vard. T r a y l e r d e de otoritesini gsteren h i b i r ey yok gibiydi: N e bayrak, n e harita, n e ereve lenmi drektifler ve ne de kendisini z i y a r e t eden D e v l e t Byklerinin i m z a l f o t o g r a f a n vard. Fakat y a t a k odasnda telefon v a r d ve d e a y n renklerdeydi. K r m z olan acele W a s hington konumalan; yeil, Downing Street 10 N o ' y a direk h a t ( * ) , ve siyah olan da, ok byk yetenekleri olan K u r m a y Bakan K o r g e n e r a l W a l t e r Bedeli Smith ile kendi ka r a r g h ve M t t e f i k yksek K o m u t a n l n n st rtbeli s u b a y l a n ile konumasn salyordu. ( * ) ngiltere Babakanlarnn oturduu ev. eviren 61

Associated Press'in yanllkla g n d e r d i i kar m a y l a i l g i l i y l d r m mesaj o l a y n siyah telefon d a n renmiti. Bu fena h a b e r kendisine verilince, hibir ey sylemedi. D e n i z c i e m i r Subay A l b a y H a r r y C. Butcher K o m u t a n n n h a b e r i alnca sadece e v e t v e y a peki anlamna g e l e n hafif bir hrlt k a r d n hatrlamaktadr. A r t k syliyecek v e y a y a p a c a k ne v a r d ki? Drt a y e v v e l W a s h i n g t o n ' d a k i G e n e l Kur m a y Bakanlnn kendisini Bakomutanla a t y a n e m r i n d e unlar yazlmt: A v r u p a kt'asna gireceksin ve d i e r Birlemi M i l l e t l e r l e be raber Almanya'nn kalbini hedef tutacak, v e onun silhl kuvvetlerini y o k edecek H a r e k t yneteceksin... Burada, bir satr iinde g a y e ve saldrnn maksad y a z l y d . Fakat t m M t t e f i k l e r Dn yas iin bu, b i r A s k e r H a r e k t t a n d a h a da ileri bir a n l a m tayordu. E i s e n h o w e r bunu B y k Kutsal S a v a diye isimlendirmiti. Esas g a y e , m a n y a k b i r anlay v e inann t m b i r kt'ay esir g i b i kullanp 300 n i y o n insan inleten b i r k u v v e t i y e n i p bu kemekee b i r son v e r m e k t i . B u sralarda M t t e f i k l e r N a z i b a r b a r i z m i n i n ne o r a n d a olduunu tam a n l a m y l a bilmiyor lard. H e i n r i c h H i m l e r ' i n g,z o d a l a r n d a boulan, ve frnlarnda y a k l a r a k y o k edilen, ve kle ii o l a r a k altrlarak l e n m i l y o n l a r c a insann ne o l d u u n d a n t a m k a p s a m y l e h a b e r l e r i yoktu. B y k Kutsal S a v a n gayesi sadece sa va k a z a n m a k d e i l N a z i z i m ' i y o k edip, dnya tarihinde ei g r l m e m i vahete b i r son ver mekti. 62

E v v e l k a r m a n n baarl olmas gereki yordu. E e r bu baarl o l m a z s a A l m a n y a ' n n yenilmesi seneler alabilirdi. Byk apta bir k a r m a y a h a z r l a n m a k iin y a p l a n p l n l a m a l a r b i r seneyi akn b i r z a m a n almt. Eisenhower'in Bakomutan olacan bilme d e n ok evvel, n g i l i z g e n e r a l i S i r Frederick M o r g a n ' n bakanlnda kk b i r g u r u p n g i l i z v e A m e r i k a n subay, s a l d n iin a n a hatl a n h a z r l y o r l a r d . T a b i bu i pek k o l a y olmu yordu. nki karlannda bir sr soru ia reti vard. M e s e l : Saldr n e r e y e v e n e z a m a n yaplacakt? E e r X T m e n l e r i n e i h t i y a olursa b u n l a n saldr k u v v e t i kadrosuna a l m a k mmkin olacak m y d ? D e n i z K u v v e t l e r i n i n bombar d m a n nasl olacakt ve bunlar k o r u m a ii na sl salanacakt? k a r m a g e m i l e r i n e r e d e n te m i n edilecekti? Bunlar Pasifik ve A k d e n i z sava a l a n l a n n d a n m getirilecekti? H a v a saldns iin g e r e k l i olan binlerce u a n slenecei, k a h a v a alanna i h t i y a v a r d ? G e r e k l i m a l z e m e n i n , ara ve gerelerin, t o p l a n n , cephanenin, tat aralannn, g d a m a d d e l e r i n i n toplanp hazr lanmas iin n e k a d a r z a m a n a g e r e k v a r d ? v e yalnz s a l d n iin deil, onu takibeden g n l e r d e gerekli ihtiya ne kadard? Bunlar M t t e f i k p l n l a y c l a n n n y a n t l a n n bulmas g e r e k e n sorulardan y a l n z b i r k a ta nesiydi. D a h a buna b e n z e r yantlanmas g e r e ken binlerce soru v a r d . Eisenhower Bakomutan atannca, bu sorul a n n O v e r l o r d p l n haline gelmesi i i n d a h a da geniletilmesi ve imdiye- k a d a r tek b i r as ker harektta g r l m e m i apta daha f a z l a ara-gere, asker, g e m i , uak ve m a l z e m e y e ih tiya olduu grld.
63.

Yaplan ymak k o r k u n denecek nitelik teydi. P l n henz son eklini a l m a m d u r u m d a iken, n g i l t e r e ' y e insan ve m a l z e m e akn ba lad. K s a sre sonra kk kasaba ve k y l e r d e o r a h a l k n d a n fazla A m e r i k a l doldu. H e r y e r d e h a v a alanlar b i t i v e r m i y e balad. Byk h a v a saldrs iin eldeki h a v a a l a n l a r n a ek olarak 163 s d a h a ina edildi. L i m a n l a r adeta tka, basa dolmutu. Z r h l l a r d a n tutun d a M T B ( M o t o r T o r p i t o G e m i s i ) ye k a d a r 900 g e m i toplanmt. K o n v o y lar o k a d a r sk g e l m i y e balad ki, h e m e n he m e n 2 m i l y o n ton m a l z e m e ve ara-gere getir d i l e r ve bunlar y e r l e r i n e tamak iin 170 m i l e k d e m i r y o l u yaplmas gerekti. M a y s a y g e l i p a t t z a m a n G n e y n g i l t e r e byk b i r silh deposuna dnd. A a y u k a r elli b i n d e n fazla tank, k a m y o n , zrhl araba, j e e p l e r ve ambu lanslar t a m p o n , t a m p o n a seyahat edebiliyorlar d. B u n l a r d a n baka uaksavar toplar, buldo z e r v b . a r a l a r y n a k halinde toplanmt. A y rca y e n i sava m a l z e m e l e r i de gelmiti. Y z e n tanklar, d u v a r v e ukurlar y a r d m s z aacak tipten olanlar, g e e c e i yol v e y a a r a z i zerinde ki m a y n l a r p a t l a t m a k iin kaln zincirleri f r l d a k g i b i dndrenler... G v e r t e l e r i dz roket a t a n g e m i l e r . Fakat bu yeni bulularn en ente resan, ekilerek N o r m a n d i y e gtrlecek iki adet Limand. Btn m a y s a y b o y u n c a insan ve malze me, l i m a n v e y k l e m e y e r l e r i n e g i t m i y e balad. Bu g a y e t n o r m a l olarak b i r y l m a ve kar g a a l a sebep olabilirdi. Fakat; l e v a z m teki lt, askeri polisler ve n g i l i z d e m i r y o l u yetkili leri h e r eyin aksamasz ve z a m a n n d a hareketi ni saladlar. A s k e r l e r ' y k l e m e b l g e l e r i n e gelince Nissen 64

barakalar m a n t a r g i b i b i t m i y e balad. O k a d a r fazla asker v a r d ki, 4500 tanesi y e n i e i t i l m i a o l m a k zre 54.000 kii yalnz A m e r i k a n te sislerine h i z m e t e t m e k iin alyordu. M a y s n son haftas, A s k e r l e r ve m a l z e m e , tat ve kar m a g e m i l e r i n e y k l e n m i y e balad. N i h a y e t hareket zaman gelmiti. Toplam kuvvet korkun byklkteydi ve

imdi b u byk silh; Y a n i H r D n y a gen lii ve k a y n a k l a r b i r t e k kiinin kararn bek liyordu. Eisenhower'in kararn. 4 Haziran gnnn m h i m b i r ksmn Eisenhower t r e y l e r i n d e yalnz olarak geirdi. Kendisi v e e m r i n d e k i k o m u t a n l a r k a r m a n n baarl ve insan kayb b a k m n d a n en az oran da olmasi iin h e r g e r e k e n i yapmt. Fakat a y l a r c a sren politik ve asker pln lamalara ramen Overlord harekt baz eylerin m e r h a m e t i n e kalmt. Eisenhower'in eli, kolu b a l g i b i y d i . Y a p a c a tek ey h a v a n n dzelmesini mit e t m e k ve beklemekti. Bunun la b e r a b e r ne olursa, olsun o g n n (4 H a z i r a n ) sonunda bir k a r a r v e r m e k zorundayd. O v e r l o r d harektnn y a p l p v e y a ertelenmesi vere c e i bu karara b a l y d . O'nun hesabna bu ie baka kimse k a r a r v e r e m e z d i , nki sorumlu luk O'nun ve y a l n z c a O'nundu. Eisenhower korkun b i r k a r a r v e r m e duru mu ile kar k a r y a idi. 17 M a y s t a D. G n n n H a z i r a n n 5, 6 ve ya 7 inci g n l e r i n d e n birinde olmasna k a r a r verdi. M e t e o r o l o j i k etdler b i r k a r m a iin 65

olumlu h a v a durumunun bu g n l e r d e u y g u n o l a c a m ve o gnlerde g e kan bir ay, ve a f a t t a n biraz sonra d e n i z i n geri ekilmesinin m m k n olaca belirtiliyordu. S a l d r y yapacak olan A m e r i k a n 101 ve 82 r c i T m e n l e r i ile 6 nc n g i l i z Tmeni'nin parat v e planrlerle g i d e c e k olan p i y a d e b i r l i k l e r i n i n bu ay na ihtiyac vard. Srpriz bir a k n yapabilmeleri, karanlkta hedef zerine g e l m e l e r i n e balyd. G e kan ay m istem e l e r i bu nedenleydi. ' D e n i z d e n karmann, deniz ekilmiken ya plmas g e r e k i y o r d u . B y l e c e R o m m e l ' i n deniz deki e n g e l l e r i m e y d a n a km olacakt. Btn k a r m a n n z a m a n l a n m a s d e n i z i n bu durumu na balyd. G n n g e saatinde ilk k a r m a dalgasn takibedecek birliklerin de a y n ekilde alak de nize ihtiyalar vard, ve h e m de karanlk bas madan evvel. Bu iki kritik faktr, y a n i ay ve alak deniz dzeyi, Eisenhower'in elini kolunu b a l a r nitelikteydi. D e n i z i n saldr iin alak dzeyde oluu ayda 6 defa m e y d a n a g e l i y o r d u ve bun lardan nde ay yoktu. sadece burda bitmiyordu, gznnde tutulmas g e r e k e n daha birok faktrler vard. Birincisi; deniz, kara ve h a v a kuvvetleri uzun gn ve i y i gr art l a n istiyorlard; bylece kumsallar tanmak, d e n i z v e h a v a kuvvetlerinin hedeflerini bulmak ve 5000 g e m i n i n Seine krfezinde m a n e v r a ya parken arpmamas i m k n salanacakt. kin cisi: Sakin ve dalgasz bir d e n i z e g e r e k vard. D a l g a l bir denizlin D o n a n m a y a y a p a c a za r a r l a r b i r tarafa, As terleri deniz tutmas, onlar kumsallara kmadan e v v e l ie y a r a m a z hale getirecekti. ncs: Denizden, karaya doru
66

esen alak hzda r z g r a ihtiya v a r d . Bu su retle top at ve h a v a b o m b a r d m a n n n sahilde m e y d a n a g e t i r d i i d u m a n l a r ekilerek, hedefle rin gzkmesini salyacakt. Ve son o l a r a k da, mttefikler k a r m a d a n sonra gerekli destei y a p a b i l m e k iin sakin geecek 3 g n e ihtiyala r vard. Yksek Komutanlkta, Eisenhower dahil, h i kimse olaanst artlar beklemiyordu. Meteoroloji u z m a n l a r y l e yapt toplantlar da, saldr iin, hi yoksa, kabul edilebilecek m i n i m u m artlarn bulunduu gn saptamak istiyolrdu. Fakat meteorolojistler H a z i r a n aylnda bu artlar salyajcak h a v a durumunun bulun masna onda b i r ans tanyorlard. Elu frtnal p a z a r gnnde treylerinde yal nz bana oturan Eisenhower, her ihtimli e t d edince g z e alnacak rizikolarn astronomik ol duunu g r y o r d u . k a r m a iin kararlatrlan gnden, a y n 5 ini semiti. n k i h a v a artlar nedeni ile k a r m a ertelenirse a y n 6 smda yaplabilirdi. ayet k a r m a 6 snda y a p l r ve ertelenirse ge m i l e r i n yakt i k m l i v e d i e r iler bunun, a y n 7 sinde y a p l m a s n a e n g e l olabilirdi. k a r m a y d e n i z artlarnn uygun olduu g n olan H a z i r a n 19'a erteliyebilirdi. Bunu ya parsa H a v a i n d i r m e birliklerinin saldrlarn karanlkta y a p m a l a r gerekiyordu, nki 19 Ha ziran gecesi A y mehtab o l m y a n b i r g e c e y d i . D i e r alternatif, k a r m a y T e m m u z a y m a ertelemekti ve bu uzun erteleme; Eisenhower'in hatrladna g r e ; g z e alnmas ok z o r bir riz i y o idi... Ertelemeyi dnmek bile o k a d a r korkuntu ki, Eisenhower'in g a y e t dikkatli ha reket eden komutanlar, saldrnn a y n 8 v e y a 9 unda yaplmasn bile g z e alyorlard. Bir de67

fa g e m i l e r e binmi o l a n personeli uzun sre ge m i l e r d e tutmak i m k n yoktu. Saldr gnne k a d a r h a v a slerindeki v e barakalara yerlemi olan personelin dar k m a l a r n a i z i n v e r m e k imknszd. Buna r a m e n O v e r l o r d srrnn d ar szmas ok muhtemeldi. Ayrca, Alman ajanlarnn bo d u r m a d da b i r gerekti. Luft w a f f e keif uaklarn da hesaba k a t m a k lzm d. Bu keif uaklarnn l i m a n l a r a ylm ge m i l e r i g r p A l m a n Bakomutanlna bildirme si, k a r m a n n y a k n d a y a p l a c a n kantlayan b i r g e r e k o l a r a k kabul edilecekti. Zaten R m e r i n tek istedii ey k a r m a n n ne z a m a n yap d a c a n renmekti. A l m a n keif uaklar bu b i l g i y i salaynca R o m m e l ' i n r y a l a r gerek o l a c a k v e ona g r e hazrlkl bulunacakt, yani ksacas e k m e i n e y a srlecekti. H e r k e s iin erteleme konusu byk tehli k e l e r a r z e d i y o r d u ve buna k a r a r v e r e c e k olan tek kii de Eisenhower'di. l e d e n sonra yava, y a v a a z a l a n gndz nda Bakomutan, treylerinin kapsna gele rek, r z g r n esmesiyle sallanan a a tepelerine ve s e m a y kapsyan bulutlara bakyordu. Baz z a m a n da treylerin dnda z i n c i r l e m e sigara i e r e k aa yukar y r y o r ve nne gelen ey lere t e k m e atyordu. Bu y a l n z yrylerinde Eisenhower'in kiml e y i g r d yoktu, fakat akama d o r u karar g h n a g i r m e s i n e izin v e r i l m i olan sava mu habirlerinden N B C ' l i M e r r i l l R e d Mueller'i g r d v e B i r a z y r y e l i m R e d dedi v e M u e l l e r ' i b e k l e m e d e n elleri cebinde yrmesine d e v a m etti. ke o r m a n iinde g z d e n kaybolurken muha b i r koarak Eisenhower'e yetiti. Bu, her z a m a n y a p t k l a r b i r yry deildi. Sessizce yollar na d e v a m ettiler ve Eisenhower tek k e l i m e bile 68

konumad. M u e l l e r ' i n hatrladna g r e k e t a m a m e n kendi dnceleriyle megul ve kar lat p r o b l e m l e r i n iine gmlm gibiydi, v e sanki b e n i m b u l u n d u u m u unutmutu. M u e l ler'in Bakomutana soraca bir sr soru var d, fakat bu artlar altnda sessizlii tercih et ti. T e k r a r k a m p y e r i n e dndkleri z a m a n Eisen h o w e r A l l a h a s m a r l a d k dedi v e t r e y l e r i n i n a l e m i n y u m m e r d i v e n i n d e n yukar k m y a ba lad. Bu anda M u e l l e r ' e g r e E i s e n h o w e r zn t ile iki b k l m olmutu. Sanki apuletlerindeki d r d e r y l d z d a n herbiri bir ton g e l i y o r m u gibi bir hali v a r d . . . . O g e c e dokuz o t u z d a n e v v e l Eisenhower'in yksek rtbeli k o m u t a n l a r ve k u r m a y ! bakan lar Southwick House'un ktphanesinde kk g r u p l a r halinde toplanm k u r m a y subaylar ya va sesle konuuyorlard. m i n e y e y a k n yer d e Eisenhower'in K u m a y Bakan G e n e r a l W a l ter Bedell Smith, pipo ien Bakomutan mua vini H a v a M a r e a l i T e d d e r ' l e konuuyordu. On lara y a k n bir y e r d e M t t e f i k D o n a n m a K o m u tan A m i r a l R a m s a y ve biraz ilerde de M t t e f i k H a v a K u v v e t l e r i K o m u t a n H a v a M a r e a l i LeichMallory* vard. G e n e r a l Smith'in h a t r l a d n a g r e y a l n z b i r subay formalitelere a y k r tarzda giyinmiti. D-Gnndeki saldrdan sorumlu ola cak M o n t g o m e r y h e r z a m a n k i pantolon v e dik y a k a l k a z a n giymiti. Eisenhower Y r y n d i y e e m i r v e r d i i zaman, e m r i yrrle ve tat bik alanna k o y a c a k subaylar bunlard. K u r m a y subaylar ile b e r a b e r odada on iki yksek rt beli subay v a r d ve dokuz buukta balyacak olan tarihi toplantya g e l e c e k Bakomutanlarn bekliyorlard. A y n z a m a n d a Meteorolojistlerin en son h a v a t a h m i n l e r i n i de d i n l i y e c e k l e r d i . Saat tam dokuz otuzda kap ald ve k o y u
09

yeil batldresi ile Eisenhower ieri girdi. O eski ve mehur Eisenhower glnden ok hafif bir eser vard ve konferans at zaman znt maskesi abucak yzn yeniden kaplad. U z u n aklamalara lzum yoktu, nki verilecek ka rarn ciddiyetini herkes kavram durumdayd. Eisenhower'den hemen sonra Overlord hare ktnn Meteorolojistleri, b a k a n l a n RAF'den A l b a y Stagg ile beraber o d a y a girdiler. Oday bir sessizlik kaplad ve Stagg Brifing'K*) at. Son geen 24 saatlik hava durumunu anlattk tan sonra, gayet sakin bir ekilde Baylar, hava d u r u m u n d a ani ve beklenmedik gelimeler ol du. Eisenhower ve emrendeki komutanlara bir mit veren bu haber zerine btn gzler Stagg zerinde topland.*Yeni bir hava cephesi saptand. Bu cephe gelecek birka saat iinde kanala ulaacak ve saldr blgelerinde yava, yava havann almasna neden olacaktr. Ha vann bu dzeli durumu gelecek gn de hk mn srdrecek ve 6 Haziran sabahna kadar devam edecektir. Bundan sonra h a v a tekrar bo zacaktr dedi ve ilve etti Beklenen bu gzsl h a v a artlar sresince rzgrlar hzn kaybe decek ve h a v a aacaktr. H a b e r ok gzeldi. B u n a gre bombardman uaklarnn 5 Haziran gecesi ve 6'smn sabahna kadar rahat harekt yapmalarn salyacakt. leyin bulutlar kalnlaacak ve h a v a kapana cakt. Ksacas, Eisenhower'e sylenenlere gre asgar ihtiyalar altnda olumlu bir hava art hkm srecek ve bu, ancak 24 saatten biraz fazla devam edecekti. Stagg, szn bitirir bitirmez Meteorlojist( * ) Brifing: Gerekli detaylann verildii askeri top lant.
70

eviren

lerin hepsi soru barajna tutuldu. Mesel: T a h minlerinden e m i n m i y d i l e r ? T a h m i n l e r i yanl olabilir miydi? A y n 6'sm takibeden birka gn iinde h a v a n n d z e l m e e d e v a m etmesi mm kn m y d ? Baz sorulara Meteorolojistlerin c e v a p ver mesi imknszd. H a z r l a d k l a r rapor, dier kaynaklarla defalarca kontrol edilmiti ama, h a v a n n an bir nedenle deimesi olasl m e v cuttu. Sorulara c e v a p verebildikleri kadar ver diler ve konferans odasn terkettiler. Bundan sonraki onbe dakika sresinde Eisenhower ve k o m u t a n l a r fikir al, v e r i i n d e bulundular. A m i r a l Ramsay, bir k a r a r v e r m e n i n aceleliini v e n e m i n i belirtti. E e r O v e r l o r d harekt sal g n yaplacaksa O m a h a ve U t a h kumsallarna k a c a k v e A m i r a l A . G . K i r k ' i n komuta ettii A m e r i k a n kuvvetlerinin yarm saat iinde e m r i a l m a l a r gerekiyordu. Eisenhower, k o m u t a n l a r y l a tek, tek konu, tu. G e n e r a l S m i t h saldrnn ayn 6'snda yapl masn dnyordu. Bu b i r d e r e c e y e k a d a r ku mard, fakat rizikosu g z e alnmas g e r e k e n b i r kumar. T e d d e r v e L e i g h - M a l l o r y t a h m i n edilen bulutlu havann, H a v a kuvvetlerinin etkili bir ekilde harekt y a p m a s n a e n g e l olmasndan korkuyorlard. Bylece, saldr, yeterli h a v a des tei o l m a d a n y a p l m a k zorunda kalabilirdi. By lece i a n s a k a l y o r demekti. M o n t g o m e r y 5 H a z i r a n d a D-Gn ertelendiinden e v v e l alm olduu karara sadk k a l a r a k Ben g i d e l i m de r i m d i y e fikrini bildirdi. imdi h e r ey ke'a kalmt. Y a l n z onun karar v e r e c e i an gelmiti. Eisenhower btn ihtimalleri tartarken ortalkta uzun b i r sessiz lik hkm srd. Eisenhower'e d i k k a t l e b a k a n G e n e r a l Smith elleri masa zerinde kenetli ve

71

ba e i k m a s a y a bakan Bakomutann kendisini y a l n z hissettiini biliyordu. D a k i k a l a r g e m i y e balad; bazlar i k i dakika, b a z l a r da be da kika g e t i i n i syler. Bundan sonra Eisenhower y z ok y o r g u n bir ekilde ban kaldrd ve k a r a r n bildirdi; yava, y a v a yle dedi E m r i v e r m e e m e c b u r o l d u u m u z a k a n i y i m . . . Bundan holanmyorum, fakat durum b y l e . . . N a s l ba k a b i r ey y a p a b i l e c e i m i z i b i l m i y o r u m . Eisenhower a y a a kalkt. Y o r g u n grnyor du, fakat yzndeki sinir gerginliiAin bir ksm gitmiti ve z e r i n d e n byk b i r y k kalkma b e n z i y o r d u . A l t saat sonra h a v a durumu brifin gi y a p l r k e n kararn syledi ve bunda srar et ti. A l t H a z i r a n Sal G n D-Gn olacakt. E i s e n h o w e r ve k o m u t a n l a r oday terkettiler v e g r e v l e r i olan saldry harekete geirmek iin acele k a r a r g h l a r n a gittiler. Sessiz konfe rans odasnda, arkalarnda m a v i b i r d u m a n ta bakas kalmt. m i n e d e k i ate, cilalanm demede yansmalar y a p y o r ve minenin stndeki saatin a k r e p ve y e l k o v a n 9.45'i gsteriyordu.

KISIM XI 82 nci H a v a n d i r m e T m e n i n d e n er A r t h u r B D u t c h Schultz barbut oyunundan a y r l m a y a k a r a r v e r d i i z a m a n saat takriben g e c e n i n 10 uydu. Schultz bu k a d a r p a r a y a bir daha sahip o l a c a n p e k tahmin e t m i y o r d u . Barbut oyunu h a v a i n d i r m e saldrsnn en az 24 saat ertelen d i i n e d a i r bildiri g e l d i i n d e n beri d e v a m edi yordu. O y u n e v v e l bir adrda balam, sonra bir u a n k a n a d m n altna nakledilmi ve imdi 72

de yatakhaneye evrilmi bir hangarda devam ediyordu. Burda bile b o y u n a y e r deitiriyordu. Bazen h a n g a r n b i r ucunda, b a z e n ortasnda ba z e n de y a t a k a r a l a r n d a z a r l a r frlatlp, para lar e l deitiriyordu, v e Dutch byk p a r a l a r kazananlardan b i r tanesiydi. N e k a d a r kazand n k e n d i de b i l m i y o r d u . Fakat avucunda tuttu u burumu yeil dolarlar, n g i l i z sterlinleri ve yeni baslm v e k a r m a d a n sonra kullanlacak Fransz paralar 2500 d o l a r d a n fazlayd. 21 sene lik mrnde b i r a r a d a g r d en fazla paray d bu. F i z i k m a n ve psikolojik olarak kendisini paratle a t l a m a y a hazrlamt. H a v a ssnde o sabah din trenler yapl m ve katolik o l a n Dutch p a p a z a itiraflarda bu lunmu ve sonra da topluca dua etmilerdi. Ruhsal o l a r a k h u z u r a kavuan Dutch, bu paray la ne y a p a c a n biliyordu. Kafasnda paracn dat eklini plnlamt. P a r a n n 1000 dolarn ngiltere'deki a n a k a r a r g h t a b r a k a c a k v e i z i n li g e l d i i z a m a n kullanacakt. D i e r 1000 d o l a r da San Franciscod'aki annesine Dutch iin sak lasn d i y e g n d e r e c e k t i . Fakat bu p a r a n n 500 dolarn annesine a r m a a n e t m e k istiyordu. A n nesinin buna ok sevineceine emindi. G e r i ka lan para iin ise zel b i r fikri v a r d . K e n d i bir l i i 505 nci A l a y Paris'e girince, paras Dutch' dan o l m a k zre, arkadalaryla kafay ekecek ti. G e n parat h e r eyi yoluna k o y d u u n u zannediyordu ama sabahki o l a y durup, durup tekrar aklna taklyordu. O sabah annesinden bir mektup almt. Zarf y r t p a t z a m a n iinden kk b i r dua tespihi y e r e dt. A r k a d a l a r g r r de alay ederler diye, e i l i p tespihi abucak y e r d e n ald 73

v e b e r a b e r i n d e Fransa'ya g t r m e y e c e i kk torbann iine koydu. T e s p i h aklna gelince kafasnda b i r soru o l u m y a balad: Byle bir z a m a n d a neden ku m a r o y n u y o r d u ? Bir senede k a z a n a c a n d a n faz la o l a n elindeki buruuk p a r a l a r a bakt. O an da Dutch Schultz bu p a r a y cebine k o y d u u tak d i r d e kesinlikle ldrleceine i n a n m y a bala d. y l e ya paralar bakasna aitti. Dutch ii ansa b r a k m a k niyetinde deildi. Saatine bakt ve 2500 d o l a n ne k a d a r z a m a n d a kaybedebile c e i n i dnd. O g e c e a n o r m a l ekilde hareket eden y a l n z Schultz deildi. Erinden tutun da, g e n e r a l i n e ka d a r hi kimse, m u k a d d e r a t l a atmak istemi yordu. N e w b e r r y ' d e k i k a r a r g h n d a 101 nci H a v a ncrme T m e n K o m u t a n G e n e r a l M a x w e l l D . T a y l o r st rtbeli subaylaryla uzun ve zel bir toplant y a p y o r d u . O d a d a belki y a r m dzine insan v a r d . Bunlardan bir tanesi T m e n K o m u tan m u a v i n i T u g e n e r a l D o n Pratt b i r y a t a a oturmutu. Konuurlarken o d a y a baka bir su b a y d a h a girdi, apkasn kard ve y a t a n ze rine frlatt. G e n e r a l Pratt y e r i n d e n ok gibi fr lad v e apkay yataktan alp y e r e atarak A m a n A l l a h m bu uursuzluktur dedi. Buna herkes gld ama, G e n e r a l Pratt tekrar y a t a a oturmad. P r a t t 101 nci p l n r k u v v e t l e r i n i N o r m a n . d i ' y e g t r m e k g r e v i n i kabul etmiti. G e c e bastrnca n g i l t e r e ' d e k i btn kar m a kuvvetleri b e k l e m e e d e v a m ettiler. Eitim g r e , g r e d o r u a ulaan askerler g i t m e e ha z r d l a r ve erteleme olay hepsini huzursuz et miti. H a z r durumda b e k l e y i n d i y e e m i r ald k l a n n d a n bu y a n a on sekiz saat gemiti ve

74

h e r g e e n saat askerlerin sabrn biraz daha taryordu. H i birisi D-Gnne daha y i r m i alt saat kaldn b i l m i y o r d u , nki haberin aa k a d e m e l e r e bildirilmesi iin z a m a n h e n z ok erkendi. Ve bylece, bu frtnal p a z a r gecesinde her kes; yalnzlk, m * r a k ve g i z l i tuttuklar korku ile h e r h a n g i bir eyin, a m a ne olursa olsun, bir z e y i n olmasn bekliyorlard. ngiltere, kamyon larn inler gibi k a r d sesler, ve tank paletle r i n i n grltleriyle dolmutu. H e r yerde A m e r i , kahlarn sorduu a y n ey duyuluyordu. Bu A l lann bels y e r n e r e d e ? K a r a n l k v e d a l g a l rlanda denizinde U S S H e r n d o n destroyerinde T e m e n Bartow F a r r Jr. kendini o y n a d k l a r b r i oyununa konsantre et m e e alyordu. Bunu y a p a b i l m e k b i r h a y l i zordu, nki etrafnda bunun sosyal bir akam toplants o l m a d n hatrlatacak b i r ok ey vard. G e m i d e k i byk salonun duvarlarna N o r m a n d i kumsallarna yukardan bakan A l m a n topu m e v z i l e r i n i n h a v a d a n ekilmi fotorafla r teyplere yaptrlmt. Bu top m e v z i l e r i H e r n don'un D-Gnndeki hedefleriydi. Farr kendi g e m i l e r i n i n de A l m a n toplar iin a y n ey olaca n biliyordu. T e m e n Farr, N o r m a n d i ' d e n sa, salim kur tulacana inanyordu. Buna r a m e n ; ne olur, n o l m a z dncesi ile henz d o m a m olan oluna b i r m e k t u p yazmt. N e w Y o r k ' d a k i kars A n n e ' i n o l a n y e r i n e bir kz ocuu d o u r m a olasl F a r r ' m aklna bile g e l m i y o r d u . ( G e r e k t e n F a r r ' m istei yeri n e geldi v e A n n e kasmda bir o l a n ocuu do urdu.) N e w H a v e n ' d e b i r m o l a blgesinde n g i l i z 3 nc T m e n i n d e n avu R e g i n a l d Dale karyo75

lasnda aniden dik olarak oturdu ve ei Hilda'/ merak etmiye balad. 1940 senesinde evlenmi ler ve her ikisi de bir ocuklar olmasn iste milerdi. Birka gn evvelki son izninde eve git tii zaman Hilda sevinle hamile olduunu sy lemiti. Dale bunun zerine deliye dnd, nki karmann yaknda yaplaca|un ve kendisinin de buna itirak edeceini tahmin ediyordu. Bu hrsla Haber verecek tam zamann buldun de di. Bu szler zerine karsnn gzlerine gelen zntl buulan gene grr gibi oldu ve d nmeden syledii ac szleri hatrlayp ken dini sulad. Fakat artk i, iden gemiti ve karsna telefon etmesine bile imkn yoktu. Kar yolasna tekrar srt st yatt ve uyumya gay ret etti. Soukkanl birka kii derin, derin uyuyor du. ngiliz 50 nci Tmeninin ykleme blgesin deki soukkanl tipten bir akam; Bagedikli Stanley Hollis'di. Uzun zaman nce nerede olur. sa olsun uyumay renmiti. Yaknda yaplacak saldr Hollis'i pek dndrmyordu, nki ne ile karlaacan ok iyi biliyordu. Dnkerk' den tahliye edilmi, 8 nci Orduyla Kuzey Afri ka'da arpm ve Sicilya kumsallarna km t. O gece ngiltere'de bulunan milyonlarca as ker arasnda Hollis ender bulunan bir tipti. So ukkanllkla karmann yaplmasn bekliyor du, nki Fransa'ya geri dnmek ve biraz daha Alman ldrmek istiyordu. Bu istek Hollis iin kiisel bir konu idi. Dnkerk sava ve boaltlmas esnasnda haberci olarak grev yapyordu ve ekilme eskentte hibir zaman unuta mad bir ey grht... Birlii ile temas ke silen Hollis yanl b:r dn yaparak Almanlarn
76

ksa sre evvel gemi olduu belli olan bir yere sapt ve kendini, henz vcutlar scak, yz. den fazla Fransz erkek, kadn ve ocuk ceset lerinin dolu olduu bir ukurda buldu. Duvar lara saplanm ve yerlere dalm kovanlardan, zavalllarn makineli tfekle ldrldklerini an lad. O dakikadan balamak zre Stan Hollis ola anst bir dman avcs kesiliverdi. Skor'u imdilik 90' ayordu. D-Gnnn sonunda Stan tfeine yz ikinci entii atacan umuyordu. Fransa'ya ayak basmada istekli olan baka kimseler de vard. Yarbay Fhilippe Kieffer ve 171 seme Fran sz komandosu' iin beklemek dayanlacak gibi deildi. ngiltere'de edindikleri birka arkada hari llaha smarladk diyecekleri kimse yok. tu, nk aileleri hl Fransa'dayd. Hamble'n azndaki kamplarnda silahlar n kontrol ve kauuk kpnden yaplm, Ouistreham kentindeki hedeflerle, Sword kum salnn arazi modelini tetkik ediyorlard. Ko mandolardan bir tanesi Kont Guy de Montlaur' d ve avu rtbesinde olmaktan gurur duyu yordu. Bu nemli gecede, plnlarda kk bir deiiklik olmas nedeniyle sevinli idi. Birlii, imdi Almanlarn komuta karargh olan ve iyi ce savunulan sayfiyenin eski kumarhanesine saldrda nclk yapacakt. Yarbay Kieffer'e Bu benim iin bir eref olacaktr, nki orada bir ok servetleri kaybettim dedi. Yz elli mil uzakta 4 nc Piyade Tmeninin Plymouth'daki mola blgesinde Amerikal Ast subay st avu Harry Brown gnlk grevi so na erip de barakasna gelince kendisini bekliyen bir mektup buldu. Sava filmlerinde buna ben zer eyleri defalarca grmt, ama bunun ken di bana geleceini hi dnmemiti. Mektup77

ta A d l e r iten yksek topuklu ayakkab reklm v a r d . K e n d i birliinde herkes o k a d a r ksa boy luydu ki, d i e r birliklerdeki arkadalar onlara B r o w n u n M i d g e t ' l e r i ( * ) derlerdi. Birliinde e n uzun b o y l u olan avu Brown'du ve boyu 1.63 santimdi... A d l e r kumpanyasna adn k i m i n ver diini dnrken b i r l i i n d e k i arkadalarndan biri yanna geldi. avu John G w i a d o s k y borcu nu d e m e e karar vermiti. John p a r a y kendi sine v e r d i i z a m a n B r o w n hl eski dncesin d e n syrlamamt. P a r a y B r o w n ' u n eline sk tran G w i a d o s k y y a n l fikirlere k a p l m a sakn. Sadece senin cehennemde, peimden koarak, borcunu v e r d i y e beni k o v a l a m a n i s t e m i y o r u m dedi. K r f e z i n kar yakasnda tat gemisi N e w A m s t e r d a m demirliydi. 2 nci R a n g e r taburundan stemen G e o r g e K e r c h n e r n o r m a l ileriyle me gul oluyordu, yani b i r l i i n mektuplarn sansr ediyordu. Bu akam n o r m a l d e n fazla mektup vard. Herkes memleketlerindeki yaknlarna uzun m e k t u p l a r yazmt. 2 ve 5 nci Rangers'e D.Gnnn e n z o r g r e v i verilmiti. P o i n t e d e H o c denen y e r d e k i 6 adet uzun m e n z i l l i topun sus turulmas iin 150 m e t r e uurum dikliindeki bir ykseklie t r m a n m a l a r gerekiyordu. Bu toplar o k a d a r gl ve uzun menzilli idi ki O m a h a kumsalna v e y a U t a h blgesinin tat blgesine kolayca ve etkili ate edebilirlerdi. Bu toplar susturmak iin R a n g e r s l e r e sadece otuz dakika z a m a n verilmiti. Bu nedenle k a y p l a m ok yksek olaca b e k l e n i y o r d u B a z kimse ler, y z d e altma k a d a r k a y p v e r i l e c e i n i tah( * ) Byk bir eyin kk modeli veya kk olan ey. eviren
78

m i n e d i y o r d u E e r h a v a v e deniz b o m b a r d man, R a n g e r s ' l e r toplara ulamadan ii bitirirlerse k a y p l a r n az o l a c a tahmin ediliyordu. H e r iki halde d e K e r c h n e r ' i n takm komutanla rndan Bagedikli L a r r y Johnson bu k a y p konusuyle i l g i l e n m e z g i b i b i r tavr taknyordu. sttemen, Johnson'un y a z d mektubu okuyunca akna dnd. D-gnnden e v v e l mektuplar postalanmyacakt, ama Johnson'un mektubu n o r m a l posta k a n a l l a r y l a g n d e r i l e m e z nitelik teydi. Kerchner, Johnson'u artt ve avu ge lince mektubunu kendisine g e r i v e r e r e k L a r r y , bu mektubu k e n d i n postala, y a n i F r a n s a ' y i git tiin z a m a n dedi. nki Johnson m e k t u b p b i r kza yazmt v e H a z i r a n n ilk y a n s n d a kendi sinden randevu istiyordu. M e k t u b u y a z d kz, Paris'te oturuyordu. avu oday terkedince, T e m e n ; Johnson g i b i optimistler o l d u u srece hi b i r eyin imknsz o l a m y a c a kansna v a r d . U z u n b e k l e m e sresince h e m e n herkes bi risine m e k t u p yazmt. Beklemenin v e r d i i hu zursuzluk m e k t u p y a z n c a biraz a z a l y o r gibiy di. B i r o k l a n d u y g u l a n n , i n s a n l a n n g e n e l l i k l e y a p t k l a n n n dnda b i r a n l a m ile yanstmak is tiyorlard. O m a h a kumsalna kmakla g r e v l i 1 nci Pi y a d e T m e n i n d e n Y z b a John F. D u l l i g a n ka l n a yle y a z y o r d u : B u erleri seviyorum. Ge m i n i n h e r y e r i n d e uyuyorlar; g v e r t e d e , aral a n n stnde, iinde ve altnda, sigara iiyorlar, kt oynuyorlar, gre e d i y o r l a r ve bol bol a kalayorlar. G r u p l a r halinde toplanp genellik le; kzlar, kendi e v l e r i ve balarndan g e e n se r v e n l e r i konuuyorlar ( K z l v e y a kzsz ser v e n l e r ) . Hepsi ok i y i asker. D n y a n n en i y i as kerleri. K u z e y A f r i k a karmasndan e v v e l he79

y e c a n l y d m v e b i r a z d a korkmutum. Sicilya k a r m a s n d a o k a d a r m e g u l d m ki korkuyu d n m i y e bile v a k t i m olmad. Bu sefer, Fran sa'da b i r kumsala saldracaz. Bundan sonras n n c e v a b m A l l a h bilir. Seni btn k a l b i m l e s e v d i i m i b i l m e n i istiyorum. Beni, sana, A n n ve P a t ' a balamas i i n A l l a h a dua e d i y o r u m . . . D o n a n m a y a ait a r g e m i l e r d e v e byk ta t g e m i l e r i n d e ve h a v a alanlarnda olan perso nel ansl idi; skk d e n e c e k derecede kalaba lktlar a m a stbalar kuru, ve scaktlar. Fakat h e r l i m a n d a demirli, a l t l a n dz k a r m a g e m i l e r i n d e olanlar i i n h i k y e bamba k a y d . Bazlar, b i r haftadan fazla bu gemiler deydi. Hepsi tka, basa d o l u ve pislik kokuyor du. Bu a d a m l a r iin sava n g i l t e r e ' y i terketmed e n ok e v v e l balamt. H e m e n , h e m e n hepsini d e n i z tutuyor v e d e v a m l o l a r a k huzursuzlua kar savayorlard. Ekserisi h l hatrlarlar: G e m i l e r ey kokuyordu, d i z e l yakt, tkanm t u v a l e t v e kusmuk. a r t l a r g e m i d e n g e m i y e deiiyordu. L C T 777'de er G e o r g e , H a c k e t t Jr. g e l e n d a l g a l a n n , sallanan teknenin bir ucundan ieri girip, teki ucundan tekrar d e n i z e d k l d n gryor du... Bir n g i l i z k a r m a g e m i s i olan L C T 6'ya o k a d a r f a z l a insan yklenmiti ki, 4 nc A m e r i kan T m e n i n d e n Y a r b a y C l a r e n c e H u p f e r tek n e n i n b a t a c a n sanyordu. M u t f a k l a r deniz suyu ile dolduundan askerler souk y e m e k ye m e e mecburdular. T a b i i y e m e k yiyebilenler. L S T 97'de bulunan 50 nci istihkm tugayn dan avu Keith Bryan'n h a t r l a d n a gre, g e m i o k a d a r kalabalkt ki, insanlar y r m e k i i n birbirinin stne b a s y o r d u ve r a n z a bu l a b i l e n ansllar ise dmeden y e r l e r i n d e otur m a k t a z o r l u k ekiyorlard. 80

Fakat bekleme sresinde en ok sknt e kenler geriye arlan konvoydaki personeldi. Btn gn kanalda frtnayla boumular ve imdi de srsklam ve yorgun, parmaklklara tu tunup konvoyun son gelen gemilerinin demir at n seyrediyorlard. Saat gece ll.de btn gemiler geri gelmiti. Plymouth limannn dnda Binba Hoffraan, Corry'nin kaptan kprsnde karartma yapm karma gemilerini seyrediyordu. Hava souktu. Rzgr hl hzn srdryordu ve Hoffman dalgalarn zerinde, altlar dz kar ma gemilerinin tokat atar gibi kardklar ses leri duyuyordu. Geri dnmelerine ramen erte lemenin nedenini yeni renmiler ve her an harekete hazr olmalar konusunda emir alm lard. . Alt gvertede haber hemen yayld. Telsizci Bennie Glisson nbete giderken yeni emri renmiti. Yemekhanenin olduu yere gitti ve bir dzine denizcinin yemek yediini grd. Bu ge ce bol garnitrle ssl hindi vard. Herkes sinir li gzkyordu. Bennie yemek yiyenlere Sizler sanki son yemeinizi yiyormu gibi hareket edi yorsunuz dedi. Aa yukar syledii doruydu da. Orda olanlarn en az yars D-gnnn Hsaatinden ksa bir sre sonra Corry ile beraber denizin dibine gidecekti. Yakndaki LCI 408 de moral ok dkt. 29 neu Piyade Tmeninden er William Joseph Phillips arkadalarn neelendirmek istedi ve Bu birlik hi sava grmiyecek. O kadar uzun zamandan beri ngiltere'deyiz ki, bizim grevi miz harp bittikten sonra bahyacaktr. Bize Dover sahillerindeki beyaz yarlarda bulunan mavi kularn bokunu sildirecekler.... 81

G e c e y a n s , sahil s a v u n m a tekneleri v e do n a n m a destroyerleri k o n v o y u y e n i d e n t o p l a m a g r e v i n e baladlar... Bu sefer g e r i d n m e k yok tu. Fransa sahillerinin a n d a M i d g e t Deniz alt X 23 yavaa su y z n e kt. T a r i h 5 Ha ziran, saat sabahn l ' i y d i . T e m e n H o n o u r ace l e k a p a at v e d e n i z a l t n n dna kt. H o n o u r v e d i e r d e n i z c i l e r antenleri hazrladlar. D e n i z a l t n n iinde T e m e n James H o d g e s rad y o n u n ibresini 1850 kilosikl'e a y a k l a d ve kulakl k l a n n iki eliyle kulaklarna bastrd. U z u n s re beklemesine l z u m k a l m a d . H a f i f de olsa k e n d i a r m a iaretlerini duydu: P a d Proof... P a d P r o o f . Bunu takibeden tek k e l i m e l i k m e saj d u y u n c a k u l a k l a n n a i n a n a m a d . Kulakhkl a n n d a h a da fazla bastrarak g e n e dinledi. Fa kat d u y d u u yanl d e i l d i . D u y d u u n u d i e r personele syledi. K i m s e soru bile sormadan a. kn, akn birbirlerine baktlar. n l e r i n d e deniz altnda g e e c e k t a m bir gn daha vard.

KISIM XII Sabahn i l k k l a n n d a N o r m a n d i sisle kaplahmt. Bir g n e v v e l saanak halinde y a a n y a m u r b u g n a h m a k slatan eklinde y a y o r ve h e r eyi srsklam ediyordu. K u m s a l bittik ten sonra, saybz s a v a l a n n y a p l d ve g e n e sonsuz savala:in y a p l a c a tarih ve ekilsiz tarlalar vard. D r t s e n e d i n beri N o r m a n d i halk A l m a n larla b e r a b e r yayordu. bellibal kent de; y a n i d o u v e batdaki b l g e y i kska gibi arala-

82

rina alm olan; L e H a v r e v e C h e r b o u r g v e bun l a r n arasnda sahilden 10 mil ieride C a e n da, igal konusu g n l k y a a m n b i r parasyd. Gestapo ve SS'in k a r a r g h l a r bu kentler deydi. Buralar; sava hatrlatan, g e c e baskn lar v e r e h i n e l e r i n alnd, y e r a l t rgtne k a r . y a p l a n basknlar ve eziyetlerin, M t t e f i k ha va aknlarnn ho, fakat korkuyla karland yerlerdi. Bu kentlerin tesinde, zellikle C a e n ve C h e r b o u r g arasnda zeri ot ve allarla kaplan m, insan yaps, yksek toprak tmsekler var d v e bunlar R o m a d e v r i n d e n beri s a l d r g a n v e savunucular tarafndan tahkimat o l a r a k kulla nlmt. Bunlardan baka, a r a z i y e kk nokta lar gibi d a l m ksmz kiremitli d a m l a r v e kk N o r m a n kiliseleriyle ssl irin k y l e r vard. D n y a n n o u n l u u bunlarn isimlerini bile bilmezdi V i e r v i l l e , Collevill, La M a d e l e i ne, Ste M e r e - Eglise, Chef-du-Pont, Ste M a r i e du-Mont, A r r o m a s h e s , L u c . . . D a n k o l a r a k ser pitirilmi olan bu k y l e r d e alma byk kentlerdekinden farklyd. Savan d a l g a s n a kapm olan N o r m a n kyls durumu d z e l t e b i l m e k i i n elinden g e l e n i yapmt. K y l e r v e kentler d e n binlerce k a d n ve e r k e k kle ii o l a r a k a l p gtrlm ve g t r l m i y e n l e r de sahil garniz o n l a n n d a k i ii taburlarnda altrlyorlar, d... A n b a m s z olan kyller, kesinlikle ge rekli olann dnda h i b i r ey y a p m y o r l a r d . N o r m a l gnlk y a a m l a r m srdryorlar v e A l m a n l a r d a n nefret ederek, z g r l e kavua caklar gn b e k l i y o r l a r d . U y u m a k t a olan V i e r v i l l e k y n e b a k a n te pedeki, annesinin e v i n d e 31 yandaki A v u k a t M i c h e l H a r d e l a y , elinde drbn, o t u r m a oda snda ayakta duruyordu. Drbnn, b i r tarla83

d a n alnm k a d a n a y a binmi A l m a n askerins e v i r d i . A s k e r , atn h e r tarafna teneke kutular asm ve kendisi de k u c a n d a byk bir tene k e tutuyor v e sahile d o r u g i d i y o r d u . K y n i i n d e n g e t i v e b a y r n b i r a z altnda durdu. N e r e d e n ktklar b i l i n m i y e n A l m a n askerleri ko arak g e l i p asl teneke kutular aldlar. Asker, k u c a n d a k i tenekeyle g e n e y o l u n a d e v a m etmiy e balad v e bir y a z l k v i l l a n n y a n m a geldi, atndan i n i p elinde teneke y e r e m e l d i v e vil l n n a l t n d a n uzanan e l l e r e t e n e k e y i verip, tek r a r a t m a binerek y o l u n a d e v a m etti. B u er, h e r sabah a y m eyi yapyordu. A v u k a t , A l m a n n h i b i r z a m a n g e kaldn g r m e m i t i . Sabah kah vesini V i e r v i l l e ' e d a i m a bu saatte g e t i r i r d i . K y d e n sonraki y a m a l a r d a tilki y u v a l a r v e k a m u f l e edilmi m e v z i l e r i n d e topu erlerinin n o r m a l gnleri, sulh ve skun iindeki kumsa m k v r m y a p t v e bir g n sonra Omaha kumsal o l a r a k d n y a c a tan: n a c a k y e r d e balyordu. K a h v e g e t i r e n A l m a n e r i h i n geliiyle M i c h e l H a r d e l a y saatin tam 06.15 olduunu biliyordu D i e r btn N o r m a n l a r gibi, o da A l m a n l a r d a n nefret e d i y o r d u . z e l l i k l e imdi eskisinden de f a z l a nefret ediyordu; nki h e r taraf k a z p top v e m a y n yerletirdiklerini v e bunlara y e r a m a k iin doksan binadan sadece y e d i tanesi ha r i d i e r l e r i n i yktklarn g z l e r i y l e grmt. Bu y k m ; toplara geni bir at alan s a l a m a k ve e v l e r d e n a l m a n demir, ta ve tahta gibi mal z e m e y i tahkimatlarda k u l l a n m a k iin yapm lard. Y k l m y a n 7 e v d e n b i r tanesi H a r d e l a y m d . Fakat birka g n e v v e l b l g e komutan, H a r d e l a y ' a , resmen, e v i n i n y k l a c a n sylemi ti. S e b e p olarak da A l m a n l a r n ta ve tulaya i h t i y a l a r o l d u u sylendi. H a r d e l a y artk b i r 84

mucize bekliyordu. Zaten A l m a n l a r n ne yapa c a belli olmazd. Belki c a y a r l a r d i y e i i n d e b i r m i t v a r d . Kendisine e v i n i n 24 saat sonra y k l a c a m sylemilerdi: Y a n i 6 H a z i r a n Sal gn. Y a s a k l a n m a s n a r a m e n H a r d e l a y saat 06.30 da radyosunu a a r a k BBC'nin v e r e c e i haberle ri b e k l e m i y e balad. Biraz sonra h a b e r l e r i v e recek spikere Franszlar A l b a y B r i t a n y a adn takmlard. A s l ismi Doulas Ritchie o l a n spi keri mttefik yksek k o m u t a n l n n sesi o l a r a k kabul ederlerdi ve n e t e k i m de sze yle bala d: B u g n 5 H a z i r a n Pazartesi, Bakomutan unlar s y l e m e m i emretti. imdi igal a l t m d a olan m e m l e k e t l e r l e , Bakomutan arasnda di r e k bir balant kurulmutur. Z a m a n g e l i n c e si ze ok nemli t a l i m a t l a r verilecektir, f a k a t bu nun d a i m a e v v e l d e n saptanan b i r z a m a n d a v e rilmesi imknszdr. Bu nedenle, kendiniz dinleyemezseniz, arkadalarnzla anlama y a p a r a k gnn h e r saatinde bizi d i n l e m e y e d e v a m edi niz. H a r d e l a y talimatn i k a r m a ile i l g i l i oldu unu t a h m i n etti. Zaten, herkes bunun yapla can biliyordu. Hardelay Mttefiklerin karmay kanaln e n d a r y e r i olan D u n k e r k v e y a Pas-de-Calais'ye y a p a c a n t a h m i n ediyordu, nki b u r a l a r d a g e m i l e r i n barnaca l i m a n l a r vard. Fakat kar, mann! kesinlikle N o r m a n d i y e y a p l m y a c a mu hakkakt.. V i e r v i l l e ' d e k i Dubois ve D a v o t aileleri bu y a y n d u y m a d l a r . n k i 4 H a z i r a n gecesi b y k bir aile toplants y a p m l a r ve g e saat lere k a d a r e l e n i p mehur N o r m a n d i e l m a l kon y a ierek elenmilerdi. Bu nedenle e r k e n k a l . kamam v e B B C ' y i dinliyememilerdi. B u z e l aile toplants iin, b i n b i r zorluklarla, tka ba85

sa d o l u tiren] erde, ne M t t e f i k uaklarnn loko m o t i f l e r i h e d e f tutan saldrlarnn korkusu iin de Paris'ten a k r a b a l a r da gelmiti. Bu elence n i n b i t i m i n d e akrabalar 6 H a z i r a n Sal sabah e r k e n saatte k a l k a n tirenle Paris'e dneceklerdi. Bu a k r a b a l a r n 3 g n l k N o r m a n d i tatilleri, d a h a u z u n srecekti; nki g e l e c e k 4 a y l k sre de V i e r v i l l e ' d e kapana kslm gibi k a l m a k zorunluundaydlar. N o r m a n d i boyunca h a l k n o r m a l gnlk i l e r i n i y a p y o r l a r d . iftiler b a h e l e r i n d e e l m a a a l a r m kontrol e d i y o r v e beyaz-kahverengi k a r m ineklerini otlaa sryorlard. Kk k y l e r d e ve kentlerde d k k n l a r v4 k a h v e l e r ald. La M a d e l e i n e de, ksa sre sonra U t a h k u m . sal i s m i y l e tannacak olan, g e n i kumsalda P a u l G a z e n g e l a y n at altnda o l a n kk dk k n ve kahvesini at a m a pek i olacan zan n e t m i y o r d u . E v v e l c e b u d k k n n d a ei M a r t h a ve 12 yandaki kzlar Jennine'nin g e i m i n i ra h a t a s a l y a c a k k a z a n salyordu. Fakat im di kumsal h a l k a kapatlmt. V i r e aynn de n i z e a k t mntka ile C h e r b o u r g yarmadasn, d a k i h a l k boaltlm v e i k s m l a r a nakledil miti. O t u r m a l a r n a msaade e d i l e n l e r y a l n z iftlik sahibi olanlard. P u l G a z e n g e i y a a m n s a l y a c a k k a z a n c etrafta oturan dokuz aileden temin ediyordu. G e l e n b i r k a A l m a n askeri d e v a r d v e P a u l b u A l m a n l a r a h i z m e t e t m e k zo r u n d a y d . . . Esasnda G a z o n g e l b u r a y terkedip g i t m e k istiyordu. K a h v e s i n d e oturup mteri b e k l e r k e n 24 saat sonra b i r g e z i y e k a c a n d a n h a b e r i b i l e yoktu. K e n d i s i v e k y d e k i d i e r er k e k l e r t o p l a n p sorguya e k i l m e k i i n n g i l t e r e ' ye gnderileceklerdi. Gazengel'in 86 arkadalarndan e k m e k frn

olan P i e r r e C a l d r o n ' u n kafasna o k cidd b i r p r o b l e m taklmt. Sahilden 10 m i l i e r d e Carentan da Dr. Jeannes'in kliniinde bademcik leri a l n a n be yandaki olu P i e r r e ' i n y a n n d a oturuyordu. D o k t o r a m e l i y a t n baarl olduu nu, olunu y a r n klinikten alabileceini syledi. Fakat C a l d r o n bunu olumsuz karlad v e A n nesi m e r a k eder, o l u m u imdi alp g t r m e k i s t i y o r u m dedi. Y a r m saat sonra kk o l u kucanda C a l d r o n , St. Marie-du-Mont k y n e d o r u y o l a koyuldu. Bu kyn n 4 nc T menin D-Gn paratlerle buluaca U t a h kumsalyd. O g n A l m a n l a r i i n de sessiz ve olaysz d. Bekledikleri ey o l m u y o r d u v e c l m y a c a k t da. nk h a v a feci ekilde bozuktu... H a v a o k a d a r ktyd ki Paris'te L u x e m b u r g palas'da Luftwaffe k a r a r g h n d a M e t e o r o l o j i Bakan A l b a y Profesr W a l t e r Stbe n o r m a l g n l k kon feranslarnda k u r m a y subaylara rahatlarna bakmalarn sylemiti. Bugn M t t e f i k uak larnn uabileceklerinden bile phe e d i y o r d u . Bu aklama z e r i n e uaksavar personelinin, t o p l a n banda d u r m a l a n m n g e r e k m e d i i bildi rildi. Bundan sonra Stbe Paris'ten 12 k i l o m e t r e uzakta olan St. Germain-en-Laye'deki 20 Boulev a r V i c t o r H u g o ' y a telefon etti. Y a p t telefon, bir kz lisesinin altndaki b a y n n iine k a z l m olan katl, yz y a r d a uzunluunda, altm t ( a y a k ) d e r i n l i i n d e k i v o n Rundstedt'in karar g h OB W e s t ' e ulat. Stbe, Meteorolojist irti bat subay Binba H e r m a n n M u e l l e r ile konutu. M u e l l e r s y l e n e n h a v a raporunu g a y e t dikkatle not etti ve k u r m a y bakan K o r g e n e r a l Blumentr i t t ' e gnderdi. H a v a r a p o r l a n O B W e s t ' d e ok c i d d i y e alnyordu, v e Blumentritt z e l l i k l e b u raporu bekliyordu, 87

O B W e s t Bakomutannn y a p a c a bir denet l e m e p r o g r a m n n son dzeltmelerini tamamlad. G e l e n h a v a raporu, Bakomutann b u denetle m e y i p r o g r a m l a n d g i b i y a p l a b i l e c e i n i kant lyordu. V o n Rundstedt g e n b i r t e m e n olan olu i l e b e r a b e r N o r m a n d i ' d e k i sahil savunma tesis l e r i n i denetliyecekti. St-Germain-en-Laye'de ok az kii kz lisesi n i n y a k n n d a s m a m s b i r y e r olduunu v e Batdaki en gl A l m a n M a r e a l i n i n 28 Rue A l e x a n d r e D u m a s ' d k i kz okulunun arkasnda k i kk v i l l d a oturduunu biliyordu. Vill yksek b i r d u v a r l a e v r i l i y d i v e d e m i r kaplar d e v a m l o l a r a k kapalyd. V i l l a y a giri, okulun i i n d e k i d u v a r d a alm z e l k a p d a n y a p l y o r , du. V o n Rundstedt h e r z a m a n k i g i b i g e saat lere k a d a r u y u d u ( (Rundstedt n a d i r e n 10.30 dan e v v e l k a l k a r d ) v e v i l l a n n b i r i n c i katndaki ma sas bana oturduu z a m a n l e olmutu. Kur m a y B a k a m ile bu odada f i k i r al verii yapar d, OB W e s t ' i n M t t e f i k l e r i n maksatlar hakkn d a t a h m i n l e r raporunu o n a y l a d v e r a p o r ak am zeri H i t l e r ' i n k a r a r g h O K W ' y e gnderil m e k z r e hazrland. T a h m i n g e n e tipik b i r yanllk r n e i y d i ; r a p o r d a yle deniyordu: S i s t e m a t i k v e g a y e t b e l i r l i ekilde artan h a v a aknlar, dmann yksek d z e y d e b i r h a z r l k d u r u m u n d a olduu nu gstermektedir. M u h t e m e l k a r m a cephesi g e n e eskisi g i b i Scheld ( H o l l a n d a ' d a b i r y e r ) d e n N o r m a n d i ' y e k a d a r u z a n a n ksmda olacak tr, ve B r i t t a n y ' n i n k u z e y cephesinin buna dahil edilmesi olasl yoktur. Fakat dmann bu blgede nereye karma yapaca hl ak l a kavumamtr. D n k e r k i l e D i e p p e arasm88

daki sahil s a v u n m a tesislerine a r l k v e r i l e r e k y a p a n h a v a aknlar, Mttefik karmasnn b u r a y a y a p l a c a a n l a m n a gelebilir. F a k a t k a r m a n n h e m e n v e y a y a k n d a y a p l a c a sanl, m a m a k t a d r . Bu t a h m i n g n d e r i l d i k t e n sonra; ki k a r m a n n sekiz y z m i l l i k bir sahilin h e r hangi bir yerine yaplabileceini belirtmekteydi; V o n Rundstedt v e o l u F i e l d M a r s h a l l ' n ok sev dii B o u g i v a l ' d e k i C o q H a r d i lokantasna g i t m e k z e r e yola ktlar. Saat 13.00' g e i y o r d u ve DG n n e 12 saat kalmt. D e v a m e t m e k t e o l a n fena h a v a a r t l a n A l m a n k o m u t a n l a n n d a sinir ilc g i b i etki yap yordu. M u h t e l i f k a r a r g h l a r d a , y a k n b i r gele cekte s a l d n o l m y a c a n a d a i r g v e n c e v a r d . Bu yargya v a n l a n m n nedeni, Mttefiklerin K u z e y Afrika, Sicilya v e t a l y a karmalanm, h a v a r a p o r l a n m e n ince d e t a y l a r n a k a d a r in celedikten sonra y a p m l a r d . Her karmada artlar deiikti; fakat Stbe ve Berlin'deki Ba k a m Dr. K a r i S o m m t a g g i b i meteorolojistler, M t t e f i k l e r i n z e l l i k l e h a v a harektna uygun hava artlan olmadka karma yapmadklan. m biliyorlard. M e t o d i k A l m a n z i h n i y e t i n e g r e bu kuraldan M t t e f i k l e r i n a y n l m a s dnlm yordu. H a v a d u r u m u n u n u y g u n o l m a s artt. A k s i halde M t t e f i k l e r saldr y a p m a z d . Ve hava artlan da uygun deildi. La-Rocke-Guyon'daki B o r d u l a r grubu karar, g h n d a iler sanki R o m m e l hl o r a d a imi g i b i yrtlyordu, fakat K u r m a y Bakan G e neral Speidel kk b i r akam y e m e i partisi v e r m e k iin h e r e y i n y e t e r i n c e sakin olduunu dnd. P a r t i y e b i r k a misafir de d a v e t etmi ti. K a y n b i r a d e r i Dr. Horst, f i l o z o f v e yazar Ernst J u n g e r v e eski b i r arkada v e r e s m i S a -

89

va r o p r t r o l a n Binba W i l h e l m v o n Sch r a m m . Entellektel Speidel, ok sevdii konu o l a n Fransz edebiyatn konuacaklarn mit e d i y o r d u . Konuulacak baka b i r ey daha vard. Junger'in m s v e d d e halinde h a z r l a y p gizlice R o m m e l v e Speidel'e v e r d i i y i r m i sahifelik dos ya. H e r ikisi de d o s y a n n i i n d e k i l e r e istekle inanmlard. Bu dokman, sulha kavumann a n a h a t l a n n b e l i r l i y o r v e b u iin ancak H i t l e r ' i n y a b i r A l m a n m a h k e m e s i tarafndan yarg landktan v e y a suikaste kurban gittikten sonra y a p l a b i l e c e i n i belirtiyordu. Speidel'in aklnda bunlar o l d u u iin S c h r a m m ' a B a z n e m l i ey leri k o n u a c a m z bir g e c e olacak b u dedi... ' St. L o ' d a k i 84 nc K o l o r d u Kararghnda H a b e r a l m a subay Binba F r i e d r i c h H a y n baka bir eit p a r t i iin hazrlk y a p y o r d u . Birka i e ahane Chablis smarlad, nki k a r a r g h personeli, K o r k o m u t a n G e n e r a l Erich Marcks'a g e c e yars b i r srpriz plnlamt. Generalin d o u m gn 6 Hazirand G e n e r a l Mareks, Brittany da R e n n e s ehrine g i t m e k i i n sabah olurken y o l a kacandan, srpriz p a r t i y i g e c e yarsna braktlar. N o r m a n d i ' d e k i G e n e r a l M a r e k s v e d i e r ge n e r a l l e r ve yksek rtbeli s u b a y l a r sah sabah balyacak b i r harp oyununa katlacaklard. G e n e r a l M a r e k s o y m y a c a r o l b a k m n d a n kendi ni b i r a z huzursuz hissediyordu. nki h a r p oyu c u n d a M t t e f i k l e r i temsil edecekti. O y u n G e n e ral E u g e n M e i n d l tarafndan hazrlanmt. Ken disi parat olduundan, h a z r l a d oyunda e v v e l bir parat indirmesi ve o n d a n sonra da k a r m a o l a c a n plnlamt. H e r k e s K r i e g s spiel'in ( H a r p oyunu) enteresan o l a c a n a ina nyordu. k a r m a n n teorik o l a r a k N o r m a n d i y e ya90

pumas, 7 nci O r d u K u r m a y Bakam G e n e r a l M a x P e m s e l ' i n huzurunu karmt. L e M a n s ' d a k i k a r a r g h t a derin, d e r i n bunu dnyordu. N o r m a n d i v e C h e r b o u r g ' d a k i yksek rtbeli komutanlarn, h a r p oyununa k a t l m a k maksad y l e a y m z a m a n d a k a r a r g h l a r n terketmesin i n ok fena sonular d o u r a b i l e c e i n e i n a n y o r , du. z e l l i k l e g e c e o r a d a k a l m a l a r halinde duru m u n ok tehlikeli o l a c a n a kani idi. Rennes, bir ok k o m u t a n l a r a b i r h a y l i u z a k t a y d v e ora y a ulamalar i i n sabahn e r k e n saatinde hare ket e t m e l e r i g e r e k i y o r d u . Zaten Pemsel'i endi elendiren sabahn e r k e n saatiydi. E e r N o r m a n , d i y e bir k a r m a yaplacaksa, bunun sabahn er k e n saatinde y a p l a c a n a inanyordu. Bunun z e r i n e H a r p o y u n u n a katlacak olanlar uyar m a a k a r a r v e r d i . T e l e x l e g n d e r d i i e m i r y leydi: K r i e g s s p i e l ' e katlacak G e n e r a l l e r v e di e r personelin, R e n n e s ' e g i t m e k iin y e r l e r i n i 6 H a z i r a n sabahnn e r k e n saatlerinde v e y a d a h a e v v e l t e r k e t m e m e l e r i hatrlatlr... Fakat artk ok g e kalnmt. B a z l a r y o l a kmlard bi le. V e bylece, R o m m e l ' d e n tutun, aa d o r u yksek rtbeli subaylar savan arifesinde cep h e y i terketmilerdi. H e p s i n i n gidiinin b i r nedeni v a r d . Sanki m u k a d d e r a t o n l a r y e r l e r i n i terk e t m i y e itelemiti. R o m m e l A l m a n y a ' d a idi. B. O r d u l a r Gru bundan Harekt Bakam V o n Tempelhof da R o m m e l i l e b e r a b e r A l m a n y a ' y a gitmiti. Bat Donanma Komutan Amiral Theodor Krancke, d e v r i y e g e m i l e r i n i n d e n i z i n d a l g a l olmas ne d e n i y l e l i m a n t e r k e d e m i y e c e k l e r i n i V o n Rundstedt'e b i l d i r e r e k B o r d e a u x ' y a gitmiti. Cher b o u r g y a r m a d a s n n bir tarafn tutan 243^ nc Tmen Komutam Tmgeneral Heinz Hellmich, 91

Rennes'e hareket etmiti... 707 nci T m e n d e n T m g e n e r a l K a r l v o n Schlieben d e a y n eyi yapmt. H e n z N o r m a n d i ' y e intikal etmi o l a n mehur 91 nci H a v a n d i r m e T m e n i n d e n G e n e ral W i l h e l m Falley gitmiye hazrlanyordu. V o n Rundstedt'in H a b e r a l m a subay A l b a y W i l h e l m M e y e r Detring izinliydi ve bir tmenin kurmay bakan i l e balant kurulamyordu, nk F r a n . sz metresi ile a v a gitmiti. ( * ) T a m b u srada, y a n i kumsallarn savunma sndan sorumlu olan subaylar A v r u p a ' y a dal mken, A l m a n Y k s e k K o m u t a n l , Fransa'daki Luftwaffe'nin son a v c b i r l i i n i Normandi kumsallarnn m e n z i l i n d e n o k u z a k l a r a trans( * ) D-Gnnde: sonra karma cephesinden bu top lu ayrlma Hitler'i okadar kuvvetle etkilemiti ki ngiliz Entdlijans Servisinin bununla bir ilgisi olup olmadn saptamak iin gerekten bir so ruturma alaca syleniyordu. Gerek udur ki Hitler'in kendisi de bu byk gn iin gene rallerinden daha fazla hazrlkl deildi. Fhrer, Bavariad'aki istirahat yeri Berchtesgaden'deydi. Deniz emir subay Amiral Karl Jesko von Puttkamer'in hatrladna gre Hitler ge kalkm, geleneksel askeri toplantsn leden sonra yap m ve saat 16.00'da len yemeini yemiti. Met resi Eva Braun'dan baka Nazi ileri gelenleri ve eleri vard. Vejeteryan olan Hitler etsiz yemek ler nedeniyle bayanlardan zr dilemi ve Fil en iuvvetli hayvandr fakat et yemez demiti. l'3 yemeinden sonra grup baheye kt ve Fhrer turun iei aym eti. Saat alt e ye di arasnda biraz uyudu ve gece l l ' d e baka bir askeri toplant daha yapt. Bundan sonra, geo yarsndan biraz evvel bayanlar arld. Put Tamer'in ok iyi hatrladna gre grup. tam drt saat Wagner, Lehar ve Strauss'u dinlemek zorunda kald. 92

fer e t m e k e m r i n i v e r d i . U u c u l a r b u e m i r ze rine adeta akna dndler. G e r i e k m e y e se bep o l a r a k da bu uaklarn R e i c h ' n savunma snda g e r e k l i o l d u k l a r bildirildi. A s l n d a g a y e bambakayd. R e i c h a y l a r d a n beri, g n n 24 saati, a r t a n a r M t t e f i k b o m b a r d m a n n a he defti. Bu artlar altnda; a v c birliklerinin; Fran sa'da braklarak, M t t e f i k a v c v e bombard m a n uaklar tarafndan tahrip edilmesine m saade e d i l e m e z d i . H i t l e r k a r m a g n n d e b i n adet Luftwaffe u a n n kumsallara saldracan g e n e r a l l e r i n e vadetmiti. T a b i i bu imknszd. nki 4 H a z i r a n d a 1 j tn Fransa'da 183 g n d z a v c ua v a r d ve b u n l a r n ( * ) 160 tanesi faaldi (uacak durumday d ) . Bu 160 uaktan 124 uaklk b i r grup; 26 nc A v c Grubu; h e m e n o akam sahilden g e r i d e k i b l g e l e r e alnmt. 15 nci O r d u n u n blgesindeki L i l l e ' d e bulunan 2 6 nc A v a Grubunda, Luftw a f f e ' n i n en b y k aslarndan olan A l b a y Josef P i p s P r i l l e r (96 uak drmt) h a v a ala nnda a y a k t a d u r u y o r ve deta hrsndan kuduruyordu. A l a n z e r i n d e filolarndan b i r i K u z e y D o u Fransa'da M e t z ' e ba tutmu g i d i y o r d u . kinci filo k a l k m a k zereydi. B u filoya, A l m a n hududu ile P a r i s arasnda, takriben y a r y o l d a ( * ) Bu kitab yazmak iin yaptm aratrmalarda Fransa'daki avc uak adedi ile ilgili be ayr rakam buldum. Burada verilen 183 rakamnn doru olduuna inanyorum. Bu bilgiyi elde ettiim kaynak Albay Josef Priller'in (kitapta kendisinden bahsedilmektedir) son zamanlarda yazd Luftwaffe Tarihidir. Bu kitap, imdiye kadar en doru ve otorite olan bir kimse tarafndan, Luftwaffe harekt hakkn da, yazlm kitap olarak kabul edilmektedir. 93

saylacak Rheims'e g i t m e e m r i verilmiti. n c f i l o ise G n e y Fransa'ya g i t m e k z r e oktan y o l a kmt. G r u p komutanna durumu protesto etmek ten baka y a p l a c a k ey kalmamt. P r i e l l e r si nirli ve abuk p a r l y a n bir pilottu. G e n e r a l l e r e kar g e l m e k l e , Luftwaffe'de isim yapmt. s k o m u t a n n a telefon etti v e B u d e l i l i k t i r d i y e bard. E e r biz b i r k a r m a bekliyorsak filo l a r n g e r i d e i l ileri gtrlmesi lzmdr. Bu t r a n s f e r esnasnda s a l d n olursa n e y a p a n z ? Y e r kademesinin m a l z e m e l e r l e y e n i slere ulamas ancak y a n n v e y a brgn m m k n olabilir. Siz, h e p i n i z m a n y a k s n z . st k o m u t a n D i n l e Prill e r dedi. k a r m a sz konusu deil, nki ha v a feci ekilde b o z u k . Buna c e v a p bile v e r m i y e n P r i l l e r telefonu v u r a r a k kapad v e hrsla TarmacaC*) gitti. Tarmac'da (veya Pen'de) y a l n z iki uak kalmt, kendisininki v e i k i numaras ( * * ) ola r a k uan Astsubay avu H e i n z W o d a r c z k ' n k i . H e i n z ' e N e y a p a c a z ? dedi. E e r kar ma olursa, seninle b e n i m bunu d u r d u r a c a m z b e k l i y o r l a r herhalde. En iyisi g i d i p k a f a l a n e kelim.... Btn Fransa'da b a k l i y e n m i l y o n l a r c a in sandan, a n c a k birka k a d n ve erkek, karma nn elinin kulanda olduunu biliyordu. Bunl a n n m i k t a n b i r dzine bile deildi. H e r zaman ki g i b i n o r m a l a l m a l a n n a sknet ve dikkat l e d e v a m ediyorlard. Sakin v e dikkatli o l m a k g r e v l e r i g e r e i y d i . nki bunlar Fransz y e r a l t r g t n n liderleriydi. Bu l i d e r l e r Paris'te otu( * ) Uaklann park edildikleri yer. ( * * ) ki numara liderin sanda uan ve onu koru makla sorumlu pilottur. eviren

94

ruyordu. Fakat asker b i r tekilt gibi, b l g e li derleri, onlara b a l u f a k y r e k o m u t a n l a r v e kadnl erkekli bir sr r g t yeleri v a r d . Bun l a r n g r e v l e r i arasnda, paratle a t l y a n M t tefik uak personelini saklayp Fransa'dan ka rmak, sabotaj, espiyonaj ve hatt suikast yap m a k bile v a r d . T e k i l t o ekilde kurulmutu ki, b l g e liderleri b i r b i r l e r i n i t a n m y o r l a r v e b i r tanesi, d i e r i n i n ne y a p t n b i l m i y o r d u . Bun l a r l a savama iini A l m a n l a r o derece ezici ha le getirmilerdi ki, M a y s 1944'de f a a l bir yeral t r g t yesinin m r alt ay g e m i y o r d u . Y a k a l a n a n l a r y a l d r l y o r v e y a t o p l a m a kamp larnda h a y a t l a r n n son g n l e r i n i b e k l i y o r l a r d. Son g n l e r d e r g t yksek komutanlar BBC'den y z l e r c e ifreli mesajlar almlard. Bunlardan b a z l a r , k a r m a n n h e r a n olabi l e c e i n e d a i r u y a r m a l a r d . Bu mesajlardan b i r tanesi V e r l a i n e ' n i n iirinin ilk satr C h a n s o n d ' A u t o m m e idi. A l m a n Onbeinci O r d u karar ghnda Yarbay M e y e r ' i n adamlarnn aldklar a y n mesajd. Canaris n e k a d a r h a k l y d . imdi M e y e r ' d e n daha h e y e c a n l o l a n yeral t liderleri e v v e l c e a l d k l a r mesaj konfirme edecek olan bu iirin ikinci satrn bekliyorlar d. Bu u y a r m a l a r k a r m a n n kesin o l a r a k yap l a c a g n d e n e v v e l k i saatlerde verilecekti. Bu n a r a m e n alnacak o l a n mesajlardan karma n n y a p l a c a b l g e n i n kesin y e r i n i saptamann imknsz olduunu y e r a l t liderleri b i l i y o r l a r d . Hazr vaziyette bekliyen yeralt rgtne e v v e l c e bildirilen t m sabotaj plnndan, h a n g i sinin yaplmas g e r e k t i i Mttefiklerce b i l d i r i , nce, g e r e k ipucu e l d e edilecekti. 95

V e r i l e c e k iki latacakt.

mesaj

sabotaj h a r e k t m ba

Birincisi v e y t e scak v a r szleri Y e i l pln y r r l | e koyacakt Y a n i D e m i r yolu r a y l a r v e tehizatnn sabote edilmesi. D i e r i ise Z a r l a r masann z e r i n d e d i r szleri K r m z p l n y r r l e k o y a c a k ve telefon hatlar^ kesilecekti. Btn blge, y r e vb. liderleri bu iki mesaj d i n l e m e l e r i konusunda uyarlmlard. Pazartesi g n l e d e n sonra, D-Gnnn arifesinde, i l k mesaj BBC tarafndan 18.30'da ya ynland. Spikerin tok sesi v e y t e scak v a r veyte scak v a r d i y e tekrarlad. G u l l a u m e M e r c a d e r ; N o r m a n d i ' n i n takriben O m a h a kumsal blgesi, V i e v i l l e v e Port-en-Basin sektrnn Entelejans Bakan, Bayeux'daki bi sikleti dkknnn b o d r u m u n d a r a d y o y u ka rtrd ve BBC'nin mesajn ald. karmann n e r e y e y a p l a c a n b i l m e m e k l e b e r a b e r nihayet senelerce bekledikten sonra kurtulu haberi v e rilmiti. Servincinden yerinde duramyordu... lk mesajdan sonra bir d u r a k l a m a oldu v e M e r cader'in bekledii ikinci mesaj da verildi. Spi k e r Z a r l a r masann stnde dedi. Bunu taki b e n b i r sr uzun mesajlar v e d i l m e y e baland. M e s e l N a p o l y o n u n apkas h a l k a n n i i n d e . . . John M a r y ' y i s e v i y o r , O k g e m i y e c e k . M e r c a d e r r a d y o y u kapad, nki kendisini ilgilendi ren mesajlar almt. D i e r l e r i baka blgeler deki y e r a l t r g t l e r i n e g n d e r i l e n mesajlard v e M e r c a d e r n e a n l a m a g e l d i k l e r i n i bile bilmi yordu. K o a r a k st kata kt ve kars M a d e l e i n e ' e G i t m e m gerek, b u g e c e g e d n e r i m dedi v e b u n d a n sonra dkknndan g z e l bir bisiklet a l p b l g e l i d e r i n e d u r u m u b i l d i r m e k zre y o l a kt. M e r c a d e r eski N o r m a n d i bisiklet ampiyo96

nuydu v e m e h u r T o u r d e France'da b l g e y i b i r ok d e f a l a r temsil etmiti. A l m a n l a r n kendisini d u r d u r m y a c a n biliyordu, nki antrenman yapmas iin kendisine z e l b i r p e r m i vermi lerdi. H e r tarafa d a l m o l a n rgt y e l e r i n e b u mutlu haber, l i d e r l e r i tarafndan g i z l i c e bildi r i l d i . r g t t e k i h e r b i r l i i n z e l b i r g r e v i var d v e herkes n e y a p a c a m d e t a y l a r y l e bili yordu. C a e n ' d a k i istasyon efi A l b e r t A u g e v e adamlar istasyondaki su p o m p a l a r n tahrip edecek ve l o k o m o t i f l e r i n stim enjektrlerini paralyacaklard. Isigny'ye yakn Lieu Fontaine'li kahveci A n d r e Farine, N o r m a n d i ' n i n haberleme ara l a r m yokedecekti. K r k kiilik ekibi C h e r b o u r g ' a g i d e n telefon kablolarn kesecekti. C h e r b o u r g ' l u m a n a v Y v e s Gresselin e n z o r g r e v i yapacakt. E m r i n d e k i ekip Cherbourg, St. Lo ve Paris arasndaki d e m i r y o l u ebekesini dinamitle h a v a y a uuracakt. Bu, y e r a l t r g t iin byk bir sorumluluktu. Z a m a n d a r d v e saldr karanlk b a s m a d a n balatlamazd. Brit. tany'den Belika'ya k a d a r uzanan k a r m a kum sallarnda herkes h a z r d ve saldrnn kendi b l g e l e r i n d e y a p l m a s n mit e d i y o r l a r d . G n d e r i l e n mesajlar baz kimseler iin deiik prob lemler arzediyordu. V i r e ' n i n a z n a y a k n sahil sayfiye kenti G r a n d c a m p ' d a v e O m a h a v e U t a h kumsallarnn aa yukar orta y e r i n e tesadf eden b l g e d e Jean M a r i o n , L o n d r a ' y a g n d e r m e s i gerekli, ha yati n e m i olan bir b i l g i y e sahipti v e bunu M t tefiklerin bilmesi g e r e k l i y d i . . . gerekliydi ama bunu n g i l t e r e ' y e nasl ileteceini b i l m i y o r v e BBC'nin v e r d i i mesajlara baklrsa z a m a n d a ok daralyordu. 97

 l e d e n ! biraz sonra e m r i n d e k i r g t ye l e r i e n f a z l a b i r m i l mesafedeki b i r y e r e yeni b i r u a k s a v a r bataryas geldiini sylediler. E m i n o l m a k iin M o r i o n bisikletiyle toplar grm i y e gitti. A l m a n l a r durdursa bile, A t l a n t i k du v a r n d a ii olduunu s a p t y a n tantma kart vard. Topu birliinin b y k l v e kapsad a l a n M a r i o n ' u akna dndrd. Be batarya d a n oluan b i r l i i n y i r m i be topu v a r d v e V i r e ' n i n a z n d a n G r a n d c a m p ' a k a d a r uzanan b i r sahay ate a l t m a alacak ekilde yerletiri l i y o r l a r d . T o p u erleri, sanki z a m a n a kar savayormu g i b i toplar m e v z i l e r i n e yerletir m e k iin ok acele ediyordu. Tabi, bu M a r i on'u m e r a k l a n d r m y a balad v e bundan, A l m a n l a r n k a r m a alannn buras o l a c a n na slsa r e n m i olduklar kansna v a r d . M a r i o n b i l m i y o r d u ama, bu toplar, b i r k a saat sonra 82 ve 101 nci parat birliklerini] uak ve pla n r l e r i n i n takibedecei r o t a y t a m a m e n ate a l a n l a r i i n e alacakt. Bu topu b i r l i i n i n k o m u t a n A l b a y W e r n e r v o n K r i s t o w s k i 2500 kiilik uaksavar alaynn n e d e n a c e l e y l e buraya g n d e r i l d i i n i m e r a k edi yordu. Kristovvski b y l e an transferlere alkt. Bir keresinde a p a r topar K a f k a s y a ' y a gnderil miti. k a r m a n n ok y a k n z a m a n d a (6 H a z i r a n Sal g n ) y a p l a c a n d a n habersiz olan yeral t rgt y e l e r i n i n k e n d i l e r i n c e n e m l i baz meseleleri vard. Mesel: L e o n a r d G i l l e ' n i n st l e r i y l e Paris'de bulumas l z m d ve bu neden le Y e i l P l n Sabotaj ekibinin h e r an demiryolu nu tahrip e t m e olasln b i l d i i halde trenle Paris'e g i d i y o r d u . G i l l e k a r m a n n sal gn yaplmyacaijndan, h i yoksa kendi blgesinde 98

o l m y a c a n d a n e m i n d i . Buna u n e d e n l e inan yordu: a y e t k a r m a N o r m a n d i y e yaplacaksa stleri toplanty iptal ederlerdi. k a r m a tarihi G i l l e ' i rahatsz e t m e y e balad. O g n l e d e n sonra C a e n ' d a G i l l e ' n i n ube eflerinden biri; v e bir komnist g r u b u n bakam; karmann ayn altsnda sabaha kar y a p l a c a n syledi. Bu ahsn v e r m i o l d u u b i l g i l e r g e m i t e de d a i m a d o r u kmt. Bu, G i l l e ' i n z i h n i n d e b i r soru iareti b e l i r m e s i n e neden oldu. A c a b a a d a m bilgilerini direkt olarak M o s k o v a ' d a n m alyor du? Gle buna i m k n o l m a d n a k a r a r verdi, nki Ruslarn, mttefikleri olan d e v l e t l e r i n sr larn, e m n i y e t kurallarna u y m y a r a k a a vu racaklar pek akla yakn g e l m i y o r d u . Caen'da G i l l e ' i n nianls Janine Boitard sa lnn gelmesini i p l e ekiyordu. senelik y e r a l t g r e v i sresince 60'dan f a z l a Mttefik pilotunu 15 Rue Laplace'daki a p a r t m a n n n b o d r u m u n d a saklamt. Bu; tehlikeli, karlk b e k l e m e d e n ya plan v e sinir bozucu b i r g r e v d i . K k b i r a t l a m a v e y a sznt kuruna d i z i l m e k demekti. Fakat saldan sonra Janine d a h a rahat b i r ne fes alabilecekti. P i l o t l a r son 15 gn onun apart mannda geirdiler. Janine ansnn ayn ekil de d e v a m etmesi iin dua etti. Bazlar iin ans tersine dnmt. A m e l i e L e c h e v a l i e r iin 6 H a z i r a n hi b i r ey v e y a herey a n l a m n a gelebilirdi. Kendisi ve kocas Louis, Gestapo tarafndan 2 H a z i r a n d a tutuklan mlard. Y z d e n f a z l a Mttefik uucularnn kurtarlmasna y a r d m etmilerdi. Fakat o n l a r kendi iftlik iilerinden biri ele vermiti ve im d i C a e n c e z a e v i n d e A m e l i e L e c h e v a l i e r ranzas, na oturmu, kendisinin ve kocasnn c e z a l a r n n n e z a m a n infaz e d i l e c e i n i m e r a k ediyordu.

99

KISIM XIII A k a m saatin 9 undan b i r a z nce Fransz sahillerinin anda b i r d z i n e kk g e m i be lirdi. Ufukta sessiz dolatlar ve sahile o k a d a r y a k n d l a r ki g e m i tayfalar N o r m a n d i ' d e k i evle ri a k a g r e b i l i y o r l a r d . Bu g e m i l e r g z e arp m a d a n ileri g e r i g e l i p g i t t i l e r v e g r e v l e r i bi tince de g e r i dndler. B u n l a r i m d i y e k a d a r b i r a r a y a g e l m i e n byk d o n a n m a n n ncleri n g i l i z m a y i n tarayclaryd. K a n a l d a bu anda hafif d a l g a l d e n i z d e H i t l e r ' i n A v r u p a s n a d o r u deiik tiplerde gemiler, tarihe k a y d e d i l e c e k b y k b i r a k n iin s e y r e d i y o r l a r d . imdiye kadar balym gibi duran Hr D n y a n n g ve hrs nihayet serbest brakl mt. H e r cinsten 5000 g e m i 20 mil d e r i n l i i n d e ve y a n y a n a 10 sra halinde i l e r l i y o r l a r d . kar ma g e m i l e r i , pasl y a k t tankerleri, sratli yol cu g e m i l e r i , destroyerler, m u h r i p l e r ve z r h l l a r h e p bu g r u b a dahildi. Baz g e m i l e r d e , sahile yak lanca iine asker bindirilerek denize indirile cek kk k a r m a tekneleri vard, ve aa yu k a r 1500 taneydi. K o n v o y u n nnde m a y i n ta rayclar, sahil savunma g e m i l e r i , iaret aman d r a l a r sralyan istimbotlar ve g e m i l e r i n t m n d e baraj balonlar v a r d . A v c ua filola r bulutlarn altnda u u y o r v e h e r saldry n . l i y e c e k ekilde h a z r bekliyordu. nsan, m a l z e m e , top, tank, m o t o r l u arala d o l u g e m i l e r i n etrafnda kk d o n a n m a tekne leri hari, 702 gl sava g e m i s i vard. O m a h a v e U t a h kumsallarna g i t m e k t e olan y i r m i bir k o n v o y a nclk eden A m i r a l K i r k ' i n sancak g e m i s i U S S A u g u s t a a r k r u v a z r var100

d.(*) Pearl H a r b o r ' d a n drt ay evvel muhteem Augusta, Cumhurbakan Roosevelt'i Churchill ile bulumak zre N e w Foundland'de sakin bir krfeze gtrmt. Biraz yaknlarnda btn sava flamalar ekilmi ve maj estik bir ekilde yollarna devam eden H M S Nelson, Ramillies ve Warspite - U S S Texas, Arkansas ve Japonlarn Pearl H a r b o r ' d a defterden sildikleri gururlu N e v a d a zrhls var d. Sword, Juno ve Gold kumsallarna gitmekte olan otuz sekiz ngiliz ve K a n a d a konvoyuna nclk eden ve A l m a n zrhls Bismark' bulup batrlmasna nclk yapm olan Amiral Sir Philip V i a n i n sancak gemisi H M S Scylla kurvazr-'vard. Scylla'ya da yakn seyreden, Hitler Donanmasmn g u r u r u Grafspee'yi kasm 1939'da River Plate savandan sonra Montevideo lima nnda felkete gnderen gemiden biri olan ngiltere Donanmasnn en mehur hafif kurvazr H M S Ajax vard. Tabii daha baka mehur kruvazrler de vard . H M S Enterprise ve Black Pince - Franszlarn Georges Leygues ve hepsi nin toplam 22'yi buluyordu. Konvoyun d ke narlarnda deiik tipte gemiler seyrediyordu. ( * ) karma Donanmasnda bulunan gemilerin ger ek adedi hakknda deiik rakamlar vardr, fakat D-Gnndeki en doru askeri bilgileri ve ren Gordon Harrison'un Kanal tesi Saldrs (Resmi US Ordu Askeri Tarihi) ve Amiral Samuel Eliot Morrison'un Donanma Tarihi olan Fransa ve Almanya karmas eserlerinin her ikisi de 5000 gemi verir ve buna gemilerde ta nan karma tekneleri de dahildir. ngiltere Kraliyet Donanmasndan Yarbay Kenneth Edw a r d i n Neptn Harekt adl eseri 4500 gibi daha dk bir rakam verir. 101

K o r v e t l e r , H o l l a n d a b a y r a k l S o e m b a gibi narin gambotlar, denizalt a r a m a g e m i l e r i , sratli torpitobotlar v e her y e r d e detsroyerler. A m e r i k a n v e n g i l i z destroyerlerine i l v e t e n Kanada'mn Q u A p p e l l e , Saskatchewan v e Restigouche, N o r v e ' i n S w e n n e r ' i v e hatt P o l o n y a k u v v e t l e r i n i n b i r katks olan P o i r o n v a r d . Yava armada yordu. Bu byk a r m a d a i m d i y e k a d a r grlme mi b i r trafik dzenini dakikas dakikasna uy g u l u y o r d u . H e r biri n g i l t e r e limanl,rm terkettikten sonra nceden kararlatnlar yerlerine t a m z a m a n n d a gelip, k a n a l n kar yakasna gidi i i n alacaklar y e r i h i armadan v e ge c i k m e d e n a l y o r v e y o l u n a d e v a m ediyordu. B tn H a r e k t adeta b i r k r o n o m e t r e g i b i iliyor du. H a t t amandralarla iaretlenin: y o l l a n n a g i r m e d e n e v v e l toplandklar y e r e Piccadilly C i r c u s ( * ) a d n vermilerdi. N o r m a n d i y e yak lanca, d i e r kumsallara k a r m a y a p a c a k kon v o y l a r intizaml olarak ksmlara blnyor lard. En basit konfordan bil a yoksun ve o n l a n b e k l i y e n tehlikelere r a m e n askerler n i h a y e t yo la k t k l a n iin sevinliydiler. Personelin sinir l e r i h l g e r g i n d i a m a imdi bu ksmen yat mt. H e r k e s ne olacaksa olsun, artk iin bitme sini istiyordu. Bo z a m a n l a r n d a e v l e r i n e mek tup y a z y o r , kt o y n u y o r v e bazs d a dua e d i y o r d u . Y a h u d i o l a n Y z b a r v i n g Cray, pa paz K o o n ' a kendi blnn duasn ynetmeve gvenli kar bir ekilde, bu byk seyredi kanaln yakasna doru

( * ) Londra'nn Taksim meydan gibi mehur bir ye ridir. 102 . eviren

sini rica etti. Bunda Protestan, katolik v e y a musevi olalm, h e p i m i z a y n A l l a h a i n a n y o r u z . M m k n s e bizi salimen e v i m i z e kavutursun d i y e d u a e d e l i m dedi v e papaz K o o n bunu se v e r e k kabul etti ve h e p birlikte A l l a h a dua et tiler. S e y a h a t i n i l k b i r k a saati g a y e t sakin geti. Fakat sonradan b i r o k l a r herkesten g i z l e d i k l e r i korkularn a k l a m a k t a saknca grmediler. E v v e l c e h i t a n m a d k l a r kimselerle senelerdir arkadam g i b i konutular. k a r m a n n nasl o l a c a n v e k e n d i l e r i n e n e o l a b i l e c e i n i ak kalplilikle dertleir g i b i anlattlar. 146 nc stihkm T a b u r u n d a n er Earlston H e r n . b u k o n u m a l a r o k i y i hatrlamaktadr. K a y g a n g v e r t e d e H e r n , v e ismini h l hatrla m a d b i r shhiye e r i y l e b a z n e m l i k o n u l a r a deindiler. S h h i y e e r i n i n kars m o d e l d i v e on dan boanmak istiyordu. Tabii shhiye eri buna ok zlyordu. Karsna, A m e r i k a ' y a dnmesi ni beklemesi g e r e k t i i n i y a z m t . Biz bu konu m a y yaparken, y a k n d a g e n b i r asker kendi, kendine alak sesle ark sylyordu. S o n r a on lara d n e r e k i m d i y e k a d a r b y l e g z e l ark s y l i y e m i y o r d u m dedi v e B u n d a n ok gururlu y u m d i y e i l v e etti. Birok kimse kurtulma anslarnn ne ola can dnrken, imdi kumsallara ulamak iin sabrszlanyorlard. G e m i ile y a p t k l a r seyahat, Almanlardan k o r k m a orann amt. Deniz tutmas elli dokuz k o n v o y d a sanki salgn bir hastalk g i b i y a y l yordu. z e l l i k l e bu, alt d z k a r m a teknelerin de, d i e r l e r i n d e n kat, k a t stnd. Herkese d e n i z tutmasna kar h a p l a r l a be raber, tehizatlar arasnda ve listeye tipik as-

103

ker kurallara g r e y a z l m b i r ey daha v a r d ve yle y a z l y d : T o r b a K u s m a k i i n 1 adet. Bu askerlik asndan m k e m m e l i y e t i n b i r r n e i idi a m a yeterli deildi. 22 nci T m e n d e n Teknik Astsubay W i l l i a m James W i e d e f e l d ' i n h a t r l a d n a g r e kusma t o r b a l a n , baa giyi len m i f e r l e r , y a n g n iin k u m dolu k o v a l a r bo altlm ve hepsi kusmukla dolmutu. Demir gvertede yrmek i m k n yoktu. Herkesin E e r bizi ldreceklerse, h i yoksa bu A l l a n n cezas l a v a b o l a r d a n k a r s n l a r dedikleri duyu luyordu. k a r m a g e m i l e r i n d e personeli okadar feci d e n i z tutmutu ki, b a z l a n kendilerini de n i z e atacaklarn b a r a r a k sylyorlard. Btn bu huzursuzluklara r a m e n , tarih ya p a c a k D o n a n m a g e m i l e r i n d e k i personel, mm k n m e r t e b e istirahat e t m i y e alyorlard. Ha r e k t a katlan tek, k o m a n d a b i r l i i n d e n Y a r b a y Philippe Kieffer karma gemisindeki yerinde battaniyesine s a n l d srada, Sir Jacob A s t l e y ' in 1642'de ngiltere'de Edgehill'deki savata syl e d i i dua, akhna g e l d i B y k A l l a h m , bugn n e k a d a r m e g u l o l a c a m biliyorsun. E e r seBattaniyeyi ni unuttuk"sam, sen beni u n u t m a savurup jzerinden att ve d e r i n b i r u y k u y a dal d. H M S Empire A n v i l ' d e avu M i c h a e l Kurtz, K u z e y A f r i k a , Sicilya ve t a l y a ' y a y a p l a n k a r m a l a r d a 1 i c i A m e r i k a n T m e n i y l e arp m tecrbeli bir askerdi; Wisconsiri er Joseph Steinberr, yaklat ve avu, bu ii ba a r a c a m z a g e r e k t e n i n a n y o r musun? K u r t z T a b i e v l t dedi. l m e k t e n korkma. Biz bu birlikte, sava balaynca, y a l n z onunla uran z d i y e i l v e etti. isle of M a n nakliye g e m i s i n d e avu Bili L-Rod P e t t y ile P F C M i l i M c H u g h k a r a r a n 104

havaya ve yanlarnda giden gemilere bakyor lard. Bili, Mc H u g h ' a dnerek Bundan sa kur tulmamz iin hibir ansmz yok dedi. Mc H u g h hemen cevab yaptrd: Sen A l l a h m be ls bir pessimist'sin. Belki, diye Petty cevap verdi. Fakat bundan, yalnz birimiz sa kurtulacak. Mc H u g h bundan pek etkilenmemiti. Gideceksen, zaten gideceksin; b u n a kimse engel olamaz de di ve artk bu konuyu hi konumadlar. Gece saat 10.15'i birka saniye gee A l m a n Onbeinci O r d u s u n u n kontr espiyonaj bakam Y a r b a y M e y e r ofisinden dar frlad. Elinde, belki de, Almanlarn tm 2 nci D n y a Sava sresinee ellerine geen en nemli mesaj vard. M e y e r artk karmann 48 saat iinde yaplaca n biliyordu. Bu bilgiye sahip olunca Mtte fikler gerisin geriye denize dkleceklerdi. Elde edilen mesaj BBC'nin Fransz yeralt rgtne gnderdii Verlaine iirinin ikinci satryd. Kalbimi monoton bir hastalkla y a r a l a . . . M e yer Onbeinci O r d u Komutan General H a n s von Salmuth ve kurmay bakannn dier kurmay subaylarla bri oynad yemek salonuna girdi ve nefes nefese Generalim. Mesaj. kinci ksm. te b u r a d a dedi. V o n Salmuth bir an dnd ve tm 15 nci O r d u y u alarma geiren emri ver di. Meyer aceleyle oday terketti. V o n Salmuth tekrar bri ktlarna bakmaya balad. Meyer ofisine dner dnmez telefonla V o n Rundstedt'in O B W e s t kararghn durumdan haberdar etti. O n l a r da bu haber zerine Hitler'in karargh O K W ' y i uyardlar. Ayn anda, dier btn komutanlklara teleks ile bilgi ve rildi. Hibir zaman tatmin edici ekilde izah

105

e d i l e m i y e n nedenlerle b i r kere daha 7 nci Orruya h a b e r v e r i l m e d i . ( * ) M t t e f i k donanmasnn N o r m a n d i kumsall a n n d a k l be b l g e y e ulamas iin drt saatten az b i r z a m a n kalmt. saat iersinde para tler k a r a r m a k t a olan tarla ve allklara at lacaklard. H e m d e D-Gn h a k k n d a u y a n l m a m v e b u nedenle a l a r m a g e i r i l m e m i b i r A l m a n ordusunun blgesine. 82 nci H a v a n d i r m e T m e n i n d e n er A r t h u r ( * ) Bu kitapta verilen saatler ngiliz yaz saatine g redir ve Alman merkezi saatine gre bir saat daha getir. Bylece Meyer'e gre personelinin mesaj al saati 21.15'tir. Kayda gemesi nedeni ile 15 nci Ordu Harp ceridesinde Alman birlik lerine gnderilen teleks mesaj aynen yazldr ve yledir: Teleks mesaj N 2117/26. Acele 67, 81, 82 nci, 89 uncu Kolordulara - Belika ve Kuzey Fransa Askeri Valileri, B Ordular Grubu, 16 nci Uaksavar Tmeni, Kanal Sahili Amirali, Belika ve Kuzey Fransa Luftwaffe'ye: BBC'nin 5 Haziran 21.15'deki mesaj deifre edilmitir. El de bulunan kaytlara gre yle denilmektedir: 48 saat iinde karmay bekleyin. Balama 6 Haziran saat 24.00'dedir. Dikkat edilirse ne 7 nci Ordu ve ne de 84 nc Kolordu yukarki listeye dahil edilmemitir. Bunlar uyarmak Meyer'in grevi deildi. Sorumluluk Rommel'in karargh na aittir, nki tu birlikler B Ordular grubu nun emrindedir. Mamafih, esas alacak nokta V o n Rundstedt'in kararghnn neden Hollanda' dan spanya hududuna kapar uzanan karma cephesini uy atmamasdr. ram daha da ileri gitmi ie Almanlar savatan sonra D-Gnyle ilgili en z 15 mesaj dinledik lerini ve bunlar coru olarak zdklerini sy lemilerdir. Fakat Alman sva ceridelerine yal nz Verlaine mesaj larnn girmi olduunu gr dm. 106

B. D u t c h Schulz h a z r d . H a v a alanndaki her kes gibi o da paratle a t l a m a elbiselerini giy miti, ve parat sa kolunda aslyd: Yz yank k m r tozu i l e karalanmt. Salar di e r arkadalar g i b i A f r i k a y a m y a m l a r n a ben. z e r ekilde sadece a l n n d a n ensesine k a d a r uza n a n 5 santim g e n i l i i n d e bir sa eridinden ba ka, t a m a m e n tra ediimiti. Vcudunun her y e r i n e g e r e k l i tehizat aslyd v e h e r b a k m d a n atlaya hazrd. K a z a n m o l d u u 2500 dolardan 20 d o l a r kal mt. Btn personel kendilerini uaklara taya cak k a m y o n l a r b e k l i y o r d u . D u t c h i n arkada e r G e r a l d C o l u m b i hl d e v a m etmekte o l a n bar but odunundan a y r l p koarak g e l d i v e a b u k bana 20 d o l a r b o r v e r dedi. Schulz N e i i n ? d i y e sordu. B e l k i ldrlrsn! C o l u m b i Sa na bunu v e r e c e i m dedi ve kol saatini k a r p ona verdi. Dutch O . K . dedi ve 20 d o l a n verdi. P a r a y alan C o l u m b i koarak barbut oyununa dnd. Dutch kol saatine bakt. Saat okul b i t i r m e tipi a l t n bir B u l o v a idi v e arkasnda C o l u m . bi'nin ismi v e a n n e v e babasnn tebrik e d e n trden y a z l a n v a r d . T a m b u srada birisi O . K . Haydi gidiyoruz diye bard. Dutch, te be risini alarak d i e r paratlerle b e r a b e r hang a n terketti. K a m y o n a b i n e r k e n C o l u m b i ' y i gr d v e A l unu, b e n i m iki saate i h t i y a c m y o k d e d i v e saatini g e r i v e r d i . D u t c h i n tehizatn d a n g e r i b r a k t tek ey annesinin g n d e r d i i kk tebihti. Fakat annesi g n d e r d i d i y e bu n u y a n n a a l m a y a k a r a r verdi. K a m y o n h a v a alannn teki ucunda bekliy e n uaklara d o r u hareket etti. Btn ngiltere'de hava indirme birlikleri

107

u a k v e planrlerine bindiler. K l a v u z l a r , y a n i h a v a i n d i r m e personelinin kla iaretliyecek etmilerdi. N e w b u r y ' d e k i 101 nci H a v a n d i r m e T m e ninin k a r a r g h n d a kk b i r g r u p subay ve drt m u h a b i r l e beraber Bakomutan General D w i g h t D. Eisenhower ilk u a k l a r n kalk iin pist bana gelilerini s e y r e d i y o r l a r d . Eisenho wer, personelle bir saatten f a z l a b i r sre konu m a yapmt. Saldrnn, d i e r safhalarndan fazla, h a v a i n d i r m e h a r e k t n d a n endie duyu yordu. Baz komuitanlar, h a v a i n d i r m e harek tnn y z d e seksenden f a z l a k a y p v e r e c e i n e inanyorlard. E i s e n h o w e r personelinin banda savaa i tirak edecek olan 101 nci H a v a n d i r m e T m e ninin Komutan General M a x w e l l D. Taylor'a G l e , g l e dedi. T a y l o r v c u d u v e ba dik uzaklat ve askerlerine katld. O g n leden sonra a n t r e n m a n y a p a r k e n sa dizini sakatla d n Bakomutana sylememiti, nk Eisen h o w e r belki gitmesine i z i n v e r m e z d i . E i s e n h o w e r uaklarn kalkn seyretti. Bi rer, b i r e r uzaklap, pe pee k a r a n l k t a kaybol dular. K o l dzenine g i r m e k iin a l a n zerinde tur attlar. Eisenhower elleri cebinde karanlk s e m a y a bakyordu. Bykleen kol Cyan yana u m a k ) son b i r defa alan z e r i n d e n g e e r e k Fransa'ya d o r u ba tuttuu z a m a n N B C ' d e n R e d M u e l l e r Bakomutana bakt. Eisenhower'in g z l e r i yala doluydu. D a k i k a l a r sonra karma filotillasmdaki personel uaklarn m o t o r seslerini duydular. H e r g e e n saniye sesler fazlalat v e d a l g a dal g a z e r l e r i n d e n geti. U a k l a r n gemesi uzun 108 atlaca blgeleri paratler oktan h a r e k e t

z a m a n srd g i t t i v e m o t o r sesleri v a k a y b o l m a a balad.

yava

ya

U S S H e r n d o n ' u n kaptan kprsnde T e m e n B a r t o w Farr, nbeti subay v e N E A sava muhabiri T o m W o l f k a r a n l k s e m a y a baktlar. K i m s e b i r tek k e l i m e bile sylemedi, ve son u a k filosu z e r l e r i n d e n g e t i k t e n sonra, bulutlarn i i n d e n aadaki filotillaya a m b e r r e n k l i b i r k y a n p snerek b i r mesaj verdi. Bu m o r s ko d u y l a v e r i l e n mesaj nokta, b i r i z g i i d i . . . V ( * ) Zafer V i c t o r y .

( * ) Mors alfabesinde nokta bir izgi V harfidir. ngilizce Zafer (Victory) kelimesinin ba harfidir. eviren 109

BLM K

T A R H N E N N E M L GECES

KISIM I A y o d a y doldurmutu. H e r ey, sanki m a t b i r g n d z ile aydnlatlm g i b i y d i . Ste-Mere-Eglise de okul baretmeni olan A l t m yandaki M a d a m An^;ele L e v r a u l t y a v a y a v a g z l e r i n i at. Y a t a n n karsndaki du v a r d a krmz, b e y a z klar sessiz sedasz g z krpyordu. M a d a m L e v r a u l t b a m yastndan k a l d r p sonra d a d i m d i k o t u r d u v e akn b i r ekilde klara bakt. G z k r p a n klar sanki d u v a r d a n su a k a r g i b i a a y a d o r u szlyor du... U y k u sersemlii geince, tuvaletinin stn deki a y n a y a baktn anlad. Dardaki klar, h e r ne | iseler, aynasna yansyordu. T a m bu s r a d a u z a k t a n g e l e n uak uultular, p a t l a m a l a r v e e v i n i n yaknndaki u a k s a v a r toplarnn ate seslerini duydu. A c e l e p e n c e r e y e kotu ve da r bakt. Sahilin u z a n d a ve yksekte parla m a l a r ve ta uzaklarda da p a r l a k p e m b e patla m a l a r ile i z l i m e r m i l e r i n b r a k t portakal, yeil, sar v e b e y a z renkli i z g i l e r g r d . M a d a m L e v r a u l t 27 m i l uzaktaki Cherbourg'un gene b o m b a r d m a n edildiini zannetti. Byle b i r g e cede St-Mere-Eglise gibi sakin b i r y e r d e yaa. d i i n kendini ansl sayd. O k u l baretme n i r o b d a m b r v e terliklerini g i y e r e k arka kap dan b a h e d e k i kulbeye d o r u y r m e y e bala d. Bahede herey sessiz ve sakindi. A t l a n , 110

F l a r e ( * ) 1er ve ay h e r y e r i g n d z g i b i ay dnlatyordu. B i r k a a d m daha atmt ki uak seslerinin St-Mere-Eglise'e d o r u y a k l a t k l a r m duydu. Bunun z e r i n e b t n u a k s a v a r t o p l a n ate e t m e y e baladlar. Bu abuk deiiklikten k o r k a n M a d a m L a v r a u l t koarak b i r a a c n al tna snd. U a k l a r h z l v e alaktan uuyorlar d. B u hzla g e l i p g i t t i l e r v e u a k s a v a r t o p l a n da ate kesti. Sanki h i b i r ey o l m a m g i b i herey tekrar sessizlie brnd. T a m b u srada tepesinde fsltya benzer a c a i p b i r eses d u y m a y a balad. K a f a s n yukan kaldrnca bahesine d o r u i n m e k t e o l a n ve ucunda byk b i r eyin salland parat g r d . Birka s a n i y e i i n a y b i r bulutla kapanmt. Bu a n d a 82 nci H a v a n d i r m e T m e ninin 505 nci A l a y n d a n k l a v u z l u k g r e v l i s i er Robert M . M u r p h y C * ) b i r u v a l n y e r e v u r u n c a

( * ) FLARE: Havadan yeri iyi grebilmek iin para te bal bir tr aydnlatc maddesi olan ara. eviren ( * ) Sava muhabiri olarak Haziran 1944'de Madam Levrault, ile bir konuma yaptm. nen adamn birlii veya ad hakknda hibir bilgisi yoktu, fakat paratnn drd kemerde hl di zili olarak duran 300 mermiyi gsterdi. 1958'de bu kitab yazmak iin D-Gnnde grevli olan klavuz (yol gsterici) Amerikan askerlerinden ancak bir dzinesini bulabildim. Bunlardan bir tanesi Boston'da tannm bir avukat olan Mr. Murph bana yere vurduktan sonra izmemden siper bam kardm ve kendimi paratten kurtarmak iin kemerlerimi kesmiye baladm. Bilmiyerek 300 mermi tayan kemeri de kesmi im dedi. Murphy'nin hikyesi Madam Levrault' un bana 14 sene evvel anlattna harfi, harfine uymaktadr. 111

 k a r d g i b i ses k a r a r a k y e r e v u r d u ve takla a t a r a k b a h e y e dald. M a d a m D e v r a u l t donakalmt. M u r p h y ' y e bakyordu. On sekiz yan d a k i parat y l d r m g i b i b a n ekti v e paratn k e m e r l e r i n i keserek kendini serbest b r a k r b r a k m a z byk b i r torbay y a k a l y a r a k a y a a frlad. Btn bu iler bittikten sonra M a d a m L e v r a u l t ' u grd. U z u n z a m a n birbirlerine baktlar. h t i y a r Fransz k a d n n a g r e parat nn k o r k t u u belliydi. U z u n b o y l u v e ince y a p l y d . Y a n a k ve enesi sanki d a h a belirli ola r a k g z k s n d i y e yz acaip ekilde boyan mt. z e r i n d e silhlar v e m a l z e m e s i vard. Bundan sonra, korkudan donmu v a z i y e t t e ve h a r e k e t e t m i y e n i h t i y a r kadna, bu y a b a n c ya ratk, sus anlamna p a r m a n dudaklar ze rine k o y a r a k acele acele g z d e n kayboldu. O an da m a d a m L e v r a u l t harekete g e t i ve eteklerini toplayarak e v e kotu. G r d kimse N o a r m a n di'ye inen ilk A m e r i k a l y d . Saat 12.15. T a r i h 6 Hazirand. D-Gn balamt. Btn b l g e y e , b a z l a r 300 fitten (100 met r e ) o l m a k zre y o l gstericiler paratle atla mlard. k a r m a n n ncleri olan bu cesur ve g n l l insanlar 82 ve 101 nci H a v a n d i r m e T m e n l e r i n d e n , parat v e p l a n r l e r i n i n e c e i C h e r b o u r g yarmadasndaki, U t a h kumsalnn g e r i s i n d e bulunan, 50 mil karelik y e r i iaretliyeceklerdi. Hepsi T u g e n e r a l James M . Jump i n ( * ) J i m G a v i n ' i n kurduu okulda zel ei tim grmlerdi. G a v i n onlara N o r m a n d i y e in d i i n i z z a m a n y a l n z b i r tek arkadanz ola cak, o da A l l a h demiti. a t m a d a n kesinlikle kanacaklard. H a y a t n e m tayan g r e v l e r i ( * ) Amerikan argosunda gelir. 112 Atlyan Jim anlamna eviren

n i n b a a n l olmas, sr'at ve hrsz g i b i gzk m e d e n hareket e t m e l e r i n e balyd. Fakat y o l g s t e r i c i l e r daha balangta z o r . hklarla karlatlar. Bunlar atacak olan Dakota'lar, o k a d a r alaktan ve sratli utular ki, A l m a n uaksavar topular onlar a v c u a zannettiler ve ser atee baladlar. 101 nci Ha v a n d i r m e T m e n i n d e n Charles Asay'a, paratyle aa i n e r k e n y e r d e n h a v a y a d o r u frl y a n renk, renk m e r m i izleri 4 T e m m u z ' u C * ) hatrlatt. Er Delberk Jnes a t l a m a d a n ksa b i r sre nce, ua d i r e k bir isabet ald. A t l a n m e r m i p a t l a m a d a n u a n altndan g i r i p stnden k t gitti, a m a Jones'un 2,5 santim y a n n d a n g e t i v e k t p a y y l e h a y a t kurtuldu. Er A d r i a n Doss, elli kilodan f a z l a b i r y k l e uaktan atladktan sonra etrafndan g e e n i z l i m e r m i l e r i g r n c e akna dnd. Mermilerin paratn delerek g e t i i n i duydu ve ykn iine koymu olduu torba, tam isadet a l p iin dekiler dklecek k a d a r bir delik ald, a m a Doss isabet a l m a d a n kurtuldu. Bazlar, delice iler bile yaptlar. P F C Frederick W i l h e l m d m a n hatlarnn gerisinde olduunu unuttu v e iaret lmbasn alyor mu d i y e kontrol et m e k istedi. L m b a alt, a m a indii tarlay gndz gibi aydnlatt. A l m a n l a r ate etseydi bu k a d a r k o r k m a z d . H e m e n akl bana g e l i p l m b a y sndrd. U a k s a v a r atei o derece y o u n d u ki, b a z uaklar rota d e i t i r m e k zorunda kaldlar. 120 y o l gstericiden y a l n z 38 tanesi nceden pln lanan y e r l e r i n e inebildiler. G e r i kalanlar, hedef ti) Amerika'nn zgrlk kazand gn. Bizim 29 Ekim gibi kutlanr. eviren 113

l e r i n d e n m i l l e r c e u z a a atldlar, yanl y e r e a t . lan b u paratler a a i a n n , itlerin v e dam larn z e r i n e dtler. 101 nci Parat T m e n i n d e n Y z b a Frank L i l l y m a n neredeyse ken dini ele v e r i y o r d u . Y e r e d e e r d e m e z zerinde b i r k a r a l t p e y d a h oldu. T a m ate e d e c e i za m a n bir M u u sesiyle elini tetikten ekti. Paratler, kendi a l a r n d a n g e i r d i k l e r i korku yannda, N o r m a n l a n v e hatt kendilerini g r e n bir a v u A l m a n d a aptala evirdiler. k i parat, en y a k n a t l a m a noktasndan be m i l uzakta 352 nci A l m a n T m e n i n d e n Y z . ba Ernst D r i n g ' i n k a r a r g h olan b i n a m n t a m y a n m a ini yaptlar. B r e v a n d s ' d a bir a r m a k i n e l i b l n e komuta e d e n Dring, alak uan uaklarn ve uaksavar toplarnn grltsyle u y a n d ve o k a d a r abuk g i y i n d i ki ayak kablarn ters g i y d i . (Bu|nu a n c a k D-Gnnn sonunda f a r k e t t i ) ve dar frlad. Sokakta, bi r a z u z a k t a iki kiinin g l g e l e r i n i grd. Bara rak k i m olduklarn sordu, f a k a t c e v a p alama d. H e m e n btn b l g e y i Schmeisser m a k i n a l t f e i y l e tarad. Fakat i y i e i t i m g r m y o l gs tericiler ateine cevap bile v e r m e d i l e r ve sadece ortadan kayboldular. K o a r a k k a r a r g h n a d n e n D r i n g tabur komutanna nefes nefese te l e f o n etti v e F a l l s c h i r m j g e r paratler d i y e bard. D i e r y o l gstericiler, y u k a r d a a n l a t t m z paratler k a d a r ansl olamadlar. 82 nci T m e n d e n er M u r p h y , torbasm srt l a y p ( i i n d e portatif r a d a r v a r d ) M a d a m Levrault'un bahesinden, Ste M e r e Eglise'deki in d i r m e blgesine d o r u g i t t i i srada, sa tara f n d a n ksa sreli makineli tfek t a r a m a sesleri geldi. S o n r a d a n y a k n arkada e r L e o n a r d D e v o r c h a k i n o anda ldn rendi. 114

 B a a r a b i l e c e i m i ispatlamak i i n b i r ma d a l y a a l a c a m d i y e y e m i n eden D e v o r c h a k , D . G n n d e ldrlen i l k A m e r i k a l olmutur. Btn b l g e d e k i y o l gstericiler, Murphy g i b i n e r e d e olduklarn saptamaa alyorlar d. K o r k u n grnl bu paratler; maki neli tfek, bomba, m a y n , klandrma a r a l a r v e r a d a r l a r y l a y k l ekilde, itleri v e tarla lar aarak r a n d e v u n o k t a l a r n a d o r u gittiler. Bunlarn, saat 1.15'te balyacak olan geni ap l h a v a i n d i r m e saldrsnda, a t l a m a b l g e l e r i n i iaretlemek iin t a m b i r saatleri vard. N o r m a n d i sava a l a n n n elli m i l dousun d a alt uak dolusu n g i l i z y o l gstericileri v e p l a n r eken alt R A F ( * ) b o m b a r d m a n u a sahili ^geerek i e r i l e r e daldlar. n l e r i n d e gk y z uaksavar ateiyle adeta p r l prld. C a e n ' d a n b i r k a m i l uzakta R a n v i l l e kyn de on bir yandaki A l a i n D o i x bu p a r l a m a l a r grmt. Y a p l a n top atlar onu da uyandr m ve karyolasnn a y a k ucundaki c a m d a n yapm krelerde p a t l a m a klarnn yansmala rn gryordu. Beraber yatt byk annesi M a d a m M a t h i l d e D o i x ' i sarsarak u y a n d r d v e K a l k , kalk bykanne, z a n n e d e r s e m b i r eyler oluyor*. T a m b u srada A l a i n ' i n babas R e n e D o i x koarak o d a y a g i r d i v e a b u k g i y i n i n , z a n n e d e r s e m a r b i r h a v a akn o l u y o r dedi. P e n c e r e y e g i d e n b a b a oul, tarlalarn ze r i n d e n g e l m e k t e olan uaklar g r e b i l i y o r l a r d . Fakat dikkat edince R e n e bu uaklarn m o t o r grlts k a r m a d n farkna v a r d ve a k n akn A m a n A l l a h m b u n l a r uak deil, p l a n r diyebildi. Byk y a r a s a l a r g i b i h e r b i r i otuz kii ta( * ) RAF: ngiliz Kraliyet Hava Kuvvetleri. 115

yan alt p l a n r sessizce szlyordu. Sahili geer gemez, Ranville'den, takriben be m i l uzaklktaki b i r noktada; 5-6 bin fit ykseklikte; kendilerini eken uaklar tarafndan brakld, lar... imdi ay nda parlyan, birbirine para lel i k i su yolu, yani, C a e n kanal ile O r n e nehri n e d o r u ba tuttular. A r k a a r k a y a yaplm, birinden d i e r i n e g e i l e n v e g a y e t kuvvetli ola rak- savunulan iki kpr v a r d . G n l l perso n e l d e n oluan H a v a n d i r m e B i r l i i n i n hedefi ite bu kprlerdi. T e h l i k e ile dolu g r e v l e r i ; A l m a n G a r n i z o n u n u e z i p b u kprleri ele g e irmekti. E e r g r e v l e r i n d e baarl olurlarsa D o u v e Bat arasndaki ana d a m a r tkanm olacak v e A l m a n l a r Batdaki birliklerine y a r d m e t m e k t e n yoksun braklacak bylece p a n z e r bir likleri, n g i l i z v e K a n a d a k a r m a blgesini yan d a n sarma imknn b u l a m y a c a k l a r d . Ayrca bu kprler, karma kpr bann geniletil mesi iin g e r e k l i y d i . in en n e m l i taraf, A l m a n n b e t i l e r kprleri h a v a y a u u r m a d a n e v v e l , s a l a m olarak, ele g e i r m e k t i . Bu amaca ula m a k ii srpriz bir baskna g e r e k vard. ngi l i z l e r tehlikeli bir z m y o l u bulmutu. Bu da, p l a n r l e r i n ay nda kprlerin yaklama ye ri o l a n d a r b l g e y e mecbur ini y a p m a l a r n gerektiriyordu. C a e n kanal kprsn h e d e f alan planr den birinde bulunan Bren m a k i n e l i tfekisi er Bill G r a y g z l e r i n i kapayp, y e r e vuracaklar an iin btn kaslarn gerdi. O r t a d a derin b i r sessizlik v a r d . Y e r d e n ate e d i l m e d i i n e gre, srpriz baarl oluyordu. D u y d u k l a r tek ses, p l a n r n h a v a y a srtnmesinden kan sla b e n z e r sesdi. K a p d a saldrnn komutan Binba John H o w a r d v a r d v e p l a n r y e r e d e e r de m e z k a p y iterek aacakt. G r a y , takm komu116

tan T e m e n H . D . D a n n y Brotheridge'in H a y di arkadalar g i d i y o r u z d e d i i n i duydu. Bunu, arparak iniin k a r d korkun ses takibetti. ni takmlar p a r a l a n a r a k gvdeden ayrld. P i l o t kabininin t a v a n n d a n kopan p a r a l a r h e r tarafa dald; k o n t r o l d a n km b i r k a m y o n g i b i saa sola savrulan planr, y e r d e k v l c m l a r k a r a r a k srtnd. nsan hasta edecek g i b i saa savrulan p l a n r n i h a y e t durdu. G r a y i n h a t r l a d n a g r e p l a n r tam kprnn azn da, burnu dikenli tellere g m l e r e k durmutu... Birisi H a y d i g e l i n a r k a d a l a r diye bard. B a z l a r kapdan, b a z l a r paralanm pilot kabininde alm delikten, ve d i e r l e r i de dikerdi tele v u r a r a k krlan b u r u n ksmndan dar fr lad. B u n l a r olurken, aa yukar ayn z a m a n da d i e r iki p l a n r de srtnerek, bir o k yer leri paralanm d u r u m d a biraz ilerde durdular. Bunlardan da saldr gcnn g e r i kalan perso neli dar frlad. Ortalk karma karkt. A l m a n l a r oke olmular ve ne y a p a c a k l a r n bi l e m e z duruma gelmilerdi. Sndklar ukurla ra ve ulatrma siperlerine el b o m b a l a r frlat l y o r d u . . . Baz A l m a n l a r top m e v z i l e r i n d e uyu y o r l a r d . P a t l a m a grltsyle u y a n d k l a r za m a n kendilerini S ten tabancalarnn namlular na bakar v a z i y e t t e buldular. U y k u sersemi olan dierleri, m a k i n e l i tfeklerini alarak, yerden bitmi g i b i o r t a y a km olan bu g l g e l e r e ge lii g z e l ate e t m e y e baladlar. Baz ekipler k p r y e y a k n direnileri y o k ederken, T e m e n Brotheridge'in liderliinde G r a y , elinde iaret tabancas bulunan b i r A l m a n nbeti grd. Bu tabanca ile d i e r kprdeki personeli uyaracakt. Fakat G r a y k a l hiza sndan Sten makineli tfeiyle ate etti. Beraberinde o l a n l a r da ayn anda ate et-

117

tiler. N b e t i l olarak y e r e dt ve iaret fiei g e c e k a r a n l n d a semada b i r a r k izerek k p r n n st ksmnda patlad. D i e r kprde b u l u n a n A l m a n l a r u y a r m a k iin atlan bu ia ret fiei o k g e atelenmiti. O k p r y e sal d r a n 3 planrn a n c a k ikisi y e r l e r i n i bulup i n m i ve, A l m a n garnizonu ele geirilmiti. ( n c p l a n r 7 m i l uzakta D i v e s nehri ze r i n d e k i yaln k p r y e i n m i t i ) . B u duruma g r e h e r iki k p r a y n z a m a n d a e l e g e i r i l m i v e saldrnn abukluundan akna d n e n A l m a n l a r h i b i r ey y a p a m a d a n saf d edilmilerdi. Z a m a n l a r olsa bile, A l m a n g a r n i z o n perso nelinin kprleri uurma i m k n l a r yoktu. K p r z e r i n d e acele aratrma y a p a n n g i l i z l e r tah rip k a l p l a r n n y e r l e r i n e konmu, fakat bunlar p a t l a t a c a k m a l z e m e n i n h e n z yerletirilmemi o l d u u n u grdler. Bunlar y a k n d a k i b i r kul b e d e y e r l e t i r i l m e y e h a z r v a z i y e t t e buldular. imdi, h e r savatan sonra m e y d a n a gelen, tuhaf b i r sessizlik h k m sryordu. H e r k e s i n iini nasl y a p t n v e k i m l e r i n kurtulduunu dnrken, m e y d a n a g e l e n tu haf sessizlik, on dokuz yandaki G r a y ' i n ta k m k o m u t a n n aramasna n e d e n oldu. D a n n y B r o t h e r i d g e ' i kpr z e r i n d e saldry yneltir k e n grmt. T a b i i ilerinden kaybettikleri v a r d ve b u n l a r d a n b i r tanesi de 28 yandaki T e m e n d i . G r a y , T e m e n B r o t h e r i d g e ' n i n cese dini, k a n a l kprsne y a k n kk b i r k a h v e n i n n n d e buldu. G r t l a n d a n vurulmu olan T e m e n i n s o n r a d a n da fosforlu el b o m b a s y l a ld r l d kesindi; nki h a v a i n d i r m e elbiseleri hl y a n m a k t a y d . Y a k n l a r n d a ele g e i r i l m i bir makineli t f e k y u v a s n d a st avu E d w a r d T a p p e n d e n ba s a n iaretini gnderdi. El radyosu ile ifreli me118

saj tekrar, t e k r a r yaynlyordu. Ham and J a m H a m and J a m D-Gnnn i l k sa va bitmi ve sadece 15 d a k i k a srmt. A r tk, Binba H o w a r d ve 150 kiilik ekibi, d m a n arazisinin derinliklerinde, ve imdilik tak v i y e a l m a i m k n olmadan, hayat n e m i olan bu iki k p r y elde tutmak i i n h a z r v a z i y e t teydi. Binba H o w a r d v e personeli n e r e d e o l d u k larn biliyorlard. Fakat d i e r y o l g s t e r i c i l e r iin a y n eyi s y l i y e m e y i z . H o w a r d i n p l a n r l e r i y e r e indikleri z a m a n , bu y o l gstericiler alt hafif b o m b a r d m a n ua n d a n saat 12.20'de atlamlard. A l m a n uak savar toplar b u u a k l a r o k a d a r y o u n baraj ateine tutmutu ki, pilotlar k a n m a h a r e k e t i yapma zorunluunda kaldndan parat leri a t m a l a r g e r e k e n y e r l e r i kaybetmilerdi... Bazlar, d e f a l a r c a g e r i d n e r e k u a k s a v a r ate ine r a m e n , e v v e l d e n saptanm a t m a y e r l e r i n i b u l m y a altlar. B a z l a r baarl oldu, fakat ounluu; y o l gstericileri; doru sandklan; yanh y e r l e r e attlar. G e r e k olan udur ki y o l gstericiler D-Gnnn e n z o r g r e v i n i alm lardr. 6 nc H a v a n d i r m e T m e n i n d e n gnl l o l a r a k bu g r e v i a l a n l a r O r n e n e h r i n i n bat snda parat i n d i r m e blgesini k, r a d a r v e d i e r a r a v e g e r e l e r l e iaretliyeceklerdi... Y i r m i m i l k a r e l i k b u b l g e l e r kk k y e yaknd: Sahilden m i l ierdeki V a r a v i l l e : H o w a r d v e a d a m l a n m n tuttuu kprleri y a k n R a n v i l l e v e C a e n i n d o u y a m a l a r n d a n be m i l mesafede olan T o u f f r e v i l l e ; saat 12.50'de n g i l i z paratleri b u b l g e l e r e atlyacaklard ve yol gstericilerin b u r a l a n iaretlemeleri i i n ancak 30 d a k i k a l a n v a r d . G n d z nda n g i l t e r e ' d e b i l e 30 daki-

119

k a d a i n d i r m e blgelerini bulup iaretlemek b i r meseleydi. Fakat geceleyin, dman igalinde olan v e e v v e l c e ayak bile basmadklar bir m e m lekette bunu y a p m a k korkun bir eydi. Elli m i l uzaklktaki arkadalar gibi n g i l i z y o l gsteri cileri de zorluklarla burun buruna geldiler. On l a r da gelii g z e l saa sola atlmlard... lk zorluk, h a v a a r t l a n y l e balad. Beklenmedik b i r r z g r esmeye balad. ( A m e r i k a l l a r n at l a d b l g e d e r z g r y o k t u ) . Baz blgeler, ha fif de olsa sisle kapan i , te, yukarda belirtti i m i z , p i l o t l a r n d o r u y e r l e r i n i bulamamalar nn n e d e n l e r i n d e n biri de buydu. V a r a v i l l e ' e in mesi g e r e k e n paratler d o r u y e r l e r e indiler, fakat ksa bir sre sonra paratle atlan te h i z a t l a r n n y e r e v u r n c a p a r a l a n d n v e bir ksmnn da baka y e r l e r e atldn grdler. R a n v i l l e ' e inecek y o l gstericiler, m i l l e r c e uza a atldlar. Fakat ans en az o l a n l a r Touffrev i l l e e k i b i y d i . On kiilik iki g r u p b l g e l e r i n i k la iaretliyecekler ve havaya doru K harfi K o d ' u gndereceklerdi. Bu e k i p l e r d e n biri Ranv i l l e blgesine atld. Y e r e i n i n c e toplandlar v e e v v e l c e saptanan d o r u y e r e i n d i k l e r i n i zanne d e r e k b i r k a dakika sonra sinyal g n d e r m e y e baladlar. G n d e r i l e n sinyal K harfi idi ama, v e r i l d i i y e r yanlt. kinci T o u f f r e v i l l e ekibi de d o r u y e r e atl mad. Bu on kiilik ekipten, y a l n z drt tanesi salimen y e r e inebildi. Bunlardan b i r tanesi, er James Morrissay, d i e r alt arkadann sert bir r z g r a kaplarak d o r u y a d o r u k a y m a y a ba l a d k l a r n grd. Elinden h i b i r ey g e l m i y e n M o r r i s s e y arkadalarnn. A l m a n l a r tarafndan suyla doldurulan Dives vadisine gittiklerini ay nda seyretti. M o r r i s s e y bu arkadalarndan hibirini bir daha grmedi. 120

M o r r i s s e y v e g e r i k a l a n paratler T o u f f . r e v i l l e ' e olduka y a k n bir y e r e inmilerdi. T o p landlar ve st avu Patrick O'Sullivan i n d i r m e blgesini kefe kt. Bir dakika sonra iaretlen mesi g e r e k e n y e r d e n alan bir atele vuruldu. Bunun z e r i n e M o r r i s s e y , T o u f f r e v i l l e k l a r m inmi olduklar m s r tarlasna yerletirdi. Bu, insan artan ilk dakikalar iinde an cak birka y o l gsterici, dmanla karlat. Baz y e r l e r d e A l m a n nbetileri, paratleri g r n c e akna d n p gelii g z e l ate e t t i l e r ve tabii bazlar ldrld. Fakat esas k o r k u y a r a l a n ey, A l m a n askerleri duil, etraf saran tyler rpertici sessizlikti. nki. n g i l i z l e r iner, i n m e z etin bir A l m a n kar k o y m a s bekliyor lard. H a l b u k i , bunun t a m tersine, y u k a r d a be lirttiimiz g i b i t y l e r rpertici b i r sessizlik or tala hkimdi. Bu sessizlikte,' itleri aarken birbirlerini A l m a n zannettikleri ok oldu. N o r m a n d i gecesinde, karanlk iftlik evleri n e y a k n v e u y u y a n k y l e r i n dndaki y a m a l a r d a n geerken, hepsi g e r e k t e n n e r e d e olduk larn s a p t a m a y a alyorlard. n g i l t e r e ' d e hari ta ve krokiler z e r i n d e gsterilen d o r u yerleri ne indirilenler, n i r e n g i noktalarn t a n y a r a k i lerini ona g r e y a p m a y a balamlard. T a m a m e n kaybolmu olan d i e r l e r i ise y e r l e r i n i h a r i t a v e pusla y a r d m y l a b u l m a a g a y r e t e d i y o r l a r d . n c sinyal b i r l i i n d e n Yzba Antony VVindrum p r o b l e m i daha kestirme b i r y n t e m l e zd. Y a n l y o l a sapm bir ofr g i b i yolda k i l e v h a n n n n d e durdu v e g a y e t sakin b i r ekilde kibrit a k p l e v h a d a k i y a z y okudu v e r a n d e v u noktas olan R a n v i l l e ' i n birka m i l te de olduunu rendi. Fakat baz y o l g s t e r i c i l e r t a m a m e n kaybolmu v a z i y e t t e y d i l e r . ki tanesi, uaklarndan atladktan sonra 711 nci T m e n 121

k o m u t a m T m g e n e r a l Josef R e i c h e r t ' i n karar, g a n i n i n bulunduu binann bahesine indiler. Uaklar zerlerinden geerken Reichert kt oy. n u y o r d u . U a k seslerini d u y u n c a g e n e r a l ve di e r subaylar v e r a n d a y a ktlar v e iki n g i l i z i n b a h e y e i n d i i n i grdler. K i m i n daha ok a rdn s y l e m e k b i r h a y l i gtr. G e n e r a l i n h a b e r a l m a subay iki paraty esir ald ve silhlarndan tecrit ederek v e r a n d a y a getirdi. R e i c h e r t sadece N e r e d e n g e l d i n i z ? d i y e homurd a n r g i b i sordu. Paratler sanki d a v e t edil. m e d i k l e r i b i r kokteyl p a r t i y e g i r m i gibi o k z g n z ihtiyar, fakat biz b u r a y a k a z a ile ind i d i y e c e v a p v e r d i l e r . Y o l gstericiler sorguya e k i l m e k i i n gtrlrken 570 A m e r i k a n ve n g i l i z askeri, M t t e f i k kuvvetlerince kurtulu ann ve D-Gnnn ilk savana h a z r l a n m a k l a meguldler. n k i n d i r m e Birliklerine, iaret klar k a r a n l k g k y z n e d o r u sinyal ver m e y e balamt b i l e . . .

KISIM II Binba W e r n e r Pluskat N e o l u y o r ? d i y e telefona b a r d . U y k u sersemi, ve h l i am a r l a n y l a y d . U a k l a r n grlts ve top ses l e r i y l e uyanmt, a m a igds bunun, h a v a a k n n d a n baka birey o l d u u n u sylyordu. Rus cephesinde g e e n iki u z u n yl, Binbaya i gdsne inanmasn retmiti. A l a y K o m u t a n Y a r b a y Ocker, P l u s k a t i n te lefon ediine kzm g i b i y d i v e souk b i r ton ile A z i z i m Pluskat, n e y i n c e r e y a n ettiini henz biz d e b i l m i y o r u z . N e olduunu r e n i n c e sa122

n a bilgi v e r i r i z dedi v e sert b i r k l i k sesiyle telefon kapand. A l d c e v a p P l u s k a t i tatmin etmemiti. Y i r mi dakikadan beri, u a k l a r d e v a m l o l a r a k uu y o r v e d o u v e batdaki sahilleri bombalyorlar d. Bunun t a m ortasndaki Pluskat'm sahil bl gesi insan rahatsz edecek ekidle sessiz ve sa kindi. Sahilden 4 m i l uzakta olan Etreham'daki k a r a r g h n d a n 32 nci A l m a n T m e n i n i n , y i r m i toptan oluan d r t bataryasnn komutanyd. Bu toplar O m a h a kumsalnn yarsn ate altn da tutabilecek ekilde yerletirilmilerdi. A s a b bozulan Pluskat, A l a y K o m u t a n n atlayp, bir st k a d e m e y e telefon e t m e e k a r a r v e r d i . 352 nci T m e n k a r a r g h n a telefon etti v e H a b e r a l ma subay Binba B l o c k i a konutu. Block da iyimserdi. B e l k i gene bir h a v a akndr b u P l u s k a t dedi v e i l v e etti: H e n z birey ak lanm d e i l . . . B i r a z akn ve b i r a z da z g n o l a r a k Plus kat telefonu kapad. i acaba fazla m byt y o r u m d i y e kendi k e n d i n e dnd. N e d e olsa henz b i r a l a r m v e r i l m e m i t i . Zaten ara sra v e r i l e n olaysz g e e n a l a r m l a r n e d e n i y l e topu erlerine, top banda b e k l e m e l e r i n e g e r e k olma d bildirilmiti. Pluskat a r t k t a m a m e n uyanmt, ve tek r a r u y u y a m y a c a k k a d a r huzursuzdu. B i r sre y a t a n n k e n a r n a ilimi vaziyette oturdu. A y a n n dibinde A l m a n oban k p e i H a r r a s yatyordu. Chateaud'a h e r ey sessiz ve sakindi, fakat Pluskat u z a k l a r d a hl uak sesleri duyuyordu... Aniden sahra telefonu a l m a y a balad. Pluskat h e m e n telefonu kapt v e Y a r b a y Ocker'in sakin bir tonla y a r m a m a d a paratler 123

o l d u u r a p o r edildi; personelini a l a r m a g e i r v e derh,l sahile git. Bu bir k a r m a o l a b i l i r dedi. Birka dakika sonra Pluskat, ikinci Batarya K o m u t a m Yzba L u d z "VVikenine ve topu T e m e n Fritz Theen, Ste H o i i o r i n e adl k y n y a m a l a r n d a k i g z e t l e m e b a r n a n a gitti ler. o b a n kpei H a r r a s da onlarla beraberdi. Jipe b e n z e r I V o l k s v a g e n iinde skk durumda sahile ulatlar... Y o l d a kim;e konumad... P l u s k a t i m e r a k l a n d r a n ve z3n b i r konu var d: T o p l a r n n ancak 24 saat ate edebilecek ka d a r m e r m i s i vard. Birka g n e v v e l 84 nc K o l o r d u K o m u t a n G e n e r a l M a r c k s toplar denet l e d i i zaman, Pluskat bu durumu G e n e r a l e bil dirince, G e n e r a l E e r senin b l g e n e bir kar ma olursa ate edebileceinden fazla mermin o l a c a k d i y e g a r a n t i v e r m i t i ama, bu Pluskat iin y e t e r l i deildi. Sahil savunma blgesinin snrnn d ks m n d a n g e e n W o l k s v a g e n , Ste H o n o r i n e ' e ula t. Burada, tasmayla b a l H a r r a s elinde o l d u u halde, a d a m l a r P l u s k a t i takib e d e r e k y a r ze r i n d e k i k a r a r g h n a g i d e n d a r y o l a girdiler. Y o lun h e r iki y a n tel r g y l e iaretlenmiti, nki bu tellerin te y a m maynlanmt. ukurumsu b i r y e r e g e l i p ieri d o r u u z a n a n merdiven den i n i p g z e t l e m e b a r n a n a girdiler. Plus kat, gr gc ok fazla olan topu g z e t l e m e drbnlerine gitti v e b a k m a y a balad. Gzet l e m e b a r n a bundan daha g z e l bir y e r e yap l a m a z d . K u m s a l d a n ( O m a h a k u m s a l ) 35 m e t r e ykseldikte ve ksa sre sonra N o r m a n d i kp rba olacak blgenin tam orta y e r i n d e y d i . Ha v a n n ok ak olduu gnde, b i r g z c n n sol taraftaki C h e r b o u r g yarmadasnn ucundan, sa taraftaki Le H a v r e ' a k a d a r u z a n a n tm Seine k r f e z i n i g r m e s i mmknd. i m d i bile, g124

z e l ay nda, Pluskat h e r eyi kolay ve aka g r e b i l i y o r d u . Drbnn yava y a v a s a d a n sola dndrerek btn krfezi tarad. Biraz sis v a r d v e siyah bulutlar a r a d a bir A y ' k a p y a r a k a y d n l azaltyordu. Buna r a m e n g r n r d e a n o r m a l bir ey yoktu. O r t a d a a y ' d a n baka k ve kendi k a r d k l a r n d a n baka ses ve seda yok tu. Defalarca krfezi drbnyle tarad... Orta da g e m i falan da yoktu. Pluskat drbnden a y r l a r a k A l a y kararg h n a telefon etti v e T e m e n Theen'e G r n r de hibir ey y o k dedi. Bununla beraber Plusk a t i n ii rahat d e i l d i . O c k e r ' e B e n burada ka lyorum, bu belki aldatc bir alarmdr, fakat g e ne de bir eyler o l a b i l i r d i y e szn tamamla d. *! Bu sralarda 7 nci O r d u K o m u t a n l n a bir birini t u t m a y a n r a p o r l a r g e l i y o r d u v e subaylar bunlarn ne o l a b i l e c e i n i saptamaya alyor lard. Ellerinde kesin bir ipucu yoktu; Surda iki g l g e grnm; falan y e r d e ate alm, baka bir y e r d e a a c a taklm parat grl mt. Bunlar b i r eyin zm idi ama neyin? Sadece 570 Mttefik H a v a n d i r m e askeri atla mt ve bu ar bir kargaala sebep o l m a y a y e t i y o r da artyordu bile. G e l e n r a p o r l a r n kar makark olmas, en tecrbeli askerleri bile a kna evirmiti. V e r i l e n r a k a m l a r iki mi yoksa 200 myd? Bunlar, tehlike halinde, u a k l a r m paratle terkeden uak ekibi m i y d i ? Yoksa Fransz yeralt r g t l e r i n i n y a p t saldrlardan biri miydi. K i m s e kesinlikle bilmiyordu. Hatt, paratlerle y z y z e g e l e n 711 nci T m e n K o mutan G e n e r a l R e i c h e r t bile. Reichert, bunun, kendi k a r a r g h n a y a p l a n bir h a v a indirme saldrs olduunu zannedip. K o l o r d u K o m u t a n na da ayn ekilde r a p o r vermiti. Bir sre son125

r a h a b e r o n beinci ordu k a r a r g h n a ulat v e h a r p ceridesine sadece D e t a y v e r i l m e m i t i r eddinde y a z l d . E v v l c e o k a d a r yanh alartnlar verilmiti ki, herkes dikkat kesilmiti. Blk komutanlar, ta b u r k o m u t a n l a r n a r a p o r v e r m e d e n e v e l uzun sre dnmek ihtiyacn d u y u y o r l a r d . G e r e i r e n m e k i i n d e v r i y e l e r kardlar. Blk ko m u t a n l a r gibi, taburj k o m u t a n l a r da, a l a y ko m u t a n l a r n a r a p o r v e r m e d e n ence, ii enine, bo y u n a t a r t m a k 2 ;orunluunda kalyorlard. nki, ortaca elle 1 utulur h i b i r ey yoktu. Fakat bir g e r e k ok aka ortadayd: O da birbirini t u t m a y a n r a p o r l a r n e d e n i y l e kimse a l a r m ver m e k istemiyord.; y a n i sonradan g e r e k o l m a d saptanacak bir alarm. Ve bylece dakikalar T k r tkr i l e r l e m e y e d e v a m etti. C h e r b o u r g y a r m a d a s n d a iki g e n e r a l Rennbs'deki H a r p oyununa k a t l m a k zre' karargh l a r n d a n a y r l m l a r d bile. i m d i de ncs, 91 nci H a v a n d i r m e T m e n i n d e n , T m g e n e r a l W i l h e l m F a l l e y y o l a k m a k i i n b u kargaalk dolu z a m a n semiti. 7 nci O r d u K a r a r g h n dan, yksek k o m u t a n l a r n g n madan e v v e l a y r l m a l a r n y a s a k l a y a n e m i r g e l m e s i n e ra m e n F a l l e y e r k e n y o l a kmazsa Kriegsspiel'e y e t i e m e y e c e i n i dnd ve e r k e n d e n y o l a kti. Bu k a r a r h a y a t n a malolacakt. Le M a n s ' d a k i 7 nci O r d u K a r a r g h n d a K o m u t a n O r g e n e r a l Friedrich D o l l m a n n uyuyordu. H a v a durumu nedeniyle o gece yaptraca b i r a l a r m tatbikatn iptal etmiti v e yor g u n o l d u u i ; i n de o akam e r k e n d e n yatmt. ok deerli ve detaylara deer veren Kurmay 126

Bakam T m g e n e r a l M a x P e m s e l d e y a t m a y a ha zrlanyordu. St. L o ' d a 84 nc K o l o r d u K a r a r g h n d a Ge neral Erick M a r c k s i n srpriz d o u m g n par tisi iin herey tamamlanmt. K o l o r d u H a b e r a l m a subay Binba Friedrich H a y n araplar hazrlamt v e H a y n i n h a z r l a d p l n yley di: K u r m a y Bakan Y a r b a y Friedrich v o n Cri. egren, d i e r st rtbeli subaylar, St. Lo katedralindeki saat g e c e y a n s n v u r u n c a ( n g i l i z yaz; saatine g r e sabahn B i r ' i ) G e n e r a l i n odasna gireceklerdi. Herkes, sert bakl, tek ayakl M a r c k s i n ( B i r a y a n Rus cephesinde kaybet-l misti) nasl b i r r e a k s i y o n g s t e r e c e i n i m e r a k ediyordu. N o r m a n d i ' d e k i e n yetenekli general lerden, biri o l a r a k tannan M a r c k s gsterii sev m e y e n bir kimseydi. P l n h a z r d ve h e r k e s k e n d i n i birfaz o cuksu hissediyordu, a m a , k u r m a y subaylar ka rarlyd. T a m g e n e r a l i n odasna g i r e c e k l e r i srada y a k n l a n n d a k i b i r u a k s a v a r bataryasnn ate e t m e y e baladn duydular. T a m z a m a n m d a d a n komulard. nkij bir M t t e f i k ua y a n a r a k dyordu v e topular hep b i r a z d a n V u r d u k o n u d i y e b a n y o r l a r d . Buna r a m e n G e n e r a l M a r c k s odasndan dar kmad. K a t e d r a l i n saati g e c e y a n s n vurunca, n de; elinde tepsi ve stnde Challis ve b a r d a k l a r olduu halde Binba H a y n v e d i e r l e r i Genera lin odasna girdiler. M a r c k s kafasn k a l d m p on lara baknca bir d u r a k l a m a oldu. H a y n i n hatr l a d n a gre, G e n e r a l i n takma a y a g c r d a d v e bizi karlamak iin a y a a kalkt... a r a p ald ve 53 yandaki G e n e r a l i n etrafnda kk b i r g r u p halinde k u r m a y s u b a y l a n esas v a z i y e t i , n e getiler. D i k d u r u r vaziyette bardaklann 127

k a l d r a r a k g e n e r a l i n shhatine itiler... Fakat t a m bu srada 40 mil u z a k l a r n a 4255 n g i l i z pa ratsnn Fransz topraklarna i n m e k iin u a k l a r n d a n atlamakta olduklarn b i l m i y o r l a r d.

KISIM III N o r m a n d i ' n i n , a y n a y d n l a t t tarlalarn da, n g i l i z a v c l a r n n ald borunun keskin sesi y a y l m a y a balad. Bu, defalarca tekrar edildi. Yeil-kahverengi ve s a n kamoflajl elbi seleri ve m i h v e r l e r i y l e bir sr g l g e , h e r tar a f l a n silh ve cephane ykl olduu halde it l e r d e n ve ukurlardan a t l a y a r a k boru sesinin g e l d i i y e r e d o r u k o m a y a baladlar. Bu s r a d a aniden bir borazan a l m a y a balad. 6 nc n g i l i z H a v a n d i r m e T m e n i iin b u savan uvertr idi. A n i ses R a n v i l e blgesinden de gelmiti. Bu boru sesi 5 nci Parat T u g a y n a b a l iki taburun toplanmas iin a n anlam tayordu ve bunu y a p m a k iin de ok abuk h a r e k e t etmeleri g e r e k i y o r d u . T a m r l a r d a n bir tanesi kpry tutan Binba H o w a r d i n kk p l a n r b i r l i i n e y a r d m edecek ve d i e r i de ha yati n e m i olan kavan dousundaki R a n v i l le'i e l e g e i r e c e k ve elde tutacakt. 6 nc H a v a n d i r m e T m e n i a d e t a z a m a n l a yanyordu. ngiliz ve Amerikan askerlerinden oluan i l k dalga, saat 06.30 ile 07.30 arasnda, N o r m a n di'nin be karma kumsalna ineceklerdi. K r m z e y t a n l a r n ilk ayak bastklar yeri garan tiye a l m a k ve tm karma blgesinin sol kana dn tutmak iin be buuk saatleri vard.

128

T m e n i n ok deiik v e k o m p l i k e g r e v l e r i vard, v e h e r b i r i dakikas dakikasna senkronize isteyen trdendi. Pln; paratlerin C a e n ' m k u z e y dousuna h k i m olmalar, a y r c a O r n e v e C a e n kanal z e r i n d e k i kprleri tutmak v e dman kuvvetlerinin; zellikle panzerlerin; k a r m a kpr bann y a n ksmna s a r k m a l a r n n l e m e k iin D i v e s n e h r i zerindeki 5 k p r y daha tahrip e t m e l e r i n i g e r e k t i r i y o r d u . Fakat hafif silhlar tayan paratler, santraze edilmi zrhl b i r saldry d u r d u r a c a k k a d a r ate g c n e sahip deildiler. Bylece dur d u r m a h a r e k t n n baarl olabilmesi; a n t i t a n k toplaryle z e l z r h delici m e r m i l e r i n ksa za manda gelmesine balyd. Toplarn arl ve bykl n e d e n i y l e bunlarn, N o r m a n d i ' y e g e tirilmeleri, a n c a k p l a n r k a t a r i y l e m m k n ola bilirdi. Asker, n a k l i y e arac, a r tehizat v e ok gerekli o l a n toplarla y k l olan altm dokuz planrn saat 03.20 de N o r m a n d i s e m a l a r n d a n szlerek i n m e l e r i bekleniyordu. Bunlarn gelii o r t a y a balbama b y k b i r p r o b l e m karmt. P l a n r l e r ok bykt. H e r biri C47 d e n daha byk olduundan ini iin geni alana i h t i y a l a r v a r d . H a m i l c a r m a r k a olan d r t tanesi o k a d a r bykt ki, hafif tank bile tayabilecek kapasitedeydiler. A l t m dokuz p l a n r n inmesi iin seilen y e r l e r i dman sal drsndan k o r u m a k zorundaydlar. S a l d n iini n l e y e c e k tedbirler alndktan sonra, ar, pla n r l e r i n inii iin tarlalardaki aa, ta, it vb. eyleri t e m i z l e m e l e r i g e r e k i y o r d u . Bunu baara b i l m e k iin g e c e n i n karanlnda, m a y i n l e n m i v e y a d e m i r y o l u r a y l a n y l e desteklenmi a a l a n skmeleri icabediyordu. stelik bunu iki buuk saatte y a p m a k zorundaydlar. H a z r l a n a n bu ini alam, l e d e n sonra inecek o l a n d i e r pl129

n r katan i i n de kullanlacakt... Y a p l a c a k di e r b i r i daha vard. Bu b e l k i de 6 nc H a v a indirmenih grevlerinden en nemli olanyd: M e r v i l l e ' e y a k n byk bir sahil topu batarya snn tahrip edilmesi. M t t e f i k Entelejans Servi si, bu b a t a r y a n n drt iopunun, tm k a r m a fi lotillasn ve S w o r d kumsalna kacak askerleri y o k edecek g t e oldu kansndayd. 6 nc H a v a ndirme Birliine, bu toplar sa at 05.00'e k a d a r tahrir, e t m e l e r i e m r e d i l d i . Bu g r e v i y a p a b i l m e k iin 3 nc ve 5 nci parat t u g a y l a r n d a n 4255 parat N o r m a n d i ' y e at ladlar. I'ena ekilde iaretlenmi a t l m a blge leri, esen h z l r z g r ve u a k s a v a r ateinden k a n m a z o r u n l u u n e d e n i y l e seyrsefer hatala r yapld ve paratler geni b i r sahaya da nk o l a r a k atldlar. B a z l a r ansl kt ve ge r e k e n yeklerine indiler, a m a yzlercesi inmeleri g e r e k e n yerlerden be v e y a 35 m i l u z a a indi ler. k i t u g a y d a n 5 nci T u g a y d,ha anslyd. Askerlerinin ounluu Ranville yaknndaki hedefleri z e r i n e atldlar. B y l e olmasna raden, Blk K o m u t a n l a r a n c a k yarsn toplaya b i l m e k iin 2 saat u r a m a k z o r u n d a kaldlar. Paratlerin bir o u boru sesleriyle yerle rini b u l m a k olasln saladlar. 13 nc T a b u r d a n er R a y m o n d Batten boru seslerini duydu, fakat ini blgesinin tam kena rna g e l m i olmasna r a m e n , b i r sre hibir ey y a p a m a z durumda kald. Batten, sk ve yap r a k l a n bol a a l kk b i r o r m a n n tam orta sna inmiti. Y e r d e n 5 m e t r e ykseklikte bir aa ca taklm paratnn ucunda saa sola sal lanp duruyordu. O r m a n d a derin b i r sessizlik vard. Fakat Batten, a r a d a b i r alan m a k i n e l i tfek atlan n , uzaktan g e l e n uak seslerini ve uaksavar 130

toplarnn ate seslerini d u y u y o r d u . B a n k a r p parat k o l o n l a r n k e s m e y e hazrlanr k e n y a k n d a b i r Schmeisser m a k i n e l i tabancas nn ate sesini duydu. Bir dakika sonra allk larda bir hrt d u y d u v e birisi yava y a v a o n a yaklat. Batten, ini esnasnda Sten m a k i n e l i t f e i n i drmt ve tabancas da yoktu. G e l e nin A l m a n m, yoksa baka b i r parat m olduunu b i l m e d e n v e h i b i r eye bakmadan sallanmasna d e v a m etti. Batten'in h a t r l a d n a g r e G e l e n kimse b a n a bakt. Y a p a c a m tek ey, beni lm zannetmesi i i n hi hareketsiz durmakt. D n d m g i b i de oldu, a d a m b a n a h i b i r ey y a p m a d a n ekip, g i t t i . . . A d a m uzak lanca Batten h e m e n a a t a n aa i n d i ve borularin ald y e r e d o r u komaya balad. Ormann kenarnda parat amad iin len bir paratnn cesedini g r d . Bundan sonra y o l boyunca y r r k e n y a n n dan A r k a d a m ldrdler, arkadam ldr d l e r d i y e d e h g i b i b a r a r a k koan b i r i n e rast lad. N i h a y e t b i r g r u p paratyle buluup top l a n m a noktasna d o r u g i d e r k e n kendini, uu runu kaybetmi b i r paratnn y a n n d a bul du. A d a m n e saa v e n e d e sola b a k m a d a n elinde U ekline g e l m i silhn smsk tutarak yryordu. Silhn ie y a r a m a z h a l e g e l d i i n d e n haberi bile y o k t u . Bu gece, Batten g i b i bir ok kii savan hain realitesini g r e r e k oke olmu v a z i y e t t e y di. 8 nci T a b u r d a n st avu H a r o l d T a i t para t b a l a r n d a n k u r t u l m a y a alrken C47 uak l a r n d a n birinin uaksavar tarafndan, isabet aldn grd. Uak, T a i t ' i n kafasnn zerin d e n kuyruklu y l d z gibi geerek b i r m i l uzakta
\

131

y e r e v u r a r a k korkun b i r g r l t y l e infilk et ti. T a i t u a n isabet a l m a d a n e v v e l parat l e r i n i atp, a t m a d n dnd. 1 nci K a n a d a T a b u r u n d a n er P e r c i v a l L i g g i n s y a n a n baka bir uak g r d . T a m g a z l a gi d e n uak b o y d a n b o y a a l e v l e r i i n d e y d i v e g v desinden p a r a l a r k o p u y o r v e L i g g i n s ' e d o r u g e l i y o r d u . G r d korkun m a n z a r a n n etki siyle hareket edemez h a l d e olan L i g g i n s ' i n ka fasnn zerinden g e i p a r k a d a k i tarlaya akl d. inde sa kimse varsa kurtarabiliriz mi d i y l e arkadalaryla beraber e n k a z a d o r u ko tular. Fakat u a n iindeki cephaneler infilk e t m e y e balanymca, y a n n a daha fazla yakla amadlar. 12 nci T a b u r d a n 21 yandaki er G o l i n P o w e l l iin savan ilk sesi, g e c e l e y i n duyulan bir i n l e m e oldu. A r ekilde y a r a l a n m r l a n d a l b i r paratnn y a n n d a diz kt. r l a n d a l y a v a b i r sesle Beni ldr arkadam, ltfen d i y e y a l v a r d . P o w e l l ' i n bunu y a p m a s imknsz d. Paraty mmkn o l d u u k a d a r rahat e d e c e k v a z i y e t t e yatrd v e y a r d m gnderece i n i v a d e d e r e k oradan koarak uzaklat. Bu i l k dakikalarda, birok kimsenin kurtu labilmesi k e n d i abalaryla m m k n oluyordu. 1 nci K a n a d a Taburundan T e m e n R i c h a r d H i l b o r n , b i r Sera'nn tepesine dt. C a m l a r k r l r k e n k o r k u n sesler kard. Fakat, krk c a m l a r n tm serann iine dmeden e v v e l T e m e n koarak oradan uzaklat bile. D i e r b i r tanesi, sanki nian alnarak atl m g i b i b i r kuyunun iine dt. Talara tu tunarak dar trmand ve sanki hi b i r ey o l m a m g i b i toplanma noktasna d o r u koma y a balad. Bu s r a l a r d a 1 nci K a n a d a T a b u r u n d a n Bin132

ba D o n a l d YVilkins, f a b r i k a zannettii b i r bi nann k e n a r n d a n srnerek geiyordu. A n s z n imenlik z e r i n d e b i r g r u p insan g r d v e y e r i n d e donakald. Biraz bekledi v e uzun g l g e l e r brakan adamlarn kmldamadn grd. W i l . kins dikkat kesilmi, a y a k t a duran a d a m l a r a ba kyordu. Biraz sonra, kfr savurarak y a n l a r n a gitti. Hepsi de b a h e y e dikilmi h e y k e l d i . A y m birlikten b i r avu buna b e n z e r b i r d u r u m l a karlat, fakat bir farkla; g r d e killer canlyd. Er H e n r y Churchill az yaknn daki diz b o y u su dolu olan b i r ukura, avuun indiini grd. Parat k o l o n l a r n d a n kurtul duktan sonra k e n d i n e yaklaan i k i kiiye bak yordu. Churchill'in h a t r l a d n a g r e avu bekledi. Sanki g e l e n l e r i n A l m a n m yoksa ngi liz m i olduklarna k a r a r v e r m e y e alyordu. A d a m l a r daha y a k m a g e l d i v e konumalarndan A l m a n olduklar belliydi. avuun Sten'i grle di ve A l m a n l a r b i r salvoda y e r e serdi. D-Gnnn al d a k i k a l a n n d a k i en b yk ve tehlikeli dman adam deil, D o a idi. R o m m e l ' i n paratlere kar a l d n l e m l e r ok ie yarad. D i v e s vadisini d o l d u r a n su ve bataklklar, l m tuzaklaryd. 3 nc T u g a y n birok parats, sanki b i r torbadan savrulan konfetiler g i b i bu b l g e y e dtler. Bulut iine g i r e n pilotlar, buluttan knca D i v e s i n sularn, O r n e z a n n e d e r e k paratleri b a t a k l a att lar. Bu batakla atlan, ok i y i e i t i m g r m 9 ncu T u g a y a , M e r v i l l e ' d e k i topu bataryasna saldrmak g i b i ok z o r v e nemli b i r g r e v veril miti. Bu a d a m l a r n birliklerine t e k r a r ulamas g n l e r alm v e bir o u ise b i r l i k l e r i n e dnememilerdir. D i y e s da len paratlerin k a kii olduu asla bilinemiyecektir. Kurtulanlar, Dives b a t a k l m d a 2 m e t r e d e n fazla derin ve b i r 133

m e t r e d e n daha geni ve d i b i a m u r l a kapl ka n a l l a r olduunu sylemilerdir. z e r i n d e tehi z a t v e dolaysyle n o r m a l d e n f a z l a a r olan b i r insann bu u k u r l a n amas sz konusu olamaz d. Bataklktan kurtulup, n e h r e g i r e b i l e n l e r takatszlktan, kuru a r a z i y e b i r k a m e t r e kala bo u l u p gitmilerdir. 6 nc H a v a n d i r m e T u g a y n d a n P a p a z Yz ba John G w i n n e t t kaybolmutu. O da batakl a inmiti, y a l n z d ve etrafndaki sessizlik ty l e r rperticiydi. Kalktan e v v e l personele v a a z v e r m i v e K o r k u k a p y a l d v e inan k a p y at, a m a i e r d e h i b i r ey y o k t u demiti. Fa kat G w i n n e t t imdi bunun b y l e olup olmad n b i l m i y o r d u ve bataklktan l a m 17 saat sonra kurtulabildi. T a m bu sralarda 9 ncu H v a n d i r m e Birli i n i n K o m u t a n Y a r b a y T e r e n c e O t w a y hrsn d a n y e r i n d e duramyordu. R a n d e v u noktasndan m i l l e r c e u z a a a t l d n v e taburunun darma dan; orada, burada olduunu biliyordu. O t w a y gece karanlnda hzla yrrken her yerde a d a m l a r n d a n kk g r u p l a r a rastlad. Bu yan l attan d a h a da kts, g r e v i n i n baarl o l m a s iin planrle g e l e c e k toplara ihtiyac v a r d , nki M e r v i l l e ' d e k i A l m a n topu batar yas g e l i i g z e l b i r hedef deildi. Etrafnda de rinliine y a p l m m k e m m e l s a v u n m a tesisleri v a r d . 9 ncu Tabur, k a i m beton m e v z i l e r e yer letirilmi drt a r topun bulunduu y e r e ula m a k iin, m a y i n tarlalarndan, antitank ukur larndan, 4-5 metre geniliinde dikenli tel ba rikatndan, t e k r a r b i r m a y i n tarlasndan ge m e k v e m a k i n e l i tfeklerle d o l u siperlerdeki A l manlar elimine etmek zorunluundayd. A l manlar, iki y z kiinin savunduu bu tahkima tn g e i l m e z olduunu iddia ediyorlard. 134

O t w a y bunun, A l m a n l a r n iddia ettikleri g i b i o l m a d n a i n a n y o r d u ve bu b a t a r y a y tah r i p e t m e k iin h a z r l a d p l n ok m k e m m e l ve alacak d e r e c e d e detaylyd, nk h i b i r eyi ansa b r a k m a k istemiyordu. E v v e l 100 L a n c a s t e r ar bombardman ua b a t a r y a y 4000 libre b o m b a l a r l a satre edecekti... P l a n r katar; jip, antitank toplar, alev makinalar ve Bangalore Torpitolan (Di kenli tel r g l e r i tahrip e t m e k iin, ii p a t l a y c m a d d e dolu z e l b o m b a l a r ) , m a y n detektrleri, hatta hafif a l e m i n y u m m e r d i v e n l e r getirecekti. P l a n r l e r d e n bu z e l tehizat aldktan sonra Otvvay'in personeli on b i r ekip halinde b a t a r y a y a saldrmaya balayacakt. ^Bunun y a p l m a s iin ok d a k i k ve aksaksz z a m a n l a m a y a g e r e k vard. Keif ekipleri n d e n g i d e c e k v e b l g e y i tarayacakt. z e l T a p i n g ekipleri m ayinleri k a l d r a c a k ve g v e n l e gei lebilecek y e r l e r i iaretliyecekti. Breaching ekipleri B a n g a l o r e torpitolariyle tel r g l e r i tah rip edeceklerdi. K e s k i n nianclar, h a v a n topu lar ve m a k i n e l i tfekiler ana hedefi kapsyacak ekilde m e v z i l e n e c e k l e r d i . O t w a y ' i n plnn da b i r de srpriz v a r d : H c u m birlikleri batar y a y a karadan saldjnrken, paratlerle d o l u p l a n r b a t a r y a n n t a m zerine ini y a p a c a k ve bunu k a r a s a l d n s y l e senkronize edecekti. P l n n b a z ksmlar intihar niteliindeydi, fakat rizikosu g z e a l n m a y a deerdi, nki bu toplar tahrip edilmezse, Svvord kumsalna ka cak binlerce n g i l i z askerini ldrebilecek g teydi. E e r herey; hazrlanan, p l n l a r a g r e bir ka saat i i n d e uygulansa bile, toplara ulanca onlar tahrip e t m e k i i n t a m b i r saatleri kal yordu. a y e t 9 ncu T a b u r bunu z a m a n n d a ya-

135

pamazsa, d o n a n m a topu atnn bunu yapma ya b a l y a c a O t w a y ' e aka sylenmiti. Bu n u n a n l a m , n e olursa olsun O t w a y v e adamla r n n saat 05.30'da b a t a r y a y terketmeleri gere k i y o r d u . T a m b u saatte O t w a y ' d e n iin baarl d n a d a i r sinyal g e l m e z s e d o n a n m a otomatikman bombardmana balyacakt. Tasarlanan strateji ite buydu. Fakat O t w a y h e y e c a n l a t o p l a n m a noktasna g i d e r k e n p l n n birinci ksm f i y a s k o ile sonu land. 12.30'da y a p l a n b o m b a r d m a n d a , tek b i r b o m b a bile b a t a r y a y a isabet etmedi. Bu y e t m i y o r m u gibi, n e m l i m a l z e m e y i tayan planr ler d e g e l m e d i . N o r m a n d i kpr b a m n t a m m e r k e z i n d e k i O m a h a kumsalna bakan A l m a n g z e t l e m e ba r n a n d a Binba W e r n e r Pluskat hl etraf g z e t l i y o r d u . Drbnde d a l g a l a r n b e y a z tepe l e r i n d e n baka bir ey g z k m y o r d u ama, hu zursuzluu h l azalmamt. Pluskat bireylerin o l a c a n d a n kesinlikle emindi. G z e t l e m e bar n a n a g e l d i k t e n biraz sonra y z l e r c e uak dal g a l a r h a l i n d e sahilden i e r i y e g i r i p saa dn dler. U a k l a r n sesini d u y d u u ilk dakikada, alaydan, kendisine telefonla k a r m a n n bala d b i l d i r i l i r d i y e u m u d a kapld. Fakat telefon almad... l k telefondan b u y a n a O c k e r ' d e n baka bir h a b e r almamt. Bu srada Pluskat baka birey duydu ya va, y a v a fazlalaan uak grltlerinin, bu se f e r sol taraftan g e l m e y e b a l a d n saptad Biraz sonra uak sesleri arkasndan gelmeye balad. D e m e k ki C h e r b o u r g y a r m a d a s n a ba tdan yaklayorlard. Pluskat eskisinden de ok 136

aknla kapld. E l i n d e o l m a d a n drbnle et rafa tekrar b a k m a k isteini y e n e m e d i . K r f e z t a m a m e n botu v e g r n r d e h i b i r ey yoktu.

KISIM IV
Ste Mere-Eglise'de b o m b a r d m a n n sesi ok y a k n d a n g e l i y o r d u . e h r i n Belediye Reisi ve ec zacs olan A l e x a n d r e Renaud, z e r i n d e durdu u y e r i n sarsldn hissediyordu. Uaklarn b i r k a m i l uzaklktaki St. M a r c o u f ve St. M a r t i n de-Varrenville'deki b a t a r y a l a r a saldrdklarm zannetti. Bu d u r u m karsnda ehir ve halknn akibetinden endie d u y m a y a balad. Sk yne t i m idaresi y r r l k t e olduundan, ehir sakin lerinin y a p a c a tek ey, ya b a h e l e r i n d e k i si perlere veya evlerinin bodrumlarna girip A l lah'a dua e t m e k t e n ibaretti. R e n a u d ei S i m o n e i l e ocuunu o t u r m a odasna g i d e n k o r i d o r a soktu. K a l n keresteler d e n y a p l m o l a n b u k o r i d o r olduka g v e n c e li bir k o r u m a salayabilirdi. Btn a i l e n i n uy d u r m a y a p l m h a v a a k n s n a n d a toplan mas 01.10'da t a m a m l a n d . R e n a u d z a m a n (sa ati 00.10'u g s t e r i y o r d u ) ok i y i hatrlamakta dr, nki t a m bu srada sokak kapsna acele acele v e d e v a m l o l a r a k v u r u l m a y a baland. Renaud, ailesini snakta brakp, P l a c e de L'Eglise'e b a k a n e c z a c d k k n n d a n geerek, kapya y n e l d i . D a h a k a p y a gelmeden evvel neler olduunu anlad... Kestane a a l a n v e N o r m a n kilisesi i l e e v r i l i m e y d a n l n kars n a rastlayan v e M . H a i r o n ' a ait v i l l a alevler iinde y a n y o r d u . R e n a u d k a p y at ve kar137

s m d a niformasn g i y m i itfaiye efini grd. ef b e k l e m e d e n sze balad ve V i l l a , uaklar d a n atlan b i r y a n g n b o m b a s y l e tututu kan sndaym. Y a n g n ok abuk y a y l y o r . K o m u tanla temas ederek sk y n e t i m i kaldrmasn salar msnz? K o v a l a r l a su tayacak ok ada m a i h t i y a c m z v a r dedi. B e l e d i y e Reisi y a k n d a k i A l m a n karargh na kotu ve abucak nbeti olan avua duru mu anlatt. avu yetkisini kullanarak istenen m s a a d e y i v e r d i v e a y n z a m a n d a n b e t i y i a rarak, toplandklar z a m a n g n l l l e r e g z ku lak o l m a s m emretti. Bundan sonra R e n a u d ki lise p a p a z n n e v i n e g i d e r e k durumu papaz Louis R o u l l a n d ' a anlatt. P a p a z yardmcsn a rarak, kilisenin ann almasn rica etti. Bu a r a d a R e n a u d kap k a p dolaarak herkesi yar d m a a r d . K i l i s e n i n an a l m a y a balaynca, herkes e v l e r i n d e n karak B a z l a r i amarl a r y l e i k i sra oldular ve e l d e n ele su dolu k o v a l a n y a n g n sndrme e k i b i n e ulatrdlar... Bu srada A l m a n l a r e l l e r i n d e m a k i n e l i tfekle r i y l e d u r u m u seyrediyorlard. K e m e k e ' i n tam ortasnda papaz, Renaud'u k e n a r a ekerek: S e n i n l e o k n e m l i b i r konu y u k o n u m a m g e r e k d e d i v e onu e v i n i n mutfa n a gtrd. O r a d a i h t i y a r B a r e t m e n M a dam A n g e l e Levraudt kendilerini bekliyordu. H l oktan kurtulmam d u r u m d a y d . T i t r e y e n b i r sesle B a h e m e b i r a d a m i n d i dedi... i bandan am olan R e n a u d k a d n sakinletir m e y e alarak M e r a k e t m e . Ltfen e v i n e dn v e sakn d a n k m a dedi, v e h z l a t e k r a r yan g n y e r i n e dnd. Y a n g n a d a m a k l l bymt. T a m bu, s r a d a t e k r a r uak u u l t u l a n d u y m a y a baladlar. Ses batdan g e l i y o r d u . U a k s a v a r t o p l a n h e m e n 138

atee baladlar. H e r k e s y a n g n unutmu, ka fas yukar kalkk h a v a y a bakyordu. U a k l a r , klar y a n k v a z i y e t t e , ok alaktan zerlerin d e n h z l a getiler. O k a d a r alaktan g e t i l e r ki, h a l k sanki kurtulmak ister gibi ke bucaa sak landlar. Y a n g n l a a y d n l a n m m e y d a n d a g l g e leri b i r g z k p kayboldu. U a k l a r d a l g a d a l g a kol halinde uuyorlar d. Bunlar 13.000 kii tayan 882 uaktan olu an v e i m d i y e k a d a r y a p l a n e n b y k h a v a i n d i r m e h a r e k t n n ilk dalgasyd. 101 ve 82 nci Amerikan Hava indirme Tmenine bal bu personel, St. M e r e - E g l i s e ' i n birka m i l yaknn d a k i alt a t l a m a blgesine g i d i y o r l a r d . Para tler adeta k m e halinde uaklardan atla dlar; ehrin h e m e n dndaki atlama b l g e s i n e inecek o l a n l a r b i r kilisenin an sesini duydular. B a z d a n iin bu d u y d u k l a n son ses oldu. H z l b i r r z g r a k a p l a n b i r ksm parat P l a c e de-L'Eglise'deki y a n g n a d o r u srklendiler v e y a n g n n sndrlmesini seyreden A l m a n l a r n makineli tfeklerine h e d e f oldular. 101 nci T m e n i n 506 nc A l a y n d a n T e m e n Charles Santarsiero, St. Mere-Eglise z e r i n d e n g e e r k e n u a n ak kapsndan aa bakyor du. B i z t a k r i b e n y e r d e n 400 fit ykseklikteydik. Y a n g n v e kouan A l m a n askerlerini g r d m . Y e r adeta b i r kemeke iindeydi. Sanki b i r ce h e n n e m k a r g a a l kendini k a p p koyvermiti. U a k s a v a r t o p l a n ve kk silhlarn atei sa a n a k halinde b i z e d o r u geliyordu, v e a t l y a n z a v a l h l a r t a m bunun ortasnda k a l m t d i y e o anki a m l a n n anlatmtr. 82 nci T m e n i n 505 nci A l a y n d a n er John Steele u a n t e r k e d e r etmez, iaretlenmi at l a m a b l g e s i n e i n e c e i y e r d e y a n m a k t a olan b i r kentin, t a m m e r k e z i n e d o r u g i t m e y e balad. 139

Biraz d a h a y e r e yaklanca, kouan A l m a n as k e r l e r i y l e sivil Franszlar! g r d . Bunlarn o unluu, sanki balarn kaldrm da ona baI k y o r m u g i b i geldi. K s a b i r sre sonra ken disine b i r eyin v u r d u u n u hissetti. S a n k i kes k i n bir b a n batrl g i b i a y a n a b i r m e r m i isabet etmiti... Bundan sonra, o n u daha da he y e c a n l a n d r a n b i r ey oldu. Parat kolonlarna bal, sallanarak kentten u z a k l a m a k i m k m ol m a d a n aa d o r u indi ve t a m kilisenin kule sine v u r d u v e o r a y a takld kald. Steele'den biraz d a h a y u k a r d a e l a n er Ernest B l a n c h a r d kilise annn sesini cSuydu... Bi raz sonra y a n n d a a y n h z l a i n m e k ;e olan b i r paratnn h a v a d a i n f i l k e d e r e k deta y o k o l d u u n u g r d . H e r h a l d e tad cephaneler isabet alm v e patlamt. B u felket v e kemeke i i n d e t i r kii ha y a t a sk sk sarlmt. Er Steele; parat ki lisenin kulesine taklm d u r u m d a aa doru sarkarak, bart ve l k l a r aka duyuyordu. M e y d a n l k t a v e sokaklarda A l m a n v e A m e r i k a l l a r n birbirlerine ate ettiklerini gryordu. Korkudan p a r a l i z e olmu durumdayken, izli m e r m i l e r i n kafasnn y a n n d a n v m l y a r a k geti i n i hissediyordu. Steele parat kolonlarn ke serek serbest k a l m a k istedi, fakat b a elinden k a y m ve aadaki m e y d a n l a dmt. Bu nun z e r i n e tek eyin, l rol y a p m a k olduu na k a r a r v e r d i . Steele'den b i r k a m e t r e uzaktaki d a m n z e r i n d e bulunan A l m a n l a r ; Steele hari; g r d k l e r i h e r eye ate e d i y o r l a r d . Kendini aa d o r u sarktarak o k a d a r g z e l l rol y a p t ki, o arada m e y d a n d a n g e e n ve A l m a n larla arpan T e m e n W i l l a r d Y o u n g anlarn da K i l i s e n i n kulesinden aa d o r u sarkan l p a r a t d e n bahsetmitir. Steele, Almanlar 140

tarafndan parat kolonlar kesilerek esir al nncaya kadar tam iki saat o vaziyette kalm tr. oke olmu vaziyette ve ayandaki yara nn sancsndan dilerini skarak geirdii sre iinde yarm metre yaknndaki amn aln duymamt bile. Yamndaki parat infilk ederek yok ol duktan sonra Blanchard aa meydandaki ka labalktan kurtulmak iin parat iplerine asl maya balad. Fakat ok ge kalmt. Byk bir atrt ile meydan evreleyen aalardan birinin stne dt. Etrafnda herkes makineli tfek lerle ldrlyordu. H e r yerde, B l a n c h a r d i n unutamayaca, barmalar, lklar ve inil tiler duyuluyordu. Btn gayretini sarfederek parat kolonlarn kesti ve aatan yere d erek panik iinde komaya balad. Fakat kolonlar keserken, ba p a r m a m da kestiinden haberi bile yoktu. A l m a n l a r ve kent halk Ste M e r e Eglise'in parat indirmesiyle ele geirilmek istendiini zannettiler. Halbuki, ancak 30 kadar Amerikal kente, ve bunlardan sadece 20 tanesi meydan ve evresine inmiti. Bu k a d a r az olmalarna ra men, 100 kiiden fazla olan A l m a n garnizonunu panie urattlar. Takviye kuvvetleri geldii halde her eyin kontroldan kt bir gerekti. A l m a n l a r yle bir d u r u m a gelmilerdi ki, uan kua ate ediyorlard. Belediye Reisi Renaud'un durduu yere ya kn aaca bir parat indi. Paratnden kurtulmaa alrken Almanlar, paraty grdler ve Renaud'un hatrladna gre, ya rm dzine Alman, makineli tfeklerinin mermi lerini Amerikalnn stne boalttlar. Gen o cuk, gzleri ak, sanki vcudundaki mermi de nklerine bakyormu gibi hayata veda etmiti bile. 141

Ste M e r e Eglise'deki a r p m a l a r A n a A m e r i k a n H a v a n d i r m e saldrsnn balangcyd. Fakat y a p l a n plnlarda, bu i l k k a n l atma t a m a m e n tesadf eseridir. ehir 82 nci H a v a n d i r m e T m e n i n i n ana h e d e f l e r i n d e n biri olmasna ( * ) r a m e n Ste M e r e Eglise iin y a p l a c a k g e r e k sava daha sonra gerekleecekti. A l m a n l a r n b i r o k k a n a l l a r d a n istifade ede rek, a l a k a r a z i y i su altnda b r a k p bataklk ha line g e t i r m e l e r i M t t e f i k l e r iin ciddi b i r prob l e m olmutur... Sava, k t z e r i n d e ok i y i plnlanmt, ama, i n d i r m e b i r l i k l e r i n i n nceden kararlatrlan y e r l e r e a t l a m a m a l a r birok zor l u k l a r kmasna n e d e n oldu. A l m a n l a r , z a t e n Mttefiklerin, bataklk haline g e t i r i l e n bu yerle re g e l m e d e n durdurulacana i n a n y o r l a r d . Fa kat tahminleri, bundan e v v e l k i l e r g i b i g e n e yan l kacakt. Birlikler arasndaki i blm ok ( * ) Meydanlkta ka kiinin lp, vurulduunu sap tamak imkn olmad. nki kent zaptedilinceye kadar, aralkl arpmalar durmadan devam et ti. Fakat kayplar iin yaplan en iyi ve doru tahminler 12 l, yaral ve ne olduu bilinme yenler olarak saptanabilmitir. Bu personelden ou 505 nci Alayn 2 nci Taburuna bal V Blndendi ve resmi kaytlarnda unlar ya zldr: sttemen Cadish ve aada isimleri yazl erler ehre atlm ve derhal ldrlm lerdir. Shearer, Blankenship, Bayant, Van Holsbeck ve Tlapa. Er John Steele iki kiinin yanan evin iine dtn grm ve bunlardan bi rinin uaktan kendi arkasndan atlyan aym ha van takmna mensup er White olduunu zan netmektedir. 505 nci Alay Komutan Yarbay W i l liam F. Ekman yle demitir: Ste Mere-Eglise'e inen Alayn papazlarndan biri esir alnd ve bir iki dakika iinde ldrld. 142

g z e l ayarlanmt. Y a r m a d a y v e b u s a v u n m a engellerini tutan 3 A l m a n tmeni vard. K u z e y de ve dou sahilinde 709 ncu T m e n ; Bat sahi lini savunan 243 nc T m e n ve O r t a ksmda, y e n i gelmi olan 91 nci T m e n . A y m zamanda Carentanin Gneyinde ve vurucu m e n z i l iinde B a r o n V o n D e r H y d t e i n N o r m a n d i ' d e k i en baarl A l m a n b i r l i i olan 6 nc Parat A l a y v a r d . B u duruma g r e ; A l m a n lar, M t t e f i k saldrsna kar derhal 40.000 ki iyle kar k o y a b i l i r l e r d i . . . o k i y i ekilde sa vunulan blgede Tmgeneral Maxwell D. Tay lor'un 101 nci H a v a n d i r m e T m e n i y l e ; T m g e neral M a t h e w B. R i d g w a y ' i n 82 nci T m e n i n e U t a h kumsalndan, y a r m a d a n n batsna k a d a r u z a n a n ksm s a v u n m a g r e v i verilmiti. 4 nc T m e n iin y o l aacak v e y e r i n i baka t m e n l e r alncaya k a d a r b u r a y ellerinde tutacaklard. Y a r m a d a d a v e c i v a r n d a k i A m e r i k a n parat leri, A l m a n l a r a n a z a r a n te b i r oranndaydlar. T a y l o r ' u n adamlar, d i r e k t o l a r a k U t a h kum salnn arkasnda olan St. M a r t i n - d e - V a r r e v i l l e ' deki alt toptan oluan b a t a r y a y e l i m i n e e t m e k ve ayrca P o u p p e v i l l e ' d e k i be geitten, drt ta nesini ele g e i r m e k i i n adeta yar e d e r g i b i ha rekt y a p m a k z o r u n d a y d l a r . D i e r birliklere de, buna b e n z e r z o r grev l e r verilmiti. R i d g w a y ' i n a d a m l a r Douve ve M e r d e r e t geitlerini savunacaklar, St M e r e - E g se'i ele geirip, kentin k u z e y i n d e mevzilenecekler, v e k p r b a m m y a n tarafna kar b i r dman saldrsna engel olacaklard. H a v a n d i r m e T m e n i n i n h a y a t i n e m i olan d i e r b i r g r e v i d a h a v a r d : Sabahn e r k e n saat lerinde ve bunu takiben l e d e n sonra g e l e c e k A m e r i k a n v e n g i l i z birliklerini t a k v i y e edecek

143

p l a n r katarlarnn arndrmakt.

inecei

yerleri

dmandan

Y z d e n fazla p l a n r d e n oluan ilk k a t a r sa at 04.00'de gelecekti. D a h a iin balangcnda, A m e r i k a l l a r b i r o k ansszlklar y e n m e e m e c b u r oldular. n . g i l i z l e r gibi, A m e r i k a n T m e n i d e kritik denecek bir nitelikte d a n k atlmlard. Y a l n z 82 nci T m e n i n 505 nci A l a y d o r u y e r e indirilmi, ti... o u n l u u radyolar, h a v a n t o p l a n v e cep h a n e d e n oluan tehizatn y z d e altm kaypt. B u n d a n daha da fenas askerlerin de b i r ou kaypt. M i l l e r c e uzakta, t a n m a d k l a n v e yoll a n n b u l m a k iin n i r e n g i l e r i n i b i l m e d i k l e r i yer l e r e i n m i l e r ve ne y a p a c a k l a r n arm du r u m d a y d l a r . U a k l a n n rotas direkt olarak Ba tdan D o u y a d o r u y d u ve y a r m a d a y 12 daki k a d a g e m e l e r i g e r e k i y o r d u . ok g e atlarlarsa n g i l i z k a n a l n a inecekler, o k e r k e n atlarlarsa bat sahili ile A l m a n l a n n su ile doldurduu bl g e n i n arasnda gelii g z e l b i r y e r e ineceklerdi. B i r ksm birlikler, y a n m a d a n n batsndaki yer l e r i n e a t l m a l a n gerekirken, t a m tersine dou suna atldlar. Baz g r u p l a r da, A l m a n l a n n yap t bataklklara derek, z e r l e r i n d e k i a r yk l e r y z n d e n 50 santimlik suda bouldular. 101 tci T m e n d e n bir g r u p parat tak riben l v e y a 18 kii b y l e b i r lmle kar k a r y a kaldlar. Bu paratlerin atld ua n arkasndaki uakta olan a v u Louis M e r l a n o z e r i n d e A h t u n g M i n e n ( * ) y a z l bir lev h a n n nndeki kumsala indi. Karanlkta, deni z i n kumsala v u r u p k a r d i ac sesi duyu y o r d u . U t a h kumsalnn b i r k a fitC**) st ks t ) Almanca Dikkat Mayin anlamna gelir. ( * * ) Fit: ngiliz uzunluk ls. Ortalama olarak 30 cm. dir. 144

m m d a , R o m m e l ' i n h a z r l a d karma e n g e l l e r i , nin e v r e l e d i i kumsalda yatyordu. Y a t t yer de n o r m a l nefes a l m a y a alrken uzaktan ge len feryatlar d u y m a y a balad. M e r l a n o , bunlarn, kendisinden sonra atly a n 11 kiinin dtkleri M a n kanalnda ( n g i liz k a n a l ) b o u l u r k e n y a r d m isteyen f e r y a t l a r olduunu ok sonra rendi. M e r l a n o , kumsaln m a y i n l e n m i olduunu bildii halde acele kumsaldan ayrld. B i r di kenli tel barikatn t r m a n a r a k at ve yaknda ki bir ite d o r u kotu. O r a d a kendisinden e v v e l gelmi birisi vard, a m a M e r l a n o d u r m a d ve ko arak nndeki y o l u n kar tarafna g e t i ve nne g e l e n ta d u v a r a trmand. T a m bu srada arkasndan tyler rpertici b i r l k duydu. H z l a g e r i dnd v e g e t i i ite tutulmu b i r a l e v makinas ve onun a l e v i ortasndaki arkada olan bir paratnn siluetini grd. oke ol mu durumda d u v a r n te tarafna atlad ve A l m a n l a r n b a r a r a k ate ettikleri z a m a n , mer m i l e r i n d u v a r a saplandn duydu. Etrafna ba knca, A l m a n l a r n t a h k i m etmi olduu b i r bl g e d e olduunu anlad... Merlano, haberleme iiyle g r e v l i o l d u u iin, ifre ve 3 g n sreyle kullanlacak p a r o l a l a r n y a z l olduu k t l a r cebinden kard v e hepsini yedi. D i e r atlan arkadalar kendisi k a d a r ans l olamadlar. H i deilse M e r l a n o henz ya yordu. H a l b u k i arkadalar; birka ansl olan hari; b a t a k l a dp b o u l a r a k ldler. 6 nc n g i l i z H a v a n d i r m e T m e n i n d e n pe d e r John G w i n n e t t gibi, 50 m i l tede 101 nci T m e n d e n Yzba Francis Sampson b a t a k l a dt. Ba suyun altndayd. P a p a z ise. tehi zatnn a r l n e d e n i y l e aklm gibiydi, fakat sert r z g r a kaplan parat ak kalmt. D e 145

11 g i b i tehizatn tutan b a l a r b a ile kesti ve b y k b i r y e l k e n vazifesi g r e n parat sa yesinde 90 m e t r e k a d a r srklenerek s suya geldi. Y o r g u n l u k t a n bitmi v a z i y e t t e , 20 dakika o v a z i y e t t e kald. A l a n m a k i n e l i tfek ve ha v a n topu atna a l d r m a d a n P a p a z Sampson ko arak o r a d a n uzaklat. Atlyan A m e r i k a l l a r a v c borusu sesiyle toplandlar. Bundan sonra, ocuk o y u n c a ek lindeki i k i tahtadan oluan ve b i r ucu y a y l alp a r a g i b i ses v e r e n aleti, t o p l a n m a iin p a r o l a o l a r a k k u l l a n m a y a baladlar. B i r vurua, iki vurula c e v a p v e r m e k gere k i y o r d u . Bylece itlere, a a arkalarna, ukur lara, binalarn altna saklanm olanlar ortaya k a r a k b i r a r a y a geldiler. T m g e n e r a l M a x w e l l D. T a y l o r ve ba ak, t a n m a d p i y a d e eri b i r itin kesinde karlatlar ve birbirlerine sa rldlar. Bazlar e v v e l y a b a n c y z l e r l e kar lat, fakat biraz yaklanca o m u z l a r n a diki li kk A m e r i k a n b a y r a n grnce sevinle r i n d e n sarma dola oldular. K a r k l k l a r olmasna r a m e n personel ken disini abucak d u r u m a adapte ediverdi. Sicilya ve P a l e r m o k a r m a l a r n a katlm olan 82 nci T m e n personeli n e y a p a c a k l a r n b i l i y o r l a r v e d o l a y s y l a p e k zorluk e k m i y o r l a r d . Tecrbesiz olan 101 nci T m e n personeli, arkadalarndan g e r i k a l m a m a k iin ok a b a sarfediyorlar v e bunda baarl da oluyorlard. H e r iki tmenin personeli b i r a r a y a g e l m i ve kendi birliklerinden o l m y a n b i r subayn ko mutasnda y a n y a n a arpyorlard. Y z l e r c e parat, kendilerini etraf yk sek itlerle evrili tarlalarda buldular. T a r l a l a r sessiz, sedaszd ve bu sessizlik h u z u r karcy. 146

d. Bu tarlalarda h e r g l g e , h e r hrt ve krlan h e r al paras dmand. B y l e sessiz b i r d n y a d a olan er Dutch Schulz dar k m a k iin y o l bulamyordu. Elin deki iaret tahtasn d e n e m e y e karar v e r d i . lk kard k l i k sesine b e k l e m e d i i b i r c e v a p ai d i : M a k i n e l i tfek atei... H e m e n kendisini y e r e att, M l tfeini m a k i n e l i n i n bulunduu y e r e evirdi ve tetie bast; fakat tfek ate etmedi, nki d o l d u r m a y unutmutu. M a k i n e l i tfek tekrar ate e t m i y e balad ve Dutch en y a k n ite koup sakland. K a r a n l k t a tarlay tekrar g z d e n g e i r d i ve t a m o srada b i r alnn k n lan sesini duydu. Dutch ksa b i r sre p a n i e ka pld, fakat Blk K o m u t a n T e m e n Jack Tall e r d a y ' i g r n c e ii ferahlad. Sanki d n y a y a yeni gelmi g i b i y d i . K o m u t a n yava sesle D u t c h sen misin? d i y e sordu ve beraberce t a r l a y terkedip T a l l e r d a y ' i n toplad d i e r g r u b a ka tldlar. ...Dutch, uaktan atlad a n d a n bu ya na ilk defa kendini rahat hissetti, nki artk yalnz deildi. Tallerday, ve toplad gurup arkasnda ya ylm o l a r a k itin y a n sra i l e r l e m i y e balad lar. K s a b i r sre sonra kardan k e n d i l e r i n e d o r u b i r gurubun g e l d i i n i duydular. T a l l e r d a y iaret u b u k l a n m b i r birine v u r d u ve c e v a p ola rak b i r k l i k sesi duyduunu zannetti. Taller d a y ' i n sonradan anlattna g r e H e r iki gu rup b i r b i r i n e yaklanca, elik m i h v e r l e r i n d e n g e l e n l e r i n A l m a n o l d u k l a n anlald. B u n d a n sonra, savalarda nedeninin anlatlmas imkn sz b i r d u r u m m e y d a n a geldi. H e r iki gurup okdan d o n a kalm v a z i y e t t e tek bir m e r m i at madan bir birbirlerinin yanndan yryerek g e t i l e r ve h e r iki g u r u p da aksi y n l e r d e ka ranlkta g z d e n kayboldular. 147

B u g e c e btn N a r m a n d i d e parat v e A l m a n askerleri b e k l e n m e d i k bir ekilde kar karya geldiler. Bu durumlarda elini abuk tu tan kazand. Ste Mere-Eglise'den 3 m i l uzakta 82 nci T . menden Temen John W a l a s , b i r makineli tfek yuvasndaki A l m a n nbetisine arparak y u v a r l a n d v e h e m e n a y a a kalkt. K o r k u n de necek, b i r k a saniye h e r ikisi de b i r birlerine baktlar.. Sonra A l m a n d e r h l harekete geti ve ksa mesafeden W a l a s ' a ate etti. k a n mer m i T e m e n i n midesi z e r i n d e olan tfeinin m e k a n i z m a s n a v u r u p sekti ve bu arada elini syrd. Bunun zerine h e r ikisi de arkalarn d n p olanca g l e r i y l e katlar. 101 nci T m e n d e n Binba Lawrence Le g e r e konumak suretiyle ban beldan kur tard. Ste Mere-Eglise ile U t a h kumsal arasn, daki bir tarlada L e g e r e kk bir g u r u p para t t o p l y a r a k r a n d e v u noktasna d o r u yr yordu. A n i d e n kendisine A l m a n c a parola sorul du. L e g e r e A l m a n c a b i l m i y o r d u ama, ana dili g i b i Franszca biliyordu. T o p l a d gurup b i r h a y l i gerisinde olduu iin A l m a n l a r onlar f a r . ketmemilerdi. L e g e r e karanlkta b i r Fransz kyls p o z u taknarak, kz arkadan ziyaret ten, e v i n e d n m e k t e olduunu, ve skynetim y a s a n d a n aonra sokakta kald iin zr di ledi. Konuurken el bombasnn zerindeki; ka za i l e patlamamas iin konulan; teyp'i kar y o r d u . T e y p knca P i m ' i ekti v e b o m b a y A l m a n l a r a d o r u frlatarak y e r e kapand. Byk b i r p a t l a m a oldu ve L e v r e sonradan 3 A l m a n n lm olduunu grd. G e r i d n p yola d e v a m etmek iin gurubu a r a d a m a y e r l e r i n d e y e l l e r esiyordu. Buna b e n z e r daha pek o k enteresan olay148

l a r olmu ve sonuta, d a l a n personel, y a v a ve kark da olsa t o p l a n m y a balamt. Ste-Mere-Eglise'den yarm mil uzaklkta 82 nci T m e n i n p a p a z yzba G e o r g e W o o d devaml olarak iaret ubuklarn alyordu. K i m s e iaretine c e v a p v e r m e d i . Fakat t a m b u srada arkasnda b i r sesin A l l a h akna Pad re ( * ) kes u z r l t y d e d i i z a m a n k o r k u y l a zplad. S o n r a d a n bu szleri syliyen paraty takibederek tarladan dar kt. Ste M e r e Eglise'den bir mil uzaktaki b i r bahede 82 nci T a b u r u n operatr olan D o k t o r Yzba L y l e P u t n a m kendini yapa-yalnz bul du. Btn tp a r a ve g e r e l e r i n i toplayp bah eden k m a k iin y o l a r a m y a balad. itlerin birine y a k m l a m c a , dikkatle hareket e d e n b i r kiinin kendisine yaklamakta olduunu g r d . P u t n a m olduu y e r d e dona kald ve 82 nci Ta burun parolas olan F l a h kelimesini fsldar g i b i sordu. B i r sre elektriklenmi b i r sessizk oldu, ve D o k t o r p a r o l a n n cevab olan T h u n d e r kelimesinin sylenmesini beklerken onun yeri ne, ve Doktoru aknlkta brakan bir sesle, karsndaki a d a m H a z r e t i sa akna! d i y e bararak, m a n y a k l a m b i r ekilde kat ve g z d e n kayboldu. D o k t o r kzgnlndan, kork m a y bile unutmutu. S o n r a d a n T m e n Doktoru v e papaz, Ste M e r e Eglise d e M a d a m A n g e l e L e v r a u l t ' u n evin d e n i f o r m a n n a n l a m tamad b i r insanlk r n e i v e r e r e k h e r iki tarafn y a r a l v e lleriyle megul o l m y a baladklar z a m a n l e saati g e r i d e kalmt. Btn paratler indirilmeden e v v e l , da ha nce inmi o l a n kk g u r u p l a r saat 02.00 de ( * ) Katolik papazlarna peder yerine Padre derler. eviren 149

h e d e f l e r i n e yaklayorlard. Bunlardan b i r gu rup, henz t a k v i y e k u v v e t i a l m a d a n e v v e l U t a h kumsalnn st ksmnda F o u c a r v i l l e kyndeki s a v u n m a tesisleri, m a k i n e l i tfek y u v a l a n , v e antitank b a r i k a t l a n n a saldryordu. Bu kyde ki tesislere saldrmak iin b i r Ble i h t i y a v a r d , fakat bu ii Yzba C l e v e l a n d F i t z g e r a l d komutasnda yalnz 11 kii y a p m y a k a r a r ver di. K s a fakat kanl bir arpma oldu. F i t z g e r a l d b i r nbeti tarafndan c i e r i n d e n vuruldu, fa kat y e r e dmeden e v v e l nbetiyi ldrd. N e ticede, adet stnlne d a y a n a m y a n mtte fikler, t a k v i y e k u v v e t l e r i n i n gelmesini bekle m e k iin g e r i ekildiler a m a b i l m e d i k l e r i birey vard. Kendi salamlarndan 40 dakika evvel, 9 parat Fourcaville'e ulamlar ve savun ma tesisinin tam stne i n m i l e r ve esir edil milerdi. Yzba F i t z g e r a l d saldnsn yapar ken, bu paratler altdaki smakta, az m zkas alan bir A l m a n nbetinin konserini din liyorlard. B u n l a r herkes iin delice g e e n anlar denile b i l e c e k nitelikteydi z e l l i k l e G e n e r a l l e r i i n n k i kararghlar, k u r m a y subaylan, haberle m e i m k n l a n v e komuta e d e c e i personeli o l m a y a n kimselerdi. T m G e n e r a l M a x w e l l T a y l o r k e n d i m b i r s r subay, fakat sadece iki v e y a er arasnda buldu ve onlara yle syledi. B u k a d a r az ki iye, bu k a d a r ok kiinin k o m u t a ettii grl memitir. T m g e n e r a l M a t t h e w B. R i d g w a y , elinde ta bancas bir tarlada yalnz banayd ve kendini ansh kabul ediyordu. S o n r a d a n bu an yle anlatmtr. Bereket v e r s i n g r n r d e dost yoksa, dman da y o k t u . Y a r d m c s olan T u g e n e r a l James M . J u m . 150

pm J i m G a v i n bu anda 82 nci T m e n i n parat saldusm ynetiyordu ve millerce uzakta M e n d e r e t b a t a k h n d a y d . G a v i n v e b i r k a pa rat, onlar iin h a y a t i n e m tayan ve iin de radyo, bazuka, h a v a n topu ve cephane bulu nan m a l z e m e b a l y a l a r n bataklktan kurtarmya alyorlard. G a v i n tutmaktan sorumlu ol duu h a v a bann, gn douuyle a r b i r sal d r y a u r y a c a n b i l i y o r d u . B i l i y o r d u ama, u anda n e r e d e olduunu bilmiyordu. Biraz i l e r d e k r m z v e yeil klar g r d v e e m i r subay T e m e n H u g o Olson'u bunlarn n e o l d u k l a r n renmesi iin g n d e r d i . Bu srada soyunuk pa ratler b a t a k l n dibindeki b a l y a l a n kar m a k iin suya d a l p kyorlard. A y nda paryan v c u t l a n n n dmana hedef olacan dan k o r k a n G a v i n , d i e r taraftan e m i r subay nn, aradan uzun z a m a n gemesine r a m e n he nz geri g e l m e m e s i n d e n endie d u y m y a ba lad... T a m b u srada, suya d a l a n paratler arasmdan, srsklam, e m i r subay O l s o n kt v e karlarnda b i r d e m i r yolu bulunduunu v e k v n l a r a k bataklktan g e t i i n i syleyince Ga v i n ocuk g i b i sevindi. G e c e n i n i l k g z e l haberi buydu, nki b l g e d e tek b i r d e m i r y o l u v a r d ve o da C h e r b o u r g ile C a r e n t e n arasnda olup Menderet vadisinden geiyordu. Bataklk da M e n d e r e t ' d e o l d u u n a g r e G e n e r a l ilk defa ne r e d e olduunu biliyordu. Ste Mere-Eglise'deki bir elma bahesinde, ehrin kuzey giriini U t a h karma kpr ba nn k a n a d tutacak olan kimse sanc iin d e y d i v e bunu kimseye sezdirmemek istiyordu. 82 nci T m e n d e n Y a r b a y Benjamin V a n d e r v o o r t , paratyle y e r e i n e r k e n bileini krmt, fakat ne olursa olsun savaa d e v a m e t m i y e kararly151

d i . . . ansszlk V a n d e r v o o r t ' u fena yakalamt. ini d i m a g a y e t ciddiye alrd. D i e r ordu su b a y l a r g i b i kendisine l k a p takmamlard. P e r . soneliyle p e k senli, benli o l m a m b i r subayd, a m a N o r m a n d i btn bunlar deitirdi. G e n e r a l Ridgvvay onun i i n i m d i y e k a d a r g r d m en cesur, en sert sava k o m u t a n demitir. V a n d e r v o o r t t a m 40 g n krk b i l e i y l e kendi a d a m l a r n n y a n n d a savat. V a n d e r v o o r t ' u n T a b u r D o k t o r u Y z b a Put. n a m b a h e d e y a r b a y l a a d a m l a r n g r d v e yan l a r n a gitti. P u t n a m h a l V a n d e r v o o r t ' u ilk g rn h i unutamamtr. Y a m u r l u u n u ka fasna rtm, bir el f e n e r i y l e haritasna bak yordu. Beni tand ve y a n n a ararak, alak b i r sesle, ok abuk ve k i m s e y e belli etmeden a y a k b i l e i n e b a k m a m istedi. A y a k bilei krk t. Parat botlarnn deitirilmesinde srar et ti ve b a l a r n skca ektik. Bundan sonra Van d e r v o o r t tfeini ald ve koltuk d e n e i gibi k u l l a n a r a k b i r a d m att v e a d a m l a r n a baka r a k T a m a m , h a y d i g i d e l i m , dedi v e bahede y r m e e balad. D o u d a k i n g i l i z l e r gibi Amerikallar da Sakalarnda, zntlerinde, korkularnda, ve a l a r n d a b i r l i k h a l i n d e N o r m a n d i y e geli ne de i l e r i o l a n ii y a p m y a baladlar. Bu, sadece balangt. D. g n n n ilk sava k u v v e t l e r i o l a n takriben 18.000 A m e r i k a n , ngi liz v e K a n a d a l l a r , N o r m a n d i sava a l a n n m ka na t l a n n d a y d l a r . kisinin arasnda 5 karma kumsalyle, ufkun tesinde dzenli ekilde yak lamakta o l a n 5.000 g e m i d e n oluan m u a z z a m k a r m a donanmas v a r d . G e m i l e r d e n ilki olan U S S Bayfield'de K o r a m i r a l D. P. M o o n ' u n komutasndaki U Donan ma k u v v e t i v a r d ve U t a h kumsalna 12 m i l 152

uzaklkta d e m i r a t m y a hazrlanyordu. Y a v a , yava m u a z z a m k a r m a pln uygulanmya balyordu v e A l m a n l a r n gzleri, hl k r gibi kapalyd. A l m a n l a r n b y l e hareket etmeleri iin bir ok nedenler v a r d . Birincisi; H a v a artlan, ikincisi keif yapm a m a l a n ( y k l e m e l i m a n l a r n a b i r hafta e v v e l birka uak g n d e r i l m i ve hepsi de drl m t ) . ncs ise, inatla k a r m a y e r i n i n Pas d e Calais o l a c a n a i n a n m a l a n v e komu tanlklar arasndaki kemeke ve y e r a l t rgt lerine g n d e r i l e n ve deifre edilen mesaj l a n cid d i y e a l m a m a l a n , bunda ok byk r o l oynam tr. z e l l i k l e bu g e c e R a d a r i s t a s y o n l a n da on lara 'yardmc olamamtr. Bombardmanlarla y k l m y a n R a d a r istasyonlarn almaz h a l e g e t i r m e k iin mttefik uaklar, sahil boyunca uarak W i n d o w ( P e n c e r e ) dedikleri ince teneke p a r a l a n m konfeti g i b i atarak r a d a r l a r karl bir h a l e getirip, tesini g r m e l e r i n e e n g e l olmu lardr. Y a l n z b i r rada 1 istasyonu r a p o r vermi tir: Mesaj yleydi N o r m a l kanal trafii gr l y o r ... lk paratler a t l a y p y e r e i n d i k l e r i n d e n bu y a n a iki saat gemiti. A n c a k o z a m a n A l m a n k o m u t a n l a n n e m l i baz eylerin c e r e y a n etmekte olduunu a n l a m a y a v e d a n k dzen deki r a p o r l a r g e l m e y e balaynca, b i r hastann anestezi'den k g i b i u y a n m a y a baladlar.

KISIM

m,

G e n e r a l Erich M a r c k s masa z e r i n e yayl byk sava haritasn tetkik e d i y o r d u . 153

Etrafn, k a r a r g h n d a k i k u r m a y subaylar ev reliyordu. D o u m gnndeki p a r t i d e n beri ya nnda idiler ve 84 nc K o l o r d u K o m u t a n n a Rennes'de y a p l a c a k H a r p oyunu iin Brifing yap yorlard. G e n e r a l , arada b i r baka bir harita g e t i r m e l e r i n i istiyordu. K o l o r d u n u n H a b e r a l m a Subay Binba Friedrich H a y n , G e n e r a l M a r e k s ' i n H a r p oyununa, N o r m a n d i y e yaplacak teorik bir k a r m a g i b i d e i l de, g e r e k b i r savam g i b i h a z r l a n d m grd. Bu karlkl f i k i r al-verii esnasnda, ani d e n telefon ald. M a r e k s telefonu eline alnca k o n u m a l a r durdu. H a y n durumu sonradan y le anlatmtr. T e l e f o n d a syleneni dinledike Generalin vcudu sertleir gibi oluyordu. M a r e k s K u r m a y Bakanna paralel telefonu alp dinlemesini iaret etti. T e l e f o n eden kimse, Cae n i n st ksmndaki sahili k o r u y a n 716 nc 'T m e n K o m u t a n T m g e n e r a l W i l h e l m Richter'di. P a r a t l e r O r n e ' u n dousuna i n d i l e r dedi v e i l v e etti. n d i k l e r i m n t k a B r e v i l l e v e Ranv i l l e c i v a r n d a ve Bavent o r m a n n n kuzey ucun da... Bu, mttefik saldrsnn b y k bir A l m a n k a r a r g h n a bildirildii ilk resm rapordur. H a y n H a b e r bizi y l d r m g i b i v u r d u demi tir... S a a t 02.11 di ( n g i l i z y a z saati.) M a r e k s derhl 7 n c i o r d u k u r m a y bakan Tmgeneral M a x P e m s e l ' e telefon etti... Saat 02.15 d i . . . P e m s e l Y e d i n c i O r d u y u h e m e n Alarmstruffe II durumuna geirdi. Bu en sk hazrlk du rumuna g e m e demekti. kinci Verlaine mesajn alnmasndan bu y a n a t a m d r t saat gemiti a m a 7 nci ordunun a l a r m a geirilmesi, ancak bu telefon konuma snda sonra gerekleti. 154

P e m s e l ii ansa b r a k m a k istemiyordu. Y e dinci O r d u Bakomutan Orgeneral Friedrich D o l l m a n n i u y a n d r d v e G e n e r a l i m , zanneder sem k a r m a balad, h e m e n k a r a r g h a g e l i r m i siniz ltfen d i y e d u r u m u bildirdi. T e l e f o n u y e r i n e kor, komaz, P e m s e l a n i d e n b i r ey hatrlad. Masas zerinde o g n l e d e n sonra g e l e n Entelejans r a p o r l a r n d a n b i r tanesi ni. Bu K a s a p l a n k a ' d a k i bir ajanlarndan gel miti v e g a y e t ak olarak, k a r m a n n N o r m a n d i y e ve H a z i r a n n 6 smda y a p l a c a n bildiri yordu. Pemsel, G e n e r a l D o l m a n n ' m gelmesini bek lerken 84nc k o l o r d u tekrar bir r a p o r v e r d i . M o n t e b o u r g ve St. M a r c o u f ' a ( C h e r b o u r g ya r m adas z e r i n d e ) y a k n baz b i r l i k l e r savaa balad b i l e ( * ) . P e m s e l hi v a k i t k a y b e t m e d e n B O r d u l a r G r u b u n d a R o m m e l ' i n k u r m a y bakan T m g e n e r a l Dr. H a n s Speidel'e telefon etti. S a a t 02.35 d i . A a y u k a r a y n zamanda, Belika snr n a yakn, Onbeinci O r d u K a r a r g h n d a n G e n e -

( * ) Almanlarn karmaya kar gsterdikleri reak siyon ve bir kararghtan dierine gnderilen mesajlarn saatleri hakknda bir hayli elimeler vardr. Ben aratrmalarma baladm zaman, eski Alman Genelkurmay Bakan Orgeneral Franz Halder (imdi Almanya'da, Amerikan or dusunun tarih aratrma ksmnda almakta dr) bana Her kararghn resmi Harp ceride lerinin kaytlarna uymadka hibir eye inan mamam syledi. nerisini kabul ettim ve btn zamanlar (ingiliz yaz saatine evrilmi olarak) raporlar ve telefon konumalarnn, Almanlarla ilgili olan ksmlarm bu kaynaklardan saladm. 155

rai H a n s v o n Salmuth, elde e d i l e n en son bilgi leri r e n m i y e alyordu. K e n d i ordusunun byk ksm H a v a indir me b l g e s i n d e n ok uzakta olmasna r a m e n , b i r T m e n i ; T m G e n e r a l Josef Reichert'in 711 nci T m e n i ; Y e d i n c i ve Onbeinci O r d u n u n s nr hatt zerinde, O r n e n e h r i n i n dousunda m e v z i l e n m i t i . . . 711 nci T m e n d e n b i r o k mesaj lar geldi. R a p o r u n biri, paratlerin C a b o u r g ' daki k a r a r g h a y a k n b i r y e r e indiklerini bil d i r i y o r d u . kincisi ise k o m u t a n l k k a r a r g h n n etrafnda arpma olduunu bildirdi. V o n Salmuth, bunlarn d o r u l u u n u ahsen k a n t l a m a k istedi. Reichert'e telefon edip o r a larda n e l e r o l u y o r ? d i y e sordu. T e l e f o n u n teki ucunda R e i c h e r t ' i n h e y e c a n l ve b o u k sesi gel di G e n e r a l i m e e r msaade ederseniz sizin de d u y m a n z s a l a y a b i l i r i m dedi. B i r sre sessiz likten sonra .Von Salmuth, g a y e t ak ekilde m a k i n e l i tfek at seslerini d u y m y a balad ve Teekkr ederim diyerek telefonu kapatt... Bunun z e r i n e B O r d u l a r G r u b u n a telefon ede r e k 711 nci T m e n k a r a r g h n d a savan sesleri duyulabiliyor diye rapor verdi. P e m s e l v e V o n Salmuth'un, R o m m e l ' i n ka r a r g h n a birbiri peine g e l e n raporlar, mtte fik saldrs hakkndaki ilk b i l g i y i vermitir. reti Fakat R o m m e l ' i n k a r a r g h n d a b i r soru ia a r basyordu.

B u beklenen k a r m a m y d Buna B O r dular Grubunda; bu srada; kimse kesin b i r ce v a p v e r e c e k durumda deildi. Hatt, R o m m e l ' i n d e n i z e m i r subay amiral F r e i d r i c h E u g e rapor l a r n g e l m e s i fazlalanca b a z kimselerin para tle atlan eylerin, parat klnda man k e n l e r o l d u u n u ifade ettiklerini ok i y i hatr lamaktadr. 156

Bu g z l e m c i l i i y a p a n kimse ksmen hak lyd. n k i A l m a n l a r n aknln a r t t r m a k iin, mttefikler N o r m a n d i k a r m a blgesinin g n e y i n e parat elbisesi g i y d i r i l m i m a n k e n l e r atmlard. K k silhlarla b i r atma ol d u u kans v e r m e k i i n de, bu m a n k e n l e r i n ayaklarna, y e r e d e i n c e patlayan ata pat gibi p a t l a y c m a d d e l e r balamlard. A t l a n bu mankenler, saat gibi u z u n bir sre G e n e r a l M a r c k s i n k a r a r g h n n y i r m i be m i l g n e y batsndaki Lessay'a paratlerin i n d i i kansn vermitir. Bunlar, Paris'teki V o n Rundstedt'in O B W e s t ve La - R o c h e - G u y o n ' d a k i R o m m e l ' i n subaylar na tuhaf ve kark d a k i k a l a r yaatmtr. H e r taraftan g e l e n r a p o r l a r y l m y a ba lad. Bunlar yanl, birbirlerini t u t m y a n ve ba z e n d e i n a n l m a z nitelikteydi. Paristeki Luftwaffe k a r a r g h Elli v e y a A l t m, ift m o t o r l u uan Cherbourg yarm adas zerine g e l m e k t e olduunu, ve parat l e r i n C a e n y a k n n a i n d i i n i bildirdi. Amiral Theodor Krancke'nin karargh M a r i n e G r u p p e n K o m m a n d o W e s t n g i l i z pa ratlerinin i n d i i n i k o n f r m e e d i y o r ve sa h i l bataryalar y a k n n a dtklerini akladk tan sonra n e n paratlerden bazlar saman dolu mankenlerdir diyordu. R a p o r l a r d a n hibiri, C h e r b o u r g y a r m ada sndaki Amerikallardan bahsetmemitir. Bu nunla beraber, U T A H kumsalnn st ksmnda ki St. M a r c o u f da, bu sralarda henz orada bu lunan, D o n a n m a topu bataryas C h e r b o u r g ka r a r g h n a bir d z i n e A m e r i k a l y esir aldkla r n bildirmitir. Lutfwaffe v e r d i i ilk r a p o r d a n 157

b i r k a d a k i k a sonra telefonla Bayeux paratlerin indiini bildirmitir.

yaknma

H a l b u k i b u r a y a hi parat inmemitir. H e r i k i k a r a r g h t a da, g e l e n r a p o r l a r a uyu larak, h a r i t a zerinde yrtlen k r m z nok talarn n e olduunu herkes k y m e t l e n d i r m i y e alyordu. B ordular grubundaki subaylar, OB W e s t ' d e k i subaylarla d u r u m u konuarak va r l a n sonularn, g e r e k t e olanlarla kyaslanr sa, i n a n l m a z nitelikte o l d u u n u g r y o r l a r d . Mesel: O B W e s t ' i n h a b e r a l m a subay Binba Doertenbach bir r a p o r iin B O r d u l a r G r u b u n a telefon ettii z a m a n K u r m a y B a k a n m n du r u m h a k k n d a k i grnn deiik olduu v e r a p o r l a r d a b i l d i r len paratlerin, bombard m a n uaklarndan athyan m r e t t e b a t olabilme si m m k n d r deniliyordu. Fakat 7 n c i O r d u byle dnmyordu. Sa at 03.00 de Pemsel Schwerpunkt A n a saldr n n N o r m a n d i y e d o r u g i t t i i n e inanyordu. Haritas, Yedinci Ordunun h e r iki yannda paratler olduunu gsteriyordu. Yani Cherbourg yarmadas ve Orne'un dousu. Bunlara i l v e t e n C h e r b o u r g d a k i D o n a n m a istas y o n u n d a n nsana h e y e c a n v e r e c e k r a p o r l a r geli yordu. Sesle y n bulma aralar v e b a z e n d e r a d a r kullanarak Seine k r f e z i n d e gemilerin manlevra yaptklar saptanyordu. Pemsel in karmann phesi kalmamt. baladna dair hi

Bpeidel'e telefon etti v e H a v a indirmeleri, dman harektnn bjkik ksmn oluturmaktad*. U z a k t a olmasna r a m e n d e n i z d e m a k i n e sesleri d u y almaktadr dedi. Fakat Pemsel, R o m mel'in k u r m a y bakann ikna edemiyordu. 7 n c : Ordunun telefon k a y t defterinde y a z l olan Speidel'in cevab yledir: Olaylar baz

158

alanlardadr v e s n r l d r . . . Pemsel'e v e r d i i tahminin H a r p C e r i d e s i n d e k i y a z l ekli de y ledir: B O r d u l a r G r u b u K u r m a y Bakan b u ha rektn imdilik byk b i r operasyon o l m a d kansndadr... Pemsel i l e S p e i d e l konuurken 18.000 kii den oluan H a v a n d i r m e Saldr B i r l i i Cher bourg y a r m adasna i n i y o r d u bile. A y r c a , as ker, silah ve a r tehizat tayan 69 p l a n r Ranville y a k n n d a k i n g i l i z i n d i r m e blgesine git m e k zre Fransa sahilinden ieri g i r i y o r d u . T u a m i r a l John L. H a l l ' u n komutasndaki Task Force O nun k a r a r g h gemisi o l a n A n con, N o r m a n d i n i n be k a r m a I kumsalndan 12 mil akta d e m i r att. O n u n arkasnda, Oma h a kumsalna i l k d a l g a olarak s a l d n y a p a c a k persone tayan n a k l i y e g e m i l e r i sralanmt. Fakat Lo R o c h e - G u y o n ' d a mttefik saldnsnn y a k n z a m a n d a y a p l a c a n a d a i r h i b i r e m a r e yoktu v e Paris'teki O B W e s t Speidel'in ilk d u r u m tartmasn kabul etmiti. V o n Rundstedt'in H a r e k t Bakan T u g e neral Bodo Z i m m e r m a n n , Speidel'in, P e m s e l i l e olan konumasn bildirdi ve Speidel ile a y n fi kirde o l d u u n a d a i r b i r mesaj gnderdi. Mesaj d a O B W e s t ' i n H a r e k t ubesi, bunun byk apl b i r h a v a i n d i r m e h a r e k t o l m a d n a inan maktadr. K r a n k e ' n i n karargh, dmann sa m a n m a n k e n l e r attn r a p o r etmitir denili yordu. Bu s u b a y l a n n bu d e r e c e kararsz ve akn o l m a l a n m a z u r grlebilir. nki, g e r e k ar pmann y a p l d y e r d e n kilometrelerce uzak t a i d i l e r v e b i r k a r a r a v a r a b i l m e k iin y a l n z g e l e n r a p o r l a r a d a y a n y o r l a r d . Bu r a p o r l a r ise o k a d a r deiik ve o k a d a r yanl a n l a m l a r ta yorlard ki, en tecrbeli subaylar bile h a v a 159

i n d i r m e harektnn b y k l k derecesini tah m i n e t m e k t e zorluk ekiyorlar, hatt k a r a r ve r e m e m e imknszlklar iinde k a l y o r l a r d . E e r bu bir k a r m a ise, hedef N o r m a n d i m i y d i ? Y a l n z 7 nci O r d u b u n u n b y l e olduu nu dnyordu. Halbuki d i e r komutanlar; G e n e r a l H a n s V o n Salmuth'un savunduu Pas d e Calais'ye y a p l a c a k saldrnn gizlenmesi v e A l m a n l a r n dikkatini baka y e r e ekmek iin, Normandiye yaplan harekt aldatc o l a m a z m y d ? eklinde dnyordu. 15 nci O r d u kur m a y Bakan T m g e n e r a l R u d o l f H o f m a n n , ana saldrnn Pas de Calais'ye y a p l a c a n d a n o ka d a r e m i n d i ki, Pemsel'e telefon ederek; b i r ak a m y e m e i n e i d d i a y a girdi. P e m s e l cevaben Bu, k a y b e d e c e i n bir iddia olacak H o f m a n n dedi. Bu srada ne B O r d u l a r G r u b u n d a ve ne O B W e s t ' t e (Bat cephesi b a k o m u t a n l ) b i r k a r a r v e r e b i l m e k iin yeterli kant yoktu. H e r ikisi de k a r m a sahillerini u y a r d l a r ve para t saldrsna kar h a z r l k l o l m a l a r iin e m i r verdiler. Bunlar bittikten sonra, herkes daha fazla bilgi gelmesini b e k l e m i y e balad. Z a t e n y a p a c a k l a r baka b i r ey y o k t u ki. T a m b u sralarda N o r m a n d i ' d e k i btn ko m u t a k a r a r g h l a r n a mesajlar y a m y a balad. T m e n l e r i n bazlarnn en b y k problemi, Kri_ egsspiel'e gitmi olan Tmen komutanlarn bulmakt. ounluunun abucak bulunmasna r a m e n iki tanesi; T m g e n e r a l K a r l V o n Schlieben v e T m g e n e r a l W i l h e l m Falley bulunama d. H e r iki g e n e r a l d e C h e r b o u r g yarmadasn daki T m e n k o m u t a n l a r y d l a r v e bulunamyorlard. V o n Schlieben, Rennes'deki otelinde derin b i r u y k u y a dalmt v e Falley H a r p oyununa git m e k iin h l arabas ile y o l d a y d . 160

Batdaki D o n a n m a K o m u t a n A m i r a l K r a ncke, Bordeoux'da d e n e t l e m e y a p y o r d u . K u r m a y Bakan A m e r a l i u y a n d r d v e C a e n ' a ya k n yerlere paratler indiriliyor, O B W e s t bu. nun yanltc bir saldr olduunu ve g e r e k k a r m a o l m a d n sylyor. Fakat biz k a n a l d a g e m i l e r o l d u u n u saptadk v e bunun g e r e k b i r saldr o l d u u n a i n a n y o r u z dedi. K r a n c k e der h l elindeki D o n a n m a birliklerini a l a r m ' a geir d i v e Paris'teki k a r a r g h n a g i t m e k iin y o l a kt. Le Havre'da alarm emrini alanlardan bir kii A l m a n D o n a n m a s n d a isim yapm y a r b a y H e i n r i c h H o f f m a n n esiz bir E Boat komuta nyd. Hemen, h e m e n savan bandan beri, sratli' ve gl torpito filotillas, n g i l i z kana ln batanbaa t a r a y p rastlad g e m i l e r i ba trmt. H o f f m a n n .ayn z a m a n d a D i e p p e bas kn esnasnda h a r e k t a katlm ve 1942 sene sinde A l m a n Z r h l l a r Scharnhorst, Gneisenau v e P r i n z Eugen'i Brest'tan N o r v e ' e d r a m a t i k kalarnda k o r u m a g r e v i yapmt. K a r a r g h tan mesaj g e l d i i z a m a n H o f f m a n n 5 nci Filo tillasnn ncs T-28 E-Boat'unun kamarasmd a y d v e m a y n d k m e harekt iin h a z r l k y a p y o r d u . D e r h l d i e r E-Boat k o m u t a n l a r n ard. Hepsi g e n subaylard. H o f f m a n n m e saj kendilerine bildirdi ve szn B u karma d r d i y e bitirdi. D i n l i y e n l e r hi h e y e c a n l a n m a dlar, zaten bunu bekliyorlard. 6 G e m i d e n y a l n z 3 tanesi harekta hazrd, fakat Hoffmann, d i e r l e r i n i torpito y k l e m e l e r i iin bekliyemezdi. Birka dakika sonra g e m i Le H a v r e ' terkettiler. T-28'in kaptan kprsn, de her z a m a n k i g i b i b e y a z denizci apkasn ge riye itmi v a z i y e t t e 34 yandaki H o f f m a n n ka r a n l a d o r u bakt. A r k a s n d a iki kk E-Boat 161

kzlderili hintliler g i b i n d e k i E - B o a t ( * ) un ha reketlerini a y n e n takibediyorlard. Karanlkta 23 k n o t ( * ) dan daha hzl b i r sratle imdiye ka d a r bir a r a y a getirilmi sn k u v v e t l i d o n a n m a y a d o r u tahmini olarak be tutmulard. A l m a n l a r e n nihayet h a r e k t a balamlard. N o r m a n d i ' d e bu g e c e en akn durumda olanlar, b i r z a m a n l a r R o m m e l ' i n mehur A f r i Korpsunun b i r ksmn oluturan 21 nci P a n z e r Tmeninin, sava tecrbesi olan 16242 pers-neliydi. C a e n i n 25 m i l g n e y dousundaki, h e r k y ve o r m a n tutmu olan bu askerler, sava a l a n m n h e m e n k e n a r n d a bulunuyordu, v e n g i l i z H a v a n d i r m e saldrsnn vurucu men zili iinde, sava g r m askerlerden oluan tek Panzer Tmeniydi. Alarm v e r i l d i i n d e n beri, subaylar ve erler, m o t o r l a r alr durumdaki tank ve nakil aralarnn y a n n d a ayakta duru y o r v e h a r e k e t e m r i bekliyorlard. T m e n i n tank a l a y n n komutan Albay H e r m a n n V o n Oppeln-Bronikowski g e c i k m e n i n nedenini bir trl a n l y a m y o r d u . 21 nci T m e n K o m u t a n T m g e n e r a l E d g a r Feuchtinger tara f n d a n saat 02.00 den b i r a z sonra uyandrlmt. F e u c h t i n g e r nefes, nefese O p p e l n tasavvur e d e b i l i r misin karma y a p t l a r ? demiti. Du r u m hakknda Bronikowski'ye brifing v e r m i v e T m e n e m i r alr, a l m a z C a e n ile sahil arasn h e m e n t e m i z l i y e c e k l e r i n i sylemiti. Fakat bun dan baka h i b i r haber ve e m i r g e l m e d i . Artsn kzgnlkla, durumun n e m i n i g z n n d e tutan Bronikowski b e k l e m e e d e v a m etti. ( * ) E Eoat Sratli kk bir teknedir. Torpito atar ve gerekirse mayn dker. eviren ( * ) Knot Deniz mili Kara miline oranla yaklak olacak 450 metre daha uzundur. eviren 162

M i l l e r c e tede, g e l e n en artc emri, Luft w a f f e d e n Y a r b a y P r i l l e r almt. Lille'deki 26 nc A v c grubunun boaltp gitmi olduu h a v a ala nnda saat 01.00 de P r i l l e r ve avu W o d a r c z y k yatmlard. Luftwaffe yksek k o m u t a n l n d a n hnlarn, b i r k a ie k o n y a k ierek almlar ve imdi zil zurna sarho yatyorlard. U y k u s u arasnda P r i l l e r ok uzaktan g e l i y o r m u g i b i bir zil sesi duydu. H a l b u k i ba ucundaki tele fon alyordu. Y a v a , y a v a kendine g e l d i v e sol e l i y l e telefonu alp kulana gtrd. kinci A v c K o l o r d u K a r a r g h telefon ediyordu. H a r e kt Subay P r i l l e r , b i r tr k a r m a o l u y o r ga liba. Grubunu a l r m ' a g e i r m e n i n e r i r i m de di. U y k u sersemi olmasna r a m e n P i p s ( * ) Prillep'in asab korkun ekilde g e r i l m i y e ba lad. Komutas altndaki 124 uak bir g n e v v e l l e d e n sonra L i l l e ' i terkedip gitmi ve P r i l l e r ' i n korktuu ey de g e r e k haline gelmiti. P r i l l e r i n bu srada syledii szler bu kitapta baslam y a c a k trdendir. Fakat, kolordu k a r a r g h ile, tm Luftwaffe Y k s e k K o m u t a n l n n nok sanlarn s r a l y a r a k A v c A s i g r l y e r e k N e yi A l r m ' a g e i r e c e i m ? K a f a l a r y a dolu siz l e r de biliyorsunuz ki elimde y a l n z iki uak v a r dedi v e v u r a r a k telefonu kapad. Birka dakika sonra telefon tekrar ald. P r i l l e r i m d i de ne istiyorsunuz? d i y e b a r d . T e l e f o n eden a y n subayd: A z i z i m Priller, ok mteessirim. H e r ey b i r yanllktan ibaretmi. N a s l oldu i b l m i y o r u m , b i z e yanl r a p o r vermi ler. H e r ey normal, k a r m a falan y o k dedi. P r i l l e r d e l i y e dnmt v e c e v a p v e r e c e k du rumda deildi. D a h a fenas tekrar uyumasna i m k n yoktu. ( * ) Luftwaffedeki lkab. eviren 163

arp, ii kargaala getirmemi olan tek komutan 7 nci Ordu Kararghnda kurmay su baylarn toplad. yice aydnlatlmam harekt odasnda, General Pemsel subaylarnn nnde ayakta duruyordu. Her zamanki gibi sakin ve heyecanszd. Yalnz, konumaya balanymca syledii szler iin nemini yanstt. Baylar, karmann afakla beraber balayacana emi nim. Geleceimiz, bugn nasl arpacamza baldr. Sizden, tm gayret ve fedakrlnz esirgemeden arpmanz istiyorum dedi ve ortal derin bir sessizlik kaplad. Almanya'da ve 500 mil uzaklkta birok ka rk durumlarda gerei kolaylkla grebilip, zaferler kazanm ve Pemspl ile ayn fikirde olabilecek tek subay uyuyordu. B. Ordular gru bundaki subaylar durumun Mareal Erwin Rom m e n uyandracak kadar nemli olmadm ka bul ediyorlard.

KISIM VI
l k t a k v i y e kuvvetleri, h a v a i n d i r m e birlik l e r i y l e bulumutu. n g i l i z 6 r.c H a v a n d i r m e Tmeninin blgesine 49 tanesi Ranville'deki d o r u ini y e r l e r i n e konan 69 p l a n r gelmiti, D a h a e v v e l kk p l a n r b i r :ikleri inmiti Mesel, kprlere inen Binba H o w a r d i n kuvv e t l e r i ve T m e n iin a r tehizat tayan pla n r l e r g i b i Fakat bu ana p l a n r k o n v o y u y d u . aretleyiciler; ini yerlerini h a z r l y a n S a p p e r d e n i l e n g r u p l a r baarl ister y a p m l a r d . P l a n r l e r i n inecei y e r l e r d e k i btn engel leri t e m i z l i y e c e k z a m a n l a r yoktu ama, yeteri k a d a r e n g e l d i n a m i t l e n m i v e sahalar, plnr164

lerin, ok byk hasar g r m e d e n inebilecei du r u m a getirilmiti. P l a n r l e r i n g e l i i n d e n sonra, ini blgesi, a y nda acaip bir m e z a r l a benziyordu. K a nat v e g v d e l e r i krlm, presle ezilmi h a l e g e l m i pilot kabinleri, ve tersine dnm k u y r u k ksmlar olan p l a n r enkazlar h e r y e r e y a y l mt. Bu d u r u m a g r e kimsenin k u r t u l m a d sanlrd, a m a z a y i a t t a h m i n l e r i n ok altndayd. U a k s a v a r ateinden yaralananlar, ini kazala r n d a y a r a l a n a n l a r d a n fazlayd. Bu katar, 6 nc H a v a n d i r m e T m e n i n i n k o m u t a m T m g e n e r a l R i c h a r d G a l e ile karar g h subaylarn v e a y n z a m a n d a asker, a r tehizat ve hepsinden nemlisi, tanksavar topla rn getirmiti. P l a n r l e r d e n inenler, a r d m a n ateiyle karlaacaklarn zannettiler, fa kat t a m tersine tuhaf ve pastoral bir sessizlikle yz y z e geldiler. B i r H o r s a ' n n pilotu o l a n a vu John H u t l e y olduka scak bir k a r l a m a b e k l e d i i n d e n y a r d m c pilotuna Y e r e deer, d e m e z p l a n r d e n frla v e kendini k o r u y a c a k bir y e r a r a demiti. Fakat, sava olduuna d a i r ilk duyduklar ey R a n v i l l e ' e y a k n bir y e r d e n g e l e n makineli tfek sesleriyle, H u t l e y ' i n grd renk, renk i z l i m e r m i l e r d i . G e n e r a l i n etrafnda herkes, p l a n r enkazla r n d a n tehizat k a r m a k v e anti tank t o p l a r m jeeplere y k l e m e k l e meguld. Hatt, planr seyahati bitti d i y e herkesde bir sevin bile var d. H u t l e y v e b e r a b e r i n d e getirdii personel, R a n v i l l e ' e d o r u y o l a k m a d a n evvel, hasar gr m pilot kabininde b i r e r bardak a y itiler. N o r m a n d i sava a l a n n n teki tarafnda, yani C h e r b o u r g y a r m adasna ilk A m e r i k a n p l a n r katarlar g e l m i y e balamt. n d e k i p i l n r n i k i n c i pilot yerinde, n 165

g i l t e r e ' d e oturduu yatan zerine apka at lnca, bunu uursuz sayp fkelenen 101 nci T m e n K o m u t a n m u a v i n i T u g e n e r a l D o n Pratt oturuyordu v e ilk p l a n r uuu y a p t iin b i r okul rencisi gibi sevinliydi. Bu planrn ar kasnda drtl kollar h a l i n d e v e h e r biri b i r C47 u a tarafndan ekilen 52 p l a n r vard. Bu katar, Jeep, tanksavar toplar, bir seyyar hastane ve kk bir b u l d o z e r tayordu. P r a t t i n binmi olduu planrn burnunun st k s m n a byk b i r 1 r a k a m yazlmt. Pi lot m a h a l l i n i n her iki yann, 101 nci T m e n i n armas olan l k a t a n b i r kartal resmiyle bir A m e r i k a n b a y r a sslyordu. A y n k o l d a olan shhiye teknisyeni E m i l e Natalle aada patlyan mermilere, yanan a a l a r a bakt ve B i r ate d u v a r n n onlar se l m l a m a k iin yukar d o r u g e l d i i n i grd. H l kendilerini eken uaklara b a l olan pla nrler, saa sola k a y a r a k z e r i n e inilebilecek k a d a r y o u n o l a n uaksavar ateinden kanm y a alyorlard. Parat uaklarnn t a m tersine, planr l e r k a n a l zerinden gelip, y a r m a d a y a d o r u yaklatlar. Sahili geceli birka saniye olmutu ki Ste M e r e - Eglise'den 4 m i l uzakta Heisville'deki ini blgesinin klarn grdler... Birer, b i r e r 300 y a r d a l k n a y l o n e k m e ipleri kesildi ve p l a n r l e r aaya d o r u s z l m e y e baladlar. N a t a l l e i n planr uzun g e l d i ( * ) v e R o m m e l ' i n p l a n r l e r e kar h a z r l a d akl direklerden oluan e n g e l l e r l e dolu y e r e indi. P l a n r iinde bir jeepte oturan N a t a l l e , kk pencerelerin bi( * ) Havaclkta Uzun gelme uak veya planrn inmesi gereken yeri amas, tesine gemesi an lamna gelir. eviren 166

rinden dar baknca, kanatlarn k o p t u u n u ve dikili kazklarn y l d r m gibi y a n l a r n d a n ge tiini grd. Bundan sonra bir y r t l m a sesi du yuldu v e p l a n r N a t a l l e i n oturduu Jeep'in t a m araksndan i k i y e blnd. Bu durumda N a t a l l e i n dar kmas ok kolay oldu. Biraz tede 1 no.lu planrn enkaz duruyordu. M e y i l l i b i r a r a z i d e k a y a r a k i n e n v e saatte 100 mil h z l a g i d e n planr frenle dur d u r m a k imknszd. Bu hzla alt ksm ta rl bir it'e arpt. N a t a l l e , pilot kabininden dar f r l y a n v e iki a y a k r k pilotu buldu. G e n e ral Pratt, ezilen ve h a r a b e y e d n e n pilot kabi ninde l o l a r a k bulundu. D-gnnde mtte fik v e A l m a n k u v v e t l e r i d a h i l ilk len g e n e r a l Prattidr. 101 nci T m e n i n iniinde, P r a t t lenlerden sadece b i r tanesiydi. T m e n i n p l a n r l e r i n i n he m e n hepsi H e i s v i l l e alanna v e y a y a k n n a indi. o u n l u u h a r a p olmasna r a m e n , tadklar m a l z e m e n i n b y k ksm hasar g r m e d i . T a b i bu byk bir baaryd. Pilotlardan birka tanesi, bu g r e v e g e l m e d e n e v v e l 3 v e y a 4 d e n e m e inii yapmlard, fakat b u n l a r n hepsi g n nda yaplmt. 101 nci T m e n i n ansl olmasna kart, 82 nci T m e n ansl d e i l d i . Pilotlarn tecrbesiz l i i ( * ) n e d e n i y l e 82 nci T m e n i n 50 planrnn ( * ) A y m zamanda planr pilotu sknts vard. Ge neral Gavin'in hatrladna gre bir zaman gel di ki, yeteri kadar planr pilotu bulamyacamz biliyorduk. karma esnasnda ikinci pilot yerinde bir parat oturuyordu. Fakat hi pla nr kullanmam olan bu paratlerden baz lar yanlarnda uaksavar ateinden isabet alp len pilotu grnce koca planr indirmek zo runda kaldklarn anlam ve bunu denemiler dir. Bazdan baarl bile olmutur.

167

bir ksm felketle olden kmtr. K o l ' u n yar sndan d a h a a z S t Mere-Eglise'in k u z e y bat sndaki d o r u ini blgesini bulabilmitir. G e r i kalanlar, itlere, ev! ere a r p p n e h i r l e r e dalm v e y a M e n d e r e t bataklna inmitir. Bu nedenle acele i h t i y a duyulan tehizat v e a r a l a r gelii g z e l etrafa salmtr. H a l i y l e z a y i a t ok yk sek oldu. lk bir, iki d a k i k a d a 18 pilot ld. B i r p l a n r 505 nci A l a y i n subaylarndan yzba Robert Piper'in t a m bann z e r i n d e n geip, o n u n korkulu baklar altnda, bir e v i n baca sna v u r u p arka bjaheye dt, y e r d e takla ata rak kaln bir duvara vurup y a m yass oldu. H u r d a haline g e l e n y n t d a n bir inilti sesi bile duyulmad. Z o r d u r u m d a k a l a n 82 nci T m e n i n kurtar l a b i l e n tehizat ve t o p l a n saatlerce sonra z a r z o r t o p l i y a b i l d i l e r Bu a r a d a paratler bera b e r l e r i n d e getirdi] d e r i silhlarla arpmak z o runda kaldlar. D o u v e v e M e n d e r e t zerindeki kprlerden oluan H a v a bann arkasn tutmaktan sorum lu o l a n 8 nci T m e n , y l e b i r y e r d e y d i ki, A l m a n l a n n ilk ileri b i r l i k l e r i y l e kar karyayd. Bu paratlerin tat arac, tanksavar topu yoktu, ve ellerinde sadece b i r k a bazuka, maki neli tfek ve h a v a n topu v a r d . D a h a da fenas, haberleme i m k n l a n sfrd. E t r a f l a n n d a n e l e r olduunu, h a n g i y e r l e r i n elde tutulduunu, han g i h e d e f l e r i n ele g e i r i l d i i n i b i l m i y o r l a r d . 101 nci T m e n iin de d u r u m aynyd, fakat savan y z onlara biraz olsun g l m ve teh i z a t l a n n n o u kurtulmutu. H e r i k i tmenin askerleri h l d a n k v e sanki tecrit edilmi g i b i y d i . Y a l n z b a z g r u p l a r ana h e d e f l e r i n i ele g e i r m e k iin savayorlar, ve dman tahkimatlanm zaptediyorlard. 168

Ste Mere-Eglise de akna dnm kasaba halk, kapal p a n c u r l a r arkasndan 82 ve 505 nci A l a y l a r a mensup paratlerin bo sokak larda dikkatle i l e r l e d i k l e r i n i s e y r e d i y o r l a r d . K i l i s e an bu sabah eskisi g i b i a l m y o r du. A r a d a , srada M . H a i r o n ' u n vills y a n a r d a g i b i p a r l a y p etrafa k sayor v e m e y d a n lktaki a a l a r n siluetlerini g e yanstyordu. A r a d a bir, saklanm olan A l m a n e r i n i n a t t m e r m i , g e c e n i n k a r a n l n d a slk sesi kara rak sessizlii b o z u y o r d u . Z a t e n duyulan tek ses buydu ve heryerde insan huzursuz e d e n b i r sessizlik h k m sryordu. Saldrya komuta eden yarbay Edward Krause; Ste-Mere-Eglise'i a l m a k iin ok etin bir arpma y a p a c a n zannediyordu. Fakat, saklanm bir, i k i A l m a n erinden baka, G a r n i z o n u n g e r i e k i l d i i anlalyordu. Tabii Kraus'un adamlar bundan faydalan dlar. Binalar igal ettiler, y o l l a r a barikat kur dular v e m a k i n e l i tfek y u v a l a n yaptlar. A y r ca telefon kablo ve tellerini kestiler. D i e r k k birlikler kasabay boydan, b o y a tarayp, itd e n ite g i d e r e k hepsi kasabann m e r k e z i olan P l a c e de L'Eglise'de toplandlar. E r W i l l i a m T u c k e r kilisenin arkasndan do laarak m e y d a n l a g e l d i ve1 bir a a c n arkas n a makineli tfeini yferletirdi. A y yle ay dnlanm m e y d a n a baknca, b i r parat v e onun y a n n d a y a t a n l b i r A l m a n g r d . M e y dann d i e r tarafnda oraya, b u r a y a d a l m ve b a z e n de st ste y a t a n d i e r cesetler g r d. T u c k e r y a n k a r a n l k t a a a arkasnda otu rup ne y a p a c a n dnrken iine, y a l n z ol m a d hissi geldi. Y a n i , arkasnda birisi ayak ta duruyordu sanki. M a k i n e l i tfeini k a p t g i b i y l d n m h z y l a g e r i dnd. G z l e r i y l e a y n 169

d z e y d e b i r ift fotinin yava, y a v a ileri, g e r i s a l l a n d n grd. T u c k e r h e m e n g e r i ekildi. l bir parat aatan aa sarkyor ve a k g z l e r i y l e sanki ona bakyordu. Buna b e n z e r daha birok parat l ola rak a a l a r a taklm v a z i y e t t e ve esen rzgr la hafif, h a f i f sallanyordu. Y a r b a y K r a u s mey d a n l a g e l d i v e l askerlere baknca a z n d a n sadece i k i k e l i m e kt A m a n A l l a h m ! Bun d a n sonra K a r u s e cebinden b i r A m e r i k a n bay r a kard. B a y r a k eski v e yrtkt. A l a y , ayn b a y r a N a p o l i ' d e d i r e e ekmiti. K r a u s adam l a r n a u v a a d d e bulunmutu. D . Gnnde, g n m a d a n e v v e l , bu b a y r a k Ste Mere-Eglise'de d a l g a l a n a c a k t r . Y a r b a y sert a d m l a r l a Beledi y e binasna yrd v e k a p n n y a n n d a k i bay rak d i r e i n e A m e r i k a n b a y r a n ekti. Bu i olurken, geleneksel seremoni y a p l m a d . l pa ratlerin . bulunduu m e y d a n d a sava sona ermiti. Amerikan bayra, Amerikallarn, Fransa'da z g r l e kavuturduklar ilk kentde dalgalanyordu. Le M a n s ' d a k i A l m a n 7 nci O r d u kararghn da 84 nc K o l o r d u K o m u t a n G e n e r a l M a r c k ' d a n bir mesaj alnd. Mesaj yleydi: S t e Mere-Eglise ile h e r tr haberleme kesilmitir... Saat 04.30 du. U t a h kumsalnn m i l a n d a kra iki k a y a y n vard. k a r m a p l n l a r y a p l r k e n bu k a y a l a r a dikkat bile edilmemiti. Fakat D. G n n d e n 3 g n e v v e l buna d i k k a t eden Yk sek Bakomutanlk, bu kra a d a l a r a a r topu b a t a r y a l a r yerletirilmi olabileceini dnd ve A m e r i k a n 4 ve 24 nc S v a r i birliklerinden 132 kii H. Saatinden e v v e l g r e v y a p a c a k e kilde eitildiler. 170

Bu 132 kii saat 04.30 da a d a l a r a ktlar. A d a d a ne top ve ne de asker vard. Sadece lm d e n baka b i r ey yoktu. Y a r b a y E d w a r d C. D u n n i n a d a m l a r kumsallardan ayrlp, i e r i l e r e d o r u g i r m i y e balaynca korkun Labrint y a n i S m a y n tarlasnda k a p a n a girdiler. S maynla r, z e r i n e baslnca h a v a y a f r l y o r ve patlad z a m a n elik b i l y a l a r savurarak insan delik, deik ediyordu. B i r k a dakika iinde gece; pat l a m a l a r d a n kan klar, llkar ve y e r l e r e se rilmi insanlarla doldu. G n n sonunda verdik leri k a y p adedi 19 l ve y a r a l d a n ibaretti ki bu bir ansllktr. Y a r b a y Dunn baar sinya lini g n d e r i p G r e v baarlmtr d e d i i za man, bu ac ve h i f a y d a s o l m y a n bir zaferdi. n g i l i z blgesinde v e h e m e n sahilde S w o r d kumsalnn m i l dousunda y a r b a y T e r e n c e O t w a y , M e r v i l l e ' d e k i gl A l m a n bataryasn k o r u y a n m a y n tarlalar v e dikenli tellerin ke narnda a r m a k i n e l i tfek atei altnda y e r e kapanm y a t y o r d u . O t w a y i n d u r u m u i l k ba kta mitsiz g i b i y d i . Y a p l a n h a v a bombard m a n etkili olmamt... z e l p l a n r katar kay bolmu ve onlarla beraber, toplar, a l e v makinalar, h a v a n toplar, m a y n detektrleri v e mer d i v e n l e r de yitirilmiti. O t w a y 700 kiilik tabu rundan y a l n z 150 asker bulabilmi ve bunlarla A l m a n batarya v e g a r n i z o n u n u ele g e i r m e k g r e v i n i y e r i n e g e t i r m i y e alacakt. Elindeki as kerlerde, y a l n z tfek, sten makinelileri, el bom b a l a r v e birka tane a r m a k i n a l tfek var d. B u dezavantaja r a m e n , O t w a y i n a d a m l a r h e r p r o b l e m l e uram v e baarl d a olmu lard. T e l m a k a s l a r y l e b i r ksm dikenli tel ke silmi ve Banalore torpitosu konacak y e r al mt. D i e r bir grup, ksmen de olsa m a y n l a r temilemi v e b a t a r y a y a g i d e n d a r b i r y o l am171

lard. A y nda elleri v e d i z l e r i z e r i n d e adeta srnrcesine bataryaya d o r u ilerliyorlard. O t w a y a d a m l a n n a bakt. K a y p l a r n f a z l a olaca n biliyordu. G e n e r a l G a l e hareketlerinden ev v e l O t w a y ' e ksaca Baarszl aklndan k a r ve y l e sava demiti. Bu b a t a r y a n n susturulmamas, S w o r d kumsalna k a c a k askerlerin k a t l i a m demekti. Ellerindeki silh dezavantaj n a r a m e n B a t a r y a y a saldrmalar zorunluydu. Son anslar olan p l a n r n batarya zerine i n m e s i de suya dm saylrd. nki bunun iin, e v v e l c e kararlatrlan iareti v e r e c e k v e h a v a d a y'ldz gibi p a t l y a c a k h a v a n topu mer misi yoktu. aret tabancasn k u l l a n m a y d nd, f a k a ; bu da S a l d r n n baar ile sonu l a n d a n l a m n a gelecekti. Bekledikleri p l a n r l e r z a m a n n d a geldi. Pla n r l e r i eke uaklar ini klarn y a k a r a k ia ret v e r i p planrleri eken i p l e r i kestiler. G e l e n p l a n r iki taneydi ve herbiri 20 er kii tayor du. n c p l a n r kanal z e r i n d e e k m e ipini keserek n g i l t e r e ' y e g e r i dnmt. G e l e n p l a n r l e r szlerek h e m a l a l y o r v e h e m d e atlacak iareti t e k l i y o r d u k i O t w a y i n bunu y a p m a s imknszd:. T a m bu srada ken d i l e r i n e ate eden A l m a n ar, p l a n r l e r e ate etm i y e baladlar. M e r m i l e r l e delik deik olan pla nrler, a r atee ramen h e d e f z e r i n d e d a i r e izip, v e r i l e c e k iareti bekliyorlard. Bunu yapam y a n O t w a y g z l e r i yal v e eli kolu bal hi bir ey y a p a m y o r d u . Bunun z e r i n e p l a n r l e r m i d i keserek o r a d a n a y r l m y a k a r a r verdiler. Bir tanesi szlerek d r t m i l tede b i r y e r e in di. kinci p l a n r hedef z e r i n d e n o k a d a r alak g e t i ki, e r A l a n M o w e r b a t a r y a y a arpacan zannetti. Son dakikada pilot planr ykselte r e k biraz ilerdeki o r m a n a akld. B i r k a kii ko172

arak p l n r d e k i l e r e y a r d m e t m e k istediyse de subaylarnn, e m r i y l e y e r l e r i n d e kaldlar. Artk bekliyecekleri hibir y a r d m yoktu, bunun zerine O t w a y saldr e m r i n i verdi. E r M o w e r onun yle b a r d n duydu. H e r k e s ieriye. Bu A l l a n n cezas b a t a r y a y e l e gei receiz. Ve ieriye girdiler de... G z l e r i kamatran bir p a t l a m a y l a B a n g a l o re tortipolar dikenli tel r g l e r i n d e byk de likler at. T e m e n M i k e D o w l i n g y r y n ar k a d a l a r d i y e bard. A v c borusu b i r defa d a h a t m i y e balad. O t w a y ' i n paratleri ba r p , ate e d e r e k B a n g a l o r e ' n i n at delikler d e n ieri daldlar. Bunun tesinde m a y n tarla, s, makineli tfek y u v a l a r ve onun arkasnda da batarya ykseliyordu. T a m bu anda, i l e r l i y e n paratlerin z e r i n d e k r m z a y d n l a t m a mer m i l e r i patlad v e a y n z a m a n d a A l m a n maki neli tfekleri atee balad. Bu ldrc baraja r a m e n paratler yata, kalka ve g e n e l l i k l e srnerek, i l e r l e m i y e d e v a m ettiler. Maynlar p a t l a m y a balad v e e r M o w e r ' i n durun, du run, h e r y e r d e m a y n v a r d i y e b a r d duyuldu. M o w e r sa tarafnda a r yaral bir a vuun oturduunu grd. Onu k u r t a r m y a git m e k istiyenlere y a n m a g e l m e y i n d i y e bar d n duydu... T e m e n Jefferson nde, hl av c borusunu alyordu. Birdenbire er Sid C a p o n b i r m a y n n p a t l a d n d u y d u v e Jefferson'un y e r e ykldn grd. Jefferson'a doru komy a balaynca t e m e n e r i gir, ieri g i r d i y e b a r d v e y e r d e y a t a r v a z i y e t t e a v c borusunu t t r m i y e d e v a m etti. Paratler artk o hale gelmilerdi ki, A l m a n l a r l a grtlak, g r t l a a sa vayorlard. Er C a p o n siperlerden birine yakla nca kendisini iki A l m a n l a kar karya bul173

du. B i r tanesi kafasnn z e r i n e kzl ha kutu sunu k a l d r a r a k Ruski - Ruski d i y e bard. Bu gnll Ruslardan biriydi. B i r an C a p o n ne ya p a c a n ard. Bu srada baka A l m a n l a r n da teslim olup paratler tarafndan dar karldklarn grd ve kendi iki esirini de on lar arasna katt v e b a t a r y a y a d o r u y r m i y e balad. Burada Otway, T e m e n D o w l i n g ve tak riben 40 paratnn kyasya savatklarn , grd. Sava kanl ve vahi idi. Er Morvver ve H a r w k i n s ile bir Bren m a k i n e l i tfekisi ya m u r g i b i h a v a n topu ve m a k i n e l i tfek atei iinden g e e r e k b a t a r y a n n k e n a r n a g e l d i l e r v e kapnn ak olduunu g r e r e k ieri daldlar. K a p d a k i l A l m a n askerinden baka etrafta kimsecikler yoktu. M o w e r iki a r k a d a m orada brakarak, tek bana dar b i r k o r i d o r d a n g e i p byk v e barnams top m e v z i i n e girdi ve p l t f o r m z e r i n e yerletirilmi b y k bir top grd. T o p u n y a n n d a p i r a m i t gibi istif edilmi m e r m i l e r v a r d . K o a r a k g e r i dnd v e grdk lerini arkadalarna anlatt. S o n r a aklna gelen plnn ana hatlarn aklad. M e r m i l e r arasn da el bombas patlatarak btn b a t a r y a y ha v a y a u u r a l m dedi. Fakat bunu y a p m y a fr sat bile bulamadlar. H e r a y a k t a konuur ken byk bir patlama oldu. Bren makineli t fekisi h e m e n orada ld. H a w k i n s midesinden yaraland. M o w e r S r t n n binlerce A k k o r ha lindeki i n e l e r l e yrtlp a l d n zannetti. A y a k l a r n kontrol e d e m i y o r d u , elinde olmyarak altnda k v n l v e r d i l e r ; tpk lenlerin kvr larak y e r e dmesi gibi. l e c e i n d e n emindi v e h a y a t n n bu ekilde sona ermesini istemediin d e n y a r d m a r m a k iin b a r m y a balad. Y a r d m a Annesini a r y o r d u . A r t k A l m a n l a r teslim o l m a k t a n baka are 174

k a l m a d n a n l a d l a r v e esir alndlar. T o p l a r n h e m e n hepsinin, n e m l i y e r l e r i almaz h a l e getirildi. D o w l i n g , Otvvay'i buldu. S a eh g s n n sol tarafna basl v a z i y e t t e y a r b a y n karsn da durdu ve E m r e d i l d i i g i b i b a t a r y a e l e gei r i l d i v e toplar almaz h l e g e t i r i l d i e f e n d i m dedi... Sava bitmiti ve tam 15 dakika sr mt. O t w a y bir iaret tabancasyle h a v a y a s a n bir fiek frlatt. Bunu o b l g e d e olan b i r R A F keif ua g r d ve 15 d a k i k a sonra b a t a r y a y a salvo at y a p a c a k olan H M S A r e n h isa'ya rad y o ile bildirdi. A y n z a m a n d a O t w a y ' i n muha b e r e subay k o n f i r m e edici mesaj g v e r c i n ile gnderdi. Bu subay btn atma srasnda ku'u y a n n d a n a y r m a m t . G v e r c i n i n aya na b a l a n a n b a n t zerinde, g r e v i n baarl ol duunu b i l d i r e n ifreli mesaj o l a n H a m m e r y a z d y d . Birka dakika sonra Otway, T e m e n Dovvling'in soumam lsn buldu. D e m e k ki o n l a r mesaj g n d e r i r l e r k e n D o w l i n g c a n eki iyordu. O t w a y g e r i kalan askerlerini, kanl M e r v i l l e bataryasndan d a n kard. T o p l a r ie yara m a z hale g e t i r i l d i k t e n sonra, b a t a r y a y e l i n d e tutmas i i n kendisine e m i r verilmemiti. A d a m larnn yspacaklar baka D. G n g r e v l e r i var d. Bu kahl atmada y a l n z 22 esir almlard. 200 A l m n ' d a n 178 tanesi lm veya lmek zereydi. O t w a y a d a m l a n m n y a n s n k a y b e t m i ve 70 l v e y a y a r a l vermiti. Bataryadaki 4 top, r a p o r edilen byklkte deildi ve ancak yars kadard. Ve iin asl a lacak taraf, 48 saat sonra A l m a n l a r t o p l a n bana dnecek ve ikisini kullanarak kumsala ate edeceklerdi. Buna r a m e n mttefikler iin 175

ok

kritik olan

birka saatlik sre iersinde, terkedilmi du

M e r v i l l e bataryasnn sessiz ve

r u m d a kalmas ok byk b i r avantajd. o k a r y a r a l l a r n g e r i d e braklmas zo runlu idi; nki O t w a y ' i n yeterli shhi yar dm malzemesi ve onlar tayacak a r a c y o k t u . M o w e r ' i bir tahta zerinde dar kar dlar. H a w k i n s y e r i n d e n o y n a t l m y a c a k ekil de y a r a l y d . Fakat h e r ikisi de: M o w e r ' i n vcu d u n d a 57 arapnel paras olmasna r a m e n ; so nunda kurtulacaklard. M o w e r ' i n son h a t r l a d ey, b a t a r y a y terkederlerken, H a w k i n s ' i n A r k a d a l a r , A l l a h a k n a beni burada b r a k m a y n d i y e barmay dr. Bundan sonra ses z a y f l a d ve A l l a h n yard m y l e M o w e r bayld. N e r d e y s e g n doacakt. 18000 parat, 5 saatten ksa bir sre i i n d e E i s e n h o w e r ve k e n d i k o m u t a n l a r n n istedii g r e v i y e r i n e ge tirmilerdi. D m a n n haberleme olanaklarn sekteye u r a t m l a r v e N o r m a n d i karma bl gesinin h e r iki yann kontrol altna alarak, d m a n n y a r d m c k u v v e t a l m a o l a n a n y o k et milerdi. n g i l i z blgesinde Binba H o w a r d , ok n e m . l i olan C a e n v e O r n e kprlerini hl elinde tutuyordu. G n r maz D i v e s ' d a k i be g e i t h a v a y a uurulacakt. Y a r b a y O t w a y ' i n parat leri M e r v i l l e topu m e v z i i n i saf d brakm ve C a e n ' a bakan yksek y e r l e r i ele geirmiler di. E n n e m l i g r e v l e r y e r i n e getirilmi v e A l m a n l a r n kar saldr olaslklar, t a m a m e n de i l s e bile ounlukla olanaksz h l e getirilmiti. Artk, Hitler'in Avrupasna y r m e k iin, d e n i z d e n k a r m a ile g e l e c e k k u v v e t l e r i bekli y o r l a r d . A m e r i k a n Task F o r c e l a n ( g r e v kuv176

yetleri) mesafede

Utah

v e O m a h a kumsallarna 1 2 m i l ya

bekliyorlard.

A m e r i k a n k u v v e t l e r i n i n H-Saatine ( * ) mt.

ni 06.30 a t a m b i r saat krk be d a k i k a kal

KISIM

VII

Saat 04.45 te T e m e n G e o r g e H o n o u r i n M i d g e t denizalts X23, N o r m a n d i ' n i n bir m i l an da alkant b i r d e n i z d e su yzne kt. 20 m i l uzakta, ei X20 denilzalts da su y z n e k mt. On y e d i m e t r e b o y u n d a k i bu iki tekne, ngiliz' ve Kanadallarn k a r m a blgesi o l a n Sword, Juno ve G o l d kumsallarnn her i k i ucu nu iaretliyorlard. Su yzne ktktan sonra, her iki g e m i de, ucunda iaret v e r e n kl d i r e k ile g z l e g r l e n v e r a d y o ile sinyal v e r e n ara lar yerletirip, i l k n g i l i z g e m i l e r i n i n iaretle r i n e d o r u g e l m e l e r i n i bekliyeceklerdi. X23 de H o n o u r st k a p a ap g v e r t e ze r i n d e k i d a r v e uzun tahta y r m e kprsne kt. D a l g a l a r kk g v e r t e n i n z e r i n d e n a y o r d u ve H o n o u r d e n i z e d m e m e k iin tutun m a k zorunda kalyordu. A r k a s n d a n y o r g u n m rettebat geldi. P a r m a k l k l a r a tutunarak etraf larna baktlar. D a l g a l a r ayaklarna v u r u y o r v e g e c e k r a n l n d a b o u k sesler karyordu. A c k m gibi, g e c e n i n souk ve temiz havasn cier lerine ektiler. S w o r d kumsalndan 4 H a z i r a n sabahndan beri u z a k t a y d l a r ve h e r g n n 21 saatini su altnda geiriyorlard. Buna g r e 2 H a z i r a n d a Portsmouth'u terkettiklerinden be( * ) H-Saati: Harekta balama saati. eviren 177

ri, altm d r t saattir su altndaydlar. Simdik bile ileleri dolmamt. n g i l i z kumsallarnda H. Saati 07.00 ile 07.30 arasnda oynuyordu. lk s a l d n g e m i l e r i g e l i n c e y e kadar, iki saat daha y e r l e r i n i m u h a f a z a etmek zorundaydlar. O za m a n a k a d a r X23 ve X20 su stnde duracak ve A l m a n sahil b a t a r y a l a n n a hedef olacaklard. in d a h a da kts, biraz sonra gndz ola cakt.

KISIM

VIII

H e r k e s bu gndouunu bekliyordu, fakat hi kimse, bunu, A l m a n l a r k a d a r m e r a k l a bek l e m i y o r d u , nki R o m m e l ve Rundstedt'in ka r a r g h n a ok deiik mesajlar g e l m ye bala mt. Btn karma sahili boyunca Amiral K r a n c k e ' n i n D o n a n m a D i n l e m e stasyonlan, ev v e l c e o l d u u gibi, b i r iki tane deil, bir sr gemi sesi duymaya baladlar. Bir saatten f a z l a b i r z a m a n d a n beri r a p o r l a r y l m a y a ba lad. En sonunda saat 05.00 de 7 n c i Ordudan, i d d i a h T m g e n e r a l Pemsel, R o m m e l ' i n K u r m a y B a k a m T m g e n e r a l Speidel'e telefon ederek G e m i l e r V i r e v e O r n e ' n i n a z l a n arasnda toplanyorlar. Bu, bize, N o r m n d i ' y e byk ap ta b i r dman karmas y a p l m a s n n ok ya kn olduunu gstermektedir dedi. Paris'in dndaki O B W e s t k a r a r g h n d a M a real G e r d V o n Rundstedt cie ayn fikirdeydi, fakat b i r farkla: O n a g r e N o r m a n d i karma s g e r e k k a r m a d e i l A l d a t c b i r karmay d . Bununla beraber V o n Rundstedt abuk ha reket etti. H e r ikisi de Paris y a k n n d a yedekte b e k l i y e n (12 nci SS ve P a n z e r L e h r ) P a n z e r T 178

m e n l e r i n i n acele sahile g i t m e l e r i n i emretti. Bu tmenler d i r e k o l a r a k H i t l e r ' i n O K W K a r a r g hnn e r m i n d e y d i l e r v e Hitler.in zel msadesi o l m a d a n kullanlamazlard. Fakat V o n Rundstedt sorumluluu yklendi. nki H i t l e r ' i n e m r e iti r a z v e y a aksinin yaplmasn, y a n i T m e n l e r i durdurmak istiyeceini zannetmiyordu. Btn r a p o r l a r d a n e l d e edilen bilgiler, mt tefiklerin aldatc saldrsnn N o r m a n d i y e ya p l a c a m g s t e r d i i n e g r e V o n Rundstedt, y e d e k k u v v e t i h t i y a l a r iin resmi isteklerini, di rek olarak O K W ' y e g n d e r d i v e teleks mesajn d a bunu yle aklad: O B W e s t , bunun g e n i apl bir d m a n saldrs olduunu b i l m e k t e d i r ve bu .saldr ancak d e r h l kar h a r e k t yapl d taktirde nlenebilir. Bu nedenle eldeki stra tejik y e d e k l e r i n b u g n kullanlmas g e r e k m e k tedir. Bu stratejik y e d e k l e r 12nci SS ve P a n z e r L e h r T m e n l e r i d i r . E e r bunlar abuk t o p l a n r ve erken hareket ederlerse, sahildeki savaa gndzn katlabilirler. Bu artlar altnda OB W e s t , O K W ' d e n y e d e k l e r i n serbest braklmasn rica eder. Bu sadece k a y d a g e m e k iin yazl mtr, nki sylenen ey zaten yaplmt. G n e y B a v a r i a ' m n realistik o l m y a n iklimindeki, Berchtesgaden'de bulunan H i t l e r ' i n karar g h n d a bu mesaj H a r e k t Bakan O r g e n e r a l A l f r e d Jodl'a verildi, a m a bir sr f o r m a l i t e d e n sonra. nki Jodl u y u y o r d u ve k a r a r g h m d a k i subaylar, durumun, Jodl'u uyandracak k a d a r n e m l i o l m a d n a i n a n d k l a r n d a n mesajn bekliyebileceine karar verdiler. m i l ' d e n d a h a a z b i r mesafede H i t l e r ' i n d a d a k i villsnda F h r e r v e metresi Eva Braun da uyuyordu. H i t l e r h e r z a m a n k i gibi saat 04.00 de yatt ve ahs doktoru Borell, ona b i r u y k u 179

ilc verdi yordu).

( A r t k b u ilc a l m a d a n u y u y a m -

S a a t 05.00 de H i t l e r ' i n D e n i z e m i r subay A m i r a l K a r l Jesko V o n Puttkamer, Jodl'un ka r a r g h n d a n g e l e n bir telefonla u y a n d . Puttkam e r ' e telefon eden H l k i m o l d u u bilinme m e k t e d i r F r a n s a ' y a bir tr k a r m a yapld n, d e t a y h a k k n d a henz b i l g i o l m a d m v e g e l e n ilk mesajlarn p e k aklk tamadn, Amiralin, Fhrer'e bilgi v e r i l m e s i g e r e k t i i n i dnp, d n m e d i i n i sordu. H e r ikisi de dndler, tandlar v e H i t l e r ' i n u y a n d n l m a m a s m a k a r a r verdiler. P u t t k a m e r o an yle anlatmtr: Z a t e n e l d e H i t l e r ' e sylenecek f a z l a b i l g i yoktu. H e r i k i m i z de onu gecenir. bu saatinde uyandrrsak, o k e n d i n e z e l sinirli h a r e k e t l e r i n e balayp, g e nellikle a k l a l m a z k a r a r l a r v e r m e s i n e neden o l a b i l i r d i . Puttkamer H i t l e r ' e sabah h a b e r ver m e n i n u y g u n olduuna k a r a r v e r d i , sn d r d v e tekrar u y k u y a dald. Fransa'da Bat cephesi Bakomutanl ( O B W e s t ) ve B O r d u l a r grubunda G e n e r a l l e r otur d u l a r v e b e k l e m e y e baladlar. K e n d i kuvvetleri n i a l r m ' a g e i r m i l e r v e p a n z e r y e d e k l e r i n i a r m l a r d . Gerisi M t t e f i k l e r e kalyordu. H i kimse, y a p l m a k t a o l a n saldrnn kap sam h a k k n d a bir t a h m i n d e bulunamyordu. M t t e f i k D o n a n m a s n n b y k l n kimse bil m i y o r , v e hatt tahmin bile e d e m i y o r d u . H e r eyin, N o r m a n d i ' n i n hedef olduunu gsterme sine r a m e n , hi kimse g e r e k saldrnn n e r e y e y a p l a c a hakknda fikir y r t e m i y o r d u . A l m a n G e n e r a l l e r i ellerinden g e l e n i yapmlard, geri si sahili tutan W e h r m a c h t askerine kalyordu. Sahildeki tahkimatlardan R e i c h askerleri deni z e b a k y o r l a r , v e bunun b i r tatbikat a l a r m m 180

yoksa b e k l e d i k l e r i g e r e k a l a r m m ? d i y e m e raklanyorlard. Binba Pluskat O m a h a kumsalna b a k a n ranzasnda, stlerinden saat 01.00 d e n b e r i b i r haber alamamt. yordu, y o r g u n d u v e he yecanlyd. K e n d i n i ok y a l n z hissediyordu. A l a y v e y a T m e n k a r a r g h l a r n d a n n e d e n ra p o r g e l m e d i i n i b i r trl a n l y a m y o r d u . Btn g e c e telefonun a l m a m a s i y i y e iaretti. D e m e k ki n e m l i hibir ey o l m u y o r d u . Fakat parat ler, b y k d a l g a l a r h a l i n d e g e l e n u a k l a r n e demekti?... Pluskat i i n d e k i huzursuzluu b i r trl a t a m y o r d u . . . B i r k e r e d a h a topu drb nn sola e v i r d i v e C h e r b o u r g y a r m a d a s n n karanlk siluetini grd, ve tekrar ufku yava, yava" t a r a m a a balad. G e n e a l a k sis ordayd, p a r a p a r a a y b a z y e r l e r i aydnlat y o r d u v e a y n huzursuz b e y a z d a l g a l deniz. E v e t hepsi b u y d u ve h e r ey sakindi. A r k a s n d a k p e i H a r r a s uzanm uyuyor du. Y a k n n d a Y z b a L u d z W i l k e n i n g v e T e m e n Fritz T h e e n y a v a sesle konuuyorlard. Pluskat da k o n u m y a katildi; K a r d a h l b i r eycikler yok, a r t k m i d i m i kestim, d e d i . Bu n u sylemesine r a m e n g e n e g i d i p g n n dou unu seyretmek istedi. Drbnyle etraf b i r defa d a h a d i k k a t l e t a r a m a a k a r a r v e r d i . Y o r g u n v s mitsiz v a z i y e t t e drbnn t e k r a r sol tarafa evirdi, y a v a y a v a ufku b i r d e f a d a h a tarad. K r f e z i n t a m ortasna g e l d i . D r b n ani d e n duruverdi. Pluskat toparland ve o k dik katle b a k m y a balad. D a d a n v e incelen sisin arkasnda ufuk g e m i l e r l e doluydu.. H e r b o y v e cinsten g e m i l e r saa, sola m a n e v r a l a r yapyor du ve h e m de sanki saatlerden beri o r a d a y m lar g i b i hareket e d i y o r l a r d . . . l k bakta binler c e g e m i o l d u u n u g r d . Sanki bir H a y a l e t A r 181

m a d a ortaya kvermiti. Pluskat donmu g i b i kald. G r d k l e r i n e i n a n a m y o r v e konuamyordu. O dakika ne dndn sonradan y l e anlatmtr: B u A l m a n y a ' n n sonuydu... VVilkening v e T h e e n ' e d n d v e ok tuhaf b i r ruhi atmosfer altnda sadece k a r m a olu y o r . G e l i n kendiniz g r n dedi. Bundan sonra telefonu kapt ve 352 nci T m e n k a r a r g h n d a Binba Block'a telefon etti: B l o c k k a r m a olu yor, akta onbinlerce g e m i v a r dedi. Bunu sy l e d i i halde szlerinin i n a n l m a z g i b i olduunu b i l i y o r d u . Block h e m e n c e v a p verdi; K e n d i n e g e l Pluskat. n g i l i z v e A m e r i k a l l a r bir a r a y a g e t i r s e l e r d e b u k a d a r g e m i l e r i yok. D n y a d a h i k i m s e d e b u k a d a r g e m i y o k t u r . . . Block'un kendisine inanmamas Pluskati dalgnlktan kurtard v e aniden b a r a r a k E e r bana inan myorsan, buraya g e l ve k e n d i n gr. Bu sanki i n a n l r g i b i deil, dedi. K s a b i r duraklama d a n sonra Block; Bu g e m i l e r h a n g i yne gidi y o r l a r ? d i y e sordu. Pluskat telefon elinde, m a z g a l g i b i delikten dar b a k a r a k : T a m b a n a doru g e l i y o r l a r , dedi.

182

BLM

BEKLENEN G N

KISIM I
Bugnki g i b i bir afak hi grlmemiti. Bulank, g r i kl, majestik ve ahane grnl sabahn ilk klarnda M t t e f i k D o n a n m a s N o r . m a n d i ' n i n be k a r m a kumsal a n d a bekli yordu. Deniz sanki g e m i l e r l e doluydu. Cher bourg, y a n m adasnda U t a h kumsalndan, O r n e a z n d a k i S w o r d kumsalna k a d a r u z a n a n ufuk ta sava f l a m a l a r r z g r n etkisiyle dalgalan yordu. S e m a y a d h a t l a r y a n s y a n zrhllar, tehlikeli k u r v a z r l e r v e krba g i b i D e s t r o y e r l e r vard. Bunlarn gerisinde, antenlerle donanm k o m u t a g e m i l e r i sralanmt, v e bunlarn d a ge risinde suda a l a k ve yass grnleriyle kar m a gemileri, askerle d o l u tat g e m i k o n v o y l a r y e r almt. A s k e r v e m a l z e m e y l e dolu, v e ilk saldry y a p a c a k olan k a r m a g e m i l e r i en ndeki tat g e m i l e r i etrafnda tur atyorlard. P a r m a k l k l a r a d a y a n m kalabalk askerler, karma gemileriyle g i d e n arkadalarna i y i anslar d i l e m e k iin toplanmlard. U z u n sre bir a r a d a y a a m a n e d e n i y l e y a k n arkada o l a n kara v e deniz erleri, birbirlerine i y i n i y e t l e r i n i sylyor v e v e d a l a y o r l a r d . A y r c a y z l e r c e a s k e r E e r g e r e k i r s e ka nisiyle birbirlerine e v adreslerini v e r i y o r l a r d . 29ncu T m e n d e n T e k n i k avu R o y S t e v e n s ikiz kardeini b u l m a k g a y e s i y l e kalabalk gver183

tede y r m e k iin adeta savayordu. E n so n u n d a onu buldum, d i y e s e v i n c i n i i f a d e ederek elini uzatt. Ben d e H a y r dedim; Plnlad m z g i b i Fransa'da y o l k a v a n d a el ska c a z . . . B i r b i r i m i z e A l l a h a s m a r l a d k dedik ve onu bir daha grmedim. Btn g e m i l e r i n spikerleri askerleri cesaret l e n d i r e c e k eyler sylyordu. B i r l i k l e r i n sahile kmas i i n savan, g e m i l e r i m i z i kurtarmak iin savan v e e e r yeteri k a d a r gcnz kalr sa, k e n d i n i z i k u r t a r m a k iin savan... D n k e r k ' i hatrlayn, C o v e n t r y ! * ) y i hatr layn, A l l a h sizi korusun. En dokunald konuma yapld: NOUS MOURRONS S U R LE SABLE de N O T R E F R A N C E CHERE, M A I S N O U S N E RET O U R N E R O N P A ( S e v g i l i F r a n s a ' m z n kumla r z e r i n d e leceiz, fakat g e r i d n m e y e c e i z . ) H a y d i arkadalar, eyalarnz a l n v e gi d e l i m , nki elinizdeki bilet gidi dn d e i l d i r ve hattn sonuna geldik, h a y d i y r y e l i m . . . B u v e buna b e n z e r m o r a l v e r i c i konumalar k a r t m a y a katlacaklar coturuyordu. H M S P r i n c e L e o p o l d da 2 nci ve 5 nci Ran g e r taburlarnn p a p a z t e m e n Joseph Lacy, b e k l e y e n askerler arasnda yrd, er M a x Co l e m a n , yle konutuunu duydu: S i z i n edeceiniz d u a y bundan byle bura d a n b e n y a p a c a m . Bugn y a p a c a n z ey za ten kendi bana b i r duadr. Y a r b a y John O ' N e i l l , O m a h a v e U t a h kums a l l a r m d a k i m a y i n l e n m i e n g e l l e r i y o k edecek, ( * ) Almanlarn harabeye evirdii ngiliz kenti. n gilizler llerim uzun siper gibi kazlm yerlere gmmek zorunda kaldlar. nki o kadar ok l vard. eviren 184

 z e l e i t i m grm, teknisyenlerine C e n n e t , ce h e n n e m d e m e y i n , ve o ba bels e n g e l l e r i y o k edin o c u k l a r d i y e b a r d . Y a l a n d a b i r y e r d e bir sesin B u ocuunun da k a l b m b a s a r m d e d i i duyuldu. korktuuna

karma iin hareket temposu artmaya balad. A m e r i k a n kumsallarnn anda, a n a g e m i l e r etrafnda tur a t a n saldrma teknelerine, asker d o l u o l a n l a r k a t l m a y a baladlar. Bu tek nelerdeki, srsklam, d e n i z tutmu ve c a n skn tsndan p a t l a y a n a s k e r l e r O m a h a v e U t a h kum sallarndan, N o r m a n d i y e d o r u g i d e c e k birlik lere nclk edeceklerdi. Bunlara ilveten, g r e v l e r i icab tamalar g e r e k l i olan z e l tezihatla, nerdeyse hareket e d e m e z hale g e l e n l e r v a r d " A r l k l a r n n 150 k i l o y a y a k n o l d u u n u tahmin e d i y o r l a r d . Btn bu ara ve g e r e l e r lzumlu idi, fakat 4 nc P i y a d e T m e n i n d e n Binba G e r d e n Johnson a d a m l a r iin B u y k . ler y z n d e n k a p l u m b a a g i b i y r y e c e k k a d a r y a v a l a d l a r dedi. T e m e n Bili W i l l i a m Bunla rn, y e t e r i k a d a r sava y a p a b i l e c e k l e r i n i sanm yordu. E d R u d o l p h M o z g o d a l g a l a r y u k a r inip, kan k a r m a teknesine; gvertesinde d u r d u u n a k l i y e g e m i s i n d e n dnceli dnceli bakp, e e r kendisi t e h i z a t y l a b e r a b e r k a r m a t e k n e , sine binebilirse, savan yars k a z a n d m olacak d i y e dnd. Personelin, n a k l i y e g e m i l e r i n d e n karma g e m i l e r i n e b i n m e l e r i ok k o l a y olmad. Birok z o r l u k l a r kt v e hatta z a y i a t bile v e r i l d i . N a k l i y e g e m e r i n i n y a n tarafndan sarktlan tel a l a r d a n aa i n e n h a v a n topusu avu H a r o l d Jozen, iki k a n g a l telefon kablosu ve bir k a sahra telefonu y k l olarak, k a r m a g e m i s i n i n d a l g a l a r l a y u k a r i n i p kn z a m a n l a m a y a a lyordu. k a r m a g e m i s i n e a t l a m a z a m a n n 185

yanl h e s a p l a y a r a k buuk m e t r e aa d p k e n d i tfeiyle, kendini safd etti. Bun d a n da d a h a a r sakatlananlar oldu. Bir er, a n yarsndayken, a y a d a l g a l a r l a ykselen k a r m a gemisiyle n a k l i y e g e m i s i arasnda kalp ezildi. N a k l y e g e m i l e r i n i n g v e r t e s i n d e k i karma tekneleri: le binip, g e m i d e n z e l v i n l e denize in d i r i l e n personel de p e k ansl saylmazd. 29 ncu T a b u r K o m u t a n Binba T h o m a s Dallas v e k a r a r g h subaylarnn bindikleri tekne tam y a n yoldayken, i n d i r m e aracnn bozulmas nedeniy le o r t a y e r d e asl kald. K a l d k l a r yer, tuva letlerin artklarn d e n i z e d k e n borunun t a m altna tesadf etti. T u v a l e t l e r devaml olarak kullanldndan, t a m 20 d a k i k a akan tuvalet sular altnda b a n y o yaptlar. K k tekneler i n d i k l e r i z a m a n tecrbeli askerler, a c e m i olanlara n e l e r l e karlaabilecek lerini sylyorlard. H M S E m p i r e A n v i l ' d e 1 nci T m e n d e n avu M i c h a e l K u r t z t a k m n etra fna toplad ve H e p i n i z i n banz davlumba z n altnda tutmanz istiyorum, d i y e uyard. B i z i g r r g r m e z dman atee balar. E e r d e d i i m g i b i y a p a r s a m z h e r ey y o l u n d a gider. Y o o o k yapmazsanz, d u r d u u n u z y e r lnecek e n g z e l y e r d i r . . . H a y d i imdi g i d e l i m d i y e sz lerine son v e r d i . Saat 05.30'du ve saldrnn ilk dalgasn oluturan askerler kumsala d o r u y o l a koyul mutu bile. Btn d n y a n n h e y e c a n l a bekledi i, d e n i z d e n y a p l a n saldrya sadece 3000 kii nclk ediyordu. Bunlar, 1 nci, 29 ncu ve 4 nc T m e n l e r e ve b a l b i r l i k l e r e mensup askerler; ordu ve deniz k u v v e t l e r i su alt e n g e l tahrip ekipleri; tank ta b u r u g r u p l a r v e R a n g e r ' l e r d i . H e r sava birli186

 i n e zel b i r k a r m a blgesi verilmiti... M e s e l T m g e n e r a l C l a r e n c e R. H u e b n e r ' i n 1 nci T m e n i n e b a l 16 nc A l a y , O m a h a kumsalnn ( * ) yarsna; T m g e n e r a l Charles H . G e r h a r d t ' a b a . l 116 nc A l a y da d i e r yarsna saldracakt. B u b l g e l e r d e sektrlere blnmt v e h e r b i r i n i n a y r k o d ismi v a r d . 1 nci T m e n i n per soneli Easy R e d , Fox G r e e n ve Fox R e d ' e ka cak, 29 neu T m e n i n k i l e r de Charlie, D o g G r e e n , D o g W h i t e , D o g R e d v e Easy G r e e n ' e saldra caklard. O m a h a v e U t a h kumsallarna y a p l a c a k k a r m a p r o g r a m l a n dakikas dakikasna plnlan mt. H e r b i r l i k b i r b i r i n d e n birka dakika aray la hareket edecek ve bunu t a m 27 d a k i k a d a bi tirecekti. 07.00'de b a l a m a k zre, ana g r u b u tekil e d e n askerler, altar dakika arayla, be s a l d n dalgas h a l i n d e k a r m a y a balayacakt. H e r iki kumsal iin d z e n l e n e n temel k a r m a p l n buydu. T a k v i y e k u v v e t l e r i n i n v e m a l z e m e n i n ge lii o k a d a r d a k i k o l a r a k hazrlanmt ki, top u g i b i a r tehizat b i r saat iersinde; b i r s re sonra a r k a d a n g e l e c e k olan vinlerin, kamy o n l a r m , tank k u r t a r m a aralarnn ulamasyle h e r ey saat 10.30'da t a m a m l a n m olacakt. Saldr b i r l i k l e r i n i n birinci dalgas N o r m a n d i n i n sisli sahillerini h e n z g r m e m i l e r d i . Da h a g i t m e l e r i g e r e k e n dokuz millik m e s a f e v a r d . B a z zrhllar A l m a n sahil b a t a r y a l a r y l a del l o y a balamt b i l e . Fakat karma g e m i l e r i n deki personel, h e n z dman ateiyle karla mamt. H l en byk d m a n l a n d e n i z tut( * ) 1 nci ve 29 ncu Tmenlerin sava birlikleri saldny blmlerdi ama, al safhasnda kar ma 1 nci Tmenin komutasndayd. 187

mayd. P e k a z m d e n i z tutmamt ama, tu tanlarn d u r u m u canlar ayd. D a l g a l a r yk selip g e m i n i n bir taraf i n d e n girip, y e r d e y a t a n d e n i z tutmular srsklam e d i p te taraftan k masna r a m e n , h i biri y a r i n d e n bile kmdday a c a k h a l d e deildi. 1 nci z e l istihkm Tuga y n d a n A l b a y Eugene C a f f e y d u r u m u yle an latmtr: D e n i z suyu b i r taraf t m gelip, d i e r taraf tan t e k r a r d e n i z e dkld halde, deniz tutan lar; l m, diri mi olduklar saptanamayacak ekilde hareketsiz y a t y o r l a r d . Fakat d e n i z t u t m a y a n l a r iin etraflarnda m u a z z a m k a r m a d o n a n m a s n g r m e k , fevka lde v e g v e n v e r i c i b i r m a n z a r a y d . Bunu sey reden bir er Keke yanmda fotoraf makinem o l s a y d d i y e yaknd. O t u z m i l uzakta 5 nci filotillann E-Boat'und a bata g i d e n Y a r b a y H e i n r i c h H o f f m a n n nle rindeki d e n i z i k a p y a n tuhaf b i r sis tabakas g r d . H o f f m a n n bu tuhaf m a n z a r a y a bakarken b e y a z l n iinden b i r uak kt. Bu o l a y p h e l e r i n i n d o r u olduunu kantlad. Bu sis de il, b i r d u m a n perdesiydi. H o f f m a n n arkasnda kendisini takibeden iki E-Boat'la birlikte duman perdesine dald v e h a y a t n n e n b y k okuyla karlat. D u m a n perdesinin te tarafnda se y i r h a l i n d e bir sr sava g e m i s i y l e y z y z e geldi. N e r d e y s e btn n g i l i z D o n a n m a s ordayd. N e tarafa baksa, kendisine d a g i b i y m i gi b i g z k e n zrhllar, k u r v a z r l e r v e destroyer ler v a r d . Sonradan, o z a m a n k i hislerini yle anlatmtr: K e n d i m i kk b i r sandalda otur u y o r m u zannettim. H e m e n a y m anda kvr lan v e sert m a n e v r a y a p a n teknelerinin etra fna mermi yamaya balad. B i r dakika b i l e 188

kaybetmeden, korkun adet stnl d e z a v a n tajna r a m e n , hrsl H o f f m a n n s a l d n e m r i n i verdi. Birka saniye sonra D-Gnnde A l m a n D o n a n m a s n n y a p t y e g n e s a l d n d a 18 torpito s u l a n bak g i b i keserek M t t e f i k D o n a n m a sna d o r u g i t m e y e balad. N o r v e destroyeri S v e n n e r ' i n kprsnde n g i l i z D e n i z K u v v e t l e r i n d e n ( R N ) T e m e n Desmond L l o y d torpitolann geldiini grd. Warspite, Ramilies ve L a r g s i n kprlerindeki subaylar d a a y m eyi grdler. L a r g s h e m e n btn m a k i n e l e r i n e tam yol g e r i komutas verdi. ki torpito W a r s p i t e v e Ramillies'in arasndan geti. S v e n n e r t o r p i t o l a n n n n d e n k a a m a d . G e m i komutan b a r a r a k skele alabanda, sancak tam y o l ileri, iskele t a m y o l g e r i d i y e b a r a r a k destroyeri savur m a k istedi, b y l e c e torpitolar g e m i y e teet ola r a k geebilirdi. T e m e n L l o y d drbn i l e ba knca t o r p i t o l a n n t a m kaptan kprsnn al tna v u r a c a n anlad. Dnd tek ey tor p i t o l a r vurunca k a m e t r e h a v a y a frlyacayd. S v e n n e r y a v a y a v a iskeleye d n m e y e ba lad ve Lloyd bir an kurtulduklann zannetti. Fakat m a n e v r a y e t e r i k a d a r b a a n l o l m a d v e torpitolardan biri kazan dairesine isabet etti. S v e n n e r sudan d a n frlarm g i b i silkelendi v e i k i y e blnd. Y a k n d a k i H M S Dunbar m a y n taraycsnda R o b e r t D o w i e , destroyerin k v e burnunun y u k a n kalkk, bir V harfi eklinde sulara g m l d n g r d . D e s t r o y e r d e 30 ki i ld. H i y a r a a l m a m olan T e m e n L l o y d a y a krk bir d e n i z erini y e d e i n d e ekerek y i r m i dakika y z d v e Swift destroyeri tarafn d a n kurtanldlar. S a l i m e n d u m a n perdesinin teki tarafna g e e n H o f f m a n n iin y a p l a c a k tek ey a l a r m

189

v e r m e k t i H a b e r i Le H a v r e ' a acele gnderdi. Fakat b i r a t e v v e l y a p d a n atmada radyosunun isabet alp almaz h a l e g e l d i n i bilmiyordu. Amerikan kumsallarnn anda tkam giden bekleyen Omar N. vaziyette, karma

sancak g e m i s i A u g u s t a d a O r g e n e r a l B r a d l e y kulaklarna p a m u k drbnyle kumsallara doru

g e m i l e r i n e bakyordu. A m e r i k a n Birinci Ordusu na mensup askerleri, dzenli bir ekilde kumsallara g i d i y o r l a r d . B r a d l e y durumla ok f a z l a ilgileniyordu, nki b i r k a saat e v v e l i n e k a d a r O m a h a kum salndan, n g i l i z blgesine k a d a r u z a n a n blge yi z a y f ve fazlasyla y a y l m 716 nc A l m a n T m e n i n i n tuttuu z a n n e d i l i y o r d u . Fakat, ngil tere'yi terketmeden e v v e l M t t e f i k Entelejans servisi y e n i bir A l m a n t m e n i n i n daha, kar ma blgesine g e l d i i n i bildirmiti. H a b e r ok g e g e l m i ve bu nedenle B r a d l e y durumu as k e r l e r i n e bildirememiti. O m a h a kumsalna git m e k t e olan 1 nci ve 29 ncu T m e n personeli, gl ve sava tecrbesi olan 352 nci A l m a n T m e n i n i n savunma tesislerinde grevlendirildi i n d e n haberi yoktu. ( * ) B r a d l e y ' i n dua e d e r e k bekledii, ve askerlerinin ilerini kolaylatracak d e n i z b o m b a r d m a n balamak zereydi. Birka ( * ) Mttefik Entelejans Servisi 352 nci Tmenin bu raya savunma tatbikat yapmak iin ksa bir sre evvel gelmi olduu kansndayd. Gerek te, birlikler iki aydan uzun bir sreden beri; sa hil blgesinde Omaha kumsalna bakan tepelere yerlemilerdi. Mesel,. Pluskat ve toplan Mart tan beri oradayd. Fakat 4 Hazirana kadar Mt tefik Entelejans Servisi 352 nci Tmenin hl 20 mil uzakta St. Lo'da olduunu zannediyordu. 190

mil uzakta hafif Fransz k u r v a z r M o n t c a l m ' d a A m i r a l Jauyard subay v e d e n i z e r l e r i y l e yle konutu: C'est u n e chose terrible et monstrueuse que d'etre o b l i g e de tirer sur notre p r o p r e p a t r i e dedi v e sesi titreyerek d e v a m etti: M a i s pe vous d e m a n d e de le f a i r e aujourd h u i ( K e n di ana v a t a n m z a ate e t m e k korkun ve vahi bir eydir. Fakat, b u g n bunu y a p m a m z isti y o r u m ) . . . v e O m a h a kumsalndan 4 m i l uzakta USS Carmick destroyerinde Yarbay Robert O. Beer bir d m e y e basarak g e m i n i n o p a r l r siste m i y l e personele unlar syledi: Bu sizin, belki de, imdiye Kadar g i t t i i n i z en byk parti otaI caktr .l H a y d i h e p b e r a b e r salona g e i p dansedelim. Saat 05.50 i d i . . . n g i l i z sava g e m i l e r i k e n d i kumsallarna 20 d a k i k a d a n fazla bir sureden beri ate ediyorlard. imdilik d e A m e r i k a n blgesinde b o m b a r d m a n a baland. Btn k a r m a blgesi, korkun bir bombardmanla, y a n a r d a infilk edermi g i b i bir hl ald. Sword, Juno v e G o l d kumsallar anda, W a r s p i t e v e Ramillies, L e H a v r e ' d a bulunan Orne a z n a yerletirilmi o l a n gl A l m a n top u bataryalarna 15 inlik toplarndan tonlarla elik yadrdlar. M a n e v r a y a p a r a k dolaan kurv a z r ve destroyerler, siperleri ve beton tahki matlar top m e r m i s i y a m u r u n a tuttular R i v e r Plate'de n y a p m olan keskin nian c H M S Ajax, sahilden alt mil uzaktayken, alt inlik 4 toptan oluan b i r A l m a n bataryasn h a r a b e y e evirdi v e ie y a r a m a z hale getirdi. Hedefleri olan 30 m e t r e ykseklikteki b i r y a r ' a doru g i d e n R a n g e r ' l e r e yol amak v e yar191

d m c o l m a k iin P o i n t c u H o c z e r i n d e k i sahil O m a kumsal aklarnda bulunan ve h e r : kiinin t o p l a m 10 adet 15 i n lik, 12 adet 12 inlik ve 12 adet 5 inlik toplaz r h l l a n 600 m e r m i r y l a T e x a s v e Arkansa y a d r d l a r . U t a h kumsalnn a n d a k i N e v a da zrhls ile Tuscalooss, Q u n i n c y ve Black. p r i n c e kurvazrleri, A l m a n sahil bataryalarna d e v a m l salvo atei y a p a r k e n k ksm km v e n ksm y a r y a r y a y u k a r kalkm g i b i y d i . Byk g e m i l e r sahilden 5-6 m i l aktan ate ederken, kk d e s t r o y e r l e r tek sra halinde ve sahile 1-2 m i l mesafeden, A l m a n s a v u n m a tesis l e r i n i n tmn ard afras kesilmeden atee tu tuyorlard. D o n a n m a m y a p t korkun b o m b a r d m a n , personel zerinde o l u m l u v e unutulmaz etkiler yapyordu. Bazlar, bu tr b o m b a r d m a n a hi bir or d u n u n d a y a n a h a y a c a kansna v a r y o r ve bu 2 - 3 saat d e v a m ederse, k a r m a g e m i l e r i n d e k i personelin pek ciddi bir direnile karlamaya c a n a inanyordu. k a r m a g e m i l e r i n d e , mihv e r l e r i y l e d a l g a l a r n i e r d e b i r i k t i r d i i suyu d ar atan y o r g u n v e kusmaktan halsiz v a z i y e t e g e l m i personel, b a l a n z e r i n d e n vnlayarak geip, sahilin altn stne g e t i r e n bombard man g r d k e daha d a evkle ahyor v e yorunluklarn unutuyorlard. T a m bu srada bambaka b i r ses d u y u l m a a balad. E v v e l ok uzaktan g e l i y o r m u hissini verdi, sanki d e v bir arnn v z l d a m a s gibi. Sonra g k grltsn a n d r a n bir hale geldi. Bom b a r d m a n v e a v c u a k l a n gzkt. Byk D o n a n m a n n zerinden kanat kanada, kol halinde 9000 uak geti. Spitfire'lar; T h u n d e r b o l t ' l a r ve 192 topu bataryasna,

Mustangiar(*) askerlerin kafasnn zerinden slk alarak getiler. D o n a n m a d a n atlan mer m i y a m u r u n a a l d r m a k s z m k a r m a kumsal larn, top ve m a k i n e l i tfek y u v a l a r n taradl a r ( * * ) ve ate sonunda ok gibi semaya ykselip tekrar d a l a r a k ( p i k e y a p a r a k ) ayn y e r l e r i g e n e taradlar... Bunlarn zerinde z i g z a g y a p a r a k , h e r irtifada uan 9 ncu H a v a K u v v e t l e r i n i n B-28 orta b o m b a r d m a n uaklar vard... V e b u n l a r n da z e r i n d e kaln bulut tabakas n e d e n i y l e g zkmeyen, fakat sesleri duyulan R A F ve 8 nci A m e r i k a n H a v a K u v v e t i n i n Lacaster, U a n k a l e v e Liberator a r b o m b a r d m a n uaklar v a r d . nsana, sanki semann bunlar t a y a m a y a c a hissi geliyordu. A s k e r l e r balarn kaldrp yuka r baktdar. Y z l e r i n d e ; sevinince o r t a y a kan bir anlam, v e g z l e r i n d e ya v a r d . . . A r t k h e r eyin yoluna g i r d i i n e i n a n d l a r v e g v e n l e r i artt. Dman y e r i n e aklacak ve k m l d a y a m a yacak, toplar saf d klnacak, kumsallar; Mt tefik b o m b a r d m a n y l a alm; tilki y u v a l a r y l a dolmu olacakt... Fakat kaln bulut tabakas nedeniyle, kendi askerleri zerine b o m b a a t m a k tehlikesini g z e a l a m a y a n , a r toplar v e O m a ha blgesini ( * ) b o m b a l a m a k l a g r e v l i 329 a r ( * ) 2 nci Dnya Savann mehur avc uaklar. Bunlar tarihe gemi tiplerdir. Londra'da Hava Bakanl nnde Sptfire avc uann bidesi vardr. ( * * ) Havaclkta tarama deyimi bir hedefi roket, top ateine tutmak anlamlna gelir. eviren ( * ) Sekiz adet beton top mevzii ve iinde 75 milimet re veya daha byk bir kalibrede top ayrca djeiik apl top veya otomatik silh bulunan 35 beton mevzi ile drt topu bataryas, 18 tanksa var topu, 6 havan topu ukuru, her birinde 4 adet 38 milimetrelik roket atar tp olan 35 roket atar mevzii ve 85 ten az olmayan makineli tfek yuvalan vard. 193

bombardman

ua

13000

bombasn,

toplarn

m i l gerisine boalttlar. Son p a t l a m a ok y a k n d a olmutu. Binba W e r n e r Pluskat beton g z e t l e m e barnann p a r a l a n d m zannetti. D i e r bir m e r m i , sakl b a r n a n t a m altna rastlayan y a r i n tepesine v u r d u v e patlad. P a t l a m a d a n meydana gelen ok, P l u s k a t i frldak g i b i y e r i n d e dndrd ve srtst y e r e drd. T o z , pislik ve beton p a r a l a r y a m u r g i b i z e r i n e y a d . Bu vazi y e t t e h i b i r ey g r e m i y o r d u ama, personelinin bartn duyuyordu. Bannann zerinde d u r d u u y a r ' a tekrar, tekrar m e r m i l e r isabet e t m e y e d e v a m etti. Pluskat o r t a y a kan basn tan o k a d a r etkilenmiti ki konuamyordu... Bu srada telefon a l m a y a balad. A r a y a n 352 nci T m e n K a r a r g h y d . Bir ses D u r u m nasl? d i y e sordu. Pluskat z a r z o r Bombalanyoruz, h e m d e ok a r ekilde diyebildi. Bulunduu y e r i n gerisinde b o m b a l a r n p a t l a d n duydu. D i e r b i r m e r m i salvosu y a r i n tepesine dt v e y e r k a y m a s gibi, ta ve t o p r a n k a y d g rld. T e k r a r telefon a l m a y a balad. Bu se fer, kemeketen Pluskat telefonu bulamad ve ne halleri varsa grsnler d i y e b u l m a y a g a y r e t bile sarf etmedi... V a r s n alsn... K e n d i n i yle b i r kontrol edince stndeki toz, toprak b i r tarafa, niformasnn yrtlm olduunu grd. Bir sre, top at durdu ve bundan yarar l a n a n Pluskat T h e e n v e W i l k e n i n g ' i n beton d emede yattklarn grd. W i l k e n i n g ' e bara rak Z a m a n msaitken g r e v y e r i n e g i t dedi. Bu topu atei duraklamasndan faydalanan Pluskat bataryalarna telefon etti. 20 adet dei ik kalibreli y e p y e n i K r u p p toplarnn isabet 194

a l m a d k l a r n rendi. Sahilden yarn m i l uzak lkta o l a n toplarn nasl z a r a r g r m e d e n kurtul duklarna at. A y r c a personelden de yarala nan v e y a len olmamt. Pluskat g z e t l e m e barnaklarn, Mttefik l e r i n top m e v z i i zannettiklerini tahmin etti. K e n d i g z e t l e m e y e r i n e y a p l a n y o u n bombardm a n b u teoriyi k u v v e t l e n d i r i y o r d u . B o m b a r d m a n t e k r a r balad z a m a n , te lefon g e n e ald. E v v e l c e d u y d u u a y m ses B o m b a r d m a n n g e r e k y e r i n i n neresi? oldu u n u soruyordu. A l l a h akna d i y e Pluskat bard. H e r y e r e dyorlar. N e y a p m a m isti yorsunuz? Dar kp ukurlar cetvelle l y m e m i m i ? dedi ve hrsla v u r a r a k telefonu ka ; pad." Biraz kendine g e l e n Pluskat drbnyle t e k r a r sahili tarad. D e n i z d e e v v e l c e g r d n d e n daha fazla g e m i v a r d v e sahile y a k l a y o r lard. Y a k n d a toplarnn m e n z i l i n e g i r e c e k l e r di. A l a y kararghnda A l b a y Ocker'e telefon etti ve Btn t o p l a r m hasarsz d i y e r a p o r ver di. Bunun zerine O c k e r o k iyi, d e r h a l karar g h n a dn a r t k ! dedi. Bu e m r i alnca Pluskat btn batarya subaylarna telefon etti B e n g e . ri dnyorum, u n u t m a y n dman, suyun kum salla birletii y e r e g e l m e d e n hi bir top ate e t m e y e c e k dedi. Hedefleri O m a h a kumsal olan 1 nci T m e n askerlerini tayan k a r m a g e m i l e r i artk he deflerine yaklayordu. Eaey Red, Fox G r e e n ve Fox R e d sektrlerine bakan y a r l a r n arkasnda ki, P l u s k a t i n d r t bataryasnn personeli tekne lerin biraz daha yaklamasn bekliyorlard.

195

Buras L o n d r a . . . Bakomutandan size acele b i r talimat b i l d i r i y o r u m . B i r o k l a r n z n hayat, buna abuk u y m a n z a baldr. Bu talimat, zel l i k l e sahilin 35 k i l o m e t r e y a k n n d a oturanlar ilgilendirmektedir. M i c h e l H a r d e l a y , annesinin O m a h a kumsa lnn bat ucundaki villasnda, p e n c e r e d e n kar ma filosunun m a n e v r a yapn i z l i y o r d u . Btn aile; H a r d e l a y i n annesi, kardei, y e e n i ve hiz m e t i kadn, o t u r m a odasnda toplanmlard. A r t k k a r m a n n baladna h i birinin p hesi kalmamt. H a r d l a y sahildeki v i l l a l a r iin biraz f i l o z o f i k dncelere sahipti ama, y a k n d a ykla c a n a da. emindi. Bu srada b i r saatten beri, t e k r a r tekrar d e v a m eden B B C y a y n duyulu yordu. K a s a b a n z derhal terkediniz v e g i d e r k e n d e y a y n m z d u y m a y a n komularnz uyarnz. o k ilek olan y o l l a r d a n u z a k durunuz. Y a y a n g i d i n ve y a n n z a tanmas z o r olan eyler al m a y n z . En ksa z a m a n d a ak a r a z i y e knz. Byk g r u p l a r halinde toplanmaynz, belki sizi asker topluluu z a n n e d e r l e r . . . H a r d e l a y , sabahlar at srtnda k a h v e geti r e n e r i n g e l i p g e l m e y e c e i n i m e r a k etti. V e net e k i m asker g e n e a y n at zerinde, kahveleriyle t a m z a m a n n d a kye girdi. Biraz aa inip, de n i z d e k i g e m i l e r i g r n c e attan b a l k l a m a y e r e a t l a d ve ilk g r d delikten ieri girdi. Bo k a l a n at, etrafna bile b a k m a d a n eskisi gibi yo ku aa eski yolunda y r m e e c e v a m etti... Saat 06.15'di.

196

KISIM II U z u n v e bata ka y o l alan saldr teknele r i n d e n oluan hat, imdi, O m a h a ve U t a h kum sallarndan takriben b i r m i l d e n daha az uzak lktayd. lk saldrma dalgasndaki 3000 A m e r i kan askeri iin H. saatine 15 dakika kalmt. A r k a l a r n d a b e y a z kpkler b r a k a r a k de v a m l ekilde sahile d o r u g i d e n teknelerin k a r d ses, kulaklar sar e d e r nitelikteydi. Personel b i r b i r i y l e konumak iin, dizel m o t o r u seslerinden daha yksek sesle konumak, y a n i b a r m a k z o r u n d a kalyordu. stlerinde, h l b i r emsiye gibi, d o n a n m a n n y a p t bombard m a n d e v a m ediyordu. Sahilden d e h a v a kuvvet l e r i n i n y a p t t a r a m a sesleri geliyorc.u ama, A l m a n atlantik d u v a r poplarnn sessiz kal b i r a z tuhaft. A s k e r l e r n l e r i n d e uzanan sahili g r y o r l a r , fakat d m a n ateinin olmayna ayorlard. Bazlar belki de k o l a y b i r karma o l a c a k d i y e dnd. y l e ya, b u k a d a r d e n i z v e h a v a b o m b a r d m a n n d a n sonra bu n o r m a l saylrd. n l e r i d r t g e n eklindeki k a r m a g e m i l e r i suya bata ka y o l u n a d e v a m ediyordu. Bu tek n e l e r d e k a h r a m a n l a r yoktu. Hepsi y o r g u n , kus m a k t a n perian olmu askerlerdi. lk U t a h s a l d n dalgasyle g e l e n N e w s w e e k dergisinin m u h a b i r i K e n n e t h C r a w f o r d 4 neu T m e n d e n b i r askerin kusmuunu e l i y l e kapp a y a r a k ban salladn ve u HigginsC*) de nen herifin, bu g e m i y i icadettii iin iftihar ede c e i hi bir ey y o k d e d i i n i duydu. G e m i l e r i n bazlar, ana g e m i l e r i n i terkettikten sonra d a l g a l a r m a t t sularla d o l m a y a ba( * ) karma gemisini yapan mhendis. eviren 197

lad. i n d e k i l e r suyu boaltmak iin mihverle r i m k u l l a n m a k zorunda kaldlar. Fakat bu yeterli d e i l c l . Temen George Kerchner binmi olduu teltnede sularn ykselmesine b a k y o r ve bunun tehlike yaratp, y a r a t m a y a c a n dnyordu. G e o r g e ' a , L C A karma g e m i l e r i n i n b a t m a z o l d u u n u sylemilerdi. Fakat telsizde G e o r g e ' un a s k e r l e r i n d e n biri, b i r i m d a t ar duydu. Buras L C A 860... L C A 860. B a t y o r u z . Bunu b i r a z sonra u szler takibetti: A m a n A l l a h m battk. B u szler z e r i n e T e m e n G e o r g e v e a d a m l a r g e m i n i n sularn ellerindeki tm im k n l a r kullanarak boaltmaya baladlar. Bu abalara r a m e n k a r m a g e m i l e r i n i n bazdan b a t m a y a balad. O m a h a ' d a n 10, U t a h ' d a n 7 g e m i batt. A s k e r l e r d e n b a z l a r k u r t a r m a ge m i l e r i tarafndan topland. B a z l s n kurtanlmad a n e v v e l saatlerce d e n i z d e kaldlar. Yardm iin b a r a n erlerden b a z l a r m sesleri duyulm a d i i iin t e h i z a t l a n n n a r l n e d e n i y l e suy a g m l p bouldular, h e m d e k u m s a l l a n n bir a z a n d a ve dmana b i r ;ek kurun ata madan.B i r an g e l d i ki, sava ahsi b i r konu ek line dnt. U t a h kumsalna g i t m e k t e olan askerler, n de g i d e n kontrol teknelerinden birinin, ba ks m m sudan kararak ykseldiini v e a y n an da i n f i l k ettiini grdler. B i r a z sonra su s tnde k a f a l a r gzkt v e can h a v l i y l e enkaza sarldlar... H e m e n bunun arkasndan bir pat l a m a daha oldu. k a r m a g e m i l e r i n d e n birinin t a y f a l a n U t a h ' a g i d e c e k 32 tank i n d i r m e k iin n k a p a atklar zaman, k a p a k bir deniz may i n i n e arpt ve c e m i n i n n ksm h a v a y a fir lad. Y a n d a k i L C T de bulunan avu Orris John198

son dehet i i n d e tanklardan b i r i n i n 30 m e t r e h a v a y a f r l a d m , v e birka takla atarak d e . n i z e dp k a y b o l d u u n u grd. Birok lnn arasnda samim arkada tank Don Neill'in bulunduunu s o n r a d a n r e n d i v e ok zld. U t a h kumsalna g i t m e k t e olan b i r o k as ker, denizde ller g r d l e r ve b o u l m a k t a olan larn barlarn duydular. Bir kii, sahil sa v u n m a b i r l i i n d e n L C I k o m u t a m T e m e n Francis X . R i l e y g r d m a n z a r a y g a y e t canl ola rak hatrlamaktadr. 24 yandaki subay B i z i kurtarn, ne o l u r ? d i y e n lklar ancak dinle yebilirdi. nki, kendisine Z a y i a t ne olursa ol sun askerleri sahile k a r ! d i y e e m i r verilmiti. l k l a r a k u l a n tkayan Riley, b o u l a n a d a m . l a n n -yanndam g e e r e k gemisine, yoluna d e v a m etmesi e m r i n i v e r d i . S a l d n d a l g a l a n i l e r l e m e y e d e v a m etti v e Y a r b a y James Batte i l e 4 nc T m e n i n 8 nci P i y a d e A l a y n n personelini tayan gemide, Y a r b a y James, y z kusmaktan grilemi b i r askerin denizdeki llere bakarak ansl her geleler. A r t k d e n i z tutmasndan kurtuldular d e d i i n i duydu. Sahile y a k l a m a k t a olan personel h e r ii brakp sava h a z r l n a balad. H e n z 20 ya m a g i r m i o l a n avu L e e Cason B i z i bu ke mekee srkleyen H i t l e r ve Mussolini'ye kf r e t m e y e balad. A r k a d a l a n Cason'un bu hare ketine aakaldlar, nki imdiye k a d a r onun kfrettiini hi kimse duymamt. O m a h a kumsalnn anda b i r trajedi ol du. S a l d n birliklerini destekleyecek Anfibik kuvvetin y a n s n a y a k n ksm, felkete urad. Plna g r e bu t a n k l a r d a n 64 tanesi sahilden 2 v e y a 3 mil akta d e n i z e indirilecekti. Tanklar, anfibik o l d u k l a n iin, bu mesafeyi y z e r e k ka199

tedecek ve sahile kacaklard. Bu tanklardan 32 tanesi 1 nci T m e n i n Easy Red, Fox G r e e n ve Fox R e d b l g e l e r i n e gidecekti... T a n k l a n tayan k a r m a g e m i l e r i i n d i r m e y a p a c a k l a r y e r e gel d i l e r v e n kapaklarn atlar. H a f i f d a l g a l de n i z e 29 tank indirildi. Y z m e l e r i n i salayan, balon g i b i imi, destekleri su iinde o l m a k zre d a l g a l a r a bavurup sahile d o r u yol a l m a y a baladlar. Bunlardan, 741 nci T a n k Taburunun personeli i i n trajedi balad: D a l g a l a r n vurma s sonucu b r a n d a d a n y a p l m olan su kanat lar y r t d ve destekler krld. Su iinde ala lan t a n k l a r n m o t o r l a r n su bast ve durdular. Bunun z e r i n e 27 tank birbiri arkasndan batt. T a n k l a r b a t m a d a n e v v e l st k a p a k l a n aa. bilen personel, can kurtaranlarn iirip denize atladlar. Fakat dierleri elik t a b u t l a n iinde d e n i z i n d i b i n e gmldler. H a s a r g r m o l m a l a n n a r a m e n iki tank sahile d o r u y o l l a n n a d e v a m ettiler. D i e r tankn e k i b i n e ans gld, nki kendilerini ta yan k a r m a gemisinin r a m p a vazifesi g r e n k a p a n z a y a p t v e almad. 29 ncu T m e n i n , k e n d i l e r i n e tahsis edilen kumsala kacak k u v v e t i n y a n s n tekil eden 32 tank e m n i y e t t e y d i . B u n l a n tayan karma g e m i s i n i n k o m u t a n d e n i z d e k a y b o l a n tanklarn feci sonularn g r d iin, g a y e t akllca b i r k a r a r vererek, t a n k l a n n d i r e k t o l a r a k kumsala k a n l m a s n emretti. D a h a sahilden bir-iki m i l uzakta iken; sal d n k u v v e t l e r i n e mensup personel, sularda l leri v e y a a y a n l a r g r m e y e baladlar. ller, d e n i z i n ykselmesiyle y a v a y a v a sanki A m e r i k a l a r k a d a l a n n a k a t l m a k istiyorlarm g i b i sahile d o r u srkleniyorlard. Y a a y a n l a r ise, suya dalp k a r a k y a r d m edilmesi iin yalva200

n y o r l a r d . A m a s a l d n g e m i l e r i n i n bunu y a p m a s imknszd. C e p h a n e ykl gemisi g v e n c e ile yoluna d e v a m eden avu R e g i s M c C l o s k e y d e n i z d e lk atan a d a m l a r g r d Y a r d m iin b a n y o r l a r v e d u r m a m z iin y a l v a n y o r lard. Fakat b i z i m d u r m a m z sz konusu ola mazd. H i b i r ey v e h i bir kimse iin dura m a z d k . M c C l o s k e y dilerini skarak u z a k l a r a d o r u bakt v e g e m i s i y a l v a r a n i n s a n l a n n ya nndan getikten sonra kpeteden y a n beline k a d a r uzanp, g z l e r i yala dolu, kustu... B o m b a r d m a n n ldrc m z i i imdi da h a fazlalamt. G e m i l e r Omaha kumsalna yaklatka daha da fazlalat. Sahilden b i n m e t . re mesafede o l a n k a r m a g e m i l e r i de atee ba ladlar. T a m bu srada, binlerce roket, persone lin bann stnden korkun slklar a l a r a k geti. Y a p l a n bunca b o m b a r d m a n d a n sonra A l m a n savunmasndan p e k b i r ey k a l m a y a c a n a inanan askerler akna dndler. K u m s a l d a ha va bulankt ve tutuan otlardan kan d u m a n , dik y a r ' d a n aa d o r u kayyordu. Fakat A l m a n topusu hl ate etmiyordu. Sahile y a n a a n g e m i l e r d e n k a r a y a a t l a y a n subay ve erler, elik ve betondan y a p l m ld rc e n g e l l e r i i l k defa grdler. H e r k e s u y g u n g r d y e r e yayld, a m a e t r a f l a n dikenli tel v e m a y i n e l e r l e k a p l y d . T a h m i n ettikleri gibi, e n g e l l e r irkin ve acmaszd. S a v u n m a tesisle rinin gerisinde kumsal bombotu. N e insan, n e hayvan, hi, a m a hi b i r ey yoktu. k a r m a g e m i l e r i kumsallara 400-300 ve hatta 40 m e t r e yaklatktan h a l d e A l m a n l a r hl ate e t m i y o r lard. k a r m a g e m i l e r i kumsala ok yaklanca M t t e f i k b o m b a r d m a n n o r m a l olarak kumsa ln g e r i l e r i n e d o r u k a y d n l d . lk k a r m a g e 201

m i l e r i sahile gelince A l m a n t o p l a n atee ha ladlar. T o p ateiyle b e r a b e r v e daha d a y o u n o l a r a k m a k i n e l i tfek atei v e b u n l a n takiben h a v a n m e r m i l e r i y a m a y a balad. O m a h a kum salnn be m i l olan sahili boyunca, A l m a n top usu s a l d n teknelerinin sanki derisini yzd ler. A r t k H . Saati balamt. O m a h a kumsalna k a n l a n n elinde n e b a y r a k v e n e d e b o r a z a n v a r d . Y a n l a n n d a olan tek ey tarihdi. Bunlar A r g o n n e , V a l l e y F o r g e , S t o n y Creek, A n t i e t a m v e G e t t y s b u r g d a arpm a l a y l a r d a n geliyor lard. K u z e y A f r i k a , N a p o l i v e S a l e r n o kumsall a n n gemilerdi. imdi b i r kumsal daha ge ecekler v e b u kumsala K a n l O m a h a adn vereceklerdi. E n y o u n ate, a y eklinde o l a n kumsaln h e r iki ucundaki y a r l a r n st ksmndan geli y o r d u . Bu yerler, batda 29 ncu T m e n i n D o g G r e e n ve 1 nci T m e n i n d o u d a k i Fox G r e e n ad l b l g e l e r i y d i . A l m a n l a r en a r topu ateleri ni, kumsaldan V i e r v i l l e ve C o l l e v i l l e ' e d o r u gi d e r k e n g e i d i tutmak iin y a p y o r l a r d . Sahile y a n a a n h e r g e m i ate altnda kalyordu. D o g G r e e n v e Fox G r e e n ' e i n e n askerlere ans tannmad. Y a r i n st ksmndaki A l m a n t o p u l a n kumsala batankara etmi k a r m a g e . m i l e r i n e b a k y o r l a r d . D a l g a l a r l a biraz olsun sall a n m a l a n n a r a m e n sabit h e d e f haline gelmi lerdi. Y a n i b i r a v c iin y e r e konmu rdek gi biydiler. Baz tekneler, denizalt e n g e l l e r i az o l a n y e r a n y o r v e kumsal a n d a tur atyor lard. K e n d i l e r i n e a y r l a n y e r e yaklaanlar ise A l m a n topu ateine tutuluyor v e aresiz o l a r a k d e n i z e atlyordu. Fakat bu, k u r t u l m a l a n iin y e t e r l i o l m u y o r d u . nk suya der dmez m a k i n e l i tfek ateine tutuluyorlard. Baz *

202

k a r m a tekneleri ise, tam isabet r a m p a r a oluyorlard.

a l y o r ve pa

29 neu T m e n e mensup 30 kiiyle dolu, T e men Edward Gearing'in saldr g e m i s i Dog G r e e n de, V e r v i l l e kna 100 m e t r e kala adeta o r t a d a n y o k oldu. G e a r i n g v e a d a m l a r g e m i d e n d a n frlatldlar v e deniz y z n e daldlar. oke olmu v e y a r y a r y a boulmu v a z i y e t t e 19 yandaki t e m e n , suyun y z n e knca ge misinin y e r i n d e y e l l e r estiini g r d . K u r t u l a n d i e r personel de su y z n e k m a y a balad. z e r l e r i n d e ne silh, ne m i h v e r ve ne de te h i z a t kalmamt. Srtna r a d y o b a l olan b i r e r A l l a h akna k u r t a r n beni; b o u l u y o r u m d i y e bard. K u r t a r m a k iin y a n n a g i d i l e m e den, z a v a l l suyun dibini boylad. Gearing ve takmndan geri k a l a n l a r iin trajedi henz balyordu. nki kumsala a n c a k saat sonra akabildiler ve o z a m a n G e a r i n g kendisinin b l n d e kurtulan tek subay oldu u n u rendi. B l n d i e r subaylar, y a l m v e y a a r y a r a l a n m t . Btn O m a h a kumsal boyunca, k a r m a ge misinin r a m p a k a p a n amak, atee balama iareti g i b i y d i . E n ldrc ate D o g G r e e n v e Fox G r e e n b l g e l e r i n d e y d i . D e n i z tutmu personel imdi hayatlarn kurtarmakla u r a y o r l a r d . Sahile g e l m e d e n b i r topua oturan k a r m a gemisinin r a m p a s alp da, askerler b i r h a y l i uzakta o l a n kum sala ulamak i i n d e n i z e atladklar zaman, ma k i n e l i tfek ateine tutuldular ve o u d a h a su ya g i r m e d e n ldler. A t l a m a sras e r D a v i d S i l v a ' y a gelince, bek l e m e d e n kendini suya frlatt. z e r i n d e k i a r l k D a v i d ' i n d i b e batmasna sebep oldu. Su altnday k e n tepeseindeki sularn, m e r m i vurularyla 203

k a y n a d n grd. N e f e s i kesilip su y z n e knca m e r m i l e r saniyesinde, antasn, elbisesi ni ve m a t a r a s m delik deik etti. K e n d i n i at talimindeki hedefe benzetti. Y a r i n y u k a r ks m n a baknca, kendine ate e d e n A l m a m grd, f a k a t tfeinin namlusu k u m l a d o l d u u iin ate edemedi. Srnerek i l e r l e y e n Silva, sonun da kumsala ulat ve d e n i z d u v a r n a d o r u ko arak d i b i n e snd. Bu a r a d a srtndan ve aya ndan yaralandm bile bilmiyordu. Sahile karken lenlerin adedi b i r h a y l i yksekti. l e n l e r i n arasnda Yzba S h e r m a n Burroughs d a v a r d . A r k a d a Yzba C a r r o l S m i t h dalga l a r n z e r i n d e ileri g e r i g i d i p g e l e n S h e r m a n i n cesedini g r n c e A r t k d e v a m h , m i g r e n ba a rsndan ac e k m e y e c e k dedi. S h e r m a n tam alnndan vurulmutu. O m a h a kumsalndaki adamlar, ansszlk stne ansszlk kovalad. A s k e r l e r b i r a z nefes alnca, yanl sektre ktklarn anladdar. B a z d a n , b l g e l e r i n d e n 3 k i l o m e t r e uzaklk ta bir y e r e kmlard. 29 ncu T m e n persone li, kendilerini, 1 nci T m e n personeliyle kanm buldular. Mesel, Easy G r e e n ' e kp Les M o u l i n s ' d e k i bir g e i d e d o r u savaacak olan birlikler kendilerini kumsaln dousunda Fox G r e e n c e h e n n e m i n d e buldular. A a y u k a n g e . nlerin hepsi, karma n o k t a l a n n m dousuna gelmilerdi. K u m s a l b o y u n c a douya ynelik k u v v e t l i bir aknt ve y a n a n o t l a r d a n kan du man, n i r e n g i noktalarn rtm ve yanh kar m a l a r a n e d e n olmutu. Belirli hedefleri ele ge i r m e k iin eitilmi olan blkler hedeflerinin y a k n m a bile gidememilerdi. Kk gruplar kendilerini A l m a n ateiyle y e r l e r i n d e n oynaya m a z h a l d e buldular. D a h a fenas, n e r d e olduk204

larn b i l e m e d i k l e r i gibi, s u b a y l a n v e haberle m e i m k n l a r d a yoktu. Deniz altndaki e n g e l l e r i t e m i z l e m e ii de p l a n l a n d g i b i o l m u y o r d u . E v v e l h e r eyin dakikas, dakikasna y a p l m a s g e r e k e n kar mada, e n g e l t e m i z l e m e teknisyenleri, yerlerine, o k d e e r l i olan b i r k a dakika g e getirildiler. T e k n i s y e n l e r henz be y o l am v a z i y e t t e y k e n , k a r m a g e m i l e r i sahile d o r u y o l a l m a y a ba ladlar. H a l b u k i teknisyenlerin 16 y o l a m a l a r plnlanmt. Bu srada etraflarnda p i y a d e as kerleri d o l a m a y a balad. A l m a n ateinden kur. tulmak iin p a t l a t m a k zre olduklar engel l e r i n arkasna s a l a n m a y a baladlar. D a l g a l a r a kaplan karma g e m i l e r i tepelerine geldi. 299 ncu T e k n i s y e n T a b u r u n d a n avu Barton A . Davis zerine d o r u bir k a r m a gemisi g e l d i i n i g r d . G e m i 1 nci T m e n personeliyle d o l u y d u v e deniz alt e n g e l l e r i n e d o r u g e l i y o r d u . K o r kun bir p a t l a m a oldu v e g e m i ortadan kaybol du. D a v i s g e m i d e k i herkesin h a v a y a frlatlm o l d u u n u dnd. Y a n m a k t a olan e n k a z n et rafna, lm insanlar ve paralanm insan v . cudu d m e y e balad. Davis, b y l e bir p a t l a m a d a n insann nasl sa kalabileceini dnd. Buna r a m e n iki kii sa kald. Sudan karldlar, ok fena yan mlard, fakat h a y a t t a y d l a r . Deniz alt e n g e l l e r i n i l e r de ok k a y p v e r d i l e r . laan teknisyenleri g r e n anclar vastasyla o n l a r baarl da o l u y o r l a r d . t e m i z l e y e n teknisyen E n g e l l e r arasnda do A l m a n l a r , keskin n L v u r m a y a alyor v e

Engelleri tahrip e t m e k iin g e r e k l i balan tlar y a p a n teknisyenleri, o r a d a n k a m a y a va kit brakmadan, A l m a n l a r h a v a n ateiyle e n g e l -

205

leri patlatp teknisyenlerin de onlarla b e r a b e r p a r a l a n m a l a r n a sebep o l u y o r l a r d . B u f e d a k r insanlarn v e r d i i k a y p adedi o r t a l a m a y z d e elliyi bulmutur. Bu k a y p l a r d a n b i r i a v u D a v i s oldu. G e c e olunca kendini ng i l r e t e ' y e g i d e n hastane g e m i s i n d e buldu. Sabahn saat 7 sinde v a k t i y l e O m a h a kum sal o l a n harabeye, ikinci asker dalgas geldi. D u r m a k b i l m e y e n dman atei altnda ilerle m e y e altlar. k a r m a g e m i l e r i sahile gelin ce, sanki m e z a r l a g i r d i k l e r i n i zannettiler. H e r tarafta paralanm v e y a y a n a n g e m i l e r doluy du. K u m s a l l a r d a radyolar, elik miferler, ba z u k a l a r ,yanan tanklar, y a n yatm buldozerler, cankurtaran y e l e k l e r i savrularak etrafa dal mt. Y a r a l askerlerden oluan kk insan ada cklar, kumsaln orasna burasn yaylmt. S h h i y e avuu A l f r e d E i g e n b e r g o k a r y a r a l l a r arasnda ok nezaketli b i r atmosfer h k m sryordu d i y e y a r a l l a r n m o r a l i hak k n d a b i r f i k i r vermitir. K u m s a l d a k i ilk dakikalar srasnda, Eigen b e r g o k a d a r y a r a l g r d ki N e r e d e n ve kim d e n b a l a y a c a n b i l e m e d i . D o g R e d ' d e kum da o t u r a n g e n bir askerle karlat. Bir opera trn ustalkla kesmesi gibi, a y a kasndan d i z k a p a n a k a d a r b o y d a n b o y a kesilip alm ve iindeki atardamarlar gzkyordu. Asker d e r i n b i r ok altndayd. Buna r a m e n Eigenb e r g ' e Btn slfr h a p l a r m y u t t u m ve sl fr pudrasn y a r a m a serptim. y i o l a c a m de i l m i ? dedi. Bu d u r u m karsnda 19 n e s y l e y e c e i n i bilemiyordu. y a p t ve T a b i i y i olacaksn ra n e r e d e y s e i k i y e blnm 206 yandaki E i n b e r g Askere bir morfin d3di. Bundan son a y a n y a r k ks-

m i m skarak k a p a t m a y a alt v e y a p l a b i l e c e k tek eyi yapt. Y a r a y e n g e l l i i n e l e r l e dikkatle kapatt. K u m s a l d a k i kemeke ve lmn iine n c asker dalgas girdi, ve durdu... B i r k a d a k i . ka sonra d r d n c d a l g a g e l d i . . . ve o da dur du. nsanlar kum, ta ve m i d y e kabuklar ara snda o m u z o m u z a y a t y o r l a r d . Bir ksm, s rnerek e n g e l l e r i n arkasna gittiler ve saklan m a y a altlar. B a z e n l arkadalarnn arka sna gizlendiler. N t r h a l e getirilmi o l d u u n u zannettikleri kesif d m a n ateiyle y e r l e r i n e ak d p kaldlar. Etraflar llerle doluydu. H e p s i de bu d u r u m d a donakaldlar. Sanki p a r a l i z ol mu gibiydiler. 741 nci T a n k T a b u r u n d a n Teknik avu W i l l i a m M c Clintock, h e r taraf tozu d u m a n a k a . tan makineli tfek ateinden haberi y o k m u gi bi, d e n i z kenarnda o t u r a n birine rastlad. A s k e r denize ta a t y o r ve sessiz sessiz a l y o r d u . T a b i i bu ok d u r u m u uzun sremezdi, netek i m kumsalda otuduklar takdirde leceklerini a n l a y a n birka kii a y a a kalkp y r m e e ba ladlar. On mil uzaklkta U t a h kumsalna kan 4 nc T m e n i n personeli, sahile km ve h z l a ierilere d o r u i l e r l i y o r d u . S a l d n g e m i l e r i n i n nc dalgas g e l d i v e aa y u k a n h i kar lk g r m e d i . K u m s a l a b i r k a top m e r m i s i dt ve seyrek b i r iki m a k i n e l i tfek taramas oldu, hepsi o kadar. 4 nc T m e n personelinin karl a a c a k l a n n zannettikleri iddetli a r p m a d a n d a eser yoktu. kinci d a l g a d a k i e r D o n a l d N . Jones durumu S a d e c e y e n i bir k a r m a tatbi k a t o l a r a k niteledi. B a z d a n d a ngiltere'de Slapton kumsallarnda y a p t k l a n e i t i m karm a l a n n m b u n d a n ok d a h a zor olduunu kabul 207

ettiler. E r R a y M a n n , b i r a z h a y a l k r k l n a u . r a m g i b i y d i , tmki, k a r m a bekledikleri ka d a r z o r olmamt H a t t k a r m a engelleri her kesin anlatt gibi p e k o k a d a r korkulacak ni telikte d e i l d i . M a y i n l e n m i olan e n g e l l e r i n te m i z l e n m e s i ok srmedi. 45 m e t r e geniliinde b i r g e d i k amlar v e d e n i z d u v a r n amlar d. B y l e g i t t i i takdirde b i r saate k a l m a d a n b tn kumsal e n g e l l e r d e n a r n d r a c a k l a r kesin di. Sahile anfibik tanklar kmt. Zaten sal d r n n baarl olma n e d e n l e r i n d e n biri de bu a m f i b i k tanklard. lk d a l g a i l e b e r a b e r sahile kan tanklar, askerler kumsalda kouurken b y k destek salamlard. S a l d r d a n e v v e l k i b o m b a r d m a n v e sahile k a n tanklar, kumsaln g e r i s i n d e m e v z i l e n m i o l a n A l m a n l a r n moralini f e n a h a l d e ykmt. Sahile kar k m a z P F C R u d o l p h M o z g o ilk d e f a l insan | r d . T a n k l a r d a n biri direkt isabet alm ve tank e k i b i n d e n birisi, y a n s tan kn iinde, y a n s dnda o l m a k zre, st ka p a k t a n aa d o r u sarkyordu. P F C ( * ) E d w a r d W o l f e l b i r A m e r i k a l n n y a r n d a n geti. Sr t b i r d i r e e dayal, oturur v a r i y e t t e y d i ve san ki u y u y o r d u . O k a d a r natrel ve sakindi ki, W o l f e ' u n i i n d e n u z a n p onu u y a n d r m a k arzu su g e l d i . K u m s a l d a aa y u k a n y y e n v e a r a sra astritik omuzunu masaj y a p a n kii T u g e n e r a l T h e o d o r e Roosevelt'di. 57 yandaki bu subay, ilk d a l g a askerleriyle b e r a b e r kumsala kan tek g e n e r a l d i ve bu g r e v e a t a n m a k t a ok srar et miti. l k istei kabul edilmemiti, fakat Roose( * ) Private First Class: Birinci snf er anlamna ge lir ve normal erden kdemlidir. eviren 208

velt 4 neu T m e n K o m u t a n T m g e n e r a l Ray m o n d O. Barton'a el y a z s y l e bir dileke v e r m i ve yalvarrcasna E e r onlarla beraber olur sam, bu ocuklar cesaretlendirir d i y e r e k bu g r e v e atanmasn rica etmiti. s t e m e y e r e k Barton bu dilei kabul etti a m a v e r d i i k a r a r zih nine taklp kald. Barton durumu yle anlat mtr: n g i l t e r e ' d e T e d ' e A l l a h a smarladk de d i i m zaman, onu t e k r a r h a y a t t a greceimi z a n n e t m i y o r d u m . . . A m a kararl R o o s e v e l t ha yattayd. 8 nci P i y a d e A l a y n d a n avu H a r r y B r o w n grdklerini yle anlatmtn B i r elinde bas ton, d i e r i n d e b i r harita, etrafta sanki satn alaca bir arsay tetkik e d e r gibi y r y o r d u . A r a d a b i r kumsalda h a v a n mermisi p a t l y o r v e h a v a y a y o u n bir k u m tabakas kaldnyordu. Bunun, Roosevelt'i rahatsz ettii belliydi, nki kafasn sallayp z e r i n d e k i k u m l a n eliyle sil keliyordu. nc d a l g a g e m i l e r i kumsala oturur otur maz; A l m a n l a r 88 lik t o p l a r i y l e atee baladlar. P a t l a m a l a r n k a l d r d toz d u m a n arasndan kanlarn bir tanesi g e n e r a l Roosevelt'di. z e rinde y a l n z ceket v e pantolonu kalmt. M i h feri antas h e r eyi f r l a y p kaybolmutu. Roosevelt v e s u b a y l a n U t a h karmasnn yanl y e r e y a p l d n a kaniydiler. E n g e l l e r d e n temizlenen y o l l a r d a n 3 ve 4 ncsnden, 10 neu Hava ndirme Tmeni ilerlemeye alyordu. Bu srada, 101 ve 82 nci T m e n l e r i n personelin d e n oluan b i r l i i y l e Y a r b a y R o b e r t G. C o l e 3 nc geidin bat ucuna ulat. C o l e ve a d a m l a n bataklklarda saklandlar ve 4 nc T m e n per sonelinin g e l m e s i n i b e k l e m e y e baladlar. Sahilde 2 nci g e i d i n gerisinde Roosevelt ok nemli bir k a r a r v e r m e k zereydi. Bu da209

tokadan balamak zre d a l g a l a r halinde 30000 asker ve 3500 ara sahile kacakt. Roosevelt g e l e c e k k a r m a dalgalarn, olduka sakin olan 2 nci g e i d e mi, yoksa, e v v e l c e p l a n l a n d gibi U t a h k u m s a l m d a k i 3 ve 4 nc g e i t l e r e mi gn d e r m e konusunda karar v e r m e k zorundayd. E e r sz e d i l e n tek g e i t tkanrsa insan ve m a l z e m e deta tuzaa dm gibi hareketsiz kalacakt. General, tabur k o m u t a n l a r y l a konu tu ve k a r a r a varld. T e k g e i t t e n ilerleyip, ne r e d e bulurlarsa A l m a n l a r l a savaacaklard. im di y a p l a c a k tek ey k a r m a n n oku altndaki dman, kendini t o p a r l a m a d a n en ksa zaman da ilerlemekti. R o o s e v e l t 1 nci stihkm Tuay n d a n A l b a y Eugene C a f f e y ' e dnd v e B e n askerlerle b e r a b e r g i d i y o r u m . Sen d o n a n m a y a bildir, g e r i kalanlar da getirsinler. Biz sava b u r d a n b a l a t y o r u z dedi. U t a h kumsalnn biraz a n d a U S S C o r r y ' n i n toplar a k k o r haline gelmiti, o k a d a r sk ate e d i y o r l a r d ki, d e n i z c i l e r taretlerin stne km top n a m l u l a r n a su skyorlard. Binba G e o r g e H o f f m a n n destroyerini ate edecek e kilde m a n e v r a yapp, d e m i r l e d i k t e n sonra 5 in lik t o p l a r y l a dakikada sekiz m e r m i atyordu. Bir A l m a n bataryasnn artk kimseyi rahatsz etmesine i m k n yoktu. nki C o r r y iyi nian alnm 101 m e r m i ile A l m a n bataryasn param para etmiti. A l m a n l a r n d i e r b a t a r y a l a r a r ekilde kar atete bulunuyordu. Corry, d m a n g z c l e r i n i n g r e b i l e c e i tek destroyerdi. D u m a n perdesi eken ua drld iin C o r r y akta kalmt. zellikle, U t a h kfgezi n i n st ksmnda ve namlu alevlerinden, St. M a r c o u f k y n e y a k n olduu saptanan bir A l m a n bataryas btn hncn, apak gzken destroyerden almak istermi gibiydi. H o f f m a n n . 210

ok g e k a l m a d a n o r a d a n u z a k l a m a y a k a r a r verdi. Telsizci Bennie Glisson D e s t r o y e r dne rek sahilden u z a k l a m a y a balad d i y e anla rn anlatmtr. Fakat C o r r y s sulardayd ve etrafta bak g i b i keskin k a y a l k l a r v a r d . Bu tehlikeli y e r d e n kurtulmadka h z l seyretme lerine i m k n yoktu. Bir sre A l m a n topularyla kedi, kpek oyu n u oynad. A l m a n salvolarnn nereye g e l e b i l e ceini tahmin e d e r e k eitli m a n e v r a l a r yapt. Bazen durdu, b a z e n g e r i gitti, b a z e n sola, b a z e n saa seyrederek topu ateinden kurtuldu. Ya knndaki U S S Fitch, H o f f m a n n ' a y a r d m c ol m a k iin A l m a n bataryasn topa tuttu. S o n u n d a Hoffmann, C o r r y ' n i n A l m a n topu m e n z i l i n d e n ktn g r e r e k A l a b a n d a sancak, t a m y o l i l e r i komutas verdi. A t l a n m e r m i l e r a r t k d m e n suyuna dyordu... G e r i y e bakt v e A r t k kurtulduk dedi ve t a m o srada ans ters dn d. Saatte 28 deniz mili h z l a g i d e r k e n C o r r y su altndaki bir m a y i n e , arpt. K u l a k l a r sar eden bir p a t l a m a oldu ve destroyer sanki yan lamasna sudan dar k a r gibi oldu. o k okad a r bykt ki H o f f m a n n hareketsiz kald. G e mi sanki bir y e r sarsmtsyla h a v a y a kalkmt. M a y i n C o r r y ' y i i k i y e blmt. A n a g v e r t e de 30 santim b y k l n d e bir y a r k v a r d . Ya ni g e m i buradan i k i y e blnmt. G s m i n i n k ile ba taraf y u k a r d o r u kalkt. M a k i n e ve kazan dairesine su dolmutu. ki n u m a r a l ka z a n dairesinden ancak b i r k a kii kurtulabil miti. t e k i l e r k a z a n patlaynca adeta pierek lmlerdi. D m e n skm, k u m a n d a l a r a ce v a p v e r m i y o r d u . M a k i n e l e r durmutu, a m a top l a r n d a n b a z l a r n n hl ate ettiklerini akn, lkla grd. 211

Bir z a m a n l a r C o r r y destroyeri olan d e m i r y n , son defa d u r m a d a n e v v e l 900 metre ka d a r srklendi. Bundan sonra A l m a n a r top l a r atee balad v e H o f f m a n n G e m i y i t e r k e m r i verdi. Bundan sonra g e e birka dakika da, en az 9 m e r m i hurda h a l i n e g e l m i g e m i y e isabet etti. sabet eden m e r m i l e r d e n birisi, ge m i d e k i 40 m m . lik cephaneyi ateledi. D i e r b i r m e r m i d e d u m a n jeneratrne isabet etti v e h e r taraf d u m a n kaplad. S a n d a l l a r a b i n m e y e alan tayfalar h e m e n h e m e n hi bir ey g r e m i y o r l a r d . H o f f m a n n son defa etrafna baka rak d e n i z e atlayp, y a k n n d a k i b i r sala tutun d u u z a m a n , ana g v e r t e d e n i z i n 60 santim al tndayd. B a t a n C o r r y ' n i n d i r e k l e r i v e baz ksmlar suyun stndeydi. A m e r i k a n D o n a n m a s n n DG n n d e k i i l k kayb C o r r y olmutur. Hoffm a n n i n 294 mrettebatndan 13 tanesi l v e ya kayp, 33 tanesi hafif y a r a l y d . Bu r a k a m l a r a y n tarihte U t a h kumsalna y a p l a n k a r m a esnasnda v e r i l e n z a y i a t t a n fazladr. H o f f m n n , C o r r y ' y i terkeden en son kiinin kendisi olduunu z a n n e d i y o r d u . Fakat g e r e k b y l e d e i l d i . . . imdi bile, g e m i y i en son terked e n i n k i m olduu bilinmemektedir. Sandallar ve sallar batan g e m i d e n uzaklatktan sonra, di e r g e m i l e r d e k i personel, b i r denizcinin, C o r r y ' nin k ksmna t r m a n d n grdler. Y a p l a n ate sonucu d i r e i krlarak aa d o r u sarkan b a y r a ald, v e sonra d a g e m i n i n batk yerlerin de yzerek, su stnde k a l a n ksmnda da y r m e y l e t r m a n m a aras i l e r l e y e r e k ana d i r e e geldi. U S S S Butler'de Dick Scrimshaw'un akn ve t a k d i r dolu baklar altnda; denizci etrafn da p a t l a y a n m e r m i l e r e aldrmadan, g a y e t sakin; 212

b a y r a n d i r e e ekti. Bundan sonra denize atlayp y z e r e k g e m i d e n uzaklat. C o r r y ' n i n e n . kaz zerinde b a y r a k bir sre aa d o r u sar kk durdu ve sonra esen hafif r z g r l a alarak d a l g a l a n m a y a balad. A r k a l a r n d a i p b a l roketler, P o i n t d u H o c ' un 30 m e t r e ykseliindeki y a r i n a d o r u frla tld. U t a h v e O m a h a kumsallar arasnda nc A m e r i k a n a k m balyordu. Entelejans tekilt nn b i l d i r d i i n e g r e , kumsallar h e r iki yan lardan tehdit e d e n m u a z z a m sahil b a t a r y a l a r n susturmak iin saldran Y a r b a y James E. Rudd e r i n R a n g e r b l n e kk silh m e r m i l e r i y a y o r d u . Y a r i n alt ksmna rastlyan kum sala "9 L C A , 2 nci R a n g e r Taburundan 225 kii kard. Sahilden akta n g i l i z destroyeri T a l y . bont v e A m e r i k a n destroyeri Satterlee yarin tepesini m e r m i y a m u r u n a tutuyordu. Rudder'in R a n g e r l e r i y a r i n dibine t a m H saatinde ulaacakt. Fakat ndeki g e m i rotasn d a n kt ve kk filotillay m i l d o u d a k i P o i n t e de la P e r c e e d o r u gtrd. R u d d e r ha tay g r d fakat saldr g e m i l e r i n i t e k r a r d o r u r o t a y a sokturduunda, ok d e e r l i olan z a m a n kaybedilmiti. Bu g e c i k m e 2 nci R a n g e r l e r i n g e r i kalan ksmyla, Y a r b a y M a x Schneider'in 5 nci R a n g e r taburuna mensup 500 kiilik takviye kuvvetinin kendisine y a r d m e d e m e m e s i n e sebep olmutur... n c e d e n h a z r l a n a n pln u ekil deydi: R u d d e r ' i n a d a m l a r y a r ' a t r m a n p e l e ge irdikten sonra, kumsaldan b i r k a m i l akta b e k l e y e n R a n g e r l e r e , sahile kmalar iin ia ret fieiyle sinyal verecekti. E e r saat 07.00'ye k a d a r iaret a l n m a z s a A l b a y Schneider, P o i n t e du H o c saldrsnn baarszla u r a d n a n . l y a c a k v e d r t mil uzaktaki O m a h a kumsalna gidecekti. 213

B u r a d a 29 neu T m e n i n arkasnda, kendi r a n g e r l e r i batya d n e c e k v e A l m a n toplarn g e r i d e n v u r m a k iin P o i n t e d u H o c ' a ilerleye cekti. Saat 07.10 olmutu ve hl b e k l e n e n ia ret v e r i l m e m i t i . Bunun z e r i n e Schneider'in k u v v e t i O m a h a ' y a d o r u g i t m e y e balad. R u d d e r ' i n 225 R a n g e r ' i kendi balarna kal mlard. O r t a d a vahi v e alacak b i r m a n z a r a var d. p , v e i p m e r d i v e n l e r e b a l roketler ard a r d n a frlatlyordu. Byk top ve 40 m m . lik m e r m i l e r , y a r i n tepesine v u r u y o r v e aadaki R a n g e r l e r i n zerine byk t o p r a k p a r a l a r ya y o r d u . Personel, dar, ve k r a t e r l e r l e dolu ara zide, e l l e r i n d e t r m a n m a aralar, merdivenler, i p l e r ve el roketleri olduu h a l d e kouuyordu. Y a r i n m u h t e l i f y e r l e r i n d e n aa bakan A l m a n lar el b o m b a l a r a t y o r ve Schmeisseri'erle ate e d i y o r l a r d . Buna r a m e n R a n g e r l e r engelden e n g e l e a t l a y p kendilerini k o r u y o r v e g e m i l e r i n i b o a l t m a y a d e v a m ediyorlard. P o i n t du H o c ' d a n biraz uzakta L o n d r a it faiyesinden dn alnan uzun merdivenli D u k w s C ) arabalar y a r ' a y a k l a m a k iin ma n e v r a yaptlar. Bunlardan uzatlm olan merdi v e n l e r i n st ksmna km olan Rangerler, B r o w n i n g o t o m a t i k tfekleri v e T o m m y g u n i a r l a y a r ' n st ksmn ate y a m u r u n a tuttular... S a l d n korkuntu. Baz R a n g e r l e r y u k a n atlan ipleri t u t m a y a lzum g r m e d e n , s i l h l a n n ap r a z l a m a takarak, aklaryla d u v a r g i b i yar'da elle tutulacak ukurlar aarak, dokuz katl bina yksekliindeki y a r ' a sinek g i b i trmanmaya baladlar. A t l a n baz i p l e r i n kancalar y a r i n tepesine saplandndan, R a n g e r l e r iplerden yu( * ) Dukws: Anfibik tat arac. 214 eviren

k a n t r m a n m a a baladlar. Biraz sonra A l m a n , lar ipleri kesince aa den personelin vahi l k l a n d u y u l m a y a balad. P F C H a r r y Roberts'in ipi iki d e f a st ste kesildi. n c deneyiinde n i h a y e t y a r i n kenarndaki krate rimsi bir ukurun k e n a r n tuttu. a v u Bili Petty n o r m a l b i r i p e tutunarak trmanmaya alt. A m a t r b i r d a c olmasna r a m e n slak ve a m u r l u ipe t r m a n m a s imknszd. Bundan sonra P e t t y ip m e r d i v e n i denedi, 9 m e t r e k a d a r trmand v e A l m a n l a r m e r d i v e n i kesince gerisin g e r i y e r e dt. avu H e r m a n Stein b i r m e r d i v e n d e n yuka r trmand ve t a m st ksma g e l d i i z a m a n yan llkla M a e W e s t ( * ) can kurtaran y e l e i n i i irdi. -ien y e l e k Stein'i g e r i d o r u itti, f a k a t m e r d i v e n d e bakalar da o l d u u n d a n y e r e d mekten kurtuldu... Personel artk, y a r i n tepe sinden aa sarkan, karmakark olmu, ipler d e n y u k a n k m a y a alyorlard. n c se fer y u k a n d o r u t r m a n a n avu P e t t y ' n i n ze rine aniden ta ve t o p r a k y a m a y a balad. A l m a n l a r y a r i n k e n a r n d a n uzanarak, tr manan R a n g e r l e r e m a k i n e l i tfekleriyle ate ediyorlard. Sahilin a n d a k i destroyerlerle, it faiye m e r d i v e n l e r i n e t r m a n m R a n g e r l e r i n de v a m l ateine r a m e n , A l m a n l a r k y a s y a sava yorlard. P e t t y y a n n d a t r m a n m a k t a o l a n as kerin, aniden dikleip titrediini, ve y a r ' d a n aa dtn g r d . Bu durumu Stein ve 20 yandaki P F C Car B o m b a r d i e r d e g r d . D e h et iinde a d a m a bakarlarken, Stein ipten k a y d ve d m e y e balad. Y a r ' d a k i kntlara ve ka ( * ) iirilen bir cankurtaran yeleidir. smim me hur film yldz Mae VVest'den almtr. nki ok gzel ve byk gsleri vard. eviren 215

yalara arpa arpa, sanki h a y a t b o y u s. r e n bir z a m a n getikten sonra y a r i n dibine v u r d u v e y l e c e kald. a v u R e g i s M c Closkey y a r batk vaziyet teki cephane ykl g e m i s i n i baaryla kumsala getirdi. n n d e k i arazi, H saatinden evvel, D o n a n m a ve h a v a b o m b a r d m a n n d a n o hale gel miti ki, sanki kraterlerle dolu A y i n yzne benziyordu. O r t a l k t a , aniden, b e k l e n m e d i k bir sessizlik balad. H e r k e s koarak k r a t e r l e r i n iine girdi ler. G z k r d e A l m a n askeri yoktu. A l b a y R u d d e r ilk k a r a r g h n y a r n alt ke n a r n d a kurmutu. M u h a b e r e subayna mesaj g n d e r m e s i n i emretti. T a n r y a i n a n n . Bunun a n l a m H e r k e s y a r ' a t r m a n s n demekti. F a kat bunu y a p m a k pek o k a d a r k o l a y deildi. Y a r i n alt kenarnda, z e l h a y a t n d a pediatris ola a R a n g e r l e r i n doktoru lenlerle urayordu. H e r dakika, k a h r a m a n R a n g e r k u v v e t i azalma ya balad... G n n sonunda 225 kiilik ilk kad rodan, y a l n z 90 kii kalmt. in en kt ta r a f , k a h r a m a n c a y a p l a n bu arpma, ortada o l m a y a n t o p l a n susturmak iindi. Fransz y e r a l t rgt b l g e bakan Jean M a r i o n ' u n L o n d r a ' y a g n d e r m e y e alt me saj b i r g e r e i kapsyordu. Point Du Hoc'un te pesindeki m e v z i l e r botu v e o r a y a hi top y e r letirilmemiti. ( * ) ( * ) ki saat sonra bir Raner devriyesi, bir mil i ksmda kamoflajl bir yerde terkedilmi 5 toptan oluan bir batarya bulmutu. Toplann etrafnda mermi yn vard ve atee hazrdlar. Fa kat bu toplann kullar ild ma dair hi bir iz bulamadlar. Bu toplann Point Du Hoc'daki topolduu tahmin u mevzilerine gidecek toplar edilmektedir. 216

Y a r i n tepesindeki t o p kraterinde oturan avu i P e t t y t r m a n m a k t a n y o r u l d u u iin b i r a z dinleniyordu. Bu srada kraterin k e n a r n d a so lucan y i y e n iki sere kuu g r d ve d i e r arka dalarna u n l a r a bak, k a h v a l t e d i y o r l a r de di. Bu byk ve feci sabahta, denizden son sal d n dalgas g e l m e y e balad. N o r m a n d i k a r m a sahilinin d o u y a r s b o y u n c a n g i l i z 2 nci Or dusundan T m g e n e r a l D e m p s e y sahile kyor du. Bu k esnasnda i n g i l i z l e r e has olan ark ve sko g a y d a l a n n m sesi duyuluyordu... n g i l i z l e r bu g n i i n t a m 4 uzun sene beklemiler di. Kumsallara, i l e r i n d e k i ac anlarla saldr yorlard. M n i h v e D n k e r k ' i n a n l a n , d e v a m l g e r i itiliin, insafsz b o m b a r d m a n l a r n ve ka ranlk g n l e r i n a n l a n y l a younlam b i r hrsla s a l d n y o r l a r d . Etrafta tarifi imknsz b i r a t m o s . f e r vard. A s k e r l e r kumsallara d o r u i l e r l e r k e n S w o r d kumsal a n d a k i bir k u r t a r m a g e m i sinin h o p a r l r n d e n u m z i k duyuldu: R o l l Out T h e B a r r e l . . . G o l d kumsal a n d a k i bir roket atc tekneden W e don't k n o w w h e r e w e a r e g o i n g i n son n a m e l e r i duyuluyordu. ( * ) Juno kumsalna g i d e n K a n a d a l l a r , deniz den yansyan b i r b o r a z a n sesi duydular. Bazl a n ark sylyorlard. D e n i z piyadesi D e n i s L o v e l l o anki d u r u m u yle nakletmektedir: A s kerler a y a k t a duruyor, v e kara v e deniz k u v v e t lerinin mehur btn arklarn k o r o h a l i n d e sylyorlard. L o r d L o v a t i n 1 nci z e l H i z m e t T u g a y m daki yeil bereli k o m a n d o l a r ( k o m a n d o l a r elik m i f e r g i y m e y i r e d d e t m i l e r d i ) savaa b i r s ko gaydasnn m z i i ile baladlar. k a r m a gemileri Amiral V i a n i n sancak g e m i s i H M S

( * ) 2 nci Dnya Savann en popler arklar. 217

S c y l l a ' n n y a n n d a n geerken, k o m a n d o l a r ge m i y e Ba p a r m a k selm v e r d i l e r . ( * ) Sahil engelleri ve dman atei birok as ker tarafndan u m u r s a n m a d bile. Bir L C T de m u h a b e r e c i John W e b b e r b i r deniz p i y a d e yz basnn, sahili k a p l a y a n m a y i n l i engellere ba karak k a r m a gemisinin kaptanna I say, old man, y o u r e a l l y must g e t my chaps on shore, T h e r e ' s a g o o d fellow* ( * ) d e d i i n i duydu. D i e r bir karma g e m i s i n d e 50 nci T m e n d e n b i r Binba e n g e l l e r z e r i n d e kolayca g rlen m a y i n l e r e b a k a r a k teknenin serdmenine H a z r e t i sa akna, u nalet hindistan cevizle rini drme; yoksa h e p i m i z c e h e n n e m e bedava seyahat e d e r i z dedi. B i r g e m i dolusu 48 nci D e n i z P i y a d e K o m a n dolar, Juno kumsal a n d a y o u n bir maki neli tfek ateine tutuldular ve hepsi g e m i n i n iindeki korunabilecek eylerin arkasna saklan dlar. Y a l n z Y z b a D a n i e l Flunder elinde yz ba asas, sanki g e i t l e s m i n d e yrrm gibi, st g v e r t e d e b i r aa b i r y u k a r y r m e e d e v a m etti. Sonradan bunu n e d e n y a p t n k saca yle anlatmtr: Y a p l a c a k tek ey buy<]*) Sa eli yumruk yapp yalnz ba parma darda kolu yukar kaldrp selm vermek Her ey ta mam anlamna gelir. Pilotlar da uaklarnn uua hazr olduunu ba parmaklarn havaya kaldrarak belirtirler. eviren <*) Bu tmamen ngilizlere has bir konuma trdr. ngilizce konuan dier memleketlerde ayn e kilde konuulmaz. Yani ngiliz adalarna has bir lisandr. Bunun, kelime olarak tercmesi lisan mza hayli elikili gelir. Fakat yle dilimize e virebiliriz: Arkadam, benim adamlarm sa hile karman lzm. Sen bu ii yapacak kiisin. eviren 218

d u . i (Bunu y a p a r k e n bir m e r m i harita antas nn bir ucundan g i r i p , teki ucundan k m t ) . Baz personel savan balamasn sabrszlkla bekliyordu. James P e r c i v a l P a d d y d e L a c y v e arkada P e d d y Mc Q u a i d adl iki r l a n d a l a vu birka saat e v v e l de Valera'ya, r l a n d a ' y sava d tutacan syledii i i n kadeh kal drmlar ve L S T ' n i n kpetesinde hl ahane D o n a n m a R u m i ( * ) i e r e k buna d e v a m ediyor lard K u m s a l a yaklanca L a c y a d a m l a r n a bar d: H a y d i arkadalar, koarak g i d e l i m . A d a m lar k o m a y a balaynca top mermisi dumanlaryla kapl sahile b a k p P i l e r , d a n kn da bizimle, savan d i y e b a r d ve annda su al tnda kayboldu. K s a bir sre sonra su pskr terek ban sudan k a r a n L a c y e y t a n ii bu, daha kumsala k m a d a n beni b o m a y a al yorlar... K o m a n d o l a r S w o r d kumsalna knca L o r d L e v a t i n gaydacs W i l l i a m Millin karma ge misinden denize dt. A y n z a m a n d a sahilde d u m a n l a r n y k s e l d i i n i v e havantopu ateini g r d . A l l a h t a n sular koltuk altlarna k a d a r gel mi ve g a y d a s slanmamt. M i l l i n sahile d o r u de kalka y r r k e n L o v a t B i z e H i g h l a n d Ladd i e y i ( * ) a l d i y e bard. Beline kadar su iin d e o l a n M i l l i n g a y d a s n n ucuna a z n d a y a d ve isteneni a l m a y a balad. Suyun k e n a r n a gelince, y a p l a n a r ate karsnda b i r sre durdu ve sonra saa sola y r y e r e k g a y d a s n ( * ) Ram okunur ve ingiliz Donanmasnda bazen ge mide bile iilmesi serbest olan bir ikidir. eviren ( * ) Highland: skoya. Laddie: Gen, delikanl anlamna gelir. eviren 219

ald ve k o m a n d o l a r n kumsala rahata kma larn salad. Bir p a r a bitince tekine, o bi tince b i r d i e r i n e g e i y o r d u . Bunu g r e n bir ko m a n d o dayaklamad v e Y e r e y a t pi kurusu di ye bard. Btn Sword, Juno ve G o l d kumsallar bo yunca, O r n e ' n u n a z n d a n batda Le H a m e l k yne k a d a r takriben 20 m i l l i k bir b l g e d e n g i l i z l e r sahile ktlar. Btn sahiller asker karan g e m i l e r l e dolmutu, fakat s a l d n blge sinde su alt engelleri ( d e n i z ykseldii i i n ) d m a n d a n fazla kayba n e d e n oluyordu. H e d e f l e r i olan kumsala i l k yaklaanlar kurb a a a d a m l a r oldu. Su alt e n g e l i t e m i z l e m e uzm a n o l a n 120 teknisyenin g r e v i 30 y a r d a l k (28 r e t r e ) bir y o l amakt. Birinci s a l d n dal gasnn zerlerine g e l m e s i n d e n e v v e l ilerini 20 d a k i k a d a bitirmek z o r u n d a y d l a r . En m k e m m e l v e sklmesi e n g e n g e l l e r N o r m a n di kumsal boyundakilerdi. K r a l i y e t Deniz P i y a d e s i n d e n avu P e t e r H e n r y Jones, elik pil o n l a r v e beton k o n i k l e r d e n oluan engellerin bulunduu y e r e k a d a r y z d . A l m olan 28 m e t r e l i k geitte, h e r biri 4,5 m e t r e b o y u n d a tah rip edilmesi g e r e k e n 12 b y k e n g e l l e kar lat. K r a l i y e t D o n a n m a s n d a n baka bir kurbaa adam, T e m e n John B. T a y l o r , etrafn saran ok g z e l yaplm su alt e n g e l l e r i n i grnce birlik komutanna yksek sesle B u nalet ii b a a r m a k i m k n s z dedi, a m a g e n e de temiz lik iine d e v a m etti. A t e altnda T a y l o r , d i e r kurbaa a d a m l a r gibi m e t o d i k olarak almaya balad. Engelleri; tek tek patlattlar, nki g r u p h a l i n d e p a t l a t l a m a y a c a k k a d a r bykt ler. altklar srada A m f i b i k T a n k l a r yzerek a r a l a r n d a n g e m e y e balad. Bunlarn arkasn220

d a n ilk asker d a l g a s n tayan g e m i l e r ka geldi. K u r b a a a d a m l a r sudan dar f r l a y n c a karma gemilerini grdler. Gemiler dalgalarn etkisiyle y a n d n e r e k e n g e l l e r e arptlar. M a y i n l e r patlad. e l i k d i r e k l e r ve k e n a r l a r kes kin e n g e l l e r e a r p a r a k gvdelerinde delikler ald. K u m s a l a d o r u bata ka g i t m e y e alt lar. D a h a kumsala g e l m e d e n e v v e l h e r y e r hur d a l k haline g e l m e y e balad. M u h a b e r e eri W e b b e r o an sonradan yle anlatmtr. k a r m a b i r trajediydi, L S T ' l e r , iindeki tanklar v e b u l d o z e r l e r y a n y o r d u . H e l e bir tanesi ak d e n i z e d o r u g i d e r k e n t m alt gverteleri alevler iindeydi. imdi n g i l i z K r a l i y e t mhendisleriyle bera ber G o l d kumsalnda alan kurbaa a d a m Jo nes, engelleri t e m i z l e m e k l e meguld. T a m bu srada, iindeki askerlerin sahile f r l a m a k z r e a y a k t a d u r d u u b i r k a r m a gemisinin yakla tn grd. A n i d e n b i r d a l g a y a v u r a n tekne y a n a d o r u k a y d ve ykselerek, birka a d e t g e n eklindeki m a y i n l i elik engelin stne d. t. Jones, teknenin kulaklar sar eden b i r pat l a m a y l a adeta d a l d n grd. Bu beklenme dik d u r u m Jones'a y a v a ekilen b i r i z g i fil m i hatrlatt. H a z r o l v a z i y e t i n d e duran b i r ki inin, fskiyeden kan suyla yukar d o r u kak k gibi bir ey. Fakat burda; fskiye g i b i yk seleni suda, l insanlar v e y a kopmu vcut par a l a n vard. T a m tepeye g e l d i k t e n sonra, suyun h a v u z a dkl gibi, b u g v d e p a r a l a r v e l . l e r su gibi dklp daldlar. Birok kimseler iin engeller, saldrnn en z o r ksmn tekil ediyordu. G e m i l e r arka a r k a y a e n g e l l e r e taklyordu. G o l d kumsahndaki 47 nci K r a l i y e t D e n i z p i y a d e k o m a n d o l a r n tayan 16 k a r m a g e m i s i n d e n 4 221

tanesi batt, 11 tanesi y a r a ald ve kumsala otur du. Y a l n z b i r tanesi ana g e m i y e dnebildi. 47 nci K o m a n d o Birliinden a v u D o n a l d G a r d n e r ' in a d a m l a r sahilden 50 m e t r e uzakta hasarl ge m i d e n d e n i z e dkldler. Btn tehizatlarn kaybettiler ve makineli tfek atei altnda y z . m e k zorunda kaldlar. Suda rpnrlarken Gard ner birisinin B i z izinsiz g i r m i oluyoruz. Gali ba bu kumsal bir ahsa a i t d e d i i n i duydu. 48 nci K r a l i y e t Deniz P i y a d e K o m a n d o l a r , yalnz e n g e l l e r e taklmakla kalmadlar, a y n zamanda y o u n bir h a v a n ateine tutuldular. Temen M i c h a e l A l d w o r t h ve 40 adam, m e r m i l e r etrafn d a p a t l a r k e n L C I i n n a m b a r n a girdiler. A r k a a m b a r d a k i l e r de n a m b a r a d o r u kouyorlar d. A l d w o r t h ' u n a d a m l a r B u r a d a n n e z a m a n kacaz? diye baryordu. Aldvvorth ceva ben B i r dakika bekleyin ocuklar, daha b i z i m sramz g e l m e d i dedi. K s a sren b i r sessizlik ten sonra, birisinin p e k l ihtiyar, bunun ne k a d a r o l a c a n tahmin ediyorsun? N a l e t a m b a r suyla d o l u y o r dedii duyuldu. Batan L C I ' l a r d a n d e n i z e denleri, eitli tekneler kurtard. O k a d a r g e m i v a r d ki sanki B o n d Street'de taksi e v i r i y o r m u g i b i y d i k di y e n A l d w o r t h , kurtulanlarn bazsnn sahile ta. sndn, bazsnn da b i r K a n a d a destoryerine gtrldn grd. Fakat 50 k o m a n d o tankn sahile karm bir L C T tarafndan toplanp da teknenin direkt n g i l t e r e ' y e d n d n r e n e n k o m a n d o l a r akna dndler. T e k n e kaptan ke sinlikle y o l u n u d e i t i r e m e y e c e i n i sylyor v e bunda srar ediyordu. Fakat kasndan yara lanm o l a n Binba Stack P o o l e Bu dpedz samalk. Siz hepiniz m a n y a k s n z dedi ve k peteden denize atlayarak sahile d o r u y z m e y e balad. 222

Engeller aldktan sonra, dman savunma s ok deiik durumdayd. M e s e l b i r sektrde iddetli, d i e r i n d e hafif v e y a hi y o k g i b i y d i . G o l d kumsalnn bat kesiminde 1 nci H a m p . shire A l a y deta ktle halinde y o k e d i l m e k is teniyordu. T e k sra h a l i n d e su iinde y r m e y e alrken L e H a m e l k y n d e slenmi olan, n a m l A l m a n 352 nci T m e n i n i n h a v a n topu ve apraz makineli tfek ateine tutuldular... Er Charles W i l s o n srprizle dolu bir ses d u y d u N i h a y e t satn a l d m a r k a d a l a r . . . Dnp baknca, yznde tuhaf bir i n a n m a z l k ifadesi olan ve s z syleyen askeri grd. A s k e r daha baka tek bir kelime s y l e m e d e n suyun iine k a y d ve k a y . boldu. Etraftan ate y a y o r d u . Bundan e v v e l de byle ^bir atee D n k e r k ' d e tutulmutu, a m a o z a m a n aksi y n d e ilerliyordu. Le H a m e l savunmasn H a m p s h i r e tam 8 sa atte temizleyebildi ve D-Gnnn sonunda ka yplar takriben 200' bulmutu. E n g e l l e r dn, da, k a r a y a kan askerler ok az glkle kar latlar. K a y p v e r d i l e r ama, bu t a h m i n l e r i n i n ok altndayd. H a m p s h i r e i n solunda Dorset A l a y n n askerleri, 40 dakika iinde kumsaln tesine getiler. Dorset'den sonra Green Ho wards y l e k a r a r l olarak k a r a y a ktlar ki, dur m a d a n ilerlediler ve i l k hedeflerini bir saatten ksa bir z a m a n d a ele geirdiler. i m d i y e k a d a r 90 A l m a n ldrm o l a n B lk Baavuu S t a n l e y H o l l i s k a r a y a kt ve hemen tek bana bir beton savunma y e r i n i e l e geirdi. H i s i n i r l e n m e y e n Hollis, e l bombas v e Sten makineli tfeini kullanarak iki A l m a n l drd ve 20 tanesini esir ald. A y n g u n 10 A l m a n daha ldrd. Le H a m e l ' i n sandaki kumsalda d u r u m o kadar sakindi ki, baz askerler h a y a l krklna 223

uradlar. R A M C ' d e n C ) G e o f f r e y L e a c h asker v e a r a l a r n sahile ktn g r d v e B i z sh h i y e c i l e r e y k b o a l t m a y a y a r d m d a n baka i k a l m a d d i y e sevincini belirtti. D e n i z piyadesi Deni L o v e l l i i n karma, n g i l t e r e ' d e k i tatbikat k a r m a s g i b i y d i . Birlii o l a n 47 nci K r a l i y e t D e n i z P i y a d e K o m a n d o l a r , dmanla temastan k a n a r a k kumsaldan abucak uzaklatlar ve batya dnp Port-en-Bessin'e y a k n A m e r i k a l larla bulumak iin 7 m i l z o r u n l u b i r yry yaptlar. O m a h a kumsalndaki ilk A m e r i k a l y la, l e d e n sonra bulumay m i t e d i y o r l a r d . Fakat d u r u m bekledikleri g i b i o l m a d . M e h u r 352 nci A l m a n T m e n i tarafndan O m a h a ' d a a klp kalan A m e r i k a l l a r n aksine, n g i l i z v e Ka nadallar; Rus ve P o l o n y a l g n l l l e r l e takvi yeli, y o r g u n ve daha z a y f 716 nci T m e n i n baa k a m a y a c a k a d a r glydler. Buna ilveten, n g i l i z l e r A n f i b i k tank v e z r h l a r a l a r d a n e n avantajl ekilde y a r a r l a n m l a r d r . B a z d a n n k s m l a r n d a z i n c i r d n d r e r e k m a y i n l e r i pat latm, v e d i e r z r h l a r a l a r kk kprler kurmu v e y a elik a l a r y a y a r a k zaten mayind e n arnm yumuak a r a z i d e i l e r l e m e y i kolay latrmtr. H a t t a bir grup, k a l n a a ktk leri tayarak d u v a r l a n a m a y a y a r d m etmi, v e y a an ti tank u k u r l a n n rterek, t a n k l a n n iler. lemesini salamlardr. Bu, y e n i keif denecek kolaylklar, n g i l i z s a l d n b i r l i k l e r i n e ek y a r d m l a r salamtr. Btn bunlara r a m e n , baz gl n o k t a l a n y l a karlalmtr. direni

3 nc K a n a d a T m e n i n i n Juno kumsalnda ki askerlerinir y a n s , beton korunaklar, siper ler, t a h k i m e d l m i e v l e r v e Courseulles kasaba( * ) ngiliz Shhiye Tekilt. 224 eviren

sndaki A l m a n l a r l a

sokak sokak

d v e r e k di

r e n m e y i ezmi ve i ksmlara yrmtr. Bu iin yaplmas ancak iki saat srmtr. Birok y e r l e r d e bu d a h a da ksa z a m a n d a sonulanm tr. Bir L C F d e n k d e m l i denizci E d w a r d Ashworth, Courseulles kumsalna asker ve tank ge tirmiti. Bu srada K a n a d a l askerlerin alt A l m a n esirini biraz ilerdeki bir setin arkasna g trdklerini g r d . A s h w o r t h htra olarak b i r A l m a n m i f e r i a l m a k istiyordu. Bundan i y i b i r frsat olamazd, koarak setin arkasna g e l i n c e alt A l m a n n st ste y a t t n grd. Bir m i h v e r alp hatra olarak saklamak arzusunda srarl olan A s h w o r t h l l e r d e n birinin stne e i l d i ve a d a m n g r t l a n n k o y u n gibi kesilmi oldu u n u grd. t e k i l e r i n de g r t l a k l a r kesilmiti. Bunun zerine a n l a t l m a z bir ekilde kendini hasta hissederek m i f e r a l m a d a n g e r i d n d v e koarak g e m i s i n e gitti. Gene, Gourseulles blgesinde avu P a d d y de Lacy, bir siperden sanki istekli i m i l e r g i b i ellerini h a v a y a k a l d r p dar kan 12 A l m a n i esir ald. De L a c y d u r u p bir sre onlara bakt. K u z e y A f r i k a ' d a kardeini kaybetmiti. D n e r e k yanndaki askere u spermen'lere bak. Sade ce bak onlara. Al bunlar, b e n i m g z m n nn den, uzaklatr dedi ve o r a d a n a y r l p sinirleri ni yattrmak i i n k e n d i n e bir fincan ay yap m a y a gitti... Bir m a t r a iinde a y y a p m a k iin su strken g e n b i r subay y a n n a g e l d i ve sert b i r ifade ile B u r a y a bak avu, imdi a y yaplacak z a m a n d e i l dedi. De L a c y 21 senelik askerliin v e r d i i sabrla subaya bakt ve Efen dim, biz u anda askerlik o y n a m y o r u z . Bu ger ek bir sava. N e d e n be dakika sonra g e l i p de 225

bir fincan a y i m i y o r s u n u z ? dedi... V e subay 5 d a k i k a sonra g e l i p b i r fincan a y iti. Courseulles blgesinde sava d e v a m eder ken; asker, top, tank, ara ve i k m a l malzemesi sahile adeta y l y o r d u . Bunlarn i ksmlara nakli g a y e t p r o g r a m l olarak y a p l y o r d u . Beach M a s t e r ( K u m s a l Bakan) Y z b a C o l i n Maud, Juno kumsalnda kimsenin a y l a k a y l a k dola m a s n a i z i n v e r m i y o r d u . A s t e m e n John Beynon gibi bir ok kimseler, uzun boylu, sakall suba y n p o z u n d a n ve yksek sesle barndan pek h o l a n m y o r l a r d . B e n bu partinin resepsiyon komitesi bakanym, h e m e n k m l d a y n baka l m d i y e y e n i gelenleri b y l e karlyordu. Pek az kii Juno kumsalnn sahibi olan bu subayla mnakaa etmek istedi. Fakat bir elinde tasma sndan tuttuu D a l m a y a k p e i pek ho gr nl d e i l d i . I N S muhabiri Joseph W i l l i c o m b e kumsal bakanyla arasnda g e e n bir tartmay hatrlamaktadr. lk K a n a d a l askerlerle beraber k a r a y a kan VVilhcombe'a kumsal bakamnn alc v e r i c i radyosuyla, komuta g e m i s i aracl ile A m e r i k a ' y a g n d e r i l m e k z e r e 25 k e l i m e y i g e m e y e n mesaj g n d e r e b i l e c e i vadedilmiti. Fakat kimse bundan M a u d ' a h a b e r vermemiti. S o u k souk VVillicombe'a bakarak A z i z dos tum burada sava d e v a m e d i y o r demitir. ( * ) ( * ) Juno kumsalndaki muhabirlerin, UP'den Roland Clark gelinceye kadar hibir haberleme imknlar yoktu. Roland Clark gelirken iki sepet posta gvercini getirmiti. Muhabirler acele ksa notlar yazdlar ve bunlar gvercinlerin ayana balanacak kapsllere koydular ve kular sa lverdiler. Maalesef baz kular an arlk ba land iin biraz uup tekrar yere dtler. Mamafih bazdan bir mddet havada daireler iz diler ve Alman hatlanna doru utular. Reuter' 226

VVillicombe sahil k o m u t a n n n h a k l o l d u u n u kabul etmitir, nki b i r a z ilerde m a y i n l e r e ba sp hayatlarn k a y b e d e n 35 K a n a d a l n n ceset leri vard. Btn Jno kumsal boyunca Kanadallar ok e z i y e t ektiler. n g i l i z kumsalndan b i r i olan bu kumsal en kanl olanyd. K u m s a l n do usundaki jilet g i b i keskin k a y a l k l a r ve sahil barikat v e e n g e l l e r i s a l d n tekneleri arasnda felket yaratt. D a h a d a fenas, D o n a n m a v e Ha va b o m b a r d m a n l a r , sahil savunma tesislerini saf d e t m e y i b a a r a m a m ve b a z sektrlerde askerler tankj destei o l m a d a n sahile kmlar dr. Bernieres v e St. A u b i n Sur M e r kasabalan n n karsnda 8 nci K a n a d a T u g a y ve 48 nci D e n i z P i y a d e K o m a n d o l a r ok a r ate altnda kaldlar. Blklerden bir tanesi sahile k a r k e n k u v v e t i n i n y a n s n kaybetti. St. A u b i n Sur M e r ' d e n g e l e n topu at o k a d a r toplu ve y o u n d u ki, kumsalda k e n d i n e has bir korku havas ya ratt. A s k e r l e r i k o r u m a k t a n sorumlu bir tank; topu ateinden k a m a k iin, l ve l m e k zr e o l a n y a r a l l a r i n e y e r e k zerlerinden geti. Bunu g r e n k o m a n d o yzbas Daniel Flunder olanca k u v v e t i y l e o n l a r b e n i m a d a m l a r m di ye tanka bard; fena h a l d e kzm olan Flun der, tankn k a p a n a d e n e i y l e vurdu, f a k a t tank y o l u n a d e v a m etti. Bunun zerine F l u n d e r bir el bombas f r l a t a r a k tankn paletlerinden den Charles Lynch kumsalda ayakta durarak yumruklarn skp gvercinlere doru sallyarak Vatan hainleri, Allann bels vatan hain leri diye bard. VVillicombe 4 gvercininin sa dk kaldm syledi ve hakikaten de bunlar bir ka saat iinde Londra Enformasyon (Haberle me) Bakanlna ulatlar. 227

b i r i n i p a r a l a y a r a k durmasn salad. K a p a a p d a n kan tanklar ondan sonra neler olduunu anlayabildiler. Savan ok sert ve hain olmasna r a m e n , K a n a d a l l a r ve k o m a n d o l a r Bernieres St. A u b i n kumsalnda karaya ktlar ve 30 dakika srme d e n kumsal geip ierilere girdiler. Bunlar ta_ kibeden s a l d n dalgalar, ok az glkle kar latlar ve b i r saat iinde az olan bu karlk da o r t a d a n kalknca, k u m s a l l a n korkun bir sessiz lik kaplad. Balon Baraj B i r l i i n d e n H a v a eri John M u r p h y durumu ok g z e l anlatmtr: E n fena dmanmz, deniz ykseldike adeta b i z e saldan k u m b i t l e r i y d i . . . K u m s a l l a n n ar kasnda sokak savalar a s k e r l e r i en az iki saat oyalad, fakat Juno'nun bu kesimi, Bat kesimi g i b i e m n i y e t e alnmt. 41 ve 48 nci K o m a n d o Birlikleri; biri St. A u b i n Sur M e r ' d e n d o u y a d n e r e k sahile ynelecek, d i e r i ise S w o r d kum salndan 7 m i l uzakta olan Juno'ya d o r u g i d i p a r a d a k i boluu kapatacakt. H e r iki kuvvet bir k a saat iinde, kumsal balar arasndaki y a r y o l d a birleeceklerdi. P l n buydu ama, birbirle r i n d e n a y r o l m a l a r n a r a m e n her iki birlik de, a y m a n d a zorlukla karlatlar. Juno'nun 1 m i l dousundaki Langrune'de 48 nci K o m a n d o Bir lii kendini, tahkim edilmi ve girilmesi ok z o r bir b l g e d e buldu. H e r ev sanki bir kale haline getirilmiti. M a y i n l e r , dikenli tel r g l e r ve be ton d u v a r l a r bazs 3.80 m e t r e ykseklikte ve 1.50 m e t r e kalnlndayd s o k a k l a n adeta t kamt. Bu tahkim edilmi y e r l e r d e n , komando l a r a r ate karlad. T a n k ve topusu olma y a n 48 nci K o m a n d o Birlii olduu y e r d e donup kald. A l t mil uzakta S w o r d kumsalnda, z o r bir k a r m a d a n sonra 41 nci, batya dnd. Lion-Sur. 228

M e r e d o r u y r m e y e balad. Franszlar, b i r sre nce A l m a n g a r n i z o n u n u n g e r i ekilip git tiini sylediler. V e r i l e n bilgi d o r u g i b i gz kyordu; ta ki k o m a n d o l a r kasabann kenarna g e l i n c e y e kadar. A n i alan topu atei destek leyici tank ie y a r a m a z hale getirdi. G a y e t masum grnl villalardan, k o m a n d o l a r ze rine, makineli tfek ve h a v a n topu m e r m i s i ya m a y a balad. 48 nci g i b i 41 nci de d u r m a k zo runda kald. Mttefik Yksek Komutanlnca bilinme yen, kumsal banda 6 m i l l i k b i r ak v a r d . y le bir ak ki, e e r abuk hareket ederlerse R o m m e l ' i n tanklar buradan ieri girer, sahile ular ve deniz k e n a r n d a saa sola saldrarak ngiliz i k a r m a l a r n perian hale getirebilirdi. S w o r d kumsal zerindeki zorluk karan noktalardan biri Lion-Sur-Mer'di. n g i l i z l e r i n he defi olan kumsaldan Sword'un, en i y i ekil de savunulan y e r olduu tahmin e d i l i y o r d u . A s kerlere aka, k a y p l a r n ok fazla olaca sy lenmiti. 1 nci G n e y Lancashire A l a y n d a n er John Gale'e g a y e t soukkanllkla l k saldr dalga snda olan h e p i m i z i n belki de t a m a m e n temiz l e n e c e i sylendi. K o m a n d o l a r a d u r u m d a h a da karartlm bir ekilde anlatld. N e olursa ol sun kumsala kmanz gerek, nki tahliye edil me sz konusu deildir, geri d n m e k d i y e b i r ey y o k . 4 nc K o m a n d o l a r kumsalda y o k ola caklarn bekliyorlard. avu James C o l l e y v e er S t a n l e y S t e w a r d i n hatrladna g r e , kendi lerine k a y p l a r n n y z d e sekseni b u l a c a sy lenmiti. P i y a d e birliklerinden nce sahile ka cak olan A m f i b i k T a n k askerleri S a h i l e k a d a r gidebilenleriniz bile, y z d e altm k a y p v e r m e 229

yi g z e a l m a l d r d i y e uyarlmt. T a b i bu ko numalar, kulaktan kulaa gittike k a y p l a r n y z d e doksan olacana i n a n a n l a r o a l d . . . A b a r t l m olsa da Smith'in bu r a k a m a inanacak nedeni vard. ngiltere'yi terketmeden evvel Gos. p o r t kumsalnda bir b r a n d a p e r d e g r d l e r v e n e o l d u u n u sordular. C e v a b e n geri getirilen l l e r i n ayrlp, t a m n m a l a r i i n kurulduu sylendi. B i r sre, e v v e l c e y a p l a n k a y p tahminleri n i n d o r u olabilecei za:nedildi. Baz blgelerde i l k d a l g a askerleri h a v a a ve m a k i n e l i tfek ate ine tutuldular. East Y o r k A l a y n n h e m e n tm personeli, sahil ile, k u m s a l m orta hsmlarna k a d a r l o l a r a k yaylmt. A r k a d a n gelenler, sanki odun y n g i b i llerin arasndan gee r e k i l e r l e m e y e altlar. L o r d L o v a t i n koman d o l a r n d a n st avu Fred V e a r s , East Y o r k l u l a n n kitle h a l i n d e y a t t n g c r p oke olmu v e E e r d a n k olarak salprsalard, bu k a d a r ka y p v e r m e z l e r d i demitir. K u m s a l d a n geip, yukar doru koan Fred'in yannda Jesse O w e n s ( * ) k a p l u m b a a gibi kalrd. o k k a n l olmasna r a m e n kumsaldaki a r p m a ksa srmtr. l k k a y p l a r d a n sonra, k a r m a y a p a n birlikler y a n a n tanklar, buldo z e r l e r v e d i e r aralar g r m e l e r i n e r a m e n ara da b i r d u y u l a n silh seslerinden baka, byk b i r s a l d r y a uramadlar. T a b i i kendilerine, k a y p l a r n yksek olaca s y l e n e n btn personel i i n bu ok byk b i r srprizdi.

{ * ) Uzun seneler 100 metre dnya rekoru knlama yan mehur Amerikal zenci atlet. eviren 230

Sword ( * )

kumsalnn

birok

ksmlarnda

deta Bank HolidayC**)

atmosferi v a r d .

D e n i z k e n a r n a inmi Franszlar g r u p l a r ha linde toplanp V i v e les A n g l a i s d i y e b a n y o r lard. H e l e n g i l i z l e r d e n biri, savan nasl oldu unu Franszlara zel m i m i k l e r l e anlatyor ve dierleri d e g z v e kulak kesilmi onu dinliyor lard. H a l b u k i sahil h e n z m a y i n l e d o l u y d u v e A l m a n l a r a r a d a b i r ate i cayarlard. Fakat Fran szlar kurtulmann sevinciyle adeta b a y r a m ha vas yayorlard. A s k e r l e r , f i anszlar tarafndan kucaklanyor, p l y o r v e o m u z l a r zerin de tanyordu. avu H a r r y N o r f i e l d v e topu R o l a n d A l l e n S r m a l elbiseler v e m a d e n i b i r m i f e r g i y m i birisinin kumsala d o r u yrdn g r d l e r . (*) Sword kumsalnda yaplan arpmalar hakkn da daima gr ayrlklar olacaktr. Dou (East York) York personeli kendileri hakknda yaz lan tarihle aym fikirde deillerdir. Tarih Bu bir eitim gsterisi gibiydi, tek fark ondan da ha kolayd demektedir. 4 nc Komandolar H art 30 dakika sonra karaya ktklar zaman East Yorklulann hl deniz kenannda oldukla rm sylemektedirler. Sword'a saldran 8 nci Tugay Komutam Tugeneral E. E. E. Cassin ifadesine gre 4 nc Komandolar karaya ktk lar zaman East Yorklular kumsaldan ayrlm lard. 4 nc karaya kt zaman, 30 kii kay bettii tahmin edilmektedir. Cassin ifadesine gre kumsaln bat yansnda Direnme tek tk Alman nianclar hari, saat 08.30'da bastnlmtr. Buraya inen 1 nci South Lancashire Alay, hafif kayplar vermi ve hzla i ksma ilerlemitir. Bunlann arkasndan gelen 1 nci Suffolk yalnz dn kayp vermitir. (**) ngiltere'de hafta tatilinden ayn, bankalann hepsinin kapal olduu tatil gndr. eviren 231

G e l e n i n 1 m i l i ksmdaki bir ky olan Colleville-Sur-Orne'nin Belediye Reisi olduunu ve k a r m a kuvvetlerini resm o l a r a k karlamak ve k u t l a m a k iin g e l d i i n i renince akna dndler. Baz A l m a n l a r , karma birliklerini karla makta, Franszlardan g e r i kalmadlar. Er H e n r y James, g e m i d e n sahile knca bir g r u p A l m a n l a karlat. Bunlarn o u n l u u Rus ve P o l o n y a l g n l l l e r d i ve teslim o l m a k iin sabrszlan y o r l a r d . Fakat, K r a l i y e t T o p u B i r l i i n d e n Yz ba G e r a l d N o r t o n en byk srprizle karla an kimse oldu. Bavullar ellerinde ve Fransa'y terkedecek ilk nakil aracn b e k l e r v a z i y e t t e drt A l m a n , y z b a y a g e l i p teslim oldular. G o l d , Juno ve S w o r d k u m s a l a r m d a k i karga alk bitince, n g i l i z ve K a n a d a l l a r kumsaldan i ksmlara d o r u hareket ettiler. A s k e r l e r kasaba ve k y l e r e g i r m e k iin sa varlarken, k a h r a m a n l k r n e k l e r i gzlerinin nne y a y l y o r d u sanki. B i r d e n i z p i y a d e binas, h e r iki kolu kopmu v a z i y e t t e e r l e r e g i r i n arkadalar. A l m a n l a r u y a n m a d a n ierilere da l n ! d i y e baryordu. Y a r a l l a r n bazlar ambu lans beklerken, i l e r l i y e n askerlere B e r l i n ' d e bu luuruz a r k a d a l a r d i y e onlara m o r a l veriyor lard. T o p u R o n a l d A i l e n , midesinden yaralanm bir askeri asla unutamamaktadr. Srtn bir du v a r a d a y a m kitap okuyordu. , i m d i h z l bir g e r e k s i n m e y d i A s k e r l e r G o l d kumsalndan 7 m i l i e r d e k i katedral kasabas Bayeux'a d o r u ilerliyorlard. Kanadallar, Juno'dan 10 mil uzaktaki Ba yeux-Caen arasndaki kara yoluyla, Carpiquet H a v a A l a n n a doru y r y o r l a r d . n g i l i z l e r d e Svrord'dan C a e n ehrine d r u 232

ilerliyordu. Bu hedefleri ele g e i r e c e k l e r i n d e n o kadar e m i n d i l e r ki, L o n d o n D a i l y M a i l ' i n mu habiri N o e l M o n k s , kendisine S a a t 16.00 da Caen'da X noktasnda b i r brifing y a p l a c a k de diklerini ok i y i hatrlamaktadr. L o v a t i n k o m a n d o l a r h i z a m a n kaybetme den S w o r d blgesinden dar kp y r m e y e baladlar. D r t m i l uzakta, G e n e r a l G a l e ' i n 6 nc H a v a n d i r m e B i r l i k l e r i n i n tutmakta olduu O r n e v e C a e n k p r l e r i n i G e n e r a l G a l e ' d e n dev ralacaklard, nki S h i m y Lovat, G e n e r a l G a le'e tam ikindi v a k t i o r a d a olacana d a i r sz vermiti. Bir tankn arkasnda y r y e n asker kolunun e n nnde g i d e n L o r d L o v a t i n gayda cs Bili M i l l i n B l u e Bonnets o v e r T h e Bor d e r (*J i alyordu. X23 ve X20'nin tayfas olan 10 n g i l i z iin Dgn sona ermiti. S w o r d kumsalnn a n d a T e m e n G e o r g e H o n o u r ' u n X23 denizalts, sa hile g i t m e k t e olan k a r m a g e m i l e r i n i n dmen suyunda seyrediyordu. D e n i z altnn st dm dz olduundan, k a r m a gemilerinin yapt d a l g a l a r d a n tr g z k m y o r d u . G z k e n tek ey, gvertesindeki d a l g a l a n a n iaret b a y r a y d . Bir L S T ' d e b u l u n a n serdmen Charles W i l son, hibir destek olmadan, d e n i z d e i l e r l e y e n direi ve ona b a l b a y r a grnce aknlk tan denize yuvarlanacakt. X23 geerken, W i l son, kk denizaltnn, k a r m a y l a ne ilgisi v a r d i y e dnd. D a l g a l a r a ba v u r a r a k i l e r l e y e n X23 kendini ekecek g e m i y i a r y o r d u ve tesadf eseri olacak, e k m e g e m i s i n i n ad E n A v a n t idi. G a m b i t harekt bitmiti ( D e n i z a l t l a n n g r e v i n i n kod i s m i ) T e m e n H o n o u r ve 4 tayfas ( * ) Bir sko trksdr ve zet olarak Mavi Be reler snrn tesinde anlamna gelir. eviren 233

m e m l e k e t l e r i n e d n y o r l a r d . . . X23 ve X20'nin kumsala k m a l a r iin iaret v e r d i k l e r i perso nel, Fransa iine d o r u i l e r l i y o r l a r d . H e r k e s optimistikti. A t l a n t i k D u v a r delinmiti ve imdiki en byk soru, A l m a n l a r n bu okdan nasl kur tulacaklaryd.

KISIM III
Sabahn erken saatinde Berchtesgaden ses siz v e sakindi. Gn lkt v e etraftaki d a l a r n z e r i n d e bulutlar toplanmt. Obersalzberg'deki, k a l e y e b e n z e y e n H i t l e r ' i n villas hareketsiz d i v e F h r e r hl uyuyordu. Birka mil tedeki k a r a r g h olari Reichzkanzlei'de, n o r m a l sabah l a r d a n b i r i yaanyordu. O K W ' n i n H a r e k t Ba k a m O r g e n e r a l A l f r e d Jodl, sabahn altsndan beri a y a k t a y d . H e r z a m a n k i hafif kahvealtsn y a p m ( B i r fincan kahve, r a f a d a n yumurta v e bir d i l i m kzarm e k m e k ) ve imdi de ses ge i r m e z ofisinde rahatlkla g e c e g e l e n raporlar okuyordu. t a l y a ' d a n g e l e n h a b e r l e r can skclm de v a m ettiriyordu. 24 saat e v v e l R o m a dm ve g e r i e k i l m e k t e olan Feld M a r e a l A l b e r t K e s serling'in askerleri ok a r bask altnda bra klmt. t a l y a ' d a k i kle Jodl o k a d a r etkilenmiti ki, y a r d m c s G e n e r a l W a l t e r W a r l i m o n t ' a , Kesserling'in k a r a r g h n a g i d i p g e r e k d u r u m u renmesi i i n e m i r v e r m i v e a y n gnn akam y o l a kmasn sylemiti. Rus cephesinde y e n i birey yoktu. Jodl'un resmi yetkisi, dou cephesiyle ilgilenmesini g e r e k t i r m i y o r s a da, H i t l e r ' e Rus cephesindeki 234

savalarn yordu.

yapl h a k k n d a

nerilerde

bulunu

S o v y e t y a z saldrs neredeyse balamak ze r e y d i ve 1.500.000 kiilik iki yz A l m a n T m e n i 2000 m i l l i k c e p h e boyunca h a z r v a z i y e t t e bu saldry bekliyordu. R a p o r l a r a g r e Rus cephesi bu sabah ok sakindi. Jodl'un e m i r subay, v o n Rundstedt'in kararghndan gelen ve Normandi'ye Mttefik saldrs y a p l d n b i l d i r e n r a p o r l a r getirdi. Jodl bu d u r u m u n p e k n e m l i o l m a d n dn d. u anda onu en f a z l a i l g i l e n d i r e n konu taly a ' d a k i durumdu. Birka m i l tede Strub'daki barakalarda, Jodl'un m u a v i n i G e n e r a l W a r l i m o n t saat 04.00 denberi N o r m a n d i ' d e k i saldry takibediyordu. OB West'in Panzer yedeklerinin Panzer Lehr ve 12 nci SS P a n z e r T m e n l e r i serbest bra klmasn isteyen teleks mesajn alm ve tele f o n l a V o n Rundstedt'in K u r m a y Bakan T m g e n e r a l G u n t h e r Blumentritt ile bu konuyu ko numutu. Bu konuma bitince Warlimont, Jodl'a telefon etti v e Blumentritt, O B W e s t ' i n y e d e k p a n z e r l e r i d e r h a l k a r m a blgesine gn d e r m e k istediini bana b i l d i r d i dedi. W a r l i m o n t ' u n h a t r l a d n a g r e , bu szler zerine Jodl soruyu kafasnda tartrken, uzun b i r sessizlik oldu ve Jodl Bunun g e r e k kar m a olduuna e m i n m i s i n i z ? d i y e sordu v e W a r limont'un c e v a p v e r m e s i n e vakit brakmadan s z l e r i n e yle d e v a m etti: A l m o l d u u m ra p o r l a r a g r e , bu aldatc saldrnn bir ksm olabir. OB W e s t ' i n u anda yeteri k a d a r y e d e i v a r . O B W e s t b u saldry elindeki kuvvetlerle d u r d u r m a y a alsn. Ben O K W yedeklerinin serbest b r a k l m a l a r n n z a m a n o l m a d kan sndaym. D u r u m u n a k l a kavumas iin 235

beklememiz lzm... W a r l i m o n t tartmasnn bir faydas o l m a y a c a n b i l i y o r d u v e N o r m a n di karmasnn, Jodl'un dndnden ok da ha ciddi olduuna k a n i y d i . Buna inanarak, Jodl'a yle b i r soru sordu E f e n d i m , N o r m a n di d u r u m u bu ekildeyken, e v v e l planland g i b i t a l y a ' y a g i d e y i m m i ? Jodl Evet, e v e t git m e m e n e b i r neden g r e m i y o r u m dedi v e tele fonu kapatt. W a r l i m o n t da telefonu yerine koy duktan sonra O r d u H a r e k t Bakan G e n e r a l v o n Buttler Brandenfels'e d n e r e k ona Jodl' un k a r a r n syledi ve Blumentritt'i severim. Bu karar, b i r karma h a l i n d e ne olabilecei fikrine t a m a m e n ters dyor, dedi. W o r l i m o n t , Jodl'un P a n z e r l e r i ( H i t l e r ' i n e m r i n d e l e r d i ) kul l a n m a fikrini literal o l a r a k y o r u m l a m a s kar snda oke olmutu. Bat Cephesi Komutannn, durumu d a h a y a k n d a n g r m e s i v e kymetlen d i r m e y i , g e r e k l e r e d a y a n a r a k y a p m a s lzmd. V o n Rundstedt gibi d e e r l i b i r k o m u t a n n iste i, v a r s a y m a dayanlarak r e d edilince, W o r l i m o n t ne y a p a c a n arr hale geldi. Bu bir liklerin H i t l e r ' i n direkt yetkisi altnda bulundu u bir gerekti. Fakat W o r l i m o n t a y n e n Von Rundstedt g i b i dnyor ve M t t e f i k saldrs halinde A l d a t c v e y a g e r e k o l s u n Panzer ler d e r h a l serbest braklmalyd. z e l l i k l e bu kuvvetler, A l m a n y a ' n n son S i y a h v a l y e s i olan d e e r l i stratejisi V o n Rundstedt g i b i birisi tarafndan kullanlmak istenirse, serbest brakl, m a l a r bir gereksinmeydi. W o r l i m o n t durumu sonradan yle yorum lamtr: Jodl, v e r d i i kararn, H i t l e r ' i n verece i k a r a r l a ayn olacan dnmtr. W o r l i m o n t O B W e s t ' d e Blumentritt'e telefon etti ve d u r u m u bildirdi. A r t k P a n z e r l e r i n ser,236

best braklmas, JodTun, asker b i r dahi o l d u u , nu kabul ettii H i t l e r ' e kalmt. . B y l e b i r d u r u m l a karlaacan tahmin e d e n v e b u konuda H i t l e r i e konumak isteyen subay Berchtesgaden'e o t o m o b i l l e iki saatlik me safedeydi. H e r r l i n g e n , U l m ' d a k i e v i n d e o l a n Feld M a r e a l E r w i n R o m m e l , bu kemeke iinde na slsa unutulmutu. B. O r d u l a r G r u b u h a r p ceri desinde, R o m m e l ' i n N o r m a n d i karmas hak knda bilgisi o l d u u n a d a i r hibir k a y t yoktur. Paris'in dndaki O B W e s t kararghnda, Jodl'un a l d k a r a r ok ve aknlkla karlan d. H a r e k t Bakan K o r g e n e r a l Bodo Z i m m e r mann, Rundstedt'in H r s d a n patlayacakm gi bi, k p k r m z kesilen yzyle, . anlalmayacak eyler konutuunu g r d . G e c e l e y i n O K W ' y e y a p l a n bir telefon konumasnda Jodl'un nbet i subay Y a r b a y Fiedel'e O B W e s t ' i n iki P a n z e r T m e n i n i a l a r m a g e i r d i i sylendii z a m a n hi bir itirazda bulunmamt. Zimmermann gene O K W ' y e telefon edip, k a r a kuvvetleri H a r e k t Bakan G e n e r a l V o n Buttlar Brandenfels i l e konutu. Kendisini g a y e t resm olarak karla y a n V o n Buttlar, Jodl'dan a l d talimata uya rak, g a y e t k z g n b i r ekilde Bu T m e n l e r O K W n i n direk kontrol altndadr. E v v e l bizden m saade a l m a d a n bu tmenleri a l a r m a g e i r m e y e h a k k n z yoktur. P a n z e r l e r i derhal durduracak snz. F h r e r k a r a r v e r m e d e n hibirey yaplma yacaktr. Z i m m e r m a n n itiraz e t m e y e kalknca, V o n Buttlar N e syleniyorsa onu y a p d i y e onu susturdu. A r t k iin gerisi V o n Rundstedt'e kal mt. Feld M a r e a l olarak H i t l e r ' e telefon etmek yetkisi v a r d v e b y l e c e P a n z e r T m e n l e l r i n i n serbest b r a k l m a i h t i m a l i de k u v v e t l i y d i . Fakat V o n Rundstedt n e D-Gnnde, v e n e d e d a h a e v v e l H i t l e r ' e telefon etmemiti. ok nemli bir 237

d u r u m olan N o r m a n d i karmas karsnda bi le aristokrat olan V o n Rundstedt d e v a m l olarak u B o h e m y a l onba ( * ) d i y e isimlendirdii H i t l e r ' e y a l v a r m a y kendisi iin bir kklk kabul ediyordu. Fakat V o n Rundstedt'in subaylar O K W ' y i telefon b o m b a r d m a n n a tutup k a r a r n deiti r i l m e s i n e altlar. Warlimont, Von Buttlar Branderfels v e hatt H i t l e r ' i n z e l K a l e m M dr G e n e r a l Schmundt'a telefon etti. Bu esa snda, ok uzun bir atma halini ald ve so nucu Z i m m e r m a n n yle anlatmtr: E e r biz P a n z e r T m e n l e r i n i almazsak, N o r m a n d i kar mas baarl olacak ve tahmin e d i l e m e y e n kt sonulara neden olacaktr, dedik. Bize cevaben; Bizim; yani OB VVest'in; k a r a r v e r e c e k durumda o l m a d m z , zaten ana k a r m a n n t a m a m e n baka bir y e r d e y a p l a c a n sylediler. ( * ) Ve... H i t l e r etrafndaki askeri d e h a l a r tarafndan ko runmu v a z i y e t t e uykusuna d e v a m etti. La Roche-Guyon'da R o m m e l ' i n kararg h n d a K u r m a y Bakan K o r g e n e r a l Speidel he-

( * ) Von Butler-Brandenfels'e gre Hitler, Von Rund stedt'in kendisini sevmediim ve kk grd n bilirdi. Hitler bir defa yle demiti: Feld Mareal mrldand sre her ey tamam demek tir. ( * ) Hitler karmann Pas De Calais'ye yaplacana o kadar inanyordu ki, Von Salmuth'un 15 nci Ordusunu 24 Hazirana kadar orada tutmutur. Bundan sonra artk i iden gemiti. Esasna baklrsa, karmann Normandiye yaplacana inanan ilk kimse Hitler'dir. General Blumentritf in hatrladna gre Nisan aynda Jodl'dan bir telefon geldi ve bana Fhrer'de; Normandiye bir karma yaplabilme ihtimaline dair gvenilir bilgiler var dedi. 238

nz Jodl'un. k a r a n n d a n haberi yoktu. ki P a n z e r T m e n i n i n a l a r m a g e i r i l e r e k y o l a km olduk l a r m zannediyordu. Bundan baka Speidel 21 nci P a n z e r ' i n C a e n i n g n e y i n d e toplanma mer kezine g i t t i i n i v e tanklarnn g e l m e s i iin biraz z a m a n a ihtiya olduunu, fakat keif birlikleri olan p i y a d e l e r i n i n dmanla arpmaya bala d n z a n n e d i y o r d u . Bu nedenle k a r a r g h t a b i r iyimserlik h k m sryordu. A l b a y L e o d e g a r d F r e y b e r g bu atmosferi yle yorumlamtr: M t t e f i k l e r i n g n sonunda ters yz denize d kleceine d a i r g e n e l bir inan v a r d . R o m m e F in D e n i z E m i r Subay T u a m i r a l F. R u g e da ay n fikre itirak ediyordu, a m a g z n e tifhaf b i r ey takld. D k e ve Duchess de la Rochefoucauld'm uaklar, y a v a yava atonun duvarla rndaki k y m e t b i i l m e z G o b e l i n resimlerini topluyorlard. Gerekten mttefik k u v v e t l e r i y l e arpan 7 nci O r d u k a r a r g h n d a k i i y i m s e r l i i n b i r ok nedenleri vard. K u r m a y Subaylara g r e 352 nci T m e n V e r v i l l e ile C o l l e v i l l e arasnda O m a h a kumsal saldrganlar denize dkmt. Bu olay yle c e r e y a n etmiti: Sahilde, yksek ara ziden d e n i z e bakan tahkimath b i r m e v z i d e bu lunan subay savan gelimesi h a k k n d a karar g h n a r a p o r vermiti. Bu subayn verdii rapor o kadar nemli sayld ki kelimesi kelimesine kabul edildi. R a p o r yleydi: D e n i z i n tam kenarnda dman, sahil engelleri a r k a s n a saklanmaya alyor. A r a l a r n d a tank da bulu nan b i r sr m o t o r l u a r a kumsalda d u r m u v a z i y e t t e v e hepsi y a n y o r . Engel temizleme ekipleri ilerini terkettiler. G e m i l e r d e n k a r m a ii durduruldu. D i e r g e m i l e r sahile g e l m e y i p , akta bekliyorlar. T o p u v e d i e r ate m e v z i l e r i m i z ok i y i yerletirildikleri iin d m a n b i r 239

h a y l i k a y b a uratlmtr, B i r o k yaral ve l kumsalda y a t m a k t a d r . ( * ) Bu 7 nci Ordunun d u y d u u i l k i y i haberdi. M o r a l o k a d a r yksekti ki, 15 nci O r d u K o m u t a n G e n e r a l V o n Salmuth, 7 nci O r d u y a y a r d m iin 346 nci P i y a d e Tmeni ni g n d e r m e y i teklif ettii z a m a n , kendisine T e e k k r ederiz ama, i h t i y a c m z y o k d i y e ce vap verildi. H e r k e s i n gvenceli olmasna kart, 7 nci O r d u K u r m a y Bakan G e n e r a l P e m s e l durumun g e r e k v e t a m eklini o r t a y a k a r m a k iin aba sarfediyordu. inde bulunduu artlar altnda bunu y a p m a k bir h a y l i zordu. nki haberleme i m k n l a r ortadan kalkmt. Btn teller ve kablolar, ya Fransz y e r a l t rgt, ya parat ler tarafndan, v e y a h u t t a y a p l a n bombard m a n l a r d a kesilmilerdi. Pemsel, R o m m e l ' i n ka r a r g h n a Eski d e v i r l e r d e k i k o m u t a n l a r n sa vat trden bir sava y a p y o r u m . Fatih W i l l i a m i n y a p t gibi, g z m l e g r e b i l d i i m v e ya knda olup da kulamla d u y d u u m l a d i y e ya knd. G e r e k t e Pemsel haberleme sisteminin n e k a d a r feci v a z i y e t t e o l d u u n u bilmiyordu. Cherbourg yarmadasna yalnz paratlerin ( * ) Bu rapor Omaha kumsalnn Vierville ucundaki Pointe et Raz de la percee'deki tahkimatn ko mutan Albay Goth tarafndan 352 nci Harekt Bakam Yarbay Ziegelmann'a saat sekiz veya dokuz arasnda gnderilmitir. Bu okadar iyim serlie sebep oldu ki, savatan sonra Ziegelmann' n yazdna gre Kendilerinden zayf dman kuvvetleriyle arpyorlard. Bundan sonra gelen raporlar ok daha iyimserdi ve saat 11.00'de 352 niln Komutan General Kraiss, Omaha kumsaln temizlediinden o kadar emindi ki, ngiliz blge si deki Tmenin sa kanadn kuvvetlendirmek iin elindeki yedekleri oraya gnderdi. 240

indiini biliyordu. Halbuki, y a r m a d a n n d o u sahilinde U t a h kumsalna d e n i z d e n k a r m a ya pldndan haberi bile yoktu. Pemsel iin, saldrnn tam corafi snrla rn saptamak z o r olmasna r a m e n b i r tek ey den kesinlikle emindi. N o r m a n d i saldrs, g e r . ek k a r m a y d . B u inann R o m m e l v e V o n Rundstedt'in k a r a r g h l a r n a d e v a m l o l a r a k bil dirdi, fakat h e r z a m a n aznlkta kald. B O r d u l a r G r u b u ve OB W e s t sabah rapor larnda bildirdikleri g i b i Bu anda, bunun geni apl bir aldatc s a l d n mi; yoksa g e r e k k a r m a mi; o l d u u n u biraz erkendir. Generaller, S C H W E R P U N K T E a r a t r m y a de v a m ediyorlard. N o r m a n d i sahilindeki herhan gi bir, er, bunun n e r e d e olduunu syliyebilirdi. S w o r d kumsalndan y a n m m i l uzakta a vu Josef H a g e r , akn ve titrer v a z i y e t t e maki neli tfeinin tetiini buldu ve t e k r a r ate etm i y e balad. Etrafnda, d n y a sanki z e r i n e yklyormu g i b i y d i ve bu olurken kan ses kul a k l a n s a r e d e n trdendi. K a f a s n n ii g r l , tyle doluydu ve 19 yandaki makineli tfeki, k o r k u d a n adeta hasta olmutu. y i savamt. S w o r d kumsal g i r i i n d e 718 nc T m e n i n savun ma hatt y a n l m c a , kendi Blnn g e r i ekili ine makineli t f e i y l e y a r d m etmiti. H a g e r , k a ( * ) T o m m y v u r d u u n u bilmiyordu. Z e v k ier sinde o n l a n n kumsaldan kp gelilerini v e makineli tfeiyle y e r e seriini seyretmiti. Sa vaa g i r m e d e n e v v e l , b i r dman l d r m e n i n nasl olacan ok m e r a k etmiti. Birok kereler bu konuyu a r k a d a l a n Huf, Saxler ve F e r d i K l u g ile konumu, v e imdi bunun g a y e t ( * ) Tommy ngilizlerin kendi askerlerine verdii isimdir. Bunu Almanlar da kullanrlard. Bizdeki eviren Mehmetik in ngilizce kart. 241

kolay olduunu renmiti. Huf, bunun ok ko l a y olduunu r e n i n c e y e k a d a r yaamad. n . ki g e r i kaarken ldrlmt. H a g e r onu, a z ak v e aln olmas gere k e n y e r d e alm koca bir delikle itin kenarn da brakt. H a g e r , Saxler'in n e r e d e olduunu b i l m i y o r d u . Fakat bir arapnel parasnn at y a r a d a n akan kan ile yar, y a r y a k r olan Ferdi y a n n d a y d . Bu durumda H a g e r artk hepsinin lmesini, bir z a m a n meselesi olarak gryordu. K e n d i s i ve Blkten sa k a l a n 19 kii, kk be ton bir b a r n a n nndeki siperdeydiler. H e r taraftan makinal tfek, h a v a n topu ve tfek ateiyle vuruluyorlard. T m e v r e d e n gelen ate e baklrsa etraflar sarlmt. Y a p l a c a k ey, ya l m e k v e y a teslim olmakt, nki baka kar y o l yoktu ve bunu herkes biliyordu. Y a l n z ar kalarndaki barnaktan ate eden Yzba hari. Yzba D a y a n m a l y z , D a y a n m a l y z d i y e ba ryor, fakat o n l a r n b a r n a a g i r m e s i n e izin vermiyordu. H a g e r ' i n h a y a t n d a k i e n korkun an b u y d u ve artk n e y e ve n e r e y e ate ettiini bile bilmiyordu. T o p u atei kesilince, makineli tfeinin tetiini e k i y o r ve sarslarak ate edi i r i seyrediyordu. nki bunu y a p m a k ona ce saret v e r i y o r d u . Bundan sonra topu atei yeni den balyor ve hepsi yzbaya B i z i ieri bra k n d i y e y a l v a r y o r d u . Yzbann fikrini de itirmesine belki de tanklar neden oldu. Hepsi tank paletlerinin seslerini duydular. G e l e n iki tankt. Bir tanesi, bir tarla tede durdu. D i e r i yava, y a v a ilerledi, bir iti ezdi ve yalandaki bir ayrlkta otlyan i n e i n y a n n d a n geti. Bundan sonra siperdeki askerler tankn topu nun yava, yava aa d o r u indiini ve ata h a z r l a n d n grdler. T a m bu srada tank ina. m l m a z bir ekilde patlad ve y a n m y a balad. 242

A r k a l a n n d a bulunan bir bazukac, son roketini atarak tam isabet kaydetmiti. H a g e r ve arka da Ferdi yanan tankn st kapann ald n ve siyah dumanlar karan bir kiinin dar trmanmya altn grdler. Elbiseleri yan. makta olan tank, lklar atarak ak delikten yar yarya dar sarkt ve vcudu tankn kena rndan sarkarak ylece kald. Hager, Ferdi'ye Allah bize daha iyi bir lm ltfetsin, dedi. kinci tank bazuka menzili dnda olduun dan atee balad ve en nihayet Yzba herkezin barnaa girmesi iin emir verdi. H a g e r ve kurtulan dierleri, yepyeni bir kbus yaaya caklarn bilmeden kendilerini ieri attlar. Bir oturma odas kadar byk denebilecek barnak l ve can ekien askerlerle doluydu. Bunlardan baka, salam olan 30 asker de bar na o ekilde doldurmutu ki, yere bile otur mak imkn yoktu. ersi karanlk, pis kokulu ve grltlyd... Yarallar inliyorlar ve asker ler eitli lisanlarda konuuyorlard. nki bir ou Rus ve Polonyalyd. Yarallarn Teslim olalm diye barmalarn duyan Yzba hi aldrmadan tek gzetleme deliinden darya makineli tfeiyle ate ediyordu. Ksa bir sre iin bir duraklama oldu ve H a g e r ile adeta ha vaszlktan boulmakta olan dierleri dardan birinin bardn duydular. Baran T a m a m H e r m a n ( * ) dar ksan iyi olur diyordu. Y z ba cevap olarak makineli tfeiyle atee ba lad. Birka dakika sonra ayn sesi tekrar duy dular. Bu sefer B u iten vazge Fritz diyordu. Zaten pislenmi havay, daha da kt yapan Yzbann makinalsndan kan dumanlar, ( * ) Mttefiklerin Almanlar iin kulland isimler den biri. Bazen Cery derlerdi. Ceryken burdan gelir. Alman Tenekesi. eviren 243

havadaki gaz bir kat d a h a arttrdndan herkes ksryordu. Yzbann arjr de i t i r m e k iin durduu zaman Teslim olal m sesleri ykseliyordu. N i h a y e t dardan bi risi o n l a r a A l m a n c a seslendi v e H a g e r ' i n hatr l a d n a gra bunu d u y a n y a r a l l a r d a n biri b e l k i d e b i l d i i iki k e l i m e l i k n g i l i z c e y l e c e v a p v e r d i H e l l o boys, H e l l o boys. Dardan y a p l a n ate kesildi ve herkes bun d a n sonra ne o l a c a n k e s t i r m e d e zorluk ek m e d i . T a m tepelerinde bir g z e t l e m e d e l i i var d. H a g e r v e arkadalar birini o m u z l a r n a a h p kaldrarak dary gzetlemesini saladlar. A d a m dar baknca A l e v makinesi, a l e v ma kinesi g e t i r i y o r l a r d i y e b a r m y a balad. Ha g e r a l e v l e r i n ieri g i r e m i y e c e i n i biliyordu. nki y a n d a k i delik k a d e m e l i o l a r a k yaplmt. A l e v scakl ieri girebilse bile, a l e v girmesi olanakszd. Birden b i r e V u f f d i y e a l e v makinesinin sesi duyuldu. B a r n a a h a v a girii, tavandaki delikle, yzbann ate ettii g z e t l e m e d e l i i y . le salanabiliyordu. Y a v a , y a v a barnakta s y k s e l m i y e balad. Baz a s k e r l e r p a n i e k a p L d v e D a r k m a m z g e r e k diye, bir birlerini i t i p b a r m a a baladlar v e y e r e kapanp srnrcesine k a p y a d o r u g i t m i y e altlar ama; o k a d a r kalabalktlar ki, y e r e e i l i p d e m e y e d e m e i m k n l a r bile yoktu. H e r k e s teslim o l m a k iin yzbaya yalvarm y a balad. G z e t l e m e d e l i i n d e n bakan yz ba sanki bunlar d u y m u y o r m u g i b i hareket e d i y o r d u . H a v a , gittike daha da kokumu h a l e g e l m i y e balad. T e m e n btn askerlere Benim emrimle nefes alacaksnz dedi, v e balad A l . . . v e r . . . Al... ver... H a g e r h a v a d e l i i n d e k i m e t a l i n p e m b e renk244

ten, k r m z y a ve b i r a z sonra da a k k o r h a l i n e g e l d i i n i grd. A l . . . v e r . . . A l . . . v e r d i y e te m e n b a r p d u r u y o r d u . Y a r a l e r hl H e l l o boys H e l l o b o y s d i y e dardakilere sesleni yordu. H a g e r , r a d y o bandaki erin kod i s m i y l e karargh a r a d n duydu, fakat c e v a p alam yordu... A r t k sabr tkenen t e m e n E f e n d i m , y a r a l l a r bouluyor, teslim olmalyz dedi Yzba ters ters Bu dnlemez bile diye bard ve S a v a a r a k dar kacaz, a d a m l a r ve silhlarn s a y d i y e i l v e etti. Bar nan kesinden b a z l a r H a y r , H a y r d i y e bardlar. Ferdi, e i l e r e k H a g e r ' e Y z b a d a n baka, bir tek makineli tfek sende var. n a n b a n a bu m a n y a k h e r i f ilk e v v e l seni dar k a r a c a k d i y e fsldad. Bu srada, b i r o k asker tfeklerinin meka nizmasn karp y e r e frlatyordu. H a g e r , Ferdi'ye B e n g i t m i y e c e i m dedi ve makineli tfe i n i n horozunu skp bir kenara frlatt. A r t k scaktan b a y l m a l a r balad. T e m e n , yzbaya y a l v a r m y a d e v a m ediyordu, fakat olumlu sonu a l m a d a n ! Birden bire yzba durdu v e r a d y o operatrne dnerek, T e m a s salyabildin m i ? d i y e sordu. R a d y o o p e r a t r H a y r e f e n d i m d i y e c e v a p verdi. B u c e v a p t a n sonra yzba ilk defa etrafna b a k m y a ba lad. T k l m tklm b a r n a grnce adeta a kna dnd. Sonra elindeki makineli tfei ye re att ve K a p y an*' d i y e e m i r verdi. . H a g e r , birinin, y r t k b e y a z b i r bez para sn tfeinin ucuna b a l a y p g z e t l e m e deliin d e n dar uzattn grd. Dardan b i r ses T a m a m Fritz, dar kn ve teker, t e k e r dedi. C i e r l e r i n i t e m i z h a v a y l a d o l d u r m a k iin derin, d e r i n nefes alan, ve g n ndan g z 245

leri kamaan askerler karanlk snaktan da r frladlar. E e r tfek v e m i f e r l e r i n i h e m e n y e r e atmazlarsa, kapnn h e r iki y a n n d a duran n g i l i z askerleri, u y a r m a a m a c ile ayaklarnn d i b i n e ate ediyorlard. Siperin sonuna geldikle r i n d e n g i l i z l e r pantalon kemerlerini, n d m e l e r i n i , f o t i n balarn ve ceketlerini kestiler ve sonra da hepsini y z k o y u n tarlaya yatr dlar. H a g e r ve Ferdi, elleri balarnn stnde si p e r d e kotular. Ferdi'nin pantalon k e m e r i kesik d i k t e n sonra n g i l i z subay k i hafta iinde ar kadalarn Berlin'de g r e c e i z F r i t z dedi. Y z kanl ve imi olan Ferdi aka y a p m a k is tedi: O z a m a n a kadar biz n g i l t e r e ' d e olaca z dedi. Bunu, n g i l t e r e esir k a m p n a gitmi o l a c a z anlamna sylemiti. Fakat, szleri yanl a n l y a n n g i l i z Subay Bu a d a m l a r kum sala g t r n diye e m i r verdi. Pantalonlar d mesin d i y e elleriyle tutarak y r m e e balad lar ve h l y a n m a k t a olan tank ile, ayrda ga y e t sakin o t l y a n i n e k l e r i n y a n n d a n getiler. Onbe d a k i k a sonra H a g e r ve arkadalar, de n i z i n sahile vurduu y e r d e n m a y n temizliyor lard. Ferdi, H a g e r ' e B u n l a r b u r a y a yerletirir ken, b i r g n g e l i p de y e r i n d e n k a r a c a m ak l m d a n g e i r m e d i i m e i d d i a y a g i r e r i m dedi.C*) Er A l o y s i u s Damski sava y a p m a k arzusun da deildi. P o l o n y a l olan D a m s k i 716 nc T m e ( * ) Barna tutmakta srar eden fanatik yzbay bulamadm. Fakat Hager isminin Gundlach oldu una inanmaktadr. Temenin ad ise Lutke'dir. O gn ge vakit Hager arkada Saxler'i buldu, o da engelleri temizleme iinde alyordu. O ge ce ngiltere'ye gtrldler ve alt gn sonra Hager ve 150 Alman, Kanada'da bir esir kamp na gnderilmek zre New York'a ayak bastlar. 246

ne atanm ve uzun sre evvel, karma yapld taktirde, rampasn indirecek ilk k a r m a tek. nesine koup teslim o l m y a k a r a r vermiti... Fa kat Damski bu frsata kavuamad. ngilizler okadar y o u n b i r d e n i z v e tank atei destei grmt ki, G o l d kumsalnn bat k e n a r n d a mevzilenmi olan Damski'nin batarya k o m u t a m derhl g e r i e k i l m e e m r i verdi. Damski e m i r v e r i l d i i ekilde g e r i e k i l m e y i p ileri d o r u ko mann yzde y z l m l e sonulanacan bili yordu. Y a A l m a n l a r tarafndan arkadan v e y a ilerliyen n g i l i z l e r tarafndan nden vurulacak t. Fakat, g e r i e k i l m e esnasndaki kargaalktan faydalanarak T r a c y kyne g i r d i v e b i r Fransz evine s m m y a k a r a r verdi. E e r o r a d a sakla n r s a k y n g i l i z l e r tarafndan alnnca tesm olabileceini hesap etti. Tarladan geerken ata binmi b i r W e h r macht avuuyla karlat. avuun nnde baka b i r er y r y o r d u . B i r Rus gnlls. a vu Damski'ye bakt ve byk b i r tebessmle k e n d i bana b y l e n e r e y e g i d i y o r s u n ? d i y e sordu. Birka saniye birbirlerine baktlar. Da mski avuun, kendisinin k a t m a n l a d ka nisiyle hi ses karmad. avu hl tebessm ederek S e n d e b i z i m l e beraber g e l b a k a l m de di. Damski ansnn h e r y e r d e tersine g i t t i i iin ok zld ve avuun nnde y r m e e ba lad. On mil uzakta ve takriben C a e n ehri ev resinde g e z i c i r a d y o d i n l e m e b i r l i i n d e n e r W i l h e l m V o i g t nasl teslim olacan dnyordu. Voight, A m e r i k a ' d a C h i c a g o ehrinde o n y e d i y d yaamt. Fakat Naturalisation ( * ) k d al( * ) Amerika'ya gidip vatandala alnmas gereken bir belge. gemeden evvel eviren 247

mamt. 1939 senesinde A l m a n y a ' y z i y a r e t eden kars, annesinin a r hastal n e d e n i y l e onu t e r k e d e m e y i p A l m a n y a ' d a kalmt. V o i g t 1940 senesinde, arkadalarnn u y a r m a l a r n a aldr, madan, karsn alp A m e r i k a ' y a g e t i r m e k z e . re y o l a kt.. Sava iindeki A l m a n y a ' y a nor m a l y o l l a r d a n gitmesi imknsz olduundan, Pasifii g e e r e k Japonya'ya, o r a d a n Villadivostok'a v e S i b i r y a d e m i r y o l u y l e M o s k o v a ' y a geldi. O r a d a n P o l o n y a ' y a v e n i h a y e t A l m a n y a ' y a ula t. S e y a h a t drt a y d a t a m a m l a n d v e V o i g t A l m a n snrn g e i n c e b i r d a h a dar kamad. K a r s v e kendisi adeta k a p a n a kslmlard. A m e r i k a ' y a d n m e k iin btn uralar sonu v e r m e d i ve imdi drt seneden b e r i ilk d e f a ku l a k l a : ! A m e r i k a l sesi d u y u y o r d u . Saatlerden beri ilk A m e r i k a n askerlerini g r n c e ne syl i y e c e i n i dnp durdu. O n l a r a d o r u koa cak v e N a s siniz ocuklar? Ben C i h a g o l u y u m d i y e baracakt. Fakat b i r l i i c e p h e n i n ok ge risine ieydi. Y a p a b i l e c e i tek ey, b i r k a mil uzaktaki, ona ev ve barkn hatrlatan sesleri dinlemekti ( * ) . O m a h a kumsal gerisinde binba W e r n e r Pluskat nefes;, nefese bir ukur iinde yatyor du. A d e t a tennmyacak haldeydi, nki mi ferini kaybetmi ve elbiseleri kesilmi, yrtl mt. Ste H o n o r i n e ' d e k i k a r a r g h n a d n m e k iin, b a r n a terkettiinden bu yana, bir buuk saatten b e r i y a n a n v e p a t l a m a l a r l a kaynyan a r a z i d e srnerek ilerliyordu. Y z izilmi v e kan iinde kalmt. Blge z e r i n d e uan b i r s r a v c u a y e r d e o y n y a n ne grrlerse ate ( * ) Voigt maalesef geri dnemedi. Hl Almanya'da yaamakta ve Pan American Airvvays'de al maktadr. 248

ediyorlard. Bu y e t m i y o r m u gibi, donanma b o m b a r d m a n acmaszca d e v a m ediyordu. Bin mekte o l d u u V o l k s w a g e n ' i y a n m v e t a n n m a z bir enkaz haline gelmiti. i t ve otlarn yan masndan kaln d u m a n stunlar ykseliyordu. O r d a burda g r d ukurlar y a D o n a n m a bom bardman v e y a h u t t a A v c uaklarnn y a p t tarama ateinden l e n l e r i n cesetleriyle doluydu. lk z a m a n l a r d a koarak k a m a k istedi, fakat uaklarn taramas buna e n g e l oldu. Pluskat imdi srnerek ilerliyordu. Bu za mana kadar bir m i l i l e r l e d i i n i v e Etreham'daki kararghna ulaabilmesi iin d a h a m i l l i k mesafe katetmesi g e r e k t i i n i hesabetti. A c v e mitsizlik i i n d e ilerledi v e a z i l e r d e bir iftlik e v i g r d . T a m e v i n 20 m e t r e yakn n a gelince koarak k a p y a g i d e c e k v e e v sahip lerinden iecek su istiyecekti. E v e yaklanca iki Fransz kadnnn, ak k a p nnde, y a p l a n topu ateiyle, u a k t a r a m a l a r n a a l d r m a d a n oturduklarn g r d . D n e r e k Piuskat'a b a k t l a r v e glerek C ' e s t terrible, n ' e s t - c e pas? d i y e gldler. G l m e sesleri h l kulaklarnda m lyarak, Pluskat srnr v a z i y e t t e nlerinden geti. O anda Franszlardan, N o r m a r d a r ' d a n ve ryp kokuan tm savatan nefret etti. 6 nc Parat A l a y n d a n avu A n t o n W u e n sch bir a a c n yksek dalndan aa d o r u sal lanan parat g r d . Parat m a v i r e n k t e y d i ve ucunda b r a n d a d a n y a p l m byk b i r torba v a r d v e ileri g e r i sallanyordu. U z a k t a n tfek v e m a k i n e l i sesleri g e l i y o r d u , fakat A n t o n v e emrindeki h a v a n b i r l i i dman f a l a n g r m e miti. saatten beri y r y o r l a r d ve imdi U t a h kumsalnn 10 mil g n e y batsnda Carenten zerindeki kk o r m a n a gelmilerdi. Onba R i c h t e r torbaya bakarak Bu A m i l e r e ( A m e 249

r i k a h ) ait. H e r h a l d e iinde cephane v a r d r de di. E r Fritz F r i e d o l i n W e n d t iinde y i y e c e k o l d u u n u tahmin ediyordu. A l l a h m nekadar da aktm, d i y e yksek sesle dert yand. So nunda a a c el bombasyle krp, torbay aa d r m i y e k a r a r verdiler. Bu i yaplp, torba y e r e dnce patlamamas, y i y e c e k teorisini da ha da kuvvetlendirdi. B i r l i i n i y a n n a ard v e B a k a l m A m i l e r b i z e n e g n d e r m i l e r ? de d i . avuun sngsyle delinen torbadan yere, konserveler, ukulatalar, sigaralar, ksacas A l m a n l a r i i n bir servet dkld. Hepsi kendileri ni t u t a m a y p y i y e c e k d i y e bardlar. Bunu takibeden y a r m saat iinde paratler bay r a m yaptlar. Kutu, kutu p o r t a k a l suyu, uku latalar v e sigaralarla b e r a b e r h e r eit y i y e c e k vard. T k a basa y e d i l e r ve sra N e s k a f e ' y e ge lince, ne olduunu b i l m e d i k l e r i n d e n poeti ap, tozu a z l a r n a dktkten sonra zerine su i tiler. avu H i d e fena d e i l dedi. T a d ok g z e l . D i e r l e r i n i n i t i r a z l a r n a r a m e n VVuensch h a r e k e t e g e i p savaa k a t l m a k iin hareket e t m e l e r i n i emretti. H e r k e s ceplerini yiyecek, si g a r a ve ukulatayla doldurup, o r m a n h k t a n d ar ktlar. U z a k t a n g e l e n silah seslerine do ru i l e r l e m i y e baladktan birka dakika sonra o n l a r savaa katlmadan, sava onlar buldu. Er l e r d e n biri tam alnndan v u r u l a r a k y e r e dt. VVuensch Saklanm bir keskin nianc d i y e b a r d v e e t r a f l a n n d a m e r m i l e r slk alarken hepsi b i r y e r e g i z l e n m i y e altlar. Erlerden bi ri, byk b i r aac gstererek u r a d a onu gr d m d i y e onbaya iaret v e r d i VVuensch dr bnn karp a a c iyice kontrol etti, ve bir y e r d e y a p r a k l a r n o y n a d n grd. yice ni an alp, ate etti. A t e z e r i n e y a p r a k l a r biraz d a h a f a z l a hareket etti ve ate edenin e v v e l

250

ayaklan ve sonra da karn gzkt. Wuensch tekrar, tekrar ate etti ve adam yere dt. He men koup yanna gittiler. lk defa bir Amerika l parat gryorlard. Siyah salyd, ok yakkl ve ok genti. Aznn kenanndan yere kan akyordu. Richter lnn ceplerini kartr d ve iinde iki fotorafla bir mektup bulunan bir portfy buldu. Wuensch'in hatrladna g re, bir tanesi Gen bir kzn yannda oturan bir askerin resmiydi. Belki de karsyd? Dieri ise ayn kz ve askerin Verandada bir grup in sanla beraber ekilmi resimleriydi, belki de bir aile, fotoraf. Richter fotoraflarla mektubu kendi cebine koyarken Wuensch Neden onlan cebine koyuyorsun? diye sordu. Richter Sava tan sonra bunlan zarfn zerindeki adrese gn dermeyi dndm diye cevap verdi. avu Sen delisin, bizi yakalarlar da, bunlan zerinde bulurlarsa eliyle grtla kesme iareti yapt iin tamamdr, at onlan da haydi gidelim dedi. Oradan aynlmadan evvel Wuensch geride kald ve bir sre kmldamadan yatan Ameri kalya bakt ve otomobilin ezdii bir kpek gi bi dedi ve gzleri yala dolu oradan koarak uzaklat. Birka mil uzakta; siyah, beyaz ve krmz bayra dalgalanarak Picauville kyne doru kk bir yolda son hzla giden siyah bir Alman makam arabas vard. 91 nci Hava ndirme T meninden Tmgeneral Wilhelm Falley, emir su bay ve ofryle birlikte Rennes'deki Harp oyu nuna gitmek zere saat 01.00 den beri yoldayd. Saat 03.00 ile 04.00 arasnda devaml uak sesleri ve bomba patlamalan Falley kararghna geri dnmiye zorlad. Pecauville'in kuzeyindeki ka rarghna birka mil kala, makineli tfek mer251

nleri arabann n ksmn delik, deik etti. n c a m p a r a m para oldu v e ofrn y a n n d a otu r a n e m i r subay ne d o r u y l d , kontroldan km vaziyette, saa sola savrularak g i d e n ara. ba, alak b i r d u v a r a arpt. Horch'un kapdar sarsntyla ald, ofr ve F a l l e y dar frlatl dlar. F a l l e y ' i n tabancas klfndan kp, y o l u n teki tarafna frlamt. F a l l e y tabancaya do ru srnmee balad. oke olmu ve d o r u d rst ayakta d u r a m y a n ofr birka A m e r i k a l nn a r a b a y a d o r u kotuunu grd, l d r m e yin, l d r m e y i n d i y e b a r a n Falley, tabancaya d o r u srnmesine d e v a m ediyordu. B i r ate sesi duyuldu ve F a l l e y y o l a y l p kald. B i r eli hl tabancaya uzanm vaziyet teydi. 82nci H a v a ndirmeden T e m e n Malcolm B r a n n e n l a d a m a bakt. S o n r a e i l i p subayn apkasn ald. ksmndaki eritde F a l l e y ya zlyd. A l m a n , yeilimsi g r i b i r elbise g i y m i t i ve pantalonunun kenarnda, belinden, p a a s m a k a d a r u z a n a n kaln k r m z b i r erit vard. Y a kasnda altn mee y a p r a k l a r ve b o y n u n d a si y a h b i r k u r d e l a y l a asl D e m i r H a nian vard. B r a n n e n pek e m i n deildi, a m a g a l i b a b i r g e n e r a l ldrmt. Lille'e yakn hava alannda y a r b a y Josef P i p i s P r i l l e r v e avu H e i n z W o d a r c z k F W 190 avc uaklarna kotular. Z a t e n alanda bu iki sinden baka a v c ua yoktu. Luftwaffe 2 nci A v c kolordusu k a r a r g h n , d a n h a r e k t subay telefon etmi ve P r i l l e r , k a r m a balad. O r a y a gitsen i y i o l u r demiti. P r i l l e r adeta patlad: N i h a y e t kafanza gir di A l l a n n bels aptallar. ki uakla ne yapma m bekliyorsunuz? B e n i m f i l o l a r m nerede? O n lar g e r i a r a b i l i r misin? 252

H a r e k t S u b a y P r i l l e r ' i tand iin g a y e t sakin konutu ve yumuatc bir ton i l e P r i l ler, filolarn n e r e y e i n d i M e r i n i . kesinlikle bilmi yoruz. Fakat o n l a r Poix'deki h a v a alanna gn dereceiz. Y e r personelini d e r h l oraya g n d e r . Bu srada da k a r m a blgesine git. y i anslar P r i l l e r dedi. P r i l l e r k z g n l n n msadesi ora nnda sakin bir ekilde k a r m a n n n e r e d e ol duunu sylemek ltfunda bulunur musunuz? d i y e sordu. S u b a y d a a y n tonla Normandi Pipis - C a e n i n st ksmna tesadf e d e n b i r yerde diye cevap verdi. Y e r personelinin h a z r l a n p y o l a kacak du ruma gelmesi P r i l l e r ' i n b i r saatini ald. Bu bi tince P r i l l e r v e W o d a r c z k , Luftvvaffe'in yeg n e gndz aknm yapmya hazrlandlar ( * ) . Uaklarna binmeden evvel P r i l l e r avuunun y a n m a gitti ve i m d i b e n i dinle. Bu ite y a l n z ikimiz varz. Birbirimizden ayrlamayz. Allah akna ben n e y a p a r s a m sen d e a y n n y a p . A r k a m d a u ve h e r h a r e k e t i m i takibet. Bu ie iki m i z y a l n z g i d i y o r u z v e g e r i d n e c e i m i z i zan netmiyorum, dedi. Kalktklar z a m a n saat 09.00 du. ( P r i l l e r ' i n saatine g r e (08.00) y e r e kapanm v a z i y e t t e ok alaktan t a m batya d o r u ba tuttular. A b b e v i l l e ' e g e l d i k l e r i z a m a n kendilerinden yksekte uan mttefik a v c uaklarn g r d ler. P r i l l e r yaklak kol uuu y a p m a d a n utuk larna dikkat etti: E e r e l i m d e uak olsayd,

( * ) Baz dokmanlarda ilk karmada 8 Ju 88 bom bardman uann kumsallara saldrd yazl dr. Bombardman uaklar kumsal balar ze rinde Haziran 6-7 gecesi utular. Fakat Priller'in a v a aknndan baka D-Gn sabah bir saldr olduuna dair kayda rastlamadm. 253

bunlar keklik gibi avlardk demekten kendini alamad. Le Havre'a yaklanca Priller ykseldi ve korunma maksadyla buluta girdi. Birka dakika bulut iinde utuktan sonra buluttan ktlar. Altlarnda alacak byklkte bir Donanma vard. Her tip ve byklkte yzlerce gemi. Fransa sahilinden ngiltere'ye kadar uzanyor du. karma gemileri devaml olarak sahile do ru asker tayorlard. Priller kumsalda ve ge risinde davamh beyaz patlamalar gryordu. Kumsallar, insan, tank ve tehizatla dolu oldu undan siyahm gibi gzkyordu. Priller, ne yapacana karar vermek iin tekrar ykselerek buluta girdi. O kadar ok uak ve kumsallarn anda o kadar fazla gemi, kumsallarda o kadar ok in san vard ki, Priller drlmeden evvel bunla rn zerinden bir gei yapmak istedi. Radyo kullanmama kuralna artk uymya gerek yoktu. Adeta huzurlu bir insan gibi N e manzara, ne manzara Allahm. Nereye baksan her ey var. Bana inann bu muhakkak ki sz edilen karma ve ilve etti VVodarczk saldr yoruz. yi anslar 150 fit ykseklikte saatte 400 mil sratle ngiliz kumsallarna saldrdlar. LvyesH*) zerindeki dmeye bast ve makine li tfeklerinin ate ettiini duydu. nsanlarn balarnn zerinden geerken yukar kalkm akn yzler grd. Sword kumsalnda Fransz komandosu yar bay Philippe Kieffer, Prillerin geldiini grd ve korunmak iin yere kapand. 6 Alman esiri bundan faydalanarak kamya altlar, fakat Kieffer'in adamlar hepsinin iini bir anda bitir( * ) Sava uann kumandas. eviren

254

diler. Juno kumsalnda 8 nci P i y a d e T u g a y n d a n er R o b e r t R o g g e uaklarn k a r d l duy d u v e sonradan s y l e d i i n e g r e O k a d a r al aktan uuyorlard ki, g a y e t ak ekilde pilot larn yzlerini g r e b i l i y o r d u m . H e r k e s g i b i o da kendini y e r e atp yatt, fakat b i r kiinin ayak ta durarak sten m a k i n e l i tfeiyle uaklara ate ettiini grd. O m a h a kumsalnn dou kenarnda A m e r i kan D o n a n m a s n d a n T e m e n W i l l i a m J. Esem a n n Baraj b a l o n l a r n d a n kanarak 50 fitten (15 m e t r e ) daha alak uan iki FW 190 u a n n atejj ederek daldklarn grnce akna dnd. H M S Dunbar d a R o b e r t D o w i e btn filotillann tm uaksavar toplarnn P r i l l e r v e W o d a r c z k ' e ate e$tiini grd. H e r iki avc u a da h i isabet a l m a d a n bu atein iinden g e t i l e r ve ka r a y a d n p h z l a ykselerek bulutlarn i i n d e kayboldular. D o w i e i n a n l m a z gibi g z k e n b u s a l d n zerine A l m a n v e y a n e olursanz olun, size en i y i anslar dilerim. nki y r e k l i s i n i z demekten kendini alamad.

KISIM

IV

Btn N o r m a n d i sahili boyunca k a r m a frt na gibi esti. Savan bu vahetine y a k a l a n m olan Franszlar iinse bu, aknlk, m o r a l yk seklii v e b i r y n d e n d e terrd. A r ekilde topu ateine tutulmu olan Ste M e r e - Eglise de 82 nci nin paratleri, sanki hibir ey olmu yormu gibi t a r l a l a n n d a ahan iftiler grd ler. A r a sra bir tanesi ya y a r a l a n m v e y a l olarak yere dyordu. Paratler kasabaya girince, b i r b e r b e r i n . 255

dkknnn, kapsnda asl olan F r i s e u r ya zl l e v h a y indirip, y e r i n e B a r b e r y a z l l e v h a t a k t n grdler. Birka m i l uzakta kk b i r sahil k y o l a n L a M a d e l e i n e ' d e , Paul G a z e n g e l ok k z g n ve a y n z a m a n d a da y a r a l y d . T o p u atei, dk kn v e k a h v e o l a r a k kulland y e r i n tavann a l p g t r m ve topu atei srasnda da yara lanmt. i m d i de 4 nc T m e n askerleri, onu ve d i e r 7 kiiyi alp U t a h kumsahna gtr yorlard. Kars, askerlerin banda olan T e m e ne K o c a m n e r e y e g t r y o r s u n u z ? d i y e sor du. T e m e n hatasz b i r Franszca ile c e v a p ver di. S o r g u y a ekmek iin m a d a m , onunla burada konuamayz, bu nedenle onu ve d i e r l e r i n i n g i l t e r e ' y e g t r y o r u z . M a d a m G a z e n g e l kulak l a r n a i n a n a m y o r d u . n g i l t e r e y e m i ? Fakat ni y e ? N e y a p t ki? d i y e sordu. G e n 'subay biraz sklm g i b i y d i ve sabrla, kendisine v e r i l e n e m r i y e r i n e g e t i r d i i n i anlatt. M a d a m Gazen g e l yal g z l e r l e B o m b a r d m a n d a k o c a m lr se ne o l a c a k ? d i y e sordu. Subay g a y e t nazik ekilde Y z d e doksan b y l e birey olmyacaktr M a d a m dedi. G a z e n g e l , karsn pt v e A l lah'a smarladk d i y e r e k o r a d a n uzaklat. Or tada, n e l e r olduuna dair h i b i r f i k r e sahip de ildi, v e buna hibir z a m a n d a sahip olamad. ki hafta sonra N o r m a n d i y e dnd ve ken dini tutuklyan A m e r i k a l l a r n B i r hata yapl d d e m e s i n d e n sonra serbest brakld, v e ngil tere'ye gtrlnn nedenini b i r trl re nemedi. Sahilde bulunan G r a n d C a m p kentindeki Fransz y e r a l t rgt b l g e bakan Jean M a r i o n ' u n sabr tkenmiti. Sol tarafta U t a h kum sal, sa tarafta O m a h a kumsal anda Do n a n m a y g r y o r ve bu kumsallara asker ka256

n l d n b i l i y o r d u . Fakat b u arada G r a n d C a m p ' n unutulduu anlalyordu. Btn sabah, as kerlerin gelmesini bekledi, fakat kars b i r des troyerin yava, y a v a kente d o r u dndn gsterince ii rahatlad. M a r i n T o p dedi. O n lara b i l d i r d i i m t o p . . . B i r k a g n e v v e l L o n d r a ya kk b i r topu bataryasnn deniz kenar na yerletirildiini ve y a l m z sol tarafa, yani U t a h kumsal y n n e ate edebilecek ekilde m e v z i l e n d i i n i bildirmiti. A r t k M a r i n , mesa jnn a l n d n d a n emindi, nki destroyer to pun kr y n n e m a n e v r a y a p a r a k at menzi line g i r i n c e ate e t m i y e balad. M a r i n g z ya larn tutamayp, sevinle mesajm a l d l a r di y e baryordu. H e r n d o n olmas m u h t e m e l olan destroyer topu m e v z i i n i , ateiyle p a r a l a d san ki. Biraz sonra top bataryasnn cephanelii isa bet alnca korkun bir p a t l a m a oldu. H e y e c a n lanm olan M a r i n M e r v e i l l e u x , M a g n i f i q u e d i y e sevincini, etraftakiler d u y a c a k e k i l d ifa de etti. T a k r i b e n 15 m i l uzaklktaki katedral kenti olan Bayeux da, O m a h a kumsal blgesi y e r a l t rgt entelejans bakan olan G u i l l a u m e M e r cader, kars M a d e l e i n e i l e beraber, o t u r m a oda snn penceresi nnde a y a k t a durmu dary seyrediyor v e g z y a l a r m zorlukla tutabiliyor du. D r t korkun seneden sonra, Bayeux'da ka r a r g h kurmu - A l m a n askerlerinin kenti terk e t m e k iin saa sola koutuklarn grd. U z a k t a n g e l m e l e r i n e r a m e n top seslerini du yuyordu. Bu, korkun b i r savan y a p l m a k t a olduuna en kesin kant'd. inden, y e r a l t r gt savalarn toplayp, g e r i kalan N a z i l e r i kentden dar a t m a k arzusu g e l i y o r d u . Ama r a d y o k e n d i l e r i n e sakin hareket e t m e l e r i iin u y a n d a bulunmutu. Kesinlikle bir a r p m a y a 257

g i r m e l e r i istenmiyordu. Bunun ok z o r bir ey olduunu bilmesine r a m e n M e r c a d e r bekleme sini renmiti ve karsna, d n e r e k Y a k n d a z g r o l a c a z dedi. B a y e u x d a h e m e n herkes ayn ekilde dnyordu. A l m a n l a r kent halk nn e v l e r i n d e oturmalarn bildiren l e v h a l a r as m a l a r n a r a m e n , halk aka K a t e d r a l i n avlu sunda toplanm ve bir papazn, karmann ge limesi hakknda v e r d i i d e t a y l a r dinliyorlard. P a p a z K a t e d r a l i n en st ksmnda bulunduu iin kumsallar k o l a y c a g r e b i l i y o r ve olanlar iki elini a z n n y a n l a r n a k o y m u v a z i y e t t e av. ludakilere b a r a r a k b i l d i r i y o r d u . P a p a z d a n karmann gelimesini dinliyenl e r d e n biri, mstakbel kocas k a r m a yapan A m e r i k a l l a r d a n biri olacak 19 yandaki ana okulu r e t m e n i A n n e M a r i e Broeckx'di. Saat 07.00 de, O m a h a kumsalnn arkasnda Collev i l l e ' d e k i babasnn iftliine g i t m e k zre bisik letiyle y o l a kmt. H z l a p e d a l e v i r e r e k gider, ken, y o l d a makineli tfek y u v a l a r n d a mevzilenmi, a y r c a kumsala d o r u g i d e n A l m a n asker lerine rastlad. Baz A l m a n l a r ona el salladlar, b a z d a n da dikkatli olmasn nerdiler, fakat hibiri onu d u r d u r m a y a y e l t e n m e d i . A l m a n l a n t a n y a n u a k l a n ve ateten ka n p s a k l a n a n l a n grd. Fakat A n n e M a r i e , el bisesi r z g r d a n uarak ve m a v i eteklii imi v a z i y e t t e yoluna d e v a m etti. K e n d i n i g a y e t em niyette hissediyor ve h a y a t n n tehlikede oldu u n u aklnn ucundan bile g e i r m i y o r d u . Collev i l l e ' e artk bir m i l d e n az mesafe kalmt. Y o l lar adeta terkedilmi gibi bombotu ve sahilden ieri d o r u bir d u m a n g e l i y o r d u . Orda, burda bir, iki y a n g n grd ve g e n e de yoluna d e v a m etti. T a m bu srada yklm birok ky evinin 258

enkazn g r d v e A n n e M a r i e h a y a t n n i l k korkusunu o z a m a n hissetti ve deli gibi p e d a l e v i r m e y e balad. C o l l e v i l l e y o l k a v a n a ge lince nerdeyse p a n i e kaplyordu. Etrafnda top sesleri grlemeye balad. Babasnn iftlii C o l l e v i l l e ile kumsaln arasndayd. A n n e M a r i e y o l u n a y a y a n d e v a m e t m i y e karar verdi. Bisikletini srlayp tarlalardan yryerek yolu na d e v a m etti. B i r tmseo knca, iftlik evle rini grd. Y o l u n g e r i kalan ksmna koarak d e v a m etti. n c e A n n e M a r i e iftliin terkedil mi olduunu dnd. nki ortalkta h i b i r hareket yoktu. A n n e ve babasnn ismini bara rak iftlik e v i n i n kk avlusuna girdi. E v i n pencereleri dar d o r u frlamt. Sanki i e r d e bir ey' patlam gibi. D a m n bir ksm kaybol mu ve kapda, k o c a m a n bir delik vard. T a m o anda harabe haline g e l m i kap ald ve anne siyle babas dar kt. M a r i e koarak h e r iki sine birden sarld. Babas S e v g i l i kzm, bu Fransa iin ok byk bir g n dedi. Bunun zerine A n n e M a r i e g z yalarn tutamayarak, nkra hkra a l a m a y a balad. Y a r m m i l tede A n n e M a r i e ile e v l e n e c e k f * ) olan 19 yandaki P F C , L e o H e r o u x O m a h a kum salnn vahi savanda hayat pahasna dv yordu. M t t e f i k saldrs N o r m a n d i y i altst ederken, N o r m a n d i blgesi y e r alt rgt entelejans bakan yardmcs, k a p l u m b a a gibi ha_

( * ) Anne Marie Amerika'da yaamayan harp gelin lerinden biridir. Marie ve Leo bugn, 8 Haziran da ilk bulutuklar Omaha kumsal arkasndaki Colleville'e yakn Broeckx iftliinde yaamakta drlar. ocuklar vardr ve Heroux bir ofr okulu iletmektedir. 259

r e k e t e d e n trenle Paris'e g i d i y o r d u . Leonard G l e , Bakannn kendisini n e d e n Paris'e ar, d m b i l m i y o r v e k a r m a n n y a p l d n duy d u u iin hrsndan y e r i n d e d u r a m y o r d u . Fa kat C a e n da nianls Janine Boitard karma h a b e r i n i a l d n d a n b e r i ok meguld. Saat 07.00 de saklad iki R A F pilotunu u y a n d r d ve A c e l e etmeliyiz, sizi b u r a d a n 12 kilometre u z a k t a k i G a v r u s kynde bulunan bir iftlie g t r e c e i m dedi. G i d e c e k l e r i y e r i n u z a k l iki R A F pilotunu akna e v i r d i . z g r l k 10 k i l o m e t r e mesafedeyken, o n l a r t a m tersine kum sallardan uzaklaarak i ksmlara g i d i y o r l a r d . G a v r u s ky C a e n i n g n e y batsmdayd. n g i l i z l e r d e n biri W i n g C o m m a n d e r ( Y a r b a y ) K.T. Lofts k u z e y e g i d e r e k kendi askerleriyle buluma rizikosunu g z e aldn syledi. Fakat Janine S a b r l olun, buras ile sahil arasndaki blge, k u m g i b i A l m a n l a dolu. B e k l e m e k daha emni y e t l i olacaktr, dedi. Saat 07.00 de, her de bisikletlerine b i n i p y o l a ktlar. R A F pilotlar, Fransz kylleri gibi g i y i n m i l e r d i . . . Yolculuk o l a y s z d e n e c e k ekilde geti. Birka defa A l m a n l a r tarafndan durduruldular, fakat sahte kindik belgeleri ok ie y a r a d ve y o l l a r n a de v a m e d e r e k Gavrus'a vardlar. Janine'in ii burda bitiyordu. nki g e r i d n e r e k paratle ath y a n d i e r pilotlar alp kurtulma yolundaki ilk a a m a y yaptrmas g e r e k i y o r d u . Bylece A l l a ha s m a r l a d k d e y i p bisikletine atlad ve ora d a n uzaklat. C a e n ' d a k i hapishanede M a d a m A m e l i e L e c hevalier, mttefik pilotlarn k u r t a r m y a katl d iin l m cezasnn infaz edilmesini bek liyordu. Fakat bu srada hcresinin kapsnn a l t m d a n srlen k a h v e a l t tepsisiyle beraber b i r fslt duydu. Bir ses m i t , m i t diyordu. 260

 n g i l i z l e r Fransa'ya k t . Bunun z e r i n e M a dam L e c h e v a l i e r d u a e t m i y e balad. Y a k n d a k i bir hcrede y a t m a k t a o l a n kocas Louis'nin g zel haberi d u y u p d u y m a d n m e r a k etti... B . tn g e c e p a t l a m a l a r d e v a m etti, fakat M a d a m A m e l i e bunu h e r z a m a n k i b o m b a r d m a n l a r d a n biri zannetti. S y l e n e n l e r e gre bir kurtulma anslar v a r demekti. Belki de i iden g e m e den kurtulabilirlerdi. Aniden Madam Amelie koridorda b i r g rlt duydu. K a p d a k i atlaa kulan d a y a y p d i n l e m e e balad. Bartlar duyuluyordu ve Raus, R a u s (Dar, D a r ) d i y e b a r m a l a r tekrar ediyordu. Sonra koan a y a k v e v u r u l a n hcre k a p l a r n n sesleri duyuldu. O r t a l tek rar bir sessizlik kaplad. Birka dakika sonra hapishanenin dndaki bir y e r d e n b a z e n d u r a n fakat g e n e l l i k l e u z u n sren m a k i n e l i tfek ses leri duydu. Gestapo muhafzlar p a n i e kaplmlard. k a r m a y a p l d n a d a i r h a b e r gelince, hapis hanenin avlusuna i k i m a k i n e l i tfek yerletir diler, on kiilik g r u p l a r halinde erkek mahpus lar dar karlp b i r d u v a r n nne d i z i l e r e k makineli tfek ateiyle ldrldler. Hepsi, asl sz v e y a g e r e k sulardan tutuklanmlard. A r a larnda ifti o l a n G u y d e Saintpol v e R e n e Leslier, dii olan P i e r r e A u d i g e ; dkknda rak lk y a p a n M a u r i c e Primault; Emekli subay o l a n A l b a y A n t o i n e d e Touchet; Belediye sekreteri Anatole Lelievre; polis olan P i e r r e Menochet; balk G e o r g e s T h o m i n e ; Fransz d e m i r yolla rnda ii o l a n P i e r r e M a u r i c e Dutacq, A c h i l l e Boutrois, Joseph P i c q u e r o t v e olu; A l b e r t A n ne, Desire L e m e r e , R o g e r Veillat, R o b e r t Boulard... Sadece 40 tanesi Fransz yeralt r g t n e mensup t o p l a m 92 kii bu gnde, yani byk 261

kurtuluun balad gn, h i b i r a k l a m a ya plmadan, hibir sorgu s o r u l m a d a n ve mahke me e d i l m e d e n katledildiler. Bunlarn arasnda M a d a m L e c h e v a l i e r ' i n kocas Louis d e vard. Ate e t m e bir saat d e v a m etti. Hcresinde M a d a m L e c h e v a l i e r n e o l u y o r d i y e m e r a k edi yordu.

KISIM V
n g i l t e r e ' d e saat 09.30 du. R a p o r l a r n gelmesini b e k l i y e n G e n e r a l Eisen hower, btn g e c e treyleri i i n d e b i r aa, b i r y u k a r y r y p durdu. H e r z a m a n k i gibi W e s tern ( * ) 1er okuyarak r a h a t l a m y a alt, fakat baaramad. Bundan sonra ilk r a p o r l a r g e l m i y e balad. G e l e n r a p o r l a r ksm ksm olmasna r a m e n h a b e r l e r i y i y d i . H a v a v e D e n i z kuvvet leri k o m u t a n l a r gelimelerden ok memnundu lar. Cnki btn be kumsala asker karlm t. O v e r l o r d beklenildii g i b i i y i g i d i y o r d u . k a r m a t m olarak t a m a m l a n m a m t ama, 24 sa at e v v e l acele olarak k a r a l a d bildiriyi yayn l a m a y a l z u m yoktu artk. K a r a birliklerinin baarl o l a m a m a l a r halinde; Eisenhower unla r yazmt: C h e r b o u r g - H a v r e blgesindeki k a r m a baarszla uramtr. Bu nedenle as k e r l e r i m i z i g e r i ektim. Benim b u z a m a n d a v e bu y e r l e r e karma y a p m a kararm, mevcut en i y i b i l g i l e r e dayanyordu. Askerler, H a v a kuv v e t l e r i v e D o n a n m a cesaret v e g r e v aknn v e r d i i her eyi yapmlardr. Bu harektla il gili, su ve hata varsa, o da tek bama bana aittir... ( * ) Kovboy hikyeleri. 262 eviren

A s k e r l e r i n kumsallara ktklarna e m i n ol duktan sonra E i s e n h o w e r yeni ve baka b i r bil diri y a y n l a n m a s n a e m i r verdi. Basn y a r d m cs A l b a y Ernest Duputy, saat 09.33 de btn Dnyaya g z e l haberi yaynlad. G e n e r a l Eisenhower'in komutasnda M t t e f i k Deniz k u v v e t l e ri ve y o u n h a v a d e s t e i y l e bu sabah Fransa sa hillerinin k u z e y i n e mttefik ordularn karmya balad... H r d n y a n n bekledii an buy du, ve bu an g e r e k l e i n c e insanlar; zellikle Avrupallar; deiik trde b i r huzur v e rahat lk hissetmiye baladlar. L o n d o n T i m e s E n ni hayet g e r g i n l i k krld v e y o k o l d u d i y e b i r ba yaz yaynlad. n g i l i z l e r i n ounluu, haberi ileri banda alrken duydular. Baz h a r p sanayi fabrika larnda bildiri o p a r l r l e r d e n okundu v e iiler torna, freze vb. teghlarndan uzaklaarak G o d S a v e T h e K i n g i ( T a n r K r a l korusun) ( * ) sylemiye baladlar. K y kiliseleri kaplarn ardna kadar at. H i tanmyan kimseler trenlerde birbirleriyle konumya baladlar. K e n t sokak larnda y r y e n l e r A m e r i k a n askerlerinin elle rini sktlar. W r e n T e m e n i N a o m i Honour; X23 n ko mutannn kars; haberi duyunca h e m e n koca snn nerede olduunu kestirdi. K s a b i r z a m a n sonra D o n a n m a k a r a r g h n d a k i H a r e k t Suba y telefon etti ve G e o r g e ok iyi, fakat bana neler g e l d i i n i tahmin edemezsin b i l e dedi. N a o m i bunlar sonra dinliyebilirdi, m h i m olan ey, sa ve salim olmasyd. S w o r d kumsalna ilk d a l g a ile kan er John G a l e ' i n ei G r a c e G a l e ocuundan en k n y k a r k e n haberi r a d y o d a n duydu. G z ( * ) Irgiz milli mar. eviren 283

yalarn tutmaa alt, fakat baaramad. B y k A l l a h m d i j e fsldad; O n u bize geri g e t i r . . . Duas bitinco kz E v e l y n ' e r a d y o y u ka patmasn syledi; M e r a k e t m e k e , b a b a m z m e m i z e h a k k m z y o k , dedi. Dorset de Bridport'daki W e s t m i n i s t e r Ban kasnda, K a t e d r a l ' e benzer atmosfer iinde A u d r e y D u c k w o r t h ok < alyordu ve saldr habe rini g e duydu. 1 nci T m e n d e n A m e r i k a l kocas Duckworth'un, evliydiler. Portsmouth'daki Eisenhower'in kararghna g i d e r k e n k o r g e n e r a l Sir F r e d e r i e M o r g a n , BBC* nin dinleyicilerine, zel bir bildiri iin h a z r ol malarn sylediini duydu. M o r g a n ofrne a r a b a y durdurmasn syledi.. R a d y o n u n sesini at ve orijinal karma p l n n n yazar, saldr haberini dinledi. A m e r i k a Birleik D e v l e t l e r i ' n i n byk b i r b l m n d e r a p o r g e c e yars duyuldu. D o u sa h i l i n d e saat 3.33 iken, Bat sahilinde 1233 d. H a l k n ounluu uykudayd, fakat D. Gnn ilk duyanlar, g e c e v a r d i y a s n d a alan ve sal drda kullanlan toplar, tanklar, gemileri, uak. l a n y a p a n k a d n ve erkek iiler oldu. Btn sa va sanayiinde, dua e t m e k iin iler b i r sre durduruldu. P a r l a k ark l m b a l a n n n altnda B r o o k l y ' d a k i g e m i ina t e z g h n d a ksmen bi tirilmi L i b e r t y tipi g e m i l e r i n gvertelerinde, erkek ve k a d n iiler diz k e r e k A l l a h a dua ettiler. Btn A m e r i k a ' d a h a b e r i duyanlar, gecelikleriyle bahelerine kp, diz kerek A l l a h a k r a n l a n n bildirdiler. G e o r g i a eyaletinde M a rietta da halk saat 04.00 de klieye doldu. Phile264 Omaha kumsalna drldn b i l m i y o r d u . . . Edmund l karken

V e daha be gnlk

delphia'da L i b e r t y ( * ) an alnd. 29ncu T m e nin ana v a t a m o l a n tarihi V i r g i n i a ' d a n k l p zamanndaki g i b i kilise anlar alnd. V i r g i n i a e y a l e t i n d e k i kk Bedford'da ( n . fusu 3800) h a b e r i n z e l b i r a n l a m v a r d . n k i 29. T m e n d e h e m e n herkesin olu, kardei, sev gilisi v e y a kocas v a r d . Bedford'dakiler h e n z b i l m i y o r l a r d ama, akrabalarnn tm O m a h a kumsalna kmt. 116 nc A l a y d a k i 46 Bedfordlu'dan y a l n z 23 tanesi g e r i gelebilmitir. W a v e Lois H o f f m a n C o r r y ' n i n komutan nn e i D. g n h a k k n d a k i haberi d u y d u u z a m a n N o r f o l k - V i r g i n i a ' d a k i d e n i z ssnde n betiydi. H a r e k t odasndaki arkadalar vastasiyle, kocasnn d e s t r o y e r i n i n nerde olduunu ara sra reniyordu, Fransa'ya k a r m a habe ri onu, kocas asndan, p e k f a z l a i l g e n d i r m i yordu. n k i kocasnn h l K u z e y A t l a n t i k t e bir cephane k o n v o y u n u h i m a y e ettiini zanne diyordu. S a n Fransisco'da F o r t M i l l e y ' d e k i sava ga zileri hastanesinde h e m i r e olan B a y a n Lucille M . Schultz, i l k bildiri y a p l d z a m a n g e c e nbetisiydi. 82 nci H a v a n d i r m e T m e n i n d e n bah sedilir m i d i y l e r a d y o n u n bandan a y r l m a k is temiyordu, nki T m e n i n saldrya k a t d d m a inanyordu. Fakat 1 nci D n y a Sava gazilerin den ve kalp hastas olan birinin h e y e c a n l a n m a sndan korktu, a m a g a z i raporu d i n l e m e k isti yordu. K e k e ben de orda o l s a y d m dedi. Bu nun zerine H e m i r e Schultz; S e n y e t e r i ka dar sava y a p t n d i y e c e v a p v e r d i v e r a d y o y u kapad. K a r a n l k t a bir keye ekildi ve o r d a k i bir sandalyeye oturdu. Sessizce a l y a n h e m i r e ( * ) ngiliz mandasndan kurtulup zgrle (Liber t y ) kavuunca alnmaya balayan an atlam tr ve o ekilde muhafaza edilir. eviren 265

21 yandaki parat olu A r t h u r iin tekrar, tekrar dua etti. A r t h u r 505 nci A l a y d a , daha faz la, er Dutch Schultz olarak tannrd. L o n g Island'daki e v i n d e b a y a n T h e d o r e Roo s e v e l t huzursuz b i r ekilde uyudu. Takriben saat 3 te ve tm uramasna r a m e n tekrar u y u y a m a d . Bunun z e r i n e radyosunu at v e t a m bu srada D. G n bildirisi y a y n l a n y o r d u . H a b e r i dinledi, v e kocasnn n e r e d e kark b i r atma varsa o r a d a o l a c a n biliyordu. A m e rika Birleik D e v l e t l e r i ' n d e U t a h kumsalnda, ko cas v e O m a h a kumsalnda i n c i T m e n d e n 25 y a n d a yzba Q u e n t i n R o o s e v e l t o l u o l a n tek k a d n n kendisi olduunu b i l m i y o r d u . Y a t a k t a oturur d u r u m d a g z l e r i n i kapad ve es ki b i r a i l e duasn tekrarlad: A l l a h m bizi gl g e l e r u z a y m c a y a v e iekler dklnceye k a d a r destekle. A v u s t u r y a ' d a K r e m s ' e y a k n Stalog 17 B de h a b e r b y k b i r sevinle karland. A m e r i k a n h a v a c l a r haberi kendi y a p t k l a r k a l e m e ben z e r ve b i r di fras kutusuna san radyolarn d a n dinlediler. k i sene e v v e l , A l m a n y a zerin de drlen Ba avu James Lang, rapor'a i n a n m a k t a n adeta k o r k u y o r d u . Esir k a m p n n o p a r l r f a z l i y i m s e r o l m a m a l a r n syledi. B u srada h a r p esirleri, k a r m a h a k k n d a A l m a n h a l k n d a n f a z l a b i l g i y e sahipti. Sokaktaki nor mal bir A l m a n vatanda resm olarak bildirilen hibir ey duymamt. B i r a z tuhaftr ama, A l m a n radyosu Eisenhovver'in bildirisinden sa at e v v e l M t t e f i k l e r i n k a r m a yaptklarn ya ynlamt. Saat 06.30 d a n itibaren, A l m a n rad yosu z a t e n phe iinde olan D n y a kamuoyu nu h a b e r y a m u r u n a tutmutu. K s a dalga ze r i n d e n y a p l a n bu y a y n l a r , A l m a n halk tara f n d a n d i n l e n m i y o r d u . Buna r a m e n halk kar266

ma yapldn baka k a y n a k l a r d a n rendi. Ya banc r a d y o y a y n l a r n d i n l e m e k yasak ve ya sal olarak c e z a l a n d r m a y n gryorsa da, hal kn ounluu svire, sve v e y a spanyol is tasyonlarn dinlediler. Kocalar Normandi'de o l a n A l m a n kadnlar, zellikle b u y a y n l a r l a ok yakndan i l g i l e n i y o r l a r d . Bunlardan b i r ta nesi Frau W e r n e r Pluskat'd. l e d e n sonra di e r b i r subayn kars olan Frau Sauer ile sine m a y a g i t m e k zre buluacaklard. Fakat Mtte fiklerin N o r m a n d i ' y e k a r m a yaptklarna dair sylentileri d u y u n c a histerik bir hale geldi. Hem e n Frau Sauer'e telefon etti. O da buna ben zer bir h a b e r almt, a m a pek nemli saylmaz d. Buna c e v a b e n Frau W e r n e r sinemaya git mek iini iptal ettiini syledi ve W e r n e r ' e ne oldu, muhakkak r e n m e l i y i m , belki de onu b i r d a h a g r e m e m dedi. Frau Sauer t a m bir Purusyalyd. B y l e h a r e k e t etmemelisin. Fhrer'e inanmalsn v e i y i b i r Subay kars gibi hareket e t m e l i s i n dedi. Frau Pluskat h e m e n cevab ya ptrd: S e n i n l e bir daha asla konumyaca m d e y i p hrsla telefonu vurarak kapad. Berchtesgaden'de Hitler'in etrafndaki su baylar, mttefiklerin resmi bildirisi yaynlandk tan sonra, d u r u m u H i t l e r ' e bildirmek istiyorlar m g i b i bir atmosfer iindeydiler. S a a t takriben 10 du ( A l m a n saatiyle 9 ) . Hitler'in Deniz E m i r Subay A m i r a l K a r l Jesko V o n P u t t k a m e r e n son r a p o r l a r n ne o l d u u n u r e n m e k iin Jodl'un ofisine telefon etti. Kendisine nemli b i r k a r m a n n y a p l d n a dair kesin b i l g i l e r bulun d u u bildirildi. T o p l y a b i l d i i btn b i l g i l e r i bir a r a y a getirip, P u t t k a m e r v e k u r m a y heyeti bir harita hazrlad. Fhrer'in zel k a l e m mdr T m g e n e r a l Rudolf Schmundt, H i t l e r ' i uyandr d. H i t l e r y a t a k odasndan kt z a m a n srtm287

da bir robdambr vard. E m i r subaylarnn ra p o r l a r n sknetle dinledi v e O K W Bakam F e l d M a r e a l W i l h e l m K e i t e l ile Jodl'u artt, H e r ikisi de geldikleri z a m a n H i t l e r g i y i n m i v a z i yette o n l a r bekliyordu ve h e y e c a n l olduu bel l i y d i . . . Puttkamer'in h a t r l a d n a g r e konfe rans ok can skcyd. Eldeki b i l g i l e r t a m de ildi ve Hitler bunlara dayanarak, yaplann esas k a r m a o l m a d n tekrar, t e k r a r syledi ve h i b e k l e n m e d i k b i r anda Jodl ve K e i t e l ' e ba rarak; S y l e y i n bakalm. Bu g e r e k karma m, d e i l m i ? d i y e sordu v e c e v a b m bekleme d e n topuklar zerinde geri dnd v e oday terketti. V o n Rundstedt'in p a n z e r tmenlerini hare kete g e i r d i i konusunu a m y a v a k i t bile bu lamadlar. S a a t 10.15 te M a r e a l E r w i n R o m m e l ' i n Herlington'daki e v i n i n telefonu ald. T e l e f o n eden k u r m a y bakan T m g e n e r a l H a n s Speidel'di. T e l e f o n d a kendisine k a r m a n n k o m p l e brifin gi verildi. R o m m e l oke olmu v a z i y e t t e dinle di. B u D i e p p e tipi b i r a k n d e i l d i ( * ) . i m d i y e ( * ) General Speidel bana Rommel'e saat 06.00 ci varnda zel ekilde telefon ettiim syledi: Ayn eyi karma 1944 adl kitabnda da yaz maktadr. Fakat General Speidel zamanlan kantryor. Mesel kitabinde, Feld Mareal'in LaRoche Guyon'u Haziranin 4 nde deil 5 inde terkettiini yazmaktadr. Halbuki Yzba Lang ve Albay Haris George Vor Tempelhof ve B Or dular Grubu harp ceridesinde Rommel'in, Hazi ranin 4 nde gittii yazldr. Harp ceridesi DGnnde Rommel'e yalmz bir telefon yapldm kaydetmektedir. Yani 1015'cleki telefon konuma s. Kayt yledir: Speidel durumu telefonla Feld Mareal Rommel'e bildirdi. B Ordular Gru bu Bakomutan bugn kararghna dnecektir. 268

kadar ans y a v e r g i d e n R o m m e l ' i n b e k l e d i i g n buydu y a n i E n U z u n G n olacan syledii gn. Speidel'in raporunu bitirmesini sabrla b e k l e , di ve sesinde h a f i f b i r hassasiyet hissedilecek e kilde, N e kadar aptallk ettim. N e k a d a r aptalhk e t t i m d e d i ve telefonu kapatt. T e l e f o n d a n d nnce Frau R o m m e l T e l e f o n u n onu deitirdi i n i v e g e r g i n b i r atmosfer i i n d e olduunu grd. Bunu takibeden 45 dakika iinde Rom mel, e m i r subay L a n g i n Strasbourg'daki e v i n e iki defa telefon etti. H e r seferinde Lang'a, La Roche - G u y o n ' a d e i i k dn saatleri v e r d i . Bu durum L a n g i n meraklanmasna n e d e n oldu. nki M a r e a l i b u g n e dek, bu kadar kararsz grmmiti. T e l e f o n d a D e p r e s y o n altndaym g i b i b i r hali v a r d . En sonunda h a r e k e t saati saptand. K e s i n olarak; saat t a m 1 de Freudenstadt'dan h a r e k e t e d e c e i z dedi. L a n g tele fonu k a p a y n c a g e h a r e k e t edilerini R o m m e l ' i n H i t l e r ' i g r m e k istemesine yordu. Halbuki Berchtesgaden'de H i t l e r ' i n z e l ka l e m mdr T m g e n e r a l Schmundt'dan baka, R o m m e l ' i n A l m a n y a ' d a olduunu bilen tek kii yoktu.

KISIM

VI

U t a h kumsalndaki kamyonlarn, tanklarn ve jeeplerin sesi a r a d a bir g e l e n A l m a n JU88 lerinin seslerini bouyordu. stn g e l e n bu g rlt, zaferin grltsyd, nki 4 nc T m e n kimsenin tahmin e d e m i y e c e i n d e n daha fazla b i r hzla i e r i l e r e d o r u ilerliyordu. 2 N o . l u kta, kumsaldan g e l e n tek ak yolda, iki kii 269

trafii y n e t i y o r d u , v e h e r ikisi d e G e n e r a l d i . Y o l u n b i r kenarnda 4 nc T m e n K o m u t a n T m g e n e r a l R a y m o n d O . Barton, d i e r tarafn da da ocuksu bir arzu ve hrsla alan T u g e neral T e d d y R o o s e v e l t v a r d . 12 nci P i y a d e A l a y n d a n Binba G e r d e n Johnson g e l d i i zaman, Roosevelt'i T o z l u y o l da, koltuk d e n e i n e d a y a n a r a k tepinir gibi y rdn ve sanki T i m e s S q u a r e ' d e dolar tarz da piposunu i t i i n i g r d . Roosevelt, Johnson'u grnce, H a y , Johnson y o l d a n ayrlma. A v l a n m a k iin gzel bir g n d e i l m i ? d i y e bard. 4 nc T m e n i p l n l a n a n y e r d e n 2000 m e t r e t e y e indirmeseydi, sonu felket olacakt. Fakat imdi y r y e n asker ve aralara bakp b y k bir z e v k duyuyordu. Barton ve Roosevelt pek a l d r m a z g i b i hare ket e t m e l e r i n e r a m e n mterek b i r korkular v a r d . ( * ) T r a f i k a k m dzenli ekilde d e v a m et m e d i i taktirde kararl b i r A l m a n kar saldrsyle 4 nc T m e n y e r i n e m h l a n r kalrd. H e r iki G e n e r a l de tekrar, tekrar trafik t k a n m a l a r n dzene soktular. A r z a y a p a n ara lar derhl aranpola y u v a r l a n a r a k yol ak tu tuldu. Dman ateiyle tutuan aralar tanklar iterek y o l d a n uzaklatrdlar. Saat 11.00'e doru Barton i y i haberi n i h a y e t ald. Bir m i l uzakta ki 3 N o . l u k da almt. T r a f i k skkln a z a l t m a k iin Barton, tanklarn hemen, y e n i ( * ) Utah'daki bu arpmadaki baarsndan tr Roosevelt, Congressional Medal of Honour (Ame rika'nn en byk N i a n i ) madalyasyla taltif edildi. 12 Haziranda General Eisenhower 90 nc Tmen Komutam olarak atanmasn onaylad. Roosevelt tayin edildiini asla renemedi. Ayn gn kalp sektesinden ld. 270

alan g e i d e g n d e r d i . 4 nc T m e n skk du rumda olan paratlerle birlemek a m a c y l a hzla ilerliyordu. Birleme z a m a n g e l i n c e orta da adeta, bir b a y r a m h a v a s e s m i y e balad. 101 nci H a v a n d i r m e d e n avu Louis M e r l a n o U t a h kumsalnn st ksmndaki e n g e l l e r aras na inmi ve savaarak t a m 2 mil y o l katetmiti. Yorgundu, st ba periand. lk karlat 4 nc T m e n askerlerine uzun sre bakt ve H a n g i c e h e n n e m i n d i b i n d e y d i n i z ? d i y e sordu. 101 nci H a v a n d i r m e d e n a v u T h o m a s Bruff, P a u p p e v i l l e ' e y a k n y o l d a yryen 4 nc T m e n d e n bir g z c g r d . T f e i n i sanki bldrcn iftesi g i b i t a y o r d u . G z c perian durumdaki Bruff'a bakt ve S a v a n e r e d e ? di ye sord-u. nmesi g e r e k e n y e r d e n 8 mil u z a a atlan v e G e n e r a l M a x w e l l T a y l o r ' l a beraber, kk bir grupla btn g e c e savaan Bruff Bu rayla, arkandaki a r a z i n i n h e r h a n g i bir y e r i n d e y r m e e d e v a m edersen aslanm, muhakkak bulacaksn dedi ve arkasn d n p y o l u n a de v a m etti. Audouville-la-Hubert'e y a k n 101 nci Ha v a n d i r m e d e n Yzba T h o m a s M u l v e y t o p r a k yolda hzl, hzl sahile d o r u yrd srada 35 metre ilerde, elinde tfekle allklar arasn dan bir asker f r l a d . Birbirini g r e n h e r ikisi de y e r e yattlar. G a y e t dikkatle saklandklar yerden balarn karp, ellerinde silhlar bir birlerine baktlar. O r t a d a korkun b i r sessizlik vard... t e k i adam, M u l v e y ' e silhn y e r e atp ellerini bann z e r i n e k o y a r a k ilerlemesini syledi. M u l v e y de karsndakinden a y n eyi istedi. N i h a y e t M u l v e y karsndakinin A m e r i kal olduunu anlad ve sakland y e r d e n a a kt. Y o l u n ortasna g e l i p el sktlar ve bir birlerinin o m u z u n a vurdular. 271

S t e M a r i e - du - M o n t ' d a frnc P i e r r e Cald r o n , kilisenin m e r d i v e n l e r i n d e , e l i n d e portakal r e n g i b y k tanma levhasn salhyan parat l e r i g r d . Birka d a k i k a iinde k y halk tek sra h a l i n d e kiliseye d o r u y r m e e balad 4 nc T m e n g e e r k e n C a l d r o n i y i grebilmesi iin o l u n u omuzuna ald. B i r g n e v v e l geir d i i b a d e m c i k a m e l i y a t n n etkisi altnda olan ocuk sevinle askerleri seyretti. Bu srada b i r A m e r i k a n askeri g l e r e k C o l d r o n ' u n y a n n a gel d i v e V i v e L a F r a n c e dedi. C a l d r o n b i r a n durdu. K o n u m a k isterse, a z n d a n tek kelime kmayacan anlad, nki b o a z n a byk bir ey tkanmt. 4 nc T m e n U t a h kumsal blgesinden ier l e r e d o r u akyordu. D. G n k a y p l a r azd. 197 kayp, bunlarn 60 tanesi d e n i z d e kaybol mutu. G e l e c e k birka hafta iinde 4 nc T m e ni korkun arpmalar b e k l i y o r d u . A k a m ze ri 22000 asker, 1800 a r a sahile km olacakt. Paratlerle beraber, 4 nc T m e n Fransa'da ilk bel bal Amerikan kumsal ban kur mutur. V a h i ekilde santim, santim arparak, as kerler, K a n l O m a h a d a n dar ktlar. D e n i z , d e n b a k l d zaman, kumsal i n a n l m y a c a k e k i l d e b i r harabe v e plk m a n z a r a s arzediyordu. D u r u m o k a d a r kritikti ki, l e d e n sonra Augusta zrhlsnda bulunan General Omar B r a d l e y askerlerini g e r i e k m e y i ve arkadan tak v i y e a m a c y l a g e l e c e k k u v v e t l e r i d e U t a h v e n g i l i z kumsallarna evirmeyi dnd, ama B r a d l e y bu p r o b l e m l e urarken, O m a h a cehenn e m i n d e k i askerler hareket halindeydiler. D o g G r e e n v e D o g W h i t e boyunca 5 1 yan d a k i G e n e r a l N o r m a n C o t a etrafndaki m e r m i p a t l a m a l a r n a aldrmadan, e l i n d e 45 kalibrelik 272

tabancas askerlere; K u m s a l d a n k n d i y e ba r y o r d u . A t e y a m u r u altnda D e n i z D u v a r nn dibine v e korunacak h e r y e r e omuz, o m u z a snm olan askerler, G e n e r a l e bakarak, bu ate altnda, bu a d a m n nasl a y a k t a durup, ha yatta k a l a b i l d i i n e i n a n a m y o r l a r d . B i r g r u p R a n g e r , V i e r v i l l e knda y a n ya n a y e r e kapanm v a z i y e t t e y a t a r k e n C o t a R a n g e r l e r ba e k i n ( * ) d i y e b a r y o r d u . Bunu du y a n RangerlerC*) a y a a k a l k m y a baladlar. K u m s a l n aa ksmnda T N T ykl v e terke dilmi bir b u l d o z e r v a r d . V i e r v i l l e kndaki anti tank d u v a r n h a v a y a uurmak iin l z m olan ey ite bu buldozerdi. C o t a Bunu k i m k u l l a n r d i y e grledi, a m a kimse c e v a p ver medi-" Askerler, hl kumsal merhametsizce b o m b a l y a n topu ateinden paraliz olmu gi biydi. C o t a ' n m asab b o z u l m a a balad: Bu A l l a n n bels eyi kullanacak k a d a r cesareti olan y o k m u i i n i z d e ? d i y e bard... K z l sal bir asker k u m s a l d a n yava, y a v a a y a a kalkt ve kesin kararl b i r insann ifadesiyle Cota'nn y a n m a gitti; B e n y a p a r m dedi. Cota askerin srtna vurdu; t e ben, a d a m buna d e r i m de d i v e K u m s a l t e r k e d e l i m i m d i d i y e i l v e et ti. A r k a s n a b a k m a d a n o r a d a n uzaklat. Bu nun zerine askerler h a r e k e t e t m i y e baladlar. 29 ncu T m e n k o m u t a n m u a v i n i T u g e n e r a l Cota, kumsala g e l d i i n d e n beri a d a m l a r n a r nek oluyordu. 29 ncu T m e n e ait ksmn sa ya rsn, 116 nc A l a y K o m u t a n A l b a y Charles D. C n h a m da sol y a n s n almt. Bileindeki b i r ( * ) Askerlikte en nde gitme anlamna gelir. eviren () Ranger: Eski anlamda Bindirilmi veya svari gibi hareket olasl fazla asker. Tabir eskidir. eiren 273

y a r a y a kanl bir m e n d i l s a n l olan Canham, l lerin, can ekienlerin ve oke olmularn ara sndan g e t i v e bir g r u p askere eliyle l e r i ia reti v e r d i . B i z i burada katlediyorlar, ierilere g i r e l i m d e i y i c e k a t l e d i l e l i m dedi. P F C Charles Furgeson, A l b a y yoluna d e v a m edip y a n l a n n d a n g e e r k e n aknlk iinde ona bakt. B u ocuu da k i m ? d i y e sordu ve sonra kendisi ve arkadalar a y a a kalktlar ve y a m a c a d o r u y r m e e baladlar. O m a h a kumsalnn y a n s n d a bulunan 1 nci T m e n d e n , Sicilya ve Salernoda arpm olan lar, d i e r l e r i n e o r a n l a daha abuk kendilerine geldiler. avu R a y m o n d Strojny a d a m l a r n top lad ve m a y n l a dolu y a m a c a doru, kendisi en nde y r m e y e balad. T e p e y e knca bir be ton b a r n a bazukayla h a v a y a uurdu. 1 nci T m e n blgesinde etrafn top ve ma kineli tfek atnn tozu d u m a n a kattna al d r m a d a n aa, y u k a n dolaan 16 nci A l a y ko mutan A l b a y G e o r g e A . T a y l o r yle diyordu: Bu kumsal zerinde iki cins insan duruyor; l ler ve lecek olanlar. H a y d i artk buradan ekip gidelim. H e r tarafta erler, g e n e r a l l e r ve benzeri kii ler kumsaldan kmak iin nclk ediyorlard. Bir defa y r m e y e balaynca artk d u r m a k yoktu. avu W i l l i a m W i e d e f e l d Jr. yzleri gk yzne d n k srtst y a t a n birok arkadal a n n n zerinden atlyarak, m a y n dolu tepeye d o n yryne d e v a m etti. T e m e n Donald A n d e r s o n ensesinden g i r i p a z n d a n kan kurun yarasn sarmya alr ken a y a a kalkacak g ve cesareti olduunu g r d ama, yaras ok kanyordu. A r t k sava gazisi olduunu anlad. 2 nci R a n g e r l e r d e n avu Bill C o u r t n e y b i r 274

tepenin st ksmna t r m a n d ve takmna Y u kar g e l i n ocuklar temizlenmi d i y e ba rd, fakat t a m o srada sol tarafndan b i r ma kineli tfek atei balad. Courtney h e m e n dn d, bir, iki el bombas frlatt ve tekrar bard; Gelin, gelin ocuklar artk temizlendi ler... D o n a n m a destroyerleri, denizalt e n g e l l e r i n e arpma pahasna, sahile ok yaklatlar ve kum saldaki arkadalarn adeta yok eden A l m a n m e v z i l e r i n e ok y a k n d a n ate ederek k a t l i a m bir h a y l i azalttlar. Bu arada engel t e m i z l i y e n ekiplerin ilerini de rahata grp, a r k a d a n ge len karma g e m i l e r i n i n yollarm amalarna y a r d m ettiler. Bunlar yaplnca, tm O m a h a kumsakndaki askerlere, akl kaldklar y e r d e n hareket etme olasl salamd. Y e r l e r i n d e n hareket e d e n askerlerdeki kor ku, yerini k z g n l a brakt. V i e r v i l l e y a m a c n n tepesine y a k n b i r y e r d e R a n g e r P F C C a r i weast v e Blk K o m u t a n Y z b a G e o r g e W h i t t i n g t o n ile A l m a n n bulunduu bir makineli tfek yuvas grdler. W e a s t ve Yzbas dikkatle etraflarn sarnca, A l m a n l a r d a n biri, iki A m e r i kaly g r d ve ard; Bitte, Bitte d i y e barm y a balad. W h i t t i n g t o n ate etti ve h e r A l m a n da ldrd. Bundan sonra W e a s t ' e d nerek A c a b a Bitte ne d e m e k ? d i y e sordu. A s k e r l e r O m a h a kumsal olan o felket ye rinden ayrlarak ierilere doru yrdler. Saat 1.30 da G e n e r a l B r a d l e y bekledii mesaj ald: Eeasy Red, Eeasy Ereen, Fox R e d kumsallarn da b i r sre nce akl kalm olan askerler, kumsaln arkasndaki tepelere trmanmaktadr lar.. G n n sonunda 1 nci ve 29 ncu T m e n l e rin askerleri 1 mil i ksma girmilerdi. O m a h a ' nn maliyet bilanosu: tahminen 2500 l, yara l ve kayp. 275

KISIM VII
Binba W e r n e r Pluskat, Etreham'daki ka r a r g h n a d n d z a m a n saat 13 00 d. K a p d a n ieri g i r e n kimsenin, k a r a r g h subaylarnn tand komutanlaryle h i b i r ilikisi yoktu. Pluskat stmaya tutulmu g i b i tir, tir titriyordu v e sadece Brandi, B r a n d i diyebildi. Brandi do lu b a r d a v e r d i k l e r i z a m a n elleri o derece kont rolsuz b i r titreyile sallanyordu ki, b a r d a kald r a m y a c a k durumdayd. S u b a y l a r n d a n biri, E f e n d i m , A m e r i k a l l a r k a r a y a k t l a r dedi. Pluskat subaya uzun sre bakt ve e l i y l e uzaklamasn iaret etti... K a r a r g h subaylar e t r a f n sarm v e e n n e m l i tek konu olan b a t a r y a l a r hakknda bilgi v e r i y o r l a r d . Pluskat'a ksa sre sonra cephane sknts ekeceklerini sylediler, durumu A l a y a bildirdiklerini ve Yarbay Ocker'in malzemenin y o l d a olduunu sylediini anlattlar. Fakat he nz h i b i r ey gelmemiti. Bunun zerine Plus kat O c k e r ' e telefon etti. T e l e f o n d a O c k e r ' i n ga yet rahat v e h a v a l sesi geldi: A z i z i m Pluskat h l h a y a t t a msn? Pluskat soruyu d i n l e m e d i b i l e v e C e p h a n e iine n e oldu? d i y e sordu. O c k e r Y o l d a d i y e c e v a p v e r d i . Y a r b a y n souk kanll, Pluskat d e l i y e e v i r d i : N e z a m a n ? d i y e bard. N e z a m a n b u r a y a ulaacak. Sizler b u r a d a durumun nasl olduunun farknda de ilsiniz. O n dakika sonra P l u s k a t i telefona ard lar. T e l e f o n d a Ocker vard ve S a n a fena h a b e r l e r i m v a r Pluskat. C e p h a n e k o n v o y u n u n y o k edildiini imdi r e n d i m . Sana bir ey gelebilecekse ancak g e c e k a r a n l n d a ulaabilir. Pluskat aijirmad, nki y o l l a r d a bir eyin y rmesi v e y a yrtlmesi b i r problemdi. A y r c a 276

unu da hesabetmiti: T o p l a r n n at h z n a g re, bataryalar g e c e basnca m e r m i s i z kalacakt. Esas soru toplarna i l k ulaacak hangisi olacak t. M e r m i l e r mi, y o k s a A m e r i k a l a r m ? Pluskat askerlerine y a k n sava i i n hazrlkl o l m a l a r n e m r e t t i ve b u n d a n sonra g a y e s i z bir ekilde Chateau'da g e z i n m i y e balad... K p e i H a r r a s ' n nerede olduunu merak ediyordu.

KISIM VIII
D. G n n n i l k savan y a p a n n g i l i z asker leri, O r n e ve C a e n kanal zerindeki k p r l e r i 13 saatten beri e l l e r i n d e tutuyorlard. Binba H o w a r d i n p l a n r l e g e l e n askerleri, sabaha kar 6 n c H a v a n d i r m e paratleri tarafndan takviye edilmilerdi, a m a g i r d i k l e r i A l m a n m e v zilerinde y a p t k l a r savalarda adetleri g i t t i k e azalyordu. Birka kk A l m a n saldrsn ps krtmlerdi. Fakat d e n i z d e n g e l e c e k askerlerle birlemeyi sabrszlkla bekliyorlard. C a e n kanal kprsnn giriine y a k n yer deki tilki y u v a s n d a er Bill G r a y saatine bakt. L o r d L o v a t i n k o m a n d o l a r 1,5 saat gecikmiler di. K u m s a l l a r d a n e l e r olduunu ok m e r a k edi yordu. G r a y kumsaldaki savan, kprlerdeki savatan d a h a f e n a o l a c a n sanmyordu... K a fasn dar k a r m a k t a n korkuyordu, nki A l m a n keskin nianclar h e r g e e n dakika daha da keskin nianc oluyorlard. Ate kasrgasnn ok az ara v e r d i i bir s rada, y a n n d a u z a n p y a t m olan G r a y ' i n arka da er John W i l k e s B i l i y o r musun, g a l i b a s ko g a y d a s sesi d u y u y o r u m dedi. G r a y arka dana ters ters bakp; S e n m a n y a k s n d i y e c e v a p verdi. Birka saniye sonra W i l k e s t e k r a r 277

arkadana dnd ve s k o g a y d a s sesi duyu y o r u m d i y e diretti. G r a y b i r a z dikkatli dinle y i n c e o da ayn eyi duydu. Y o l u n alt kenarnda, b a l a n n d a yeil bere leri, d i m d i k y r y e n L o r d L o v a t i n k o m a n d o l a r geldi. Bili M i l l i n Blue Bonnets v e r the Bord e r alarak kol'un n tarafna d o r u yrd. H e r iki tarafta ate kesti ve bu tuhaf manza r a y s e y r e t m i y e baladlar. Fakat ok uzun sr medi. K o m a n d o l a r kprlere d o r u giderken, A l m a n l a r tekrar atee balad. Bili M i l l i n o duru mu yle anlatmaktadr: V u r u l m a m a k iin ta l i h i m e g v e n i y o r d u m , nki g a y d a n n sesinden, baka sesleri d u y a m y o r d u m . T a m y a r yolday k e n M i l l i n dnd v e L o r d L o v a t ' a bakt. Sanki bahesinde yryordu v e bana d e v a m e t m e m i iaret ejtti. A r A l m a n ate barajna a l d r m a d a n pa ratler, k o m a n d o l a r k a r l a m a k z r e ko tular. L o v a t , birka dakika g e k a l d iin z r diledi. n g i l i z ana k u v v e t i n i n bulunduu y e r e ulamas iin bir h a y l i z a m a n a i h t i y a olmasna r a m e n ilk takviye k u v v e t i gelmiti. K r m z v e yeil b e r e l e r karnca m o r a l l e r d e b i r ykseli hissedildi. 19 yandaki Bili G r a y kendini yllar ca daha g e n hissetmiye balad.

KISIM IX H i t l e r ' i n nc R e i c h ' i n i n mukadderat sz konusu olduu bu gnde, R o m m e l h e y e c a n l bir ekilde N o r m a n d i y e d o r u son sratle giderken, k a r m a cephesinde frtna gibi gelien Mttefik saldrsn durdurmak iin p a n z e r l e r e ihtiya ol duuna i n a n a n komutanlar, mitsizlik iinde rpmyorlard. 278

21 nci P a n z e r T m e n i ve 12 nci SS ve P a n z e r Lehr, H i t l e r tarafndan h l elde y e d e k o l a r a k tutuluyordu. M a r e a l R o m m e l nlerinde uzanan kurdela gibi b e y a z y o l a b a k y o r v e ofrne d e v a m l olarak T e m p o , T e m p o , T e m p o d i y e hzlanmas n e m r e d i y o r d u . D a n i e l g a z pedaln d e m e y e kadar bastrmt ve araba y l d r m g i b i gidi yordu. F r e u d e n s t a d t i iki saat e v v e l terketmiler. di ve R o m m e l bu srede h e m e n hi konumamt. A r k a d a oturan E m i r Subay Lang, M a r e ali bu k a d a r sinir g e r g i n l i i iinde g r m e m i t i . L a n g k a r m a h a k k n d a konumak istedi, fakat R o m m e l konumaya p e k istekli deildi. Ahiden, R o m m e l n d e k i oturduu y e r d e n ya r g e r i d n e r e k L a n g ' a bakt ve i n bandan beri h a k l y d m dedi. i n bandan b e r i . . . ve sonra da tekrar y o l a b a k m y a balad. 21 nci P a n z e r T m e n i Caen'dan g e e m i y o r du. T m e n i n T a n k A l a y l a r n n K o m u t a n A l b a y H e r m a n n V o n O p p e l n - Bronikowski tank kolu boyunca w o l k s v a g e n i ile ne, a r k a y a g i d i p ge liyordu. ehir b i r v i r a n e y e dnmt. B i r sre nce b o m b a l a n m v e b o m b a r d m a n uaklar g r e v l e r i n i ok g z e l y e r i n e getirmilerdi.. Cad deler y k k binalarn kalntlaryle dolmutu, ve Bronikowski'ye gre, H e r k e s ehri t e r k e t m e k iin acele e d i y o r d u . C a d d e l e r bisikletli kadn ve e r k e k l e r tarafndan tkanmt. Panzerlerin yola d e v a m etmesi imknszd. Bronikowski g e r i ekilerek, ehrin etrafndan dolamya k a r a r ver di. Bunun, uzun saatler alacan biliyordu, fa kat y a p l a c a k baka ey yoktu. Buray g e i p te, s a l d n y a p t z a m a n kendini destekliyecek Pi yade Alay neredeydi? 279

21 nci P a n z e r T m e n i n i n 192 nci A l a y n d a n 19 yandaki er W a l t e r H e r m e s h a y a t n d a ken dini bu k a d a r mutlu hissetmemiti. n g i l i z l e r e kar y a p l a c a k saldrya nclk yapyordu. Motosikletinden, arkadalarna ilerlemelerini iaret etti. Sahile d o r u g i d i y o r l a r d ve yaknda P a n z e r tanklaryla buluacaklard. Fakat gr nrlerde tank falan yoktu. H e r halde biraz daha i l e r d e l e r d i y e dnd. Y a p t k l a r bu s a l d n n g i l i z l e r i d e n i z e dkecekti. Z a t e n k a r a r g h t a her kes b y l e sylememi m i y d i ? M o t o s i k l e t e binmi yanndaki arkadalan T e t z l a w , Mattusch v e S c h a r d n g i l i z l e r i n kendi lerine saldrmasn b e k l i y o r l a r d . Fakat tek bir kurun b i l e atlmamasna atlar. H e r m e s ha yatnda kendini bu k a d a r mutlu hissetmemiti. Kendisi ve y a n n d a k i l e r n g i l i z l e r i n brakt, 8 m i l l i k bolua girmilerdi. Bu boluk Juno ve G o l d k u m s a l l a n arasndayd. Bu bolua pan z e r l e r g i r d i i takdirde btn M t t e f i k saldrs felketle sonulanabilirdi B i r boluk ki, A l b a y V o n O p p e l n Bronikowski v a r l n d a n bile ha b e r d a r deildi. Paris'te O B W e s t k a r a r g h n d a V o n Rundst^dt'in K u r m a y Bakan T m g e n e r a l Blumentrilft, R o m m e l ' i n k a r a r g h n d a Speidel'e telefon et i. K s a olan bu konuma B o r d u l a r grubunun harp ceridesinde yle y a z l d r : Blumentritt, O K W ' n i n 12 nci SS Pajnzer L e h r T m e n l e r i n i serbest braktn s y l e d i Saat 15.40'd. H e r iki g e n e r a l de artk jje k a l n d n biliyorlard. H i t l e r ve st subaylan iki P a n z e r T m e n i n i 10 saatten f a z l a bir sre serbest brakmam lard. H a y a t i nemi olan t a m 10 saat... A r t k her i k i tmenin do, bu hayat^ n e m tayan gn de k a r m a blgesine ulama midi yoktu. 12 SS 280

kumsal bana, 7 H a z i r a n sabahndan e v v e l va ramazd. D e v a m l h a v a akn a l t m d a k a l a n v e nerdeyse y o k olacak P a n z e r L e h r a y n 9 u n d a n e v v e l hedefe ulaamazd. M t t e f i k saldrsnn dengesiz halde y a k a l a n m a s ancak 21 n c i Pan zer T m e n i y l e baarlabilirdi ve bu bir varsa y m d . Oluturulmas m i d i ise hi y o k denile bilirdi. Saat 18.00'e g e l i r k e n , R o m m e l ' i n Horch'u Rheims'e girdi. e h i r k o m u t a n n n kararghn dan Lang; La Roche-Guyon'u telefonla arad. Rommel, k u r m a y bakanndan brifing almak iin telefonda 15 d a k i k a oyaland. R o m m e l ofis ten knca Lang, h a b e r i n fena o l d u u n u a n l a d . Y o l a ktklar z a m a n arabada sessizlik v a r d . Bir mddet sonra R o m m e l eldivenli y u m r u u n u teki elinin avucuna v u r a r a k ac b i r i f a d e y l e B e n i m arkadaa d m a n m M o n t g o m e r y d e di ve biraz sonra da A l l a h m , e e r 21 nci Pan zer yetiirse onlar g n d e g e r i pskrtebiliiz. C a e n i n kuzeyinde Bronikowski, s a l d n em rini verdi. Y z b a W i l h e l m V o n G o t t b e r g komu tasnda, sahilden 4 m i l mesafedeki P e r i e r s te pelerini a l m a k zre 35 tank gnderdi. Broni kowski ahsen d i e r 25 tankla i k i m i l uzaktaki Bieiville srtna g i t m e y e alacakt. 21 nci P a n z e r T m e n Komutan General E d g a r Feuchtinger ve 8 nci K o l o r d u K o m u t a n G e n e r a l Mareks; Bronikowski'nin y a n n a g e l d i ve dedi ki O p p e l m , A l m a n y a ' n n g e l e c e i se nin omuzlarna yklenmitir. E e r n g i l i z l e r i ge risin g e r i denize dkmezsen, bu sava kaybet tik d e m e k t i r . . . Bronikowski selm v e r d i v e Generalim elimden geleni y a p a c a m dedi. 281

B a y r l a r d a n y u k a r d o r u hareket ettikleri zaman, tanklar tarlalara y a y l m ilerliyorlard. Bu srada 710 nc T m e n K o m u t a n T m g e n e ral W i l h e l m Richter, Bronikowski'yi durdurdu ve g z l e r i yasla dolu A s k e r l e r i m kayboldu. Be n i m btn t m e n i m bitti, m a h v o l d u dedi. Bu n u n z e r i n e 3 r o n i k o w s k i N e y a p a b i l i r i m efen d i m ? m k n m z o l d u u k a d a r lyardm e d e r i z . Sonra haritasn kard ve Richter'e gstererek Bulunduklar y e r neresi e f e n d i m ? Ltfen gs terir m i s i n i z ? dedi. Richlter ban sallad Bil m i y o r u m dedi B i l m i y o r u m . . . Horsch'un n tarafnda R o m m e l hafife ar kaya dnd ve Lang'a u anda A k d e n i z ' d e ikinci b i r karma yoktu:' n a l l a h dedi ve b i r sre sustu; sonra B i l m i y o r u m L a n g d i y e d nceli dnceli konutu. E e r ben M t t e f i k k u v v e t l e r i k o m u t a n olsaydm, sava 14 gnde b i t i r i r d i m . T e k r a r g e r i Jnd ve yola bakma y a balad. L a n g zgn v e y a r d m e d e m e m e imknszhyla R o m m e l ' e bakt... Horsch, hzla yoluna d e v a m etti... Bronikowski'nin tanklar Bieville'e sallana rak trmanyordu. Bu ana k a d a r b i r dman di reniiyle karlamamlard. Tam Mark IV tanklar tepeye yaklatklar srada bir y e r d e n ate e d e n toplarn grlts duyuldu. n g i l i z t a n k l a n y l a m karlatn yoksa tanksavar ateine mi tutulduunu kestiremiyordu. Fakat y a p l a n ate hain ve isabetliydi. l k bakta ay n anda a y r ayr; y a r m d z i n e y e r d e n g e l d i i a n l a m n v e r i y o r d u . K o n v o y u n ba.ndaki tank hi ate e d e m e d e n b i r d e n b i r e infilak ederek p a r a m p a r a oldu. A t e e d e r e k iki tank onun y e rine g e m e k iin ilerledi. Fakat b u n l a n n n g i l i z topular zerinde hi bir etki y a p m a d k l a r bel282

liydi. Bronikowski, bunun nedenini a n l a m a y a balad. nki top stnl kar taraftayd ve Bronikowski'nin toplar, dmann e l i m d e k i toplardan ok d a h a azd. A y n c a n g i l i z toplar nn menzili ok uzundu. Birbiri arkasndan tanklar isabet a l p saf d kaldlar. 15 dakika dan d a h a ksa b i r srede 6 tank kaybetti. i m d i y e k a d a r bu tu. Saldry durdurdu v e verdi. g e r i ekilme emri k a d a r etkili at grme miti. Bronikowski'nin y a p a c a hi b i r ey y o k .

Er W a l t e r H e r m e s tanklarn n e r d e olduklarn^bir trl k e s t i r e m i y o r ve bunun nedenini de a n l a y a m y o r d u . 192 nci A l a y n nc bl Luc-Sur-Mer'de sahile ulamt, fakat ortada P a n z e r falan d i y e b i r ey yoktu. n g i l i z l e r de or talarda yoktu v e H e r m e s hayal krklna ura mt. Bir tek ey; o da, k a r m a donanmasnn grn bunu b i r a z telafi ediyordu. Hermes'in s a n d a ve solundaki sahilde yz lerce g e m i ileri g e r i g i d i p g e l i y o r v e b u n l a r d a n birka m i l uzakta da h e r tipten sava g e m i l e r i vard. A r k a d a Schard'a o k g z e l dedi San ki geit resmi g i b i . . . H e r m e s ve arkada i m e n l e r zerine srt st y a t p b i r e r s i g a r a yaktlar, sanki ortada h i bir ey o l m u y o r m u g i b i b i r atmosfer iin deydiler; nki onlara kimse e m i r v e r m i y o r d u .

Periers tepelerinde n g i l i z l e r m e v z i y e gir milerdi bile. Y z b a W i l h e l m V o n G o t t b e r g s ' in 35 tankn, p a n z e r l e r daha ate m e n z i l i n e g i r m e d e n e v v e l durdurmulard. Birka dakika iinde G o t t b e r g 10 tank kaybetti. A l m a n l a r n 283

e m i r v e r m e l e r i n d e k i g e c i k m e l e r v e C a e n ' m iin d e n g e e m e y i p etrafndan d o l a m a zorunluu, n g i l i z l e r e stratejik noktalara y e r l e m e ve tak v i y e a l m a i m k n l a r salamt. G o t t b e r akl na g e l e n herkese k f r e t m e y e balad. Lebissey kynn yaknndaki o r m a n n k e n a r n a ekildi. Buraya gelince, askerlerine tanklar, y a l n z top lar m e y d a n d a kalacak ekilde g m m e l e r i n i em retti. n g i l i z l e r i n birka saat i i n d e C a e n ' a do ru i l e r l e y e c e k l e r i n d e n emindi. Fakat G o t t b e r ' in b e k l e d i i srpriz zaman, h i b i r s a l d n fa lan o l m a d a n geti. Saat 21.00 c i v a r n d a G o t t b e r alacak bir m a n z a r a y l a karlat. Y a v a y a v a a r t a n uak sesleri duydu. Sonra hl par lak o l a n akam gneinde, u a k l a n v e onlarla b e r a b e r sahile d o r u g e l e n p l a n r l e r i grd. Saylamayacak kadar oktular v e kendilerini eken u a k l a n n arkasnda k o l halinde uuyor lard. Sonra, G o t t b e r g ' i n akn b a k l a n altn d a p l a n r l e r i n e k m e h a l a t l a r kesildi v e saa sola y a t a r a k kendi bulunduu yerle, sahil ara snda; onun g r e m e d i i ; b i r y e r e i n m e k zre aa d o r u szlmeye baladar. G o t t b e r kz g n l k l a bir kfr d a h a savurdu. Bielleville'de Bronikowski d e t a n k l a n m gmmt. Y o l u n ke n a r n d a ayakta dururken h e r A l m a n subaynn y a n n d a 20-30 asker o l d u u halde, cepheden Caen'e d o r u g e r i gittiklerini grd. Bronikowski, ngilizlerin neden s a l d r m a d k l a n n b i r trl a n l a y a m y o r d u . C a e n ve btn b l g e birka sa a t i i n d e ele geirilebilirdi ( * ) d i y e dnd. Y r y e n l e r i n e n arkasnda bir avu grd. Her ( * ) ngilizler D-Gnnn en byk ilerlemelerini yapmalanna ramen, ana hedefleri olan Caeni ele geiremediler. Bronikowski, ehir dnceye kadar tanklanyle beraber ayn yerde alt hafta kalmtr. 284

iki kolu iki A l m a n W A C S i n a sarlm v a z i y e t teydi ve hepsi de zurna gibi sarho, y z l e r i pis ve y a l p a l a y a r a k y r y o r l a r d . Yrrlerken Deutschland uber alles'yi a v a z l a r kt k a d a r b a r a r a k sylyorlard. Bronikowski g z d e n k a y b o l u n c a y a k a d a r onlara bakt. V e . . . yksek sesle B u sava k a y b e d i l d i dedi. Rommel'in Horch'u; L a Roche-Guyon'un deta birbirine yaslanm g i b i duran eski e v l e r i arasndaki y o l d a n y a v a yava geti. Byk si y a h araba d n e r e k D u k e d e l a Rochefoucauld' un atosunun avlusundan ieri girdi. K a p n n nnde durunca L a n g dar atlad ve Marea lin dndn T m g e n e r a l Speidel'e s y l e m e k zre kotu, a m a k o r i d o r d a K u r m a y Bakannn odasndan W a g n e r ' i n b i r operasnn sesi geli yordu. K a p a n i d e n a l d z a m a n m z i k sesi ykseldi ve Speidel dar kt. L a n g kzgnd ve oke olmutu. Bir g e n e r a l l e konutuunu unutarak B y l e bir z a m a n d a nasl bir o p e r a alabiliyorsunuz? d i y e sordu. Speidel tebessm etti v e A z i z i m Lang, b e n i m b i r a z m z i k al mamn, k a r m a y durduracan m zannedi yorsun? d i y e c e v a p v e r d i . K o r i d o r u n banda R o m m e l gzkt v e elin de M a r e a l asasyla y r y e r e k Speidel'in ofisi ne g i r d i ve elleri arkasnda durup h a r i t a y a bak t. Speidel k a p y kapatt ve L a n g bu konferan sn uzun sreceini bilerek y e m e k salonuna git ti. Y o r g u n v a z i y e t t e uzun masalardan birine oturdu v e b i r k a h v e smarlad Y a k n d a oturan d i e r bir subay g a z e t e okuyordu. Subay gaze teden ban k a l d r p L a n g ' a S e y y a h a t nasld? d i y e kibarca sordu. L a n g yalnz uzun uzun su baya bakt v e c e v a p v e r m e d i . 285

St. Mere-Eglise'e y a k n Cherbotrg yarma dasnda 82 nci H a v a n d i r m e T m e n i n d e n er D u t c h Schultz tilki y u v a s n n kenarna dayan d ve uzak mesafedeki bir kilise annn saat 23.00' v u r d u u n u duydu. G z l e r i n i ak tut makta z o r l u k ekiyordu. y l e bir hesab etti, y e t m i i k i saattir gzn krpmamt. Yani barbut oyununa balad, 4 H a z i r a n gecesi k a r m a n n ertelenmesinden beri. K a z a n d pa r a l a n k a y b e t m e k iin g i r d i i z a h m e t l e r i dn d v e inancnn tam tersine, kendisine hi b i r ey olmamt. Esasna baklrsa Dutch kendinin birazck da aptal olduunu kabul etti. O m a h a kumsalnn gerisinde shhiye ba gediklisi A l f r e d E i g e n b e r g yorgun, a r g n ken dini bir m e r m i k r a t e r i n i n iine att. i m d i y e k a d a r ilk y a r d m y a p t y a r a l adedini unut mutu. A y a k t a d u r a m a y a c a k k a d a r y o r g u n d u ama, u y u m a d a n e v v e l y a p m a k istedii bir ey vard. E i g e n b e r g e r cebinden burumu bir mek tup k d kard, b i r el f e n e r i n i n y a r d m y l e e v i n e m e k t u p y a z m a k zre srtm ukurun du v a r n a d a y a d v e balad y a z m a y a Fransa'da bir yer. ( * ) S e v g i l i anne v e babacm, sanrm k a r m a y a p l d n duymusunuzdur. Ben iyi y i m . 19 yandaki shhiye avuu bundan sonra durdu. Baka y a z a c a k ey dnemiyordu ki. Kumsalda Tugeneral N o r m a n C o t a ka r a r t m a y a u y a n k a m y o n l a r n l g z gibi olan farlarna bakt ve inzibatlarla kumsal bakan nn trafii dzenleyen seslerini dinledi. Orada, burada baz karma g e m i l e r i hl y a n y o r v e s e m a y a irkin bir p a r l a k l k v e r i y o r d u . Dalga l a r n sahili, d e n seslerinden baka, uzakta b i r (*) Sansr yer'in ismini yazmay yasaklamt. eviren

286

makineli tfein at seslerini duydu. Aniden kendini ok y o r g u n hissetti. Bir k a m y o n kendi sine doru g e l i y o r d u . C o t a durmas iin iaret verdi. M a r p i y e r e kt ve kolunu, c a m ak kapya engelledi. K s a b i r sre g e r i y e ; kumsala bakt ve sonra ofre B e n i tepeye kar e v l a t dedi. R o m m e l ' i n k a r a r g h n d a Lang, herkes g i b i fena haberi duydu. 21 nci P a n z e r ' i n saldrs ba arszla uramt. L a n g a r b i r depresyon altndayd. M a r e a l R o m m e l ' e E f e n d i m onlar geri sreceimizi t a h m i n ediyor musunuz? diye sordu. R o m m e l ellerini aarak L a n g , m i t e d e r i m ki yapabiliriz. i m d i y e kadar d a i m a ba arl o l d u m dedi ve sonra da L a n g i n srtna vurdu. Y o r g u n gzkyorsun, g i d i p yatsana, uzun bir gn g e i r d i k dedikten sonra g e r i d np ofisine gitti. K a p s arkasndan y a v a a ka pand. Dardaki ta deli iki byk a v l u d a hi bir ey k m l d a m y o r d u . La Roche-Guyon sakin di ksa z a m a n sonra en ok igal e d i l m i olan bu Fransz k y z g r olacakt. T p k Hitler'in btn A v r u p a s gibi. Bu gnden itibaren nc R e i c h i n yayacak bir senelik mr kalmt. atonun dnda, a n a y o l geni ve b o m b o uzanp gidiyordu, ve k r m z daml e v l e r i n pen cere pancurlar kapalyd. ... Bu srada St. Samson kilisesinin a m geceyarsm vurdu . www.eskikitaplarim.com

S O N

287