ANTOLOGIA DE TEXTOS PER A BATXILLERAT (I) 1. QUI LA FA, LA PAGA (CIC., DE OR.

, II, 68)
T.G. cum narratiu / infinitius / locatius / interrogatives directes

(Nasica) cum ad poetam Ennium venisset, eique ab ostio quaerenti Ennium ancilla dixisset domi non esse, Nasica sensit illam domini iussu dixisse, et illum intus esse. Paucis post diebus cum ad Nasicam venisset Ennius et eum a ianua quaereret, exclamat Nasica (se) domi non esse. Tum Ennius: Quid? Ego non cognosco vocem, inquit, tuam?. Hic Nasica: Homo es impudens. Ego cum te quaererem, ancillae credidi te domi non esse, tu mihi non credis ipsi? hic: en dilegs pot introduir un interlocutor

2. MORT DHANNBAL (NEP., HANN., XII, 4-5)

T.G. cum narratiu / ut completiu / participis / infinitius / relatius / interrogatives indirectes / complements circumstancials

Huc cum legati Romanorum venissent, ac multitudine domum eius circumdedissent, puer, ab ianua prospiciens, Hannibali dixit plures praeter consuetudinem armatos apparere. Qui imperavit ei ut omnes fores aedificii circumiret ac propere ibi nuntiaret num eodem modo undique obsideretur. Puer cum celeriter, quid esset, renuntiavisset, omnesque exitus occupatos ostendisset, sensit id non fortuito factum (esse), sed se peti, neque sibi diutius vitam retinendam (esse). Quam ne alieno arbitrio dimitteret, memor pristinarum virtutum, venenum, quod semper secum habere consueverat, sumpsit occupatos (esse) quam: es refereix a vitam memor: pot regir genitiu (virtutum)

3. LEXCS DALEGRIA POT SER PERJUDICIAL (GELL., III, 15, 1-3)

T.G. cum narratiu / ablatiu de qualitat / infinitius i participis / aposici

-Cognito repente insperato gaudio exspiravisse animam refert Aristoteles philosophus Polycritam, nobilem feminam Naxo insula. -Philippides quoque, comoediarum poeta haud ignobilis, aetate iamedita, cum in certamine poetarum praeter spem vicisset, et laetissime gauderet, inter illud gaudium repente mortuus est. -De Rhodio etiam Diagora celebrata historia est. Is Diagoras tres filios adulescentes habuit, unum pugilem, alterum pancratiasten, tertium luctatorem: eosque omnes vidit vincere coronarique Olympiae eodem die: et cum ibi eum tres adulescentes amplexi, coronis suis in caput patris positis, suaviarentur, cum populus gratulabundus flores undique in eum iaceret, ibidem in stadio, inspectante populo, in osculis atque manibus filiorum animam efflavit pancratiasten: acusatiu grec gratulabundus: que felicita 4. LLUITA CONTRA ELS GALS. ORIGEN DEL COGNOM CORV (EUTR., II, 6, 2-4) T.G. cum narratiu / relatius / participis / ne (Legiones Romanae) cum profectae essent adversum Gallos duce L. Furio, quidam ex Gallis unum ex Romanis, qui esset optimus, provocavit. Tum se M. Valerius tribunus militum obtulit, et cum processisset armatus, corvus ei supra dextrum bracchium sedit. Mox commissa adversum Gallum pugna idem corvus alis et unguibus Galli oculos verberavit, ne rectum posset aspicere. Ita a tribuno Valerio interfectus non solum victoriam ei, sed etiam nomen dedit. Nam postea idem Corvinus est dictus. Ac propter hoc meritum annorum trium et viginti consul est factus. tribunus militum: un dels 6 oficials superiors de la legi

5. MARCEL PLORA PER SIRACUSA (LIV., XXV, 24, 11)

T.G. ut temporal / participis i infinitius / complements circumstancials

Marcellus, ut, moenia ingressus, ex superioribus locis urbem omnium ferme illa tempestate pulcherrima subiectam oculis vidit, illacrimavisse dicitur, partim gaudio tantae perpetratae rei, partim vetusta gloria urbis 6. ZEUXIS DESCONTENT DE LA SEUA PINTURA (PLIN., N. H., XXXV, 66)
T.G. infinitius / cum narratiu / relatiu / comparatiu i segon terme / condicional

Fertur Zeuxis pinxisse puerum uvas ferentem. Ad quas cum advolavissent aves, eadem ingenuitate processit iratus operi et dixit: Uvas melius pinxi, quam puerum; nam si et hoc consummavissem, aves timere debuerat quas: es refereix a uvas hoc: es refereix a operi 7. A UN JOVE PENSATIU (SEN., EP., X, 1, 4)
T.G. cum narratiu / participis / interrogatives indirectes

Crates, cum vidisset adolescentulum secreto ambulantem, interrogavit, quid illic solus faceret: Mecum, inquit, loquor. Cui Crates: Cave, inquit, rogo, et diligenter attende ne cum homine malo loquaris 8. SABOR DE LESFOR (CIC., TUS., V, 96-98)
T.G. cum narratiu / infinitius i particpis / interrogatives indirectes / complements circumstancials / finals / gerundi / relatiu

Darius in fuga cum aquam turbidam et cadaveribus inquinatam bibisset, negavit unquam se bibisse iucundius. Numquam videlicet sitiens biberat. Nec esuriens Ptolomaeus ederat; cui cum peragranti Aegyptum comitibus non consecutis cibarius in casa panis datus esset, nihil visum est illo pane iucundius.

9. Quan Csar va arribar a la Gllia, hi havia dos pobles que sobresortien, els Hedus i els Sequans. Cum Caesar in Galliam venit, alterius factionis principes erant Aedui, alterius Sequani. Hi cum per se minus valerent, quod summa auctoritas antiquitus erat in Aeduis magnaeque eorum erant clientelae, Germanos atque Ariovistum sibi adiunxerant eosque ad se magnis iacturis(1) pollicitationibusque perduxerant. De Bello Gallico, VI, 12
(1).- Despesa. Iactura s la despesa feta amb esfor.

10. Defensa del valor de la lectura i dels estudis humanstics Sed pleni(1) omnes sunt libri, plenae sapientium voces, plena exemplorum vetustas: quae(2) iacerent in tenebris omnia, nisi litterarum lumen accederet. Quam multas nobis imagines(3) (non solum ad intuendum, verum etiam ad imitandum) fortissimorum virorum expressas scriptores et Graeci et Latini reliquerunt! Quas (4) ego mihi semper in administranda re publica proponens animum et mentem meam ipsa cognitatione hominum excellentium conformabam. CIC., Pro Archia, 14
NOTAS: 1.- Pleni (illorum quae summa sunt). 2.- Quae, fals relatiu (= haec). 3.- Quam multas imagines!: Quantes imatges !. 4.- Quas, fals relatiu: Aquestes.

10b.- Csar va a Egipte, derrota el fara i lliura el poder a Cleopatra. Guerra contra Frnaces, fill de Mitrdates. Mox Caesar Alexandriam uenit. Ipsi quoque Ptolomaeus parare uoluit insidias, qua causa bellum

(1)

(2)

(3)

regi inlatum est. Victus in Nilo periit inuentumque est corpus eius cum lorica aurea. Caesar Alexandria potitus regnum Cleopatrae dedit, Ptolomaei sorori, cum qua consuetudinem stupri habuerat. Rediens inde Caesar Pharnacen
(4),

Mithridatis Magni

(5)

filium, rebellantem in Ponto

(6)

et multas populi Romani

provincias occupantem vicit acie, postea ad mortem coegit. Eutropi, Breviarium, VI, 22
NOTES: 1.- Alexandria,-ae: Alexandra (ciutat). 2.- Ptolomaeus,-i: Ptolomeu (fara dEgipte). 3.-Adjetiu relatiu: causa per la qual, per la qual cosa . 4.- Pharnaces,-is: Frnaces (rei del Pont). Acusativu de la declinaci grecollatina. 5.Mithridates,-is: Mitrdates (rei del Pont, pare de Frnaces). 6.- Pontus,-i: Pont (regi del Mar Negre).

11.- Sneca afirma que els esclaus sn tan ssers humans com els lliures i que s la sort que fa esclaus a uns i lliures als altres. Vis tu cogitare istum(1) quem servum tuum vocas ex isdem seminibus ortum esse, eodem frui caelo, aeque spirare, aeque vivere, aeque mori. Tam tu illum videre ingenuum potes quam ille te servum. Variana clade
(2)

multos splendidissime natos, senatorium per militiam auspicantes gradum

(3),

fortuna depressit:

alium ex illis pastorem, alium custodem casae fecit. Contemne nunc eius fortunae hominem in quam transire dum contemnis potes. Sneca, Ad Lucilium, V, 47, 10
NOTES: 1.- Istum... ortum (esse)... frui... spirare... vivere... mori: Proposicions subordinades substantives dinfinitiu depenents de cogitare. 2.-: Variana clade: el desastre de Varus (Al 9 d.C. es rebellen els Germnics amb Armini de cap i aniquilen el governador de la regi, el general Varus, amb tres legions) 3.- Gradus senatorius: classe senatorial.

13.- El savi porta sempre amb ell les coses importants. saepe laudo sapientem illum, Biantem, ut opinor, qui numeratur in septem (1); cuius cum patriam Prienam (2) cepisset hostis ceterique ita fugerent, ut multa de suis rebus asportarent, cum esset admonitus a quodam, ut idem ipse faceret, 'Ego vero', inquit, 'facio; nam omnia mecum porto mea.' CICER Paradoxa Stoicorum 8

NOTES 1. in septem: entre els set (savis de Grcia) 2. Priena, ae f.: Priene (ciutat dsia Menor)

14. Alexandre afirma que grcies a Homer coneixem Aquilles Alexander, cum in Sigeo ad Achillis tumulum adstitisset: O fortunate, inquit, adulescens , qui tuae virtutis Homerum praeconem inveneris! Et vere, nam nisi Ilias illa exstitisset, idem tumulus, qui corpus eius contexerat, nomen etiam obruisset. CICER, Pro Arch. 24 Notes: Sigeo: promontori proper a Troia Ilias illa: aquella Ilada=la famosa Ilada.

15. Micipsa comenta amb els fills la importncia de lamistat

Non exercitus neque thesauri praesidia regni sunt, verum amici, quos neque armis cogere neque auro parare queas: officio et fide pariuntur. Quis autem amicior quam frater fratri? Aut quem alienum fidum invenies, si tuis hostis fueris? Equidem ego vobis regnum trado firmum si boni eritis, sin mali, imbecillum. Nam concordia parvae res crescunt, discordia maximae dilabuntur. SALUSTI, Bellum Iugurth. 10 Notes: queas: segona persona de queo officio: respeto, consideracin, cortesa