‫‪m‬‬

‫ﻣﻘﺪﻣﮫ‬

‫‪.co‬‬
‫ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﺗﻤﺪن‬

‫‪oo‬‬
‫»دوﺳﺖ دارم ﺑﺪاﻧﻢ ﻛﮫ اﻧﺴﺎن در ﺧﻂ ﺳﯿﺮ ﺧﻮد‪ ،‬از ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻮﺣﺶ ﺑﮫ ﻣﺪﻧﯿﺖ‪ ،‬ﭼﮫ ﮔﺎﻣﮭﺎﯾﻲ ﺑﺮداﺷﺘﮫ‬
‫اﺳﺖ‪«.‬‬

‫وﻟﺘﺮ‬

‫‪yah‬‬
‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻛﻠﻲ ﺗﻤﺪن‬

‫@‪h‬‬
‫ﺗﻌﺮﯾﻒ – ﻋﻮاﻣﻞ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﻲ‪ -‬زﻣﯿﻨﺸﻨﺎﺧﺘﻲ‪ -‬اﻗﺘﺼﺎدي‪ -‬ﻧﮋادي‪ -‬رواﻧﻲ‪ -‬ﻋﻠﻞ اﻧﺤﻄﺎط و اﺿﻤﺤﻼل ﺗﻤﺪﻧﮭﺎ‬

‫ﺗﻤﺪن را ﻣﻲﺗﻮان‪ ،‬ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﻛﻠﻲ آن‪ ،‬ﻋﺒﺎرت از ﻧﻈﻤﻲ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ داﻧﺴﺖ ﻛﮫ در ﻧﺘﯿﺠﺔ وﺟﻮد آن‪ ،‬ﺧﻼﻗﯿﺖ‬
‫ﻓﺮھﻨﮕﻲ اﻣﻜﺎنﭘﺬﯾﺮ ﻣﻲﺷﻮد و ﺟﺮﯾﺎن ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در ﺗﻤﺪن ﭼﮭﺎر رﻛﻦ و ﻋﻨﺼﺮ اﺳﺎﺳﻲ ﻣﻲﺗﻮان‬
‫‪are‬‬

‫ﺗﺸﺨﯿﺺ داد‪ ،‬ﻛﮫ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﻲ و اﺣﺘﯿﺎط در اﻣﻮر اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن ﺳﯿﺎﺳﻲ‪ ،‬ﺳﻨﻦ اﺧﻼﻗﻲ‪ ،‬و‬
‫ﻛﻮﺷﺶ در راه ﻣﻌﺮﻓﺖ و ﺑﺴﻂ ھﻨﺮ‪ .‬ﻇﮭﻮر ﺗﻤﺪن ھﻨﮕﺎﻣﻲ اﻣﻜﺎنﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ ﻛﮫ ھﺮج و ﻣﺮج و ﻧﺎاﻣﻨﻲ‬
‫ﭘﺎﯾﺎن ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﮫ ﻓﻘﻂ ھﻨﮕﺎم از ﺑﯿﻦ رﻓﺘﻦ ﺗﺮس اﺳﺖ ﻛﮫ ﻛﻨﺠﻜﺎوي و اﺣﺘﯿﺎج ﺑﮫ اﺑﺪاع و اﺧﺘﺮاع ﺑﮫ‬
‫ﻛﺎر ﻣﻲاﻓﺘﺪ و اﻧﺴﺎن ﺧﻮد را ﺗﺴﻠﯿﻢ ﻏﺮﯾﺰهاي ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ او را ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﻃﺒﯿﻌﻲ ﺑﮫ راه ﻛﺴﺐ ﻋﻠﻢ و ﻣﻌﺮﻓﺖ‬
‫و ﺗﮭﯿﺔ وﺳﺎﯾﻞ ﺑﮭﺒﻮد زﻧﺪﮔﻲ ﺳﻮق ﻣﻲدھﺪ‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫ﺗﻤﺪن ﺗﺎﺑﻊ ﻋﻮاﻣﻠﻲ ﭼﻨﺪ اﺳﺖ ﻛﮫ ﯾﺎ ﺳﺒﺐ ﺗﺴﺮﯾﻊ در ﺣﺮﻛﺖ آن ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﯾﺎ آن را از ﺳﯿﺮي ﻛﮫ در ﭘﯿﺶ‬
‫دارد ﺑﺎزﻣﻲدارد‪ .‬در ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻣﺮﺣﻠﮫ‪ ،‬ﻋﺎﻣﻞ زﻣﯿﻨﺸﻨﺎﺧﺘﻲ را ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﮫ ﻗﺮار ﻣﻲدھﯿﻢ‪ .‬ﺗﻤﺪن را‬
‫ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ دورة ﻓﺘﺮﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﯿﺎن دو دورة ﯾﺨﭽﺎﻟﻲ ﻓﺎﺻﻠﮫ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ھﺮﮔﺎه ﻣﻮج ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ ﺟﺪﯾﺪي‬
‫ﺑﺮﺧﯿﺰد‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﺳﺎﺧﺘﮫھﺎي ﺑﺸﺮﯾﺖ در زﯾﺮ ﯾﺦ و ﺳﻨﮓ ﻣﺪﻓﻮن ﻣﻲﺷﻮد و داﯾﺮة زﻧﺪﮔﻲ ﺑﮫ ﮔﻮﺷﮫاي از ﻛﺮة‬
‫‪an‬‬

‫زﻣﯿﻦ ﻣﺤﺪود ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬اﮔﺮ دﯾﻮ زﻣﯿﻦ ﻟﺮزه‪ ،‬ﻛﮫ ﻓﻘﻂ ﺣﺴﻦ ﻧﯿﺖ او ﺑﮫ اﻧﺴﺎن اﺟﺎزة ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺷﮭﺮھﺎ را‬
‫ﻣﻲدھﺪ‪ ،‬ﺷﺎﻧﺔ ﺧﻮد را ﻣﺨﺘﺼﺮي ﺑﺠﻨﺒﺎﻧﺪ‪ ،‬آﻧﭽﮫ رﺷﺘﮫاﯾﻢ ﭘﻨﺒﮫ ﻣﻲﺷﻮد و اﻧﺴﺎن و ھﺮﭼﮫ ﺳﺎﺧﺘﮫ اﺳﺖ در‬
‫ﺷﻜﻢ زﻣﯿﻦ ﺑﮫ ﺧﻮاب اﺑﺪي ﻓﺮو ﻣﻲرود‪.‬‬

‫اﻛﻨﻮن ﺷﺮاﯾﻂ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﻲ ﺗﻤﺪن را ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﻣﻲدھﯿﻢ‪ .‬ﺣﺮارت ﻣﻨﺎﻃﻖ اﺳﺘﻮاﯾﻲ و ﻓﺮاواﻧﻲ اﻧﮕﻠﮭﺎ‪،‬‬
‫‪pym‬‬

‫ﻛﮫ ﻧﺘﯿﺠﺔ اﯾﻦ ﺣﺮارت اﺳﺖ‪ ،‬از دﺷﻤﻨﺎن ﺳﺮﺳﺨﺖ ﺗﻤﺪن ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪ .‬اﯾﻦﮔﻮﻧﮫ ﻧﻮاﺣﻲ ﺳﺮزﻣﯿﻦ‬
‫ﻛﺴﺎﻟﺖ و ﺑﯿﺤﺎﻟﻲ و ﻧﺎﺧﻮﺷﻲ و ﺟﻮاﻧﻲ ﯾﺎ ﭘﯿﺮي ﭘﯿﺸﺮس اﺳﺖ؛ در اﯾﻦ ﻧﻘﺎط‪ ،‬ھﻨﺮ و ھﻮش ﺑﺸﺮي ﻣﯿﺪان‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﭘﯿﺪا ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ؛ ﺗﻤﺎم ﻧﯿﺮوھﺎ از اﻣﻮر ﻏﯿﺮﺿﺮوري و ﻏﯿﺮﻣﻔﯿﺪي ﻛﮫ ﻣﺠﻤﻮع آﻧﮭﺎ ﻣﺪﻧﯿﺖ را ﺗﺸﻜﯿﻞ‬
‫ﻣﻲدھﺪ ﻣﻨﺼﺮف ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﺮ روي ﻣﺴﺌﻠﺔ راﺿﻲ ﻛﺮدن ﺣﺲ ﮔﺮﺳﻨﮕﻲ و ﻏﺮﯾﺰة ﺗﻮﻟﯿﺪﻣﺜﻞ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ‬
‫ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﺑﺎران از ﺿﺮورﯾﺎت ﺗﻤﺪن اﺳﺖ‪ ،‬زﯾﺮا آب‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﺑﯿﺶ از ﻧﻮر آﻓﺘﺎب‪ ،‬در ﭘﯿﺪاﯾﺶ زﻧﺪﮔﻲ و‬

‫‪.co‬‬
‫ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ آن ﺗﺄﺛﯿﺮ دارد‪ .‬ﻃﺒﯿﻌﺖ و‬

‫اﺳﺖ ﺳﺒﺐ ﺧﺸﻚﺷﺪن و ﻣﺮگ ﻧﻮاﺣﻲ وﺳﯿﻌﻲ ﺷﻮد ﻛﮫ ﺳﺎﺑﻖ ﺑﺮ اﯾﻦ در آﻧﮭﺎ‪ ،‬ﺣﺮف و ﺻﻨﺎﯾﻊ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ‬
‫ﻗﺎﺑﻠﻲ داﺷﺘﮫ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ اﯾﻦ اﻣﺮ درﺑﺎرة ﺑﺎﺑﻞ و ﻧﯿﻨﻮا اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده اﺳﺖ؛ ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺳﺒﺐ آن ﺷﻮد ﻛﮫ‬
‫ﺳﺮزﻣﯿﻨﮭﺎﯾﻲ ھﻤﭽﻮن اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﯾﺎ ﺑﺎب ﭘﻮﺟﺖ ﻛﮫ از ﺧﻄﻮط ﻣﻮاﺻﻼت ﺑﺰرگ دور اﻓﺘﺎدهاﻧﺪ‪ ،‬ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ و‬

‫‪oo‬‬
‫ﺻﺎﺣﺐ ﺛﺮوت ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ در زﻣﯿﻨﻲ ﻣﻮاد ﻛﺎﻓﻲ و ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻏﺬاﯾﻲ ﻓﺮاوان ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﮔﺮ رودﺧﺎﻧﮫھﺎ‬
‫ﺳﺒﺐ ﺗﺴﮭﯿﻞ وﺳﺎﯾﻞ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﺷﻮد‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﺮﯾﺪﮔﻲ ﺳﻮاﺣﻞ ﺑﮫ اﻧﺪازهاي ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ ﻛﺸﺘﯿﮭﺎي ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ‬
‫ﺑﺴﮭﻮﻟﺖ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ در آن ﺳﻮاﺣﻞ ﻟﻨﮕﺮ اﻧﺪازﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﺎﻻﺧﺮه اﮔﺮ ﻣﻠﺘﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻠﺘﮭﺎي آﺗﻦ و ﻛﺎرﺗﺎژ و‬
‫ﻓﻠﻮراﻧﺲ و وﻧﯿﺰ‪ ،‬در ﻣﻌﺒﺮ ﺧﻄﻮط ﺑﺰرگ ﻣﻮاﺻﻼت ﺟﮭﺎﻧﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در آن ﺻﻮرت‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان‬

‫‪yah‬‬
‫ﮔﻔﺖ ﻋﺎﻣﻞ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﻲ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ ﺗﻨﮭﺎﯾﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺳﺎزﻧﺪة ﺗﻤﺪن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﭼﻨﯿﻦ ﺳﺮزﻣﯿﻨﻲ ﻟﺒﺨﻨﺪ ﻣﻲزﻧﺪ‪ ،‬و‬
‫ﻣﻠﺘﻲ ﻛﮫ در آن ﺳﻜﻮﻧﺖ دارد آزاداﻧﮫ ﭘﯿﺶ ﻣﻲرود و ﺗﺮﻗﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫اھﻤﯿﺖ ﻋﻮاﻣﻞ و اوﺿﺎع و اﺣﻮال اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻠﺘﻲ از ﺗﺸﻜﯿﻼت ﺳﯿﺎﺳﻲ ﻣﺤﻜﻢ‬
‫ﺑﺮﺧﻮردار و ﻣﺎﻟﻚ روﺣﯿﺔ اﺧﻼﻗﻲ ﻋﺎﻟﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﺣﺘﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ھﻨﺪﯾﺸﻤﺮدﮔﺎن اﻣﺮﯾﻜﺎ ﺑﮭﺮهاي از ذوق‬
‫ﺻﻨﻌﺘﻲ داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ھﺮﮔﺎه زﻧﺪﮔﻲ او از ﻣﺮﺣﻠﺔ ﺷﻜﺎر ﺗﺠﺎوز ﻧﻜﻨﺪ و اﻣﯿﺪ زﯾﺴﺘﻦ او ﺑﺮ ﭘﺎﯾﺔ ﻟﺮزان‬
‫و ﻏﯿﺮﺛﺎﺑﺖ ﺗﻌﻘﯿﺐ ﺻﯿﺪ ﻣﺘﻜﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ھﺮﮔﺰ ﻧﺨﻮاھﺪ ﺗﻮاﻧﺴﺖ از ﺳﺪي ﻛﮫ دو ﻋﺎﻟﻢ ﺗﻤﺪن و ﺑﺮﺑﺮﯾﺖ را از‬
‫@‪h‬‬
‫ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺟﺪا ﻣﻲﺳﺎزد ﻋﺒﻮر ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﯾﻚ اﺟﺘﻤﺎع اﯾﻠﻲ و ﻗﺒﯿﻠﮫاي‪ -‬ﻣﺜﻞ ﺑﺪوﯾﺎن ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن‪ -‬ﺑﮫ‬
‫ﺷﻜﻞ اﺳﺘﺜﻨﺎﯾﻲ‪ ،‬اﻓﺮاد ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ و ﺑﺎھﻮﺷﻲ ﯾﺎﻓﺖ ﺷﻮد ﻛﮫ ﺻﺎﺣﺐ ﻣﺰاﯾﺎي اﺧﻼﻗﻲ‪ ،‬از ﻗﺒﯿﻞ ﺷﺠﺎﻋﺖ و‬
‫ﻧﺠﺎﺑﺖ و ﻛﺮم‪ ،‬ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ھﺮﮔﺎه در اﯾﻦ اﺟﺘﻤﺎع ﺧﻤﯿﺮﻣﺎﯾﺔ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻓﺮھﻨﮓ و ﺗﻤﺪن‪ ،‬ﻛﮫ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﺧﻮراك‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺎم ھﻮﺷﮭﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮫ ﻣﺼﺮف ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ در ﺷﻜﺎر ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬ﯾﺎ در راه ﺣﯿﻠﮫھﺎي‬
‫ﺗﺠﺎرﺗﻲ ﺑﮫ ﻛﺎر اﻓﺘﺪ‪ ،‬و ھﺮﮔﺰ از اﯾﻦ ﺣﺪ ﺗﺠﺎوز ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ و ﻇﺮاﻓﺖ و ﻧﺎزكﻛﺎري‪ ،‬و ﺑﮫ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﮫ‬
‫‪are‬‬

‫ھﻨﺮھﺎي ﻋﺎﻟﻲ‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﻌﺮف ﺗﻤﺪن اﺳﺖ‪ ،‬از آن ﻣﯿﺎن ﺑﮫ ﻇﮭﻮر ﻧﻤﻲرﺳﺪ‪ .‬ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻗﺪم در راه ﺗﻤﺪن‪،‬‬
‫ﻛﺸﺎورزي اﺳﺖ‪ ،‬و ﻓﻘﻂ ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ اﻧﺴﺎن در ﺳﺮزﻣﯿﻨﻲ‪ ،‬ﺑﮫ ﻗﺼﺪ ﻛﺸﺎورزي در آن‪ ،‬و ذﺧﯿﺮه ﻛﺮدن‬
‫ﻏﺬا ﺑﺮاي روز ﻣﺒﺎداي ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﺴﺘﻘﺮ ﺷﻮد و آﺗﯿﺔ ﺧﻮد را ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻛﻨﺪ ﻓﺮاغ ﺧﺎﻃﺮ و اﺣﺘﯿﺎج ﻣﺘﻤﺪن ﺷﺪن را‬
‫اﺣﺴﺎس ﺧﻮاھﺪ ﻛﺮد؛ ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ در ﭘﻨﺎه ﭼﻨﯿﻦ اﻣﻨﯿﺘﻲ‪ ،‬از ﺣﯿﺚ آب و ﺧﻮراك‪ ،‬ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺑﮫ ﻓﻜﺮ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻛﻠﺒﮫ و ﻣﻌﺒﺪ و ﻣﺪرﺳﮫ ﻣﻲاﻓﺘﺪ؛ آﻧﮕﺎه ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﺳﺒﺎﺑﮭﺎﯾﻲ اﺧﺘﺮاع ﻛﻨﺪ ﻛﮫ ﻧﯿﺮوي ﺗﻮﻟﯿﺪ او را‬
‫ﻓﺰوﻧﻲ ﺑﺨﺸﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﺳﮓ و ﺧﺮ و ﺧﻮك را اھﻠﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﺎﻻﺧﺮه ﺑﮫ ﻓﻜﺮ اھﻠﻲ ﻛﺮدن ﺧﻮﯾﺶ و ﺗﺴﻠﻂ ﺑﺮ ﻧﻔﺲ‬
‫‪set‬‬

‫ﺑﺮآﯾﺪ و راه آن را ﭘﯿﺪا ﻛﻨﺪ ﻛﮫ ﺑﺎ ﻧﻈﻢ و آھﻨﮕﻲ ﻛﺎرھﺎي ﺧﻮد را اﻧﺠﺎم دھﺪ و ﻣﺪت ﺑﯿﺸﺘﺮي ﺑﺮ روي‬
‫زﻣﯿﻦ زﯾﺴﺖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﻓﺮﺻﺖ آن را ﺑﮫ دﺳﺖ آورد ﺗﺎ ﻣﯿﺮاث ﻓﺮھﻨﮕﻲ و اﺧﻼﻗﻲ ﻧﮋاد ﺧﻮﯾﺶ را ﺑﺮاي‬
‫ﻧﺴﻠﮭﺎي آﯾﻨﺪه ﺑﺎﻗﻲ ﮔﺬارد‪.‬‬

‫وﻗﺘﻲ ﻓﺮھﻨﮓ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﮫ ﺣﺪ ﻣﻌﯿﻨﻲ ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬ﻓﻜﺮ ﻛﺸﺎورزي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬و ﺗﻨﮭﺎ ﺗﻤﺪن‬
‫‪an‬‬

‫اﺳﺖ ﻛﮫ اﻧﺴﺎن را ﺑﮫ ﻓﻜﺮ اﯾﺠﺎد ﻣﺪﯾﻨﮫ و ﺷﮭﺮ )‪ (city‬ﻣﻲاﻧﺪازد‪ .‬از ﯾﻚ ﻟﺤﺎظ‪ ،‬ﺗﻤﺪن ﺑﺎ ﺳﺠﯿﮫ و ﺧﺼﻠﺖ‬
‫ﻣﺆدب ﺑﻮدن و ﺣﺴﻦ ﻣﻌﺎﺷﺮت ﯾﻜﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬و اﯾﻦ ﺣﺴﻦ ﻣﻌﺎﺷﺮت‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬ﺻﻔﺎي اﺧﻼﻗﯿﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ در‬
‫ﺷﮭﺮ )‪ (civitas‬دﺳﺖ ﻣﻲدھﺪ‪ ،‬و ﺧﻮد ﺳﺎﻛﻨﯿﻦ ﺷﮭﺮ ﭼﻨﯿﻦ ﻟﻔﻈﻲ را وﺿﻊ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬در ﺷﮭﺮ اﺳﺖ ﻛﮫ‪-‬ﺑﮫ‬
‫‪pym‬‬

‫ﺣﻖ ﯾﺎ ﺑﮫ ﺑﺎﻃﻞ‪ -‬ﻧﺘﯿﺠﺔ ﺛﺮوت و ھﻮﺷﻤﻨﺪي ﻣﺮدم ﻣﺰارع و دھﺎت اﻃﺮاف ﺷﮭﺮ ﮔﺮد ﻣﻲآﯾﺪ‪ ،‬و در‬
‫ھﻤﯿﻦﺟﺎﺳﺖ ﻛﮫ روح اﺧﺘﺮاع وﺳﺎﯾﻞ آﺳﺎﯾﺶ زﻧﺪﮔﻲ و ﺗﺠﻤﻞ و ﺧﻮﺷﮕﺬراﻧﻲ و راﺣﺖﻃﻠﺒﻲ را ﻓﺮاھﻢ‬
‫ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن در ﺷﮭﺮ ﺑﮫ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﻣﻲرﺳﻨﺪ و ﻛﺎﻻي ﻣﺎدي و ﻓﻜﺮي ﺧﻮد را ﺑﺎ ھﻢ ﻣﺒﺎدﻟﮫ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫در ﻣﺤﻞ ﺑﺮﺧﻮرد راھﮭﺎي ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ و در ﺷﮭﺮھﺎﺳﺖ ﻛﮫ ﻋﻘﻞ ﻣﺮدم ﺑﺎرور ﻣﻲﺷﻮد و ﻧﯿﺮوي ﺧﻼق آن‬
‫آﺷﻜﺎر ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﺑﺎﻻﺧﺮه‪ ،‬در ﺷﮭﺮ اﺳﺖ ﻛﮫ دﺳﺘﮫاي از ﻣﺮدم از ﻏﻢ ﺗﻮﻟﯿﺪ اﺷﯿﺎي ﻣﺎدي ﻣﻲآﺳﺎﯾﻨﺪ و ﺑﮫ‬
‫ﻓﻜﺮ اﯾﺠﺎد ﻋﻠﻢ و ﻓﻠﺴﻔﮫ و ادﺑﯿﺎت و ھﻨﺮ ﻣﻲاﻓﺘﻨﺪ‪ .‬آري‪ ،‬ﻣﺪﻧﯿﺖ در ﻛﻠﺒﺔ ﺑﺮزﮔﺮ آﻏﺎز ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ در‬

‫‪.co‬‬
‫ﺷﮭﺮ ﺑﮫ ﮔﻞ ﻣﻲﻧﺸﯿﻨﺪ و ﺑﺎر ﻣﻲدھﺪ‪.‬‬

‫ﻧﮋاد در اﯾﺠﺎد ﺗﻤﺪن ﺗﺄﺛﯿﺮي ﻧﺪارد؛ ﺗﻤﺪن در ﺟﺎھﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﯾﺎ در ﻧﺰد ﻣﻠﺘﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ رﻧﮕﮭﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‬
‫دارﻧﺪ‪ ،‬آﺷﻜﺎر ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺧﻮاه در ﭘﻜﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﺧﻮاه در دھﻠﻲ‪ ،‬ﻣﻤﻔﯿﺲ ﯾﺎ ﺑﺎﺑﻞ‪ ،‬راوﻧﺎ ﯾﺎ ﻟﻨﺪن‪ ،‬ﭘﺮو ﯾﺎ ﯾﻮﻛﺎﺗﺎن‪.‬‬
‫ﻧﮋاد ﺗﻤﺪن را ﻧﻤﻲﺳﺎزد‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺗﻤﺪن اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﻠﺘﮭﺎ را ﺧﻠﻖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬زﯾﺮا اوﺿﺎع و اﺣﻮال ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﻲ و‬

‫‪oo‬‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬ﻓﺮھﻨﮕﻲ را ﺑﮫ وﺟﻮد ﻣﻲآورد‪ ،‬و اﯾﻦ ﻓﺮھﻨﮓ ﻧﻤﻮﻧﺔ ﺧﺎﺻﻲ را اﯾﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮد اﻧﮕﻠﯿﺴﻲ‬
‫ﺗﻤﺪن اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن را اﯾﺠﺎد ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ از ﺗﻤﺪن اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن اﺳﺖ ﻛﮫ ﻓﺮد اﻧﮕﻠﯿﺴﻲ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ‬
‫ﻛﮫ اﯾﻦ ﻓﺮد اﻧﮕﻠﯿﺴﻲ ﺑﮫ ﻧﻘﻄﺔ دوري ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻤﺒﻮﻛﺘﻮ ﻣﻲرود و ﺗﻤﺪن ﺧﻮد را ھﻤﺮاه ﻣﻲﺑﺮد و در آﻧﺠﺎ ﻧﯿﺰ‬
‫ﻟﺒﺎس ﺷﺐﻧﺸﯿﻨﻲ و ﺷﺎمﺧﻮردن ﻣﺨﺼﻮص را ﻣﻲﭘﻮﺷﺪ‪ ،‬اﯾﻦ دﻟﯿﻞ آن ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﺗﻤﺪن ﺧﻮد را در اﯾﻦ ﻧﻘﺎط‬

‫‪yah‬‬
‫ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺟﺪﯾﺪ ﺧﻠﻖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﻧﺸﺎﻧﺔ آن اﺳﺖ ﻛﮫ ﺣﺘﻲ در اﯾﻦ ﻧﻘﺎط دور اﻓﺘﺎده ھﻢ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ از زﯾﺮ‬
‫ﺗﻠﺴﻂ آن ﺗﻤﺪن ﺧﺎرج ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺴﺎوي در ﻧﮋاد دﯾﮕﺮي‪ ،‬ﺟﺰ اﻧﮕﻠﯿﺴﻲ‪ ،‬ﺷﺒﯿﮫ ﺑﮫ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﺸﺎﺑﮭﻲ ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﻲآﯾﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﻲﺑﯿﻨﯿﻢ ژاﭘﻦ ﻗﺮن ﺑﯿﺴﺘﻢ رﻓﺘﺎر اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﻗﺮن‬
‫ﻧﻮزدھﻢ را ﺗﺠﺪﯾﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﺄﺛﯿﺮي ﻛﮫ ﻧﮋاد در ﺗﻤﺪن دارد اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ ﭘﯿﺪاﯾﺶ آن ﻏﺎﻟﺒًﺎ ﭘﺲ از زﻣﺎﻧﻲ‬
‫اﺳﺖ ﻛﮫ رﯾﺸﮫھﺎي ﻧﮋادي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﻣﻲآﻣﯿﺰﻧﺪ و ﺑﺘﺪرﯾﺞ ﻣﻠﺘﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻧﺴﺒﻲ ﺣﺎﻟﺖ‬
‫ﺗﺠﺎﻧﺴﻲ دارد از آن ﻣﯿﺎن ﺑﯿﺮون ﻣﻲآﯾﺪ‪.‬‬
‫@‪h‬‬
‫اﯾﻦ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺎدي ﯾﺎ زﯾﺴﺘﻲ‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار دادﯾﻢ‪ ،‬ﺑﺮاي ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﺗﻤﺪن ﺿﺮورت دارد‪ ،‬وﻟﻲ ﺷﺮوط‬
‫ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﺪ آن ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻧﻤﻲرود؛ ﻻزم اﺳﺖ ﺑﺮ آﻧﮭﺎ ﻋﻮاﻣﻞ دﻗﯿﻖ رواﻧﻲ اﻓﺰوده ﺷﻮد‪ ،‬و ﻧﯿﺰ ﻻزم‬
‫اﺳﺖ ﻧﻈﻤﻲ ﺳﯿﺎﺳﻲ‪ ،‬وﻟﻮ ﺑﺴﯿﺎر ﺿﻌﯿﻒ و ﻧﺰدﯾﻚ ﺑﮫ ھﺮج و ﻣﺮج‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻧﭽﮫ در رم و ﻓﻠﻮراﻧﺲ در‬
‫دورة رﻧﺴﺎﻧﺲ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺮﻗﺮار ﮔﺮدد؛ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺮدم ﻛﻢﻛﻢ اﺣﺴﺎس ﻛﻨﻨﺪ ﻛﮫ ﺳﺮ ھﺮ ﭘﯿﭻ راه زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﻣﺮگ ﯾﺎ‬
‫ﻣﺎﻟﯿﺎت ﺟﺪﯾﺪي در اﻧﺘﻈﺎر آﻧﮭﺎ ﻛﻤﯿﻦ ﻧﻜﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺎﮔﺰﯾﺮ ﺑﺎﯾﺪ وﺣﺪت زﺑﺎﻧﻲ ﺗﺎ ﺣﺪود ﻣﻌﯿﻨﻲ وﺟﻮد ﭘﯿﺪا ﻛﻨﺪ‬
‫‪are‬‬

‫ﺗﺎ ﻣﺮدم ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮاﺣﺘﻲ اﻓﻜﺎر ﺧﻮد را ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﻣﺒﺎدﻟﮫ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬و ﻧﯿﺰ ﻻزم اﺳﺖ ﻛﮫ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ اﺧﻼﻗﻲ از راه‬
‫ﻣﻌﺒﺪ ﯾﺎ ﺧﺎﻧﻮاده ﯾﺎ ﻣﺪرﺳﮫ ﯾﺎ ﻏﯿﺮ آن ﺑﺮﻗﺮار ﺷﻮد‪ ،‬ﺗﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ در ﻣﯿﺪان ﺑﺎزي زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺸﻐﻮﻟﻨﺪ‪ ،‬و ﺣﺘﻲ‬
‫آﻧﺎن ﻛﮫ در ﺧﺎرج ﺑﮫ ﺗﻤﺎﺷﺎ ﻧﺸﺴﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬آن را ﺑﭙﺬﯾﺮﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬رﻓﺘﺎر ﻣﺮدم ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺗﺤﺖ‬
‫اﻧﺘﻈﺎم درآﯾﺪ و ھﺪﻓﻲ در زﻧﺪﮔﻲ اﯾﺠﺎد ﺷﻮد‪ .‬ﺣﺘﻲ ﺷﺎﯾﺪ ﻻزم ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ در ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم‪ ،‬در ﻋﻘﺎﯾﺪ اﺳﺎﺳﻲ و‬
‫اﯾﻤﺎن ﺑﮫ ﻏﯿﺐ‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﮫ ﭼﯿﺰي ﻛﮫ ﻛﻤﺎل ﻣﻄﻠﻮب اﺳﺖ‪ ،‬وﺣﺪﺗﻲ اﯾﺠﺎد ﺷﻮد‪ ،‬ﭼﮫ در اﯾﻦ ﺻﻮرت ﭘﯿﺮوي از‬
‫اﺻﻮل اﺧﻼﻗﻲ از ﻣﺮﺣﻠﺔ ﺳﻨﺠﺶ ﻣﯿﺎن ﻧﻔﻊ و ﺿﺮر ﻛﺎر ﺗﺠﺎوز ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺑﮫ ﻣﺮﺣﻠﺔ ﻋﺒﺎدت درﻣﻲآﯾﺪ‪ ،‬و‬
‫‪set‬‬

‫زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﻋﻠﻲرﻏﻢ ﻛﻮﺗﺎھﯿﻲ ﻛﮫ دارد‪ ،‬ﺷﺮﯾﻔﺘﺮ و ﭘﺮﻓﺎﯾﺪهﺗﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در آﺧﺮ ﻛﺎر ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ وﺳﺎﯾﻠﻲ‬
‫ﺗﺮﺑﯿﺘﻲ ﻧﯿﺰ ﺑﺎﯾﺪ در ﻛﺎر ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﺳﺎدﮔﻲ و اﺑﺘﺪاﯾﻲ ﺑﻮدن‪ ،‬ﻓﺮھﻨﮓ را از ﻧﺴﻠﻲ ﺑﮫ ﻧﺴﻞ دﯾﮕﺮ‬
‫اﻧﺘﻘﺎل دھﺪ‪ .‬ﻧﺴﻞ ﺟﺪﯾﺪ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﯿﺮاث ﻗﺒﯿﻠﮫ و ﺳﻨﺘﮭﺎي اﺧﻼﻗﻲ و زﺑﺎن و ﻣﻌﺎرف آن را ﻣﺎﻟﻚ ﺷﻮد‪ -‬ﺧﻮاه از‬
‫راه ﺗﻘﻠﯿﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﻮاه ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ ﺗﻌﻠﯿﻢ‪ ،‬ﺧﻮاه از راه ﺗﻠﻘﯿﻦ‪ -‬زﯾﺮا ﺗﻨﮭﺎ ھﻤﯿﻦ ﻣﯿﺮاث اﺳﺖ ﻛﮫ او را از ﻣﺮﺣﻠﺔ‬
‫ﺣﯿﻮاﻧﻲ ﺑﮫ ﻣﺮﺣﻠﺔ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫از ﺑﯿﻦ رﻓﺘﻦ اﯾﻦ ﻋﻮاﻣﻞ‪ -‬و ﺣﺘﻲ ﮔﺎھﻲ ﻓﻘﺪان ﯾﻜﻲ از آﻧﮭﺎ‪ -‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺳﺒﺐ اﻧﻘﺮاض ﺗﻤﺪن ﺷﻮد‪ :‬اﻧﻘﻼب‬
‫زﻣﯿﻨﺸﻨﺎﺧﺘﻲ ﺷﺪﯾﺪ ﯾﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻋﻈﯿﻢ وﺿﻊ آب و ھﻮا؛ ﺑﯿﻤﺎري ھﻤﮫﮔﯿﺮي ﻛﮫ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي آن از اﺧﺘﯿﺎر ﺑﺸﺮ‬
‫ﺧﺎرج اﺳﺖ و ﻧﺼﻒ ﻣﺮدم را از ﺑﯿﻦ ﻣﻲﺑﺮد‪ -‬ھﻤﺎنﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ در روم ﻗﺪﯾﻢ در زﻣﺎن ﺣﻜﻮﻣﺖ آﻧﺘﻮﻧﯿﮭﺎ‬
‫‪pym‬‬

‫اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎد‪ -‬ﯾﺎ ﻣﺮگ ﺳﯿﺎه )ﻃﺎﻋﻮن( ﻛﮫ ﻋﺎﻣﻞ اﺳﺎﺳﻲ از ﺑﯿﻦ رﻓﺘﻦ دورة ﻣﻠﻮكاﻟﻄﻮاﯾﻔﻲ اروﭘﺎ ﮔﺮدﯾﺪ؛‬
‫اﺳﺘﺜﻤﺎر ﺑﯿﺶ از اﻧﺪازة زﻣﯿﻦ دھﺎت ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ ﻣﺮدﻣﻲ ﻛﮫ در ﺷﮭﺮ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﺑﮫ اﻣﯿﺪ ﻗﻮت و‬
‫ﻏﺬاﯾﻲ ﻛﮫ از ﺧﺎرج ﺑﮫ آﻧﮭﺎ ﻣﻲرﺳﺪ ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ؛ ﻧﻘﺼﺎن ﻣﻮاد ﻃﺒﯿﻌﻲ از ﻗﺒﯿﻞ ﺳﻮﺧﺖ ﯾﺎ ﻣﻮاد ﺧﺎم؛‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﺴﯿﺮ راھﮭﺎي ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﺑﮫ ﮔﻮﻧﮫاي ﻛﮫ ﻛﺸﻮري را در ﺑﯿﺮون راھﮭﺎي ﺗﺠﺎرﺗﻲ ﺟﮭﺎﻧﻲ ﻗﺮار دھﺪ؛‬
‫اﻧﺤﻄﺎط ﻋﻘﻠﻲ ﯾﺎ اﺧﻼﻗﻲ ﻛﮫ در ﻧﺘﯿﺠﺔ زﯾﺴﺘﻦ در ﺷﮭﺮھﺎي ﭘﺮ از ﻟﮭﻮ و ﻟﻌﺐ و وﺳﺎﯾﻞ ﺗﺤﺮﯾﻚ اﻋﺼﺎب‬
‫دﺳﺖ ﻣﻲدھﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﻧﺘﯿﺠﺔ ﭘﺸﺖ ﭘﺎ زدن ﺑﮫ اﺻﻮل ﻗﺪﯾﻤﯿﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺮدم ﺑﺮ آن ﺟﺮﯾﺎن داﺷﺘﮫ‪ ،‬ﺑﺪون‬

‫‪.co‬‬
‫آﻧﻜﮫ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ اﺻﻮل ﺟﺪﯾﺪي ﺟﺎﻧﺸﯿﻦ آن ﺳﺎزﻧﺪ؛ ﺿﻌﯿﻒ ﺷﺪن ﻧﮋاد‪ ،‬در ﻧﺘﯿﺠﺔ اﺧﺘﻼل اﻋﻤﺎل ﺟﻨﺴﻲ ﯾﺎ‬
‫اﻓﺮاط در ﻟﺬتﻃﻠﺒﻲ ﯾﺎ ﻓﻠﺴﻔﺔ ﺑﺪﺑﯿﻨﻲ‪ ،‬ﻛﮫ ﺳﺒﺐ ﺧﻮارﺷﻤﺮدن ﻛﻮﺷﺶ و ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﻲﺷﻮد؛ از ﻣﯿﺎن رﻓﺘﻦ‬
‫اﻓﺮاد ﺑﺮﺟﺴﺘﮫ ﻛﮫ ﻧﺘﯿﺠﺔ ﻧﺎزادي و ﺗﻘﻠﯿﻞ ﺗﺪرﯾﺠﻲ ﺧﺎﻧﻮادهھﺎﯾﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮭﺘﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﯿﺮاث ﻓﺮھﻨﮕﻲ‬
‫ﻧﮋاد را از ﺷﺮ زوال ﻣﺤﻔﻮظ ﺑﺪارﻧﺪ؛ ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻣﺮگآور ﺛﺮوﺗﮭﺎ ﻛﮫ ﻧﺘﯿﺠﺔ آن ﺟﻨﮓ‬

‫‪oo‬‬
‫و ﺗﺒﺎهﻛﻨﻨﺪة ﻣﺎﯾﻤﻠﻚ ﻋﻤﻮﻣﻲ اﺳﺖ‪ .‬ھﻤﺔ اﯾﻨﮭﺎ از ﻋﻮاﻣﻠﻲ ھﺴﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺳﺒﺐ ﻣﺮگ و ﻓﻨﺎي ﺗﻤﺪﻧﻲ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﺗﻤﺪن ﻧﮫ اﻣﺮي اﺳﺖ ﻛﮫ ﺟﺒﻠﻲ اﻧﺴﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﻧﮫ ﭼﯿﺰي ﻛﮫ ﻧﯿﺴﺘﻲ در آن راه ﻧﺪاﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻠﻜﮫ اﻣﺮي اﺳﺖ ﻛﮫ ھﺮ ﻧﺴﻠﻲ ﺑﺎﯾﺪ آن را ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﺟﺪﯾﺪ ﻛﺴﺐ ﻛﻨﺪ‪ ،‬و ھﺮﮔﺎه ﺗﻮﻗﻒ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﮫاي در‬
‫ﺳﯿﺮ آن ﭘﯿﺪا آﯾﺪ‪ ،‬ﻧﺎﭼﺎر ﭘﺎﯾﺎن آن ﻓﺮا ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬اﻧﺴﺎن ﺑﺎ ﺣﯿﻮان ﺗﻨﮭﺎ اﺧﺘﻼﻓﻲ ﻛﮫ دارد در ﻣﺴﺌﻠﺔ ﺗﺮﺑﯿﺖ‬

‫‪yah‬‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬و در ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ‪ :‬وﺳﯿﻠﮫاي اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺪﻧﯿﺖ را از ﻧﺴﻠﻲ ﺑﮫ ﻧﺴﻞ دﯾﮕﺮ ﻣﻨﺘﻘﻞ‬
‫ﻣﻲﺳﺎزد‪.‬‬

‫ﺗﻤﺪﻧﮭﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﮫ ﻣﻨﺰﻟﺔ ﻧﺴﻠﮭﺎي ﻣﺘﻮاﻟﻲ روح ﻧﮋادي ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲروﻧﺪ‪ .‬ھﻤﺎنﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ رواﺑﻂ ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ‬
‫و ﭘﺲ از آن ﺧﻄﻨﻮﯾﺴﻲ ﺳﺒﺐ اﺗﺼﺎل ﻧﺴﻠﮭﺎ ﺑﮫ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﮫ آن وﺳﯿﻠﮫ ﻣﯿﺮاث ﭘﺪران ﺑﮫ ﻓﺮزﻧﺪان‬
‫ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬ھﻤﺎنﮔﻮﻧﮫ ﻧﯿﺰ ﻓﻦ ﭼﺎپ و ﺗﺠﺎرت و ﺗﻤﺎم وﺳﺎﯾﻞ ارﺗﺒﺎط ﺗﻤﺪﻧﮭﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﺑﮫ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ اﺗﺼﺎل‬
‫ﻣﻲدھﺪ و از ﻓﺮھﻨﮓ ﻛﻨﻮﻧﻲ ﻣﺎ آﻧﭽﮫ را ﻣﻔﯿﺪ اﺳﺖ ﺑﺮاي ﻓﺮھﻨﮕﮭﺎي آﯾﻨﺪه ﻧﮕﺎه ﻣﻲدارد‪ .‬ﭘﺲ ﺑﮭﺘﺮ آن‬
‫@‪h‬‬
‫اﺳﺖ ﻛﮫ ﭘﯿﺶ از آﻧﻜﮫ از ﻣﯿﺎن ﺑﺮوﯾﻢ‪ ،‬ﺗﻤﺎم داراﯾﻲ ﺧﻮد را ﮔﺮد آورﯾﻢ و آن را ﺑﮫ ﻓﺮزﻧﺪان ﻓﺼﻞ‬
‫دوم‬
‫‪are‬‬

‫ﺗﻤﺪن‬ ‫ﻋﻮاﻣﻞ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫اﻧﺴﺎن وﺣﺸﻲ ﻧﯿﺰ ﺧﻮد ﺑﮫ ﻟﺤﺎﻇﻲ ﻣﺘﻤﺪن اﺳﺖ‪ ،‬زﯾﺮا ﺑﺎ ﻛﻤﺎل دﻗﺖ ﻣﯿﺮاث ﻗﺒﯿﻠﮫ را ﺑﮫ ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪﮔﺎن ﺧﻮﯾﺶ‬
‫‪set‬‬

‫اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻲدھﺪ‪ ،‬و اﯾﻦ ﻣﯿﺮاث ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﻣﺠﻤﻮع ﻧﻈﺎﻣﺎت و ﻋﺎدات اﻗﺘﺼﺎدي و ﺳﯿﺎﺳﻲ و ﻋﻘﻠﻲ و‬
‫اﺧﻼﻗﻲ ﻛﮫ اﻓﺮاد ﻧﺴﻠﮭﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬در ﺿﻤﻦ ﻛﺸﺶ و ﻛﻮﺷﺶ ﺑﺮاي زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺮ ﺳﻄﺢ ﻛﺮة زﻣﯿﻦ و‬
‫ﺑﮭﺮهﺑﺮداري از زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﺑﺘﺪرﯾﺞ آﻧﮭﺎ را ﺳﺎﺧﺘﮫ و ﭘﺮداﺧﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺑﺎره ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﻏﯿﺮﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ‬
‫ﺑﺘﻮاﻧﯿﻢ دﻗﺖ ﻻزم ﻋﻠﻤﻲ را ﺑﮫ ﻛﺎر ﺑﺮﯾﻢ‪ ،‬زﯾﺮا ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﺑﻌﻀﻲ از اﻓﺮاد ﺑﺸﺮ را ﺑﮫ ﻧﺎم »وﺣﺸﻲ« ﯾﺎ‬
‫»ﺑﺮﺑﺮ« ﻣﻲﺧﻮاﻧﯿﻢ‪ ،‬در واﻗﻊ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻣﻮﺿﻮﻋﻲ ﺧﺎﺻﻲ را ﺑﯿﺎن ﻧﻤﻲﻛﻨﯿﻢ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﯾﺎ ﺧﻮدﭘﺮﺳﺘﻲ ﺑﯿﺶ از‬
‫‪an‬‬

‫اﻧﺪازة ﺧﻮد را آﺷﻜﺎر ﻣﻲﺳﺎزﯾﻢ‪ ،‬ﯾﺎ ﮔﺮﻓﺘﮕﻲ ﺧﺎﻃﺮ را از ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ رﻓﺘﺎرھﺎ و ﻋﺎداﺗﻲ ﻛﮫ ﺑﺎ آﻧﮭﺎ‬
‫ﻏﯿﺮﻣﺄﻧﻮس ھﺴﺘﯿﻢ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﯿﻢ‪ .‬ﺑﺪون ﺷﻚ ﻣﺎ ارزش اﺷﺨﺎﺻﻲ را ﻛﮫ ﺑﺴﯿﺎر ﭼﯿﺰھﺎ از ﻣﮭﻤﺎﻧﺪوﺳﺘﻲ و‬
‫اﺧﻼق ﺧﻮد ﺑﮫ ﻣﺎ ﻣﻲآﻣﻮزﻧﺪ ﺑﺴﯿﺎر ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻣﻲآورﯾﻢ‪ .‬اﮔﺮ آﻣﺎري از ﻋﻨﺎﺻﺮي ﻛﮫ اﺟﺘﻤﺎع آﻧﮭﺎ ﺗﻤﺪن را‬
‫ﺗﺸﻜﯿﻞ ﻣﻲدھﺪ ﺑﺮدارﯾﻢ‪ ،‬آن وﻗﺖ ﻧﯿﻚ درﺧﻮاھﯿﻢ ﯾﺎﻓﺖ ﻛﮫ ﻣﻠﺘﮭﺎي ﺑﺮھﻨﮫ ھﻤﮫﭼﯿﺰ‪ ،‬ﯾﺎ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ‪ ،‬را‬
‫‪pym‬‬

‫اﺧﺘﺮاع ﻛﺮدهاﻧﺪ و ﺗﻨﮭﺎ ﻛﺎري ﻛﮫ ﺑﺮاي ﻣﺎ ﺑﺎﻗﻲ ﮔﺬاﺷﺘﮫاﻧﺪ ﺗﺰﯾﯿﻦ زﻧﺪﮔﻲ و ﺧﻄﻨﻮﯾﺴﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻌﯿﺪ‬
‫ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻣﻠﺘﮭﺎ روزي ﺑﮫ ﺗﻤﺪن ھﻢ رﺳﯿﺪه‪ ،‬و ﭼﻮن آن را ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ داﻧﺴﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬از آن دﺳﺖ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺑﺮداﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬در ﻣﻮرد اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻛﻠﻤﺎت »وﺣﺸﻲ« و »ﺑﺮﺑﺮ« ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﻣﻲﺗﻮاﻧﯿﻢ‬
‫آﻧﺎن را »ﻧﯿﺎﻛﺎن ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺧﻮد« ﺑﻨﺎﻣﯿﻢ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺟﺎﻧﺐ ﺣﺰم و اﺣﺘﯿﺎط را ﻣﺮاﻋﺎت ﻛﻨﯿﻢ‪ .‬ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﺎ‬

‫‪.co‬‬
‫ﺑﻲاﻃﻼﻋﻨﺪ‪ ،‬ﯾﺎ اﮔﺮ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻛﺎرھﺎ ﭘﺮداﺧﺘﮫاﻧﺪ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﻲ و ﻣﺤﺪود اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﺎم ﻣﻠﺘﮭﺎي »اوﻟﯿﮫ«‬
‫ﺑﻨﺎﻣﯿﻢ‪ .‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﻣﻠﺘﮭﺎي ﻣﺘﻤﺪن را »دوراﻧﺪﯾﺸﺎن ﺧﻄﻨﻮﯾﺲ« ﻧﺎﻣﯿﺪ‪.‬‬

‫‪ I-‬از ﺷﻜﺎر ﺗﺎ ﺑﺮزﮔﺮي‬

‫‪oo‬‬
‫ﻓﻘﺪان ﺣﺲ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﻲ در ﻣﻠﻞ اوﻟﯿﮫ – آﻏﺎز دوراﻧﺪﯾﺸﻲ – ﺷﻜﺎر و ﻣﺎھﯿﮕﯿﺮي – ﮔﻠﮫداري – اھﻠﻲ ﻛﺮدن‬
‫ﺣﯿﻮاﻧﺎت – ﻛﺸﺎورزي – ﺧﻮراك – آﺷﭙﺰي – آدﻣﺨﻮاري‬

‫»ﺳﮫ ﻧﻮﺑﺖ ﻏﺬا ﺧﻮردن در ﺷﺒﺎﻧﺮوز‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﺔ ﺳﺎزﻣﺎن اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﮫاي اﺳﺖ‪ .‬وﺣﺸﯿﮭﺎ ﯾﺎ از ﭘﺮﺧﻮري‬

‫‪yah‬‬
‫ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺗﺨﻤﮫ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﯾﺎ روزه ﻣﻲﮔﯿﺮﻧﺪ‪ «.‬وﺣﺸﯿﺘﺮﯾﻦ ﻗﺒﺎﯾﻞ ھﻨﺪﯾﺸﻤﺮدﮔﺎن اﻣﺮﯾﻜﺎﯾﻲ ﻧﮕﺎهداﺷﺘﻦ ﻏﺬاي‬
‫اﻣﺮوز را ﺑﺮاي ﻓﺮدا‪ ،‬دﻟﯿﻞ ﺑﻲآﺑﺮوﯾﻲ و ﺑﯿﺬوﻗﻲ ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪ .‬ﺑﻮﻣﯿﺎن اﺳﺘﺮاﻟﯿﺎﯾﻲ ھﺮﮔﺰ ﻗﺎدر ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ ﻛﺎري را‬
‫ﻛﮫ ﻧﺘﯿﺠﺔ آن ﻓﻮرًا ﻋﺎﯾﺪﺷﺎن ﻧﮕﺮدد اﻧﺠﺎم دھﻨﺪ؛ ھﺮ ﻓﺮد از ﻗﺒﯿﻠﺔ ھﻮﺗﻨﺘﻮت ﻣﺎﻧﻨﺪ ارﺑﺎﺑﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻛﺎر‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و زﻧﺪﮔﻲ در ﻗﺒﯿﻠﺔ ﺑﻮﺷﻤﻦ اﻓﺮﯾﻘﺎيﺟﻨﻮﺑﻲ »ﯾﺎ ﺳﻮر اﺳﺖ ﯾﺎ ﻗﺤﻄﻲ‪ .‬در اﯾﻦ ﻛﻮﺗﺎه ﻧﻈﺮي‪ ،‬و‬
‫ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺴﯿﺎري از ﻃﺮﯾﻘﮫھﺎي زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺮدم وﺣﺸﻲ‪ ،‬ﺣﻜﻤﺘﻲ ﻧﮭﻔﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﮫ ﻣﺤﺾ اﯾﻨﻜﮫ ﺑﻮﻣﻲ ﺑﮫ ﻓﻜﺮ‬
‫ﻓﺮداي ﺧﻮد ﺑﯿﻔﺘﺪ‪ ،‬از ﺑﮭﺸﺖ ﻋﺪن ﺑﮫ ھﺎوﯾﺔ ﻏﻢ و ﻏﺼﮫ ﺳﻘﻮط ﻣﻲﻛﻨﺪ و زردي ﭘﺮﯾﺸﺎﻧﺨﺎﻃﺮي ﺑﺮ ﭼﮭﺮة‬
‫@‪h‬‬
‫او ﻣﻲﻧﺸﯿﻨﺪ؛ در اﯾﻦ وﻗﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺣﺮص ﺷﺪت ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺳﺮﻣﺎﯾﮫداري آﻏﺎز ﻣﻲﺷﻮد و آﺳﺎﯾﺶ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ اﻧﺴﺎن اوﻟﯿﺔ »ﺑﯿﺨﯿﺎل« از ﻣﯿﺎن ﻣﻲرود‪ .‬ﺳﯿﺎه اﻣﺮﯾﻜﺎﯾﻲ اﻣﺮوز در اﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﮫ ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮد‪.‬‬
‫ﭘﯿﺮي ﺳﯿﺎح روزي از ﯾﻜﻲ از راھﻨﻤﺎﯾﺎن اﺳﻜﯿﻤﻮي ﺧﻮد ﭘﺮﺳﯿﺪ‪» :‬ﺑﮫ ﭼﮫ ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﻲ؟« و اﯾﻦ ﺟﻮاب را‬
‫ﺷﻨﯿﺪ ﻛﮫ‪» :‬ﻣﻦ ﺑﮫ ھﯿﭻﭼﯿﺰ ﻓﻜﺮ ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ؛ ﮔﻮﺷﺖ ﻓﺮاوان در اﺧﺘﯿﺎر دارم‪ «.‬آﯾﺎ ﻓﺮزاﻧﮕﻲ واﻗﻌﻲ آن ﻧﯿﺴﺖ‬
‫ﻛﮫ ﺗﺎ ﻧﺎﭼﺎر ﻧﺸﻮﯾﻢ ﻓﻜﺮ ﻧﻜﻨﯿﻢ؟‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﻊذﻟﻚ‪ ،‬اﯾﻦ ﺑﯿﺨﯿﺎﻟﻲ دﺷﻮارﯾﮭﺎي ﺷﺪﯾﺪي ﺑﮫ دﻧﺒﺎل دارد و آﻧﺎن ﻛﮫ ﺗﻮاﻧﺴﺘﮫاﻧﺪ از اﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﮫ ﺑﮕﺬرﻧﺪ ﺗﻔﻮق‬
‫ﺣﻘﯿﻘﻲ را در ﻣﯿﺪان ﺗﻨﺎزع ﺑﺮاي زﻧﺪﮔﻲ ﺑﮫ دﺳﺖ آوردهاﻧﺪ‪ .‬ﺳﮕﻲ ﻛﮫ اﺳﺘﺨﻮان ﻧﯿﻤﺨﻮردة ﺧﻮد را زﯾﺮ‬
‫ﺧﺎك ﭘﻨﮭﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺳﻨﺠﺎﺑﻲ ﻛﮫ ﻓﻨﺪق را ﺑﺮاي روز دﯾﮕﺮ ﺧﻮد ﻧﮕﺎه ﻣﻲدارد‪ ،‬زﻧﺒﻮري ﻛﮫ ﻋﺴﻞ را در‬
‫ﻛﻨﺪوي ﺧﻮد ذﺧﯿﺮه ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﻣﻮرﭼﮫاي ﻛﮫ از ﺗﺮس روز ﺑﺎراﻧﻲ ﺗﻮﺷﺔ ﺧﻮد را ﭘﻨﮭﺎن ﻣﻲﺳﺎزد‪ ،‬ھﻤﺔ‬
‫اﯾﻨﮭﺎ‪ ،‬ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻛﺎرﮔﺮان ﺗﻤﺪن ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺪون ﺷﻚ اﯾﻦ ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت ﺿﻌﯿﻒ‪ ،‬و ﭼﻨﺪ ﺗﺎي دﯾﮕﺮ ﻧﻈﯿﺮ آﻧﮭﺎ‪،‬‬
‫ﺑﻮدهاﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻧﯿﺎﻛﺎن ﻣﺎ راه ذﺧﯿﺮه ﻛﺮدن ﺑﺮاي ﻓﺮدا را آﻣﻮﺧﺘﮫاﻧﺪ و ﺑﮫ آﻧﺎن ﯾﺎد دادهاﻧﺪ ﻛﮫ از ﻓﺮاواﻧﻲ‬
‫‪set‬‬

‫ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺮاي روزھﺎي ﺳﺨﺖ زﻣﺴﺘﺎن ﺗﻮﺷﮫ ﺑﺮدارﻧﺪ‪.‬‬

‫آﯾﺎ ﻧﯿﺎﻛﺎن ﻣﺎ ﭼﮫ ﻣﮭﺎرﺗﻲ داﺷﺘﮫاﻧﺪ ﻛﮫ از ﺧﺸﻜﻲ و درﯾﺎ ﻏﺬاﯾﻲ را ﻛﮫ ﻣﺎﯾﺔ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻠﻞ اوﻟﯿﮫ ﺑﻮده ﺑﮫ دﺳﺖ‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﻲﻛﻨﺪﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﺎ ﻋﺎج ﯾﺎ اﺳﺘﺨﻮان ﯾﺎ ﺳﻨﮓ‪ ،‬اﺳﺒﺎﺑﮭﺎﯾﻲ ﺷﺒﯿﮫ ﻓﻠﻚ و وﺳﺎﯾﻞ دﻓﺎع ﺟﺎﻧﻮران ﺑﺮاي ﺧﻮد‬
‫ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬و از اﻟﯿﺎف ﮔﯿﺎھﻲ‪ ،‬دام و ﺗﻠﮫ ﺑﺮاي ﺷﻜﺎر ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﺗﮭﯿﮫ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ اﻧﻮاع وﺳﺎﯾﻞ ﻣﺘﺸﺒﺚ‬
‫ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﺣﯿﻮاﻧﻲ را از درﯾﺎ‪ ،‬ﯾﺎ از ﺧﺸﻜﻲ‪ ،‬ﺷﻜﺎر ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺨﻮرﻧﺪ‪ .‬اھﺎﻟﻲ ﭘﻮﻟﯿﻨﺰي ﺗﻮرھﺎي ﺻﯿﺪي‬
‫داﺷﺘﮫاﻧﺪ ﺑﮫ ﻃﻮل ھﺰار ﻣﺘﺮ ﻛﮫ ﺻﺪ ﻣﺮد ﺑﺰﺣﻤﺖ آن را ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲاﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ؛ ﺑﺪﯾﮭﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ در ﭼﻨﯿﻦ‬
‫اوﺿﺎع و اﺣﻮال‪ ،‬ﻛﻤﺎل ﺿﺮورت را داﺷﺘﮫ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺳﯿﺎﺳﻲ‪ ،‬دوش ﺑﮫ دوش‪ ،‬ﺑﺎ ﻓﻜﺮ‬
‫‪pym‬‬

‫ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﻲھﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﭘﯿﺶ ﺑﺮود‪ ،‬و ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻛﻮﺷﺶ دﺳﺘﮫﺟﻤﻌﻲ ﺑﺮاي دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﻦ ﺑﮫ‬
‫ﻣﺎدة ﻏﺬاﯾﻲ‪ ،‬ﺳﺒﺐ ﺗﻮﻟﺪ ﻣﻔﮭﻮم »دوﻟﺖ« و »ﺣﻜﻮﻣﺖ« ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺻﯿﺎد ﺗﻠﯿﻨﮕﯿﺖ ﻛﻼھﻲ ﺑﮫ ﺳﺮ ﺧﻮد‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻣﻲﮔﺬارد ﻛﮫ ﺷﺒﯿﮫ ﺳﺮ »ﺳﯿﻞ« اﺳﺖ و‪ ،‬ﭘﺲ از ﭘﻨﮭﺎن ﺷﺪن در ﻣﯿﺎن ﺗﺨﺘﮫﺳﻨﮕﮭﺎ‪ ،‬ﺻﺪاﯾﻲ ﺷﺒﯿﮫ اﯾﻦ ﺟﺎﻧﻮر‬
‫از دھﺎن ﺧﻮد ﺧﺎرج ﻣﻲﺳﺎزد؛ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺣﯿﻠﮫ‪ ،‬ﺟﺎﻧﻮران ﺑﯿﺨﺒﺮ ﺑﮫ او ﻧﺰدﯾﻚ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و او ﻧﯿﺰة ﺧﻮد را‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫ھﻤﺎن آراﻣﺶ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺮدﻣﺎن اوﻟﯿﮫ‪ ،‬در ﺑﺪن ﺣﯿﻮان ﻓﺮو ﻣﻲﺑﺮد و او را ﺷﻜﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ ﻣﺮدم ﺗﺎھﯿﺘﻲ ﻣﺎدة‬

‫‪.co‬‬
‫ﺧﺎﺻﻲ را‪ ،‬ﻛﮫ از ﻧﻮﻋﻲ ﮔﺮدو ﺑﮫ ﻧﺎم ھﻮﺗﺌﻮ ﯾﺎ ﮔﯿﺎھﻲ ﺑﮫ ﻧﺎم ھﻮرا ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﻲآورﻧﺪ‪ ،‬در آب رودﺧﺎﻧﮫھﺎ‬
‫ﻣﻲرﯾﺰﻧﺪ‪ :‬ﺑﮫ ﻣﺎھﻲ ﺣﺎﻟﺘﻲ ﺷﺒﯿﮫ ﻣﺴﺘﻲ دﺳﺖ ﻣﻲدھﺪ و ﺑﺮ روي آب ﻣﻲآﯾﺪ و ﺻﯿﺎد ھﺮ اﻧﺪازه ﺑﺨﻮاھﺪ‬
‫ﺻﯿﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺮدم اﺳﺘﺮاﻟﯿﺎ زﯾﺮ آب ﻣﻲﻣﺎﻧﻨﺪ و ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ ﻧﻲ ﺗﻨﻔﺲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و در اﯾﻦ ﺿﻤﻦ ﭘﺎي‬
‫ﻣﺮﻏﺎﺑﯿﮭﺎ را ﻣﻲﮔﯿﺮﻧﺪ و آنﻗﺪر زﯾﺮ آب ﻧﮕﺎه ﻣﻲدارﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻤﯿﺮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺮدم ﻗﺒﯿﻠﺔ ﺗﺎراھﻮﻣﺎراس داﻧﮫھﺎي‬
‫ﮔﯿﺎھﻲ را ﺑﮫ ﺑﻨﺪھﺎي ﻣﺤﻜﻢ ﻣﻲﺑﺴﺘﻨﺪ و روي زﻣﯿﻦ ﻣﻲاﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ و ﺑﻨﺪ را ﺗﺎ ﻧﯿﻤﮫ زﯾﺮ ﺧﺎك ﭘﻨﮭﺎن‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﻣﺮغ داﻧﮫ را ﻣﻲﺑﻠﻌﯿﺪ ﺑﺎ رﯾﺴﻤﺎن آن را ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﻣﻲﺧﻮردﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﺎر ﻛﺮدن ﺑﺮاي ﻣﺎ ﻋﻨﻮان ﺗﻔﺮﯾﺢ و ﻣﺸﻐﻮﻟﯿﺘﻲ را دارد‪ ،‬وﻟﻲ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ در ﻣﺤﻔﻈﺔ روح‬
‫ﺷﻜﺎرﭼﻲ ﯾﺎدﮔﺎري ﺗﺎرﯾﻚ از روزھﺎي ﮔﺬﺷﺘﮫ ﺑﺎﻗﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ در آن روزھﺎ اﯾﻦ ﻋﻤﻞ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺷﻜﺎرﭼﻲ و‬

‫‪yah‬‬
‫ﺑﺮاي ﺣﯿﻮان ﺷﻜﺎر ﺷﺪه‪ ،‬ھﺮ دو‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﺔ ﺣﯿﺎت و ﻣﻤﺎت ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬زﯾﺮا ﺷﻜﺎر ﻓﻘﻂ ﻗﻀﯿﺔ‬
‫ﺗﮭﯿﺔ ﺧﻮراك ﻧﺒﻮده‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺟﻨﮕﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ آن آﻗﺎﯾﻲ و اﻃﻤﯿﻨﺎن ﺧﺎﻃﺮ ﺷﻜﺎرﭼﻲ ﻓﺮاھﻢ‬
‫آﯾﺪ‪ ،‬و ﭼﻮن ﺗﻤﺎم ﺟﻨﮕﮭﺎي ﺗﺎرﯾﺦ را ﺑﺎ آن ﻣﻘﺎﯾﺴﮫ ﻛﻨﯿﻢ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ آن‪ ،‬ﺑﺎزﯾﭽﮫاي ﺑﯿﺶ ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻧﻤﻲرﺳﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻧﺴﺎﻧﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ اﻛﻨﻮن در ﺟﻨﮕﻠﮭﺎ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ھﻨﻮز ﺑﺮاي زﯾﺴﺘﻦ ﻧﺎﭼﺎر از ﺟﻨﮕﯿﺪن ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭼﮫ‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫وﺟﻮد آﻧﻜﮫ ﻛﻢ اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺪ ﻛﮫ ﺣﯿﻮاﻧﻲ ﺟﺰ در ھﻨﮕﺎم ﮔﺮﺳﻨﮕﻲ ﺳﺨﺖ ﯾﺎ در ﺗﻨﮕﻨﺎ واﻗﻊ ﺷﺪن ﺑﮫ اﻧﺴﺎن‬
‫ﺣﻤﻠﮫور ﺷﻮد‪ ،‬در ﺟﻨﮕﻞ‪ ،‬آن اﻧﺪازه ﺧﻮراﻛﻲ ﻛﮫ ﺑﺮاي ھﻤﮫ ﺑﺲ ﺑﺎﺷﺪ وﺟﻮد ﻧﺪارد و ﺗﻨﮭﺎ ﺟﺎﻧﻮراﻧﻲ ﻛﮫ‬
‫ﺟﻨﮕﺎورﺗﺮ ھﺴﺘﻨﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ روزي ﺧﻮد را ﺑﮫ ﭼﻨﮓ آورﻧﺪ‪ .‬ﻣﻮزهھﺎ ﭘﺮ اﺳﺖ از آﺛﺎر و اﻓﺰارھﺎي ﺟﻨﮕﻲ‬
‫@‪h‬‬
‫ﻛﮫ ﻣﯿﺎن اﻧﺴﺎن و دﯾﮕﺮ ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﺑﺮﭘﺎ ﻣﻲﺷﺪه‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺎرد و ﺗﯿﺮ و ﻛﻤﺎن و ﻧﯿﺰه و دام و ﺗﻠﮫ و ﻓﻼﺧﻦ و‬
‫ﺟﺰ آن‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ آﻧﮭﺎ اﻧﺴﺎن ﺗﻮاﻧﺴﺘﮫ اﺳﺖ آﻗﺎﯾﻲ ﺧﻮد را ﺑﺮ زﻣﯿﻦ اﺳﺘﻮار ﺳﺎزد و راه را ﺑﺮاي‬
‫اﺧﻼف ﺣﻖﺷﻨﺎس ﺧﻮد ھﻤﻮار ﻛﻨﺪ ﺗﺎ‬

‫ﺟﺰ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺑﯿﺎﺳﺎﯾﻨﺪ‪ .‬اﻣﺮوز ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﭘﺲ از آن ھﻤﮫ ﺟﻨﮕﮭﺎ‪ ،‬ﻛﮫ ﻧﺘﯿﺠﮫاش راﻧﺪن ﻧﺎﺗﻮاﻧﺎن و اﺑﻘﺎي زورﻣﻨﺪان‬
‫‪are‬‬

‫ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﮫ اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﺑﺮ ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ زﯾﺴﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ! ﻏﺎﻟﺒﺎً ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﺷﺨﺺ در ﺟﻨﮕﻠﻲ ﺑﮫ‬
‫ﺗﻔﺮج ﻣﻲرود‪ ،‬از ﻛﺜﺮت ﻟﻐﺎﺗﻲ ﻛﮫ اﻧﻮاع ﺣﺸﺮات و ﺧﺰﻧﺪﮔﺎن و ﮔﻮﺷﺘﺨﻮاران و ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن ﺑﺎ آن ﺗﻜﻠﻢ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ دﭼﺎر ﺳﺮﮔﯿﺠﮫ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻧﺴﺎن در ﻣﯿﺎن اﯾﻦ ﮔﺮوه ﺧﻮد را ﭼﻮن ﻣﯿﮭﻤﺎن ﻧﺎﺧﻮاﻧﺪهاي ﺗﺼﻮر‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﭼﻨﯿﻦ اﺣﺴﺎس ﻣﻲﻧﻤﺎﯾﺪ ﻛﮫ ھﻤﮫ از او ﻣﻲﺗﺮﺳﻨﺪ و ﺑﮫ او ﺑﮫ ﭼﺸﻢ دﺷﻤﻨﻲ ﻣﻲﻧﮕﺮﻧﺪ‪ .‬از ﻛﺠﺎ‬
‫ﻣﻌﻠﻮم ﻛﮫ ﯾﻚ روز اﯾﻦ ﭼﮭﺎرﭘﺎﯾﺎن آوازهﺧﻮان و اﯾﻦ ھﺰار ﭘﺎﯾﺎن ﭘﯿﺶ ﭘﺎ اﻓﺘﺎده و اﯾﻦ ﻣﯿﻜﺮوﺑﮭﺎي‬
‫ﻛﻮﭼﻚاﻧﺪام ﭼﺎﺑﻚ‪ ،‬اﻧﺴﺎن و ﻛﺎرھﺎﯾﻲ را ﻛﮫ ﻛﺮده ﻧﺒﻠﻌﻨﺪ و ﻛﺮة زﻣﯿﻦ را از ﺷﺮ اﯾﻦ ﭼﭙﺎوﻟﮕﺮ دو ﭘﺎ و‬
‫‪set‬‬

‫ﺳﻼﺣﮭﺎي اﺳﺮارآﻣﯿﺰ و ﻋﺠﯿﺐ و ﭘﺎھﺎي ﺑﻲاﺣﺘﯿﺎط او‪ ،‬ﻛﮫ ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ را زﯾﺮ ﺧﻮد ﻟﮕﺪﻣﺎل و ﺧﺮد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪،‬‬
‫آﺳﻮده ﻧﺴﺎزﻧﺪ!‬

‫ﺣﻘﯿﻘﺖ اﻣﺮ اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺷﻜﺎر و ﻣﺎھﯿﮕﯿﺮي دو ﻣﺮﺣﻠﮫ از ﻣﺮاﺣﻞ ﺗﻄﻮر و ﺗﻜﺎﻣﻞ اﻗﺘﺼﺎدي ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ‬
‫اﯾﻦ دو ﺷﻜﻞ از ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﮭﺎي ﺑﺸﺮي ﺳﺮﻧﻮﺷﺘﺸﺎن ﭼﻨﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ در ﻋﺎﻟﯿﺘﺮﯾﻦ ﺻﻮرﺗﮭﺎي اﺟﺘﻤﺎع‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﺘﻤﺪن ﻧﯿﺰ ﺑﺎﻗﻲ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ دو ﻋﺎﻣﻞ‪ ،‬ﺳﺎﺑﻖ ﺑﺮ اﯾﻦ‪ ،‬ﻣﺮﻛﺰ اﺳﺎﺳﻲ ﺣﯿﺎت را اﺷﻐﺎل ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و ھﻢ اﻛﻨﻮن‬
‫ﻧﯿﺰ ﺑﮫ ﻣﻨﺰﻟﺔ دو ﺷﺎﻟﻮدة ﭘﻨﮭﺎﻧﻲ آن ھﺴﺘﻨﺪ؛ در ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ادﺑﯿﺎت و ﻓﻠﺴﻔﮫ و آداب دﯾﻨﻲ و ھﻨﺮھﺎﯾﻲ ﻛﮫ‬
‫دارﯾﻢ‪ ،‬ﺳﻼﺧﮭﺎي زﺑﺮدﺳﺖ ﭘﺎﻛﯿﻨﮕﺘﺎون را ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﻨﯿﻢ‪ .‬ﭼﻮن دل و ﺟﺮﺋﺖ آن را ﻧﺪارﯾﻢ ﻛﮫ در‬
‫ﻓﻀﺎي ﺑﺎز ﺑﺎ ﺻﯿﺪ ﺧﻮد ﻣﺮداﻧﮫ دراﻓﺘﯿﻢ و او را ھﻼك ﺳﺎزﯾﻢ‪ ،‬ﺑﺮاي اﯾﻦ ﻛﺎر دﯾﮕﺮان را ﺑﮫ وﻛﺎﻟﺖ‬
‫‪pym‬‬

‫ﺑﺮﮔﺰﯾﺪهاﯾﻢ؛ وﻟﻲ ﯾﺎدﮔﺎرھﺎي دوران ﺷﻜﺎرﭼﯿﮕﺮي ﻗﺪﯾﻢ ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ ،‬و ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ از‬
‫دﻧﺒﺎل ﻛﺮدن ﺿﻌﯿﻔﺎن و ﻓﺮارﯾﺎن ﺷﺎد ﻣﻲﺷﻮﯾﻢ و آﺛﺎري از آن در ﺑﺎزﯾﮭﺎي ﻛﻮدﻛﺎن ﻣﺎ آﺷﻜﺎر ﻣﻲﺷﻮد؛‬
‫ﺣﺘﻲ ﻟﻐﺘﻲ ﻛﮫ اﻛﻨﻮن ﺑﺮاي ﺑﺎزي ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮﯾﻢ ھﻤﺎن ﻟﻐﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺮ ﺷﻜﺎر دﻻﻟﺖ دارد‪ .‬ﺑﮫ اﯾﻦ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬در آﺧﺮﯾﻦ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﺪﻧﯿﺖ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻧﻜﺘﮫ ﻣﻲرﺳﯿﻢ ﻛﮫ ﻣﺴﺌﻠﺔ ﺧﻮراك اﻧﺴﺎن و ﺗﮭﯿﺔ آن ﺑﻨﯿﺎن ﺗﻤﺪن را‬
‫ﺗﺸﻜﯿﻞ ﻣﻲدھﺪ‪ .‬ﻛﻠﯿﺴﺎي ﺟﺎﻣﻊ و ﻣﻌﺒﺪ‪ ،‬ﻣﻮزة ھﻨﺮ و ﺗﺎﻻر ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ‪ ،‬ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﮫ و داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ھﻤﮫ روﻛﺎر ﺑﻨﺎي‬
‫ﺗﻤﺪن ھﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺎﯾﺪ ﭼﺸﻢ داﺷﺖ و‪ ،‬در ﭘﺸﺖ اﯾﻦ ﻇﺎھﺮ‪ ،‬ﻛﺸﺘﺎرﮔﺎه را دﯾﺪ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺎ ﺷﻜﺎر ھﯿﭻ ﺟﻨﺒﺔ اﺑﺘﻜﺎري ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ؛ اﮔﺮ آدﻣﻲ در ھﻤﯿﻦ ﻣﺮﺣﻠﮫ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ ﭼﯿﺰي ﺟﺰ‬
‫ﯾﻜﻲ از ھﺰاران ﮔﻮﺷﺘﺨﻮار دﯾﮕﺮ ﻧﺒﻮد‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﺑﺸﺮ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﮔﻮھﺮ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺧﻮد را آﺷﻜﺎر ﺳﺎزد ﻛﮫ‬
‫زﻧﺪﮔﻲ او از ﻣﺮﺣﻠﺔ ﻣﺘﺰﻟﺰل ﺷﻜﺎر ﺧﺎرج ﺷﺪ و ﺑﮫ ﻣﺮﺣﻠﺔ ﻣﻄﻤﺌﻨﺘﺮ و ﺛﺎﺑﺖﺗﺮ ﺣﯿﺎت ﭼﻮﭘﺎﻧﻲ درآﻣﺪ‪ .‬در‬
‫اﯾﻦ ﺷﻜﻞ ﺟﺪﯾﺪ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺰاﯾﺎي ﮔﺮاﻧﺒﮭﺎﯾﻲ ﻧﺼﯿﺐ او ﺷﺪ ﻛﮫ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از اھﻠﻲ ﻛﺮدن ﺣﯿﻮاﻧﺎت و‬

‫‪oo‬‬
‫ﺗﺮﺑﯿﺖ داﻣﮭﺎ و اﺳﺘﻌﻤﺎل ﺷﯿﺮ‪ .‬درﺳﺖ ﻧﻤﻲداﻧﯿﻢ ﻛﮫ اﻧﺴﺎن ﻛﺠﺎ و در ﭼﮫ وﻗﺖ ﺑﮫ اھﻠﻲ ﻛﺮدن‬

‫ﭘﺲ از ﻛﺸﺘﻦ ﺣﯿﻮاﻧﺎت در ﺷﻜﺎر‪ ،‬ﺑﭽﮫھﺎي ﻛﻮﭼﻚ آﻧﮭﺎ را ﺑﮫ ﻣﺤﻞ ﺳﻜﻮﻧﺖ ﺧﻮد ﻣﻲآوردهاﻧﺪ ﺗﺎ‬
‫ﻛﻮدﻛﺎﻧﺸﺎن ﺑﺎ آﻧﮭﺎ ﺑﺎزي ﻛﻨﻨﺪ ﺧﻮردن ﺣﯿﻮان در اﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﮫ ﻧﯿﺰ اداﻣﮫ دارد‪ ،‬ﻣﻨﺘﮭﺎ ﻣﺪﺗﻲ ﺑﮫ او ﻣﮭﻠﺖ داده‬
‫ﻣﻲﺷﻮد؛ اﻧﺴﺎن ﺣﯿﻮاﻧﺎت را در ﻣﺮﺣﻠﺔ دﯾﮕﺮ ﭼﻮن ﺑﺎرﻛﺶ ﺧﻮد ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮده‪ ،‬وﻟﻲ رﻓﺘﺎرش ﺑﺎ آﻧﮭﺎ‬

‫‪yah‬‬
‫ﺑﺴﯿﺎر آزادﻣﻨﺸﺎﻧﮫ ﺑﻮده و ﺣﯿﻮان ھﻤﻨﺸﯿﻦ ﺑﺎ اﻧﺴﺎن ﺷﺪه و ﺑﺎ ھﻢ ﻣﻲزﯾﺴﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ از آن‪ ،‬ﺑﺸﺮ ﺑﮫ ﺟﺎﯾﻲ‬
‫رﺳﯿﺪ ﻛﮫ ﻣﻌﺠﺰة ﺗﻮﻟﯿﺪﻣﺜﻞ را ﺗﺤﺖ ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﻲ ﺧﻮد ﻗﺮار داد و از ﯾﻚ ﺟﻔﺖ ﺣﯿﻮان ﻧﺮ و ﻣﺎده ﮔﻠﮫاي‬
‫ﻓﺮاھﻢ آورد‪ .‬ﺷﯿﺮ ﺣﯿﻮاﻧﺎت اﯾﻦ ﻓﺮﺻﺖ را ﺑﺮاي زﻧﺎن اﯾﺠﺎد ﻛﺮد ﻛﮫ دورة ﺷﯿﺮ دادن ﻛﻮدﻛﺎن ﺧﻮد را‬
‫ﻛﻮﺗﺎھﺘﺮ ﺳﺎزﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ ﻋﻼوه‪ ،‬ﺑﺎ ﭘﯿﺪا ﺷﺪن اﯾﻦ ﻣﺎده‪ ،‬ﻣﺮگ و ﻣﯿﺮ اﻃﻔﺎل ﻛﻤﺘﺮ ﺷﺪ و ﻏﺬاي ﺟﺪﯾﺪي در‬
‫اﺧﺘﯿﺎر اﻧﺴﺎن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ ﻛﮫ ﻣﻲﺷﺪ ﺑﺮ روي آن ﺣﺴﺎب ﻛﺮد‪ .‬ھﻤﺔ اﯾﻨﮭﺎ ﺳﺒﺐ ﺷﺪ ﻛﮫ ﻧﻔﻮس ﻓﺰوﻧﻲ ﭘﺬﯾﺮد‬
‫و زﻧﺪﮔﻲ ﺛﺎﺑﺖﺗﺮ و ﻣﻨﻈﻤﺘﺮ ﮔﺮدد و ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯾﻲ اﯾﻦ ﻣﻮﺟﻮد ﺗﺮﺳﻮي ﺗﺎزه ﺑﮫ دوران رﺳﯿﺪه‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ‬
‫@‪h‬‬
‫اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺑﺮ روي ﻛﺮة زﻣﯿﻦ اﺳﺘﻮارﺗﺮ ﺷﻮد‪.‬‬

‫در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل ﻛﮫ اﯾﻦ ﺣﻮادث اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺎد‪ ،‬زن ﺑﮫ ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ اﻛﺘﺸﺎﻓﺎت راه ﯾﺎﻓﺖ و ﺳﺮ ﺣﺎﺻﻠﺨﯿﺰي‬
‫زﻣﯿﻦ را ﭘﯿﺪا ﻛﺮد‪ .‬ﺗﺎ آن ھﻨﮕﺎم ﻛﺎر زن ﺗﻨﮭﺎ اﯾﻦ ﺑﻮد ﻛﮫ‪ ،‬ﭼﻮن ﻣﺮد‪ ،‬ﺑﮫ ﺷﻜﺎر ﻣﻲرﻓﺖ و ﺑﺎ ﭼﻨﮕﺎل ﺧﻮد‬
‫زﻣﯿﻦ ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﭼﺎدر را ﻣﻲﻛﺎوﯾﺪ ﺗﺎ ﻣﮕﺮ ﭼﯿﺰي ﻗﺎﺑﻞ ﺧﻮردن ﺑﮫ ﭼﻨﮓ آورد‪ .‬در اﺳﺘﺮاﻟﯿﺎ‪ ،‬ھﻨﮕﺎم ﻏﺎﯾﺐ‬
‫ﺑﻮدن ﻣﺮد‪ ،‬زن در زﻣﯿﻦ ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻣﻲﻛﺮد و رﯾﺸﮫھﺎي ﺧﻮردﻧﻲ را ﺑﯿﺮون ﻣﻲآورد‪ ،‬ﻣﯿﻮهھﺎ و داﻧﮫھﺎي‬
‫‪are‬‬

‫ﺟﻨﮕﻠﻲ و ﻋﺴﻞ و ﻗﺎرچ و ﻏﻼت ﺧﻮدرو را ﺟﻤﻊآوري ﻣﻲﻛﺮد ھﻢاﻛﻨﻮن‪ ،‬در ﺑﻌﻀﻲ از ﻗﺒﺎﯾﻞ اﺳﺘﺮاﻟﯿﺎ‪،‬‬
‫ﻏﻼﺗﻲ را ﻛﮫ ﺧﻮد ﺑﮫ ﺧﻮد ﻣﻲروﯾﻨﺪ درو ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻲآﻧﻜﮫ در ﻓﻜﺮ ﻛﻮﺑﯿﺪن و ﺟﺪا ﻛﺮدن داﻧﮫ ﺑﯿﻔﺘﻨﺪ؛‬
‫ھﻨﺪﯾﺸﻤﺮدﮔﺎن درة ﺳﺎﻛﺮاﻣﻨﺘﻮ ھﻨﻮز ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﮫاﻧﺪ از اﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﮫ ﻗﺪم ﻓﺮاﺗﺮ ﮔﺬارﻧﺪ‪ .‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ‬
‫ﻛﮫ ﺷﺎﯾﺪ ھﯿﭻﮔﺎه ﻧﺘﻮاﻧﯿﻢ ﺑﺪاﻧﯿﻢ ﻛﮫ ﭼﮫ وﻗﺖ اﻧﺴﺎن ﺑﺮاي ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺑﺎر ﺑﮫ ﻋﻤﻞ و ﻧﻘﺸﻲ ﻛﮫ داﻧﺔ ﮔﯿﺎھﻲ دارد‬
‫ﭘﻲ ﺑﺮده و از دروﯾﺪن ﺑﮫ ﻛﺎﺷﺘﻦ ﭘﺮداﺧﺘﮫ اﺳﺖ؛ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ درﺑﺎرة اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﮫ ﺣﺪﺳﮭﺎﯾﻲ ﺑﺰﻧﯿﻢ‪ ،‬وﻟﻲ‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﺤﺎل اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻋﻠﻢاﻟﯿﻘﯿﻦ ﺑﺮﺳﯿﻢ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ اﻧﺴﺎن داﻧﮫھﺎ را ﻣﻲدروﯾﺪه و ﺣﻤﻞ ﻣﻲﻛﺮده‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺎرهاي از آﻧﮭﺎ در راه ﺑﮫ زﻣﯿﻦ رﯾﺨﺘﮫ و ﺳﺒﺰ ﺷﺪه و از ﺗﻜﺮار اﯾﻦ ﺣﺎدﺛﮫ رﻓﺘﮫ رﻓﺘﮫ راز ﺑﺰرﮔﻲ‬
‫ﻛﮫ در روﯾﯿﺪن ﮔﯿﺎه ﻧﮭﻔﺘﮫ اﺳﺖ آﺷﻜﺎر ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺮدم ﻗﺒﯿﻠﺔ ژواﻧﮓ داﻧﮫھﺎﯾﻲ را ﻛﮫ ﺑﮫ ﭼﻨﮓ ﻣﻲآوردﻧﺪ‬
‫ﺑﮫ ﻃﻮر ﻣﺨﻠﻮط ﺑﺮ ﺧﺎك ﻣﻲﭘﺎﺷﯿﺪﻧﺪ و ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺳﺒﺰ ﺷﺪن آﻧﮭﺎ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﻮﻣﯿﺎن ﺑﻮرﻧﺌﻮ ﺑﺎ ﭼﻮب ﻧﻮك ﺗﯿﺰي‬
‫ﮔﻮداﻟﻲ در زﻣﯿﻦ ﺣﻔﺮ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و داﻧﮫ را‪ ،‬در ﺿﻤﻦ راھﭙﯿﻤﺎﯾﻲ در ﻣﺰرﻋﮫ‪ ،‬در آن ﻣﻲاﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ‬
‫‪an‬‬

‫ﻋﺼﺎي ﻧﻮك ﺗﯿﺰ ﺳﺎدهﺗﺮﯾﻦ وﺳﯿﻠﮫاي اﺳﺖ ﻛﮫ اﻧﺴﺎن ﺑﺮاي ﻛﺸﺖ و ﻛﺎر از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎ‬
‫ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل ﭘﯿﺶ از اﯾﻦ‪ ،‬در ﻣﺎداﮔﺎﺳﻜﺎر‪ ،‬زﻧﺎن ﺑﺮاي ﻛﺸﺖ داﻧﮫ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺮﺑﺎزاﻧﻲ ﺻﻒ ﻣﻲﺑﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺎ ﯾﻚ‬
‫اﺷﺎره‪ ،‬ﭼﻮﺑﮭﺎي ﻧﻮك ﺗﯿﺰ ﺧﻮد را در زﻣﯿﻦ ﻓﺮو ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و داﻧﮫاي در آن ﻣﻲاﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ‪ .‬و ﭘﺲ از‬
‫ﭘﻮﺷﺎﻧﺪن آن ﺑﺎ ﺧﺎك‪ ،‬ﺑﺎ اﺷﺎرة دﯾﮕﺮ ﭘﯿﺶ رﻓﺘﮫ اﯾﻦ ﻛﺎر را از ﻧﻮ ﺷﺮوع‬
‫‪pym‬‬

‫ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﮫﺗﺮ در ﺑﺬراﻓﺸﺎﻧﻲ آن ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ ﯾﻚ ﻗﻄﻌﮫ ﭼﻮب‪ ،‬ﻧﻮﻛﻲ ﺗﯿﺰ ﯾﺎ ﻗﻄﻌﺔ اﺳﺘﺨﻮاﻧﻲ ﻣﺘﺼﻞ‬
‫ﻛﺮده‪ ،‬روي آن‪ ،‬ﭼﻮب دﯾﮕﺮي ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﭼﻠﯿﭙﺎ ﻗﺮار ﻣﻲدادﻧﺪ و ﻛﺸﺎورز ﺑﺎ ﭘﺎ آن را ﻣﻲﻓﺸﺮد و در زﻣﯿﻦ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻓﺮو ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﻛﻮﻧﮓ ﻛﯿﺴﺘﺎذورھﺎ ﺑﮫ ﻣﻜﺰﯾﻚ درآﻣﺪﻧﺪ‪ ،‬دﯾﺪﻧﺪ ﻛﮫ آزﺗﻜﮭﺎ‪ ،‬ﺟﺰ اﯾﻦ‪ ،‬وﺳﯿﻠﮫاي‬
‫ﺑﺮاي ﻛﺸﺖ ﻧﻤﻲﺷﻨﺎﺳﻨﺪ‪ .‬ﭼﻮن اھﻠﻲ ﻛﺮدن ﺣﯿﻮاﻧﺎت و اﺳﺘﺨﺮاج ﻓﻠﺰات ﺑﺮاي اﻧﺴﺎن ﻣﯿﺴﺮ ﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺴﺖ‬
‫ادوات ﺳﻨﮕﯿﻨﺘﺮي ﺑﺴﺎزد‪ ،‬و ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﻮد ﻛﮫ ﮔﺎوآھﻦ ﺟﺎﻧﺸﯿﻦ اﺳﺒﺎب ﺳﺎﺑﻖ ﮔﺮدﯾﺪ؛ اﻧﺴﺎن ﺗﻮاﻧﺴﺖ‬

‫‪.co‬‬
‫زﻣﯿﻦ را ﺑﮭﺘﺮ زﯾﺮورو ﻛﻨﺪ‪ ،‬و آﻧﮕﺎه ﺳﺮ ﺣﺎﺻﻠﺨﯿﺰي زﻣﯿﻦ را درﯾﺎﻓﺖ و ﮔﯿﺎھﺎن وﺣﺸﻲ را‪ ،‬ﻛﮫ ﺗﺎ آن‬
‫وﻗﺖ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻜﺎرد‪ ،‬ﻛﺎﺷﺖ و در ﻧﻮع اﺟﻨﺎﺳﻲ ﻛﮫ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻜﺎرد ﺑﮭﺒﻮدھﺎي ﺗﺎزه اﯾﺠﺎد ﻛﺮد‪.‬‬

‫در آﺧﺮ ﻛﺎر‪ ،‬اﻧﺴﺎن ھﻨﺮ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﻲ و ﺧﺼﻠﺖ دوراﻧﺪﯾﺸﻲ را از ﻃﺒﯿﻌﺖ آﻣﻮﺧﺖ و ﻣﻔﮭﻮم زﻣﺎن را‬
‫درﯾﺎﻓﺖ‪ .‬اﻧﺴﺎن ﻛﮫ ﻣﻜﺮر ﻣﻲدﯾﺪ ﭘﺮﻧﺪﮔﺎﻧﻲ ﭼﻮن دارﻛﻮب ﻓﻨﺪق و ﺳﺎﯾﺮ داﻧﮫھﺎ را در ﺷﻜﺎف درﺧﺖ ﭘﻨﮭﺎن‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ و زﻧﺒﻮر‪ ،‬ﻋﺴﻞ را در ﻛﻨﺪوي ﺧﻮد ذﺧﯿﺮه ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻓﻜﺮ ذﺧﯿﺮه ﻛﺮدن ﺑﺮاي آﯾﻨﺪه را درﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬و‬
‫ﺷﺎﯾﺪ ﺑﺮاي آﻧﻜﮫ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﮫ از ﻓﮭﻢ ﺑﺮﺳﺪ ھﺰاران ﺳﺎل در ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻲﺗﻮﺟﮭﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ آﯾﻨﺪه ﺑﮫ ﺳﺮ‬
‫ﻣﻲﺑﺮده اﺳﺖ‪ .‬وﺳﯿﻠﺔ ﻧﮕﺎھﺪاري ﮔﻮﺷﺖ از راه دود دادن ﯾﺎ ﻧﻤﻚﺳﻮد ﻛﺮدن ﯾﺎ ﻣﻨﺠﻤﺪ ﺳﺎﺧﺘﻦ آن ﺑﮫ دﺳﺖ‬
‫اﻧﺴﺎن اﻓﺘﺎد؛ ﻛﺎر ﻣﮭﻤﺘﺮ آﻧﻜﮫ اﻧﺒﺎرھﺎﯾﻲ ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ داﻧﮫﺑﺎر از ﺑﺎران و رﻃﻮﺑﺖ و ﺟﺎﻧﻮران و دزدان‬

‫‪yah‬‬
‫ﺳﺎﺧﺖ و در آﻧﮭﺎ ﺧﻮراك ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﻓﺼﻮل ﺑﯿﺤﺎﺻﻞ ﺳﺎل ذﺧﯿﺮه ﻛﺮد‪ .‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺮور زﻣﺎن‬
‫ﺑﺮ وي ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪ ﻛﮫ ﻛﺸﺎورزي ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ وﺳﯿﻠﮫاي ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ ﺑﮭﺘﺮ و ﺑﺴﺎﻣﺎﻧﺘﺮ از ﺷﻜﺎر‪ ،‬ﺧﻮراك او را‬
‫ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻛﻨﺪ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﭼﻨﯿﻦ ﺷﺪ‪ ،‬اﻧﺴﺎن ﯾﻜﻲ از ﺳﮫ ﮔﺎﻣﻲ را ﻛﮫ ﺑﺮاي ﮔﺬﺷﺘﻦ از زﻧﺪﮔﻲ ﺟﺎﻧﻮري و‬
‫درآﻣﺪن ﺑﮫ ﻋﺎﻟﻢ ﺗﻤﺪن ﺿﺮوري اﺳﺖ ﺑﺮداﺷﺘﮫ ﺑﻮد‪ ،‬و اﯾﻦ ﺳﮫ ﻣﺮﺣﻠﮫ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪ :‬ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ‪،‬‬
‫ﻛﺸﺎورزي‪ ،‬و ﺧﻄﻨﻮﯾﺴﻲ‪.‬‬

‫ﺑﺪﯾﮭﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ اﻧﺴﺎن ﺑﺎ ﺟﮭﺸﻲ از ﻣﺮﺣﻠﺔ ﺷﻜﺎر ﺑﮫ ﻣﺮﺣﻠﺔ ﻛﺸﺎورزي ﭘﺎ ﻧﮕﺬاﺷﺘﮫ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ از ﻣﺮاﺣﻞ‬
‫@‪h‬‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻄﻲ ﮔﺬﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺴﯿﺎري از ﻗﺒﺎﯾﻞ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ھﻨﺪﯾﺸﻤﺮدﮔﺎن اﻣﺮﯾﻜﺎﯾﻲ‪ ،‬در ھﻤﺎن ﻣﺮﺣﻠﺔ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺎﻗﻲ‬
‫ﻣﺎﻧﺪه و از آن ﺗﺠﺎوز ﻧﻜﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬و در ﻧﺰد آﻧﺎن ﺷﻜﺎر وﻇﯿﻔﺔ ﻣﺮد و ﻛﺸﺎورزي ﻛﺎر زن اﺳﺖ‪ .‬ﻧﮫ ﺗﻨﮭﺎ ﺑﺎﯾﺪ‬
‫ﮔﻔﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ ﺗﺤﻮﻻت ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺗﺪرﯾﺠﻲ اﻧﺠﺎم ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﮫ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺑﺎﯾﺪ داﻧﺴﺖ ﻛﮫ ھﺮﮔﺰ اﯾﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮات‪ ،‬ﺷﻜﻞ‬
‫ﻛﺎﻣﻞ ﭘﯿﺪا ﻧﻜﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﭘﺲ از آﻧﻜﮫ ﺑﮫ ﻛﺎﺷﺘﻦ زﻣﯿﻦ دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﮫ‪ ،‬ﻃﺮﯾﻘﺔ ﺗﺎزهاي ﺑﺮاي ذﺧﯿﺮه ﻛﺮدن‬
‫ﺧﻮراك ﺑﺮ ﻃﺮﯾﻘﺔ ﻗﺪﯾﻤﻲ اﻓﺰوده و‪ ،‬در ﺗﻤﺎم ﻃﻮل دورهھﺎي ﺗﺎرﯾﺦ‪ ،‬ﺧﻮراك ﻗﺪﯾﻢ را ﺑﺮ ﺧﻮراك ﺗﺎزه‬
‫‪are‬‬

‫ﺗﺮﺟﯿﺢ داده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻲﺗﻮان ﭼﻨﯿﻦ ﺗﺼﻮر ﻛﺮد ﻛﮫ اﻧﺴﺎن اوﻟﯿﮫ‪ ،‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ھﺰاران ﻧﻮع ﻣﺤﺼﻮل زﻣﯿﻦ‬
‫را ﺑﺮاي ﻏﺬاي ﺧﻮد ﻣﻮرد آزﻣﺎﯾﺶ‬

‫اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺘﻮاﻧﺪ از اﯾﻦ ﻣﯿﺎن آﻧﭽﮫ را ﺑﺮاي ﺧﻮردن ﺷﺎﯾﺴﺘﮫ و ﺑﯿﺰﯾﺎن اﺳﺖ ﭘﯿﺪا ﻛﻨﺪ؛ در ﻋﯿﻦ آﻧﻜﮫ اﯾﻦ‬
‫ﭼﯿﺰھﺎ را ﺑﺎ اﻧﻮاع ﻣﯿﻮه و داﻧﮫ و ﮔﻮﺷﺖ ﺷﻜﺎر و ﻣﺎھﻲ‪ ،‬ﻛﮫ از ﭘﯿﺶ ﺑﮫ آن ﺧﻮ ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻲآﻣﯿﺨﺘﮫ‪،‬‬
‫ھﻤﯿﺸﮫ ﻣﯿﻞ ﺑﯿﺸﺘﺮش ﺑﮫ ﻃﺮف ﻏﻨﯿﻤﺘﮭﺎي ﺷﻜﺎر ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺒﺎﯾﻞ اوﻟﯿﮫ ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ ﺣﺮص ﺷﺪﯾﺪي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ‬
‫‪set‬‬

‫ﺧﻮردن ﮔﻮﺷﺖ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺘﻲ وﻗﺘﻲ ھﻢ ﻛﮫ ﺧﻮراك اﺻﻠﻲ آﻧﺎن را داﻧﮫﺑﺎر و ﺳﺒﺰي و ﺷﯿﺮ ﺗﺸﻜﯿﻞ‬
‫ﻣﻲدھﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﺑﮫ ﺣﯿﻮاﻧﻲ ﻛﮫ ﺗﺎزه ﻣﺮده ﺑﺎﺷﺪ دﺳﺖ ﯾﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﻤﺎل اﺷﺘﮭﺎ ﺑﮫ ﺧﻮردن آن ﻣﺸﻐﻮل ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪،‬‬
‫و ﻏﺎﻟﺐ اوﻗﺎت‪ ،‬ﺑﺮاي آﻧﻜﮫ زودﺗﺮ ﺑﮫ ﻣﻨﻈﻮر ﺧﻮد ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬آن را ﺧﺎم ﺧﺎم ﻣﻲﺧﻮرﻧﺪ و ﺑﺎ آن دﻧﺪاﻧﮭﺎي‬
‫ﺳﺎﻟﻢ و ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي ﻛﮫ دارﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺲ از ﻣﺪت ﻛﻮﺗﺎھﻲ‪ ،‬ﭼﯿﺰي ﺟﺰ ﻣﺸﺘﻲ اﺳﺘﺨﻮان ﺗﻮدهﺷﺪه ﺑﺮﺟﺎي‬
‫ﻧﻤﻲﮔﺬارﻧﺪ‪ .‬ﯾﻚ ﻗﺒﯿﻠﮫ‪ ،‬ﺑﺘﻤﺎﻣﻲ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﺪت ﯾﻚ ھﻔﺘﮫ ﻣﺠﻠﺲ ﺳﻮر و ﺳﺮوري ﺑﺮ ﮔﺮد ﺟﺴﺪ ﺑﺎﻟﻲ ﻛﮫ‬
‫‪an‬‬

‫ﺑﺮ ﺳﺎﺣﻞ درﯾﺎ اﻓﺘﺎده و ﻣﺮده اﺳﺖ ﺑﺮﭘﺎ دارﻧﺪ و ﺑﺎ ﺧﻮردن ﮔﻮﺷﺖ آن ﺧﻮش ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ آﻧﻜﮫ ﻓﻮﺋﺠﯿﺎن از‬
‫ﭘﺨﺘﻦ ﺳﺮ رﺷﺘﮫ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻊذﻟﻚ ﮔﻮﺷﺖ ﺧﺎم را ﺑﺮ ﭘﺨﺘﺔ آن ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣﻲدھﻨﺪ‪ ،‬و ﭼﻮن ﯾﻚ ﻣﺎھﻲ ﺑﮫ ﭼﻨﮕﺸﺎن‬
‫اﻓﺘﺪ ﭘﺸﺖ ﮔﻮﺷﺶ را ﮔﺎز ﻣﻲﮔﯿﺮﻧﺪ و ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ آن را ﻣﻲﻛﺸﻨﺪ و ﺳﭙﺲ از ﺳﺮ ﺗﺎ دم آن را ﺑﺪون ھﯿﭻ‬
‫ﺗﺸﺮﯾﻔﺎﺗﻲ ﻣﻲﺧﻮرﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﻗﻮام‪ ،‬ﭼﻮن اﻃﻤﯿﻨﺎن ﻧﺪاﺷﺘﮫاﻧﺪ ﻛﮫ ھﻤﯿﺸﮫ ﺑﺮ ﺧﻮردﻧﻲ دﺳﺖ ﺧﻮاھﻨﺪ ﯾﺎﻓﺖ‪،‬‬
‫‪pym‬‬

‫ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ھﺮ ﭼﯿﺰ را ﻛﮫ ﺑﮫ دﺳﺘﺸﺎن ﻣﻲاﻓﺘﺎده‪ ،‬از ﺻﺪف و ﻗﻮرﺑﺎﻏﮫ و ﺧﺮﭼﻨﮓ و ﺣﻠﺰون و ﻣﻮش و ﻣﻮش‬
‫ﺻﺤﺮاﯾﻲ و ﻋﻨﻜﺒﻮت و ﻛﺮم زﻣﯿﻦ و ﺳﻮﺳﻤﺎر و ﻣﺎر و ﺳﮓ و اﺳﺐ و ھﺰارﭘﺎ و ﻣﻠﺦ و ﺣﺸﺮات و ﺗﺨﻢ‬
‫ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن و ﺧﺰﻧﺪﮔﺎن و رﯾﺸﺔ ﮔﯿﺎھﺎن و ﺷﭙﺶ و ﺟﺰ آﻧﮭﺎ ﻣﻲﺧﻮردهاﻧﺪ‪ ،‬و ھﺮ ﺧﻮراﻛﻲ در وﺿﻌﻲ ﻧﺰد‬
 ‫‪m‬‬
‫آﻧﺎن ﻋﻨﻮان ﻏﺬاي ﻟﺬﯾﺬي ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ از ﺑﻮﻣﯿﺎن ﻣﮭﺎرﺗﻲ ﺧﺎص در ﺷﻜﺎر ﻣﻮرﭼﮫ دارﻧﺪ و‬
‫ﺑﻌﻀﻲ دﯾﮕﺮ ﺣﺸﺮات را در آﻓﺘﺎب ﻣﻲﺧﺸﻜﺎﻧﻨﺪ و ذﺧﯿﺮه ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و در روزھﺎي ﺟﺸﻦ و ﻣﮭﻤﺎﻧﻲ ﺑﮫ‬
‫ﻣﺼﺮف ﻣﻲرﺳﺎﻧﻨﺪ؛ ﺑﻌﻀﻲ دﯾﮕﺮ ﺷﭙﺶ ﺳﺮ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ را ﻣﻲﺧﻮرﻧﺪ‪ ،‬و ﭼﻮن ﺑﺮ ﻋﺪة زﯾﺎدي ﺷﭙﺶ دﺳﺖ‬

‫‪.co‬‬
‫ﯾﺎﺑﻨﺪ ﺑﺎ آن آﺑﮕﻮﺷﺘﻲ ﻣﻲﭘﺰﻧﺪ و از آﻧﻜﮫ دﺷﻤﻨﻲ را ﺑﮫ ﭼﻨﮓ آوردهاﻧﺪ‪ ،‬ھﻨﮕﺎم ﺧﻮردن آن‪ ،‬ﺑﺎﻧﮓ ﺷﺎدي‬
‫ﺑﺮﻣﻲدارﻧﺪ‪ .‬ﻓﮭﺮﺳﺖ ﻏﺬاﯾﻲ ﻗﺒﺎﯾﻞ ﻋﻘﺐاﻓﺘﺎده‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺎ ﺷﻜﺎر زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻓﮭﺮﺳﺖ ﺧﻮراك ﻃﺒﻘﺎت‬
‫ﻋﺎﻟﻲ ﺑﻮزﯾﻨﮕﺎن ﺑﺴﯿﺎر ﻛﻢ اﺧﺘﻼف دارد‪.‬‬

‫ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ اﻧﺴﺎن آﺗﺶ را ﭘﯿﺪا ﻛﺮد‪ ،‬اﯾﻦ ﺣﺮص ﻛﻮر ﻛﻮراﻧﮫ ﻛﮫ ﺑﮫ ﺧﻮردن ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ داﺷﺖ ﺗﺨﻔﯿﻒ‬

‫‪oo‬‬
‫ﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬و آﺗﺶ‪ ،‬ﺑﮫ دﺳﺘﯿﺎري ﻛﺸﺎورزي‪ ،‬ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪي اﻧﺴﺎن را ﺑﮫ ﺷﻜﺎر ﺗﺎ ﺣﺪ زﯾﺎدي ﻛﻤﺘﺮ ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﭘﺨﺘﮫ‬
‫ﺷﺪن ﻏﺬا‪ ،‬ﺟﺬب ﺳﻠﻮﻟﻮز و ﻧﺸﺎﺳﺘﮫاي ﻛﮫ در ﮔﯿﺎھﺎن ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ ﺧﺎم ﺑﺴﯿﺎري از آﻧﮭﺎ‬
‫ﻏﯿﺮﻗﺎﺑﻞ ﺧﻮردن ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬آﺳﺎن ﮔﺸﺖ‪ ،‬و ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ اﻧﺴﺎن ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺷﺎﻟﻮدة ﻏﺬاي ﺧﻮد را ﺑﺮ روي‬
‫داﻧﮫﺑﺎر و ﺑﻘﻮﻻت ﻗﺮار دھﺪ‪ .‬از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺎ ﭘﺨﺘﮫ ﺷﺪن ﻏﺬا‪ ،‬ﻣﻮاد ﺳﺨﺖ آن ﻧﺮم ﺷﺪ و اﺣﺘﯿﺎج ﺑﮫ‬

‫‪yah‬‬
‫ﺟﻮﯾﺪن ﻧﻘﺼﺎن ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ و از ھﻤﯿﻨﺠﺎ ﺧﺮاب ﺷﺪن دﻧﺪاﻧﮭﺎ‪ ،‬ﻛﮫ ﯾﻜﻲ از ﻣﻌﺎﯾﺐ ﻣﺪﻧﯿﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺘﺪرﯾﺞ آﻏﺎز‬
‫ﻛﺮد‪.‬‬

‫ﮔﻮﺷﺖ ھﻤﻨﻮﻋﺎن وي‪ ،‬ﯾﻌﻲ اﻧﺴﺎﻧﮭﺎي دﯾﮕﺮ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻲﺗﻮان ﺗﺼﺪﯾﻖ ﻛﺮد ﻛﮫ زﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬آدﻣﺨﻮاري در ﻣﯿﺎن‬
‫ﻗﺒﺎﯾﻞ اوﻟﯿﮫ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﻋﻤﻮﻣﯿﺖ داﺷﺘﮫ اﺳﺖ؛ اﯾﻦ ﻋﺎدت را در ﻣﯿﺎن ﻣﻠﺘﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ از ﻟﺤﺎظ ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﺘﺄﺧﺮ ھﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫از ﻗﺒﯿﻞ اﯾﺮﻟﻨﺪﯾﺎن و اﯾﺒﺮﯾﺎﯾﯿﺎن و ﭘﯿﻜﺘﮭﺎ و ﺣﺘﻲ ﻧﺰد ﻣﺮدم داﻧﻤﺎرك در ﻗﺮن ﯾﺎزدھﻢ ﺳﺮاغ دادهاﻧﺪ‪ .‬در‬
‫ﺑﺴﯿﺎري از ﻧﻮاﺣﻲ‪ ،‬ﮔﻮﺷﺖ اﻧﺴﺎن ﻋﻨﻮان ﻛﺎﻻي ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ داﺷﺘﮫ و ﻣﺮدم ﻣﻄﻠﻘًﺎ اﻃﻼﻋﻲ از ﻣﺮاﺳﻢ دﻓﻦ‬
‫@‪h‬‬
‫ﻣﯿﺖ ﻧﺪاﺷﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬در ﻛﻨﮕﻮي ﻋﻠﯿﺎ ﻣﺮد و زن و ﺑﭽﮫ را ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﮔﻮﺷﺖ ﻗﺼﺎﺑﻲ آﺷﻜﺎرا ﺧﺮﯾﺪ و ﻓﺮوش‬
‫ﻣﻲﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬در ﺟﺰﯾﺮة ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎي ﺟﺪﯾﺪ ﮔﻮﺷﺖ اﻧﺴﺎن را‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﻮﺷﺖ ﺣﯿﻮاﻧﺎت‪ ،‬در دﻛﺎﻧﮭﺎي ﻗﺼﺎﺑﻲ ﺑﮫ‬
‫ﻗﻨﺎره ﻣﻲزدﻧﺪ و ﺑﮫ ﻓﺮوش ﻣﻲرﺳﺎﻧﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬و در ﺑﻌﻀﻲ از ﺟﺰاﯾﺮ ﺳﻠﯿﻤﺎن اﺳﺮاي اﻧﺴﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﺨﺼﻮﺻًﺎ زﻧﺎن‬
‫را‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﻮك ﻣﻲﭘﺮوردﻧﺪ و ﺑﺮاي ﻛﺸﺘﻦ در روزھﺎي ﺟﺸﻦ و ﻣﮭﻤﺎﻧﻲ آﻣﺎده ﻧﮕﺎه ﻣﻲداﺷﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬ﻓﻮﺋﺠﯿﺎن‬
‫ﮔﻮﺷﺖ زن را ﺑﺮ ﮔﻮﺷﺖ ﺳﮓ ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣﻲدادهاﻧﺪ‪ ،‬ﭼﮫ‪ ،‬ﺑﮫ ﻗﻮل آﻧﺎن‪ ،‬ﮔﻮﺷﺖ ﺳﮓ ﻣﺰة ﺑﺪﺗﺮي داﺷﺘﮫ‬
‫‪are‬‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﯾﻜﻲ از ﺑﻮﻣﯿﺎن ﺟﺰﯾﺮة ﺗﺎھﯿﺘﻲ ﺑﮫ ﭘﯿﺮﻟﻮﺗﻲ‪ ،‬ﺳﯿﺎح ﻣﻌﺮوف‪ ،‬ﮔﻔﺘﮫ ﺑﻮد ﻛﮫ‪» :‬ﮔﻮﺷﺖ اﻧﺴﺎن‬
‫ﺳﻔﯿﺪﭘﻮﺳﺖ ﭼﻮن ﺧﻮب ﭘﺨﺘﮫ ﺷﻮد ﻣﺰة ﻣﻮز رﺳﯿﺪه را دارد‪ «.‬اھﺎﻟﻲ ﺟﺰﯾﺮة ﻓﯿﺠﻲ ﮔﻮﺷﺖ ﺳﻔﯿﺪﭘﻮﺳﺘﺎن را‬
‫دوﺳﺖ ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﭼﮫ آن را ﺳﻔﺖ و ﭘﺮﻧﻤﻚ ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪ ،‬و ﭼﻮن ﯾﻚ ﻣﻼح اروﭘﺎﯾﻲ ﺑﮫ ﭼﻨﮓ آﻧﺎن ﺑﯿﻔﺘﺪ آن را‬
‫ﺑﺮاي ﺧﻮردن ﻧﯿﻜﻮ ﻧﻤﻲداﻧﻨﺪ و ﻣﻲﮔﻮﯾﻨﺪ ﻛﮫ ﻣﺰة ﮔﻮﺷﺖ ﻣﺮدم ﭘﻮﻟﯿﻨﺰي ﻟﺬﯾﺬﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫آﯾﺎ ﻋﺎدت آدﻣﺨﻮاري از ﻛﺠﺎ ﭘﯿﺪا ﺷﺪه؟ ﺑﻌﯿﺪ اﺳﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻋﺎدت ﻧﺘﯿﺠﺔ ﻗﺤﻄﻲ و ﻧﻘﺼﺎن ﺳﺎﯾﺮ ﻣﻮاد ﻏﺬاﯾﻲ‬
‫‪set‬‬

‫ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و اﮔﺮ ﺑﺮاﺳﺘﻲ ﭼﻨﯿﻦ ھﻢ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ از رﻓﻊ ﻗﺤﻄﻲ ﻧﯿﺰ اﯾﻦ ﻋﺎدت ﺑﺮﻗﺮار ﻣﺎﻧﺪه و آن ﭼﯿﺰ‬
‫ﻛﮫ ﺑﺮاي ﻣﺮدم اوﻟﯿﮫ ﻗﻀﯿﺔ ﺳﯿﺮ ﻛﺮدن ﺷﻜﻢ ﺑﻮد‪ ،‬اﯾﻨﻚ‪ ،‬ﻋﻨﻮان ﺗﻔﻨﻦ و ھﻮا و ھﻮﺳﻲ ﭘﯿﺪا ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻛﻨﻮن ﺑﺮاي ﺑﺴﯿﺎري از ﻗﺒﺎﯾﻞ‪ ،‬ﺧﻮن اﻧﺴﺎن ﻏﺬاي ﺑﺴﯿﺎر ﻟﺬﯾﺬي اﺳﺖ و ﺑﮫ ھﯿﭻ وﺟﮫ از روي اﻛﺮاه و‬
‫ﺗﺮس و ﻧﻔﺮت ﺑﮫ آن ﻧﻤﻲﻧﮕﺮﻧﺪ‪ ،‬و ﭼﮫ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺮدم ﻗﺒﺎﯾﻞ ﻛﮫ ﭘﺎﻛﺪل و ﻧﯿﻜﻮﻣﻨﺶ ھﺴﺘﻨﺪ و‪ ،‬در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل‪،‬‬
‫ﺧﻮن آدم را ﮔﺎھﻲ ﺑﮫ ﻋﻨﻮان دوا و ﮔﺎھﻲ ﺑﮫ ﻋﻨﻮان وﻓﺎي ﺑﮫ ﻧﺬر‪ ،‬ﯾﺎ اﻧﺠﺎم ﻋﻤﻠﻲ دﯾﻨﻲ‪ ،‬ﻣﻲآﺷﺎﻣﻨﺪ‪ ،‬و‬
‫‪an‬‬

‫ﻏﺎﻟﺒًﺎ ﻋﻘﯿﺪهﺷﺎن اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ ﭼﻮن ﺧﻮن ﻛﺴﻲ آﺷﺎﻣﯿﺪه ﺷﻮد ﻧﯿﺮوي او ﺑﮫ ﺷﺨﺼﻲ ﻛﮫ آن را آﺷﺎﻣﯿﺪه اﺳﺖ‬
‫اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻲﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﺧﻮردن ﮔﻮﺷﺖ اﻧﺴﺎن ھﺮﮔﺰ ﻣﺎﯾﺔ ﺷﺮﻣﺴﺎري ﻧﺒﻮده و ﻇﺎھﺮًا ﭼﻨﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺮدم‬
‫اوﻟﯿﮫ‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ اﺧﻼﻗﻲ‪ ،‬ﻓﺮﻗﻲ ﻣﯿﺎن ﺧﻮردن ﮔﻮﺷﺖ ﺣﯿﻮان و اﻧﺴﺎن ﻗﺎﺋﻞ ﻧﺒﻮدهاﻧﺪ‪ .‬در ﺟﺰاﯾﺮ ﻣﻼﻧﺰي اﯾﻦ‬
‫ﻣﺎﯾﺔ اﻓﺘﺨﺎر رﺋﯿﺲ ﻗﺒﯿﻠﮫ اﺳﺖ ﻛﮫ دوﺳﺘﺎن ﺧﻮد را ﺑﮫ ﺧﻮردن ﮔﻮﺷﺖ ﻛﺒﺎبﺷﺪة اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻣﮭﻤﺎن ﻛﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ‬
‫‪pym‬‬

‫ﮔﻔﺘﺔ ﯾﻜﻲ از رؤﺳﺎي ﻓﯿﻠﺴﻮفﻣﻨﺶ ﻗﺒﺎﯾﻞ ﺑﺮزﯾﻞ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬اﮔﺮ ﻣﻦ دﺷﻤﻨﻲ را ﺑﻜﺸﻢ‪ ،‬ﺷﻚ ﻧﯿﺴﺖ‬
‫ﻛﮫ ﺑﮭﺘﺮ آن اﺳﺖ ﻛﮫ او را ﺑﺨﻮرم و ﻧﮕﺬارم ﮔﻮﺷﺘﺶ ﻓﺎﺳﺪ ﺷﻮم و ﻛﺴﻲ از آن ﺑﮭﺮهاي ﺑﺮﻧﮕﯿﺮد… آﻧﭽﮫ‬
 ‫‪m‬‬
‫دردﻧﺎك اﺳﺖ آن ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ اﻧﺴﺎن را ﺑﺨﻮرﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺑﺪ آن اﺳﺖ ﻛﮫ اﻧﺴﺎن ﺑﻤﯿﺮد؛ ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﻛﺸﺘﮫ ﻣﻲﺷﻮم‬
‫ﺑﺮاي ﻣﻦ ﯾﻜﺴﺎن اﺳﺖ ﻛﮫ ﻗﺒﯿﻠﺔ دﺷﻤﻦ ﻣﺮا ﺑﺨﻮرد ﯾﺎ ﺑﮫ ﺣﺎل‬

‫‪.co‬‬
‫ﮔﻮﺷﺖ اﻧﺴﺎن ﻧﯿﺎﻓﺘﮫام‪«.‬‬

‫ﺑﯿﺸﻚ‪ ،‬اﯾﻦ ﻋﺎدت از ﻟﺤﺎظ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﭘﺎرهاي ﻓﻮاﯾﺪ داﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬در واﻗﻊ اﯾﻦ ﻋﻤﻞ اﺟﺮاي ﻃﺮح ﺳﻮﯾﻔﺖ‬
‫اﺳﺖ ﻛﮫ ﭘﯿﺸﻨﮭﺎد ﻛﺮده ﺑﻮد ﺑﭽﮫھﺎي زاﯾﺪ ﺑﺮ اﺣﺘﯿﺎج را ﺑﮫ ﻣﺼﺮف ﺧﻮراك ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ و ﺑﺮاي ﭘﯿﺮان‬
‫ﻓﺮﺻﺘﻲ اﯾﺠﺎد ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﮫ ﺷﻜﻠﻲ ﻛﮫ ﻧﻔﻌﺶ ﺑﮫ دﯾﮕﺮان ﺑﺮﺳﺪ از دﻧﯿﺎ ﺑﺮوﻧﺪ‪ .‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ از ﻣﺮاﺳﻢ و‬

‫‪oo‬‬
‫ﺗﺸﺮﯾﻔﺎت ﻏﯿﺮﻻزﻣﻲ ﻛﮫ ﺑﺮاي ﻛﻔﻦ و دﻓﻦ اﻣﻮات ﺻﻮرت ﻣﻲﭘﺬﯾﺮد و ﻋﻨﻮان ﺗﺠﻤﻠﻲ دارد ﻧﯿﺰ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي‬
‫ﻣﻲﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﮫ ﻋﻘﯿﺪة ﻣﻮﻧﺘﻨﻲ اﯾﻨﻜﮫ ﺑﮫ ﺑﮭﺎﻧﺔ دﯾﻦ و ﭘﺮھﯿﺰﮔﺎري ﻛﺴﻲ را ﺗﺎ ﺑﮫ ﺣﺪ ﻣﺮگ ﻋﺬاب و ﺷﻜﻨﺠﮫ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ – ھﻤﭽﻨﺎﻧﻜﮫ در زﻣﺎن او ﻣﺮﺳﻮم ﺑﻮد – ﺑﺴﯿﺎر وﺣﺸﯿﺎﻧﮫﺗﺮ از آن اﺳﺖ ﻛﮫ او را ﺑﻌﺪ از ﻣﺮگ ﺑﭙﺰﻧﺪ‬
‫و ﺑﮫ ﻣﺼﺮف ﺧﻮراك ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﺑﮫ ھﺮ ﺻﻮرت ﺑﺎﯾﺪ اﻓﻜﺎر و ﻣﻌﺘﻘﺪات دﯾﮕﺮان را ﻣﺤﺘﺮم ﺷﻤﺮد‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫‪ -II‬ﺷﺎﻟﻮدهھﺎي ﺻﻨﺎﻋﺖ‬
‫آﺗﺶ – ادوات و آﻻت اوﻟﯿﮫ – ﺑﺎﻓﻨﺪﮔﻲ و ﻛﻮزهﮔﺮي – ﺑﻨﺎﯾﻲ و ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ – ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ و اﻣﻮر ﻣﺎﻟﻲ‬

‫اﮔﺮ اﻧﺴﺎﻧﯿﺖ اﻧﺴﺎن ﺑﺎ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ‪ ،‬و ﻣﺪﻧﯿﺖ ﺑﺎ ﻛﺸﺎورزي آﺷﻜﺎر ﺷﺪه‪ ،‬ﺻﻨﺎﻋﺖ ﻧﯿﺰ ﺑﺎ ﭘﯿﺪا ﺷﺪن آﺗﺶ‬
‫@‪h‬‬
‫اﻣﻜﺎنﭘﺬﯾﺮ ﮔﺸﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺴﺎن ھﺮﮔﺰ آﺗﺶ را اﺧﺘﺮاع ﻧﻜﺮده‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ اﯾﻦ ﻣﻌﺠﺰه ﺑﮫ دﺳﺖ ﻃﺒﯿﻌﺖ اﻧﺠﺎم‬
‫ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﻮاه از ﻣﺎﻟﺶ ﺑﺮﮔﮭﺎ و ﺷﺎﺧﮫھﺎي درﺧﺘﺎن ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﻮاه از ﺟﮭﯿﺪن ﺑﺮق‪ ،‬ﺧﻮاه از‬
‫ﺗﺮﻛﯿﺐ ﭘﺎرهاي ﻣﻮاد ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﻲ؛ اﻧﺴﺎن ﺑﺎ ھﻮش ﺧﻮد ﺗﻮاﻧﺴﺘﮫ اﺳﺖ ﻛﮫ از ﻃﺒﯿﻌﺖ ﺗﻘﻠﯿﺪ ﻛﻨﺪ و ﻓﻦ درﺳﺖ‬
‫ﻛﺮدن آﺗﺶ را ﺑﮫ ﻣﺮﺣﻠﺔ ﻛﻤﺎل ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ اﻧﺴﺎن ﺑﺮ ﻣﻌﺠﺰة آﺗﺶ دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬آن را ﺑﮫ ھﺰاران‬
‫ﺧﺪﻣﺖ ﮔﻤﺎﺷﺖ‪ ،‬ﻛﮫ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ آﻧﮭﺎ‪ ،‬ﺑﮫ ﮔﻤﺎن ﻣﺎ‪ ،‬ﻣﻘﮭﻮر ﻛﺮدن ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ دﺷﻤﻦ او ﯾﻌﻨﻲ ﺗﺎرﯾﻜﻲ ﺷﺐ ﺑﻮد؛‬
‫ﭘﺲ از آن‪ ،‬از آﺗﺶ اﺳﺘﻔﺎدة ﺣﺮارﺗﻲ ﻛﺮد و ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺗﻮاﻧﺴﺖ از ﻣﻨﺎﻃﻖ اﺳﺘﻮاﯾﻲ ﺑﮫ ﺟﺎھﺎي دﯾﮕﺮ‬
‫‪are‬‬

‫ﺑﺮود و ﺧﺮده ﺧﺮده ﺗﻤﺎم ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ را آﺑﺎد و ﻗﺎﺑﻞ ﺳﻜﻮﻧﺖ ﺳﺎزد؛ ﺳﭙﺲ‪ ،‬ﺑﺎ آﺗﺶ‪ ،‬ﻓﻠﺰات را ﻧﺮم و‬
‫ﭼﻜﺸﺨﻮار ﺳﺎﺧﺖ و از ﻣﺨﻠﻮط ﻛﺮدن آﻧﮭﺎ ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﭼﯿﺰھﺎﯾﻲ ﺑﮫ دﺳﺖ آورد ﻛﮫ‪ ،‬از ﺣﯿﺚ ﺳﺨﺘﻲ و‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮداري‪ ،‬ﺑﮫ ھﯿﭻ وﺟﮫ ﺑﺎ آﻧﭽﮫ از ﻃﺒﯿﻌﺖ ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﻲآﻣﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﯿﺎس ﻧﺒﻮد‪ .‬آﺗﺶ ﺑﮫ اﻧﺪازهاي در ﻧﻈﺮ‬
‫ﻣﺮدم اوﻟﯿﮫ ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰ و ﭘﺮﺳﻮد ﺑﻮد ﻛﮫ آن را ﯾﻜﻲ از ﻣﻌﺠﺰات ﻣﻲﭘﻨﺪاﺷﺘﻨﺪ و ﭼﻮن ﺧﺪاﯾﻲ ﺳﺘﺎﯾﺸﺶ‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ ﺟﺸﻨﮭﺎي ﻣﺘﻌﺪدي ﺑﺮاي ﻋﺒﺎدت آن ﺑﺮﭘﺎ ﻣﻲداﺷﺘﻨﺪ و آن را ﻣﺮﻛﺰ زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ و‬
‫ﺧﺎﻧﺔ ﺧﻮﯾﺶ ﻗﺮار ﻣﻲدادﻧﺪ‪ .‬ھﺮﮔﺎه ﻛﮫ از ﺟﺎﯾﻲ ﺑﮫ ﺟﺎي دﯾﮕﺮ ﻧﻘﻞ ﻣﻜﺎن ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ آﺗﺶ را ﺑﺎ ﺧﻮد ھﻤﺮاه‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ و ھﺮﮔﺰ ﺑﮫ ﺧﺎﻣﻮش ﺷﺪن آن ﺧﺮﺳﻨﺪي ﻧﺸﺎن ﻧﻤﻲدادﻧﺪ‪ .‬روﻣﯿﺎن ﻗﺪﯾﻢ ﺑﮫ ﻗﺪري در اﯾﻦ ﻛﺎر‬
‫ﺗﻌﺼﺐ داﺷﺘﻨﺪ ﻛﮫ دﺧﺘﺮ ﺑﺎﻛﺮهاي را ﻛﮫ در ﻣﻌﺒﺪ ﺧﺪاي آﺗﺶ ﻧﮕﮭﺒﺎن آن ﺑﻮد و ﻏﻔﻠﺖ ﻣﻲﻛﺮد و ﺳﺒﺐ‬
‫ﺧﺎﻣﻮش ﺷﺪن آﺗﺶ ﺟﺎوداﻧﻲ‬
‫‪an‬‬

‫اﻧﺴﺎن اوﻟﯿﮫ‪ ،‬در ﻋﯿﻦ آﻧﻜﮫ ﺑﮫ ﺷﻜﺎر ﻣﻲرﻓﺖ و ﮔﻠﮫھﺎي ﺧﻮد را ﻣﻲﭼﺮاﻧﺪ و ﺑﮫ زﯾﺮورو ﻛﺮدن زﻣﯿﻦ‬
‫ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ در ﻓﻜﺮ ﯾﺎﻓﺘﻦ وﺳﺎﯾﻞ ﻣﻜﺎﻧﯿﻜﯿﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﺘﻮاﻧﺪ در ﺣﻞ ھﺰاران ﻣﺴﺌﻠﺔ زﻧﺪﮔﻲ دﺳﺘﯿﺎر‬
‫وي ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در آﻏﺎز ﻛﺎر‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﻗﺎﻧﻊ ﺑﻮد ﻛﮫ از ﻣﻮاھﺐ ﻃﺒﯿﻌﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ ﻣﯿﻮهھﺎي‬
‫زﻣﯿﻦ را ﺑﺮاي ﺧﻮراك‪ ،‬ﭘﻮﺳﺖ و ﭘﺸﻢ ﺣﯿﻮاﻧﺎت را ﺑﺮاي ﭘﻮﺷﺎك‪ ،‬و ﻏﺎرھﺎ را ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﻣﺴﻜﻦ ﺧﻮد ﺑﮫ‬
‫ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮد‪ .‬ﭘﺲ از آن ﺷﺎﯾﺪ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻓﻜﺮ اﻓﺘﺎد )از آن ﺟﮭﺖ ﻣﻲﮔﻮﯾﻢ ﺷﺎﯾﺪ ﻛﮫ ﺟﺰ ﺣﺪس زدن ﭼﺎرهاي‬
‫‪pym‬‬

‫ﻧﺪارم( ﻛﮫ از اﻓﺰارھﺎ و ﺣﺮﻛﺎت ﺟﺎﻧﻮران ﺗﻘﻠﯿﺪ ﻛﻨﺪ‪ :‬ﻣﻲدﯾﺪ ﻛﮫ ﻣﯿﻤﻮﻧﮭﺎ ﺑﮫ دﺷﻤﻨﺎن ﺧﻮد ﻣﯿﻮه ﯾﺎ ﺳﻨﮓ‬
‫ﭘﺮﺗﺎب ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﮔﺮدو و ﺻﺪف را‪ ،‬ﺑﺮاي ﺧﻮردن‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﻨﮓ ﺑﺎز ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؛ و ﺳﮕﮭﺎي آﺑﻲ ﺑﺮ روي‬
 ‫‪m‬‬
‫رودﺧﺎﻧﮫ ﺳﺪ ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ‪ ،‬و ﺷﻤﭙﺎﻧﺰهھﺎ ﭼﯿﺰي ﺷﺒﯿﮫ ﺑﮫ ﻛﻮخ ﺑﻨﺎ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي ﻓﻜﯿﻦ و دﻧﺪاﻧﮭﺎ و‬
‫وﺳﺎﯾﻞ دﻓﺎع و ﺷﺎﺧﮭﺎي ﺟﺎﻧﻮران و اﺳﺘﺤﻜﺎم ﭘﻮﺳﺖ آﻧﮭﺎ را ﻣﻲدﯾﺪ‪ ،‬در ﺻﺪد ﺑﺮآﻣﺪ ﺗﺎ اﺳﺒﺎﺑﮭﺎﯾﻲ ﺑﺴﺎزد‬
‫ﻛﮫ ﻛﺎر اﻧﺪاﻣﮭﺎي ﺣﯿﻮاﻧﺎت از آﻧﮭﺎ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﻗﻮل ﻓﺮاﻧﻜﻠﯿﻦ »اﻧﺴﺎن ﺟﺎﻧﻮري اﺳﺖ ﻛﮫ اﻓﺰار ﺑﮫ ﻛﺎر‬

‫‪.co‬‬
‫ﻣﻲﺑﺮد«؛ وﻟﻲ در اﯾﻦ ﺧﺼﻠﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺴﯿﺎري ﺧﺼﺎل دﯾﮕﺮ ﻛﮫ ﺑﮫ آﻧﮭﺎ اﻓﺘﺨﺎر ﻣﻲﻛﻨﯿﻢ‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ درﺟﮫ ﺑﺎ‬
‫ﺣﯿﻮان اﻣﺘﯿﺎز دارﯾﻢ ﻧﮫ از ﺣﯿﺚ ﻧﻮع و ﻃﺒﯿﻌﺖ‪.‬‬

‫ﻃﺒﯿﻌﺘﻲ ﻛﮫ اﻧﺴﺎن اوﻟﯿﮫ را اﺣﺎﻃﮫ ﻛﺮده ﺑﻮد ادوات و اﻓﺰار ﺑﯿﺸﻤﺎري در اﺧﺘﯿﺎر او ﻣﻲﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬اﻧﺴﺎن ﺑﺎ‬
‫ﭼﻮب ﺧﯿﺰران‪ ،‬ﻧﯿﺰه و ﻛﺎرد و ﺳﻮزن و ﺑﻄﺮي ﻣﻲﺳﺎﺧﺖ و از ﺷﺎﺧﮫھﺎي درﺧﺖ‪ ،‬ﮔﺎز و ﮔﯿﺮه ﺗﮭﯿﮫ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬و ﺑﺎ ﭘﻮﺳﺖ درﺧﺘﺎن‪ ،‬ﻃﻨﺎب و ﭘﺎرﭼﮫھﺎي ﻣﺘﻨﻮع ﻣﻲﺑﺎﻓﺖ‪ .‬از آﻧﭽﮫ ﻛﮫ اﻧﺴﺎن ﺑﺮاي ﺧﻮد ﺳﺎﺧﺖ‪،‬‬
‫ﻣﮭﻤﺘﺮ از ھﻤﮫ‪ ،‬ﭼﻮﺑﺪﺳﺘﻲ و ﻋﺼﺎ ﺑﻮد؛ ﻋﺼﺎ ﺑﺎ اﯾﻨﻜﮫ اﺑﺪاﻋﻲ ﺑﺴﯿﺎر ﺳﺎده ﺑﻮد ﺑﮫ اﻧﺪازهاي ﺑﮫ ﻛﺎر او‬
‫ﻣﻲﺧﻮرد ﻛﮫ رﻓﺘﮫ رﻓﺘﮫ رﻣﺰ ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي و اﻗﺘﺪار ﮔﺮدﯾﺪ‪ ،‬و ﻣﻈﺎھﺮ ﻣﺨﺘﻠﻒ آن در ﻋﺼﺎي ﺟﺎدوﯾﻲ ﭘﺮﯾﺎن‬
‫و ﻋﺼﺎي ﻣﻮﺳﻲ و ﻋﺼﺎي ﻋﺎﺟﻲ ﻛﻨﺴﻮﻟﮭﺎ‪ ،‬در ﺣﻜﻮﻣﺖ روم ﻗﺪﯾﻢ‪ ،‬و ﻋﺼﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﻗﺎﺿﻲ ﯾﺎ ﭘﺎدﺷﺎه در‬

‫‪yah‬‬
‫دﺳﺖ ﻣﻲﮔﯿﺮد ھﻨﻮز ﺟﻠﻮهﮔﺮ اﺳﺖ؛ اﯾﻦ ﻋﺼﺎ در ﻛﺸﺎورزي ﺑﮫ ﻛﺎر ﺑﺬراﻓﺸﺎﻧﻲ ﻣﻲﺧﻮرد و در ﻛﺎرزار‪،‬‬
‫ﻋﻨﻮان ﻧﯿﺰه و ﭘﯿﻜﺎن و ﺷﻤﺸﯿﺮ و ﺳﺮﻧﯿﺰه را ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ھﻤﭽﻨﯿﻦ اﻧﺴﺎن از ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ و ﺳﻨﮕﮭﺎ اﺳﻠﺤﮫ‬
‫و ادواﺗﻲ ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭼﻜﺶ و ﺳﻨﺪان و دﯾﮓ و ﻛﺎرد و ﺳﺮﭘﯿﻜﺎن و اره و رﻧﺪه و اھﺮم و داس و ﻣﺘﮫ و‬
‫ﺟﺰ آﻧﮭﺎ‪ ،‬ﻛﮫ اﻣﺮوز ھﻤﺔ آﻧﮭﺎ را ﻣﻲﺗﻮان در ﻣﻮزهھﺎ دﯾﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺻﺪف ﺣﯿﻮاﻧﺎت‪ ،‬ﻛﮫ در ﻛﻨﺎر درﯾﺎ ﺑﮫ دﺳﺖ‬
‫ﻣﻲآورد‪ ،‬ﻗﺎﺷﻖ و ﺑﺸﻘﺎب و ﻛﺎﺳﮫ و ﺗﯿﻎ و ﻗﻼب ﻣﺎھﯿﮕﯿﺮي ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬و ﻧﯿﺰ از ﺷﺎخ و اﺳﺘﺨﻮان و ﭘﻮﺳﺖ و‬
‫دﻧﺪان آﻧﮭﺎ اﻓﺰارھﺎي ﺧﺮد و درﺷﺖ دﯾﮕﺮي ﺑﺮاي ﺧﻮد ﻓﺮاھﻢ آورد‪ .‬ﺑﺮاي ھﻤﺔ اﯾﻦ آﻻت و ادوات‬
‫دﺳﺘﮫھﺎي ﭼﻮﺑﻲ ﻣﻲﺳﺎﺧﺖ و اﯾﻦ دﺳﺘﮫھﺎ را ﯾﺎ ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ اﻟﯿﺎف و رﯾﺴﻤﺎﻧﮭﺎ و ﭘﻲ ﺣﯿﻮاﻧﺎت‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﺎ ﭼﺴﺒﻲ‬
‫@‪h‬‬
‫ﻛﮫ از ﺧﻮن درﺳﺖ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﺑﮫ اﻓﺰار ﻣﻲﭘﯿﻮﺳﺖ – و اﯾﻦ‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬دﻟﯿﻠﻲ اﺳﺖ ﺑﺮ ﻛﻤﺎل ﻣﮭﺎرت و ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ‬
‫او در ﺻﻨﻌﺖ‪ .‬اﺳﺘﺎدي اﻧﺴﺎن اوﻟﯿﮫ ﻣﺴﺎوي و ﺑﻠﻜﮫ ﺑﯿﺸﺘﺮ از اﻧﺴﺎن ﻣﺘﻮﺳﻂ در ﻋﺼﺮ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻮد‪ ،‬و‬
‫اﺧﺘﻼف ﻣﺎ ﺑﺎ آن ﻣﺮدم ﻓﻘﻂ در آن اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت و ﻣﻮاد و ادوات زﯾﺎدﺗﺮي در اﺧﺘﯿﺎر ﺧﻮد دارﯾﻢ‪ ،‬و‬
‫ھﺮﮔﺰ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ ﻃﺒﯿﻌﺖ ﻣﺎ‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ﻧﻮع ﺗﻔﻜﺮ‪ ،‬ﺑﺎ آن‬
‫‪are‬‬

‫اوﻟﯿﮫ‪ ،‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﺑﺎ اﺷﻜﺎﻟﻲ ﻣﻮاﺟﮫ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ ﻛﮫ ﻧﺘﯿﺠﺔ ﺣﻮادث زﻧﺪﮔﻲ روزاﻧﮫﺷﺎن ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﮫ روح‬
‫اﺧﺘﺮاع از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن ﻣﻲدادﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻲاﻧﺪازه دﭼﺎر ﺷﮕﻔﺘﻲ ﻣﻲﺷﻮﯾﻢ‪ .‬ھﻢ اﻣﺮوز ﯾﻜﻲ از ﺑﺎزﯾﮭﺎ و‬
‫ﺧﻮﺷﮕﺬراﻧﯿﮭﺎي ﻣﻮرد ﻋﻼﻗﺔ ﻣﺮدم اﺳﻜﯿﻤﻮ آن اﺳﺖ ﻛﮫ از ﺧﺎﻧﮫھﺎي ﺧﻮد ﺑﺴﯿﺎر دور ﺷﻮﻧﺪ و ھﯿﭻ‬
‫وﺳﯿﻠﮫاي ھﻤﺮاه ﻧﺒﺮﻧﺪ و ﺑﺎ ھﻢ‪ ،‬در ﺗﮭﯿﺔ زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ ﺑﺪون وﺳﯿﻠﮫ‪ ،‬ﻣﺴﺎﺑﻘﮫاي ﺑﺮﭘﺎ دارﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻣﮭﺎرت و اﺳﺘﺎدي اﻧﺴﺎن اوﻟﯿﮫ در ﻓﻦ ﺑﺎﻓﻨﺪﮔﻲ ﺑﻲاﻧﺪازه ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﮫ اﺳﺖ؛ در اﯾﻨﺠﺎ ﻧﯿﺰ ﺣﯿﻮان اﺳﺘﺎد اﻧﺴﺎن‬
‫‪set‬‬

‫ﺑﻮده اﺳﺖ؛ دﯾﺪن ﺧﺎﻧﺔ ﻋﻨﻜﺒﻮت و ﻻﻧﺔ ﻣﺮﻏﺎن و در ھﻢ ﺷﺪن اﻟﯿﺎف و ﺑﺮﮔﮭﺎي ﺟﻨﮕﻠﻲ در ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ‪ ،‬ﻛﮫ ﯾﻚ‬
‫ﭘﺎرﭼﺔ ﺑﺎﻓﺘﺔ ﻃﺒﯿﻌﻲ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ‪ ،‬ھﻤﮫ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﮫھﺎي آﺷﻜﺎري ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ در ﻓﻦ ﭘﺎرﭼﮫﺑﺎﻓﻲ راھﻨﻤﺎي‬
‫اﻧﺴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ؛ اﯾﻦ ﻧﻤﻮﻧﮫھﺎ ﺑﮫ ﺣﺪي واﺿﺢ و روﺷﻦ ﺑﻮده ﻛﮫ ﻣﺎ ﺗﺼﻮر ﻣﻲﻛﻨﯿﻢ ﭘﺎرﭼﮫﺑﺎﻓﻲ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ‬
‫ھﻨﺮي ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ اﻧﺴﺎن ﺑﮫ آن دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﭘﻮﺳﺖ و ﺑﺮگ و اﻟﯿﺎف ﻧﺒﺎﺗﻲ‪ ،‬ﭘﺎرﭼﮫھﺎ و ﻓﺮﺷﮭﺎﯾﻲ‬
‫ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ ﻛﮫ در ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻮارد‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ اﻣﺮوز ھﻢ‪ ،‬ﺑﺎ اﯾﻦ ھﻤﮫ وﺳﺎﯾﻞ و اﺑﺰار ﻛﺎر‪ ،‬ﺑﮫ آن ﺧﻮﺑﻲ‬
‫‪an‬‬

‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺴﺎزﻧﺪ‪ .‬زﻧﺎن ﺟﺰﯾﺮة آﻟﺌﻮﺳﯿﻦ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺑﺎﻓﺘﻦ ﭘﺎرﭼﺔ ﯾﻚ ﺟﺎﻣﮫ‪ ،‬ﯾﻚ ﺳﺎل وﻗﺖ ﺻﺮف ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؛‬
‫ھﻨﺪﯾﺸﻤﺮدﮔﺎن اﻣﺮﯾﻜﺎي ﺷﻤﺎﻟﻲ روﭘﻮﺷﮭﺎ و ﺟﺎﻣﮫھﺎﯾﻲ ﻣﻲﺑﺎﻓﻨﺪ و اﻃﺮاف آﻧﮭﺎ را ﺑﺎ ﻣﻮ و رﺷﺘﮫھﺎي ﭘﻲ‬
‫ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﺣﺎﺷﯿﮫ ﻣﻲدھﻨﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺎ ﻋﺼﺎرة آﻟﺒﺎﻟﻮ رﻧﮓ ﮔﯿﺮاﯾﻲ ﺑﮫ آن زدهاﻧﺪ و ﺑﮫ ﻗﻮل ﻛﺸﯿﺶ ﺗﺌﻮدوت‬
‫»درﺧﺸﻨﺪﮔﻲ اﯾﻦ رﻧﮕﮭﺎ ﺑﮫ اﻧﺪازهاي اﺳﺖ ﻛﮫ رﻧﮕﮭﺎي ﻛﺎرﺧﺎﻧﮫھﺎي ﻣﺎ ھﺮﮔﺰ ﺑﮫ ﭘﺎي آن ﻧﻤﻲرﺳﺪ‪ «.‬آﻧﺠﺎ‬
‫‪pym‬‬

‫ﻛﮫ ﻃﺒﯿﻌﺖ ﺗﻮﻗﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ھﻨﺮ آﻏﺎز ﻣﻲﺷﻮد؛ اﻧﺴﺎن ﺑﺎ اﺳﺘﺨﻮان ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن و ﻣﺎھﯿﺎن و ﻧﯿﮭﺎي ﺑﺎرﯾﻚ‬
‫ﺧﯿﺰران ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺳﻮزﻧﮭﺎﯾﻲ ﺑﺴﺎزد‪ ،‬و از رﺷﺘﮫھﺎي ﭘﻲ ﺟﺎﻧﻮران ﻧﺨﮭﺎﯾﻲ درﺳﺖ ﻛﺮد ﻛﮫ از ﺳﻮراخ‬
‫ﻛﻮﭼﻜﺘﺮﯾﻦ ﺳﻮزﻧﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ اﻣﺮوز در اﺧﺘﯿﺎر دارﯾﻢ ﻣﻲﮔﺬرد‪ .‬ﺑﺎ ﭘﻮﺳﺖ درﺧﺘﺎن ﻓﺮش و رﺧﺘﺨﻮاب ﺗﮭﯿﮫ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻛﺮد‪ ،‬و ﭘﻮﺳﺖ ﺣﯿﻮاﻧﺎت را ﺧﺸﻜﺎﻧﺪ و از آن ﻟﺒﺎس و ﻛﻔﺶ ﺳﺎﺧﺖ و از ﺗﺎﺑﯿﺪن اﻟﯿﺎف ﮔﯿﺎھﻲ ﺑﮫ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ‬
‫ﻃﻨﺎﺑﮭﺎﯾﻲ ﻣﺤﻜﻢ ﺑﮫ اﺧﺘﯿﺎر ﺧﻮد درآورد؛ ﺑﺎ ﺷﺎﺧﮫھﺎي ﻧﺎزك و اﻟﯿﺎف رﻧﮓ ﺷﺪه ﺳﺒﺪھﺎﯾﻲ ﻣﻲﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫ﻣﺮاﺗﺐ زﯾﺒﺎﺗﺮ از آﻧﭽﮫ ھﻢ اﻣﺮوز ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫ھﻨﺮ ﻛﻮزهﮔﺮي و ﺳﻔﺎﻟﮕﺮي ﺑﺎ ھﻨﺮ ﺳﺒﺪﺑﺎﻓﻲ ﺧﻮﯾﺸﻲ ﻧﺰدﯾﻚ دارد‪ ،‬و ﺷﺎﯾﺪ از آن ﻧﺘﯿﺠﮫ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي‬
‫ﺣﻔﻆ ﻛﺮدن ﺳﺒﺪ از ﺳﻮﺧﺘﻦ‪ ،‬روي آن ﮔﻞ ﺧﻤﯿﺮﺷﺪه ﻣﻲﻣﺎﻟﯿﺪﻧﺪ و‪ ،‬ﭘﺲ از ﺧﺸﻚ ﺷﺪن و ﺑﯿﺮون آوردن‬
‫ﻗﺎﻟﺐ ﭼﻮﺑﯿﻦ‪ ،‬ﻣﻲدﯾﺪﻧﺪ ﻛﮫ ﮔﻞ رس‪ ،‬ﺷﻜﻠﻲ را ﻛﮫ ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺣﻔﻆ ﻣﻲﻛﻨﺪ و‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬ﭼﯿﺰي اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ‬
‫در آﺗﺶ ﺑﺮود؛ ﺷﺎﯾﺪ از ھﻤﯿﻦﺟﺎ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﺻﻨﻌﺖ ﻛﻮزهﮔﺮي ﺷﺮوع ﺷﺪ و‪ ،‬در ﭘﺎﯾﺎن‪ ،‬ﺑﮫ آن ھﻨﺮ‬

‫‪oo‬‬
‫ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﮫ و ﻋﺎﻟﻲ ﭼﯿﻨﻲ رﺳﯿﺪ‪ .‬ھﻤﭽﻨﯿﻦ‪ ،‬ﺷﺎﯾﺪ دﯾﺪن ﺗﻜﮫھﺎي ﮔﻠﻲ ﻛﮫ در آﻓﺘﺎب ﭘﺨﺘﮫ و ﺧﺸﻚ ﺷﺪه‪ ،‬ﻓﻦ‬
‫ﺳﻔﺎﻟﮕﺮي را ﺑﮫ اﻧﺴﺎﻧﮭﺎ اﻟﮭﺎم ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ؛ ﯾﻚ ﮔﺎم ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻻزم ﻧﺒﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ اﻧﺴﺎن آﺗﺶ را ﺟﺎﻧﺸﯿﻦ آﻓﺘﺎب‬
‫ﻛﻨﺪ و ھﺰاران ﮔﻮﻧﮫ ﻇﺮف ﺑﮫ اﺷﻜﺎل ﻣﺘﻨﻮع‪ ،‬و ﺑﺮاي ﻣﺼﺎرف ﻣﺘﻌﺪد – از ﭘﺨﺘﻦ ﻏﺬا و ذﺧﯿﺮه ﻛﺮدن‬
‫آذوﻗﮫ ﯾﺎ وﺳﯿﻠﺔ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﻣﻮاد و زﯾﻨﺖ و ﺗﺠﻤﻞ و ﻏﯿﺮ آن – ﺑﺴﺎزد‪ .‬ﺗﺰﯾﯿﻦ ﻇﺮﻓﮭﺎي ﮔﻠﻲ ﺑﺎ ﻧﺎﺧﻦ‪ ،‬ﯾﺎ‬
‫ﭼﯿﺰ ﻧﻮكﺗﯿﺰ دﯾﮕﺮ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﮫ ھﻨﻮز رﻃﻮﺑﺖ دارد‪ ،‬ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺷﻜﻞ ھﻨﺮ و ﺷﺎﯾﺪ ﭘﯿﺶ درآﻣﺪ ﻓﻦ‬

‫‪yah‬‬
‫ﺧﻄﻨﻮﯾﺴﻲ ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻗﺒﺎﯾﻞ اوﻟﯿﮫ‪ ،‬ﺑﺎ ﮔﻠﻲ ﻛﮫ در آﻓﺘﺎب ﻣﻲﺧﺸﻜﯿﺪ‪ ،‬ﺧﺸﺖ و آﺟﺮ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ و ﺧﺎﻧﮫ ﺑﻨﺎ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﻃﻮري ﻛﮫ‬
‫ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ آن ﻣﺮدم در آن ﺧﺎﻧﮫھﺎي ﺳﻔﺎﻟﯿﻦ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬وﻟﻲ اﯾﻦ ﺷﻜﻞ ﺧﺎﻧﮫ ﺳﺎﺧﺘﻦ درﺟﺔ‬
‫ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﮫاي از ﻓﻦ ﺧﺎﻧﮫﺳﺎزي ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪ ،‬و آن را ﺑﺎﯾﺪ ﺣﻠﻘﺔ اﺗﺼﺎل ﻣﯿﺎن ﻛﻮخ ﮔﻠﯿﻦ »وﺣﺸﯿﺎن« و‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﮭﺎي ﺑﺴﯿﺎر ﻋﺎﻟﻲ و ﻇﺮﯾﻒ ﻧﯿﻨﻮا و ﺑﺎﺑﻞ داﻧﺴﺖ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﻠﻞ اوﻟﯿﮫ – ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻃﻮاﯾﻒ وداه در‬
‫@‪h‬‬
‫ﺟﺰﯾﺮة ﺳﺮاﻧﺪﯾﺐ – در زﯾﺮ ﺳﻘﻒ ﺑﮫ ﺳﺮ ﻧﻤﻲﺑﺮدﻧﺪ و از زﻣﯿﻦ و آﺳﻤﺎن ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﺧﺎﻧﮫ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ﻣﺮدم ﺗﺎﺳﻤﺎﻧﻲ در ﺷﻜﻢ درﺧﺘﺎن ﺧﺎﻧﮫ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﻌﻀﻲ دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎﻛﻨﺎن ﺟﺰاﯾﺮ وﯾﻠﺰ‬
‫ﺟﺪﯾﺪ ﺟﻨﻮﺑﻲ‪ ،‬در ﻏﺎرھﺎ ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ؛ ﭘﺎرهاي‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﻮﺷﻤﻨﮭﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﺎﺧﮫھﺎي درﺧﺘﺎن ﭘﻨﺎھﮕﺎھﻲ در‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﺎد ﺗﮭﯿﮫ ﻣﻲﻛﺮده‪ ،‬ﭘﺸﺖ آن ﻣﻨﺰل ﻣﻲﮔﺰﯾﺪهاﻧﺪ و‪ ،‬ﺑﻨﺪرت‪ ،‬ﭘﺎﯾﮫھﺎﯾﻲ در زﻣﯿﻦ ﻛﺎر ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ و‬
‫روي آﻧﮭﺎ ﺷﺎﺧﮫھﺎي درﺧﺖ و ﻋﻠﻒ و ﺧﺰه ﻣﻲرﯾﺨﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬از ھﻤﯿﻦ ﭘﻨﺎھﮕﺎھﮭﺎي ﺑﺎدي اﺳﺖ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ‬
‫دﯾﻮار‪ ،‬ﻛﻮﺧﮭﺎي اوﻟﯿﮫ ﺑﯿﺮون آﻣﺪه اﺳﺖ و اﻧﻮاع آﻧﮭﺎ را‪ ،‬ﻛﮫ در ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻜﺎﻣﻞ ﻗﺮار دارﻧﺪ و ﺑﺎ‬
‫‪are‬‬

‫ﻋﻠﻒ و ﺷﺎﺧﺔ درﺧﺖ و ﮔﻞ درﺳﺖ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬در اﺳﺘﺮاﻟﯿﺎ ﻣﻲﺗﻮان دﯾﺪ‪ :‬از ﻛﻮﺧﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺑﺰﺣﻤﺖ دو ﯾﺎ ﺳﮫ‬
‫ﻧﻔﺮ را در ﺧﻮد ﺟﺎ ﻣﻲدھﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﻛﻮﺧﮭﺎي ﺑﺰرﮔﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ ﮔﻨﺠﺎﯾﺶ ﺳﻲ ﻧﻔﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺒﺎﻧﺎن و ﺷﻜﺎرورزان‬
‫ﺑﯿﺎﺑﺎﻧﮕﺮد ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ ﭼﺎدر را دوﺳﺖ داﺷﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ آن را ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﮫ ھﺮﺟﺎ ﻣﻲﺧﻮاھﻨﺪ ﺑﺒﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻃﺒﻘﺎت ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﮫﺗﺮ ﻗﺒﺎﯾﻞ اوﻟﯿﮫ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ھﻨﺪﯾﺸﻤﺮدﮔﺎن اﻣﺮﯾﻜﺎ‪ ،‬ﭼﻮب و ﺗﺨﺘﮫ را ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺧﺎﻧﮫ ﺑﮫ ﻛﺎر‬
‫ﻼ ﻗﺒﺎﯾﻞ اﯾﺮوﻛﻮﺋﻮي‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻨﺔ درﺧﺘﺎن ﭘﻮﺳﺖ ﻧﻜﻨﺪه‪ ،‬ﺑﻨﺎھﺎي ﻣﻌﻈﻤﻲ ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﮫاﻧﺪ ﻛﮫ ﺗﺎ ﺻﺪ‬ ‫ﻣﻲﺑﺮدهاﻧﺪ؛ ﻣﺜ ً‬
‫‪set‬‬

‫و ﭘﻨﺠﺎه ﻣﺘﺮ ﻃﻮل داﺷﺘﮫ و ﺧﺎﻧﻮادهھﺎي ﻣﺘﻌﺪد در آﻧﮭﺎ ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮدهاﻧﺪ؛ ﻣﺮدم اﻗﯿﺎﻧﻮﺳﯿﮫ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﺨﺘﮫھﺎي‬
‫ﭼﻮب‪ ،‬ﺧﺎﻧﮫھﺎي ﺑﺴﯿﺎر ﺧﻮﺑﻲ ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ؛ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﺳﻠﺴﻠﺔ ﺗﻜﺎﻣﻞ ﺧﺎﻧﮫھﺎي ﭼﻮﺑﯿﻦ ﺑﮫ اﻧﺘﮭﺎ ﻣﻲرﺳﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺲ از اﯾﻦ‪ ،‬ﺑﺮاي اﻧﺴﺎن اوﻟﯿﮫ‪ ،‬ﺳﮫ ﮔﺎم دﯾﮕﺮ ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮﻣﻲداﺷﺖ و ﺑﮫ ﻋﻮاﻣﻞ اﺳﺎﺳﻲ ﺗﻤﺪن‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﻲرﺳﯿﺪ؛ آﻧﮭﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬وﺳﺎﯾﻞ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ‪ ،‬ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ‪ ،‬و وﺳﺎﯾﻞ ﻣﺒﺎدﻻت‪ .‬ﻣﺮدي‬
‫‪an‬‬

‫ﻛﮫ از ھﻮاﭘﯿﻤﺎ ﺑﯿﺮون ﻣﻲآﯾﺪ و ﭼﻤﺪاﻧﻲ را ﺑﺎ ﺧﻮد ﺣﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﻤﺎم ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ را‬
‫در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺎ ﻣﺠﺴﻢ ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬در اﺑﺘﺪا‪ ،‬اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺗﺎ ﭘﯿﺶ از اﯾﻨﻜﮫ ھﻤﺴﺮي اﺧﺘﯿﺎر ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮد ﺑﺎرﻛﺶ ﺧﻮﯾﺶ‬
‫ﺑﻮده اﺳﺖ – ھﻢ اﻛﻨﻮن در آﺳﯿﺎي ﺟﻨﻮﺑﻲ و ﺑﺎﺧﺘﺮي ﻧﯿﺰ وﺿﻊ از ھﻤﯿﻦ ﻗﺮار اﺳﺖ؛ ﭘﺲ از آن‪ ،‬ﻃﻨﺎب و‬
‫اھﺮم و ﻗﺮﻗﺮه را اﺧﺘﺮاع ﻛﺮد و ﺑﺮ ﭼﮭﺎرﭘﺎﯾﺎن ﻣﺴﻠﻂ ﺷﺪ و آﻧﮭﺎ را ﺑﮫ ﺑﺎرﻛﺸﻲ واداﺷﺖ؛ آﻧﮕﺎه ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ‬
‫‪pym‬‬

‫ﺳﻮرﺗﻤﮫ را ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺳﺎﺧﺖ ﻛﮫ ﺷﺎﺧﺔ ﺑﻠﻨﺪ درﺧﺘﺎن را ﺑﺮ ﭘﺸﺖ ﭼﮭﺎرﭘﺎﯾﺎن ﻣﻲﮔﺬاﺷﺖ و ﻛﺎﻻي ﺧﻮد‬
‫را ﺑﺮ روي آن ﺣﻤﻞ ﻣﻲﻛﺮد؛ ﻛﻤﻲ ﺑﻌﺪﺗﺮ‪ ،‬ﺗﻨﺔ درﺧﺘﺎن را ھﻤﭽﻮن ﭼﺮﺧﻲ ﺑﺮ زﯾﺮ اﯾﻦ ﺳﻮرﺗﻤﮫ ﻗﺮار‬
‫داد؛ ﭘﺲ از آن‪ ،‬وﺳﻂ ﺗﻨﺔ درﺧﺘﺎن را ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﺷﻌﺎﻋﮭﺎي ﭼﺮخ درآورد‪ ،‬و ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ‬
 ‫‪m‬‬
‫اﺧﺘﺮاع ﻣﻜﺎﻧﯿﻜﻲ‪ ،‬ﻛﮫ ﻋﺒﺎرت از ﭼﺮخ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﯿﺪا ﺷﺪ‪ ،‬و ﺑﺎ ﻗﺮار دادن آن ﺑﮫ زﯾﺮ ﺳﻮرﺗﻤﮫ‪ ،‬اراﺑﮫ ﺻﻮرت‬
‫ﻋﻤﻠﻲ ﺑﮫ ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬از ﺑﺴﺘﻦ ﺗﻨﺔ درﺧﺘﺎن ﺑﮫ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﭼﯿﺰي ﻣﻲﺳﺎﺧﺖ ﻛﮫ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺮ روي آب‬
‫وﺳﯿﻠﺔ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻠﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﺑﺎ ﺧﺎﻟﻲ ﻛﺮدن ﺗﻨﺔ درﺧﺖ‪ ،‬ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ زورق را اﯾﺠﺎد ﻛﺮد؛ آﻧﮕﺎه ﻣﺠﺎري آب‬

‫‪.co‬‬
‫آﺳﺎﻧﺘﺮﯾﻦ وﺳﯿﻠﺔ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﺑﺮاي اﻧﺴﺎن‬

‫ﮔﺮدﯾﺪ؛ ﺑﺮ روي ﺧﺸﻜﻲ‪ ،‬اﺑﺘﺪا اﻧﺴﺎن راه ﺧﻮد را‪ ،‬ﺑﺮ ﻓﺮض آﻧﻜﮫ ﺑﮫ ﺟﻨﮕﻠﮭﺎ ﯾﺎ ﺗﭙﮫھﺎ ﻣﻲرﺳﯿﺪ‪ ،‬اداﻣﮫ داد‪،‬‬
‫وﻟﻲ رﻓﺘﮫرﻓﺘﮫ اﯾﻦ ﻛﻮره راھﮭﺎ ﺑﮫ راھﮭﺎي ﺣﺴﺎﺑﻲ ﻣﺒﺪل ﺷﺪ؛ ﺑﺎ ﻣﺸﺎھﺪة ﺳﺘﺎرﮔﺎن‪ ،‬اﻧﺴﺎن راه ﺧﻮد را در‬
‫ﺑﯿﺎﺑﺎﻧﮭﺎ ﻣﻲﯾﺎﻓﺖ و ﻗﺎﻓﻠﮫھﺎ ﺑﮫ ھﺪاﯾﺖ روﺷﻨﺎن ﻓﻠﻜﻲ ﻃﻲ ﻃﺮﯾﻖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ﺑﮫ ﻛﻤﻚ ﭘﺎرو و ﺑﺎدﺑﺎن‪ ،‬اﺑﺘﺪا از‬

‫‪oo‬‬
‫اﯾﻦ ﺟﺰﯾﺮه ﺑﮫ آن ﺟﺰﯾﺮه آﻣﺪ و ﺷﺪ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﺗﺎ در آﺧﺮ ﻛﺎر ﺗﻮاﻧﺴﺖ از اﯾﻦ ﻗﺎره ﺑﮫ آن ﻗﺎره ﺳﻔﺮ ﻛﻨﺪ و‬
‫ﻓﺮھﻨﮓ ﻧﺎﻗﺎﺑﻠﻲ را ﻛﮫ داﺷﺖ از ﺟﺎﯾﻲ ﺑﮫ ﺟﺎي دﯾﮕﺮ اﻧﺘﻘﺎل دھﺪ‪ .‬ﭘﯿﺶ از آﻧﻜﮫ ﺑﮫ آﻧﺠﺎ ﺑﺮﺳﻨﺪ ﻛﮫ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ‬
‫ﺗﺎرﯾﺦ را ﺛﺒﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺳﺎﺳﻲ ﻣﺪﻧﯿﺖ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﺣﻞ ﺷﺪه ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﭼﻮن ﻣﮭﺎرت و ﭼﺎﺑﻜﺪﺳﺘﻲ در اﻧﺴﺎﻧﮭﺎ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ ،‬و از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﯿﻌﻲ ﻛﮫ در دﺳﺘﺮس‬

‫‪yah‬‬
‫اﻧﺴﺎن اﺳﺖ از ﻧﻘﻄﮫاي ﺑﮫ ﻧﻘﻄﺔ دﯾﮕﺮ اﺧﺘﻼف ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺟﮭﺖ‪ ،‬اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺪ ﻛﮫ دﺳﺘﮫاي از‬
‫ﻣﺮدم ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻛﺎﻻي ﻣﺨﺼﻮﺻﻲ را ﺑﮫ ﺑﮭﺎي ارزان ﺗﮭﯿﮫ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﮫ ﺑﺮاي دﯾﮕﺮان اﯾﻦ ﻓﺮﺻﺖ‬
‫ﻓﺮاھﻢ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬اﯾﻦ دﺳﺘﮫ از ﻣﺮدم ﻛﺎﻻي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را ﺑﯿﺶ از ﻣﻮرد اﺣﺘﯿﺎج ﺗﮭﯿﮫ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و آن را ﺑﮫ‬
‫ھﻤﺴﺎﯾﮕﺎن ﺧﻮد ﻋﺮﺿﮫ ﻣﻲدارﻧﺪ و ﺑﺎ ﻛﺎﻻھﺎي زاﯾﺪ ھﻤﺴﺎﯾﮕﺎن‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎزﺷﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺒﺎدﻟﮫ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪،‬‬
‫و از ھﻤﯿﻦ ﻋﻤﻞ ﻣﺒﺎدﻟﮫ‪ ،‬ﺑﻨﯿﺎن ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ رﯾﺨﺘﮫ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ھﻨﺪﯾﺸﻤﺮدﮔﺎن ﭼﯿﺒﭽﺎ‪ ،‬ﻛﮫ در ﻛﻮﻟﻮﻣﺒﯿﺎ ﺑﮫ ﺳﺮ‬
‫ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻗﻄﻌﺎت ﻧﻤﻚ ﺑﻠﻮرﯾﻦ را‪ ،‬ﻛﮫ در زﻣﯿﻦ آﻧﺎن ﺑﮫ ﻣﻘﺪار ﻓﺮاوان ﯾﺎﻓﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺻﺎدر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و در‬
‫@‪h‬‬
‫ﻋﻮض داﻧﮫﺑﺎر را‪ ،‬ﻛﮫ ھﺮﮔﺰ ﻣﻤﻜﻦ ﻧﯿﺴﺖ از اراﺿﻲ ﺷﻮرهزار آﻧﮭﺎ ﺑﮫ دﺳﺖ آﯾﺪ‪ ،‬ﻣﻲﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬ﭘﺎرهاي از‬
‫دھﻜﺪهھﺎي ھﻨﺪﯾﺸﻤﺮدﮔﺎن اﻣﺮﯾﻜﺎﯾﻲ ﻛﺎرﺷﺎن ﻣﻨﺤﺼﺮ اﺳﺖ ﺑﮫ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺳﺮ ﭘﯿﻜﺎن؛ ﺑﻮﻣﯿﺎن ﮔﯿﻨﺔ ﺟﺪﯾﺪ‬
‫ﻣﺘﺨﺼﺺ در ﻛﻮزهﮔﺮي ھﺴﺘﻨﺪ؛ و دﺳﺘﺔ دﯾﮕﺮي در اﻓﺮﯾﻘﺎ در اﺳﺘﺨﺮاج ﻓﻠﺰات ﯾﺎ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻧﯿﺰه و ﻗﺎﯾﻖ‬
‫ﺗﺨﺼﺺ دارﻧﺪ‪ .‬ﻏﺎﻟﺒًﺎ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻗﺒﺎﯾﻞ ﯾﺎ دھﻜﺪهھﺎ ﻧﺎم ﺣﺮﻓﺔ اﺻﻠﻲ آﻧﺎن را ﻣﻲدھﻨﺪ )ﻣﺎﻧﻨﺪ آھﻨﮕﺮ‪ ،‬ﻣﺎھﯿﮕﯿﺮ‪،‬‬
‫ﻛﻮزهﮔﺮ…( و ﺑﺎ ﻣﺮور زﻣﺎن‪ ،‬ﻛﻢﻛﻢ‪ ،‬اﯾﻦ اﺳﺎﻣﻲ ﻧﺎم ﺧﺎﻧﻮادة ﺧﺎﻧﺪاﻧﮭﺎﯾﻲ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ در اﯾﻦ ﻗﺒﯿﻞ ﻛﺎرھﺎ‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﮭﺎرت ﻓﺮاوان دارﻧﺪ‪ .‬ﺗﺠﺎرت ﻣﺎزاد‪ ،‬در آﻏﺎز ﻛﺎر‪ ،‬ﺑﮫ ﺻﻮرت ھﺪﯾﮫ و ﺗﻌﺎرف ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﮫ‪ ،‬و ھﻢ‬
‫اﻣﺮوز در ﻋﺼﺮ ﻣﺎ‪ ،‬ﻛﮫ ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ ﺑﺎ ارﻗﺎم ﺣﺴﺎب ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻧﯿﺰ ﻣﻘﺪﻣﮫ ﯾﺎ ﺧﺎﺗﻤﺔ ﯾﻚ ﻣﻌﺎﻣﻠﺔ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﺑﺎ‬
‫ھﺪﯾﮫاي ﺻﻮرت ﻣﻲﭘﺬﯾﺮد‪ ،‬وﻟﻮ آﻧﻜﮫ دﻋﻮت ﺑﮫ ﻧﺎھﺎر ﯾﺎ ﺷﺎﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬آﻧﭽﮫ ﻋﻤﻞ ﺗﺒﺎدل را ﺳﮭﻠﺘﺮ ﻣﻲﻛﺮده‪،‬‬
‫ﺟﻨﮕﮭﺎ و ﻏﺎرﺗﮭﺎ و ﺑﺎﺟﮭﺎ و ﻏﺮاﻣﺎت و ﺟﺮاﯾﻤﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺎده ﯾﺎ ﮔﺮﻓﺘﮫ ﻣﻲﺷﺪه‪ ،‬و اﯾﻨﮭﺎ‪،‬‬
‫ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﮭﺘﺮﯾﻦ وﺳﯿﻠﺔ اﻧﺘﻘﺎل ﻛﺎﻻھﺎي ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺘﺪرﯾﺞ ﻣﺒﺎدﻟﮫھﺎ ﺻﻮرت ﻣﻨﻈﻤﻲ‬
‫ﺑﮫ ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺖ و ﻣﺮاﻛﺰ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ و ﺑﺎزارھﺎﯾﻲ ﮔﺎھﮕﺎھﻲ‪ ،‬و ﭘﺲ از آن در ﻓﻮاﺻﻞ ﻣﻌﯿﻦ‪ ،‬اﯾﺠﺎد ﺷﺪ و‪،‬‬
‫‪set‬‬

‫در آﺧﺮ ﻛﺎر‪ ،‬ﻣﺮاﻛﺰ داﯾﻤﻲ ﺑﮫ وﺟﻮد آﻣﺪ و ھﺮﻛﺲ زﯾﺎدي ﻛﺎﻻي ﺧﻮد را ﺑﮫ آﻧﺠﺎ ﻣﻲﺑﺮد و ﺑﺎ ﻣﻘﺪاري از‬
‫ﻛﺎﻻي ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﻣﺒﺎدﻟﮫ ﻣﻲﻛﺮد‪.‬‬

‫ﻗﺮﻧﮭﺎ ﻣﻲﮔﺬﺷﺖ و ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺻﻮرت ﻣﺒﺎدﻟﮫ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﺪ و ﺑﺸﺮ ھﻨﻮز ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﮫ ﺑﻮد ﯾﻚ ﻣﯿﺎﻧﺠﻲ‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﻤﻜﻦ ﺑﻮد ﯾﻚ ﻣﺮد از ﻗﺒﯿﻠﺔ داﯾﺎك روزھﺎي ﻣﺘﻮاﻟﻲ‪ ،‬ﻗﺎﻟﺐ ﻣﻮﻣﻲ ﺑﮫ دﺳﺖ‪ ،‬در ﺑﺎزار ﺑﮕﺮدد و ﺑﮫ اﻧﺘﻈﺎر‬
‫آن ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﻛﺴﻲ ﻛﮫ ﻛﺎﻻي ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز او را در اﺧﺘﯿﺎر دارد و ﺑﮫ ﻣﻮم ھﻢ ﻣﺤﺘﺎج اﺳﺖ ﺑﮫ او ﺑﺮﺳﺪ و‬
‫ﻛﺎﻻھﺎﯾﺸﺎن را ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﻣﺒﺎدﻟﮫ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ وﺳﯿﻠﺔ ﻣﺒﺎدﻟﮫ ﻋﺒﺎرت از ﻛﺎﻻھﺎﯾﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ ھﻤﮫ ﻛﺲ ﺑﮫ آﻧﮭﺎ‬
‫ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﺑﻮد و راﺿﻲ ﻣﻲﺷﺪ ﻛﮫ آﻧﮭﺎ را ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ارزش ﻛﺎﻻي ﺧﻮد ﺑﭙﺬﯾﺮد – ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﺮﻣﺎ و ﻧﻤﻚ و‬
‫‪pym‬‬

‫ﭘﻮﺳﺖ و زﯾﻨﺖآﻻت و اﻓﺰار ﻛﺎر ﻋﺎدي و ﺳﻼح‪ .‬در ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺗﮭﺎﺗﺮي‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺻﻮرت‬
‫ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ارزش دو ﻛﺎرد ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻮد ﺑﺎ ﯾﻚ ﺟﻔﺖ ﺟﻮراب‪ ،‬و ھﺮ ﺳﺔ آﻧﮭﺎ ﺑﺎ ھﻢ ارزش ﯾﻚ ﻟﺤﺎف را‬
‫داﺷﺖ‪ ،‬و ﺑﺎ ھﺮ ﭼﮭﺎر ھﻢ ﯾﻚ ﺗﻔﻨﮓ ﻣﻤﻜﻦ ﺑﻮد ﺗﺤﺼﯿﻞ ﻛﺮد‪ ،‬و اﯾﻦ ﺗﻔﻨﮓ ﺑﺎ ﭼﮭﺎر ﭼﯿﺰ ﺳﺎﺑﻖ ارزش ﯾﻚ‬
 ‫‪m‬‬
‫اﺳﺐ را داﺷﺖ‪ .‬دو ﮔﻮزن ﻛﻮﭼﻚ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻮد ﺑﺎ ﯾﻚ ﻛﺮه اﺳﺐ‪ ،‬و ﺑﺎ ھﺸﺖ ﻛﺮه ﻣﻤﻜﻦ ﺑﻮد ﯾﻚ زن و ھﻤﺴﺮ‬
‫ﺑﮫ دﺳﺖ آورد‪ .‬ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ھﺮ ﭼﯿﺰي ﺑﺮاي ﺧﻮد‪ ،‬ﻧﺰد ﻗﻮﻣﻲ‪ ،‬ﯾﻚ روز ﻋﻨﻮان ﭘﻮل را ﭘﯿﺪا ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬از ﻟﻮﺑﯿﺎ‬
‫و ﮔﻮش ﻣﺎھﻲ و ﺻﺪف و ﻣﺮوارﯾﺪ و ﺟﻮزھﻨﺪي و ﭼﺎي و ﻓﻠﻔﻞ ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺗﺎ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ و ﺧﻮك و ﮔﺎو و ﻏﻼم‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫در ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم ﺷﻜﺎرﭼﻲ و ﭼﻮﭘﺎن‪ ،‬ﭼﮭﺎرﭘﺎﯾﺎن وﺳﯿﻠﺔ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺑﺮاي ﺳﻨﺠﺶ ﻗﯿﻤﺖ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻻ ﭼﻮن آن را ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﺳﻮدي ﻣﻲداد‪ ،‬ﺑﮫ ﻋﻼوه وﺳﯿﻠﮫاي ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﺎ ﭘﺎي ﺧﻮد ﺣﺮﻛﺖ‬ ‫ﭼﮫ‪ ،‬او ً‬
‫ﻣﻲﻛﺮد؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺣﺘﻲ در زﻣﺎن ھﻮﻣﺮ ھﻢ اﺷﯿﺎء و اﺷﺨﺎص را ﺑﺎ ﭼﮭﺎرﭘﺎﯾﺎن ارزش‬
‫ﻼ زره دﯾﻮﻣﺪ را ﺑﮫ اﻧﺪازة ﻧﮫ رأس‪ ،‬و ﻏﻼم زﯾﺮﻛﻲ را ﺑﮫ اﻧﺪازة ﭼﮭﺎر رأس ﭼﮭﺎرﭘﺎ ﻗﯿﻤﺖ‬ ‫ﻣﻲﻧﮭﺎدهاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺜ ً‬
‫ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬دو ﻛﻠﻤﮫ ﻛﮫ روﻣﯿﺎن ﺑﺎ آن ﭼﮭﺎرﭘﺎ و داراﯾﻲ را ﻣﻲﻧﺎﻣﯿﺪهاﻧﺪ ﺷﺒﯿﮫ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ اﺳﺖ؛ ﺑﺮاي اوﻟﻲ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻟﻔﻆ ﭘﻜﻮس )‪ (pecus‬و ﺑﺮاي دوﻣﻲ ﻛﻠﻤﺔ ﭘﻜﻮﻧﯿﺎ )‪ (pecunia‬را اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻣﻲﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬و روي ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ‬
‫ﺳﻜﮫھﺎي روﻣﻲ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺳﺮ و ﮔﺮدن ﮔﺎوي دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺣﺘﻲ ﻛﻠﻤﺔ اﻧﮕﻠﯿﺴﻲ ﻛﺎﭘﯿﺘﺎل )‪ (capital‬ﺑﮫ‬
‫ﻣﻌﻨﻲ ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ و ﻛﻠﻤﺔ دﯾﮕﺮ اﻧﮕﻠﯿﺴﻲ‪ ،‬ﭼﺘﻞ )‪ (chattel‬ﻛﮫ در ﻣﻮرد ﺳﭙﺮدن ﮔﺎو و ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ ﺑﮫ دﯾﮕﺮان و‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﻘﺪاري ﻣﺤﺼﻮل ﺳﺎﻻﻧﮫ ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲرود‪ ،‬و ﻛﻠﻤﺔ ﻛﺘﻞ )‪ (cattle‬ﻛﮫ ﺑﮫ ﻣﻌﻨﻲ ﭼﮭﺎرﭘﺎي درﺷﺖاﻧﺪام‬

‫‪yah‬‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬از راه ﻟﻐﺖ ﻓﺮاﻧﺴﺔ آﻧﮭﺎ‪ ،‬از ﻛﻠﻤﺔ ﻻﺗﯿﻨﻲ )‪ (capitale‬ﻧﺘﯿﺠﮫ ﺷﺪهاﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻣﻌﻨﻲ ﻣﻠﻚ و داراﯾﻲ ﺑﮫ‬
‫ﻃﻮر ﻋﻤﻮم اﺳﺖ؛ اﯾﻦ ﻛﻠﻤﮫ ﺑﮫ ﻧﻮﺑﺔ ﺧﻮد از ﻛﻠﻤﺔ دﯾﮕﺮ )‪ (caput‬ﻣﺸﺘﻖ ﺷﺪه‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ ﻣﻌﻨﻲ ﺳﺮ ﭼﮭﺎرﭘﺎي‬
‫ﺑﺰرگ اﺳﺖ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ اﻧﺴﺎن ﺑﺮ اﺳﺘﺨﺮاج ﻓﻠﺰات ﻣﺴﻠﻂ ﺷﺪ‪ ،‬رﻓﺘﮫ رﻓﺘﮫ ﻓﻠﺰ ﺟﺎﻧﺸﯿﻦ ﺳﺎﯾﺮ وﺳﺎﯾﻞ‬
‫ﻣﺒﺎدﻟﮫ ﮔﺮدﯾﺪ و ﺑﺘﺪرﯾﺞ آﻧﮭﺎ را از ﻣﯿﺎن ﺑﺮد؛ ﻣﺲ و ﻣﻔﺮغ و آھﻦ‪ ،‬و در آﺧﺮ ﻛﺎر – ﺑﮫ ﻋﻠﺖ ﻛﻢﺣﺠﻤﻲ و‬
‫ﭘﺮﺑﮭﺎﯾﻲ – ﻧﻘﺮه و ﻃﻼ ﭘﻮل راﯾﺞ ﻣﻌﺎﻣﻠﺔ ﺗﻤﺎم ﺑﺸﺮﯾﺖ را ﺗﺸﻜﯿﻞ داد‪ .‬ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻧﻤﻲرﺳﺪ ﻛﮫ ﻋﻤﻞ اﻧﺘﻘﺎل از‬
‫ﺳﺎﯾﺮ وﺳﺎﯾﻞ ﻣﺒﺎدﻟﮫ ﺑﮫ ﭘﻮل ﻓﻠﺰي‪ ،‬در زﻣﺎن ﻣﻠﺘﮭﺎي اوﻟﯿﮫ ﺻﻮرت ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﮔﺎﻣﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ‬
‫اﻧﺴﺎن در دورة ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﺪون ﺧﻮد ﺑﺮداﺷﺘﮫ و ﭘﻮل ﻓﻠﺰي و‬
‫@‪h‬‬
‫‪ -III‬ﺳﺎزﻣﺎن اﻗﺘﺼﺎدي‬
‫ﻛﻤﻮﻧﯿﺴﻢ اوﻟﯿﮫ – ﻋﻠﻞ از ﺑﯿﻦ رﻓﺘﻦ آن – اﺻﻮل ﻣﺎﻟﻜﯿﺖ ﺧﺼﻮﺻﻲ – ﺑﺮدﮔﻲ – ﻃﺒﻘﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‬
‫‪are‬‬

‫ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ اﺳﺒﺎب ﭘﺮﯾﺸﺎﻧﻲ ﻋﺎﻟﻢ اوﻟﯿﮫ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﮫ‪ ،‬ﭘﯿﺶ از آﻧﻜﮫ اﯾﻦ ﺣﺎدﺛﮫ رخ‬
‫دھﺪ و ﭘﻮل و ﺳﻮد در ﺟﮭﺎن ﭘﯿﺪا ﺷﻮد‪ ،‬ھﯿﭻﮔﻮﻧﮫ ﻣﺎﻟﻜﯿﺘﻲ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ و ﻣﺮدم ﺑﺎ وﺿﻊ ﺳﺎدهاي روزﮔﺎر‬
‫ﻣﻲﮔﺬاردﻧﺪ‪ .‬در ﻣﺮاﺣﻞ اوﻟﯿﺔ ﺗﻜﺎﻣﻞ اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬ﻏﺮﯾﺰة ﻣﺎﻟﻜﯿﺖ ﻓﻘﻂ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﮫ اﺷﯿﺎي ﺷﺨﺼﻲ و ﻋﺎدي‬
‫ﺑﻮده‪ ،‬وﻟﻲ ھﻤﯿﻦ ﻣﺎﻟﻜﯿﺖ ﺑﮫ اﻧﺪازهاي ﺷﺪﯾﺪ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﺘﻤﻠﻜﺎت )و ﺣﺘﻲ زن( را ﺑﺎ ﻣﺎﻟﻚ آن ﺑﮫ‬
‫ﮔﻮر ﻣﻲﻛﺮدهاﻧﺪ؛ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﺳﺎﯾﺮ ﭼﯿﺰھﺎ ﺑﮫ اﻧﺪازهاي ﺣﺲ ﻣﺎﻟﻜﯿﺖ ﺿﻌﯿﻒ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﻧﮫ ﺗﻨﮭﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ‬
‫‪set‬‬

‫ﭼﻨﯿﻦ ﻣﺎﻟﻜﯿﺘﻲ ﻓﻄﺮي و ﺟﺒﻠﻲ اﻧﺴﺎن ﻧﺒﻮده‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺑﺮاي ﭘﯿﺪا ﺷﺪن ﻣﻔﮭﻮم آن ﺗﻠﻘﯿﻨﺎت ﻣﺴﺘﻤﺮي ﺿﺮورت‬
‫داﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ھﻤﮫﺟﺎ‪ ،‬در ﻧﺰد ﻣﺮدم اوﻟﯿﮫ‪ ،‬زﻣﯿﻦ ﺑﮫ ﺻﻮرت اﺷﺘﺮاﻛﻲ ﻣﻠﻚ ھﻤﮕﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﯿﻦ ﺑﮫ ﻧﻈﺮ‬
‫ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ ھﻨﺪﯾﺸﻤﺮدﮔﺎن اﻣﺮﯾﻜﺎي ﺷﻤﺎﻟﻲ و ﻣﺮدم ﭘﺮو و ﻗﺒﺎﯾﻞ ھﻨﺪوﺳﺘﺎﻧﻲ ﻛﮫ در ﻛﻮھﺴﺘﺎﻧﮭﺎي‬
‫‪an‬‬

‫ﭼﯿﺘﺎﮔﻮﻧﮓ ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﺳﺎﻛﻨﺎن ﺑﻮرﻧﺌﻮ و ﺟﺰاﯾﺮ اﻗﯿﺎﻧﻮﺳﯿﮫ زﻣﯿﻦ را ﺑﺎ ھﻢ ﻣﻲﻛﺎﺷﺘﮫ و ﻣﺤﺼﻮل‬
‫آن را ﻣﯿﺎن ﺧﻮد ﻗﺴﻤﺖ ﻣﻲﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ھﻨﺪﯾﺸﻤﺮدﮔﺎن اوﻣﮭﺎ ﻣﺜﻠﻲ دارﻧﺪ و ﻣﻲﮔﻮﯾﻨﺪ ﻛﮫ »زﻣﯿﻦ ﻣﺎﻧﻨﺪ آب و‬
‫ھﻮاﺳﺖ و آن را ﻧﻤﻲﺗﻮان ﻓﺮوﺧﺖ‪ «.‬در ﺳﺎﻣﻮآ‪ ،‬ﭘﯿﺶ از آﻧﻜﮫ ﭘﺎي اروﭘﺎﯾﯿﺎن ﺑﮫ آﻧﺠﺎ ﺑﺎز ﺷﻮد‪ ،‬ھﺮﮔﺰ اﯾﻦ‬
‫ﻓﻜﺮ ﻧﺒﻮد ﻛﮫ ﻣﻲﺗﻮان زﻣﯿﻦ را ﺧﺮﯾﺪ و ﻓﺮوش ﻛﺮد‪ .‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﮔﺰارش ﭘﺮوﻓﺴﻮر رﯾﻮرز در ﺟﺰاﯾﺮ‬
‫‪pym‬‬

‫ﭘﻮﻟﯿﻨﺰي و ﻣﻼﻧﺰي‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ زراﻋﺖ‪ ،‬ﻛﻤﻮﻧﯿﺴﻢ ﺑﺮﻗﺮار اﺳﺖ و ھﻢ اﻛﻨﻮن در ﻗﺴﻤﺘﮭﺎي داﺧﻠﻲ ﻛﺸﻮر‬
‫ﻟﯿﺒﺮﯾﺎ اﯾﻦ ﻧﻮع ﻣﺎﻟﻜﯿﺖ اﺷﺘﺮاﻛﻲ را ﻣﻲﺗﻮان ﻣﺸﺎھﺪه ﻛﺮد‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻛﻤﻮﻧﯿﺴﻢ از ﻟﺤﺎظ آذوﻗﮫ و ﻣﻮاد ﻏﺬاﯾﻲ ﻧﯿﺰ وﺟﻮد داﺷﺘﮫ‪ ،‬ﻣﻨﺘﮭﺎ ﺑﮫ ﺷﺪت ﻛﻤﻮﻧﯿﺴﻢ زﻣﯿﻦ ﻛﺸﺎورزي ﻧﺒﻮده‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ اﻣﺮ در ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم »وﺣﺸﻲ« ﯾﻚ اﻣﺮ ﻋﺎدي اﺳﺖ ﻛﮫ ﭼﻮن ﻛﺴﻲ ﺧﻮراﻛﻲ داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ آن را‬
‫ﺑﺎ ﻛﺴﻲ ﻛﮫ ﻧﺪارد ﻗﺴﻤﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﻣﺴﺎﻓﺮ در ھﺮ ﺧﺎﻧﮫ ﻛﮫ دﻟﺶ ﺑﺨﻮاھﺪ و ﺑﺎﯾﺴﺘﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﮭﻤﺎن ﺷﻮد و‬

‫‪.co‬‬
‫ﻏﺬاي ﺧﻮد را ﺑﮫ دﺳﺖ آورد؛ و ﻗﺒﺎﯾﻠﻲ ﻛﮫ دﭼﺎر ﻗﺤﻂ و ﺧﺸﻜﺴﺎﻟﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻣﻮرد دﺳﺘﮕﯿﺮي ھﻤﺴﺎﯾﮕﺎن‬
‫ﻗﺮار ﻣﻲﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺮدي ﻛﮫ در ﺟﻨﮕﻠﻲ ﺑﺮاي ﺧﻮردن ﻏﺬاي ﺧﻮد درﻧﮓ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬در ﻋﯿﻦ آﻧﻜﮫ ﺑﺂﺳﺎﻧﻲ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻏﺬاي ﺧﻮد را ﺑﮫ ﺗﻨﮭﺎﯾﻲ ﺻﺮف ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﺑﺎﻧﮓ ﺑﻠﻨﺪ‪ ،‬ھﺮ ﻛﮫ را ﻛﮫ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺎﻧﮓ او را ﺑﺸﻨﻮد‬
‫ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﺎ وي در ﺧﻮردن ﻏﺬا ﺷﺮﯾﻚ ﺷﻮد‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﺗﺮﻧﺮ ﺑﺎ ﯾﻜﻲ از اھﺎﻟﻲ ﺳﺎﻣﻮآ در ﺧﺼﻮص‬
‫ﻓﻘﺮاي ﻟﻨﺪن ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻲﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬آن »وﺣﺸﻲ« از روي ﺷﮕﻔﺘﻲ ﭘﺮﺳﯿﺪه ﺑﻮد‪» :‬ﭼﮕﻮﻧﮫ ﭼﻨﯿﻦ اﻣﺮي‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻛﺴﻲ ﭼﯿﺰي ﺑﺮاي ﺧﻮردن ﻧﺪاﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ؟ ﻣﻌﻠﻮم ﻣﻲﺷﻮد آن اﺷﺨﺎص دوﺳﺖ و ﺧﺎﻧﮫ‬
‫ﻧﺪارﻧﺪ؛ ﭘﺲ از ﻛﺠﺎ آﻣﺪهاﻧﺪ؟ آﯾﺎ دوﺳﺘﺎن اﯾﺸﺎن ھﻢ ﺧﺎﻧﮫ ﻧﺪارﻧﺪ؟« ﻓﺮدي از ھﻨﺪﯾﺸﻤﺮدﮔﺎن ھﺮﮔﺎه ﻛﮫ‬
‫ﮔﺮﺳﻨﮫ ﺷﻮد ﻛﺎري ﻧﺪارد ﺟﺰ آﻧﻜﮫ ﭼﯿﺰي از دﯾﮕﺮي ﺑﺨﻮاھﺪ؛ ھﺮ اﻧﺪازه ﭼﯿﺰي ﻛﮫ ﻛﺴﻲ دارد ﻛﻢ‬

‫‪yah‬‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ھﻤﯿﺸﮫ‪ ،‬از آن‪ ،‬ﻣﻘﺪاري را ﺑﮫ ﻛﺴﻲ ﻛﮫ ﭼﯿﺰي ﻧﺪارد ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ؛ »ﺗﺎ آن وﻗﺖ ﻛﮫ ﮔﻨﺪم در ﺷﮭﺮ‬
‫ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ ھﯿﭻﻛﺲ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﮔﺮﺳﻨﮫ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ «.‬در ﻣﯿﺎن ﻗﺒﺎﯾﻞ ھﻮﺗﻨﺘﻮت‪ ،‬ﻋﺎدت ﺑﺮ آن ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ھﺮﻛﺲ‬
‫از ﭼﯿﺰي زﯾﺎدي داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ آن را ﻣﯿﺎن دﯾﮕﺮان ﻗﺴﻤﺖ ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ھﻤﮫ ﻗﺴﻤﺘﮭﺎي ﻣﺘﺴﺎوي داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫اروﭘﺎﯾﯿﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﭘﯿﺶ از ورود ﻣﺪﻧﯿﺖ ﺑﮫ ﻗﺎرة اﻓﺮﯾﻘﺎ ﺳﻔﺮ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻧﻮﺷﺘﮫاﻧﺪ ﻛﮫ ﭼﻮن ﺑﮫ ﯾﻚ ﺳﯿﺎه اﻓﺮﯾﻘﺎﯾﻲ‬
‫ﺧﻮراك ﯾﺎ ﭼﯿﺰھﺎي دﯾﮕﺮي را ﻣﻲﺑﺨﺸﯿﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮﻓﻮر ﻣﯿﺎن ھﻤﺮاھﺎن ﺧﻮد ﻗﺴﻤﺖ ﻣﻲﻛﺮده اﺳﺖ‪ :‬اﮔﺮ آن‬
‫ﭼﯿﺰ ﻣﺜﻼ ﯾﻚ دﺳﺖ ﻟﺒﺎس ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻼه را ﯾﻜﻲ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﮫ و ﻛﺖ را ﯾﻜﻲ ﻣﻲﭘﻮﺷﯿﺪه و‬
‫ﺷﻠﻮار را دﯾﮕﺮي… ﺷﻜﺎرﭼﻲ اﺳﻜﯿﻤﻮ ھﯿﭻ ﺣﻖ اﻧﺤﺼﺎرﯾﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﺷﻜﺎري ﻛﮫ ﻛﺮده اﺳﺖ ﻧﺪارد و‬
‫@‪h‬‬
‫ﻧﺎﭼﺎر ﺑﺎﯾﺪ آن را ﻣﯿﺎن ھﻤﮫ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻛﻨﺪ‪ ،‬و ھﻤﯿﻦﻃﻮر اﺑﺰارھﺎي ﻛﺎر ﻣﻠﻚ ﻋﻤﻮم اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮھﻨﮓ ﻛﺎرور‬
‫ﻣﻲﻧﻮﯾﺴﺪ ﻛﮫ‪» :‬ھﻨﺪﯾﺸﻤﺮدﮔﺎن اﻣﺮﯾﻜﺎي ﺷﻤﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺟﺰ در ﻣﻮرد ﺿﺮورﯾﺎت ﺧﺎﻧﮕﻲ‪ ،‬ﺑﺮاي ﭼﯿﺰ دﯾﮕﺮ‬
‫ﻣﺎﻟﻜﯿﺖ ﻧﻤﻲﺷﻨﺎﺳﻨﺪ… ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺑﺴﯿﺎر ﮔﺸﺎدهدﺳﺘﻲ دارﻧﺪ و ھﺮﭼﮫ را زﯾﺎد دارﻧﺪ ﺑﮫ آﻧﺎن ﻛﮫ ﻛﻢ‬
‫دارﻧﺪ ﻣﻲﺑﺨﺸﻨﺪ‪ «.‬ﯾﻜﻲ از ﻣﺒﻠﻐﯿﻦ ﻣﺬھﺒﻲ ﻧﻮﺷﺘﮫ اﺳﺖ ﻛﮫ‪» :‬اﯾﻦ ﻗﺒﺎﯾﻞ ﺑﺎ ﭼﻨﺎن ﻣﺤﺒﺖ و ادﺑﻲ ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ‬
‫رﻓﺘﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﮫ ﺑﻨﺪرت ﻧﻈﯿﺮ آن در ﻣﯿﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﻤﺪن دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬و اﯾﻦ‪ ،‬ﺑﺪون ﺷﻚ‪ ،‬ﻧﺘﯿﺠﺔ آن اﺳﺖ‬
‫‪are‬‬

‫ﻛﮫ دو ﻣﻔﮭﻮم »ﻣﺎل ﻣﻦ« و »ﻣﺎل ﺗﻮ«‪ ،‬ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﮫ ﻗﻮل ﻗﺪﯾﺲ ﯾﻮﺣﻨﺎي زرﯾﻦ دھﻦ‪ ،‬آﺗﺶ اﺣﺴﺎن را در دﻟﮭﺎ‬
‫ﻣﻲﻛﺸﺪ و ﺷﻌﻠﺔ آز را ﺑﺮﻣﻲاﻓﺮوزد‪ ،‬در ﻧﺰد آﻧﺎن وﺟﻮد ﻧﺪارﻧﺪ‪ «.‬دﯾﮕﺮي ﻣﻲﻧﻮﯾﺴﺪ ﻛﮫ‪» :‬ﻣﻦ ﺑﺴﯿﺎر دﯾﺪم‬
‫ﻛﮫ آﻧﺎن ﻣﺤﺼﻮل ﺷﻜﺎر ﺧﻮد را ﺑﯿﻦ ھﻤﮫ ﺑﺨﺶ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ھﺮﮔﺰ ﻧﺪﯾﺪم ﻛﮫ ﺷﻜﺎﯾﺘﻲ ﭘﯿﺶ آﯾﺪ و ﻧﺰاﻋﻲ‬
‫درﮔﯿﺮ ﺷﻮد – ﻛﮫ اﯾﻦ ﺗﻘﺴﯿﻢ‪ ،‬ﻏﯿﺮﻋﺎدﻻﻧﮫ ﺑﻮده اﺳﺖ – ﯾﺎ ﻛﺴﻲ زﺑﺎن ﺑﮫ اﻋﺘﺮاض ﮔﺸﺎﯾﺪ‪ .‬ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣﻲدھﻨﺪ‬
‫ﻛﮫ ﺷﻜﻢ ﮔﺮﺳﻨﮫ ﺑﺨﻮاﺑﻨﺪ و ھﺮﮔﺰ ﻣﻮرد اﯾﻦ اﺗﮭﺎم ﻗﺮار ﻧﮕﯿﺮﻧﺪ ﻛﮫ ﻓﻼﻧﻲ از دﺳﺘﮕﯿﺮي ﻣﺤﺘﺎج ﺧﻮدداري‬
‫ﻛﺮد… آﻧﺎن ﺧﻮد را ﻓﺮزﻧﺪ ﯾﻚ ﺧﺎﻧﻮاده ﻣﻲﺷﻤﺎرﻧﺪ‪«.‬‬
‫‪set‬‬

‫ﭼﮫ ﺷﺪ ﻛﮫ وﻗﺘﻲ اﻧﺴﺎن ﺑﮫ ﻣﺮاﺣﻞ ﺑﺎﻻﺗﺮ رﻓﺖ و ﺑﮫ آﻧﭽﮫ ﻣﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﺟﺎﻧﺒﺪاري‪ ،‬ﻣﺪﻧﯿﺖ ﻣﻲﻧﺎﻣﯿﻢ رﺳﯿﺪ‪ ،‬اﯾﻦ‬
‫ﻛﻤﻮﻧﯿﺴﻢ اوﻟﯿﮫ از ﻣﯿﺎن رﻓﺖ؟ ﺳﺎﻣﻨﺮ ﻋﻘﯿﺪه دارد ﻛﮫ ﻛﻤﻮﻧﯿﺴﻢ ﺑﺎ ﻗﻮاﻧﯿﻦ زﯾﺴﺘﺸﻨﺎﺳﻲ )ﺑﯿﻮﻟﻮژي( ﻣﺘﻨﺎﻗﺾ‬
‫اﺳﺖ و ﯾﻚ ﻋﻠﺖ ﻋﻘﺐاﻓﺘﺎدﮔﻲ در ﺻﺤﻨﺔ ﺗﻨﺎزع ﺑﻘﺎ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪ .‬وي ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻛﻤﻮﻧﯿﺴﻢ روح‬
‫اﺧﺘﺮاع و ﺻﻨﻌﺖ و ﺻﺮﻓﮫﺟﻮﯾﻲ را ﺗﺸﻮﯾﻖ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﭼﻮن ﺑﺎ ﻋﻤﻠﻲ ﺷﺪن آن ﻧﮫ ﺑﮫ اﺷﺨﺎص ﻗﺎﺑﻞ‬
‫‪an‬‬

‫ﭘﺎداﺷﻲ اﻋﻄﺎ ﻣﻲﺷﻮد و ﻧﮫ اﻓﺮاد ﺗﻨﺒﻞ ﻣﻮرد ﺗﻨﺒﯿﮫ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﯿﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻻﺟﺮم‪ ،‬ﺳﺠﺎﯾﺎ و ﻣﺰاﯾﺎي اﺷﺨﺎص‬
‫ھﻤﺘﺮاز ﻣﻲﺷﻮد و ﻧﻮﻋﻲ ﺗﺴﺎوي ﭘﺪﯾﺪ ﻣﻲآﯾﺪ ﻛﮫ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﺎ ﻧﻤﻮ و ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ و رﻗﺎﺑﺖ ﺑﺎ ﺳﺎﯾﺮ دﺳﺘﮫھﺎ و‬
‫ﺟﻤﺎﻋﺎت اﺳﺖ‪ .‬ﻟﻮﺳﻜﯿﻞ درﺑﺎرة ﺑﻌﻀﻲ از ﻗﺒﺎﯾﻞ ھﻨﺪﯾﺸﻤﺮدﮔﺎن ﺷﻤﺎل ﺧﺎوري ﻣﻲﻧﻮﯾﺴﺪ ﻛﮫ‪» :‬ﺑﮫ ﻗﺪري‬
‫ﺗﻨﺒﻠﻨﺪ ﻛﮫ ھﺮﮔﺰ ﺑﺎ دﺳﺖ ﺧﻮد ﭼﯿﺰي ﻧﻤﻲﻛﺎرﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ ﺑﮫ اﯾﻦ اﻣﯿﺪ ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ ﻛﮫ دﯾﮕﺮان‪ ،‬از‬
‫‪pym‬‬

‫ﺗﻘﺴﯿﻢ آﻧﭽﮫ ﺑﮫ دﺳﺖ آوردهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ آﻧﺎن ﻣﻀﺎﯾﻘﮫ ﻧﺨﻮاھﻨﺪ داﺷﺖ؛ و ﭼﻮن ﻛﺴﻲ ﻛﮫ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮي دارد‬
‫ﭼﯿﺰ ﺑﯿﺸﺘﺮي از زﻣﯿﻦ ﻋﺎﯾﺪش ﻧﻤﻲﮔﺮدد‪ ،‬ﻣﺤﺼﻮل ﺳﺎل ﺑﮫ ﺳﺎل ﻛﻤﺘﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ «.‬داروﯾﻦ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮد ﻛﮫ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺗﺴﺎوي ﻣﻄﻠﻘﻲ ﻛﮫ ﻣﯿﺎن ﻓﻮﺋﺠﯿﺎن ﺑﺮﻗﺮار اﺳﺖ اﯾﻦ اﻣﯿﺪ را از ﺑﯿﻦ ﻣﻲﺑﺮد ﻛﮫ روزي ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺘﻤﺪن ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﮔﻔﺘﮫ‬

‫‪.co‬‬
‫ﻛﮫ ﻣﻲﮔﻮﯾﻨﺪ ﭼﻮن ﺗﻤﺪن ﺑﯿﺎﯾﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺎواﺗﻲ ﻛﮫ ﻣﯿﺎن آﻧﺎن ﺑﺮﻗﺮار اﺳﺖ رﺧﺖ ﺑﺮﺧﻮاھﺪ ﺑﺴﺖ‪ .‬درﺳﺖ اﺳﺖ‬
‫ﻛﮫ ﻛﻤﻮﻧﯿﺴﻢ ﺑﺮاي ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ در ﺟﺎﻣﻌﮫھﺎي اوﻟﯿﮫ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﺣﺪي در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﯿﭽﯿﺰي و اﻣﺮاﺿﻲ‬
‫ﻛﮫ از ﻓﻘﺮ اﯾﺠﺎد ﻣﻲﺷﺪه ﺗﺄﻣﯿﻨﻲ ﺑﺮﻗﺮار ﻣﻲﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻲ ھﺮﮔﺰ آﻧﺎن را ﺑﮫ ﺟﺎﯾﻲ ﻧﻤﻲرﺳﺎﻧﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ‬
‫ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺧﻮد را از ﻓﻘﺮ و ﻣﺴﻜﻨﺖ رھﺎﯾﻲ ﺑﺨﺸﻨﺪ‪ .‬آن روز ﻛﮫ ﺗﻮﺟﮫ ﻓﺮد ﺑﮫ ﺷﺨﺺ ﺧﻮدش ﺟﺎﻧﺸﯿﻦ‬
‫ﻛﻤﻮﻧﯿﺴﻢ ﮔﺮدﯾﺪ‪ ،‬ﺛﺮوت ھﻢ دﻧﺒﺎل آن ﺑﻮد‪ ،‬وﻟﻲ ﭘﺮﯾﺸﺎﻧﺨﺎﻃﺮي و ﺑﺮدﮔﻲ ھﻢ ھﻤﺮاه آن آﻣﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺗﻮﺟﮫ‪،‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﻧﯿﺮوھﺎي ﻧﮭﻔﺘﮫ در اﻓﺮاد ﻣﻤﺘﺎز را آﺷﻜﺎر ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل‪ ،‬آﺗﺶ رﻗﺎﺑﺖ و ھﻤﭽﺸﻤﻲ را ﻧﯿﺰ‬
‫ﺑﺮاﻓﺮوﺧﺖ‪ ،‬و ﻣﺮدم را ﺑﮫ ﺣﺎﻟﻲ درآورد ﻛﮫ ﻓﻘﺮ و ﺑﯿﭽﯿﺰي را ھﻤﭽﻮن ﺣﺎدﺛﺔ دردﻧﺎﻛﻲ اﺣﺴﺎس ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬در‬
‫ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﮫ ﺗﺎ ﭘﯿﺶ از اﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﮫ‪ ،‬ﻛﮫ ھﻤﮫ در ﺗﺤﻤﻞ اﯾﻦ ﺑﺎر ﯾﻜﺴﺎن ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ھﯿﭻﻛﺲ ﭼﻨﯿﻦ ﻧﺎراﺣﺘﯿﻲ را‬
‫اﺣﺴﺎس ﻧﻤﻲﻛﺮد‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﻛﻤﻮﻧﯿﺴﻢ در اﺟﺘﻤﺎﻋﺎﺗﻲ ﻛﮫ ﻣﺮدم آن در ﺣﺎل اﻧﺘﻘﺎل داﯾﻢ ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﺧﻄﺮ و ﻗﺤﻄﻲ ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ ﺗﮭﺪﯾﺪﺷﺎن‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮭﺘﺮ ﻣﺴﺘﻘﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺷﻜﺎرورزان و ﮔﻠﮫداران ھﯿﭻ اﺣﺘﯿﺎﺟﻲ ﺑﮫ ﺗﻤﻠﻚ زﻣﯿﻦ ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﺷﺨﺼﻲ‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﻛﺸﺎورزي درآﻣﺪ‪ ،‬ﻣﺮدم اﯾﻦ ﻧﻜﺘﮫ را درﯾﺎﻓﺘﻨﺪ ﻛﮫ اﮔﺮ ﻣﺤﺼﻮل‬
‫زﻣﯿﻦ ﻧﺼﯿﺐ ﺧﺎﻧﻮادهاي ﺷﻮد ﻛﮫ در آن ﻛﺎر ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻮﺟﮫ ﺑﮫ زﻣﯿﻦ روزاﻓﺰون ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ و در‬
‫ﻧﺘﯿﺠﮫ – ﺑﻨﺎ ﺑﮫ ﻧﺎﻣﻮس اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﯿﻌﻲ‪ ،‬ﻛﮫ ھﻤﺎنﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ در ﺳﺎزﻣﺎﻧﮭﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و اﻓﻜﺎر ﺑﺮﻗﺮار اﺳﺖ‬
‫در ﻣﯿﺎن اﻓﺮاد و اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت ﻧﯿﺰ وﺟﻮد دارد – اﻧﺘﻘﺎل از زﻧﺪﮔﻲ ﺷﻜﺎرﭼﯿﮕﺮي ﺑﮫ زﻧﺪﮔﻲ ﻛﺸﺎورزي‪،‬‬
‫@‪h‬‬
‫ﻣﻠﻜﯿﺖ ﻗﺒﯿﻠﮫاي را ﺑﮫ ﻣﻠﻜﯿﺖ ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﻣﺒﺪل ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬و »ﻣﺎﻟﻜﯿﺖ ﺧﺼﻮﺻﻲ« ﺑﮭﺘﺮﯾﻦ واﺣﺪ اﻗﺘﺼﺎدي‬
‫ﻧﺘﯿﺠﮫﺑﺨﺶ را ﺗﺸﻜﯿﻞ داد‪ .‬ﺑﺘﺪرﯾﺞ ﻛﮫ ﺧﺎﻧﻮاده ﺻﻮرت ﭘﺪرﺷﺎھﻲ را ﺑﮫ ﺧﻮد ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ و ﺗﻤﺎم ﻧﻔﻮذ آن ﺑﮫ‬
‫دﺳﺖ ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﻓﺮد ذﻛﻮر ﻣﻲاﻓﺘﺎد‪ ،‬رﻓﺘﮫ رﻓﺘﮫ‪ ،‬ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻣﺎﻟﻜﯿﺖ در دﺳﺖ ﻓﺮد ﺻﻮرت ﺟﺪﯾﺘﺮي ﺑﮫ ﺧﻮد‬
‫ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬و ﻣﯿﺮاث ﺑﺮدن از ﺷﺨﺺ دﯾﮕﺮ ﺑﮫ ﻣﺮﺣﻠﺔ ﻋﻤﻞ ﻧﺰدﯾﻜﺘﺮ ﻣﻲﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻏﺎﻟﺐ اوﻗﺎت ﭼﻨﯿﻦ اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺎد ﻛﮫ ﻓﺮد ﻣﺘﮭﻮري از ﻣﯿﺎن ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﯿﺮون ﻣﻲآﻣﺪ و‪ ،‬ﺑﮫ ﺣﺎدﺛﮫﺟﻮﯾﻲ‪ ،‬از‬
‫‪are‬‬

‫ﺣﺪود ﺧﻮﯾﺸﺎن و ﻧﺰدﯾﻜﺎن ﺧﻮد ﺧﺎرج ﻣﻲﺷﺪ و ﺑﺎ ﻛﺎر ﭘﺮزﺣﻤﺖ ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ در ﻗﻄﻌﮫ ﺟﻨﮕﻞ ﯾﺎ‬
‫ﺑﯿﺸﮫ ﯾﺎ ﺑﺎﺗﻼﻗﻲ ﺑﺮ ﻣﻘﺪاري زﻣﯿﻦ دﺳﺖ ﯾﺎﺑﺪ و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ آن ﻋﻼﻗﺔ ﺧﺎﺻﻲ ﭘﯿﺪا ﻛﻨﺪ‪ ،‬و ھﯿﭻ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﻤﻲﺷﺪ‬
‫ﻛﮫ ﻛﺴﻲ آن را از ﭼﻨﮕﺶ ﺧﺎرج ﺳﺎزد‪ ،‬ﭼﮫ‪ ،‬آن را ﻣﻠﻚ ﺧﺎص ﺧﻮد ﻣﻲداﻧﺴﺖ – و در آﺧﺮ ﻛﺎر‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎع‬
‫اﯾﻦ ﺣﻖ را ﺑﺮاي او ﻣﻲﺷﻨﺎﺧﺖ‪ .‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻧﻄﻔﺔ ﻣﺎﻟﻜﯿﺖ ﻓﺮدي ﭘﯿﺪا ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻮن‬
‫ﻧﻔﻮس روز ﺑﮫ روز زﯾﺎدﺗﺮ و زﻣﯿﻨﮭﺎي ﻗﺪﯾﻤﻲ ﺑﯿﺤﺎﺻﻠﺘﺮ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﻧﻮع ﺗﺴﻠﻂ ﺑﺮ اراﺿﻲ ﺟﺪﯾﺪ‬
‫‪set‬‬

‫روزاﻓﺰوﻧﺘﺮ ﻣﻲﮔﺮدﯾﺪ و ﻛﺎر ﺑﮫ ﺟﺎﯾﻲ رﺳﯿﺪ ﻛﮫ‪ ،‬در اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت ﻗﺪﯾﻤﯿﺘﺮ و ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﮫﺗﺮ‪ ،‬اﯾﻦ ﻧﻮع ﻣﺎﻟﻜﯿﺖ‬
‫ﻓﺮدي ﺣﻜﻢ ﻣﺎﻟﻜﯿﺖ ﻣﺘﻌﺎرﻓﻲ و ﻃﺒﯿﻌﻲ را ﺑﮫ ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬اﺧﺘﺮاع ﭘﻮل‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﻤﻚ اﯾﻦ ﻋﻮاﻣﻞ‪ ،‬ﺳﺒﺐ ﺗﺠﻤﻊ و‬
‫ﺟﺎﺑﮫﺟﺎ ﺷﺪن ﺛﺮوت و اﻧﺘﻘﺎل آن از ﻓﺮدي ﺑﮫ ﻓﺮد دﯾﮕﺮ ﺷﺪ‪ .‬ﺣﻘﻮق ﻗﺪﯾﻤﻲ ﻗﺒﯿﻠﮫ و ﺳﻨﺘﮭﺎي ﻛﮭﻦ ﺻﻮرت‬
‫ﻣﻠﻜﯿﺖ‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﻌﻨﻲ دﻗﯿﻖ ﻛﻠﻤﮫ‪ ،‬را داﺷﺖ‪ ،‬ﻣﻨﺘﮭﺎ ﻣﺎﻟﻚ در آن ﻣﻮﻗﻊ ﺗﻤﺎم اھﻞ ﻗﺒﯿﻠﮫ‪ ،‬ﯾﺎ ﭘﺎدﺷﺎه ﺑﻮد‪ ،‬و ﭘﺲ از‬
‫آن‪ ،‬در ﺣﯿﻦ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﺠﺪد ﻣﻠﻚ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﻌﺪھﺎ ﻣﻜﺮر اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺎد‪ ،‬اﯾﻦ ﺣﻘﻮق در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﮫ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ از‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﺪﺗﻲ ﻛﮫ ﻣﺎﻟﻜﯿﺖ ﻣﯿﺎن دو ﻣﻔﮭﻮم ﻗﺪﯾﻢ و ﺟﺪﯾﺪ در ﺣﺎل ﻧﻮﺳﺎن ﺑﻮد‪ ،‬در ﭘﺎﯾﺎن ﻛﺎر‪ ،‬ﻣﺎﻟﻜﯿﺖ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺑﮫ‬
‫ﺷﻜﻞ ﻗﻄﻌﻲ اﺳﺘﻘﺮار ﭘﯿﺪا ﻛﺮد و ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي اﺳﺎس اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت را در دورهھﺎي ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﺪون ﺗﺸﻜﯿﻞ‬
‫داد‪.‬‬
‫‪pym‬‬

‫ﻛﺸﺎورزي‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﻮﻟﺪ ﻣﺪﻧﯿﺖ اﺳﺖ‪ ،‬در ھﻤﺎن ﺣﺎل ﻛﮫ ﺳﺒﺐ ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﻣﺎﻟﻜﯿﺖ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮدﮔﻲ را‬
‫ﻧﯿﺰ ﺑﮫ ھﻤﺮاه داﺷﺖ‪ .‬در ﺟﻤﺎﻋﺎﺗﻲ ﻛﮫ ﺑﺎ ﺷﻜﺎر زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﺑﺮدﮔﻲ ﻣﻔﮭﻮﻣﻲ ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬زﯾﺮا زﻧﮭﺎ و‬
‫ﻛﻮدﻛﺎن ﻛﺎرھﺎي ﺧﺎﻧﮫ را ﻛﻔﺎﯾﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺮدان ﯾﺎ ﺑﮫ آن ﻣﻲﮔﺬﺷﺖ ﻛﮫ در ﭘﻲ ﺻﯿﺪ و ﻛﺎرزار‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻣﺸﻐﻮل ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺧﺴﺘﮫ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﭘﺲ از آن زﺣﻤﺎت‪ ،‬ﻓﺎرغاﻟﺒﺎل و ﺗﻨﺒﻞ ﺑﻨﺸﯿﻨﻨﺪ و ﺑﮫ ﺗﻼﻓﻲ رﻧﺞ و‬
‫ﺗﻌﺒﻲ ﻛﮫ دﯾﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﯿﺨﯿﺎل‪ ،‬ﺑﯿﺎﺳﺎﯾﻨﺪ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ﻋﺎدت ﺗﻨﺒﻠﻲ ﻣﻠﺘﮭﺎي اوﻟﯿﮫ از ھﻤﯿﻦﺟﺎ ﭘﯿﺪا ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﻌﺪ از‬
‫ﺗﺤﻤﻞ رﻧﺞ ﻛﺸﺘﺎر‪ ،‬ﻣﺪت درازي‪ ،‬ﺑﺂھﺴﺘﮕﻲ و ﻛﻨﺪي‪ ،‬رﻓﻊ‬

‫‪.co‬‬
‫ﺧﺴﺘﮕﻲ ﻣﻲﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬و اﯾﻦ‪ ،‬در واﻗﻊ ﺗﻨﺒﻠﻲ و ﺑﯿﺤﺎﻟﻲ ﻧﺒﻮده‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ رﻓﻊ اﺣﺘﯿﺎﺟﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺮاي از‬
‫ﺑﯿﻦ ﺑﺮدن دو ﭼﯿﺰ ﺿﺮورت داﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ ،‬ﯾﻜﻲ ﺗﻮﺟﮫ ﺑﮫ زراﻋﺖ و دﯾﮕﺮي ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻛﺎر‪.‬‬

‫ﺗﺎ آﻧﮕﺎه ﻛﮫ ﻣﺮدم ﺑﺮاي ﺷﺨﺺ ﺧﻮد ﻛﺎر ﻣﻲﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬اﻧﺘﻈﺎﻣﻲ در ﻛﺎر ﻧﺒﻮده و ﺑﮫ ﻣﯿﻞ ﺧﻮد ھﺮﮔﻮﻧﮫ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ اﻗﺪام ﻣﻲﻛﺮدهاﻧﺪ؛ وﻟﻲ ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﺑﺮاي دﯾﮕﺮان ﻛﺎر ﻣﻲﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺎﭼﺎر‪ ،‬ﻃﻮري ﺑﻮده ﻛﮫ‬
‫اﻧﺘﻈﺎم ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺗﺎﺑﻊ ﻧﯿﺮو ﻣﻲﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺮﻗﻲ ﻛﺸﺎورزي و ﻋﺪم ﺑﺮاﺑﺮي ﺟﺒﻠﻲ ﻣﺮدم ﺳﺒﺐ ﺷﺪ ﻛﮫ‬
‫ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪان ﻧﺎﺗﻮاﻧﺎن را ﺑﮫ ﺧﺪﻣﺖ ﺧﻮد ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ‪ .‬ﯾﻚ روز‪ ،‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ در ﺟﻨﮓ ﭘﯿﺮوز ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ درﯾﺎﻓﺘﻨﺪ ﻛﮫ‬
‫اﺳﯿﺮ ﺳﻮدﻣﻨﺪ اﺳﯿﺮي اﺳﺖ ﻛﮫ زﻧﺪه ﺑﮫ دﺳﺖ آﯾﺪ‪ ،‬و از ھﻤﺎن روز ﻛﺸﺘﺎر و آدﻣﺨﻮاري ﺗﻘﻠﯿﻞ ﭘﯿﺪا ﻛﺮد و‬
‫ﺑﮫ ﺑﺮدﮔﻲ و ﻏﻼﻣﻲ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﺮدم رواج ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬آن روز ﻛﮫ اﻧﺴﺎن از ﻛﺸﺘﻦ و ﺧﻮردن دﺷﻤﻦ ﺧﻮد ﭼﺸﻢ‬

‫‪yah‬‬
‫ﭘﻮﺷﯿﺪ و ﺑﮫ ﺑﻨﺪه ﺳﺎﺧﺘﻦ او ﻗﻨﺎﻋﺖ ﻛﺮد‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ اﺧﻼﻗﻲ‪ ،‬ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﮫاي ﻛﺮد‪ .‬ھﻢ اﻣﺮوز‬
‫ﻣﻲﺑﯿﻨﯿﻢ ﻛﮫ ﻛﯿﻔﯿﺖ ﻣﺸﺎﺑﮭﻲ اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺪ و ﻣﻠﺖ ﭘﯿﺮوزﻣﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﺟﺎي آﻧﻜﮫ ﻣﻐﻠﻮبﺷﺪﮔﺎن را از ﺑﯿﻦ ﺑﺒﺮد ﯾﺎ‬
‫ﺗﺒﻌﯿﺪ ﻛﻨﺪ‪ ،‬از آﻧﺎن ﻏﺮاﻣﺖ ﻗﺎﺑﻞﻣﻼﺣﻈﮫاي ﻣﻲﺳﺘﺎﻧﺪ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺮدﮔﻲ ﺑﺮ ﺷﺎﻟﻮدهاي ﻗﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺖ و ﺳﻮد آن ﺷﻨﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪ‪ ،‬داﻣﻨﺔ ﺑﺮدهﮔﯿﺮي وﺳﻌﺖ ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ‪ ،‬و ﻏﯿﺮ از اﺳﯿﺮان ﺟﻨﮕﻲ دﺳﺘﮫھﺎي‬
‫دﯾﮕﺮي‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ وام ﺧﻮد را ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﺟﻨﺎﯾﺘﻜﺎران‪ ،‬را ﻧﯿﺰ در ﻋﺪاد ﻏﻼﻣﺎن‬
‫درآوردﻧﺪ‪ ،‬و ھﺠﻮﻣﮭﺎﯾﻲ ﺗﻨﮭﺎ ﺑﮫ ﺧﺎﻃﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﻨﺪه ﻣﺮﺳﻮم ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﺑﺮدﮔﻲ‪ ،‬ﻛﮫ از ﺟﻨﮓ‬
‫@‪h‬‬
‫ﻧﺘﯿﺠﮫ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﺎرش ﺑﮫ ﺟﺎﯾﻲ رﺳﯿﺪ ﻛﮫ ﺧﻮد ﻋﺎﻣﻞ ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﺟﻨﮕﮭﺎ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺷﺎﯾﺪ در ﻧﺘﯿﺠﺔ ﻗﺮﻧﮭﺎ ﺑﺮدﮔﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻧﺴﻞ ﻣﺎ ﺳﻨﻦ رﻧﺠﺒﺮي را اﻛﺘﺴﺎب ﻛﺮده و ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﻛﺎر ﻛﺮدن را ﺑﮫ‬
‫دﺳﺖ آورده اﺳﺖ‪ .‬ھﯿﭻﻛﺲ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﯿﺴﺖ از روي رﺿﺎي ﺧﺎﻃﺮ ﻋﻤﻞ دﺷﻮار و ﺷﺎﻗﻲ را اﻧﺠﺎم دھﺪ‪،‬‬
‫ﻣﮕﺮ اﯾﻨﻜﮫ ﺗﺮس آن را داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﺎ ﻋﺪم اﻧﺠﺎم آن ﻛﺎر‪ ،‬دﭼﺎر ﻣﺠﺎزات ﺑﺪﻧﻲ ﯾﺎ اﻗﺘﺼﺎدي ﯾﺎ‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺷﻮد‪ .‬از اﯾﻦ ﻗﺮار ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ ﺑﺮدﮔﻲ ﯾﻚ ﺟﺰو ﻏﯿﺮﻗﺎﺑﻞ اﻧﻔﻜﺎك ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ‪ ،‬در ﻧﺘﯿﺠﺔ‬
‫‪are‬‬

‫آن‪ ،‬اﻧﺴﺎن اﺳﺘﻌﺪاد دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﻦ ﺑﮫ اﻋﻤﺎل ﺻﻨﻌﺘﻲ ﭘﯿﺪا ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬و ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﭼﻮن ھﻤﯿﻦ ﺑﻨﺪﮔﻲ ﻋﻠﺖ ازدﯾﺎد‬
‫ﺛﺮوت و ﻻاﻗﻞ ﺑﺮاي دﺳﺘﮫاي از ﻣﺮدم‪ ،‬ﺳﺒﺐ ﭘﯿﺪا ﺷﺪن ﻓﺮﺻﺖ و ﻓﺮاغ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﻮده‪ ،‬ﺑﮫ ﺻﻮرت‬
‫ﻏﯿﺮﻣﺴﺘﻘﯿﻢ‪ ،‬در ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﺗﻤﺪن ھﻢ ﻛﻤﻚ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ از ﮔﺬﺷﺘﻦ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﻗﺮن‪ ،‬ﺑﺮدﮔﻲ ﺟﺰو ﻋﺎدﯾﺎت ﺑﮫ‬
‫ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ و ﻣﺮدم ﺑﮫ آن ھﻤﭽﻮن ﯾﻚ اﻣﺮ ﺿﺮوري و ﻓﻄﺮي ﻣﻲﻧﮕﺮﯾﺴﺘﻨﺪ‪ :‬ارﺳﻄﻮ آن را ﻃﺒﯿﻌﻲ و‬
‫ﻏﯿﺮﻗﺎﺑﻞ اﺟﺘﻨﺎب ﻣﻲﺷﻤﺮد‪ ،‬و ﺑﻮﻟﺲ ﺣﻮاري اﯾﻦ ﺳﺎزﻣﺎن را ﺗﻘﺪﯾﺲ ﻣﻲﻛﺮد؛ ﺑﺮدﮔﻲ در ﻋﺼﺮ او ﻧﻈﺎﻣﻲ‬
‫‪set‬‬

‫ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﺎ ﻣﺸﯿﺖ اﻻھﻲ ﺳﺎزﮔﺎر ﻣﻲآﻣﺪ‪.‬‬

‫ﭼﻨﯿﻦ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﮫ واﺳﻄﺔ ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﻛﺸﺎورزي و ﺑﺮدﮔﻲ‪ ،‬و در ﻧﺘﯿﺠﺔ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻛﺎر و اﺧﺘﻼف ﻓﻄﺮي و ﺟﺒﻠﻲ‬
‫اﺷﺨﺎص‪ ،‬ﺗﺴﺎوي ﻧﺴﺒﯿﻲ ﻛﮫ در ﺟﺎﻣﻌﮫھﺎي اوﻟﯿﮫ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻮد رﻓﺘﮫ رﻓﺘﮫ از ﺑﯿﻦ رﻓﺖ‪ ،‬و ﺟﺎي آن را ﻋﺪم‬
‫ﺑﺮاﺑﺮي و ﺗﻘﺴﯿﻤﺎت ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ ﮔﺮﻓﺖ‪» .‬در اﺟﺘﻤﺎع اوﻟﯿﮫ‪ ،‬ﺑﮫ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ‪ ،‬وﺟﮫ اﻣﺘﯿﺎزي ﻣﯿﺎن ﺑﻨﺪه و آزاد دﯾﺪه‬
‫‪an‬‬

‫ﻧﻤﻲﺷﻮد؛ ﺑﻨﺪﮔﻲ و اﺧﺘﻼف ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ ،‬و اﺧﺘﻼف ﻣﯿﺎن رﺋﯿﺲ و ﭘﯿﺮواﻧﺶ ﯾﺎ ھﯿﭻ اﺳﺖ‪ ،‬ﯾﺎ اﮔﺮ‬
‫ھﺴﺖ‪ ،‬ﭼﯿﺰ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﮫاي ﻧﯿﺴﺖ‪ «.‬ﺑﺘﺪرﯾﺞ ﻛﮫ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻜﺎﻧﯿﻜﻲ و ﺻﻨﻌﺘﻲ‬

‫ﭘﯿﭽﯿﺪهﺗﺮ و ﻣﻔﺼﻠﺘﺮ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬اﺷﺨﺎص ﻏﯿﺮﻣﺎھﺮ در ﻛﺎر‪ ،‬ﯾﺎ ﻧﺎﺗﻮان‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮدار ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪان ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬و‬
‫‪pym‬‬

‫ھﺮﮔﺎه ﻛﮫ اﺧﺘﺮاع ﺗﺎزهاي ﭘﯿﺶ ﻣﻲآﻣﺪ‪ ،‬ھﻤﭽﻮن ﺳﻼح ﺟﺪﯾﺪي در دﺳﺖ اﻗﻮﯾﺎ ﻣﻲﺷﺪ و ﺗﺴﻠﻂ آﻧﺎن را ﺑﺮ‬
‫ﺿﻌﻔﺎ‪ ،‬و ﺑﮭﺮهﺑﺮدارﯾﺸﺎن را از اﯾﻦ ﻃﺒﻘﮫ‪ ،‬ﻓﺰوﻧﻲ ﻣﻲﺑﺨﺸﯿﺪ‪ .‬ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﻮارث ﺑﺮاي ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﻣﺎل ﺑﯿﺸﺘﺮ‬
‫داﺷﺘﻨﺪ ﻓﺮﺻﺖ ﺗﺎزهاي ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ﺗﻔﻮق ﻓﺮاھﻢ ﻣﻲآورد و‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬از ﺟﺎﻣﻌﮫھﺎﯾﻲ ﻛﮫ آن وﻗﺖ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺘﺠﺎﻧﺲ و ﯾﻜﻨﻮاﺧﺘﻲ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻃﺒﻘﺎت و ﺗﻘﺴﯿﻤﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﺘﻌﺪد ﺑﯿﺮون ﻣﻲآﻣﺪ‪ .‬اﻏﻨﯿﺎ و ﻓﻘﺮا روز‬
‫ﺑﮫ روز ﺑﮫ ﺛﺮوت ﯾﺎ ﻓﻘﺮ ﺧﻮد ﺑﯿﺸﺘﺮ ﭘﻲ ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ و ﮔﻮداﻟﻲ را ﻛﮫ ﻣﯿﺎن آﻧﺎن وﺟﻮد داﺷﺖ ﺑﮭﺘﺮ اﺣﺴﺎس‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ﺟﻨﮓ ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ رﺷﺘﺔ ﺳﺮخ رﻧﮕﻲ‪ ،‬در ﻃﻮل ﺗﺎرﯾﺦ ﻛﺸﯿﺪه ﺷﺪ‪ ،‬و ھﻤﯿﻦ اﺧﺘﻼف‪ ،‬ﭘﯿﺪاﯾﺶ‬

‫‪.co‬‬
‫داوري ﺑﮫ ﻧﺎم دوﻟﺖ و ﺣﻜﻮﻣﺖ را ﺿﺮورت ﺑﺨﺸﯿﺪ‪ ،‬ﺗﺎ در ﺟﻨﮓ ﻣﯿﺎن ﻃﺒﻘﺎت ﺣﻜﻤﯿﺖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻟﻜﯿﺖ را‬
‫ﻣﺤﻔﻮظ دارد‪ ،‬آﺗﺶ ﺟﻨﮓ را ﺑﺮاﻓﺮوزد‪ ،‬و ﺳﺎزﻣﺎن ﺻﻠﺢ را اﻧﺘﻈﺎم ﺑﺨﺸﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‬

‫‪oo‬‬
‫ﻋﻮاﻣﻞ ﺳﯿﺎﺳﻲ ﺗﻤﺪن‬

‫‪yah‬‬
‫‪-I‬ﻣﻨﺸﺄ ﺣﻜﻮﻣﺖ‬
‫ﻏﺮﯾﺰة ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ اﺟﺘﻤﺎع – ھﺮج و ﻣﺮج اوﻟﯿﮫ – ﻗﺒﯿﻠﮫ و ﻋﺸﯿﺮه – ﭘﺎدﺷﺎه – ﺟﻨﮓ‬

‫اﻧﺴﺎن‪ ،‬از روي ﻛﻤﺎل ﻣﯿﻞ و رﺿﺎي ﺧﺎﻃﺮ‪ ،‬ﯾﻚ ﺣﯿﻮان ﺳﯿﺎﺳﻲ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬اﻧﺠﻤﻦ ﻛﺮدن اﻧﺴﺎن ﺑﺎ ﻧﻈﺎﯾﺮ‬
‫@‪h‬‬
‫ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﯿﺶ از آﻧﻜﮫ ﻧﺘﯿﺠﺔ ﻣﯿﻞ و رﻏﺒﺖ وي ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﮫ از ﻋﺎدت و ﻏﺮﯾﺰة ﺗﻘﻠﯿﺪ و ﻓﺸﺎر اوﺿﺎع و‬
‫اﺣﻮال اﺳﺖ؛ وي آن اﻧﺪازه ﻛﮫ از ﺗﻨﮭﺎﯾﻲ ﻣﻲﺗﺮﺳﺪ ﺑﮫ اﺟﺘﻤﺎع رﻏﺒﺖ ﻧﺪارد؛ از آن ﺟﮭﺖ ﺑﺎ دﯾﮕﺮان ﻛﻨﺎر‬
‫ﻣﻲآﯾﺪ ﻛﮫ ﺗﻨﮭﺎﯾﻲ ﺑﺮاي او ﺧﻄﺮ دارد و ﺑﺴﯿﺎري از ﻛﺎرھﺎﺳﺖ ﻛﮫ ﭼﻮن ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ ﺑﺎ ھﻢ ﺷﻮﻧﺪ ﺑﮭﺘﺮ ﺻﻮرت‬
‫ﻣﻲﭘﺬﯾﺮد؛ وﻟﻲ‪ ،‬از ﺻﻤﯿﻢ ﻗﻠﺐ‪ ،‬ﻣﻮﺟﻮدي اﺳﺖ ﮔﻮﺷﮫﮔﯿﺮ و اﻧﺰواﻃﻠﺐ‪ ،‬ﻛﮫ ﺷﺠﺎﻋﺎﻧﮫ ﺧﻮد را در ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫ﺟﮭﺎن آﻣﺎده ﻧﮕﺎه ﻣﻲدارد‪ .‬اﮔﺮ اﻧﺴﺎن ﻣﺘﻮﺳﻂاﻟﺤﺎل ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﮫ ﻣﯿﻞ ﻃﺒﯿﻌﻲ ﺧﻮد رﻓﺘﺎر ﻛﻨﺪ‪ ،‬ھﺮﮔﺰ‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ در ﺟﮭﺎن ﺑﺮ ﺳﺮ ﻛﺎر ﻧﻤﻲآﻣﺪ‪ .‬ھﻢ اﻛﻨﻮن ﻧﯿﺰ اﻧﺴﺎن ﺑﺎ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﺨﺎﻟﻒ اﺳﺖ و آن را ﭼﻮن‬
‫‪are‬‬

‫ﯾﻮﻏﻲﮔﺮان ﺑﺮ ﮔﺮدن ﺧﻮد ﻣﻲﭘﻨﺪارد؛ ﻣﺎﻟﯿﺎت را ﺑﺎ ﻣﺮگ ﯾﻜﻲ ﺗﺼﻮر ﻣﻲﻛﻨﺪ و ھﻤﯿﺸﮫ در آرزوي ﯾﺎﻓﺘﻦ‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻛﻤﺘﺮ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺗﺎزه اﺳﺖ‪ ،‬از آن ﺟﮭﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ‬
‫ﻗﻮاﻧﯿﻦ را ﺑﺮاي ھﻤﺴﺎﯾﮫ ﻻزم ﻣﻲﺷﻤﺎرد‪ ،‬و اﮔﺮ او را ﺑﮫ ﺣﺎل ﺧﻮد ﮔﺬارﻧﺪ‪ ،‬ھﺮج و ﻣﺮجﻃﻠﺒﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ‬
‫ﺧﻮد از آن ﺧﺒﺮ ﻧﺪارد‪ ،‬و ﮔﻤﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ ﻗﻮاﻧﯿﻦ از ﻟﺤﺎظ ﺷﺨﺺ او ﭼﯿﺰھﺎي ﻛﺎﻣﻼً زاﯾﺪي اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫در اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت اوﻟﯿﮫ ﺑﺴﯿﺎر دﺷﻮار ﻣﻲﺗﻮان وﺟﻮد ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ را ﺗﺸﺨﯿﺺ داد‪ .‬ﺷﻜﺎرورزان اوﻟﯿﮫ ﺑﮫ ﭼﯿﺰي‬
‫ﺷﺒﯿﮫ ﻧﻈﺎﻣﺎت و ﻗﻮاﻧﯿﻦ‪ ،‬ﻓﻘﻂ آﻧﮕﺎه ﮔﺮدن ﻣﻲﻧﮭﻨﺪ ﻛﮫ در ﺟﻤﺎﻋﺎت ﻣﺨﺼﻮص ﺑﮫ ﺷﻜﺎر داﺧﻞ ﺷﻮﻧﺪ و در‬
‫واﻗﻊ ﯾﻚ ھﯿﺌﺖ اﻋﺰاﻣﻲ ﺗﺸﻜﯿﻞ دھﻨﺪ‪ .‬ﺑﻮﺷﻤﻨﮭﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﺧﺎﻧﻮادهھﺎي ﺟﺪا ﺟﺪا و دور از ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺑﮫ‬
‫ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬و ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﻛﻮﺗﻮﻟﮫھﺎي اﻓﺮﯾﻘﺎﯾﻲ )ﭘﯿﮕﻤﮫھﺎ( و ﺑﻮﻣﯿﺎن اﺳﺘﺮاﻟﯿﺎ‪ ،‬ﻛﮫ ﺧﯿﻠﻲ ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪه ھﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺳﯿﺎﺳﻲ را ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي ﻣﺪﺗﻲ ﻛﻮﺗﺎه ﻣﻲﭘﺬﯾﺮﻧﺪ و ﺳﻌﻲ دارﻧﺪ ھﺮﭼﮫ زودﺗﺮ ﺑﮫ ﺧﺎﻧﻮادهھﺎي ﺧﻮد‬
‫‪an‬‬

‫ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻛﻨﻨﺪ؛ ﻣﺮدم ﺗﺎﺳﻤﺎﻧﻲ رﺋﯿﺲ و ﻗﺎﻧﻮن و ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﻨﻈﻢ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ؛ و وداھﮭﺎي ﺳﺮاﻧﺪﯾﺐ‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ‬
‫ﭘﯿﻮﻧﺪھﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ‪ ،‬ﺟﻤﻌﯿﺘﮭﺎﯾﻲ ﺗﺸﻜﯿﻞ ﻣﻲدادﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ھﺮﮔﺰ ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ ﻧﺪاﺷﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬ﻃﻮاﯾﻒ ﻛﻮﺑﻮ‪ ،‬در‬
‫ﺳﻮﻣﺎﺗﺮا‪» ،‬ﺑﺪون رﺟﺎل ﺑﺮﺟﺴﺘﮫ ﺑﮫ ﺳﺮ‬
‫‪pym‬‬

‫ﻧﻔﺮ ﺑﺎ ھﻢ ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ؛ اﻓﺮاد ﮔﺮوه ﺗﻮﻧﮕﻮز در ﺟﻤﺎﻋﺎﺗﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﮫ ﻋﺪد آﻧﮭﺎ از ده ﭼﺎدر‬
‫ﺗﺠﺎوز ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ؛ ﻋﺪة اﻓﺮاد اردوھﺎي اﺳﺘﺮاﻟﯿﺎﯾﻲ ﺑﻨﺪرت از ﺷﺼﺖ ﻧﻔﺮ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﻲﺷﻮد در ﺗﻤﺎم اﯾﻦ ﻣﻮارد‪،‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻼ ﺷﻜﺎر – و ھﺮﮔﺰ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﮫ ﯾﻚ ﺳﺎزﻣﺎن ﺳﯿﺎﺳﻲ‬
‫اﺟﺘﻤﺎع و ھﻤﻜﺎري ﻣﺤﺪود اﺳﺖ ﺑﮫ ﻛﺎري ﻣﻌﯿﻦ – ﻣﺜ ً‬
‫داﯾﻤﻲ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﻗﺪﯾﻤﻲﺗﺮﯾﻦ ﺷﻜﻞ ﻣﻌﺮوف ﺳﺎزﻣﺎن اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻗﺒﯿﻠﮫ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻣﻘﺼﻮد ﻣﺎ از ﻗﺒﯿﻠﮫ ﻣﺠﻤﻮﻋﮫاي از‬
‫ﺧﻮﯾﺸﺎوﻧﺪان اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺮ ﯾﻚ ﺳﺮزﻣﯿﻦ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﺗﻮﺗﻢ ﻣﺸﺘﺮﻛﻲ دارﻧﺪ و از ﯾﻚ ﻗﺎﻧﻮن و ﯾﻚ ﻋﺮف‬
‫ﭘﯿﺮوي ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﭼﻨﺪ ﻗﺒﯿﻠﮫ‪ ،‬در زﯾﺮ ﻓﺮﻣﺎن رﺋﯿﺴﻲ واﺣﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﻣﺘﺤﺪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻋﺸﯿﺮه‬
‫ﭘﯿﺪا ﻣﻲﺷﻮد؛ در واﻗﻊ‪ ،‬ﺑﺎ اﯾﺠﺎد ﻋﺸﯿﺮه‪ ،‬دوﻣﯿﻦ ﮔﺎم ﺑﺮاي ﺗﻜﻮﯾﻦ دوﻟﺖ و ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﺮداﺷﺘﮫ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻼ رﺋﯿﺲ ﻧﺪاﺷﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬و ﺟﻤﺎﻋﺎت‬ ‫وﻟﻲ اﯾﻦ ﺗﻜﺎﻣﻞ ﺑﺴﯿﺎر ﻛﻨﺪ ﺻﻮرت ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﮫ اﺳﺖ؛ ﺟﻤﺎﻋﺎت ﺑﺴﯿﺎري اﺻ ً‬

‫‪oo‬‬
‫ﻓﺮاوان دﯾﮕﺮي ﺑﻮدهاﻧﺪ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﮫ ﮔﻤﺎن ﻣﺎ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ھﻨﮕﺎم ﺟﻨﮓ زﯾﺮ ﻓﺮﻣﺎن رﺋﯿﺴﻲ ﻣﻲرﻓﺘﮫاﻧﺪ دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ‪ ،‬ﻛﮫ‬
‫اﻣﺮوز ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﺮ ﺧﺸﻜﯿﺪهاي زﯾﻨﺖ ﺑﺨﺶ ﻛﻼھﮭﺎي ﻣﺎﺳﺖ‪ ،‬در دﺳﺘﮫھﺎي اوﻟﯿﮫ ﺑﮫ درﺧﺸﺎﻧﺘﺮﯾﻦ ﺻﻮرت‬
‫وﺟﻮد داﺷﺘﮫ اﺳﺖ؛ در آن زﻣﺎﻧﮭﺎ‪ ،‬ﺣﻜﻮﻣﺖ‪ ،‬ﺗﻨﮭﺎ ﺑﮫ دﺳﺖ رؤﺳﺎي ﺧﺎﻧﻮادهھﺎﯾﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﻗﺒﯿﻠﮫ را‬
‫ﺗﺸﻜﯿﻞ ﻣﻲدادهاﻧﺪ‪ ،‬و ھﺮﮔﺰ ﺑﮫ ﮔﺰاف ﻗﺪرت ﺑﮫ دﺳﺖ ﻛﺴﻲ ﻧﻤﻲاﻓﺘﺎده اﺳﺖ ھﻨﺪﯾﺸﻤﺮدﮔﺎن اﯾﺮوﻛﻮﺋﻮي و‬
‫دﻻور ﺑﮫ ھﯿﭻ ﻗﺎﻋﺪه و ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ‪ ،‬ﺧﺎرج از ﻧﻈﺎﻣﺎت ﻃﺒﯿﻌﻲ ﺧﺎﻧﻮاده و ﻗﺒﯿﻠﮫ‪ ،‬ﮔﺮدن ﻧﻤﻲﻧﮭﻨﺪ‪ ،‬و رؤﺳﺎ‬

‫‪yah‬‬
‫ﻗﺪرت ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺤﺪودي دارﻧﺪ؛ ﺗﺎزه‪ ،‬اﯾﻦ اﻧﺪازه ﻗﺪرت را ھﻢ‪ ،‬ھﺮ وﻗﺖ ﭘﯿﺮﻣﺮدان ﻗﺒﯿﻠﮫ ﺑﺨﻮاھﻨﺪ از آﻧﺎن‬
‫ﺳﻠﺐ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ھﻨﺪﯾﺸﻤﺮدﮔﺎن اوﻣﮭﺎ ﺗﺤﺖ ادارة ﯾﻚ »ﺷﻮراي ھﻔﺖ ﻧﻔﺮي« اداره ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺷﻮرا در‬
‫ھﺮ ﻣﻮﺿﻮﻋﻲ آن اﻧﺪازه ﺑﺤﺚ ﻣﻲﻛﺮده اﺳﺖ ﺗﺎ اﺗﻔﺎق آرا ﺣﺎﺻﻞ ﺷﻮد؛ ﭼﻮن ﺑﺮ اﯾﻦ ﺷﻮرا اﺗﺤﺎدﯾﺔ‬
‫اﯾﺮوﻛﻮﺋﻮي ﻣﺸﮭﻮر را‪ ،‬ﻛﮫ ﻗﺒﺎﯾﻞ ﻓﺮاوان ﺑﺮاي ﺑﻘﺎي ﺻﻠﺢ اﯾﺠﺎد ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬اﺿﺎﻓﮫ ﻛﻨﯿﻢ‪ ،‬و در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ‬
‫ﻛﮫ آن وﺣﺸﯿﺎن ﺗﻌﮭﺪات ﺧﻮد را ﻣﺤﺘﺮم ﻣﻲﺷﻤﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻮاھﯿﻢ دﯾﺪ ﻛﮫ ﻣﯿﺎن آن وﺣﺸﯿﺎن و دوﻟﺘﮭﺎي ﺟﺪﯾﺪي‬
‫ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﯿﻦ ﺻﻠﺢ‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ و ﭘﯿﻤﺎﻧﮭﺎﯾﻲ ﻣﻲﺑﻨﺪﻧﺪ ﻛﮫ ﻏﺎﻟﺒﺎً ھﻢ ﺑﮫ آن ﻋﻤﻞ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪،‬‬
‫@‪h‬‬ ‫اﺧﺘﻼف ﻓﺮاوان وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬

‫ﺟﻨﮕﮭﺎ ﺳﺒﺐ ﭘﯿﺪاﯾﺶ رﺋﯿﺲ و ﭘﺎدﺷﺎه و دوﻟﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬و اﯾﻨﮭﺎ ﺧﻮد ﺟﻨﮓ را ﺑﺮﭘﺎ ﻣﻲدارﻧﺪ‪ .‬در ﺟﺰاﯾﺮ‬
‫ﺳﺎﻣﻮآ اﻗﺘﺪار رﺋﯿﺲ ﻓﻘﻂ ﻣﺤﺪود ﺑﮫ زﻣﺎن ﺟﻨﮓ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬و در ﺣﺎل ﺻﻠﺢ ﻣﺮدم ھﯿﭻﮔﻮﻧﮫ ﺗﻮﺟﮫ و‬
‫اﻋﺘﻨﺎﯾﻲ ﺑﮫ رﺋﯿﺲ ﻧﺪاﺷﺘﮫاﻧﺪ؛ ﻣﺮدم ﻗﺒﯿﻠﺔ داﯾﺎك ھﯿﭻ ﺳﻠﻄﮫ و اﻗﺘﺪاري را‪ ،‬ﺟﺰ آﻧﭽﮫ رﺋﯿﺲ ﺧﺎﻧﻮاده دارد‪،‬‬
‫‪are‬‬

‫ﻧﻤﻲﺷﻨﺎﺳﻨﺪ‪ ،‬و ھﺮﮔﺎه ﻣﺰاﺣﻤﺘﻲ ﭘﯿﺶ آﯾﺪ ﺟﻨﮕﺎورﺗﺮﯾﻦ و ﺷﺠﺎﻋﺘﺮﯾﻦ ﻓﺮد را ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه اﻧﺘﺨﺎب‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻛﻮر ﻛﻮراﻧﮫ از او ﻓﺮﻣﺎن ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬و ﭼﻮن از ﺟﻨﮓ ﺑﯿﺎﺳﺎﯾﻨﺪ او را ﻣﻌﺰول ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﺑﮫ ﻛﺎري‬
‫ﻛﮫ اول داﺷﺘﮫ اﺳﺖ ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﻨﺪ‪ .‬در زﻣﺎن ﺻﻠﺢ‪ ،‬ﻛﺎھﻦ ﯾﺎ ﺳﺮدﺳﺘﺔ ﺟﺎدوﮔﺮان ﺑﯿﺶ از دﯾﮕﺮان ﺗﺴﻠﻂ و‬
‫ﻧﻔﻮذ داﺷﺘﮫ‪ ،‬و ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ دﺳﺘﮕﺎه ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺗﻜﺎﻣﻞ ﯾﺎﻓﺖ و ﺻﻮرت ﭘﺎدﺷﺎھﻲ در اﻏﻠﺐ ﻗﺒﺎﯾﻞ رواج ﭘﯿﺪا‬
‫ﻛﺮد‪ ،‬ﭘﺎدﺷﺎه رﻣﺰ و ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ھﺮ ﺳﮫ ﻗﺪرت ﺳﺎﺑﻖ ﮔﺮدﯾﺪ‪ ،‬و وﻇﺎﯾﻒ ﺳﮫﮔﺎﻧﺔ ﺟﻨﮕﺎوري‪ ،‬ﭘﺪري و ﻛﺎھﻨﻲ ﺑﮫ‬
‫ﻋﮭﺪة او واﮔﺬار ﺷﺪ‪ .‬در واﻗﻊ و ﻧﻔﺲاﻻﻣﺮ‪ ،‬ﺟﻤﺎﻋﺎت را دو ﻧﯿﺮو اداره‬
‫‪set‬‬

‫ﺷﻤﺸﯿﺮ؛ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻧﯿﺮو آﻧﮕﺎه وارد ﻛﺎرزار ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ از ﺳﺨﻦ و ﻧﺼﯿﺤﺖ و ارﺷﺎد ﻛﺎري‬
‫ﺑﺮﻧﯿﺎﯾﺪ‪ .‬ﻗﺎﻧﻮن و ﻋﻘﺎﯾﺪ اﺳﺎﻃﯿﺮي و داﺳﺘﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻗﺮﻧﮭﺎي ﻣﺘﻮاﻟﻲ‪ ،‬دﺳﺖ ﺑﮫ دﺳﺖ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ‪ ،‬ﯾﺎ ﻧﻮﺑﮫ ﺑﮫ ﻧﻮﺑﮫ‪،‬‬
‫ﺑﺮ ﺑﺸﺮ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﻲﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬و ھﯿﭻ دوﻟﺘﻲ‪ ،‬ﺟﺰ در اﯾﻦ اواﺧﺮ‪ ،‬ﺟﺮﺋﺖ آن را ﻧﺪاﺷﺘﮫ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﯿﺎن آن‬
‫دو ﺟﺪاﯾﻲ اﻧﺪازد – و از ﻛﺠﺎ ﻛﮫ ﻓﺮدا‪ ،‬ﺑﺎز اﯾﻦ دو ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﻣﺘﺤﺪ ﻧﺸﻮﻧﺪ و ﺑﺮ ﺑﺸﺮ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻧﻜﻨﻨﺪ؟‬
‫‪an‬‬

‫آﯾﺎ ﺟﻨﮓ ﭼﮕﻮﻧﮫ دوﻟﺖ را ﺑﮫ وﺟﻮد آورده اﺳﺖ؟ ﭼﻨﯿﻦ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ اﻧﺴﺎﻧﮭﺎ ﺑﻨﺎ ﺑﮫ ﻃﺒﯿﻌﺖ ﺧﻮد ﻣﺘﻤﺎﯾﻞ ﺑﮫ‬
‫ﺟﻨﮓ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﻠﺘﮭﺎي ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪه ﻛﺎﻣﻼً ﺻﻠﺤﺠﻮ ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﺳﻜﯿﻤﻮھﺎ ﺗﻌﺠﺐ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﮫ ﭼﺮا ﻣﺮدم‬
‫اروﭘﺎ‪ ،‬ﻛﮫ دﯾﻦ واﺣﺪي دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﺑﮫ ﺟﺎن ھﻢ ﻣﻲاﻓﺘﻨﺪ و اراﺿﻲ را از دﺳﺖ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ‬
‫‪pym‬‬

‫ﻣﻲرﺑﺎﯾﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﺳﻜﯿﻤﻮھﺎ ﺑﮫ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺧﻮد ﻣﻲﮔﻮﯾﻨﺪ‪» :‬ﺗﻮ ﭼﻘﺪر ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ ﻛﮫ در زﯾﺮ ﺑﺮف و ﯾﺦ‬
‫ﻣﺴﺘﻮري! ﭼﻘﺪر ﻣﺎﯾﺔ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ اﮔﺮ ھﻢ در ﺗﻮ ﻃﻼ و ﻧﻘﺮهاي ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﺪ – ﻛﮫ اروﭘﺎﯾﯿﺎن اﯾﻦ‬
‫اﻧﺪازه ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ آن آزﻣﻨﺪﻧﺪ – زﯾﺮ اﯾﻦ ﻗﺸﺮ ﺿﺨﯿﻢ ﺑﺮف و ﯾﺦ ﻣﺴﺘﻮر ﺷﺪه و ھﺮﮔﺰ دﺳﺖ ﺑﮫ آن‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻧﻤﻲرﺳﺪ؛ ﺑﯿﺤﺎﺻﻠﻲ ﺗﻮ ﻣﺎﯾﺔ ﺳﻌﺎدت ﻣﺎﺳﺖ و ﻣﺎ را از دﺳﺘﺒﺮد ﻣﺘﺠﺎوزان ﻣﺤﻔﻮظ ﻣﻲدارد‪ «.‬ﺑﺎ وﺟﻮد‬
‫اﯾﻦ‪ ،‬زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ ﻣﺮدم اوﻟﯿﮫ آﻣﯿﺨﺘﮫ ﺑﮫ ﺟﻨﮕﮭﺎي ﭘﺎﯾﺎنﻧﺎﭘﺬﯾﺮي ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻜﺎرورزان از آنرو‬
‫ﻣﻲﺟﻨﮕﯿﺪهاﻧﺪ ﻛﮫ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﭘﺮﺷﻜﺎرﺗﺮي ﺑﮫ دﺳﺖ آورﻧﺪ؛ ﺷﺒﺎﻧﺎن‪ ،‬ﺑﺮاي ﭼﺮاﮔﺎه ﺑﮭﺘﺮ ﺑﮫ ﺟﺎن ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ‬

‫‪.co‬‬
‫ﻣﻲاﻓﺘﺎدهاﻧﺪ؛ ﻛﺸﺎورزان از آن ﺟﮭﺖ ﺑﮫ ﺟﻨﮓ ﻛﺸﯿﺪه ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ ﻛﮫ زﻣﯿﻦ ﺑﻜﺮ ﺑﮫ دﺳﺖ آورﻧﺪ‪ .‬ھﻤﺔ اﯾﻨﮭﺎ‪،‬‬
‫ﺑﻌﻀﻲ اوﻗﺎت‪ ،‬ﺑﺮاي ﻗﺼﺎص ﺧﻮن ﯾﺎ ﻋﺎدت دادن ﺟﻮاﻧﺎن ﺧﻮد ﺑﮫ ﺳﺨﺘﻲ و اﻧﻀﺒﺎط‪ ،‬ﯾﺎ ﻓﺮار از‬
‫ﯾﻜﻨﻮاﺧﺘﻲ زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﯾﺎ ﻏﺎرت و دزدي‪ ،‬آﺗﺶ ﺟﻨﮓ ﺟﺪﯾﺪ را ﻣﻲاﻓﺮوﺧﺘﮫاﻧﺪ؛ ﻛﻢ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده ﻛﮫ ﻣﺴﺌﻠﺔ دﯾﻦ‬
‫ﺳﺒﺐ ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﺟﻨﮕﻲ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻣﯿﺎن ﻣﻠﺘﮭﺎي اوﻟﯿﮫ ﻧﯿﺰ ﻧﻈﺎﻣﺎت و ﻣﻘﺮراﺗﻲ ﺑﺮاي ﻣﺤﺪود ﻛﺮدن ﻗﺘﻞ و‬
‫ﺧﻮﻧﺮﯾﺰي وﺟﻮد داﺷﺘﮫ و ﺳﺎﻋﺎت ﯾﺎ روزھﺎ و ھﻔﺘﮫھﺎ و ﻣﺎھﮭﺎﯾﻲ را ﻣﻌﯿﻦ ﻣﻲﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﮫ ﻣﺮد وﺣﺸﻲ‬

‫‪oo‬‬
‫ﺷﺮﯾﻒ‪ ،‬در آن اوﻗﺎت‪ ،‬از آدﻣﻜﺸﻲ دﺳﺖ ﻧﮕﺎه ﻣﻲداﺷﺘﮫ اﺳﺖ؛ ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺮاي ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺑﻌﻀﻲ ﻣﺸﺎﻏﻞ ﯾﺎ‬
‫ﺑﻌﻀﻲ راھﮭﺎ ﯾﺎ ﺑﺎزارھﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﺼﻮﻧﯿﺖ ﻗﺎﯾﻞ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ .‬اﺗﺤﺎدﯾﺔ اﯾﺮوﻛﻮﺋﻮي‪ ،‬ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬در‬
‫ﻃﻮل ﻣﺪت ﺳﮫ ﻗﺮن »ﺻﻠﺢ ﺑﺰرگ« را ﻣﺤﻔﻮظ ﻧﮕﮫ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﺎ ھﻤﺔ اﯾﻦ اﺣﻮال‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ داﻧﺴﺖ ﻛﮫ ﺟﻨﮓ‬
‫ﻧﯿﻜﻮﺗﺮﯾﻦ اﻓﺰاري اﺳﺖ در دﺳﺖ ﻧﺎﻣﻮس اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﯿﻌﻲ ﻣﯿﺎن ﻣﻠﺘﮭﺎ و ﺟﻤﺎﻋﺎت اوﻟﯿﮫ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺎ آن ﻛﺎر ﺧﻮد‬

‫‪yah‬‬
‫را ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻧﺘﺎﯾﺠﻲ ﻛﮫ از ﺟﻨﮓ ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه از ﺷﻤﺎره ﺑﯿﺮون اﺳﺖ؛ ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﺑﯿﺮﺣﻤﺎﻧﮫ‪ ،‬ﻣﻠﺘﮭﺎي ﺿﻌﯿﻒ را رﯾﺸﮫﻛﻦ‬
‫ﻛﺮده و از ﻣﯿﺎن ﺑﺮده؛ از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺳﻄﺢ ﺷﺠﺎﻋﺖ و ﺷﺪت و ﻗﺴﺎوت و ھﻮش و ﻣﮭﺎرت را در ﺑﺸﺮ‬
‫ﺑﺎﻻ آورده اﺳﺖ؛ ﻋﺎﻣﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ اﺧﺘﺮاﻋﺎت را ﺳﺒﺐ ﺷﺪه؛ ادواﺗﻲ ﻛﮫ ﻣﻨﺤﺼﺮًا ﺑﺮاي ﺧﺪﻣﺖ ﻗﺸﻮن روي‬
‫ﻛﺎر آﻣﺪه‪ ،‬ﭘﺲ از ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﻛﺎﻣﻼً در ﺧﺪﻣﺖ ﺑﺸﺮﯾﺖ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﮫ و اﻓﺰارھﺎي ﺳﻮدﻣﻨﺪي ﺷﺪه اﺳﺖ )ﭼﮫ‬
‫ﺑﺴﯿﺎر اﺳﺖ راهآھﻨﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ در زﻣﺎن ﺧﻮد ﻣﺎ ﺑﮫ ﻣﻨﻈﻮرھﺎي ﺳﻮقاﻟﺠﯿﺸﻲ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه‪ ،‬و ھﻢ‬
‫@‪h‬‬
‫ﻛﮫ ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﻛﻤﻮﻧﯿﺴﻢ و ھﺮج و ﻣﺮجﻃﻠﺒﻲ دورهھﺎي اوﻟﯿﮫ را از ﻣﯿﺎن ﺑﺮده‪ ،‬روح اﻧﺘﻈﺎم و اﻧﻈﺒﺎط را در‬
‫ﻣﯿﺎن ﺑﺸﺮ ﭘﺮاﻛﻨﺪه‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎدة ﺑﻨﺪﮔﻲ از اﺳﯿﺮان ﺟﻨﮓ را روي ﻛﺎر آورده‪ ،‬و ﺳﺒﺐ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﭘﺮﯾﺸﺎﻧﻲ‬
‫ﻃﺒﻘﺎت و ﻧﻤﻮ ﻗﺪرت ﺣﻜﻮﻣﺖ ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺎﻟﻜﯿﺖ ﻣﺎدر ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ ﺟﻨﮓ ھﻢ ﭘﺪر‬
‫آن اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪are‬‬

‫‪ -II‬دوﻟﺖ‬
‫دوﻟﺖ ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﻋﺎﻣﻞ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻗﻮا – اﺟﺘﻤﺎع اﺷﺘﺮاﻛﻲ دھﻜﺪه – دﺳﺘﯿﺎران رواﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻲ دوﻟﺖ‬

‫ﻧﯿﭽﮫ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬دﺳﺘﮫاي از وﺣﻮش ﺧﻮﺷﺮﻧﮓ ﮔﻮﺷﺘﺨﻮار‪ ،‬ﺟﻤﺎﻋﺘﻲ از ارﺑﺎﺑﺎن ﭘﯿﺮوزﺷﺪه‪ ،‬ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫‪set‬‬

‫ﻧﻈﺎﻣﺎت ﺟﻨﮕﻲ و ﻧﯿﺮوي ﻣﻨﻈﻢ‪ ،‬ﭼﻨﮕﺎﻟﮭﺎي ھﻮﻟﻨﺎك ﺧﻮد را ﺑﮫ ﺗﻦ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻋﻈﯿﻤﻲ از ﻣﺮدم ﻓﺮو ﻛﺮدهاﻧﺪ‬
‫و ﺷﺎﯾﺪ ﻋﺪد اﯾﻦ ﻣﺮدم ﺑﮫ ﻣﺮاﺗﺐ از آﻧﮭﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻮده‪ ،‬وﻟﻲ اﻧﺘﻈﺎﻣﻲ ﻧﺪاﺷﺘﮫاﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻛﻨﻨﺪ…‬
‫اﯾﻦ اﺳﺖ اﺻﻞ دوﻟﺖ‪ «.‬ﻟﺴﺘﺮوارد ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬دوﻟﺖ‪ ،‬ﺑﮫ اﻋﺘﺒﺎر آﻧﻜﮫ ﻣﺘﻤﺎﯾﺰ از ﻧﻈﺎم ﻗﺒﯿﻠﮫاي اﺳﺖ‪ ،‬از‬
‫آﻧﺠﺎ آﻏﺎز ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ ﻧﮋادي از ﻧﮋادھﺎي ﺑﺸﺮي ﺑﺮ ﻧﮋادي دﯾﮕﺮ ﺗﺴﻠﻂ ﭘﯿﺪا ﻛﻨﺪ‪ .‬اوﭘﻨﮭﺎﯾﻤﺮ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ﺑﮫ‬
‫‪an‬‬

‫ھﺮ ﺟﺎ ﻧﻈﺮ ﻛﻨﻲ ﺧﻮاھﻲ دﯾﺪ ﻗﺒﯿﻠﮫاي ﻛﮫ از ﺣﯿﺚ اﺳﺘﻌﺪاد ﻛﺎرزار ﺑﺮ ﻗﺒﯿﻠﺔ دﯾﮕﺮ ﺑﺮﺗﺮي دارد‪ ،‬ﺑﺮﻣﻲﺧﺰد‬
‫و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ آن ﺗﻌﺪي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﭘﺲ از آن‪ ،‬در ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﻗﺒﯿﻠﺔ ﻣﻐﻠﻮب‪ ،‬ﺟﻤﺎﻋﺘﻲ ﺑﮫ ﻧﺎم اﺷﺮاف ﺗﺸﻜﯿﻞ‬
‫ﻣﻲدھﺪ و ﺑﺮاي آن ﺣﻜﻮﻣﺖ و دوﻟﺘﻲ ﺑﻨﯿﺎن ﻣﻲﮔﺬارد‪.‬‬

‫راﺗﺴﻨﮭﻮﻓﺮ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬زورﮔﻮﯾﻲ و ﻋﻨﻒ ﻋﺎﻣﻞ ﻣﻮﻟﺪ دوﻟﺖ اﺳﺖ‪ «.‬ﮔﺎﻣﭙﻠﻮوﯾﭻ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬دوﻟﺖ ﻧﺘﯿﺠﺔ‬
‫‪pym‬‬

‫ﭘﯿﺮوزي اﺳﺖ‪ ،‬و در آن‪ ،‬ﻃﺒﻘﺔ ﭘﯿﺮوز ﺷﺪه‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ آﻧﮭﺎ ﻛﮫ ﻣﻐﻠﻮب ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﻃﺒﻘﺔ ﺣﺎﻛﻤﮫ را ﺗﺸﻜﯿﻞ‬
‫ﻣﻲدھﺪ‪ «.‬ﺳﺎﻣﻨﺮ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬دوﻟﺖ ﻧﺘﯿﺠﺔ ﻧﯿﺮوﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﺎ ﻧﯿﺮو ﺑﺮ ﺳﺮ ﭘﺎي ﺧﻮد ﻣﻲاﯾﺴﺘﺪ‪«.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫اﯾﻦ ﭘﯿﺮوزي ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ ﻧﯿﺮو‪ ،‬ﻏﺎﻟﺐ اوﻗﺎت‪ ،‬ﺑﮫ ﺿﺮر دﺳﺘﺔ ﻛﺸﺎورزاﻧﻲ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ ﺑﮫ زﻣﯿﻦ ﭘﯿﻮﻧﺪ‬
‫ﻧﺎﮔﺴﺴﺘﻨﻲ دارﻧﺪ‪ ،‬و ﻧﻔﻊ آن ﻋﺎﯾﺪ ﻗﺒﺎﯾﻞ ﺷﻜﺎرورز و ﭼﻮﭘﺎن ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬دﻟﯿﻞ آن اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻛﺸﺎورزي‬
‫ﻣﺮدم را ﻋﺎدﺗﺎً ﺑﮫ ﻣﺴﺎﻟﻤﺖ و ﺻﻠﺢﻃﻠﺒﻲ ﻣﻲﭘﺮورد و آﻧﺎن را ﺑﮫ ﻧﻮﻋﻲ زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ ﻣﺮﺗﺐ ﻋﺎدت ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ‬

‫‪.co‬‬
‫اﻣﺮوز آن ﺑﺎ دﯾﺮوزش ﺗﻔﺎوﺗﻲ ﻧﺪارد‪ ،‬و ﭼﻨﺎن ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ اﯾﻦ ﻣﺮدم در ﻧﺘﯿﺠﺔ ﻛﺎر ﺳﺨﺖ روزاﻧﮫ ﻓﺮﺳﻮده‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ؛ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﺮدﻣﻲ ﺑﮫ ﻓﻜﺮ ﮔﺮد ﻛﺮدن ﻣﺎل ﻣﻲاﻓﺘﻨﺪ و ﻏﺮﯾﺰه و ﻓﻨﻮن ﺟﻨﮓ را ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ‬
‫ﺷﻜﺎرورزان و ﭼﻮﭘﺎﻧﺎن‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ ﻣﻮاﺟﮭﺔ ﺑﺎ ﺧﻄﺮ ﺧﻮ ﮔﺮﻓﺘﮫ و ﻛﺎرﺷﺎن ﻛﺸﺘﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﺟﻨﮓ را ﻧﻮﻋﻲ ﺷﻜﺎر‬
‫ﻣﻲﭘﻨﺪارﻧﺪ ﻛﮫ ﺧﻄﺮ آن ﺑﺮ ﺧﻄﺮ ﺷﻜﺎر ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﭼﻨﺪان ﻓﺰوﻧﻲ ﻧﺪارد؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ‪ ،‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﺷﻜﺎر‬
‫در ﺟﻨﮕﻞ ﻧﻘﺼﺎن ﻣﻲﭘﺬﯾﺮد ﯾﺎ ﭼﺮاﮔﺎه ﻣﻲﺧﺸﻜﺪ و ﺗﻌﺪاد داﻣﮭﺎي ﮔﻠﮫ ﻛﻢ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻧﻈﺮ ﺣﺴﺮﺗﻲ ﺑﮫ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﺤﺼﻮﻻت زﯾﺒﺎي ھﻤﺴﺎﯾﮫ اﻧﺪاﺧﺘﮫ‪ ،‬ﺑﮫ ﺑﮭﺎﻧﮫاي‪ ،‬ﻛﮫ ھﻤﮫ وﻗﺖ‬

‫را ﻣﺤﺎﺻﺮه ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و آﺧﺮاﻻﻣﺮ ﺑﮫ ﺗﺼﺮف درﻣﻲآورﻧﺪ؛ آﻧﮕﺎه‪ ،‬ﺳﺎﻛﻨﺎن ﻗﺪﯾﻤﻲ اﯾﻦ اراﺿﻲ را ﺑﻨﺪة ﺧﻮد‬
‫ﺳﺎﺧﺘﮫ‪ ،‬ﻣﻄﯿﻊ ﻓﺮﻣﺎن ﺧﻮﯾﺶ ﻗﺮار ﻣﻲدھﻨﺪ‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫دوﻟﺖ ﻧﺘﯿﺠﺔ ﺗﻜﺎﻣﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺟﺪﯾﺪاً ﺻﻮرت ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﮫ‪ ،‬و از زﻣﺎن ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﺪون ﭘﯿﺸﺘﺮ ﻧﻤﻲرود‪،‬‬
‫زﯾﺮا ﻇﮭﻮر دوﻟﺖ ﻣﺴﺘﻠﺰم آن اﺳﺖ ﻛﮫ ﺗﻐﯿﯿﺮاﺗﻲ در اﺻﻮل ﻧﻈﺎﻣﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ رخ ﻛﻨﺪ و ﺑﮫ ﺟﺎي آﻧﻜﮫ‬
‫ﻓﺮﻣﺎن‪ ،‬ﻣﺨﺼﻮص رﺋﯿﺲ ﺧﺎﻧﻮار ﺑﺎﺷﺪ در اﺧﺘﯿﺎر ﻛﺴﻲ درآﯾﺪ ﻛﮫ ﭘﯿﺮوز ﺷﺪه؛ اﯾﻦ ﺗﺴﻠﻂ آﻧﮕﺎه ﺑﮭﺘﺮ ﻓﺮاھﻢ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ ﻋﺪهاي از ﺟﻤﺎﻋﺎت‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ ﻃﻮر ﻃﺒﯿﻌﻲ ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﺻﻮرت وﺣﺪت ﺗﻨﻈﯿﻢ ﯾﺎﻓﺘﮫﺗﺮ‬
‫درآﯾﻨﺪ و ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ اﻧﺠﺎم اﻋﻤﺎل ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ زﯾﺎدﺗﺮ ﺷﻮد‪ .‬ﺣﺘﻲ در ﭼﻨﯿﻦ ﺣﺎﻟﺘﻲ ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﺣﻜﻮﻣﺖ و دوﻟﺖ وﻗﺘﻲ‬
‫ﻗﺎﺑﻞ دوام ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ ﻛﮫ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ اﺧﺘﺮاﻋﺎت ﺑﮫ ﻧﯿﺮوي ﻋﺎﻣﻠﻲ ﻛﮫ ﺗﺴﻠﻂ ﯾﺎﻓﺘﮫ ﺑﯿﻔﺰاﯾﺪ‪ ،‬و در دﺳﺘﺮس او‬
‫@‪h‬‬
‫ﺳﻼﺣﮭﺎ و ادواﺗﻲ ﺑﮕﺬارد ﻛﮫ ﭼﻮن آﺗﺶ اﻧﻘﻼب و ﺷﻮرﺷﻲ زﺑﺎﻧﮫ ﻛﺸﺪ‪ ،‬ﺑﺘﻮاﻧﺪ آن را ﺧﺎﻣﻮش ﺳﺎزد‪ .‬در‬
‫آن ھﻨﮕﺎم ﻧﯿﺰ ﻛﮫ ﺗﺴﻠﻂ ﻛﺎﻣﻞ و داﯾﻤﻲ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺒﺪأ ﻗﮭﺮ و ﻏﻠﺒﮫ ﻣﯿﻞ دارد ﺧﻮد را ﭘﻨﮭﺎن ﺳﺎزد و‬
‫ﻛﺎري ﻛﻨﺪ ﻛﮫ ﻣﺮدم آن را ﺑﮫ دﺳﺖ ﻓﺮاﻣﻮﺷﻲ ﺳﭙﺎرﻧﺪ؛ ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﻓﺮاﻧﺴﻮﯾﺎن در ﺳﺎل ‪ 1789‬اﻧﻘﻼب‬
‫ﻼ از آﻟﻤﺎن‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺰدﯾﻚ ﺑﻮد ﻧﻔﮭﻤﻨﺪ ﻛﮫ ﻃﺒﻘﺔ اﺷﺮاﻓﻲ ﻛﮫ ﻣﺪت ھﺰار ﺳﺎل ﺑﺮ آﻧﮭﺎ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﻲﻛﺮده‪ ،‬اﺻ ً‬
‫آﻣﺪه و ﻓﺮاﻧﺴﮫ را ﻣﺴﺨﺮ ﺳﺎﺧﺘﮫ اﺳﺖ‪ ،‬و اﯾﻦ ﺣﻘﯿﻘﺘﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ ﻛﺎﻣﯿﻞ دﻣﻮﻟﻦ آﺷﻜﺎر ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﺣﻖ اﯾﻦ اﺳﺖ‬
‫ﻛﮫ ﻣﺮور زﻣﺎن ﺑﺮ روي ھﺮ ﭼﯿﺰ ھﺎﻟﮫاي از ﻗﺪﺳﯿﺖ ﻣﻲاﻧﺪازد؛ ﺣﺘﻲ ﭘﻠﯿﺪﺗﺮﯾﻦ دزدﯾﮭﺎ دردﺳﺖ ﻧﻮادﮔﺎن‬
‫‪are‬‬

‫دزد اﺻﻠﻲ‪ ،‬ﻣﻠﻜﯿﺖ ﻣﻘﺪﺳﻲ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ ﺗﺠﺎوز ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ آن را ﺟﺎﯾﺰ ﻧﻤﻲﺷﻤﺎرﻧﺪ‪ .‬ھﺮ دوﻟﺖ ﺑﺎ ﻗﮭﺮ و‬
‫ﻋﻨﻒ اﯾﺠﺎد ﻣﻲﺷﻮد و ﻃﻮﻟﻲ ﻧﻤﻲﻛﺸﺪ ﻛﮫ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﻧﺪاﻧﺴﺘﮫ و ﻻﻋﻦﺷﻌﻮر‪ ،‬اﻃﺎﻋﺖ آن را ﻣﻲﭘﺬﯾﺮد‪ ،‬و‬
‫ﭼﯿﺰي ﻧﻤﻲﮔﺬرد ﻛﮫ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﭼﻮن ﭘﺮﭼﻢ دوﻟﺖ ﺧﻮد را ﻣﻲﺑﯿﻨﺪ‪ ،‬دﻟﺶ از ﺷﺎدي ﻟﺒﺮﯾﺰ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫آدﻣﻲ‪ ،‬در اﯾﻦ ﻋﻤﻞ‪ ،‬از راه ﺻﻮاب ﻣﻨﺤﺮف ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬زﯾﺮا دوﻟﺖ ﺑﮫ ھﺮ ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﮫ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫‪set‬‬

‫ﺑﺰودي ھﻤﭽﻮن ﭘﺎﯾﮫ و رﻛﻨﻲ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻧﮕﺎھﺪاري ﻧﻈﻢ‪ ،‬ﻛﻤﺎل ﺿﺮورت را دارد‪ .‬از آﻧﮕﺎه ﻛﮫ‬
‫ﻣﯿﺎن ﻗﺒﺎﯾﻞ و ﻋﺸﯿﺮهھﺎ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﺑﺮﻗﺮار ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬دﯾﮕﺮ ﭘﯿﻮﺳﺘﮕﻲ ﺟﻤﺎﻋﺘﮭﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ ﺑﻨﯿﺎن‬
‫ﺧﻮﯾﺸﺎوﻧﺪي اﺳﺘﻮار ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ رواﺑﻂ از راه ھﻤﺠﻮاري ﺑﺮﻗﺮار ﻣﻲﺷﻮد و دﺳﺘﮕﺎه اﻧﺘﻈﺎﻣﺎت ﺧﺎﺻﻲ‬
‫ﺿﺮورت ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان اﺟﺘﻤﺎع ﻣﺮدم ﯾﻚ دھﻜﺪه را ذﻛﺮ ﻛﺮد‪ :‬در اﯾﻨﺠﺎ‪ ،‬ده‬
‫ﺟﺎﻧﺸﯿﻦ ﻗﺒﯿﻠﮫ و ﻋﺸﯿﺮه ﮔﺸﺘﮫ و ﺑﺎ ھﻤﺪﺳﺘﻲ رؤﺳﺎي ﺧﺎﻧﻮادهھﺎ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺳﺮزﻣﯿﻨﻲ ﺑﮫ وﺳﻌﺖ ﻛﻢ‪ ،‬ﯾﻚ دوﻟﺖ‬
‫‪an‬‬

‫ﺳﺎده و ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً دﻣﻮﻛﺮات ﺑﮫ وﺟﻮد آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬وﻟﻲ ھﻤﯿﻦ وﺟﻮد ﺟﺎﻣﻌﺔ دھﻜﺪهاي‪ ،‬و زﯾﺎدي ﺷﻤﺎرة آﻧﮭﺎ‪،‬‬
‫وﺟﻮد ﯾﻚ ﺳﻠﻄﮫ و اﻗﺘﺪار ﺧﺎرﺟﻲ را اﯾﺠﺎب ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ رواﺑﻂ ﻣﯿﺎن ﺟﺎﻣﻌﮫھﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ را اﻧﺘﻈﺎم ﺑﺨﺸﺪ و‬
‫ﺷﺒﻜﺔ اﻗﺘﺼﺎدي را‪ ،‬ﻛﮫ ﺳﺒﺐ ﭘﯿﻮﺳﺘﮕﻲ آﻧﮭﺎ ﺑﮫ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﺸﺮدهﺗﺮ ﺳﺎزد‪ .‬دوﻟﺖ‪ ،‬ﻛﮫ در اﺑﺘﺪاي‬
‫ﭘﯿﺪاﯾﺶ ھﻮﻟﻨﺎك و اﺳﺒﺎب ﻧﮕﺮاﻧﻲ اﺳﺖ‪ ،‬اﯾﻦ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪي را رﻓﻊ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﻧﮫ ﺗﻨﮭﺎ ﻧﯿﺮوي ﺳﺎزﻣﺎن ﯾﺎﻓﺘﮫاي‬
‫‪pym‬‬

‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ھﻤﭽﻮن اﻓﺰاري اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻣﺘﻀﺎد ھﺰاران ﮔﺮوه را‪ ،‬ﻛﮫ ﺟﺎﻣﻌﮫھﺎي ﻣﺮﻛﺐ و ﭘﯿﭽﯿﺪه‬
‫از آﻧﮭﺎ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺑﮫ ﺣﺎﻟﺖ ﺳﺎزﮔﺎري ﻧﮕﺎه ﻣﻲدارد‪ .‬ﭼﻮن دوﻟﺖ از اﯾﻦ وﻇﯿﻔﺔ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺧﻮد ﻣﻲآﺳﺎﯾﺪ‪ ،‬ﭼﻨﮕﺎﻟﮭﺎي ﺗﺴﻠﻂ و ﻗﺎﻧﻮن ﺧﻮد را ﭘﯿﺶ ﻣﻲﺑﺮد و ﺧﺮده ﺧﺮده داﻣﻨﺔ ﻧﻔﻮذ ﺧﻮﯾﺶ را وﺳﻌﺖ‬
‫ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ و‪ ،‬در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل ﻛﮫ ﺟﻨﮕﮭﺎي ﺧﺎرﺟﻲ را ﻣﺨﺮﺑﺘﺮ ﻣﻲﺳﺎزد‪ ،‬ﺻﻠﺢ داﺧﻠﻲ را ﻃﻮﻻﻧﯿﺘﺮ و‬
‫ﭘﺎﯾﺪارﺗﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﻃﻮري ﻛﮫ ﻣﻲﺗﻮان دوﻟﺖ را ﺑﺎ ﺗﻌﺒﯿﺮ »ﺻﻠﺢ در داﺧﻞ و ﺟﻨﮓ در ﺧﺎرج« ﺗﻌﺮﯾﻒ‬

‫‪.co‬‬
‫ﻛﺮد‪ .‬ﭼﯿﺰي ﻧﻤﻲﮔﺬرد ﻛﮫ ﻣﺮدم ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻣﻲدھﻨﺪ ﻛﮫ ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﻣﺎﻟﯿﺎﺗﻲ ﺑﮫ دوﻟﺖ ﺑﮭﺘﺮ از آن اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ‬
‫ھﻤﮫ رﺷﻮه ﺑﺪھﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي آﻧﻜﮫ اﺛﺮ از ﺑﯿﻦ رﻓﺘﻦ ﻣﻮﻗﺘﻲ ﺣﺎﻛﻢ و ﭘﺎدﺷﺎه‪ ،‬در ﻣﯿﺎن ﺟﻤﻌﯿﺘﻲ ﻛﮫ ﻋﺎدت ﺑﮫ‬
‫داﺷﺘﻦ ﺣﻜﻮﻣﺖ و دوﻟﺖ داﺷﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺨﻮﺑﻲ واﺿﺢ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﺎب ﻣﺜﺎل ﻣﻲﮔﻮﯾﯿﻢ ﻛﮫ‪ ،‬در ﻣﯿﺎن ﺟﻤﺎﻋﺖ‬
‫ﺑﺎﮔﺎﻧﺪا‪ ،‬ﭼﻮن ﭘﺎدﺷﺎه ﺑﻤﯿﺮد‪ ،‬ھﺮﻛﺲ ﻧﺎﭼﺎر اﺳﺖ ﺳﻼح ﺑﺮدارد‪ ،‬زﯾﺮا ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ از اﻃﺎﻋﺖ ﻗﺎﻧﻮن‬
‫ﺳﺮﭘﯿﭽﻲ دارﻧﺪ ﻓﻮري آﺗﺶ اﻏﺘﺸﺎش و ﻛﺸﺘﺎر و ﻏﺎرت و ﭼﭙﺎول را در اﻃﺮاف ﻛﺸﻮر روﺷﻦ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﺳﭙﻨﺴﺮ ﭼﮫ ﺧﻮب ﮔﻔﺘﮫ اﺳﺖ ﻛﮫ‪» :‬ﺑﺪون وﺟﻮد ﯾﻚ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺧﻮدﻣﺨﺘﺎر ھﺮﮔﺰ ﻣﻤﻜﻦ ﻧﯿﺴﺖ ﺟﺎﻣﻌﮫاي‬
‫ﺗﻜﺎﻣﻞ ﭘﯿﺪا ﻛﻨﺪ‪«.‬‬

‫دوﻟﺘﻲ ﻛﮫ ﻓﻘﻂ ﺑﺮ ﻧﯿﺮو ﺗﻜﯿﮫ داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ دراز ﻧﻤﻲﭘﺎﯾﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﻣﺮدم‪ ،‬ﺑﺎ آﻧﻜﮫ ﻃﺒﯿﻌﺘﺎً زودﺑﺎور و‬

‫‪yah‬‬
‫ﻓﺮﯾﺐﭘﺬﯾﺮﻧﺪ‪ ،‬ھﻤﺎنﮔﻮﻧﮫ ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺑﮫ ﻃﺒﯿﻌﺖ ﺧﻮد‪ ،‬ﻋﻨﺎد و ﻟﺠﺎﺟﺖ دارﻧﺪ و ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯾﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺎﻟﯿﺎت‪ ،‬آن‬
‫اﻧﺪازه ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻤﻞ اﺳﺖ ﻛﮫ ﭘﻮﺷﯿﺪهﺗﺮ و ﻏﯿﺮﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ دوﻟﺖ و‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ﺣﯿﺎت ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﮫ اﺳﺒﺎب و وﺳﺎﯾﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﺎﻧﻮاده و ﻛﻠﯿﺴﺎ و ﻣﺪرﺳﮫ ﻣﺘﻮﺳﻞ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﺗﺎ ﺗﻌﺎﻟﯿﻢ او را ﺑﺮﭘﺎ ﻛﻨﻨﺪ و در ﺟﺎن ﻣﺮدم ﻋﺎدت دوﺳﺘﻲ وﻃﻦ و اﻓﺘﺨﺎر ﺑﮫ آن را ﺑﻨﯿﺎن ﮔﺬارﻧﺪ‪.‬‬
‫دوﻟﺖ‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﺧﻮد را از داﺷﺘﻦ ھﺰاران ﭘﺎﺳﺒﺎن و ﭘﻠﯿﺲ ﺑﻲﻧﯿﺎز ﻣﻲﺳﺎزد و اﻓﻜﺎر ﻋﻤﻮﻣﻲ را ﺑﺎ‬
‫اﻃﺎﻋﺖ‪ ،‬ﻛﮫ از ﺿﺮورﯾﺎت زﻣﺎن ﺟﻨﮓ اﺳﺖ‪ ،‬آﺷﻨﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬از ھﻤﺔ اﯾﻨﮭﺎ ﮔﺬﺷﺘﮫ‪ ،‬اﻗﻠﯿﺖ ﺣﻜﻤﻔﺮﻣﺎ ﻧﺎﭼﺎر‬
‫اﺳﺖ ﻛﮫ دﺳﺘﮕﺎه ﺗﺴﻠﻂ و اﻋﻤﺎل ﻗﻮة ﺧﻮد را ﺑﮫ ﻣﺠﻤﻮﻋﮫاي از ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ از ﯾﻚ ﻃﺮف ﺑﺎﻋﺚ‬
‫@‪h‬‬
‫ﺗﺤﻜﯿﻢ ﺳﻠﻄﮫ و اﻗﺘﺪار وي ﮔﺮدد‪ ،‬و از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ اﻣﻨﯿﺖ و اﻧﺘﻈﺎﻣﻲ را ﺑﺮﻗﺮار ﺳﺎزد و ﺑﺮاي »رﻋﺎﯾﺎ«‬
‫ﺣﻘﻮﻗﻲ را ﻗﺎﯾﻞ ﺷﻮد ﺗﺎ ﺑﮭﺘﺮ اﺣﺘﺮام ﻗﺎﻧﻮن را ﻧﮕﺎه دارﻧﺪ و از دوﻟﺖ ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ -III‬ﻗﺎﻧﻮن‬
‫‪are‬‬

‫ﺑﯿﻘﺎﻧﻮﻧﻲ – ﻗﺎﻧﻮن و ﻋﺮف – اﻧﺘﻘﺎم – ﺟﺮﯾﻤﮫ – ﻣﺤﺎﻛﻤﮫ – روش آزﻣﺎﯾﺶ )اورداﻟﻲ( – دوﺋﻞ – ﻣﺠﺎزات‬
‫– آزادي اوﻟﯿﮫ‬

‫از ھﻤﺎن وﻗﺖ ﻛﮫ ﻣﺎﻟﻜﯿﺖ ﺧﺼﻮﺻﻲ‪ ،‬ازدواج و ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﯿﺪا ﺷﺪ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮن ﻧﯿﺰ ھﻤﺮاه آن ﺑﻮد؛ ﻣﺠﺘﻤﻌﺎت‬
‫ﭘﺴﺖ ﻛﺎرﺷﺎن ﻃﻮري اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺪون ﻗﺎﻧﻮن زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬آﻟﻔﺮد راﺳﻞ واﻻس ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ﻣﻦ ﺑﺎ‬
‫‪set‬‬

‫وﺣﺸﯿﺎن اﻣﺮﯾﻜﺎي ﺟﻨﻮﺑﻲ و وﺣﺸﯿﺎن ﺧﺎور ﻣﺪﺗﻲ ﺑﮫ ﺳﺮ ﺑﺮدم‪ ،‬در ﻣﯿﺎن آﻧﺎن ﻗﺎﻧﻮن و ﻣﺤﻜﻤﮫاي ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺟﺰ‬
‫اﻓﻜﺎر ﻋﻤﻮﻣﻲ‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﺮدم ﺑﺎ ﻛﻤﺎل آزادي آن را ﺑﯿﺎن ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ھﺮﻛﺲ‬

‫ﺣﻘﻮق ھﻤﺴﺎﯾﮕﺎن ﺧﻮد را ﺑﮫ ﻃﻮر دﻗﯿﻖ ﻣﺤﺘﺮم ﻣﻲﺷﻤﺮد‪ ،‬و ﺧﯿﻠﻲ ﻛﻢ اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺎد ﻛﮫ ﻛﺴﻲ ﺑﺮ اﯾﻦ‬
‫ﺣﻘﻮق ﺗﻌﺪي و دﺳﺖ درازي ﻛﻨﺪ‪ .‬در ﭼﻨﯿﻦ اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت‪ ،‬ﻣﺴﺎوات ﻣﯿﺎن اﻓﺮاد ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ ﺣﺎﻟﺖ ﻛﻤﺎل را دارد‪«.‬‬
‫‪an‬‬

‫ھﺮﻣﻦ ﻣﻠﻮﯾﻞ ﻧﯿﺰ درﺑﺎرة ﺳﺎﻛﻨﺎن ﺟﺰاﯾﺮ ﻣﺎرﻛﯿﺰ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲﻧﻮﯾﺴﺪ‪» :‬در ﺗﻤﺎم ﻣﺪﺗﻲ ﻛﮫ ﻣﻦ در ﻣﯿﺎن ﻗﺒﯿﻠﺔ‬
‫ﺗﯿﭙﻲ ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮدم‪ ،‬ھﺮﮔﺰ ﻛﺴﻲ را ﺑﮫ ﺗﮭﻤﺖ ﺗﻌﺪي ﺑﺮ دﯾﮕﺮي ﺑﮫ ﻣﺤﻜﻤﮫ ﺟﻠﺐ ﻧﻜﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﺟﺮﯾﺎن اﻣﻮر‬
‫در آن دره ﭼﻨﺎن آرام و ﻣﻨﻈﻢ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﺎ ﺟﺮﺋﺖ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ ﮔﻔﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ آن را در ﻣﯿﺎن ﻣﺴﯿﺤﯿﺎن ﺑﺴﯿﺎر ﺗﺮﺑﯿﺖ‬
‫ﺷﺪه و ﻣﻨﺘﺨﺐ ﻧﻤﻲﺗﻮان ﯾﺎﻓﺖ‪ «.‬دوﻟﺖ روﺳﯿﺔ ﻗﺪﯾﻢ ﻣﺤﺎﻛﻤﻲ در ﺟﺰاﯾﺮ آﻟﺌﻮﺳﯿﻦ ﺗﺄﺳﯿﺲ ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬وﻟﻲ‬
‫‪pym‬‬

‫ﻣﺪت ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺖ و ھﯿﭻ ﻛﺎري ﺑﺮاي آن ﻣﺤﺎﻛﻢ ﭘﯿﺶ ﻧﯿﺎﻣﺪ‪ .‬ﺑﺮﯾﻨﺘﻦ ﻣﻲﻧﻮﯾﺴﺪ‪» :‬ﺟﻨﺎﯾﺘﮭﺎ و‬
‫ﺗﺠﺎوزات‪ ،‬ﺳﺎﺑﻖ ﺑﺮ اﯾﻦ‪ ،‬ﺑﮫ اﻧﺪازهاي در ﻣﯿﺎن اﻓﺮاد اﺗﺤﺎدﯾﺔ اﯾﺮوﻛﻮﺋﻮي ﻛﻢ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ ﻗﺎﻧﻮن‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻣﺠﺎزاﺗﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ «.‬اﯾﻨﮭﺎﺳﺖ اوﺿﺎع ﯾﻚ زﻧﺪﮔﻲ اﯾﺪﺋﺎﻟﻲ – ﯾﺎ اﯾﺪﺋﺎﻟﻲ ﺗﺼﻮر ﺷﺪه از ﻃﺮف ﻣﺎ ﻛﮫ ھﺮج و‬
‫ﻣﺮجﻃﻠﺒﺎن آرزو ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ دﻧﯿﺎ دوﺑﺎره ﺑﮫ آن ﺻﻮرت ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﻣﻊذﻟﻚ‪ ،‬اﯾﻦ ﻣﻨﻈﺮة دﻟﺮﺑﺎ را ﺑﺎﯾﺪ اﻧﺪﻛﻲ دﺳﺘﻜﺎري ﻛﺮد و ﻣﻮرد ﺗﻌﺪﯾﻞ ﻗﺮار داد‪ .‬اﮔﺮ اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت ﻓﻄﺮي و‬
‫ﻻ ﻣﺤﻜﻮم‬
‫ﻃﺒﯿﻌﻲ‪ ،‬ﺑﮫ ﻃﻮر ﻧﺴﺒﻲ‪ ،‬از ﺗﺒﻌﯿﺖ ﻧﻈﺎﻣﺎت و ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺑﺮﻛﻨﺎر ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ ،‬از آن ﺟﮭﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ او ً‬
‫ﺗﻘﺎﻟﯿﺪ و ﺳﻨﺘﮭﺎ و ﻋﺎداﺗﻲ ﺑﻮدهاﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﺮ ﺷﺪت ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺄﺛﯿﺮ داﺷﺘﮫ و ﺗﺨﻄﻲ از آن ﻏﯿﺮﻣﻤﻜﻦ ﺑﻮده اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺛﺎﻧﯿﺎً‪ ،‬در اواﯾﻞ اﻣﺮ‪ ،‬ﺟﻨﺎﯾﺘﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ اﺷﺨﺎص و اﻓﺮاد ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﮫ ﺣﻜﻢ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺧﺼﻮﺻﻲ‬
‫داﺷﺘﮫ و ﺑﺎ ﺣﻖ ﻗﺼﺎص و اﻧﺘﻘﺎم ﺧﺎﻧﻮاده ﺟﺒﺮان ﻣﻲﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫»ﺳﻨﻦ ﻗﺪﯾﻤﻲ و ﻋﺮف«‪ ،‬ھﻤﭽﻮن زﻣﯿﻨﮫ و اﺳﺎس ﺛﺎﺑﺖ و ﻣﺴﺘﻘﺮي‪ ،‬در زﯾﺮ ﻇﻮاھﺮ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻗﺮار دارد‬
‫و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺻﺨﺮة ﻣﺤﻜﻢ زﯾﺮ ﺑﻨﺎﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﮫ ﺻﻮرت اﻓﻜﺎر و اﻋﻤﺎﻟﻲ درآﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن ﺣﺎﻟﺖ‬
‫ﻗﺪﺳﯿﺘﻲ ﺑﮫ آﻧﮭﺎ داده‪ ،‬و ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ در ﻛﺎر ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﺎﺷﺪ و در آن ﺗﻐﯿﯿﺮات و ﻓﺴﺎدھﺎﯾﻲ رخ ﻛﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺮاي اﺟﺘﻤﺎع‪ ،‬ﺗﺎ ﺣﺪي ﺣﺎﻟﺖ ﺛﺒﺎت و اﻧﺘﻈﺎم را ﺣﻔﻆ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻋﺮف‪ ،‬ﺑﺮاي اﺟﺘﻤﺎع‪ ،‬ھﻤﺎن ﺛﺒﺎت و‬

‫‪yah‬‬
‫ﭘﺎﯾﺪارﯾﻲ را ﻓﺮاھﻢ ﻣﻲآورد ﻛﮫ ﺗﻮارث و ﻏﺮﯾﺰه‪ ،‬ﺑﺮاي ﻧﻮع ﺑﺸﺮ‪ ،‬و ﻋﺎدت‪ ،‬ﺑﺮاي اﻓﺮاد ﺑﺸﺮي ﺑﮫ وﺟﻮد‬
‫ﻣﻲآورد‪ .‬ھﻤﯿﻦ آداب و ﺗﻘﺎﻟﯿﺪ ﭘﯿﺶ ﭘﺎ اﻓﺘﺎده اﺳﺖ ﻛﮫ ﻋﻘﻞ ﻣﺮدم را در ﺳﺮھﺎﺷﺎن ﺳﺎﻟﻢ ﻧﮕﺎه ﻣﻲدارد‪ ،‬ﭼﮫ‬
‫ھﺮﮔﺎه اﯾﻦ ﻣﺠﺎري وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ از آﻧﮭﺎ ﺗﻔﻜﺮ و ﻋﻤﻞ ﻣﺮدم ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﻻﻋﻦﺷﻌﻮري ﺑﺂﺳﺎﻧﻲ ﺳﯿﺮ‬
‫ﺧﻮد را اﻧﺠﺎم دھﺪ‪ ،‬ﻧﺎﭼﺎر‪ ،‬ذھﻦ و ﻋﻘﻞ اﻧﺴﺎن در ﻣﻘﺎﺑﻞ ھﺮﭼﯿﺰ ﺣﯿﺮان ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ و ﻋﺎﻗﺒﺖ ﻛﺎر ﺑﮫ دﯾﻮاﻧﮕﻲ‬
‫ﻣﻲﻛﺸﺪ‪ .‬ﻏﺮﯾﺰه و ﻋﺎدت و آداب و ﻗﺮاردادھﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ ،‬ھﻤﮫ‪ ،‬از ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺰرگ ﺻﺮﻓﮫﺟﻮﯾﻲ در‬
‫اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻧﯿﺮو و اﻧﺮژي زاﯾﯿﺪه ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﭼﮫ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﻣﺎﺷﯿﻨﻲ ﺻﻮرت ﮔﯿﺮد آﺳﺎﻧﺘﺮﯾﻦ ﻃﺮﯾﻘﻲ‬
‫@‪h‬‬
‫اﺳﺖ ﻛﮫ اﻧﺴﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ‪ ،‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺣﺎدﺛﺔ ﺧﺎرﺟﻲ ﻛﮫ ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻜﺮار دارد‪ ،‬ﯾﺎ وﺿﻊ ﻣﻌﯿﻨﻲ ﻛﮫ ﭘﻲ در ﭘﻲ‬
‫اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺪ‪ ،‬اﺧﺘﯿﺎر ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺗﻔﻜﺮ اﺻﯿﻞ و ﺣﻘﯿﻘﻲ و اﺗﺨﺎذ راه ﺗﺎزهاي در ﺳﯿﺮ و ﺳﻠﻮك‪ ،‬در واﻗﻊ ﯾﻚ‬
‫ﻧﻮع ﭘﺮﯾﺸﺎﻧﻲ و اﻏﺘﺸﺎش اﺳﺖ ﻛﮫ در ﻣﺠﺮاي ﯾﻜﻨﻮاﺧﺖ ﻋﺎدي ﭘﯿﺶ ﻣﻲآﯾﺪ‪ ،‬و ﻓﻘﻂ اﻧﺴﺎن وﻗﺘﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ‬
‫ﺑﮫ آن راﺿﻲ ﺷﻮد ﻛﮫ ﺑﺨﻮاھﺪ وﺿﻊ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻣﺤﯿﻂ ﺟﺪﯾﺪي ﻛﮫ ﭘﯿﺶ آﻣﺪه ﻣﻮاﻓﻖ ﺳﺎزد ﯾﺎ ﺑﮫ ارض‬
‫ﻣﻮﻋﻮدي ﺑﺮﺳﺪ‪.‬‬
‫‪are‬‬

‫ھﺮﮔﺎه ﺑﺮ اﯾﻦ زﻣﯿﻨﺔ ﻃﺒﯿﻌﻲ ﻋﺮف‪ ،‬ﺗﺮس از ﯾﻚ ﻣﺠﺎزات ﻓﻮق ﺑﺸﺮﯾﻲ ﻛﮫ ﻧﺘﯿﺠﺔ دﯾﻦ اﺳﺖ اﻓﺰوده ﺷﻮد‪،‬‬
‫و ﻋﺎدات ﻧﯿﺎﻛﺎن ﺑﺎ ارادة ﺧﺪاﯾﺎن درھﻢ آﻣﯿﺰد‪ ،‬در اﯾﻦ ﺻﻮرت‪ ،‬ﻋﺮف ﻣﺆﺛﺮﺗﺮ از ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻲﺷﻮد‬

‫و ﺑﺎ ﻧﮭﺎﯾﺖ ﺷﺪت اﻧﺴﺎن را از آن آزادي اوﻟﯿﮫ دور ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻛﺴﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺨﻄﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺷﺎﯾﺪ‬
‫ﻣﻮرد ﺗﺤﺴﯿﻦ ﻧﯿﻤﻲ از ﻣﺮدﻣﻲ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد ﻛﮫ از ﺗﮫ دل ﺑﮫ ﻛﺴﻲ ﻛﮫ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﮫ ﻛﻤﻚ ھﻮش ﺧﻮد ﺑﺮ اﯾﻦ‬
‫‪set‬‬

‫دﺷﻤﻦ ﻗﺪﯾﻤﻲ ﭘﯿﺮوز ﺷﻮد ﺣﺴﺮت ﻣﻲﺧﻮرﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ھﺮﮔﺎه ﻛﺴﻲ از ﺣﺪود ﻋﺮف ﺗﺠﺎوز ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻮرد ﺧﺸﻢ‬
‫ھﻤﺔ ﻣﺮدم واﻗﻊ ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﭼﮫ اﯾﻦ ﻋﺮف از ﺧﻮد ﻣﺮدم ﺳﺮﭼﺸﻤﮫ ﮔﺮﻓﺘﮫ‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﮫ ﻗﺎﻧﻮن را‬
‫ﻧﯿﺮوي ﻣﺎﻓﻮﻗﻲ ﺑﺮ آﻧﺎن ﺗﺤﻤﯿﻞ ﻛﺮده اﺳﺖ؛ ﻗﺎﻧﻮن‪ ،‬ﻋﺒﺎرت از دﺳﺘﺨﻄﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ارادة ارﺑﺎب و ﺻﺎﺣﺒﻲ‬
‫را ﻣﺠﺴﻢ ﻣﻲﺳﺎزد‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﮫ ﻋﺮف ﻋﺒﺎرت از ﺧﻼﺻﮫ و ﺟﻮھﺮ آزﻣﺎﯾﺸﮭﺎ و ﻃﺮق ﻋﻤﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ‬
‫ﺟﺎﻣﻌﮫ آﻧﮭﺎ را ﻧﯿﻜﻮﺗﺮ داﻧﺴﺘﮫ و از راه ﻧﺎﻣﻮس اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﯿﻌﻲ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ دوﻟﺖ‬
‫‪an‬‬

‫ﺟﺎﻧﺸﯿﻦ ﻧﻈﻢ ﻃﺒﯿﻌﻲ ﺧﺎﻧﻮاده و ﻗﺒﯿﻠﮫ و ﻋﺸﯿﺮه و اﺟﺘﻤﺎع دھﻜﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮن‪ ،‬ﺗﺎ ﺣﺪي‪ ،‬ﺟﺎي ﻋﺮف‬
‫اﺟﺘﻤﺎع را ﻣﻲﮔﯿﺮد‪ ،‬وﻟﻲ اﯾﻦ ﻋﻤﻞ آن وﻗﺖ ﻛﺎﻣﻠﺘﺮ ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ ﻛﮫ ﺧﻄﻨﻮﯾﺴﻲ ﭘﯿﺪا ﺷﻮد و ﺣﻘﻮق‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﮫﺷﺪه از ﺣﺎﻓﻈﺔ ﭘﯿﺮﻣﺮدان و ﻛﺎھﻨﺎن ﺧﺎرج ﮔﺮدد و ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻣﻘﺮرات روﺷﻨﻲ ﺑﺮ روي اﻟﻮاح‬
‫ﻧﮕﺎﺷﺘﮫ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬ﻋﻤﻞ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﺷﺪن ﻗﺎﻧﻮن ﺑﮫ ﺟﺎي ﻋﺮف ھﺮﮔﺰ ﺑﮫ ﺣﺎﻟﺖ ﻛﻤﺎل ﻧﻤﻲرﺳﺪ‪ ،‬و‬
‫‪pym‬‬

‫ھﻨﮕﺎم ﻗﻀﺎوت درﺑﺎرة اﻓﻌﺎل ﺑﺸﺮي‪ ،‬ھﻤﯿﺸﮫ ﻋﺮف و ﻋﺎدت اھﻤﯿﺖ ﺧﻮد را در ﭘﺸﺖﺳﺮ ﻗﺎﻧﻮن ﺣﻔﻆ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ و‪ ،‬ھﻤﭽﻮن ﻧﯿﺮوي ﭘﻨﮭﺎﻧﻲ‪ ،‬در ﻋﻘﺐ ﺗﺨﺖ و ﺗﺎج ﻣﺨﻔﻲ اﺳﺖ و »آﺧﺮﯾﻦ ﻗﺎﺿﻲ ﺣﯿﺎت ﺑﺸﺮي« ﺑﮫ‬
‫ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻣﺮﺣﻠﮫ از ﻣﺮاﺣﻞ ﺗﻜﺎﻣﻞ ﻗﺎﻧﻮن آن ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ھﺮﻛﺲ‪ ،‬ﺧﻮد اﻧﺘﻘﺎم ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﮫ اﺳﺖ؛ اﻧﺴﺎن اوﻟﯿﮫ‬
‫ﻣﻲﮔﻔﺖ‪» :‬اﻧﺘﻘﺎم ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﮫ ﻣﻦ ﺗﻌﻠﻖ دارد و ﺧﻮد رﻓﻊ ﺿﺮري را ﻛﮫ ﺑﮫ ﻣﻦ رﺳﯿﺪه ﺧﻮاھﻢ ﻛﺮد«‪ .‬در ﻧﺰد‬
‫ھﻨﺪﯾﺸﻤﺮدﮔﺎن ﻛﺎﻟﯿﻔﺮﻧﯿﺎي ﺟﻨﻮﺑﻲ‪ ،‬ھﺮ ﻓﺮد ﺑﮫ ﻣﻨﺰﻟﺔ ﭘﻠﯿﺲ ﺧﻮد ﺑﻮد‪ ،‬و ھﺮ اﻧﺪازه ﻛﮫ ﻧﯿﺮوﯾﺶ اﺟﺎزه‬

‫‪.co‬‬
‫ﻣﻲداد ﺑﺎ اﻧﺘﻘﺎم ﮔﺮﻓﺘﻦ‪ ،‬ﺑﮫ ﺧﯿﺎل ﺧﻮد‪ ،‬ﻋﺪاﻟﺖ را اﺟﺮا ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬در ﺑﺴﯿﺎري از ﻗﺒﺎﯾﻞ اوﻟﯿﮫ‪ ،‬ﻛﺸﺘﮫ ﺷﺪن‬
‫ﺷﺨﺺ )اﻟﻒ( ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ ﺷﺨﺺ )ب( ﺑﮫ آﻧﺠﺎ ﻣﻲﻛﺸﯿﺪ ﻛﮫ )ب( را ﭘﺴﺮان )اﻟﻒ( ﯾﺎ دوﺳﺘﺶ )ج( ﺑﮫ ﻗﺘﻞ‬
‫ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬و ﭘﺲ از آن )ج( را ﭘﺴﺮان )ب( ﯾﺎ دوﺳﺖ او )د( ﺑﻜﺸﻨﺪ‪ ،‬و اﯾﻦ ﻋﻤﻞ ﺗﺎ آﺧﺮ ﺣﺮوف اﻟﻔﺒﺎ اداﻣﮫ‬
‫ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﺮد؛ در ﻣﯿﺎن اﻣﺮﯾﻜﺎﯾﯿﺎن‪ ،‬ھﻢ اﻛﻨﻮن‪ ،‬ﻧﻈﺎﯾﺮي از اﯾﻦ ﻋﻤﻞ‪ ،‬در ﺑﯿﻦ ﺧﺎﻧﻮادهھﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺧﻮن‬
‫ﺧﺎﻟﺼﺘﺮ دارﻧﺪ‪ ،‬دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﺻﻞ اﻧﺘﻘﺎم‪ ،‬در ﺗﻤﺎم ﻃﻮل ﺗﺎرﯾﺦ ﺣﻘﻮق و ﻗﺎﻧﻮن‪ ،‬وﺟﻮد داﺷﺘﮫ و اﺛﺮ آن‬

‫‪oo‬‬
‫در ”ﻗﺎﻧﻮن“ ﻗﺼﺎص ﺣﻘﻮق روم‪ ،‬و در ﻗﺎﻧﻮن ﺣﻤﻮرﺑﻲ و ﺷﺮﯾﻌﺖ ﻣﻮﺳﻲ ‪» -‬ﭼﺸﻢ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﭼﺸﻢ و‬
‫دﻧﺪان در ﻣﻘﺎﺑﻞ دﻧﺪان« ‪ -‬دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﺂﺳﺎﻧﻲ ﻣﻲﺗﻮان ﺗﺄﺛﯿﺮ آن را در ﺿﻤﻦ ﻗﺎﻧﻮﻧﮭﺎﯾﻲ ﺟﺰاﯾﯿﻲ ﻛﮫ‬
‫اﻣﺮوز در ﻛﺸﻮرھﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻮرد اﺟﺮاﺳﺖ ﻣﺸﺎھﺪه ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﮔﺎم دوﻣﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻃﺮف ﻗﺎﻧﻮن و ﻣﺪﻧﯿﺖ ﺑﺮداﺷﺘﮫ ﺷﺪه آن ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﺟﺮﯾﻤﮫ را ﺟﺎﻧﺸﯿﻦ اﻧﺘﻘﺎم ﺳﺎﺧﺘﮫاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻏﺎﻟﺐ اوﻗﺎت‪ ،‬رﺋﯿﺲ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺑﺮﻗﺮاري ﺻﻠﺢ و ﺑﮭﺒﻮد وﺿﻊ ﻣﯿﺎن اﻓﺮاد ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺧﻮد‪ ،‬ﻧﻔﻮذ ﺧﻮﯾﺶ را ﺑﮫ‬
‫ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮده و ﺧﺎﻧﻮادة ﻣﻘﺘﻮل را راﺿﻲ ﻣﻲﻛﺮده اﺳﺖ ﻛﮫ‪ ،‬ﻋﻮض اﻧﺘﻘﺎم ﺧﻮﻧﯿﻦ‪ ،‬ﻣﻘﺪاري ﭘﻮل ﯾﺎ ھﺪﯾﺔ‬
‫دﯾﮕﺮي را ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﺟﺮﯾﻤﮫ و ﺗﺎوان ﺑﭙﺬﯾﺮﻧﺪ و از ﺧﻮن ﻗﺎﺗﻞ درﮔﺬرﻧﺪ‪ .‬ﻛﻢﻛﻢ ﺑﺮاي اﯾﻦ ﺟﺮﯾﻤﮫ و ﺗﺎوان‬
‫ﺗﻌﺮﻓﮫاي درﺳﺖ ﺷﺪ ﻛﮫ ﻣﻌﻠﻮم ﻣﻲﻛﺮده اﺳﺖ ﺑﺮاي ﭼﺸﻢ‪ ،‬ﻓﻼن ﻗﺪر‪ ،‬و ﺑﺮاي ﺑﺎزو ﯾﺎ دﻧﺪان‪ ،‬ﻓﻼن ﻗﺪر‪ ،‬و‬
‫ﺑﺮاي ﺟﺎن‪ ،‬ﻓﻼن اﻧﺪازه ﺗﺎوان ﭘﺮداﺧﺘﮫ ﺷﻮد؛ ﻗﺎﻧﻮن ﺣﻤﻮرﺑﻲ در اﯾﻦ ﺑﺎره ﺑﮫ ﺗﻔﺼﯿﻞ ﺗﻮﺿﯿﺢ داده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺮدم ﺣﺒﺸﮫ ﺑﮫ‬
‫@‪h‬‬
‫‪are‬‬
‫‪set‬‬
‫‪an‬‬
‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻣﺠﺎزات از راه ﻗﺼﺎص دﻗﺖ و وﺳﻮاس داﺷﺘﮫاﻧﺪ ﻛﮫ اﮔﺮ ﺑﭽﮫاي از ﺑﺎﻻي درﺧﺖ ﺑﮫ ﺳﺮ ﺑﭽﺔ دﯾﮕﺮي‬
‫ﻣﻲاﻓﺘﺎد و ﺳﺒﺐ ﻗﺘﻞ او ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺎدر ﻣﻘﺘﻮل ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻓﺮزﻧﺪ دﯾﮕﺮ ﺧﻮد را از ﺑﺎﻻي درﺧﺖ‪ ،‬ﺑﮫ ﻋﻨﻮان‬
‫ﻗﺼﺎص‪ ،‬ﺑﺮ ﺳﺮ ﺑﭽﺔ ﻗﺎﺗﻞ ﺳﻘﻮط دھﺪ‪ .‬ﻣﺒﺎﻟﻐﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﺟﺮﯾﻤﮫ و ﺗﺎوان ﭘﺮداﺧﺘﮫ ﻣﻲﺷﺪه‪ ،‬ﺑﺮ ﺣﺴﺐ‬

‫‪.co‬‬
‫ﻼ ﻣﺮدم‬‫اﺧﺘﻼف ﺳﻦ و ﺟﻨﺲ و رﺗﺒﺔ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﻌﺘﺪي و ﻣﻌﺘﺪي ﻋﻠﯿﮫ‪ ،‬اﺧﺘﻼف ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﺮده اﺳﺖ؛ ﻣﺜ ً‬
‫ﻓﯿﺠﻲ دﻟﮫدزدي ﺷﺨﺼﻲ از ﺗﻮدة ﻣﺮدم را ﺷﻨﯿﻌﺘﺮ از ﻗﺘﻠﻲ ﻣﻲداﻧﺴﺘﮫاﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﮫ دﺳﺖ رﺋﯿﺲ ﻗﺒﯿﻠﮫ ﺻﻮرت‬
‫ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺗﻤﺎم ﻃﻮل ﺗﺎرﯾﺦ ﺣﻘﻮق‪ ،‬ﻣﺸﺎھﺪه ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ ھﺮ اﻧﺪازه ﺷﺨﺼﻲ ﻛﮫ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺟﺮﻣﻲ ﺷﺪه‬
‫ﻣﻨﺰﻟﺖ ﻋﺎﻟﯿﺘﺮي داﺷﺘﮫ‪ ،‬ﺟﺮم او ﺧﻔﯿﻔﺘﺮ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺘﮫ اﺳﺖ ﭼﻮن ﻻزم ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ ﺗﺎواﻧﮭﺎ و‬
‫ﻏﺮاﻣﺘﮭﺎ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﺧﻮﻧﺨﻮاھﻲ ﻣﻌﯿﻦ ﻣﻲﺷﺪه‪ ،‬درﺳﺖ اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﺷﻮد و ﺑﺎ ﺟﻨﺎﯾﺖ و ﺟﺮم‬

‫‪oo‬‬
‫اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺳﻮﻣﯿﻦ ﮔﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﺑﺮاي ﺗﻜﺎﻣﻞ ﻗﺎﻧﻮن و ﺣﻘﻮق ﺑﺮداﺷﺘﮫ ﺷﺪه اﯾﺠﺎد ﻣﺤﺎﻛﻤﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ در آن رؤﺳﺎ و‬
‫ﻛﺎھﻨﺎن و ﭘﯿﺮﻣﺮدان ﭘﮭﻠﻮي ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﻣﻲﻧﺸﺴﺘﻨﺪ و در اﺧﺘﻼف ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم ﻗﻀﺎوت ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ وﻟﻲ اﯾﻦ‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﺠﺎﻟﺲ ھﻤﯿﺸﮫ ﺑﺮاي ﻗﻀﺎوت ﻧﺒﻮده‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺑﯿﺸﺘﺮ اوﻗﺎت ﻋﻨﻮان اﺻﻼح ذاتاﻟﺒﯿﻦ و آﺷﺘﻲ دادن ﻣﯿﺎن‬
‫ﻃﺮﻓﯿﻦ را داﺷﺘﮫ و ﻛﺎري ﻣﻲﻛﺮده اﺳﺖ ﻛﮫ راهﺣﻠﻲ ﻣﺮﺿﻲاﻟﻄﺮﻓﯿﻦ ﭘﯿﺪا ﺷﻮد در ﻃﻮل ﻗﺮﻧﮭﺎي ﻣﺘﻤﺎدي‪،‬‬
‫و ﻣﯿﺎن ﺑﺴﯿﺎري از ﻣﻠﺘﮭﺎ‪ ،‬ﻋﻤﻞ ارﺟﺎع ﻗﻀﯿﮫ ﺑﮫ ﻣﺤﻜﻤﮫ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻲ اﺧﺘﯿﺎري ﺑﻮده‪ ،‬و اﮔﺮ ﻛﺴﻲ ﻛﮫ ﻇﻠﻢ ﺑﺮ او‬
‫ﺷﺪه‪ ،‬ﯾﺎ ﺧﺎﻧﻮادهاش ﺑﮫ ﺣﻜﻢ ﻣﺤﻜﻤﮫ راﺿﻲ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻤﺎل آزادي را داﺷﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﺑﮫ اﻧﺘﻘﺎم و ﺧﻮﻧﺨﻮاھﻲ‬
‫ﻓﺮدي ﺗﻮﺳﻞ ﺟﻮﯾﻨﺪ‪.‬‬

‫در ﺑﺴﯿﺎري از ﺣﺎﻻت‪ ،‬دﻋﻮاي ﻣﯿﺎن دو ﻧﻔﺮ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻛﺸﻤﻜﺶ و ﻧﺰاع ﻣﯿﺎن دو ﻃﺮف ﻣﺘﺨﺎﺻﻢ در‬
‫@‪h‬‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﭼﺸﻢ ﻋﻤﻮم ﻣﺮدم درآﻣﺪه‪ ،‬و اﯾﻦ ﻣﻨﺎزﻋﮫ ﺑﮫ اﺷﻜﺎل ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬از ﻣﺸﺘﺰﻧﻲ ﺑﺪون آزار‪ ،‬ھﻤﺎنﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ‬
‫در ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم ﺻﻠﺤﺪوﺳﺖ اﺳﻜﯿﻤﻮ وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﺗﺎ ﺟﻨﮓ واﻗﻌﻲ ﻛﮫ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﮫ ﻣﺮگ ﻣﻲﺷﺪه‪ ،‬ﺻﻮرت‬
‫ﻣﻲﭘﺬﯾﺮﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺎرهاي از اوﻗﺎت‪ ،‬ﻣﺮدم اﺑﺘﺪاﯾﻲ روش آزﻣﺎﯾﺶ )اورداﻟﻲ( را ﺑﺮاي ﺣﻞ ﻣﺸﻜﻼت ﺧﻮد‬
‫ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺘﮭﺎ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﻣﺮدم ﻗﺮون وﺳﻄﻲ‪ ،‬ﺑﺮ اﯾﻦ ﻋﻘﯿﺪه ﻧﺒﻮدﻧﺪ ﻛﮫ‪ ،‬در ﻧﺘﯿﺠﺔ آزﻣﺎﯾﺶ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﻣﺠﺮم را آﺷﻜﺎر و روﺳﯿﺎه ﺧﻮاھﺪ ﻛﺮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﻋﻘﯿﺪه داﺷﺘﻨﺪ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻋﻤﻞ‪ ،‬ﮔﺮﭼﮫ دور از ﻋﺪاﻟﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫‪are‬‬

‫ﺑﺮاي ﭘﺎﯾﺎن دادن ﺑﮫ ﻧﺰاﻋﻲ ﻛﮫ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻧﺴﻠﮭﺎي ﻣﺘﻮاﻟﻲ ﻗﺒﯿﻠﮫاي ﮔﺮﻓﺘﺎر آن ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﮭﺘﺮﯾﻦ ﻃﺮﯾﻘﮫ ﺑﮫ‬
‫ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪ .‬ﯾﻜﻲ از ﻧﻤﻮﻧﮫھﺎي اﯾﻦ روش آن ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ دو ﻇﺮف ﺧﻮراك ﻣﺸﺎﺑﮫ ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ‪ ،‬ﻛﮫ‬
‫ﯾﻜﻲ از آﻧﮭﺎ زھﺮآﻟﻮد ﺑﻮده‪ ،‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﺗﮭﺎمزﻧﻨﺪه و ﻛﺴﻲ ﻛﮫ ﻣﻮرد ﺗﮭﻤﺖ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﮫ ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‬

‫)و ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺳﻢ ﻃﻮري ﻧﺒﻮده ﻛﮫ ﻛﺸﻨﺪه ﺑﺎﺷﺪ(‪ ،‬وﻟﻲ ﭼﻮن ھﺮ دو ﻃﺮف ﺑﮫ ﻋﺎدﻻﻧﮫ ﺑﻮدن اﯾﻦ روش اﻋﺘﻘﺎد‬
‫داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺼﻮﻣﺖ ﺑﮫ اﯾﻦ وﺳﯿﻠﮫ ﭘﺎﯾﺎن ﻣﻲﭘﺬﯾﺮﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬در ﺑﻌﻀﻲ از ﻗﺒﺎﯾﻞ‪ ،‬ﻋﺎدت ﭼﻨﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ‬
‫‪set‬‬

‫ﭼﻮن ﺷﺨﺼﻲ ﺑﮫ ﮔﻨﺎه ﺧﻮد اﻋﺘﺮاف ﻣﻲﻛﺮده‪ ،‬ﺳﺎق ﭘﺎﯾﺶ را دراز ﻣﻲﻛﺮده و ﺷﺨﺼﻲ ﻛﮫ ﻣﻮرد ﺗﺠﺎوز‬
‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺑﮫ آن ﻧﯿﺰه ﻣﻲزده اﺳﺖ‪ .‬در ﺑﻌﻀﻲ از ﺟﺎھﺎ‪ ،‬ﻛﺴﻲ ﻛﮫ ﻣﺘﮭﻢ ﺑﻮده ﻣﻲاﯾﺴﺘﺎده و آﻧﺎن ﻛﮫ او را‬
‫ﻣﻮرد ﺗﮭﻤﺖ ﻗﺮار داده ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﮫ ﺳﻤﺖ او ﺗﯿﺮ ﭘﺮﺗﺎب ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ اﮔﺮ ھﯿﭻ ﺗﯿﺮ ﺑﮫ او اﺻﺎﺑﺖ ﻧﻤﻲﻛﺮده‬
‫ﺗﺒﺮﺋﮫ ﻣﻲﺷﺪه‪ ،‬و اﮔﺮ ﻓﻘﻂ ﯾﻚ ﺗﯿﺮ ھﻢ ﺑﮫ او ﻣﻲرﺳﯿﺪه ﻣﺤﻜﻮم ﻣﻲﺷﺪه و ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ اﺧﺘﻼف ﭘﺎﯾﺎن‬
‫ﻣﻲﭘﺬﯾﺮﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬روش آزﻣﺎﯾﺶ )اورداﻟﻲ( از اﯾﻦ ﺻﻮرت اوﻟﯿﮫ آﻏﺎز ﻛﺮده‪ ،‬ﭘﺲ از آن‪ ،‬ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﻗﻮاﻧﯿﻦ‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﻮﺳﻲ و ﺣﻤﻮرﺑﻲ درآﻣﺪه و ﺑﻌﺪًا ﺻﻮرت ﻗﺮون وﺳﻄﺎﯾﻲ ﺧﻮد را ﭘﯿﺪا ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬دوﺋﻞ ﻧﻮﻋﻲ از‬
‫آزﻣﺎﯾﺶ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻣﻮرﺧﺎن ﮔﻤﺎن دارﻧﺪ ﻛﮫ دورة آن ﭘﺎﯾﺎن ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﮫ روزﮔﺎر ﻣﺎ دوﺑﺎره دارد‬
‫ﺗﺠﺪﯾﺪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬آﺷﻜﺎر ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ از ﺑﻌﻀﻲ ﺟﮭﺎت‪ ،‬وﺟﮫ اﺧﺘﻼف ﻣﯿﺎن اﻧﺴﺎن اوﻟﯿﮫ و‬
‫اﻧﺴﺎن ﻋﺼﺮ ﺟﺪﯾﺪ ﺑﺴﯿﺎر ﻛﻢ‪ ،‬و ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﺪﻧﯿﺖ ﺑﺴﯿﺎر ﻛﻮﺗﺎه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪pym‬‬

‫ﮔﺎم ﭼﮭﺎرﻣﻲ ﻛﮫ ﻗﺎﻧﻮن در ﺗﻜﺎﻣﻞ ﺧﻮد ﺑﺮداﺷﺘﮫ‪ ،‬روزي ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ دوﻟﺖ‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﺘﻌﮭﺪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ‬
‫از ﺗﺠﺎوز ﺟﻠﻮ ﮔﯿﺮد و ﻣﺘﺠﺎوز را ﻛﯿﻔﺮ دھﺪ‪ .‬ﻣﯿﺎن ﻣﺮﺣﻠﺔ ﭘﺎﯾﺎن دادن ﺑﮫ ﻧﺰاع و ﻣﺠﺎزات ﻛﺮدن ﻣﺘﻌﺪي‪،‬‬
 ‫‪m‬‬
‫و ﻣﺮﺣﻠﺔ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از وﻗﻮع ﻣﻨﺎزﻋﮫ‪ ،‬ﯾﻚ ﻗﺪم ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻓﺎﺻﻠﮫ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬دﯾﮕﺮ رﺋﯿﺲ‪ ،‬ﻗﺎﺿﻲ‬
‫ﺗﻨﮭﺎ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬاري اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺮ »ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻋﺮﻓﻲ« ﺷﺎﯾﻊ ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم‪ ،‬ﻛﮫ ﺳﺮﭼﺸﻤﺔ آن ﻋﺮف و‬
‫آداب و ﺗﻘﺎﻟﯿﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﮫ دﯾﮕﺮي از »ﻗﻮاﻧﯿﻦ وﺿﻌﻲ« ﻣﻲاﻓﺰاﯾﺪ ﻛﮫ ﻣﻨﺒﻊ آﻧﮭﺎ ﻓﺮﻣﺎﻧﮭﺎي ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ‬

‫‪.co‬‬
‫اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﺎﻟﺖ اول‪ ،‬ﻗﻮاﻧﯿﻦ از ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺑﮫ ﺑﺎﻻ ﺻﻌﻮد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و در ﺣﺎﻟﺖ دوم از ﺑﺎﻻ ﺑﺮ ﻣﺮدم ﻓﺮود‬
‫ﻣﻲآﯾﺪ؛ در ھﺮ دو ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﻗﻮاﻧﯿﻦ رﻧﮓ ﮔﺬﺷﺘﺔ ﺗﺎرﯾﻚ را دارد و ﺑﻮي اﻧﺘﻘﺎﻣﺠﻮﯾﻲ و ﺧﻮﻧﺨﻮاھﯿﻲ ﻛﮫ اﯾﻦ‬
‫ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺟﺎﻧﺸﯿﻦ آن ﺷﺪه‪ ،‬از آﻧﮭﺎ اﺳﺘﺸﻤﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﺟﻤﺎﻋﺘﮭﺎي اوﻟﯿﮫ ﻣﺠﺎزات ﺑﺴﯿﺎر ﺷﺪﯾﺪ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫زﯾﺮا آن ﻣﺮدم ﺑﺮ ﺣﯿﺎت ﺧﻮد ﺗﺄﻣﯿﻨﻲ ﻧﺪاﺷﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ‪ ،‬ھﺮ اﻧﺪازه ﻧﻈﺎم اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﺴﺘﻘﺮﺗﺮ ﮔﺸﺘﮫ‪،‬‬
‫از ﺷﺪت ﻣﺠﺎزات ﻛﺎﺳﺘﮫ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﺑﮫ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ‪» ،‬ﺣﻘﻮق« ﻓﺮد‪ ،‬در ﻣﯿﺎن ﻣﻠﻠﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ ﺣﺎﻟﺖ ﻓﻄﺮي و ﻃﺒﯿﻌﻲ زﯾﺴﺖ ﻣﻲﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮ از‬
‫ﺣﻘﻮق ﻣﺮدﻣﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ در ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺪﻧﯿﺖ ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ .‬ھﺮﻛﺲ در ﻣﯿﺎن زﻧﺠﯿﺮھﺎ و ﺑﻨﺪھﺎي ﻓﺮاواﻧﻲ ﺑﮫ‬
‫دﻧﯿﺎ ﻣﻲآﯾﺪ‪ :‬زﻧﺠﯿﺮھﺎي وراﺛﺖ‪ ،‬ﻣﺤﯿﻂ‪ ،‬ﻋﺮف و ﻗﺎﻧﻮن‪ .‬ﻓﺮد در ﺟﻤﺎﻋﺖ اوﻟﯿﮫ در ﻣﯿﺎن ﭼﻨﺎن ﺷﺒﻜﮫاي از‬

‫‪yah‬‬
‫ﻗﻮاﻋﺪ و ﻣﻘﺮرات ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮد ﻛﮫ ﺷﺪت آﻧﮭﺎ از ﺣﺪ ﻣﻌﻘﻮل ﺗﺠﺎوز ﻣﻲﻛﻨﺪ و ھﺰاران ﺳﺪ و ﺑﻨﺪ آزادي او‬
‫را ﻣﺤﺪود ﻣﻲﺳﺎزد و ارادة او را از ﻛﺎر ﻣﻲاﻧﺪازد‪ .‬ﻣﺮدم زﻟﻨﺪ ﺟﺪﯾﺪ‪ ،‬ﻇﺎھﺮاً ﺑﺪون ﻗﺎﻧﻮن ﺑﮫ ﺳﺮ‬
‫ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺣﻘﯿﻘﺖ اﻣﺮ آن اﺳﺖ ﻛﮫ ﺗﻘﺎﻟﯿﺪ و ﻋﺮﻓﯿﺎت در ھﺮ اﻣﺮي از اﻣﻮر ﺣﯿﺎﺗﺸﺎن دﺧﺎﻟﺖ دارد؛‬
‫ﻣﺮدم ﺑﻨﮕﺎل آداب و ﻋﺎداﺗﻲ دارﻧﺪ ﻛﮫ ھﺮﮔﺰ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ آن ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﻧﺸﺴﺘﻦ و اﯾﺴﺘﺎدن و راه‬
‫رﻓﺘﻦ و ﺧﻮردن و آﺷﺎﻣﯿﺪن و ﺧﻮاﺑﯿﺪن‬

‫آﻧﮭﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ آن ﺻﻮرت ﮔﯿﺮد‪ .‬ﻣﺜﻞ آن اﺳﺖ ﻛﮫ ﻓﺮد‪ ،‬در ﻣﯿﺎن اﺟﺘﻤﺎع ﻓﻄﺮي‪ ،‬وﺟﻮد ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﮫ‬
‫@‪h‬‬
‫ذاﺗﻲ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬و ﺗﻨﮭﺎ ﺧﺎﻧﻮاده و ﻗﺒﯿﻠﮫ و ﻋﺸﯿﺮه و اﺟﺘﻤﺎع دھﻜﺪهاي داراي ﭼﻨﯿﻦ وﺟﻮدي ھﺴﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﻣﺎﻟﻚ‬
‫زﻣﯿﻦ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲروﻧﺪ و ﺣﻖ ﺑﮫ ﻛﺎر ﺑﺮدن ﻧﻔﻮذ و ﻗﺪرت را دارﻧﺪ‪ .‬وﺟﻮد واﻗﻌﻲ ﻓﺮد در ﺧﺎرج از‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻛﮫ در آن ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮد وﻗﺘﻲ آﺷﻜﺎر ﺷﺪ ﻛﮫ ﻣﺎﻟﻜﯿﺖ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﭘﺪﯾﺪ آﻣﺪ و ﺑﺮاي ﻓﺮد ﺳﻠﻄﺔ‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي ﻓﺮاھﻢ ﮔﺮدﯾﺪ؛ ﭘﯿﺪاﯾﺶ دوﻟﺖ‪ ،‬ﻛﮫ ﺷﻨﺎﺳﻨﺪة ﺣﻘﻮق ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻓﺮد ﺑﻮد‪ ،‬اﺳﺘﻘﻼل وﺟﻮد او را ﻛﺎﻣﻠﺘﺮ‬
‫ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﺣﻘﻮق ﺧﻮد را از ﻃﺒﯿﻌﺖ‪ ،‬ﻛﮫ ھﯿﭻ ﺣﻘﻲ را ﺟﺰ ﺣﯿﻠﮫ و ﻧﯿﺮو ﻧﻤﻲﺷﻨﺎﺳﺪ‪ ،‬اﺧﺬ ﻧﻤﻲﻛﻨﯿﻢ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ‬
‫‪are‬‬

‫ﺣﻘﻮق ﻋﺒﺎرت از ﻣﺰاﯾﺎﯾﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ اﺟﺘﻤﺎع ﺑﮫ اﻓﺮاد ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﻋﻨﻮان ﻛﮫ اﯾﺠﺎد ﭼﻨﯿﻦ ﺣﻘﻮﻗﻲ ﺳﺒﺐ‬
‫ﺧﯿﺮ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ آزادي ﯾﻜﻲ از ﺗﺠﻤﻼﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ از ﺗﺄﻣﯿﻦ زﻧﺪﮔﻲ‬
‫ﻓﺮاھﻢ ﺷﺪه‪ ،‬و ﻓﺮد آزاد ﺛﻤﺮة ﻣﺪﻧﯿﺖ و ﻋﻼﻣﺖ ﻣﻤﯿﺰة آن اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -IV‬ﺧﺎﻧﻮاده‬
‫‪set‬‬

‫وﻇﯿﻔﺔ آن در ﻣﺪﻧﯿﺖ – ﻗﺒﯿﻠﮫ و ﺧﺎﻧﻮاده – ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﺗﻮﺟﮫ و ﻋﻨﺎﯾﺖ ﺑﮫ ﻃﻔﻞ در واﻟﺪﯾﻦ – ﺑﻲاھﻤﯿﺖ ﺑﻮدن‬
‫ﭘﺪر – ﺟﺪا ﺷﺪن دو ﺟﻨﺲ – ﺣﻘﻮق ﻣﺎدري – وﺿﻊ زن – وﻇﺎﯾﻒ او – ﭘﯿﺮوزﯾﮭﺎي اﻗﺘﺼﺎدي او –‬
‫ﭘﺪرﺷﺎھﻲ – ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮداري زن‬
‫‪an‬‬

‫ھﻤﺎنﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ ﮔﺮﺳﻨﮕﻲ و ﻋﺸﻖ اﺣﺘﯿﺎﺟﺎت اﺳﺎﺳﻲ اﻧﺴﺎن را ﺗﺸﻜﯿﻞ ﻣﻲدھﺪ‪ ،‬ھﻤﺎنﮔﻮﻧﮫ ﻧﯿﺰ‪ ،‬وﻇﺎﯾﻒ‬
‫اﺳﺎﺳﻲ ﺳﺎزﻣﺎن اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﻲ در ﻣﻮرد اﻣﻮر اﻗﺘﺼﺎدي و ﺣﻔﻆ ﻧﻮع‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ‬
‫زﯾﺴﺘﺸﻨﺎﺳﻲ؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺟﺮﯾﺎن ﭘﯿﻮﺳﺘﺔ ﻋﻤﻞ ﺗﻮاﻟﺪ و ﺗﻨﺎﺳﻞ ھﻤﺎن اﻧﺪازه ﺿﺮورت دارد ﻛﮫ‬
‫ﺗﻀﻤﯿﻦ داﯾﻤﻲ ﻣﻮادي ﻛﮫ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮫ ﻣﺼﺮف ﺧﻮراك ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ ھﻤﯿﺸﮫ در ﺟﻨﺐ ﻧﻈﺎﻣﺎت ﺧﺎص‬
‫‪pym‬‬

‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﻨﻈﻮر از آﻧﮭﺎ ﺗﺄﻣﯿﻦ آﺳﺎﯾﺶ ﻣﺎدي و ﻧﻈﻢ ﺳﯿﺎﺳﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻘﺮرات دﯾﮕﺮي وﺟﻮد دارد ﻛﮫ‬
‫ﻛﺎر آﻧﮭﺎ اداﻣﺔ ﺑﻘﺎي ﻧﺴﻞ ﺑﺸﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎ آن وﻗﺖ ﻛﮫ دوﻟﺖ – در ﻓﺠﺮ ﻣﺪﻧﯿﺖ ﺗﺎرﯾﺨﻲ – ﻣﺮﻛﺰ و ﺳﺮﭼﺸﻤﺔ‬
‫داﯾﻤﻲ ﻧﻈﻢ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻋﻤﻞ دﻗﯿﻖ ﺗﻨﻈﯿﻢ رواﺑﻂ ﻣﯿﺎن دو ﺟﻨﺲ زن و ﻣﺮد از وﻇﺎﯾﻒ ﻗﺒﯿﻠﮫ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻣﻲرﻓﺘﮫ‪ ،‬و ﺣﺘﻲ ﭘﺲ از ﭘﯿﺪاﯾﺶ دوﻟﺖ ﻧﯿﺰ ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﺎﺳﻲ ﺑﺸﺮﯾﺖ‪ ،‬در ﺟﻮف رﯾﺸﮫدارﺗﺮﯾﻦ ﺳﺎزﻣﺎن‬
‫ﺗﺎرﯾﺨﻲ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﺧﺎﻧﻮاده‪ ،‬ﺑﺎﻗﻲ و ﺑﺮﻗﺮار ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﺑﺴﯿﺎر ﺑﻌﯿﺪ ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ در دوران ﺷﻜﺎرورزي ھﻢ اﻧﺴﺎن ﺑﮫ ﺣﺎل ﺧﺎﻧﻮادهھﺎي ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﺑﮫ ﺳﺮ ﺑﺮده‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﮫ‪ ،‬ﺑﺎ ﺿﻌﻒآﻻت دﻓﺎع ﻃﺒﯿﻌﻲ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺧﺎﻧﻮادهھﺎ‪ ،‬در ﺻﻮرت اﻧﻔﺮاد‪ ،‬ﺧﯿﻠﻲ ﺳﺮﯾﻊ ﻃﻌﻤﺔ‬
‫ﺣﯿﻮاﻧﺎت درﻧﺪه ﻣﻲﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﮫ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ‪ ،‬در ﻃﺒﯿﻌﺖ‪ ،‬ﻣﻮﺟﻮداﺗﻲ ﻛﮫ ﺑﺮاي دﻓﺎع ﺑﺨﻮﺑﻲ ﻣﺠﮭﺰ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ ﺑﮫ‬
‫ﺣﺎل اﺟﺘﻤﺎع ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﮭﺘﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﻋﺎﻟﻤﻲ ﻛﮫ آﻛﻨﺪه از دﻧﺪان و ﭼﻨﮕﺎل‬

‫‪oo‬‬
‫ﺗﯿﺰ و ﭘﻮﺳﺘﮭﺎي ﻧﻔﻮذﻧﺎﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ زﻧﺪﮔﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﮔﻤﺎن ﻏﺎﻟﺐ آن اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺮاي اﻧﺴﺎن ﻧﯿﺰ‪ ،‬در اﺑﺘﺪاي ﻛﺎر‪،‬‬
‫ﭼﻨﯿﻦ ﺑﻮده و ﺑﺎ ھﻤﭙﺸﺘﻲ ﺑﺎ دﯾﮕﺮان‪ ،‬اﺑﺘﺪا در اﺟﺘﻤﺎع ﺷﻜﺎرورزي‪ ،‬و ﭘﺲ از آن در ﻗﺒﯿﻠﮫ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺴﺘﮫ ﺧﻮد را‬
‫ﺣﻔﻆ ﻛﻨﺪ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ رواﺑﻂ اﻗﺘﺼﺎدي و ﻧﯿﺮوھﺎي ﺳﯿﺎﺳﻲ ﺟﺎﻧﺸﯿﻦ ﺧﻮﯾﺸﺎوﻧﺪان ﮔﺮدﯾﺪ‪ ،‬ﻗﺒﯿﻠﮫ از ﻣﻘﺎﻣﻲ‬
‫ﻛﮫ در اﺟﺘﻤﺎع داﺷﺖ ﺳﺎﻗﻂ ﺷﺪ؛ در ﻗﺴﻤﺖ ﭘﺎﯾﯿﻦ اﺟﺘﻤﺎع‪ ،‬ﺧﺎﻧﻮاده ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ آن ﺷﺪ‪ ،‬و از ﻃﺮف ﺑﺎﻻ‬
‫دوﻟﺖ ﺟﺎي آن را ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻛﺎر دوﻟﺖ ﻋﺒﺎرت ﺷﺪ از ﻧﮕﺎھﺪاري ﻧﻈﻢ؛ و ﺧﺎﻧﻮاده ﻣﺄﻣﻮر ﺗﺠﺪﯾﺪ ﺗﻨﻈﯿﻢ‬

‫‪yah‬‬
‫ﺻﻨﺎﻋﺖ و ﺗﺄﻣﯿﻦ ﺑﻘﺎي ﻧﻮع ﮔﺮدﯾﺪ‪.‬‬

‫در ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﭘﺴﺖ ﺑﮫ ھﯿﭻ وﺟﮫ ﻏﻢ و اﻧﺪﯾﺸﺔ ﺗﻮﻟﯿﺪﻣﺜﻞ ﻧﯿﺴﺖ؛ ﺣﯿﻮان ﻣﺎده ﺗﺨﻢ ﻓﺮاوان ﻣﻲﮔﺬارد‪ ،‬ﻛﮫ‬
‫ﺑﻌﻀﻲ از آﻧﮭﺎ زﻧﺪه ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ و رﺷﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻗﺴﻤﺖ ﻋﻤﺪة آﻧﮭﺎ ﺧﻮرده ﻣﻲﺷﻮد ﯾﺎ از ﺑﯿﻦ ﻣﻲرود‪ .‬ﺑﺴﯿﺎري‬
‫از ﻣﺎھﯿﮭﺎ‪ ،‬در ﺳﺎل‪ ،‬ﺗﺎ ﯾﻚ ﻣﯿﻠﯿﻮن ﺗﺨﻢ ﻣﻲﮔﺬارﻧﺪ‪ ،‬و ﻋﺪة ﻛﻤﻲ از آﻧﮭﺎ‪ ،‬ﻛﮫ ﺗﻮﺟﮫ ﺑﮫ ﺗﺨﻢ ﺧﻮد دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﯿﺶ‬
‫از ﭘﻨﺠﺎه ﺗﺨﻢ در ﺳﺎل ﻧﻤﻲرﯾﺰﻧﺪ‪ .‬ﺗﻮﺟﮫ ﻣﺮغ ﺑﮫ ﺟﻮﺟﺔ ﺧﻮد ﺑﯿﺶ از ﻣﺎھﻲ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻋﺪد ﺗﺨﻤﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ‬
‫@‪h‬‬
‫ﺑﺮاي ﺑﭽﮫآوردن ﻣﻲﮔﺬارد از ﭘﻨﺞ ﺗﺎ دوازده ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﭘﺴﺘﺎﻧﺪار‪ ،‬ﻛﮫ از اﺳﻤﺸﺎن ﭘﯿﺪاﺳﺖ‬
‫ﻛﮫ ﭼﮫ اﻧﺪازه ﺗﻮﺟﮫ ﺑﮫ ﻛﻮدﻛﺎن ﺧﻮد دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﻃﻮر ﻣﺘﻮﺳﻂ‪ ،‬ھﺮ ﻛﺪام در ﺳﺎل ﺳﮫ ﻓﺮزﻧﺪ ﺑﯿﺸﺘﺮ‬
‫ﻧﻤﻲدھﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ ﺳﺮور ﻛﺮة زﻣﯿﻦ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲروﻧﺪ‪ .‬در ﻋﺎﻟﻢ ﺣﯿﻮاﻧﺎت‪ ،‬ھﺮﭼﮫ ﻋﻨﺎﯾﺖ و ﺗﻮﺟﮫ‬
‫واﻟﺪﯾﻦ ﺑﮫ ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺸﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺷﻮد‪ ،‬زاﯾﺶ و ﻣﺮگ و ﻣﯿﺮ ﻛﻤﺘﺮ ﻣﻲﮔﺮدد؛ در ﺟﮭﺎن اﻧﺴﺎن‪ ،‬ھﺮﭼﮫ ﻣﺪﻧﯿﺖ‬
‫ﭘﯿﺸﺘﺮ ﺑﺮود‪ ،‬ﻣﻌﺪل زادن و ﻣﺮدن ﺗﻨﺰل ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ھﺮ اﻧﺪازه ﻋﻨﺎﯾﺖ ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﮫ ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ زﯾﺎدﺗﺮ ﺷﻮد‪،‬‬
‫ﻧﺴﻞ ﺟﺪﯾﺪ ﻣﺪت ﺑﯿﺸﺘﺮي ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﭘﻨﺎه ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﻤﺎﻧﺪ؛ و ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ در ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ ﺣﺎل ﺧﻮد‬
‫‪are‬‬

‫واﮔﺬاﺷﺘﮫ ﻣﻲﺷﻮد ﻧﻤﻮ ﺑﯿﺸﺘﺮي ﻛﺮده و ﻛﺎرآزﻣﻮدهﺗﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ؛ و ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﻛﻢ ﺷﺪن ﻣﻮاﻟﯿﺪ ﺳﺒﺐ ﻣﻲﺷﻮد‬
‫ﻛﮫ اﻧﺮژي اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺑﮫ ﺟﺎي آﻧﻜﮫ ﺑﻜﻠﻲ در راه ﻋﻤﻞ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺜﻞ ﻣﺼﺮف ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﺼﺎرف دﯾﮕﺮ ﺑﺮﺳﺪ‪.‬‬

‫ﭼﻮن ﻣﺎدر ﻋﮭﺪهدار وﻇﯿﻔﺔ ﺗﻮﺟﮫ و ﺧﺪﻣﺖ ﻛﺮدن ﺑﮫ ﻛﻮدﻛﺎن ﺧﻮد ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻈﻢ ﺧﺎﻧﻮاده در اﺑﺘﺪاي اﻣﺮ‬
‫ﭼﻨﺎن ﺑﻮد )اﻟﺒﺘﮫ ﺗﺎ آن اﻧﺪازه ﻛﮫ ﻣﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﯿﻢ ﭼﯿﺰي از ﺗﺎرﯾﻜﯿﮭﺎي ﺗﺎرﯾﺦ اﺳﺘﺨﺮاج ﻛﻨﯿﻢ( ﻛﮫ ﺑﺮ اﺳﺎس‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﺎدر ﺗﻜﯿﮫ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬و ﭘﺪر ﻣﻨﺰﻟﺖ ﻋﺮﺿﻲ و ﻧﺎﭼﯿﺰ داﺷﺖ‪ .‬در ﺑﺴﯿﺎري از ﻗﺒﺎﯾﻠﻲ ﻛﮫ ھﻢاﻛﻨﻮن ﺑﺮ روي‬
‫زﻣﯿﻦ ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬و ﺷﺎﯾﺪ در اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت ﺑﺸﺮي اوﻟﯿﮫ ھﻢ‪ ،‬ﻧﻘﺶ زﯾﺴﺘﺸﻨﺎﺳﻲ ﻣﺮد در ﻋﻤﻞ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺜﻞ‬
‫از ﻧﻈﺮ دور ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ؛ در اﯾﻦ ﻣﻮرد‪ ،‬ﻣﺮد ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﯿﻮاﻧﻲ ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ ﻃﺒﯿﻌﺖ او را ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﯿﺪﻣﺜﻞ‬
‫ﺑﺮﻣﻲاﻧﮕﯿﺰد و ﺑﺎ ﻛﻤﺎل ﻻﻋﻦ ﺷﻌﻮري ﺟﻔﺘﮕﯿﺮي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﭽﮫاي ﺑﮫ دﻧﯿﺎ ﻣﻲآﯾﺪ‪ ،‬ﺑﺪون آﻧﻜﮫ در ﺻﺪد‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺪاﻧﺪ ﻛﮫ ﭼﮫ ﭼﯿﺰ ﻋﻠﺖ اﺳﺖ و ﭼﮫ ﭼﯿﺰ ﻣﻌﻠﻮل آن‪ .‬ﻣﺮدم ﺟﺰﯾﺮة ﺗﺮوﺑﺮﯾﺎﻧﺪ آﺑﺴﺘﻨﻲ زن را ﻧﺘﯿﺠﺔ‬
‫‪an‬‬

‫رواﺑﻂ ﺟﻨﺴﻲ ﻧﻤﻲداﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﻋﻠﺖ آن را روح ﯾﺎ ﺷﺒﺤﻲ ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﻨﺪ ﻛﮫ در ﺷﻜﻢ زن وارد ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬و‬
‫ﺧﯿﺎل ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﮫ ﺷﺒﺢ ﻣﻌﻤﻮﻻً ھﻨﮕﺎم اﺳﺘﺤﻤﺎم ﺑﮫ ﺷﻜﻢ او راه ﻣﻲﯾﺎﺑﺪ‪ ،‬و در اﯾﻦ ﻗﺒﯿﻞ ﻣﻮارد‪ ،‬دﺧﺘﺮ‬
‫ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ﻣﺎھﻲ ﻣﺮا ﮔﺰﯾﺪ«‪ .‬ﻣﺎﻟﯿﻨﻮوﺳﻜﻲ ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ‪» :‬وﻗﺘﻲ ﻣﻲﭘﺮﺳﯿﺪم ﻛﮫ ﭘﺪر اﯾﻦ ﻃﻔﻞ ﻛﯿﺴﺖ‪،‬‬
‫ھﻤﮫ ﯾﻚ زﺑﺎن‬
‫‪pym‬‬

‫ﻛﮫ اﯾﻦ ﻃﻔﻞ‪ ،‬ﺑﻲﭘﺪر ﺑﮫ دﻧﯿﺎ آﻣﺪه‪ ،‬زﯾﺮا ﻣﺎدر او ازدواج ﻧﻜﺮده اﺳﺖ؛ و ﭼﻮن ﺻﺮﯾﺤﺘﺮ ﻣﻲﭘﺮﺳﯿﺪم و‬
‫ﻣﻲﮔﻔﺘﻢ ﻛﮫ از ﻟﺤﺎظ زﯾﺴﺘﺸﻨﺎﺳﻲ ﭼﮫ ﻛﺲ ﺑﺎ اﯾﻦ زن ﻧﺰدﯾﻜﻲ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﺆال ﻣﺮا ﻧﻤﻲﻓﮭﻤﯿﺪﻧﺪ و اﮔﺮ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺟﻮاﺑﻲ ﻣﻲدادﻧﺪ اﯾﻦ ﺑﻮد ﻛﮫ‪ :‬ﺷﺒﺢ اﯾﻦ ﻃﻔﻞ را ﺑﮫ او داده اﺳﺖ«‪ .‬ﻣﺮدم اﯾﻦ ﺟﺰﯾﺮه ﻋﻘﯿﺪة ﻋﺠﯿﺒﻲ داﺷﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫و آن اﯾﻦ ﺑﻮد ﻛﮫ ھﺮﮔﺎه زﻧﻲ ﺧﻮد را ﺑﮫ ﻣﺮدان زﯾﺎدﺗﺮي ﺗﺴﻠﯿﻢ ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﺷﺒﺢ زودﺗﺮ ﺑﮫ ﺷﻜﻢ او راه‬
‫ﻣﻲﯾﺎﺑﺪ؛ ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬اﮔﺮ زﻧﺎن ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ از ﺑﺎر ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﻣﺤﻔﻮظ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬در ﻣﻮﻗﻊ ﻣﺪ درﯾﺎ اﺳﺘﺤﻤﺎم‬

‫‪.co‬‬
‫ﻧﻤﻲﻛﺮدﻧﺪ و در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل‪ ،‬از ﻧﺰدﯾﻜﻲ ﺑﺎ ﻣﺮدان ﻧﯿﺰ ﺧﻮد را ﻧﮕﺎه ﻣﻲداﺷﺘﻨﺪ‪ .‬راﺳﺘﻲ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻋﻘﯿﺪة‬
‫ﻋﺠﯿﺒﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﺮدم را از رﻧﺞ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺮاي ﯾﺎﻓﺘﻦ ﭘﺪر ﻃﻔﻞ آﺳﻮده ﻣﻲﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬و از اﯾﻦ ﻃﺮﻓﮫﺗﺮ‪،‬‬
‫آﻧﻜﮫ اﯾﻦ ﻋﻘﯿﺪه را ﺑﺮاي ﺧﺎﻃﺮ ﺷﻮھﺮان‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﺮاي ﺧﺎﻃﺮ ﻋﻠﻤﺎي ﻣﺮدﻣﺸﻨﺎﺳﻲ ﺟﻌﻞ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺮدم ﻣﻼﻧﺰي ﻣﻲداﻧﻨﺪ ﻛﮫ رواﺑﻂ ﺟﻨﺴﻲ ﺳﺒﺐ آﺑﺴﺘﻨﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬دﺧﺘﺮاﻧﻲ ﻛﮫ ھﻨﻮز ﺷﻮھﺮ‬

‫‪oo‬‬
‫اﺧﺘﯿﺎر ﻧﻜﺮدهاﻧﺪ اﺻﺮار دارﻧﺪ ﻛﮫ آﺑﺴﺘﻨﻲ ﺧﻮد را ﻧﺘﯿﺠﺔ ﺧﻮردن ﻧﻮﻋﻲ ﻏﺬا ﺑﺪاﻧﻨﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ ﭘﺲ از آﻧﻜﮫ‬
‫وﻇﯿﻔﺔ ﺟﻨﺴﻲ ﻣﺮد در ﻋﻤﻞ ﺗﻮاﻟﺪ و ﺗﻨﺎﺳﻞ ﺷﻨﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه‪ ،‬رواﺑﻂ ﺟﻨﺴﻲ ﺑﮫ اﻧﺪازهاي ﭘﺮﯾﺸﺎن و ﺑﯿﻘﺎﻋﺪه ﺑﻮده‬
‫ﻛﮫ ﺑﺂﺳﺎﻧﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﮫاﻧﺪ ﭘﺪر ﻃﻔﻞ ﺗﺎزه ﺑﮫ دﻧﯿﺎ آﻣﺪه را ﻣﻌﻠﻮم دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺎت اﺳﺖ ﻛﮫ در‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت اوﻟﯿﮫ‪ ،‬زن ﺧﯿﻠﻲ ﺑﻨﺪرت ﺑﮫ ﻓﻜﺮ آن ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺪاﻧﺪ ﭘﺪر ﻃﻔﻠﺶ ﻛﯿﺴﺖ؛ ﻃﻔﻞ‪ ،‬ﻃﻔﻞ آن زن‬

‫‪yah‬‬
‫ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺘﮫ‪ ،‬و ﺧﻮد آن زن ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﮫ ﺷﻮھﺮي ﻧﺒﻮده‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺑﮫ ﭘﺪر ﯾﺎ ﺑﺮادر ﯾﺎ ﻗﺒﯿﻠﺔ ﺧﻮد ﺗﻌﻠﻖ داﺷﺘﮫ‬
‫و ﺑﺎ آﻧﺎن ﻣﻲزﯾﺴﺘﮫ اﺳﺖ‪ ،‬و ھﻢ آﻧﺎن ﺗﻨﮭﺎ ﺧﻮﯾﺸﺎوﻧﺪان ﻧﺮي ﺑﻮدهاﻧﺪ ﻛﮫ ﻃﻔﻠﺶ آﻧﺎن را ﺧﻮﯾﺸﺎوﻧﺪ ﺧﻮد‬
‫ﻣﻲﺷﻨﺎﺧﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬رواﺑﻂ ﻣﮭﺮ و ﻣﺤﺒﺖ ﻣﯿﺎن ﺑﺮادر و ﺧﻮاھﺮ‪ ،‬ﺑﮫ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ‪ ،‬ﺷﺪﯾﺪﺗﺮ از ﭼﻨﯿﻦ رواﺑﻄﻲ‬
‫ﻣﯿﺎن زن و ﺷﻮھﺮ ﺑﻮده‪ ،‬و از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺷﻮھﺮ ﻧﯿﺰ ﺑﮫ ﻧﻮﺑﺔ ﺧﻮد ﺑﺎ ﻣﺎدر و در ﻗﺒﯿﻠﺔ ﺧﻮد ﻣﻲزﯾﺴﺘﮫ و‬
‫ﭘﻨﮭﺎﻧﻲ از زن ﺧﻮد دﯾﺪن ﻣﻲﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺘﻲ در دوران ﻣﺪﻧﯿﺖ ﻗﺪﯾﻢ ﻧﯿﺰ ﺑﺮادر در ﻧﺰد زن ﮔﺮاﻣﯿﺘﺮ از‬
‫ﺷﻮھﺮ ﺑﻮده و ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ از ﺗﻮارﯾﺦ ﺑﺮﻣﻲآﯾﺪ اﯾﻨﺘﺎﻓﺮﻧﺲ ﺑﺮادر ﺧﻮد را از ﺧﺸﻢ دارﯾﻮش رھﺎﻧﯿﺪ‪ ،‬ﻧﮫ ﺷﻮھﺮ‬
‫ﺧﻮد را‪ ،‬و آﻧﺘﯿﮕﻮﻧﮫ‪ ،‬ﺑﮫ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﺮادرش ﺧﻮد را ﻓﺪا ﻛﺮد‪ ،‬ﻧﮫ ﺑﮫ ﺧﺎﻃﺮ ﺷﻮھﺮش‪» .‬اﯾﻦ اﻧﺪﯾﺸﮫ ﻛﮫ ﺷﻮھﺮ‬
‫@‪h‬‬
‫ﻧﺰدﯾﻜﺘﺮﯾﻦ ﻓﺮد ﺑﮫ زن ﺧﻮد و ﮔﺮاﻣﯿﺘﺮﯾﻦ ﺷﺨﺺ در ﻣﻘﺎﺑﻞ دل اوﺳﺖ‪ ،‬ﺧﯿﻠﻲ ﺗﺎزه در ﺟﮭﺎن ﭘﯿﺪا ﺷﺪه و‬
‫در ﺟﺰء ﻛﻮﭼﻜﻲ از ﺑﻨﻲ ﺑﺸﺮ ﻣﺼﺪاق ﺧﺎرﺟﻲ دارد«‪.‬‬

‫راﺑﻄﺔ ﻣﯿﺎن ﭘﺪر و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ‪ ،‬در ﺟﺎﻣﻌﮫھﺎي اوﻟﯿﮫ‪ ،‬ﺑﮫ اﻧﺪازهاي ﺿﻌﯿﻒ اﺳﺖ ﻛﮫ در ﺑﺴﯿﺎري از ﻗﺒﺎﯾﻞ‬
‫دو ﺟﻨﺲ زن و ﻣﺮد از ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺟﺪا زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در اﺳﺘﺮاﻟﯿﺎ و ﮔﯿﻨﺔ ﺟﺪﯾﺪ و اﻓﺮﯾﻘﺎ و ﻣﯿﻜﺮوﻧﺰي و‬
‫‪are‬‬

‫آﺳﺎم و ﺑﯿﺮﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬و ھﻤﭽﻨﯿﻦ در ﻧﺰد ﻃﻮاﯾﻒ آﻟﺌﻮت و اﺳﻜﯿﻤﻮ و ﺳﺎﻣﻮﺋﯿﺪھﺎ و در ﺑﺴﯿﺎري از ﺟﺎھﺎي دﯾﮕﺮ‬
‫ھﻨﻮز ﻗﺒﺎﯾﻠﻲ دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﮫ زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ در ﻧﺰد آﻧﺎن ﻣﻌﻨﻲ ﻧﺪارد؛ ﻣﺮدان از زﻧﺎن ﺟﺪا ھﺴﺘﻨﺪ و‬
‫ﺑﺴﯿﺎر ﻛﻢ آﻧﺎن را ﻣﻲﺑﯿﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﺣﺘﻲ در ﻣﻮﻗﻊ ﻏﺬا ﺧﻮردن ھﻢ‪ ،‬ھﺮ دو دﺳﺘﮫ از ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ دورﻧﺪ‪ .‬در ﺷﻤﺎل‬
‫ﭘﺎﭘﻮا ھﺮﮔﺰ ﻣﺠﺎز ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﻣﺮدي را ﺑﺎ زﻧﻲ در ﺟﺎھﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﺒﯿﻨﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻮ اﯾﻨﻜﮫ آن زن‪ ،‬ﻣﺎدر ﻓﺮزﻧﺪان‬
‫وي ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﻔﮭﻮﻣﻲ ﻧﺪارد«‪ .‬در ﻧﺘﯿﺠﺔ ھﻤﯿﻦ ﺟﺪاﯾﻲ ﻣﯿﺎن دو ﺟﻨﺲ اﺳﺖ ﻛﮫ رواﺑﻂ ﭘﻨﮭﺎﻧﻲ ﻧﺎﻣﺸﺮوع ﻣﯿﺎن ﻣﺮدان‪ ،‬ﻛﮫ‬
‫در ﻣﺮدم اوﻟﯿﮫ دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺮوز ﻛﺮده و ﺑﮫ اﯾﻦ ﺣﯿﻠﮫ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺮدان ﺗﻮاﻧﺴﺘﮫاﻧﺪ ﺧﻮد را از زﻧﺎن‬
‫دور ﻧﮕﺎه دارﻧﺪ اﯾﻦ ﻗﺒﯿﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ دﯾﮕﺮي‪ ،‬ﺑﺎ اﻧﺠﻤﻨﮭﺎي اﺧﻮت ﻧﯿﺰ ﻛﮫ در زﻣﺎن ﻣﺎ ﺷﯿﻮع‬
‫دارد وﺟﮫ ﺷﺒﺎھﺘﻲ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻛﮫ رﻋﺎﯾﺖ ﺳﻠﺴﻠﺔ ﻣﺮاﺗﺐ در ﺳﺎزﻣﺎن آﻧﮭﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﺳﺎدهﺗﺮﯾﻦ ﺻﻮرت ﺧﺎﻧﻮاده ﻋﺒﺎرت ﻣﻲﺷﻮد از زﻧﻲ ﻛﮫ ﺑﺎ ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﻮﯾﺶ‪ ،‬در ﻗﺒﯿﻠﺔ اﺻﻠﻲ‬
‫ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺎدر و ﺑﺮادرش ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮد؛ اﯾﻦ ﺷﻜﻞ ﺧﺎﻧﻮاده ﻧﺘﯿﺠﺔ ﻃﺒﯿﻌﻲ ﺣﯿﻮاﻧﻲ ﺑﻮدن ﻣﺤﺾ رواﺑﻂ‬
‫ﻣﯿﺎن زن و ﻧﻮزادان وي‪ ،‬و ﺟﮭﻞ او ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ اھﻤﯿﺖ ﺣﯿﺎﺗﻲ ﻣﺮد در ﻋﻤﻞ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺜﻞ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬و ﻧﯿﺰ‪،‬‬
‫در دوراﻧﮭﺎي اوﻟﯿﮫ‪ ،‬ﯾﻚ ﻧﻮع دﯾﮕﺮ ازدواج وﺟﻮد داﺷﺘﮫ ﻛﮫ در واﻗﻊ آن را ﻣﻲﺗﻮان »زﻧﺎﺷﻮﯾﻲ ﺳﺮﺧﺎﻧﮫ«‬
‫‪pym‬‬

‫ﻧﺎﻣﯿﺪ‪ :‬ﻣﺮد ﻗﺒﯿﻠﺔ ﺧﻮد را ﺗﺮك ﻣﻲﮔﻔﺘﮫ و ﺑﮫ ﻗﺒﯿﻠﮫ و ﺧﺎﻧﺪان زن ﻣﻲﭘﯿﻮﺳﺘﮫ و ﺑﺮاي او‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﺎ او‪ ،‬ﺑﺮاي‬
‫ﺧﺪﻣﺖ ﺑﮫ واﻟﺪﯾﻦ زن ﻛﺎر ﻣﻲﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﺻﻮرت‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﻓﺮزﻧﺪ از ﺟﺎﻧﺐ ﻣﺎدر ﻧﮕﺎه داﺷﺘﮫ‬
‫ﻣﻲﺷﺪه و ارث ﻧﯿﺰ از ﻃﺮﯾﻖ ﻣﺎدر ﻣﻲرﺳﯿﺪه اﺳﺖ؛ ﺣﺘﻲ ﺣﻖ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﻏﺎﻟﺐ اوﻗﺎت‪ ،‬از ﻃﺮف زن‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺑﮫ ﻣﯿﺮاث ﻣﻲرﺳﯿﺪه‪ ،‬ﻧﮫ از ﻃﺮف ﻣﺮد‪ .‬وﻟﻲ اﯾﻦ »ﺣﻖ ﻣﺎدري« را ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﺗﺴﻠﻂ ﻣﺎدر و ﻣﺎدرﺷﺎھﻲ‬
‫اﺷﺘﺒﺎه ﻛﺮد ﺣﺘﻲ در آن ﺻﻮرت ﻛﮫ ﻣﯿﺮاث از ﻃﺮف ﻣﺎدر اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻲﯾﺎﻓﺘﮫ‪ ،‬ﺗﻤﺎم اﺧﺘﯿﺎر داراﯾﻲ در ﭼﻨﮓ‬
‫زن ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺗﻨﮭﺎ ﻛﺎري ﻛﮫ زن داﺷﺘﮫ ﺗﺴﮭﯿﻞ ﺗﻌﯿﯿﻦ رواﺑﻂ ﺧﻮﯾﺸﺎوﻧﺪي ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﮫ اﮔﺮ ﭼﻨﯿﻦ‬

‫‪.co‬‬
‫ﻧﻤﻲﺷﺪه‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ اھﻤﺎﻟﻲ ﻛﮫ ﻣﺮدم در ﺗﻌﯿﯿﻦ رواﺑﻂ ﺟﻨﺴﻲ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻋﻼﯾﻢ ﺧﻮﯾﺸﺎوﻧﺪي ﺑﮫ ﻛﻠﻲ از ﺑﯿﻦ‬
‫ﻣﻲرﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ 35 .‬آري‪ ،‬آﻧﭽﮫ ﺣﻘﯿﻘﺖ دارد اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ در ھﺮ ﻧﻮع ﻧﻈﺎم اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ زن داراي ﻧﻔﻮذي‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻮ آﻧﻜﮫ ﺑﮫ ﺣﺪودي ﻣﺤﺪود ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﺔ ﻃﺒﯿﻌﻲ ﻣﻜﺎﻧﺖ ﺧﺎﺻﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ وي از ﻟﺤﺎظ وﻇﯿﻔﺔ‬
‫ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻏﺬا در ﻣﻨﺰل دارد‪ ،‬و ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﻧﺘﯿﺠﺔ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪي ﻣﺨﺼﻮﺻﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺮد ﺑﮫ او دارد و او ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ‬
‫از اﻧﺠﺎم آن ﺧﻮدداري ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ از اوﻗﺎت‪ ،‬ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً در ﻧﻮاﺣﻲ اﻓﺮﯾﻘﺎي ﺟﻨﻮﺑﻲ‪ ،‬ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﮫ دﺳﺖ‬

‫‪oo‬‬
‫زن اﻓﺘﺎده اﺳﺖ؛ در ﺟﺰاﯾﺮ ﭘﻠﻮ ھﺮﮔﺰ رﺋﯿﺲ ﻗﺒﯿﻠﮫ ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﮭﻤﻲ دﺳﺖ ﻧﻤﻲزده اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﮕﺮ آﻧﻜﮫ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ‪،‬‬
‫ﻧﻈﺮ ﺷﻮراي ﺧﺎﺻﻲ را ﻛﮫ از زﻧﺎن ﭘﯿﺮ ﺗﺸﻜﯿﻞ ﻣﻲﺷﺪه ﺟﻠﺐ ﻛﻨﺪ؛ در ﻗﺒﺎﯾﻞ اﯾﺮوﻛﻮﺋﻮي ﺣﻖ زﻧﺎن در‬
‫ﺷﻮراي ﻗﺒﯿﻠﮫ‪ ،‬در رأي دادن و اﻇﮭﺎر ﻧﻈﺮ ﻛﺮدن‪ ،‬ﺑﺎ ﺣﻖ ﻣﺮدان ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬زﻧﺎن ھﻨﺪﯾﺸﻤﺮدﮔﺎن‬
‫ﺳﻨﻜﺎ ﺗﺎ آن ﺣﺪ ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ﺣﻖ اﻧﺘﺨﺎب رﺋﯿﺲ را داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ھﻤﺔ اﯾﻨﮭﺎ ﺻﺤﯿﺢ اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻲ ﺟﺰو اﻣﻮر‬

‫‪yah‬‬
‫ﻧﺎدر ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود و در ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻗﺒﺎﯾﻞ اوﻟﯿﮫ وﺿﻊ زن ﭼﻨﺪان ﺑﺎ ﺑﺮدﮔﻲ ﻓﺎﺻﻠﮫ ﻧﺪاﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ‬
‫ﻣﺘﻨﺎوﺑﻲ ﻛﮫ از ﺣﯿﺾ دﯾﺪن ﺑﺮاي زن ﻓﺮاھﻢ ﻣﻲﺷﻮد و او را از ﺣﻤﻞ ﺳﻼح ﻋﺎﺟﺰ ﻣﻲﺳﺎزد‪ ،‬و ھﻤﭽﻨﯿﻦ‬
‫ﻣﺼﺮف ﺷﺪن ﻧﯿﺮوي وي‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ زﯾﺴﺘﺸﻨﺎﺳﻲ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺣﻤﻞ و ﺷﯿﺮدادن و ﭘﺮوردن ﻛﻮدك ﺧﻮد‪ ،‬ھﻤﮫ از‬
‫ﻋﻮاﻣﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ او را از ﻣﻘﺎﺑﻠﺔ ﺑﺎ ﻣﺮد ﺑﺎزداﺷﺘﮫ و ﻧﺎﭼﺎرش ﻛﺮده اﺳﺖ ﻛﮫ در ﺗﻤﺎم اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت – ﺟﺰ در‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت ﺧﯿﻠﻲ ﭘﺴﺖ ﯾﺎ ﺧﯿﻠﻲ‬

‫ﻣﺪﻧﯿﺖ ﻣﻘﺎم زن ھﻢ ﺑﺘﺪرﯾﺞ ﺑﺎﻻ رﻓﺘﮫ اﺳﺖ؛ ﻣﻦ ﺑﺎب ﻣﺜﺎل ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ وﺿﻊ زن در ﯾﻮﻧﺎن دورة ﭘﺮﯾﻜﻠﺲ‬
‫@‪h‬‬
‫ﺑﺴﯿﺎر ﭘﺴﺖﺗﺮ از وﺿﻊ زن در ﻣﯿﺎن ھﻨﺪﯾﺸﻤﺮدﮔﺎن اﻣﺮﯾﻜﺎي ﺷﻤﺎﻟﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺣﻘﯿﻘﺖ اﻣﺮ اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ‬
‫زﯾﺎدﺗﺮ ﺑﻮدن ﺣﺲ ھﻤﻜﺎري زن‪ ،‬در ﺗﻐﯿﯿﺮ وﺿﻊ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ او ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﻮده ﺗﺎ ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻓﺮھﻨﮕﻲ ﻣﺮدان‬
‫و ﻣﻼﺣﻈﺔ ﺟﮭﺎت اﺧﻼﻗﻲ‪.‬‬

‫در دورة ﺷﻜﺎرورزي‪ ،‬ﺟﺰ ﺗﻌﻘﯿﺐ ﺷﻜﺎر‪ ،‬ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﺗﻤﺎم ﻛﺎرھﺎي دﯾﮕﺮ ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﺮ ﻋﮭﺪة زن ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺮد‪،‬‬
‫‪are‬‬

‫ﺑﺮاي رﻓﻊ ﺧﺴﺘﮕﻲ ﺷﻜﺎر‪ ،‬ﻗﺴﻤﺖ اﻋﻈﻢ ﺳﺎل‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﯿﺎل راﺣﺖ ﺑﮫ آﺳﺎﯾﺶ و ﺗﻦﭘﺮوري ﻣﻲﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬زن‬
‫زﯾﺎد ﻣﻲزاﯾﯿﺪ و ﻧﻮزادان ﺧﻮد را ﺑﺰرگ ﻣﻲﻛﺮد و ﻛﻠﺒﮫ ﯾﺎ ﺧﺎﻧﮫ را ﺧﻮب ﻧﮕﺎه ﻣﻲداﺷﺖ و از ﺟﻨﮕﻠﮭﺎ و‬
‫ﻣﺰارع ﺧﻮراﻛﻲ ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﻲآورد و ﭘﺨﺘﻦ و ﭘﺎك ﻛﺮدن و ﺗﮭﯿﺔ ﻟﺒﺎس و ﻛﻔﺶ ﺑﺮﻋﮭﺪة او ﺑﻮد‪ .‬ھﻨﮕﺎم‬
‫ﺣﺮﻛﺖ ﻗﺒﯿﻠﮫ‪ ،‬ﻣﺮدان‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﻲﺑﺎﯾﺴﺘﻲ ﻣﻨﺘﻈﺮ دﻓﻊ ھﺮ ﺣﻤﻠﮫاي ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻨﮭﺎ ﻛﺎرﺷﺎن ﺣﻤﻞ اﺳﻠﺤﮫ ﺑﻮد و زﻧﺎن‬
‫ﺑﺎﻗﻲ ﺳﺎز و ﺑﺮگ ﺧﺎﻧﻮاده را ﺣﻤﻞ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬زﻧﺎن ﻗﺒﯿﻠﺔ ﺑﻮﺷﻤﻦ را ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﺣﻤﺎل‪ ،‬ﺑﺮاي ﺣﻤﻞ اﺳﺒﺎب‬
‫ﺧﺎﻧﮫ‪ ،‬اﺳﺘﺨﺪام ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﭼﻮن ﻣﻌﻠﻮم ﻣﻲﺷﺪ ﻛﮫ ﻧﯿﺮوي ﺣﻤﻞ ﺑﺎر را ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬آﻧﺎن را ﻣﯿﺎن راه‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ و ﺧﻮد ﺑﮫ راه ﺧﻮﯾﺶ اداﻣﮫ ﻣﻲدادﻧﺪ‪ .‬ﻣﻲﮔﻮﯾﻨﺪ ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﺳﺎﻛﻨﺎن اﻃﺮاف ﻗﺴﻤﺖ ﺟﻨﻮﺑﻲ‬
‫ﻧﮭﺮﻣﺎري‪ ،‬در اﺳﺘﺮاﻟﯿﺎ‪ ،‬ﺑﺮاي اوﻟﯿﻦ ﺑﺎر دﯾﺪﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﺮ ﭘﺸﺖ ﮔﺎوان ﺑﺎر ﮔﺬاﺷﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬ﭘﯿﺶ ﺧﻮد ﭼﻨﯿﻦ ﺗﺼﻮر‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ اﯾﻦ ﮔﺎوان‪ ،‬زﻧﺎن ﺳﻔﯿﺪﭘﻮﺳﺘﺎن ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﺧﺘﻼف ﻣﻘﺎوﻣﺘﻲ ﻛﮫ اﻛﻨﻮن ﻣﯿﺎن زن و ﻣﺮد دﯾﺪه‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬در آن روزھﺎ‪ ،‬ﭼﻨﺪان ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﮫ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ؛ اﯾﻦ اﺧﺘﻼف‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻟﺤﺎظ ﺷﺮاﯾﻂ زﻧﺪﮔﻲ و‬
‫ﻣﺤﯿﻂ ﭘﯿﺪا ﺷﺪه و‪ ،‬از ﺣﯿﺚ ﻋﻤﻘﻲ و ﻓﻄﺮي ﺑﻮدن‪ ،‬ﭼﻨﺪان ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﮫ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬اﮔﺮ از ﻧﺎﺗﻮاﻧﺎﯾﯿﮭﺎي‬
‫‪an‬‬

‫زﯾﺴﺘﺸﻨﺎﺳﻲ زن ﭼﺸﻢ ﺑﭙﻮﺷﯿﻢ‪ ،‬در آن ھﻨﮕﺎم‪ ،‬از ﺣﯿﺚ ﺑﻠﻨﺪي ﻗﺎﻣﺖ و ﺑﺮدﺑﺎري و ﭼﺎرهاﻧﺪﯾﺸﻲ و‬
‫ﺷﺠﺎﻋﺖ‪ ،‬دﺳﺖﻛﻤﻲ از ﻣﺮد ﻧﺪاﺷﺘﮫ و ﻣﺜﻞ زﯾﻨﺖ و ﺗﺠﻤﻞ ﯾﺎ ﺑﺎزﯾﭽﺔ ﺟﻨﺴﻲ ﻣﺮد ﺑﮫ او ﻧﻈﺮ ﻧﻤﻲﻛﺮدهاﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻠﻜﮫ ﺣﯿﻮاﻧﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ ﻛﮫ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﮫ ﺳﺎﻋﺎت درازي ﺑﮫ اﻧﺠﺎم ﻛﺎرھﺎي دﺷﻮار ﺑﭙﺮدازد‪ ،‬و‬
‫ھﺮﮔﺎه ﺿﺮورت ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﺮده در راه ﻓﺮزﻧﺪان و ﻋﺸﯿﺮة ﺧﻮد‪ ،‬ﺗﺎ ﺣﺪ ﻣﺮگ‪ ،‬ﻣﻲﺟﻨﮕﯿﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﯾﻜﻲ از‬
‫‪pym‬‬

‫رؤﺳﺎي ﻗﺒﯿﻠﺔ ﭼﯿﭙﻮا ﮔﻔﺘﮫ اﺳﺖ ﻛﮫ‪» :‬زن ﺑﺮاي ﻛﺎر آﻓﺮﯾﺪه ﺷﺪه و ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﮫ اﻧﺪازة دو ﻣﺮد ﺑﺎر ﺑﺒﺮد ﯾﺎ‬
‫ﺑﻜﺸﺪ؛ زن اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺮاي ﻣﺎ ﺧﯿﻤﮫ ﻣﻲزﻧﺪ و ﻟﺒﺎس ﻣﻲدوزد و ﻣﺎ را ﺷﺐھﻨﮕﺎم ﮔﺮم ﻣﻲﻛﻨﺪ… ﻣﺎ ھﺮﮔﺰ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺑﺪون آﻧﺎن ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺟﺎﺑﮫﺟﺎ ﺷﻮﯾﻢ‪ .‬زﻧﺎن ھﻤﮫﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺮاي ﻏﺬا ﺧﻮردن ﺑﮫ ﭼﯿﺰ ﻛﻤﻲ ﻗﻨﺎﻋﺖ‬
‫دارﻧﺪ‪ .‬ﭼﻮن داﯾﻤًﺎ ﻛﺎرﺷﺎن آﺷﭙﺰي اﺳﺖ‪ ،‬در ﺳﺎﻟﮭﺎي ﺳﺨﺖ و ﻗﺤﻂ ﺑﮫ اﯾﻦ اﻧﺪازه ﺧﺸﻨﻮدﻧﺪ ﻛﮫ اﻧﮕﺸﺘﺎن‬
‫ﺧﻮد را ﺑﻠﯿﺴﻨﺪ‪«.‬‬

‫‪.co‬‬
‫در اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت اوﻟﯿﮫ ﻗﺴﻤﺖ اﻋﻈﻢ ﺗﺮﻗﯿﺎت اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﮫ دﺳﺖ زﻧﺎن اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﮫ ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﺮدان‪.‬‬
‫در ﻃﻲ ﻗﺮﻧﮭﺎي ﻣﺘﻮاﻟﻲ‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﺮدان داﯾﻤﺎً ﺑﺎ ﻃﺮﯾﻘﮫھﺎي ﻛﮭﻦ ﺧﻮد ﺑﮫ ﺷﻜﺎرورزي اﺷﺘﻐﺎل داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬زن در‬
‫اﻃﺮاف ﺧﯿﻤﮫ ﻛﺸﺎورزي را ﺗﻮﺳﻌﮫ ﻣﻲداده و ھﺰاران ھﻨﺮ ﺧﺎﻧﮕﻲ را اﯾﺠﺎد ﻣﻲﻛﺮده ﻛﮫ ھﺮ ﯾﻚ روزي‬
‫ﭘﺎﯾﺔ ﺻﻨﺎﯾﻊ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﮭﻤﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬از ﭘﻨﺒﮫ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ ﮔﻔﺘﺔ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﮫ اﻗﺮب اﺣﺘﻤﺎل‪ ،‬ﺳﺒﺐ ﺗﺮﻗﻲ ﻓﻦ دوﺧﺖ و دوز و ﻧﺴﺎﺟﻲ و ﻛﻮزهﮔﺮي و ﺳﺒﺪﺑﺎﻓﻲ و درودﮔﺮي و‬
‫ﺧﺎﻧﮫﺳﺎزي ﮔﺮدﯾﺪه‪ ،‬و ھﻤﻮﺳﺖ ﻛﮫ ﻏﺎﻟﺐ اوﻗﺎت ﺑﮫ ﻛﺎر ﺗﺠﺎرت ﻣﻲﭘﺮداﺧﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺎﻧﻮن ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ را‬
‫ﻧﯿﺰ زن ﺑﮫ وﺟﻮد آورده و ﺑﺘﺪرﯾﺞ ﻧﺎم ﻣﺮد را ھﻢ در ﻓﮭﺮﺳﺖ ﺣﯿﻮاﻧﺎت اھﻠﻲ ﺧﻮد وارد ﻛﺮده و ﺑﮫ او ادب‬
‫آﻣﻮﺧﺘﮫ و ھﻨﺮ ﻣﻌﺎﺷﺮت و آداب اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ را‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﻨﯿﺎن رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ و ﻣﻼط ﻣﺪﻧﯿﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻌﻠﯿﻢ ﻛﺮده‬

‫‪yah‬‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫وﻟﻲ ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﺻﻨﻌﺖ و ﻛﺸﺎورزي ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﭘﯿﺪا ﻛﺮد و ﻣﻔﺼﻠﺘﺮ ﺷﺪ و ﺳﺒﺐ ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪن ﻋﺎﯾﺪي‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮي ﮔﺮدﯾﺪ‪ ،‬ﺟﻨﺲ ﻗﻮﯾﺘﺮ ﺑﺘﺪرﯾﺞ اﺳﺘﯿﻼي ﺧﻮد را ﺑﺮ آن وﺳﻌﺖ داد‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺳﻌﺔ داﻣﺪاري ﻣﻨﺒﻊ ﺗﺎزة‬
‫ﺛﺮوﺗﻲ ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﺮد اﻓﺘﺎد‪ ،‬و ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪﺗﺮ و ﺑﺎﺛﺒﺎتﺗﺮ ﺷﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ ﻛﺸﺎورزي‪ ،‬ﻛﮫ در‬
‫ﻧﻈﺮ ﺷﻜﺎرورزان ﻋﺼﺮ ﻗﺪﯾﻢ ﻋﻤﻞ ﭘﯿﺶ ﭘﺎ اﻓﺘﺎدهاي ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ ،‬در ﭘﺎﯾﺎن ﻛﺎر‪ ،‬ﻣﺮد را ﺑﺘﻤﺎﻣﻲ ﺑﮫ‬
‫@‪h‬‬
‫ﻃﺮف ﺧﻮد ﺟﻠﺐ ﻛﺮد و ﺳﯿﺎدت اﻗﺘﺼﺎدي را ﻛﮫ ﺑﺮاي زن از اﯾﻦ ﻋﻤﻞ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪه ﺑﻮد از ﭼﻨﮓ وي‬
‫ﺑﯿﺮون آورد‪ .‬زن‪ ،‬ﺗﺎ آن ھﻨﮕﺎم‪ ،‬ﺣﯿﻮان را اھﻠﻲ ﻛﺮده ﺑﻮد؛ ﻣﺮد اﯾﻦ ﺣﯿﻮان را در ﻛﺸﺎورزي ﺑﮫ ﻛﺎر‬
‫اﻧﺪاﺧﺖ و ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﻲ ﻋﻤﻞ ﻛﺸﺎورزي را ﺧﻮد در دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬و ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً ﭼﻮن ﮔﺎوآھﻦ‬
‫اﺳﺒﺎب ﺧﯿﺶ زدن ﺷﺪ و ﻧﯿﺮوي ﻋﻀﻼﻧﻲ ﺑﯿﺸﺘﺮي ﺑﺮاي ﺑﮫ ﻛﺎر اﻧﺪاﺧﺘﻦ آن ﻻزم ﺑﻮد‪ ،‬ﺧﻮد اﯾﻦ ﻋﻤﻞ‪،‬‬
‫اﻧﺘﻘﺎل ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﻲ ﻛﺸﺎورزي را از زن ﺑﮫ ﻣﺮد ﺗﺴﮭﯿﻞ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ اﺿﺎﻓﮫ ﻛﺮد ﻛﮫ زﯾﺎد ﺷﺪن داراﯾﻲ ﻗﺎﺑﻞ‬
‫اﻧﺘﻘﺎل اﻧﺴﺎن‪ ،‬از ﻗﺒﯿﻞ ﺣﯿﻮاﻧﺎت اھﻠﻲ و ﻣﺤﺼﻮﻻت زﻣﯿﻦ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﮫ ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮداري زن ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﭼﮫ‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﺮد در اﯾﻦ ھﻨﮕﺎم از او ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ ﻛﮫ ﻛﺎﻣﻼً وﻓﺎدار ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﻛﻮدﻛﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ دﻧﯿﺎ ﻣﻲآﯾﻨﺪ و ﻣﯿﺮاث‬
‫ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ ﻓﺮزﻧﺪان ﺣﻘﯿﻘﻲ ﺧﻮد ﻣﺮد ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﺮد‪ ،‬ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﭘﺎﺑﮫﭘﺎ در راه ﺧﻮد ﭘﯿﺶ رﻓﺖ‪ ،‬و ﭼﻮن ﺣﻖ‬
‫ﭘﺪري در ﺧﺎﻧﻮاده ﺷﻨﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪ‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎل ارث‪ ،‬ﻛﮫ ﺗﺎ آن ﻣﻮﻗﻊ از ﻃﺮﯾﻖ زن ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺑﮫ اﺧﺘﯿﺎر‬
‫ﺟﻨﺲ ﻣﺮد درآﻣﺪ؛ ﺣﻖ ﻣﺎدري در ﺑﺮاﺑﺮ ﺣﻖ ﭘﺪري ﺳﺮ ﺗﺴﻠﯿﻢ ﻓﺮود آورد‪ ،‬و ﺧﺎﻧﻮادة ﭘﺪرﺷﺎھﻲ ﻛﮫ‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﻣﺮد ﺧﺎﻧﻮاده رﯾﺎﺳﺖ آن را داﺷﺖ‪ ،‬در اﺟﺘﻤﺎع ﺑﮫ ﻣﻨﺰﻟﺔ واﺣﺪ اﻗﺘﺼﺎدي و ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ و ﺳﯿﺎﺳﻲ و‬
‫‪set‬‬

‫اﺧﻼﻗﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪ‪ ،‬ﺧﺪاﯾﺎن ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﻛﮫ ﺗﺎ آن زﻣﺎن ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺑﮫ ﺻﻮرت زﻧﺎن ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﻣﺮدان رﯾﺸﺪاري‬
‫درآﻣﺪﻧﺪ ﻛﮫ در واﻗﻊ ﻣﻈﮭﺮ ﭘﺪران و ﺷﯿﻮخ ﻗﺒﯿﻠﮫ ﺑﻮدﻧﺪ؛ در اﻃﺮاف اﯾﻦ ﺧﺪاﯾﺎن »ﺣﺮﻣﺴﺮاﯾﻲ«‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫آﻧﭽﮫ ﻣﺮدان ﭘﺮادﻋﺎ در دورة ﻋﺰﻟﺖ ﺧﻮد ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﺧﯿﺎﻟﺒﺎﻓﻲ ﺧﻠﻖ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﯾﺠﺎد ﮔﺮدﯾﺪ‪.‬‬

‫ﻇﮭﻮر ﺧﺎﻧﻮادة ﭘﺪرﺷﺎھﻲ ﺿﺮﺑﺖ ﻣﺤﻜﻤﻲ ﺑﺮاي از ﺑﯿﻦ ﺑﺮدن ﺳﻠﻄﺔ زن ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود؛ از اﯾﻦ ﺑﮫ ﺑﻌﺪ‬
‫‪an‬‬

‫زن و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ ﻋﻨﻮان ﻣﻤﻠﻮك ﭘﺪر ﯾﺎ ﺑﺮادر ﺑﺰرگ‪ ،‬و ﭘﺲ از آﻧﺎن‪ ،‬ﺷﻮھﺮ او را ﭘﯿﺪا ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي‬
‫زﻧﺎﺷﻮﯾﻲ‪ ،‬ھﻤﺎنﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ ﻏﻼم و ﻛﻨﯿﺰ را در ﺑﺎزار ﻣﻲﺧﺮﻧﺪ‪ ،‬زن را ﻧﯿﺰ ﻣﻲﺧﺮﯾﺪﻧﺪ‪ ،‬و ھﻨﮕﺎم وﻓﺎت‬
‫ﺷﻮھﺮ‪ ،‬زن ﻧﯿﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻧﻮاع دﯾﮕﺮ داراﯾﻲ وي ﺑﮫ ﻣﯿﺮاث ﻣﻲرﻓﺖ؛ در ﺑﻌﻀﻲ از ﻧﻘﺎط‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﯿﻨﺔ ﺟﺪﯾﺪ و‬
‫ھﺒﺮﯾﺰ ﺟﺪﯾﺪ و ﺟﺰاﯾﺮ ﺳﻠﯿﻤﺎن و ﻓﯿﺠﻲ و ھﻨﺪوﺳﺘﺎن و ﻏﯿﺮه‪ ،‬زن را ﺧﻔﮫ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﺎ ﺷﻮي ﻣﺮده در‬
‫‪pym‬‬

‫ﮔﻮر ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﯾﺎ از وي ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﺧﻮد را ﺑﻜﺸﺪ ﺗﺎ در ﺣﯿﺎت آن ﺟﮭﺎﻧﻲ ﺑﮫ ﺧﺪﻣﺖ ﺷﻮھﺮ ﻗﯿﺎم‬
‫ﻛﻨﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺣﺎل ﭘﺪر ﺧﺎﻧﻮاده ﺣﻖ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺧﻮاھﺪ ﺑﻜﻨﺪ‪ ،‬آﻧﺎن را ﺑﻔﺮوﺷﺪ ﯾﺎ ﺑﮫ ﻛﺮاﯾﮫ دھﺪ‪ ،‬و ھﯿﭻ ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺘﻲ ﻧﺪاﺷﺖ ﺟﺰ آﻧﻜﮫ اﮔﺮ در اﺳﺘﻌﻤﺎل اﯾﻦ‬
‫ﺣﻖ اﻓﺮاط ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﭘﺪران دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﻛﮫ ﺧﻮد ﻣﺎﻧﻨﺪ وي ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬او را ﺳﺮزﻧﺶ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬در ﻋﯿﻦ آﻧﻜﮫ ﻣﺮد‬
‫آزاد و ﻣﺨﺘﺎر ﺑﻮد ﻛﮫ در ﺧﺎرج ﺧﺎﻧﮫ رواﺑﻂ ﺟﻨﺴﻲ داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬زن‪ ،‬در ﺳﯿﺴﺘﻢ ﭘﺪرﺷﺎھﻲ‪ ،‬ﻣﻮﻇﻒ ﺑﻮد‬

‫‪.co‬‬
‫ﻛﮫ ﻋﻔﺖ ﺧﻮد را ﺗﺎ ﭘﯿﺶ از زﻧﺎﺷﻮﯾﻲ ﺣﻔﻆ ﻛﻨﺪ و ﭘﺲ از آن ھﻢ ﻛﺎﻣﻼ ﺑﮫ ﺷﻮھﺮ ﺧﻮد وﻓﺎدار ﺑﻤﺎﻧﺪ؛ ﺑﮫ اﯾﻦ‬
‫ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻃﺮز رﻓﺘﺎر ھﺮ ﯾﻚ از دو ﺟﻨﺲ‪ ،‬ﻣﻌﯿﺎر اﺧﻼﻗﻲ ﺟﺪاﮔﺎﻧﮫاي اﯾﺠﺎد ﮔﺮدﯾﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮداري زن‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻛﻠﻲ در دورة ﺷﻜﺎرورزي وﺟﻮد داﺷﺖ و در دورهاي ﻛﮫ ﺣﻖ ﻣﺎدري‬
‫در ﺧﺎﻧﻮاده رواج ﯾﺎﻓﺖ ﻛﻤﻲ ﺗﺨﻔﯿﻒ ﭘﯿﺪا ﻛﺮد‪ ،‬از اﯾﻦ ﺑﮫ ﺑﻌﺪ ﺷﺪت ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ و ﻇﺎﻟﻤﺎﻧﮫﺗﺮ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬در‬

‫‪oo‬‬
‫روﺳﯿﺔ ﻗﺪﯾﻢ‪ ،‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﭘﺪري دﺧﺘﺮ ﺧﻮد را ﺑﮫ ﺧﺎﻧﺔ ﺷﻮھﺮ ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﺎد‪ ،‬او را آھﺴﺘﮫ ﺑﺎ ﺗﺎزﯾﺎﻧﮫاي‬
‫ﻣﻲزده و ﭘﺲ از آن‪ ،‬ﺗﺎزﯾﺎﻧﮫ را ﺑﮫ داﻣﺎد ﺧﻮد ﻣﻲداده اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻧﺸﺎن دھﺪ ﻛﮫ ﺗﻨﺒﯿﮭﺎت ﻻزم از‬
‫اﯾﻦ ﺑﮫ ﺑﻌﺪ ﺑﮫ دﺳﺖ ﻛﺴﻲ اﺟﺮا ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ ﻛﮫ ﺟﻮاﻧﺘﺮ و ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺘﻲ ھﻨﺪﯾﺸﻤﺮدﮔﺎن آﻣﺮﯾﻜﺎ‪ ،‬ﻛﮫ‬
‫ھﻨﻮز ﺣﻖ ﻣﺎدري را ﻣﺤﻔﻮظ داﺷﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ زﻧﺎن ﺧﻮد ﺑﺴﯿﺎر ﺑﮫ ﺧﺸﻮﻧﺖ رﻓﺘﺎر ﻣﻲﻛﺮده و آﻧﺎن را ﺑﮫ‬

‫‪yah‬‬
‫ﭘﻠﯿﺪﺗﺮﯾﻦ ﻛﺎرھﺎ واﻣﻲداﺷﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬و ﻏﺎﻟﺒًﺎ آﻧﺎن را ﺑﮫ ﻧﺎم »ﺳﮕﺎن« ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪهاﻧﺪ‪ .‬ھﻤﮫ ﺟﺎ در روي زﻣﯿﻦ‬
‫ارزش زﻧﺪﮔﻲ زن ﻛﻤﺘﺮ از ﻣﺮد ﺑﻮده‪ ،‬و ﭼﻮن زﻧﺎن دﺧﺘﺮ ﻣﻲآوردهاﻧﺪ ﺟﺸﻨﻲ‪ ،‬ﻧﻈﯿﺮ ﺟﺸﻨﻲ ﻛﮫ ﺑﺮاي‬
‫ﺗﻮﻟﺪ ﭘﺴﺮان ﮔﺮﻓﺘﮫ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬در ﻛﺎر ﻧﺒﻮده اﺳﺖ؛ ﻣﺎدرھﺎ اﺣﯿﺎﻧًﺎ دﺧﺘﺮان ﺧﻮد را ﻣﻲﻛﺸﺘﮫاﻧﺪ ﺗﺎ آﻧﺎن را از‬
‫ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ ﺑﺮھﺎﻧﻨﺪ‪ .‬زﻧﺎن را در ﺟﺰﯾﺮة ﻓﯿﺠﻲ ﺧﺮﯾﺪ و ﻓﺮوش ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﻏﺎﻟﺒًﺎ ارزش آﻧﮭﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ارزش ﯾﻚ‬
‫ﺗﻔﻨﮓ اﺳﺖ؛ در ﺑﻌﻀﻲ از ﻗﺒﺎﯾﻞ‪ ،‬زن و ﻣﺮد ﯾﻚ ﺟﺎ ﻧﻤﻲﺧﻮاﺑﻨﺪ و ﮔﻤﺎن دارﻧﺪ ﻛﮫ ﻧﻔﺲ زن از ﻧﯿﺮوي‬
‫ﻣﺮد ﻣﻲﻛﺎھﺪ‪ .‬اھﻞ ﻓﯿﺠﻲ ﺷﺎﯾﺴﺘﮫ ﻧﻤﻲداﻧﻨﺪ ﻛﮫ ﻣﺮد ھﻤﮫ ﺷﺐ در ﺧﺎﻧﺔ ﺧﻮد ﺑﺨﻮاﺑﺪ‪ ،‬و در ﻛﺎﻟﺪوﻧﻲ ﺟﺪﯾﺪ‬
‫زن زﯾﺮ ﺳﺎﺑﺎط ﺑﯿﺮون اﻃﺎق ﻣﻲﺧﻮاﺑﺪ و ﻣﺮد در داﺧﻞ اﻃﺎق؛ ھﻤﭽﻨﯿﻦ در ﺟﺰاﯾﺮ ﻓﯿﺠﻲ اﺟﺎزة آن ھﺴﺖ‬
‫@‪h‬‬
‫ﻛﮫ ﺳﮕﺎن در ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﻌﺎﺑﺪ داﺧﻞ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﮫ زﻧﺎن ﻣﻄﻠﻘﺎً از دﺧﻮل در ﻣﻌﺒﺪ ﻣﻤﻨﻮﻋﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ‬
‫دوري زن از ﺣﯿﺎت ﻣﺬھﺒﻲ و اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت دﯾﻨﻲ ھﻨﻮز ھﻢ در دﯾﻦ اﺳﻼم وﺟﻮد دارد‪ ..‬درﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ زن‬
‫در ھﻤﺔ ادوار از اﯾﻦ ﻧﻮع ﺳﯿﺎدﺗﻲ ﻛﮫ آزادي در ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ و ﭘﺮﮔﻔﺘﻦ اﺳﺖ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮده و در‬
‫ﺷﺮﻣﺴﺎر ﻛﺮدن ﻣﺮد و ﻧﺰاع ﻛﺮدن ﺑﺎ او‪ ،‬و ﺣﺘﻲ ﻛﺘﻚ زدن وي‪ ،‬درﭘﺎرهاي از ﻣﻮاﻗﻊ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ داﺷﺘﮫ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ھﻤﺔ اﯾﻦ اﺣﻮال‪ ،‬ﻣﺮد آﻗﺎﺳﺖ و زن ﺧﺪﻣﺘﮕﺎر او‪ .‬ﻣﺮدان ﻗﺒﯿﻠﺔ ﻛﺎﻓﺮ زن و ھﻤﺴﺮ را ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺮدهاي‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﻲﺧﺮﯾﺪﻧﺪ‪ ،‬و اﯾﻦ ﺳﺮﻣﺎﯾﺔ ﺣﯿﺎت آﻧﺎن ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ ،‬ﭼﮫ‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﻛﮫ ﻋﺪة ﻛﺎﻓﻲ زن در اﺧﺘﯿﺎر ﺧﻮد‬
‫داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ راﺣﺖ ﻛﻨﻨﺪ و زﻧﺎن ﺑﺎ ﻛﺎر و ﻛﻮﺷﺶ ﺧﻮد وﺳﺎﯾﻞ زﻧﺪﮔﻲ آﻧﺎن را ﻓﺮاھﻢ ﺳﺎزﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﻲ از ﻗﺒﺎﯾﻞ ھﻨﺪوﺳﺘﺎﻧﻲ‪ ،‬در ﺣﺴﺎب ﻣﯿﺮاث ﺑﺮدن‪ ،‬زن را ﺑﺎ ﺣﯿﻮاﻧﺎت اھﻠﻲ ھﻤﺴﻨﮓ ﻗﺮار ﻣﻲدادﻧﺪ و‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ :‬و اﮔﺮ درﺳﺖ ﺗﻮﺟﮫ ﻛﻨﯿﻢ‪ ،‬در آﺧﺮﯾﻦ ﺣﻜﻢ از اﺣﻜﺎم‬

‫ﻋﺸﺮة )ده ﻓﺮﻣﺎن( ﻣﻮﺳﻲ ھﻢ‪ ،‬ﻣﯿﺎن اﯾﻦ دو‪ ،‬ﺗﻔﺎوت ﻣﺸﺨﺼﻲ را ﻗﺎﯾﻞ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﯿﺎن ﺗﻤﺎم ﺳﯿﺎھﺎن‬
‫‪set‬‬

‫اﻓﺮﯾﻘﺎﯾﻲ زن و ﻛﻨﯿﺰ ﺗﻔﺎوﺗﻲ ﻧﺪاﺷﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬ﺟﺰ آﻧﻜﮫ از زﻧﺎن ﻓﺎﯾﺪه و ﻟﺬﺗﻲ ﻣﻲﺑﺮدهاﻧﺪ ﻛﮫ ﻛﺎﻣﻼ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﮫ‬
‫ﺷﻤﺎر ﻧﻤﻲرﻓﺘﮫ اﺳﺖ؛ ازدواج‪ ،‬در اﺑﺘﺪاي ﭘﯿﺪاﯾﺶ‪ ،‬ﻧﻮﻋﻲ از ﻣﺎﻟﻜﯿﺖ و ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﻧﻈﺎم اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﻮده ﻛﮫ‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻨﺪﮔﻲ و ﻏﻼﻣﻲ ﺑﺮﻃﺒﻖ آن ﺟﺮﯾﺎن ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﮭﺎرم‬
‫‪an‬‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ اﺧﻼﻗﻲ ﺗﻤﺪن‬

‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﭼﻮن ھﯿﭻ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﺪون آﻧﻜﮫ ﻧﻈﻤﻲ در آن ﺑﺮﻗﺮار ﺑﺎﺷﺪ ﻗﺎﺑﻞ دوام ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬و ﭼﻮن ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺑﺪون ﻣﻘﺮرات‬
‫و ﻗﺎﻧﻮن اﻣﻜﺎنﭘﺬﯾﺮ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺟﮭﺖ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﯿﻢ‪ ،‬ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﯾﻜﻲ از ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺗﺎرﯾﺦ‪ ،‬اﯾﻦ ﻗﻀﯿﮫ را‬
‫ﺑﭙﺬﯾﺮﯾﻢ ﻛﮫ ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي ﻋﺮف و ﻋﺎدت‪ ،‬ﺑﺎ ازدﯾﺎد ﻗﻮاﻧﯿﻦ‪ ،‬و ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي ﻏﺮاﯾﺰ‪ ،‬ﺑﺎ ازدﯾﺎد اﻓﻜﺎر و‬

‫‪.co‬‬
‫اﻧﺪﯾﺸﮫھﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻌﻜﻮس دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي آﻧﻜﮫ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺮدم ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺑﺴﺎﻣﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺎﭼﺎر ﻗﻮاﻧﯿﻨﻲ ﺿﺮورت‬
‫دارد ﻛﮫ‪ ،‬ﮔﺮﭼﮫ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺟﻤﺎﻋﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻔﺎوت ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬در ﻣﺤﯿﻂ ﯾﻚ اﺟﺘﻤﺎع ﺑﺎﯾﺪ درﺑﺎرة ﻋﻤﻮم ﺑﮫ‬
‫ﻣﻮﻗﻊ اﺟﺮا ﮔﺬارده ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻨﺸﺄ ﺗﻮﻟﯿﺪ اﯾﻦ ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﯾﺎ ﻗﺮاردادھﺎﯾﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺮدم وﺿﻊ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﻋﺮف و‬
‫ﻋﺎدت اﺳﺖ‪ ،‬ﯾﺎ اﺧﻼق‪ ،‬ﯾﺎ ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻣﻮﺿﻮﻋﮫ‪ .‬ﻗﺮاردادھﺎ ﻋﺒﺎرت از ﻧﻮﻋﻲ ﺳﻠﻮك و ﻃﺮز رﻓﺘﺎر اﺳﺖ ﻛﮫ‬
‫ﻣﺮدم آﻧﮭﺎ را ﺑﺮاي اداﻣﺔ زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮد ﻧﺎﻓﻌﺘﺮ ﯾﺎﻓﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬ﻋﺮف و ﻋﺎدت ﻋﺒﺎرت از ﻗﺮاردادھﺎﯾﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ‬

‫‪oo‬‬
‫در ﻧﺴﻠﮭﺎي ﻣﺘﻮاﻟﻲ ﺑﺮ وﻓﻖ ﺳﻨﺖ اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﯿﻌﻲ‪ ،‬ﻛﮫ ﻛﺎرش اﻧﺘﺨﺎب ﺑﮭﺘﺮ و از ﺑﯿﻦﺑﺮدن ﻓﺎﺳﺪ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل ﯾﺎﻓﺘﮫ و آزﻣﺎﯾﺸﮭﺎي اﯾﻦ ﻧﺴﻠﮭﺎي ﻣﺘﻮاﻟﻲ ﺣﺬف و ﺗﺒﺪﯾﻠﮭﺎﯾﻲ در آﻧﮭﺎ ﺑﮫ ﻋﻤﻞ آورده اﺳﺖ‪ .‬اﺧﻼق‬
‫ﺗﺸﻜﯿﻞ ﻣﻲﺷﻮد از ﻋﺮف و ﻋﺎدﺗﻲ ﻛﮫ اﺟﺘﻤﺎع آﻧﮭﺎ را ﺑﺮاي ﺧﯿﺮ و ﺗﻜﺎﻣﻞ ﺧﻮد داراي اھﻤﯿﺖ ﺣﯿﺎﺗﻲ‬
‫ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻣﻲدھﺪ‪ .‬در اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت اوﻟﯿﮫ‪ ،‬ﻛﮫ از ﻗﺎﻧﻮن ﻧﻮﺷﺘﮫ و ﻣﺪون اﺛﺮي ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ھﻤﯿﻦ ﻋﺮف و اﺧﻼق‬

‫‪yah‬‬
‫اﺳﺎس ﺗﻨﻈﯿﻢ اﻋﻤﺎل ﺑﺸﺮي ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود و ﭘﺎﯾﺪاري و ﭘﯿﻮﺳﺘﮕﻲ ﻧﻈﻢ اﺟﺘﻤﺎع را ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﭼﻮن‬
‫زﻣﺎن ﭘﯿﺶ ﻣﻲرود و اﺛﺮ ﺟﺎدوﯾﻲ ﺧﻮد را ﺑﺮ اﯾﻦ ﻋﺮف و ﻋﺎدت ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﮔﺬارد‪ ،‬در ﻧﺘﯿﺠﺔ ﺗﻜﺮار‪ ،‬ﺑﺮاي‬
‫ﻓﺮد‪ ،‬ﺣﻜﻢ ﻃﺒﯿﻌﺖ ﺛﺎﻧﻲ ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ﭼﻮن از ﺣﺪود آﻧﮭﺎ ﺗﺠﺎوز ﻛﻨﺪ اﺣﺴﺎس ﺗﺮس و ﭘﺮﯾﺸﺎﻧﻲ و ﻧﻨﮓ‬
‫در وي ﭘﺪﯾﺪ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬و اﯾﻦ ھﻤﺎن وﺟﺪان و ﺿﻤﯿﺮ ﯾﺎ ﺣﺲ اﺧﻼﻗﻲ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود ﻛﮫ در ﻧﻈﺮ داروﯾﻦ‬
‫ﺑﮭﺘﺮﯾﻦ وﺳﯿﻠﺔ ﺗﻤﺎﯾﺰ اﻧﺴﺎن و ﺣﯿﻮان از ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺿﻤﯿﺮ اﺧﻼﻗﻲ‪ ،‬در ﻣﺮاﺣﻞ ﺗﻜﺎﻣﻞ ﺧﻮد ﻛﮫ‬
‫ﭘﯿﺶ ﻣﻲرود‪ ،‬ﻋﻠﺖ ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﺿﻤﯿﺮ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﻲﮔﺮدد‪ ،‬و ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ آن‪ ،‬اﻧﺴﺎن ﺑﺨﻮﺑﻲ اﺣﺴﺎس ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ‬
‫واﺑﺴﺘﺔ ﺑﮫ ﺟﻤﺎﻋﺘﻲ اﺳﺖ و ﺑﺎﯾﺪ آن را دوﺳﺖ ﺑﺪارد و ﻣﺤﺘﺮم ﺷﻤﺎرد‪ .‬اﺧﻼق ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ھﻤﻜﺎري‬
‫@‪h‬‬
‫ھﻤﻜﺎري و ﺗﻌﺎون ھﺮ دﺳﺘﮫاي ﺑﺎ دﺳﺘﮫ و اﺟﺘﻤﺎع ﺑﺰرﮔﺘﺮ‪ .‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﻣﺪﻧﯿﺖ‬
‫ﺑﺪون اﺧﻼق اﻣﻜﺎنﭘﺬﯾﺮ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ – I‬ازدواج‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﻌﻨﻲ ازدواج‪ -‬ﻣﺒﻨﺎي آن از ﻟﺤﺎظ زﯾﺴﺘﺸﻨﺎﺳﻲ‪ -‬ﻛﻤﻮﻧﯿﺴﻢ ﺟﻨﺴﻲ‪ -‬ازدواج آزﻣﺎﯾﺸﻲ‪ -‬ازدواج ﮔﺮوھﻲ‪-‬‬
‫ازدواج ﻓﺮدي‪ -‬ﺗﻌﺪد زوﺟﺎت‪ -‬اﺛﺮ آن در ﺑﮭﺒﻮد ﻧﺴﻞ‪ -‬زن ﮔﺮﻓﺘﻦ از ﺑﯿﺮون ﻋﺸﯿﺮه )ﺑﺮوﻧﮕﺎﻧﻲ(‪ -‬ازدواج‬
‫در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺧﺪﻣﺖ‪ ،‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ رﺑﻮدن زن‪ ،‬و در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺧﺮﯾﺪاري )ﻛﻨﯿﺰ(‪ -‬ﻋﺸﻖ در ﻧﺰد ﻣﺮدم اوﻟﯿﮫ‪ -‬ﻧﻘﺶ‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي ازدواج‬
‫‪set‬‬

‫ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ وﻇﯿﻔﺔ آداب و ﺗﻘﺎﻟﯿﺪ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ ،‬ﻛﮫ ﺳﺎزﻧﺪة ﻗﻮاﻧﯿﻦ اﺧﻼﻗﻲ ھﺮ اﺟﺘﻤﺎع اﺳﺖ‪ ،‬آن اﺳﺖ ﻛﮫ رواﺑﻂ‬
‫ﻣﯿﺎن دو ﺟﻨﺲ ﻣﺮد و زن را ﺑﺮ ﭘﺎﯾﮫھﺎي ﻣﺘﯿﻦ اﺳﺘﻮار ﺳﺎزد‪ .‬ﭼﮫ اﯾﻦ رواﺑﻂ ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ ﻣﻨﺸﺄ ﻧﺰاع و ﺗﺠﺎوز‬
‫و اﻧﺤﻄﺎط ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪ .‬اﺳﺎﺳﯿﺘﺮﯾﻦ ﻋﻤﻞ ﺗﻨﻈﯿﻢ اﯾﻦ رواﺑﻂ ھﻤﺎن ازدواج اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﻲﺗﻮان آن را ﺑﮫ‬
‫ﻋﻨﻮان اﺗﺤﺎد ﯾﻚ ﺟﻔﺖ زن و ﻣﺮد‪ ،‬ﺑﺮاي ﺑﮭﺒﻮد و ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﻧﺴﻞ آﯾﻨﺪه‪ ،‬ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻛﺮد‪ .‬ﺳﺎزﻣﺎن ازدواج‪،‬‬
‫‪an‬‬

‫ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻣﻜﺎن و زﻣﺎن‪ ،‬ھﻤﯿﺸﮫ اﺷﻜﺎل ﻣﺨﺘﻠﻒ ﭘﯿﺪا ﻛﺮده و ﺑﮫ ھﺮ ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﮫ ﺗﺼﻮر ﺷﻮد درآﻣﺪه اﺳﺖ؛‬
‫اﯾﻦ اﺷﻜﺎل ﻣﺨﺘﻠﻒ از ﺻﻮرﺗﻲ آﻏﺎز ﻛﺮده اﺳﺖ ﻛﮫ در آن ﻣﺮدم اوﻟﯿﮫ ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي ﺗﻮﺟﮫ ﺑﮫ ﻧﺴﻠﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ‬
‫وﺟﻮد آﻣﺪه ھﻤﺴﺮ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺪون آﻧﻜﮫ در زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﺑﯿﻦ دو ھﻤﺴﺮ اﺗﺤﺎدي ﻓﺮاھﻢ آﯾﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ‬
‫ﺻﻮرﺗﻲ رﺳﯿﺪه ﻛﮫ در دورة ﺟﺪﯾﺪ ﻣﻲﺑﯿﻨﯿﻢ‪ :‬زن و ﺷﻮھﺮ ﺗﻨﮭﺎ ﺑﺮاي اﻧﺒﺎزي در ﻣﻌﯿﺸﺖ ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ھﻤﺴﺮ‬
‫‪pym‬‬

‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﻓﺮزﻧﺪ ﭼﻨﺪان ﺗﻮﺟﮭﻲ ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬

 ‫‪m‬‬
‫ازدواج از اﺑﺪاﻋﺎت ﻧﯿﺎﻛﺎن ﺣﯿﻮاﻧﻲ ﻣﺎ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﯿﻦ ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ در ﺑﻌﻀﻲ از ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن‪،‬‬
‫ﺣﻘﯿﻘﺘﺎً‪ ،‬ھﺮ ﭘﺮﻧﺪه ﻓﻘﻂ ﺑﮫ ھﻤﺴﺮ ﺧﻮد اﻛﺘﻔﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در ﮔﻮرﯾﻠﮭﺎ و اوراﻧﮕﻮﺗﺎﻧﮭﺎ راﺑﻄﺔ ﻣﯿﺎن ﻧﺮ و ﻣﺎده ﺗﺎ‬
‫ﭘﺎﯾﺎن دورة ﭘﺮورش ﻧﻮزاد اداﻣﮫ دارد‪ ،‬و اﯾﻦ ارﺗﺒﺎط از ﺑﺴﯿﺎري ﻧﻈﺮھﺎ ﺷﺒﯿﮫ ﺑﮫ رواﺑﻂ زن و ﻣﺮد اﺳﺖ‪،‬‬

‫‪.co‬‬
‫و ھﺮ ﮔﺎه ﻣﺎده ﺑﺨﻮاھﺪ ﺑﺎ ﻧﺮ دﯾﮕﺮي ﻧﺰدﯾﻜﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺴﺨﺘﻲ ﻣﻮرد ﺗﻨﺒﯿﮫ ﻧﺮ ﺧﻮد ﻗﺮار ﻣﻲﮔﯿﺮد‪ .‬دوﻛﺮﺳﭙﯿﻨﻲ‬
‫در ﺧﺼﻮص اوراﻧﮕﻮﺗﺎﻧﮭﺎي ﺑﻮرﻧﺌﻮ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ﻛﮫ‪» :‬آﻧﮭﺎ در ﺧﺎﻧﻮادهھﺎﯾﻲ ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ ﻛﮫ از ﻧﺮ و ﻣﺎده‬
‫و ﻛﻮدﻛﺎﻧﺸﺎن ﺗﺸﻜﯿﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ «.‬و دﻛﺘﺮ ﺳﺎواژ در ﻣﻮرد ﮔﻮرﯾﻠﮭﺎ ﻣﻲﻧﻮﯾﺴﺪ ﻛﮫ‪» :‬ﻋﺎدت آﻧﮭﺎ ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺖ‬
‫ﻛﮫ ﭘﺪر و ﻣﺎدر زﯾﺮ درﺧﺘﻲ ﻣﻲﻧﺸﯿﻨﻨﺪ و ﺑﮫ ﺧﻮردن ﻣﯿﻮه و ﭘﺮﭼﺎﻧﮕﻲ ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ‪ ،‬و ﻛﻮدﻛﺎن دور و ﺑﺮ‬
‫ﭘﺪر و ﻣﺎدر ﺑﺮ درﺧﺘﮭﺎ ﺟﺴﺘﻦ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ «.‬ازدواج ﭘﯿﺶ از ﻇﮭﻮر اﻧﺴﺎن آﻏﺎز ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﺎﺗﻲ ﻛﮫ در آﻧﮭﺎ ازدواج ﻣﺮﺳﻮم ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺑﺴﯿﺎر ﻛﻢ اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻲ ﻛﺴﻲ ﻛﮫ در ﺟﺴﺘﺠﻮ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ‬
‫ﺗﻌﺪادي از ﭼﻨﯿﻦ ﺟﺎﻣﻌﮫھﺎ را ﭘﯿﺪا ﻛﻨﺪ و ﺣﻠﻘﺔ اﺗﺼﺎل ﻣﯿﺎن ﺑﻲﻧﻈﻤﻲ ﺟﻨﺴﻲ در ﭘﺴﺘﺎﻧﺪاران ﭘﺴﺖ و ازدواج‬
‫در ﻣﺮدم اوﻟﯿﮫ را ﺑﯿﺎﺑﺪ‪ .‬در‬

‫‪yah‬‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺮدم اﺳﺎﺳﺎً ازدواج ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ؛ ﻣﺮدم ﻗﺒﯿﻠﺔ ﻟﻮﺑﻮ‪ ،‬زن و ﻣﺮد‪ ،‬ﺑﺪون اﯾﻨﻜﮫ ﻛﻤﺘﺮﯾﻦ ﺗﻮﺟﮭﻲ ﺑﮫ ازدواج‬
‫داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﻧﺰدﯾﻜﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ھﯿﭻ ﻗﺎﻋﺪه و ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ در ﻛﺎرﺷﺎن ﻧﯿﺴﺖ؛ ھﻤﯿﻦ ﻃﻮر ﺑﺮﺧﻲ از‬
‫ﻗﺒﺎﯾﻞ ﺑﻮرﻧﺌﻮ ﺣﯿﺎت ﺟﻨﺴﻲ ﺧﻮد را ﻣﻲﮔﺬراﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻲآﻧﻜﮫ ﻣﺘﻮﺟﮫ راﺑﻄﮫاي ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﮫ دو ھﻤﺨﻮاﺑﮫ را ﺑﮫ‬
‫ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻲﺳﺎزد؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ ﺟﺪا ﺷﺪن دو ھﻤﺴﺮ در ﻧﺰد آﻧﺎن ﺑﺴﯿﺎر ﺳﺎدهﺗﺮ از ﺟﺪاﯾﻲ ﯾﻚ‬
‫ﺟﻔﺖ ﭘﺮﻧﺪه اﺳﺖ؛ ﻧﯿﺰ در ﻣﯿﺎن ﻣﻠﺘﮭﺎي ﻗﺪﯾﻢ روس »ﻣﺮدان‪ ،‬ﺑﺪون ﺗﻔﺎوت‪ ،‬ﺑﺎ زﻧﺎن ﻣﺨﺘﻠﻒ ھﻤﺨﻮاﺑﮕﻲ‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﻃﻮري ﻛﮫ ﻣﻌﻠﻮم ﻧﺒﻮد ﺷﻮھﺮ ھﺮ زن ﻛﺪام ﻣﺮد اﺳﺖ‪ «.‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ راﺟﻊ ﺑﮫ ﻛﻮﺗﻮﻟﮫھﺎي‬
‫@‪h‬‬
‫اﻓﺮﯾﻘﺎﯾﻲ )ﭘﯿﮕﻤﮫھﺎ( ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻣﻲﻧﻮﯾﺴﻨﺪ ﻛﮫ اﯾﻨﺎن ﺗﺎﺑﻊ ﺳﺎزﻣﺎن ھﻤﺴﺮي ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ و »ﺑﺪون ھﯿﭻ‬
‫ﻗﺎﻋﺪهاي ﺑﮫ ﻓﺮوﻧﺸﺎﻧﺪن ﻏﺮﯾﺰة ﺟﻨﺴﻲ ﺧﻮد ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ«‪ ،‬وﻟﻲ اﯾﻦ »ﻣﻠﻲ ﺑﻮدن زﻧﺎن«‪ ،‬ﻛﮫ ﻧﻈﯿﺮ ﻛﻤﻮﻧﯿﺴﻢ‬
‫اوﻟﯿﮫ‪ ،‬در ﻣﻮرد زﻣﯿﻦ و ﺧﻮراك‪ ،‬ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪ ،‬ﺧﯿﻠﻲ زود از ﻣﯿﺎن رﻓﺖ‪ ،‬ﺑﮫ ﻃﻮري ﻛﮫ اﺛﺮ آن در‬
‫زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺪﺷﻮاري ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﮫ اﺳﺖ؛ ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬ﯾﺎدﮔﺎرھﺎﯾﻲ از آن در اذھﺎن ﺑﮫ‬
‫ﺻﻮرﺗﮭﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎﻗﻲﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ :‬ﻣﺜﻼً ﺑﺴﯿﺎري از ﻣﻠﺘﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ ﺣﺎﻟﺖ ﻃﺒﯿﻌﻲ ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ ﭼﻨﯿﻦ‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﻲﭘﻨﺪارﻧﺪ ﻛﮫ ﺗﻜﺸﻮھﺮي‪ -‬ﻛﮫ ﺑﮫ ﻋﻘﯿﺪة آﻧﺎن اﺣﺘﻜﺎر ﯾﻚ ﻣﺮد ﺑﺮاي ﯾﻚ زن اﺳﺖ‪ -‬ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻃﺒﯿﻌﺖ و اﺧﻼق‬
‫اﺳﺖ؛ ﻣﺜﺎل دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺟﺸﻨﮭﺎي آزادي ﺟﻨﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ در ﻣﻮاﻗﻊ ﻣﻌﯿﻦ ﺑﺮﭘﺎ ﻣﻲدارﯾﻢ و ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻣﻮﻗﺘﻲ‬
‫ﺧﻮد را از ﻗﯿﻮد ﺟﻨﺴﻲ ﻣﻲرھﺎﻧﯿﻢ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺎرﻧﺎواﻟﮭﺎ(؛ ﻣﺜﺎل دﯾﮕﺮ اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ از زن ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻗﺒﻞ از‬
‫آﻧﻜﮫ ﺷﻮھﺮ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮد را ﺑﮫ اوﻟﯿﻦ ﻣﺮدي ﻛﮫ او را ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﮫ ﺗﺴﻠﯿﻢ ﻛﻨﺪ؛ اﯾﻦ ﻋﻤﻞ در ﻣﻌﺒﺪ ﻣﯿﻠﯿﺘﺎ در ﺑﺎﺑﻞ‬
‫ﻣﻌﻤﻮل ﺑﻮده اﺳﺖ؛ اﺛﺮ دﯾﮕﺮ ﻋﺎدﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ در ﻣﻠﺘﮭﺎي اوﻟﯿﮫ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻮد‪ ،‬و زن ﺧﻮد را ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﻛﺮم‬
‫و ﺑﺰرﮔﻲ ﺑﮫ وام ﻣﻲدادﻧﺪ؛ دﯾﮕﺮ ﺳﻨﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ در اواﯾﻞ دورة ﻣﻠﻮكاﻟﻄﻮاﯾﻔﻲ در اروﭘﺎ وﺟﻮد داﺷﺖ‪ ،‬و‬
‫‪set‬‬

‫ﺷﺐ اول زﻓﺎف‪ ،‬ﺣﻖ ﺑﮭﺮهﺑﺮداري از زن ﺑﺎ ارﺑﺎب ﺑﻮد‪ ،‬و ﺷﺎﯾﺪ ارﺑﺎب در اﯾﻦ ﻣﻮرد ﺟﺎﻧﺸﯿﻦ ﺣﻘﻮق‬
‫ﻗﺪﯾﻤﻲ ﻗﺒﯿﻠﮫ ﺑﻮده و ﺣﻖ داﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﯿﺶ از آﻧﻜﮫ ﺑﮫ داﻣﺎد اﺟﺎزه داده ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻜﺎرت ﻋﺮوس را ﺑﺮدارد‪.‬‬

‫ﭘﺲ از دورهھﺎي ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ‪ ،‬ﺑﺘﺪرﯾﺞ‪ ،‬اﺷﻜﺎل ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺗﺤﺎد ﻣﯿﺎن زن و ﻣﺮد‪ ،‬ﺑﮫ ﻋﻨﻮان آزﻣﺎﯾﺶ و ﺑﮫ ﻃﻮر‬
‫ﻣﻮﻗﺖ‪ ،‬ﺟﺎي رواﺑﻂ ﺑﻲﺑﻨﺪ و ﺑﺎر ﺳﺎﺑﻖ را ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬در ﻗﺒﯿﻠﺔ اوراﻧﮓ ﺳﺎﻛﺎي در ﻣﺎﻻﻛﺎ‪ ،‬زن ﺑﺎ ﻓﺮد ﻓﺮد‬
‫‪an‬‬

‫ﻗﺒﯿﻠﮫ ﻣﺪﺗﻲ ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮد و ﭼﻮن دوره ﺗﻤﺎم ﻣﻲﺷﺪ اﯾﻦ ﻛﺎر را از ﺳﺮ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ؛ در ﻣﯿﺎن اﻓﺮاد ﻗﺒﯿﻠﺔ‬
‫ﯾﺎﻛﻮت‪ ،‬در ﺳﯿﺒﺮﯾﮫ‪ ،‬و ﻗﺒﯿﻠﺔ ﺑﻮﺗﻮﻛﻮدو‪ ،‬در اﻓﺮﯾﻘﺎي ﺟﻨﻮﺑﻲ‪ ،‬و ﻃﺒﻘﺎت ﭘﺴﺖ ﻣﺮدم ﺗﺒﺖ و ﺑﺴﯿﺎري از‬
‫ﻣﻠﺘﮭﺎي دﯾﮕﺮ‪ ،‬ازدواج آزﻣﺎﯾﺸﻲ ﺑﮫ ﺗﻤﺎم ﻣﻌﻨﺎ ﺑﻮده‪ ،‬و ھﺮ ﯾﻚ از دو ﻃﺮف ھﺮ وﻗﺖ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ راﺑﻄﮫ را ﻗﻄﻊ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻲآﻧﻜﮫ ﻛﺴﻲ از او ﺟﻮﯾﺎي ﻋﻠﺖ ﺷﻮد؛ در ﻣﯿﺎن اﻓﺮاد ﻗﺒﯿﻠﺔ ﺑﻮﺷﻤﻦ‬
‫‪pym‬‬

‫»ﻛﻮﭼﻜﺘﺮﯾﻦ اﺧﺘﻼﻓﻲ ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ راﺑﻄﺔ ھﻤﺴﺮي را از ﻣﯿﺎن ﺑﺮدارد‪ ،‬و زن و ﻣﺮد‪ ،‬ﭘﺲ از آن‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫ﻓﻜﺮ ﺟﺴﺘﻦ ھﻤﺴﺮ ﺗﺎزهاي ﻣﻲاﻓﺘﻨﺪ«؛ ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ ﺳﺮﻓﺮاﻧﺴﯿﺲ ﮔﺎﻟﺘﻦ ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪» ،‬در ﻣﯿﺎن ﻗﺒﯿﻠﺔ داﻣﺎرا‪،‬‬
‫ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ھﺮ ھﻔﺘﮫ ﯾﻚ ﺑﺎر‪ ،‬زن ﺷﻮھﺮ ﺧﻮد را ﻋﻮض ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﻣﻦ ﺑﺴﯿﺎر دﺷﻮار ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ ﺑﻔﮭﻤﻢ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺑﻮده اﺳﺖ‪ «.‬ھﻤﯿﻦ ﻃﻮر در ﻗﺒﯿﻠﺔ ﺑﺎﯾﻼ »زﻧﺎن دﺳﺖ ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ و ﺑﺎ ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﻣﺸﺘﺮك ﺷﻮﯾﻲ را‬
‫ﺗﺮك ﮔﻔﺘﮫ ﻧﺰد ﺷﻮي دﯾﮕﺮ ﻣﻲرﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺴﯿﺎري زﻧﺎن ﺟﻮان ھﺴﺘﻨﺪ ﻛﮫ ھﻨﻮز از ﺑﯿﺴﺘﻤﯿﻦ ﻣﺮﺣﻠﺔ زﻧﺪﮔﻲ‬
‫ﻧﮕﺬﺷﺘﮫ‪ ،‬و ﺗﺎ آن ﻣﻮﻗﻊ ﭘﻨﺞ ﺷﻮھﺮ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﮫ ھﻤﮫ در ﻗﯿﺪ ﺣﯿﺎت ھﺴﺘﻨﺪ‪ «.‬ﻛﻠﻤﮫاي ﻛﮫ در ھﺎواﯾﻲ ﻣﻌﻨﻲ‬

‫‪.co‬‬
‫ازدواج ﻣﻲدھﺪ در اﺻﻞ ﺑﮫ ﻣﻌﻨﻲ »آزﻣﻮدن« اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم ﺗﺎھﯿﺘﻲ‪ ،‬ﺗﺎ ﯾﻜﺼﺪﺳﺎل ﭘﯿﺶ‪ ،‬ازدواج‬
‫از ھﺮ ﻗﯿﺪي آزاد ﺑﻮد و ﺗﺎ ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ اوﻻدي ﭘﯿﺪا ﻧﻤﻲﺷﺪ زن و ﻣﺮد ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺪون ھﯿﭻ ﺳﺒﺐ‪ ،‬از‬
‫ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺟﺪا ﺷﻮﻧﺪ؛ اﮔﺮ ﻓﺮزﻧﺪي ﭘﯿﺪا ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬زن و ﺷﻮھﺮ ﺣﻖ داﺷﺘﻨﺪ آن ﻓﺮزﻧﺪ را ﺑﻜﺸﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻲآﻧﻜﮫ ﻛﺴﻲ‬
‫ﺑﮫ آﻧﺎن زﺑﺎن ﻣﻼﻣﺖ ﺑﮕﺸﺎﯾﺪ‪ ،‬و اﮔﺮ زن و ﻣﺮدم ﺗﺼﻤﯿﻢ ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﻛﻮدك را ﺑﺰرگ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط‬
‫ﻣﯿﺎن آن دو ﺻﻮرت داﯾﻤﻲ ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬و ﻣﺮد وﻋﺪه ﻣﻲداد ﻛﮫ در ﻧﮕﺎھﺪاري زن از ﻛﻮدك ﺑﮫ او ﻛﻤﻚ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺎرﻛﻮﭘﻮﻟﻮ در ﺧﺼﻮص ﻗﺒﯿﻠﮫاي از آﺳﯿﺎي ﻣﯿﺎﻧﮫ ﻛﮫ در ﻗﺮن ﺳﯿﺰدھﻢ در ﻧﺎﺣﯿﺔ ﭘﯿﻦ ﻣﻲزﯾﺴﺘﻨﺪ )اﻛﻨﻮن‬
‫ﻛﺮﯾﺎ‪ ،‬در ﺗﺮﻛﺴﺘﺎن ﺷﺮﻗﻲ ﭼﯿﻦ( ﻣﻲﻧﻮﯾﺴﺪ ﻛﮫ‪» :‬اﮔﺮ ﻣﺮدي ﺑﯿﺶ از ﺑﯿﺴﺖ روز از ﺧﺎﻧﺔ ﺧﻮد دور ﺷﻮد‪،‬‬

‫‪yah‬‬
‫زن او ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﮫ ﺑﺨﻮاھﺪ‪ ،‬ﺷﻮھﺮ دﯾﮕﺮ اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﺪ؛ ﺑﺮﻣﺒﻨﺎي ھﻤﯿﻦ اﺻﻞ‪ ،‬ﻣﺮدان ھﺮﺟﺎ‬
‫ﻣﻲرﺳﻨﺪ زﻧﻲ اﺧﺘﯿﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ «.‬ﭼﻨﺎﻧﭽﮫ دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬روﺷﮭﺎي ﺗﺎزهاي ﻛﮫ ﻣﺎ اﻛﻨﻮن در ازدواج و اﺧﻼق‬
‫اﺧﺘﯿﺎر ﻛﺮدهاﯾﻢ‪ ،‬ھﻤﮫ‪ ،‬رﯾﺸﮫھﺎي ﻗﺪﯾﻤﻲ دارد‪.‬‬

‫ﻟﻮﺗﻮرﻧﻮ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ﻛﮫ‪ ،‬درﺑﺎرة ازدواج‪» ،‬ﺗﻤﺎم آزﻣﺎﯾﺸﮭﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻤﻜﻦ در ﻣﯿﺎن ﻗﺒﺎﯾﻞ ھﻤﺠﻲ و وﺣﺸﻲ‬
‫ﺻﻮرت ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﮫ‪ ،‬و ﺑﺴﯿﺎري از آﻧﮭﺎ ھﻨﻮز ھﻢ در ﻣﯿﺎن ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﺮدم ﺟﺮﯾﺎن دارد‪ ،‬ﺑﺪون آﻧﻜﮫ اﻓﻜﺎري‬
‫ﻼ ﺑﮫ ﺧﺎﻃﺮ آن ﻣﺮدم ﺧﻄﻮر ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪ «.‬در ﺑﻌﻀﻲ از‬ ‫ﻛﮫ در ﻣﺮدم ﻋﺼﺮ ﺟﺪﯾﺪ اروﭘﺎ وﺟﻮد دارد اﺻ ً‬
‫@‪h‬‬
‫ﻧﻘﺎط ازدواج ﺑﮫ ﻃﻮر ﮔﺮوھﻲ ﺻﻮرت ﻣﻲﭘﺬﯾﺮﻓﺘﮫ‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﻲ ﻛﮫ ﮔﺮوھﻲ از ﻣﺮدان ﯾﻚ ﻃﺎﯾﻔﮫ ﮔﺮوھﻲ‬
‫از زﻧﺎن ﻃﺎﯾﻔﺔ دﯾﮕﺮ را ﺑﮫ زﻧﻲ ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬در ﺗﺒﺖ‪ ،‬ﻣﺜﻼً‪ ،‬ﻋﺎدت ﺑﺮ آن ﺑﻮد ﻛﮫ ﭼﻨﺪ ﺑﺮادر‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﺧﻮاھﺮ‬
‫را ﺑﮫ ﺗﻌﺪاد ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﮫ ھﻤﺴﺮي اﺧﺘﯿﺎر ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﺑﮫ ﻃﻮري ﻛﮫ ھﯿﭻ ﻣﻌﻠﻮم ﻧﺒﻮد ﻛﺪام ﺧﻮاھﺮ زن ﻛﺪام‬
‫ﺑﺮادر اﺳﺖ؛ ﯾﻚ ﻧﻮع ﻛﻤﻮﻧﯿﺴﻢ در زﻧﺎﺷﻮﯾﻲ وﺟﻮد داﺷﺖ‪ ،‬و ھﺮ ﻣﺮد ﺑﺎ ھﺮ زﻧﻲ ﻛﮫ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ‬
‫ھﻤﺨﻮاﺑﮫ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﺳﺰار ﺑﮫ ﻋﺎدت ﻣﺸﺎﺑﮭﻲ در ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم ﻗﺪﯾﻢ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ اﺷﺎره ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬از ﺑﻘﺎﯾﺎي اﯾﻦ‬
‫ﺣﻮادث‪ ،‬ﻋﺎدت ھﻤﺴﺮي ﺑﺎ زن ﺑﺮادر‪ ،‬ﭘﺲ از ﻣﺮگ ﺑﺮادر‪ ،‬را ﺑﺎﯾﺪ ﺷﻤﺮد ﻛﮫ در ﻣﯿﺎن ﻗﻮم ﯾﮭﻮد و اﻗﻮام‬
‫‪are‬‬

‫دﯾﮕﺮ ﺷﺎﯾﻊ ﺑﻮده و آن ھﻤﮫ اﺳﺒﺎب زﺣﻤﺖ اوﻧﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫آﯾﺎ ﭼﮫ ﭼﯿﺰ ﺳﺒﺐ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺮدم ﺗﻚھﻤﺴﺮي )ﺗﻜﮕﺎﻧﻲ( را ﺑﺮ آن ﺻﻮرت ﺑﻲﻧﻈﻢ و ﺳﺎﻣﺎن زﻧﺪﮔﻲ‬
‫اوﻟﯿﮫ ﺗﺮﺟﯿﺢ داده و ﺑﺮﮔﺰﯾﺪهاﻧﺪ؟ ﭼﻮن در ﻣﯿﺎن اﻗﻮاﻣﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ ﺣﺎل ﻓﻄﺮي و ﻃﺒﯿﻌﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ھﯿﭻ‬
‫ﻗﯿﺪ و ﺑﻨﺪي ﺑﺮاي رواﺑﻂ ﺟﻨﺴﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ ،‬ﯾﺎ ﻻاﻗﻞ ﺑﺮاي ﻣﺪت ﭘﯿﺶ از ازدواج ﭼﻨﯿﻦ ﻗﯿﺪھﺎﯾﻲ ﻣﻮﺟﻮد‬
‫‪set‬‬

‫ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﻧﻤﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﮫ اﺣﺘﯿﺎﺟﺎت ﺟﻨﺴﻲ ﺳﺒﺐ‬

‫ازدواج ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ازدواج‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺤﺪودﯾﺘﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ھﻤﺮاه دارد و اﺷﻜﺎﻻت رواﻧﺸﻨﺎﺧﺘﯿﻲ ﻛﮫ ﺑﺎ ﺧﻮد‬
‫ﻣﻲآورد‪ ،‬ھﺮﮔﺰ ﺑﺎ ﺗﺴﮭﯿﻼﺗﻲ ﻛﮫ ﻛﻤﻮﻧﯿﺴﻢ ﺟﻨﺴﻲ از ﻟﺤﺎظ ﺗﺴﻜﯿﻦ اﺷﺘﮭﺎي ﺟﻨﺴﻲ ﻓﺮاھﻢ ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﮫ ﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﻣﻘﺎﯾﺴﮫ ﻧﯿﺴﺖ؛ ﻧﯿﺰ ﻧﻤﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﮫ‪ ،‬در آن زﻣﺎﻧﮭﺎي دور‪ ،‬ازدواج‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ﭘﺮورش ﻓﺮزﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺰاﯾﺎي‬
‫‪an‬‬

‫ﺑﯿﺸﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﭘﺮورش ﻓﺮزﻧﺪ ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ ﻣﺎدر و ﺧﻮﯾﺸﺎوﻧﺪاﻧﺶ ھﻤﺮاه داﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﻧﺎﭼﺎر‬
‫ﻋﻠﺘﮭﺎي ﻗﻮﯾﺘﺮ اﻗﺘﺼﺎدﯾﻲ ﺑﺎﯾﺪ ﺳﺒﺐ ﭘﯿﺪاﯾﺶ ازدواج ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ اﻗﺮب اﺣﺘﻤﺎل )و در اﯾﻨﺠﺎ ﺑﺎز ﯾﺎدآور‬
‫ﻣﻲﺷﻮﯾﻢ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺧﺘﻦ اوﺿﺎع و اﺣﻮال دوراﻧﮭﺎي ﺑﺴﯿﺎر ﻛﮭﻦ‪ ،‬ﺟﺰ ﺗﻮﺳﻞ ﺑﮫ اﺣﺘﻤﺎل و ﺣﺪس و‬
‫ﺗﺨﻤﯿﻦ ﭼﺎرهاي ﻧﺪارﯾﻢ‪ (.‬اﯾﻦ ﻋﻠﺘﮭﺎ ﺑﺎ ﻣﻘﺮرات ﻣﺎﻟﻜﯿﺖ راﺑﻄﺔ ﻧﺰدﯾﻚ داﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪pym‬‬

‫ازدواج ﻓﺮدي ﺑﯿﺸﻚ از آﻧﺠﺎ ﭘﯿﺪا ﺷﺪ ﻛﮫ ﻣﺮد ﻣﯿﻞ داﺷﺘﮫ اﺳﺖ ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮي ﺑﮫ ﺑﮭﺎي ارزان در اﺧﺘﯿﺎر‬
‫داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﻧﻤﻲﺧﻮاﺳﺖ ﻛﮫ داراﯾﻲ او‪ ،‬ﭘﺲ از ﻣﺮﮔﺶ‪ ،‬ﺑﮫ ﻓﺮزﻧﺪ دﯾﮕﺮان ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬ﭼﻨﺪ ھﻤﺴﺮي‬
 ‫‪m‬‬
‫)ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻲ(‪ ،‬ﻛﮫ ﻋﺒﺎرت از ازدواج ﯾﻚ ﻓﺮد ﺑﺎ ﭼﻨﺪ ﻓﺮد ﻏﯿﺮھﻤﺠﻨﺲ ﺧﻮد ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﻢ ﻛﻢ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﭼﻨﺪ‬
‫ﺷﻮھﺮي درآﻣﺪ‪ ،‬و ﯾﻚ زن ﭼﻨﺪ ﺷﻮھﺮ ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻛﯿﻔﯿﺖ در ﻗﺒﯿﻠﺔ ﺗﻮدا و ﺑﻌﻀﻲ از ﻗﺒﺎﯾﻞ ﺗﺒﺖ‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎھﺪه اﺳﺖ؛ اﯾﻦ ﻋﺎدات ﻣﻌﻤﻮﻻ در ﻛﺸﻮرھﺎﯾﻲ ﭘﯿﺪا ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ ﻋﺪد ﻣﺮدان ﺑﺮ ﻋﺪد زﻧﺎن ﻓﺰوﻧﻲ‬

‫‪.co‬‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﮫ دارد‪ .‬وﻟﻲ ﻣﺮدان ﺑﺰودي از اﯾﻦ ﻋﺎدﺗﮭﺎ ﺗﻨﮭﺎ ﺑﮫ ﻧﻔﻊ ﺧﻮد اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮدﻧﺪ و ﺻﻮرت دﯾﮕﺮ آن‬
‫را ﻣﺘﺮوك ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ؛ و اﯾﻨﻚ ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺗﻨﮭﺎ‪ ،‬ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺗﻌﺪد زوﺟﺎت وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻋﻠﻤﺎي دﯾﻨﻲ در ﻗﺮون‬
‫وﺳﻄﻲ ﭼﻨﯿﻦ ﺗﺼﻮر ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ ﺗﻌﺪد زوﺟﺎت از اﺑﺘﻜﺎرات ﭘﯿﻐﻤﺒﺮ اﺳﻼم اﺳﺖ؛ در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﮫ ﭼﻨﯿﻦ‬
‫ﻧﯿﺴﺖ و‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ دﯾﺪﯾﻢ‪ ،‬در اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت اوﻟﯿﮫ اﺻﻞ ﭼﻨﺪ ھﻤﺴﺮي روﺷﻲ ﻣﺘﺪاول و راﯾﺞ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻠﻠﻲ‬
‫ﻛﮫ ﺳﺒﺐ ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﻋﺎدت ﺗﻌﺪد زوﺟﺎت در اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت اوﻟﯿﮫ ﮔﺸﺘﮫ ﻓﺮاوان اﺳﺖ‪ :‬ﺑﮫ واﺳﻄﺔ اﺷﺘﻐﺎل ﻣﺮدان‬

‫‪oo‬‬
‫ﺑﮫ ﺟﻨﮓ و ﺷﻜﺎر‪ ،‬زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺮد ﺑﯿﺸﺘﺮ در ﻣﻌﺮض ﺧﻄﺮ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ ﻣﺮدان ﺑﯿﺸﺘﺮ از زﻧﺎن ﺗﻠﻒ‬
‫ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬و ﻓﺰوﻧﻲ ﻋﺪة زﻧﺎن ﺑﺮ ﻣﺮدان ﺳﺒﺐ ﻣﻲﺷﺪ ﻛﮫ ﯾﺎ ﺗﻌﺪد زوﺟﺎت رواج ﭘﯿﺪا ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﻋﺪهاي از‬
‫زﻧﺎن ﺑﮫ ﺣﺎل ﺗﺠﺮد ﺑﮫ ﺳﺮ ﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﺮاي ﻣﻠﻠﻲ ﻛﮫ در ﻣﯿﺎن آﻧﮭﺎ ﻣﺮگ و ﻣﯿﺮ ﻓﺮاوان ﺑﻮد ﺿﺮورت‬
‫اﯾﺠﺎب ﻣﻲﻛﺮد ﻛﮫ ﻛﺜﺮت زاد و وﻟﺪ ﺟﺒﺮان ﻛﺜﺮت ﻣﺮگ و ﻣﯿﺮ را ﺑﻜﻨﺪ؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ‪ ،‬ﻧﺎزادي ﺑﺮاي‬

‫‪yah‬‬
‫زن ﺳﺮﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ .‬ﻋﻠﺖ دﯾﮕﺮ آن اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺮد ﺗﻨﻮع را دوﺳﺖ دارد؛ ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ‬
‫ﺳﯿﺎهﭘﻮﺳﺘﺎن آﻧﮕﻮﻻ ﻣﻲﮔﻮﯾﻨﺪ‪» :‬ھﻤﯿﺸﮫ ﻧﻤﻲﺗﻮان در ﯾﻚ ﻇﺮف ﻏﺬا ﺧﻮرد«؛ ﺑﮫ ﻋﻼوه ﻣﺮدان دوﺳﺖ‬
‫دارﻧﺪ ﻛﮫ ھﻤﺴﺮاﻧﺸﺎن ﺟﻮان ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﮫ در اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت اوﻟﯿﮫ زﻧﺎن ﺑﺴﺮﻋﺖ ﭘﯿﺮ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ‬
‫ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ‪ ،‬ﺧﻮد ﻏﺎﻟﺒًﺎ ﻣﺮدان را ﺑﮫ زﻧﺎﺷﻮﯾﻲ ﺟﺪﯾﺪ ﺗﺸﻮﯾﻖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺪت درازﺗﺮي ﻏﺬاي‬
‫ﻛﻮدﻛﺎن ﺧﻮد را ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻛﻨﻨﺪ و‪ ،‬در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﻓﺎﺻﻠﺔ ﻣﯿﺎن دورهھﺎي ﺣﻤﻞ ﺧﻮد را ﻃﻮﻻﻧﯿﺘﺮ ﺳﺎزﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻲآﻧﻜﮫ از ﻣﯿﻞ ﻣﺮدان در ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﺴﻞ و دﻓﻊ ﺷﮭﻮت ﺧﻮد ﭼﯿﺰي ﺑﻜﺎھﻨﺪ‪ .‬ﻏﺎﻟﺒًﺎ دﯾﺪه ﺷﺪه ﻛﮫ زن اول ﺷﻮھﺮ‬
‫ﺧﻮد را ﺗﺮﻏﯿﺐ ﻣﻲﻛﺮد ﺗﺎ زن ﺗﺎزهاي ﺑﮕﯿﺮد ﻛﮫ ﻛﺎر او ﺳﺒﻜﺘﺮ ﺷﻮد و زن ﺗﺎزه ﺑﺮاي ﺧﺎﻧﻮاده اﻃﻔﺎل‬
‫@‪h‬‬ ‫دﯾﮕﺮي ﺑﯿﺎورد و ﺑﮭﺮهﺑﺮداري و ﺛﺮوت‬

‫زﯾﺎدﺗﺮ ﺷﻮد‪ .‬در ﻧﺰد آن اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت‪ ،‬ﻃﻔﻞ ارزش اﻗﺘﺼﺎدي داﺷﺖ‪ ،‬و زﻧﺎن را ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﺳﺮﻣﺎﯾﮫاي‬
‫ﻣﻲﺧﺮﯾﺪﻧﺪ ﻛﮫ ﺳﻮد آن‪ ،‬ﻛﻮدﻛﺎن ﻧﻮزاد ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬در ﺳﺎزﻣﺎن ﭘﺪرﺷﺎھﻲ‪ ،‬زن و ﻓﺮزﻧﺪ ھﻤﭽﻮن ﺑﻨﺪﮔﺎن‬
‫ﻣﺮد ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺘﻨﺪ و ھﺮ ﭼﮫ ﻋﺪد آﻧﮭﺎ زﯾﺎدﺗﺮ ﺑﻮد ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ﻓﺰوﻧﻲ ﺛﺮوت ﻣﺮد ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﻣﺮد‬
‫‪are‬‬

‫ﻓﻘﯿﺮ ﺑﺎ ﯾﻚ زن ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮد‪ ،‬وﻟﻲ اﯾﻦ ﭼﻮن ﻧﻨﮕﻲ ﺑﺮاي وي ﺑﻮد و اﻧﺘﻈﺎر روزي را ﻣﻲﻛﺸﯿﺪ ﺗﺎ ﺑﮫ ﻣﻘﺎم‬
‫ﺑﻠﻨﺪي ﻛﮫ ﻣﺮدان ﭼﻨﺪ زﻧﮫ در ﺑﺮاﺑﺮ دﯾﮕﺮان داﺷﺘﻨﺪ ارﺗﻘﺎ ﭘﯿﺪا ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﯿﺸﻚ‪ ،‬ﺗﻌﺪد زوﺟﺎت در اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت اوﻟﯿﮫ اﻣﺮ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺑﻮده‪ ،‬زﯾﺮا ﻋﺪد زﻧﺎن ﺑﺮ ﻣﺮدان ﻓﺰوﻧﻲ داﺷﺘﮫ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬از ﻟﺤﺎظ ﺑﮭﺒﻮد ﻧﺴﻞ ھﻢ ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻲ ﺑﺮﺗﻜﮕﺎﻧﻲ ﻓﻌﻠﻲ ﺗﺮﺟﯿﺢ داﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﮫ‪ ،‬ھﻤﺎن ﮔﻮﻧﮫ‬
‫ﻛﮫ ﻣﻲداﻧﯿﻢ‪ ،‬اﻛﻨﻮن وﺿﻊ ﺑﮫ ﺻﻮرﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺗﻮاﻧﺎﺗﺮﯾﻦ و ﻣﺤﺘﺎطﺗﺮﯾﻦ ﻣﺮدان ﻋﺼﺮ ﺟﺪﯾﺪ ﻏﺎﻟﺒًﺎ دﯾﺮ‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﻮﻓﻖ ﺑﮫ اﺧﺘﯿﺎر ھﻤﺴﺮ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و‪ ،‬ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ‪ ،‬ﻛﻢ ﻓﺮزﻧﺪ ﻣﻲآورﻧﺪ‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﮫ‪ ،‬در اﯾﺎم ﮔﺬﺷﺘﮫ‪،‬‬
‫ﺗﻮاﻧﺎﺗﺮﯾﻦ ﻣﺮدان‪ ،‬ﻇﺎھﺮاً‪ ،‬ﺑﮫ ﺑﮭﺘﺮﯾﻦ زﻧﺎن دﺳﺖ ﻣﻲﯾﺎﻓﺘﻨﺪ و ﻓﺮزﻧﺪان ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ‬
‫ﺟﮭﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺗﻌﺪد زوﺟﺎت ﻣﺪت ﻣﺪﯾﺪي در ﻣﯿﺎن ﻣﻠﺘﮭﺎي اوﻟﯿﮫ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﻣﻠﺘﮭﺎي ﻣﺘﻤﺪن‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺴﺘﮫ اﺳﺖ دوام‬
‫ﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﻓﻘﻂ در ھﻤﯿﻦ اواﺧﺮ و در زﻣﺎن ﻣﺎﺳﺖ ﻛﮫ رﻓﺘﮫ رﻓﺘﮫ دارد از ﻛﺸﻮرھﺎي ﺧﺎوري رﺧﺖ‬
‫ﺑﺮﻣﻲﺑﻨﺪد‪ .‬در زوال اﯾﻦ ﻋﺎدت ﻋﻮاﻣﻠﻲ ﭼﻨﺪ دﺧﺎﻟﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ :‬زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ ﻛﺸﺎورزي‪ ،‬ﻛﮫ ﺣﺎﻟﺖ ﺛﺒﺎﺗﻲ‬
‫‪an‬‬

‫دارد‪ ،‬ﺳﺨﺘﻲ و ﻧﺎراﺣﺘﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺮدان را ﺗﻘﻠﯿﻞ داد و ﻣﺨﺎﻃﺮات ﻛﻤﺘﺮ ﺷﺪ؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ ﻋﺪة ﻣﺮد و‬
‫زن ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﻣﺴﺎوي ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺷﺪ و‪ ،‬در اﯾﻦ ھﻨﮕﺎم‪ ،‬ﭼﻨﺪ زﻧﻲ‪ ،‬ﺣﺘﻲ در اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت اوﻟﯿﮫ‪ ،‬از اﻣﺘﯿﺎزات اﻗﻠﯿﺖ‬
‫ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪي ﮔﺮدﯾﺪ‪ ،‬و ﺗﻮدة ﻣﺮدم ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ ﺑﺎ ﯾﻚ زن ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ و ﻋﻤﻞ زﻧﺎ را ﭼﺎﺷﻨﻲ آن ﻗﺮار‬
‫ﻣﻲدھﻨﺪ‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﮫ اﻗﻠﯿﺖ دﯾﮕﺮي‪ ،‬ﺧﻮاه ﻧﺎﺧﻮاه ﺑﮫ ﻋﺰوﺑﺖ ﺗﻦ ﻣﻲدھﻨﺪ و ﺑﺎ اﯾﻦ ﻣﺤﺮوﻣﯿﺖ زﻣﯿﻨﮫ‬
‫‪pym‬‬

‫را ﺑﺮاي ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪاﻧﻲ ﻛﮫ ﭼﻨﺪ زن ﻣﻲﮔﯿﺮﻧﺪ ﻣﮭﯿﺎ ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬ھﺮ ﭼﮫ ﻋﺪد ﻣﺮد و زن ﺑﮫ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﻧﺰدﯾﻜﺘﺮ‬
‫ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺲ ﻏﯿﺮت ﻣﺮد ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ زن ﺧﻮد‪ ،‬و ﺣﺮص زن ﺑﺮاي ﻧﮕﺎھﺪاري ﺷﻮھﺮ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﻲﮔﺮدﯾﺪ‪،‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﭼﮫ‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ﺗﺴﺎوي ﻋﺪه‪ ،‬ﺑﺮاي اﻏﻨﯿﺎ ﮔﺮﻓﺘﻦ زﻧﮭﺎي ﻣﺘﻌﺪد ﺑﺎﺳﺎﻧﻲ ﻣﯿﺴﺮ ﻧﻤﻲﺷﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ آﻧﻜﮫ زﻧﺎن ﯾﺎ‬
‫ﻧﺎﻣﺰدھﺎي دﯾﮕﺮان را ﻏﺼﺐ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﺑﻌﻀﻲ ازﻣﻮاﻗﻊ اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺎد ﻛﮫ ﺷﻮھﺮان اﯾﻦ زﻧﺎن را از ﭘﺎ‬
‫درﻣﻲآوردﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺮ زﻧﺎن اﯾﺸﺎن دﺳﺖ ﯾﺎﺑﻨﺪ؛ ﺑﺎ ﭼﻨﯿﻦ اوﺿﺎع و اﺣﻮال‪ ،‬ﺗﻌﺪد زوﺟﺎت ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي ﻛﺴﺎﻧﻲ‬

‫‪.co‬‬
‫ﻣﯿﺴﺮ ﻣﻲﺷﺪ ﻛﮫ زرﻧﮕﺘﺮ و ﭼﺎرهﺳﺎزﺗﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺘﺪرﯾﺞ ﻛﮫ ﺛﺮوت در ﻧﺰد ﯾﻚ ﻓﺮد ﺑﮫ ﻣﻘﺪار زﯾﺎد ﺟﻤﻊ‬
‫ﻣﻲﺷﺪ و از آن ﻧﮕﺮاﻧﻲ ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﺮد ﻛﮫ ﭼﻮن ﺛﺮوﺗﺶ ﺑﮫ ﻗﺴﻤﺘﮭﺎي زﯾﺎد ﻣﻨﻘﺴﻢ ﺷﻮد ﺳﮭﻢ ھﺮ ﯾﻚ از‬
‫ﻓﺮزﻧﺪان ﻛﻢ ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﻓﺮد ﺑﮫ ﻓﻜﺮ ﻣﻲاﻓﺘﺎد ﻛﮫ ﻣﯿﺎن »زن اﺻﻠﻲ و ﺳﻮﮔﻠﻲ« و »ھﻤﺨﻮاﺑﮫ«ھﺎي‬
‫ﺧﻮد ﻓﺮق ﺑﮕﺬارد‪ ،‬ﺗﺎ ﻣﯿﺮاث‪ ،‬ﺗﻨﮭﺎ‪ ،‬ﻧﺼﯿﺐ ﻓﺮزﻧﺪان زن اﺻﻠﻲ ﺷﻮد‪ -‬ازدواج ﺗﺎ ﻧﺴﻞ ﻣﻌﺎﺻﺮ در ﻗﺎرة‬
‫آﺳﯿﺎ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻛﻢﻛﻢ زن اﺻﻠﻲ ﻣﻘﺎم زن ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﮫ ﻓﺮد را ﭘﯿﺪا ﻛﺮد و زﻧﺎن دﯾﮕﺮ‪،‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﯾﺎ ﻣﺤﺒﻮﺑﮫھﺎي ﺳﺮي ﻣﺮد ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎ اﺻﻼ از ﻣﯿﺎن رﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ دﯾﻦ ﻣﺴﯿﺢ ﻇﮭﻮر ﻛﺮد‪ ،‬ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻲ از‬
‫ﺑﯿﻦ رﻓﺖ و‪ ،‬ﻻاﻗﻞ در‬

‫ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﮫ ﻓﺮد ﺻﻮرت اﺳﺎﺳﻲ و رﺳﻤﻲ ازدواج را ﺗﺸﻜﯿﻞ داد؛ وﻟﻲ ﺑﺎﯾﺪ داﻧﺴﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻧﻮع زﻧﺎﺷﻮﯾﻲ‬

‫‪yah‬‬
‫اﻣﺮي ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ در دورة ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﺪون اﯾﺠﺎد ﺷﺪه و ﺑﮫ ﺳﺎزﻣﺎن ﻃﺒﯿﻌﻲ اﺑﺘﺪاي ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﺗﻤﺪن‬
‫ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﻧﺪارد‪.‬‬

‫ازدواج در ﻣﯿﺎن ﻣﻠﻞ اوﻟﯿﮫ‪ ،‬ھﺮ ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﮫ داﺷﺘﮫ‪ ،‬ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ اﻣﺮي اﺟﺒﺎري ﺑﻮده اﺳﺖ؛ ﻣﺮد ﺑﻲ زن ﻣﻘﺎم و‬
‫ﻣﻨﺰﻟﺘﻲ در ﺟﺎﻣﻌﮫ ﻧﺪاﺷﺖ و ارزش او ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﺼﻒ ﻣﺮد ﺑﻮد‪ .‬ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﺮد ﻧﺎﭼﺎر ﺑﻮد ﻛﮫ از ﻏﯿﺮ ﻋﺸﯿﺮة‬
‫ﺧﻮد زن ﺑﮕﯿﺮد )ﺑﺮوﻧﮕﺎﻧﻲ(‪ ،‬و ﻣﺎ ﻧﻤﻲداﻧﯿﻢ ﻛﮫ آﯾﺎ ﻋﻠﺖ اﯾﻦ ﺑﻮده ﻛﮫ آن ﻣﺮدم‪ ،‬ﺑﺎ ﻋﻘﻞ ﺳﺎدهاي ﻛﮫ‬
‫داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﮫ را درك ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ازدواج ﺑﺎ اﻗﺎرب ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺑﺪ دارد ﯾﺎ آﻧﻜﮫ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ وﺻﻠﺖ‬
‫@‪h‬‬
‫ﻣﯿﺎن ﺟﻤﺎﻋﺘﮭﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬اﺗﺤﺎد ﺳﯿﺎﺳﻲ ﻣﻔﯿﺪي اﯾﺠﺎد ﻛﻨﻨﺪ و اﮔﺮ اﺗﺤﺎدي وﺟﻮد داﺷﺘﮫ آن را ﻗﻮﯾﺘﺮ ﺳﺎزﻧﺪ‬
‫و‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ را ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻛﻨﻨﺪ و ﺧﻄﺮ ﺟﻨﮓ را ﺗﻘﻠﯿﻞ دھﻨﺪ‪ .‬ﻧﯿﺰ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ‬
‫رﺑﻮدن زن از ﻗﺒﯿﻠﺔ دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺮاي ھﻤﺴﺮي‪ ،‬در ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم ﻋﻼﻣﺖ ﻛﻤﺎل ﻣﺮد ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﯾﻨﻜﮫ ﻣﺮد‬
‫ﺟﻮان ﭼﻮن ﻧﺰدﯾﻜﺎن ﺧﻮد را ھﻤﯿﺸﮫ ﻣﻲدﯾﺪه از ﺗﻮﺟﮫ ﺑﮫ آﻧﮭﺎ روﮔﺮدان ﻣﻲﺷﺪه و ﭼﺸﻢ ﺑﮫ دﺧﺘﺮان‬
‫ھﻤﺴﺎﯾﮫ ﻣﻲدوﺧﺘﮫ و رو ﺑﮫ ﻗﺒﯿﻠﺔ دﯾﮕﺮ ﻣﻲآورده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﮫ ھﺮ ﺻﻮرت‪ ،‬ﻋﻠﺖ ھﺮ ﭼﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬وﺿﻊ‬
‫‪are‬‬

‫ازدواﺟﮭﺎ در اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت اوﻟﯿﮫ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﻮد و اﮔﺮ ﻓﺮاﻋﻨﮫ ﺑﺎ ﺑﻄﺎﻟﺴﮫ و اﯾﻨﻜﺎھﺎ اﯾﻦ رﺳﻢ را ﺷﻜﺴﺘﻨﺪ و در‬
‫زﻣﺎن آﻧﺎن ﺧﻮاھﺮ و ﺑﺮادر ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ در آﻣﯿﺨﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻗﻮاﻋﺪ ﻗﺪﯾﻢ در ﻣﯿﺎن روﻣﯿﺎن ﺑﮫ ﻗﻮت ﺧﻮد ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪ‪-‬‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﺟﺪﯾﺪ ﻧﯿﺰ ﺑﺮ ھﻤﯿﻦ اﺳﺎس اﺳﺖ و ﻣﺎ‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬داﻧﺴﺘﮫ ﯾﺎ ﻧﺪاﻧﺴﺘﮫ‪ ،‬ﺗﺎ اﻣﺮوز از اﯾﻦ ﻋﺎدت ﻗﺪﯾﻤﻲ ﺗﻘﻠﯿﺪ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﯿﻢ و ﺑﮫ آن ﻣﻘﯿﺪ ھﺴﺘﯿﻢ‪.‬‬

‫آﯾﺎ ﭼﮕﻮﻧﮫ ﯾﻚ ﻣﺮد زن ﺧﻮد را از ﻣﯿﺎن اﻓﺮاد ﻗﺒﯿﻠﺔ دﯾﮕﺮ ﺑﮫ ﭼﻨﮓ ﻣﻲآورد؟ در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ ﺳﺎزﻣﺎن‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﺎدرﺷﺎھﻲ روي ﻛﺎر ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺮد ﻧﺎﭼﺎر ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮫ ﻗﺒﯿﻠﺔ زن ﺑﺮود و در آﻧﺠﺎ زﻧﺪﮔﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺘﺪرﯾﺞ ﻛﮫ ﻧﻈﺎم‬
‫ﭘﺪرﺷﺎھﻲ ﻗﻮت ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬داﻣﺎد ﺣﻖ آن را ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﺮد ﻛﮫ زن ﺧﻮد را ﺑﺮدارد و ﺑﮫ ﻗﺒﯿﻠﺔ ﺧﻮﯾﺶ ﺑﺒﺮد‪،‬‬
‫ﻣﻨﺘﮭﺎ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺷﺮط ﻛﮫ ﻣﺪﺗﻲ درﺧﺪﻣﺖ ﭘﺪر زن ﺧﻮد ﻛﺎر ﻛﻨﺪ؛ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﻮد ﻛﮫ ﯾﻌﻘﻮب ﭘﯿﻐﻤﺒﺮ‪ ،‬ﺑﺮاي آﻧﻜﮫ‬
‫زﻧﺎن ﺧﻮد ﻟﯿﺌﮫ و راﺣﯿﻞ را ﺑﮫ ﭼﻨﮓ آرد‪ ،‬ﻣﺪﺗﻲ ﺑﺮاي ﻻﺑﺎن ﻛﺎر ﻛﺮد‪ .‬ﻏﺎﻟﺒﺎً ﻣﺮد ﺳﻌﻲ ﻣﻲﻛﺮده اﺳﺖ ﻛﮫ‬
‫زن ﺧﻮد را ﺑﺎ اﻋﻤﺎل زور ﺑﮫ اﺧﺘﯿﺎر درآورد و از ﻛﺎرﻛﺮدن ﺑﺮاي ﭘﺪر زن ﻓﺮار ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ زن‬
‫‪an‬‬

‫ﮔﺮﻓﺘﻦ )از ﻃﺮﯾﻖ رﺑﻮدن زن( اﻣﺘﯿﺎزي ﺑﺮاي ﻣﺮد ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ ،‬ﭼﮫ از ﯾﻚ ﻃﺮف ﻛﻨﯿﺰي ﺑﺮاﯾﮕﺎن‬
‫ﺗﺤﺼﯿﻞ ﻣﻲﻛﺮد و از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ ﻏﻼﻣﺒﭽﮕﺎﻧﻲ ﺑﺮاي او ﭘﯿﺪا ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬و ھﺮ ﭼﮫ ﺗﻌﺪاد اﯾﻦ ﻗﺒﯿﻞ ﻓﺮزﻧﺪان‬
‫ﻓﺰوﻧﻲ ﻣﻲﯾﺎﻓﺖ ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮداري و ﭘﯿﻮﺳﺘﮕﻲ زن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﻣﺮد ﺷﺪﯾﺪﺗﺮ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﭼﻨﯿﻦ ازدواﺟﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ‬
‫ﺻﻮرت رﺑﻮدن ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ ﻋﻤﻮﻣﯿﺖ ﻧﺪاﺷﺘﮫ‪ ،‬وﻟﻲ ﮔﺎه ﺑﮫ ﮔﺎه اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺎده اﺳﺖ‪ -‬در ﻣﯿﺎن‬
‫‪pym‬‬

‫ھﻨﺪﯾﺸﻤﺮدﮔﺎن آﻣﺮﯾﻜﺎي ﺷﻤﺎﻟﻲ‪ ،‬زﻧﺎن در ﺟﺰو ﻏﻨﺎﯾﻢ ﺟﻨﮕﻲ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺘﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻋﻤﻞ ﺑﮫ ﻗﺪري رواج‬
‫داﺷﺖ ﻛﮫ در ﺑﺴﯿﺎري ﻗﺒﺎﯾﻞ زن و ﺷﻮھﺮ ھﺮ ﯾﻚ ﺑﮫ ﻟﻐﺘﻲ ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ ﻛﮫ دﯾﮕﺮي آن را ﻧﻤﻲﻓﮭﻤﯿﺪه‬
‫اﺳﺖ؛ در ﻣﯿﺎن اﺳﻼوھﺎي روﺳﯿﮫ و ﺻﺮﺑﺴﺘﺎن‪ ،‬ﺗﺎ ﻗﺮن ﮔﺬﺷﺘﮫ‪ ،‬ازدواج ﺑﺎ رﺑﻮدن زن ھﻨﻮز رواج‬
 ‫‪m‬‬
‫‪<"ALIGN="JUSTIFY‬داﺷﺖ و از ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪة ھﻤﯿﻦ ﻋﺎدت اﺳﺖ ﻛﮫ ھﻨﻮز در ﺟﺸﻨﮭﺎي ﻋﺮوﺳﻲ‪ ،‬داﻣﺎد‬
‫ﺗﺸﺮﯾﻔﺎﺗﻲ را اﻧﺠﺎم ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ ﺑﮫ رﺑﻮدن ﻋﺮوس ﺑﺴﯿﺎر ﺷﺒﺎھﺖ دارد‪ .‬ﺑﮫ ھﺮ ﺻﻮرت‪ ،‬اﯾﻦ ﻋﻤﻞ ﯾﻜﻲ از‬
‫ﺻﻮرﺗﮭﺎي ﺟﻨﮓ ﭘﺎﯾﺎن ﻧﺎﭘﺬﯾﺮ ﻣﯿﺎن ﻗﺒﺎﯾﻞ ﺑﻮد و ﻏﯿﺮﻣﻌﻘﻮل ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻧﻤﻲرﻓﺖ‪ ،‬و ھﻤﯿﻦ ﻋﻤﻞ ﺳﺮﭼﺸﻤﺔ‬

‫‪.co‬‬
‫ﻧﺰاﻋﻲ داﯾﻤﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﯿﺎن زن و ﻣﺮد وﺟﻮد دارد و ﺟﺰ ﺷﺒﮭﺎي ﻣﻌﺪود‪ ،‬و در ﻣﻮاﻗﻊ ﺧﻮاﺑﮭﺎي ﻋﻤﯿﻖ‪،‬‬
‫ﻓﺮو ﻧﻤﻲﻧﺸﯿﻨﺪ‪.‬‬

‫ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﺛﺮوت زﯾﺎد ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺮدم ﻛﻢﻛﻢ درﯾﺎﻓﺘﻨﺪ ﻛﮫ اﮔﺮ ﺑﮫ ﭘﺪر ﻋﺮوس ھﺪﯾﮫ ﯾﺎ ﻣﻘﺪاري ﭘﻮل از ﻃﺮف‬
‫ﻧﺎﻣﺰد زﻧﺎﺷﻮﯾﻲ ﭘﺮداﺧﺘﮫ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﮭﺘﺮ از آن اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﮫ دﺳﺖ آوردن زن در ﻧﺰد ﻗﺒﯿﻠﺔ دﯾﮕﺮ ﺑﮫ‬

‫‪oo‬‬
‫ﺑﯿﮕﺎري روﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﺮاي رﺑﻮدن او ﺧﻮد را ﺑﮫ دردﺳﺮ اﻧﺪازﻧﺪ و ﺟﻨﮓ و ﺧﻮﻧﺮﯾﺰي را ﺳﺒﺐ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬از‬
‫ھﻤﯿﻦ ﺟﺎﺳﺖ ﻛﮫ ﺧﺮﯾﺪن زن از واﻟﺪﯾﻦ او ﻗﺎﻋﺪة راﯾﺞ زﻧﺎﺷﻮﯾﻲ در ﻣﯿﺎن اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت اوﻟﯿﮫ ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬ﺷﻜﻞ‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻄﻲ از زﻧﺎﺷﻮﯾﻲ در ﺟﺰﯾﺮة ﻣﻼﻧﺰي دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد؛ و آن اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ ﭘﺲ از رﺑﻮدن ﻋﺮوس‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﺒﻠﻐﻲ ﻣﺎل ﺑﮫ ﺧﺎﻧﻮادة او‪ ،‬زﻧﺎﺷﻮﯾﯿﻲ را ﻛﮫ از راه ﺳﺮﻗﺖ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﻣﺸﺮوع و ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ؛ در ﮔﯿﻨﺔ ﺟﺪﯾﺪ‪ ،‬ﻣﺮد ﻋﺮوس ﺧﻮد را ﻣﻲرﺑﺎﯾﺪ و ﭘﻨﮭﺎن ﻣﻲﺷﻮد و‪ ،‬در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل‪ ،‬دوﺳﺘﺎن ﺧﻮد‬
‫را ﻧﺰد ﺧﺎﻧﻮادة ﻋﺮوس ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﺪ ﺗﺎ ﻗﯿﻤﺖ ﻋﺮوس را ﺑﺎ آن ﻃﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺗﻌﺠﺐ در اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ ﭼﮕﻮﻧﮫ ﯾﻚ‬
‫ﻋﻤﻞ ﺧﻼف اﺧﻼق ﺑﺎ ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﺒﻠﻐﻲ ﻣﺎل ﺻﻮرت ﺻﺤﯿﺢ ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ و از زﺷﺘﻲ ﻣﻲاﻓﺘﺪ! از ﯾﻚ ﻣﺎدر‬
‫ﻗﺒﯿﻠﺔ ﻣﺎﺋﻮري ﺣﻜﺎﯾﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﮫ زار زار ﻣﻲﮔﺮﯾﺴﺘﮫ و ﺑﮫ ﻣﺮدي ﻛﮫ دﺧﺘﺮش را رﺑﻮده ﻟﻌﻨﺖ ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﺎده‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ داﻣﺎد ﻧﺰد او ﻣﻲآﯾﺪ و ﯾﻚ ﭘﺘﻮ ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ھﺪﯾﮫ ﺑﮫ وي ﻣﻲدھﺪ‪ ،‬ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬اﯾﻦ ﭼﯿﺰي‬
‫اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻢ‪ ،‬و ﺑﺮاي ھﻤﯿﻦ ﺑﻮد ﻛﮫ ﻣﻲﮔﺮﯾﺴﺘﻢ‪ «.‬وﻟﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻗﯿﻤﺖ ﻋﺮوس ﺑﯿﺶ از ﯾﻚ ﭘﺘﻮ ﺑﻮده‬
‫اﺳﺖ‪ :‬در ﻣﯿﺎن ﻗﺒﯿﻠﺔ ھﻮﺗﻨﺘﻮت‪ ،‬ﯾﻚ ﮔﺎو ﻧﺮ ﯾﺎ ﻣﺎده؛ در ﻗﺒﯿﻠﺔ ﻛﺮو‪ ،‬ﺳﮫ ﮔﺎو و ﯾﻚ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ؛ در ﻗﺒﯿﻠﺔ‬
‫@‪h‬‬
‫ﻛﺎﻓﺮھﺎ‪ ،‬از ﺷﺶ ﺗﺎ ﺳﻲ ﮔﺎو‪ ،‬ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻣﻘﺎم ﺧﺎﻧﻮادة ﻋﺮوس؛ و در ﻣﯿﺎن ﺗﻮﮔﻮھﺎ‪ ،‬ھﺪﯾﮫاي ﻧﻘﺪي ﻣﻌﺎدل‬
‫‪ 16‬دﻻر‪ ،‬و ھﺪﯾﮫاي ﺟﻨﺴﻲ ﺑﮫ ارزش ‪ 6‬دﻻر‪.‬‬

‫ﺧﺮﯾﺪ و ﻓﺮوش زن در ﺗﻤﺎم اﻓﺮﯾﻘﺎ راﯾﺞ اﺳﺖ‪ ،‬و در ﭼﯿﻦ و ژاﭘﻦ ھﻨﻮز ﺻﻮرت ﻋﺎدي دارد؛ در‬
‫ھﻨﺪوﺳﺘﺎن ﻗﺪﯾﻢ‪ ،‬و در ﻧﺰد ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﻗﺪﯾﻢ‪ ،‬در اﻣﺮﯾﻜﺎي ﻣﺮﻛﺰي ﭘﯿﺶ از زﻣﺎن ﻛﺮﯾﺴﺘﻮف ﻛﻠﻤﺐ‪ ،‬و در‬
‫ﭘﺮو ﻧﯿﺰ ﺷﺎﯾﻊ ﺑﻮده‪ ،‬و ھﻢ اﻣﺮوز ﻧﻤﻮﻧﮫھﺎﯾﻲ از آن در اروﭘﺎ دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﻧﻮع ازدواج در واﻗﻊ‬
‫‪are‬‬

‫ﻧﺘﯿﺠﺔ ﺳﺎزﻣﺎن ﭘﺪرﺷﺎھﻲ ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪ ،‬ﭼﮫ ﭘﺪر ﻣﺎﻟﻚ دﺧﺘﺮ ﺑﻮد و ﺣﻖ ھﺮﮔﻮﻧﮫ ﺗﺼﺮف را‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ آن داﺷﺖ و‪ ،‬ﻏﯿﺮ از ﻗﯿﻮد ﺑﺴﯿﺎر ﻧﺎﭼﯿﺰ‪،‬ھﯿﭻ ﻣﺎﻧﻌﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﮫ او را از ﻛﺎري ﻛﮫ ﻣﻲﺧﻮاھﺪ‬
‫ﺑﻜﻨﺪ ﺑﺎزدارد؛ ھﻨﺪﯾﺸﻤﺮدﮔﺎن اورﯾﻨﻮﻛﻮ ﻣﻲﮔﻮﯾﻨﺪ ﻛﮫ ﻧﺎﻣﺰد ﺑﺎﯾﺴﺘﻲ ﭘﻮﻟﻲ را ﻛﮫ ﭘﺪر ﺧﺮج ﺗﺮﺑﯿﺖ دﺧﺘﺮ‬

‫ﺧﻮد ﻛﺮده اﺳﺖ ﺑﮫ او ﺑﭙﺮدازد‪ .‬در ﺑﻌﻀﻲ از ﻛﺸﻮرھﺎ‪ ،‬دﺧﺘﺮ را در ﻣﯿﺪاﻧﮭﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﻲدادﻧﺪ‬
‫‪set‬‬

‫ﺗﺎ ﻣﮕﺮ از ﻣﯿﺎن ﻣﺮدان ﻛﺴﻲ ﺧﻮاﺳﺘﺎر و ﺧﺮﯾﺪار او ﺷﻮد؛ ﻣﺮدم ﺳﻮﻣﺎﻟﻲ ﭼﻨﯿﻦ ﻋﺎدت دارﻧﺪ ﻛﮫ دﺧﺘﺮ را‬
‫ﺑﯿﺎراﯾﻨﺪ و او را‪ ،‬ﺳﻮاره ﯾﺎ ﭘﯿﺎده‪ ،‬در ﻣﯿﺎن ﺑﻮھﺎي ﺧﻮشﻋﻄﺮ و ﻋﻮد ﺣﺮﻛﺖ دھﻨﺪ ﺗﺎ داﻣﺎدھﺎي داوﻃﻠﺐ‬
‫ﺗﺤﺮﯾﻚ ﺷﻮﻧﺪ و ﺑﮭﺎي ﺑﯿﺸﺘﺮي ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪ .‬از آﻣﺎري ﻛﮫ در دﺳﺖ اﺳﺖ ھﯿﭻ ﺑﺮﻧﻤﻲآﯾﺪ ﻛﮫ زﻧﻲ از ﭼﻨﯿﻦ‬
‫ﻧﻮع زﻧﺎﺷﻮﯾﻲ ﺷﻜﺎﯾﺖ داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﻛﺎﻣﻼ ﻗﻀﯿﮫ ﺑﺮﻋﻜﺲ اﺳﺖ و زﻧﺎن ﺑﮫ ﺑﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ در ﻣﻘﺎﺑﻞ‬
‫ﺧﺮﯾﺪاري آﻧﺎن ﭘﺮداﺧﺘﮫ ﻣﻲﺷﺪه اﻓﺘﺨﺎر ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و زﻧﻲ را ﻛﮫ ﺑﺪون ﻓﺮوﺧﺘﮫ ﺷﺪن ﺗﻦ ﺑﮫ ازدواج ﺑﺎ‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﺮدي ﻣﻲداد ﺗﺤﻘﯿﺮ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﭼﮫ در ﻧﻈﺮ آﻧﺎن ازدواﺟﻲ ﻛﮫ ﺑﺮ ﺑﻨﯿﺎن ﻋﺸﻖ و ﻣﺤﺒﺖ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﮫ‬
‫و ﻣﺴﺌﻠﺔ ﭘﺮداﺧﺖ وﺟﮫ در ﻛﺎر ﻧﺒﻮده‪ ،‬ھﻤﭽﻮن ﻛﺴﺒﻲ ﻧﺎﻣﺸﺮوع ﺑﻮده‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺪون ﭘﺮداﺧﺖ ﭼﯿﺰي ﻣﻨﺎﻓﻌﻲ‬
‫ﻋﺎﯾﺪ ﺷﻮھﺮ ﻣﻲﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ‪ .‬از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ‪ ،‬رﺳﻢ ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﮫ ﭘﺪر ﻋﺮوس‪ ،‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ ھﺪﯾﮫ ﯾﺎ ﭘﻮﻟﻲ ﻛﮫ‬
‫از داﻣﺎد ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ھﺪﯾﮫاي ﻧﯿﺰ ﺑﮫ او ﻣﻲداد‪ ،‬ﻛﮫ رﻓﺘﮫ رﻓﺘﮫ ﻣﻘﺪار آن ﺗﺮﻗﻲ ﻛﺮده و ﺑﮫ اﻧﺪازة ھﺪﯾﺔ داﻣﺎد‬
‫‪pym‬‬

‫رﺳﯿﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﭘﺪران ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ از آن ﭘﯿﺸﺘﺮ رﻓﺘﮫ‪ ،‬ﺑﺮ ﻣﺒﻠﻎ ھﺪﯾﮫ اﻓﺰودﻧﺪ ﺗﺎ دﺧﺘﺮان ﺧﻮد را ﺑﮭﺘﺮ ﺑﮫ‬
‫ﺷﻮھﺮ ﺑﻔﺮﺳﺘﻨﺪ؛ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻗﻀﯿﺔ ھﻤﺮاه ﻛﺮدن ﺟﮭﯿﺰ ﺑﺎ ﻋﺮوس ﺑﮫ ﻣﯿﺎن آﻣﺪ؛ در واﻗﻊ اﯾﻦ‬
‫دﻓﻌﮫ ﭘﺪر ﻋﺮوس اﺳﺖ ﻛﮫ داﻣﺎد را ﻣﻲﺧﺮد‪ ،‬ﯾﺎ ﻻاﻗﻞ دو ﻋﻤﻞ ﺧﺮﯾﺪ ﭘﮭﻠﻮ ﺑﮫ ﭘﮭﻠﻮي ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺳﯿﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً در ﺗﻤﺎم اﯾﻦ ﺣﺎﻻت ﻣﺨﺘﻠﻒ ازدواج‪ ،‬ﺑﻮﯾﻲ از ﻋﺸﻖ رﻣﺎﻧﺘﯿﻚ اﺳﺘﺸﻤﺎم ﻧﻤﻲﺷﻮد؛ درﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ‬
‫از ﺑﻌﻀﻲ ﺣﺎﻻت ﺑﺴﯿﺎر ﻧﺎدر زﻧﺎﺷﻮﯾﻲ ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﮫ در ﻣﯿﺎن ﻗﺒﺎﯾﻞ ﭘﺎﭘﻮا‪ ،‬در ﮔﯿﻨﺔ ﺟﺪﯾﺪ‪ ،‬و ﺳﺎﯾﺮ ﻣﻠﺘﮭﺎي اوﻟﯿﮫ‬
‫ﻧﺎم ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ اﯾﻦ ﭘﯿﻮﻧﺪھﺎ را ھﺮﮔﺰ ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ازدواج ﻣﺘﻌﺎرﻓﻲ ﺗﻠﻘﻲ ﻛﺮد‪ .‬در آن دوراﻧﮭﺎي‬

‫‪.co‬‬
‫ﺳﺎدﮔﻲ اوﻟﯿﮫ‪ ،‬ﻣﺮدان از آن ﺟﮭﺖ ازدواج ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ ﻛﺎرﮔﺮ ارزاﻧﻲ ﺑﮫ دﺳﺖ آورده ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺑﮫ ﺷﻜﻞ‬
‫ﺳﻮدآوري ﭘﺪر ﺷﻮﻧﺪ و ﻏﺬاي ﺷﺒﺎﻧﺮوزي ﺧﻮد را ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻛﻨﻨﺪ؛ ﻻﻧﺪر ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬در ﻗﺒﯿﻠﺔ ﯾﺎرﯾﺒﺎ اﻣﺮ زن‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻦ از ﻃﺮف ﺑﻮﻣﯿﺎن ﺑﺎ ﺑﯿﻌﻼﻗﮕﻲ ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ ﮔﻮﯾﻲ اﯾﻦ ﻛﺎر ﺑﺎ ﭼﯿﺪن ﯾﻚ ﺧﻮﺷﺔ ﮔﻨﺪم ﻧﺰد‬
‫آﻧﺎن ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﮫ ﻋﺸﻖ و ﻣﺤﺒﺖ در ﻣﯿﺎن آﻧﺎن وﺟﻮد ﺧﺎرﺟﻲ ﻧﺪارد‪ .‬ﭼﻮن ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺟﻨﺴﻲ ﭘﯿﺶ از‬
‫ازدواج ﻣﻤﻨﻮع ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺟﮭﺖ‪ ،‬ﻣﺮد ھﺮﮔﺰ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺧﻮد ﻣﻨﻌﻲ ﻧﻤﻲﺑﯿﻨﺪ و ﻋﺸﻘﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ اﯾﺠﺎد و‬

‫‪oo‬‬
‫رﻓﺘﮫ رﻓﺘﮫ ﺗﻘﻮﯾﺖ ﺷﻮد و ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﻣﯿﻞ ﺷﺪﯾﺪ ﺑﺮاي دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﻦ ﺑﮫ زن ﻣﻌﯿﻦ ﺟﻠﻮه ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ‬
‫ﺑﮫ ﻋﻠﺖ آﻧﻜﮫ ﺟﻮان ھﺮ وﻗﺖ ﺑﺨﻮاھﺪ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﮫ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ دﻓﻊ ﺷﮭﻮت ﻛﻨﺪ‪ ،‬دﯾﮕﺮ ﻋﻠﺘﻲ ﻧﻤﻲﻣﺎﻧﺪ ﻛﮫ ﺟﻮان‬
‫ﺑﻨﺸﯿﻨﺪ و در ﺳﺮ ﺿﻤﯿﺮ ﺧﻮد‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ اﺣﺴﺎﺳﻲ از وي ﻛﮫ ﺗﺤﺮﯾﻚ ﺷﺪه و ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﮫ اﺳﺖ ﻓﺮو ﺑﻨﺸﺎﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺑﯿﻨﺪﯾﺸﺪ و ﻣﺤﺒﻮﺑﺔ ﻃﺮف ﻣﯿﻞ ﺧﻮد را ﺑﺰرگ و ﻋﺎﻟﻲ ﺗﺼﻮر ﻛﻨﺪ‪ ،‬و از آن ﻣﯿﺎن ﻋﺸﻖ رﻣﺎﻧﺘﯿﻚ ﭘﯿﺪا ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫اﯾﻦ ﻧﻮع ﻋﺸﻖورزي ﺛﻤﺮة ﻣﺪﻧﯿﺖ ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﮫ در آن‪ ،‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺧﺸﻨﻮد ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺷﮭﻮات اﻧﺴﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫وﺳﯿﻠﺔ دﺳﺘﻮرات اﺧﻼﻗﻲ‪ ،‬ﺳﺪھﺎﯾﻲ ﻛﺸﯿﺪه ﺷﺪه‪ ،‬و از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ‪ ،‬در ﻧﺘﯿﺠﺔ زﯾﺎدي ﺛﺮوت‪ ،‬ﺑﻌﻀﻲ از‬
‫زﻧﺎن و ﻣﺮدان ﺑﮫ ﺗﺠﻤﻼت و ﻧﺎزكاﻧﺪﯾﺸﯿﮭﺎي ﻋﺸﻖ رﻣﺎﻧﺘﯿﻚ ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ‪ .‬ﻣﻠﺘﮭﺎي اوﻟﯿﮫ ﻓﻘﯿﺮﺗﺮ از آن‬
‫ﺑﻮدهاﻧﺪ ﻛﮫ ﻋﺸﻖ را درﯾﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ در آوازھﺎي آﻧﺎن ﻛﻤﺘﺮ ﺑﮫ اﺷﻌﺎر ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﮫ ﺑﺮﻣﻲﺧﻮرﯾﻢ‪.‬‬
‫ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﻣﺒﻠﻐﺎن دﯾﻦ ﻣﺴﯿﺢ ﻛﺘﺎب ﻣﻘﺪس‬

‫را ﺑﮫ زﺑﺎن ﻗﺒﯿﻠﺔ آﻟﮕﺎﻧﻜﯿﻦ ﺗﺮﺟﻤﮫ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ در آن زﺑﺎن ﻟﻐﺘﻲ ﭘﯿﺪا ﻛﻨﻨﺪ ﻛﮫ ﺑﮫ ﺟﺎي ﻛﻠﻤﺔ‬
‫@‪h‬‬
‫»ﻋﺸﻖ« ﺑﮕﺬارﻧﺪ؛ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ در ﻣﻮرد اﻓﺮاد ﻗﺒﯿﻠﺔ ھﻮﺗﻨﺘﻮت ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻣﻲﻧﻮﯾﺴﻨﺪ ﻛﮫ‪» :‬زن و ﻣﺮد‬
‫در ھﻨﮕﺎم ازدواج ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺳﺮد ھﺴﺘﻨﺪ و ﺗﻮﺟﮭﻲ ﺑﮫ ﺣﺎل ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﻧﺪارﻧﺪ«؛ ھﻤﯿﻦﻃﻮر در ﺳﺎﺣﻞ‬
‫ﻃﻼي اﻓﺮﯾﻘﺎ »ﻣﯿﺎن زن و ﺷﻮھﺮ ھﯿﭻﮔﻮﻧﮫ آﺛﺎر ﻣﺤﺒﺖ دﯾﺪه ﻧﻤﻲﺷﻮد«؛ در ﻧﺰد ﺑﻮﻣﯿﺎن اﺳﺘﺮاﻟﯿﺎ ﻧﯿﺰ‬
‫وﺿﻊ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﻗﺮار اﺳﺖ‪ .‬رﻧﮫﻛﺎﯾﮫ‪ ،‬از ﺑﺤﺚ ﺑﺎ ﯾﻚ زﻧﮕﻲ ﺳﻨﮕﺎﻟﻲ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪ » :‬از او ﭘﺮﺳﯿﺪم ﭼﺮا ھﺮﮔﺰ‬
‫ﺑﺎ زﻧﺎن ﺧﻮد ﺷﻮﺧﻲ ﻧﻤﻲﻛﻨﻲ؟ وي در ﺟﻮاب ﮔﻔﺖ ﻛﮫ اﮔﺮ ﭼﻨﯿﻦ ﻛﻨﻢ زﻣﺎم اﺧﺘﯿﺎرﺷﺎن از ﻛﻔﻢ ﺑﯿﺮون‬
‫‪are‬‬

‫ﺧﻮاھﺪ رﻓﺖ«‪ .‬وﻗﺘﻲ از ﯾﻜﻲ از ﺑﻮﻣﯿﺎن اﺳﺘﺮاﻟﯿﺎ ﭘﺮﺳﯿﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﺮاي ﭼﮫ ازدواج ﻣﻲﻛﻨﻲ‪ ،‬او ﺻﺎدﻗﺎﻧﮫ‬
‫ﺟﻮاب داده ﺑﻮد ﻛﮫ زن ﻣﻲﮔﯿﺮم ﺗﺎ ﺑﺮاي ﻣﻦ ﺧﻮردﻧﻲ و آﺷﺎﻣﯿﺪﻧﻲ و ھﯿﺰم ﺗﮭﯿﮫ ﻛﻨﺪ و ھﻨﮕﺎم ﻛﻮچ ﻛﺮدن‬
‫ﺑﺎر ﺑﻜﺸﺪ‪ .‬از ﺑﻮﺳﮫاي ﻛﮫ ھﯿﭻ ﻓﺮد اﻣﺮﯾﻜﺎﯾﻲ ﺧﻮد را از آن ﺑﻲﻧﯿﺎز ﻧﻤﻲداﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺮدم اوﻟﯿﮫ ھﯿﭻ ﺧﺒﺮ‬
‫ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎ آن را ﭼﯿﺰ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻨﻔﺮي ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﮫ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﯾﻚ ﻓﺮد »وﺣﺸﻲ« ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ اﻣﺮ ازدواج ﺑﺎ وﺿﻊ ﻓﻠﺴﻔﻲ ﺧﺎﺻﻲ ﻣﻲﻧﮕﺮﻧﺪ ﻛﮫ‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﺘﺎﻓﯿﺰﯾﻜﻲ و دﯾﻨﻲ‪ ،‬ﻧﻈﺮ او ﺑﺎ ﻧﻈﺮ ﺣﯿﻮان ﻋﺎدي ﭼﻨﺪان ﺗﻔﺎوت ﻧﺪارد؛ اﯾﻦ ﻋﻤﻞ ﭼﯿﺰي اﺳﺖ ﻛﮫ درﺑﺎرة‬
‫آن ﻧﻤﻲاﻧﺪﯾﺸﺪ و اھﻤﯿﺖ آن در ﭼﺸﻢ وي ﻣﺎﻧﻨﺪ اھﻤﯿﺖ ﻏﺬا ﺧﻮردن اﺳﺖ‪ .‬وي در اﯾﻦ ﻛﺎر دﻧﺒﺎل اﯾﺪﺋﺎﻟﯿﺴﻢ‬
‫و ﺧﯿﺎﻟﭙﺮﺳﺘﻲ ﻧﻤﻲرود و ﺑﺮاي زﻧﺎﺷﻮﯾﻲ ﺟﻨﺒﺔ ﻗﺪﺳﯿﺖ ﻗﺎﯾﻞ ﻧﻤﻲﺷﻮد و ﻛﻤﺘﺮ در ھﻨﮕﺎم اﻧﺠﺎم ﻣﺮاﺳﻢ‬
‫ﻋﺮوﺳﻲ ﺗﮭﯿﺔ ﺗﺸﺮﯾﻔﺎت ﻣﻲﺑﯿﻨﺪ؛ اﮔﺮ ﺣﻘﯿﻘﺖ را ﺑﺨﻮاھﯿﻢ‪ ،‬اﯾﻦ ﻗﻀﯿﮫ ﺑﺮاي او ﯾﻚ ﻗﻀﯿﺔ ﺗﺠﺎرﺗﻲ اﺳﺖ‪ .‬او‬
‫ھﯿﭻ ﺷﺮم ﻧﺪارد ﻛﮫ در ﻣﻮرد اﻧﺘﺨﺎب ھﻤﺴﺮ ﻣﻼﺣﻈﺎت ﻋﻤﻠﻲ را ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﻋﻮاﻃﻒ ﺧﻮﯾﺶ ﻗﺮار دھﺪ‪،‬‬
‫‪an‬‬

‫ﺑﻠﻜﮫ اﮔﺮ‪ ،‬ﺑﮫ ﻋﻜﺲ اﯾﻦ‪ ،‬ﺧﻮد را ﻣﺠﺒﻮر ﺑﺒﯿﻨﺪ ﺷﺮﻣﻨﺪه ﻣﻲﺷﻮد؛ وي‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﮫ اﻧﺪازة ﻣﺎ ﻣﻐﺮور ﺑﺎﺷﺪ و‬
‫ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺷﺮم ﺣﻀﻮر را ﻛﻨﺎر ﺑﮕﺬارد‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎً از ﻣﺎ ﺧﻮاھﺪ ﭘﺮﺳﯿﺪ ﻛﮫ ﭼﻄﻮر ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ راﺑﻄﺔ ﺟﻨﺴﻲ‪ ،‬ﻛﮫ‬
‫ﺑﮫ اﻧﺪازة ﻃﻮل ﻣﺪت ﯾﻚ ﺑﺮق درﻧﮓ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬زن و ﻣﺮدي را ﯾﻚ ﻋﻤﺮ ﺑﮫ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﭘﯿﻮﻧﺪ دھﺪ و آﻧﮭﺎ ﻧﺘﻮاﻧﻨﺪ‬
‫ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ را ﺗﺮك ﮔﻮﯾﻨﺪ؟ ازدواج‪ ،‬در ﻧﻈﺮ ﻣﺮد اوﻟﯿﮫ‪ ،‬ﺑﮫ ﻋﻨﻮان اﺳﺎس ﺗﻨﻈﯿﻢ رواﺑﻂ ﺟﻨﺴﻲ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﮫ‬
‫‪pym‬‬

‫ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺑﻨﯿﺎن آن ﺑﺮ ﺗﻌﺎون اﻗﺘﺼﺎدي ﻗﺮار ﻣﻲﮔﯿﺮد‪ ،‬و ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ‪ ،‬ﻣﺮد از زن‪ ،‬ﺑﯿﺶ از زﯾﺒﺎﯾﻲ‬
‫و ﺧﻮشاداﯾﻲ‪ ،‬ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﮫ ﻛﮫ ﺳﻮدﻣﻨﺪﺗﺮ و ﻛﺎرﯾﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﺧﻮد زن ﻧﯿﺰ اﯾﻦ درﺧﻮاﺳﺖ ﻃﺒﯿﻌﻲ را ﺑﺎ ﻣﯿﻞ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻣﻲﭘﺬﯾﺮﻓﺘﮫ اﺳﺖ )وﻟﻮ اﯾﻨﻜﮫ زﯾﺒﺎﯾﻲ و ﺟﻤﺎل ﻧﯿﺰ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﻮد(؛ ﻣﺮد وﺣﺸﻲ واﻗﻌﺒﯿﻦ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﻨﺎ ﺑﻮد ﻏﯿﺮ‬
‫از اﯾﻦ ﺑﺎﺷﺪ و ازدواج‪ ،‬ﺑﮫ ﺟﺎي آﻧﻜﮫ ﺳﻮدي ﺑﺮاي وي ﺑﯿﺎورد‪ ،‬ﺳﺒﺐ زﯾﺎﻧﺶ ﮔﺮدد‪ ،‬ھﺮﮔﺰ ﺑﮫ ازدواج‬
‫ﺣﺎﺿﺮ ﻧﻤﻲﺷﺪ؛ ازدواج ﻧﺰد آﻧﺎن ﺷﺮﻛﺖ ﺳﻮدآوري اﺳﺖ و ھﺮﮔﺰ ﻋﻨﻮان ﺧﻮﺷﮕﺬراﻧﻲ در ﺧﻠﻮت را‬

‫‪.co‬‬
‫ﻧﺪارد‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬زن و ﻣﺮد وﺳﯿﻠﮫاي ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﻲآوردﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﺎ ھﻢ ﺑﮫ ﺳﺮ ﺑﺮﻧﺪ و ﺑﯿﺶ از ﻣﻮﻗﻌﻲ ﻛﮫ‬
‫ھﺮ ﯾﻚ ﺑﮫ ﺗﻨﮭﺎﯾﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ اﺳﺘﻔﺎده و ﺧﯿﺮ ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ .‬ھﺮ وﻗﺖ ﻛﮫ در دوران ﺗﺎرﯾﺦ ﻧﻘﺶ اﻗﺘﺼﺎدي‬
‫زن در ﻋﻤﻞ زﻧﺎﺷﻮﯾﻲ از ﺑﯿﻦ رﻓﺘﮫ‪ ،‬ﺑﻨﯿﺎن ازدواج ﻓﺮو رﯾﺨﺘﮫ و ﭘﺎرهاي از اوﻗﺎت‪ ،‬ھﻤﺮاه اﯾﻦ ﻋﻤﻞ‪ ،‬ﺧﻮد‬
‫ﻣﺪﻧﯿﺖ ﻧﯿﺰ ﻣﺘﻼﺷﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫‪ -II‬اﺧﻼق ﺟﻨﺴﻲ‬
‫رواﺑﻂ ﭘﯿﺶ از ازدواج – روﺳﭙﯿﮕﺮي – ﻋﻔﺖ – ﺑﻜﺎرت – دو ﻧﻮع ﻗﺎﻋﺪه – ﺣﺠﺐ – ﻧﺴﺒﻲ ﺑﻮدن اﺧﻼق‬
‫– ﻧﻘﺶ زﯾﺴﺘﺸﻨﺎﺧﺘﻲ ﺣﺠﺐ – زﻧﺎ – ﻃﻼق – ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ – ﺑﭽﮫﻛﺸﻲ – ﻛﻮدﻛﻲ – ﻓﺮد‬

‫‪yah‬‬
‫ﺳﺮوﺳﺎﻣﺎن ﺑﺨﺸﯿﺪن ﺑﮫ رواﺑﻂ ﺟﻨﺴﻲ ھﻤﯿﺸﮫ ﻣﮭﻤﺘﺮﯾﻦ وﻇﯿﻔﺔ اﺧﻼق ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ ،‬زﯾﺮا‬
‫ﻏﺮﯾﺰة ﺗﻮﻟﯿﺪﻣﺜﻞ‪ ،‬ﻧﮫ ﺗﻨﮭﺎ در ﺣﯿﻦ ازدواج‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﻗﺒﻞ و ﺑﻌﺪ از آن ﻧﯿﺰ ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ ﻓﺮاھﻢ ﻣﻲآورد‪ ،‬و در‬
‫ﻧﺘﯿﺠﺔ ﺷﺪت و ﺣﺪت ھﻤﯿﻦ ﻏﺮﯾﺰه‪ ،‬و ﻧﺎﻓﺮﻣﺎن ﺑﻮدن آن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﻗﺎﻧﻮن‪ ،‬و اﻧﺤﺮاﻓﺎﺗﻲ ﻛﮫ از ﺟﺎدة ﻃﺒﯿﻌﻲ‬
‫ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻲﻧﻈﻤﻲ و اﻏﺘﺸﺎش در ﺳﺎزﻣﺎﻧﮭﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻣﺸﻜﻠﻲ ﻛﮫ ﭘﯿﺶ ﻣﻲآﯾﺪ‬
‫راﺟﻊ ﺑﮫ رواﺑﻂ ﺑﯿﻦ زن و ﻣﺮد ﭘﯿﺶ از ازدواج اﺳﺖ‪ ،‬و اﯾﻨﻜﮫ آﯾﺎ اﯾﻦ رواﺑﻂ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻘﯿﺪ ﺑﮫ ﻗﯿﻮدي ﺑﺎﺷﺪ ﯾﺎ‬
‫@‪h‬‬
‫ﻧﮫ؟ ﺣﯿﺎت ﺟﻨﺴﻲ‪ ،‬ﺣﺘﻲ در ﻣﯿﺎن ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﻧﯿﺰ‪ ،‬آزاد و ﻧﺎﻣﺤﺪود ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬و اﯾﻨﻜﮫ ﺣﯿﻮان ﻣﺎده‪ ،‬ﺟﺰ در‬
‫ﻣﻮاﻗﻊ ﻣﻌﯿﻦ‪ ،‬ﻧﺮ را ﺑﮫ ﺧﻮد ﻧﻤﻲﭘﺬﯾﺮد ﻣﻌﻠﻮم ﻣﻲدارد ﻛﮫ ﺣﯿﺎت ﺟﻨﺴﻲ در ﻋﺎﻟﻢ ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺤﺪودﺗﺮ‬
‫از اﻧﺴﺎن اﺳﺖ ﻛﮫ ﺷﮭﻮت ﻓﺮاوان دارد‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ ﺑﻮﻣﺎرﺷﮫ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪ :‬اﺧﺘﻼف اﻧﺴﺎن ﺑﺎ ﺣﯿﻮان در آن اﺳﺖ‬
‫ﻛﮫ ﺑﺪون ﮔﺮﺳﻨﮕﻲ ﻏﺬا ﻣﻲﺧﻮرد‪ ،‬ﺑﺪون ﺗﺸﻨﮕﻲ ﻣﻲآﺷﺎﻣﺪ‪ ،‬و در ﺗﻤﺎم ﻓﺼﻮل ﺳﺎل ﺑﮫ اﻋﻤﺎل ﺟﻨﺴﻲ‬
‫ﻣﻲﭘﺮدازد‪ .‬در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل‪ ،‬در ﻣﯿﺎن ﻣﻠﻞ اوﻟﯿﮫ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﯿﻮاﻧﺎت‪ ،‬اﯾﻦ ﻗﯿﺪ ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ ﻛﮫ در اﯾﺎم ﺣﯿﺾ ﺑﺎ‬
‫زﻧﺎن ﻧﺰدﯾﻜﻲ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﭼﻮن از اﯾﻦ ﺑﮕﺬرﯾﻢ ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ رواﺑﻂ ﺟﻨﺴﻲ در ﻣﯿﺎن ﻣﻠﻞ اوﻟﯿﮫ ﺗﺎ ﺣﺪود‬
‫‪are‬‬

‫زﯾﺎدي آزاد اﺳﺖ و ﺗﺎﺑﻊ ھﯿﭻ ﻗﯿﺪ و ﺑﻨﺪي ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬در ﻣﯿﺎن ھﻨﺪﯾﺸﻤﺮدﮔﺎن اﻣﺮﯾﻜﺎي ﺷﻤﺎﻟﻲ‪ ،‬دﺧﺘﺮان و‬
‫ﭘﺴﺮان ﺟﻮان آزاداﻧﮫ ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﻣﻲآﻣﯿﺰﻧﺪ‪ ،‬و اﯾﻦ ﻋﻤﻞ ﺑﮫ ھﯿﭻوﺟﮫ ﻣﺎﻧﻊ ازدواج آﻧﺎن ﻧﻤﻲﺷﻮد؛ ﻧﯿﺰ در‬
‫ﻗﺒﯿﻠﺔ ﭘﺎﭘﻮا‪ ،‬در ﮔﯿﻨﺔ ﺟﺪﯾﺪ‪ ،‬ﺣﯿﺎت ﺟﻨﺴﻲ در ﺳﻦ ﻛﻢ ﺷﺮوع ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬و ﻗﺎﻋﺪهاي ﻛﮫ ﺗﺎ ﭘﯿﺶ از زﻧﺎﺷﻮﯾﻲ‬
‫ﻣﻮرد ﻋﻤﻞ اﺳﺖ ﻛﻤﻮﻧﯿﺴﻢ ﺟﻨﺴﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ آزادي ﭘﯿﺶ از ازدواج‪ ،‬در ﻗﺒﯿﻠﺔ ﺳﻮﯾﻮت ﺳﯿﺒﺮي و ﻗﺒﯿﻠﺔ‬
‫اﯾﮕﻮروت ﻓﯿﻠﯿﭙﯿﻦ و ﻣﯿﺎن اھﺎﻟﻲ ﺑﯿﺮﻣﺎﻧﻲ ﺷﻤﺎﻟﻲ و در ﻧﺰد ﻛﺎﻓﺮھﺎ و ﺑﻮﺷﻤﻨﮭﺎي اﻓﺮﯾﻘﺎ و ﻗﺒﺎﯾﻞ ﻧﯿﺠﺮﯾﮫ و‬
‫‪set‬‬

‫اوﮔﺎﻧﺪا و ﮔﺮﺟﺴﺘﺎن و ﺟﺰاﯾﺮ ﻣﺎري‪ ،‬آﻧﺪاﻣﺎن‪ ،‬ﺗﺎھﯿﺘﻲ‪ ،‬ﭘﻮﻟﯿﻨﺰي‪ ،‬آﺳﺎم و ﻏﯿﺮ آﻧﮭﺎ ﻧﯿﺰ وﺟﻮد دارد‪.‬‬

‫ﻧﺒﺎﯾﺪ اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺖ ﻛﮫ در ﭼﻨﯿﻦ اوﺿﺎع و اﺣﻮاﻟﻲ آﺛﺎر ﻋﻤﯿﻖ روﺳﭙﯿﮕﺮي د راﺟﺘﻤﺎﻋﺎت اوﻟﯿﮫ دﯾﺪه ﺷﻮد‪.‬‬
‫روﺳﭙﯿﮕﺮي‪ ،‬ﮔﺮﭼﮫ از »ﺣﺮﻓﮫھﺎي ﻛﮭﻦ« اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺘًﺎ ﺗﺎزه ﭘﯿﺪا ﺷﺪه و ﺗﺎرﯾﺦ ﻇﮭﻮر آن از زﻣﺎن ﭘﯿﺪاﯾﺶ‬
‫ﻣﺪﻧﯿﺖ و ﻣﺎﻟﻜﯿﺖ ﺧﺼﻮﺻﻲ و از ﺑﯿﻦ رﻓﺘﻦ آزادي ﻋﻤﻞ ﺟﻨﺴﻲ ﭘﯿﺶ از زﻧﺎﺷﻮﯾﻲ دورﺗﺮ ﻧﻤﻲرود؛ آري‪،‬‬
‫‪an‬‬

‫ﮔﺎه ﮔﺎھﻲ‪ ،‬در اﯾﻨﺠﺎ و آﻧﺠﺎ‪ ،‬دﺧﺘﺮاﻧﻲ ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﯿﺪﻧﺪ ﻛﮫ ﺧﻮد را ﻣﻲﻓﺮوﺧﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺟﮭﯿﺰي ﻓﺮاھﻢ ﻛﻨﻨﺪ‪،‬‬
‫ﯾﺎ ﭘﻮﻟﻲ ﺑﺮاي ﭘﯿﺸﻜﺶ ﻛﺮدن ﺑﮫ ﻣﻌﺎﺑﺪ ﺑﮫ دﺳﺖ آورﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ اﯾﻦ ﻛﺎر ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ ﻛﮫ‬
‫دﺳﺘﻮرات اﺧﻼﻗﻲ اﯾﻦ ﻋﻤﻞ را ھﻤﭽﻮن ﻓﺪاﻛﺎري اﺟﺒﺎري ﺑﺮاي ﻣﺴﺎﻋﺪت ﻛﺮدن ﺑﮫ واﻟﺪﯾﻦ ﯾﺎ ﺳﯿﺮ ﻛﺮدن‬
‫ﺧﺪاﯾﺎن ﮔﺮﺳﻨﮫ ﺗﻠﻘﻲ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪pym‬‬

‫ﻣﻔﮭﻮم ﻋﻔﺖ ﻧﯿﺰ از آن ﭼﯿﺰھﺎﺳﺖ ﻛﮫ ﺗﺎزه ﭘﯿﺪا ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬آﻧﭽﮫ دﺧﺘﺮ ﺑﻜﺮ در زﻣﺎﻧﮭﺎي اوﻟﯿﮫ از آن‬
‫ﻧﮕﺮاﻧﻲ داﺷﺖ از ﻛﻒ دادن ﺑﻜﺎرت ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ از آن ﻣﻲﺗﺮﺳﯿﺪ ﻛﮫ ﻣﺒﺎدا ﺷﺎﯾﻊ ﺷﻮد ﻓﻼن دﺧﺘﺮ ﻧﺎزاﺳﺖ‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻏﺎﻟﺒًﺎ ﭼﻮن زﻧﻲ ﭘﯿﺶ از ازدواج ﻓﺮزﻧﺪي ﻣﻲآورد‪ ،‬اﯾﻦ ﻋﻤﻞ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﮫ ﺷﻮھﺮ رﻓﺘﻦ وي ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﺮد؛‬
‫ﭼﮫ آﻧﮕﺎه ﻣﻌﻠﻮم ﻣﻲﺷﺪ ﻛﮫ اﯾﻦ زن ﻋﻘﯿﻢ ﻧﯿﺴﺖ و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﻲ ﺧﻮاھﺪ آورد ﻛﮫ وﺳﯿﻠﺔ ﺟﻠﺐ ﻣﺎل و ﺛﺮوت‬
‫ﺑﺮاي ﭘﺪرﺷﺎن ﺧﻮاھﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺣﺘﻲ اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت اوﻟﯿﮫ‪ ،‬ﭘﯿﺶ از ﻇﮭﻮر ﻣﺎﻟﻜﯿﺖ ﺧﺼﻮﺻﻲ‪ ،‬ﺑﮫ دﺧﺘﺮ ﺑﻜﺮ ﺑﺎ‬

‫‪.co‬‬
‫ﻧﻈﺮ ﺗﺤﻘﯿﺮ ﻣﻲﻧﮕﺮﯾﺴﺘﻨﺪ و اﯾﻦ را دﻟﯿﻞ ﻋﺪم ﺗﻮﺟﮫ ﻣﺮدان ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ؛ در ﻗﺒﯿﻠﺔ ﻛﺎﻣﭽﺎدال‪ ،‬اﮔﺮ داﻣﺎد‬
‫ﻋﺮوس ﺧﻮد را ﺑﻜﺮ ﻣﻲﯾﺎﻓﺖ ﺑﺮآﺷﻔﺘﮫ ﻣﻲﺷﺪ و »ﻣﺎدر ﻋﺮوس را از اﯾﻨﻜﮫ دﺧﺘﺮ ﺧﻮد را ﺑﻜﺮ ﺑﮫ ﺗﺼﺮف‬
‫وي داده ﺑﮫ ﺑﺎد دﺷﻨﺎم ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ«؛ در ﺑﺴﯿﺎري از ﻣﻮارد‪ ،‬ﺑﻜﺮ ﺑﻮدن ﻣﺎﻧﻊ ازدواج ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﭼﮫ ﺑﺎر ﺳﻨﮕﯿﻨﻲ‬
‫ﺑﺮ دوش ﺷﻮھﺮ ﻣﻲﮔﺬاﺷﺖ؛ ﯾﻌﻨﻲ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮﺧﻼف ﺗﺤﺮﯾﻤﻲ ﻛﮫ وﺟﻮد دارد ﺧﻮن ﯾﻜﻲ از اﻓﺮاد ﻗﺒﯿﻠﺔ ﺧﻮد را‬
‫ﺑﺮﯾﺰد‪ ،‬ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ ﻏﺎﻟﺒًﺎ دﺧﺘﺮان‪ ،‬ﻗﺒﻞ از رﻓﺘﻦ ﺑﮫ ﺧﺎﻧﺔ ﺷﻮھﺮ‪ ،‬ﺧﻮد را ﺑﮫ ﻓﺮدي ﺑﯿﮕﺎﻧﮫ از ﻗﺒﯿﻠﮫ‬

‫‪oo‬‬
‫ﺗﺴﻠﯿﻢ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﺗﺎ اﯾﻦ ﻣﺎﻧﻊ ازدواج را از ﭘﯿﺶ ﭘﺎﯾﺸﺎن ﺑﺮدارد‪ .‬در ﺗﺒﺖ‪ ،‬ﻣﺎدران ﺑﺎ ﻛﻤﺎل ﺟﺪﯾﺖ دﻧﺒﺎل‬
‫ﻛﺴﻲ ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ ﻛﮫ ﻣﮭﺮ ﺑﻜﺎرت از دﺧﺘﺮاﻧﺸﺎن ﺑﺮدارد‪ ،‬و در ﻣﺎﻻﺑﺎر‪ ،‬ﺧﻮد دﺧﺘﺮان از رھﮕﺬران‬
‫ﺧﻮاھﺶ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﮫ ﻛﺴﻲ اﯾﻦ ﺟﻮاﻧﻤﺮدي را در ﺣﻖ آﻧﺎن اﻧﺠﺎم دھﺪ‪» ،‬ﭼﮫ ﺗﺎ ﭼﻨﯿﻦ ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﻗﺎدر ﺑﮫ رﻓﺘﻦ‬
‫ﺑﮫ ﺧﺎﻧﺔ ﺷﻮھﺮ ﻧﺨﻮاھﻨﺪ ﺑﻮد‪ «.‬در ﺑﻌﻀﻲ از ﻗﺒﺎﯾﻞ‪ ،‬ﻋﺮوس ﻧﺎﭼﺎر اﺳﺖ ﭘﯿﺶ از رﻓﺘﻦ ﺑﮫ ﺣﺠﻠﺔ زﻓﺎف‪،‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﺧﻮد را ﺑﮫ ﻣﮭﻤﺎﻧﺎﻧﻲ ﻛﮫ در ﻋﺮوﺳﻲ ﺣﺎﺿﺮ ﺷﺪهاﻧﺪ ﺗﺴﻠﯿﻢ ﻛﻨﺪ؛ در ﺑﻌﻀﻲ دﯾﮕﺮ‪ ،‬داﻣﺎد ﺷﺨﺼﻲ را اﺟﯿﺮ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ ﺑﻜﺎرت ﻋﺮوس او را ﺑﺮدارد‪ .‬در ﻓﯿﻠﯿﭙﯿﻦ ﻣﺄﻣﻮر ﺧﺎﺻﻲ ﺑﺮاي اﯾﻦ ﻛﺎر وﺟﻮد دارد ﻛﮫ ﺣﻘﻮق‬
‫ﺧﻮﺑﻲ ﻣﻲﮔﯿﺮد و ﻛﺎرش آن اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻧﯿﺎﺑﺖ از داﻣﺎد ﺑﺎ ﻋﺮوس ﺑﺨﻮاﺑﺪ و ﺑﻜﺎرت او را زاﯾﻞ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫آﯾﺎ ﭼﮫ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﻜﺎرت‪ ،‬ﻛﮫ روزي ﻗﺒﺢ و ﮔﻨﺎھﻲ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺮوز ﺟﺰو ﻓﻀﺎﯾﻞ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر‬
‫ﻣﻲرود؟ ﺑﺪون ﺷﻚ‪ ،‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﻣﺎﻟﻜﯿﺖ ﺧﺼﻮﺻﻲ در ﺟﺮﯾﺎن زﻧﺪﮔﻲ ﻓﺮﻣﺎﻧﻔﺮﻣﺎ ﮔﺮدﯾﺪ‪ ،‬در اﻣﺮ ﺑﻜﺎرت‬
‫ھﻢ اﯾﻦ ﺗﺤﻮل ﺑﮫ وﻗﻮع ﭘﯿﻮﺳﺖ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﻣﺮد ﻣﺎﻟﻚ زن ﺷﺪ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻣﺎﻟﻜﯿﺖ ﺑﺮاي ﻣﺪت‬
‫@‪h‬‬
‫ﭘﯿﺶ از ازدواج ھﻢ اﻣﺘﺪاد ﭘﯿﺪا ﻛﻨﺪ؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ‪ ،‬ﻻزم ﺷﺪ ﻛﮫ زن در دوران ﭘﯿﺶ از ازدواج ھﻢ ﻋﻔﺖ‬
‫را ﺑﺮاي ﺷﻮھﺮ و ﻣﺎﻟﻚ آﯾﻨﺪة ﺧﻮد ﻧﮕﺎه دارد‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﺧﺮﯾﺪاري زن ﻣﻌﻤﻮل ﮔﺮدﯾﺪ‪ ،‬ﻗﯿﻤﺖ زن ﺑﻜﺮ از‬
‫زن دﯾﮕﺮي ﻛﮫ ﺿﻌﻒ اراده ﻧﺸﺎن داده و ﺑﻜﺎرﺗﺶ را از ﻛﻒ داده ﺑﻮد ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺷﺪ‪ ،‬و اﯾﻦ ﺧﻮد ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫رزش و اﺧﻼﻗﻲ ﺑﻮدن ﻋﻔﺖ و ﺑﻜﺎرت ﻛﻤﻚ ﻛﺮد؛ ﺑﻜﺎرت در اﯾﻦ ھﻨﮕﺎم ﻧﺸﺎﻧﺔ اﻣﺎﻧﺖ و وﻓﺎداري زن‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﺷﻮھﺮ ﺷﺪ‪ ،‬ﭼﮫ ﻣﺮدان ﺑﮫ ﭼﻨﯿﻦ اﻣﺎﻧﺘﻲ ﻣﺤﺘﺎج ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﺎ ﺗﺮس و ﻧﮕﺮاﻧﻲ آﻧﺎن‪ ،‬از اﯾﻨﻜﮫ اﻣﻮاﻟﺸﺎن‬
‫‪are‬‬

‫ﺑﮫ ﺑﭽﮫھﺎي ﻧﺎﻣﺸﺮوع ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬ﻣﺮﺗﻔﻊ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫وﻟﻲ ﻣﺮدان ھﺮﮔﺰ در ﺻﺪد آن ﻧﯿﻔﺘﺎدهاﻧﺪ ﻛﮫ ﭼﻨﯿﻦ ﻗﯿﻮدي را ﺧﻮد ﻧﯿﺰ ﻣﺮاﻋﺎت ﻛﻨﻨﺪ؛ در ﺗﻤﺎم ﺗﺎرﯾﺦ‪ ،‬ﺣﺘﻲ‬
‫ﯾﻚ‬

‫ﻋﻔﺖ ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ ﻛﻨﺪ‪ .‬در ھﯿﭻ ﯾﻚ از زﺑﺎﻧﮭﺎي ﻋﺎﻟﻢ ﻧﻤﻲﺗﻮان ﻟﻐﺘﻲ ﯾﺎﻓﺖ ﻛﮫ ﻣﻌﻨﻲ آن »ﻣﺮدﺑﻜﺮ« ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫ھﺎﻟﺔ ﺑﻜﺎرت ھﻤﯿﺸﮫ ﺑﺮ ﮔﺮد ﺳﺮ و ﺻﻮرت دﺧﺘﺮان دﯾﺪه ﺷﺪه‪ ،‬و از ﺑﺴﯿﺎري ﺟﮭﺎت‪ ،‬ﺳﺒﺐ ﺧﺮد ﻛﺮدن و‬
‫از ﭘﺎ در آوردن آﻧﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﻃﺎﯾﻔﺔ ﻃﻮارق‪ ،‬ﻛﯿﻔﺮ دﺧﺘﺮ ﯾﺎ ﺧﻮاھﺮي ﻛﮫ ﭘﺎ از ﺟﺎدة ﻋﻔﺎف ﺑﯿﺮون‬
‫ﻧﮭﺎده ﻣﺮگ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﯿﺎھﺎن ﻧﻮﺑﮫ و ﺣﺒﺸﮫ و ﺳﻮﻣﺎﻟﻲ در آﻻت ﺗﻨﺎﺳﻠﻲ دﺧﺘﺮان ﺣﻠﻘﮫھﺎﯾﻲ ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫و ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﻋﻤﻞ ﺟﻤﺎع‪ ،‬آﻧﮭﺎ را ﻗﻔﻞ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﭼﻨﯿﻦ ﭼﯿﺰي ﺗﺎ اﻣﺮوز در‬
‫ﺑﯿﺮﻣﺎﻧﻲ و ﺳﺮاﻧﺪﯾﺐ وﺟﻮد دارد‪ .‬در ﺑﻌﻀﻲ از ﺟﺎھﺎ‪ ،‬دﺧﺘﺮان را در واﻗﻊ ﺣﺒﺲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﺗﺎ از ﮔﻮل‬
‫‪an‬‬

‫ﺧﻮردن و ﮔﻮل زدن ﻣﺮدان‪ ،‬ﭘﯿﺶ از ﻋﺮوﺳﻲ‪ ،‬در اﻣﺎن ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ‪ .‬در ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎي ﺟﺪﯾﺪ‪ ،‬واﻟﺪﯾﻦ ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ‪ ،‬در‬
‫ﻣﺪت ﭘﻨﺞ ﺳﺎل ﺑﺤﺮاﻧﻲ ﺟﻮاﻧﻲ‪ ،‬دﺧﺘﺮان ﺧﻮد را در ﻛﻠﺒﮫھﺎﯾﻲ زﻧﺪاﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﭘﯿﺮزﻧﺎن ﭘﺎﻛﺪاﻣﻨﻲ را ﺑﮫ‬
‫زﻧﺪاﻧﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﮔﻤﺎرﻧﺪ؛ دﺧﺘﺮان ﺣﻖ ﺧﺮوج از اﯾﻦ ﻛﻠﺒﮫھﺎ را ﻧﺪارﻧﺪ و ﺗﻨﮭﺎ اﻗﺎرب ﻧﺰدﯾﻚ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ آﻧﺎن را‬
‫ﺑﺒﯿﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ از ﻗﺒﺎﯾﻞ ﺟﺰﯾﺮة ﺑﻮرﻧﺌﻮ ﻧﯿﺰ ﻋﻤﻞ ﻣﺸﺎﺑﮭﻲ دارﻧﺪ‪ .‬ﻣﯿﺎن اﯾﻦ ﻛﺎرھﺎ و ﭼﺎدري ﻛﮫ ﻣﺴﻠﻤﺎن و‬
‫‪pym‬‬

‫ھﻨﺪوان ﺑﮫ ﺳﺮ زﻧﺎن ﺧﻮد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺑﯿﺶ از ﯾﻚ ﮔﺎم ﻓﺎﺻﻠﮫ ﻧﯿﺴﺖ؛ اﯾﻦ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﯾﻚ ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﻣﺎ را ﻣﺘﻮﺟﮫ‬
‫ﻣﻲﺳﺎزد ﻛﮫ ﻓﺎﺻﻠﺔ ﻣﯿﺎن »ﻣﺪﻧﯿﺖ« و »وﺣﺸﯿﺖ« ﺑﺴﯿﺎر ﻛﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺣﺠﺐ ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻮﺟﮫ ﺑﮫ ﺑﻜﺎرت‪ ،‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﭘﯿﺪا ﺷﺪ ﻛﮫ ﭘﺪر ﺑﺮ ﺧﺎﻧﻮاده ﻣﺴﻠﻂ ﮔﺮدﯾﺪ؛ ھﻨﻮز ﻗﺒﺎﯾﻞ ﻓﺮاواﻧﻲ‬
‫ھﺴﺘﻨﺪ ﻛﮫ از ﺑﺮھﻨﮫ ﺑﻮدن ﺗﻤﺎم ﺑﺪن ﺧﻮد ھﯿﭻ ﺧﺠﺎﻟﺖ ﻧﻤﻲﻛﺸﻨﺪ؛ ﺣﺘﻲ ﺑﻌﻀﻲ از ﭘﻮﺷﯿﺪن ﻟﺒﺎس ﻋﺎر‬
‫دارﻧﺪ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﻟﯿﻮﯾﻨﮕﺴﺘﻦ از ﻣﮭﻤﺎﻧﺪاران ﺳﯿﺎه اﻓﺮﯾﻘﺎﯾﻲ ﺧﻮد درﺧﻮاﺳﺖ ﻛﺮد ﻛﮫ‪ ،‬ﭼﻮن زﻧﺶ ﻗﺮار‬

‫‪.co‬‬
‫اﺳﺖ ﺑﯿﺎﯾﺪ‪ ،‬ﻟﺒﺎس ﺑﭙﻮﺷﺪ‪ ،‬ھﻤﮫ ﺑﮫ ﺧﻨﺪه اﻓﺘﺎدﻧﺪ؛ ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﻣﻠﻜﺔ ﻗﺒﯿﻠﺔ ﺑﺎﻟﻮﻧﺪا از ﻟﯿﻮﯾﻨﮕﺴﺘﻦ ﭘﺬﯾﺮاﯾﻲ‬
‫ﻣﻲﻛﺮد از ﻓﺮق ﺳﺮ ﺗﺎ ﻧﻮك اﻧﮕﺸﺘﺎن ﭘﺎ ﺑﺮھﻨﮫ ﺑﻮد‪ .‬از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ‪ ،‬در ﻣﯿﺎن ﻋﺪة ﻛﻤﻲ از ﻗﺒﺎﯾﻞ‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ‬
‫رﺳﻢ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻋﻤﻞ ﺟﻨﺴﻲ را ﺑﺪون ﺷﺮم در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدھﻨﺪ‪ .‬ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻣﺮﺗﺒﮫ ﻛﮫ زن ﺣﺠﺐ‬
‫را اﺣﺴﺎس ﻛﺮد آن وﻗﺖ ﺑﻮد ﻛﮫ ﻓﮭﻤﯿﺪ‪ ،‬در ھﻨﮕﺎم ﺣﯿﺾ‪ ،‬ﻧﺰدﯾﻚ ﺷﺪن او ﺑﺎ ﻣﺮد ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ؛ ھﻤﭽﻨﯿﻦ‪،‬‬
‫ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺧﺮﯾﺪاري زن ﺑﺮاي زﻧﺎﺷﻮﯾﻲ راﯾﺞ ﺷﺪ و ﺑﻜﺮ ﺑﻮدن دﺧﺘﺮ ﺳﺒﺐ اﺳﺘﻔﺎدة ﭘﺪر ﮔﺮدﯾﺪ‪،‬‬

‫‪oo‬‬
‫در ﻧﺘﯿﺠﺔ دور ﻣﺎﻧﺪن زن از ﻣﺮد و ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮدن ﺑﮫ ﺣﻔﻆ ﺑﻜﺎرت‪ ،‬اﯾﻦ ﺣﺲ در وي اﯾﺠﺎد ﮔﺮدﯾﺪ ﻛﮫ ﺑﺎﯾﺪ‬
‫ﻋﻔﺖ ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﻜﺘﮫ را ﺑﺎﯾﺪ اﻓﺰود ﻛﮫ‪ ،‬در دﺳﺘﮕﺎه ازدواج ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ ﺧﺮﯾﺪاري ھﻤﺴﺮ‪ ،‬زن‬
‫ﺧﻮد را اﺧﻼﻗﺎً ﻣﻮﻇﻒ ﻣﻲداﻧﺪ ﻛﮫ از ھﺮ راﺑﻄﺔ ﺟﻨﺴﻲ ﻛﮫ از آن ﺑﮫ ﺷﻮھﺮ وي ﻧﻔﻌﻲ ﻧﻤﻲرﺳﺪ ﺧﻮدداري‬
‫ﻛﻨﺪ‪ ،‬و از ھﻤﯿﻨﺠﺎ اﺣﺴﺎس ﺣﺠﺐ و ﺣﯿﺎ در وي ﭘﯿﺪا ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﻟﺒﺎس ﺗﺎ اﯾﻦ زﻣﺎن ﺑﮫ ﻋﻠﺖ زﯾﻨﺖ و ﺣﻔﻆ‬

‫‪yah‬‬
‫ﺑﺪن اﯾﺠﺎد ﻧﺸﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬روي ھﻤﯿﻦ اﺣﺴﺎس‪ ،‬وارد ﻣﯿﺪان زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬در ﻧﺰد ﺑﺴﯿﺎري از ﻗﺒﺎﯾﻞ‪ ،‬زن‬
‫ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻟﺒﺎس ﻣﻲﭘﻮﺷﺪ ﻛﮫ ﺷﻮھﺮ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﯾﻦ در واﻗﻊ ﻋﻼﻣﺖ ﻣﺎﻟﻜﯿﺖ ﺷﻮھﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ وي ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‬
‫و ﻣﺎﻧﻌﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ دﯾﮕﺮان را از وي دور ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﻣﺮد اوﻟﯿﮫ ﺑﺎ اﯾﻦ ﻋﻘﯿﺪة ﻣﺆﻟﻒ ﻛﺘﺎب ﺟﺰﯾﺮه ﭘﻨﮕﻮﺋﻨﮭﺎ‬
‫ﻣﻮاﻓﻖ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﻟﺒﺎس ﺳﺒﺐ زﯾﺎد ﺷﺪن ﻓﺴﻖ و ھﺮزﮔﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﮫ ھﺮ ﺻﻮرت ﺑﺎﯾﺪ داﻧﺴﺖ ﻛﮫ‬
‫ﻋﻔﺖ ﺑﺎ ﻟﺒﺎس ﭘﻮﺷﯿﺪن‬

‫ھﯿﭻ راﺑﻄﮫاي ﻧﺪارد؛ ﺳﯿﺎﺣﺎن اﻓﺮﯾﻘﺎﯾﻲ ﻣﻲﮔﻮﯾﻨﺪ ﻛﮫ در آﻧﺠﺎ اﺧﻼق ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ﻟﺒﺎس ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻌﻜﻮس دارد‪.‬‬
‫@‪h‬‬
‫واﺿﺢ اﺳﺖ ﻛﮫ آﻧﭽﮫ ﻣﺮدم از اﻧﺠﺎم دادن آن ﺷﺮم دارﻧﺪ ﺑﺴﺘﮫ ﺑﮫ ﻣﺤﺮﻣﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﻋﺎدات و آداﺑﻲ‬
‫اﺳﺖ ﻛﮫ در ﻗﺒﯿﻠﮫ رواج دارد‪ .‬ﺗﺎ ﮔﺬﺷﺘﺔ ﺑﺴﯿﺎر ﻧﺰدﯾﻚ‪ ،‬زن ﭼﯿﻨﻲ از ﻧﺸﺎن دادن ﭘﺎ‪ ،‬و زن ﻋﺮب از ﻇﺎھﺮ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻦ ﭼﮭﺮه‪ ،‬و زن ﻗﺒﯿﻠﺔ ﻃﻮارق از آﺷﻜﺎر ﻛﺮدن دھﺎن ﺧﻮد ﺧﺠﻠﺖزده ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﮫ زﻧﺎن‬
‫ﻣﺼﺮ ﻗﺪﯾﻢ و زﻧﺎن ھﻨﺪوﺳﺘﺎﻧﻲ ﻗﺮن ﻧﻮزدھﻢ و زﻧﺎن ﺟﺰﯾﺮة ﺑﺎﻟﻲ در ﻗﺮن ﺑﯿﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺗﺎ ﭘﯿﺶ از آﻣﺪن ﺳﯿﺎﺣﺎن‬
‫ﺷﮭﻮﺗﭙﺮﺳﺖ‪ ،‬از ﺑﯿﺮون اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﭘﺴﺘﺎﻧﮭﺎي ﺧﻮد ھﯿﭻﮔﻮﻧﮫ ﺷﺮم و ﺧﺠﺎﻟﺘﻲ اﺣﺴﺎس ﻧﻤﻲﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪are‬‬

‫از اﯾﻨﻜﮫ اﺧﻼق ﺑﺎ زﻣﺎن و ﻣﻜﺎن ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﻲﭘﺬﯾﺮد‪ ،‬ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻧﺘﯿﺠﮫ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﮫ اﺧﻼق ﻓﺎﯾﺪهاي ﻧﺪارد‪ ،‬و اﮔﺮ‬
‫ﺑﺨﻮاھﯿﻢ ﺑﺴﺮﻋﺖ ﺳﻨﻦ اﺧﻼﻗﻲ اﺟﺘﻤﺎع ﺧﻮد را ﺗﺨﻄﺌﮫ ﻛﻨﯿﻢ و دور ﺑﺮﯾﺰﯾﻢ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﻧﺨﺴﺖ دﻟﯿﻞ ﻗﺎﻃﻌﻲ اﻗﺎﻣﮫ‬
‫ﻛﻨﯿﻢ ﺑﺮ اﯾﻨﻜﮫ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﺗﺎرﯾﺦ و ﺣﻘﺎﯾﻖ آن داﻧﺶ ﻛﺎﻓﻲ دارﯾﻢ‪ ،‬و ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺪاﻧﯿﻢ ﻛﮫ اﻃﻼع ﻣﺨﺘﺼﺮ ﺑﮫ ﻋﻠﻢ‬
‫ﻣﺮدﻣﺸﻨﺎﺳﻲ اﻧﺴﺎن را ﺑﮫ ﺧﻄﺮ ﻣﻲاﻧﺪازد‪ .‬آري‪ ،‬اﺳﺎﺳًﺎ اﯾﻦ ﻧﻜﺘﮫ ﺻﺤﯿﺢ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ ﮔﻔﺘﺔ ﻣﺴﺨﺮهآﻣﯿﺰ‬
‫آﻧﺎﺗﻮل ﻓﺮاﻧﺲ »اﺧﻼق ﻣﺠﻤﻮﻋﮫاي از ھﻮا و ھﻮﺳﮭﺎي اﺟﺘﻤﺎع اﺳﺖ؛« و ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ آﻧﺎﺧﺎرﺳﯿﺲ ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ‬
‫‪set‬‬

‫ﮔﻔﺘﮫ‪ :‬ﭼﻮن ﺗﻤﺎم ﻋﺎدات و ﺗﻘﺎﻟﯿﺪي را ﻛﮫ ﺟﻤﺎﻋﺘﻲ ﻣﻘﺪس ﻣﻲداﻧﻨﺪ ﮔﺮد آورﯾﻢ و از ﻣﯿﺎن آﻧﮭﺎ آﻧﭽﮫ را‬
‫ﺟﻤﺎﻋﺘﮭﺎي دﯾﮕﺮ ﻏﯿﺮاﺧﻼﻗﻲ ﻣﻲداﻧﻨﺪ ﺣﺬف ﻛﻨﯿﻢ‪ ،‬ﭼﯿﺰي ﺑﺎﻗﻲ ﻧﻤﻲﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬ھﯿﭻ ﻣﻌﻠﻮم ﻧﯿﺴﺖ‬
‫ﻛﮫ اﺧﻼق ﺑﯿﻔﺎﯾﺪه و ﺑﯿﮭﻮده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ از اﯾﻦ ﻣﯿﺎن ﻣﻌﻠﻮم ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ ﻧﻈﻢ اﺟﺘﻤﺎع ﺑﮫ ﺑﺴﯿﺎري از وﺳﺎﯾﻞ‬
‫ﺣﻔﻆ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ اﺧﻼق ھﻢ ﯾﻜﻲ از آﻧﮭﺎﺳﺖ؛ اﮔﺮ ﺻﺤﻨﺔ زﻧﺪﮔﻲ را ﺑﮫ ﻣﯿﺪان ﺑﺎزي ﺗﺸﺒﯿﮫ ﻛﻨﯿﻢ‪ ،‬ھﻤﺎنﮔﻮﻧﮫ‬
‫ﻛﮫ ﺣﺮﯾﻔﺎن ﺑﺎزي‪ ،‬ﻧﺎﭼﺎر‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﻗﻮاﻋﺪ ﺑﺎزي را ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺎزي ﺟﺮﯾﺎن ﭘﯿﺪا ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻓﺮاد ﻣﺮدم ھﻢ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺪاﻧﻨﺪ‬
‫‪an‬‬

‫ﻛﮫ در اوﺿﺎع و اﺣﻮال ﺟﺎري زﻧﺪﮔﻲ ﭼﮕﻮﻧﮫ ﺑﺎ ھﻤﻜﺎران ﺧﻮد رﻓﺘﺎر ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ‬
‫اﺗﺤﺎد ﻛﻠﻤﺔ اﻓﺮاد ﯾﻚ اﺟﺘﻤﺎع‪ ،‬در ﻗﺒﻮل دﺳﺘﻮرات اﺧﻼﻗﻲ ﺧﺎص ﺑﺮاي ﻣﻌﺎﺷﺮت و ﻣﻌﺎﻣﻠﺔ ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ‪ ،‬از‬
‫ﻟﺤﺎظ اھﻤﯿﺖ‪ ،‬دﺳﺖ ﻛﻤﻲ از ﻣﺤﺘﻮﯾﺎت و ﻣﻀﺎﻣﯿﻦ اﯾﻦ دﺳﺘﻮرات ﻧﺪارد‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ در آﻏﺎز ﺟﻮاﻧﻲ‪،‬‬
‫ﭘﯿﺶ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﺴﺒﻲ ﺑﻮدن ﺗﻘﺎﻟﯿﺪ و اﺧﻼق ﻣﺘﻮﺟﮫ ﻣﻲﺷﻮﯾﻢ و ﺑﻲﭘﺮوا ﺑﺮ آﻧﮭﺎ ﻣﻲﺗﺎزﯾﻢ و ﺳﺮ از اﻃﺎﻋﺖ‬
‫‪pym‬‬

‫آﻧﮭﺎ ﻣﻲﭘﯿﭽﯿﻢ‪ ،‬در واﻗﻊ‪ ،‬ﻧﺎﭘﺨﺘﮕﻲ ﺧﻮد را ﻧﺸﺎن دادهاﯾﻢ؛ ﭼﻮن ده ﺳﺎل دﯾﮕﺮ از ﻋﻤﺮﻣﺎن ﻣﻲﮔﺬرد‪ ،‬ﻧﯿﻚ‬
‫ﻣﺘﻮﺟﮫ ﻣﻲﺷﻮﯾﻢ ﻛﮫ در ﻗﻮاﻧﯿﻦ اﺧﻼﻗﻲ ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل اﺟﺘﻤﺎع‪ ،‬ﻛﮫ ﻧﺘﯿﺠﺔ آزﻣﺎﯾﺶ ﻧﺴﻠﮭﺎي ﻣﺘﻮاﻟﻲ اﺳﺖ‪ ،‬آن‬
 ‫‪m‬‬
‫اﻧﺪازه ﺣﻜﻤﺖ و ﻓﺮزاﻧﮕﻲ ﻧﮭﻔﺘﮫ اﺳﺖ ﻛﮫ اﺳﺘﺎد داﻧﺸﮕﺎھﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ آﻧﮭﺎ را در ﻛﻼس ﺑﮫ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﺗﻌﻠﯿﻢ‬
‫ﻛﻨﺪ‪ .‬دﯾﺮ ﯾﺎ زود ﻣﺘﻮﺟﮫ ﻣﻲﺷﻮﯾﻢ – و از اﯾﻦ ﺗﻮﺟﮫ ﺧﻮد ﺑﮫ ﺷﮕﻔﺘﻲ ﻣﻲاﻓﺘﯿﻢ – ﻛﮫ ﺣﺘﻲ آﻧﭽﮫ را ھﻢ‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﻔﮭﻤﯿﻢ ﺣﻖ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻈﺎﻣﺎت و ﻗﺮاردادھﺎ و ﺳﻨﻦ و ﻗﻮاﻧﯿﻨﻲ ﻛﮫ در ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ آﻣﯿﺨﺘﮫ و ﺑﻨﯿﺎن اﺟﺘﻤﺎع‬

‫‪.co‬‬
‫را ﺗﺸﻜﯿﻞ ﻣﻲدھﺪ ﺳﺎﺧﺘﮫ و ﭘﺮداﺧﺘﺔ ﺻﺪھﺎ ﻧﺴﻞ و ﺑﯿﻠﯿﻮﻧﮭﺎ ﻓﻜﺮ اﺳﺖ‪ ،‬و ھﺮﮔﺰ ﯾﻚ ﻓﺮد ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻣﺘﻮﻗﻊ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﻛﮫ‪ ،‬در ﺣﯿﺎت ﻛﻮﺗﺎه ﺧﻮد‪ ،‬ﺣﻘﺎﯾﻖ آﻧﮭﺎ را درﯾﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﭼﮫ رﺳﺪ ﺑﮫ اﯾﻨﻜﮫ ﻛﺴﻲ اﯾﻦ ﺗﻮﻗﻊ را ﺑﺮاي ﺑﯿﺴﺖ ﺳﺎل‬
‫اﺑﺘﺪاي ﻋﻤﺮ ﺧﻮد داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﺣﻖ دارﯾﻢ‪ ،‬در ﭘﺎﯾﺎن اﯾﻦ ﻣﻘﺎل‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ ﻧﺘﯿﺠﮫ ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ ﻛﮫ‪ :‬اﺧﻼق‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫آﻧﻜﮫ ﻧﺴﺒﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﺿﺮورت‬

‫‪oo‬‬
‫دارد و ھﺮﮔﺰ از آن ﺑﻲﻧﯿﺎز ﻧﺨﻮاھﯿﻢ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﻋﺎدات و ﺳﻨﻦ اﺳﺎﺳﻲ ﻗﺪﯾﻤﻲ اﺟﺘﻤﺎع ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة اﻧﺘﺨﺎﺑﻲ ﻃﺒﯿﻌﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ اﻧﺴﺎن‪ ،‬در ﻃﻲ ﻗﺮون ﻣﺘﻮاﻟﻲ‪ ،‬ﭘﺲ‬
‫از ﮔﺬﺷﺘﻦ از اﺷﺘﺒﺎھﺎت ﺑﯿﺸﻤﺎر ﻛﺮده‪ ،‬و ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﺣﺠﺐ و اﺣﺘﺮام ﺑﻜﺎرت‪ ،‬ﺑﺎ وﺟﻮد آﻧﻜﮫ‬
‫از اﻣﻮر ﻧﺴﺒﻲ ھﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺎ وﺿﻊ ازدواج از راه ﺧﺮﯾﺪاري زن ارﺗﺒﺎط دارﻧﺪ و ﺳﺒﺐ ﺑﯿﻤﺎرﯾﮭﺎي ﻋﺼﺒﻲ‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺎرهاي ﻓﻮاﯾﺪ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ دارﻧﺪ و ﺑﺮاي ﻣﺴﺎﻋﺪت در ﺑﻘﺎي ﺟﻨﺲ ﯾﻜﻲ از ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر‬
‫ﻣﻲروﻧﺪ؛ ﺣﺠﺐ‪ ،‬ﺑﺮاي دﺧﺘﺮ‪ ،‬ھﻤﭽﻮن وﺳﯿﻠﺔ دﻓﺎﻋﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ او اﺟﺎزه ﻣﻲدھﺪ ﺗﺎ از ﻣﯿﺎن‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﮕﺎران ﺧﻮد ﺷﺎﯾﺴﺘﮫﺗﺮﯾﻦ آﻧﺎن را ﺑﺮﮔﺰﯾﻨﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﺧﻮاﺳﺘﮕﺎر ﺧﻮد را ﻧﺎﭼﺎر ﺳﺎزد ﻛﮫ ﭘﯿﺶ از دﺳﺖ‬
‫ﯾﺎﻓﺘﻦ ﺑﺮ وي ﺑﮫ ﺗﮭﺬﯾﺐ ﺧﻮد ﺑﭙﺮدازد‪ .‬ﻣﻮاﻧﻌﻲ ﻛﮫ ﺣﺠﺐ و ﻋﻔﺖ زﻧﺎن در ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﮭﻮت ﻣﺮدان اﯾﺠﺎد‬
‫ﻛﺮده‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬ﻋﺎﻣﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻋﺎﻃﻔﺔ ﻋﺸﻖ ﺷﺎﻋﺮاﻧﮫ را ﭘﺪﯾﺪ آورده و ارزش زن را در ﭼﺸﻢ ﻣﺮد ﺑﺎﻻ‬
‫ﺑﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﭘﯿﺮوي از ﺳﯿﺴﺘﻤﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ ﺑﻜﺎرت اھﻤﯿﺖ ﻣﻲدھﺪ آن آﺳﺎﻧﻲ و راﺣﺘﻲ را ﻛﮫ در اﺟﺮاي‬
‫@‪h‬‬
‫آرزوھﺎي ﺟﻨﺴﻲ ﭘﯿﺶ از ازدواج داﺷﺘﮫ‪ ،‬و ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﺎدر ﺷﺪن ﭘﯿﺶ از ﻣﻮﻗﻊ را از ﻣﯿﺎن ﺑﺮده و ﺷﻜﺎﻓﻲ‬
‫را ﻛﮫ ﻣﯿﺎن ﭘﺨﺘﮕﻲ اﻗﺘﺼﺎدي و ﭘﺨﺘﮕﻲ ﺟﻨﺴﻲ وﺟﻮد دارد – و ﺑﺎ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﺗﻤﺪن ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﺳﺮﯾﻌﻲ وﺳﯿﻊ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد – ﻛﻢ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ھﻤﯿﻦ ﻃﺮز ﺗﺼﻮر درﺑﺎرة ﺑﻜﺎرت‪ ،‬ﺑﺪون ﺷﻚ‪ ،‬ﺳﺒﺐ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ ﻓﺮد از ﻟﺤﺎظ‬
‫ﺟﺴﻤﻲ و ﻋﻘﻠﻲ ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪﺗﺮ ﺷﻮد و دوران ﺟﻮاﻧﻲ و ﺗﺮﺑﯿﺖ و ﻛﺎرآﻣﻮزي ﻃﻮﻻﻧﻲﺗﺮ ﮔﺮدد و‪ ،‬در ﻧﺘﯿﺠﮫ‪،‬‬
‫ﺳﻄﺢ ﺗﺮﺑﯿﺘﻲ و ﻓﺮھﻨﮕﻲ ﺑﺸﺮ ﺑﺎﻻﺗﺮ رود‪.‬‬
‫‪are‬‬

‫ﺑﺎ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﻣﺎﻟﻜﯿﺖ ﺧﺼﻮﺻﻲ‪ ،‬زﻧﺎ‪ ،‬ﻛﮫ ﺳﺎﺑﻖ ﺑﺮ آن از ﮔﻨﺎھﺎن ﺻﻐﯿﺮه ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ ،‬در زﻣﺮة‬
‫ﮔﻨﺎھﺎن ﻛﺒﯿﺮه ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ؛ ﻧﺼﻒ ﻣﻠﺘﮭﺎي اوﻟﯿﮫاي ﻛﮫ ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﯿﻢ ﺑﮫ زﻧﺎ اھﻤﯿﺖ ﭼﻨﺪان ﻧﻤﻲدھﻨﺪ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ‬
‫ﻛﮫ ﻣﺮد ﺑﮫ ﻣﺎﻟﻜﯿﺖ ﺧﺼﻮﺻﻲ رﺳﯿﺪ‪ ،‬ﻧﮫ ﺗﻨﮭﺎ از زن وﻓﺎداري ﻛﺎﻣﻞ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ‪ ،‬ﺑﺰودي‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ‬
‫ﻧﻜﺘﮫ ﻣﺘﻮﺟﮫ ﺷﺪ ﻛﮫ زن ﻧﯿﺰ ﻣﻠﻚ اوﺳﺖ؛ ﺣﺘﻲ وﻗﺘﻲ ھﻢ زن ﺧﻮد را‪ ،‬از راه ﻣﮭﻤﺎنﻧﻮازي‪ ،‬ﺑﮫ ھﻤﺨﻮاﺑﮕﻲ‬
‫ﻣﮭﻤﺎن واﻣﻲداﺷﺖ اﯾﻦ ﻋﻤﻞ را از آن رو ﻣﻲﻛﺮد ﻛﮫ زن را‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ﺟﺴﺪ و روح‪ ،‬ﻣﻠﻚ ﺧﻮد‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﻲداﻧﺴﺖ؛ زﻧﺪهﺳﻮزي ﻣﺮﺣﻠﺔ ﻧﮭﺎﯾﻲ اﯾﻦ ﻃﺮز ﺗﻔﻜﺮ ﺑﻮد؛ زن را ﻣﺠﺒﻮر ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ ﺑﺎ ﺳﺎﯾﺮ اﺷﯿﺎي ﻣﺮد‪،‬‬
‫ﭘﺲ از ﻣﺮدن وي‪ ،‬در ﻗﺒﺮ ﺑﺮود و ﺑﺎ او دﻓﻦ ﺷﻮد‪ .‬در رژﯾﻢ ﭘﺪرﺷﺎھﻲ‪ ،‬ﻣﺠﺎزات زﻧﺎ ﺑﺎ ﻣﺠﺎزات دزدي‬
‫ﯾﻜﺴﺎن ﺑﻮد – ﮔﻮﯾﻲ زﻧﺎ ﻧﯿﺰ ﺗﺠﺎوزي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﻣﺎﻟﻜﯿﺖ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﺪ – و اﯾﻦ ﻣﺠﺎزات ﻛﮫ در ﻗﺒﺎﯾﻞ‬
‫اوﻟﯿﮫ ﭼﯿﺰ ﻗﺎﺑﻞ ذﻛﺮي ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺗﺎ ﭘﺎره ﻛﺮدن ﺷﻜﻢ زن زﻧﺎﻛﺎر‪ ،‬در ﻣﯿﺎن ﺑﻌﻀﻲ از ھﻨﺪﯾﺸﻤﺮدﮔﺎن ﻛﺎﻟﯿﻔﺮﻧﯿﺎ‪،‬‬
‫درﺟﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬در ﻧﺘﯿﺠﺔ آﻧﻜﮫ‪ ،‬ﻃﻲ ﻗﺮون ﻣﺘﻮاﻟﻲ‪ ،‬زﻧﺎن ﺑﺮ اﺛﺮ اﻗﺪام ﺑﮫ زﻧﺎ ﻣﺠﺎزاﺗﮭﺎي‬
‫‪an‬‬

‫ﺳﺨﺖ ﭼﺸﯿﺪهاﻧﺪ‪ ،‬اﯾﻨﻚ ﺣﺲ وﻓﺎداري زن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﺷﻮھﺮ ﺣﺎﻟﺖ اﺳﺘﻘﺮاري ﭘﯿﺪا ﻛﺮده و ﺟﺰو ﺿﻤﯿﺮ‬
‫اﺧﻼﻗﻲ وي ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ ﺟﻨﮓ ﺑﺎ ﻗﺒﺎﯾﻞ ھﻨﺪﯾﺸﻤﺮدﮔﺎن اﻣﺮﯾﻜﺎ رﻓﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬از ﺷﺪت‬
‫وﻓﺎداري زﻧﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﺷﻮھﺮان ﺧﻮد‪ ،‬دﭼﺎر ﺷﮕﻔﺘﻲ ﺷﺪهاﻧﺪ؛ ﺑﺴﯿﺎري از ﺳﯿﺎﺣﺎن آرزو‬
‫‪pym‬‬

‫در ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم ﭘﺎﭘﻮا وﻓﺎداري ﺑﺮاي زن ﻛﺎر آﺳﺎﻧﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﮫ‪ ،‬در ﻧﺰد آﻧﺎن‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻏﻠﺐ ﻣﻠﺘﮭﺎي اوﻟﯿﮫ‪،‬‬
‫ﺑﺮاي ﻃﻼق دادن اﺷﻜﺎل ﻓﺮاوان وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬در ﻣﯿﺎن ھﻨﺪﯾﺸﻤﺮدﮔﺎن اﻣﺮﯾﻜﺎ ﺑﻨﺪرت اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺪ ﻛﮫ‬
‫ھﻤﺴﺮي ﻣﯿﺎن دو ﻧﻔﺮ ﺑﯿﺶ از ﭼﻨﺪ ﺳﺎل دوام ﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ ﺳﻜﻮﻟﻜﺮاﻓﺖ ﻣﻲﻧﻮﯾﺴﺪ‪» :‬اﻏﻠﺐ ﻣﺮدان ﺗﺎ ﺑﮫ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺳﻦ ﭘﯿﺮي ﺑﺮﺳﻨﺪ زﻧﺎن ﻣﺘﻌﺪد ﻣﻲﮔﯿﺮﻧﺪ و ﺣﺘﻲ ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﻮد را ﻧﻤﻲﺷﻨﺎﺳﻨﺪ‪ .‬آﻧﺎن »اروﭘﺎﯾﯿﺎن را‪ ،‬ﻛﮫ در‬
‫ﺗﻤﺎم زﻧﺪﮔﻲ ﺑﮫ ﯾﻚ زن ﻗﻨﺎﻋﺖ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺨﺮه ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ ﻧﻈﺮ اﯾﺸﺎن روح ﺑﺰرگ ﻣﺮد و زن را آﻓﺮﯾﺪه‬
‫اﺳﺖ ﺗﺎ ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ‪ ،‬ھﺮﮔﺰ ﺷﺎﯾﺴﺘﮫ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ زن و ﺷﻮھﺮي‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ‬

‫‪.co‬‬
‫ﺳﺎزﮔﺎر ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﻋﻤﺮ را ﺑﺎ ھﻢ ﺑﮫ ﺳﺮ ﺑﺮﻧﺪ‪ «.‬ﻣﺮدان ﻗﺒﯿﻠﺔ ﭼﺮوﻛﻲ‪ ،‬ھﺮ ﺳﺎل‪ ،‬ﺳﮫ ﯾﺎ ﭼﮭﺎر ﺑﺎر ﺗﺠﺪﯾﺪ‬
‫ﻓﺮاش ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﻣﺮدم ﺟﺰاﯾﺮ ﺳﺎﻣﻮآ ﻛﮫ ﻣﺤﺎﻓﻈﮫﻛﺎرﺗﺮﻧﺪ ﺳﮫ ﺳﺎل ﺑﺎ ھﻤﺴﺮ ﺧﻮد ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﻛﺸﺎورزي رواج ﯾﺎﻓﺖ و ﺗﺜﺒﯿﺖ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺷﺪ‪ ،‬دورة زﻧﺎﺷﻮﯾﻲ ﻃﻮﻻﻧﻲﺗﺮ ﮔﺸﺖ‪ .‬در‬
‫رژﯾﻢ ﭘﺪرﺷﺎھﻲ‪ ،‬ﻃﻼق دادن زن ﺑﺎ اﺻﻮل اﻗﺘﺼﺎدي ﺳﺎزﮔﺎر ﻧﻤﻲﺷﺪ‪ ،‬ﭼﮫ‪ ،‬در اﯾﻦ ﺻﻮرت‪ ،‬ﻣﺮد ﻛﻨﯿﺰي‬
‫را ﻛﮫ ﺑﺮاي آﻗﺎي ﺧﻮد ﺳﻮدآور ﺑﻮد از ﭼﻨﮓ ﻣﻲداد‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﺧﺎﻧﻮاده واﺣﺪ ﺑﮭﺮهﺧﯿﺰ اﺟﺘﻤﺎع ﮔﺮدﯾﺪ و‬

‫‪oo‬‬
‫اﻓﺮاد آن‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺑﮫ اﺳﺘﺜﻤﺎر زﻣﯿﻦ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻃﺒﻌﺎً ھﺮﭼﮫ ﺗﻌﺪاد اﻓﺮاد ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻮد‬
‫ﺛﺮوت آن ﻧﯿﺰ ﻓﺮاواﻧﺘﺮ ﻣﻲﺷﺪ؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ‪ ،‬ﻛﻢﻛﻢ ﻣﺘﻮﺟﮫ ﺷﺪﻧﺪ ﻛﮫ ﻧﻔﻊ در آن اﺳﺖ ﻛﮫ راﺑﻄﺔ زن و‬
‫ﺷﻮھﺮ آنﻗﺪر اداﻣﮫ ﯾﺎﺑﺪ ﺗﺎ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮﯾﻦ ﭘﺴﺮان ﺑﺰرگ ﺷﻮد؛ وﻟﻲ ﭼﻮن زن و ﺷﻮھﺮ ﺑﮫ ﭼﻨﯿﻦ ﺳﻨﻲ‬
‫ﻣﻲرﺳﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬دﯾﮕﺮ ﺣﺎل آن ﻛﮫ ﺑﮫ ﻓﻜﺮ ﻋﺸﻖ ﺗﺎزهاي ﺑﯿﻔﺘﻨﺪ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ و‪ ،‬در ﻧﺘﯿﺠﺔ ﯾﻚ ﻋﻤﺮ ﻛﺎر ﻛﺮدن و‬

‫‪yah‬‬
‫زﺣﻤﺖ ﻛﺸﯿﺪن ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ‪ ،‬زﻧﺪﮔﻲ آن دو ﻣﺘﺼﻞ و ﻏﯿﺮﻗﺎﺑﻞ اﻧﻔﻜﺎك ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬آﻧﮕﺎه ﻛﮫ اﻧﺴﺎن ﺑﮫ زﻧﺪﮔﻲ‬
‫ﺻﻨﻌﺘﻲ در ﺷﮭﺮھﺎ ﻣﻌﺘﺎد‪ ،‬و در ﻧﺘﯿﺠﮫ‪ ،‬از ﻋﺪة اﻓﺮاد ﺧﺎﻧﻮاده و اھﻤﯿﺖ آن ﻛﺎﺳﺘﮫ ﺷﺪ‪ ،‬دوﺑﺎره ﻃﻼق‬
‫ﻓﺰوﻧﻲ ﯾﺎﻓﺖ و ﺑﮫ ﺣﺪي رﺳﯿﺪ ﻛﮫ اﻛﻨﻮن وﺟﻮد دارد‪.‬‬

‫ﺑﮫ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ‪ ،‬در ﻃﻲ دورهھﺎي ﺗﺎرﯾﺦ‪ ،‬ھﻤﯿﺸﮫ ﻣﺮدان ﺧﻮاھﺎن زﯾﺎدي ﻓﺮزﻧﺪ ﺑﻮده و‪ ،‬ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ‪،‬‬
‫ﻣﺎدري را از اﻣﻮر ﻣﻘﺪس ﺑﮫ ﺷﻤﺎر آوردهاﻧﺪ‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﮫ زﻧﺎن‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺎر ﺳﻨﮕﯿﻦ ﺣﻤﻞ و زادن را‬
‫ﻣﻲﻛﺸﻨﺪ‪ ،‬در ﺗﮫدل ﺑﺎ اﯾﻦ ﺗﻜﻠﯿﻒ دﺷﻮار ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﻮده و وﺳﺎﯾﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﮫ ﻛﺎر ﺑﺮدهاﻧﺪ ﺗﺎ ھﺮﭼﮫ ﺑﯿﺸﺘﺮ از‬
‫@‪h‬‬
‫ﺳﺨﺘﯿﮭﺎي ﻣﺎدر ﺷﺪن ﺑﺮﻛﻨﺎر ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﻣﺮدم اوﻟﯿﮫ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻓﻜﺮ ﻧﺒﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ﺗﻌﺪاد ﺳﺎﻛﻨﺎن ﯾﻚ ﻣﻨﻄﻘﮫ‬
‫ﺑﯿﺶ از اﻧﺪازه زﯾﺎد ﻧﺸﻮد؛ ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﺷﺮاﯾﻂ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﮫ ﺣﺎل ﻋﺎدي ﺑﻮد‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪ زﯾﺎدﺗﺮ ﺳﺒﺐ رﺳﯿﺪن ﺑﮫ‬
‫ﺳﻮد ﺑﯿﺸﺘﺮي ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬و اﮔﺮ ﻣﺮد ﺗﺄﺳﻒ ﻣﻲﺧﻮرد از آن ﺑﻮد ﻛﮫ زﻧﺶ‪ ،‬ﺑﮫ ﺟﺎي ﭘﺴﺮ‪ ،‬دﺧﺘﺮ ﺑﺮاﯾﺶ‬
‫ﻣﻲآورد‪ .‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ‪ ،‬زن ﻣﻲﻛﻮﺷﯿﺪ ﻛﮫ ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ ﺑﻜﻨﺪ‪ ،‬ﯾﺎ از ﭘﯿﺪا ﺷﺪن ﻓﺮزﻧﺪ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي ﺑﮫ ﻋﻤﻞ آورد؛‬
‫آﯾﺎ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎور ﻛﺮد ﻛﮫ اﯾﻦ ﻋﻤﻞ اﺧﯿﺮ‪ ،‬در زﻧﺎن اوﻟﯿﮫ ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ زﻧﺎن اﯾﻦ زﻣﺎن‪ ،‬ﮔﺎھﮕﺎه ﺑﮫ وﻗﻮع‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﻲﭘﯿﻮﺳﺘﮫ اﺳﺖ؟ ﻣﺎﯾﺔ ﻛﻤﺎل ﺗﻌﺠﺐ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻋﻠﻠﻲ ﻛﮫ زن »وﺣﺸﻲ« را ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﺑﺎردار ﺷﺪن‬
‫وادار ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ھﻤﺎﻧﮭﺎﯾﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ زن »ﻣﺘﻤﺪن« اﻣﺮوز را ﺑﮫ اﯾﻦ ﻛﺎر ﺑﺮﻣﻲاﻧﮕﯿﺰد؛ اﯾﻦ ﻋﻠﻞ و ﻣﺤﺮﻛﺎت‬
‫ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪ :‬ﻓﺮار از ﭘﺮورش ﻓﺮزﻧﺪ؛ ﺣﻔﻆ ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي ﺟﻮاﻧﻲ؛ ﻓﺮار از ﻧﻨﮕﻲ ﻛﮫ ﺑﺎ ﭘﯿﺪا ﺷﺪن ﻓﺮزﻧﺪ‬
‫ﻧﺎﻣﺸﺮوع ﺑﺮاي زن ﺣﺎﺻﻞ‬

‫ﻣﻲﺷﻮد؛ و ﮔﺮﯾﺨﺘﻦ از ﻣﺮگ؛ و ﭼﯿﺰھﺎﯾﻲ ﻧﻈﯿﺮ اﯾﻨﮭﺎ‪ .‬ﺳﺎدهﺗﺮﯾﻦ وﺳﯿﻠﮫاي ﻛﮫ زن ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﺎدر ﺷﺪن ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮد اﯾﻦ ﺑﻮد ﻛﮫ ﻣﺮد را‪ ،‬در دوران ﺷﯿﺮ دادن ﺑﮫ ﻛﻮدك‪ ،‬ﻛﮫ ﻏﺎﻟﺒﺎً ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺳﺎل ﻃﻮل‬
‫ﻣﻲﻛﺸﯿﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﺧﻮد راه ﻧﻤﻲداد؛ ﮔﺎه اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺎد – ھﻤﺎنﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ در ﻣﯿﺎن ﺑﻌﻀﻲ از ھﻨﺪﯾﺸﻤﺮدﮔﺎن ﭼﯿﻦ‬
‫راﯾﺞ اﺳﺖ – ﻛﮫ زن‪ ،‬ﺗﺎ ﭘﯿﺶ از آﻧﻜﮫ ﻃﻔﻠﺶ ﺑﮫ ده ﺳﺎﻟﮕﻲ ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬از ﻣﺎدر ﺷﺪن ﻣﺠﺪد اﻣﺘﻨﺎع ورزد؛ در‬
‫ﺟﺰﯾﺮة ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎي ﺟﺪﯾﺪ‪ ،‬زﻧﺎن ﻧﻤﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ ﻛﮫ زودﺗﺮ از دو ﺗﺎ ﭼﮭﺎر ﺳﺎل ﭘﺲ از ازدواج ﺑﭽﮫدار ﺷﻮﻧﺪ؛‬
‫در ﻗﺒﯿﻠﺔ ﮔﻮآﯾﻜﻮروس‪ ،‬در ﺑﺮزﯾﻞ‪ ،‬ﺑﮫ ﺷﻜﻠﻲ ﻋﺠﯿﺐ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد اﻓﺮاد رو ﺑﮫ ﻧﻘﺼﺎن اﺳﺖ؛ اﯾﻦ از آن ﺟﮭﺖ‬
‫‪an‬‬

‫اﺳﺖ ﻛﮫ زﻧﺎن ﺗﺎ ﭘﯿﺶ از ﺳﻲ ﺳﺎﻟﮕﻲ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﮫ ﻣﺎدر ﺷﺪن ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ؛ در ﺑﯿﻦ ﻣﺮدم ﭘﺎﭘﻮا‪ ،‬ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ ﺑﺴﯿﺎر‬
‫ﺷﺎﯾﻊ اﺳﺖ و زﻧﺎﻧﺸﺎن ﻣﻲﮔﻮﯾﻨﺪ‪» :‬ﺑﭽﮫداري ﺑﺎر ﺳﻨﮕﯿﻨﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎ از ﺑﭽﮫ ﺳﯿﺮ ﺷﺪهاﯾﻢ‪ ،‬زﯾﺮا ﻧﯿﺮوي ﻣﺎ‬
‫را از ﺑﯿﻦ ﻣﻲﺑﺮد«؛ زﻧﺎن ﻗﺒﺎﯾﻞ ﻣﺎﺋﻮري ﯾﺎ ﮔﯿﺎھﺎﻧﻲ را اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﯾﺎ در رﺣﻢ ﺧﻮد ﺗﻐﯿﯿﺮاﺗﻲ‬
‫ﻣﻲدھﻨﺪ ﻛﮫ از ﺷﺮ ﺑﭽﮫ آوردن و زادن ﺑﯿﺎﺳﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫‪pym‬‬

‫اﮔﺮ اﻗﺪام زن ﺑﮫ ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ ﺑﮫ ﻧﺘﯿﺠﮫ ﻧﺮﺳﺪ‪ ،‬ﻛﺸﺘﻦ ﻃﻔﻞ ﻧﻮزاد وﺳﯿﻠﮫاي ﻋﺎﻟﻲ ﺑﺮاي آﺳﺎﯾﺶ او ﺑﮫ ﺷﻤﺎر‬
‫ﻣﻲرود‪ .‬ﺑﺴﯿﺎري از ﻗﺒﺎﯾﻞ ﻓﻄﺮي ﻛﺸﺘﻦ ﻃﻔﻞ را‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﮫ ﻧﺎﻗﺺ ﯾﺎ ﺑﯿﻤﺎر ﯾﺎ از زﻧﺎ ﺑﮫ دﻧﯿﺎ ﺑﯿﺎﯾﺪ‪،‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﯾﺎ ھﻨﮕﺎم وﻻدت ﻣﺎدرش را از دﺳﺖ ﺑﺪھﺪ‪ ،‬ﻣﺠﺎز ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜﻞ اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ اﻧﺴﺎن ھﺮ دﻟﯿﻠﻲ را‪ ،‬ﺑﺮاي‬
‫آﻧﻜﮫ ﺗﻌﺪاد ﻣﺮدم ﺑﺎ وﺳﺎﯾﻞ ﺗﻌﺪي آﻧﺎن ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺟﺎﯾﺰ ﻣﻲداﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ از ﻗﺒﺎﯾﻞ اﻃﻔﺎﻟﻲ را ﻛﮫ ﺑﮫ ﮔﻤﺎن‬
‫اﯾﺸﺎن در اوﺿﺎع و اﺣﻮال ﻧﺎﻣﺴﻌﻮد ﺑﮫ دﻧﯿﺎ آﻣﺪهاﻧﺪ ﻣﻲﻛﺸﻨﺪ‪ :‬در ﻗﺒﯿﻠﺔ ﺑﻮﻧﺪﺋﻲ ﺑﭽﮫاي را ﻛﮫ ﺑﺎ ﺳﺮ ﺑﮫ دﻧﯿﺎ‬

‫‪.co‬‬
‫ﺑﯿﺎﯾﺪ ﺧﻔﮫ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؛ ﻣﺮدم ﻗﺒﺎﯾﻞ ﻛﺎﻣﭽﺎدال ﻃﻔﻠﻲ را ﻛﮫ ھﻨﮕﺎم ﻃﻮﻓﺎن ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﻮد ﻣﻲﻛﺸﻨﺪ؛ ﻗﺒﺎﯾﻞ ﺟﺰﯾﺮة‬
‫ﻣﺎداﮔﺎﺳﻜﺎر ﻛﻮدﻛﻲ را ﻛﮫ در ﻣﺎھﮭﺎي ﻣﺎرس ﯾﺎ آورﯾﻞ ﯾﺎ روزھﺎي ﭼﮭﺎرﺷﻨﺒﮫ و ﺟﻤﻌﮫ ﯾﺎ در ھﻔﺘﺔ آﺧﺮ‬
‫ھﺮ ﻣﺎه ﺑﮫ دﻧﯿﺎ ﺑﯿﺎﯾﺪ‪ ،‬ﯾﺎ در ھﻮاي آزاد ﻣﻲﮔﺬارﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻤﯿﺮد‪ ،‬ﯾﺎ او را زﻧﺪه زﻧﺪه ﻣﻲﺳﻮزاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﯾﺎ در آب ﺧﻔﮫ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﭘﺎرهاي از ﻗﺒﺎﯾﻞ‪ ،‬ﭼﻮن زن دوﻗﻠﻮ ﺑﺰاﯾﺪ‪ ،‬اﯾﻦ را ﺑﺮھﺎن زﻧﺎﻛﺎري او ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪ ،‬ﭼﮫ ﺑﮫ ﻧﻈﺮ‬
‫آﻧﺎن ﻣﻤﻜﻦ ﻧﯿﺴﺖ ﯾﻚ ﻣﺮد‪ ،‬در آن واﺣﺪ‪ ،‬ﭘﺪر دو ﻃﻔﻞ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ ﯾﻜﻲ از آن ﻛﻮدﻛﺎن‪ ،‬ﯾﺎ ھﺮ دو‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﺤﻜﻮم ﺑﮫ ﻣﺮگ ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻛﺸﺘﻦ ﻛﻮدك ﻧﻮزاد از آن ﺟﮭﺖ در ﻗﺒﺎﯾﻞ ﺑﺪوي رواج داﺷﺘﮫ ﻛﮫ در ﻣﺴﺎﻓﺮﺗﮭﺎي‬
‫ﻃﻮﻻﻧﻲ آﻧﺎن اﺳﺒﺎب زﺣﻤﺖ ﻣﻲﺷﺪه اﺳﺖ‪ :‬در ﻗﺒﯿﻠﺔ ﺑﺎﻧﮕﺮاﻧﮓ‪ ،‬در اﺳﺘﺮاﻟﯿﺎ‪ ،‬ﻧﺼﻒ اﻃﻔﺎل را ﺣﯿﻦ‬
‫وﻻدت ﻣﻲﻛﺸﺘﻨﺪ‪ ،‬و در ﻗﺒﯿﻠﺔ ﻟﻨﮕﻮآ‪ ،‬در ﭘﺎراﮔﮫ‪ ،‬ﺑﮫ ھﯿﭻ ﺧﺎﻧﻮاري اﺟﺎزه ﻧﻤﻲدادﻧﺪ ﻛﮫ‪ ،‬در ﻣﺪت ھﻔﺖ‬
‫ﺳﺎل‪ ،‬ﺑﯿﺶ از ﯾﻚ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﯿﺪا ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و آﻧﭽﮫ را ﺑﯿﺶ از اﯾﻦ ﺑﮫ دﻧﯿﺎ ﻣﻲآﻣﺪ از ﺑﯿﻦ ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ؛ ﻣﺮدم ﻗﺒﯿﻠﺔ‬

‫‪yah‬‬
‫آﺑﯿﭙﻮن ھﻤﺎن ﻛﺎر را ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ اﻛﻨﻮن ﻓﺮاﻧﺴﻮﯾﺎن ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ھﺮ ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﯿﺶ از ﯾﻚ ﭘﺴﺮ و ﯾﻚ‬
‫دﺧﺘﺮ ﻧﮕﺎه ﻧﻤﻲداﺷﺖ‪ ،‬و ھﺮﭼﮫ را ﺑﯿﺶ از اﯾﻦ ﭘﯿﺪا ﻣﻲﺷﺪ ﻓﻮراً ﺑﮫ ﻗﺘﻞ ﻣﻲرﺳﺎﻧﯿﺪﻧﺪ؛ در ﺑﻌﻀﻲ از ﻗﺒﺎﯾﻞ‪،‬‬
‫ﭼﻮن ﺧﻄﺮ ﻗﺤﻄﻲ رو ﻣﻲﻛﺮد ﯾﺎ ﺗﮭﺪﯾﺪ ﻣﻲﻧﻤﻮد‪ ،‬ﻧﻮزادان را از ﺑﯿﻦ ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬و در ﭘﺎرهاي از ﻣﻮاﻗﻊ‬
‫آﻧﺎن را ﺑﮫ ﻣﺼﺮف ﺧﻮراك ﻣﻲرﺳﺎﻧﯿﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻً دﺧﺘﺮ را ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﻲﻛﺸﺘﻨﺪ‪ ،‬و اﺣﯿﺎﻧﺎً او را آن اﻧﺪازه‬
‫زﺟﺮ ﻣﻲدادﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻤﯿﺮد‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺧﯿﺎل ﻛﮫ روح وي‪،‬‬

‫ﭼﻮن دوﺑﺎره ﺑﮫ دﻧﯿﺎ ﺑﯿﺎﯾﺪ‪ ،‬در ﺟﺴﺪ ﭘﺴﺮي ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻋﻤﻞ ﺑﭽﮫﻛﺸﻲ ھﯿﭻ ﻗﺒﺤﻲ ﻧﺪاﺷﺘﮫ و اﺳﺒﺎب‬
‫@‪h‬‬
‫ﭘﺸﯿﻤﺎﻧﻲ ﻧﻤﻲﺷﺪ‪ ،‬زﯾﺮا‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ ﻇﺎھﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎدران‪ ،‬در ﻟﺤﻈﺎﺗﻲ ﻛﮫ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﮫ ﭘﺸﺖ ﺳﺮ زاﯾﻤﺎن اﺳﺖ‪،‬‬
‫ھﯿﭻﮔﻮﻧﮫ ﻣﺤﺒﺖ ﻏﺮﯾﺰﯾﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﻛﻮدﻛﺎن ﺧﻮد ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬

‫اﮔﺮ ﭼﻨﺪ روز از ﺗﻮﻟﺪ ﻃﻔﻞ ﻣﻲﮔﺬﺷﺖ و او را ﻧﻤﻲﻛﺸﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺳﺎدﮔﻲ و ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ او ﻋﺎﻃﻔﺔ ﭘﺪري و ﻣﺎدري را‬
‫در واﻟﺪﯾﻦ ﺑﺮﻣﻲاﻧﮕﯿﺨﺖ و دﯾﮕﺮ از ﺧﻄﺮ ﻛﺸﺘﮫ ﺷﺪن رھﺎﯾﻲ ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﺑﺴﯿﺎري از اوﻗﺎت‪ ،‬ﻛﻮدك‪ ،‬در‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم اوﻟﯿﮫ‪ ،‬آن اﻧﺪازه از ﭘﺪر و ﻣﺎدر ﺧﻮد ﻣﺤﺒﺖ و ﻣﮭﺮﺑﺎﻧﻲ ﻣﻲدﯾﺪ ﻛﮫ در ﻣﯿﺎن ﻣﺮدﻣﻲ ﻛﮫ در‬
‫ﻣﺪﻧﯿﺖ ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﮫﺗﺮﻧﺪ ﻧﻈﯿﺮ آن دﯾﺪه ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬ﻧﻈﺮ ﺑﮫ ﻛﻤﻲ ﺷﯿﺮ و ﻏﺬاھﺎي ﻧﺮم و ﺳﺒﻚ دﯾﮕﺮ‪ ،‬دورة‬
‫ﺷﯿﺮﺧﻮارﮔﻲ ﺑﺎ ﺷﯿﺮ ﻣﺎدر از دو ﺗﺎ ﭼﮭﺎر ﺳﺎل اداﻣﮫ ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﺮد و ﺣﺘﻲ ﮔﺎھﻲ اﯾﻦ ﻣﺪت ﺑﮫ دوازده ﺳﺎل‬
‫ﻣﻲرﺳﯿﺪ‪ .‬ﯾﻜﻲ از ﺳﯿﺎﺣﺎن از ﻛﻮدﻛﻲ ﻧﺎم ﻣﻲﺑﺮد ﻛﮫ ﭘﯿﺶ از آﻧﻜﮫ از ﺷﯿﺮ ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺷﻮد ﻣﻌﺘﺎد ﺑﮫ اﺳﺘﻌﻤﺎل‬
‫دﺧﺎﻧﯿﺎت ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻏﺎﻟﺒﺎً ﻃﻔﻠﻲ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺎ اﻃﻔﺎل دﯾﮕﺮ ﻣﺸﻐﻮل ﺑﺎزي ﺑﻮده‪ ،‬دﺳﺖ از ﻛﺎر ﻣﻲﻛﺸﯿﺪه ﺗﺎ‬
‫ﻣﺎدرش ﺑﮫ او ﺷﯿﺮ ﺑﺪھﺪ‪ .‬زن ﺳﯿﺎھﭙﻮﺳﺖ در ﺣﯿﻦ ﻛﺎر ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﻮد را ﺑﺮ ﭘﺸﺖ ﻣﻲﺑﻨﺪد و‪ ،‬ﭼﻮن ﺑﺨﻮاھﺪ‬
‫‪set‬‬

‫او را ﺷﯿﺮ دھﺪ‪ ،‬ﮔﺎھﻲ اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺪ ﻛﮫ ﭘﺴﺘﺎن را از روي ﺷﺎﻧﮫ ﺑﮫ دھﺎن او ﻣﻲﮔﺬارد‪ .‬ﺑﺎ آﻧﻜﮫ ﭘﺪران‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﻮد اھﻤﺎل ﺷﺪﯾﺪ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺮﺑﯿﺖ آﻧﺎن ﻧﺘﯿﺠﺔ ﺑﺪ ﻧﻤﻲداد‪ ،‬زﯾﺮا ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻃﻔﻞ ﻧﺎﭼﺎر‬
‫ﻣﻲﺷﺪ ﻛﮫ‪ ،‬در ﺳﻨﯿﻦ اوﻟﯿﺔ ﻋﻤﺮ‪ ،‬ﻧﺘﯿﺠﺔ اﺣﻤﻘﻲ و وﻗﺎﺣﺖ و ﻣﺎﺟﺮاﺟﻮﯾﻲ ﺧﻮد را ﺑﭽﺸﺪ؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ‪،‬‬
‫ھﺮﭼﮫ ﺗﺠﺮﺑﺔ او ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﻋﻠﻤﺶ ﺑﮫ زﻧﺪﮔﻲ ﻧﯿﺰ ﻓﺰوﻧﺘﺮ ﻣﻲﮔﺸﺖ‪ .‬در اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت ﻓﻄﺮي‪ ،‬دوﺳﺘﻲ‬
‫ﭘﺪر و ﻣﺎدر ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﻓﺮزﻧﺪ‪ ،‬و ھﻤﭽﻨﯿﻦ دوﺳﺘﻲ ﻓﺮزﻧﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ واﻟﺪﯾﻦ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﺷﺪﯾﺪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫در اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت اوﻟﯿﮫ‪ ،‬ﻛﻮدﻛﺎن در ﻣﻌﺮض ﺧﻄﺮھﺎ و ﺑﯿﻤﺎرﯾﮭﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻗﺮار دارﻧﺪ و‪ ،‬ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ‪،‬‬
‫ﻣﺮگ و ﻣﯿﺮ در ﻣﯿﺎن آﻧﮭﺎ ﻓﺮاوان اﺳﺖ‪ .‬دورة ﺟﻮاﻧﻲ‪ ،‬در اﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت‪ ،‬ﻛﻮﺗﺎه ﺑﻮد‪ ،‬زﯾﺮا ازدواج‬
‫ﺑﺴﯿﺎر زود اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬و از ھﻤﺎن وﻗﺖ ﻣﺸﻘﺘﮭﺎي زن و ﺷﻮھﺮي ﭘﯿﺪا ﻣﻲﺷﺪه و ھﺮ ﻓﺮد ﻧﺎﭼﺎر ﺑﻮده‬
‫‪pym‬‬

‫اﺳﺖ‪ ،‬ھﺮﭼﮫ زودﺗﺮ‪ ،‬ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﻛﻤﻚ ﺑﮫ اﺟﺘﻤﺎع و دﻓﺎع از آن آﻣﺎده ﻛﻨﺪ‪ .‬زﻧﺎن را ﻧﮕﺎھﺪاري ﻓﺮزﻧﺪ‬
‫از ﭘﺎ در ﻣﻲآورد‪ ،‬ﻣﺮدان را ﺗﮭﯿﺔ اﺣﺘﯿﺎﺟﺎت زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ اﯾﻦ ﻓﺮزﻧﺪان؛ ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ زن و ﻣﺮد از ﺗﺮﺑﯿﺖ‬
‫آﺧﺮﯾﻦ ﻛﻮدك ﺧﻮد ﻣﻲآﺳﻮدﻧﺪ‪ ،‬ھﻤﺔ ﻧﯿﺮوي ﺧﻮد را از دﺳﺖ داده ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺟﮭﺖ‪ ،‬ﻧﮫ در اﺑﺘﺪاي‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺟﻮاﻧﻲ و ﻧﮫ در آﺧﺮ آن‪ ،‬ھﯿﭻ وﻗﺖ‪ ،‬ﻓﺮﺻﺘﻲ ﺑﮫ دﺳﺖ ﻧﻤﻲآﻣﺪ ﻛﮫ ﻓﺮدي ﺷﺨﺼﯿﺖ ﺧﻮد را آﺷﻜﺎر ﺳﺎزد‪.‬‬
‫ﺗﻮﺟﮫ ﻓﺮد ﺑﮫ ﺧﻮدش‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ آزادي‪ ،‬ﺗﺠﻤﻞ و زﯾﻨﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ از ﻣﺨﺘﺼﺎت ﺗﻤﺪن ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود؛ در‬
‫ﻓﺠﺮ ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﻮد ﻛﮫ ﻋﺪهاي ﻛﺎﻓﻲ‪ ،‬ﻣﺮد و زن‪ ،‬از ﺗﺮس ﮔﺮﺳﻨﮕﻲ و ﺗﻮاﻟﺪ و ﺗﻨﺎﺳﻞ و ﻛﺸﺘﺎر رﺳﺘﻨﺪ و‬

‫‪.co‬‬
‫ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ارزﺷﮭﺎي ﻋﺎﻟﻲ ﻓﺮاﻏﺖ و ﺑﯿﻜﺎري‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﻓﺮھﻨﮓ و ھﻨﺮ‪ ،‬را ﺑﺮاي ﺟﮭﺎن ﻣﺘﻤﺪن اﺑﺪاع ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ -III‬اﺧﻼق اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‬
‫ﻣﺎھﯿﺖ ﻓﻀﯿﻠﺖ و رذﯾﻠﺖ – آزﻣﻨﺪي – ﺧﯿﺎﻧﺘﻜﺎري – ﻗﺴﺎوﻣﺖ و ﺗﻌﺪي ﺑﮫ ﺣﻖ دﯾﮕﺮان – آدﻣﻜﺸﻲ –‬

‫‪oo‬‬
‫ﺧﻮدﻛﺸﻲ – اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺷﺪن ﻓﺮد – ﻧﻮﻋﺪوﺳﺘﻲ – ﻣﮭﻤﺎنﻧﻮازي – ادب – اﺧﻼق از ﻧﻈﺮ ﻗﺒﯿﻠﮫ – اﺧﻼق‬
‫اوﻟﯿﮫ و اﺧﻼق ﺟﺪﯾﺪ – دﯾﻦ و اﺧﻼق‬

‫ﯾﻜﻲ از ﻛﺎرھﺎي ﭘﺪر و ﻣﺎدر آن اﺳﺖ ﻛﮫ ﻗﻮاﻧﯿﻦ اﺧﻼﻗﻲ را ﺑﮫ ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﻮد ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻃﻔﻞ ﺑﮫ ﺣﯿﻮان‬

‫‪yah‬‬
‫ﻧﺰدﯾﻜﺘﺮ اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﮫ اﻧﺴﺎن‪ ،‬و ﺑﺘﺪرﯾﺞ ﻛﮫ ﻣﯿﺮاث اﺧﻼﻗﻲ و ﻋﻘﻠﻲ اﺳﻼف را ﺟﺬب ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬روح اﻧﺴﺎﻧﯿﺖ‬
‫ﻧﯿﺰ ﺧﺮده ﺧﺮده در او ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬از ﺟﻨﺒﺔ زﯾﺴﺘﺸﻨﺎﺳﻲ ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ ﻛﻮدك ﺑﺮاي ﻣﺪﻧﯿﺖ ﺳﺎﺧﺘﮫ‬
‫ﻧﺸﺪه‪ ،‬زﯾﺮا ﻏﺮاﯾﺰ وي او را ﺑﺮاي اوﺿﺎع و اﺣﻮال ﺛﺎﺑﺖ و اﺳﺎﺳﻲ ﺧﺎﺻﻲ ﻣﮭﯿﺎ ﺳﺎﺧﺘﮫ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﯿﺸﺘﺮ‬
‫ﺑﺎ زﻧﺪﮔﻲ در ﺟﻨﮕﻞ ﺳﺎزﮔﺎر اﺳﺖ‪ .‬ھﺮ ﻋﻤﻠﻲ ﻛﮫ از ﻟﺤﺎظ اﺧﻼق زﺷﺖ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬روزي در‬
‫ﻣﯿﺪان ﺗﻨﺎزع ﺑﻘﺎ ﻋﻨﻮان ﻓﻀﯿﻠﺖ داﺷﺘﮫ‪ ،‬و زﻣﺎﻧﻲ ﻛﮫ اوﺿﺎع و اﺣﻮاﻟﻲ ﻛﮫ آن را ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻲﺷﺪه از ﺑﯿﻦ‬
‫رﻓﺘﮫ‪ ،‬اﯾﻦ ﻓﻀﯿﻠﺖ ھﻢ ﻋﻨﻮان رذﯾﻠﺖ ﭘﯿﺪا ﻛﺮده اﺳﺖ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬رذﯾﻠﺖ ﺷﻜﻞ ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﮫاي از رﻓﺘﺎر ﻧﯿﺴﺖ‪،‬‬
‫@‪h‬‬
‫ﺑﻠﻜﮫ ﻋﺒﺎرت از ﺑﺎزﮔﺸﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ اﻧﺴﺎن ﺑﮫ ﻃﺮز ﺳﻠﻮك و رﻓﺘﺎر ﻗﺪﯾﻤﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ ﺟﺎﻧﺸﯿﻦ آن‪ ،‬رﻓﺘﺎر‬
‫ﺗﺎزهاي ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﯾﻜﻲ از ھﺪﻓﮭﺎي اﺳﺎﺳﻲ ﻗﺎﻧﻮنﮔﺬاري اﺧﻼﻗﻲ آن اﺳﺖ ﻛﮫ ﺗﻤﺎﯾﻼت ﻃﺒﯿﻌﻲ ﺑﺸﺮ را‪ ،‬ﻛﮫ‬
‫ﺗﻐﯿﯿﺮﻧﺎﭘﺬﯾﺮ ﯾﺎ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﺗﻐﯿﯿﺮﻧﺎﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ اﺣﺘﯿﺎﺟﺎت زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ ،‬ﻛﮫ داﯾﻤﺎً در ﺗﻐﯿﯿﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ‬
‫و ھﻤﺎھﻨﮓ ﺳﺎزد‪.‬‬

‫آزﻣﻨﺪي‪ ،‬ﻧﻔﻌﭙﺮﺳﺘﻲ‪ ،‬ﺧﯿﺎﻧﺘﻜﺎري‪ ،‬ﺑﯿﺮﺣﻤﻲ و ﻏﺼﺐ ﺣﻖ دﯾﮕﺮان‪ ،‬در ﻃﻮل دوران ﻧﺴﻠﮭﺎي ﻣﺘﻮاﻟﻲ‪،‬‬
‫‪are‬‬

‫ﺑﺮاي ﺣﯿﻮان و اﻧﺴﺎن ھﻤﭽﻮن اﻣﻮر ﻧﺎﻓﻌﻲ ﺑﻮدهاﻧﺪ و‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﻗﻮاﻧﯿﻦ و اﺻﻮل ﺗﺮﺑﯿﺖ و اﺧﻼق و دﯾﻦ‪،‬‬
‫ھﻨﻮز رﯾﺸﮫﻛﻦ ﻛﺮدن آﻧﮭﺎ اﻣﻜﺎن ﻧﺪارد‪ .‬ﺷﻚ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﺑﻌﻀﻲ از آﻧﮭﺎ ﺣﺘﻲ اﻣﺮوز ھﻢ ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ﺣﯿﺎت‬
‫ﺳﻮدﻣﻨﺪ اﺳﺖ؛ ﺣﯿﻮان از آن ﺟﮭﺖ ﺷﻜﻢ ﺧﻮد را ﺗﺎ ﮔﻠﻮ از ﻏﺬا ﭘﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ ﻧﻤﻲداﻧﺪ ﭼﮫ وﻗﺖ دﯾﮕﺮ ﺑﮫ‬
‫ﺧﻮراك دﺳﺘﺮﺳﻲ ﭘﯿﺪا ﺧﻮاھﺪ ﻛﺮد؛ ھﻤﯿﻦ ﺷﻚ داﺷﺘﻦ و اﯾﻤﻦ ﻧﺒﻮدن از آﯾﻨﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ ﺳﺒﺐ ﭘﯿﺪا ﺷﺪن‬
‫آزﻣﻨﺪي ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﻗﺒﯿﻠﺔ ﯾﺎﻛﻮت‪ ،‬ﮔﺎه اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺪ ﻛﮫ ﻣﺮدم‪ ،‬در ﻇﺮف ﻣﺪت ﯾﻚ روز‪ ،‬ﺑﯿﺴﺖ ﻛﯿﻠﻮﮔﺮم‬
‫‪set‬‬

‫ﮔﻮﺷﺖ ﻣﻲﺧﻮرﻧﺪ؛ درﺑﺎرة اﺳﻜﯿﻤﻮھﺎ و ﺑﻮﻣﯿﺎن اﺻﻠﻲ اﺳﺘﺮاﻟﯿﺎ ھﻢ ﺣﻮادﺛﻲ ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﮫ ﻛﻤﻲ ﺑﺎ اﯾﻦ‬
‫ﺗﻔﺎوت دارد‪ .‬اﻃﻤﯿﻨﺎن اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬ﻛﮫ از ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﺪﻧﯿﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ھﻨﻮز آن اﻧﺪازه ﺟﺪﯾﺪ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ اﯾﻦ‬
‫آزﻣﻨﺪي ﻃﺒﯿﻌﻲ را ﺑﻜﻠﻲ از ﻣﯿﺎن ﺑﺮدارد؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ اﻧﺴﺎن ﺑﮫ ﮔﺮد آوردن ﭘﻮل ﯾﺎ ﻣﺘﺎﻋﮭﺎي‬
‫دﯾﮕﺮي ﺣﺮﯾﺺ اﺳﺖ ﻛﮫ در روز اﺣﺘﯿﺎج ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺎ آﻧﮭﺎ آذوﻗﮫ و ﻗﻮت و ﻏﺬا ﺗﮭﯿﮫ ﻛﻨﺪ‪ .‬آزﻣﻨﺪي ﺑﺮاي‬
‫ﻣﺸﺮوﺑﺎت ﺑﮫ ﭘﺎي آزﻣﻨﺪي ﺑﮫ ﺧﻮراﻛﻲ ﻧﻤﻲرﺳﺪ‪ ،‬زﯾﺮا اﻛﺜﺮ اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت اﻧﺴﺎﻧﻲ در اﻃﺮاف ﻣﻨﺎﺑﻊ آب ﻗﺮار‬
‫‪an‬‬

‫ﮔﺮﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬ﻧﺰدﯾﻚ اﺳﺖ ﻛﮫ آﺷﺎﻣﯿﺪن ﻣﺸﺮوﺑﺎت اﻟﻜﻠﻲ ﻋﻤﻮﻣﯿﺖ ﭘﯿﺪا ﻛﻨﺪ‪ ،‬و اﯾﻦ از آن‬
‫ﺟﮭﺖ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﻣﻲﺧﻮاھﻨﺪ رﻓﻊ ﺗﺸﻨﮕﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺮاي آن‬

‫ﺧﻮد را ﮔﺮم ﺳﺎزﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﺪﺑﺨﺘﯿﮭﺎي ﺧﻮد را ﺑﮫ دﺳﺖ ﻓﺮاﻣﻮﺷﻲ ﺑﺴﭙﺎرﻧﺪ؛ ﮔﺎھﻲ ﻧﯿﺰ از آن ﺳﺒﺐ ﺑﮫ‬
‫‪pym‬‬

‫ﻣﺸﺮوﺑﺎت اﻟﻜﻠﻲ ﻣﺘﻮﺳﻞ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﮫ آب آﺷﺎﻣﯿﺪﻧﻲ در دﺳﺘﺮس ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬

 ‫‪m‬‬
‫ﺧﯿﺎﻧﺘﻜﺎري ﺑﮫ اﻧﺪازه آزﻣﻨﺪي و ﺷﻜﻤﺒﺎرﮔﻲ ﺳﺎﺑﻘﺔ ﺗﺎرﯾﺨﻲ ﻧﺪارد‪ ،‬زﯾﺮا زﻣﺎن ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﮔﺮﺳﻨﮕﻲ ﺑﺮ زﻣﺎن‬
‫روي ﻛﺎر آﻣﺪن ﻣﺎﻟﻜﯿﺖ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺑﺴﯿﺎر ﭘﯿﺸﻲ داﺷﺘﮫ اﺳﺖ؛ ﺷﺎﯾﺪ اﻣﺎﻧﺖ و ﺷﺮاﻓﺖ وﺣﺸﯿﺎن اوﻟﯿﮫ‪ ،‬در آن‬
‫زﻧﺪﮔﻲ ﺳﺎدهاي ﻛﮫ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﯿﺶ از ھﻤﺔ ﻣﺮدم ﻣﺘﻤﺪن ﺑﺎﺷﺪ؛ ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ ﻛﻮﻟﯿﻦ درﺑﺎرة ﻗﺒﯿﻠﺔ ھﻮﺗﻨﺘﻮت ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬

‫‪.co‬‬
‫»ﻗﻮﻟﻲ ﻛﮫ ﻣﻲدھﻨﺪ در ﻧﺰد آﻧﺎن ﻣﻘﺪس اﺳﺖ و ھﯿﭻ ﯾﻚ از ﻛﺎرھﺎﯾﻲ ﻛﮫ اروﭘﺎﯾﯿﺎن از راه ﻓﺴﺎد و ﺧﯿﺎﻧﺖ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ در ﻣﯿﺎن آﻧﺎن دﯾﺪه ﻧﻤﻲﺷﻮد‪«.‬‬

‫ﺑﺪﺑﺨﺘﺎﻧﮫ اﯾﻦ اﻣﺎﻧﺖ ﺳﺎده‪ ،‬ﺑﺎ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ وﺳﺎﯾﻞ ارﺗﺒﺎط‪ ،‬ﻛﮫ ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ دﻧﯿﺎ را ﺑﮫ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ اﺗﺼﺎل داده‪ ،‬از ﺑﯿﻦ‬
‫رﻓﺘﮫ‪ ،‬و وﺳﺎﯾﻞ اروﭘﺎﯾﻲ ﻓﻨﻮن دﻗﯿﻖ ﺣﻘﮫﺑﺎزي و ﺧﯿﺎﻧﺖورزي را ﺑﮫ ﻗﺒﺎﯾﻞ ھﻮﺗﻨﺘﻮت ﻧﯿﺰ آﻣﻮﺧﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﮫ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻃﻮر ﻛﻠﻲ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ ﺧﯿﺎﻧﺘﻜﺎري ﺑﺎ ﻣﺪﻧﯿﺖ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﭼﮫ در اﯾﻦ ھﻨﮕﺎم اﺳﺖ ﻛﮫ ﺗﺮدﺳﺘﻲ و‬
‫ﭼﺎﺑﻜﻲ ﻣﻮرد ﺳﺘﺎﯾﺶ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﯿﺮد‪ ،‬ﭼﯿﺰھﺎي دزدﯾﺪﻧﻲ ﻓﺮاوان ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬و ﺗﻌﻠﯿﻢ و ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻧﯿﺮوھﺎي ﻋﻘﻠﻲ‬
‫را ﺑﮫ راھﮭﺎي ﺧﻮب و ﺑﺪ ﻣﺴﻠﻂ ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬در ھﻤﺎن ﺣﯿﻦ ﻛﮫ ﻣﺎﻟﻜﯿﺖ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻣﯿﺎن ﻣﻠﻞ اوﻟﯿﮫ ﭘﯿﺶ‬
‫رﻓﺖ‪ ،‬دزدي و دروغ ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﭘﺎ ﺑﮫ ﭘﺎ‪ ،‬ھﻤﺮاه آن ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﺗﻌﺪي و ﺗﺠﺎوز ﺑﮫ اﻧﺪازة آزﻣﻨﺪي و ﺷﻜﻤﺒﺎرﮔﻲ در ﻣﯿﺎن ﺑﺸﺮ ﺳﺎﺑﻘﮫ دارد؛ ﺟﻨﮓ ﺑﮫ ﺧﺎﻃﺮ دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﻦ ﺑﮫ‬
‫ﻏﺬا و ﻣﻠﻚ ھﻤﯿﺸﮫ زﻣﯿﻦ را آﻏﺸﺘﮫ ﺑﮫ ﺧﻮن داﺷﺘﮫ اﺳﺖ و ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ‪ ،‬ﭼﻮن زﻣﯿﻨﺔ ﺗﺎرﯾﻜﻲ‪ ،‬از ﭘﺸﺖ ﻓﺮوغ‬
‫ﻟﺮزان و ﻧﺎﭘﺎﯾﺪار ﻣﺪﻧﯿﺖ ﻣﺸﺎھﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﺮد اوﻟﯿﮫ از آن ﺟﮭﺖ ﺑﯿﺮﺣﻢ و ﺳﻨﺪﮔﻞ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﭼﺎرهاي‬
‫ﺟﺰ اﯾﻦ ﻧﺪاﺷﺘﮫ اﺳﺖ؛ زﻧﺪﮔﻲ ﭼﻨﺎن او را ﺑﺎر آورده ﺑﻮد ﻛﮫ ھﻤﯿﺸﮫ ﺑﺎزوﯾﺶ ﺑﺮاي زدن آﻣﺎده‪ ،‬و ﻗﻠﺒﺶ‬
‫ﺑﺮاي ﻛﺸﺘﻦ ﺳﺨﺖ و ﺑﻲﭘﺮوا ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﯾﻜﻲ از ﺻﻔﺤﺎت ﺳﯿﺎه ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﺮدﻣﺸﻨﺎﺳﻲ آﻧﺠﺎﺳﺖ ﻛﮫ ﺷﺨﺺ ﻣﻲﺑﯿﻨﺪ‬
‫ﭼﮕﻮﻧﮫ ﻣﺮدم اوﻟﯿﮫ ﺑﮫ ﺷﻜﻨﺠﮫ ﻛﺮدن ﻋﺎدت داﺷﺘﮫ و زن و ﻣﺮدﺷﺎن از ﻋﺬاب ﻛﺮدن دﯾﮕﺮان ﻣﺴﺮور‬
‫@‪h‬‬
‫ﻣﻲﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻗﺴﺎوت و ﺑﯿﺮﺣﻤﻲ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ‪ ،‬ﻧﺘﯿﺠﺔ ﺟﻨﮕﮭﺎي ﻓﺮاوان آن زﻣﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ؛ در داﺧﻞ ﻗﺒﯿﻠﮫ‪،‬‬
‫اﺧﻼق ﻣﺮدم اﯾﻦ اﻧﺪازه ﺑﺪ و ﺳﺨﺖ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ و ﺣﺘﻲ ﺑﺎ ﻏﻼﻣﺎن ﺧﻮد ﺑﺎ ھﻤﺎن ﻟﻄﻔﻲ ﻛﮫ ﻣﺮدم ﻣﺘﻤﺪن ﺑﮫ‬
‫آن ﻋﺎدت دارﻧﺪ رﻓﺘﺎر ﻣﻲﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﭼﻮن ﻻزم ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ در زﻣﺎن ﺟﻨﮓ ﻣﺮدم ﺑﺴﺨﺘﻲ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ‬
‫را ﺑﻜﺸﻨﺪ و از ﭘﺎ درآورﻧﺪ‪ ،‬ﻛﺸﺘﻦ‪ ،‬ﺑﺘﺪرﯾﺞ‪ ،‬ﺑﺮاي آﻧﺎن ﺣﻜﻢ ﻋﺎدﺗﻲ ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﺮد و در زﻣﺎن ﺻﻠﺢ ﻧﯿﺰ از‬
‫آن دﺳﺖ ﺑﺮﻧﻤﻲداﺷﺘﻨﺪ؛ زﯾﺮا ﯾﻚ ﻣﺮد اوﻟﯿﮫ ﭼﻨﯿﻦ ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﺮد ﻛﮫ ھﺮ ﻧﺰاع‪ ،‬ﻻﻣﺤﺎﻟﮫ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮫ ﻛﺸﺘﮫ ﺷﺪن‬
‫‪are‬‬

‫ﯾﻜﻲ از دو ﻃﺮف ﭘﺎﯾﺎن ﭘﺬﯾﺮد‪ .‬در ﺑﺴﯿﺎري از ﻧﻘﺎط‪ ،‬ﺣﺘﻲ ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﻛﺴﻲ ﻓﺮدي از اﻓﺮاد ﻗﺒﯿﻠﺔ ﺧﻮد را‬
‫ﻣﻲﻛﺸﺖ‪ ،‬آن اﻧﺪازه ﻛﮫ در ﻧﺰد ﻣﺎ ﻣﺮﺳﻮم اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻮرد ﺗﻌﻘﯿﺐ و ﺳﺮزﻧﺶ ﻗﺮار ﻧﻤﻲﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻓﻮﺋﺠﯿﺎن ﻗﺎﺗﻞ‬
‫را از ﻗﺒﯿﻠﮫ ﻣﻲراﻧﻨﺪ ﺗﺎ آﻧﻜﮫ‪ ،‬ﺑﺘﺪرﯾﺞ‪ ،‬ﻣﺮدم ﻋﻤﻞ او را ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﮫ ﺧﺎﻧﮫ ﺑﺎزﮔﺮدد؛ ﻛﺎﻓﺮھﺎ‬
‫روي ﻗﺎﺗﻞ را ﺑﺎ دوده ﺳﯿﺎه ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و از ﻗﺒﯿﻠﮫ ﺑﯿﺮوﻧﺶ ﻣﻲراﻧﻨﺪ؛ اﻣﺎ‪ ،‬ﭼﻮن ﻣﺪﺗﻲ ﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬ﺗﺒﮭﻜﺎر ﺧﻮد را‬
‫ﻣﻲﺷﻮﯾﺪ و دوﺑﺎره ﺻﻮرت را ﺑﺎ رﻧﮓ ﻗﮭﻮهاي ﻣﺨﺼﻮص ﻗﺒﯿﻠﮫ رﻧﮓ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺑﮫ ﻣﯿﺎن آﻧﺎن ﺑﺎزﻣﻲﮔﺮدد‬
‫و ﻣﺜﻞ ﺳﺎﺑﻖ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ وﺣﺸﯿﺎن ﻓﻮﺗﻮﻧﺎ‪،‬‬
‫‪set‬‬

‫ھﻤﭽﻮن وﺣﺸﯿﺎن واﻗﻌﻲ ﺧﻮد ﻣﺎ‪ ،‬ﻗﺎﺗﻞ را در زﻣﺮة ﭘﮭﻠﻮاﻧﺎن ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲآوردﻧﺪ‪ .‬در ﻣﯿﺎن ﺑﻌﻀﻲ از‬
‫ﻗﺒﺎﯾﻞ‪ ،‬رﺳﻢ ﭼﻨﺎن اﺳﺖ ﻛﮫ ﺗﺎ ﻣﺮدي ﻛﺴﻲ را‪ ،‬ﺑﺤﻖ ﯾﺎ ﺑﻨﺎﺣﻖ‪ ،‬ﻧﻜﺸﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ ھﯿﭻ زﻧﻲ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﮫ زﻧﺎﺷﻮﯾﻲ‬
‫ﺑﺎ وي ﻧﻤﻲﺷﻮد؛ از ھﻤﯿﻨﺠﺎﺳﺖ ﻛﮫ ﻋﺎدت ﺷﻜﺎر ﺳﺮ‪ ،‬ھﻨﻮز‪ ،‬در ﻣﯿﺎن ﺑﻮﻣﯿﺎن ﺟﺰﯾﺮة ﻓﯿﻠﯿﭙﯿﻦ ﺑﺮﻗﺮار ﻣﺎﻧﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬در ﻗﺒﯿﻠﺔ داﯾﺎك‪ ،‬ﭼﻮن ﻛﺴﻲ از ﭼﻨﯿﻦ ﺷﻜﺎري ﺑﺎزﮔﺮدد ھﺮ ﭼﻨﺪ ﺗﻦ از دﺧﺘﺮان دھﻜﺪه را ﻛﮫ ﺑﺨﻮاھﺪ‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﮫ زﻧﻲ اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﺪ‪ ،‬و دﺧﺘﺮان ﺑﺎ آﻏﻮش ﺑﺎز او را ﻣﻲﭘﺬﯾﺮﻧﺪ‪ ،‬ﭼﮫ ﺧﻮد را ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ﭼﻨﺎن‬
‫ھﻤﺴﺮي ﻣﺎدر ﻓﺮزﻧﺪان ﺷﺠﺎع و ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪.‬‬

‫ھﺮ ﺟﺎ ﻛﮫ ﺧﻮراك ﮔﺮان و ﻧﺎﯾﺎب ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣﯿﺎت ﺑﺸﺮي ارزان ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﺳﻜﯿﻤﻮھﺎي ﺟﻮان ﭘﺪر و ﻣﺎدر ﺧﻮد‬
‫‪pym‬‬

‫را‪ ،‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﺳﺨﺖ ﭘﯿﺮ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻛﺎري از دﺳﺘﺸﺎن ﺑﺮﻧﯿﺎﯾﺪ‪ ،‬ﺑﺎ دﺳﺖ ﺧﻮد ﻣﻲﻛﺸﻨﺪ؛ ﻛﺴﻲ ﻛﮫ از‬
‫اﻧﺠﺎم اﯾﻦ ﻛﺎر ﺳﺮ ﺑﺎز زﻧﺪ ﭼﻨﺎن اﺳﺖ ﻛﮫ ﮔﻮﯾﻲ وﻇﯿﻔﺔ ﻓﺮزﻧﺪي را اﻧﺠﺎم ﻧﺪاده اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺘﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮد‬
‫ﺷﺨﺺ ھﻢ‪ ،‬در ﻧﻈﺮ ﻣﺮد اوﻟﯿﮫ‪ ،‬ارزش ﻓﺮاوان ﻧﺪارد و ﺑﺎ ﭼﻨﺎن آﺳﺎﯾﺶ ﺧﺎﻃﺮي ﺑﮫ اﻧﺘﺤﺎر ﺗﻦ درﻣﻲدھﺪ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻛﮫ ﻧﻈﯿﺮ آن ﻓﻘﻂ در ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم ژاﭘﻦ دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﺷﺨﺼﻲ‪ ،‬در ﻧﺘﯿﺠﺔ ﺳﻮءرﻓﺘﺎر دﯾﮕﺮي‪،‬‬
‫ﺧﻮد را ﺑﻜﺸﺪ ﯾﺎ ﻧﺎﻗﺺ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺷﺨﺺ ﻣﺘﻌﺪي ﻧﯿﺰ ﺑﺎﯾﺪ ﭼﻨﺎن ﻛﻨﺪ‪ ،‬وﮔﺮﻧﮫ از اﺟﺘﻤﺎع راﻧﺪه ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺧﻮدﻛﺸﻲ ﺑﺮاي رھﺎﯾﻲ از ﻧﻨﮓ و ﻋﺎر ﺳﺎﺑﻘﺔ ﻃﻮﻻﻧﻲ دارد‪ .‬ﺑﺮاي آن ﻛﺎر ﺑﮭﺎﻧﮫھﺎي‬

‫‪.co‬‬
‫ﺑﺴﯿﺎر ﺟﺰﺋﻲ ﻛﻔﺎﯾﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ :‬ﺑﻌﻀﻲ از زﻧﺎن ھﻨﺪﯾﺸﻤﺮدﮔﺎن اﻣﺮﯾﻜﺎي ﺷﻤﺎﻟﻲ ﻓﻘﻂ از آن ﺟﮭﺖ ﺧﻮد را‬
‫ﻛﺸﺘﮫاﻧﺪ ﻛﮫ ﺷﻮھﺮاﻧﺸﺎن آﻧﺎن را ﺳﺮزﻧﺶ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ؛ و ﺟﻮاﻧﻲ از ﺟﺰﯾﺮة ﺗﺮوﺑﺮﯾﺎﻧﺪ ﺗﻨﮭﺎ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻋﻠﺖ‬
‫ﺧﻮدﻛﺸﻲ ﻛﺮده اﺳﺖ ﻛﮫ زﻧﺶ ھﻤﺔ ﺗﻮﺗﻮﻧﮭﺎي وي را ﻛﺸﯿﺪه ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﯾﻜﻲ از ﻛﺎرھﺎي اﺳﺎﺳﻲ ﺗﻤﺪن آن ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ‪ ،‬در اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺻﺮﻓﮫﺟﻮﯾﻲ را ﺑﮫ ﺟﺎي آزﻣﻨﺪي‪ ،‬اﺳﺘﺪﻻل را‬

‫‪oo‬‬
‫ﺑﮫ ﺟﺎي ﺗﻌﺪي و ﻏﺼﺐ ﺣﻖ‪ ،‬ﻣﺮاﺟﻌﮫ ﺑﮫ ﻣﺤﻜﻤﮫ را ﺑﮫ ﺟﺎي ﻛﺸﺘﻦ‪ ،‬و ﻓﻠﺴﻔﮫ را ﺑﮫ ﺟﺎي ﺧﻮدﻛﺸﻲ‬
‫ﺑﺮﮔﺰﯾﺪه اﺳﺖ؛ آن روز ﻛﮫ ﺷﺨﺺ ﻗﻮي ﺣﺎﺿﺮ ﺷﺪ ﺿﻌﯿﻒ را‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﯿﺎﻧﺠﯿﮕﺮي ﻗﺎﻧﻮن‪ ،‬ﺑﺨﻮرد ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ‬
‫ﻋﻈﯿﻤﻲ در ﻣﺪﻧﯿﺖ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﮫ اﻓﺮاد ﺧﻮد اﺟﺎزه دھﺪ ھﻤﺎن ﻋﻤﻠﻲ را ﻛﮫ در ﻣﻘﺎﺑﻞ‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت دﯾﮕﺮ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدھﻨﺪ‪ ،‬در ﻣﯿﺎن ﺧﻮد ﻧﯿﺰ ﻣﻌﻤﻮل دارﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ ﺟﺎﻣﻌﮫاي‪ ،‬ﺑﺰودي از ﻣﯿﺎن ﺧﻮاھﺪ‬

‫‪yah‬‬
‫رﻓﺖ؛ اوﻟﯿﻦ ﺷﺮط اﯾﺴﺘﺎدﮔﻲ و رﻗﺎﺑﺖ ﻛﺮدن در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺟﺎﻣﻌﮫھﺎي دﯾﮕﺮ آن اﺳﺖ ﻛﮫ‪ ،‬در ﻣﯿﺎن ﺧﻮد‬
‫اﺟﺘﻤﺎع‪ ،‬ﺗﻌﺎون و ھﻤﻜﺎري ﺑﺮﻗﺮار ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﺳﺎزﻣﺎن ھﻤﻜﺎري ﺑﺮﻗﺮار ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺗﻨﺎزع ﺑﻘﺎ از‬
‫ﺑﯿﻦ ﻧﺮﻓﺘﮫ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ از ﻓﺮد ﺑﮫ اﺟﺘﻤﺎع اﻧﺘﻘﺎل ﯾﺎﻓﺘﮫ اﺳﺖ؛ در ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺘﺴﺎوي‪ ،‬ﻣﯿﺎن دو اﺟﺘﻤﺎع‪ ،‬آن ﯾﻚ ﺑﯿﺸﺘﺮ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ دﯾﮕﺮي رﻗﺎﺑﺖ ﻛﻨﺪ ﻛﮫ ﺣﺲ ﺳﺎزﮔﺎري ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ در ﻣﯿﺎن اﻓﺮاد آن ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ‬
‫ﺟﮭﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ ھﺮ ﺟﺎﻣﻌﮫ دﺳﺘﻮرات اﺧﻼﻗﻲ ﺧﺎص دارد و ﺳﻌﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ اﻓﺮاد را ﺑﺎ آن ﺑﺎر ﺑﯿﺎورد و ﺑﮫ‬
‫اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ از ﺣﺪت ﺟﻨﮓ ﻃﺒﯿﻌﻲ ﺑﺮاي زﯾﺴﺘﻦ‪ ،‬ﻛﮫ در ﻧﻔﺲ اﻓﺮاد ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻜﺎھﺪ؛ در اﯾﻦ ﺻﻮرت‬
‫ﺻﻔﺎت و ﺳﺠﺎﯾﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺑﺮاي ﺑﻘﺎي اﺟﺘﻤﺎع ﻣﻔﯿﺪ ﺗﺸﺨﯿﺺ داده ﻣﻲﺷﻮد ﻋﻨﻮان ﻓﻀﺎﯾﻞ اﺧﻼﻗﻲ ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪،‬‬
‫@‪h‬‬
‫و ﺳﺠﺎﯾﺎي ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﮫ ﻋﻨﻮان رذاﯾﻞ اﺧﻼﻗﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﮫ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺗﺎ ﺣﺪي وارد ﺟﻤﺎﻋﺖ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﻲﮔﺮدد‪،‬‬

‫و ﯾﻚ ﺣﯿﻮان ﻋﻨﻮان ﺷﺎرﻣﻨﺪ ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫اﯾﺠﺎد ﻋﻮاﻃﻒ و اﺣﺴﺎﺳﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ در ﺿﻤﯿﺮ ﯾﻚ ﻓﺮد »وﺣﺸﻲ« ﭼﻨﺪان دﺷﻮارﺗﺮ از ﺗﻠﻘﯿﻦ ھﻤﯿﻦ‬
‫‪are‬‬

‫ﻋﻮاﻃﻒ ﺑﮫ ﻗﻠﺐ ﯾﻚ اﻧﺴﺎن ﻋﺼﺮ ﺟﺪﯾﺪ ﻧﺒﻮد‪ ،‬اﮔﺮ ﺗﻨﺎزع ﺑﻘﺎ ﺳﺒﺐ ﺗﺮوﯾﺞ ﻛﻤﻮﻧﯿﺴﻢ ﺑﻮده‪ ،‬ھﻤﺎنﻃﻮر‪،‬‬
‫ﺟﻨﮓ ﺑﺮاي ﻣﺎﻟﻜﯿﺖ ھﻢ ﺳﺒﺐ ﺗﻮﺟﮫ ﻓﺮد ﺑﮫ ﺷﺨﺺ ﺧﻮد ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ اﻧﺴﺎن اوﻟﯿﮫ ﺑﯿﺶ از اﻧﺴﺎن‬
‫اﻣﺮوز ﺣﺎﺿﺮ و ﻣﺴﺘﻌﺪ ﺑﮫ ﻗﺒﻮل ھﻤﻜﺎري اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﻮد‪ ،‬زﯾﺮا‪ ،‬از ﯾﻚ ﻃﺮف‪ ،‬ﺧﻄﺮھﺎﯾﻲ ﻛﮫ او را ھﻨﮕﺎم‬
‫ﺗﻨﮭﺎ ﺑﻮدن ﺗﮭﺪﯾﺪ ﻣﻲﻛﺮد ﺑﯿﺸﺘﺮ و‪ ،‬از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ‪ ،‬داراﯾﯿﺶ ﻛﻤﺘﺮ‪ ،‬و ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ اﺳﺒﺎب ﺟﺪاﯾﻲ او از‬
‫اﺟﺘﻤﺎع ﻧﯿﺰ ﻛﻤﺘﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬درﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ اﻧﺴﺎن ﻓﻄﺮي آزﻣﻨﺪ و ﺧﺸﻦ ﺑﻮده‪ ،‬در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل ﺑﺨﺸﻨﺪه و‬
‫‪set‬‬

‫ﺧﻮشﻗﻠﺐ ﻧﯿﺰ ﺑﻮده و‪ ،‬ﺑﺂﺳﺎﻧﻲ‪ ،‬ھﺮﭼﮫ داﺷﺘﮫ ﺣﺘﻲ ﺑﺎ ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﺎن ﻗﺴﻤﺖ ﻣﻲﻛﺮده و ﺑﮫ ﻣﮭﻤﺎﻧﺎن ﺧﻮد ھﺪاﯾﺎﯾﻲ‬
‫ﻣﻲﺑﺨﺸﯿﺪه اﺳﺖ‪ .‬ھﺮ ﺧﻮاﻧﻨﺪه ﻣﻲداﻧﺪ ﻛﮫ ﻛﺮم ﻣﺮد ﻓﻄﺮي و اوﻟﯿﮫ ﺗﺎ ﺑﮫ ﺣﺪي اﺳﺖ ﻛﮫ زن ﯾﺎ دﺧﺘﺮ ﺧﻮد‬
‫را ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ھﺪﯾﮫ‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﮭﻤﺎن ﺧﻮد ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ‪ ،‬و اﮔﺮ ﻛﺴﻲ ﭼﻨﯿﻦ ﭘﯿﺸﻜﺸﻲ را رد ﻛﻨﺪ ﻣﺎﯾﺔ ﻛﻤﺎل ﺗﺄﺛﺮ او‬
‫ﻣﻲﮔﺮدد و ھﻢ ﺻﺎﺣﺐﺧﺎﻧﮫ و ھﻢ زن او‪ ،‬ھﺮ دو ﻧﺎﺧﺸﻨﻮد ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ؛ اﯾﻦ‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬ﯾﻜﻲ از ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ اﺳﺖ‬
‫ﻛﮫ ﻣﺒﻠﻐﺎن دﯾﻦ ﻣﺴﯿﺢ ﮔﺮﻓﺘﺎر آﻧﻨﺪ‪ .‬ﻃﺮز ﻣﻌﺎﻣﻠﮫاي ﻛﮫ روز دوم ورود ﺑﺎ ﻣﮭﻤﺎﻧﻲ ﻣﻲﺷﻮد ﻧﺘﯿﺠﺔ آن اﺳﺖ‬
‫‪an‬‬

‫ﻛﮫ وي‪ ،‬در ﺷﺐ و روز اول ورود ﺧﻮد‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﮫ اﯾﻦ آداب را ﻣﺮاﻋﺎت ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲﻧﻤﺎﯾﺪ ﻛﮫ‬
‫اﺣﺴﺎس ﻣﺮد اوﻟﯿﮫ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ زن ﺧﻮد اﺣﺴﺎس ﻣﺎﻟﻚ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﻣﻤﻠﻮك اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﮫ اﺣﺴﺎس ﻋﺎﺷﻖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ‬
‫ﻣﻌﺸﻮق‪ .‬او اﮔﺮ ﻏﯿﺮﺗﻲ دارد ﻓﻘﻂ از اﯾﻦ ﻟﺤﺎظ اﺳﺖ؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ‪ ،‬ﻓﺮق ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ زﻧﺶ‪ ،‬ﭘﯿﺶ از‬
‫آﻧﻜﮫ ﺑﮫ ﺧﺎﻧﺔ او ﺑﯿﺎﯾﺪ‪ ،‬دﯾﮕﺮان را ﻧﯿﺰ »دﯾﺪه ﺑﺎﺷﺪ«؛ از اﯾﻨﻜﮫ ﺑﺎ ﻣﮭﻤﺎن وي ھﻤﺨﻮاﺑﮫ ﺷﻮد ھﻢ رﻧﺠﻲ ﺑﮫ‬
‫‪pym‬‬

‫دل ﻣﺮد راه ﻧﻤﻲﯾﺎﺑﺪ؛ وﻟﻲ ﭼﻮن ﺑﺒﯿﻨﺪ ﻛﮫ زﻧﺶ‪ ،‬ﺑﺪون اﺟﺎزة او‪ ،‬در ﺑﺴﺘﺮ ﻛﺴﻲ ﻣﻲﺧﻮاﺑﺪ‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ‬
‫ﻣﺎﻟﻜﯿﺖ‪ ،‬اﻓﺮوﺧﺘﮫ و ﻏﻀﺒﻨﺎك ﻣﻲﺷﻮد و ﺣﺲ ﻏﯿﺮﺗﺶ ﺑﮫ ﺟﻮش ﻣﻲآﯾﺪ‪ .‬در اﻓﺮﯾﻘﺎ دﯾﺪه ﺷﺪه ﻛﮫ ﺑﻌﻀﻲ از‬
‫ﺷﻮھﺮان زﻧﺎن ﺧﻮد را ﺑﮫ ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﺎن ﻋﺎرﯾﮫ ﻣﻲدھﻨﺪ ﺗﺎ ﻛﺎري ﻛﮫ دارﻧﺪ ﺑﮕﺬرد‪ .‬ﻗﻮاﻋﺪ ﺗﻌﺎرف و‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺧﻮﺷﺎﻣﺪﮔﻮﯾﻲ‪ ،‬در اﻏﻠﺐ ﻣﻠﻞ ﻋﻘﺐاﻓﺘﺎده‪ ،‬ھﻤﺎن ﻗﺪر ﭘﯿﭽﯿﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ در ﻣﻠﻞ ﻣﺘﻤﺪن؛ ھﺮ ﺟﻤﺎﻋﺘﻲ اﺳﻠﻮب‬
‫ﺧﺎﺻﻲ ﺑﺮاي ﺳﻼم ﻛﺮدن و اﺟﺎزة ﻣﺮﺧﺼﻲ ﺧﻮاﺳﺘﻦ دارد‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ دو ﻧﻔﺮ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ را ﻣﻼﻗﺎت‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺑﯿﻨﯿﮭﺎي ﺧﻮد را ﺑﮫ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﻣﻲزﻧﻨﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ را ﻣﻲﺑﻮﯾﻨﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ھﺮ ﯾﻚ دﯾﮕﺮي را‪ ،‬ﺑﺂھﺴﺘﮕﻲ و‬

‫‪.co‬‬
‫از روي ﻟﻄﻒ‪ ،‬ﻣﻮرد ﺿﺮب ﻣﺨﺘﺼﺮ ﻗﺮار ﻣﻲدھﺪ؛ وﻟﻲ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ دﯾﺪﯾﻢ‪ ،‬ھﺮﮔﺰ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ را ﻧﻤﻲﺑﻮﺳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﻲ از ﻗﺒﺎﯾﻞ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ ﺧﺸﻮﻧﺖ ﻣﻌﺮوف ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ھﻨﻮز ھﻢ از ﻟﺤﺎظ ادب ﺑﺮ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻣﺮدﻣﺎن ﻣﻌﺎﺻﺮ‬
‫ﺗﺮﺟﯿﺢ دارﻧﺪ‪ .‬اھﺎﻟﻲ ﻗﺒﯿﻠﺔ داﯾﺎك‪ ،‬ﻛﮫ ﺳﺮ آدﻣﻲ را ﺷﻜﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬در ﺧﺎﻧﻮادة ﺧﻮد »ﻣﻼﯾﻢ و ﺻﻠﺤﺠﻮ‬
‫ھﺴﺘﻨﺪ«؛ در ﻧﻈﺮ ھﻨﺪﯾﺸﻤﺮدﮔﺎن اﻣﺮﯾﻜﺎي ﻣﺮﻛﺰي‪ ،‬ﺳﻔﯿﺪﭘﻮﺳﺘﺎن‪ ،‬ﻛﮫ ھﻨﮕﺎم ﻣﻜﺎﻟﻤﮫ ﺑﻠﻨﺪ ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﻨﺪ و‬
‫ﺣﺮﻛﺎت و اﻃﻮار ﻋﺠﯿﺒﻲ از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺮﺑﯿﺖ ﺻﺤﯿﺢ ﻧﺪارﻧﺪ و ﻓﺮھﻨﮓ ﻛﺎﻓﻲ ﻧﺪﯾﺪهاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﻛﻢ ﻣﻠﺘﻲ را ﻣﻲﺗﻮان ﯾﺎﻓﺖ ﻛﮫ ﺧﻮد را ﺑﺮﺗﺮ از دﯾﮕﺮان ﺗﺼﻮر ﻧﻜﻨﺪ‪ .‬ھﻨﺪﯾﺸﻤﺮدﮔﺎن اﻣﺮﯾﻜﺎ ﺧﻮد را ﻣﻠﺖ‬
‫ﺑﺮﮔﺰﯾﺪهاي ﻣﻲداﻧﻨﺪ ﻛﮫ روح ﺑﺰرگ آن را‪ ،‬ﺑﺮاي آﻧﻜﮫ ﺳﺮﻣﺸﻖ اﻧﺴﺎﻧﯿﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﻠﻖ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﻓﺮاد‬
‫ﯾﻜﻲ از ﻗﺒﺎﯾﻞ ھﻨﺪﯾﺸﻤﺮدﮔﺎن ﺧﻮد را »اﻧﺴﺎﻧﮭﺎي ﻣﻨﺤﺼﺮ« ﻣﻲﻧﺎﻣﻨﺪ‪ ،‬و ﻗﺒﯿﻠﺔ دﯾﮕﺮ ﺑﮫ ﺧﻮد ﻟﻘﺐ »اﻧﺴﺎن‬
‫اﻧﺴﺎﻧﮭﺎ« ﻣﻲدھﺪ؛ ﻣﺮدم ﻛﺎراﺋﯿﺐ ﻣﻲﮔﻮﯾﻨﺪ‪» :‬ﺗﻨﮭﺎ ﻣﺎ ﻣﻠﺖ ھﺴﺘﯿﻢ‪ «.‬اﺳﻜﯿﻤﻮھﺎ ﭼﻨﯿﻦ ﺗﺼﻮر ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﺮدم اروﭘﺎ از آن ﺟﮭﺖ ﺑﮫ ﺟﺰﯾﺮة ﮔﺮوﺋﻨﻠﻨﺪ آﻣﺪهاﻧﺪ ﻛﮫ از اﯾﺸﺎن آداب و ﻓﻀﺎﯾﻞ را ﺑﯿﺎﻣﻮزﻧﺪ‪ .‬ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ‬
‫ﺟﮭﺖ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ اﻧﺴﺎﻧﮭﺎي اوﻟﯿﮫ ھﺮﮔﺰ ﺑﮫ ﺧﺎﻃﺮﺷﺎن ﻧﻤﻲﮔﺬﺷﺘﮫ اﺳﺖ ﻛﮫ‪ ،‬در ﻣﻌﺎﻣﻠﮫ ﺑﺎ ﺳﺎﯾﺮ ﻣﺮدم‪،‬‬
‫ھﻤﺎن ﻣﻘﺮراﺗﻲ را ﻛﮫ درﺑﺎرة اﻓﺮاد ﻗﺒﯿﻠﺔ ﺧﻮد داﺷﺘﮫاﻧﺪ ﻣﺮاﻋﺎت ﻛﻨﻨﺪ؛ اﯾﻦ ﻣﺮدم‬

‫ﺑﺼﺮاﺣﺖ اﻋﺘﺮاف ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﮫ وﻇﯿﻔﺔ اﺧﻼق آن اﺳﺖ ﻛﮫ اﺟﺘﻤﺎع ﺧﺎص اﯾﺸﺎن را در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺳﺎﯾﺮ‬
‫ﺟﻤﺎﻋﺘﮭﺎ ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي ﺑﺨﺸﺪ‪ ،‬ﻗﻮاﻋﺪ اﺧﻼﻗﻲ و ﻣﺤﺮﻣﺎت ﺗﻨﮭﺎ ﺑﺎﯾﺪ در ﻣﻮرد اﻓﺮاد ﻗﺒﯿﻠﮫ رﻋﺎﯾﺖ ﺷﻮد‪ ،‬و ﺑﺎ‬
‫@‪h‬‬
‫ﻣﺮدم دﯾﮕﺮ ھﺮ ﻋﻤﻠﻲ ﻣﺒﺎح اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﮕﺮ آﻧﻜﮫ ﻣﮭﻤﺎن ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫از ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ اﺧﻼق در ﺗﺎرﯾﺦ‪ ،‬ﺑﯿﺶ از آﻧﻜﮫ ﺑﮭﺒﻮد ﻣﻘﺮرات اﺧﻼﻗﻲ ﻣﻨﻈﻮر ﻧﻈﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﺟﻨﺒﮫ ﻣﻮرد‬
‫ﺗﻮﺟﮫ اﺳﺖ ﻛﮫ داﯾﺮهاي ﻛﮫ اﯾﻦ ﻣﻘﺮرات در آن ﺑﮫ ﻣﻮرد اﺟﺮا درﻣﻲآﯾﺪ وﺳﯿﻌﺘﺮ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ آﻧﻜﮫ ﻣﻘﺮرات‬
‫اﺧﻼﻗﻲ ﻗﺪﯾﻢ و ﺟﺪﯾﺪ‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ﻣﻀﻤﻮن و ﻣﺤﺘﻮﯾﺎت و ﻃﺮز اﺟﺮا‪ ،‬ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺗﻔﺎوت زﯾﺎد دارﻧﺪ‪ ،‬دﺷﻮار‬
‫اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺘﻮان ﮔﻔﺖ اﺧﻼق ﺟﺪﯾﺪ ﻋﺎﻟﯿﺘﺮ از اﺧﻼق ﻗﺪﯾﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﯿﺰي ﻛﮫ ھﺴﺖ‪ ،‬ﺟﺰ در ﺣﺎﻟﺘﮭﺎي‬
‫‪are‬‬

‫اﺳﺘﺜﻨﺎﯾﻲ‪ ،‬ﻣﯿﺪان ﺗﻄﺒﯿﻖ ﻗﻮاﻋﺪ اﺧﻼﻗﻲ ﺟﺪﯾﺪ ﺑﺴﯿﺎر داﻣﻨﮫدارﺗﺮ اﺳﺖ و ﻋﺪة زﯾﺎدﺗﺮي از ﻣﺮدم را ﺷﺎﻣﻞ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬وﻟﻮ اﯾﻨﻜﮫ اﯾﻦ داﻣﻨﮫدار ﺷﺪن دارد ﺑﺘﺪرﯾﺞ ﺗﻘﻠﯿﻞ ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬رﻓﺘﮫ رﻓﺘﮫ ﻛﮫ ﻗﺒﺎﯾﻞ در ﺟﺰو‬
‫واﺣﺪھﺎي ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﺑﮫ ﻧﺎم دوﻟﺖ ﺟﻤﻊ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﻗﻮاﻋﺪ اﺧﻼﻗﻲ از ﻣﺮزھﺎي ﻗﺒﯿﻠﮫ ﺑﮫ ﺧﺎرج ﻧﻔﻮذ ﻛﺮده‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬و‪ ،‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ دوﻟﺘﮭﺎ در ﻧﺘﯿﺠﺔ ﺗﺮﻗﻲ وﺳﺎﯾﻞ ارﺗﺒﺎط ﯾﺎ ﺑﺮ اﺛﺮ اﺣﺴﺎس ﺧﻄﺮ ﻣﺸﺘﺮك ﺑﮫ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ‬
‫ﻧﺰدﯾﻚ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬اﺻﻮل اﺧﻼﻗﻲ از ﻣﺮزھﺎي دوﻟﺘﮭﺎ ﺑﮫ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺳﺮاﯾﺖ ﻛﺮده و ﻛﺎر ﺑﮫ ﺟﺎﯾﻲ رﺳﯿﺪه اﺳﺖ‬
‫‪set‬‬

‫ﻛﮫ ﯾﻚ دﺳﺘﮫ از ﻣﺮدم ﻣﻘﺮرات اﺧﻼﻗﻲ ﺧﻮد را ﺑﮫ ﺗﻤﺎم اروﭘﺎ و‪ ،‬ﭘﺲ از آن‪ ،‬ﺑﮫ ھﻤﺔ ﻧﮋاد ﺳﻔﯿﺪ‪ ،‬و در‬
‫ﭘﺎﯾﺎن ﻛﺎر ﺑﮫ ﻧﻮع ﺑﺸﺮ‪ ،‬ﺗﺤﻤﯿﻞ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺷﻚ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ در ھﺮ دوره ﻣﺮدﻣﺎﻧﻲ ﺑﻮدهاﻧﺪ ﻛﮫ دﻧﺒﺎل ﻛﻤﺎل‬
‫ﻣﻄﻠﻮب ﻣﻲﮔﺸﺘﮫ و آرزو داﺷﺘﮫاﻧﺪ ﻛﮫ ھﺮﻛﺲ ھﻤﺔ ﻣﺮدم را ﭼﻮن ﻧﺰدﯾﻜﺎن و ھﻤﺴﺎﯾﮕﺎن ﺧﻮد دوﺳﺖ‬
‫ﺑﺪارد؛ ﺷﺎﯾﺪ اﻧﺪرزھﺎ و ﻣﻮاﻋﻆ اﯾﺸﺎن ھﻤﯿﺸﮫ ﺑﮫ ھﺪر ﻣﻲرﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻲ ﺗﻌﺪاد ﭼﻨﯿﻦ ﻣﺮدم‪ ،‬و ﺣﺘﻲ ﻧﺴﺒﺖ‬
‫ﻋﺪدي آﻧﺎن ﺑﮫ روزﮔﺎر ﻣﺎ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ھﺮﭼﻨﺪ دﯾﭙﻠﻮﻣﺎﺳﻲ و ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺑﺎ اﺧﻼق ﺳﺎزﺷﻲ ﻧﺪارد‪،‬‬
‫‪an‬‬

‫در ﺗﺠﺎرت ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﻣﻘﺮراﺗﻲ اﺧﻼﻗﻲ وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﭼﮫ اﮔﺮ ﭼﻨﯿﻦ ﻧﺒﺎﺷﺪ و ﻗﯿﻮد و ﻗﻮاﻧﯿﻦ و اﻋﺘﻤﺎدي در‬
‫ﻛﺎر ﻧﯿﺎﯾﺪ‪ ،‬اﻣﺮ ﺗﺠﺎرت ﺑﮫ راه ﻧﺨﻮاھﺪ اﻓﺘﺎد‪ .‬ﺗﺠﺎرت‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺎ ﻋﻤﻞ دزدان درﯾﺎﯾﻲ آﻏﺎز ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﮫ ﻛﻤﻚ‬
‫اﺧﻼق‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﻨﺘﮭﺎ درﺟﺔ ﺗﺮﻗﻲ ﺧﻮد رﺳﯿﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪pym‬‬

‫ﺟﺎﻣﻌﮫھﺎ ﺑﻨﺪرت ﻣﻘﺮرات اﺧﻼﻗﻲ ﺧﻮد را ﺑﮫ ﺻﻮرت واﺿﺢ‪ ،‬ﺑﺮ ﺑﻨﯿﺎن روﺷﻦ ﻧﻔﻊ اﻗﺘﺼﺎدي و ﺳﯿﺎﺳﻲ‬
‫ﻻ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺷﺨﺼﻲ ﺧﻮد را‬ ‫اﺟﺘﻤﺎع اﺳﺘﻮار ﺳﺎﺧﺘﮫاﻧﺪ؛ ﭼﮫ ﻓﺮد‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﻃﺒﯿﻌﺖ ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮ ً‬
‫ﺗﺎﺑﻊ ﻣﻨﺎﻓﻊ اﺟﺘﻤﺎع ﻗﺮار دھﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﮫ ﻗﻮاﻋﺪ ﺧﺸﻚ و ﺧﺴﺘﮫﻛﻨﻨﺪهاي ﮔﺮدن ﻧﮭﺪ ﻛﮫ ﺳﺮﭘﯿﭽﻲ از آﻧﮭﺎ ﻇﺎھﺮاً‬
 ‫‪m‬‬
‫ھﯿﭻﮔﻮﻧﮫ ﻣﺠﺎزاﺗﻲ را در ﭘﻲ ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي آﻧﻜﮫ اﺟﺘﻤﺎع ﭘﺎﺳﺒﺎﻧﻲ ﻧﺎﻣﺮﺋﻲ اﯾﺠﺎد ﻛﻨﺪ و‬
‫ﺗﻤﺎﯾﻼت اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ را در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﻤﺎﯾﻼت اﻓﺮاد ﺑﺮاﻧﮕﯿﺰد و ﺣﺲ ﺧﻮف و رﺟﺎ را در ﻣﯿﺎن ﺗﻮده ﺗﺤﺮﯾﻚ‬
‫ﻛﻨﺪ‪ ،‬از دﯾﻦ‪ ،‬ﻛﮫ اﻟﺒﺘﮫ اﺧﺘﺮاع اﺟﺘﻤﺎع ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫اﺳﺘﺮاﺑﻮن‪ ،‬ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎدان ﭘﯿﺮ‪ ،‬ﻧﻮزده ﻗﺮن ﭘﯿﺶ از اﯾﻦ‪ ،‬ﺧﻮب در اﯾﻦ ﺑﺎره داد ﺳﺨﻦ داده اﺳﺖ‪:‬‬

‫ﯾﻚ ﻓﯿﻠﺴﻮف در ﺑﺮاﺑﺮ ﮔﺮوھﻲ از زﻧﺎن‪ ،‬ﯾﺎ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ در ھﻢ آﻣﯿﺨﺘﮫاي از ﻣﺮدم‪ ،‬ھﺮﮔﺰ‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻣﯿﺪوار ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﯿﺮوي اﺳﺘﺪﻻل‪ ،‬ﺣﺲ وﻗﺎر‪ ،‬ﺗﻘﻮا و اﯾﻤﺎن را ﺑﮫ آﻧﺎن ﺗﺰرﯾﻖ ﻛﻨﺪ؛ ﺑﺮاي‬

‫‪oo‬‬
‫اﯾﻨﻜﮫ ﻣﻮﻓﻖ ﺷﻮد‪ ،‬وي ﻧﺎﭼﺎر اﺳﺖ ﻛﮫ از ﺧﻮف دﯾﻨﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ؛ و ﺑﺮاي آﻧﻜﮫ ﭼﻨﯿﻦ ﺣﺲ ﺗﺮس و ﺑﯿﻤﻲ‬
‫اﻧﮕﯿﺨﺘﮫ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮫ اﺳﺎﻃﯿﺮ و ﻋﺠﺎﯾﺐ ﻣﺘﻮﺳﻞ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫ﺻﺎﻋﻘﮫ‪ ،‬ﺳﭙﺮ‪ ،‬ﺗﺮﯾﺪﻧﺲ )ﻧﯿﺰة ﺳﮫﺷﺎﺧﮫ(‪ ،‬ﮔﺮزھﺎي آﺗﺸﯿﻦ‪ ،‬ﻣﺎرھﺎ‪ ،‬و ﻏﯿﺮه‪ ،‬ھﻤﮫ از اﺳﺎﻃﯿﺮ اﺳﺖ‪ ،‬و در‬
‫ﻋﻠﻢ اﻻھﻲ ﻗﺪﯾﻢ ﭼﯿﺰي ﺟﺰ ھﻤﯿﻦ اﺳﺎﻃﯿﺮ دﯾﺪه ﻧﻤﻲﺷﻮد؛ وﻟﻲ ﻣﺆﺳﺴﺎن دوﻟﺘﮭﺎ از ھﻤﯿﻦ وﺳﺎﯾﻞ ﺑﮫ ﻋﻨﻮان‬

‫‪yah‬‬
‫ﻋﻔﺮﯾﺘﮭﺎﯾﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮده و ﻣﺮدﻣﺎن ﺳﺎدهدل را ﺑﺎ آﻧﮭﺎ ﺗﺮﺳﺎﻧﯿﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻋﻠﻢ اﺳﺎﻃﯿﺮ ھﻤﯿﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ‬
‫ذﻛﺮ ﺷﺪ‪ ،‬و ﭼﻮن ھﻤﯿﻦ اﺳﺎﻃﯿﺮ‪ ،‬ﮔﺬﺷﺘﮫ از اھﻤﯿﺖ ﺗﺎرﯾﺨﻲ‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﺑﺰرﮔﻲ در زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﻣﺪﻧﻲ‬
‫داﺷﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬ﭘﯿﺸﯿﻨﯿﺎن آﻧﮭﺎ را از وﺳﺎﯾﻞ ﺗﺮﺑﯿﺖ اﻃﻔﺎل ﻗﺮار داده‪ ،‬ﺑﻌﺪھﺎ داﻣﻨﺔ اﺳﺘﻔﺎده از آﻧﮭﺎ را ﺑﮫ زﻣﺎن‬
‫ﺟﻮاﻧﻲ ﻧﯿﺰ رﺳﺎﻧﯿﺪه‪ ،‬و ﭼﻨﺎن اﻧﺪﯾﺸﯿﺪهاﻧﺪ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﻤﻚ اﻣﻮر ﺷﻌﺮي و ﺧﯿﺎﻟﻲ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﺗﻤﺎم دورهھﺎي‬
‫زﻧﺪﮔﻲ وﺳﺎﯾﻞ ﺗﮭﺬﯾﺐ و ﺗﺮﺑﯿﺖ را ﻓﺮاھﻢ آورﻧﺪ‪ .‬اﯾﻨﻚ‪ ،‬ﭘﺲ از ﮔﺬﺷﺘﻦ آن دورة ﻃﻮﻻﻧﻲ‪ ،‬ﺗﺎرﯾﺦ و ﻓﻠﺴﻔﮫ‬
‫ﺑﮭﺘﺮﯾﻦ وﺳﯿﻠﺔ ﭘﺮورش ﻧﺴﻠﮭﺎ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود؛ ﻣﻊذﻟﻚ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮫ ﺧﺎﻃﺮ داﺷﺖ ﻛﮫ ﻓﻠﺴﻔﮫ ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي ﻋﺪة‬
‫@‪h‬‬
‫ﻣﻌﺪودي ﻣﻔﯿﺪ ﻓﺎﯾﺪه اﺳﺖ‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﮫ آﻧﭽﮫ در ﺗﻮدة ﺧﻠﻖ ﻣﺆﺛﺮ ﻣﻲاﻓﺘﺪ ھﻤﺎن ﺷﻌﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ اﺳﺖ ﻛﮫ دﯾﻦ ھﺎﻟﺔ ﺗﻘﺪﯾﺴﻲ ﺑﺮ ﮔﺮد ﻣﻘﺮرات اﺧﻼﻗﻲ اﯾﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ھﺮﭼﮫ اﺳﺮارآﻣﯿﺰ‬
‫و ﻣﺎﻓﻮقاﻟﻄﺒﯿﻌﮫ ﺑﺎﺷﺪ وزن و آﺑﺮوﯾﻲ دارد ﻛﮫ اﺷﯿﺎي ﻣﺘﻌﺎرﻓﻲ‪ ،‬ﻛﮫ ھﻤﮫ آﻧﮭﺎ را ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﻨﺪ و ﺗﺎرﯾﺦ‬
‫ﭘﯿﺪاﯾﺶ آﻧﮭﺎ را ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎن وزﻧﻲ ﻧﺪارد‪ .‬آﻧﭽﮫ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺮ ﻣﺮدم ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻧﯿﺮوي ﺧﯿﺎل اﺳﺖ ﻧﮫ‬
‫ﻗﻮة ﻋﻠﻢ‪ .‬اﻛﻨﻮن وﻗﺖ آن رﺳﯿﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﭙﺮﺳﯿﻢ‪ :‬آﯾﺎ ﺳﺮﭼﺸﻤﮫ واﺻﻞ دﯾﻦ ھﻤﯿﻦ ﻓﺎﯾﺪة اﺧﻼﻗﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ‬
‫‪are‬‬

‫ﯾﺎ ﭼﯿﺰي دﯾﮕﺮ؟‬

‫‪ -IV‬دﯾﻦ‬
‫اﻟﺤﺎد در ﻧﺰد ﻣﻠﺘﮭﺎي اوﻟﯿﮫ‬
‫‪set‬‬

‫اﮔﺮ دﯾﻦ را ﺑﮫ ﻣﻌﻨﻲ »ﭘﺮﺳﺘﺶ ﻧﯿﺮوھﺎي ﺑﺮﺗﺮ از ﻃﺒﯿﻌﺖ« ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻛﻨﯿﻢ‪ ،‬از ھﻤﺎن اﺑﺘﺪاي ﺑﺤﺚ ﺑﺎﯾﺪ اﯾﻦ‬
‫ﻧﻜﺘﮫ را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ ﻛﮫ ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﻠﺘﮭﺎي اوﻟﯿﮫ‪ ،‬ﻇﺎھﺮاً‪ ،‬ھﯿﭻﮔﻮﻧﮫ دﯾﻨﻲ ﻧﺪاﺷﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ از‬
‫ﻛﻮﺗﻮﻟﮫھﺎي اﻓﺮﯾﻘﺎﯾﻲ )ﭘﯿﮕﻤﮫھﺎ( ھﯿﭻ ﻧﻮع ﻋﺒﺎدت و ﺷﻌﺎﯾﺮ دﯾﻨﻲ ﻧﺪارﻧﺪ و‪ ،‬در ﻧﺰد آﻧﺎن اﺛﺮي از ﺗﻮﺗﻢ و‬
‫‪an‬‬

‫ﺑﺘﮭﺎ و ﺧﺪاﯾﺎن دﯾﺪه ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺮدﮔﺎن ﺧﻮد را ﺑﺪون ھﯿﭻ ﺗﺸﺮﯾﻔﺎت ﺑﮫ ﺧﺎك ﻣﻲﺳﭙﺎرﻧﺪ و ھﺮﮔﺰ ﺑﮫ ﻓﻜﺮ آن‬
‫ﻧﻤﻲاﻓﺘﻨﺪ؛ اﮔﺮ ﺑﮫ ﮔﻔﺘﮫھﺎي ﺳﯿﺎﺣﺎن ﮔﻮش ﺑﺪھﯿﻢ – ﻛﮫ اﻟﺒﺘﮫ ﺧﺎﻟﻲ از ﻣﺒﺎﻟﻐﮫ ھﻢ ﻧﯿﺴﺖ – اﯾﻦ ﻃﻮاﯾﻒ‪ ،‬در‬
‫ﻣﯿﺎن ﺧﻮد‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﺧﺮاﻓﺎﺗﻲ ھﻢ ﻧﺪارد‪ .‬ﻛﻮﺗﻮﻟﮫھﺎي ﻛﺎﻣﺮون ﻓﻘﻂ ﺑﮫ ﺧﺪاﯾﺎن ﺷﺮ ﻋﻘﯿﺪه دارﻧﺪ و ھﺮﮔﺰ در‬
‫ﺻﺪد آن ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﺑﺎ اﺟﺮاي اﻋﻤﺎﻟﻲ اﯾﻦ ﺧﺪاﯾﺎن را راﺿﻲ ﻧﮕﺎه دارﻧﺪ‪ ،‬ﭼﮫ ﺑﮫ ﻧﻈﺮ آﻧﺎن اﯾﻦ ﻛﺎرھﺎ در‬
‫ﺟﻠﺐ رﺿﺎﯾﺖ ﺧﺪاﯾﺎن ھﯿﭻ ﺗﺄﺛﯿﺮي ﻧﺪارد‪ .‬ﻗﺒﯿﻠﺔ وداه‪ ،‬در ﺟﺰﯾﺮة ﺳﯿﻼن‪ ،‬ﺑﮫ ﺧﺪاﯾﺎن و ﺟﺎوداﻧﻲ روح‬
‫‪pym‬‬

‫ﻋﻘﯿﺪه دارﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﺮاي اﯾﻦ ﺧﺪاﯾﺎن ﻧﮫ ﻋﺒﺎدﺗﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدھﻨﺪ و ﻧﮫ ﻗﺮﺑﺎﻧﯿﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؛ ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ از آﻧﺎن‬
‫درﺑﺎرة ﺧﺪا ﺳﺆال ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﺣﯿﺮﺗﻲ‪ ،‬ﻧﻈﯿﺮ آن ﻛﮫ ﺑﮫ ﯾﻚ ﻓﯿﻠﺴﻮف ﻋﺼﺮ ﺟﺪﯾﺪ دﺳﺖ ﻣﻲدھﺪ‪ ،‬ﻣﻲﮔﻮﯾﻨﺪ‪» :‬آﯾﺎ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺑﺮ ﺗﺨﺘﮫ ﺳﻨﮕﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﺮ ﺗﭙﮫاي از ﺗﭙﮫھﺎي ﻣﻮرﯾﺎﻧﮫ‪ ،‬ﯾﺎ روي درﺧﺘﻲ؟ ﻣﻦ ﻛﮫ ھﺮﮔﺰ او را ﻧﺪﯾﺪهام!«‬
‫ھﻨﺪﯾﺸﻤﺮدﮔﺎن اﻣﺮﯾﻜﺎي ﺷﻤﺎﻟﻲ ﺗﺼﻮر ﺧﺪاﯾﻲ را دارﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﮫ ﭘﺮﺳﺘﺶ او ﻧﻤﻲﭘﺮدازﻧﺪ و‪ ،‬ھﻤﭽﻮن‬
‫اﭘﯿﻜﻮر‪ ،‬ﺧﺪا‬

‫‪.co‬‬
‫را دورﺗﺮ از آن ﻣﻲداﻧﻨﺪ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻛﺎر اﻧﺴﺎن ﻛﺎري داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﯾﻚ ھﻨﺪﯾﺸﻤﺮده از ﻗﺒﯿﻠﺔ آﺑﯿﭙﻮن ﻛﻠﻤﮫاي ﮔﻔﺘﮫ‬
‫ﻛﮫ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﮕﻔﺘﻲ ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﻲ ﺷﻮد؛ وي ﮔﻔﺘﮫ اﺳﺖ ﻛﮫ‪» :‬ﭘﺪران و ﻧﯿﺎﻛﺎن ﻣﺎ‪ ،‬ﻛﮫ ھﻤﯿﺸﮫ‬
‫ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﻛﮫ دﺷﺖ و ﺻﺤﺮا آب و ﻋﻠﻒ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي ﺣﯿﻮاﻧﺎﺗﺸﺎن دارد ﯾﺎ ﻧﮫ‪ ،‬ﻋﺎدت ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﮫ‪،‬‬
‫ﺟﺰ ﺑﮫ ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ‪ ،‬ﺑﮫ ﺟﺎي دﯾﮕﺮ ﻛﺎري ﻧﺪاﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬آﻧﺎن ھﺮﮔﺰ ﺑﮫ اﯾﻦ اﻧﺪﯾﺸﮫ ﻧﯿﻔﺘﺎدهاﻧﺪ ﻛﮫ در آﺳﻤﺎﻧﮭﺎ‬

‫‪oo‬‬
‫ﭼﮫ ﻣﻲﮔﺬرد و آﻓﺮﯾﻨﻨﺪه و ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواي ﺳﺘﺎرﮔﺎن ﻛﯿﺴﺖ‪ «.‬ھﺮ وﻗﺖ از ﯾﻚ اﺳﻜﯿﻤﻮ ﺳﺆال ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ‬
‫زﻣﯿﻦ و آﺳﻤﺎن را ﻛﮫ آﻓﺮﯾﺪه اﺳﺖ‪ ،‬وي ﺟﻮاب داده ﻛﮫ‪» :‬ﻣﻦ در اﯾﻦ ﺑﺎب اﻃﻼﻋﻲ ﻧﺪارم‪ «.‬ﻛﺴﻲ از ﯾﻜﻲ‬
‫از اﻓﺮاد ﻗﺒﯿﻠﺔ زوﻟﻮ ﭘﺮﺳﯿﺪ ﻛﮫ‪» :‬ﺗﻮ ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ ﻣﻲﺑﯿﻨﻲ ﻛﮫ آﻓﺘﺎب ﻃﻠﻮع و ﻏﺮوب ﻣﻲﻛﻨﺪ و درﺧﺖ ﻣﻲروﯾﺪ‪،‬‬
‫آﯾﺎ ﻣﻲداﻧﻲ اﯾﻦ ﻛﺎرھﺎ را ﭼﮫ ﻛﺴﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدھﺪ؟« و او در ﺟﻮاب ﮔﻔﺖ ﻛﮫ‪» :‬ھﺮﮔﺰ! ﻣﺎ اﯾﻦ ﭼﯿﺰھﺎ را‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﻲﺑﯿﻨﯿﻢ وﻟﻲ ﻧﻤﻲداﻧﯿﻢ از ﻛﺠﺎ آﻣﺪه اﺳﺖ؛ ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ آﻧﮭﺎ از ﭘﯿﺶ ﺧﻮد درﺳﺖ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪«.‬‬

‫ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﺒﻲ ﻛﮫ ذﻛﺮ ﻛﺮدﯾﻢ ﺟﺰو ﺣﺎﻻت ﻧﺎدر اﺳﺖ‪ ،‬و اﯾﻦ اﻋﺘﻘﺎد ﻗﺪﯾﻤﻲ ﻛﮫ دﯾﻦ ﻧﻤﻮدي اﺳﺖ‬
‫ﻛﮫ ﻋﻤﻮم اﻓﺮاد ﺑﺸﺮ را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﺗﻮاﻓﻖ دارد‪ .‬اﯾﻦ ﻗﻀﯿﮫ‪ ،‬در ﻧﻈﺮ ﺷﺨﺺ ﻓﯿﻠﺴﻮف‪ ،‬ﯾﻜﻲ‬
‫از ﻗﻀﺎﯾﺎي اﺳﺎﺳﻲ ﺗﺎرﯾﺦ و رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود؛ او ﺑﮫ داﻧﺴﺘﻦ اﯾﻦ ﻧﻜﺘﮫ ﻗﺎﻧﻊ ﻧﻤﻲﺷﻮد ﻛﮫ ھﻤﺔ‬
‫ادﯾﺎن از ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻟﻐﻮ و ﺑﺎﻃﻞ آﻛﻨﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﮫ ﺗﻮﺟﮫ دارد ﻛﮫ دﯾﻦ از ﻗﺪﯾﻢاﻻﯾﺎم ﺑﺎ ﺗﺎرﯾﺦ‬
‫ھﻤﺮاه ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬آﯾﺎ ﻣﻨﺒﻊ اﯾﻦ ﺗﻘﻮاﯾﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ ھﯿﭻوﺟﮫ از دل اﻧﺴﺎن زدوده ﻧﻤﻲﺷﻮد در ﻛﺠﺎ ﻗﺮار دارد؟‬
‫@‪h‬‬
‫ﺳﺮﭼﺸﻤﮫھﺎي دﯾﻦ‬ ‫‪.1‬‬

‫ﺗﺮس – ﺷﮕﻔﺘﻲ – ﺧﻮاﺑﮭﺎ – روح – ﺟﺎﻧﮕﺮاﯾﻲ‬

‫‪are‬‬

‫ھﻤﺎنﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ ﻟﻮﻛﺮﺗﯿﻮس‪ ،‬ﺣﻜﯿﻢ روﻣﻲ‪ ،‬ﮔﻔﺘﮫ‪ ،‬ﺗﺮس ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻣﺎدر ﺧﺪاﯾﺎن اﺳﺖ؛ و از ﻣﯿﺎن اﻗﺴﺎم ﺗﺮس‪،‬‬
‫ﺧﻮف از ﻣﺮگ ﻣﻘﺎم ﻣﮭﻤﺘﺮي دارد‪ .‬ﺣﯿﺎت اﻧﺴﺎن اوﻟﯿﮫ در ﻣﯿﺎن ھﺰاران ﻣﺨﺎﻃﺮه ﻗﺮار داﺷﺘﮫ و ﺧﯿﻠﻲ ﻛﻢ‬
‫اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺎده اﺳﺖ ﻛﮫ ﻛﺴﻲ ﺑﺎ ﻣﺮگ ﻃﺒﯿﻌﻲ ﺑﻤﯿﺮد؛ ﭘﯿﺶ از آﻧﻜﮫ ﭘﯿﺮي ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺮدم‪ ،‬در ﻧﺘﯿﺠﺔ‬
‫ﺣﻤﻠﮫھﺎي ﻣﺘﺠﺎوزاﻧﺔ دﯾﮕﺮان ﯾﺎ ﺑﯿﻤﺎرﯾﮭﺎي ﻣﮭﻠﻚ از دﻧﯿﺎ ﻣﻲرﻓﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ ﺑﻮد ﻛﮫ اﻧﺴﺎن اوﻟﯿﮫ‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺎور ﻛﻨﺪ ﻛﮫ ﻣﺮگ ﯾﻚ ﺣﺎدﺛﮫ و ﻧﻤﻮد ﻃﺒﯿﻌﻲ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ‪ ،‬ھﻤﯿﺸﮫ ﺑﺮاي آن ﻋﻠﺘﻲ‬
‫ﻓﻮق ﻃﺒﯿﻌﻲ ﺗﺼﻮر ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬در اﺳﺎﻃﯿﺮ ﺳﺎﻛﻨﺎن ﺟﺰﯾﺮة ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎي ﺟﺪﯾﺪ‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺮگ ﻧﺘﯿﺠﺔ‬
‫‪set‬‬

‫اﺷﺘﺒﺎھﻲ از ﺧﺪاﯾﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺎﻣﺒﯿﻨﺎﻧﺎ‪ ،‬ﺧﺪاي ﺧﯿﺮ‪ ،‬ﺑﮫ ﺑﺮادر اﺣﻤﻖ ﺧﻮد ﻛﻮروووا ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﮫ زﻣﯿﻦ ﻓﺮود‬
‫آي و ﺑﮫ ﻣﺮدم ﺑﮕﻮي ﺗﺎ از ﭘﻮﺳﺖ ﺧﻮد درآﯾﻨﺪ و از ﻣﺮگ رھﺎﯾﻲ ﯾﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺲ از آن ﺑﮫ ﻣﺎران ﺑﮕﻮي ﻛﮫ از‬
‫اﻣﺮوز ﻣﺮگ آﻧﮭﺎ ﺣﺘﻤﻲ اﺳﺖ«؛ وﻟﻲ ﻛﻮروووا اﺷﺘﺒﺎه ﻛﺮد و ﺳﺮ ﺟﺎوداﻧﻲ را ﺑﮫ ﻣﺎران ﮔﻔﺖ و ﺧﺒﺮ‬
‫ﻣﺮگ را ﺑﮫ اﻧﺴﺎن رﺳﺎﻧﯿﺪ‪ .‬ﺑﺴﯿﺎري از ﻗﺒﺎﯾﻞ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲﭘﻨﺪارﻧﺪ ﻛﮫ ﻣﺮگ ﻧﺘﯿﺠﺔ ﺟﻤﻊ ﺷﺪن و ﻛﻮﭼﻚ ﺷﺪن‬
‫‪an‬‬

‫ﭘﻮﺳﺖ اﺳﺖ‪ ،‬و اﮔﺮ‬

‫اﻧﺴﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﭘﻮﺳﺖ ﺧﻮد را ﻋﻮض ﻛﻨﺪ ﺟﺎوداﻧﮫ زﻧﺪه ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺮس از ﻣﺮگ‪ ،‬و اﺣﺴﺎس ﺷﮕﻔﺘﻲ از ﺣﻮادﺛﻲ ﻛﮫ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﺗﺼﺎدف اﯾﺠﺎد ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﯾﺎ اﻧﺴﺎن ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ‬
‫‪pym‬‬

‫ﻋﻠﺖ آﻧﮭﺎ را درك ﻛﻨﺪ‪ ،‬و اﻣﯿﺪواري ﺑﮫ ﻛﻤﻚ ﺧﺪاﯾﺎن و ﺷﻜﺮﮔﺰاري در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲھﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺑﺮاي‬
‫اﻧﺴﺎن ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﺷﺪه‪ ،‬ھﻤﮫ‪ ،‬ﻋﻮاﻣﻠﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ اﻋﺘﻘﺎدات دﯾﻨﻲ را ﺳﺒﺐ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬آﻧﭽﮫ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺎﯾﺔ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺗﻌﺠﺐ اﻧﺴﺎن ﻣﻲﺷﺪ و در ﻧﻈﺮ وي اﺳﺮارآﻣﯿﺰ ﺟﻠﻮه ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ ﺟﻨﺲ و ﺧﻮاب دﯾﺪن و‬
‫ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﻮﺟﻮدات ﺳﻤﺎوي ﺑﺮ روي زﻣﯿﻦ و اﻧﺴﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ؛ اﻧﺴﺎن اوﻟﯿﮫ از اﯾﻨﻜﮫ‪ ،‬در ﺧﻮاب‪ ،‬اﺷﺒﺎﺣﻲ ﺑﮫ‬
‫ﻧﻈﺮش ﻣﻲرﺳﯿﺪ‪ ،‬ﻣﺨﺼﻮﺻًﺎ وﻗﺘﻲ اﺷﺒﺎح ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ ﯾﻘﯿﻦ ﻣﻲداﻧﺴﺘﮫ ﻣﺮده و از دﻧﯿﺎ رﻓﺘﮫاﻧﺪ در ﺧﻮاب‬

‫‪.co‬‬
‫ﺑﺮ او ﺗﺠﻠﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺳﺨﺖ در اﻧﺪﯾﺸﮫ و ﺷﮕﻔﺘﻲ ﻓﺮو ﻣﻲرﻓﺖ و دﭼﺎر ﺗﺮس و وﺣﺸﺖ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬او‬
‫ﻣﺮدﮔﺎن ﺧﻮد را ﺑﺎ دﺳﺖ ﺧﻮد در ﺧﺎك ﻣﻲﮔﺬاﺷﺖ ﺗﺎ از ﺑﺎزﮔﺸﺖ آﻧﺎن در اﻣﺎن ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ ،‬و ﻣﺨﺼﻮﺻًﺎ‬
‫ھﻤﺮاه ﻣﺮده ﻏﺬا و اﺣﺘﯿﺎﺟﺎت دﯾﮕﺮ وي را داﺧﻞ ﮔﻮر ﻣﻲﻛﺮد ﻛﮫ ﻧﯿﺎزي ﺑﮫ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻧﺪاﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ و‬
‫زﻧﺪﮔﺎن از ﺷﺮ او در اﻣﺎن ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ؛ ﮔﺎھﻲ وارث ﻣﺮده ﺧﺎﻧﮫاي را ﻛﮫ ﻣﺮگ در آن رو ﻛﺮده ﺑﻮد ﺑﺮاي‬
‫ﻣﺮده ﻣﻲﮔﺬاﺷﺖ و از آﻧﺠﺎ ﻧﻘﻞ ﻣﻜﺎن ﻣﻲﻛﺮد؛ در ﺑﻌﻀﻲ از ﺟﺎھﺎ‪ ،‬اﻧﺴﺎن اوﻟﯿﮫ در دﯾﻮار ﺧﺎﻧﮫ ﺳﻮراﺧﻲ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﻲﻛﺮد و ﻣﺮده را از آﻧﺠﺎ ﺑﯿﺮون ﻣﻲﺑﺮد و ﺳﮫ دور ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ دور ﺧﺎﻧﮫ ﻣﻲﮔﺮداﻧﺪ و از آﻧﺠﺎ دور‬
‫ﻣﻲﻛﺮد و ﺑﮫ ﺧﺎك ﻣﻲﺳﭙﺮد‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ اﻣﯿﺪ ﻛﮫ روح راه ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﮫ ﺧﺎﻧﮫ را ﮔﻢ ﻛﻨﺪ و دﯾﮕﺮ ھﺮﮔﺰ ﻧﺘﻮاﻧﺪ ﺑﮫ‬
‫آﻧﺠﺎ ﺳﺮ ﺑﺰﻧﺪ‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﻧﻈﺎﯾﺮ ﭼﻨﯿﻦ ﺣﻮادﺛﻲ‪ ،‬ﻛﮫ اﻧﺴﺎن اوﻟﯿﮫ ﺑﺎ آﻧﮭﺎ ﺑﺮﻣﻲﺧﻮرد‪ ،‬او را ﺑﮫ اﯾﻦ ﻓﻜﺮ ﻣﻲاﻧﺪاﺧﺖ ﻛﮫ ھﺮ ﻣﻮﺟﻮد‬
‫زﻧﺪه ﺑﺎﯾﺪ روح ﯾﺎ ﻧﯿﺮوي اﺳﺮارآﻣﯿﺰ دﯾﮕﺮي داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در ھﻨﮕﺎم ﺑﯿﻤﺎري ﯾﺎ ﺧﻮاب ﺑﺎ ﻣﺮگ‬
‫از ﺑﺪن ﺧﺎرج ﺷﻮد‪ .‬در ﻛﺘﺎب اوﭘﺎﻧﯿﺸﺎدھﺎ‪ ،‬از ﻛﺘﺎﺑﮭﺎي ھﻨﺪي ﻗﺪﯾﻢ‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ‪» :‬ھﺮﮔﺰ ﺷﺨﺺ‬
‫ﺧﻮاﺑﯿﺪه را ﺑﺴﺨﺘﻲ از ﺧﻮاب ﺑﯿﺪار ﻧﻜﻨﯿﺪ‪ ،‬ﭼﮫ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ روح راه ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﮫ ﺑﺪن را ﮔﻢ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ﭼﺎرة‬
‫آن ﺑﺴﯿﺎر دﺷﻮار اﺳﺖ‪ «.‬ﻧﮫ ﺗﻨﮭﺎ اﻧﺴﺎن داراي روح اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ھﺮ ﭼﯿﺰ ﺑﺮاي ﺧﻮد روﺣﻲ ﺧﺎص دارد؛‬
‫ﺟﮭﺎن ﺧﺎرﺟﻲ ﻣﺮده و ﺑﻲاﺣﺴﺎس ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﻣﻮﺟﻮدي اﺳﺖ ﻛﮫ ﻛﺎﻣﻼً ﻧﺸﺎط زﻧﺪﮔﻲ در آن ﺟﺮﯾﺎن دارد؛‬
‫ﻓﻼﺳﻔﺔ ﻗﺪﯾﻢ ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ ﻛﮫ اﮔﺮ ﭼﻨﯿﻦ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎري از ﻧﻤﻮدھﺎي ﻃﺒﯿﻌﺖ‪ ،‬از ﻗﺒﯿﻞ ﺣﺮﻛﺖ ﺧﻮرﺷﯿﺪ‪،‬‬
‫@‪h‬‬
‫ﺻﺎﻋﻘﮫھﺎي ﻣﺮﮔﺒﺎر‪ ،‬و زﻣﺰﻣﺔ درﺧﺘﺎن ﻏﯿﺮﻗﺎﺑﻞ ﺗﻌﺒﯿﺮ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﭘﯿﺶ از آﻧﻜﮫ اﺷﯿﺎ‬
‫را ﺑﺪون ﺷﺨﺼﯿﺖ و ﻣﺠﺮد در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮد‪ ،‬ﺑﺮاي آﻧﮭﺎ ﺷﺨﺼﯿﺘﻲ ﻗﺎﯾﻞ ﺑﻮد؛ ﺑﮫ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ‪ ،‬دﯾﻦ ﭘﯿﺶ‬
‫از ﻓﻠﺴﻔﮫ ﺑﺮ روي زﻣﯿﻦ ﻃﻠﻮع ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺎﻧﮕﺮاﯾﻲ ﺑﺮاي اﺷﯿﺎ ﺟﻨﺒﺔ ﺷﺎﻋﺮاﻧﺔ دﯾﻦ و ﺟﻨﺒﺔ دﯾﻨﻲ ﺷﻌﺮ‬
‫را ﺗﺸﻜﯿﻞ ﻣﻲدھﺪ‪ .‬ﺳﺎدهﺗﺮﯾﻦ ﺷﻜﻞ اﯾﻦ ﺗﺼﻮر در ﺳﮕﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎھﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ ﭼﻮن ﺑﺮﮔﻲ ﺑﺎ ﺣﺮﻛﺖ‬
‫ﺧﻔﯿﻒ ﺑﺎد در ﻣﻘﺎﺑﻞ او روي زﻣﯿﻦ ﭘﯿﺶ ﻣﻲرود ﺑﺎ دھﺸﺖ ﺑﮫ آن ﻣﻲﻧﮕﺮد‪ ،‬ﮔﻮﯾﻲ ﭼﻨﺎن ﻣﻲﭘﻨﺪارد ﻛﮫ‬
‫‪are‬‬

‫روﺣﻲ آن را ﺑﮫ ﺟﻨﺒﺶ درآورده اﺳﺖ؛ و ﻋﺎﻟﯿﺘﺮﯾﻦ درﺟﺔ اﯾﻦ ﺗﺼﻮر‪ ،‬ھﻤﺎن اﺳﺖ ﻛﮫ ﺷﺎﻋﺮي ھﻨﮕﺎم‬
‫ﺳﺮودن ﻗﺼﯿﺪهاي آﺷﻜﺎر ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﺑﮫ ﻧﻈﺮ اﻧﺴﺎن اوﻟﯿﮫ – و در ﻧﻈﺮ ﺷﺎﻋﺮان ﺳﺮاﺳﺮ روزﮔﺎر –‬
‫ﻛﻮھﮭﺎ‪ ،‬رودﺧﺎﻧﮫھﺎ‪ ،‬ﺳﻨﮕﮭﺎ‪ ،‬درﺧﺘﺎن‪ ،‬ﺳﺘﺎرﮔﺎن‪ ،‬ﺧﻮرﺷﯿﺪ‪ ،‬ﻣﺎه و آﺳﻤﺎن‪ ،‬ھﻤﮫ‪ ،‬ﭼﯿﺰھﺎي ﻣﻘﺪﺳﻲ ھﺴﺘﻨﺪ و‬
‫‪set‬‬
‫‪an‬‬
‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻣﻈﮭﺮ ﺧﺎرﺟﻲ ﻧﻔﻮس ﺑﺎﻃﻨﻲ و ﻏﯿﺮﻣﺮﺋﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در ﻧﺰد ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن ﻗﺪﯾﻢ‪ ،‬آﺳﻤﺎن ﺧﺪاﯾﻲ ﺑﮫ ﻧﺎم اوراﻧﻮس‬
‫ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎه ﺧﺪاﯾﻲ دﯾﮕﺮ ﺑﮫ ﻧﺎم ﺳﻠﻨﮫ‪ ،‬زﻣﯿﻦ ﺧﺪاﯾﻲ دﯾﮕﺮ ﺑﮫ ﻧﺎم ﮔﺌﺎ‪ ،‬درﯾﺎ ﺧﺪاﯾﻲ دﯾﮕﺮ ﺑﮫ ﻧﺎم‬
‫ﭘﻮﺳﯿﺪون‪ ،‬و ﭘﺎن ﺧﺪاي ھﻤﺔ ﺟﻨﮕﻠﮭﺎ‪ .‬در ﻧﻈﺮ ﻃﻮاﯾﻒ ژرﻣﻦ ﻗﺪﯾﻢ‪ ،‬ﺟﻨﮕﻠﮭﺎ ﭘﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ از ﺟﻨﯿﺎن و‬

‫‪.co‬‬
‫ﭘﺮﯾﺎن و ﻏﻮﻻن و ﺷﯿﺎﻃﯿﻦ و ﺟﺎدوان؛ اﺛﺮ اﯾﻦ ﻣﻮﺟﻮدات ﺧﯿﺎﻟﻲ را در ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ واﮔﻨﺮ و ﻧﻤﺎﯾﺸﻨﺎﻣﮫھﺎي‬
‫اﯾﺒﺴﻦ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺨﻮﺑﻲ ﻣﺸﺎھﺪه ﻛﺮد‪ .‬ﻛﺸﺎورزان ﺳﺎدهدل اﯾﺮﻟﻨﺪي ھﻨﻮز ﺑﮫ ﺟﻦ و ﭘﺮي ﻋﻘﯿﺪه دارﻧﺪ‪ ،‬و‬
‫ﺷﺎﻋﺮان و ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن اﯾﺮﻟﻨﺪي اﯾﻦ ﻣﺮاﺗﺐ را در آﺛﺎر ﺧﻮد رﻋﺎﯾﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻃﺮز ﺗﺼﻮر‬
‫روﺣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ اﺷﯿﺎء‪ ،‬زﯾﺒﺎﯾﻲ و ﺣﻜﻤﺖ ﺧﺎﺻﻲ وﺟﻮد دارد؛ ﻣﺜﻞ اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ اﻧﺴﺎن ﭼﻨﯿﻦ ﻣﯿﻞ دارد‪،‬‬
‫و از آن ﺷﺎد ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺎ اﺷﯿﺎ ﻧﯿﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻮﺟﻮدات ﺟﺎﻧﺪار ﻣﻌﺎﻣﻠﮫ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﯾﻜﻲ از ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن ﺑﺴﯿﺎر‬

‫‪oo‬‬
‫ﺣﺴﺎس ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻃﺒﯿﻌﺖ را ﺑﺮاي روح ﺣﺴﺎس ﭼﻨﯿﻦ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬

‫ﻃﺒﯿﻌﺖ‪ ،‬در ﺻﻮرت ﻛﻠﻲ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ ﺑﺰرﮔﻲ از ﻣﻮﺟﻮدات زﻧﺪة ﻣﺸﺨﺺ از ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ‬
‫ﺟﻠﻮهﮔﺮ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ ﺣﯿﺎت در ﺑﻌﻀﻲ از آﻧﮭﺎ آﺷﻜﺎر اﺳﺖ و در ﺑﺮﺧﻲ دﯾﮕﺮ ﭘﻨﮭﺎن؛ در ھﻤﺔ آﻧﮭﺎ ﻋﻨﺼﺮ‬
‫روﺣﺎﻧﻲ و ﻋﻨﺼﺮ ﻣﺎدي‪ ،‬ھﺮ دو‪ ،‬ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪ ،‬و ھﻤﯿﻦ آﻣﯿﺰش روح و ﻣﺎده اﺳﺖ ﻛﮫ ﺳﺮ ﻋﻤﯿﻖ وﺟﻮد‬

‫‪yah‬‬
‫را ﺗﺸﻜﯿﻞ ﻣﻲدھﺪ…‪ .‬ﻋﺎﻟﻢ ﭘﺮ از ﺧﺪاﺳﺖ! از ھﺮ ﺳﺘﺎره و از ھﺮ ﺗﺨﺘﮫ ﺳﻨﮓ وﺟﻮدي ﺗﺠﻠﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻣﺎ‬
‫را ﺑﮫ درﯾﺎﻓﺖ ﻧﯿﺮوھﺎي ﻓﺮاواﻧﻲ ﻛﮫ ﺑﺎ ﻧﯿﺮوھﺎي ﺧﺪاﯾﻲ ﺷﺒﺎھﺖ دارد ﻣﻮﻓﻖ ﻣﻲﺳﺎزد؛ ﺑﻌﻀﻲ از اﯾﻨﮭﺎ‬
‫ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ اﺳﺖ و ﺑﻌﻀﻲ دﯾﮕﺮ ﻧﺎﺗﻮان؛ ﭘﺎرهاي ﺑﺎﺷﻜﻮه اﺳﺖ و ﭘﺎرهاي ﻧﺎﭼﯿﺰ؛ وﻟﻲ ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ در ﻣﯿﺎن‬
‫آﺳﻤﺎن و زﻣﯿﻦ ﺑﮫ ﻃﺮف ﯾﻚ ﻣﻘﺼﺪ اﺳﺮارآﻣﯿﺰ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ -2‬ﻣﻌﺒﻮدھﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ دﯾﻨﻲ‬

‫@‪h‬‬
‫ﺧﻮرﺷﯿﺪ – ﺳﺘﺎرﮔﺎن – زﻣﯿﻦ – ﺟﻨﺲ – ﺟﺎﻧﻮران – ﺗﻮﺗﻤﭙﺮﺳﺘﻲ – اﻧﺘﻘﺎل ﺑﮫ ﺧﺪاﯾﺎن ﺑﺸﺮي –‬
‫روﺣﭙﺮﺳﺘﻲ – ﻧﯿﺎﭘﺮﺳﺘﻲ‬

‫ﭼﻮن ﺑﺮاي ھﺮ ﭼﯿﺰ روﺣﻲ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﮫ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ ﺧﺪاﯾﻲ در آن ﻧﮭﻔﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻋﺪد اﺷﯿﺎي‬
‫‪are‬‬

‫ﭘﺮﺳﺘﯿﺪﻧﻲ ﻧﺎﻣﻌﺪود ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﺧﺪاﯾﺎن ﺑﯿﺸﻤﺎر را ﻣﻲﺗﻮان در ﺷﺶ دﺳﺘﮫ ﻗﺮار داد‪ :‬آﺳﻤﺎﻧﻲ‪ ،‬زﻣﯿﻨﻲ‪،‬‬
‫ﺟﻨﺴﻲ‪ ،‬ﺣﯿﻮاﻧﻲ‪ ،‬اﻧﺴﺎﻧﻲ‪ ،‬و اﻻھﻲ‪ .‬ﻃﺒﯿﻌﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻧﻤﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻣﻮﺟﻮدي ﻛﮫ ﻣﻮرد ﭘﺮﺳﺘﺶ‬
‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﮫ ﭼﮫ ﺑﻮده‪ ،‬و ﺷﺎﯾﺪ ﻣﺎه در زﻣﺮة آﻧﮭﺎﯾﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ ﻣﻘﺎم اوﻟﻮﯾﺖ را داﺷﺘﮫاﻧﺪ؛ ھﻤﺎنﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ ﻣﺎ‬
‫اﻛﻨﻮن در اﻓﺴﺎﻧﮫھﺎي ﺧﻮد از »ﻣﺮدي ﻛﮫ در ﻣﺎه ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮد« ﯾﺎد ﻣﻲﻛﻨﯿﻢ‪ ،‬اﺳﺎﻃﯿﺮ ﻗﺪﯾﻢ ﻧﯿﺰ ﻣﺎه را‬
‫ھﻤﭽﻮن ﻣﺮدي ﺗﺼﻮر ﻣﻲﻛﺮده اﺳﺖ ﻛﮫ زن را از راه ﺑﮫ در ﻣﻲﻛﺮده و‪ ،‬ھﺮ ﻣﺎه ﯾﻚ ﺑﺎر‪ ،‬او را ﺑﮫ ﺣﺎﻟﺖ‬
‫‪set‬‬

‫ﺣﯿﺾ ﻣﻲاﻧﺪاﺧﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎه ﺧﺪاي ﻣﺤﺒﻮب زﻧﺎن ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺘﮫ و آن را ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﺧﺪاي ﺣﺎﻣﻲ ﺧﻮد‬
‫ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﯿﺪهاﻧﺪ؛ ﻗﺮص رﻧﮕﭙﺮﯾﺪة آن ﻣﻘﯿﺎس اﻧﺪازهﮔﯿﺮي زﻣﺎن ﺑﻮده و ﭼﻨﯿﻦ ﺗﺼﻮر ﻣﻲﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﮫ ﻣﺎه ﺑﺮ‬
‫اوﺿﺎع ﺟﻮي ﺣﻜﻮﻣﺖ دارد و ﺑﺎران و ﺑﺮف را ھﻤﯿﻦ ﻗﺮص از آﺳﻤﺎن ﻓﺮو ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﺪ؛‬

‫درﺳﺖ ﻧﻤﻲداﻧﯿﻢ ﭼﮫ زﻣﺎﻧﻲ ﺧﻮرﺷﯿﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺣﻜﻮﻣﺖ آﺳﻤﺎن‪ ،‬ﺟﺎﻧﺸﯿﻦ ﻣﺎه ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﺷﺎﯾﺪ آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ‬
‫‪an‬‬

‫ﻛﺸﺎورزي ﺟﺎﻧﺸﯿﻦ ﺷﻜﺎرورزي ﮔﺮدﯾﺪ و ﻣﺮدم درﯾﺎﻓﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﺣﺮارت ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﺳﺒﺐ ﺣﺎﺻﻠﺨﯿﺰي زﻣﯿﻦ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد و دورة ﮔﺮدش آن وﺳﯿﻠﺔ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻣﻮﺳﻢ ﻛﺎﺷﺖ و ﺑﺮداﺷﺖ اﺳﺖ اﯾﻦ ﺣﺎدﺛﮫ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در‬
‫اﯾﻦ ھﻨﮕﺎم‪ ،‬زﻣﯿﻦ ﺑﮫ ﻋﻨﻮان اﻻھﮫاي ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﮫ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ ﻛﮫ اﺷﻌﺔ ﺳﻮزان ﺧﻮرﺷﯿﺪ آن را آﺑﺴﺘﻦ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و از ھﻤﯿﻦ وﻗﺖ ﻣﺮدم ﺧﻮرﺷﯿﺪ را‪ ،‬ﭼﻮن ﭘﺪر ھﺮﭼﮫ زﻧﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻮرد ﭘﺮﺳﺘﺶ ﻗﺮار دادﻧﺪ؛ از‬
‫‪pym‬‬

‫ھﻤﯿﻦ ﻣﻘﺪﻣﺔ ﺑﺴﯿﺎر ﺳﺎده‪ ،‬آﻓﺘﺎﺑﭙﺮﺳﺘﻲ در دﯾﺎﻧﺘﮭﺎي ﺑﺖﭘﺮﺳﺘﺎﻧﺔ ﻗﺪﯾﻢ وارد ﮔﺮدﯾﺪ‪ ،‬و ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺧﺪاﯾﺎﻧﻲ ﻛﮫ از‬
‫آن ﭘﺲ روي ﻛﺎر ﻣﻲآﻣﺪﻧﺪ ﺣﺎﻟﺖ ﺗﺠﺴﻢ و ﺗﺸﺨﺼﻲ از ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺘﻨﺪ‪ .‬آﻧﺎﻛﺴﺎﮔﻮراس‪ ،‬ﺣﻜﯿﻢ‬
‫ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ‪ ،‬را ﻣﺮدم ﻓﮭﻤﯿﺪة ﯾﻮﻧﺎن از آن ﺟﮭﺖ ﺗﺒﻌﯿﺪ ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ ﻋﻘﯿﺪه داﺷﺖ ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﺧﺪا ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﻗﺮص‬
 ‫‪m‬‬
‫آﺗﺸﯿﻨﻲ اﺳﺖ ﺑﮫ ﺑﺰرﮔﻲ ﺟﺰﯾﺮة ﭘﻠﻮﭘﻮﻧﺰ؛ ھﺎﻟﮫھﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﻧﻘﺎﺷﺎن ﻗﺮون وﺳﻄﻲ ﺑﺮ ﮔﺮد ﺳﺮ و ﺻﻮرت‬
‫ﻗﺪﯾﺴﺎن رﺳﻢ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ اﺛﺮي از ھﻤﯿﻦ ﺧﻮرﺷﯿﺪﭘﺮﺳﺘﻲ ﻗﺪﯾﻤﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ؛ اﻣﭙﺮاﻃﻮر ژاﭘﻦ ھﻢ‪ ،‬اﻛﻨﻮن در‬
‫ﻧﻈﺮ ﻣﻠﺖ ﺧﻮد‪ ،‬ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﻣﺠﺴﻢﺷﺪة ﺑﺮ روي زﻣﯿﻦ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪ .‬ھﯿﭻ ﺧﺮاﻓﮫاي از ﺧﺮاﻓﺎت ﻋﺼﺮ‬

‫‪.co‬‬
‫ﻗﺪﯾﻢ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ رﻧﮕﻲ از آن در زﻧﺪﮔﻲ اﻣﺮوز ﻛﺮة زﻣﯿﻦ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻤﺪن ﺳﺎﺧﺘﺔ ﺳﺴﺖ ﺑﻨﯿﺎد‬
‫اﻗﻠﯿﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﻨﯿﺎن آن را ﺑﺮ روي ﺗﺠﻤﻞ ﺑﻨﺎ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﮫ ﺗﻮدهھﺎ‪ ،‬ھﺰار ﺳﺎل ھﻢ‪،‬‬
‫زﻧﺪﮔﯿﺸﺎن ﺑﺮ ﯾﻚ ﻧﮭﺞ ﺟﺮﯾﺎن ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ھﻤﺔ ﺳﺘﺎرﮔﺎن‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﻮرﺷﯿﺪ و ﻣﺎه‪ ،‬ﯾﺎ ﻣﺤﺘﻮاي ﺧﺪا‪ ،‬ﯾﺎ ﺧﻮد ﺧﺪاﯾﻲ ﺑﻮده و ﺑﮫ اﻣﺮ ﯾﻚ روح دروﻧﻲ ﺑﮫ‬

‫‪oo‬‬
‫ﮔﺮدش ﺧﻮد اداﻣﮫ ﻣﻲدادهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻇﮭﻮر ﻣﺴﯿﺤﯿﺖ اﯾﻦ ارواح ﻋﻨﻮان ﻓﺮﺷﺘﮕﺎﻧﻲ را ﭘﯿﺪا ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ راه‬
‫راﺳﺖ را ﺑﮫ ﻣﺮدم ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﻨﺪ؛ ﻛﭙﻠﺮ‪ ،‬ﺑﺎ آن ھﻤﮫ ﻓﺮزاﻧﮕﻲ‪ ،‬ھﺮﮔﺰ ﻣﻨﻜﺮ آﻧﮭﺎ ﻧﺸﺪ‪ .‬ﺧﻮد آﺳﻤﺎن ﺧﺪاي‬
‫ﺑﺰرﮔﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﺎ ﻛﻤﺎل ﺗﻀﺮع ﺑﮫ ﻋﺒﺎدت آن ﻣﻲﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬زﯾﺮا آن را ﺳﺒﺐ ﻧﺰول ﺑﺎران ﯾﺎ ﺑﻨﺪ آﻣﺪن آن‬
‫ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﻧﺰد ﺑﺴﯿﺎري از ﻗﺒﺎﯾﻞ اوﻟﯿﮫ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻧﺎﻣﯿﺪن آﺳﻤﺎن و اﻟﻮھﯿﺖ ﻛﻠﻤﺔ واﺣﺪي ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲرﻓﺘﮫ‬

‫‪yah‬‬
‫اﺳﺖ؛ ﻟﻔﻆ »ﺧﺪا«‪ ،‬در ﻧﺰد ﻃﻮاﯾﻒ ﻟﻮﺑﺎري و دﯾﻨﻜﺎ‪ ،‬ﻣﻌﻨﻲ »ﺑﺎران« ﻧﯿﺰ ﻣﻲدھﺪ؛ ﻣﻐﻮﻻن ﺧﺪاي ﺑﺰرگ‬
‫را ﺗﻨﮕﺮي ﻣﻲﻧﺎﻣﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ ﻣﻌﻨﻲ آﺳﻤﺎن ھﻢ ﺑﻮد؛ در ﭼﯿﻦ ﻧﯿﺰ ﻛﻠﻤﺔ ﺗﻲ ھﻤﯿﻦ ﺣﺎل را داﺷﺘﮫ اﺳﺖ؛ در‬
‫ھﻨﺪوﺳﺘﺎن وداﯾﻲ ﺧﺪا را ﺑﮫ ﻧﺎم دﯾﺌﻮس ﭘﯿﺘﺎر ﻣﻲﻧﺎﻣﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﻌﻨﻲ »ﺑﺎﺑﺎ آﺳﻤﺎن« ﻣﻲدھﺪ؛ ﻧﺰد ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن‪،‬‬
‫ﻧﺎم ﺧﺪا زﺋﻮس ﺑﮫ ﻣﻌﻨﻲ آﺳﻤﺎن و »ﮔﺮدآورﻧﺪة اﺑﺮھﺎ«‪ ،‬ﺑﻮده اﺳﺖ؛ در ﻣﯿﺎن اﯾﺮاﻧﯿﺎن‪ ،‬ﻛﻠﻤﺔ اھﻮرا ﻣﻌﻨﻲ‬
‫»آﺳﻤﺎن آﺑﻲ« داﺷﺘﮫ اﺳﺖ؛ ھﻢاﻛﻨﻮن ﭼﮫ ﻓﺮاواﻧﻨﺪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ از »آﺳﻤﺎن« درﺧﻮاﺳﺖ ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ!‬
‫ھﺴﺘﺔ ﻣﺮﻛﺰي ﻋﻠﻢ اﺳﺎﻃﯿﺮ ﻧﯿﺰ اﺗﺤﺎد و ازدواج ﺑﺎرور زﻣﯿﻦ و آﺳﻤﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫@‪h‬‬
‫زﻣﯿﻦ‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬ﻧﯿﺰ ﯾﻜﻲ از ﺧﺪاﯾﺎن ﺑﻮده و ﺑﺮ ھﺮ ﯾﻚ از اوﺿﺎع اﺳﺎﺳﻲ آن ﺧﺪاﯾﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﻲﻛﺮده اﺳﺖ؛‬
‫ﺑﺮاي درﺧﺘﺎن ھﻢ‪ ،‬درﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻧﺴﺎن‪ ،‬روﺣﻲ ﻗﺎﯾﻞ ﺑﻮده و اﻧﺪاﺧﺘﻦ آن را ﺑﺎ ﻛﺸﺘﻦ ﯾﻜﻲ ﻣﻲداﻧﺴﺘﮫاﻧﺪ؛‬
‫ھﻨﺪﯾﺸﻤﺮدﮔﺎن اﻣﺮﯾﻜﺎ ﻏﺎﻟﺒًﺎ ﺷﻜﺴﺖ و اﻧﺤﻄﺎط ﺧﻮد را ﻧﺘﯿﺠﺔ آن ﻣﻲداﻧﺴﺘﮫ ﻛﮫ ﺳﻔﯿﺪﭘﻮﺳﺘﺎن درﺧﺘﺎن را‬
‫ﺑﺮﯾﺪه و از اﯾﻦ راه ارواح ﻣﺤﺎﻓﻆ آﻧﺎن را از ﺑﯿﻦ ﺑﺮدهاﻧﺪ‪ .‬در‬

‫ﻣﻮﻟﻮك ﺑﮫ درﺧﺘﺎن ﺷﻜﻮﻓﮫدار ھﻤﺎنﮔﻮﻧﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﮫ زﻧﺎن آﺑﺴﺘﻦ؛ و ﺑﺮاي اﯾﻨﻜﮫ آزاري ﺑﮫ آﻧﮭﺎ‬
‫‪are‬‬

‫ﻧﺮﺳﺪ در ﻣﺠﺎورت آﻧﮭﺎ ﺑﺎﻧﮓ ﺑﻠﻨﺪ ﻧﻤﻲﻛﺮده و آﺗﺶ ﻧﻤﻲاﻓﺮوﺧﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﻣﺒﺎدا ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ ﻛﻨﻨﺪ و ﻣﯿﻮهھﺎي‬
‫ﻧﺎرﺳﯿﺪه ﺑﺮﯾﺰد؛ در ﺟﺰﯾﺮة آﻣﺒﻮن ﻛﺴﻲ ﺣﻖ ﻧﺪارد ﻧﺰدﯾﻚ ﻣﺰرﻋﺔ ﺑﺮﻧﺠﻲ ﻛﮫ در ﺣﺎل ﮔﻞ اﺳﺖ ﺳﺮ و‬
‫ﺻﺪا ﻛﻨﺪ؛ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺧﯿﺎل ﻛﮫ‪ ،‬اﮔﺮ ﭼﻨﯿﻦ ﺷﻮد‪ ،‬از ﻣﺤﺼﻮل‪ ،‬ﭼﯿﺰي ﺟﺰ ﻛﺎه ﺑﮫ دﺳﺖ ﻧﺨﻮاھﺪ آﻣﺪ‪ .‬ﻣﺮدم‬
‫»ﮔﻞ« ﻗﺪﯾﻢ درﺧﺘﺎن ﺑﻌﻀﻲ از ﺟﻨﮕﻠﮭﺎي ﻣﻘﺪس را ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬و دروﺋﯿﺪھﺎ ﺑﺮاي ﮔﯿﺎه اﻧﮕﻠﻲ ﺧﺎﺻﻲ ﻛﮫ‬
‫ﺑﮫ درﺧﺖ ﺑﻠﻮط ﻣﻲﭘﯿﭽﺪ اﺣﺘﺮام ﺧﺎﺻﻲ ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ؛ ھﻨﻮز ھﻢ‪ ،‬در اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن‪ ،‬ﺑﺮاي ﭼﯿﺪن اﯾﻦ ﮔﯿﺎه‪،‬‬
‫‪set‬‬

‫ﺗﺸﺮﯾﻔﺎت و ﺷﻌﺎﯾﺮ ﺧﺎﺻﻲ ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲرود‪ .‬ﻗﺪﯾﻤﯿﺘﺮﯾﻦ ﻋﻘﯿﺪة دﯾﻨﻲ در ﻗﺎرة آﺳﯿﺎ‪ ،‬ﺗﺎ آن اﻧﺪازه ﻛﮫ ﻣﻲﺗﻮان‬
‫ﺑﮫ آن اﻃﻼع ﺣﺎﺻﻞ ﻛﺮد‪ ،‬ﻋﺒﺎرت ﺑﻮده اﺳﺖ از ﭘﺮﺳﺘﺶ درﺧﺖ و رودﺧﺎﻧﮫ و ﻛﻮه‪ .‬ﺑﺴﯿﺎري از ﻛﻮھﮭﺎ‬
‫ﻣﻘﺪس ﺑﻮده و ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺧﺪاﯾﺎﻧﻲ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺘﮫ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺻﺎﻋﻘﮫھﺎ را اﯾﺠﺎد ﻣﻲﻛﺮدهاﻧﺪ؛ زﻣﯿﻦ ﻟﺮزه‬
‫وﻗﺘﻲ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﺷﺪه ﻛﮫ ﺧﺪاﯾﻲ‪ ،‬ﺧﺴﺘﮫ ﯾﺎ ﺧﺸﻤﻨﺎك‪ ،‬ﺷﺎﻧﺔ ﺧﻮد را ﺑﺎﻻ ﻣﻲاﻧﺪاﺧﺘﮫ اﺳﺖ؛ ﻣﺮدم ﻓﯿﺠﻲ‬
‫زﻟﺰﻟﮫ را ﻧﺘﯿﺠﺔ آن ﻣﻲداﻧﻨﺪ ﻛﮫ ﺧﺪاي زﻣﯿﻦ‪ ،‬در ﺧﻮاب‪ ،‬از اﯾﻦ ﭘﮭﻠﻮ ﺑﮫ آن ﭘﮭﻠﻮ ﻣﻲﺷﻮد؛ ﻣﺮدم ﺳﺎﻣﻮآ‪،‬‬
‫‪an‬‬

‫ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ زﻣﯿﻦ ﺗﻜﺎن ﻣﻲﺧﻮرد‪ ،‬آن را ﮔﺎز ﻣﻲﮔﯿﺮﻧﺪ و ﺑﮫ ﺧﺪاﯾﻲ ﺑﮫ ﻧﺎم ﻣﺎﻓﻮﺋﻲ ﻣﺘﻮﺳﻞ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﮫ‬
‫آرام ﺑﮕﯿﺮد و زﻣﯿﻦ را ﺧﺮد و ﻣﺘﻼﺷﻲ ﻧﺴﺎزد‪ .‬ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ھﻤﮫﺟﺎ‪ ،‬زﻣﯿﻦ را »ﻣﺎدرﺑﺰرگ« ﻣﻲﻧﺎﻣﻨﺪ؛ در ﻟﻐﺖ‬
‫اﻧﮕﻠﯿﺴﻲ‪ ،‬ﻛﮫ ﻋﻘﺎﯾﺪ اﺑﺘﺪاﯾﻲ ﻻﻋﻦ ﺷﻌﻮري در آن ﺗﺠﻤﻊ ﯾﺎﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﺒﺎھﺖ ﻣﯿﺎن ﻛﻠﻤﺔ ﻣﺎده )‪ (materia‬و‬
‫ﻣﺎدر )‪ (mater‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﺸﺘﺮ و ﻛﻮﺑﻠﮫ‪ ،‬دﻣﺘﺮ و ﻛﻮس‪ ،‬آﻓﺮودﯾﺘﮫ و وﻧﻮس و ﻓﺮﯾﺒﺎ ﻣﺠﺴﻢ‬
‫‪pym‬‬

‫ﺷﺪهھﺎي ﻧﺴﺒﺘًﺎ ﺟﺪﯾﺪ اﻻھﺔ ﻗﺪﯾﻤﻲ زﻣﯿﻦ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲروﻧﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ھﻤﺔ ﺑﺎروري ﺧﻮد را ﺑﮫ زﻣﯿﻦ دادهاﻧﺪ و‬
‫ﺳﺒﺐ ﺑﯿﺮون آﻣﺪن ﺧﯿﺮ و ﺑﺮﻛﺖ از آن ﺷﺪهاﻧﺪ؛ آﻧﭽﮫ درﺑﺎرة زادن و ﺷﻮ ﻛﺮدن و ﻣﺮگ و ﺑﺎزﮔﺸﺖ‬
‫ﭘﯿﺮوزﻣﻨﺪاﻧﺔ اﯾﻦ اﻻھﮕﺎن در اﺳﺎﻃﯿﺮ ﮔﻔﺘﮫ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ھﻤﮫ‪ ،‬رﻣﺰھﺎ و ﺗﻌﻠﯿﻠﮭﺎﯾﻲ اﺳﺖ ﺑﺮاي ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﮔﯿﺎه و‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺧﺸﻚ ﺷﺪن آن‪ ،‬و اﯾﻨﻜﮫ ﭘﺲ از ﻣﺪﺗﻲ دوﺑﺎره ﺳﺒﺰ ﻣﻲﺷﻮد و ﺗﺠﺪﯾﺪ ﺣﯿﺎت ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎده ﺑﻮدن اﯾﻦ ﺧﺪاﯾﺎن‬
‫ﻧﺸﺎﻧﺔ راﺑﻄﺔ ﻗﺪﯾﻤﯿﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﯿﺎن ﻛﺸﺎورزي و زن‪ ،‬در روزﮔﺎران دور‪ ،‬وﺟﻮد داﺷﺘﮫ اﺳﺖ؛ ھﻨﮕﺎﻣﻲ‬
‫ﻛﮫ ﻛﺸﺎورزي ﺷﻜﻞ اﺳﺎﺳﻲ و ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواي زﻧﺪﮔﻲ ﺑﻮده‪ ،‬اﻻھﺔ ﻧﻤﻮ ﻧﺒﺎت ﺑﺮ ھﻤﺔ ﺧﺪاﯾﺎن دﯾﮕﺮ ﭘﯿﺸﻲ داﺷﺘﮫ‬

‫‪.co‬‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻏﺎﻟﺐ ﺧﺪاﯾﺎن اﺑﺘﺪاﯾﻲ از ﺟﻨﺲ ﻟﻄﯿﻒ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﺧﺎﻧﻮادة ﭘﺪرﺷﺎھﻲ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻛﺎر آﻣﺪ‬
‫ﺧﺪاﯾﺎن ﻧﺮ ﺟﺎﻧﺸﯿﻦ آﻧﮭﺎ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫ھﻤﺎنﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ روح ﻋﻤﯿﻖ ﺷﺎﻋﺮاﻧﺔ اﻧﺴﺎن اوﻟﯿﮫ ﺳﺮي اﻻھﻲ در ﻧﻤﻮ ﮔﯿﺎه ﻣﻲدﯾﺪ‪ ،‬ﺑﺎردار ﺷﺪن ﺟﻨﯿﻦ زن‬
‫و وﻻدت را ﻧﯿﺰ از ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﻮﺟﻮدي ﺑﺮﺗﺮ از ﻃﺒﯿﻌﺖ ﻣﻲﺷﻨﺎﺧﺖ‪ .‬اﻧﺴﺎن »وﺣﺸﻲ« از ﻣﻮﺟﻮد ذرهﺑﯿﻨﻲ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻧﻄﻔﺔ ﻣﺮد و ﺗﺨﻤﻚ زن آﮔﺎھﻲ ﻧﺪارد و ﺗﻨﮭﺎ ﭼﯿﺰي ﻛﮫ ﻣﻲﺑﯿﻨﺪ ھﻤﺎن آﻻت ﺗﻨﺎﺳﻞ ﻣﺮد و زن اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﮫ‬
‫ﻣﺸﺘﺮﻛﺎً در ﻋﻤﻞ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺜﻞ دﺧﺎﻟﺖ دارﻧﺪ؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ ﺑﮫ آﻧﮭﺎ ﻧﯿﺰ رﻧﮓ ﺧﺪاﯾﻲ ﻣﻲدھﺪ‪ .‬ﭼﻮن‬
‫ھﻤﺎنﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ ﻋﻤﻞ ﺑﺎروري ﺗﺨﻢ ﮔﯿﺎه در زﻣﯿﻦ ﺻﻮرت ﻣﻲﺑﻨﺪد‪ ،‬ﻋﻤﻞ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺜﻞ اﻧﺴﺎن ﻧﯿﺰ در اﯾﻦ آﻻت‬
‫اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺪ‪ ،‬ﻧﺎﭼﺎر ﺑﮫ ﺗﺼﻮر او‪ ،‬در ﺟﻮف آﻧﮭﺎ ارواﺣﻲ وﺟﻮد دارد ﻛﮫ اﯾﻦ ﻧﯿﺮوي ﺧﻼﻗﻲ را ﻛﮫ در‬

‫‪yah‬‬
‫ﺟﻮف آﻧﮭﺎ ﻧﮭﻔﺘﮫ و از ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰﺗﺮﯾﻦ ﻋﺠﺎﯾﺐ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر‬

‫ﻣﻲرود ھﺪاﯾﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﻗﻄﻌًﺎ ﻗﺪرت اﻻھﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺻﻮرت ﻣﺠﺴﻢ درآﻣﺪه و ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻮرد ﭘﺮﺳﺘﺶ‬
‫ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪ .‬ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ ﺗﻤﺎم ﻣﻠﺘﮭﺎي ﻗﺪﯾﻤﻲ‪ ،‬ھﺮ ﯾﻚ ﺑﮫ ﺷﻜﻠﻲ‪ ،‬آﻻت ﺗﻨﺎﺳﻠﻲ را ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﯿﺪهاﻧﺪ؛ آﻧﮭﺎ ﻛﮫ ﺑﯿﺸﺘﺮ‬
‫در اﯾﻦ ﻋﻤﻞ آداب و ﺷﻌﺎﯾﺮي داﺷﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻼف آﻧﭽﮫ در ﺑﺪو اﻣﺮ ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬و ﻣﻠﺘﮭﺎي ﻋﺎﻟﯿﺘﺮ و‬
‫ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﮫﺗﺮ‪ ،‬ھﻤﭽﻮن ﻣﺮدم ﻣﺼﺮ‪ ،‬ھﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﺑﻞ‪ ،‬آﺷﻮر‪ ،‬ﯾﻮﻧﺎن‪ ،‬و روم‪ ،‬ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ .‬در آن زﻣﺎﻧﮭﺎ‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﺟﻨﺴﻲ‬
‫ﺧﺪاﯾﺎن ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﮫ ﺑﻮده اﺳﺖ؛ ﻧﮫ از آن ﺟﮭﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ ﺟﻨﺒﺔ ﻗﺒﯿﺢ آن ﻧﻈﺮ داﺷﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺑﺪان ﺳﺒﺐ‬
‫@‪h‬‬
‫ﻛﮫ‪ ،‬از اﯾﻦ راه‪ ،‬ﻋﻨﺎﯾﺖ ﺧﻮد را ﺑﮫ ﺣﺎﺻﻠﺨﯿﺰي زﻣﯿﻦ و زن آﺷﻜﺎر ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ از ﺟﺎﻧﻮران‪،‬‬
‫ھﻤﭽﻮن ﮔﺎو ﻧﺮ و ﻣﺎر‪ ،‬از آن ﺟﮭﺖ ﻣﻮرد ﭘﺮﺳﺘﺶ ﺑﻮدهاﻧﺪ ﻛﮫ ﻇﺎھﺮًا در ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺜﻞ ﻧﯿﺮوي اﻻھﻲ داﺷﺘﮫ‬
‫ﯾﺎ ﻻاﻗﻞ ﻣﻈﮭﺮي از اﯾﻦ ﻗﻮه ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬در داﺳﺘﺎن ﺑﮭﺸﺖ و آدم و ﺣﻮا‪ ،‬ﻣﺎر ﻋﻼﻗﺔ ﺟﻨﺴﻲ را ﺑﮫ‬
‫ﻋﻨﻮان اﺻﻞ ﺗﻤﺎم ﺑﺪﯾﮭﺎ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﻲدھﺪ و آﺷﻜﺎر ﻣﻲﺳﺎزد ﻛﮫ ﺑﯿﺪاري ﺣﺲ ﺟﻨﺴﻲ آﻏﺎز ﻣﻌﺮﻓﺖ ﻧﯿﻚ و ﺑﺪ‬
‫اﺳﺖ و ﺷﺎﯾﺪ رﻣﺰي ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮاي ﻧﺸﺎن دادن راﺑﻄﮫاي ﻛﮫ ﻣﯿﺎن ﺳﺎدﮔﻲ ﻋﻘﻞ و ﺳﻌﺎدت و ﻧﻌﯿﻢ ﻓﺮدوس‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ و ﺿﺮباﻟﻤﺜﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﮫ ھﺮ ﺣﯿﻮاﻧﻲ‪ ،‬از ﺳﻮﺳﻚ ﻣﺼﺮي ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺗﺎ ﻓﯿﻞ ھﻨﺪي‪ ،‬در ﯾﻚ ﮔﻮﺷﺔ زﻣﯿﻦ‪ ،‬روزي‬
‫ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﺧﺪا ﻣﻮرد ﭘﺮﺳﺘﺶ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ھﻨﺪﯾﺎن اوﺟﯿﺒﻮا ﺣﯿﻮان ﺧﺎص ﻣﻮرد ﭘﺮﺳﺘﺶ ﺧﻮد را ﺗﻮﺗﻢ‬
‫ﻣﻲﻧﺎﻣﯿﺪه و ﻗﺒﯿﻠﺔ ﺧﻮد و ھﺮ ﯾﻚ از اﻓﺮاد آن را ﻧﯿﺰ ﭼﻨﯿﻦ ﻧﺎم ﻣﻲدادهاﻧﺪ؛ ﻋﻠﻤﺎي ﻣﺮدﻣﺸﻨﺎﺳﻲ اﯾﻦ اﺳﻢ را‬
‫ﻣﺄﺧﺬ ﻗﺮار داده‪ ،‬ﭘﺮﺳﺘﺶ اﺷﯿﺎ را‪ ،‬ﺑﮫ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ‪ ،‬ﺗﻮﺗﻤﭙﺮﺳﺘﻲ ﻧﺎﻣﯿﺪهاﻧﺪ؛ اﯾﻦ ﺗﻮﺗﻤﮭﺎ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻ‪ ،‬ﺣﯿﻮان و‪،‬‬
‫‪set‬‬

‫اﺣﯿﺎﻧﺎً‪ ،‬ﺑﮫ ﺻﻮرت ﮔﯿﺎه ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در ﻣﯿﺎن ﻗﺒﺎﯾﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ ھﻨﺪﯾﺸﻤﺮدﮔﺎن اﻣﺮﯾﻜﺎي ﺷﻤﺎﻟﻲ و اﻓﺮﯾﻘﺎ و ﻗﺒﯿﻠﺔ‬
‫دراوﯾﺪي ھﻨﺪوﺳﺘﺎن و ﻗﺒﺎﯾﻞ اﺳﺘﺮاﻟﯿﺎ‪ ،‬اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻮﺗﻢ ﯾﺎﻓﺖ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ ﻇﺎھﺮاً ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ھﯿﭻﮔﻮﻧﮫ‬
‫راﺑﻄﮫاي ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﺗﻮﺗﻢ‪ ،‬ﻛﮫ رﻧﮓ دﯾﻨﻲ داﺷﺘﮫ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺘﺤﺪ ﺳﺎﺧﺘﻦ اﻓﺮاد ﻗﺒﯿﻠﮫ ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﻋﺎﻣﻞ ﻣﺆﺛﺮي‬
‫ﺑﻮده اﺳﺖ؛ ھﻤﮫ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲﭘﻨﺪاﺷﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ ﺗﻮﺗﻢ ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ارﺗﺒﺎط دارﻧﺪ ﯾﺎ ھﻤﮫ از آن ﺑﮫ وﺟﻮد‬
‫آﻣﺪهاﻧﺪ‪ .‬اﻓﺮاد ﻗﺒﺎﯾﻞ اﯾﺮﻛﻮﺋﻮي‪ ،‬ﻛﮫ در واﻗﻊ ﺑﺪون آﻧﻜﮫ ﺧﻮد ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﮫ ﻋﻘﺎﯾﺪ داروﯾﻦ ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ‬
‫‪an‬‬

‫ﺗﺼﻮر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﮫ از زﻧﺎﺷﻮﯾﻲ زﻧﺎن ﺑﺎ ﺧﺮس‪ ،‬ﮔﺮگ و آھﻮ ﺑﮫ وﺟﻮد آﻣﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺗﻮﺗﻢ‪ ،‬ﻛﮫ ﻋﻨﻮان ﺷﻌﺎر و‬
‫رﻣﺰي داﺷﺘﮫ‪ ،‬ﻋﻼﻣﺖ ﻣﻔﯿﺪي ﺑﺮاي ﺧﻮﯾﺸﺎوﻧﺪي ﻣﻠﺘﮭﺎي اوﻟﯿﮫ ﺑﻮده‪ ،‬و ﭘﺲ از آن‪ ،‬رﻓﺘﮫ رﻓﺘﮫ‪ ،‬از ﺟﻨﺒﺔ‬
‫دﯾﻨﻲ ﺧﻮد ﺧﺎرج ﺷﺪه‪ ،‬ﻋﻨﻮان ﻋﻼﻣﺖ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ ﯾﺎ ﻧﻈﺮ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﭘﯿﺪا ﻛﺮده؛ ﯾﺎ‪ ،‬ھﻤﭽﻮن ﺷﯿﺮ و ﻋﻘﺎب‪،‬‬
‫وارد ﻋﻼﻣﺖ ﭘﺮﭼﻤﮭﺎي ﭘﺎرهاي از دول ﮔﺸﺘﮫ؛ ﯾﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﻮزن ﻋﻼﻣﺖ ﺟﻤﻌﯿﺘﮭﺎي ﺑﺮادري ﺷﺪه؛ و ﯾﺎ ﺑﮫ‬
‫‪pym‬‬

‫ﺻﻮرت ﺣﯿﻮاﻧﺎﺗﻲ ﺑﻲزﯾﺎن ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة اﺳﺘﻮاري ﻓﯿﻞﻣﺂﺑﺎﻧﮫ ﯾﺎ ﺟﻨﺒﺶ ﻟﺠﻮﺟﺎﻧﺔ ﺑﻌﻀﻲ از اﺣﺰاب ﺳﯿﺎﺳﻲ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻨﻜﮫ‪ ،‬در اﺑﺘﺪاي ﻇﮭﻮر دﯾﻦ ﻣﺴﯿﺢ‪ ،‬ﻛﺒﻮﺗﺮ‪ ،‬ﻣﺎھﻲ و ﺑﺮه ﺣﺎﻟﺖ رﻣﺰي ﺑﺮاي اﯾﻦ دﯾﻦ داﺷﺘﮫ‪ ،‬ﺧﻮد‪،‬‬
 ‫‪m‬‬
‫آﺛﺎري از ﺗﻮﺗﻤﭙﺮﺳﺘﻲ ﻗﺪﯾﻤﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﺣﯿﻮان ﺑﯿﻘﺪر و ﻣﻨﺰﻟﺘﻲ ﭼﻮن ﺧﻮك زﻣﺎﻧﻲ ﺗﻮﺗﻢ ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﺑﮫ‬
‫ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﻏﺎﻟﺐ اوﻗﺎت‪،‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﺪ و ﻛﺴﻲ ﺣﻖ دﺳﺖ زدن و ﺧﻮردن آن را ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﻣﮕﺮ اﯾﻨﻜﮫ ﺧﻮد ﺧﻮردن آن ﻧﻮﻋﻲ از‬
‫ﻣﻨﺎﺳﻚ دﯾﻨﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛ اﯾﻦ ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﮫ اﻧﺴﺎن‪ ،‬در ﻣﻮاردي‪ ،‬ﺧﺪاي ﺧﻮد را ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﻋﺒﺎدت ﻣﻲﺧﻮرد‪.‬‬
‫ﻣﺮدم ﻗﺒﯿﻠﺔ ﮔﺎﻻ‪ ،‬در ﺣﺒﺸﮫ‪ ،‬در ﺿﻤﻦ ﺗﺸﺮﯾﻔﺎت دﯾﻨﻲ ﺧﺎص‪ ،‬ﻣﺎھﻲ ﻣﺨﺼﻮﺻﻲ را ﻛﮫ ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﻨﺪ‬
‫ﻣﻲﺧﻮرﻧﺪ و ﻣﻲﮔﻮﯾﻨﺪ‪» :‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ آن را ﻣﻲﺧﻮرﯾﻢ‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﻣﻲﻛﻨﯿﻢ ﻛﮫ روح در ﻣﺎ وارد ﻣﻲﺷﻮد و‬
‫ﻧﻔﻮذ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ «.‬ﻣﺒﻠﻐﺎن ﻣﺴﯿﺤﻲ‪ ،‬ﻛﮫ اوﻟﯿﻦ ﻣﺮﺗﺒﮫ ﺑﺮاي ﺗﺒﻠﯿﻎ در ﻧﺰد اﯾﻦ ﻗﺒﺎﯾﻞ ﻣﻲرﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺘﻌﺠﺐ ﺷﺪﻧﺪ ﻛﮫ‬

‫‪oo‬‬
‫ﭼﮕﻮﻧﮫ در ﻣﯿﺎن اﯾﻦ ﻣﺮدم آداﺑﻲ ﺷﺒﯿﮫ ﺑﮫ ﻗﺪاس ﻣﺴﯿﺤﯿﺎن وﺟﻮد دارد‪.‬‬

‫اﺣﺘﻤﺎﻻ ﺑﻨﯿﺎن ﺗﻮﺗﻤﭙﺮﺳﺘﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺴﯿﺎري دﯾﮕﺮ از ﻋﺒﺎدات‪ ،‬ﺑﺮ روي ﺗﺮس ﻧﮭﺎده اﺳﺖ؛ اﻧﺴﺎن ﺑﮫ واﺳﻄﺔ‬
‫ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي ﺟﺎﻧﻮران‪ ،‬آﻧﮭﺎ را ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﯿﺪه و ﺑﮫ ﺧﯿﺎل ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬وﺳﺎﯾﻞ ﺧﻮﺷﻨﻮدي آﻧﮭﺎ را ﻓﺮاھﻢ‬
‫ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﺷﻜﺎر ﺟﻨﮕﻠﮭﺎ را از ﺣﯿﻮاﻧﺎت وﺣﺸﻲ ﭘﺎك ﻛﺮد و اﻃﻤﯿﻨﺎن ﺧﺎﻃﺮ ﻧﺴﺒﻲ‪،‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﺨﺼﻮص زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ ﻛﺸﺎورزي‪ ،‬ﻓﺮاھﻢ ﮔﺮدﯾﺪ‪ ،‬رﻓﺘﮫ رﻓﺘﮫ ﺣﯿﻮاﻧﭙﺮﺳﺘﻲ ﻛﻤﺘﺮ ﺷﺪ؛ ﺷﺎﯾﺪ ﺧﺪاﯾﺎن اﻧﺴﺎﻧﻲ‬
‫اوﻟﯿﮫ‪ ،‬ﻛﮫ ﺟﺎﻧﺸﯿﻦ ﺧﺪاﯾﺎن ﺣﯿﻮاﻧﻲ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ھﻤﺎن ﺻﻔﺎت درﻧﺪﮔﻲ ﺣﯿﻮاﻧﻲ را داﺷﺘﮫاﻧﺪ؛ اﻧﺘﻘﺎل ﺧﺪاﯾﻲ از‬
‫ﻋﺎﻟﻢ ﺣﯿﻮان ﺑﮫ ﻋﺎﻟﻢ اﻧﺴﺎن‪ ،‬در داﺳﺘﺎﻧﮭﺎي ﺗﺤﻮل ﺧﺪاﯾﺎن‪ ،‬ﺑﺨﻮﺑﻲ واﺿﺢ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻛﺴﺎﻧﻲ ﭼﻮن اووﯾﺪ و‬
‫ﻧﻈﺎﯾﺮ او اﯾﻦ داﺳﺘﺎﻧﮭﺎ را ﺑﮫ ھﻤﺔ زﺑﺎﻧﮭﺎ ﺳﺮوده‪ ،‬و ﮔﻔﺘﮫاﻧﺪ ﻛﮫ ﺧﺪاﯾﺎن ﺣﯿﻮاﻧﻲ ﺑﮫ ﺻﻮرت اﻧﺴﺎن ﻣﺒﺪل‬
‫ﺷﺪهاﻧﺪ و ﺑﺎﻟﻌﻜﺲ؛ ﺻﻔﺖ ﺣﯿﻮاﻧﻲ ﺧﺪاﯾﺎن ھﺮﮔﺰ آﻧﮭﺎ را ﺗﺮك ﻧﮕﻔﺘﮫ و‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﻮي اﺻﻄﺒﻠﻲ ﻛﮫ ﭼﻮن ﻛﺎخ‬
‫روﺳﺘﺎﯾﻲ ﺑﺮ آن ﺑﻨﺎ ﺷﻮد ﺑﺎز ھﻤﺮاه آن اﺳﺖ‪ ،‬ھﺮﮔﺰ از ﻣﯿﺎن ﻧﺮﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺘﻲ در آﺛﺎر ھﻮﻣﺮ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺴﯿﺎر‬
‫@‪h‬‬
‫ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﮫ و ﻣﺘﺮﻗﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﯾﻜﻲ از ﺧﺪاﯾﺎن‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﺎم ﮔﻼﺋﻮﭘﻮﻛﯿﺲ آﺗﻨﮫ ﭼﺸﻢ ﺟﻐﺪ دارد‪ ،‬و ﺧﺪاي دﯾﮕﺮ‪،‬‬
‫ھﺮهﺑﻮﭘﯿﺲ‪ ،‬ﭼﺸﻢ ﮔﺎو‪ .‬ﺧﺪاﯾﺎن ﻣﺼﺮي و ﺑﺎﺑﻠﻲ‪ ،‬ﻛﮫ ﺻﻮرت اﻧﺴﺎن و ﺗﻨﺔ ﺣﯿﻮان دارﻧﺪ‪ ،‬ھﻤﯿﻦ ﻣﺮﺣﻠﺔ‬
‫اﻧﺘﻘﺎل از ﻋﺎﻟﻢ ﺣﯿﻮاﻧﻲ ﺑﮫ ﻋﺎﻟﻢ اﻧﺴﺎﻧﻲ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﻨﺪ و اﯾﻦ ﺣﻘﯿﻘﺖ را آﺷﻜﺎر ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﺴﯿﺎري از‬
‫ﺧﺪاﯾﺎن اﻧﺴﺎﻧﻲ روزي ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺟﺎﻧﻮران ﺑﻮدهاﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎري از ﺧﺪاﯾﺎن اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻇﺎھﺮًا ﻣﺮدﮔﺎﻧﻲ ﺑﻮدهاﻧﺪ ﻛﮫ در ﻧﺘﯿﺠﺔ ﻧﯿﺮوي ﺗﺨﯿﻞ زﻧﺪﮔﺎن‪ ،‬ﭘﺲ‬
‫‪are‬‬

‫از ﻣﺮگ‪ ،‬ﺣﺎﻟﺖ ﭘﮭﻠﻮاﻧﻲ ﭘﯿﺪا ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺧﻮد ﻇﺎھﺮ ﺷﺪن ﻣﺮدﮔﺎن در ﺧﻮاب ﻛﺎﻓﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﺳﺒﺐ‬
‫ﺗﻘﺪﯾﺲ و ﭘﺮﺳﺘﯿﺪه ﺷﺪن آﻧﮭﺎ ﺑﺸﻮد؛ زﯾﺮا ﻋﺒﺎدت‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﭽﺔ ﺗﺮس ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻻاﻗﻞ‪ ،‬ھﻤﺰاد و ﺑﺮادر آن ھﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺮداﻧﻲ ﻛﮫ در زﻣﺎن ﺣﯿﺎت ﺧﻮد ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ ﺑﻮدهاﻧﺪ و ﺗﺮﺳﺸﺎن در دل‬

‫دﯾﮕﺮان ﺟﺎي ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ از ﻣﺮگ‪ ،‬ﻣﻮرد ﭘﺮﺳﺘﺶ واﻗﻊ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ؛ در ﺑﺴﯿﺎري از زﺑﺎﻧﮭﺎي‬
‫‪set‬‬

‫اوﻟﯿﮫ‪ ،‬ﻛﻠﻤﮫاي ﻛﮫ ﺑﮫ ﻣﻌﻨﻲ ﺧﺪاﺳﺖ‪ ،‬در واﻗﻊ‪» ،‬ﻣﺮد ﻣﺮده« ﻣﻌﻨﻲ ﻣﻲدھﺪ؛ ھﻢ اﻣﺮوز‪ ،‬ﻛﻠﻤﺔ اﻧﮕﻠﯿﺴﻲ‬
‫)‪ (spirit‬و ﻛﻠﻤﺔ آﻟﻤﺎﻧﻲ )‪ ،(geist‬در آن واﺣﺪ‪ ،‬ھﻢ ﺑﮫ ﻣﻌﻨﻲ روح ھﺴﺘﻨﺪ و ھﻢ ﺑﮫ ﻣﻌﻨﻲ ﺷﺒﺢ‪ .‬ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن‬
‫ﻗﺪﯾﻢ‪ ،‬ھﻤﺎنﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ ﻣﺴﯿﺤﯿﺎن ﺑﮫ ﻗﺪﯾﺴﯿﻦ ﺧﻮد ﺗﺒﺮك ﻣﻲﺟﻮﯾﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﺮدﮔﺎن ﺧﻮد ﺗﺒﺮك ﻣﻲﺟﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻋﺘﻘﺎد ﺑﮫ‬
‫ﺣﯿﺎت دﯾﮕﺮي ﺑﺮاي ﻣﺮدﮔﺎن‪ ،‬ﻛﮫ اﻟﺒﺘﮫ ﻋﻠﺖ ﭘﯿﺪاﯾﺶ آن ھﻤﺎن ﺧﻮاب ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﮫ اﻧﺪازهاي ﺷﺪﯾﺪ ﺑﻮده‬
‫ﻛﮫ ﻏﺎﻟﺒًﺎ ﺑﺮاي ﻣﺮدﮔﺎن‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﻌﻨﻲ ﺣﻘﯿﻘﻲ ﻛﻠﻤﮫ‪ ،‬ﭘﯿﻐﺎم ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﺎدهاﻧﺪ‪ :‬ﭼﻮن رﺋﯿﺲ ﻗﺒﯿﻠﮫ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ ﺑﮫ ﯾﻜﻲ‬
‫‪an‬‬

‫از اﻣﻮات ﭘﯿﻐﺎﻣﻲ ﺑﻔﺮﺳﺘﺪ‪ ،‬آن ﭘﯿﻐﺎم را ﺑﺮ ﻏﻼﻣﻲ ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ و ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﮫ ﺳﺮﻏﻼم را ﻣﻲﺑﺮﯾﺪ‪ ،‬و اﮔﺮ‬
‫ﺗﺼﺎدﻓﺎً ﻗﺴﻤﺘﻲ از آن ﻓﺮاﻣﻮش ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬اﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ را ﺑﮫ ﻏﻼم دﯾﮕﺮ ﻣﻲﮔﻔﺖ و او را ﺑﮫ اوﻟﻲ ﻣﻠﺤﻖ‬
‫ﻣﻲﻛﺮد؛ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﺑﺮ ﻧﺎﻣﺔ اول ﺧﻮد ﺣﺎﺷﯿﮫاي ﻣﻲﻧﻮﺷﺖ‪.‬‬
‫‪pym‬‬

‫روﺣﭙﺮﺳﺘﻲ ﺑﺘﺪرﯾﺞ ﭘﯿﺶ رﻓﺖ ﺗﺎ ﺻﻮرت ﻧﯿﺎﭘﺮﺳﺘﻲ را ﺑﮫ ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺖ؛ ھﻤﺔ ﻣﺮدم از ﻣﺮدﮔﺎن ﻣﻲﺗﺮﺳﯿﺪﻧﺪ‬
‫و ﻣﻲﻛﻮﺷﯿﺪﻧﺪ وﺳﺎﯾﻞ ﺧﺸﻨﻮدي آﻧﺎن را ﻓﺮاھﻢ آورﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﻣﺒﺎدا زﻧﺪﮔﺎن را ﻣﻮرد ﻟﻌﻨﺖ ﺧﻮد ﻗﺮار داده و‬
‫زﻧﺪﮔﻲ را ﺑﺮاﯾﺸﺎن ﺗﻠﺦ ﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﻮع ﻧﯿﺎﭘﺮﺳﺘﻲ ﭼﻨﺎن درﺳﺖ ﺷﺪه ﺑﻮد ﻛﮫ‪ ،‬از ﯾﻚ ﺳﻮ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺤﻜﯿﻢ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻣﻘﺎﻣﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﻲﮔﺮدﯾﺪ و‪ ،‬از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ‪ ،‬روح ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﺑﺮ ﺟﺮﯾﺎﻧﺎت و ﻧﻈﺎﻣﺎت ﻗﺪﯾﻤﻲ را زﻧﺪه‬
‫ﻧﮕﺎه ﻣﻲداﺷﺖ؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬در ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﺟﮭﺎن اﻧﺘﺸﺎر ﯾﺎﻓﺖ و‪ ،‬در ﻣﺼﺮ و ﯾﻮﻧﺎن و روم‪ ،‬ﺑﮫ اوج‬
‫ﺧﻮد رﺳﯿﺪ – و ھﻨﻮز ﺑﺎ ﻛﻤﺎل ﻗﻮت در ﭼﯿﻦ و ژاﭘﻦ ﺑﺮﻗﺮار اﺳﺖ‪ .‬ﺑﮫ ﻋﻼوه ﺑﺴﯿﺎري از ﻣﻠﻞ ھﺴﺘﻨﺪ ﻛﮫ‬

‫‪.co‬‬
‫ﺟﺰ ﻧﯿﺎﻛﺎن ﺧﻮد ﭼﯿﺰي را ﻧﻤﻲﭘﺮﺳﺘﻨﺪ و ھﯿﭻ ﺧﺪاﯾﻲ را ﻧﻤﻲﺷﻨﺎﺳﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻨﻜﮫ ﻧﺴﻠﮭﺎي آﯾﻨﺪه ﺑﮫ اﯾﻦ ﻧﻮع ﺗﻮﺟﮫ ﺑﮫ اﺳﻼف روي ﺧﻮﺷﻲ ﻧﺸﺎن ﻧﻤﻲدھﻨﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﻧﻮع دﯾﺎﻧﺖ‪،‬‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺤﻜﻢ ﺳﺎﺧﺘﻦ رواﺑﻂ ﺧﺎﻧﻮاده‪ ،‬اﺛﺮ ﻓﺮاواﻧﻲ داﺷﺘﮫ و‪ ،‬در ﺑﺴﯿﺎري از اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت اوﻟﯿﮫ‪ ،‬ھﻤﭽﻮن‬
‫ﭼﮭﺎرﭼﻮﺑﮫاي ﺑﻮده ﻛﮫ اﻓﺮاد را در درون ﺧﻮد ﻧﮕﺎه ﻣﻲداﺷﺘﮫ اﺳﺖ؛ ھﻤﺎنﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ اﺟﺒﺎر‪ ،‬رﻓﺘﮫ رﻓﺘﮫ‪،‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﺳﺒﺐ اﯾﺠﺎد ﺗﻤﺎﯾﻞ ارادي ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺗﺮس ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﺑﺘﺪرﯾﺞ‪ ،‬ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﻜﻞ ﯾﺎﻓﺘﮫ‪ ،‬ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻣﺤﺒﺖ درآﻣﺪه اﺳﺖ؛‬
‫ﭘﺮﺳﺘﺸﻲ ﻛﮫ ﻣﺮدم ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ اﺳﻼف ﺧﻮد ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و از ﺗﺮس آﻏﺎز ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻌﺪھﺎ ﺟﺎي ﺧﻮد را ﺑﮫ‬
‫ﺣﺲ اﺣﺘﺮام و ﺗﻘﺪﯾﺲ ﻣﺮدﮔﺎن داد‪ .‬و‪ ،‬در آﺧﺮ ﻛﺎر‪ ،‬ﺑﮫ ﺻﻮرت ورع و ﺗﻘﻮاي دﯾﻨﻲ درآﻣﺪ‪ .‬ھﻤﺔ ﺧﺪاﯾﺎن‬
‫را رﺳﻢ ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ از ﺻﻮرت ﻏﻮﻻن آﻏﺎز ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و در ﭘﺎﯾﺎن ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﭘﺪري ﻣﮭﺮﺑﺎن در ﻣﻲآﯾﻨﺪ؛ و‬

‫‪yah‬‬
‫ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺮور زﻣﺎن و ﭘﯿﺪاﯾﺶ اﻃﻤﯿﻨﺎن و اﻣﻨﯿﺖ و وﺟﺪان اﺧﻼﻗﻲ‪ ،‬از ﺗﻮﺣﺶ اوﻟﯿﺔ ﺧﺪاﯾﺎن‬
‫ﻛﺎﺳﺘﮫ ﻣﻲﺷﻮد و ﺧﺮده ﺧﺮده ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻛﻤﺎل ﻣﻄﻠﻮﺑﮭﺎﯾﻲ درﻣﻲآﯾﻨﺪ‪ .‬ھﻤﯿﻦ ﻛﮫ ﺧﺪاﯾﺎن ﺑﺴﯿﺎر دﯾﺮ ﺑﮫ‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ﻣﮭﺮﺑﺎﻧﻲ و ﺷﻔﻘﺖ رﺳﯿﺪهاﻧﺪ‬

‫دﻟﯿﻞ ﺑﺮ آن اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺪﻧﯿﺖ ﺑﺎ ﻛﻤﺎل ﻛﻨﺪي ﭘﯿﺶ ﻣﻲرود‪.‬‬

‫ﺗﻮﺟﮫ ﺑﮫ ﺧﺪاﯾﻲ ﺑﺸﺮي آﺧﺮﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﺔ ﯾﻚ ﺗﻄﻮر و ﺗﻜﺎﻣﻞ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪ ،‬و ﭘﺲ از آﻧﻜﮫ اﻧﺴﺎن‬
‫@‪h‬‬
‫از ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ روﺣﭙﺮﺳﺘﻲ ﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬اﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﮫ ﻛﻢﻛﻢ آﺷﻜﺎر ﺷﺪ‪ .‬ﻇﺎھﺮًا ﭼﻨﯿﻦ ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ‬
‫ﺑﺸﺮ‪ ،‬ﭘﺲ از ﭘﺮﺳﺘﺶ ﻧﯿﺮوھﺎي ﻣﺒﮭﻢ و اﺳﺮارآﻣﯿﺰ‪ ،‬ﻣﺘﻮﺟﮫ ﻗﻮاي آﺳﻤﺎﻧﻲ و ﻧﺒﺎﺗﻲ و ﺟﻨﺴﻲ ﮔﺮدﯾﺪه‪ ،‬و ﺑﻌﺪ‬
‫از آن ﻧﻮﺑﺔ ﺣﯿﻮاﻧﺎت‪ ،‬و در آﺧﺮ ﻛﺎر زﻣﺎن ﻧﯿﺎﭘﺮﺳﺘﻲ رﺳﯿﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﮫ ﻋﻘﯿﺪة ﻣﺎ‪ ،‬ﻣﻔﮭﻮم ﺧﺪا ﺑﮫ ﻋﻨﻮان‬
‫»ﭘﺪر« ﻧﯿﺰ از ﭘﺮﺳﺘﺶ آﺑﺎ و اﺟﺪاد ﺳﺮﭼﺸﻤﮫ ﮔﺮﻓﺘﮫ و ﻣﻔﮭﻮم اوﻟﯿﺔ آن ﭼﻨﯿﻦ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ اﻧﺴﺎﻧﮭﺎ‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫ﻣﻌﻨﻲ زﯾﺴﺘﺸﻨﺎﺳﻲ ﻛﻠﻤﮫ‪ ،‬از ﺧﺪاﯾﺎن ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪهاﻧﺪ و ﺗﻨﮭﺎ روﺣﺸﺎن ﻣﺨﻠﻮق ﺧﺪاﯾﺎن ﻧﺒﻮده اﺳﺖ؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ‬
‫ﺟﮭﺖ‪ ،‬در ﻋﻠﻢ اﻻھﻲ زﻣﺎﻧﮭﺎي ﻗﺪﯾﻢ‪ ،‬ﺣﺪ ﻓﺎﺻﻞ ﻣﺸﺨﺼﻲ‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ﻣﺎھﯿﺖ‪ ،‬ﻣﯿﺎن اﻧﺴﺎﻧﮭﺎ و ﺧﺪاﯾﺎن دﯾﺪه‬
‫‪are‬‬

‫ﻧﻤﻲﺷﻮد؛ ﻣﺜﻼ ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن ﻗﺪﯾﻢ ﻧﯿﺎﻛﺎن ﺧﻮد را ﺧﺪا‪ ،‬و ﺧﺪاﯾﺎن را ﻧﯿﺎﻛﺎن ﺧﻮد ﺗﺼﻮر ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺮﺣﻠﺔ‬
‫دﯾﮕﺮي ﻛﮫ ﺑﻌﺪ از اﯾﻦ ﭘﯿﺶ آﻣﺪه آن ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ‪،‬از ﻣﯿﺎن ﻣﺨﻠﻮط ﺑﯿﺸﻤﺎر ﻧﯿﺎﻛﺎن‪ ،‬ﻣﺮدان و زﻧﺎن‬
‫ﻣﺸﺨﺼﻲ را‪ ،‬ﻛﮫ اﻣﺘﯿﺎزات ﺧﺎص داﺷﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب و ﺟﻨﺒﺔ ﺧﺪاﯾﻲ آن را ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ‬
‫ﺟﮭﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺴﯿﺎري از ﭘﺎدﺷﺎھﺎن‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﭘﯿﺶ از ﻣﺮگ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﮫ درﺟﺔ ﺧﺪاﯾﻲ رﺳﯿﺪهاﻧﺪ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ‬
‫اﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﮫ از ﺗﻜﺎﻣﻞ ﻣﻲرﺳﯿﻢ‪ ،‬ﻣﺪﻧﯿﺖ وارد دورة ﺗﺎرﯾﺨﻲ ﺧﻮد ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫‪ -3‬آداب دﯾﻨﻲ‬
‫ﺳﺤﺮ و ﺟﺎدو – آداب ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ ﻛﺸﺎورزي – ﺟﺸﻨﮭﺎي آزادي ﺟﻨﺴﻲ – داﺳﺘﺎن زﻧﺪه ﺷﺪن ﺧﺪا ﭘﺲ از‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﺮگ – ﺳﺤﺮ و ﺧﺮاﻓﺎت – ﺳﺤﺮ و ﻋﻠﻢ – ﻛﺎھﻨﺎن‬

‫ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ اﻧﺴﺎن اوﻟﯿﮫ ﻋﺎﻟﻤﻲ از ارواح ﺑﺮاي ﺧﻮد ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬ﺑﺪون آﻧﻜﮫ ﻣﺎھﯿﺖ واﻗﻌﻲ و ﺗﻤﺎﯾﻼت آﻧﮭﺎ را‬
‫ﺑﺪاﻧﺪ‪ ،‬در ﺻﺪد ﺑﺮآﻣﺪ ﻛﮫ ﺧﺸﻨﻮدي آﻧﮭﺎ را ﺟﻠﺐ ﻛﻨﺪ و از آﻧﮭﺎ در اﻣﻮر ﺧﻮد اﺳﺘﻤﺪاد ﺟﻮﯾﺪ؛ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‬
‫اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺮ ﺟﺎﻧﮕﺮاﯾﻲ ﺑﺮاي اﺷﯿﺎ‪ ،‬ﻛﮫ رﯾﺸﺔ دﯾﺎﻧﺖ اوﻟﯿﮫ اﺳﺖ‪ ،‬ﻋﺎﻣﻞ دﯾﮕﺮ ﺳﺤﺮ و ﺟﺎدو اﻓﺰوده ﺷﺪه‬
‫‪pym‬‬

‫اﺳﺖ‪ ،‬و اﯾﻦ ﺳﺤﺮ ﺑﮫ ﻣﻨﺰﻟﺔ روح ﺷﻌﺎﯾﺮ دﯾﻨﻲ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪ .‬ﻣﺮدم ﭘﻮﻟﯿﻨﺰي ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲﭘﻨﺪارﻧﺪ ﻛﮫ در‬
‫ﺟﮭﺎن اﻗﯿﺎﻧﻮﺳﻲ ﭘﺮ از ﻧﯿﺮوي ﺳﺤﺮآﻣﯿﺰ وﺟﻮد دارد ﺑﮫ اﺳﻢ ﻣﺎﻧﺎ؛ و ﺟﺎدوﮔﺮ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺮ اﯾﻦ‬
 ‫‪m‬‬
‫اﻗﯿﺎﻧﻮس دﺳﺖ دارد و از آن در ﺣﻞ ﻣﺸﻜﻼت ﺑﺮﺧﻮردار ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬روﺷﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ در اﺑﺘﺪا ﺑﺮاي ﺟﻠﺐ ﻛﻤﻚ‬
‫ارواح و‪ ،‬ﭘﺲ از آن‪ ،‬ﺧﺪاﯾﺎن ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲرﻓﺘﮫ »روش ﺗﻘﻠﯿﺪي« ﺑﻮده اﺳﺖ؛ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﻲ ﻛﮫ ھﺮ ﻛﺎري را‬
‫ﻛﮫ اﻧﺴﺎن ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﮫ ﺧﺪاﯾﺎن اﻧﺠﺎم دھﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻈﯿﺮ آن را ﻣﻲﻛﺮده و ﻇﺎھﺮًا ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﮫ اﺳﺖ ﺧﺪاﯾﺎن را ﺑﮫ‬

‫‪.co‬‬
‫ﺗﻘﻠﯿﺪ از ﺧﻮد وادار ﺳﺎزد؛ ﻣﺜﻼ‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺑﺎران ﺑﺒﺎرد‪ ،‬ﺟﺎدوﮔﺮ آب ﺑﺮ زﻣﯿﻦ ﻣﻲﭘﺎﺷﯿﺪ‪ ،‬و ﺑﺮاي‬
‫آﻧﻜﮫ ﺑﮭﺘﺮ ﺗﻘﻠﯿﺪ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ آب را از روي درﺧﺘﻲ ﺑﮫ زﻣﯿﻦ ﻣﻲرﯾﺨﺖ؛ از ﻗﺒﯿﻠﺔ ﻛﺎﻓﺮھﺎ ﭼﻨﯿﻦ ﺣﻜﺎﯾﺖ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‬

‫ﺧﺸﻜﺴﺎﻟﻲ آن ﻗﺒﯿﻠﮫ را ﺗﮭﺪﯾﺪ ﻛﺮد‪ ،‬ﻣﺮدم آن از ﻛﺸﯿﺶ ﻣﺒﻠﻐﻲ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﭼﺘﺮ ﺧﻮد را ﺑﺎز ﻛﻨﺪ و ﺑﺮ ﺳﺮ‬

‫‪oo‬‬
‫ﺑﮕﯿﺮد و ﺑﮫ ﻛﺸﺘﺰار رود؛ در ﺳﻮﻣﺎﺗﺮا زن ﻧﺎزا ﻣﺠﺴﻤﺔ ﻃﻔﻠﻲ درﺳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ و در ﺑﻐﻞ ﻣﻲﮔﯿﺮد‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ‬
‫اﻣﯿﺪ ﻛﮫ ھﺮﭼﮫ زودﺗﺮ ﺟﻨﯿﻨﻲ در ﺷﻜﻢ او ﻇﺎھﺮ ﺷﻮد‪ .‬در ﻣﺠﻤﻊاﻟﺠﺰاﯾﺮ ﺑﺎﺑﺎر‪ ،‬در ﻣﺎﻟﺰي‪ ،‬زﻧﻲ ﻛﮫ‬
‫آرزوي ﻣﺎدر ﺷﺪن دارد ﻋﺮوﺳﻜﻲ ﺑﺎ ﭘﺎرﭼﺔ ﻗﺮﻣﺰ درﺳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﭘﺴﺘﺎن ﺑﮫ دھﺎن او ﻣﻲﮔﺬارد و اذﻛﺎر‬
‫ﺳﺤﺮي ﺧﺎﺻﻲ را‪ ،‬در ﺿﻤﻦ‪ ،‬ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ؛ ﭘﺲ از آن‪ ،‬ﻛﺴﺎﻧﻲ را ﻧﺰد ﻣﺮدم دھﻜﺪه ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﺪ ﺗﺎ ھﻤﮫﺟﺎ اﯾﻦ‬

‫‪yah‬‬
‫ﺧﺒﺮ را ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﮫ وي ﺑﺎردار ﺷﺪه اﺳﺖ و دوﺳﺘﺎن وي ﺑﺮاي ﺗﺒﺮﯾﻚ ﻧﺰدﯾﻚ او ﺑﯿﺎﯾﻨﺪ؛ و ﺣﻘًﺎ ﺑﺎﯾﺪ‬
‫ﮔﻔﺖ ﻛﮫ ﺗﻨﮭﺎ واﻗﻌﯿﺖ ﻟﺠﻮج اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ درﺧﻮاﺳﺖ ﻣﻌﺼﻮﻣﺎﻧﺔ اﯾﻦ زن ﺑﯿﭽﺎره را رد ﻛﻨﺪ‪ .‬در ﻗﺒﯿﻠﺔ‬
‫داﯾﺎك‪ ،‬در ﺑﻮرﻧﺌﻮ‪ ،‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﺟﺎدوﮔﺮ ﻣﻲﺧﻮاھﺪ درد زادن را ﺑﺮ ﻣﺎدري آﺳﺎن ﺳﺎزد‪ ،‬ﺧﻮد وي‪ ،‬در‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻞ آن زن ﺣﺮﻛﺎت وﺿﻊ ﺣﻤﻞ را اﻧﺠﺎم ﻣﻲدھﺪ‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺧﯿﺎل ﻛﮫ ﺑﺎ ﻧﯿﺮوي ﺳﺤﺮ ﺧﻮد او را وادار ﺑﮫ‬
‫ﺗﻘﻠﯿﺪ ﺳﺎزد و ﺑﭽﮫ ﺑﮫ دﻧﯿﺎ ﮔﺎم ﻧﮭﺪ؛ ﮔﺎھﻲ ﺷﺨﺺ ﺳﺎﺣﺮ ﺳﻨﮕﻲ ﺑﮫ ﺷﻜﻢ ﺧﻮد ﻣﻲﺑﻨﺪد و‪ ،‬در ﺿﻤﻦ ﻛﺎر‬
‫ﺧﻮد‪ ،‬آن را ﺑﮫ ﺟﺎي ﻃﻔﻞ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻣﻲاﻧﺪازد‪ ،‬ﺗﺎ ﺟﻨﯿﻦ ھﻢ درﯾﺎﺑﺪ و ﭘﺎﯾﯿﻦ آﯾﺪ‪ .‬در ﻗﺮون وﺳﻄﻲ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺟﺎدو‬
‫ﻛﺮدن ﺷﺨﺼﻲ‪ ،‬ﺻﻮرت ﻣﻮﻣﻲ او را ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ و در آن ﺳﻮزن ﻓﺮو ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ھﻨﺪﯾﺸﻤﺮدﮔﺎن ﭘﺮو‬
‫@‪h‬‬
‫ﻋﺮوﺳﻜﻲ را ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﻣﺠﺴﻤﺔ ﺷﺨﺺ ﻣﻮرد ﻧﻔﺮت ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ و آن را ﻣﻲﺳﻮزاﻧﻨﺪ و ﺑﮫ اﯾﻦ ﻛﺎر ﺧﻮد ﻧﺎم‬
‫ﺳﻮزاﻧﺪن روح ﻣﻲدھﻨﺪ‪ .‬ﺗﻮدة ﻣﺮدم ﻋﺼﺮ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﯿﺰ‪ ،‬در ﺧﺮاﻓﮫﭘﺮﺳﺘﻲ ﺧﻮد‪ ،‬دﺳﺖ ﻛﻤﻲ از اﯾﻦ ﻣﺮدم‬
‫اوﻟﯿﮫ ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬

‫روش ﺗﻠﻘﯿﻦ از راه ﺳﺮﻣﺸﻖ دادن‪ ،‬ﻣﺨﺼﻮﺻًﺎ در ﻣﻮرد ﺣﺎﺻﻠﺨﯿﺰ ﻛﺮدن زﻣﯿﻦ‪ ،‬زﯾﺎد ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲرﻓﺘﮫ‬
‫‪are‬‬

‫اﺳﺖ‪ .‬داﻧﺸﻤﻨﺪان زوﻟﻮ ﭼﻮن ﻣﺮدي در ﺟﻮاﻧﻲ ﻣﻲﻣﺮد‪ ،‬آﻻت ﺗﻨﺎﺳﻠﻲ او را ﻣﻲﺑﺮﯾﺪﻧﺪ و‪ ،‬آن را ﭘﺲ از‬
‫ﺑﺮﯾﺎن و ﺧﺸﻚ ﻛﺮدن‪ ،‬ﻣﻲﻛﻮﺑﯿﺪﻧﺪ و ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﮔﺮد درآورده‪ ،‬ﺑﺮ روي ﻣﺰارع ﻣﻲﭘﺎﺷﯿﺪﻧﺪ‪ .‬در ﻧﺰد ﺑﻌﻀﻲ‬
‫از ﻣﻠﺘﮭﺎ رﺳﻢ ﭼﻨﺎن اﺳﺖ ﻛﮫ از ﻣﯿﺎن ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺮاي ﻓﺼﻞ ﺑﮭﺎر‪ ،‬ﺷﺎه و ﻣﻠﻜﮫاي اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و آن دو را‬
‫در ﯾﻚ ﻣﺠﻠﺲ ﻋﻠﻨﻲ ﺑﮫ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺗﺰوﯾﺞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ اﻣﯿﺪ ﻛﮫ ﻣﺰارع ﻋﺒﺮت ﮔﯿﺮﻧﺪ و ﺷﻜﻮﻓﮫ ﻛﻨﻨﺪ و‬
‫ﺑﺎرور ﺷﻮﻧﺪ؛ ﺣﺘﻲ در ﺑﻌﻀﻲ ﻧﻮاﺣﻲ‪ ،‬ﻋﺮوس و داﻣﺎد را وادار ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﮫ ﻋﻤﻞ زﻧﺎﺷﻮﯾﻲ را آﺷﻜﺎرا در‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻞ ھﻤﮕﺎن اﻧﺠﺎم دھﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﻃﺒﯿﻌﺖ ھﯿﭻ ﺑﮭﺎﻧﮫاي ﻧﺪاﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﻨﻈﻮري را ﻛﮫ از آن دارﻧﺪ ﺑﺨﻮﺑﻲ ﻓﮭﻢ‬
‫‪set‬‬

‫ﻛﻨﺪ‪ .‬در ﺟﺎوه‪ ،‬ﻛﺸﺎورزان ﻣﺨﺼﻮﺻًﺎ در ﻣﺰارع ﺑﺮﻧﺞ ﺑﺎ زﻧﺎن ﺧﻮد ھﻤﺨﻮاﺑﮕﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﻣﺤﺼﻮل‬
‫ﻓﺮاوان ﺑﮫ دﺳﺖ آورﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ھﻤﮫ ﺑﺮاي آن ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ آن ﻣﺮدم ﺳﺎده از ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﺎدة ﻧﯿﺘﺮوژن در‬
‫ﺣﺎﺻﻠﺨﯿﺰي زﻣﯿﻦ ھﯿﭻﮔﻮﻧﮫ اﻃﻼﻋﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ و ﺑﺪون آن ﻛﮫ ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﮔﯿﺎھﺎن ھﻢ ﻧﺮ و ﻣﺎدهاي دارﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺎروري زﻣﯿﻦ را ﺑﮫ ﺑﺎرور ﺷﺪن زﻧﺎن ﺗﺸﺒﯿﮫ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ اﯾﻨﻜﮫ در زﺑﺎن اﻧﮕﻠﯿﺴﻲ ﻟﻐﺖ واﺣﺪي ﺑﺮاي دو‬
‫ﻗﺴﻢ ﻣﯿﻮة اﻧﺴﺎﻧﻲ و ﮔﯿﺎھﻲ ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة روح ﺷﺎﻋﺮاﻧﺔ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻧﯿﺎﻛﺎن ﻣﺎ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﻲرود‪.‬‬

‫ﻏﺎﻟﺒﺎً در ھﻨﮕﺎم ﺑﺬراﻓﺸﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺟﺸﻨﮭﺎي ﺧﺎﺻﻲ ﮔﺮﻓﺘﮫ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬و زن و ﻣﺮد‪ ،‬ﺑﺪون ﻣﺮاﻋﺎت ھﯿﭻ ﻗﺎﻋﺪهاي‪،‬‬
‫ﺑﺎ‬
‫‪pym‬‬

‫آﻧﻜﮫ‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﯾﺎدي از ﮔﺬﺷﺘﺔ ﺧﻮد ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و ھﻨﮕﺎﻣﻲ را ﺑﮫ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻲآوردﻧﺪ ﻛﮫ ھﻤﮫ از آزادي‬
‫رواﺑﻂ ﺟﻨﺴﻲ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮدﻧﺪ؛ دﯾﮕﺮ اﯾﻨﻜﮫ ﻓﺮﺻﺘﻲ ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﻲآوردﻧﺪ ﺗﺎ زﻧﮭﺎﯾﻲ را ﻛﮫ ﺷﻮھﺮاﻧﺸﺎن‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻋﻘﯿﻢ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺎردار ﻛﻨﻨﺪ؛ ﺳﻮم آﻧﻜﮫ در اﺑﺘﺪاي ﺑﮭﺎر ﺑﮫ زﻣﯿﻦ ﺑﻔﮭﻤﺎﻧﻨﺪ ﻛﮫ از ﻣﺤﺎﻓﻈﮫﻛﺎري زﻣﺴﺘﺎﻧﻲ ﺑﯿﺮون‬
‫آﯾﺪ و ﺑﺬرھﺎﯾﻲ را ﻛﮫ ﺑﮫ آن ﻣﻲﺳﭙﺎرﻧﺪ ﺧﻮب در ﺧﻮد ﭘﺮورش دھﺪ و‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﻣﺎه ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﻣﺤﺼﻮل ﻓﺮاواﻧﻲ ﺑﮫ‬
‫ﺑﺎر آورد‪ .‬ﭼﻨﯿﻦ ﺟﺸﻨﮭﺎﯾﻲ در ﻣﯿﺎن ﻣﻠﻞ ﻓﻄﺮي‪ ،‬ﻣﺨﺼﻮﺻًﺎ در ﻗﺒﯿﻠﺔ ﻛﺎﻣﺮون ﻛﻨﮕﻮ‪ ،‬و در ﻣﯿﺎن ﻛﺎﻓﺮھﺎ و‬

‫‪.co‬‬
‫ﻗﺒﺎﯾﻞ ھﻮﺗﻨﺘﻮت و ﺑﺎﻧﺘﻮ دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد؛ درﺑﺎرة اﯾﻦ ﻗﺒﯿﻠﺔ اﺧﯿﺮ ھـ‪ .‬روﻟﻲ‪ ،‬ﻛﮫ از ﻣﺒﻠﻐﺎن دﯾﻨﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ‬
‫ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬

‫ﺟﺸﻦ درو ﺑﺴﯿﺎر ﺷﺒﯿﮫ ﺑﮫ ﺟﺸﻨﮭﺎي ﺑﺎﻛﻮس در ﻧﺰد ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن ﻗﺪﯾﻢ اﺳﺖ… ﻣﻤﻜﻦ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﺴﻲ اﯾﻦ ﻣﺮاﺳﻢ‬
‫را ﺑﮫ ﭼﺸﻢ ﺑﺒﯿﻨﺪ و ﺷﺮﻣﻨﺪه ﻧﺸﻮد… ﻧﮫ ﺗﻨﮭﺎ اﺑﺎﺣﺖ ﺟﻨﺴﻲ ﻣﻠﻌﻮن در ﻣﻮرد ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﺗﺎزه دﯾﻦ ﻣﺴﯿﺢ را‬

‫‪oo‬‬
‫ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﮫاﻧﺪ اﺟﺮا ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﻏﺎﻟﺒًﺎ ﺻﻮرت اﺟﺒﺎري دارد و ھﺮﻛﺲ را ﻛﮫ ﺑﮫ ﺗﻤﺎﺷﺎي آﻧﺎن ﺑﺎﯾﺴﺘﺪ وادار‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬در اﯾﻦ ﻋﻤﻞ اﺑﺎﺣﻲ ﺷﻨﯿﻊ‪ ،‬ﺑﺎ آﻧﺎن ﺷﺮﻛﺖ ﺟﻮﯾﺪ‪ .‬روﺳﭙﯿﮕﺮي ﺑﺎ ﻛﻤﺎل آزادي رواج ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ و‬
‫ﻗﺒﺢ ﻋﻤﻞ زﻧﺎ ﺑﺮداﺷﺘﮫ ﻣﻲﺷﻮد؛ اﯾﻦ‪ ،‬در ﻧﺘﯿﺠﺔ ﻣﺤﯿﻄﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻓﺮاھﻢ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ھﯿﭻ ﻣﺮدي ﻛﮫ در آﻧﺠﺎ‬
‫ﺣﺎﺿﺮ اﺳﺖ ﺣﻖ ﻧﺪارد ﻛﮫ ﺑﺎ زن ﺧﻮد ﻋﻤﻞ ﺟﻨﺴﻲ اﻧﺠﺎم دھﺪ‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫اﻋﯿﺎدي ﻣﺸﺎﺑﮫ اﯾﻦ ﺟﺸﻨﮭﺎ در روزﮔﺎراﻧﻲ از ﺗﻤﺪن‪ ،‬ﻛﮫ ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﺪون دارد‪ ،‬ﻧﯿﺰ ﻣﺸﺎھﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ :‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﺟﺸﻨﮭﺎي ﺑﺎﻛﺎﻧﺎﻟﯿﺎ‪ ،‬در ﯾﻮﻧﺎن؛ ﺟﺸﻦ ﺳﺎﺗﻮرﻧﺎﻟﯿﺎ در ﻧﺰد روﻣﯿﺎن؛ در ﻗﺮون وﺳﻄﻲ‪ ،‬ﺟﺸﻦ دﯾﻮاﻧﮕﺎن در‬
‫ﻓﺮاﻧﺴﮫ؛ ﺟﺸﻦ ﺑﮭﺎر در اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن؛ و ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ اﻣﺮوز‪ ،‬در ھﻤﮫ ﺟﺎ‪ ،‬ﻛﺎرﻧﺎوال‪.‬‬

‫در ﺑﻌﻀﻲ ﻧﻮاﺣﻲ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﮫ در ﻧﺰد ﻣﺮدم ﭘﺎوﻧﻲ و ھﻨﺪﯾﺸﻤﺮدﮔﺎن ﮔﻮاﯾﺎﻛﯿﻞ‪ ،‬ﺷﻌﺎﯾﺮ ﻛﺸﺎورزي ﺻﻮرت‬
‫ﻏﯿﺮ ﺟﺎﻟﺒﺘﺮي داﺷﺘﮫ اﺳﺖ؛ ﻣﺮدي را ﻣﻲﻛﺸﺘﻨﺪ و ﺧﻮﻧﺶ را ھﻨﮕﺎم ﺑﺬراﻓﺸﺎﻧﻲ ﺑﺮ زﻣﯿﻦ ﻣﻲﭘﺎﺷﯿﺪﻧﺪ ﺗﺎ‬
‫@‪h‬‬
‫ﻣﺤﺼﻮل ﺑﮭﺘﺮ ﺑﮫ دﺳﺖ آورﻧﺪ – ﺑﻌﺪھﺎ اﯾﻦ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺣﯿﻮاﻧﻲ درآﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ‬
‫ﻣﺤﺼﻮل ﻣﻲرﺳﯿﺪ و ﻣﻮﺳﻢ درو ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬آن را ﺗﻌﺒﯿﺮي از ﺗﺠﺪﯾﺪ ﺣﯿﺎت ﻣﺮد ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺷﺪه ﺑﮫ ﺷﻤﺎر‬
‫ﻣﻲآوردﻧﺪ و‪ ،‬ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ‪ ،‬ﭘﯿﺶ از ﻛﺸﺘﮫ ﺷﺪن و ﭘﺲ از آن‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺮد ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺷﺪه ﺟﻨﺒﺔ ﺧﺪاﯾﻲ ﻗﺎﯾﻞ‬
‫ﺷﺪه‪ ،‬او را ﺗﻘﺪﯾﺲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬از ھﻤﯿﻨﺠﺎﺳﺖ ﻛﮫ اﻓﺴﺎﻧﮫاي ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ ﻋﺎﻟﻤﮕﯿﺮ درﺑﺎرة ﻣﺮگ ﺧﺪا در راه‬
‫ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ‪ ،‬و ﺗﺠﺪﯾﺪ ﺣﯿﺎت ﭘﯿﺮوزﻣﻨﺪاﻧﺔ وي‪ ،‬ﭘﯿﺪا ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﻋﺮي ﻧﯿﺰ در ﺗﺰﯾﯿﻦ و زﯾﺒﺎ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺳﺤﺮ و‬
‫ﺟﺎدو ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺧﻮد را داﺷﺘﮫ و آن را ﺑﮫ ﻧﻮﻋﻲ از ﻋﻠﻢ اﻻھﻲ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﺳﺎﻃﯿﺮ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ‬
‫‪are‬‬

‫ﺧﻮرﺷﯿﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﻣﺘﻨﺎﺳﺒﻲ‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﻌﺎﯾﺮ ﻛﺸﺎورزي درھﻢ آﻣﯿﺨﺘﮫ و ﻧﺘﯿﺠﮫ ﭼﻨﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ اﻓﺴﺎﻧﺔ ﻣﺮگ‬
‫ﺧﺪا و زﻧﺪﮔﻲ دوﺑﺎرة وي ﻧﮫ ﺗﻨﮭﺎ ﻣﺮگ زﻧﺪﮔﻲ ﮔﯿﺎھﻲ‪ ،‬در زﻣﺴﺘﺎن‪ ،‬و ﺗﺠﺪﯾﺪ آن را‪ ،‬در ﻓﺼﻞ ﺑﮭﺎر‪،‬‬
‫ﺗﻌﺒﯿﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ دو اﻧﻘﻼب ﺷﺘﻮي و ﺻﯿﻔﻲ‪ ،‬و ﻧﺘﺎﯾﺞ آن دو را ﻛﮫ ﻋﺒﺎرت از ﻛﻮﺗﺎه ﯾﺎ ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪن روز‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﯿﺰ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲﺷﻮد؛ در اﯾﻦ ﻣﯿﺎن‪ ،‬در آﻣﺪن ﺷﺐ را ﺟﺰﺋﻲ از اﯾﻦ داﺳﺘﺎن ﻏﻢاﻧﮕﯿﺰ ﺗﺼﻮر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‬
‫و ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲﭘﻨﺪارد ﻛﮫ ﺧﻮرﺷﯿﺪ ھﺮ روز ﯾﻚ ﺑﺎر ﻣﻲﻣﯿﺮد و ﯾﻚ ﺑﺎر‬
‫‪set‬‬

‫ﭼﻨﯿﻦ ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﺮدن اﻧﺴﺎن‪،‬ﻛﮫ از اﻗﺴﺎم ﻣﺨﺘﻠﻒ آن ﺑﯿﺶ از ﯾﻚ ﻧﻤﻮﻧﮫ را در اﯾﻨﺠﺎ‬
‫ﻧﯿﺎوردﯾﻢ؛ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً در ﻣﯿﺎن ھﻤﺔ ﻣﻠﺘﮭﺎ ﺷﺎﯾﻊ ﺑﻮده و ھﺮ روز در ﻧﺎﺣﯿﮫاي دﯾﺪه ﺷﺪه‪ .‬در ﺟﺰﯾﺮة ﻛﺎروﻟﯿﻨﺎ‪ ،‬در‬
‫ﺧﻠﯿﺞ ﻣﻜﺰﯾﻚ‪ ،‬ﻣﺠﺴﻤﺔ ﻓﻠﺰي ﺑﺰرﮔﻲ از ﯾﻜﻲ از ﺧﺪاﯾﺎن ﻣﻜﺰﯾﻜﻲ ﯾﺎﻓﺘﮫاﻧﺪ ﻛﮫ در ﺟﻮف آن ﺑﻘﺎﯾﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ‬
‫دﯾﺪه ﺷﺪه؛ ﺑﺪون ﺷﻚ‪ ،‬اﯾﻦ ﺑﻘﺎﯾﺎ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ اﻧﺴﺎﻧﮭﺎﯾﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ھﺪﯾﮫ ﺑﺮاي ﺧﺪاﯾﺎن ﺳﻮزاﻧﺪه‬
‫‪an‬‬

‫ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ھﻤﺔ ﻣﺎ ﻧﺎم ﻣﻮﻟﻚ را ﺷﻨﯿﺪهاﯾﻢ ﻛﮫ ﻓﻨﯿﻘﯿﺎن و ﻛﺎرﺗﺎژﯾﺎن و ﺳﺎﯾﺮ ﻣﻠﻞ ﺳﺎﻣﻲ ﻗﺮﺑﺎﻧﯿﮭﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺑﮫ آن‬
‫ﺗﻘﺪﯾﻢ ﻣﻲﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ھﻢ اﻣﺮوز اﯾﻦ ﻋﺎدت در ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم رودزﯾﺎ دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺪون ﺷﻚ‪ ،‬اﯾﻦ ﻋﻤﻞ ﻧﺘﯿﺠﺔ‬
‫آن ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺮدم ﺑﮫ آدمﺧﻮاري ﻋﺎدت داﺷﺘﮫ و ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲﭘﻨﺪاﺷﺘﮫاﻧﺪ ﻛﮫ ﺧﺪاﯾﺎن ﻧﯿﺰ ﮔﻮﺷﺖ اﻧﺴﺎن را‬
‫دوﺳﺖ دارﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻛﯿﻔﯿﺖ ﭘﺲ از آﻧﻜﮫ آدﻣﺨﻮاري از ﺑﯿﻦ رﻓﺘﮫ ﺑﺮﻗﺮار ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬در ﻧﺘﯿﺠﺔ‬
‫‪pym‬‬

‫ﺗﻜﺎﻣﻞ اﺧﻼﻗﻲ ﺑﺸﺮ‪ ،‬اﯾﻦ ﺷﻌﺎﯾﺮ دﯾﻨﻲ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﯾﺎﻓﺘﮫ و ﺧﺪاﯾﺎن ﻧﯿﺰ رﻓﺘﮫرﻓﺘﮫ از ﻟﻄﺎﻓﺖ اﺧﻼﻗﻲ ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺧﻮد‬
‫ﺗﻘﻠﯿﺪ ﻛﺮده و‪ ،‬ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ‪ ،‬ﮔﻮﺷﺖ ﺣﯿﻮان را ﺑﮫ ﺟﺎي ﮔﻮﺷﺖ اﻧﺴﺎن ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﮫاﻧﺪ؛ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ‪،‬‬
‫در اﺳﺎﻃﯿﺮ ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ‪ ،‬آھﻮﯾﻲ ﺟﺎي ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺷﺪن اﯾﻔﯿﮕﻨﯿﺎ را ﮔﺮﻓﺘﮫ و ﻗﻮﭼﻲ ﺑﮫ ﺟﺎي اﺳﻤﺎﻋﯿﻞ ذﺑﯿﺢ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﮔﻮﺷﺖ ﺣﯿﻮان ﻧﯿﺰ ﺑﺮاي ﺧﺪاﯾﺎن ﺣﺎﻟﺖ ﺣﺮﻣﺖ ﭘﯿﺪا ﻛﺮد؛ اﯾﻦ از آن‬
‫ﺟﮭﺖ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﻛﺎھﻨﺎن‪ ،‬ﺧﻮد ﺑﮫ ﻏﺬاي ﻟﺬﯾﺬ ﺑﯿﺶ از ﺧﺪاﯾﺎن ﻧﯿﺎز داﺷﺘﮫ و ﻓﻘﻂ اﻣﻌﺎ و اﺣﺸﺎ و‬
‫اﺳﺘﺨﻮاﻧﮭﺎي ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ را در ﻣﺬﺑﺢ ﺑﮫ ﺧﺪاﯾﺎن ﺗﺴﻠﯿﻢ ﻣﻲﻛﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﭼﻮن اﯾﻦ ﻓﻜﺮ ھﻤﮫ ﺟﺎ راﯾﺞ ﺑﻮد ﻛﮫ ﻓﻀﺎﯾﻞ ھﺮ ﻣﻮﺟﻮدي ﻛﮫ اﻧﺴﺎن آن را ﺑﺨﻮرد ﺑﮫ وي ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪،‬‬
‫ﻃﺒﯿﻌﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺮدم ﻛﻢﻛﻢ ﺑﮫ اﯾﻦ اﻧﺪﯾﺸﮫ اﻓﺘﺎدهاﻧﺪ ﻛﮫ ﺧﺪاﯾﺎن ﺧﻮد را ﻧﯿﺰ ﺑﺨﻮرﻧﺪ‪ .‬ﺑﺴﯿﺎري از اوﻗﺎت‪،‬‬
‫ﺷﺨﺼﻲ را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲﻛﺮده و او را ﺧﻮب ﻣﻲﭘﺮورده و ﻋﻨﻮان ﺧﺪاﯾﻲ ﺑﮫ وي ﻣﻲدادهاﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻌﺪ او را‬
‫ﺑﻜﺸﻨﺪ و ﺧﻮﻧﺶ را ﺑﯿﺎﺷﺎﻣﻨﺪ و ﮔﻮﺷﺘﺶ را ﺗﻨﺎول ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﻏﺬاي اﻧﺴﺎن ﺣﺎﻟﺖ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﺷﺪهﺗﺮي ﺑﮫ‬

‫‪oo‬‬
‫ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻣﮭﺮﺑﺎﻧﻲ ﺑﯿﺸﺘﺮي ﺑﮫ دل اﻧﺴﺎن راه ﯾﺎﻓﺖ و‪ ،‬ﺑﮫ ﺟﺎي ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﺮدن ﺧﺪا‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﻗﻨﺎﻋﺖ‬
‫ورزﯾﺪ ﻛﮫ ﭼﯿﺰ ﻣﺄﻛﻮﻟﻲ را ﺑﮫ ﻋﻨﻮان رﻣﺰ و ﻣﺜﺎل او ﺑﺴﺎزد و آن را ﺑﺨﻮرد‪ .‬در ﻣﻜﺰﯾﻚ ﻗﺪﯾﻢ ﻣﺠﺴﻤﮫاي‬
‫از ﺧﺪا‪ ،‬ﺑﺎ داﻧﮫﺑﺎر و ﺣﺒﻮﺑﺎت‪ ،‬ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ و ﻛﻮدﻛﺎﻧﻲ را ﻧﯿﺰ ﻛﺸﺘﮫ‪ ،‬ﺧﻮﻧﺸﺎن را ﺑﺮ آن ﻣﻲﭘﺎﺷﯿﺪﻧﺪ و آن را‬
‫ﺑﮫ ﺟﺎي ﺧﺪا ﻣﻲﺧﻮردﻧﺪ؛ ﭼﻨﯿﻦ ﺗﺸﺮﯾﻔﺎﺗﻲ در ﻣﯿﺎن ﻗﺒﺎﯾﻞ اوﻟﯿﺔ دﯾﮕﺮ ﻧﯿﺰ دﯾﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬از ﻣﺆﻣﻨﺎن ﺗﻘﺎﺿﺎ‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﻲﺷﺪ ﻛﮫ ﻣﺪﺗﻲ ﻗﺒﻞ از ﺧﻮردن ﺧﺪا روزه ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ؛ در ھﻨﮕﺎم اﻧﺠﺎم ﺗﺸﺮﯾﻔﺎت‪ ،‬ﻛﺎھﻦ اوراد ﺳﺤﺮي‬
‫ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﺠﺴﻤﺔ ﺧﺪاﯾﻲ را ﻛﮫ ﺑﻨﺎﺳﺖ ﺧﻮرده ﺷﻮد ﺑﮫ ﺧﺪاي واﻗﻌﻲ ﻣﺒﺪل ﺳﺎزد‪.‬‬

‫اﮔﺮﭼﮫ ﺳﺤﺮ از اوھﺎم و ﺧﺮاﻓﺎت زاﯾﯿﺪه ﺷﺪه‪ ،‬ﭘﺎﯾﺎن ﻛﺎر آن ﺑﮫ ﻋﻠﻮم ﻣﻨﺘﮭﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻗﺎﯾﻞ ﺷﺪن ﺟﺎﻧﮕﺮاﯾﻲ‬
‫ﺑﺮاي اﺷﯿﺎ ﺳﺒﺐ ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﺗﻌﺪاد زﯾﺎدي ﻋﻘﺎﯾﺪ ﻏﯿﺮﻃﺒﯿﻌﻲ و ﺧﺎرقاﻟﻌﺎده ﺷﺪه و‪ ،‬از آن ﻣﯿﺎن‪ ،‬ﻧﻤﺎزھﺎ و‬
‫ﻣﻨﺎﺳﻚ ﻋﺠﯿﺐ و ﻏﺮﯾﺐ ﻇﺎھﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮدم ﻗﺒﯿﻠﺔ ﻛﻮﻛﻲ‪ ،‬در ﺣﯿﻦ ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﺠﺎﻋﺖ ﻏﺮﯾﺒﻲ ﺑﮫ‬
‫ﻛﺎرزار ﻣﻲﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ و ﯾﻘﯿﻦ داﺷﺘﻨﺪ ﻛﮫ اﺷﺨﺎﺻﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ دﺳﺖ‬
‫@‪h‬‬
‫در ﺟﮭﺎن دﯾﮕﺮ ﺑﮫ ﺑﻨﺪﮔﻲ آﻧﺎن درﺧﻮاھﻨﺪ آﻣﺪ‪ ،‬ﻓﺮد ﻗﺒﯿﻠﺔ ﺑﺎﻧﺘﻮ‪ ،‬ﭼﻮن دﺷﻤﻦ ﺧﻮد را ﻣﻲﻛﺸﺪ‪ ،‬ﺳﺮ ﺧﻮﯾﺶ‬
‫را ﻣﻲﺗﺮاﺷﺪ و ﺑﺮ آن ﺳﺮﮔﯿﻦ ﺑﺰ ﻣﻲﻣﺎﻟﺪ‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺧﯿﺎل ﻛﮫ دﯾﮕﺮ روح ﻣﻘﺘﻮل ﻧﺘﻮاﻧﺪ ﺑﮫ او آزاري ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺴﯿﺎري از ﻣﺮدم اوﻟﯿﮫ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮدهاﻧﺪ ﻛﮫ ﻧﻔﺮﯾﻦ و ﻟﻌﻨﺖ اﺛﺮ ﻗﻄﻌﻲ دارد و »ﭼﺸﻢزﺧﻢ« ﺑﺪون ﺷﻚ ﻣﺆﺛﺮ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻮﻣﯿﺎن اﺳﺘﺮاﻟﯿﺎ ﻋﻘﯿﺪه دارﻧﺪ ﻛﮫ ﻟﻌﻨﺖ ﺳﺎﺣﺮ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﺴﻲ را ﻛﮫ ﺑﺎ وي ﺻﺪ و ﭘﻨﺠﺎه ﻛﯿﻠﻮﻣﺘﺮ‬
‫ﻓﺎﺻﻠﮫ دارد ﺑﮫ ﺧﺎك ﺑﻨﺸﺎﻧﺪ‪ .‬اﻋﺘﻘﺎد ﺑﮫ ﺳﺤﺮ و ﺟﺎدو در ﻣﺮاﺣﻞ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﺸﺮﯾﺖ ﭘﯿﺪا ﺷﺪه و ﺗﺎﻛﻨﻮن‬
‫‪are‬‬

‫ھﻨﻮز ﻛﺎﻣﻼ از ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم رﺧﺖ ﻧﺒﺴﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺘﯿﺸﯿﺴﻢ – ﻋﺒﺎدت اﺷﯿﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺑﺮاي آﻧﮭﺎ ﻧﯿﺮوي ﺳﺎﺣﺮي‬
‫ﻗﺎﯾﻞ ﺑﻮدهاﻧﺪ – از اﻋﺘﻘﺎد ﺑﮫ ﺳﺤﺮ ﺳﺎﺑﻘﺔ زﯾﺎدﺗﺮي دارد و آﻧﭽﮫ ھﻢ ﻛﮫ از آن ﺑﺮﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪه ﺷﺪﯾﺪﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻮن ﭼﻨﯿﻦ ﺗﺼﻮر ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ ﺑﺴﯿﺎري از ﺣﺮزھﺎ و ﻃﻠﺴﻤﮭﺎ اﺛﺮ ﻣﺤﺪود دارد‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﻲ ﻛﮫ ھﺮ ﻃﻠﺴﻢ‬
‫ﺑﺮاي ﻋﻤﻞ ﺧﺎص ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲرود‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺟﮭﺖ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎري از اﻓﺮاد دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﺎر ﺳﻨﮕﯿﻨﻲ از اﻗﺴﺎم‬
‫ﻃﻠﺴﻤﮭﺎ ھﻤﺮاه ﺧﻮد دارﻧﺪ ﺗﺎ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ھﺮ ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ ﻛﮫ ﺑﺨﻮاھﺪ ﺑﺮ آﻧﺎن ھﺠﻮم آورد آﻣﺎده ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً‬
‫‪set‬‬

‫ﻧﺼﻒ ﻣﺮدم اروﭘﺎ‪ ،‬ھﻤﻮاره‪ ،‬ھﻤﺮاه ﺧﻮد ﻃﻠﺴﻤﮭﺎ و ﻧﻈﺮ ﻗﺮﺑﺎﻧﯿﮭﺎﯾﻲ دارﻧﺪ؛ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺧﯿﺎل ﻛﮫ آﻧﺎن را از‬
‫ﺷﺮ ﻧﯿﺮوھﺎي ﻓﻮق ﻃﺒﯿﻌﺖ ﻣﺤﻔﻮظ ﻧﮕﺎه دارد‪ .‬در ھﺮ ﻟﺤﻈﮫ‪ ،‬ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﮫ ﻣﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ اﺳﺘﺨﻮانﺑﻨﺪي‬
‫ﻣﺪﻧﯿﺖ ﭼﮫ اﻧﺪازه ﻧﺎزك و ﺷﻜﻨﻨﺪه اﺳﺖ و ﭼﮕﻮﻧﮫ‪ ،‬ﻣﻌﺠﺰهآﺳﺎ‪ ،‬ﺑﺮ ﻗﻠﺔ آﺗﺸﻔﺸﺎن ﻣﺸﺘﻌﻠﻲ از ﺗﻮﺣﺶ و ﻇﻠﻢ و‬
‫اوھﺎم و ﻧﺎداﻧﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﮫ اﺳﺖ – آﻧﭽﮫ ﻣﺎ ﺑﮫ آن ﻧﺎم اﺟﺘﻤﺎع ﻋﺼﺮ ﺟﺪﯾﺪ ﻣﻲدھﯿﻢ ﺟﺰ ﭘﻮﺳﺘﺔ ﻧﺎزﻛﻲ‬
‫ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ اﺟﺘﻤﺎع ﻗﺮون وﺳﻄﺎﯾﻲ را‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺎ ﻛﻤﺎل ﻧﯿﺮو در ﻣﯿﺎن ﻣﺎ ﺣﯿﺎت دارد‪ ،‬ﻣﻲﭘﻮﺷﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫ﻓﯿﻠﺴﻮف ﺑﮫ اﯾﻦ اﺣﺘﯿﺎﺟﻲ ﻛﮫ اﻧﺴﺎن اﺣﺴﺎس ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻣﻲﺧﻮاھﺪ از ﻣﺎﻓﻮق ﻃﺒﯿﻌﺖ ﻛﻤﻚ ﺑﮕﯿﺮد ﺗﺒﺴﻢ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺑﮫ اﯾﻦ دل ﺧﻮش دارد ﻛﮫ‪ ،‬ھﻤﺎن ﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ ﺗﺼﻮر ﺣﯿﺎت و روﺣﺎﻧﯿﺖ در اﺷﯿﺎ ﺳﺒﺐ ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﺷﻌﺮ‬
‫ﮔﺮدﯾﺪه‪ ،‬ﺳﺤﺮ و ﺟﺎدو ﻧﯿﺰ وﺳﯿﻠﺔ اﯾﺠﺎد ھﻨﺮ ﻧﻤﺎﯾﺸﻲ و ﻋﻠﻮم ﺷﺪه اﺳﺖ ﻓﺮﯾﺰر‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺒﺎﻟﻐﮫاي ﻛﮫ از ﻓﻜﺮ‬
‫‪pym‬‬

‫ﻣﺒﺘﻜﺮ درﺧﺸﺎن او ﻏﺮﯾﺐ ﻧﻤﻲﻧﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ﻛﮫ‪» :‬رﯾﺸﺔ ﭘﯿﺮوزﯾﮭﺎي اﻓﺘﺨﺎرآﻣﯿﺰ ﻋﻠﻢ ﺑﮫ ﻣﻮھﻮﻣﺎت و‬
‫ﺳﺨﺎﻓﺘﮭﺎي ﻋﺎﻟﻢ ﺳﺤﺮ و ﺟﺎدو ﻣﻲرﺳﺪ؛ ﺣﻘﯿﻘﺖ اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ ھﺮ وﻗﺖ ﺟﺎدوﮔﺮي در اﻧﺠﺎم ﻣﻨﻈﻮر ﺧﻮد‬
‫دﭼﺎر ﺷﻜﺴﺖ ﻣﻲﺷﺪه‪ ،‬در ﺻﺪد ﺑﺮﻣﻲآﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ وﺳﯿﻠﮫاي ﺑﮫ دﺳﺖ آورد ﺗﺎ ﺑﮫ ﻛﻤﻚ آن ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻧﯿﺮوھﺎي‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻓﻮق ﻃﺒﯿﻌﺖ را ﺑﮫ ﺗﺒﻌﯿﺖ از اواﻣﺮ ﺧﻮد ﻧﺎﭼﺎر ﺳﺎزد؛ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﺧﺮده ﺧﺮده ﻧﯿﺮوھﺎي‬
‫ﻃﺒﯿﻌﻲ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﮫ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﮫ‪ ،‬وﻟﻲ ﺳﺎﺣﺮ‪ ،‬ﺑﺮاي آﻧﻜﮫ ﻣﻘﺎم ﺧﻮد را از دﺳﺖ ﻧﺪھﺪ و آﺑﺮوي‬
‫ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﺛﺮ اﯾﻦ ﻧﯿﺮوھﺎي ﻃﺒﯿﻌﻲ را ﭘﻨﮭﺎن ﻣﻲداﺷﺘﮫ اﺳﺖ ﺗﺎ ﻣﺮدم ﺗﺼﻮر ﻛﻨﻨﺪ ﻛﮫ اﺛﺮ ﻣﺮﺑﻮط‬

‫‪.co‬‬
‫ﺑﮫ ھﻤﺎن ﻧﯿﺮوھﺎي ﻓﻮق ﻃﺒﯿﻌﺖ اﺳﺖ؛ و اﯾﻦ درﺳﺖ ﺷﺒﯿﮫ ﺑﮫ ﺗﻔﻜﺮ ﻣﺮدم اﯾﻦ زﻣﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺮاي ﻧﺴﺨﮫ‬
‫و داروھﺎﯾﻲ ﺧﺎﺻﯿﺖ ﺳﺤﺮي ﻗﺎﯾﻠﻨﺪ‪ .‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ اﺳﺖ ﻛﮫ از ﺟﺎدوﮔﺮي‪ ،‬ﺑﺘﺪرﯾﺞ‪ ،‬ﭘﺰﺷﻜﻲ‪ ،‬ﺷﯿﻤﻲ‪،‬‬
‫اﺳﺘﺨﺮاج ﻓﻠﺰات‪ ،‬و ﻋﻠﻢ ھﯿﺌﺖ ﺑﮫ وﺟﻮد آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻋﺎﻣﻠﻲ ﻛﮫ ﻣﺴﺘﻘﯿﻤًﺎ از ﺳﺎﺣﺮي ﺑﮫ وﺟﻮد آﻣﺪه ﻛﺎھﻦ ﯾﺎ ﻋﺎﻟﻢ روﺣﺎﻧﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﺑﺘﺪرﯾﺞ ﻛﮫ آداب و ﻣﻨﺎﺳﺐ دﯾﻨﻲ ﻓﺮاواﻧﺘﺮ و ﭘﯿﭽﯿﺪهﺗﺮ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺮد ﻋﺎدي دﯾﮕﺮ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ھﻤﺔ آﻧﮭﺎ را‬
‫ﺑﮫ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﺴﭙﺎرد و ﺑﮫ آﻧﮭﺎ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ‪ ،‬دﺳﺘﺔ ﺧﺎﺻﻲ از ﻣﺮدم ﻛﺎرﺷﺎن ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﮫ اﯾﻦ‬
‫ﻣﻲﺷﺪ ﻛﮫ ﺑﮫ وﻇﺎﯾﻒ دﯾﻨﻲ و آداب آن ﻗﯿﺎم ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻛﺎھﻦ ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎﺣﺮ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ از راه ﻗﻄﻊ راﺑﻄﺔ‬
‫روح ﺑﺎ ﺟﺴﺪ‪ ،‬و درﯾﺎﻓﺖ وﺣﻲ‪ ،‬و ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ اذﻛﺎر و ادﻋﯿﺔ ﻣﺠﺮب و ﻣﺴﺘﺠﺎب‪ ،‬ﺧﻮد را ﺑﮫ ارادة ارواح و‬

‫‪yah‬‬
‫ﺧﺪاﯾﺎن ﻧﺰدﯾﻚ ﻛﻨﺪ‪ ،‬و از اﯾﻦ اراده ﺑﺮاي ﻣﻨﻈﻮرھﺎي ﺑﺸﺮي اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﭼﻮن اﯾﻦ ﻋﻠﻢ و اﯾﻦ ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي‬
‫ﺧﺎص در ﻧﻈﺮ ﻣﺮدم اوﻟﯿﮫ داراي ﻛﻤﺎل اھﻤﯿﺖ ﺑﻮد‪ ،‬و ﭼﻨﯿﻦ ﺗﺼﻮر ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ ﻧﯿﺮوھﺎي ﻋﻈﯿﻢ ﻓﻮق‬
‫ﻃﺒﯿﻌﺖ در ﺳﺮ ھﺮ ﭘﯿﭻ راه زﻧﺪﮔﻲ اﻧﺴﺎن وﺟﻮد دارد و در ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ او ﻣﺆﺛﺮ اﺳﺖ‪ ،‬در ﻧﺘﯿﺠﮫ‪ ،‬ﻗﺪرت‬
‫رﺟﺎل دﯾﻦ ﺑﺎ دﺳﺘﮕﺎه دوﻟﺖ ﺑﺮاﺑﺮ ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ‪ ،‬از دﯾﺮﺑﺎز ﺗﺎ زﻣﺎﻧﮭﺎي ﻣﻌﺎﺻﺮ‪ ،‬ﻛﺎھﻦ ﯾﺎ ﻛﺸﯿﺶ‬
‫ھﻤﯿﺸﮫ در ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯾﻲ و زﻣﺎﻣﺪاري رﻗﯿﺐ ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ ﻣﺮد ﺟﻨﮕﻲ ﺑﻮده و‪ ،‬ﮔﺎھﻲ اﯾﻦ و زﻣﺎﻧﻲ آن‪ ،‬ﺑﺮ ﻣﺮدم‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﻲﻛﺮده اﺳﺖ؛ ﺑﮭﺘﺮﯾﻦ ﻣﺜﺎل اﯾﻦ ﺣﻘﯿﻘﺖ را در ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﺼﺮ و ﯾﮭﻮد و اروﭘﺎي ﻗﺮون وﺳﻄﻲ‬
‫@‪h‬‬ ‫ﻣﻲﺗﻮان ﻣﺸﺎھﺪه ﻛﺮد‪.‬‬

‫ﺑﺎﯾﺪ داﻧﺴﺖ ﻛﮫ ﻛﺎھﻦ دﯾﻦ را اﯾﺠﺎد ﻧﻜﺮده‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ‪ ،‬ھﻤﺎنﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ ﻣﺮد ﺳﯿﺎﺳﻲ از ﺗﻤﺎﯾﻼت ﻓﻄﺮي و ﻋﺎدات‬
‫ﺑﺸﺮي اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬وي ﻧﯿﺰ دﯾﻦ را ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﺻﺪ ﺧﻮد ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲداده اﺳﺖ؛ ﻋﻘﯿﺪة دﯾﻨﻲ‬
‫اﺧﺘﺮاع ﯾﺎ ﺣﯿﻠﮫ و ﺑﺎزي ﺧﺪﻣﺘﮕﺰاران ﻣﻌﺎﺑﺪ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺳﺎزﻧﺪة آن ﻓﻄﺮت اﻧﺴﺎن اﺳﺖ ﻛﮫ داﯾﻤًﺎ در‬
‫ﺗﺠﺴﺲ اﺳﺖ و ﺗﺮس و اﺿﻄﺮاب و آرزو و اﺣﺴﺎس ﺗﻨﮭﺎﯾﻲ او را ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ ﺑﺮﻣﻲاﻧﮕﯿﺰد و ﻣﻲﺧﻮاھﺪ ﺑﮫ‬
‫‪are‬‬

‫ﺟﺎﯾﻲ ﺗﻜﯿﮫ ﻛﻨﺪ‪ .‬درﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻛﺎھﻦ‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ﺑﺎﻗﻲ ﻧﮕﺎه داﺷﺘﻦ ﻣﺮدم در ﻣﻮھﻮﻣﺎت و ﺧﺮاﻓﺎت‪ ،‬و‬
‫ﻣﻨﺤﺼﺮ داﺷﺘﻦ ﭘﺎرهاي از ﻋﻠﻮم ﺑﮫ ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﻘﺼﺮ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪ ،‬اﯾﻦ را ھﻢ ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ وي ﺧﺮاﻓﺎت‬
‫را در ﻣﻨﻄﻘﺔ ﻣﻌﯿﻨﻲ ﻣﺤﺪود ﻧﮕﺎه داﺷﺘﮫ و ﻏﺎﻟﺒًﺎ ﻣﺮدم را ﺑﮫ ﭼﺸﻢﭘﻮﺷﻲ از آن ﺗﺤﺮﯾﻚ ﻛﺮده اﺳﺖ؛ ھﻤﯿﻦ‬
‫ﻛﺎھﻦ و ﻣﺮد دﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺒﺎدي ﺗﻌﻠﯿﻢ و ﺗﺮﺑﯿﺖ را ﺑﮫ ﻣﺮدم ﺗﻠﻘﯿﻦ ﻛﺮده و اﻧﺒﺎر و وﺳﯿﻠﺔ اﺗﺼﺎل ﻣﯿﺮاث‬
‫ﻓﺮھﻨﮕﻲ داﯾﻢ اﻟﺘﺰاﯾﺪ ﺑﺸﺮي ﺑﻮده اﺳﺖ؛ وي‪ ،‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﺿﻌﯿﻒ در ﭼﻨﮕﺎل ﻗﻮي اﺳﯿﺮ ﺑﻮده و راه‬
‫‪set‬‬

‫ﭼﺎرهاي ﻧﺪاﺷﺘﮫ‪ ،‬ﺧﺎﻃﺮ ﺿﻌﯿﻒ را ﺗﺴﻼ ﺑﺨﺸﯿﺪه اﺳﺖ؛ ﺑﺎﻻﺧﺮه‪ ،‬او ﻋﺎﻣﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺎ دﺳﺖ وي دﯾﻦ‬
‫ﺳﺒﺐ ﺗﻘﻮﯾﺖ ھﻨﺮ ﺷﺪه و ﺑﻨﺎي ﺳﺴﺖ ﺑﻨﯿﺎد اﺧﻼق را ﺑﺎﺳﺘﻮﻧﻲ از ﻋﺎﻟﻢ ﻣﺎﻓﻮق ﻃﺒﯿﻌﺖ ﺳﺮﭘﺎ ﻧﮕﺎه داﺷﺘﮫ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻛﺎھﻨﻲ در ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم ﭘﯿﺪا ﻧﻤﻲﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎً ﺧﻮد ﻣﺮدم ﭼﻨﯿﻦ ﺷﺨﺼﻲ را ﺑﺮاي ﺧﻮد ﺧﻠﻖ‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫‪ -4‬دﯾﻦ و اﺧﻼق‬
‫دﯾﻦ و دوﻟﺖ – ﻣﺤﺮﻣﺎت )ﺗﺎﺑﻮ( – ﻣﺤﺮﻣﺎت ﺟﻨﺴﻲ – ﻛﻨﺪي دﯾﻦ در ﺗﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻣﺤﯿﻂ – ﻏﯿﺮدﯾﻨﻲ ﺷﺪن‬
‫‪pym‬‬

‫اﺧﻼق‬
 ‫‪m‬‬
‫دﯾﻦ ﺑﺎ دو وﺳﯿﻠﮫ از اﺧﻼق ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ ﯾﻜﻲ از آﻧﮭﺎ اﺳﺎﻃﯿﺮ اﺳﺖ و دﯾﮕﺮي ﻣﺤﺮﻣﺎت‪ .‬اﺳﺎﻃﯿﺮ‬
‫ﻋﺎﻣﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ اﻋﺘﻘﺎد ﺑﮫ اﻣﻮر ﻓﻮق ﻃﺒﯿﻌﻲ را اﯾﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ و ھﻤﯿﻦ اﻋﺘﻘﺎد ﺳﺒﺐ ﻣﻲﺷﻮد‬

‫‪.co‬‬
‫ﻛﮫ روﺷﮭﺎي اﺧﻼﻗﻲ ﻛﮫ اﺟﺘﻤﺎع – ﯾﺎ ﻛﺎھﻨﺎن – آرزوﻣﻨﺪ ﺑﻘﺎي آﻧﮭﺎ ھﺴﺘﻨﺪ ﺑﺮﻗﺮار ﺑﻤﺎﻧﺪ؛ ﭼﻮن ﻓﺮد ﺗﻮﻗﻊ‬
‫دارد ﻛﮫ ﺑﮫ ﺛﻮاب آﺳﻤﺎﻧﻲ ﺑﺮﺳﺪ و از ﻋﻘﺎب آن در اﻣﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺎﭼﺎر‪ ،‬ﺑﮫ ﻗﯿﻮدي ﻛﮫ اﺟﺘﻤﺎع او‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﺰرﮔﺎن‬
‫اﯾﻦ اﺟﺘﻤﺎع‪ ،‬ﺑﺮ او ﺗﺤﻤﯿﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﮔﺮدن ﻣﻲﻧﮭﺪ‪ .‬اﻧﺴﺎن ﻃﺒﻌﺎً ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮدار و ﻣﮭﺮﺑﺎن و ﭘﺎﻛﺪاﻣﻦ ﻧﯿﺴﺖ؛ و‬
‫ﭘﺲ از ﺿﻤﯿﺮ اﺧﻼﻗﻲ‪ ،‬ﻛﮫ در ﻧﺘﯿﺠﺔ ﻓﺸﺎرھﺎي ﻗﺪﯾﻤﻲ ﺑﺮاي او ﭘﯿﺪا ﺷﺪه‪ ،‬ھﯿﭻ ﻋﺎﻣﻠﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺮس‬
‫از ﺧﺪاﯾﺎن او را در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻓﻀﺎﯾﻠﻲ ﻛﮫ ﻋﻤﻞ ﻛﺮدن ﺑﮫ آﻧﮭﺎ ﺑﺎ ﻃﺒﻊ وي ﺳﺎزﮔﺎر ﻧﯿﺴﺖ ﺑﮫ زاﻧﻮ درآورد‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﻧﮭﺎدھﺎي ﻣﺎﻟﻜﯿﺖ و ازدواج ﺗﺎ ﺣﺪي ﺑﺎ ﺗﺼﻮر ﻛﯿﻔﺮھﺎي دﯾﻨﻲ ﺳﺎﻣﺎن ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؛ ھﺮ وﻗﺖ در‬
‫اﻣﻮر دﯾﻨﻲ ﺷﻚ و ﺗﺮدﯾﺪ ﭘﯿﺪا ﺷﻮد‪ ،‬اﯾﻦ ﻧﮭﺎدھﺎ ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي ﺧﻮد را از دﺳﺖ ﻣﻲدھﻨﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ ﺧﻮد دوﻟﺖ‪ ،‬ﻛﮫ‬
‫ﻣﮭﻤﺘﺮﯾﻦ ﺳﺎزﻣﺎن اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه ﺑﺎ دﺳﺖ اﻧﺴﺎن اﺳﺖ و ﺑﺎ ﻃﺒﯿﻌﺖ ﺑﺸﺮي ﺳﺎزﮔﺎري ﻧﺪارد‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ‬
‫اوﻗﺎت‪ ،‬از ﺗﻘﻮاي دﯾﻨﻲ و ﻛﺸﯿﺶ و ﻛﺎھﻦ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﮔﯿﺮد‪ .‬ﺑﻲدﯾﻨﺎﻧﻲ ھﻤﭽﻮن ﻧﺎﭘﻠﺌﻮن و ﻣﻮﺳﻮﻟﯿﻨﻲ اﯾﻦ‬

‫‪yah‬‬
‫ﺣﻘﯿﻘﺖ را ﺑﺴﮭﻮﻟﺖ درﯾﺎﻓﺘﻨﺪ؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ ﻣﻲﮔﻮﯾﻨﺪ »ھﺮ وﺿﻌﻲ ﻣﯿﻞ آن را دارد ﻛﮫ ﺑﺎ دﯾﻦ ﺑﺴﺎزد‪«.‬‬
‫اﮔﺮ رؤﺳﺎي اوﻟﯿﮫ ﻧﯿﺮوي ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺳﺤﺮ و ﺟﺎدو زﯾﺎد ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﺎ ھﻢ‪ ،‬اﻣﺮوز‪ ،‬از اﯾﻨﻜﮫ ھﺮ‬
‫ﺳﺎل ﺟﺸﻦ »ﺧﺪاي ﻣﮭﺎﺟﺮان« را ﺑﺮﭘﺎ ﻣﻲدارد اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺮدم ﭘﻮﻟﯿﻨﺰي ھﺮﭼﮫ را دﯾﻦ ﺣﺮام ﻛﺮده اﺳﺖ ﻣﺤﺮﻣﺎت )ﺗﺎﺑﻮ( ﻣﻲﻧﺎﻣﻨﺪ‪ .‬در ﻣﯿﺎن اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت اوﻟﯿﮫاي ﻛﮫ‬
‫ﺗﺎ ﺣﺪي ﭘﯿﺶ رﻓﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﻣﺤﺮﻣﺎت دﯾﻨﻲ ھﻤﺎن ﻣﻨﺰﻟﺘﻲ را دارﻧﺪ ﻛﮫ ﻗﻮاﻧﯿﻦ در ﻣﯿﺎن ﻣﻠﺘﮭﺎي ﻣﺘﻤﺪن‪.‬‬
‫ﻣﺤﺮﻣﺎت‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻ‪ ،‬ﺻﻮرت ﺳﻠﺒﻲ دارﻧﺪ‪ :‬ﺑﻌﻀﻲ ﻛﺎرھﺎ ﯾﺎ ﺑﻌﻀﻲ ﭼﯿﺰھﺎ را ﻣﻘﺪس ﯾﺎ ﻧﺠﺲ ﻣﻲﺷﻤﺎرﻧﺪ‪،‬‬
‫@‪h‬‬
‫و از اﯾﻦ ھﺮ دو ﻟﻔﻆ ﻣﻨﻈﻮر واﺣﺪي در ﻧﻈﺮ اﺳﺖ؛ و آن اﯾﻨﻜﮫ دﺳﺖ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻛﺎرھﺎ ﯾﺎ اﺷﯿﺎ آﻟﻮده‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺜﻼ ﺗﺎﺑﻮت ﻋﮭﺪ در ﻧﺰد ﻗﻮم ﯾﮭﻮد ﺟﺰو ﻣﺤﺮﻣﺎت ﺑﻮده‪ ،‬و رواﯾﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﮫ ﻋﺰه‪ ،‬ﭼﻮن ﺑﺮاي‬
‫ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از اﻓﺘﺎدن ﺗﺎﺑﻮت دﺳﺖ ﺧﻮد را ﺑﮫ آن زد‪ ،‬در ﺣﺎل‪ ،‬اﻓﺘﺎد و ھﻼك ﺷﺪ‪ .‬دﯾﻮدوروس ﺳﯿﺴﯿﻠﻲ‬
‫ﻣﻲﻧﻮﯾﺴﺪ ﻛﮫ ﻣﺼﺮﯾﺎن ﻗﺪﯾﻢ‪ ،‬در ﺳﺎﻟﮭﺎي ﻣﺠﺎﻋﮫ‪ ،‬ﺑﮫ ﺣﺎﻟﻲ ﻣﻲاﻓﺘﺎدﻧﺪ ﻛﮫ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ را ﻣﻲﺧﻮردﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ‬
‫ھﺮﮔﺰ ﺑﮫ ﺣﯿﻮاﻧﻲ ﻛﮫ ﻋﻨﻮان ﺗﻮﺗﻢ ﻗﺒﯿﻠﮫ را داﺷﺖ دﺳﺖ دراز ﻧﻤﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬در ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت اوﻟﯿﮫ ﻋﺪة‬
‫‪are‬‬

‫زﯾﺎدي از اﯾﻦ ﺗﺎﺑﻮھﺎ و ﻣﺤﺮﻣﺎت وﺟﻮد داﺷﺘﮫ اﺳﺖ؛ ھﺮﮔﺰ ﻛﻠﻤﺎت ﯾﺎ ﻧﺎﻣﮭﺎي ﻣﻌﯿﻨﻲ را ﺑﮫ زﺑﺎن‬
‫ﻧﻤﻲآوردﻧﺪ‪ ،‬و اﯾﺎم ﯾﺎ ﻓﺼﻮل ﺧﺎﺻﻲ ﻋﻨﻮان ﺣﺮام داﺷﺘﮫ و ﺟﻨﮓ در آن اوﻗﺎت ﻣﻤﻨﻮع ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻤﺎم‬
‫ﻋﻠﻢ و اﻃﻼع ﻣﺮدم اوﻟﯿﮫ‪ ،‬در ﻣﻮرد ﺣﻘﺎﯾﻖ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ ﺧﻮراك‪ ،‬از اﯾﻦ راه ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﻌﻀﻲ از اﻧﻮاع ﻏﺬا‬
‫ﺣﺮام ﺷﻤﺮده ﻣﻲﺷﺪ؛ اﯾﻦ ﻣﺮدم‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ‪ ،‬از راه ﺗﻠﻘﯿﻨﺎت دﯾﻨﻲ و ﻣﺤﺮﻣﺎت ﺑﮫ اﺻﻮل ﺑﮭﺪاﺷﺖ آﺷﻨﺎﯾﻲ‬
‫داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﮫ از ﻃﺮﯾﻖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻃﺐ ﻏﯿﺮدﯾﻨﻲ‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫در ﻣﯿﺎن ﻣﻠﻞ اوﻟﯿﮫ‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ﺗﺤﺮﯾﻢ‪ ،‬زن رﺗﺒﺔ اول را داﺷﺘﮫ‪ ،‬و در ھﺮ آن‪ ،‬ﺑﺎ ھﺰاران ﺧﺮاﻓﮫ‪،‬‬

‫ﻋﻠﺘﻲ ﻣﻲﺗﺮاﺷﯿﺪﻧﺪ ﻛﮫ زن را »ﻧﺠﺲ« و ﺧﻄﺮﻧﺎك و ﻏﯿﺮﻗﺎﺑﻞ ﻟﻤﺲ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻛﯿﻔﯿﺖ ﻗﻄﻌًﺎ ﺳﺎﺧﺘﺔ‬
‫ﺷﻮھﺮان ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ زن را ﺳﺮﭼﺸﻤﺔ ھﺮ ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ داﻧﺴﺘﮫ و اﯾﻦ اﺳﻄﻮرهھﺎ و اﻓﺴﺎﻧﮫھﺎ را‬
‫ﭘﺮداﺧﺘﮫاﻧﺪ؛ اﯾﻦ داﺳﺘﺎﻧﮭﺎ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﮫ دﯾﻨﮭﺎي ﯾﮭﻮد و ﻣﺴﯿﺤﻲ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ در ﻣﯿﺎن اﺳﺎﻃﯿﺮ ﺑﺖﭘﺮﺳﺘﺎن ﻧﯿﺰ‬
‫‪an‬‬

‫وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻣﮭﻤﺘﺮﯾﻦ ﻣﺤﺮﻣﺎت‪ ،‬در ﻧﺰد ﻣﻠﺘﮭﺎي اوﻟﯿﮫ‪ ،‬ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ دورة ﺣﯿﺾ زن ﺑﻮده اﺳﺖ و ھﺮ ﻛﺲ‬
‫ﯾﺎ ھﺮ ﭼﯿﺰ ﻛﮫ ﺑﺎ او در اﯾﻦ ھﻨﮕﺎم ﺗﻤﺎس ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬اﮔﺮ اﻧﺴﺎن ﺑﻮد‪ ،‬ﻓﻀﯿﻠﺖ ﺧﻮد را از دﺳﺖ ﻣﻲداد و‪،‬‬
‫اﮔﺮ ﺟﺰ اﻧﺴﺎن ﺑﻮد‪ ،‬ﻓﺎﯾﺪهاش از ﺑﯿﻦ ﻣﻲرﻓﺖ‪ .‬در ﻗﺒﯿﻠﺔ ﻣﺎﻛﻮزي‪ ،‬در ﮔﻮﯾﺎن اﻧﮕﻠﯿﺲ‪ ،‬ﺑﮫ زﻧﺎن ﺣﺎﯾﺾ‬
‫اﺟﺎزه ﻧﻤﻲدادﻧﺪ ﻛﮫ در آب ﺷﺴﺘﺸﻮ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺒﺎدا آب ﻣﺴﻤﻮم ﺷﻮد؛ ﻧﯿﺰ آﻧﺎن را از رﻓﺘﻦ در ﺟﻨﮕﻠﮭﺎ ﻧﮭﻲ‬
‫‪pym‬‬

‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺼﻮر ﻛﮫ در اﯾﻦ ﻣﻮﻗﻊ ﻣﺎرھﺎ ﻋﺎﺷﻖ زﻧﺎن ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و آﻧﺎن را ﺧﻮاھﻨﺪ ﮔﺰﯾﺪ‪ .‬وﺿﻊ‬
‫ﺣﻤﻞ ﻧﯿﺰ ﻧﺠﺲ ﺑﻮد و ﺳﺒﺐ ﻧﺠﺎﺳﺖ زﻧﺎن ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬و ﭘﺲ از آن ﻻزم ﺑﻮد آداب ﺧﺎﺻﻲ ﺑﮫ ﻛﺎر رود ﺗﺎ زن‬
‫از ﻧﺠﺎﺳﺖ ﺑﯿﺮون آﯾﺪ و ﻃﺎھﺮ ﺷﻮد‪ .‬ھﻤﺨﻮاﺑﮕﻲ ﺑﺎ زن‪ ،‬ﻧﮫ ﺗﻨﮭﺎ در اﯾﺎم ﺣﯿﺾ ﺑﻠﻜﮫ در ﺗﻤﺎم دوران‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺑﺎرداري و ﺷﯿﺮدادن‪ ،‬ﻣﯿﺎن ﻗﺒﺎﯾﻞ اوﻟﯿﮫ‪ ،‬ﺣﺮام ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ؛ ﺷﺎﯾﺪ اﯾﻦ از اﺑﺪاﻋﺎت ﺧﻮد زﻧﺎن ﺑﻮد ﺗﺎ‬
‫ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬راﺣﺘﻲ ﺧﻮد را ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺣﻔﻆ ﻛﻨﻨﺪ؛ وﻟﻲ ﻋﻠﺘﮭﺎي اﺻﻠﻲ ﺑﺰودي ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﻲﺷﻮد و‬
‫زن‪ ،‬وﻗﺘﻲ ﭼﺸﻢ ﺑﺎز ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮد را در ﻧﻈﺮ دﯾﮕﺮان »ﻧﺠﺲ« ﻣﻲﺑﯿﻨﺪ و‪ ،‬ﻛﻢﻛﻢ‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬اﯾﻦ ﻧﺠﺎﺳﺖ را‬

‫‪.co‬‬
‫ﺑﺎور ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺣﯿﺾ‪ ،‬و ﺣﺘﻲ ﺑﺎرداري‪ ،‬را ھﻤﭽﻮن ﻧﻨﮕﻲ ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬از ھﻤﯿﻦ ﺗﺤﺮﯾﻤﺎت و اﻣﺜﺎل‬
‫آﻧﮭﺎﺳﺖ ﻛﮫ ﺣﺲ ﺣﯿﺎ و ﮔﻨﺎھﻜﺎري و ﻧﺠﺎﺳﺖ و ﻧﺎﭘﺎﻛﻲ رواﺑﻂ ﺟﻨﺴﻲ ﭘﺪﯾﺪار ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﻧﯿﺰ از ھﻤﯿﻨﮭﺎﺳﺖ‬
‫ﻛﮫ زھﺪ و ﻋﺰب ﻣﺎﻧﺪن رھﺒﺎﻧﺎن و ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮداري و زﯾﺮدﺳﺘﻲ زﻧﺎن در ﺟﮭﺎن ﭘﺪﯾﺪار ﮔﺸﺘﮫ اﺳﺖ‪.‬‬

‫درﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ دﯾﻦ ﺷﺎﻟﻮدة اﺧﻼق ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﮫ آن ﻛﻤﻚ ﻓﺮاوان ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ ﺑﺴﯿﺎر اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده اﺳﺖ ﻛﮫ‪،‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﺑﺪون دﯾﻦ‪ ،‬دﺳﺘﻮرات اﺧﻼﻗﻲ وﺟﻮد داﺷﺘﮫ و‪ ،‬در ﭘﺎرهاي از ﻣﻮارد‪ ،‬ﺑﮫ ﺗﻄﻮر و ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺪون‬
‫ﺗﻮﺟﮫ ﺑﮫ دﯾﻦ‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﺎ وﺟﻮد ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺳﺨﺖ آن‪ ،‬اداﻣﮫ داده اﺳﺖ‪ .‬در اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت اوﻟﯿﮫ‪ ،‬و ﺣﺘﻲ در ﺑﻌﻀﻲ از‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت اﺧﯿﺮ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ ﻇﺎھﺮ اﺳﺖ‪ ،‬اﺧﻼق ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ دﯾﻦ اﺳﺘﻘﻼل ﻛﺎﻣﻞ داﺷﺘﮫ اﺳﺖ؛ در اﯾﻦ ﻗﺒﯿﻞ‬
‫ﻣﻮارد‪ ،‬دﯾﻦ ﺑﮫ راه و رﺳﻢ زﻧﺪﮔﻲ و رﻓﺘﺎر ﺷﺨﺺ ﺗﻮﺟﮭﻲ ﻧﻤﻲﻛﺮد و ﻛﺎرش ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﮫ ﺳﺤﺮ و آداب‬

‫‪yah‬‬
‫ﺧﺎص و ﻗﺮﺑﺎﻧﯿﮭﺎ ﺑﻮد‪ ،‬و ﻛﺴﻲ ﻋﻨﻮان ﻣﺘﺪﯾﻦ داﺷﺖ ﻛﮫ آداب دﯾﻨﻲ را دﻗﯿﻘﺎً ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﺮد و ﺣﻘﻲ را ﻛﮫ‬
‫ﻻزم ﺑﻮد ﻣﻲﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬ﺑﮫ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ دﯾﻦ‪ ،‬ﻋﻠﻲاﻟﻌﻤﻮم‪ ،‬ﻣﺮاﻋﺎت ﺧﯿﺮ ﻣﻄﻠﻖ را ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‬
‫)زﯾﺮا ﭼﻨﯿﻦ ﭼﯿﺰي وﺟﻮد ﻧﺪارد(‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﻣﻨﻈﻮرش ﻣﺮاﻋﺎت آداﺑﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﻨﺎ ﺑﮫ ﺿﺮورت اﻗﺘﺼﺎدي ﯾﺎ‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺟﻌﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ؛ دﯾﻦ ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﻘﻮق و ﻗﺎﻧﻮن‪ ،‬ﺑﮫ زﻣﺎن ﮔﺬﺷﺘﮫ ﻧﻈﺮ دارد؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ‪،‬‬
‫ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ اوﺿﺎع و اﺣﻮال ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﻲﭘﺬﯾﺮد و اﺧﻼق ﺑﺎ اﯾﻦ اوﺿﺎع ﺗﻄﻮر ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬دﯾﻦ ﻏﺎﻟﺒًﺎ ﻋﻘﺐ‬
‫ﻼ ﻣﺮدم ﯾﻮﻧﺎن ﻗﺪﯾﻢ‪ ،‬ﺑﺎ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ زﻣﺎن‪ ،‬ﺑﮫ ﺣﺎﻟﻲ درآﻣﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ھﻤﺨﻮاﺑﮕﻲ ﺑﺎ ﻣﺤﺎرم را‬
‫ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﻣﺜ ً‬
‫ﻣﻨﻔﻮر ﻣﻲداﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﮫ اﺳﺎﻃﯿﺮ آﻧﺎن ﭘﺮ ﺑﻮد از ﻣﺪح ﺧﺪاﯾﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﺑﺎ ﻣﺤﺎرم ﺧﻮد ﻧﺰدﯾﻜﻲ‬
‫@‪h‬‬ ‫داﺷﺘﮫاﻧﺪ؛ ھﻤﭽﻨﯿﻦ‪ ،‬ﻣﺴﯿﺤﯿﺎن‬

‫ﻋﻤﻼ ﺑﯿﺶ از ﯾﻚ زن ﻧﻤﻲﮔﯿﺮﻧﺪ‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﮫ در اﻧﺠﯿﻞ ﺗﻌﺪد زوﺟﺎت ﻣﺒﺎح ﺷﻤﺮده ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﻧﯿﺰ در‬
‫ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﺑﻨﺪﮔﻲ از دﻧﯿﺎ رﺧﺖ ﺑﺮﺑﺴﺘﮫ اﺳﺖ‪ ،‬ھﻨﻮز ﻣﺘﺪﯾﻨﺎن ﻣﻲﻛﻮﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﻮاھﺪ ﻏﯿﺮﻗﺎﺑﻞ ﺗﺮدﯾﺪي از‬
‫اﻧﺠﯿﻞ‪ ،‬از ﻣﺠﺎز ﺑﻮدن ﺑﻨﺪﮔﻲ دﻓﺎع ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ھﻢ اﻣﺮوز ﻛﻠﯿﺴﺎ ﻣﺮداﻧﮫ ﻣﻲﻛﻮﺷﺪ ﺗﺎ از ﻗﻮاﻧﯿﻦ اﺧﻼﻗﯿﻲ ﻛﮫ‬
‫‪are‬‬

‫زﻧﺪﮔﻲ ﺻﻨﻌﺘﻲ روي ﻛﺎر آورده و ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺳﺎﺑﻖ را ﻧﻘﺾ ﻛﺮده اﺳﺖ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي ﺑﮫ ﻋﻤﻞ آورد‪ .‬در آﺧﺮ‬
‫ﻛﺎر‪ ،‬ﻋﻮاﻣﻞ زﻣﯿﻨﻲ )و ﻧﮫ آﺳﻤﺎﻧﻲ( ﭘﯿﺮوز ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬و اﺧﻼق ﺧﻮد را ﺧﺮده ﺧﺮده ﺑﺎ ﺗﺎزهھﺎي اﻗﺘﺼﺎدي‬
‫ھﻤﺎھﻨﮓ ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ ﭘﺲ از آن‪ ،‬دﯾﻦ ﺑﺎ اﻛﺮاه ﺑﮫ ﺟﻨﺒﺶ ﻣﻲاﻓﺘﺪ و ﺧﻮد را ﺑﺎ اﺧﻼق ﺟﺪﯾﺪ وﻓﻖ ﻣﻲدھﺪ‪ .‬ﺑﮫ‬
‫ﻃﻮر ﻛﻠﻲ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ وﻇﯿﻔﺔ اﺧﻼﻗﻲ دﯾﻦ ﻋﺒﺎرت از آن اﺳﺖ ﻛﮫ ارزﺷﮭﺎي اﺧﻼﻗﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه را‬
‫ﺣﻔﻆ ﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﻛﻤﺘﺮ ﺑﮫ آن ﻣﻲﭘﺮدازد ﻛﮫ اﺻﻮل اﺧﻼﻗﻲ ﺟﺪﯾﺪي ﺑﯿﺎورد‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ‪ ،‬در اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت و ﻣﺪﻧﯿﺘﮭﺎي ﻋﺎﻟﻲ‪ ،‬ھﻤﯿﺸﮫ ﻛﺸﻤﻜﺸﻲ ﻣﯿﺎن دﯾﻦ و اﺟﺘﻤﺎع ﺑﺮﻗﺮار‬
‫اﺳﺖ‪ .‬دﯾﻦ‪ ،‬در اﺑﺘﺪا‪ ،‬ﺑﺎ ﺟﺎدوﮔﺮي ﺑﮫ اﻧﺴﺎن ﺧﺴﺘﮫ و ﻣﻨﺤﺮف ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ و‪ ،‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﺗﻮاﻧﺴﺖ وﺣﺪﺗﻲ‬
‫در اﺧﻼق و ﻋﻘﯿﺪه ﻣﯿﺎن ﻣﻠﺖ ﺑﺮﻗﺮار ﺳﺎزد‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﻨﺘﮭﺎ درﺟﺔ ﺗﺮﻗﻲ ﺧﻮد ﻣﻲرﺳﺪ؛ ھﻤﯿﻦ وﺣﺪت اﺳﺖ ﻛﮫ‬
‫ﺑﺮاي ﭘﯿﺪاﯾﺶ دوﻟﺖ و ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ھﻨﺮ ﻋﺎﻣﻞ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺆﺛﺮ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود؛ ﭘﺲ از آن‪ ،‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ دﯾﻦ ﺑﮫ‬
‫دﻓﺎع از ﮔﺬﺷﺘﺔ ﺧﻮد ﻣﻲﭘﺮدازد‪ ،‬ﻧﺰاﻋﻲ درﮔﯿﺮ ﻣﻲﺷﻮد و دﯾﻦ ﺧﻮدﻛﺸﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ و از ﻣﯿﺎن ﻣﻲرود‪ .‬دﻟﯿﻞ‬
‫‪an‬‬

‫اﯾﻦ اﻣﺮ آن اﺳﺖ ﻛﮫ ھﺮﭼﮫ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت و ﻣﻌﺎرف زﯾﺎدﺗﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اﺻﻄﻜﺎك آﻧﮭﺎ ﺑﺎ ﻋﻠﻮم دﯾﻨﻲ و اﻻھﻲ‪،‬‬
‫ﻛﮫ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﻜﻨﺪي در ﺗﻐﯿﯿﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﺪﯾﺪﺗﺮ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬در اﯾﻦ وﻗﺖ‪ ،‬ﻣﺮدم اﺣﺴﺎس ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﮫ ﻧﻈﺎرت رﺟﺎل‬
‫دﯾﻦ‪ ،‬در ﻣﻮرد ﻋﻠﻮم و ادﺑﯿﺎت‪ ،‬ھﻤﭽﻮن ﺑﻨﺪ ﮔﺮاﻧﻲ ﻣﺎﻧﻊ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ اﺳﺖ؛ در ﻧﺘﯿﺠﮫ‪» ،‬ﺟﻨﮕﻲ ﻣﯿﺎن ﻋﻠﻢ و‬
‫دﯾﻦ درﮔﯿﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ «.‬ﺳﺎزﻣﺎﻧﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ در دﺳﺖ رﺟﺎل دﯾﻨﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ھﻤﭽﻮن اﻣﻮر ﺣﻘﻮﻗﻲ و ﺟﺰاﯾﻲ و‬
‫‪pym‬‬

‫ﻓﺮھﻨﮕﻲ و اﺧﻼﻗﻲ و ازدواج و ﻃﻼق‪ ،‬رﻓﺘﮫ رﻓﺘﮫ از ﻧﻈﺎرت دﯾﻦ ﺳﺮ ﺑﺎز ﻣﻲزﻧﺪ و ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﺳﺎزﻣﺎﻧﮭﺎي‬
‫دﻧﯿﺎﯾﻲ و ﻏﯿﺮدﯾﻨﻲ درﻣﻲآﯾﺪ؛ ﺗﺎ ﺣﺪي ﻛﮫ دﯾﻦ‪ ،‬ﭘﺎرهاي اوﻗﺎت‪ ،‬آن ﻋﻤﻠﯿﺎت را ﻏﯿﺮدﯾﻨﻲ و ﺧﻼف ﺷﺮع‬
‫ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬روﺷﻨﻔﻜﺮان‪ ،‬رﻓﺘﮫرﻓﺘﮫ‪ ،‬اﺻﻮل دﯾﻦ را ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﻣﻲﮔﺬارﻧﺪ و‪ ،‬ﻛﻤﻲ ﭘﺲ از آن‪ ،‬ﻗﯿﻮد‬
 ‫‪m‬‬
‫اﺧﻼﻗﻲ دﯾﻦ را ﻧﯿﺰ ﻣﻲﮔﺴﻠﻨﺪ؛ از اﯾﻦ ﭘﺲ‪ ،‬ﻓﻠﺴﻔﮫ و ادﺑﯿﺎت ﻋﻨﻮان ﺿﺪﯾﺖ ﺑﺎ دﯾﻦ را ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬آﺧﺮ اﯾﻦ‬
‫ﺟﻨﺒﺶ ﺑﮫ آﻧﺠﺎ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ ﻣﺮدم‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﺪت ﺑﮫ ﭘﺮﺳﺘﺶ ﻋﻘﻞ ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ و ﺗﻤﺎم اﺻﻮل و ﻋﻘﺎﯾﺪ را ﺑﺎ ﭼﺸﻢ‬
‫ﺷﻚ و ﺗﺮدﯾﺪ ﻧﮕﺎه ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺷﻚ ﻓﻠﺞﻛﻨﻨﺪه ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ وﺟﻮد ﻣﺮدم را ﻓﺮا ﻣﻲﮔﯿﺮد‪ .‬رﻓﺘﺎر ﺑﺸﺮ‪ ،‬ﻛﮫ دﯾﮕﺮ‬

‫‪.co‬‬
‫از اﺗﻜﺎي ﺑﮫ دﯾﻦ ﺑﺮﺧﻮردار ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬دﭼﺎر ھﺮجوﻣﺮج اﭘﯿﻜﻮري ﺧﺎﺻﻲ ﻣﻲﺷﻮد؛ ﺣﯿﺎﺗﻲ ﻛﮫ ﻣﺎﯾﺔ ﺗﺴﻠﯿﺘﻲ‬
‫از اﯾﻤﺎن و ﻋﻘﯿﺪه ﻧﺪارد‪ ،‬ھﻢ ﺑﺮاي ﻓﻘﯿﺮان و ﺑﯿﭽﺎرﮔﺎﻧﻲ ﻛﮫ از ﻓﻘﺮ ﺧﻮد آﮔﺎھﻲ دارﻧﺪ‪ ،‬و ھﻢ ﺑﺮاي‬
‫ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪاﻧﻲ ﻛﮫ ﺛﺮوت ﺧﺴﺘﮫﺷﺎن ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ھﻤﭽﻮن ﺑﺎري ﺳﻨﮕﯿﻦ و ﻏﯿﺮﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻤﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﭘﺎﯾﺎن‬
‫ﻛﺎر‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎع ﻓﺮو ﻣﻲرﯾﺰد و ﻋﻘﯿﺪة دﯾﻨﻲ را ﻧﯿﺰ ﺑﺎ ﺧﻮد ﺳﺎﻗﻂ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و ھﺮ دو‪ ،‬ﺑﺮادروار و ھﻤﺎھﻨﮓ‪ ،‬از دﻧﯿﺎ ﻣﻲروﻧﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﭼﻨﺪي ﻧﻤﻲﮔﺬرد ﻛﮫ اﺳﻄﻮرة ﺟﺪﯾﺪي در‬
‫ﻣﯿﺎن ﻃﺒﻘﺎت ﻣﻈﻠﻮم و ﺳﺘﻤﻜﺸﯿﺪه ﻇﺎھﺮ ﻣﻲﺷﻮد و آرزوي ﺑﺸﺮي را در ﻗﺎﻟﺐ ﺗﺎزهاي ﻣﻲرﯾﺰد‪ ،‬و ﻛﻮﺷﺶ‬
‫ﺑﺸﺮي ﺑﺎ ﻧﯿﺮوي ﺟﺪﯾﺪي ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲاﻓﺘﺪ و‪ ،‬ﭘﺲ از ﻗﺮﻧﮭﺎ ھﺮجوﻣﺮج‪ ،‬ﻣﺠﺪدًا ﻣﺪﻧﯿﺖ ﺗﺎزهاي را روي ﻛﺎر‬
‫ﻣﻲآورد‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻋﻘﻠﻲ و روﺣﻲ ﺗﻤﺪن‬ ‫@‪h‬‬

‫‪-I‬ادﺑﯿﺎت‬
‫ﻟﻐﺖ و زﺑﺎن – آﺛﺎر ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ آن در ﺟﺎﻧﻮران – رﯾﺸﮫھﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ زﺑﺎن – ﺗﻜﺎﻣﻞ زﺑﺎن و ﻧﺘﺎﯾﺞ آن –‬
‫ﺗﺮﺑﯿﺖ – ورود ﻃﻔﻞ در اﺟﺘﻤﺎع – ﺧﻄﻨﻮﯾﺴﻲ – ﺷﻌﺮ‬
‫‪are‬‬

‫اﺑﺘﺪاي ﻣﺮﺣﻠﺔ اﻧﺴﺎﻧﯿﺖ را ﺑﺎﯾﺪ ھﻨﮕﺎم ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﻛﻠﻤﮫ و ﻛﻼم داﻧﺴﺖ؛ ﺑﺎ ھﻤﯿﻦ وﺳﯿﻠﮫ ﺑﻮد ﻛﮫ اﻧﺴﺎﻧﯿﺖ اﻧﺴﺎن‬
‫آﺷﻜﺎر ﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﯾﻦ اﺻﻮات ﻋﺠﯿﺐ و ﻏﺮﯾﺒﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ آﻧﮭﺎ ﻧﺎم »اﺳﻢ ﻋﺎم« ﻣﻲدھﯿﻢ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﻓﻜﺮ اﻧﺴﺎن‬
‫ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﮫ اﺷﯿﺎ و آزﻣﺎﯾﺸﮭﺎي ﺟﺰﺋﯿﻲ ﻣﻲﺷﺪ ﻛﮫ آدﻣﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ آﻧﮭﺎ را ﺑﮫ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﺴﭙﺎرد‪ ،‬ﯾﺎ از راه‬
‫ﺣﻮاس‪ ،‬و ﺑﺎﻟﺨﺎﺻﮫ ﺣﺲ دﯾﺪن آﻧﮭﺎ را ﻓﮭﻢ ﻛﻨﺪ؛ در آن ﺻﻮرت‪ ،‬اﻧﺴﺎن ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻃﺒﻘﺎت و اﻧﻮاع‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺷﯿﺎ را‪ ،‬ﻣﺠﺰاي از ﻓﺮد ﻓﺮد ﺧﻮد اﯾﻦ اﺷﯿﺎ‪ ،‬ﺗﺼﻮر ﻛﻨﺪ و ﺻﻔﺎت را ﻣﺘﻤﺎﯾﺰ از اﺷﯿﺎ‪ ،‬ﯾﺎ اﺷﯿﺎ را‬
‫ﻣﺘﻤﺎﯾﺰ از ﺻﻔﺎت‪ ،‬ادراك ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﻟﻔﺎظ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ﻛﻠﯿﺎت ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﻣﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﯿﻢ اﯾﻦ اﻧﺴﺎن ﯾﺎ آن اﻧﺴﺎن ﯾﺎ آن‬
‫دﯾﮕﺮي را ﻣﻮرد ﺗﻔﻜﺮ ﻗﺮار دھﯿﻢ‪ ،‬وﻟﻲ ھﺮﮔﺰ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﯿﻢ ﻣﻔﮭﻮم اﻧﺴﺎن ﻛﻠﻲ را ﻓﮭﻢ ﻛﻨﯿﻢ؛ زﯾﺮا ﭼﺸﻢ ﻣﺎ‬
‫اﻓﺮاد اﻧﺴﺎن را ﻣﻲﺑﯿﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ آن اﻧﺴﺎن ﻛﻠﻲ را ﻧﻤﻲﺑﯿﻨﺪ؛ ھﻤﭽﻨﯿﻦ اﻓﺮاد اﺷﯿﺎ را ادراك ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ از‬
‫ادراك ﻧﻮع ﻛﻠﻲ ھﺮ ﺷﻲء ﻋﺎﺟﺰ اﺳﺖ‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬اﻧﺴﺎﻧﯿﺖ از آن روز آﻏﺎز ﺷﺪ ﻛﮫ ﻣﻮﺟﻮدي ﻧﯿﻢ اﻧﺴﺎن و‬
‫‪an‬‬

‫ﻧﯿﻢ ﺣﯿﻮان در ﻏﺎر ﯾﺎ ﺑﺮ روي درﺧﺘﻲ ﻧﺸﺴﺖ و ﻣﻐﺰ ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﯾﺎﻓﺘﻦ و اﺧﺘﺮاع ﻋﻼﻣﺎت ﺻﻮﺗﯿﻲ ﺑﮫ‬
‫ﻛﺎر اﻧﺪاﺧﺖ ﻛﮫ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻣﻌﺮف دﺳﺘﮫاي از اﺷﯿﺎي ﻣﺸﺎﺑﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ :‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﻠﻤﺔ ﺧﺎﻧﮫ ﺑﺮاي ھﻤﺔ ﺧﺎﻧﮫھﺎ‪ ،‬اﻧﺴﺎن‬
‫ﺑﺮاي ھﻤﺔ اﻧﺴﺎﻧﮭﺎ‪ ،‬و روﺷﻨﻲ ﺑﺮاي ھﻤﺔ روﺷﻨﯿﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ روي آب و ﺧﺸﻜﻲ ﻣﻲدرﺧﺸﻨﺪ‪ .‬از آن روز‪،‬‬
‫ﺑﺮاي ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﻋﻘﻠﻲ اﻧﺴﺎن‪ ،‬راه ﺟﺪﯾﺪي ﺑﺎز ﺷﺪ ﻛﮫ ﭘﺎﯾﺎن ﻧﺪارد‪ ،‬زﯾﺮا ﻛﻠﻤﺎت‪ ،‬ﺑﺮاي ﻓﻜﺮ‪ ،‬ﻣﻨﺰﻟﺖ‬
‫‪pym‬‬

‫اﻓﺰارﻛﺎر را دارﻧﺪ و ﺑﺪﯾﮭﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺗﻜﺎﻣﻞ ﻣﺼﻨﻮﻋﺎت‪ ،‬ﺗﺎ ﺣﺪي‪ ،‬ﻣﺪﯾﻮن ﺑﮫ ﺗﻜﺎﻣﻞ اﻓﺰار ﻛﺎر اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﭼﻮن ﺗﺎرﯾﺦ دوراﻧﮭﺎي اوﻟﯿﮫ از ﺣﺪس و ﺗﺨﻤﯿﻦ ﺗﺠﺎوز ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬در ﻣﻮرد ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﺗﻜﻠﻢ‪ ،‬ﻧﯿﺮوي ﺧﯿﺎل در‬
‫ﻓﻀﺎي وﺳﯿﻌﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﮫ ﭘﺮواز درآﯾﺪ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺷﻜﻞ ﺗﻜﻠﻢ و زﺑﺎن ﮔﺸﻮدن اﻧﺴﺎن –‬
‫ﻛﮫ ﻣﻲﺗﻮان آن را اﺗﺼﺎل ﺑﺎ دﯾﮕﺮان ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ ﻋﻼﻣﺎت ﻧﺎﻣﯿﺪ – ھﻤﭽﻮن ﻓﺮﯾﺎد ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﺔ ﯾﻚ ﺣﯿﻮان ﺑﮫ‬

‫‪.co‬‬
‫ﺣﯿﻮاﻧﻲ دﯾﮕﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ؛ اﮔﺮ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ‬

‫ﺟﻨﮕﻠﮭﺎ و ﺑﯿﺸﮫھﺎ و ﭼﻤﻨﺰارھﺎ ﭘﺮ از ﻟﻐﺎﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺟﺎﻧﻮران ﻣﺘﻌﺪد ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺑﮫ آن وﺳﯿﻠﮫ ﺳﺨﻦ‬
‫ﻣﻲﮔﻮﯾﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮﯾﺎدھﺎي اﺧﺒﺎر و ﺗﺮس‪ ،‬ﺑﺎﻧﮕﻲ ﻛﮫ ﺑﺎ آن ﻣﺎدري ﺑﭽﮫھﺎي ﺧﺮد ﺧﻮد را ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﺟﯿﻚﺟﯿﻚ و‬
‫زقزﻗﻲ ﻛﮫ ﺑﺎ آن ﺣﯿﻮاﻧﻲ ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻲ ﯾﺎ ﻋﺸﻖ ﺧﻮد را آﺷﻜﺎر ﻣﻲﺳﺎزد‪ ،‬و ﺻﺪاھﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﺑﺮ روي‬

‫‪oo‬‬
‫درﺧﺘﺎن ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ رد و ﺑﺪل ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ھﻤﮫ‪ ،‬ﮔﻮﯾﻲ ﺑﺮاي آن اﺳﺖ ﻛﮫ ﺣﯿﻮان ﻣﻮاد و ﻣﻠﺰوﻣﺎﺗﻲ را‬
‫ﺟﻤﻊآوري ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﻛﻼم ﻋﺎﻟﻲ ﺑﺸﺮي از آن ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﻮد‪ .‬دﺧﺘﺮ ﺟﻮاﻧﻲ را در ﻧﺰدﯾﻜﻲ ﺷﮭﺮ ﺷﺎﻟﻮن‪ ،‬در‬
‫ﻓﺮاﻧﺴﮫ‪ ،‬ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ ﻛﮫ در ﺟﻨﮕﻞ ﺑﺎ ﺟﺎﻧﻮران ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮد و ھﯿﭻ ﻟﻐﺘﻲ ﺟﺰ زوزه و ﻓﺮﯾﺎد ﮔﻮﺷﺨﺮاش‬
‫ﻧﻤﻲداﻧﺴﺖ‪ .‬اﺻﻮات زﻧﺪة ﺟﻨﮕﻠﮭﺎ در ﮔﻮش ﻣﺎ ﻛﮫ وارد ﻣﺮﺣﻠﺔ ﺗﻤﺪن ﺷﺪهاﯾﻢ ھﯿﭻﮔﻮﻧﮫ ﻣﻌﻨﻲ ﻧﺪارد؛ ﻣﺜﻞ‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﺎ‪ ،‬در اﯾﻦ ﻣﻮرد‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ رﯾﻜﮫ‪ ،‬آن ﺳﮓ ﻓﯿﻠﺴﻮف‪ ،‬اﺳﺖ ﻛﮫ درﺑﺎرة آﻗﺎي ﺧﻮد ﺑﺮژره ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ھﺮ‬
‫ﺑﺎﻧﮕﻲ ﻛﮫ از دھﺎن ﻣﻦ ﺑﯿﺮون ﻣﻲآﯾﺪ ﻣﻌﻨﺎﯾﻲ دارد‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﮫ آﻧﭽﮫ از دھﺎن آﻗﺎي ﻣﻦ ﺧﺎرج ﻣﻲﺷﻮد‬
‫ﺑﯿﻤﻌﻨﻲ اﺳﺖ‪ «.‬وﯾﺘﻤﻦ و ﻛﺮﯾﮓ ﻣﯿﺎن ﺻﺪاي ﻛﺒﻮﺗﺮ و ﻛﺎرھﺎي اﯾﻦ ﭘﺮﻧﺪه رواﺑﻂ ﻋﺠﯿﺒﻲ ﭘﯿﺪا ﻛﺮدهاﻧﺪ؛‬
‫دوﭘﻮن‪ ،‬از ﻣﯿﺎن اﺻﻮات ﻣﺮغ ﺧﺎﻧﮕﻲ و ﻛﺒﻮﺗﺮ دوازده ﺻﻮت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻣﻲدھﺪ؛ ھﻤﯿﻦ ﺷﺨﺺ‬
‫درﯾﺎﻓﺘﮫ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺳﮕﺎن ﭘﺎﻧﺰده ﺻﻮت‪ ،‬و ﺟﺎﻧﻮران ﺷﺎﺧﺪار ﺑﯿﺴﺖ و دو ﺻﻮت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮔﺎرﻧﺮ در ﭘﺮﮔﻮﯾﻲ ﺗﻤﺎمﻧﺎﺷﺪﻧﻲ ﺑﻮزﯾﻨﮕﺎن‪ ،‬ﻻاﻗﻞ‪ ،‬ﺑﯿﺴﺖ ﻧﻮع ﺻﻮت‪ ،‬و ﻋﺪة زﯾﺎدي اﺷﺎره‪ ،‬ﭘﯿﺪا ﻛﺮده‬
‫اﺳﺖ؛ از ھﻤﯿﻦ اﺻﻮات و ﻟﻐﺎت ﺣﻘﯿﺮ اﺳﺖ ﻛﮫ‪ ،‬ﭘﺲ از ﺗﻜﺎﻣﻞ‪ ،‬ﺳﯿﺼﺪ ﻛﻠﻤﮫ ﺗﺸﻜﯿﻞ ﺷﺪه‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺎ آن ﭘﺎرهاي‬
‫@‪h‬‬
‫از ﻗﺒﺎﯾﻞ ﻋﻘﺐاﻓﺘﺎده ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﻨﺪ و رﻓﻊ اﺣﺘﯿﺎج ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‬

‫ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎل ﻓﻜﺮ‪ ،‬در ﻧﺰد ﻣﺮدم اوﻟﯿﮫ اﯾﻤﺎ و اﺷﺎره ﻣﻘﺪم ﺑﺮ زﺑﺎن و ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ ﺑﻮده اﺳﺖ؛ ھﻢ اﻣﺮوز‬
‫ﻧﯿﺰ‪ ،‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﺳﺨﻦ ﻧﺘﻮاﻧﺪ ﻣﻘﺼﻮد را ادا ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﻛﻠﻤﮫ ﺑﮫ ﺧﺎﻃﺮ ﻧﺮﺳﺪ‪ ،‬اﺷﺎره ﺟﺎﻧﺸﯿﻦ آن ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در‬
‫ﻣﯿﺎن ھﻨﺪﯾﺸﻤﺮدﮔﺎن اﻣﺮﯾﻜﺎيﺷﻤﺎﻟﻲ‪ ،‬ﻛﮫ ﻟﮭﺠﮫھﺎي ﺑﯿﺸﻤﺎري دارﻧﺪ‪ ،‬ﻏﺎﻟﺒًﺎ اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺪ ﻛﮫ ﻋﺮوس و‬
‫‪are‬‬

‫داﻣﺎدي‪ ،‬از دو ﻗﺒﯿﻠﺔ ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﻧﺎﭼﺎر ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﺎ اﺷﺎره ﻣﻘﺼﻮد ﺧﻮد را ﺑﮫ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺑﻔﮭﻤﺎﻧﻨﺪ؛ ﻟﻮﯾﺲ‬
‫ﻣﻮرﮔﻦ زن و ﺷﻮھﺮي از ھﻨﺪﯾﺸﻤﺮدﮔﺎن دﯾﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ‪ ،‬ﺗﺎ ﺳﮫ ﺳﺎل ﭘﺲ از ﻋﺮوﺳﻲ‪ ،‬ھﻨﻮز ﺑﺎ اﺷﺎره‬
‫ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺑﯿﺎن ﻣﻲﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺗﻮﺳﻞ ﺑﮫ اﺷﺎره‪ ،‬در ﻣﯿﺎن ھﻨﺪﯾﺸﻤﺮدﮔﺎن اﻣﺮﯾﻜﺎ‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫اﻧﺪازهاي ﺣﺎﯾﺰ اھﻤﯿﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺮدم ﻗﺒﯿﻠﺔ آراﭘﺎھﻮ – ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺴﯿﺎري از ﻣﺮدم اﻣﺮوز ﺟﮭﺎن – ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ‬
‫در ﺗﺎرﯾﻜﻲ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺧﻮد را ﺑﮫ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻛﻠﻤﺎﺗﻲ ﻛﮫ اﻧﺴﺎن ﺑﮫ آﻧﮭﺎ ﭘﻲ ﺑﺮده و ادا‬
‫ﻛﺮده ﻓﺮﯾﺎدھﺎﯾﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺻﺪاي ﺣﯿﻮاﻧﺎت‪ ،‬ﺑﺮاي ﺑﯿﺎن ﭘﺎرهاي ﻋﻮاﻃﻒ ﺑﻮده اﺳﺖ؛ ﭘﺲ از آن‪ ،‬ﻧﻮﺑﺖ ﺑﮫ‬
‫‪set‬‬

‫ﻛﻠﻤﺎﺗﻲ رﺳﯿﺪه ﻛﮫ‪ ،‬ھﻤﺮاه ﺑﺎ اﺷﺎره‪ ،‬ﺑﺮاي ﻧﺸﺎن دادن ﺟﮭﺖ ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲرﻓﺘﮫ اﺳﺖ؛ ﺳﭙﺲ‪ ،‬در ﻣﻮﻗﻊ‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬اﺻﻮات ﺗﻘﻠﯿﺪي روي ﻛﺎر آﻣﺪه‪ ،‬و ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ آﻧﮭﺎ ﺗﻮاﻧﺴﺘﮫاﻧﺪ اﺷﯿﺎﯾﻲ را ﻛﮫ ﻣﻲﺗﻮان از اﺻﻮات‬
‫آﻧﮭﺎ ﺗﻘﻠﯿﺪ ﻛﺮد ﺑﺮ زﺑﺎن ﺑﯿﺎورﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ھﺰاران ﺳﺎل ﺗﻐﯿﯿﺮات و ﺗﻄﻮراﺗﻲ ﻛﮫ ﺑﺮاي ﻟﻐﺖ و زﺑﺎن ﭘﯿﺶ‬
‫آﻣﺪه‪ ،‬ھﯿﭻ زﺑﺎﻧﻲ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﺻﺪھﺎ ﻟﻐﺖ ﺗﻘﻠﯿﺪي در آن ﻣﻮﺟﻮد ﻧﺒﺎﺷﺪ‪» :‬ﺧﺮﺧﺮ ﻛﺮدن«‪،‬‬
‫»ﺧﺶﺧﺶ ﻛﺮدن«‪» ،‬ﺗﻖﺗﻖ ﻛﺮدن«‪ ،‬و ﻧﻈﺎﯾﺮ آﻧﮭﺎ؛ ﻗﺒﯿﻠﺔ ﻗﺪﯾﻤﻲ ﺗﻜﻮﻧﺎ‪ ،‬در ﺑﺮزﯾﻞ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻋﻄﺴﮫ‬
‫‪an‬‬

‫ﻟﻐﺘﻲ دارد ﻛﮫ ﺑﺴﯿﺎر ﺧﻮب اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه‪ ،‬و آن ﻛﻠﻤﺔ ”ھﺎﯾﭽﻮ“ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ رﯾﺸﺔ ﺑﺴﯿﺎري از ﻟﻐﺎت در‬
‫زﺑﺎﻧﮭﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ از ھﻤﯿﻦ راه اﯾﺠﺎد ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬رﻧﺎن اﺻﻞ ﻟﻐﺖ ﻋﺒﺮي را ﭘﺎﻧﺼﺪ رﯾﺸﮫ و ﺳﻜﯿﺖ اﺻﻞ‬
‫ﺗﻤﺎم اﻟﺴﻨﺔ اروﭘﺎﯾﻲ را ﭼﮭﺎرﺻﺪ رﯾﺸﮫ ﻣﻲداﻧﺪ‪.‬‬
‫‪pym‬‬

‫ﻧﺒﺎﯾﺪ ﮔﻤﺎن ﻛﺮد ﻛﮫ ﻟﻐﺖ ھﻤﺔ ﻣﻠﺘﮭﺎي ﻓﻄﺮي ﺳﺎده و اﺑﺘﺪاﯾﻲ اﺳﺖ؛ اﻟﺒﺘﮫ ﺑﻌﻀﻲ از آﻧﮭﺎ از ﻟﺤﺎظ اﻟﻔﺎظ و‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺑﺴﯿﻂ ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﭘﺎرهاي دﯾﮕﺮ ﻛﻠﻤﺎت ﻓﺮاوان و ﺗﺮﻛﯿﺐ ﭘﯿﭽﯿﺪهاي دارﻧﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺎ زﺑﺎﻧﮭﺎي ﻣﺎ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺷﺒﺎھﺖ دارد و ﺣﺘﻲ‪ ،‬از ﺣﯿﺚ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‪ ،‬از زﺑﺎن ﭼﯿﻨﻲ ھﻢ ﻛﺎﻣﻠﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ داﻧﺴﺖ ﻛﮫ‬
‫زﺑﺎﻧﮭﺎي اوﻟﯿﮫ ﻏﺎﻟﺒﺎً ﻣﺤﺪود ﺑﮫ ﻟﻐﺎت ﺣﺴﻲ و ﺟﺰﺋﻲ اﺳﺖ و‪ ،‬ﻋﻤﻮﻣﺎً ﻟﻐﺎت و اﺳﺎﻣﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ ﻛﻠﯿﺎت و‬
‫ﻣﺠﺮدات در آﻧﮭﺎ ﻛﻤﺘﺮ ﯾﺎﻓﺖ ﻣﻲﺷﻮد؛ ﻣﺜﻼ ﺑﻮﻣﯿﺎن اﺳﺘﺮاﻟﯿﺎ ﺑﺮاي دم ﺳﮓ ﯾﻚ ﻟﻐﺖ دارﻧﺪ و ﺑﺮاي دم ﮔﺎو‬

‫‪.co‬‬
‫ﻟﻐﺘﻲ دﯾﮕﺮ ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ در زﺑﺎن آﻧﺎن ﻟﻐﺘﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻣﻌﻨﻲ دم ﻣﻄﻠﻖ ﺑﺎﺷﺪ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﻣﺮدم‬
‫ﺗﺎﺳﻤﺎﻧﻲ ﺑﺮاي ھﺮ درﺧﺖ اﺳﻢ ﺧﺎﺻﻲ دارﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﻟﻐﺘﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻣﻌﻨﻲ ﻧﻮع »درﺧﺖ« ﺑﺎﺷﺪ در زﺑﺎﻧﺸﺎن‬
‫ﯾﺎﻓﺖ ﻧﻤﻲﺷﻮد؛ ھﻤﯿﻦﻃﻮر ھﻨﺪﯾﺸﻤﺮدﮔﺎن ﭼﻮﻛﺘﺎو‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺮاي درﺧﺘﮭﺎي ﺑﻠﻮط ﺳﻔﯿﺪ و ﺳﯿﺎه و ﺳﺮخ‪ ،‬ھﺮ‬
‫ﻛﺪام‪ ،‬اﺳﻢ ﻋﻠﯿﺤﺪهاي دارﻧﺪ‪ ،‬در زﺑﺎﻧﺸﺎن ﻟﻐﺖ ﺧﺎﺻﻲ ﺑﺮاي ﻣﻄﻠﻖ درﺧﺖ ﺑﻠﻮط و ﻣﻄﻠﻖ درﺧﺖ ﯾﺎﻓﺖ‬
‫ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬ﺷﻚ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﻧﺴﻠﮭﺎي زﯾﺎدي از ﻣﺮدم‪ ،‬ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ھﻢ‪،‬آﻣﺪه و رﻓﺘﮫاﻧﺪ ﺗﺎ اﻧﺴﺎن ﺗﻮاﻧﺴﺘﮫ اﺳﺖ‪ ،‬از‬

‫‪oo‬‬
‫اﺳﺎﻣﻲ ﺧﺎص‪ ،‬اﺳﻢ ﻛﻠﻲ و ﻣﻄﻠﻖ را اﺳﺘﺨﺮاج ﻛﻨﺪ‪ .‬در ﻣﯿﺎن ﺑﺴﯿﺎري از ﻗﺒﺎﯾﻞ‪ ،‬ﻛﻠﻤﺎﺗﻲ ﻛﮫ دﻻﻟﺖ ﺑﺮ‬
‫رﻧﮕﮭﺎ‪ ،‬ﺑﺪون ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﮫ اﺷﯿﺎي رﻧﮕﯿﻦ‪ ،‬داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﻛﻠﻤﺎت ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ﻣﺠﺮدات – ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﻧﻐﻤﮫ‪،‬‬
‫ﺟﻨﺲ )زن و ﻣﺮد(‪ ،‬ﻧﻮع‪ ،‬ﻣﻜﺎن‪ ،‬روح‪ ،‬ﻏﺮﯾﺰه‪ ،‬ﻋﻘﻞ‪ ،‬ﻛﻤﯿﺖ‪ ،‬آرزو‪ ،‬ﺗﺮس‪ ،‬ﻣﺎده‪ ،‬ﺷﻌﻮر و ﻧﻈﺎﯾﺮ آﻧﮭﺎ –‬
‫وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﭘﯿﺪاﯾﺶ اﯾﻦ ﻛﻠﻤﺎت ﻣﺠﺮد‪ ،‬ﻇﺎھﺮاً‪ ،‬ﻧﺘﯿﺠﺔ ﺗﺮﻗﻲ ﻓﻜﺮ ﺑﺸﺮي اﺳﺖ‪ ،‬و ارﺗﺒﺎط آﻧﮭﺎ ﺑﺎ ﺗﻔﻜﺮ‬

‫‪yah‬‬
‫اﻧﺴﺎﻧﻲ ارﺗﺒﺎط ﻋﻠﺖ و ﻣﻌﻠﻮل اﺳﺖ؛ اﯾﻦ ﻛﻠﻤﺎت ھﻤﭽﻮن اﻓﺰارھﺎ و ادواﺗﻲ ھﺴﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﺑﮫ دﻗﺖ ﺗﻔﻜﺮ ﻛﻤﻚ‬
‫ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬و در واﻗﻊ رﻣﻮز و ﻋﻼﯾﻢ ﺗﻤﺪن ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲروﻧﺪ‪.‬‬

‫ﭼﻮن ﻛﻠﻤﺎت و اﻟﻔﺎظ اﯾﻦ اﻧﺪازه ﻣﺰاﯾﺎ و ﻓﻮاﯾﺪ را ھﻤﺮاه داﺷﺘﮫ‪ ،‬ﻣﺮدم اوﻟﯿﮫ ﺑﮫ آﻧﮭﺎ ھﻤﭽﻮن ھﺪاﯾﺎي آﺳﻤﺎﻧﻲ‬
‫و اﻣﻮر ﻣﻘﺪس ﻣﻲﻧﮕﺮﯾﺴﺘﮫاﻧﺪ؛ ﺑﺎ ھﻤﯿﻦ ﻛﻠﻤﺎت ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﻓﺮﻣﻮﻟﮭﺎي ﺳﺤﺮي ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﮫاﻧﺪ؛ ھﺮ اﻧﺪازه‬
‫اﯾﻦ ﻓﺮﻣﻮﻟﮭﺎ ﺑﯿﻤﻌﻨﻲﺗﺮ ﺑﻮد‪ ،‬ﻗﺪﺳﯿﺖ و اھﻤﯿﺖ آﻧﮭﺎ در ﻧﻈﺮ ﻣﺮدم زﯾﺎدﺗﺮ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬و ﺗﺎ اﻣﺮوز ھﻢ ﻗﺪﯾﺴﺖ‬
‫آﻧﮭﺎ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ؛ ﻣﺜﺎﻟﻲ از آن ﺗﺒﺪﯾﻞ »ﻛﻠﻤﮫ« ﺑﮫ »ﮔﻮﺷﺖ« اﺳﺖ‪ .‬اﻟﻔﺎظ و ﻛﻠﻤﺎت ﻧﮫ ﺗﻨﮭﺎ وﺳﯿﻠﺔ‬
‫@‪h‬‬
‫اﻧﺪﯾﺸﯿﺪن واﺿﺢ و روﺷﻦ ﺑﻮده ﺑﻠﻜﮫ ﺳﺒﺐ ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﺑﮭﺒﻮدي در ﺳﺎزﻣﺎن اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﮔﺸﺘﮫ اﺳﺖ؛ ﭼﮫ‪ ،‬از‬
‫ﻟﺤﺎظ ﭘﯿﺪا ﺷﺪن ﺑﮭﺘﺮﯾﻦ وﺳﯿﻠﮫ ﺑﺮاي ﺗﻌﻠﯿﻢ و ﺗﺮﺑﯿﺖ و اﻧﺘﻘﺎل ﻓﺮھﻨﮓ و ھﻨﺮ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط ﻋﻘﻠﻲ ﻣﺤﻜﻤﻲ‬

‫ﻣﯿﺎن ﻧﺴﻠﮭﺎي ﻣﺘﻮاﻟﻲ ﻓﺮاھﻢ آورده اﺳﺖ؛ ﺑﺎ ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﻟﻐﺎت‪ ،‬وﺳﯿﻠﺔ ﺟﺪﯾﺪي ﺑﺮاي اﺗﺼﺎل و ﭘﯿﻮﺳﺘﮕﻲ اﻓﺮاد‬
‫ﺑﮫ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﭘﯿﺪا ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﻃﻮري ﻛﮫ ﻣﺬھﺐ و ﻋﻘﯿﺪة واﺣﺪي ﺗﻮاﻧﺴﺖ اﻓﺮاد ﯾﻚ ﻣﻠﺖ را در ﻗﺎﻟﺐ ﻣﺘﺠﺎﻧﺲ‬
‫واﺣﺪي ﻗﺎﻟﺒﺮﯾﺰي ﻛﻨﺪ؛ زﺑﺎن ﺑﻮد ﻛﮫ ﺗﻮاﻧﺴﺖ راھﮭﺎي ارﺗﺒﺎط ﺟﺪﯾﺪي‪ ،‬ﺑﺮاي ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ و ﺗﺒﺎدل آرا و‬
‫‪are‬‬

‫اﻓﻜﺎر‪ ،‬ﺑﮕﺸﺎﯾﺪ و ﺑﺮ ﻋﻤﻖ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﮫاي ﺑﯿﻔﺰاﯾﺪ و‪ ،‬در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل‪ ،‬وﺳﻌﺖ داﻣﻨﺔ آن را‬
‫ﻧﯿﺰ زﯾﺎدﺗﺮ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻛﺪام اﺧﺘﺮاع دﯾﮕﺮ اﺳﺖ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﮫ اﻧﺪازة اﺧﺘﺮاع اﺳﺎﻣﻲ ﻛﻠﯿﺎت‪ ،‬اﯾﻦ اﻧﺪازه ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ و‬
‫روﺷﻨﻲ ﺑﺨﺶ ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ؟‬

‫ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﻓﺎﯾﺪة ﻛﻠﻤﺎت و اﻟﻔﺎظ‪ ،‬ﭘﺲ از ﺗﻮﺳﻌﺔ ﻓﻜﺮ‪ ،‬ﺗﻌﻠﯿﻢ و ﺗﺮﺑﯿﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺪﻧﯿﺖ ﻋﺒﺎرت از ﮔﻨﺠﯿﻨﺔ‬
‫‪set‬‬

‫ﻋﻈﯿﻤﻲ اﺳﺖ از ھﻨﺮ و ﻓﺮزاﻧﮕﻲ و ﻋﺎدات و اﺧﻼق‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺎ ﻣﺮور زﻣﺎن ﻓﺮاھﻢ آﻣﺪه؛ از ھﻤﯿﻦ ﺛﺮوت‬
‫ﻓﺮاوان اﺳﺖ ﻛﮫ ﻓﺮد‪ ،‬در ﺿﻤﻦ ﺗﻜﺎﻣﻞ و ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﺧﻮد‪ ،‬ﻏﺬاي روﺣﺎﻧﻲ ﺧﻮد را ﻛﺴﺐ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﯾﻦ‬
‫ﻣﯿﺮاث ﺑﺸﺮي از ﻧﺴﻠﻲ ﺑﮫ ﻧﺴﻞ دﯾﮕﺮ اﻧﺘﻘﺎل ﻧﯿﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺪن ﻣﺤﻜﻮم ﺑﮫ ﻣﺮگ ﻣﻲﺷﻮد؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ ﺑﺎﯾﺪ‬
‫ﮔﻔﺖ ﻛﮫ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺪﻧﯿﺖ ﻣﺪﯾﻮن ﺑﮫ ﺗﻌﻠﯿﻢ و ﺗﺮﺑﯿﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫در ﻣﯿﺎن ﻣﻠﺘﮭﺎي اوﻟﯿﮫ‪ ،‬ﺗﻌﻠﯿﻢ و ﺗﺮﺑﯿﺖ ﺑﺴﯿﺎر ﺳﺎده و ﺑﺪون ﭘﯿﭻ و ﺧﻢ ﺑﻮده اﺳﺖ؛ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬در ﻧﻈﺮ آن‬
‫ﻣﻠﺘﮭﺎ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﯿﻮاﻧﺎت‪ ،‬ﻋﺒﺎرت از اﯾﻦ ﺑﻮد ﻛﮫ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﻋﻤﻠﻲ ﺑﮫ ﻧﺴﻞ ﺟﺪﯾﺪ ﺗﻌﻠﯿﻢ داده ﺷﻮد و ﺳﺠﺎﯾﺎي‬
‫ﻣﻌﺪودي در ﻧﻈﺮ وي اﯾﺠﺎد ﮔﺮدد؛ ﺗﻌﻠﯿﻢ و ﺗﺮﺑﯿﺖ در واﻗﻊ ﻋﺒﺎرت از آﻣﻮزش اﻣﻮري ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ‬
‫ھﺮﻛﺲ ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ آﻧﮭﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ راه زﻧﺪﮔﻲ را ﭘﯿﺪا ﻛﻨﺪ؛ و اﻧﺘﻘﺎل آن از ﻧﺴﻠﻲ ﺑﮫ ﻧﺴﻞ دﯾﮕﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻧﺘﻘﺎل‬
‫‪pym‬‬

‫ﺣﺮﻓﮫاي از اﺳﺘﺎدﻛﺎر ﺑﮫ ﺷﺎﮔﺮد ﺧﻮد ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﮫ؛ اﯾﻦ ﻧﻮع ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﻨﺤﺼﺮ در‬
‫ﻃﺮﯾﻘﮫھﺎي ﻋﻤﻠﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﻮده‪ ،‬ﺑﺴﺮﻋﺖ ﻛﻮدك را ﺑﮫ ﺳﺮﺣﺪ رﺷﺪ ﻣﻲرﺳﺎﻧﯿﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﻗﺒﯿﻠﺔ اوﻣﮭﺎ‪ ،‬ﯾﻚ‬
‫ﺑﭽﺔ ده ﺳﺎﻟﮫ ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ ﺑﮫ اﻧﺪازة ﭘﺪرش ﻣﻲداﻧﺪ‪ ،‬و آﻣﺎده ﺑﺮاي زﻧﺪﮔﻲ اﺳﺖ؛ در ﻗﺒﺎﯾﻞ آﻟﺌﻮت‪ ،‬ﺑﭽﮫ در ﺳﻦ ده‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺳﺎﻟﮕﻲ ﺑﺮاي ﺧﻮد ﺧﺎﻧﮫاي ﻣﻲﺳﺎزد و‪ ،‬اﺣﯿﺎﻧﺎً در ھﻤﯿﻦ ﺳﻦ‪ ،‬زﻧﻲ ھﻢ اﺧﺘﯿﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ در ﻧﯿﺠﺮﯾﮫ‪،‬‬
‫ﺑﭽﮫھﺎي ﻗﺒﺎﯾﻞ در ﺷﺶ ﯾﺎ ھﺸﺖ ﺳﺎﻟﮕﻲ‪ ،‬ﺧﺎﻧﺔ ﭘﺪري را ﺗﺮك ﻣﻲﮔﻮﯾﻨﺪ و ﺑﺮاي ﺧﻮد ﻛﻮﺧﻲ ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ و‬
‫از ﺷﻜﺎر و ﻣﺎھﯿﮕﯿﺮي وﺳﺎﯾﻞ زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ ﺧﻮد را ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻ دورة ﺗﻌﻠﯿﻢ و ﺗﺮﺑﯿﺖ زﻣﺎﻧﻲ ﺑﮫ‬

‫‪.co‬‬
‫ﭘﺎﯾﺎن ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ ﺣﯿﺎت ﺟﻨﺴﻲ آﻏﺎز ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ ﭼﻮن ﺣﯿﺎت ﺟﻨﺴﻲ ﭘﯿﺸﺮس اﺳﺖ‪ ،‬ﻏﺎﻟﺒﺎً‪ ،‬زود ھﻢ از ﺑﯿﻦ‬
‫ﻣﻲرود و ﺧﺎﻣﻮش ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﭼﻨﯿﻦ اوﺿﺎع و اﺣﻮال‪ ،‬ﯾﻚ ﺑﭽﺔ دوازده ﺳﺎﻟﮫ ﻛﺎﻣﻞ اﺳﺖ‪ ،‬و در ﺑﯿﺴﺖ‬
‫ﺳﺎﻟﮕﻲ ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﺑﮫ ﺳﻦ ﭘﯿﺮي رﺳﯿﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘﺼﻮد ﻣﺎ آن ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﺑﮕﻮﯾﯿﻢ ﯾﻚ »ﻣﺮد وﺣﺸﻲ« روﺣﯿﺔ‬
‫اﻃﻔﺎل را دارد‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﻣﻲﺧﻮاھﯿﻢ ﺑﮕﻮﯾﯿﻢ ﻛﮫ ﺑﺮاي او ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪﯾﮭﺎ و اﻣﻜﺎﻧﺎت ﻃﻔﻞ ﺟﺪﯾﺪ ﻣﻮﺟﻮد ﻧﯿﺴﺖ و‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ از اﯾﻦ دوران ﻧﺴﺒﺘًﺎ ﻃﻮﻻﻧﻲ و اﻃﻤﯿﻨﺎن ﺑﺨﺶ ﻛﻮدﻛﻲ ﻋﺼﺮ ﺟﺪﯾﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻃﻔﻞ‪ ،‬در دورة‬

‫‪oo‬‬
‫ﺗﻤﺪن‪ ،‬ﻓﺮﺻﺖ آن را دارد ﻛﮫ ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ ﺗﻤﺎم ﻣﯿﺮاث ﻓﺮھﻨﮕﻲ ﺧﻮد را ﺗﻤﻠﻚ ﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬اﻧﻌﻄﺎف‬
‫ﻓﻜﺮي و ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﺳﺎزﮔﺎري ﺑﺎ ﻣﺤﯿﻂ ﺧﺎﺻﻲ ﺑﮫ دﺳﺖ آورد‪ ،‬ﺗﺎ در ﺳﺎﯾﺔ آن ﺑﺘﻮاﻧﺪ‪ ،‬در ﻣﺤﯿﻄﻲ ﻛﮫ از‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ﻃﺒﯿﻌﻲ ﺑﺴﯿﺎر دور اﺳﺖ و ﺣﺎﻟﺖ ﻏﯿﺮﺛﺎﺑﺘﻲ دارد‪ ،‬ﺑﮫ زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮد اداﻣﮫ دھﺪ‪.‬‬

‫آن ﻣﺤﯿﻂ زﻧﺪﮔﯿﻲ ﻛﮫ اﻧﺴﺎن ﻓﻄﺮي در آن ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮد‪ ،‬ﺑﮫ ﻃﻮر ﻧﺴﺒﻲ‪ ،‬ﺣﺎﻟﺖ ﺛﺒﺎﺗﻲ داﺷﺖ و آن اﻧﺪازه‬

‫‪yah‬‬
‫ﻛﮫ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﺷﺠﺎﻋﺖ و ﺗﻜﺎﻣﻞ ﺷﺨﺼﯿﺖ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﮫ ﺗﻮاﻧﺎﯾﻲ ﻋﻘﻠﻲ اﺣﺘﯿﺎج ﻧﺪاﺷﺖ؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ‪ ،‬ھﻤﺔ‬
‫ﻛﻮﺷﺶ ﯾﻚ ﭘﺪر اوﻟﯿﮫ آن ﺑﻮد ﻛﮫ ﺷﺨﺼﯿﺖ ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﻮد را ﺧﻮب ﺑﺴﺎزد‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ ﯾﻚ ﭘﺪر اﻣﺮوزي ھﻤﺶ‬
‫ﻣﺼﺮوف ﺑﺮ آن اﺳﺖ ﻛﮫ ﻗﺪرت ﻋﻘﻠﻲ ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﻮد را ﭘﺮورش دھﺪ؛ او ﺳﻌﻲ داﺷﺖ ﻛﮫ ﻣﺮد ﺑﺴﺎزد‪ ،‬و‬
‫ھﺮﮔﺰ‬

‫در اﯾﻦ اﻧﺪﯾﺸﮫ ﻧﺒﻮد ﻛﮫ داﻧﺸﻤﻨﺪ و ﻣﺤﻘﻘﻲ ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ‪ ،‬ﺗﺸﺮﯾﻔﺎﺗﻲ و آداﺑﻲ ﻛﮫ ھﻨﮕﺎم وارد‬
‫@‪h‬‬
‫ﻛﺮدن ﺟﻮاﻧﻲ در اﺟﺘﻤﺎع ﻣﺮاﻋﺎت ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺳﻦ ﻧﻀﺞ و ﭘﺨﺘﮕﻲ او را ﻣﻌﻠﻮم ﻣﻲﻛﺮد‪،‬‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ آزﻣﺎﯾﺶ ﺷﺠﺎﻋﺖ او ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﺮ اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﻣﻘﺪار ﻣﻌﺮﻓﺖ و داﻧﺸﻤﻨﺪي او؛ در ﺿﻤﻦ اﯾﻦ‬
‫ﺗﺸﺮﯾﻔﺎت‪ ،‬آﻣﺎدﮔﻲ ﺟﻮان ﺑﺮاي ﻛﺸﯿﺪن ﺑﺎر ﺳﻨﮕﯿﻦ ﺟﻨﮓ و ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ زﻧﺎﺷﻮﯾﻲ ﻣﻮرد آزﻣﺎﯾﺶ ﻗﺮار‬
‫ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬و ﺧﻮد ﻓﺮﺻﺘﻲ ﺑﻮد ﺗﺎ ﺑﺰرﮔﺎن ﻗﻮم‪ ،‬ﺑﺎ آزردن دﯾﮕﺮان‪ ،‬وﺳﯿﻠﺔ ﺗﻔﺮﯾﺢ و ﺧﻮﺷﮕﺬراﻧﻲ ﺑﺮاي‬
‫ﺧﻮد ﻓﺮاھﻢ آورﻧﺪ؛ ﺑﻌﻀﻲ از اﯾﻦ آداب »ﺑﮫ اﻧﺪازهاي وﻗﺎﺣﺖآﻣﯿﺰ اﺳﺖ ﻛﮫ اﻧﺴﺎن از دﯾﺪن و ﺷﻨﯿﺪن آن‬
‫ﺷﺮم ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ «.‬ﺑﺮاي ﻧﺸﺎن دادن ﻧﻤﻮﻧﺔ ﻣﺘﻮﺳﻄﻲ از اﯾﻦ ﺗﺸﺮﯾﻔﺎت ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮕﻮﯾﯿﻢ ﻛﮫ‪ ،‬در ﻣﯿﺎن ﻗﺒﯿﻠﺔ ﻛﺎﻓﺮھﺎ‪،‬‬
‫‪are‬‬

‫ﺟﻮاﻧﻲ را ﻛﮫ داوﻃﻠﺐ وارد ﺷﺪن در اﺟﺘﻤﺎع ﺑﻮد در ﻃﻮل روز ﺑﮫ ﻋﻤﻞ ﺷﺎﻗﻲ واﻣﻲداﺷﺘﻨﺪ و ﺷﺐ ھﻨﮕﺎم‬
‫ﺧﻮاب را از او ﺑﺎز ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﺣﺪي ﻛﮫ ﻃﻔﻞ از ﺷﺪت رﻧﺞ و ﺧﺴﺘﮕﻲ ﻣﺪھﻮش ﺷﻮد؛ ﺑﺮاي آﻧﻜﮫ‬
‫آزﻣﺎﯾﺶﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮ اﻃﻤﯿﻨﺎن ﺑﮫ ﺑﻠﻮغ ﻃﻔﻞ ﭘﯿﺪا ﻛﻨﻨﺪ‪» ،‬در ﻓﻮاﺻﻞ ﻛﻮﺗﺎه‪ ،‬ﺑﯿﺮﺣﻤﺎﻧﮫ ﺗﻦ او را ﺑﺎ ﺗﺎزﯾﺎﻧﮫ‬
‫ﻣﻲﺧﺴﺘﻨﺪ و ﺧﻮن از آن ﺟﺎري ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ«‪ .‬ھﻤﯿﻦ ﻋﻤﻞ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﺪ ﻛﮫ ﻋﺪة زﯾﺎدي از ﻛﻮدﻛﺎن‪ ،‬در‬
‫ﺿﻤﻦ اﺟﺮاي اﯾﻦ ﻋﻤﻠﯿﺎت‪ ،‬ﺟﺎن ﻣﻲدادﻧﺪ؛ ﮔﻮﯾﺎ ﺑﺰرﮔﺎن ﻗﻮم ﺑﺎ ﻧﻈﺮ ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﺎﻧﮫاي ﺑﮫ اﯾﻦ ﺣﻮادث‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﻲﻧﮕﺮﯾﺴﺘﮫاﻧﺪ؛ ﺷﺎﯾﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﻋﻤﻞ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﮫ ﺳﻨﺖ اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﯿﻌﻲ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﺮده و ﺑﺮ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ آن‪،‬‬
‫ﻋﺎﻣﻞ ﺟﺪﯾﺪي ﻣﻲاﻓﺰودهاﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺗﺸﺮﯾﻔﺎت‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻ‪ ،‬ﺑﻠﻮغ ﻃﻔﻞ را آﺷﻜﺎر ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﮫ و آﻣﺎدﮔﻲ او را ﺑﺮاي‬
‫ازدواج ﻣﻌﯿﻦ ﻣﻲﻛﺮده اﺳﺖ؛ ﻋﺮوﺳﮭﺎ ﻏﺎﻟﺒًﺎ اﺻﺮار داﺷﺘﮫاﻧﺪ ﻛﮫ ﺷﻮھﺮ آﯾﻨﺪهﺷﺎن ھﺮﭼﮫ ﺑﮭﺘﺮ از ﻋﮭﺪة‬
‫اﯾﻦ اﻣﺘﺤﺎﻧﺎت ﺑﺮآﯾﺪ و رﻧﺠﮭﺎﯾﻲ را ﻛﮫ ﻣﻲﺑﯿﻨﺪ ﻧﯿﻜﻮﺗﺮ ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﺪ‪ .‬در ﺑﺴﯿﺎري از ﻗﺒﺎﯾﻞ ﻛﻨﮕﻮ اﯾﻦ ﺗﺸﺮﯾﻔﺎت‬
‫ﺑﺎ ﻋﻤﻞ ﺧﺘﻨﮫ ﻛﺮدن ھﻤﺮاه اﺳﺖ؛ اﮔﺮ ﻃﻔﻞ در ﺿﻤﻦ ﻋﻤﻞ ﻧﺎﻟﮫ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﺣﺮﻛﺘﻲ از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن دھﺪ ﻛﮫ دﻟﯿﻞ‬
‫‪an‬‬

‫ﺑﻲﺗﺎﺑﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻛﺴﺎﻧﺶ ﻣﻮرد ﺿﺮب و ﺷﺘﻢ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﯿﺮﻧﺪ‪ ،‬و ﻋﺮوس آﯾﻨﺪة او‪ ،‬ﻛﮫ ﺷﺎھﺪ و ﻧﺎﻇﺮ‬
‫ﻗﻀﺎﯾﺎﺳﺖ‪ ،‬از ﺷﻮھﺮ ﻛﺮدن ﺑﮫ او ﺧﻮدداري ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ ﯾﻌﻨﻲ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﯿﺴﺖ زن ﯾﻚ »ﺑﭽﮫ ﻧﻨﮫ« ﺑﺸﻮد‪.‬‬

‫ﻣﻠﻞ اوﻟﯿﮫ در ﺗﻌﻠﯿﻢ و ﺗﺮﺑﯿﺖ‪ ،‬از ﺧﻄﻨﻮﯾﺴﻲ ﺑﺴﯿﺎر ﻛﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﺷﺎﯾﺪ اﺻﻼ از آن ﺑﮭﺮهاي‬
‫‪pym‬‬

‫ﻧﻤﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻠﺘﮭﺎي ﻓﻄﺮي از اﯾﻨﻜﮫ ﻣﻲﺑﯿﻨﻨﺪ اروﭘﺎﯾﯿﺎن‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﺸﯿﺪن ﺧﻄﻮط ﺳﯿﺎھﻲ ﺑﺮ روي ﭘﺎرهﻛﺎﻏﺬي‪،‬‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﻓﻮاﺻﻞ ﺑﺴﯿﺎر دور ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ارﺗﺒﺎط ﭘﯿﺪا ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر دﭼﺎر ﺷﮕﻔﺘﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ از‬
‫ﻗﺒﺎﯾﻞ‪ ،‬در ﻧﺘﯿﺠﺔ آﻣﯿﺰش ﺑﺎ ﻣﻠﺘﮭﺎي ﻣﺘﻤﺪن ﻛﮫ ﺑﮫ اﺳﺘﻌﻤﺎر و اﺳﺘﺜﻤﺎر آﻧﺎن ﺷﺘﺎﻓﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻄﻨﻮﯾﺴﻲ را ﻓﺮا‬
 ‫‪m‬‬
‫ﮔﺮﻓﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﻌﻀﻲ از آﻧﮭﺎ – ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﺒﺎﯾﻠﻲ ﻛﮫ در ﺷﻤﺎل اﻓﺮﯾﻘﺎ ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ وﺟﻮد آﻧﻜﮫ ﻣﺪت ﭘﻨﺞ ھﺰار‬
‫ﺳﺎل اﺳﺖ ﺑﺎ ﻣﻠﺘﮭﺎي ﺧﻄﻨﻮﯾﺲ آﺷﻨﺎﯾﻲ دارﻧﺪ‪ ،‬ھﻨﻮز ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺧﻂ ﺑﻨﻮﯾﺴﻨﺪ‪ .‬ﻗﺒﺎﯾﻞ ﺳﺎدة دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﻛﮫ ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ‬
‫ﺑﮫ ﺣﺎﻟﺖ اﻧﺰوا ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ و ﻟﺬت ﺳﻌﺎدت ﻣﻠﺘﮭﺎﯾﻲ را ﻛﮫ ﺑﮫ ﺗﺎرﯾﺦ آﺷﻨﺎ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ ﻣﻲﭼﺸﻨﺪ‪ ،‬ھﺮﮔﺰ‬

‫‪.co‬‬
‫اﺣﺘﯿﺎج ﺑﮫ ﺧﻄﻨﻮﯾﺴﻲ را اﺣﺴﺎس ﻧﺨﻮاھﻨﺪ ﻛﺮد؛ اﯾﻦ ﻣﺮدم‪ ،‬ﭼﻮن ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﭼﯿﺰھﺎﯾﻲ را ﻛﮫ‬
‫ﻣﻲﺧﻮاھﻨﺪ ﻣﺤﻔﻮظ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺎﭼﺎر‪ ،‬ﺣﺎﻓﻈﺔ ﺑﺴﯿﺎر ﻗﻮي ﭘﯿﺪا ﻛﺮدهاﻧﺪ و ھﺮﭼﮫ را ﺑﺨﻮﺑﻲ از ﺑﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و‬
‫آﻧﭽﮫ را ﻛﮫ ﻣﻲﺧﻮاھﻨﺪ ﺑﮫ ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﻮد ﺑﯿﺎﻣﻮزﻧﺪ ﺑﺎ ﺻﺪاي ﺑﻠﻨﺪ ﻣﻲﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬و آن ﻓﺮزﻧﺪان‪ ،‬ﭘﺲ از‬
‫ﺷﻨﯿﺪن‪ ،‬در ﺧﺎﻃﺮ ﻧﮕﺎه ﻣﻲدارﻧﺪ؛ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﺨﺘﺼﺮ ﻗﺒﯿﻠﮫ و آداب و ﺳﻨﻦ ﻓﺮھﻨﮕﻲ‬
‫ﺳﯿﻨﮫ ﺑﮫ ﺳﯿﻨﮫ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ادﺑﯿﺎت از ﻣﻮﻗﻌﻲ ﭘﯿﺪا ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻣﺤﻔﻮﻇﺎت و آداب ﻣﻠﻲ را ﺑﺎ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻦ‬

‫ﺗﺪوﯾﻦ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺪون ﺷﻚ‪ ،‬اﺧﺘﺮاع ﺧﻄﻨﻮﯾﺴﻲ در اﺑﺘﺪا ﺑﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺷﺪﯾﺪ رﺟﺎل دﯾﻨﻲ ﻣﻮاﺟﮫ ﺷﺪه‪ ،‬و اﯾﻦ‬
‫ﻣﺮدم‪ ،‬ﺑﮫ ﻋﻨﻮان آﻧﻜﮫ ﺧﻄﻨﻮﯾﺴﻲ ﺳﺒﺐ اﻧﮭﺪام اﺧﻼق و ﺗﺨﺮﯾﺐ آﯾﻨﺪة ﺑﺸﺮ ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ﺿﺪ آن‬

‫‪yah‬‬
‫ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎ ﺑﮫ ﮔﻔﺘﺔ ﯾﻚ اﻓﺴﺎﻧﺔ ﻣﺼﺮي‪ ،‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ رباﻟﻨﻮﻋﻲ ﺑﻨﺎم ﺗﺤﻮت ﻓﻦ ﺧﻄﻨﻮﯾﺴﻲ را ﺑﺮ ﯾﻜﻲ‬
‫از ﺳﻼﻃﯿﻦ ﻣﺼﺮ‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﺎم ﺗﺤﺎﻣﻮس‪ ،‬ﻋﺮﺿﮫ داﺷﺖ‪ ،‬اﯾﻦ ﭘﺎدﺷﺎه ﻧﯿﻜﺴﯿﺮت‪ ،‬ﺑﮫ ﻋﻨﻮان آﻧﻜﮫ اﯾﻦ ﻓﻦ ﺗﻤﺪن را‬
‫از ﺑﯿﻦ ﺧﻮاھﺪ ﺑﺮد‪ ،‬از ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺘﻦ آن اﻣﺘﻨﺎع ورزﯾﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻛﻮدﻛﺎن و ﺟﻮاﻧﺎن ﻛﮫ ﺗﺎﻛﻨﻮن ﺣﺎﻓﻈﺔ ﺧﻮد‬
‫را‪ ،‬ﺑﺮاي آﻣﻮﺧﺘﻦ و ﻓﮭﻢ ﻛﺮدن آﻧﭽﮫ ﺑﮫ اﯾﺸﺎن ﻣﻲآﻣﻮﺧﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺲ از ﭘﯿﺪا ﺷﺪن ﺧﻂ‪،‬‬
‫دﯾﮕﺮ ﻏﺎﻓﻞ ﻣﻲﻣﺎﻧﻨﺪ و از اﺳﺘﻔﺎده از ﺣﺎﻓﻈﺔ ﺧﻮد دﺳﺖ ﺑﺮﻣﻲدارﻧﺪ‪«.‬‬

‫ﺑﺪﯾﮭﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺎ‪ ،‬در ﺧﺼﻮص اﺻﻞ ﭘﯿﺪاﯾﺶ اﯾﻦ اﻓﺰار ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰ‪ ،‬ﺟﺰ ﺗﻮﺳﻞ ﺑﮫ ﺣﺪس و ﺗﺨﻤﯿﻦ‬
‫@‪h‬‬
‫راھﻲ ﻧﺪارﯾﻢ؛ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ھﻤﺎنﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ ﭘﺲ از اﯾﻦ ﺧﻮاھﯿﻢ دﯾﺪ‪ ،‬رﯾﺸﺔ ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﺧﻂ ﺑﺎ ﻓﻦ ﻛﻮزهﮔﺮي‬
‫ارﺗﺒﺎط داﺷﺘﮫ و ﺑﺎ ﻧﻘﺸﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﻛﻮزهﮔﺮان ﺑﮫ ﻋﻨﻮان »ﻋﻼﻣﺖ ﻛﺎرﺧﺎﻧﺔ« ﺧﻮد ﺑﺮ روي ﺳﻔﺎﻟﮭﺎ رﺳﻢ‬
‫ﻣﻲﻛﺮدهاﻧﺪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ وﺳﻌﺖ ﯾﺎﻓﺘﻦ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﻣﯿﺎن ﻗﺒﯿﻠﮫھﺎ‪ ،‬ﻣﺮدم ﺧﻮد‬
‫را ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ وﺿﻊ رﻣﻮز و ﻋﻼﯾﻢ ﻛﺘﺒﻲ دﯾﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬و ﻗﻄﻌﺎً ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺻﻮرت اﯾﻦ ﻧﺸﺎﻧﮫھﺎ و ﻋﻼﻣﺘﮭﺎ‬
‫ﺗﺼﺎوﯾﺮي ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﻛﺎﻻھﺎي رد و ﺑﺪل ﺷﺪه و ﺣﺴﺎب ﻃﺮﻓﯿﻦ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲداده اﺳﺖ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ‬
‫‪are‬‬

‫ﺗﺠﺎرت ﻣﯿﺎن ﻗﺒﺎﯾﻠﻲ ﺑﺮﻗﺮار ﻣﻲﺷﺪ ﻛﮫ زﺑﺎن ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ را ﻧﻤﻲﻓﮭﻤﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺎﭼﺎر ﺑﻮدﻧﺪ وﺳﯿﻠﮫاي اﺗﺨﺎذ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﮫ‬
‫ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ آن‪ ،‬ﻃﺮﻓﯿﻦ ﻣﻌﺎﻣﻠﮫ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻘﺎﺻﺪ ﺧﻮد را ﺑﮫ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻋﻼﻣﺘﮭﺎي ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة اﻋﺪاد‪ ،‬ﺑﺪون‬
‫ﺷﻚ‪ ،‬زودﺗﺮ از ﺳﺎﯾﺮ ﻧﺸﺎﻧﮫھﺎي ﺧﻄﻨﻮﯾﺴﻲ اﺧﺘﺮاع ﺷﺪه و اﻋﺪاد در اﺑﺘﺪا ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺧﻄﻮﻃﻲ ﻣﺘﻮازي‬
‫ﺑﻮده ﻛﮫ اﻧﮕﺸﺘﺎن دﺳﺖ را ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﻲداده اﺳﺖ‪ .‬ﻛﻠﻤﺎﺗﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻟﻐﺖ ‪ five‬اﻧﮕﻠﯿﺴﻲ و ‪ fünf‬آﻟﻤﺎﻧﻲ و‬
‫‪ pente‬ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ ھﻤﮫ از ﯾﻚ رﯾﺸﮫ ﻣﺸﺘﻖ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ ﻣﻌﻨﻲ ﻛﻠﻤﺔ »دﺳﺖ« اﺳﺖ؛ ﻋﻼﻣﺘﻲ ﻛﮫ روﻣﯿﺎن ﺑﺎ‬
‫آن ﻋﺪد ﭘﻨﺞ را ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﻲدادهاﻧﺪ ﺑﮫ ﺻﻮرت »‪ «V‬اﺳﺖ ﻛﮫ دﺳﺘﻲ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ اﻧﮕﺸﺘﺎن آن از‬
‫‪set‬‬

‫ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺑﺎز ﺷﺪه‪ ،‬و ﻋﺪد ده را ﺑﮫ ﺻﻮرت »‪ «X‬ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﻲدادﻧﺪ ﻛﮫ از دو ﭘﻨﺞ ﻧﻮك ﺑﮫ ﻧﻮك ﺑﮫ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ‬
‫ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺧﻄﻨﻮﯾﺴﻲ در اﺑﺘﺪا ﻧﻮﻋﻲ ھﻨﺮ ﺑﻮد‪ ،‬و ھﻨﻮز ھﻢ در ﻧﺰد ﻣﺮدم ﭼﯿﻦ و ژاﭘﻦ ﺑﮫ‬
‫ھﻤﯿﻦ ﺻﻮرت اﺳﺖ‪ ،‬ھﻤﺎنﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ ﻣﺮدم‪ ،‬وﻗﺘﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﺮاي ﺑﯿﺎن ﻣﻘﺼﻮد ﺧﻮد ﻛﻠﻤﺎﺗﻲ ﭘﯿﺪا ﻛﻨﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺑﮫ اﯾﻤﺎ و اﺷﺎره ﻣﺘﻮﺳﻞ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ھﻤﺎنﮔﻮﻧﮫ ھﻢ‪ ،‬ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎل اﻓﻜﺎر ﺧﻮد ﺑﮫ زﻣﺎن و ﻣﻜﺎن ﺑﻌﯿﺪ‪ ،‬از‬
‫ﺗﺼﻮﯾﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ھﺮ ﻛﻠﻤﮫ و ھﺮ ﺣﺮﻓﻲ‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﺎ اﻣﺮوز از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﯿﻢ‪ ،‬روزي در ﮔﺬﺷﺘﮫ‬
‫‪an‬‬

‫ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻣﻨﻈﺮه و ﺗﺼﻮﯾﺮي ﺑﻮده؛ ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ ھﻢاﻛﻨﻮن‪ ،‬ﺑﺮاي ﻋﻼﻣﺖ ﺗﺠﺎرﺗﻲ و ﻋﻼﻣﺎت ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ﺻﻮر‬
‫ﻓﻠﻜﻲ ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﭼﯿﻨﻲ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺮ ﺧﻄﻨﻮﯾﺴﻲ ﻣﻘﺪم ﺑﻮده‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﺎم ”ﻛﻮ – وان“ ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻛﮫ‬
‫ﻣﻌﻨﻲ ﺗﺤﺖاﻟﻠﻔﻈﻲ آن »اﺷﺎرات ﻧﻘﺎﺷﻲ ﺷﺪه« اﺳﺖ؛ ﺑﺮ ﭘﺎﯾﮫھﺎي ﺗﻮﺗﻤﮭﺎ ﺧﻄﻨﻮﯾﺴﻲ ﺗﺼﻮﯾﺮي ﻣﺸﺎھﺪه‬
‫ﻣﻲﺷﻮد؛ اﯾﻦ ﻧﻮﺷﺘﮫھﺎ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ ﻣﯿﺴﻦ ﺗﺼﻮر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻋﺒﺎرت از ﺗﺼﺎوﯾﺮي اﺳﺖ ﻛﮫ ﻗﺒﯿﻠﮫ ﺑﺮاي ﻧﻤﺎﯾﺶ‬
‫‪pym‬‬

‫ﺷﺨﺼﯿﺖ ﺧﻮد وﺿﻊ ﻛﺮده اﺳﺖ؛ ﺑﻌﻀﻲ از ﻗﺒﺎﯾﻞ اﯾﺠﺎد ﺑﺮﺷﮭﺎﯾﻲ ﺑﺮ روي ﭼﻮب )ﻣﺜﻞ ﭼﻮﺑﺨﻂ ﺣﺴﺎب(‬
‫را وﺳﯿﻠﺔ ﺑﮫ ﺧﺎﻃﺮ ﺳﭙﺮدن ﭼﯿﺰي‪،‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﯾﺎ ﻓﺮﺳﺘﺎدن ﭘﯿﻐﺎﻣﻲ‪ ،‬ﻗﺮار ﻣﻲدادﻧﺪ؛ ﺑﻌﻀﻲ دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ھﻨﺪﯾﺸﻤﺮدﮔﺎن آﻟﮕﺎﻧﻜﯿﻦ‪ ،‬ﺗﻨﮭﺎ ﺑﮫ اﯾﺠﺎد ﺑﺮش ﺑﺮ‬
‫روي ﻋﺼﺎي ﭼﻮﺑﻲ ﻗﻨﺎﻋﺖ ﻧﻜﺮده‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺑﺮ آن ﺗﺼﻮﯾﺮھﺎﯾﻲ ﻧﯿﺰ رﺳﻢ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬آن را‬
‫ﺻﻮرت ﻛﻮﭼﻚﺷﺪهاي از ﭘﺎﯾﺔ ﺗﻮﺗﻢ ﻗﺮار ﻣﻲدادﻧﺪ؛ ﺷﺎﯾﺪ ﻋﻜﺲ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﮫ ﻧﯿﺰ ﺻﺤﯿﺢ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﯾﻌﻨﻲ ﭘﺎﯾﮫھﺎي‬

‫‪.co‬‬
‫ﺗﻮﺗﻢ ﻋﺒﺎرت از ﻧﻮﻋﻲ از ھﻤﯿﻦ ﭼﻮﺑﮭﺎي ﺑﺮﺷﺪار ﺑﺰرگ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر رود؛ ھﻨﺪﯾﺸﻤﺮدﮔﺎن ﭘﺮو‪ ،‬ﺑﺎ ﮔﺮهزدن‬
‫رﯾﺴﻤﺎﻧﮭﺎي رﻧﮕﺎرﻧﮓ‪ ،‬ﺻﻮرت ﻣﻔﺼﻠﻲ از اﻋﺪاد و اﻧﺪﯾﺸﮫھﺎ را ﺑﮫ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻲﺳﭙﺮدﻧﺪ؛ و ﭼﻮن اﯾﻦ ﻧﻜﺘﮫ‬
‫را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ ﻛﮫ ﭼﻨﯿﻦ ﻋﺎدﺗﻲ در ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم ﻣﺠﻤﻊاﻟﺠﺰاﯾﺮ ﺧﺎوري و ﭘﻮﻟﯿﻨﺰي ﻧﯿﺰ وﺟﻮد داﺷﺘﮫ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﺎﯾﺪ ﻗﻀﯿﺔ اﺻﻞ و ﻣﻨﺸﺄ ھﻨﺪﯾﺸﻤﺮدﮔﺎن اﻣﺮﯾﻜﺎي ﺟﻨﻮﺑﻲ در روﺷﻨﻲ ﺑﯿﺸﺘﺮي ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ‬
‫ﻛﮫ ﻻﺋﻮ – ﺗﺴﮫ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ ﻣﻠﺖ ﭼﯿﻦ را ﺑﺮاي ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﮫ زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ ﺳﺎدة ﻗﺪﯾﻤﻲ ﺧﻮد اﻧﺪرز دھﺪ‪ ،‬ﺑﮫ آﻧﺎن‬

‫‪oo‬‬
‫ﭘﯿﺸﻨﮭﺎد ﻣﻲﻛﺮد ﻛﮫ ﻋﺎدت ﻛﮭﻦ ﮔﺮهزدن رﯾﺴﻤﺎن را از ﺳﺮ ﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﮫھﺎي ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﮫﺗﺮي از ﺧﻄﻨﻮﯾﺴﻲ‪ ،‬ﮔﺎهﮔﺎه‪ ،‬در ﻣﯿﺎن ﻣﻠﻞ ﻓﻄﺮي ﻣﺸﺎھﺪه ﻣﻲﺷﻮد؛ ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ در ﺟﺰﯾﺮة‬
‫اﯾﺴﺘﺮ‪ ،‬در درﯾﺎھﺎي ﺟﻨﻮﺑﻲ‪ ،‬ﻋﻼﯾﻢ ھﯿﺮوﮔﻠﯿﻔﻲ را دﯾﺪهاﻧﺪ‪ ،‬و در ﺟﺰﯾﺮة ﻛﺎروﻟﯿﻦ ﻧﻮﺷﺘﮫاي ﺑﮫ دﺳﺖ‬
‫آوردهاﻧﺪ ﺷﺎﻣﻞ ﭘﻨﺠﺎه و ﯾﻚ رﻣﺰ و ﻋﻼﻣﺖ‪ ،‬ﻛﮫ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة اﻓﻜﺎر و اﻋﺪاد ﺑﻮده اﺳﺖ؛ داﺳﺘﺎﻧﮭﺎ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﻨﺪ‬

‫‪yah‬‬
‫ﻛﮫ ﺳﺮان و ﻛﺎھﻨﺎن ﺟﺰﯾﺮة اﯾﺴﺘﺮ ﻋﻠﻢ ﺧﻄﻨﻮﯾﺴﻲ را اﻧﺤﺼﺎري ﺧﻮد ﻛﺮده‪ ،‬ھﺮ ﺳﺎل ﯾﻚ ﺑﺎر‪ ،‬ﻣﺮدم را‬
‫ﺟﻤﻊ ﻣﻲﻛﺮده و ﻧﻮﺷﺘﮫھﺎ را ﺑﺮاﯾﺸﺎن ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪ .‬آﻧﭽﮫ ﻣﺴﻠﻢ اﺳﺖ اﯾﻨﻜﮫ ﺧﻄﻨﻮﯾﺴﻲ‪ ،‬در اﺑﺘﺪاي اﻣﺮ‪،‬‬
‫ﺟﺰو رﻣﻮز و ﻏﻮاﻣﺾ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺘﮫ و ﺧﻮد ﻛﻠﻤﺔ »ھﯿﺮوﮔﻠﯿﻒ«‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ ﻣﻌﻨﻲ »ﻧﺒﺸﺘﺔ ﻣﻘﺪس« اﺳﺖ‪،‬‬
‫اﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎ را ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ آن ﻣﺨﻄﻮﻃﺎت ﭘﻮﻟﯿﻨﺰي ﯾﺎدﮔﺎري از ﯾﻜﻲ از ﻣﺪﻧﯿﺘﮭﺎي ﺗﺎرﯾﺨﻲ‬
‫ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﺧﻄﻨﻮﯾﺴﻲ‪ ،‬ﺑﮫ ﻃﻮر ﻋﻤﻮم‪ ،‬ﻋﻼﻣﺖ ﺗﻤﺪن اﺳﺖ و وﺳﯿﻠﺔ اﻣﺘﯿﺎز ﻣﺮدم ﻣﺘﻤﺪن از ﻣﺮدم‬
‫دورهھﺎي اوﻟﯿﮫ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪.‬‬
‫@‪h‬‬
‫ادﺑﯿﺎت )‪ ،(literature‬ﻋﻠﻲرﻏﻢ آﻧﭽﮫ از ﺧﻮد اﯾﻦ ﻛﻠﻤﮫ ﺑﺮﻣﻲآﯾﺪ و دﻻﻟﺖ ﺑﺮ ﻧﻮﺷﺘﮫ و ﺣﺮوف )‪(letters‬‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬در آﻏﺎز ﭘﯿﺪاﯾﺶ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻛﻠﻤﺎﺗﻲ ﺑﻮده ﻛﮫ ﮔﻔﺘﮫ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﻧﮫ ﺣﺮوﻓﻲ ﻛﮫ ﻧﻮﺷﺘﮫ ﻣﻲﺷﺪ؛ ادﺑﯿﺎت از‬
‫آوازھﺎ و ﺗﺮاﻧﮫھﺎي دﯾﻨﻲ و ﻃﻠﺴﻤﮭﺎي ﺳﺤﺮﯾﻲ ﺳﺮﭼﺸﻤﮫ ﻣﻲﮔﯿﺮد ﻛﮫ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻛﺎھﻨﺎن آﻧﮭﺎ را ﺗﻼوت‬
‫ﻣﻲﻛﺮدهاﻧﺪ و از دھﻨﻲ ﺑﮫ دھﻨﻲ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻲﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ﻛﻠﻤﺔ ﻛﺎرﻣﯿﻨﺎ )‪ ،(carmina‬ﻛﮫ روﻣﯿﺎن ﻗﺪﯾﻢ ﺷﻌﺮ را ﺑﺎ‬
‫آن ﻣﻲﻧﺎﻣﯿﺪهاﻧﺪ‪ ،‬در آن واﺣﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﻌﻨﻲ ﺷﻌﺮ و »ﺳﺤﺮ«‪ ،‬ھﺮ دو‪ ،‬ﺑﻮده اﺳﺖ؛ »اود« ]‪ ،[ode‬ﻛﮫ در‬
‫‪are‬‬

‫ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ ﺑﮫ ﻣﻌﻨﻲ ﻗﺼﯿﺪه و ﺳﺮود اﺳﺖ‪ ،‬در اﺻﻞ‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﻌﻨﻲ ﻃﻠﺴﻢ ﺳﺤﺮي ﺑﻮده اﺳﺖ؛ ھﻤﯿﻦ ﮔﻮﻧﮫ اﺳﺖ‬
‫ﺣﺎل در دو ﻛﻠﻤﺔ اﻧﮕﻠﯿﺴﻲ ‪ rune‬و ‪ lay‬و ﻛﻠﻤﺔ آﻟﻤﺎﻧﻲ ‪ .Lied‬وزن و آھﻨﮓ ﻋﺮوﺿﻲ ﺷﻌﺮ‪ ،‬ﻛﮫ ﺷﺎﯾﺪ‬
‫ﺗﻘﻠﯿﺪي از ﺣﺮﻛﺎت ﻣﻮزون ﻃﺒﯿﻌﺖ و ﺑﺪن اﻧﺴﺎن ﺑﻮده‪ ،‬در اﺑﺘﺪا ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ ﺟﺎدوﮔﺮان ﯾﺎ ﺷﻤﻨﮭﺎ وارد ﻛﺎر‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺣﻔﻆ ﺷﻌﺮ آﺳﺎﻧﺘﺮ‪ ،‬و »ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺳﺤﺮي آن« ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺷﻮد‪ .‬ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن اوﻟﯿﻦ ﺷﻌﺮي‬
‫را ﻛﮫ در ﺑﺤﺮ دهھﺠﺎﯾﻲ ﮔﻔﺘﮫ ﺷﺪه ﻣﻨﺴﻮب ﺑﮫ ﻛﺎھﻨﺎن ﻣﻌﺒﺪ دﻟﻔﻲ ﻣﻲداﻧﻨﺪ و ﻣﻲﮔﻮﯾﻨﺪ ﻛﮫ اﯾﻦ ﺑﺤﺮ را ﺑﺮاي‬
‫‪set‬‬

‫اﺳﺘﻔﺎده در ﺗﻨﻈﯿﻢ ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﯿﮭﺎي ﺧﻮد اﺧﺘﺮاع ﻛﺮدهاﻧﺪ رﻓﺘﮫ رﻓﺘﮫ‪ ،‬ﺷﺎﻋﺮ و ﺧﻄﯿﺐ و ﻣﻮرخ‪ ،‬ﭘﺲ از آﻧﻜﮫ‬
‫ھﻤﮫ در اﯾﻦ اﺻﻞ ﻛﮭﻨﻮﺗﻲ و دﯾﻨﻲ ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﻣﺸﺘﺮك ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬از ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺗﻤﺎﯾﺰ ﭘﯿﺪا ﻛﺮدﻧﺪ و در ھﻨﺮ ﺧﻮد‬
‫ﺑﮫ ﻃﺮف اﻣﻮر دﻧﯿﺎﯾﻲ ﻣﺘﻮﺟﮫ ﺷﺪﻧﺪ؛ ﺧﻄﯿﺐ ﻛﺴﻲ ﺷﺪ ﻛﮫ اﻋﻤﺎل ﭘﺎدﺷﺎھﺎن را ﻣﺪح ﻣﻲﻛﺮد و از ﺧﺪاﯾﺎن‬
‫ﺑﮫ دﻓﺎع ﻣﻲﭘﺮداﺧﺖ؛ و ﻛﺎر ﻣﻮرخ آن ﺷﺪ ﻛﮫ اﻋﻤﺎل ﭘﺎدﺷﺎھﺎن را ﺛﺒﺖ و ﺿﺒﻂ ﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﺷﺎﻋﺮ و ﺳﺮاﯾﻨﺪه و‬
‫ﺧﻮاﻧﻨﺪة ﺳﺮودھﺎي ﻣﻘﺪس و‬
‫‪an‬‬

‫ﺳﺎزﻧﺪه و ﻧﮕﮭﺒﺎن اﺳﺎﻃﯿﺮ ﭘﮭﻠﻮاﻧﻲ و آھﻨﮕﺴﺎزي ﺷﺪ ﻛﮫ داﺳﺘﺎﻧﮭﺎي ﺧﻮد را در ﻗﺎﻟﺐ اﻟﺤﺎن ﻣﻲرﯾﺨﺖ و ﺑﺎ‬
‫آن ﻣﻠﺖ و ﭘﺎدﺷﺎھﺎن را ﺗﻌﻠﯿﻢ ﻣﻲداد‪ .‬ﻣﺮدم ﻓﯿﺠﻲ و ﺗﺎھﯿﺘﻲ و ﻛﺎﻟﺪوﻧﻲ ﺟﺪﯾﺪ ﺧﻄﺒﺎ و ﻣﻮرﺧﺎﻧﻲ رﺳﻤﻲ‬
‫داﺷﺘﻨﺪ ﻛﮫ در ﻣﺠﺎﻟﺲ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﺮاي ﻣﺮدم ﺳﺨﻦ ﻣﻲراﻧﺪﻧﺪ و‪ ،‬ﺑﺎ ﯾﺎدآوري ﺑﺰرﮔﻮارﯾﮭﺎي ﭘﯿﺸﯿﻨﯿﺎن و‬
‫‪pym‬‬

‫ﭘﮭﻠﻮاﻧﯿﮭﺎي ﻧﯿﺎﻛﺎن‪ ،‬ﺣﺲ ﻏﯿﺮت ﺟﻨﮕﺎوران را ﺑﺮﻣﻲاﻧﮕﯿﺨﺘﻨﺪ؛ ﻣﺮدم ﺳﻮﻣﺎﻟﻲ اﺷﺨﺎﺻﻲ در ﻣﯿﺎن ﺧﻮد‬
‫داﺷﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﺣﺮﻓﮫﺷﺎن ﺷﻌﺮﮔﻮﯾﻲ ﺑﻮد و از اﯾﻦ ده ﺑﮫ آن ده ﻣﻲرﻓﺘﻨﺪ و‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺮاﯾﻨﺪﮔﺎن و ﺷﺎﻋﺮان دوره‬
‫ﮔﺮد ﻗﺮون وﺳﻄﻲ‪ ،‬ﺷﻌﺮھﺎي ﺧﻮد را در ﻣﻌﺎﺑﺮ ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬در اﯾﻦ اﺷﻌﺎر ﺑﻨﺪرت راﺟﻊ ﺑﮫ ﻋﺸﻖ ﺳﺨﻦ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﮔﻔﺘﮫ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬و ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺳﺨﻦ از ﻣﻮﺿﻮﻋﮭﺎي ﭘﮭﻠﻮاﻧﻲ و زورآوري و ﻣﯿﺪان ﺟﻨﮓ و رواﺑﻂ ﻣﯿﺎن ﭘﺪر و‬
‫ﻓﺮزﻧﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﮫ‪ ،‬ﻗﻄﻌﮫ ﺷﻌﺮي‪ ،‬ﻛﮫ از آﺛﺎر ﻗﺪﯾﻢ ﺟﺰﯾﺮة اﯾﺴﺘﺮ ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه‪ ،‬در اﯾﻨﺠﺎ ﻧﻘﻞ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﺷﻌﺮ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ﺗﻀﺮع ﭘﺪري اﺳﺖ ﻛﮫ از دﺧﺘﺮش ﺟﺪا ﺷﺪه و از دوري او ﻣﻲﻧﺎﻟﺪ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﻛﺸﺘﻲ دﺧﺘﺮم‪،‬‬

‫ھﺮﮔﺰ ﻣﻘﮭﻮر ﻗﺒﺎﯾﻞ دﺷﻤﻦ ﻣﺒﺎد؛‬

‫ﻛﺸﺘﻲ دﺧﺘﺮم‪،‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﻘﮭﻮر ﺗﻮﻃﺌﺔ ﻣﺮدم ھﻮﻧﯿﺘﻲ ﻣﺒﺎد!‬

‫در ھﻤﺔ ﺟﻨﮕﮭﺎ ﻓﯿﺮوز ﺑﺎد‪،‬‬

‫‪yah‬‬
‫و ﻣﺒﺎدا ﻛﮫ ﻧﺎﮔﺰﯾﺮ ﺷﻮد‪،‬‬

‫ﺗﺎ از ﺟﺎم ﺳﻨﮓ ﺳﯿﺎه آب زھﺮآﻟﻮد ﺑﻨﻮﺷﺪ‪.‬‬

‫@‪h‬‬ ‫درد ﻣﻦ ﭼﮕﻮﻧﮫ ﺗﺴﻜﯿﻦ ﺧﻮاھﺪ ﯾﺎﻓﺖ‪،‬‬

‫ﺣﺎل آﻧﻜﮫ درﯾﺎھﺎي ﻋﻈﯿﻢ ﻣﺎ را از ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺟﺪا ﻛﺮده!‬

‫آه دﺧﺘﺮم! آه دﺧﺘﺮم!‬

‫راھﻲ ﻛﮫ ﭼﺸﻢ ﺑﮫ آن دوﺧﺘﮫام و در اﻓﻖ ﮔﻢ ﻣﻲﺷﻮد‪،‬‬

‫‪are‬‬

‫ﺑﻲﭘﺎﯾﺎن و آﺑﮕﺮﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪،‬‬

‫دﺧﺘﺮم‪ ،‬آه دﺧﺘﺮم!‬

‫‪ -II‬ﻋﻠﻢ‬
‫‪set‬‬

‫ﺳﺮﭼﺸﻤﮫھﺎي ﻋﻠﻢ – رﯾﺎﺿﯿﺎت – ﻧﺠﻮم – ﭘﺰﺷﻜﻲ – ﺟﺮاﺣﻲ‬

‫ﺑﮫ ﻋﻘﯿﺪة ھﺮﺑﺮت ﺳﭙﻨﺴﺮ‪ ،‬ﻛﮫ ﺗﺨﺼﺺ ﻋﻈﯿﻤﻲ در ﺟﻤﻊآوري دﻻﯾﻞ ﺑﺮاي اﺧﺬ ﻧﺘﺎﯾﺞ دارد‪ ،‬ﻛﺎھﻨﺎن‪،‬‬
‫‪an‬‬

‫ھﻤﺎنﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ادﯾﺒﺎن ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ ،‬اوﻟﯿﻦ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻧﯿﺰ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲروﻧﺪ؛ ﻋﻠﻢ از ﻣﺸﺎھﺪات و‬
‫رﺻﺪھﺎي ﻓﻠﻜﯿﻲ آﻏﺎز ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ ﻣﻨﻈﻮر از آﻧﮭﺎ ﺗﻌﯿﯿﻦ وﻗﺖ دﻗﯿﻖ ﺟﺸﻨﮭﺎي دﯾﻨﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ؛ اﯾﻦﮔﻮﻧﮫ‬
‫ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت و اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﻌﺎﺑﺪ ﺣﻔﻆ ﻣﻲﺷﺪه و‪ ،‬ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﻣﯿﺮاث دﯾﻨﻲ‪ ،‬از ﻧﺴﻠﻲ ﺑﮫ ﻧﺴﻞ دﯾﮕﺮ اﻧﺘﻘﺎل‬
‫ﻣﻲﯾﺎﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﮕﻮﯾﯿﻢ ﻛﮫ ﭼﻨﯿﻦ ﻧﻈﺮي ﺻﺤﺖ ﻗﻄﻌﻲ دارد‪ ،‬زﯾﺮا از اﻣﻮر ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ‬
‫دوراﻧﮭﺎي ﺑﺴﯿﺎر دور ھﯿﭻﮔﻮﻧﮫ اﻃﻼع ﻗﻄﻌﻲ ﻧﺪارﯾﻢ و ﺟﺰ ﺣﺪس و ﺗﺨﻤﯿﻦ اﻓﺰار ﻛﺎر دﯾﮕﺮي در اﺧﺘﯿﺎر‬
‫‪pym‬‬

‫ﻣﺎ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻋﻠﻢ ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺻﻮل ﻛﻠﻲ ﻣﺪﻧﯿﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﺸﺎورزي ﭘﯿﺪا ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻋﻠﻢ ھﻨﺪﺳﮫ‪،‬‬
‫ھﻤﺎنﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ از اﺳﻤﺶ ﺑﺮﻣﻲآﯾﺪ‪ ،‬اﻧﺪازهﮔﯿﺮي‬
 ‫‪m‬‬
‫زﻣﯿﻦ اﺳﺖ؛ ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺿﺮورت ﺗﻌﯿﯿﻦ ھﻨﮕﺎم ﻛﺸﺖ و درو و آﻣﺪ و رﻓﺖ ﻓﺼﻮل ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﺎل‬
‫ﺳﺒﺐ آن ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ ﻣﺮدم ﺑﮫ آﺳﻤﺎن و ﺳﺘﺎرﮔﺎن ﺗﻮﺟﮫ ﻛﻨﻨﺪ و ﺗﻘﻮﯾﻤﻲ ﺑﺮاي ﺧﻮد ﺑﺴﺎزﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ اﯾﻦ‬
‫ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻋﻠﻢ ھﯿﺌﺖ و ﻧﺠﻮم ﭘﯿﺪا ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ؛ ﭘﺲ از آن‪ ،‬ﻛﺸﺘﯿﺮاﻧﻲ ﺳﺒﺐ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﻧﺠﻮم و ﺗﺠﺎرت ﺑﺎﻋﺚ‬

‫‪.co‬‬
‫اﯾﺠﺎد رﯾﺎﺿﯿﺎت‪ ،‬و ھﻨﺮھﺎي ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻋﻠﺖ ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﻋﻠﻮم ﻓﯿﺰﯾﻚ و ﺷﯿﻤﻲ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫دور ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﺷﻤﺮدن اﻋﺪاد‪ ،‬ﻗﺪﯾﻤﯿﺘﺮﯾﻦ ﺷﻜﻞ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ؛ ھﻨﻮز‪ ،‬در ﺑﺴﯿﺎري از ﻗﺒﺎﯾﻞ‪ ،‬ﻋﻤﻞ‬
‫ﺷﻤﺎرش ﺑﺎ ﺳﺎدﮔﻲ ﺧﺎﺻﻲ ﺻﻮرت ﻣﻲﭘﺬﯾﺮد ﻛﮫ ﻣﺎﯾﺔ ﺗﻔﺮﯾﺢ ﺧﺎﻃﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮدم ﺗﺎﺳﻤﺎﻧﻲ ﺗﺎ ﻋﺪد دو‬
‫ﻣﻲﺷﻤﺮدﻧﺪ و ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﭘﺎرﻣﺮي‪ ،‬ﻛﺎﻻﺑﺎوا‪ ،‬ﻛﺎردﯾﺎ« ‪ -‬ﯾﻌﻨﻲ‪» :‬ﯾﻚ‪ ،‬دو‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر«‪ .‬ﻣﺮدم ﻗﺒﯿﻠﺔ ﮔﻮاراﻧﻲ‪،‬‬

‫‪oo‬‬
‫در ﺑﺮزﯾﻞ‪ ،‬ﻛﻤﻲ ﺟﻠﻮﺗﺮ رﻓﺘﮫ و ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﯾﻚ‪ ،‬دو‪ ،‬ﺳﮫ ﭼﮭﺎر‪ ،‬ﺑﯿﺸﻤﺎر« ﻣﺮدم ھﻠﻨﺪ ﺟﺪﯾﺪ ﺑﺮاي ﻣﻔﮭﻮم ﺳﮫ‬
‫ﻋﺪد ﺧﺎﺻﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ و ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ »دو – ﯾﻚ«‪ ،‬و ﺑﺮاي ﭼﮭﺎر »دو – دو« را اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اھﺎﻟﻲ‬
‫داﻣﺎرا ھﺮﮔﺰ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﻤﻲﺷﺪﻧﺪ ﻛﮫ دو ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ را ﺑﺎ ﭼﮭﺎر دﺳﺘﻚ ﭼﻮﺑﻲ ﻣﺒﺎدﻟﮫ ﻛﻨﻨﺪ و ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣﻲدادﻧﺪ ﻛﮫ‬
‫اﯾﻦ ﻋﻤﻞ را در دو ﻧﻮﺑﺖ اﻧﺠﺎم دھﻨﺪ و در ھﺮ ﻧﻮﺑﺖ ﯾﻚ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ ﺑﺪھﻨﺪ و دو دﺳﺘﻚ ﺑﺴﺘﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎرش در‬

‫‪yah‬‬
‫اﺑﺘﺪا ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ اﻧﮕﺸﺘﺎن دﺳﺖ ﺑﻮد‪ ،‬و از ھﻤﯿﻦ ﺟﺎ ﺳﻠﺴﻠﺔ اﻋﺸﺎري ﭘﯿﺪا ﺷﺪه؛ ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﺑﺎﻻﺧﺮه ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ‬
‫ﻣﻔﮭﻮم ﻋﺪد دوازده را ﺑﺨﻮﺑﻲ ﻓﮭﻢ ﻛﻨﻨﺪ – و ﺷﺎﯾﺪ ﻣﺪﺗﻲ وﻗﺖ ﺑﺮاي اﯾﻦ ﻓﮭﻢ ﻻزم ﺑﻮد – اﻧﺴﺎن ﺑﺴﯿﺎر‬
‫ﺧﻮﺷﺤﺎل ﺷﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﻋﺪدي را ﯾﺎﻓﺘﮫ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﺮ ﭘﻨﺞ ﺗﺎ از ﺷﺶ ﻋﺪد ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺳﻠﺴﻠﺔ اﻋﺪاد ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﻮد؛‬
‫از ھﻤﯿﻦ وﻗﺖ‪ ،‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻋﺪدﺷﻤﺎري ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي دوازده در ﺣﺴﺎب وارد ﺷﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ھﻨﻮز ھﻢ ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬و اﯾﻦ‬
‫اﻧﺪازه در اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﮫ اﺳﺖ‪ :‬دوازده ﻣﺎه در ﯾﻚ ﺳﺎل؛ دوازده ﭘﻨﺲ در ﯾﻚ ﺷﻠﯿﻨﮓ؛ دوازده واﺣﺪ‬
‫در ﯾﻚ دوﺟﯿﻦ؛ دوازده دوﺟﯿﻦ در ﯾﻚ ﻗﺮاﺻﮫ؛ دوازده اﯾﻨﭻ در ﯾﻚ ﭘﺎ‪ .‬ﻋﺪد ﺳﯿﺰده‪ ،‬ﺑﺮﻋﻜﺲ ﻋﺪد ﭘﯿﺶ از‬
‫ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﮫ ﭼﯿﺰي ﻗﺴﻤﺖﭘﺬﯾﺮ ﻧﯿﺴﺖ و‪ ،‬ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ‪ ،‬ﻣﻮرد ﻧﻔﺮت ﻣﺮدم و اﺳﺒﺎب ﺑﺪﺑﯿﻨﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬از‬
‫@‪h‬‬
‫اﻓﺰودن ﻋﺪد اﻧﮕﺸﺘﺎن ﭘﺎ ﺑﮫ اﻧﮕﺸﺘﺎن دﺳﺖ ﻣﻔﮭﻮم ﻋﺪد ﺑﯿﺴﺖ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪ‪ .‬اﺳﺘﻌﻤﺎل اﯾﻦ ﻋﺪد در ﺷﻤﺎرش‪،‬‬
‫از ﻟﻔﻆ ﻋﺪد ھﺸﺘﺎد در ﻧﺰد ﻓﺮاﻧﺴﻮﯾﺎن آﺷﻜﺎر ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ ﺟﺎي آﻧﻜﮫ ﺑﮕﻮﯾﻨﺪ اوﻛﺘﺎن آن را ﭼﮭﺎر ﺑﺎر‬
‫ﺑﯿﺴﺖ ﻣﻲﻧﺎﻣﻨﺪ‪ .‬ﻗﺴﻤﺘﮭﺎي دﯾﮕﺮ ﺑﺪن ﻧﯿﺰ ﺑﮫ ﻋﻨﻮان واﺣﺪ ﻣﻘﯿﺎس ﺑﮫ ﻛﺎر رﻓﺘﮫ و ھﻨﻮز ﻣﻌﻤﻮل اﺳﺖ‪ :‬دﺳﺖ‬
‫ﺑﺮاي »وﺟﺐ«؛ ﺷﺴﺖ ﺑﺮاي اﯾﻨﭻ )در زﺑﺎن ﻓﺮاﻧﺴﮫ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻼف اﻧﮕﻠﯿﺴﻲ‪ ،‬ﺑﺮاي دو ﻣﻔﮭﻮم ﺷﺴﺖ و اﯾﻨﭻ‬
‫ﺗﻨﮭﺎ ﯾﻚ ﻛﻠﻤﮫ ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲرود(؛ ﺳﺎﻋﺪ ﺑﺮاي »ذراع«؛ و ﭘﺎ ﺑﺮاي ﻓﻮت‪ .‬ﺷﻚ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ‪ ،‬از ھﻤﺎن روزھﺎي‬
‫‪are‬‬

‫اول‪ ،‬ﺳﻨﮕﺮﯾﺰه ﻧﯿﺰ در ﻣﺤﺎﺳﺒﮫ ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲرﻓﺘﮫ اﺳﺖ و ﻛﻠﻤﺔ ‪ ،calculate‬ﻛﮫ در اﻧﮕﻠﯿﺴﻲ ﺑﮫ ﻣﻌﻨﻲ‬
‫ﺣﺴﺎب ﻛﺮدن اﺳﺖ‪ ،‬از اﺻﻞ ‪ calculus‬ﻣﺸﺘﻖ ﺷﺪه ﻛﮫ ﺑﮫ ﻣﻌﻨﻲ »ﺳﻨﮕﺮﯾﺰه« اﺳﺖ؛ اﯾﻦ ﺧﻮد ﻧﺸﺎن‬
‫ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ ﻓﺎﺻﻠﮫاي ﻛﮫ ﻣﺮدﻣﺎن ﺳﺎدة اوﻟﯿﮫ را از ﻣﺎ ﺟﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ ﭼﮫ اﻧﺪازه ﻛﻮﺗﺎه اﺳﺖ‪ .‬ﺛﻮرو آرزو‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ اﯾﻦ ﺳﺎدﮔﻲ اوﻟﯿﮫ دوﺑﺎره زﻧﺪه ﺷﻮد‪،‬‬

‫و اﯾﻦ اﺣﺴﺎس ﻋﻤﻮﻣﻲ را ﺑﺎ اﯾﻦ ﻋﺒﺎرت ﺑﺨﻮﺑﻲ ﺗﻌﺒﯿﺮ ﻛﺮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﮔﻔﺘﮫ‪» :‬ﯾﻚ ﻣﺮد ﺷﺮﯾﻒ و اﻣﯿﻦ‬
‫‪set‬‬

‫ھﺮﮔﺰ اﺣﺘﯿﺎج ﺑﮫ ﺷﻤﺎرﺷﻲ ﭘﯿﺪا ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ از ﻋﺪد اﻧﮕﺸﺘﺎن دو دﺳﺘﺶ ﺗﺠﺎوز ﻛﻨﺪ؛ در ﻣﻮاﻗﻊ ﺑﺴﯿﺎر ﻧﺎدر‪،‬‬
‫اﻧﮕﺸﺘﺎن دو ﭘﺎ را ﻧﯿﺰ ﺑﺮ آن ﻣﻲاﻓﺰاﯾﺪ و ھﺮﭼﮫ را ﺑﺮﺟﺎي ﺑﻤﺎﻧﺪ در ﯾﻚ ﺗﻮده ﻗﺮار ﻣﻲدھﺪ‪ .‬ﺑﮫ ﻋﻘﯿﺪة ﻣﻦ‪،‬‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﻛﺎرھﺎي ﻣﺎ ﺑﺎ اﻋﺪاد دو و ﺳﮫ‪ ،‬و ﻧﮫ ﺑﺎ اﻋﺪاد ﺻﺪ و ھﺰار‪ ،‬ﺑﮫ ﺷﻤﺎرش درآﯾﺪ؛ ﺑﮫ ﺟﺎي ﻣﯿﻠﯿﻮن ﺑﮭﺘﺮ‬
‫آن اﺳﺖ ﻛﮫ ﻧﯿﻤﺪوﺟﯿﻦ وﺳﯿﻠﺔ ﺷﻤﺮدن ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻧﯿﻜﻮﺗﺮ آن اﺳﺖ ﻛﮫ ﺻﻮرت ﺣﺴﺎب ﻣﺎ آن اﻧﺪازه ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ‬
‫ﺑﺘﻮاﻧﯿﻢ ﺑﺮ ﭘﺸﺖ ﯾﻚ ﻧﺎﺧﻦ ﺑﻨﻮﯾﺴﯿﻢ‪«.‬‬
‫‪an‬‬

‫ﺷﻚ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﻋﻠﻢ ﻧﺠﻮم از آﻧﺠﺎ ﭘﯿﺪا ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﮫاﻧﺪ زﻣﺎن را از روي ﺣﺮﻛﺖ اﺟﺮام ﺳﻤﺎوي‬
‫اﻧﺪازه ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ؛ ﻛﻠﻤﺔ ‪ ،measure‬ﺑﮫ ﻣﻌﻨﻲ »اﻧﺪازه«‪ ،‬و ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﻛﻠﻤﺔ ﻣﺎه زﻣﺎﻧﻲ ‪ month‬و ﺷﺎﯾﺪ ﻛﻠﻤﺔ‬
‫‪ =) man‬اﻧﺪازه ﮔﯿﺮﻧﺪه(‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﻌﻨﻲ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ھﻤﮫ‪ ،‬از ﯾﻚ اﺻﻞ ﭘﯿﺪا ﺷﺪه ﻛﮫ آن ﻛﻠﻤﺔ ‪ ،moon‬ﺑﮫ ﻣﻌﻨﻲ‬
‫‪pym‬‬

‫»ﻣﺎه آﺳﻤﺎن«‪ ،‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺸﺮ ﻣﺪﺗﮭﺎ ﭘﯿﺶ از اﯾﻨﻜﮫ ﺣﺴﺎب ﺧﻮد را ﺑﺎ ﮔﺮدش ﺧﻮرﺷﯿﺪ و ﺳﺎل ﻧﮕﺎه دارد‪ ،‬آن‬
‫را ﺑﺎ ﻣﺎه ﻧﮕﺎه ﻣﻲداﺷﺘﮫ؛ ھﻢ اﻛﻨﻮن ﻧﯿﺰ ﻋﯿﺪ دﯾﻨﻲ ﻓﺼﺢ ﻣﺴﯿﺤﯿﺎن از روي ﺻﻮر ﻣﺎه ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻣﻲﺷﻮد؛‬
‫ﻣﺮدم ﭘﻮﻟﯿﻨﺰي ﺗﻘﻮﯾﻤﻲ داﺷﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﺳﺎل آن ﺳﯿﺰده ﻣﺎه داﺷﺖ‪ ،‬و ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﻣﻲدﯾﺪﻧﺪ ﺳﺎل ﻗﻤﺮي ﺑﺎ ﻓﺼﻮل‬
 ‫‪m‬‬
‫اﺧﺘﻼف ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﯾﻚ ﻣﺎه را ﺣﺬف ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﺗﻮازن ﻣﯿﺎن ﺳﺎل ﺧﻮد و ﻓﺼﻮل را‬
‫ﻧﮕﺎه ﻣﻲداﺷﺘﻨﺪ؛ وﻟﻲ ﺑﺎﯾﺪ داﻧﺴﺖ ﻛﮫ اﺳﺘﻔﺎده از ﺣﻮادث آﺳﻤﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﺮاي اﯾﻦ ﻧﻮع ﻣﻨﻈﻮرھﺎي ﻋﺎﻗﻼﻧﮫ‪،‬‬
‫ﺣﺎﻟﺖ اﺳﺘﺜﻨﺎﯾﻲ داﺷﺘﮫ و ﻓﻦ ﺗﻨﺠﯿﻢ – ﯾﺎ ﻋﻠﻢ اﺣﻜﺎم ﻧﺠﻮم – ﺑﺮ ﻧﺠﻮم ﻣﻘﺪم ﺑﻮده‪ ،‬و ﺣﺘﻲ ﭘﺲ از آن ھﻢ ﺑﺮ‬

‫‪.co‬‬
‫ﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ؛ ﻣﺮدم ﺳﺎده دل‪ ،‬ﭘﯿﺶ از آﻧﻜﮫ ﺑﮫ داﻧﺴﺘﻦ وﻗﺖ ﺻﺤﯿﺢ ﻋﻼﻗﮫﻣﻨﺪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮫ آن ﻋﻼﻗﮫ‬
‫دارﻧﺪ ﻛﮫ از آﯾﻨﺪه ﺧﺒﺮ ﯾﺎﺑﻨﺪ؛ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ اﺳﺖ ﻛﮫ ھﺰاران ﺧﺮاﻓﮫ از ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻧﺠﻮم ﺑﺮ اﺧﻼق ﺑﺸﺮي و‬
‫ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ او ﭘﯿﺪا ﺷﺪه و ﻋﺪة زﯾﺎدي از آﻧﮭﺎ ھﻢاﻛﻨﻮن ھﻢ ﺑﺎﻗﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎزه‪ ،‬از ﻛﺠﺎ ﻣﻌﻠﻮم ﻛﮫ آﻧﭽﮫ ﻣﺎ ﺑﮫ آن‬
‫ﻧﺎم ﻣﻮھﻮﻣﺎت و ﺧﺮاﻓﺎت ﻣﻲدھﯿﻢ ﻧﻮع دوﻣﻲ از ﯾﻚ ﺧﻄﺎ و اﺷﺘﺒﺎه ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﺎ ﻧﻮع اول آن را ﺑﮫ ﻧﺎم‬
‫»ﻋﻠﻢ« ﻣﻲﺧﻮاﻧﯿﻢ؟‬

‫‪oo‬‬
‫اﻧﺴﺎن ﻓﻄﺮي در ﺻﺪد آن ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﻓﻮرﻣﻮل ﻓﯿﺰﯾﻜﻲ را اﻛﺘﺸﺎف ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﻣﻔﮭﻮم اﯾﻦ ﻓﻮرﻣﻮل را ﺑﮫ‬
‫ﻣﻮرد ﻋﻤﻞ ﻣﻲﮔﺬارد؛ وي ھﺮﮔﺰ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺧﻂ ﺳﯿﺮ ﯾﻚ ﺗﯿﺮ را ﻣﺤﺎﺳﺒﮫ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺗﯿﺮ او ﺑﮫ ھﺪف‬
‫اﺻﺎﺑﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ او از ﺷﯿﻤﻲ آﮔﺎھﻲ ﻧﺪارد‪ ،‬وﻟﻲ‪ ،‬ﺑﺎ ﯾﻚ ﻧﻈﺮ‪ ،‬ﮔﯿﺎه ﺳﻤﻲ را از ﮔﯿﺎه ﻏﯿﺮﺳﻤﻲ ﺑﺎزﻣﻲﺷﻨﺎﺳﺪ‬

‫‪yah‬‬
‫و ﺑﮫ ﻧﺒﺎﺗﺎﺗﻲ ﻛﮫ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﯿﻤﺎري او را ﺷﻔﺎ ﺑﺨﺸﻨﺪ دﺳﺖ ﻣﻲﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﻇﺎھﺮًا ﭼﻨﯿﻦ ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ‬
‫ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺑﺎر زﻧﺎن ﺑﮫ ﻛﺎرھﺎي ﭘﺰﺷﻜﻲ ﭘﺮداﺧﺘﮫاﻧﺪ؛ اﯾﻦ ﻧﮫ از آن ﻟﺤﺎظ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻃﺒﯿﻌﺘًﺎ‬

‫را‪ ،‬ﻛﮫ از ﺣﺮﻓﮫھﺎي ﺑﺴﯿﺎر ﻗﺪﯾﻤﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﮫ وﺟﻮد آوردهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ از آن ﺟﮭﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ ﭼﻮن ﺳﺮ و ﻛﺎر‬
‫زﻧﺎن اﺑﺘﺪا ﺑﺎ زﻣﯿﻦ ﺑﻮده‪ ،‬از ﮔﯿﺎھﺎن اﻃﻼﻋﺎت ﻓﺮاوان ﺑﮫ دﺳﺖ آورده و ﺗﻮاﻧﺴﺘﮫاﻧﺪ ﻓﻦ ﭘﺰﺷﻜﻲ را ﺗﺮﻗﻲ‬
‫دھﻨﺪ و آن را از ﻛﺴﺐ و ﭘﯿﺸﺔ ﺳﺎﺣﺮي ﻛﺎھﻨﺎن ﻣﻤﺘﺎز ﺳﺎزﻧﺪ؛ از دورﺗﺮﯾﻦ زﻣﺎﻧﮭﺎ‪ ،‬ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﮫ از‬
‫ﺣﺎﻓﻈﺔ ﻣﺎ ھﻨﻮز ﺧﺎرج ﻧﺸﺪه‪ ،‬ھﻤﯿﺸﮫ زن ﺑﻮده ﻛﮫ ﺑﯿﻤﺎران را ﭘﺮﺳﺘﺎري ﻣﻲﻛﺮده اﺳﺖ؛ اﻧﺴﺎن اوﻟﯿﮫ آﻧﮕﺎه‬
‫@‪h‬‬
‫ﺑﮫ ﭘﺰﺷﻚ ﻣﺮد و ﺷﻤﻦ ﻣﺮاﺟﻌﮫ ﻣﻲﻛﺮد ﻛﮫ زن در اﻧﺠﺎم وﻇﯿﻔﺔ ﺧﻮد دﭼﺎر ﺷﻜﺴﺖ ﻣﻲﺷﺪ و از ﻣﻌﺎﻟﺠﮫ‬
‫ﻧﺘﯿﺠﮫ ﻧﻤﻲﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺎﯾﺔ ﺷﮕﻔﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺮدم اوﻟﯿﮫ‪ ،‬ﺑﺎ اﻃﻼﻋﺎت ﻧﺎﻗﺺ ﺧﻮد‪ ،‬ﭼﮫ ﺑﺴﯿﺎر اﻣﺮاض را ﻣﺪاوا‬
‫ﻣﻲﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬آن ﻣﺮدم ﺳﺎدهدل ﺳﺒﺐ ﺑﯿﻤﺎري را ﻧﯿﺮو ﯾﺎ روﺣﻲ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﺑﺪن را در اﺧﺘﯿﺎر ﺧﻮد‬
‫ﮔﺮﻓﺘﮫ اﺳﺖ؛ و اﮔﺮ ﺧﻮب ﺑﮫ ﻋﻤﻖ ﻗﻀﯿﮫ ﺗﻮﺟﮫ ﻛﻨﯿﻢ ﺧﻮاھﯿﻢ دﯾﺪ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻃﺮز ﺗﺼﻮر ﺑﺎ ﻧﻈﺮﯾﺔ ﻣﯿﻜﺮوﺑﻲ‪،‬‬
‫‪are‬‬

‫ﻛﮫ اﻣﺮوز ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل اﺳﺖ‪ ،‬اﺧﺘﻼف ﻓﺮاوان ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﺎاﯾﻦ ﻃﺮز ﺗﺼﻮر‪ ،‬ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻛﺎري ﻛﮫ ﺑﺮاي ﻣﻌﺎﻟﺠﺔ‬
‫ﺑﯿﻤﺎر ﻣﻲﺷﺪه آن ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ او ﻃﻠﺴﻤﻲ ﻣﻲآوﯾﺨﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ روح ﺷﺮﯾﺮي را ﻛﮫ ﺑﺮ ﺑﺪن دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﮫ‬
‫ﺧﺮﺳﻨﺪ ﺳﺎزد و او را از ﺑﺪن ﺑﯿﺮون ﻛﻨﺪ؛ ﺑﺮاي آﻧﻜﮫ ﺑﺪاﻧﯿﻢ اﯾﻦ ﻃﺮﯾﻘﮫ ﺗﺎ ﭼﮫ اﻧﺪازه در دل ﻣﺮدم رﺳﻮخ‬
‫ﻛﺮده‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺎﺟﺮاي دﯾﻮاﻧﮫھﺎي ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺟﺮﺟﺴﯿﺎن را ﺑﺨﻮاﻧﯿﻢ‪ .‬ھﻢ اﻣﺮوز ﺑﺴﯿﺎري از ﻣﺮدم ﻛﺴﻲ را ﻛﮫ‬
‫ﻣﺒﺘﻼ ﺑﮫ ﻣﺮض ﺻﺮع اﺳﺖ در ﺗﺼﺮف ارواح ﺷﺮﯾﺮ ﻣﻲداﻧﻨﺪ؛ در ﺑﻌﻀﻲ از ﻋﻘﺎﯾﺪ دﯾﻨﻲ ﻣﻌﺎﺻﺮ‬
‫‪set‬‬

‫راھﮭﺎي ﺧﺎﺻﻲ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه ﻛﮫ ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ آﻧﮭﺎ روح ﺷﺮﯾﺮ را از ﺟﺴﻢ ﺑﯿﻤﺎر ﺑﯿﺮون راﻧﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﺴﯿﺎري‬
‫از ﻣﺮدم ﭼﻨﯿﻦ ﻋﻘﯿﺪه دارﻧﺪ ﻛﮫ ﭼﻮن ﺣﺒﮭﺎ و ﮔﺮدھﺎي ﻃﺒﻲ را ﺑﺎ دﻋﺎ و ﻧﻤﺎز ﺿﻤﯿﻤﮫ ﻛﻨﯿﻢ‪ ،‬اﺛﺮ دوا ﺑﯿﺸﺘﺮ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ﻣﺮدم اوﻟﯿﮫ‪ ،‬در ﻣﻌﺎﻟﺠﮫ‪ ،‬از ھﻤﺎن راھﻲ ﻛﮫ ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺟﺪﯾﺪ ﻣﻲرود و از راه ﺗﻠﻘﯿﻦ ﺑﯿﻤﺎران‬
‫را ﺷﻔﺎ ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ‪ ،‬ﻣﻲرﻓﺘﮫاﻧﺪ؛ ﭼﯿﺰي ﻛﮫ ھﺴﺖ‪ ،‬ﻃﺮﯾﻘﺔ ﻋﻤﻠﻲ آﻧﮭﺎ ﻣﻀﺤﻜﺘﺮ از ﺟﺎﻧﺸﯿﻨﺎن اﯾﺸﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﮫ‬
‫از آﻧﺎن ﻣﺘﻤﺪﻧﺘﺮﻧﺪ و ﺑﮭﺘﺮ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي آﻧﻜﮫ روح ﺷﺮﯾﺮ را از ﺑﺪن ﺑﯿﻤﺎر ﺑﯿﺮون راﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎﺳﻜﮭﺎي‬
‫‪an‬‬

‫ﺗﺮﺳﻨﺎك ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺧﻮد ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ و ﭘﻮﺳﺖ ﺣﯿﻮاﻧﺎت درﻧﺪه ﺑﺮ ﺗﻦ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و زوزهھﺎي ﺣﯿﻮاﻧﻲ‬
‫ﻣﻲﻛﺸﯿﺪﻧﺪ و دﺳﺖ ﻣﻲزدﻧﺪ و ﺻﻔﺤﺎت ﻓﻠﺰي ﻣﻲﻛﻮﺑﯿﺪﻧﺪ و‪ ،‬ﺑﺎ ﻟﻮﻟﮫاي ﻛﮫ ﺑﮫ دھﺎن ﺧﻮد ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎن‬
‫ﻣﻲﻧﻤﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ﺷﯿﻄﺎن را از ﺑﺪن ﺑﯿﻤﺎر ﻣﻲﻣﻜﻨﺪ و ﺧﺎرج ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؛ ﯾﻚ ﺿﺮباﻟﻤﺜﻞ ﻗﺪﯾﻤﻲ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ﻛﮫ‪:‬‬
‫»ﻃﺒﯿﻌﺖ ﺑﯿﻤﺎري را ﻋﻼج ﻣﻲﻛﻨﺪ و دارو ﺑﯿﻤﺎر را ﻣﺸﻐﻮل ﻣﻲﺳﺎزد‪ «.‬ﻗﺒﺎﯾﻞ ﺑﻮرورو‪ ،‬در ﺑﺮزﯾﻞ‪ ،‬ﻋﻠﻢ‬
‫‪pym‬‬

‫را ﭘﯿﺸﺘﺮ ﺑﺮده ﺑﻮدﻧﺪ و ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﻛﻮدﻛﻲ ﺑﯿﻤﺎر ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬دارو را ﺑﮫ ﭘﺪرش ﻣﻲﻧﻮﺷﺎﻧﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬و ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً‬
‫ھﻤﯿﺸﮫ‪ ،‬ﭘﺲ از اﯾﻦ ﻋﻤﻞ‪ ،‬ﺣﺎل ﻛﻮدك رو ﺑﮫ ﺑﮭﺒﻮد ﻣﻲرﻓﺖ‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫در ﺟﻨﺐ ﮔﯿﺎھﺎن ﻃﺒﻲ‪ ،‬ﻗﺮاﺑﺎدﯾﻦ وﺳﯿﻊ ﻣﻠﻞ اوﻟﯿﮫ ﺷﺎﻣﻞ ﯾﻚ دﺳﺘﮫ ادوﯾﮫ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺮاي ﺗﺨﻔﻒ درد ﺑﮫ‬
‫ﻛﺎر ﻣﻲرﻓﺘﮫ و اﺣﯿﺎﻧًﺎ اﺛﺮ ﺗﺨﺪﯾﺮي آﻧﮭﺎ در ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺟﺮاﺣﻲ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬زھﺮھﺎﯾﻲ ﮔﯿﺎھﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﻛﻮرار‪ ،‬ﻛﮫ ﻏﺎﻟﺒًﺎ ﻧﻮك ﭘﯿﻜﺎن ﺧﻮد را ﺑﺎ آن آب ﻣﻲدادﻧﺪ‪ ،‬و ﻣﺨﺪورھﺎﯾﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﺎھﺪاﻧﮫ و ﺗﺮﯾﺎك و ﻛﺎﻓﻮر‪،‬‬

‫‪.co‬‬
‫از ﻟﺤﺎظ زﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻗﺪﯾﻤﯿﺘﺮ از ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ؛ ﺣﺘﻲ ﯾﻜﻲ از داروھﺎي ﺑﯿﮭﻮﺷﻲ‪ ،‬ﻛﮫ اﻛﻨﻮن در ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎﻧﮭﺎ‬
‫ﻣﻮرد ﻋﻤﻞ اﺳﺖ‪ ،‬از ﻣﺎدة ﻛﻮﻛﺎ ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﻲآﯾﺪ ﻛﮫ ﻣﺮدم ﭘﺮو‬

‫‪oo‬‬
‫‪yah‬‬
‫@‪h‬‬
‫‪are‬‬
‫‪set‬‬
‫‪an‬‬
‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫‪ -III‬ھﻨﺮ‬
‫ﻣﻌﻨﻲ زﯾﺒﺎﯾﻲ – ھﻨﺮ – ﻣﻔﮭﻮم زﯾﺒﺎﯾﻲ در ﻧﺰد ﻣﻠﻞ اوﻟﯿﮫ – رﻧﮓ ﻛﺮدن ﺑﺪن – آراﯾﮫھﺎ – ﺧﺎﻟﻜﻮﺑﻲ –‬

‫‪.co‬‬
‫ﺷﻜﺎﻓﺘﻦ ﭘﻮﺳﺖ ﺑﮫ ﻗﺼﺪ زﯾﻨﺖ – ﭘﻮﺷﺎك – زﯾﻨﺖآﻻت – ﻛﻮزهﮔﺮي – ﻧﻘﺎﺷﻲ – ﻣﺠﺴﻤﮫﺳﺎزي – ﻣﻌﻤﺎري‬
‫– رﻗﺺ – ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ – دﯾﻦ – آﻣﺎدﮔﯿﮭﺎي اوﻟﯿﮫ ﺑﺮاي ﺗﻤﺪن‬

‫ﺑﻌﺪ از آﻧﻜﮫ ﭘﻨﺠﺎه ھﺰار ﺳﺎل از ﻋﻤﺮ ھﻨﺮ ﻣﻲﮔﺬرد‪ ،‬ھﻨﻮز ﻣﺮدم درﺑﺎرة اﺻﻞ و ﻣﻨﺸﺄ آن ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ‬
‫ﻣﺒﺎﺣﺜﮫ و ﻣﻨﺎﻗﺸﮫ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؛ ﺳﺨﻦ در اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ آﯾﺎ ﺳﺮﭼﺸﻤﺔ ھﻨﺮ ﻏﺮﯾﺰة ﺑﺸﺮي اﺳﺖ‪ ،‬ﯾﺎ از ﻣﺼﻨﻮﻋﺎت‬

‫‪oo‬‬
‫و ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت اﻧﺴﺎن ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪ .‬ﺟﻤﺎل و زﯾﺒﺎﯾﻲ ﭼﯿﺴﺖ؟ ﭼﺮا ﻣﺎ را ﻣﻔﺘﻮن ﻣﻲﻛﻨﺪ؟ ﭼﺮا ﻣﺎ در ﺻﺪد‬
‫اﺑﺪاع آن ﺑﺮﻣﻲآﯾﯿﻢ؟ ﭼﻮن اﯾﻨﺠﺎ ﺟﺎي ﺑﺤﺚ رواﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻲ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﮫ‬

‫و ﺧﺎﺻﯿﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﭼﻮن در ﺷﯿﺌﻲ وﺟﻮد داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ آن را ﭘﺴﻨﺪ ﺧﺎﻃﺮ و ﻣﻄﺒﻮع ﻃﺒﻊ ﺑﯿﻨﻨﺪة آن ﻗﺮار‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﻲدھﺪ‪ .‬اﺻﻮﻻ‪ ،‬و از ﺣﯿﺚ ﻣﺒﺪأ‪ ،‬ﯾﻚ ﺷﻲء از ﺟﮭﺖ آﻧﻜﮫ زﯾﺒﺎﺳﺖ ﺟﻠﺐ ﻧﻈﺮ ﺑﯿﻨﻨﺪه را ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ؛ ﺑﻠﻜﮫ ﭼﻮن‬
‫ﺑﯿﻨﻨﺪه را ﺧﻮش ﻣﻲآﯾﺪ‪ ،‬آن را زﯾﺒﺎ ﻣﻲﻧﺎﻣﺪ‪ .‬ھﺮ ﭼﯿﺰ ﻛﮫ ﺳﺒﺐ ارﺿﺎي ﻣﯿﻞ و رﻏﺒﺘﻲ از اﻧﺴﺎن ﺷﻮد زﯾﺒﺎ‬
‫ﺟﻠﻮه ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ اﺳﺖ ﻛﮫ در ﻧﻈﺮ ﺷﺨﺺ ﮔﺮﺳﻨﮫ ﺧﻮراك زﯾﺒﺎﺳﺖ‪ ،‬در ﺣﯿﻦ ﮔﺮﺳﻨﮕﻲ ﺳﺨﺖ‪،‬‬
‫ﺗﺎﯾﯿﺲ ھﻢ ﺑﮫ ﻧﻈﺮ او زﯾﺒﺎﯾﻲ ﻧﺪارد‪ .‬ﺷﯿﺌﻲ ﻛﮫ ﺟﻠﺐ ﻧﻈﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺧﻮد ﺷﺨﺺ ﺑﯿﻨﻨﺪه ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻣﺎ‪،‬‬
‫در ﺳﺮ ﺿﻤﯿﺮ ﺧﻮد‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﻣﻲﭘﻨﺪارﯾﻢ ﻛﮫ ھﯿﭻ ﭼﯿﺰ زﯾﺒﺎﺗﺮ از ﺧﻮد ﻣﺎ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬و ھﻨﺮ از آﻧﺠﺎ آﻏﺎز ﻣﻲﻛﻨﺪ‬
‫ﻛﮫ ﻣﺎ در اﻧﺪﯾﺸﺔ ﺗﺰﯾﯿﻦ وﺟﻮد ﻧﺎزﻧﯿﻦ ﺧﻮد ﺑﺮﻣﻲآﯾﯿﻢ؛ ﻧﯿﺰ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﭼﯿﺰي ﻛﮫ ﻣﻄﺒﻮع ﻃﺒﻊ واﻗﻊ ﺷﻮد‬
‫@‪h‬‬
‫ﻣﺤﺒﻮﺑﮫاي ﺑﺎﺷﺪ؛ در اﯾﻦ ﺻﻮرت‪ ،‬ﻣﻔﮭﻮم زﯾﺒﺎﯾﻲ آن اﻧﺪازه ﻗﻮﯾﺘﺮ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺷﺪت و ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي‬
‫ﺷﮭﻮت ﺟﻨﺴﻲ و ﻗﻮة اﺑﺪاع آن ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﭘﺲ از آن‪ ،‬ھﺎﻟﺔ زﯾﺒﺎﯾﻲ رﻓﺘﮫ رﻓﺘﮫ ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﻣﻲﺷﻮد و ھﺮﭼﯿﺰ‬
‫را ﻛﮫ ﺑﺎ ﻣﺤﺒﻮﺑﮫ ﺗﻤﺎس دور و ﻧﺰدﯾﻚ دارد ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲﺷﻮد و ھﺮ ﺻﻮرﺗﻲ را ﻛﮫ ﺷﺒﯿﮫ ﺑﮫ ﺻﻮرت اوﺳﺖ‪،‬‬
‫ﯾﺎ ھﺮ رﻧﮕﻲ را ﻛﮫ او دوﺳﺖ دارد ﯾﺎ ﺷﺎدش ﻣﻲﻛﻨﺪ ﯾﺎ از آن ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪ ،‬و ھﺮ زﯾﻨﺖ و ﻟﺒﺎﺳﻲ را ﻛﮫ‬
‫ﺑﺎ او ﺳﺎزﮔﺎر اﺳﺖ‪ ،‬ﯾﺎ ھﺮ ﺣﺮﻛﺖ و ﺷﻜﻠﻲ را ﻛﮫ ﯾﺎدآور ﻟﻄﻒ و ﺗﻨﺎﺳﺐاﻧﺪام ﺷﺨﺺ او ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻓﺮا‬
‫ﻣﻲﮔﯿﺮد‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺷﯿﺌﻲ ﻛﮫ ﻣﻄﺒﻮع واﻗﻊ ﻣﻲﺷﻮد ﻣﺮدي ﺑﺎﺷﺪ؛ در اﯾﻦ ﺻﻮرت‪ ،‬از ﺟﺎذﺑﺔ ﻃﺒﯿﻌﻲ‪ ،‬ﻛﮫ‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﻮﺟﻮد ﺿﻌﯿﻔﻲ را ﺑﮫ ﻃﺮف ﻧﯿﺮو ﻣﻲﻛﺸﺪ‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﭘﺮﺳﺘﺶ ﺑﺰرﮔﻲ و ﺟﻼل ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﻲﺷﻮد و رﺿﺎﯾﺖ‬
‫ﺧﺎﻃﺮي از ﻣﺸﺎھﺪة ﻗﺪرت ﻓﺮاھﻢ ﻣﻲآﯾﺪ؛ اﯾﻦ اﺣﺴﺎس ﻋﺎﻟﯿﺘﺮﯾﻦ آﯾﺎت ھﻨﺮ را ﺧﻠﻖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺧﻮد ﻃﺒﯿﻌﺖ‬
‫ﻧﯿﺰ – ﺑﺎ ﻣﺪد ﻣﺨﺘﺼﺮي ﻛﮫ از ﻃﺮف ﺑﺒﯿﻨﺪ – ﺑﺎ ﺷﻜﻮه و زﯾﺒﺎ ﻣﻲﺷﻮد؛ اﯾﻦ ﻧﮫ از آن ﻟﺤﺎظ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻟﻄﺎﻓﺖ‬
‫زن و ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي ﻣﺮد‪ ،‬ھﺮ دو‪ ،‬را ﻣﻨﻌﻜﺲ ﻣﻲﺳﺎزد‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ از آن ﺟﮭﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺎ اﺣﺴﺎﺳﺎت و ﻋﺸﻖ‬
‫ﺧﻮد را‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﺷﺨﺺ ﺧﻮﯾﺶ و دﯾﮕﺮان‪ ،‬در آن وارد ﻣﻲﻛﻨﯿﻢ و آن را ﺑﺎ دورهھﺎي ﺟﻮاﻧﻲ ﺧﻮد‬
‫‪set‬‬

‫درھﻢ ﻣﻲآﻣﯿﺰﯾﻢ‪ ،‬و در اﻧﺰواي آن ﭘﻨﺎھﮕﺎھﻲ ﺑﺮاي ﻓﺮار از ﻃﻮﻓﺎن ﺳﮭﻤﻨﺎك زﻧﺪﮔﻲ ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﻨﯿﻢ؛ در‬
‫ﮔﺮدش ﻓﺼﻮل ﻃﺒﯿﻌﺖ‪ ،‬ﻛﮫ اﻧﻌﻜﺎﺳﻲ از ﺣﯿﺎت ﺑﺸﺮي اﺳﺖ و ﺑﺨﻮﺑﻲ ﺳﺒﺰي و ﻃﺮاوت ﺟﻮاﻧﻲ و ﭘﺨﺘﮕﻲ‬
‫و ﺑﻠﻮغ ﺣﺮارتﺑﺨﺶ ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن و ﻣﯿﻮهھﺎي ﻟﺬﯾﺬ ﭘﺎﯾﯿﺰ و اﻧﺤﻄﺎط ﺳﺮد زﻣﺴﺘﺎن زﻧﺪﮔﻲ اﻧﺴﺎن را ﻧﺸﺎن‬
‫ﻣﻲدھﺪ‪ ،‬ﻃﺒﯿﻌﺖ را‪ ،‬ﺑﮫ ﺻﻮرﺗﻲ اﺑﮭﺎمآﻣﯿﺰ ھﻤﭽﻮن ﻣﺎدري اﺣﺴﺎس ﻣﻲﻛﻨﯿﻢ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻣﺎ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺨﺸﯿﺪه و‬
‫ﭘﺲ از ﻣﺮگ ﻣﺎ را در ﺳﯿﻨﺔ ﺧﻮد ﻧﮕﺎه ﺧﻮاھﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫وﻇﯿﻔﺔ اﺻﻠﻲ ھﻨﺮ اﯾﺠﺎد و اﺑﺪاع زﯾﺒﺎﯾﻲ اﺳﺖ؛ ھﻨﺮ ﻓﻜﺮ ﯾﺎ ﻋﻮاﻃﻒ را ﺑﮫ ﻗﺎﻟﺒﻲ ﻣﻲرﯾﺰد ﻛﮫ زﯾﺒﺎ ﯾﺎ‬
‫ﺑﺎﺷﻜﻮه ﺟﻠﻮهﮔﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬و آﺗﺶ ﻟﺬﺗﻲ را ﻛﮫ ﻣﺮدي از دﯾﺪار زﻧﻲ‪ ،‬ﯾﺎ زﻧﻲ از دﯾﺪار ﻣﺮدي‪ ،‬ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪،‬‬
‫در وﺟﻮد ﻣﻲاﻓﺮوزد‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻓﻜﺮ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻋﺒﺎرت از ادراك ﻣﻌﻨﺎﯾﻲ از ﻣﻌﺎﻧﻲ ﺣﯿﺎت ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و‬
‫‪pym‬‬

‫ﻋﺎﻃﻔﮫاي ﻛﮫ از آن ﺑﺤﺚ ﻣﻲﻛﻨﯿﻢ اﻧﻘﺒﺎض ﯾﺎ اﻧﺒﺴﺎط ﯾﻜﻲ از ﺗﺎرھﺎي ﻛﺸﯿﺪه ﺷﺪة زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ ﻣﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺻﻮرت و ﻗﺎﻟﺐ ھﻨﺮي ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ از آن ﺟﮭﺖ ﻣﺎ را ﺧﺮﺳﻨﺪ ﺳﺎزد ﻛﮫ آھﻨﮓ آن ﺑﺎ ﺣﺮﻛﺎت ﺗﻨﻔﺴﻲ‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫زدن ﻧﺒﺾ‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﺎ رﻓﺖ و آﻣﺪ ﻣﺠﻠﻞ و ﻣﺘﻨﺎوب زﻣﺴﺘﺎن‬
 ‫‪m‬‬
‫و ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻌﺎﻗﺐ ﺷﺐ و روز‪ ،‬و ﺟﺰر و ﻣﺪ ﺳﺎزش داﺷﺘﮫ و ھﻤﺎھﻨﮓ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻧﯿﺰ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ زﯾﺒﺎﯾﻲ‬
‫ﻗﺎﻟﺐ ھﻨﺮي از ﺗﻘﺎرﻧﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ در آن ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ و‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﺎﻓﯿﺔ ﺷﻌﺮي‪ ،‬ﺣﺎﻟﺖ اﻧﺠﻤﺎد و ﺗﺠﺴﺪ ﭘﯿﺪا‬
‫ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ھﻤﯿﻦ ﻛﯿﻔﯿﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻗﺪرت را در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﭼﺸﻢ ﻣﺎ ﻣﺠﺴﻢ ﻣﻲﺳﺎزد و ﺗﻨﺎﺳﺐ آھﻨﮕﺪار ﮔﯿﺎھﺎن‬

‫‪.co‬‬
‫و ﺟﺎﻧﻮران و زﻧﺎن و ﻣﺮدان را آﺷﻜﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺻﻮرت ھﻨﺮي‪ ،‬از راه رﻧﮕﮭﺎي‬
‫ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﺎ را ﻓﺮﯾﻔﺘﺔ ﺧﻮﯾﺶ ﺳﺎزد‪ ،‬ﭼﮫ درﺧﺸﻨﺪﮔﻲ اﯾﻦ اﻟﻮان روح را ﺑﺮﻣﻲاﻧﮕﯿﺰد و ﺷﺪت و ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ‬
‫ﺣﯿﺎت را ﻣﻲاﻓﺰاﯾﺪ؛ در ﭘﺎﯾﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ ﻗﺎﻟﺐ ھﻨﺮي ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﻧﺘﯿﺠﺔ ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ ﻛﺎﻣﻠﻲ ﻛﮫ ﺑﺎ ﺣﻘﯿﻘﺖ‬
‫واﻗﻊ دارد ﻣﺎ را ﺧﺮﺳﻨﺪ ﻛﻨﺪ؛ اﯾﻦ ﻣﺨﺼﻮص ھﻨﺮھﺎي ﺗﻘﻠﯿﺪﯾﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ھﻨﺮﻣﻨﺪ‪ ،‬ھﻨﮕﺎم ﺗﻘﻠﯿﺪ از ﻃﺒﯿﻌﺖ ﯾﺎ‬
‫واﻗﻌﯿﺖ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺴﺘﮫ اﺳﺖ ﺑﺨﻮﺑﻲ زﯾﺒﺎﯾﻲ زودﮔﺬر ﮔﯿﺎھﺎن ﺑﺎ ﺟﺎﻧﻮران را ﺣﻜﺎﯾﺖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﻣﻌﻨﺎ و ادراك‬

‫‪oo‬‬
‫ﮔﺬراﯾﻲ را ﻛﮫ از ﯾﻚ ﺣﺎدﺛﺔ ﻓﺮار ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﺷﻮد ﺗﺜﺒﯿﺖ ﻛﻨﺪ و ﺑﯿﺤﺮﻛﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺎ ﻗﺮار دھﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺳﺮ‬
‫ﻓﺮﺻﺖ‪ ،‬ھﺮ اﻧﺪازه ﻣﻲﺧﻮاھﯿﻢ از ﺗﻤﺎﺷﺎي آن ﻟﺬت ﺑﺒﺮﯾﻢ و ﺑﮫ ﻛﻨﮫ آن ﺑﺮﺳﯿﻢ‪ .‬از اﯾﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺘﻌﺪد اﺳﺖ ﻛﮫ‬
‫ﻛﻤﺎﻟﯿﺎت ﻋﺎﻟﻲ زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ آواز و رﻗﺺ‪ ،‬ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ و ﻧﻤﺎﯾﺶ‪ ،‬ﺷﻌﺮ و ﻧﻘﺎﺷﻲ‪ ،‬ﻣﺠﺴﻤﮫﺳﺎزي و‬
‫ﻣﻌﻤﺎري‪ ،‬و ادﺑﯿﺎت و ﻓﻠﺴﻔﮫ‪ ،‬وﺟﻮد ﭘﯿﺪا ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻓﻠﺴﻔﮫ را ھﻨﺮي ﻧﺪاﻧﯿﻢ ﻛﮫ در ﻣﯿﺎن ﺳﺎﯾﺮ ھﻨﺮھﺎ‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﺄﯾﻮﺳﺎﻧﮫ ﻣﻲﻛﻮﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﮫ ﻋﺎﻟﻢ ﭘﺮﯾﺸﺎن و ﭘﺮاﺿﻄﺮاب ﺗﺠﺎرب زﻧﺪﮔﻲ ﺻﻮرﺗﻲ ﺑﺪھﺪ‪ ،‬ﭼﮫ ﻧﺎم دﯾﮕﺮ ﺑﮫ آن‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﯿﻢ داد؟‬

‫اﮔﺮ اﺣﺴﺎس زﯾﺒﺎﯾﻲ در ﻣﯿﺎن ﻣﻠﺘﮭﺎي اوﻟﯿﮫ ﭼﻨﺪان آﺷﻜﺎر ﻧﺒﻮده‪ ،‬ﺑﺪون ﺷﻚ‪ ،‬از آن ﻟﺤﺎظ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﯿﺎن‬
‫ﻟﺤﻈﮫاي ﻛﮫ ﺷﺨﺼﻲ ﺷﮭﻮت ﺟﻨﺴﻲ را اﺣﺴﺎس ﻣﻲﻛﺮده‪ ،‬ﺗﺎ وﻗﺘﻲ ﻛﮫ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﮫ اﺳﺖ اﯾﻦ ﺷﮭﻮت را‬
‫ﻓﺮو ﻧﺸﺎﻧﺪ‪ ،‬زﻣﺎن ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﮫاي ﻓﺎﺻﻠﮫ ﻧﻤﻲﺷﺪه و ﺑﮫ اﯾﻦ ﺟﮭﺖ‪ ،‬ﻧﯿﺮوي ﺧﯿﺎل ﻓﺮﺻﺖ آن را ﭘﯿﺪا‬
‫ﻧﻤﻲﻛﺮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺮ ﻣﻮﺿﻮع دﻟﺨﻮاه ﺧﻮد ﭼﯿﺰھﺎﯾﻲ اﺿﺎﻓﮫ ﻛﻨﺪ و ﺑﺮ زﯾﺒﺎﯾﻲ آن ﺑﯿﻔﺰاﯾﺪ‪ .‬ﺧﯿﻠﻲ ﻛﻢ اﺗﻔﺎق‬
‫@‪h‬‬
‫ﻣﻲاﻓﺘﺪ ﻛﮫ ﯾﻚ ﺑﺸﺮ ﻓﻄﺮي زﻧﻲ را ﺑﮫ ﺧﺎﻃﺮ آن ﭼﯿﺰھﺎ ﻛﮫ ﻣﺎ ﺑﮫ آﻧﮭﺎ ﻧﺎم زﯾﺒﺎﯾﻲ و ﺟﻤﺎل ﻣﻲدھﯿﻢ اﻧﺘﺨﺎب‬
‫ﻛﻨﺪ‪ ،‬او ﺗﻨﮭﺎ در ﻓﻜﺮ ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ زن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ او ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻧﺠﺎم دھﺪ‪ ،‬و ھﺮﮔﺰ در ﺻﺪد آن ﻧﯿﺴﺖ‬
‫ﻛﮫ زن زورﻣﻨﺪي را ﺑﮫ ﺑﮭﺎﻧﺔ اﯾﻨﻜﮫ زﺷﺖ اﺳﺖ‪ ،‬رد ﻛﻨﺪ‪ .‬ﭼﻮن از ﯾﻜﻲ از رؤﺳﺎي ﻗﺒﺎﯾﻞ ھﻨﺪﯾﺸﻤﺮدﮔﺎن‬
‫اﻣﺮﯾﻜﺎ ﭘﺮﺳﯿﺪﻧﺪ ﻛﮫ ﻛﺪام ﯾﻚ از زﻧﺎن او زﯾﺒﺎﺗﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﻋﺬر ﺧﻮاﺳﺖ و ﮔﻔﺖ ﻛﮫ ھﺮﮔﺰ در اﯾﻦ ﺑﺎب ﻓﻜﺮ‬
‫ﻧﻜﺮده اﺳﺖ‪ ،‬و ﺣﻜﯿﻤﺎﻧﮫ ﺑﺮ ﮔﻔﺘﺔ ﺧﻮد اﻓﺰود ﻛﮫ‪» :‬ﭼﮭﺮهھﺎي آﻧﺎن ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ زﯾﺒﺎﺗﺮ ﯾﺎ زﺷﺖﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫‪are‬‬

‫وﻟﻲ‪ ،‬از ﻟﺤﺎﻇﮭﺎي دﯾﮕﺮ‪ ،‬ھﻤﺔ زﻧﺎن ﯾﻜﺴﺎن ھﺴﺘﻨﺪ‪ «.‬از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺣﺘﻲ در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﮫ اﻧﺴﺎن اوﻟﯿﮫ‬
‫اﺣﺴﺎﺳﻲ از زﯾﺒﺎﯾﻲ داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ اﺧﺘﻼف ﺷﺪﯾﺪي ﻛﮫ ﺑﺎ ﻧﻮع اﺣﺴﺎس ﻣﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ زﯾﺒﺎﯾﻲ دارد‪،‬‬
‫اﯾﻦ اﺣﺴﺎس از ﻧﻈﺮ ﻣﺎ ﻣﺤﻮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﮫ ﮔﻔﺘﺔ رﯾﭽﺎرد‪» ،‬ﺗﻤﺎم ﺳﯿﺎھﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﻣﻦ ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﻢ زﻧﻲ را زﯾﺒﺎ‬
‫ﻣﻲداﻧﻨﺪ ﻛﮫ ﻻﻏﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ و‪ ،‬از زﯾﺮﺑﻐﻞ ﺗﺎ ﻛﺸﺎﻟﺔ ران‪ ،‬ھﻤﮫﺟﺎي ﺗﻨﺶ ﺑﮫ ﯾﻚ ﺿﺨﺎﻣﺖ و‪ ،‬ﺑﮫ ﻗﻮل زﻧﮕﯿﺎن‬
‫ﺳﺎﺣﻠﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﺮدﺑﺎﻧﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ «.‬در ﻗﺎرة اﻓﺮﯾﻘﺎ‪ ،‬ﻧﻮﻋًﺎ ﮔﻮﺷﮭﺎي ﺑﺰرﮔﻲ ﭼﻮن ﮔﻮش ﻓﯿﻞ و ﺷﻜﻢ ﭘﺎﯾﯿﻦ اﻓﺘﺎده‬
‫ﻧﺸﺎﻧﺔ زﯾﺒﺎﯾﻲ زن اﺳﺖ و ھﻤﮫﺟﺎ زن ﺗﻨﻮﻣﻨﺪ زﯾﺒﺎﺗﺮﯾﻦ زن ﺷﻤﺮده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﺎﻧﮕﻮﭘﺎرك ﻣﻲﻧﻮﯾﺴﺪ ﻛﮫ‪:‬‬
‫‪set‬‬

‫»در‬

‫ﺟﻤﺎل اﺳﺖ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮫ اﻧﺪازهاي ﻓﺮﺑﮫ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ ﺑﺪون ﻛﻤﻚ دو ﻏﻼم‪ ،‬ﻛﮫ زﯾﺮ ﺑﺎزوي او را ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺘﻮاﻧﺪ راه‬
‫ﺑﺮود؛ زﯾﺒﺎﯾﻲ ﻛﺎﻣﻞ زن وﻗﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺳﻨﮕﯿﻨﻲ ﺑﺪن او ﺑﮫ اﻧﺪازة ﺑﺎر ﺷﺘﺮي ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮﯾﻔﻮ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ﻛﮫ‪:‬‬
‫»وﺣﺸﯿﺎن ﭘﺴﺘﺎﻧﮭﺎي دراز و آوﯾﺨﺘﮫ را‪ ،‬ﻛﮫ ﻋﻼﻣﺖ زﺷﺘﻲ ﻣﻲداﻧﯿﻢ‪ ،‬ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة زﯾﺒﺎﯾﻲ ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﻨﺪ‪ «.‬داروﯾﻦ‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬آﻧﭽﮫ ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ اﻛﺜﺮ زﻧﺎن ﻗﺒﯿﻠﺔ ھﻮﺗﻨﺘﻮت ﭘﺸﺖ ﻟﮕﻦ ﺧﺎﺻﺮهﺷﺎن ﺑﺮﺟﺴﺘﮫ اﺳﺖ«؛ و‬
‫ﺳﺮاﻧﺪرﯾﻮ ﺳﻤﯿﺚ ﺑﺮ اﯾﻦ ﮔﻔﺘﮫ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲاﻓﺰاﯾﺪ ﻛﮫ‪ :‬ﺷﻚ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ ﺧﺎﺻﯿﺖ ﺑﻲاﻧﺪازه ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﮫ‬
‫ﻣﺮدان اﺳﺖ‪ .‬ھﻤﻮ ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ روزي ﯾﻜﻲ از زﻧﺎن ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻤﺎل اﯾﻦ ﻗﺒﯿﻠﮫ را دﯾﺪه ﺑﻮد ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﮫ واﺳﻄﺔ‬
‫ﺑﺰرﮔﻲ ﺑﯿﺶ از اﻧﺪازة اﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ از ﺑﺪﻧﺶ‪ ،‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ او را ﺑﺮ زﻣﯿﻦ ﻣﻲﻧﺸﺎﻧﺪﻧﺪ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺮﺧﯿﺰد‪،‬‬
‫‪pym‬‬

‫ﻣﮕﺮ آﻧﻜﮫ ﺧﻮد را روي زﻣﯿﻦ ﺑﻜﺸﺪ و ﺑﮫ ﺟﺎي ﺳﺮازﯾﺮي ﺑﺮﺳﺪ… اﮔﺮ ﮔﻔﺘﺔ ﺑﺮﺗﻦ را در ﺧﺼﻮص ﻣﺮدم‬
‫ﺳﻮﻣﺎﻟﻲ ﺑﺎور ﻛﻨﯿﻢ‪ ،‬ﻣﺮدان آﻧﺠﺎ‪ ،‬ﭼﻮن ﺑﺨﻮاھﻨﺪ زﻧﻲ اﺧﺘﯿﺎر ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬آﻧﺎن را در ﯾﻚ ﺻﻒ ﻧﮕﺎه ﻣﻲدارﻧﺪ و‬
 ‫‪m‬‬
‫ھﺮ ﻛﺪام را ﻛﮫ اﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ از ﺗﻨﺸﺎن ﺑﺮﺟﺴﺘﮫﺗﺮ اﺳﺖ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؛ ھﯿﭻﭼﯿﺰ‪ ،‬در ﻧﻈﺮ ﯾﻚ زﻧﮕﻲ‪،‬‬
‫زﺷﺖﺗﺮ از زن ﻻﻏﺮ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﺑﮫ ﮔﻤﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮ‪ ،‬ﻣﺮد ﻓﻄﺮي‪ ،‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻓﻜﺮ زﯾﺒﺎﯾﻲ ﻣﻲاﻓﺘﺪ‪ ،‬ﻣﻘﯿﺎس را ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺷﺨﺺ ﺧﻮدش ﻗﺮار‬
‫ﻣﻲدھﺪ ﻧﮫ ﯾﻚ زن را؛ در واﻗﻊ‪ ،‬ھﻨﺮ از ﺧﻮد او آﻏﺎز ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ ھﺮ اﻧﺪازه ﻛﮫ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﮫ در ﻧﻈﺮ زﻧﺎن‬
‫ﻋﺠﯿﺐ ﺑﻨﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮕﻮﯾﯿﻢ ﻛﮫ ﻣﺮدان اوﻟﯿﮫ‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ﺧﻮدﭘﺴﻨﺪي‪ ،‬دﺳﺖﻛﻤﻲ از ﻣﺮدان ﻛﻨﻮﻧﻲ ﻧﺪاﺷﺘﮫاﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﻣﯿﺎن ﻣﻠﺘﮭﺎي ﺳﺎده – درﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﯿﻮاﻧﺎت – ﻣﺮد اﺳﺖ ﻛﮫ ﺧﻮد را ﻣﻲآراﯾﺪ و ﺑﺪن ﺧﻮد را ﺑﺮاي‬
‫زﯾﺒﺎ ﺷﺪن ﻣﺠﺮوح ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻮﻧﻮﯾﻚ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ﻛﮫ‪» :‬در اﺳﺘﺮاﻟﯿﺎ ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ ﺗﺰﯾﯿﻦ و ﺧﻮدآراﯾﻲ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﮫ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﺮدان اﺳﺖ«؛ ھﻤﯿﻦﮔﻮﻧﮫ اﺳﺖ ﺣﺎل در ﻣﻼﻧﺰي و ﮔﯿﻨﺔ ﺟﺪﯾﺪ و ﻛﺎﻟﺪوﻧﻲ ﺟﺪﯾﺪ و ﺑﺮﺗﺎﻧﻲ ﺟﺪﯾﺪ و ھﺎﻧﻮور‬
‫ﺟﺪﯾﺪ و در ﻣﯿﺎن ھﻨﺪﯾﺸﻤﺮدﮔﺎن اﻣﺮﯾﻜﺎيﺷﻤﺎﻟﻲ‪ .‬در ﺑﺴﯿﺎري از ﻣﻠﺘﮭﺎ‪ ،‬وﻗﺘﻲ ﻛﮫ ھﺮ روز ﺻﺮف زﯾﺒﺎﯾﻲ‬
‫ﺟﺴﻢ ﻣﻲﺷﻮد ﺑﯿﺶ از وﻗﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻣﺼﺮف ھﺮ ﻛﺎر دﯾﮕﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻇﺎھﺮًا رﻧﮓ ﻛﺮدن ﺑﺪن‪ ،‬ﺧﻮاه‬
‫ﺑﺮاي ﺟﻠﺐ ﺗﻮﺟﮫ زن ﺑﺎﺷﺪ ﯾﺎ ﺑﺮاي ﺗﺮﺳﺎﻧﺪن دﺷﻤﻦ‪ ،‬ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺷﻜﻞ ھﻨﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﯾﻚ ﺑﻮﻣﻲ اﺳﺘﺮاﻟﯿﺎﯾﻲ –‬

‫‪yah‬‬
‫درﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﮭﺮوﯾﺎن ﭘﺎرﯾﺴﻲ – ھﻤﯿﺸﮫ ھﻤﺮاه ﺧﻮد ﻣﻘﺪاري رﻧﮕﮭﺎي زرد و ﺳﺮخ و ﺳﻔﯿﺪ دارد ﺗﺎ ﮔﺎه‬
‫ﺑﮫ ﮔﺎه در زﯾﺒﺎﯾﻲ ﺧﻮد دﺳﺘﻜﺎري ﻛﻨﺪ؛ ھﺮ وﻗﺖ ﻛﮫ ﺳﺮﺧﺎب و ﺳﻔﯿﺪاب وي در ﺷﺮف ﺗﻤﺎم ﺷﺪن ﺑﺎﺷﺪ ﺑﮫ‬
‫ﻣﺴﺎﻓﺮﺗﮭﺎي ﺧﻄﺮﻧﺎك دور و دراز ﻣﻲﭘﺮدازد ﺗﺎ زاد و ﺗﻮﺷﺔ ﺟﺪﯾﺪي از آﻧﮭﺎ ﺑﮫ ﭼﻨﮓ آورد‪ .‬در روزھﺎي‬
‫ﻋﺎدي‪ ،‬اﯾﻦ ﻣﺮد ﺑﻮﻣﻲ ﺑﮫ آن ﻗﻨﺎﻋﺖ ﻣﻲورزد ﻛﮫ ﻟﻜﮫھﺎي رﻧﮕﻲ ﺑﺮ دو ﮔﻮﻧﮫ و دو ﺷﺎﻧﮫ و ﺳﯿﻨﺔ ﺧﻮد‬
‫ﺑﮕﺬارد‪ ،‬وﻟﻲ در ﺟﺸﻨﮭﺎ‪ ،‬اﮔﺮ از ﺳﺮ ﺗﺎ ﻗﺪم ﺧﻮد را رﻧﮕﻲ ﻧﻜﻨﺪ‪ ،‬اﺣﺴﺎﺳﻲ ﺑﮫ او دﺳﺖ ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ ﺷﺒﯿﮫ‬
‫اﺳﺖ ﺑﮫ اﺣﺴﺎس ﻣﺮدان ﺑﺮھﻨﮫ در ﻧﺰد ﻣﺎ‪.‬‬
‫@‪h‬‬
‫در ﺑﻌﻀﻲ از ﻗﺒﺎﯾﻞ‪ ،‬ﻣﺮدان ﺣﻖ رﻧﮓ ﻛﺮدن را اﻧﺤﺼﺎري ﺧﻮد ﻗﺮار ﻣﻲدھﻨﺪ؛ در ﻗﺒﺎﯾﻞ دﯾﮕﺮ‪ ،‬زﻧﺎن‬
‫ﺷﻮھﺮدار ﺣﻖ ﻧﺪارﻧﺪ ﮔﺮدن ﺧﻮد را رﻧﮓ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ھﻤﺔ اﯾﻦ اﺣﻮال‪ ،‬ﻃﻮﻟﻲ ﻧﻜﺸﯿﺪ ﻛﮫ زﻧﺎن راز زﯾﺒﺎ ﺷﺪن‬
‫ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ رﻧﮕﮭﺎ را‪ ،‬ﻛﮫ از ھﻨﺮھﺎي ﺑﺴﯿﺎر‬

‫ﻛﺎﭘﺘﯿﻦ ﻛﻮك‪ ،‬ﺳﯿﺎح ﻣﻌﺮوف‪ ،‬ﻧﺎﭼﺎر ﺷﺪ ﻣﺪﺗﻲ در ﺟﺰﯾﺮة زﻟﻨﺪ ﺟﺪﯾﺪ درﻧﮓ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺸﺎھﺪه ﻛﺮد ﻛﮫ ﺟﺎﺷﻮان‬
‫ﻛﺸﺘﻲ او‪ ،‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ از ﮔﺮدش در ﺳﺎﺣﻞ ﺑﺎزﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻮك ﺑﯿﻨﯿﮭﺎﯾﺸﺎن ﺳﺮخ ﯾﺎ زرد اﺳﺖ؛ اﯾﻦ‬
‫‪are‬‬

‫ﻧﺸﺎﻧﮫھﺎ از ﻣﺤﺒﻮﺑﮫھﺎي ﺑﻮﻣﻲ آﻧﺎن ﺑﺮ ﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮد‪ .‬زﻧﺎن ﻓﻼﺗﮫ‪ ،‬در اﻓﺮﯾﻘﺎي وﺳﻄﻲ‪ ،‬ھﺮ روز‪ ،‬ﭼﻨﺪ‬
‫ﺳﺎﻋﺖ را ﺻﺮف ﺗﺰﯾﯿﻦ ﺧﻮد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ :‬ﺗﻤﺎم ﺷﺐ‪ ،‬ﻧﻮك اﻧﮕﺸﺘﺎن دﺳﺖ و ﭘﺎي ﺧﻮد را در ﺑﺮگ ﺣﻨﺎ‬
‫ﻣﻲﭘﯿﭽﻨﺪ ﺗﺎ ﺳﺮخ رﻧﮓ ﺷﻮد‪ ،‬و دﻧﺪاﻧﮭﺎي ﺧﻮد را ﻣﺘﻨﺎوﺑًﺎ ﺑﮫ رﻧﮕﮭﺎي آﺑﻲ و زرد و ﺳﺮخ رﻧﮕﯿﻦ‬
‫ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ و ﮔﯿﺴﻮان ﺧﻮد را ﻧﯿﻠﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻣﮋﮔﺎن ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺳﻮﻟﻔﻮر آﻧﺘﯿﻤﻮان زﯾﻨﺖ ﻣﻲدھﻨﺪ‪ .‬ھﺮ زن‬
‫ﻗﺒﯿﻠﺔ ﺑﻮﻧﮕﻮ‪ ،‬در ﺻﻨﺪوق اﺳﺒﺎب ﺑﺰك ﺧﻮد‪ ،‬ھﻤﯿﺸﮫ ﻣﻮﭼﯿﻨﮭﺎﯾﻲ ﺑﺮاي ﻛﻨﺪن ﻣﻮھﺎي ﻣﮋه و اﺑﺮو‪،‬‬
‫‪set‬‬

‫ﺳﻨﺠﺎﻗﮭﺎي زﻟﻔﻲ ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﻧﯿﺰه‪ ،‬اﻧﮕﺸﺘﺮﯾﮭﺎ و زﻧﮕﻮﻟﮫھﺎ‪ ،‬ﺗﻜﻤﮫھﺎ‪ ،‬و ﺳﻨﺠﺎق ﻗﻔﻠﯿﮭﺎي ﻓﺮاوان دارد‪.‬‬

‫اﻧﺴﺎﻧﮭﺎي اوﻟﯿﮫ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن زﻣﺎن ﭘﺮﯾﻜﻠﺲ‪ ،‬ﭼﻮن از اﯾﻨﻜﮫ رﻧﮕﮭﺎ زود از ﺑﯿﻦ ﻣﻲرﻓﺖ ﺧﺮﺳﻨﺪ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪،‬‬
‫در ﺻﺪد ﺑﺮآﻣﺪﻧﺪ ﻛﺎري ﻛﻨﻨﺪ ﻛﮫ زﯾﻨﺖ ﺑﺪﻧﺸﺎن ﻣﺪت ﺑﯿﺸﺘﺮي دوام ﻛﻨﺪ؛ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺧﺎﻟﻜﻮﺑﻲ و‬
‫ﺷﻜﺎﻓﺘﻦ ﭘﻮﺳﺖ و ﻟﺒﺎس ﭘﯿﺪا ﺷﺪ‪ .‬در ﺑﺴﯿﺎري از ﻗﺒﺎﯾﻞ‪ ،‬ﻣﺮد و زن ھﺮ دو‪ ،‬رﻧﺞ ﺳﻮزن را ﺗﺤﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‬
‫‪an‬‬

‫و‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﻟﺒﮭﺎﯾﺸﺎن را ﻛﮫ ﺑﺴﯿﺎر ﺣﺴﺎس اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﺎل ﻣﻲﻛﻮﺑﻨﺪ‪ .‬در ﮔﺮوﺋﻨﻠﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎدران در ﻛﻮدﻛﻲ دﺧﺘﺮان‬
‫ﺧﻮد را ﺧﺎﻟﻜﻮﺑﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ اﻣﯿﺪ ﻛﮫ زودﺗﺮ ﺑﮫ ﺷﻮھﺮ ﺑﺮوﻧﺪ‪ .‬وﻟﻲ‪ ،‬ﭼﻮن ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺧﺎﻟﻜﻮﺑﻲ آن اﻧﺪازه‬
‫ﺗﺄﺛﯿﺮ را ﻛﮫ ﻣﻲﺧﻮاھﻨﺪ ﻧﺪارد‪ ،‬ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ‪ ،‬در ﺑﺴﯿﺎري از ﻣﻮارد‪ ،‬ﮔﻮﺷﺖ و ﭘﻮﺳﺖ ﺑﺪن را ﻣﻲﺷﻜﺎﻓﻨﺪ‬
‫ﺗﺎ ﺟﺬاﺑﯿﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ دوﺳﺘﺎن زﯾﺎدﺗﺮ ﺷﻮد‪ ،‬ﯾﺎ ﺗﺮس دﺷﻤﻨﺎن را ﻓﺰوﻧﺘﺮ ﺳﺎزد‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ ﺗﺌﻮﻓﯿﻞ ﮔﻮﺗﯿﮫ‬
‫‪pym‬‬

‫ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬آن ﻣﺮدم‪ ،‬ﭼﻮن ﭘﺎرﭼﮫ و ﻟﺒﺎس ﺑﺮاي ﮔﻠﺪوزي و ﺳﻮزﻧﺰﻧﻲ ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﻋﻤﻞ را ﺑﺮ روي‬
‫ﭘﻮﺳﺖ ﺑﺪن ﺧﻮد اﻧﺠﺎم ﻣﻲدھﻨﺪ‪ «.‬ﮔﻮﺷﺖ ﺑﺪن را ﺑﺎ ﺻﺪف ﯾﺎ ﺑﺎ ﺳﻨﮓ ﭼﺨﻤﺎق ﻣﻲﺷﻜﺎﻓﻨﺪ و ﻏﺎﻟﺒًﺎ ﺑﺮاي‬
‫آﻧﻜﮫ ﺷﻜﺎف ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﺷﻮد‪ ،‬ﮔﻠﻮﻟﮫاي از ﮔﻞ رس در آن ﺷﻜﺎف ﻣﻲﮔﺬارﻧﺪ؛ ﺑﻮﻣﯿﺎن ﺗﻨﮕﺔ ﺗﻮرس زﺧﻤﮭﺎﯾﻲ‬
 ‫‪m‬‬
‫از اﯾﻦ ﻗﺒﯿﻞ دارﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﮫ اﻧﺪازة ﯾﻚ ﺳﺮدوﺷﻲ وﺳﻌﺖ دارد؛ و ﻣﺮدم ﻗﺒﯿﻠﺔ آﺑﺌﻮﻛﻮﺗﺎﺗﻦ ﺧﻮد را ﺑﮫ ﻗﺴﻤﻲ‬
‫ﻣﻲﺷﻜﺎﻓﻨﺪ ﻛﮫ ﭘﻮﺳﺘﺸﺎن ﺷﺒﯿﮫ ﭘﻮﺳﺖ ﺳﻮﺳﻤﺎر ﯾﺎ ﻧﮭﻨﮓ ﯾﺎ ﺳﻨﮓﭘﺸﺖ ﺷﻮد‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ ﮔﺌﻮرك ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬
‫»ھﯿﭻﺟﺎي از ﺑﺪن را ﻧﻤﻲﺗﻮان ﯾﺎﻓﺖ ﻛﮫ‪ ،‬از راه ﻏﺮور‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﮫ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﺰﯾﯿﻦ ﺑﺎ رﻧﮓ ﯾﺎ ﺧﺎل‪ ،‬ﯾﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ‬

‫‪.co‬‬
‫ﺷﻜﻞ ﺑﺎ ﻛﺸﯿﺪن ﯾﺎ ﻓﺸﺮدن ﯾﺎ ﻧﻈﺎﯾﺮ آن‪ ،‬ﺣﺎدﺛﮫاي در آن اﺗﻔﺎق ﻧﯿﻔﺘﺎده ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﺳﻢ ﻣﺮدم ﻗﺒﯿﻠﺔ ﺑﻮﺗﻮﻛﻮدو‬
‫ﻣﺸﺘﻖ از ﻛﻠﻤﺔ ﺑﻮﺗﻮك )‪ (botoque‬ﺑﮫ ﻣﻌﻨﻲ ﺗﻮپ ﯾﺎ ﻣﯿﻠﮫاي اﺳﺖ ﻛﮫ از ﻛﻮدﻛﻲ در ﻟﺐ زﯾﺮﯾﻦ و در‬
‫ﮔﻮش ﺧﻮد ﻗﺮار ﻣﻲدھﻨﺪ و ﮔﺎه ﺑﮫ ﮔﺎه آن را ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺳﻮراخ وﺳﯿﻌﺘﺮ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﮫ ﻃﻮري ﻛﮫ‬
‫ﺑﺘﺪرﯾﺞ ﻗﻄﺮ آن ﺑﮫ ده ﺳﺎﻧﺘﯿﻤﺘﺮ ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬زﻧﮭﺎي ھﻮﺗﻨﺘﻮت ﻟﺒﮭﺎي ﻛﻮﭼﻚ آﻟﺖ ﺗﻨﺎﺳﻠﻲ ﺧﻮد را آﻧﻘﺪر ﻛﺶ‬
‫ﻣﻲدھﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺰرگ و ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺷﻮد و ﺑﮫ ﺻﻮرﺗﻲ در آﯾﺪ ﻛﮫ ﺑﮫ آن »ﻟﻨﮓ ھﻮﺗﻨﺘﻮت« ﻧﺎم ﻣﻲدھﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﺴﯿﺎر‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﻮرد ﭘﺴﻨﺪ ﻣﺮدان ﻗﺮار ﻣﻲﮔﯿﺮد؛ ﮔﻮﺷﻮاره و ﺣﻠﻘﺔ ﺑﯿﻨﻲ ﭼﯿﺰي اﺳﺖ ﻛﮫ ھﻤﮫﺟﺎ ﻣﻮرد اﺳﺘﻌﻤﺎل اﺳﺖ؛‬
‫ﻣﺮدم ﭼﯿﭙﺴﻠﻨﺪ ﭼﻨﯿﻦ ﻋﻘﯿﺪه دارﻧﺪ ﻛﮫ اﮔﺮ ﻛﺴﻲ ﺑﺪون ﺣﻠﻘﮫاي در ﺑﯿﻨﻲ از دﻧﯿﺎ ﺑﺮود‪ ،‬در زﻧﺪﮔﻲ دﯾﮕﺮ‬
‫دﭼﺎر ﻋﺬاب ﺳﺨﺖ ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﯾﻚ ﺧﺎﻧﻢ ﻋﺼﺮ ﺟﺪﯾﺪ ھﻤﺔ اﯾﻨﮭﺎ را وﺣﺸﯿﮕﺮي ﺑﺪاﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺧﻮد‬
‫او در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل ﮔﻮﺷﺶ را ﺑﺮاي ﮔﻮﺷﻮاره ﺳﻮراخ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﮔﻮﻧﮫ و ﻟﺒﺎﻧﺶ را ﻏﺎزه ﻣﻲﻣﺎﻟﺪ و ﻣﻮي زﯾﺮ‬

‫‪yah‬‬
‫اﺑﺮوﯾﺶ را ﺑﺮﻣﻲدارد و ﻓﺮﻣﮋه ﻣﻲزﻧﺪ و ﺑﮫ ﭼﮭﺮه و ﮔﺮدن و ﺑﺎزو ﭘﻮدر ﻣﻲﻣﺎﻟﺪ و ﭘﺎي ﺧﻮد را در‬
‫ﻛﻔﺸﮭﺎي ﺗﻨﮓ ﻣﻲﻓﺸﺎرد! ﺟﺎﺷﻮان ﺧﺎﻟﻜﻮﺑﯿﺪة ﻣﺎ‪ ،‬از »وﺣﺸﯿﺎﻧﻲ« ﻛﮫ در ﺳﻔﺮھﺎي ﺧﻮد دﯾﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻏﺮور‬

‫و ﺑﺎ اﺣﺴﺎس دﻟﺴﻮزي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ آن ﺑﯿﻨﻮاﯾﺎن ﭘﺴﺖ ﺳﺨﻦ ﻣﻲراﻧﻨﺪ؛ داﻧﺸﺠﻮي اروﭘﺎﯾﻲ ﻛﮫ از ﺧﻮد‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ‬
‫ﺑﮫ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﺗﻦ ﺧﻮد را ﻣﻲﺷﻜﺎﻓﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬اﻛﺮاه ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ‪ ،‬ﺑﮫ زﺧﻤﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ در ﺟﻨﮓ ﺗﻦ ﺑﮫ ﺗﻦ ﺑﺮداﺷﺘﮫ‬
‫ﻣﻲﻧﺎزد و آﻧﮭﺎ را ﻋﻼﻣﺖ ﺷﺮف و ﺑﺰرﮔﻮاري ﻣﻲداﻧﺪ!‬
‫@‪h‬‬
‫ﻇﻦ ﻏﺎﻟﺐ آن اﺳﺖ ﻛﮫ ﻟﺒﺎس‪ ،‬در اﺑﺘﺪا‪ ،‬ﺑﺮاي زﯾﻨﺖ اﯾﺠﺎد ﺷﺪه و ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺮاي آن ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﯾﺎ از‬
‫ارﺗﺒﺎط ﺟﻨﺴﻲ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي ﻛﻨﺪ ﯾﺎ آن را ﺗﺸﺪﯾﺪ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻧﮫ ﺑﺮاي آﻧﻜﮫ داﻓﻊ ﺳﺮﻣﺎ ﺑﺎﺷﺪ ﯾﺎ ﻋﻮرت را ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻛﯿﻤﺒﺮھﺎ ﭼﻨﺎن ﻋﺎدت داﺷﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﻟﺨﺖ و ﻋﺮﯾﺎن روي ﺑﺮف ﺑﺨﻮاﺑﻨﺪ و ﺑﻠﻐﺰﻧﺪ؛ ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ داروﯾﻦ ﺑﺮ ﯾﻜﻲ‬
‫از ﻓﻮﺋﺠﯿﺎن از ﺳﺮﻣﺎ رﺣﻤﺖ آورد و ﻟﺒﺎس ﭘﻨﺒﮫاي ﺳﺮخ رﻧﮕﻲ ﺑﮫ او داد‪ ،‬آن ﻣﺮد ﻟﺒﺎس را ﭘﺎره ﭘﺎره ﻛﺮد‬
‫و ھﺮ ﭘﺎره را ﺑﮫ ﯾﻜﻲ از ﯾﺎران ﺧﻮد ﺑﺨﺸﯿﺪ و ھﻤﮫ ﺑﺎ آن ﺗﻜﮫھﺎ ﺧﻮد را زﯾﻨﺖ ﻛﺮدﻧﺪ؛ ﺑﮫ ﮔﻔﺘﺔ ﻛﻮك »اﯾﻦ‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﺮدم از ﺑﺮھﻨﮫ ﺑﻮدن ﻛﻤﺎل ﺧﺮﺳﻨﺪي را دارﻧﺪ و ھﻤﮫ در ﻓﻜﺮ زﯾﺒﺎﯾﻲ ھﺴﺘﻨﺪ‪ «.‬ھﻤﭽﻨﯿﻦ زﻧﺎن ﻗﺒﯿﻠﮫاي در‬
‫اورﻧﯿﻮﻛﻮ‪ ،‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﻣﺒﻠﻐﺎن ﻣﺴﯿﺤﻲ ﺑﮫ آﻧﺎن ﻟﺒﺎس ﻣﻲدادﻧﺪ‪ ،‬آن ﻟﺒﺎﺳﮭﺎ را ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﻧﻮار ﭘﺎره ﻛﺮده‪،‬‬
‫دور ﮔﺮدﻧﮭﺎي ﺧﻮد ﻣﻲآوﯾﺨﺘﻨﺪ و ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ ﻛﮫ »از ﻟﺒﺎس ﭘﻮﺷﯿﺪن ﻋﺎر دارﻧﺪ‪ «.‬ﯾﻜﻲ از ﻣﺆﻟﻔﺎن راﺟﻊ ﺑﮫ‬
‫ﻣﺮدم ﺑﺮزﯾﻞ ﻗﺪﯾﻢ ﻣﻲﻧﻮﯾﺴﺪ ﻛﮫ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺮھﻨﮫ ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﺮ ﮔﻔﺘﺔ ﺧﻮد ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲاﻓﺰاﯾﺪ ﻛﮫ‪:‬‬
‫»ﺑﻌﻀﻲ از آﻧﺎن اﯾﻨﻚ ﻟﺒﺎس ﻣﻲﭘﻮﺷﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ اﯾﻦ ﭘﻮﺷﯿﺪن ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻟﺤﺎظ ﺟﻠﻔﻲ اﺳﺖ و از آن ﺟﮭﺖ ﻛﮫ‬
‫ﻣﺠﺒﻮرﻧﺪ اﯾﻦ ﻛﺎر را ﺑﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻧﮫ از آن ﺟﮭﺖ ﻛﮫ ﺑﺨﻮاھﻨﺪ ﺧﻮد را ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﻨﺪ و ﺳﺘﺮ ﻋﻮرت ﻛﻨﻨﺪ… ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ‬
‫‪set‬‬

‫ﺟﮭﺖ‪ ،‬ھﺮ وﻗﺖ از ﻣﺤﻞ ﺧﻮد ﺧﺎرج ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻟﺒﺎﺳﻲ ﻛﮫ ﻣﻲﭘﻮﺷﻨﺪ ﻓﻘﻂ ﺗﺎ زﯾﺮ ﺷﻜﻤﺸﺎن را ﻣﻲﭘﻮﺷﺎﻧﺪ‪ ،‬و‬
‫ﺑﺎﻗﻲ ﻟﺒﺎﺳﮭﺎ را در ﻛﻮخ ﺧﻮد ﻣﻲﮔﺬارﻧﺪ؛ ﺑﻌﻀﻲ از آﻧﮭﺎ ﻋﺮﻗﭽﯿﻨﻲ ﻧﯿﺰ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺧﻮد ﻣﻲﻧﮭﻨﺪ‪ «.‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ‬
‫ﻣﻘﺮر ﺷﺪ ﺗﺎ ﻟﺒﺎس‪ ،‬ﻋﻼوه ﺑﺮ زﯾﻨﺖ‪ ،‬ﭼﯿﺰ دﯾﮕﺮي ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﺔ اﯾﻦ ﮔﺮدﯾﺪ ﻛﮫ زن ﻟﺒﺎس ﭘﻮﺷﯿﺪه ﺷﻮھﺮ‬
‫دارد و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﺷﻮھﺮ ﺧﻮد وﻓﺎدار اﺳﺖ؛ ﯾﺎ ﺑﺮاي اﯾﻦ ﺑﮫ ﻛﺎر رﻓﺖ ﻛﮫ ﻗﺎﻟﺐ ﺟﻤﺎﻟﻲ زن را ﺑﮭﺘﺮ ﻣﺠﺴﻢ‬
‫ﺳﺎزد‪ .‬اﻏﻠﺐ اوﻗﺎت ﻣﺸﺎھﺪه ﻣﻲﻛﻨﯿﻢ ﻛﮫ زن ﺳﺎدة اوﻟﯿﮫ از ﻟﺒﺎس ھﻤﺎن ﭼﯿﺰ را ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ ﻛﮫ زﻧﺎن‬
‫‪an‬‬

‫ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﺔ ﻋﺼﺮھﺎي ﺑﻌﺪ از آن ﻣﻲﺧﻮاھﻨﺪ؛ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﻲ ﻛﮫ ﻣﻘﺼﻮد وي آن ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﻟﺒﺎس ﺑﺮھﻨﮕﻲ او را‬
‫ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﭼﻨﺎن ﻣﻲﺧﻮاھﺪ ﻛﮫ ﻟﺒﺎس ﻟﻄﻒاﻧﺪام او را در ﻧﻈﺮ دﯾﮕﺮان آﺷﻜﺎرﺗﺮ ﻧﻤﺎﯾﺶ دھﺪ؛ راﺳﺘﻲ‬
‫ﻛﮫ ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ در ﺗﻐﯿﯿﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﮕﺮ زن و ﻣﺮد!‬
‫‪pym‬‬

‫ھﺮ دو ﺟﻨﺲ زن و ﻣﺮد‪ ،‬ﭘﯿﺶ از آﻧﻜﮫ ﺑﮫ ﻓﻜﺮ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪن ﺧﻮد ﺑﯿﻔﺘﻨﺪ‪ ،‬در ﺑﻨﺪ زﯾﻨﺖ ﺧﻮد ﺑﻮدهاﻧﺪ؛ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ‬
‫اوﻟﯿﮫ ﻛﻤﺘﺮ ﺑﮫ ﺿﺮورﯾﺎت ﻣﻲﭘﺮداﺧﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﻋﻤﻞ ﻋﻤﺪة آن در ﺧﺼﻮص ادوات زﯾﻨﺖ و اﺳﺒﺎب ﺑﺎزي‬
‫ﺑﻮد؛ ﺟﻮاھﺮات از ﻛﮭﻨﺘﺮﯾﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺪﻧﯿﺖ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪ ،‬و در ﻣﻘﺒﺮهھﺎﯾﻲ ﻛﮫ از ﺑﯿﺴﺖ ھﺰار ﺳﺎل‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻗﺒﻞ ﺑﮫ ﯾﺎدﮔﺎر ﻣﺎﻧﺪه ﮔﺮدﻧﺒﻨﺪھﺎﯾﻲ از ﺻﺪف و دﻧﺪان ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﯾﺎﻓﺘﮫاﻧﺪ‪ 57.‬زﯾﻨﺖآﻻت‪ ،‬ﻛﮫ اﺑﺘﺪا ﺳﺎده و‬
‫ﻛﻢﺣﺠﻢ ﺑﻮده‪ ،‬رﻓﺘﮫ رﻓﺘﮫ ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﻣﻲﺷﺪه و ھﻤﯿﺸﮫ در زﻧﺪﮔﻲ ﻧﻘﺶ ﻋﻈﯿﻤﻲ داﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬زﻧﺎن ﻗﺒﯿﻠﺔ ﮔﺎﻻ‬
‫از اﻧﮕﺸﺘﺮﯾﮭﺎﯾﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ وزن ھﺮ ﯾﻚ ﺳﮫ ﻛﯿﻠﻮﮔﺮم ﺑﻮد‪ ،‬و ﺑﻌﻀﻲ از زﻧﺎن دﯾﻨﻜﺎ ﺑﺎ ﺧﻮد‬

‫‪.co‬‬
‫ﭘﻨﺠﺎه ﻛﯿﻠﻮﮔﺮم ﺟﻮاھﺮ و اﺳﺒﺎب زﯾﻨﺖ ھﻤﺮاه داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﯾﻜﻲ از زﻧﺎن ﻣﺠﻠﻞ اﻓﺮﯾﻘﺎﯾﻲ از اﻧﮕﺸﺘﺮﯾﮭﺎي ﻣﺴﯿﻦ‬
‫ﺑﺰرﮔﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﺮد ﻛﮫ در آﻓﺘﺎب ﮔﺮم‬

‫و ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ ﻧﺎﭼﺎر ﺷﺪ ﻛﻨﯿﺰي ﺑﮫ ﺧﺪﻣﺖ آورد ﻛﮫ ﺑﺮ او ﺳﺎﯾﮫ اﻓﻜﻨﺪ و در ﮔﺮﻣﺎ او را ﺑﺎد ﺑﺰﻧﺪ‪ .‬ﻣﻠﻜﺔ‬
‫ﻃﺎﯾﻔﺔ واﺑﻮﻧﯿﺎ‪ ،‬در ﻛﻨﮕﻮ‪ ،‬ﺑﮫ دور ﮔﺮدن ﺧﻮد ﺣﻠﻘﺔ ﻣﺴﯿﻨﻲ داﺷﺘﮫ اﺳﺖ ﺑﮫ وزن ده ﻛﯿﻠﻮ‪ ،‬ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻧﺎﭼﺎر ﺑﻮده اﺳﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮ اوﻗﺎت را ﺑﮫ ﺣﺎل دراز ﻛﺸﯿﺪه ﺑﺮ روي زﻣﯿﻦ ﺑﮫ ﺳﺮ ﺑﺮد‪ .‬زﻧﺎن ﻓﻘﯿﺮ‪ ،‬ﻛﮫ‬
‫ﺟﻮاھﺮات ﺳﺒﻚ وزن داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺳﻌﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬در ﻃﺮز راه رﻓﺘﻦ‪ ،‬از ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﺟﻮاھﺮات ﺳﻨﮕﯿﻦ وزن‬
‫دارﻧﺪ ﺗﻘﻠﯿﺪ ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬آﺑﺮوﯾﻲ ﺑﮫ دﺳﺖ آورﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻋﻠﺖ ﭘﯿﺪاﯾﺶ ھﻨﺮ ﻣﯿﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ اﻧﺴﺎن ﺑﮫ زﯾﺒﺎ ﺟﻠﻮه دادن ﺧﻮد دارد‪ .‬اﯾﻦ‬

‫‪yah‬‬
‫ﻛﺎر در واﻗﻊ ﺷﺒﯿﮫ اﺳﺖ ﺑﮫ ﻋﻤﻠﻲ ﻛﮫ ﺣﯿﻮاﻧﺎت در ﺣﯿﻦ ﺟﻔﺘﮕﯿﺮي ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﺣﯿﻮان ﻧﺮ ﺑﺎل و ﭘﺮ رﻧﮕﯿﻦ‬
‫ﺧﻮد را در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺎده ﻣﻲﮔﺴﺘﺮاﻧﺪ‪ .‬ھﻤﺎنﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ ﺣﺐ ذات و ﺣﺐ ﻣﺤﺒﻮب‪ ،‬ھﺮ وﻗﺖ ﺷﺪﯾﺪ ﺷﻮد و از‬
‫اﻧﺪازه ﺑﮕﺬرد‪ ،‬ﺑﮫ دوﺳﺘﻲ ﺗﻤﺎم ﻃﺒﯿﻌﺖ ﺳﺮ ﻣﻲزﻧﺪ‪ ،‬ھﻤﺎن ﮔﻮﻧﮫ ھﻢ‪ ،‬ﻣﯿﻞ اﯾﺠﺎد زﯾﺒﺎﯾﻲ از ﺟﮭﺎن ﺷﺨﺼﻲ‬
‫ﺗﺠﺎوز ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺗﻤﺎم دﻧﯿﺎي ﺧﺎرﺟﻲ را ﻓﺮا ﻣﻲﮔﯿﺮد‪ .‬روح ﺑﺸﺮ ﻣﻲﺧﻮاھﺪ اﺣﺴﺎﺳﺎت ﺿﻤﯿﺮ ﺧﻮد را ﺑﺎ‬
‫ﻗﺎﻟﺒﮭﺎي ﻣﺠﺴﻢ و ﻣﺎدي ﺗﻌﺒﯿﺮ ﻛﻨﺪ؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ رﻧﮓ و ﺷﻜﻞ را وﺳﯿﻠﺔ اﯾﻦ ﺗﻌﺒﯿﺮ ﻗﺮار‬
‫ﻣﻲدھﺪ‪ .‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ھﻨﺮ وﻗﺘﻲ آﻏﺎز ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ اﻧﺴﺎن ﺑﮫ ﻓﻜﺮ ﺗﺰﯾﯿﻦ اﺷﯿﺎ ﻣﻲاﻓﺘﺪ؛ ﺷﺎﯾﺪ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ‬
‫@‪h‬‬
‫ﻣﺮﺣﻠﮫاي ﻛﮫ اﻧﺴﺎن اﯾﻦ اﺣﺴﺎس ﺧﻮد را‪ ،‬در آن‪ ،‬ﻟﺒﺎس ﺗﺠﻠﻲ ﭘﻮﺷﺎﻧﯿﺪه ﻣﺮﺣﻠﺔ ﻛﻮزهﮔﺮي ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫درﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ ﭼﺮخ ﻛﻮزهﮔﺮي‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﻄﻨﻮﯾﺴﻲ و اﯾﺠﺎد ﺣﻜﻮﻣﺖ‪ ،‬زاﯾﯿﺪة دورهھﺎي ﺗﺎرﯾﺨﻲ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻣﺮدم اوﻟﯿﮫ – و اﮔﺮ ﺻﺤﯿﺤﺘﺮ ﺑﺨﻮاھﯿﻢ‪ ،‬زﻧﺎن اوﻟﯿﮫ‪ ،-‬ﭘﯿﺶ از آﻧﻜﮫ اﯾﻦ ﭼﺮخ ﺑﮫ وﺟﻮد ﺑﯿﺎﯾﺪ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺴﺘﮫاﻧﺪ‬
‫ﺻﻨﻌﺖ ﻛﻮزهﮔﺮي را ﺑﮫ ﻣﺮﺣﻠﺔ ھﻨﺮ ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﺎ ﺧﺎك و آب و دﺳﺘﮭﺎي ﻣﺎھﺮ ﺧﻮد ﺻﻮرﺗﮭﺎﯾﻲ‬
‫ﭘﺮداﺧﺘﮫاﻧﺪ ﻛﮫ ﻋﻘﻞ در آن ﺣﯿﺮان ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ؛ ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﮫ در اﯾﻦ ﺧﺼﻮص‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ از ﻛﻮزهھﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﻣﺮدم‬
‫ﻗﺒﯿﻠﺔ ﺑﺎروﻧﮕﺎ‪ ،‬در اﻓﺮﯾﻘﺎي ﺟﻨﻮﺑﻲ‪ ،‬ﯾﺎ ھﻨﺪﯾﺸﻤﺮدﮔﺎن ﭘﻮﺋﺒﻠﻮ ﺳﺎﺧﺘﮫاﻧﺪ ﻧﺎم ﺑﺒﺮﯾﻢ‪.‬‬
‫‪are‬‬

‫ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﻛﻮزهﮔﺮ ﺑﺮ روي ﻇﺮﻓﮭﺎي ﺳﺎﺧﺘﺔ ﺧﻮد ﻧﻘﺸﮭﺎي رﻧﮕﯿﻨﻲ ﻧﻘﺶ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬در واﻗﻊ ھﻨﺮ ﻧﻘﺎﺷﻲ‬
‫را ﺑﮫ وﺟﻮد ﻣﻲآورد؛ ﭼﮫ‪ ،‬در ﻧﺰد ﻣﻠﻞ اوﻟﯿﮫ‪ ،‬ھﻨﺮ ﻧﻘﺎﺷﻲ ھﻨﺮ ﺧﺎﺻﻲ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻧﻤﻲرﻓﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ از‬
‫ﻣﺘﻌﻠﻘﺎت ﻛﻮزهﮔﺮي و ﻣﺠﺴﻤﮫﺳﺎزي ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﻣﺮدم ﻓﻄﺮي اﻟﻮان ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﺑﺎ ﮔﻠﮭﺎي رس‬
‫رﻧﮕﺎرﻧﮓ ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ :‬ﻣﺜﻼ‪ ،‬ﺳﺎﻛﻨﺎن ﺟﺰاﯾﺮ آﻧﺪاﻣﺎن‪ ،‬ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻦ رﻧﮓ‪ ،‬ﮔﻞ اﺧﺮا را ﺑﺎ روﻏﻦ ﯾﺎ ﭘﯿﮫ‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﺨﻠﻮط ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬و ﺑﺎ اﯾﻦ رﻧﮕﮭﺎ ﺳﻼح و اﺛﺎث ﺧﺎﻧﮫ و ﻇﺮوف و ﻟﺒﺎﺳﮭﺎ و ﺣﺘﻲ ﺧﺎﻧﮫھﺎي ﺧﻮد را رﻧﮓ‬
‫ﻣﻲزدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺴﯿﺎري از ﻗﺒﺎﯾﻞ ﺷﻜﺎرورز اﻓﺮﯾﻘﺎ ﯾﺎ اﻗﯿﺎﻧﻮﺳﯿﮫ‪ ،‬ﺑﺮ دﯾﻮار ﻏﺎرھﺎ ﯾﺎ ﺑﺮ روي ﺳﻨﮕﮭﺎي ﻧﺰدﯾﻚ‬
‫ﻣﺴﺎﻛﻦ ﺧﻮد‪ ،‬ﺗﺼﺎوﯾﺮي ﺑﺴﯿﺎر ﻋﺎﻟﻲ از ﺣﯿﻮاﻧﺎﺗﻲ ﻛﮫ در ﺷﻜﺎر آﻧﮭﺎ ﺑﻮدهاﻧﺪ رﺳﻢ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﮫ ھﻨﻮز ﺑﺎﻗﻲ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﺠﺴﻤﮫﺳﺎزي ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻘﺎﺷﻲ‪ ،‬از ﻓﻦ ﻛﻮزهﮔﺮي ﻧﺘﯿﺠﮫ ﺷﺪه‪ :‬ﻛﻮزهﮔﺮ ﺑﺰودي درﯾﺎﻓﺖ ﻛﮫ ﻧﮫ ﻓﻘﻂ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻇﺮﻓﮭﺎي ﻣﻔﯿﺪ ﺑﺴﺎزد‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺻﻮرت و ﻣﺠﺴﻤﮫاي از اﺷﺨﺎص را ﺗﮭﯿﮫ ﻛﻨﺪ ﻛﮫ ﺑﮫ‬
‫ﻋﻨﻮان ﻃﻠﺴﻢ و ﺟﺎدو ﺑﮫ ﻛﺎر رود؛ ﭘﺲ از آن‪ ،‬ﻛﻢﻛﻢ‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﻓﻜﺮ اﻓﺘﺎد ﻛﮫ ﺧﻮد اﯾﻦ ﺻﻮرﺗﮭﺎي ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ وﺳﯿﻠﺔ ﺣﻆ ﺑﺼﺮ ﺑﺎﺷﺪ و زﯾﺒﺎﯾﻲ را ﻧﻤﺎﯾﺶ دھﺪ‪ .‬اﺳﻜﯿﻤﻮھﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﺎخ ﮔﻮزن و ﻋﺎج ﻓﯿﻠﮭﺎي‬
‫‪pym‬‬

‫درﯾﺎﯾﻲ‪ ،‬ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﺣﯿﻮان و اﻧﺴﺎن را ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬ھﻤﯿﻦﻃﻮر اﻧﺴﺎن اوﻟﯿﮫ اﺣﺘﯿﺎج داﺷﺖ ﻛﮫ ﻛﻮخ‬
‫ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻋﻼﻣﺘﻲ ﻣﻤﺘﺎز ﺳﺎزد‪،‬ﯾﺎ ﭘﺎﯾﺔ ﺗﻮﺗﻢ ﭘﺎﮔﻮري را ﺑﺎ ﻣﺠﺴﻤﺔ ﻛﻮﭼﻜﻲ‪ ،‬ﻛﮫ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ﻣﻌﺒﻮد ﯾﺎ ﻣﺮدة‬
 ‫‪m‬‬
‫اوﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﺪ‪ .‬اول ﺑﮫ اﯾﻦ اﻧﺪازه راﺿﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺧﻄﻮط ﺻﻮرت را ﺑﺮ روي ﭼﻮب ﻧﻘﺶ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺲ‬
‫از آن ﺑﮫ ﺳﺎﺧﺘﻦ‬

‫‪.co‬‬
‫ﻣﺠﺴﻤﺔ ﺳﺮ ﭘﺮداﺧﺖ‪ ،‬و ﺳﭙﺲ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻓﻜﺮ اﻓﺘﺎد ﻛﮫ ﺗﻤﺎم ﻗﻄﻌﮫ ﭼﻮب را ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﻣﺠﺴﻤﮫ ﺑﺘﺮاﺷﺪ؛ از ھﻤﯿﻦ‬
‫ﻋﻤﻞ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺮاي ﻣﺸﺨﺺ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﮔﻮر ﭘﺪران آﻏﺎز ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﻋﻤﻞ ﻣﺠﺴﻤﮫﺳﺎزي ﺑﮫ ﺻﻮرت ھﻨﺮي ﭘﯿﺪا‬
‫ﺷﺪ‪ .‬ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺮدم ﻗﺪﯾﻢ ﺟﺰﯾﺮة اﯾﺴﺘﺮ ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎي ﻋﻈﯿﻤﻲ ﺑﺮ روي ﻣﻘﺎﺑﺮ ﻣﺮدﮔﺎن ﺧﻮد‬
‫ﻧﺼﺐ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﮫ ھﺮ ﻣﺠﺴﻤﮫ ﻓﻘﻂ از ﯾﻚ ﻗﻄﻌﮫ ﺳﻨﮓ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه؛ ﺻﺪھﺎ از اﯾﻦ ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎ ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‬
‫ﻛﮫ ﺑﻠﻨﺪي ﺑﻌﻀﻲ از آﻧﮭﺎ ﺑﮫ ﺷﺶ ﻣﺘﺮ ﻣﻲرﺳﺪ؛ و در ﻣﯿﺎن آﻧﮭﺎ – ﻛﮫ اﻓﺘﺎده و ﺧﺮد ﺷﺪه – ﻣﺠﺴﻤﺔ ﺗﺎ ‪18‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﺘﺮ ھﻢ دﯾﺪهاﻧﺪ‪.‬‬

‫آﯾﺎ ﻓﻦ ﻣﻌﻤﺎري ﭼﮕﻮﻧﮫ ﭘﯿﺪا ﺷﺪه اﺳﺖ؟ اﻟﺒﺘﮫ ﻧﻤﻲﺗﻮان اﯾﻦ اﺳﻢ را ﺑﺮ ﻋﻤﻞ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻛﻮﺧﮭﺎي ﮔﻠﻲ دورهھﺎي‬
‫اوﻟﯿﮫ اﻃﻼق ﻛﺮد‪ ،‬ﭼﮫ ﻣﻘﺼﻮد از ﻣﻌﻤﺎري ﺗﻨﮭﺎ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺧﺎﻧﮫ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﻣﻨﻈﻮر از اﯾﻦ ﻛﻠﻤﮫ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‬
‫ﺑﻨﺎھﺎي زﯾﺒﺎ و ﻋﺎﻟﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻲﺗﻮان ﭼﻨﯿﻦ ﺗﺼﻮر ﻛﺮد ﻛﮫ ﻣﻌﻤﺎري از روزي ﭘﯿﺪا ﺷﺪه ﻛﮫ ﻣﺮدي ﯾﺎ زﻧﻲ‬

‫‪yah‬‬
‫ﺑﮫ ﻓﻜﺮ آن اﻓﺘﺎده اﺳﺖ ﻛﮫ ﺧﺎﻧﮫاي ﻛﮫ ﻣﻲﺳﺎزد‪ ،‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﯾﻨﻜﮫ ﺑﺮاي زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻔﯿﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ﻇﺎھﺮ‬
‫ھﻢ زﯾﺒﺎ و دﻟﭙﺴﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬و ﺷﺎﯾﺪ اﯾﻦ ﻓﻜﺮ ﺗﺰﯾﯿﻦ ﺧﺎﻧﮫ‪ ،‬ﭘﯿﺶ از آﻧﻜﮫ ﺑﮫ ﺧﺎﻧﮫھﺎي ﻣﺴﻜﻮﻧﻲ ﺗﻌﻠﻖ ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫در ﻣﻮرد ﻣﻘﺎﺑﺮ ﻋﻤﻠﻲ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ؛ در ھﻤﺎن ﺣﯿﻦ ﻛﮫ‪ .‬از ﻣﯿﻠﺔ ﺗﺬﻛﺎري ﺑﺎﻻي ﮔﻮر‪ ،‬ﻓﻦ ﻣﺠﺴﻤﮫﺳﺎزي ﺑﯿﺮون‬
‫آﻣﺪه‪ ،‬ﺧﻮد ﮔﻮر ﻧﯿﺰ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻣﻌﺒﺪ درآﻣﺪه اﺳﺖ؛ ﭼﮫ ﻣﺮدﮔﺎن‪ ،‬در ﻧﺰد ﻣﻠﻞ اوﻟﯿﮫ‪ ،‬ﻣﮭﻤﺘﺮ و ﻗﻮﯾﺘﺮ از‬
‫زﻧﺪﮔﺎن ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ آن‪ .‬ﻣﺮدﮔﺎن‪ ،‬ﻧﺎﭼﺎر‪ ،‬ﺑﺮاي اﺑﺪ در ﯾﻚ ﺧﺎﻧﮫ ﺳﻜﻮﻧﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬در‬
‫ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﮫ زﻧﺪﮔﺎن داﯾﻤًﺎ از اﯾﻨﺠﺎ ﺑﮫ آﻧﺠﺎ ﻣﻲروﻧﺪ و ﺧﺎﻧﺔ داﯾﻤﻲ ﭼﻨﺪان ﺑﮫ ﻛﺎرﺷﺎن ﻧﻤﻲﺧﻮرد‪.‬‬
‫@‪h‬‬
‫ﻗﻄﻌﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ اﻧﺴﺎن‪ ،‬از زﻣﺎﻧﮭﺎي ﺑﺴﯿﺎر دور‪ ،‬و ﺷﺎﯾﺪ ﭘﯿﺶ از آﻧﻜﮫ ﺑﮫ ﻓﻜﺮ ﻣﺠﺴﻤﮫﺳﺎزي و ﺑﻨﺎي ﻣﻘﺒﺮه‬
‫ﺑﯿﻔﺘﺪ‪ ،‬از ﻧﻐﻤﺎت ﻟﺬت ﻣﻲﺑﺮده و از ﺑﺎﻧﮓ و ﭼﮭﭽﮭﺔ ﺣﯿﻮاﻧﺎت و ﺟﺴﺘﻦ و ﻣﻨﻘﺎر ﻛﻮﻓﺘﻦ آﻧﮭﺎ ﺗﻘﻠﯿﺪ ﻛﺮده و‪،‬‬
‫از اﯾﻦ ﻣﯿﺎن‪ ،‬ﺑﮫ آواز و رﻗﺺ ﭘﻲ ﺑﺮده اﺳﺖ؛ ﺷﺎﯾﺪ ھﻢ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﺣﯿﻮان‪ ،‬ﭘﯿﺶ از آﻧﻜﮫ ﺑﮫ ﺳﺨﻦ درآﯾﺪ‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫آواز ﺧﻮاﻧﺪن ﭘﺮداﺧﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ؛ و ﺑﻌﯿﺪ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﻓﻦ رﻗﺼﯿﺪن درﺳﺖ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺑﺎ آواز ﺧﻮاﻧﺪن ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در‬
‫واﻗﻊ ھﯿﭻ ھﻨﺮي ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﺑﯿﺸﺘﺮ و ﺑﮭﺘﺮ از رﻗﺺ ﺧﺼﻮﺻﯿﺘﮭﺎ و اﺧﻼق ﻣﺮدم اوﻟﯿﮫ را ﺟﻠﻮهﮔﺮ ﺳﺎزد‪:‬‬
‫‪are‬‬

‫رﻗﺺ ﺑﮫ ﻗﺪري ﺗﻜﺎﻣﻞ و ﺗﻐﯿﯿﺮ ﭘﯿﺪا ﻛﺮده و از ﺳﺎدﮔﻲ اوﻟﯿﺔ ﺧﻮد دور ﺷﺪه و ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻌﻘﯿﺪ ﭘﯿﺪا ﻛﺮده ﻛﮫ‬
‫رﻗﺼﮭﺎي ﻣﺮدم ﻣﺘﻤﺪن ھﺮﮔﺰ ﺑﮫ ﭘﺎي آن ﻧﻤﻲرﺳﺪ‪ .‬ﺟﺸﻨﮭﺎي ﺑﺰرگ‪ ،‬در ﻣﯿﺎن ﻗﺒﺎﯾﻞ‪ ،‬ﺑﺎ رﻗﺺ دﺳﺘﮫﺟﻤﻌﻲ‬
‫ﯾﺎ اﻧﻔﺮادي آﻏﺎز ﻣﻲﺷﻮد؛ ھﻤﯿﻦ ﻃﻮر ﺟﻨﮕﮭﺎي ﺑﺰرگ ﺑﺎ ﮔﺎﻣﮭﺎ و ﺳﺮودھﺎي ﺟﻨﮕﻲ ﺷﺮوع ﻣﻲﮔﺮدد؛ و‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت ﺑﺰرگ دﯾﻨﻲ آﻣﯿﺨﺘﮫاي از آواز و ﻧﻤﺎﯾﺶ و رﻗﺺ اﺳﺖ‪ .‬آﻧﭽﮫ اﻣﺮوز در ﻧﻈﺮ ﻣﺎ ﺑﺎزي و‬
‫ﺗﻔﺮﯾﺢ ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬ﺑﯿﮕﻤﺎن‪ ،‬ﺑﺮاي اﻧﺴﺎن اوﻟﯿﮫ از اﻣﻮر ﺟﺪي ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺘﮫ اﺳﺖ؛ ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﻲرﻗﺼﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻨﮭﺎ ﻗﺼﺪﺷﺎن ﺧﻮﺷﮕﺬراﻧﻲ و ﻟﺬت ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺑﮫ ﻃﺒﯿﻌﺖ و ﺧﺪاﯾﺎن ﭼﯿﺰھﺎﯾﻲ‬
‫را ﺗﻠﻘﯿﻦ ﻛﻨﻨﺪ و‪ ،‬ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ رﻗﺺ‪ ،‬ﻃﺒﯿﻌﺖ را ﺑﮫ ﺧﻮاب ﻣﻐﻨﺎﻃﯿﺴﻲ درآورده‪ ،‬ﺑﮫ زﻣﯿﻦ دﺳﺘﻮر دھﻨﺪ ﻛﮫ‬
‫ﺣﺎﺻﻞ ﺧﻮﺑﻲ ﺑﮫ ﺑﺎر آورد‪ .‬ﺳﭙﻨﺴﺮ رﯾﺸﺔ رﻗﺺ را در ﺗﺸﺮﯾﻔﺎﺗﻲ ﻣﻲداﻧﺪ ﻛﮫ ھﻨﮕﺎم ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﯾﻚ رﺋﯿﺲ‬
‫ﭘﯿﺮوز ﺷﺪه از ﻣﯿﺪان ﺟﻨﮓ ﺑﮫ ﻣﻮﻗﻊ اﺟﺮا ﮔﺬاﺷﺘﮫ ﻣﻲﺷﺪه؛ وﻟﻲ ﻓﺮوﯾﺪ آن را ﺗﻌﺒﯿﺮي ﻃﺒﯿﻌﻲ از ﺷﮭﻮات‬
‫ﺟﻨﺴﻲ ﻣﻲداﻧﺪ و ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ﻛﮫ رﻗﺺ ﻓﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﮫ ﺷﻜﻞ دﺳﺘﮫﺟﻤﻌﻲ‪ ،‬ﺣﺲ ﻋﺸﻖ را ﺑﺮﻣﻲاﻧﮕﯿﺰد‪ .‬اﮔﺮ‬
‫‪an‬‬

‫ﺑﮫ اﯾﻦ دو‪ ،‬ﻧﻈﺮﯾﺔ ﻣﺤﺪود ﺳﺎﺑﻖ ﺧﻮد را‪ ،‬ﻛﮫ رﻗﺺ از ﺟﺸﻨﮭﺎ و آداب و ﻣﻨﺎﺳﻚ دﯾﻨﻲ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﯿﻔﺰاﯾﯿﻢ‬
‫و ھﺮ ﺳﮫ ﻧﻈﺮﯾﮫ را‪ ،‬ﺑﺎ ھﻢ‪ ،‬رﯾﺸﺔ ﭘﯿﺪاﯾﺶ رﻗﺺ ﺑﺪاﻧﯿﻢ‪ ،‬ﮔﻮﯾﺎ ﺑﮫ ﺑﮭﺘﺮﯾﻦ ﺗﻮﺟﯿﮫ در اﯾﻦ ﺑﺎره رﺳﯿﺪه ﺑﺎﺷﯿﻢ‪.‬‬

‫ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﮫ ﻧﻮاﺧﺘﻦ آﻻت ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ‪ ،‬و ھﻨﺮ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻧﯿﺰ از رﻗﺺ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﻇﺎھﺮًا ﻣﯿﻞ‬
‫‪pym‬‬

‫اﯾﻨﻜﮫ رﻗﺺ آھﻨﮓ ﺧﺎﺻﻲ داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ و‪ ،‬در ﻓﻮاﺻﻞ ﻣﻌﯿﻦ‪ ،‬اﺻﻮات اﺿﺎﻓﻲ ﺑﺎ آن ھﻤﺮاھﻲ ﻛﻨﺪ و اﺛﺮش‬
‫را ﺷﺪﯾﺪﺗﺮ ﺳﺎزد ﺳﺒﺐ ﭘﯿﺪاﯾﺶ آﻻت ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﻛﻤﺎ اﯾﻨﻜﮫ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ ﺳﺎﺧﺘﻦ اﺣﺴﺎﺳﺎت‬
 ‫‪m‬‬
‫وﻃﻨﻲ ﯾﺎ ﺟﻨﺴﻲ ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ ﺑﺎﻧﮕﮭﺎ ﯾﺎ ﻧﻐﻤﺎت ﻣﻮزون‪ ،‬ﭘﯿﺪا ﺷﺪن ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺒﺎﺑﮭﺎﯾﻲ ﺿﺮوري ﻣﻲﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﮫ اﺻﻮاﺗﻲ ﻛﮫ از آﻻت ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ اوﻟﯿﮫ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﮫاﻧﺪ ﺑﯿﺮون ﺑﯿﺎورﻧﺪ ﻣﺤﺪود ﺑﻮده‪ ،‬وﻟﻲ اﯾﻦ ادوات‪ ،‬از‬
‫ﻟﺤﺎظ ﻧﻮع و ﺷﻜﻞ‪ ،‬ﺻﻮرﺗﮭﺎي ﺑﯿﺸﻤﺎري داﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺴﺎن اوﻟﯿﮫ ﺗﻤﺎم ﻣﻮھﺒﺖ ﺧﻮد را ﺑﮫ ﻛﺎر اﻧﺪاﺧﺘﮫ و‬

‫‪.co‬‬
‫از ﺷﺎخ‪ ،‬ﭘﻮﺳﺖ‪ ،‬ﺻﺪف‪ ،‬ﻋﺎج ﺣﯿﻮاﻧﺎت‪ ،‬ﺑﺮﻧﺞ‪ ،‬ﻣﺲ‪ ،‬ﺧﯿﺰران‪ ،‬و ﭼﻮب اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻮق‪ ،‬ﻃﺒﻞ‪ ،‬ﻧﻲ‪،‬‬
‫ﺷﯿﭙﻮر‪ ،‬ﺳﻨﺞ‪ ،‬زﻧﮓ‪ ،‬و ﻏﯿﺮه ﺳﺎﺧﺘﮫ و اﯾﻦ آﻻت ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﺑﺎ رﻧﮕﮭﺎ و ﻧﻘﺸﮭﺎ و ﻛﻨﺪهﻛﺎرﯾﮭﺎ زﯾﻨﺖ ﺑﺨﺸﯿﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬از زه ﻛﻤﺎن ﻗﺪﯾﻤﻲ دھﮭﺎ ﻧﻮع آﻻت ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ درﺳﺖ ﺷﺪه‪ ،‬ﻛﮫ ﺳﺎدهﺗﺮﯾﻦ آﻧﮭﺎ ﭼﻨﮓ ﻛﮭﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ‬
‫اﻣﺮوز ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻋﺎﻟﻲ وﯾﻮﻟﻮن و ﭘﯿﺎﻧﻮ درآﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻛﻢﻛﻢ‪ ،‬در ﻣﯿﺎن ﻗﺒﺎﯾﻞ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﭘﯿﺪا ﺷﺪﻧﺪ ﻛﮫ ﻛﺎرﺷﺎن‬
‫رﻗﺼﯿﺪن و آواز ﺧﻮاﻧﺪن ﺑﻮد‪ ،‬رﻓﺘﮫ رﻓﺘﮫ‪ ،‬ﻣﺮدم‪ ،‬ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻣﺒﮭﻤﻲ‪ ،‬ﻣﻔﮭﻮم ﮔﺎم ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ را ﻓﮭﻤﯿﺪﻧﺪ؛‬

‫‪oo‬‬
‫ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ھﻤﺔ ﮔﺎﻣﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﻣﻮرد اﺳﺘﻌﻤﺎل آن ﻣﺮدم ﺑﻮد از ﻧﻮع ﮔﺎم ﻣﯿﻨﻮر ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﻧﺴﺎن »وﺣﺸﻲ«‪ ،‬از ﺗﺮﻛﯿﺐ ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ و آواز و رﻗﺺ‪ ،‬ھﻨﺮ ﻧﻤﺎﯾﺶ و اﭘﺮا را اﺑﺪاع ﻛﺮد‪ .‬در ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم‬
‫اوﻟﯿﮫ‪ ،‬رﻗﺺ در ﺑﯿﺸﺘﺮ اوﻗﺎت ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻘﻠﯿﺪي داﺷﺘﮫ و از ﺗﻘﻠﯿﺪ ﺣﺮﻛﺎت ﺣﯿﻮان و اﻧﺴﺎن ﺗﺠﺎوز ﻧﻤﻲﻛﺮده‬
‫اﺳﺖ؛ رﻓﺘﮫ رﻓﺘﮫ‪ ،‬ﺑﺮاي آن ﺗﺮﻗﻲ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ آن اﻓﻌﺎل و ﺣﻮادث را ﻣﻮﺿﻮع ﺗﻘﻠﯿﺪ در رﻗﺺ‬

‫‪yah‬‬
‫ﻗﺮار دادﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ از ﻗﺒﺎﯾﻞ اﺳﺘﺮاﻟﯿﺎ رﻗﺺ ﺟﻨﺴﻲ ﺧﺎص داﺷﺘﻨﺪ‪ :‬اﻃﺮاف ﮔﻮداﻟﻲ را ﺷﺎﺧﮫھﺎي درﺧﺖ‬
‫ﻣﻲﻧﺸﺎﻧﺪﻧﺪ و آن را رﻣﺰي از ﻓﺮج زن ﻗﺮار ﻣﻲدادﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺲ از آن‪ ،‬ﺑﮫ ﺣﺮﻛﺎت ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﺔ رﻗﺺ ﭘﺮداﺧﺘﮫ‪،‬‬
‫ﻧﯿﺰهھﺎي ﺧﻮد را ﺑﮫ ﻃﺮف ﮔﻮدال دراز ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﻋﻤﻞ ﺟﻨﺴﻲ را ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﻲدادﻧﺪ؛‬
‫ﺑﻮﻣﯿﺎن ﺷﻤﺎل ﻏﺮﺑﻲ اﺳﺘﺮاﻟﯿﺎ ﻣﺮگ و زﻧﺪه ﺷﺪن ﭘﺲ از ﻣﺮگ را ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﺧﺎﺻﻲ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﻲدادﻧﺪ ﻛﮫ ﻓﻘﻂ‬
‫از ﻟﺤﺎظ ﺳﺎدﮔﻲ ﺑﺎ ﻧﻤﺎﯾﺸﮭﺎي ﻣﻌﻤﺎﯾﻲ ﻗﺮون وﺳﻄﻲ ﯾﺎ ﻧﻤﺎﯾﺸﮭﺎي ﻋﺎﻃﻔﻲ ﻋﺼﺮ ﺟﺪﯾﺪ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﻮد‪:‬‬
‫رﻗﺺﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺑﺎ ﺣﺮﻛﺎت ﻣﻼﯾﻤﻲ‪ ،‬ﺳﺮ ﺧﻮد را ﺑﮫ ﻃﺮف زﻣﯿﻦ ﺧﻢ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و آن را در ﻣﯿﺎن‬
‫@‪h‬‬
‫ﺷﺎﺧﮫھﺎي درﺧﺘﻲ ﻛﮫ در دﺳﺖ داﺷﺘﻨﺪ ﭘﻨﮭﺎن ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ و‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﻣﺮگ را ﻣﺠﺴﻢ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ در‬
‫اﯾﻦ ھﻨﮕﺎم‪ ،‬رﺋﯿﺲ دﺳﺘﮫ اﺷﺎرهاي ﻣﻲﻛﺮد و ھﻤﮫ ﻧﺎﮔﮭﺎن ﺳﺮ ﺑﺮﻣﻲداﺷﺘﻨﺪ و ﺑﺎ ﺷﺪت و ﺣﺪﺗﻲ ﺑﮫ رﻗﺺ و‬
‫ﺧﻮاﻧﺪن ﻣﻲﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ و‪ ،‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﻋﻤﻞ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﻌﺚ و زﻧﺪﮔﻲ دوﺑﺎره را ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﻲدادﻧﺪ‪ .‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺷﻜﻞ‪ ،‬ﯾﺎ‬
‫ﻧﻈﺎﯾﺮ آن‪ ،‬ھﺰاران ﮔﻮﻧﮫ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﺻﺎﻣﺖ )ﭘﺎﻧﺘﻮﻣﯿﻢ( اﻧﺠﺎم ﻣﻲدادﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﺣﻮادث ﻗﺒﯿﻠﮫ ﯾﺎ ﻛﺎرھﺎي‬
‫ﺣﯿﺎت ﯾﻚ ﻓﺮد را ﻣﺠﺴﻢ ﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﻧﻐﻤﮫﭘﺮدازي از اﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ ﻧﻤﺎﯾﺸﮭﺎ ﺟﺪا ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬رﻗﺺ ﺑﮫ‬
‫‪are‬‬

‫ﺗﺌﺎﺗﺮ ﻣﺒﺪل ﮔﺮدﯾﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﯾﻜﻲ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﺻﻮرﺗﮭﺎي ھﻨﺮي در ﻋﺎﻟﻢ ﭘﯿﺪا ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺪﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺮدم ﻏﯿﺮﻣﺘﻤﺪن ﻗﺎﻟﺒﮭﺎ و ﺻﻮر و ﻣﺒﺎﻧﻲ ﻣﺪﻧﯿﺖ را ﻃﺮﺣﺮﯾﺰي ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬اﻛﻨﻮن‪ ،‬ﭼﻮن‬
‫ﻧﻈﺮي ﺑﮫ ﻣﺠﻤﻮع آﻧﭽﮫ درﺑﺎرة ﻓﺮھﻨﮓ اوﻟﯿﮫ ﮔﻔﺘﮫ ﺷﺪ ﺑﯿﻨﺪازﯾﻢ‪ ،‬ﺧﻮاھﯿﻢ دﯾﺪ ﻛﮫ در ﺿﻤﻦ آن‪ ،‬ﺗﻤﺎم‬
‫ﻋﻨﺎﺻﺮ و اﺟﺰاي ﻣﺪﻧﯿﺖ ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪ ،‬ﺟﺰ دو ﻋﻨﺼﺮ‪ ،‬ﻛﮫ ﯾﻜﻲ ﺧﻄﻨﻮﯾﺴﻲ اﺳﺖ و دﯾﮕﺮي ﺣﻜﻮﻣﺖ و‬
‫دوﻟﺖ‪ .‬اﺻﻮل و ﻣﺒﺎدي ﺣﯿﺎت اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﺎ‪ ،‬از ﺷﻜﺎر و ﻣﺎھﯿﮕﯿﺮي و ﭼﻮﭘﺎﻧﻲ و ﻛﺸﺎورزي و ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ‬
‫‪set‬‬

‫و ﺑﻨﺎﯾﻲ و ﺻﻨﺎﻋﺖ و ﺗﺠﺎرت و اﻣﻮر ﻣﺎﻟﻲ‪ ،‬ھﻤﮫ در آن دورهھﺎ ﭘﯿﺪا ﺷﺪ؛ ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﺗﻤﺎم ﺳﺎزﻣﺎﻧﮭﺎي‬
‫ﺳﯿﺎﺳﻲ ﺳﺎده‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﻋﺸﯿﺮه و ﺧﺎﻧﻮاده و اﺗﺤﺎدﯾﺔ ﻗﺮﯾﮫ و ﻗﺒﯿﻠﮫ‪ ،‬در اﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﮫ از زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ ﺑﺸﺮي رﯾﺸﮫ‬
‫ﮔﺮﻓﺖ؛ در ھﻤﯿﻦ دورهھﺎﺳﺖ ﻛﮫ آزادي و ﻧﻈﻢ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ اﯾﻦ دو ﻋﻨﺼﺮ ﻣﺘﻀﺎدي‬

‫ﻛﮫ ﺗﻤﺎم ﻣﺪﻧﯿﺖ ﺑﺮ ﮔﺮد آﻧﮭﺎ ﻣﻲﭼﺮﺧﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي اوﻟﯿﻦ ﻣﺮﺗﺒﮫ‪ ،‬ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺳﺎزﮔﺎري ﭘﯿﺪا ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬در ھﻤﯿﻦ‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﺮاﺣﻞ اوﻟﯿﮫ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻗﺎﻧﻮن و ﻋﺪاﻟﺖ آﻏﺎز ﻛﺮد و اﺻﻮل اﺧﻼق‪ ،‬ﻛﮫ ﻋﺒﺎرت از ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻛﻮدﻛﺎن و اﻧﺘﻈﺎم‬
‫ﻋﻤﻞ ﺟﻨﺴﻲ و ﺗﻠﻘﯿﻦ ﺷﺮاﻓﺘﻤﻨﺪي و ﺣﻔﻆ آﺑﺮو و ﻣﺮاﻋﺎت آداب ﺳﻠﻮك و دوﺳﺘﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻇﺎھﺮ ﮔﺮدﯾﺪ؛‬
‫ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﺷﺎﻟﻮدة دﯾﻦ ﮔﺬاﺷﺘﮫ ﺷﺪ و‪ ،‬از ﺑﯿﻢ و اﻣﯿﺪ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ آن‪ ،‬ﺗﻜﯿﮫﮔﺎھﻲ ﺑﺮاي اﺧﻼق و ﺣﻔﻆ اﺟﺘﻤﺎع‬
‫ﻓﺮاھﻢ آﻣﺪ؛ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ ﭘﯿﺶ رﻓﺘﮫ و زﺑﺎﻧﮭﺎي ﻣﻔﺼﻞ و ﭘﺮﻃﻮل و ﺗﻔﺼﯿﻞ از آن ﺑﯿﺮون آﻣﺪ؛ ﺟﺮاﺣﻲ و‬
‫‪pym‬‬

‫ﭘﺰﺷﻜﻲ آﻏﺎز ﻛﺮد و ﻃﻠﯿﻌﺔ ﻣﺤﻘﺮ ﻋﻠﻮم و ادﺑﯿﺎت و ھﻨﺮھﺎ ﻇﺎھﺮ ﺷﺪ‪ .‬از ھﻤﺔ اﯾﻨﮭﺎ ﺑﺎﻻﺗﺮ اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ‪،‬‬
‫در ﻣﺮاﺣﻞ اوﻟﯿﮫ‪ ،‬اﺑﺪاع ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰي ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﮫ و‪ ،‬از ﺟﮭﺎن ﭘﺮﯾﺸﺎن و درھﻢ‪ ،‬ﻧﻈﻢ و ﻗﺎﻋﺪهاي‬
‫ﺑﯿﺮون آﻣﺪ‪ ،‬و ھﺮ روز راھﻲ ﺗﺎزه‪ ،‬از زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ ﺣﯿﻮاﻧﻲ ﺑﮫ ﺳﻮي ﺣﯿﺎت اﻧﺴﺎن ﻓﺮزاﻧﮫ و ﺣﻜﯿﻢ‪ ،‬ﺑﺎز ﺷﺪه‬
 ‫‪m‬‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ھﻤﯿﻦ »وﺣﺸﯿﺎن« ﻧﺒﻮدﻧﺪ و ﺻﺪھﺰار ﺳﺎل وﻗﺖ را ﺻﺮف ﺗﺠﺮﺑﮫ و ﺗﺠﺴﺲ ﻧﻤﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ھﺮﮔﺰ‬
‫ﻣﻤﻜﻦ ﻧﺒﻮد ﻛﮫ ﻣﺪﻧﯿﺘﻲ ﺑﺮ روي زﻣﯿﻦ ﭘﯿﺪا ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺎ‪ ،‬ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً‪ ،‬ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ ﺧﻮد را ﺑﮫ آﻧﺎن ﻣﺪﯾﻮﻧﯿﻢ‪ ،‬ھﻤﺎنﮔﻮﻧﮫ‬
‫ﻛﮫ ﯾﻚ ﺑﭽﺔ ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ‪ ،‬و ﺣﺘﻲ ﯾﻚ ﺑﭽﺔ ﻣﻨﺤﻂ از واﻟﺪﯾﻦ ﺧﻮد ﺛﻤﺮة زﺣﻤﺎت ﻓﺮاواﻧﺸﺎن را ﺑﮫ ﻣﯿﺮاث‬

‫‪.co‬‬
‫ﻣﻲﺑﺮد و ﺑﮫ ﻓﺮھﻨﮓ و اﻣﻨﯿﺖ و آﺳﺎﯾﺶ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻲرﺳﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺼﺐ ﺷﺸﻢ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﺎﻗﺒﻞ ﺗﺎرﯾﺦ و آﻏﺎز ﻣﺪﻧﯿﺖ‬

‫‪yah‬‬
‫‪-I‬ﻓﺮھﻨﮓ ﻋﺼﺮ دﯾﺮﯾﻨﮫ ﺳﻨﮕﻲ )ﺣﺠﺮ ﻗﺪﯾﻢ(‬
‫ﻣﻨﻈﻮر از ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ ﻣﺎﻗﺒﻞ ﺗﺎرﯾﺦ – داﺳﺘﺎن ﻋﻠﻢ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﺸﻨﺎﺳﻲ‬

‫ﺷﺎﯾﺪ در آﻧﭽﮫ ﺗﺎﻛﻨﻮن ﮔﻔﺘﮫاﯾﻢ آن اﻧﺪازه دﻗﺖ را ﻛﮫ ﻻزم ﺑﻮده اﺳﺖ ﺑﮫ ﻋﻤﻞ ﻧﯿﺎورده ﺑﺎﺷﯿﻢ‪ ،‬و ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‬
‫اﯾﻦ ﻓﺮھﻨﮕﮭﺎي اوﻟﯿﮫ‪ ،‬ﻛﮫ آﻧﮭﺎ را ﺑﮫ ﻋﻨﻮان اﺻﻮل ﻣﺪﻧﯿﺖ ﻣﻮﺟﻮد ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار دادﯾﻢ‪ ،‬ﻋﯿﻦ آن‬
‫@‪h‬‬
‫ﻋﻨﺎﺻﺮي ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻛﮫ ﻣﺪﻧﯿﺖ ﻣﺎ از آن ﻧﺘﯿﺠﮫ ﺷﺪه اﺳﺖ؛ آﯾﺎ ﻣﻤﻜﻦ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ آن ﻓﺮھﻨﮕﮭﺎي اوﻟﯿﮫ‬
‫ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪهھﺎي ﺗﺤﻠﯿﻞ رﻓﺘﺔ ﻓﺮھﻨﮕﮭﺎي ﻋﺎﻟﯿﺘﺮي ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ ھﻨﮕﺎم از ﺑﯿﻦ رﻓﺘﻦ دورهھﺎي ﯾﺨﭽﺎﻟﻲ و ﺣﺮﻛﺖ‬
‫اﻧﺴﺎن از ﻣﻨﻄﻘﺔ اﺳﺘﻮاﯾﻲ ﺑﮫ ﻣﻨﻄﻘﺔ ﻣﻌﺘﺪﻟﺔ ﺷﻤﺎﻟﻲ ﺑﺮﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ؟ ﻣﺎ ﺗﺎﻛﻨﻮن ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﯿﻢ اﯾﻦ ﻧﻜﺘﮫ را‬
‫ﻓﮭﻢ ﻛﻨﯿﻢ ﻛﮫ ﺗﻤﺪن ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻛﻠﻲ ﭼﮕﻮﻧﮫ اﯾﺠﺎد ﻣﻲﺷﻮد و ﺻﻮرت ﺧﺎﺻﻲ ﺑﮫ ﺧﻮد ﻣﻲﮔﯿﺮد‪ ،‬اﯾﻨﻚ‬
‫ﻣﻲﺧﻮاھﯿﻢ اﺻﻮل و ﻣﺒﺎﻧﻲ ﻣﺪﻧﯿﺖ ﻣﺨﺼﻮص ﺧﻮد را در دوران ﻣﺎﻗﺒﻞ ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﮫ ﻗﺮار دھﯿﻢ‪.‬‬
‫ﻣﻲﺧﻮاھﯿﻢ ﺑﺪاﻧﯿﻢ ﻛﮫ ﺑﮫ ﭼﮫ ﻛﯿﻔﯿﺖ اﻧﺴﺎن ﻣﺎﻗﺒﻞ ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﻘﺪﻣﺎت ﺗﻤﺪن ﺗﺎرﯾﺨﻲ را ﻓﺮاھﻢ آورده اﺳﺖ؛ اﻟﺒﺘﮫ‬
‫‪are‬‬

‫ﺑﺤﺚ ﻣﺎ در اﯾﻦ ﺑﺎب ﺑﺴﯿﺎر ﺧﻼﺻﮫ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﮫ اﯾﻦ ﺑﺤﺚ ﺑﺎ ﻏﺮﺿﻲ ﻛﮫ دارﯾﻢ‪ ،‬و اﯾﻦ ﻛﺘﺎب را ﺑﺮاي‬
‫ﺧﺎﻃﺮ آن ﻧﻮﺷﺘﮫاﯾﻢ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط ﻓﺮاوان ﻧﺪارد‪ .‬ﻣﻲﺧﻮاھﯿﻢ ﺑﺪاﻧﯿﻢ ﻛﮫ ﭼﮕﻮﻧﮫ اﻧﺴﺎن ﺟﻨﮕﻞ ﯾﺎ اﻧﺴﺎن ﻏﺎر‬
‫ﭘﯿﺶرﻓﺘﮫ و ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻣﻌﻤﺎر ﻣﺼﺮي‪ ،‬ﻣﻨﺠﻢ ﺑﺎﺑﻠﻲ‪ ،‬ﭘﯿﻐﻤﺒﺮ ﻋﺒﺮي‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎﻧﺪار اﯾﺮاﻧﻲ‪ ،‬ﺷﺎﻋﺮ ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ‪،‬‬
‫ﻣﮭﻨﺪس روﻣﻲ‪ ،‬ﻣﺮﺗﺎض ھﻨﺪي‪ ،‬ھﻨﺮﻣﻨﺪ ژاﭘﻨﻲ‪ ،‬ﯾﺎ ﺣﻜﯿﻢ ﭼﯿﻨﻲ درآﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي اﯾﻦ ﻛﺎر ﺑﺎﯾﺪ ﻋﻠﻢ‬
‫ﻣﺮدﻣﺸﻨﺎﺳﻲ را از راه ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﺸﻨﺎﺳﻲ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﮫ ﻗﺮار داده‪ ،‬ﺑﮫ ﺳﯿﺮ ﺧﻮد اداﻣﮫ ﺑﺪھﯿﻢ ﺗﺎ ﺑﮫ دورة‬
‫‪set‬‬

‫ﺗﺎرﯾﺨﻲ ﺑﺮﺳﯿﻢ‪.‬‬

‫اﻛﻨﻮن ﺟﻮﯾﻨﺪﮔﺎن ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬در ﺗﻤﺎم ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ‪ ،‬ﻣﺸﻐﻮل ﻛﺎوش و ﺗﻔﺤﺺ ھﺴﺘﻨﺪ‪ :‬دﺳﺘﮫاي ﺑﮫ آرزوي‬
‫ﯾﺎﻓﺘﻦ ﻃﻼ؛ ﮔﺮوھﻲ ﺑﮫ ﻗﺼﺪ ﭘﯿﺪا ﻛﺮدن ﻧﻘﺮه ﯾﺎ آھﻦ ﯾﺎ زﻏﺎلﺳﻨﮓ‪ ،‬و ﻋﺪة ﻓﺮاواﻧﻲ ﺑﺮاي ﺧﺎﻃﺮ داﻧﺎﯾﻲ و‬
‫رﺳﯿﺪن ﺑﮫ ﻋﻠﻢ و ﻣﻌﺮﻓﺖ‪ .‬راﺳﺘﻲ ﺑﺴﯿﺎر ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻋﺪهاي در ﻓﻜﺮ آن ھﺴﺘﻨﺪ ﻛﮫ آﻻت و‬
‫‪an‬‬

‫اﻓﺰارھﺎي ﻋﺼﺮ ﺳﻨﮕﻲ را از داﺧﻞ زﻣﯿﻦ در اﻃﺮاف رودﺧﺎﻧﺔ ﺳﻮم‪،‬‬

‫و ﺑﺎ ﮔﺮدﻧﮭﺎي ﻛﺸﯿﺪه ﭼﺸﻢ ﺑﮫ ﺳﻘﻒ ﻏﺎرھﺎي ﻣﺎﻗﺒﻞ ﺗﺎرﯾﺨﻲ ﻣﻲدوزﻧﺪ و ﺗﺼﺎوﯾﺮ درﺧﺸﺎﻧﻲ را ﻛﮫ ﺑﺮ‬
‫آﻧﺠﺎھﺎ رﺳﻢ ﺷﺪه ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﮫ ﻗﺮار ﻣﻲدھﻨﺪ؛ دﺳﺘﮫاي دﯾﮕﺮ ﺟﻤﺠﻤﮫھﺎي ﻗﺪﯾﻤﻲ را از ﮔﻮرھﺎي ﭼﻮ‪-‬ﻛﻮ‪-‬‬
‫‪pym‬‬

‫ﺗﯿﻦ ﺑﯿﺮون ﻣﻲآورﻧﺪ و ﺷﮭﺮھﺎي ﻣﺪﻓﻮن ﺷﺪه را در ﻣﻮھﻨﺠﻮدارو ﯾﺎ ﯾﻮﻛﺎﺗﺎن اﻛﺘﺸﺎف ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؛ ﺧﺎﻛﮭﺎ و‬
‫ﺧﺮاﺑﯿﮭﺎي ﻗﺒﻮر ﻣﺼﺮي را‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺮ ﻧﺒﺶﻛﻨﻨﺪﮔﺎن آﻧﮭﺎ ﻟﻌﻨﺖ ﻓﺮﺳﺘﺎدهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﺒﺪ و زﻧﺒﯿﻞ ﺑﺮﻣﻲدارﻧﺪ و از‬
‫ﭼﮭﺮة ﻛﺎﺧﮭﺎي ﻣﯿﻨﻮس و ﭘﺮﯾﺎم ﮔﺮد ﻣﻲاﻓﺸﺎﻧﻨﺪ و از ﺧﺮاﺑﮫھﺎي ﺗﺨﺖﺟﻤﺸﯿﺪ ﭘﺮده ﺑﺮﻣﻲدارﻧﺪ و در‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺳﺮزﻣﯿﻦ اﻓﺮﯾﻘﺎ‪ ،‬ﺑﮫ اﻣﯿﺪ رﺳﯿﺪن ﺑﮫ ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪهھﺎﯾﻲ از ﻛﺎرﺗﺎژ‪ ،‬ﺣﻔﺎري ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و در ﺟﻮف ﺟﻨﮕﻠﮭﺎ ﺑﮫ ﻣﻌﺎﺑﺪ‬
‫آﻧﮕﻜﻮر ﻣﻲرﺳﻨﺪ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ ،1839‬در ﺷﮭﺮ آﺑﻮﯾﻞ ﻓﺮاﻧﺴﮫ‪ ،‬ﺑﻮﺷﮫ دﭘﺮت ﺑﺮاي ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺑﺎر ﺑﮫ آﺛﺎر و‬
‫ادواﺗﻲ از ﻋﺼﺮ ﺣﺠﺮ دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬و ﻣﺪت ﻧﮫ ﺳﺎل ﻣﻮرد ﺳﺨﺮﯾﺔ ھﻤﮫ ﻣﺮدم ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ؛ ﭼﮫ ھﻤﮫ در آن‬

‫‪.co‬‬
‫زﻣﺎن ﺧﯿﺎل ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ وي دﭼﺎر ﻓﺮﯾﺒﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ‪ ،1872‬ﺷﻠﯿﻤﺎن ﺑﺎ ﭘﻮل ﺧﻮد‪ ،‬و ﺣﺘﻲ ﺑﺎ دﺳﺖ‬
‫ﺧﻮد‪ ،‬ﺟﺪﯾﺪﺗﺮﯾﻦ ﺷﮭﺮ‪ ،‬از ﺷﮭﺮھﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﻣﺘﻮاﻟﯿًﺎ در ﺗﺮوا ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬را از زﯾﺮ ﺧﺎك ﺑﯿﺮون آورد؛‬
‫او ھﻢ ﺑﺎ ﺧﻨﺪة ﺗﺮدﯾﺪآﻣﯿﺰي ﻣﻮرد اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻋﺼﺮ ﺧﻮد ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬در ھﯿﭻ ﻗﺮﻧﻲ‪ ،‬ﺗﻮﺟﮫ ﺑﮫ ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﮫ‬
‫اﻧﺪازة ﻗﺮﻧﻲ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﭘﺲ از ﻣﺴﺎﻓﺮت ﺷﺎﻣﭙﻮﻟﯿﻮن ﺟﻮان‪ ،‬در ﻣﺼﺎﺣﺒﺖ ﻧﺎﭘﻠﺌﻮن ﺟﻮان‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﺼﺮ‬
‫)در ﺳﺎل ‪ (1796‬واﻗﻊ ﻣﻲﺷﻮد؛ اﻣﭙﺮاﻃﻮر ﺟﻮان از ﻣﺼﺮ دﺳﺖ ﺧﺎﻟﻲ ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪ ،‬وﻟﻲ ﺷﺎﻣﭙﻮﻟﯿﻮن‪ ،‬ھﻨﮕﺎم‬

‫‪oo‬‬
‫ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﻣﺼﺮ و ﮔﺬﺷﺘﮫ و ﺣﺎل آن را در ﻣﺸﺖ ﺧﻮد داﺷﺖ‪ .‬از آن زﻣﺎن اﺳﺖ ﻛﮫ ھﺮ ﻧﺴﻠﻲ ﻣﺪﻧﯿﺘﮭﺎ‬
‫و ﻓﺮھﻨﮕﮭﺎي ﺗﺎزه را اﻛﺘﺸﺎف ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﮔﺎم ﺗﺎزهاي ﺑﺮاي رﺳﯿﺪن ﺑﮫ ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮ درﺑﺎرة اﻧﺴﺎن‪ ،‬و‬
‫ﺗﻜﺎﻣﻞ او ﺑﺮ ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ‪ ،‬ﺑﺮﻣﻲدارد‪ .‬در زﻧﺪﮔﻲ ﻧﻮع ﺑﺸﺮ ﺳﻔﺎك و ﺧﻮﻧﺮﯾﺰ‪ ،‬ھﯿﭻ ﭼﯿﺰ زﯾﺒﺎﺗﺮ از اﯾﻦ‬
‫ﻛﻨﺠﻜﺎوي ﺷﺮﯾﻒ و اﯾﻦ ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺧﺴﺘﮕﻲﻧﺎﭘﺬﯾﺮ و ﺣﺮﯾﺼﺎﻧﮫ ﺑﺮاي رﺳﯿﺪن ﺑﮫ ﻋﻠﻢ و دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﻦ ﺑﮫ ﻣﻌﺮﻓﺖ‬

‫‪yah‬‬
‫وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬

‫ﻣﺮدم ﻋﺼﺮ دﯾﺮﯾﻨﮫ ﺳﻨﮕﻲ‬ ‫‪.1‬‬

‫اوﺿﺎع زﻣﯿﻨﺸﻨﺎﺧﺘﻲ – اﺷﻜﺎل و ﻧﮋادھﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺸﺮ‬

‫@‪h‬‬
‫ﺗﺎﻛﻨﻮن ﻛﺘﺎﺑﮭﺎي ﻓﺮاوان و ﺑﺰرﮔﻲ ﻧﻮﺷﺘﮫ ﺷﺪه ﺗﺎ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻛﮫ راﺟﻊ ﺑﮫ اﻧﺴﺎن اوﻟﯿﮫ در دﺳﺖ اﺳﺖ در‬
‫ﻣﻌﺮض ﻣﻄﺎﻟﻌﮫ ﮔﺬاﺷﺘﮫ ﺷﻮد و‪ ،‬در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﺑﻲ اﻃﻼﻋﻲ ﻣﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ آن ﻣﺮدم زﯾﺮ ﭘﺮدة اﯾﻦ ﻧﻮﺷﺘﮫھﺎ‬
‫ﻣﺨﻔﻲ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ اﯾﻦ ﻛﺎر را ﺑﮫ ﻋﻠﻮم دﯾﮕﺮي ﻛﮫ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻓﺮض و ﺗﺨﯿﻞ اﺳﺖ واﻣﻲﮔﺬارﯾﻢ ﺗﺎ درﺑﺎرة‬
‫اﻧﺴﺎن دو ﻋﺼﺮ دﯾﺮﯾﻨﮫ ﺳﻨﮕﻲ و ﻧﻮﺳﻨﮕﻲ آﻧﭽﮫ ﺑﮫ ﻧﻈﺮﺷﺎن ﻣﻲرﺳﺪ ﺑﮕﻮﯾﻨﺪ؛ آﻧﭽﮫ اﯾﻨﻚ در ﺻﺪد آن‬
‫ھﺴﺘﯿﻢ اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﻌﻠﻮم دارﯾﻢ دو ﺗﻤﺪن دﯾﺮﯾﻨﮫ ﺳﻨﮕﻲ و ﻧﻮﺳﻨﮕﻲ ﭼﮫ ﺗﺄﺛﯿﺮي در ﻓﺮھﻨﮓ و زﻧﺪﮔﻲ‬
‫ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻣﺎ داﺷﺘﮫاﻧﺪ‪.‬‬
‫‪are‬‬

‫آﻧﭽﮫ ﺑﺎﯾﺪ در ﻣﺘﻦ و زﻣﯿﻨﺔ اﯾﻦ داﺳﺘﺎن ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻣﺎ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد آن اﺳﺖ ﻛﮫ زﻣﯿﻦ آن روزﮔﺎر ﺑﺎ زﻣﯿﻨﻲ‬
‫ﻛﮫ اﯾﻨﻚ ﻣﺎ زﻧﺪﮔﻲ ﮔﺬران ﺧﻮد را ﺑﺮ آن ﻣﻲﮔﺬراﻧﯿﻢ ﺑﺴﯿﺎر ﺗﻔﺎوت داﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪون ﺷﻚ‪ ،‬زﻣﯿﻦ آن‬
‫روزﮔﺎران در زﯾﺮ ﻓﺸﺎر اﻣﻮاج ﯾﺦ‪ ،‬ﻛﮫ ﮔﺎه ﺑﮫ ﮔﺎه آن را ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﻗﺮار ﻣﻲداده‪ ،‬ﻣﻲﻟﺮزﯾﺪه‪ ،‬ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ‬

‫ﺟﮭﺖ ﻣﻨﻄﻘﮫاي ﻛﮫ اﻛﻨﻮن ﻣﻨﻄﻘﺔ ﻣﻌﺘﺪﻟﮫ ﻧﺎم دارد‪ ،‬در ﻃﻮل ﻣﺪت ھﺰاران ﺳﺎل‪ ،‬در ﺣﻜﻢ ﻣﻨﻄﻘﺔ ﻣﻨﺠﻤﺪه‬
‫‪set‬‬

‫ﺑﻮده اﺳﺖ؛ در ﺗﺤﺖ اﺛﺮ ھﻤﯿﻦ ﻓﺸﺎر ﯾﺦ ﻣﺘﺤﺮك ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﺗﻮدهھﺎي ﺑﺴﯿﺎر ﻋﻈﯿﻢ ﺳﻨﮓ‪ ،‬ھﻤﭽﻮن‬
‫ھﯿﻤﺎﻻﯾﺎ و آﻟﭗ و ﭘﯿﺮﻧﮫ‪ ،‬ﺑﺮﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻧﻈﺮﯾﮫھﺎي ﻧﺎﭘﺎﯾﺪار ﻋﻠﻤﻲ را ﺑﭙﺬﯾﺮﯾﻢ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮕﻮﯾﯿﻢ‬
‫ﻣﻮﺟﻮدي ﻛﮫ‪ ،‬ﭘﺲ از آﻣﻮﺧﺘﻦ ﺗﻜﻠﻢ‪ ،‬اﻧﺴﺎن ﻧﺎﻣﯿﺪه ﺷﺪه‪ ،‬ﯾﻜﻲ از اﻧﻮاع ﺣﯿﻮاﻧﺎﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺗﻮاﻧﺴﺘﮫ اﺳﺖ ﭘﺲ‬
‫از آن ھﻤﮫ ﻗﺮﻧﮭﺎي ﯾﺨﺒﻨﺪان‪ ،‬در ﻧﺘﯿﺠﺔ ﺳﺎزﮔﺎر ﻛﺮدن ﺧﻮد ﺑﺎ ﻣﺤﯿﻂ ﺑﺎﻗﻲ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ‪ ،‬در ﻓﺘﺮت‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﯿﺎن ﻋﺼﺮھﺎي ﯾﺨﺒﻨﺪان‪ ،‬ﯾﺨﭽﺎﻟﮭﺎ واﭘﺲ ﻣﻲﻛﺸﯿﺪهاﻧﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﻣﺨﻠﻮق ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰ ﺑﮫ آﺗﺶ دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﮫ و‬
‫ﺗﻮاﻧﺴﺘﮫ اﺳﺖ ﺑﺎ ھﻨﺮ ﺳﻨﮕﺘﺮاﺷﻲ و اﺳﺘﺨﻮانﺗﺮاﺷﻲ اﺳﺒﺎﺑﮭﺎ و آﻻﺗﻲ ﺑﺴﺎزد و راه را ﺑﺮاي رﺳﯿﺪن ﺑﮫ‬
‫ﺗﻤﺪن ھﻤﻮار ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫اﻛﻨﻮن آﺛﺎر و ﺑﻘﺎﯾﺎﯾﻲ ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﺷﻚ و ﺗﺮدﯾﺪھﺎﯾﻲ ﻛﮫ در ﺗﺎرﯾﺦ آﻧﮭﺎ ﻣﻲﺷﻮد‪،‬‬
‫‪pym‬‬

‫ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ اﯾﻦ اﻧﺴﺎن ﻣﺎﻗﺒﻞ ﺗﺎرﯾﺦ اﺳﺖ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ 1929‬ﯾﻚ ﻋﺎﻟﻢ دﯾﺮﯾﻨﺸﻨﺎس ﭼﯿﻨﻲ ﺑﮫ ﻧﺎم‬
‫و‪.‬س‪.‬ﭘﻲ در ﻏﺎري در ﭼﻮ‪-‬ﻛﻮ‪-‬ﺗﯿﻦ‪ ،‬در ﺷﺼﺖ ﻛﯿﻠﻮﻣﺘﺮي ﭘﯿﭙﯿﻨﮓ‪ ،‬ﺟﻤﺠﻤﮫاي ﺑﮫ دﺳﺖ آورد ﻛﮫ‬
 ‫‪m‬‬
‫داﻧﺸﻤﻨﺪاﻧﻲ ﭼﻮن آﺑﮫ ﺑﺮوي و اﻟﯿﺖ ﺳﻤﯿﺖ آن را ﺟﻤﺠﻤﺔ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻣﻲداﻧﻨﺪ؛ ﻧﺰدﯾﻚ آن ﺟﻤﺠﻤﮫ آﺛﺎر آﺗﺶ و‬
‫ﺳﻨﮕﮭﺎﯾﻲ ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﺪون ﺷﻚ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ اﻧﺴﺎن ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲرﻓﺘﮫ اﺳﺖ؛ ھﻤﺮاه اﺳﺘﺨﻮاﻧﮭﺎي آن اﻧﺴﺎن‪،‬‬
‫اﺳﺘﺨﻮاﻧﮭﺎي ﺟﺎﻧﻮراﻧﻲ ھﻢ ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ از دورة ﭘﻠﺌﯿﺴﺘﻮﺳﻦ‪ ،‬ﻛﮫ زﻣﺎن آن را ﯾﻚ ﻣﯿﻠﯿﻮن ﺳﺎل ﻗﺒﻞ ﺗﺨﻤﯿﻦ‬

‫‪.co‬‬
‫ﻣﻲزﻧﻨﺪ‪ .‬ﻋﻘﯿﺪة ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺟﻤﺠﻤﺔ ﭘﻜﻦ ﻗﺪﯾﻤﯿﺘﺮﯾﻦ ﺟﻤﺠﻤﺔ ﺑﺸﺮي‪ ،‬و اﻓﺰارھﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺑﺎ آن‬
‫ﯾﺎﻓﺘﮫ ﺷﺪه ﻛﮭﻨﮫﺗﺮﯾﻦ دﺳﺖاﻓﺰار اﻧﺴﺎﻧﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﯿﺰ داوﺳﻦ و وودوارد‪ ،‬در ﭘﯿﻠﺘﺪاون‪ ،‬در اﯾﺎﻟﺖ ﺳﺎﺳﻜﺲ‬
‫اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن‪ ،‬ﺑﮫ ﺳﺎل ‪ 1911‬اﺳﺘﺨﻮاﻧﮭﺎﯾﻲ ﺑﮫ دﺳﺖ آوردﻧﺪ ﻛﮫ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛ ھﻤﯿﻨﮭﺎﺳﺖ ﻛﮫ‬
‫اﻛﻨﻮن ﺑﮫ ﻧﺎم »اﻧﺴﺎن ﭘﯿﻠﺘﺪاون«‪ ،‬ﯾﺎ اﺋﻮآﻧﺘﺮوﭘﻮس )ﺑﮫ ﻣﻌﻨﻲ اﻧﺴﺎن ﺳﻨﮓ(‪ ،‬ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﻲﺷﻮد و ﺗﺎرﯾﺦ آن را‬
‫ﻣﯿﺎن ﯾﻚ ﻣﯿﻠﯿﻮن ﺗﺎ ‪ 125‬ھﺰار ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد ﺗﺨﻤﯿﻦ ﻣﻲزﻧﻨﺪ‪ .‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ اﺳﺘﺨﻮان ﺟﻤﺠﻤﮫ و‬

‫‪oo‬‬
‫اﺳﺘﺨﻮاﻧﮭﺎي راﻧﻲ ﻛﮫ در ‪ ،1891‬در ﺟﺎوه‪ ،‬و اﺳﺘﺨﻮان ﻓﻜﻲ ﻛﮫ در ‪ 1907‬در ھﺎﯾﺪﻟﺒﺮگ ﯾﺎﻓﺖ ﺷﺪه ﻧﯿﺰ‬
‫ﭼﻨﯿﻦ ﺣﺪﺳﮭﺎﯾﻲ ﻣﻲزﻧﻨﺪ‪ .‬ﻛﮭﻨﮫﺗﺮﯾﻦ ﺳﻨﮕﻮارهاي ﻛﮫ ﺑﺪون ﺷﻚ و ﺗﺮدﯾﺪ اﻧﺴﺎﻧﻲ اﺳﺖ‪ ،‬در ﻧﺌﺎﻧﺪرﺗﺎل‪،‬‬
‫ﻧﺰدﯾﻚ دوﺳﻠﺪورف آﻟﻤﺎن‪ ،‬در ﺳﺎل ‪ 1857‬ﭘﯿﺪا ﺷﺪه‪ ،‬و ﻇﺎھﺮًا ﻣﺮﺑﻮط اﺳﺖ ﺑﮫ ‪ 40000‬ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد‬
‫– اﺳﺘﺨﻮاﻧﮭﺎي اﻧﺴﺎن دﯾﮕﺮي ﻛﮫ در ﺑﻠﮋﯾﻚ و ﻓﺮاﻧﺴﮫ و اﺳﭙﺎﻧﯿﺎ و ﺣﺘﻲ در ﺳﻮاﺣﻞ درﯾﺎي ﺟﻠﯿﻞ )ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ(‬

‫‪yah‬‬
‫ﯾﺎﻓﺖ ﺷﺪه ﺷﺒﯿﮫ آن اﺳﺖ – و ھﻤﺔ اﯾﻦ اﻛﺘﺸﺎﻓﺎت ﻋﻠﻤﺎ را ﺑﺮ آن داﺷﺘﮫ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺗﺼﻮر ﻛﻨﻨﺪ ﻧﻮﻋﻲ از‬
‫اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﺎم »اﻧﺴﺎن ﻧﺌﺎﻧﺪرﺗﺎل«‪ ،‬در ﺣﺪود ‪ 40000‬ﺳﺎل ﻗﺒﻞ‪ ،‬در ﺗﻤﺎم اروﭘﺎ زﯾﺴﺖ ﻣﻲﻛﺮده اﺳﺖ؛ اﯾﻦ‬
‫ﻧﻮع اﻧﺴﺎن ﻛﻮﺗﺎه ﻗﺪ ﺑﻮده‪ ،‬وﻟﻲ ﻇﺮﻓﯿﺖ ﺟﻤﺠﻤﮫاش ‪ 1600‬ﺳﺎﻧﺘﯿﻤﺘﺮﻣﻜﻌﺐ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ‪ 200‬ﺳﺎﻧﺘﯿﻤﺘﺮﻣﻜﻌﺐ از‬
‫ﺟﻤﺠﻤﺔ اﻧﺴﺎن ﻋﺼﺮ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﭼﻨﯿﻦ ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ در ﺣﺪود ‪ 20000‬ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد ﻣﺴﯿﺢ‪ ،‬اﯾﻦ ﻧﻮع ﺑﺸﺮي ﻣﻨﻘﺮض ﺷﺪه و‬
‫اﻧﺴﺎن دﯾﮕﺮي ﺑﮫ ﻧﺎم »اﻧﺴﺎن ﻛﺮو – ﻣﺎﻧﯿﻮن« ﺟﺎﻧﺸﯿﻦ آن ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﺧﻮد اﯾﻦ اﺳﻢ اﺷﺎره ﺑﮫ ﻏﺎري اﺳﺖ‬
‫@‪h‬‬
‫‪<"FACE="Lotus‬‬
‫‪are‬‬
‫‪set‬‬
‫‪an‬‬
‫‪pym‬‬
pym
an
set
are
h@
yah
<"FACE="Lotus
oo
.co
m
 ‫‪m‬‬
‫‪.co‬‬
‫‪oo‬‬
‫‪yah‬‬
‫@‪h‬‬
‫‪are‬‬

‫ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﻧﺎم‪ ،‬در درة دوردوﻧﻲ ﻓﺮاﻧﺴﮫ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ ﺳﺎل ‪ 1868‬ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ آﺛﺎر اﯾﻦ ﻧﻮع اﻧﺴﺎن در آﻧﺠﺎ ﺑﮫ دﺳﺖ‬
‫‪set‬‬

‫آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻘﺎﯾﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ از اﯾﻦ ﻧﻮع‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ ھﻤﺎن زﻣﺎن اﺳﺖ‪ ،‬در ﺟﺎھﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ از ﻓﺮاﻧﺴﮫ و‬
‫ﺳﻮﯾﺲ و آﻟﻤﺎن و وﯾﻠﺰ و ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﻧﯿﺰ ﭘﯿﺪا ﺷﺪه‪ ،‬و ھﻤﮫ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ﻧﮋاد ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي اﺳﺖ ﻛﮫ ﻗﺪﺑﻠﻨﺪي ﻣﯿﺎن‬
‫‪ 1/78‬و ‪ 1/93‬ﻣﺘﺮ داﺷﺘﮫ و ﻇﺮﻓﯿﺖ ﺟﻤﺠﻤﮫاش ﺑﯿﻦ ‪ 1590‬و ‪ 1715‬ﺳﺎﻧﺘﯿﻤﺘﺮﻣﻜﻌﺐ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺴﺎن‬
‫ﻛﺮو – ﻣﺎﻧﯿﻮن ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻧﺴﺎن ﻧﺌﺎﻧﺪرﺗﺎل‪» ،‬اﻧﺴﺎن ﻏﺎر« ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﻲﺷﻮد؛ از آن ﺟﮭﺖ ﻛﮫ ﺑﻘﺎﯾﺎي اﯾﻦ‬
‫اﻧﺴﺎن در ﻏﺎرھﺎ ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه‪ ،‬وﻟﻲ اﯾﻦ ﻧﻜﺘﮫ دﻟﯿﻞ آن ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ آن اﻧﺴﺎﻧﮭﺎ‪ ،‬ﻣﻨﺤﺼﺮاً‪ ،‬در ﻏﺎرھﺎ ﺑﮫ ﺳﺮ‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﻲﺑﺮدهاﻧﺪ؛ ﺷﺎﯾﺪ اﯾﻦ‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬ﯾﻚ ﺷﻮﺧﻲ ﺗﺼﺎدف ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ﺗﻨﮭﺎ اﺳﺘﺨﻮان ﻣﺮدﻣﻲ ﻛﮫ در ﻏﺎر ﻣﻲزﯾﺴﺘﮫ‪ ،‬ﯾﺎ‬
‫در آﻧﺠﺎ ﻣﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ دﺳﺖ ﻋﻠﻤﺎي آﺛﺎر ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ اﻓﺘﺎده ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻧﻈﺮﯾﮫاي ﻛﮫ اﻣﺮوز ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل اﺳﺖ‪،‬‬
‫اﯾﻦ ﻧﮋاد ﻋﺎﻟﻲ از آﺳﯿﺎ ﺑﮫ اروﭘﺎ ھﺠﺮت ﻛﺮدهاﻧﺪ؛ و ﭼﻨﯿﻦ ﺗﺼﻮر ﻣﻲرود ﻛﮫ‪ ،‬ھﻨﮕﺎم ﻣﮭﺎﺟﺮت‪ ،‬از اﻓﺮﯾﻘﺎ‬
‫ﮔﺬﺷﺘﮫ و از ﺧﺸﻜﯿﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺗﺼﻮر ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ اﻓﺮﯾﻘﺎ را ﺑﮫ اﯾﺘﺎﻟﯿﺎ و اﺳﭙﺎﻧﯿﺎ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻲﺳﺎزد وارد اروﭘﺎ ﺷﺪه‬
‫‪pym‬‬

‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻃﺮز ﺗﻮزﯾﻊ آﺛﺎري ﻛﮫ از اﯾﻦ اﻧﺴﺎن ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ دھﮭﺎ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺻﺪھﺎ‪ ،‬ﺳﺎل اﯾﻦ‬
‫ﻣﺮدم ﺑﺎ اﻧﺴﺎن ﻧﺌﺎﻧﺪرﺗﺎل در ﺟﻨﮓ و ﺳﺘﯿﺰ ﺑﻮده‪ ،‬ﺗﺎ آﺧﺮ ﺗﻮاﻧﺴﺘﮫ اروﭘﺎ را از دﺳﺖ ﻣﺎﻟﻜﺎن اﺻﻠﻲ ﺧﻮد‬
‫ﺧﺎرج ﺳﺎزد؛ ﺷﺎﯾﺪ ﻧﺰاﻋﻲ ﻛﮫ ھﻤﯿﺸﮫ ﺑﯿﻦ ﻓﺮاﻧﺴﮫ و آﻟﻤﺎن وﺟﻮد داﺷﺘﮫ و دارد ﺑﺎ اﯾﻦ رﯾﺸﺔ ﺗﺎرﯾﺨﻲ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺑﻲارﺗﺒﺎط ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﮫ ھﺮ ﺻﻮرت‪ ،‬در ﭘﺎﯾﺎن ﻛﺎر‪ ،‬اﻧﺴﺎن ﻛﺮو – ﻣﺎﻧﯿﻮن اﻧﺴﺎن ﻧﺌﺎﻧﺪرﺗﺎل را از روي زﻣﯿﻦ‬
‫اروﭘﺎ ﺑﺮاﻧﺪاﺧﺖ؛ از ھﻤﯿﻦ ﻧﮋاد اﺳﺎس ﻧﮋاد اروﭘﺎي ﻏﺮﺑﻲ ﭘﯿﺪا ﺷﺪ‪ ،‬و ھﻤﯿﻦ ﻧﮋاد اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﻨﺎي ﺗﻤﺪﻧﻲ را‬
‫ﻛﮫ ﻣﺎ اﻛﻨﻮن وارث آن ھﺴﺘﯿﻢ ﻃﺮﺣﺮﯾﺰي ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫آﺛﺎر ﻓﺮھﻨﮕﻲ اﯾﻦ ﻧﮋاد ﺑﺸﺮي‪ ،‬و ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﺳﺎﯾﺮ ﻧﮋادھﺎي ﻋﺼﺮ دﯾﺮﯾﻨﮫ ﺳﻨﮕﻲ‪ ،‬ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻣﺤﻠﻲ ﻛﮫ در‬
‫ﻣﻤﻠﻜﺖ ﻓﺮاﻧﺴﮫ ﺑﮫ آن آﺛﺎر دﺳﺘﺮﺳﻲ ﭘﯿﺪا ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﮫ ھﻔﺖ دﺳﺘﮫ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﻲﺷﻮد؛ در ھﺮ ھﻔﺖ دﺳﺘﮫ‪،‬‬
‫اﻓﺰارﺳﻨﮕﻲ اﻧﺴﺎن ﻏﯿﺮﺻﯿﻘﻠﻲ ﺑﻮده‪ .‬ﺳﮫ دﺳﺘﺔ اول آن ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ﻓﺘﺮﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﯿﺎن دو ﻋﺼﺮ ﯾﺨﺒﻨﺪان‬
‫ﺳﻮم و ﭼﮭﺎرم وﺟﻮد داﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫»ﻓﺮھﻨﮓ ﯾﺎ ﺗﻤﺪن ﻣﺎﻗﺒﻞ ﺷﻠﻲ«‪ ،‬ﻛﮫ ﺗﺎرﯾﺦ آن ﺣﺪود ‪ 125000‬ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻨﮕﮭﺎﯾﻲ‬ ‫‪.1‬‬
‫ﻛﮫ از اﯾﻦ دﺳﺘﮫ ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه ﺑﺴﯿﺎر ﻛﻢ دﺳﺘﻜﺎري ﺷﺪه‪ ،‬و ﭼﻨﺎن ﻣﻲﻧﻤﺎﯾﺪ ﻛﮫ آﻧﮭﺎ را ﺑﮫ ﺣﺎل‬
‫ﻃﺒﯿﻌﻲ ﺳﻨﮕﻲ ﺧﻮد ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﭼﻮن‪ ،‬در ﺑﯿﻦ اﯾﻦ ﺳﻨﮕﮭﺎ‪ ،‬ﺳﻨﮕﮭﺎي زﯾﺎدي ﭘﯿﺪا ﺷﺪه ﻛﮫ‬
‫دﺳﺘﮕﯿﺮهاي ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻣﺸﺖ دﺳﺖ اﻧﺴﺎن دارد‪ ،‬و در ﻃﺮف دﯾﮕﺮ آن ﻧﻮك ﯾﺎ ﻛﻨﺎر ﺑﺮﻧﺪهاي دﯾﺪه‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺟﮭﺖ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎري از داﻧﺸﻤﻨﺪان اﻓﺘﺨﺎر ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ آﻟﺘﻲ را ﻛﮫ اروﭘﺎﯾﯿﺎن ھﻨﻮز‬
‫ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬و ﻋﺒﺎرت از ﻣﺸﺘﺔ ﺳﻨﮕﻲ ﯾﺎ ﺑﻮﻛﺲ ﺳﻨﮕﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﮫ اﻧﺴﺎن دورة ﻣﺎﻗﺒﻞ ﺷﻠﻲ‬
‫ﻣﻲدھﻨﺪ‪.‬‬
‫»ﻓﺮھﻨﮓ و ﺗﻤﺪن ﺷﻠﻲ«‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﺎرﯾﺨﻲ ﺣﺪود ‪ 100000‬ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد؛ در اﯾﻦ دﺳﺘﮫ ﻣﺸﺖ‬ ‫‪.2‬‬
‫ﺳﻨﮕﻲ ﺑﯿﺸﺘﺮ دﺳﺘﻜﺎري ﺷﺪه و ﺷﻜﻞ ﺑﺎدام را ﭘﯿﺪا ﻛﺮده و ﺑﺮاي دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﺘﻨﺎﺳﺒﺘﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫»ﻓﺮھﻨﮓ آﺷﻮﻟﻲ«‪ ،‬ﻛﮫ ﺗﺎرﯾﺦ آن ﺣﺪود ‪ 75000‬ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد اﺳﺖ و آﺛﺎر ﻓﺮاواﻧﻲ از آن‬
‫@‪h‬‬ ‫‪.3‬‬
‫در اروﭘﺎ‪ ،‬ﮔﺮوﺋﻨﻠﻨﺪ‪ ،‬اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪة اﻣﺮﯾﻜﺎ‪ ،‬ﻛﺎﻧﺎدا‪ ،‬ﻣﻜﺰﯾﻚ‪ ،‬اﻓﺮﯾﻘﺎ‪ ،‬ﺧﺎور دور‪ ،‬ھﻨﺪ‪ ،‬و ﭼﯿﻦ ﺑﮫ‬
‫دﺳﺖ آﻣﺪه‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ آﻧﻜﮫ ﻣﺸﺖ ﺳﻨﮕﻲ ﻛﺎﻣﻠﺘﺮ ﺷﺪه‪ ،‬اﻓﺰارھﺎي دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭼﻜﺶ‪ ،‬ﺳﻨﺪان‪،‬‬
‫رﻧﺪه‪ ،‬ﺳﺮ ﭘﯿﻜﺎن‪ ،‬ﺳﺮﻧﯿﺰه‪ ،‬و ﭼﺎﻗﻮ ﻧﯿﺰ ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ اﻧﺴﺎن ﺑﺎ ﺳﻨﮓ ﻓﺮاھﻢ آﻣﺪه‪ ،‬و ﻣﺜﻞ اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ‬
‫اﯾﻦ ﺻﻨﺎﻋﺖ ﺑﺸﺮي ﺑﺎ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﻣﻲﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫»ﻓﺮھﻨﮓ ﻣﻮﺳﺘﺮي«‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﻘﺎﯾﺎي آن‪ ،‬در ﺗﻤﺎم ﻗﺎرهھﺎ‪ ،‬آﻣﯿﺨﺘﮫ ﺑﺎ ﺑﻘﺎﯾﺎي اﻧﺴﺎن ﻧﺌﺎﻧﺪرﺗﺎل دﯾﺪه‬ ‫‪.4‬‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬و ﺗﺎرﯾﺦ آن ﺣﺪود ‪ 40000‬ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ دﺳﺘﮫ ﻛﻤﺘﺮ ﺑﮫ ﻣﺸﺖ‬
‫‪are‬‬

‫ﺳﻨﮕﻲ ﺑﺮﻣﻲﺧﻮرﯾﻢ‪ ،‬ﮔﻮﯾﻲ دﯾﮕﺮ دورة آن ﺳﭙﺮي ﺷﺪه و از ﻣﺪ اﻓﺘﺎده اﺳﺖ‪ .‬اﻓﺰارھﺎي اﯾﻦ دﺳﺘﮫ از ﯾﻚ‬
‫ﻻﯾﮫ ﺳﻨﮓ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه و ﺗﯿﺰﺗﺮ و ﺳﺒﻜﺘﺮ از ﻣﺸﺖ ﺳﻨﮕﻲ‪ ،‬و ﺧﻮش ﺗﺮﻛﯿﺒﺘﺮ از آن اﺳﺖ؛ ﭼﻨﺎن ﻣﻲﻧﻤﺎﯾﺪ‬
‫ﻛﮫ ﺑﺎ دﺳﺘﻲ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه ﻛﮫ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﮫ ﻗﻮاﻋﺪ ھﻨﺮ آﺷﻨﺎﯾﻲ دارد‪ .‬ﭼﻮن در دورة ﭘﻠﺌﯿﺴﺘﻮﺳﻦ‪ ،‬در ﻓﺮاﻧﺴﺔ‬
‫ﺟﻨﻮﺑﻲ‪ ،‬ﯾﻚ ﻃﺒﻘﮫ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﯿﺎﯾﻢ‪ ،‬ﺑﮫ آﺛﺎر ﻓﺮھﻨﮓ ذﯾﻞ ﺑﺮﻣﻲﺧﻮرﯾﻢ‪:‬‬
‫‪set‬‬

‫‪» -5‬ﻓﺮھﻨﮓ اورﯾﻨﯿﺎﻛﻲ«‪ ،‬ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ ‪ 25000‬ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد‪ .‬اﯾﻦ دﺳﺘﮫ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺻﻨﺎﯾﻊ ﯾﺨﺒﻨﺪان‪،‬‬
‫و ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻓﺮھﻨﮓ ﺷﻨﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه از اﻧﺴﺎن ﻛﺮو‪-‬ﻣﺎﻧﯿﻮن اﺳﺖ؛ در اﯾﻨﺠﺎ اﻓﺰارھﺎي اﺳﺘﺨﻮاﻧﻲ‪،‬‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻮزن و ﻣﺼﻘﻞ و ﭼﯿﺰھﺎي دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺑﮫ آﻻت ﺳﻨﮕﻲ اﺿﺎﻓﮫ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اوﻟﯿﻦ ﺷﻜﻞ ھﻨﺮ‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﻨﺪن‬
‫ﻧﻘﺸﮭﺎي اﺑﺘﺪاﯾﻲ ﺑﺮ روي ﺳﻨﮓ ﯾﺎ ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎي ﺳﺎده‪ ،‬ﻛﮫ ﻏﺎﻟﺐ آﻧﮭﺎ ﻣﺠﺴﻤﺔ زن ﻟﺨﺖ اﺳﺖ‪ ،‬آﺷﻜﺎر‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪» -6‬ﻓﺮھﻨﮓ ﺳﻮﻟﻮﺗﺮهاي«‪ ،‬ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ ‪ 20000‬ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد‪ ،‬ﻛﮫ آﺛﺎر آن در ﻓﺮاﻧﺴﮫ و اﺳﭙﺎﻧﯿﺎ و‬
‫ﭼﻜﻮﺳﻠﻮاﻛﻲ و ﻟﮭﺴﺘﺎن ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه‪ .‬در اﯾﻦ دﺳﺘﮫ‪ ،‬ﺑﺮ اﺳﺒﺎﺑﮭﺎي دورة اورﯾﻨﯿﺎﻛﻲ‪ ،‬ادوات دﯾﮕﺮي ﭼﻮن‬
‫‪pym‬‬

‫درﻓﺶ و رﻧﺪه و ﻣﺘﮫ و اره و ﻧﯿﺰه و ﺳﺮﻧﯿﺰه اﺿﺎﻓﮫ ﻣﻲﺷﻮد؛ ﺑﺎ اﺳﺘﺨﻮاﻧﮭﺎي ﻧﺎزك‪ ،‬ﺳﻮزﻧﮭﺎي ﺗﯿﺰ و‬
‫ﺑﺎرﯾﻚ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه‪ ،‬و از ﺷﺎخ ﮔﻮزن آﻻت ﻓﺮاوان ﺗﮭﯿﮫ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮ روي ﺷﺎخ ﮔﻮزن ﺗﺼﺎوﯾﺮي از‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﻛﻨﺪهﻛﺎري ﺷﺪه ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه ﻛﮫ از ﻧﻘﺎﺷﯿﮭﺎي دورة ﺳﺎﺑﻖ ﻋﺎﻟﯿﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ اﻧﺴﺎن ﻛﺮو‪-‬‬
‫ﻣﺎﻧﯿﻮن ﺑﮫ ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ ﻣﺮاﺣﻞ ﺗﻜﺎﻣﻞ ﺧﻮد رﺳﯿﺪ‪ ،‬ﻓﺮھﻨﮓ ﻣﺎﮔﺪاﻟﻨﻲ روي ﻛﺎر آﻣﺪ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫‪» -7‬ﻓﺮھﻨﮓ ﻣﺎﮔﺪاﻟﻨﻲ«‪ ،‬ﻛﮫ در ﺗﻤﺎم ﻧﻮاﺣﻲ اروﭘﺎ‪ ،‬ﺣﺪود ‪ 16000‬ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد ﭘﯿﺪا ﺷﺪه‪ ،‬وﺟﮫ‬
‫اﻣﺘﯿﺎزش آﻻت و اﻓﺰارھﺎي دﻗﯿﻖ و ﻣﺘﻨﻮﻋﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺎ ﻋﺎج و اﺳﺘﺨﻮان و ﺷﺎخ ﺳﺎﺧﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺨﺼﻮﺻًﺎ‬
‫ﺳﻨﺠﺎﻗﮭﺎ و ﺳﻮزﻧﮭﺎي ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه ﺑﮫ ﺣﺪ ﻛﻤﺎل رﺳﯿﺪه اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﻓﺮھﻨﮓ از ﻟﺤﺎظ ھﻨﺮ ﻧﻘﺎﺷﻲ‪ ،‬ﻋﺼﺮ‬
‫ﻧﻘﺎﺷﯿﮭﺎي آﻟﺘﺎﻣﯿﺮا‪ ،‬ﺷﺎھﻜﺎر ھﻨﺮي اﻧﺴﺎن ﻛﺮو‪-‬ﻣﺎﻧﯿﻮن ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫در ھﻤﯿﻦ ﻓﺮھﻨﮕﮭﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻋﺼﺮ دﯾﺮﯾﻨﮫ ﺳﻨﮕﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ اﻧﺴﺎن ﻣﺎﻗﺒﻞ ﺗﺎرﯾﺦ ﺷﺎﻟﻮدة ﺻﻨﺎﯾﻌﻲ را ﻛﮫ در‬
‫ﺗﻤﺎم اروﭘﺎ‪ ،‬ﺗﺎ ھﻨﮕﺎم اﻧﻘﻼب ﺻﻨﻌﺘﻲ‪ ،‬وﺟﻮد داﺷﺘﮫ رﯾﺨﺘﮫ اﺳﺖ؛ آﻧﭽﮫ ﺑﯿﺸﺘﺮ در رﺳﯿﺪن اﯾﻦ ﻓﺮھﻨﮕﮭﺎ ﺑﮫ‬
‫ﺗﻤﺪن ﻛﻼﺳﯿﻚ و ﺗﻤﺪن دورة ﺟﺪﯾﺪ ﻛﻤﻚ ﻛﺮده‪ ،‬ﻃﺮز اﻧﺘﺸﺎر و ﺗﻮزﯾﻊ ﺻﻨﺎﯾﻊ ﻋﺼﺮ دﯾﺮﯾﻨﮫ ﺳﻨﮕﻲ ﺑﻮده‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺟﻤﺠﻤﺔ اﻧﺴﺎﻧﻲ‪ ،‬و ﺗﺼﺎوﯾﺮي ﻛﮫ در ﻏﺎرھﺎي رودزﯾﺎ در ‪ 1921‬ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪاه‪ ،‬و اﻓﺰارھﺎﯾﻲ ﻛﮫ‬
‫دﻣﻮرﮔﺎن در ‪ 1896‬در ﻣﺼﺮ ﭘﯿﺪا ﻛﺮد‪ ،‬و ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪهھﺎي ﻋﺼﺮ دﯾﺮﯾﻨﮫ ﺳﻨﮕﻲ‪ ،‬در ﻧﺎﺣﯿﺔ ﻓﯿﻮم ﻣﺼﺮ‪ ،‬و‬

‫‪yah‬‬
‫اﻛﺘﺸﺎﻓﺎت ﺧﻠﯿﺞ ﺳﺘﯿﻞ‪ ،‬در اﻓﺮﯾﻘﺎيﺟﻨﻮﺑﻲ‪ ،‬ھﻤﮫ‪ ،‬دﻟﯿﻞ ﺑﺮ آن اﺳﺖ ﻛﮫ ھﻨﺮ ﻋﺼﺮ ﺳﻨﮓ ﺷﻜﺴﺘﮫ در »ﻗﺎرة‬
‫ﺗﺎرﯾﻚ« ھﻤﺎن ﻣﺮاﺣﻠﻲ را ﭘﯿﻤﻮده ﻛﮫ در اروﭘﺎ ﻧﯿﺰ ﭘﯿﻤﻮده اﺳﺖ ﺣﺘﻲ ﺑﻌﻀﯿﮭﺎ‪ ،‬در ﻧﺘﯿﺠﺔ ﯾﺎﻓﺘﻦ آﺛﺎري ﺷﺒﯿﮫ‬
‫ﺑﮫ آﺛﺎر ﻓﺮھﻨﮓ اورﯾﻨﯿﺎﻛﻲ در ﺗﻮﻧﺲ و اﻟﺠﺰاﯾﺮ‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﻧﻈﺮﯾﮫ رﺳﯿﺪهاﻧﺪ ﻛﮫ اﺻﻞ اﯾﻦ ﻓﺮھﻨﮓ اﻓﺮﯾﻘﺎﯾﻲ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬و ﻧﮋاد ﻛﺮو‪-‬ﻣﺎﻧﯿﻮن اروﭘﺎﯾﻲ اﺻﻞ اﻓﺮﯾﻘﺎﯾﻲ دارد آﺛﺎر ﻋﺼﺮ دﯾﺮﯾﻨﮫ ﺳﻨﮕﻲ‪ ،‬ﻋﻼوه ﺑﺮ آﻧﭽﮫ ﮔﻔﺘﮫ‬
‫ﺷﺪ‪ ،‬در ﺳﻮرﯾﮫ‪ ،‬ھﻨﺪ‪ ،‬ﭼﯿﻦ‪ ،‬ﺳﯿﺒﺮي‪ ،‬و ﻧﻮاﺣﻲ دﯾﮕﺮ آﺳﯿﺎ ﻧﯿﺰ ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺪروز‪ ،‬و ﻛﺴﺎﻧﻲ از‬
‫ﻣﺒﻠﻐﺎن ﻣﺴﯿﺤﻲ ﭘﯿﺶ از او‪ ،‬در ﻣﻐﻮﻟﺴﺘﺎن ﺑﮫ ﭼﻨﯿﻦ آﺛﺎري دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬ھﻤﭽﻨﯿﻦ در ﺣﻔﺎرﯾﮭﺎي ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ‬
‫@‪h‬‬
‫اﺳﺘﺨﻮاﻧﮭﺎي اﻧﺴﺎن ﻧﺌﺎﻧﺪرﺗﺎل و ﺗﺒﺮھﺎي ﺳﻨﮕﻲ ﻣﻮﺳﺘﺮي و اورﯾﻨﯿﺎﻛﻲ ﭘﯿﺪا ﺷﺪه‪ ،‬و‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ ﻗﺒﻼ ﮔﻔﺘﯿﻢ‪،‬‬
‫ﺑﺘﺎزﮔﻲ ﻛﮭﻨﺘﺮﯾﻦ آﺛﺎر اﻧﺴﺎﻧﻲ در ﭘﯿﭙﯿﻨﮓ ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﻧﺒﺮاﺳﻜﺎ اﺳﺒﺎﺑﮭﺎﯾﻲ ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه ﻛﮫ‬
‫ﻣﯿﮭﻦﭘﺮﺳﺘﺎن ﻣﺘﻌﺼﺐ ﺗﺎرﯾﺦ آن را ‪ 500000‬ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد ﺗﺨﻤﯿﻦ ﻣﻲزﻧﻨﺪ؛ ھﻤﭽﻨﯿﻦ‪ ،‬در اوﻛﻼھﻮﻣﺎ‬
‫و ﻣﻜﺰﯾﻚ ﺟﺪﯾﺪ‪ ،‬ﺳﺮﻧﯿﺰهھﺎﯾﻲ ﭘﯿﺪا ﺷﺪه ﻛﮫ ﺗﺎرﯾﺦ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪن آﻧﮭﺎ را ‪ 350000‬ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از‬

‫از ﭼﮫ ﻓﺎﺻﻠﺔ ﻋﻈﯿﻤﻲ ﮔﺬﺷﺘﮫ ﺗﺎ از ﺻﻮرت اﻧﺴﺎن ﻣﺎﻗﺒﻞ ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ اﻧﺴﺎن دورة ﺗﻤﺪن‬
‫‪are‬‬

‫رﺳﯿﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -2‬ﺻﻨﻌﺖ و ھﻨﺮ در ﻋﺼﺮ دﯾﺮﯾﻨﮫ ﺳﻨﮕﻲ‬

‫اﻓﺰارھﺎ – آﺗﺶ – ﻧﻘﺎﺷﻲ – ﻣﺠﺴﻤﮫﺳﺎزي‬
‫‪set‬‬

‫اﮔﺮ ﺑﺮاي ﭘﻲ ﺑﺮدن ﺑﮫ ﻃﺮز زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺮدم ﻋﺼﺮ دﯾﺮﯾﻨﮫ ﺳﻨﮕﻲ ﺑﮫ ذﻛﺮ آﻻﺗﻲ ﻛﮫ اﻧﺴﺎن آن دوره ﺳﺎﺧﺘﮫ‬
‫اﺳﺖ ﺗﻮﺟﮫ ﻛﻨﯿﻢ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﺷﺎﯾﺴﺘﮫﺗﺮ از آن اﺳﺖ ﻛﮫ ﻋﻨﺎن ﺧﯿﺎل و ﺗﺼﻮر را ﺑﺎزﮔﺬارﯾﻢ و از اﯾﻦ راه ﭘﯿﺶ‬
‫ﺑﺮوﯾﻢ‪ .‬ﻃﺒﯿﻌﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ آﻟﺘﻲ ﻛﮫ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدة اﻧﺴﺎن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ ﻣﺸﺘﺔ ﺳﻨﮕﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬و‬
‫‪an‬‬

‫ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﻣﺘﻌﺪدي ﺗﻮاﻧﺴﺘﮫاﻧﺪ اﺳﺘﻌﻤﺎل اﯾﻦ آﻟﺖ ﺳﻨﮕﻲ را ﺑﮫ اﻧﺴﺎن ﺑﯿﺎﻣﻮزﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺸﺘﮫ – ﯾﻌﻨﻲ‬
‫ﻗﻄﻌﮫ ﺳﻨﮕﻲ از ﯾﻚ ﻃﺮف ﺗﯿﺰ و ﻧﻮكدار و از ﺳﻮي دﯾﮕﺮ ﻣﺪور و ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻦ و در ﻣﺸﺖ ﻧﮕﺎه‬
‫داﺷﺘﻦ ‪ ،-‬ﺑﺮاي اﻧﺴﺎن اوﻟﯿﮫ‪ ،‬ﻛﺎر ﭼﻜﺶ‪ ،‬ﺗﺒﺮ‪ ،‬ﻗﯿﭽﻲ‪ ،‬ﮔﺰن‪ ،‬ﻛﺎرد‪ ،‬اره… ھﻤﮫ را ﻣﻲﻛﺮده؛ ھﻢاﻛﻨﻮن‬
‫ﻛﻠﻤﺔ اﻧﮕﻠﯿﺴﻲ ‪ ،hammer‬ﻛﮫ ﺑﮫ ﻣﻌﻨﺎي ﭼﻜﺶ اﺳﺖ‪ ،‬از ﺣﯿﺚ رﯾﺸﺔ ﻟﻐﺖ‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﻌﻨﻲ ﺳﻨﮓ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺘﺪرﯾﺞ‪،‬‬
‫اﻓﺰارھﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﻧﺎم آﻧﮭﺎ را ﺑﺮدﯾﻢ از اﯾﻦ اﻓﺰار ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﮫ ﻓﺮد ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻣﻨﺸﻌﺐ ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ‪ :‬ﺳﻮراﺧﮭﺎﯾﻲ‬
‫‪pym‬‬

‫در آن ﻛﺮدﻧﺪ و دﺳﺘﮫاي ﺑﮫ آن ﻣﺘﺼﻞ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ؛ ﯾﺎ ﺑﺎ ﭘﯿﻮﺳﺘﻦ دﻧﺪاﻧﮭﺎي ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﺑﮫ آن‪ ،‬اره را اﺧﺘﺮاع‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ؛ و ﺑﺎ ﻣﺘﺼﻞ ﻛﺮدن ﺷﺎﺧﮫھﺎﯾﻲ ﺑﮫ آن‪ ،‬ﺳﺮﻧﯿﺰه و ﺧﻨﺠﺮ و ﭼﻨﮕﺎل ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ؛ اﻧﺴﺎن از ﺳﻨﮓ ﻟﺐﺗﯿﺰي‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻛﮫ آن را ﺑﺮاي ﭘﻮﺳﺖ ﻛﻨﺪن ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮده‪ ،‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ اﯾﻦ ﺳﻨﮓ ﻛﻤﻲ ﺗﻮ ﮔﻮد ﺑﻮده‪ ،‬ﺑﯿﻞ و‬
‫ﻛﺞ ﺑﯿﻞ را درﺳﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ؛ ﺳﻨﮓ ﺧﺸﻦ و زﺑﺮ را ﭼﻮن ﺳﻮھﺎن ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮده؛ ﺑﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺳﻨﮓ در‬
‫ﻓﻼﺧﻦ و ﭘﺮﺗﺎب ﻛﺮدن آن‪ ،‬ﺳﻼﺣﻲ ﺑﮫ دﺳﺖ اﻧﺴﺎن اﻓﺘﺎده ﻛﮫ ﻣﺪﺗﮭﺎ از آن ﺑﮭﺮه ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﮫ و آن را ﺑﺎ ﺧﻮد‬

‫‪.co‬‬
‫ﺑﮫ دورة ﻣﺪﻧﯿﺖ ﻛﻼﺳﯿﻚ ھﻤﺮاه آورده اﺳﺖ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ اﻧﺴﺎن ﻋﺼﺮ دﯾﺮﯾﻨﮫ ﺳﻨﮕﻲ‪ ،‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺳﻨﮓ‪ ،‬ﺑﺮ‬
‫اﺳﺘﺨﻮان و ﭼﻮب و ﻋﺎج دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺘﻨﻮﻋﻲ از اﺳﻠﺤﮫ و آﻻت ﺑﺮاي ﺧﻮد آﻣﺎده ﻛﺮد‪:‬‬
‫ﻣﺼﻘﻞ‪ ،‬ھﺎون‪ ،‬ﺗﺒﺮ‪ ،‬رﻧﺪه‪ ،‬ﮔﺰن‪ ،‬ﻣﺘﮫ‪ ،‬ﭼﺮاغ‪ ،‬ﻛﺎرد‪ ،‬ﻗﯿﭽﻲ‪ ،‬ﺳﺮﻧﯿﺰه‪ ،‬ﺳﻨﺪان‪ ،‬درﻓﺶ‪ ،‬ﺧﻨﺠﺮ‪ ،‬ﻗﻼب‬
‫ﻣﺎھﯿﮕﯿﺮي‪ ،‬ﮔﺎوه‪ ،‬ﺳﻨﺠﺎق‪ ،‬و ﺑﯿﺸﻚ ﺑﺴﯿﺎري ﭼﯿﺰھﺎي دﯾﮕﺮ‪ .‬اﻧﺴﺎن‪ ،‬ھﺮ روزي ﻛﮫ ﻣﻲﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬ﻋﻠﻢ و‬
‫داﻧﺶ و ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺗﺎزهاي ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﺮد و ﻏﺎﻟﺒﺎً‪ ،‬ﺑﺎ ھﻮﺷﻲ ﻛﮫ داﺷﺖ‪ ،‬آﻧﭽﮫ را ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﺗﺼﺎدف ﺑﮫ آن‬

‫‪oo‬‬
‫ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﻲﻛﺮد ﺑﮫ ﯾﻚ اﺧﺘﺮاع ﺳﻮدﻣﻨﺪ ﻣﺒﺪل ﻣﻲﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬

‫وﻟﻲ اﻛﺘﺸﺎف ﺑﺰرگ اﻧﺴﺎن دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﻦ ﺑﮫ آﺗﺶ اﺳﺖ؛ ﺑﮫ ﻋﻘﯿﺪة داروﯾﻦ ﺷﺎﯾﺪ ﺳﻨﮕﮭﺎي ﺗﻔﺘﺔ آﺗﺸﻔﺸﺎﻧﮭﺎ‬
‫ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻋﺎﻣﻠﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ اﻧﺴﺎن ﻣﺎھﯿﺖ آﺗﺶ را ﺷﻨﺎﺳﺎﻧﯿﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﮫ ﮔﻔﺘﺔ اﺷﯿﻞ ﻧﻤﺎﯾﺸﻨﺎﻣﮫﻧﻮﯾﺲ‬

‫‪yah‬‬
‫ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ‪ ،‬ﭘﺮوﻣﺘﮫ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻛﺴﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺷﺎﺧﺔ اﻧﻘﻮزه را در دھﺎﻧﺔ آﺗﺸﻔﺸﺎن روﺷﻦ ﺟﺰﯾﺮة ﻟﻤﻨﻮس ﻣﺸﺘﻌﻞ‬
‫ﻛﺮد‪ .‬در ﻣﯿﺎن آﺛﺎري ﻛﮫ از اﻧﺴﺎن ﻧﺌﺎﻧﺪرﺗﺎل ﺑﮫ دﺳﺖ‬

‫اﻓﺮوﺧﺘﮫ از ‪ 40000‬ﺳﺎل ﻣﻲﮔﺬرد اﻧﺴﺎن ﻛﺮو‪-‬ﻣﺎﻧﯿﻮن ﺳﻨﮕﮭﺎ را ﮔﻮد ﻣﻲﻛﺮده و در آﻧﮭﺎ ﭼﺮﺑﻲ‬
‫ﻣﻲرﯾﺨﺘﮫ و روﺷﻦ ﻣﻲﻛﺮده؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ ﭼﺮاغ ﻧﯿﺰ ﺟﺰو اﺧﺘﺮاﻋﺎت اوﻟﯿﺔ ﺑﺸﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻲ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ آﺗﺶ ﻋﺎﻣﻠﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ اﻧﺴﺎن ﻧﯿﺮوي ﭘﺎﯾﺪاري در ﻣﻘﺎﺑﻞ ھﺠﻮم ﯾﺨﭽﺎﻟﮭﺎي ﭘﯿﺸﺮو‬
‫ﻣﻲﺑﺨﺸﯿﺪه و‪ ،‬در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل‪ ،‬او را ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﯿﻦ اﻣﻨﯿﺖ ﺷﺐ و ھﻨﮕﺎم ﺧﻮاب و راﺣﺖ‪ ،‬ﻣﺠﮭﺰ ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﮫ‬
‫@‪h‬‬
‫اﺳﺖ؛ ھﻤﺎن اﻧﺪازه ﻛﮫ اﻧﺴﺎن ﺑﮫ آﺗﺶ اﺣﺘﺮام ﻣﻲﮔﺬارده و آن را ﻣﻮرد ﭘﺮﺳﺘﺶ ﻗﺮار ﻣﻲداده‪ ،‬ﺟﺎﻧﻮران از‬
‫آن ﻣﻲﺗﺮﺳﯿﺪه و از ﻧﺰدﯾﻜﻲ ﺑﮫ آن ﭘﺮھﯿﺰ ﻣﻲﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ھﻤﯿﻦ آﺗﺶ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ آن اﻧﺴﺎن ﺑﺮ ﺗﺎرﯾﻜﻲ‬
‫ﭘﯿﺮوز ﺷﺪه و از ﺗﺮس ﺧﻮد ﻛﺎﺳﺘﮫ اﺳﺖ؛ ﻛﺎھﺶ ﺗﺮس اﻧﺴﺎن ﯾﻜﻲ از رﺷﺘﮫھﺎي زرﯾﻦ ﺗﺎرﯾﺦ ﺣﯿﺎت ﺑﺸﺮي‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﮫ اﻟﺒﺘﮫ ھﻤﺔ ﺗﺎرھﺎي آن زرﯾﻦ ﻧﯿﺴﺖ؛ آﺗﺶ ﺳﺒﺐ ﭘﯿﺪاﯾﺶ ھﻨﺮ ﺷﺮﯾﻒ و ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ آﺷﭙﺰي اﺳﺖ‪ ،‬و‬
‫ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﻮده ﻛﮫ ھﺰاران ﻧﻮع ﻣﺎدة ﻏﯿﺮ ﺧﻮردﻧﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺧﻮردن ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﻧﯿﺰ آﺗﺶ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺎ آن‬
‫‪are‬‬

‫اﻧﺴﺎن ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻓﻠﺰات را ﺑﮕﺪازد و ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﻣﺘﺼﻞ و ﻣﺘﺤﺪ ﺳﺎزد؛ اﯾﻦ ﺗﻨﮭﺎ ﮔﺎم ﺣﻘﯿﻘﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ اﻧﺴﺎن‪،‬‬
‫از ﻋﮭﺪ اﻧﺴﺎن ﻛﺮو‪-‬ﻣﺎﻧﯿﻮن ﺗﺎ دورة اﻧﻘﻼب ﺻﻨﻌﺘﻲ‪ ،‬در ھﻨﺮھﺎي ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺑﺮداﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﭼﯿﺰ ﻋﺠﯿﺐ‪ -‬و ﮔﻮﯾﻲ رواﯾﺖ اﯾﻦ داﺳﺘﺎن ﻋﺠﯿﺐ ﺑﺮاي ﺗﻮﺿﯿﺢ ﻗﺼﯿﺪة ﺷﺎﻋﺮ ﻓﺮاﻧﺴﻮي ﺗﺌﻮﻓﯿﻞ ﮔﻮﺗﯿﮫ‬
‫درﺑﺎرة ھﻨﺮ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ﭘﺲ از زوال اﻣﭙﺮاﻃﻮران و دوﻟﺘﮭﺎ ﺗﻨﮭﺎ ھﻨﺮ زﻧﺪه ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ -‬اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ‪،‬‬
‫از ﻣﺨﻠﻔﺎت و آﺛﺎر ﺑﺎﻗﯿﻤﺎﻧﺪه از اﻧﺴﺎن ﻋﺼﺮ دﯾﺮﯾﻨﮫﺳﻨﮕﻲ‪ ،‬آﻧﭽﮫ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺟﻠﺐ ﺗﻮﺟﮫ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﮫھﺎﯾﻲ از‬
‫‪set‬‬

‫ھﻨﺮ اﻧﺴﺎن آن زﻣﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ ﺷﺼﺖ ﺳﺎل ﭘﯿﺶ از اﯾﻦ‪ ،‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﺳﻨﯿﻮر ﻣﺎرﺳﻠﯿﻨﻮد ﺳﻮﺗﻮﺋﻮﻻ در‬
‫اﻣﻼك ﺧﻮد‪ ،‬در ﻧﺎﺣﯿﺔ آﻟﺘﺎﻣﯿﺮا در ﺷﻤﺎل اﺳﭙﺎﻧﯿﺎ‪ ،‬ﮔﺮدش ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﻏﺎري را در آﻧﺠﺎ ﻣﺸﺎھﺪه ﻛﺮد‪ .‬از‬
‫ھﺰاران ﺳﺎل ﭘﯿﺶ ﺳﻨﮕﮭﺎﯾﻲ اﻓﺘﺎده و در ﻏﺎر را ﺑﺴﺘﮫ‪ ،‬و رﺳﻮﺑﺎت ﻏﺎري درز آﻧﮭﺎ را ﻣﺤﻜﻢ ﻛﺮده و‬
‫ﮔﻮﯾﻲ ﺑﮫ در آن ﻣﮭﺮ زده ﺑﻮد‪ .‬درﻧﺘﯿﺠﺔ دﯾﻨﺎﻣﯿﺘﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺑﺮاي ﺧﺮاب ﻛﺮدن ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻲ در آن ﻧﻮاﺣﻲ ﺑﮫ‬
‫ﻛﺎر ﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺎﮔﮭﺎن ﺳﻨﮕﮭﺎي دھﺎﻧﮫ ﭘﺲ رﻓﺖ و ﻏﺎر ﻧﻤﺎﯾﺎن ﺷﺪ‪ .‬ﺳﮫ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ‪ ،‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﺳﻮﺗﻮﺋﻮﻻ ﺑﺮاي‬
‫‪an‬‬

‫ﺗﻤﺎﺷﺎ ﺑﮫ درون ﻏﺎر رﻓﺖ ﻧﻈﺮش ﻣﺘﻮﺟﮫ ﻋﻼﻣﺎت ﻋﺠﯿﺒﻲ ﺷﺪ ﻛﮫ ﺑﺮ دﯾﻮارھﺎي ﻏﺎر ﻧﻘﺶ ﺷﺪه ﺑﻮد؛ ﯾﻚ‬
‫روز دﺧﺘﺮ ﻛﻮﭼﻚ اﯾﻦ ﺳﻨﯿﻮر ﻧﯿﺰ ھﻤﺮاه او ﺑﮫ ﻏﺎر رﻓﺖ و‪ ،‬ﭼﻮن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﺪرش ﻧﺎﭼﺎر ﻧﺒﻮد ﺳﺮش را ﺧﻢ‬
‫ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﮫ ﺳﻘﻒ ﻏﺎر ﻧﺨﻮرد‪ ،‬ﭼﺸﻤﺎﻧﺶ را ﻣﺘﻮﺟﮫ ﺳﻘﻒ ﺳﺎﺧﺖ و در آﻧﺠﺎ ﻧﻘﺶ ﯾﻚ ﮔﺎو وﺣﺸﻲ ﻧﻈﺮش را‬
‫ﺟﻠﺐ ﻛﺮد و ﭼﻮن دﻗﺖ ﻛﺮد دﯾﺪ ﺑﺴﯿﺎر ﺧﻮب رﺳﻢ و رﻧﮓآﻣﯿﺰي ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ از آن‪ ،‬ﺳﻘﻒ و‬
‫‪pym‬‬

‫دﯾﻮارھﺎي ﻏﺎر را ﻣﻮرد دﻗﺖ ﻗﺮار دادﻧﺪ و ﻧﻘﺎﺷﯿﮭﺎي ﻓﺮاوان دﯾﮕﺮ در آن ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ‪ .‬در ﺳﺎل ‪1880‬‬
‫ﺳﻮﺗﻮﺋﻮﻻ ﮔﺰارﺷﻲ از ﻣﺸﺎھﺪات ﺧﻮد را اﻧﺘﺸﺎر داد‪ .‬ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﺸﻨﺎﺳﺎن ﮔﺰارش او را‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﻜﻲ ﻛﮫ از‬
‫ﻣﺨﺘﺼﺎت اﯾﺸﺎن اﺳﺖ‪ ،‬اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻛﺮدﻧﺪ؛ ﯾﻜﻲ از اﯾﻦ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻗﺪم رﻧﺠﮫ ﻓﺮﻣﻮده‪ ،‬از ﻏﺎر دﯾﺪن ﻛﺮد؛‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻧﺘﯿﺠﮫ اﯾﻦ ﺷﺪ ﻛﮫ ﮔﻔﺘﻨﺪ اﯾﻦ ﻧﻘﻮش ﺗﻘﻠﺒﻲ اﺳﺖ‪ ،‬و اﯾﻦ ﻧﻈﺮ ﻣﺪت ﺳﻲ ﺳﺎل ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺣﺎل ﺑﺎﻗﻲ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺲ از‬
‫آن‪ ،‬ﺗﺼﺎوﯾﺮ دﯾﮕﺮي در ﻏﺎرھﺎي دﯾﮕﺮ ﻛﺸﻒ ﺷﺪ ﻛﮫ‪ ،‬در ﻧﺘﯿﺠﺔ ﻣﺠﺎور ﺑﻮدن ﺑﺎ اﻓﺰارھﺎي ﺧﺎراﯾﻲ ﻏﯿﺮ‬
‫ﺻﯿﻘﻠﻲ و اﺳﺘﺨﻮان و ﻋﺎج ﺻﯿﻘﻠﻲ ﺷﺪه‪ ،‬ھﻤﮫ ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ دورهھﺎي ﻣﺎﻗﺒﻞ ﺗﺎرﯾﺦ اﺳﺖ؛‬

‫‪.co‬‬
‫‪oo‬‬
‫‪yah‬‬
‫@‪h‬‬
‫‪are‬‬

‫ﮔﺎو وﺣﺸﻲ‪ ،‬ﻧﻘﺎﺷﻲ ﺷﺪه در ﻏﺎر آﻟﺘﺎﻣﯿﺮا‪ ،‬اﺳﭙﺎﻧﯿﺎ‪ ،‬از ﻋﺼﺮ دﯾﺮﯾﻨﮫﺳﻨﮕﻲ؛ ﻋﻜﺲ از ﻣﻮزة اﻣﺮﯾﻜﺎﯾﻲ‬
‫ﺗﺎرﯾﺦ ﻃﺒﯿﻌﻲ‬
‫‪set‬‬

‫در اﯾﻦ وﻗﺖ ﺑﻮد ﻛﮫ درﯾﺎﻓﺘﻨﺪ ﻧﻈﺮ ﺳﻮﺗﻮﺋﻮﻻ درﺳﺖ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻲ آﻧﮕﺎه دﯾﮕﺮ آن ﺷﺨﺺ زﻧﺪه ﻧﺒﻮد‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ زﻣﯿﻨﺸﻨﺎﺳﺎن ﺑﮫ آﻟﺘﺎﻣﯿﺮا آﻣﺪﻧﺪ و ﺑﮫ اﺟﻤﺎع اﻇﮭﺎر ﻋﻘﯿﺪه ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ رﺳﻮﺑﺎﺗﻲ ﻛﮫ ﺑﺮ روي ﺑﻌﻀﻲ از‬
‫ﻧﻘﺸﮭﺎﺳﺖ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ ﻋﺼﺮ دﯾﺮﯾﻨﮫﺳﻨﮕﻲ اﺳﺖ‪ .‬آﻧﭽﮫ اﻣﺮوز ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل اﺳﺖ آن اﺳﺖ ﻛﮫ ﻧﻘﺎﺷﯿﮭﺎي‬
‫‪an‬‬

‫آﻟﺘﺎﻣﯿﺮا‪ ،‬و ﻗﺴﻤﺖ اﻋﻈﻢ آﺛﺎر ھﻨﺮﯾﻲ ﻛﮫ از دوران ﻣﺎﻗﺒﻞ ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﺮ ﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪه‪ ،‬ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ دورة ﻣﺎﮔﺪاﻟﻨﻲ‪،‬‬
‫ﯾﻌﻨﻲ در ﺣﺪود ‪ 16000‬ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد اﺳﺖ‪ .‬ھﻤﯿﻦ ﻃﻮر ﻧﻘﺎﺷﯿﮭﺎﯾﻲ‪ ،‬ﻛﮫ از ﺣﯿﺚ ﺗﺎرﯾﺦ ﺟﺪﯾﺪﺗﺮ اﺳﺖ‪،‬‬
‫در ﻏﺎرھﺎي ﻣﺘﻌﺪدي در ﻓﺮاﻧﺴﮫ ﻛﺸﻒ ﺷﺪه ﻛﮫ ھﻤﺔ آﻧﮭﺎ ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪه از ﻋﺼﺮ دﯾﺮﯾﻨﮫﺳﻨﮕﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪pym‬‬

‫ﺑﯿﺸﺘﺮ اﯾﻦ ﻧﻘﺎﺷﯿﮭﺎ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ﺟﺎﻧﻮراﻧﻲ ﭼﻮن ﮔﻮزن‪ ،‬ﻣﺎﻣﻮت‪ ،‬اﺳﺐ‪ ،‬ﺧﻮك‪ ،‬ﺧﺮس‪ ،‬و ﺟﺰ آﻧﮭﺎﺳﺖ؛ ﺷﺎﯾﺪ اﯾﻦ‬
‫ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﺑﺮاي ﻣﺮدم آن روزﮔﺎر ﺧﻮراﻛﮭﺎﯾﻲ ﻋﺎﻟﻲ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺘﮫ‪ ،‬و ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ ﺑﮫ آﻧﮭﺎ ﺗﻮﺟﮫ‬
‫ﻓﺮاوان داﺷﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬ﺑﮫ ﻋﻘﯿﺪة ﻓﺮﯾﺰر و رﯾﻨﺎخ‪ ،‬اﯾﻦ ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﻋﻨﻮان ﺳﺤﺮ و ﺟﺎدو داﺷﺘﮫ‪ ،‬و ﺑﺎ ﻛﺸﯿﺪن آﻧﮭﺎ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻗﺼﺪﺷﺎن آن ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﺟﺎﻧﻮر ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﮫ ﭼﻨﮓ ﺷﻜﺎرﭼﻲ ﺑﯿﻔﺘﺪ و راه ﻣﻌﺪة او را در ﭘﯿﺶ ﮔﯿﺮد؛‬
‫آﯾﺎ ﭼﮫ ﻣﺎﻧﻌﻲ دارد ﻛﮫ اﯾﻦ ﻧﻘﺎﺷﯿﮭﺎ را ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ھﻨﺮﺧﺎﻟﺼﻲ ﺑﺪاﻧﯿﻢ ﻛﮫ اﺑﺪاع ﻓﻨﻲ و ﻟﺬت ھﻨﺮي ﻣﺤﺾ‬
‫ﻣﺤﺮك اﻧﺴﺎن در ﯾﺎدﮔﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻦ آﻧﮭﺎ ﺑﻮده اﺳﺖ؟ اﮔﺮ ﻧﻈﺮ ﺳﺤﺮ و ﺟﺎدو ﺑﻮد‪ ،‬ﺻﻮرت رﻣﺰي ﺳﺎده و‬

‫‪.co‬‬
‫ﻣﺨﺘﺼﺮي ﻛﻔﺎﯾﺖ ﻣﻲﻛﺮد؛ در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﮫ اﯾﻦ ﺗﺼﺎوﯾﺮ‪ ،‬ﻏﺎﻟﺒﺎً‪ ،‬ﺑﮫاﻧﺪازهاي ﻇﺮﯾﻒ اﺳﺖ و ﺑﺎ ﭼﻨﺎن‬
‫ﻣﮭﺎرﺗﻲ ﻧﻘﺶ ﺷﺪه ﻛﮫ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺑﺎ دﯾﺪن آﻧﮭﺎ‪ ،‬ﻣﺘﺄﺛﺮ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ ﭼﺮا‪ ،‬در اﯾﻦ ﻣﺪت ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻋﻤﺮ ﺑﺸﺮﯾﺖ‪،‬‬
‫ھﻨﺮ آن اﻧﺪازه ﻛﮫ ﺷﺎﯾﺴﺘﮫ ﺑﻮده ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﻧﻜﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﭼﻨﺪ ﺧﻄﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻇﺮاﻓﺖ رﺳﻢ ﺷﺪه ﺣﯿﺎت و ﻧﺸﺎط‬
‫و ﺣﺮﻛﺖ و ﺷﻜﻮه وﺿﻊ ﻗﺮارﮔﺮﻓﺘﻦ ﺣﯿﻮان را ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻛﺮدهاﻧﺪ؛ در ﭘﺎرهاي از ﻣﻮارد‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﯾﻚ ﺧﻂ‪ -‬ﺷﺎﯾﺪ‬
‫ﺧﻄﮭﺎي دﯾﮕﺮ ﭘﺎك ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ -‬ﺑﺮاي ﻧﻤﺎﯾﺶ ﺣﯿﻮان زﻧﺪهاي ﻛﮫ در ﺣﺎل ھﺠﻮم اﺳﺖ ﻛﻔﺎﯾﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬آﯾﺎ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﻲﺗﻮان ﯾﻘﯿﻦ داﺷﺖ ﻛﮫ ﭘﺮدة ﻧﻘﺎﺷﻲ آﺧﺮﯾﻦ ﺷﺎم‪ ،‬اﺛﺮ ﻟﺌﻮﻧﺎردو داوﯾﻨﭽﻲ‪ ،‬ﯾﺎ ﭘﺮدة ﺻﻌﻮد ﺣﻀﺮت ﻣﺮﯾﻢ‪،‬‬
‫ﻛﺎر ﮔﺮﻛﻮ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﭘﺲ از‪ 000،20‬ﺳﺎل ﭼﻨﯿﻦ روﻧﻘﻲ را ﺣﻔﻆ ﻛﻨﺪ و ﺧﻄﻮط و رﻧﮕﮭﺎي آن‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﻧﻘﺎﺷﯿﮭﺎي اﻧﺴﺎن ﻛﺮو‪ -‬ﻣﺎﻧﯿﻮن‪ ،‬ﭘﺎﯾﺪار ﺑﻤﺎﻧﺪ؟‬

‫ﻧﻘﺎﺷﻲ ھﻨﺮي اﺳﺖ ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﮫ و ﺧﯿﺎلاﻧﮕﯿﺰ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺮاي ﭘﯿﺪاﯾﺶ آن ﮔﺬﺷﺘﻦ ﻗﺮﻧﮭﺎي دراز ﺗﻄﻮر ﻋﻘﻠﻲ و‬

‫‪yah‬‬
‫ﻓﻜﺮي و ھﻨﺮي ﻛﻤﺎل ﺿﺮورت را دارد‪ .‬اﮔﺮ ﻧﻈﺮﯾﮫاي را ﻛﮫ در اﯾﻦ ﻣﻮرد راﯾﺞ اﺳﺖ ﺑﭙﺬﯾﺮﯾﻢ )ﻛﮫ ﻏﺎﻟﺒًﺎ‬
‫ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻦ ﭼﻨﯿﻦ ﻧﻈﺮﯾﺎﺗﻲ ﺧﺎﻟﻲ از ﺧﻄﺮ ﻧﯿﺴﺖ(‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮕﻮﯾﯿﻢ‪ ،‬ﻛﮫ ﻧﻘﺎﺷﻲ از ھﻨﺮ ﻣﺠﺴﻤﮫﺳﺎزي ﻧﺘﯿﺠﮫ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ؛ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻛﮫ اﺑﺘﺪا ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎ را ﺗﻤﺎم و ﻛﻤﺎل ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬رﻓﺘﮫ رﻓﺘﮫ ﻛﻨﺪهﻛﺎري روي ﺻﻔﺤﮫ‬
‫ﺟﺎﻧﺸﯿﻦ آن ﺷﺪ؛ ﭘﺲ از آن‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﺸﺎن دادن و ﺣﻔﺮ ﺣﺪود ﺗﺼﻮﯾﺮ و رﻧﮕﯿﻦ ﺳﺎﺧﺘﻦ اﻛﺘﻔﺎ ﮔﺮدﯾﺪ؛ ﺑﮫ ﻋﺒﺎرت‬
‫دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﻣﻄﺎﺑﻖ اﯾﻦ ﻧﻈﺮﯾﮫ‪ ،‬ﻧﻘﺎﺷﻲ ﯾﻚ ﻧﻮع ﻛﻨﺪهﻛﺎري اﺳﺖ ﻛﮫ ﯾﻜﻲ از اﺑﻌﺎد آن از ﻣﯿﺎن رﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﯾﻜﻲ‬
‫از آﺛﺎر ﻣﺮﺣﻠﺔ ﻣﺘﻮﺳﻂ اﻧﺘﻘﺎل )ﻣﯿﺎﻧﮫﺳﻨﮕﻲ( ﻧﻘﺶ ﺑﺮﺟﺴﺘﮫاي اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺮ روي ﺳﻨﮕﮭﺎي اورﯾﻨﯿﺎﻛﻲ‪،‬‬
‫@‪h‬‬
‫در ﻟﻮﺳﻞ‪ ،‬در ﻓﺮاﻧﺴﮫ ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه و ﻣﺮدم ﻧﯿﺰهﭘﺮاﻧﻲ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ‪ .‬در ﯾﻜﻲ از ﻏﺎرھﺎي آرﯾﮋ‬
‫ﻓﺮاﻧﺴﮫ‪ ،‬ﻟﻮﯾﻲ ﺑﮕﻮﺋﻦ‪ ،‬در ﻣﯿﺎن آﺛﺎر زﯾﺎدي از دورة ﻣﺎﮔﺪاﻟﻨﻲ‪ ،‬دﺳﺘﮫھﺎي اﺳﻠﺤﺔ ﻛﻨﺪهﻛﺎري ﺷﺪه از ﺟﻨﺲ‬
‫ﺷﺎخ ﮔﻮزن ﯾﺎﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﮫ ﯾﻜﻲ از آﻧﮭﺎ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ھﻨﺮ ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﮫ و ﭘﺨﺘﺔ ﻣﻤﺘﺎزي ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪ ،‬و ﭼﻨﺎن‬
‫ﻣﻲﻧﻤﺎﯾﺪ ﻛﮫ‪ ،‬در آن ھﻨﮕﺎم‪ ،‬روزﮔﺎر درازي ﺑﺮ ﭘﯿﺪاﯾﺶ ھﻨﺮ ﮔﺬﺷﺘﮫ و ﮔﺎﻣﮭﺎي ﺑﻠﻨﺪي در ﺗﻜﺎﻣﻞ و ﺗﻄﻮر‬
‫آن ﺑﺮداﺷﺘﮫ ﺷﺪه اﺳﺖ؛ در ﺗﻤﺎم ﻧﻮاﺣﻲ ﻣﺪﯾﺘﺮاﻧﺔ ﻣﺎﻗﺒﻞ ﺗﺎرﯾﺦ‪ -‬ﻣﺼﺮ‪ ،‬ﻛﺮت‪ ،‬اﯾﺘﺎﻟﯿﺎ‪ ،‬ﻓﺮاﻧﺴﮫ و اﺳﭙﺎﻧﯿﺎ‪-‬‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎ و ﺗﺼﺎوﯾﺮي از زﻧﺎن ﻛﻮﺗﺎه ﺑﺎﻻ و ﻓﺮﺑﮫ ﯾﺎﻓﺖ ﺷﺪه؛ ﭼﻨﺎن ﻣﻲﻧﻤﺎﯾﺪ ﻛﮫ ﯾﺎ آن ﻣﺮدم وﻇﯿﻔﺔ ﻣﺎدري‬
‫را ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﯿﺪه و آن را در آن ﺻﻮرﺗﮭﺎ ﻣﺠﺴﻢ ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎ اﯾﻨﻜﮫ ﺗﺼﻮر ﻣﺮدم اروﭘﺎ در آن ھﻨﮕﺎم‪،‬‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺮدم اﻓﺮﯾﻘﺎ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ زﯾﺒﺎﯾﻲ ﭼﻨﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬در ﭼﻜﻮﺳﻠﻮاﻛﻲ‪ ،‬ﻣﺠﻤﺴﮫھﺎي ﺳﻨﮕﻲ اﺳﺐ وﺣﺸﻲ و‬
‫ﮔﻮزن و ﻣﺎﻣﻮت در ﻣﯿﺎن آﺛﺎري ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه ﻛﮫ ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﺸﻜﻮك آﻧﮭﺎ را ‪ 000،30‬ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد‬
‫ﺗﺨﻤﯿﻦ ﻣﻲزﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫اﮔﺮ در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎ و ﻧﻘﺸﮭﺎي ﺑﺮﺟﺴﺘﮫ و ﻧﻘﺎﺷﯿﮭﺎ‪ ،‬ﺑﺎ آﻧﻜﮫ ﻋﺪدﺷﺎن ﺑﺴﯿﺎر ﻓﺮاوان‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺟﺰء ﻣﺨﺘﺼﺮي از ھﻨﺮي را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ اﻧﺴﺎن اوﻟﯿﮫ ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ آن ﺗﺼﻮرات و اﻓﻜﺎر‬
‫ﺧﻮد را ﻣﻮرد ﺗﻌﺒﯿﺮ ﻗﺮار ﻣﻲداده ﯾﺎ زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮد را زﯾﻨﺖ ﻣﻲﺑﺨﺸﯿﺪه‪ ،‬اﯾﻦ ﻧﻈﺮﯾﮫ ﻛﮫ ﺳﯿﺮ ﺗﺎرﯾﺦ ﺳﯿﺮ‬
‫ﺗﺮﻗﻲ و ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﺮو ﻣﻲرﯾﺰد‪ .‬آﻧﭽﮫ ﺑﺮاي ﻣﺎ ﺑﺮﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪه‪ ،‬ھﻤﮫ‪ ،‬در دل ﻏﺎرھﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻛﮫ ﻋﻮاﻣﻞ‬
‫‪an‬‬

‫آب و ھﻮا ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﮫ در آﻧﮭﺎ راه ﯾﺎﺑﺪ و ﻓﺎﺳﺪﺷﺎن ﺳﺎزد؛ اﯾﻦ دﻟﯿﻞ ﻧﻤﻲﺷﻮد ﻛﮫ اﻧﺴﺎن ﻓﻘﻂ از وﻗﺘﻲ ﻛﮫ‬
‫ﻏﺎرﻧﺸﯿﻦ ﺷﺪه ﺑﮫ ھﻨﺮ ﭘﺮداﺧﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ آن ﻣﺮدم‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺮدم ژاﭘﻦ‪ ،‬ھﺮ ﺟﺎ دﺳﺘﺸﺎن ﻣﻲرﺳﯿﺪه‬
‫ﻧﻘﺶ ﺑﺮﺟﺴﺘﮫ ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﮫاﻧﺪ و ﺑﯿﺶ از ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن ﻣﺠﺴﻤﮫ ﻣﻲﺗﺮاﺷﯿﺪهاﻧﺪ؛ ﻧﯿﺰ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻧﻘﺎﺷﻲ آﻧﮭﺎ ﺑﺮ‬
‫دﯾﻮارة ﻏﺎرھﺎ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﻧﺒﻮده‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺑﺮ ھﺮﭼﮫ‪ -‬ﻗﻤﺎش و ﭼﻮب و ﭼﯿﺰ دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﭘﻮﺳﺖ ﺑﺪﻧﺸﺎن‪ -‬در‬
‫‪pym‬‬

‫دﺳﺘﺮس داﺷﺘﮫاﻧﺪ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻣﻲﻛﺮدهاﻧﺪ؛ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺷﺎھﻜﺎرھﺎﯾﻲ ھﻨﺮي از ﺧﻮد اﺑﺪاع ﻛﺮده ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﮫ از‬
‫آﻧﭽﮫ ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﺎ رﺳﯿﺪه ﺑﺴﯿﺎر ﻋﺎﻟﯿﺘﺮ ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﯾﻜﻲ از ﻏﺎرھﺎ ﻟﻮﻟﮫاي از ﺷﺎخ ﮔﻮزن‪ ،‬ﭘﺮ از ﻣﺎدهاي‬
‫ﺑﺮاي رﻧﮓ ﻛﺮدن ﭘﻮﺳﺖ ﺑﺪن اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه؛ در ﻏﺎر دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﻟﻮﺣﺔ ﺟﺎي رﻧﮕﻲ‪ ،‬ﺷﺒﯿﮫ ﺗﺨﺘﺔ رﻧﮓ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻧﻘﺎﺷﺎن اﻣﺮوز‪ ،‬ﻛﺸﻒ ﺷﺪه ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﮔﺬﺷﺘﻦ دوﯾﺴﺖ ﻗﺮن ﺑﺮآن‪ ،‬ھﻨﻮز ﻣﺎدة رﻧﮓ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﺑﺮ روي آن‬
‫دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬آﻧﭽﮫ ﻇﺎھﺮ اﺳﺖ‪ ،‬در ﺗﺎرﯾﺦ ھﺠﺪه ھﺰار ﺳﺎل ﭘﯿﺶ از اﯾﻦ‪ ،‬ھﻨﺮھﺎ ﺑﮫ درﺟﺔ ﻋﺎﻟﻲ ﺗﻜﺎﻣﻞ‬
‫رﺳﯿﺪه و در ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم رواج ﻓﺮاوان داﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ھﯿﭻ ﺑﻌﯿﺪ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ‪ ،‬در ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم ﻋﺼﺮ دﯾﺮﯾﻨﮫ‬

‫‪.co‬‬
‫ﺳﻨﮕﻲ‪ ،‬ھﻨﺮﻣﻨﺪاﻧﻲ وﺟﻮد داﺷﺘﮫاﻧﺪ ﻛﮫ ﺣﺮﻓﺔ آﻧﺎن ھﻤﯿﻦ ھﻨﺮﻣﻨﺪي ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻧﯿﺰ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﻣﯿﺎن‬
‫آﻧﺎن ﻣﺮدم ﭘﺴﺖ و ﻋﻘﺐاﻓﺘﺎدهاي وﺟﻮد داﺷﺘﮫ ﻛﮫ در ﻏﺎرھﺎﯾﻲ ﺣﻘﯿﺮ ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮده و ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن‬
‫ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ و دﺷﻤﻦ ﺑﻨﮕﺎھﮭﺎي ﻋﻠﻤﻲ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﺎ دﺳﺖ ﺧﻮد ﭼﯿﺰھﺎﯾﻲ ﺳﺎﺧﺘﮫاﻧﺪ ﻛﮫ ھﻤﯿﻦ ﺗﺤﻔﮫھﺎ را‬
‫ﺗﺸﻜﯿﻞ داده و اﻛﻨﻮن ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﺎ رﺳﯿﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫‪ - II‬ﻓﺮھﻨﮓ ﻋﺼﺮ ﻧﻮﺳﻨﮕﻲ‬
‫ﻓﻀﻮﻻت ﻣﻄﺒﺦ‪ -‬آﺑﻨﺸﯿﻨﮭﺎ‪ -‬ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﻛﺸﺎورزي‪ -‬اھﻠﻲ ﻛﺮدن ﺟﺎﻧﻮران‪ -‬اﻣﻮر ﻓﻨﻲ‪ -‬ﺑﺎﻓﻨﺪﮔﻲ‪ -‬ﻛﻮزهﮔﺮي‪-‬‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‪ -‬وﺳﺎﯾﻞ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ‪ -‬دﯾﻦ‪ -‬ﻋﻠﻢ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﻲ ﻛﮫ در دورة ﻣﺎﻗﺒﻞ ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﺮاي ﺗﻤﺪن ﻓﺮاھﻢ ﺷﺪه‬

‫‪yah‬‬
‫در ﻃﻮل ﻣﺪت ﺻﺪﺳﺎل اﺧﯿﺮ‪ ،‬در ﺿﻤﻦ ﻛﺎوﺷﮭﺎ‪ ،‬در ﻓﺮاﻧﺴﮫ‪ ،‬ﺳﺎردﻧﻲ‪ ،‬ﭘﺮﺗﻘﺎل‪ ،‬ﺑﺮزﯾﻞ‪ ،‬ژاﭘﻦ‪،‬‬
‫ﻣﻨﭽﻮري‪ ،‬و ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً در داﻧﻤﺎرك‪ ،‬ﺑﻜﺮات ﺑﮫ ﺗﻮدهھﺎي اﻧﺒﻮھﻲ از ﻓﻀﻮﻻت آﺷﭙﺰﺧﺎﻧﮫ دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﮫاﻧﺪ‬
‫ﻛﮫ ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ دورة ﻣﺎﻗﺒﻞ ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺗﻮدهھﺎ را‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﺎم داﻧﻤﺎرﻛﻲ آﻧﮭﺎ‪ ،‬ﮔﯿﻮﻛﻦ‪-‬‬
‫ﻣﻮﯾﺪﯾﻨﮕﺮ ﻧﺎﻣﯿﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ﺗﺮﺟﻤﺔ آن »ﻓﻀﻮﻻت ﻣﻄﺒﺦ« ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ؛ اﯾﻦ ﺑﻘﺎﯾﺎ را ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﻧﺎم‬
‫ﻣﻲﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺗﻮدهھﺎ ﻋﻤﻮﻣﺎً ﺗﺸﻜﯿﻞ ﻣﻲﺷﻮد از اﻧﻮاع ﺻﺪﻓﮭﺎ و ﺣﻠﺰوﻧﮭﺎي درﯾﺎﯾﻲ و اﺳﺘﺨﻮاﻧﮭﺎي‬
‫@‪h‬‬
‫ﺟﺎﻧﻮران ﺧﺎﻛﻲ و درﯾﺎﯾﻲ‪ ،‬و اﺳﺒﺎﺑﮭﺎ و ﺳﻼﺣﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ از اﺳﺘﺨﻮان و ﺷﺎخ و ﺳﻨﮓ ﻏﯿﺮﺻﯿﻘﻠﻲ ﺳﺎﺧﺘﮫ‬
‫ﺷﺪه‪ ،‬و ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪهھﺎي زﻏﺎل و ﺧﺎﻛﺴﺘﺮ وﺳﻔﺎﻟﮭﺎي ﺷﻜﺴﺘﮫ‪ .‬اﯾﻦ آﺛﺎر‪ ،‬ﻛﮫ از ﻟﺤﺎظ ﻇﺎھﺮي ھﯿﭻ زﯾﺒﺎﯾﻲ‬
‫ﻧﺪارد‪ ،‬ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة آﺷﻜﺎر ﺗﻤﺪﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺗﺎرﯾﺦ آن ﺑﮫ ھﺸﺘﻤﯿﻦ ھﺰارة ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد ﻣﻲرﺳﺪ؛ ﮔﺮﭼﮫ اﯾﻦ ﺗﺎرﯾﺦ‬
‫اﻟﺒﺘﮫ از ﺗﺎرﯾﺦ ﻋﺼﺮ دﯾﺮﯾﻨﮫ ﺳﻨﮕﻲ ﺗﺎزهﺗﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺎزﮔﻲ آن ﺑﮫ ﺣﺪي ﻧﻤﻲرﺳﺪ ﻛﮫ ﺑﺘﻮان آن را ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ‬
‫ﻋﺼﺮ ﻧﻮﺳﻨﮕﻲ داﻧﺴﺖ؛ زﯾﺮا در ﺿﻤﻦ ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪهھﺎ ﺳﻨﮓ ﺻﯿﻘﻠﻲ دﯾﺪه ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﺎ از ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ اﯾﻦ آﺛﺎر‬
‫را ﺑﮫ ﯾﺎدﮔﺎر ﮔﺬاﺷﺘﮫاﻧﺪ ھﯿﭻ ﭼﯿﺰ ﻧﻤﻲداﻧﯿﻢ‪ ،‬ﺟﺰ آﻧﻜﮫ ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪه‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ذوق و ﺳﻠﯿﻘﺔ ﻏﺬاﺧﻮردن‪ ،‬ﺗﺎ‬
‫‪are‬‬

‫ﺣﺪي ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﮫ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﻤﺪن »ﻓﻀﻮﻻت ﻣﻄﺒﺦ« را ﺑﮫ ﺿﻤﯿﻤﺔ ﻓﺮھﻨﮓ ﻣﺎس د آزﯾﻞ‪ ،‬در‬
‫ﻓﺮاﻧﺴﮫ‪ ،‬ﻛﮫ ﻛﻤﻲ ﻣﻘﺪم ﺑﺮ آن اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ﺗﻤﺪن ﻋﺼﺮ ﻧﻮﺳﻨﮕﻲ ﻣﺘﻮﺳﻄﻲ ﺑﺪاﻧﯿﻢ ﻛﮫ ﻣﺮﺣﻠﺔ اﻧﺘﻘﺎل از‬
‫دﯾﺮﯾﻨﮫ ﺳﻨﮕﻲ ﺑﮫ ﻧﻮﺳﻨﮕﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫در ﺳﺎل ‪ ،1854‬ﻛﮫ ﺧﺸﻜﻲ زﻣﺴﺘﺎن از ﺣﺪ ﻣﺘﻌﺎرف ﮔﺬﺷﺘﮫ ﺑﻮد‪ ،‬در درﯾﺎﭼﮫھﺎي ﺳﻮﯾﺲ ﺳﻄﺢ آب ﭘﺎﯾﯿﻦ‬
‫‪set‬‬

‫رﻓﺖ و ﭘﺮده از روي ﯾﻜﻲ دﯾﮕﺮ از دورهھﺎي ﻣﺎﻗﺒﻞ ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﺮداﺷﺘﮫ ﺷﺪ؛ ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ در دوﯾﺴﺖ ﻧﻘﻄﮫ از آن‬
‫درﯾﺎﭼﮫ ﭘﺎﯾﮫھﺎﯾﻲ دﯾﺪه ﺷﺪ ﻛﮫ ﻣﺪﺗﻲ ﻣﯿﺎن ﺳﻲ ﺗﺎ ھﻔﺘﺎد ﻗﺮن در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﺛﺮ ﺗﺨﺮﯾﺒﻲ ﭘﯿﻮﺳﺘﺔ آب اﯾﺴﺘﺎدﮔﻲ‬
‫ﻛﺮده و ﺑﺮﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﭘﺎﯾﮫھﺎ ﺑﺪاﻧﺴﺎن ﻗﺮار داﺷﺖ ﻛﮫ ﺑﺨﻮﺑﻲ ﻧﺸﺎن ﻣﻲداد ﭘﺎﯾﺔ دھﻜﺪهھﺎﯾﻲ ﺑﻮده‬
‫ﻛﮫ ﺑﺮ روي آب اﺣﺘﻤﺎﻻ ﺑﺮاي ﮔﻮﺷﮫﮔﯿﺮي ﯾﺎ دﻓﺎع ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه؛ ھﺮ دھﻜﺪه ﺑﮫ واﺳﻄﺔ ﭘﻞ ﺑﺎرﯾﻜﻲ ﺑﺎ ﺧﺸﻜﻲ‬
‫ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻲﺷﺪه ﻛﮫ ﭘﺎﯾﺔ ﺑﻌﻀﻲ از آن ﭘﻠﮭﺎ ھﻨﻮز ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪ .‬در ﭘﺎرهاي از ﻣﻮارد‪ ،‬اﺳﺘﺨﻮانﺑﻨﺪي ﺧﺎﻧﮫھﺎ‬
‫‪an‬‬

‫ﻧﯿﺰ ﺑﺮﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪه و ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﮫ ﺑﻮد‪ .‬در ﻣﯿﺎن ﺧﺮاﺑﮫھﺎي اﯾﻦ ﺧﺎﻧﮫھﺎ آﻻﺗﻲ از اﺳﺘﺨﻮان و ﺳﻨﮓ ﺻﯿﻘﻠﻲ‬
‫ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪ؛ و‬
‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫‪.co‬‬
‫‪oo‬‬
‫‪yah‬‬
‫ﺑﺎزﺳﺎزي ﻓﺮﺿﻲ ﯾﻚ آﺑﺴﺮاي ﻋﺼﺮ ﻧﻮﺳﻨﮕﻲ‪ ،‬ﻣﻮزة اﻣﺮﯾﻜﺎﯾﻲ ﺗﺎرﯾﺦ ﻃﺒﯿﻌﻲ‬
‫@‪h‬‬
‫ھﻤﯿﻦ ﺳﻨﮕﮭﺎي ﺻﯿﻘﻠﻲ را ﻋﻼﻣﺖ ﻣﺸﺨﺼﺔ ﻋﺼﺮ ﻧﻮﺳﻨﮕﻲ ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ﺗﺎرﯾﺦ اوج آن در آﺳﯿﺎ ﺑﮫ‬
‫‪ 000،10‬ﺳﺎل و در اروﭘﺎ ﺑﮫ ‪ 5000‬ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬آﺛﺎر دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺷﺒﯿﮫ ﺑﮫ اﯾﻦ آﺛﺎر‪ ،‬آﻧﮭﺎﺳﺖ‬
‫ﻛﮫ دﺳﺘﮫاي ﻋﺠﯿﺐ از اﻓﺮاد ﺑﺸﺮ‪ ،‬ﻛﮫ آﻧﺎن را »ﺗﭙﮫﺳﺎزان« ﻣﻲﻧﺎﻣﯿﻢ‪ ،‬ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﺑﻘﺎﯾﺎي ﻋﻈﯿﻤﻲ در درهھﺎي‬
‫ﻣﯿﺴﻲﺳﯿﭙﻲ از ﺧﻮد ﺑﮫ ﯾﺎدﮔﺎر ﺑﺎﻗﻲ ﮔﺬاﺷﺘﮫاﻧﺪ؛ ﻣﺎ از اﯾﻦ ﻣﺮدم ھﯿﭻﮔﻮﻧﮫ اﻃﻼع ﻧﺪارﯾﻢ‪ ،‬ﺟﺰ آﻧﻜﮫ در اﯾﻦ‬
‫ﺗﭙﮫھﺎ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﻗﺮﺑﺎﻧﮕﺎه‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﮫ اﺷﻜﺎل ھﻨﺪﺳﻲ‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﺗﻮﺗﻢ ﺧﻮد ﺳﺎﺧﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬ﭼﯿﺰھﺎي‬
‫‪are‬‬

‫ﺳﺎﺧﺘﮕﻲ از ﺟﻨﺲ ﺳﻨﮓ و ﺻﺪف و ﻓﻠﺰ ﭼﻜﺶﺧﻮرده ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه ﻛﮫ ﺗﺎرﯾﺦ ﺣﯿﺎت اﯾﻦ ﻣﺮدم ﻣﻌﻤﺎﯾﻲ را‬
‫در ﭘﺎﯾﺎن ﻋﺼﺮ ﻧﻮﺳﻨﮕﻲ ﻗﺮار ﻣﻲدھﺪ‪.‬‬

‫اﮔﺮ ﺑﺨﻮاھﯿﻢ‪ ،‬از ﻣﯿﺎن ھﻤﺔ اﯾﻦ ﺑﻘﺎﯾﺎﯾﻲ ﻛﮫ از ﻋﺼﺮ ﻧﻮﺳﻨﮕﻲ ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه‪ ،‬ﺗﺼﻮر واﺣﺪي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ آن‬
‫دوره ﭘﯿﺪا ﻛﻨﯿﻢ‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﮫ ﻣﻲرﺳﯿﻢ ﻛﮫ ﻋﺼﺮ ﻧﻮﺳﻨﮕﻲ ﻋﺼﺮ ﻛﺸﺎورزي ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ‬
‫ﻛﮫ‪ ،‬در دوران ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﺑﺸﺮﯾﺖ‪ ،‬دو اﻧﻘﻼب ﻋﻈﯿﻢ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده ﻛﮫ ﯾﻜﻲ از آﻧﮭﺎ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ ﻋﺼﺮ ﻧﻮﺳﻨﮕﻲ‬
‫‪set‬‬

‫اﺳﺖ و اﻧﺴﺎن‪ ،‬در آن اﻧﻘﻼب‪ ،‬از ﻣﺮﺣﻠﺔ ﺷﻜﺎر ﺑﮫ ﻣﺮﺣﻠﺔ ﻛﺸﺎورزي وارد ﺷﺪه؛ اﻧﻘﻼب دﯾﮕﺮ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ‬
‫دورهھﺎي ﺟﺪﯾﺪﺗﺮ و اﻧﺘﻘﺎل از ﻣﺮﺣﻠﺔ ﻛﺸﺎورزي ﺑﮫ ﻣﺮﺣﻠﺔ ﺻﻨﻌﺖ اﺳﺖ؛ در ﻣﯿﺎن ﺗﻤﺎم اﻧﻘﻼﺑﮭﺎي دﯾﮕﺮي‬
‫ﻛﮫ ﺑﺮاي ﺑﺸﺮ ﭘﯿﺶ آﻣﺪه ھﯿﭻ ﻛﺪام ﺑﮫ اﻧﺪازة اﯾﻦ دو ﺗﺤﻮل و اﻧﻘﻼب اھﻤﯿﺖ ﻧﺪارد‪ .‬از آﺛﺎر ﺟﻤﻊآوري ﺷﺪه‬
‫ﭼﻨﯿﻦ ﺑﺮﻣﻲآﯾﺪ ﻛﮫ اﻧﺴﺎن آﺑﻨﺸﯿﻦ ﮔﻨﺪم و ذرت و ﭼﺎودار و ﺟﻮ را‪ ،‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺻﺪو ﺑﯿﺴﺖ ﻗﺴﻢ ﻣﯿﻮه‪ ،‬و‬
‫‪an‬‬

‫اﻗﺴﺎم ﻣﺨﺘﻠﻒ داﻧﮫھﺎي ﻃﺎﯾﻔﺔ ﮔﺮدو‪ ،‬ﻣﻲﺷﻨﺎﺧﺘﮫ و آﻧﮭﺎ را ﺑﮫ ﻣﺼﺮف ﺧﻮراك ﺧﻮد ﻣﻲرﺳﺎﻧﯿﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﮫ‬
‫ﺑﮫ ﮔﺎوآھﻦ دﺳﺖ ﻧﯿﺎﻓﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬ﭼﮫ ﻣﺤﺘﻤﻞ اﺳﺖ ﻛﮫ ﮔﺎوآھﻨﮭﺎي آن ﻣﺮدم ﭼﻮﺑﻲ ﺑﻮده‪ ،‬و ﻗﻄﻌﮫ ﺳﻨﮓ ﺧﺎراﯾﻲ‬
‫را ﺑﺮاي اﯾﻦ ﻛﺎر ﺑﮫ ﺗﻨﺔ درﺧﺘﻲ ﻣﺤﻜﻢ ﻣﻲﻛﺮدهاﻧﺪ؛ ﻣﻊذﻟﻚ ﺗﺼﻮﯾﺮي ﻛﮫ از ﻋﺼﺮ ﻧﻮﺳﻨﮕﻲ ﺑﺮ روي‬
‫ﺳﻨﮕﻲ ﻛﻨﺪه ﺷﺪه ﻣﺮدي را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ ﻣﺸﻐﻮل ﺷﺨﻢ ﻛﺮدن اﺳﺖ و دوﮔﺎو در ﺑﺮاﺑﺮ او اﺳﺒﺎب ﺷﺨﻢ‬
‫‪pym‬‬

‫زﻣﯿﻦ را در زﻣﯿﻦ ﭘﯿﺶ ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة اﺧﺘﺮاع ﺟﺪﯾﺪي اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺎ آن ﻋﺼﺮ ﺗﺎزهاي از‬
‫ﻋﺼﻮر ﺗﺎرﯾﺦ آﻏﺎز ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﭘﯿﺶ از آﻧﻜﮫ ﻛﺸﺎورزي روي ﻛﺎر ﺑﯿﺎﯾﺪ‪ ،‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺣﺴﺎب ﺗﺨﻤﯿﻨﻲ ﻛﮫ ﺳﺮ‬
‫آرﺛﺮﻛﯿﺚ ﻛﺮده‪ ،‬ﺑﺮ روي زﻣﯿﻦ اﺣﺘﻤﺎﻻ ﺑﯿﺴﺖ ﻣﯿﻠﯿﻮن ﻧﻔﺮ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﺮدهاﻧﺪ و ﺗﺎزه زﻧﺪﮔﻲ اﯾﻦ ﻋﺪه ھﻢ‬
 ‫‪m‬‬
‫ھﻤﯿﺸﮫ ﺑﮫ ﻋﻠﺖ ﺟﻨﮓ و ﺷﻜﺎر در ﻣﻌﺮض ﺧﻄﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ وﻟﻲ ﭘﺲ از آﻧﻜﮫ ﻛﺸﺎورزي ﺑﮫ ﻛﺎر اﻓﺘﺎد‪،‬‬
‫اﻣﻜﺎن ازدﯾﺎد ﻧﺴﻞ رو ﺑﮫ ﻓﺰوﻧﻲ ﮔﺬاﺷﺖ و ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺧﻮاﺟﮕﻲ اﻧﺴﺎن ﺑﺮ روي زﻣﯿﻦ ﻣﺴﻠﻢ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫اﻧﺴﺎن ﻋﺼﺮ ﻧﻮﺳﻨﮕﻲ‪ ،‬در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﺑﮫ ﻃﺮﺣﺮﯾﺰي ﺷﺎﻟﻮدة دﯾﮕﺮي از ﺷﺎﻟﻮدهھﺎي ﺗﻤﺪن اﺷﺘﻐﺎل داﺷﺖ؛‬
‫ﯾﻌﻨﻲ ﺑﮫ ﻛﺎر اھﻠﻲ ﻛﺮدن ﺣﯿﻮان و ﺗﺮﺑﯿﺖ آن ﻣﻲﭘﺮداﺧﺖ؛ ﺷﻚ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻛﺎر ﻣﺪت درازي اﻧﺴﺎن را‬
‫ﺑﮫ ﺧﻮد ﻣﺸﻐﻮل داﺷﺘﮫ‪ ،‬و آﻏﺎز آن ﭘﯿﺶ از ﻋﺼﺮ ﻧﻮﺳﻨﮕﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ﻋﻼﻗﺔ ﻏﺮﯾﺰي اﻧﺴﺎن ﺑﮫ‬
‫اﺟﺘﻤﺎع ﺑﺎ دﯾﮕﺮان ﻋﺎﻣﻠﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ اﺗﺼﺎل اﻧﺴﺎن را ﺑﺎ ﺟﺎﻧﻮران ﺳﺒﺐ ﺷﺪه؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ اﻛﻨﻮن‬
‫ﻣﻲﺑﯿﻨﯿﻢ ﻣﻠﺘﮭﺎي اوﻟﯿﮫ از آﻣﻮﺧﺘﮫ ﻛﺮدن‬

‫‪oo‬‬
‫ﺟﺎﻧﻮران درﻧﺪه ﺷﺎد ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﻛﻮﺧﮭﺎي ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺑﻮزﯾﻨﮫ و ﻃﻮﻃﻲ و اﻣﺜﺎل آﻧﮭﺎ ﭘﺮﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻗﺪﯾﻤﯿﺘﺮﯾﻦ‬
‫اﺳﺘﺨﻮاﻧﻲ ﻛﮫ از اﺳﺘﺨﻮاﻧﮭﺎي ﻋﺼﺮ ﻧﻮﺳﻨﮕﻲ ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه)ﺣﻮاﻟﻲ ‪ 8000‬ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد( اﺳﺘﺨﻮان‬
‫ﺳﮓ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﮫ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ و ﺷﺮﯾﻔﺘﺮﯾﻦ ﻣﺼﺎﺣﺐ اﻧﺴﺎن ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود؛ ﭘﺲ از ﺳﮓ ﻧﻮﺑﺖ ﺑﮫ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ و‬
‫ﺑﺰ و ﺧﻮك و ﮔﺎو ﻣﻲرﺳﺪ )در ﺣﺪود ‪ 6000‬ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد(‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺨﻮاھﯿﻢ از روي ﻧﻘﺎﺷﯿﮭﺎي ﺑﮫ‬

‫‪yah‬‬
‫دﺳﺖ آﻣﺪه در ﻏﺎرھﺎ ﺣﻜﻢ ﻛﻨﯿﻢ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮕﻮﯾﯿﻢ ﻛﮫ آﺧﺮ ھﻤﮫ ﻧﻮﺑﺖ ﺑﮫ اﺳﺐ ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺮاي ﻣﺮدم ﻋﺼﺮ‬
‫دﯾﺮﯾﻨﮫ ﺳﻨﮕﻲ ﺣﯿﻮاﻧﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ آن را ﺷﻜﺎر ﻣﻲﻛﺮده و ﺑﮫ ﻣﺼﺮف ﺧﻮراك ﻣﻲرﺳﺎﻧﯿﺪهاﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ در‬
‫ﻋﺼﺮ ﻧﻮﺳﻨﮕﻲ اﺳﺐ در اﺧﺘﯿﺎر اﻧﺴﺎن در آﻣﺪه ﻛﮫ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﻨﺪة ﻣﺤﺒﻮﺑﻲ از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻧﻮاع‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻛﺎرھﺎﯾﻲ ﻛﮫ از اﯾﻦ ﺣﯿﻮان ﮔﺮﻓﺘﮫ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﺛﺮوت و آﺳﺎﯾﺶ و ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي اﻧﺴﺎن ﻓﺰوﻧﻲ ﯾﺎﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻨﯿﻦ ﺑﻮد ﻛﮫ ﭼﻮن اﻧﺴﺎن ﺗﻮاﻧﺴﺖ آﻗﺎﯾﻲ و ﺑﺰرﮔﻲ ﺧﻮد را ﺑﺮ زﻣﯿﻦ ﻣﻘﺮر دارد‪ ،‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺷﻜﺎر ﺣﯿﻮان‪،‬‬
‫ﺑﺎ اھﻠﻲ ﻛﺮدن آن‪ ،‬ﺧﻮراك ﺟﺪﯾﺪي ﺑﮫ دﺳﺖ آورد؛ ﺷﺎﯾﺪ در ھﻤﺎن ﻋﺼﺮ ﻧﻮﺳﻨﮕﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ اﻧﺴﺎن ﺷﯿﺮ‬
‫@‪h‬‬ ‫ﮔﺎو را ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﻏﺬا ﺑﮫ ﻛﺎر ﺑﺮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺨﺘﺮﻋﺎن ﻋﺼﺮ ﻧﻮﺳﻨﮕﻲ ﺑﺘﺪرﯾﺞ ﺑﮫ ﺗﻜﻤﯿﻞ و ازدﯾﺎد ادوات و آﻻﺗﻲ ﻛﮫ در اﺧﺘﯿﺎر داﺷﺘﻨﺪ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﮫ‬
‫ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ‪ ،‬در ﻣﯿﺎن آﺛﺎر ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪه از آن ﻋﺼﺮ‪ ،‬ﺑﮫ ﭼﯿﺰھﺎﯾﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﺮﻗﺮه‪ ،‬اھﺮم‪ ،‬ﺳﻨﮓ‬
‫آﺳﯿﺎب‪ ،‬درﻓﺶ‪ ،‬اﻧﺒﺮ‪ ،‬ﺗﺒﺮ‪ ،‬ﻧﺮدﺑﺎن‪ ،‬ﻗﯿﭽﻲ‪ ،‬ﻛﺎرد‪ ،‬دﺳﺘﮕﺎه ﺑﺎﻓﻨﺪﮔﻲ‪ ،‬اره‪ ،‬ﻗﻼب ﻣﺎھﯿﮕﯿﺮي‪ ،‬ﻛﻔﺶ ﺣﺮﻛﺖ‬
‫ﺑﺮ روي ﯾﺦ )ﺳﻜﯿﺖ(‪ ،‬ﺳﻨﺠﺎق‪ ،‬ﺳﻮزن و ﻧﻈﺎﯾﺮ آﻧﮭﺎ ﺑﺮﻣﻲﺧﻮرﯾﻢ‪ .‬از ھﻤﺔ اﯾﻨﮭﺎ ﻣﮭﻤﺘﺮ اﺧﺘﺮاع ﭼﺮخ‬
‫‪are‬‬

‫ﺑﺮاي آﻻت ﻧﻘﻠﯿﮫ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﮫ از اﺳﺎﺳﯿﺘﺮﯾﻦ اﺧﺘﺮاﻋﺎت ﺑﺸﺮي ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود و در واﻗﻊ ﯾﻜﻲ از‬
‫ﺿﺮورﯾﺎت ﺻﻨﻌﺖ و ﻣﺪﻧﯿﺖ اﺳﺖ؛ ﭼﺮﺧﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ آﺛﺎرﺷﺎن از آن دوره ﺑﺮ ﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪه‪ ،‬ﺑﻌﻀﻲ ﺗﻮﭘﺮ و ﺑﮫ‬
‫ﺷﻜﻞ ﻗﺮص اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﻌﻀﻲ دﯾﮕﺮ ﭘﺮهدار و ﺷﺒﯿﮫ ﭼﺮﺧﮭﺎي ﻛﻨﻮﻧﻲ‪ .‬اﻗﺴﺎم ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﻨﮕﮭﺎي ﺳﺨﺖ‪ -‬ﺣﺘﻲ‬
‫دﯾﻮرﯾﺖ و اوﺑﺴﯿﺪﯾﻦ‪ -‬را ﺑﺎ ﮔﺬراﻧﺪن از ﻣﻘﺎﺑﻞ ﭼﺮخ آﺳﯿﺎ و ﺳﻮراخ ﻛﺮدن وﺻﯿﻘﻞ دادن‪ ،‬ﺑﺮاي ﻛﺎرھﺎي‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ آﻣﺎده ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﻌﺎدن آﺗﺸﺰﻧﮫ ﯾﺎ ﺳﻨﮓ ﭼﺨﻤﺎق ﻓﺮاوان ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ‪ .‬در ﯾﻜﻲ از‬
‫‪set‬‬

‫ﺳﻨﮕﺒﺮﯾﮭﺎي ﻋﺼﺮ ﻧﻮﺳﻨﮕﻲ‪ ،‬ﻛﮫ ھﻤﯿﻦ اواﺧﺮ در ﺷﮭﺮ ﺑﺮاﻧﺪون‪ ،‬در اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن‪ ،‬ﻛﺸﻒ ﺷﺪه‪ ،‬ھﺸﺖ ﻣﺘﮫ از‬
‫ﺟﻨﺲ ﺷﺎخ ﮔﻮزن ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه ﻛﮫ از ﻛﺜﺮت اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻛﺎﻣﻼ ﻓﺮﺳﻮده ﺷﺪه‪ ،‬و ﺑﺮدﺳﺘﺔ آﻧﮭﺎ‪ ،‬زﯾﺮ ﮔﺮد‬
‫وﻏﺒﺎري ﻛﮫ آﻧﮭﺎ را ﻣﻲﭘﻮﺷﺎﻧﺪ‪ ،‬ھﻨﻮز اﺛﺮ اﻧﮕﺸﺖ ﻣﺮدم آن ﻋﺼﺮ‪ ،‬ﻛﮫ ده ھﺰار ﺳﺎل ﭘﯿﺶ از اﯾﻦ ﺑﺎ اﯾﻦ‬
‫ادوات ﻛﺎر ﻣﻲﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎھﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﺑﻠﮋﯾﻚ ﻧﯿﺰ اﺳﺘﺨﻮانﺑﻨﺪي ﯾﻚ اﻧﺴﺎن ﻋﺼﺮ ﻧﻮﺳﻨﮕﻲ ﺑﮫ‬
‫دﺳﺖ آﻣﺪه ﻛﮫ ﻣﻌﻠﻮم ﻣﻲﺷﻮد ﻣﻌﺪن ﺑﺮﺳﺮش ﺧﺮاب ﺷﺪه‪ ،‬و ﻣﺘﺔ ﺷﺎخ ﮔﻮزﻧﻲ ﻛﮫ در دﺳﺘﺶ ﺑﻮده و ﺑﺎ آن‬
‫‪an‬‬

‫ﻛﺎر ﻣﻲﻛﺮده ھﻨﻮز در دﺳﺘﺶ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ از ﮔﺬﺷﺘﻦ ﺻﺪ ﻗﺮن زﻣﺎن‪ ،‬اﯾﻦ اﺳﻜﻠﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﯾﻜﻲ از‬
‫ﺧﻮد ﻣﺎ ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬و در ﻋﺎﻟﻢ ﺧﯿﺎل‪ ،‬ﺧﻮد را ﺷﺮﯾﻚ ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ و رﻧﺞ ﻓﺮاوان او در ھﻨﮕﺎم ﻓﺮودآﻣﺪن‬
‫ﻣﻌﺪن ﺑﺮ ﺳﺮش ﻣﻲداﻧﯿﻢ‪ .‬آﯾﺎ ﭼﻨﺪ ھﺰار ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﮫ اﺳﺖ ﻛﮫ اﻧﺴﺎن ﺑﺎ‬
‫‪pym‬‬

‫ﺑﻨﺎي ﻣﺪﻧﯿﺖ ﻻزم داﺷﺘﮫ از آن اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﻲﻛﺮده اﺳﺖ؟‬

 ‫‪m‬‬
‫از آن وﻗﺖ ﻛﮫ اﻧﺴﺎن ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺳﻨﺠﺎق و ﺳﻮزن را ﺑﺴﺎزد‪ ،‬ﺑﮫ ﻛﺎر ﺑﺎﻓﻨﺪﮔﻲ ﭘﺮداﺧﺖ؛ ﯾﺎ ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﮫ‬
‫از وﻗﺘﻲ ﻛﮫ اﻧﺴﺎن ﺑﮫ ﺑﺎﻓﻨﺪﮔﻲ آﻏﺎز ﻛﺮد‪ ،‬ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺿﺮورت‪ ،‬ﺳﻮزن و ﺳﻨﺠﺎق را ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﭼﻮن اﻧﺴﺎن‬
‫ﺗﻨﮭﺎ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺧﺸﻨﻮد ﻧﺒﻮد ﻛﮫ ﺑﺎ ﭘﻮﺳﺖ ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﺧﻮد را ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﭘﺸﻢ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ و اﻟﯿﺎف ﮔﯿﺎھﺎن‪ ،‬ﻟﺒﺎﺳﮭﺎﯾﻲ‬

‫‪.co‬‬
‫ﺑﺮاي ﺧﻮد ﺗﮭﯿﮫ ﻛﺮد؛ ھﻤﯿﻦ ﻟﺒﺎس ﺳﺎده اﺳﺖ ﻛﮫ ﺟﺎﻣﺔ ﻣﺮد ھﻨﺪي و ﺗﻮﮔﺎي ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ و داﻣﻦ ﻣﺼﺮي ﻗﺪﯾﻢ و‬
‫ﺳﺎﯾﺮ اﻗﺴﺎم ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن و ﺟﺬاب ﻟﺒﺎس اﻧﺴﺎن را در ﻋﮭﺪھﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺸﻜﯿﻞ داده اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ از آن‪ ،‬از‬
‫ﻋﺼﺎرة ﮔﯿﺎھﺎن ﯾﺎ ﺧﺎﻛﮭﺎي ﻣﻠﻮن‪ ،‬ﻣﻮادي ﺑﮫ دﺳﺖ آوردﻧﺪ و ﺟﺎﻣﮫھﺎ را ﺑﺎ آﻧﮭﺎ رﻧﮓ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ اﯾﻦ‬
‫ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﻟﺒﺎﺳﮭﺎي رﻧﮕﯿﻦ ﺧﺎص ﺑﺮاي ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯾﺎن و ﭘﺎدﺷﺎھﺎن درﺳﺖ ﺷﺪ‪ .‬از ﻇﺎھﺮ اﻣﺮ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﺮﻣﻲآﯾﺪ‬
‫ﻛﮫ ﺑﺎﻓﺘﻦ ﻣﻨﺴﻮﺟﺎت‪ ،‬در اﺑﺘﺪاي اﻣﺮ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺎﻓﺘﻦ ﺑﻮرﯾﺎ ﺑﻮده و ﻧﺨﮭﺎ را ﯾﻚ ﺑﮫ ﯾﻚ ﺑﮫ ھﻢ ﻣﻲﺑﺎﻓﺘﮫاﻧﺪ؛ ﭘﺲ‬

‫‪oo‬‬
‫از آن‪ ،‬اﻃﺮاف ﻗﻄﻌﮫھﺎي ﭘﻮﺳﺖ ﺣﯿﻮان را ﺳﻮراخ ﻛﺮده‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﻜﻤﺒﻨﺪ ﯾﺎ ﺑﻨﺪ ﻛﻔﺶ‪ ،‬آﻧﮭﺎ را ﺑﮫ ھﻢ اﺗﺼﺎل‬
‫ﻣﻲدادﻧﺪ؛ رﻓﺘﮫ رﻓﺘﮫ‪ ،‬اﻟﯿﺎﻓﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲرﻓﺘﮫ ﻧﺎزﻛﺘﺮ و ﻇﺮﯾﻔﺘﺮ ﺷﺪه ﺣﺎﻟﺖ رﺷﺘﺔ ﻧﺦ را ﭘﯿﺪا ﻛﺮده؛ در‬
‫اﯾﻦ ھﻨﮕﺎم اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺎﻓﻨﺪﮔﻲ از ﻣﮭﻤﺘﺮﯾﻦ ھﻨﺮھﺎي ﻣﺨﺼﻮص زن ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ‪ .‬دوﻛﮭﺎ و ﻣﺎﺳﻮرهھﺎي‬
‫ﺳﻨﮕﯿﻲ ﻛﮫ در ﻣﯿﺎن آﺛﺎر ﻋﺼﺮ ﻧﻮﺳﻨﮕﻲ ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه ﺑﺨﻮﺑﻲ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ ﺻﻨﻌﺖ ﻋﻈﯿﻢ ﺑﺎﻓﻨﺪﮔﻲ‬

‫‪yah‬‬
‫رﯾﺸﺔ ﺑﺴﯿﺎر دوري دارد؛ در ﺿﻤﻦ ھﻤﯿﻦ ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪهھﺎ‪ ،‬ﺣﺘﻲ آﯾﻨﮫ ھﻢ ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه؛ ﯾﻌﻨﻲ ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ ﺑﺮاي‬
‫ﺗﻤﺪن آﻣﺎده اﺳﺖ‪.‬‬

‫از ﻗﺒﺮﺳﺘﺎﻧﮭﺎي ﻗﺴﻤﺖ اول ﻋﺼﺮ دﯾﺮﯾﻨﮫﺳﻨﮕﻲ آﺛﺎري ﺳﻔﺎﻟﻲ ﺑﮫ دﺳﺖ ﻧﯿﺎﻣﺪه اﺳﺖ؛ ﻓﻘﻂ ﻣﻘﺪار ﻣﺨﺘﺼﺮي‬
‫از آن در ﻓﺮھﻨﮓ ﻣﺎﮔﺪاﻟﻨﻲ در ﺑﻠﮋﯾﻚ دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد؛ وﻟﻲ در ﻋﺼﺮ ﻧﻮﺳﻨﮕﻲ‪ ،‬ﻛﮫ »ﻓﻀﻮﻻت ﻣﻄﺒﺦ« را‬
‫ﺑﮫ ﯾﺎدﮔﺎر ﮔﺬاﺷﺘﮫ‪ ،‬ﺑﻘﺎﯾﺎي ﻇﺮوف ﺳﻔﺎﻟﻲ دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻛﮫ ﺻﻨﻌﺖ آن ﺗﺎ ﺣﺪي ﻧﯿﺰ ﺗﺮﻗﻲ ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺣﻘﯿﻘﺖ اﻣﺮ اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺎ ﻧﻤﻲداﻧﯿﻢ آﻏﺎز اﯾﻦ ھﻨﺮ ﭼﮕﻮﻧﮫ ﺑﻮده؛ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ آﻣﻮزﮔﺎر اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺑﺮاي اﯾﻦ‬
‫@‪h‬‬
‫ھﻨﺮ‪ ،‬ﻣﺸﺎھﺪة اﯾﻦ ﻣﻨﻈﺮه ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﻲدﯾﺪه‪ ،‬ھﻨﮕﺎم راه رﻓﺘﻦ در ﮔﻞ رس‪ ،‬آﺑﻲ ﻛﮫ در ﺟﺎي ﭘﺎﯾﺶ ﺑﺎﻗﻲ‬
‫ﻣﻲﻣﺎﻧﺪه ﻓﺮو ﻧﻤﻲرﻓﺘﮫ اﺳﺖ؛ ﻧﯿﺰ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻗﻄﻌﮫ ﮔﻠﻲ‪ ،‬ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺗﺼﺎدف‪ ،‬ﻧﺰدﯾﻚ آﺗﺶ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﮫ و‬
‫ﭘﺨﺘﮫ ﺷﺪه‪ ،‬و اﻧﺴﺎن از ﻣﺸﺎھﺪة آن ﺑﮫ ﻓﻜﺮ ﻛﻮزهﮔﺮي اﻓﺘﺎده ﺑﺎﺷﺪ و ﮔﻞ رس را‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ ھﺮ ﺻﻮرت‬
‫درﻣﻲآﯾﺪ و ﻣﻄﯿﻊ دﺳﺖ اﻧﺴﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﮫ اﺷﻜﺎل ﻣﺨﺘﻠﻒ درآورده‪ ،‬ﺑﺎ آﻓﺘﺎب ﯾﺎ آﺗﺶ ﺧﺸﻜﺎﻧﯿﺪه و‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ‬
‫ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ھﻨﺮ ﻛﻮزهﮔﺮي را آﻏﺎز ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺷﻚ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ اﻧﺴﺎن ھﺰاران ﺳﺎل ﺧﻮردﻧﯿﮭﺎ و آﺷﺎﻣﯿﺪﻧﯿﮭﺎي‬
‫‪are‬‬

‫ﺧﻮد را در ﻇﺮﻓﮭﺎي ﻃﺒﯿﻌﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺪو و ﻧﺎرﮔﯿﻞ و ﺻﺪﻓﮭﺎي درﯾﺎﯾﻲ ﻣﺤﻔﻮظ ﻧﮕﺎه ﻣﻲداﺷﺘﮫ؛ ﭘﺲ از آن‬
‫ﺑﮫ ﻓﻜﺮ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻛﺎﺳﮫھﺎ و ﻇﺮوف ﺳﻨﮕﻲ و ﭼﻮﺑﻲ اﻓﺘﺎده و ﺑﺎ ﺗﺮﻛﮫ و اﻟﯿﺎف ﮔﯿﺎھﻲ ﺳﺒﺪ و زﻧﺒﯿﻞ ﻣﻲﺑﺎﻓﺘﮫ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از ﭘﻲﺑﺮدن ﺑﮫ ﺧﺎﺻﯿﺖ ﮔﻞ رس‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺴﺘﮫ اﺳﺖ ﺑﺮاي ﺧﻮد ﻇﺮﻓﮭﺎﯾﻲ ﺑﺴﺎزد ﻛﮫ ﻣﻘﺎوﻣﺖ و دوام‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮي داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺑﮫ ﯾﻜﻲ از ﺣﺮف و ﺻﻨﺎﯾﻊ ﺑﺴﯿﺎر اﺳﺎﺳﻲ در زﻧﺪﮔﻲ دﺳﺖ‬
‫ﯾﺎﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬از ﻗﻄﻌﺎت ﺳﻔﺎﻟﻲ ﻛﮫ از اﻧﺴﺎن ﻋﺼﺮ ﻧﻮﺳﻨﮕﻲ ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه ﭼﻨﯿﻦ ﺑﺮﻣﻲآﯾﺪ ﻛﮫ آن اﻧﺴﺎن‬
‫ھﻨﻮز ﭼﺮخ ﻛﻮزهﮔﺮي را در اﺧﺘﯿﺎر ﻧﺪاﺷﺘﮫ‪ ،‬ﻣﻊذﻟﻚ ھﻤﯿﻦ آﺛﺎر ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ اﻧﺴﺎن آن ﻋﺼﺮ ﺑﺎ دﺳﺖ‬
‫‪set‬‬

‫ﺧﻮد ﻛﻮزه و ﺳﻔﺎل را ﺧﻮب ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﮫ و آن را ﺑﺎ اﺷﻜﺎل ھﻨﺪﺳﻲ ﻣﻲآراﺳﺘﮫ؛ و از ھﻤﺎن اﺑﺘﺪا ﻣﻌﻠﻮم‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ ﻛﻮزهﮔﺮي ﺗﻨﮭﺎ ﺑﺮاي اﻧﺴﺎن ﯾﻚ ﺣﺮﻓﮫ ﻧﺒﻮده؛ ﺑﻠﻜﮫ ﺑﮫ آن ﭼﻮن ھﻨﺮي ﻣﻲﻧﮕﺮﯾﺴﺘﮫ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﯿﺰ در ھﻤﯿﻦ ﻋﺼﺮ ﻧﻮﺳﻨﮕﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﻘﺪﻣﺎت ﻓﻦ ﺧﺎﻧﮫﺳﺎزي ﻣﺸﺎھﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬از اﻧﺴﺎن ﻋﺼﺮ‬
‫دﯾﺮﯾﻨﮫﺳﻨﮕﻲ ھﯿﭻ اﺛﺮي ﺑﺮﺟﺎي ﻧﻤﺎﻧﺪه اﺳﺖ ﺗﺎ از روي آن ﺑﺘﻮاﻧﯿﻢ ﻓﺮض ﻛﻨﯿﻢ ﺧﺎﻧﮫ و ﺟﺎﯾﮕﺎه دﯾﮕﺮي‬
‫‪an‬‬

‫ﺟﺰ ﻏﺎر داﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬وﻟﻲ‪ ،‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ آﺛﺎر ﻋﺼﺮ ﻧﻮﺳﻨﮕﻲ ﻣﻲرﺳﯿﻢ‪ ،‬ﺑﻌﻀﻲ از ﻟﻮازم ﺧﺎﻧﮫﺳﺎزي‪،‬‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﺮدﺑﺎن و ﻗﺮﻗﺮه و اھﺮم و ﭘﺎﺷﻨﺔ در را ﻣﺸﺎھﺪه ﻣﻲﻛﻨﯿﻢ‪ .‬ﺳﺎﻛﻨﺎن آﺑﺴﺮاھﺎ درودﮔﺮان ﻛﺎرآزﻣﻮدهاي‬
‫ﺑﻮدهاﻧﺪ و ﺑﺨﻮﺑﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﮫاﻧﺪ ﺳﺘﻮﻧﮭﺎي ﭼﻮﺑﻲ را‪ ،‬ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ ﻣﯿﺨﮭﺎي ﭼﻮﺑﻲ‪ ،‬ﺑﮫ ﭘﺎﯾﮫھﺎ ﻣﺤﻜﻢ ﻛﻨﻨﺪ و‬
‫‪pym‬‬

‫ﭼﻮﺑﮭﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن را‪ ،‬ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ ﻗﻄﻌﺎت ﭼﻮب‪ ،‬ﭼﺐ و راﺳﺖ‪ ،‬ﺑﮫ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﺳﺎزﻧﺪ و‬
‫اﺳﺘﻮاري ﺑﻨﺎ را ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻛﻒ اﻃﺎﻗﮭﺎ ﮔﻠﻲ ﺑﻮده‪ ،‬و دﯾﻮارھﺎ را ﺑﺎ ﺷﺎﺧﮫھﺎي درﺧﺘﺎن ﺗﮭﯿﮫ ﻣﻲﻛﺮدهاﻧﺪ و‬
‫روي آن را از ﮔﻞ ﻣﻲﭘﻮﺷﺎﻧﯿﺪﻧﺪ؛ ﺳﻘﻒ اﻃﺎق ﻋﺒﺎرت ﺑﻮده اﺳﺖ از ﻧﻲ و ﻛﺎه و ﺟﮕﻦ و ﭘﻮﺳﺖ درﺧﺘﺎن‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫آن ﻣﺮدم‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﻤﻚ ﭼﺮخ و ﻗﺮﻗﺮه‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﮫاﻧﺪ ﻟﻮازم ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن را از ﻣﺤﻠﻲ ﺑﮫ ﻣﺤﻞ دﯾﮕﺮ اﻧﺘﻘﺎل دھﻨﺪ؛‬
‫ﺣﺘﻲ ﺷﺎﻟﻮدة ﺑﻌﻀﻲ از ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﮭﺎي ﺧﻮد را ﻧﯿﺰ ﺑﺎ ﺳﻨﮓ ﺗﮭﯿﮫ ﻣﻲﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ‬
‫ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﻧﯿﺰ ﯾﻜﻲ از ﺻﻨﻌﺘﮭﺎي آن دوره ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪ .‬ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺘﻦ زورﻗﮭﺎي ﻓﺮاوان‪ ،‬ﺧﻄﻮط‬

‫‪.co‬‬
‫اﺗﺼﺎل ﻣﺘﻌﺪدي ﺑﺮ روي درﯾﺎﭼﮫھﺎي ﻣﺴﻜﻮﻧﻲ ﺧﻮد اﯾﺠﺎد ﻣﻲﻛﺮدهاﻧﺪ و ﻛﺎﻻھﺎي ﺧﻮد را از ﻛﻮھﮭﺎ‬
‫ﮔﺬراﻧﯿﺪه‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﻘﺎط دوردﺳﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻲدادهاﻧﺪ‪ .‬ﻣﺮدم اروﭘﺎ ﺳﻨﮕﮭﺎي ﻛﻤﯿﺎب‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﮭﺮﺑﺎ‪ ،‬دﯾﻮرﯾﺖ‪ ،‬ﯾﺸﻢ‪،‬‬
‫واوﺑﺴﯿﺪﯾﻦ‪ ،‬را از ﻧﻮاﺣﻲ ﺑﺴﯿﺎر دور وارد ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺷﺒﺎھﺘﻲ ﻛﮫ در ﻛﻠﻤﺎت و ﺣﺮوف و اﻓﺴﺎﻧﮫھﺎ‬
‫وﻛﻮزهﮔﺮي و ﻧﻘﺎﺷﻲ در ﻧﻘﺎط ﻣﺨﺘﻠﻒ زﻣﯿﻦ ﻣﺸﺎھﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬دﻟﯿﻞ ﺑﺮ آن اﺳﺖ ﻛﮫ اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت‬
‫ﺑﺸﺮي ﻣﺎﻗﺒﻞ ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ارﺗﺒﺎط ﻓﺮھﻨﮕﻲ داﺷﺘﮫاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫اﮔﺮ ھﻨﺮ ﻛﻮزهﮔﺮي را ﻛﻨﺎر ﺑﮕﺬارﯾﻢ‪ ،‬اﻧﺴﺎن ﻋﺼﺮ ﻧﻮﺳﻨﮕﻲ‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ھﻨﺮي‪ ،‬ﭼﯿﺰي ﺑﮫ ﯾﺎدﮔﺎر ﻧﮕﺬاﺷﺘﮫ‬
‫اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺎ ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎ و ﻧﻘﺎﺷﯿﮭﺎي ﻋﺼﺮ دﯾﺮﯾﻨﮫﺳﻨﮕﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻘﺎﯾﺴﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از ﺟﺰاﯾﺮ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺗﺎ‬
‫ﭼﯿﻦ‪ ،‬ﺟﺎﺑﮫﺟﺎ‪ ،‬آﺛﺎري از ﺣﯿﺎت ﻋﺼﺮ ﻧﻮﺳﻨﮕﻲ‪ ،‬ﻣﺨﺼﻮﺻًﺎ اﻗﺴﺎم ﻣﺘﻨﻮﻋﻲ از ﻣﯿﺰھﺎي ﺳﻨﮕﻲ‪ ،‬ﺑﮫ دﺳﺖ‬
‫آﻣﺪه اﺳﺖ ﺑﮫ ﻧﺎم ﻣﯿﻠﺴﻨﮓ؛ از اﯾﻦ ﺗﻮدهھﺎي ﻣﺪورﺳﻨﮓ‪ ،‬ﯾﺎ ﺳﺘﻮﻧﮭﺎي ﻗﺎﺋﻢ ﺳﻨﮕﯿﻲ ﻛﮫ در ﺳﺘﻮﻧﮭﻨﺞ و‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﻮرﺑﯿﺌﺎن ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه‪ ،‬ھﯿﭻ ﻧﻤﻲﺗﻮان درﯾﺎﻓﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ ﭼﮫ ﻣﻨﻈﻮري آﻧﮭﺎ را ﻓﺮاھﻢ آوردهاﻧﺪ؛ ﺷﺎﯾﺪ ﺑﺘﻮان‬
‫ﮔﻔﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ ﺳﻨﮕﮭﺎ ﺑﻘﺎﯾﺎي ﻗﺮﺑﺎﻧﮕﺎه ﯾﺎ ﭘﺮﺳﺘﺸﮕﺎه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﮫ ﻻﺑﺪ اﻧﺴﺎن ﻋﺼﺮ ﻧﻮﺳﻨﮕﻲ‪ ،‬ﻛﮫ ھﺮ ﺷﺒﺎﻧﺮوز‬
‫ﺷﺎھﺪ ﻣﺮگ و ﺗﺠﺪﯾﺪ ﺣﯿﺎت ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﺑﻮده و ﺧﺸﻚﺷﺪن زﻣﯿﻦ و ﺳﺒﺰ ﺷﺪن دوﺑﺎرة ﮔﯿﺎھﺎن را ﻣﻲدﯾﺪه و‬
‫اﺛﺮ ﻋﺠﯿﺐ ﻣﺎه را ﺑﺮ روي زﻣﯿﻦ ﻣﺸﺎھﺪه ﻣﻲﻛﺮده‪ ،‬دﯾﺎﻧﺖ ﯾﺎ دﯾﺎﻧﺘﮭﺎﯾﻲ داﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺎ ﺑﺮاي دﯾﻨﮭﺎ‬
‫رﯾﺸﮫھﺎﯾﻲ در دوران ﭘﯿﺶ از ﺗﺎرﯾﺦ ﺗﺼﻮر ﻧﻜﻨﯿﻢ‪ ،‬ھﺮﮔﺰ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﯿﻢ آﻧﮭﺎ را در دوران ﺗﺎرﯾﺨﻲ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ‬
‫ھﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺸﻨﺎﺳﯿﻢ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻗﺮاردادن اﯾﻦ ﺳﻨﮕﮭﺎ ﺑﺎ رﻋﺎﯾﺖ اﻣﻮر ﻧﺠﻮﻣﻲ و ﻓﻠﻜﻲ ﺗﻌﯿﯿﻦ‬
‫@‪h‬‬
‫ﻣﻲﺷﺪه و‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ ﺷﻨﺎﯾﺪر ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪ ،‬ﺷﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﺗﻘﻮﯾﻢ ارﺗﺒﺎط داﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﺷﻚ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﻣﺮدم ﻋﺼﺮ‬
‫ﻧﻮﺳﻨﮕﻲ ﻣﻘﺪاري اﻃﻼﻋﺎت ﻋﻠﻤﻲ داﺷﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬ﭼﮫ ﺑﺮروي ﺑﻌﻀﻲ از ﺟﻤﺠﻤﮫھﺎ و اﺳﺘﺨﻮاﻧﮭﺎي ﻣﺎﻧﺪه از آن‬
‫دوره‪ ،‬آﺛﺎر ﺷﻜﺴﺘﮕﻲ اﺳﺘﺨﻮاﻧﻲ ﻛﮫ ﺑﺎ دﺳﺖ اﻧﺴﺎن ﺟﺎاﻓﺘﺎده و اﺻﻼح ﺷﺪه ﻣﺸﺎھﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫درﺳﺖ ﻧﻤﻲداﻧﯿﻢ ﻛﮫ ﺣﺪ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ اﻧﺴﺎن در دوران ﻣﺎﻗﺒﻞ ﺗﺎرﯾﺦ ﺗﺎ ﭼﮫ اﻧﺪازه ﺑﻮده‪ ،‬زﯾﺮا ﻧﺒﺎﯾﺪ وﺳﻌﺖ‬
‫‪are‬‬

‫داﻣﻨﺔ ﺧﯿﺎل را زﯾﺎد ﻛﻨﯿﻢ و از ﺣﺪود آﻧﭽﮫ آﺛﺎر ﺣﯿﺎﺗﻲ اﻧﺴﺎن را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ ﺗﺠﺎوز ﻧﻤﺎﯾﯿﻢ؛ وﻟﻲ اﯾﻦ را‬
‫ھﻢ ﺑﺎﯾﺪ از ﻧﻈﺮ دور ﻧﺪاﺷﺖ ﻛﮫ ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎﻧﮫ ﺑﺴﯿﺎري از آﺛﺎر را از ﺑﯿﻦ ﺑﺮده‪ ،‬و اﮔﺮ آن آﺛﺎر اﻛﻨﻮن‬
‫ﺑﺮﺟﺎي ﺑﻮد ﻣﻌﻠﻮم ﻣﻲﺷﺪ ﻛﮫ اﺧﺘﻼف ﻣﯿﺎن اﻧﺴﺎن اوﻟﯿﮫ و اﻧﺴﺎن ﻋﺼﺮ ﺟﺪﯾﺪ‪ ،‬آن اﻧﺪازهھﺎ‪ ،‬زﯾﺎد ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺑﺎ‬
‫وﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬آﻧﭽﮫ از ﺗﻤﺎم ﻋﺼﺮ ﺳﻨﮓ ﺑﺮ ﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪه ﺑﺴﯿﺎر ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﮫ اﺳﺖ و ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ ﻛﮫ‪،‬‬

‫ﺧﻮدﺳﺎﺧﺘﮫ و ﺑﮫ آﺗﺶ دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﮫ و در ھﻨﺮ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ؛ در ﻋﺼﺮ ﻧﻮﺳﻨﮕﻲ‪ ،‬ﻛﺸﺎورزي‪ ،‬اھﻠﻲ‬
‫‪set‬‬

‫ﻛﺮدن ﺣﯿﻮاﻧﺎت‪ ،‬ﺑﺎﻓﻨﺪﮔﻲ‪ ،‬ﻛﻮزهﮔﺮي‪ ،‬ﺧﺎﻧﮫﺳﺎزي‪ ،‬ﺗﮭﯿﺔ وﺳﺎﯾﻞ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ‪ ،‬و ﭘﺰﺷﻜﻲ ﭘﯿﺪا ﺷﺪه‪ ،‬و‬
‫اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻗﻄﻌﻲ‪ ،‬ﺧﻮاﺟﮫ و ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواي ﻛﺮة زﻣﯿﻦ ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻤﺎم ﺷﺎﻟﻮدهھﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻤﺪن‬
‫آﯾﻨﺪه ﺑﺮ روي آن ﺑﻨﺎ ﺷﻮد در آن ﻋﺼﺮ ﻃﺮﺣﺮﯾﺰي ﺷﺪه‪ ،‬و ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ ﺑﺮاي روي ﻛﺎرآﻣﺪن ﺗﻤﺪن آﻣﺎده‬
‫ﮔﺮدﯾﺪه؛ ﺗﻨﮭﺎ ﻧﻘﯿﺼﮫاي ﻛﮫ ﻣﺎﻧﺪه ﺷﺎﯾﺪ اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻓﻠﺰات و ﺧﻄﻨﻮﯾﺴﻲ و ﭘﯿﺪاﯾﺶ دوﻟﺖ و ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﻮده‬
‫اﺳﺖ‪ .‬از آن ﻟﺤﻈﮫ ﺑﮫ ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﺤﺾ آﻧﻜﮫ اﻧﺴﺎن وﺳﯿﻠﮫاي ﺑﮫ دﺳﺖ آورد ﻛﮫ ﺑﺎ آن ﺑﺘﻮاﻧﺪ اﻓﻜﺎر ﺧﻮد را‬
‫‪an‬‬

‫ﺗﺜﺒﯿﺖ ﻛﻨﺪ و داﻧﺴﺘﮫھﺎي ﺧﻮد را ﻣﺤﻔﻮظ ﻧﮕﺎه دارد و‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬آﻧﮭﺎ را ﺑﻲاﺷﻜﺎل از ﻧﺴﻠﻲ ﺑﮫ ﻧﺴﻞ‬
‫دﯾﮕﺮ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺳﺎزد‪ ،‬ﭼﮭﺮة ﺗﻤﺪن آﺷﻜﺎر ﮔﺮدﯾﺪ‪.‬‬

‫‪ – III‬ﻣﺮﺣﻠﺔ اﻧﺘﻘﺎل از ﻣﺎﻗﺒﻞ ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﮫ ﺗﺎرﯾﺦ‬

‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﻓﻠﺰات‬ ‫‪.1‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﻣﺲ – ﻣﻔﺮغ‪ -‬آھﻦ‬

‫آﯾﺎ اﻧﺴﺎن ﭼﮫ وﻗﺖ و ﭼﮕﻮﻧﮫ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻠﺰات را آﻏﺎز ﻛﺮد؟ در اﯾﻨﺠﺎ ﯾﻚ ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮫ ﺟﮭﻞ ﺧﻮد‬
‫اﻋﺘﺮاف ﻛﻨﯿﻢ؛ ﺗﻨﮭﺎ ﭼﯿﺰي ﻛﮫ ﺑﮫ ﮔﻤﺎن ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ آن اﺳﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻋﻤﻞ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﺗﺼﺎدف ﺻﻮرت‬
‫ﮔﺮﻓﺘﮫ‪ ،‬و ﭼﻮن آﺛﺎر ﻗﺪﯾﻤﯿﺘﺮي در دﺳﺖ ﻧﯿﺴﺖ ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ ﺣﺎدﺛﮫ ﻣﻘﺎرن اواﺧﺮ ﻋﺼﺮ ﻧﻮﺳﻨﮕﻲ ﺑﻮده‬

‫‪oo‬‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺗﺎرﯾﺦ آﺧﺮ ﻋﺼﺮ ﻧﻮﺳﻨﮕﻲ را ‪ 4000‬ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد ﺗﺼﻮر ﻛﻨﯿﻢ‪ ،‬درﺧﻮاھﯿﻢ ﯾﺎﻓﺖ ﻛﮫ از‬
‫ﻋﺼﺮ ﻓﻠﺰات )ﻛﮫ در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل ھﻤﺎن ﻋﺼﺮ ﺧﻄﻨﻮﯾﺴﻲ و ﺗﻤﺪن اﺳﺖ( ﺗﺎﻛﻨﻮن ﯾﻚ دورة ﻛﻮﺗﺎه ﺷﺶ ھﺰار‬
‫ﺳﺎﻟﮫ در دﻧﺒﺎل ﻋﺼﺮ ﺳﻨﮓ واﻗﻊ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ ﻻاﻗﻞ ﻋﻤﺮ آن ﭼﮭﻞ ھﺰار ﺳﺎل اﺳﺖ؛ و ﺧﻮد آن در ﭘﻲ‬
‫دوران ﻃﻮﯾﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ زﻧﺪﮔﻲ اﻧﺴﺎن ﺑﺮ روي زﻣﯿﻦ آﻏﺎز ﮔﺸﺘﮫ‪ ،‬و در ﺣﺪود ﯾﻚ ﻣﯿﻠﯿﻮن ﺳﺎل اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻨﻚ‬

‫‪yah‬‬
‫ﺑﺨﻮﺑﻲ ﻣﻌﻠﻮم ﻣﻲﺷﻮد ﻣﻮﺿﻮﻋﻲ ﻛﮫ در اﯾﻦ ﻛﺘﺎب ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻣﺎﺳﺖ ﭼﮫ ﺗﺎرﯾﺦ ﻛﻮﺗﺎھﻲ دارد‪.‬‬

‫ﻗﺪﯾﻤﯿﺘﺮﯾﻦ ﻓﻠﺰي ﻛﮫ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدة اﻧﺴﺎن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﮫ ﻣﺲ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻓﻠﺰ را در آﺑﺴﺮاھﺎي روﺑﻨﮭﺎوزن‬
‫ﺳﻮﯾﺲ )ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ ‪ 6000‬ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد(‪ ،‬در ﺑﯿﻦاﻟﻨﮭﺮﯾﻦ )ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ ‪ 4500‬ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از‬
‫ﻣﯿﻼد(‪ ،‬در ﻣﻘﺎﺑﺮ ﺑﺪاري ﻣﺼﺮ )ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ‪ 4000‬ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد(‪ ،‬در ﺧﺮاﺑﮫھﺎي اور ﺟﻨﻮب ﻋﺮاق‬
‫)ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ‪ 3100‬ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد(‪ ،‬در آﺛﺎر »ﺗﭙﮫﺳﺎزان« اﻣﺮﯾﻜﺎي ﺷﻤﺎﻟﻲ )ﻛﮫ ﺗﺎرﯾﺦ‬
‫@‪h‬‬
‫ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ اﻧﺴﺎن آﻧﮭﺎ را ﻛﺸﻒ ﻛﺮده‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ھﻨﮕﺎﻣﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺗﻮاﻧﺴﺘﮫ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ ﺣﺮارت آﺗﺶ‪ ،‬آﻧﮭﺎ‬
‫را ﻧﺮم و ﭼﻜﺸﺨﻮار ﻛﺮده‪ ،‬از آﻧﮭﺎ اﻓﺰار ﺑﺴﺎزد‪ .‬ﻣﺘﺨﺼﺼﯿﻦ ذوب ﻓﻠﺰ ﻋﻘﯿﺪه دارﻧﺪ ﻛﮫ‪ ،‬اوﻟﯿﻦ ﻣﺮﺗﺒﮫ‪،‬‬
‫ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﻣﺲ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﺗﺼﺎدف اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده و ﺳﻨﮓ ﻣﻌﺪن اﯾﻦ ﻓﻠﺰ‪ ،‬ﻛﮫ در ﻣﺠﺎورت آﺗﺶ ﺑﻮده‪ ،‬ﮔﺪاﺧﺘﮫ و‬
‫ﻣﺲ آن ﺧﺎرج ﺷﺪه اﺳﺖ‪ -‬ﻧﻈﯿﺮ اﯾﻦ ﺣﺎدﺛﮫ در اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت ﻣﺮدم ﺑﺪوي اﻣﺮوز ﻧﯿﺰ ﻓﺮاوان دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻲﺗﻮان ﭼﻨﯿﻦ ﻓﺮض ﻛﺮد ﻛﮫ اﯾﻦ ﺣﺎدﺛﺔ ﺗﺼﺎدﻓﻲ‪ ،‬ﭘﺲ از آﻧﻜﮫ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺑﺎر ﺗﻜﺮار ﺷﺪه و ﺑﮫ ﻧﻈﺮ اﻧﺴﺎن‬
‫‪are‬‬

‫رﺳﯿﺪه‪ ،‬او را‪ ،‬ﻛﮫ ﺗﺎ آن وﻗﺖ ﺑﮫ اﺳﺘﻌﻤﺎل ادوات ﺳﻨﮕﻲ ﺧﺮﺳﻨﺪ ﺑﻮده‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ اﻧﺪﯾﺸﮫ اﻧﺪاﺧﺘﮫ اﺳﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ‬
‫ﻓﻠﺰ ﻧﺮم ﭼﻜﺸﺨﻮار را‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺎ آن ﺑﺴﮭﻮﻟﺖ ﻣﻲﺗﻮان ﺳﻼح و اﻓﺰار ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﻣﺼﺮف ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ ؛ ﻧﯿﺰ‬
‫ﻣﻲﺗﻮان ﭼﻨﯿﻦ ﭘﻨﺪاﺷﺖ ﻛﮫ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺑﺎر ﻣﺲ‪ ،‬ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﺧﺎم ﻃﺒﯿﻌﻲ ﺧﻮد‪ ،‬ﻛﮫ ﮔﺎھﻲ آﻣﯿﺨﺘﮫ ﺑﺎ ﻓﻠﺰات دﯾﮕﺮ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﮫ‪ .‬در زﻣﺎن دﯾﺮﺗﺮ‪ -‬ﺷﺎﯾﺪ در ﺣﺪود ‪ 3500‬ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد‪ ،‬در‬
‫ﻛﺸﻮرھﺎي ﺧﺎور ﻣﺪﯾﺘﺮاﻧﮫ‪ -‬اﻧﺴﺎن ﺑﮫ اﺳﺘﺨﺮاج ﻓﻠﺰ دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺖ؛ ﯾﻌﻨﻲ ﺗﻮاﻧﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﮔﺪاﺧﺘﻦ ﺳﻨﮓ ﻣﻌﺪن‪،‬‬
‫ﻣﺲ از آن اﺳﺘﺨﺮاج ﻛﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ از آن‪ ،‬در ﺣﺪود ‪ 1500‬ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد )ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ از ﻧﻘﻮش ﺑﺮﺟﺴﺘﺔ‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﻘﺒﺮة رخ‪ -‬ﻣﺎرا در ﻣﺼﺮ ﺑﺮﻣﻲآﯾﺪ( ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﻣﺲ را در ﻗﺎﻟﺐ ﺑﺮﯾﺰﻧﺪ؛ اﯾﻦ ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﮫ ﻓﻠﺰ ﮔﺪاﺧﺘﮫ‬
‫را در ﻇﺮﻓﻲ ﮔﻠﻲ ﯾﺎ ﺷﻨﻲ ﻣﻲرﯾﺨﺘﻨﺪ و ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺳﺮد ﺷﻮد و ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻗﺎﻟﺐ ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺮﻧﯿﺰه‬
‫ﯾﺎ ﺗﺒﺮ ﯾﺎ ﻧﻈﺎﯾﺮ آن‪ ،‬درآﯾﺪ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ اﻧﺴﺎن ﺑﮫ اﯾﻦ ﻃﺮﯾﻘﮫ راه ﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺎ اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻓﻠﺰات‬
‫دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺘﺪرﯾﺞ در دﺳﺘﺮس او ﻗﺮار ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺑﺮ ﺻﻨﺎﯾﻊ ﺑﺰرگ دﺳﺖ ﯾﺎﺑﺪ‪ ،‬و راه ﻛﺎرزار ﺑﺎ زﻣﯿﻦ و‬
‫‪an‬‬

‫درﯾﺎ و آﺳﻤﺎن ﺑﺮاي او ھﻤﻮار ﮔﺸﺖ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻓﺮاواﻧﻲ ﻣﺲ در ﺧﺎور ﻣﺪﯾﺘﺮاﻧﮫ‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬ﺳﺒﺐ آن ﺑﻮده‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ ﻓﺮھﻨﮕﮭﺎي ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ ﺟﺪﯾﺪي‪ ،‬در ھﺰارة ﭼﮭﺎرم ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد‪ ،‬در »ﻋﯿﻼم« و »ﺑﯿﻦاﻟﻨﮭﺮﯾﻦ« و‬
‫»ﻣﺼﺮ« آﺷﻜﺎر ﮔﺸﺘﮫ و از آﻧﺠﺎ ﺑﮫ ﺳﺎﯾﺮ ﻧﻘﺎط زﻣﯿﻦ اﻧﺘﻘﺎل ﯾﺎﻓﺘﮫ و اوﺿﺎع ھﻤﮫﺟﺎ را دﮔﺮﮔﻮن ﻛﺮده‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪pym‬‬

‫ﻣﺲ ﺧﺎﻟﺺ ﺑﮫ ﺗﻨﮭﺎﯾﻲ ﻓﻠﺰي اﺳﺖ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻧﺮم ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺳﺒﺐ‪ ،‬ﺑﺮاي ﭘﺎرهاي اﺳﺘﻌﻤﺎﻻت ﻛﻤﺎل ﺗﻨﺎﺳﺐ را‬
‫دارد )دورة ﺑﺮق ﻛﻨﻮﻧﻲ ﺑﻲﻣﺲ ﭼﮫ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻛﺮد؟(‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﺮاي ﻛﺎرھﺎي ﺳﺨﺖ ﺟﻨﮓ و ﺻﻠﺢ ﺷﺎﯾﺴﺘﮫ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻧﯿﺴﺖ؛ ﻧﺎﭼﺎر‪ ،‬ﻻزم ﺑﻮده اﺳﺖ ﻋﻨﺼﺮ دﯾﮕﺮي ﺑﮫ آن ﺿﻤﯿﻤﮫ ﺷﻮد ﺗﺎ اﺳﺘﺤﻜﺎم آن را ﺑﯿﻔﺰاﯾﺪ‪ .‬ﺑﺎ آﻧﻜﮫ در‬
‫ﻃﺒﯿﻌﺖ ﻣﺲ آﻣﯿﺨﺘﮫ ﺑﺎ ﻗﻠﻊ ﯾﺎ روي وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﺑﺮوﻧﺰ ﯾﺎ ﻣﻔﺮغ ﻃﺒﯿﻌﻲ ﯾﺎﻓﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻗﺮﻧﮭﺎ ﮔﺬﺷﺖ‬
‫ﺗﺎ ﻧﯿﺎﻛﺎن ﻣﺎ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬از آﻣﯿﺨﺘﻦ ﻓﻠﺰ دﯾﮕﺮي ﺑﺎ ﻣﺲ‪ ،‬ﺑﺮ ﺳﺨﺘﻲ آن ﺑﯿﻔﺰاﯾﻨﺪ و ﻣﻮارد اﺳﺘﻌﻤﺎل آن را‬

‫‪.co‬‬
‫زﯾﺎدﺗﺮ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﮫ ھﺮ ﺻﻮرت‪ ،‬ﻻاﻗﻞ ﺗﺎرﯾﺦ اﯾﻦ اﻛﺘﺸﺎف ﺑﮫ ‪ 5000‬ﺳﺎل ﻗﺒﻞ ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬زﯾﺮا اﺷﯿﺎي ﻣﻔﺮﻏﻲ‬
‫ﻛﮫ در ﺟﺰﯾﺮة ﻛﺮت ﯾﺎﻓﺘﮫاﻧﺪ ﺗﺎرﯾﺦ ‪ 3000‬ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد دارد‪ ،‬و آﻧﭽﮫ در آﺛﺎر ﻣﺼﺮي و دوﻣﯿﻦ‬
‫ﺷﮭﺮ ﺗﺮوا ﯾﺎﻓﺘﮫاﻧﺪ ﺑﮫ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ ‪ 2800‬و ‪ 2000‬ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﻧﻤﻲﺗﻮان از‬
‫»ﻋﺼﺮ ﻣﻔﺮغ« ﺑﮫ ﻣﻌﻨﻲ ﺣﻘﯿﻘﻲ ﻛﻠﻤﮫ ﺳﺨﻦ راﻧﺪ‪ ،‬زﯾﺮا اﯾﻦ ﻓﻠﺰ‪ ،‬در ﻣﯿﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬در دورهھﺎي‬
‫ﻣﺘﻔﺎوت ﭘﯿﺪا ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ »ﻋﺼﺮﻣﻔﺮغ« ﻣﻌﻨﻲ زﻣﺎﻧﻲ ﺧﺎص ﻧﺪارد؛ ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً‬

‫‪oo‬‬
‫ﻛﮫ ﺑﻌﻀﻲ از ﻓﺮھﻨﮕﮭﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ از ﻣﺮﺣﻠﺔ ﻣﻔﺮغ ﺟﺴﺘﻦ ﻛﺮده و از ﻋﺼﺮ ﺳﻨﮓ ﯾﻜﺒﺎره ﺑﮫ ﻋﺼﺮ آھﻦ‬
‫رﺳﯿﺪه اﺳﺖ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻤﺪﻧﮭﺎي ﻓﻨﻼﻧﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎل روﺳﯿﮫ‪ ،‬ﭘﻮﻟﯿﻨﺰي‪ ،‬اﻓﺮﯾﻘﺎي ﻣﯿﺎﻧﮫ‪ ،‬ﺟﻨﻮب ھﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺮﯾﻜﺎي ﺷﻤﺎﻟﻲ‪،‬‬
‫اﺳﺘﺮاﻟﯿﺎ‪ ،‬و ژاﭘﻦ‪ .‬از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ‪ ،‬در آن ﻓﺮھﻨﮕﮭﺎ ھﻢ ﻛﮫ ﻣﺮﺣﻠﺔ ﻣﻔﺮﻏﻲ وﺟﻮد دارد‪ ،‬اﯾﻦ ﻓﻠﺰ اھﻤﯿﺖ‬

‫‪yah‬‬
‫ﻓﺮﻋﻲ دارد و ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﺗﺠﻤﻠﻲ ﺑﺮاي ﺗﮭﯿﺔ اﺛﺎﺛﯿﺔ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ ﻛﺎھﻨﺎن‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺎن ﻗﻮم و ﺷﺎھﺎن ﺑﮫ ﻛﺎر‬
‫ﻣﻲرﻓﺘﮫ‪ ،‬و ﻋﻤﻮم ﻣﺮدم در ﺳﻄﺢ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺮﺣﻠﺔ ﺳﻨﮕﻲ ﻗﺮار داﺷﺘﮫ و از آن ﺗﺠﺎوز ﻧﻜﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ دو‬
‫اﺻﻄﻼح »ﺣﺠﺮ ﻗﺪﯾﻢ«‪ ،‬ﯾﺎ دﯾﺮﯾﻨﮫ ﺳﻨﮕﻲ‪ ،‬و »ﺣﺠﺮ ﺟﺪﯾﺪ«‪ ،‬ﯾﺎ ﻧﻮﺳﻨﮕﻲ‪ ،‬ﻧﯿﺰ ﺗﺎ ﺣﺪي ﻧﺴﺒﻲ ھﺴﺘﻨﺪ و‪،‬‬
‫ﺑﯿﺶ از آﻧﻜﮫ زﻣﺎن و ﻋﺼﺮي را ﻧﺸﺎن دھﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻌﺮف ﻧﻮﻋﻲ از زﻧﺪﮔﻲ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲروﻧﺪ؛ ھﻢ اﻛﻨﻮن ﻧﯿﺰ‬
‫ﺑﺴﯿﺎري از ﻗﺒﺎﯾﻞ اوﻟﯿﮫ در ﻋﺼﺮ ﺳﻨﮓ ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ )ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺳﻜﯿﻤﻮھﺎ و ﺳﺎﻛﻨﺎن ﺟﺰاﯾﺮ ﭘﻮﻟﯿﻨﺰي( و‬
‫آھﻦ را‪ ،‬در ﺣﯿﺎت ﺧﻮد‪ .‬ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﺗﺠﻤﻠﻲ ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﻨﺪ ﻛﮫ ﺳﯿﺎھﺎن و ﻛﺎﺷﻔﺎن ﺑﺎ ﺧﻮد ھﻤﺮاه ﻣﻲآورﻧﺪ‪.‬‬
‫ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﻛﺎﭘﺘﯿﻦ ﻛﻮك‪ ،‬ﺑﮫ ﺳﺎل ‪ ،1778‬در زﻟﻨﺪ ﺟﺪﯾﺪ ﻟﻨﮕﺮ اﻧﺪاﺧﺖ‪ ،‬ﺑﺎ دادن ﯾﻚ ﻣﯿﺦ آھﻨﻲ )ﻛﮫ ﭼﻨﺪ‬
‫@‪h‬‬
‫ﺷﺎھﻲ ﺑﯿﺸﺘﺮ ارزش ﻧﺪاﺷﺖ( ﺗﻮاﻧﺴﺖ در ﻋﻮض ﺷﺶ ﺧﻮك از ﺑﻮﻣﯿﺎن ﺑﮕﯿﺮد؛ ﺳﯿﺎح دﯾﮕﺮي از »ﺟﺰﯾﺮة‬
‫ﺳﮓ« ﺣﻜﺎﯾﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ ﻣﺮدم آن ﺟﺰﯾﺮه ﺑﮫ ﻗﺪري ﺑﺮاي ﺑﮫ دﺳﺖ آوردن آھﻦ ﺣﺮﯾﺺ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ‬
‫ﻣﻲﻛﻮﺷﯿﺪﻧﺪ ﻣﯿﺨﮭﺎي ﻛﺸﺘﻲ را از آن ﺑﻜﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫اﻟﺒﺘﮫ ﻣﻔﺮغ ﻓﻠﺰ ﻣﺤﻜﻢ و ﺑﺎدواﻣﻲ اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻲ ﻣﺲ و ﻗﻠﻊ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺮاي ﺗﮭﯿﺔ آن ﻻزم اﺳﺖ ﭼﻨﺪان ﻓﺮاوان‬
‫‪are‬‬

‫ﻧﯿﺴﺖ؛ از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﻏﺎﻟﺒﺎً ﻃﺮز ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ اﯾﻦ دو ﻣﻌﺪن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﻃﻮري ﺑﻮده ﻛﮫ ﻣﻔﺮغ‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﮫ اﺳﺖ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪﯾﮭﺎي ﺻﻨﻌﺘﻲ و ﺟﻨﮕﻲ اﻧﺴﺎن را ﺑﺮآورد؛ ﻧﺎﭼﺎر ﻻزم ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬دﯾﺮ ﯾﺎ زود‪،‬‬
‫آھﻦ در ﻣﯿﺪان زﻧﺪﮔﻲ ﭘﯿﺪا ﺷﻮد‪ ،‬و اﯾﻦ ﺧﻮد از ﻋﺠﺎﯾﺐ ﺗﺎرﯾﺦ اﺳﺖ ﻛﮫ آھﻦ‪ ،‬ﺑﺎ اﯾﻦ ھﻤﮫ ﻓﺮاواﻧﯿﻲ ﻛﮫ در‬
‫ﻃﺒﯿﻌﺖ دارد‪ ،‬ﭘﺲ از ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﻣﺲ و ﻣﻔﺮغ وارد ﺻﺤﻨﺔ زﻧﺪﮔﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﯿﻦ ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ‬
‫ﺑﺸﺮ‪ ،‬ھﻨﺮ را ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺳﻼﺣﮭﺎﯾﻲ از آھﻦ ﺳﻨﮕﮭﺎي ﺷﮭﺎﺑﻲ ﺷﺮوع ﻛﺮده اﺳﺖ؛ ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ ﻇﺎھﺮًا‬
‫»ﺗﭙﮫﺳﺎزان« ﭼﻨﯿﻦ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﻠﻞ اوﻟﯿﮫ ﻧﯿﺰ ھﻨﻮز ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؛ در ﻣﺮﺣﻠﺔ دﯾﮕﺮي‪ ،‬ﺳﻨﮓ‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﻌﺪن آھﻦ را ﮔﺪاﺧﺘﮫ‪ ،‬از آن آھﻦ ﺑﮫ دﺳﺖ آورده و آن را ﺑﺎ ﭼﻜﺶ ﺑﮫ اﺷﻜﺎل ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﺎﺧﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬در ﻗﺒﻮر‬
‫ﻣﺎﻗﺒﻞ ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﺼﺮ ﭼﯿﺰھﺎﯾﻲ ﯾﺎﻓﺘﮫاﻧﺪ ﻛﮫ اﺣﺘﻤﺎل دارد آھﻦ آﺳﻤﺎﻧﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻧﻮﺷﺘﮫھﺎي ﺑﺎﺑﻠﻲ ﺣﻜﺎﯾﺖ از اﯾﻦ‬
‫دارد ﻛﮫ آھﻦ در ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﺣﻤﻮرﺑﻲ )‪ 2100‬ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد( ﺟﺰو ﭼﯿﺰھﺎي ﻛﻤﯿﺎب و ﮔﺮاﻧﺒﮭﺎ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬در‬
‫رودزﯾﺎي ﺷﻤﺎﻟﻲ ﯾﻚ ﻛﺎرﮔﺎه آھﻨﮕﺪازي ﯾﺎﻓﺘﮫاﻧﺪ ﻛﮫ ﺗﺎرﯾﺦ ﭼﮭﺎرھﺰارﺳﺎﻟﮫ دارد؛ ﯾﻌﻨﻲ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻛﺎر‪ ،‬در‬
‫اﻓﺮﯾﻘﺎي ﺟﻨﻮﺑﻲ‪ ،‬از اﻣﻮر ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ روزﮔﺎرھﺎي ﺗﺎزه ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﻛﮭﻨﮫﺗﺮﯾﻦ آھﻦ ورزﯾﺪهاي ﻛﮫ ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﯿﻢ‬
‫‪an‬‬

‫ﭼﻨﺪ ﻗﻄﻌﮫ ﻛﺎرد اﺳﺖ ﻛﮫ در ﺟﯿﺮار ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ ﻛﺸﻒ ﺷﺪه‪ ،‬و ﻓﻠﯿﻨﺪرزﭘﺘﺮي ﺗﺎرﯾﺦ آن را ‪ 1350‬ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از‬
‫ﻣﯿﻼد ﻣﻲداﻧﺪ‪ .‬ﯾﻚ ﻗﺮن دﯾﺮﺗﺮ‪ ،‬در دورة ﭘﺎدﺷﺎه ﺑﺰرگ‪ ،‬راﻣﺴﺲ دوم‪ ،‬آھﻦ در ﻣﺼﺮ روي ﻛﺎرآﻣﺪ؛ و ﯾﻚ‬
‫ﻗﺮن دﯾﮕﺮ‪ ،‬در ﺟﺰاﯾﺮ درﯾﺎي اژه؛ در ﺑﺎﺧﺘﺮ اروﭘﺎ‪ ،‬ﻧﺨﺴﺘﯿﻦﺑﺎر‪ ،‬آھﻦ در ھﺎﻟﺸﺘﺎت اﺗﺮﯾﺶ‪ ،‬ﺣﻮاﻟﻲ ﺳﺎل‬
‫‪ 900‬ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد‪ ،‬ﭘﯿﺪا ﺷﺪه؛‬
‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫و در ﻛﺎرﺧﺎﻧﮫھﺎي ﺷﮭﺮ ﻻﺗﻦ ﺳﻮﯾﺲ‪ ،‬در ﺣﺪود ﺳﺎل ‪ 500‬ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد‪ ،‬آھﻦ را اﺳﻜﻨﺪر ﻣﻘﺪوﻧﻲ ﺑﺎ ﺧﻮد‬
‫ﺑﮫ ھﻨﺪوﺳﺘﺎن ﺑﺮد‪ ،‬و ﻛﺮﯾﺴﺘﻮف ﻛﻠﻤﺐ ﺑﮫ اﻣﺮﯾﻜﺎ‪ ،‬و ﻛﻮك ﺑﮫ اﻗﯿﺎﻧﻮﺳﯿﮫ‪ .‬ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﺂھﺴﺘﮕﻲ و ﻗﺮن‬
‫ﺑﮫ ﻗﺮن‪ ،‬آھﻦ ﻛﺮة زﻣﯿﻦ را ﺗﺴﺨﯿﺮ ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫‪ -2‬ﺧﻄﻨﻮﯾﺴﻲ‬
‫ﭘﯿﺪاﯾﺶ اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ آن از ﺳﻔﺎﻟﮕﺮي‪» -‬رﻣﻮز ﻣﺪﯾﺘﺮاﻧﮫاي« ‪ -‬ﺧﻄﻮط ھﯿﺮوﮔﻠﯿﻔﻲ‪ -‬اﻟﻔﺒﺎ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﮭﻤﺘﺮﯾﻦ ﮔﺎﻣﻲ ﻛﮫ اﻧﺴﺎن ﺑﮫ ﺳﻮي ﻣﺪﻧﯿﺖ ﺑﺮداﺷﺘﮫ ھﻤﺎﻧﺎ اﺧﺘﺮاع ﺧﻂ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮ روي ﺑﻌﻀﻲ از ﻗﻄﻌﺎت‬
‫ﺳﻔﺎل‪ ،‬ﻛﮫ از ﻋﺼﺮ ﻧﻮﺳﻨﮕﻲ ﺑﺮﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪه‪ ،‬ﺧﻄﻮط رﻧﮕﯿﻨﻲ دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن آﻧﮭﺎ را‬
‫ﻋﻼﯾﻢ و رﻣﻮز ﺗﺸﺨﯿﺺ دادهاﻧﺪ‪ .‬ﮔﺮﭼﮫ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﮫ ﺑﺎ ﺗﺮدﯾﺪ ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اﻣﻜﺎن دارد ﻛﮫ ﺧﻄﻨﻮﯾﺴﻲ‪ ،‬در‬
‫ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻣﻌﻨﻲ وﺳﯿﻊ ﻛﻠﻤﮫ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺷﻮد و ﻋﻼﻣﺎت ﺗﺼﻮﯾﺮي را ﻛﮫ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة اﻧﺪﯾﺸﺔ ﻣﻌﯿﻨﻲ‬

‫‪yah‬‬
‫اﺳﺖ ﺷﺎﻣﻞ ﺷﻮد‪ ،‬از آن زﻣﺎن ﺷﺮوع ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻛﻮزهﮔﺮان ﺑﺎ اﻧﮕﺸﺖ ﯾﺎ ﻧﺎﺧﻦ ﺧﻮد‪ ،‬ﺧﻮاه‬
‫ﺑﺮاي ﺗﺰﯾﯿﻦ‪ ،‬ﺧﻮاه ﺑﺮاي ﻋﻼﻣﺘﮕﺬاري‪ ،‬ﻋﻼﻣﺘﮭﺎﯾﻲ ﺑﺮ روي ﮔﻞ ﻧﺮم ﻛﻮزهھﺎ ﺑﺮﺟﺎي ﮔﺬاﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در‬
‫ﻗﺪﯾﻤﺘﺮﯾﻦ ﻧﻮﺷﺘﮫھﺎي ھﯿﺮوﮔﻠﯿﻔﻲ ﻛﮫ در ﺳﻮﻣﺮ ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه‪ ،‬ﻣﺮغ را ﺑﮫ ﺻﻮرﺗﻲ ﻧﮕﺎﺷﺘﮫاﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﺎ‬
‫ﻧﻘﺸﮫھﺎي ﻣﺮغ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺮ ﻇﺮوف ﺳﻔﺎﻟﻲ ﺷﻮش در ﻋﯿﻼم ﻛﻤﺎل ﺷﺒﺎھﺖ را دارد؛ ھﻤﯿﻦ ﻃﻮر ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ‬
‫ﺧﻄﻨﻮﯾﺴﻲ ﺗﺼﻮﯾﺮﯾﻲ ﻛﮫ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ﮔﻨﺪم اﺳﺖ ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎً از ﺗﺰﯾﯿﻨﺎت ھﻨﺪﺳﻲ ﻇﺮوف ﺷﻮش و ﺳﻮﻣﺮ اﻗﺘﺒﺎس‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺮوف ﻣﺴﺘﻘﯿﻢاﻟﺨﻄﻲ ﻛﮫ اﺑﺘﺪاي اﻣﺮ در ﺳﻮﻣﺮ )ﺣﻮاﻟﻲ ‪ 3600‬قم( آﺷﻜﺎر ﺷﺪه‪ ،‬ﻇﺎھﺮاً‪،‬‬
‫@‪h‬‬
‫ﺻﻮرت ﺧﻼﺻﮫ ﺷﺪهاي اﺳﺖ از رﻣﻮز و رﺳﻮم ﻧﻘﺎﺷﻲ ﺷﺪه ﯾﺎ ﻛﻨﺪه ﺷﺪه ﺑﺮ ﻇﺮﻓﮭﺎي ﮔﻠﻲ ﻧﻮاﺣﻲ ﺟﻨﻮﺑﻲ‬
‫ﺑﯿﻦاﻟﻨﮭﺮﯾﻦ و ﻋﯿﻼم‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﺧﻄﻨﻮﯾﺴﻲ ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻘﺎﺷﻲ و ﺣﺠﺎري‪ ،‬از ﺷﺎﺧﮫھﺎي ھﻨﺮ ﻛﻮزهﮔﺮي‬
‫اﺳﺖ؛ ﮔﻠﻲ ﻛﮫ از زﯾﺮ دﺳﺖ ﻛﻮزهﮔﺮ ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﻇﺮف ﺑﯿﺮون ﻣﻲآﻣﺪ‪ ،‬و ﻣﺠﺴﻤﮫﺳﺎز ﺑﺎ آن ﭘﯿﻜﺮھﺎ را‬
‫ﻣﻲﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬و ﺑﺮاي ﺑﻨﺎ آﺟﺮ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺮاي ﺧﻄﻨﻮﯾﺴﻲ ﻣﺎدهاي ﺑﻮد ﻛﮫ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺧﻮد را ﺑﺮ آن ﻣﻲﻧﻮﺷﺖ‪ .‬ﺑﺎ‬
‫ﻣﻼﺣﻈﺔ اﯾﻦ ﻧﻜﺘﮫ‪ ،‬ﺑﺨﻮﺑﻲ ﻣﻲﺗﻮان درﯾﺎﻓﺖ ﻛﮫ ﭼﮕﻮﻧﮫ از اﯾﻦ ﻣﻘﺪﻣﺎت‪ ،‬ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺗﺪرﯾﺠﻲ و ﻣﻨﻄﻘﻲ‪،‬‬
‫ﺧﻂ ﻣﯿﺨﻲ در ﺑﯿﻦاﻟﻨﮭﺮﯾﻦ ﺑﮫ وﺟﻮد آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪are‬‬

‫ﻗﺪﯾﻤﺘﺮﯾﻦ رﻣﺰ ﺗﺼﻮﯾﺮﯾﻲ ﻛﮫ ﺗﺎﻛﻨﻮن ﺷﻨﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه آﻧﮭﺎﯾﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻓﻠﯿﻨﺪر زﭘﺘﺮي ﺑﺮ روي ﻗﻄﻌﺎت ﺳﻔﺎل و‬
‫ﻇﺮوف ﮔﻠﻲ و ﺗﻜﮫھﺎي ﺳﻨﮓ در ﻣﻘﺎﺑﺮ ﻣﺎﻗﺒﻞ ﺗﺎرﯾﺨﻲ ﻣﺼﺮ و اﺳﭙﺎﻧﯿﺎ و ﺧﺎور ﻧﺰدﯾﻚ ﻛﺸﻒ ﻛﺮده و‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫ﺳﺨﺎوت ﺧﺎﺻﻲ ﻛﮫ در اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﻋﻤﺮھﺎي ﺗﺎرﯾﺨﻲ دارد‪ ،‬ﺗﺎرﯾﺦ آﻧﮭﺎ را ﺑﮫ ‪ 7000‬ﺳﺎل ﭘﯿﺶ رﺳﺎﻧﯿﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ رﻣﻮز و ﻋﻼﯾﻢ ﺧﻄﻨﻮﯾﺴﻲ‪ ،‬ﻛﮫ در ﺣﻮﺿﺔ ﻣﺪﯾﺘﺮاﻧﮫ ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﻧﺰدﯾﻚ ﺑﮫ ﺳﯿﺼﺪ رﻣﺰ‬
‫‪set‬‬

‫اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﯿﺸﺘﺮ آﻧﮭﺎ در ﻧﻮاﺣﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺷﺒﺎھﺖ دارﻧﺪ‪ ،‬و اﯾﻦ ﺧﻮد ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة رواﺑﻂ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ‬
‫اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﯿﺎن ﻛﺸﻮرھﺎي اﻃﺮاف ﻣﺪﯾﺘﺮاﻧﮫ در ‪ 5000‬ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد وﺟﻮد داﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ رﻣﻮز و‬
‫ﻋﻼﯾﻢ را ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺗﺼﻮﯾﺮ و ﻧﻘﺎﺷﻲ ﺑﮫ ﻣﻌﻨﻲ ﺣﻘﯿﻘﻲ ﻛﻠﻤﮫ داﻧﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺟﻨﺒﺔ‬

‫ﻋﻼﻣﺎت ﺗﺠﺎرﺗﻲ را دارد ﻛﮫ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ﻣﺎﻟﻜﯿﺖ و ﻛﻤﯿﺖ و ﺳﺎﯾﺮ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ ﻣﺒﺎدﻻت ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ‬
‫‪an‬‬

‫ﺑﻮده‪ ،‬و ﺑﻮرژوازي‪ ،‬ﻛﮫ اﯾﻦ اﻧﺪازه ﻣﻮرد ﺗﻤﺴﺨﺮ اﺳﺖ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ﺑﺎﺗﻮﺟﮫ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻧﻜﺘﮫ ﻛﮫ ﺻﻮرﺗﺤﺴﺎب‬
‫ﺗﺠﺎرﺗﻲ اﺳﺎس ﺗﻤﺎم ادﺑﯿﺎت را ﺗﺸﻜﯿﻞ ﻣﻲدھﺪ‪ ،‬ﺗﺴﻠﻲ ﺧﺎﻃﺮي ﭘﯿﺪا ﺧﻮاھﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺎ آﻧﻜﮫ اﯾﻦ ﻋﻼﻣﺎت ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة‬
‫ﺣﺮوف ﻧﺒﻮده و ھﺮ ﯾﻚ از آﻧﮭﺎ ﯾﻚ ﻛﻠﻤﮫ ﯾﺎ ﯾﻚ ﻓﻜﺮ ﻛﺎﻣﻞ را ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﻲداده اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ اﻟﻔﺒﺎي ﻓﻨﯿﻘﻲ ﻛﻤﺎل‬
‫ﺷﺒﺎھﺖ را دارد‪ .‬ﭘﺘﺮي ﭼﻨﯿﻦ ﻧﺘﯿﺠﮫ ﻣﻲﮔﯿﺮد ﻛﮫ‪» :‬ﻋﺪة زﯾﺎدي از رﻣﻮز‪ ،‬ﺑﺘﺪرﯾﺞ‪ ،‬در دورهھﺎي اﺑﺘﺪاﯾﻲ ﺑﮫ‬
‫‪pym‬‬

‫وﺳﯿﻠﺔ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن ﺑﮫ ﻛﺎر اﻓﺘﺎده‪ ،‬از ﻛﺸﻮري ﺑﮫ ﻛﺸﻮر دﯾﮕﺮ رﻓﺘﮫاﻧﺪ… و در ﭘﺎﯾﺎن دو دوﺟﯿﻦ از آﻧﮭﺎ‬
‫ﺑﺮاي دﺳﺘﮫاي از ھﯿﺌﺘﮭﺎي ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻠﻜﯿﺖ ﻣﺸﺎع ﭘﯿﺪا ﻛﺮده؛ ﺑﺎﻗﻲ ﻛﮫ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﮫ ﻧﺎﺣﯿﺔ ﺧﺎﺻﻲ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺑﻮده‪ ،‬در اﯾﻦ اﻧﺰوا ﺧﺮده ﺧﺮده از ﺑﯿﻦ رﻓﺘﮫ و ﻣﺮدهاﻧﺪ‪ «.‬اﯾﻦ ﻧﻈﺮﯾﮫ ﻛﮫ ﻋﻼﻣﺖ رﻣﺰي اﺻﻞ اﻟﻔﺒﺎ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﺑﺴﯿﺎر ﺟﺎﻟﺐﺗﻮﺟﮫ اﺳﺖ‪ ،‬و اﯾﻦ را ﻧﯿﺰ ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ ﺗﻨﮭﺎ اﺳﺘﺎد ﭘﺘﺮي اﯾﻦ ﻧﻈﺮ را دارد‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﻗﻀﯿﺔ ﺗﻜﺎﻣﻞ و ﺗﻄﻮر اﯾﻦ ﻋﻼﯾﻢ رﻣﺰي‪ ،‬ھﺮ ﭼﮫ ﺑﻮده‪ ،‬ھﻤﻌﺮض ﺑﺎ آن‪ ،‬ﻧﻮﻋﻲ از ﺧﻄﻨﻮﯾﺴﻲ وﺟﻮد داﺷﺘﮫ‬
‫ﻛﮫ از ﺷﻌﺐ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود و اﻓﻜﺎر را ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﻣﺠﺴﻢ ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﮫ اﺳﺖ؛ ھﻨﻮز ﺑﺮﺗﺨﺘﮫ‬
‫ﺳﻨﮕﮭﺎي ﻣﺠﺎور درﯾﺎﭼﺔ ﺳﻮﭘﺮﯾﻮر آﺛﺎري از ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﻏﯿﺮﻇﺮﯾﻔﻲ دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ ھﻨﺪﯾﺸﻤﺮدﮔﺎن اﻣﺮﯾﻜﺎ‪،‬‬
‫ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ آﻧﮭﺎ‪ ،‬ﻗﻀﯿﺔ ﮔﺬﺷﺘﻦ ﺧﻮد را از اﯾﻦ درﯾﺎﭼﺔ ھﻮﻟﻨﺎك ﺑﺎ اﻓﺘﺨﺎر رواﯾﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﺗﺎ آﯾﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ‬
‫ﻧﺰدﯾﻜﺎن آﻧﺎن‪ ،‬ازاﯾﻦ اﻣﺮ آﮔﺎھﻲ ﭘﯿﺪا ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ ﺗﻄﻮر و ﺗﺤﻮل ﻧﻘﺎﺷﻲ ﺑﮫ ﺧﻄﻨﻮﯾﺴﻲ‪ ،‬در‬

‫‪oo‬‬
‫ﭘﺎﯾﺎن ﻋﺼﺮ ﻧﻮﺳﻨﮕﻲ‪ ،‬در ﺳﺮاﺳﺮ ﻣﺪﯾﺘﺮاﻧﮫ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻋﯿﻼم‪ ،‬ﺳﻮﻣﺮ‪ ،‬و ﻣﺼﺮ ﺑﮫ ﯾﻘﯿﻦ در‬
‫‪ 3600‬ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد‪ ،‬و ﺑﮫ اﺣﺘﻤﺎل ﺧﯿﻠﻲ ﻗﺒﻞ از آن‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﮫاي از ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة اﻓﻜﺎر ﺗﺮﺗﯿﺐ‬
‫دادهﺑﻮدهاﻧﺪ ﻛﮫ ھﯿﺮوﮔﻠﯿﻒ ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﻲﺷﺪ؛ ﭼﺮا ﻛﮫ ﻛﺎھﻨﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮ آن را ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ دﯾﮕﺮي‬
‫ﺷﺒﯿﮫ ﺑﮫ اﯾﻨﮭﺎ در ﻛﺮت ﭘﯿﺪا ﺷﺪه ﻛﮫ ﺣﺪود ﺗﺎرﯾﺦ ‪ 2500‬ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد را دارد‪ .‬ﺑﻌﺪھﺎ ﺧﻮاھﯿﻢ دﯾﺪ ﻛﮫ‬

‫‪yah‬‬
‫ﭼﮕﻮﻧﮫ از اﯾﻦ ﺧﻄﻨﻮﯾﺴﻲ ھﯿﺮوﮔﻠﯿﻔﻲ‪ ،‬ﻛﮫ ھﺮ ﺻﻮرت آن ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ﻓﻜﺮي اﺳﺖ‪ ،‬در ﻧﺘﯿﺠﺔ اﺳﺘﻌﻤﺎل و‬
‫دﺳﺘﻜﺎري و ﺧﻼﺻﮫ ﻛﺮدن‪ ،‬ﻣﻘﺎﻃﻊ و ھﺠﺎھﺎ ﻧﺘﯿﺠﮫ ﺷﺪه‪ ،‬و ﭘﺲ از آن‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﮫ ھﺮ ﻣﻘﻄﻊ و ھﺠﺎﯾﻲ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة‬
‫اوﻟﯿﻦ ﺻﻮت آن ھﺠﺎ ﺷﺪه و ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﮫ ﺣﺮوف ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﺼﺮ اﺣﺘﻤﺎﻻ‪ ،‬در ﺗﺎرﯾﺦ‬
‫‪ 3000‬ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد اﯾﻦ ﺧﻂ را ﻣﻲﺷﻨﺎﺧﺘﮫاﻧﺪ وﻟﻲ ﺗﺎرﯾﺦ ﭘﯿﺪاﯾﺶ آن در ﺟﺰﯾﺮة ﻛﺮت ﺣﺪود ‪1600‬‬
‫ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد اﺳﺖ‪ .‬ﻓﻨﯿﻘﯿﺎن اﻟﻔﺒﺎ را اﺧﺘﺮاع ﻧﻜﺮده‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ آن را وﺳﯿﻠﺔ دادو ﺳﺘﺪ ﺧﻮﯾﺶ ﻗﺮار داده ﺑﻮدﻧﺪ و‬
‫ﻇﺎھﺮاً آن را از ﻣﺼﺮ و ﻛﺮت ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺑﺘﺪرﯾﺞ در ﺻﻮر و ﺻﯿﺪا و ﺑﯿﺒﻠﻮس وارد ﻛﺮده‪ ،‬ﭘﺲ از آن ﺑﮫ‬
‫ﺳﺎﯾﺮ ﺷﮭﺮھﺎي ﻣﺪﯾﺘﺮاﻧﮫ ﺻﺎدر ﻛﺮدهاﻧﺪ؛ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﻓﻨﯿﻘﯿﺎن ﭼﻮن دﻻﻟﮭﺎﯾﻲ ﺑﻮدهاﻧﺪ ﻛﮫ اﻧﺘﻘﺎل اﻟﻔﺒﺎ ﺑﮫ‬
‫@‪h‬‬
‫وﺳﯿﻠﺔ آﻧﺎن ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﮫ و ھﺮﮔﺰ ﺧﻮدﺷﺎن ﻣﺨﺘﺮع آن ﻧﺒﻮدهاﻧﺪ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ زﻣﺎن ھﻮﻣﺮ ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ‬
‫رﺳﯿﺪ‪ ،‬ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن اﯾﻦ ﺣﺮوف ﻓﻨﯿﻘﻲ را‪ -‬و ﺑﮫ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ ﺣﺮوﻓﻲ را ﻛﮫ ﺗﻤﺎم ﻗﺒﺎﯾﻞ آراﻣﻲ ﺑﻠﻜﮫ ﺑﯿﺸﺘﺮ‬
‫ﺟﻨﺒﺔ‬

‫در اﯾﺠﺎد آن دﺳﺖ داﺷﺘﮫاﻧﺪ‪ -‬ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و آﻧﮭﺎ را ﺑﺎ دو اﺳﻢ ﺳﺎﻣﻲ‪ ،‬ﻛﮫ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة دو ﺣﺮوف اول اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺎﻣﯿﺪﻧﺪ‬
‫‪are‬‬

‫)آﻟﻔﺎ‪Alpha،‬؛ ﺑﺘﺎ‪ ،Beta ،‬در ﻋﺒﺮي اﻟﻒ‪Aleph ،‬؛ﺑﺖ‪.(Beth ،‬‬

‫ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ ﻣﻼﺣﻈﮫ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺧﻄﻨﻮﯾﺴﻲ ﻣﺤﺼﻮل و ﻧﺘﯿﺠﺔ ﺗﺠﺎرت اﺳﺖ؛ در اﯾﻨﺠﺎ ﯾﻚ ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﻣﺘﻮﺟﮫ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﯾﻢ ﻛﮫ ﻓﺮھﻨﮓ ﺗﺎ ﭼﮫ ﺣﺪ ﻣﺪﯾﻮن ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ اﺳﺖ‪ .‬آﻧﮕﺎه ﻛﮫ ﻛﺎھﻨﺎن ﺑﺮاي ﺧﻮد ﻣﺠﻤﻮﻋﮫاي از‬
‫ﺗﺼﺎوﯾﺮ وﺿﻊ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ﻋﺒﺎرات ﺳﺤﺮي و دﯾﻨﻲ و ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺧﻮد را ﺑﺎ آن ﺑﻨﮕﺎرﻧﺪ‪ ،‬دو ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫ﻻ ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺳﺮﺳﺎزﮔﺎري ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ دﯾﻦ و دﻧﯿﺎ ﯾﺎ ﻛﺎھﻦ و ﺑﺎزرﮔﺎن‪ ،‬ﻣﻮﻗﺘًﺎ ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ‬
‫ﺗﺎرﯾﺦ‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﻌﻤﻮ ً‬
‫‪set‬‬

‫ﺳﺎزش ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ اﺛﺮي را ﻛﮫ ﺑﺸﺮﯾﺖ‪ ،‬ﭘﺲ از ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﻲ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ‪ ،‬ﺑﮫ آن دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﮫ ﺑﺮﺟﺎي‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﮫ ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﺧﻂ و ﺗﻜﺎﻣﻞ آن ﺧﺎﻟﻖ ﺗﻤﺪن اﺳﺖ‪ ،‬زﯾﺮا وﺳﯿﻠﺔ ﻧﮕﺎرش و ﺑﺮﺟﺎﮔﺬاﺷﺘﻦ‬
‫و اﻧﺘﻘﺎل ﻋﻠﻢ و ﻣﻌﺮﻓﺖ را ﻓﺮاھﻢ ﺳﺎﺧﺘﮫ و اﺳﺒﺎب ﻓﺰوﻧﻲ داﻧﺶ و ادﺑﯿﺎت ﮔﺮدﯾﺪه و در ﻣﯿﺎن ﻗﺒﺎﯾﻞ ﻣﺨﺎﻟﻒ‬
‫ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﻟﻐﺖ واﺣﺪي اﯾﺠﺎد ﻛﺮده و در واﻗﻊ‪ ،‬ﺑﺎ اﯾﺠﺎد ﺣﻜﻮﻣﺖ واﺣﺪ ﺧﻄﻲ‪ ،‬در اﻧﺘﺸﺎر ﺻﻠﺢ و ﻧﻈﻢ‬
‫ﻛﻤﻚ ﻓﺮاوان ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﺧﻂ ﺣﺪي اﺳﺖ ﻛﮫ اﺑﺘﺪاي ﺗﺎرﯾﺦ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ‪ ،‬و ھﺮاﻧﺪازه ﻣﻌﺮﻓﺖ‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﺎ ﺑﮫ آﺛﺎر ﮔﺬﺷﺘﮕﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺷﻮد‪ ،‬اﯾﻦ ﻧﻘﻄﺔ ﺷﺮوع ﻋﻘﺐﺗﺮ ﻣﻲرود‪.‬‬

‫‪ -3‬ﺗﻤﺪﻧﮭﺎي ﮔﻢﺷﺪه‬
‫‪pym‬‬

‫ﭘﻮﻟﯿﻨﺰي‪ -‬آﺗﻼﻧﺘﯿﺲ‬
 ‫‪m‬‬
‫اﻛﻨﻮن ﻛﮫ ﺑﮫ دورة ﺗﺎرﯾﺨﻲ ﻣﻠﻞ ﻣﺘﻤﺪن ﻧﺰدﯾﻚ ﻣﻲﺷﻮﯾﻢ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﯾﺎدآور ﺷﻮﯾﻢ ﻛﮫ ﻧﮫ ﺗﻨﮭﺎ از ﻟﺤﺎظ ﻧﺎﭼﺎري‬
‫ﺗﻨﮭﺎ ﺑﮫ ذﻛﺮ ﯾﻚ ﻗﺴﻤﺖ از ھﺮ ﻓﺮھﻨﮓ ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻣﻲﭘﺮدازﯾﻢ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ اﺳﺎﺳﺎً ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺤﺚ ﻣﺎ ﻋﺪة ﻛﻤﻲ از‬
‫ﻣﺪﻧﯿﺘﮭﺎﯾﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در زﻣﺎﻧﻲ ﺑﺮ روي ﻛﺮة زﻣﯿﻦ وﺟﻮد ﭘﯿﺪا ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺎ ھﺮﮔﺰ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﯿﻢ‬

‫‪.co‬‬
‫اﯾﻦ ھﻤﮫ داﺳﺘﺎﻧﮭﺎﯾﻲ را ﻛﮫ در ﻃﻮل دوران ﺗﺎرﯾﺦ ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ ذﻛﺮ آﻧﮭﺎ ﺑﺮ زﺑﺎﻧﮭﺎ ﺑﻮده و ﺣﻜﺎﯾﺖ از ﺗﻤﺪﻧﮭﺎﯾﻲ‬
‫دارد ﻛﮫ روزي در اوج ﺷﻜﻮه ﺑﻮده و ﻧﺎﮔﮭﺎن ﺑﮫ واﺳﻄﺔ آﻓﺎت ﻃﺒﯿﻌﻲ ﯾﺎ ﺟﻨﮕﮭﺎ از ﻣﯿﺎن رﻓﺘﮫ و ھﯿﭻ اﺛﺮي‬
‫ﺑﺮﺟﺎي ﻧﮕﺬاﺷﺘﮫ‪ ،‬ﻧﺸﻨﯿﺪه اﻧﮕﺎرﯾﻢ؛ آﻧﭽﮫ ﺑﺎ ﻛﺎوﺷﮭﺎي ﺗﺎزه از ﺟﺰﯾﺮة ﻛﺮت و ﺳﻮﻣﺮ و ﯾﻮﻛﺎﺗﺎن ﺑﮫ دﺳﺖ‬
‫آﻣﺪه و ﺗﻤﺪﻧﮭﺎ و ﻓﺮھﻨﮕﮭﺎﯾﻲ را در اﯾﻦ ﺳﺮزﻣﯿﻨﮭﺎ ﻧﺸﺎن داده‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬دﻟﯿﻞ اﺳﺖ ﺑﺮ آﻧﻜﮫ اﺣﺘﻤﺎل ﻗﻄﻌﻲ‬
‫دارد ﻛﮫ اﻓﺴﺎﻧﮫھﺎ ﻣﺸﺘﻤﻞ ﺑﺮ ﻣﻘﺪار زﯾﺎدي ﺣﻘﺎﯾﻖ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫اﻗﯿﺎﻧﻮس ﻛﺒﯿﺮ ﻻاﻗﻞ ﺧﺮاﺑﮫھﺎي ﯾﻜﻲ از ﭼﻨﯿﻦ ﺗﻤﺪﻧﮭﺎي ﮔﻢﺷﺪه را درﺑﺮدارد‪ .‬ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎي ﺗﻨﺎور ﺟﺰﯾﺮة‬
‫اﯾﺴﺘﺮ‪ ،‬داﺳﺘﺎﻧﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ راوﯾﺎن ﺟﺰاﯾﺮ ﭘﻮﻟﯿﻨﺰي از ﻣﻠﻞ ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ و ﺟﻨﮕﺎور ﺟﺰاﯾﺮ ﺳﺎﻣﻮآ و ﺗﺎھﯿﺘﻲ ﻧﻘﻞ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﻧﯿﺰ ﻣﮭﺎرت ھﻨﺮي و ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﺷﺎﻋﺮاﻧﺔ ﻣﺮدم ﻛﻨﻮﻧﻲ اﯾﻦ ﻛﺸﻮرھﺎ‪ ،‬ھﻤﮫ دﻟﯿﻞ روﺷﻨﻲ اﺳﺖ‬

‫‪yah‬‬
‫ﻛﮫ ﺷﻜﻮه و ﻋﻈﻤﺖ ﻛﮭﻨﻲ در اﯾﻦ ﻧﻘﺎط ﺑﻮده و از ﺑﯿﻦ رﻓﺘﮫ‪ ،‬و ﺑﺨﻮﺑﻲ آﺷﻜﺎر ﻣﻲﺳﺎزد ﻛﮫ ﻣﺮدم اﯾﻦ‬
‫ﺳﺮزﻣﯿﻨﮭﺎ از آن ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﺗﺎزهﭘﺎ ﺑﮫ داﯾﺮة ﻓﺮھﻨﮓ و ﺗﻤﺪن ﻣﻲﮔﺬارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ از آن دﺳﺘﮫ‬

‫دﯾﮕﺮ‪ ،‬در اﻗﯿﺎﻧﻮس اﻃﻠﺲ‪ ،‬ﻣﯿﺎن ﺟﺰﯾﺮة اﯾﺴﻠﻨﺪ و ﻗﻄﺐ ﺟﻨﻮب ﯾﻚ ﺑﺮﺟﺴﺘﮕﻲ ﻋﻤﻖ اﻗﯿﺎﻧﻮس دﻟﯿﻞ ﺗﺎزهاي‬
‫اﺳﺖ ﻛﮫ اﻓﺴﺎﻧﺔ ﻗﺪﯾﻤﻲ و ﺟﺬاب اﻓﻼﻃﻮن را ﺗﺄﯾﯿﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ ﻣﻄﺎﺑﻖ اﯾﻦ اﻓﺴﺎﻧﮫ‪ ،‬ﺳﺎﺑﻖ ﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﺟﺰﯾﺮة ﺑﺰرگ‬
‫ﯾﺎ ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ ﻗﺎرهاي ﻣﯿﺎن اروﭘﺎ و آﺳﯿﺎ وﺟﻮد داﺷﺘﮫ و ﺑﺮاﺛﺮ ﺣﻮادث ارﺿﻲ ﺑﮫ زﯾﺮ آب ﻓﺮورﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﻠﯿﻤﺎن‪ ،‬ﻛﮫ در واﻗﻊ زﻧﺪهﻛﻨﻨﺪة ﺷﮭﺮ ﺗﺮواﺳﺖ‪ ،‬ﻋﻘﯿﺪه دارد ﻛﮫ اﯾﻦ ﻗﺎره ﯾﺎ آﺗﻼﻧﺘﯿﺲ ﺣﻠﻘﺔ اﺗﺼﺎل ﻣﯿﺎن دو‬
‫@‪h‬‬
‫ﻓﺮھﻨﮓ اروﭘﺎ و ﯾﻮﻛﺎﺗﺎن ﺑﻮده و ﻣﺼﺮ ﺗﻤﺪن ﺧﻮد را از ھﻤﯿﻦ آﺗﻼﻧﺘﯿﺲ اﺧﺬ ﻛﺮده؛ از ﻛﺠﺎ ﻣﻌﻠﻮم ﻛﮫ‬
‫اﻣﺮﯾﻜﺎ‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬ھﻤﯿﻦ آﺗﻼﻧﺘﯿﺲ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻛﮫ در ﻋﺼﺮ ﺣﺠﺮ ﺟﺪﯾﺪ ﺑﺎ ﻣﺪﻧﯿﺘﮭﺎي اﻓﺮﯾﻘﺎﯾﻲ و اروﭘﺎﯾﻲ ارﺗﺒﺎط‬
‫داﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ھﺮ ﭼﮫ اﻣﺮوز دﺳﺖ ﺑﺸﺮ ﺑﮫ آن ﻣﻲرﺳﺪ و ﻧﺎم اﻛﺘﺸﺎف ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺠﺪﯾﺪ‬
‫اﻛﺘﺸﺎﻓﻲ از ﻋﺼﺮھﺎي ﮔﺬﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺪون ﺷﻚ ﻣﻲﺗﻮان‪ ،‬ھﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﮫ ارﺳﻄﻮ ﻋﻘﯿﺪه داﺷﺘﮫ‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ ﭘﻨﺪاﺷﺖ ﻛﮫ ﺟﮭﺎن ﻣﺪﻧﯿﺘﮭﺎي ﻓﺮاوان دﯾﺪه و‬
‫‪are‬‬

‫ﺑﮫ ﺑﺴﯿﺎري از ﻣﺨﺘﺮﻋﺎت و اﺳﺒﺎب ﺗﺠﻤﻞ دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﮫ و ﭘﺲ از آن‪ ،‬در ﻧﺘﯿﺠﺔ وﯾﺮاﻧﻲ‪ ،‬ﯾﺎد آن ﺧﺎﻃﺮهھﺎ‬
‫ﻣﺤﻮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ ﺑﯿﻜﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﺗﺎرﯾﺦ ھﻤﭽﻮن ﺗﺨﺘﮫ ﭘﺎرة ﻛﺸﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺮ روي ﮔﺮداﺑﻲ ﺷﻨﺎور‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬و آﻧﭽﮫ از آن ﺗﺒﺎه ﺷﺪه و از ﻣﯿﺎن رﻓﺘﮫ ﺑﯿﺶ از آن اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺮ ﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪه؛ ﺗﻨﮭﺎ ﻣﺎﯾﺔ ﺗﺴﻠﻲ ﺧﺎﻃﺮ‬
‫ﻣﺎ آن اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮕﻮﯾﯿﻢ ھﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﮫ ﻻزم اﺳﺖ ﻓﺮد ﺑﺸﺮي ﺑﺴﯿﺎري از ﭼﯿﺰھﺎ را ﻛﮫ ﺑﺎ آﻧﮭﺎ ﺗﺼﺎدف‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﮫ دﺳﺖ ﻓﺮاﻣﻮﺷﻲ ﺳﭙﺎرد ﺗﺎ ﺧﺮدش زاﯾﻞ ﻧﺸﻮد‪ ،‬ھﻤﺎن ﻃﻮر ھﻢ ﻧﻮع ﺑﺸﺮ از ﻣﯿﺮاث ﺳﺮﺷﺎر‬
‫‪set‬‬

‫آزﻣﺎﯾﺸﮭﺎي ﻓﺮھﻨﮕﻲ ﺧﻮد آﻧﭽﮫ را درﺧﺸﻨﺪهﺗﺮ و ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪﺗﺮ ﯾﺎ ﺑﮭﺘﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺛﺒﺖ و ﺗﺪوﯾﻦ ﺑﻮده ﺑﮫ ﺧﺎﻃﺮ‬
‫ﻧﮕﺎه داﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﯿﺮاث ﺑﺸﺮي را‪ ،‬اﮔﺮ ده ﯾﻚ آﻧﭽﮫ ھﻢ اﻛﻨﻮن ھﺴﺖ ﻣﻲﺑﻮد‪ ،‬ﯾﻚ ﻧﻔﺮ اﻧﺴﺎن‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺘﻤﺎﻣﻲ اﺧﺬ ﻛﻨﺪ و ﺑﮫ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﺴﭙﺎرد‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬ﺧﻮاھﯿﻢ دﯾﺪ ﻛﮫ داﺳﺘﺎن اﻧﺴﺎن ﺑﮫ اﻧﺪازة‬
‫ﻛﺎﻓﻲ ﻛﺎﻣﻞ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫‪ -4‬ﮔﮭﻮارهھﺎي ﻣﺪﻧﯿﺖ‬
‫آﺳﯿﺎي ﻣﯿﺎﻧﮫ‪ -‬آﻧﺎﺋﻮ‪ -‬ﺧﻄﻮط اﻧﺘﺸﺎر‬
‫‪pym‬‬

‫ﺷﺎﯾﺴﺘﮫ ﭼﻨﺎن اﺳﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻓﺼﻞ را‪ ،‬ﻛﮫ ﻓﺼﻞ ﺳﺆاﻟﮭﺎي ﺑﯿﺠﻮاب اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﺆال دﯾﮕﺮي ﻛﺎﻣﻞ ﻛﻨﯿﻢ‪ ،‬و آن‬
‫اﯾﻨﻜﮫ‪ :‬ﺗﻤﺪن در ﻛﺠﺎ آﻏﺎز ﺷﺪه اﺳﺖ؟ اﯾﻦ ﻧﯿﺰ ﺳﺆاﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻧﻮﺑﺔ ﺧﻮد ﺑﺪون ﺟﻮاب ﺧﻮاھﺪ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﮔﻔﺘﺔ ﻋﻠﻤﺎي زﻣﯿﻨﺸﻨﺎﺳﻲ را‪ -‬ﻛﮫ ﻧﻈﺮﯾﺎت اﯾﺸﺎن‪ ،‬در ﺑﺎرة اﻣﻮر ﻣﺎﻗﺒﻞ ﺗﺎرﯾﺦ‪ ،‬ﭘﻮﺷﯿﺪه از اﺑﺮھﺎي اﺑﮭﺎﻣﻲ‬
‫اﺳﺖ ﻛﮫ دﺳﺖ ﻛﻤﻲ از ﺗﺎرﯾﻜﯿﮭﺎي ﻓﻠﺴﻔﻲ ﻧﺪارد‪ -‬ﺑﺎور ﻛﻨﯿﻢ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮕﻮﯾﯿﻢ ﻛﮫ ﻣﻨﺎﻃﻖ آﺳﯿﺎي ﻣﯿﺎﻧﮫ‪ ،‬ﻛﮫ اﯾﻨﻚ‬
‫ﺧﺸﻚ و ﺑﻲآب و ﻋﻠﻒ اﺳﺖ‪ ،‬در ﮔﺬﺷﺘﮫ ﭘﺮ آب و ﻣﻌﺘﺪل ﺑﻮده و درﯾﺎﭼﮫھﺎي ﺑﺰرگ‬

‫‪.co‬‬
‫اﯾﻦ ﺳﺮزﻣﯿﻨﮭﺎ را دﭼﺎر ﺧﺸﻜﻲ ﺳﺎﺧﺘﮫ‪ ،‬و در ﭘﺎﯾﺎن اﻣﺮ ﻛﺎر ﺑﮫ ﺟﺎﯾﻲ رﺳﯿﺪه ﻛﮫ ﺑﮫ ﻋﻠﺖ ﻛﻤﻲ ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ در‬
‫آن ﻧﻮاﺣﻲ‪ ،‬اﯾﺠﺎد ﻣﺪﻧﯿﺘﮭﺎ و ﻛﺸﻮرھﺎ ﻏﯿﺮ ﻣﻤﻜﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ‪ ،‬ﺳﺎﻛﻨﺎن آن اراﺿﻲ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﮫ‬
‫ﻣﮭﺎﺟﺮت ﺑﮫ ﺧﺎور و ﺑﺎﺧﺘﺮ و ﺷﻤﺎل و ﺟﻨﻮب ﮔﺮدﯾﺪهاﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﮫ ﺟﺎﯾﻲ ﺑﺮﺳﻨﺪ ﻛﮫ آب ﻛﺎﻓﻲ در اﺧﺘﯿﺎر داﺷﺘﮫ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺷﮭﺮھﺎ ﯾﻜﻲ ﭘﺲ از دﯾﮕﺮي ﺧﺎﻟﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ھﻢ اﻛﻨﻮن ﺧﺮاﺑﮫھﺎي ﺷﮭﺮھﺎﯾﻲ ﭼﻮن‬

‫‪oo‬‬
‫ﺑﻠﺦ ﺗﺎ ﻧﯿﻤﮫ در ﺷﻦ ﻓﺮو رﻓﺘﮫ‪ ،‬و ﻻﺑﺪ ﭼﻨﯿﻦ ﺷﮭﺮي‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﺤﯿﻂ آن ﺳﻲ و ﭘﻨﺞ ﻛﯿﻠﻮﻣﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬روزي ﭘﺮ از‬
‫ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺑﻮده‪ .‬ھﻨﻮز از ﺳﺎل ‪ 1868‬ﻣﺪت درازي ﻧﮕﺬﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ ،‬و در آن ھﻨﮕﺎم ‪ 000،80‬ﻧﻔﺮ ﺳﺎﻛﻨﺎن‬
‫ﺗﺮﻛﺴﺘﺎن ﺑﺎﺧﺘﺮي‪ ،‬ﻛﮫ دور ﺗﺎ دور ﺷﮭﺮﺷﺎن را رﯾﮓ روان ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﺎﭼﺎر ﺷﺪﻧﺪ از آن ﻧﺎﺣﯿﮫ‬
‫ﻣﮭﺎﺟﺮت ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺴﯿﺎري از داﻧﺸﻤﻨﺪان ﭼﻨﯿﻦ ﺗﺼﻮر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻧﻮاﺣﻲ‪ ،‬ﻛﮫ اﻛﻨﻮن در ﺷﺮف ﻣﺮگ‬

‫‪yah‬‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺎﻇﺮ و ﺷﺎھﺪ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﮔﺎﻣﮭﺎي ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ ﺗﻮ ﺑﺮ ﺗﻮﯾﻲ از ﻧﻈﻢ و ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﻲ و آداب و اﺧﻼق و‬
‫راﺣﺖﻃﻠﺒﻲ و ﻓﺮھﻨﮓ ﺑﻮده‪ ،‬ﻛﮫ از ﻣﯿﺎن آن‪ ،‬ﺗﻤﺪن ﻛﻨﻮﻧﻲ ﺑﯿﺮون آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫در ﺳﺎل ‪ 1907‬ﭘﻤﭙﻠﻲ در آﻧﺎﺋﻮ‪ ،‬در ﺗﺮﻛﺴﺘﺎن ﺟﻨﻮﺑﻲ‪ ،‬آﺛﺎري از ﺟﻨﺲ ﺳﻔﺎل و ﺟﺰ آن ﺑﮫ دﺳﺖ آورد و‬
‫ﺗﺎرﯾﺦ آن را ‪ 9000‬ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد ﺗﺨﻤﯿﻦ ﻛﺮد ـ اﺣﺘﻤﺎل دارد در اﯾﻦ ﺗﺨﻤﯿﻦ ‪ 4000‬ﺳﺎل ﻣﺒﺎﻟﻐﮫ ﺷﺪه‬
‫ﺑﺎﺷﺪـ ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺮدم آن ﻧﺎﺣﯿﮫ ﻛﺸﺖ ﮔﻨﺪم و ﺟﻮ و ذرت را ﻣﻲداﻧﺴﺘﮫ و در اﻓﺰارھﺎي‬
‫ﺧﻮد ﻣﺲ ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮده و ﺣﯿﻮاﻧﺎت اھﻠﻲ در اﺧﺘﯿﺎر داﺷﺘﮫاﻧﺪ؛ ﻧﻘﺸﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺑﺮ روي ﻇﺮوف ﺳﻔﺎﻟﻲ آﻧﺎن‬
‫@‪h‬‬
‫دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة آن اﺳﺖ ﻛﮫ ﺗﻤﺪن اﯾﺸﺎن ﻣﺴﺒﻮق ﺑﮫ ﺳﺎﺑﻘﺔ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﻗﺮن ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از ﻇﺎھﺮ اﻣﺮ ﭼﻨﯿﻦ‬
‫ﺑﺮﻣﻲآﯾﺪ ﻛﮫ ﻓﺮھﻨﮓ ‪ 5000‬ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد ﺗﺮﻛﺴﺘﺎن‪ ،‬در آن ھﻨﮕﺎم‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬ﻓﺮھﻨﮓ و ﺗﻤﺪن ﺳﺎﺑﻘﮫدار‬
‫و ﻛﮭﻨﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در آن زﻣﺎن‪ ،‬ﻣﯿﺎن آﻧﺎن‪ ،‬ﻣﻮرﺧﺎن و داﻧﺸﻤﻨﺪاﻧﻲ وﺟﻮد داﺷﺘﮫ ﻛﮫ ﺑﺮاي‬
‫ﯾﺎﻓﺘﻦ رﯾﺸﺔ ﻗﺪﯾﻤﻲ ﺗﻤﺪن ﺧﻮد ﺑﮫ ﻛﺎوش ﻣﻲﭘﺮداﺧﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﺎﻧﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﮫ از اﻧﺤﻄﺎط‬
‫ﻧﺴﻞ ﺑﺸﺮي ﻣﺘﺄﺛﺮ ﺑﻮده و ﺑﺮ ﮔﺬﺷﺘﺔ ﻧﯿﻚ ﺣﺴﺮت ﻣﻲﺧﻮردهاﻧﺪ‪.‬‬
‫‪are‬‬

‫ﭼﻮن آن اﻧﺪازه ﻋﻠﻢ و ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺻﺤﯿﺢ در اﺧﺘﯿﺎر ﻧﺪارﯾﻢ ﻛﮫ اﯾﻦ ﺳﺮزﻣﯿﻦ را ﺑﮫ ﻧﯿﻜﻲ ﺑﺸﻨﺎﺳﯿﻢ‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﯿﺎل‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺗﺼﻮر ﻛﻨﯿﻢ ﻛﮫ‪ ،‬در ﻧﺘﯿﺠﺔ ﻗﮭﺮ آﺳﻤﺎن و ﺧﺸﻜﻲ ﻓﺮاوان زﻣﯿﻦ‪ ،‬ﺳﺎﻛﻨﺎن اﯾﻦ ﻧﻮاﺣﻲ ﻧﺎﭼﺎر ﺷﺪهاﻧﺪ‬
‫از ﺳﮫ ﻃﺮف ﺑﮫ ﻣﮭﺎﺟﺮت ﭘﺮدازﻧﺪ‪ ،‬و در اﯾﻦ ﻣﮭﺎﺟﺮت ھﻨﺮ و ﻓﺮھﻨﮓ و ﺗﻤﺪن ﺧﻮد را ھﻤﺮاه ﺑﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻧﮋاد آن ﻣﺮدم ﺑﮫ ﻧﻮاﺣﻲ دور دﺳﺖ ﻧﺮﺳﯿﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ھﻨﺮﺷﺎن از ﻃﺮف ﺧﺎور ﺑﮫ ﭼﯿﻦ و ﻣﻨﭽﻮري و‬
‫اﻣﺮﯾﻜﺎي ﺷﻤﺎﻟﻲ‪ ،‬و از ﻃﺮف ﺑﺎﺧﺘﺮ ﺑﮫ ﻋﯿﻼم و ﻣﺼﺮ و ﺣﺘﻲ اﯾﺘﺎﻟﯿﺎ و اﺳﭙﺎﻧﯿﺎ رﺳﯿﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﺧﺮاﺑﮫھﺎي‬
‫‪set‬‬

‫ﺷﻮش‪ ،‬ﻛﮫ در ﻋﯿﻼم ﻗﺪﯾﻢ )اﯾﺮان ﻛﻨﻮﻧﻲ( ﻗﺮار دارد‪ ،‬آﺛﺎري ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ ﺷﺒﺎھﺖ ﻓﺮاوان ﺑﮫ‬
‫آﺛﺎر آﻧﺎﺋﻮ دارد‪ ،‬و ﺑﺎ ﻛﻤﻲ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﯿﺮوي ﺧﯿﺎل ﻣﻲﺗﻮان ﮔﺬﺷﺘﮫ را در ﻧﻈﺮ آورد و درﯾﺎﻓﺖ ﻛﮫ‪ ،‬در‬
‫ﺑﺎﻣﺪاد ﻣﺪﻧﯿﺖ‪ ،‬ﻣﯿﺎن دو ﺷﮭﺮ ﺷﻮش و آﻧﺎﺋﻮ رواﺑﻂ ﻓﺮھﻨﮕﻲ ﺑﺮﻗﺮار ﺑﻮده اﺳﺖ )ﺣﻮاﻟﻲ ‪ 4000‬ﺳﺎل ﻗﺒﻞ‬
‫از ﻣﯿﻼد(؛ ھﻤﯿﻦ ﻃﻮر وﺟﻮد ﻣﺸﺎﺑﮭﺖھﺎي دﯾﮕﺮي ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ ﻣﯿﺎن ﻣﺼﺮ و‬
‫‪an‬‬

‫ﮔﻔﺘﻦ اﯾﻨﻜﮫ ﻛﺪام ﯾﻚ از ﻣﺪﻧﯿﺘﮭﺎ ﻗﺪﯾﻤﺘﺮ ﺑﻮده اﻣﺮي اﺳﺖ ﻛﮫ ﻓﻌﻼ اﻣﻜﺎن ﻧﺪارد؛ و ﭼﻮن ﻣﻼﺣﻈﮫ ﻛﻨﯿﻢ ﻛﮫ‬
‫ھﻤﺔ اﯾﻦ ﺗﻤﺪﻧﮭﺎ اﻓﺮاد ﺧﺎﻧﻮادة واﺣﺪي ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﻓﮭﻢ اﯾﻨﻜﮫ ﻗﺪﯾﻤﺘﺮﯾﻦ آﻧﮭﺎ ﻛﺪام اﺳﺖ ﭼﻨﺪان اھﻤﯿﺖ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻣﺎ در اﯾﻦ ﻛﺘﺎب ﺑﺎ ﻋﻘﯿﺪهاي ﻛﮫ ﻋﻤﻮﻣﯿﺖ دارد ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻛﺮده و ﻋﯿﻼم و ﺳﻮﻣﺮ را ﭘﯿﺶ از ﻣﺼﺮ‬
‫ﻣﻲآورﯾﻢ‪ ،‬ﺑﯿﮭﻮده‪ ،‬و ﺑﺮاي ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ رأي ﺟﻤﮭﻮر‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﻛﺎر ﻧﭙﺮداﺧﺘﮫاﯾﻢ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ از آن ﺟﮭﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ‬
‫‪pym‬‬

‫ﻋﻤﺮ اﯾﻦ ﻣﺪﻧﯿﺘﮭﺎي آﺳﯿﺎﯾﻲ‪ ،‬در ﻣﻘﺎﯾﺴﺔ ﺑﺎ ﺗﻤﺪﻧﮭﺎي اﻓﺮﯾﻘﺎﯾﻲ و اروﭘﺎﯾﻲ‪ ،‬درازﺗﺮ اﺳﺖ؛ ھﺮ ﭼﮫ آﮔﺎھﻲ ﻣﺎ‬
‫ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﻤﺪﻧﮭﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﻲﺷﻮد اﯾﻦ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻧﯿﺰ آﺷﻜﺎرﺗﺮ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﺸﻨﺎﺳﻲ ﭘﺲ‬
‫از ﯾﻚ ﻗﺮن ﻛﺎوش ﻧﺘﯿﺠﮫﺑﺨﺶ در اراﺿﻲ ﻣﺠﺎور ﻧﯿﻞ‪ ،‬ﺑﯿﻞ و ﻛﻠﻨﮓ ﺧﻮد را ﺑﮫ ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن و ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ و‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺑﯿﻦاﻟﻨﮭﺮﯾﻦ و اﯾﺮان اﻧﺘﻘﺎل دادﻧﺪ و در ﻛﺎر ﺧﻮد ﭘﯿﺸﺘﺮ رﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮ واﻗﻒ ﮔﺮدﯾﺪﻧﺪ ﻛﮫ‬
‫دﻟﺘﺎي ﺣﺎﺻﻠﺨﯿﺰ رودﺧﺎﻧﮫھﺎي ﺑﯿﻦاﻟﻨﮭﺮﯾﻦ ﺟﺎﯾﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺷﺎھﺪ و ﻧﺎﻇﺮ ﭘﺮدة اول ﻧﻤﺎﯾﺸﻨﺎﻣﺔ ﺗﺎرﯾﺨﻲ‬
‫ﺗﻤﺪن ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﻛﺘﺎب اول‬

‫ﺧﺎور ﻧﺰدﯾﻚ‬

‫»و در آن ھﻨﮕﺎم ﺧﺪاﯾﺎن ﺑﮫ ﻣﻦ ﻛﮫ ﺣﻤﻮرﺑﻲ و ﺧﺪﻣﺘﮕﺰاري ھﺴﺘﻢ ﻛﮫ ﻛﺎرھﺎﯾﻢ ﻣﺎﯾﺔ ﺧﺮﺳﻨﺪي اﯾﺸﺎن‬

‫‪oo‬‬
‫اﺳﺖ… و ھﻨﮕﺎم ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪي ﯾﺎر و ﻣﺪد ﻛﺎر ﻣﻠﺖ ﺧﻮﯾﺸﻢ و آﻧﺎن را ﺑﮫ ﺛﺮوت و ﻓﺮاواﻧﻲ رﺳﺎﻧﺪهام…‬
‫ﻓﺮﻣﺎن دادﻧﺪ ﻛﮫ از ﺗﻌﺪي و ﺳﺘﻢ ﻛﺮدن ﻗﻮي ﺑﺮ ﺿﻌﯿﻒ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮم… و روﺷﻨﻲ را ﺑﺮ زﻣﯿﻦ ﺑﮕﺴﺘﺮم و‬
‫آﺳﺎﯾﺶ ﻣﺮدم را ﻓﺮاھﻢ آورم‪«.‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﺟﺪول ﮔﺎھﺸﻤﺎري ﺗﺎرﯾﺦ ﺧﺎور ﻧﺰدﯾﻚ‬

‫قم& ﻣﺼﺮ‬

‫‪ :18000‬ﻓﺮھﻨﮓ ﻋﺼﺮ دﯾﺮﯾﻨﮫﺳﻨﮕﻲ ﻧﯿﻞ‬

‫@‪h‬‬ ‫‪ :10000‬ﻓﺮھﻨﮓ ﻋﺼﺮ ﻧﻮﺳﻨﮕﻲ ﻧﯿﻞ‬

‫‪ :5000‬ﻓﺮھﻨﮓ ﻋﺼﺮ ﻣﻔﺮغ ﻧﯿﻞ‬

‫‪ :4241‬ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﺗﻘﻮﯾﻢ ﻣﺼﺮي)؟(‬

‫‪are‬‬

‫‪ :4000‬ﻓﺮھﻨﮓ ﺑﺪاري‬

‫‪ :2631-3500‬اﻟﻒ‪ -‬دوﻟﺖ ﭘﺎدﺷﺎھﻲ ﻗﺪﯾﻢ‬

‫‪ :3100-3500‬ﺳﻠﺴﻠﮫھﺎي اول‪ -‬ﺳﻮم‬

‫‪set‬‬

‫‪ :2965 -3100‬ﭼﮭﺎرﻣﯿﻦ ﺳﻠﺴﻠﮫ‪ :‬اھﺮام‬

‫‪ :3075-3098‬ﺧﻮﻓﻮ)»ﺧﺌﻮﭘﺲ« ھﺮودوت(‬

‫‪ :3011-3067‬ﺧﻔﺮع )»ﺧﻔﺮن«(‬
‫‪an‬‬

‫‪ :2988 -3011‬ﻣﻨﻜﻮرع )»ﻣﯿﻜﺮﯾﻨﻮس«(‬

‫‪ :2631 -2965‬ﺳﻠﺴﻠﮫھﺎي ﭘﻨﺠﻢ و ﺷﺸﻢ‬

‫‪pym‬‬

‫‪ :2644-2738‬ﭘﭙﻲ دوم )درازﺗﺮﯾﻦ ﭘﺎدﺷﺎھﻲ در ﺗﺎرﯾﺦ(‬

 ‫‪m‬‬
‫‪ :2212 -2631‬دورة ﻣﻠﻮكاﻟﻄﻮاﯾﻒ‬

‫‪ :1800-2375‬ب‪ -‬دوﻟﺖ ﭘﺎدﺷﺎھﻲ ﻣﯿﺎﻧﮫ‬

‫‪.co‬‬
‫‪ :2000-2212‬ﺳﻠﺴﻠﺔ دوازدھﻢ‬

‫‪ :2192-2212‬آﻣﻨﻤﺤﺖ اول‬

‫‪ :2157-2192‬ﺳﻨﻮﺳﺮت )»ﺳﺰوﺳﺘﺮﯾﺲ«( اول‬

‫‪oo‬‬
‫‪ :2061-2099‬ﺳﻨﻮﺳﺮت ﺳﻮم‬

‫قم آﺳﯿﺎي ﺑﺎﺧﺘﺮي‬

‫‪yah‬‬
‫‪ :40000‬ﻓﺮھﻨﮓ ﻋﺼﺮ دﯾﺮﯾﻨﮫ ﺳﻨﮕﻲ در ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ‬

‫‪ :9000‬ﻓﺮھﻨﮓ ﻋﺼﺮ ﻣﻔﺮغ در ﺗﺮﻛﺴﺘﺎن‬

‫@‪h‬‬ ‫‪ :4500‬ﺗﻤﺪن در ﺷﻮش و ﻛﯿﺶ‬

‫‪ :3800‬ﺗﻤﺪن در ﻛﺮت‬

‫‪ :3638‬ﺳﻮﻣﯿﻦ ﺳﻠﺴﻠﺔ ﻛﯿﺶ‬

‫‪ :3600‬ﺗﻤﺪن در ﺳﻮﻣﺮ‬
‫‪are‬‬

‫‪ :3200‬ﺳﻠﺴﻠﺔ اﻛﺸﺎك در ﺳﻮﻣﺮ‬

‫‪ :3100‬اور‪ -‬ﻧﯿﻨﺎ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ )؟( ﺷﺎه ﻻﮔﺎش‬

‫‪ :3089‬ﭼﮭﺎرﻣﯿﻦ ﺳﻠﺴﻠﺔ ﻛﯿﺶ‬

‫‪set‬‬

‫‪ :2903‬اﺻﻼﺣﺎت ﺷﺎه اوروﻛﺎژﯾﻨﺎ در ﻻﮔﺎش‬

‫‪ :2897‬ﺗﺴﺨﯿﺮ ﻻﮔﺎش ﺑﮫ دﺳﺖ ﻟﻮﮔﺎل – اﮔﯿﺰي‬

‫‪an‬‬

‫‪ :2817-2872‬ﯾﻜﻲ ﺷﺪن ﺳﻮﻣﺮ و اﻛﺪ ﺑﮫ دﺳﺖ ﺳﺎرﮔﻦ اول‬

‫‪ :2739-2795‬ﻧﺮﻣﺴﯿﻦ ﺷﺎه ﺳﻮﻣﺮ و اﻛﺪ‬

‫‪ :2600‬ﮔﻮدآﺷﺎه ﻻﮔﺎش‬
‫‪pym‬‬

‫‪ :2398-2474‬دورة ﻃﻼﯾﻲ اور؛ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻗﺎﻧﻮنﻧﺎﻣﮫ‬

 ‫‪m‬‬
‫‪ :2357‬ﻏﺎرت ﺷﺪن اور ﺑﮫ دﺳﺖ ﻋﯿﻼﻣﯿﺎن‬

‫‪ :1926-2169‬ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺳﻠﺴﻠﺔ ﺑﺎﺑﻠﻲ‬

‫‪.co‬‬
‫‪ :2081-2123‬ﺣﻤﻮرﺑﻲ‪ ،‬ﺷﺎه ﺑﺎﺑﻞ‬

‫‪ :2094-2117‬ﺗﺴﺨﯿﺮ ﺳﻮﻣﺮ و ﻋﯿﻼم ﺑﮫ دﺳﺖ ﺣﻤﻮرﺑﻲ‬

‫قم ﻣﺼﺮ‬

‫‪oo‬‬
‫‪ :2013 -2061‬آﻣﻨﻤﺤﺖ ﺳﻮم‬

‫‪ :1600-1800‬ﺗﺴﻠﻂ ھﯿﻜﺴﻮﺳﮭﺎ‬

‫‪yah‬‬
‫‪ :1100-1580‬ج‪ -‬اﻣﭙﺮاﻃﻮري‬

‫‪ :1322-1580‬ﺳﻠﺴﻠﺔ ھﺠﺪھﻢ‬

‫@‪h‬‬ ‫‪ :1514-1545‬ﺗﺤﻮﻃﻤﺲ اول‬

‫‪ :1501-1514‬ﺗﺤﻮﻃﻤﺲ دوم‬

‫‪ :1479-1501‬ﻣﻠﻜﮫ ﺣﺘﺸﭙﺴﻮت‬

‫‪ :1447-1479‬ﺗﺤﻮﻃﻤﺲ ﺳﻮم‬
‫‪are‬‬

‫‪ :1376-1412‬آﻣﻨﺤﻮﺗﭗ ﺳﻮم‬

‫‪ :1360-1400‬ﻋﺼﺮ ﻧﺎﻣﮫھﺎي ﺗﻞاﻟﻤﻌﺎرﻧﮫ؛ ﻋﺼﯿﺎن آﺳﯿﺎي ﺑﺎﺧﺘﺮي در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺼﺮ‬

‫‪ :1362-1380‬آﻣﻨﺤﻮﺗﭗ ﭼﮭﺎرم )اﺧﻨﺎﺗﻮر(‬

‫‪set‬‬

‫‪ :1350-1360‬ﺗﻮت ﻋﻨﺦآﻣﻮن‬

‫‪ :1210-1346‬ﺳﻠﺴﻠﺔ ﻧﻮزدھﻢ‬
‫‪an‬‬

‫‪ :1322-1346‬ﺣﺎرﻣﺤﺐ‬

‫‪ :1300-1321‬ﺳﺘﻲ اول‬

‫‪ :1233-1300‬راﻣﺴﺲ دوم‬
‫‪pym‬‬

‫‪ :1223-1233‬ﻣﺮﻧﭙﺘﺎح‬
 ‫‪m‬‬
‫‪ :1210-1214‬ﺳﺘﻲ دوم‬

‫‪ :1100-1205‬ﺳﻠﺴﻠﺔ ﺑﯿﺴﺘﻢ‪ :‬ﺷﺎھﺎن ﺑﮫ ﻧﺎم راﻣﺴﺲ‬

‫‪.co‬‬
‫‪ :1172-1204‬راﻣﺴﺲ ﺳﻮم‬

‫‪ :947-1100‬ﺳﻠﺴﻠﺔ ﺑﯿﺴﺖ و ﯾﻜﻢ‪ :‬ﺷﺎھﺎن ﻟﯿﺒﯿﺎﯾﻲ‬

‫‪ :720-947‬ﺳﻠﺴﻠﺔ ﺑﯿﺴﺖ و دوم‪ :‬ﺷﺎھﺎن ﺑﻮﺑﺴﻄﮫ‬

‫‪oo‬‬
‫‪ :925-947‬ﺷﺸﻨﻚ اول‬

‫‪ :2013 -2061‬آﻣﻨﻤﺤﺖ ﺳﻮم‬

‫‪yah‬‬
‫‪ :1600-1800‬ﺗﺴﻠﻂ ھﯿﻜﺴﻮﺳﮭﺎ‬

‫‪ :1100-1580‬ج‪ -‬اﻣﭙﺮاﻃﻮري‬

‫@‪h‬‬ ‫‪ :1322-1580‬ﺳﻠﺴﻠﺔ ھﺠﺪھﻢ‬

‫‪ :1514-1545‬ﺗﺤﻮﻃﻤﺲ اول‬

‫‪ :1501-1514‬ﺗﺤﻮﻃﻤﺲ دوم‬

‫‪ :1479-1501‬ﻣﻠﻜﮫ ﺣﺘﺸﭙﺴﻮت‬
‫‪are‬‬

‫‪ :1447-1479‬ﺗﺤﻮﻃﻤﺲ ﺳﻮم‬

‫‪ :1376-1412‬آﻣﻨﺤﻮﺗﭗ ﺳﻮم‬

‫‪ :1360-1400‬ﻋﺼﺮ ﻧﺎﻣﮫھﺎي ﺗﻞاﻟﻤﻌﺎرﻧﮫ؛ ﻋﺼﯿﺎن آﺳﯿﺎي ﺑﺎﺧﺘﺮي در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺼﺮ‬

‫‪set‬‬

‫‪ :1362-1380‬آﻣﻨﺤﻮﺗﭗ ﭼﮭﺎرم )اﺧﻨﺎﺗﻮر(‬

‫‪ :1350-1360‬ﺗﻮت ﻋﻨﺦآﻣﻮن‬
‫‪an‬‬

‫‪ :1210-1346‬ﺳﻠﺴﻠﺔ ﻧﻮزدھﻢ‬

‫‪ :1322-1346‬ﺣﺎرﻣﺤﺐ‬

‫‪ :1300-1321‬ﺳﺘﻲ اول‬
‫‪pym‬‬

‫‪ :1233-1300‬راﻣﺴﺲ دوم‬
 ‫‪m‬‬
‫‪ :1223-1233‬ﻣﺮﻧﭙﺘﺎح‬

‫‪ :1210-1214‬ﺳﺘﻲ دوم‬

‫‪.co‬‬
‫‪ :1100-1205‬ﺳﻠﺴﻠﺔ ﺑﯿﺴﺘﻢ‪ :‬ﺷﺎھﺎن ﺑﮫ ﻧﺎم راﻣﺴﺲ‬

‫‪ :1172-1204‬راﻣﺴﺲ ﺳﻮم‬

‫‪ :947-1100‬ﺳﻠﺴﻠﺔ ﺑﯿﺴﺖ و ﯾﻜﻢ‪ :‬ﺷﺎھﺎن ﻟﯿﺒﯿﺎﯾﻲ‬

‫‪oo‬‬
‫‪ :720-947‬ﺳﻠﺴﻠﺔ ﺑﯿﺴﺖ و دوم‪ :‬ﺷﺎھﺎن ﺑﻮﺑﺴﻄﮫ‬

‫‪ :925-947‬ﺷﺸﻨﻚ اول‬

‫‪yah‬‬
‫قم آﺳﯿﺎي ﺑﺎﺧﺘﺮي‬

‫‪ :1703-1926‬دوﻣﯿﻦ ﺳﻠﺴﻠﺔ ﺑﺎﺑﻠﻲ‬

‫@‪h‬‬ ‫‪ :1900‬ﻇﮭﻮر ﺗﻤﺪن ﺣﺘﻲ‬

‫‪ :1800‬ﺗﻤﺪن در ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ‬

‫‪ :1169-1746‬ﺗﺴﻠﻂ ﻛﺎﺳﯿﮭﺎ ﺑﺮ ﺑﺎﺑﻞ‬

‫‪ :1716‬ﻃﻠﻮع دوﻟﺖ آﺷﻮر ﺑﮫ دﺳﺖ ﺷﻤﺸﻲ اداد دوم‬

‫‪are‬‬

‫‪ :1220-1650‬ﺑﻨﺪﮔﻲ ﯾﮭﻮدﯾﺎن در ﻣﺼﺮ )؟(‬

‫‪ :1360-1600‬ﺗﺴﻠﻂ ﻣﺼﺮ ﺑﺮ ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ و ﺳﻮرﯾﮫ‬

‫‪ :1550‬ﺗﻤﺪن ﻣﯿﺘﺎﻧﻲ‬
‫‪set‬‬

‫‪ :1461‬ﺑﺮا – ﺑﻮرﯾﺎش اول‪ ،‬ﺷﺎه ﺑﺎﺑﻞ‬

‫‪ :1276‬وﺣﺪت آﺷﻮر ﺑﮫ دﺳﺖ ﺷﻠﻤﻨﺼﺮ اول‬

‫‪an‬‬

‫‪ :1200‬ﺗﺴﺨﯿﺮ ﻛﻨﻌﺎن ﺑﮫ دﺳﺖ ﯾﮭﻮدﯾﺎن‬

‫‪ :1102-1115‬ﺗﻮﺳﻌﺔ دوﻟﺖ آﺷﻮر ﺑﮫ دﺳﺖ ﺗﯿﮕﻠﺖ – ﭘﯿﻠﺴﺮ اول‬

‫‪ :1010-1025‬ﺷﺎﺋﻮل‪ ،‬ﭘﺎدﺷﺎه ﯾﮭﻮد‬

‫‪pym‬‬

‫‪ :974-1010‬داوود‪ ،‬ﭘﺎدﺷﺎه ﯾﮭﻮد‬

 ‫‪m‬‬
‫‪ :600-1000‬دورة ﻃﻼﯾﻲ ﻓﻨﯿﻘﯿﮫ و ﺳﻮرﯾﮫ‬

‫‪ :937-974‬ﺳﻠﯿﻤﺎن‪ ،‬ﭘﺎدﺷﺎه ﯾﮭﻮد‬

‫‪.co‬‬
‫‪ :937‬ﺗﺠﺰﯾﺔ‪ ،‬دوﻟﺖ ﯾﮭﻮد‪ :‬ﯾﮭﻮدا و اﺳﺮاﺋﯿﻞ‬

‫‪ :859-884‬آﺳﻮر ﻧﺼﯿﺮﭘﺎل دوم ﺷﺎه آﺷﻮر‬

‫‪ :824-895‬ﺷﻠﻤﻨﺼﺮ ﺳﻮم ‪،‬ﺷﺎه آﺷﻮر‬

‫‪oo‬‬
‫‪ :808-811‬ﺳﺎﻣﻮراﻣﺎت)»ﺳﻤﯿﺮاﻣﯿﺲ«(در آﺷﻮر‬

‫‪ :700-785‬ﻋﺼﺮ ﻃﻼﯾﻲ ارﻣﻨﯿﮫ )»اورارﺗﻮ«(‬

‫‪yah‬‬
‫‪ :727-745‬ﺗﯿﮕﻠﺖ –ﭘﯿﻠﺴﺮ ﺳﻮم‬

‫قم ﻣﺼﺮ‬

‫@‪h‬‬ ‫‪ :889-925‬اوﺳﻮرﻛﻮن اول‬

‫‪ :850-880‬اوﺳﻮرﻛﻮن دوم‬

‫‪ :825-850‬ﺷﺸﻨﻚ دوم‬

‫‪ :769-821‬ﺷﺸﻨﻚ ﺳﻮم‬
‫‪are‬‬

‫‪ :725-763‬ﺷﺸﻨﻚ ﭼﮭﺎرم‬

‫‪ :745-850‬ﺳﻠﺴﻠﺔ ﺑﯿﺴﺖ و ﺳﻮم‪ ،‬ﺷﺎھﺎن ﻃﯿﻮه‬

‫‪ :663-725‬ﺳﻠﺴﻠﺔ ﺑﯿﺴﺖ و ﭼﮭﺎرم‪ ،‬ﺷﺎھﺎن ﻣﻤﻔﯿﺲ‬

‫‪set‬‬

‫‪ :663-745‬ﺳﻠﺴﻠﺔ ﺑﯿﺴﺖ و ﭘﻨﺠﻢ‪ ،‬ﺷﺎھﺎن ﺣﺒﺸﻲ‬

‫‪ :663-689‬ﺗﺎھﺎرﻛﺎ‬
‫‪an‬‬

‫‪ :685‬ﺗﺠﺪﯾﺪ ﺣﯿﺎت ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﻣﺼﺮ‬

‫‪ :650-674‬ﺗﺴﺨﯿﺮ ﻣﺼﺮ ﺑﮫ دﺳﺖ آﺷﻮرﯾﺎن‬

‫‪ :525-663‬ﺳﻠﺴﻠﺔ ﺑﯿﺴﺖ وﺷﺸﻢ‪ ،‬ﺷﺎھﺎن ﺳﺎﺋﯿﺲ‬

‫‪pym‬‬

‫‪ :609-663‬ﭘﺴﺎﻣﺘﯿﻚ )»ﭘﺴﺎﻣﺘﯿﺨﻮس«( اول‬

 ‫‪m‬‬
‫‪ :525 -663‬روﻧﻖ ھﻨﺮ ﻣﺼﺮي در دورة ﺷﺎھﺎن ﺳﺎﺋﯿﺲ‬

‫‪ :615‬آﻏﺎز ﻣﮭﺎﺟﺮت ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﺑﮫ ﻣﺼﺮ‬

‫‪.co‬‬
‫‪ :593 -609‬ﻧﯿﻜﻮ )»ﻧﺨﻮ«(ي دوم‬

‫‪ :605‬آﻏﺎز وارد ﺷﺪن ﻓﺮھﻨﮓ ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ ﺑﮫ ﻣﺼﺮ در زﻣﺎن ﻧﯿﻜﻮ‬

‫‪ :588-593‬ﭘﺴﺎﻣﺘﯿﻚ دوم‬

‫‪oo‬‬
‫‪ :526-569‬اﺣﻤﺲ )»آﻣﺎﺳﯿﺲ«( دوم‬

‫‪ :567-568‬ﺣﻤﻠﺔ ﺑﺨﺘﻨﺼﺮ دوم ﺑﮫ ﻣﺼﺮ‬

‫‪yah‬‬
‫‪ :560‬ازدﯾﺎد ﻧﻔﻮذ ﯾﻮﻧﺎن در ﻣﺼﺮ‬

‫قم آﺳﯿﺎي ﺑﺎﺧﺘﺮي‬

‫@‪h‬‬ ‫ﺳﺎﻣﺮه‬

‫‪ :705-722‬ﺳﺎرﮔﻦ دوم‪ ،‬ﺷﺎه آﺷﻮر‬

‫‪ :709‬دﯾﺎاﻛﻮ)دﯾﻮﻛﺲ(‪ ،‬ﺷﺎه ﻣﺎد‬

‫‪ :681-705‬ﺳﻨﺎﺧﺮﯾﺐ‪ ،‬ﺷﺎه آﺷﻮر‬

‫‪are‬‬

‫‪ :702‬اﺷﻌﯿﺎي اول‬

‫‪ :689‬ﻏﺎرت ﺑﺎﺑﻞ ﺑﮫ دﺳﺖ ﺳﻨﺎﺧﺮﯾﺐ‬

‫‪ :669 -681‬اﺳﺮﺣﺪون‪ ،‬ﺷﺎه آﺷﻮر‬

‫‪set‬‬

‫‪ :626-669‬آﺳﻮرﺑﺎﻧﻲ ﭘﺎل )»ﺳﺎرداﻧﺎ ﭘﺎﻟﻮس«(‪ ،‬ﺷﺎه آﺷﻮر‬

‫‪ :583-660‬زره ﺗﻮﺷﺘﺮه )»زورو آﺳﺘﺮ«(؟‬

‫‪an‬‬

‫‪ :652‬ﮔﻮﮔﺲ‪ ،‬ﺷﺎه ﻟﯿﺪﯾﺎ‬

‫‪ :584-640‬ھﻮوﺧﺸﺘﺮه )ﻛﻮآﻛﺴﺎر(‪ ،‬ﺷﺎه ﻣﺎد‬

‫‪ :639‬ﺳﻘﻮط ﺷﻮش‪ ،‬اﻧﻘﺮاض ﻋﯿﻼم‬

‫‪pym‬‬

‫‪ :639‬ﯾﻮﺷﻊ‪ ،‬ﺷﺎه ﯾﮭﻮد‬

 ‫‪m‬‬
‫‪ :625‬ﺑﺎزﮔﺸﺖ اﺳﺘﻘﻼل ﺑﺎﺑﻞ ﺑﮫ دﺳﺖ ﻧﺒﻮﭘﻮﻟﺴﺮ‬

‫‪ :621‬آﻏﺎز )»اﺳﻔﺎر ﭘﻨﺠﮕﺎﻧﮫ«(‬

‫‪.co‬‬
‫‪ :612‬ﺳﻘﻮط ﻧﯿﻨﻮا؛ اﻧﻘﺮاض آﺷﻮر‬

‫‪ :561-610‬آﻟﻮآﺗﺲ‪ ،‬ﺷﺎه ﻟﯿﺪﯾﺎ‬

‫‪ :562-605‬ﺑﺨﺘﻨﺼﺮ دوم‪ ،‬ﺷﺎه ﺑﺎﺑﻞ‬

‫‪oo‬‬
‫‪ :600‬ارﻣﯿﺎ در اورﺷﻠﯿﻢ؛ ﺳﻜﮫ زدن در ﻟﯿﺪﯾﺎ‬

‫‪ :586-597‬ﺗﺴﺨﯿﺮ اورﺷﻠﯿﻢ ﺑﮫ دﺳﺖ ﺑﺨﺘﻨﺼﺮ‬

‫‪yah‬‬
‫‪ :538-586‬اﺳﺎرت ﯾﮭﻮد در ﺑﺎﺑﻞ‬

‫‪ :580‬ﺣﺰﻗﯿﺎل در ﺑﺎﺑﻞ‬

‫@‪h‬‬ ‫قم& ﻣﺼﺮ‬

‫‪ :525-526‬ﭘﺴﺎﻣﺘﯿﻚ ﺳﻮم‬

‫‪ :525‬ﺗﺴﺨﯿﺮ ﻣﺼﺮ ﺑﮫ دﺳﺖ ﭘﺎرﺳﯿﮭﺎ‬

‫‪ :485‬ﺷﻮرش ﻣﺼﺮ ﺑﺮ ﺿﺪ ﭘﺎرس‬

‫‪are‬‬

‫‪ :484‬ﺗﺴﺨﯿﺮ ﻣﺠﺪد ﻣﺼﺮ ﺑﮫ دﺳﺖ ﺧﺸﯿﺎرﺷﺎ‬

‫‪ :482‬اﺗﺤﺎد ﺟﻨﮕﻲ ﭘﺎرس و ﻣﺼﺮ ﺑﺮﺿﺪ ﯾﻮﻧﺎن‬

‫‪ :455‬ﺷﻜﺴﺖ ﺣﻤﻠﺔ آﺗﻨﯿﺎن ﺑﮫ ﻣﺼﺮ‬

‫‪set‬‬

‫‪ :332‬ﺗﺴﺨﯿﺮ ﻣﺼﺮ ﺑﮫ دﺳﺖ ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن؛ ﺗﺄﺳﯿﺲ اﺳﻜﻨﺪرﯾﮫ‬

‫‪ :30-283‬ﺷﺎھﺎن ﺑﻄﺎﻟﺴﮫ‬
‫‪an‬‬

‫‪ :30‬اﻧﺤﻼل ﻣﺼﺮ در اﻣﭙﺮاﻃﻮري روم‬

‫قم آﺳﯿﺎي ﺑﺎﺧﺘﺮي‬

‫‪ :529-555‬ﻛﻮروش اول‪ ،‬ﺷﺎه ﻣﺎد و ﭘﺎرس‬

‫‪pym‬‬

‫‪ :546‬ﺗﺴﺨﯿﺮ ﺳﺎردﯾﺲ ﺑﮫ دﺳﺖ ﻛﻮروش‬

 ‫‪m‬‬
‫‪ :540‬اﺷﻌﯿﺎي دوم‬

‫‪ :539‬ﺗﺴﺨﯿﺮ ﺑﺎﺑﻞ ﺑﮫ دﺳﺖ ﻛﻮروش و ﺗﺄﺳﯿﺲ اﻣﭙﺮاﻃﻮري اﯾﺮان‬

‫‪.co‬‬
‫‪ :522-529‬ﻛﺒﻮﺟﯿﮫ‪ ،‬ﺷﺎه ﭘﺎرس‬

‫‪ :485-521‬دارﯾﻮش اول‪ ،‬ﺷﺎه ﭘﺎرس‬

‫‪ :520‬ﺳﺎﺧﺘﻦ ھﯿﻜﻞ دوم د ر اورﺷﻠﯿﻢ‬

‫‪oo‬‬
‫‪ :490‬ﻧﺒﺮد ﻣﺎراﺗﻮن‬

‫‪ :464-485‬ﺧﺸﯿﺎرﺷﺎي اول‪ ،‬ﺷﺎه ﭘﺎرس‬

‫‪yah‬‬
‫‪ :480‬ﻧﺒﺮد ﺳﺎﻻﻣﯿﺲ‬

‫‪ :423-464‬اردﺷﯿﺮ اول‪ ،‬ﺷﺎه ﭘﺎرس‬

‫@‪h‬‬ ‫‪ :450‬ﻛﺘﺎب اﯾﻮب)؟(‬

‫‪ :444‬ﻋﺰرا در اورﺷﻠﯿﻢ‬

‫‪ :404-423‬دارﯾﻮش دوم‪ ،‬ﺷﺎه ﭘﺎرس‬

‫‪ :359-404‬اردﺷﯿﺮ دوم‪ ،‬ﺷﺎه ﭘﺎرس‬

‫‪are‬‬

‫‪ :401‬ﺷﻜﺴﺖ ﻛﻮروش ﻛﻮﭼﻚ در ﻛﻮﻧﺎﻛﺴﺎ‬

‫‪ :338-359‬اوﺧﻮس‪ ،‬ﺷﺎه ﭘﺎرس‬

‫‪ :330-338‬دارﯾﻮش ﺳﻮم‪ ،‬ﺷﺎه ﭘﺎرس‬

‫‪set‬‬

‫‪ :334‬ﻧﺒﺮد ﮔﺮاﻧﯿﻜﻮس و دﺧﻮل اﺳﻜﻨﺪر ﺑﮫ اورﺷﻠﯿﻢ‬

‫‪ :333‬ﻧﺒﺮد اﯾﺴﻮس‬
‫‪an‬‬

‫‪ :331‬ﺗﺴﺨﯿﺮ ﺑﺎﺑﻞ ﺑﮫ دﺳﺖ اﺳﻜﻨﺪر‬

‫‪ :330‬ﻧﺒﺮد ارﺑﯿﻞ؛ ﺧﺎور ﻧﺰدﯾﻚ ﻗﺴﻤﺘﻲ از اﻣﭙﺮاﻃﻮري اﺳﻜﻨﺪر ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ ھﻔﺘﻢ‬
‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺳﻮﻣﺮ‬

‫‪.co‬‬
‫ﻣﻘﺪﻣﮫ‪ -‬ﺳﮭﻢ ﺧﺎور ﻧﺰدﯾﻚ در ﺗﻤﺪن ﺑﺎﺧﺘﺮي‬

‫از آن زﻣﺎن ﻛﮫ ﺗﺎرﯾﺦ ﻧﻮﺷﺘﮫ در دﺳﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺎﻛﻨﻮن ﻻاﻗﻞ ﺷﺶ ھﺰار ﺳﺎل ﻣﻲﮔﺬرد‪ .‬در ﻧﯿﻤﻲ از اﯾﻦ‬
‫ﻣﺪت‪ ،‬ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﻛﮫ ﺑﺮ ﻣﺎ ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﺎور ﻧﺰدﯾﻚ ﻣﺮﻛﺰ اﻣﻮر و ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﺸﺮي ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬از اﯾﻦ‬
‫اﺻﻄﻼح ﻣﺒﮭﻢ »ﺧﺎور ﻧﺰدﯾﻚ«‪ ،‬ﻣﻨﻈﻮر ﻣﺎ ﺗﻤﺎم ﺟﻨﻮب ﺑﺎﺧﺘﺮي آﺳﯿﺎﺳﺖ ﻛﮫ در ﺟﻨﻮب روﺳﯿﮫ و درﯾﺎي‬

‫‪oo‬‬
‫ﺳﯿﺎه و ﻣﻐﺮب ھﻨﺪوﺳﺘﺎن و اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻗﺮار دارد؛ ﺑﺎ ﻣﺴﺎﻣﺤﺔ ﺑﯿﺸﺘﺮي‪ ،‬اﯾﻦ ﻧﺎم را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺼﺮ ﻧﯿﺰ‬
‫ﻣﻲداﻧﯿﻢ‪ ،‬ﭼﮫ اﯾﻦ ﺳﺮزﻣﯿﻦ از زﻣﺎﻧﮭﺎي ﺑﺴﯿﺎر دور ﺑﺎ ﺧﺎور ﭘﯿﻮﺳﺘﮕﻲ داﺷﺘﮫ اﺳﺖ و ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺷﺒﻜﺔ ﭘﯿﭻ‬
‫در ﭘﯿﭻ ﻓﺮھﻨﮓ و ﺗﻤﺪن ﺧﺎوري را ﺳﺎﺧﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮ اﯾﻦ ﺻﺤﻨﮫ‪ ،‬ﻛﮫ ﺗﺠﺪﯾﺪ ﺣﺪود دﻗﯿﻖ آن ﻣﻘﺪور ﻧﯿﺴﺖ و ﺑﺮ‬
‫روي آن ﻣﺮدم و ﻓﺮھﻨﮕﮭﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ وﺟﻮد داﺷﺘﮫ ﻛﺸﺎورزي و ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ‪ ،‬اھﻠﻲ ﻛﺮدن ﺣﯿﻮاﻧﺎت و ﺳﺎﺧﺘﻦ‬

‫‪yah‬‬
‫اراﺑﮫ‪ ،‬ﺳﻜﮫ زدن و ﺳﻨﺪ ﻧﻮﺷﺘﻦ‪ ،‬ﭘﯿﺸﮫھﺎ و ﺻﻨﺎﯾﻊ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬاري و ﺣﻜﻤﺮاﻧﻲ‪ ،‬رﯾﺎﺿﯿﺎت و ﭘﺰﺷﻜﻲ‪،‬‬
‫اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻣﺴﮭﻞ و زھﻜﺸﻲ زﻣﯿﻦ‪ ،‬ھﻨﺪﺳﮫ و ﻧﺠﻮم‪ ،‬ﺗﻘﻮﯾﻢ و ﺳﺎﻋﺖ و ﻣﻨﻄﻘﮫاﻟﺒﺮوج‪ ،‬اﻟﻔﺒﺎ و ﺧﻄﻨﻮﯾﺴﻲ‪،‬‬
‫ﻛﺎﻏﺬ و ﻣﺮﻛﺐ‪ ،‬ﻛﺘﺎب و ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﮫ و ﻣﺪرﺳﮫ‪ ،‬ادﺑﯿﺎت و ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ‪ ،‬ﺣﺠﺎري و ﻣﻌﻤﺎري‪ ،‬ﺳﻔﺎل ﻟﻌﺎﺑﺪار و‬
‫اﺳﺒﺎﺑﮭﺎي ﺗﺠﻤﻠﻲ‪ ،‬ﯾﻜﺘﺎﭘﺮﺳﺘﻲ و ﺗﻜﮕﺎﻧﻲ‪ ،‬آراﯾﮫھﺎ و ﺟﻮاھﺮات‪ ،‬ﻧﺮد و ﺷﻄﺮﻧﺞ‪ ،‬ﻣﺎﻟﯿﺎت ﺑﺮدرآﻣﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده‬
‫از داﯾﮫ‪ ،‬ﺷﺮاﺑﺨﻮاري‪ ،‬و ﭼﯿﺰھﺎي ﻓﺮاوان دﯾﮕﺮي ﺑﺮاي ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺑﺎر ﭘﯿﺪا ﺷﺪه و رﺷﺪ ﻛﺮده‪ ،‬و ﻓﺮھﻨﮓ‬
‫اروﭘﺎﯾﻲ و اﻣﺮﯾﻜﺎﯾﻲ ﻣﺎ‪ ،‬در ﻃﻲ ﻗﺮون‪ ،‬از راه ﺟﺰﯾﺮة ﻛﺮت و ﯾﻮﻧﺎن و روم‪ ،‬از ﻓﺮھﻨﮓ ھﻤﯿﻦ ﺧﺎور‬
‫@‪h‬‬
‫ﻧﺰدﯾﻚ ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺷﺪه اﺳﺖ‪» .‬آرﯾﺎﯾﯿﺎن«‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬واﺿﻊ و ﻣﺒﺪع ﺗﻤﺪن ﻧﺒﻮده‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ آن را از ﺑﺎﺑﻞ و ﻣﺼﺮ ﺑﮫ‬
‫ﻋﺎرﯾﺖ ﮔﺮﻓﺘﮫاﻧﺪ؛ ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن ﻧﯿﺰ ﺳﺎزﻧﺪة ﻛﺎخ ﺗﻤﺪن ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻧﻤﻲروﻧﺪ‪ ،‬زﯾﺮا آﻧﭽﮫ از دﯾﮕﺮان ﮔﺮﻓﺘﮫاﻧﺪ‬
‫ﺑﻤﺮاﺗﺐ ﺑﯿﺶ از آن اﺳﺖ ﻛﮫ از ﺧﻮد ﺑﺮﺟﺎي ﮔﺬاﺷﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬ﯾﻮﻧﺎن‪ ،‬در واﻗﻊ‪ ،‬ھﻤﭽﻮن وارﺛﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ذﺧﺎﯾﺮ‬
‫ﺳﮫھﺰارﺳﺎﻟﺔ ﻋﻠﻢ و ھﻨﺮ را‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺎ ﻏﻨﺎﯾﻢ ﺟﻨﮓ و ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ از ﺧﺎورزﻣﯿﻦ ﺑﮫ آن ﺳﺮزﻣﯿﻦ رﺳﯿﺪه‪ ،‬ﺑﻨﺎﺣﻖ‬
‫ﺗﺼﺎﺣﺐ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺗﺎرﯾﺨﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ ﺧﺎور ﻧﺰدﯾﻚ‪ ،‬و اﺣﺘﺮام ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺑﮫ‬
‫‪are‬‬

‫‪ – I‬ﻋﯿﻼم‬
‫ﺗﻤﺪن ﺷﻮش‪ -‬ﭼﺮخ ﻛﻮزهﮔﺮي‪ -‬ﭼﺮخ اراﺑﮫ‬

‫ﭼﻮن ﺧﻮاﻧﻨﺪه ﺑﮫ ﻧﻘﺸﺔ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎي ﭘﺎرس ﻣﺮاﺟﻌﮫ ﻛﻨﺪ و اﻧﮕﺸﺖ ﺧﻮد را از ﻣﺼﺐ رود دﺟﻠﮫ ﺑﺮ ﺧﻠﯿﺞ‬
‫‪set‬‬

‫ﻓﺎرس ﺗﺎ ﺷﮭﺮ ﻋﺮاﻗﻲاﻟﻌﻤﺎرة ﺣﺮﻛﺖ دھﺪ و‪ ،‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺷﮭﺮ رﺳﯿﺪ اﻧﮕﺸﺖ ﺧﻮد را‪ ،‬در اﻣﺘﺪاد‬
‫ﻣﺸﺮق‪ ،‬از ﻣﺮز ﻋﺮاق ﺑﮕﺬراﻧﺪ و ﺑﮫ ﺷﮭﺮ ﺷﻮش ﻛﻨﻮﻧﻲ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺣﺪود ﻛﺸﻮر ﺷﮭﺮ ﺷﻮش‬
‫ﻗﺪﯾﻢ را ﯾﺎﻓﺘﮫ اﺳﺖ؛ اﯾﻦ ﺷﮭﺮ ﻣﺮﻛﺰ ﻧﺎﺣﯿﮫاي اﺳﺖ ﻛﮫ ﯾﮭﻮدﯾﺎن آن را ﻋﯿﻼم‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ زﻣﯿﻦ ﺑﻠﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻣﻲﻧﺎﻣﯿﺪهاﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﻛﻢ وﺳﻌﺖ‪ ،‬ﻛﮫ از ﻃﺮف ﺑﺎﺧﺘﺮ ﺑﺎ ﻣﺮداﺑﮭﺎ و از ﻃﺮف ﺧﺎور ﺑﺎ ﻛﻮھﮭﺎي‬
‫‪an‬‬

‫ﻛﻨﺎر ﻓﻼت ﺑﺰرگ اﯾﺮان ﻣﺤﺪود و ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻣﻲﺷﺪه‪ ،‬ﻣﻠﺘﻲ ﻣﻲزﯾﺴﺘﮫ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻧﮋاد و ﻣﻨﺸﺄ آن را‬
‫ﻧﻤﻲداﻧﯿﻢ‪ ،‬و ﯾﻜﻲ از ﻣﺪﻧﯿﺘﮭﺎي ﺗﺎرﯾﺨﻲ ﺑﮫ دﺳﺖ ھﻤﯿﻦ ﻣﺮدم اﯾﺠﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ھﻤﯿﻦ ﻧﺎﺣﯿﮫ‪ ،‬ﺑﮫ اﻧﺪازة‬
‫زﻣﺎن ﯾﻚ ﻧﺴﻞ ﭘﯿﺶ از اﯾﻦ‪ ،‬ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﺸﻨﺎﺳﺎن ﻓﺮاﻧﺴﻮي ﺑﮫ آﺛﺎري اﻧﺴﺎﻧﻲ دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﮫاﻧﺪ ﻛﮫ ﺗﺎرﯾﺦ آﻧﮭﺎ ﺑﮫ‬
‫‪ 000،20‬ﺳﺎل ﻗﺒﻞ ﻣﻲرﺳﺪ؛ ﻧﯿﺰ ﺷﻮاھﺪ و اﺳﻨﺎدي از ﻓﺮھﻨﮓ و ﺗﻤﺪن ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﮫاي ﭘﯿﺪا ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﮫ ﻗﺪﻣﺖ‬
‫آن ﺗﺎ ‪ 4500‬ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد ﺑﺎﻻ ﻣﻲرود‪.‬‬
‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻇﺎھﺮاً ﭼﻨﺎن ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ‪ ،‬در آن زﻣﺎن‪ ،‬ﻣﺮدم ﻋﯿﻼم ﺗﺎزه از زﻧﺪﮔﻲ ﺑﯿﺎﺑﺎﻧﮕﺮدي و ﺷﻜﺎر و‬
‫ﻣﺎھﯿﮕﯿﺮي ﺑﯿﺮون آﻣﺪه ﺑﻮدﻧﺪ؛ وﻟﻲ در ھﻤﺎن زﻣﺎن ﺳﻼح و اﻓﺰارھﺎي ﻣﺴﻲ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬زﻣﯿﻦ را ﻣﻲﻛﺎﺷﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺣﯿﻮاﻧﺎت را اھﻠﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﻄﻨﻮﯾﺴﻲ دﯾﻨﻲ و اﺳﻨﺎد ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ آﺷﻨﺎ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬آﯾﻨﮫ و ﺟﻮاھﺮات را‬

‫‪.co‬‬
‫ﻣﻲﺷﻨﺎﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ آﻧﺎن از ﻣﺼﺮ ﺗﺎ ھﻨﺪ اﻣﺘﺪاد داﺷﺖ‪ .‬در ﻛﻨﺎر اﻓﺰارھﺎي ﺳﻨﮓ ﭼﺨﻤﺎﻗﻲ ﺻﺎف‬
‫ﺷﺪه‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﺎ را ﺑﮫ ﻋﺼﺮ ﺳﻨﮓ ﺟﺪﯾﺪ ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬ﮔﻠﺪاﻧﮭﺎي ﺧﻮش ﺳﺎﺧﺖ ﮔﺮدي ﻣﻲﺑﯿﻨﯿﻢ ﻛﮫ ﺑﺮ آﻧﮭﺎ‬
‫ﻧﻘﺸﮭﺎي ھﻨﺪﺳﻲ ﺑﺎ ﺗﺼﺎوﯾﺮ زﯾﺒﺎي ﺣﯿﻮاﻧﺎت و ﮔﯿﺎھﺎن رﺳﻢ ﺷﺪه‪ ،‬و ﭘﺎرهاي از آﻧﮭﺎ ﭼﻨﺎن اﺳﺖ ﻛﮫ در‬
‫ﺷﻤﺎر ﺑﮭﺘﺮﯾﻦ آﺛﺎر ھﻨﺮي ﺳﺎﺧﺖ دﺳﺖ ﺑﺸﺮ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪ .‬در ھﻤﯿﻦ ﺟﺎﺳﺖ ﻛﮫ ﻧﮫ ﺗﻨﮭﺎ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﭼﺮخ‬
‫ﻛﻮزهﮔﺮي آﺷﻜﺎر ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﭼﺮخ اراﺑﮫ ﻧﯿﺰ ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﻓﺰار ﻇﺎھﺮًا ﺳﺎده و ﻛﻢ‬

‫‪oo‬‬
‫اھﻤﯿﺖ‪ ،‬ﻛﮫ در ﺣﻘﯿﻘﺖ ﺑﺮاي اﻧﺴﺎن ﺑﺴﯿﺎر ﺣﯿﺎﺗﻲ و ﺳﻮدﻣﻨﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻌﺪھﺎ در ﺑﺎﺑﻞ‪ ،‬و ﺑﺴﯿﺎر دﯾﺮﺗﺮ از آن‬
‫در ﻣﺼﺮ‪ ،‬روي ﻛﺎرآﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮدم ﻋﯿﻼم از آن زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﻲ ﭘﯿﭻ در ﭘﯿﭻ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﮫ زﻧﺪﮔﻲ ﺟﻨﮓ و‬
‫ﻛﺸﻮرﮔﺸﺎﯾﻲ ﭘﺮدردﺳﺮ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ و ﺳﻮﻣﺮ و ﺑﺎﺑﻞ را ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ؛ ﭘﺲ از آن‪ ،‬وﺿﻊ دﮔﺮﮔﻮن ﺷﺪ و اﯾﻦ ھﺮ دو‬
‫دوﻟﺖ‪ ،‬ﯾﻜﻲ ﭘﺲ از دﯾﮕﺮي‪ ،‬ﻋﯿﻼم را در ﺗﺼﺮف ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻛﺸﻮر ﺷﮭﺮ ﺷﻮش ﺷﺶ ھﺰار ﺳﺎل‬

‫‪yah‬‬
‫ﺑﺰﯾﺴﺖ‪ ،‬و در اﯾﻦ ﻣﺪت‪ ،‬ﺷﺎھﺪ اوج ﻋﻈﻤﺖ ﺳﻮﻣﺮ‪ ،‬ﺑﺎﺑﻞ‪ ،‬ﻣﺼﺮ‪ ،‬آﺷﻮر‪ ،‬ﭘﺎرس‪،‬‬

‫و ﯾﻮﻧﺎن و روم ﺑﻮد و‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﺎم ﺷﻮش‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﻤﺎل ﺟﻼل‪ ،‬ﺗﺎ ﻗﺮن ﭼﮭﺎردھﻢ ﻣﯿﻼدي ﭘﺎﺑﺮﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬در ﻃﻮل‬
‫اﯾﻦ ﺗﺎرﯾﺦ دراز دورهھﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮ ﺷﻮش ﮔﺬﺷﺖ و ﺛﺮوت آن ﮔﺎھﻲ ﺑﻲاﻧﺪازه زﯾﺎد ﺑﻮد؛ در آن ھﻨﮕﺎم‬
‫ﻛﮫ آﺳﻮر ﺑﺎﻧﻲﭘﺎل ﺑﺮ ﺷﻮش ﻣﺴﻠﻂ ﺷﺪ و آن را ﻏﺎرت ﻛﺮد )‪ 646‬ق م(‪ ،‬وﻗﺎﯾﻌﻨﮕﺎران ﺷﺎه ﻓﮭﺮﺳﺘﻲ از‬
‫ﻃﻼ و ﻧﻘﺮه و ﺳﻨﮕﮭﺎي ﮔﺮاﻧﺒﮭﺎ و زﯾﻨﺖآﻻت ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ و ﺟﺎﻣﮫھﺎي‬
‫@‪h‬‬
‫ﻓﺎﺧﺮ و اﺛﺎﺛﮫ ﻋﺎﻟﻲ و اراﺑﮫھﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﻓﺎﺗﺤﺎن ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﮫ ﻧﯿﻨﻮا ﺑﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﺛﺒﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺗﺎرﯾﺦ دورة ﺗﻨﺎوب‬
‫ﻏﻢاﻧﮕﯿﺰ ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﯿﺎن ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ھﻨﺮ و ﺟﻨﮓ‪ ،‬را ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ آﻏﺎز ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -II‬ﺳﻮﻣﺮﯾﺎن‬
‫‪are‬‬

‫زﻣﯿﻨﺔ ﺗﺎرﯾﺨﻲ‬ ‫‪.1‬‬

‫اﻛﺘﺸﺎف ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺳﻮﻣﺮ‪ -‬وﺿﻊ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﻲ‪ -‬ﻧﮋاد‪ -‬ﻇﻮاھﺮ‪ -‬ﻃﻮﻓﺎن ﺳﻮﻣﺮي‪ -‬ﺷﺎھﺎن‪ -‬ﯾﻚ ﻣﺼﻠﺢ‬
‫ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ‪ -‬ﺳﺎرﮔﻦ ﺷﺎه اﻛﺪ‪ -‬ﻋﺼﺮ ﻃﻼﯾﻲ اور‬
‫‪set‬‬

‫اﮔﺮ ﺑﮫ ﻧﻘﺸﺔ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﻲ ﺧﺎور ﻧﺰدﯾﻚ ﺑﺎزﮔﺮدﯾﻢ و ﻣﺴﯿﺮ ﻣﺸﺘﺮك دﺟﻠﮫ و ﻓﺮات را از ﺧﻠﯿﺞ ﻓﺎرس ﺗﺎ آﻧﺠﺎ‬
‫ﻛﮫ ﺑﮫ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﻣﻲرﺳﻨﺪ )ﻧﺰدﯾﻚ ﺷﮭﺮﭼﺔ ﺗﺎزة ﻗﺮﻧﮫ( ﺗﻌﻘﯿﺐ ﻛﻨﯿﻢ‪ ,‬و آﻧﮕﺎه در اﻣﺘﺪاد ﻓﺮات ﺑﮫ ﻃﺮف ﺑﺎﺧﺘﺮ‬
‫ﭘﯿﺶ روﯾﻢ‪ ,‬در ﺷﻤﺎل و ﺟﻨﻮب اﯾﻦ ﺷﮭﺮ‪ ,‬ﺷﮭﺮھﺎي زﯾﺮﺧﺎكرﻓﺘﺔ ﻗﺪﯾﻤﻲ ﺳﻮﻣﺮي را ﺧﻮاھﯿﻢ ﯾﺎﻓﺖ ﻛﮫ‬
‫ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ارﯾﺪو )اﻛﻨﻮن اﺑﻮﺷﮭﺮﯾﻦ(؛ اور )اﻛﻨﻮن ﻣﻘﯿﺮ(؛ اوروك )در ﺗﻮرات ﻣﻌﺮوف ﺑﮫ ﻧﺎم ارك و‬
‫‪an‬‬

‫اﻛﻨﻮن اﻟﻮرﻛﺎء(‪ ،‬ﻻرﺳﺎ ) در ﺗﻮرات اﻻﺳﺎر و اﻛﻨﻮن ﺳﻨﻜﺮة(؛ ﻻﮔﺎش )اﻛﻨﻮن ﺷﺮﭘﻮرﻟﮫ(؛ ﻧﯿﭙﻮر )ﻧﻔﺮ(‬
‫وﻧﯿﺰﯾﻦ‪ .‬ﭼﻮن ﻧﮭﺮ ﻓﺮات را‪ ،‬در ﻣﺴﯿﺮ آن ﺑﮫ ﻃﺮف ﺷﻤﺎل ﺑﺎﺧﺘﺮي و ﺑﮫ ﺟﺎﻧﺐ ﺑﺎﺑﻞ‪،‬ﻛﮫ روزي‬
‫ﻧﺎﻣﺪارﺗﺮﯾﻦ ﺷﮭﺮ ﺑﯿﻦاﻟﻨﮭﺮﯾﻦ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻌﻘﯿﺐ ﻛﻨﯿﻢ‪ ،‬درﺳﺖ در ﺧﺎور ﺑﺎﺑﻞ‪ ،‬ﺷﮭﺮ ﻛﯿﺶ را ﺧﻮاھﯿﻢ ﯾﺎﻓﺖ‬
‫ﻛﮫ ﺟﺎﯾﮕﺎه ﻛﮭﻨﺘﺮﯾﻦ ﻓﺮھﻨﮓ ﺷﻨﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه در اﯾﻦ ﻧﺎﺣﯿﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺰدﯾﻚ ﺻﺪﻛﯿﻠﻮﻣﺘﺮ دﯾﮕﺮ ﻛﮫ در اﻣﺘﺪاد اﯾﻦ‬
‫ﻧﮭﺮ ﺑﮫ ﻃﺮف ﺑﺎﻻ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﯿﻢ‪ ،‬ﺑﮫ ﺷﮭﺮ آﮔﺎده ﻣﻲرﺳﯿﻢ ﻛﮫ در زﻣﺎﻧﮭﺎي دور ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﻛﺸﻮر اﻛﺪ ﺑﻮده‬
‫‪pym‬‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎرﯾﺦ ﻗﺪﯾﻢ ﺑﯿﻦاﻟﻨﮭﺮﯾﻦ‪ ،‬از ﯾﻚ ﻟﺤﺎظ‪ ،‬ﻋﺒﺎرت از ﻛﻮﺷﺸﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﻠﺘﮭﺎي ﻏﯿﺮﺳﺎﻣﻲ ﺳﺎﻛﻦ‬
‫ﺷﮭﺮھﺎي ﺳﻮﻣﺮ ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ اﺳﺘﻘﻼل ﺧﻮد‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ ھﺠﻮم و ﻣﮭﺎﺟﺮت ﺳﺎﻣﯿﺎن از ﻛﯿﺶ و آﮔﺎد و ﻣﺮاﻛﺰ‬
 ‫‪m‬‬
‫دﯾﮕﺮ ﻋﻤﺮاﻧﻲ ﺷﻤﺎل‪ ،‬ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮدهاﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﮋادھﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﺿﻤﻦ اﯾﻦ ﻣﺒﺎرزه‪ ،‬ﺑﻲآﻧﻜﮫ ﺧﻮد آﮔﺎه‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬دﺳﺖ ﺑﮫ دﺳﺖ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ داده و ﻃﺮح ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺗﻤﺪن داﻣﻨﮫداري را رﯾﺨﺘﮫاﻧﺪ ﻛﮫ ﺗﺎرﯾﺦ از آن آﮔﺎه‬
‫اﺳﺖ و‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ اﯾﺠﺎد و اﺑﺪاع‪ ،‬از ھﻤﺔ ﺗﻤﺪﻧﮭﺎي دﯾﮕﺮ ﺑﺰرﮔﺘﺮاﺳﺖ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﺑﺎ وﺟﻮد ﺗﻤﺎم ﭘﮋوھﺸﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺷﺪه‪ ،‬ﻧﻤﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﺳﻮﻣﺮﯾﺎن از ﭼﮫ ﻧﮋادي ھﺴﺘﻨﺪ و از ﻛﺪام راه ﺑﮫ‬
‫ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺳﻮﻣﺮ درآﻣﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ از آﺳﯿﺎي ﻣﯿﺎﻧﮫ ﯾﺎ ﻗﻔﻘﺎز ﯾﺎ ازﻣﻨﯿﮫ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﮫ و از ﺷﻤﺎل ﺑﮫ ﺟﻨﻮب‬
‫ﺑﯿﻦاﻟﻨﮭﺮﯾﻦ‪ ،‬ھﻤﺮاه دو ﻧﮭﺮ دﺟﻠﮫ و ﻓﺮات‪ ،‬ﭘﯿﺶ آﻣﺪهاﻧﺪ؛ ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ اﺳﻨﺎدي از ﻗﺪﯾﻤﺘﺮﯾﻦ ﻓﺮھﻨﮓ آﻧﺎن‬
‫در آﺷﻮر دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬و ﻧﯿﺰ اﺣﺘﻤﺎل دارد‪ ،‬ھﻤﺎنﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ از اﺳﺎﻃﯿﺮ ﺑﺮﻣﻲآﯾﺪ‪ ،‬از راه درﯾﺎ و از ﺧﻠﯿﺞ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻓﺎرس‪ ،‬ﯾﺎ از ﻣﺼﺮ ﯾﺎ از ﺟﺎي دﯾﮕﺮ ﻣﮭﺎﺟﺮت ﻛﺮده و در اﻣﺘﺪاد دو ﻧﮭﺮ ﺑﮫ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺳﻮﻣﺮ آﻣﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ؛‬
‫ﺷﺎﯾﺪ اﺻﻞ اﯾﺸﺎن از ﺷﻮش ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ در ﻣﯿﺎن ﻣﺨﻠﻔﺎت آﻧﺎن ﺳﺮي از ﻗﯿﺮ ﭘﯿﺪا ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﮫ ﻣﺸﺨﺼﺎت‬
‫ﻣﺮدم ﺳﻮﻣﺮي را دارد؛ ﻧﯿﺰ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ از اﯾﻦ ﺣﺪ ھﻢ دورﺗﺮ ﺑﺮوﯾﻢ و ﺑﮕﻮﯾﯿﻢ ﻛﮫ ﺳﻮﻣﺮﯾﺎن اﺻﻞ ﻣﻐﻮﻟﻲ‬
‫داﺷﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬ﭼﮫ در زﺑﺎن اﯾﺸﺎن ﺑﺴﯿﺎر ﻟﻐﺎت اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻛﻠﻤﺎت ﻣﻐﻮﻟﻲ ﺷﺒﺎھﺖ دارد‪ .‬ﺑﮫ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﮫ ﺑﺎﯾﺪ‬
‫ﮔﻔﺖ ﻛﮫ ھﻨﻮز در اﯾﻦ ﺑﺎره ﭼﯿﺰي ﻗﻄﻌﻲ ﻧﻤﻲداﻧﯿﻢ‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫آﺛﺎر ﺑﺎﻗﯿﻤﺎﻧﺪه ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ آن ﻣﺮدم ﻛﻮﺗﺎه ﺑﺎﻻ و ﺗﻨﻮﻣﻨﺪ ﺑﻮده و ﺑﯿﻨﻲ ﺑﻠﻨﺪ و راﺳﺖ و ﻏﯿﺮﺳﺎﻣﻲ‬
‫داﺷﺘﮫاﻧﺪ؛ ﭘﯿﺸﺎﻧﻲ ﻛﻤﻲ ﺑﮫ ﻋﻘﺐ‪ ،‬و ﭼﺸﻤﺎن ﺑﮫ ﻃﺮف ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻣﺘﻤﺎﯾﻞ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﯿﺸﺘﺮ آﻧﺎن رﯾﺶ‬
‫ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ و ﭘﺎرهاي ﻣﻮي ﺻﻮرت ﺧﻮد را ﻣﻲﺗﺮاﺷﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ اﻛﺜﺮﯾﺖ آﻧﮭﺎ ﺗﻨﮭﺎ ﻣﻮھﺎي ﭘﺸﺖ ﻟﺐ را‬
‫ﻣﻲﺳﺘﺮدهاﻧﺪ‪ .‬از ﭘﻮﺳﺖ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ و ﭘﺸﻢ ﺗﺎﺑﯿﺪة ﻧﺎزك ﺑﺮاي ﺧﻮد ﻟﺒﺎس ﺗﮭﯿﮫ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ زﻧﺎن روﭘﻮﺷﻲ‪ ،‬از‬
‫روي ﺷﺎﻧﺔ ﭼﭗ‪ ،‬ﺑﺮ ﺑﺪن ﺧﻮد ﻣﻲاﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﻣﺮدان ﭘﻮﺷﺶ ﺧﻮد را ﺑﮫ ﻛﻤﺮ ﻣﻲﺑﺴﺘﻨﺪ و ﻧﯿﻤﺔ ﺑﺎﻻي ﺗﻨﺸﺎن‬
‫@‪h‬‬
‫ﺑﺮھﻨﮫ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﺑﺎ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﺗﻤﺪن ﻟﺒﺎس ھﻢ ﺑﻠﻨﺪﺗﺮﺷﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ ﺟﺎﯾﻲ رﺳﯿﺪ ﻛﮫ ھﻤﺔ ﺑﺪن ﺧﻮد را‪ ،‬ﺗﺎ‬
‫ﮔﺮدن‪ ،‬ﺑﺎ آن‬

‫ﻣﻲﭘﻮﺷﺎﻧﯿﺪﻧﺪ؛ زﻧﺎن و ﻣﺮدان ﺧﺪﻣﺘﻜﺎر در داﺧﻞ ﺧﺎﻧﮫ ﺗﻨﮭﺎ ﭘﻮﺷﺸﻲ ﺑﮫ ﻛﻤﺮ ﺧﻮد ﻣﻲﺑﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺎﻻﺗﻨﺔ آﻧﺎن‬
‫ﺑﺮھﻨﮫ ﺑﻮد؛ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻛﻼھﻲ ﺑﺮ ﺳﺮ و ﻧﻌﻠﯿﻨﻲ ﺑﺮﭘﺎ داﺷﺘﻨﺪ؛ وﻟﻲ زﻧﺎن ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ ﻛﻔﺸﮭﺎﯾﻲ ﺑﻲﭘﺎﺷﻨﮫ از ﭘﻮﺳﺖ‬
‫ﻧﺮم ﻣﻲﭘﻮﺷﯿﺪﻧﺪ ﻛﮫ روي آن ﺑﻨﺪي ﺷﺒﯿﮫ ﺑﻨﺪ ﻛﻔﺸﮭﺎي اﻣﺮوزي داﺷﺖ‪ .‬دﺳﺘﺒﻨﺪ و ﮔﻠﻮﺑﻨﺪ و ﭘﺎﺑﻨﺪ و اﻧﮕﺸﺘﺮي‬
‫‪are‬‬

‫و ﮔﻮﺷﻮاره اﺳﺒﺎب آراﯾﺶ زﻧﺎن ﺳﻮﻣﺮي ﺑﻮد‪ ،‬و ﻣﺎﻧﻨﺪ زﻧﺎن اﻣﺮوز اﻣﺮﯾﻜﺎ ﺑﺎ اﯾﻦ ﺗﺰﯾﯿﻨﺎت اﻧﺪازة ﺛﺮوت‬
‫ﺷﻮھﺮان ﺧﻮد را ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﻲدادﻧﺪ‪.‬‬

‫در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ ﺗﻤﺪن ﺳﻮﻣﺮﯾﺎن ﺑﮫ اﻧﺪازة ﻛﺎﻓﻲ ﻗﺪﻣﺖ ﭘﯿﺪا ﻛﺮده ﺑﻮد‪ -‬ﯾﻌﻨﻲ در ﺣﺪود ‪ 2‘300‬قم‪-‬‬
‫ﺷﺎﻋﺮان و داﻧﺸﻤﻨﺪان اﯾﺸﺎن در ﺻﺪد ﺗﺪوﯾﻦ ﺗﺎرﯾﺦ ﻗﺪﯾﻢ ﻗﻮم ﺧﻮد ﺑﺮآﻣﺪﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎﻋﺮان داﺳﺘﺎﻧﮭﺎﯾﻲ درﺑﺎرة‬
‫‪set‬‬

‫آﻓﺮﯾﻨﺶ و ﺑﮭﺸﺖ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ‪ ،‬و ﻃﻮﻓﺎن ﺳﮭﻤﻨﺎﻛﻲ ﻛﮫ در ﻧﺘﯿﺠﺔ ﮔﻨﺎھﻜﺎري ﯾﻜﻲ از ﭘﺎدﺷﺎھﺎن ﻗﺪﯾﻢ ﭘﯿﺪا ﺷﺪ و‬
‫آن ﺑﮭﺸﺖ را در ﺧﻮد ﻏﺮق ﻛﺮد‪ ،‬ﺗﺄﻟﯿﻒ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ داﺳﺘﺎن ﻃﻮﻓﺎن را ﺑﺎﺑﻠﯿﺎن و ﻋﺒﺮاﻧﯿﺎن ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﭘﺲ‬
‫از آن ﭘﺎرهاي از ﻣﻌﺘﻘﺪات ﻣﺴﯿﺤﻲ ﺷﺪ‪ .‬در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ اﺳﺘﺎد ووﻟﻲ ﺑﮫ ﺳﺎل ‪ 1929‬در ﺧﺮاﺑﮫھﺎي اور‬
‫ﻛﺎوش ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬در ﻋﻤﻖ زﯾﺎدي از ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ ﺑﮫ ﻃﺒﻘﮫاي از ﮔﻞ رﺳﻮﺑﻲ ﺑﮫ ﺿﺨﺎﻣﺖ دو ﻣﺘﺮوﻧﯿﻢ رﺳﯿﺪ‬
‫ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺑﮫ ﮔﻔﺘﺔ او‪ ،‬ﭘﺲ از ﯾﻚ ﻓﯿﻀﺎن ﻋﻈﯿﻢ ﻧﮭﺮ ﻓﺮات ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪه و در ذھﻦ ﻧﺴﻠﮭﺎي ﻣﺘﻮاﻟﻲ ﺧﺎﻃﺮة آن‬
‫‪an‬‬

‫ﺑﮫ ﻧﺎم ﻃﻮﻓﺎن ﺑﺮﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬در زﯾﺮ اﯾﻦ ﻃﺒﻘﺔ رﺳﻮﺑﻲ‪ ،‬ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪهھﺎي ﺗﻤﺪن ﭘﯿﺶ از ﻃﻮﻓﺎن دﯾﺪه‬
‫ﻣﻲﺷﻮد؛ اﯾﻦ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ دورهاي اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﻌﺪھﺎ ﺷﺎﻋﺮان ﺑﮫ آن ﻧﺎم دورة ﻃﻼﯾﻲ آن ﺳﺮزﻣﯿﻦ را دادﻧﺪ‪.‬‬

‫در ھﻤﯿﻦ اﺛﻨﺎ‪ ،‬ﻛﺎھﻨﺎن ﺗﺎرﯾﺨﻨﻮﯾﺲ درﺻﺪد آن ﺑﺮآﻣﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﮔﺬﺷﺘﮫاي ﭼﻨﺎن ﻃﻮﻻﻧﻲ اﺧﺘﺮاع ﻛﻨﻨﺪ ﻛﮫ ﺑﺮاي‬
‫‪pym‬‬

‫ﺑﺴﻂ و ﺗﻜﺎﻣﻞ ﺗﻤﺎم ﺷﮕﻔﺘﯿﮭﺎي ﻣﺪﻧﯿﺖ ﺳﻮﻣﺮي ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از ﭘﯿﺶ ﺧﻮد ﻓﮭﺮﺳﺘﻲ ﺑﺮاي ﻧﺎم ﺷﺎھﺎن ﻗﺪﯾﻢ‬
‫ﺟﻌﻞ ﻛﺮدﻧﺪ و ﺗﺎرﯾﺦ ﺳﻠﺴﻠﮫھﺎﯾﻲ را ﻛﮫ ﭘﯿﺶ از ﻃﻮﻓﺎن در ﺳﻮﻣﺮ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﻲراﻧﺪهاﻧﺪ ﺗﺎ ‪ 432000‬ق م‬
‫ﻋﻘﺐ ﺑﺮدﻧﺪ؛ ﺑﺮاي دو ﺗﻦ از اﯾﻦ ﺷﺎھﺎن‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﺎم ﺗﻤﻮز و ﮔﯿﻠﮕﻤﺶ‪ ،‬داﺳﺘﺎﻧﮭﺎي ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰي ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ؛ اﯾﻦ‬
 ‫‪m‬‬
‫داﺳﺘﺎﻧﮭﺎ ﭼﻨﺎن ﺷﮭﺮت و ﻧﻔﻮذ ﯾﺎﻓﺖ ﻛﮫ ﮔﯿﻠﮕﻤﺶ ﺑﻌﺪھﺎ ﻗﮭﺮﻣﺎن ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ اﻓﺴﺎﻧﺔ ﻣﻨﻈﻮم ﺑﺎﺑﻠﻲ ﺷﺪ‪ ،‬و‬
‫ﺗﻤﻮز در ﺟﻤﻊ ﺧﺪاﯾﺎن ﺑﺎﺑﻠﻲ‪ ،‬و ﺑﻌﺪھﺎ ﺑﮫ ﺻﻮرت آدوﻧﯿﺲ ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن‪ ،‬درآﻣﺪ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ آن ﻛﺎھﻨﺎن‪ ،‬در اﻧﺪازة‬
‫ﻣﺪت ﺗﻤﺪن ﺧﻮد‪ ،‬ﻛﻤﻲ ﺑﮫ راه ﮔﺰاف رﻓﺘﮫ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬وﻟﻲ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﻼﺣﻈﺔ اﯾﻨﻜﮫ ﺧﺮاﺑﮫھﺎي ﻧﯿﭙﻮر در ﻋﻤﻖ ﺑﯿﺴﺖ‬

‫‪.co‬‬
‫ﻣﺘﺮي ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ ﭘﯿﺪا ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺗﺨﻤﯿﻨﻲ از ﻋﻤﺮ اﯾﻦ ﺗﻤﺪن ﺑﮫ دﺳﺖ آورﯾﻢ‪ .‬ﭼﻮن آﺛﺎر ﺳﺎرﮔﻦ اﻛﺪي‬
‫ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً در ﻧﯿﻤﺔ اﯾﻦ ﻋﻤﻖ واﻗﻊ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺗﺎرﯾﺦ ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ ﺑﮫ ﺣﺪود اواﯾﻞ دورة ﻣﯿﻼدي ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان‬
‫ﮔﻔﺖ ﻛﮫ زﻣﺎن آﺑﺎدي ﻧﯿﭙﻮر ﺑﮫ ﺗﺎرﯾﺦ ‪ 5262‬ق م ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎن ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ ﺳﻠﺴﻠﺔ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯾﺎن‬
‫ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي در ﻛﯿﺶ ﺑﮫ ﺗﺎرﯾﺦ ‪ 4500‬قم‪ ،‬و در اور ﺑﮫ ﺗﺎرﯾﺦ ‪ 3500‬قم ﺑﺮ ﺗﺨﺖ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺗﻜﯿﮫ زده‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺻﺤﻨﺔ ﻧﺰاع ﻣﯿﺎن ﻧﮋادھﺎي ﺳﺎﻣﻲ در رﻗﺎﺑﺖ و ھﻤﭽﺸﻤﻲ ﻣﯿﺎن اﯾﻦ دو ﻣﺮﻛﺰ ﻗﺪﯾﻢ ﺗﻤﺪن ﺑﮫ‬

‫‪oo‬‬
‫ﭼﺸﻢ ﻣﻲﺧﻮرد؛ اﯾﻦ ھﻤﺎن ﻧﺰاﻋﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ‪ ،‬در ﺗﺎرﯾﺦ ﺧﺎور ﻧﺰدﯾﻚ‪ ،‬داﺳﺘﺎن ﺧﻮﻧﯿﻦ ﭘﯿﻮﺳﺘﮫاي را ﺳﺒﺐ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ آﻏﺎز آن ﺑﮫ زﻣﺎن ﻗﺪرت و ﻋﻈﻤﺖ ﻛﯿﺶ ﺳﺎﻣﻲ ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬و در زﻣﺎن ﻓﺘﻮﺣﺎت دو ﺷﺎه‬
‫ﺳﺎﻣﻲ‪ ،‬ﺳﺎرﮔﻦ اول و ﺣﻤﻮرﺑﻲ‪ ،‬اداﻣﮫ ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺑﮫ اﺳﺘﯿﻼي دو ﺳﺮدار »آرﯾﺎﯾﻲ«‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﻛﻮروش و‬
‫اﺳﻜﻨﺪر‪ ،‬در ﻗﺮﻧﮭﺎي ﺷﺸﻢ و ﭼﮭﺎرم ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد‪ ،‬ﺑﺮ ﺑﺎﺑﻞ ﻣﻲرﺳﺪ؛ ﻣﺒﺎرزة ﻣﯿﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن و ﻣﺴﯿﺤﯿﺎن‬

‫‪yah‬‬
‫ﺑﺮ ﺳﺮ دﺳﺖﯾﺎﻓﺘﻦ ﺑﺮ ﺑﯿﺖاﻟﻤﻘﺪس در ﭘﻲ آن ﻣﻲآﯾﺪ‪ ،‬و ﭘﺲ از آن رﻗﺎﺑﺘﮭﺎي ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ھﻨﻮز در‬
‫اﯾﻦ ﻧﺎﺣﯿﮫ دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬و اﯾﻨﻚ اﻧﮕﻠﯿﺴﮭﺎ ﻧﯿﺰ ﻛﻮﺷﺶ ﺑﺮ آن دارﻧﺪ ﺗﺎ اﻗﻮام ﺳﺎﻣﻲ را‪ ،‬ﻛﮫ در ﺧﺎور ﻧﺰدﯾﻚ‬
‫ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ در ﺣﺎل ﻛﺸﻤﻜﺶ ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬در ﺗﺤﺖ ﻧﻔﻮذ ﺧﻮد درآورﻧﺪ و در اﯾﻦ ﻣﻨﻄﻘﮫ ﺻﻠﺢ‬
‫و آراﻣﺶ را ﺑﺮﻗﺮار ﺳﺎزﻧﺪ‪.‬‬

‫از روي ﻟﻮﺣﮭﺎي ﮔﻠﻲ اﺳﻨﺎد و ﮔﺰارﺷﮭﺎي ‪ 3000‬ﺳﺎل قم‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ دﺳﺖ ﻛﺎھﻨﺎن ﻧﮕﺎھﺪاري ﻣﻲﺷﺪه و در‬
‫ﺧﺮاﺑﮫھﺎي اور ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه‪ ،‬داﺳﺘﺎن ﻧﺴﺒﺘًﺎ دﻗﯿﻖ ﺑﮫ ﭘﺎ ﺧﺎﺳﺘﻦ ﺷﺎھﺎن‪ ،‬و ﺷﮭﺮھﺎ و ﺗﺎﺟﮕﺬارﯾﮭﺎ و‬
‫@‪h‬‬
‫ﭘﯿﺮوزﯾﮭﺎي ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ و ﻣﺮاﺳﻢ ﺗﺪﻓﯿﻦ ﺑﺎﺷﻜﻮه اﯾﺸﺎن‪ ،‬در ﺷﮭﺮھﺎي اور و ﻻﮔﺎش و اوروك و ﻧﻈﺎﯾﺮ آﻧﮭﺎ‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫دﺳﺖ ﻣﻲآﯾﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﮫ آن ﻣﻮرﺧﺎن در وﺻﻒ ﺣﻮادث ﻣﺒﺎﻟﻐﺔ ﻓﺮاوان ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﭼﮫ ﺗﺎرﯾﺨﻨﻮﯾﺴﻲ‪ ،‬و ﻧﯿﺰ‬
‫ﺟﺎﻧﺒﺪاري ﻣﻮرﺧﺎن در ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺗﺎرﯾﺦ‪ ،‬از اﻣﻮري اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ زﻣﺎﻧﮭﺎي ﺑﺴﯿﺎر دور ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬ﯾﻜﻲ از آن‬
‫ﺷﺎھﺎن‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﺎم اوروﻛﺎژﯾﻨﺎ‪ ،‬ﻛﮫ در ﻻﮔﺎش ﻓﺮﻣﺎن ﻣﻲراﻧﺪ‪ ،‬و ﭘﺎدﺷﺎه ﻣﺴﺘﺒﺪ ﻣﺼﻠﺢ روﺷﻨﻔﻜﺮي ﺑﻮده‪،‬‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻧﮭﺎﯾﻲ ﺻﺎدر ﻛﺮده و‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮ آﻧﮭﺎ‪ ،‬ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎده و ﺑﮭﺮهﻛﺸﻲ ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪان و ﻛﺎھﻨﺎن را از ﻓﻘﯿﺮان و دﯾﮕﺮ‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﺮدم ﻣﻤﻨﻮع ﺳﺎﺧﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬در ﯾﻜﻲ از ﻓﺮﻣﺎﻧﮭﺎ ﭼﻨﯿﻦ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» ،‬ﻛﺎھﻦ ﺑﺰرگ از اﯾﻦ ﭘﺲ ﺣﻖ ﻧﺪارد ﻛﮫ‬
‫در ﺑﺎغ ﻣﺎدر ﻓﻘﯿﺮ داﺧﻞ ﺷﻮد و از آﻧﺠﺎ ﭼﻮب ﺑﺮدارد ﯾﺎ از ﻣﯿﻮهھﺎي آن ﻣﺎﻟﯿﺎﺗﻲ ﺑﮕﯿﺮد‪ «.‬ھﻤﯿﻦ ﺷﺎه‬
‫ﻋﻮارض دﻓﻦ ﻣﺮدﮔﺎن را ﺑﮫ ﭘﻨﺞ ﯾﻚ آﻧﭽﮫ ﺑﻮد ﺗﻘﻠﯿﻞ داد‪ ،‬و ﻛﺎھﻨﺎن و ﻣﺄﻣﻮران ﺑﺰرگ را از اﯾﻦ ﻛﺎر‬
‫ﻣﻤﻨﻮع ﺳﺎﺧﺖ ﻛﮫ آﻧﭽﮫ را ﻣﺮدم‪ ،‬از ﻣﺎل و ﭼﮭﺎرﭘﺎ‪ ،‬ﺑﮫ ﺧﺪاﯾﺎن ﭘﯿﺸﻜﺶ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻣﯿﺎن ﺧﻮد ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﯾﻜﻲ از ﭼﯿﺰھﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺷﺎه ﺑﮫ آن ﻣﻲ ﺑﺎﻟﯿﺪه اﯾﻦ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ »ﺑﮫ ﻣﻠﺖ ﺧﻮد آزادي ﺑﺨﺸﯿﺪه اﺳﺖ‪ «.‬ﺑﯿﮕﻤﺎن‬
‫ﻟﻮﺣﮫھﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﻓﺮﻣﺎﻧﮭﺎي اﯾﻦ ﭘﺎدﺷﺎه ﺑﺮ آن ﺛﺒﺖ ﺷﺪه از ﻛﮭﻨﺘﺮﯾﻦ و ﻣﻮﺟﺰﺗﺮﯾﻦ و‪ ،‬ھﻤﭽﻨﯿﻦ‪ ،‬ﻋﺎدﻻﻧﮫﺗﺮﯾﻦ‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﺠﻤﻮﻋﮫھﺎي ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺗﺎرﯾﺦ دﻧﯿﺎﺳﺖ‪.‬‬

‫اﯾﻦ دورة آﺳﺎﯾﺶ و آراﻣﺶ‪ ،‬ھﻤﺎنﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ رﺳﻢ ﺟﮭﺎن اﺳﺖ‪ ،‬زﯾﺎد ﻃﻮل ﻧﻜﺸﯿﺪ و ﺑﺎ ﺣﻤﻠﺔ ﻛﺴﻲ ﺑﮫ ﻧﺎم‬
‫ﻟﻮﮔﺎل‪ -‬زاﮔﯿﺰي ﭘﺎﯾﺎن ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ؛ اﯾﻦ ﺷﺨﺺ ﺑﺮ ﻻﮔﺎش ﺣﻤﻠﮫ ﺑﺮد و اوروﻛﺎژﯾﻨﺎ را ﺷﻜﺴﺖ داد و ﺷﮭﺮي‬
‫را ﻛﮫ ﺑﮫ اوج ﺗﺮﻗﻲ ﺧﻮد رﺳﯿﺪه ﺑﻮد ﭼﭙﺎول ﻛﺮد و آن را وﯾﺮان ﺳﺎﺧﺖ؛ ﻣﻌﺒﺪھﺎ را ﺧﺮاب و ﻣﺮدم ﺷﮭﺮ‬
‫‪an‬‬

‫را در ﻛﻮﭼﮫھﺎ ﻗﺘﻞﻋﺎم ﻛﺮدﻧﺪ؛ ﻓﺎﺗﺢ ﺗﺎزه ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎي ﺧﺪاﯾﺎن ﺷﮭﺮ را در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﮫ ﺧﻮاري و‬
‫اﺳﺎرت‪ ،‬ﺑﮫ ﺣﺮﻛﺖ درآورد‪ .‬از ﻗﺪﯾﻤﺘﺮﯾﻦ اﺷﻌﺎري ﻛﮫ در ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ ﻗﺼﯿﺪهاي اﺳﺖ ﻛﮫ‬
‫ﺷﺎﻋﺮي ﺳﻮﻣﺮي‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﺎم دﯾﻨﮕﯿﺮاداﻣﻮ‪ ،‬ﻇﺎھﺮًا در ﺗﺎرﯾﺦ ‪ 4800‬ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از اﯾﻦ ﺳﺮوده و ﺑﺮ ﮔﻞ ﻧﻘﺶ‬
‫ﺷﺪه و ﺑﺮ ﻏﺎرت ﺷﺪن و زﺑﻮﻧﻲ اﻻھﺔ ﻻﮔﺎش ﻧﻮﺣﮫ ﻛﺮده اﺳﺖ؛ آن ﺷﺎﻋﺮ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲ ﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬
‫‪pym‬‬

‫اﻓﺴﻮس! ﺟﺎن ﻣﻦ از ﺣﺴﺮت ﺑﺮ ﺷﮭﺮ و ﮔﻨﺠﮭﺎي آن آﺗﺶ ﮔﺮﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪.‬‬

 ‫‪m‬‬
‫اﻓﺴﻮس ﺑﺮ ﺷﮭﺮ ﻣﻦ ژﯾﺮﺳﻮ ]ﻻﮔﺎش[‪ ،‬اﻓﺴﻮس ﺑﺮ ﮔﻨﺠﮭﺎي آن ﻛﮫ ﺟﺎﻧﻢ را ﻣﻲﺳﻮزاﻧﺪ‪.‬‬

‫در ژﯾﺮﺳﻮي ﻣﻘﺪس ﻛﻮدﻛﺎن در ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫وي ]ﻏﺎﺻﺐ[ ﺑﮫ داﺧﻞ ﺿﺮﯾﺢ ﺑﺎﺷﻜﻮه درآﻣﺪ‪،‬‬

‫و ﻣﻠﻜﺔ ﻣﻌﻈﻤﮫ را از ﻣﻌﺒﺪ ﺧﻮد ﺑﯿﺮون راﻧﺪ‪.‬‬

‫اي ﺑﺎﻧﻮي ﺷﮭﺮ ﻣﺎﺗﻢ زدة ﻣﻦ‪ ،‬ﭼﮫ وﻗﺖ ﺑﺎزﺧﻮاھﻲ ﮔﺸﺖ؟‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﺎ را ﻧﯿﺎزي ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﺑﯿﺶ از اﯾﻦ درﺑﺎرة ﻟﻮﮔﺎل‪ -‬زاﮔﯿﺰي ﺧﻮن آﺷﺎم و ﺳﺎﯾﺮ ﺷﺎھﺎن ﺳﻮﻣﺮي‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﻟﻮﮔﺎل – ﺷﮕﻨﮕﻮر‪ ،‬ﻟﻮﮔﺎل‪ -‬ﻛﯿﮕﻮب‪ -‬ﻧﯿﺪودو‪ ،‬ﻧﯿﻨﯿﮋي‪ -‬دوﺑﺘﻲ‪ ،‬ﻟﻮﮔﺎل‪ -‬آﻧﺪاﻧﻮﺧﻮﻧﮕﺎ‪ ،‬و ﻧﻈﺎﯾﺮ آﻧﺎن‪ ،‬ﻛﮫ‬
‫ﻧﺎﻣﮭﺎي ﭘﺮﺷﻜﻮه دارﻧﺪ‪ ،‬درﻧﮓ ﻛﻨﯿﻢ و‬

‫‪yah‬‬
‫از ﻧﮋاد ﺳﺎﻣﻲ‪ ،‬ﺑﮫ ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﻲ ﺳﺎرﮔﻦ اول‪ ،‬ﻛﺸﻮر اﻛﺪ را ﺗﺄﺳﯿﺲ ﻛﺮد‪ ،‬و ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ آن را در آﮔﺎده‪ ،‬ﺳﯿﺼﺪ‬
‫و ﺑﯿﺴﺖ ﻛﯿﻠﻮﻣﺘﺮي ﺷﻤﺎل ﺑﺎﺧﺘﺮي ﻛﺸﻮر ﺷﮭﺮھﺎي ﺳﻮﻣﺮي‪ ،‬ﻗﺮار داد‪ .‬ﯾﻚ ﺳﺘﻮن ﯾﻜﭙﺎرﭼﺔ ﺳﻨﮕﻲ‪ ،‬ﻛﮫ در‬
‫ﺷﻮش ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه‪ ،‬ﺳﺎرﮔﻦ را ﺑﺎ رﯾﺶ اﻧﺒﻮه ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻣﮭﯿﺒﻲ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ؛ ﻟﺒﺎﺳﻲ ﻛﮫ ﭘﻮﺷﯿﺪه ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة‬
‫ﺑﺰرﮔﻲ و ﻗﺪرت ﻛﺎﻣﻞ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺳﺎرﮔﻦ از ﻧﺴﻞ ﺷﺎھﺎن ﻧﺒﻮد؛ ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﺮاي او ﭘﺪري ﻧﻤﻲﺷﻨﺎﺳﺪ‪ ،‬و‬
‫ﻣﺎدرش از روﺳﭙﯿﺎن ﻣﻌﺎﺑﺪ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬وﻟﻲ اﻓﺴﺎﻧﮫھﺎي ﺳﻮﻣﺮي ﺑﺮاي وي ﺷﺮح ﺣﺎﻟﻲ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﻛﮫ از زﺑﺎن‬
‫@‪h‬‬
‫ﺧﻮد او ﻧﻘﻞ ﺷﺪه و‪ ،‬در آﻏﺎز آن‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﺑﮫ ﺷﺮح ﺣﺎل ﻣﻮﺳﻲ ]ﻋﻠﯿﮫ اﻟﺴﻼم[ ﺷﺒﺎھﺖ دارد‪ .‬وي در آﻧﺠﺎ‬
‫ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ﻣﺎدر ﺣﻘﯿﺮ و ﺑﯿﭽﺎرة ﻣﻦ ﻣﺮا ﺣﺎﻣﻠﮫ ﺷﺪ و در ﭘﻨﮭﺎﻧﻲ زاﯾﯿﺪ‪ .‬و ﻣﺮا در ﺳﺒﺪي از ﻧﻲ ﺑﺮ روي‬
‫آب ﮔﺬاﺷﺖ و در آن را ﺑﺎ ﻗﯿﺮ ﺑﺴﺖ‪ «.‬اﯾﻦ ﻛﻮدك ﻛﮫ ﻛﺎرﮔﺮي او را از ﻣﺮگ ﻧﺠﺎت داد و ﺑﻌﺪھﺎ ﺳﺎﻗﻲ‬
‫ﺷﺎه ﺷﺪ و ﺑﮫ او ﻧﺰدﯾﻜﻲ ﯾﺎﻓﺖ و ﻧﻔﻮذ و ﻗﺪرت ﻓﺮاوان ﭘﯿﺪا ﻛﺮد‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﺑﺮ ﺧﻮاﺟﺔ ﺧﻮد ﺷﻮرﯾﺪ و او را‬
‫ﺧﻠﻊ ﻛﺮد و ﺑﺮ ﺗﺨﺖ آﮔﺎده ﻧﺸﺴﺖ و ﺧﻮد را »ﺷﺎه ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواي ﺟﮭﺎن« ﺧﻮاﻧﺪ؛ وي ﺗﻨﮭﺎ ﺑﺮ ﭘﺎرة ﻛﻮﭼﻜﻲ‬
‫از ﺑﯿﻦاﻟﻨﮭﺮﯾﻦ ﺣﻜﻮﻣﺖ داﺷﺖ‪ .‬ﻣﻮرﺧﺎن وي را »ﻛﺒﯿﺮ« ﻟﻘﺐ دادهاﻧﺪ‪ ،‬از آن ﺟﮭﺖ ﻛﮫ ﺑﺮ ﺷﮭﺮھﺎي‬
‫‪are‬‬

‫ﻓﺮاوان ﺣﻤﻠﮫ ﺑﺮده و ﻏﻨﯿﻤﺖ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﮫ ﭼﻨﮓ آورده و ﻋﺪة ﺑﯿﺸﻤﺎري ﻣﺮدم را از دم ﺷﻤﺸﯿﺮ ﮔﺬراﻧﯿﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﯾﻜﻲ از ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ دﺳﺖ وي ﻛﺸﺘﮫ ﺷﺪه ھﻤﺎن ﻟﻮﮔﺎل‪ -‬زاﮔﯿﺰي اﺳﺖ ﻛﮫ ﻻﮔﺎش را ﻏﺎرت ﻛﺮده‬
‫و ﺣﺮﻣﺖ ﺧﺪاﯾﺎن آن را از ﺑﯿﻦ ﺑﺮده ﺑﻮد؛ ﺳﺎرﮔﻦ وي را ﺷﻜﺴﺖ داد و‪ ،‬زﻧﺠﯿﺮ ﺑﮫ ﮔﺮدن‪ ،‬او را ﺑﮫ ﺷﮭﺮ‬
‫ﻧﯿﭙﻮر درآورد‪ .‬اﯾﻦ ﺳﺮﺑﺎز دﻟﯿﺮ در ﺧﺎور و ﺑﺎﺧﺘﺮ و ﺷﻤﺎل و ﺟﻨﻮب ﭘﯿﺶ رﻓﺖ و ﻋﯿﻼم را ﺑﮫ ﺗﺼﺮف‬
‫درآورد و‪ ،‬ﺑﮫ ﻋﻼﻣﺖ ﭘﯿﺮوزﯾﮭﺎي درﺧﺸﺎن‪ ،‬ﺷﻤﺸﯿﺮ ﺧﻮد را در آﺑﮭﺎي ﺧﻠﯿﺞ ﻓﺎرس ﺷﺴﺖ و‪ ،‬آﻧﮕﺎه‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫‪set‬‬

‫ﻃﺮف ﺑﺎﺧﺘﺮ آﺳﯿﺎ ﻣﺘﻮﺟﮫ ﺷﺪ و ﺑﮫ درﯾﺎي ﻣﺪﯾﺘﺮاﻧﮫ رﺳﯿﺪ و ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ اﻣﭙﺮاﻃﻮري ﺑﺰرگ ﺗﺎرﯾﺦ را ﺗﺄﺳﯿﺲ‬
‫ﻛﺮد و ﻣﺪت ﭘﻨﺠﺎه و ﭘﻨﺞ ﺳﺎل ﺣﻜﻢ راﻧﺪ‪ .‬داﺳﺘﺎﻧﮭﺎي ﻓﺮاواﻧﻲ در اﻃﺮاف زﻧﺪﮔﻲ و ﻛﺎرھﺎي او ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪ‪،‬‬
‫و زﻣﯿﻨﮫ ﻓﺮاھﻢ آﻣﺪ ﺗﺎ در ﺷﻤﺎر ﺧﺪاﯾﺎن ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪ .‬اﻣﺎ آﺗﺶ اﻧﻘﻼب در ﺳﺮاﺳﺮ اﻣﭙﺮاﻃﻮري او‬
‫ﺑﺮاﻓﺮوﺧﺖ و دور ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯾﻲ او ﯾﻜﺴﺮه ﭘﺎﯾﺎن ﯾﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫ﺳﮫ ﭘﺴﺮ ﺳﺎرﮔﻦ‪ ،‬ﻧﻮﺑﮫ ﺑﮫ ﻧﻮﺑﮫ‪ ،‬ﭘﺲ از وي ﺑﮫ ﺟﺎﻧﺸﯿﻨﻲ او رﺳﯿﺪﻧﺪ‪ .‬ﺳﻮﻣﯿﻦ آﻧﺎن ﺑﮫ ﻧﺎم ﻧﺮﻣﺴﯿﻦ ﺳﺎزﻧﺪة‬
‫ﺑﺰرﮔﻲ ﺑﻮد‪ ،‬وﻟﻲ از ﺗﻤﺎم آﺛﺎر او ﺟﺰ ﯾﻚ ﻟﻮﺣﺔ ﯾﺎدﮔﺎري ﺑﺮﺟﺎي ﻧﻤﺎﻧﺪه ﻛﮫ ﭘﯿﺮوزي او ﺑﺮ ﭘﺎدﺷﺎھﻲ ﮔﻤﻨﺎم‬
‫در آن ذﻛﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻟﻮﺣﮫ‪ ،‬ﻛﮫ ﻧﻘﺸﻲ ﺑﺮﺟﺴﺘﮫ دارد‪ ،‬ﺑﮫ ﺳﺎل ‪ 1897‬در ﺷﮭﺮ ﺷﻮش ﺑﮫ دﺳﺖ‬
‫دﻣﻮرﮔﺎن اﻓﺘﺎد‪ ،‬و ﯾﻜﻲ از ﺗﺤﻔﮫھﺎي ﻣﻮزة ﻟﻮور ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪ .‬در آن ﻧﻘﺶ ﺑﺮﺟﺴﺘﮫ‪ ،‬ﻧﺮﻣﺴﯿﻦ ﺑﮫ‬
‫‪pym‬‬

‫ﺻﻮرت ﻣﺮد ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه ﻛﮫ ﺗﯿﺮوﻛﻤﺎن دارد و ﭘﺎھﺎي ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻏﺮور ﺷﺎھﺎﻧﮫ ﺑﺮ ﺑﺪن‬
‫دﺷﻤﻨﺎن ﺳﺮﻧﮕﻮن ﺷﺪه ﮔﺬاﺷﺘﮫ و ﻇﺎھﺮًا آﻣﺎده اﺳﺖ ﻛﮫ ﺟﺰ ﻣﺮگ ﺑﻲ اﻣﺎن ﭘﺎﺳﺨﻲ ﺑﮫ اﺳﺘﺮﺣﺎم و اﻟﺘﻤﺎس‬
‫دﺷﻤﻦ ﻣﻐﻠﻮب ﺧﻮد ﻧﺪھﺪ‪ .‬در ﻣﯿﺎن ﺻﻮرﺗﮭﺎي دﺷﻤﻨﺎن‪ ،‬ﻛﮫ در آن ﻟﻮﺣﮫ وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻛﺴﻲ دﯾﺪه‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ ﺗﯿﺮﮔﺮدﻧﺶ را ﺷﻜﺎﻓﺘﮫ و در ﺣﺎل اﺣﺘﻀﺎر اﺳﺖ؛ در ﻗﺴﻤﺖ ﻋﻘﺐ زﻣﯿﻨﺔ ﺻﻮرت‪ ،‬ﻛﻮھﮭﺎي‬
‫زاﮔﺮس ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬و ﺑﺮ روي ﯾﻚ ﺗﭙﮫ ﺷﺮح ﭘﯿﺮوزي ﻧﺮﻣﺴﯿﻦ ﺑﺎ ﺧﻂ ﻣﯿﺨﻲ زﯾﺒﺎﯾﻲ ﻧﻘﺶ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻟﻮﺣﮫ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ‪ ،‬در آن زﻣﺎن‪ ،‬ھﻨﺮ‬

‫‪.co‬‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻧﻘﺶ ﺑﺮﺟﺴﺘﮫ و ﻛﻨﺪهﻛﺎري‪ ،‬ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻨﺰل ﺑﻠﻮغ رﺳﯿﺪه و وﺿﻌﻲ در ﺧﻮر اﻃﻤﯿﻨﺎن داﺷﺘﮫ و‪ ،‬از‬
‫رھﮕﺬر ﺳﺎﺑﻘﮫاي ﻃﻮﻻﻧﻲ‪ ،‬ﺑﻨﯿﺎن آن ﺑﻘﺎﻋﺪه و اﺳﺘﻮار ﺷﺪه ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺳﻮﺧﺘﮫ ﺷﺪن ﺷﮭﺮ ﭼﯿﺰي ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﺑﺘﻮان ﮔﻔﺖ‪ ،‬در ھﻤﺔ اﺣﻮال‪ ،‬ﺑﻼ و ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ ﻏﯿﺮﻗﺎﺑﻞ ﺟﺒﺮان اﺳﺖ؛‬

‫‪oo‬‬
‫ﺑﻠﻜﮫ‪ ،‬ﻏﺎﻟﺐ اوﻗﺎت‪ ،‬از دو ﻟﺤﺎظ آﺑﺎداﻧﻲ و ﺑﮭﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﺳﻮدﻣﻨﺪ واﻗﻊ ﻣﻲﺷﻮد؛ اﯾﻦ ﻗﺎﻋﺪه درﺳﺖ درﺑﺎرة‬
‫ﻻﮔﺎش آن زﻣﺎن ﺻﺪق ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﭘﯿﺶ از آﻧﻜﮫ ﻗﺮن ﺑﯿﺴﺖ و ﺷﺸﻢ قم ﻓﺮا رﺳﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﺷﮭﺮ ﺑﮫ دﺳﺖ ﺷﺎه‬
‫روﺷﻨﻔﻜﺮي ﺑﮫ ﻧﺎم ﮔﻮدآ دوﺑﺎره آﺑﺎد ﺷﺪ و روﻧﻖ ﮔﺮﻓﺖ؛ ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎي ﻛﻮﺗﺎه ﺗﻨﻮﻣﻨﺪ اﯾﻦ ﺷﺎه ﻣﻌﺮوﻓﺘﺮﯾﻦ‬
‫آﺛﺎري اﺳﺖ ﻛﮫ از ﺳﻨﮕﺘﺮاﺷﻲ ﺳﻮﻣﺮي ﺑﺮﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﻮزة ﻟﻮور‪ ،‬ﻣﺠﺴﻤﮫاي از ﺳﻨﮓ دﯾﻮرﯾﺖ‬
‫وي را در ﺣﺎل ﺧﺸﻮع و ﻋﺒﺎدت ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻋﻤﺎﻣﺔ ﺳﻨﮕﯿﻨﻲ ﺑﺮ ﺳﺮ‪ ،‬ﻛﮫ ﺷﻜﻞ آن ﺑﮫ ﻛﻮﻟﻮﺳﺌﻮم‬

‫‪yah‬‬
‫ﺷﺒﺎھﺖ دارد؛ دﺳﺘﮭﺎ را ﺑﺮ ﺳﯿﻨﮫ روي ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﮔﺬاﺷﺘﮫ‪ ،‬ﺷﺎﻧﮫ و ﭘﺎھﺎﯾﺶ ﺑﺮھﻨﮫ اﺳﺖ‪ ،‬و دو ﺳﺎق ﭘﺎي ﺳﺘﺒﺮ‬
‫او را داﻣﻨﻲ ﺑﮫ ﺷﻜﻞ زﻧﮕﻮﻟﮫ ﭘﻮﺷﺎﻧﯿﺪه ﻛﮫ روي آن ﺑﺎ ﺧﻂ ﻣﻘﺪس )ھﯿﺮوﮔﻠﯿﻒ( ﭼﯿﺰھﺎي ﺑﺴﯿﺎري‬
‫ﻧﻮﺷﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬آﺛﺎر و ﺧﻄﻮط ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ و در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل ﻣﻨﻈﻢ ﺳﯿﻤﺎي او از ﻣﺮدي ﻣﺘﻔﻜﺮ و دادﮔﺮ و ﺑﺎ ﻋﺰم و‬
‫ﻧﯿﻜﻮﻣﻨﺶ ﺣﻜﺎﯾﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬رﻋﺎﯾﺎي او ﻧﮫ ﺑﮫ ﻋﻨﻮان اﯾﻨﻜﮫ وي ﻣﺮد ﺟﻨﮕﻨﺪهاي ﺑﻮد ﺑﮫ او اﺣﺘﺮام ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻠﻜﮫ او را ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﺷﺎه ﻓﯿﻠﺴﻮف و ﻣﺘﻔﻜﺮي دوﺳﺖ ﻣﻲداﺷﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﻋﻤﺮ را وﻗﻒ دﯾﻨﺪاري و ادبﭘﺮوري‬
‫و ﻛﺎرھﺎي ﻧﯿﻚ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺑﻮد‪ :‬در واﻗﻊ او را ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺎرﻛﻮس آورﻟﯿﻮس ﺳﻮﻣﺮي داﻧﺴﺖ‪ .‬ﻣﻌﺎﺑﺪ ﻓﺮاوان‬
‫@‪h‬‬
‫ﺳﺎﺧﺖ؛ ھﻤﺎن ﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ اﻣﺮوز ھﯿﺌﺘﮭﺎي اﻋﺰاﻣﻲ ﺑﮫ ﻛﺎوش ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ و از اﯾﻦ ﻣﯿﺎن ﺑﮫ ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎي وي‬
‫دﺳﺖ ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬وي ﻧﯿﺰ ﺗﺤﻘﯿﻖ و ﻣﻄﺎﻟﻌﮫ در آﺛﺎر ﮔﺬﺷﺘﮕﺎن را ﺗﺸﻮﯾﻖ ﻣﻲﻛﺮد و از ﻇﻠﻢ و ﺳﺘﻢ‬
‫ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪان ﺑﺮ ﻧﺎﺗﻮاﻧﺎن ﺟﻠﻮ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﯾﻜﻲ از آﺛﺎر ﻧﻮﺷﺘﺔ وي ﻛﮫ ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺧﺎص‬
‫اوﺳﺖ؛ ﺑﮫ ﺟﮭﺖ ھﻤﯿﻦ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺑﻮد ﻛﮫ رﻋﺎﯾﺎ او را ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﯿﺪﻧﺪ و‪ ،‬ﭘﺲ از وي‪ ،‬او را ﺑﮫ ﻣﻘﺎم ﺧﺪاﯾﻲ‬
‫رﺳﺎﻧﯿﺪﻧﺪ‪ .‬در آن ﻧﻮﺷﺘﮫ ﭼﻨﯿﻦ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬در ﻣﺪت ھﻔﺖ ﺳﺎل ﻛﻨﯿﺰ ﺑﺎ ﺑﺎﻧﻮي ﺧﻮد ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻮد؛ و ﺑﻨﺪه در‬
‫‪are‬‬

‫ﻛﻨﺎر ﺧﻮاﺟﺔ ﺧﻮد راه ﻣﻲرﻓﺖ و‪ ،‬در ﺷﮭﺮ ﻣﻦ‪ ،‬ﻧﺎﺗﻮان در ﭘﮭﻠﻮي ﺗﻮاﻧﺎ آﺳﺎﯾﺶ داﺷﺖ‪«.‬‬

‫در اﯾﻦ اﺛﻨﺎ ﻛﺸﻮر ﺷﮭﺮ »اورﻛﻠﺪاﻧﯿﺎن«‪ ،‬ﻛﮫ روزﮔﺎرش از ‪ 3500‬ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد )ﺑﻨﺎ ﺑﺮ آﻧﭽﮫ ﻛﮫ از‬
‫ﻛﮭﻨﮫﺗﺮﯾﻦ ﮔﻮرھﺎي آن آﺷﻜﺎر ﻣﻲ ﺷﻮد( ﺗﺎ ‪ 700‬ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد اداﻣﮫ داﺷﺘﮫ‪ ،‬در ﯾﻜﻲ از ﻣﺘﺮﻗﯿﺘﺮﯾﻦ‬
‫دورهھﺎي ﻋﻤﺮ دراز ﺧﻮد ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮد‪ .‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﺷﺎه اﯾﻦ ﺳﺮزﻣﯿﻦ‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﺎم اور‪-‬اﻧﮕﻮر‪ ،‬ھﻤﺔ ﺑﻼد‬
‫آﺳﯿﺎي ﺑﺎﺧﺘﺮي را ﺗﺤﺖ ﻓﺮﻣﺎن آورد و در آﻧﮭﺎ ﭘﺮﭼﻢ اﻣﻦ و آﺳﺎﯾﺶ ﺑﺮاﻓﺮاﺷﺖ و‪ ،‬در ﺳﺮاﺳﺮ دوﻟﺖ‬
‫‪set‬‬

‫ﺳﻮﻣﺮي‪ ،‬ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻗﺎﻧﻮنﻧﺎﻣﮫاي را ﻛﮫ ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﺪ اﻧﺘﺸﺎر داد‪ .‬ﺧﻮد وي در اﯾﻦ ﺑﺎره ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‬
‫»ﺑﺎ ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺷﺎﯾﺴﺘﮫ و ﻋﺎدﻻﻧﺔ ﺷﻤﺶ‪ ،‬ﻣﻦ‪ ،‬ﺑﺮاي ھﻤﯿﺸﮫ‪ ،‬ﺑﻨﯿﺎن دادﮔﺮي را ﺑﺮﻗﺮار ﺳﺎﺧﺘﻢ‪ «.‬و ﭼﻮن‬
‫ﺛﺮوت اور‪ ،‬در ﻧﺘﯿﺠﺔ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ و ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ از راه ﻓﺮات‪ ،‬اﻓﺰوﻧﻲ ﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬ھﻤﺎن ﻛﺎري را ﻛﮫ ﭘﺮﯾﻜﻠﺲ‬
‫ﺑﻌﺪھﺎ در ﯾﻮﻧﺎن ﻛﺮده اﺳﺖ اور‪-‬اﻧﮕﻮر ﻧﯿﺰ ﺑﮫ اﻧﺠﺎم رﺳﺎﻧﯿﺪ؛ ﯾﻌﻨﻲ در زﯾﺒﺎﯾﻲ ﺷﮭﺮ ﺧﻮد ﻛﻮﺷﯿﺪ و ﻣﻌﺎﺑﺪ‬
‫ﻓﺮاوان ﺳﺎﺧﺖ و در اﯾﻦ ﺷﮭﺮ و ﺷﮭﺮھﺎي دﯾﮕﺮي ﻛﮫ زﯾﺮ ﻓﺮﻣﺎن داﺷﺖ‪ -‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻻرﺳﺎ و اوروك و ﻧﯿﭙﻮر‪-‬‬
‫‪an‬‬

‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﮭﺎي زﯾﺎدي ﻛﺮد‪،‬‬

‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫‪.co‬‬
‫‪oo‬‬
‫‪yah‬‬
‫@‪h‬‬
‫ﻟﻮﺣﺔ ﭘﯿﺮوزي ﻧﺮﻣﺴﯿﻦ‪ ،‬ﻣﻮزة ﻟﻮور‪ ،‬ﭘﺎرﯾﺲ؛ ﻋﻜﺲ از آرﺷﯿﻮ ﻋﻜﺲ ھﻨﺮ و ﺗﺎرﯾﺦ‬

‫ﭘﺴﺮ وي‪ ،‬دوﻧﮕﻲ‪ ،‬در ﻣﺪت ﭘﻨﺠﺎه و ھﺸﺖ ﺳﺎل ﭘﺎدﺷﺎھﻲ‪ ،‬ﻛﺎرھﺎي ﭘﺪر را دﻧﺒﺎل ﻛﺮد و ﭼﻨﺪان ﺑﮫ‬
‫ﺧﺮدﻣﻨﺪي ﺣﻜﻮﻣﺖ راﻧﺪ ﻛﮫ ﻣﺮدم او را ھﻤﭽﻮن ﺧﺪاﯾﻲ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﻓﺮدوس ﻗﺪﯾﻤﻲ را ﺑﮫ آﻧﺎن‬
‫ﺑﺎزﮔﺮداﻧﯿﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪are‬‬

‫وﻟﻲ اﯾﻦ دوﻟﺖ و اﯾﻦ آﺳﺎﯾﺶ دﯾﺮي ﻧﭙﺎﯾﯿﺪ‪ .‬ﻋﯿﻼﻣﯿﺎن ﺟﻨﮕﺠﻮ‪ ،‬از ﻃﺮف ﺧﺎور‪ ،‬و ﻋﻤﻮرﯾﺎﻧﻲ ﻛﮫ آن زﻣﺎن‬
‫ﻧﺎم آور ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬از ﺑﺎﺧﺘﺮ‪ ،‬ﺑﺮ اﯾﻦ ﺷﮭﺮ آﺳﻮده و اﯾﻤﻦ ﺗﺎﺧﺘﻨﺪ و ﺷﺎه آن را اﺳﯿﺮ ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﺎ ﺗﻮﺣﺶ‬
‫ﻛﺎﻣﻞ ﺑﮫ ﭼﭙﺎول آن ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﺷﺎﻋﺮان اور در ﺳﻮك اﻻھﮫ ﻋﺸﺘﺮ‪ ،‬ﻣﺎدر ﻣﺤﺒﻮب ﻛﺸﻮر‪ -‬ﺷﮭﺮ ﺧﻮد‪ ،‬ﻛﮫ‬
‫ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﮭﺎﺟﻤﺎن ﮔﻨﺎھﻜﺎر ﻣﻮرد ﺑﻲ اﺣﺘﺮاﻣﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﮫ و او را از آراﻣﮕﺎه ﺧﻮد ﺑﯿﺮون اﻧﺪاﺧﺘﮫ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻗﺼﺎﯾﺪ ﺳﻮزﻧﺎﻛﻲ ﺳﺮودﻧﺪ‪ .‬آﻧﭽﮫ ﻣﺎﯾﺔ ﺷﮕﻔﺘﻲ اﺳﺖ آﻧﻜﮫ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻼف اﻧﺘﻈﺎر‪ ،‬اﯾﻦ اﺷﻌﺎر ﺑﮫ ﺻﯿﻐﺔ‬
‫‪set‬‬

‫اول ﺷﺨﺺ ﺳﺮوده ﺷﺪه و ﺑﮫ ﮔﻮش ادﯾﺒﺎن ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﮫ ﺻﻨﺎﯾﻊ ﻟﻔﻈﻲ ﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪ ﻧﯿﺴﺖ؛ وﻟﻲ‪ ،‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﭼﮭﺎر‬
‫ھﺰار ﺳﺎﻟﻲ ﻛﮫ ﻣﯿﺎن زﻣﺎن ﻣﺎ و زﻣﺎن ﺳﺮودن اﯾﻦ اﺷﻌﺎر ﻓﺎﺻﻠﮫ اﻓﺘﺎده‪ ،‬ﺑﺨﻮﺑﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﯿﻢ اﻧﺪازة وﯾﺮاﻧﻲ‬
‫و ﭘﺮﯾﺸﺎﻧﻲ را ﻛﮫ ﺑﺮآن ﺷﮭﺮ و ﻣﺮدﻣﺶ رﺳﯿﺪه از اﯾﻦ اﺷﻌﺎر درﯾﺎﺑﯿﻢ‪ .‬ﺷﺎﻋﺮ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬

‫دﺷﻤﻦ ﺑﺎ دﺳﺘﮭﺎي ﻧﺎﭘﺎك ﺧﻮد ﻣﺮا رﺑﻮد؛‬

‫‪an‬‬

‫دﺳﺘﮭﺎﯾﺶ ﻣﺮا رﺑﻮد و ﻣﺮا از وﺣﺸﺖ ﻛﺸﺖ‪.‬‬

‫آه ﻛﮫ ﭼﮫ ﺑﺪﺑﺨﺘﻢ! او ﺑﮫ ﻣﻦ ھﯿﭻ ﺣﺮﻣﺘﻲ ﻧﮕﺬاﺷﺖ!‬

‫‪pym‬‬

‫ﻟﺒﺎﺳﮭﺎي ﻣﺮا ﺑﯿﺮون ﻛﺮد و ﺑﺮ زن ﺧﻮد ﭘﻮﺷﺎﻧﯿﺪ‪،‬‬

 ‫‪m‬‬
‫ﺟﻮاھﺮات ﻣﺮا ﺑﺮداﺷﺖ و ﺑﺎ آن دﺧﺘﺮ ﺧﻮد را آراﺳﺖ‪.‬‬

‫اﻛﻨﻮن ﻣﻦ اﺳﯿﺮ ﻛﺎﺧﮭﺎي اوﯾﻢ‪ -‬او در ﺟﺴﺘﺠﻮي ﻣﻦ ﺑﻮد‬

‫‪.co‬‬
‫در ﭘﺮﺳﺘﺸﮕﺎھﮭﺎ‪ .‬آه ﻛﮫ روز ﺑﮫ راه اﻓﺘﺎدن ﻣﻲﻟﺮزﯾﺪم‪.‬‬

‫او در ﻣﻌﺒﺪ ﻣﻦ ﻣﺮا دﻧﺒﺎل ﻣﻲﻛﺮد و ﻣﺮا از ﺗﺮس ﺑﮫ ﻟﺮزه درﻣﻲآورد‪،‬‬

‫در آﻧﺠﺎ و در ﻣﯿﺎن ﺧﺎﻧﺔ ﺧﻮدم؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺒﻮﺗﺮي ﺑﻮدم ﻛﮫ ﺑﺎل ﻣﻲزدم‬

‫‪oo‬‬
‫و ﺑﺮ ﺑﺎﻣﻲ ﻣﻲﻧﺸﺴﺘﻢ‪ ،‬ﯾﺎ ﭼﻮن ﺟﻐﺪ ﻛﻮﭼﻜﻲ ﻛﮫ ﺑﺎل زﻧﺎن ﺧﻮد را در ﻏﺎري ﭘﻨﮭﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ؛‬

‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺮﻏﻲ ﻣﺮا از ﺿﺮﯾﺢ ﺧﻮد ﺑﯿﺮون راﻧﺪ‪،‬‬

‫‪yah‬‬
‫از ﺷﮭﺮ ﻣﻦ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺮﻏﻲ ﻣﺮا ﺑﯿﺮون ﻛﺮد‪ ،‬و ﻣﻦ ﺑﺎ ﺣﺴﺮت آه ﻣﻲﻛﺸﯿﺪم و ﻣﻲﮔﻔﺘﻢ‪:‬‬

‫ﻣﻌﺒﺪ ﻣﻦ ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﻣﻦ اﺳﺖ و ﺑﺴﯿﺎر از ﻣﻦ دور اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺪﯾﻦﮔﻮﻧﮫ‪ ،‬ﻣﺪت دوﯾﺴﺖ ﺳﺎل‪ ،‬ﻛﮫ ﭘﯿﺶ ﭼﺸﻤﺎن ﺧﻮدﺑﯿﻦ ﻣﺎ ﻟﺤﻈﮫاي ﺑﯿﺶ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﻋﯿﻼم و ﻋﻤﻮر ﺳﺮزﻣﯿﻦ‬
‫@‪h‬‬
‫ﺳﻮﻣﺮ را در ﺗﺼﺮف ﺧﻮﯾﺶ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ از آن‪ ،‬از ﻃﺮف ﺷﻤﺎل‪ ،‬ﺣﻤﻮرﺑﻲ‪ ،‬ﭘﺎدﺷﺎه ﺑﺰرگ ﺑﺎﺑﻞ‪ ،‬ﭘﯿﺶ‬
‫آﻣﺪ و اورك و اﯾﺴﯿﻦ را از ﻋﯿﻼﻣﯿﺎن ﺑﺎز ﮔﺮﻓﺖ و ﻣﺪت ﺑﯿﺴﺖ و ﺳﮫ ﺳﺎل درﻧﮓ ﻛﺮد و ﭘﺲ از آن ﻋﯿﻼم‬
‫را ﺑﮫ ﻣﺤﺎﺻﺮه ﮔﺮﻓﺖ و ﺷﺎه آن را اﺳﯿﺮ ﻛﺮد؛ ﻋﻤﻮر و آﺷﻮر دوردﺳﺖ را ﻣﺴﺨﺮ ﺳﺎﺧﺖ و‬
‫اﻣﭙﺮاﻃﻮرﯾﻲ ﺑﮫ وﺟﻮد آورد ﻛﮫ‪ ،‬ﭘﯿﺶ از آن‪ ،‬ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﺎﻧﻨﺪش را ﻧﺸﺎن ﻧﻤﻲدھﺪ؛ ﻛﺎر آن را ﺑﺎ وﺿﻊ ﯾﻚ‬
‫ﺳﻠﺴﻠﮫ ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺳﺎﻣﺎن داد‪ .‬ﻗﺮﻧﮭﺎي درازي ﭘﺲ از اﯾﻦ زﻣﺎن‪ ،‬ﺳﺎﻣﯿﺎن ﺑﺮ ﺑﯿﻦاﻟﻨﮭﺮﯾﻦ ﺣﻜﻮﻣﺖ‬
‫ﻣﻲراﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎ آﻧﮕﺎه ﻛﮫ دوﻟﺖ ﭘﺎرس ﺑﺮآﻣﺪ و از آن‬
‫‪are‬‬
‫‪set‬‬
‫‪an‬‬
‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫‪.co‬‬
‫‪oo‬‬
‫‪yah‬‬
‫@‪h‬‬
‫‪are‬‬

‫ﮔﻮدآي »ﻛﻮﭼﻚ« ﻣﻮزة ﻟﻮور‪ ،‬ﭘﺎرﯾﺲ؛ ﻋﻜﺲ از ﻣﻮزة ھﻨﺮي ﻣﺘﺮﭘﻠﯿﺘﻦ‪ ،‬ﻧﯿﻮﯾﻮرك‬

‫ﭘﺲ دﯾﮕﺮ ﻧﺎﻣﻲ از ﺳﻮﻣﺮﯾﺎن ﺷﻨﯿﺪه ﻧﻤﻲﺷﺪ‪ ،‬ﭼﮫ ﻓﺼﻞ ﻛﻮﺗﺎه آﻧﺎن در ﻛﺘﺎب ﺗﺎرﯾﺦ ﺟﮭﺎن ﺑﮫ ﭘﺎﯾﺎن رﺳﯿﺪه‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪ -2‬زﻧﺪﮔﻲ اﻗﺘﺼﺎدي‬
‫‪set‬‬

‫زﻣﯿﻦ‪ -‬ﺻﻨﺎﻋﺖ‪ -‬ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ‪ -‬ﻃﺒﻘﺎت ﻣﺮدم‪ -‬ﻋﻠﻢ‬

‫ﺳﻮﻣﺮﯾﺎن از ﻣﯿﺎن رﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﻣﺪﻧﯿﺖ و ﻓﺮھﻨﮓ آﻧﺎن ﺑﺮﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬از ﺳﻮﻣﺮ و اﻛﺪ ھﻨﻮز ﺻﻨﻌﺘﮕﺮان و‬
‫‪an‬‬

‫ﺷﺎﻋﺮان و ھﻨﺮﻣﻨﺪان و ﺣﻜﯿﻤﺎن و ﻗﺪﯾﺴﺎن ﺑﺮﻣﻲﺧﺎﺳﺖ‪ .‬ﺗﻤﺪن ﺷﮭﺮھﺎي ﺟﻨﻮﺑﻲ در اﻣﺘﺪاد ﻧﮭﺮھﺎي ﻓﺮات‬
‫و دﺟﻠﮫ ﺑﮫ ﺷﻤﺎل اﻧﺘﻘﺎل ﯾﺎﻓﺖ و‪ ،‬ھﻤﭽﻮن ﻣﯿﺮاث اﺻﻠﻲ ﺗﻤﺪن ﺑﯿﻦاﻟﻨﮭﺮﯾﻦ‪ ،‬ﺑﮫ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺑﺎﺑﻞ و آﺷﻮر‬
‫رﺳﯿﺪ‪.‬‬
‫‪pym‬‬

‫ﭘﺎﯾﺔ اﯾﻦ ﻓﺮھﻨﮓ و ﺗﻤﺪن ﺑﺮ روي ﺧﺎﻛﻲ ﮔﺬاﺷﺘﮫ ﺷﺪه ﺑﻮد ﻛﮫ ﻓﯿﻀﺎن ﺳﺎﻻﻧﺔ دو ﻧﮭﺮ‪ ،‬در ﻧﺘﯿﺠﺔ رﯾﺰش‬
‫ﺑﺎراﻧﮭﺎي زﻣﺴﺘﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺳﺒﺐ ﺣﺎﺻﻠﺨﯿﺰي آن ﺑﻮد‪ .‬زﯾﺎد ﺷﺪن آب ﺳﻮدﻣﻨﺪ ﺑﻮد‪ ،‬وﻟﻲ ﺧﻄﺮ ھﻢ داﺷﺖ؛ اﻣﺎ‬
‫ﺳﻮﻣﺮﯾﺎن از دﯾﺮﺑﺎز درﯾﺎﻓﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﻨﺪن ﻣﺠﺎري ﻓﺮاوان در ﺳﺮاﺳﺮ زﻣﯿﻨﮭﺎي ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از‬
 ‫‪m‬‬
‫اﯾﻦ آب ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﻣﻄﻤﺌﻨﻲ ﺑﺮاي آﺑﯿﺎري اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ؛ ھﻤﺎن ﻣﺮدم‪ ،‬ﺑﺎ داﺳﺘﺎﻧﮭﺎﯾﻲ از ﯾﻚ ﻃﻮﻓﺎن ﺑﺰرگ‪ ،‬و‬
‫اﯾﻨﻜﮫ ﭼﮕﻮﻧﮫ ﺳﺮاﻧﺠﺎم زﻣﯿﻦ از ﺳﯿﻼﺑﮭﺎ ﺟﺪا ﮔﺮدﯾﺪ و آدﻣﯿﺎن رھﺎﯾﻲ ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﯾﺎد آن ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺧﻄﺮھﺎي زﯾﺎد‬
‫ﺷﺪن آب دو ﻧﮭﺮ را ﺟﺎوداﻧﮫ ﺳﺎﺧﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻨﻈﻢ آﺑﯿﺎري‪ ،‬ﻛﮫ ﺗﺎرﯾﺦ آن ﺑﮫ ‪ 4000‬ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد‬

‫‪.co‬‬
‫ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬از ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﻛﺎرھﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪي ﺗﻤﺪن ﺳﻮﻣﺮي ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود؛ ﺷﻚ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ ﺳﺎزﻣﺎن‪،‬‬
‫ﺧﻮد‪ ،‬ﭘﺎﯾﺔ آن ﻣﺪﻧﯿﺖ و ﻓﺮھﻨﮓ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬از زﻣﯿﻨﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺧﻮب آﺑﯿﺎري ﻣﻲﺷﺪ ذرت‪ ،‬ﺟﻮ‪ ،‬ﮔﻨﺪم‪،‬‬
‫ﺧﺮﻣﺎ‪ ،‬و ﺳﺒﺰﯾﮭﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن و ﻓﺮاوان ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲآﻣﺪ‪ .‬در زﻣﺎﻧﮭﺎي ﺑﺴﯿﺎر دور‪ ،‬در اﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ از ﺟﮭﺎن‪،‬‬
‫ﮔﺎو آھﻦ روي ﻛﺎر آﻣﺪ ﻛﮫ ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ آن ﺑﺎ ﮔﺎو زﻣﯿﻦ را ﺷﺨﻢ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﺗﺎ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﭘﯿﺶ در اﻣﺮﯾﻜﺎ ﻧﯿﺰ‬
‫دﯾﺪه ﻣﻲﺷﺪ و ﺑﮫ آن ﻟﻮﻟﺔ ﺳﻮراﺧﺪاري ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ آن داﻧﮫ را ﺑﺮ زﻣﯿﻦ ﻣﻲاﻓﺸﺎﻧﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي‬

‫‪oo‬‬
‫ﻛﻮﺑﯿﺪن ﺧﺮﻣﻦ‪ ،‬ﭼﺮﺧﮭﺎي ﺑﺰرگ ﭼﻮﺑﻲ ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ ﻛﮫ دﻧﺪاﻧﮫھﺎﯾﻲ از ﺳﻨﮓ ﭼﺨﻤﺎق داﺷﺖ‪ ،‬و ﺑﮫ‬
‫اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬در ﺿﻤﻦ آﻧﻜﮫ داﻧﮫ ﺟﺪا ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﻛﺎه ﻧﯿﺰ ﺑﺮاي ﻋﻠﻮﻓﺔ ﭼﮭﺎرﭘﺎﯾﺎن ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﻲآﻣﺪ‪.‬‬

‫اﯾﻦ ﺗﻤﺪن‪ ،‬از ﺟﮭﺎت ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر اﺑﺘﺪاﯾﻲ ﺑﻮد‪ .‬ﺳﻮﻣﺮﯾﺎن ﭘﺎرهاي از ﻣﻮارد اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻣﺲ و ﻗﻠﻊ را‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ و از ﻣﺨﻠﻮط ﻛﺮدن آن دو ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﻣﻔﺮغ ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﮔﺎه ﺑﮫ ﮔﺎه ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﺑﺎ آھﻦ‪ ،‬اﺳﺒﺎﺑﮭﺎي‬
‫ﺑﺰرگ درﺳﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ھﻤﺔ اﯾﻦ اﺣﻮال‪ ،‬ﻓﻠﺰ در ﻧﺰد آﻧﺎن ﻋﻨﻮان ﺗﺠﻤﻠﻲ داﺷﺖ و ﺑﺴﯿﺎر ﻧﺎدر ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﺑﺰار ﻛﺎر ﺳﻮﻣﺮﯾﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺎ ﺳﻨﮓ ﭼﺨﻤﺎق ﺳﺎﺧﺘﮫ ﻣﻲﺷﺪ و ﺑﺮﺧﻲ از آﻧﮭﺎ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﮫ داس دروﮔﺮي‪ ،‬را‬
‫ﺑﺎ ﮔﻞ رس ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ و ﭼﯿﺰھﺎي ﺑﺎرﯾﻚ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻮزن و درﻓﺶ‪ ،‬را ﺑﺎ ﻋﺎج ﯾﺎ اﺳﺘﺨﻮان‪.‬‬

‫ﻃﺮف ﺷﺎه ﻣﻌﯿﻦ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ ﺑﺮ آن ﻧﻈﺎرت ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ درﺳﺖ ھﻤﺎنﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ اﻛﻨﻮن ھﻢ ﺻﻨﺎﻋﺘﮭﺎي ﺑﺰرگ‬
‫زﯾﺮ ﻧﻈﺮ دوﻟﺘﮭﺎ اداره ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺧﺎﻧﮫھﺎي ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻧﻲ ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ و روي آن را ﻛﺎھﮕﻞ ﻣﻲﻣﺎﻟﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬و‬
‫@‪h‬‬
‫اﯾﻦ ﻛﺎھﮕﻞ در آﻓﺘﺎب ﺧﺸﻚ ﻣﻲﺷﺪ؛ ﭼﻨﯿﻦ ﺧﺎﻧﮫھﺎ را‪ ،‬در ﺟﺎﯾﻲ ﻛﮫ روزي ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺳﻮﻣﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ھﻢ‬
‫اﻛﻨﻮن ﺑﺂﺳﺎﻧﻲ ﻣﻲﺗﻮان دﯾﺪ‪ .‬ﻛﻠﺒﮫھﺎ دري ﭼﻮﺑﯿﻦ داﺷﺖ ﻛﮫ روي ﭘﺎﺷﻨﮫاي ﺳﻨﮕﻲ ﻣﻲﭼﺮﺧﯿﺪ؛ ﻛﻒ اﻃﺎق‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻ ﮔﻠﻲ ﺑﻮد؛ ﺳﻘﻒ ﻛﻠﺒﮫ را ﺑﺎ ﺧﻢ ﻛﺮدن و اﺗﺼﺎل ﺳﺮ ﻧﯿﮭﺎ ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﻗﻮﺳﻲ ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬ﯾﺎ اﯾﻨﻜﮫ ﻧﯿﮭﺎ را‬
‫ﮔﻞاﻧﺪود ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و روي ﺗﯿﺮھﺎي ﻋﺮﺿﻲ ﺳﻘﻒ ﻣﻲﻛﺸﯿﺪﻧﺪ‪ .‬ﮔﺎو و ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ و ﺑﺰ و ﺧﻮك در ﺧﺎﻧﮫھﺎ ﺑﺎ‬
‫ﻣﺮدم ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي آب آﺷﺎﻣﯿﺪﻧﻲ از ﭼﺎه اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﺪ‪.‬‬
‫‪are‬‬

‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻛﺎﻻھﺎ از راه آب ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﺳﻨﮓ در ﺳﻮﻣﺮ ﺑﺴﯿﺎر ﻛﻤﯿﺎب ﺑﻮد‪ ،‬آن را از راه ﺧﻠﯿﺞ‬
‫ﻓﺎرس ﯾﺎ از ﻗﺴﻤﺘﮭﺎي ﺷﻤﺎﻟﻲ دو ﻧﮭﺮ ﺑﺎ ﻗﺎﯾﻖ ﻣﻲآوردﻧﺪ و ﺑﮫ وﺳﯿﻠﮫ ﺗﺮﻋﮫھﺎ ﺑﮫ ﺑﺎراﻧﺪاز ﺷﮭﺮھﺎي ﻛﻨﺎر‬
‫ﻧﮭﺮھﺎ ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪﻧﺪ‪ .‬ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ از راه ﺧﺸﻜﻲ ﻧﯿﺰ در ﻛﺎر ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﺑﻮد؛ ھﯿﺌﺖ اﻛﺘﺸﺎﻓﻲ داﻧﺸﮕﺎه آﻛﺴﻔﺮد‪،‬‬
‫ﺑﺘﺎزﮔﻲ‪ ،‬در ﻛﯿﺶ ﻛﮭﻨﺘﺮﯾﻦ وﺳﯿﻠﺔ ﻧﻘﻠﯿﺔ ﭼﺮﺧﺪار ﺟﮭﺎن را اﻛﺘﺸﺎف ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬از ﺟﺎھﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪،‬‬
‫ﻣﮭﺮھﺎﯾﻲ ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه ﻛﮫ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ در آن زﻣﺎن ﻣﯿﺎن ﺳﻮﻣﺮ و ھﻨﺪ و ﻣﺼﺮ رواﺑﻂ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ وﺟﻮد‬
‫‪set‬‬

‫داﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬در آن ھﻨﮕﺎم ھﻨﻮز ﭘﻮل را ﻧﻤﻲﺷﻨﺎﺧﺘﻨﺪ؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ‪ ،‬ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﮫ ﺻﻮرت‬
‫ﻣﺒﺎدﻟﺔ ﺟﻨﺲ ﺑﮫ ﺟﻨﺲ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ؛ وﻟﻲ‪ ،‬ﺣﺘﻲ در آن زﻣﺎن دور ھﻢ‪ ،‬ﺳﯿﻢ و زر ﺑﺮاي ﺳﻨﺠﺶ ﺑﮭﺎي‬
‫ﻛﺎﻻ ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲرﻓﺘﮫ و آﻧﮭﺎ را ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺷﻤﺶ ﯾﺎ ﺣﻠﻘﮫ‪ ،‬و ﺑﯿﺸﺘﺮ از روي وزن‪ ،‬در داد و ﺳﺘﺪ ﻣﻘﺎﺑﻞ‬
‫ﻛﺎﻻ ﻣﻲﭘﺬﯾﺮﻓﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻟﻮﺣﮫھﺎي ﮔﻠﯿﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﺎ رﺳﯿﺪه‪ ،‬و ﺑﺮ آﻧﮭﺎ ﺧﻂ ﺳﻮﻣﺮي ﻧﻮﺷﺘﮫ ﺷﺪه‪،‬‬
‫اﺳﻨﺎد ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ اﺳﺖ؛ اﯾﻦ‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ ﻛﮫ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺗﺠﺎرﺗﻲ در آن زﻣﺎن زﯾﺎد ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬در ﯾﻜﻲ از‬
‫‪an‬‬

‫اﯾﻦ ﻟﻮﺣﮭﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻲ ﻛﮫ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ﻧﺎﺧﺮﺳﻨﺪي و ﺧﺴﺘﮕﻲ اﺳﺖ‪ ،‬از »ﺷﮭﺮ و ﻧﺎراﺣﺘﻲ و ﺳﺮ ﺻﺪاي« آن‬
‫ﺳﺨﻦ رﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬از روي اﺳﻨﺎد ﺑﺮﻣﻲآﯾﺪ ﻛﮫ ﻗﺮاردادھﺎ را ﺑﺎ ﻧﻮﺷﺘﻦ و ﮔﻮاھﻲ ﻻزم ﻣﺆﻛﺪ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬آﯾﯿﻦ‬
‫وام ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻧﯿﺰ در ﻧﺰد آﻧﺎن ﻣﻌﻤﻮل ﺑﻮده‪ ،‬و ﻛﺎﻻ ﯾﺎ زر و ﺳﯿﻢ را ﺑﮫ ﻗﺮض ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﮫ و‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ‪ ،‬ﺳﻮدي‬
‫ﺳﺎﻻﻧﮫ از ھﻤﺎن ﺟﻨﺲ‪ ،‬ﻣﯿﺎن ‪ 15‬ﺗﺎ ‪ 33‬درﺻﺪ‪ ،‬ﺑﮫ وام دھﻨﺪه ﻣﻲدادهاﻧﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﮫ اﺳﺘﻘﺮار و آراﻣﺶ‬
‫‪pym‬‬

‫ھﺮ ﺟﺎﻣﻌﮫ ﺑﺎ ﻧﺮخ ﺗﻨﺰﯾﻞ در آن ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻌﻜﻮس دارد‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﭼﻨﯿﻦ ﺣﺪس زد ﻛﮫ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﺳﻮﻣﺮﯾﺎن‬
‫ھﻢ در آن زﻣﺎن‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﻣﺎ‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ﺳﯿﺎﺳﻲ و اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬وﺿﻌﻲ آﻣﯿﺨﺘﮫ ﺑﺎ ﻧﮕﺮاﻧﻲ و ﻋﺪم‬
‫ﺛﺒﺎت داﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫از ﮔﻮرھﺎي آن زﻣﺎن ﻃﻼ و ﻧﻘﺮه زﯾﺎد ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه؛ اﯾﻦ ﻃﻼ و ﻧﻘﺮه ﺗﻨﮭﺎ ﺑﮫ ﺻﻮرت زﯾﻨﺖآﻻت ﻧﯿﺴﺖ‪،‬‬
‫ﺑﻠﻜﮫ ﺻﻮرت ﻇﺮف و ﺳﻼح و اﺳﺒﺎب ﺗﺠﻤﻞ و اﻓﺰار ﻛﺎر ھﻢ دارد‪ .‬ﺗﻮاﻧﮕﺮان و دروﯾﺸﺎن ھﻤﮫ ﺑﮫ ﻃﺒﻘﮫھﺎ‬
‫و ﭘﺎﯾﮫھﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ؛ ﺑﺮدهﻓﺮوﺷﻲ رواج ﻓﺮاوان داﺷﺖ و ﺣﻘﻮق ﻣﺎﻟﻜﯿﺖ ﻣﺤﺘﺮم ﺑﻮد‪ .‬ﻣﯿﺎن‬

‫‪.co‬‬
‫ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪان و ﺑﯿﭽﯿﺰان‪ ،‬ﻃﺒﻘﺔ ﻣﯿﺎﻧﮫاي وﺟﻮد داﺷﺖ ﻛﮫ ﺗﺸﻜﯿﻞ ﻣﻲﺷﺪ از ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن ﻛﻮﭼﻚ و داﻧﺸﻤﻨﺪان و‬
‫ﭘﺰﺷﻜﺎن و ﻛﺎھﻨﺎن‪ .‬ﻓﻦ ﭘﺰﺷﻜﻲ رواج داﺷﺖ و ﺑﺮاي‬

‫ھﺮ دردي درﻣﺎﻧﻲ ﻣﻲﺷﻨﺎﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﭘﺰﺷﻜﻲ ھﻨﻮز ﺑﺎ آداب دﯾﻨﻲ درھﻢ آﻣﯿﺨﺘﮫ ﺑﻮد؛ ﭼﻨﺎن ﺗﺼﻮر‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ اﺳﺎس ﻣﺮض ﺑﮫ واﺳﻄﺔ وﺟﻮد ارواح ﺧﺒﯿﺜﮫ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ ﺑﺪن ﺑﯿﻤﺎر داﺧﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬و ﺗﺎ اﯾﻦ‬

‫‪oo‬‬
‫روح ﺧﺒﯿﺚ از ﺑﺪن ﺑﯿﺮون ﻧﺮود ﺑﯿﻤﺎر ﺷﻔﺎ ﻧﺨﻮاھﺪ ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ﺗﻘﻮﯾﻤﻲ داﺷﺘﻨﺪ ﻛﮫ‪ ،‬ﻧﻤﻲداﻧﯿﻢ ﭼﮕﻮﻧﮫ و در ﻛﺠﺎ‬
‫اﯾﺠﺎد ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮ آن ﺗﻘﻮﯾﻢ‪ ،‬ﺳﺎل ﺑﮫ دوازده ﻣﺎه ﻗﻤﺮي ﻣﻨﻘﺴﻢ ﻣﻲﺷﺪ؛ ﭘﺲ از ھﺮ ﺳﮫ ﯾﺎ ﭼﮭﺎر ﺳﺎل‪ ،‬ﻣﺎھﻲ‬
‫ﺑﺮ آن ﻣﻲاﻓﺰودﻧﺪ ﺗﺎ اﯾﻦ ﺗﻘﻮﯾﻢ ﺑﺎ ﻓﺼﻮل ﺳﺎل و ﮔﺮدش ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﺗﻮاﻓﻖ ﭘﯿﺪا ﻛﻨﺪ‪ .‬ھﺮ ﺷﮭﺮي اﯾﻦ ﻣﺎھﮭﺎ را‬
‫ﺑﮫ ﻧﺎم ﺧﺎﺻﻲ ﻣﻲﻧﺎﻣﯿﺪ‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫‪ -3‬ﺳﺎزﻣﺎن ﺣﻜﻮﻣﺖ‬
‫ﺷﺎھﺎن‪ -‬آﯾﯿﻦ ﺟﻨﮕﺎوري – اﺷﺮاف و زﻣﯿﻨﺪاران – ﻗﺎﻧﻮن‬

‫ھﺮ ﺷﮭﺮ ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﻛﮫ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﻧﮕﺎھﺪاري اﺳﺘﻘﻼل ﺧﻮﯾﺶ ﻏﯿﻮر و ﻣﺘﻌﺼﺐ ﻧﺸﺎن ﻣﻲداد‬
‫@‪h‬‬
‫و ﺑﺮاي ﺧﻮد ﺷﺎه ﺧﺎﺻﻲ داﺷﺖ ﺑﮫ ﻧﺎم ﭘﺎﺗﺴﻲ ﯾﺎ ﻛﺎھﻦ‪ -‬ﺷﺎه؛ از ھﻤﯿﻦ ﻛﻠﻤﮫ آﺷﻜﺎر ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺗﺎ‬
‫ﭼﮫ ﺣﺪ ﺑﺎ دﯾﻦ ﭘﯿﻮﺳﺘﮕﻲ داﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﺪود ‪ 2800‬قم‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺳﻌﺔ ﺗﺠﺎرت‪ ،‬دﯾﮕﺮ اﻣﻜﺎن آن ﻧﺒﻮد ﻛﮫ‬
‫اﯾﻦ ﺟﺪاﯾﻲ ﻣﯿﺎن ﺷﮭﺮھﺎ ﺑﺮﻗﺮار ﺑﻤﺎﻧﺪ؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ‪ ،‬از ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ آﻧﮭﺎ »اﻣﭙﺮاﻃﻮرﯾﮭﺎﯾﻲ« ﺑﮫ وﺟﻮد‬
‫آﻣﺪ‪ ،‬و ﺷﺨﺼﯿﺖ ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺮ ﺷﺎھﺎن و ﻛﺎھﻦ‪ -‬ﺷﺎھﺎن ﻣﺴﻠﻂ ﺷﻮد و از اﯾﻦ ﺷﮭﺮھﺎ ﯾﻚ وﺣﺪت‬
‫ﺳﯿﺎﺳﻲ و اﻗﺘﺼﺎدي اﯾﺠﺎد ﻛﻨﺪ‪ .‬ﭘﺎدﺷﺎه ﺑﺰرگ ﻗﺪرت ﻓﺮاوان و ﻣﻄﻠﻖ داﺷﺖ‪ ،‬و اﻃﺮاف او را ﻣﺤﯿﻄﻲ از‬
‫ﺷﺪت ﻋﻤﻞ و ﺗﺮس ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺑﻮد‪ ،‬درﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﺎﻟﺘﻲ ﻛﮫ ﺳﻼﻃﯿﻦ ﻣﺴﺘﺒﺪ اروﭘﺎ ﻣﻘﺎرن دورة رﺳﺘﺎﺧﯿﺰ‬
‫‪are‬‬

‫ﻋﻠﻢ و ھﻨﺮ )ﯾﺎ رﻧﺴﺎﻧﺲ( داﺷﺘﻨﺪ؛ ھﺮ آن اﺣﺘﻤﺎل آن ﻣﻲرﻓﺖ ﺗﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ھﻤﺎن وﺳﺎﯾﻞ ﻛﮫ ﺷﺎه ﺗﺎزه ﺑﺮ ارﯾﻜﺔ‬
‫ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻧﺸﺴﺘﮫ‪ ،‬ﻛﺴﻲ ﻗﺼﺪ ﺟﺎن او ﻛﻨﺪ و وي را ﺑﮫ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﮔﺬﺷﺘﮕﺎن دﭼﺎر ﺳﺎزد‪ .‬ﺷﺎه در ﻗﺼﺮ‬
‫ﻣﺴﺘﺤﻜﻤﻲ ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮد ﻛﮫ ﺑﯿﺶ از دو در ﺗﻨﮓ ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬و از ھﺮ در ﺑﯿﺶ از ﯾﻚ ﻧﻔﺮ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ داﺧﻞ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬در ﭼﭗ و راﺳﺖ در ورودي‪ ،‬ﻧﮭﺎﻧﮕﺎھﮭﺎﯾﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ ﭘﺎﺳﺒﺎﻧﺎن ﻣﺨﻔﻲ ﺷﺎه در آﻧﮭﺎ ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ و‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ واردﺷﻮﻧﺪﮔﺎن را ﺑﺎزﺟﻮﯾﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﺎ ﺧﻨﺠﺮ ﺟﺎﻧﺸﺎن را ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ ﻧﻤﺎزﺧﺎﻧﺔ ﺷﺎه ﻧﯿﺰ در‬
‫‪set‬‬

‫ﻛﺎخ او ﺟﺎي ﭘﻨﮭﺎن و ﭘﻮﺷﯿﺪهاي داﺷﺖ و ﺷﺎه در آن وﻇﺎﯾﻒ دﯾﻨﻲ ﺧﻮد را اﻧﺠﺎم ﻣﻲداد‪ ،‬ﺑﻲآﻧﻜﮫ ﻛﺴﻲ‬
‫ﺑﺘﻮاﻧﺪ وي را ﺑﺒﯿﻨﺪ‪ ،‬ﯾﺎ اﮔﺮ از اﻧﺠﺎم ﭼﻨﯿﻦ ﺗﻜﺎﻟﯿﻒ ﺳﺮﺑﺎز زﻧﺪ ﻣﺘﻮﺟﮫ آن ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺷﺎه‪ ،‬ﺑﮫ ھﻨﮕﺎم ﻧﺒﺮد‪ ،‬ﺑﺮ اراﺑﮫاي ﻣﻲﻧﺸﺴﺖ و در ﭘﯿﺸﺎﭘﯿﺶ ﻟﺸﻜﺮي ﻣﺨﻠﻮط و درھﻢ‪ ،‬ﻣﺴﻠﺢ ﺑﮫ ﺗﯿﺮ و ﻛﻤﺎن‬
‫و ﺳﺮﻧﯿﺰه‪ ،‬ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﺟﻨﮓ را آﺷﻜﺎرا ﺑﺮاي ﺑﮫ دﺳﺖ آوردن راھﮭﺎي ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ‪ ،‬ﯾﺎ دﺳﺘﺒﺮد زدن‬
‫‪an‬‬

‫ﺑﮫ ﻛﺎﻻھﺎي ﺗﺠﺎرﺗﻲ‪ ،‬ﺑﮫ راه ﻣﻲاﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ و ھﯿﭻ درﺑﻨﺪ آن ﻧﺒﻮدﻧﺪ ﻛﮫ اﯾﻦ ھﺪف را در زﯾﺮ ﭘﺮدهاي از اﻟﻔﺎظ‬
‫ﻓﺮﯾﺒﻨﺪه و رﻧﮕﯿﻦ ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﻨﺪ و ﻛﺴﺎﻧﻲ را ﻛﮫ دﻧﺒﺎل ﻛﻤﺎل ﻣﻄﻠﻮﺑﮭﺎﯾﻲ ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ ﺑﮫ آن ﮔﻮل ﺑﺰﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎﻧﯿﺸﺘﻮﺳﻮ‪ ،‬ﺷﺎه اﻛﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﻤﺎل ﺻﺮاﺣﺖ اﻋﻼن ﻛﺮد‬

‫ﻛﮫ ﺑﺮاي دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﻦ ﺑﮫ ﻛﺎﻧﮭﺎي ﻧﻘﺮه و رﺳﯿﺪن ﺑﮫ ﺳﻨﮓ دﯾﻮرﯾﺖ ﺑﮫ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﻋﯿﻼم ﺣﻤﻠﮫ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﭘﺲ‬
‫‪pym‬‬

‫از ﺑﮫ دﺳﺖ آوردن اﯾﻦ ﺳﻨﮓ ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎﯾﻲ از ﺧﻮد ﺑﺴﺎزد و ﻧﺎم ﺧﻮﯾﺶ را ﺟﺎوﯾﺪان ﻛﻨﺪ‪ -‬و اﯾﻦ ﺗﻨﮭﺎ‬
‫ﺟﻨﮕﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ در آن ﺳﺮﺑﺎزان ﺑﺮاي ﻣﻨﻈﻮرھﺎي ھﻨﺮي ﺑﮫ ﻧﺒﺮد ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬ﻣﻠﺘﮭﺎي ﻣﻐﻠﻮب را‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻋﻠﻲاﻟﺮﺳﻢ ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﺑﺮده ﻣﻲﻓﺮوﺧﺘﻨﺪ و‪ ،‬اﮔﺮ اﻣﯿﺪ ﺑﮫ ﺳﻮدي از ﻓﺮوﺧﺘﻦ اﯾﺸﺎن ﻧﻤﻲرﻓﺖ‪ ،‬آﻧﺎن را در‬
‫ﻣﯿﺪان ﺟﻨﮓ ﺳﺮﻣﻲﺑﺮﯾﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ اوﻗﺎت ﭼﻨﺎن اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺎد ﻛﮫ ده ﯾﻚ اﺳﯿﺮان را در ﺗﻨﮕﻨﺎﯾﻲ ﻗﺮار‬
‫ﻣﻲدادﻧﺪ ﻛﮫ ھﺮ ﭼﮫ دﺳﺖ وﭘﺎ ﻣﻲزدﻧﺪ راه ﻓﺮار ﻧﺒﻮد‪ ،‬آﻧﮕﺎه آﻧﺎن را در راه ﺧﺪاﯾﺎن ﺗﺸﻨﮫ ﺑﮫ ﺧﻮن ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ‬

‫‪.co‬‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺷﮭﺮھﺎ ھﻤﺎن ﭼﯿﺰي اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎد ﻛﮫ ﺑﻌﺪھﺎ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺷﮭﺮھﺎي اﯾﺘﺎﻟﯿﺎ‪ ،‬در دورة رﺳﺘﺎﺧﯿﺰ‬
‫ﭘﯿﺶ آﻣﺪ؛ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﻲ ﻛﮫ اﺳﺘﻘﻼﻟﺨﻮاھﻲ ﺷﺪﯾﺪ ﺷﮭﺮھﺎي ﺳﻮﻣﺮي اﻧﮕﯿﺰة ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي ﺑﺮاي زﻧﺪﮔﻲ و‬
‫ﭘﺮورش ھﻨﺮ ﺑﻮد‪ ،‬وﻟﻲ‪ ،‬در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﺳﺒﺐ ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﻓﺸﺎر و ﻧﺰاﻋﮭﺎي داﺧﻠﻲ ﮔﺮدﯾﺪ؛ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‬
‫دوﻟﺘﮭﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﻣﺤﻠﻲ ﺿﻌﯿﻒ ﺷﺪﻧﺪ و دوﻟﺖ ﺳﻮﻣﺮ ﺑﻜﻠﻲ ﺳﻘﻮط ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻮكاﻟﻄﻮاﯾﻔﻲ‪ ،‬در اﻣﭙﺮاﻃﻮري ﺳﻮﻣﺮي‪ ،‬وﺳﯿﻠﺔ ﺣﻔﻆ ﻧﻈﺎم اﺟﺘﻤﺎع ﺑﻮد‪ .‬ﺷﺎه‪ ،‬ﭘﺲ از ھﺮ ﺟﻨﮓ‪،‬‬
‫ﺑﮫ ﺳﺮداران ﺷﺠﺎع ﺧﻮد ﻗﻄﻌﺎت ﺑﺰرﮔﻲ از اراﺿﻲ را ﻣﻲﺑﺨﺸﯿﺪ و آن زﻣﯿﻨﮭﺎ را از ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﺎﻟﯿﺎت‬
‫ﻣﻌﺎف ﻣﻲﻛﺮد؛ اﯾﻦ ﺻﺎﺣﺒﺎن اراﺿﻲ‪ ،‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ‪ ،‬ﻣﻮﻇﻒ ﺑﻮدﻧﺪ اﻣﻨﯿﺖ را در اﺑﻮاﺑﺠﻤﻌﻲ ﺧﻮد ﺣﻔﻆ ﻛﻨﻨﺪ‬
‫و‪ ،‬آن اﻧﺪازه ﻛﮫ ﺷﺎه ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﺮﺑﺎز و ﺳﺎز و ﺑﺮگ ﺑﮫ او ﺑﺪھﻨﺪ‪ .‬درآﻣﺪ دوﻟﺖ از ﻣﺎﻟﯿﺎت ﺟﻨﺴﻲ‬

‫‪yah‬‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﮫ در اﻧﺒﺎرھﺎي ﺷﺎھﻲ ذﺧﯿﺮه ﻣﻲﺷﺪ و ﺑﮫ ﻣﺼﺮف ﺣﻘﻮق ﻛﺎرﻣﻨﺪان و ﻛﺎرﮔﺮان دﺳﺘﮕﺎه دوﻟﺘﻲ‬
‫ﻣﻲرﺳﯿﺪ‪.‬‬

‫ﻋﻼوه ﺑﺮ اﯾﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﺷﺎھﻲ و دﺳﺘﮕﺎه زﻣﯿﻨﺪاران‪ ،‬ﯾﻚ رﺷﺘﮫ از ﻗﻮاﻧﯿﻦ وﺟﻮد داﺷﺖ ﻛﮫ وﻗﺘﻲ اور‪-‬‬
‫اﻧﮕﻮر و دوﻧﮕﻲ دﺳﺖ ﺑﮫ ﺗﺪوﯾﻦ اﺣﻜﺎم و ﻗﻮاﻧﯿﻦ اور زدﻧﺪ‪ ،‬ﺳﻮاﺑﻖ ﻓﺮاواﻧﻲ ﺑﺮاي آﻧﮭﺎ ﻓﺮاھﻢ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬از‬
‫ھﻤﯿﻦ ﺳﺮﭼﺸﻤﮫھﺎ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺣﻤﻮرﺑﻲ ﻗﺎﻧﻮنﻧﺎﻣﺔ ﻣﻌﺮوف ﺧﻮد را اﺳﺘﺨﺮاج ﻛﺮد و ﺑﮫ ﯾﺎدﮔﺎر ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﮫ‬
‫اﯾﻦ ﻗﻮاﻧﯿﻦ از ﻗﻮاﻧﯿﻨﻲ ﻛﮫ ﭘﺲ از آﻧﮭﺎ آﻣﺪه ﻧﺎﻗﺼﺘﺮ و ﺳﺎدهﺗﺮ اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻲ ﺷﺪت و ﻗﺴﺎوت آﻧﮭﺎ ﻧﯿﺰ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ‬
‫@‪h‬‬
‫ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻛﻤﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ در ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺳﺎﻣﻲ‪ ،‬ﭼﻮن زﻧﻲ زﻧﺎ دھﺪ ﺣﻜﻤﺶ ﻛﺸﺘﻦ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻲ در ﻗﺎﻧﻮن ﺳﻮﻣﺮي ﺗﻨﮭﺎ آن اﺳﺖ ﻛﮫ ﺷﻮھﺮ ﺟﻔﺎ ﻛﺸﯿﺪه ﺣﻖ دارد زن دﯾﮕﺮي ﺑﮕﯿﺮد و ﭘﺎﯾﮕﺎه‬
‫زن اول ﺧﻮد را از آﻧﭽﮫ ﺑﻮد ﭘﺎﯾﯿﻨﺘﺮ آورد‪ .‬در ﻗﺎﻧﻮن ﺳﻮﻣﺮي از رواﺑﻂ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ و ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺟﻨﺴﻲ‬
‫ﺳﺨﻦ رﻓﺘﮫ؛ ﺑﺮاي وام ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺷﺮاﯾﻄﻲ ﮔﺬاﺷﺘﮫ‪ ،‬و ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻗﺮارداد ﺑﺴﺘﻦ و ﻋﻘﻮد ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﺧﺮﯾﺪ و ﻓﺮوش‬
‫و ﻗﺒﻮل ﻛﺮدن ﻓﺮزﻧﺪ و وﺻﯿﺖ را ﻣﻌﯿﻦ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺠﺎﻟﺲ ﻣﺤﺎﻛﻤﮫ و داوري در ﻣﻌﺒﺪھﺎ ﺗﺸﻜﯿﻞ ﻣﻲﺷﺪ‬
‫‪are‬‬

‫و داوران ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻛﺎھﻨﺎن ﻣﻌﺎﺑﺪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﺮاي دادﮔﺎھﮭﺎي ﻋﺎﻟﯿﺘﺮ ﻗﺎﺿﯿﺎن ﻣﺘﺨﺼﺺ ﺑﺮﮔﺰﯾﺪه‬
‫ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﮭﺘﺮﯾﻦ ﭼﯿﺰي ﻛﮫ در ﻗﺎﻧﻮن ﺳﻮﻣﺮي ﻣﺸﺎھﺪه ﻣﻲﺷﻮد آن اﺳﺖ ﻛﮫ ﻛﺎر ﺑﮫ ﺻﻮرﺗﻲ ﺑﻮده ﻛﮫ‪،‬‬
‫ﺣﺘﻲاﻟﻤﻘﺪور‪ ،‬ﻣﺮدم از ﻣﺮاﺟﻌﺔ ﺑﮫ ﻣﺤﻜﻤﮫ ﺧﻮدداري ﻛﻨﻨﺪ؛ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﻲ ﻛﮫ ھﺮ اﺧﺘﻼف‪ ،‬در اﺑﺘﺪاي اﻣﺮ‪،‬‬
‫ﺑﮫ داوري ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﺮاﺟﻌﮫ ﻣﻲﺷﺪه‪ ،‬و او ﺑﮫ ﻃﺮﻓﯿﻦ دﻋﻮي ﺗﻜﻠﯿﻒ‬

‫آﻧﻜﮫ ﺑﮫ ﺣﻜﻢ ﻗﺎﻧﻮن ﺗﻮﺳﻞ ﺟﻮﯾﻨﺪ‪ ،‬دﻋﻮاي ﻣﯿﺎن ﺧﻮد را از راه دوﺳﺘﺎﻧﮫ ﺣﻞ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺖ ﺣﺎل ﯾﻚ‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﺪﻧﯿﺖ ﻓﻘﯿﺮي ﻛﮫ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﯿﻢ از آن درﺳﻲ ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ و ﺗﻤﺪن ﺧﻮد را اﺻﻼح ﻛﻨﯿﻢ‪.‬‬

‫‪ -4‬دﯾﻦ و اﺧﻼق‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ ﺧﺪاﯾﺎن ﺳﻮﻣﺮي‪ -‬ﺧﻮراك ﺧﺪاﯾﺎن‪ -‬اﺳﺎﻃﯿﺮ ﺧﺪاﯾﺎن‪ -‬ﺗﻌﻠﯿﻢ و ﺗﺮﺑﯿﺖ‪ -‬ﻧﻤﺎز ﺳﻮﻣﺮي‪ -‬ﻓﺤﺸﺎي‬
‫ﻣﺬھﺒﻲ‪ -‬ﺣﻘﻮق زن‪ -‬آراﯾﮫھﺎي ﺳﻮﻣﺮي‬

‫اور‪ -‬اﻧﮕﻮر ﻗﺎﻧﻮنﻧﺎﻣﺔ ﺧﻮد را ﺑﮫ ﻧﺎم ﺷﻤﺶ‪ ،‬ﺧﺪاي ﺑﺰرگ‪ ،‬ﺑﯿﻦ ﻣﺮدم ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬ﭼﮫ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯾﺎن‬
‫ﺑﺰودي درﯾﺎﻓﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ﺗﻮﺟﮫ ﻛﺮدن ﺑﮫ دﯾﻦ ﻓﻮاﯾﺪ ﺳﯿﺎﺳﻲ ﻓﺮاواﻧﻲ ﺑﺮاي اداره ﻛﺮدن ﻛﺸﻮر دارد‪ .‬و‬
‫‪pym‬‬

‫آﻧﮕﺎه ﻛﮫ ﻓﺎﯾﺪة ﺧﺪاﯾﺎن از اﯾﻦ ﻟﺤﺎظ ﺑﺮ آدﻣﻲ ﻣﻜﺸﻮف ﺷﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎرة آﻧﺎن اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﻛﮫ ھﺮ ﺷﮭﺮ‬
‫و اﯾﺎﻟﺖ و ھﺮﮔﻮﻧﮫ از ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﮭﺎي ﺑﺸﺮي‪ ،‬ﺑﺮاي ﺧﻮد‪ ،‬ﺧﺪاي ﻣﺪﺑﺮ و اﻟﮭﺎمدھﻨﺪة ﺧﺎص ﭘﯿﺪا ﻛﺮد‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﮫ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺗﻤﺪن ﺳﻮﻣﺮي روي ﻛﺎر آﻣﺪ‪ ،‬ﺑﺪون ﺷﻚ‪ ،‬ﭘﺮﺳﺘﺶ ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﻣﺪﺗﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ اﻧﺘﺸﺎر داﺷﺖ‪ ،‬و ﻣﻈﮭﺮ آن‬
‫ﻧﯿﺎﯾﺶ ﺷﻤﺶ »ﻧﻮر ﺧﺪاﯾﺎن« ﺑﻮد ﻛﮫ ﺷﺐ را در اﻋﻤﺎق ﺷﻤﺎل ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮد و‪ ،‬ﭼﻮن ﺳﭙﯿﺪهدم درھﺎي‬
‫ﺧﻮد را ﺑﮫ روي آن ﺑﺎز ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﻌﻠﮫاي در آﺳﻤﺎن ﺑﺎﻻ ﻣﻲآﻣﺪ و اراﺑﺔ ﺧﻮد را ﺑﺮ ﻗﺒﺔ ﻧﯿﻠﮕﻮن‬

‫‪.co‬‬
‫آﺳﻤﺎن ﺑﮫ ﺣﺮﻛﺖ درﻣﻲآورد؛ ﺧﻮرﺷﯿﺪ را ﺗﻨﮭﺎ ﭼﺮﺧﻲ از اﯾﻦ اراﺑﺔ آﺗﺸﯿﻦ ﺗﺼﻮر ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬در ﺷﮭﺮ‬
‫ﻧﯿﭙﻮر ﻣﻌﺎﺑﺪ ﺑﺎﺷﻜﻮھﻲ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺧﺪاﯾﻲ ﺑﮫ ﻧﺎم اﻧﻠﯿﻞ و ھﻤﺴﺮ او‪ ،‬ﺗﯿﻨﻠﯿﻞ‪ ،‬ﺑﺮﭘﺎ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﻣﺮدم اوروك‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ اﯾﻨﯿﻨﻲ‪ ،‬ﺑﺎﻛﺮة ﺧﺪاي زﻣﯿﻦ‪ ،‬را ﭘﺮﺳﺘﺶ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ھﻤﯿﻦ ﺧﺪاﺳﺖ ﻛﮫ در ﻧﺰد ﻣﺮدم ﺳﺎﻣﻲ اﻛﺪ ﺑﮫ ﻧﺎم‬
‫ﻋﺸﺘﺮ ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ و ﺑﺎ آﻓﺮودﯾﺘﮫ‪ -‬دﻣﺘﺮﻓﺎﺟﺮه و ﻣﺘﻘﻠﺐ ﺧﺎور ﻧﺰدﯾﻚ ﺷﺒﺎھﺖ دارد‪ .‬ﻣﺮدم ﻛﯿﺶ و ﻻﮔﺎش‬
‫ﻣﺎدر ﻏﻤﺨﻮاري را ﺑﮫ ﻧﺎم ﻧﯿﻨﻜﺮﺳﮓ ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﯿﺪﻧﺪ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﮫ ﺧﯿﺎل اﯾﺸﺎن‪ ،‬از ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ ﺑﺸﺮ ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ اﻧﺪوھﻨﺎك‬

‫‪oo‬‬
‫اﺳﺖ و در ﻧﺰد ﺧﺪاﯾﺎن ﺑﯿﺮﺣﻢ از آدﻣﻲ ﺷﻔﺎﻋﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻧﯿﻨﮕﯿﺮﺳﻮ ﺧﺪاي آﺑﯿﺎري و »رب ﺳﯿﻠﮭﺎ« ﺑﻮد‪ ،‬و‬
‫اﺑﻮﯾﺎﺗﻤﻮز ﺧﺪاي ﻛﺸﺎورزي‪ ،‬ﺳﯿﻦ ﺧﺪاي ﻣﺎه ﺑﻮد‪ ،‬و او را ﺑﮫ ﺻﻮرت اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﻲدادﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﺮ‬
‫ﺑﺎﻻي ﺳﺮش ھﻼﻟﻲ ﺑﻮد ﺷﺒﯿﮫ ﺑﮫ ھﺎﻟﮫھﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺑﺮ ﮔﺮد ﺳﺮ ﻗﺪﯾﺴﺎن در ﻗﺮون وﺳﻄﻲ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﻲدادﻧﺪ‪ .‬ﺑﮫ‬
‫ﮔﻤﺎن اﯾﺸﺎن‪ ،‬ھﻮاي ﻣﺤﯿﻂ ﺑﺮ زﻣﯿﻦ ﭘﺮ از ارواح ﺑﻮد‪ :‬ﺑﻌﻀﻲ ارواح ﻃﯿﺒﮫ‪ ،‬ﻛﮫ ھﺮﯾﻚ از آﻧﮭﺎ ﻣﺨﺼﻮص‬

‫‪yah‬‬
‫ﻧﮕﺎھﺪاري ﯾﻜﻲ از ﻣﺮدم اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﻌﻀﻲ ارواح ﺧﺒﯿﺜﮫ و ﺷﯿﺎﻃﯿﻦ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺮاي دور ﻛﺮدن ارواح ﻃﯿﺒﮫ‬
‫ﻣﻲﻛﻮﺷﻨﺪ و درﺻﺪد آﻧﻨﺪ ﻛﮫ ﺑﺮﺟﺴﻢ و روح ﻣﺮد ﺳﻮﻣﺮي ﺗﺴﻠﻂ ﭘﯿﺪا ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺧﺪاﯾﺎن در ﻣﻌﺎﺑﺪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﺮاي آﻧﮭﺎ ھﺪاﯾﺎﯾﻲ از ﻣﺎل و ﺧﻮراك و زن ﻣﻲآوردﻧﺪ‪ .‬در اﻟﻮاح ﮔﻮدآ‬
‫ﻓﮭﺮﺳﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ ﺧﺪاﯾﺎن ﭼﮫ ﭼﯿﺰھﺎ را ﻣﻲﭘﺴﻨﺪﻧﺪ و دوﺳﺖ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻛﮫ از آن ﺟﻤﻠﮫ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﮔﺎو ﻧﺮ‪ ،‬ﺑﺰ‪ ،‬ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ‪ ،‬ﻛﺒﻮﺗﺮ‪ ،‬ﺟﻮﺟﮫ ﻣﺮغ‪ ،‬ﻣﺮﻏﺎﺑﻲ‪ ،‬ﻣﺎھﻲ‪ ،‬ﺧﺮﻣﺎ‪ ،‬اﻧﺠﯿﺮ‪ ،‬ﺧﯿﺎر‪ ،‬ﻛﺮه‪ ،‬روﻏﻦ‪ ،‬و ﻧﺎن دو‬
‫آﺗﺸﮫ‪ .‬از اﯾﻦ ﺻﻮرت ﻣﻲﺗﻮان ﻓﮭﻤﯿﺪ ﻛﮫ ﺗﻮاﻧﮕﺮان آن زﻣﺎن از ﺑﺴﯿﺎري‬
‫@‪h‬‬
‫از اﻧﻮاع ﺧﻮراﻛﻲ ﺑﮭﺮهﻣﻨﺪ ﻣﻲﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﻇﺎھﺮاً ﭼﻨﺎن ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ‪ ،‬در آﻏﺎز ﻛﺎر‪ ،‬ﺧﺪاﯾﺎن ﮔﻮﺷﺖ‬
‫آدﻣﻲ را ﺑﮫ ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣﻲدادﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﭼﻮن اﻧﺪﯾﺸﮫھﺎي اﺧﻼﻗﻲ در ﻣﺮدم رﺷﺪ ﭘﯿﺪا ﻛﺮد‪ ،‬ﺧﺪاﯾﺎن ﻧﯿﺰ‬
‫ﻧﺎﭼﺎر ﺑﮫ ﮔﻮﺷﺖ ﺟﺎﻧﻮران راﺿﻲ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬در ﺧﺮاﺑﮫھﺎي ﺳﻮﻣﺮي ﻟﻮﺣﮫاي ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ در آن‬
‫ﭘﺎرهاي دﻋﺎھﺎ ﻧﻮﺷﺘﮫ اﺳﺖ؛ اﯾﻦ دﺳﺘﻮر دﯾﻨﻲ ﻋﺠﯿﺐ در آﻧﺠﺎ دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪» :‬ﺑﺮه ﺟﺎﻧﺸﯿﻦ و ﻓﺪﯾﺔ آدﻣﻲ‬
‫‪are‬‬

‫اﺳﺖ؛ وي ﺑﺮهاي را ﺑﮫ ﺟﺎي ﺟﺎن ﺧﻮد ﺑﺨﺸﯿﺪه اﺳﺖ‪ «.‬ﻛﺎھﻨﺎن‪ ،‬از راه ھﻤﯿﻦ ھﺪاﯾﺎ و ﻗﺮﺑﺎﻧﯿﮭﺎ‪ ،‬از ھﻤﺔ‬
‫ﻃﺒﻘﺎت دﯾﮕﺮ ﻣﺮدم ﺳﻮﻣﺮي ﻣﺎﻟﺪارﺗﺮ و ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪﺗﺮ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬از ﺑﺴﯿﺎري ﺟﮭﺎت‪ ،‬ھﻤﯿﻦ ﻛﺎھﻨﺎن در واﻗﻊ‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺮوا ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﺣﺘﻲ ﺑﺪﺷﻮاري ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﮫ ﭘﺎﺗﺴﻲ ﺗﺎ ﭼﮫ اﻧﺪازه ﻛﺎھﻦ و ﺗﺎ ﭼﮫ اﻧﺪازه ﺷﺎه ﺑﻮده‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻮن ﻛﺎھﻨﺎن در ﻏﺎرت ﻛﺮدن اﻣﻮال ﻣﺮدم از اﻧﺪازه ﮔﺬﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬اوروﻛﺎژﯾﻨﺎ‪ -‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻟﻮﺗﺮ ﻛﮫ ﺑﻌﺪھﺎ در‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻛﺸﯿﺸﺎن ﻣﺴﯿﺤﻲ ﻗﯿﺎم ﻛﺮد‪ -‬ﺑﮫ ﭘﺎ ﺧﺎﺳﺖ و ﺣﺮص و آز ﻛﺎھﻨﺎن را ﺗﻘﺒﯿﺢ ﻛﺮد و آﻧﮭﺎ را‪ ،‬در اﺟﺮاي‬
‫ﻋﺪاﻟﺖ‪ ،‬ﺑﮫ رﺷﻮه ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﺘﮭﻢ ﺳﺎﺧﺖ و اﻇﮭﺎر داﺷﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻛﺎھﻨﺎن ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﺎﻟﯿﺎت و زﻛﺎت را وﺳﯿﻠﺔ آن‬
‫‪set‬‬

‫ﺳﺎﺧﺘﮫاﻧﺪ ﻛﮫ دﺳﺘﺮﻧﺞ ﻛﺸﺎورزان و ﺻﯿﺎدان را ﺑﺮﺑﺎﯾﻨﺪ‪ .‬ﺗﺎ ﻣﺪﺗﻲ ﻣﺤﺎﻛﻢ را از اﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ ﻣﺄﻣﻮران‬
‫رﺷﻮهﺧﻮار ﻓﺎﺳﺪ ﭘﺎك ﻛﺮد و‪ ،‬ﺑﺮاي ﭘﺮداﺧﺖ ﻋﻮارض و ﻣﺎﻟﯿﺎت ﺑﮫ ﻣﻌﺎﺑﺪ‪ ،‬ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺧﺎص ﺗﻨﻈﯿﻢ‪ ،‬و از‬
‫ﻏﺼﺐ ﺷﺪن اﻣﻮال و اﻣﻼك ﻣﺮدم ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي ﻛﺮد‪ .‬وﻟﻲ ﺟﮭﺎن ﭘﯿﺮﺷﺪه و رﺳﻮم آن ﺑﮫ اﻧﺪازهاي ﻗﺪﻣﺖ‬
‫داﺷﺖ ﻛﮫ ﺣﺎﻟﺖ ﻗﺪﺳﯿﺖ ﺑﮫ ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫ﭘﺲ از ﻣﺮگ اوروﻛﺎژﯾﻨﺎ‪ ،‬دوﺑﺎره ﻛﺎھﻨﺎن ﻗﺪرت را ﺑﮫ دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ھﻤﺎن ﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ در ﻣﺼﺮ ﻧﯿﺰ ﭘﺲ از‬
‫ﻣﺮگ اﺧﻨﺎﺗﻮن ﭼﻨﯿﻦ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺮدم ﭼﻨﺎﻧﻨﺪ ﻛﮫ ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ اﺳﺎﻃﯿﺮ و آداب و ﻋﺎدات اﻓﺴﺎﻧﮫاي ﺧﻮد ﺣﺎﺿﺮﻧﺪ‬
‫ھﺮﭼﮫ را‪ ،‬از آن ﮔﺮاﻧﺒﮭﺎﺗﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺪھﻨﺪ‪ .‬اﺳﺎﻃﯿﺮ دﯾﻨﻲ‪ ،‬ﺣﺘﻲ در آن روزﮔﺎر دور‪ ،‬در ﺟﺎن و ﺧﺮد آدﻣﻲ‬
‫رﯾﺸﮫ دواﻧﯿﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﭼﻮن ﻣﺮدم ﺳﻮﻣﺮي ﺑﺎ ﻣﺮدﮔﺎن ﺧﻮد ﺧﻮراﻛﯿﮭﺎ و اﻓﺰارھﺎي زﻧﺪﮔﻲ را در ﮔﻮر‬
‫‪pym‬‬

‫ﻣﻲﻧﮭﺎدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﭼﻨﯿﻦ ﻓﺮض ﻛﺮد ﻛﮫ آن ﻣﺮدم ﺑﮫ زﻧﺪﮔﻲ در ﺳﺮاي دﯾﮕﺮ ﺑﺎور داﺷﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺗﺼﻮر‬
‫آﻧﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﺟﮭﺎن دﯾﮕﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺼﻮر ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن ﺑﻮد؛ آن را ﺟﺎي ﺗﺎرﯾﻜﻲ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﺳﺎﯾﮫھﺎ و‬
‫ﻃﯿﻔﮭﺎي ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ در آن ﺑﮫ ﺳﺮﻣﻲﺑﺮﻧﺪ و ھﻤﺔ ﻣﺮدﮔﺎن‪ ،‬ﺑﺪون اﺳﺘﺜﻨﺎ‪ ،‬ﻧﺎﭼﺎر ﺑﮫ آن ﻓﺮود ﻣﻲآﯾﻨﺪ‪ .‬ھﻨﻮز‬
 ‫‪m‬‬
‫اﻧﺪﯾﺸﺔ ﺑﮭﺸﺖ و دوزخ و ﺑﮭﺸﺖ اﺑﺪي و آﺗﺶ ﺟﺎوداﻧﻲ در ﻓﻜﺮ آن ﻣﺮدم ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﻧﺸﺪه ﺑﻮد‪ ،‬و دﻋﺎ‬
‫ﺧﻮاﻧﺪن و ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﺮدن آﻧﺎن ﺑﮫ اﻣﯿﺪ رﺳﯿﺪن ﺑﮫ »ﺣﯿﺎت اﺑﺪي« ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ از آن ﺟﮭﺖ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ‬
‫در زﻧﺪﮔﻲ دﻧﯿﺎ ﺑﮫ ﻧﻌﻤﺘﮭﺎي ﻣﺎدي دﺳﺘﺮس ﭘﯿﺪا ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﯾﻜﻲ از اﺳﺎﻃﯿﺮ و اﻓﺴﺎﻧﮫھﺎي ﻣﺘﺄﺧﺮ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ‬

‫‪.co‬‬
‫ﭼﮕﻮﻧﮫ اﺋﺎ‪ ،‬اﻻھﺔ ﺣﻜﻤﺖ‪ ،‬ﺑﮫ آداﭘﺎ‪ ،‬ﻓﯿﻠﺴﻮف ﺷﮭﺮ ارﯾﺪو‪ ،‬ﻋﻠﻢ ﺑﺮﯾﻦ را آﻣﻮﺧﺖ و ﺗﻨﮭﺎ ﭼﯿﺰي ﻛﮫ از او‬
‫ﻣﻀﺎﯾﻘﮫ ﻛﺮد ﺳﺮ زﻧﺪﮔﻲ ﺟﺎوداﻧﻲ ﺑﻮد‪ .‬اﻓﺴﺎﻧﺔ دﯾﮕﺮي ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ﻛﮫ ﺧﺪاﯾﺎن آدﻣﻲ را ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ آﻓﺮﯾﺪﻧﺪ‬
‫و‪،‬ﭼﻮن وي ﺑﮫ ارادة آزاد ﺧﻮد ﻣﺮﺗﻜﺐ ﮔﻨﺎه ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻓﺮﺳﺘﺎدن ﻃﻮﻓﺎن‪ ،‬او را ﺗﻨﺒﯿﮫ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و از اﯾﻦ‬
‫ﻃﻮﻓﺎن‪ ،‬ﺗﻨﮭﺎ ﺟﻮﻻﯾﻲ ﺑﮫ ﻧﺎم ﺗﺎﮔﺘﻮگ ﻧﺠﺎت ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬و ﭼﻮن اﯾﻦ ﺗﺎﮔﺘﻮگ ﻣﯿﻮة درﺧﺖ ﺣﺮام ﺷﺪهاي را‬

‫‪oo‬‬
‫ﻛﺎھﻨﺎن ﻋﮭﺪهدار ﺗﻌﻠﯿﻢ و ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻧﯿﺰ ﺑﻮدﻧﺪ و‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻌﻠﯿﻢ داﺳﺘﺎﻧﮭﺎ و اﺳﺎﻃﯿﺮ دﯾﻨﻲ‪ ،‬آﻧﭽﮫ را ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺑﮫ‬
‫ﻣﺮدم ﺗﻌﻠﯿﻢ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و ﺗﺴﻠﻂ و ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯾﻲ ﺧﻮﯾﺶ را ﺑﺮآﻧﺎن ﻣﺤﻔﻮظ ﻧﮕﺎه ﻣﻲداﺷﺘﻨﺪ‪ .‬در ﻛﻨﺎر ﺑﯿﺸﺘﺮ‬
‫ﻣﻌﺎﺑﺪ‪ ،‬ﻣﺪرﺳﮫھﺎﯾﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ ﻛﺎھﻨﺎن در آﻧﺠﺎ ﺑﮫ ﭘﺴﺮان و دﺧﺘﺮان ﺧﻄﻨﻮﯾﺴﻲ و ﺣﺴﺎب را ﻣﻲآﻣﻮﺧﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫اﺻﻮل وﻃﻨﭙﺮﺳﺘﻲ و ﻧﯿﻜﻮﻛﺎري را در روح آﻧﺎن ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﻌﻀﻲ از اﯾﺸﺎن را ﺑﺮاي ﻛﺎر‬

‫‪yah‬‬
‫ﺑﺰرگ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﻲ آﻣﺎده ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﻟﻮﺣﮫھﺎﯾﻲ از آن زﻣﺎن ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه ﻛﮫ ﺑﺮ آﻧﮭﺎ ﺟﺪوﻟﮭﺎي ﺿﺮب و‬
‫ﺗﻘﺴﯿﻢ و ﺟﺬر و ﻛﻌﺐ‪ ،‬و ﻣﺴﺎﺋﻠﻲ از ھﻨﺪﺳﺔ ﻋﻤﻠﻲ دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬آﻧﭽﮫ در آن زﻣﺎن ﺑﮫ اﻃﻔﺎل ﺗﻌﻠﯿﻢ ﻣﻲﺷﺪه‬
‫ﭘﺴﺖﺗﺮ از ﭼﯿﺰي ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﻣﺎ اﻣﺮوز ﺑﮫ ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﻮد ﻣﻲآﻣﻮزﯾﻢ؛ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎ از روي ﻟﻮﺣﮫاي ﺑﺮﻣﻲآﯾﺪ‬
‫ﻛﮫ ﺧﻼﺻﮫاي از ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ ﻣﺮدﻣﺸﻨﺎﺳﻲ در آن ﭼﻨﯿﻦ ﻧﻮﺷﺘﮫ ﺷﺪه‪» :‬در آن زﻣﺎن ﻛﮫ اﻧﺴﺎﻧﮭﺎ‬
‫آﻓﺮﯾﺪه ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬از ﻧﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﺧﻮرده ﻣﻲﺷﻮد و ﻟﺒﺎﺳﻲ ﻛﮫ در ﺑﺮﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻛﺴﻲ آﮔﺎھﻲ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ھﻤﮫ ﺑﺎ ﭼﮭﺎر‬
‫دﺳﺖ و ﭘﺎ راه ﻣﻲرﻓﺘﻨﺪ و‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ دھﺎن ﺧﻮد ﻋﻠﻒ ﻣﻲﭼﺮﯾﺪﻧﺪ و از ﮔﻮداﻟﮭﺎي آب رﻓﻊ ﻋﻄﺶ‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪«.‬‬
‫@‪h‬‬
‫ﻟﻄﻒ ﺗﻌﺒﯿﺮ و اﺻﺎﻟﺖ اﻧﺪﯾﺸﮫ در آن دﯾﻦ‪ ،‬ﻛﮫ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ دﯾﻦ ﺷﻨﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪة ﺗﺎرﯾﺦ اﺳﺖ‪ ،‬از اﯾﻦ دﻋﺎ‪ ،‬ﻛﮫ ﮔﻮدآ‬
‫در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎﺋﻮ اﻻھﺔ ﻧﮕﺎھﺒﺎﻧﻲ ﺷﮭﺮ ﻻﮔﺎش ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺨﻮﺑﻲ آﺷﻜﺎر اﺳﺖ‪:‬‬

‫اي ﻣﻠﻜﺔ ﻣﻦ‪ ،‬اي ﻣﺎدري ﻛﮫ ﺷﮭﺮ ﻻﮔﺎش را ﺳﺎﺧﺘﮫاي‪،‬‬

‫‪are‬‬

‫ﻣﻠﺘﻲ ﻛﮫ ﻧﻈﺮ ﻋﻨﺎﯾﺖ ﺑﮫ ﺳﻮي آﻧﺎن داري ﻋﺰت و ﻗﺪرت ﯾﺎﻓﺘﮫاﻧﺪ؛‬

‫و ﭘﺮﺳﺘﻨﺪهاي ﻛﮫ ﺑﮫ ﭼﺸﻢ ﻣﺮﺣﻤﺖ ﺑﮫ او ﻣﻲﻧﮕﺮي ﻋﻤﺮش دراز ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻣﻦ ﻣﺎدر ﻧﺪارم‪ -‬ﺗﻮ ﻣﺎدر ﻣﻨﻲ؛‬

‫‪set‬‬

‫ﻣﻦ ﭘﺪر ﻧﺪارم‪ -‬و ﺗﻮ ﭘﺪر ﻣﻨﻲ…‬

‫اي ﺑﺎﺋﻮ‪ ،‬اي اﻻھﺔ ﻣﻦ‪ ،‬ﺗﻮ ﻧﯿﻜﻲ را ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﻲ؛‬

‫‪an‬‬

‫و ﺗﻮ ھﺴﺘﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻣﻦ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺨﺸﯿﺪهاي‪.‬‬

‫درﭘﻨﺎه ﺗﻮ‪ ،‬اي ﻣﺎدر ﻣﻦ‪،‬‬

‫و در ﺳﺎﯾﺔ ﺗﻮ ﺑﺎ ﻋﺰت و اﺣﺘﺮام ﻣﻨﺰل ﺧﻮاھﻢ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻋﺪهاي زن واﺑﺴﺘﮫ ﺑﮫ ھﺮ ﻣﻌﺒﺪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ از آﻧﺎن ﺧﺪﻣﺘﮕﺰار‪ ،‬و ﭘﺎرهاي دﯾﮕﺮ ھﻤﺴﺮ ﺧﺪاﯾﺎن ﯾﺎ‬
‫ﺟﺎﻧﺸﯿﻨﺎن و ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮ ﺣﻖ اﯾﺸﺎن ﺑﺮ روي زﻣﯿﻦ؛ دﺧﺘﺮ ﺳﻮﻣﺮي در اﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ ﺧﺪﻣﺘﮕﺰاري ﺑﮫ ﻣﻌﺎﺑﺪ‬
‫ھﯿﭻ ﻧﻨﮓ و ﻋﺎري ﺗﺼﻮر ﻧﻤﻲﻛﺮد؛ ﭘﺪر او ﺑﮫ اﯾﻦ ﻣﻲﺑﺎﻟﯿﺪ ﻛﮫ ﺟﻤﺎل و ﻛﻤﺎل دﺧﺘﺮ ﺧﻮد را ﺑﺮاي از ﺑﯿﻦ‬

‫‪.co‬‬
‫ﺑﺮدن رﻧﺞ و ﻣﻼل زﻧﺪﮔﻲ ﯾﻜﻨﻮاﺧﺖ ﻛﺎھﻨﺎن وﻗﻒ ﻛﺮده اﺳﺖ؛ ﭼﻨﺎن ﭘﺪري‪ ،‬وﻗﺘﻲ ﺑﺮاي ورود دﺧﺘﺮ ﺧﻮد‬
‫ﺑﮫ ﻣﻌﺒﺪ و اﻧﺠﺎم وﻇﺎﯾﻒ ﻣﻘﺪس ﭘﺬﯾﺮش ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﻲآورد‪ ،‬ﺟﺸﻦ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ و در اﯾﻦ ﺟﺸﻦ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﺮد‬
‫و ﺟﮭﯿﺰي ھﻤﺮاه وي ﺑﮫ ﻣﻌﺒﺪ ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﺎد‪.‬‬

‫در آن زﻣﺎن زﻧﺎﺷﻮﯾﻲ آﯾﯿﻦ ﭘﯿﭽﯿﺪهاي ﺑﻮد ﻛﮫ ﻗﻮاﻧﯿﻦ و ﻣﻘﺮرات ﻓﺮاواﻧﻲ ﺑﺮاي آن ﮔﺬاﺷﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺟﮭﯿﺰي‬

‫‪oo‬‬
‫ﻛﮫ دﺧﺘﺮ ھﻤﺮاه ﺧﻮد ﺑﮫ ﺧﺎﻧﺔ ﺷﻮھﺮ ﻣﻲﺑﺮد ﻛﺎﻣﻼ در ﺗﺤﺖ ﺗﺼﺮف و اﺧﺘﯿﺎر ﺧﻮد او ﺑﻮد؛ ﮔﺮﭼﮫ‪ ،‬در‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻦ ﺣﻖ‪ ،‬ﺷﻮھﺮ را در زﻧﺪﮔﻲ ﺷﺮﯾﻚ ﺧﻮﯾﺶ ﻣﻲﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬ﺣﻖ ﺗﻌﯿﯿﻦ وارث ﺑﺎ ﺧﻮد او ﺑﻮد‪.‬‬
‫ھﺮاﻧﺪازه ﺷﻮھﺮ ﺑﺮ ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﻮد ﺣﻖ داﺷﺖ‪ ،‬زن ﻧﯿﺰ ﭼﻨﺎن ﺑﻮد؛ در‬

‫ﺷﻮھﺮ‪ ،‬اﮔﺮ ﭘﺴﺮ ﺑﺰرﮔﻲ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺧﻮد زن ﻣﺰرﻋﮫ را ﻧﯿﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﺎﻧﮫ اداره ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬زن ﺣﻖ داﺷﺖ ﻛﮫ‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻞ از ﺷﻮھﺮ ﺧﻮد ﺑﮫ ﻛﺎر ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﺑﭙﺮدازد و ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺧﻮد را ﻧﮕﺎه دارد ﯾﺎ آﻧﺎن را آزاد ﻛﻨﺪ‪ .‬زن‬
‫ﮔﺎھﻲ ﺑﮫ ﻣﻘﺎم ﻣﻠﻜﮫاي ﻣﻲرﺳﯿﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ ﺷﻮب‪-‬اد ﭼﻨﯿﻦ ﺷﺪ و ﺑﺎ ﻛﻤﺎل ﻣﮭﺮ و رأﻓﺖ ﺣﻜﻮﻣﺖ راﻧﺪ‪ .‬وﻟﻲ‪،‬‬
‫در ﺣﺎﻻت ﺑﺤﺮاﻧﻲ و ﺳﺨﺖ‪ ،‬ھﻤﯿﺸﮫ ﻛﺎر ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﺮد ﺑﻮد؛ او ﭘﺎرهاي از اوﻗﺎت ﺣﻖ داﺷﺖ زن ﺧﻮد را‬
‫ﺑﻔﺮوﺷﺪ ﯾﺎ‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ واﻣﻲ ﻛﮫ دارد‪ ،‬او را ﺑﮫ ﻃﻠﺒﻜﺎر ﺧﻮد ﺑﺪھﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ در آن روزﮔﺎر ﺑﺴﯿﺎر دور ھﻢ‬
‫ﺣﻜﻢ اﺧﻼﻗﻲ ﺑﺮ ﻣﺮد و زن ﯾﻜﺴﺎن ﻧﺒﻮد‪ ،‬و اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﺔ ﺿﺮوري آن ﺑﻮد ﻛﮫ در ﻣﺎﻟﻜﯿﺖ و وراﺛﺖ ﺑﺎ‬
‫ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ اﺧﺘﻼف داﺷﺘﻨﺪ‪ :‬ﻣﺜﻼ زﻧﺎ ﻛﺮدن ﻣﺮد را ﺳﺒﻜﺴﺮي و ﻗﺎﺑﻞ اﻏﻤﺎض ﻣﻲﭘﻨﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﮫ‬
‫@‪h‬‬
‫ﭼﻮن زﻧﻲ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲﻛﺮد ﻛﯿﻔﺮ آن ﻣﺮگ ﺑﻮد؛ از زن ﭼﻨﺎن ﺗﻮﻗﻊ داﺷﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﺑﺮاي ﺷﻮھﺮ ﺧﻮد‪ ،‬و ﺑﺮاي‬
‫ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪان ﻓﺮاواﻧﻲ ﺑﯿﺎورد؛ اﮔﺮ زن ﻧﺎزا ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺮد ﺗﻨﮭﺎ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺳﺒﺐ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ او را رھﺎ‬
‫ﻛﻨﺪ؛ اﮔﺮ زﻧﻲ از ﻣﺎدر ﺷﺪن ﺧﻮد ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬او را ﻏﺮق ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻗﺎﻧﻮن ھﯿﭻ ﺣﻘﻲ ﺑﺮاي‬
‫ﻛﻮدﻛﺎن ﻗﺎﯾﻞ ﻧﺒﻮد‪ ،‬و اﮔﺮ ﭘﺪر و ﻣﺎدر از ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﻮد در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻋﻤﻮم ﺗﺒﺮي ﻣﻲﺟﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ھﻤﯿﻦ ﺧﻮد ﻛﺎﻓﻲ‬
‫ﺑﻮد ﺑﺮاي آﻧﻜﮫ اوﻟﯿﺎي اﻣﻮر آن ﻓﺮزﻧﺪ را از ﺷﮭﺮي ﻛﮫ در آن ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮد ﺗﺒﻌﯿﺪ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪are‬‬

‫ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬زﻧﺎن ﻃﺒﻘﺎت ﺑﺎﻻ زﻧﺪﮔﻲ ﭘﺮﺗﺠﻤﻠﻲ داﺷﺘﻨﺪ؛ ﻣﺰاﯾﺎ و ﺗﺠﻤﻼﺗﻲ ﻛﮫ اﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ زﻧﺎن‬

‫داﺷﺘﻨﺪ ﺟﺒﺮان ﺑﯿﭽﺎرﮔﻲ و ﻣﺤﺮوﻣﯿﺖ ﺧﻮاھﺮان ﻓﻘﯿﺮ اﯾﺸﺎن را ﻣﻲﻛﺮد؛ در اﯾﻦ ﻣﻮرد ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ وﺿﻊ‬
‫زن آن روز ﻣﺜﻞ وﺿﻊ زن در ھﻤﺔ ﻣﺪﻧﯿﺘﮭﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬آراﯾﮫھﺎ و ﺟﻮاھﺮات در ﮔﻮرھﺎي‬
‫ﺳﻮﻣﺮي ﻓﺮاوان دﯾﺪه ﺷﺪه‪ .‬اﺳﺘﺎد ووﻟﻲ در ﮔﻮر ﻣﻠﻜﮫ ﺷﻮب‪ -‬اد ﺳﺮﺧﺎﺑﺪاﻧﻲ از زﻣﺮد ﻛﺒﻮد ﻣﺎﯾﻞ ﺑﮫ ﺳﺒﺰ‪،‬‬
‫‪set‬‬

‫و ﺳﻨﺠﺎﻗﮭﺎي ﻃﻼﯾﻲ ﺗﮫ ﻓﯿﺮوزهاي ﺑﮫ دﺳﺖ آورد‪ ،‬ﻧﯿﺰ دﺳﺘﮕﺎه اﺳﺒﺎب ﺑﺰﻛﻲ ﺻﺪﻓﯿﻲ ﯾﺎﻓﺖ ﻛﮫ در آن ﺑﺎ‬
‫ﻃﻼ ﻣﻨﺒﺘﻜﺎري ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬در اﯾﻦ اﺳﺒﺎب‪ ،‬ﻛﮫ از اﻧﮕﺸﺖ ﻛﻮﭼﻚ ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﯾﻚ ﻗﺎﺷﻖ ﺑﺴﯿﺎر ﻇﺮﯾﻒ دﯾﺪه‬
‫ﻣﻲﺷﺪ ﻛﮫ ﺷﺎﯾﺪ ﺑﺮاي ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﺳﺮﺧﺎب از ﺳﺮﺧﺎﺑﺪان ﺑﻮده اﺳﺖ؛ ﻧﯿﺰ ﻣﯿﻠﺔ ﻛﻮﭼﻚ زرﯾﻨﻲ وﺟﻮد داﺷﺖ ﻛﮫ‬
‫ﺣﺪس زده ﻣﻲﺷﻮد ﺑﺮاي آراﺳﺘﻦ ﭘﻮﺳﺖ ﻛﻨﺎر ﻧﺎﺧﻦ ﺑﻮده اﺳﺖ؛ ﻣﻨﻘﺎﺷﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﺮاي ﭘﯿﺮاﺳﺘﻦ ﻣﻮھﺎي‬
‫اﺑﺮو ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲرﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬اﻧﮕﺸﺘﺮﯾﮭﺎي ﻣﻠﻜﮫ ﺑﺎ ﻣﻔﺘﻮﻟﮭﺎي زرﯾﻦ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه‪ ،‬در ﯾﻜﻲ از آﻧﮭﺎ ﺳﻨﮓ‬
‫‪an‬‬

‫ﻻﺟﻮرد ﻧﺸﺎﻧﺪه ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﮔﺮدﻧﺒﻨﺪ ﻣﻠﻜﮫ از ﻃﻼ و از ﻻﺟﻮرد ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﭼﮫ ﻧﯿﻜﻮ ﮔﻔﺘﮫاﻧﺪ ﻛﮫ زﯾﺮ‬
‫آﺳﻤﺎن ھﯿﭻ ﭼﯿﺰ ﺗﺎزهاي وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ ،‬و ﺗﻔﺎوت زن اﺑﺘﺪاي ﺟﮭﺎن و زن اﻣﺮوز ﺑﮫ اﻧﺪازهاي ﻧﺎﭼﯿﺰ اﺳﺖ‬
‫ﻛﮫ از ﺳﻮراخ ﺳﻮزن ﻣﻲﮔﺬرد‪.‬‬
‫‪pym‬‬

‫‪ -5‬ادﺑﯿﺎت و ھﻨﺮ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺧﻄﻨﻮﯾﺴﻲ‪ -‬ادﺑﯿﺎت‪ -‬ﻣﻌﺎﺑﺪ و ﻛﺎﺧﮭﺎ‪ -‬ﻣﺠﺴﻤﮫﺳﺎزي‪ -‬ﺳﻔﺎﻟﮕﺮي‪ -‬ﺟﻮاھﺮﺳﺎزي‪ -‬ﺧﻼﺻﮫاي از ﻓﺮھﻨﮓ و‬
‫ﺗﻤﺪن ﺳﻮﻣﺮي‬

‫‪.co‬‬
‫ﺑﮫ اﻧﺪازهاي در ﻧﺰد آﻧﺎن ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﮫ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ آن ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ اﻧﺪﯾﺸﮫھﺎ و اﻓﻜﺎر ﻣﻔﺼﻞ و ﭘﯿﭽﯿﺪة ﺧﻮد‬
‫را درﺑﺎرة ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ و ﺷﻌﺮ و دﯾﻦ ﺑﯿﺎن ﻛﻨﻨﺪ و ﻧﺒﺸﺘﮫھﺎي ﻗﺪﯾﻤﺘﺮي ﻛﮫ ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه ﺑﺮ روي ﺳﻨﮓ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬و ﺗﺎرﯾﺦ آن ﺑﮫ ‪ 3600‬قم ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬در ﺣﺪود ‪ 3200‬قم اﻟﻮاح ﮔﻠﻲ ﻇﺎھﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬و ﭼﻨﺎن ﺑﮫ ﻧﻈﺮ‬
‫ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ‪ ،‬در آن ھﻨﮕﺎم‪ ،‬ﺳﻮﻣﺮﯾﺎن ﺑﺎ اﯾﻦ ﻛﺸﻒ ﻋﻈﯿﻢ ﺑﺴﯿﺎر ﺷﺎدﻣﺎن ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﯾﻜﻲ از ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﯿﮭﺎي‬
‫ﻣﺎﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺮدم ﺑﯿﻦاﻟﻨﮭﺮﯾﻦ ﻧﻮﺷﺘﮫھﺎي ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻣﺮﻛﺐ ﻓﺎﺳﺪﺷﺪﻧﻲ‪ ،‬و ﺑﺮ ﻛﺎﻏﺬي ﻛﮫ زود از ﻣﯿﺎن‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﻲرود‪ ،‬ﻧﻨﻮﺷﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ آﻧﭽﮫ را ﺧﻮاﺳﺘﮫاﻧﺪ ﺑﻨﻮﯾﺴﻨﺪ ﺑﺎ آﻟﺖ ﺗﯿﺰي ﺷﺒﯿﮫ ﻣﯿﺦ ﺑﺮ ﮔﻞ ﺗﺮ ﻧﻘﺶ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬در‬
‫اﯾﻦ ﻛﺎر ﻣﮭﺎرت ﻓﺮاواﻧﻲ داﺷﺘﻨﺪ؛ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن ﺗﻮاﻧﺴﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻦ ﻣﺎدة ﻧﺮم‪ ،‬ﯾﺎدداﺷﺘﮭﺎﯾﻲ از‬
‫ﺣﻮادث‪ ،‬ﺻﻮرت ﻗﺮاردادھﺎ‪ ،‬ﻗﺒﺎﻟﺔ اﻣﻼك‪ ،‬ﺻﻮرت ﺧﺮﯾﺪ و ﻓﺮوش‪ ،‬ﻣﺘﻦ اﺣﻜﺎم ﻗﻀﺎﯾﻲ‪ ،‬و ﻧﻈﺎﯾﺮ آﻧﮭﺎ را‬
‫ﺑﻨﻮﯾﺴﻨﺪ و از ھﻤﺔ اﯾﻨﮭﺎ ﺗﻤﺪﻧﻲ ﺑﺴﺎزﻧﺪ ﻛﮫ اﺛﺮ ﻧﯿﺶ ﻗﻠﻢ در آن از دم ﺷﻤﺸﯿﺮ ھﯿﭻ ﻛﻤﺘﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬در آن ھﻨﮕﺎم‬

‫‪yah‬‬
‫ﻛﮫ ﻣﻨﺸﻲ از ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻟﻮح ﻓﺮاﻏﺖ ﻣﻲﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬آن را در آﺗﺶ ﻣﻲﭘﺨﺖ ﯾﺎ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺣﺮارت آﻓﺘﺎب ﻣﻲﮔﺬاﺷﺖ؛ ﺑﮫ‬
‫اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﻃﻮل ﻋﻤﺮ ﻧﻮﺷﺘﮫ در ﺣﻮادث روزﮔﺎر ﺑﺴﯿﺎر ﺑﯿﺶ از ﻛﺎﻏﺬ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬و ﺗﻨﮭﺎ ﻧﻮﺷﺘﺔ ﺑﺮﺳﻨﮓ‪،‬‬
‫در ﻣﺎﻧﺪن‪ ،‬ﺑﺮ آن ﺗﺮﺟﯿﺢ داﺷﺖ‪ .‬ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﺧﻂ ﻣﯿﺨﻲ‪ ،‬و ﺗﻄﻮر و ﺗﻜﺎﻣﻞ آن‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﻣﻨﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ‬
‫ﺳﻮﻣﺮﯾﺎن ﺑﺮ ﺗﻤﺪن ﺟﮭﺎن دارﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻮﺷﺘﮫھﺎي ﺳﻮﻣﺮي از راﺳﺖ ﺑﮫ ﭼﭗ ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬و ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﻛﮫ ﻣﻲداﻧﯿﻢ ﺑﺎﺑﻠﯿﺎن ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻛﺴﺎﻧﻲ‬
‫ھﺴﺘﻨﺪ ﻛﮫ از ﭼﭗ ﺑﮫ راﺳﺖ ﻣﻲﻧﻮﺷﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺧﻄﻮط‪ ،‬ھﻤﺎنﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ ﭘﯿﺶ از اﯾﻦ‬
‫@‪h‬‬
‫دﯾﺪﯾﻢ‪ ،‬ﻧﻮﻋﻲ از ﻋﻼﻣﺎت و ﺻﻮرﺗﮭﺎﯾﻲ ﺑﻮده ﻛﮫ ﻣﺮدم در ﻣﯿﺎن ﺧﻮد ﻗﺮار ﮔﺬاﺷﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﺮ ﻇﺮﻓﮭﺎي‬
‫ﺳﻔﺎﻟﻲ اوﻟﯿﮫ ﺳﻮﻣﺮي ﻧﮕﺎﺷﺘﮫﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﮔﻤﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮ آن اﺳﺖ ﻛﮫ ﺻﻮرﺗﮭﺎ و اﺷﻜﺎل اﺻﻠﻲ در ﺧﻼل ﻗﺮون‬
‫دراز‪ ،‬ﺑﺮاي آﻧﻜﮫ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺗﻨﺪﺗﺮ ﺻﻮرت ﮔﯿﺮد‪ ،‬ﻛﻮﭼﻚ و ﺳﺎدهﺗﺮ ﺷﺪه و ﺑﺘﺪرﯾﺞ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻋﻼﻣﺎﺗﻲ‬
‫درآﻣﺪه و ﺑﺎ اﺷﯿﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة آﻧﮭﺎ ﺑﻮده اﺧﺘﻼف ﻓﺮاوان ﭘﯿﺪا ﻛﺮده و‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﮫ ﺟﺎي آﻧﻜﮫ ﺗﺼﻮﯾﺮ‬
‫اﺷﯿﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻋﻼﻣﺖ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة اﺻﻮات ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي آﻧﻜﮫ ﻣﻄﻠﺐ ﺑﺎ ﻣﺜﺎﻟﻲ واﺿﺢ ﺷﻮد‪ ،‬ﮔﻮﯾﯿﻢ ﻣﺜﻞ آن‬
‫اﺳﺖ ﻛﮫ در زﺑﺎن اﻧﮕﻠﯿﺴﻲ ﺗﺼﻮﯾﺮي از زﻧﺒﻮر ﻋﺴﻞ )ﺑﮫ اﻧﮕﻠﯿﺴﻲ‪ (bee‬ﻛﺸﯿﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﺎ ﻣﺮور زﻣﺎن‬
‫‪are‬‬

‫اﯾﻦ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺑﮫ ﺟﺎﯾﻲ ﺑﺮﺳﺪ ﻛﮫ‪ ،‬ﺗﻨﮭﺎ‪ ،‬ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ﺻﻮرت »ﺑﻲ« )‪ (be‬ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﮫ ﺻﻮرت ھﺠﺎﯾﻲ درآﯾﺪ ﻛﮫ‬
‫در ﺗﺮﻛﯿﺐ ﻛﻠﻤﺎت ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪) be-ing‬ﺑﮫ ﻣﻌﻨﻲ ﻣﻮﺟﻮد( و ﻧﻈﺎﯾﺮ آن وارد ﺷﻮد‪ ،‬و دﯾﮕﺮ ﻛﺴﻲ ﺗﻮﺟﮫ ﺑﮫ‬
‫ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﻲ اﯾﻦ ﻋﻼﻣﺖ از ﺻﻮرت زﻧﺒﻮر ﻋﺴﻞ ﻧﺪاﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﻮﻣﺮﯾﺎن و ﺑﺎﺑﻠﯿﺎن از اﯾﻦ ﻧﻤﺎﯾﺶ ھﺠﺎﯾﻲ‬
‫ﻋﻼﻣﺎت ﭘﯿﺸﺘﺮ ﻧﺮﻓﺘﻨﺪ و ﺑﮫ ﺟﺎﯾﻲ ﻧﺮﺳﯿﺪﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺻﻮرت ﺗﺮﺳﯿﻢﺷﺪه را ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ﺣﺮف ﺗﻨﮭﺎ و ﺑﺪون‬
‫ﺣﺮﻛﺖ ﺿﻤﯿﻤﺔ آن ﻗﺮار دھﻨﺪ؛ اﮔﺮ ﺑﮫ ﻣﺜﺎﻟﻲ ﻛﮫ زدﯾﻢ ﺑﺎز ﮔﺮدﯾﻢ‪ ،‬ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﻛﺎري ﻛﻨﻨﺪ ﻛﮫ ﻋﻼﻣﺖ »ﺑﻲ«‬
‫‪set‬‬

‫ﺗﻨﮭﺎ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ﺣﺮف ﻏﯿﺮ ﻣﺼﻮت »ب« ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ؛ ﭼﻨﺎن ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ اﯾﻦ ﮔﺎم ﺳﺎده‪ ،‬وﻟﻲ اﻧﻘﻼﺑﻲ‪،‬‬
‫ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ ﻣﺼﺮﯾﺎن ﻗﺪﯾﻢ ﺑﺮداﺷﺘﮫ ﺷﺪه‪.‬‬

‫ﺑﺪﯾﮭﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ اﻧﺘﻘﺎل از ﻣﺮﺣﻠﺔ ﺧﻄﻨﻮﯾﺴﻲ ﺑﮫ ﻣﺮﺣﻠﺔ ادﺑﯿﺎت ﻗﺮﻧﮭﺎ وﻗﺖ ﻣﻲﺧﻮاھﺪ‪ .‬در ﻣﺪت ﭼﻨﺪﯾﻦ‬
‫ﻗﺮن‪ ،‬ﻛﺘﺎﺑﺖ‪ ،‬ﺗﻨﮭﺎ‪ ،‬اﺑﺰاري ﺑﺮاي ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﺑﻮد‪ ،‬و ﺑﺎ آن ﻗﺮاردادھﺎ و اﺳﻨﺎد و ﺻﻮرت ﻛﺎﻻھﺎي ﺣﻤﻞ‬
‫‪an‬‬

‫ﺷﺪه ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ ﻛﺸﺘﻲ و رﺳﯿﺪھﺎ و ﻧﻈﺎﯾﺮ آﻧﮭﺎ را ﻣﻲﻧﻮﺷﺘﻨﺪ؛ ﺷﺎﯾﺪ‪ ،‬ﮔﺬﺷﺘﮫ از اﯾﻦ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺛﺒﺖ ﻛﺮدن‬
‫ﯾﺎدداﺷﺘﮭﺎ و ﮔﺰارﺷﮭﺎي دﯾﻨﻲ و ﻣﺤﻔﻮظ ﻧﮕﺎھﺪاﺷﺘﻦ ﻃﻠﺴﻤﮭﺎي ﺟﺎدوﯾﻲ و ادﻋﯿﮫ و داﺳﺘﺎﻧﮭﺎي ﻣﺬھﺒﻲ ﻧﯿﺰ‬
‫از ﺧﻄﻨﻮﯾﺴﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﺗﺎ در اﯾﻦ ﭼﯿﺰھﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ و ﺗﺒﺪﯾﻠﮭﺎﯾﻲ ﺣﺎدث ﻧﺸﻮد‪ .‬ﺑﺎ ھﻤﺔ اﯾﻦ اﺣﻮال‪،‬‬
‫ھﻨﻮز ﻗﺮن ﺑﯿﺴﺖ و ھﻔﺘﻢ ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد ﺑﮫ ﭘﺎﯾﺎن ﻧﺮﺳﯿﺪه ﺑﻮد ﻛﮫ در ﺷﮭﺮھﺎي ﺳﻮﻣﺮي ﻋﺪة زﯾﺎدي‬
‫‪pym‬‬

‫ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﮫھﺎي ﺑﺰرگ ﺗﺄﺳﯿﺲ ﺷﺪ؛ ﻣﺜﻼ دو ﺳﺎرزاك‪ ،‬در ﻣﺤﻞ ﺷﮭﺮ ﺗﻠﻮ در وﯾﺮاﻧﮫھﺎي ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﮭﺎي‬
‫ھﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﮔﻮدآ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﮫاي از ‪ 000،30‬ﻟﻮح ﮔﻠﻲ ﺑﮫ دﺳﺖ آورد ﻛﮫ ﺑﺎ ﺗﺮﺗﯿﺐ و ﻧﻈﻢ ﺧﺎﺻﻲ روي‬
‫ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﭼﯿﺪه ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬از اواﯾﻞ ﺳﺎل ‪ 2000‬قم ﻣﻮرﺧﺎن ﺳﻮﻣﺮي ﺑﮫ اﯾﻦ ﻛﺎر ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﮔﺬﺷﺘﮫ و ﺣﺎل‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺧﻮد را ﺑﻨﻮﯾﺴﻨﺪ و ﺑﺮاي آﯾﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮ ﺟﺎي ﮔﺬارﻧﺪ؛ ﻗﺴﻤﺘﻲ از اﯾﻦ ﺳﺠﻼت ﺑﮫ ﻣﺎ رﺳﯿﺪه‪ ،‬اﻟﺒﺘﮫ آﻧﭽﮫ ﺑﮫ‬
‫دﺳﺖ ﻣﺎ آﻣﺪه ﻣﺴﺘﻘﯿﻤًﺎ از ﻣﻨﺒﻊ ﺳﻮﻣﺮي ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﭼﯿﺰھﺎﯾﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺎﺑﻠﯿﺎن ﺑﻌﺪھﺎ از اﯾﺸﺎن اﻗﺘﺒﺎس‬
‫ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬در ﻣﯿﺎن ﻛﺘﺎﺑﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ ﺻﻮرت اﺻﻠﻲ ﺳﻮﻣﺮي ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﺎ رﺳﯿﺪه‪ ،‬ﻟﻮﺣﮫاي اﺳﺖ ﻛﮫ در ﻧﯿﭙﻮر‬

‫‪.co‬‬
‫اﻛﺘﺸﺎف ﺷﺪه و اﺻﻞ ﺳﻮﻣﺮي اوﻟﯿﮫ ﻣﻨﻈﻮﻣﺔ ﮔﯿﻠﮕﻤﺶ ﺑﺮ آن ﺛﺒﺖ اﺳﺖ؛ ﻣﺎ‪ ،‬ﭘﺲ از اﯾﻦ ﺻﻮرت ﺗﺤﻮل‬
‫ﯾﺎﻓﺘﺔ آن را در ﻧﺰد ﺑﺎﺑﻠﯿﺎن ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﮫ ﻗﺮار ﺧﻮاھﯿﻢ داد‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ از ﻟﻮﺣﮫھﺎي ﺧﺮدﺷﺪه ﻣﺤﺘﻮي‬
‫ﻣﺮﺛﯿﮫھﺎي ادﺑﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه و ﻃﺮز ﺗﻌﺒﯿﺮ وﺻﻮرت ادﺑﻲ ﻣﺨﺼﻮص ﺑﮫ ﺧﻮد‬
‫دارد‪ .‬در اﯾﻨﺠﺎﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺮاي ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺑﺎر ﺑﺎ اﯾﻦ ﻃﺮز ﺗﻌﺒﯿﺮ ﺧﺎص ﺧﺎورﻣﯿﺎﻧﮫ روﺑﺮو ﻣﻲﺷﻮﯾﻢ‪ ،‬ﻛﮫ در‬
‫آﻏﺎز اﺷﻌﺎر ﺟﻤﻠﮫھﺎي ﻣﻌﯿﻨﻲ را ﻣﻜﺮر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺷﻌﺮ ﺑﮫ ﯾﻚ ﺻﻮرت آﻏﺎز ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﯾﺎ ﻓﻜﺮ‬

‫‪oo‬‬
‫واﺣﺪي را در اﺷﻌﺎر ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﺑﮫ اﺷﻜﺎﻟﻲ ﻛﮫ ﻛﻤﻲ ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ اﺧﺘﻼف دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﯿﺎن ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ آﺛﺎر‪ ،‬ﻛﮫ‬
‫از دﺳﺘﺒﺮد روزﮔﺎر ﻣﺤﻔﻮظ ﻣﺎﻧﺪه‪ ،‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ ادﺑﯿﺎت از ﺳﺮودھﺎ و ﻣﺮاﺛﻲ ﻛﺎھﻨﺎن ﺳﺮﭼﺸﻤﮫ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﮫ؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ ﻗﺼﺎﯾﺪ اوﻟﯿﮫ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻏﻨﺎﯾﻲ ﯾﺎ رزﻣﻲ ﻧﺒﻮده‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺟﻨﺒﺔ دﻋﺎﯾﻲ و‬
‫دﯾﻨﻲ داﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﺷﻚ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﭘﯿﺶ از اﯾﻦ ﻣﺮاﺣﻞ اﺑﺘﺪاﯾﻲ و آﺷﻜﺎر و ﺗﻤﺪن و ﻓﺮھﻨﮓ ﺳﻮﻣﺮي‪ ،‬ﻗﺮﻧﮭﺎي ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻧﻤﻮ و‬
‫ﺗﻄﻮر و ﺗﻜﺎﻣﻠﻲ در آﻧﺠﺎ و ﺟﺎھﺎي دﯾﮕﺮ در ﻛﺎر ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ھﻤﺎن ﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ ﻇﺎھﺮاً ﺧﻄﻨﻮﯾﺴﻲ ﻣﯿﺨﻲ‬
‫اﺧﺘﺮاع ﺳﻮﻣﺮﯾﺎن اﺳﺖ‪ ،‬در ﻣﻌﻤﺎري ﻧﯿﺰ ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ ﺳﻮﻣﺮﯾﺎن‪ ،‬ﭘﯿﺶ از ھﻤﮫ‪ ،‬ﺷﻜﻞ اﺳﺎﺳﻲ ﺧﺎﻧﮫ و‬
‫ﻣﻌﺒﺪ و ﺳﺘﻮﻧﮭﺎ و ﮔﻨﺒﺪھﺎ و ﻃﺎﻗﮭﺎ را ﻃﺮﺣﺮﯾﺰي ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬دھﻘﺎن ﺳﻮﻣﺮي ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻛﻠﺒﺔ ﺧﻮد ﻧﯿﮭﺎﯾﻲ‬
‫را ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﻣﺮﺑﻊ ﯾﺎ ﻣﺴﺘﻄﯿﻞ ﯾﺎ ﻣﺪور در زﻣﯿﻦ ﻓﺮو ﻣﻲﻛﺮد و ﺑﺎﻻي آن ﻧﯿﮭﺎ را ﺧﻢ ﻣﻲﻛﺮد و ﺑﮫ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ‬
‫ﻣﻲﺑﺴﺖ ﺗﺎ از آن ﻗﻮﺳﻲ ﯾﺎ ﻃﺎﻗﻲ ﯾﺎ ﮔﻨﺒﺪي ﻓﺮاھﻢ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻲﺗﻮان ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ ﻛﮫ آﻏﺎز ﺳﺎده و ﺑﻲﭘﯿﺮاﯾﮫ ﯾﺎ‬
‫@‪h‬‬
‫ﻻاﻗﻞ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﺷﻨﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪة اﯾﻦ اﺷﻜﺎل ﻣﻌﻤﺎري ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺻﻮرت ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬در ﺿﻤﻦ ﻛﺎوﺷﮭﺎي‬
‫ﻧﯿﭙﻮر ﺑﮫ ﯾﻚ ﻣﺠﺮاي آب ﺳﺮﭘﻮﺷﯿﺪهاي دﺳﺖ‬

‫و ﺳﺮدرھﺎي ﻗﻮﺳﻲ ﺷﻜﻞ‪ ،‬در ﺗﺎرﯾﺦ ‪ 2000‬قم‪ ،‬در اور رواج ﻛﺎﻣﻞ داﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻗﻮﺳﮭﺎ واﻗﻌﻲ‬
‫ھﺴﺘﻨﺪ؛ ﯾﻌﻨﻲ ﺳﻨﮕﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺑﺎ ﺗﺮﻛﯿﺐ آﻧﮭﺎ اﯾﻦ ﻗﻮﺳﮭﺎ درﺳﺖ ﻣﻲﺷﻮد ھﺮﻛﺪام ﺷﻜﻞ ﻣﯿﺨﻲ را دارد ﻛﮫ ﻓﺸﺎر‬
‫‪are‬‬

‫را ﺑﮫ ﻃﺮﻓﯿﻦ ﺧﻮد ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺛﺎﺑﺖ در ﻣﺤﻞ ﺧﻮد ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻮاﻧﮕﺮان ﺑﺮاي ﺧﻮد ﻛﺎﺧﮭﺎﯾﻲ داﺷﺘﻨﺪ و ﻣﻌﻤﻮﻻ اﯾﻦ ﻛﺎﺧﮭﺎ را ﺑﺮروي ﭘﺸﺘﮫھﺎﯾﻲ ﺑﺎ ارﺗﻔﺎع ده ﯾﺎ دوازده‬
‫ﻣﺘﺮ از ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﮫ ﺗﻨﮭﺎ از ﯾﻚ راه داﺧﻞ ﺷﺪن ﺑﮫ آن اﻣﻜﺎن داﺷﺖ؛ ﺑﮫ اﯾﻦ‬
‫ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﻛﺎخ ﺻﻮرت دژي ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﭼﻮن ﺳﻨﮓ در ﺳﻮﻣﺮ ﻧﺎﯾﺎب ﺑﻮد‪ .‬ﺑﯿﺸﺘﺮ اﯾﻦ ﻛﺎﺧﮭﺎ را ﺑﺎ آﺟﺮ‬
‫ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ و دﯾﻮارھﺎي ﺳﺮخ آﻧﮭﺎ را ﺑﺎ ﻧﻘﺸﮭﺎي »آﺟﺮي« ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﺣﻠﺰوﻧﻲ و ﻣﺜﻠﺚ و ﻣﻘﺮﻧﺲ و ﻟﻮزي و‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﺸﺠﺮ ﺗﺰﯾﯿﻦ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬دﯾﻮارھﺎي دروﻧﻲ را ﺑﺎ ﮔﭻ ﻣﻲﭘﻮﺷﺎﻧﺪﻧﺪ و ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﺳﺎدهاي ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻃﺎﻗﮭﺎي ﺧﺎﻧﮫ را ﮔﺮداﮔﺮد ﺣﯿﺎﻃﻲ اﻧﺪرون ﺧﺎﻧﮫ ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻛﮫ در ﺑﺮاﺑﺮ آﻓﺘﺎب ﺳﻮزان آن ﻧﺎﺣﯿﮫ ﺳﺎﯾﮫ و‬
‫وﺳﯿﻠﺔ ﺳﺮدي ھﻮا را ﻓﺮاھﻢ ﻣﻲﻛﺮد؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ‪ ،‬و ﻧﯿﺰ ﺑﺮاي آﻧﻜﮫ اﻣﻨﯿﺖ و اﺳﺘﺤﻜﺎم ﻛﺎخ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫در اﻃﺎﻗﮭﺎ را ﻏﺎﻟﺒﺎً رو ﺑﮫ ﺣﯿﺎط اﻧﺪروﻧﻲ ﺑﺎز ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و ﻛﻤﺘﺮ ﺑﺮاي آﻧﮭﺎ از ﻃﺮف ﺧﺎرج دري‬
‫ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﻨﺠﺮه ھﻤﭽﻮن ﭼﯿﺰي ﺗﺠﻤﻠﻲ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ ،‬ﯾﺎ اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ اﺻﻼ ﻧﯿﺎزي ﺑﺮاي آن‬
‫‪an‬‬

‫اﺣﺴﺎس ﻧﻤﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬آب ﻣﺼﺮﻓﻲ را از ﭼﺎه ﺑﯿﺮون ﻣﻲآوردﻧﺪ؛ ﺑﺮاي ﺑﯿﺮون راﻧﺪن ﻓﻀﻮﻻت‪ ،‬در‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﮭﺎ ﻣﺠﺮاھﺎﯾﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﮫ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ اﺗﺼﺎل ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﺮد و ﻓﺎﺿﻼب را ﺑﮫ ﺧﺎرج ﺷﮭﺮ ﻣﻲﺑﺮد‪ .‬اﺛﺎﺛﯿﮫ‬
‫و ﻣﺒﻞ ﺧﺎﻧﮫ‪ ،‬در ﻋﯿﻦ ﻛﻤﻲ و ﺳﺎدﮔﻲ‪ ،‬از ذوق و ھﻨﺮ ﺧﺎﻟﻲ ﻧﺒﻮد؛ ﭘﺎرهاي از ﺗﺨﺘﺨﻮاﺑﮭﺎ را ﺑﺎ ﻓﻠﺰات ﯾﺎ‬
‫ﻋﺎج ﻣﻨﺒﺘﻜﺎري ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ﭘﺎﯾﺔ ﺑﻌﻀﻲ از ﺻﻨﺪﻟﯿﮭﺎ‪ ،‬ھﻤﺎن ﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ در ﺻﻨﺪﻟﯿﮭﺎي ﻣﺼﺮي ﻗﺪﯾﻢ دﯾﺪه‬
‫‪pym‬‬

‫ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭼﻨﮕﺎل درﻧﺪﮔﺎن ﺳﺎﺧﺘﮫ ﻣﻲﺷﺪ‪.‬‬

 ‫‪m‬‬
‫ﺑﺮاي ﻣﻌﺎﺑﺪ از ﺟﺎھﺎي دور ﺳﻨﮓ وارد ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬و ﺳﺮ ﺳﺘﻮﻧﮭﺎ و ﻧﻘﺸﮭﺎي ﺑﺮﺟﺴﺘﺔ ﻣﺴﻲ را‪ ،‬ﻛﮫ در آﻧﮭﺎ‬
‫ﺳﻨﮕﮭﺎي ﻧﯿﻤﮫ ﻗﯿﻤﺘﻲ ﻧﺸﺎﻧﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﺰﯾﯿﻦ ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﻌﺒﺪ ﻧﻨﺎر در اور‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﻔﺎﻟﮭﺎي‬
‫ﻓﯿﺮوزهاي رﻧﮕﻲ ﻛﮫ از ﺧﺎرج آن را ﻣﻲﭘﻮﺷﺎﻧﺪ‪ ،‬ھﻤﭽﻮن ﻧﻤﻮﻧﮫاي ﺑﻮد ﻛﮫ در دﯾﮕﺮ ﻣﻌﺎﺑﺪ از آن ﺗﻘﻠﯿﺪ‬

‫‪.co‬‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ داﺧﻞ اﻃﺎﻗﮭﺎ و رواﻗﮭﺎي اﯾﻦ ﻣﻌﺒﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻗﺮار دادن ﻟﻮﺣﮭﺎﯾﻲ از ﭼﻮﺑﮭﺎي ﻛﻤﯿﺎب‪ -‬ھﻤﭽﻮن ارز و‬
‫ﺳﺮو‪ -‬ﺑﺮ روي دﯾﻮارھﺎ‪ ،‬ﻣﺰﯾﻦ ﺷﺪه ﺑﻮد؛ اﯾﻦ ﭼﻮﺑﮭﺎ را ﺑﺎ ﻗﻄﻌﺎت ﻣﺮﻣﺮ و رﺧﺎم و ﻋﻘﯿﻖ و ﻃﻼ‬
‫ﻣﻌﺮﻗﻜﺎري و ﻣﻨﺒﺘﻜﺎري ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﻣﻌﺒﺪ ھﺮ ﺷﮭﺮ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﺮ روي ﺗﭙﮫاي ﻗﺮار داﺷﺖ و ﺑﮫ‬
‫ﺻﻮرت ﯾﻚ زﯾﮕﻮرات ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﮫ ﺗﺎ ھﻔﺖ ﻃﺒﻘﮫ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‪ ،‬ﻛﮫ وﺳﻌﺖ ھﺮ ﻃﺒﻘﮫ از ﻃﺒﻘﺔ زﯾﺮﯾﻦ ﻛﻤﺘﺮ‬
‫ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬و ﮔﺮداﮔﺮد آن ﭘﻠﻜﺎﻧﻲ ﻣﺎرﭘﯿﭽﻲ ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﺑﺮاي ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻦ ﺑﮫ ﻃﺒﻘﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫اﯾﻦ زﯾﮕﻮراﺗﮭﺎي ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺎﯾﺴﺘﺔ ﺧﺪاﯾﺎن ﮔﺮدﻧﻔﺮاز و ﺣﺎﻣﻲ ﺷﮭﺮھﺎي ﺳﻮﻣﺮي ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ .‬و ﻧﯿﺰ‪ ،‬از‬
‫ﻟﺤﺎظ ﻣﺎدي و ﻣﻌﻨﻮي‪ ،‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺣﻤﻠﮫ ﯾﺎ ﻃﻐﯿﺎﻧﻲ ﻛﮫ ھﺮ آن اﺣﺘﻤﺎل آن ﻣﻲرﻓﺖ‪ ،‬ﻋﻨﻮان دژوارﮔﻲ را‬
‫داﺷﺖ‪.‬‬

‫در ﻣﻌﺎﺑﺪ‪ ،‬ﮔﺎھﻲ ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﺗﺰﯾﯿﻦ‪ ،‬ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎﯾﻲ از ﺧﺪاﯾﺎن و ﭘﮭﻠﻮاﻧﺎن ﺑﺸﺮي و ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﻗﺮار‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﻲدادﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎ ﺳﺎده و ﻧﺎزﯾﺒﺎ و ﺗﻨﮭﺎ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي و ﺑﺰرﮔﻲ ﺑﻮد؛ ھﯿﭻ دﻗﺖ و ﺟﻼل و ﺣﺴﻦ‬
‫ﺗﻌﺒﯿﺮ و رﯾﺰهﻛﺎري ھﻨﺮﯾﻲ در آﻧﮭﺎ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﺑﯿﺸﺘﺮ آﻧﭽﮫ ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎي ﺷﺎه ﮔﻮدآﺳﺖ ﻛﮫ‬
‫ﺑﺎ ﺳﻨﮓ دﯾﻮرﯾﺖ ﺗﺮاﺷﯿﺪه ﺷﺪه‪ ،‬وﻟﻲ ﺗﺮاش ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎ ﺧﺎم و ﺳﺎده اﺳﺖ‪ .‬در ﺧﺮاﺑﮫھﺎي ﺗﻞاﻟﻌﺒﯿﺪ‪ ،‬از آﺛﺎر‬
‫دورة اول ﺗﻤﺪن ﺳﻮﻣﺮي‪ ،‬ﻣﺠﺴﻤﺔ ﻛﻮﭼﻚ ﻣﺴﯿﻲ ﺑﮫ دﺳﺖآﻣﺪه ﻛﮫ ﮔﺎو ﻧﺮي را ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﻲدھﺪ؛ ﮔﺮﭼﮫ‬
‫ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن آن را ﺧﺮاب ﻛﺮده‪ ،‬ھﻨﻮز اﯾﻦ ﻣﺠﺴﻤﮫ روح دارد و ﻧﺸﺎط و ﻧﯿﺮوي ﮔﺎو ﻧﺮ را ﺑﺨﻮﺑﻲ‬
‫@‪h‬‬
‫ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﻲدھﺪ‪ .‬در ﺷﮭﺮ اور‪ ،‬در ﮔﻮر ﻣﻠﻜﮫ ﺷﻮب‪-‬اد‪ ،‬ﺳﺮ ﮔﺎوي از ﻧﻘﺮه ﯾﺎﻓﺘﮫاﻧﺪ ﻛﮫ ﺷﺎھﻜﺎر ھﻨﺮي ﺑﮫ‬
‫ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود و ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ ھﻨﺮ ﺳﻮﻣﺮي ﺗﺎ ﭼﮫ اﻧﺪازه ﺗﺮﻗﻲ داﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ ،‬ﮔﺮﭼﮫ دﺳﺖ ﺗﺼﺮف‬
‫روزﮔﺎر ﻧﯿﺰ در اﯾﻦ ﻣﺠﺴﻤﮫ ﻛﺎر ﺧﻮد را ﻛﺮده و ﭼﻨﺎن ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﻣﺎ اﻣﺮوز ﺑﺘﻮاﻧﯿﻢ اﯾﻦ اﺛﺮ ھﻨﺮي را در‬
‫ﻣﻘﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﺷﺎﯾﺴﺘﺔ آن اﺳﺖ ﻗﺮار دھﯿﻢ‪ .‬ﻧﻘﻮش ﺑﺮﺟﺴﺘﺔ ﻣﻌﺪودي ﻛﮫ از آن زﻣﺎن ﺑﺮﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪه ﻣﺆﯾﺪ اﯾﻦ‬
‫ﻧﻈﺮ ﻣﺎﺳﺖ‪ ،‬و ﺟﺎي ﺷﻚ ﺑﺎﻗﻲ ﻧﻤﻲﻣﺎﻧﺪ ﻛﮫ ھﻨﺮ ﺳﻮﻣﺮي ھﻨﺮ ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﮫاي ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺸﻮﻧﺖ و درﺷﺘﻲ‬
‫ھﻨﺮ ﺳﻮﻣﺮي در »ﻟﻮﺣﺔ ﻛﺮﻛﺴﺎن«‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ اﺋﺎﻧﺎﺗﻮم‪ ،‬ﺷﺎه ﻻﮔﺎش‪ ،‬ﺑﺮﭘﺎ ﺷﺪه‪ ،‬و اﺳﺘﻮاﻧﺔ ﺳﻨﮓ ﺳﻤﺎﻗﻲ‬
‫‪are‬‬

‫اﯾﺒﻨﯿﺸﺎر‪ ،‬و ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﻛﺎرﯾﻜﺎﺗﻮري )ﺑﺮاﺳﺘﻲ ﻛﺎرﯾﻜﺎﺗﻮري ﺑﮫ ﻣﻌﻨﻲ ﻛﻠﻤﮫ( ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة اور‪-‬ﻧﯿﻨﺎ‪ ،‬و ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً‬
‫»ﻟﻮﺣﺔ ﭘﯿﺮوزي«‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ ﻧﺮﻣﺴﯿﻦ ﻧﺼﺐ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﺨﻮﺑﻲ آﺷﻜﺎر اﺳﺖ؛ وﻟﻲ‪ ،‬در ھﻤﺔ اﯾﻦ ﺻﻮرﺗﮭﺎ‪،‬‬
‫ﺟﺎﻧﺪاري ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي در ﻧﻘﺎﺷﻲ و ﺣﺠﺎري ﻣﻼﺣﻈﮫ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬و ھﯿﭻ ﺷﻜﻲ ﺑﺎﻗﻲ ﻧﻤﻲﻣﺎﻧﺪ ﻛﮫ ھﻨﺮ ﺳﻮﻣﺮي‬
‫ھﻨﺮ ﺟﻮاﻧﻲ ﺑﻮده ﻛﮫ در راه ﺗﺮﻗﻲ ﭘﯿﺶ ﻣﻲرﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫درﺑﺎرة ﺻﻨﺎﻋﺖ ﻛﻮزهﮔﺮي ﺑﮫ اﯾﻦ روﺷﻨﻲ و آﺳﺎﻧﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺣﻜﻢ ﻛﺮد‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ﻋﻠﺖ آن ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ دﺳﺖ‬
‫روزﮔﺎر در آﺛﺎر ﺳﻔﺎﻟﯿﻦ ﺗﺼﺮف ﻓﺮاوان ﻛﺮده و ﭼﯿﺰي از اﯾﻦ ﺻﻨﺎﻋﺖ ﺑﺮاي ﻣﺎ ﺑﺎﻗﻲ ﻧﮕﺬاﺷﺘﮫ اﺳﺖ ﺗﺎ‬
‫ﺑﺘﻮاﻧﯿﻢ از آن رو ﺣﻜﻢ ﺻﺤﯿﺤﻲ ﺑﺪھﯿﻢ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﻧﺰد آن ﻣﺮدم ﻛﺎرھﺎﯾﻲ ﺳﻔﺎﻟﻲ وﺟﻮد داﺷﺘﮫ ﻛﮫ از‬
‫ﻟﺤﺎظ اﺗﻘﺎن در ﻋﻤﻞ‪ ،‬از ﻇﺮوف ﻣﺮﻣﺮ ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه در ﺧﺮاﺑﮫھﺎي ارﯾﺪو ﻛﻤﺘﺮ ﻧﺒﻮده ﺑﺎﺷﺪ؛ وﻟﻲ ﺑﯿﺸﺘﺮ‬
‫ﻇﺮﻓﮭﺎي ﺳﻔﺎﻟﻲ ﺳﻮﻣﺮي‪ -‬اﮔﺮﭼﮫ ﭼﺮخ ﻛﻮزهﮔﺮي ھﻢ در ﺳﺎﺧﺘﻦ آﻧﮭﺎ ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲرﻓﺘﮫ‪ -‬ﻇﺮوف ﺳﺎدة ﮔﻠﻲ‬
‫‪an‬‬

‫ﺑﻮده‪ ،‬ﻛﮫ ھﺮﮔﺰ ﺑﮫ ﭘﺎي ﮔﻠﺪاﻧﮭﺎي ﻋﯿﻼﻣﻲ ﻧﻤﻲرﺳﯿﺪه اﺳﺖ‪ .‬زرﮔﺮي و ﺟﻮاھﺮﺳﺎزي ﺻﻨﻌﺖ ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﮫاي‬
‫ﺑﻮده؛ دﻟﯿﻞ اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﻇﺮﻓﮭﺎي زرﯾﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ در ﮔﻮرﺳﺘﺎﻧﮭﺎي اور از ‪ 4000‬ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد ﺑﮫ‬
‫دﺳﺖ آﻣﺪه‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ ﺑﮭﺘﺮﯾﻦ ﺻﻮرت ﺻﯿﻘﻞ و ﭘﺮداﺧﺖ ﺷﺪه و از ذوق ھﻨﺮي ﺑﻠﻨﺪي ﺣﻜﺎﯾﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﮔﻠﺪان‬
‫ﺳﯿﻤﯿﻦ اﻧﺘﻤﻨﻮ‪ ،‬ﻛﮫ اﻛﻨﻮن در ﻣﻮزة ﻟﻮور اﺳﺖ و ﺑﮫ اﻧﺪازة ﻣﺠﺴﻤﺔ ﮔﻮدآ ﺑﺰرﮔﻲ وﺿﺨﺎﻣﺖ دارد‪ ،‬در ﻋﯿﻦ‬
‫‪pym‬‬

‫ﺣﺎل‪ ،‬ﻣﺸﺘﻤﻞ ﺑﺮ ﻛﻨﺪهﻛﺎرﯾﮭﺎي ﻇﺮﯾﻔﻲ از اﺷﻜﺎل ﺟﺎﻧﻮران اﺳﺖ‪ .‬زﯾﺒﺎﺗﺮﯾﻦ ﻛﺎر ھﻨﺮﯾﻲ ﻛﮫ از آن زﻣﺎن ﺑﮫ‬
‫دﺳﺖ آﻣﺪه دﺳﺘﺔ ﺧﻨﺠﺮ زرﯾﻦ ﻣﺮﺻﻊ ﺑﮫ ﻓﯿﺮوزه و ﻻﺟﻮرد اﺳﺖ ﻛﮫ ﺣﻜﺎﻛﻲ و ﻛﻨﺪهﻛﺎري ﺑﺴﯿﺎر ﻇﺮﯾﻔﻲ‬
‫دارد و از اﻛﺘﺸﺎﻓﺎت اور ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ؛ اﮔﺮ ﺣﻖ داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﯿﻢ ﺗﺎ از روي ﻋﻜﺴﻲ ﻛﮫ از اﯾﻦ ﺷﺎھﻜﺎر‬
 ‫‪m‬‬
‫ھﻨﺮي ﺑﺮداﺷﺘﮫ ﺷﺪه ﻗﻀﺎوت ﻛﻨﯿﻢ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮕﻮﯾﯿﻢ ﻛﮫ ﺻﻮرت ھﻨﺮي در آن زﻣﺎن ﺑﮫ ﺳﺮﺣﺪ ﻛﻤﺎل رﺳﯿﺪه‬
‫ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬از ﺧﺮاﺑﮫھﺎي ﺳﻮﻣﺮي ﻋﺪة زﯾﺎدي ﻣﮭﺮھﺎي اﺳﺘﻮاﻧﮫاي ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه ﻛﮫ ﺑﺎ ﺳﻨﮓ ﯾﺎ ﻓﻠﺰ‬
‫ﮔﺮاﻧﺒﮭﺎ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه و در آﻧﮭﺎ‪ ،‬ﺑﺮ روي ﺳﻄﻮﺣﻲ ﻛﮫ از ﺷﺶ ﺳﺎﻧﺘﯿﻤﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ ﺗﺠﺎوز ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻘﺸﮭﺎي‬

‫‪.co‬‬
‫ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺒﺎﯾﻲ ﻛﻨﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎن ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ ﺳﻮﻣﺮﯾﺎن اﯾﻦ ﻣﮭﺮھﺎ را ﺑﮫ ﺟﺎي اﻣﻀﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﻣﺎ اﻣﺮوز‬
‫ﻣﻲﻛﻨﯿﻢ ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮدهاﻧﺪ؛ ھﻤﺔ اﯾﻨﮭﺎ دﻟﯿﻞ ﺑﺮ آن اﺳﺖ ﻛﮫ‪ ،‬در آن ازﻣﻨﮫ‪ ،‬زﻧﺪﮔﻲ و اﺧﻼق ﺑﮫ اﻧﺪازهاي‬
‫ﻣﺘﺮﻗﻲ و ﻟﻄﯿﻒ ﺑﻮده ﻛﮫ ﺑﺎ ﺗﺼﻮر ﺣﻘﯿﺮي ﻛﮫ ﻣﺎ از ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﭘﯿﻮﺳﺘﺔ ﻧﻮع‬

‫ﺑﺸﺮ‪ ،‬از روزﮔﺎران ﺳﺮاﺳﺮ ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ ﺑﺴﯿﺎر دور ﺗﺎ زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ‪ -‬ﻛﮫ ﺧﯿﺎل ﻣﻲﻛﻨﯿﻢ ﺗﻤﺪن ﺑﮫ ﻣﻨﺘﮭﺎ درﺟﺔ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻛﻤﺎل رﺳﯿﺪه!‪ -‬دارﯾﻢ‪ ،‬ﺑﮫ ھﯿﭻ وﺟﮫ ﺳﺎزﮔﺎر در ﻧﻤﻲآﯾﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻤﺪن ﺳﻮﻣﺮي را ﻣﻲﺗﻮان در ﺗﻨﺎﻗﻀﻲ ﻛﮫ ﻣﯿﺎن ﺳﻔﺎﻟﮭﺎي ﺧﺎم ﺳﺎده و زﯾﻨﺖآﻻﺗﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻧﮭﺎﯾﺖ درﺟﺔ‬
‫زﯾﺒﺎﯾﻲ و اﺗﻘﺎن رﺳﯿﺪه ﺧﻼﺻﮫ ﻛﺮد‪ ،‬و ﮔﻔﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ ﺗﻤﺪن آﻣﯿﺨﺘﮫاي از ﭼﯿﺰھﺎي ﺳﺎدة اوﻟﯿﮫ و‬
‫ﺷﺎھﻜﺎرھﺎي درﺧﺸﺎﻧﻲ ﺑﻮده ﻛﮫ ﮔﺎه ﺑﮫ ﮔﺎه ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﺳﺮزﻣﯿﻦ‪ -‬ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﻛﮫ ﻋﻠﻢ ﻣﺎ‬

‫‪yah‬‬
‫در زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ ﺑﮫ آن آﮔﺎھﻲ دارد‪ -‬ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺣﻜﻮﻣﺖ و اﻣﭙﺮاﻃﻮري ﺑﮫ دﺳﺖ اﻧﺴﺎن ﺗﺄﺳﯿﺲ ﺷﺪه؛‬
‫ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺳﺎزﻣﺎن آﺑﯿﺎري‪ ،‬ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺑﺎر اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﯿﻢ و زر ﺑﺮاي ارزﯾﺎﺑﻲ ﻛﺎﻻ‪ ،‬ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ‬
‫ﻗﺮاردادھﺎي ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺳﺎزﻣﺎن اﻋﺘﺒﺎر ﻣﻌﺎﻣﻼﺗﻲ‪ ،‬ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻛﺘﺎب ﻗﺎﻧﻮن‪ ،‬ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺑﺎر اﺳﺘﻔﺎدة‬
‫وﺳﯿﻊ از ﺧﻄﻨﻮﯾﺴﻲ‪ ،‬ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺑﺎر ﮔﻔﺘﮕﻮي از داﺳﺘﺎن آﻓﺮﯾﻨﺶ و ﻃﻮﻓﺎن‪ ،‬ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻣﺪرﺳﮫھﺎ و ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﮫھﺎ‪،‬‬
‫ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ادﺑﯿﺎت و ﺷﻌﺮ‪ ،‬ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ آراﯾﮫھﺎ و ﺟﻮاھﺮآﻻت‪ ،‬ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺣﺠﺎري و ﻧﻘﺶ ﺑﺮﺟﺴﺘﮫ‪ ،‬ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ‬
‫ﻛﺎﺧﮭﺎ و ﻣﻌﺎﺑﺪ‪ ،‬ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺑﺎر اﺳﺘﻔﺎدة از ﻓﻠﺰات در ﺗﺰﯾﯿﻦ‪ ،‬و ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻃﺎﻗﮭﺎ و ﻗﻮﺳﮭﺎ و ﮔﻨﺒﺪھﺎي ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻲ‬
‫@‪h‬‬
‫در ﺟﮭﺎن ﭘﯿﺪا ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻧﯿﺰ در ھﻤﯿﻦ ﺳﻮﻣﺮ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺮاي اوﻟﯿﻦ ﺑﺎر‪ ،‬آن ﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ ﺗﺎرﯾﺦ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ‪،‬‬
‫ﭘﺎرهاي از زﺷﺘﯿﮭﺎي ﺗﻤﺪن‪ ،‬از ﻗﺒﯿﻞ ﺑﺮدﮔﻲ و اﺳﺘﺒﺪاد و ﭼﯿﺮﮔﻲ ﻛﺎھﻨﺎن ﺑﺮ ﻣﺮدم و ﺟﻨﮕﮭﺎي اﺳﺘﻌﻤﺎري‪،‬‬
‫ﺑﮫ ﺷﻜﻞ وﺳﯿﻊ دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺷﻜﻞ زﻧﺪﮔﻲ در ﺳﻮﻣﺮ ﻣﺘﻨﻮع و ﻋﺎﻟﻲ و ﭘﺮﻓﻌﺎﻟﯿﺖ و ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻔﺼﻞ و ﭘﯿﭽﯿﺪه‬
‫ﺑﻮد‪ .‬در ھﻤﺎﻧﺠﺎﺳﺖ ﻛﮫ‪ ،‬از اﺧﺘﻼﻓﺎت ﻃﺒﯿﻌﻲ ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم‪ ،‬ﯾﻚ ﻧﻮع زﻧﺪﮔﻲ ﺗﺎزة ﻗﺮﯾﻦ آراﻣﺶ و ﻓﺮاواﻧﻲ و‬
‫آﺳﺎﯾﺶ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪان‪ ،‬و زﻧﺪﮔﻲ دﯾﮕﺮي‪ ،‬ﺳﺮاﺳﺮ ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ و ﻛﺎر ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ‪ ،‬ﺑﺮاي دﯾﮕﺮ ﻣﺮدم ﻧﺘﯿﺠﮫ‬
‫‪are‬‬

‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺎﯾﺔ ھﺰاران اﺧﺘﻼﻓﻲ ﻛﮫ در ﺗﺎرﯾﺦ ﺟﮭﺎن روي داده در ھﻤﯿﻦ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﮔﺬاﺷﺘﮫ ﺷﺪه‪.‬‬

‫‪ – III‬اﻧﺘﻘﺎل ﺑﮫ ﻣﺼﺮ‬
‫ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺳﻮﻣﺮ در ﺑﯿﻦاﻟﻨﮭﺮﯾﻦ‪ -‬ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن ﻗﺪﯾﻢ‪ -‬ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺑﯿﻦاﻟﻨﮭﺮﯾﻦ در ﻣﺼﺮ‬
‫‪set‬‬

‫در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ از ﺑﻼد ﺳﻮﻣﺮي ﺳﺨﻦ ﻣﻲراﻧﯿﻢ‪ ،‬ﺑﮫ اﻧﺪازهاي ﺑﮫ آﻏﺎز ﺗﺎرﯾﺦ ﻧﺰدﯾﻚ ھﺴﺘﯿﻢ ﻛﮫ ﺑﺪﺷﻮاري‬
‫ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﺪام ﯾﻚ از ﭼﻨﺪ ﻓﺮھﻨﮓ و ﻣﺬھﺐ واﺑﺴﺘﮫ ﺑﮫ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﻣﻮﺟﻮد در ﺧﺎور ﻧﺰدﯾﻚ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﺑﺮ‬
‫ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﭘﯿﺸﻲ داﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﮫ ﻗﺪﯾﻤﺘﺮﯾﻦ آﺛﺎر ﻧﻮﺷﺘﮫ ﻛﮫ در دﺳﺖ اﺳﺖ ﺑﮫ ﺧﻂ ﺳﻮﻣﺮي ﻧﻮﺷﺘﮫ ﺷﺪه‪ ،‬وﻟﻲ‬
‫اﯾﻦ ﺧﻂ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻧﺘﯿﺠﺔ اوﺿﺎع و اﺣﻮال و ﺗﺼﺎدﻓﺎت ﺧﺎﺻﻲ ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ ھﯿﭻ روي از اﯾﻦ راه‬
‫‪an‬‬

‫ﻧﻤﻲﺗﻮان ﭼﻨﯿﻦ ﻧﺘﯿﺠﮫ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﮫ ﻓﺮھﻨﮓ و ﺗﻤﺪن ﺳﻮﻣﺮي ﻣﻘﺪم ﺑﺮ ﺳﺎﯾﺮ ﻓﺮھﻨﮕﮭﺎي ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﺧﺎور ﺑﻮده‬
‫اﺳﺖ؛ ﺷﺎﯾﺪ آﺛﺎر ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪة ﺗﻤﺪﻧﮭﺎي ﭘﯿﺶ از ﺳﻮﻣﺮي ﺑﮫ ﺻﻮرﺗﻲ ﺑﻮده ﻛﮫ از ﺑﯿﻦ رﻓﺘﮫ و ﭼﯿﺰي از آن‬
‫ﺑﺮﺟﺎي ﻧﻤﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎي ﻛﻮﭼﻚ و آﺛﺎر دﯾﮕﺮي ﺷﺒﯿﮫ ﺑﮫ آﺛﺎر ﺳﻮﻣﺮﯾﺎن در دو ﺷﮭﺮ آﺷﻮر و‬
‫ﺳﺎﻣﺮا ﭘﯿﺪا ﺷﺪه؛ ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ ﻣﻲداﻧﯿﻢ اﯾﻦ دو از ﺷﮭﺮھﺎﯾﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﻌﺪھﺎ در ﺟﺰو ﺣﻜﻮﻣﺖ آﺷﻮر ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﮫ‬
‫‪pym‬‬

‫اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻲ ﻧﻤﻲداﻧﯿﻢ ﻛﮫ آﯾﺎ ﭼﻨﯿﻦ آﺛﺎر از ﺳﻮﻣﺮ ﺑﮫ آن ﻧﻘﺎط رﺳﯿﺪه‪ ،‬ﯾﺎ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ ﻧﮭﺮ دﺟﻠﮫ از راه دﯾﮕﺮي ﺑﮫ آﻧﺠﺎ آﻣﺪه‪ .‬ﻧﯿﺰ ﻗﺎﻧﻮن ﺣﻤﻮرﺑﻲ ﺑﺎ ﻗﺎﻧﻮﻧﮭﺎي اور‪ -‬اﻧﮕﻮر و دوﻧﮕﻲ‬
‫ﺷﺒﺎھﺖ دارد‪ ،‬وﻟﻲ ھﺮﮔﺰ ﻧﻤﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﮫ ﻗﺎﻧﻮن ﺣﻤﻮرﺑﻲ از ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺳﻮﻣﺮي اﻟﮭﺎم ﮔﺮﻓﺘﮫ‪ ،‬ﭼﮫ ﻣﻤﻜﻦ‬
‫اﺳﺖ ھﺮ دو ﺗﺎي آﻧﮭﺎ از اﺻﻞ ﻛﮭﻨﮫﺗﺮي اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮده ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺗﻨﮭﺎ ﭼﯿﺰي ﻛﮫ ﻣﻲﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﮕﻮﯾﯿﻢ اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ‬

‫‪.co‬‬
‫ﻣﺎ ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣﻲدھﯿﻢ‪ -‬و اﻟﺒﺘﮫ ﺗﺄﻛﯿﺪ ﻧﻤﻲﻛﻨﯿﻢ‪ -‬ﻛﮫ ﻣﺪﻧﯿﺖ ﺑﺎﺑﻞ و آﺷﻮر از ﺳﻮﻣﺮ و اﻛﺪ ﻣﻨﺸﻌﺐ‪ ،‬ﯾﺎ ﻻاﻗﻞ ﺑﮫ‬
‫وﺳﯿﻠﺔ آن ﺑﺎرور ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺧﺪاﯾﺎن ﺑﺎﺑﻞ و ﻧﯿﻨﻮا و اﺳﺎﻃﯿﺮ دﯾﻨﻲ آﻧﮭﺎ‪ ،‬در اﻏﻠﺐ ﺣﺎﻻت‪ ،‬ھﻤﺎن ﺧﺪاﯾﺎن و‬
‫اﺳﺎﻃﯿﺮ ﺳﻮﻣﺮي اﺳﺖ ﻛﮫ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﻜﻞ و ﺗﺤﻮﻟﻲ ﭘﯿﺪا ﻛﺮده‪ .‬در ﻣﻮرد زﺑﺎن و ﻟﻐﺖ ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ ارﺗﺒﺎط‬
‫ﻣﯿﺎن زﺑﺎﻧﮭﺎي ﺑﺎﺑﻠﻲ و آﺷﻮري از ﯾﻚ ﻃﺮف و زﺑﺎن ﺳﻮﻣﺮي از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ارﺗﺒﺎﻃﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ‬
‫ﻣﯿﺎن دو زﺑﺎن ﻓﺮاﻧﺴﻮي و اﯾﺘﺎﻟﯿﺎﯾﻲ از ﯾﻚ ﺳﻮ و زﺑﺎن ﻻﺗﯿﻨﻲ از ﺳﻮي دﯾﮕﺮ وﺟﻮد دارد‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﺷﻮاﯾﻨﻔﻮرث ﻧﻈﺮ داﻧﺸﻤﻨﺪان را ﺑﮫ اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰ ﻣﺘﻮﺟﮫ ﺳﺎﺧﺘﮫ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻛﺸﺖ ﺟﻮ و ارزن و‬
‫ﮔﻨﺪم‪ ،‬و اھﻠﻲ ﻛﺮدن ﮔﺎو و ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ و ﺑﺰ‪ ،‬ﮔﺮﭼﮫ از دورﺗﺮﯾﻦ زﻣﺎﻧﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ از آن آﮔﺎھﻲ دارﯾﻢ در ﻣﺼﺮ‬
‫و ﺑﯿﻦاﻟﻨﮭﺮﯾﻦ ﻣﻌﻤﻮل ﺑﻮده‪ ،‬اﯾﻦ ﮔﯿﺎھﺎن و ﺣﯿﻮاﻧﺎت‪ ،‬ﺑﮫ ﺣﺎﻟﺖ وﺣﺸﻲ ﺧﻮد‪ ،‬ھﺮﮔﺰ در ﻣﺼﺮ دﯾﺪه‬

‫‪yah‬‬
‫ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ در زﻣﯿﻨﮭﺎي آﺳﯿﺎي ﺑﺎﺧﺘﺮي و ﻣﺨﺼﻮﺻًﺎ ﯾﻤﻦ و ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن ﻗﺪﯾﻢ آﻧﮭﺎ را ﻣﻲﺗﻮان ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬از‬
‫اﯾﻨﺠﺎ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﺮﻣﻲآﯾﺪ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ اﺻﻠﻲ ﺗﻤﺪن‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﻛﺸﺖ داﻧﮫ ﺑﺎر و اھﻠﻲ ﻛﺮدن ﺣﯿﻮاﻧﺎت‪ ،‬در‬
‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﮫ از آن ھﯿﭻ ﮔﻮﻧﮫ ﺳﻨﺪي در دﺳﺖ ﻧﺪارﯾﻢ‪ ،‬در ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن ﭘﯿﺪا ﺷﺪه و از آﻧﺠﺎ ﺑﮫ ﺳﺮزﻣﯿﻦ‬
‫ﺑﯿﻦاﻟﻨﮭﺮﯾﻦ )ﺳﻮﻣﺮ و ﺑﺎﺑﻞ و آﺷﻮر( و ﻣﺼﺮ اﻧﺘﻘﺎل ﯾﺎﻓﺘﮫ اﺳﺖ؛ اﯾﻦ ھﻤﺎن اﻣﺮي اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻧﺎم ﻧﻈﺮﯾﺔ‬
‫»ﻣﺜﻠﺚ ﺗﻤﺪن و ﻓﺮھﻨﮓ« ﻣﻌﺮوف ﺷﺪه‪ .‬وﻟﻲ آﻧﭽﮫ ﺗﺎﻛﻨﻮن از ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﺑﻼد ﻋﺮب ﺑﮫ ﻣﺎ رﺳﯿﺪه آن‬
‫اﻧﺪازه ﻧﺎﭼﯿﺰ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ اﯾﻦ‪ ،‬ﺗﻨﮭﺎ‪ ،‬ﻓﺮﺿﻲ اﺳﺖ‪ ،‬و اﺣﺘﻤﺎل دارد ﻛﮫ ﭼﻨﺎن ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫@‪h‬‬
‫آﻧﭽﮫ ﺑﯿﺶ از اﯾﻦ اﺣﺘﻤﺎل و اﻣﻜﺎن دارد آن اﺳﺖ ﻛﮫ ﭘﺎرهھﺎﯾﻲ ﻣﻌﯿﻦ از ﺗﻤﺪن ﻣﺼﺮي از ﺳﻮﻣﺮ و ﺑﺎﺑﻞ‬
‫ﺳﺮﭼﺸﻤﮫ ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ را ﻣﻲداﻧﯿﻢ ﻛﮫ ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯿﻲ ﻣﯿﺎن ﺑﯿﻦاﻟﻨﮭﺮﯾﻦ و ﻣﺼﺮ وﺟﻮد داﺷﺘﮫ ﻛﮫ‬
‫ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً از راه ﺗﺮﻋﺔ ﺳﻮﺋﺰ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﮫ‪ ،‬و ﺷﺎﯾﺪ ﺑﺮاي اﯾﻦ ارﺗﺒﺎط و اﻧﺘﻘﺎل ﻛﺎﻻ‪ ،‬از ﻧﮭﺮھﺎﯾﻲ‬
‫ﻛﮫ ﭘﯿﺶ از اﯾﻦ از ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﻣﺼﺮ در درﯾﺎي ﺳﺮخ ﻣﻲرﯾﺨﺘﮫ ﻧﯿﺰ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﯾﻚ ﻧﻈﺮ ﺑﮫ ﻧﻘﺸﺔ‬
‫ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎ ﺑﺨﻮﺑﻲ آﺷﻜﺎر ﻣﻲﺳﺎزد ﻛﮫ ﭼﺮا ﻣﺼﺮ‪ ،‬در ﻃﻮل ﺗﺎرﯾﺦ ﺷﻨﺎﺧﺘﺔ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﯿﺶ از آﻧﻜﮫ ﺑﮫ اﻓﺮﯾﻘﺎ‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﻨﺴﻮب ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در ﺟﺰو آﺳﯿﺎي ﺑﺎﺧﺘﺮي ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲآﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺠﺎرت و ﻣﺒﺎدﻻت ﻓﺮھﻨﮕﻲ ﺑﺂﺳﺎﻧﻲ ﻣﯿﺎن‬
‫ﺑﯿﻦاﻟﻨﮭﺮﯾﻦ و ﻣﺼﺮ اﻣﻜﺎنﭘﺬﯾﺮ ﺑﻮده‪ ،‬وﻟﻲ ﭼﻮن ﺑﮫ ﻧﯿﻞ ﻣﻲرﺳﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺻﺤﺮا در ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎﺧﺘﺮ‪ ،‬و‬
‫آﺑﺸﺎرھﺎي ﻧﯿﻞ در ﻗﺴﻤﺖ ﺟﻨﻮب‪ ،‬ﻣﺎﻧﻊ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺼﺮ ﺑﺎ ﺳﺎﯾﺮ ﻗﺴﻤﺘﮭﺎي اﻓﺮﯾﻘﺎ ارﺗﺒﺎط ﭘﯿﺪا ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﻃﺒﯿﻌﻲ ﭼﻨﺎن اﺳﺖ ﻛﮫ در ﻓﺮھﻨﮓ و ﺗﻤﺪن ﻣﺼﺮ ﻋﻮاﻣﻞ و ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻓﺮاواﻧﻲ از ﻓﺮھﻨﮓ‬
‫ﺑﯿﻦاﻟﻨﮭﺮﯾﻦ وﺟﻮد داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫ھﺮﭼﮫ در ﻣﻄﺎﻟﻌﮫ و ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻟﻐﺖ ﻣﺼﺮي ﻗﺪﯾﻢ ﭘﯿﺸﺘﺮ ﻣﻲروﯾﻢ‪ ،‬ﭘﯿﻮﻧﺪ ﻣﯿﺎن آن و زﺑﺎﻧﮭﺎي ﺳﺎﻣﻲ ﺧﺎور‬
‫ﻧﺰدﯾﻚ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺮ ﻣﺎ آﺷﻜﺎر ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﭼﻨﺎن ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ ﺧﻄﻨﻮﯾﺴﻲ ﺗﺼﻮﯾﺮي ﻣﺼﺮ‪ ،‬ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ‬
‫دورة ﭘﯿﺶ از ﺳﻠﺴﻠﮫھﺎي ﺳﻼﻃﯿﻦ‪ ،‬از ﺑﻼد ﺳﻮﻣﺮي ﺑﮫ آن ﺳﺮزﻣﯿﻦ رﺳﯿﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﮭﺮ اﺳﺘﻮاﻧﮫ ﺷﻜﻞ‪ -‬ﻛﮫ‬
‫اﺻﻞ آن ﺑﺪون ﺷﻚ از ﺑﯿﻦاﻟﻨﮭﺮﯾﻦ اﺳﺖ‪ -‬در ﻗﺪﯾﻤﺘﺮﯾﻦ دورهھﺎي ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﺼﺮ ﻇﺎھﺮ ﻣﻲﺷﻮد و ﭘﺲ از آن‬
‫از ﻣﯿﺎن ﻣﻲرود؛ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ روش ﻛﺎر ﻗﺪﯾﻤﻲ را‪ ،‬ﻛﮫ از ﺧﺎرج وارد ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻌﺪھﺎ ﺑﺎ‬
‫‪an‬‬

‫روش ﻣﻠﻲ اﺻﯿﻠﻲ ﺟﺎﻧﺸﯿﻦ ﺳﺎﺧﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬از ﭼﺮخ ﻛﻮزهﮔﺮي ﭘﯿﺶ از ﺳﻠﺴﻠﺔ ﭼﮭﺎرم در ﻣﺼﺮ ﺧﺒﺮي ﻧﯿﺴﺖ‪،‬‬
‫در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﮫ اﯾﻦ ﭼﺮخ ﻣﺪﺗﮭﺎ‬

‫دﺳﺘﮕﺎه ﺑﺎ اراﺑﮫ و ﭼﺮخ اراﺑﮫ در ﯾﻚ زﻣﺎن از ﺑﯿﻦاﻟﻨﮭﺮﯾﻦ ﺑﮫ ﻣﺼﺮ اﻧﺘﻘﺎل ﯾﺎﻓﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﺮﮔﺮزھﺎي ﺟﻨﮕﻲ‬
‫‪pym‬‬

‫ﻣﺼﺮي ﻗﺪﯾﻢ ﺑﺎ ﻧﻈﯿﺮ ﺑﺎﺑﻠﻲ آن ﺑﺴﯿﺎر ﺷﺒﯿﮫ اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﯿﺎن آﺛﺎر ﻣﺼﺮي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ دورة ﭘﯿﺶ از‬
‫ﺳﻠﺴﻠﮫھﺎ‪ ،‬ﻛﮫ در ﺟﺒﻞاﻻراك ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه‪ ،‬ﻛﺎردي از ﺳﻨﮓ ﭼﺨﻤﺎق اﺳﺖ ﻛﮫ ﺳﺎﺧﺖ زﯾﺒﺎﯾﻲ دارد و ﺑﺮ‬
‫آن ﻧﻘﺸﮭﺎﯾﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ‪ ،‬از ﺣﯿﺚ ﻣﻮﺿﻮع و ﺳﺒﻚ‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﻘﺸﮭﺎي ﺑﯿﻦاﻟﻨﮭﺮﯾﻦ ﺷﺒﯿﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﻇﺎھﺮًا ﺻﻨﺎﻋﺖ در‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺑﺎﺧﺘﺮ آﺳﯿﺎ اﯾﺠﺎد ﺷﺪه و ﺳﭙﺲ از آﻧﺠﺎ ﺑﮫ ﻣﺼﺮ اﻧﺘﻘﺎل ﯾﺎﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻣﮭﻨﺪﺳﻲ ﻣﻌﻤﺎري ﻣﺼﺮ ﺑﮫ‬
‫ﻣﮭﻨﺪﺳﻲ ﺑﯿﻦاﻟﻨﮭﺮﯾﻦ ﺷﺒﺎھﺖ دارد؛ از آن ﺟﮭﺖ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﺰﯾﯿﻦ دﯾﻮارھﺎي آﺟﺮي‪ ،‬در آﻧﮭﺎ ﻧﯿﺰ ﻧﻘﺸﮭﺎي‬
‫ﻓﺮورﻓﺘﮫ ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲرﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻔﺎﻟﮭﺎي دورة ﭘﯿﺶ از ﺳﻠﺴﻠﺔ ﺳﻼﻃﯿﻦ ﻣﺼﺮ‪ ،‬و ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎي ﻛﻮﭼﻚ و‬

‫‪.co‬‬
‫ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﺗﺰﯾﯿﻨﻲ آﻧﮭﺎ‪ ،‬در ﺑﺴﯿﺎري از ﻧﻤﻮﻧﮫھﺎ‪ ،‬ﺷﺒﯿﮫ ﻧﻈﺎﯾﺮ آﻧﮭﺎ در ﺑﯿﻦاﻟﻨﮭﺮﯾﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﺪون ﺷﻚ ﺑﺎ‬
‫آن ارﺗﺒﺎط ﻓﺮاوان دارد‪ .‬در ﻣﯿﺎن آﺛﺎر ﻣﺼﺮﯾﻲ ﻛﮫ از آن زﻣﺎن ﺑﮫ ﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪه ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎي ﻛﻮﭼﻜﻲ از‬
‫ﺧﺪاﯾﺎن اﺳﺖ ﻛﮫ اﺻﻞ آﺳﯿﺎﯾﻲ آﻧﮭﺎ آﺷﻜﺎرا دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در زﻣﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ ﺣﻜﺎﯾﺖ ﺗﻤﺎم‪ ،‬ﻇﻮاھﺮ ﺗﻤﺪن‬
‫ﻣﺼﺮي در آﻏﺎز ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﺧﻮد ﺑﻮد‪ ،‬ھﻨﺮﻣﻨﺪان ﺷﮭﺮ اور ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎﯾﻲ ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ و ﻧﻘﺸﮭﺎﯾﻲ ﺑﺮ آﻧﮭﺎ‬
‫ﻣﻲﻛﺸﯿﺪﻧﺪ ﻛﮫ‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة آن ﺑﻮد ﻛﮫ ﻣﺪت درازي از ﭘﯿﺪاﯾﺶ اﯾﻦ دو ھﻨﺮ در ﺳﻮﻣﺮ ﻣﻲﮔﺬرد‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫اﯾﻦ ﺷﻜﺴﺘﻲ ﺑﺮاي ﻣﺼﺮ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﭘﯿﺸﻲ ﺗﻤﺪن را در ﺑﻼد ﺳﻮﻣﺮ اﻋﺘﺮاف ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭼﮫ رﯾﺸﮫھﺎ و ﻋﻨﺎﺻﺮي‬
‫ﻛﮫ ﻧﯿﻞ از دﺟﻠﮫ و ﻓﺮات ﮔﺮﻓﺘﮫ‪ ،‬ھﺮ ﭼﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬رﺷﺪ و ﺗﺮﻗﻲ ﻛﺮده و ﺑﺎرور ﺷﺪه و ﺗﻤﺪن ﺧﺎص و ﺧﺎﻟﺺ‬
‫ﻣﺼﺮي از آن ﺑﯿﺮون آﻣﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺪون ﺷﻚ ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪﺗﺮﯾﻦ و ﺑﻠﻨﺪآوازﺗﺮﯾﻦ و ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪﺗﺮﯾﻦ ﻓﺮھﻨﮓ و‬

‫‪yah‬‬
‫ﺗﻤﺪن ﺷﻨﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه در ﺗﺎرﯾﺦ اﺳﺖ؛ ﺗﻤﺪن ﻣﺼﺮي زﯾﺒﺎﯾﻲ و ﻟﻄﻒ ﺧﺎﺻﻲ دارد ﻛﮫ ﻓﺮھﻨﮓ و ﺗﻤﺪن ﺧﺎم و‬
‫اﺑﺘﺪاﯾﻲ ﺳﻮﻣﺮ ھﯿﭻ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻘﺎﯾﺴﮫ ﺑﺎ آن ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬و ﺣﺘﻲ ﺗﻤﺪن ﯾﻮﻧﺎن و روم ﻧﯿﺰ از آن ﺗﺠﺎوز ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫@‪h‬‬
‫‪are‬‬
‫‪set‬‬
‫‪an‬‬
‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻓﺼﻞ ھﺸﺘﻢ‬

‫‪.co‬‬
‫ﻣﺼﺮ‬
‫‪ -I‬ﻋﻄﯿﺔ ﻧﯿﻞ‬

‫‪oo‬‬
‫در دﻟﺘﺎ‬ ‫‪.1‬‬

‫‪yah‬‬
‫اﺳﻜﻨﺪرﯾﮫ‪ -‬ﻧﯿﻞ‪ -‬اھﺮام‪ -‬اﺑﻮاﻟﮭﻮل‬

‫اﺳﻜﻨﺪرﯾﮫ ﺑﻨﺪري ﺑﺴﯿﺎر ﻋﺎﻟﻲ اﺳﺖ‪ .‬آن ﻃﺮف ﺳﺪي ﻛﮫ از آﺑﮭﺎ ﺗﺸﻜﯿﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اﻣﻮاج ﺧﺮوﺷﺎن ﺑﺮ‬
‫ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺳﻮارﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ اﯾﻦ ﻃﺮف‪ ،‬درﯾﺎ ھﻤﭽﻮن آﯾﻨﮫاي ﺳﯿﻤﯿﻦ ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬در آﻧﺠﺎ ﺑﺮ ﺟﺰﯾﺮة ﻛﻮﭼﻚ‬
‫ﻓﺎروس‪ ،‬در زﻣﺎن ﺑﺴﯿﺎر دور‪ ،‬ﺳﻮﺳﺘﺮاﺗﻮس ﻣﻨﺎرة ﺑﺰرگ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻣﺮﻣﺮ ﺳﻔﯿﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﺑﻠﻨﺪي ﭘﺎﻧﺼﺪﭘﺎ‪،‬‬
‫ﺑﺮﭘﺎ ﻛﺮد ﺗﺎ راھﻨﻤﺎي ھﻤﺔ درﯾﺎﻧﻮرداﻧﻲ ﻛﮫ در ﻣﺪﯾﺘﺮاﻧﮫ آﻣﺪ و ﺷﺪ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﯾﻜﻲ از ﻋﺠﺎﯾﺐ ھﻔﺘﮕﺎﻧﺔ‬
‫@‪h‬‬
‫ﻋﺎﻟﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ روزﮔﺎر‪ ،‬و در ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ آﺑﮭﺎي ﺧﺮوﺷﺎن‪ ،‬اﺛﺮي از اﯾﻦ ﻣﻨﺎرة ﻋﻈﯿﻢ ﺑﺮﺟﺎي‬
‫ﻧﻤﺎﻧﺪه‪ ،‬وﻟﻲ اﻛﻨﻮن ﺑﮫ ﺟﺎي آن ﻣﻨﺎرة ﺗﺎزهاي ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه ﺗﺎ راھﻨﻤﺎي ﻛﺸﺘﯿﮭﺎي ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﺑﺎﺷﺪ و آﻧﮭﺎ را ﺑﮫ‬
‫ﺑﻨﺪر اﺳﻜﻨﺪرﯾﮫ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ؛ اﺳﻜﻨﺪرﯾﮫ ھﻤﺎن ﺟﺎﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺮد ﺳﯿﺎﺳﻲ ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ اﺳﻜﻨﺪر‪ ،‬ﺷﮭﺮ ﺑﺰرگ‬
‫ﺧﻮد را ﺑﻨﺎ ﻛﺮد و در آﻧﺠﺎ ﻧﮋادھﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ آﻣﯿﺨﺘﻨﺪ؛ ھﻤﺎن اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﻌﺪھﺎ وارث ﻓﺮھﻨﮓ و‬
‫ﺗﻤﺪن ﻣﺼﺮ و ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ و ﯾﻮﻧﺎن ﺷﺪ‪ .‬در ھﻤﯿﻦ ﺑﻨﺪر اﺳﺖ ﻛﮫ ﻗﯿﺼﺮ‪ ،‬ﺑﺎ ﺣﺎل ﺧﺸﻢ و اﻧﺪوه‪ ،‬از ﺳﺮ ﺗﺎزه‬
‫ﺑﺮﯾﺪة ﭘﻮﻣﭙﯿﻮس اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻛﺮد‪.‬‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﺴﺎﻓﺮي ﻛﮫ در ﻗﻄﺎر ﻧﺸﺴﺘﮫ و از اﯾﻦ ﺷﮭﺮ ﻣﻲﮔﺬرد‪ ،‬در ﺧﯿﺎﺑﺎﻧﮭﺎ و ﻛﻮﭼﮫھﺎ‪ ،‬از ﭘﺸﺖ اﻣﻮاج ﮔﺮﻣﺎﯾﻲ ﻛﮫ‬
‫در ھﻮا رﻗﺺﻛﻨﺎن ﺑﺎﻻ ﻣﻲرود‪ ،‬ﻛﺎرﮔﺮان ﺗﺎ ﻛﻤﺮ ﺑﺮھﻨﮫاي را ﻣﻲﺑﯿﻨﺪ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻛﺎرھﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺸﻐﻮﻟﻨﺪ؛‬
‫زﻧﺎﻧﻲ را ﺑﺎ ﭼﺎدرھﺎ و ﻋﺒﺎھﺎي ﺳﯿﺎه از ﻧﻈﺮ ﻣﻲﮔﺬراﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﺎرھﺎي ﺳﻨﮕﯿﻦ ﺑﺎ ﺧﻮد ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ؛ و ﮔﺎه ﺑﮫ ﮔﺎه‬
‫ﻋﻠﻤﺎﯾﻲ را ﻣﻲﺑﯿﻨﺪ ﻛﮫ ﺑﺎ ﻟﺒﺎس ﮔﺸﺎده و ﺑﻠﻨﺪ و ﻋﻤﺎﻣﺔ ﺳﻔﯿﺪ ﺧﻮد وﻗﺎر ﺷﺎھﺎﻧﮫاي دارﻧﺪ‪ .‬از دور‪ ،‬ﭼﺸﻢ ﺑﮫ‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﯿﺪاﻧﮭﺎي وﺳﯿﻊ و ﻛﺎﺧﮭﺎي اﻓﺮاﺷﺘﮫاي ﻣﻲاﻓﺘﺪ ﻛﮫ ﺑﯿﺸﻚ‪ ،‬در زﯾﺒﺎﯾﻲ‪ ،‬از آﻧﭽﮫ ﺑﻄﺎﻟﺴﮫ‪ ،‬در آن زﻣﺎن ﻛﮫ‬
‫اﺳﻜﻨﺪرﯾﮫ ﻣﯿﻌﺎدﮔﺎه ﺗﻤﺎم ﺟﮭﺎن ﺑﻮد‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻤﺘﺮ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﭘﺲ از آن‪ ،‬ﻧﺎﮔﮭﺎن دﺷﺖ ﻓﺮا ﻣﻲرﺳﺪ و‬
‫ﺷﮭﺮ‪ ،‬ﭘﺸﺖ ﺳﺮ آن‪ ،‬در اﻓﻖ دﻟﺘﺎي ﺣﺎﺻﻠﺨﯿﺰ ﻧﯿﻞ ﻣﺤﻮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ دﻟﺘﺎ ھﻤﺎن ﻣﺜﻠﺚ ﺳﺒﺰي اﺳﺖ ﻛﮫ در‬
‫ﻧﻘﺸﮫھﺎ ھﻤﭽﻮن ﺷﺎﺧﺔ‬
‫‪an‬‬

‫ﮔﺮﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﻚ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ دﻟﺘﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﺧﻠﯿﺠﻲ ﺑﺮاي ﻧﯿﻞ ﺑﻮده اﺳﺖ؛ رﻓﺘﮫ رﻓﺘﮫ اﯾﻦ ﻧﮭﺮ ﻋﻈﯿﻢ‪ ،‬ﻛﮫ از ھﺰاران‬
‫ﻛﯿﻠﻮﻣﺘﺮ راه ﭘﯿﺶ ﻣﻲآﯾﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﻮد رﺳﻮﺑﺎﺗﻲ آورده و آن ﺧﯿﻠﺞ را ﭘﺮﻛﺮده اﺳﺖ؛ اﯾﻦ ﻛﺎر ﺑﮫ اﻧﺪازهاي ﻛﻨﺪ‬
‫ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﮫ و ﻣﻲﮔﯿﺮد ﻛﮫ ﭼﺸﻢ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ آن را ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺑﺪھﺪ‪.‬‬
‫‪pym‬‬

‫اﻣﺮوز ﺑﺮ اﯾﻦ ﻛﻨﺎر ﮔﻞآﻟﻮد ﻣﺼﺮ‪ ،‬ﻛﮫ ھﺰاران ﺷﺎﺧﺔ ﻧﯿﻞ از آن ﻣﻲﮔﺬرد‪ ،‬ﺷﺶ ﻣﯿﻠﯿﻮن ﻛﺸﺎورز ﺑﮫ ﺳﺮ‬
‫ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬و آن اﻧﺪازه ﻣﺤﺼﻮل ﭘﻨﺒﮫ ﺑﮫ دﺳﺖ آﻧﺎن ﻓﺮاھﻢ ﻣﻲآﯾﺪ ﻛﮫ ﺳﺎﻻﻧﮫ‪ ،‬از ﺻﺎدرات آن‪ ،‬ﯾﻜﺼﺪ ﻣﯿﻠﯿﻮن‬
 ‫‪m‬‬
‫دﻻر ﻋﺎﯾﺪ ﻛﺸﻮر ﻣﺼﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در اﯾﻦ ﺳﺮزﻣﯿﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻧﺎﻣﺪارﺗﺮﯾﻦ ﻧﮭﺮ ﺟﮭﺎن ﻣﻲﮔﺬرد و ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﺑﺮ‬
‫آﺑﮭﺎي آرام و روﺷﻦ آن ﻣﻲدرﺧﺸﺪ و دو ﻛﺮاﻧﺔ آن را درﺧﺘﺎن ﺧﺮﻣﺎي ﺳﺮ ﺑﮫ ﻓﻠﻚ ﻛﺸﯿﺪه و ﮔﯿﺎھﺎن ﺳﺒﺰ و‬
‫ﺧﺮم ﻣﻲﭘﻮﺷﺎﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ در ﻗﻄﺎري ﻛﮫ ﻧﺸﺴﺘﮫاﯾﻢ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﯿﺎﺑﺎﻧﻲ را ﻛﮫ آن ﻃﺮف ﻧﯿﻞ ﻗﺮار دارد‪ ،‬ﯾﺎ‬

‫‪.co‬‬
‫»درهھﺎي ﺳﯿﻠﮕﯿﺮي« را ﻛﮫ روزي ﺷﺎﺧﮫھﺎﯾﻲ از ﻧﯿﻞ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺸﺎھﺪه ﻛﻨﯿﻢ‪ .‬ﻧﯿﺰ‪ ،‬در اﯾﻦ ﺳﻔﺮ‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮان درﺳﺖ درﯾﺎﻓﺖ ﻛﮫ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﻣﺼﺮ ﭼﮫ اﻧﺪازه ﺑﺎرﯾﻚ و ﻛﻢ ﭘﮭﻨﺎﺳﺖ؛ ھﺮ ﭼﮫ دارد از ﻧﯿﻞ اﺳﺖ؛‬
‫و در دو ﺳﻮي اﯾﻦ ﻧﮭﺮ رﯾﮕﮭﺎي رواﻧﻲ‪ ،‬ھﻤﭽﻮن دﺷﻤﻨﻲ‪ ،‬در ﻛﻤﯿﻦ آن ﻧﺸﺴﺘﮫ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻗﻄﺎر اﻛﻨﻮن از ﻣﯿﺎن ﺟﻠﮕﮫاي رﺳﻮﺑﻲ ﻣﻲﮔﺬرد ﻛﮫ ﻗﺴﻤﺘﻲ از آن را آب ﭘﻮﺷﺎﻧﺪه اﺳﺖ و از ھﺮ ﻃﺮف‬

‫‪oo‬‬
‫ﻧﮭﺮھﺎﯾﻲ ﺑﺮاي آﺑﯿﺎري در آن ﻛﻨﺪه ﺷﺪه و ﻓﻼﺣﺎن ﻣﺼﺮي‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺨﺘﺼﺮ ﻟﺒﺎﺳﻲ ﻛﮫ ﺑﺮ ﺗﻦ دارﻧﺪ‪ ،‬در اﯾﻦ‬
‫ﺟﻠﮕﮫ ﺑﺮاي ﺑﮫ دﺳﺖ آوردن روزي ﺧﻮد ﺗﻼش ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻧﯿﻞ ھﺮ ﺳﺎل ﻃﻐﯿﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و اﯾﻦ ﻃﻐﯿﺎن از‬
‫اﻧﻘﻼب ﺻﯿﻔﻲ ﺷﺮوع ﻣﻲﺷﻮد و ﻣﺪت ﺻﺪ روز دوام ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ ھﻤﯿﻦ ﻓﯿﻀﺎن و زﯾﺎد ﺷﺪن آب اﺳﺖ ﻛﮫ‬
‫ﺳﺒﺐ ﺣﺎﺻﻠﺨﯿﺰي ﺻﺤﺮا ﻣﻲﺷﻮد و‪ ،‬ھﻤﺎن ﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ ھﺮودوت ﮔﻔﺘﮫ‪ ،‬ﻣﺼﺮ را »ﻋﻄﯿﺔ ﻧﯿﻞ« ﻗﺮار‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﻲدھﺪ‪ .‬ﺑﺂﺳﺎﻧﻲ ﻣﻲﺗﻮان درﯾﺎﻓﺖ ﻛﮫ ﭼﺮا در اﯾﻦ ﻧﻘﻄﮫ از ﺟﮭﺎن ﯾﻜﻲ از ﻗﺪﯾﻤﺘﺮﯾﻦ ﻣﺮاﻛﺰ ﺗﻤﺪن ﺑﮫ وﺟﻮد‬
‫آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ھﯿﭻ ﺟﺎي دﯾﮕﺮ زﻣﯿﻦ‪ ،‬ﺟﺰ در ﺑﯿﻦاﻟﻨﮭﺮﯾﻦ‪ ،‬ﻧﻤﻲﺗﻮان رودﺧﺎﻧﮫاي را ﯾﺎﻓﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ اﻧﺪازة‬
‫ﻧﯿﻞ ﭘﺮآب‪ ،‬و ﻗﺎﺑﻞ آن ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ در ﺗﺤﺖ اﺧﺘﯿﺎر و ﺗﺴﻠﻂ آدﻣﻲ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد؛ از ھﺰاران ﺳﺎل ﭘﯿﺶ ﺑﮫ اﯾﻦ‬
‫ﻃﺮف‪ ،‬ھﻤﮫ ﺳﺎﻟﮫ‪ ،‬ﻓﻼح ﻣﺼﺮي ﻣﺸﺘﺎﻗﺎﻧﮫ آرزوي زﯾﺎد ﺷﺪن آب ﻧﯿﻞ را دارد؛ ھﻢاﻛﻨﻮن‪ ،‬در روزھﺎي‬
‫ﻃﻐﯿﺎن آب‪ ،‬ھﺮ ﺻﺒﺢ در ﻛﻮﭼﮫھﺎي ﻗﺎھﺮه ﺑﺎﻧﮓ ﺟﺎرﭼﯿﺎن ﺑﮫ ﮔﻮش ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ ﻣﺮدم را از آن آﮔﺎه‬
‫ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ ﮔﺬﺷﺘﮫ‪ ،‬ﺑﮫ ﺳﺎن اﯾﻦ رودﺧﺎﻧﺔ آرام‪ ،‬ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ در آﯾﻨﺪه ﻓﺮو ﻣﻲرﯾﺰد و ﺗﻨﮭﺎ در‬
‫ﺿﻤﻦ اﯾﻦ رﯾﺰش اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺴﺮﻋﺖ از زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ ﻣﻲﮔﺬرد‪ .‬ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻛﺮدن زﻣﺎن ﺑﮫ ﮔﺬﺷﺘﮫ و ﺣﺎل و‬
‫@‪h‬‬
‫آﯾﻨﺪه ﻛﺎر ﻣﻮرﺧﺎن اﺳﺖ؛ ﺧﻮد زﻣﺎن ﭼﻨﯿﻦ ﺗﻘﺴﯿﻤﻲ را ﻧﻤﻲﺷﻨﺎﺳﺪ‪.‬‬

‫وﻟﻲ ﺑﺮاي ﺑﮫ دﺳﺖ آوردن ھﺮ ﻋﻄﯿﮫ و ھﺪﯾﮫاي ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮭﺎﯾﻲ ﭘﺮداﺧﺘﮫ ﺷﻮد؛ ﻓﻼﺣﺎن ﻣﺼﺮي‪ ،‬از‬

‫دﯾﺮزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬اﯾﻦ ﻧﻜﺘﮫ را درﯾﺎﻓﺘﮫاﻧﺪ ﻛﮫ ھﺮﭼﮫ ﻃﻐﯿﺎن ﻧﯿﻞ ﺳﻮدﻣﻨﺪ و ﻧﻌﻤﺖﺧﯿﺰ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در ﻋﯿﻦ آﻧﻜﮫ ﺳﺒﺐ‬
‫ﺣﺎﺻﻠﺨﯿﺰي ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺧﺮاﺑﻲ ﺑﮫ ﺑﺎر آورد‪ .‬ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ‪ ،‬از ھﻤﺎن زﻣﺎﻧﮭﺎي دور‬
‫‪are‬‬

‫ﭘﯿﺶ از دورة ﺗﺎرﯾﺦ‪ ،‬در ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر ﺗﺮﻋﮫھﺎﯾﻲ ﻛﻨﺪهاﻧﺪ؛ ﭼﻮن ﻣﻮﺳﻢ ﻓﯿﻀﺎن ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬آب در اﯾﻦ‬
‫ﺗﺮﻋﮫھﺎ ﻣﻲاﻓﺘﺪ‪ .‬در وﻗﺖ ﭘﺎﯾﯿﻦ رﻓﺘﻦ ﻧﯿﻞ‪ ،‬آﺑﻲ را ﻛﮫ در اﯾﻦ ﺗﺮﻋﮫھﺎ ﺟﻤﻊ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ ﺳﻄﻠﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ‬
‫ﺑﺮ ﻛﻨﺎر اھﺮﻣﮭﺎي ﺑﻠﻨﺪي ﺑﺴﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻻ ﻣﻲآورﻧﺪ و ﺑﮫ ﻣﺼﺮف زراﻋﺖ ﻣﻲرﺳﺎﻧﻨﺪ؛ ﻓﻼح ﻣﺼﺮي ھﻢ‬
‫اﻛﻨﻮن‪ ،‬در ﺿﻤﻦ اﯾﻦ ﻛﺎر‪ ،‬آوازھﺎﯾﻲ ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ ﻛﮫ از ﭘﻨﺞ ھﺰار ﺳﺎل ﭘﯿﺶ ﻧﯿﺎﻛﺎن او ھﻤﺎن آوازھﺎ را ﺑﮫ‬
‫ﮔﻮش ﻧﯿﻞ ﻣﻲرﺳﺎﻧﯿﺪهاﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻓﻼﺣﺎن ﻛﮫ اﻣﺮوز ﻣﻲﺑﯿﻨﯿﻢ‪ ،‬و آن اﻧﺪازه ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﻨﺪ ﻛﮫ ﺣﺘﻲ در‬
‫‪set‬‬

‫ﺿﻤﻦ آواز ﺧﻮاﻧﺪان ھﻢ ﺗﺒﺴﻤﻲ ﺑﺮ ﻟﺒﺸﺎن دﯾﺪه ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎ اﺟﺪاد ﺧﻮد‪ ،‬ﻛﮫ در ﻃﻮل ﭘﻨﺠﺎه ﻗﺮن ﮔﺬﺷﺘﮫ ﺑﺮ‬
‫ﻛﻨﺎرهھﺎي ﻧﯿﻞ ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻔﺎوت ﻓﺮاوان ﻧﺪارﻧﺪ؛ اﺳﺒﺎﺑﻲ ﻛﮫ آب را ﺑﺎﻻ ﻣﻲﻛﺸﯿﺪه‪ ،‬و ھﻨﻮز آن را‬
‫ﻣﻲﺑﯿﻨﯿﻢ‪ ،‬ﺑﮫ اﻧﺪازة اھﺮام ﻣﺼﺮ ﻗﺪﻣﺖ دارد؛ ﺑﺎ وﺟﻮد آﻧﻜﮫ زﺑﺎن ﻋﺮﺑﻲ در ﺳﺮاﺳﺮ ﻣﺼﺮ اﻧﺘﺸﺎر ﯾﺎﻓﺘﮫ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ھﻨﻮز ﯾﻚ ﻣﯿﻠﯿﻮن از اﯾﻦ ﻓﻼﺣﺎن ﺑﺎ زﺑﺎﻧﻲ ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﻨﺪ ﻛﮫ ﺑﺎ آن ﻧﻮﺷﺘﮫھﺎﯾﻲ ﺑﺮ آﺛﺎر ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ‬
‫ﻣﺼﺮ ﻧﻘﺶ ﺷﺪه و ﺑﺮﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫در ﻗﺴﻤﺖ ﻣﺠﺎور درﯾﺎي ﻣﺼﺮ‪ ،‬و در ھﺸﺘﺎد ﻛﯿﻠﻮﻣﺘﺮي اﺳﻜﻨﺪرﯾﮫ‪ ،‬ﻣﺤﻞ ﺷﮭﺮ ﻗﺪﯾﻤﻲ ﻧﻮﻛﺮاﺗﯿﺲ اﺳﺖ ﻛﮫ‬
‫روزي ﺷﮭﺮ ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺑﺰرﮔﻲ ﺑﻮده و ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن در آن ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮدهاﻧﺪ؛ در ﭘﻨﺠﺎه ﻛﯿﻠﻮﻣﺘﺮي ﺧﺎور اﯾﻦ‬
‫ﺷﮭﺮ ﻣﺤﻞ ﻗﺪﯾﻤﻲ ﺳﺎﺋﯿﺲ اﺳﺖ ﻛﮫ‪ ،‬ﭘﯿﺶ از آﻧﻜﮫ ﺑﮫ دﺳﺖ ﭘﺎرﺳﯿﺎن و ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن ﺑﯿﻔﺘﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺪن ﻣﺼﺮي در آن‬
‫‪pym‬‬

‫ﺣﺎﻟﺖ ﺗﺠﺪدي ﭘﯿﺪا ﻛﺮده ﺑﻮد‪ .‬در ﻓﺎﺻﻠﺔ ‪ 200‬ﻛﯿﻠﻮﻣﺘﺮي ﺟﻨﻮب اﺳﻜﻨﺪرﯾﮫ ﺷﮭﺮ ﻗﺎھﺮه ﺟﺎي دارد‪ .‬اﯾﻦ‬
‫ﺷﮭﺮ‪ ،‬ﺷﮭﺮ زﯾﺒﺎﯾﻲ اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻲ رﻧﮓ ﻣﺼﺮي ﺧﺎﻟﺺ ﻧﺪارد‪ .‬ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺑﺎر آن را ﻓﺎﺗﺤﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن در ﺳﺎل‬
‫‪ 968‬ﻣﯿﻼدي ﺑﻨﺎ ﻧﮭﺎدﻧﺪ؛ ﭘﺲ از آن روﺣﯿﺔ ﺷﺎد ﻓﺮاﻧﺴﻮي ﺑﺮ روﺣﯿﺔ اﻧﺪوھﻨﺎك ﻋﺮب ﭼﯿﺮه ﺷﺪ و در ﻛﻨﺎر‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺻﺤﺮاي ﻣﺠﺎور ﻗﺎھﺮة ﻗﺪﯾﻢ ﭘﺎرﯾﺴﻲ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ ﻛﮫ‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﮭﺮ ﻗﺪﯾﻢ‪ ،‬اﺟﻨﺒﻲ و ﻏﯿﺮواﻗﻌﻲ ﻣﻲﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ‬
‫از اﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﻗﺎھﺮه ﺑﮕﺬرﻧﺪ و ﻣﺼﺮﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ را در ﻧﺰدﯾﻜﻲ اھﺮام ﻣﺸﺎھﺪه ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫در اﺑﺘﺪاي راه درازي ﻛﮫ ﻣﺴﺎﻓﺮ را ﺑﮫ اھﺮام ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬اﯾﻦ اھﺮام ﺑﺴﯿﺎر ﻛﻮﭼﻚ ﻣﻲﻧﻤﺎﯾﺪ؛ ﺷﺨﺺ ﺗﺎزه‬
‫وارد ﺑﮫ ﺧﻮد ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪ :‬آﯾﺎ ﻣﺎ اﯾﻨﮭﻤﮫ رﻧﺞ راه را ﺑﺮﺧﻮد ﺗﺤﻤﻞ ﻛﺮدﯾﻢ ﻛﮫ آﺛﺎري ﺑﮫ اﯾﻦ ﻛﻮﭼﻜﻲ و ﻧﺎﭼﯿﺰي‬
‫را ﺗﻤﺎﺷﺎ ﻛﻨﯿﻢ؟ وﻟﻲ زﻣﺎﻧﻲ ﻧﻤﻲﮔﺬرد ﻛﮫ ﺣﺠﻢ اھﺮام ﺑﺰرگ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺜﻞ آن اﺳﺖ ﻛﮫ دﺳﺘﻲ آﻧﮭﺎ را در‬
‫ھﻮا ﺑﺎﻻ ﻣﻲآورد‪ .‬ﻧﺎﮔﮭﺎن ﺑﮫ ﺳﺮﭘﯿﭽﻲ از راه ﻣﻲرﺳﯿﻢ و ﺧﻮد را در ﻛﻨﺎر ﺻﺤﺮا ﻣﻲﯾﺎﺑﯿﻢ؛ اھﺮام ﻣﺼﺮ‪،‬‬
‫ﺑﺮھﻨﮫ و دور اﻓﺘﺎده در ﻣﯿﺎن ﺷﻨﮭﺎ‪ ،‬ﺑﺎ اﻧﺪام ﻏﻮلآﺳﺎي ﺧﻮد ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ ﺳﺮ ﺑﮫ آﺳﻤﺎن ﭘﺎك و‬

‫‪oo‬‬
‫درﺧﺸﺎن ﻣﺼﺮ اﻓﺮاﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬در ﭘﺎي اﯾﻦ اھﺮام آﻣﯿﺨﺘﮫاي از ﻧﮋادھﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺸﺮي ﺑﮫ ﭼﺸﻢ ﻣﻲرﺳﺪ‪:‬‬
‫ﻣﺮداﻧﻲ ﻛﺎرآﻣﺪ ﺑﺮ ﺧﺮ ﺧﻮد ﺳﻮارﻧﺪ و ﭘﻲﻛﺎر ﺧﻮد‬

‫ﻣﻲروﻧﺪ؛ ﺑﺎﻧﻮان درﺷﺖ اﻧﺪاﻣﻲ ﺑﺮاﺣﺘﻲ ﺑﺎ درﺷﻜﮫ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؛ ﺟﻮاﻧﺎﻧﻲ ﺑﺮ ﭘﺸﺖ اﺳﺒﺎن ﺳﻮار و ﺑﮫ‬
‫ﺗﺎﺧﺘﻦ ﻣﺸﻐﻮﻟﻨﺪ؛ و دﺧﺘﺮان ﺟﻮاﻧﻲ ﺑﺎ ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﺑﺮ ﭘﺸﺖ ﺷﺘﺮان ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬و ﺟﻮراﺑﮭﺎي اﺑﺮﯾﺸﻤﯿﻦ‬

‫‪yah‬‬
‫اﯾﺸﺎن در ﭘﺮﺗﻮ آﻓﺘﺎب ﻣﻲدرﺧﺸﺪ‪ .‬ھﻤﮫﺟﺎ راھﻨﻤﺎﯾﺎن ﻋﺮب را ﻣﻲﺑﯿﻨﯿﻢ ﻛﮫ آﻣﺎدة آﻧﻨﺪ ﻛﮫ ﺑﮫ ﺳﯿﺎﺣﺎن ﻛﻤﻚ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ و ھﺮ ﺧﺪﻣﺘﻲ ازدﺳﺘﺸﺎن ﺑﺮﻣﻲآﯾﺪ اﻧﺠﺎم دھﻨﺪ‪ .‬ھﻤﺎﻧﺠﺎ ﻣﻲاﯾﺴﺘﯿﻢ ﻛﮫ ﻗﯿﺼﺮ و ﻧﺎﭘﻠﺌﻮن اﯾﺴﺘﺎده ﺑﻮدﻧﺪ؛‬
‫ﭘﻨﺠﺎه ﻗﺮن ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﮫ ﻣﺎ ﻧﻈﺎره ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ھﺮودوت‪ ،‬ﭘﺪر ﺗﺎرﯾﺦ‪ ،‬ﭼﮭﺎرﺻﺪ ﺳﺎل ﭘﯿﺶ از ﻗﯿﺼﺮ ﺑﮫ اﯾﻨﺠﺎ آﻣﺪ‬
‫و ﺑﮫ داﺳﺘﺎﻧﮭﺎﯾﻲ ﮔﻮش داد ﻛﮫ ﭘﺮﯾﻜﻠﺲ از ﺷﻨﯿﺪن آﻧﮭﺎ ﺑﮫ ﺷﮕﻔﺘﻲ اﻓﺘﺎد‪ .‬آﻧﮕﺎه ﻋﺎﻣﻞ زﻣﺎن از اﯾﻦ ﻣﻨﻈﺮه‬
‫ﺣﺬف ﻣﻲﺷﻮد و ﭼﻨﺎن ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ ﻣﺎ و ﻗﯿﺼﺮ و ھﺮودوت‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ اﯾﻦ ﮔﻮرھﺎﯾﻲ ﻛﮫ‬
‫ﻓﺎﺻﻠﮫﺷﺎن از ھﺮودوت و ﻗﯿﺼﺮ ﺑﯿﺶ از ﻓﺎﺻﻠﺔ اﯾﻨﺎن از ﻣﺎﺳﺖ‪ ،‬ھﻤﮫ‪ ،‬ﻣﻌﺎﺻﺮﯾﻢ و در ﯾﻚ زﻣﺎن ﺑﮫ ﺳﺮ‬
‫@‪h‬‬ ‫ﻣﻲﺑﺮﯾﻢ‪.‬‬

‫در ﻧﺰدﯾﻜﻲ اھﺮام‪ ،‬ﻣﺠﺴﻤﺔ اﺑﻮاﻟﮭﻮل‪ ،‬ﻛﮫ ﻧﯿﻤﻲ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺷﯿﺮ و ﻧﯿﻤﻲ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻓﯿﻠﺴﻮف اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫ﭼﻨﮕﺎل ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ ﺧﻮد ﺷﻨﮭﺎ را ﻣﻲﻓﺸﺎرد‪ ،‬و ﺑﺎ ﭼﺸﻤﺎن ﺑﯿﺤﺮﻛﺖ ﺧﻮد ﺑﺮ ﮔﺬرﻧﺪﮔﺎن و دﯾﺪارﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و‬
‫ﺻﺤﺮاي اﺑﺪي ﻧﻈﺎره ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاﺳﺘﻲ ﻛﮫ ﻣﺠﺴﻤﺔ وﺣﺸﺖاﻧﮕﯿﺰي اﺳﺖ؛ ﮔﻮﯾﺎ ﺑﺮاي آن ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ‬
‫ﮔﻨﺎھﻜﺎران و ﺑﺪﻛﺎران ﺳﺎﻟﺨﻮرده را ﺑﺘﺮﺳﺎﻧﺪ و ﻛﻮدﻛﺎن ﺧﺮدﺳﺎل را زودﺗﺮ ﺑﮫ رﺧﺘﺨﻮاب رواﻧﮫ ﺳﺎزد‪.‬‬
‫‪are‬‬

‫در اﯾﻦ ﻣﺠﺴﻤﮫ‪ ،‬ﺗﻨﺔ ﺷﯿﺮ ﺑﮫ ﺳﺮ آدﻣﻲ ﺧﺘﻢ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ ﻓﻜﯿﻦ ﺑﺮﺟﺴﺘﮫ و ﭼﺸﻤﺎن ﺑﯿﺮﺣﻢ دارد؛ ﺗﻤﺪﻧﻲ ﻛﮫ آن‬
‫را ﺳﺎﺧﺘﮫ )ﺣﺪود ‪ 2990‬قم( ھﻨﻮز آﻧﭽﮫ را از وﺣﺸﯿﺖ ﻗﺪﯾﻢ ﺑﻮده ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﻜﺮده اﺳﺖ‪ .‬در روزﮔﺎر‬
‫ﻗﺪﯾﻢ‪ ،‬ﻣﺠﺴﻤﺔ اﺑﻮاﻟﮭﻮل را ﺷﻦ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪه ﺑﻮد؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ ھﺮودوت‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺎ ﭼﺸﻢ ﺧﻮد ﭼﯿﺰھﺎﯾﻲ‬
‫را در اﯾﻦ ﺳﺮزﻣﯿﻦ دﯾﺪه و ﻧﻘﻞ ﻛﺮده ﻛﮫ اﺛﺮي از آﻧﮭﺎ اﻛﻨﻮن ﺑﺮﺟﺎي ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﯾﻚ ﻛﻠﻤﮫ ھﻢ در اﯾﻦ ﺑﺎره‬
‫ﻧﻨﻮﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫آﯾﺎ ﻣﺼﺮﯾﺎن ﻗﺪﯾﻢ ﭼﮫ اﻧﺪازه ﺛﺮوت و ﻗﺪرت داﺷﺘﮫاﻧﺪ ﻛﮫ ﺗﻮاﻧﺴﺘﮫاﻧﺪ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﻨﺎھﺎي ﻋﻈﯿﻤﻲ را ﺑﺮﭘﺎ دارﻧﺪ؟‬
‫ﺑﺎ ﭼﮫ داﻧﺸﻲ ﺗﻮاﻧﺴﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬در آﻏﺎز ﺗﺎرﯾﺦ‪ ،‬ﺳﻨﮕﮭﺎي ﻋﻈﯿﻤﻲ را از ﻓﺎﺻﻠﮫاي ﻧﺰدﯾﻚ ﺑﮫ ھﺰار ﻛﯿﻠﻮﻣﺘﺮ ﺑﮫ‬
‫ﭘﺎي اھﺮام ﺑﯿﺎورﻧﺪ و ﭘﺎرهاي از آﻧﮭﺎ را‪ ،‬ﻛﮫ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺗﻦ وزن دارد‪ ،‬ﺗﺎ ‪ 150‬ﻣﺘﺮ از ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ ﺑﺎﻻ‬
‫ﺑﯿﺎورﻧﺪ و ﻛﺎر ﺑﮕﺬارﻧﺪ؟ ﭼﮕﻮﻧﮫ ﺗﻮاﻧﺴﺘﮫاﻧﺪ ﯾﻜﺼﺪھﺰار ﺑﻨﺪهاي را ﻛﮫ در اﯾﻦ ﻛﺎر ﺷﺮﻛﺖ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬در‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﺪت ﺑﯿﺴﺖ ﺳﺎﻟﻲ ﻛﮫ ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻦ اھﺮام ﺻﺮف ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﺰد ﯾﺎ ﻻاﻗﻞ ﺧﻮراك ﺑﺪھﻨﺪ؟ ھﺮودوت ﻧﻮﺷﺘﮫھﺎﯾﻲ‬
‫را ﻛﮫ ﺑﺮ روي ﯾﻜﻲ از اھﺮام ﺑﻮد ﺧﻮاﻧﺪه و ﺑﺮاي ﻣﺎ ﻧﻘﻞ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﻄﺎﺑﻖ آن ﻣﻌﻠﻮم ﻣﻲﺷﻮد‬
‫ﻛﺎرﮔﺮان آن اھﺮام ﭼﮫ اﻧﺪازه ﺗﺮﺑﭽﮫ و ﺳﯿﺮ و ﭘﯿﺎز ﻣﺼﺮف ﻛﺮدهاﻧﺪ؛ ﺗﻮ ﮔﻮﯾﻲ ﭼﻨﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ‬
‫ﮔﻮﻧﮫ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻧﯿﺰ از ﭼﯿﺰھﺎﯾﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺎﯾﺪ ﺣﺎﻟﺖ ﺟﺎوداﻧﻲ ﭘﯿﺪا ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﻃﻼع ﯾﺎﻓﺘﻦ ﺑﺮ اﯾﻦ‬
‫‪pym‬‬

‫ﺟﺰﺋﯿﺎت‪ ،‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ از اﯾﻦ ﻧﻘﻄﮫ دور ﻣﻲﺷﻮﯾﻢ ﭼﻨﺪان ﺷﺎد ﻧﯿﺴﺘﯿﻢ؛ اﯾﻦ از آن ﺟﮭﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ در اﯾﻦ‬
‫ﺿﺨﺎﻣﺖ و ﻋﻈﻤﺖ ﺑﻨﺎ ﻧﻮﻋﻲ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺗﻮﺣﺶ اوﻟﯿﮫ‪ ،‬و اﮔﺮ دوﺳﺘﺮدارﯾﺪ ﺗﻮﺣﺶ زﻣﺎن ﺟﺪﯾﺪ را ﻣﻼﺣﻈﮫ ﻣﻲﻛﻨﯿﻢ‪ .‬ﺣﺎﻓﻈﮫ و ﺧﯿﺎل ﺑﯿﻨﻨﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ‪،‬‬
‫ﭼﻮن ﺑﺎ ﺗﺎرﯾﺦ درھﻢ ﻣﻲآﻣﯿﺰد‪ ،‬ﺑﺮاي اﯾﻦ ﺑﻨﺎھﺎ آن اﻧﺪازه ﻋﻈﻤﺖ ﻗﺎﺋﻞ ﻣﻲﺷﻮد؛ اﯾﻦ ﺑﻨﺎھﺎ ﺑﮫ ﺧﻮدي ﺧﻮد‪،‬‬
‫دﻟﯿﻠﻲ ﺑﺮ ﻏﺮور ﺑﺎﻃﻞ و ﻣﺴﺨﺮهآﻣﯿﺰ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﮫ ھﺮ ﯾﻚ ﮔﻮري اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺎ آن ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﮫاﻧﺪ ﺑﺮاي ﻣﺮدﮔﺎن‬

‫‪.co‬‬
‫زﻧﺪﮔﻲ ﺟﺎوﯾﺪ ﻓﺮاھﻢ آورﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ﻋﻜﺴﺒﺮداري در ﻣﺒﺎﻟﻐﮫاي ﻛﮫ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﻋﻈﻤﺖ اھﺮام ﺷﺪه ﺑﻲﺗﺄﺛﯿﺮ‬
‫ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﮫ در ﻋﻜﺲ ھﻤﮫﭼﯿﺰ‪ ،‬ﺟﺰ ﭘﻠﯿﺪﯾﮭﺎ ﻣﻨﻌﻜﺲ ﻣﻲﺷﻮد و ﻣﻨﻈﺮهاي از زﻣﯿﻦ و آﺳﻤﺎن ﻛﮫ در ﻋﻜﺲ‬
‫ﻣﻲآﯾﺪ ﺑﺮﻋﻈﻤﺖ ﻛﺎر آدﻣﻲ ﻣﻲاﻓﺰاﯾﺪ‪ .‬ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ‪ ،‬ﻏﺮوب آﻓﺘﺎب در ﺟﯿﺰه ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺎﺷﻜﻮھﺘﺮ از اھﺮام‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫‪ -2‬ﺳﯿﺮ ﺑﮫ ﻃﺮف ﺑﺎﻻي ﻧﯿﻞ‬
‫ﻣﻤﻔﯿﺲ‪ -‬ﺷﺎھﻜﺎرھﺎي ﻣﻠﻜﮫ ﺣﺘﺸﭙﺴﻮت‪ -‬دو ﻣﺠﺴﻤﺔ ﻣﻤﻨﻮن‪ -‬اﻻﻗﺼﺮ و ﻛﺮﻧﻚ‪ -‬ﺑﺰرﮔﻲ ﺗﻤﺪن ﻣﺼﺮ‬

‫‪yah‬‬
‫از ﻗﺎھﺮه ﻛﺸﺘﻲ ﺑﺨﺎري ﻛﻮﭼﻜﻲ ﺑﮫ ﻃﺮف ﺑﺎﻻي ﻧﯿﻞ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﺑﮫ ﺳﻮي ﺟﻨﻮب‪ ،‬ﭘﯿﺶ ﻣﻲرود و ﻣﺴﺎﻓﺮ را‬
‫ﺑﻜﻨﺪي ﺑﺎ ﺧﻮد ﻣﻲﺑﺮد و ﭘﺲ از ﺷﺶ روز ﺑﮫ ﻛﺮﻧﻚ واﻻﻗﺼﺮ ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ‪ .‬در ﺣﺪود ﺳﻲ ﻛﯿﻠﻮﻣﺘﺮي ﺟﻨﻮب‬
‫ﻗﺎھﺮه‪ ،‬ﻣﺤﻞ ﺷﮭﺮ ﻣﻤﻔﯿﺲ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﯿﺘﺮﯾﻦ ﭘﺎﯾﺘﺨﺘﮭﺎي ﻣﺼﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﻗﺮار دارد‪ .‬در ھﻤﯿﻦ ﺷﮭﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ‬
‫ﻛﮫ ﭘﺎدﺷﺎھﺎن ﺑﺰرگ ﺳﻠﺴﻠﮫھﺎي ﺳﻮم و ﭼﮭﺎرم ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﻲراﻧﺪهاﻧﺪ و در زﻣﺎن اﯾﺸﺎن دو ﻣﯿﻠﯿﻮن ﻛﺲ در‬
‫آن ﺑﮫﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮدهاﻧﺪ‪ .‬اﻛﻨﻮن در آﻧﺠﺎ ﺟﺰ ردﯾﻔﻲ از اھﺮام ﻛﻮﭼﻚ‪ ،‬و ﻧﺨﻠﺴﺘﺎﻧﻲ‪ ،‬ﭼﯿﺰ دﯾﮕﺮي دﯾﺪه‬
‫ﻧﻤﻲﺷﻮد؛ از اﯾﻨﮭﺎ ﮔﺬﺷﺘﮫ‪ ،‬ھﻤﮫ ﺻﺤﺮاﯾﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﭘﺎﯾﺎن ﻧﺪارد و ﺷﻨﮭﺎﯾﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﭘﺎ در آن ﻓﺮو ﻣﻲرود‬
‫@‪h‬‬
‫و ﭼﺸﻢ را ﻣﻲآزارد و راه و ﺳﻮراﺧﮭﺎي ﭘﻮﺳﺖ را ﻣﻲﺑﻨﺪد؛ ھﻤﯿﻦ ﺷﻨﮭﺎﺳﺖ ﻛﮫ از ﻣﺮاﻛﺶ ﺗﺎ ﻣﻐﻮﻟﺴﺘﺎن‬
‫اداﻣﮫ دارد و از ﺷﺒﮫ ﺟﺰﯾﺮة ﺳﯿﻨﺎ و ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن و ﺗﺮﻛﺴﺘﺎن و ﺗﺒﺖ ﻣﻲﮔﺬرد؛ در اﺑﺘﺪا از ھﻤﯿﻦ ﻛﻤﺮﺑﻨﺪ‬
‫ﺷﻨﻲ‪ ،‬ﻛﮫ از دو ﻗﺎره ﻋﺒﻮر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺮاﻛﺰ ﺗﻤﺪن در زﻣﺎﻧﮭﺎي ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ اﯾﺠﺎد ﺷﺪه‪ ،‬و آﻧﮕﺎه ﻛﮫ ﯾﺦ ﭘﺲ‬
‫ﻧﺸﺴﺘﮫ و ﮔﺮﻣﺎ زﯾﺎد و ﺑﺎران ﻛﻢ ﺷﺪه‪ ،‬آﺛﺎر اﯾﻦ ﺗﻤﺪﻧﮭﺎ از ﺑﯿﻦ رﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬در اﻣﺘﺪاد ﻧﯿﻞ‪ ،‬از ھﺮ ﻃﺮف ﺑﮫ‬
‫ﭘﮭﻨﺎي ﺑﯿﺴﺖ ﻛﯿﻠﻮﻣﺘﺮ‪ ،‬ﻧﻮاري از ﺧﺎك ﺣﺎﺻﻠﺨﯿﺰ ﻗﺮار دارد؛ اﯾﻦ ﺗﻨﮭﺎ ﺗﻜﮫ زﻣﯿﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ‪ ،‬در ﻓﺎﺻﻠﺔ‬
‫ﻣﯿﺎن ﻣﺪﯾﺘﺮاﻧﮫ و ﻧﻮﺑﮫ‪ ،‬از ﺻﺤﺮا ﻛﻨﺪه ﺷﺪه و ﺑﮫ ﻛﺎر آدﻣﻲ ﺧﻮرده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ دورة‬
‫‪are‬‬

‫ھﺴﺘﻲ ﯾﻮﻧﺎن‪ ،‬و ﺣﺘﻲ ھﺰاران ﺳﺎل ﻛﮫ زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ روم دوام داﺷﺘﮫ‪ ،‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ ﻣﺼﺮ‪ ،‬ﻛﮫ از ﻣﻨﺲ‬
‫ﺗﺎ ﻛﻠﺌﻮﭘﺎﺗﺮا دوام ﯾﺎﻓﺘﮫ ﺑﺴﯿﺎر ﻛﻮﺗﺎه اﺳﺖ!‬

‫ﯾﻚ ھﻔﺘﮫ ﭘﺲ از آﻏﺎز ﻣﺴﺎﻓﺮت‪ ،‬ﻛﺸﺘﻲ ﺑﺨﺎري ﺑﮫ اﻗﺼﺮ ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﻜﺎن‪ ،‬ﻛﮫ اﻛﻨﻮن دھﻜﺪهھﺎي‬
‫ﻛﻮﭼﻜﻲ‪ -‬و ﺑﺮ ﮔﺮداﮔﺮد آﻧﮭﺎ رﯾﮕﮭﺎي روان‪ -‬دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﭘﺎﯾﺘﺨﺘﮭﺎي ﻣﺼﺮ و ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪﺗﺮﯾﻦ‬
‫‪set‬‬

‫ﺷﮭﺮ ﻋﺎﻟﻢ ﻗﺪﯾﻢ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه ﺑﻮد )ﻃﯿﻮه(‪ ،‬ﻛﮫ ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن آن را ﺑﮫ ﻧﺎم ﺗﺒﺲ ﻣﻲﻧﺎﻣﯿﺪﻧﺪ و ﺧﻮد ﻣﺮدم آن‬
‫ﺳﺮزﻣﯿﻦ را وﺳﻲ و »ﻧﮫ« ﻣﻲﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ .‬در ﻛﺮاﻧﺔ ﺧﺎوري ﻧﯿﻞ ھﻢ‬

‫ﻣﮭﻤﺎﻧﺨﺎﻧﺔ ﻣﻌﺮوف »ﻛﺎخ زﻣﺴﺘﺎﻧﻲ اﻗﺼﺮ« ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه ﻛﮫ ﮔﻠﮭﺎي ﻛﺎﻏﺬي ﺑﺎغ آن ﺷﮭﺮت ﺟﮭﺎﻧﻲ دارد‪.‬‬
‫ﭼﻮن ﺷﺨﺺ ﺑﮫ ﻛﺮاﻧﺔ ﺑﺎﺧﺘﺮي ﺗﻮﺟﮫ ﻛﻨﺪ‪ ،‬در آﻧﺠﺎ ﺧﻮاھﺪ دﯾﺪ ﻛﮫ ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﭘﺸﺖ ﮔﻮرھﺎي ﺷﺎھﺎن‪ ،‬در‬
‫‪an‬‬

‫درﯾﺎﯾﻲ از ﺷﻦ ﻏﺮوب ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و آﺳﻤﺎن در ھﻨﮕﺎم ﻏﺮوب رﻧﮓ ارﻏﻮاﻧﻲ و زرﯾﻨﻲ دارد؛ در ھﻤﯿﻦ‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎﺧﺘﺮي‪ ،‬و در ﻓﺎﺻﻠﺔ دورﺗﺮي‪ ،‬ﺳﺘﻮﻧﮭﺎي ﻣﻌﺒﺪ ﺑﺎ ﺷﻜﻮه ﻣﻠﻜﮫ ﺣﺘﺸﭙﺴﻮت ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ؛ آن ﻛﮫ‬
‫از ﺑﻼد ﺑﺎﺧﺘﺮي ﺑﺮاي ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺑﺎر ﺑﮫ اﯾﻦ ﺳﺮزﻣﯿﻦ آﻣﺪه ﭼﻨﺎن ﻣﻲﭘﻨﺪارد ﻛﮫ اﯾﻨﮭﺎ ﺳﺘﻮﻧﮭﺎﯾﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ‬
‫دﺳﺖ ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن ﯾﺎ روﻣﯿﺎن ﻗﺪﯾﻢ ﺑﺮﭘﺎ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪pym‬‬

‫ھﻨﮕﺎم ﺑﺎﻣﺪاد‪ ،‬ﻛﺮﺟﻲ ﺑﺎدﺑﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﻛﻨﺪي ﻣﺎ را از رودﺧﺎﻧﮫاي ﭼﻨﺎن آرام و ﺳﺎﻛﻦ ﻣﻲﮔﺬراﻧﺪ ﻛﮫ آدﻣﻲ ھﺮﮔﺰ‬
‫ﺧﯿﺎل ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ ھﻤﯿﻦ رودﺧﺎﻧﮫ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺻﻮرت‪ ،‬در ﻃﻮل ﻗﺮﻧﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ از ﺷﻤﺎره ﺑﯿﺮون اﺳﺖ‪،‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺟﺮﯾﺎن داﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ از ﮔﺬﺷﺘﻦ از ﻧﯿﻞ‪ ،‬ﺑﮫ ﻛﺮاﻧﺔ ﺑﺎﺧﺘﺮي آن ﻣﻲرﺳﯿﻢ و‪ ،‬ﭼﻮن ﻛﯿﻠﻮﻣﺘﺮھﺎ را ﯾﻜﻲ‬
‫ﭘﺲ از دﯾﮕﺮي ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﺑﮕﺬارﯾﻢ و از ﮔﺮدﻧﮫھﺎي ﺧﺎﻛﻲ و از ﻣﯿﺎن ﮔﻮرﺳﺘﺎﻧﮭﺎي ﺗﺎرﯾﺨﻲ ﻗﺪﯾﻢ ﺑﮕﺬرﯾﻢ‪،‬‬
‫ﺑﮫ ﯾﻚ ﺷﺎھﻜﺎر ھﻨﺮي ﻣﻲرﺳﯿﻢ؛ ھﻤﺎن ﻣﻌﺒﺪ ﺑﺎﺷﻜﻮه ﻣﻠﻜﮫ ﺣﺘﺸﭙﺴﻮت ﻛﮫ ﺳﺘﻮﻧﮭﺎي ﺧﺎﻣﻮش و ﺳﻔﯿﺪرﻧﮓ‬

‫‪.co‬‬
‫آن در آﺳﻤﺎن ﺻﺎف ﺑﺎﻻ رﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻨﺠﺎ ھﻨﺮﻣﻨﺪ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﺮﻓﺘﮫ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻃﺒﯿﻌﺖ را ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺑﺪھﺪ و‬
‫ﺗﭙﮫھﺎي آن را زﯾﺒﺎﺗﺮ از زﯾﺒﺎﯾﻲ ﺧﻮد آﻧﮭﺎ ﺟﻠﻮهﮔﺮ ﺳﺎزد‪ :‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬از ﻣﯿﺎن ﺗﻮدهھﺎي ﺳﻨﮓ ﺧﺎرا‪،‬‬
‫اﯾﻦ ﺳﺘﻮﻧﮭﺎ را ﺗﺮاﺷﯿﺪه ﻛﮫ ﺷﻜﻮه و ﺟﻼل آن از آﻧﭽﮫ اﯾﻜﺘﯿﻨﻮس ﺑﺮاي ﭘﺮﯾﻜﻠﺲ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﻛﻤﺘﺮ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺑﯿﺸﻚ‬
‫ھﺮ ﻛﺲ اﯾﻦ ﺳﺘﻮﻧﮭﺎ را ﺑﺒﯿﻨﺪ ﺑﮫ اﯾﻦ اﻧﺪﯾﺸﮫ ﺧﻮاھﺪ اﻓﺘﺎد ﻛﮫ ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن ﻣﻌﻤﺎري ﺧﻮد را از اﺻﻞ ﻣﺼﺮي‬
‫اﻗﺘﺒﺎس ﻛﺮدهاﻧﺪ و‪ ،‬ﺷﺎﯾﺪ‪ ،‬وﺳﯿﻠﺔ اﻧﺘﻘﺎل ﺟﺰﯾﺮة ﻛﺮت ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮ روي دﯾﻮارھﺎي اﯾﻦ ﻣﻌﺒﺪ ﻧﻘﺶ‬

‫‪oo‬‬
‫ﺑﺮﺟﺴﺘﮫھﺎي ﭘﮭﻨﺎوري‪ ،‬ﭘﺮ از ﺟﺎﻧﺪاري و ﻓﻜﺮ‪ ،‬از داﺳﺘﺎن ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ زن ﻣﺸﮭﻮر ﺗﺎرﯾﺦ ﺣﻜﺎﯾﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ‬
‫ھﯿﭻ ﻛﻤﻲ و ﻧﻘﺼﺎﻧﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﻣﻠﻜﮫھﺎي دﯾﮕﺮ ﺗﺎرﯾﺦ ﻧﺪارد‪.‬‬

‫ھﻨﮕﺎم ﺑﺮﮔﺸﺘﻦ از ﺗﻤﺎﺷﺎي اﯾﻦ ﻣﻌﺒﺪ ﻗﺪﯾﻤﻲ‪ ،‬ﺑﮫ دو ﻣﺠﺴﻤﺔ ﺑﺰرگ ﺑﺮﻣﻲﺧﻮرﯾﻢ ﻛﮫ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ‬

‫‪yah‬‬
‫ﭘﺎدﺷﺎه ﺧﻮﺷﮕﺬران ﻣﺼﺮ آﻣﻨﺤﻮﺗﭗ ﺳﻮم اﺳﺖ‪ ،‬و ﻣﻜﺘﺸﻔﺎن ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ ﺑﻐﻠﻂ آﻧﮭﺎ را »ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎي ﻣﻤﻨﻮن«‬
‫ﻧﺎﻣﯿﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻠﻨﺪي ﯾﻜﻲ از آﻧﮭﺎ ﺑﮫ ‪ 20‬ﻣﺘﺮ ﻣﻲرﺳﺪ و ‪ 700‬ﺗﻦ وزن دارد و از ﺳﻨﮓ ﯾﻜﭙﺎرﭼﮫ ﺗﺮاﺷﯿﺪه ﺷﺪه‪.‬‬
‫ﺑﺮﭘﺎﯾﺔ ﯾﻜﻲ از اﯾﻦ دو ﻣﺠﺴﻤﮫ ھﻨﻮز ﻣﻲﺗﻮان ﻧﻮﺷﺘﮫھﺎﯾﻲ را ﻛﮫ دﯾﺪارﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ آن‪ ،‬در ﺣﺪود‬
‫‪ 2000‬ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از اﯾﻦ‪ ،‬از ﺧﻮد ﺑﺮﺟﺎي ﮔﺬاﺷﺘﮫاﻧﺪ ﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻨﺠﺎ ﻧﯿﺰ زﻣﺎن ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰي‬
‫ﺟﻤﻊ ﻣﻲﺷﻮد و ﭼﻨﺎن ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ ﻣﺎ و آن ﺳﯿﺎﺣﺎن ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎي ﻋﻈﯿﻢ‪ ،‬ﻣﻌﺎﺻﺮ‬
‫ﯾﻜﺪﯾﮕﺮﯾﻢ‪ .‬ﯾﻚ ﻛﯿﻠﻮﻣﺘﺮ و ﻧﯿﻢ در ﺷﻤﺎل ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎ‪ ،‬ﺷﻜﺴﺘﮫھﺎي ﻣﺠﺴﻤﺔ راﻣﺴﺲ دوم‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺮﺟﺴﺘﮫﺗﺮﯾﻦ‬
‫ﺷﺨﺼﯿﺘﮭﺎي ﺗﺎرﯾﺨﻲ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود و اﺳﻜﻨﺪر ﻛﺒﯿﺮ در ﺑﺮاﺑﺮ او رﻧﮓ و ﺑﮭﺎﯾﻲ ﻧﺪارد‪ ،‬ﺑﺮ زﻣﯿﻦ رﯾﺨﺘﮫ‬
‫@‪h‬‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺷﺎه ‪ 99‬ﺳﺎل زﯾﺴﺖ‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﺪت ‪ 67‬ﺳﺎل از آن را ﺑﺮﺗﺨﺖ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻣﺼﺮ ﺗﻜﯿﮫ داﺷﺖ‪ ،‬و ‪150‬‬
‫ﻓﺮزﻧﺪ آورد‪ .‬اﯾﻨﻚ ﻣﺠﺴﻤﺔ او در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻛﮫ ﭘﯿﺶ از اﯾﻦ ‪ 17‬ﻣﺘﺮ ﺑﻠﻨﺪي داﺷﺘﮫ و اﻛﻨﻮن ‪ 17‬ﻣﺘﺮ‬
‫درازي دارد ﺑﺮ روي زﻣﯿﻦ دراز ﻛﺸﯿﺪه‪ ،‬آﯾﻨﺪﮔﺎن و روﻧﺪﮔﺎن ﺑﮫ ﭼﺸﻢ رﯾﺸﺨﻨﺪ در آن ﻣﻲﻧﮕﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫داﻧﺸﻤﻨﺪاﻧﻲ‬
‫‪are‬‬

‫ﻛﮫ ھﻤﺮاه ﻧﺎﭘﻠﺌﻮن ﺑﮫ ﻣﺼﺮ آﻣﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻮﺷﺶ ﻓﺮاوان ﻛﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ اﯾﻦ ﻣﺠﺴﻤﮫ را اﻧﺪازه ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻃﻮل ﮔﻮش او‪ ،‬در اﻧﺪازهﮔﯿﺮي‪ ،‬ﺑﯿﺶ از ﯾﻚ ﻣﺘﺮ ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪ‪ ،‬و ﭘﮭﻨﺎي ﭘﺎﯾﺶ ﯾﻚ ﻣﺘﺮ و ﻧﯿﻢ‪ ،‬و وزن آن‬
‫را ﺣﺪود ‪ 1000‬ﺗﻦ ﺗﺨﻤﯿﻦ ﻛﺮدهاﻧﺪ؛ در ﺑﺮاﺑﺮ ھﻤﯿﻦ ﻣﺠﺴﻤﮫ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻧﺎﭘﻠﺌﻮن آﻧﭽﮫ را در ﺑﺮاﺑﺮ ﮔﻮﺗﮫ‬
‫ﮔﻔﺘﮫ ﺑﻮد ﺗﻜﺮار ﻛﺮد و ﮔﻔﺖ‪» :‬اﯾﻦ اﺳﺖ ﯾﻚ ﻣﺮد!«‬

‫ﺑﺮ ﮔﺮداﮔﺮد ﻣﺎ‪ ،‬در اﯾﻦ ﺟﺎي از ﻛﺮاﻧﺔ ﺑﺎﺧﺘﺮي ﻧﯿﻞ‪ ،‬ﺷﮭﺮ ﻣﺮدﮔﺎن اﺳﺖ ﻛﮫ ﻋﻠﻤﺎي ﻣﺼﺮﺷﻨﺎﺳﻲ ھﻤﮫ‬
‫‪set‬‬

‫ﺟﺎي آن را ﻛﺎوﯾﺪه و در ھﺮ ﮔﻮﺷﮫ ﮔﻮري از ﮔﻮرھﺎي ﺷﺎھﺎن را ﯾﺎﻓﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬در آن زﻣﺎن ﻛﮫ ﺑﮫ دﯾﺪار اﯾﻦ‬
‫ﺳﺮزﻣﯿﻦ رﻓﺘﻢ‪ ،‬در ﻣﻘﺒﺮة ﺗﻮت ﻋﻨﺦ آﻣﻮن‪ -‬ﺣﺘﻲ ﺑﺮ روي ﻛﺴﺎﻧﻲ ھﻢ ﻛﮫ ﻣﻲﭘﻨﺪارﻧﺪ ﺳﯿﻢ و زر ھﺮ دري‬
‫را ﺑﺎز ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ -‬ﮔﺸﻮده ﻧﻤﻲﺷﺪ؛ وﻟﻲ در ﻣﻘﺒﺮة ﺳﺘﻲ اول ﺑﺎز اﺳﺖ و‪ ،‬در ﺧﻨﻜﻲ ﺳﺮداﺑﮭﺎي زﯾﺮزﻣﯿﻨﻲ‪،‬‬
‫اﻧﺴﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاﺣﺘﻲ ﺳﻘﻒ و دھﻠﯿﺰھﺎي ﻧﻘﺎﺷﻲ ﺷﺪه را ﺗﻤﺎﺷﺎ ﻛﻨﺪ و از ﻣﮭﺎرت ﺻﻨﻌﺘﮕﺮان آن زﻣﺎن‬
‫ﻣﺘﻌﺠﺐ ﺷﻮد و ﺑﮫ ﻓﻜﺮ ﺛﺮوت ﺳﺮﺷﺎر آن زﻣﺎن ﺑﯿﻔﺘﺪ ﻛﮫ ﭼﮕﻮﻧﮫ ﺑﺎ آن ﺗﻮاﻧﺴﺘﮫاﻧﺪ اﯾﻦ ﺗﺎﺑﻮﺗﮭﺎي ﺑﺰرگ را‬
‫‪an‬‬

‫ﺑﺴﺎزﻧﺪ و اﯾﻦ ھﻤﮫ ھﻨﺮ و ﺻﻨﻌﺖ در آن ﺑﮫ ﻛﺎر ﺑﺮﻧﺪ‪ .‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﻣﺸﻐﻮل ﺣﻔﺎري ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ ،‬در ﯾﻜﻲ از اﯾﻦ‬
‫ﻣﻘﺒﺮهھﺎي زﯾﺮزﻣﯿﻨﻲ‪ ،‬ﺟﺎي ﭘﺎي ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﻲ را ﻛﮫ ﺟﺴﺪ ﻣﻮﻣﯿﺎﯾﻲ ﺷﺪة ﺷﺎه را‪ ،‬ﺳﮫ ھﺰارﺳﺎل ﭘﯿﺶ از اﯾﻦ‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫آراﻣﮕﺎه اﺑﺪي او ﺑﺮدهاﻧﺪ ﺑﺮ روي زﻣﯿﻦ دﯾﺪهاﻧﺪ‬
‫‪pym‬‬

‫اﯾﻨﮭﺎ ﭼﯿﺰھﺎﯾﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺮ ﺳﺎﺣﻞ ﺑﺎﺧﺘﺮي ﻧﯿﻞ ﻗﺎﺑﻞ دﯾﺪن اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻲ ﻧﯿﻜﻮﺗﺮﯾﻦ و زﯾﺒﺎﺗﺮﯾﻦ آﺛﺎر در ﻛﻨﺎر‬
‫ﺧﺎوري ﻗﺮار دارد و ھﻤﺎن اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻧﺎم ﻛﺎﺧﮭﺎ )= اﻻﻗﺼﺮ( ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن اﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﮫ‬
‫دﺳﺖ آﻣﻨﺤﻮﺗﭗ ﻛﺒﯿﺮ آﻏﺎز ﺷﺪ ﻛﮫ ﺑﺎ ﻏﻨﯿﻤﺘﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ از ﻛﺸﻮرﮔﺸﺎﯾﻲ ﻧﺼﯿﺐ ﺗﺤﻮﻃﻤﺲ ﺳﻮم ﺷﺪه ﺑﻮد ﺑﮫ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻛﺎخ ﺑﺎﺷﻜﻮھﻲ آﻏﺎز ﻛﺮد؛ وﻟﻲ‪ ،‬ﭘﯿﺶ از آﻧﻜﮫ ﻛﺎر ﺗﻤﺎم ﺷﻮد‪ ،‬دﺳﺖ اﺟﻞ ﮔﺮﯾﺒﺎن او را ﮔﺮﻓﺖ و‬
‫ﻣﺪت ﺻﺪ ﺳﺎل اﯾﻦ ﻛﺎر ﺗﻌﻄﯿﻞ ﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺎ زﻣﺎن راﻣﺴﺲ دوم رﺳﯿﺪ؛ وي آن ﻛﺎخ را ﺑﺎ ﺷﻜﻮھﻲ ﺷﺎھﺎﻧﮫ ﺑﮫ‬
‫ﭘﺎﯾﺎن رﺳﺎﻧﯿﺪ‪ .‬در ھﻤﺎن ﻧﻈﺮ اول ﺑﮫ اﯾﻦ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‪ ،‬روح ﻣﻌﻤﺎري ﻣﺼﺮي ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻓﻜﺮ و ذھﻦ ﻛﺴﻲ را ﻛﮫ‬

‫‪.co‬‬
‫ﻣﺘﻮﺟﮫ ﺗﻤﺎﺷﺎي آن اﺳﺖ ﻓﺮا ﻣﻲﮔﯿﺮد‪ ،‬و ﻣﻌﻠﻮم ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ زﯾﺒﺎﯾﻲ و ﻣﺰاﯾﺎي آن ﺗﻨﮭﺎ در وﺳﻌﺖ و‬
‫اﺳﺘﺤﻜﺎم ﻧﻘﺸﮫ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﻧﯿﺮوي ﻣﺮدي و ﻣﺮداﻧﮕﻲ از ھﻤﮫ ﺟﺎي آن ھﻮﯾﺪاﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﻗﺼﺮ ﺗﺎﻻر‬
‫ﭘﮭﻨﺎوري ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ اﻛﻨﻮن از ﺷﻦ اﻧﺒﺎﺷﺘﮫ ﺷﺪه‪ ،‬وﻟﻲ در آن روزھﺎي ﺑﺴﯿﺎر ﻛﮭﻦ‪ ،‬ﻛﻒ آن ھﻤﮫ از‬
‫ﺳﻨﮓ ﻣﺮﻣﺮ ﻣﻔﺮوش ﺑﻮده اﺳﺖ؛ در ﺳﮫ ﻃﺮف آن ﺳﺘﻮﻧﮭﺎي ﻣﺠﻠﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺗﻨﮭﺎ ﺳﺘﻮﻧﮭﺎي ﻛﺮﻧﻚ را‬
‫ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ آﻧﮭﺎ در ﻣﻌﺮض ﻣﻘﺎﯾﺴﮫ درآورد‪ .‬در ھﺮ ﻃﺮف‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﺑﺮﺟﺴﺘﮫھﺎي روي ﺳﻨﮓ و ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎي‬

‫‪oo‬‬
‫ﺷﺎه‪ ،‬ﭘﺲ از اﯾﻦ ھﻤﮫ زﻣﺎن ﻛﮫ ﺑﺮ آﻧﮭﺎ ﮔﺬﺷﺘﮫ‪ ،‬ھﻨﻮز از ﻋﻈﻤﺖ ﮔﺬﺷﺘﮫ ﺣﻜﺎﯾﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﭘﯿﺶ ﺧﻮد ھﺸﺖ‬
‫ﺳﺎﻗﺔ دراز ﭘﺎﭘﯿﺮوس‪ -‬ﯾﻌﻨﻲ ھﻤﺎن ﭼﯿﺰي ﻛﮫ داﯾﺔ ﭘﯿﺪاﯾﺶ و ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ادﺑﯿﺎت ﺑﻮده و در اﯾﻨﺠﺎ ﺑﮫ ﻣﻨﻈﻮر‬
‫ھﻨﺮي ﺑﮫ ﻛﺎر رﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ -‬را ﺗﺼﻮر ﻛﻨﯿﺪ ﻛﮫ ﺑﺮ ﻧﻮك ھﺮ ﺳﺎﻗﮫ ﻏﻨﭽﺔ ﻧﯿﻤﺸﻜﻔﺘﮫاي ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻧﯿﺰ ﭼﻨﺎن ﺗﺼﻮر‬
‫ﻛﻨﯿﺪ ﻛﮫ ﭘﻨﺞ رﺷﺘﮫﺑﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺤﻜﻢ‪ ،‬اﯾﻨﮭﺎ را ﺑﮫ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺑﺴﺘﮫ و زﯾﺒﺎﯾﻲ آﻣﯿﺨﺘﮫ ﺑﮫ ﻧﯿﺮوﯾﻲ ﺑﮫ آﻧﮭﺎ داده ﺑﺎﺷﺪ؛‬

‫‪yah‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﭼﻨﺎن ﭘﻨﺪارﯾﺪ‬

‫را ﻛﮫ در اﻗﺼﺮ ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﮔﯿﺎه ﭘﺎﭘﯿﺮوس ﺑﺮﭘﺎ ﺷﺪه ﭘﯿﺶ ﻧﻈﺮ ﺧﻮد ﻣﺠﺴﻢ ﺧﻮاھﯿﺪ دﯾﺪ‪ .‬ﭘﺲ از آن‪ ،‬ﺧﻮاﻧﻨﺪه‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﭘﯿﺶ ﺧﻮد ﺗﺎﻻري ﺗﺼﻮر ﻛﻨﺪ ﻛﮫ ھﻤﮫ از اﯾﻦ ﺳﺘﻮﻧﮭﺎ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه‪ ،‬و ﺑﺮ روي آﻧﮭﺎ ﺳﺮﺳﺘﻮﻧﮭﺎي‬
‫ﻋﻈﯿﻤﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ و رواﻗﮭﺎي ﺳﺎﯾﮫداري ﺑﺴﺎزد‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ آﻧﭽﮫ را دﺳﺖ روزﮔﺎر از ﺳﻲ ﻗﺮن‬
‫ﭘﯿﺶ ﺑﺮاي ﻣﺎ ﺑﺮﺟﺎي ﮔﺬاﺷﺘﮫ در ﻋﺎﻟﻢ ﺧﯿﺎل ﺑﺒﯿﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ از اﯾﻦ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ در اﻧﺪﯾﺸﺔ آن ﺑﯿﻔﺘﺪ ﻛﮫ آﯾﺎ ﻣﺮدﻣﻲ ھﻢ‪،‬‬
‫در آن زﻣﺎن ﻛﮫ ﻣﺎ آن را دوران ﻛﻮدﻛﻲ ﻣﺪﻧﯿﺖ ﻣﻲﺧﻮاﻧﯿﻢ‪ ،‬ﭼﮫ اﻧﺪازه ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي داﺷﺘﮫاﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻓﻜﺮ‬
‫@‪h‬‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻦ ﭼﻨﯿﻦ آﺛﺎر ﺑﺰرﮔﻲ ﺑﺮآﻣﺪه‪ ،‬و ﭘﺲ از آن ﺗﻮاﻧﺴﺘﮫاﻧﺪ ﻓﻜﺮ ﺧﻮد را ﺑﮫ ﻣﺮﺣﻠﺔ ﻋﻤﻞ درآورﻧﺪ‪.‬‬

‫از ﻣﯿﺎن وﯾﺮاﻧﮫھﺎي ﻗﺪﯾﻤﻲ‪ ،‬و ﭘﻠﯿﺪﯾﮭﺎ و ﺑﺪﺑﺨﺘﯿﮭﺎي زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬راه ﻧﺎﺻﺎﻓﻲ ﻣﺎ را ﺑﮫ ﻣﻌﺒﺪھﺎي ﻛﺮﻧﻚ‬
‫ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ؛ آن آﺧﺮﯾﻦ ﭼﯿﺰي اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺼﺮ از آﺛﺎر ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﺧﻮد ﺑﺮﺟﺎي ﻧﮕﺎه داﺷﺘﮫ ﺗﺎ در ﻣﻌﺮض‬
‫ﺗﻤﺎﺷﺎي ﺑﯿﻨﻨﺪﮔﺎن ﻗﺮار دھﺪ‪ .‬در ﺳﺎﺧﺘﻦ اﯾﻦ ﻣﻌﺎﺑﺪ‪ ،‬در ﺣﺪود ﭘﻨﺠﺎه ﻧﻔﺮ از ﻓﺮاﻋﻨﺔ ﻣﺼﺮ‪ ،‬ﻛﮫ از اواﺧﺮ‬
‫‪are‬‬

‫ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻗﺪﯾﻢ ﺗﺎ روزﮔﺎر ﺑﻄﺎﻟﺴﮫ در اﯾﻦ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮوا ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ داﺷﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬در ھﺮ دوره‪،‬‬
‫ﭼﯿﺰھﺎي ﺗﺎزهاي ﺳﺎﺧﺘﮫ و‪ ،‬ﺑﺮآﻧﭽﮫ از ﭘﯿﺶ ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮد‪ ،‬اﻓﺰوده ﻣﻲﺷﺪ ﺗﺎ ﻣﺴﺎﺣﺘﻲ در ﺣﺪود ﺑﯿﺴﺖ و ﭘﻨﺞ‬
‫ھﻜﺘﺎر زﯾﺮﺑﻨﺎ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ؛ اﯾﻦ ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ و ﺑﺎﺷﻜﻮھﺘﺮﯾﻦ ﺑﻨﺎھﺎﯾﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ دﺳﺖ ﺑﺸﺮ ﺳﺎﺧﺘﮫ و ﺑﮫ‬
‫ﺧﺪاﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬راھﺮوﯾﻲ ﻛﮫ در ﻣﯿﺎن دو ردﯾﻒ اﺑﻮاﻟﮭﻮل ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه ﻣﺎ را ﺑﮫ ﺟﺎﯾﻲ ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ‬
‫ﻛﮫ ﺷﺎﻣﭙﻮﻟﯿﻮن‪ ،‬ﻣﺆﺳﺲ ﻣﺼﺮﺷﻨﺎﺳﻲ‪ ،‬در ﺳﺎل ‪ 1828‬در آﻧﺠﺎ اﯾﺴﺘﺎده و ﭼﻨﯿﻦ ﻧﻮﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﻦ ﻋﺎﻗﺒﺖ ﺑﮫ ﻛﺎخ‪ ،‬و اﮔﺮ ﺑﮭﺘﺮ ﺑﮕﻮﯾﻢ ﺑﮫ ﺷﮭﺮ آﺛﺎر‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﺑﮫ ﻛﺮﻧﻚ آﻣﺪم‪ .‬در اﯾﻨﺠﺎ‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﺷﻜﻮه و ﺟﻼل‬
‫ﻓﺮاﻋﻨﮫ ﺑﺮ ﻣﻦ آﺷﻜﺎر ﺷﺪ و ﻋﻈﯿﻤﺘﺮﯾﻦ ﭼﯿﺰھﺎﯾﻲ را ﻛﮫ ﺑﮫ ﻓﻜﺮ ﺑﺸﺮ رﺳﯿﺪه و ﺑﮫ ﻣﺮﺣﻠﺔ ﻋﻤﻞ درآوردهاﻧﺪ‬
‫دﯾﺪم… ھﯿﭻ ﻣﻠﺖ ﻗﺪﯾﻢ ﯾﺎ ﺟﺪﯾﺪي‪ ،‬ﺟﺰ ﻣﺼﺮﯾﺎن‪ ،‬ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﮫ اﺳﺖ ﺗﺼﻮر ﻣﻌﻤﺎرﯾﻲ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻋﻈﻤﺖ و وﺳﻌﺖ‬
‫و ﺷﻜﻮه داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺼﺮﯾﺎن ﻗﺪﯾﻢ ﭼﻨﺎن ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﮫ ﻣﺮد ﻏﻮلﭘﯿﻜﺮ ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﻠﻨﺪي ﺻﺪﭘﺎ‪،‬‬
‫ﻗﺎﻋﺪﺗﺎً ﺑﺎﯾﺪ ﭼﻨﺎن ﻓﻜﺮ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫ﺑﺮاي آﻧﻜﮫ ﺷﺨﺺ ﺣﻘﯿﻘﺖ اﯾﻦ ﺑﻨﺎ را ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ ﺑﺎﯾﺪ ﻓﮭﻢ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻋﻜﺴﮭﺎ و ﻧﻘﺸﮫھﺎي ﻓﺮاوان‪ ،‬و ﺧﺒﺮت و‬
‫ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ﯾﻚ ﻧﻔﺮ ﻣﻌﻤﺎر را ﺑﺎﯾﺪ داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺧﻮاﻧﻨﺪه ﺑﺎﯾﺪ ﭘﯿﺶ ﺧﻮد ﻣﺤﻮﻃﺔ وﺳﯿﻊ ﻣﺤﺼﻮر ﻣﺮﺑﻊ ﺷﻜﻠﻲ‬
‫را ﺗﺼﻮر ﻛﻨﺪ ﻛﮫ ھﺮ ﺿﻠﻊ آن ‪ 500‬ﻣﺘﺮ ﻃﻮل دارد؛ و ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺣﯿﺎط در آن ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه‪ ،‬و زﻣﺎﻧﻲ‬
‫‪pym‬‬

‫‪ 86000‬ﻣﺠﺴﻤﮫ در آن ﺟﺎي داﺷﺘﮫ اﺳﺖ؛ ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ اﺻﻠﻲ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﮭﺎي داﺧﻞ اﯾﻦ ﻣﺤﻮﻃﮫ ھﻤﺎن اﺳﺖ ﻛﮫ‬
‫ﻣﻌﺒﺪ آﻣﻮن را ﺗﺸﻜﯿﻞ ﻣﻲدھﺪ )‪ 300‬ﻣﺘﺮ در ‪ 90‬ﻣﺘﺮ(؛ ﻣﯿﺎن ھﺮ دو ﺣﯿﺎط ﺳﺘﻮﻧﮭﺎ ﯾﺎ دروازهھﺎي ﺑﺰرگ‬
‫وﺟﻮد دارد‪ :‬از ﻃﺎق ﻧﺼﺮﺗﮭﺎي ﻣﺠﻠﻠﻲ ﻛﮫ ﺗﺤﻮﻃﻤﺲ ﺳﻮم ﺑﺮﭘﺎ ﻛﺮده ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎﻻي آن رﯾﺨﺘﮫ‪ ،‬وﻟﻲ ھﻨﻮز‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺗﺼﺎوﯾﺮ و ﻛﻨﺪهﻛﺎرﯾﮭﺎي آن از ﻇﺮاﻓﺖ ﺣﺠﺎري آن ﺣﻜﺎﯾﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ ﺗﺎﻻر ﺟﺸﻨﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ھﻤﯿﻦ ﭘﺎدﺷﺎه‬
‫ﺳﺎﺧﺘﮫ‪ ،‬و اﯾﻦ ﻃﺮف و آن ﻃﺮف آن ھﻨﻮز ﺳﺘﻮﻧﮭﺎي ﺷﯿﺎردار دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺮ ﺳﺘﻮﻧﮭﺎي ﺳﺒﻚ دورﯾﻚ‬
‫ﯾﻮﻧﺎن ﭘﯿﺸﻲ دارد و ﺧﺎﻃﺮ را ﻣﺘﻮﺟﮫ آﻧﮭﺎ ﻣﻲﺳﺎزد؛ ﻣﻌﺒﺪ ﻛﻮﭼﻚ ﭘﺘﺎح‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﺘﻮﻧﮭﺎي ﻓﺮاواﻧﻲ ﻛﮫ دارد‪ ،‬در‬

‫‪.co‬‬
‫زﯾﺒﺎﯾﻲ‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﺨﻠﺴﺘﺎن ﻣﺠﺎور آن‬

‫‪oo‬‬
‫‪yah‬‬
‫@‪h‬‬
‫‪are‬‬

‫ﺳﺘﻮﻧﺒﻨﺪي و ﺗﺎﻻر ﻣﻌﺒﺪ اﻻﻗﺼﺮ‪ ،‬ﻋﻜﺲ از ﻣﻮزة ھﻨﺮي ﻣﺘﺮﭘﻠﯿﺘﻦ‪ ،‬ﻧﯿﻮﯾﻮرك‬

‫رﻗﺎﺑﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ آﻧﮕﺎه ﮔﺮدﺷﮕﺎه ﺑﺰرﮔﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ آن ﻧﯿﺰ ﺑﮫ ﻓﺮﻣﺎن ﺗﺤﻮﻃﻤﺲ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪ و‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﺘﻮﻧﮭﺎي‬
‫‪set‬‬

‫درﺷﺖ و ﺑﺮھﻨﺔ ﺧﻮد‪ ،‬ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ﺣﻘﯿﻘﻲ اﯾﻦ ﻧﺎﭘﻠﺌﻮن ﻣﺼﺮ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود؛ از ھﻤﮫ ﻣﮭﻤﺘﺮ ﺗﺎﻻر ﺑﺰرگ‬
‫ﺳﺘﻮﻧﺪاري اﺳﺖ ﻛﮫ ﺳﻘﻒ آن ﺑﺮ روي ﺟﻨﮕﻠﻲ از ﺻﺪ و ﭼﮭﻞ ﺳﺘﻮن ﻋﻈﯿﻢ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﮫ؛ ﺳﺘﻮﻧﮭﺎي آن‬
‫ﭼﻨﺎن ﺑﮫ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﻧﺰدﯾﻚ اﺳﺖ ﻛﮫ از ﮔﺮﻣﺎي ﺳﻮزان ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﺟﻠﻮ ﻣﻲﮔﯿﺮد؛ ﺳﺮﺳﺘﻮﻧﮭﺎ‪ ،‬ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﺑﺮگ‬
‫ﺧﺮﻣﺎ‪ ،‬در ﺳﻨﮓ ﺗﺮاﺷﯿﺪه ﺷﺪه‪ ،‬و ﺗﺨﺘﮫﺳﻨﮕﮭﺎي ﺧﺎراي ﺑﺰرﮔﻲ ﺑﺮ روي اﯾﻦ ﺳﺘﻮﻧﮭﺎ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫در ﻧﺰدﯾﻜﻲ اﯾﻦ ﻣﺤﻞ دو ﻣﺴﻠﺔ ﯾﻜﭙﺎرﭼﮫ‪ ،‬ﻛﮫ در زﯾﺒﺎﯾﻲ و ﺑﻠﻨﺪي درﺳﺖ ﻣﺸﺎﺑﮫ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮﻧﺪ‪ ،‬ھﻤﭽﻮن دو‬
‫ﺳﺘﻮن ﻧﻮر در ﻣﯿﺎن ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎ و ﻣﻌﺒﺪھﺎي در ﺣﺎل وﯾﺮاﻧﻲ ﺑﺮاﻓﺮاﺷﺘﮫ ﺷﺪه و‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﻮﺷﺘﮫھﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺑﺮ آﻧﮭﺎ‬
‫ﻧﻘﺶ ﺷﺪه‪ ،‬ﭘﯿﺎم ﻣﻠﻜﺔ ﺣﺘﺸﭙﺴﻮت را ﺑﮫ ﺟﮭﺎﻧﯿﺎن ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ‪ .‬در ﻧﻮﺷﺘﺔ ﻣﺴﻠﮫھﺎ ﭼﻨﯿﻦ آﻣﺪه اﺳﺖ‪:‬‬

‫اﯾﻦ ﻣﺴﻠﮫھﺎ از ﺳﻨﮓ ﺧﺎراﯾﻲ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه ﻛﮫ از ﻛﺎﻧﮭﺎي ﺟﻨﻮب آوردهاﻧﺪ؛ ﺗﺎج آﻧﮭﺎ از ﺑﮭﺘﺮﯾﻦ ﻃﻼي‬
‫‪pym‬‬

‫ﻛﺸﻮرھﺎي ﺑﯿﮕﺎﻧﮫ اﺳﺖ‪ .‬از دور‪ ،‬ﺑﺮ روي رودﺧﺎﻧﮫ آﻧﮭﺎ را ﻣﻲﺗﻮان دﯾﺪ؛ درﺧﺸﻨﺪﮔﻲ ﺷﻌﺎع آﻧﮭﺎ ھﺮ‬
‫»دوﺳﺮزﻣﯿﻦ« را ﭘﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﻗﺮص ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﻣﯿﺎن آﻧﮭﺎ ﺟﺎي دارد‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﻣﻲﻧﻤﺎﯾﺪ ﻛﮫ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺑﺮاﺳﺘﻲ در اﻓﻖ آﺳﻤﺎن ﺑﺎﻻ ﻣﻲآﯾﺪ… ﺷﻤﺎ ﻛﮫ اﯾﻦ دو ﯾﺎدﮔﺎر را ﭘﺲ از زﻣﺎن درازي ﺧﻮاھﯿﺪ دﯾﺪ و از‬
‫آﻧﭽﮫ ﻣﻦ ﻛﺮدهام ﺳﺨﻦ ﺧﻮاھﯿﺪ ﮔﻔﺖ‪ ،‬ﻻﺑﺪ ﺧﻮاھﯿﺪ ﮔﻔﺖ‪» .‬ﻣﺎ ﻣﻲداﻧﯿﻢ ﭼﮕﻮﻧﮫ ﭼﻨﯿﻦ ﻛﻮھﻲ از ﻃﻼ را ﺑﺮﭘﺎ‬
‫داﺷﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ‪ ،‬ﺑﺮاي زرﯾﻦ ﻛﺮدن اﯾﻦ ﺳﺘﻮﻧﮭﺎ ﻃﻼ را ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﯿﺴﮫھﺎي داﻧﮫﺑﺎر ﻛﯿﻞ ﻛﺮده و ﺑﮫ ﻣﺼﺮف‬

‫‪.co‬‬
‫رﺳﺎﻧﯿﺪهام‪ ..‬ﭼﮫ‪ ،‬ﻣﻲداﻧﺴﺘﻢ ﻛﮫ ﻛﺮﻧﻚ اﻓﻖ آﺳﻤﺎﻧﻲ زﻣﯿﻦ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﭼﮫ ﻣﻠﻜﮫ و ﭼﮫ ﺷﺎھﺎن ﺑﺰرﮔﻲ ﺑﻮدهاﻧﺪ! ﺷﺎﯾﺪ اﯾﻦ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺗﻤﺪن ﺑﺰرگ ﺟﮭﺎن ﻇﺮﯾﻔﺘﺮ و زﯾﺒﺎﺗﺮ از ھﻤﮫ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻇﻦ ﻏﺎﻟﺐ آن اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺎ ھﻨﻮز در آﻏﺎز اﻛﺘﺸﺎف ﻋﻈﻤﺖ ﭼﻨﯿﻦ ﺗﻤﺪﻧﻲ ﺑﺎﺷﯿﻢ‪ .‬ﻧﺰدﯾﻚ درﯾﺎﭼﺔ ﻣﻘﺪس‬
‫ﻛﺮﻧﻚ‪ ،‬اﻣﺮوز‪ ،‬ﻣﺮداﻧﻲ زﻣﯿﻦ را ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻣﻲﻛﺎوﻧﺪ و ﺧﺎﻛﮭﺎي آن را در دو زﻧﺒﯿﻠﻲ ﻛﮫ ﺑﺮ دو ﻛﻨﺎر‬

‫‪oo‬‬
‫ﭼﻮﺑﻲ ﺑﺴﺘﮫ ﺷﺪه ﻣﻲرﯾﺰﻧﺪ و ﺑﺎ دوش آﻧﮭﺎ را ﺣﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؛ در ﻛﻨﺎر اﯾﻦ ﻛﺎرﮔﺮان‪ ،‬ﻋﺎﻟﻢ ﻣﺼﺮﺷﻨﺎﺳﻲ را‬
‫ﻣﻲﺑﯿﻨﯿﻢ ﻛﮫ ﺑﺮ روي دو ﻗﻄﻌﮫ ﺳﻨﮕﻲ ﻛﮫ ﺗﺎزه از ﺧﺎك ﺑﯿﺮون آﻣﺪه ﺧﻢ ﺷﺪه و ﺑﮫ ﺧﻮاﻧﺪن ﻧﻮﺷﺘﮫھﺎي‬
‫ھﯿﺮوﮔﻠﯿﻔﻲ آﻧﮭﺎ ﻣﺸﻐﻮل اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺼﺮﺷﻨﺎس ﯾﻜﻲ از ھﺰاران داﻧﺸﻤﻨﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺎرﺗﺮ‪ ،‬ﺑﺮﺳﺘﺪ‪ ،‬ﻣﺎﺳﭙﺮو‪،‬‬
‫ﭘﺘﺮي‪ ،‬ﻛﺎﭘﺎرت‪ ،‬وﯾﮕﺎل و ﻧﻈﺎﯾﺮ اﯾﺸﺎن اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺴﺎدﮔﻲ در اﯾﻦ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﺳﻮزان و ﺷﻦ روان‬

‫‪yah‬‬
‫ﺑﮫ ﺳﺮ ﺑﺮده و ﻛﻮﺷﯿﺪهاﻧﺪ ﺗﺎ ﻃﻠﺴﻢ اﺑﻮاﻟﮭﻮل را ﺑﺮاي ﻣﺎ ﺑﺎزﻛﻨﻨﺪ و‪ ،‬از ﺷﻜﻢ ﺧﺎك رازﭘﻮش‪ ،‬ھﻨﺮ و ادﺑﯿﺎت‬
‫و ﺗﺎرﯾﺦ و ﺣﻜﻤﺖ ﻣﺼﺮ را ﺑﯿﺮون آورﻧﺪ‪ .‬زﻣﯿﻦ و آﺳﻤﺎن ھﺮ روز ﺑﺎ اﯾﺸﺎن در ﻧﺒﺮد اﺳﺖ؛ ﺧﺮاﻓﺎت ﺑﮫ‬
‫آﻧﺎن ﻟﻌﻨﺖ ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﺪ و ﻣﺎﻧﻊ ﻛﺎرﺷﺎن ﻣﻲﺷﻮد؛ رﻃﻮﺑﺖ و وﯾﺮاﻧﻲ ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ ﺑﮫ آﺛﺎري ﻛﮫ اﯾﻦ داﻧﺸﻤﻨﺪان از‬
‫زﯾﺮ ﺧﺎك ﺑﯿﺮون ﻣﻲآورﻧﺪ ﺣﻤﻠﮫ ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ اﯾﻦ ﻧﯿﻞ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺮاي ﺳﺮاﺳﺮ ﻣﺼﺮ ﻣﺎﯾﺔ آﺑﺎدي و ﻓﺮاواﻧﻲ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ھﻨﮕﺎم ﻃﻐﯿﺎن‪ ،‬ﺑﮫ داﺧﻞ وﯾﺮاﻧﮫھﺎي‬

‫ﻣﻲاﻧﺪازد؛ و ﭼﻮن آب ﭘﺲ ﻣﻲﻧﺸﯿﻨﺪ‪ ،‬ورﻗﺔ ﺷﻮرهاي ﺑﺮ روي ﺳﺘﻮﻧﮭﺎ ﻣﻲﮔﺬارد ﻛﮫ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﻮره ﺳﻨﮓ را‬
‫@‪h‬‬ ‫ﻣﻲﺧﻮرد و ﻣﺘﻼﺷﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺲ‪ ،‬ﺑﮭﺘﺮ آن اﺳﺖ ﻛﮫ ﺷﺘﺎب ﻛﻨﯿﻢ و‪ ،‬در زﻣﺎﻧﻲ ﻛﮫ اﯾﻦ آﺛﺎر ھﻨﻮز ﺑﮫ ﺻﻮرت ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر در ﻧﯿﺎﻣﺪه‬
‫ﺑﻮده‪ ،‬اﻓﺘﺨﺎر ﻣﺼﺮ را در ﺗﺎرﯾﺦ و ﺗﻤﺪن ﺗﻤﺎﺷﺎ ﻛﻨﯿﻢ‪.‬‬

‫‪ -II‬ﺳﺎزﻧﺪﮔﺎن ﺑﺰرگ‬
‫‪are‬‬

‫اﻛﺘﺸﺎف ﻣﺼﺮ‬ ‫‪.1‬‬

‫ﺷﺎﻣﭙﻮﻟﯿﻮن و ﺳﻨﮓ رﺷﯿﺪ‬

‫‪set‬‬

‫اﻛﺘﺸﺎف ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﺼﺮ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﯾﻜﻲ از درﺧﺸﻨﺪهﺗﺮﯾﻦ ﻓﺼﻮل ﻋﻠﻢ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﺸﻨﺎﺳﻲ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪ .‬ﺗﻨﮭﺎ‬
‫ﭼﯿﺰي ﻛﮫ در ﻗﺮون وﺳﻄﻲ از ﻣﺼﺮ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ آن ﺑﻮد ﻛﮫ اﯾﻦ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﯾﻜﻲ از ﻣﺴﺘﻌﻤﺮات روﻣﻲ و‬
‫ﯾﻜﻲ از ﻣﺮاﻛﺰي اﺳﺖ ﻛﮫ دﯾﻦ ﻣﺴﯿﺢ در آﻧﺠﺎ ﻣﺴﺘﻘﺮ ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮدم‪ ،‬در دورة رﺳﺘﺎﺧﯿﺰ ﻋﻠﻢ و‬
‫ادب)رﻧﺴﺎﻧﺲ(‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﮔﻤﺎن داﺷﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﺗﻤﺪن در ﯾﻮﻧﺎن آﻏﺎز ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﺣﺘﻲ در دورة روﺷﻨﻔﻜﺮي‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺎ‬
‫‪an‬‬

‫ھﻮﺷﻤﻨﺪي ﺗﻤﺎم درﺑﺎرة ﭼﯿﻦ و ھﻨﺪ ﺗﺤﻘﯿﻖ و ﻣﻄﺎﻟﻌﮫ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬از ﻣﺼﺮ ﭼﯿﺰي ﺟﺰ اھﺮام آن‬
‫ﻧﻤﻲﺷﻨﺎﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ ﻣﺼﺮﺷﻨﺎﺳﻲ ﯾﻜﻲ از ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺳﻠﻄﮫﻃﻠﺒﻲ ﻧﺎﭘﻠﺌﻮن اﺳﺖ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪة‬
‫ﺑﺰرگ اھﻞ ﻛﺮس در ﺳﺎل ‪ 1798‬ﺣﻤﻠﺔ ﻣﻌﺮوف ﺧﻮد را ﺑﺮ ﻣﺼﺮ آﻏﺎز ﻛﺮد‪ ،‬ﮔﺮوھﻲ ﻧﻘﺎش و ﻣﮭﻨﺪس‬
‫ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﺮد ﻛﮫ در آن ﻛﺸﻮر ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﮔﺮدش ﻛﻨﻨﺪ و از آن ﻧﻘﺸﮫ ﺑﺮدارﻧﺪ‪ .‬ﻋﺪهاي داﻧﺸﻤﻨﺪ ﻧﯿﺰ در اﯾﻦ‬
‫‪pym‬‬

‫ﺣﻤﻠﮫ ﺑﺎ ﻧﺎﭘﻠﺌﻮن ھﻤﺮاه ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ﺗﻮﺟﮫ ﻓﺮاواﻧﻲ ﺑﮫ ﻣﺼﺮ داﺷﺘﻨﺪ؛ ﻣﺮدم اﯾﻦ ﺷﺪت ﺗﻮﺟﮫ آﻧﺎن را ﻛﺎر‬
‫ﺑﯿﮭﻮدهاي ﻣﻲﭘﻨﺪاﺷﺘﻨﺪ؛ داﻧﺸﻤﻨﺪان در ﺻﺪد آن ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﺼﺮ را‪ ،‬ﺑﮭﺘﺮ از آﻧﭽﮫ ﻣﻮرﺧﺎن آن زﻣﺎن‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻧﻮﺷﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻓﮭﻢ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ھﻤﯿﻦ ﺳﺘﺎد ﻋﻠﻤﻲ ﻧﺎﭘﻠﺌﻮن ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﺮاي ﻋﺎﻟﻢ ﺟﺪﯾﺪ ﻣﺎ ﻣﻌﺎﺑﺪ اﻗﺼﺮ وﻛﺮﻧﻚ را‬
‫اﻛﺘﺸﺎف ﻛﺮد‪ .‬ﻛﺘﺎب وﺻﻒ ﻣﺼﺮ)‪ ،(1813-1809‬ﻛﮫ اﯾﻦ ھﯿﺌﺖ‪ ،‬ﭘﺲ از ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪ ،‬ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﮔﺰارش‬
‫ﺑﺮاي اﻧﺠﻤﻦ ﻋﻠﻤﻲ ﻓﺮاﻧﺴﮫ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻛﺮد‪ ،‬ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﮔﺎﻣﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺑﺮاي ﺗﺤﻘﯿﻖ و ﻣﻄﺎﻟﻌﮫ در اﯾﻦ‬

‫‪.co‬‬
‫ﺗﻤﺪن ﻓﺮاﻣﻮش ﺷﺪه ﺑﺮداﺷﺘﮫاﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬ﺳﺎﻟﮭﺎي درازي ﮔﺬﺷﺖ و ﻛﺴﻲ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ آﺛﺎري را ﻛﮫ ﺑﺮ روي ﺑﻨﺎھﺎي ﻣﺼﺮي ﻧﻘﺶ ﺷﺪه‬
‫ﺑﻮد ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ .‬ﺷﻜﯿﺒﺎﯾﻲ و دﻗﺘﻲ ﻛﮫ ﯾﻜﻲ از اﯾﻦ داﻧﺸﻤﻨﺪان‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﺎن ﺷﺎﻣﭙﻮﻟﯿﻮن‪ ،‬ﺑﺮاي ﺣﻞ رﻣﻮز ﻧﻮﺷﺘﮫھﺎي‬
‫ھﯿﺮوﮔﻠﯿﻔﻲ ﺑﮫ ﻛﺎر ﺑﺮده ﻧﻤﻮﻧﺔ ﺑﺮﺟﺴﺘﮫاي از روح ﻋﻠﻤﻲ ﻣﻮﺟﻮد در آن داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﺷﺎﻣﭙﻮﻟﯿﻮن ﻣﺴﻠﮫاي ﯾﺎﻓﺖ ﻛﮫ ﺑﺮ آن از اﯾﻦ »ﻧﻘﻮش ﻣﻘﺪس« ﻣﺼﺮي دﯾﺪه ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬وﻟﻲ در زﯾﺮ آن ﻧﻘﻮش‬

‫‪yah‬‬
‫@‪h‬‬
‫‪are‬‬
‫‪set‬‬
‫‪an‬‬

‫ﺑﺎزﺳﺎزي ﻓﺮﺿﻲ ﺳﺘﻮﻧﺒﻨﺪي ﺗﺎﻻر ﺑﺰرگ ﺳﺘﻮﻧﺪار در ﻛﺮﻧﻚ‪ ،‬از روي ﻣﺪﻟﻲ در ﻣﻮزة‬

‫ﻧﻮﺷﺘﮫاي ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ ﻧﺸﺎن ﻣﻲداد اﯾﻦ ﻧﮕﺎرﺷﮭﺎ ﺑﮫ ﺑﻄﻠﻤﯿﻮس و ﻛﻠﺌﻮﭘﺎﺗﺮا ارﺗﺒﺎط دارد‪ .‬وي ﭼﻨﺎن‬
‫‪pym‬‬

‫ﺣﺪس زد ﻛﮫ دو ﻛﻠﻤﮫاي ﻛﮫ در اﯾﻦ ﻛﺘﯿﺒﮫھﺎ ﻓﺮاوان ﺗﻜﺮار ﺷﺪه و ﺑﺎ ﺷﻌﺎر ﭘﺎدﺷﺎھﻲ ھﻤﺮاه اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺎﭼﺎر‪،‬‬
‫ﺑﺎﯾﺪ اﺳﻢ ﺷﺎه و ﻣﻠﻜﮫ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺪس‪ ،‬در ﺳﺎل ‪ 1822‬ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﯾﺎزده ﺣﺮف از ﺣﺮوف زﺑﺎن ﻣﺼﺮي‬
‫ﻗﺪﯾﻢ را ﺗﺸﺨﯿﺺ دھﺪ؛ اﯾﻦ‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬دﻟﯿﻠﻲ ﺑﻮد ﺑﺮ اﯾﻨﻜﮫ ﻣﺼﺮ ﻗﺪﯾﻢ ﺣﺮوف اﻟﻔﺒﺎﯾﻲ داﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬وي اﯾﻦ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺣﺮوف را ﺑﺎ ﻋﻼﻣﺖ ﺳﻨﮓ ﺑﺰرگ ﺳﯿﺎھﻲ ﻛﮫ ﺳﭙﺎھﯿﺎن ﻧﺎﭘﻠﺌﻮن در ﻧﺰدﯾﻜﻲ ﻣﺼﺐ ﺷﺎﺧﮫاي از رود ﻧﯿﻞ‪،‬‬
‫ﻣﻮﺳﻮم ﺑﮫ رﺷﯿﺪ‪ ،‬ﯾﺎﻓﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﻄﺒﯿﻖ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺮ »ﺳﻨﮓ رﺷﯿﺪ« ﻧﻘﻮﺷﻲ دﯾﺪه ﻣﻲﺷﺪ ﻛﮫ ﺑﮫ ﺳﮫ زﺑﺎن ﻧﻮﺷﺘﮫ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ؛ ھﯿﺮوﮔﻠﯿﻔﻲ و دﻣﻮﺗﻲ‪ -‬ﯾﺎ زﺑﺎن راﯾﺞ ﻣﯿﺎن ﺗﻮدة ﻣﺮدم‪ -‬و ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ‪ .‬ﺷﺎﻣﭙﻮﻟﯿﻮن ﻛﮫ ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ ﻣﻲداﻧﺴﺖ‪،‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﯾﺎزده ﺣﺮﻓﻲ ﻛﮫ از ﻣﺴﻠﺔ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺷﻨﺎﺧﺘﮫ ﺑﻮد‪ ،‬در ﻧﺘﯿﺠﺔ ﺑﯿﺴﺖ ﺳﺎل ﻛﻮﺷﺶ ﻣﺪاوم‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺴﺖ‬
‫ﺗﻤﺎم رﻣﻮز اﯾﻦ ﻧﻘﺶ را ﺣﻞ ﻛﻨﺪ و آن را ﺑﺨﻮاﻧﺪ و ﺗﻤﺎم ﺣﺮوف اﻟﻔﺒﺎي ﻣﺼﺮي را ﺑﺸﻨﺎﺳﺪ و راه را ﺑﺮاي‬
‫اﻛﺘﺸﺎف ﺟﮭﺎن ﮔﻤﺸﺪة ﺑﺰرﮔﻲ ﺑﺎز ﻛﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﯾﻜﻲ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ اﻛﺘﺸﺎﻓﺎت در ﺗﺎرﯾﺦ ﻋﻠﻢ ﺗﺎرﯾﺦ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -2‬ﻣﺼﺮ ﻣﺎﻗﺒﻞ ﺗﺎرﯾﺦ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻋﺼﺮ دﯾﺮﯾﻨﮫﺳﻨﮕﻲ‪ -‬ﻋﺼﺮ ﻧﻮﺳﻨﮕﻲ‪ -‬ﻋﺼﺮ ﺑﺪاري‪ -‬ﻋﺼﺮ ﭘﯿﺶ از ﺳﻠﺴﻠﮫھﺎ‪ -‬ﻧﮋاد ﻣﺼﺮﯾﺎن‬

‫ھﻤﺎنﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ ﻣﻲداﻧﯿﻢ‪ ،‬ﭘﯿﺸﺘﺎزان ھﺮ دوره ﻣﺮﺗﺠﻌﺎن دورة ﭘﺲ از آن ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ‪ ،‬اﻧﺘﻈﺎر‬

‫‪yah‬‬
‫ﭼﻨﺎن ﻣﻲرود ﻣﺆﺳﺴﺎن ﻣﺼﺮﺷﻨﺎﺳﻲ آﺧﺮﯾﻦ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﮫ ﺻﺤﺖ ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪهھﺎي ﻋﺼﺮ دﯾﺮﯾﻨﮫ ﺳﻨﮕﻲ‬
‫ﻣﺼﺮ را ﺗﺼﺪﯾﻖ ﻛﻨﻨﺪ؛ ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ ﺿﺮباﻟﻤﺜﻞ ﻓﺮاﻧﺴﻮي ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬داﻧﺸﻤﻨﺪان ﭘﺲ از ﭼﮭﻞ ﺳﺎﻟﮕﻲ دﯾﮕﺮ‬
‫ﻛﻨﺠﻜﺎوي ﻧﺪارﻧﺪ‪ «.‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ادوات و آﻻت ﺳﻨﮓ ﭼﺨﻤﺎﻗﻲ‪ ،‬در درة ﻧﯿﻞ‪ ،‬از زﯾﺮ ﺧﺎك ﺑﯿﺮون‬
‫آورده ﺷﺪ‪ ،‬ﺳﺮﻓﻠﯿﻨﺪرز ﭘﺘﺮي‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺗﺮدﯾﺪي در ﺑﯿﺎن ارﻗﺎم و ﺗﺎرﯾﺨﮭﺎ ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬اﻇﮭﺎر ﻛﺮد ﻛﮫ اﯾﻦ‬
‫آﺛﺎر ﺳﺎﺧﺖ دﺳﺖ ﻧﺴﻠﮭﺎﯾﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﭘﺲ از ﺳﻠﺴﻠﮫھﺎي ﺳﻼﻃﯿﻦ ﻣﺼﺮ در اﯾﻦ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺑﻮدهاﻧﺪ؛‬
‫ﻣﺎﺳﭙﺮو‪ ،،‬ﻛﮫ اﺳﻠﻮب ادﺑﻲ ﻋﺎﻟﻲ و درﺧﺸﺎن او ھﺮﮔﺰ زﯾﺎﻧﻲ ﺑﮫ ﻋﻠﻢ ﻓﺮاوان او ﻧﻤﻲرﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺳﻔﺎﻟﮭﺎي‬
‫@‪h‬‬
‫ﻣﺼﺮي ﺑﺎﻗﻲﻣﺎﻧﺪه از ﻋﺼﺮ ﻧﻮﺳﻨﮕﻲ را ﺑﮫ دورة ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻣﯿﺎﻧﺔ ﻣﺼﺮ ﻣﺮﺑﻮط داﻧﺴﺖ‪ .‬اﯾﻦ اﻇﮭﺎرات ﺑﮫ‬
‫ھﯿﭻ وﺟﮫ ﻣﺎﻧﻊ آن ﻧﺸﺪ ﻛﮫ دﻣﻮرﮔﺎن‪ ،‬در ﺳﺎل ‪ ،1895‬در ﺑﺎرة ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ و ﺗﺪرﯾﺠﻲ ﺗﻤﺪن دورة‬
‫دﯾﺮﯾﻨﮫﺳﻨﮕﻲ ﻛﮫ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ ﺑﺎ ﻋﺼﺮھﺎي دﯾﺮﯾﻨﮫﺳﻨﮕﻲ اروﭘﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻇﮭﺎر ﻧﻈﺮ ﻛﻨﺪ؛ و ﺑﺮاي اﯾﻦ‬
‫ﻣﻨﻈﻮر از اﻧﻮاع ﺗﺒﺮدﺳﺘﻲ و ﻗﻼب ﻣﺎھﯿﮕﯿﺮي و ﻧﻮك ﭘﯿﻜﺎن و ﭼﻜﺸﮭﺎي ﺳﺎﺧﺘﮫﺷﺪه ﺑﺎ ﺳﻨﮓ ﭼﺨﻤﺎق‪ ،‬ﻛﮫ‬
‫در ﻃﻮل ﻣﺠﺮاي ﻧﯿﻞ ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه ﺑﻮد‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪ .‬ﺑﮫ ﺻﻮرﺗﻲ ﺗﺪرﯾﺠﻲ‪ ،‬ﻛﮫ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﺷﺨﺺ ﺑﮫ آن‬
‫ﻣﺘﻮﺟﮫ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ ،‬آﺛﺎر ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪة ﻋﺼﺮ دﯾﺮﯾﻨﮫﺳﻨﮕﻲ ﺟﺎي ﺧﻮد را ﺑﮫ آﺛﺎر ﻋﺼﺮ ﻧﻮﺳﻨﮕﻲ ﻣﻲدھﺪ؛ اﯾﻦ‬
‫‪are‬‬

‫آﺛﺎر دﺳﺘﺔ دوم در ﻋﻤﻘﮭﺎﯾﻲ ﻗﺮار دارد ﻛﮫ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ ﺗﺎرﯾﺦ آﻧﮭﺎ ﻣﺤﺼﻮر ﻣﯿﺎن ‪ 000،10‬ﺗﺎ ‪4000‬‬
‫ﺳﺎل‬

‫ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺎﺧﺘﻦ اﻓﺰارھﺎي ﺳﻨﮕﻲ رﻓﺘﮫ رﻓﺘﮫ ﻇﺮﯾﻔﺘﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬و از ﺣﯿﺚ ﺻﯿﻘﻞ و ﺑﺮﻧﺪﮔﻲ و‬
‫ﺧﻮشﺳﺎﺧﺘﻲ‪ ،‬ﺑﮫ درﺟﮫاي ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ ھﯿﭻ ﯾﻚ از ﺗﻤﺪﻧﮭﺎي ﻋﺼﺮ ﻧﻮﺳﻨﮕﻲ‪ ،‬ﻛﮫ از آﻧﮭﺎ اﻃﻼع دارﯾﻢ‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫‪set‬‬

‫ﭘﺎي آن ﻧﻤﻲرﺳﺪ‪ .‬در ﻧﺰدﯾﻜﻲ اواﺧﺮ اﯾﻦ ﻋﺼﺮ ﻛﺎرھﺎي ﻓﻠﺰي ﺑﮫ ﺻﻮرت ﮔﻠﺪان و درﻓﺶ و ﺳﻨﺠﺎق ﻣﺴﻲ‬
‫و ﺗﺰﯾﯿﻨﺎت زرﯾﻦ و ﺳﯿﻤﯿﻦ آﺷﻜﺎر ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫در ﭘﺎﯾﺎن ﻛﺎر‪ ،‬ﻣﺮﺣﻠﺔ ﺗﺎرﯾﺨﻲ ﻧﺰدﯾﻚ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬و در ﺿﻤﻦ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﮫ اﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﮫ آﺛﺎر ﻛﺸﺎورزي ﺑﮫ ﻧﻈﺮ‬
‫ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ ،1901‬ﺿﻤﻦ ﻛﺎوﺷﮭﺎي ﻧﺰدﯾﻚ ﺷﮭﺮ ﻛﻮﭼﻚ ﺑﺪاري )در ﻧﯿﻤﮫ راه ﻣﯿﺎن ﻗﺎھﺮه و‬
‫‪an‬‬

‫ﻛﺮﻧﻚ(‪ ،‬در ﻣﯿﺎن ادواﺗﻲ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﮫ زﻣﺎﻧﻲ در ﺣﺪود ﭼﮭﻞ ﻗﺮن ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد‪ ،‬ﺑﮫ ﺟﺴﺪ ﻣﺮدﮔﺎﻧﻲ دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﮫ‬
‫و‪ ،‬در رودهھﺎي ﺑﻌﻀﻲ از آن ﺟﺴﺪھﺎ‪ ،‬داﻧﮫھﺎي ﺟﻮي ھﻀﻢ ﻧﺸﺪهاي ﭘﯿﺪا ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ ﺣﺮارت و ﺧﺸﻜﻲ‬
‫ﺷﻨﮭﺎ ﺳﺒﺐ آن ﺷﺪه ﺑﻮد ﻛﮫ ﻣﺪت ﺷﺶ ھﺰار ﺳﺎل ﺑﮫ ھﻤﺎن ﺣﺎل ﺑﺎﻗﻲ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﮫ ﺟﻮ ﺑﮫ ﺻﻮرت‬
‫وﺣﺸﻲ و ﺻﺤﺮاﯾﻲ در ﻣﺼﺮ ﻧﻤﻲروﯾﺪ‪ ،‬اﯾﻦ اﻛﺘﺸﺎف دﻟﯿﻞ ﺑﺮ آن اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺮدم ﺑﺪاري از ﻛﺎﺷﺘﻦ داﻧﮫھﺎ‬
‫‪pym‬‬

‫آﮔﺎھﻲ داﺷﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬از آن زﻣﺎﻧﮭﺎي ﺑﺴﯿﺎر دور‪ ،‬ﺳﺎﻛﻨﺎن درة ﻧﯿﻞ ﺑﮫ آﺑﯿﺎري ﭘﺮداﺧﺘﮫ و ﺟﻨﮕﻠﮭﺎ را ﺑﺮﯾﺪه و‬
‫ﻣﺮداﺑﮭﺎ را ﺧﺸﻜﺎﻧﺪه و ﺑﺮ ﻧﮭﻨﮓ و اﺳﺐ آﺑﻲ ﭘﯿﺮوز ﺷﺪه و ﺳﻨﮓ ﺷﺎﻟﻮدة ﺗﻤﺪن را ﻛﺎر ﮔﺬاﺷﺘﮫاﻧﺪ‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫از اﯾﻦ اﻛﺘﺸﺎﻓﺎت‪ ،‬و اﻛﺘﺸﺎﻓﺎت دﯾﮕﺮي ﻛﮫ ﺷﺪه‪ ،‬ﺗﺼﻮري از ﻧﻮع زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺼﺮﯾﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﭘﯿﺶ از ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ‬
‫ﺳﻠﺴﻠﮫھﺎي ﺳﻼﻃﯿﻦ در ازﻣﻨﺔ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮدهاﻧﺪ ﺑﺮاي ﻣﺎ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻓﺮھﻨﮓ و ﺗﻤﺪن آن‬
‫زﻣﺎن در ﻣﯿﺎﻧﺔ راه ﺷﻜﺎر و ﻛﺸﺎورزي ﺑﻮده و ﺗﺎزه ﺑﮫ ﺟﺎي ادوات ﺳﻨﮕﻲ‪ ،‬ادوات ﻓﻠﺰي را ﺑﮫ ﻛﺎر‬

‫‪.co‬‬
‫ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺮدم در آن زﻣﺎن ﻛﺮﺟﻲ ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ و ﮔﻨﺪم را آرد ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﺎ اﻟﯿﺎف ﻛﺘﺎن ﭘﺎرﭼﮫ و ﻓﺮش‬
‫ﺑﺮاي ﺧﻮد ﻣﻲﺑﺎﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮد را ﺑﺎ زﯾﻮرآﻻت ﻣﻲآراﺳﺘﻨﺪ و ﺑﺎ ﻣﻮاد ﻣﻌﻄﺮ ﺧﻮﺷﺒﻮ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ از‬
‫رﯾﺶﺗﺮاﺷﻲ و اھﻠﻲ ﻛﺮدن ﺣﯿﻮاﻧﺎت آﮔﺎه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و ﻧﻘﺎﺷﻲ‪ ،‬ﻣﺨﺼﻮﺻًﺎ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺟﺎﻧﻮراﻧﻲ ﻛﮫ ﺷﻜﺎر‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬را دوﺳﺖ داﺷﺘﻨﺪ؛ ﺑﺮ ﺳﺎﺧﺘﮫھﺎي ﺳﻔﺎﻟﻲ ﺳﺎدة ﺧﻮد‪ ،‬ﺻﻮرت زﻧﺎن ﻧﻮﺣﮫﺳﺮا‪ ،‬و ﺻﻮرﺗﮭﺎي‬
‫دﯾﮕﺮي از اﻧﺴﺎن و اﺷﻜﺎل ھﻨﺪﺳﻲ رﺳﻢ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ﺣﺠﺎران ﻗﺎﺑﻠﻲ ﺑﻮدﻧﺪ؛ دﻟﯿﻞ آن ﻗﻠﻤﮭﺎي ﺣﺠﺎرﯾﻲ اﺳﺖ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻛﮫ در ﺟﺒﻞاﻻراك ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻮﺷﺘﮫھﺎي ﺗﺼﻮﯾﺮي و ﻣﮭﺮھﺎي اﺳﺘﻮاﻧﮫاي‪ ،‬ﺷﺒﯿﮫ ﺑﮫ ﻣﮭﺮھﺎي‬
‫ﺳﻮﻣﺮي‪ ،‬داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ھﯿﭻ ﻛﺲ ﻧﻤﻲداﻧﺪ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻣﺼﺮﯾﺎن ﻗﺪﯾﻢ از ﻛﺠﺎ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺳﺮزﻣﯿﻦ درآﻣﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﭘﺎرهاي از داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺑﮫ اﯾﻦ‬
‫ﻧﻈﺮ ﺗﻤﺎﯾﻞ دارﻧﺪ ﻛﮫ آن ﻣﺮدم از اﺧﺘﻼط ﻣﺮدم ﻧﻮﺑﮫ و ﺣﺒﺸﮫ و ﻟﯿﺒﻲ‪ ،‬از ﯾﻚ ﻃﺮف‪ ،‬و ﻣﮭﺎﺟﺮان ﺳﺎﻣﻲ ﯾﺎ‬

‫‪yah‬‬
‫ارﻣﻨﻲ از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ ﭘﯿﺪا ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ در آن زﻣﺎن دور ھﻢ ﻧﮋاد ﭘﺎك و ﺧﺎﻟﺼﻲ ﺑﺮ روي زﻣﯿﻦ وﺟﻮد‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬اﺣﺘﻤﺎل دارد ﻛﮫ اﯾﻦ ﺣﻤﻠﮫﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﯾﺎ ﻣﮭﺎﺟﺮان آﺳﯿﺎي ﺑﺎﺧﺘﺮي‪ ،‬ﺗﻤﺪن و ﻓﺮھﻨﮓ ﻋﺎﻟﯿﺘﺮي‬
‫را ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﮫ ﻣﺼﺮ آورده ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬و از آﻣﯿﺰش آﻧﺎن ﺑﺎ ﺑﻮﻣﯿﺎن ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ ﻧﺴﻞ دورﮔﮫاي ﭘﯿﺪا ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ و‪،‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ در ھﻤﺔ ﺗﻤﺪﻧﮭﺎ رﺳﻢ ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺼﺮ ﻧﯿﺰ دورة ﺗﻤﺪن ﺟﺪﯾﺪي آﻏﺎز ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ آﻣﯿﺰش‬
‫ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﺗﺪرﯾﺠﻲ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ؛ ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﮫ از آن‪ ،‬در ﻣﯿﺎن ﺳﺎﻟﮭﺎي ‪ 3000-4000‬قم‪ ،‬ﻣﻠﺖ‬
‫واﺣﺪي ﭘﯿﺪا ﺷﺪ و ﻣﺼﺮ ﺗﺎرﯾﺦ را ﺑﮫ وﺟﻮد آورد‪.‬‬
‫@‪h‬‬
‫‪are‬‬
‫‪set‬‬
‫‪an‬‬
‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫‪.co‬‬
‫‪oo‬‬
‫‪yah‬‬
‫@‪h‬‬
‫‪are‬‬

‫ﺳﻨﮓ رﺷﯿﺪ‪ ،‬ﻣﻮزة ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎﯾﻲ‪ ،‬ﻟﻨﺪن‬

‫‪ -3‬دورة ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻗﺪﯾﻢ‬

‫»ﻧﻮم«ھﺎ‪ -‬ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺷﺨﺼﯿﺖ ﺗﺎرﯾﺨﻲ‪ -‬ﺧﺌﻮﭘﺲ‪ -‬ﺧﻔﺮن‪ -‬ﻏﺮض از ﺳﺎﺧﺘﻦ اھﺮام‪ -‬ھﻨﺮﻣﻘﺎﺑﺮ‪ -‬ﻣﻮﻣﯿﺎﯾﻲ‬
‫‪set‬‬

‫ﻛﺮدن‬

‫ﭘﯿﺶ از آﻧﻜﮫ ﺳﺎل ‪ 4000‬قم ﻓﺮاز آﯾﺪ‪ ،‬ﻣﺮدم ﻧﯿﻞ ﺑﺮاي ﺧﻮد ﻧﻮﻋﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﺎﻛﻨﺎن اﻃﺮاف اﯾﻦ‬
‫رودﺧﺎﻧﮫ ﺑﮫ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﻧﻮم ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻛﮫ در ھﺮ ﯾﻚ از آﻧﮭﺎ ﻣﺮدم از ﯾﻚ ﺗﺨﻤﮫ ﺑﻮدﻧﺪ و از ﯾﻚ رﺋﯿﺲ‬
‫ﻓﺮﻣﺎن ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ و ﺧﺪاي ﻣﺨﺼﻮﺻﻲ را ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﯿﺪﻧﺪ و ﺷﻌﺎﯾﺮ و آداب دﯾﻨﻲ ﺧﺎﺻﻲ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ‬
‫‪an‬‬

‫وﺣﺪﺗﮭﺎي ﻣﻨﻄﻘﮫاي در ﻃﻮل ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﻣﺼﺮ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه و‪ ،‬ﺑﺮﺣﺴﺐ اﻧﺪازة ﻗﺪرت و ﺻﻨﻌﺖ‬
‫ﻓﺮﻋﻮﻧﮭﺎي ﻣﺼﺮي‪ ،‬اﯾﻦ ﺳﺮان و ﻓﺮﻣﺎﻧﺪاران ﻣﺤﻠﻲ ﻧﯿﺰ اﻧﺪازة ﺗﺴﻠﻄﺸﺎن ﻛﻢ و زﯾﺎد ﻣﻲﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻮن‬
‫در ھﺮ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻛﮫ در ﺣﺎل ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ و ﻧﻤﻮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺎﭼﺎر‪ ،‬ارﺗﺒﺎط ﻣﯿﺎن ﻗﺴﻤﺘﮭﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ آن ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ رو‬
‫ﺑﮫ ﺗﺰاﯾﺪ اﺳﺖ‪ ،‬در ﻣﺼﺮ ﻗﺪﯾﻢ ﻧﯿﺰ ﺗﺮﻗﻲ ﺗﺠﺎرت و ﺧﺮﺟﮭﺎي ﺳﻨﮕﯿﻦ ﺟﻨﮓ ﺳﺒﺐ آن ﺷﺪ ﻛﮫ ازﻣﯿﺎن اﯾﻦ‬
‫‪pym‬‬

‫ﺣﻜﻮﻣﺘﮭﺎي ﺟﺰء‪ ،‬دو ﻣﻤﻠﻜﺖ‪ ،‬ﯾﻜﻲ در ﺟﻨﻮب و دﯾﮕﺮي در ﺷﻤﺎل‪ ،‬ﺗﺄﺳﯿﺲ ﺷﻮد؛ ﺷﺎﯾﺪ اﺻﻞ اﯾﻦ ﺗﻘﺴﯿﻢ‬
‫ﺻﻮرت دﯾﮕﺮي از ﻧﺰاع ﻣﯿﺎن اﻓﺮﯾﻘﺎﯾﯿﺎن ﺟﻨﻮﺑﻲ و آﺳﯿﺎﯾﯿﺎن ﻣﮭﺎﺟﺮ اھﻞ ﺷﻤﺎل ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﺰاع‪ ،‬ﻛﮫ‬
‫ﺑﺮ اﺛﺮ اﺧﺘﻼﻓﺎت ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﻲ و ﻧﮋادي ﺷﺪﯾﺪﺗﺮ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬در زﻣﺎن ﻣﻨﺲ‪ ،‬ﻛﮫ ﺷﺨﺼﯿﺘﻲ ﻧﯿﻤﮫاﻓﺴﺎﻧﮫاي اﺳﺖ‪،‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻣﻮﻗﺖ از ﻣﯿﺎن رﻓﺖ‪ ،‬ﭼﮫ وي »دو ﺳﺮزﻣﯿﻦ« را در ﺗﺤﺖ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﯾﮕﺎﻧﺔ ﺧﻮد درآورد و‬
‫ﻗﺎﻧﻮن و ﺷﺮﯾﻌﺘﻲ را ﻛﮫ ﺧﺪاي ﺗﺤﻮت ﺑﮫ او اﻟﮭﺎم ﻛﺮد در ﺳﺮاﺳﺮ ﻣﺼﺮ روان ﺳﺎﺧﺖ و ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺳﻠﺴﻠﺔ‬
‫ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ ﺗﺎرﯾﺨﻲ را ﺗﺄﺳﯿﺲ ﻛﺮد و ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﺗﺎزهاي در ﻣﻨﻒ ﯾﺎ ﻣﻤﻔﯿﺲ ﺑﻨﺎ ﻧﮭﺎد و‪ ،‬ھﻤﺎن ﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ ﯾﻚ‬

‫‪.co‬‬
‫ﻣﻮرخ ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ ﻗﺪﯾﻢ ﮔﻔﺘﮫ اﺳﺖ‪» ،‬ﺑﮫ ﻣﺮدم راه ﺑﮫ ﻛﺎر ﺑﺮدن ﻣﯿﺰ و ﺗﺨﺖ را آﻣﻮﺧﺖ… و وﺳﺎﯾﻞ‬
‫ﺧﻮﺷﮕﺬراﻧﻲ و ﺗﺠﻤﻞ را ﺑﮫ ﻣﻤﻠﻜﺖ داﺧﻞ ﻛﺮد‪«.‬‬

‫ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺷﺨﺼﯿﺖ ﺗﺎرﯾﺨﻲ ﻣﺼﺮ‪ ،‬ﻛﮫ ﯾﻘﯿﻦ دارﯾﻢ ﺣﺘﻤﺎً روزي ﺑﺮ روي زﻣﯿﻦ ﻣﻲزﯾﺴﺘﮫ‪ ،‬ﺷﺎه ﯾﺎ‬
‫ﻛﺸﻮرﮔﺸﺎ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ھﻨﺮﻣﻨﺪ و داﻧﺸﻤﻨﺪي اﺳﺖ ﺑﮫ ﻧﺎم اﯾﻤﺤﻮﺗﭗ ﻛﮫ ﻃﺒﯿﺐ و ﻣﻌﻤﺎر و راﯾﺰن اول ﺷﺎه‬

‫‪oo‬‬
‫زوﺳﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ)ﺣﻮاﻟﻲ ‪ 3150‬قم(‪ .‬اﯾﻦ ﺷﺨﺺ ﺑﮫ اﻧﺪازهاي ﺑﮫ ﻋﻠﻢ ﻃﺐ ﻣﺼﺮي ﺧﺪﻣﺖ ﻛﺮد ﻛﮫ ﭘﺲ‬
‫از آن او را ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﺧﺎﻟﻖ ھﻨﺮ و ﻋﻠﻢ ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﯿﺪﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎن ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ ﻣﻜﺘﺐ ﻣﻌﻤﺎري ﻣﺼﺮ ﺑﮫ‬
‫دﺳﺖ وي ﺗﺄﺳﯿﺲ ﺷﺪه‪ ،‬و از ھﻤﯿﻦ ﻣﻜﺘﺐ ﺳﺎزﻧﺪﮔﺎن ﺑﺰرگ ﺳﻠﺴﻠﺔ ﺑﻌﺪ ﺑﯿﺮون آﻣﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎ ﺑﮫ رواﯾﺎت‬
‫ﻣﺼﺮي‪ ،‬ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺧﺎﻧﺔ ﺳﻨﮕﻲ ﺑﮫ ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﻲ وي ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪ؛ و ھﻤﻮﺳﺖ ﻛﮫ ﻧﻘﺸﺔ ﻛﮭﻨﮫﺗﺮﯾﻦ ﺑﻨﺎي ﻣﺼﺮﯾﻲ‬

‫‪yah‬‬
‫ﻛﮫ اﻣﺮوز ﺳﺮﭘﺎﺳﺖ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ھﺮم ﭘﻠﮫﭘﻠﺔ ﺳﻘﺎره‪ ،‬را ﻛﺸﯿﺪه‪ .‬ﭼﻨﺪﯾﻦ ﻗﺮن‪ ،‬اﯾﻦ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﮫاي‬
‫ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﻘﺎﺑﺮ ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲرﻓﺘﮫ اﺳﺖ؛ ﻇﺎھﺮاً ھﻤﯿﻦ‬

‫اﺳﺖ‪ .‬در آﺛﺎر ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﺳﻘﺎره‪ ،‬ﻛﮫ از آﻏﺎز ھﻨﺮ ﻣﺼﺮي در دورهھﺎي ﺗﺎرﯾﺨﻲ ﺣﻜﺎﯾﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺳﺘﻮﻧﮭﺎي‬
‫ﺷﯿﺎرداري را ﻣﻲﺑﯿﻨﯿﻢ ﻛﮫ در زﯾﺒﺎﯾﻲ از آﻧﭽﮫ ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن ﺑﻌﺪھﺎ ﺳﺎﺧﺘﮫاﻧﺪ ﻛﻤﺘﺮ ﻧﯿﺴﺖ؛ ﻧﻘﺶ ﺑﺮﺟﺴﺘﮫھﺎﯾﻲ ﺑﮫ‬
‫ﭼﺸﻢ ﻣﻲﺧﻮرد ﻛﮫ ﺳﺮﺷﺎر از واﻗﻌﯿﺖ و ﺟﺎﻧﺪاري اﺳﺖ؛ ﺑﺪﻟﭽﯿﻨﯿﮭﺎي ﺳﺒﺰ رﻧﮕﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺎ ﻣﺤﺼﻮﻻت‬
‫ﻗﺮون وﺳﻄﺎي اﯾﺘﺎﻟﯿﺎ ﻻف ھﻤﺴﺮي ﻣﻲزﻧﺪ‪ .‬در ھﻤﯿﻨﺠﺎ‪ ،‬ﻣﺠﺴﻤﺔ ﺳﻨﮕﻲ ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي از ﺧﻮد زوﺳﺮ اﺳﺖ‪،‬‬
‫@‪h‬‬
‫ﻛﮫ ﮔﺮﭼﮫ دﺳﺖ روزﮔﺎر در آن ﺗﺒﺎھﻲ زﯾﺎد ﻛﺮده و ﺟﺰﺋﯿﺎت آن را از ﻣﯿﺎن ﺑﺮده‪ ،‬ﭼﮭﺮة ﻋﺎﻟﻲ و ﻣﺘﻔﻜﺮ‬
‫اﯾﻦ ﻣﺠﺴﻤﮫ ھﻨﻮز ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﮫ اﺳﺖ‪ .‬درﺳﺖ ﻧﻤﻲداﻧﯿﻢ ﭼﮫ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ ﺳﻠﺴﻠﺔ ﭼﮭﺎرم ﻣﮭﻤﺘﺮﯾﻦ ﺳﻠﺴﻠﺔ‬
‫ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ ﻣﺼﺮ‪ ،‬ﻗﺒﻞ از ﺳﻠﺴﻠﺔ ھﺠﺪھﻢ‪ ،‬ﺑﮫ ﺷﻤﺎر رﻓﺘﮫ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺛﺮوت ﻣﻌﺪﻧﻲ ﻓﺮاواﻧﻲ ﻛﮫ در اواﺧﺮ‬
‫ﺳﻠﺴﻠﺔ ﺳﻮم از زﻣﯿﻦ ﻣﺼﺮ ﺑﯿﺮون آورده ﺷﺪه‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﺮﺗﺮي ﻣﺼﺮﯾﺎن در درﯾﺎﻧﻮردي ﻣﺪﯾﺘﺮاﻧﮫ‪ ،‬ﯾﺎ ﻗﺴﺎوت و‬
‫ﺷﺪت ﻋﻤﻞ ﺧﻮﻓﻮ ‪ -‬ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻓﺮﻋﻮن اﯾﻦ ﺳﻠﺴﻠﮫ‪ -‬ﺳﺒﺐ ﺷﮭﺮت و ﻋﻈﻤﺖ ﺳﻠﺴﻠﺔ ﭼﮭﺎرم ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪are‬‬

‫ھﺮودوت آﻧﭽﮫ را ﻛﺎھﻨﺎن ﻣﺼﺮي درﺑﺎرة ﺳﺎزﻧﺪة ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ھﺮم از اھﺮام ﺟﯿﺰه ﺑﮫ وي ﮔﻔﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺎ‬
‫ﭼﻨﯿﻦ ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬

‫اﻛﻨﻮن آﻧﺎن ﺑﮫ ﻣﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﻨﺪ ﻛﮫ ﺗﺎ زﻣﺎن ﺳﻠﻄﻨﺖ رﺣﻤﭙﺴﯿﻨﯿﺘﻮس ﻋﺪاﻟﺖ ﺣﻜﻤﻔﺮﻣﺎ ﺑﻮد و آﺳﺎﯾﺶ و ﻓﺮاواﻧﻲ‬
‫در ھﻤﮫ ﺟﺎي ﻣﺼﺮ دﯾﺪه ﻣﻲﺷﺪ؛ وﻟﻲ ﭼﻮن ﭘﺲ از وي ﺧﺌﻮﭘﺲ ﺑﮫ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻧﺸﺴﺖ‪ ،‬ﺑﮫ ھﻤﺔ ﻛﺎرھﺎي ﭘﻠﯿﺪ‬
‫دﺳﺖ زد و درھﺎي ﻣﻌﺎﺑﺪ را ﺑﺴﺖ‪ …،‬ﺑﮫ ھﻤﺔ ﻣﺼﺮﯾﺎن ﻓﺮﻣﺎن داد ﻛﮫ ﺑﺮاي او ﺑﯿﮕﺎري ﻛﻨﻨﺪ؛ ﺑﮫ ﺑﻌﻀﻲ‬
‫‪set‬‬

‫دﺳﺘﻮر داد ﺗﺎ از ﻛﻮھﮭﺎي ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن ﺳﻨﮓ ﺑﻜﻨﻨﺪ و ﺑﮫ درة ﻧﯿﻞ ﺑﯿﺎورﻧﺪ؛ ﮔﺮوھﻲ دﯾﮕﺮ را ﺑﺮ آن داﺷﺖ ﻛﮫ‬
‫ﺳﻨﮕﮭﺎ را ﺑﺎ ﻛﺸﺘﻲ ﺑﺮ روي رودﺧﺎﻧﮫ ﺟﺎ ﺑﮫ ﺟﺎ ﻛﻨﻨﺪ… در ھﺮ ﻧﻮﺑﺖ ﺻﺪھﺰار ﻧﻔﺮ ﻧﺎﭼﺎر ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺮاي‬
‫ﻣﺪت ﺳﮫ ﻣﺎه ﺑﯿﮕﺎري ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺪت ده ﺳﺎل ﻃﻮل ﻛﺸﯿﺪ ﺗﺎ ﻣﺮدم راه را ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ و ﺳﻨﮕﮭﺎ را ﺑﮫ ﭘﺎي ھﺮم‬
‫رﺳﺎﻧﯿﺪﻧﺪ؛ ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ‪ ،‬اﯾﻦ ﻛﺎر از ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺧﻮد ھﺮم ﻛﻤﺘﺮ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫درﺑﺎرة ﺟﺎﻧﺸﯿﻦ و رﻗﯿﺐ ﺧﻮﻓﻮ در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﺧﻔﺮع‪ ،‬از روي اﺛﺮي ﻛﮫ ﺑﺮﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪه اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺑﮫ‬
‫دﺳﺖ ﻣﻲآﯾﺪ؛ اﯾﻦ اﺛﺮ ﻣﺠﺴﻤﮫاي از اوﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺎ ﺳﻨﮓ دﯾﻮرﯾﺖ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه و از آﺛﺎر ﺑﺮﺟﺴﺘﺔ ﻣﻮزة‬
‫ﻗﺎھﺮه ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪ .‬اﮔﺮ اﯾﻦ ﻣﺠﺴﻤﮫ درﺳﺖ ﺷﺒﯿﮫ ﺑﮫ ﺧﻮد وي ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻻاﻗﻞ ﺻﻮرت ﺷﺨﺼﻲ را ﻛﮫ‬
‫ﻣﺎ ﭘﯿﺶ ﺧﻮد از ﺳﺎزﻧﺪة ھﺮم دوم و ﻓﺮﻋﻮﻧﻲ ﻛﮫ ﭘﻨﺠﺎه و ﺷﺶ ﺳﺎل ﺑﺮ ﻣﺼﺮ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻛﺮده ﺗﺼﻮر ﻣﻲﻛﻨﯿﻢ‬
‫‪pym‬‬

‫ﺑﺨﻮﺑﻲ ﻣﺠﺴﻢ ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﺑﺮ ﺑﺎﻻي ﺳﺮ او ﻣﺠﺴﻤﺔ ﻋﻘﺎﺑﻲ ﻗﺮار دارد ﻛﮫ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ﻗﺪرت ﺳﻠﻄﻨﺖ اﺳﺖ؛ اﮔﺮ‬
‫اﯾﻦ ﻋﻘﺎب ھﻢ ﻧﻤﻲﺑﻮد‪ ،‬از ھﯿﺒﺖ اﯾﻦ ﻣﺠﺴﻤﮫ‪ ،‬و از ﺗﻤﺎم ﺟﺰﺋﯿﺎت آن ﺑﺨﻮﺑﻲ ﻣﻌﻠﻮم ﻣﻲﺷﺪ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻣﺠﺴﻤﮫ‬
‫ﺑﺮاﺳﺘﻲ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ﺷﺎھﻲ اﺳﺖ؛ اﯾﻦ ﺗﻨﺪﯾﺲ اﻧﺴﺎن ﻣﻐﺮور و ﺻﺮﯾﺢ و ﺑﯿﺒﺎﻛﻲ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ ﻧﻈﺮ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺗﯿﺰﺑﯿﻨﻲ دارد؛ ﺑﯿﻨﻲ ﻣﺠﺴﻤﮫ ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ اﺳﺖ و روﯾﮭﻤﺮﻓﺘﮫ ھﯿﻜﻞ آن از ﻧﯿﺮوﯾﻲ ﻛﮫ ﺑﺎ ﻣﺤﺎﻓﻈﮫﻛﺎري و‬
‫آراﻣﺶ ھﻤﺮاه اﺳﺖ ﺣﻜﺎﯾﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ دﯾﺪار اﯾﻦ ﻣﺠﺴﻤﮫ ﺑﮫ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﯿﻨﻨﺪه ﻣﻲآورد ﻛﮫ‪ ،‬در آن زﻣﺎن‪ ،‬ﻣﺪﺗﮭﺎي‬
‫درازي ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ‬

‫‪.co‬‬
‫ﻃﺒﯿﻌﺖ ﻣﻲداﻧﺴﺘﮫ ﭼﮕﻮﻧﮫ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺮدان را ﺑﺴﺎزد‪ ،‬و ھﻨﺮﻣﻨﺪان ﻧﯿﺰ ﻣﻲداﻧﺴﺘﮫاﻧﺪ ﭼﮕﻮﻧﮫ ﺑﺎﯾﺪ ﭘﯿﻜﺮ‬

‫اﯾﻦ ﻣﺮدان را ﺑﺘﺮاﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﭼﺮا آن ﻣﺮدم اھﺮام را ﺳﺎﺧﺘﮫاﻧﺪ؟ ﺷﻚ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ‪ ،‬از اﯾﻦ ﻛﺎر‪ ،‬ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺮﭘﺎ ﻛﺮدن ﯾﻚ اﺛﺮ ﺑﺰرگ ﻣﻌﻤﺎري‬

‫‪oo‬‬
‫را ﻧﺪاﺷﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬و اﯾﻦ ﻛﺎر ﺗﻨﮭﺎ ﺑﺮاي ﻣﻨﻈﻮر دﯾﻨﻲ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬اھﺮام ﻣﺼﺮ ﮔﻮرھﺎﯾﻲ ﺑﻮده ﻛﮫ‬
‫رﻓﺘﮫ رﻓﺘﮫ از ﺻﻮرت اوﻟﯿﺔ ﺧﻮد ﺗﺤﻮل ﯾﺎﻓﺘﮫ و ﺑﮫ اﯾﻦ ﺷﻜﻞ درآﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺎدﺷﺎه آن زﻣﺎن‪ ،‬ﻣﺜﻞ ھﻤﺔ‬
‫ﻣﺮدم‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ ﻋﻘﯿﺪه داﺷﺘﮫ اﺳﺖ ﻛﮫ در ھﺮ ﺟﺴﻢ زﻧﺪهاي ھﻤﺰاد آن ﺑﮫ ﻧﺎم »ﻛﺎ« ﺟﺎي دارد؛ اﯾﻦ ھﻤﺰاد در‬
‫آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ ﺷﺨﺺ آﺧﺮﯾﻦ ﻧﻔﺲ را ﻣﻲﻛﺸﺪ ﻧﻤﻲﻣﯿﺮد‪ .‬ﻋﻘﯿﺪه ﺑﺮ آن ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ھﺮ اﻧﺪازه ﺟﺴﺪ ﻣﺮده‬

‫‪yah‬‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻤﺎﻧﺪ و ﺑﮭﺘﺮ ﺑﮫ آن ﺧﻮراك ﺑﺪھﻨﺪ و از ﻓﺴﺎد ﻣﺤﻔﻮظ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻛﺎ ﻧﯿﺰ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﺰرﮔﻲ و ﺷﻜﻞ و‬
‫وﺿﻊ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ ھﺮم ﯾﻜﻲ از وﺳﺎﯾﻞ ﺑﻘﺎ و ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﺎ ﻣﺮگ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ از ﺷﻜﻞ‬
‫زاوﯾﮫھﺎي ھﺮم ﺻﺮفﻧﻈﺮ ﻛﻨﯿﻢ‪ ،‬ﺻﻮرت ﻛﻠﻲ آن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺻﻮرت ﺗﻮدهاي از ﺟﺴﻢ ﺻﻠﺐ ﻣﺘﺠﺎﻧﺲ اﺳﺖ‬
‫ﻛﮫ ﺑﺂزادي ﺑﺮ زﻣﯿﻦ رﯾﺨﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي اﯾﻨﻜﮫ اﺳﺘﺤﻜﺎم ﺑﻨﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﺻﺒﺮ و ﺣﻮﺻﻠﺔ ﻓﺮاوان آﻧﮭﺎ را‬
‫ﺑﮫ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ اﺗﺼﺎل دادهاﻧﺪ؛ ﮔﻮﯾﻲ ﭼﻨﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ ﺳﻨﮕﮭﺎ ھﻤﮫ در ﻧﺰدﯾﻜﻲ دﺳﺖ ﻛﺎرﮔﺮان ﺑﻮده و‬
‫آﻧﮭﺎ را از ﺻﺪھﺎ ﻓﺮﺳﺦ راه ﺑﮫ ﭘﺎي اھﺮام ﻧﯿﺎوردهاﻧﺪ‪ .‬ھﺮم ﺧﻮﻓﻮ داراي دو ﻣﯿﻠﯿﻮن و ﻧﯿﻢ ﭘﺎرهﺳﻨﮓ اﺳﺖ‬
‫@‪h‬‬
‫ﻛﮫ وزن ﺑﻌﻀﻲ از آﻧﮭﺎ ﺑﮫ ﯾﻜﺼﺪو ﭘﻨﺠﺎه ﺗﻦ ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬وﻟﻲ وزن ﻣﺘﻮﺳﻂ ﭘﺎرهﺳﻨﮕﮭﺎ دو ﺗﻦ و ﻧﯿﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ھﺮم‪ ،‬زﻣﯿﻨﻲ ﺑﮫ وﺳﻌﺖ ﭼﮭﻞ و ﺷﺶھﺰار ﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ را ﻣﻲﭘﻮﺷﺎﻧﺪ و ﺻﺪ و ﭼﮭﻞ و ﺷﺶﻣﺘﺮ ارﺗﻔﺎع‬
‫دارد‪ .‬ﺳﻨﮕﮭﺎ ھﻤﮫ درﺳﺖ و ﺑﮫ ھﻢ ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ اﺳﺖ و ﺑﮫ داﺧﻞ راه ﻧﺪارد‪ ،‬ﺟﺰ در ﭼﻨﺪ ﻧﻘﻄﮫ ﻛﮫ ﺑﻌﻤﺪ ﺟﺎي‬
‫ﭼﻨﺪ ﭘﺎرﭼﮫ ﺳﻨﮓ را ﺑﺎزﮔﺬاﺷﺘﮫاﻧﺪ ﺗﺎ راھﻲ ﺳﺮي ﺑﺮاي داﺧﻞ ﻛﺮدن ﺗﺎﺑﻮت ﺷﺎه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬راھﻨﻤﺎ دﯾﺪار ﻛﻨﻨﺪه‬
‫را‪ ،‬از راھﻲ ﻛﮫ ﺳﻲﻣﺘﺮ از ﻗﺎﻋﺪة ھﺮم ﺑﺎﻻﺗﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﮭﺎردﺳﺖ و ﭘﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﺣﺎل ﻟﺮزان‪ ،‬داﺧﻞ دل ھﺮم‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ در اﯾﻦ ﻧﻘﻄﺔ ﺗﺎرﯾﻚ ﺧﺎﻣﻮش ﻧﻤﻨﺎك دور از دﺳﺘﺮس آدﻣﯿﺰاد اﺳﺖ ﻛﮫ‪ ،‬ﭘﯿﺶ از اﯾﻦ‪ ،‬اﺳﺘﺨﻮاﻧﮭﺎي‬
‫‪are‬‬

‫ﺷﺎه ﺧﻮﻓﻮ و ھﻤﺴﺮش ﺟﺎي داﺷﺘﮫ؛ ﺗﺎﺑﻮﺗﮭﺎي ﻣﺮﻣﺮﯾﻦ ﻓﺮﻋﻮن ھﻨﻮز در ﺟﺎي ﺧﻮد ﺑﺎﻗﻲ‪ ،‬وﻟﻲ ﺷﻜﺴﺘﮫ و‬
‫ﺧﺎﻟﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﮫ اﯾﻦ ﺳﻨﮓ‪ ،‬ﺑﺎ ھﻤﺔ ﺑﺰرﮔﻲ ﻛﮫ داﺷﺘﮫ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﮫ اﺳﺖ ﺟﺴﺪ را از دﺳﺘﺒﺮد دزدان ﻣﺤﻔﻮظ‬
‫دارد‪ ،‬ھﻤﺎنﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ ﭼﻨﯿﻦ ﻛﺎري از ﻟﻌﻨﺘﮭﺎي ﺧﺪاﯾﺎن ھﻢ ﺑﺮﻧﯿﺎﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﭼﻮن ﻛﺎ ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﺻﻮرت ﻛﻮﭼﻚ ﺷﺪة ﺟﺴﺪ آدﻣﻲ ﺗﺼﻮر ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺎﭼﺎر ﺑﺎﯾﺴﺘﻲ ﺑﮫ آن ﺧﻮراك و ﭘﻮﺷﺎك‬
‫‪set‬‬

‫داده ﺷﻮد‪ ،‬و ﭘﺲ از ﻣﺮگ ﻛﺎﻟﺒﺪ ﺑﮫ ﺧﺪﻣﺖ آن ﺑﺮﺧﯿﺰﻧﺪ‪ .‬ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ در ﺑﻌﻀﻲ از ﮔﻮرھﺎي‬
‫ﺷﺎھﺎن ﻣﺴﺘﺮاﺣﮭﺎﯾﻲ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه ﺑﻮد ﺗﺎ روح ﺟﺪا ﺷﺪه از ﺑﺪن آﻧﮭﺎ را ﺑﮫ ﻛﺎرآﯾﺪ؛ در ﺑﻌﻀﻲ از ﻧﻮﺷﺘﮫھﺎي‬
‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ ﻣﺮدﮔﺎن‪ ،‬از اﯾﻦ ﺑﺎﺑﺖ اﻇﮭﺎر ﻧﮕﺮاﻧﻲ ﺷﺪه ﻛﮫ ﻣﺒﺎدا‬
‫‪an‬‬
‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫‪.co‬‬
‫‪oo‬‬
‫‪yah‬‬
‫@‪h‬‬
‫‪are‬‬

‫ﺳﺮ ﻓﺮﻋﻮن ﺧﻔﺮع‪ ،‬از ﺳﻨﮓ دﯾﻮرﯾﺖ‪ ،‬ﻣﻮزة ﻗﺎھﺮه؛ ﻋﻜﺲ از ﻣﻮزة ھﻨﺮي ﻣﺘﺮﭘﻠﯿﺘﻦ‪ ،‬ﻧﯿﻮﯾﻮرك‬

‫ﻛﺎ ﺑﮫ ﺧﻮراك ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﺷﻮد و‪ ،‬ﺑﺮاﺛﺮ ﻧﺒﻮدن ﻏﺬا‪ ،‬ﻧﺎﭼﺎر از آن ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ ﻣﺪﻓﻮع ﺧﻮد را ﺑﺨﻮرد‪.‬ﺑﮫ ﻃﻮر‬
‫ﻃﺒﯿﻌﻲ ﭼﻨﺎن ﺑﮫ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ اﮔﺮ در آداب دﻓﻦ ﻣﺼﺮﯾﺎن ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﺗﺘﺒﻊ ﺷﻮد و ﺑﺨﻮاھﻨﺪ ﺑﮫ آﻏﺎز آن‬
‫ﺑﺮﺳﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺎﭼﺎر‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﭼﻨﺎن ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ ﺳﻼﺣﮭﺎ و اﻓﺰار ﻛﺎر ﻣﺮد ﺟﻨﮕﻨﺪه را ﺑﺎ وي ﺑﮫ ﺧﺎك ﺑﺴﭙﺎرﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﭼﻨﺎن‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ رﺳﻢ »ﺳﻮﺗﻲ« را‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻧﭽﮫ در ﻧﺰد ھﻨﺪوان ﻣﺮﺳﻮم اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮل دارﻧﺪ و زﻧﺎن و ﺑﻨﺪﮔﺎن ﻣﺮد‬
‫‪set‬‬

‫را ﻧﯿﺰ ﺑﺎ او در ﮔﻮر ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ﭘﺲ از ﻣﺮگ ﺑﮫ ﺧﺪﻣﺖ وي ﻛﻤﺮ ﺑﻨﺪﻧﺪ‪ .‬ﭼﻮن در ﻋﻤﻠﻲ ﻛﺮدن اﯾﻦ ﻗﺎﻋﺪه‪،‬‬
‫ﺑﺮاي زﻧﺎن و ﻏﻼﻣﺎن‪ ،‬ﺳﺨﺘﻲ و ﻣﺸﻘﺖ ﻓﺮاواﻧﻲ وﺟﻮد داﺷﺘﮫ‪ ،‬ﻣﺼﺮﯾﺎن ﺗﺼﻮﯾﺮھﺎ و ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎي ﻛﻮﭼﻜﻲ‬
‫از زﻧﺎن و ﻏﻼﻣﺎن و ﻣﻠﺰوﻣﺎت دﯾﮕﺮ ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ و ﺑﮫ ﺟﺎي آﻧﺎن در ﮔﻮر ﻣﻲﻧﮭﺎدﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﺮ آن ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎ و‬
‫ﻧﻘﺎﺷﯿﮭﺎ ﻋﺒﺎرات ﺳﺤﺮي و ﻃﻠﺴﻤﮭﺎﯾﻲ ﻧﻘﺶ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻮﺟﻮد زﻧﺪه ﺑﮫ ﺧﺪﻣﺖ ﻣﯿﺖ ﻗﺎﯾﻢ‬
‫‪an‬‬

‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ﺑﻌﺪھﺎ‪ ،‬در ﻧﺘﯿﺠﺔ ﺻﺮﻓﮫﺟﻮﯾﻲ و ﺗﻨﺒﻠﻲ‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪان از ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺧﻮراك در ﮔﻮر ﭘﺪران ﺧﻮد‪ ،‬ﺣﺘﻲ‬
‫در آن ﺻﻮرت ھﻢ ﻛﮫ ﻣﺮده ﭘﯿﺶ از ﻣﺮگ ﻗﺴﻤﺘﻲ از داراﯾﻲ ﺧﻮد را وﻗﻒ اﯾﻦ ﻛﺎر ﻛﺮده‪ ،‬ﺧﻮدداري‬
‫ﻛﺮده ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ اﯾﻦ ﺻﻮرﺗﮭﺎ و ﺻﺤﻨﮫھﺎي ﻧﻘﺎﺷﻲ ﺷﺪه ﺟﺎي واﻗﻌﯿﺖ را ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﮫ و‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪،‬‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﮫاﻧﺪ ﻣﺰارع ﺣﺎﺻﻠﺨﯿﺰ و ﮔﺎوان ﻓﺮﺑﮫ و ﺧﺪﻣﺘﮕﺰاران ﻓﺮاوان و ﻛﺎرﮔﺮان ﭼﺎﺑﻚ را‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﺮج‬
‫ﺑﺴﯿﺎر ﻛﻤﻲ‪ ،‬در اﺧﺘﯿﺎر ﻣﺮدﮔﺎن ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ از آﻧﻜﮫ رﺳﻢ ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺑﮫ ﺟﺎي اﺻﻞ ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﮫ ﺷﺪ‪،‬‬
‫‪pym‬‬

‫ھﻨﺮﻣﻨﺪان ﻣﺼﺮي آﺛﺎر ھﻨﺮي ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺒﺎﯾﻲ از ﺧﻮد در ﮔﻮرھﺎ ﺑﮫ ﯾﺎدﮔﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬در ﯾﻜﻲ از ﻣﻘﺎﺑﺮ‪،‬‬
‫ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻣﺰرﻋﮫاي دﯾﺪه ﺷﺪه ﻛﮫ در ﺣﺎل ﺧﯿﺶ ﻛﺮدن آن ھﺴﺘﻨﺪ؛ در ﮔﻮر دﯾﮕﺮي ﻣﻨﻈﺮة درو ﻛﺮدن‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻣﺤﺼﻮل ﻧﻘﺎﺷﻲ ﺷﺪه؛ در ﮔﻮري دﯾﮕﺮ ﺻﺤﻨﺔ ﭘﺨﺘﻦ ﻧﺎن ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ؛ در ﻗﺒﺮي ﺟﻔﺖﮔﯿﺮي ﮔﺎو ﻧﺮ و‬
‫ﮔﺎو ﻣﺎده ﻧﻘﺎﺷﻲ ﺷﺪه؛ در ﻗﺒﺮ دﯾﮕﺮ ﺗﺼﻮﯾﺮزاده ﺷﺪن ﮔﻮﺳﺎﻟﮫ دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد؛ در ﻗﺒﺮ دﯾﮕﺮ ﻣﻨﻈﺮة ﻛﺸﺘﻦ‬
‫ﮔﺎوي ﻛﮫ ﺑﺰرگ ﺷﺪه‪ ،‬ﯾﺎ ﮔﻮﺷﺖ ﭘﺨﺘﮫاي ﻛﮫ در ﻇﺮف ﻧﺰد ﻣﮭﻤﺎﻧﺎن ﮔﺬاﺷﺘﮫ ﻣﻲﺷﻮد ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ در‬

‫‪.co‬‬
‫ﻣﻘﺒﺮة ﺷﺎھﺰاده رع ﺣﻮﺗﭗ ﻧﻘﺶ ﺑﺮﺟﺴﺘﮫاي از وي‪ ،‬ﺑﺮ روي ﺳﻨﮓ‪ ،‬او را در ﺣﺎﻟﻲ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ‬
‫ﭘﺸﺖ ﻣﯿﺰي ﻧﺸﺴﺘﮫ و ﺧﻮراﻛﮭﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن در ﺑﺮاﺑﺮ وي ﻗﺮاردارد‪.‬از آن زﻣﺎن ﺗﺎﻛﻨﻮن‪ ،‬ھﯿﭻﮔﺎه ھﻨﺮ‬
‫ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﮫ اﺳﺖ اﯾﻦ اﻧﺪازه ﺑﮫ آدﻣﻲ ﺧﺪﻣﺖ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮاي ﺑﻘﺎي ھﻤﺰاد ﻣﺮده‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﻛﺎ‪ ،‬ﺗﻨﮭﺎ ﺑﮫ آﻧﭽﮫ ﮔﻔﺘﯿﻢ ﺑﺲ ﻧﻤﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ آن ﻣﺮده را در ﺗﺎﺑﻮﺗﻲ از‬

‫‪oo‬‬
‫ﺳﻨﮓ ﺳﺨﺖ ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ و ﺑﺮاي ﻣﻮﻣﯿﺎﯾﻲ ﻛﺮدن آن ﻣﺘﺤﻤﻞ رﻧﺞ ﻓﺮاوان ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﮫ اﻧﺪازهاي در اﯾﻦ‬
‫ﻛﺎر ﭘﯿﺶ رﻓﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ھﻨﻮز ﺗﺎرھﺎﯾﻲ از ﻣﻮ‪ ،‬ﯾﺎ ﺗﻜﮫھﺎﯾﻲ از ﮔﻮﺷﺖ ﭼﺴﺒﯿﺪه ﺑﮫ اﺳﺘﺨﻮاﻧﮭﺎي ﺷﺎھﺎن دﯾﺪه‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ھﺮدودت ﭼﮫ ﺧﻮب اﯾﻦ ھﻨﺮ ﻣﻮﻣﯿﺎﯾﻲ ﻛﺮدن ﻣﺼﺮﯾﺎن را در ﻛﺘﺎب ﺧﻮد ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻛﺮده اﺳﺖ؛‬
‫ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬

‫‪yah‬‬
‫در آﻏﺎز ﻛﺎر‪ ،‬ﻣﺦ ﻣﺮده را ﺑﺎ ﭼﻨﮕﻜﻲ از ﺑﯿﻨﻲ ﺑﯿﺮون ﻣﻲآورﻧﺪ؛ ﭼﻮن ﭘﺎرهاي از ﻣﺦ را ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‬
‫ﺑﯿﺮون آوردﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻗﯿﻤﺎﻧﺪة آن را‪ ،‬ﺑﺎ داﺧﻞ ﻛﺮدن ﺑﻌﻀﻲ از داروھﺎ‪ ،‬ﺑﯿﺮون ﻣﻲآورﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ از آن‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﻨﮓ‬
‫ﺑﺮﻧﺪهاي ﭘﮭﻠﻮي ﻣﺮده را ﻣﻲﺷﻜﺎﻓﻨﺪ و اﻣﻌﺎ و اﺣﺸﺎي او را ﺧﺎرج ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؛ آﻧﮕﺎه درون ﺷﻜﻢ را ﺑﺎ ﺷﺮاب‬
‫ﺧﺮﻣﺎ ﻣﻲﺷﻮﯾﻨﺪ و ﺑﺮ آن ﮔﺮدھﺎي ﺧﻮﺷﺒﻮ ﻣﻲﭘﺎﺷﻨﺪ؛ ﺳﭙﺲ آن را ﺑﺎ ﻣﺮ ﺧﺎﻟﺺ و ﻓﻠﻮس وﭼﯿﺰھﺎي ﻣﻌﻄﺮ‬
‫دﯾﮕﺮ ﭘﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﭘﮭﻠﻮ‬
‫@‪h‬‬
‫را ﺑﮫ ﺻﻮرت اول ﺧﻮد ﻣﻲدوزﻧﺪ‪ .‬ﭼﻮن اﯾﻦ ﻛﺎرھﺎ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻌﺶ را ﻣﺪت ھﻔﺘﺎد روز در ﺣﻤﺎﻣﻲ از‬
‫ﻧﺘﺮون ﻗﺮار ﻣﻲدھﻨﺪ‪ ،‬و اﯾﻦ ﺣﺪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻛﺴﻲ ﻧﺒﺎﯾﺪ از آن ﺗﺠﺎوز ﻛﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ از اﯾﻦ ﻣﺪت‪ ،‬ﻣﺮده را‬
‫از ﺣﻤﺎم ﺑﯿﺮون ﻣﻲآورﻧﺪ و ﻣﻲﺷﻮﯾﻨﺪ و ﺑﺎ ﻧﻮارھﺎي ﭘﺎرﭼﮫاي آﻏﺸﺘﮫ ﺑﮫ ﻣﻮم آن را ﻧﻮار ﭘﯿﭻ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و‬
‫اﯾﻦ ﻧﻮارھﺎ را ﺑﺎ ﻗﺸﺮي از ﺻﻤﻎ ﻣﺨﺼﻮﺻﻲ ﻣﻲﭘﻮﺷﺎﻧﻨﺪ ﻛﮫ ﻣﺼﺮﯾﺎن آن را ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﮫ ﺟﺎي ﺳﺮﯾﺸﻢ ﺑﮫ‬
‫ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ .‬ﭼﻮن اﯾﻦ ﻛﺎرھﺎ ﺗﻤﺎم ﺷﺪ‪ ،‬ﺻﺎﺣﺒﺎن ﻣﺮده ﺟﺴﺪ ﻣﺮدة ﺧﻮد را ﻣﻲﮔﯿﺮﻧﺪ و ﺑﺮاي آن ﺗﺎﺑﻮﺗﻲ از‬
‫ﭼﻮب‪ ،‬ﺑﮫ ﺻﻮرت اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ و ﻣﺮده را در آن ﻣﻲﮔﺬارﻧﺪ و‪ ،‬ﭘﺲ از آﻧﻜﮫ در ﺗﺎﺑﻮت را ﻣﺤﻜﻢ‬
‫‪are‬‬

‫ﺑﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬آن را در ﻟﺤﺪ ﺑﮫ ﺻﻮرﺗﻲ ﻗﺮار ﻣﻲدھﻨﺪ ﻛﮫ اﯾﺴﺘﺎده و ﺑﮫ دﯾﻮار ﺗﻜﯿﮫ داده ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﺧﺮﺟﮭﺎي‬
‫ﺳﻨﮕﯿﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ اﺟﺴﺎد ﻣﺮدﮔﺎن ﺧﻮد را‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺤﻔﻮظ ﻣﺎﻧﺪن‪ ،‬ﻣﻮﻣﯿﺎﯾﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﯾﻚ ﺿﺮباﻟﻤﺜﻞ ﻣﺼﺮي ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ﻛﮫ‪» :‬ھﻤﺔ ﻋﺎﻟﻢ از زﻣﺎن ﻣﻲﺗﺮﺳﺪ وﻟﻲ ﺧﻮد زﻣﺎن از اھﺮام ﺗﺮس‬
‫دارد‪ «.‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬از ارﺗﻔﺎع ھﺮم ﺧﻮﻓﻮ‪ ،‬ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن‪ ،‬ﺷﺶ ﻣﺘﺮ ﻛﺎﺳﺘﮫ ﺷﺪه و ﺗﻤﺎم ﭘﻮﺷﺶ‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﺮﻣﺮﯾﻦ آن از ﺑﯿﻦ رﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ زﻣﺎن ﺑﮫ اﯾﻦ ھﺮم ﺗﻨﮭﺎ ﻣﮭﻠﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮي داده ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻛﻨﺎر اﯾﻦ ھﺮم‬
‫ﺑﺰرگ‪ ،‬ھﺮم ﺧﻔﺮع ﻗﺮار دارد ﻛﮫ اﻧﺪﻛﻲ از آن ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻲ ھﻨﻮز ﻧﻮك آن را ﭘﻮﺷﺸﻲ از ﺳﻨﮓ‬
‫ﺧﺎرا‪ ،‬ﻛﮫ ﭘﯿﺶ از اﯾﻦ ﺗﻤﺎم آن را ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻲﭘﻮﺷﺎﻧﺪ‪ .‬ھﺮم ﺣﻘﯿﺮ ﺟﺎﻧﺸﯿﻦ ﺧﻔﺮع‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﻣﻨﻜﻮرع‪،‬‬
‫ﻛﻤﻲ آن ﻃﺮﻓﺘﺮ ﺟﺎي دارد و آن را دﯾﮕﺮ ﺳﻨﮓ ﺧﺎرا ﻧﭙﻮﺷﺎﻧﺪه‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﭘﻮﺷﺶ آن ورﻗﮫاي از آﺟﺮ اﺳﺖ‪ ،‬و‬
‫ﺷﺎﯾﺪ اﯾﻦ ﺧﻮد ﻋﻼﻣﺖ آن ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ ﺷﺎه اﯾﻦ ھﺮم را ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﮫ دورة ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻗﺪﯾﻢ در‬
‫‪an‬‬

‫ﺷﺮف زوال ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺠﻤﺴﮫھﺎي ﻣﻨﻜﻮرع ﻛﮫ ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﺎ اﻓﺘﺎده اﯾﻦ ﺷﺎه را ﻇﺮﯾﻔﺘﺮ و ﻛﻢ ﻧﯿﺮوﺗﺮ از‬
‫ﺧﻔﺮع ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ‪ .‬ﺗﻤﺪن ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ھﺮ ﭼﮫ را ﺑﮫ ﺣﺪ ﻛﻤﺎل ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ و از ﻣﯿﺎن ﻣﻲﺑﺮد‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ‬
‫ﺧﻮﺷﮕﺬراﻧﻲ و ﺗﺠﻤﻞ و ﻣﻼﯾﻢ ﺷﺪن اﺧﻼق و آداب‪ ،‬در آن زﻣﺎن ھﻢ‪ ،‬ﺳﺒﺐ آن ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺮدم‬
‫ﺧﻮاھﺎن ﺻﻠﺢ ﺑﺎﺷﻨﺪ و از ﺟﻨﮓ ﺑﯿﺰار ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻧﺎﮔﮭﺎن ﺷﺨﺼﯿﺖ ﺗﺎزهاي ﭘﯿﺪا ﺷﺪ و ﺗﺨﺖ و ﺗﺎج ﻣﻨﻜﻮرع را‬
‫‪pym‬‬

‫ﮔﺮﻓﺖ و ﺳﻠﺴﻠﺔ ﺳﺎزﻧﺪﮔﺎن اھﺮام را ﻣﻨﻘﺮض ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪ -4‬دورة ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻣﯿﺎﻧﮫ‬

 ‫‪m‬‬
‫ﻋﺼﺮ ﻣﻠﻮكاﻟﻄﻮاﯾﻔﻲ‪ -‬ﺳﻠﺴﻠﺔ دوازدھﻢ‪ -‬ﺗﺴﻠﻂ ھﯿﻜﺴﻮﺳﮭﺎ‬

‫ھﯿﭻ ﺳﺮزﻣﯿﻨﻲ ﺑﮫ اﻧﺪازة ﻣﺼﺮ ﺑﮫ ﺧﻮد ﺷﺎه ﻧﺪﯾﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎرﯾﺦ‪ ،‬اﯾﻦ ﺷﺎھﺎن را ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺳﻠﺴﻠﮫھﺎﯾﻲ‬

‫‪.co‬‬
‫درآورده ﻛﮫ ﺷﺎھﺎن ﯾﻚ ﺳﻠﺴﻠﮫ‪ ،‬ھﻤﮫ‪ ،‬از ﯾﻚ ﺗﺨﻤﮫ ﯾﺎ از ﯾﻚ ﺧﺎﻧﻮادهاﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﺎ‬

‫وﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬ﺑﮫ ﺧﺎﻃﺮ ﺳﭙﺮدن آﻧﮭﺎ ﺑﺎر ﺳﻨﮕﯿﻨﻲ ﺑﺮاي ﺣﺎﻓﻈﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﯾﻜﻲ از ﻓﺮﻋﻮﻧﮭﺎي ﻗﺪﯾﻢ ﺑﮫ ﻧﺎم ﭘﭙﻲ‬
‫دوم‪ ،‬ﻣﺪت ﻧﻮدو ﭼﮭﺎر ﺳﺎل ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻛﺮد)‪2644-2738‬قم(؛ اﯾﻦ ﻃﻮﻻﻧﯿﺘﺮﯾﻦ دورة ﺳﻠﻄﻨﺖ در ﺗﺎرﯾﺦ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ از ﻣﺮگ وي‪ ،‬ﻣﻤﻠﻜﺖ دﭼﺎر ھﺮج و ﻣﺮج ﺷﺪ و اﺧﺘﯿﺎر از دﺳﺖ ﻓﺮﻋﻮﻧﮭﺎ ﺑﯿﺮون رﻓﺖ و‬

‫‪oo‬‬
‫اﺷﺮاف و زﻣﯿﻨﺪاران‪ ،‬در »ﻧﻮم«ھﺎ‪ ،‬ھﺮ ﯾﻚ ﻣﺴﺘﻘﻼ ﺑﮫ ﺣﻜﻤﺮاﻧﻲ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻛﮫ زﻣﺎﻧﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ‬
‫ﻣﺮﻛﺰي ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﺪ و ﭘﺲ از آن وﺿﻊ ﺑﮫ ﺣﺎل ﻣﻠﻮكاﻟﻄﻮاﯾﻔﻲ و ﺧﺎﻧﺨﺎﻧﻲ ﺑﺎزﮔﺮدد‪ ،‬ﯾﻜﻲ از ﻧﻤﻮﻧﮫھﺎي‬
‫ﺗﺎرﯾﺦ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻣﻨﻈﻤﻲ ﺗﻜﺮار ﻣﻲﺷﻮد؛ ﮔﻮﯾﻲ ﭼﻨﺎن اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺮدم زﻣﺎﻧﻲ آزادي ﺑﯿﺶ از‬
‫اﻧﺪازه را دوﺳﺖ دارﻧﺪ و زﻣﺎﻧﻲ دﯾﮕﺮ ﺑﮫ اﻧﻀﺒﺎط ﺳﺨﺖ ﻣﯿﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﯾﻚ دوره ﺗﺎرﯾﻜﻲ‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﺪت‬
‫ﭼﮭﺎر ﻗﺮن ﻃﻮل ﻛﺸﯿﺪ و در اﯾﻦ ﻣﺪت ھﺮج و ﻣﺮج ﺣﻜﻤﻔﺮﻣﺎ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺮدي ﻗﻮياﻻراده‪ ،‬ﺷﺒﯿﮫ ﺷﺎرﻟﻤﺎﻧﻲ‬

‫‪yah‬‬
‫دورهھﺎي ﺗﺎرﯾﻚ اروﭘﺎ‪ ،‬ﻇﺎھﺮ ﺷﺪ و‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﺮﭘﻨﺠﺔ آھﻨﯿﻦ‪ ،‬زﻣﺎم اﻣﻮر را ﺑﮫ دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺖ و ﻛﺎرھﺎ را ﺑﮫ‬
‫ﺟﺮﯾﺎن ﻋﺎدي ﺧﻮد ﺑﺎزﮔﺮداﻧﯿﺪ و ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ را از ﻣﻤﻔﯿﺲ ﺑﮫ ﻃﯿﻮه اﻧﺘﻘﺎل داد و‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﺎم آﻣﻨﻤﺤﺖ اول‪ ،‬ﺳﻠﺴﻠﺔ‬
‫دوازدھﻢ را ﺗﺄﺳﯿﺲ ﻛﺮد‪ .‬در زﻣﺎن اﯾﻦ ﺳﻠﺴﻠﮫ‪ ،‬ھﻨﺮ ﻣﺼﺮي‪ ،‬ﺟﺰ در ﻗﺴﻤﺖ ﻣﻌﻤﺎري‪ ،‬آن اﻧﺪازه ﭘﯿﺶ‬
‫رﻓﺖ ﻛﮫ ھﺮﮔﺰ ﺑﮫ آن ﭘﺎﯾﮫ ﻧﺮﺳﯿﺪه ﺑﻮد و ﺑﻌﺪ ﻧﯿﺰ از اﯾﻦ ﺣﺪ ﺗﺠﺎوز ﻧﻜﺮد‪ .‬در ﯾﻚ ﻛﺘﯿﺒﮫ‪ ،‬آﻣﻨﻤﺤﺖ درﺑﺎرة‬
‫ﺧﻮد ﺑﺎ ﻣﺎ ﭼﻨﯿﻦ ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬
‫@‪h‬‬
‫ﻣﻦ ﻣﺮدي ﺑﻮدم ﻛﮫ داﻧﮫ ﻛﺎﺷﺘﻢ و ﺧﺪاي درو را دوﺳﺖ داﺷﺘﻢ؛‬

‫ﻧﯿﻞ و ھﻤﺔ رودﺧﺎﻧﮫھﺎ ﺑﮫ ﻣﻦ درود ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ؛‬

‫در ﺳﺎﻟﮭﺎي ﻣﻦ ھﯿﭻ ﻛﺴﻲ ﮔﺮﺳﻨﮫ و ﺗﺸﻨﮫ ﻧﻤﺎﻧﺪ؛‬

‫‪are‬‬

‫در ﻧﺘﯿﺠﺔ آﻧﭽﮫ ﻣﻦ ﻛﺮدم‪ ،‬ھﻤﮫ در ﺻﻠﺢ و ﺻﻔﺎ ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ و از ﻣﻦ ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﻨﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺎداش وي اﯾﻦ ﺑﻮد ﻛﮫ آن ﻛﺴﺎن ﻛﮫ وي آﻧﺎن را ﺑﮫ ﻣﻨﺎﺻﺐ ﻋﺎﻟﻲ رﺳﺎﻧﯿﺪه ﺑﻮد در ﺧﻔﺎ ﺑﺮ ﺿﺪ او ﺑﺎ‬
‫ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺑﮫ ﻛﻨﮕﺎش ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻨﺪ‪ .‬وي اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ را درﯾﺎﻓﺖ و ﻛﻨﮕﺎش ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن را ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻛﺮد‪ .‬وﻟﻲ‪،‬‬
‫ﭘﻮﻟﻮﻧﯿﻮسوار‪ ،‬ﺑﺮاي ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﻮد دﺳﺘﻮراﺗﻲ در ﺑﺎرة ﻓﻦ ﻛﺸﻮرداري ﺑﺮﺟﺎي ﮔﺬاﺷﺖ ﻛﮫ اﻟﺒﺘﮫ ﺧﺎﻟﻲ از‬
‫‪set‬‬

‫ﺗﻠﺨﻲ و ﻣﺮارت ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬وﻟﻲ دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﺷﺎﯾﺴﺘﮫاي ﺑﺮاي ﺣﻜﻤﺮاﻧﻲ ﻣﻄﻠﻖ و ﺧﻮدﻛﺎﻣﮕﻲ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر‬
‫ﻣﻲرود‪:‬‬

‫ﺑﮫ آﻧﭽﮫ ﺑﮫ ﺗﻮ ﻣﻲﮔﻮﯾﻢ ﻧﯿﻚ ﮔﻮش ﻓﺮا دار‪،‬‬

‫‪an‬‬

‫ﺗﺎ آﻧﻜﮫ ﭘﺎدﺷﺎه زﻣﯿﻦ ﺑﺎﺷﻲ‪…،‬‬

‫و ﻧﯿﻜﻲ را در آن ﺑﯿﻔﺰاﯾﻲ‪:‬‬

‫ﺑﺮ ﺗﻤﺎم زﯾﺮدﺳﺘﺎن ﺧﻮد ﺳﺨﺘﻲ ﻛﻦ‪،‬‬

‫‪pym‬‬

‫ﭼﮫ ﻣﻠﺖ ﺑﮫ ﻛﺴﻲ اھﻤﯿﺖ ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ از او ﺑﺘﺮﺳﺪ؛‬

 ‫‪m‬‬
‫ھﯿﭻوﻗﺖ ﺑﮫ ﺗﻨﮭﺎﯾﻲ ﺑﮫ اﯾﺸﺎن ﻧﺰدﯾﻚ ﻣﺸﻮ‪.‬‬

‫دﻟﺖ را از ﻣﺤﺒﺖ ﯾﻚ ﺑﺮادر ﭘﺮﻣﺴﺎز‪،‬‬

‫‪.co‬‬
‫و ﺑﺮاي ﺧﻮد دوﺳﺖ ﻣﮕﯿﺮ؛…‬

‫در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ ﺑﮫ ﺧﻮاب ﻣﻲروي ﻗﻠﺐ ﺧﻮدت را ﭘﺎﺳﺒﺎن ﺧﻮد ﻗﺮار ﺑﺪه؛‬

‫ﭼﮫ ھﯿﭻ ﻛﺲ در روزھﺎي ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ دوﺳﺘﻲ ﻧﺪارد‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫اﯾﻦ ﺷﺎه ﻓﻌﺎل‪ ،‬ﻛﮫ از ﺧﻼل ﭼﮭﺎر ھﺰار ﺳﺎل ھﻨﻮز زﻧﺪه ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬دﺳﺘﮕﺎھﻲ اداري ﺑﺮﻗﺮار‬
‫ﺳﺎﺧﺖ ﻛﮫ ﻣﺪت ﭘﺎﻧﺼﺪ ﺳﺎل دوام ﻛﺮد‪ .‬ﺛﺮوت ﻋﻤﻮﻣﻲ اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺖ و ھﻨﺮ ﺗﺮﻗﻲ ﻛﺮد‪ .‬ﺳﻨﻮﺳﺮت اول‬
‫ﺗﺮﻋﮫاي ﻣﯿﺎن ﻧﯿﻞ و درﯾﺎي ﺳﺮخ ﺣﻔﺮ ﻛﺮد و از ﻣﮭﺎﺟﻤﺎن ﻧﻮﺑﮫاي ﺟﻠﻮ ﮔﺮﻓﺖ و در ھﻠﯿﻮﭘﻮﻟﯿﺲ‪ ،‬ﯾﺎ ﻋﯿﻦ‬

‫‪yah‬‬
‫ﺷﻤﺲ و آﺑﯿﺪوس‪ ،‬ﯾﺎ ﻋﺮﺑﮫ و ﻛﺮﻧﻚ ﻣﻌﺒﺪھﺎﯾﻲ ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ده ﻣﺠﺴﻤﺔ ﻧﺸﺴﺘﺔ او ﺑﺮ ﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪه و اﻛﻨﻮن زﯾﻨﺖ‬
‫ﺑﺨﺶ ﻣﻮزة ﻗﺎھﺮه اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻨﻮﺳﺮت ﺳﻮم ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ را ﺑﮫ زﯾﺮ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﺼﺮ ﻛﺸﯿﺪ و ﻣﺮدم ﻣﮭﺎﺟﺮ ﻧﻮﺑﮫ‬
‫را‪ ،‬ﻛﮫ ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ دﺳﺖاﻧﺪازي ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﺮزھﺎي ﺟﻨﻮﺑﻲ ﭘﺲ ﻧﺸﺎﻧﺪ و در آﻧﺠﺎ ﻟﻮﺣﮫاي ﻧﺼﺐ ﻛﺮد ﻛﮫ‬
‫ﺑﺮ آن ﭼﻨﯿﻦ ﻧﻮﺷﺘﮫ ﺑﻮد‪» :‬اﯾﻦ ﻧﮫ ﺑﺮاي آن اﺳﺖ ﻛﮫ آن را ﭘﺮﺳﺘﺶ ﻛﻨﯿﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺗﺎ ﺑﮫ دﻓﺎع از آن ﺑﺮﺧﯿﺰﯾﺪ‪«.‬‬
‫آﻣﻨﻤﺤﺖ ﺳﻮم ﻛﮫ ﻣﺮد ﻣﺪﺑﺮي ﺑﻮد‪ ،‬و ﯾﻜﻲ از ﺳﺎزﻧﺪﮔﺎن ﺑﺰرگ ﺗﺮﻋﮫھﺎي آﺑﯿﺎري ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪،‬‬
‫)ﺷﺎﯾﺪ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻛﺎﻣﻞ( رﯾﺸﺔ ﻣﻠﻮكاﻟﻄﻮاﯾﻔﻲ و ﺧﺎﻧﺨﺎﻧﻲ را ﺑﺮﻛﻨﺪ و‪ ،‬ﺑﮫ ﺟﺎي اﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ اﺷﺨﺎص‪،‬‬
‫@‪h‬‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ را ﺑﺮاي ﻓﺮﻣﺎﻧﺪاري ﺑﺨﺸﮭﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻛﺸﻮر ﮔﺴﯿﻞ داﺷﺖ ﻛﮫ از ﺷﺎه ﻣﻮاﺟﺐ ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﯿﺰده‬
‫ﺳﺎل ﭘﺲ از ﻣﺮگ او‪ ،‬در ﻧﺘﯿﺠﺔ ﺟﻨﮕﻲ ﻛﮫ ﻣﯿﺎن ﻣﺪﻋﯿﺎن ﺳﻠﻄﻨﺖ و ﺟﺎﻧﺸﯿﻨﻲ او در ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬اﻏﺘﺸﺎش‬
‫ﺑﺰرﮔﻲ در ﻣﺼﺮ ﭘﯿﺪا ﺷﺪ و دورة ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻣﯿﺎﻧﮫ‪ ،‬ﺑﺎ ﺣﺎل ھﺮج و ﻣﺮﺟﻲ ﻛﮫ ﻣﺪت دوﯾﺴﺖ ﺳﺎل اداﻣﮫ‬
‫داﺷﺖ‪ ،‬ﭘﺎﯾﺎن ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ھﻨﮕﺎم ھﯿﻜﺴﻮﺳﮭﺎ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺪوﯾﺎﻧﻲ آﺳﯿﺎﯾﻲ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﺼﺮ ﭘﺮﯾﺸﺎن و‬
‫ﺗﻜﮫﺗﻜﮫ ﺷﺪه ﺗﺎﺧﺘﻨﺪ و ﺷﮭﺮھﺎي آن را ﺳﻮﺧﺘﻨﺪ و ﻣﻌﺎﺑﺪ آن را وﯾﺮان ﻛﺮدﻧﺪ و ﺛﺮوﺗﻲ را ﻛﮫ در آن ﮔﺮد‬
‫ﺷﺪه ﺑﻮد ﺑﮫ ﺑﺎد دادﻧﺪ و ﺑﺴﯿﺎري از آﺛﺎر ھﻨﺮي را از ﺑﯿﻦ ﺑﺮدﻧﺪ و ﻣﺪت دو ﻗﺮن‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﺎم »ﺷﺎھﺎن ﭼﻮﭘﺎن«‬
‫‪are‬‬

‫ﯾﺎ ھﯿﻜﺴﻮﺳﮭﺎ‪ ،‬ﺑﺮ اﯾﻦ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﻓﺮﻣﺎن راﻧﺪﻧﺪ‪ .‬ﺗﻤﺪﻧﮭﺎي ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ھﻤﭽﻮن ﺟﺰاﯾﺮ ﻛﻮﭼﻜﻲ در درﯾﺎھﺎي‬
‫ﺗﻮﺣﺶ‪ ،‬ﯾﺎ ھﻤﭽﻮن واﺣﮫھﺎي ﺣﺎﺻﻠﺨﯿﺰي در ﻣﯿﺎن ﺷﻜﺎرﭼﯿﺎن و ﭼﻮﭘﺎﻧﺎن ﺟﻨﮕﺠﻮ ﺑﻮده اﺳﺖ؛ ﯾﻌﻨﻲ در‬
‫ھﺮ آن‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎل آن ﻣﻲرﻓﺘﮫ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺎروي ﻧﮕﺎھﺒﺎن آن ﻓﺮو رﯾﺰد و ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ ﻧﺎﺑﻮد ﺷﻮد‪ .‬ﭼﻨﯿﻦ ﺑﻮده‬
‫اﺳﺖ ﻛﮫ ﻛﺎﺳﯿﮭﺎ ﺑﺎﺑﻞ را ﭼﭙﺎول ﻛﺮدﻧﺪ و ﻃﻮاﯾﻒ ﮔﻞ ﯾﻮﻧﺎن و روم را در ﻣﻌﺮض ﺗﺎﺧﺖ و ﺗﺎز ﺧﻮﯾﺶ‬
‫ﻗﺮار دادﻧﺪ و ھﻮﻧﮭﺎ ﺑﮫ اﯾﺘﺎﻟﯿﺎ درآﻣﺪﻧﺪ و ﻣﻐﻮﻻن ﺗﺎ ﭘﻜﻦ راﻧﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫وﻟﻲ ﻓﺎﺗﺤﺎن ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﻮﺑﺔ ﺧﻮد‪ ،‬ﺳﯿﺮ و ﻓﺮﺑﮫ و ﺧﻮﺷﮕﺬران ﺷﺪﻧﺪ و اﻗﺘﺪار ﺧﻮد را از ﻛﻒ دادﻧﺪ؛ ﻣﺼﺮﯾﺎن‬
‫داﻣﻦ ھﻤﺖ ﺑﮫ ﻛﻤﺮ زدﻧﺪ و ﺑﺮاي آزاد ﻛﺮدن ﻛﺸﻮر ﺧﻮد از ﭼﻨﮓ ﻏﺎﺻﺒﺎن ﺟﻨﮓ ﺳﺨﺘﻲ ﻛﺮدﻧﺪ و‬
‫ھﯿﻜﺴﻮﺳﮭﺎ را ﺑﯿﺮون راﻧﺪﻧﺪ؛ در اﯾﻦ ھﻨﮕﺎم‪،‬‬
‫‪an‬‬

‫دوره‪ ،‬ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي و ﻋﻈﻤﺖ ﻣﺼﺮ ﺑﮫ اﻧﺪازهاي رﺳﯿﺪ ﻛﮫ ﭘﯿﺶ از آن ھﺮﮔﺰ ﭼﻨﺎن ﻧﺒﻮد‪.‬‬

‫‪ -5‬اﻣﭙﺮاﻃﻮري‬
‫‪pym‬‬

‫ﻣﻠﻜﺔ ﺑﺰرگ ‪ -‬ﺗﺤﻮﻃﻤﺲ ﺳﻮم ‪ -‬اوج ﻋﻈﻤﺖ ﻣﺼﺮ‬

 ‫‪m‬‬
‫ﺷﺎﯾﺪ ھﺠﻮم از ﺧﺎرج ﻣﺼﺮ‪ ،‬ﺑﮫ واﺳﻄﺔ ﺧﻮن ﺟﺪﯾﺪي ﻛﮫ ﺑﺎ ﺧﻮن ﻣﺮدم اﯾﻦ ﺳﺮزﻣﯿﻦ آﻣﯿﺨﺖ‪ ،‬ﺳﺒﺐ ﺗﺠﺪﯾﺪ‬
‫ﺟﻮاﻧﻲ آن ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ؛ وﻟﻲ‪ ،‬در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل‪ ،‬دورة ﺟﺪﯾﺪ آﻏﺎز ﯾﻚ ﻣﺒﺎرزة ھﺰار ﺳﺎﻟﮫ ﻣﯿﺎن ﻣﺼﺮ و آﺳﯿﺎي‬
‫ﺑﺎﺧﺘﺮي ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪ .‬ﺗﺤﻮﻃﻤﺲ اول‪ ،‬ﻧﮫ ﺗﻨﮭﺎ ﺑﮫ ﺗﺤﻜﯿﻢ و ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ ﺳﺎﺧﺘﻦ اﻣﭙﺮاﻃﻮري ﺟﺪﯾﺪ‬

‫‪.co‬‬
‫ﭘﺮداﺧﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺑﮭﺎﻧﮫ ﻛﮫ ﻣﺼﺮ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮ اراﺿﻲ آﺳﯿﺎي ﺑﺎﺧﺘﺮي ﻣﺴﻠﻂ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ از ﺗﺠﺎوز ﺗﺎزهاي‬
‫ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺮ ﺳﻮرﯾﮫ ﺗﺎﺧﺖ و ﺗﻤﺎم اراﺿﻲ واﻗﻊ ﻣﯿﺎن ﺳﺎﺣﻞ ﻣﺪﯾﺘﺮاﻧﮫ و ﻛﺮﻛﻤﯿﺶ را ﺑﮫ ﺗﺼﺮف‬
‫درآورد و از آﻧﮭﺎ ﺑﺎج و ﺧﺮاج ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﺎ ﻏﻨﯿﻤﺖ ﻓﺮاوان و اﻓﺘﺨﺎراﺗﻲ ﻛﮫ ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ از آدﻣﻜﺸﻲ ﻧﺼﯿﺐ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﺑﮫ ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﺧﻮد‪ ،‬ﻃﯿﻮه‪ ،‬ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪ .‬ﭼﻮن ﺳﻲﺳﺎل از دوران ﺳﻠﻄﻨﺖ وي ﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬دﺧﺘﺮ ﺧﻮد‬
‫ﺣﺘﺸﭙﺴﻮت را‪ ،‬ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﺷﺮﯾﻚ در ﺳﻠﻄﻨﺖ‪ ،‬ﺑﺮ ﺗﺨﺖ ﻧﺸﺎﻧﯿﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﺗﺤﻮﻃﻤﺲ اول‪ ،‬ﺷﻮھﺮ و ﺑﺮادر‬

‫‪oo‬‬
‫ﻧﺎﺗﻨﻲ دﺧﺘﺮش‪ ،‬ﺑﮫ اﺳﻢ ﺗﺤﻮﻃﻤﺲ دوم‪ ،‬ﺑﮫ ﺳﻠﻄﻨﺖ رﺳﯿﺪ و در ﺑﺴﺘﺮ ﻣﺮگ وﺻﯿﺖ ﻛﺮد ﻛﮫ ﺗﺤﻮﻃﻤﺲ‬
‫ﺳﻮم‪ ،‬ﭘﺴﺮ ﻏﯿﺮ ﻣﺸﺮوع ﺗﺤﻮﻃﻤﺲ اول‪ ،‬را ﭘﺲ از وي ﺑﮫ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺑﺮدارﻧﺪ؛ وﻟﻲ ﺣﺘﺸﭙﺴﻮت اﯾﻦ ﺟﻮان‬
‫را‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﻌﺪھﺎ ﺳﺘﺎرهاش ﺑﻠﻨﺪي ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺑﺮاﻧﺪ و ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﮫ ﺗﻨﮭﺎﯾﻲ‪ ،‬ﺑﮫ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﭘﺮداﺧﺖ و ﺛﺎﺑﺖ ﻛﺮد ﻛﮫ‪ ،‬ﺟﺰ‬
‫اﯾﻨﻜﮫ زن اﺳﺖ‪ ،‬ھﯿﭻﮔﻮﻧﮫ ﺗﻔﺎوﺗﻲ ﺑﺎ ﺷﺎھﺎن ﻧﺪارد‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﭼﯿﺰي ﻛﮫ ھﺴﺖ وي ﺑﮫ اﯾﻦ اﺧﺘﻼف ھﻢ ﻣﻌﺘﺮف ﻧﺒﻮد‪ .‬ﭼﻮن ﺳﻨﻦ ﻣﻘﺪس ﻣﺼﺮي ﻣﻘﺘﻀﺎي آن ﺑﻮد ﻛﮫ ھﺮ‬
‫ﺷﺎه ﻣﺼﺮي ﭘﺴﺮ ﺧﺪاي ﺑﺰرگ آﻣﻮن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺘﺸﭙﺴﻮت ﻣﻘﺪﻣﺎت را ﻃﻮري ﻓﺮاھﻢ ﺳﺎﺧﺖ ﻛﮫ ﯾﻜﺒﺎره ﺧﻮد‬
‫را ﻣﺮد و از ﻧﺴﻞ ﺧﺪاﯾﺎن ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﺮد؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﺧﻮد‪ ،‬ﺷﺮحﺣﺎﻟﻲ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺻﻮرت‬
‫اﺧﺘﺮاع ﻛﺮد ﻛﮫ‪ :‬آﻣﻮن در ﻣﯿﺎن ﺳﯿﻠﻲ از ﻧﻮر و ﻋﻄﺮﯾﺎت ﺑﺮ ﻣﺎدر وي‪ ،‬اﺣﻤﺴﻲ‪ ،‬ﻧﺎزل ﺷﺪه و ﻣﻘﺪم او‬
‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﮫ و‪ ،‬در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ از ﻧﺰد اﺣﻤﺴﻲ ﺧﺎرج ﻣﻲﺷﺪه‪ ،‬ﺑﮫ او ﮔﻔﺘﮫ اﺳﺖ ﻛﮫ دﺧﺘﺮي‬
‫ﺧﻮاھﺪ آورد ﻛﮫ ﺗﻤﺎم ﺷﻜﻮه و ﻧﯿﺮوي آن ﺧﺪا در وي ﺟﻤﻊ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺲ از اﯾﻦ‪ ،‬آن ﻣﻠﻜﺔ ﺑﺰرگ ﭼﻨﺎن‬
‫@‪h‬‬
‫ﺧﻮاﺳﺖ ﻛﮫ آرزوي ﻣﻠﺖ ﺧﻮد را ﺑﺮآورد‪ ،‬ﯾﺎ ﻣﯿﻠﻲ را ﻛﮫ در ﺧﺎﻃﺮ ﺧﻮد وي ﻧﮭﻔﺘﮫ ﺑﻮد ﺳﯿﺮاب ﺳﺎزد؛ ﺑﮫ‬
‫ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ ﻓﺮﻣﺎن داد ﺗﺎ در ﻧﻘﺸﮭﺎ‪ ،‬وي را ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺟﻨﮕﻨﺪة رﯾﺶدار ﺑﺪون ﭘﺴﺘﺎن ﺗﺮﺳﯿﻢ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮﭼﮫ‬
‫در ﻛﺘﯿﺒﮫھﺎ ﺑﺎ ﺿﻤﯿﺮ ﻣﺆﻧﺚ ﺑﮫ وي اﺷﺎره ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬از او ﺑﮫ ﻧﺎم »آﻗﺎي دو ﺳﺮزﻣﯿﻦ« و‬
‫»ﭘﺴﺮ ﺧﻮرﺷﯿﺪ« ﯾﺎد ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ در ﺑﺮاﺑﺮ رﻋﺎﯾﺎي ﺧﻮد ﻇﺎھﺮ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﻟﺒﺎﺳﻲ ﻣﺮداﻧﮫ ﻣﻲﭘﻮﺷﯿﺪ‬
‫و رﯾﺸﻲ ﺳﺎﺧﺘﮕﻲ ﻣﻲﮔﺬاﺷﺖ‪.‬‬
‫‪are‬‬

‫ﺷﺎﯾﺪ وي ﺣﻖ داﺷﺖ ﻛﮫ ﺟﻨﺲ ﺧﻮد را ﻣﻌﯿﻦ ﻛﻨﺪ و ﺑﮕﻮﯾﺪ زن اﺳﺖ ﯾﺎ ﻣﺮد‪ ،‬ﭼﮫ‪ ،‬در ﻣﯿﺎن ﺳﻼﻃﯿﻦ‬
‫ﻓﺮاواﻧﻲ ﻛﮫ ﺑﺮ ﺗﺨﺖ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻣﺼﺮ ﺗﻜﯿﮫ زدهاﻧﺪ‪ ،‬ﻛﺎﻣﯿﺎﺑﻲ ﺑﯿﺸﺘﺮ داﺷﺘﮫ و ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺮاي ﺧﯿﺮ ﻣﺮدم ﻛﻮﺷﯿﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬وي‪ ،‬ﺑﻲآﻧﻜﮫ ﺑﮫ اﺳﺘﺒﺪاد و‬

‫ﻛﺸﻮر ﺑﺮﻗﺮار ﺳﺎﺧﺖ و‪ ،‬ﺑﺪون آﻧﻜﮫ ﺧﺴﺎرﺗﻲ ﺑﯿﻨﺪ‪ ،‬ﺻﻠﺢ و ﺳﻠﻢ ﺧﺎرﺟﻲ را ﺣﻔﻆ ﻛﺮد‪ .‬ھﯿﺌﺘﻲ را ﺑﮫ‬
‫‪set‬‬

‫ﭘﻮﻧﺖ)ﻛﮫ اﺣﺘﻤﺎل دارد ﺑﺮ ﺳﺎﺣﻞ ﺧﺎوري اﻓﺮﯾﻘﺎ ﺑﺎﺷﺪ( اﻋﺰام داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﺎزار ﺗﺎزهاي ﺑﺮاي ﺗﺠﺎرت ﻣﺼﺮ‬
‫ﺑﺎز ﻛﺮد و وﺳﺎﯾﻞ وﻓﺎه و ﻟﺬاﯾﺬ ﺗﺎزهاي ﺑﺮاي ﻣﻠﺖ ﺧﻮد آﻣﺎده ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﻧﺼﺐ ﻛﺮدن دو ﻣﺴﺌﻠﺔ ﺑﺰرگ ﺑﺎ‬
‫ﺷﻜﻮه‪ ،‬ﺑﺮ زﯾﺒﺎﯾﻲ ﻛﺮﻧﻚ اﻓﺰود؛ در دﯾﺮاﻟﺒﺤﺮي ﻣﻌﺒﺪ ﻋﻈﯿﻤﻲ را ﻛﮫ ﭘﺪرش اﻧﺪﯾﺸﺔ ﺳﺎﺧﺘﻦ آن را داﺷﺖ‪،‬‬
‫ﺑﻨﺎﻧﮭﺎد و ﭘﺎرهاي از ﻣﻌﺎﺑﺪ ﻗﺪﯾﻤﻲ را‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ دﺳﺖ ھﯿﻜﺴﻮﺳﮭﺎ وﯾﺮان ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬آﺑﺎد ﻛﺮد‪ .‬در ﯾﻜﻲ از‬
‫ﻛﺘﯿﺒﮫھﺎ ﺑﮫ ﻛﺎرھﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﻛﺮده ﭼﻨﯿﻦ ﻓﺨﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪» :‬آﻧﭽﮫ را از ﭘﯿﺶ ﺧﺮاب ﺑﻮد اﺻﻼح ﻛﺮدم؛ آﻧﭽﮫ را‬
‫‪an‬‬

‫ﺳﺎﺧﺘﻦ آن‪ ،‬در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ آﺳﯿﺎﯾﯿﺎن در وﺳﻂ ﺳﺮزﻣﯿﻨﮭﺎي ﺷﻤﺎﻟﻲ ﺑﻮدﻧﺪ و آﻧﭽﮫ را ﭘﯿﺶ از آن ﺑﺮﭘﺎ ﺷﺪه‬
‫ﺧﺮاب ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﯿﻤﮫ ﺗﻤﺎم ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﮫ اﺗﻤﺎم رﺳﺎﻧﯿﺪم‪ «.‬آﻧﮕﺎه‪ ،‬در ﭘﺎﯾﺎن ﻛﺎر‪ ،‬ﺑﺮاي ﺧﻮدﮔﻮري ﺑﺴﯿﺎر‬
‫ﻣﻨﻘﺶ و ﻣﺨﻔﻲ‪ ،‬در ﻣﯿﺎن ﺗﭙﮫھﺎي ﺷﻨﻲ ﺳﺎﺣﻞ ﺑﺎﺧﺘﺮي ﻧﯿﻞ‪ ،‬در آﻧﺠﺎ ﻛﮫ ﺑﻌﺪھﺎ ﺑﮫ ﻧﺎم »درة ﻣﻘﺎﺑﺮ ﺷﺎھﺎن«‬
‫)وادي ﻣﻘﺎﺑﺮاﻟﻤﻠﻮك( ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﻛﺮد‪ .‬ﺟﺎﻧﺸﯿﻨﺎن وي‪ ،‬در ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﻘﺒﺮهھﺎي ﺧﻮد‪ ،‬از او ﭘﯿﺮوي‬
‫‪pym‬‬

‫ﻛﺮدﻧﺪ؛ ﺑﺪانﺳﺎن ﻛﮫ ﻋﺪد ﻣﻘﺎﺑﺮ ﺷﺎھﺎن در ﻣﯿﺎن ﺗﭙﮫھﺎ ﺑﮫ ﺷﺼﺖ رﺳﯿﺪ‪ ،‬و ﭼﻨﺎن ﺷﺪ ﻛﮫ ﺷﮭﺮ ﻣﺮدﮔﺎن‪ ،‬از‬
‫ﺣﯿﺚ ﻋﺪد ﺳﺎﻛﻨﺎن‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﮭﺮ ﻃﯿﻮه‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﺮﻛﺰ زﻧﺪﮔﺎن ﺑﻮد‪ ،‬دم از رﻗﺎﺑﺖ ﻣﻲزد‪ .‬ﺳﺎﺣﻞ ﺑﺎﺧﺘﺮي ﻧﯿﻞ رﻓﺘﮫ‬
 ‫‪m‬‬
‫رﻓﺘﮫ در ﺗﻤﺎم ﺷﮭﺮھﺎي ﻣﺼﺮ ﻋﻨﻮان ﮔﻮرﺳﺘﺎن ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪان ﭘﯿﺪا ﻛﺮد‪ ،‬و ﭼﻨﺎن ﺷﺪ ﻛﮫ ﭼﻮن ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ »ﻓﻼن‬
‫ﺑﮫ ﺑﺎﺧﺘﺮ رﻓﺖ« ھﻤﮫ ﻣﻲﻓﮭﻤﯿﺪﻧﺪ ﻛﮫ وي ﺑﮫ ﺳﺮاي دﯾﮕﺮ ﺷﺘﺎﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫دوران ﻛﺸﻮرداري اﯾﻦ ﻣﻠﻜﮫ‪ ،‬ﻛﮫ در ﺻﻠﺢ و ﺻﻔﺎ در ﻛﻤﺎل ﺣﻜﻤﺖ ﻓﺮﻣﺎن ﻣﻲراﻧﺪ‪ ،‬ﺑﯿﺴﺖ و دو ﺳﺎل‬
‫ﻃﻮل ﻛﺸﯿﺪ؛ ﭘﺲ از وي‪ ،‬ﺗﺤﻮﻃﻤﺲ ﺳﻮم ﺟﺎﻧﺸﯿﻦ او ﺷﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ﺳﺮاﺳﺮ ﺳﻠﻄﻨﺘﺶ ﺑﮫ ﺟﻨﮕﮭﺎي ﻓﺮاوان‬
‫ﮔﺬﺷﺖ؛ ﻣﺮدم ﺳﻮرﯾﮫ ﭼﻨﺎن ﭘﻨﺪاﺷﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﺗﺤﻮﻃﻤﺲ ﺑﯿﺴﺖ و دوﺳﺎﻟﮫ ﻧﺎﭼﺎر ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ دوﻟﺘﻲ را ﻛﮫ ﭘﺪرش‬
‫ﺗﺄﺳﯿﺲ ﻛﺮده ﺑﻮد ﻧﮕﺎه دارد؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ ﺳﺮ ﺑﮫ ﻃﻐﯿﺎن ﺑﺮداﺷﺘﻨﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﺗﺤﻮﻃﻤﺲ ﺳﻮم از ﭘﺎي ﻧﻨﺸﺴﺖ‬
‫و در ﺳﺎل اول ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺑﮫ ﺳﻮرﯾﮫ ﻟﺸﻜﺮ ﻛﺸﯿﺪ و از راه ﻗﻨﻄﺮه و ﻏﺰة‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﯿﺶ از ﺳﻲ ﻛﯿﻠﻮﻣﺘﺮ‬

‫‪oo‬‬
‫در روز‪ ،‬ﭘﯿﺶ راﻧﺪ و ﺑﺎ ﻧﯿﺮوھﺎي ﺷﻮرﺷﯿﺎن در ھﺎر‪ -‬ﻣﺠﺪون )اﻣﺮوز ﺟﺒﻞ ﻣﺠﺪون( روﺑﮫرو ﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ‬
‫ﺷﮭﺮ ﻛﻮﭼﻚ‪ ،‬ﻛﮫ در ﻣﯿﺎن دو رﺷﺘﮫ ﻛﻮھﮭﺎي ﻟﺒﻨﺎن و ﺑﺮ ﺳﺮ راه ﻣﺼﺮ ﺑﮫ ﻓﺮات ﻗﺮار داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﮫ اﻧﺪازهاي‬
‫از ﻟﺤﺎظ ﻟﺸﻜﺮﻛﺸﻲ ﻣﮭﻢ ﺑﻮد ﻛﮫ‪ ،‬از آن زﻣﺎن ﺗﺎ زﻣﺎن ژﻧﺮالاﻟﻨﺒﻲ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎري از ﺟﻨﮕﮭﺎي ﻗﻄﻌﻲ در آن‬
‫ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬در ھﻤﺎﻧﺠﺎ ﻛﮫ اﻧﮕﻠﯿﺴﯿﮭﺎ ﺑﮫ ﺳﺎل ‪ ،1918‬در اﺛﻨﺎي ﺟﻨﮓ ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻞ اول‪ ،‬ﺗﺮﻛﮭﺎ را‬

‫‪yah‬‬
‫ﺷﻜﺴﺖ دادﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺤﻮﻃﻤﺲ ﺳﻮم‪ ،‬در ‪ 3397‬ﺳﺎل ﭘﯿﺶ از آن‪ ،‬ﺷﻮرﺷﯿﺎن ﺳﻮرﯾﮫ و ﻣﺘﻔﻘﺎن اﯾﺸﺎن را ﺗﺎرو‬
‫ﻣﺎر ﻛﺮد و از آﻧﺎن ﺧﺮاج ﮔﺮﻓﺖ و ﻣﺎﻟﯿﺎﺗﮭﺎﯾﻲ ﺑﺮ اﯾﺸﺎن ﺗﺤﻤﯿﻞ ﻛﺮد‪ ،‬و ﭘﺲ از ﺷﺶ ﻣﺎه ﻛﮫ از ﻃﯿﻮه‬
‫ﺑﯿﺮون رﻓﺘﮫ ﺑﻮد ﭘﯿﺮوزﻣﻨﺪاﻧﮫ ﺑﮫ آن ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪.‬‬

‫اﯾﻦ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻧﺒﺮد از ﻟﺸﻜﺮﻛﺸﯿﮭﺎي ﭘﺎﻧﺰدهﮔﺎﻧﮫاي اﺳﺖ ﻛﮫ ﺗﺤﻮﻃﻤﺲ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻧﺎﭘﺬﯾﺮ‪ ،‬در آن ﺟﻨﮕﮭﺎ‪ ،‬ﺑﻼد‬
‫ﺧﺎوري ﻣﺪﯾﺘﺮاﻧﮫ را در ﺗﺤﺖ ﻓﺮﻣﺎن ﻣﺼﺮ درآورد‪ .‬ﻛﺎر وي ﺗﻨﮭﺎ ﻛﺸﻮر ﮔﺸﺎﯾﻲ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ در‬
‫ﻛﺸﻮرھﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﻣﻲﮔﺸﻮد ﭘﺎدﮔﺎﻧﮭﺎي ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي ﻣﻲﮔﺬاﺷﺖ و ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﻘﺘﺪر و ﻣﻨﻈﻤﻲ ﺑﺮﻗﺮار ﻣﻲﻛﺮد‪.‬‬
‫@‪h‬‬
‫ﺗﺤﻮﻃﻤﺲ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻣﺮد ﺗﺎرﯾﺦ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ اھﻤﯿﺖ ﻧﯿﺮوي درﯾﺎﯾﻲ ﻣﺘﻮﺟﮫ ﺷﺪ؛ وي ﻧﺎوﮔﺎﻧﻲ ﺗﺄﺳﯿﺲ ﻛﺮد ﻛﮫ‬
‫ﺑﺎ آن ﺑﻼد ﺧﺎور ﻧﺰدﯾﻚ را ﺑﮫ زﯾﺮ ﻓﺮﻣﺎن ﺧﻮد ﻛﺸﯿﺪ‪ .‬ﻏﻨﺎﯾﻤﻲ ﻛﮫ او از ﺟﻨﮕﮭﺎ ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﻲآورد ﭘﺎﯾﮫ و‬
‫ﭘﺸﺘﻮاﻧﺔ ھﻨﺮ ﻣﺼﺮي در دورة اﻣﭙﺮاﻃﻮري ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ؛ ﻧﯿﺰ ﺧﺮاﺟﻲ ﻛﮫ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ وﺳﺎﯾﻞ ﻧﻌﻤﺖ و‬
‫رﻓﺎه و آﺳﺎﯾﺶ ﻓﺮاواﻧﻲ از ﺑﻼد ﺷﺎم ﺑﮫ ﻣﺼﺮ ﻣﻲرﺳﺎﻧﯿﺪ‪ ،‬و ﻣﺮدم از آﻧﮭﺎ ﺑﮭﺮهﻣﻨﺪ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ‬
‫ﺟﮭﺖ‪ ،‬ﻃﺒﻘﺔ ﺗﺎزهاي از ھﻨﺮﻣﻨﺪان روي ﻛﺎر آﻣﺪﻧﺪ و ﺳﺮاﺳﺮ ﻣﺼﺮ را از ھﻨﺮ ﺧﻮد ﭘﺮﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي آﻧﻜﮫ‬
‫‪are‬‬

‫ﺗﺎ ﺣﺪي اﻧﺪازة ﺛﺮوت دوﻟﺖ اﻣﭙﺮاﻃﻮري ﺟﺪﯾﺪ آﺷﻜﺎر ﺷﻮد‪ ،‬ﮔﻮﯾﯿﻢ ﻛﮫ در ﯾﻚ روز ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ از ﺧﺰاﻧﺔ‬
‫دوﻟﺘﻲ ﻣﻘﺪاري ﺷﻤﺶ ﺳﯿﻢ و زر ﺑﯿﺮون آورﻧﺪ ﻛﮫ وزن آن در ﺣﺪود ﭼﮭﺎرھﺰار ﻛﯿﻠﻮ ﺑﻮد‪ .‬ﺗﺠﺎرت ﻃﯿﻮه‬
‫ﺑﮫ اﻧﺪازهاي رواج ﯾﺎﻓﺖ ﻛﮫ ﺳﺎﺑﻘﮫ ﻧﺪاﺷﺖ؛ ﻣﻌﺒﺪھﺎ ﭘﺮ از ﻧﺬور ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺑﻮد؛ ﺗﺎﻻر ﺟﺸﻨﮭﺎي ﺷﺎھﻲ در‬
‫ﻛﺮﻧﻚ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪ‪ ،‬و در آن ﮔﺮدﺷﮕﺎه ﻋﻈﯿﻤﻲ ﺑﻨﺎ ﻧﮭﺎدﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﺎ ﻋﻈﻤﺖ ﺧﺪاي ﻣﺼﺮ و ﺷﺨﺺ ﺷﺎه ﻣﻨﺎﺳﺐ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﭘﺎﯾﺎن ﻛﺎر‪ ،‬ﺷﺎه دﺳﺖ از ﺟﻨﮓ و ﻟﺸﻜﺮﻛﺸﻲ ﻛﺸﯿﺪ و ﺑﮫ ھﻨﺮﭘﺮوري و اداره ﻛﺮدن اﻣﻮر ﻛﺸﻮر‬
‫ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬از زﯾﺒﺎﺗﺮﯾﻦ آﺛﺎر اﯾﻦ زﻣﺎن ﮔﻠﺪاﻧﮭﺎي ﺑﺪﯾﻊ و ﺧﻮشﻧﻘﺸﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺮﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪه‪ .‬وزﯾﺮ اول او‬
‫‪set‬‬

‫درﺑﺎرة وي ﺳﺨﻨﻲ ﮔﻔﺘﮫ اﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﻼﻣﻲ ﻛﮫ ﺑﻌﺪھﺎ ﻣﻨﺸﯿﺎن ﻣﺨﺼﻮص ﺧﺴﺘﮫ و واﻣﺎﻧﺪة ﻧﺎﭘﻠﺌﻮن در ﺑﺎرة‬
‫وي ﮔﻔﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬و آن ﺳﺨﻦ اﯾﻦ اﺳﺖ‪» :‬اﻋﻠﯿﺤﻀﺮﺗﺶ ھﺮﭼﮫ را ﻛﮫ ﭘﯿﺶ ﻣﻲآﯾﺪ ﻣﻲداﻧﺪ؛ ھﯿﭻ ﭼﯿﺰ ﺑﺮ وي‬
‫ﻣﺠﮭﻮل ﻧﯿﺴﺖ؛ در ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ ﺧﺪاي ﻣﻌﺮﻓﺖ اﺳﺖ؛ ھﯿﭻ اﻣﺮي ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ وي ﺷﺨﺼًﺎ درﺑﺎرة آن اﻗﺪام‬
‫ﻧﻜﻨﺪ‪ «.‬اﯾﻦ ﺷﺎه‪ ،‬ﭘﺲ از ﺳﻲ و دوﺳﺎل ﺳﻠﻄﻨﺖ )و ﺑﻌﻀﻲ ﮔﻮﯾﻨﺪ ﺑﻌﺪ از ﭼﮭﻞ و ﭘﻨﺞ ﺳﺎل(‪ ،‬ﭘﺲ از آﻧﻜﮫ‬
‫ﭘﯿﺸﻮاﯾﻲ ﻣﺼﺮ را در ﺟﮭﺎن ﻣﺪﯾﺘﺮاﻧﮫاي ﻣﺴﺘﻘﺮ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺑﻮد‪ ،‬از دﻧﯿﺎ رﻓﺖ‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫ﭘﺲ از وي ﻛﺸﻮرﮔﺸﺎي دﯾﮕﺮي ﺑﮫ ﻧﺎم آﻣﻨﺤﻮﺗﭗ دوم ﭘﺎدﺷﺎه ﺷﺪ؛ وي ﺑﺎر دﯾﮕﺮ آزادﯾﺨﻮاھﺎن ﺳﻮرﯾﮫ را‬
‫ﺳﺮﻛﻮب ﻛﺮد و ھﻔﺖ ﺗﻦ از ﺷﺎھﺎن را ﺳﺮاﻓﻜﻨﺪه‪ ،‬در ﭘﯿﺸﺎﭘﯿﺶ ﻛﺸﺘﻲ اﻣﭙﺮاﻃﻮري‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﮫ اﺳﯿﺮي ﺑﮫ‬
‫ﺷﮭﺮ ﻃﯿﻮه آورد و ﺷﺶ ﺗﻦ از اﯾﺸﺎن را ﺑﮫ دﺳﺖ ﺧﻮد در راه آﻣﻮن ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﮫ ﺳﻠﻄﻨﺖ رﺳﯿﺪ و‬
‫‪pym‬‬

‫ﻣﺪت درازي ﺣﻜﻢ راﻧﺪ؛ ﻣﺼﺮ‪ ،‬ﺑﺮ اﺛﺮ ﺳﯿﺎدﺗﻲ ﻛﮫ ﻣﺪت ﯾﻚ ﻗﺮن ﻛﺎﻣﻞ ﻃﻮل ﻛﺸﯿﺪ و ﺛﺮوﺗﻲ ﻛﮫ از اﯾﻦ‬
‫راه ﻓﺮاھﻢ آﻣﺪ‪ ،‬در زﻣﺎن ﺳﻠﻄﻨﺖ او ﺑﮫ اوج ﻋﺰت و ﺑﺰرﮔﻲ رﺳﯿﺪ‪ .‬در ﻣﻮزة ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﻣﺠﺴﻤﺔ ﻧﯿﻤﺘﻨﮫاي‬
‫از اﯾﻦ ﺷﺎه ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ ﻛﮫ وي را ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻣﺮدي ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ ﻧﯿﺮو و ﻇﺮاﻓﺖ‪ ،‬ھﺮ دو‪ ،‬در او‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺟﻤﻊ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ آن دارد ﻛﮫ ﺑﺎ ﭘﻨﺠﺔ ﻓﻮﻻدﯾﻦ زﻣﺎم اﻣﻮر اﻣﭙﺮاﻃﻮرﯾﻲ را ﻛﮫ ﺑﮫ ارث ﺑﮫ او رﺳﯿﺪه‬
‫ﻧﮕﺎه دارد و‪ ،‬در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل‪ ،‬در ﻣﺤﯿﻄﻲ ﭼﻨﺎن ﺳﺮﺷﺎر از ﺗﺠﻤﻞ و آﺳﺎﯾﺶ ﺑﮫ ﺳﺮ ﺑﺮد ﻛﮫ ﭘﺘﺮوﻧﯿﻮس ﯾﺎ‬
‫ﺧﺎﻧﻮادة ﻣﺪﯾﭽﻲ ﺑﺮ او رﺷﮓ ﺑﺮﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺨﻠﻔﺎت و ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪهھﺎي ﺗﻮت ﻋﻨﺦ آﻣﻮن ﻛﺸﻒ ﻧﺸﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ھﺮﮔﺰ‬

‫‪.co‬‬
‫آﻧﭽﮫ رواﯾﺎت و ﻛﺘﯿﺒﮫھﺎ از ﺗﻮاﻧﮕﺮي و‬

‫‪oo‬‬
‫‪yah‬‬
‫@‪h‬‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﻌﺒﺪ دﯾﺮ اﻟﺒﺤﺮي‪ ،‬ﻋﻜﺲ ﺗﻮﺳﻂ ﻟﯿﻨﺪزﻟﻲ اف‪ .‬ھﺎل‬

‫دﺳﺘﮕﺎه ﭘﺮﺗﺠﻤﻞ آﻣﻨﺤﻮﺗﭗ ﻧﻘﻞ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻧﻤﻲرﺳﯿﺪ‪ .‬در زﻣﺎن وي ﺷﮭﺮ ﻃﯿﻮه آن اﻧﺪازه‬
‫ﻋﻈﻤﺖ و ﺷﻜﻮه ﭘﯿﺪا ﻛﺮد ﻛﮫ در ﺷﮭﺮھﺎي ﺗﺎرﯾﺨﻲ ﻛﻢﻧﻈﯿﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﯿﺎﺑﺎﻧﮭﺎي آن ھﻤﮫ ﺗﺎﺟﺮﻧﺸﯿﻦ ﺑﻮد؛‬
‫ﺑﺎزارھﺎي آن از ﻛﺎﻻﯾﻲ ﻛﮫ از ھﻤﺔ ﻧﻘﺎط ﺷﻨﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪة آن روز ﺟﮭﺎن ﻣﻲرﺳﯿﺪ ﭘﺮ ﺑﻮد؛ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﮭﺎي آن‬
‫‪set‬‬

‫»در ﺷﻜﻮه و ﺟﻼل ﺑﺮ ھﻤﺔ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﮭﺎي ﭘﺎﯾﺘﺨﺘﮭﺎي ﻗﺪﯾﻢ و ﺟﺪﯾﺪ ﺑﺮﺗﺮي داﺷﺖ‪ «.‬از دوﻟﺘﮭﺎي ﺗﺤﺖاﻟﺤﻤﺎﯾﺔ‬
‫ﻓﺮاواﻧﻲ ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ ﺑﺎج و ﺧﺮاج ﺑﮫ ﻛﺎﺧﮭﺎي ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ ﻣﻲرﺳﯿﺪ؛ ﻣﻌﺎﺑﺪ ﻋﻈﯿﻢ آن »ھﻤﮫ ﺑﺎ ﻃﻼ آراﺳﺘﮫ ﺑﻮد« و‬
‫آﺛﺎر ھﻨﺮي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن در آﻧﮭﺎ دﯾﺪه ﻣﻲﺷﺪ؛ ﺧﺎﻧﮫھﺎي ﺑﺎﻏﭽﮫدار و ﻛﺎﺧﮭﺎي ﻣﺠﻠﻞ و ﮔﺮدﺷﮕﺎھﮭﺎي ﺳﺎﯾﮫدار‬
‫و درﯾﺎﭼﮫھﺎي ﺳﺎﺧﺘﮕﻲ اﯾﻦ ﺷﮭﺮ‪ ،‬ھﻤﮫ‪ ،‬ھﻤﭽﻮن ﻧﻤﺎﯾﺸﮕﺎھﻲ از اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺠﻤﻞ و ﺟﻼل‪ ،‬و ﺑﮫ‬
‫‪an‬‬

‫ﺻﻮرﺗﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﻌﺪھﺎ ﺷﮭﺮ رم در دورة اﻣﭙﺮاﻃﻮري ﺑﮫ آن ﺻﻮرت درآﻣﺪ‪ .‬ﭼﻨﯿﻦ ﺑﻮد ﺣﺎل ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ‬
‫ﻣﺼﺮ‪ ،‬در آن زﻣﺎن ﻛﮫ ﻋﻈﻤﺖ ﻓﺮاوان داﺷﺖ و در آن ﺷﺎھﻲ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻣﻲﻛﺮد ﻛﮫ ﭘﺲ از وي اﺳﺒﺎب‬
‫اﺿﻤﺤﻼل و ﺳﻘﻮط ﻣﺼﺮ ﻓﺮاھﻢ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ – III‬ﺗﻤﺪن و ﻓﺮھﻨﮓ ﻣﺼﺮي‬

‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻛﺸﺎورزي‬ ‫‪.1‬‬

‫در ﭘﺸﺖ ﺳﺮ اﯾﻦ ﺷﺎھﺎن و ﻣﻠﻜﮫھﺎ ﭘﯿﺎدﮔﺎن ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﺔ ﺻﺤﻨﺔ ﺷﻄﺮﻧﺞ ﻣﻲزﯾﺴﺘﻨﺪ؛ آن ﺳﻮي ﻛﺎﺧﮭﺎ و ﻣﻌﺎﺑﺪ‬

‫‪.co‬‬
‫واھﺮام‪ ،‬ﻛﺎرﮔﺮان ﺷﮭﺮھﺎ و ﻛﺸﺎورزان ﻣﺰارع ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬ھﺮودوت‪ ،‬ھﻤﺎن ﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻣﺮدم را‬
‫در ﺳﺎل ‪ 450‬قم دﯾﺪه‪ ،‬آﻧﺎن را ﺑﺎ روح ﺧﻮﺷﺒﯿﻨﻲ ﭼﻨﯿﻦ وﺻﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬

‫آﻧﺎن ﻣﯿﻮهھﺎي زﻣﯿﻦ را‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﺤﻤﻞ رﻧﺠﻲ ﻛﻤﺘﺮ از ھﺮ ﻣﻠﺖ دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﻲآورﻧﺪ«… ﭼﮫ آﻧﺎن ﻧﺎﭼﺎر‬
‫ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ زﻣﯿﻦ را ﺧﯿﺶ ﻛﻨﻨﺪ ﯾﺎ ﺑﯿﻞ ﺑﺰﻧﻨﺪ ﯾﺎ ھﺮ ﻧﻮع ﻛﺎري ﻛﮫ دﯾﮕﺮان ﺑﺮاي ﺑﮫ دﺳﺖآوردن ﻣﺤﺼﻮﻟﻲ از‬

‫‪oo‬‬
‫داﻧﮫ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ اﻧﺠﺎم دھﻨﺪ؛ اﯾﻦ از آن ﺟﮭﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ آب ﻧﯿﻞ ﺧﻮد ﺑﮫ ﺧﻮد زﯾﺎد ﻣﻲﺷﻮد‪،‬‬
‫زﻣﯿﻨﮭﺎي آﻧﺎن را آﺑﯿﺎري ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﭼﻮن آب ﭘﺲ ﻣﻲﻧﺸﯿﻨﺪ‪ ،‬ھﺮ ﻛﺲ ﺑﺮ زﻣﯿﻦ ﺧﻮد داﻧﮫ ﻣﻲاﻓﺸﺎﻧﺪ و‬
‫ﺧﻮﻛﮭﺎي ﺧﻮد را ﺑﺮ آن رھﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ ﭼﻮن اﯾﻦ ﺧﻮﻛﮭﺎ ﺑﺎ دﺳﺖ و ﭘﺎي ﺧﻮﯾﺶ داﻧﮫھﺎ را در زﻣﯿﻦ ﻧﺸﺎﻧﺪﻧﺪ‪،‬‬
‫وي ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ ﺗﺎ ھﻨﮕﺎم درو ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬آﻧﮕﺎه… ﻣﺤﺼﻮل را ﺟﻤﻊ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫ھﻤﺎن ﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ ﺧﻮﻛﮭﺎ داﻧﮫ را ﺑﺎ دﺳﺖ و ﭘﺎي ﺧﻮد ﻣﻲﻛﺎﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻮزﯾﻨﮕﺎن را ﻧﯿﺰ ﭼﻨﺎن آﻣﻮﺧﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ‬
‫ﻣﯿﻮهھﺎ را از درﺧﺘﺎن ﺑﭽﯿﻨﻨﺪ؛ ھﻤﯿﻦ ﻧﯿﻞ‪ ،‬ﻛﮫ زﻣﯿﻦ را آﺑﯿﺎري ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ھﻨﮕﺎم ﭘﺲ ﻧﺸﺴﺘﻦ‪ ،‬در ﺑﺮﻛﮫھﺎ و‬
‫ﻣﺮداﺑﮭﺎ ﻣﻘﺪار زﯾﺎدي ﻣﺎھﻲ ذﺧﯿﺮه ﻣﻲﻛﺮد؛ داﻣﻲ ﻛﮫ ھﻨﮕﺎم روز ﺑﺮاي ﺻﯿﺪ ﻣﺎھﻲ ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲرﻓﺖ ﺷﺒﮭﺎ‬
‫از آن ﺑﺮاي ﻧﮕﺎھﺪاري ﻛﺸﺎورزان از ﺷﺮ ﮔﺰش ﭘﺸﮫ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﺑﺎﯾﺪ داﻧﺴﺖ ﻛﮫ ﺑﺨﺸﻨﺪﮔﻲ ﻧﯿﻞ‬
‫ﺑﮭﺮة ﻛﺸﺎورز ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﭼﮫ ھﺮ ﺟﺮﯾﺒﻲ از زﻣﯿﻦ ﻣﺼﺮ ﻣﻠﻚ ﻓﺮﻋﻮن ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ و‬
‫@‪h‬‬
‫ﺑﺮزﮔﺮ ﻧﺎﭼﺎر ﺑﻮد ﻣﺎﻟﯿﺎت ﺳﺎﻻﻧﮫاي ﻣﯿﺎن ده ﯾﻚ ﺗﺎ ﭘﻨﺞ ﯾﻚ ﻣﺤﺼﻮل ﺑﮫ ﺷﺎه ﺑﭙﺮدازد‪ .‬اﺷﺮاف‪ ،‬زﻣﯿﻨﺪاران‬
‫و ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪان دﯾﮕﺮ زﻣﯿﻨﮭﺎي ﭘﮭﻨﺎوري در اﺧﺘﯿﺎر داﺷﺘﻨﺪ؛ ﺑﺮاي آﻧﻜﮫ اﻧﺪازهاي از ﺑﺰرﮔﻲ اﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ اﻣﻼك‬
‫ﺑﮫ دﺳﺖ آﯾﺪ‪ ،‬ﻣﻲﮔﻮﯾﯿﻢ ﻛﮫ ﯾﻜﻲ از اﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ زﻣﯿﻨﺪاران ھﺰار و ﭘﺎﻧﺼﺪ ﻣﺎده ﮔﺎو داﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬داﻧﮫ ﺑﺎر و‬
‫ﻣﺎھﻲ و ﮔﻮﺷﺖ ﻋﻨﻮان ﺧﻮراك اﺻﻠﻲ ﻣﺮدم را داﺷﺖ‪ .‬در ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪهاي از ﯾﻚ ﻛﺘﯿﺒﮫ ﭼﻨﯿﻦ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ‬
‫ﺷﺎﮔﺮد ﻣﺪرﺳﮫ ﭼﮫ ﭼﯿﺰھﺎ ﺣﻖ دارد ﺑﺨﻮرد‪ ،‬و در آن ﻧﺎم ﺳﻲ و ﺳﮫ ﻧﻮع ﮔﻮﺷﺖ ﺟﺎﻧﻮر و ﻣﺮغ‪ ،‬ﭼﮭﻞ و‬
‫‪are‬‬

‫ھﺸﺖ ﻧﻮع ﻏﺬاي ﭘﺨﺘﮫ‪ ،‬و ﺑﯿﺴﺖ و ﭼﮭﺎر ﻧﻮع ﻧﻮﺷﯿﺪﻧﻲ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪان ﺑﺮ ﺧﻮراك ﺧﻮد ﺷﺮاب‬
‫ﻣﻲﭘﺎﺷﯿﺪﻧﺪ و ﻣﻲﺧﻮردﻧﺪ و دروﯾﺸﺎن از ﺷﺮاب ﺟﻮي ﺗﺨﻤﯿﺮ ﺷﺪه اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻛﺸﺎورزان زﻧﺪﮔﻲ ﺳﺨﺖ و ﻣﺤﻘﺮي داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻛﺸﺎورز »آزاد« ﺗﻨﮭﺎ ﺳﺮو ﻛﺎرش ﺑﺎ ﺗﺤﺼﯿﻠﺪار ﻣﺎﻟﯿﺎت ﺑﻮد‪،‬‬
‫و اﯾﻦ ﺷﺨﺺ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮﯾﻚ اﺻﻞ اﻗﺘﺼﺎدي ﻛﮫ ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن ﻣﺴﺘﻘﺮ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎ وي رﻓﺘﺎر ﻣﻲﻛﺮد؛ ﯾﻌﻨﻲ‬
‫»ھﺮ ﭼﮫ را ﻗﺎﺑﻞ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﺑﻮد« از وي ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻧﻮﯾﺴﻨﺪة ﻇﺮﯾﻔﻲ از آن زﻣﺎن‪ ،‬در ﺑﺎرة ﻣﺮداﻧﻲ ﻛﮫ‬
‫‪set‬‬

‫ﺧﻮراك ﻣﺼﺮ را در زﻣﺎن او ﻓﺮاھﻢ ﻣﻲآوردهاﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲﻧﻮﯾﺴﺪ‪:‬‬

‫آﯾﺎ در ﺧﯿﺎل ﺧﻮد ﻣﺠﺴﻢ ﺳﺎﺧﺘﮫاي ﻛﮫ ﭼﻮن ده ﯾﻚ داﻧﮫﺑﺎر را از ﻛﺸﺎورزي ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﻣﺎﻟﯿﺎت ﻣﻲﮔﯿﺮﻧﺪ ﭼﮫ‬
‫ﺣﺎﻟﻲ دارد؟ ﻛﺮﻣﮭﺎ ﻧﯿﻤﻲ از ﮔﻨﺪم را ﺧﻮردهاﻧﺪ‪ ،‬و اﺳﺐ آﺑﻲ ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪه را از ﻣﯿﺎن ﺑﺮده اﺳﺖ؛ ﺑﺮ ﻣﺰرﻋﮫ‬
‫‪an‬‬

‫دﺳﺘﮫھﺎي ﺑﺰرﮔﻲ از ﻣﻮش ھﺠﻮم آورده و ﻣﻠﺦ ﺑﺮ ﺳﺮ آن رﯾﺨﺘﮫ اﺳﺖ و ﭼﮭﺎرﭘﺎﯾﺎن و ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن ﻗﺴﻤﺖ‬
‫ﻣﮭﻤﻲ از آن را رﺑﻮدهاﻧﺪ؛ اﮔﺮ ﻛﺸﺎورز ﻟﺤﻈﮫاي از آﻧﭽﮫ ﺑﺮ روي زﻣﯿﻦ ﺑﺮاي وي ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه ﻏﻔﻠﺖ ﻛﻨﺪ‪،‬‬
‫دزدان آن را ﺧﻮاھﻨﺪ ﺑﺮد‪ .‬از اﯾﻦ ﮔﺬﺷﺘﮫ‪ ،‬ﺗﺴﻤﮫھﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﮔﺎوآھﻦ و ﺑﯿﻞ را ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ آن ﻣﻲﺑﻨﺪﻧﺪ ﭘﺎره ﺷﺪه‬
‫و ﺑﺎﯾﺪ ﻧﻮﺷﻮد؛ ﺟﻔﺖ ﮔﺎو ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ ﮔﺎوآھﻦ ﺑﺴﺘﮫ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺮده اﺳﺖ‪ .‬درﺳﺖ در اﯾﻦ ھﻨﮕﺎم‪ ،‬ﺗﺤﺼﯿﻠﺪار‬
‫از ﻛﺸﺘﻲ ﭘﯿﺎده ﻣﻲﺷﻮد ﺗﺎ ده ﯾﻚ را وﺻﻞ ﻛﻨﺪ؛ درﺑﺎﻧﺎن اﻧﺒﺎرھﺎي[ﺷﺎھﻲ] ﺑﺎ ﭼﻮﺑﺪﺳﺘﻲ‪ ،‬و زﻧﮕﯿﺎن ﺑﺎ‬
‫‪pym‬‬

‫ﺷﺎﺧﮫھﺎي ﻧﺨﻞ‪ ،‬ﻓﺮا ﻣﻲرﺳﻨﺪ و ﻓﺮﯾﺎد ﻣﻲزﻧﻨﺪ‪ :‬ﺑﯿﺎﯾﯿﺪ‪ ،‬ھﻢاﻛﻨﻮن ﺑﯿﺎﯾﯿﺪ! وﻟﻲ ﭼﯿﺰي ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ؛ ﺑﮫ‬
‫ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ زارع ﺑﯿﭽﺎره را ﺑﺮ زﻣﯿﻦ ﻣﻲاﻧﺪازﻧﺪ و دﺳﺖ و ﭘﺎي او را ﻣﻲﺑﻨﺪﻧﺪ و ﺑﮫ ﻃﺮف ﺗﺮﻋﮫ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻣﻲﻛﺸﻨﺪ و‪ ،‬از ﺳﺮ‪ ،‬او را ﺑﮫ آن ﻣﻲاﻧﺪازﻧﺪ؛ زﻧﺶ را ﻧﯿﺰ ﺑﮫ او ﻣﻲﺑﻨﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻮدﻛﺎﻧﺶ را ﺑﮫ زﻧﺠﯿﺮ ﻣﻲﻛﺸﻨﺪ‬
‫و ھﻤﺴﺎﯾﮕﺎن از اﻃﺮاف او ﻓﺮار ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و در ﺻﺪد آن ﺑﺮﻣﻲآﯾﻨﺪ ﺗﺎ داﻧﮫﺑﺎر ﺧﻮد را ﭘﻨﮭﺎن ﺳﺎزﻧﺪ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫اﻟﺒﺘﮫ اﯾﻦ ﯾﻚ ﻗﻄﻌﺔ ادﺑﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺧﺎﻟﻲ از ﮔﺰاﻓﮕﻮﯾﻲ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬وﻟﻲ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪة آن ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ را‬
‫ﺑﺮﻧﻮﺷﺘﺔ ﺧﻮد ﺑﯿﻔﺰاﯾﺪ ﻛﮫ ﻛﺸﺎورز در ھﺮ آن ﺑﯿﻢ آن داﺷﺘﮫ اﺳﺖ ﻛﮫ وي را ﺑﮫ ﺑﯿﮕﺎري ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺮاي‬
‫ﺷﺎه ﻛﺎر ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺮﻋﮫھﺎي او را ﺑﻜﻨﺪ‪ ،‬راه ﺑﺴﺎزد‪ ،‬اراﺿﻲ ﺷﺎھﻲ را ﻛﺸﺖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺳﻨﮕﮭﺎ و ﻣﺴﻠﮫھﺎ را ﺑﺮاي‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻦ اھﺮام و ﻣﻌﺎﺑﺪ و ﻛﺎﺧﮭﺎ ﺑﻜﺸﺪ‪ .‬ﺑﮫ ﮔﻤﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮ‪ ،‬ﻏﺎﻟﺐ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ در ﻣﺰارع ﻛﺎر ﻧﻤﻲﻛﺮدﻧﺪ ﺑﮫ ﻓﻘﺮ‬
‫ﺗﻦ در داده و ﺑﺮ آن ﺷﻜﯿﺒﺎﯾﻲ ﻣﻲﻧﻤﻮدﻧﺪ؛ ﺑﺴﯿﺎري از آﻧﺎن اﺳﯿﺮان ﺟﻨﮕﻲ ﯾﺎ واﻣﺪاراﻧﻲ ﺑﻮدهاﻧﺪ ﻛﮫ‪ ،‬از‬

‫‪oo‬‬
‫ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ در ﭘﺮداﺧﺖ وام‪ ،‬ﺑﮫ ﺑﻨﺪﮔﻲ اﻓﺘﺎده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﮔﺎھﻲ اوﻗﺎت دﺳﺘﺒﺮدھﺎ و ﻟﺸﻜﺮﻛﺸﯿﮭﺎﯾﻲ ﺻﻮرت‬
‫ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺗﻨﮭﺎ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﻛﮫ ﻛﺴﺎﻧﻲ را ﺑﮫ اﺳﯿﺮي و ﺑﻨﺪﮔﻲ ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ و ﺑﮫ داﺧﻞ ﻛﺸﻮر آرﻧﺪ؛ زﻧﺎن و‬
‫ﻛﻮدﻛﺎﻧﻲ را ﻛﮫ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﮫ ﭼﻨﮓ ﻣﻲاﻓﺘﺎدﻧﺪ‬

‫ﺑﮫ ھﺮ ﻛﺲ ﻛﮫ ﺑﮭﺎي ﺑﯿﺸﺘﺮي ﻣﻲﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻲﻓﺮوﺧﺘﻨﺪ‪ .‬در ﻣﻮزة ﺷﮭﺮ ﻟﯿﺪن ﻧﻘﺶ ﺑﺮﺟﺴﺘﮫاي ﺑﺮ روي‬

‫‪yah‬‬
‫ﺳﻨﮓ دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ در آن رﺷﺘﺔ درازي از اﺳﯿﺮان آﺳﯿﺎﯾﻲ ﺑﺎ ﺣﺎﻟﺖ ﭘﺮﯾﺸﺎن در ﻛﺸﺘﻲ ﺟﺎي دارﻧﺪ‪ ،‬و‬
‫آﻧﺎن را ﺑﮫ اﺳﯿﺮي ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ .‬ﺗﺼﺎوﯾﺮ اﯾﻦ اﺳﯿﺮان‪ ،‬ﺑﺎ دﺳﺘﮭﺎي ﺑﺮ ﭘﺸﺖ ﺑﺴﺘﮫ ﯾﺎ ﺑﺮ ﮔﺮدن آوﯾﺨﺘﮫ ﯾﺎ در ﻛﻨﺪه‬
‫ﺟﺎي ﮔﺮﻓﺘﮫ‪ ،‬و ﭼﮭﺮهھﺎﯾﻲ ﻛﮫ از ﻛﯿﻨﺔ آﻣﯿﺨﺘﮫ ﺑﮫ ﻧﺎاﻣﯿﺪي ﺣﻜﺎﯾﺖ دارد‪ ،‬ﭼﻨﺎن اﺳﺖ ﻛﮫ ﮔﻮﯾﻲ ﺑﺮ روي‬
‫ﺳﻨﮓ ﺟﺎن دارد و ﺑﺎ آدﻣﻲ ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪.‬‬

‫‪ -2‬ﺻﻨﺎﻋﺖ‬
‫@‪h‬‬
‫ﻣﻌﺪﻧﭽﯿﺎن‪ -‬ﺻﻨﻌﺘﮕﺮان‪ -‬ﻛﺎرﮔﺮان‪ -‬ﻣﮭﻨﺪﺳﺎن‪ -‬ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ‪ -‬ﭼﺎﭘﺎر‪ -‬ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ و اﻣﻮر ﻣﺎﻟﻲ‪ -‬ﻣﻨﺸﯿﮭﺎ‬

‫رﻓﺘﮫ رﻓﺘﮫ‪ ،‬در ﻧﺘﯿﺠﺔ ﻛﺎر ﻛﺸﺎورزان ﻣﺤﺼﻮل ﺑﯿﺶ از اﺣﺘﯿﺎج ﻓﺮاھﻢ ﻣﻲﺷﺪ؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ ﻗﺴﻤﺘﻲ از‬
‫آن ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ذﺧﯿﺮه ﺑﺮاي ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ در ﺻﻨﺎﻋﺖ و ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﭼﻮن در‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﺼﺮ ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ ﻛﻢ ﯾﺎﻓﺖ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ ﭼﯿﺰھﺎ را از ﻧﻮﺑﮫ و ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن وارد ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﻣﻌﺎدن‬
‫در ﻧﻘﺎط دوردﺳﺖ ﺟﺎي داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺳﺮﻣﺎﯾﮫھﺎي ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺻﺮف ﻧﻤﻲﻛﺮد ﻛﮫ ﺑﮫ ﻛﺎر‬
‫اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﻌﺎدن ﺑﭙﺮدازﻧﺪ؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ ﻗﺮﻧﮭﺎي ﻣﺘﻮاﻟﻲ ﻋﻤﻞ اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﻌﺎدن در اﻧﺤﺼﺎر دوﻟﺖ ﺑﻮد‪.‬‬
‫از ﻛﺎﻧﮭﺎي ﻣﺼﺮ ﻣﻘﺪار ﻛﻤﻲ ﺑﮭﺮهﺑﺮداري ﻣﻲﺷﺪ؛ و آھﻦ را از ﺣﺒﺸﮫ وارد ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ﻣﻌﺎدن ﻃﻼ در‬
‫ﻃﻮل ﺳﺎﺣﻞ ﺧﺎوري ﻧﯿﻞ و در ﺑﻼد ﻧﻮﺑﮫ ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﺑﻮد؛ از آن ﮔﺬﺷﺘﮫ‪ ،‬اﯾﻦ ﻓﻠﺰ ﮔﺮاﻧﺒﮭﺎ را از ﺧﺰاﻧﺔ ھﻤﺔ‬
‫اﯾﺎﻻﺗﻲ ﻛﮫ در ﺗﺤﺖ ﻓﺮﻣﺎن ﻣﺼﺮ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻛﺸﻮر ﻣﻲآوردﻧﺪ‪ .‬دﯾﻮدوروس ﺳﯿﺴﯿﻠﻲ )‪ 56‬قم(‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﻲﻧﻮﯾﺴﺪ ﻛﮫ ﻣﻌﺪﻧﭽﯿﺎن ﻣﺼﺮي‪ ،‬ﭼﺮاغ و ﻛﻠﻨﮓ ﺑﮫ دﺳﺖ‪ ،‬دﻧﺒﺎل رﮔﮫھﺎي ﻣﻌﺪن ﻃﻼ ﺑﮫ داﺧﻞ زﻣﯿﻦ‬
‫ﻣﻲرﻓﺘﻨﺪ؛ ﻛﻮدﻛﺎن ﺗﻜﮫھﺎي اﯾﻦ ﻣﻌﺪن ﺳﻨﮕﯿﻦ را ﺣﻤﻞ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ و ﭘﺲ از آﻧﻜﮫ در ھﺎوﻧﮭﺎي ﺳﻨﮕﻲ ﻛﻮﻓﺘﮫ‬
‫ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺮدان و زﻧﺎن ﺳﺎﻟﺨﻮرده آن را ﺷﺴﺘﺸﻮ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻧﻤﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﮫ ﺗﺎ ﭼﮫ ﺣﺪ ﺗﻌﺼﺐ ﻣﻠﻲ‪ ،‬در‬
‫آﻧﭽﮫ ذﯾﻼ ذﻛﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺒﺎﻟﻐﮫ روا داﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫ﺷﺎھﺎن ﻣﺼﺮ زﻧﺪاﻧﯿﺎن ﻣﺤﻜﻮم و اﺳﯿﺮان ﺟﻨﮕﻲ‪ ،‬و ﻛﺴﺎﻧﻲ را ﻛﮫ ﺑﮫ ﺗﮭﻤﺘﮭﺎي ﺑﺎﻃﻞ و از روي‬

‫ﺧﺸﻢ در زﻧﺪاﻧﮭﺎ اﻓﺘﺎده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺟﻤﻊآوري ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و‪ ،‬ﮔﺎھﻲ ﺗﻨﮭﺎ و ﮔﺎھﻲ ﺑﺎ ﺧﺎﻧﻮادهھﺎﺷﺎن‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﻌﺎدن‬
‫ﻃﻼ ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ ﺗﺎ آﻧﺎن ﻛﮫ ﺑﺮاﺳﺘﻲ ﮔﻨﺎھﻜﺎر ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﯿﻔﺮ ﮔﻨﺎه ﺧﻮﯾﺶ را ﺑﭽﺸﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺷﺎھﺎن‪،‬‬
‫‪pym‬‬

‫از دﺳﺘﺮﻧﺞ آﻧﺎن‪ ،‬درآﻣﺪ ﺳﺮﺷﺎري ﺑﮫ ﭼﻨﮓ آرﻧﺪ… ﭼﻮن اﯾﻦ ﻛﺎرﮔﺮان از ﺗﻮﺟﮫ ﺑﮫ ﺣﺎل ﺑﺪن ﺧﻮد ﻧﺎﺗﻮان‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و ﺣﺘﻲ ﭼﯿﺰي ﻛﮫ ﺗﻦ آﻧﺎن را ﺑﭙﻮﺷﺪ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ھﺮ ﻛﺲ آن ﺑﯿﭽﺎرﮔﺎن ﺑﺨﺖ ﺑﺮﮔﺸﺘﮫ را ﻣﻲدﯾﺪ‪ ،‬از‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺷﺪت ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ ﺑﺮ ﺣﺎل آﻧﺎن رﻗﺖ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﭼﮫ ھﯿﭻ ﻛﺲ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﺑﺮ ﺣﺎل آن ﺑﯿﻤﺎران و ﻧﺎﺗﻮاﻧﺎن و زﻧﺎن‬
‫درﻣﺎﻧﺪه رﺣﻤﺖ ﻛﻨﺪ و از ﻛﺎر و زﺣﻤﺖ اﯾﺸﺎن اﻧﺪﻛﻲ ﺑﻜﺎھﺪ‪ .‬ھﻤﮫ ﻧﺎﭼﺎرﻧﺪ آن اﻧﺪازه ﻛﺎر ﻛﻨﻨﺪ ﻛﮫ ھﻤﺔ‬
‫ﻗﻮاﺷﺎن ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺑﺮود و در ﺧﻮاري اﺳﯿﺮي ﺑﻤﯿﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ‪ ،‬اﯾﻦ ﺑﺪﺑﺨﺘﺎن آﯾﻨﺪهاي ﺑﮫ ﻧﮭﺎﯾﺖ درﺟﮫ‬

‫‪.co‬‬
‫ﺗﻠﺨﺘﺮ و ﺳﺨﺖﺗﺮ از زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ در ﭘﯿﺶ دارﻧﺪ‪ ،‬و ﻣﺮگ را ﺑﺮ زﻧﺪﮔﻲ ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣﻲدھﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺮدم ﻣﺼﺮ‪ ،‬در دورة ﺳﻠﺴﻠﮫھﺎي ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ‪ ،‬راه ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﻔﺮغ را از ﻣﺨﻠﻮط ﻛﺮدن ﻣﺲ ﺑﺎ ﻗﻠﻊ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ‬
‫و‪ ،‬در اول ﻛﺎر‪ ،‬ﺳﻼﺣﮭﺎﯾﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﻤﺸﯿﺮ و ﺧﻮد و زره از آن ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ؛ ﺑﻌﺪھﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ھﻤﯿﻦ ﻣﻔﺮغ‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻦ ﭼﺮخ اراﺑﮫ‪ ،‬ﻏﻠﻄﻚ‪ ،‬اھﺮم‪ ،‬ﻗﺮﻗﺮه‪ ،‬ﮔﺎوه‪ ،‬ﭼﺮخ ﺧﺮاﻃﻲ‪ ،‬ﻣﯿﺦﭘﯿﭻ‪ ،‬ﻣﺘﮫھﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺳﺨﺖﺗﺮﯾﻦ ﺳﻨﮓ‬

‫‪oo‬‬
‫دﯾﻮرﯾﺖ را ﺳﻮراخ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬و اره ﺑﺮاي ﺑﺮﯾﺪن ﺳﻨﮕﮭﺎي ﺑﺰرگ ﺟﮭﺖ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺗﺎﺑﻮت ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﻛﺎرﮔﺮان‬
‫ﻣﺼﺮي آﺟﺮ و ﺳﯿﻤﺎن و ﮔﭻ ﺗﮭﯿﮫ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ﺳﻔﺎل را ﺑﺎ ورﻗﮫاي از ﺷﯿﺸﮫ ﻟﻌﺎب ﻣﻲدادﻧﺪ‪ ،‬ﺷﯿﺸﮫﮔﺮي‬
‫ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و اﯾﻦ ھﺮ دو را ﺑﮫ اﻟﻮان ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺰﯾﯿﻦ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ در ﻣﻨﺒﺘﻜﺎري ﺑﺮ روي ﭼﻮب ﻣﮭﺎرت‬
‫ﻓﺮاوان داﺷﺘﻨﺪ؛ ﻛﺸﺘﻲ‪ ،‬اراﺑﮫ‪ ،‬ﺻﻨﺪﻟﻲ‪ ،‬ﺗﺨﺖ‪ ،‬و ﺗﺎﺑﻮﺗﮭﺎي ﻣﺠﻠﻠﻲ را ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ آراﯾﺶ ﻣﻲدادﻧﺪ؛ اﯾﻦ‬

‫‪yah‬‬
‫ﺗﺎﺑﻮﺗﮭﺎي زﯾﺒﺎ‪ ،‬درواﻗﻊ‪ ،‬زﻧﺪﮔﺎن را ﻣﻲﻓﺮﯾﻔﺖ و ﺑﮫ ﻣﺮگ دﻋﻮت ﻣﻲﻛﺮد؛ ﺑﺎ ﭘﻮﺳﺖ ﺟﺎﻧﻮران ﻟﺒﺎس‪،‬‬
‫ﺗﯿﺮدان‪ ،‬ﺳﭙﺮ‪ ،‬و ﺻﻨﺪﻟﻲ ﺗﮭﯿﮫ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮ دﯾﻮراھﺎي ﻣﻘﺎﺑﺮ ﺻﻮرت ھﻤﺔ ﻛﺎرھﺎي ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ‬
‫دﺑﺎﻏﻲ ﭘﻮﺳﺖ ﻧﻤﺎﯾﺶ داده ﺷﺪه؛ ھﻨﻮز ﻛﻔﺎﺷﺎن ﻛﺎردھﺎي ﺧﻤﯿﺪهاي را ﻛﮫ ﺑﺮ آن ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﻛﺎر دﺑﺎﻏﺎن‬
‫ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد ﺑﮫ دﺳﺖ دارﻧﺪ و ﺑﺎ آن ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺼﺮﯾﺎن ﺑﺎ ﮔﯿﺎه ﺑﺮدي )ﭘﺎﭘﯿﺮوس( رﯾﺴﻤﺎن‪،‬‬
‫ﻃﻨﺎب‪ ،‬ﺣﺼﯿﺮ‪ ،‬ﻛﻔﺶ ﺳﺮﭘﺎﯾﻲ‪ ،‬و ﻛﺎﻏﺬ ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﻛﺎرﮔﺮان دﯾﮕﺮي در ﻣﯿﻨﺎﻛﺎري و ﻟﻌﺎبدادن و ورﻧﻲ‬
‫زدن ﻣﺎھﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻋﻠﻢ ﺷﯿﻤﻲ را در ﺻﻨﻌﺖ ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ از ﺑﺎﻓﻨﺪﮔﺎن ﭘﺎرﭼﮫ‬
‫رﺷﺘﮫھﺎﯾﻲ از رﯾﺴﻤﺎن را ﺑﮫ ﻛﺎر ﺑﺮدهاﻧﺪ ﻛﮫ ﻇﺮﯾﻔﺘﺮ و ﻧﺎزﻛﺘﺮ از آن در ﺗﻤﺎم ﺗﺎرﯾﺦ ﭘﺎرﭼﮫﺑﺎﻓﻲ دﯾﺪه‬
‫@‪h‬‬
‫ﻧﺸﺪه؛ در ﺿﻤﻦ ﻛﺎوﺷﮭﺎ‪ ،‬ﻗﻄﻌﮫ ﭘﺎرﭼﮫاي ﻛﮫ ﭼﮭﺎر ھﺰار ﺳﺎل ﭘﯿﺶ از اﯾﻦ ﺑﺎﻓﺘﮫ ﺷﺪه ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ‬
‫ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﺗﺼﺮف روزﮔﺎر‪» ،‬رﺷﺘﮫھﺎي آن ﺑﮫ اﻧﺪازهاي ﺑﺎرﯾﻚ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺪون ذرهﺑﯿﻦ ﻧﻤﻲﺗﻮان آن را‬
‫از اﺑﺮﯾﺸﻢ ﺗﻤﯿﺰ داد‪ .‬ﺑﮭﺘﺮﯾﻦ ﭘﺎرﭼﮫھﺎي ﺑﺎﻓﺖ اﻣﺮوز‪ ،‬ﭼﻮن ﺑﺎ اﯾﻦ ﭘﺎرﭼﮫ ﻛﮫ ﻣﺼﺮﯾﺎن ﻗﺪﯾﻢ ﺑﺎ دﺳﺖ‬
‫ﻣﻲﺑﺎﻓﺘﮫاﻧﺪ ﻣﻘﺎﯾﺴﮫ ﺷﻮد‪ ،‬درﺷﺖ ﻣﻲﻧﻤﺎﯾﺪ‪ «.‬ﭘﺸﻞ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬اﮔﺮ اﻃﻼﻋﺎت ﻓﻨﻲ ﻣﺼﺮﯾﺎن را ﺑﺎ آﻧﭽﮫ ﺧﻮد‬
‫دارﯾﻢ ﻣﻘﺎﯾﺴﮫ ﻛﻨﯿﻢ‪ ،‬درﺧﻮاھﯿﻢ ﯾﺎﻓﺖ ﻛﮫ‪ ،‬ﭘﯿﺶ از اﺧﺘﺮاع ﻣﺎﺷﯿﻦ ﺑﺨﺎر‪ ،‬ﻣﺎ ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ در ھﯿﭻ ﭼﯿﺰ ﺑﺮ آن ﻣﺮدم‬
‫‪are‬‬

‫ﺑﺮﺗﺮي ﻧﺪاﺷﺘﮫاﯾﻢ‪«.‬‬

‫ﺑﯿﺸﺘﺮ اھﻞ ﺻﻨﻌﺖ از ﻣﺮدم آزاد ﺑﻮدﻧﺪ؛ از ﺑﻨﺪﮔﺎن ﻧﯿﺰ ﻗﺴﻤﺘﻲ در ﻣﯿﺎن اﯾﺸﺎن دﯾﺪه ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬اھﻞ ھﺮ‬
‫ﺻﻨﻌﺖ ﻃﺒﻘﺔ ﺧﺎﺻﻲ ﺗﺸﻜﯿﻞ ﻣﻲدادﻧﺪ‪ ،‬ھﻤﺎن ﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ اﻛﻨﻮن در ھﻨﺪ ﻧﯿﺰ ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺖ؛ ﭼﻨﺎن ﻣﻘﺮر ﺑﻮد ﻛﮫ‬
‫ﭘﺴﺮان ﺣﺮﻓﺔ ﭘﺪران را در ﭘﯿﺶ ﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬ﺟﻨﮕﮭﺎي ﺑﺰرگ ﺳﺒﺐ آن ﺑﻮد ﻛﮫ ھﺰاران اﺳﯿﺮ ﺑﮫ ﭼﻨﮓ ﺑﯿﻔﺘﺪ؛ ﺑﺎ‬
‫اﯾﻦ اﺳﯿﺮان ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ اﻣﻼك وﺳﯿﻊ را آﺑﺎد ﻛﻨﻨﺪ و ﻛﺎرھﺎي ﻣﮭﻨﺪﺳﻲ را ﺗﺮﻗﻲ دھﻨﺪ‪ .‬راﻣﺴﺲ ﺳﻮم در‬
‫‪set‬‬

‫ﻃﻮل ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺧﻮﯾﺶ ‪ 113000‬اﺳﯿﺮ ﺑﮫ ﻣﻌﺎﺑﺪ ھﺒﮫ ﻛﺮد‪ .‬ﺻﻨﻌﺘﮕﺮان آزادي ﻛﮫ در ﯾﻚ رﺷﺘﮫ ﻛﺎر‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺻﻨﻔﻲ را ﺗﺸﻜﯿﻞ ﻣﻲدادﻧﺪ و در ﺗﺤﺖ اﻣﺮ »ﺳﺮﻛﺎرﮔﺮ« ﯾﺎ ﻧﺎﻇﺮي ﺑﮫ ﻛﺎر ﺧﻮد‬
‫ﻣﻲﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ؛ آن ﺷﺨﺺ ﻛﺎﻻھﺎي ﺻﻨﻌﺘﻲ آﻧﺎن را ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻛﻠﻲ ﻣﻲﻓﺮوﺧﺖ و ﺣﻖ آﻧﺎن را ﯾﻜﺎنﯾﻜﺎن‬
‫ﻣﻲداد‪ .‬ﺑﺮ روي ﯾﻚ ﻟﻮﺣﺔ ﮔﭽﻲ‪ ،‬ﻛﮫ در ﻣﻮزة ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﺤﻔﻮظ اﺳﺖ‪ ،‬ﯾﻜﻲ از ﺳﺮﻛﺎرﮔﺮان ﻧﺎم ﭼﮭﻞ وﺳﮫ ﻛﺎرﮔﺮ را ﻧﻮﺷﺘﮫ و‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﺎم ھﺮ ﯾﻚ‪ ،‬روزھﺎي‬
‫ﻏﯿﺒﺖ و ﻋﻠﺖ آن را از »ﺑﯿﻤﺎري« و »ﻋﺒﺎدت« ﯾﺎ ﻣﺠﺮد »ﺗﻨﺒﻠﻲ« ذﻛﺮ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﻋﺘﺼﺎب ﻓﺮاوان‬
‫ﭘﯿﺶ ﻣﻲآﻣﺪ؛ ﯾﻚ ﺑﺎر ﭼﻨﺎن اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎد ﻛﮫ ﻣﺰد ﻛﺎرﮔﺮان ﻣﺪت درازي ﭘﺮداﺧﺘﮫ ﻧﺸﺪ؛ آﻧﺎن رﺋﯿﺲ ﺧﻮد را‬
‫ﻣﺤﺎﺻﺮه ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﮫ اﯾﻦ ﺻﻮرت وي را ﻣﻮرد ﺗﮭﺪﯾﺪ ﻗﺮار دادﻧﺪ ﻛﮫ‪» :‬ﻣﺎ را ﮔﺮﺳﻨﮕﻲ و ﺗﺸﻨﮕﻲ ﺑﮫ اﯾﻨﺠﺎ‬
‫‪pym‬‬

‫ﻛﺸﺎﻧﯿﺪه اﺳﺖ؛ ﻟﺒﺎس و روﻏﻦ و ﺧﻮراك ﻧﺪارﯾﻢ‪ .‬در اﯾﻦ ﺑﺎره ﺑﮫ ﺧﻮاﺟﺔ ﻣﺎ‪ ،‬ﻓﺮﻋﻮن‪ ،‬و ﺑﮫ ﺣﺎﻛﻢ وﻻﯾﺖ‬
‫»ﻧﻮم«‪ ،‬ﻛﮫ ﻛﺎرھﺎي ﻣﺎ ﺑﮫ دﺳﺖ اوﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻨﻮﯾﺲ ﺗﺎ ﭼﯿﺰي ﺑﻤﺎ ﺑﺪھﻨﺪ ﻛﮫ از آن ﮔﺬران ﻛﻨﯿﻢ‪ «.‬ﺑﻨﺎﺑﺮ رواﯾﺘﻲ‬
‫ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ‪ ،‬ﯾﻚ ﻣﺮﺗﺒﮫ ﺷﻮرش ﺑﺰرﮔﻲ در ﻣﺼﺮ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎد ﻛﮫ در آن ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮ ﯾﻜﻲ از اﯾﺎﻻت ﻣﺴﻠﻂ ﺷﺪﻧﺪ و‬
 ‫‪m‬‬
‫آن را آن اﻧﺪازه در اﺧﺘﯿﺎر ﺧﻮد ﻧﮕﺎه داﺷﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن‪ -‬ﻛﮫ ھﺮ اﻣﺮي را ﻣﻤﻜﻦ ﻣﻲﺳﺎزد‪ -‬ﺗﺴﻠﻂ‬
‫آﻧﺎن ﺑﺮ اﯾﻦ اﯾﺎﻟﺖ ﺑﮫ رﺳﻤﯿﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪ‪ .‬ﯾﻜﻲ از ﻋﺠﺎﯾﺐ اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ‪ ،‬در ﺗﻤﺪﻧﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ اﯾﻦ اﻧﺪازه‬
‫ﺳﺨﺖ از ﻛﺎرﮔﺮان ﺑﮭﺮهﺑﺮداري ﻣﻲﻛﺮده‪ ،‬ﺟﺰ ﻋﺪة ﻛﻤﻲ‪ ،‬از ﭼﻨﯿﻦ ﺷﻮرﺷﮭﺎ در آن اﺗﻔﺎق ﻧﯿﻔﺘﺎده ﯾﺎ ﺛﺒﺖ‬

‫‪.co‬‬
‫ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﮭﻨﺪﺳﻲ در ﻣﺼﺮ از آﻧﭽﮫ ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن و روﻣﯿﺎن ﻣﻲﺷﻨﺎﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﻧﯿﺰ آﻧﭽﮫ اروﭘﺎ ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب ﺻﻨﻌﺘﻲ‬
‫ﻣﻲﺷﻨﺎﺧﺖ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺮﺗﺮ و ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﻮد؛ ﺗﻨﮭﺎ ﻋﺼﺮ ﻣﺎ ﺑﺮ آن ﺗﻔﻮق دارد‪ ،‬و ﺷﺎﯾﺪ در اﯾﻦ ﮔﻔﺘﮫ ﻧﯿﺰ ﺑﮫ راه‬
‫ﺧﻄﺎ رﻓﺘﮫ ﺑﺎﺷﯿﻢ‪ .‬ﻣﺜﻼ ﺳﻨﻮﺳﺮت ﺳﻮم دﯾﻮاري ﺑﮫ ﻃﻮل ﭼﮭﻞ و ﺳﮫ ﻛﯿﻠﻮﻣﺘﺮ دور درﯾﺎﭼﺔ ﻣﻮرﯾﺲ ﻛﺸﯿﺪ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻛﮫ آب ﻧﺎﺣﯿﺔ ﻓﯿﻮم را در آن ذﺧﯿﺮه ﻛﻨﺪ؛ ﺑﺎ اﯾﻦ ﻛﺎر‪ ،‬ده ھﺰار ھﻜﺘﺎر زﻣﯿﻦ ﺑﺎﺗﻼﻗﻲ را ﻗﺎﺑﻞ ﻛﺸﺖ ﻛﺮد‪،‬‬
‫ﭼﮫ ﺑﺎ اﯾﻦ ﻣﺨﺰن آﺑﻲ ﻛﮫ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺴﺖ وﺳﯿﻠﺔ آﺑﯿﺎري اراﺿﻲ را ﻓﺮاھﻢ ﺳﺎزد‪ .‬ﺗﺮﻋﮫھﺎي ﻓﺮاواﻧﻲ‬
‫ﺣﻔﺮ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ﭘﺎرهاي از آﻧﮭﺎ ﻧﯿﻞ را ﺑﮫ درﯾﺎي ﺳﺮخ اﺗﺼﺎل ﻣﻲداد؛ ﺑﺮاي ﻛﺎر ﻛﺮدن در زﯾﺮ آب‬
‫از ﺻﻨﺪوﻗﮭﺎي ﻏﻮﻃﮫور در آب اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﭘﺎرهھﺎي ﺳﻨﮓ و‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﺴﻠﮫھﺎي ھﺰارﺗﻨﻲ را از ﺟﺎھﺎي دور دﺳﺖ ﺟﺎﺑﮫ ﺟﺎ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺣﻖ داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﯿﻢ ﮔﻔﺘﺔ ھﺮودوت را ﺑﺎور‬
‫ﻛﻨﯿﻢ‪ ،‬ﯾﺎ از روي آﻧﭽﮫ در ﻧﻘﺸﮭﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ ﺳﻠﺴﻠﺔ ھﺠﺪھﻢ دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد در ﺑﺎرة ﻛﺎرھﺎي آن زﻣﺎن‬
‫ﺣﻜﻤﻲ ﺑﺪھﯿﻢ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮕﻮﯾﯿﻢ ﻛﮫ اﯾﻦ ﺳﻨﮕﮭﺎي ﻛﻮهﭘﯿﻜﺮ را ھﺰاران ﻧﻔﺮ ﺑﺮ روي ﺗﯿﺮھﺎي ﭼﻮﺑﻲ آﻏﺸﺘﮫ ﺑﮫ ﭘﯿﮫ‬
‫ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲدادﻧﺪ و‪ ،‬ﺳﭙﺲ‪ ،‬آﻧﮭﺎ را ﺑﮫ راھﮭﺎي ﺷﯿﺒﺪاري ﻛﮫ از ﺟﺎي دوري ﺷﺮوع ﻣﻲﺷﺪ و ﺑﮫ ﻛﻨﺎر‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﭘﺎﯾﺎن ﻣﻲﭘﺬﯾﺮﻓﺖ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻣﺤﻞ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻲدادﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻛﺎر‪ ،‬اﺳﺒﺎب و اﻓﺰار و ﻣﺎﺷﯿﻦ زﯾﺎد ﻧﺒﻮد‪،‬‬
‫ﭼﮫ ﻧﯿﺮوي ﻋﻀﻼﻧﻲ ﻛﺎرﮔﺮ ﺑﺴﯿﺎر ارزان ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﻲآﻣﺪ؛ دﻟﯿﻞ اﯾﻦ‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﺑﺮﺟﺴﺘﮫاي اﺳﺖ ﻛﮫ در آن‬
‫ھﺸﺘﺼﺪ ﭘﺎرو زن ﺑﯿﺴﺖ و ھﻔﺖ ﻗﺎﯾﻖ را ﻣﻲراﻧﻨﺪ و در ﭘﻲ ﺧﻮد ﻗﺎﯾﻖ ﺑﺎرﻛﺶ دﯾﮕﺮي را‪ ،‬ﻛﮫ دو ﻣﺴﻠﮫ در‬
‫@‪h‬‬
‫آن ﻗﺮار دارد‪ ،‬ﻣﻲﻛﺸﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﺳﺖ آن دورة ﻃﻼﯾﻲ ﺟﮭﺎن ﻛﮫ ﭘﺎرهاي از ﻣﺮدم ﻣﻲﺧﻮاھﻨﺪ ھﺮ ﭼﮫ ﻣﺎﺷﯿﻦ‬
‫اﺳﺖ ﺧﺮد ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﮫ زﻧﺪﮔﻲ آن دوره ﺑﺎز ﮔﺮدﻧﺪ! ﻛﺸﺘﯿﮭﺎﯾﻲ ﺑﮫ درازاي ‪ 32‬ﻣﺘﺮ و ﭘﮭﻨﺎي ‪ 16‬ﻣﺘﺮ‪ ،‬در ﻧﯿﻞ‬
‫و درﯾﺎي ﺳﺮخ و ﻧﻮاﺣﻲ ﻣﺪﯾﺘﺮاﻧﮫاي‪ ،‬رﻓﺖ و آﻣﺪ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻛﺎﻻھﺎ‪ ،‬در ﺧﺸﻜﻲ‪ ،‬ﻧﺨﺴﺖ ﺑﺎ ﻧﯿﺮوي اﻧﺴﺎن‬
‫ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﻣﻲﺷﺪ؛ﭘﺲ از آن‪ ،‬از ﺧﺮان در اﯾﻦ ﻛﺎر اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪،‬ﺳﭙﺲ ﻧﻮﺑﺖ ﺑﮫ ﺑﺎرﻛﺸﻲ ﺑﺎ اﺳﺐ‬
‫رﺳﯿﺪ؛ﮔﻤﺎن ﻏﺎﻟﺐ آن اﺳﺖ ﻛﮫ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺑﺎر ھﯿﻜﺴﻮﺳﮭﺎ اﺳﺐ را ﺑﺎ‬
‫‪are‬‬

‫ﺧﻮد ﺑﮫ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﻓﺮاﻋﻨﮫ آورده ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ ﺷﺘﺮﺗﺎ زﻣﺎن ﺑﻄﺎﻟﺴﮫ در ﻣﺼﺮ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮدم ﻓﻘﯿﺮ ﭘﯿﺎده‬
‫ﺳﻔﺮ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﻛﺮﺟﯿﮭﺎي ﺳﺎده را ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ؛ ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪان در ﺗﺨﺖ روان ﻣﻲﻧﺸﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﻨﺪﮔﺎن‬
‫آﻧﺎن را ﺑﮫ ھﺮﺟﺎ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ﺑﻌﺪھﺎ ﺑﺮ اراﺑﮫھﺎي ﻧﺎزﯾﺒﺎﯾﻲ ﺳﻮار ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ ﻛﮫ ﺗﻤﺎم‬
‫ﺳﻨﮕﯿﻨﻲ آن در ﻗﺴﻤﺖ ﻣﻘﺪم ﻣﺤﻮر ﭼﺮخ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﺼﺮﯾﺎن ﭼﺎﭘﺎر ﻣﻨﻈﻤﻲ داﺷﺘﻨﺪ؛ در ﯾﻜﻲ از ﭘﺎﭘﯿﺮوﺳﮭﺎي ﻗﺪﯾﻢ ﭼﻨﯿﻦ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ ﻧﺎﻣﮫرﺳﺎن‬
‫ﺑﺮاي ﻣﻦ ﭼﯿﺰي ﺑﻨﻮﯾﺲ‪ «.‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ داﻧﺴﺖ ﻛﮫ وﺳﺎﯾﻞ ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﻓﺮاوان ﻧﺒﻮده‪ ،‬و ﺟﺰ راه ﺷﺎھﻲ‬
‫و ﺟﻨﮕﻲ ﻣﻤﺘﺪ ﻣﯿﺎن ﻧﯿﻞ و ﻓﺮات‪،‬ﻛﮫ از ﻏﺰه ﻋﺒﻮر ﻣﻲﻛﺮد‪،‬راھﮭﺎي دﯾﮕﺮ ﻧﺎھﻤﻮار و از ﺣﯿﺚ ﺷﻤﺎره ﻛﻢ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﻧﯿﻞ‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﮭﻤﺘﺮﯾﻦ ﻋﺎﻣﻞ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ آن زﻣﺎن ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ ،‬ﺑﮫ ﺳﺒﺐ ﺧﻂ ﺳﯿﺮ ﻣﺎرﭘﯿﭽﻲ ﻛﮫ‬
‫داﺷﺖ‪ ،‬ﻓﺎﺻﻠﺔ ﻣﯿﺎن ﺷﮭﺮھﺎ را دو ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ داﺧﻠﻲ ﺑﮫ ﻃﻮر ﻧﺴﺒﻲ ﺟﻨﺒﺔ اوﻟﯿﮫ داﺷﺖ و‬
‫‪an‬‬

‫ﺑﯿﺸﺘﺮ آن ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻣﺒﺎدﻟﺔ ﺟﻨﺲ ﺑﮫ ﺟﻨﺲ‪ ،‬در ﺟﻤﻌﮫ ﺑﺎزارھﺎي دھﻜﺪهھﺎ‪ ،‬ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ‬
‫ﺧﺎرﺟﻲ‪ ،‬درﺳﺖ ﻣﺜﻞ زﻣﺎن ﻣﺎ‪ ،‬ﺑﮫ واﺳﻄﺔ ﺳﺪھﺎي ﻣﺤﻜﻢ ﮔﻤﺮﻛﻲ ﺑﺎ اﺷﻜﺎﻻﺗﻲ ﻣﻮاﺟﮫ ﺑﻮد؛ دوﻟﺘﮭﺎي‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺧﺎور ﻧﺰدﯾﻚ ﺑﮫ اﺻﻞ »ﺣﻤﺎﯾﺖ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ« اﯾﻤﺎن ﺳﺨﺖ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﻋﻮارض ﮔﻤﺮﻛﻲ ﯾﻜﻲ از‬
‫درآﻣﺪھﺎي اﺳﺎﺳﻲ ﺧﺰاﻧﺔ ﻣﻤﻠﻜﺖ ﺑﮫﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ ﺑﺎﯾﺪ داﻧﺴﺖ ﻛﮫ ﻣﺼﺮ در ﻧﺘﯿﺠﺔ وارد‬
‫‪pym‬‬

‫ﻛﺮدن ﻣﻮاد ﺧﺎم و ﺻﺎدر ﻛﺮدن ﻣﻮاد ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺛﺮوﺗﻲ ﺑﮫ ﭼﻨﮓ آورد‪ .‬در ﺑﺎزارھﺎي ﻣﺼﺮ‪،‬‬
‫ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن ﺷﺎﻣﻲ و ﻛﺮﺗﻲ و ﻗﺒﺮﺳﻲ ﻓﺮاوان دﯾﺪه ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬و ﻛﺸﺘﯿﮭﺎي ﻓﻨﯿﻘﻲ از ﻣﺼﺐ ﻧﯿﻞ در ﺷﻤﺎل ﺗﺎ‬
‫ﻛﻨﺎر ﺧﯿﺎﺑﺎﻧﮭﺎي ﺷﮭﺮ ﭘﺮ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﻃﯿﻮه در ﺟﻨﻮب‪ ،‬در آﻣﺪوﺷﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ھﻨﻮز ﺳﻜﮫ در ﻣﻌﺎﻣﻼت رواج ﻧﯿﺎﻓﺘﮫ ﺑﻮد؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﺣﻘﻮق ﻛﺎرﻣﻨﺪان ﺑﺰرگ‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫ﺻﻮرت ﺟﻨﺴﻲ ﯾﺎ داﻧﮫﺑﺎر و ﻧﺎن ﯾﺎ ﺧﻤﯿﺮ و آﺑﺠﻮ و ﻣﺎﻧﻨﺪ آن ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﻣﺎﻟﯿﺎت ﻧﯿﺰ ﺟﻨﺴﻲ ﺑﻮد و‬
‫ﺧﺰاﻧﮫھﺎي ﺷﺎھﻲ‪ ،‬ﺑﮫ ﺟﺎي آﻧﻜﮫ ﮔﻨﺠﯿﻨﺔ ﺳﯿﻢ و زر ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﺻﻮرت اﻧﺒﺎرھﺎي ﺑﺰرﮔﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ ھﺰاران‬

‫‪.co‬‬
‫ﮔﻮﻧﮫ ﻛﺎﻻ‪ -‬از ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻣﺰارع ﯾﺎ ﭼﯿﺰھﺎي دﺳﺖﺳﺎﺧﺖ‪ -‬در آﻧﮭﺎ ﻧﮕﺎھﺪاري ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ‬
‫ﭘﺲ از ﻛﺸﻮرﮔﺸﺎﯾﯿﮭﺎي ﺗﺤﻮﻃﻤﺲ ﺳﻮم ﻓﻠﺰات ﮔﺮاﻧﺒﮭﺎي ﻓﺮاوان ﺑﮫ ﻣﺼﺮ درآﻣﺪ‪ ،‬ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن رﻓﺘﮫ رﻓﺘﮫ‬
‫ﺑﮭﺎي آﻧﭽﮫ را ﻣﻌﺎﻣﻠﮫ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﺑﺎ ﺣﻠﻘﮫھﺎ و ﺷﻤﺸﮭﺎي ﻃﻼ ﻣﻲدادﻧﺪ و ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ؛ در ھﺮ ﻣﻌﺎﻣﻠﮫ‪ ،‬ﻃﻼ را‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺒﺎدﻟﮫ وزن ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ھﻨﻮز ﺳﻜﮫاي ﻛﮫ وزن و اﻧﺪازة آن را دوﻟﺖ ﺗﻀﻤﯿﻦ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ در ﻛﺎر‬
‫ﻧﺒﻮد ﺗﺎ دادو ﺳﺘﺪ را آﺳﺎن ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻋﺘﺒﺎر ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻮد‪ ،‬و ﻏﺎﻟﺒًﺎ ﺣﻮاﻟﮫ ﯾﺎ ﺳﻨﺪ ﺟﺎﻧﺸﯿﻦ ﻣﺒﺎدﻟﺔ ﺟﻨﺲ‬

‫‪oo‬‬
‫ﺑﮫ ﺟﻨﺲ ﻣﻲﺷﺪ؛ در ھﻤﮫ ﺟﺎ ﻣﻨﺸﯿﮭﺎﯾﻲ وﺟﻮد داﺷﺘﻨﺪ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻨﻈﯿﻢ اﺳﻨﺎد ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ و ﻛﺎرھﺎي ﺣﺴﺎﺑﺪاري و‬
‫رﺳﯿﺪﮔﻲ ﺑﮫ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺳﺒﺐ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫ھﺮ ﻛﺲ از ﻣﻮزة ﻟﻮور دﯾﺪن ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺎﭼﺎر‪ ،‬ﻣﺠﺴﻤﺔ آن ﻣﻨﺸﻲ ﻣﺼﺮي را دﯾﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ ﭼﮭﺎر زاﻧﻮ‬

‫‪yah‬‬
‫ﻧﺸﺴﺘﮫ و ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﻟﺨﺖ اﺳﺖ و ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻗﻠﻤﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ دﺳﺖ دارد‪ ،‬ﻗﻠﻢ دﯾﮕﺮي از راه اﺣﺘﯿﺎط ﺑﺮ ﭘﺸﺖ ﮔﻮش‬
‫زده اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻨﺸﻲ از‬

‫ﺳﻮد و زﯾﺎن آﻧﮭﺎ ﺻﻮرت ﺑﺮﻣﻲدارد؛ ﺣﺴﺎب داﻣﮭﺎﯾﻲ را ﻛﮫ ﺑﮫ ﻛﺸﺘﺎرﮔﺎه رواﻧﮫ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﯾﺎ اﻧﺪازة‬
‫داﻧﮫﺑﺎري را ﻛﮫ ﻓﺮوﺧﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬ﻧﮕﺎه ﻣﻲدارد؛ ﻗﺮاردادھﺎ و وﺻﯿﺘﻨﺎﻣﮫھﺎ ﺑﮫ دﺳﺖ وي ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺮاﺳﺘﻲ ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ در زﯾﺮ ﺧﻮرﺷﯿﺪ ھﯿﭻ ﭼﯿﺰ ﺗﺎزهاي وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﻣﺮدي اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻛﺎر ﺧﻮد ﺗﻮﺟﮫ‬
‫ﻓﺮاوان دارد و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺎﺷﯿﻦ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ ﻛﻤﻲ ھﻮﺷﻤﻨﺪ اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻲ ھﻮﺷﻤﻨﺪي ﺧﻮد را ﺗﺎ آن اﻧﺪازه ﺑﮫ ﻛﺎر‬
‫@‪h‬‬
‫ﻣﻲاﻧﺪازد ﻛﮫ اﺳﺒﺎب ﺧﻄﺮي ﺑﺮاي او ﻧﺸﻮد‪ .‬زﻧﺪﮔﻲ ﯾﻜﻨﻮاﺧﺖ ﺧﺴﺘﮫﻛﻨﻨﺪهاي دارد‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﺎ ﻧﻮﺷﺘﻦ‬
‫ﻣﻘﺎﻻﺗﻲ‪ ،‬درﺑﺎرة دﺷﻮارﯾﮭﺎي ﻛﺎر ﻛﺎرﮔﺮان دﺳﺘﻲ‪ ،‬و ﺷﺮاﻓﺖ و ﺑﺰرﮔﻮاري ﺷﺎھﺎﻧﺔ آﻧﺎن ﻛﮫ ﺧﻮراﻛﺸﺎن‬
‫از ﻛﺎﻏﺬ و ﺧﻮﻧﺸﺎن از ﻣﺮﻛﺐ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﮫ ﺧﻮد ﺗﺴﻠﻲ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ‪.‬‬

‫‪ -3‬دوﻟﺖ‬
‫‪are‬‬

‫دﺳﺘﮕﺎه اداري و ﻛﺎرﻣﻨﺪان‪ -‬ﻗﻮاﻧﯿﻦ‪ -‬وزﯾﺮ‪ -‬ﻓﺮﻋﻮن‬

‫ﺷﺎھﺎن و اﺷﺮاف ﺷﮭﺮﺳﺘﺎﻧﮭﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻦ ﻣﻨﺸﯿﮭﺎ ﻧﻈﻢ و ﺗﺴﻠﻂ ﻗﺎﻧﻮن را در ﻣﻤﻠﻜﺖ ﻣﺤﻔﻮظ ﻧﮕﺎه‬
‫ﻣﻲداﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ از ﻟﻮﺣﮭﺎي ﻗﺪﯾﻤﻲ ﻣﻨﺸﯿﮭﺎﯾﻲ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ ﻣﺸﻐﻮل ﺳﺮﺷﻤﺎري ھﺴﺘﻨﺪ و ﺣﺴﺎب‬
‫ﻣﺎﻟﯿﺎت ﺑﺮدرآﻣﺪي را ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﮫ ﺑﮫ ﺧﺰاﻧﮫ وارد ﻣﻲﺷﻮد؛ ﯾﺎ ﺣﺴﺎب ﺑﺎﻻآﻣﺪن آب ﻧﯿﻞ را ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ از‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﺤﺼﻮل ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﻲ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ و ﺗﺨﻤﯿﻨﻲ از درآﻣﺪ دوﻟﺖ ﺑﺮاي ﺳﺎل آﯾﻨﺪه ﺑﺰﻧﻨﺪ و ﺳﮭﻢ ھﺮ ﯾﻚ از دﺳﺘﮕﺎھﮭﺎ را‬
‫از اﯾﻦ درآﻣﺪ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻛﻨﻨﺪ؛ اﯾﻦ ﻣﻨﺸﯿﮭﺎ ﺑﺮ اﻣﻮر ﺻﻨﺎﻋﺖ و ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﻧﯿﺰ ﻧﻈﺎرت داﺷﺘﻨﺪ و‪ ،‬ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ در‬
‫آﻏﺎز ﺗﺎرﯾﺦ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﻃﺮح ﯾﻚ ﺳﺎزﻣﺎن اﻗﺘﺼﺎدﯾﻲ را ﺑﺮﯾﺰﻧﺪ ﻛﮫ در زﯾﺮ رھﺒﺮي دوﻟﺖ و ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻣﺪﻧﻲ و ﺟﻨﺎﯾﻲ ﺑﺴﯿﺎر ﺗﺮﻗﻲ ﻛﺮده ﺑﻮد؛ از زﻣﺎن ﺳﻠﺴﻠﺔ ﭘﻨﺠﻢ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺎﻟﻜﯿﺖ ﺧﺼﻮﺻﻲ و ﺗﻘﺴﯿﻢ‬
‫ارث‪ ،‬ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻣﻔﺼﻞ و دﻗﯿﻘﻲ‪ ،‬وﺟﻮد داﺷﺖ‪ .‬ﻣﺮدم‪ ،‬در آن زﻣﺎن ﻧﯿﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻣﺮوز‪ ،‬ھﻤﮫ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﺎﻧﻮن‬
‫ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﻣﺴﺎوي ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﻟﺒﺘﮫ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺷﺮط ﻛﮫ ھﺮ دو ﻃﺮف ﻧﺰاع از ﺣﯿﺚ ﺛﺮوت و ﻧﻔﻮذ ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ‬
‫ﻣﺴﺎوي ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻗﺪﯾﻤﺘﺮﯾﻦ ﺳﻨﺪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺟﮭﺎن‪ ،‬ﻛﮫ اﻛﻨﻮن در ﻣﻮزة ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﻧﮕﺎھﺪاري ﻣﻲﺷﻮد‪،‬‬
‫اﻇﮭﺎرﻧﺎﻣﮫاي اﺳﺖ ﻛﮫ درﺑﺎرة ﻗﻀﯿﮫاي از ﻗﻀﺎﯾﺎي ﭘﯿﭽﯿﺪة ارث ﺑﮫ ﻣﺤﻜﻤﮫ ﺗﺴﻠﯿﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻗﻀﺎت از‬
‫‪pym‬‬

‫ﻃﺮﻓﯿﻦ دﻋﻮي ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﻣﺮاﻓﻌﮫ و اﺳﺘﺪﻻل و ﻣﺤﺎﺟﮫ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻧﻄﻖ و ﺧﻄﺎﺑﮫ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﻃﺮﻓﯿﻦ‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ھﺮ ﭼﮫ را ﻣﻲﺧﻮاھﻨﺪ ﺑﮕﻮﯾﻨﺪ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻛﺘﺒﻲ ﺑﮫ ﻣﺤﻜﻤﮫ ﺗﻘﺪﯾﻢ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻛﮫ اﻟﺒﺘﮫ ﺑﺮ ﻣﺤﺎﻛﻤﺎت ﺷﻔﺎھﻲ‬
 ‫‪m‬‬
‫زﻣﺎن ﻣﺎ ﺗﺮﺟﯿﺢ داﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺰاي ﺳﻮﮔﻨﺪ دروغ ﻛﺸﺘﻦ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺼﺮﯾﺎن ﻣﺤﺎﻛﻢ ﻣﻨﻈﻤﻲ ﺑﮫ درﺟﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫داﺷﺘﻨﺪ ﻛﮫ از ﻣﺤﻜﻤﺔ ﻣﺤﻠﻲ ﺷﮭﺮﺳﺘﺎﻧﮭﺎ آﻏﺎز ﻣﻲﺷﺪ و ﺑﮫ ﻣﺤﺎﻛﻢ ﻋﺎﻟﻲ ﻣﻤﻔﯿﺲ ﯾﺎ ﻃﯿﻮه ﯾﺎ ﻋﯿﻦ ﺷﻤﺲ ﭘﺎﯾﺎن‬
‫ﻣﻲﯾﺎﻓﺖ ﮔﺎھﻲ ﻣﺘﮭﻢ و ﻣﺠﺮم را ﺷﻜﻨﺠﮫ ﻣﻲدادﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﮫ ﺣﻖ اﻋﺘﺮاف ﻛﻨﺪ‪ .‬زدن ﺑﺎ ﭼﻮب از ﻛﯿﻔﺮھﺎي راﯾﺞ‬

‫‪.co‬‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬و ﭘﺎرهاي از اوﻗﺎت ﮔﻮش ﯾﺎ ﺑﯿﻨﻲ ﯾﺎ زﺑﺎن ﯾﺎ دﺳﺖ ﺗﺒﺎھﻜﺎر را ﻣﻲﺑﺮﯾﺪﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎ او را ﺑﮫ ﻣﺤﻞ اﺳﺘﺨﺮاج‬
‫ﻣﻌﺎدن ﺗﺒﻌﯿﺪ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﺎ دارزدن و ﺧﻔﮫ ﻛﺮدن و ﺳﺮﺑﺮﯾﺪن و ﺑﺮﭼﮭﺎرﻣﯿﺦ ﺳﻮزاﻧﺪن ﻛﯿﻔﺮ ﻣﻲدادﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺨﺖﺗﺮﯾﻦ ﻧﻮع ﺷﻜﻨﺠﮫ آن ﺑﻮد‬

‫‪oo‬‬
‫‪yah‬‬
‫@‪h‬‬
‫‪are‬‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﺮد ﻣﻨﺸﻲ‪ ،‬ﻣﻮزة ﻟﻮور‪ ،‬ﭘﺎرﯾﺲ؛ ﻋﻜﺲ از ﻣﻮزة ھﻨﺮي ﻣﺘﺮﭘﻠﯿﺘﻦ‪ ،‬ﻧﯿﻮﯾﻮرك‬
‫‪an‬‬

‫ﻛﮫ ﮔﻨﺎھﻜﺎر را زﻧﺪه زﻧﺪه ﻣﻮﻣﯿﺎﯾﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﺪن او را ﺑﺎ ﻗﺸﺮي از ﻧﺘﺮون ﺳﻮزاﻧﻨﺪه ﻣﻲﭘﻮﺷﺎﻧﯿﺪﻧﺪ ﻛﮫ‬
‫ﺗﻦ وي را ﺧﺮده ﺧﺮده ﺑﺨﻮرد و او را از ﭘﺎ درآورد‪ .‬اﮔﺮ ﺗﺒﺎھﻜﺎران از ﻃﺒﻘﺎت ﺑﺎﻻ ﺑﻮدﻧﺪ و از اﻋﺪام در‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺮدم ﻧﻨﮓ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﺸﺎن اﺟﺎزه داده ﻣﻲﺷﺪ ﻛﮫ ﺧﻮد را ﺑﮫ دﺳﺖ ﺧﻮﯾﺶ ھﻼك ﻛﻨﻨﺪ؛ ھﻤﺎنﮔﻮﻧﮫ‬
‫ﻛﮫ ھﻢ اﻛﻨﻮن در ژاﭘﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﻃﺒﻘﺔ ﺳﺎﻣﻮراي ﭼﻨﯿﻦ ﻗﺎﻋﺪهاي اﺟﺮا ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻧﺸﺎﻧﮫاي ﺑﮫ دﺳﺖ ﻧﯿﺎﻣﺪه‬
‫‪pym‬‬

‫اﺳﺖ ﺗﺎ از آن رو ﻣﻌﻠﻮم ﺷﻮد ﻛﮫ دﺳﺘﮕﺎه ﭘﻠﯿﺲ در ﻣﺼﺮ ﻗﺪﯾﻢ وﺟﻮد داﺷﺘﮫ اﺳﺖ؛ ﭼﻨﺎن ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ‬
‫ﻛﮫ از ﻗﺸﻮن داﯾﻤﻲ ـ ﻛﮫ ﺑﮫ واﺳﻄﺔ ﺟﺪا ﻣﺎﻧﺪن ﻣﺼﺮ ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ ﺻﺤﺮاھﺎ و درﯾﺎ از ﺑﺎﻗﻲ ﺟﮭﺎن‪ ،‬ﺿﺮورت‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﮫ ﭼﻨﺪان زﯾﺎد ﺑﺎﺷﺪـ ﻛﻤﺘﺮ ﺑﺮاي ﺑﺮﻗﺮار ﻛﺮدن ﻧﻈﻢ و اﻣﻨﯿﺖ در داﺧﻞ ﻛﺸﻮر اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬اﺣﺘﺮام‬
‫زﻧﺪﮔﻲ اﻓﺮاد و ﻣﺎﻟﻜﯿﺖ و ﺣﻔﻆ ﻧﻈﻢ و اﺳﺘﻘﺮار ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﺗﻨﮭﺎ ﺑﺮ ھﯿﺒﺖ و ﻋﻈﻤﺖ ﻓﺮﻋﻮن ﺗﻜﯿﮫ‬
‫داﺷﺘﮫ و ﻣﺪارس و ﻣﻌﺎﺑﺪ ﺑﺮاي ﺗﻘﻮﯾﺖ و ﻧﮕﺎھﺪاري ھﻤﯿﻦ ﻋﻈﻤﺖ ﻣﻲﻛﻮﺷﯿﺪهاﻧﺪ‪ .‬از ﭼﯿﻦ ﻛﮫ ﺑﮕﺬرﯾﻢ‪ ،‬ھﯿﭻ‬

‫‪.co‬‬
‫ﻣﻠﺘﻲ در ﺟﮭﺎن‪ ،‬ﺟﺰ ﻣﺼﺮ‪ ،‬ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ در ﺣﻔﻆ اﻣﻨﯿﺖ ﻛﺸﻮر ﺗﻜﯿﮫ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﺼﺮ‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﺧﻮب اداره ﻣﻲﺷﺪ و دوام آن از ھﺮ ﺣﻜﻮﻣﺖ دﯾﮕﺮي در ﺗﺎرﯾﺦ‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬رﺋﯿﺲ اداري ﻣﻤﻠﻜﺖ وزﯾﺮي ﺑﻮد ﻛﮫ‪ ،‬در آن واﺣﺪ ﻛﺎر ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ و رﺋﯿﺲ‬
‫دادﮔﺴﺘﺮي و ﺧﺰاﻧﮫدار را داﺷﺖ و آﺧﺮﯾﻦ ﭘﻨﺎھﮕﺎه ﺑﺮاي ﻣﺘﺪاﻋﯿﺎن ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ ،‬و ھﯿﭻﻛﺲ ﺟﺰ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻓﺮﻋﻮن ﺑﺮ او در اﯾﻦ ﺳﻤﺖ ﺑﺮﺗﺮي ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬در ﯾﻜﻲ از ﻧﻘﺸﮭﺎي ﻣﻘﺎﺑﺮ‪ ،‬وزﯾﺮ دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ ﺑﺎﻣﺪاد ﭘﮕﺎه‬
‫از ﺧﺎﻧﮫ ﺧﺎرج ﻣﻲﺷﻮد ﺗﺎ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ ﻛﺘﯿﺒﮫ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» ،‬ﺑﮫ ﺷﻜﺎﯾﺖ ﻓﻘﯿﺮان ﮔﻮش ﻓﺮا دارد‪ ،‬ﺑﻲآﻧﻜﮫ ﻣﯿﺎن‬
‫ﺑﺰرگ و ﻛﻮﭼﻚ ﺗﻔﺎوﺗﻲ ﺑﮕﺬارد‪ «.‬ﭘﺎﭘﯿﺮوس ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰي ھﻢ اﻛﻨﻮن از دورة اﻣﭙﺮاﻃﻮري ﺑﮫ دﺳﺖ‬
‫اﺳﺖ و در آن ﺧﻄﺎﺑﮫاي اﺳﺖ ﻛﮫ ﻓﺮﻋﻮن‪ ،‬ھﻨﮕﺎم ﮔﻤﺎﺷﺘﻦ وزﯾﺮ ﺗﺎزه‪ ،‬اﯾﺮاد ﻛﺮده اﺳﺖ )و ﺷﺎﯾﺪ اﯾﻦ‪،‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﺧﻮد‪ ،‬ﻗﻄﻌﮫاي ادﺑﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه از ﭘﯿﺶ ﺧﻮد ﻧﻮﺷﺘﮫ اﺳﺖ(؛ در آن ﻧﻮﺷﺘﮫ ﭼﻨﯿﻦ آﻣﺪه‪:‬‬

‫ﻧﯿﻚ ﻣﺮاﻗﺐ دﻓﺘﺮ وزارت ﺑﺎش‪ ،‬و آﻧﭽﮫ را در آن ﻣﻲﮔﺬرد از ﻧﻈﺮ دور ﻣﺪار‪ .‬ﺑﺪان ﻛﮫ اﯾﻦ ﺳﺘﻮﻧﻲ اﺳﺖ‬
‫ﻛﮫ ھﻤﺔ ﻣﻤﻠﻜﺖ ﺑﮫ آن ﺗﻜﯿﮫ دارد… وزارت ﺷﯿﺮﯾﻦ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺗﻠﺦ اﺳﺖ… در اﯾﻦ اﻧﺪﯾﺸﮫ ﺑﺎش ﻛﮫ‬
‫وزارت ﺗﻨﮭﺎ آن ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ در ﺑﻨﺪ اﺣﺘﺮام ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺑﮫ ﺷﺎھﺰادﮔﺎن و راﯾﺰﻧﺎن ﺑﺎﺷﻲ؛ در اﯾﻦ ﻓﻜﺮ ﺑﺎش ﻛﮫ‬
‫وزارت آن ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﻣﺮدم را ﺑﮫ ﺑﻨﺪﮔﻲ ﺧﻮدﮔﯿﺮي… ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﻛﺴﻲ از ﻣﺼﺮ ﺳﻔﻼ ﯾﺎ ﻋﻠﯿﺎ ﺑﮫ ﺷﻜﺎﯾﺖ‬
‫ﻣﻲآﯾﺪ‪ ،‬ھﺸﯿﺎر و ﺣﺮﯾﺺ ﺑﺎش… ﻛﮫ‪ ،‬در ھﺮ اﻣﺮ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮن ﺑﮫ ﻣﺠﺮاي ﺧﻮدﻛﺎر ﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﻋﺮﻓﻲ ﻛﮫ ﺟﺎري‬
‫@‪h‬‬
‫اﺳﺖ رﻋﺎﯾﺖ ﺷﻮد‪ ،‬و ﺣﻖ ھﺮ ﻛﺲ ﻣﺤﻔﻮظ ﺑﻤﺎﻧﺪ… ﻃﺮﻓﺪاري از اﺷﺨﺎص ﺧﺸﻢ ﺧﺪا را ﺑﺮ ﻣﻲاﻧﮕﯿﺰد…‬
‫ھﻤﺎنﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻛﺴﻲ ﻛﮫ او را ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﻲ ﻧﻈﺮ داري‪ ،‬ﺑﮫ آن ﻛﺲ ﻛﮫ او را ﻧﻤﻲﺷﻨﺎﺳﻲ ﻧﻈﺮ داﺷﺘﮫ ﺑﺎش؛‬
‫ﺑﮫ ﻧﺰدﯾﻜﺎن ﺷﺎه ﭼﻨﺎن ﺑﻨﮕﺮ ﻛﮫ ﺑﮫ آﻧﺎن ﻛﮫ دور از درﺑﺎر اوﯾﻨﺪ ﻣﻲﻧﮕﺮي‪ .‬ﺑﮫ ﺧﺎﻃﺮ داﺷﺘﮫ ﺑﺎش ﻛﮫ ھﺮ‬
‫اﻣﯿﺮي ﭼﻨﯿﻦ ﻛﻨﺪ ﻣﺪت درازي ﺑﺮﺟﺎي ﺧﻮاھﺪ ﻣﺎﻧﺪ… آﻧﭽﮫ ﻣﺮدم را از اﻣﯿﺮﺷﺎن ﻣﻲﺗﺮﺳﺎﻧﺪ ﺑﺎﯾﺪ آن ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﻛﮫ اﻣﯿﺮ در ﺣﻜﻢ ﺧﻮد ﺑﮫ ﻋﺪل ﻛﺎر ﻛﻨﺪ… آﻧﭽﮫ را ﺑﺮ ﺗﻮ واﺟﺐ اﺳﺖ ﻣﺮاﻋﺎت ﻛﻦ‬
‫‪are‬‬

‫ﻓﺮﻋﻮن ﺷﺨﺼﺎً ﻋﻨﻮان دﯾﻮان ﻋﺎﻟﻲ ﻛﺸﻮر را داﺷﺖ‪ ،‬و اﮔﺮ ﺷﻜﺎﯾﺖﻛﻨﻨﺪه از ھﺰﯾﻨﺔ ﮔﺰاف‬

‫ﺑﺎﻛﻲ ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ھﺮ دﻋﻮﯾﻲ ﻣﻤﻜﻦ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎ واﺟﺪ ﺑﻮدن ﺧﺼﻮﺻﯿﺎﺗﻲ‪ ،‬در ﻧﺰد ﺷﺎه ﻣﻄﺮح ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ از‬
‫ﻧﻘﺸﮭﺎي ﻗﺪﯾﻤﻲ »ﺧﺎﻧﺔ ﺑﺰرگ« را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ ﺷﺎه در آﻧﺠﺎ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻣﻲدھﺪ‪ ،‬و ادارات دوﻟﺘﻲ در آن‬
‫ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺧﺎﻧﮫ را ﻣﺼﺮﯾﺎن ﭘﺮو )‪ (pero‬ﻣﻲﻧﺎﻣﯿﺪﻧﺪ و ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﻛﻠﻤﺔ ﻓﺮﻋﻮه )‪ (pharaoh‬ﯾﺎ‬
‫‪set‬‬

‫ﻓﺮﻋﻮن را از آن ﮔﺮﻓﺘﮫاﻧﺪ و ﻟﻔﻆ اﻣﭙﺮاﻃﻮر )‪ (emperor‬از ھﻤﺎن ﻣﺸﺘﻖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ھﻤﯿﻦ ﺧﺎﻧﮫ ﺑﻮد‬
‫ﻛﮫ ﺷﺎه ﺑﮫ وﻇﺎﯾﻒ دﺷﻮار اداري ﻣﻲﭘﺮداﺧﺖ؛ ﮔﺎھﻲ ﻛﺎرھﺎ ﭼﻨﺪان زﯾﺎد و ﻣﺤﺘﺎج ﺗﺄﻣﻞ ﻓﺮاوان ﺑﻮد ﻛﮫ از‬
‫ﻛﺎرھﺎي ﭼﻨﺪره ﮔﻮﭘﺘﮫ ﯾﺎ ﻟﻮﯾﻲ ﭼﮭﺎردھﻢ ﯾﺎ ﻧﺎﭘﻠﺌﻮن ﻛﻤﺘﺮ ﻧﺒﻮد‪ .‬ھﺮوﻗﺖ ﺷﺎه ﺑﮫ ﻣﺴﺎﻓﺮت ﻣﻲرﻓﺖ‪،‬‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺪاران اﯾﺎﻻت‪ ،‬در ﺣﺪود ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯾﻲ ﺧﻮﯾﺶ‪ ،‬ﺑﮫ اﺳﺘﻘﺒﺎل او ﻣﻲﺷﺘﺎﻓﺘﻨﺪ و ﻣﻼزم رﻛﺎب ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ و‪،‬‬
‫ﺑﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﭼﺸﻤﺪاﺷﺘﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻣﺮﺣﻤﺖ او داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ھﺪاﯾﺎﯾﻲ ﺗﻘﺪﯾﻢ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﮫ وﻇﺎﯾﻒ ﭘﺬﯾﺮاﯾﻲ و‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﮭﻤﺎﻧﺪاري ﺑﺮﻣﻲﺧﺎﺳﺘﻨﺪ‪ .‬در ﯾﻜﻲ از ﻧﻘﺸﮭﺎ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ ﯾﻜﻲ از اﺷﺮاف ﺑﮫ آﻣﻨﺤﻮﺗﭗ دوم »اراﺑﮫھﺎﯾﻲ‬
‫از زر و ﺳﯿﻢ‪ ،‬و ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎﯾﻲ از ﻋﺎج و آﺑﻨﻮس… ﺟﻮاھﺮات و اﺳﻠﺤﮫ و ﺗﺤﻔﮫھﺎي ھﻨﺮي« و ‪ 680‬ﺳﭙﺮ‬
‫و ‪ 140‬ﺧﻨﺠﺮ ﻣﻔﺮﻏﻲ و ﮔﻠﺪاﻧﮭﺎي ﻓﺮاواﻧﻲ از ﻓﻠﺰات ﮔﺮاﻧﺒﮭﺎ ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ھﺪﯾﮫ ﺗﻘﺪﯾﻢ ﻛﺮد‪ .‬ﭘﺎداﺷﻲ ﻛﮫ ﺷﺎه‬
‫ﺑﮫ وي داد آن ﺑﻮد ﻛﮫ ﭘﺴﺮ او را ﺑﺎ ﺧﻮد ھﻤﺮاه ﺑﺮد ﺗﺎ در ﻛﺎخ ﺷﺎھﻲ زﯾﺴﺖ ﻛﻨﺪ؛ اﯾﻦ‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬راه‬
‫‪pym‬‬

‫ﺣﯿﻠﮫﮔﺮاﻧﮫاي ﺑﻮد ﺑﺮاي آﻧﻜﮫ ﭘﺴﺮ آن ﻣﺮد ﻣﺘﻨﻔﺬ را ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﮔﺮوﮔﺎن در ﻛﺎخ ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ ﻧﮕﺎه دارد‪ .‬از‬
‫ﺳﺎﻟﺨﻮردهﺗﺮﯾﻦ ﻣﺮدان درﺑﺎر‪ ،‬ﻣﺠﻠﺴﻲ ﺑﮫ ﻧﺎم »ﺳﺎرو« ﯾﺎ ﻣﺠﻠﺲ ﺑﺰرﮔﺎن ﺗﺸﻜﯿﻞ ﻣﻲﺷﺪ ﻛﮫ ﻋﻨﻮان ﻣﺠﻠﺲ‬
‫ﻣﺸﺎورة ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ را داﺷﺖ‪ .‬وﻟﻲ ﺑﺎﯾﺪ داﻧﺴﺖ ﻛﮫ ﻣﺸﺎورة ﺷﺎه ﺑﺎ اﯾﻦ ﻣﺠﻠﺲ اﻣﺮي ﺿﺮوري ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﭼﮫ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻓﺮﻋﻮن‪ ،‬و ﭘﺲ از او ﻛﺎھﻨﺎن‪ ،‬ﺧﻮد را از ﻧﺴﻞ ﺧﺪاﯾﺎن ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ و ﭼﻨﺎن ﻋﻘﯿﺪه داﺷﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﺧﺪاﯾﺎن‪ ،‬ﺧﻮد‪،‬‬
‫ﺑﮫ ﺷﺎه ﺳﻠﻄﻨﺖ و ﺣﻜﻤﺖ ﺑﺨﺸﯿﺪهاﻧﺪ؛ ھﻤﯿﻦ اﺗﺼﺎل ﺑﺎ ﺧﺪاﯾﺎن ﻣﻨﺒﻊ ﻧﻔﻮذ و ھﯿﺒﺖ ﻓﺮاﻋﻨﮫ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪.‬‬
‫ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ‪ ،‬در ﻣﻮﻗﻊ ﺧﻄﺎب ﺑﮫ ﺷﺎه‪ ،‬ﻛﻠﻤﺎﺗﻲ در ﺗﺠﻠﯿﻞ و ﺗﻘﺪﯾﺲ ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲرﻓﺖ ﻛﮫ ﮔﺎھﻲ اﻧﺴﺎن از‬

‫‪.co‬‬
‫ﺷﻨﯿﺪن آﻧﮭﺎ دﭼﺎر ﺣﯿﺮت ﻣﻲﺷﻮد؛ از آن ﺟﻤﻠﮫ در داﺳﺘﺎن ﺳﯿﻨﻮﺣﮫ ﯾﻜﻲ از ﻧﯿﻜﺎن ﻣﺮدم ﺑﮫ ﺷﺎه ﭼﻨﯿﻦ‬
‫ﺧﻄﺎب ﻣﻲﻛﻨﺪ‪» :‬اي ﺷﺎه‪ ،‬ﻛﮫ ﻋﻤﺮت دراز ﺑﺎد‪ ،‬اﻣﯿﺪوارم ﻛﮫ آن ﯾﮕﺎﻧﺔ زرﯾﻦ )ﯾﻌﻨﻲ اﻻھﺔ ﺣﺎﺗﺤﻮر( ﺑﯿﻨﻲ‬
‫ﺗﻮ را زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺨﺸﺪ‪«.‬‬

‫ﭼﻮن ﻓﺮﻋﻮن ﺗﺎ اﯾﻦ اﻧﺪازه ﺑﮫ ﻣﻘﺎم ﻗﺪﺳﯿﺖ و اﻟﻮھﯿﺖ ﻧﺰدﯾﻜﻲ داﺷﺖ‪ ،‬ﮔﺮوھﻲ از ﺧﺪﻣﺘﮕﺰاران و‬

‫‪oo‬‬
‫دﺳﺘﯿﺎران ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﮫ ﺧﺪﻣﺖ او ﻗﯿﺎم ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺮداران‪ ،‬ﮔﺎزران‪ ،‬ﻧﮕﺎھﺒﺎﻧﺎن ﺻﻨﺪوﻗﺨﺎﻧﺔ ﺷﺎھﻲ‪ ،‬و‬
‫ﺻﺎﺣﺒﺎن ﻣﻨﺎﺻﺐ ﺑﺰرگ دﯾﮕﺮ‪ .‬ﺑﯿﺴﺖ ﻧﻔﺮ ﻣﺄﻣﻮر ﺗﺰﯾﯿﻦ و آراﯾﺶ ﻓﺮﻋﻮن ﺑﻮدﻧﺪ‪ :‬ﺑﻌﻀﻲ ﺗﻨﮭﺎ ﻣﻮي ﺳﺮ و‬
‫ﺻﻮرت او را اﺻﻼح ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ﺑﻌﻀﻲ دﯾﮕﺮ ﻛﻼه و ﺗﺎج ﺷﺎھﻲ را ﺑﮫ ﺳﺮ او ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ؛ ﺟﻤﻌﻲ‬
‫ﻧﺎﺧﻨﮭﺎي او را ﭘﯿﺮاﯾﺶ ﻣﻲدادﻧﺪ؛ و دﺳﺘﮫاي دﯾﮕﺮ ﺳﺮاﭘﺎي ﻓﺮﻋﻮن را ﻣﻌﻄﺮ ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ و ﺑﮫ ﻟﺒﮭﺎ و‬

‫‪yah‬‬
‫ﮔﻮﻧﮫھﺎي او ﻏﺎزه ﻣﻲﻣﺎﻟﯿﺪﻧﺪ و در ﭼﺸﻤﮭﺎﯾﺶ ﺳﺮﻣﮫ ﻣﻲﻛﺸﯿﺪﻧﺪ‪ .‬در ﻧﻘﺶ ﯾﻜﻲ از ﮔﻮرھﺎ ﭼﻨﯿﻦ آﻣﺪه اﺳﺖ‬
‫ﻛﮫ ﺻﺎﺣﺐ ﻗﺒﺮ »ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ ﺻﻨﺪوق‬

‫ﻋﻄﺮ و ﻟﻮازم آراﯾﺶ و ﺣﺎﻣﻞ ﻛﻔﺸﮭﺎي ﺳﺮﭘﺎﯾﻲ ﺷﺎه ﺑﻮده‪ ،‬و اﯾﻦ ﻛﺎر را ﺑﺎ دﻗﺘﻲ ﻛﮫ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺮاي ﻣﺮاﻗﺒﺖ‬
‫از ﻛﻔﺶ ﭘﺎدﺷﺎه ﻣﻌﯿﻦ ﻛﺮده ﺑﮫ اﻧﺠﺎم ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ «.‬ﻧﺘﯿﺠﺔ اﯾﻦ ﺧﻮﺷﮕﺬراﻧﻲ و ﺗﺠﻤﻞ ﺑﻲاﻧﺪازه ﺿﻌﻒ‬
‫و اﻧﺤﻄﺎط اﺧﻼﻗﻲ ﺑﻮد؛ ﺷﺎه ﭘﺎرهاي از اوﻗﺎت‪ ،‬ﺑﺮاي رﻓﻊ دﻟﺘﻨﮕﻲ‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎن ﻣﻲداد ﻛﮫ ﻛﺸﺘﻲ ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ را‬
‫ﮔﺮوھﻲ از دﺧﺘﺮان ﺑﺮاﻧﻨﺪ و ﺧﻮد را‪ ،‬ﺟﺰ ﺑﺎ ﭘﺎرﭼﺔ ﺗﻮري ﻛﮫ ﺳﻮراﺧﮭﺎي درﺷﺖ دارد‪ ،‬ﻧﭙﻮﺷﻨﺪ‪ .‬اﻓﺮاط‬
‫@‪h‬‬
‫در ﺧﻮﺷﮕﺬراﻧﻲ و ﻋﯿﺎﺷﻲ آﻣﻨﺤﻮﺗﭗ ﺳﻮم ﻣﻘﺪﻣﺔ آن ﺷﺪ ﻛﮫ اﺧﻨﺎﺗﻮن ﺷﻮرﺷﻲ ﺑﺮﭘﺎ ﻛﻨﺪ و ﺑﮫ ﺳﻠﻄﻨﺖ‬
‫ﺑﺮﺳﺪ‪.‬‬

‫‪ -4‬اﺧﻼق‬
‫‪are‬‬

‫زﻧﺎ ﺑﺎ ﻣﺤﺎرم در درﺑﺎر‪ -‬اﻧﺪرون ﺷﺎھﻲ‪ -‬ازدواج – وﺿﻊ زن‪ -‬ﻣﺎدرﺷﺎھﻲ در ﻣﺼﺮ‪ -‬ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺧﻼﻗﻲ‬
‫ﺟﻨﺴﻲ‬

‫دوﻟﺖ ﻣﺼﺮ در ﺑﺴﯿﺎري از ﭼﯿﺰھﺎ‪ ،‬ﺣﺘﻲ زﻧﺎ ﺑﺎ ﻣﺤﺎرم‪ ،‬ﺑﮫ دوﻟﺖ ﻧﺎﭘﻠﺌﻮن ﺷﺒﺎھﺖ داﺷﺖ‪ .‬ﺷﺎه ﻏﺎﻟﺒًﺎ‬
‫ﺧﻮاھﺮ و ﮔﺎھﻲ دﺧﺘﺮ ﺧﻮد را ﺑﮫ ھﻤﺴﺮي ﺧﻮﯾﺶ اﺧﺘﯿﺎر ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺑﮭﺎﻧﮫ ﻛﮫ ﺧﻮن ﺧﺎﻧﺪان ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ‬
‫را ﭘﺎك و ﭘﺎﻛﯿﺰه ﻧﮕﺎه دارد‪ .‬ﺑﺪﺷﻮاري ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻋﺎدت از ﻧﯿﺮوي ﺗﻨﺎﺳﻞ ﺷﺎھﺎن ﻣﺼﺮ ﻛﺎﺳﺘﮫ‬
‫‪set‬‬

‫و آن را ﺿﻌﯿﻒ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬آﻧﭽﮫ ﻣﺼﺮﯾﺎن‪ ،‬ﭘﺲ از ﺗﺠﺮﺑﺔ ﭼﻨﺪ ھﺰار ﺳﺎﻟﮫ‪ ،‬در آن ﺷﻚ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ اﯾﻦ ﺑﻮد‬
‫ﻛﮫ ﭼﻨﯿﻦ ﻛﺎري ﺳﺒﺐ ﺿﻌﯿﻒ ﺷﺪن ﻧﯿﺮوي ﺗﻨﺎﺳﻞ ﻧﻤﻲﺷﻮد؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ‪ ،‬ﻋﺎدت ھﻤﺴﺮي ﺑﺎ ﺧﻮاھﺮان‬
‫از ﺷﺎه ﺑﮫ ھﻤﺔ ﻃﺒﻘﺎت ﻣﺮدم ﺳﺮاﯾﺖ ﻛﺮد؛ در ﻗﺮن دوم ﻣﯿﻼدي‪ ،‬دو ﺳﻮم ﺳﺎﻛﻨﺎن آرﺳﯿﻨﻮﺋﮫ از اﯾﻦ ﻗﺎﻋﺪه‬
‫ﭘﯿﺮوي ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬در ﺷﻌﺮ ﻣﺼﺮي ﻗﺪﯾﻢ ﻛﻠﻤﺎت »ﺑﺮادر« و »ﺧﻮاھﺮ« ھﻤﺎن ﻣﻌﻨﻲ »ﻋﺎﺷﻖ« و‬
‫‪an‬‬

‫»ﻣﻌﺸﻮق« زﻣﺎن ﻣﺎ را داﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮﻋﻮن‪ ،‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺧﻮاھﺮان ﺧﻮد‪ ،‬زﻧﺎن دﯾﮕﺮي ﻧﯿﺰ داﺷﺘﮫ اﺳﺖ ﻛﮫ‬
‫از ﻣﯿﺎن اﺳﯿﺮان ﺟﻨﮕﻲ ﺑﺮﻣﻲﮔﺰﯾﺪه ﯾﺎ ﺑﺰرﮔﺎن ﻣﻤﻠﻜﺖ‪ ،‬ﯾﺎ ﺷﺎھﺰادﮔﺎن ﺑﯿﮕﺎﻧﮫ ﺑﮫ او ھﺪﯾﮫ ﻣﻲﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼ‬
‫ﯾﻜﻲ از اﺳﯿﺮان ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﻧﮭﺮﯾﻨﮫ دﺧﺘﺮ ﺑﺰرگ ﺧﻮد را‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﯿﺼﺪ دﺧﺘﺮ ﺟﻮان‪ ،‬ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ھﺪﯾﮫ ﺑﺮاي‬
‫آﻣﻨﺤﻮﺗﭗ ﺳﻮم ﻓﺮﺳﺘﺎد‪ .‬ﭘﺎرهاي از اﻋﯿﺎن ﻣﻤﻠﻜﺖ‪ ،‬در اﯾﻦ ﻛﺎر‪ ،‬از ﻓﺮﻋﻮن ﺗﻘﻠﯿﺪ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ اﻟﺒﺘﮫ ھﺮﮔﺰ‬
‫‪pym‬‬

‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ در اﯾﻦ ﺑﺎره ﺑﮫ درﺟﺔ ﺷﺎه ﺑﺮﺳﻨﺪ‪ .‬ﭼﮫ ﻧﺎﭼﺎر ﺑﺎﯾﺴﺘﻲ‪ ،‬در ﻣﺮاﻋﺎت اﺻﻮل ﺟﺎري اﺧﻼﻗﻲ و‬
‫ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ و درآﻣﺪ ﻣﺎﻟﻲ ﺧﻮﯾﺶ را ﻧﯿﺰ از ﻧﻈﺮ دور ﻧﺪاﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫وﻟﻲ ﺗﻮدة ﻣﺮدم‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ھﻤﺔ اﻓﺮاد ﻣﻠﺘﮭﺎي دﯾﮕﺮ ﻛﮫ درآﻣﺪ ﻣﺘﻮﺳﻄﻲ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﯾﻚ زن ﻗﻨﺎﻋﺖ ﻣﻲورزﯾﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻇﺎھﺮاً ﭼﻨﺎن ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ زﻧﺪﮔﻲ ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﻣﻨﻈﻢ ﺑﻮده و‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ اﺧﻼﻗﻲ و ﺣﺪود ﺗﺴﻠﻂ اﻓﺮاد‬
‫ﺧﺎﻧﻮاده‪ ،‬ﺑﺎ آﻧﭽﮫ در ﻣﯿﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﻤﺪن اﯾﻦ زﻣﺎن وﺟﻮد دارد اﺧﺘﻼﻓﻲ ﻧﺪاﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎ زﻣﺎن ﺳﻠﺴﻠﮫھﺎﯾﻲ ﻛﮫ‬

‫‪.co‬‬
‫اﻧﺤﻄﺎط ﻣﺼﺮ ﺑﺎ آن ﺳﻠﺴﻠﮫھﺎ آﻏﺎز ﺷﺪه‪ ،‬ﻃﻼق ﺑﻨﺪرت اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺎده اﺳﺖ‪ .‬ھﺮﮔﺎه زن زﻧﺎ ﻣﻲداده‪،‬‬
‫ﺷﻮھﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﮫ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺪون دادن ھﯿﭻ ﺣﻘﻲ‪ ،‬او را از ﺧﺎﻧﺔ ﺧﻮد ﺑﯿﺮون ﻛﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ اﮔﺮ ﺟﺰ در اﯾﻦ‬
‫ﺻﻮرت وي را ﻃﻼق ﻣﻲﮔﻔﺘﮫ‪ ،‬ﻧﺎﭼﺎر ﺑﻮده اﺳﺖ‬

‫ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺰرﮔﻲ از اﻣﻼك ﺧﺎﻧﻮاده را ﺑﮫ وي واﮔﺬارد‪ .‬وﻓﺎداري ﺷﻮھﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ زن‪ -‬ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﻛﮫ ﻣﻲﺗﻮان‬

‫‪oo‬‬
‫درﺑﺎرة اﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ ﻛﺎرھﺎي ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﮫ ﻗﻀﺎوت ﻛﺮد‪ -‬ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻧﭽﮫ در ﺗﻤﺪﻧﮭﺎي ﭘﺲ از آن زﻣﺎن دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪،‬‬
‫ﻛﺎر ﺑﺴﯿﺎر دﺷﻮاري ﺑﻮده؛ وﺿﻊ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ زن‪ ،‬در آن زﻣﺎن‪ ،‬از وﺿﻌﻲ ﻛﮫ زﻧﺎن ﺑﺴﯿﺎري ازﻣﻠﺘﮭﺎ در‬
‫زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎﻛﺲ ﻣﻮﻟﺮ در اﯾﻦ ﺧﺼﻮص ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ھﯿﭻ ﻣﻠﺖ ﻛﮭﻨﮫ و ﻧﻮﯾﻲ‬
‫ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ در آن ﻣﻘﺎم و ﻣﻨﺰﻟﺖ زن ﺑﮫ ﭘﺎﯾﺔ ﻣﻘﺎم و ﻣﻨﺰﻟﺖ زﻧﺎن وادي ﻧﯿﻞ رﺳﯿﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ «.‬ﻧﻘﺸﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ از‬

‫‪yah‬‬
‫آن زﻣﺎﻧﮭﺎي ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﺑﺮﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪه زﻧﺎن را ﺑﮫ ﺻﻮرﺗﻲ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ آزاداﻧﮫ در ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم ﻣﻲﺧﻮرﻧﺪ‬
‫و ﻣﻲآﺷﺎﻣﻨﺪ و در ﻛﻮﭼﮫ و ﺑﺎزار‪ ،‬ﺑﻲآﻧﻜﮫ ﻛﺴﻲ ﻧﮕﺎھﺒﺎن اﯾﺸﺎن ﺑﺎﺷﺪ ﯾﺎ ﺳﻼﺣﻲ ﺑﮫ دﺳﺖ داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬در‬
‫ﭘﻲ ﻛﺎرﺧﻮﯾﺶ ﻣﻲروﻧﺪ و ﺑﺎ آزادي ﻛﺎﻣﻞ ﺑﮫ ﻛﺎرھﺎي ﺻﻨﻌﺘﻲ و ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ‪ .‬ﺳﯿﺎﺣﺎن ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ‪،‬‬
‫ﻛﮫ ﻋﺎدت داﺷﺘﮫاﻧﺪ ﺑﺮ زﻧﺎن ﺳﻠﯿﻄﺔ ﺧﻮد ﺳﺨﺖ ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ‪ ،‬از ﻣﺸﺎھﺪة اﯾﻦ آزادي زﻧﺎن در ﻣﺼﺮ ﺗﻌﺠﺐ‬
‫ﻛﺮده و ﻣﺮدان ﻣﺼﺮي را‪ ،‬ﻛﮫ در ﺗﺤﺖ ﺗﺴﻠﻂ زﻧﺎن ﺧﻮﯾﺶ ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬اﺳﺘﮭﺰا ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬دﯾﻮدوروس‬
‫ﺳﯿﺴﯿﻠﻲ‪ ،‬ﺑﮫ ﺻﻮرﺗﻲ ﻣﺴﺨﺮهآﻣﯿﺰ‪ ،‬اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ را ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ‪ ،‬در درة ﻧﯿﻞ‪ ،‬ﯾﻜﻲ از ﺷﺮاﯾﻄﻲ ﻛﮫ در‬
‫ﻗﺒﺎﻟﺔ ﻧﻜﺎح ذﻛﺮ ﻣﻲﺷﻮد آن اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺮد ﺑﺎﯾﺪ از زن ﺧﻮﯾﺶ اﻃﺎﻋﺖ ﻛﻨﺪ‪ -‬و اﯾﻦ ﺷﺮﻃﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ذﻛﺮ آن‬
‫@‪h‬‬
‫در ﻗﺮاردادھﺎي زﻧﺎﺷﻮﯾﻲ اﻣﺮﯾﻜﺎﯾﻲ ﺿﺮورﺗﻲ ﻧﺪارد‪ .‬زﻧﺎن ﻣﺎﻟﻚ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ و ﻣﻠﻚ ﺧﻮد را ﺑﮫ ارث‬
‫ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ؛ ﯾﻜﻲ از اﺳﻨﺎد ﻗﺪﯾﻤﻲ ﺗﺎرﯾﺨﻲ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻧﻜﺘﮫ اﺷﺎره ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و آن وﺻﯿﺖﻧﺎﻣﮫاي اﺳﺖ از زﻣﺎن‬
‫ﺳﻠﺴﻠﺔ ﺳﻮم‪ ،‬ﻛﮫ در آن زﻧﻲ ﺑﮫ ﻧﺎم ﻧﺐ‪ -‬ﺳﻨﺖ در ﺑﺎرة ﻗﺴﻤﺖ ﺷﺪن زﻣﯿﻨﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ دارد‪ ،‬ﺑﺮاي ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ‬
‫وﺻﯿﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺸﭙﺴﻮت و ﻛﻠﺌﻮﭘﺎﺗﺮا ﺑﮫ ﺗﺨﺖ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻣﺼﺮ ﻧﺸﺴﺘﻨﺪ و‪ ،‬ھﻤﺎنﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ ﺷﺎھﺎن ﺣﻜﻢ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و وﯾﺮان ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ‪ ،‬اﯾﻦ دو ﻣﻠﻜﮫ ﻧﯿﺰ ﺑﮫ ﺣﻜﻢ راﻧﺪن و وﯾﺮان ﺳﺎﺧﺘﻦ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪are‬‬

‫ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬ﮔﺎھﻲ در ﻣﯿﺎن ادﺑﯿﺎت ﻗﺪﯾﻢ ﻣﺼﺮ ﻧﻐﻤﺔ رﯾﺸﺨﻨﺪآﻣﯿﺰي درﺑﺎرة زﻧﺎن ﺷﻨﯿﺪه ﻣﻲﺷﻮد؛ ازاﯾﻦ‬
‫ﺟﻤﻠﮫ اﺳﺖ آﻧﭽﮫ ﯾﻜﻲ از ﻋﻠﻤﺎي ﻗﺪﯾﻢ اﺧﻼق ﻣﺼﺮي ﻧﻮﺷﺘﮫ و ﻣﺮدان را از زﻧﺎن ﺑﺮﺣﺬر داﺷﺘﮫ اﺳﺖ؛‬
‫ﻧﻮﺷﺘﺔ وي ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺖ‪:‬‬

‫از زﻧﻲ ﻛﮫ از ﺧﺎرج ﻣﻲآﯾﺪ و ﻛﺴﻲ درداﺧﻞ ﺷﮭﺮ او را ﻧﻤﻲﺷﻨﺎﺳﺪ ﺑﺮﺣﺬر ﺑﺎش‪ .‬در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ ﻣﻲآﯾﺪ‬
‫‪set‬‬

‫و ﺗﻮ او را ﻧﻤﻲﺷﻨﺎﺳﻲ ﺑﮫ او ﻧﮕﺎه ﻣﻜﻦ‪ .‬وي ھﻤﭽﻮن ﮔﺮداب ﻣﻮﺟﻮد در آب ﺑﺴﯿﺎر ﻋﻤﯿﻘﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻲ ژرﻓﻨﺎي آن را اﻧﺪازه ﺑﮕﯿﺮي‪ .‬زﻧﻲ ﻛﮫ ﺷﻮھﺮ وي ﻏﺎﯾﺐ اﺳﺖ‪ ،‬ھﺮ روز ﺑﺮاي ﺗﻮ ﻧﺎﻣﮫاي‬
‫ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻛﺴﻲ ﻣﺮاﻗﺐ او ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﭘﺎي ﺑﺮﻣﻲﺧﯿﺰد و دام ﺧﻮد را ﻣﻲاﻓﻜﻨﺪ‪ .‬آه ﻛﮫ ﭼﮫ ﺟﻨﺎﯾﺖ زﺷﺘﻲ‬
‫اﺳﺖ ﻛﮫ آدﻣﻲ ﺑﮫ ﺣﺮف وي ﮔﻮش ﻓﺮا دارد‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫اﻣﺎ آﻧﭽﮫ ﻛﮫ ﺑﯿﺸﺘﺮ رﻧﮓ ﻣﺼﺮي دارد‪ ،‬آن اﺳﺖ ﻛﮫ ﭘﺘﺎح‪ -‬ﺣﻮﺗﭗ ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﻧﺼﯿﺤﺘﻨﺎﻣﮫ ﺑﺮاي ﻓﺮزﻧﺪش‬
‫ﻧﻮﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪:‬‬

‫اﮔﺮ ﻛﺎﻣﯿﺎب ﺷﺪي و ﺧﺎﻧﺔ ﺧﻮد را آراﺳﺘﻲ و از ﺗﮫ دل زﻧﺖ را دوﺳﺖ داﺷﺘﻲ‪ ،‬ﺷﻜﻢ او را ﭘﺮﻛﻦ و ﭘﺸﺘﺶ‬
‫‪pym‬‬

‫را ﺑﭙﻮﺷﺎن… ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﮫ او را در اﺧﺘﯿﺎر داري دﻟﺶ را ﺷﺎد ﻧﮕﺎه دار‪ ،‬زﯾﺮا ﻛﮫ وي ﺑﺮاي ﻛﺴﻲ ﻛﮫ‬
‫ﻣﺎﻟﻚ آن اﺳﺖ ھﻤﭽﻮن ﻛﺸﺘﺰار ﺣﺎﺻﻠﺨﯿﺰي اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺑﮫ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ او ﺑﺮﺧﯿﺰي‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺪاﻧﻲ ﻛﮫ اﯾﻦ ﺳﺒﺐ ﺧﺎﻧﮫ ﺧﺮاﺑﻲ ﺗﻮﺳﺖ‪.‬‬

‫و ﻧﻮﺷﺘﺔ ﭘﺎﭘﯿﺮوس ﺑﻮﻻق ﻓﺮزﻧﺪ را‪ ،‬ﺑﺎ ﺣﻜﻤﺖ و ﻓﺮزاﻧﮕﻲ ﻛﺎﻣﻞ‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ ﭘﻨﺪ ﻣﻲدھﺪ‪:‬‬

‫‪.co‬‬
‫ھﺮﮔﺰ ﻣﺎدرت را ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﻜﻦ… ﭼﮫ وي ﻣﺪت درازي ﺗﻮ را ﭼﻮن ﺑﺎر ﺳﻨﮕﯿﻨﻲ در ﺷﻜﻢ ﻧﮕﺎه داﺷﺘﮫ و‪،‬‬
‫ﭘﺲ از آﻧﻜﮫ ﻣﺎھﮭﺎي ﺗﻮ ﺗﻤﺎم ﺷﺪه‪ ،‬ﺗﻮ را زاﯾﯿﺪه‪ .‬ﺳﮫ ﺳﺎل ﺗﻤﺎم ﺗﻮ را ﺑﺮ دوش ﻛﺸﯿﺪه و ﭘﺴﺘﺎن ﺑﮫ دھﺎﻧﺖ‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﮫ‪ .‬ﺑﮫ ﺗﻮ ﻏﺬا داده و از ﭘﻠﯿﺪي و ﻧﺎﭘﺎﻛﻲ ﺗﻮ روي ﺗﺮش ﻧﻜﺮده اﺳﺖ‪ .‬در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ ﺑﮫ ﻣﻜﺘﺐ‬
‫ﻣﻲرﻓﺘﻲ و ﻧﻮﺷﺘﻦ را ﻣﻲآﻣﻮﺧﺘﻲ‪ ،‬ھﺮ روز‪ ،‬از ﺧﺎﻧﮫ ﻧﺎن و آﺑﺠﻮ ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﮫ ﻧﺰد آﻣﻮزﮔﺎر ﺗﻮ ﻣﻲآورد‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﺷﺎﯾﺪ اﯾﻦ ﻣﻨﺰﻟﺖ ﻋﺎﻟﯿﻲ ﻛﮫ در ﻣﺼﺮ ﺑﺮاي زﻧﺎن ﺑﻮد از اﯾﻦ ﭘﯿﺪا ﺷﺪه ﻛﮫ‪ ،‬در آن ﺳﺮزﻣﯿﻦ‪ ،‬ﺗﺴﻠﻂ زن ﯾﺎ‬
‫ﻣﺎدرﺷﺎھﻲ ﺑﺮ ﺗﺴﻠﻂ ﻣﺮد ﯾﺎ ﭘﺪرﺷﺎھﻲ ﻏﺎﻟﺐ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﮔﻮاه ﺑﺮ اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ آن اﺳﺖ ﻛﮫ ﻧﮫ ﺗﻨﮭﺎ زن در ﺧﺎﻧﮫ ﺑﺰرﮔﻲ ﻛﺎﻣﻞ داﺷﺘﮫ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺗﻤﺎم اراﺿﻲ ﻛﺸﺎورزي ﺑﮫ‬

‫‪yah‬‬
‫زﻧﺎن ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﻓﻠﯿﻨﺪرزﭘﺘﺮي در اﯾﻦ ﺧﺼﻮص ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ﻣﺮد‪ ،‬ﺗﺎ دورهھﺎي اﺧﯿﺮ‪ ،‬ھﻨﮕﺎم‬
‫زﻧﺎﺷﻮﯾﻲ‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﻔﻊ ھﻤﺴﺮ ﺧﻮد‪ ،‬از ﺗﻤﺎم اﻣﻼك و درآﻣﺪھﺎي آﯾﻨﺪة ﺧﻮد ﺻﺮفﻧﻈﺮ ﻣﻲﻛﺮده اﺳﺖ‪ «.‬ﺳﺒﺐ‬
‫زﻧﺎﺷﻮﯾﻲ ﺑﺎ ﺧﻮاھﺮ آن ﻧﺒﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺮادر از ﻋﺸﻖ ﺧﻮاھﺮ ﺑﻲﺗﺎب ﻣﻲﺷﺪه‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﻣﺮدان ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﮫاﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ازﻣﯿﺮاث ﺧﺎﻧﻮاده‪ ،‬ﻛﮫ از ﻣﺎدر ﺑﮫ ﺧﻮاھﺮ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻲﯾﺎﻓﺘﮫ‪ ،‬ﺑﮭﺮهﺑﺮداري ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و‬
‫ﻧﻤﻲﺧﻮاﺳﺘﮫاﻧﺪ ﻛﮫ اﯾﻦ ﺛﺮوت ﺑﮫ ﭼﻨﮓ ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﺎن ﺑﯿﻔﺘﺪ‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ داﻧﺴﺖ ﻛﮫ ﺗﺴﻠﻂ زن رﻓﺘﮫ رﻓﺘﮫ ﻛﻤﺘﺮ ﻣﻲﺷﺪ؛‬
‫ﺷﺎﯾﺪ اﯾﻦ در ﻧﺘﯿﺠﺔ آداب و ﻋﺎدات ﺗﺴﻠﻂ ﭘﺪر و ﭘﺪرﺷﺎھﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﻌﺪ از ﺗﺴﻠﻂ ھﯿﻜﺴﻮﺳﮭﺎ در‬
‫@‪h‬‬
‫ﻣﺼﺮ رواج ﯾﺎﻓﺘﮫ‪ ،‬و ﻛﺸﻮر از ﮔﻮﺷﮫﮔﯿﺮي ﻛﺸﺎورزي ﺑﯿﺮون آﻣﺪه و از ﻣﺮﺣﻠﺔ ﺻﻠﺢ و ﺳﻠﻢ ﺑﮫ ﻣﺮﺣﻠﺔ‬
‫ﺟﻨﮓ اﺳﺘﻌﻤﺎري رﺳﯿﺪه اﺳﺖ‪ .‬در روزﮔﺎر ﺑﻄﺎﻟﺴﮫ ﻧﻔﻮذ ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن ﺑﮫ اﻧﺪازهاي ﺷﺪ ﻛﮫ ﺣﻖ ﻃﻼق ﮔﺮﻓﺘﻦ‪،‬‬
‫ﻛﮫ از ﻣﺨﺘﺼﺎت زن در دورهھﺎي ﮔﺬﺷﺘﮫ ﺑﻮد‪ ،‬از ﭼﻨﮓ او ﺧﺎرج ﺷﺪ و از آن ﭘﺲ ﺗﻨﮭﺎ ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﺮد‬
‫اﻓﺘﺎد‪ .‬ﭼﯿﺰي ﻛﮫ ھﺴﺖ‪ ،‬ﺣﺘﻲ در اﯾﻦ زﻣﺎن ھﻢ‪ ،‬اﯾﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺗﻨﮭﺎ ﺷﺎﻣﻞ ﻃﺒﻘﺎت ﻋﺎﻟﯿﺔ ﻣﻤﻠﻜﺖ ﻣﻲﺷﺪ و ﻋﺎﻣﺔ‬
‫ﻣﺮدم ﻣﻄﺎﺑﻖ ھﻤﺎن ﻋﺎدات ﻗﺪﯾﻤﻲ رﻓﺘﺎر ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ﺗﺴﻠﻂ زن ﺑﺮ اﻣﻮر ﻣﺨﺼﻮص وي ﺳﺒﺐ آن ﺑﻮده‬
‫ﻛﮫ ﻛﺸﺘﻦ ﻛﻮدك ﺧﯿﻠﻲ ﺑﮫ ﻧﺪرت در ﻣﺼﺮ اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺎده اﺳﺖ‪ .‬دﯾﻮدوروس ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ از ﺧﻮاص‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﺼﺮﯾﺎن ﯾﻜﻲ آن ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ھﺮ ﻃﻔﻞ ﻛﮫ ﺑﺪﻧﯿﺎ ﻣﻲآﻣﺪه از ﺗﺮﺑﯿﺖ و ﭘﺮﺳﺘﺎري ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺮﺧﻮردار‬
‫ﻣﻲﺷﺪه؛ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻗﺎﻧﻮن‪ ،‬اﮔﺮ ﭘﺪري ﻓﺮزﻧﺪش را ﻣﻲﻛﺸﺘﮫ‪ ،‬ﻧﺎﭼﺎر ﺑﺎﯾﺴﺘﻲ ﺳﮫ ﺷﺐ و ﺳﮫ روز ﺗﻤﺎم ﺑﭽﺔ‬
‫ﻣﺮده را در آﻏﻮش ﺧﻮد ﻧﮕﺎه دارد‪ .‬ﺗﻌﺪاد اﻓﺮاد ﺧﺎﻧﻮادهھﺎ زﯾﺎد ﺑﻮد و‪ ،‬ﭼﮫ در ﻛﺎﺧﮭﺎ و ﭼﮫ در ﻛﻮﭼﮫھﺎ‪،‬‬
‫اﻃﻔﺎل ﻓﺮاوان دﯾﺪه ﻣﻲﺷﺪ؛ ﺑﻌﻀﻲ از ﺗﻮاﻧﮕﺮان ﭼﻨﺎن ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﺴﺨﺘﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺣﺴﺎب ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﻮد‬
‫را ﻧﮕﺎه دارﻧﺪ‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫ﺣﺘﻲ در ﻣﺴﺌﻠﮫ ﻧﺎﻣﺰدي و اﻇﮭﺎر ﻋﺸﻖ و زﻧﺎﺷﻮﯾﻲ ﺣﻖ ﺗﻘﺪم ﺑﺎ زن ﺑﻮده اﺳﺖ؛ ﮔﻮاه ﺑﺮ اﯾﻦ‪ ،‬ﻏﺰﻟﮭﺎ و‬
‫ﻧﺎﻣﮫھﺎي ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﺔ ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪه از آن زﻣﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻃﺮف زن ﺑﮫ ﻣﺮد ﺧﻄﺎب ﺷﺪه‪ ،‬و زن از ﻣﺮد‬
‫ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﮫ اﺳﺖ ﺗﺎ زﻣﺎن و‬
‫‪an‬‬

‫ﺻﺮاﺣﺖ‪ ،‬ﺧﻮاﺳﺘﮕﺎري ﻣﻲﻛﺮده و ﻃﺎﻟﺐ ھﻤﺴﺮي ﻣﻲﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﯾﻜﻲ از ﻧﺎﻣﮫھﺎ ﭼﻨﯿﻦ آﻣﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫»اي دوﺳﺖ زﯾﺒﺎي ﻣﻦ‪ ،‬ﻣﻦ ﺧﻮاﺳﺘﺎر آﻧﻢ ﻛﮫ ھﻤﺴﺮ ﺗﻮ ﺑﺎﺷﻢ و ﻛﺪﺑﺎﻧﻮ و ﺻﺎﺣﺐ اﺧﺘﯿﺎر ھﻤﺔ اﻣﻼك ﺗﻮ‬
‫ﺷﻮم‪ «.‬ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺣﺠﺐ و ﺣﯿﺎ‪ ،‬ﻛﮫ اﻟﺒﺘﮫ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺑﺎ وﻓﺎداري اﺷﺘﺒﺎه ﺷﻮد‪ ،‬در ﻧﺰد ﻣﺼﺮﯾﺎن‬
‫ﻓﺮاوان ﻧﺒﻮده‪ ،‬و از ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺟﻨﺴﻲ ﺑﺎ ﭼﻨﺎن ﺻﺮاﺣﺘﻲ ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻔﺘﮫاﻧﺪ ﻛﮫ اﻣﺮوز ھﺮﮔﺰ ﭼﻨﺎن ﺳﺨﻨﻲ‬
‫‪pym‬‬

‫ﻧﻤﻲﮔﻮﯾﯿﻢ؛ ﻣﻌﺎﺑﺪ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺻﻮرﺗﮭﺎ و ﻧﻘﺸﮭﺎي ﺑﺮﺟﺴﺘﮫاي ﺗﺰﯾﯿﻦ ﻣﻲﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﮫ ھﻤﺔ ﻗﺴﻤﺘﮭﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫ﺑﺪن‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﻤﺎل وﺿﻮح‪ ،‬در آﻧﮭﺎ دﯾﺪه ﻣﻲﺷﺪ؛ ﺑﺮاي دﻟﺨﻮﺷﻲ ﻣﺮدﮔﺎن ﺧﻮد در ﻗﺒﺮھﺎ‪ ،‬ﻧﻮﺷﺘﮫھﺎ و ادﺑﯿﺎت‬
‫ﺑﺴﯿﺎر زﺷﺖ و زﻧﻨﺪهاي ﺑﮫ آﻧﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺧﻮﻧﻲ ﻛﮫ در رﮔﮭﺎي ﺳﺎﻛﻨﺎن درة ﻧﯿﻞ ﺟﺮﯾﺎن داﺷﺖ‪،‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺧﻮنﮔﺮﻣﻲ ﺑﻮد؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ دﺧﺘﺮان درده ﺳﺎﻟﮕﻲ آﻣﺎدة ازدواج ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬و ﭘﺴﺮان و دﺧﺘﺮان‪ ،‬ﭘﯿﺶ‬
‫از زﻧﺎﺷﻮﯾﻲ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ آزاداﻧﮫ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ را ﺑﺒﯿﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻗﯿﻮدي اﺧﻼﻗﻲ در اﯾﻦ ﺑﺎب وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﮔﻔﺘﮫ ﺷﺪه‬
‫ﻛﮫ‪ ،‬در دوران ﺑﻄﺎﻟﺴﮫ‪ ،‬ﯾﻜﻲ از زﻧﺎن ھﺮﺟﺎﯾﻲ ﺗﻮاﻧﺴﺘﮫ اﺳﺖ ﺑﺎ ﭘﻮﻟﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ اﻧﺪوﺧﺘﮫ ﺑﻮد ھﺮﻣﻲ ﺑﺴﺎزد‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﺣﺘﻲ ﻟﻮاط ﻧﯿﺰ در ﻣﺼﺮ ﻃﺮﻓﺪاراﻧﻲ داﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬دﺧﺘﺮان رﻗﺎص‪ ،‬ھﻤﭽﻮن ﻧﻈﺎﯾﺮ ﺧﻮد ﻛﮫ اﻛﻨﻮن در‬
‫ژاﭘﻦ ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬در ﻣﺠﺎﻣﻊ ﻣﺮدان ﻃﺒﻘﺎت ﻋﺎﻟﻲ ﻛﺸﻮر راه داﺷﺘﻨﺪ و اﻧﻮاع وﺳﺎﯾﻞ ﺧﻮﺷﮕﺬاراﻧﻲ و‬
‫ﻟﺬت ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ را ﺑﺮاي ﺣﺎﺿﺮان ﻓﺮاھﻢ ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ؛ اﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ دﺧﺘﺮان ﻟﺒﺎﺳﮭﺎي ﺷﻔﺎف ﻣﻲﭘﻮﺷﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎ‬
‫ﻼ ﻟﺒﺎﺳﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ و ﺗﻨﮭﺎ ﺑﺎ دﺳﺘﺒﻨﺪ و ﮔﻮﺷﻮاره و ﺧﻠﺨﺎل ﺧﻮد را ﻣﻲآراﺳﺘﻨﺪ‪ .‬ﺷﻮاھﺪي در دﺳﺖ اﺳﺖ‬ ‫اﺻ ً‬
‫ﻛﮫ ﺑﻨﺎﺑﺮ آﻧﮭﺎ ﻣﻌﻠﻮم ﻣﻲﺷﻮد ﻓﺤﺸﺎي ﻣﺬھﺒﻲ ﻧﯿﺰ ﺑﮫ اﻧﺪازة ﻣﺤﺪودي وﺟﻮد داﺷﺘﮫ؛ ﺗﺎ اواﺧﺮ زﻣﺎن ﺗﺴﻠﻂ‬

‫‪oo‬‬
‫روﻣﯿﺎن‪ ،‬رﺳﻢ ﺑﺮ آن ﺟﺎري ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ زﯾﺒﺎﺗﺮﯾﻦ دﺧﺘﺮان ﺧﺎﻧﻮادهھﺎي اﺷﺮاﻓﻲ ﻃﯿﻮه را ﺑﺮاي آﻣﻮن‬
‫ﻧﺬر ﻛﻨﻨﺪ؛ در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ ﭼﻨﯿﻦ دﺧﺘﺮي‪ ،‬ﺑﮫ واﺳﻄﺔ ﻛﺒﺮﺳﻦ‪ ،‬از ﺧﺮﺳﻨﺪ ﺳﺎﺧﺘﻦ اﯾﻦ ﺧﺪا ﻧﺎﺗﻮان ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪،‬‬
‫وي را ﺑﺎ ﺗﺸﺮﯾﻔﺎت و اﺣﺘﺮاﻣﺎﺗﻲ از ﺧﺪﻣﺖ ﺑﯿﺮون ﻣﻲآوردﻧﺪ و ﺑﮫ ﺷﻮھﺮ ﻣﻲدادﻧﺪ و‪ ،‬در ﻣﺠﺎﻣﻊ ﻋﺎﻟﻲ‬
‫ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻣﻮرد اﺣﺘﺮام و ﺗﻜﺮﯾﻢ ﻓﺮاوان ﻗﺮار ﻣﻲدادﻧﺪ‪ .‬ﺗﻤﺪن و ﻓﺮھﻨﮓ ﻣﺼﺮي‪ ،‬ﺑﺮاي ﺧﻮد‪ ،‬اﻓﻜﺎر و‬

‫‪yah‬‬
‫ﺗﻤﺎﯾﻼﺗﻲ داﺷﺖ ﻛﮫ اﻟﺒﺘﮫ ﺑﺎ آﻧﭽﮫ ﻣﺎ دارﯾﻢ ﺗﻔﺎوت دارد‪.‬‬

‫‪ -5‬آداب و ﻋﺎدات‬
‫اﺧﻼق ﺷﺨﺼﻲ‪ -‬ﺑﺎزﯾﮭﺎ‪ -‬ﻇﻮاھﺮ‪ -‬آراﯾﮫھﺎ‪ -‬ﻟﺒﺎس‪ -‬ﺟﻮاھﺮات‬
‫@‪h‬‬
‫ﭼﻮن ﺷﺨﺼﻲ ﺑﺨﻮاھﺪ در ﭘﯿﺶ ﺧﻮد ﺻﻮرﺗﻲ از اﺧﻼق ﺷﺨﺼﻲ و ﺳﺠﺎﯾﺎي ﻣﺼﺮﯾﺎن ﻗﺪﯾﻢ ﺑﺴﺎزد‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ‬
‫ﻧﻜﺘﮫ ﻣﺘﻮﺟﮫ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ ھﻤﺎھﻨﮓ ﺳﺎﺧﺘﻦ آﻧﭽﮫ از ادﺑﯿﺎت اﺧﻼﻗﻲ ﻣﺼﺮ ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﻲآﯾﺪ‪ ،‬ﺑﺎ آﻧﭽﮫ در‬
‫زﻧﺪﮔﻲ واﻗﻌﻲ روزاﻧﮫ ﺟﺮﯾﺎن داﺷﺘﮫ‪ ،‬اﻣﺮ ﺑﺴﯿﺎر دﺷﻮاري اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺘﻲ ﯾﻜﻲ از ﺷﺎﻋﺮان آن زﻣﺎن ﺑﮫ‬
‫ھﻤﻮﻃﻨﺎن ﺧﻮد ﭼﻨﯿﻦ ﻧﺼﯿﺤﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬

‫ﺑﮫ آﻧﻜﺲ ﻛﮫ ﻣﺰرﻋﮫ ﻧﺪارد ﻧﺎن ﺑﺪه‪،‬‬

‫‪are‬‬

‫ﻏﺎﻟﺒًﺎ ﺑﺰرﮔﺎن ﺑﮫ ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﻮد اﻧﺪرزھﺎي ﮔﺮاﻧﺒﮭﺎﯾﻲ ﻣﻲدادﻧﺪ‪ .‬در ﻣﻮزة ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﭘﺎﭘﯿﺮوﺳﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ‬
‫ﻧﺎم »ﺣﻜﻤﺖ آﻣﻨﺤﻮﺗﭗ« )ﺣﻮاﻟﻲ ‪ 950‬قم( ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ؛ در آن ﺑﮫ ﯾﻜﻲ از ﻃﺎﻟﺒﺎن ﻋﻠﻢ دﺳﺘﻮراﺗﻲ داده‬
‫ﺷﺪه ﺗﺎ ﺑﺮاي رﺳﯿﺪن ﺑﮫ ﻣﻨﺎﺻﺐ ﻋﺎﻟﻲ ﺷﺎﯾﺴﺘﮕﻲ ﭘﯿﺪا ﻛﻨﺪ؛ ﻗﻄﻌًﺎ اﯾﻦ ﻧﻮﺷﺘﮫ در آن ﻛﺲ ﯾﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ‬
‫»اﻣﺜﺎل ﺳﻠﯿﻤﺎن« را وﺿﻊ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﺑﻲﺗﺄﺛﯿﺮ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ؛ آن ﻧﻮﺷﺘﮫ ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪set‬‬

‫ﺑﮫ ﯾﻚ ذراع زﻣﯿﻦ ﭼﺸﻢ ﻃﻤﻊ ﻣﺪوز‪.‬‬

‫و ﺑﺮ ﺣﺪود زﻣﯿﻦ ﺑﯿﻮه زن ﺗﻌﺪي ﻣﻜﻦ…‬

‫‪an‬‬

‫زﻣﯿﻦ را ﺷﺨﻢ ﻛﻦ ﺗﺎ رﻓﻊ ﺣﺎﺟﺖ ﺗﻮ ﺷﻮد‪،‬‬

‫و ﻧﺎن از ﺧﺮﻣﻦ ﺧﻮﯾﺶ ﻓﺮاھﻢ آور‪.‬‬

‫ﯾﻚ ﻛﯿﻞ داﻧﮫ ﻛﮫ ﺧﺪا ﺑﮫ ﺗﻮ ﺑﺪھﺪ‪،‬‬

‫‪pym‬‬

‫ﻧﯿﻜﻮﺗﺮ از ﭘﻨﺞ ھﺰار اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺎ ﺗﻌﺪي ﺑﮫ دﺳﺖ آﯾﺪ…‬

 ‫‪m‬‬
‫دروﯾﺸﻲ در دﺳﺖ ﺧﺪا‪،‬‬

‫ﻧﯿﻜﻮﺗﺮ از ﺗﻮاﻧﮕﺮي در اﻧﺒﺎرھﺎﺳﺖ؛‬

‫‪.co‬‬
‫ﯾﻚ ﮔﺮده ﻧﺎن ﺑﺎ دل ﺧﻮش داﺷﺘﻦ‪،‬‬

‫ﺑﮭﺘﺮ از ﺛﺮوت آﻣﯿﺨﺘﮫ ﺑﮫ ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ اﺳﺖ…‬

‫اﻟﺒﺘﮫ اﯾﻦ ادﺑﯿﺎت‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺎ روح ﺗﻘﻮا و ﻧﯿﻜﻮﻛﺎري ﺗﺪوﯾﻦ ﺷﺪه‪ ،‬ھﺮﮔﺰ ﻣﺎﻧﻊ آن ﻧﺒﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﺣﺮص و آز و‬

‫‪oo‬‬
‫ھﻮا و ھﻮس ﺑﺸﺮي ﻛﺎر ﺧﻮد را ﺑﻜﻨﺪ‪ .‬اﻓﻼﻃﻮن ﻣﺮدم آﺗﻦ را ﺑﮫ داﻧﺸﺪوﺳﺘﻲ‪ ،‬و ﻣﺮدم ﻣﺼﺮ را ﺑﮫ‬
‫ﻣﺎﻟﭙﺮﺳﺘﻲ ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻛﺮده‪ ،‬ﺷﺎﯾﺪ در اﯾﻦ ﺗﻮﺻﯿﻒ ﺗﻌﺼﺐ ﻣﻠﻲ دﺧﺎﻟﺖ داﺷﺘﮫ اﺳﺖ؛ وﻟﻲ‪ ،‬اﮔﺮ ﮔﻔﺘﮫ ﺷﻮد ﻛﮫ‬
‫ﻣﺼﺮﯾﺎن ھﻤﭽﻮن اﻣﺮﯾﻜﺎﯾﯿﺎن دﻧﯿﺎي ﻗﺪﯾﻢ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ ،‬در اﯾﻦ ﮔﻔﺘﮫ ﻣﺒﺎﻟﻐﮫ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ :‬آﻧﺎن ﻣﺮدﻣﻲ ﻣﺴﺤﻮر‬
‫ﻋﻈﻤﺖ‪ ،‬و ﻓﺮﯾﻔﺘﺔ ﺑﻨﺎھﺎي ﺑﺰرگ ﺑﻮدﻧﺪ و‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﻤﺎل ﺟﺪﯾﺖ‪ ،‬در ﮔﺮدآوردن ﻣﺎل ﻣﻲﻛﻮﺷﯿﺪﻧﺪ و‪ ،‬ﺣﺘﻲ در‬

‫‪yah‬‬
‫ﺧﺮاﻓﺎت ﻓﺮاواﻧﻲ ﻛﮫ در ﺑﺎرة ﺟﮭﺎن دﯾﮕﺮ ﺑﮫ آﻧﮭﺎ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺮدﻣﻲ ﻋﻤﻠﻲ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺘﻨﺪ‪ .‬از ھﻤﺔ‬
‫ﻣﻠﺘﮭﺎي ﮔﺬﺷﺘﮫ‪ ،‬در ﺣﻔﻆ و ﻧﮕﺎھﺪاري آﺛﺎر و ﻋﻘﺎﯾﺪ ﻗﺪﯾﻢ ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﺤﺎﻓﻈﮫﻛﺎرﺗﺮ ﺑﻮدﻧﺪ؛ ھﺮ ﭼﮫ ﺗﻐﯿﯿﺮ‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎز ﺑﺮ ھﻤﺎن ﺣﺎل ﺧﻮد ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪﻧﺪ‪ .‬در ﻃﻮل ﻣﺪت ﭼﮭﻞ ﻗﺮن‪ ،‬ھﻨﺮﻣﻨﺪان اﯾﺸﺎن از آﻧﭽﮫ‬
‫ﻋﺮف ﻗﺪﯾﻢ ﺑﺮ آن ﺟﺮﯾﺎن ﯾﺎﻓﺘﮫ ﺑﻮد ﭘﯿﺮوي و ﺗﻘﻠﯿﺪ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬آﺛﺎري ﻛﮫ از اﯾﺸﺎن ﺑﺮﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪه ﻧﺸﺎن‬
‫ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻛﺎر دﯾﻦ و آﯾﯿﻦ اﯾﺸﺎن ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻮﺟﮫ ﺑﮫ آﺛﺎري ﻛﮫ از اﯾﺸﺎن ﺑﺮﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪه ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ‬
‫ﻛﮫ ﻣﺮدﻣﻲ ﻋﻤﻠﻲ و واﻗﻌﺒﯿﻦ ﺑﻮده‪ ،‬ﺟﺰ در ﻣﺴﺎﺋﻞ دﯾﻨﻲ‪ ،‬ھﯿﭻﮔﺎه ﭘﺎيﺑﻨﺪ ﺧﺮاﻓﺎت و ﭼﯿﺰھﺎي ﺑﯿﻤﻌﻨﻲ‬
‫@‪h‬‬
‫ﻧﺒﻮدهاﻧﺪ؛ ﺑﮫ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺮاﺳﺎس ﻋﺎﻃﻔﮫ و اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻧﻈﺮ ﻧﻤﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ آﻧﮕﺎه ﻛﮫ ﻛﺴﻲ را ﻣﻲﻛﺸﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮد را‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﯾﻜﻲ از ﻗﻮاي ﻃﺒﯿﻌﻲ ﺗﺼﻮر ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ از آﺳﺎﯾﺶ ﺿﻤﯿﺮ اﯾﺸﺎن ﭼﯿﺰي ﻛﺎﺳﺘﮫ‬
‫ﻧﻤﻲﺷﺪ‪ .‬ﺳﺮﺑﺎز ﻣﺼﺮي دﺳﺖ راﺳﺖ ﯾﺎ آﻟﺖ ﻣﺮدي ﻛﺸﺘﮫ را ﻣﻲﺑﺮﯾﺪ و آن را ﻧﺰد ﻣﻨﺸﻲ ﻣﺨﺼﻮص‬
‫ﻣﻲآورد ﺗﺎ‪ ،‬ھﻤﭽﻮن ﻋﻤﻞ ﻧﯿﻜﻲ‪ ،‬در ﻧﺎﻣﺔ اﻋﻤﺎل ﻧﯿﻚ او ﺛﺒﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬در دورة ﺳﻠﺴﻠﮫھﺎي اﺧﯿﺮ‪ ،‬ﻣﺮدم ﻣﺼﺮ‬
‫در ﻧﺘﯿﺠﺔ اﻣﻨﯿﺖ داﺧﻠﻲ‪ ،‬ﻛﮫ ﺗﻨﮭﺎ ﺟﻨﮕﮭﺎي دور دﺳﺖ ﮔﺎھﻲ آن را ﻣﺨﺘﻞ ﻣﻲﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬رﻓﺘﮫ رﻓﺘﮫ ﻋﺎدات و‬
‫ﺻﻔﺎت ﺟﻨﮕﻲ ﺧﻮد را از دﺳﺖ دادﻧﺪ؛ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺳﺒﺐ ﺑﻮد ﻛﮫ ﻣﺸﺘﻲ از ﺳﺮﺑﺎزان روﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﺮ ﺗﻤﺎم‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﺼﺮ ﻣﺴﻠﻂ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﭼﻮن ﺑﯿﺸﺘﺮ آﻧﭽﮫ در ﺑﺎرة ﻣﺼﺮﯾﺎن ﻣﻲداﻧﯿﻢ از روي آﺛﺎري اﺳﺖ ﻛﮫ از ﮔﻮرھﺎ ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه‪ ،‬ﯾﺎ از روي‬
‫ﺗﺼﺎوﯾﺮ دﯾﻮاري ﻣﻌﺎﺑﺪ اﺳﺖ‪ ،‬از اﯾﻦ ﺗﺼﺎدف ﻣﺤﺾ دﭼﺎر اﺷﺘﺒﺎه ﺷﺪه‪ ،‬درﺑﺎرة ﺳﺨﺘﻲ و ﺻﻼﺑﺖ و وﻗﺎر‬
‫ﻣﺼﺮﯾﺎن ﻗﺪﯾﻢ ﺑﯿﺶ از اﻧﺪازه‬
‫‪set‬‬

‫ﯾﺎ داﺳﺘﺎﻧﮭﺎي ﻓﻜﺎھﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ ﺧﺪاﯾﺎن ﺑﺮﻣﻲآﯾﺪ‪ ،‬ﮔﻮاه ﺑﺮ آن اﺳﺖ ﻛﮫ در ﻣﺰاح و ﻓﻜﺎھﯿﮫﭘﺴﻨﺪي ﻧﯿﺰ‬
‫ﻣﺼﺮﯾﺎن ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﮫ ﺑﻮدهاﻧﺪ و ﺑﺎزﯾﮭﺎ و ﻣﺴﺎﺑﻘﮫھﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﻄﺮﻧﺞ و ﻧﺮد داﺷﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬و ﺑﮫ ﻛﻮدﻛﺎن‬
‫ﺧﻮد ﺑﺎزﯾﭽﮫھﺎﯾﻲ ﻛﮫ ھﻢ اﻣﺮوز ﻧﯿﺰ راﯾﺞ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﻠﻮﻟﮫ و ﺗﻮپ و ﻓﺮﻓﺮه و ﻧﻈﺎﯾﺮ آﻧﮭﺎ‪ ،‬ھﺪﯾﮫ‬
‫ﻣﻲدادﻧﺪ؛ و ﺑﺮاي ﻛﺸﺘﻲ و ﻣﺸﺘﺰﻧﻲ و ﺟﻨﮓ اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﮔﺎوان ﻣﺴﺎﺑﻘﮫھﺎﯾﻲ ﺗﺸﻜﯿﻞ ﻣﻲدادﻧﺪ‪ .‬در روزھﺎي‬
‫‪an‬‬

‫ﺟﺸﻦ ﻋﻤﻮﻣﻲ‪ ،‬ﺧﺪﻣﺘﮕﺰاران ﺗﻦ ارﺑﺎﺑﺎن ﺧﻮد را ﺑﺎ روﻏﻦ ﭼﺮب ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﺮ ﺳﺮ اﯾﺸﺎن ﺗﺎج ﮔﻞ‬
‫ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﺷﺮاب ﻣﻲﻧﻮﺷﯿﺪﻧﺪ و ﺑﺮاي ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ھﺪﯾﮫ ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ‪.‬‬

‫آﻧﭽﮫ از ﻧﻘﺎﺷﯿﮭﺎ و ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎ ﻣﻲﺗﻮان اﺳﺘﻨﺒﺎط ﻛﺮد اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺮدم ﻣﺼﺮ ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ و ﭘﯿﭽﯿﺪهﮔﻮﺷﺖ و‬
‫‪pym‬‬

‫ﺷﺎﻧﮫ ﻓﺮاخ و ﻛﻤﺮ ﺑﺎرﯾﻚ و ﺳﺘﺒﺮ ﻟﺐ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ .‬و‪ ،‬ﭼﻮن ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ ﭘﺎﺑﺮھﻨﮫ راه ﻣﻲرﻓﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻒ ﭘﺎﯾﺸﺎن ﭘﮭﻦ‬
‫ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺗﺼﺎوﯾﺮ‪ ،‬ﻃﺒﻘﺎت ﻋﺎﻟﻲ ﻣﺮدم را ﻻﻏﺮ اﻧﺪام‪ ،‬درازﺑﺎﻻ‪ ،‬ﺑﺎ ھﯿﺒﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﭼﮭﺮة ﺑﯿﻀﻲ ﺷﻜﻞ‪،‬‬
‫ﭘﯿﺸﺎﻧﻲ ﻋﻘﺐ رﻓﺘﮫ‪ ،‬ﺑﯿﻨﻲ دراز و ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ‪ ،‬و ﭼﺸﻤﺎن ﺟﺬاب و ﺑﺎﺷﻜﻮه ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﻲدھﺪ‪ .‬ﭘﻮﺳﺖ آن ﻣﺮدم‪ ،‬در‬
 ‫‪m‬‬
‫ھﻨﮕﺎن ﺗﻮﻟﺪ‪ ،‬ﺳﻔﯿﺪ رﻧﮓ ﺑﻮده )و اﯾﻦ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ از ﺗﺨﻤﺔ آﺳﯿﺎﯾﻲ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﻧﮫ از ﻧﮋاد اﻓﺮﯾﻘﺎﯾﻲ(‪،‬‬
‫وﻟﻲ ﺑﮫ ﻣﺤﺾ آﻧﻜﮫ آﻓﺘﺎب ﺳﻮزاﻧﻲ ﺑﮫ ﻣﺼﺮﯾﺎن ﻣﻲرﺳﯿﺪه‪ ،‬ﺑﮫ رﻧﮓ ﮔﻨﺪﻣﻲ درﻣﻲآﻣﺪهاﻧﺪ‪ .‬در ﻣﯿﺎن‬
‫ﻧﻘﺎﺷﺎن ﻣﺼﺮي ﻋﺎدت ﺑﺮ آن ﺟﺎري ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺮدان را ﺑﮫ رﻧﮓ ﺳﺮخ و زﻧﺎن را ﺑﮫ رﻧﮓ زرد‬

‫‪.co‬‬
‫ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻛﻨﻨﺪ؛ ﺷﺎﯾﺪ اﯾﻦ دو رﻧﮓ ﻣﺨﺼﻮص در آراﯾﺶ زﻧﺎن و ﻣﺮدان ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲرﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻛﮫ ﮔﻔﺘﯿﻢ‪،‬‬
‫ﻣﺨﺼﻮص ﻃﺒﻘﺎت ﺑﺮﺟﺴﺘﺔ ﻣﺮدم ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻲ ﯾﻚ ﻣﺮد ﻋﺎدي ﺑﮫ ھﻤﺎن ﺻﻮرﺗﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﻧﻈﯿﺮ‬
‫آن را در ﻣﺠﺴﻤﺔ »ﺷﯿﺦاﻟﺒﻠﺪ« ﻣﺸﺎھﺪه ﻣﻲﻛﻨﯿﻢ؛ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﻲ ﻛﮫ ﻗﺪي ﻛﻮﺗﺎه و ﺗﻨﻲ درھﻢ ﻓﺮورﻓﺘﮫ داﺷﺘﮫ؛‬
‫اﯾﻦ از آن ﺳﺒﺐ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ رﻧﺞ ﻓﺮاوان ﻣﻲﻛﺸﯿﺪه و ﺧﻮراك ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻲﺧﻮرده اﺳﺖ‪ .‬آﺛﺎر ﭼﮭﺮة‬
‫ﺧﺸﻦ و ﺑﯿﻨﻲ ﻋﺮﯾﺾ و ﭘﮭﻦ ﺷﺪه داﺷﺘﮫ؛ ﺑﺎ ھﻮش ﺑﻮده‪ ،‬وﻟﻲ ﻃﺒﻌﻲ درﺷﺖ داﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ‬

‫‪oo‬‬
‫اﻓﺮاد ﻣﻠﺖ و ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯾﺎن از دو ﻧﮋاد ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻮده ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ در ﺑﺴﯿﺎري از ﻣﻠﺘﮭﺎي‬
‫ﺟﮭﺎن ﻧﻈﯿﺮ آن دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد؛ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺷﺎھﺎن و ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯾﺎن از ﻧﮋاد آﺳﯿﺎﯾﻲ ﺑﻮده ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺗﻮدة ﻣﺮدم‬
‫از ﻧﮋاد اﻓﺮﯾﻘﺎﯾﻲ‪ .‬ﻣﻮھﺎي ﺳﯿﺎه و ﮔﺎھﻲ ﻣﺠﻌﺪ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ھﺮﮔﺰ ﻣﻮھﺎي اﯾﺸﺎن ﺣﺎﻟﺖ ﭘﺸﻤﻲ ﻧﺪاﺷﺘﮫ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬زﻧﺎن ﺑﮫ ﺑﮭﺘﺮﯾﻦ ﺷﻜﻞ‪ ،‬و درﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ زﻣﺎن ﻣﺎ‪ ،‬ﻣﻮھﺎي ﺧﻮد را ﻛﻮﺗﺎه ﻣﻲﻛﺮدهاﻧﺪ؛ ﻣﺮدان رﯾﺶ‬

‫‪yah‬‬
‫ﺧﻮد را ﻣﻲﺗﺮاﺷﯿﺪﻧﺪ و ﺳﺒﯿﻠﮭﺎ را وا ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ و ﺧﻮد را ﺑﺎ ﮔﯿﺴﻮان ﻋﺎرﯾﮫ زﯾﻨﺖ ﻣﻲدادﻧﺪ‪ .‬ﻏﺎﻟﺒﺎً‪ ،‬ﺑﺮاي‬
‫آﻧﻜﮫ ﺑﮭﺘﺮ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻛﻼھﮕﯿﺲ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻮھﺎي ﺳﺮ را ﻧﯿﺰ ﻣﻲﺗﺮاﺷﯿﺪﻧﺪ؛ ﺣﺘﻲ زﻧﺎن ﺧﺎﻧﻮادة‬
‫ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ )ﻣﺜﻼً ﺗﻲ‪ ،‬ﻣﺎدر اﺧﻨﺎﺗﻮن( ﻣﻮھﺎي ﺳﺮ ﺧﻮد را ﻣﻲﺗﺮاﺷﯿﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﮭﺘﺮ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﮔﯿﺲ ﻋﺎرﯾﮫ و ﺗﺎج را‬
‫ﺑﺮ ﺳﺮ ﻗﺮار دھﻨﺪ‪ .‬ﯾﻜﻲ از ﻣﺮاﺳﻤﻲ ﻛﮫ ﻧﺎﭼﺎر ﺑﺎﯾﺪ از آن اﻃﺎﻋﺖ ﺷﻮد اﯾﻦ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺷﺎه ﺑﺎﯾﺴﺘﻲ ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ‬
‫ﻛﻼھﮕﯿﺲ را ﺑﺮ ﺳﺮ ﺑﮕﺬارد‪.‬‬

‫ﺑﻨﺎ ﺑﺮ وﺳﺎﯾﻠﻲ ﻛﮫ در اﺧﺘﯿﺎر داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻘﺎﯾﺺ و زﺷﺘﯿﮭﺎي ﻃﺒﯿﻌﻲ را ﺑﺎ وﺳﺎﯾﻞ آراﯾﺶ و ﺑﺰك ﻛﺮدن از‬
‫@‪h‬‬ ‫ﻣﯿﺎن‬

‫رﻧﮓ ﻣﻲزدﻧﺪ و ﮔﯿﺴﻮان و دﺳﺖ و ﭘﺎ را روﻏﻨﻤﺎﻟﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ﺣﺘﻲ در ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎ ﻧﯿﺰ زﻧﺎن ﻣﺼﺮي‬
‫ﺳﺮﻣﮫ ﻛﺸﯿﺪه دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪان‪ ،‬در ﮔﻮر ﻣﺮدﮔﺎن ﺧﻮﯾﺶ‪ ،‬ھﻔﺖ ﻧﻮع روﻏﻦ و ﻛﺮم و دو ﻧﻮع‬
‫ﻏﺎزه ﻗﺮار ﻣﻲدادﻧﺪ‪ .‬در ﻣﯿﺎن آﺛﺎر ﻣﻘﺎﺑﺮ‪ ،‬ﻣﻘﺪار زﯾﺎدي اﺳﺒﺎب آراﯾﺶ‪ ،‬آﯾﻨﮫ‪ ،‬اﺳﺘﺮه‪ ،‬اﺳﺒﺎب ﻣﺠﻌﺪ ﺳﺎﺧﺘﻦ‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﻮ‪ ،‬ﺳﻨﺠﺎق زﻟﻒ‪ ،‬ﺷﺎﻧﮫ‪ ،‬ﺟﻌﺒﺔ اﺳﺒﺎب ﺑﺰك‪ ،‬و ﺑﺸﻘﺎب و ﻗﺎﺷﻘﮭﺎﯾﻲ ﺑﮫ اﺷﻜﺎل ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬از ﭼﻮﺑﻲ و ﻋﺎﺟﻲ‬
‫و ﻣﺮﻣﺮي ﯾﺎ ﻣﻔﺮﻏﻲ‪ ،‬ﺑﮫ ﺻﻮرﺗﮭﺎي زﯾﺒﺎ ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه ﻛﮫ ھﺮ ﯾﻚ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻛﺎري اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺮاي آن‬
‫ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه‪ .‬ھﻨﻮز ﻣﻘﺪاري از ﺳﺮﻣﮫھﺎ در ﻟﻮﻟﮫھﺎي ﺳﺮﻣﮫدان ﺑﺎﻗﻲ اﺳﺖ؛ آن رﻧﮓ ﺳﯿﺎھﻲ ﻛﮫ ﺑﺮاي‬
‫آراﺳﺘﻦ اﺑﺮو و ﭼﮭﺮة زﻧﺎن ﻋﺼﺮ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲرود‪ ،‬ﺑﮫ ﺧﻂ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ‪ ،‬از ھﻤﺎن روﻏﻨﻲ ﻣﺸﺘﻖ ﺷﺪه‬
‫ﻛﮫ ﻣﺼﺮﯾﺎن در زﻣﺎﻧﮭﺎي ﮔﺬﺷﺘﮫ ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮدهاﻧﺪ؛ وﺳﯿﻠﺔ اﯾﻦ اﻧﺘﻘﺎل اﻋﺮاب ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ ،‬و از ﻧﺎم ﻋﺮﺑﻲ‬
‫ھﻤﯿﻦ ﺳﺮﻣﮫ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ »اﻟﻜﺤﻞ«‪ ،‬ﻛﻠﻤﺔ اﻟﻜﻞ )=اﻟﻜﺤﻮل ‪ ،(Alcohol‬ﻛﮫ اﻣﺮوز اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻣﻲﻛﻨﯿﻢ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﮫ‬
‫‪set‬‬

‫ﺷﺪه‪ .‬ﺑﺮاي ﺧﻮﺷﺒﻮ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺗﻦ و ﺟﺎﻣﮫ‪ ،‬اﻧﻮاع ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻋﻄﺮھﺎ را ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ؛ ﻧﯿﺰ ﺧﺎﻧﮫھﺎ را‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫ﺑﺨﻮر و ﻣﺮ‪ ،‬ﺑﺨﻮر ﻣﻲدادﻧﺪ و ﻣﻌﻄﺮ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫در ﻣﺼﺮ ﻗﺪﯾﻢ‪ ،‬ﺑﺮﻟﺒﺎس ﭘﻮﺷﯿﺪن‪ ،‬اﻧﻮاع ﺗﻄﻮر و ﺗﻜﺎﻣﻞ ﮔﺬﺷﺘﮫ‪ ،‬و از ﺑﺮھﻨﮕﻲ اوﻟﯿﮫ ﺗﺎ ﺑﺎ ﺷﻜﻮھﺘﺮﯾﻦ‬
‫ﻟﺒﺎﺳﮭﺎي دورة اﻣﭙﺮاﻃﻮري در آن ﻣﺸﺎھﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در آﻏﺎز‪ ،‬ﻛﻮدﻛﺎن ﭘﺴﺮ و دﺧﺘﺮ‪ ،‬ﺗﺎ ﺳﯿﺰدهﺳﺎﻟﮕﻲ‪،‬‬
‫‪an‬‬

‫ﺳﺮ ﺗﺎ ﭘﺎ ﺑﺮھﻨﮫ ﺑﻮدﻧﺪ و‪ ،‬ﺟﺰ ﮔﻮﺷﻮاره و ﮔﺮدﻧﺒﻨﺪ‪ ،‬ھﯿﭻ ﭼﯿﺰ ﺑﺎ ﺧﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬وﻟﻲ دﺧﺘﺮان ﻛﻤﻲ ﺷﺮم‬
‫ﻣﻲﻧﻤﻮدﻧﺪ و ﺑﮫ ﻛﻤﺮﮔﺎه ﺧﻮد ﻛﻤﺮﺑﻨﺪي از ﻣﺮوارﯾﺪ و ﺧﺮﻣﮭﺮه و ﻧﻈﺎﯾﺮ آن ﻣﻲآوﯾﺨﺘﻨﺪ‪ .‬ﻟﺒﺎس‬
‫ﺧﺪﻣﺘﮕﺰاران و ﻛﺸﺎورزان ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﮫ ﺗﻜﺔ ﭘﺎرﭼﮫاي ﺑﻮد ﻛﮫ دور ﻛﻤﺮ ﺧﻮد ﻣﻲﺑﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در دورة ﺳﻠﻄﻨﺖ‬
‫ﻗﺪﯾﻢ‪ ،‬ﺑﺪن ﻣﺮدان و زﻧﺎن‪ ،‬در ﻛﻮﭼﮫ و ﺑﺎزار‪ ،‬ﺗﺎ ﻧﺎﻓﮕﺎه ﺑﺮھﻨﮫ ﺑﻮد و ﻟﻨﮓ ﻛﻮﺗﺎھﻲ‪ ،‬از ﭘﺎرﭼﺔ ﺳﻔﯿﺪ‪ ،‬ﺗﺎ‬
‫‪pym‬‬

‫ﺑﺎﻻي زاﻧﻮ را ﻣﻲﭘﻮﺷﺎﻧﯿﺪ؛ ﭼﻮن ﺷﺮم و ﺣﯿﺎ ﻣﻮﻟﻮد ﻋﺎدت اﺳﺖ و ﻃﺒﯿﻌﺖ را در آن دﺳﺘﻲ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬اﯾﻦ‬
‫ﭘﻮﺷﺶ ﺳﺎده اﺳﺒﺎب آﺳﺎﯾﺶ ﺧﺎﻃﺮ آن ﻣﺮدم را ﻓﺮاھﻢ ﻣﻲآورد‪ ،‬ھﻤﺎن ﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ داﻣﻨﮭﺎ و ﺳﯿﻨﮫﺑﻨﺪھﺎي‬
‫اﻧﮕﻠﯿﺴﻲ زﻣﺎن ﻣﻠﻜﮫ وﯾﻜﺘﻮرﯾﺎ‪ ،‬ﯾﺎ ﻟﺒﺎﺳﮭﺎي ﺷﺐﻧﺸﯿﻨﻲ زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ ﻧﯿﺰ ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺿﺮباﻟﻤﺜﻞ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻗﺪﯾﻤﻲ ﭼﮫ ﺻﺤﯿﺢ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ﻛﮫ‪» :‬ﻓﻀﯿﻠﺖ ﭼﯿﺰي ﻧﯿﺴﺖ ﺟﺰ ﻣﻌﻨﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﮔﺬﺷﺖ روزﮔﺎر ﺑﮫ ﻛﺎرھﺎ و ﻋﺎدات‬
‫ﻣﺎ ﻣﻲدھﺪ‪ «.‬ﺣﺘﻲ ﻛﺎھﻨﺎن ﻧﯿﺰ‪ ،‬در دورة ﺳﻠﺴﻠﮫھﺎي ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻣﺼﺮ‪ ،‬ﺑﮫ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪن ﻋﻮرت ﺑﺲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛‬
‫ﻧﻤﻮﻧﺔ آن را در ﻣﺠﺴﻤﺔ راﻧﻮﻓﺮ ﻣﻲﺑﯿﻨﯿﻢ‪ .‬ھﺮ ﭼﮫ ﺗﻮاﻧﮕﺮي ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﻟﺒﺎس و اﻧﻮاع آن ﻧﯿﺰ اﻓﺰاﯾﺶ‬

‫‪.co‬‬
‫ﻣﻲﯾﺎﻓﺖ‪ .‬در دورة ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻣﯿﺎﻧﮫ‪ ،‬ﻟﻨﮓ دﯾﮕﺮي ﺑﻠﻨﺪﺗﺮ از ﻟﻨﮓ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ‪ ،‬ﺑﺮ آن اﻓﺰودﻧﺪ؛ در دورة ﺳﻠﻄﻨﺖ‬
‫ﺟﺪﯾﺪ‪ ،‬ﭘﻮﺷﺸﻲ ﺑﺮاي ﺳﯿﻨﮫ و روﭘﻮﺷﻲ ﺑﺮاي ﺷﺎﻧﮫھﺎ اﺿﺎﻓﮫ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ﮔﺎه ﮔﺎه ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ .‬راﻧﻨﺪﮔﺎن‬
‫اراﺑﮫھﺎ و ﺗﺮﺑﯿﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن اﺳﺐ ﻟﺒﺎﺳﮭﺎي ﺑﺎ ھﯿﺒﺖ ﻣﻲﭘﻮﺷﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬و ﺷﺎﻃﺮان ﺷﺎھﻲ ﺑﺎ اﯾﻦ ﻟﺒﺎﺳﮭﺎ در ﻛﻮﭼﮫھﺎ‬
‫ﻣﻲدوﯾﺪﻧﺪ ﺗﺎ راه را ﺑﺮاي اﺳﺐ ﯾﺎ اراﺑﺔ ﺧﻮاﺟﮕﺎن ﺧﻮد ﺑﺎز ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در دورهھﺎي ﻓﺮاواﻧﻲ و ﺗﺠﻤﻞ اﺧﯿﺮ‪،‬‬
‫زﻧﺎن داﻣﻦ ﺗﻨﮓ را ﺑﮫ دور اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ و‪ ،‬ﺑﮫ ﺟﺎي آن‪ ،‬ﭘﺎرﭼﺔ ﻋﺮﯾﺾ و ﻃﻮﯾﻠﻲ ﺑﺮ دوش ﻣﻲاﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ و‬

‫‪oo‬‬
‫ﻛﻨﺎر آن را‪ ،‬در زﯾﺮ ﭘﺴﺘﺎن راﺳﺖ‪ ،‬ﺳﻨﺠﺎق ﻣﻲزدﻧﺪ؛‬

‫‪yah‬‬
‫@‪h‬‬
‫‪are‬‬
‫‪set‬‬
‫‪an‬‬

‫ﭘﯿﻜﺮة ﭼﻮﺑﻲ »ﺷﯿﺦاﻟﺒﻠﺪ«‪ ،‬ﻣﻮزة ﻗﺎھﺮه؛ ﻋﻜﺲ از ﻣﻮزة ھﻨﺮي ﻣﺘﺮﭘﻠﯿﺘﻦ‪ ،‬ﻧﯿﻮﯾﻮرك‬

‫در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل‪ ،‬زردوزي و ﮔﻠﺪوزي و ﺣﺎﺷﯿﮫ و ﮔﻼﺑﺘﻮن دادن ﺑﮫ ﻟﺒﺎس رواج ﯾﺎﻓﺖ و‪ ،‬رﻓﺘﮫ رﻓﺘﮫ‪ ،‬روﺷﮭﺎ‬
‫‪pym‬‬

‫و ﻣﺪھﺎي ﺗﺎزه‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺎر‪ ،‬ﺑﮫ ھﺮ ﺧﺎﻧﮫ راه ﭘﯿﺪا ﻛﺮد و ﺑﮭﺸﺖ ﺑﺮھﻨﮕﻲ اوﻟﯿﮫ را ﺑﮫ ﺟﮭﻨﻢ ﺗﺠﻤﻞ در ﻟﺒﺎس‬
‫ﭘﻮﺷﻲ ﻣﺒﺪل ﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ھﺮ دو ﺟﻨﺲ ﻣﺮد و زن ﻋﻼﻗﮫ ﺑﮫ زر و زﯾﻮر داﺷﺘﻨﺪ و ﮔﺮدن و ﺳﯿﻨﮫ و ﺑﺎزو و ﻣﭻ دﺳﺖ و ﻣﭻ ﭘﺎ را ﺑﺎ‬
‫ﺟﻮاھﺮات ﻣﻲآراﺳﺘﻨﺪ‪ .‬در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ آﺳﺎﯾﺶ و رﻓﺎه و ﻓﺮاواﻧﻲ در ﻣﻤﻠﻜﺖ زﯾﺎد ﺷﺪ و ﺑﺎج و ﺧﺮاج‬
‫اﻣﻼك آﺳﯿﺎﯾﻲ‪ ،‬و ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ در ﻣﺪﯾﺘﺮاﻧﮫ‪ ،‬اﺳﺒﺎب ﺗﻮاﻧﮕﺮي ﻣﺮدم را ﻓﺮاھﻢ آورد‪ ،‬ﺧﻮدآراﯾﻲ ﺑﺎ ﺟﻮاھﺮات‬

‫‪.co‬‬
‫ﭼﯿﺰي ﺑﻮد ﻛﮫ ھﺮ ﻣﺼﺮي در ﭘﻲ آن ﺑﺮﻣﻲﺧﺎﺳﺖ و دﯾﮕﺮ از اﺧﺘﺼﺎﺻﺎت ﻃﺒﻘﺎت ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر‬
‫ﻧﻤﻲرﻓﺖ‪ .‬ھﺮ ﻣﻨﺸﻲ ﯾﺎ ﺗﺎﺟﺮي ﺧﺎﺗﻤﻲ از ﺳﯿﻢ ﯾﺎ زر داﺷﺖ‪ ،‬و ھﺮ ﻣﺮد ﺣﻠﻘﮫاي در اﻧﮕﺸﺖ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬و‬
‫ھﺮ زن ﺑﺎ ﮔﺮدﻧﺒﻨﺪي ﺧﻮد را ﻣﻲآراﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﮔﺮدﻧﺒﻨﺪھﺎ اﻧﻮاع ﺑﯿﺸﻤﺎر داﺷﺖ؛ اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ از آﻧﭽﮫ اﻣﺮوز‬
‫در ﻣﻮزهھﺎ ﺑﺮﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪه ﺑﺨﻮﺑﻲ آﺷﻜﺎر اﺳﺖ؛ ﻃﻮل ﺑﻌﻀﻲ از آﻧﮭﺎ از ﭘﻨﺞ‪ -‬ﺷﺶ ﺳﺎﻧﺘﯿﻤﺘﺮ ﺗﺠﺎوز ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‬
‫و درازي ﺑﻌﻀﻲ دﯾﮕﺮ ﺗﺎ ﯾﻚ ﻣﺘﺮ و ﻧﯿﻢ ﻣﻲرﺳﺪ؛ ﺑﻌﻀﻲ ﺳﻨﮕﯿﻦ و ﺳﺘﺒﺮ اﺳﺖ‪ ،‬و در ﭘﺎرهاي دﯾﮕﺮ‪،‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﻇﺮاﻓﺖ ﺑﮫ اﻧﺪازهاي اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺎ »ﺑﮭﺘﺮﯾﻦ ﻣﻠﯿﻠﮫﻛﺎرﯾﮭﺎي ﺷﮭﺮ وﻧﯿﺰ‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ﺳﺒﻜﻲ و ﻧﺮﻣﻲ‪ «،‬رﻗﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در ﺳﻠﺴﻠﺔ ھﺠﺪھﻢ‪ ،‬ھﻤﺮاه داﺷﺘﻦ ﮔﻮﺷﻮاره اﻣﺮ راﯾﺠﻲ ﺑﻮد و ھﻤﮫ‪ ،‬از ﭘﺴﺮ و دﺧﺘﺮ و ﻣﺮد و‬
‫زن‪ ،‬ﮔﻮﺷﮭﺎي ﺳﻮراخ ﺷﺪه داﺷﺘﻨﺪ و ﮔﻮﺷﻮاره ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺮدان‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ زﻧﺎن‪ ،‬ﺧﻮد را ﺑﺎ اﻧﮕﺸﺘﺮي‬
‫و ﺑﺎزوﺑﻨﺪ و ﮔﻠﻮﺑﻨﺪھﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺑﺎ ﻣﺮوارﯾﺪ و ﺳﻨﮕﮭﺎي ﮔﺮاﻧﺒﮭﺎ آراﺳﺘﮫ ﺷﺪه ﺑﻮد زﯾﻨﺖ ﻣﻲدادﻧﺪ‪ .‬ﺑﮫ ﻃﻮر‬

‫‪yah‬‬
‫ﺧﻼﺻﮫ ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ اﮔﺮ زﻧﺎن ﻗﺪﯾﻢ ﻣﺼﺮ اﻛﻨﻮن دوﺑﺎره ﺑﮫ دﻧﯿﺎ ﻣﻲآﻣﺪﻧﺪ‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ رﻧﮓ ﻛﺮدن و روﻏﻦ‬
‫زدن ﺳﺮ و ﺻﻮرت‪ ،‬و ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺟﻮاھﺮات آراﺳﺘﻦ‪ ،‬ﻣﺤﺘﺎج آن ﻧﺒﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ﭼﯿﺰي از زﻧﺎن ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻣﺎ‬
‫ﺑﯿﺎﻣﻮزﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ -6‬ﭼﯿﺰ ﻧﻮﯾﺴﻲ‬
‫@‪h‬‬
‫ﺗﻌﻠﯿﻢ و ﺗﺮﺑﯿﺖ‪ -‬ﻣﺪارس دوﻟﺘﻲ‪ -‬ﻛﺎﻏﺬ و ﻣﺮﻛﺐ‪ -‬ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻜﺎﻣﻞ ﺧﻄﻨﻮﯾﺴﻲ‪ -‬اﺷﻜﺎل ﺧﻄﻨﻮﯾﺴﻲ‬
‫ﻣﺼﺮي‬

‫ﻛﺎھﻨﺎن ﻣﺼﺮي ﻣﻘﺪﻣﺎت ﻋﻠﻮم را‪ ،‬در ﻣﺪارﺳﻲ ﻛﮫ ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ ﺑﮫ ﻣﻌﺎﺑﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﮫ ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﺎﻧﻮادهھﺎي ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ‬
‫ﻣﻲآﻣﻮﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺪان ﺳﺎن ﻛﮫ در ﻛﻠﯿﺴﺎھﺎي ﻛﺎﺗﻮﻟﯿﻚ روﻣﻲ زﻣﺎن ﻣﺎ ﻧﯿﺰ ﭼﻨﯿﻦ اﻣﺮي ﺟﺮﯾﺎن دارد‪ .‬ﯾﻜﻲ از‬
‫ﻛﺎھﻨﺎن ﻣﻨﺼﺒﻲ داﺷﺖ ﻛﮫ ﻣﻲﺗﻮان آن را ﻣﻌﺎدل وزﯾﺮ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش اﻣﺮوز داﻧﺴﺖ؛ او ﺧﻮد را ﺑﮫ‬
‫‪are‬‬

‫ﻧﺎم »رﺋﯿﺲ ﻃﻮﯾﻠﺔ ﺷﺎھﻲ ﺑﺮاي ﺗﻌﻠﯿﻢ و ﺗﺮﺑﯿﺖ« ﻣﻲﻧﺎﻣﯿﺪ‪ .‬در ﺧﺮاﺑﮫھﺎي ﯾﻜﻲ از ﻣﺪارﺳﻲ ﻛﮫ ﻇﺎھﺮاً‬
‫ﺟﺰﺋﻲ از ﺑﻨﺎي راﻣﺴﺌﻮم ﺑﻮده ﺻﺪﻓﮭﺎي ﻓﺮاواﻧﻲ ﯾﺎﻓﺘﮫاﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﺮ روي آﻧﮭﺎ ھﻨﻮز ﻧﻮﺷﺘﺔ درﺳﻲ را ﻛﮫ ﻣﻌﻠﻢ‬
‫آن زﻣﺎﻧﮭﺎي دور داده ﻣﻲﺗﻮان دﯾﺪ‪ .‬ﻛﺎرآﻣﻮزﮔﺎر در آن زﻣﺎن ﻋﺒﺎرت از اﯾﻦ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﻨﺸﯿﮭﺎﯾﻲ‬
‫ﺑﺮاي دﺳﺘﮕﺎھﮭﺎي دوﻟﺘﻲ ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺷﺮح‬
‫‪set‬‬

‫و ﺑﺴﻂ در اﻃﺮاف ﻣﺰاﯾﺎي ﺗﻌﻠﯿﻢ‪ ،‬ﻛﻮدﻛﺎن را ﺑﮫ اﯾﻦ ﻛﺎر ﺗﺸﻮﯾﻖ ﻣﻲﻛﺮدهاﻧﺪ؛ از اﯾﻦ ﻗﺒﯿﻞ اﺳﺖ آﻧﭽﮫ در‬
‫ﯾﻜﻲ از ﭘﺎﭘﯿﺮوﺳﮭﺎ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺻﻮرت آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﺑﮫ درس و ﻋﻠﻢ دل ﺑﺪه و آن را ھﻤﭽﻮن ﻣﺎدرت دوﺳﺖ‬
‫ﺑﺪار‪ «.‬و در ﭘﺎﭘﯿﺮوس دﯾﮕﺮ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲﺧﻮاﻧﯿﻢ‪» :‬ھﯿﭻ ﭼﯿﺰ ﮔﺮاﻧﺒﮭﺎﺗﺮ از ﻋﻠﻢ ﻧﯿﺴﺖ‪ «.‬و در ﭘﺎﭘﯿﺮوس‬
‫دﯾﮕﺮ ﭼﻨﯿﻦ‪» :‬ھﯿﭻ ﺣﺮﻓﮫاي ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ آدﻣﻲ در آن ﺗﺤﺖ اﻣﺮ دﯾﮕﺮي ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻨﮭﺎ ﻣﺮد ﻋﺎﻟﻢ اﺳﺖ ﻛﮫ در‬
‫ﺗﺤﺖ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ اﺳﺖ‪ «.‬ﯾﻜﻲ از ﻋﻼﻗﻤﻨﺪان ﺑﮫ ﻛﺘﺎب ﭼﻨﯿﻦ ﻧﻮﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪« :‬ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ در آن اﺳﺖ ﻛﮫ‬
‫‪an‬‬

‫ﺷﺨﺺ ﺳﺮﺑﺎز ﺑﺎﺷﺪ ﯾﺎ ﺑﮫ ﻛﺎر ﺷﺨﻢ ﻛﺮدن زﻣﯿﻦ ﺑﭙﺮدازد؛ﺳﻌﺎدت در آن اﺳﺖ ﻛﮫ آدﻣﻲ در ھﻨﮕﺎم روز‬
‫ﻛﺘﺎﺑﻲ ﺑﮫ ﭼﻨﮓ آرد‪ ،‬و ﺷﺐ ھﻨﮕﺎم ﺑﮫ ﺧﻮاﻧﺪن آن ﺑﭙﺮدازد‪«.‬‬

‫دﻓﺎﺗﺮي از زﻣﺎن ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺟﺪﯾﺪ ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﺎ رﺳﯿﺪه ﻛﮫ آﻣﻮزﮔﺎران‪ ،‬در ﺣﺎﺷﯿﺔ آن دﻓﺎﺗﺮ‪ ،‬ﺧﻄﺎھﺎي‬
‫‪pym‬‬

‫ﺷﺎﮔﺮدان را اﺻﻼح ﻛﺮدهاﻧﺪ؛ اﯾﻦ ﺧﻄﺎھﺎ ﺑﮫ اﻧﺪازهاي اﺳﺖ ﻛﮫ اﮔﺮ ﺷﺎﮔﺮدان اﻣﺮوز آﻧﮭﺎ را ﺑﺒﯿﻨﻨﺪ‪،‬ﺑﺴﯿﺎر‬
‫ﻣﺎﯾﺔ ﺗﺴﻠﻲ ﺧﺎﻃﺮﺷﺎن ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬دﯾﻜﺘﮫ ﻧﻮﯾﺴﻲ و روﻧﻮﯾﺴﻲ از ﻣﺘﻨﮭﺎ ﯾﻜﻲ از ﻣﮭﻤﺘﺮﯾﻦ وﺳﺎﯾﻞ ﺗﻌﻠﯿﻢ ﺑﻮده؛‬
‫اﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ درﺳﮭﺎ را ﺑﺮ روي ﭘﺎرهھﺎي ﺳﻔﺎل ﯾﺎ ورﻗﮫھﺎي ﺳﻨﮓ آھﻜﻲ ﻣﻲﻧﻮﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﯿﺸﺘﺮ آﻧﭽﮫ ﺗﻌﻠﯿﻢ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﺑﮫ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ارﺗﺒﺎط داﺷﺖ‪ ،‬زﯾﺮا ﻣﺼﺮﯾﺎن ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻗﻮم ﻣﻌﺎﻣﻠﮫﮔﺮ و ﺳﻮدﻃﻠﺐ ﺑﻮده‪ ،‬و‬
‫ﺑﻲاﻧﺪازه ﺑﮫ اﺻﻞ ﻧﻔﻊﭘﺮﺳﺘﻲ و ﺳﻮدﺟﻮﯾﻲ ﺗﻮﺟﮫ داﺷﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬آﻧﭽﮫ ﻣﻌﻠﻤﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮ درﺑﺎرة آن ﭼﯿﺰ ﻣﻲﻧﻮﺷﺘﻨﺪ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ ﻓﻀﯿﻠﺖ و ﺗﻘﻮا ﺑﻮد؛ ﻣﺴﺌﻠﺔ اﺳﺎﺳﻲ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ھﻤﺔ زﻣﺎﻧﮭﺎ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﺔ ﺣﻔﻆ ﻧﻈﻢ و اﻧﻈﺒﺎط ﺑﮫ‬

‫‪.co‬‬
‫ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ .‬در ﯾﻜﻲ از دﻓﺘﺮھﺎ ﭼﻨﯿﻦ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬وﻗﺖ ﺧﻮد را ﺑﮫ ھﻮس و آرزو ﺿﺎﯾﻊ ﻣﻜﻦ‪ ،‬ﻛﮫ‬
‫ﭼﻮن ﭼﻨﯿﻦ ﻛﻨﻲ‪ ،‬ﻋﺎﻗﺒﺖ ﺑﺪي ﺧﻮاھﻲ داﺷﺖ‪ .‬ﻛﺘﺎﺑﻲ را ﻛﮫ در دﺳﺖ داري ﺑﮫ دھﺎن ﺑﺨﻮان‪ ،‬و از ﻛﺴﻲ ﻛﮫ‬
‫از ﺗﻮ داﻧﺎﺗﺮ اﺳﺖ ﻧﺼﯿﺤﺖ ﺑﭙﺬﯾﺮ« ‪ -‬ﺷﺎﯾﺪ اﯾﻦ ﻋﺒﺎرت آﺧﺮي ﻛﮭﻨﮫﺗﺮﯾﻦ اﻧﺪرزي ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ در ﺗﻤﺎم‬
‫زﺑﺎﻧﮭﺎي ﻋﺎﻟﻢ ﯾﺎﻓﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻧﻀﺒﺎط ﺑﺴﯿﺎر ﺳﺨﺖ ﺑﻮد و ﺑﺮ ﭘﺎﯾﮫھﺎي ﺳﺎده و اﺑﺘﺪاﯾﻲ ﻗﺮار داﺷﺖ‪ .‬در ﯾﻜﻲ‬
‫از ﻧﻮﺷﺘﮫھﺎ اﯾﻦ ﻋﺒﺎرت ﺑﻠﯿﻎ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ‪» :‬ﺟﻮاﻧﺎن ﭘﺸﺘﻲ دارﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻮن اﯾﻦ ﭘﺸﺖ ﻣﻀﺮوب ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﮫ‬

‫‪oo‬‬
‫درس ﺗﻮﺟﮫ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﻛﮫ ﮔﻮﺷﮭﺎي ﺟﻮاﻧﺎن در ﭘﺸﺖ آﻧﺎن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ «.‬در ﻧﻮﺷﺘﺔ ﺷﺎﮔﺮدي ﺑﮫ‬
‫آﻣﻮزﮔﺎر ﺳﺎﺑﻖ ﺧﻮد‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﺗﻮ ﺑﮫ ﭘﺸﺖ ﻣﻦ ﻛﺘﻚ زدي‪ ،‬و ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺗﻌﻠﯿﻤﺎﺗﺖ ﺑﮫ ﮔﻮش‬
‫ﻣﻦ ﻓﺮو رﻓﺖ‪ «.‬دﻟﯿﻞ ﺑﺮ آﻧﻜﮫ اﯾﻦ روش ﺗﺮﺑﯿﺖ ﺣﯿﻮاﻧﻲ ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖآﻣﯿﺰ ﻧﺒﻮده‪ ،‬از ﭘﺎﭘﯿﺮوﺳﻲ ﺑﮫ دﺳﺖ‬
‫ﻣﻲآﯾﺪ ﻛﮫ در آن آﻣﻮزﮔﺎر اﻇﮭﺎر ﺗﺄﺳﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ ﺷﺎﮔﺮدان ﺳﺎﺑﻖ وي ﺑﮫ اﻧﺪازهاي ﻛﮫ آﺑﺠﻮ را دوﺳﺖ‬

‫‪yah‬‬
‫دارﻧﺪ ﺑﮫ ﻛﺘﺎب ﻋﻼﻗﮫ ﻧﺸﺎن ﻧﻤﻲدھﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﻋﺪة ﻛﺜﯿﺮي از ﻓﺎرغاﻟﺘﺤﺼﯿﻼن ﻣﺪارس ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ ﺑﮫ ﻣﻌﺎﺑﺪ ﺑﮫ ﻣﺪارس ﻋﺎﻟﻲ واﺑﺴﺘﮫ ﺑﮫ ادارة‬
‫ﺧﺰاﻧﮫداري داﺧﻞ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﺪارس‪ ،‬ﻛﮫ ﻗﺪﯾﻤﺘﺮﯾﻦ ﻣﺪارس دوﻟﺘﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه در ﺗﺎرﯾﺦ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻣﻨﺸﯿﮭﺎي ﺟﻮان ﺗﻌﻠﯿﻤﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ اﻣﻮر اداري را ﻓﺮا ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و‪ ،‬ﭘﺲ از آﻧﻜﮫ اﯾﻦ ﻣﺪرﺳﮫ را ﺑﮫ ﭘﺎﯾﺎن‬
‫ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺪﺗﻲ ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﻛﺎرآﻣﻮزي در ﻧﺰد ﻛﺎرﻣﻨﺪان‬
‫@‪h‬‬
‫آزﻣﻮده ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺑﮫ دﺳﺖ آوردن ﻛﺎرﻣﻨﺪان اداري و ﻣﺠﺮب ﺳﺎﺧﺘﻦ اﯾﺸﺎن‪ ،‬اﯾﻦ ﻃﺮﯾﻘﮫ ﺑﺮ‬
‫روﺷﻲ ﻛﮫ در ﻧﺰد ﻣﺎ ﻣﺮﺳﻮم اﺳﺖ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺎرﻣﻨﺪان از روي آﻧﭽﮫ ﻣﺮدم در ﺣﻖ اﯾﺸﺎن ﻣﻲﮔﻮﯾﻨﺪ‬
‫و از روي اﻧﺪازة ﻓﺮوﺗﻨﻲ و ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮدارﯾﻲ ﻛﮫ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﻨﺪ و ﺗﺒﻠﯿﻐﺎﺗﻲ ﻛﮫ در اﻃﺮاف اﯾﺸﺎن ﺑﮫ ﻋﻤﻞ‬
‫ﻣﻲآﯾﺪ‪ ،‬ﻣﺰﯾﺖ داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺼﺮ و ﺑﺎﺑﻞ‪ ،‬ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ در ﯾﻚ زﻣﺎن‪ ،‬ﻗﺪﯾﻤﺘﺮﯾﻦ ﺳﺎزﻣﺎن‬
‫ﺗﻌﻠﯿﻢ و ﺗﺮﺑﯿﺘﻲ را ﻛﮫ ﺗﺎرﯾﺦ از آن آﮔﺎھﻲ دارد ﺑﺮﻗﺮار ﺳﺎﺧﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬ﺗﻨﮭﺎ در ﻗﺮن ﻧﻮزدھﻢ ﻣﯿﻼدي اﺳﺖ ﻛﮫ‬
‫‪are‬‬

‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﻌﻠﯿﻢ و ﺗﺮﺑﯿﺖ ﺗﺮﻗﻲ ﻛﺮد و دوﺑﺎره ﺑﮫ درﺟﺔ ﻛﻤﺎﻟﻲ رﺳﯿﺪ ﻛﮫ در ﻧﺰد ﻣﺼﺮﯾﺎن ﺑﮫ آن درﺟﮫ‬
‫رﺳﯿﺪه ﺑﻮد‪.‬‬

‫وﻗﺘﻲ داﻧﺶآﻣﻮز ﺑﮫ ﻛﻼﺳﮭﺎي آﺧﺮ ﻣﺪرﺳﮫ ﻣﻲرﺳﯿﺪ‪ ،‬ﺣﻖ داﺷﺖ ﻛﮫ ﺑﺮاي ﻧﻮﺷﺘﻦ از ﻛﺎﻏﺬ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ؛‬
‫اﯾﻦ ﻛﺎﻏﺬ ﺧﻮد ﯾﻜﻲ از ﻣﮭﻤﺘﺮﯾﻦ ﻛﺎﻻھﺎي ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﻣﺼﺮ‪ ،‬در آن زﻣﺎن‪ ،‬و ﯾﻜﻲ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﻋﻄﺎﯾﺎﯾﻲ‬
‫اﺳﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻛﺸﻮر ﺑﮫ ﺟﮭﺎن ﺑﺨﺸﯿﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺎﻗﺔ ﺑﺮدي )ﭘﺎﭘﯿﺮوس( را رﺷﺘﮫ رﺷﺘﮫ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و آن‬
‫‪set‬‬

‫رﺷﺘﮫھﺎ را ﭼﭗ و راﺳﺖ ﺑﺮ روي ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﻗﺮار ﻣﻲدادﻧﺪ و ﻣﻲﻓﺸﺮدﻧﺪ؛ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﻛﺎﻏﺬ را‪ ،‬ﻛﮫ ﯾﻜﻲ‬
‫از ارﻛﺎن ﺗﻤﺪن اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﮔﻮاه ﺑﺮ ﺧﻮﺑﻲ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن اﯾﻦ ﻧﻮع ﻛﺎﻏﺬ آن اﺳﺖ ﻛﮫ ﻧﻮﺷﺘﮫھﺎﯾﻲ از‬
‫ﭘﻨﺞھﺰار ﺳﺎل ﭘﯿﺶ ﺑﺎﻗﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺂﺳﺎﻧﻲ ﺧﻄﻮط آن ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي آﻧﻜﮫ ﺑﺎ ﻛﺎﻏﺬ ﻛﺘﺎﺑﻲ ﺑﺴﺎزﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻃﺮف راﺳﺖ ھﺮ ﺻﻔﺤﮫ را ﺑﮫ ﻃﺮف ﭼﭗ ﺻﻔﺤﺔ دﯾﮕﺮ ﻣﻲﭼﺴﺒﺎﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻃﻮﻣﺎرھﺎﯾﻲ ﺑﮫ‬
‫دﺳﺖ ﻣﻲآوردﻧﺪ ﻛﮫ ﻃﻮل ﺑﻌﻀﻲ از آﻧﮭﺎ ﺑﮫ ﭼﮭﻞ ﻣﺘﺮ ﻣﻲرﺳﯿﺪ‪ ،‬و از اﯾﻦ ﺣﺪ ﻛﻤﺘﺮ ﺗﺠﺎوز ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪،‬‬
‫‪an‬‬

‫زﯾﺮا ﻣﻮرﺧﺎن ﻣﺼﺮي اﺻﺮاري در ﭘﺮﻧﻮﯾﺴﻲ و ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﮫ ﺣﺸﻮ و زواﯾﺪ ﻧﺪاﺷﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻦ‬
‫ﻣﺮﻛﺐ‪ ،‬رﻧﮓ ﺳﯿﺎه ﻓﺴﺎدﻧﺎﭘﺬﯾﺮ دوده را ﺑﺎ ﻛﻤﻲ آب و ﺻﻤﻎ ﮔﯿﺎھﻲ‪ ،‬ﺑﺮ روي ﭘﺎره ﺗﺨﺘﮫاي‪ ،‬ﺧﻮب ﻣﺨﻠﻮط‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ﻗﻠﻤﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ از ﻧﻲ ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﮫ ﻛﻨﺎر آن را ﺑﺎ ﻛﺎرد ﻣﻲﺗﺮاﺷﯿﺪﻧﺪ و ﺑﺮاي ﻧﻮﺷﺘﻦ آﻣﺎده‬
‫ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪pym‬‬

‫ﺑﺎ ھﻤﯿﻦ آﻻت و ادوات ﺗﺎزه ﻓﺮاھﻢ ﺷﺪه ﺑﻮد ﻛﮫ ﻣﺼﺮﯾﺎن ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ آﺛﺎر ادﺑﻲ ﺟﮭﺎن را ﻣﻲﻧﻮﺷﺘﻨﺪ؛ ﻣﻤﻜﻦ‬
‫اﺳﺖ ﻟﻐﺖ و زﺑﺎن اﯾﺸﺎن از آﺳﯿﺎ ﺑﮫ آن ﺳﺮزﻣﯿﻦ رﻓﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﮫ در ﻗﺪﯾﻤﺘﺮﯾﻦ ﻧﻤﻮﻧﮫھﺎ ﻛﮫ ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺷﺒﺎھﺖ ﻓﺮاواﻧﻲ ﺑﺎ ﻟﻐﺎت ﺳﺎﻣﻲ دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬آﻧﭽﮫ ﻇﺎھﺮاً ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺧﻄﻨﻮﯾﺴﻲ‪ ،‬در‬
‫آﻏﺎز ﻛﺎر‪ ،‬ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﺻﻮرﺗﻨﮕﺎري ﺑﻮده؛ ﯾﻌﻨﻲ ﺑﺮاي ﻧﻮﺷﺘﻦ ھﺮ ﭼﯿﺰ ﺷﻜﻞ آن را رﺳﻢ ﻣﻲﻛﺮدهاﻧﺪ؛ ﻣﺜﻼ‬
‫ﻛﻠﻤﺔ ﺧﺎﻧﮫ را‪ ،‬ﻛﮫ در زﺑﺎن ﻣﺼﺮ ﻗﺪﯾﻢ »ﭘﺮ« ﻧﺎﻣﯿﺪ ﻣﻲﺷﺪه‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺮﺑﻊ ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﻲ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﻲدادهاﻧﺪ ﻛﮫ در‬

‫‪.co‬‬
‫ﯾﻜﻲ از دو ﺿﻠﻊ درازﺗﺮ آن ﺷﻜﺎﻓﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﻌﺎﻧﻲ ﻣﺠﺮد ﭼﻨﺎن اﺳﺖ ﻛﮫ ﻧﻤﻲﺷﻮد آﻧﮭﺎ را ﺑﺎ‬
‫ﺻﻮرﺗﻲ ﻣﺠﺴﻢ ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬ﻛﻢﻛﻢ‪ ،‬ﺻﻮرﺗﻨﮕﺎري ﺑﮫ ﻣﻔﮭﻮﻣﻨﮕﺎري ﻣﺒﺪل ﺷﺪ‪ ،‬و ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻋﺎدت و ﻗﺮارداد‪،‬‬
‫ﻋﻼﻣﺎت ﺧﺎص‪ ،‬ﺑﮫ ﺟﺎي آﻧﻜﮫ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ﺷﯿﺌﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺷﺒﯿﮫ ﺑﮫ آن اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ﻣﻌﺎﻧﯿﻲ ﺷﺪ ﻛﮫ از‬
‫دﯾﺪن ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺑﮫ ذھﻦ وارد ﻣﻲﺷﻮد؛ ﻣﺜﻼ ﺳﺮﺷﯿﺮ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ﺑﺰرﮔﻲ و ﺗﺴﻠﻂ ﺑﻮد )ھﻤﺎن ﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ در ﻣﺠﺴﻤﺔ‬
‫اﺑﻮاﻟﮭﻮل ﻧﯿﺰ ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺖ(؛ زﻧﺒﻮر ﻋﻼﻣﺖ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ؛ ﻗﻮرﺑﺎﻏﺔ ﺗﺎزه از ﺗﺨﻢ‬

‫‪oo‬‬
‫درآﻣﺪه از ﻋﺪد ﭼﻨﺪ ھﺰار ﺣﻜﺎﯾﺖ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﭘﺲ از آن‪ ،‬ﻃﺮﯾﻘﺔ ﻣﻔﮭﻮﻣﻨﮕﺎري ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ و ﺗﻜﺎﻣﻞ دﯾﮕﺮي ﭘﯿﺪا‬
‫ﻛﺮد و ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﻌﺎﻧﻲ را‪ ،‬ﻛﮫ در زﺑﺎن ﻣﺤﺎوره اﺳﻢ ﭼﯿﺰي از ﺣﯿﺚ ﺗﻠﻔﻆ ﺷﺒﯿﮫ ﺑﺎ ﺗﻠﻔﻆ آن ﻣﻌﻨﻲ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫ﻛﺸﯿﺪن ﺷﻜﻞ آن ﭼﯿﺰ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﻲدادﻧﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻃﻨﺒﻮر ﺗﻨﮭﺎ ﺑﺮاي ﻧﻤﺎﯾﺎﻧﺪن ﻃﻨﺒﻮر ﺑﮫ ﻛﺎر ﻧﻤﻲرﻓﺖ‪،‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﺑﻠﻜﮫ ﻣﻌﻨﻲ ﻧﯿﻚ و ﺻﺎﻟﺢ ﻧﯿﺰ از آن ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﻲآﻣﺪ؛ ﭼﮫ ﺗﻠﻔﻆ ﻛﻠﻤﺔ ﻃﻨﺒﻮر در ﻟﻐﺖ ﻣﺼﺮي ﯾﻌﻨﻲ ﻧﻔﺮ‬
‫)‪ (Nefer‬ﺑﺎ ﺗﻠﻔﻆ ﻛﻠﻤﺔ ﻣﺼﺮي ﺑﮫ ﻣﻌﻨﻲ »ﺧﻮب« ﯾﻌﻨﻲ ﻧﻮﻓﺮ )‪ (Nofer‬ﺷﺒﯿﮫ ﺑﻮد؛ از اﯾﻦ ﺟﻨﺎس ﻟﻔﻈﻲ‬
‫ﺗﺮﻛﯿﺒﺎﺗﻲ ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﻲاﻧﺪازه ﻣﻌﻤﺎﯾﻲ و اﺳﺒﺎب ﺷﮕﻔﺘﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻛﻠﻤﺔ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ﻓﻌﻞ »ﺑﻮدن« در‬
‫ﻟﻐﺖ ﻣﺼﺮي ﻟﻔﻆ ﺧﻮﭘﯿﺮو )‪ (Khopiru‬ﺑﻮد؛ در اﺑﺘﺪاي ﻛﺎر‪ ،‬ﻣﻨﺸﯿﮭﺎي ﻣﺼﺮي از ﯾﺎﻓﺘﻦ ﺗﺼﻮﯾﺮي ﻛﮫ‬
‫ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة اﯾﻦ ﻣﻌﻨﻲ ﻛﺎﻣﻼ ﻣﺠﺮد ﺑﺎﺷﺪ ﻋﺎﺟﺰ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ در ﭘﺎﯾﺎن ﻛﺎر‪ ،‬اﯾﻦ ﻛﻠﻤﮫ را ﺑﮫ ﺳﮫ ﻗﺴﻤﺖ ﺧﻮ‪-‬ﭘﻲ‪-‬‬
‫رو ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻛﺮدﻧﺪ و اﯾﻦ ﺳﮫ ﻗﺴﻤﺖ را ﺑﺎ ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﻏﺮﺑﺎل‪ -‬ﻛﮫ در ﺗﻠﻔﻆ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺧﻮ )‪ (Khau‬ﮔﻔﺘﮫ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ -‬و ﺑﻮرﯾﺎ )ﺑﺎ ﺗﻠﻔﻆ »ﭘﻲ«( و دھﺎن )ﺑﺎ ﺗﻠﻔﻆ ﻣﺘﻌﺎرﻓﻲ »رو«( ﻧﻤﺎﯾﺶ دادﻧﺪ؛ ﺑﺘﺪرﯾﺞ‪ ،‬ﻋﺮف و‬
‫@‪h‬‬
‫ﻋﺎدت‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺮ ﺑﺴﯿﺎري از ﭼﯿﺰھﺎي ﺑﯿﮭﻮده ﻟﺒﺎس ﻗﺪﺳﯿﺖ ﻣﻲﭘﻮﺷﺎﻧﺪ‪ ،‬از اﯾﻦ آﻣﯿﺨﺘﺔ ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰ ﺣﺮوف‪،‬‬
‫ﻓﻜﺮ وﻣﻔﮭﻮم »ﺑﻮدن« را اﺳﺘﺨﺮاج ﻛﺮد‪ .‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪة ﻣﺼﺮي ﻣﻘﺎﻃﻊ ھﺮ ﻛﻠﻤﮫ و‬
‫ﺷﻜﻠﻲ را ﻛﮫ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ھﺮ ﻣﻘﻄﻊ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ ﺗﺼﺎوﯾﺮي را ﻛﮫ ﻧﺸﺎﻧﺔ ھﺮ ﻟﻔﻆ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺷﻨﺎﺧﺘﮫ و‬
‫ﺑﺮاي ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻛﻠﻤﺎت دﺷﻮار آﻧﮭﺎ را ﺑﮫ ﻣﻘﺎﻃﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﻲﻛﺮده و در ﭘﻲ ﯾﺎﻓﺘﻦ اﻟﻔﺎﻇﻲ‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ‬
‫ﺗﻠﻔﻆ ﻣﺸﺎﺑﮫ ﺑﺎ اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻃﻊ‪ ،‬و از ﻟﺤﺎظ ﻣﻌﻨﻲ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﺎ آﻧﮭﺎ‪ ،‬ﺑﺮﻣﻲآﻣﺪه و ﺗﺼﺎوﯾﺮ اﺷﯿﺎي ﻣﺎدي ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة‬
‫‪are‬‬

‫اﺻﻮات را رﺳﻢ ﻣﻲﻛﺮده؛ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ در آﺧﺮ ﺗﻮاﻧﺴﺘﮫاﻧﺪ ﺑﺮاي ھﺮ ﻣﻌﻨﻲ ﻧﺸﺎﻧﮫھﺎي ھﯿﺮوﮔﻠﯿﻔﻲ‬
‫ﭘﯿﺪا ﻛﻨﻨﺪ و آن را‪ ،‬ﺑﺎ ﯾﻚ ﯾﺎ ﭼﻨﺪ ﻋﻼﻣﺖ‪ ،‬در ﻧﻮﺷﺘﮫھﺎ ﻣﺠﺴﻢ ﺳﺎزﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻣﯿﺎن اﯾﻦ ﻛﺎر و اﺧﺘﺮاع ﺣﺮوف اﻟﻔﺒﺎ ﺑﯿﺶ از ﮔﺎﻣﻲ ﻧﺒﻮد ﻛﮫ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮداﺷﺘﮫ ﺷﻮد‪ .‬ﻋﻼﻣﺖ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة »ﺧﺎﻧﮫ«‬
‫در اول ﻛﺎر‪ ،‬ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻟﻐﺖ ﻣﺼﺮي ﭘﺮ )‪ (per‬ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲﺷﺪ؛ ﺳﭙﺲ اﯾﻦ ﻋﻼﻣﺖ از ﺧﺎﻧﮫ ﮔﺬﺷﺘﮫ‪،‬‬
‫ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ﺻﻮت »ﭘﺮ«ﯾﺎ پ‪-‬ر‪ ،‬ﺑﺪون ﺗﻮﺟﮫ ﺑﮫ ﺻﻮﺗﻲ ﻛﮫ ﻣﯿﺎن اﯾﻦ دو ﺣﺮف ﺑﯿﺼﺪاﺳﺖ‪ ،‬ﮔﺮدﯾﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ‬
‫‪set‬‬

‫ﻋﻨﻮان ﻣﻘﻄﻊ و ھﺠﺎﯾﻲ در ﻧﻤﺎﯾﺎﻧﺪن ﻛﻠﻤﺎﺗﻲ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻣﻘﻄﻊ در آﻧﮭﺎ وﺟﻮد داﺷﺖ‪ ،‬از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬در‬
‫ﻣﺮﺣﻠﺔ دﯾﮕﺮي‪ ،‬اﯾﻦ ﺻﻮت ﻛﻮﺗﺎھﺘﺮ ﺷﺪ و ﺑﮫ ﺟﺎي پ‪،‬ﭘﺎ‪،‬ﭘﻮ پ ﯾﺎ ﭘﻲ در ﻛﻠﻤﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲرﻓﺖ؛‬
‫ﭼﻮن ﺣﺮوف ﺻﻮﺗﻲ ھﺮﮔﺰ در ﻛﻠﻤﺎت ﻧﻮﺷﺘﮫ ﻧﻤﻲﺷﺪ‪ ،‬از ﻋﻼﻣﺖ ﺧﺎﻧﮫ‪ ،‬در آﺧﺮ ﻛﺎر‪ ،‬ﺣﺮف »پ«‬
‫ﺑﯿﺮون آﻣﺪ‪ ،‬و اﯾﻦ ﻋﻼﻣﺖ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ﺣﺮف اﻟﻔﺒﺎﯾﻲ »پ« ﺷﺪ‪ .‬ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﻮد ﻛﮫ ﻋﻼﻣﺖ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة دﺳﺖ‪-‬‬
‫ﺑﮫ ﻟﻐﺖ ﻣﺼﺮي‪ ،‬دوت )‪ -(dot‬در اﺑﺘﺪا ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة د‪ ،‬دا‪ ،‬دو‪ ،‬دي‪ ،‬د‪ ،‬و ﭘﺲ از آن ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ﺣﺮف اﻟﻔﺒﺎﯾﻲ‬
‫‪an‬‬

‫»د« ﺷﺪ‪ ،‬و از ﻋﻼﻣﺖ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة دھﺎن – رو )‪ (ro‬ﯾﺎ رو)‪ -(ru‬ﺣﺮف »ر«‪ ،‬و از ﻋﻼﻣﺖ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ﻣﺎر‪ -‬زت‬
‫)‪ -(zt‬ﺣﺮف »ز«‪ ،‬و از ﺗﺼﻮﯾﺮ درﯾﺎﭼﮫ – ﺷﻲ )‪ -(shy‬ﺣﺮف »ش« ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪ… ﻧﺘﯿﺠﺔ اﯾﻦ ﻛﺎر آن‬
‫ﺑﻮد ﻛﮫ اﻟﻔﺒﺎﯾﻲ ﻣﺮﻛﺐ از ﺑﯿﺴﺖ و ﭼﮭﺎر ﺣﺮف ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﺎﺗﺠﺎرت ﻣﺼﺮي و ﻓﻨﯿﻘﻲ‪ ،‬ﺑﮫ ھﻤﺔ‬
‫ﻛﺸﻮرھﺎي اﻃﺮاف ﻣﺪﯾﺘﺮاﻧﮫ اﻧﺘﻘﺎل ﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬و ﺳﭙﺲ از راه ﯾﻮﻧﺎن و روم در ﺳﺮاﺳﺮ زﻣﯿﻦ‬
‫‪pym‬‬

‫ﺷﺪ و ﺑﮫ ﺻﻮرت ﮔﺮاﻧﺒﮭﺎﺗﺮﯾﻦ ﻣﯿﺮاﺛﻲ درآﻣﺪ ﻛﮫ ﻛﺸﻮرھﺎي ﺷﺮق ﺑﺮاي ﺗﻤﺪن و ﻓﺮھﻨﮓ ﺟﮭﺎن ﺑﺎﻗﻲ‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬ﺻﻮرﺗﻨﮕﺎري ھﯿﺮوﮔﻠﯿﻔﻲ ﺑﮫ اﻧﺪازة ﺳﻠﺴﻠﮫھﺎي ﺳﻼﻃﯿﻦ ﻣﺼﺮ ﻗﺪﻣﺖ دارد‪ ،‬وﻟﻲ ﺣﺮوف اﻟﻔﺒﺎ‪،‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺑﺮاي ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺑﺎر‪ ،‬در ﻧﻘﺸﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ از ﻣﺼﺮﯾﺎن در ﻣﻌﺎدن ﺳﯿﻨﺎ ﺑﺮﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪه دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد؛ ﺗﺎرﯾﺦ اﯾﻦ‬
‫ﻧﻘﺸﮭﺎ را ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﻮرﺧﺎن ‪ 2500‬قم ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪ ،‬و دﺳﺘﺔ دﯾﮕﺮ آﻧﮭﺎ را ﺑﮫ ‪ 1500‬قم ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻲدھﻨﺪ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﺑﺎﯾﺪ داﻧﺴﺖ ﻛﮫ‪ ،‬ﭘﺲ از درﺳﺖ ﺷﺪن اﻟﻔﺒﺎ‪ ،‬ﻣﺼﺮﯾﺎن ﺑﺮاي ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺗﻨﮭﺎ از ﺣﺮوف اﻟﻔﺒﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻲﻛﺮدﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻠﻜﮫ‪ ،‬ﺗﺎ آﺧﺮﯾﻦ دورة ﺗﻤﺪن ﺧﻮد‪ ،‬ﺣﺮوف و ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة اﺷﯿﺎ‪ ،‬ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ﻓﻜﺮ و ﻣﻔﮭﻮم‪ ،‬و‬
‫ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ﻣﻘﺎﻃﻊ ﻛﻠﻤﮫ‪ ،‬ھﻤﮫ را ﺑﺎ ھﻢ ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺧﻮاﻧﺪن ﻧﻮﺷﺘﮫھﺎي ﻣﺼﺮي‬
‫ﻗﺪﯾﻢ ﺑﺮاي داﻧﺸﻤﻨﺪان دﺷﻮاري دارد؛ وﻟﻲ ﺗﺼﻮر اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺑﺴﮭﻮﻟﺖ ﻣﯿﺴﺮ اﺳﺖ ﻛﮫ آﻣﻮﺧﺘﻦ ﺧﻄﻨﻮﯾﺴﻲ‬
‫ﺑﮫ ﻃﺮﯾﻖ ﻣﺘﻌﺎرﻓﻲ ﺑﺎ ﻃﺮﯾﻖ ﺷﻜﺴﺘﮫ و ﺧﻼﺻﮫﻧﻮﯾﺴﻲ ﻛﺎر را ﺑﺮاي ﻣﺼﺮﯾﺎن‪ ،‬ﻛﮫ وﻗﺖ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي‬

‫‪oo‬‬
‫آﻣﻮﺧﺘﻦ اﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ ﺧﻄﻨﻮﯾﺴﻲھﺎ داﺷﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬آﺳﺎن ﻣﻲﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﮫ ﺧﻂ ﻧﻮﺷﺘﺔ اﻧﮕﻠﯿﺴﻲ راھﻨﻤﺎي‬
‫ﺧﻮﺑﻲ ﺑﺮاي ﺗﻠﻔﻆ آﻧﭽﮫ ﻧﻮﺷﺘﮫ ﺷﺪه ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻧﻤﻲرود‪ ،‬ﻛﺴﻲ ﻛﮫ ﺑﺨﻮاھﺪ ﺗﻠﻔﻆ ﺻﺤﯿﺢ اﻧﮕﻠﯿﺴﻲ را ﺑﯿﺎﻣﻮزد‬
‫ھﻤﺎن اﻧﺪازه دﺷﻮاري در ﭘﯿﺶ دارد ﻛﮫ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪة ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﻣﺼﺮ ﺑﺮاي ﺑﮫ ﺧﺎﻃﺮ ﺳﭙﺮدن ‪ 500‬ﻋﻼﻣﺖ‬
‫ھﯿﺮوﮔﻠﯿﻔﻲ و ﻣﻌﺎﻧﻲ ﻣﻘﺎﻃﻊ آن و اﺳﺘﻌﻤﺎل آﻧﮭﺎ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺣﺮوف ھﺠﺎﯾﻲ در ﭘﯿﺶ داﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ‬

‫‪yah‬‬
‫ﺟﮭﺖ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﻧﻮﻋﻲ ﺧﻂ ﺑﺮاي ﺗﻨﺪﻧﻮﯾﺴﻲ و ﻧﻮﺷﺘﮫھﺎي ﻋﺎدي ﭘﯿﺪا ﺷﺪ‪ ،‬و ﺧﻂ ھﯿﺮوﮔﻠﯿﻔﻲ ﯾﺎ »ﻧﻘﻮش‬
‫ﻣﻘﺪس« را ﺗﻨﮭﺎ ﺑﺮاي ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻛﺘﺒﯿﮫھﺎي آﺛﺎر ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻲ ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﻛﺎھﻨﺎن و ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن ﻣﻌﺎﺑﺪ‬
‫ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ﺧﻂ ھﯿﺮوﮔﻠﯿﻔﻲ را ﺑﮫ اﯾﻦ ﺻﻮرت ﺗﺎزه درآوردﻧﺪ‪ ،‬ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن اﯾﻦ ﺧﻂ ﺗﺎزه را‬
‫ﺧﻂ »ﻣﻘﺪس« ﻧﺎﻣﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﺰودي اﯾﻦ ﺧﻂ در ﻧﻮﺷﺘﮫھﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ و ﺧﺼﻮﺻﻲ و اﺳﻨﺎد ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ‬
‫رواج ﭘﯿﺪا ﻛﺮد‪ .‬ﭘﺲ از آن‪ ،‬ﺑﮫ دﺳﺖ ﺧﻮد ﻣﺮدم‪ ،‬ﮔﻮﻧﺔ دﯾﮕﺮي از ﺧﻄﻨﻮﯾﺴﻲ‪ ،‬ﺳﺎدهﺗﺮ از ﻧﻮع ﺧﻂ‬
‫»ﻣﻘﺪس«‪ ،‬اﯾﺠﺎد ﺷﺪ ﻛﮫ در ﻧﻮﺷﺘﻦ دﻗﺖ ﻛﻤﺘﺮي ﻻزم داﺷﺖ؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ‪ ،‬آن را ﺧﻂ »ﺗﻮدهاي«‬
‫ﻧﺎﻣﯿﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬ﻣﺼﺮﯾﺎن ﺑﺮ ﺑﻨﺎھﺎي ﻋﻈﯿﻢ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺎ اﺻﺮار ھﺮ ﭼﮫ ﺗﻤﺎﻣﺘﺮ‪ ،‬ﺗﻨﮭﺎ ھﻤﺎن ﻋﻼﻣﺘﮭﺎي‬
‫@‪h‬‬
‫زﯾﺒﺎ و ﺑﺎ ﺷﻜﻮه ھﯿﺮوﮔﻠﯿﻔﻲ را ﻧﻘﺶ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ﺷﺎﯾﺪ اﯾﻦ ﺧﻂ زﯾﺒﺎﺗﺮﯾﻦ ﺧﻄﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺗﺎﻛﻨﻮن ﺷﻨﺎﺧﺘﮫ‬
‫ﺷﺪه‪.‬‬

‫‪ -7‬ادﺑﯿﺎت‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﺘﻨﮭﺎ و ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﮫھﺎ‪ -‬ﺳﻨﺪﺑﺎد ﻣﺼﺮي‪ -‬داﺳﺘﺎن ﺳﯿﻨﻮﺣﮫ – داﺳﺘﺎﻧﮭﺎي ﺧﯿﺎﻟﻲ‪ -‬ﻗﻄﻌﮫاي ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﮫ – ﻏﺰﻟﯿﺎت –‬
‫ﺗﺎرﯾﺦ‪ -‬اﻧﻘﻼب ادﺑﻲ‬

‫ﺑﯿﺸﺘﺮ آﻧﭽﮫ از ادﺑﯿﺎت ﻣﺼﺮي ﻗﺪﯾﻢ ﺑﺮﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪه ﺑﮫ ﺧﻂ »ﻣﻘﺪس« ﻧﻮﺷﺘﮫ ﺷﺪه‪ ،‬و آﻧﭽﮫ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه ﭼﻨﺪان‬
‫ﻓﺮاوان ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬و ﺗﻨﮭﺎ از روي ھﻤﯿﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺎﯾﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ادﺑﯿﺎت ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﻣﺼﺮ ﺣﻜﻢ ﻛﻨﯿﻢ؛ اﻟﺒﺘﮫ در‬
‫‪set‬‬

‫ﭼﻨﯿﻦ ﺣﻜﻤﻲ ﺗﺼﺎدف ﻛﻮر ﺳﮭﻢ ﻓﺮاواﻧﻲ ﺧﻮاھﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ اﺛﺮ‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﺷﺎﻋﺮان ﻣﺼﺮ از ﺑﯿﻦ رﻓﺘﮫ و ﺗﻨﮭﺎ آﺛﺎر ﺷﺎﻋﺮان درﺑﺎري ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﺎ رﺳﯿﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﮔﻮر ﯾﻜﻲ‬
‫از ﻛﺎرﻣﻨﺪان دوﻟﺘﻲ ﺑﺰرگ ﺳﻠﺴﻠﮫ ﭼﮭﺎرم‪ ،‬ﺻﺎﺣﺐ ﻗﺒﺮ را ﺑﮫ ﻧﺎم »ﻣﻨﺸﻲ ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﮫ« ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﺮده اﺳﺖ؛‬
‫ﻣﺎ ﻧﻤﻲداﻧﯿﻢ ﻛﮫ آﯾﺎ ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﮫ ﺑﺮاﺳﺘﻲ اﻧﺒﺎري از ﻛﺘﺎﺑﮭﺎ و آﺛﺎر ادﺑﻲ ﺑﻮده‪ ،‬ﯾﺎ اﻧﺒﺎر ﭘﺮ ﮔﺮد و ﻏﺒﺎري ﺑﻮده‬
‫اﺳﺖ ﻛﮫ اﺳﻨﺎد و ﺳﺠﻼت ﻋﻤﻮﻣﻲ در آن ﻧﮕﺎھﺪاري ﻣﻲﺷﺪه‪ .‬ﻗﺪﯾﻤﺘﺮﯾﻦ ﭼﯿﺰي ﻛﮫ از ادﺑﯿﺎت ﻣﺼﺮي ﻣﺎﻧﺪه‬
‫‪an‬‬

‫»ﻣﺘﻨﮭﺎي اھﺮام« اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﮫ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت دﯾﻨﻲ ﻛﮫ ﺑﺮ دﯾﻮارھﺎي ﭘﻨﺞ ھﺮم از ھﺮﻣﮭﺎي‬
‫ﺳﻠﺴﻠﺔ ﭘﻨﺠﻢ و ﺷﺸﻢ ﻧﻘﺶ ﺷﺪه‪ .‬ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﮫھﺎﯾﻲ ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ ﺗﺎرﯾﺦ آﻧﮭﺎ ﺑﮫ ‪ 2000‬قم ﻣﻲرﺳﺪ؛ اﯾﻦ‬
‫ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﮫھﺎ ﻋﺒﺎرت از ﻃﻮﻣﺎرھﺎي ﭘﯿﭽﯿﺪهاي از ﭘﺎﭘﯿﺮوس اﺳﺖ ﻛﮫ در داﺧﻞ ﻛﻮزهھﺎي ﻋﻨﻮاﻧﺪار ﺟﺎي‬
‫دارد و آﻧﮭﺎ را‪ ،‬ﻣﺮﺗﺐ‪ ،‬در ﻃﺒﻘﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﮫ ﭼﯿﺪهاﻧﺪ‪ .‬از ﯾﻜﻲ از اﯾﻦ ﻛﻮزهھﺎ‪ ،‬ﻗﺪﯾﻤﺘﺮﯾﻦ ﺷﻜﻞ‬
‫‪pym‬‬

‫ﻗﺼﺔ ﺳﻨﺪﺑﺎد ﺑﺤﺮي ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه‪ ،‬و اﮔﺮ آن را ﺻﻮرت ﻗﺪﯾﻤﻲ ﻗﺼﺔ روﺑﻨﺴﻮن ﻛﺮوزوﺋﮫ ﺑﻨﺎﻣﯿﻢ ﺷﺎﯾﺪ‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﮫ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻧﺰدﯾﻚ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﯿﻢ‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫داﺳﺘﺎن ﻧﺎﺧﺪاﯾﻲ ﻛﮫ ﻛﺸﺘﻲ او ﺗﻜﮫ ﭘﺎره ﺷﺪه« ﻗﻄﻌﮫاي از ﺷﺮح ﺣﺎل ﻧﺎﺧﺪاﯾﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺧﻮد وي ﻧﻮﺷﺘﮫ و‬
‫ﺑﺴﯿﺎر ﺧﻮش ﺗﻌﺒﯿﺮ و ﺑﺎ روح اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﺎﺧﺪاي ﭘﯿﺮ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺎ ﺑﯿﺎﻧﻲ ھﻤﺎﻧﻨﺪ داﻧﺘﮫ ﺳﺨﻦ ﻣﻲراﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬
‫»ﭼﮫ اﻧﺪازه ﻣﺎﯾﺔ ﺷﺎدي اﺳﺖ ﻛﮫ آدﻣﻲ ﭼﻮن از ﻣﺼﯿﺒﺘﻲ ﺑﺮھﺪ‪ ،‬آﻧﭽﮫ را ﺑﺮ وي ﮔﺬﺷﺘﮫ ﺣﻜﺎﯾﺖ ﻛﻨﺪ‪ «.‬اﯾﻦ‬

‫‪.co‬‬
‫ﻣﻼح در آﻏﺎز داﺳﺘﺎن ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬

‫ﭘﺎرهاي از ﺣﻮادث را‪ ،‬ﻛﮫ ھﻨﮕﺎم رﻓﺘﻦ ﺑﮫ ﻣﻌﺎدن ﺷﺎھﻲ ﺑﺮ ﻣﻦ ﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﻮﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﻢ‪ .‬در آن ھﻨﮕﺎم‬
‫ﻛﮫ ﺑﺮ ﻛﺸﺘﯿﻲ ﺑﮫ ﻃﻮل ‪ 55‬ﻣﺘﺮ و ﻋﺮض ‪ 18‬ﻣﺘﺮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻢ‪ ،‬در آن ‪ 120‬ﻧﻔﺮ از ﺑﮭﺘﺮﯾﻦ درﯾﺎﻧﻮردان‬
‫ﻣﺼﺮي ﻗﺮار داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬آﺛﺎر ﻇﺎھﺮي آﺳﻤﺎن و زﻣﯿﻦ را ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬و دﻟﮭﺎي آﻧﺎن ﺳﺨﺖﺗﺮ از دل‬

‫‪oo‬‬
‫ﺷﯿﺮ ﺑﻮد‪ .‬ﻃﻮﻓﺎﻧﮭﺎ و ﮔﺮدﺑﺎدھﺎ را‪ ،‬ﭘﯿﺶ از آﻧﻜﮫ ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫ﮔﺮدﺑﺎدي‪ ،‬در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ در درﯾﺎ ﺑﻮدﯾﻢ‪ ،‬ﺑﺮ ﻣﺎ وزﯾﺪ… ﺑﺎد ﻣﺎ را ﭘﯿﺶ راﻧﺪ و ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﮫ ﮔﻮﯾﻲ در‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ‬

‫‪yah‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﻛﺸﺘﻲ ﺷﻜﺴﺖ و ھﯿﭻ ﯾﻚ از ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ در آن ﺑﻮدﻧﺪ ﻧﺠﺎت ﻧﯿﺎﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻮج ﻣﺮا ﺑﮫ ﺟﺰﯾﺮهاي اﻧﺪاﺧﺖ‬
‫ﻛﮫ ﺳﮫ روز ﺑﮫ ﺗﻨﮭﺎﯾﻲ در آن ﺑﮫ ﺳﺮ ﺑﺮدم و ﺟﺰ ﻗﻠﺐ ﺧﻮﯾﺶ ﯾﺎر و ﯾﺎوري ﻧﺪاﺷﺘﻢ‪ .‬در زﯾﺮ درﺧﺘﻲ‬
‫ﻣﻲﺧﻮاﺑﯿﺪم و ﺳﺎﯾﮫ را در آﻏﻮش ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻢ‪ .‬ﭘﺲ از آن ﭘﺎي ﺧﻮد را دراز ﻛﺮدم ﺗﺎ ﺑﺒﯿﻨﻢ ﭼﮫ ﭼﯿﺰ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ‬
‫ﺑﯿﺎﺑﻢ و در دھﺎن ﺑﮕﺬارم‪ .‬ﭘﺲ درﺧﺖ اﻧﺠﯿﺮ و اﻧﮕﻮر ‪ .‬ﺗﺮة ﻇﺮﯾﻒ ﯾﺎﻓﺘﻢ… در آن‪ ،‬ﻣﺎھﻲ و ﻣﺮغ ھﻢ ﺑﻮد‪،‬‬
‫و ھﯿﭻ ﭼﯿﺰ در آﻧﺠﺎ ﻧﻘﻀﺎن ﻧﺪاﺷﺖ… ﭼﻮن ﺑﺮاي ﺧﻮد آﺗﺸﺰﻧﮫاي ﺳﺎﺧﺘﻢ‪ ،‬ﺑﺎ آن آﺗﺶ اﻓﺮوﺧﺘﻢ و ﺑﺮاي‬
‫@‪h‬‬ ‫ﺧﺪاﯾﺎن ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺑﺮﯾﺎن ﻛﺮدم‪.‬‬

‫داﺳﺘﺎن دﯾﮕﺮي آﻧﭽﮫ را ﺑﺮﻛﺎرﻣﻨﺪي ﺑﮫ ﻧﺎم ﺳﯿﻨﻮﺣﮫ ﮔﺬﺷﺘﮫ ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺷﺨﺺ‪ ،‬ﭘﺲ از ﻣﺮگ‬
‫آﻣﻨﻤﺤﺖ اول‪ ،‬از ﻣﺼﺮ ﮔﺮﯾﺨﺘﮫ در اور ﻧﺰدﯾﻚ از ﺷﮭﺮي ﺑﮫ ﺷﮭﺮي ﻣﻲرﻓﺖ و‪ ،‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﺛﺮوت و ﻧﺎﻣﻲ‬
‫ﻛﮫ ﺑﮫ دﺳﺖ آورده ﺑﻮد‪ ،‬از دوري وﻃﻦ رﻧﺞ ﻓﺮاوان ﻣﻲﺑﺮد‪ .‬ﻋﺎﻗﺒﺖ آﻧﭽﮫ را ﻛﮫ ﺑﮫ دﺳﺖ آورده ﺑﻮد رھﺎ‬
‫ﻛﺮد و ﺑﮫ ﻣﺼﺮ ﺑﺎزﮔﺸﺖ و در اﯾﻦ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺳﺨﺘﻲ ﻓﺮاوان دﯾﺪ‪ .‬در اﯾﻦ داﺳﺘﺎن ﭼﻨﯿﻦ آﻣﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪are‬‬

‫اي ﺧﺪا‪ ،‬ھﺮ ﻛﮫ ھﺴﺘﻲ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ ﻣﻦ ﻓﺮﻣﺎن ﻣﺴﺎﻓﺮت دادهاي‪ ،‬دوﺑﺎره ﻣﺮا ﺑﮫ ﺧﺎﻧﮫ )ﯾﻌﻨﻲ ﺑﮫ ﻓﺮﻋﻮن(‬
‫ﺑﺎزﮔﺮدان‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ﺑﮫ ﻣﻦ اﺟﺎزه ﻣﻲدھﻲ ﺗﺎ ﺟﺎﯾﻲ را ﺑﺒﯿﻨﻢ ﻛﮫ دل ﻣﻦ در آن ﺟﺎي دارد‪ .‬ﭼﮫ ﭼﯿﺰ ﺑﺮاي ﻣﻦ‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮ از آن اﺳﺖ ﻛﮫ ﺟﺴﺪ ﻣﻦ آﻧﺠﺎ ﺑﮫ ﺧﺎك ﺳﭙﺮده ﺷﻮد ﻛﮫ ﺑﮫ دﻧﯿﺎ ﭼﺸﻢ ﮔﺸﻮدهام؟ ﺑﮫ ﻣﻦ ﻣﺪد ﻛﻦ!‬
‫اﻣﯿﺪوارم ﻛﮫ ﺧﯿﺮ ﺑﮫ ﻣﻦ ﺑﺮﺳﺪ و ﺧﺪا ﻣﺮا رﺣﻤﺖ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫ﺳﭙﺲ وي را در وﻃﻨﺶ ﻣﻲﺑﯿﻨﯿﻢ ﻛﮫ ﺧﺴﺘﮫ و ﻣﺎﻧﺪه و ﻏﺒﺎر آﻟﻮد‪ ،‬ﭘﺲ از ﻣﺴﺎﻓﺮت ﻃﻮﻻﻧﻲ در ﺑﯿﺎﺑﺎن‪،‬‬
‫ﺑﺎزﮔﺸﺘﮫ و ﺑﯿﻢ آن دارد ﻛﮫ ﺑﮫ واﺳﻄﺔ ﻃﻮل ﻣﺪت ﻏﯿﺒﺖ از ﻛﺸﻮري ﻛﮫ ﻣﺮدﻣﺶ‪ -‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺮدم دﯾﮕﺮ‬
‫ﻛﺸﻮرھﺎ‪ -‬آن را ﺗﻨﮭﺎ ﻛﺸﻮر ﻣﺘﻤﺪن در ﻋﺎﻟﻢ ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺮﻋﻮن او را ﺑﯿﺎزارد‪ .‬وﻟﻲ ﻓﺮﻋﻮن از او در‬
‫ﻣﻲﮔﺬرد و ﺑﮫ وي ھﺪﯾﮫاي از اﻧﻮاع ﻋﻄﺮھﺎ و روﻏﻨﮭﺎ ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ‪:‬‬
‫‪an‬‬

‫در ﺧﺎﻧﺔ ﯾﻜﻲ از ﭘﺴﺮان ﺷﺎه ﻣﻨﺰل ﻛﺮدم‪ ،‬ﻛﮫ در آن ﺑﮭﺘﺮﯾﻦ اﺛﺎث و ﯾﻚ ﺣﻤﺎم وﺟﻮد داﺷﺖ… ﺑﺎر ﺳﺎﻟﮭﺎي‬
‫دراز از دوش ﻣﻦ ﺑﺮداﺷﺘﮫ ﺷﺪ؛ ﺻﻮرت ﻣﺮا ﺗﺮاﺷﯿﺪﻧﺪ )؛( و ﻣﻮھﺎي ﻣﺮا ﺷﺎﻧﮫ زدﻧﺪ )؛( ﺑﺎري )از‬
‫ﺷﻮخ؛( ﺑﮫ ﺻﺤﺮا رﯾﺨﺘﮫ ﺷﺪ‪ ،‬و ﻟﺒﺎﺳﮭﺎي )ﻛﮭﻨﮫ؟( را ﺑﮫ ﻛﺴﺎﻧﻲ دادﻧﺪ ﻛﮫ در ﺷﻨﮭﺎ رﻓﺖ و آﻣﺪ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮ ﻣﻦ ﺑﮭﺘﺮﯾﻦ ﻟﺒﺎﺳﮭﺎي ﻛﺘﺎﻧﻲ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪﻧﺪ و ﻣﺮا ﺑﺎ ﻧﯿﻜﻮﺗﺮﯾﻦ روﻏﻨﮭﺎ ﭼﺮب ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪pym‬‬

‫داﺳﺘﺎﻧﮭﺎي ﻛﻮﺗﺎھﻲ ﻛﮫ در ﻣﯿﺎن ﺑﻘﺎﯾﺎي ادﺑﯿﺎت ﻣﺼﺮي ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﺎ رﺳﯿﺪه‪ ،‬ﻓﺮاوان و ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺘﻨﻮع اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺿﻤﻦ آﻧﮭﺎ ﻗﺼﮫھﺎي ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰ اﺷﺒﺎح و ﻣﻌﺠﺰات و ﻗﺼﮫھﺎي ﺳﺎﺧﺘﮕﻲ ﺟﺬاﺑﻲ ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻛﮫ‪ ،‬ﻛﮫ از ﻟﺤﺎظ ﺳﺒﻚ ﻧﮕﺎرش و ﺷﺒﺎھﺖ ﺑﺎ ﺣﻘﯿﻘﺖ‪ ،‬از داﺳﺘﺎﻧﮭﺎي ﭘﻠﯿﺴﻲ ﻛﮫ در زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮﻣﺎﯾﺔ‬
‫ﺧﺮﺳﻨﺪي ﺧﺎﻃﺮ ﺳﯿﺎﺳﺘﻤﺪاران اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮ ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻧﻤﻲرﺳﺪ‪ .‬ﻧﯿﺰ‪ ،‬در ﻣﯿﺎن اﯾﻦ آﺛﺎر‪ ،‬ﺣﻜﺎﯾﺘﮭﺎي ﻓﺮاواﻧﻲ‬
‫درﺑﺎرة ﺷﺎھﺰادﮔﺎن و ﺷﺎھﺰاده ﺧﺎﻧﻤﮭﺎ و ﺷﺎھﺎن و ﻣﻠﻜﮫھﺎ دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻛﮫ از آن ﺟﻤﻠﮫ اﺳﺖ ﻗﺪﯾﻤﺘﺮﯾﻦ‬

‫‪.co‬‬
‫ﺻﻮرت داﺳﺘﺎن »دﺧﺘﺮ ﺧﺎﻛﺴﺘﺮﻧﺸﯿﻦ« ﺑﺎ ﭘﺎي ﻛﻮﭼﻚ و ﻟﻨﮕﮫ ﻛﻔﺶ ﮔﻤﺸﺪهاش و ھﻤﺴﺮ ﺷﺪن وي ﺑﺎ ﭘﺴﺮ‬
‫ﭘﺎدﺷﺎه ﻧﯿﺰ‪ ،‬در ﻣﯿﺎن اﯾﻦ آﺛﺎر ادﺑﻲ‪ ،‬ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪة اﻓﺴﺎﻧﮫھﺎﯾﻲ دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﮫ زﺑﺎن ﺟﺎﻧﻮر و ﻣﺮغ‪،‬‬
‫ﻧﻘﺎﯾﺺ و ﺷﮭﻮات و ﻋﻮاﻃﻒ آدﻣﻲ آﺷﻜﺎر ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺣﻜﯿﻤﺎﻧﮫاي ﻣﻌﺎﻧﻲ‬

‫ﻋﺎﻟﻲ اﺧﻼﻗﻲ ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬و ﺧﻮاﻧﻨﺪه ﭼﻨﺎن ﺗﺼﻮر ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ ﻣﻀﺎﻣﯿﻦ آﻧﮭﺎ‪ ،‬ﭘﯿﺶ از آﻧﻜﮫ ازوپ و‬

‫‪oo‬‬
‫ﻻﻓﻮﻧﺘﻦ ﺑﮫ دﻧﯿﺎ آﻣﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬از اﻓﺴﺎﻧﮫھﺎي اﯾﺸﺎن ﺑﺮداﺷﺘﮫ ﺷﺪه‪ .‬ﯾﻜﻲ از داﺳﺘﺎﻧﮭﺎي ﻣﺼﺮي‪ ،‬ﻛﮫ ﺣﻮادث‬
‫ﻃﺒﯿﻌﻲ را ﺑﺎ اﻣﻮر ﻓﻮق ﻃﺒﯿﻌﻲ در ھﻢ آﻣﯿﺨﺘﮫ و ﻧﻤﻮﻧﺔ دﯾﮕﺮ داﺳﺘﺎﻧﮭﺎي ﻣﺼﺮي ﺑﮫﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪،‬‬
‫ﻗﺼﺔآﻧﻮﭘﻮ و ﺑﻲﺗﯿﻮ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ دو ﻗﮭﺮﻣﺎن داﺳﺘﺎن‪ ،‬دو ﺑﺮادر ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﯾﻜﻲ ﺑﺰرﮔﺘﺮ و دﯾﮕﺮ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺎ‬
‫ﻛﻤﺎل ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ در ﻣﺰرﻋﺔ ﺧﻮد روزﮔﺎر ﻣﻲﮔﺬراﻧﺪﻧﺪ؛ وﻟﻲ روزي ﻧﺎﮔﮭﺎن زن آﻧﻮﭘﻮ ﻋﺎﺷﻖ ﺑﻲﺗﯿﻮ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد و‪ ،‬ﭼﻮن راھﻲ ﺑﮫ وﺻﺎل ﺑﺮادر ﺷﻮھﺮ ﭘﯿﺪا ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬از او اﻧﺘﻘﺎم ﻣﻲﮔﯿﺮد و ﻧﺰد ﺷﻮھﺮ ﺑﺪي او‬

‫‪yah‬‬
‫را ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ و او را ﺑﮫ دﺳﺖ درازي و ﻗﺼﺪ ﺑﺪ ﻣﺘﮭﻢ ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﺧﺪاﯾﺎن و ﻧﮭﻨﮕﺎن ﺑﮫ ﯾﺎري ﺑﻲﺗﯿﻮ‬
‫ﺑﺮﻣﻲﺧﯿﺰﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ وي از آدﻣﯿﺰاد ﺑﯿﺰار و ﮔﺮﯾﺰان ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﺮاي اﺛﺒﺎت ﺑﯿﮕﻨﺎھﻲ ﺧﻮﯾﺶ ﺧﻮد را ﻧﺎﻗﺺ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ و از ھﻤﮫ دوري ﻣﻲﺟﻮﯾﺪ و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﯿﻤﻮنآﺗﻨﻲ ﺑﮫ ﺟﻨﮕﻠﻲ ﭘﻨﺎه ﻣﻲﺑﺮد‪ .‬در اﯾﻦ ﺟﻨﮕﻞ ﻗﻠﺐ ﺧﻮد را‪،‬‬
‫در ﺑﺎﻻي درﺧﺘﻲ‪ ،‬ﺑﺮ ﺑﻠﻨﺪﺗﺮﯾﻦ ﮔﻞ ﻣﻲﮔﺬارد ﻛﮫ دﺳﺖ ﻛﺴﻲ ﺑﮫ آن ﻧﺮﺳﺪ‪ .‬ﺧﺪاﯾﺎن ﺑﺮ ﺗﻨﮭﺎﯾﻲ او رﺣﻤﺖ‬
‫ﻣﻲآورﻧﺪ و زن ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺒﺎﯾﻲ ﺑﺮاي او ﻣﻲآﻓﺮﯾﻨﻨﺪ؛ رود ﻧﯿﻞ ﻋﺎﺷﻖ اﯾﻦ زن ﻣﻲﺷﻮد و ﺗﺎري از ﮔﯿﺴﻮي او‬
‫ﻣﻲرﺑﺎﯾﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺗﺎر ﻣﻮ ﺑﺎ آب ﻣﻲرود و ﺑﮫ دﺳﺖ ﻓﺮﻋﻮن ﻣﻲاﻓﺘﻨﺪ و از ﺑﻮي آن ﻣﺴﺖ ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﮫ ﻛﺴﺎن‬
‫@‪h‬‬
‫ﺧﻮد ﻓﺮﻣﺎن ﻣﻲدھﺪ ﺗﺎ ﺻﺎﺣﺐ ﮔﯿﺴﻮ را ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ زن را ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻧﺰد ﻓﺮﻋﻮن ﻣﻲآورﻧﺪ ﻛﮫ‬
‫او را ﺑﮫ ھﻤﺴﺮي ﺧﻮد ﺑﺮﻣﻲﮔﺰﯾﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮﻋﻮن ﺑﺮ ﺑﻲﺗﯿﻮ رﺷﻚ ﺑﺮده‪ ،‬ﻣﺄﻣﻮراﻧﻲ ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﺪ ﺗﺎ درﺧﺘﻲ را ﻛﮫ‬
‫ﺑﻲﺗﯿﻮ دل ﺧﻮد را ﺑﺮ آن ﮔﺬاﺷﺘﮫ‪ ،‬ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ ،‬و ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؛ ﭼﻮن ﮔﻞ ﺑﺮ زﻣﯿﻦ ﻣﻲاﻓﺘﺪ‪ ،‬ﺑﻲﺗﯿﻮ ﻣﻲﻣﯿﺮد‪.‬‬
‫ﺗﻮﺟﮫ داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﯿﺪ ﻛﮫ ﺗﻔﺎوت ذوق ادﺑﻲ ﻧﯿﺎﻛﺎن ﻣﺎ ﺑﺎ ذوق ادﺑﻲ ﻣﺎ ﺗﺎ ﭼﮫ ﺣﺪ اﻧﺪك اﺳﺖ!‬
‫‪are‬‬

‫ﻗﺴﻤﺖ ﻋﻤﺪة ادﺑﯿﺎت ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﻣﺼﺮ ادﺑﯿﺎت دﯾﻨﻲ اﺳﺖ؛ و ﻗﺪﯾﻤﺘﺮﯾﻦ ﻗﺼﺎﯾﺪ ﻣﺼﺮي ھﻤﺎن ﺳﺮودھﺎي دﯾﻨﻲ‬
‫اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻧﺎم »ﻣﺘﻨﮭﺎي اھﺮام« ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺷﻜﻞ اﯾﻦ اﺷﻌﺎر ﻗﺪﯾﻤﺘﺮﯾﻦ ﺷﻜﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺷﻨﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه‪،‬‬
‫و ﻋﺒﺎرت از آن اﺳﺖ ﻛﮫ ﯾﻚ ﻣﻌﻨﺎ را ﺑﮫ ﻋﺒﺎرﺗﮭﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﯿﺎن ﻛﻨﻨﺪ؛ ﺷﻌﺮاي ﻋﺒﺮاﻧﻲ اﯾﻦ راه و رﺳﻢ را‬
‫از ﻣﺼﺮﯾﺎن و ﺑﺎﺑﻠﯿﺎن ﮔﺮﻓﺘﮫ و در »ﻣﺰاﻣﯿﺮ« ﺟﺎوداﻧﻲ ﺳﺎﺧﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬در دورة اﻧﺘﻘﺎل از ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻗﺪﯾﻢ ﺑﮫ‬
‫ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻣﯿﺎﻧﮫ‪ ،‬رﻓﺘﮫرﻓﺘﮫ‪ ،‬ادﺑﯿﺎت ﻣﺼﺮي رﻧﮓ دﻧﯿﺎﯾﻲ و »ﻧﺎﭘﺎك« را ﭘﯿﺪا ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬در ﯾﻚ ﻗﻄﻌﮫ‬
‫ﭘﺎﭘﯿﺮوس ﻗﺪﯾﻢ اﺷﺎرة ﻣﺨﺘﺼﺮي ﺑﮫ ادﺑﯿﺎت ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﮫ ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ؛ ﭼﻨﺎن اﺳﺖ ﻛﮫ ﯾﻜﻲ از ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن‬
‫‪set‬‬

‫دورة ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻗﺪﯾﻢ‪ ،‬از ﺗﻨﺒﻠﻲ‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﻧﻮﺷﺘﺔ اﯾﻦ ﭘﺎﭘﯿﺮوس را ﭘﺎك ﻧﻜﺮده و ﺑﯿﺴﺖ و ﭘﻨﺞ ﺳﻄﺮ از آن ﺑﺮﺟﺎي‬
‫ﻣﺎﻧﺪه‪ ،‬ﻛﮫ ﻗﺼﺔ ﻣﻼﻗﺎت رع ﺑﺎ ﯾﻜﻲ از اﻻھﮕﺎن را ﺑﺮاي ﻣﺎ ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در آن داﺳﺘﺎن ﭼﻨﯿﻦ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ‬
‫»در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ اﻻھﮫ ﻟﺒﺎﺳﮭﺎي ﺧﻮد را از ﺗﻦ ﺑﯿﺮون آورده و ﮔﯿﺴﻮان را ﻓﺮوھﺸﺘﮫ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﭼﻮﭘﺎﻧﻲ ﻛﮫ‬
‫ﺑﮫ ﺟﺎﻧﺐ آﺑﮕﯿﺮ روان ﺑﻮد ﻣﻼﻗﺎت ﻛﺮد‪ «.‬ﭘﺲ از آن‪ ،‬ﭼﻮﭘﺎن ﺷﺎﻋﺮ‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﻤﺎل اﺣﺘﯿﺎط‪ ،‬داﺳﺘﺎن اﯾﻦ ﻣﻼﻗﺎت‬
‫را ﭼﻨﯿﻦ ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬
‫‪an‬‬

‫اﯾﻦ اﺳﺖ آﻧﭽﮫ ھﻨﮕﺎم رﻓﺘﻦ ﻣﻦ ﺑﮫ ﻃﺮف آﺑﮕﯿﺮ ﭘﯿﺶ آﻣﺪ… در آن‪ ،‬زﻧﻲ را دﯾﺪم ﻛﮫ ﺑﮫ ﻧﻈﺮم‪ ،‬ﭼﻮن‬
‫دﯾﮕﺮ آﻓﺮﯾﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻓﺎﻧﻲ ﻧﺒﻮد‪ .‬در آن ھﻨﮕﺎم ﮔﯿﺴﻮان ﻓﺮوھﺸﺘﺔ او را دﯾﺪم‪ ،‬از ﺑﺲ زﯾﺒﺎ و ﺑﺎ ﺷﻜﻮه ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻮ‬
‫ﺑﺮ اﻧﺪام ﻣﻦ راﺳﺖ ﺷﺪ‪ .‬ھﺮﮔﺰ آﻧﭽﮫ را او ﺑﮫ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ ﻧﺨﻮاھﻢ ﻛﺮد؛ ﺗﺮس از او ﺳﺮاﭘﺎي وﺟﻮد ﻣﺮا‬
‫‪pym‬‬

‫ﻓﺮاﮔﺮﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫از آن زﻣﺎن‪ ،‬ﻏﺰﻟﯿﺎت و اﺷﻌﺎر ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﺔ زﯾﺒﺎ ﻓﺮاوان ﺑﮫ دﺳﺖ اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻲ در ﺑﯿﺸﺘﺮ آن ﺳﺨﻦ از ﻋﺸﻖ‬
‫ﻣﯿﺎن ﺧﻮاھﺮ و ﺑﺮادر ﻣﻲرود؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ ﮔﻮش ﺷﻨﻮﻧﺪه ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪ ﻣﻲآﯾﺪ‪ ،‬و از ﺷﻨﯿﺪن‬
‫آن ﻧﺎراﺣﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻋﻨﻮان ﯾﻜﻲ از ﻣﺠﻤﻮﻋﮫھﺎ ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺖ‪» :‬آوازھﺎي زﯾﺒﺎي ﺷﺎدﯾﺒﺨﺸﻲ ﻛﮫ ﺧﻮاھﺮت‪،‬‬

‫‪.co‬‬
‫و ﻣﺤﺒﻮﺑﺔ دﻟﺖ ﻛﮫ در ﻛﺸﺘﺰارھﺎ راه ﻣﻲرود‪ ،‬ﺧﻮاﻧﺪه‪ «.‬ﺑﺮ روي ﺻﺪﻓﻲ ﻛﮫ از ﺳﻠﺴﻠﺔ ﻧﻮزدھﻢ ﯾﺎ ﺑﯿﺴﺘﻢ‬
‫ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه‪ ،‬از ﺗﺎرھﺎي ﻛﮭﻦ ﻋﺸﻖ‪ ،‬ﻧﻮاي ﺗﺎزهاي ﺑﮫ اﯾﻦ ﺻﻮرت ﺑﯿﺮون آﻣﺪه اﺳﺖ‪:‬‬

‫ﻋﺸﻖ ﻣﺤﺒﻮﺑﺔ ﻣﻦ ﺑﺮ ﺳﺎﺣﻞ رود در ﺟﺴﺖ و ﺧﯿﺰ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﻧﮭﻨﮕﻲ در ﺳﺎﯾﮫ ﻛﻤﯿﻦ ﻛﺮده اﺳﺖ؛‬

‫وﻟﻲ ﻣﻦ ﺑﮫ آب داﺧﻞ ﻣﻲﺷﻮم و از ﻣﻮج ﻧﻤﻲھﺮاﺳﻢ‪.‬‬

‫ﺷﺠﺎﻋﺖ و ﻧﯿﺮوي ﻣﻦ ﺑﺮ ﻧﮭﺮ ﻣﻲﭼﺮﺑﺪ‪،‬‬

‫‪yah‬‬
‫و آب‪ ،‬در زﯾﺮ ﭘﺎي ﻣﻦ‪ ،‬ھﻤﭽﻮن ﺧﺎك اﺳﺖ‪،‬‬

‫ﭼﮫ ﻋﺸﻖ او ﺑﮫ ﻣﻦ ﻧﯿﺮو ﺑﺨﺸﯿﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺤﺒﻮﺑﮫ ﺑﺮاي ﻣﻦ ھﻤﭽﻮن ﻛﺘﺎب دﻋﺎ و ﻃﻠﺴﻤﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫@‪h‬‬
‫در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ آﻣﺪن ﻣﻌﺸﻮﻗﮫ را ﻣﻲﺑﯿﻨﻢ‪ ،‬دﻟﻢ ﺷﺎد ﻣﻲﺷﻮد‪،‬‬

‫ﺑﺎزوھﺎي ﻣﻦ ﺑﺮاي درآﻏﻮش ﮔﺮﻓﺘﻦ او ﺑﺎز ﻣﻲﺷﻮد؛‬

‫ﻗﻠﺐ ﻣﻦ از ﺷﺎدي ﻟﺒﺮﯾﺰ ﻣﻲﺷﻮد… ﭼﮫ ﻣﺤﺒﻮب ﻣﻦ آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪are‬‬

‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﮫ وي را در آﻏﻮش دارم‪ ،‬ﭼﻨﺎن اﺳﺖ ﻛﮫ ﮔﻮﯾﻲ در ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺑﺨﻮر ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮم‪،‬‬

‫و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺴﻲ ھﺴﺘﻢ ﻛﮫ ﻋﻄﺮ ﺑﺎ ﺧﻮد ﻣﻲﺑﺮم‪.‬‬

‫ﭼﻮن او را ﻣﻲﺑﻮﺳﻢ‪ ،‬ﻟﺒﮭﺎﯾﺶ از ھﻢ ﮔﺸﻮده ﻣﻲﺷﻮد‪،‬‬

‫‪set‬‬

‫و ﺑﻲآﻧﻜﮫ ﺷﺮاب ﻧﻮﺷﯿﺪه ﺑﺎﺷﻢ‪ ،‬ﻣﺴﺖ ﻣﻲﺷﻮم‪.‬‬

‫اي ﻛﺎش ﻛﻨﯿﺰ زﻧﮕﻲ او ﺑﻮدم و در ﭘﮭﻠﻮي او ﻣﻲاﯾﺴﺘﺎدم‪،‬‬

‫‪an‬‬

‫ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻢ ھﻤﮫ ﺟﺎي ﺑﺪن او را ﺑﺒﯿﻨﻢ‪.‬‬

‫اﯾﻦ ﻧﻮﺷﺘﮫ را ﻣﺎ از ﭘﯿﺶ ﺗﻘﺴﯿﻤﺒﻨﺪي ﻛﺮده و ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻣﺼﺮاﻋﮭﺎﯾﻲ در آوردهاﯾﻢ‪ ،‬وﮔﺮﻧﮫ‪ ،‬در اﺻﻞ‬
‫ﻧﺴﺨﮫ ﭼﯿﺰي ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ دﻟﯿﻞ ﺑﺮ ﺷﻌﺮ ﺑﻮدن ﯾﺎ ﻧﺜﺮ ﺑﻮدن آن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺼﺮﯾﺎن اﯾﻦ ﻧﻜﺘﮫ را ﻧﯿﻚ آﮔﺎه ﺑﻮدهاﻧﺪ‬
‫‪pym‬‬

‫ﻛﮫ ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ و اﺣﺴﺎﺳﺎت دو رﻛﻦ اﺳﺎﺳﻲ ﺷﻌﺮ اﺳﺖ‪ ،‬و ﭼﻮن ﻧﻐﻤﺔ ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ و ﻋﺎﻃﻔﮫ و اﺣﺴﺎس ﭘﯿﺪا‬
‫ﻣﻲﺷﺪه‪ ،‬دﯾﮕﺮ ﺻﻮرت ﺧﺎرﺟﻲ ﺷﻌﺮ ھﺮﮔﺰ ﺑﺮاي آﻧﮭﺎ اھﻤﯿﺘﻲ ﻧﺪاﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬در ﺑﻌﻀﻲ از‬
‫ﻧﻮﺷﺘﮫھﺎ‪ ،‬وزن و آھﻨﮕﻲ وﺟﻮد داﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺎرهاي اوﻗﺎت‪ ،‬ﺷﺎﻋﺮ ھﺮ ﺟﻤﻠﮫ ﯾﺎ ﺑﻨﺪ را ﺑﺎ ھﻤﺎن ﻛﻠﻤﮫ ﻛﮫ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺳﺎﯾﺮ ﺟﻤﻠﮫھﺎ و ﺑﻨﺪھﺎ را ﺑﺎ آن آﻏﺎز ﻛﺮده ﺑﻮد آﻏﺎز ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﺟﻨﺎس ﻟﻔﻈﻲ ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮد‪ ،‬و ﻛﻠﻤﺎﺗﻲ را‬
‫در ﺿﻤﻦ ﺷﻌﺮ ﻣﻲآورد ﻛﮫ‪ ،‬از ﺣﯿﺚ ﻟﻔﻆ‪ ،‬ﻣﺸﺎﺑﮫ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮﻧﺪ و‪ ،‬در ﻣﻌﻨﻲ ﺑﺎ ھﻢ اﺧﺘﻼف دارﻧﺪ‪ .‬از روي‬
‫ﻣﺘﻨﮭﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﭼﻨﯿﻦ ﺑﺮ ﻣﻲآﯾﺪ ﻛﮫ ﻣﺮاﻋﺎت ﺳﺠﻊ و ﺷﺒﺎھﺖ ﻟﻔﻈﻲ ﻛﻠﻤﺎت در ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﻲ‪ ،‬اﻣﺮي اﺳﺖ ﻛﮫ‬

‫‪.co‬‬
‫ﺑﮫ اﻧﺪازة اھﺮام ﻣﺼﺮ ﺳﺎﺑﻘﺔ ﺗﺎرﯾﺨﻲ دارد‪ .‬ﺑﮫ ھﺮ ﺻﻮرت‪ ،‬ھﻤﯿﻦ اﺷﻜﺎل ﺳﺎده ﺑﺮاي ﻣﺼﺮﯾﺎن ﻛﺎﻓﻲ‬
‫ﺑﻮده‪ ،‬و ﺷﺎﻋﺮان ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ آﻧﮭﺎ اﻧﻮاع ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻋﺸﻖورزي اﻓﺴﺎﻧﮫاي را‪ ،‬ﻛﮫ ﻧﯿﭽﮫ از‬

‫ﻣﺨﺘﺮﻋﺎت ﺗﺮوﺑﺎدورھﺎ ﻣﻲداﻧﺪ‪ ،‬ﺑﯿﺎن ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬از ﭘﺎﭘﯿﺮوس ھﺮﯾﺲ ﺑﺨﻮﺑﻲ ﺑﺮﻣﻲآﯾﺪ ﻛﮫ زن ﻣﺼﺮي ﻧﯿﺰ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﮫ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺮد ﻣﺼﺮي‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ‪ ،‬اﺣﺴﺎﺳﺎت و ﻋﻮاﻃﻒ ﺧﻮد را آﺷﻜﺎر ﺳﺎزد‪:‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﻦ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺧﻮاھﺮ ﺗﻮام‪،‬‬

‫و ﺗﻮ ﺑﺮاي ﻣﻦ ھﻤﭽﻮن ﮔﻠﺸﻨﻲ ھﺴﺘﻲ‬

‫‪yah‬‬
‫ﻛﮫ ﻣﻦ‪ ،‬درآن‪ ،‬ﮔﻠﮭﺎ‬

‫و ﮔﯿﺎھﮭﺎي ﻣﻌﻄﺮ را ﻛﺎﺷﺘﮫام‪.‬‬

‫و ﻣﻦ ﻗﻨﺎت آﺑﻲ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺑﺎغ آوردهام‬

‫@‪h‬‬ ‫ﻛﮫ‪ ،‬ﭼﻮن ﺑﺎد ﺳﺮد ﺷﻤﺎل ﺑﻮزد‪،‬‬

‫دﺳﺘﺖ را در آن ﺑﮕﺬاري‪.‬‬

‫و اﯾﻦ ﺟﺎي زﯾﺒﺎﯾﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ در آن ﺑﺎ ھﻢ ﮔﺮدش ﻣﻲﻛﻨﯿﻢ‪،‬‬

‫‪are‬‬

‫و ﭼﻮن دﺳﺖ ﺗﻮ در دﺳﺖ ﻣﻦ ﺟﺎي دارد‪،‬‬

‫ھﺮ دو ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﯿﻢ و ھﺮ دو ﺧﺮم دﻟﯿﻢ‪،‬‬

‫از آن ﺟﮭﺖ ﻛﮫ ﺑﺎ ھﻢ راه ﻣﻲروﯾﻢ‪.‬‬

‫‪set‬‬

‫ﺷﻨﯿﺪن ﺻﻮت ﺗﻮ ﻣﺮا ﻣﺴﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪،‬‬

‫و زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻦ‪ ،‬ھﻤﮫ‪ ،‬ﺑﺴﺘﮫ ﺑﮫ ﮔﻮش دادن ﺑﮫ ﺳﺨﻨﺎن ﺗﻮﺳﺖ‪.‬‬

‫دﯾﺪن روي ﺗﻮ‬

‫‪an‬‬

‫ﺑﺮاي ﻣﻦ ﺑﮭﺘﺮ از ﺧﻮردن و آﺷﺎﻣﯿﺪن اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﭼﻮن ﺑﮫ اﯾﻦ ﻗﺴﻤﺘﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ از ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ آﺛﺎر ﻗﺪﯾﻢ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه ﻧﻈﺮ ﻛﻨﯿﻢ‪ ،‬ﺗﻨﻮع آﻧﮭﺎ ﻣﺎﯾﺔ ﺗﻌﺠﺐ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در‬
‫‪pym‬‬

‫ﻣﯿﺎن اﯾﻦ آﺛﺎر‪ ،‬ﻧﺎﻣﮫھﺎي اداري‪ ،‬اﺳﻨﺎد ﻗﻀﺎﯾﻲ‪ ،‬ﻗﺼﮫھﺎي ﺗﺎرﯾﺨﻲ‪ ،‬دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻠﮭﺎي ﺳﺤﺮ و ﺟﺎدو‪،‬‬
‫ﺳﺮودھﺎي دﯾﻨﻲ‪ ،‬ﻛﺘﺎﺑﮭﺎي ﻣﺬھﺒﻲ‪ ،‬اﺷﻌﺎر ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﮫ و رزﻣﻲ‪ ،‬داﺳﺘﺎﻧﮭﺎي ﻋﺸﻘﻲ ﻛﻮﺗﺎه‪ ،‬اﻧﺪرزﻧﺎﻣﮫھﺎي‬
‫اﺧﻼﻗﻲ‪ ،‬و ﻣﻘﺎﻻت ﻓﻠﺴﻔﻲ‪ ،‬ھﻤﮫ‪ ،‬ﯾﺎﻓﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﮫ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﮫ ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ در ﺿﻤﻦ آﻧﮭﺎ ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ‪،‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺟﺰ ﻧﻤﺎﯾﺸﻨﺎﻣﮫ و اﺷﻌﺎر ﺣﻤﺎﺳﻲ‪ ،‬وﺟﻮد دارد؛ اﮔﺮ ﻛﻤﻲ ﺗﺴﺎﻣﺢ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﮫ از اﯾﻦ ﻧﻮع آﺛﺎر‬
‫ھﻢ ﻧﻤﻮﻧﮫھﺎﯾﻲ دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺗﺎرﯾﺦ ﻓﺘﻮﺣﺎت ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰ راﻣﺴﺲ دوم‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺎ ﺣﻮﺻﻠﺔ ﺗﻤﺎم ﺑﺮ روي‬
‫آﺟﺮھﺎي ﺳﺘﻮن ﺑﺰرگ اﻗﺼﺮ ﻧﻘﺶ ﺷﺪه‪ ،‬ﻻاﻗﻞ از ﺣﯿﺚ ﯾﻜﻨﻮاﺧﺘﻲ و درازي‪ ،‬ﺷﻜﻞ و رﻧﮓ اﺷﻌﺎر‬

‫‪.co‬‬
‫ﺣﻤﺎﺳﻲ را دارد‪ .‬در ﻧﻮﺷﺘﺔ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺮ ﻧﻘﺶ دﯾﮕﺮي‪ ،‬راﻣﺴﺲ ﭼﮭﺎرم از آن ﻻف ﻣﻲزﻧﺪ ﻛﮫ‪ ،‬در ﯾﻚ‬
‫ﺑﺎزي‪ ،‬از اوزﯾﺮﯾﺲ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺳﺖ دﻓﺎع ﻛﺮده و زﻧﺪﮔﻲ را ﺑﮫ اوزﯾﺮﯾﺲ ﺑﺎزﮔﺮداﻧﯿﺪه اﺳﺖ؛‬

‫ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮕﻮﯾﯿﻢ ﻛﮫ آن اﻧﺪازه اﻃﻼﻋﺎت در اﺧﺘﯿﺎر ﻧﺪارﯾﻢ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﯿﻢ‪ ،‬درﺑﺎرة اﯾﻦ اﺷﺎره‪ ،‬ﺗﻔﺼﯿﻞ ﺑﯿﺸﺘﺮي‬
‫ﺑﺪھﯿﻢ‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫وﻗﺎﯾﻊ ﻧﮕﺎري در ﻣﺼﺮ ﺑﮫ اﻧﺪازة ﺧﻮد ﺗﺎرﯾﺦ ﻗﺪﻣﺖ دارد؛ ﺣﺘﻲ ﺷﺎھﺎن دورة ﻣﺎﻗﺒﻞ ﺳﻠﺴﮫھﺎ اﺳﻨﺎد و‬
‫ﮔﺰارﺷﮭﺎي ﺗﺎرﯾﺨﻲ را ﺑﺎ ﻛﻤﺎل ﻓﺨﺮ و ﻏﺮور ﺿﺒﻂ ﻣﻲﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﻣﻮرﺧﺎن رﺳﻤﻲ در ﺣﻤﻠﮫھﺎي ﺟﻨﮕﻲ‬
‫ﺷﺎھﺎن ھﻤﺮاه اﯾﺸﺎن ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﭼﻨﺎن ﻣﻲﻧﻤﺎﯾﺪ ﻛﮫ ﺷﻜﺴﺘﮭﺎي اﯾﺸﺎن را ﻧﻤﻲدﯾﺪه‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺗﻨﮭﺎ ﭘﯿﺮوزﯾﮭﺎ را‬
‫ﺛﺒﺖ ﻣﻲﻛﺮده‪ ،‬ﯾﺎ از ﭘﯿﺶ ﺧﻮد‪ ،‬ﭼﯿﺰھﺎﯾﻲ ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﻓﺘﺢ و ﻛﺸﻮرﮔﺸﺎﯾﻲ ﺑﮫ ھﻢ ﻣﻲﺑﺎﻓﺘﮫاﻧﺪ‪ -‬ھﻨﺮ‬

‫‪yah‬‬
‫ﺗﺎرﯾﺨﻨﻮﯾﺴﻲ‪ ،‬ﺣﺘﻲ در آن روزﮔﺎر دور‪ ،‬ﻋﻨﻮان ھﻨﺮآراﯾﺸﮕﺮي و زﯾﺒﺎﺳﺎزي و ﻗﻠﺐ‬

‫ﻣﺎھﯿﺖ داﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬از ﺳﺎل ‪ 2500‬قم‪ ،‬داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻣﺼﺮي ﻓﮭﺮﺳﺘﮭﺎﯾﻲ از اﺳﺎﻣﻲ ﺷﺎھﺎن ﻣﻲﻧﻮﺷﺘﻨﺪ و از‬
‫روي ﺳﻠﻄﻨﺖ ھﺮ ﺷﺎه‪ ،‬ﺑﺮاي ﺣﻮادث‪ ،‬ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ و ﭘﯿﺸﺎﻣﺪھﺎي ﻣﮭﻢ ھﺮ دورة ﺳﻠﻄﻨﺖ و ھﺮ ﺳﺎل‬
‫را ﺛﺒﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ ﺗﺤﻮﻃﻤﺲ ﺳﻮم ﺑﮫ ﭘﺎدﺷﺎھﻲ رﺳﯿﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﻧﻮﺷﺘﮫھﺎ ﺑﮫ ﺻﻮرت‬
‫ﺗﺎرﯾﺨﮭﺎي ﻣﺪوﻧﻲ درآﻣﺪ ﻛﮫ از اﺣﺴﺎﺳﺎت وﻃﻨﭙﺮﺳﺘﺎﻧﮫ ﺳﺮﺷﺎر ﺑﻮد‪ .‬در دورة ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻣﯿﺎﻧﮫ‪ ،‬ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﺎن‬
‫@‪h‬‬
‫ﭼﻨﺎن ﻣﻲﭘﻨﺪاﺷﺘﻨﺪ ﻛﮫ اﻧﺴﺎن و ﺧﻮد ﺗﺎرﯾﺦ‪ ،‬ھﺮ دو‪ ،‬روزﮔﺎر درازي را ﮔﺬراﻧﺪه و ﭘﯿﺮ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﺮ‬
‫ﺟﻮاﻧﻲ ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ ﻧﮋاد ﺧﻮد اﻓﺴﻮس ﻣﻲﺧﻮردﻧﺪ‪ .‬داﻧﺸﻤﻨﺪي ﺑﮫ ﻧﺎم ﺧﺨﭙﺮ‪ -‬ﺳﻮﻧﺒﻮ‪ ،‬ﻛﮫ در ﺳﺎل ‪ 2150‬قم‪،‬‬
‫در زﻣﺎن ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺳﻨﻮﺳﺮت دوم ﻣﻲزﯾﺴﺘﮫ‪ ،‬از اﯾﻦ ﻣﻲﻧﺎﻟﺪ ﻛﮫ ھﺮ ﭼﮫ ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺘﮫ ﺷﻮد ﮔﻔﺘﮫ ﺷﺪه‪ ،‬و ﺑﺮاي‬
‫او ﻛﺎري ﺟﺰ ﺗﻜﺮار ﮔﻔﺘﮫھﺎي ﮔﺬﺷﺘﮕﺎن ﻧﻤﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺷﺨﺺ ﺑﺎ ﻛﻤﺎل ﺗﺄﺳﻒ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬اي ﻛﺎش‬
‫ﻛﻠﻤﺎﺗﻲ ﻣﻲﯾﺎﻓﺘﻢ ﻛﮫ ﻣﺮدم آﻧﮭﺎ را ﻧﻤﻲﺷﻨﺎﺧﺘﻨﺪ؛ و ﺟﻤﻠﮫھﺎ و اﻓﻜﺎر را ﺑﮫ زﺑﺎن ﺗﺎزهاي ﻣﻲآوردم ﻛﮫ دورة‬
‫آن ﻣﻨﺘﻔﻲ ﻧﺸﺪه ﺑﺎﺷﺪ؛ و ﻣﺠﺒﻮر ﻧﻤﻲﺷﺪم ﭼﯿﺰھﺎﯾﻲ را ﻛﮫ ﺻﺪھﺎ ﺑﺎر ﺗﻜﺮار ﺷﺪه ﺑﺎزﮔﻮ ﻛﻨﻢ‪ -‬ﻛﺎش‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ ﭼﯿﺰھﺎﯾﻲ ﺑﯿﺎورم ﻛﮫ ﺗﺎزه ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺎﻋﺚ ﺧﺴﺘﮕﻲ ﻧﺸﻮد‪ ،‬و از آن ﺟﻤﻠﮫ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻛﮫ ﭘﺪران ﻣﺎ از‬
‫ﭘﯿﺶ ﮔﻔﺘﮫاﻧﺪ‪«.‬‬

‫دوري زﻣﺎن ادﺑﯿﺎت ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﻣﺼﺮ از ﻣﺎ ﺳﺒﺐ آن اﺳﺖ ﻛﮫ ﻧﺘﻮاﻧﯿﻢ ﺗﻨﻮع و ﺗﻐﯿﯿﺮي را ﻛﮫ ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن‬
‫در آن ﭘﯿﺪا ﺷﺪه درك ﻛﻨﯿﻢ؛ ھﻤﺎن ﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ ﺗﺸﺨﯿﺺ اﺧﺘﻼﻓﺎت ﻓﺮدي‪ ،‬ﻣﯿﺎن ﻣﻠﺘﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺑﺎ آﻧﮭﺎ آﺷﻨﺎﯾﻲ‬
‫‪set‬‬

‫ﻧﺪارﯾﻢ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺎ دﺷﻮار اﺳﺖ و از درك آن ﻋﺎﺟﺰﯾﻢ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ داﻧﺴﺖ ﻛﮫ ادﺑﯿﺎت ﻣﺼﺮي‪ ،‬در‬
‫ﺿﻤﻦ ﺗﻄﻮر و ﺗﻜﺎﻣﻞ دور و دراز ﺧﻮد‪ ،‬ﻧﮭﻀﺘﮭﺎ و ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﻜﻠﮭﺎﯾﻲ داﺷﺘﮫ اﺳﺖ ﻛﮫ از آﻧﭽﮫ ﺑﺮ ادﺑﯿﺎت‬
‫اروﭘﺎﯾﻲ ﮔﺬﺷﺘﮫ دﺳﺖ ﻛﻤﻲ ﻧﺪارد‪ .‬زﺑﺎن ﻣﻜﺎﻟﻤﮫ در ﻣﺼﺮ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺮور زﻣﺎن‪ ،‬رﻓﺘﮫرﻓﺘﮫ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﻜﻞ ﭘﯿﺪا‬
‫ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ھﻤﺎن ﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ زﺑﺎن ﺗﻜﻠﻢ اروﭘﺎ ﭘﺲ از آن ﻧﯿﺰ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﻮده اﺳﺖ؛ ﻛﺎر اﯾﻦ زﺑﺎن در آﺧﺮ ﺑﮫ ﺟﺎﯾﻲ‬
‫رﺳﯿﺪ ﻛﮫ ﭼﯿﺰي ﺟﺰ آن ﺑﻮد ﻛﮫ ﻛﺘﺎﺑﮭﺎ و ﻧﻮﺷﺘﮫھﺎي دورة ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻗﺪﯾﻢ را ﺑﺎ آن ﻧﻮﺷﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺆﻟﻔﺎن ﺗﺎ‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﺪﺗﻲ ﺑﺎ زﺑﺎن و ﻟﻐﺖ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﭼﯿﺰ ﻣﻲﻧﻮﺷﺘﻨﺪ و داﻧﺸﻤﻨﺪان‪ ،‬در ﻣﺪارس‪ ،‬آن را ﺗﻌﻠﯿﻢ ﻣﻲدادﻧﺪ‪ ،‬و‬
‫ﺷﺎﮔﺮدان ﻧﺎﭼﺎر ﺑﺎﯾﺴﺘﻲ »ادﺑﯿﺎت ﻗﺪﯾﻢ« را ﺑﮫ ﻛﻤﻚ ﻛﺘﺎﺑﮭﺎي ﺻﺮف و ﻧﺤﻮ و ﻟﻐﺖ‪ ،‬و ﮔﺎھﻲ از روي‬
‫ﺗﺮﺟﻤﮫھﺎي زﯾﺮﻧﻮﯾﺲ ﻣﯿﺎن ﺳﻄﻮر‪ ،‬ﺑﮫ زﺑﺎن ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﻓﮭﻢ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﻗﺮن ﭼﮭﺎردھﻢ ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد‪ ،‬ﻣﺆﻟﻔﺎن‬
‫و ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن ﻣﺼﺮي ﺑﺮاﯾﻦ ﺟﻤﻮد و ﺗﻘﻠﯿﺪ ﺣﻘﺎرتآﻣﯿﺰ از ﺳﻨﺖ ﮔﺬﺷﺘﮫ ﻋﺼﯿﺎن ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﮫ ھﻤﺎن ﻛﺎري‬
‫‪pym‬‬

‫دﺳﺖ زدﻧﺪ ﻛﮫ داﻧﺘﮫ و ﭼﺎﺳﺮ ﭘﺲ از اﯾﺸﺎن ﻛﺮدهاﻧﺪ؛ ﯾﻌﻨﻲ ﺑﮫ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺑﺎ زﺑﺎن ﻣﺘﻌﺎرف ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم‬
‫ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ؛ ﺳﺮود ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﻣﻌﺮوف اﺧﻨﺎﺗﻮن ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ زﺑﺎن ﻣﻜﺎﻟﻤﺔ راﯾﺞ ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم ﻧﻮﺷﺘﮫ ﺷﺪ‪ .‬ادﺑﯿﺎت‬
‫ﺟﺪﯾﺪ ﺟﻮان و ﺳﺮوراﻧﮕﯿﺰ و ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ واﻗﻌﺒﯿﻨﻲ ﺑﻮد‪ ،‬و ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ در آن ﻛﺎر ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ از رﯾﺸﺨﻨﺪ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻛﺮدن ادﺑﯿﺎت ﻗﺪﯾﻢ و ﺗﻮﺻﯿﻒ زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ ﺟﺪﯾﺪ ﻟﺬت ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ از آن‪ ،‬زﻣﺎﻧﮫ ﻛﺎر اﯾﻦ زﺑﺎن ﺗﺎزه را ﻧﯿﺰ‬
‫ﺑﮫ ﻧﻮﺑﺔ ﺧﻮد ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬اﯾﻦ زﺑﺎن‪ ،‬در ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﻲ‪ ،‬رﻓﺘﮫرﻓﺘﮫ اﺻﻮل و ﻗﻮاﻋﺪ دﻗﯿﻖ و ﻟﻄﯿﻔﻲ ﭘﯿﺪا ﻛﺮد و ﺣﺎﻟﺖ‬
‫ﺟﻤﻮد ﺑﮫ ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺖ و‪ ،‬در ﺗﻠﻔﻆ و ﺗﻌﺒﯿﺮ‪ ،‬ﭘﺎﺑﻨﺪ اﺻﻮﻟﻲ ﺷﺪ ﻛﮫ ﻋﺮف آﻧﮭﺎ را‬

‫‪.co‬‬
‫زﺑﺎن ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ از ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺟﺪا ﺷﺪ‪ ،‬و ﻟﻔﻆ ﻗﻠﻢ ﻧﻮﯾﺴﻲ و ﺗﻜﻠﻢ ﺑﺎ ﻟﻔﻆ ﻗﻠﻢ دوﺑﺎره رواج ﮔﺮﻓﺖ؛ ﭼﻨﺎن ﺷﺪ‬
‫ﻛﮫ‪ ،‬در دورة ﺳﻼﻃﯿﻦ ﺳﺎﺋﯿﺲ‪ ،‬ﻧﺼﻒ وﻗﺖ ﻣﺪارس ﻣﺼﺮي ﺑﮫ آﻣﻮﺧﺘﻦ »ادﺑﯿﺎت ﻗﺪﯾﻢ«‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ادﺑﯿﺎت‬
‫دورة اﺧﺘﺎﺗﻮن‪ ،‬و ﺗﺮﺟﻤﮫ ﻛﺮدن آﻧﮭﺎ ﻣﺼﺮف ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﭼﻨﯿﻦ ﺗﺤﻮل و ﺗﻄﻮري در زﺑﺎﻧﮭﺎي ﻣﻠﻲ ﯾﻮﻧﺎن و‬
‫روم و ﻋﺮب ﭘﯿﺶ آﻣﺪه و ھﻢ اﻣﺮوز ﻧﯿﺰ ﺟﺮﯾﺎن دارد؛ ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ در ﺣﺎل ﺟﺮﯾﺎن و ﺗﻐﯿﯿﺮ اﺳﺖ و ﺟﺎﻣﺪ و‬

‫‪oo‬‬
‫ﺑﯿﺤﺮﻛﺖ ﻧﻤﻲﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻨﮭﺎ داﻧﺸﻤﻨﺪاﻧﻨﺪ ﻛﮫ ھﺮﮔﺰ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﭘﯿﺪا ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪-8‬ﻋﻠﻮم‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﻨﺸﺄ ﻋﻠﻮم ﻣﺼﺮي – رﯾﺎﺿﯿﺎت‪ -‬ﻋﻠﻢ ﻧﺠﻮم و ﺗﻘﻮﯾﻢ‪ -‬ﺗﺸﺮﯾﺢ و زﯾﺴﺘﺸﻨﺎﺳﻲ‪ -‬ﭘﺰﺷﻜﻲ و ﺟﺮاﺣﻲ و‬
‫ﺑﮭﺪاﺷﺖ‬

‫اﻏﻠﺐ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻣﺼﺮي از ﻛﺎھﻨﺎن ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﭼﮫ دور از ﻧﺎراﺣﺘﯿﮭﺎ و ﻧﮕﺮاﻧﯿﮭﺎي زﻧﺪﮔﻲ ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ‬
‫و‪ ،‬در ﻣﻌﺎﺑﺪ‪ ،‬از آﺳﺎﯾﺶ و راﺣﺖ ﺑﺮﺧﻮردار ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﭘﺎﺑﻨﺪ ﺷﺪن ﺑﮫ‬
‫ﺧﺮاﻓﺎت‪ ،‬ھﻤﯿﻦ ﻛﺎھﻨﺎﻧﻨﺪ ﻛﮫ ﻋﻠﻢ ﻣﺼﺮي را ﭘﻲرﯾﺰي ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬از اﺳﺎﻃﯿﺮي ﻛﮫ ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ ھﻤﯿﻦ ﻛﺎھﻨﺎن‬
‫@‪h‬‬
‫اﻧﺘﺸﺎر ﯾﺎﻓﺘﮫ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﺑﺮﻣﻲآﯾﺪ ﻛﮫ ﻋﻠﻮم را ‪ 18000‬ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد‪ ،‬ﺗﺤﻮت‪ ،‬ﺧﺪاي ﺣﻜﻤﺖ ﻣﺼﺮ‪ ،‬در‬
‫ﻃﻮل ﻣﺪت ﺣﻜﻤﺮاﻧﻲ ﺧﻮد ﺑﺮ زﻣﯿﻦ ﻛﮫ ﻣﺪت ‪ 3000‬ﺳﺎل اداﻣﮫ ﯾﺎﻓﺘﮫ‪ ،‬اﺧﺘﺮاع ﻛﺮده اﺳﺖ؛ ﻗﺪﯾﻤﺘﺮﯾﻦ ﻛﺘﺎب‬
‫در ھﺮ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﯾﻜﻲ از ﺑﯿﺴﺖھﺰار ﻣﺠﻠﺪ ﻛﺘﺎﺑﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ ﺧﺪاي داﻧﺎ ﺗﺼﻨﯿﻒ ﻛﺮده اﺳﺖ؛ ﻣﺎ آن اﻧﺪازه‬
‫ﻋﻠﻢ و اﻃﻼع ﻧﺪارﯾﻢ ﻛﮫ ﺑﺘﻮاﻧﯿﻢ درﺑﺎرة ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﻋﻠﻮم در ﻣﺼﺮ ﻧﻈﺮ ﻗﻄﻌﻲ اﺑﺮاز دارﯾﻢ‪.‬‬

‫از ھﻤﺎن آﻏﺎز ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﺪون ﻣﺼﺮ‪ ،‬ﻋﻠﻮم رﯾﺎﺿﻲ در آن ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﮫاي داﺷﺘﮫ؛ دﻟﯿﻞ اﯾﻦ‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﻄﻠﺐ آن اﺳﺖ ﻛﮫ ﻛﺸﯿﺪن ﻧﻘﺸﺔ اھﺮام و ﺳﺎﺧﺘﻦ آﻧﮭﺎ ﻣﺤﺘﺎج اﻧﺪازهﮔﯿﺮي دﻗﯿﻘﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﺟﺰ ﺑﺎ‬
‫داﺷﺘﻦ اﻃﻼﻋﺎت وﺳﯿﻊ در رﯾﺎﺿﻲ ﻣﯿﺴﺮ ﻧﻤﻲﺷﺪه‪ .‬ﺑﺴﺘﮕﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﺮدم ﻣﺼﺮ ﺑﮫ ﺑﺎﻻ آﻣﺪن و‬
‫ﻓﺮوﻧﺸﺴﺘﻦ آب ﻧﯿﻞ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻠﺰم آن ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ اﻧﺪازة ﺑﺎﻻ آﻣﺪن و ﭘﺎﯾﯿﻦ رﻓﺘﻦ آب را اﻧﺪازه ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ‬
‫و ﺣﺴﺎب دﻗﯿﻖ آن را داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬زﻣﯿﻦ ﭘﯿﻤﺎﯾﺎن و ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ‪ ،‬ﻧﺎﭼﺎر ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ زﻣﯿﻨﮭﺎﯾﻲ را ﻛﮫ‬
‫آب ﻓﺮا ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬و ﺣﺪود آن را ﻣﺤﻮ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬اﻧﺪازهﮔﯿﺮي و ﭘﯿﻤﺎﯾﺶ ﻛﻨﻨﺪ و ﺣﺪود ﺟﺪﯾﺪ آﻧﮭﺎ را ﻣﻌﯿﻦ‬
‫ﺳﺎزﻧﺪ؛ ﺷﻚ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ھﻤﯿﻦ اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﻣﺒﻨﺎي ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﻋﻠﻢ ھﻨﺪﺳﮫ ﺑﻮده اﺳﺖ؛ دﻟﯿﻞ آن اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻛﻠﻤﺔ‬
‫‪set‬‬

‫ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ ﻣﻌﺮف ﻋﻠﻢ ھﻨﺪﺳﮫ ﺑﮫ ﻣﻌﻨﻲ‬

‫ﻛﮫ اﺑﺮاھﯿﻢ ﺧﻠﯿﻞ ﻋﻠﻢ ﺣﺴﺎب را ﺑﺎ ﺧﻮد از ﻛﻠﺪه )ﯾﻌﻨﻲ ﺑﯿﻦاﻟﻨﮭﺮﯾﻦ( ﺑﮫ ﻣﺼﺮ آورده؛ ﺑﻌﯿﺪ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﻋﻠﻢ‬
‫ﺣﺴﺎب و ھﻨﺮھﺎي دﯾﮕﺮي از »اورﻛﻠﺪاﻧﯿﺎن«‪ ،‬ﯾﺎ ﻣﺮﻛﺰ دﯾﮕﺮي از آﺳﯿﺎي ﺑﺎﺧﺘﺮي‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﺼﺮ آﻣﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫ارﻗﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﺑﺮاي ﻧﻤﺎﯾﺶ اﻋﺪاد ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲرﻓﺖ دﺷﻮار و ﻣﺎﯾﺔ ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﺑﻮد‪ -‬ﺑﺮاي ﻧﻤﺎﯾﺎﻧﺪن ﻋﺪد ‪ 1‬ﺧﻄﻲ‬
‫ﻣﻲﻛﺸﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﺮاي ‪ 2‬دو ﺧﻂ‪ ،‬و ھﻤﯿﻦ ﻃﻮر ﺗﺎ رﻗﻢ ‪ 9‬ﭘﯿﺶ ﻣﻲرﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻛﮫ آن را ﺑﺎ ﻧﮫ ﺧﻂ ﻧﻤﺎﯾﺶ‬
‫ﻣﻲدادﻧﺪ… ده را ﺑﺎ ﻋﻼﻣﺖ ﺧﺎﺻﻲ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﻲدادﻧﺪو ‪ 20‬را ﺑﺎ دوﺗﺎ از ھﻤﯿﻦ ﻋﻼﻣﺖ و… ﻧﻮد را ﺑﺎ ﻧﮫ‬
‫ﻋﻼﻣﺖ ‪ 10‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدادﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ‪ 100‬ﻋﻼﻣﺖ ﺗﺎزهاي ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬و دوﺗﺎ و ﺳﮫﺗﺎي اﯾﻦ ﻋﻼﻣﺖ ‪ 200‬و‬
‫‪pym‬‬

‫‪ 300‬را ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﻲداد‪ ،‬و ﺗﺎ ‪ 900‬ﭼﻨﯿﻦ ﺑﻮد؛ ﺑﺮاي ‪ 1000‬ﻧﯿﺰ ﻋﻼﻣﺖ ﺧﺎﺻﻲ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ھﺰارھﺰار‪ ،‬ﯾﺎ‬
‫ﻣﯿﻠﯿﻮن‪ ،‬را ﺑﺎ ﺻﻮرت ﻣﺮدي ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﻲدادﻧﺪ ﻛﮫ دﺳﺘﮭﺎ را ﺑﺮ ﺑﺎﻻي ﺳﺮ ﺑﮫ ھﻢ ﻣﻲﻛﻮﺑﺪ‪ ،‬و ﺷﺎﯾﺪ اﯾﻦ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺻﻮرت ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ﺗﻌﺠﺐ از آن ﺑﻮده ﻛﮫ ﭼﮕﻮﻧﮫ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻋﺪدي ﺑﮫ اﯾﻦ ﺑﺰرﮔﻲ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺼﺮﯾﺎن‬
‫ﺳﻠﺴﻠﺔ اﻋﺸﺎري را ﻧﻤﻲﺷﻨﺎﺧﺘﻨﺪ و ﺻﻔﺮ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬و ھﺮﮔﺰ در اﯾﻦ ﺻﺪد ﺑﺮﻧﯿﺎﻣﺪﻧﺪ ﻛﮫ ﺗﻤﺎم اﻋﺪاد را ﺑﺎ ‪10‬‬
‫رﻗﻢ ﻧﻤﺎﯾﺶ دھﻨﺪ؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻋﺪد‪ 999‬ﺑﯿﺴﺖ و ھﻔﺖ ﻋﻼﻣﺖ ﺑﺮاي اﯾﺸﺎن ﻻزم ﻣﻲﺷﺪ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﻛﺴﺮھﺎي ﻣﺘﻌﺎرﻓﻲ را ﻛﮫ ﺻﻮرت آﻧﮭﺎ ھﻤﯿﺸﮫ ﻣﺴﺎوي واﺣﺪ ﺑﻮد ﻣﻲﺷﻨﺎﺧﺘﻨﺪ؛ ﺑﺮاي ﻧﻤﺎﯾﺎﻧﺪن ﻛﺴﺮ ‪ 3/4‬آن‬
‫را ﺑﺼﻮرت ‪ 1/2+2/4‬ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﻲدادﻧﺪ‪ .‬ﺟﺪول ﺿﺮب و ﺟﺪول ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺑﮫ اﻧﺪازة اھﺮام ﻣﺼﺮ ﻗﺪﻣﺖ دارد؛‬
‫ﻗﺪﯾﻤﺘﺮﯾﻦ رﺳﺎﻟﺔ رﯾﺎﺿﻲ ﻛﮫ در ﺗﺎرﯾﺦ ﺷﻨﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه‪ ،‬ﭘﺎﭘﯿﺮوﺳﻲ اﺳﺖ ﺑﮫ ﻧﺎم ﭘﺎﭘﯿﺮوس اﺣﻤﺲ‪ ،‬ﻛﮫ ﺗﺎرﯾﺦ‬
‫آن ﻣﯿﺎن دوھﺰار‪ ،‬و ھﺰاروھﻔﺘﺼﺪ ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻲ در ھﻤﺎن رﺳﺎﻟﮫ ﺑﮫ ﻧﻮﺷﺘﮫھﺎي رﯾﺎﺿﻲ‬
‫دﯾﮕﺮي اﺷﺎره ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ ﭘﺎﻧﺼﺪ ﺳﺎل ﺑﺮآن ﭘﯿﺸﻲ داﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬در آن ﭘﺎﭘﯿﺮوس‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺜﺎﻟﮭﺎﯾﻲ‪ ،‬راهاﻧﺪازه‬

‫‪oo‬‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻦ ﮔﻨﺠﺎﯾﺶ اﻧﺒﺎر ﮔﻨﺪم ﯾﺎ ﻣﺴﺎﺣﺖ ﻣﺰرﻋﮫ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه و از ﻣﻌﺎدﻻت ﺟﺒﺮي درﺟﺔ اول ﺳﺨﻦ رﻓﺘﮫ‬
‫اﺳﺖ؛ ﻋﻠﻤﺎي ھﻨﺪﺳﺔ ﻣﺼﺮي ﺗﻨﮭﺎ ﺑﮫ اﻧﺪازه ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﺴﺎﺣﺖ ﻣﺮﺑﻊ و داﯾﺮه و ﻣﻜﻌﺐ ﻗﻨﺎﻋﺖ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ‬
‫ﺣﺠﻢ اﺳﺘﻮاﻧﮫ و ﻛﺮه را ﻧﯿﺰ اﻧﺪازه ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﺮاي ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺤﯿﻂ داﯾﺮه ﺑﮫ ﻗﻄﺮ آن‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﻋﺪد‪) P‬ﭘﻲ(‪،‬‬
‫رﻗﻢ ‪ 16،3‬را ﺑﮫ دﺳﺖ آورده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻓﺨﺮ ﻣﺎ ﺑﮫ اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ‪ ،‬در ﻣﺪت ﭼﮭﺎرھﺰار ﺳﺎل‪ ،‬آن اﻧﺪازه ﭘﯿﺶ‬

‫‪yah‬‬
‫رﻓﺘﮫاﯾﻢ ﻛﮫ از ‪ 3.16‬ﺑﮫ ‪ 3.1416‬رﺳﯿﺪهاﯾﻢ‪.‬‬

‫درﺑﺎرة ﻓﯿﺰﯾﻚ و ﺷﯿﻤﻲ ﻣﺼﺮي ﭼﯿﺰي ﻧﻤﻲداﻧﯿﻢ‪ ،‬و آﻧﭽﮫ از ﻋﻠﻢ ﻧﺠﻮم در ﻣﺼﺮ ﻗﺪﯾﻢ ﺑﺮ ﻣﺎ ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺑﺴﯿﺎر ﻧﺎﭼﯿﺰ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎن ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ رﺻﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺳﺘﺎرﮔﺎن در ﻣﻌﺎﺑﺪ زﻣﯿﻦ را ھﻤﭽﻮن ﺻﻨﺪوق‬
‫ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﻲ ﺗﺼﻮر ﻣﻲﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﮫ در ﮔﻮﺷﮫھﺎي آن ﻛﻮھﮭﺎ ﻗﺮار داﺷﺘﮫ ﺗﺎ آﺳﻤﺎن را ﺑﺮ ﺑﺎﻻي ﺧﻮد ﻧﮕﺎه‬
‫دارد‪ .‬ھﯿﭻ اﺷﺎرهاي ﺑﮫ ﻛﺴﻮف وﺧﺴﻮف در ﻧﻮﺷﺘﮫھﺎي آﻧﺎن ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬و در اﯾﻦ ﺧﺼﻮص‪ ،‬ﺑﮫ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ‪،‬‬
‫از ﻣﻌﺎﺻﺮان ﺧﻮد در ﺑﯿﻦاﻟﻨﮭﺮﯾﻦ ﻋﻘﺒﺘﺮ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬آن اﻧﺪازه اﻃﻼع داﺷﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ‬
‫@‪h‬‬
‫روز ﺑﺎﻻ آﻣﺪن آب ﻧﯿﻞ را ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﻲ ﻛﻨﻨﺪ و ﻣﻌﺎﺑﺪ ﺧﻮد را ﺑﮫ ﻧﻘﻄﮫاي ﻛﮫ ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﺻﺒﺢ روز اول اﻧﻘﻼب‬
‫ﺻﯿﻔﻲ از آﻧﺠﺎ ﻃﻠﻮع ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﺴﺎزﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ﭼﯿﺰھﺎﯾﻲ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ و ﺻﻼح در آن ﻧﻤﻲدﯾﺪﻧﺪ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬
‫را در ﻣﯿﺎن ﻣﺮدﻣﻲ ﻛﮫ ﺧﺮاﻓﮫ ﭘﺮﺳﺘﻲ آﻧﺎن ﺑﺮاي ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯾﺎن ﮔﺮاﻧﺒﮭﺎﺗﺮﯾﻦ ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ ﺑﻮد اﻧﺘﺸﺎر دھﻨﺪ؛‬
‫ﻛﺎھﻨﺎن اﻃﻼﻋﺎت ﻧﺠﻮﻣﻲ ﺧﻮد را از ﻋﻠﻮم ﺳﺮي ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ و ﻧﻤﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ راز آن ﺑﺮ ﺗﻮدة ﻣﺮدم ﻛﺸﻒ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﻗﺮﻧﮭﺎي ﻣﺘﻮاﻟﻲ‪ ،‬ﺣﺮﻛﺖ ﺳﯿﺎرات و وﺿﻊ آﻧﮭﺎ را در آﺳﻤﺎن ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻨﺪ و ﺛﺒﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ﺑﮫ‬
‫‪are‬‬

‫ﻃﻮري ﻛﮫ ﺟﺪاول زﯾﺞ اﯾﺸﺎن ﭼﻨﺪھﺰار ﺳﺎل زﻣﺎن را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﺳﺘﺎرﮔﺎن ﺛﺎﺑﺖ را از ﺳﯿﺎرات‬
‫ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻣﻲدادﻧﺪ‪ .‬و در زﯾﺠﮭﺎي ﺧﻮد‬

‫ﭘﻨﺠﻢ ﯾﺎد ﻛﺮدهاﻧﺪ )ﻛﮫ ﻋﻤﻼ ﺑﺎ ﭼﺸﻢ ﻏﯿﺮﻣﺴﻠﺢ دﯾﺪه ﻧﻤﻲﺷﻮد( و‪ ،‬درﺑﺎرة ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺳﺘﺎرﮔﺎن در ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺑﺸﺮ‬
‫ﭼﯿﺰھﺎﯾﻲ ﻧﻮﺷﺘﮫ و ﺑﺮﺟﺎي ﮔﺬاﺷﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ھﻤﯿﻦ ﻣﻼﺣﻈﺎت و ﻣﺸﺎھﺪات اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺼﺮﯾﺎن ﺗﻘﻮﯾﻢ را وﺿﻊ‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ؛ اﯾﻦ ﺗﻘﻮﯾﻢ‪ ،‬ﺑﻌﺪھﺎ‪ ،‬ﻋﻨﻮان ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ھﺪﯾﺔ ﻣﺼﺮﺑﮫ ﻧﻮع ﺑﺸﺮ را ﭘﯿﺪا ﻛﺮد‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫در اﺑﺘﺪا‪ ،‬ﺳﺎل را ﺑﮫ ﺳﮫ ﻓﺼﻞ ﭼﮭﺎرﻣﺎھﮫ ﻗﺴﻤﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ﻓﺼﻞ اول‪ ،‬ﻓﺼﻞ ﺑﺮآﻣﺪن و زﯾﺎد ﺷﺪن و‬
‫ﻓﺮو ﻧﺸﺴﺘﻦ آب ﻧﯿﻞ اﺳﺖ؛ ﻓﺼﻞ دوم ﻓﺼﻞ ﻛﺸﺎورزي؛ و ﻓﺼﻞ ﺳﻮم ﻓﺼﻞ درو‪ .‬ﻋﺪد روزھﺎي ﻣﺎه در‬
‫ﻧﺰد اﯾﺸﺎن ﺳﻲ روز و ﻧﯿﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﻟﻔﻆ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ﻣﺎه‪ ،‬در ﻟﻐﺖ ﻣﺼﺮي‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﻲ و اﻧﮕﻠﯿﺴﻲ‪ ،‬از‬
‫ﻛﻠﻤﺔ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ﻗﻤﺮ ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬در آﺧﺮﻣﺎه دوازدھﻢ ﺳﺎل‪ ،‬ﭘﻨﺞ روز ﺑﺮ ﻋﺪد اﯾﺎم ﻣﺎه ﻣﻲاﻓﺰودﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎ‬
‫‪an‬‬

‫ﺳﺎﻟﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ ﺣﺴﺎب ﻣﻲآوردﻧﺪ ﺑﺎ ﻃﻐﯿﺎن ﻧﯿﻞ و ﺟﺎي ﺧﻮرﺷﯿﺪ در آﺳﻤﺎن درﺳﺖ درآﯾﺪ‪ .‬روز اول ﺳﺎل را‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻ روزي ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﻛﮫ آب ﻧﯿﻞ ﺑﮫ ﻣﻨﺘﮭﺎ ﺣﺪ ﺑﺎﻻ آﻣﺪن ﺧﻮد رﺳﯿﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در آن روز‪ ،‬ھﻨﮕﺎم‬
‫ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ اﻧﺘﺨﺎب روز اول ﺳﺎل‪ ،‬ﺳﺘﺎرة ﺷﻌﺮي )ﻛﮫ آن را ﺳﻮﺋﯿﺲ ﻣﻲﻧﺎﻣﯿﺪﻧﺪ(‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﻮرﺷﯿﺪ‪ ،‬ھﺮ دو در ﯾﻚ‬
‫ﻟﺤﻈﮫ از اﻓﻖ ﻃﺎﻟﻊ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﺗﻘﻮﯾﻢ ﻣﺼﺮي ﺳﺎل را‪ ،‬ﺑﮫ ﺟﺎي ‪ 365‬روز و رﺑﻊ‪ 365 ،‬روز ﺑﮫ‬
‫‪pym‬‬

‫ﺣﺴﺎب ﻣﻲآورد‪ ،‬اﺧﺘﻼف ﻣﯿﺎن ﻃﻠﻮع ﺧﻮرﺷﯿﺪ و ﻃﻠﻮع ﺷﻌﺮي‪ ،‬ﻛﮫ در آﻏﺎز ﻛﻮﭼﻚ و ﻏﯿﺮﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﮫ‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺘﺪرﯾﺞ زﯾﺎد ﻣﻲﺷﺪ و ھﺮﭼﮭﺎر ﺳﺎل ﺑﮫ ﯾﻚ روز ﺗﻤﺎم ﻣﻲرﺳﯿﺪ‪ .‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺟﮭﺖ ﺗﻘﻮﯾﻢ ﻣﺼﺮي ﺑﺎ ﺗﻘﻮﯾﻢ‬
‫آﺳﻤﺎﻧﻲ ﺑﮫ اﻧﺪازة ﺷﺶ ﺳﺎﻋﺖ اﺧﺘﻼف داﺷﺖ؛ ﻣﺼﺮﯾﺎن ھﺮﮔﺰ اﯾﻦ ﺧﻄﺎ را اﺻﻼح ﻧﻜﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎ آﻧﮕﺎه ﻛﮫ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻣﻨﺠﻤﺎن ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ اﺳﻜﻨﺪرﯾﮫ‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺑﮫ ﻓﺮﻣﺎن ﯾﻮﻟﯿﻮس ﺳﺰار )‪ 46‬قم(‪ ،‬ﺑﮫ اﺻﻼح آن ﭘﺮداﺧﺘﮫ و‪ ،‬ﭘﺲ از ھﺮ‬
‫ﭼﮭﺎر ﺳﺎل‪ ،‬ﯾﻚ روز ﺑﺮ ﻋﺪد اﯾﺎم ﺳﺎل اﻓﺰودﻧﺪ‪ ،‬و اﯾﻦ ھﻤﺎن اﺳﺖ ﻛﮫ ﺗﻘﻮﯾﻢ ﻗﯿﺼﺮي ﯾﺎ ﯾﻮﻟﯿﺎﻧﻲ ﻧﺎﻣﯿﺪه‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﭘﺲ از آن‪ ،‬در زﻣﺎن ﭘﺎپ ﮔﺮﮔﻮرﯾﻮس ﺳﯿﺰدھﻢ )‪ (1582‬اﺻﻼح دﯾﮕﺮي ﺷﺪ و روز ﻛﺒﯿﺴﺔ‬

‫‪.co‬‬
‫اﺿﺎﻓﻲ ﺳﺎل را )ﻛﮫ ﺑﯿﺴﺖ و ﻧﮭﻢ ﻓﻮرﯾﮫ اﺳﺖ( از ھﺮ ﺳﺎل ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ﻗﺮن ﻛﺎﻣﻠﻲ ﻛﮫ ﺑﺮ ‪ 400‬ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺴﻤﺖ‬
‫ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺣﺬف ﻛﺮدﻧﺪ؛ و اﯾﻦ ھﻤﺎن »ﺗﻘﻮﯾﻢ ﮔﺮﮔﻮري«اﺳﺖ ﻛﮫ اﻛﻨﻮن در ﻛﺎر اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻼﺻﺔ ﻣﻄﻠﺐ آﻧﻜﮫ‪،‬‬
‫ﺗﻘﻮﯾﻤﻲ ﻛﮫ ھﻢ اﻛﻨﻮن از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﯿﻢ از اﺧﺘﺮاﻋﺎت ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﺷﺮق ﻧﺰدﯾﻚ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺼﺮﯾﺎن ﻗﺪﯾﻢ‪ ،‬ﺑﺎ آﻧﻜﮫ در ﺿﻤﻦ ﻣﻮﻣﯿﺎﯾﻲ ﻛﺮدن ﺑﺪن ﻣﺮدﮔﺎن ﻓﺮﺻﺖ ﻛﺎﻓﻲ داﺷﺘﮫاﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻣﻄﺎﻟﻌﮫ و‬

‫‪oo‬‬
‫ﺗﺤﻘﯿﻖ در ﺑﺪن اﻧﺴﺎن ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪ ،‬در اﯾﻦ ﻛﺎر ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﮫاي ﻧﻜﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎن ﮔﻤﺎن ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ‬
‫در رﮔﮭﺎي ﺑﺪن آب و ھﻮا و ﻣﺎﯾﻌﺎت دﻓﻊ ﺷﺪﻧﻲ ﺟﺮﯾﺎن دارد‪ ،‬و ﻋﻘﯿﺪه داﺷﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﻗﻠﺐ و رودهھﺎ ﻣﺮﻛﺰ‬
‫ﻋﻘﻞ و ﺷﻌﻮر آدﻣﻲ اﺳﺖ‪ .‬و اﮔﺮ آﻧﭽﮫ را از اﯾﻦ اﻟﻔﺎظ و اﺻﻄﻼﺣﺎت در ﻧﻈﺮ داﺷﺘﮫاﻧﺪ ﺑﺨﻮﺑﻲ ﺑﺪاﻧﯿﻢ‪،‬‬
‫ﺷﺎﯾﺪ ﻣﻌﺘﻘﺪات اﯾﺸﺎن ﺑﺎ آﻧﭽﮫ ﻣﺎ ﻣﻲداﻧﯿﻢ و ﺑﺮ آن ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﯿﻢ ﻣﺪت درازي ﭘﺎﺑﻨﺪ ﺑﻤﺎﻧﯿﻢ ﭼﻨﺪان اﺧﺘﻼﻓﻲ‬

‫‪yah‬‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬اﺳﺘﺨﻮاﻧﮭﺎي ﺑﺰرگ و اﻣﻌﺎ و اﺣﺸﺎ را ﺑﺎ دﻗﺖ ﺗﻤﺎم وﺻﻒ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬و ﻗﻠﺐ را‬
‫ﻣﺤﺮك اﺻﻠﻲ ﺑﺪن و ﻣﺮﻛﺰ ﺟﮭﺎز دوران ﺧﻮن داﻧﺴﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬در ﭘﺎﭘﯿﺮوس اﺑﺮس ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲﺧﻮاﻧﯿﻢ ﻛﮫ ‪:‬‬
‫»رﮔﮭﺎي ﻗﻠﺐ ﺑﮫ ھﻤﺔ اﻧﺪاﻣﮭﺎي ﺑﺪن ﻣﻲرود‪ ،‬و ﻃﺒﯿﺐ‪ ،‬ﺧﻮاه دﺳﺖ ﺧﻮد را ﺑﺮ ﭘﯿﺸﺎﻧﻲ اﻧﺴﺎن ﺑﮕﺬارد ﯾﺎ ﺑﺮ‬
‫ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﯾﺎ ﺑﺮدﺳﺖ و ﭘﺎي او‪ ،‬ھﻤﮫ ﺟﺎ ﺑﺎ ﻗﻠﺐ روﺑﺮو ﻣﻲﺷﻮد‪ «.‬ﻣﯿﺎن اﯾﻦ ﮔﻔﺘﺎر و آﻧﭽﮫ ﻟﺌﻮﻧﺎردو و‬
‫ھﺎروي ﮔﻔﺘﮫاﻧﺪ ﮔﺎﻣﻲ ﺑﯿﺶ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﺮاي ﺑﺮداﺷﺘﻦ اﯾﻦ ﮔﺎم ﺳﮫ ھﺰار ﺳﺎل زﻣﺎن ﻻزم ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ اﻓﺘﺨﺎر ﻣﺼﺮ ﻗﺪﯾﻢ ﻋﻠﻢ ﭘﺰﺷﻜﻲ آن اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻋﻠﻢ ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ ﻛﺎھﻨﺎن ﭘﯿﺪا ﺷﺪ؛ ﺷﻮاھﺪ زﯾﺎدي در‬
‫@‪h‬‬
‫دﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻃﺒﺎﺑﺖ ﻣﺼﺮي‪ ،‬در اﺑﺘﺪا‪ ،‬ﺻﻮرت ﺳﺤﺮ و ﺟﺎدو داﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم ﻣﺼﺮ‪ ،‬ﺣﺮز‬
‫و ﺗﻌﻮﯾﺬ و ﻃﻠﺴﻢ‪ ،‬ﺑﺮاي ﭘﯿﺸﮕﯿﺮي ﯾﺎ ﻣﺪاواي ﻣﺮض‪ ،‬ﺑﯿﺶ از دارو و ﺣﺐ و ﺷﺮﺑﺖ رواج داﺷﺖ‪ .‬اﻋﺘﻘﺎد‬
‫اﯾﺸﺎن ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﮫ ﭼﻮن ﺷﯿﻄﺎن ﺑﮫ ﺟﺴﻢ آدﻣﻲ درآﯾﺪ‪ ،‬ﺑﯿﻤﺎر ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬و ﻋﻼج آن ﺧﻮاﻧﺪن ﻋﺰاﯾﻢ و اوراد‬
‫اﺳﺖ؛ ﻣﺜﻼ زﻛﺎم را ﺑﺎ ﺧﻮاﻧﺪن اﯾﻦ ﻋﺒﺎرت ﺳﺤﺮي ﻣﻌﺎﻟﺠﮫ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪» :‬اي ﺳﺮﻣﺎي ﭘﺴﺮ ﺳﺮﻣﺎ ﺑﯿﺮون‬
‫ﺷﻮ‪ ،‬اي ﻛﮫ اﺳﺘﺨﻮاﻧﮭﺎ را ﺧﺮد ﻣﻲﻛﻨﻲ و ھﻔﺖ ﺳﻮراخ ﺳﺮ را ﺑﯿﻤﺎر ﻣﻲﺳﺎزي… ﺧﺎرج ﺷﻮ و ﺑﺮ روي‬
‫‪are‬‬

‫زﻣﯿﻦ ﺑﯿﻔﺖ اي ﮔﻨﺪ‪ ،‬اي ﮔﻨﺪ‪ ،‬اي ﮔﻨﺪ!« و ﺷﺎﯾﺪ اﯾﻦ ﻣﺪاواﯾﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺗﺄﺛﯿﺮ آن از ھﺮ ﻣﻌﺎﻟﺠﺔ دﯾﮕﺮي ﻛﮫ‬
‫اﻣﺮوز ﺑﺮاي اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎري ﻛﮭﻦ ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﯿﻢ ﻛﻤﺘﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪھﺎ ﭘﺰﺷﻜﻲ ﻣﺼﺮي از اﯾﻦ ﭘﺎﯾﮫ ﺑﻲاﻧﺪازه ﺗﺮﻗﻲ‬
‫ﻛﺮد و ﺑﺎﻻﺗﺮ آﻣﺪ و ﭘﺰﺷﻜﺎن و ﺟﺮاﺣﺎن و ﻣﺘﺨﺼﺼﺎﻧﻲ در آن ﭘﯿﺪا ﺷﺪﻧﺪ ﻛﮫ از ھﻤﺎن ﻗﺎﻧﻮن اﺧﻼﻗﯿﻲ‬
‫ﭘﯿﺮوي ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ ﻧﺴﻞ ﺑﮫ ﻧﺴﻞ اﻧﺘﻘﺎل ﭘﯿﺪا ﻛﺮد و در آﺧﺮ ﻛﺎر ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺳﻮﮔﻨﺪﻧﺎﻣﺔ ﺑﻘﺮاط درآﻣﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﻲ‬
‫‪set‬‬

‫از ﭘﺰﺷﻜﺎن‪ ،‬ﻣﺘﺨﺼﺺ در ﻗﺎﺑﻠﮕﻲ و اﻣﺮاض زﻧﺎﻧﮫ ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﺑﻌﻀﻲ دﯾﮕﺮ ﺟﺰ اﺧﺘﻼﻻت ﻣﻌﺪه‪ ،‬ﺑﯿﻤﺎري‬
‫دﯾﮕﺮي را ﻣﻌﺎﻟﺠﮫ ﻧﻤﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ﮔﺮوھﻲ ﺗﻨﮭﺎ ﭼﺸﻢ ﭘﺰﺷﻚ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺷﮭﺮت اﯾﻦ ﭘﺰﺷﻜﺎن ﺑﮫ اﻧﺪازهاي ﺑﻮد ﻛﮫ‬
‫ﻛﻮروش‪ ،‬ﺷﺎھﻨﺸﺎه ﭘﺎرس‪ ،‬ﯾﻜﻲ از آﻧﺎن را ﺑﮫ ﻛﺸﻮر ﺧﻮد دﻋﻮت ﻛﺮد‪ .‬از اﯾﻦ ﭘﺰﺷﻜﺎن ﻣﺘﺨﺼﺺ ﮔﺬﺷﺘﮫ‪،‬‬
‫ﻃﺒﯿﺒﺎﻧﻲ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ رﯾﺰهﺧﻮار آﻧﺎن ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﮫ ﻣﺪاواي ﻓﻘﺮا ﻣﻲﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ؛ اﯾﻦ ﻃﺒﯿﺒﺎن‪ ،‬در ﺿﻤﻦ ﻛﺎرھﺎي‬
‫ﺧﻮد‪ ،‬روﻏﻨﮭﺎ و ﻋﻄﺮﯾﺎﺗﻲ ﺑﺮاي ﻣﺎﻟﯿﺪن ﺑﮫ دﺳﺖ و ﺻﻮرت‪ ،‬و ﻣﻮادي ﺑﺮاي رﻧﮕﯿﻦ ﻛﺮدن ﻣﻮ‪ ،‬و‬
‫‪an‬‬

‫داروھﺎﯾﻲ ﺑﺮاي زﯾﺒﺎﯾﻲ ﭘﻮﺳﺖ ﯾﺎ ﻛﺸﺘﻦ ﻛﯿﻚ و ﻣﮕﺲ ﻧﯿﺰ ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﭼﻨﺪ ﭘﺎﭘﯿﺮوس ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ اﻣﻮر ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺑﺮﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪه و ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﺎ رﺳﯿﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪pym‬‬

‫ﮔﺮاﻧﺒﮭﺎﺗﺮﯾﻦ آﻧﮭﺎ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻧﺎم ﻛﺎﺷﻒ آن ادوﯾﻦ ﺳﻤﯿﺚ ﺑﮫ اﺳﻢ ﭘﺎﭘﯿﺮوس ﺳﻤﯿﺚ ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻃﻮﻣﺎري‬
‫اﺳﺖ ﺑﮫ درازي ﭼﮭﺎر ﻣﺘﺮوﻧﯿﻢ ﻛﮫ ﺗﺎرﯾﺦ آن ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﺑﮫ ‪ 1600‬قم ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬و در آن از ﻛﺘﺐ و ﻣﺮاﺟﻊ‬
‫ﻛﮭﻨﮫﺗﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه‪ .‬ﺣﺘﻲ اﮔﺮ از اﯾﻦ ﻣﺪارك ﻗﺪﯾﻤﻲ ﻧﯿﺰ ﭼﺸﻢ ﺑﭙﻮﺷﯿﻢ‪ ،‬ﺧﻂ اﯾﻦ ﭘﺎﭘﯿﺮوس ﺑﺎز ﻗﺪﯾﻤﺘﺮﯾﻦ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺳﻨﺪ ﻋﻠﻤﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه در ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪ .‬در اﯾﻦ ﻃﻮﻣﺎر‪ ،‬از ﭼﮭﻞ و ھﺸﺖ ﺣﺎﻟﺖ ﺟﺮاﺣﻲ‬
‫ﺳﺮﯾﺮي‪ ،‬از ﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﻛﺎﺳﺔ ﺳﺮﮔﺮﻓﺘﮫ ﺗﺎ ﺟﺮاﺣﺘﮭﺎي ﻧﺨﺎعﺷﻮﻛﻲ‪ ،‬ﺑﺤﺚ ﺷﺪه ھﺮ ﯾﻚ از اﯾﻦ ﺣﺎﻻت‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫ﺻﻮرت ﻣﻨﻈﻢ‪ ،‬ﻣﻮرد ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﮫ و در ﺿﻤﻦ آن ﻋﻨﺎوﯾﻦ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺸﺨﯿﺺ و آزﻣﺎﯾﺶ‪ ،‬و ﺑﺤﺚ از‬

‫‪.co‬‬
‫ﻋﻮارض ﻣﺸﺎﺑﮫ ﺑﺎ اﻣﺮاض دﯾﮕﺮ‪ ،‬و ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻋﻠﺖ‪ ،‬و ﻣﻌﺎﻟﺠﮫ آﻣﺪه اﺳﺖ؛ و در ھﺮ ﺟﺎ اﺻﻄﻼح ﺧﺎﺻﻲ‬
‫ﺑﻮده‪ ،‬درﺑﺎرة آن ﺗﻮﺿﯿﺤﻲ دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﺆﻟﻒ‪ ،‬ﺑﺎ وﺿﻮﺣﻲ ﻛﮫ ﻧﻈﯿﺮ آن در ﻧﻮﺷﺘﮫھﺎي ﻋﻠﻤﻲ ﻗﺒﻞ از‬
‫ﻗﺮن ھﺠﺪھﻢ ﻣﯿﻼدي ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻧﻤﻲرﺳﺪ‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ اﺷﺎره ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ دﺳﺘﮕﺎه اداره ﻛﺮدن اﻧﺪاﻣﮭﺎي‬
‫ﺗﺤﺘﺎﻧﻲ ﺑﺪن در »ﻣﻐﺰ ﺳﺮ« ﺟﺎي دارد؛ و اﯾﻦ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺑﺎر اﺳﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻛﻠﻤﮫ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻧﻮﺷﺘﮫ ﺑﮫ ﻧﻈﺮ‬
‫ﻣﻲرﺳﺪ‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﺼﺮﯾﺎن ﮔﺮﻓﺘﺎر اﻣﺮاض ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ ﺑﻮدﻧﺪ و‪ ،‬ﺑﻲ آﻧﻜﮫ ﻧﺎم ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ آﻧﮭﺎ را ﺑﺸﻨﺎﺳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﺑﺘﻼي ﺑﮫ اﯾﻦ‬
‫ﺑﯿﻤﺎرﯾﮭﺎ از دﻧﯿﺎ ﻣﻲرﻓﺘﻨﺪ‪ .‬از روي ﭘﺎﭘﯿﺮوﺳﮭﺎ و اﺟﺴﺎد ﻣﻮﻣﯿﺎﯾﻲ ﺷﺪه ﻣﻌﻠﻮم ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ ﺳﻞ ﺳﺘﻮن‬
‫ﻓﻘﺮات‪ ،‬ﺗﺼﻠﺐ ﺷﺮاﯾﯿﻦ‪ ،‬ﺳﻨﮓ ﻛﯿﺴﺔ ﺻﻔﺮا‪ ،‬آﺑﻠﮫ‪ ،‬ﻓﻠﺞ اﻃﻔﺎل‪ ،‬ﻛﻤﺨﻮﻧﻲ‪ ،‬اﻟﺘﮭﺎب ﻣﻔﺎﺻﻞ‪ ،‬ﺻﺮع‪ ،‬ﻧﻘﺮس‪،‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﺎﺳﺘﻮﺋﯿﺪﯾﺖ‪ ،‬آﭘﺎﻧﺪﯾﺴﯿﺖ‪ ،‬و ﺑﻌﻀﻲ از ﺑﯿﻤﺎرﯾﮭﺎي ﻋﺠﯿﺐ‪ ،‬ھﻤﭽﻮن اﻟﺘﮭﺎب ﺳﺘﻮن ﻓﻘﺮات‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻐﯿﯿﺮ‬
‫ﺷﻜﻞ آن ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬و ﻧﻘﺼﺎﻧﻲ ﻛﮫ در ﻧﻤﻮ ﻏﻀﺮوﻓﮭﺎي اﺳﺘﺨﻮاﻧﮭﺎي دراز ﭘﯿﺶ ﻣﻲآﯾﺪ‪ ،‬در ﻣﺼﺮ وﺟﻮد‬
‫داﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬دﻟﯿﻠﻲ در دﺳﺖ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﺑﻨﺎﺑﺮآن ﺑﺘﻮان ﮔﻔﺖ ﻣﺼﺮﯾﺎن ﻗﺪﯾﻢ ﺑﮫ ﻣﺮض ﺳﯿﻔﯿﻠﯿﺲ ﯾﺎ ﺳﺮﻃﺎن‬
‫ﻣﺒﺘﻼ ﻣﻲﺷﺪهاﻧﺪ؛ ﭼﺮك ﻛﺮدن ﻟﺜﮫ و ﻛﺮﻣﺨﻮردﮔﻲ دﻧﺪان‪ ،‬ﻛﮫ در اﺟﺴﺎد ﻣﻮﻣﯿﺎﯾﻲ ﺷﺪة ﻗﺪﯾﻤﻲ اﺛﺮي از آن‬
‫دﯾﺪه ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ ،‬در اﺟﺴﺎد ﻣﻮﻣﯿﺎﯾﻲ ﺷﺪة دورهھﺎي ﻣﺘﺄﺧﺮ ﻓﺮاوان ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ؛ اﯾﻦ ﺧﻮد دﻟﯿﻞ آن اﺳﺖ‬
‫ﻛﮫ ﺗﻤﺪن در اﯾﻦ دوره ﺑﺴﯿﺎر ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ داﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﻛﻮﭼﻚ ﺷﺪن و از ﻣﯿﺎن رﻓﺘﻦ اﺳﺘﺨﻮان اﻧﮕﺸﺖ ﻛﻮﭼﻚ‬
‫ﭘﺎ‪ ،‬ﻛﮫ ﻏﺎﻟﺒﺎً آن را ﻧﺘﯿﺠﺔ ﻛﻔﺸﮭﺎي زﻣﺎن ﻣﺎ ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪ ،‬از ﭼﯿﺰھﺎﯾﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ در ﻣﺼﺮ ﻗﺪﯾﻢ ﻓﺮاوان ﺑﻮده؛‬
‫@‪h‬‬
‫در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﮫ ﻣﻲداﻧﯿﻢ آن ﻣﺮدم‪ ،‬در ھﺮ ﻃﺒﻘﮫ و ھﺮﺳﻨﻲ ﻛﮫ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ ھﻤﯿﺸﮫ ﭘﺎﺑﺮھﻨﮫ راه‬

‫ﻣﻲرﻓﺘﮫاﻧﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺰﺷﻜﺎن ﻣﺼﺮي در ﺑﺮاﺑﺮ اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎرﯾﮭﺎ ﺑﺎ ﻗﺮاﺑﺎدﯾﻨﮭﺎي )= دﺳﺘﻮرھﺎي داروﯾﻲ( ﻓﺮاوان ﻣﺠﮭﺰ ﺑﻮدﻧﺪ؛ در‬
‫ﭘﺎﭘﯿﺮوس اﺑﺮس ﻧﺎم ھﻔﺘﺼﺪ دارو‪ ،‬ﺑﺮاي درﻣﺎن ﻛﺮدن اﻣﺮاض ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬از ﮔﺰش اﻓﻌﻲ ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺗﺎ ﺗﺐ‬
‫‪are‬‬

‫ﻧﻔﺎﺳﻲ‪ ،‬ذﻛﺮ ﺷﺪه‪ .‬ﭘﺎﭘﯿﺮوس ﻛﺎھﻮن )ﻛﮫ ﺗﺎرﯾﺦ آن ﺑﮫ ‪ 1850‬قم ﻣﻲرﺳﺪ( ﺷﯿﺎﻓﮭﺎﯾﻲ را ﺷﺮح ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ‬
‫ﺷﺎﯾﺪ ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از آﺑﺴﺘﻨﻲ ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲرﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬در ﮔﻮر ﯾﻜﻲ از ﻣﻠﻜﮫھﺎي ﺳﻠﺴﻠﺔ ﯾﺎزدھﻢ‪ ،‬ﺻﻨﺪوق‬
‫داروﯾﻲ ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه ﻛﮫ در آن ﻇﺮﻓﮭﺎ و ﻗﺎﺷﻘﮭﺎ و ﻋﻠﻔﮭﺎ و رﯾﺸﮫھﺎي داروﯾﻲ ﺧﺸﻚ ﺷﺪه وﺟﻮ داﺷﺘﮫ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺴﺨﮫھﺎي ﻃﺒﻲ ﻣﯿﺎن ﭘﺰﺷﻜﻲ و ﺟﺎدوﮔﺮي ﻧﻮﺳﺎن داﺷﺘﮫ؛ ﺑﮫ ﻧﻈﺮ آﻧﺎن ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲرﺳﯿﺪه ﻛﮫ ھﺮﭼﮫ‬
‫ﻧﻔﺲ از دوا ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺸﻤﺌﺰ ﺑﺸﻮد‪ ،‬ﺗﺄﺛﯿﺮ دارو اﻓﺰوﻧﺘﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﻣﯿﺎن دﺳﺘﻮرھﺎي داروﯾﻲ ﭼﯿﺰھﺎي‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰ دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﻮن ﺳﻮﺳﻤﺎر‪ ،‬ﮔﻮش و دﻧﺪان ﮔﺮاز‪ ،‬ﮔﻮﺷﺖ و ﭘﯿﮫ ﮔﻨﺪﯾﺪه‪،‬‬
‫ﻣﻐﺰ ﺳﺮ ﺳﻨﮓﭘﺸﺖ‪ ،‬ﻛﺘﺎب ﻛﮭﻨﮫاي ﻛﮫ در روﻏﻦ ﺟﻮﺷﺎﻧﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺷﯿﺮ زن ﺗﺎزهزا‪ ،‬ﭘﯿﺸﺎب دﺧﺘﺮ ﺑﺎﻛﺮه‪،‬‬
‫ﭘﻠﯿﺪي اﻧﺴﺎن‪ ،‬و ﻧﯿﺰ ﺧﺮ و ﺳﮓ و ﺷﯿﺮ و ﮔﺮﺑﮫ و ﺣﺘﻲ ﺷﭙﺶ‪ .‬ﮔﺮي را ﺑﺎ ﻣﺎﻟﯿﺪن ﭼﺮﺑﻲ ﺣﯿﻮاﻧﻲ ﺑﮫ‬
‫ﺳﺮﻣﻌﺎﻟﺠﮫ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﭘﺎرهاي از اﯾﻦ دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻠﮭﺎي ﻣﻌﺎﻟﺠﮫ از ﻣﺼﺮ ﺑﮫ ﯾﻮﻧﺎن‪ ،‬و از ﯾﻮﻧﺎن ﺑﮫ روم‪ ،‬و‬
‫از روﻣﯿﺎن ﺑﮫ ﻣﺎ اﻧﺘﻘﺎل ﯾﺎﻓﺘﮫ اﺳﺖ؛ و ھﻢ اﻣﺮوز ﺑﺴﯿﺎري از ﻗﺮﺻﮭﺎ و ﺷﺮﺑﺘﮭﺎﯾﻲ را ﻛﮫ ﻣﺼﺮﯾﺎن ﻗﺪﯾﻢ در‬
‫‪an‬‬

‫ﺳﺎﺣﻞ ﻧﯿﻞ ﺑﺮاي ﻣﺎ ﺗﺮﻛﯿﺐ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﻤﺎل اﻃﻤﯿﻨﺎن‪ ،‬ﺑﮫ ﻋﻨﻮان دارو‪ ،‬ﻣﺼﺮف ﻣﻲﻛﻨﯿﻢ‪.‬‬

‫ﻣﺼﺮﯾﺎن ﻛﻮﺷﺶ داﺷﺘﻨﺪ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از وﺳﺎﯾﻞ ﺑﮭﺪاﺷﺘﻲ ﻋﻤﻮﻣﻲ‪ ،‬ﺑﺎﺧﺘﻨﮫ ﻛﺮدن و ﻋﺎدت دادن ﻣﺮدم ﺑﮫ‬
‫اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻓﺮاوان ﻣﺴﮭﻞ‪ ،‬از راه ﺗﻨﻘﯿﮫ‪ ،‬ﺗﻨﺪرﺳﺘﻲ ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪pym‬‬

‫دﯾﻮدوروس ﺳﯿﺴﯿﻠﻲ در اﯾﻦ ﺑﺎره ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬

 ‫‪m‬‬
‫آن ﻣﺮدم‪ ،‬ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﺑﯿﻤﺎري‪ ،‬در ﺑﮭﺪاﺷﺖ ﺑﺪن ﺧﻮد ﻣﻲﻛﻮﺷﻨﺪ و اﯾﻦ ﻛﺎر را ﺑﺎ ﺧﻮردن ﻣﺴﮭﻞ و‬
‫روزه ﮔﺮﻓﺘﻦ و اﺳﺘﻌﻤﺎل داروھﺎي ﻗﻲآور‪ ،‬ﻛﮫ ﮔﺎھﻲ روزاﻧﮫ و ﮔﺎھﻲ ﺳﮫ ﯾﺎ ﭼﮭﺎر روز ﯾﻚ ﺑﺎر اﺳﺘﻌﻤﺎل‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲدھﻨﺪ‪ .‬ﺑﮫ ﻧﻈﺮ اﯾﺸﺎن‪ ،‬ﭘﺎرة ﺑﯿﺸﺘﺮي از آﻧﭽﮫ وارد ﺑﺪن ﻣﻲﺷﻮد اﻓﺰون ﺑﺮ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪي آن‬

‫‪.co‬‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﯿﻤﺎرﯾﮭﺎ از ھﻤﯿﻦ ﭘﺎرة اﺿﺎﻓﻲ ﺧﻮراﻛﯿﮭﺎ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﭘﻠﯿﻨﻲ ﻋﻘﯿﺪه داﺷﺘﮫ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺼﺮﯾﺎن ﻋﺎدت ﺑﮫ ﺗﻨﻘﯿﮫ ﻛﺮدن را از ﻟﻚﻟﻚ آﻓﺮﯾﻘﺎﯾﻲ‪ ،‬ﻣﻌﺮوف ﺑﮫ »اﺑﻮﻣﻨﺠﻞ«‬
‫آﻣﻮﺧﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﭼﮫ اﯾﻦ ﻣﺮغ‪ ،‬ﺑﺮاﺛﺮ ﺧﻮراﻛﻲ ﻛﮫ ﻣﻲﺧﻮرد‪ ،‬ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ ﻣﺒﺘﻼ ﺑﮫ ﯾﺒﻮﺳﺖ اﺳﺖ و ﻏﺎﻟﺒًﺎ ﻣﻨﻘﺎر‬
‫ﺧﻮد را در ﻣﻘﻌﺪ داﺧﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ و آن را ﺑﮫ ﻋﻨﻮان آﻟﺖ ﺗﻨﻘﯿﮫ ﺑﮫ ﻛﺎر‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﻲﺑﺮد‪ .‬ھﺮودوت ﻧﯿﺰ ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ ﻣﺼﺮﯾﺎن »درھﺮﻣﺎه‪ ،‬ﺳﮫ روز ﻣﺘﻮاﻟﻲ ﺑﮫ ﭘﺎك ﻛﺮدن ﺑﺪن ﺧﻮد‬
‫ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ و‪ ،‬ﺑﺮاي ﻧﮕﺎھﺪاري ﺗﻨﺪرﺳﺘﻲ ﺧﻮد‪ ،‬از داروھﺎي ﻗﻲآور و ﺗﻨﻘﯿﮫ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؛ زﯾﺮا ﭼﻨﺎن‬
‫ﮔﻤﺎن دارﻧﺪ ﻛﮫ ھﺮ ﻣﺮﺿﻲ ﻛﮫ آدﻣﻲ دﭼﺎر آن ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻧﺘﯿﺠﺔ ﭼﯿﺰھﺎﯾﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﻲﺧﻮرد‪ «.‬در ﻧﻈﺮ اﯾﻦ‬
‫ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻣﻮرخ ﺗﺎرﯾﺦ ﺗﻤﺪن‪ ،‬ﻣﺼﺮﯾﺎن‪ ،‬ﭘﺲ از ﻣﺮدم ﻟﯿﺒﻲ‪ ،‬از ھﻤﺔ ﻣﺮدم ﺟﮭﺎن ﺗﻨﺪرﺳﺖﺗﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫‪ -9‬ھﻨﺮ‬
‫ﻣﻌﻤﺎري‪ -‬ﻣﺠﺴﻤﮫﺳﺎزي در دورهھﺎي ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻗﺪﯾﻢ و ﻣﯿﺎﻧﮫ و اﻣﭙﺮاﻃﻮري وﺳﺎﺋﯿﺴﻲ‪ -‬ﻧﻘﺶ ﺑﺮﺟﺴﺘﮫ‪-‬‬
‫ﻧﻘﺎﺷﻲ‪ -‬ھﻨﺮھﺎي ﻛﻮﭼﻚ‪ -‬ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ‪ -‬ھﻨﺮﻣﻨﺪان‬
‫@‪h‬‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﻋﺎﻣﻞ ﺗﻤﺪن ﻣﺼﺮي ﻗﺪﯾﻢ ھﻤﺎن ﻋﺎﻣﻞ و ﻋﻨﺼﺮ ھﻨﺮ اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﺳﺮزﻣﯿﻦ‪ ،‬در زﻣﺎﻧﻲ ﻛﮫ‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﺗﺎزه ﺗﻤﺪن آﻏﺎز ﻣﻲﺷﺪه‪ ،‬ھﻨﺮ ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ و رﺳﯿﺪهاي را ﻣﺸﺎھﺪه ﻣﻲﻛﻨﯿﻢ ﻛﮫ ﺑﺮ ھﻨﺮ ﺗﻤﺎم ﻣﻠﺘﮭﺎ‬
‫ﺑﺮﺗﺮي دارد و ﺟﺰ ھﻨﺮ ﯾﻮﻧﺎن‪ ،‬ھﯿﭻ ھﻨﺮ دﯾﮕﺮي ﺑﮫ ﭘﺎﯾﺔ آن ﻧﺮﺳﯿﺪه اﺳﺖ‪ .‬دور اﻓﺘﺎدﮔﻲ و ﺣﺎﻟﺖ ﺻﻠﺢ و‬
‫ﺳﻠﻤﻲ ﻛﮫ ﻣﺼﺮ‪ ،‬در آﻏﺎز ﻛﺎر‪ ،‬در آن ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮد و ﻣﺎﯾﺔ ﺗﺠﻤﻞﭘﺮﺳﺘﻲ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬و ﭘﺲ از آن‪ ،‬ﻏﻨﺎﯾﻢ‬
‫ﻓﺮاوان ﺳﺘﻤﮕﺮي و ﭼﻨﮓ‪ ،‬ﻛﮫ در ﻋﮭﺪ ﺗﺤﻮﻃﻤﺲ دوم راﻣﺴﺲ دوم ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﺮدم اﯾﻦ ﻛﺸﻮر ﻣﻲرﺳﯿﺪ‪،‬‬
‫‪are‬‬

‫ﻓﺮﺻﺖ آن را ﻓﺮاھﻢ ﺳﺎﺧﺖ ﻛﮫ ﺑﻨﺎھﺎي ﻋﻈﯿﻢ ﺑﺴﺎزﻧﺪ و ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎي ﺳﺮﺷﺎر از ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي ﺑﺘﺮاﺷﻨﺪ‪ ،‬در‬
‫ھﻨﺮھﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﺑﯿﺸﻤﺎر دﯾﮕﺮي ﻣﮭﺎرت ﭘﯿﺪا ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و در اﯾﻦ ﻛﺎرھﺎ‪ ،‬در آن زﻣﺎن دور‪ ،‬ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ ﺑﮫ ﺳﺮ ﺣﺪ‬
‫ﻛﻤﺎل ﺑﺮﺳﻨﺪ‪ .‬ﭼﻮن اﻧﺴﺎن ﺑﮫ ﻣﺤﺼﻮﻻت ھﻨﺮي ﻣﺼﺮ ﻗﺪﯾﻢ ﻧﻈﺮ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺣﯿﺮان ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ و ﻧﻤﻲداﻧﺪ ﭼﮕﻮﻧﮫ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻧﻈﺮﯾﺎﺗﻲ را ﻛﮫ ﻣﺤﻘﻘﺎن درﺑﺎرة ﺗﺮﻗﻲ و ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ وﺿﻊ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﺑﭙﺬﯾﺮد‪.‬‬

‫ﻣﻌﻤﺎري ﺑﺎ ﺷﻜﻮھﺘﺮﯾﻦ ھﻨﺮھﺎي ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﮫ در آن ﻣﺮاﻋﺎت دوام و ﻋﻈﻤﺖ و‪ ،‬در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل‪،‬‬
‫‪set‬‬

‫زﯾﺒﺎﯾﻲ و ﻛﺎرآﻣﺪي ﺷﺪه‪ ،‬و اﯾﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺑﺨﻮﺑﻲ ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ھﻤﺎھﻨﮓ درآﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ھﻨﺮ از ﻛﺎر ﺳﺎدة‬
‫آراﺳﺘﻦ ﮔﻮرھﺎو ﻧﻘﺶ ﻛﺮدن دﯾﻮارھﺎي ﺧﺎرﺟﻲ ﺧﺎﻧﮫھﺎ آﻏﺎز ﻛﺮده اﺳﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺧﺎﻧﮫھﺎ را ﺑﺎ ﺧﺸﺖ‬
‫ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬و در ﭘﺎرهاي از ﺟﺎھﺎي آن‪ ،‬ﻛﺎرھﺎي ﺳﺎدة ﭼﻮﺑﻲ دﯾﺪه ﻣﻲﺷﺪ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﻨﺠﺮهھﺎي ﺷﺒﻜﮫاي‬
‫ژاﭘﻨﻲ‪ ،‬ﯾﺎ درھﺎي ﻣﻨﺒﺖﺷﺪه(‪ ،‬و ﺳﻘﻒ آن را از ﭼﻮب ﻧﺨﻞ‪ ،‬ﻛﮫ ﻧﺮم و ﺑﺎ ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﮭﯿﮫ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺧﺎﻧﮫ را ﺣﯿﺎﻃﻲ ﻣﺤﺼﻮر ﺷﺪه ﺑﺎ دﯾﻮارھﺎ اﺣﺎﻃﮫ ﻣﻲﻛﺮد؛ از آن ﺑﺎ ﭘﻠﻜﺎﻧﻲ ﺑﮫ ﺑﺎم ﺧﺎﻧﮫ ﺑﺎﻻ‬
‫ﻣﻲرﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬و از آﻧﺠﺎ ﺳﺎﻛﻨﺎن ﺧﺎﻧﮫ ﺑﮫ اﻃﺎﻗﮭﺎي ﺧﻮد در ﻣﻲآﻣﺪﻧﺪ‪ .‬ﺗﻮاﻧﮕﺮان در اﻃﺮاف ﺧﺎﻧﺔ ﺧﻮد ﺑﺎﻏﮭﺎي‬
‫آراﺳﺘﮫاي ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻣﻲدادﻧﺪ‪ .‬در ﺷﮭﺮھﺎ ﺑﺮاي ﻣﺮدم ﻓﻘﯿﺮ ﺑﺎﻏﮭﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ وﺟﻮد داﺷﺖ؛ ﻛﻤﺘﺮ ﺧﺎﻧﮫاي ﺑﻮد‬
‫ﻛﮫ در آن ﮔﻠﻲ دﯾﺪه ﻧﺸﻮد‪ .‬دﯾﻮارھﺎي ﺧﺎﻧﮫ را از داﺧﻞ ﺑﺎ ﺣﺼﯿﺮھﺎي رﻧﮕﯿﻦ ﻣﻲآراﺳﺘﻨﺪ؛ اﮔﺮ ﺻﺎﺣﺐ‬
‫ﺧﺎﻧﮫ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ‪،‬‬
‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻛﻒ اﻃﺎﻗﮭﺎ را ﺑﺎ ﮔﻠﯿﻢ و ﻗﺎﻟﻲ ﻣﻔﺮوش ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﻣﺮدم‪ ،‬ﺑﯿﺶ از آﻧﻜﮫ ﺑﺮروي ﺻﻨﺪﻟﻲ و ﭼﺎرﭘﺎﯾﮫ ﺑﻨﺸﯿﻨﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺮ روي ﻓﺮش زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺼﺮﯾﺎن ﻗﺪﯾﻢ‪ ،‬ﻣﺎﻧﺪ ژاﭘﻨﯿﺎن اﻣﺮوز‪ ،‬ھﻨﮕﺎم ﺻﺮف ﻏﺬا در ﻛﻨﺎر‬
‫ﻣﯿﺰھﺎﯾﻲ ﺑﮫ ﺑﻠﻨﺪي ﭘﺎﻧﺰده ﺳﺎﻧﺘﯿﻤﺘﺮ‪ ،‬ﭼﮭﺎر زاﻧﻮ‪ ،‬ﺑﺮ روي زﻣﯿﻦ ﻣﻲﻧﺸﺴﺘﻨﺪ و‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﻜﺴﭙﯿﺮ‪ ،‬ﺑﺎ دﺳﺖ‬

‫‪.co‬‬
‫ﻏﺬا ﻣﻲﺧﻮردﻧﺪ‪ .‬ﭼﻮن دورة اﻣﭙﺮاﻃﻮري ﻓﺮا رﺳﯿﺪ و ﺑﮭﺎي ﻏﻼم و ﻛﻨﯿﺰ ارزان ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺮدم ﻃﺒﻘﺎت اول‬
‫ﺑﺮﺻﻨﺪﻟﯿﮭﺎي ﺑﻠﻨﺪ ﺑﺎﻟﺸﺪار ﻣﻲﻧﺸﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺮدﮔﺎن ﻇﺮﻓﮭﺎي ﻏﺬا را‪ ،‬ﯾﻜﻲ ﭘﺲ از دﯾﮕﺮي‪ ،‬ھﻨﮕﺎم ﺻﺮف‬
‫ﻃﻌﺎم در ﺑﺮاﺑﺮ آﻧﺎن ﺑﺮ روي ﻣﯿﺰ ﻗﺮار ﻣﻲدادﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺳﻨﮓ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﮔﺮاﻧﺒﮭﺎﺗﺮ از آن ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ در ﺧﺎﻧﮫھﺎي ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﺑﮫ ﻛﺎر دارﻧﺪ؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻋﻨﻮان ﺗﺠﻤﻠﻲ داﺷﺖ و ﻣﺨﺼﻮص ﻛﺎھﻨﺎن و ﺷﺎھﺎن ﺑﻮد‪ .‬ﺣﺘﻲ اﺷﺮاف ﻣﻤﻠﻜﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﻤﺎل ﺧﻮدﭘﺴﻨﺪﯾﻲ ﻛﮫ‬
‫داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺰرﮔﺘﺮ داراﯾﻲ و ﻧﯿﻜﻮﺗﺮﯾﻦ ﻣﻮاد ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻲ را ﺑﮫ ﻣﻌﺎﺑﺪ اﺧﺘﺼﺎص ﻣﻲدادﻧﺪ؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ‬
‫ﺟﮭﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻛﺎﺧﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺑﺮ ﻧﯿﻞ ﻣﺸﺮف ﺑﻮده‪ ،‬و در زﻣﺎن آﻣﻨﺤﻮﺗﭗ ﺳﻮم ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ در ھﺮ ﻛﯿﻠﻮﻣﺘﺮي از‬
‫ﺳﺎﺣﻞ ﻧﯿﻞ ﯾﻜﻲ از آﻧﮭﺎ دﯾﺪه ﻣﻲﺷﺪه‪ ،‬ھﻤﮫ از ﻣﯿﺎن رﻓﺘﮫ و اﺛﺮي از آﻧﮭﺎ ﺑﺮﺟﺎي ﻧﻤﺎﻧﺪه؛ در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﮫ‬

‫‪yah‬‬
‫ﺟﺎﯾﮕﺎھﮭﺎي ﺧﺪاﯾﺎن و آراﻣﮕﺎھﮭﺎي ﻣﺮدﮔﺎن ﺗﺎ زﻣﺎن ﻣﺎ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻮن روزﮔﺎر ﺳﻠﺴﻠﺔ دوازدھﻢ‬
‫رﺳﯿﺪ‪ ،‬دﯾﮕﺮ ھﺮم ﺷﻜﻞ ﻣﻮرد ﭘﺴﻨﺪ ﺑﺮاي دﻓﻦ اﻣﻮات ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻧﻤﻲرﻓﺖ؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ ﺧﻨﻮﻣﺤﻮﺗﭗ )در‬
‫ﺣﺪود ‪ 2 180‬قم(‪ ،‬در ﻣﺤﻠﻲ ﻛﮫ اﻣﺮوز »ﺑﻨﻲﺣﺴﻦ« ﻧﺎم دارد‪ ،‬ﺷﻜﻠﻲ آراﻣﺘﺮ از ھﺮم ﺑﺮاي ﮔﻮر ﺧﻮد‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺮد و آن را ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻣﻘﺒﺮة ﺳﺘﻮﻧﺪاري در ﻛﻨﺎر ﻧﯿﻞ ﺳﺎﺧﺖ؛ از آن ﺑﮫ ﺑﻌﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‬
‫ﻗﺒﺮ‪ ،‬در ﺗﭙﮫھﺎي ﻛﺸﯿﺪه ﺷﺪه ﺑﺮﻃﺮف ﻏﺮﺑﻲ ﻧﯿﻞ ھﺰاران ﺷﻜﻞ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﭘﯿﺪا ﻛﺮد‪ .‬از آﺧﺮ دورة اھﺮام‪ ،‬ﺗﺎ‬
‫آﻧﮕﺎه ﻛﮫ ﻣﻌﺒﺪ ﺣﺎﺗﺤﻮر در ﻧﺰدﯾﻜﻲ دﻧﺪرة ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ در ﻃﻮل ﻣﺪت ﺳﮫ ھﺰار ﺳﺎل‪ ،‬ﺷﻨﮭﺎي ﻣﺼﺮ‬
‫ﻧﺎﻇﺮ آن اﻧﺪازه ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﮭﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ھﯿﭻ ﯾﻚ از ﺗﻤﺪﻧﮭﺎي دﯾﮕﺮ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﮫ اﺳﺖ از آن ﺣﺪ‬
‫@‪h‬‬ ‫درﮔﺬرد‪.‬‬

‫در ﻛﺮﻧﻚ و اﻻﻗﺼﺮ ﺟﻨﮕﻠﻲ از ﺳﺘﻮﻧﮭﺎ دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ ﺑﮫ ﻓﺮﻣﺎن ﺗﺤﻮﻃﻤﺲ اول و ﺗﺤﻮﻃﻤﺲ ﺳﻮم و‬
‫آﻣﻨﺤﻮﺗﭗ ﺳﻮم و ﺳﺘﻲ اول و راﻣﺴﺲ دوم‪ ،‬و دﯾﮕﺮ ﺳﻼﻃﯿﻦ ﺳﻠﺴﻠﮫھﺎي دوازدھﻢ ﺗﺎ ﺑﯿﺴﺖ و دوم‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﮫ‬
‫ﺷﺪه؛ در ﺷﮭﺮ ﺣﺒﻮ )ﺣﻮاﻟﻲ ‪ 1 300‬قم( ﻛﺎخ وﺳﯿﻌﻲ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪ‪ ،‬ﻛﮫ اﻟﺒﺘﮫ در ﺷﻜﻮه و ﻋﻈﻤﺖ ﺑﺎ ﻛﺎﺧﮭﺎي‬
‫‪are‬‬

‫ﺳﺎﺑﻖ ﺑﺮاﺑﺮي ﻧﻤﻲﻛﺮد؛ ﺑﺮ روي ﺳﺘﻮﻧﮭﺎي ھﻤﯿﻦ ﻛﺎخ دھﻜﺪهاي ﻋﺮﺑﻲ ﻣﺪت ﭼﻨﺪﯾﻦ ﻗﺮن اﺳﺖ ﻛﮫ ﺗﻜﯿﮫ‬
‫دارد؛ در آﺑﯿﺪوس )اﻟﻌﺮﺑﺔ( ﻣﻌﺒﺪ ﺳﺘﻲ اول را ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ﺟﺰ وﯾﺮاﻧﮫھﺎي ﻋﻈﯿﻢ و ﺗﯿﺮه و‬
‫ﺣﺰناﻧﮕﯿﺰ ﭼﯿﺰي از آن ﺑﺮﺟﺎي ﻧﻤﺎﻧﺪه اﺳﺖ؛ در اﻟﻔﻨﺘﯿﻦ ﻣﻌﺒﺪ ﻛﻮﭼﻚ ﺧﻨﻮم )در ﺣﺪود ‪ 1400‬قم( اﺳﺖ‬
‫»ﻛﮫ از ﺣﯿﺚ دﻗﺖ و ﺷﻜﻮه ﺣﻘﯿﻘﺘﺎً ﺟﻨﺒﺔ ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ دارد؛« و در دﯾﺮاﻟﺒﺤﺮي ﺗﺎﻻر ﭘﺮﺳﺘﻮﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﻠﻜﮫ‬
‫ﺣﺘﺸﭙﺴﻮت آن را ﺑﻨﺎ ﮔﺬاﺷﺘﮫ؛ در ﻧﺰدﯾﻜﻲ آن راﻣﺴﺌﻮم اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﮫ آن ﻧﯿﺰ ﺟﻨﮕﻞ دﯾﮕﺮي اﺳﺖ از ﺳﺘﻮﻧﮭﺎ و‬
‫ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎي ﻋﻈﯿﻢ ﻛﮫ ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﮭﻨﺪﺳﺎن و ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﻲ ﻛﮫ راﻣﺴﺲ دوم ﺑﮫ ﺑﯿﮕﺎري ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺑﻮد ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه؛‬
‫‪set‬‬

‫در ﺟﺰﯾﺮة ﻓﯿﻠﮫ ﻣﻌﺒﺪ زﯾﺒﺎي اﯾﺴﯿﺲ اﺳﺖ )ﺣﻮاﻟﻲ ‪ 240‬قم( ﻛﮫ در آن ﻧﻘﻄﮫ ﻣﮭﺠﻮر و ﻏﻤﮕﯿﻦ ﺑﮫ ﻧﻈﺮ‬
‫ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬ﭼﮫ‪ ،‬آﺑﮭﺎي‬

‫آبآﺳﻮان ﭘﺎﯾﺔ ﺳﺘﻮﻧﮭﺎي آن را‪ ،‬ﻛﮫ از ﺣﯿﺚ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺑﮫ ﺳﺮﺣﺪ ﻛﻤﺎل رﺳﯿﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﻮﺷﺎﻧﯿﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ‬
‫ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪهھﺎي ﻛﻢ و ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﺗﻨﮭﺎ ﻧﻤﻮﻧﮫھﺎﯾﻲ از آﺛﺎر ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﻣﺼﺮ اﺳﺖ ﻛﮫ ھﻨﻮز ﺑﮫ درة ﻧﯿﻞ زﯾﺒﺎﯾﻲ‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ؛ و ﺧﻮد اﯾﻦ ﺧﺮاﺑﮫھﺎ ﺑﮫ ﺻﺪ زﺑﺎن ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ﻛﮫ ﻣﻠﺖ ﺳﺎزﻧﺪة آﻧﮭﺎ ﭼﮫ ﻧﯿﺮو و ﻗﺪرﺗﻲ داﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﺎﯾﺪ در اﯾﻦ ﻛﺎﺧﮭﺎ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻦ ﭘﺎﯾﮫھﺎ و ﺳﺘﻮﻧﮭﺎ‪ ،‬و ﻧﺰدﯾﻚ ﺑﮫ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻦ آﻧﮭﺎ ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از‬
‫آﻓﺘﺎبﺳﻮزان‪ ،‬اﻓﺮاط ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﻧﯿﺰ در آﻧﮭﺎ ﻋﺪم ﺗﻘﺎرﻧﻲ ﻛﮫ از ﻣﺨﺘﺼﺎت ﺧﺎور دور اﺳﺖ و ﻧﻘﺼﺎن‬
‫وﺣﺪت اﺳﻠﻮب دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬و ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﺣﺮص و ﻟﻊ ﻋﺠﯿﺐ ﺑﺰرﮔﻲ‪ ،‬ﻛﮫ از ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﻣﺮدم اﯾﻦ‬
‫‪pym‬‬

‫روزﮔﺎر ﻧﯿﺰ ھﺴﺖ‪ ،‬در آن ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﮭﺎ ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬در ھﻤﯿﻦ ﺑﻨﺎھﺎﺳﺖ ﻛﮫ ﻋﻈﻤﺖ و‬
‫ﺟﻼل و ﻓﺨﺎﻣﺖ و ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي ﺟﻠﻮهﮔﺮ ﻣﻲﺷﻮد؛ در ھﻤﯿﻦ ﺟﺎﺳﺖ ﻛﮫ ﻃﺎﻗﮭﺎ و دھﺎﻧﮫھﺎي ﻗﻮﺳﻲ وﺟﻮد ﭘﯿﺪا‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ اﮔﺮ ﻛﻢ اﺳﺖ از آن روﺳﺖ ﻛﮫ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪي ﺑﮫ آﻧﮭﺎ زﯾﺎد ﻧﺒﻮده‪ ،‬وﻟﻲ اﺻﻮل ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ھﻤﯿﻦ ﻃﺎﻗﮭﺎ و‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻗﻮﺳﮭﺎﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ ﯾﻮﻧﺎن و روم و اروﭘﺎي ﺟﺪﯾﺪ اﻧﺘﻘﺎل ﭘﯿﺪا ﻛﺮده اﺳﺖ؛ در ھﻤﯿﻦ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﮭﺎ ﻧﻘﺸﮭﺎﯾﻲ‬
‫ﺗﺰﯾﯿﻨﻲ دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ در ﺳﺮاﺳﺮ ﺗﺎرﯾﺦ ﺟﮭﺎن‪ ،‬ھﯿﭻ ﻧﻘﺶ دﯾﮕﺮي ﺑﺮآﻧﮭﺎ ﺑﺮﺗﺮي ﻧﺪارد؛ ﺳﺘﻮﻧﮭﺎي‬
‫ﭘﺎﭘﯿﺮوﺳﻲ ﺷﻜﻞ و ﻧﯿﻠﻮﻓﺮي ﺷﻜﻞ و ﺳﺘﻮﻧﮭﺎي ﺑﮫ ﺳﺒﻚ »دورﯾﻚ ﺑﺪوي« و ﺳﺘﻮﻧﮭﺎي ﺑﮫ ﺻﻮرت زن و‬

‫‪.co‬‬
‫ﺳﺮﺳﺘﻮﻧﮭﺎي ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺣﺎﺗﺤﻮر‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﮫ ﺻﻮرت درﺧﺖ ﺧﺮﻣﺎ‪ ،‬در ھﻤﯿﻦ آﺛﺎر ﮔﺮاﻧﺒﮭﺎ دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد؛ در‬
‫ﻣﯿﺎن اﯾﻦ آﺛﺎر ﻛﺎﺧﮭﺎﯾﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﭘﻨﺠﺮهھﺎﯾﻲ ﻧﺰدﯾﻚ ﺑﮫ ﺳﻘﻒ و درﮔﺎھﮭﺎﯾﻲ ﺑﺎﺷﻜﻮه دارد‪ ،‬ﻛﮫ اﺳﺘﺤﻜﺎم و‬
‫ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي را‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﺆﺛﺮﺗﺮﯾﻦ ﻋﺎﻣﻞ در ﻓﺮﯾﺒﻨﺪﮔﻲ و دﻟﺮﺑﺎﯾﻲ آﺛﺎر ﻣﻌﻤﺎري اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺨﻮﺑﻲ آﺷﻜﺎر ﻣﻲﺳﺎزد‪.‬‬
‫ﻣﺼﺮﯾﺎن‪ ،‬ﺑﺪون ﺷﻚ‪ ،‬در ﺗﻤﺎم ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﺑﻨﺎﯾﺎن و ﺳﺎزﻧﺪﮔﺎن ﺑﻮدهاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﺑﻌﻀﻲ‪ ،‬ﺑﺮ آﻧﭽﮫ ﮔﻔﺘﯿﻢ‪ ،‬اﯾﻦ را ﻣﻲاﻓﺰاﯾﻨﺪ ﻛﮫ ﻣﺼﺮﯾﺎن ﻗﺪﯾﻢ در ﺣﺠﺎري و ﻣﺠﺴﻤﮫﺳﺎزي ﻧﯿﺰ ﺑﺰرﮔﺘﺮ و‬
‫ﺑﺮﺗﺮ از دﯾﮕﺮان ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ .‬در آﻏﺎز ﺗﺎرﯾﺦ ﺧﻮد ﻣﺠﺴﻤﺔ اﺑﻮاﻟﮭﻮل را ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ﺻﻔﺎت اﺑﺪﯾﺖ‬
‫ﻓﺮﻋﻮﻧﻲ از ﻓﺮاﻋﻨﮫ‪ -‬ﺷﺎﯾﺪ ﺧﻔﺮع‪ -‬ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺠﺴﻤﮫ‪ ،‬ﻋﻼوه ﺑﺮ آﻧﻜﮫ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ﻗﻮت و ﺑﺰرﮔﻲ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺧﺼﺎل و ﺷﺨﺼﯿﺖ را ﻧﯿﺰ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﻲدھﺪ‪ .‬ﮔﺮﭼﮫ ﮔﻠﻮﻟﺔ ﺳﻼﺣﮭﺎي ﻣﻤﺎﻟﻚ ﻣﺼﺮ ﺑﯿﻨﻲ ﻣﺠﺴﻤﮫ را از ﺑﯿﻦ‬

‫‪yah‬‬
‫ﺑﺮده و رﯾﺸﮭﺎي آن را ﺗﺮاﺷﯿﺪه اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻲ آﺛﺎر و وﺟﻨﺎت درﺷﺖ و ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ آن‪ ،‬ﺑﮫ ﺑﮭﺘﺮﯾﻦ ﺻﻮرت‪ ،‬از‬
‫ﻗﻮت و ﻣﮭﺎﺑﺖ و آراﯾﺶ و ﭘﺨﺘﮕﻲ اﯾﻦ ﻓﺮﻋﻮن ﺣﻜﺎﯾﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ و ھﻤﺔ اﯾﻨﮭﺎ از ﺻﻔﺎﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ در ﻛﺴﻲ‬
‫ﻛﮫ ﻣﻲﺧﻮاھﺪ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻛﻨﺪ ﺑﺎﯾﺪ ﺟﻤﻊ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮ ﺻﻮرت ﺑﯿﺤﺮﻛﺖ اﯾﻦ ﻣﺠﺴﻤﮫ ﻟﺒﺨﻨﺪ ﺧﻔﯿﻔﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ از ﭘﻨﺞ‬
‫ھﺰار ﺳﺎل ﺑﮫ اﯾﻦ ﻃﺮف آن را ﺗﺮك ﻧﻜﺮده؛ ﭼﻨﺎن اﺳﺖ ﻛﮫ ﮔﻮﯾﻲ ھﻨﺮﻣﻨﺪ ﮔﻤﻨﺎﻣﻲ ﻛﮫ آن را ﺳﺎﺧﺘﮫ‪ ،‬ﯾﺎ‬
‫ﭘﺎدﺷﺎھﻲ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻣﺠﺴﻤﮫ رﻣﺰ و ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة اوﺳﺖ‪ ،‬آﻧﭽﮫ را ھﻤﺔ اﻧﺴﺎﻧﮭﺎ درﺑﺎرة اﻧﺴﺎن ادراك ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻧﯿﻚ‬
‫درﯾﺎﻓﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ھﻢ ﯾﻚ ﺗﺎﺑﻠﻮي ﻣﻮﻧﺎﻟﯿﺰا اﺳﺖ‪ -‬ﺗﺎﺑﻠﻮﯾﻲ ﺑﺮﺳﻨﮓ‪.‬‬
‫@‪h‬‬
‫در ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﺠﺴﻤﮫﺳﺎزي‪ ،‬ھﯿﭻ ﭼﯿﺰ زﯾﺒﺎﺗﺮ از ﻣﺠﺴﻤﺔ ﺧﻔﺮع ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﻛﮫ از ﺳﻨﮓ دﯾﻮرﯾﺖ ﺗﺮاﺷﯿﺪه ﺷﺪه و‬
‫اﻛﻨﻮن در ﻣﻮزة ﻗﺎھﺮه ﻧﮕﺎھﺪاري ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺠﺴﻤﮫ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ روزﮔﺎر ﭘﺮاﻛﺴﯿﺘﻠﺲ‪ ،‬ﺑﮫ اﻧﺪازهاي ﻛﮫ اﯾﻦ‬
‫ﺷﺨﺺ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﻣﺎ ﻗﺪﻣﺖ دارد‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬ﻗﺪﻣﺖ داﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻲآﻧﻜﮫ از دﺳﺖ زﻣﺎﻧﮫ آﺳﯿﺒﻲ ﺑﮫ آن رﺳﯿﺪه‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﻨﺠﺎه ﻗﺮن را ﭘﺸﺖ ﺳﺮﮔﺬاﺷﺘﮫ و درﺳﺖ و ﺳﺎﻟﻢ ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﺎ اﻓﺘﺎده اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﭘﯿﻜﺮه‪ ،‬ﻛﮫ از‬
‫ﺳﺨﺖﺗﺮﯾﻦ ﺳﻨﮕﮭﺎ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﮫ ﺑﮭﺘﺮﯾﻦ ﺻﻮرﺗﻲ ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي و اﻗﺘﺪار و ﺳﺮﺳﺨﺘﻲ و ﺷﮭﺎﻣﺖ و ﻓﮭﻢ و‬
‫‪are‬‬

‫ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﺷﺎه )ﯾﺎ ھﻨﺮﻣﻨﺪ( را در ﻧﻈﺮ ﻣﺎ ﻣﺠﺴﻢ ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬در ھﻤﺎن ﻣﻮزه‪ ،‬ﻧﺰدﯾﻚ اﯾﻦ ﻣﺠﺴﻤﮫ‪ ،‬ﻣﺠﺴﻤﺔ‬
‫ﻛﮭﻨﮫﺗﺮ دﯾﮕﺮي اﺳﺖ از ﺳﻨﮓ آھﻚ‪ ،‬ﻛﮫ ﻓﺮﻋﻮن زوﺳﺮ را ﺑﺎ ﺣﺎﻟﺘﻲ ﺗﺮﺷﺮو ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﻲدھﺪ؛ ﻛﻤﻲ دورﺗﺮ‬
‫از آن‪ ،‬راھﻨﻤﺎي ﻣﻮزه ﺑﺎ آﺗﺶ زدن ﻛﺒﺮﯾﺘﻲ ﺷﻔﺎﻓﯿﺖ ﻣﺠﺴﻤﺔ ﻣﺮﻣﺮي زﯾﺒﺎي ﻣﻨﻜﻮرع را در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺎ‬
‫آﺷﻜﺎر ﻣﻲﺳﺎزد‪.‬‬

‫دو ﻣﺠﺴﻤﺔ ﺷﯿﺦ اﻟﺒﻠﺪ و ﻣﺮد ﻣﻨﺸﻲ‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ھﻨﺮﻣﻨﺪي و ﻛﻤﺎل‪ ،‬ھﻤﭙﺎﯾﺔ ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎي ﺳﺎﺑﻖ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺠﺴﻤﺔ‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﺮد ﻣﻨﺸﻲ ﺑﮫ اﺷﻜﺎل ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﺎ رﺳﯿﺪه و ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ زﻣﺎﻧﮭﺎﯾﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ درﺑﺎرة آﻧﮭﺎ اﻃﻼع‬
‫ﻗﻄﻌﻲ ﻧﺪارﯾﻢ‪ ،‬وﻟﻲ ﻣﮭﻤﺘﺮﯾﻦ آﻧﮭﺎ ﻣﺠﺴﻤﺔ ﻣﻨﺸﻲ ﭼﮭﺎر زاﻧﻮ ﻧﺸﺴﺘﮫاي اﺳﺖ ﻛﮫ درﻣﻮزة ﻟﻮور ﻧﮕﺎھﺪاري‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﺠﺴﻤﺔ ﺷﯿﺦ اﻟﺒﻠﺪ در ﺣﻘﯿﻘﺖ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺷﯿﺦ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﻣﺠﺴﻤﺔ ﻛﺎرﻓﺮﻣﺎﯾﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻋﺼﺎي‬
‫ﻗﺪرت ﺑﮫ دﺳﺖ دارد و در ﻛﺎرﮔﺮان ﻧﻈﺎرت ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ و ﭼﻨﺎن ﻣﻲﻧﻤﺎﯾﺪ ﻛﮫ در ﺣﺎل راه رﻓﺘﻦ و ﻧﻈﺎرت در‬
‫ﻛﺎر ﻛﺎرﮔﺮان اﺳﺖ و ﺑﮫ آﻧﺎن ﻓﺮﻣﺎن ﻣﻲدھﺪ‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫ﻇﺎھﺮاً ﻧﺎم ﺻﺎﺣﺐ اﯾﻦ ﻣﺠﺴﻤﮫ ﻛﻌﭙﯿﺮو اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻲ ﻛﺎرﮔﺮان ﻣﺼﺮي‪ ،‬ﻛﮫ آن را از ﮔﻮرش در ﺳﻘﺎره‬
‫ﺑﯿﺮون آوردﻧﺪ‪ ،‬از ﺑﺲ ﺑﮫ ﻛﺪﺧﺪا ﯾﺎ ﺷﯿﺦ اﻟﺒﻠﺪ ﻗﺮﯾﺔ آﻧﺎن ﺷﺒﺎھﺖ داﺷﺖ‪ ،‬از روي ﺧﻮﺷﻤﺰﮔﻲ ﺑﮫ آن ﻧﺎم‬
‫ﺷﯿﺦ اﻟﺒﻠﺪ دادﻧﺪ و اﯾﻦ اﺳﻢ ﺑﺮاي اﯾﻦ ﻣﺠﺴﻤﮫ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺠﺴﻤﮫ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺎ ﭼﻮب ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه و ﻗﺎﺑﻞ آن‬
‫‪pym‬‬

‫ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﭙﻮﺳﺪ و از ﻣﯿﺎن ﺑﺮود‪ ،‬ﭼﻨﺎن اﺳﺖ ﻛﮫ دﺳﺖ روزﮔﺎر ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﮫ اﺳﺖ ھﯿﺌﺖ ﺗﻨﻮﻣﻨﺪ و‬
‫ﺳﺎﻗﮭﺎي ﺳﺘﺒﺮ آن را ﻓﺎﺳﺪ ﻛﻨﺪ؛ ﺑﺰرﮔﻲ ﺷﻜﻢ اﯾﻦ ﻣﺠﺴﻤﮫ‪ ،‬درﺳﺖ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ ﻣﺮدم ﭼﯿﺰدار و ﻣﻼك‬
‫در ھﻤﺔ ﺗﻤﺪﻧﮭﺎ از ﻓﺮاواﻧﻲ روزي و ﻛﻤﻲ ﻛﻮﺷﺶ و ﻛﺎر ﺑﮭﺮهﻣﻨﺪ ﺑﻮدهاﻧﺪ؛ ﺻﻮرت ﮔﺮد او ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة‬
 ‫‪m‬‬
‫رﺿﺎﯾﺖ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺮدي اﺳﺖ ﻛﮫ ﻗﺪر ﻣﻘﺎم ﺧﻮد را ﻣﻲداﻧﺪ و ﺑﮫ آن ﻣﻲﺑﺎﻟﺪ‪ .‬ﺳﺮ ﺑﯿﻤﻮ و داﻣﻦ ﻟﺒﺎس ﺑﮫ ﺣﺎل‬
‫ﺧﻮد رھﺎ ﺷﺪة وي از آن ﺣﻜﺎﯾﺖ دارد ﻛﮫ ھﻨﺮ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻧﻤﺎﯾﺶ واﻗﻌﯿﺖ‪ ،‬در آن زﻣﺎن‪ ،‬ﺑﮫ اﻧﺪازهاي‬
‫ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﮫ ﺑﻮده ﻛﮫ ﺗﻮاﻧﺴﺘﮫ اﺳﺖ از زﯾﺮﺑﺎر ﺗﻘﻠﯿﺪ آﺛﺎر ھﻨﺮي ﻛﮭﻦ ﺷﺎﻧﮫ ﺗﮭﻲ ﻛﻨﺪ و دﯾﮕﺮ آﻧﮭﺎ را ﻧﻤﻮﻧﮫ و‬

‫‪.co‬‬
‫ﺳﺮﻣﺸﻖ ﺧﻮد ﻧﺸﻨﺎﺳﺪ؛ وﻟﻲ در اﯾﻦ ﻣﺠﺴﻤﮫ ﯾﻚ ﺳﺎدﮔﻲ زﯾﺒﺎ و اﻧﺴﺎﻧﯿﺖ ﻛﺎﻣﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺳﺎزﻧﺪة آن‪ ،‬ﺑﺪون‬
‫ﻛﯿﻨﮫ و ﺗﻠﺨﻲ و ﺑﺎ ﻛﻤﺎل ھﻨﺮﻣﻨﺪي‪ ،‬ﻧﻤﺎﯾﺶ داده‪ ،‬و ﭼﯿﺮهدﺳﺘﻲ وي ﺑﺨﻮﺑﻲ از آن ﻧﻤﺎﯾﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎﺳﭙﺮو در‬
‫اﯾﻦ ﺑﺎره ﮔﻔﺘﮫ اﺳﺖ ﻛﮫ‪» :‬اﮔﺮ ﺑﻨﺎ ﺑﻮد ﻧﻤﺎﯾﺸﮕﺎھﻲ از ﺷﺎھﻜﺎرھﺎي ھﻨﺮي ﺗﻤﺎم ﺟﮭﺎن ﺑﺮﭘﺎ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻦ‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﺔ ﻋﻈﻤﺖ ھﻨﺮ ﻣﺼﺮي‪ ،‬اﯾﻦ ﻣﺠﺴﻤﮫ را ﺑﺮاي آن ﻧﻤﺎﯾﺸﮕﺎه اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲﻛﺮدم‪ -«.‬و آﯾﺎ ﺑﮭﺘﺮ‬
‫ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ اﻓﺘﺨﺎر را ﺑﮫ ﻣﺠﺴﻤﺔ ﺧﻔﺮع اﺧﺘﺼﺎص دھﯿﻢ؟‬

‫‪oo‬‬
‫اﯾﻨﮭﺎ ﻛﮫ ﮔﻔﺘﯿﻢ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ ﺷﺎھﻜﺎرھﺎي ھﻨﺮي دورة ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻗﺪﯾﻢ ﺑﻮد‪ ،‬وﻟﻲ از اﯾﻨﮭﺎ ﮔﺬﺷﺘﮫ‬

‫آﺛﺎر ھﻨﺮي ﻓﺮاوان دﯾﮕﺮي از آن دوره در دﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ اﯾﻦ ﭘﺎﯾﮫ از ھﻨﺮﻣﻨﺪي ﻧﻤﻲرﺳﺪ؛ از آن ﺟﻤﻠﮫ‬
‫اﺳﺖ دو ﻣﺠﺴﻤﺔ ﻧﺸﺴﺘﺔ رع ﺣﻮﺗﭗ و ھﻤﺴﺮش ﻧﻮﻓﺮﯾﺖ؛ ﻣﺠﺴﻤﺔ ﭘﺮ از ﻧﯿﺮوي راﻧﻮﻓﺮ ﻛﺎھﻦ؛ و‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎي ﺷﺎه ﻓﯿﻮﭘﺲ و ﭘﺴﺮش‪ ،‬ﻛﮫ از ﻣﻔﺮغ رﯾﺨﺘﮫ ﺷﺪه؛ ﺳﺮﻋﻘﺎﺑﻲ ﻛﮫ ﺑﺎ ﻃﻼ ﺳﺎﺧﺘﮫاﻧﺪ؛ و‬
‫ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎي ﻣﺴﺨﺮهآﻣﯿﺰ ﻣﺮد ﺷﯿﺮﮔﭽﻲ‪ ،‬و ﻛﻮﺗﻮﻟﮫاي ﺑﮫ ﻧﺎم ﻛﻨﻤﺤﻮﺗﭗ‪ ،‬ﻛﮫ ھﻤﮫ‪ ،‬ﺟﺰ ﯾﻜﻲ‪ ،‬در ﻣﻮزة‬
‫ﻗﺎھﺮه ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪ ،‬و ھﻤﮫ ﺑﺪون اﺳﺘﺜﻨﺎ از اﺧﻼق و ﺳﺠﺎﯾﺎي ﺻﺎﺣﺒﺎن ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎ ﺑﮫ زﺑﺎن ﮔﻮﯾﺎﯾﻲ ﺣﻜﺎﯾﺖ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ درﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ آﻧﭽﮫ ﻗﺪﯾﻤﺘﺮ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه ﺧﺸﻦ اﺳﺖ و ﺻﯿﻘﻞ ﺗﻤﺎم ﻧﺪارد؛ ﺑﻨﺎﺑﺮ ﺷﯿﻮة‬
‫ﻋﺠﯿﺒﻲ ﻛﮫ در ﺗﻤﺎم ﻃﻮل ﺗﺎرﯾﺦ ھﻨﺮ ﻣﺼﺮ از آن ﭘﯿﺮوي ﺷﺪه‪ ،‬ھﻤﺔ اﯾﻦ ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎ را از رو ﺑﮫ رو‬
‫ﺳﺎﺧﺘﮫاﻧﺪ و ﭼﺸﻢ و ﺻﻮرت ﺑﮫ ﻃﺮف ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﻲﻧﮕﺮد‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﮫ دﺳﺘﮭﺎ و ﭘﺎھﺎ را از ﭘﮭﻠﻮ ﻧﺸﺎن‬
‫@‪h‬‬
‫دادهاﻧﺪ؛ دﯾﮕﺮ اﯾﻨﻜﮫ در ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﺠﺴﻤﮫ ﺑﮫ ﺑﺪن ﺗﻮﺟﮫ ﭼﻨﺪاﻧﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﻣﻌﻤﻮﻻ آن را ﺑﮫ ﺻﻮرت‬
‫ﻧﻤﻮﻧﮫھﺎي ﺧﺎص ﺗﻘﻠﯿﺪي ﻛﮫ ﺑﺎ واﻗﻊ ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ ﻧﻤﻲﻛﺮد ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ -‬ھﻤﺔ ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎي زﻧﺎن را ﺟﻮان‬
‫ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ و ھﻤﺔ ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎي ﻓﺮاﻋﻨﮫ را ﻗﻮي ھﯿﻜﻞ و ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﻲدادﻧﺪ؛ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت‬
‫ﻓﺮدي ﻛﮫ در ﻧﺰد ﻣﺼﺮﯾﺎن ﺑﮫ درﺟﺔ ﻋﺎﻟﻲ رﺳﯿﺪه ﺑﻮد ﻣﻌﻤﻮﻻ اﺧﺘﺼﺎص ﺑﮫ ﺳﺮﻣﺠﺴﻤﮫ داﺷﺖ و در اﯾﻦ‬
‫ﺑﺎره ﺑﮫ ﺗﻦ آن ﺗﻮﺟﮭﻲ ﻧﻤﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬وﻟﻲ‪ ،‬ﻋﻠﻲرﻏﻢ ﺟﻤﻮد و ﯾﻜﻨﻮاﺧﺘﻲ ﻛﮫ از ﻃﺮف ﻛﺎھﻨﺎن ﺑﺮ ھﻨﺮھﺎي‬
‫‪are‬‬

‫ﻧﻘﺎﺷﻲ و ﻣﺠﺴﻤﮫﺳﺎزي و ﻧﻘﺶ ﺑﺮﺟﺴﺘﮫﺳﺎزي ﻣﺼﺮي ﺗﺤﻤﯿﻞ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬و ھﻤﭽﻮن ﺳﻨﺘﻲ از اﯾﻦ‬
‫ﻗﺮاردادھﺎ ﭘﯿﺮوي ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻋﻤﻖ ﺗﻔﻜﺮ و ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي و دﻗﺖ در اﺟﺮاي ﻧﻘﺸﮫ‪ ،‬و رﻧﮓ ﺧﺎص و ﺷﻜﻞ‬
‫ﻣﺨﺼﻮص ﻧﻤﺎﯾﺶ ﺧﻄﻮط‪ ،‬وﺻﯿﻘﻠﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ ،‬ﺟﺎي اﯾﻦ ﻧﻘﺺ را ﺑﺨﻮﺑﻲ ﭘﺮ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﺣﻘﺎً ﺑﺎﯾﺪ‬
‫ﮔﻔﺖ ﻛﮫ ھﻨﺮ ﻣﺠﺴﻤﮫﺳﺎزي در ھﯿﭻ ﯾﻚ از ﻧﻘﺎط ﺟﮭﺎن اﯾﻦ اﻧﺪازه زﻧﺪه و ﺟﺎﻧﺪار ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪ :‬ﻣﺠﺴﻤﺔ ﺷﯿﺦ‬
‫اﻟﺒﻠﺪ ﺳﺮﺷﺎر از ﺗﺴﻠﻂ و اﻗﺘﺪار اﺳﺖ؛ ﻣﺠﺴﻤﺔ زﻧﻲ ﻛﮫ ﮔﻨﺪم آﺳﯿﺎب ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎن اﺳﺖ ﻛﮫ ﮔﻮﯾﻲ ﺑﺎ ﺗﻤﺎم‬
‫ﺣﻮاس و ﻋﻀﻼت ﺧﻮد ﺑﮫ ﻛﺎر اﺷﺘﻐﺎل دارد؛ ﺑﺎ دﯾﺪن ﻣﺠﺴﻤﺔ ﻣﻨﺸﻲ ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ ﺑﺮاﺳﺘﻲ دارد‬
‫‪set‬‬

‫ﭼﯿﺰ ﻣﻲﻧﻮﯾﺴﺪ‪ .‬اﻣﺎ درﺑﺎرة ھﺰاران ﻣﺠﺴﻤﺔ ﻋﺮوﺳﻚ ﻣﺎﻧﻨﺪي ﻛﮫ در ﮔﻮرھﺎ ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﮫ ﺧﺪﻣﺖ‬
‫ﻣﺮدﮔﺎن ﻗﯿﺎم ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ ھﻤﮫ ﭼﻨﺎن ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪهاﻧﺪ ﻛﮫ ﻇﺎھﺮ ﺟﺎﻧﺪار آﻧﮭﺎ ﻣﺎ را‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺼﺮﯾﺎن‬
‫دﯾﻨﺪار آن زﻣﺎﻧﮭﺎي دور‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﻓﻜﺮ ﻣﻲاﻧﺪازد ﻛﮫ ﭼﻮن ﻣﺮدهاي اﯾﻦ اﻧﺪازه ﺧﺪم و ﺣﺸﻢ در اﻃﺮاف ﺧﻮد‬
‫داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ھﺮﮔﺰ ﻣﻤﻜﻦ ﻧﯿﺴﺖ ﺑﺪﺑﺨﺖ ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫در ﻣﺪت ﻗﺮﻧﮭﺎي ﻣﺘﻮاﻟﻲ‪ ،‬ﻣﺠﺴﻤﮫﺳﺎزي ﻣﺼﺮي ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ ﭼﯿﺰي ﻛﮫ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻘﺎﯾﺴﮫ ﺑﺎ آﺛﺎر ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪه از‬
‫ﺳﻠﺴﮫھﺎي ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﯾﺎدﮔﺎر ﺑﺎﻗﻲ ﮔﺬارد‪ .‬ﭼﻮن ﻏﺎﻟﺐ ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎ را ﺑﺮاي ﻣﻌﺎﺑﺪ ﯾﺎ ﻣﻘﺎﺑﺮ‬
‫ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬در واﻗﻊ ﺗﺎ ﺣﺪزﯾﺎدي دﺳﺘﻮرﻛﺎر و ھﯿﺌﺘﻲ ﻛﮫ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺠﺴﻤﮫﺳﺎز از آن‬
‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫‪.co‬‬
‫‪oo‬‬
‫‪yah‬‬
‫@‪h‬‬
‫‪are‬‬

‫ﺳﺮ ﻓﺮﻋﻮن ﺧﻔﺮع‪ ،‬از ﺳﻨﮓ دﯾﻮرﯾﺖ‪ ،‬ﻣﻮزة ﻗﺎھﺮه؛ ﻋﻜﺲ از ﻣﻮزة ھﻨﺮي ﻣﺘﺮﭘﻠﯿﺘﻦ‪ ،‬ﻧﯿﻮﯾﻮرك‬
‫‪set‬‬
‫‪an‬‬
‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫‪.co‬‬
‫‪oo‬‬
‫‪yah‬‬
‫@‪h‬‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﺮد ﻣﻨﺸﻲ‪ ،‬ﻣﻮزة ﻟﻮور‪ ،‬ﭘﺎرﯾﺲ؛ ﻋﻜﺲ از ﻣﻮزة ھﻨﺮي ﻣﺘﺮﭘﻠﯿﺘﻦ‪ ،‬ﻧﯿﻮﯾﻮرك‬
‫‪set‬‬
‫‪an‬‬
‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫‪.co‬‬
‫‪oo‬‬
‫‪yah‬‬
‫@‪h‬‬
‫‪are‬‬

‫ﭘﯿﻜﺮة ﭼﻮﺑﻲ »ﺷﯿﺦاﻟﺒﻠﺪ«‪ ،‬ﻣﻮزة ﻗﺎھﺮه؛ ﻋﻜﺲ از ﻣﻮزة ھﻨﺮي ﻣﺘﺮﭘﻠﯿﺘﻦ‪ ،‬ﻧﯿﻮﯾﻮرك‬

‫ﺗﻘﻠﯿﺪ ﻛﻨﺪ‪ ،‬از ﻃﺮف ﻛﺎھﻨﺎن داده ﻣﻲﺷﺪ؛ ﺟﻨﺒﺔ ﻣﺤﺎﻓﻈﮫﻛﺎري‪ ،‬ﻛﮫ از اﺧﺘﺼﺎﺻﺎت دﯾﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ھﻨﺮ را‬
‫ﺗﺤﺖاﻟﺸﻌﺎع ﺧﻮد ﻗﺮار داد؛ ﻛﺎﺑﻮس ﺗﻘﻠﯿﺪ‪ ،‬ھﻨﺮ را ﺧﻔﮫ ﻛﺮد و آن را ﺑﮫ ﺗﻘﻠﯿﺪ از ﻗﺮاردادھﺎ و رﺳﻮم ﺧﺸﻚ‬
‫ﻧﺎﭼﺎر ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﭼﻮن ﺷﺎھﺎن ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ ﺳﻠﺴﻠﺔ دوازدھﻢ ﺑﺮ ﺳﺮﻛﺎر آﻣﺪﻧﺪ‪ ،‬روح دﻧﯿﺎﯾﻲ ﻏﯿﺮدﯾﻨﻲ دوﺑﺎره در‬
‫ھﻨﺮدﻣﯿﺪه ﺷﺪ؛ و ھﻨﺮ‪ ،‬رﻓﺘﮫرﻓﺘﮫ‪ ،‬ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﺧﻮد را ﺑﺎزﯾﺎﻓﺖ؛ ھﻨﺮﻣﻨﺪان‪ ،‬در ﻣﮭﺎرت ﺳﺎزﻧﺪﮔﻲ‪،‬‬
‫‪set‬‬

‫ﺧﻮد از ﭘﯿﺸﯿﻨﯿﺎن ﻧﯿﺰ ﺟﻠﻮﺗﺮ رﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﺮآﻣﻨﻤﺤﺖ ﺳﻮم‪ ،‬ﻛﮫ از ﺳﻨﮓ دﯾﻮرﯾﺖ ﺳﯿﺎه ﺗﺮاﺷﯿﺪه ﺷﺪه‪ ،‬از ھﻤﺎن‬
‫ﻧﻈﺮ اول ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ رﺳﺘﺎﺧﯿﺰي در اﺧﻼق و ھﻨﺮ ﭘﯿﺪا ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ اﯾﻦ ﺳﺮ‪ ،‬ﺻﻼﺑﺖ و‬
‫ﻣﮭﺎﺑﺖ اﯾﻦ ﭘﺎدﺷﺎه ﻣﻘﺘﺪر را اﺣﺴﺎس ﻣﻲﻛﻨﯿﻢ‪ ،‬و در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل ﻣﺘﻮﺟﮫ ﻣﻲﺷﻮﯾﻢ ﻛﮫ ﺳﺎزﻧﺪة آن ﺻﺎﺣﺐ‬
‫اﺣﺴﺎﺳﺎت ھﻨﺮي ﻓﺮاوان ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺠﺴﻤﺔ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺰرگ ﺳﻨﻮﺳﺮت ﺳﻮم داراي ﺳﺮ وﺻﻮرﺗﻲ اﺳﺖ‬
‫‪an‬‬

‫ﻛﮫ‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ﻓﻜﺮي ﻛﮫ در ﺳﺎﺧﺘﻦ آن ﺑﮫ ﻛﺎر رﻓﺘﮫ و ﻗﺪرﺗﻲ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻓﻜﺮ را ﻋﻤﻠﻲ ﻛﺮده‪ ،‬از ھﯿﭻ اﺛﺮ‬
‫دﯾﮕﺮ در ﺗﻤﺎم ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﺠﺴﻤﮫﺳﺎزي ﻛﻤﻲ ﻧﺪارد‪ .‬ﻣﺠﺴﻤﺔ ﺷﻜﺴﺘﺔ ﺗﻨﺔ ﺗﺎﺑﺪار ﺳﻨﻮﺳﺮت اول‪ ،‬در ﻣﻮزة‬
‫ﻗﺎھﺮه‪ ،‬از ھﺮ ﺣﯿﺚ ﺑﺎ ﺗﻨﺔ ﺗﺎﺑﺪار ھﺮﻛﻮل ﻣﻮزة ﻟﻮور ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻘﺎﯾﺴﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎي ﺟﺎﻧﻮران‪ ،‬در ھﺮ‬
‫ﯾﻚ از دورهھﺎي ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﺼﺮ‪ ،‬ﻓﺮاوان ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه و ھﻤﮫ روﺣﺪار و زﻧﺪه اﺳﺖ؛ از آن ﺟﻤﻠﮫ اﺳﺖ‬
‫ﻣﺠﺴﻤﺔ ﻣﻮﺷﻲ ﻛﮫ در ﺣﺎل ﺟﻮﯾﺪن ﻓﻨﺪﻗﻲ اﺳﺖ؛ﺑﻮزﯾﻨﮫاي ﻛﮫ ﻣﺠﺬوب ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﭼﻨﮕﻲ اﺳﺖ؛ و ﺧﺎرﭘﺸﺘﻲ‬
‫‪pym‬‬

‫ﻛﮫ در ﻣﯿﺎن ﺧﺎرھﺎي او ﯾﻜﻲ ھﻢ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ اﻓﺮاﺷﺘﮫ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬در آن زﻣﺎن ﻛﮫ ﺷﺎھﺎن ﭼﻮﭘﺎن ﺑﺮﺳﺮ ﻛﺎر‬
‫آﻣﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ در ﻣﺪت ﺳﮫ ﻗﺮن‪ ،‬ھﻨﺮ ﻣﺼﺮي ﺧﺎﻣﻮش ﺷﺪ و اﺛﺮي از ھﺴﺘﻲ آن ﺑﺮﺟﺎي ﻧﻤﺎﻧﺪ‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫در دوران ﺣﻜﻤﺮاﻧﻲ ﺣﺘﺸﭙﺴﻮت و ﺗﺤﻮﻃﻤﺲ و آﻣﻨﺤﻮﺗﭙﮭﺎ و راﻣﺴﺴﮭﺎ‪ ،‬رﺳﺘﺎﺧﯿﺰ دوﻣﻲ ﺑﺮاي ھﻨﺮ در‬
‫ﺳﻮاﺣﻞ ﻧﯿﻞ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪ‪ .‬ﺛﺮوﺗﻲ ﻛﮫ از ﺳﻮرﯾﺔ ﺗﺴﺨﯿﺮ ﺷﺪه ﺑﮫ ﻣﺼﺮ ﻣﻲرﺳﯿﺪ و ﺑﮫ ﻛﺎﺧﮭﺎي ﻓﺮاﻋﻨﮫ و‬
‫ﻣﻌﺎﺑﺪ ﺳﺮازﯾﺮ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬از ھﻤﯿﻦ دو راه‪ ،‬ﺑﺮاي ﭘﺮورش و ﺗﻐﺬي ھﻨﺮ ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲاﻓﺘﺎد‪ .‬ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎي‬

‫‪.co‬‬
‫ﻛﻮھﭙﯿﻜﺮ ﺗﺤﻮﻃﻤﺲ ﺳﻮم و راﻣﺴﺲ دوم ﺳﺮ ﺑﮫ آﺳﻤﺎن ﻣﻲﺳﺎﯾﯿﺪ؛ ھﻤﮫ ﺟﺎي ﻣﻌﺎﺑﺪ را ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎي‬
‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﭘﺮ ﻣﻲﻛﺮد؛ ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﻠﺘﻲ ﻛﮫ ﻣﺴﺖ ﺑﺎدة ﻓﺘﺢ و ﭘﯿﺮوزي ﺑﻮد و ﭼﻨﺎن ﻣﻲﭘﻨﺪاﺷﺖ ﻛﮫ ﺑﺮ ھﻤﺔ‬
‫ﻋﺎﻟﻢ ﺗﺴﻠﻂ ﯾﺎﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﺎھﻜﺎر ھﻨﺮي ﻓﺮاوان و ﺑﯿﺴﺎﺑﻘﮫاي ﺳﺎﺧﺘﮫ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬از ﺟﻤﻠﮫ ﻛﺎرھﺎي اﯾﻦ دوره‬
‫اﺳﺖ‪ :‬ﻣﺠﺴﻤﺔ ﻧﯿﻤﺘﻨﺔ ﻣﻠﻜﺔ ﺑﺰرگ ﻣﺼﺮ‪ ،‬ﻛﮫ زﯾﻨﺘﺒﺨﺶ ﻣﻮزة ھﻨﺮي ﻧﯿﻮﯾﻮرك اﺳﺖ و از ﺳﻨﮓ ﺧﺎرا‬
‫ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه؛ ﻣﺠﺴﻤﺔ ﺑﺎزاﻟﺘﻲ ﺗﺤﻮﻃﻤﺲ ﺳﻮم‪ ،‬در ﻣﻮزة ﻗﺎھﺮه؛ ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎي اﺑﻮاﻟﮭﻮل‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه در‬

‫‪oo‬‬
‫دورة آﻣﻨﺤﻮﺗﭗ ﺳﻮم‪ ،‬ﻛﮫ در ﻣﻮزة ﻟﻨﺪن ﺣﻔﻆ ﻣﻲﺷﻮد؛ ﻣﺠﺴﻤﺔ ﻧﺸﺴﺘﺔ اﺧﻨﺎﺗﻮن‪ ،‬در ﻣﻮزة ﻟﻮور‪ ،‬ﻛﮫ از‬
‫ﺳﻨﮓ آھﻜﻲ ﺗﺮاﺷﯿﺪه ﺷﺪه؛ ﻣﺠﺴﻤﺔ ﺧﺎراﯾﻲ راﻣﺴﺲ دوم‪ ،‬ﻣﻮﺟﻮد در ﺷﮭﺮ ﺗﻮرن؛ ﻣﺠﺴﻤﺔ ﺑﮫ زاﻧﻮ درآﻣﺪة‬
‫ھﻤﯿﻦ ﻓﺮﻋﻮن‪ ،‬ﻛﮫ در ﺣﺎل ﺗﻘﺪﯾﻢ‬

‫‪yah‬‬
‫@‪h‬‬
‫‪are‬‬
‫‪set‬‬
‫‪an‬‬

‫ﺗﻨﺪﯾﺲ راﻣﺴﺲ دوم از ﺳﻨﮓ ﺧﺎرا‪ ،‬ﻣﻮزة ﺗﻮرن‪ ،‬اﯾﺘﺎﻟﯿﺎ‬

‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫‪.co‬‬
‫‪oo‬‬
‫‪yah‬‬
‫@‪h‬‬
‫‪are‬‬

‫ﭘﯿﻜﺮة ﺧﺎﻧﻢ ﺗﻜﻮﺳﭽﺖ از ﻣﻔﺮغ‪ ،‬ﻣﻮزة آﺗﻦ؛ ﻋﻜﺲ از ﻣﻮزة ھﻨﺮي ﻣﺘﺮﭘﻠﯿﺘﻦ‪ ،‬ﻧﯿﻮﯾﻮرك‬
‫‪set‬‬
‫‪an‬‬
‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫‪.co‬‬
‫‪oo‬‬
‫‪yah‬‬
‫@‪h‬‬
‫‪are‬‬

‫ﭘﯿﻜﺮة ﻧﺸﺴﺘﺔ ﻣﻮﻧﺘﻮﻣﻲ ﺣﯿﺖ‪ ،‬ﻣﻮزة دوﻟﺘﻲ ﺑﺮﻟﯿﻦ‬

‫‪set‬‬
‫‪an‬‬
‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫‪.co‬‬
‫‪oo‬‬
‫‪yah‬‬
‫@‪h‬‬
‫ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎي ﻛﻮهﭘﯿﻜﺮ راﻣﺴﺲ دوم‪ ،‬ﺑﺎ ﭘﯿﻜﺮة ﺗﻤﺎم ﻗﺪ ﻣﻠﻜﮫ ﻧﻔﺮﺗﯿﺘﻲ‪ ،‬در ﻣﻌﺒﺪ اﺑﻮﺳﻤﺒﻞ‬

‫ﻛﺮدن ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺑﮫ ﺧﺪاﯾﺎن اﺳﺖ؛ ﻣﺠﺴﻤﺔ ﮔﺎو ﻓﻜﻮر دﯾﺮاﻟﺒﺤﺮي‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ ﮔﻔﺘﺔ ﻣﺎﺳﭙﺮو »اﮔﺮ از ﺗﻤﺎم آﺛﺎر‬
‫ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ و روﻣﻲ ﻣﺸﺎﺑﮫ ﺑﺎ آن ﺑﺮﺗﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻻاﻗﻞ ﺑﺎ آﻧﮭﺎ ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ«؛ و ﻣﺠﺴﻤﺔ دو ﺷﯿﺮ آﻣﻨﺤﻮﺗﭗ ﺳﻮم‪،‬‬
‫ﻛﮫ راﺳﻜﯿﻦ آﻧﮭﺎ را از ﺑﮭﺘﺮﯾﻦ ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎي ﺣﯿﻮاﻧﻲ ﻣﻲداﻧﺪ ﻛﮫ ﭘﯿﺸﯿﻨﯿﺎن ﺑﺮاي ﻣﺎ ﺑﺮﺟﺎي ﮔﺬاﺷﺘﮫاﻧﺪ؛‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎي ﻛﻮھﭙﯿﻜﺮي ﻛﮫ ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ ﻣﺠﺴﻤﮫﺳﺎزان راﻣﺴﺲ دوم‪ ،‬در ﻧﺰدﯾﻜﻲ اﺑﻮﺳﻤﺒﻞ‪ ،‬در ﺗﺨﺘﮫ ﺳﻨﮕﻲ‬
‫ﺗﺮاﺷﯿﺪه ﺷﺪه؛ آﺛﺎر ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰي ﻛﮫ در ﻛﺎرﮔﺎه ﻣﺠﺴﻤﮫﺳﺎزي ﺗﺤﻮﻃﻤﺲ‪ ،‬در ﺗﻞاﻟﻌﻤﺎرﻧﺔ‪ ،‬ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه‬
‫و در ﻣﯿﺎن آﻧﮭﺎ ﻧﻤﻮﻧﮫاي ﮔﻠﭽﯿﻦ از ﺳﺮ اﺧﻨﺎﺗﻮن دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﺨﻮﺑﻲ روح رازوراﻧﮫ و ﺷﺎﻋﺮاﻧﺔ آن ﺷﺎه‬
‫ﻏﻤﺰده را ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﻲدھﺪ؛ و ﻣﺠﺴﻤﺔ ﻧﯿﻤﺘﻨﺔ ﻧﻔﺮﺗﯿﺘﻲ‪ ،‬زن ﺷﺎه اﺧﻨﺎﺗﻮن‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺎ ﺳﻨﮓ آھﻚ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه‪ ،‬و‬
‫ﺳﺮ اﯾﻦ ﻣﻠﻜﺔ زﯾﺒﺎ ﻛﮫ از ﺳﻨﮓ دج ﺗﺮاﺷﯿﺪهاﻧﺪ‪ ،‬و از آن ﻣﺠﺴﻤﺔ دﯾﮕﺮ ﻋﺎﻟﯿﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﻤﻮﻧﮫھﺎ‪ ،‬ﻛﮫ در‬
‫‪set‬‬

‫ھﻤﮫ ﺟﺎي ﺟﮭﺎن ﭘﺮاﻛﻨﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺻﻮرﺗﻲ از ﻛﺎرھﺎي ﻣﺠﻤﺴﮫﺳﺎزي ﻣﺎھﺮاﻧﮫاي را‪ ،‬ﻛﮫ دورة اﻣﭙﺮاﻃﻮري‬
‫ﺳﺮﺷﺎر از آن ﺑﻮده‪ ،‬در ﻧﻈﺮ ﺑﯿﻨﻨﺪه ﻣﺠﺴﻢ ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬در ﻣﯿﺎن اﯾﻦ ﺷﺎھﻜﺎرھﺎ‪ ،‬روح ﻓﻜﺎھﮫ ﭘﺴﻨﺪي ﺑﺨﻮﺑﻲ‬
‫ﻧﻤﺎﯾﺎن اﺳﺖ؛ ھﻨﺮﻣﻨﺪان ﺷﺎد ﻣﺼﺮ ﻗﺪﯾﻢ ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎي ﻣﺴﺨﺮهآﻣﯿﺰي از اﻧﺴﺎن و ﺟﺎﻧﻮران ﺑﺮﺟﺎي‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﮫاﻧﺪ؛ ﺣﺘﻲ ﺷﺎھﺎن و ﻣﻠﻜﮫھﺎ را در ﻋﺼﺮ اﺧﻨﺎﺗﻮن ﺗﻤﺜﺎل ﺷﻜﻦ ﭼﻨﺎن ﺳﺎﺧﺘﮫاﻧﺪ ﻛﮫ ﺗﺒﺴﻢ و ﺷﻮخ‬
‫ﻃﺒﻌﻲ از آﻧﮭﺎ ﻧﻤﺎﯾﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫ﭘﺲ از راﻣﺴﺲ دوم‪ ،‬اﯾﻦ ﺟﻼل و ﺷﻜﻮه ﺑﺴﺮﻋﺖ رو ﺑﮫ ﻓﺴﺮدن ﻧﮭﺎد‪ ،‬و در ﻣﺪت ﭼﻨﺪ ﻗﺮن ﭘﺲ از اﯾﻦ‬
‫ﻓﺮﻋﻮن‪ ،‬ھﻨﺮﻣﻨﺪان ﺗﻨﮭﺎ ﺑﮫ اﯾﻦ دﻟﺨﻮش ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ آﺛﺎر و اﺷﻜﺎل ﻗﺪﯾﻢ را ﺗﻘﻠﯿﺪ و ﺗﻜﺮار ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در دورة‬
‫ﺷﺎھﺎن ﺳﺎﺋﯿﺲ‪ ،‬دوﺑﺎره‪ ،‬ھﻨﺮ در آن ﻛﻮﺷﯿﺪ ﻛﮫ از ﺟﺎ ﺑﺮﺧﯿﺰد و ﺑﮫ ﺳﺎدﮔﻲ و اﺧﻼص ھﻨﺮﻣﻨﺪان ﺑﺰرگ‬
‫‪pym‬‬

‫دورة ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻗﺪﯾﻢ ﺑﺎزﮔﺮدد‪ .‬ﭘﯿﻜﺮﺗﺮاﺷﺎن‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﻤﺎل ﻗﺪرت و ﺷﺠﺎﻋﺖ‪ ،‬ﺑﮫ ﺳﻨﮕﮭﺎي ﺳﺨﺖ‪ ،‬ھﻤﭽﻮن‬
‫ﺑﺎزاﻟﺖ‪ ،‬ﺑﺮش‪ ،‬ﺳﺮﭘﺎﻧﺘﯿﻦ‪ ،‬و دﯾﻮرﯾﺖ ﺣﻤﻠﮫور ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﺎ آﻧﮭﺎ ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎي واﻗﻌﻲ زﻧﺪه ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻛﮫ از آن‬
‫ﺟﻤﻠﮫ اﺳﺖ ﻣﺠﺴﻤﺔ ﻣﻮﻧﺘﻮﻣﻲ ﺣﯿﺖ و ﺳﺮ ﺑﯿﻤﻮي ﺷﺨﺺ ﮔﻤﻨﺎﻣﻲ ﻛﮫ از ﺑﺎزاﻟﺖ ﺳﺒﺰ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه و اﻛﻨﻮن‬
 ‫‪m‬‬
‫در ﻛﻨﺎر دﯾﻮارھﺎي ﻣﻮزة دوﻟﺘﻲ ﺑﺮﻟﯿﻦ دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﻣﻔﺮغ ﻣﺠﺴﻤﺔ زﯾﺒﺎي ﺧﺎﻧﻤﻲ ﺑﮫ ﻧﺎم ﺗﻜﻮﺳﭽﺖ را‬
‫رﯾﺨﺘﻨﺪ‪ .‬دوﺑﺎره ھﻨﺮﻣﻨﺪان ﺑﮫ آﺷﻜﺎر ﺳﺎﺧﺘﻦ زﯾﺒﺎﯾﯿﮭﺎ و وﺟﻨﺎت و ﺣﺮﻛﺎت اﻧﺴﺎن و ﺟﺎﻧﻮران ﺗﻮﺟﮫ ﻛﺮدﻧﺪ‬
‫و ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎي ﺧﻨﺪهآوري از ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﻏﺮﯾﺐ و ﻋﺠﯿﺐ و ﻏﻼﻣﺎن و ﺧﺪاﯾﺎن ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ؛ در ﻣﯿﺎن آن آﺛﺎر‪،‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﺳﺮ ﺑﺰ و ﺳﺮ ﮔﺮﺑﺔ ﻣﻌﺮوﻓﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ اﻛﻨﻮن در ﻣﻮزة ﺑﺮﻟﯿﻦ ﻧﮕﺎھﺪاري ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﭘﺲ از آﻧﻜﮫ ﭘﺎرﺳﯿﮭﺎ‬
‫ﻣﺼﺮ را ﮔﺸﻮدﻧﺪ‪ ،‬و ﻣﻌﺎﺑﺪ ﺑﮫ ﺗﺎراج رﻓﺖ‪ ،‬ﻓﺎﺗﺤﺔ ھﻨﺮ ﻣﺼﺮي ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻌﻤﺎري و ﻣﺠﺴﻤﮫﺳﺎزي دو رﻛﻦ اﺳﺎﺳﻲ ھﻨﺮ ﻣﺼﺮي اﺳﺖ؛ اﮔﺮ ﺑﻨﺎ ﺑﺎﺷﺪ ﻓﺮاواﻧﻲ ﻣﺤﺼﻮل ﻛﺎر را ﻧﯿﺰ‬
‫ﺑﮫ ﺣﺴﺎب ﺑﯿﺎورﯾﻢ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮ اﯾﻦ دو ھﻨﺮ‪ ،‬ﻓﻦ ﻧﻘﺶ ﺑﺮﺟﺴﺘﮫﺳﺎزي را ﻧﯿﺰ ﺑﯿﻔﺮاﯾﯿﻢ‪ .‬ھﯿﭻ ﯾﻚ از ﻣﻠﺘﮭﺎي ﺟﮭﺎن‬

‫‪oo‬‬
‫ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﺑﺮاي ﻛﻨﺪهﻛﺎري ﻛﺮدن ﺗﺎرﯾﺦ و اﻓﺴﺎﻧﮫھﺎي ﺧﻮد ﺑﺮ روي دﯾﻮارھﺎ ﺑﮫ اﻧﺪازة ﻣﺼﺮﯾﺎن ﻗﺪﯾﻢ‬
‫ﻛﻮﺷﯿﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ وھﻠﮫ‪ ،‬از ﺗﺸﺎﺑﮫ ﺧﺴﺘﮕﻲ آوري ﻛﮫ ﻣﯿﺎن داﺳﺘﺎﻧﮭﺎي ﻧﻘﺶ ﺷﺪه ﺑﺮﺳﻨﮓ ﻣﻮﺟﻮد‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬و از درھﻢ و ﺑﺮھﻤﻲ ﺗﺼﺎوﯾﺮ‪ ،‬و ﻋﺪم رﻋﺎﯾﺖ‬

‫‪yah‬‬
‫@‪h‬‬
‫‪are‬‬
‫‪set‬‬
‫‪an‬‬
‫‪pym‬‬

‫ﭘﯿﻜﺮة ﺧﺎﻧﻢ ﺗﻜﻮﺳﭽﺖ از ﻣﻔﺮغ‪ ،‬ﻣﻮزة آﺗﻦ؛ ﻋﻜﺲ از ﻣﻮزة ھﻨﺮي ﻣﺘﺮﭘﻠﯿﺘﻦ‪ ،‬ﻧﯿﻮﯾﻮرك‬
 ‫‪m‬‬
‫‪.co‬‬
‫‪oo‬‬
‫‪yah‬‬
‫@‪h‬‬
‫‪are‬‬

‫ﭘﯿﻜﺮة ﻧﺸﺴﺘﺔ ﻣﻮﻧﺘﻮﻣﻲ ﺣﯿﺖ‪ ،‬ﻣﻮزة دوﻟﺘﻲ ﺑﺮﻟﯿﻦ‬

‫‪set‬‬
‫‪an‬‬
‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫‪.co‬‬
‫‪oo‬‬
‫‪yah‬‬
‫@‪h‬‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﺠﺴﻤﺔ ﻧﯿﻤﺘﻨﺔ ﻧﻔﺮﺗﯿﺘﻲ‪ ،‬ﻣﻠﻜﺔ ﻓﺮﻋﻮن اﺧﻨﺎﺗﻮن‪ ،‬ﻣﻮزة ھﻨﺮي ﻣﺘﺮﭘﻠﯿﺘﻦ‪ ،‬ﻧﯿﻮﯾﻮرك؛ ﻓﺎﻛﺴﯿﻤﯿﻞ از اﺻﻞ‪،‬‬
‫ﻣﻮزة دوﻟﺘﻲ ﺑﺮﻟﯿﻦ‬

‫ﺗﻨﺎﺳﺐ و ﻗﻮاﻋﺪ ﻣﻨﺎﻇﺮ و ﻣﺮاﯾﺎ دﭼﺎر ﺗﻌﺠﺐ ﻣﻲﺷﻮﯾﻢ؛ ﮔﺎھﻲ ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﮫاﻧﺪ ﺑﮫ ﺻﻮرﺗﻲ اﯾﻦ‬
‫ﻗﻮاﻋﺪ را رﻋﺎﯾﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎن اﺳﺖ ﻛﮫ ﭼﯿﺰھﺎي دور را ﺑﺎﻻي ﭼﯿﺰھﺎي ﻧﺰدﯾﻚ ﻧﻘﺶ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬در ﯾﻚ ﻧﻘﺶ‬
‫ﺑﺮﺟﺴﺘﮫ‪ ،‬ﻓﺮﻋﻮن ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺰرگ و دﺷﻤﻨﺎن او ﺑﺴﯿﺎر ﻛﻮﭼﻚ ﻧﻘﺶ ﺷﺪهاﻧﺪ؛ در اﯾﻦ ﻧﻘﺸﮭﺎ ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎ‪ ،‬ﺷﺨﺺ از آن در ﺷﮕﻔﺘﻲ ﻣﻲاﻓﺘﺪ ﻛﮫ ﭼﺸﻤﮭﺎي ﻣﺠﺴﻤﮫ ﯾﺎ ﻧﻘﺶ ﺑﮫ او ﻧﮕﺎه ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﻲ‬
‫ﻛﮫ ﭼﺎﻧﮫ ﯾﺎ ﺑﯿﻨﻲ ﯾﺎ ﭘﺎھﺎي او ﺑﮫ ﻃﺮف دﯾﮕﺮي ﻣﺘﻮﺟﮫ اﺳﺖ‪ .‬وﻟﻲ‪ ،‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﯾﻦ ﻣﻌﺎﯾﺐ‪ ،‬زﯾﺒﺎﯾﻲ ﻋﻘﺎب و‬
‫ﻣﺎري ﻛﮫ ﺑﺮ ﮔﻮر ﺷﺎه وﻧﻔﺲ ﻧﻘﺶ ﺷﺪه؛ ﻧﻘﺸﮭﺎي ﺷﺎه زوﺳﺮ‪ ،‬ﺑﺮ ﺳﻨﮓ آھﻜﻲ ھﺮم ﭘﻠﮫدار ﺳﻘﺎره؛ ﻧﻘﺸﮭﺎي‬
‫ﭼﻮﺑﻲ ﺷﺎھﺰاده ھﺰﯾﺮه‪ ،‬ﻛﮫ از ﮔﻮر وي در ھﻤﯿﻦ ﻧﻘﻄﮫ ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه؛ و ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻣﺮد ﻣﺠﺮوﺣﻲ از اھﺎﻟﻲ‬
‫‪an‬‬

‫ﻧﻮﺑﮫ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺮ ﮔﻮري از ﮔﻮرھﺎي ﺳﻠﺴﻠﺔ ﭘﻨﺠﻢ در اﺑﻮﺻﯿﺮ ﻧﻘﺶ ﺷﺪه و ﺑﺨﻮﺑﻲ ﭘﯿﭻ و ﺗﺎب ﻋﻀﻼت ﺑﺪن‬
‫ﺷﺨﺼﻲ را ﻛﮫ ﮔﺮﻓﺘﺎر درد و رﻧﺞ ﻓﺮاوان اﺳﺖ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﻲدھﺪ؛ ھﻤﮫ‪ ،‬از ﭼﯿﺰھﺎﯾﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺎ را ﺑﮫ‬
‫ﺗﺤﺴﯿﻦ وا ﻣﻲدارد‪ .‬در ﭘﺎﯾﺎن‪ ،‬ﻧﺎﭼﺎر از آن ﻣﻲﺷﻮﯾﻢ ﻛﮫ ﺑﺎ ﻛﻤﺎل ﺻﺒﺮ و ﺣﻮﺻﻠﮫ ﺑﮫ ﺗﺄﻣﻞ در آن ﻧﻘﺸﮭﺎي‬
‫ﻃﻮﻻﻧﯿﻲ ﺑﭙﺮدازﯾﻢ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻣﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ ﭼﮕﻮﻧﮫ ﺗﺤﻮﻃﻤﺲ ﺳﻮم و راﻣﺴﺲ دوم‪ ،‬در ﺟﻨﮕﮭﺎي ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺮ‬
‫ھﺮ ﭼﮫ در ﺳﺮراھﺸﺎن ﻣﻲآﻣﺪ ﻏﺎﻟﺐ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ؛ ﺑﮫ زﯾﺒﺎﯾﻲ ﻧﻘﺸﮭﺎي ﺑﺮﺟﺴﺘﮫاي ﻛﮫ ﺑﺮاي ﺳﺘﻲ اول در‬
‫‪pym‬‬

‫ﻋﺮﺑﺔ و ﻛﺮﻧﻚ ﺣﻔﺮ ﺷﺪه ﻣﺘﻮﺟﮫ ﻣﻲﺷﻮﯾﻢ و ﻛﻤﺎل و ﺟﻼل آﻧﮭﺎ را در ﻣﻲﯾﺎﺑﯿﻢ؛ ﺑﺎ اﺷﺘﯿﺎق و ﺷﺎدي‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫ﺗﻤﺎﺷﺎي ﻧﻘﺸﮭﺎي ﺑﺮﺟﺴﺘﺔ دﯾﻮارھﺎي ﻣﻌﺒﺪ ﻣﻠﻜﮫ ﺣﺘﺸﭙﺴﻮت در دﯾﺮ اﻟﺒﺤﺮي ﻣﻲﭘﺮدازﯾﻢ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮ رواﯾﺎت‪،‬‬
 ‫‪m‬‬
‫داﺳﺘﺎن ھﯿﺌﺖ اﻋﺰاﻣﯿﻲ را ﻣﺠﺴﻢ ﻣﻲﺳﺎزد ﻛﮫ وي ﺑﮫ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﻣﺠﮭﻮل ﭘﻮﻧﺖ )ﻛﮫ ﺷﺎﯾﺪ ھﻤﺎن ﺑﻼد‬
‫ﺳﻮﻣﺎﻟﻲ ﺑﺎﺷﺪ( ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺑﻮد‪ .‬در اﯾﻦ ﻧﻘﺸﮭﺎ ﻛﺸﺘﯿﮭﺎي درازي را ﻣﻲﺑﯿﻨﯿﻢ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﺮاع ﻛﺸﯿﺪه و ﭘﺎروھﺎي‬
‫ﭘﺸﺖ ﺳﺮھﻢ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﮫ‪ ،‬در ﻣﯿﺎن ﭘﺎﺑﺮﺳﺮان‪ ،‬ﺳﺨﺖﭘﻮﺳﺘﺎن‪ ،‬و دﯾﮕﺮ ﺟﺎﻧﻮران درﯾﺎﯾﻲ‪ ،‬رو ﺑﮫ ﺟﻨﻮب در‬

‫‪.co‬‬
‫ﺣﺮﻛﺖ ھﺴﺘﻨﺪ؛ در ﻗﺴﻤﺖ دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﻛﺸﺘﯿﮭﺎ را ﻣﻲﺑﯿﻨﯿﻢ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻛﺮاﻧﮫھﺎي ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﭘﻮﻧﺖ رﺳﯿﺪهاﻧﺪ و‬
‫ﻣﺮدم و ﺷﺎھﺸﺎن ﺑﮫ اﺳﺘﻘﺒﺎل آﻧﮭﺎ ﺷﺘﺎﻓﺘﮫاﻧﺪ و ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻌﺠﺐ و ﺗﺮﺳﻲ از ﭼﮭﺮهھﺎي آﻧﺎن ﻧﻤﺎﯾﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺟﺎﺷﻮان را ﻣﻲﺑﯿﻨﯿﻢ ﻛﮫ ھﺰاران ﺑﺴﺘﮫ از ﺗﺤﻔﮫھﺎ و ﭼﯿﺰھﺎي ﻟﺬﯾﺬ ﻣﺤﻠﻲ را ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﮫ ﻛﺸﺘﻲ ﻣﻲآورﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺪاي ﺑﯿﻢ دھﻨﺪة ﻛﺎرﮔﺮ ﭘﻮﻧﺘﻲ را ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲﺧﻮاﻧﯿﻢ ﻛﮫ‪» :‬ﺑﭙﺮھﯿﺰ از آﻧﻜﮫ ﭘﺎﯾﺖ را ﺑﮫ اﯾﻨﺠﺎ ﺑﮕﺬاري‪ ،‬ﺑﺮﺣﺬر‬
‫ﺑﺎش!« آﻧﮕﺎه‪ ،‬در اﯾﻦ ﻧﻘﺸﮭﺎ‪ ،‬ھﻤﺮاه ﻛﺸﺘﯿﮭﺎﯾﻲ )ﻛﮫ ﺑﮫ ﮔﻔﺘﺔ ھﻤﺎن ﻧﻘﺶ( »ﺗﺤﻔﮫھﺎي ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﭘﻮﻧﺖ‪ ،‬از‬

‫‪oo‬‬
‫ﻃﻼ و ﭼﻮﺑﮭﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن و ﺳﻮرﻣﮫ و ﺑﻮزﯾﻨﮫ و ﺳﮓ و ﭘﻮﺳﺖ ﭘﻠﻨﮓ ﻣﺎﻻﻣﺎل اﺳﺖ… و ھﺮﮔﺰ‪ ،‬از آﻏﺎز‬
‫ﻋﺎﻟﻢ‪ ،‬اﯾﻦ اﻧﺪازه ﭼﯿﺰ ﺑﺮاي ﺷﺎھﻲ از ﺷﺎھﺎن ﺟﮭﺎن ﻧﯿﺎوردهاﻧﺪ«‪،‬ﺑﮫ ﻃﺮف ﺷﻤﺎل ﺑﺎز ﻣﻲﮔﺮدﯾﻢ؛ ﻛﺸﺘﯿﮭﺎ‬
‫ﺗﺮﻋﺔ ﺑﺰرگ ﻣﯿﺎن درﯾﺎي ﺳﺮخ و ﻧﯿﻞ را ﻃﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و آﻧﮕﺎه در ﺣﻮﺿﮭﺎي ﻛﻨﺎر ﺷﮭﺮ ﻃﯿﻮه ﻟﻨﮕﺮ‬
‫ﻣﻲاﻧﺪازﻧﺪ و آﻧﭽﮫ دارﻧﺪ‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ ﭘﺎھﺎي ﻣﻠﻜﮫ‪ ،‬ﺑﺮ زﻣﯿﻦ ﺧﺎﻟﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ از آن‪ ،‬ﺑﮫ ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﮫ‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ ﻣﺪت زﻣﺎﻧﻲ از ﺧﺎﻟﻲ ﻛﺮدن ﻛﺸﺘﯿﮭﺎ ﮔﺬﺷﺘﮫ‪ ،‬در ﻧﻘﺸﮭﺎ ﭼﻨﺎن ﻣﻲﺑﯿﻨﯿﻢ ﻛﮫ ﻛﺎﻻھﺎي وارد ﺷﺪه ھﻤﺔ‬
‫ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﻣﺼﺮ را آراﺳﺘﮫ اﺳﺖ‪ ،‬و در ھﺮ ﺟﺎ اﺳﺒﺎب زﯾﻨﺖ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه از ﻋﺎج و ﻃﻼ و ﺟﻌﺒﮫھﺎي‬

‫ﻓﯿﻞ و ﭘﻮﺳﺖ ﺟﺎﻧﻮران دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬و درﺧﺘﺎﻧﻲ ﻛﮫ از ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﭘﻮﻧﺖ آوردهاﻧﺪ ﭼﻨﺎن ﺑﺎ ﺧﺎك ﻣﺼﺮ‬
‫ﺧﻮﮔﺮﻓﺘﮫ و ﺑﺰرگ و ﺗﻨﺎور ﺷﺪهاﻧﺪ ﻛﮫ ﮔﻮﯾﻲ در ﻣﺮز و ﺑﻮم ﺧﻮد ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ ،‬و ﭼﻨﺎن ﭘﺮﺷﺎخ و ﺑﺮﮔﻨﺪ ﻛﮫ‬
‫ﮔﺎوان در ﺳﺎﯾﺔ آﻧﮭﺎ آرﻣﯿﺪهاﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﻘﺶ ﺑﺮﺟﺴﺘﮫ‪ ،‬ﺑﺪون ﺷﻚ‪ ،‬از ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﻧﻘﺸﮭﺎي ﺗﺎرﯾﺦ ھﻨﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫@‪h‬‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻧﻘﺶ ﺑﺮﺟﺴﺘﮫ ﺣﺪﻓﺎﺻﻞ ﻣﯿﺎن ﻣﺠﺴﻤﮫﺳﺎزي و ﻧﻘﺎﺷﻲ اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﺼﺮ‪ ،‬ﺟﺰ در دورة ﺑﻄﺎﻟﺴﮫ و در‬
‫ﺗﺤﺖﺗﺄﺛﯿﺮ ﯾﻮﻧﺎن‪ ،‬ﻧﻘﺎﺷﻲ ھﺮﮔﺰ ﺑﮫ ﭘﺎﯾﺔ ﯾﻚ ھﻨﺮ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻧﺮﺳﯿﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ھﻤﯿﺸﮫ از آن ﺑﮫ ﻋﻨﻮان دﺳﺘﯿﺎر‬
‫ﻣﻌﻤﺎري و ﻣﺠﺴﻤﮫﺳﺎزي و ﻛﻨﺪهﻛﺎري اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﺪ؛ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﻲ ﻛﮫ ﻛﺎر ﻧﻘﺎش ﻓﻘﻂ آن ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ‬
‫آﻧﭽﮫ را ﻗﻠﻢ ﻣﺠﺴﻤﮫﺳﺎز ﺗﺮاﺷﯿﺪه‪ ،‬رﻧﮕﯿﻦ ﻛﻨﺪ‪ .‬وﻟﻲ‪ ،‬ﺑﺎ وﺟﻮد آﻧﻜﮫ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻣﻨﺰﻟﺖ دﺳﺖ دوﻣﻲ داﺷﺘﮫ‪ ،‬در‬
‫ھﻤﮫ ﺟﺎ اﺛﺮ آن دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎ را رﻧﮓ ﻣﻲزدﻧﺪو ھﻤﺔ ﺳﻄﻮح را رﻧﮓآﻣﯿﺰي ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪are‬‬

‫ﭼﻮن ﻧﻘﺎﺷﻲ و ﻣﻮاد رﻧﮕﻲ از ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن زود ﻣﺘﺄﺛﺮ ﻣﻲﺷﺪه‪ ،‬آن ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻓﻨﻲ ﻣﻌﻤﺎري و ﺣﺠﺎري را‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﮫ‪ ،‬ﺑﮫ ﻃﻮري ﻛﮫ از ﻧﻘﺎﺷﯿﮭﺎي رﻧﮕﯿﻦ دورة ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻗﺪﯾﻢ‪ ،‬ﺟﺰ ﺻﻮرت زﯾﺒﺎﯾﻲ از ﺷﺶﻏﺎز ﻛﮫ از‬
‫ﮔﻮري در ﻣﺪوم ﺑﯿﺮون آورده ﺷﺪه‪ ،‬ﭼﯿﺰي در دﺳﺖ ﻧﺪارﯾﻢ‪ .‬وﻟﻲ از ھﻤﯿﻦ ﯾﻚ اﺛﺮ ﻣﻲﺗﻮان ﺣﻜﻢ ﻛﺮد ﻛﮫ‬
‫ھﻨﺮ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻧﯿﺰ‪ ،‬در دورة ﺳﻠﺴﻠﮫھﺎي اول‪ ،‬ﺗﺎ ﺣﺪ زﯾﺎدي ﺑﮫ ﻛﻤﺎل ﻧﺰدﯾﻚ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻮن ﺑﮫ دورة‬
‫ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻣﯿﺎﻧﮫ ﻣﻲرﺳﯿﻢ‪ ،‬ﻧﻘﺎﺷﯿﮭﺎي آﺑﺮﻧﮕﻲ در ﮔﻮرھﺎي اﻣﻨﻲ و ﺧﻨﻮﻣﺤﻮﺗﭗ‪ ،‬در ﺑﻨﻲﺣﺴﻦ‪ ،‬ﻣﻲﯾﺎﺑﯿﻢ ﻛﮫ‪،‬‬
‫از ﻟﺤﺎظ ﺗﺰﯾﯿﻦ آن در ﮔﻮر‪ ،‬ﻣﺎﯾﺔ ﺷﺎدي ﺑﯿﻨﻨﺪه ﻣﻲﺷﻮد؛ ﻧﯿﺰ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻣﻌﺮوف ﺑﮫ آھﻮان و دھﻘﺎﻧﺎن‪ .‬و‬
‫‪set‬‬

‫ﺗﺼﻮﯾﺮ ﮔﺮﺑﮫاي در ﻛﻤﯿﻦ ﺷﻜﺎر ﺧﻮد‪ .‬از ﺑﮭﺘﺮﯾﻦ ﻧﻤﻮﻧﮫھﺎي اﯾﻦ ھﻨﺮ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲروﻧﺪ؛ در اﯾﻨﺠﺎ ﻧﯿﺰ‬
‫ھﻨﺮﻣﻨﺪ ﺑﮫ ﻋﻨﺼﺮ اﺳﺎﺳﻲ ﻛﺎر ﺧﻮد ﺗﻮﺟﮫ داﺷﺘﮫ و ﺣﺮﻛﺖ و ﺟﺎﻧﺪاري را ﺑﮫ ﺑﮭﺘﺮﯾﻦ ﺻﻮرت ﻧﻤﺎﯾﺶ داده‬
‫اﺳﺖ‪ .‬در دورة اﻣﭙﺮاﻃﻮري‪ ،‬ﮔﻮرھﺎ ﭘﺮ ازﺗﺼﺎوﯾﺮ رﻧﮕﯿﻦ ﺷﺪ‪ .‬ھﻨﺮﻣﻨﺪ ﻣﺼﺮي ﺗﻮاﻧﺴﺖ ھﻤﺔ رﻧﮕﮭﺎي‬
‫رﻧﮕﯿﻦﻛﻤﺎن را ﺑﺴﺎزد‪ ،‬و در ﺻﺪد آن ﺑﺮآﻣﺪ ﺗﺎ ﻣﮭﺎرت ﺧﻮد را در رﻧﮓآﻣﯿﺰي آﺷﻜﺎر ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻧﻘﺎش ﻣﺼﺮي‬
‫ﻣﻲﻛﻮﺷﯿﺪ ﺗﺎ‪ ،‬ﺑﺮ روي دﯾﻮارھﺎ و ﺳﻘﻔﮭﺎي ﺧﺎﻧﮫھﺎ و ﻣﻌﺎﺑﺪ و ﻛﺎﺧﮭﺎ و دﺧﻤﮫھﺎ‪ ،‬ﺗﺼﻮﯾﺮ زﻧﺪﮔﻲ ﭘﺮ از‬
‫‪an‬‬

‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ و ﺣﺮارت ﻣﺰارع آﻓﺘﺎﺑﮕﯿﺮ را رﺳﻢ ﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﺮ آن ﻣﺮﻏﺎﻧﻲ را ﻛﮫ در ھﻮا ﻣﻲﭘﺮﻧﺪ‪ ،‬و ﻣﺎھﯿﺎﻧﻲ را‬
‫ﻛﮫ در آب ﺷﻨﺎ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﺟﺎﻧﻮراﻧﻲ را ﻛﮫ در ﻣﺮداﺑﮭﺎ ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ ﻧﻤﺎﯾﺶ دھﺪ‪ .‬زﻣﯿﻦ را ﭼﻨﺎن ﻧﻘﺎﺷﻲ‬
‫ﻣﻲﻛﺮد ﻛﮫ ﮔﻮﯾﻲ آﺑﮕﯿﺮي اﺳﺖ‪ ،‬و ﺳﻘﻒ را ﭼﻨﺎن ﻣﻲآراﺳﺖ ﻛﮫ‪ ،‬در زﯾﺒﺎﯾﻲ و ﺷﻜﻮه‪ ،‬ﺑﺎ آﺳﻤﺎن و‬
‫ﺳﺘﺎرﮔﺎن آن دم از ھﻤﺴﺮي ﻣﻲزد؛ ھﻤﺔ اﯾﻦ ﺻﻮرﺗﮭﺎ را در ﭼﮭﺎرﭼﻮﺑﮫاي از اﺷﻜﺎل ھﻨﺪﺳﻲ‪ ،‬ﯾﺎ ﺗﺰﯾﯿﻨﺎﺗﻲ‬
‫‪pym‬‬

‫ﻣﺮﻛﺐ ﺷﺪه از ﺳﺎﻗﮫ و ﺑﺮگ ﻗﺮار ﻣﻲداد و‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬از ﻧﻘﺸﮭﺎي ﺳﺎده ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺗﺎ ﻧﻘﺸﮭﺎي ﭘﺮﻃﻮل و‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺗﻔﺼﯿﻞ و دﻟﻔﺮﯾﺐ ﻓﺮاھﻢ ﻣﻲآورد‪ .‬ﻧﻘﺎﺷﻲ دﺧﺘﺮ رﻗﺎص‪ ،‬ﻛﮫ ﺳﺮﺷﺎر از ﻧﯿﺮوي اﺑﺘﻜﺎر و روح ھﻨﺮي‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﻜﺎر‬

‫‪.co‬‬
‫ﻣﺮغ در ﻗﺎﯾﻖ‪ ،‬و ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﺷﺪه ﺑﺎ ﮔﻞ اﺧﺮاﯾﻲ ﻛﮫ دﺧﺘﺮ ﺑﺮھﻨﺔ ﻧﺮم اﺳﺘﺨﻮاﻧﻲ را ﻣﯿﺎن ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن در‬
‫ﮔﻮر ﺗﺤﺖ در ﻃﯿﻮه ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﻲدھﺪ ﻧﻤﻮﻧﮫھﺎي ﺑﺮﺟﺴﺘﺔ ﻧﻘﺎﺷﯿﮭﺎي ﻓﺮاواﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻗﺒﺮھﺎي ﻣﺼﺮﯾﺎن را‬
‫ﻣﻲآراﺳﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻨﺠﺎ ﻧﯿﺰ‪ ،‬ھﻤﺎن ﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ در ﻧﻘﺸﮭﺎي ﺑﺮﺟﺴﺘﮫ دﯾﺪﯾﻢ‪ ،‬ﺧﻄﻮط و ﻣﻔﺮدات ﻧﻘﺎﺷﻲ زﯾﺒﺎ‬
‫وﻟﻲ‪ ،‬از ﺣﯿﺚ ﺗﺮﻛﯿﺐ‪ ،‬ﺿﻌﯿﻒ اﺳﺖ‪ .‬اﺷﺨﺎﺻﻲ ﻛﮫ در ﯾﻚ ﻋﻤﻞ ﯾﺎ ﯾﻚ ﻣﻨﻈﺮه ﺷﺮﻛﺖ دارﻧﺪ‪ -‬و ﻣﺎ اﻛﻨﻮن‬
‫آﻧﮭﺎ را ﻣﺨﻠﻮط ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺗﺮﺳﯿﻢ ﻣﻲﻛﻨﯿﻢ‪ -‬در ﻧﻤﺎﯾﺸﮭﺎي ﻗﺪﯾﻢ ﻣﺼﺮي ﭘﺮاﻛﻨﺪه و ﯾﻜﻲ ﭘﺲ از دﯾﮕﺮي‬

‫‪oo‬‬
‫ﻧﻤﺎﯾﺶ داده ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬در اﯾﻨﺠﺎ ﻧﯿﺰ ﻧﻘﺎش‪ ،‬ﺑﮫ ﺟﺎي ﻣﺮاﻋﺎت ﻗﻮاﻋﺪ ﻣﻨﺎﻇﺮ و ﻣﺮاﯾﺎ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣﻲداده‬
‫اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﻌﻀﻲ از ﻗﺴﻤﺘﮭﺎي ﺗﺼﻮﯾﺮ را ﺑﺎﻻي ﺑﻌﻀﻲ دﯾﮕﺮ ﻗﺮار دھﺪ‪ .‬در آن زﻣﺎن‪ ،‬ﺟﻤﻮدي ﻛﮫ از‬
‫ﭘﺎيﺑﻨﺪ ﺑﻮدن ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﺧﺎص ﺻﻮرﺗﺴﺎزي و ﻣﺮاﻋﺎت ﺳﻨﻦ و ﺗﻘﺎﻟﯿﺪ ﻗﺪﯾﻢ در ﻣﺠﺴﻤﮫﺳﺎزي وﺟﻮدداﺷﺖ‪ ،‬ﺑﺮ‬
‫ﻧﻘﺎﺷﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﻲﻛﺮد؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ ﺟﺎﻧﺪاري و واﻗﻊﺑﯿﻨﻲ و ﺷﻮﺧﻲ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﻌﺪھﺎ از ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﻦ‬

‫‪yah‬‬
‫ﭘﯿﻜﺮﺗﺮاﺷﻲ ﻣﺼﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬در ﺗﻤﺎم ﻧﻘﺎﺷﯿﮭﺎ‪ ،‬ﻃﺮاوت ﻣﻔﮭﻮﻣﺎت‪ ،‬و رواﻧﻲ در‬
‫رﺳﻢ ﺧﻄﻮط و اﺟﺮا ﻛﺮدن ﻧﻘﺸﮫ‪ ،‬و وﻓﺎداري در ﻧﺸﺎن دادن زﻧﺪﮔﻲ و ﺣﺮﻛﺎت ﻃﺒﯿﻌﻲ‪ ،‬و ﻓﺮاواﻧﻲ رﻧﮓ‬
‫و زﯾﻨﺖ‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﺎﯾﺔ ﺷﺎدي ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬وﺟﻮد دارد ﻛﮫ ﭘﺮدة ﻧﻘﺎﺷﻲ را ﻣﺎﯾﺔ ﻧﻮازش ﭼﺸﻢ و ﺟﺎن‬
‫ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﺧﻼﺻﺔ ﻣﻄﻠﺐ آﻧﻜﮫ‪ ،‬ھﻨﺮ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻣﺼﺮ‪ -‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﻣﻌﺎﯾﺒﻲ ﻛﮫ دارد‪ -‬ﺟﺰ در دورة ﺳﻠﺴﻠﮫھﺎي‬
‫ﻣﯿﺎﻧﺔ ﭼﯿﻦ‪ ،‬ﻧﻈﯿﺮي در ﺗﻤﺪﻧﮭﺎي ﺷﺮﻗﻲ ﻧﺪارد‪.‬‬

‫ھﻨﺮھﺎي ﻛﻮﭼﻚ در ﻣﺼﺮ ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ ھﻨﺮ را ﺗﺸﻜﯿﻞ ﻣﻲداد‪ .‬ﻣﮭﺎرت و ﻧﯿﺮوﯾﻲ ﻛﮫ ﺳﺒﺐ ﺳﺎﺧﺘﮫ‬
‫@‪h‬‬
‫ﺷﺪن ﻛﺮﻧﻚ و اھﺮام ﺷﺪه‪ ،‬و ﻣﻌﺎﺑﺪ را از آﻧﮭﻤﮫ ﻣﺠﺴﻤﮫ ﭘﺮ ﻛﺮده‪ ،‬ﺑﮫ آراﺳﺘﻦ داﺧﻞ ﺧﺎﻧﮫھﺎ و زﯾﻨﺖ دادن‬
‫ﺑﺪن و ﻓﺮاھﻢ آوردن ﺗﻤﺎم وﺳﺎﯾﻞ ﻟﺬت و آراﯾﺶ و ﺗﺠﻤﻞ زﻧﺪﮔﻲ ﻧﯿﺰ ﭘﺮداﺧﺘﮫ اﺳﺖ؛ ﺑﺎﻓﻨﺪﮔﺎن ﻣﺼﺮي‬
‫ﻓﺮﺷﮭﺎ و ﭘﺎرﭼﮫھﺎي ﮔﻼﺑﺘﻮﻧﺪار‪ ،‬ﺑﺮاي زﯾﻨﺖ دﯾﻮارھﺎ‪ ،‬و ﭘﺸﺘﯿﮭﺎ و ﺑﺎﻟﺸﮭﺎﯾﻲ ﭼﻨﺎن ﻇﺮﯾﻒ و ﻟﻄﯿﻒ‬
‫ﻣﻲﺑﺎﻓﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﻣﺎﯾﺔ ﺣﯿﺮت اﺳﺖ؛ ھﻤﺎن ﻧﻘﺸﮭﺎي اﺑﺘﻜﺎري ﻣﺼﺮ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ ﺳﻮرﯾﮫ اﻧﺘﻘﺎل ﯾﺎﻓﺘﮫ و در اﯾﻦ‬
‫زﻣﺎن ﻣﺎﯾﺔ ﺷﮭﺮت زرﯾﮭﺎي دﻣﺸﻘﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭼﯿﺰھﺎﯾﻲ ﻛﮫ از ﻗﺒﺮ ﺗﻮتﻋﻨﺦآﻣﻮن ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه ﻧﺸﺎن‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ اﺛﺎﺛﺔ ﻣﺼﺮﯾﺎن ﻗﺪﯾﻢ ﭼﮫ ﺗﻨﻮع و ﻓﺮاواﻧﻲ ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰي داﺷﺘﮫ‪ ،‬و ﺻﯿﻘﻠﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ ھﺮ ﻗﺴﻤﺖ از‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن اﺛﺎﺛﮫ ﻣﻲدادهاﻧﺪ ﺗﺎ ﭼﮫ ﺣﺪ ﺑﻮده اﺳﺖ؛ در ﻣﯿﺎن آن آﺛﺎر‪ ،‬ﺻﻨﺪﻟﯿﮭﺎي ﻣﺮﺻﻊ ﺑﮫ ﺳﯿﻢ و زر‪ ،‬و‬
‫ﺗﺨﺘﺨﻮاﺑﮭﺎﯾﻲ ﺑﺎ ﻧﻘﺶ و ﻧﮕﺎر و ﻃﺮز ﺳﺎﺧﺖ ﺑﺪﯾﻊ‪ ،‬ﺟﻌﺒﮫھﺎي ﺟﻮاھﺮ و ﺟﻌﺒﮫھﺎي اﺳﺒﺎب آراﯾﺶ ﺑﺴﯿﺎر‬
‫ﻇﺮﯾﻒ‪ ،‬و ﮔﻠﺪاﻧﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﻓﻘﻂ ﮔﻠﺪاﻧﮭﺎي ﺳﺎﺧﺖ ﭼﯿﻦ ﺗﻮاﻧﺴﺘﮫ اﺳﺖ ﺑﺮﺗﺮي ﺧﻮد را ﺑﺮ آﻧﮭﺎ ﺣﻔﻆ ﻛﻨﺪ دﯾﺪه‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮ ﻣﯿﺰھﺎي ﺧﻮراﻛﺨﻮري آن زﻣﺎن ﻇﺮﻓﮭﺎي ﮔﺮاﻧﺒﮭﺎي ﻃﻼ و ﻧﻘﺮه و ﻣﻔﺮغ و ﺟﺎﻣﮭﺎي ﺑﻠﻮر و‬
‫ﺑﺸﻘﺎﺑﮭﺎي درﺧﺸﻨﺪهاي از ﺳﻨﮓ دﯾﻮرﯾﺖ وﺟﻮد داﺷﺖ ﻛﮫ‪ ،‬از ﺷﺪت ﻇﺮاﻓﺖ و ﺷﻔﺎﻓﻲ‪ ،‬ﻧﻮر از آﻧﮭﺎ ﻋﺒﻮر‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﻇﺮﻓﮭﺎي ﻣﺮﻣﺮﯾﻦ ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﯿﺎن ﻣﺨﻠﻔﺎت ﺗﻮتﻋﻨﺦآﻣﻮن‪ ،‬و ﻛﺎﺳﮫھﺎﯾﻲ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﮔﻞ ﻧﯿﻠﻮﻓﺮ‪،‬‬
‫و ﺟﺎﻣﮭﺎي ﺷﺮاﺑﻲ ﻛﮫ در وﯾﺮاﻧﮫھﺎي ﺧﺎﻧﺔ آﻣﻨﺤﻮﺗﭗ ﺳﻮم در ﻃﯿﻮه ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه‪ ،‬ﺑﺨﻮﺑﻲ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ‬
‫ﻛﮫ ﻓﻦ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺑﺪل ﭼﯿﻨﻲ ﺗﺎ ﭼﮫ ﺣﺪ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ داﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬آﺧﺮﯾﻦ ﭼﯿﺰي ﻛﮫ در اﯾﻦ ﺑﺎره ﻣﻲﮔﻮﯾﯿﻢ‬
‫‪an‬‬
‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫‪.co‬‬
‫‪oo‬‬
‫‪yah‬‬
‫@‪h‬‬
‫ﻧﻘﺎﺷﻲ دﺧﺘﺮ رﻗﺎص‪ ،‬ﻣﻮزة ﺗﻮرن‪ ،‬اﯾﺘﺎﻟﯿﺎ‬
‫‪are‬‬
‫‪set‬‬
‫‪an‬‬
‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫‪.co‬‬
‫‪oo‬‬
‫‪yah‬‬
‫@‪h‬‬
‫ﮔﺮﺑﮫاي در ﻛﻤﯿﻦ ﺷﻜﺎر ﺧﻮد‪ ،‬ﻧﻘﺎﺷﻲ دﯾﻮاري در ﮔﻮر ﺧﻨﻮﻣﺤﻮﺗﭗ در ﺑﻨﻲﺣﺴﻦ‬
‫‪are‬‬

‫در ﺑﺎب ﺟﻮاھﺮات دوﻟﺖ ﻣﯿﺎﻧﮫ و دوﻟﺖ ﺟﺪﯾﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﮫ در اﯾﻦ دو دوره آن اﻧﺪازه زﯾﻮرھﺎي ﮔﺮاﻧﺒﮭﺎ‬
‫ﻓﺮاوان ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ زﯾﺒﺎﯾﻲ ﺻﻮرت و دﻗﺖ در ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬ﭼﯿﺰي ﺑﺮﺗﺮ از آن ﺑﮫ ﺗﺼﻮر در‬
‫ﻧﻤﻲآﯾﺪ‪ .‬در ﺿﻤﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﮫھﺎي ﺑﺎﻗﯿﻤﺎﻧﺪة از آن زﻣﺎن‪ ،‬ﮔﺮدﻧﺒﻨﺪھﺎ‪ ،‬ﺗﺎﺟﮭﺎ‪ ،‬اﻧﮕﺸﺘﺮﯾﮭﺎ‪ ،‬دﺳﺘﺒﻨﺪھﺎ‪ ،‬آﯾﻨﮫھﺎ‪،‬‬
‫ﮔﻠﮭﺎي ﺳﯿﻨﮫ‪ ،‬زﻧﺠﯿﺮھﺎ‪ ،‬و ﻣﺪاﻟﮭﺎﯾﻲ دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ از ﻃﻼ‪ ،‬ﻧﻘﺮه‪ ،‬ﻋﻘﯿﻖ‪ ،‬ﻓﻠﺪﺳﭙﺎت‪ ،‬ﻻﺟﻮرد‪ ،‬آﻣﺘﯿﺴﺖ‪ ،‬و‬
‫‪set‬‬

‫ﺳﺎﯾﺮ اﻧﻮاع ﺳﻨﮕﮭﺎي ﮔﺮاﻧﺒﮭﺎ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه‪ .‬ﺗﻮاﻧﮕﺮان ﻣﺼﺮي‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻮاﻧﮕﺮان ژاﭘﻨﻲ‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺷﺎد ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ‬
‫در اﻃﺮاﻓﺸﺎن ﺧﺮده رﯾﺰھﺎي ھﻨﺮي ﻓﺮاوان ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺣﺘﻲ ﯾﻚ ﺗﻜﺔ ﻛﻮﭼﻚ ﻋﺎج ﻣﻮﺟﻮد در ﺻﻨﺪوق ﺟﻮاھﺮ‬
‫آﻧﺎن ﻧﺒﻮد ﻛﮫ ﺑﺎ ﻛﻤﺎل دﻗﺖ و ﻇﺮاﻓﺖ ﺗﺮاش ﻧﺨﻮرده ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻟﺒﺎس ﺳﺎده ﻣﻲﭘﻮﺷﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﺴﯿﺎر ﺧﻮﺷﮕﺬران‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ و‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﺤﺾ اﯾﻨﻜﮫ ﻛﺎر روزاﻧﮫﺷﺎن ﺗﻤﺎم ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬از ﻧﻮاي روﺣﺒﺨﺶ ﻋﻮد و ﭼﻨﮓ و زﻧﮓ و ﻧﺎي‬
‫ﺑﮭﺮهﻣﻨﺪ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﻌﺎﺑﺪ و ﻛﺎﺧﮭﺎ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺧﻮد‪ ،‬ﮔﺮوه ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن و ھﻤﺴﺮاﯾﺎن ﻣﺨﺼﻮص داﺷﺘﻨﺪ؛ ﯾﻜﻲ از‬
‫‪an‬‬

‫ﻛﺎرﻣﻨﺪان ﻗﺼﺮ ﺷﺎھﻲ‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﺎم »ﺳﺮﭘﺮﺳﺖآواز«‪ ،‬ﻛﺎرش آن ﺑﻮد ﻛﮫ ﻛﺎر ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن و ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎﻧﻲ را ﻛﮫ‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻔﺮﯾﺢ ﺧﺎﻃﺮ ﺷﺎه ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﺸﻐﻮل ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ ﻣﻨﻈﻢ ﻛﻨﺪ‪ .‬دﻟﯿﻠﻲ ﺑﺮ آن ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﻋﻼﻣﺘﮭﺎي ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ در‬
‫ﻣﺼﺮ وﺟﻮد داﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻲ اﯾﻦ ﺧﻮد ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻧﺎﺷﻲ از آن ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ ھﻨﻮز ھﻤﺔ آﺛﺎر ﻣﺼﺮ ﻗﺪﯾﻢ از‬
‫زﯾﺮ ﺧﺎك ﺑﯿﺮون ﻧﯿﺎﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻨﻔﺮوﻧﻮﻓﺮ و رﻣﺮي‪ -‬ﭘﺘﺎح دو ﺧﻮاﻧﻨﺪة ﻧﺎﺑﻐﺔ زﻣﺎن ﺧﻮد و ﺑﮫ ﻣﻨﺰﻟﺔ‬
‫‪pym‬‬

‫ﻛﺎروزو و د رﺳﻜﻲ آن ﻋﺼﺮ ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﻣﺎ‪ ،‬از ﺧﻼل ﻗﺮﻧﮭﺎي دراز‪ ،‬ﺑﺎﻧﮓ اﯾﺸﺎن را ﻣﻲﺷﻨﻮﯾﻢ ﻛﮫ ﺑﺮﺧﻮد‬
‫ﻣﻲﺑﺎﻟﻨﺪ و از اﯾﻨﻜﮫ »ﺗﻮاﻧﺴﺘﮫاﻧﺪ ﺑﺎ آواز روﺣﻨﻮاز ﺧﻮد ﺧﺎﻃﺮ ﺷﺎه را ﺷﺎد ﻛﻨﻨﺪ« اﻓﺘﺨﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫اﯾﻦ ﯾﻚ اﻣﺮ اﺳﺘﺜﻨﺎﯾﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻧﺎم اﯾﻦ دو ھﻨﺮﻣﻨﺪ ﺑﮫ ﻣﺎ رﺳﯿﺪه اﺳﺖ‪ ،‬از آن ﺟﮭﺖ ﻛﮫ ھﻨﺮﻣﻨﺪاﻧﻲ ﻛﮫ ﺑﺎ‬
‫ﻛﻮﺷﺸﮭﺎي ﻓﺮاوان ﺧﻮد ﻧﺎم ﺷﺎھﺰادﮔﺎن و ﻛﺎھﻨﺎن و ﺷﺎھﺎن ﯾﺎ ﺧﺎﻃﺮة اﯾﺸﺎن را ﺟﺎوداﻧﻲ ﺳﺎﺧﺘﮫاﻧﺪ ھﺮﮔﺰ‬
‫وﺳﯿﻠﮫاي در اﺧﺘﯿﺎر ﻧﺪاﺷﺘﮫاﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺧﺎﻃﺮهاي از ﺧﻮد ﺑﺮاي آﯾﻨﺪﮔﺎن ﺑﺎﻗﻲ ﮔﺬارﻧﺪ؛ از اﯾﻦ ﻗﺒﯿﻞ اﺳﺖ‬

‫‪.co‬‬
‫ﻧﺎﻣﮭﺎي ﭘﺎرهاي از ھﻨﺮﻣﻨﺪان دﯾﮕﺮ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻣﺎ رﺳﯿﺪه‪ ،‬ھﻤﭽﻮن‪ :‬اﯾﻤﺤﻮﺗﭗ‪ ،‬ﻣﻌﻤﺎر و ﻣﮭﻨﺪس اﻓﺴﺎﻧﮫاي دورة‬
‫زوﺳﺮ؛ اﯾﻨﻨﻲ‪ ،‬ﻧﻘﺸﮫﻛﺶ ﺑﻨﺎھﺎي ﺑﺰرﮔﻲ ھﻤﭽﻮن ﻣﻌﺒﺪ دﯾﺮاﻟﺒﺤﺮي ﺑﺮاي ﺗﺤﻮﻃﻤﺲ اول؛ ﭘﻮﯾﻤﺮ و‬
‫ﺣﭙﻮﺳﻨﺐ و ﺳﻨﻤﻮت‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﻨﺎھﺎي ﻋﻈﯿﻤﻲ ﺑﺮاي ﻣﻠﻜﮫ ﺣﺘﺸﭙﺴﻮت ﺳﺎﺧﺘﮫاﻧﺪ؛ ﺗﺤﻮﻃﻤﺲ ﻣﺠﺴﻤﮫﺳﺎز‪ ،‬ﻛﮫ در‬
‫ﺿﻤﻦ ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪهھﺎي ﻛﺎرﮔﺎه وي ﺷﺎھﻜﺎرھﺎي ﻓﺮاواﻧﻲ ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه؛ و ﺑﻚ‪ ،‬ﻣﺠﺴﻤﮫﺳﺎز ﻣﻐﺮوري ﻛﮫ ﮔﻔﺘﮫ‬
‫اﺳﺖ‬

‫‪oo‬‬
‫‪yah‬‬
‫@‪h‬‬
‫‪are‬‬
‫‪set‬‬
‫‪an‬‬

‫ﺻﻨﺪﻟﻲ ﺗﻮت ﻋﻨﺦآﻣﻮن‪ ،‬ﻣﻮزة ﻗﺎھﺮه؛ ﻋﻜﺲ از ﻣﻮزة ھﻨﺮي ﻣﺘﺮﭘﻠﯿﺘﻦ‪ ،‬ﻧﯿﻮﯾﻮرك‬

‫اﮔﺮ وي ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﻧﺎﻣﻲ از اﺧﻨﺎﺗﻮن در زﻣﺎﻧﮫ ﺑﺎﻗﻲ ﻧﻤﻲﻣﺎﻧﺪ‪ .‬آﻣﻨﺤﻮﺗﭗﺳﻮم ﻣﮭﻨﺪس و ﻣﻌﻤﺎري ﺑﮫ ﻧﺎم‬
‫آﻣﻨﺤﻮﺗﭗ ﭘﺴﺮ ﺣﺎﭘﻮ داﺷﺖ‪ ،‬و آن ﺷﺎه ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ اﻣﻮال ﺑﯿﺤﺴﺎﺑﻲ در اﺧﺘﯿﺎر اﯾﻦ ھﻨﺮﻣﻨﺪ ﮔﺬاﺷﺘﮫ ﺑﻮد؛ اﯾﻦ‬
‫‪pym‬‬

‫ھﻨﺮﻣﻨﺪ ﺧﻮشاﻗﺒﺎل ﭼﻨﺎن ﻧﺎمآور ﺷﺪ ﻛﮫ ﺑﻌﺪھﺎ ﻣﺼﺮﯾﺎن او را ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﯿﺪﻧﺪ و ﯾﻜﻲ از ﺧﺪاﯾﺎن ﻣﻲﺷﻤﺮدﻧﺪ‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺑﺎ ھﻤﺔ اﯾﻦ اﺣﻮال‪ ،‬ھﻨﺮﻣﻨﺪان در ﮔﻤﻨﺎﻣﻲ و ﻓﻘﺮ ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ و‪ ،‬در ﻧﺰد ﻛﺎھﻨﺎن و ﺑﺰرﮔﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ‬
‫ﺧﺪﻣﺖ آﻧﺎن ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺰﻟﺘﻲ ﺑﯿﺶ از ﺻﻨﻌﺘﮕﺮان ﻋﺎدي ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫دﯾﻦ و ﺛﺮوت ﻣﺼﺮ‪ ،‬ﺑﺮاي اﯾﺠﺎد ھﻨﺮ و ﭘﺮوراﻧﺪن آن‪ ،‬دﺳﺖ ﺑﮫ دﺳﺖ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ داده ﺑﻮدﻧﺪ؛ ھﻤﯿﻦ دﯾﻦ‪ ،‬در‬
‫آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ ﻗﺪرت و ﻧﻔﻮذ ﻣﺼﺮ از ﻣﯿﺎن رﻓﺖ‪ ،‬در ﺑﺮاﻧﺪاﺧﺘﻦ ھﻨﺮ ﻣﺼﺮي ﺳﮭﻤﻲ ﺑﺴﺰا داﺷﺖ‪ .‬دﯾﻦ‪،‬‬
‫ﺑﺮاي ھﻨﺮﻣﻨﺪان‪ ،‬ﻣﻮﺿﻮع اﻟﮭﺎم و ﻣﺤﺮك ﻓﻜﺮي ﻓﺮاھﻢ ﻣﻲآورد‪ ،‬وﻟﻲ آن اﻧﺪازه ﻗﯿﺪ و ﺑﻨﺪ ﺑﮫ دﺳﺖ و ﭘﺎي‬
‫آﻧﺎن ﻣﻲﮔﺬاﺷﺖ ﻛﮫ ھﻨﺮ‪ ،‬ﻧﺎﭼﺎر‪ ،‬ﺑﺎﯾﺴﺘﻲ ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ ﺑﮫ ﻣﻌﺒﺪ ﺑﺴﺘﮕﻲ داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ‬
‫ﭼﻮن دﯾﻦ ﺧﺎﻟﺺ از ﻣﯿﺎن ھﻨﺮﻣﻨﺪان رﺧﺖ ﺑﺮﺑﺴﺖ‪ ،‬ھﻨﺮھﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺑﺎ دﯾﻦ ﺗﻐﺬﯾﮫ ﻣﻲﺷﺪ ﻧﯿﺰ از ﻣﯿﺎن رﻓﺖ‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫اﯾﻦ داﺳﺘﺎن اﻧﺪوھﻨﺎﻛﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ در ھﺮ ﻣﺪﻧﯿﺘﻲ ﻛﮫ روح آن از ﻋﻘﯿﺪه و اﯾﻤﺎن رﯾﺸﮫ ﻣﻲﮔﯿﺮد ﺗﻜﺮار‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬و ﺑﻨﺪرت اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺪ ﻛﮫ اﯾﻦ روح ﭘﺲ از ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﻓﻠﺴﻔﮫ از ﺟﺎ ﻧﺮود‪.‬‬

‫‪ -10‬ﻓﻠﺴﻔﮫ‬

‫‪yah‬‬
‫ﺗﻌﺎﻟﯿﻢ ﭘﺘﺎح‪ -‬ﺣﻮﺗﭗ‪ -‬ﺗﺤﺬﯾﺮات اﯾﭙﻮور‪ -‬ﻣﺤﺎورات ﯾﻚ ﻓﺮد ﺑﺪﺑﯿﻦ ﺑﮫ اﺟﺘﻤﺎع‪ -‬روﺣﺎﻧﯿﺎن ﻣﺼﺮي‬

‫ﻣﻮرﺧﺎن ﻓﻠﺴﻔﮫ را ﻋﺎدت ﺑﺮ آن اﺳﺖ ﻛﮫ ﺗﺎرﯾﺦ اﯾﻦ ﻋﻠﻢ را از ﯾﻮﻧﺎن آﻏﺎز ﻛﻨﻨﺪ؛ اﯾﻦ ﻣﺎﯾﺔ رﯾﺸﺨﻨﺪ ھﻨﺪﯾﺎن‬
‫و ﭼﯿﻨﯿﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﮫ دﺳﺘﺔ اول ﺧﻮد را ﻣﺨﺘﺮع ﻓﻠﺴﻔﮫ‪ ،‬و دﺳﺘﺔ دوم ﺧﻮد را ﻛﺎﻣﻞ ﻛﻨﻨﺪة آن ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪ .‬وﻟﻲ‬
‫اﺣﺘﻤﺎل دارد ﻛﮫ ﻣﺎ و اﯾﺸﺎن‪ ،‬ھﻤﮫ‪ ،‬در اﺷﺘﺒﺎه ﺑﺎﺷﯿﻢ‪ ،‬ﭼﮫ‪ ،‬در ﻣﯿﺎن ﻗﺪﯾﻤﺘﺮﯾﻦ آﺛﺎري ﻛﮫ از ﻣﺼﺮ ﺑﺮﺟﺎي‬
‫@‪h‬‬
‫ﻣﺎﻧﺪه‪ ،‬ﻗﻄﻌﺎﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻓﻠﺴﻔﺔ اﺧﻼق را‪ ،‬وﻟﻮ ﺑﮫ ﻃﻮر ﻋﺮﺿﻲ و ﺑﺪون ﻧﻈﻢ ھﻢ ﻛﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ‬
‫ﻗﺮار ﻣﻲدھﺪ‪ .‬ﺣﻜﻤﺖ ﻣﺼﺮي ﺿﺮباﻟﻤﺜﻞ ﻣﺮدم ﯾﻮﻧﺎن ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﮫ ﺧﻮد را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻧﮋاد ﻗﺪﯾﻤﻲ ﻛﻮدﻛﻲ‬
‫ﺑﯿﺶ ﻧﻤﻲﺷﻤﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻛﮭﻨﮫﺗﺮﯾﻦ اﺛﺮ ﻓﻠﺴﻔﻲ ﻛﮫ ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﯿﻢ ﺗﻌﺎﻟﯿﻢ ﭘﺘﺎح‪ -‬ﺣﻮﺗﭗ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻲﺷﻮد ﺑﮫ ‪2880‬قم‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ‬
‫‪ 2300‬ﺳﺎل ﭘﯿﺶ از زﻣﺎن ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس و ﺳﻘﺮاط و ﺑﻮدا‪ .‬ﭘﺘﺎح‪ -‬ﺣﻮﺗﭗ‪ ،‬در زﻣﺎن ﺳﻠﺴﻠﺔ ﭘﻨﺠﻢ‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎﻧﺪار و‬
‫‪are‬‬

‫ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ ﺷﺎه در ﺷﮭﺮ ﻣﻤﻔﯿﺲ ﺑﻮد‪ .‬در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ از ﻛﺎر ﻛﻨﺎره ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬در ﺻﺪد آن ﺑﺮآﻣﺪ ﻛﮫ‬
‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﺣﻜﻤﺘﻲ ﺑﺮاي ﭘﺴﺮ ﺧﻮد ﺑﻨﻮﯾﺴﺪ؛ ﭘﺲ از وي‪ ،‬و ﭘﯿﺶ از دوران ﺳﻠﺴﻠﺔ ھﺠﺪھﻢ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ از‬
‫داﻧﺸﻤﻨﺪان‪ ،‬ﺑﮫ ﻋﻨﻮان اﯾﻨﻜﮫ ﻛﺘﺎب وي ازﻣﺘﻮن واﻣﮭﺎت اﺳﺖ‪ .‬روﻧﻮﺷﺘﮭﺎﯾﻲ از آن ﺑﺮداﺷﺘﻨﺪ‪ .‬آن وزﯾﺮ‬
‫ﻛﺘﺎب ﺧﻮد را ﭼﻨﯿﻦ آﻏﺎز ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬

‫اي ﺷﺎھﺰاده و ﺧﺪاوﻧﺪﮔﺎر ﻣﻦ‪ ،‬ﭘﺎﯾﺎن زﻧﺪﮔﻲ ﻧﺰدﯾﻚ اﺳﺖ؛ ﭘﯿﺮي ﺑﺮ ﻣﻦ ﻓﺮو رﯾﺨﺖ و ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ ﻓﺮا رﺳﯿﺪ‬
‫‪set‬‬

‫و ﺑﮫ ﻣﺮﺣﻠﺔ ﻛﻮدﻛﻲ دوم رﺳﯿﺪهام؛ ﺑﺎ ﺳﺎﻟﺨﻮردﮔﻲ‪ ،‬ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ روز ﺑﮫ روز اﻓﺰوﻧﺘﺮ‬

‫ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﭼﺸﻤﮭﺎ ﻛﻮﭼﻚ ﻣﻲﺷﻮد و ﺷﻨﻮاﯾﻲ ﻛﺎھﺶ ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻧﯿﺮو ﻛﻢ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻗﻠﺐ را دﯾﮕﺮ آراﻣﺸﻲ‬
‫ﻧﯿﺴﺖ… ﭘﺲ ﺑﮫ ﺧﺪﻣﺘﮕﺰار ﺧﻮد ﻓﺮﻣﺎن ده ﺗﺎ ﻗﺪرت وﺳﯿﻊ ﺧﻮﯾﺶ را ﺑﮫ ﭘﺴﺮش ﺗﻔﻮﯾﺾ ﻛﻨﺪ؛ ﻣﺮا اﺟﺎزت‬
‫‪an‬‬

‫ده ﺗﺎ ﺑﺎ ﻛﻠﻤﺎﺗﻲ از ﺳﺨﻨﺎن ﮔﺬﺷﺘﮕﺎن و ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﻧﺪاي ﺧﺪاﯾﺎن را ﻣﻲﺷﻨﯿﺪﻧﺪ ﺑﺎ وي ﺳﺨﻦ ﮔﻮﯾﻢ‪ .‬اﺳﺘﺪﻋﺎ‬
‫دارم ﻣﺮا اﺟﺎزت دھﻲ ﺗﺎ ﭼﻨﯿﻦ ﻛﻨﻢ‪.‬‬

‫اﻋﻠﯿﺤﻀﺮت ﺷﺎه‪ ،‬از ﺳﺮ ﻣﮭﺮ‪ ،‬ﺑﮫ وي اﺟﺎزه ﻣﻲدھﺪ‪ ،‬وﻟﻲ در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل ﭼﻨﺎن ﻣﻲﺧﻮاھﺪ ﻛﮫ »ﺳﺨﻦ دراز‬
‫ﻧﻜﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﻣﺎﯾﺔ ﻣﻼﻟﺖ ﻧﺸﻮد«؛ اﯾﻦ اﻧﺪرزي اﺳﺖ ﻛﮫ ھﻢ اﻛﻨﻮن ھﻢ ﺑﺮاي ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﺎن ﺑﯿﻔﺎﯾﺪه ﻧﺨﻮاھﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺲ‬
‫‪pym‬‬

‫از اﺟﺎزة ﺷﺎه‪ ،‬ﭘﺘﺎح‪ -‬ﺣﻮﺗﭗ ﺑﮫ ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﻮد ﭼﻨﯿﻦ ﭘﻨﺪ ﻣﻲدھﺪ‪:‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺑﮫ آﻧﭽﮫ آﻣﻮﺧﺘﮫاي ﻣﻐﺮور ﻣﺒﺎش‪ ،‬و ﺑﺎ ﺣﻜﯿﻢ و ﻧﺎدان ﯾﻜﺴﺎن ﺳﺨﻦ ﮔﻮي‪ .‬ﭼﮫ ﺣﺬاﻗﺖ را ﺣﺪي ﻧﯿﺴﺖ‪،‬‬
‫ھﻤﺎن ﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ ھﯿﭻ ﺻﻨﻌﺘﮕﺮي ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ از ﺗﻤﺎم ﻣﺰاﯾﺎي ﻓﻦ ﺧﻮد ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﺨﻦ زﯾﺒﺎ از زﻣﺮدي‬
‫ﻛﮫ ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ ﻛﻨﯿﺰﻛﺎن در ﻣﯿﺎن ﺳﻨﮕﺮﯾﺰه ﺑﮫ دﺳﺖ آﯾﺪ ﻧﺎﯾﺎﺑﺘﺮ اﺳﺖ… ﭘﺲ‪ ،‬در ﺧﺎﻧﺔ ﻧﯿﻜﻲ ﺑﮫ ﺳﺮ ﺑﺮ‪،‬‬

‫‪.co‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﺧﻮاھﻲ دﯾﺪ ﻛﮫ ھﻤﮫ ﻧﺰد ﺗﻮ آﯾﻨﺪ و ھﺪاﯾﺎﯾﻲ ﺗﻘﺪﯾﻢ ﻛﻨﻨﺪ… از آن ﺑﺘﺮس ﻛﮫ ﺑﺎ زﺑﺎن ﺑﺮاي ﺧﻮﯾﺶ‬
‫دﺷﻤﻨﺎﻧﻲ ﺑﺘﺮاﺷﻲ… ﭘﺎس ﺣﻖ را ﻧﮕﺎهدار؛ ھﯿﭻ ﮔﺎه ﻛﻼﻣﻲ را ﻛﮫ ﺷﺎھﻲ ﯾﺎ ﮔﺪاﯾﻲ‪ ،‬ھﻨﮕﺎم ﮔﺸﻮدن در‬
‫ﺻﻨﺪوﻗﭽﺔ دل ﺧﻮﯾﺶ ﺑﮫ ﺗﻮ ﮔﻔﺘﮫ ﺑﮫ دﯾﮕﺮان ﺑﺎز ﻣﮕﻮي‪ ،‬ﻛﮫ اﯾﻦ ﺧﺸﻢ و ﻧﻔﺮت ﻧﻔﺲ را ﺑﺮﻣﻲاﻧﮕﯿﺰد…‬

‫اﮔﺮ ﭼﻨﺎن دوﺳﺖ داري ﻛﮫ ﻣﺮد ﺣﻜﯿﻤﻲ ﺑﺎﺷﻲ‪ ،‬ﭘﺴﺮي ﺑﭙﺮوران ﻛﮫ ﺧﺪاﯾﺎن را ﺧﻮش آﯾﺪ‪ .‬ھﺮ ﮔﺎه اﯾﻦ ﭘﺴﺮ‬

‫‪oo‬‬
‫ﺑﮫ ﺗﻮ ﺗﺄﺳﻲ ﺟﻮﯾﺪ و در راه ﺧﻮد ﭘﯿﺶ رود‪ ،‬و ﻧﯿﻚ در ﺑﻨﺪ ﻛﺎرھﺎي ﺗﻮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬از ھﺮ ﮔﻮﻧﮫ ﻧﯿﻜﻲ در ﺣﻖ‬
‫وي ﻓﺮوﻣﮕﺬار… اﻣﺎ اﮔﺮ ﺑﻲﻣﺒﺎﻻت ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺮﺧﻼف راه و رﺳﻢ ﻧﯿﻜﻮﯾﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ وي آﻣﻮﺧﺘﮫاي ﮔﺎم‬
‫ﺑﺮدارد‪ ،‬و ﺳﺨﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ھﺮﭼﮫ از دھﺎن وي ﺑﯿﺮون آﯾﺪ زﺷﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬او را ﺑﺰن ﺗﺎ در ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ ﻧﯿﻜﻮ‬
‫ﺷﻮد… ﻓﻀﯿﻠﺖ ﭘﺴﺮ ﮔﺮاﻧﺒﮭﺎﺗﺮﯾﻦ ﭼﯿﺰ ﺑﺮاي ﭘﺪر اوﺳﺖ‪ ،‬و ﻧﯿﻜﻲ اﺧﻼق اﻣﺮي اﺳﺖ ﻛﮫ ھﺮﮔﺰ ﻓﺮاﻣﻮش‬
‫ﻧﺨﻮاھﺪ ﺷﺪ…‬

‫‪yah‬‬
‫ﺑﮫ ھﺮ ﺟﺎ ﻛﮫ ﻣﻲروي‪ ،‬ﺑﺮﺣﺬر ﺑﺎش ﻛﮫ ﺑﺎ زﻧﺎن آﻣﯿﺰش ﻧﻜﻨﻲ… اﮔﺮ ﻣﻲﺧﻮاھﻲ ﻓﺮزاﻧﮫ ﺑﺎﺷﻲ‪ ،‬زﻧﻲ‬
‫ﺑﺮاي ﺧﺎﻧﺔ ﺧﻮد ﺑﺮﮔﺰﯾﻦ و او را‪ ،‬ﻛﮫ در آﻏﻮش ﺗﻮﺳﺖ دوﺳﺖ ﺑﺪار… ﺑﺪان ﻛﮫ ﺧﺎﻣﻮﺷﻲ ﺑﺮاي ﺗﻮ از‬
‫ﻛﺜﺮت ﻛﻼم ﺳﻮدﻣﻨﺪﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﻜﺮ ﻛﻦ ﻛﮫ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﻣﺠﻠﺴﻲ ﻛﮫ ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﻲ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ در ﻣﯿﺎن‬
‫ﺣﺎﺿﺮان ﻣﺠﻠﺲ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﮫ ﻣﻌﺎرﺿﺔ ﺑﺎ ﺗﻮ ﺑﺮﺧﯿﺰد؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻧﺒﺎﯾﺪ‪ ،‬در ھﺮ ﻣﺠﻠﺲ‪ ،‬از ھﺮ‬
‫دري ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﮫ ﺷﻮد‪ ،‬ﻛﮫ اﯾﻦ ﻋﯿﻦ دﯾﻮاﻧﮕﻲ اﺳﺖ…‬
‫@‪h‬‬
‫ﮔﺮ ﻗﺪرﺗﻲ داري‪ ،‬در آن ﺑﻜﻮش ﻛﮫ از راه داﻧﺸﻤﻨﺪي و ﻧﯿﻜﺨﻮاھﻲ اﻓﺘﺨﺎر ﯾﺎﺑﻲ… از اﯾﻦ ﺑﭙﺮھﯿﺰ ﻛﮫ‬
‫ﺳﺨﻦ دﯾﮕﺮان را ﺑﺒﺮي و ﺑﺎ ﺣﺮارت ﻓﺮاوان ﭘﺎﺳﺦﮔﻮﯾﻲ؛ اﯾﻦ را از ﺧﻮد دور ﻛﻦ و ﺑﺮ ﻧﻔﺲ ﺧﻮﯾﺶ‬
‫ﻣﺴﻠﻂ ﺑﺎش‪.‬‬

‫و ﭘﺘﺎح‪ -‬ﺣﻮﺗﭗ‪ ،‬ﺑﺎ ﻏﺮوري ھﻤﭽﻮن ﻏﺮور ھﻮراس‪ ،‬رﺳﺎﻟﺔ ﺧﻮد را ﭼﻨﯿﻦ ﭘﺎﯾﺎن ﻣﻲدھﺪ‪:‬‬
‫‪are‬‬

‫ھﯿﭻ ﯾﻚ از ﻛﻠﻤﺎﺗﻲ ﻛﮫ ﻣﻦ در اﯾﻨﺠﺎ ﮔﺮد ﻛﺮدهام ﺗﺎ اﺑﺪاﻟﺪھﺮ ﻣﺤﻮ ﻧﺨﻮاھﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻠﻜﮫ اﯾﻦ ﺳﺨﻨﺎن ھﻤﭽﻮن‬
‫ﻧﻤﻮﻧﮫاي اﺳﺖ ﻛﮫ ﺷﺎھﺰادﮔﺎن ﺑﮫ ﻧﯿﻜﻲ از آن ﯾﺎد ﺧﻮاھﻨﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﺳﺨﻨﺎن ﻣﻦ ﺑﮫ ھﺮ ﻛﺲ ﺗﻌﻠﯿﻢ ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ‬
‫ﭼﮕﻮﻧﮫ ﺳﺨﻦ ﺑﮕﻮﯾﺪ‪ ،‬و او را ﻣﺎھﺮ در ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮداري‪ ،‬و اﺳﺘﺎد در ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ ﺑﺎر ﻣﻲآورد‪ .‬و ﺑﺨﺖ ﯾﺎر‬
‫او ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ… ﺗﺎ آﺧﺮ ﻋﻤﺮ ﻟﻄﯿﻒ و ﻇﺮﯾﻒ ﺧﻮاھﺪ ﻣﺎﻧﺪ و ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ رﺿﺎﯾﺖ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﻮاھﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫وﻟﻲ اﯾﻦ ﻧﺴﺨﺔ ﺷﺎدﯾﺒﺨﺶ در ﻃﺮز ﺗﻔﻜﺮ ﻣﺼﺮي زﯾﺎد دوام ﻧﻜﺮد؛ ﺑﺰودي ﭘﯿﺮي ﺑﮫ آن راه ﯾﺎﻓﺖ و آن را‬
‫ﺑﮫ ﺻﻮرت رﻧﺞ و ﻏﻢ و ﻧﺎراﺣﺘﻲ در آورد‪ .‬ﺣﻜﯿﻢ دﯾﮕﺮي ﺑﮫ ﻧﺎم اﯾﭙﻮور از اﻏﺘﺸﺎش و ﺳﺨﺘﻲ و ﻗﺤﻄﻲ و‬
‫‪an‬‬

‫اﻧﺤﻄﺎﻃﻲ ﻛﮫ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ﭘﺎﯾﺎن دورة ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻗﺪﯾﻢ اﺳﺖ ﻣﻲﻧﺎﻟﺪ و از ﺷﻜﺎﻛﺎﻧﻲ ﺳﺨﻦ ﻣﻲراﻧﺪ ﻛﮫ »ﻓﻘﻂ در‬
‫ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﮫ ﺟﺎي ﺧﺪا را ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﺑﺮاي او ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ«؛ درﺑﺎرة ﻓﺮاواﻧﻲ ﺧﻮدﻛﺸﻲ ﺗﻔﺴﯿﺮي ﻣﻲﻛﻨﺪ و‬
‫ھﻤﭽﻮن ﺷﻮﭘﻨﮭﺎور‪ ،‬ﻛﮫ ﭘﺲ از وي آﻣﺪه‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬آﯾﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ روزي ﺑﯿﺎﯾﺪ ﻛﮫ ﻧﺴﻞ ﺑﺸﺮ از‬
‫ﻣﯿﺎن ﺑﺮود‪ ،‬ﺗﺎ دﯾﮕﺮ زﻧﻲ ﺑﮫ ﺑﭽﮫاي ﺑﺎردار ﻧﺸﻮد و ﻓﺮزﻧﺪي ﺑﮫ دﻧﯿﺎ ﻧﯿﺎﯾﺪ؛ دﯾﮕﺮ ﺳﺮوﺻﺪاﯾﻲ در زﻣﯿﻦ‬
‫‪pym‬‬

‫ﺷﻨﯿﺪه ﻧﺸﻮد و ﺟﻨﮕﻲ ﭘﯿﺶ ﻧﯿﺎﯾﺪ؟« از اﯾﻦ ﺳﺨﻨﺎن ﻧﯿﻚ ﺑﺮﻣﻲآﯾﺪ ﻛﮫ اﯾﭙﻮور ﭘﯿﺮ و ﺧﺴﺘﮫ و ﺳﯿﺮ از زﻧﺪﮔﻲ‬
‫ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬وي در اواﺧﺮ ﻋﻤﺮ ﺧﻮد در ﻓﻜﺮ ﺷﺎه‪ -‬ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﭘﯿﺪا ﺷﻮد و ﻣﺮدم را از‬
‫ﭘﺮﯾﺸﺎﻧﻲ و ﺳﺘﻢ و ﺑﯿﺪاد ﺑﺮھﺎﻧﺪ‪:‬‬
 ‫‪m‬‬
‫زﺑﺎﻧﺔ آﺗﺶ [ ﻧﺒﺮدھﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ؟] را ﻓﺮو ﻣﻲﻧﺸﺎﻧﺪ‪ .‬ﻣﻲﮔﻮﯾﻨﺪ ﻛﮫ وي ﭼﻮﭘﺎن ھﻤﺔ ﻣﺮدم اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪي در‬
‫ﻗﻠﺐ او ﺧﺎﻧﮫ ﻧﺪارد‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﮔﻠﺔ او ﻛﻢﺷﻤﺎر اﺳﺖ‪ ،‬روزھﺎ آﻧﮭﺎ را ﮔﺮد ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺟﻤﻊ ﻣﻲآورد ﺗﺎ ﻗﻠﻮب‬
‫آﻧﮭﺎ را ﮔﺮم ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻛﺎش از ھﻤﺎن ﻧﺴﻞ اول ﺑﺘﻮاﻧﺪ اﺧﻼق آﻧﺎن را ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ ھﺴﺖ ﺑﺸﻨﺎﺳﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺻﻮرت‬

‫‪.co‬‬
‫اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﺷﺮ ﺑﺠﻨﮕﺪ و دﺳﺖ ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻛﺮدن در ﺑﺮاﺑﺮ آن دراز ﻛﻨﺪ و رﯾﺸﺔ آن‬
‫را ﺑﺮﻛﻨﺪ و ﺟﻮاﻧﮫھﺎي آن را ﺑﺮاﻧﺪازد‪ .‬ﭼﻨﯿﻦ ﺷﺨﺼﻲ اﻣﺮوز ﻛﺠﺎﺳﺖ؟ ﺷﺎﯾﺪ ﺧﻔﺘﮫ اﺳﺖ؟ ﻣﻮاﻇﺐ ﺑﺎﺷﯿﺪ‪،‬‬
‫ﻗﺪرت او دﯾﺪه ﻧﻤﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫اﯾﻦ ﺑﺎﻧﮓ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان در ﻛﺘﺎب ﻋﮭﺪ ﻗﺪﯾﻢ اﺳﺖ؛ ﺳﻄﺮھﺎي آن‪ ،‬ﺑﮫ ﺷﯿﻮة اﻣﺜﺎل و ﺣﻜﻢ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺘﺐ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان‬

‫‪oo‬‬
‫ﺗﺮﺗﯿﺐ داده ﺷﺪه‪ .‬ﺑﺮﺳﺘﺪ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪ -‬و درﺳﺖ ھﻢ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪ -‬ﻛﮫ‪» :‬اﯾﻦ ﺑﯿﻢ دادﻧﮭﺎ ﻗﺪﯾﻤﺘﺮﯾﻦ ﻣﻈﮭﺮ ﺗﻮﺟﮫ ﺑﮫ‬
‫ﻣﺜﺎﻟﮭﺎي ﻋﺎﻟﻲ اﺧﻼﻗﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﮫ ﭼﻮن آن را در ﻧﺰد ﻋﺒﺮاﻧﯿﺎن ﻣﻲﺑﯿﻨﯿﻢ ﺑﮫ آن ﻧﺎم اﻧﺘﻈﺎر ﻣﺴﯿﺢ ﻣﻮﻋﻮد‬
‫ﻣﻲدھﯿﻢ‪ «.‬ﻃﻮﻣﺎر دﯾﮕﺮي ﻛﮫ ﺗﺎرﯾﺦ آن ﺑﮫ دورة ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻣﯿﺎﻧﮫ ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﻟﺤﻨﻲ از ﺧﺮاﺑﻲ روزﮔﺎر‬
‫ﺳﺨﻦ ﻣﻲراﻧﺪ ﻛﮫ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ھﺮ ﻧﺴﻠﻲ ﭼﻨﺎن ﺳﺨﻨﺎﻧﻲ را ﻣﻲﺷﻨﻮد‪:‬‬

‫‪yah‬‬
‫اﻣﺮوز ﺑﺎ ﭼﮫ ﻛﺲ ﺑﺎﯾﺪ ﺳﺨﻦ ﺑﮕﻮﯾﻢ؟‬

‫ﺑﺮادران اﺷﺮارﻧﺪ‪،‬‬

‫و دوﺳﺘﺎن اﻣﺮوز دوﺳﺘﺎن ﻣﺤﺒﺖ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫@‪h‬‬ ‫اﻣﺮوز ﺑﺎ ﭼﮫ ﻛﺲ ﺑﺎﯾﺪ ﺳﺨﻦ ﺑﮕﻮﯾﻢ؟‬

‫دﻟﮭﺎ ھﻤﭽﻮن دل دزدان اﺳﺖ‪،‬‬

‫و ھﺮﻛﺲ ﻛﺎﻻي ھﻤﺴﺎﯾﺔ ﺧﻮﯾﺶ را ﻣﻲرﺑﺎﯾﺪ‪.‬‬

‫‪are‬‬

‫اﻣﺮوز ﺑﺎ ﭼﮫ ﻛﺲ ﺑﺎﯾﺪ ﺳﺨﻦ ﺑﮕﻮﯾﻢ؟‬

‫ﻣﺮد ﺷﺮﯾﻒ ھﻼك ﻣﻲﺷﻮد‪،‬‬

‫و ﺑﻲآﺑﺮوﯾﺎن ﺑﮫ ھﻤﮫﺟﺎ ﻣﻲروﻧﺪ…‬

‫‪set‬‬

‫اﻣﺮوز ﺑﺎ ﭼﮫ ﻛﺲ ﺑﺎﯾﺪ ﺳﺨﻦ ﺑﮕﻮﯾﻢ؟‬

‫ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﻛﺴﻲ ﺑﺎ رﻓﺘﺎر زﺷﺖ ﺧﻮﯾﺶ ﺑﺎﯾﺪ ﻧﻔﺮت و ﺧﺸﻢ را ﺑﺮاﻧﮕﯿﺰد‪.‬‬

‫ھﻤﮫ را ﺑﮫ ﺧﻨﺪه ﻣﻲاﻧﺪازد‪ ،‬ﮔﺮﭼﮫ ﮔﻨﺎه او ﭘﻠﯿﺪ ﺑﺎﺷﺪ…‬

‫‪an‬‬

‫و در اﯾﻨﺠﺎ ﺷﺎﻋﺮ ﻣﺼﺮي‪ ،‬ھﻤﭽﻮن ﺷﺎﻋﺮ اﻧﮕﻠﯿﺴﻲ‪ ،‬ﺳﻮﯾﻨﺒﻮرن‪ ،‬از ﻣﺮگ ﺑﮫ ﺻﻮرﺗﻲ زﯾﺒﺎ ﭼﻨﯿﻦ ﺳﺘﺎﯾﺶ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬
‫‪pym‬‬

‫اﻣﺮوز ﻣﺮگ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻦ‬

‫ھﻤﭽﻮن ﺷﻔﺎﯾﻲ ﺑﺮاي ﻣﺮد ﺑﯿﻤﺎر ﺟﻠﻮهﮔﺮ اﺳﺖ‪،‬‬

 ‫‪m‬‬
‫و ﭼﻨﺎن اﺳﺖ ﻛﮫ ﮔﻮﯾﻲ ﭘﺲ از ﺑﯿﻤﺎري ﻣﻲﺧﻮاھﺪ ﺑﮫ ﺑﻮﺳﺘﺎﻧﻲ درآﯾﺪ‪.‬‬

‫اﻣﺮوز ﻣﺮگ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻦ‬

‫‪.co‬‬
‫ھﻤﭽﻮن ﺑﻮي دﻻوﯾﺰ آسﺑﻮﯾﺎ‬

‫ﯾﺎ ھﻤﭽﻮن ﻧﺸﺴﺘﻦ در زﯾﺮ ﭼﺎدري در روز ﺑﺎدﻧﺎك اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﻣﺮوز ﻣﺮگ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻦ‬

‫‪oo‬‬
‫ھﻤﭽﻮن ﻋﻄﺮ ﮔﻠﮭﺎي ﻧﯿﻠﻮﻓﺮ‪،‬‬

‫و ھﻤﭽﻮن ﻧﺸﺴﺘﻦ ﺑﺮ ﺳﺎﺣﻞ ﻣﺴﺘﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫اﻣﺮوز ﻣﺮگ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻦ‬

‫ھﻤﭽﻮن ﺟﻮﯾﺒﺎر ﮔﺬراﻧﻲ اﺳﺖ‪،‬‬

‫ﯾﺎ ھﻤﭽﻮن ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻣﺮدي از ﻛﺸﺘﻲ ﺟﻨﮕﻲ ﺑﮫ ﺧﺎﻧﺔ ﺧﻮﯾﺶ‪.‬‬

‫@‪h‬‬ ‫اﻣﺮوز ﻣﺮگ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻦ‬

‫ھﻤﭽﻮن اﺷﺘﯿﺎق ﻣﺮدي ﺑﮫ دﯾﺪن زادﮔﺎه ﺧﻮﯾﺶ‬

‫ﭘﺲ از ﺳﺎﻟﮭﺎ اﺳﺎرت اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪are‬‬

‫از ھﻤﺔ اﯾﻨﮭﺎ ﺣﺰناﻧﮕﯿﺰﺗﺮ‪ ،‬ﻗﺼﯿﺪهاي اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺮ ﻟﻮﺣﮫاي ﻧﻘﺶ ﺷﺪه و اﻛﻨﻮن در ﻣﻮزة ﻟﯿﺪن ﻧﮕﺎھﺪاري‬
‫ﻣﻲﺷﻮد و ﺗﺎرﯾﺦ ‪ 2200‬قم را دارد‪ .‬و آن ﻗﺼﯿﺪه ﺑﮫ راه و رﺳﻢ »دم را ﻏﻨﯿﻤﺖ ﺷﻤﺎر« ﺳﺮوده ﺷﺪه‪:‬‬

‫ﻛﻠﻤﺎت اﯾﻤﺤﻮﺗﭗ و ھﺎرددف را ﺷﻨﯿﺪم‪.‬‬

‫‪set‬‬

‫و اﯾﻨﮭﺎ ﺳﺨﻨﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ھﻤﮫ ﻣﻲﺳﺘﺎﯾﻨﺪ و ﺑﺮزﺑﺎن ﻣﻲراﻧﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺎھﺎﯾﻲ ﻛﮫ از آﻧﺠﺎ ﺑﺎ ﻣﺎ ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻛﻨﻮن ﭼﮫ ﺷﺪه؟‬

‫دﯾﻮارھﺎ ﺑﺮھﻨﮫ ﻣﺎﻧﺪه‪،‬‬

‫‪an‬‬

‫و آن ﺟﺎھﺎ از ﻣﯿﺎن رﻓﺘﮫ‪،‬‬

‫و ﺗﻮ ﮔﻮﯾﻲ ﻛﮫ ﺧﻮد ھﺮﮔﺰ ﭼﻨﯿﻦ ﺟﺎھﺎ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪pym‬‬

‫ھﯿﭻ ﻛﺲ از آﻧﺠﺎ ﻧﻤﻲآﯾﺪ‬

 ‫‪m‬‬
‫ﺗﺎ ﺑﮫ ﻣﺎ ﺑﮕﻮﯾﺪ ﭼﮫ ﺑﺮ ﺳﺮ آﻧﺎن آﻣﺪه…‬

‫و ﻗﻠﺐ ﻣﺎ را ﺧﺮﺳﻨﺪ ﻛﻨﺪ‬

‫‪.co‬‬
‫ﺗﺎ آﻧﮕﺎه ﻛﮫ ھﻨﮕﺎم رﻓﺘﻦ ﻣﺎ ﻧﯿﺰ ﺑﺮﺳﺪ‬

‫و ﺑﮫ آﻧﺠﺎ ﻛﮫ آﻧﺎن رﻓﺘﮫاﻧﺪ رھﺴﭙﺎر ﺷﻮﯾﻢ‪.‬‬

‫دﻟﺖ را ﺑﺮ ﻓﺮاﻣﻮﺷﻲ آن ﺑﺮاﻧﮕﯿﺰ‪،‬‬

‫‪oo‬‬
‫و ﺧﻮد را ﺗﺎ آﻧﮕﺎه ﻛﮫ زﻧﺪهاي‬

‫ﺑﮫ رﻓﺘﻦ در ﭘﻲ ﺧﻮاھﺸﮭﺎ و آرزوھﺎ ﺧﻮش دار‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﺑﺮ ﺳﺮ ﺧﻮد آسﺑﻮﯾﺎ ﺑﮕﺬار‪،‬‬

‫و ﺗﻦ ﺧﻮﯾﺶ را ﺑﺎ ﻛﺘﺎن ﻇﺮﯾﻒ ﺑﭙﻮﺷﺎن‪،‬‬

‫@‪h‬‬ ‫و ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺗﺠﻤﻼت ﻋﺠﯿﺐ‬

‫ﻛﮫ ﺛﺮوﺗﮭﺎي اﺻﯿﻞ ﺧﺪاﯾﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﯿﺎراي‪.‬‬

‫ھﺮﭼﮫ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻲ ﺑﺮ ﺧﻮﺷﯿﮭﺎي ﺧﻮد ﺑﯿﻔﺰاي‪،‬‬

‫‪are‬‬

‫و ﻣﮕﺬار ﻗﻠﺒﺖ ﭘﮋﻣﺮده ﺷﻮد‪.‬‬

‫در ﭘﻲ آرزوھﺎ و ﺧﯿﺮ ﺧﻮﯾﺶ روان ﺷﻮ‪،‬‬

‫و ﻛﺎر ﺧﻮدت را ﺑﺮ روي زﻣﯿﻦ‪،‬‬

‫‪set‬‬

‫ھﻤﺎنﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ دل ﺧﻮدت ﻓﺮﻣﺎن ﻣﻲدھﺪ‪ ،‬ﺳﺎﻣﺎﻧﻲ ده‪،‬‬

‫ﺗﺎ آﻧﮕﺎه ﻛﮫ روز زاري ﺑﺮ ﺗﻮ ﻓﺮا رﺳﺪ‪،‬‬

‫‪an‬‬

‫روزي ﻛﮫ ﺧﺎﻣﻮشدﻻن ]ﻣﺮدﮔﺎن[ زاري را ﻧﻤﻲﺷﻨﻮﻧﺪ‪،‬‬

‫و آﻧﻜﮫ در ﮔﻮر اﺳﺖ ﺗﻮﺟﮭﻲ ﺑﮫ اﻧﺪوه ﻧﺪارد‪.‬‬

‫روز ﺷﺎدي را ﺟﺸﻦ ﺑﮕﯿﺮ‪،‬‬

‫‪pym‬‬

‫و از ﺑﻮدن در آن ﻣﻠﻮل ﻣﺒﺎش‪.‬‬

 ‫‪m‬‬
‫ھﯿﭻ ﻛﺲ آﻧﭽﮫ را دارد ﺑﺎ ﺧﻮد ﻧﻤﻲﺑﺮد‪،‬‬

‫و از ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ آﻧﺠﺎ رﻓﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬ھﯿﭻ ﻛﺲ ﺑﺎز ﻧﻤﻲﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫اﯾﻦ ﺑﺪﺑﯿﻨﻲ و ﺷﻚ ﺷﺎﯾﺪ ﻧﺘﯿﺠﺔ آن ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ روح ﻣﻠﺘﻲ‪ ،‬در ﻧﺘﯿﺠﺔ ﺣﻤﻠﺔ ھﯿﻜﺴﻮﺳﮭﺎي ﺟﻨﮕﺠﻮ‪ ،‬ﺷﻜﺴﺘﮫ‬
‫و ﺧﺮد ﺷﺪه؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ در ﯾﻮﻧﺎن ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮرده و ذﻟﯿﻞ ﺷﺪه ﻧﯿﺰ ﻓﻠﺴﻔﺔ رواﻗﻲ و‬
‫ﻓﻠﺴﻔﺔ اﭘﯿﻜﻮري رواج ﯾﺎﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ ﻧﻮﺷﺘﮫھﺎ‪ ،‬ﺗﺎ ﺣﺪي‪ ،‬ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة دورهھﺎي ﻓﺘﺮﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ در آﻧﮭﺎ‬
‫اﻧﺪﯾﺸﮫ ﺑﺮ ﻋﻘﯿﺪه ﭼﯿﺮه ﻣﻲﺷﻮد؛ در ﭼﻨﯿﻦ دورهھﺎ ﻣﺮدم ﻧﻤﻲداﻧﻨﺪ ﭼﮕﻮﻧﮫ و ﺑﺮاي ﭼﮫ ﺑﺎﯾﺪ زﻧﺪﮔﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﭼﻨﯿﻦ دورهھﺎي ﻓﺘﺮت ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻧﻤﻲﺷﻮد؛ اﻣﯿﺪ ﺑﺮ اﻧﺪﯾﺸﮫ ﻏﻠﺒﮫ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻧﯿﺮوي ﺗﻔﻜﺮ و ﻋﻘﻞ ﺑﮫ ﺟﺎي‬
‫ﻋﺎدي ﺧﻮﯾﺶ ﺑﺎز ﻣﻲﮔﺮدد و ﭼﺮاغ دﯾﻦ از ﻧﻮ اﻓﺮوﺧﺘﮫ ﻣﻲﺷﻮد و‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﻤﻚ ﺗﺨﯿﻞ‪ ،‬ﻋﺸﻖ ﺑﮫ زﻧﺪﮔﻲ و ﻛﺎر‬
‫را در ﻣﺮدم ﺑﺮﻣﻲاﻧﮕﯿﺰد‪ .‬ﻧﺒﺎﯾﺪ ﭼﻨﺎن ﺗﺼﻮر ﻛﺮد ﻛﮫ اﯾﻦ اﺷﻌﺎر ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ﻃﺮز ﺗﻔﻜﺮ اﻛﺜﺮﯾﺖ ﻣﺮدم ﻣﺼﺮ‬
‫در آن زﻣﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ؛ ﭘﺸﺖ ﺳﺮ اﯾﻦ اﻗﻠﯿﺖ‪ ،‬ﻛﮫ درﺑﺎرة ﻣﺮگ و زﻧﺪﮔﻲ از راه ﻃﺒﯿﻌﻲ و ﻓﻠﺴﻔﻲ‬
‫ﻣﻲاﻧﺪﯾﺸﯿﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﯿﻠﯿﻮﻧﮭﺎ ﻣﺮد و زن ﺳﺎدهدل ﺑﮫ ﺧﺪاﯾﺎن اﯾﻤﺎن داﺷﺘﻨﺪ و ھﺮﮔﺰ در اﯾﻦ ﺷﻚ ﻧﻤﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ‬

‫‪yah‬‬
‫ﺣﻖ‪ ،‬روزي‪ ،‬ﭘﯿﺮوز ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ و ﺳﺨﺘﯿﮭﺎ و ﻧﺎراﺣﺘﯿﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺑﺮ روي زﻣﯿﻦ و در اﯾﻦ ﺟﮭﺎن ﺗﺤﻤﻞ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﻤﺎل ﺳﺨﺎوﺗﻤﻨﺪي‪ ،‬در ﺟﮭﺎن ﺻﻠﺢ و ﺻﻔﺎ و ﻧﻌﻤﺖ دﯾﮕﺮي ﺟﺒﺮان ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ -11‬دﯾﻦ‬
‫@‪h‬‬
‫ﺧﺪاﯾﺎن آﺳﻤﺎﻧﻲ‪ -‬ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﺧﺪا‪ -‬ﮔﯿﺎه ﺧﺪاﯾﺎن‪ -‬ﺟﺎﻧﻮر ﺧﺪاﯾﺎن‪ -‬ﺧﺪاﯾﺎن رواﺑﻂ ﺟﻨﺴﻲ‪ -‬ﺧﺪاﯾﺎن ﺑﺸﺮي‪-‬‬
‫اوزﯾﺮﯾﺲ‪ -‬اﯾﺴﯿﺲ و ھﻮروس‪ -‬ﺧﺮده ﺧﺪاﯾﺎن‪ -‬ﻛﺎھﻨﺎن‪ -‬ﻋﻘﯿﺪة ﺧﻠﻮد‪ -‬ﻣﺮدهﻧﺎﻣﮫ‪ -‬اﻋﺘﺮاﻓﺎت ﻣﻨﻔﻲ‪ -‬ﺳﺤﺮ‪-‬‬
‫ﻓﺴﺎد‬

‫دﯾﻦ در ﻣﺼﺮ ﺑﺎﻻي ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ و ﭘﺎﯾﯿﻦ ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ ﺑﻮد‪ .‬دﯾﻦ‪ ،‬در ھﺮ ﯾﻚ از ﻣﺮاﺣﻞ‪ ،‬و ﺑﮫ ھﺮ ﺷﻜﻞ از‬
‫اﺷﻜﺎل آن‪ ،‬از ﺗﻮﺗﻢ ﺗﺎ ﻓﻠﺴﻔﺔ اﻻھﻲ و ﻋﻠﻢ ﻻھﻮت‪ ،‬در آن ﺳﺮزﻣﯿﻦ وﺟﻮد داﺷﺖ و اﺛﺮ آن در ادﺑﯿﺎت و‬
‫‪are‬‬

‫ﺷﻜﻞ ﺣﻜﻮﻣﺖ و ھﻨﺮ‪ ،‬و ھﺮ ﭼﯿﺰ دﯾﮕﺮ ﺟﺰ اﺧﻼق‪ ،‬آﺷﻜﺎر ﺑﻮد‪ .‬ﻧﮫ ﺗﻨﮭﺎ ﻣﻈﺎھﺮ دﯾﻦ در ﻣﺼﺮ ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻨﻮع‬
‫داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ اﯾﻦ ﺗﺠﻠﯿﺎت ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰي ﻓﺮاوان و زﯾﺎد ﺑﻮد؛ ﺟﺰ ﺳﺮزﻣﯿﻨﮭﺎي روم و ھﻨﺪ‪ ،‬در‬
‫ھﯿﭻ ﺟﺎي دﯾﮕﺮ ﺟﮭﺎن ﺑﮫ اﻧﺪازة ﻣﺼﺮ ﺧﺪاﯾﺎن ﻣﺘﻌﺪد وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺤﻘﯿﻖ و ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ اﺣﻮال ﻣﺮدم‬
‫ﻣﺼﺮ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ در اﺣﻮال اﻓﺮاد اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺑﺪون ﺗﺤﻘﯿﻖ در ﺧﺪاﯾﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﯿﺪهاﻧﺪ اﻣﻜﺎنﭘﺬﯾﺮ ﻧﺨﻮاھﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﻓﺮد ﻣﺼﺮي ﻣﻲﮔﻔﺖ ﻛﮫ آﻏﺎز آﻓﺮﯾﻨﺶ از آﺳﻤﺎن ﺷﺪه؛ اﯾﻦ آﺳﻤﺎن و رود ﻧﯿﻞ ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ رباﻟﻨﻮع‬
‫‪set‬‬

‫او ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ .‬ﺑﮫ اﻋﺘﻘﺎد وي‪ ،‬اﺟﺮام ﻋﺠﯿﺐ آﺳﻤﺎﻧﻲ ﺗﻨﮭﺎ ﺟﺴﻢ ﻧﺒﻮده‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺻﻮرت ﺧﺎرﺟﻲ ارواح‬
‫ﺑﺰرگ ﺧﺪاﯾﺎن ﺻﺎﺣﺐ ارادهاي را ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﻲدادهاﻧﺪ‪ ،‬و اﯾﻦ ارادهھﺎ ﻛﮫ ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ھﻤﺎھﻨﮕﻲ‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﮫ‪ ،‬ﺳﺒﺐ ﭘﯿﺪاﯾﺶ اﯾﻦ ھﻤﮫ ﺣﺮﻛﺎت ﭘﯿﭽﯿﺪه و ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻓﻠﻜﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻮد آﺳﻤﺎن‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﺼﺮﯾﺎن‬
‫ﻗﺪﯾﻢ‪ ،‬ھﻤﭽﻮن ﮔﻨﺒﺪي ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ در ﻓﻀﺎي ﺑﯿﻜﺮان آن ﻣﺎده ﮔﺎوي ﺑﮫ ﻧﺎم اﻻھﺔ ﺣﺎﺗﺤﻮر ﺟﺎي داﺷﺘﮫ‪ ،‬و‬
‫‪an‬‬

‫زﻣﯿﻦ در زﯾﺮ ﭘﺎھﺎي او ﻗﺮار ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﮫ‪ ،‬و ده ھﺰار ﺳﺘﺎره ﺷﻜﻢ او را ﻣﻲﭘﻮﺷﺎﻧﯿﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻮن اﺳﺎﻃﯿﺮ و‬
‫ﺧﺪاﯾﺎن از ﻧﺎﺣﯿﮫاي ﺑﮫ ﻧﺎﺣﯿﺔ دﯾﮕﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﻜﻞ ﻣﻲدادﻧﺪ‪ ،‬ﻋﻘﯿﺪة دﯾﮕﺮ آن ﺑﻮده ﻛﮫ آﺳﻤﺎن ﺧﺪاﯾﻲ ﺑﮫ ﻧﺎم‬
‫ﺳﯿﺒﻮ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﻤﻼﯾﻤﺖ ﺑﺮ روي زﻣﯿﻦ‪ ،‬ﻛﮫ اﻻھﮫاي ﺑﮫ ﻧﺎم ﻧﻮﯾﺖ اﺳﺖ‪ ،‬دراز ﻛﺸﯿﺪه و‪ ،‬از ھﻤﺴﺮي اﯾﻦ‬
‫دو ﺧﺪاي ﻋﻈﯿﻢاﻟﺠﺜﮫ‪ ،‬ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ در اﯾﻦ دﻧﯿﺎ ﺑﮫ وﺟﻮد آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬دﯾﮕﺮ ازﻣﻌﺘﻘﺪات اﯾﺸﺎن آن ﺑﻮد ﻛﮫ‬
‫ﺻﻮر ﻓﻠﻜﻲ و ﺳﺘﺎرﮔﺎن ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺧﺪاﯾﺎﻧﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬و از ﺟﻤﻠﮫ ﭼﻨﺎن ﺗﺼﻮر ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ ﺳﺎﺣﻮ و‬
‫‪pym‬‬

‫ﺳﻮﭘﺪﯾﺖ )ﯾﻌﻨﻲ دو ﺳﺘﺎرة ﺟﺒﺎر وﺷﻌﺮي( دو ﺧﺪاي ﻋﻈﯿﻢاﻟﺠﺜﮫ ﺑﻮدهاﻧﺪ؛ ﺳﺎﺣﻮ ھﺮ روز ﺳﮫ ﺑﺎر‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫ﺻﻮرت ﻣﻨﻈﻢ‪ ،‬ﺧﺪاﯾﺎن دﯾﮕﺮ را ﻣﻲﺧﻮرده اﺳﺖ‪ .‬ﮔﺎھﻲ ﭼﻨﺎن اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺪ ﻛﮫ ﯾﻜﻲ از اﯾﻦ ﺧﺪاﯾﺎن ﺑﺰرگ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺟﺜﺔ ﻣﺎه را ﻣﻲﺧﻮرد‪ ،‬وﻟﻲ اﯾﻦ ﻛﺎر زﯾﺎد ﻃﻮل ﻧﻤﻲﻛﺸﺪ‪ ،‬زﯾﺮا دﻋﺎي ﻣﺮدم‪ ،‬وﺧﺸﻢ ﺧﺪاﯾﺎن دﯾﮕﺮ‪ ،‬آن‬
‫ﺷﻜﻤﭙﺮﺳﺖ ﻣﺎھﺨﻮاره را ﻧﺎﭼﺎر ﻣﻲﺳﺎزد ﻛﮫ ﻗﻲ ﻛﻨﺪ و ﻣﺎه را دوﺑﺎره از درون ﺷﻜﻢ ﺑﯿﺮون اﻧﺪازد‪ .‬ﺗﻮدة‬
‫ﻣﺮدم ﻣﺼﺮ ﺧﺴﻮف ﻣﺎه را ﺑﮫ اﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ ﺗﻌﺒﯿﺮ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﻣﺎه ﯾﻜﻲ ازﺧﺪاﯾﺎن‪ ،‬ﺷﺎﯾﺪ ﻛﮭﻨﮫﺗﺮﯾﻦ ﺧﺪاﯾﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ در ﻣﺼﺮ ﻣﻮرد ﭘﺮﺳﺘﺶ ﺑﻮد؛ وﻟﻲ‪،‬‬

‫در ﻣﺮاﺳﻢ دﯾﻨﻲ رﺳﻤﻲ‪ ،‬ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﻋﻨﻮان ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﺧﺪا را داﺷﺖ‪ .‬ﺧﻮرﺷﯿﺪ راﮔﺎھﻲ ﺑﮫ ﻧﺎم ﺧﺪاي ﺑﺮﯾﻦ‬
‫رَع ﯾﺎ رِع ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﯿﺪهاﻧﺪ و آن را ﭘﺪر درﺧﺸﻨﺪهاي ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﻣﺎدر زﻣﯿﻦ را ﺑﺎ ﺷﻌﺎﻋﮭﺎي ﻧﺎﻓﺬ ﻧﻮر و‬

‫‪oo‬‬
‫ﺣﺮارت ﺧﻮﯾﺶ ﺑﺎردار ﺳﺎﺧﺘﮫ اﺳﺖ؛ ﮔﺎھﻲ ﻧﯿﺰ ﺧﻮرﺷﯿﺪ را ھﻤﭽﻮن ﮔﻮﺳﺎﻟﺔ ﻣﻘﺪﺳﻲ ﺗﺼﻮر ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ‬
‫در ھﺮ ﺑﺎﻣﺪاد ﯾﻚ ﺑﺎر وﻻدﺗﺶ ﺗﺠﺪﯾﺪ ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﺎ ﺟﻼل ﺗﻤﺎم‪ ،‬ﺑﺮ روي ﻛﺸﺘﻲ ﻓﻠﻜﻲ‪ ،‬ﺻﻔﺤﺔ آﺳﻤﺎن را‬
‫ﻃﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و ھﻤﺎنﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ ﻣﺮد ﺳﺎﻟﺨﻮرده ﺑﮫ ﻃﺮف ﮔﻮر ﺧﻮﯾﺶ ﺳﺮازﯾﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬او ﻧﯿﺰ ﺑﮫ ﻃﺮف‬
‫ﻣﻐﺮب ﺳﺮازﯾﺮ ﻣﻲﺷﻮد؛‬

‫‪yah‬‬
‫ﮔﺎھﻲ ﺧﻮرﺷﯿﺪ را ھﻤﺎن ﺧﺪاي ﻣﻮﺳﻮم ﺑﮫ ھﻮروس ﺗﺼﻮر ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ھﯿﺌﺖ ﺑﺎز زﯾﺒﺎﯾﻲ را دارد و ﺑﺎ‬
‫ﻋﻈﻤﺖ و ﺟﻼل در آﺳﻤﺎﻧﮭﺎ ﭘﺮواز ﻣﻲﻛﻨﺪ و از ﺑﻠﻨﺪي ﺑﺮ ﻣﻤﻠﻜﺖ ﺧﻮﯾﺶ ﻧﻈﺎرت دارد؛ ھﻤﯿﻦ ﺻﻮرت‬
‫ﺑﺎز اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﻌﺪھﺎ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﯾﻜﻲ از ﻋﻼﯾﻢ و رﻣﻮز دﯾﻨﻲ و ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ درآﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬رع‪ ،‬ﯾﺎ ﺧﻮرﺷﯿﺪ‪،‬‬
‫ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ ﻋﻨﻮان آﻓﺮﯾﺪﮔﺎر ﺟﮭﺎن را داﺷﺖ‪ ،‬و ﭼﻮن ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺑﺎر ﺗﺎﺑﯿﺪ و ﺟﮭﺎن را ﺑﯿﺎﺑﺎن ﺧﺸﻚ ﺑﯿﺤﺎﺻﻠﻲ‬
‫دﯾﺪ‪ ،‬ﺷﻌﺎل ﺧﻮد را ﺑﺮ آن ﻓﺮو رﯾﺨﺖ‪ ،‬و ھﻤﺔ ﭼﯿﺰھﺎي زﻧﺪه‪ ،‬از ﮔﯿﺎه و ﺟﺎﻧﻮر و اﻧﺴﺎن‪ ،‬آﻣﯿﺨﺘﮫ ﺑﮫ‬
‫ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ‪ ،‬از ﭼﺸﻤﮭﺎي آن ﺑﯿﺮون آﻣﺪﻧﺪ و در ﺳﺮاﺳﺮ زﻣﯿﻦ ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﮫ ﻣﺮدان و زﻧﺎن‬
‫@‪h‬‬
‫ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻓﺮزﻧﺪان ﺑﻼواﺳﻄﺔ رع ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ھﻤﮫ ﻛﺎﻣﻞ و ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﻓﺮزﻧﺪان اﯾﺸﺎن ﺧﺮده ﺧﺮده‬
‫ﺑﮫ ﮔﻤﺮاھﻲ اﻓﺘﺎدﻧﺪ و آن ﺳﻌﺎدت و ﻛﻤﺎل اﺑﺘﺪاﯾﻲ از دﺳﺖ اﯾﺸﺎن رﻓﺖ‪ .‬رع ﻛﮫ ﭼﻨﯿﻦ دﯾﺪ‪ ،‬ﺑﺮ آﻓﺮﯾﺪهھﺎي‬
‫ﺧﻮد ﺧﺸﻢ ﮔﺮﻓﺖ و ﮔﺮوه ﻓﺮاواﻧﻲ از ﺟﻨﺲ ﺑﺸﺮي را ھﻼك ﻛﺮد‪ .‬وﻟﻲ ﺑﺎﯾﺪ داﻧﺴﺖ ﻛﮫ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻣﺼﺮي‬
‫در اﯾﻦ ﻋﻘﺎﯾﺪ ﻋﺎﻣﯿﺎﻧﮫ ﺷﻚ داﺷﺘﻨﺪ )ھﻤﺎن ﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ ﺑﻌﻀﻲ از داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺳﻮﻣﺮي ﻧﯿﺰ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﻮدﻧﺪ( و ﻧﻈﺮ‬
‫اﯾﺸﺎن آن ﺑﻮد ﻛﮫ آﻓﺮﯾﺪهھﺎي ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭼﮭﺎرﭘﺎﯾﺎن ﺑﻮده و ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﮫاﻧﺪ ﺑﺎ اﻟﻔﺎظ ﻣﻔﮭﻮم ﺳﺨﻦ ﮔﻮﯾﻨﺪ‪،‬‬
‫و از ھﻨﺮھﺎي زﻧﺪﮔﻲ ھﯿﭻ اﻃﻼﻋﻲ ﻧﺪاﺷﺘﮫ اﻧﺪ‪ .‬ﺧﻼﺻﺔ ﻛﻼم آﻧﻜﮫ اﯾﻦ اﺳﺎﻃﯿﺮ دﻻﻟﺖ ﺑﺮ ھﻮﺷﻤﻨﺪي‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﻲﻛﻨﺪ و از روي ﺗﻘﻮا ﺣﻘﺸﻨﺎﺳﻲ آدﻣﻲ را ﺑﮫ ﻓﻀﻞ ﺧﻮرﺷﯿﺪ و زﻣﯿﻦ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ‪.‬‬

‫روح دﯾﻨﻲ در ﻣﺼﺮ ﻗﺪﯾﻢ ﺑﮫ اﻧﺪازهاي ﻗﻮي ﺑﻮد ﻛﮫ ﻣﺼﺮﯾﺎن ﺗﻨﮭﺎ ﺑﮫ ﭘﺮﺳﺘﺶ ﻣﺼﺪر زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺲ‬
‫ﻧﻤﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ ھﺮ ﯾﻚ ازﺻﻮر ﻣﺨﺘﻠﻒ زﻧﺪﮔﻲ را ﻧﯿﺰ ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﯿﺪﻧﺪ‪ .‬ﭘﺎرهاي از ﮔﯿﺎھﺎن در ﻧﻈﺮ‬
‫آﻧﺎن ﻣﻘﺪس ﺑﻮد؛ درﺧﺖ ﺧﺮﻣﺎ‪ ،‬ﻛﮫ در ﺳﺎﯾﺔ آن در وﺳﻂ ﺻﺤﺮا آرام ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ؛ ﭼﺸﻤﺔ آﺑﻲ ﻛﮫ در‬
‫‪set‬‬

‫واﺣﮫھﺎ ﻋﻄﺶ اﯾﺸﺎن را ﻓﺮو ﻣﻲﻧﺸﺎﻧﺪ؛ ﺑﯿﺸﮫاي ﻛﮫ در ﻣﺠﺎورت آن ﺑﮫ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﮫ‬
‫آﺳﺎﯾﺶ ﻣﻲرﺳﯿﺪﻧﺪ؛ و اﻧﺠﯿﺮ ﺑﯿﺎﺑﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻋﺠﯿﺒﻲ در ﻣﯿﺎن ﺷﻨﮭﺎي ﺻﺤﺮا رﺷﺪ ﻣﻲﻛﺮد و ﺑﺎر‬
‫ﻣﻲداد‪ ،‬ھﻤﮫ‪ ،‬ﺑﮫ ﻋﻠﻠﻲ ﻛﮫ ﻓﮭﻢ آﻧﮭﺎ دﺷﻮار ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬در ﻧﻈﺮ اﯾﺸﺎن از ﭼﯿﺰھﺎي ﻣﻘﺪس ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ ،‬و‬
‫ﻣﺮدم ﺳﺎدة ﻣﺼﺮ‪ ،‬ﺗﺎ اواﺧﺮ اﯾﺎم ﺗﻤﺪن ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺮاي اﯾﻦ ﻣﻘﺪﺳﺎت ﭼﯿﺰھﺎﯾﻲ از ﻗﺒﯿﻞ ﺧﯿﺎر و اﻧﮕﻮر و اﻧﺠﯿﺮ‬
‫ﻧﯿﺎز و ﻗﺮﺑﺎن ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺳﺒﺰﯾﮭﺎي ﭘﺴﺖ را ﻧﯿﺰ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﯿﺪﻧﺪ؛ ﺗﻦ از روي ﻃﯿﺒﺖ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ‬
‫‪an‬‬

‫اﺷﺎره ﻛﺮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﭼﮕﻮﻧﮫ ﭘﯿﺎزي ﻛﮫ آن اﻧﺪازه ﻣﻮرد ﺑﯿﺰاري ﺑﻮﺳﻮﺋﮫ ﺑﻮده‪ ،‬ﺑﺮ ﺳﺎﺣﻞ ﻧﯿﻞ‪ ،‬ﯾﻜﻲ از‬
‫ﭘﺮﺳﺘﯿﺪﻧﯿﮭﺎ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺧﺪاﯾﺎن ﺣﯿﻮاﻧﻲ در ﻣﯿﺎن ﻣﺼﺮﯾﺎن ﺑﯿﺶ از ﺧﺪاﯾﺎن ﮔﯿﺎھﻲ رواج داﺷﺖ؛ ﻓﺮاواﻧﻲ اﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ ﺧﺪاﯾﺎن ﺑﮫ‬
‫‪pym‬‬

‫اﻧﺪازهاي ﺑﻮد ﻛﮫ ﻣﻌﺎﺑﺪ ﻣﺼﺮي ﺻﻮرت ﻧﻤﺎﯾﺸﮕﺎھﻲ از ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن را ﺑﮫ ﺧﻮد ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺼﺮﯾﺎن در اﺳﺘﺎﻧﮭﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﯾﺎ در دورهھﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﮔﺎو ﻧﺮ وﻧﮭﻨﮓ و ﺑﺎز و ﻣﺎده ﮔﺎو و ﻏﺎز و‬
‫ﺑﺰﻏﺎﻟﮫ و ﻗﻮچ و ﮔﺮﺑﮫ و ﺳﮓ و ﻣﺮغ و ﺷﺐﭘﺮه و ﺷﻐﺎل و اﻓﻌﻲ را ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﯿﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﺴﯿﺎري از اﯾﻦ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺟﺎﻧﻮران ﺑﺂﺳﺎﻧﻲ در ﻣﻌﺎﺑﺪ ﮔﺮدش ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و ھﻤﺎن آزادﯾﻲ را داﺷﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﮔﺎو ﻣﻘﺪس در زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ در‬
‫ھﻨﺪ دارد‪ .‬در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ ﺧﺪاﯾﺎن رﻧﮓ آدﻣﻲ ﭘﯿﺪا ﻛﺮدﻧﺪ؛ ﺻﻮرت ﻣﺰدوج ﺣﯿﻮاﻧﻲ و رﻣﻮز آن ﻣﺤﻔﻮظ‬
‫ﻣﺎﻧﺪ؛ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ اﺳﺖ ﻛﮫ آﻣﻮن را ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻏﺎز ﯾﺎ ﻗﻮچ‪ ،‬رع را ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻣﻠﺦ ﯾﺎ ﮔﺎو ﻧﺮ‪،‬‬

‫‪.co‬‬
‫اوزﯾﺮﯾﺲ را ﺑﮫ ﺻﻮرت ﮔﺎوﻧﺮ ﯾﺎ ﻗﻮچ‪ ،‬ﺳﺒﻚ را ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻧﮭﻨﮓ‪ ،‬ھﻮروس را ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺑﺎز‪،‬‬
‫ﺣﺎﺗﺤﻮر را ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺑﻮزﯾﻨﮫ ﺗﺼﻮر ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و ﻣﺠﺴﻢ ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﺎرهاي از اوﻗﺎت‪ ،‬زﻧﺎن را ﺑﮫ‬
‫ﻋﻨﻮان ھﻤﺴﺮي ﺗﻘﺪﯾﻢ اﯾﻦ ﺧﺪاﯾﺎن ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﮔﺎو ﻧﺮ‪ -‬ﻛﮫ ﺻﻮرت ﻣﺠﺴﻤﺔ اوزﯾﺮﯾﺲ ﺑﻮد – ﺑﮫ ﻧﻮﻋﻲ‬
‫ﺧﺎص‪ ،‬ﺑﯿﺶ از ﺳﺎﯾﺮ ﺧﺪاﯾﺎن اﯾﻦ ﻣﻨﺰﻟﺖ را داﺷﺖ‪ .‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﮔﻔﺘﺔ ﭘﻠﻮﺗﺎرك‪ ،‬در ﻣﻨﺪس‪ ،‬زﯾﺒﺎﺗﺮﯾﻦ زﻧﺎن را‬
‫ﺑﺮاي ھﻤﺨﻮاﺑﮕﻲ ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﺰ ﻣﻘﺪس ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺷﻌﺎﯾﺮ دﯾﻨﻲ‪ ،‬از آﻏﺎز ﺗﺎ ﺑﮫ اﻧﺠﺎم‪ ،‬ﻋﻨﻮان ﻋﻨﺼﺮ اﺳﺎﺳﻲ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﻠﻲ در دﯾﺎﻧﺖ ﻣﺼﺮي را داﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪاﯾﺎن ﺑﺸﺮي در وﻗﺖ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺘﺄﺧﺮي ﭘﯿﺪا ﺷﺪه‪ ،‬و ﺷﺎﯾﺪ ھﻤﭽﻮن‬
‫ھﺪﯾﮫاي از ﺑﺎﺧﺘﺮ آﺳﯿﺎ ﺑﮫ آن ﺳﺮزﻣﯿﻦ رﺳﯿﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺼﺮﯾﺎن ﻗﺪﯾﻢ ﺑﺰ ﻧﺮ و ﮔﺎو ﻧﺮ را ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﺧﺎﺻﻲ ﺗﻘﺪﯾﺲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و آﻧﮭﺎ را رﻣﺰ و ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ﻧﯿﺮوي ﺧﻼق‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ دو ﺟﺎﻧﻮر‪ ،‬در ﻧﻈﺮ آن ﻣﺮدم‪ ،‬ﻧﮫ ﺗﻨﮭﺎ رﻣﺰ و ﻋﻼﻣﺖ اوزﯾﺮﯾﺲ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ‬
‫آﻧﮭﺎ را ﺻﻮرت ﺗﺠﺴﺪ ﯾﺎﻓﺘﺔ اﯾﻦ ﺧﺪا ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻏﺎﻟﺒًﺎ اوزﯾﺮﯾﺲ را ﺑﺎ آﻻت ﺗﻨﺎﺳﻠﻲ ﺑﺰرگ ﺗﺮﺳﯿﻢ‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و ﭘﯿﻜﺮش را ﺑﺰرگ ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻧﯿﺮوي ﻓﺮاوان وي را ﻧﺸﺎن دھﻨﺪ؛ ﻣﺼﺮﯾﺎن‪،‬‬
‫در ﻣﺮاﺳﻢ و دﺳﺘﮫھﺎي دﯾﻨﻲ ﻛﮫ راه ﻣﻲاﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﮫھﺎﯾﻲ از اﯾﻦ ﺧﺪا را ﺑﮫ اﯾﻦ ﺻﻮرت ﯾﺎ ﺑﮫ ﺻﻮرت‬
‫دﯾﮕﺮي‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﮫ آﻟﺖ ﻣﺮدي‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﻮد ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲدادﻧﺪ‪ .‬زﻧﺎن ﻧﯿﺰ‪ ،‬در ﭘﺎرهاي از ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ‬
‫ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎﯾﻲ را ﺑﺎ ﺧﻮد ھﻤﺮاه داﺷﺘﻨﺪ و آﻧﮭﺎ را ﺑﺎ ﺑﻨﺪي ﺑﮫ ﺣﺮﻛﺖ در ﻣﻲآوردﻧﺪ‪ .‬آﺛﺎر ﭘﺮﺳﺘﺶ ﺟﻨﺴﻲ‬
‫ﻣﻨﺤﺼﺮ در ﻧﻘﺎﺷﯿﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺑﺮ دﯾﻮارھﺎي ﻣﻌﺎﺑﺪ ﺑﺮ ﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪه و آﻟﺖ ﻣﺮدي را‪ ،‬ﺑﮫ ﺻﻮرت راﺳﺖ‬
‫@‪h‬‬
‫اﯾﺴﺘﺎده‪ ،‬ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﻲدھﺪ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ در ﺑﺴﯿﺎري از رﻣﻮز ﻣﺼﺮي‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺻﻠﯿﺐ دﺳﺘﮫ داري‬
‫اﺳﺖ و ﻋﻼﻣﺖ اﺗﺤﺎد ﺟﻨﺴﻲ و ﻧﯿﺮوي ﺣﯿﺎﺗﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﯿﺰ ﺟﻠﻮهﮔﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫در ﭘﺎﯾﺎن ﻛﺎر‪ ،‬ﺧﺪاﯾﺎن رﻧﮓ آدﻣﻲ ﭘﯿﺪا ﻛﺮدﻧﺪ؛ اﮔﺮ ﺻﺤﯿﺤﺘﺮ ﮔﻔﺘﮫ ﺷﻮد‪ ،‬اﻧﺴﺎﻧﮭﺎ ﺑﮫ ﺻﻮرت‬

‫ﺧﺪاﯾﺎن درآﻣﺪﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺧﺪاﯾﺎن ﺑﺸﺮي ﻣﺼﺮي‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﺪاﯾﺎن ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ‪ ،‬ﭼﯿﺰي ﺟﺰ ﻣﺮدان وزﻧﺎن ﺑﺮﺟﺴﺘﮫاي‬
‫‪are‬‬

‫ﻧﺒﻮدﻧﺪ ﻛﮫ اﻧﺪام درﺷﺖ ﭘﮭﻠﻮاﻧﻲ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ھﻤﺔ آﻧﺎن ﺑﺎ اﺳﺘﺨﻮان و ﻋﻀﻠﮫ و ﮔﻮﺷﺖ و ﺧﻮن آﻓﺮﯾﺪه ﺷﺪه‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ :‬ﮔﺮﺳﻨﮫ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ وﺧﻮراك ﻣﻲﺧﻮردﻧﺪ؛ ﺗﺸﻨﮫ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ و آب ﻣﻲﻧﻮﺷﯿﺪﻧﺪ؛ ﻋﺸﻖ ﻣﻲورزﯾﺪﻧﺪ و‬
‫زﻧﺎﺷﻮﯾﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ دﭼﺎر ﺧﺸﻢ و ﻏﻀﺐ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ و ﻣﻲﻛﺸﺘﻨﺪ؛ و در آﺧﺮ ﻛﺎر ﺑﮫ ﺳﺎﻟﺨﻮردﮔﻲ‬
‫ﻣﻲرﺳﯿﺪﻧﺪ و از ﺟﮭﺎن ﻣﻲرﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ اوزﯾﺮﯾﺲ ﺧﺪاي ﻧﯿﻞ ﭘﺮﺑﺮﻛﺖ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر‬
‫ﻣﻲرﻓﺖ‪ ،‬ﻛﮫ ھﺮ ﺳﺎل ﻣﺮگ و رﺳﺘﺎﺧﯿﺰ وي را ﺟﺸﻦ ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ؛ اﯾﻦ ﺧﻮد رﻣﺰي از ﻃﻐﯿﺎن و‬
‫‪set‬‬

‫ﻓﺮوﻧﺸﺴﺘﻦ ﻧﯿﻞ و ﺷﺎﯾﺪ رﻣﺰي از ﻣﺮدن و زﻧﺪه ﺷﺪن زﻣﯿﻦ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ھﺮ ﻣﺼﺮﯾﻲ‪ ،‬در ﺳﻠﺴﻠﮫھﺎي‬
‫ﻣﺘﺄﺧﺮ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺣﻜﺎﯾﺖ ﻛﻨﺪ ﻛﮫ ﭼﮕﻮﻧﮫ ﺳﺖ ﯾﺎ ﺳﯿﺖ‪ ،‬ﺧﺪاي ﺧﺸﻜﻲ ﭘﻠﯿﺪ ﻛﮫ ﺑﺎ دم ﺳﻮزان ﺧﻮد ﻛﺸﺖ‬
‫را ﻣﻲﺳﻮزاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮ اوزﯾﺮﯾﺲ )ﯾﻌﻨﻲ ﻧﯿﻞ( ﺧﺸﻢ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﮫ ﭼﺮا ﺑﺎ ﻓﯿﻀﺎن ﺧﻮد ﺣﺎﺻﻠﺨﯿﺰي زﻣﯿﻦ را‬
‫ﻣﻲاﻓﺰاﯾﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ او را ﻛﺸﺖ و ﺑﺎ ﺧﺸﻜﻲ ﺳﺘﻤﮕﺮاﻧﺔ ﺧﻮﯾﺶ ﺑﺮ ﻛﺸﻮر اوزﯾﺮﯾﺲ ﺑﮫ ﺣﻜﻤﺮاﻧﻲ‬
‫ﻧﺸﺴﺖ )و ﻣﻘﺼﻮدﺷﺎن از ﺑﺎزﮔﻔﺘﻦ اﯾﻦ داﺳﺘﺎن ﺑﯿﺎن اﯾﻦ ﻧﻜﺘﮫ ﺑﻮد ﻛﮫ در ﯾﻜﻲ از ﺳﺎﻟﮭﺎ رود ﻧﯿﻞ ﻃﻐﯿﺎن‬
‫‪an‬‬

‫ﻧﻜﺮد(؛ ﻛﺎر ﺑﺮ اﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ ﺑﻮد ﺗﺎ ھﻮروس ﭘﮭﻠﻮان‪ ،‬ﭘﺴﺮ اﯾﺴﯿﺲ‪ ،‬ﻗﯿﺎم ﻛﺮد و ﺑﺮ ﺳﺖ ﭼﯿﺮه ﺷﺪ و او را از‬
‫زﻣﯿﻦ ﺑﯿﺮون راﻧﺪ‪ .‬اوزﯾﺮﯾﺲ‪ ،‬ﭘﺲ از آن‪ ،‬ﺑﮫ ﺳﺒﺐ ﮔﺮﻣﻲ ﻋﺸﻖ اﯾﺴﯿﺲ ﺑﮫ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺎزﮔﺸﺖ و از روي‬
‫ﺧﯿﺮﺧﻮاھﻲ ﺑﮫ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﺮ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﻣﺼﺮ ﭘﺮداﺧﺖ‪ ،‬و ﺧﻮردن ﮔﻮﺷﺖ آدﻣﯿﺎن راﺣﺮام ﻛﺮد و ﭘﺮﭼﻢ‬
‫ﺗﻤﺪن را ﺑﺮاﻓﺮاﺷﺖ؛ آﻧﮕﺎه ﺑﮫ آﺳﻤﺎن ﺑﺎﻻ رﻓﺖ ﺗﺎ در آﻧﺠﺎ ﻓﺮﻣﺎن راﻧﺪ و ﺧﺪاﯾﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﻓﺴﺎﻧﮫ ﻣﻌﻨﻲ‬
‫‪pym‬‬

‫ژرﻓﻲ دارد‪ ،‬ﭼﮫ ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ ﻛﮫ ﺗﺎرﯾﺦ ﺧﺎور زﻣﯿﻦ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ دﯾﻦ آن‪ ،‬ﺟﻨﺒﺔ ﺛﻨﻮي دارد و ﺳﺮﮔﺬﺷﺖ ﻧﺰاع ﻣﯿﺎن‬
‫آﻓﺮﯾﻨﺶ و ﺧﺮاﺑﻲ‪ ،‬ﭘﺮﺣﺎﺻﻠﻲ و ﺧﺸﻜﺴﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺗﺠﺪﯾﺪ ﺟﻮاﻧﻲ و ﻧﯿﺴﺘﻲ‪ ،‬ﺧﯿﺮ وﺷﺮ‪ ،‬و زﻧﺪﮔﻲ و ﻣﺮگ اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﯾﻜﻲ دﯾﮕﺮ از اﺳﻄﻮرهھﺎي رﯾﺸﮫدار ﻣﺼﺮي اﻓﺴﺎﻧﺔ اﯾﺴﯿﺲ ﻣﺎدرﺑﺰرگ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﺴﯿﺲ ﻓﻘﻂ ﺧﻮاھﺮ‬
‫اوزﯾﺮﯾﺲ و ھﻤﺴﺮ وﻓﺎدار وي ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ از ﭘﺎرهاي ﺟﮭﺎت ﻗﺪر و ﻣﻨﺰﻟﺖ ﺑﺰرﮔﺘﺮي داﺷﺖ‪ ،‬ﭼﮫ ﺗﻮاﻧﺴﺘﮫ‬
‫ﺑﻮد ﻣﺎﻧﻨﺪ ھﺮ زن دﯾﮕﺮي ﺑﺮ ﻣﺮگ ﭼﯿﺮه ﺷﻮد‪ .‬اﯾﺴﯿﺲ ﺗﻨﮭﺎ ﺧﺎك ﺳﯿﺎه دﻟﺘﺎي ﻣﺼﺮ ﻧﺒﻮد ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﺎ رﺳﯿﺪن‬

‫‪.co‬‬
‫اوزﯾﺮﯾﺲ‪ -‬ﻧﯿﻞ ﺑﮫ آن‪ ،‬ﺑﺎرور ﺷﻮد و ﺑﺎ ﺣﺎﺻﻠﻲ ﻛﮫ ﻣﻲدھﺪ ﺳﺒﺐ ﺑﻲﻧﯿﺎزي ﺗﻤﺎم ﻣﺼﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ رﻣﺰ و‬
‫ﻋﻼﻣﺖ ﻧﯿﺮوي ﻧﮭﻔﺘﺔ ﺧﻼﻗﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ زﻣﯿﻦ‪ ،‬و ھﺮ ﻣﻮﺟﻮد زﻧﺪهاي ﻛﮫ ﺑﺮ آن اﺳﺖ‪ ،‬از آن ﭘﺪﯾﺪ آﻣﺪه؛ ﻧﯿﺰ‬
‫ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ﻣﮭﺮ ﻣﺎدري ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﺮ ﻣﻮﺟﻮد زﻧﺪة ﺗﺎزهاي ﺑﺎل ﻣﻲﮔﺴﺘﺮد و ھﺮاﻧﺪازه رﻧﺞ و دﺷﻮاري را ﻣﺘﺤﻤﻞ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﺗﺎ اﯾﻦ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﮫ ﺛﻤﺮ ﺑﺮﺳﺪ و راه ﻛﻤﺎل ﺑﭙﯿﻤﺎﯾﺪ‪ .‬اﯾﺴﯿﺲ در ﻣﺼﺮ‪ -‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺎﻟﻲ و ﻋﺸﺘﺮ و ﻛﻮﺑﻠﮫ‬
‫در آﺳﯿﺎ‪ ،‬دﻣﺘﺮ در ﯾﻮﻧﺎن‪ ،‬و ﻛﺮس در روم‪ -‬ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة اﯾﻦ ﺑﻮد ﻛﮫ زن در آﻓﺮﯾﻨﺶ و ﻣﯿﺮاث و ﭘﯿﺸﻮاﯾﻲ در‬

‫‪oo‬‬
‫ﻛﺎﺷﺘﻦ زﻣﯿﻦ‪ ،‬ﭘﯿﺸﻲ و ﺑﺮﺗﺮي و اﺳﺘﻘﻼل داﺷﺘﮫ اﺳﺖ؛ ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ از اﺳﺎﻃﯿﺮ ﺑﺮﻣﻲآﯾﺪ‪ ،‬ھﻤﻮﺳﺖ ﻛﮫ ﺟﻮ و‬
‫ﮔﻨﺪم را‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ ﺻﻮرت وﺣﺸﻲ و ﺧﻮدرو در ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﻣﺼﺮ ﻣﻲروﯾﺪ‪ ،‬ﯾﺎﻓﺖ و آﻧﮭﺎ را ﺑﮫ اوزﯾﺮﯾﺲ‬
‫)ﯾﻌﻨﻲ ﻣﺮد( ﻧﺸﺎن داد‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﮔﺮاﻧﺒﮭﺎ ﺑﺮاي وي ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭼﮫ وي را ﻣﺎدر ﺧﺪا ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ؛ ﻛﺎھﻨﺎن ﺳﺮﺗﺮاﺷﯿﺪة وي ﺻﺒﺢ و ﺷﺎم‬
‫ﺑﺮاي او ﺳﺮود ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ و ﺗﺴﺒﯿﺢ وي ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬وﺳﻂ زﻣﺴﺘﺎن ھﺮ ﺳﺎل‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﺼﺎدف ﺑﺎ ﻣﯿﻼد ﺳﺎﻻﻧﺔ‬
‫ﺧﻮرﺷﯿﺪ در اواﺧﺮ ﻣﺎه آذر ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬در ﻣﻌﺎﺑﺪ ﻓﺮزﻧﺪ ﻣﻘﺪس وي ھﻮروس )ﺧﺪاي ﺧﻮرﺷﯿﺪ(‪ ،‬اﯾﺴﯿﺲ را ﺑﮫ‬
‫ﺻﻮرت ﻣﺎدر ﻣﻘﺪﺳﻲ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدادﻧﺪ ﻛﮫ در اﺻﻄﺒﻠﻲ ﻗﺮار دارد و ﻓﺮزﻧﺪي را ﻛﮫ از راه ﻣﻌﺠﺰه آورده‪،‬‬
‫در داﻣﺎن ﺧﻮد ﺷﯿﺮ ﻣﻲدھﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﻓﺴﺎﻧﮫھﺎي ﺷﺎﻋﺮاﻧﮫ و ﻓﻠﺴﻔﻲ ﺗﺄﺛﯿﺮ ژرﻓﻲ در ﺷﻌﺎﯾﺮ ﻣﺴﯿﺤﻲ داﺷﺘﮫ‪ ،‬ﺗﺎ‬
‫آﻧﺠﺎ ﻛﮫ ﻣﺴﯿﺤﯿﺎن ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﮔﺎھﻲ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺠﺴﻤﺔ اﯾﺴﯿﺲ‪ ،‬ﻛﮫ ﻃﻔﻞ ﺧﻮد ھﻮروس را ﺷﯿﺮ ﻣﻲداد‪ ،‬زاﻧﻮ‬
‫ﻣﻲزدﻧﺪ و دﻋﺎ ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬و آن را ﺻﻮرت دﯾﮕﺮي از اﻓﺴﺎﻧﺔ ﻛﮭﻦ و ﺷﺮاﻓﺘﻤﻨﺪاﻧﺔ زن )ﯾﻌﻨﻲ ﻋﻨﺼﺮ‬
‫@‪h‬‬
‫ﻣﺎدﯾﻨﮫ( ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ ﻛﮫ آﻓﺮﯾﻨﻨﺪة ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ اﺳﺖ و در آﺧﺮ ﻛﺎر »ﻣﺎدر ﺧﺪا« ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫اﯾﻦ ﺧﺪاﯾﺎن‪ -‬ﯾﻌﻨﻲ رع )ﯾﺎ آﻣﻮن‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺑﮫ ﻧﺎﻣﮕﺬاري ﻣﺮدم ﺟﻨﻮب( و اوزﯾﺮﯾﺲ و اﯾﺴﯿﺲ و ھﻮروس‪-‬‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ رباﻟﻨﻮﻋﮭﺎي ﻣﺼﺮي ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن‪ ،‬رع و آﻣﻮن وﺧﺪاي دﯾﮕﺮي ﺑﮫ ﻧﺎم ﭘﺘﺎح در ھﻢ‬
‫آﻣﯿﺨﺘﮫ ﺷﺪ و ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺳﮫ ﻣﻈﮭﺮ ﯾﺎ ﺗﺠﻠﻲ ﺧﺪاي ﯾﮕﺎﻧﮫاي درآﻣﺪ ﻛﮫ ھﺮ ﺳﮫ را ﻓﺮا ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ .‬از اﯾﻨﮭﺎ‬
‫‪are‬‬

‫ﮔﺬﺷﺘﮫ‪ ،‬ﻣﺼﺮﯾﺎن ﻋﺪة ﺑﯿﺸﻤﺎري ﺧﺮده ﺧﺪا ﻧﯿﺰ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻧﻮﺑﯿﺲ ﺷﻐﺎل و ﺷﻮ و ﺗﻔﻨﻮت و ﻧﻔﺘﯿﺲ و‬
‫ﻛﺖ و ﻧﻮت؛… وﻟﻲ ﻣﺎ ﻗﺼﺪ آن ﻧﺪارﯾﻢ ﻛﮫ اﯾﻦ ﺻﻔﺤﺎت را ھﻤﭽﻮن ﻣﻮزهاي از ﺧﺪاﯾﺎن ﻣﺮده ﺑﺴﺎزﯾﻢ‪.‬‬
‫ﺧﻮد ﻓﺮﻋﻮن در ﻣﺼﺮ ﺧﺪاﯾﻲ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ و ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ ﻋﻨﻮان ﻓﺮزﻧﺪي آﻣﻮن‪ -‬رع را داﺷﺖ و ﻧﮫ ﺗﻨﮭﺎ‬
‫از راه ﺣﻖ آﺳﻤﺎﻧﻲ ﻓﺮﻣﺎن ﻣﻲراﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯾﻲ وي ﻣﺘﻜﻲ ﺑﺮ اﯾﻦ ﺑﻮد ﻛﮫ زادة ﺧﺪاﯾﺎن اﺳﺖ؛‬
‫ھﺮ ﻓﺮﻋﻮن را ﭼﻨﺎن ﺗﺼﻮر ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ ﺧﺪاﯾﻲ اﺳﺖ و ﺑﺮاي ﭼﻨﺪ ﮔﺎھﻲ زﻣﯿﻦ را ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺧﻮد ﺳﺎﺧﺘﮫ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮ ﺑﺎﻻي ﺳﺮ وي‪ ،‬ﺻﻮرت ﺑﺎز‪ ،‬ﻛﮫ ﻋﻼﻣﺖ ھﻮروس ﺗﻮﺗﻢ ﻗﺒﯿﻠﮫ ﺑﻮد‪ ،‬ﺟﺎي داﺷﺖ؛ و ﺑﺮ ﺑﺎﻻي‬
‫‪set‬‬

‫ﭘﯿﺸﺎﻧﻲ وي ﺻﻮرت اﻓﻌﻲ‪ ،‬رﻣﺰ ﺣﻜﻤﺖ و زﻧﺪﮔﻲ و ﺑﺨﺸﻨﺪة ﻧﯿﺮوي ﺟﺎدوﯾﻲ ﭘﺘﺎح‪ ،‬دﯾﺪه ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﺷﺎه‬
‫ﻋﻨﻮان ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ رﺋﯿﺲ دﯾﻨﻲ را داﺷﺖ و در اﻋﯿﺎد و ﻣﺮاﺳﻢ ﺑﺎﺷﻜﻮھﻲ ﻛﮫ ﺑﺮاي ﺗﻌﻈﯿﻢ و ﺗﻜﺮﯾﻢ ﺧﺪاﯾﺎن‬
‫ﺑﺮﭘﺎ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﺻﺪارت ﺑﺎ وي ﺑﻮد‪ .‬در ﻧﺘﯿﺠﺔ ھﻤﯿﻦ دو ادﻋﺎ‪ -‬اﻻھﻲ ﺑﻮدن ﺳﻠﻄﻨﺖ واﻻھﻲ ﺑﻮدن ﻣﯿﻼد ﺷﺎه‪-‬‬
‫ﺑﻮد ﻛﮫ ﻓﺮﻋﻮﻧﮭﺎي ﻣﺼﺮي ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﻣﺪﺗﮭﺎي درازي‪ ،‬ﺑﺪون ﺗﻜﯿﮫ داﺷﺘﻦ ﺑﺮ ﻧﯿﺮوھﺎي ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻋﻈﯿﻢ‪،‬‬
‫ﺣﻜﻤﺮاﻧﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ ﻛﺎھﻨﺎن در ﻣﺼﺮ ﭘﺎﯾﮫھﺎي ﻻزم ﺗﺎج و ﺗﺨﺖ‪ ،‬و ﭘﺎﺳﺒﺎن ﺳﺮي ﺳﺎزﻣﺎن‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ .‬اﻋﺘﻘﺎد ﺑﮫ ﭼﻨﺎن دﯾﻦ ﭘﯿﭽﯿﺪهاي ﻣﺴﺘﻠﺰم آن ﺑﻮد ﻛﮫ ﻃﺒﻘﺔ ﻣﺨﺼﻮﺻﻲ در ﻓﻨﻮن ﺟﺎدو و‬
‫آداب دﯾﻨﻲ ﻣﮭﺎرت ﻛﺎﻣﻞ ﭘﯿﺪا ﻛﻨﻨﺪ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﺮاي رﺳﯿﺪن ﺑﮫ ﺧﺪاﯾﺎن‪ ،‬ھﯿﭻ ﻛﺲ ﻧﺘﻮاﻧﺪ از ﺗﻮﺳﻞ ﺟﺴﺘﻦ ﺑﮫ ﻗﺪرت‬
‫‪pym‬‬

‫و ﻣﮭﺎرت آﻧﺎن ﺑﻲﻧﯿﺎز ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬ﮔﺮﭼﮫ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻨﺼﺐ ﻛﺎھﻨﻲ از ﭘﺪر ﺑﮫ ﻓﺮزﻧﺪ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ‪،‬‬
‫ﻋﻤﻼ ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﮫ اﯾﻦ ﻣﻨﺼﺐ ﺑﮫ ﻣﯿﺮاث ﻣﻲرﺳﯿﺪ؛ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن‪ ،‬و در ﻧﺘﯿﺠﺔ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﭘﺮھﯿﺰﮔﺎري ﻣﺮدم و ﺳﺨﺎوﺗﻤﻨﺪي ﺳﯿﺎﺳﻲ ﻓﺮاﻋﻨﮫ‪ ،‬ﻃﺒﻘﮫ ﺧﺎﺻﻲ از ﻛﺎھﻨﺎن ﭘﯿﺪا ﺷﺪ ﻛﮫ ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪي و ﻧﻔﻮذ‬
‫اﯾﺸﺎن از ﺻﺎﺣﺒﺎن اراﺿﻲ ﺑﺰرگ و ﺣﺘﻲ ﺧﻮد‬

‫‪.co‬‬
‫ﺧﺎﻧﻮادهھﺎي ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ زﯾﺎدﺗﺮ ﺑﻮد‪ .‬ﻛﺎھﻨﺎن از آﻧﭽﮫ ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﻧﺬر و ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺑﮫ ﺧﺪاﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﻣﻲﺷﺪ‬
‫ﻣﻲﺧﻮردﻧﺪ و ﻣﻲﻧﻮﺷﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬و ﻧﯿﺰ از زﻣﯿﻨﮭﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ ﻣﻌﺎﺑﺪ و ﺧﺪﻣﺎت دﯾﻨﻲ ﺧﻮﯾﺶ درآﻣﺪ ﺳﺮﺷﺎري ﺑﮫ‬
‫ﭼﻨﮓ ﻣﻲآوردﻧﺪ‪ .‬ﭼﻮن از ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﺎﻟﯿﺎت ﺑﺮدرآﻣﺪ و ﻧﯿﺰ از ﺑﯿﮕﺎري و ﺧﺪﻣﺖ ﺳﺮﺑﺎزي ﻣﻌﺎف ﺑﻮدﻧﺪ‪،‬‬
‫از ﺣﯿﺚ رﺗﺒﮫ و ﺟﺎه و ﻧﻔﻮذ‪ ،‬دﯾﮕﺮ ﻃﺒﻘﺎت ﻣﺮدم ﺑﺮاﯾﺸﺎن رﺷﻚ ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺣﻖ اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻛﺎھﻨﺎن‬
‫ﺷﺎﯾﺴﺘﺔ ﻣﻘﺪار زﯾﺎدي از اﯾﻦ ﺗﺴﻠﻂ وﺟﺎه و ﻣﻘﺎم ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﭼﮫ اﯾﺸﺎن ﻛﺴﺎﻧﻲ ھﺴﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﻋﻠﻮم ﻣﺼﺮي را‬

‫‪oo‬‬
‫ﺟﻤﻊآوري ﻛﺮده و ﻧﮕﺎه داﺷﺘﮫ وﺑﮫ ﺟﻮاﻧﺎن ﭼﯿﺰ آﻣﻮﺧﺘﮫاﻧﺪ و‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﻤﺎل ﺳﺨﺘﻲ واﻣﺎﻧﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺧﻮد اﻧﻀﺒﺎط‬
‫و آﯾﯿﻦ ﺧﺎﺻﻲ وﺿﻊ ﻛﺮده و ﺑﮫ آن ﮔﺮدن ﻧﮭﺎدهاﻧﺪ‪ .‬ھﺮودوت‪ ،‬ﺑﺎ ﺣﺲ اﺣﺘﺮام ﺧﺎﺻﻲ‪ ،‬آﻧﺎن را ﭼﻨﯿﻦ‬
‫وﺻﻒ ﻛﺮده اﺳﺖ‪:‬‬

‫اﯾﻨﺎن ﺑﯿﺶ از دﯾﮕﺮ ﻣﺮدم ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﭘﺮﺳﺘﺶ ﺧﺪاﯾﺎن اھﺘﻤﺎم ﻣﻲورزﻧﺪ و ھﺮﮔﺰ از ﭘﯿﺮوي آداب و‬

‫‪yah‬‬
‫ﺗﺸﺮﯾﻔﺎت ﺧﻮدداري ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ… ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ ﻟﺒﺎس ﻛﺘﺎﻧﻲ ﭘﺎك و ﺗﺎزه ﺷﺴﺘﮫ ﻣﻲﭘﻮﺷﻨﺪ… ﺧﺘﻨﮫ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و اﯾﻦ‬
‫از آن ﺟﮭﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ ﭘﺎﻛﯿﺰﮔﻲ ﻋﻼﻗﺔ ﻓﺮاوان دارﻧﺪ و آن را ﺑﺮ زﯾﺒﺎﯾﻲ ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣﻲدھﻨﺪ‪ .‬ھﺮ ﺳﮫ روز‬
‫ﯾﻚ ﺑﺎر ﻣﻮھﺎي ﺳﺮاﺳﺮ ﺑﺪن ﺧﻮد را ﻣﻲﺳﺘﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﺷﭙﺶ و دﯾﮕﺮ ﭘﻠﺪﯾﮭﺎ ﺟﺎﯾﻲ در ﺑﺪن آﻧﮭﺎ ﭘﯿﺪا ﻧﻜﻨﻨﺪ… ھﺮ‬
‫روز دوﺑﺎر‪ ،‬و ھﺮ ﺷﺐ ﻧﯿﺰ دوﺑﺎر‪ ،‬ﺑﺎ آب ﺳﺮد ﺑﺪن ﺧﻮد را ﻣﻲﺷﻮﯾﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﮭﻤﺘﺮﯾﻦ ﺻﻔﺖ ﻣﺸﺨﺼﺔ دﯾﻦ ﻣﺼﺮي اھﻤﯿﺘﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ در آن ﺑﮫ اﻧﺪﯾﺸﺔ ﺧﻠﻮد داده ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﻣﺼﺮﯾﺎن را‬
‫@‪h‬‬
‫ﻋﻘﯿﺪه ﺑﺮ آن ﺑﻮد ﻛﮫ‪ ،‬ھﻤﺎن ﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ اوزﯾﺮﯾﺲ‪ -‬ﻧﯿﻞ دوﺑﺎره زﻧﺪه ﻣﻲﺷﻮد و ھﻤﺔ ﮔﯿﺎھﺎن‪ ،‬ﭘﺲ از ﻣﺮگ‪،‬‬
‫زﻧﺪﮔﻲ را از ﺳﺮ ﻣﻲﮔﯿﺮﻧﺪ‪ ،‬اﻧﺴﺎن ﻧﯿﺰ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪﺑﻌﺪ از ﻣﺮدن دوﺑﺎره ﺑﮫ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺎز ﮔﺮدد‪ .‬اﯾﻦ ﻛﮫ ﺟﺴﺪ‬
‫ﻣﺮدﮔﺎن‪ ،‬در ﺧﺎك ﺧﺸﻚ‪ ،‬ﻣﺪﺗﮭﺎي دراز ﺻﺤﯿﺢ و ﺳﺎﻟﻢ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪،‬از ﻋﻮاﻣﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻋﻘﯿﺪة ﺧﻠﻮد را‬
‫ھﺰاران ﺳﺎل در ﻣﺼﺮ ﺑﺎﻗﻲ ﻧﮕﺎه داﺷﺘﮫ‪ ،‬و از آﻧﺠﺎ‪ ،‬ﺑﮫ ﺻﻮرت رﺳﺘﺎﺧﯿﺰ ﺧﻮد‪ ،‬وارد دﯾﻦ ﻣﺴﯿﺤﻲ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮدم آن زﻣﺎن ﻣﺼﺮ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ در ھﺮ ﺟﺴﺪي ﺟﻔﺖ و ﻗﺮﯾﻨﺔ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮي از آن ﺑﻨﺎم‬
‫»ﻛﺎ« ﺟﺎي دارد‪ ،‬و ﻧﯿﺰ روﺣﻲ در اﯾﻦ ﺟﺴﺪ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺣﺎﻟﺖ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ آن در ﺑﺪن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﺎﻟﺖ ﻗﺮار‬
‫‪are‬‬

‫ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﺮﻏﻲ در ﻣﯿﺎن درﺧﺖ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ھﺮ ﺳﮫ‪ -‬ﯾﻌﻨﻲ ﺑﺪن و ﺟﻔﺖ و روح‪ -‬ﭘﺲ از ﻣﺮگ ﻇﺎھﺮي ﺑﺎﻗﻲ‬
‫ﻣﻲﻣﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬و ھﺮ ﭼﮫ ﮔﻮﺷﺖ ﺑﺪن از ﻓﺴﺎد و ﺗﻼﺷﻲ ﺑﯿﺸﺘﺮ در اﻣﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺮگ واﻗﻌﻲ دﯾﺮﺗﺮ ﻓﺮا ﻣﻲرﺳﺪ؛‬
‫اﮔﺮ آﻧﮕﺎه ﻛﮫ ﺑﮫ ﻧﺰد اوزﯾﺮﯾﺲ ﻣﻲآﯾﻨﺪ از ﮔﻨﺎھﺎن ﭘﺎك ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺮاي اﺑﺪ در »ﻣﺰرﻋﺔ ﺧﺠﺴﺘﺔ‬
‫ﺧﻮراﻛﯿﮭﺎ«‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﺑﺎﻏﮭﺎي آﺳﻤﺎﻧﻲ اﻣﻦ و ﻓﺮاواﻧﻲ‪ ،‬ﻣﻘﯿﻢ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬از اﯾﻨﺠﺎ ﻣﻲﺗﻮان ﺣﺪس زد ﻣﺮدﻣﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ‬
‫ﭼﻨﯿﻦ آرزوھﺎ دل ﺧﻮش داﺷﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬در ﭼﮫ ﻓﻘﺮ و ﻣﺤﺮوﻣﯿﺘﻲ ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬رﺳﯿﺪن ﺑﮫ‬
‫‪set‬‬

‫ﭼﻨﯿﻦ ﻣﺰارع ﺑﮭﺸﺘﻲ‪ ،‬ﺑﮫ ﻋﻘﯿﺪة ﻣﺼﺮﯾﺎن ﻗﺪﯾﻢ‪ ،‬ﺑﻲدﺳﺘﮕﯿﺮي دﻟﯿﻞ راھﻲ ﻛﮫ در ﺣﺪ ﺧﻮد ﻣﻨﺰﻟﺖ ﺧﺎرون‬
‫را در اﺳﺎﻃﯿﺮ ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ دارد‪ ،‬ﻣﯿﺴﺮ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ؛ اﯾﻦ راھﻨﻤﺎي ﭘﯿﺮ‪ ،‬در ﻛﺮﺟﻲ ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﺮدان و زﻧﺎﻧﻲ را‬
‫ﻣﻲﭘﺬﯾﺮﻓﺖ ﻛﮫ آﻟﻮده ﺑﮫ ﮔﻨﺎھﻲ ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪ .‬از اﯾﻦ ﮔﺬﺷﺘﮫ‪ ،‬در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ ﺑﮫ ﺧﺪﻣﺖ اوزﯾﺮﯾﺲ ﻣﻲرﺳﯿﺪﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻗﻠﺐ آﻧﺎن را در ﻛﻔﺔ ﺗﺮازوﯾﻲ ﻣﻲﮔﺬاﺷﺖ و ﺑﺎ ﭘﺮي در ﻛﻔﺔ دﯾﮕﺮ ﻣﻲﺳﻨﺠﯿﺪ‬
‫‪an‬‬

‫ﺗﺎ ﺻﺪق ﮔﻔﺘﺎرﺷﺎن آﺷﻜﺎر ﺷﻮد‪ .‬آﻧﺎن ﻛﮫ از اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶ روﺳﻔﯿﺪ ﺑﯿﺮون ﻧﻤﻲآﻣﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺤﻜﻮم ﺑﮫ آن ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ‬
‫اﺑﺪاﻟﺪھﺮ‪ ،‬ﮔﺮﺳﻨﮫ و ﺗﺸﻨﮫ‪ ،‬در ﮔﻮرھﺎي ﺧﻮد ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ و ﺧﻮراك ﻧﮭﻨﮕﮭﺎي ﺳﮭﻤﻨﺎك ﺷﻮﻧﺪ و ھﺮﮔﺰ ﺑﺮاي دﯾﺪن‬
‫روي ﺧﻮرﺷﯿﺪ از ﻣﯿﺎن ﺧﺎك ﺑﯿﺮون ﻧﯿﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫‪pym‬‬

‫ﻛﺎھﻨﺎن ﭼﻨﺎن ﻣﻲﭘﻨﺪاﺷﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﺑﺮاي ﻛﺎﻣﯿﺎﺑﻲ در اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺸﮭﺎ راه ﭼﺎره و ﺣﯿﻠﮫاي ھﺴﺖ؛ ھﺮ ﻛﺲ ﺑﮫ آﻧﺎن‬
‫ﻣﺰدي ﻣﻲداد‪ ،‬راه رﺳﺘﮕﺎري را ﺑﮫ او ﻣﻲﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ .‬ﯾﻜﻲ از وﺳﺎﯾﻞ آن ﺑﻮد ﻛﮫ در ﮔﻮر ﻣﺮده ﺧﻮردﻧﻲ و‬
‫آﺷﺎﻣﯿﺪﻧﻲ ﺑﮕﺬارﻧﺪ و ﻛﺴﺎﻧﻲ را ﺑﺮاي ﺧﺪﻣﺖ او ﺑﮕﻤﺎرﻧﺪ؛ دﯾﮕﺮ اﯾﻨﻜﮫ ﮔﻮرھﺎ را از ﻃﻠﺴﻤﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺧﺪاﯾﺎن‬
 ‫‪m‬‬
‫دوﺳﺖ دارﻧﺪ‪ ،‬از ﻗﺒﯿﻞ ﻣﺎھﯿﺎن و ﻛﺮﻛﺴﺎن و ﻣﺎران و از ھﻤﮫ ﻣﮭﻤﺘﺮ ﺳﻮﺳﻜﮭﺎي ﺳﯿﺎه‪ ،‬ﭘﺮ ﻛﻨﻨﺪ؛‬
‫ﻣﺨﺼﻮﺻًﺎ ﺳﻮﺳﻚ ﺳﯿﺎه را‪ ،‬ﻛﮫ ﻇﺎھﺮاً ﺑﺎ ﻋﻤﻞ ﺗﻠﻘﯿﺢ ﺗﻮاﻟﺪ و ﺗﻨﺎﺳﻠﻲ ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬رﻣﺰ ﺑﺮاﻧﮕﯿﺨﺘﮫ ﺷﺪن‬
‫روح و ﺗﺠﺪﯾﺪ ﺣﯿﺎت ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ ﻛﺎھﻨﻲ اﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ ﭼﯿﺰھﺎ و ﻃﻠﺴﻤﮭﺎ را ﻣﻄﺎﺑﻖ آداب و‬

‫‪.co‬‬
‫ﺷﻌﺎﯾﺮ ﺻﺤﯿﺢ ﻣﺘﺒﺮك ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬دﺳﺖ ھﯿﭻ ﻣﺘﺠﺎوزي ﺑﮫ ﻣﺮده ﻧﺨﻮاھﺪ رﺳﯿﺪ و ھﺮ ﺷﺮي از او دور‬
‫ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ‪ .‬از ھﻤﺔ اﯾﻦ وﺳﺎﯾﻞ و اﺳﺒﺎب ﺑﮭﺘﺮ‪ ،‬آن ﺑﻮد ﻛﮫ ﻣﺮدهﻧﺎﻣﮭﺎي ﺑﺨﺮﻧﺪ و در ﮔﻮر ﻣﺮده ﺑﮕﺬارﻧﺪ –‬
‫اﯾﻦ ﻣﺮدهﻧﺎﻣﮫھﺎ ﻋﺒﺎرت از ﻃﻮﻣﺎرھﺎﯾﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﻛﺎھﻨﺎن ادﻋﯿﮫ و اورادي ﺑﺮ آﻧﮭﺎ ﻣﻲﻧﻮﺷﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺳﺒﺐ‬
‫ﺗﺴﻜﯿﻦ ﺧﺸﻢ‪ ،‬و ﺣﺘﻲ ﻓﺮﯾﺐ دادن اوزﯾﺮﯾﺲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در آن زﻣﺎن ﻧﯿﺰ ﻛﮫ روح ﻣﺮده‪ ،‬ﭘﺲ از ﮔﺬﺷﺘﻦ از‬
‫ﻣﺮاﺣﻞ ﺳﺨﺖ و ﺧﻄﺮﻧﺎك‪ ،‬در ﭘﯿﺸﮕﺎه اوزﯾﺮﯾﺲ ﺣﺎﺿﺮ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﺨﻨﺎﻧﻲ ﻧﻈﯿﺮ آﻧﭽﮫ ﭘﺲ از اﯾﻦ ﻣﻲآﯾﺪ‬

‫‪oo‬‬
‫ﺑﮫ آن داور ﺑﺰرگ ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻔﺖ‪:‬‬

‫اي آن ﻛﮫ ﮔﺬﺷﺖ ﺑﺎل زﻣﺎﻧﮫ را ﺑﮫ ﺷﺘﺎب ﻣﻲآوري‪،‬‬

‫و اي آن ﻛﮫ در ﺗﻤﺎم ﻧﮭﺎﻧﮕﺎھﮭﺎي زﻧﺪﮔﻲ ﺟﺎي داري‪،‬‬

‫‪yah‬‬
‫و ﺣﺴﺎب ھﺮ ﻛﻠﻤﮫ را ﻛﮫ از دھﺎﻧﻢ ﺑﺮ ﻣﻲآﯾﺪ ﻣﻲداﻧﻲ –‬

‫از ﻣﻨﻲ ﻛﮫ ﻓﺮزﻧﺪ ﺗﻮام ﺷﺮم داري؛‬

‫و ﻗﻠﺐ ﺗﻮ ﻟﺒﺮﯾﺰ از اﻧﺪوه و ﺷﺮﻣﺴﺎري اﺳﺖ‪،‬‬

‫@‪h‬‬
‫ﭼﮫ‪ ،‬ﮔﻨﺎھﺎﻧﻲ ﻛﮫ در ﺟﮭﺎن ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺷﺪهام ﻣﺎﯾﺔ اﻧﺪوه اﺳﺖ‪،‬‬

‫و از روي ﻏﺮور‪ ،‬ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ در ﺑﺪي و ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﻲ ﺑﻮدهام‪.‬‬

‫ﺑﺎ ﻣﻦ از در ﺻﻠﺢ و ﺻﻔﺎ در آي‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﻦ از در ﺻﻠﺢ و ﺻﻔﺎ درآي‪،‬‬

‫‪are‬‬

‫و ﻣﺎﻧﻌﻲ را ﻛﮫ ﻣﯿﺎن ﻣﺎﺳﺖ از ﻣﯿﺎن ﺑﺮدار!‬

‫ﻓﺮﻣﺎن ﺑﺪه ﻛﮫ ھﻤﺔ ﮔﻨﺎھﺎن ﻣﻦ زدوده ﺷﻮد‬

‫و ﻓﺮاﻣﻮش ﺷﺪه‪ ،‬در ﭼﭗ و راﺳﺖ ﺗﻮ ﺑﺮﯾﺰد!‬

‫‪set‬‬

‫آري ھﻤﺔ ﺑﺪﯾﮭﺎي ﻣﺮا ﻣﺤﻮ ﻛﻦ‪،‬‬

‫و ﻋﺎري را ﻛﮫ ﺑﺮ ﻗﻠﺐ ﻣﻦ ﻣﺴﺘﻮﻟﻲ اﺳﺖ ﻣﺤﻮ ﻛﻦ‪،‬‬

‫‪an‬‬

‫ﺗﺎ ﻣﻦ و ﺗﻮ از اﯾﻦ ﻟﺤﻈﮫ در ﺻﻠﺢ و ﺻﻔﺎ ﺑﺎﺷﯿﻢ‪.‬‬

‫دﯾﮕﺮ از راھﮭﺎي رﺳﯿﺪن ﺑﮫ رﺳﺘﮕﺎري آن ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ روح ﺑﺮاﺋﺖ ﺧﻮد را از ھﻤﺔ ﮔﻨﺎھﺎن ﻛﺒﯿﺮه‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫ﺻﻮرت »اﻋﺘﺮاف ﻣﻨﻔﻲ«‪ ،‬اﻇﮭﺎر ﺑﺪارد‪ .‬اﯾﻦ »اﻋﺘﺮاﻓﻨﺎﻣﮫ« ﯾﻜﻲ از ﻛﮭﻨﮫﺗﺮﯾﻦ و ﻧﺠﯿﺒﺘﺮﯾﻦ ﺻﻮرﺗﮭﺎﯾﻲ‬
‫‪pym‬‬

‫اﺳﺖ ﻛﮫ آدﻣﻲ‪ ،‬ﺑﮫ آن وﺳﯿﻠﮫ‪ ،‬اﺻﻮل و ﻣﺒﺎدي اﺧﻼﻗﻲ را ﺑﯿﺎن ﻛﺮده اﺳﺖ‪:‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺳﻼم ﺑﺮ ﺗﻮ اي ﺧﺪاي ﺑﺰرگ و اي ﭘﺮوردﮔﺎر راﺳﺘﻲ و دادﮔﺴﺘﺮي! ﻣﻦ اﻛﻨﻮن‪ ،‬أي ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﻦ‪ ،‬در‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻮ اﯾﺴﺘﺎدهام؛ ﻣﺮا از آن ﺟﮭﺖ ﺑﮫ اﯾﻨﺠﺎ آوردهاﻧﺪﺗﺎ ﺟﻤﺎل ﺗﺮا ﻣﺸﺎھﺪه ﻛﻨﻢ… ﻣﻦ ﺑﮫ ﺟﺰ راﺳﺘﻲ در‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻮ ﺳﺨﻦ ﻧﮕﻮﯾﻢ… ھﺮﮔﺰ در ﺣﻖ دﯾﮕﺮان ﺳﺘﻢ ﻧﻜﺮدهام‪ .‬ھﺮﮔﺰ دروﯾﺸﻲ را ﻧﯿﺎزردهام… و ھﺮﮔﺰ‬

‫‪.co‬‬
‫ﺑﮫ اﻧﺴﺎن آزادي‪ ،‬ﺑﯿﺶ از آﻧﭽﮫ ﺧﻮد ﺑﺮاي ﺧﻮﯾﺶ ﺧﻮاﺳﺘﮫ‪ ،‬ﻛﺎر ﻧﻔﺮﻣﻮدهام… ﻣﻦ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺑﺰھﻲ ﻧﺸﺪه‪ ،‬و‬
‫ﺑﮫ ﻛﺎري ﻧﭙﺮداﺧﺘﮫام ﻛﮫ ﺧﺸﻢ ﺧﺪاﯾﺎن را ﺑﺮاﻧﮕﯿﺰد‪ .‬ﺳﺒﺐ آن ﻧﺒﻮدهام ﻛﮫ ﺧﻮاﺟﮫاي ﺑﺎ ﺑﻨﺪة ﺧﻮد ﺑﺪ رﻓﺘﺎري‬
‫ﻛﻨﺪ‪ .‬ھﯿﭻ ﻛﺲ را ﺑﺎ ﮔﺮﺳﻨﮕﻲ ﻧﻜﺸﺘﮫ و ﺳﺒﺐ ﮔﺮﯾﺔ ﻛﺴﻲ ﻧﺸﺪه و ﻗﺼﺪ ﺟﺎن اﺣﺪي ﻧﻜﺮدهام… ﺑﮫ ھﯿﭻ ﻛﺲ‬
‫ﺧﯿﺎﻧﺖ ﻧﻮرزﯾﺪهام… ﺑﮫ ھﯿﭻ روي ﺳﺒﺐ ﻧﻘﺼﺎن ذﺧﯿﺮة ﻣﻌﺒﺪ ﻧﺸﺪه و ﺑﺎﻋﺚ از ﻣﯿﺎن رﻓﺘﻦ ﻧﺎن ﺧﺪاﯾﺎن‬
‫ﻧﺒﻮدهام… درون ﭼﮭﺎر دﯾﻮار ﻣﻘﺪس ﭘﺮﺳﺘﺸﮕﺎه‪ ،‬ھﺮﮔﺰ ﻋﻤﻞ ﺷﮭﻮاﻧﻲ اﻧﺠﺎم ﻧﺪادهام‪ .‬ھﯿﭻ ﮔﺎه ﻛﻔﺮ ﻧﮕﻔﺘﮫام‬

‫‪oo‬‬
‫… در ﺗﺮازو‪ ،‬ﻗﻠﺐ و ﺗﺰوﯾﺮ ﻧﻜﺮدهام‪ .‬ﺷﯿﺮ را از دھﺎن ﺷﯿﺮﺧﻮارﮔﺎن ﻧﺒﺮﯾﺪهام… ھﺮﮔﺰ ﺑﺎ ﺷﺒﻜﮫ ﺑﮫ‬
‫ﺷﻜﺎر ﻣﺮﻏﺎن ﺧﺪاﯾﺎن ﺑﺮﻧﺨﺎﺳﺘﮫام… ﻣﻦ ﭘﺎﻛﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﭘﺎﻛﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﭘﺎﻛﻢ‪.‬‬

‫ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ داﻧﺴﺖ ﻛﮫ دﯾﻦ ﻣﺼﺮي ﭼﻨﺪان ﺗﻮﺟﮭﻲ ﺑﮫ اﺧﻼق ﻧﺪاﺷﺘﮫ اﺳﺖ؛ ﻛﺎھﻨﺎﻧﻲ ﻛﮫ ھﻤﺔ وﻗﺘﺸﺎن‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﺼﺮوف ﻓﺮوﺧﺘﻦ اﻓﺴﻮن و ﺧﻮاﻧﺪن ﻋﺰاﯾﻢ و ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﮫ آداب ﺳﺤﺮ و ﺟﺎدو ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬وﻗﺖ آن را ﭘﯿﺪا‬
‫ﻧﻤﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ اﺻﻮل اﺧﻼﻗﻲ را ﺑﮫ ﻣﺮدم ﺑﯿﺎﻣﻮزﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﺧﻮد ﻛﺘﺎب ﻣﺮدهﻧﺎﻣﮫ ﺑﮫ ﻣﺆﻣﻨﺎن ﭼﻨﺎن ﻣﻲآﻣﻮزد‬
‫ﻛﮫ اﻓﺴﻮﻧﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ ﻛﺎھﻨﺎن ﺗﺒﺮك ﺷﺪه ﺑﺮ ھﻤﺔ دﺷﻮارﯾﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ در ﺳﺮ راه ﻣﺮده ﺑﺮاي رﺳﯿﺪن ﺑﮫ‬
‫داراﻟﺴﻼم ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﯿﺮه ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ؛ ﺑﯿﺶ از آﻧﻜﮫ ﺑﮫ ﻋﻤﻞ ﺻﺎﻟﺢ اھﻤﯿﺖ داده ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﮫ ﺗﻼوت ادﻋﯿﮫ‬
‫و اوراد اھﻤﯿﺖ ﻣﻲدادهاﻧﺪ‪ .‬در ﯾﻜﻲ از ﻃﻮﻣﺎرھﺎ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ‪» :‬ﭼﻮن ﻣﺮده اﯾﻦ را ﺑﺪاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ روﺷﻨﺎﯾﻲ‬
‫در ﺧﻮاھﺪ آﻣﺪ«؛ ﯾﻌﻨﻲ ﺑﮫ زﻧﺪﮔﻲ ﺟﺎوداﻧﻲ ﺧﻮاھﺪ رﺳﯿﺪ‪ .‬ﺗﻌﻮﯾﺬھﺎ و ﻋﺰاﯾﻢ و ﻃﻠﺴﻤﮭﺎ را ﺑﮫ ﺻﻮرﺗﮭﺎي‬
‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ و ﺑﮫ ﻣﺮدم ﻣﻲﻓﺮوﺧﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺳﺒﺐ آﻣﺮزش اﻧﻮاع ﮔﻨﺎھﺎن ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺣﺘﻲ‪ ،‬ﺑﺎ ﭼﻨﺎن ﻃﻠﺴﻤﮭﺎ‪،‬‬
‫@‪h‬‬
‫ﺧﻮد ﺷﯿﻄﺎن ﻧﯿﺰ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﮫ ﻓﺮدوس درآﯾﺪ‪ .‬ﯾﻜﻲ از واﺟﺒﺎت ﻓﺮد ﻣﺼﺮي ﻣﺘﻘﻲ آن ﺑﻮد ﻛﮫ در‬
‫ھﺮﻟﺤﻈﮫ‪ ،‬اوراد و اذﻛﺎر ﺧﺎﺻﻲ را ﺑﺨﻮاﻧﺪ ﺗﺎ از ﮔﺰﻧﺪ ﺷﺮور ﺑﯿﺎﺳﺎﯾﺪ و ﺧﯿﺮات ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن را ﺑﮫ ﺳﻮي‬
‫ﺧﻮد ﺟﻠﺐ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼ ﻣﺎدري ﻛﮫ ﺑﺮاي ﻛﻮدك ﺧﻮد ﻧﮕﺮان اﺳﺖ و ﻣﻲﺧﻮاھﺪ ﺷﯿﺎﻃﯿﻦ را از ﻃﻔﻞ ﺧﻮد‬
‫ﺑﺮاﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬
‫‪are‬‬

‫اي آن ﻛﮫ در ﺗﺎرﯾﻜﻲ ﻣﻲآﯾﻲ و دزداﻧﮫ ﮔﺎم ﻣﻲﻧﮭﻲ‪ ،‬ﺑﯿﺮون ﺷﻮ… آﻣﺪهاي ﻛﮫ اﯾﻦ ﻛﻮدك را ﺑﺒﻮﺳﻲ؟ ﻣﻦ‬
‫ھﺮﮔﺰ ﺑﮫ ﺗﻮ اﺟﺎزة ﺑﻮﺳﯿﺪن او را ﻧﻤﻲدھﻢ… آﻣﺪهاي ﻛﮫ آن را از ﻣﻦ ﺑﺮﺑﺎﯾﻲ؟ ھﺮﮔﺰ ﺑﮫ ﺗﻮ اﺟﺎزه‬
‫ﻧﻤﻲدھﻢ ﻛﮫ آن را از ﻣﻦ ﺑﺮﺑﺎﯾﻲ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﺎ اﻓﺖ‪ -‬ﮔﯿﺎه ﻛﮫ آﺳﯿﺐ ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬او را از ﮔﺰﻧﺪ ﺗﻮ ﻣﺤﻔﻮظ‬
‫داﺷﺘﮫام؛ و ﺑﺎ ﭘﯿﺎزي ﻛﮫ ﺑﮫ ﺗﻮ آزار ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ؛ و ﺑﺎ ﻋﺴﻠﻲ ﻛﮫ ﺑﺮاي زﻧﺪﮔﺎن ﺷﯿﺮﯾﻦ اﺳﺖ و در ﻛﺎم‬
‫ﻣﺮدﮔﺎن ﺗﻠﺦ؛ و ﺑﺎ ﭘﺎرهھﺎي ﭘﻠﯿﺪ ﻣﺎھﻲ اﺑﺪو؛ و ﺑﺎ ﻣﮭﺮة ﭘﺸﺖ ﻣﺎھﻲ ﺧﺎردار‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫ﺧﻮد ﺧﺪاﯾﺎن ﻧﯿﺰ ﺑﺮاي آزردن ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ از ﺳﺤﺮ و اﻓﺴﻮن ﻣﺪد ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ادﺑﯿﺎت ﻣﺼﺮ ﻗﺪﯾﻢ ﭘﺮ از ﻧﺎم‬
‫ﺟﺎدوﮔﺮاﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺎ ﮔﻔﺘﻦ ﯾﻚ ﻛﻠﻤﮫ درﯾﺎﭼﮫاي را ﻣﻲﺧﺸﻜﺎﻧﯿﺪه‪ ،‬ﯾﺎ دﺳﺖ و ﭘﺎي ﺟﺪا ﺷﺪهاي را ﺑﮫ ﺑﺪن‬
‫ﻣﻲﭼﺴﺒﺎﻧﯿﺪه‪ ،‬ﯾﺎ ﻣﺮدﮔﺎن را دوﺑﺎره ﺑﮫ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺎز ﻣﻲﮔﺮداﻧﯿﺪهاﻧﺪ‪ .‬ھﺮ ﺷﺎه ﺟﺎدوﮔﺮان ﺧﺎﺻﻲ داﺷﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ‬
‫او ﻛﻤﻚ و راھﻨﻤﺎﯾﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ﻣﺮدم ﭼﻨﺎن ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ﻓﺮﻋﻮن را ﻧﯿﺮوﯾﻲ ﺟﺎدوﯾﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺎ آن‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از آﺳﻤﺎن ﺑﺎران ﻓﺮود آورد ﯾﺎ ﺳﺒﺐ ﻓﯿﻀﺎن رود ﻧﯿﻞ ﺷﻮد‪ .‬زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺼﺮﯾﺎن ﻗﺪﯾﻢ ﭘﺮ از ﻃﻠﺴﻤﮭﺎ‬
‫‪an‬‬

‫و ﻋﺰاﯾﻢ و ﻓﺎل زدن و ﻏﯿﺒﮕﻮﯾﻲ ﺑﻮد؛ ھﺮ ﺧﺎﻧﮫ‪ ،‬ﻧﺎﭼﺎر‪ ،‬ﺑﺎﯾﺴﺘﻲ ﺧﺪاي ﺳﻮﮔﻠﯿﻲ داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ ارواح ﭘﻠﯿﺪ‬
‫و اﺳﺒﺎب ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ را از آن ﺧﺎﻧﮫ دور ﻧﮕﺎه دارد‪ .‬ﭼﻨﺎن ﻣﻲاﻧﺪﯾﺸﯿﺪﻧﺪ ﻛﮫ ھﺮ ﻛﻮدﻛﻲ ﻛﮫ در روز ﺑﯿﺴﺖ و‬
‫ﺳﻮم ﻣﺎه ﺗﺤﻮت ﭼﺸﻢ ﺑﮫ ﺟﮭﺎن ﺑﮕﺸﺎﯾﺪ‪ ،‬ﺑﺰودي از ﺟﮭﺎن ﺧﻮاھﺪ رﻓﺖ‪ ،‬و آﻧﺎن ﻛﮫ در ﺑﯿﺴﺘﻢ ﻣﺎه ﺷﻮﯾﺎخ ﺑﮫ‬
‫دﻧﯿﺎ ﺑﯿﺎﯾﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪھﺎ ﻛﻮر ﺧﻮاھﻨﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﮫ ﮔﻔﺘﺔ ھﺮودوت‪ ،‬ھﺮ روز و ھﺮﻣﺎه ﻣﻨﺴﻮب ﺑﮫ ﯾﻜﻲ از ﺧﺪاﯾﺎن‬
‫‪pym‬‬

‫اﺳﺖ؛ ﻣﺼﺮﯾﺎن‪ ،‬از ھﻤﯿﻦ روز ﺗﻮﻟﺪ‪ ،‬ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﺮ ﺳﺮ اﯾﻦ ﻧﻮزاد ﺑﻌﺪھﺎ ﭼﮫ ﺧﻮاھﺪ آﻣﺪ‪ ،‬و‬
‫ﭼﮕﻮﻧﮫ ﺧﻮاھﺪ ﻣﺮد‪ ،‬و در دوران زﻧﺪﮔﻲ ﭼﮕﻮﻧﮫ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن‪ ،‬ﻣﺮدم رﻓﺘﮫ رﻓﺘﮫ ﭘﯿﻮﻧﺪ‬
‫ﻣﯿﺎن دﯾﻦ و اﺧﻼق را ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﺑﺮاي رﺳﯿﺪن ﺑﮫ ﺳﻌﺎدت اﺑﺪي‪ ،‬ھﯿﭻ ﻧﯿﺎز آن ﻧﺒﻮد ﻛﮫ زﻧﺪﮔﻲ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺑﺮ ﺗﻘﻮا و ﻓﻀﯿﻠﺖ اﺳﺘﻮار ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ اﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺎ ﺗﻮﺳﻞ ﺑﮫ ﺳﺤﺮ و ﺟﺎدو و ﺷﻌﺎﯾﺮ ﻇﺎھﺮي دﯾﻨﻲ و‬
‫ﺑﺨﺸﻨﺪﮔﻲ ﺑﮫ ﻛﺎھﻨﺎن ﺑﺂﺳﺎﻧﻲ ﻓﺮاھﻢ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﻣﺼﺮﺷﻨﺎس ﻧﺎﻣﺪاري در اﯾﻦ ﺑﺎره ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﺧﻄﺮات و دﺷﻮراﯾﮭﺎي ﺟﮭﺎن دﯾﮕﺮ رﻓﺘﮫ رﻓﺘﮫ ﻓﺮاواﻧﺘﺮ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬و ﻛﺎھﻨﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺮاي ھﺮ ﺧﻄﺮ و‬
‫دﺷﻮارﯾﻲ اﻓﺴﻮن ﺧﺎﺻﻲ ﺗﮭﯿﮫ ﻛﻨﺪ ﻛﮫ ﻣﻄﻤﺌﻨﺎً دارﻧﺪة آن را از ﺧﻄﺮ ﻣﺤﻔﻮظ دارد‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻓﺴﻮﻧﮭﺎ و‬
‫ﻃﻠﺴﻤﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺳﺒﺐ ﻣﻲﺷﺪ ﻣﺮدﮔﺎن ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﮫ ﺟﮭﺎن دﯾﮕﺮ ﺑﺮﺳﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻌﻮﯾﺬات و ﻃﻠﺴﻤﮭﺎي دﯾﮕﺮي ﺑﻮد ﻛﮫ‬
‫از ﺗﺒﺎه ﺷﺪن دھﺎن ﯾﺎ ﺳﺮ ﯾﺎ ﻗﻠﺐ ﻣﺮده ﺟﻠﻮ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﯾﺎ ﺳﺒﺐ آن ﻣﻲﺷﺪ ﻛﮫ وي ﻧﺎم ﺧﻮد را ﻓﺮاﻣﻮش‬
‫ﻧﻜﻨﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﺨﻮرد و ﺑﯿﺎﺷﺎﻣﺪ و از ﺧﻮردن ﭘﻠﯿﺪﯾﮭﺎي ﺧﻮﯾﺶ در اﻣﺎن ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎ آﺑﻲ ﻛﮫ ﻣﻲآﺷﺎﻣﺪ در درون‬

‫‪oo‬‬
‫وي ﺑﮫ ﺻﻮرت آﺗﺶ ﺳﻮزﻧﺪه درﻧﯿﺎﯾﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﺗﺎرﯾﻜﻲ را ﺑﮫ روﺷﻨﻲ ﻣﺒﺪل ﺳﺎزد‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﺎران و دﯾﮕﺮ ﭼﯿﺰھﺎي‬
‫ﻣﻮذي و ﺗﺮﺳﻨﺎك را از وي دور ﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﻧﻈﺎﯾﺮ آﻧﮭﺎ… ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺗﺮﻗﻲ و ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﺗﺪرﯾﺠﻲ‬
‫اﺻﻮل اﺧﻼﻗﻲ‪ ،‬ﻛﮫ وﺟﻮد آﻧﮭﺎ را در ﺷﺮق ﻗﺪﯾﻢ آﺷﻜﺎرا دﯾﺪهاﯾﻢ‪ ،‬ﺑﮫ واﺳﻄﺔ ﻛﺎرھﺎي ﻧﻔﺮتاﻧﮕﯿﺰ ﮔﺮوھﻲ‬
‫از ﻛﺎھﻨﺎن ﻓﺎﺳﺪ ﺳﻮدﺟﻮ‪ ،‬ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻧﺎﮔﮭﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﻜﻠﻲ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﻻاﻗﻞ ﺗﺎ ﻣﺪﺗﻲ ﭼﻨﯿﻦ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫در آن زﻣﺎن‪ ،‬اﺧﻨﺎﺗﻮن ﺷﺎﻋﺮ و زﻧﺪﯾﻖ ﺑﺮ ﺗﺨﺖ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻣﺼﺮ ﺟﻠﻮس ﻛﺮد و آﺗﺶ اﻧﻘﻼب دﯾﻨﯿﻲ را‬
‫ﺑﺮاﻓﺮوﺧﺖ ﻛﮫ اﻣﭙﺮاﻃﻮري ﻣﺼﺮ را از ﻣﯿﺎن ﺑﺮداﺷﺖ؛ وﺿﻊ دﯾﻦ در ﻣﺼﺮ ﻗﺪﯾﻢ از اﯾﻦ ﻗﺮار ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪ -IV‬ﺷﺎه زﻧﺪﯾﻖ‬
‫@‪h‬‬
‫ﺳﺠﺎﯾﺎي اﺧﻨﺎﺗﻮن‪ -‬دﯾﻦ ﺟﺪﯾﺪ‪ -‬ﺳﺮود ﺧﻮرﺷﯿﺪ‪ -‬ﯾﻜﺘﺎﭘﺮﺳﺘﻲ‪ -‬ﻋﻘﯿﺪة ﺗﺎزه‪ -‬ھﻨﺮ ﺗﺎزه‪ -‬ﻋﻜﺲاﻟﻌﻤﻞ‪ -‬ﻧﻔﺮﺗﯿﺘﻲ‪-‬‬
‫اﻧﺤﻄﺎط اﻣﭙﺮاﻃﻮري ﺟﺪﯾﺪ‪ -‬ﻣﺮگ اﺧﻨﺎﺗﻮن‬

‫در ﺳﺎل ‪ 1380‬قم‪ ،‬آﻣﻨﺤﻮﺗﭗ ﺳﻮم‪ ،‬ﺟﺎﻧﺸﯿﻦ ﺗﺤﻮﻃﻤﺲ ﺳﻮم‪ ،‬ﭘﺲ از ﯾﻚ دوره زﻧﺪﮔﻲ ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻼل و‬
‫ﺧﻮﺷﻲ از دﻧﯿﺎ رﻓﺖ‪ ،‬و ﭘﺴﺮش آﻣﻨﺤﻮﺗﭗ ﭼﮭﺎرم ﺑﮫ ﺟﺎي وي ﺑﺮﺗﺨﺖ ﻧﺸﺴﺖ؛ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ وي ﭼﻨﺎن ﺑﻮد‬
‫ﻛﮫ ﺑﻌﺪھﺎ ﺑﮫ ﻧﺎم اﺧﻨﺎﺗﻮن ﻧﺎﻣﯿﺪه ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺠﺴﻤﺔ ﻧﯿﻤﺘﻨﮫاي ﻛﮫ از وي در ﺗﻞاﻟﻌﻤﺎرﻧﺔ ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه وي را‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﺮدي ﺑﯿﺶ از اﻧﺪازه ﻻﻏﺮاﻧﺪام ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ ﭼﮭﺮهاي در ﻟﻄﺎﻓﺖ زﻧﺎﻧﮫ‪ ،‬و در ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﺷﺎﻋﺮاﻧﮫ‬
‫دارد؛ ھﻤﭽﻮن ﻣﺮدﻣﻲ ﻛﮫ در ﺧﻮاب و ﺧﯿﺎل ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬ﭘﻠﻜﮭﺎي ﭼﺸﻢ ﺑﺰرﮔﻲ داﺷﺘﮫ‪ ،‬و ﻛﺎﺳﺔ ﺳﺮش‬
‫دراز و از ﺷﻜﻞ ﺑﺮﮔﺸﺘﮫ و اﺳﺘﺨﻮاﻧﺒﻨﺪﯾﺶ ﻇﺮﯾﻒ و ﺿﻌﯿﻒ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﮫ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﮫ ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ‬
‫ﻛﮫ وي ﺷﺎﻋﺮي ﺑﻮده ﻛﮫ دﺳﺖ ﺗﻘﺪﯾﺮ ﺑﺮ ﺗﺨﺖ ﺳﻠﻄﻨﺘﺶ ﻧﺸﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺑﮫ ﻣﺤﺾ آﻧﻜﮫ ﺑﮫ ﺷﺎھﻲ رﺳﯿﺪ‪ ،‬ﺳﺨﺖ ﺑﮫ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ دﯾﻦ آﻣﻮن‪ ،‬و ﻛﺎھﻨﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ راه او ﻣﻲرﻓﺘﻨﺪ و آداب‬
‫‪set‬‬

‫و ﺷﻌﺎﯾﺮ او را ﺑﺮﭘﺎ ﻣﻲداﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ‪ .‬در آن زﻣﺎن‪ ،‬ﮔﺮوھﻲ از زﻧﺎن در ﻣﻌﺒﺪ ﻛﺮﻧﻚ ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ‬
‫ﻛﮫ در ﻇﺎھﺮ ﻋﻨﻮان ﻛﻨﯿﺰﻛﺎن و ھﻤﺨﻮاﺑﮕﺎن آﻣﻮن را داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬و در ﺣﻘﯿﻘﺖ اﺳﺒﺎب ﺧﻮﺷﮕﺬراﻧﻲ و ﻋﯿﺶ‬
‫و ﻋﺸﺮت ﻛﺎھﻨﺎن ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺴﻖ و ﻓﺠﻮر ﭘﻮﺷﯿﺪه در ﭘﺮدة ﻗﺪس و دﯾﻨﺪاري‪ ،‬آن ﺷﺎه ﺟﻮان را‪ ،‬ﻛﮫ در‬
‫زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮد ﻧﻤﻮﻧﮫاي از ﭘﺎﻛﻲ و اﻣﺎﻧﺖ ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﺎﺧﻮش آﻣﺪ؛ ﺑﻮي ﺧﻮن ﮔﻮﺳﻔﻨﺪاﻧﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ھﺪﯾﮫ در‬
‫‪an‬‬

‫ﭘﯿﺸﮕﺎه آﻣﻮن ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻣﻲﺷﺪ ﺑﮫ ﻣﺸﺎم او ﺳﺎزﮔﺎر ﻧﺒﻮد؛ ﻧﯿﺰ ﻃﻠﺴﻢ و ﺗﻌﻮﯾﺬ و ﻋﺰاﯾﻢ ﻓﺮوﺷﻲ ﻛﺎھﻨﺎن‪ ،‬و‬
‫اﺳﺘﻔﺎدة اﯾﺸﺎن از ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﯿﮭﺎي آﻣﻮن ﺑﺮاي ﺗﺎرﯾﻚ ﻧﮕﺎه داﺷﺘﻦ ﻣﺮدم‪ ،‬و ﺑﮫ ﻧﺎم وي ﺑﺮ ﻣﺮدم ﻓﺸﺎر وارد‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻦ و ﻣﺎﯾﺔ ﺗﺒﺎھﻲ ﺳﯿﺎھﻲ ﺷﺪن‪ ،‬ﺑﺮ وي ﮔﺮان ﻣﻲاﻓﺘﺎد؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ‪ ،‬ﺳﺨﺖ ﺧﺸﻤﮕﯿﻦ ﺷﺪ و زﻣﺎﻧﻲ‬
‫ﭼﻨﯿﻦ ﮔﻔﺖ‪» :‬آﻧﭽﮫ از ﻛﺎھﻨﺎن ﺷﻨﯿﺪهام‪ ،‬از ھﻤﺔ آﻧﭽﮫ ﺗﺎ ﺳﺎل ﭼﮭﺎرم ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺷﻨﯿﺪهام‪ ،‬و از ھﻤﺔ آﻧﭽﮫ ﺷﺎه‬
‫آﻣﻨﺤﻮﺗﭗ ﺳﻮم ﺷﻨﯿﺪه ﺑﻮد ﮔﻨﺎهآﻟﻮدهﺗﺮ اﺳﺖ‪ «.‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬روح ﺟﻮان وي از رھﮕﺬر ﻓﺴﺎدي ﻛﮫ در‬
‫‪pym‬‬

‫دﯾﻦ ﻣﻠﺘﺶ رﺧﻨﮫ ﻛﺮده ﺑﻮد ﻃﻐﯿﺎن ﻛﺮد؛ از ﻣﺎل ﺣﺮام و ﺗﺠﻤﻼﺗﻲ ﻛﮫ ﻣﻌﺎﺑﺪ را ﭘﺮﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬و ھﻢ از‬
‫ﺗﺴﻠﻄﻲ ﻛﮫ ﻛﺎھﻨﺎن ﭘﻮﻟﭙﺮﺳﺖ ﺑﺮ زﻧﺪﮔﻲ ﻋﻤﻮﻣﻲ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺘﻨﻔﺮ ﺑﻮد و ﺑﺴﺨﺘﻲ ﺑﮫ دﺷﻤﻨﻲ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ‬
 ‫‪m‬‬
‫اﯾﺸﺎن ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺟﺮﺋﺖ و ﺗﮭﻮر ﺷﺎﻋﺮان‪ ،‬ھﯿﭻ راه ﺣﻠﻲ را ﺑﺮاي آﺷﺘﻲ ﺑﺎ آن دﺳﺘﮕﺎه ﻓﺎﺳﺪ ﻧﭙﺬﯾﺮﻓﺖ‪ ،‬و‬
‫ﺑﺎ ﻛﻤﺎل ﺷﺠﺎﻋﺖ اﻋﻼم ﻛﺮد ﻛﮫ ھﻤﺔ ﺧﺪاﯾﺎن و آداب و ﺷﻌﺎﯾﺮي ﻛﮫ در اﯾﻦ‬

‫‪.co‬‬
‫ﭘﺴﺖ و ﺑﺖﭘﺮﺳﺘﺎﻧﮫ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺟﮭﺎن را ﺟﺰ ﺧﺪاي ﯾﮕﺎﻧﮫ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﻛﮫ ھﻤﺎن آﺗﻮن اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﺧﻨﺎﺗﻮن‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻛﺒﺮ ﻛﮫ ﺳﻲ ﻗﺮن ﭘﺲ از وي در ھﻨﺪ ﭘﯿﺪا ﺷﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﻣﻲﭘﻨﺪاﺷﺖ ﻛﮫ ﺧﺪاﯾﻲ‪ ،‬ﺑﺎﻻﺗﺮ از‬
‫ھﻤﮫ‪ ،‬در ﺧﻮرﺷﯿﺪ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺳﺮﭼﺸﻤﺔ روﺷﻨﻲ و زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺮ روي زﻣﯿﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ را ﻧﻤﻲداﻧﯿﻢ‬
‫ﻛﮫ اﺧﻨﺎﺗﻮن ﻧﻈﺮﯾﺔ ﺧﺪاي ﯾﮕﺎﻧﺔ ﺧﻮد را از ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺷﺎم ﮔﺮﻓﺘﮫ‪ ،‬ﯾﺎ اﯾﻨﻜﮫ آﺗﻮن ﺻﻮرت دﯾﮕﺮي از‬

‫‪oo‬‬
‫آدوﻧﯿﺲ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺧﺪاي ﺗﺎزه‪ ،‬ھﺮ اﺻﻞ و ﻣﻨﺸﺌﻲ ﻛﮫ داﺷﺘﮫ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ دل ﺷﺎه را از‬
‫ﺧﻮﺷﻲ و ﺷﺎدي ﻟﺒﺮﯾﺰ ﻣﻲﺳﺎﺧﺖ؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ‪ ،‬ﻧﺎم ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺧﻮد آﻣﻨﺤﻮﺗﭗ را‪ ،‬ﻛﮫ در آن ﻛﻠﻤﺔ آﻣﻮن‬
‫وﺟﻮد داﺷﺖ؛ ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪ و ﺧﻮد را ﺑﮫ ﻧﺎم اﺧﺘﺎﺗﻮن ﯾﻌﻨﻲ »آﺗﻮن راﺿﻲ اﺳﺖ« ﻧﺎﻣﯿﺪ؛ ﺑﺎ ﻣﺪدﮔﺮﻓﺘﻦ از‬
‫ﺑﻌﻀﻲ از ﺳﺮودھﺎي ﻛﮭﻨﮫ و ﻗﺼﺎﯾﺪ ﺗﻮﺣﯿﺪي ﺳﻠﻒ ﺧﻮد‪ ،‬ﺳﺮودھﺎﯾﻲ ﺣﻤﺎﺳﻲ در ﺳﺘﺎﯾﺶ آﺗﻮن ﺗﺼﻨﯿﻒ‬
‫ﻛﺮد‪ ،‬ﻛﮫ ﻧﯿﻜﻮﺗﺮﯾﻦ و درازﺗﺮﯾﻦ آﻧﮭﺎ ﻗﺼﯿﺪهاي اﺳﺖ ﻛﮫ در زﯾﺮ ﻣﻲآورﯾﻢ‪ ،‬و در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل زﯾﺒﺎﺗﺮﯾﻦ‬

‫‪yah‬‬
‫ﻗﻄﻌﮫاي اﺳﺖ ﻛﮫ از ادﺑﯿﺎت ﻗﺪﯾﻢ ﻣﺼﺮ ﺑﺮﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪:‬‬

‫وه ﻛﮫ ﺑﺮآﻣﺪن ﺗﻮ از اﻓﻖ آﺳﻤﺎن ﭼﮫ زﯾﺒﺎﺳﺖ‪،‬‬

‫اي آﺗﻮن زﯾﺒﺎ و اي ﺳﺮﭼﺸﻤﺔ زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ‪.‬‬

‫@‪h‬‬
‫در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ از اﻓﻖ ﻣﺸﺮق ﻃﻠﻮع ﻣﻲﻛﻨﻲ‪،‬‬

‫ﺳﺮاﺳﺮ زﻣﯿﻦ را ﺑﮫ زﯾﺒﺎﯾﻲ ﺧﻮد آﻛﻨﺪه ﻣﻲﺳﺎزي‪.‬‬

‫ﺗﻮ زﯾﺒﺎﯾﻲ‪ ،‬ﺑﺰرﮔﻲ‪ ،‬درﺧﺸﺎﻧﻲ‪ ،‬و در ﺑﻠﻨﺪي ﺑﺎﻻي ھﺮ زﻣﯿﻨﻲ‪،‬‬

‫‪are‬‬

‫ﺷﻌﺎع ﺗﻮ زﻣﯿﻦ و ھﺮ ﭼﮫ را ﻛﮫ ﺗﻮ ﺳﺎﺧﺘﮫاي ﻓﺮا ﻣﻲﮔﯿﺮد‪.‬‬

‫رع ﺗﻮﯾﻲ‪ ،‬و ھﻤﺔ آﻧﺎن اﺳﯿﺮان ﺗﻮاﻧﺪ؛‬

‫و ھﻤﺔ آﻧﺎن را ﺑﺎ ﻣﺤﺒﺖ ﺧﻮد در ﺑﻨﺪ ﻛﺮدهاي‪.‬‬

‫‪set‬‬

‫ﮔﺮﭼﮫ ﺗﻮ ﺑﺴﯿﺎر دوري‪ ،‬وﻟﻲ ﭘﺮﺗﻮ ﺗﻮ ﺑﺮ روي زﻣﯿﻦ اﺳﺖ؛‬

‫وﮔﺮﭼﮫ ﺗﻮ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺮﺑﺎﻻﯾﻲ‪ ،‬اﺛﺮ ﭘﺎي ﺗﻮ روز اﺳﺖ‪.‬‬

‫در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ در اﻓﻖ ﺑﺎﺧﺘﺮي آﺳﻤﺎن ﭘﻨﮭﺎن ﻣﻲﺷﻮي‪،‬‬

‫‪an‬‬

‫زﻣﯿﻦ ھﻤﭽﻮن ﻣﺮدهاي در ﺗﺎرﯾﻜﻲ ﻓﺮو ﻣﻲرود؛‬

‫ھﻤﮫ در اﻃﺎﻗﮭﺎي ﺧﻮد ﺑﮫ ﺧﻮاب ﻣﻲروﻧﺪ‪،‬‬

‫‪pym‬‬

‫و ﺳﺮھﺎي ﺧﻮد را ﻣﻲﭘﻮﺷﺎﻧﻨﺪ‪،‬‬

 ‫‪m‬‬
‫و ﻣﻨﺨﺮﯾﻦ از ﻛﺎر ﺑﺎز ﻣﻲاﯾﺴﺘﺪ‪،‬‬

‫و ھﯿﭻﻛﺲ دﯾﮕﺮي را ﻧﻤﻲﺑﯿﻨﺪ‪،‬‬

‫‪.co‬‬
‫و ھﻤﺔ ﻛﺎﻻھﺎ ﻛﮫ در زﯾﺮ ﺳﺮدارﻧﺪ‪،‬‬

‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ رﺑﻮده ﺷﻮد‪،‬‬

‫و اﯾﻦ را در ﻧﯿﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﺷﯿﺮھﺎ از ﻛﻨﺎم ﺧﻮد ﺑﯿﺮون ﻣﻲآﯾﻨﺪ‪،‬‬

‫و ﻣﺎران ﻣﻲﮔﺰﻧﺪ…‬

‫‪yah‬‬
‫ﺟﮭﺎن‪ ،‬ھﻤﮫ در ﺧﺎﻣﻮﺷﻲ اﺳﺖ‪،‬‬

‫ﭼﮫ‪ ،‬آن ﻛﮫ آن را ﺳﺎﺧﺘﮫ در اﻓﻖ ﺧﻮﯾﺶ آرﻣﯿﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫@‪h‬‬ ‫ﺗﻮ‪ ،‬اي آﺗﻮن‪،‬‬

‫در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ ﺳﺮ از اﻓﻖ ﺑﯿﺮون ﻣﻲﻛﻨﻲ‪ ،‬زﻣﯿﻦ درﺧﺸﺎن اﺳﺖ‪.‬‬

‫و ﭼﻮن در روز ﭘﺮﺗﻮ اﻓﺸﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﻲ‪،‬‬

‫ﺗﺎرﯾﻜﻲ را از ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻮد دور ﻣﻲراﻧﻲ‪.‬‬

‫‪are‬‬

‫و در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ اﺷﻌﺔ ﺧﻮد را ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﻲ‪،‬‬

‫ھﺮ دو ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺟﺸﻦ روزاﻧﮫ دارﻧﺪ‪،‬‬

‫و در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ آﻧﺎن را ﺑﻠﻨﺪ ﻣﻲﻛﻨﻲ‪،‬‬

‫‪set‬‬

‫ھﺮ ﻛﮫ ﺑﺮ آﻧﮭﺎﺳﺖ ﺑﯿﺪار ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﺮﺳﺮﭘﺎ ﻣﻲاﯾﺴﺘﺪ‪.‬‬

‫و ﭼﻮن دﺳﺖ و ﭘﺎ ﺷﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬رﺧﺖ ﺧﻮد ﻣﻲﭘﻮﺷﻨﺪ‪،‬‬

‫‪an‬‬

‫و دﺳﺘﮭﺎ را ﺑﺮاي ﺳﺘﺎﯾﺶ ﻃﻠﻮع ﺗﻮ ﺑﺮﻣﻲدارﻧﺪ‪،‬‬

‫و در ھﻤﺔ ﻋﺎﻟﻢ ھﺮ ﻛﺲ ﺑﮫ ﻛﺎر ﺧﻮﯾﺶ ﻣﻲﭘﺮدازد‪.‬‬

‫ﭼﮭﺎرﭘﺎﯾﺎن در ﭼﺮاﮔﺎه آرام ﻣﻲﮔﯿﺮﻧﺪ‪،‬‬

‫‪pym‬‬

‫درﺧﺘﺎن و ﮔﯿﺎھﺎن ﺷﻜﻮﻓﮫ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪،‬‬

 ‫‪m‬‬
‫ﻣﺮﻏﺎن در ﻣﺮداﺑﮭﺎي ﺧﻮد ﺑﮫ ﭘﺮواز ﻣﻲآﯾﻨﺪ‬

‫و‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﺎﻟﮭﺎي اﻓﺮاﺷﺘﮫ‪ ،‬ﺗﺴﺒﯿﺢ ﺗﻮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫ھﻤﺔ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪان ﺑﺮ روي ﭘﺎھﺎي ﺧﻮد ﻣﻲرﻗﺼﻨﺪ‪،‬‬

‫و ھﻤﺔ ﻣﻮﺟﻮدات ﺑﺎﻟﺪار ﭘﺮواز ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪،‬‬

‫و ﭼﻮن ﺑﺮ آﻧﺎن ﺑﺘﺎﺑﻲ‪ ،‬ھﻤﮫ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﻛﺸﺘﯿﮭﺎ رو ﺑﮫ ﺑﺎﻻ و رو ﺑﮫ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻧﮭﺮ ﺷﺮاع ﻣﻲﻛﺸﻨﺪ‪.‬‬

‫و ﭼﻮن ﺗﻮ ﺑﺮآﻣﺪهاي‪ ،‬ھﻤﺔ راھﮭﺎ ﺑﺎز ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﺎھﻲ ﻧﮭﺮ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻮ ﻣﻲﺟﮭﺪ‪.‬‬

‫اﺷﻌﺔ ﺗﻮ در وﺳﻂ درﯾﺎي ﺑﺰرگ ﺳﺒﺰ اﺳﺖ‪.‬‬

‫@‪h‬‬ ‫ﺗﻮ آﻓﺮﯾﺪﮔﺎر ﺗﺨﻤﻚ در زن‪،‬‬

‫و آﻓﺮﯾﺪﮔﺎر ﻧﻄﻔﮫ در ﻣﺮدي‪،‬‬

‫و در ﺟﺴﻢ ﻣﺎدر ﺑﮫ ﭘﺴﺮش زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﺑﺨﺸﻲ‪،‬‬

‫او را آرام ﻣﻲﻛﻨﻲ ﺗﺎ ﻧﮕﺮﯾﺪ‪،‬‬

‫‪are‬‬

‫و ﺣﺘﻲ در رﺣﻢ ﻣﺎدرش از او ﭘﺮﺳﺘﺎري ﻣﻲﻛﻨﻲ‪.‬‬

‫ﺑﮫ او ﻧﻔﺲ ﻣﻲﺑﺨﺸﻲ ﺗﺎ ھﺮ ﻛﮫ را ﻣﻲﺳﺎزي ﺟﺎﻧﺪار ﺑﺎﺷﺪ!‬

‫و ﭼﻮن در روز زادن… از ﺗﻦ ﺑﯿﺮون ﻣﻲآﯾﺪ‪،‬‬

‫‪set‬‬

‫ﺗﻮ دھﺎن او را ﺑﮫ ﺳﺨﻦﮔﻔﺘﻦ ﻣﻲﮔﺸﺎﯾﻲ‪،‬‬

‫و آﻧﭽﮫ را ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ اﺳﺖ ﺑﮫ او ﻣﻲرﺳﺎﻧﻲ‪.‬‬

‫‪an‬‬

‫در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ ﺟﻮﺟﮫ در ﺗﺨﻢﻣﺮغ ﺑﺎل و ﭘﺮ ﻣﻲآورد‪،‬‬

‫ﺑﮫ او ﻧﻔﺲ ﻣﻲدھﻲ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ زﯾﺴﺖ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫و ﭼﻮن وي را ﺑﮫ آن ﺣﺪ ﻣﻲرﺳﺎﻧﻲ‬
‫‪pym‬‬

‫ﻛﮫ ﺗﺨﻢ را ﺑﺸﻜﻨﺪ‪،‬‬

 ‫‪m‬‬
‫از ﺗﺨﻢ ﺑﯿﺮون ﻣﻲآﯾﺪ‪،‬‬

‫و ﺑﺎ ھﻤﺔ ﻧﯿﺮو ﻛﮫ دارد ﺟﯿﻚﺟﯿﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫و ﺑﮫ ﻣﺤﺾ اﯾﻨﻜﮫ از آﻧﺠﺎ ﺑﯿﺮون ﻣﻲآﯾﺪ‪،‬‬

‫ﺑﺮ دو ﭘﺎي ﺧﻮد راه ﻣﻲرود‪.‬‬

‫وه ﻛﮫ ﻛﺎرھﺎي ﺗﻮ ﭼﮫ ﻓﺮاوان اﺳﺖ!‬

‫‪oo‬‬
‫و از ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺎ ﭘﻨﮭﺎن‪،‬‬

‫از ﺧﺪاي ﯾﮕﺎﻧﮫاي ﻛﮫ ھﯿﭻ ﻛﺲ ﻗﺪرت ﺗﺮا ﻧﺪارد‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﺗﻮ زﻣﯿﻦ را ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ دﻟﺖ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ آﻓﺮﯾﺪي‬

‫در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ ﺧﻮد ﺗﻨﮭﺎ ﺑﻮدي‪:‬‬

‫@‪h‬‬ ‫ﻣﺮدم و ﺟﺎﻧﻮران ﺑﺰرگ و ﻛﻮﭼﻚ‪،‬‬

‫و ھﺮ ﭼﮫ را ﺑﺮ روي زﻣﯿﻦ اﺳﺖ‪،‬‬

‫ﻛﮫ ﺑﺮ دو ﭘﺎي ﺧﻮد راه ﻣﻲرود؛‬

‫و آﻧﭽﮫ را در ﺑﻠﻨﺪﯾﮭﺎﺳﺖ‪،‬‬
‫‪are‬‬

‫ﻛﮫ ﺑﺎ ﺑﺎﻟﮭﺎي ﺧﻮد ﭘﺮواز ﻣﻲﻛﻨﺪ‪،‬‬

‫زﻣﯿﻨﮭﺎي ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﺎن را‪ ،‬از ﺳﻮرﯾﮫ ﺗﺎﻛﻮش‪،‬‬

‫و زﻣﯿﻦ ﻣﺼﺮ؛‬
‫‪set‬‬

‫ﺗﻮ ھﺮﻛﺲ را ﺑﺮ ﺟﺎي ﺧﻮد ﻗﺮار ﻣﻲدھﻲ‪،‬‬

‫و آﻧﭽﮫ را ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ آن اﺳﺖ ﺑﮫ او ﻣﻲرﺳﺎﻧﻲ…‬

‫‪an‬‬

‫ﻧﯿﻞ را در اراﺿﻲ ﺳﻔﻼ ﺗﻮ آﻓﺮﯾﺪي‪،‬‬

‫و آن را ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ ﺧﻮاﺳﺘﻲ ﺳﺎﺧﺘﻲ‪،‬‬

‫ﺗﺎ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺮدم را ﺣﻔﻆ ﻛﻨﻲ…‬

‫‪pym‬‬

‫وه ﻛﮫ ﺗﺪﺑﯿﺮ ﺗﻮ ﭼﮫ ﻋﺎﻟﻲ اﺳﺖ‪،‬‬

 ‫‪m‬‬
‫اي ﭘﺮوردﮔﺎر اﺑﺪﯾﺖ!‬

‫در آﺳﻤﺎن ھﻢ ﺑﺮاي ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﺎن ﻧﯿﻠﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫و در ھﺮ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺑﺮاي ﺟﺎﻧﻮراﻧﻲ ﻛﮫ روي ﭘﺎي ﺧﻮد راه ﻣﻲروﻧﺪ…‬

‫اﺷﻌﺔ ﺗﻮ ﺑﮫ ھﻤﺔ ﺑﺎﻏﮭﺎ ﺧﻮراك ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ؛‬

‫ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﺗﻮ ﻣﻲﺗﺎﺑﻲ زﻧﺪﮔﻲ در آﻧﮭﺎ راه ﻣﻲﯾﺎﺑﺪ‪،‬‬

‫‪oo‬‬
‫و اﯾﻦ ﺗﻮﯾﻲ ﻛﮫ ﺳﺒﺐ رﺷﺪ آﻧﮭﺎ ﻣﻲﺷﻮي‪.‬‬

‫ﺗﻮ ﻓﺼﻠﮭﺎ را آﻓﺮﯾﺪهاي‬

‫‪yah‬‬
‫ﺗﺎ ھﻤﺔ ﺧﻠﻘﺖ ﺧﻮد را ﺗﻤﺎم ﻛﻨﻲ‪:‬‬

‫زﻣﺴﺘﺎن را آﻓﺮﯾﺪي ﻛﮫ ﺑﺮاي آﻧﮭﺎ ﺳﺮﻣﺎ ﺑﯿﺎورد‪،‬‬

‫و ﮔﺮﻣﺎ را آﻓﺮﯾﺪي ﻛﮫ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺰة ﻛﺎر ﺗﺮا ﺑﭽﺸﻨﺪ‪.‬‬

‫@‪h‬‬ ‫آﺳﻤﺎن دور را آﻓﺮﯾﺪي ﺗﺎ در آن ﺑﺘﺎﺑﻲ‪،‬‬

‫و ﺑﺮ آﻧﭽﮫ ﺳﺎﺧﺘﮫاي ﻧﻈﺮ ﻛﻨﻲ‪،‬‬

‫و ﺗﻨﮭﺎ ﺗﻮﯾﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ ﺻﻮرت آﺗﻮن زﻧﺪه ﻣﻲدرﺧﺸﻲ‪.‬‬

‫‪are‬‬

‫ﺑﺮﻣﻲآﯾﻲ و ﻣﻲدرﺧﺸﻲ و دور ﻣﻲﺷﻮي و دوﺑﺎره ﺑﺎز ﻣﻲﮔﺮدي‪.‬‬

‫و ﺧﻮدت ﺑﺘﻨﮭﺎﯾﻲ‬

‫ھﺰاران ﺻﻮرت ﻣﻲﺳﺎزي؛‬

‫‪set‬‬

‫از ﻛﺸﻮرھﺎ و ﺷﮭﺮھﺎ و ﻗﺒﯿﻠﮫھﺎ‪،‬‬

‫و ﺷﺎھﺮاھﮭﺎ و ﻧﮭﺮھﺎ‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫ھﺮ ﭼﺸﻤﻲ ﺗﺮا در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻮﯾﺶ ﻣﻲﺑﯿﻨﺪ‪،‬‬

‫از آﻧﺠﺎ ﻛﮫ ﺗﻮ ﺑﺮ ﺑﺎﻻي زﻣﯿﻦ آﺗﻮن روزي…‬

‫ﺗﻮ در ﻗﻠﺐ ﻣﻦ ﺟﺎي داري‪،‬‬

‫‪pym‬‬

‫و ﺟﺰ ﭘﺴﺮت اﺧﻨﺎﺗﻮن‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻛﺲ دﯾﮕﺮ ﺗﺮا ﻧﺸﻨﺎﺧﺘﮫ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﻮ ﺑﺎ ﺗﺪﺑﯿﺮ و ﻗﺪرت ﺧﻮﯾﺶ‬

‫‪.co‬‬
‫او را ﻓﺮزاﻧﮫ ﺳﺎﺧﺘﮫاي‪.‬‬

‫ﺟﮭﺎن در دﺳﺖ ﺗﻮﺳﺖ‪،‬‬

‫ﺑﮫ ھﻤﺎن ﺻﻮرت ﻛﮫ آن را ﺳﺎﺧﺘﮫاي‪،‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﭼﻮن ﻣﻲﺗﺎﺑﻲ ھﻤﮫ زﻧﺪه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪،‬‬

‫و ﭼﻮن ﭘﻨﮭﺎن ﻣﻲﺷﻮي ھﻤﮫ ﻣﻲﻣﯿﺮﻧﺪ؛‬

‫‪yah‬‬
‫از آﻧﺠﺎ ﻛﮫ ﺧﻮد درازي زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮﯾﺸﻲ‪،‬‬

‫ﻣﺮدم زﻧﺪﮔﻲ را از ﺗﻮ ﻣﻲﮔﯿﺮﻧﺪ‪،‬‬

‫@‪h‬‬‫ﺗﺎ آن زﻣﺎن ﻛﮫ ﭼﺸﻤﺎﻧﺸﺎن ﺑﮫ ﺟﻤﺎل ﺗﻮﺳﺖ‬

‫و ﺗﺎ آن زﻣﺎن ﻛﮫ ﭘﻨﮭﺎن ﻣﻲﺷﻮي‪.‬‬

‫و ﭼﻮن ﺗﻮ در ﻣﻐﺮب ﻓﺮو ﻣﻲﻧﺸﯿﻨﻲ‪،‬‬

‫ھﻤﺔ ﻛﺎرھﺎ ﻣﻲاﯾﺴﺘﺪ…‬

‫‪are‬‬

‫اﯾﻦ ﺟﮭﺎن را ﺗﻮ ﺳﺎﺧﺘﮫاي‪،‬‬

‫و آﻧﭽﮫ را در آن اﺳﺖ ﺑﺮاي ﻓﺮزﻧﺪت ﺑﺮﭘﺎ داﺷﺘﮫاي…‬

‫اﺧﻨﺎﺗﻮﻧﻲ ﻛﮫ زﻧﺪﮔﯿﺶ دراز اﺳﺖ؛‬

‫‪set‬‬

‫و ﺑﺮاي ﺳﺮور ھﻤﺴﺮان ﺷﺎه و ﻣﺤﺒﻮﺑﮫاش‪،‬‬

‫ﻛﮫ ﺑﺎﻧﻮي دو ﺳﺮزﻣﯿﻦ اﺳﺖ‪،‬‬

‫‪an‬‬

‫ﻧﻔﺮ‪ -‬ﻧﻔﺮو‪ -‬آﺗﻮن‪ ،‬ﻧﻔﺮﺗﯿﺘﻲ‪،‬‬

‫ﻛﮫ ﺑﺮاي اﺑﺪاﻟﺪھﺮ زﻧﺪه و ﺧﺮم ﺑﻤﺎﻧﺎد‪.‬‬

‫اﯾﻦ ﻗﺼﯿﺪه ﺗﻨﮭﺎ آن ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻗﺼﯿﺪة ﺑﺰرگ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺷﺮح ﺑﻠﯿﻎ درﺑﺎرة ﻋﻘﯿﺪة‬
‫‪pym‬‬

‫ﯾﻜﺘﺎﭘﺮﺳﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ھﻔﺘﺼﺪ ﺳﺎل ﭘﯿﺶ از آﻧﻜﮫ اﺷﻌﯿﺎي ﻧﺒﻲ ﺑﮫ دﻧﯿﺎ آﻣﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﺳﺮوده ﺷﺪه‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ‪ ،‬ھﻤﺎن‬
 ‫‪m‬‬
‫ﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ ﺑﺮﺳﺘﺪ ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ‪ ،‬اﯾﻦ ﻋﻘﯿﺪة ﯾﻜﺘﺎﭘﺮﺳﺘﻲ ﺟﻠﻮهاي از وﺣﺪت ﺟﮭﺎن ﻣﺪﯾﺘﺮاﻧﮫ در زﯾﺮ ﺣﻜﻮﻣﺖ‬
‫ﻣﺼﺮ زﻣﺎن ﺗﺤﻮﻃﻤﺲ ﺳﻮم ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﺧﻨﺎﺗﻮن ﭼﻨﺎن ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺧﺪاي وي‬

‫‪.co‬‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎر ھﻤﺔ اﻗﻮام و ﻣﻠﺘﮭﺎﺳﺖ‪ ،‬و ﺣﺘﻲ در ﺳﺮود ﺧﻮﯾﺶ‪ ،‬ﻗﺒﻞ از آوردن ﻧﺎم ﻣﺼﺮ‪ ،‬از ﺳﺮزﻣﯿﻨﮭﺎي‬
‫دﯾﮕﺮي ﻛﮫ ﻣﻮرد ﻋﻨﺎﯾﺖ آﺗﻮن اﺳﺖ ﻧﺎم ﺑﺮده؛ اﯾﻦ‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﺧﺪاﯾﺎن ﻗﺒﯿﻠﮫاي ﻗﺪﯾﻢ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﻋﻈﯿﻤﻲ‬
‫ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪ .‬ﻧﯿﺰ ﺟﻨﺒﺔ ﺣﯿﺎﺗﻲ در آﺗﻮن ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﮫ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺗﻨﮭﺎ در ﻧﺒﺮدھﺎ و ﭘﯿﺮوزﯾﮭﺎ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ‬
‫ﺟﻠﻮهﮔﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ در ﮔﻠﮭﺎ و درﺧﺘﺎن و در ھﻤﺔ اﺷﻜﺎل‪ ،‬زﻧﺪﮔﻲ و ﻧﻤﻮ وﺟﻮد دارد؛ آﺗﻮن ھﻤﺎن ﺷﺎدي‬
‫و ﺳﺮوري اﺳﺖ ﻛﮫ »ﮔﻮﺳﻔﻨﺪان را ﺑﺮ روي دﺳﺖ و ﭘﺎي ﺧﻮد ﺑﮫ رﻗﺺ ﻣﻲآورد« و ﺳﺒﺐ آن ﻣﻲﺷﻮد ﺗﺎ‬

‫‪oo‬‬
‫»ﻣﺮﻏﺎن ﺑﺮ آﺑﮕﯿﺮھﺎي ﺧﻮد ﺑﮫ ﭘﺮواز درآﯾﻨﺪ‪ «.‬از اﯾﻦ ﮔﺬﺷﺘﮫ‪ ،‬اﯾﻦ ﺧﺪا ھﻤﭽﻮن ﺷﺨﺼﻲ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ‬
‫ﺻﻮرت اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺧﻮد ﻣﺤﺪود ﺑﺎﺷﺪ؛ اﯾﻦ ﺧﺪاي ﺑﺮﺣﻖ‪» ،‬ﮔﺮﻣﺎ«ي آﻓﺮﯾﻨﻨﺪه و ﻏﺬادھﻨﺪة ﺧﻮرﺷﯿﺪ اﺳﺖ؛‬
‫ﺷﻜﻮه و اﻓﺘﺨﺎر ﻣﻠﺘﮭﺒﻲ ﻛﮫ در ﻛﺮة ﺧﻮرﺷﯿﺪ‪ ،‬ھﻨﮕﺎم ﻃﻠﻮع و ﻏﺮوب‪ ،‬دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد ﻧﺸﺎﻧﮫاي از ﻗﺪرت‬
‫اﻋﻼي اﻻھﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬ﺧﻮرﺷﯿﺪ در ﻧﻈﺮ اﺧﻨﺎﺗﻮن »ﭘﺮوردﮔﺎر ﻋﺸﻖ« و داﯾﺔ ﻣﮭﺮﺑﺎﻧﻲ اﺳﺖ‬

‫‪yah‬‬
‫ﻛﮫ »ﻣﺮد‪ -‬ﻛﻮدك را در زن ﻣﻲآﻓﺮﯾﻨﺪ« و »ھﺮ دو ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﻣﺼﺮ را از ﻣﺤﺒﺖ ﻟﺒﺮﯾﺰ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ «.‬ﺑﮫ اﯾﻦ‬
‫ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬آﺗﻮن در ﭘﺎﯾﺎن ﻛﺎر‪ ،‬ﺑﮫ ﺻﻮرت رﻣﺰي ﭘﺪر ﻣﮭﺮﺑﺎن و دﻟﺴﻮز و ﻟﻄﯿﻒ درﻣﻲآﯾﺪ‪ ،‬و ھﻤﭽﻮن ﯾﮭﻮه‬
‫ﺧﺪاي ﻟﺸﻜﺮﯾﺎن ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺧﺪاي رﺣﻤﺖ و ﺻﻠﺢ و ﺳﻼم اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﯾﻜﻲ از ﺑﺪﺑﺨﺘﯿﮭﺎي ﺑﺰرگ ﺗﺎرﯾﺦ اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ اﺧﻨﺎﺗﻮن‪ ،‬ﭘﺲ از آﻧﻜﮫ ﺑﮫ رؤﯾﺎي ﺑﺰرگ ﺧﻮد‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ رؤﯾﺎي‬
‫وﺣﺪاﻧﯿﺖ ﻛﻠﻲ‪ ،‬ﺟﺎﻣﺔ ﻋﻤﻞ ﭘﻮﺷﺎﻧﯿﺪ‪ ،‬ﺑﮫ آن ﺧﺮﺳﻨﺪ ﻧﺸﺪ ﻛﮫ ﺻﻔﺎت ﺷﺮﯾﻒ دﯾﻦ ﺟﺪﯾﺪ آھﺴﺘﮫ آھﺴﺘﮫ در‬
‫دﻟﮭﺎي ﻣﺮدم رﺧﻨﮫ ﻛﻨﺪ؛ ﭼﻮن از ادراك ﻧﺴﺒﺖ ﻣﯿﺎن ﺣﻘﯿﻘﺘﻲ ﻛﮫ وي ﺑﮫ آن اﯾﻤﺎن آورده ﺑﻮد و واﻗﻌﯿﺖ‬
‫@‪h‬‬
‫ﺧﺎرﺟﻲ‪ ،‬ﻧﺎﺗﻮان ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﭘﻨﺪاﺷﺖ ﻛﮫ ھﺮ دﯾﻦ و ھﺮ ﻋﺒﺎدﺗﻲ‪ ،‬ﺟﺰ دﯾﻦ و ﻋﺒﺎدت او‪ ،‬ﮔﻤﺮاھﻲ و ﺿﻼﻟﻲ‬
‫اﺳﺖ ﻛﮫ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻤﻞ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ‪ ،‬ﻧﺎﮔﮭﺎن ﻓﺮﻣﺎن داد ﻛﮫ ﻧﺎم ھﻤﺔ ﺧﺪاﯾﺎن‪ ،‬ﺟﺰ ﻧﺎم آﺗﻮن‪ ،‬را از‬
‫ﻧﻮﺷﺘﮫھﺎ و ﻧﻘﺸﮭﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﺼﺮ ﺑﺰداﯾﻨﺪ؛ در ﺻﺪھﺎ ﻛﺘﯿﺒﮫ‪ ،‬ﺑﺮ اﺛﺮ ﭘﺎك ﻛﺮدن ﻛﻠﻤﺔ »آﻣﻮن« از اﺳﻢ‬
‫ﭘﺪرش‪ ،‬ﻧﺎم او را ﺧﺮاب ﻛﺮد؛ ھﺮ دﯾﻨﻲ ﺟﺰ دﯾﻦ ﺧﻮد را ﻧﺎﻣﺸﺮوع و ﺣﺮام ﺷﻤﺮد و دﺳﺘﻮر داد ﻛﮫ ھﻤﺔ‬
‫ﭘﺮﺳﺘﺸﮕﺎھﮭﺎي ﻗﺪﯾﻤﻲ ﺑﺴﺘﮫ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﮫ ﻋﻨﻮان اﯾﻨﻜﮫ ﺷﮭﺮ ﻃﯿﻮه[= ﻃﯿﺒﺔ ] ﺷﮭﺮ ﻧﺠﺴﻲ اﺳﺖ‪ ،‬از آن ﺑﯿﺮون‬
‫‪are‬‬

‫رﻓﺖ و ﺑﺮاي ﺧﻮد ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﺗﺎزة زﯾﺒﺎﯾﻲ ﺑﮫ ﻧﺎم اﺧﺘﺎﺗﻮن )ﯾﻌﻨﻲ ﺷﮭﺮ اﻓﻖ آﺗﻮن( ﺑﻨﺎ ﻧﮭﺎد‪.‬‬

‫ﭘﺲ از آﻧﻜﮫ ادارات دوﻟﺘﻲ‪ ،‬و ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻋﻤﻮﻣﯿﻲ ﻛﮫ از آﻧﮭﺎ ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﻲآﻣﺪ‪ ،‬از ﻃﯿﻮه ﺑﯿﺮون رﻓﺖ‪ ،‬اﯾﻦ ﺷﮭﺮ‬
‫ﺑﺰودي از روﻧﻖ اﻓﺘﺎد‪ ،‬و اﺧﺘﺎﺗﻮن ﺑﮫ ﺻﻮرت ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪي درآﻣﺪ و ﺑﻨﺎھﺎي ﺗﺎزه در آن ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪ‪.‬‬
‫در ھﻨﺮ‪ ،‬ﻛﮫ از زﯾﺮ ﻗﯿﻮد ﺳﻨﺘﮭﺎ و ﺗﻘﺎﻟﯿﺪ ﻛﺎھﻨﺎن ﺧﺎرج ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﮭﻀﺘﻲ ﻓﺮاھﻢ آﻣﺪ‪ ،‬و روح ﻋﺎﻟﻲ دﯾﻦ‬
‫ﺗﺎزه در آن ﻧﻔﻮذ ﻛﺮد‪ .‬ﺳﺮ وﯾﻠﯿﺎمﭘﺘﺮي در ﺗﻞاﻟﻌﻤﺎرﻧﺔ‪ ،‬ﻛﮫ دھﻜﺪة ﺗﺎزهاي از ﻣﺼﺮ در ﻣﺤﻞ اﺧﺘﺎﺗﻮن ﻗﺪﯾﻢ‬
‫‪set‬‬

‫اﺳﺖ‪ ،‬در ﺿﻤﻦ ﺣﻔﺎري‪ ،‬ﺳﻨﮕﻔﺮﺷﻲ را اﻛﺘﺸﺎف ﻛﺮد ﻛﮫ ﺑﺎ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻣﺮغ و ﻣﺎھﻲ و ﭼﯿﺰھﺎي دﯾﮕﺮ ﺗﺰﯾﯿﻦ‬
‫ﯾﺎﻓﺘﮫ و ﺑﮫ ﺑﮭﺘﺮﯾﻦ و زﯾﺒﺎﺗﺮﯾﻦ ﺻﻮرت ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬اﺧﻨﺎﺗﻮن ھﯿﭻ ﻗﯿﺪ و ﺷﺮﻃﻲ ﺑﺮاي ھﻨﺮ وﺿﻊ‬
‫ﻧﻜﺮد‪ ،‬و ﺗﻨﮭﺎ ﻛﺎر وي از اﯾﻦ ﻗﺒﯿﻞ آن ﺑﻮد ﻛﮫ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺻﻮرت آﺗﻮن را ﺑﺮھﻨﺮﻣﻨﺪان ﻣﻤﻨﻮع ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬ﭼﮫ ﺑﮫ‬
‫ﻋﻘﯿﺪة وي ﺧﺪاي راﺳﺘﻲ ھﯿﭻ‬
‫‪an‬‬

‫ﺻﻮرﺗﻲ ﻧﺪارد؛ از اﯾﻦ ﮔﺬﺷﺘﮫ‪ ،‬ھﻨﺮﻣﻨﺪ در ﻛﺎر ﺧﻮد آزاد ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻨﺘﮭﺎ آن ﺷﺎه ﺑﮫ ھﻨﺮﻣﻨﺪان ﻃﺮف ﺗﻮﺟﮫ‬
‫ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﻚ و اوﺗﺎ و ﻧﻮﺗﻤﻮس‪ ،‬ﺳﻔﺎرش ﻣﻲﻛﺮد ﻛﮫ اﺷﯿﺎ را ھﻤﺎنﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ ﻣﻲﺑﯿﻨﻨﺪ ﻣﺠﺴﻢ ﺳﺎزﻧﺪ و از ﺳﻨﺖ‬
‫و ﻋﺮف و ﻋﺎدﺗﻲ ﻛﮫ ﻛﺎھﻨﺎن ﺑﺮاي ﻧﻤﺎﯾﺎﻧﺪن اﺷﯿﺎ ﭘﯿﺶ ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﭙﺮھﯿﺰﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺮدم ﻓﺮﻣﺎن او را‬
‫ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ ﺑﺎﯾﺪ ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻨﺪ و ﺧﻮد وي را ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺟﻮاﻧﻲ ﺑﺎ ﭼﮭﺮة ﻇﺮﯾﻒ‪ ،‬و ﻗﯿﺎﻓﮫاي ﻛﮫ ﻧﺸﺎﻧﻲ از ﺗﺮس و‬
‫‪pym‬‬

‫ﺣﺠﺐ دارد‪ ،‬و ﻛﺎﺳﺔ ﺳﺮي ﺑﯿﺶ از اﻧﺪازه دراز ﻣﺠﺴﻢ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻟﮭﺎم ﮔﺮﻓﺘﻦ از ﻋﻘﯿﺪة ﺣﯿﺎتﺑﺨﺶ وي‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﺧﺪاﯾﺶ آﺗﻮن‪ ،‬ھﻤﺔ ﻣﻮﺟﻮدات زﻧﺪه را‪ ،‬از ﮔﯿﺎھﻲ و ﺣﯿﻮاﻧﻲ‪ ،‬ﺑﺎ ﭼﻨﺎن ﻋﻨﺎﯾﺖ و ﺗﻮﺟﮫ ﺑﮫ ﺟﺰﺋﯿﺎت‬
‫و ﻛﻤﺎﻟﻲ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﻨﺪرت‪ ،‬در زﻣﺎﻧﮭﺎ و ﻣﻜﺎﻧﮭﺎي دﯾﮕﺮ‪ ،‬از اﯾﻦ ﺣﺪ دﻗﺖ ﻛﺴﻲ ﺗﻮاﻧﺴﺘﮫ اﺳﺖ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮ رود‪ .‬ﻧﺘﯿﺠﮫ آن ﺷﺪ ﻛﮫ ھﻨﺮ‪ ،‬ﻛﮫ در ھﻤﺔ زﻣﺎﻧﮭﺎ از ﮔﺰﻧﺪھﺎي ﮔﺮﺳﻨﮕﻲ و ﺗﺎرﯾﻜﻲ ﻣﺘﺄﺛﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪،‬‬
‫ﻣﺪت زﻣﺎﻧﻲ ﺷﻜﻔﺘﮫ ﺷﺪ و در ﭘﺮﺗﻮ ﺳﻌﺎدت و ﻓﺮاواﻧﻲ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﻓﺮاوان ﭘﯿﺪا ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫اﮔﺮ اﺧﻨﺎﺗﻮن ﻋﻘﻞ ﻛﺎﻣﻠﺘﺮ و ﭘﺨﺘﮫﺗﺮي ﻣﻲداﺷﺖ‪ ،‬درﻣﻲﯾﺎﻓﺖ ﻛﮫ آﻧﭽﮫ ﺑﮫ ﻣﺮدم ﭘﯿﺸﻨﮭﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ از ﯾﻚ‬
‫ﺷﺮك وھﻤﻲ ﻛﮫ در اﺣﺘﯿﺎﺟﺎت و ﻋﺎدات آﻧﺎن رﯾﺸﮫ دواﻧﯿﺪه دﺳﺖ ﺑﺮدارﻧﺪ و ﺑﮫ ﯾﮕﺎﻧﮫﭘﺮﺳﺘﻲ ﻃﺒﯿﻌﯿﻲ ﻛﮫ‬
‫در آن ﺗﺨﯿﻞ ﺗﺎﺑﻊ ﻋﻘﻞ اﺳﺖ ﺗﻮﺟﮫ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻛﺎري اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﻤﻜﻦ ﻧﯿﺴﺖ در ﻣﺪت ﻛﻮﺗﺎھﻲ ﺻﻮرت ﭘﺬﯾﺮد؛‬
‫اﮔﺮ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﻮد‪ ،‬در ﻛﺎر ﺧﻮد درﻧﮓ ﻣﻲﻛﺮد و اﻧﺘﻘﺎل از ﯾﻚ ﻣﺮﺣﻠﮫ ﺑﮫ ﻣﺮﺣﻠﺔ دﯾﮕﺮ را ﺗﺪرﯾﺠﻲ ﻗﺮار‬
‫ﻣﻲداد‪ .‬وﻟﻲ وي ﺑﯿﺶ از آﻧﻜﮫ ﻓﯿﻠﺴﻮف ﺑﺎﺷﺪ ﺷﺎﻋﺮ ﺑﻮد‪ .‬ھﻤﭽﻮن ﺷﻠﻲ ﻛﮫ اﺳﺘﻌﻔﺎي ﯾﮭﻮه را در ﺑﺮاﺑﺮ‬

‫‪oo‬‬
‫اﺳﻘﻔﮭﺎي آﻛﺴﻔﺮد اﻇﮭﺎر ﻛﺮد‪ ،‬اﯾﻦ ﺷﺎه ﻧﯿﺰ ﺑﮫ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻣﻄﻠﻖ ﺧﻮﯾﺶ ﺳﺨﺖ ﻣﺘﻤﺴﻚ ﺑﻮد‪ ،‬و آن اﻧﺪازه در‬
‫اﯾﻦ ﻋﻘﯿﺪه ﭘﺎﻓﺸﺎري ﻛﺮد ﻛﮫ ﺑﻨﺎي ﻣﺼﺮ را ﻣﻨﮭﺪم ﻛﺮد‪ ،‬و ﺧﺮاب ﺷﺪة آن ﺑﺮ ﺳﺮ او ﻓﺮو رﯾﺨﺖ‪.‬‬

‫اﺧﻨﺎﺗﻮن‪ ،‬ﺑﺎ ﯾﻚ ﺿﺮﺑﮫ‪ ،‬ھﻢ ﻃﺒﻘﺔ ﺗﻮاﻧﮕﺮ و ﺗﻮاﻧﺎي ﻛﺎھﻨﺎن را از ﻗﺪرت اﻧﺪاﺧﺖ و ﺧﺸﻢ آﻧﺎن را‬
‫ﺑﺮاﻧﮕﯿﺨﺖ‪ ،‬و ھﻢ ﭘﺮﺳﺘﺶ ﺧﺪاﯾﺎﻧﻲ را ﻛﮫ در ﻧﺘﯿﺠﺔ اﻋﺘﻘﺎد و ﺳﻨﺖ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺑﺮ ﻣﺮدم ﻣﺼﺮ ﻋﺰﯾﺰ ﺑﻮد‬

‫‪yah‬‬
‫ﺣﺮام ﻛﺮد‪ .‬در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ ﻛﻠﻤﺔ »آﻣﻮن« را از ﻛﺘﯿﺒﮫھﺎي ﺷﺎﻣﻞ ﻧﺎم ﭘﺪرش ﺣﺬف ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬از آن ﻟﺤﺎظ‬
‫ﻛﮫ ﻧﮕﺎه داﺷﺘﻦ اﺣﺘﺮام ﻣﺮدﮔﺎن در ﻧﻈﺮ ﻣﺮدم ﻣﺼﺮ ﺑﺴﯿﺎر واﺟﺐ ﻣﻲﻧﻤﻮد‪ ،‬اﯾﻦ ﻛﺎر را ﯾﻚ ﻧﻮع ﻛﻔﺮ و‬
‫ﮔﻤﺮاھﻲ ﺗﺼﻮر ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺷﻚ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ اﺧﻨﺎﺗﻮن ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي و ﺳﺮﺳﺨﺘﻲ ﻛﺎھﻨﺎن را ﻧﺎﭼﯿﺰ ﻣﻲﭘﻨﺪاﺷﺖ و‪،‬‬
‫از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ‪ ،‬در اﯾﻨﻜﮫ ﻣﺮدم ﺗﻮاﻧﺎﯾﻲ آن را دارﻧﺪ ﻛﮫ دﯾﻦ ﻓﻄﺮي را ﻓﮭﻢ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮫ راه ﻣﺒﺎﻟﻐﮫ ﻣﻲرﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻛﺎھﻨﺎن در ﭘﺲ ﭘﺮده ﻛﻨﮕﺎش ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و ﺧﻮد را آﻣﺎدة ﻛﺎر ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ؛ ﺗﻮدة ﻣﺮدم در ﺧﺎﻧﮫھﺎ و‬
‫ﻧﮭﺎﻧﮕﺎھﮭﺎ ﺑﮫ ﭘﺮﺳﺘﺶ ﺧﺪاﯾﺎن ﻣﺘﻌﺪد ﺧﻮد اداﻣﮫ ﻣﻲدادﻧﺪ‪ .‬آﻧﭽﮫ وﺿﻊ را ﺑﺪﺗﺮ ﻣﻲﻛﺮد اﯾﻦ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺻﺎﺣﺒﺎن‬
‫@‪h‬‬
‫ﭘﯿﺸﮫھﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‪ ،‬ﻛﮫ در ﺧﺪﻣﺖ ﻣﻌﺎﺑﺪ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬از اﯾﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮ دﯾﻦ ﻧﺎﺧﺮﺳﻨﺪ ﺑﻮدﻧﺪ و‬

‫در ﺧﻮد ﻛﺎﺧﮭﺎي ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ ﻧﯿﺰ وزﯾﺮان و ﺳﺮان ﻟﺸﻜﺮ از ﺷﺎه ﻧﻔﺮت داﺷﺘﻨﺪ و آرزوي ﻣﺮگ او را‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﭼﮫ وي را ﻛﺴﻲ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﮔﺬاﺷﺘﮫ ﺑﻮد ﺗﺎ‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ وي‪ ،‬اﻣﭙﺮاﻃﻮري ﻣﺼﺮ ﭘﺎره ﭘﺎره‬
‫ﺷﻮد و ﻓﺮو رﯾﺰد‪.‬‬
‫‪are‬‬

‫در اﯾﻦ ﻣﯿﺎﻧﮫ‪ ،‬ﺷﺎﻋﺮ ﺟﻮان ﺑﺎ ﺳﺎدﮔﻲ و آراﻣﺶ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﮫ زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮد اداﻣﮫ ﻣﻲداد‪ .‬ھﻔﺖ دﺧﺘﺮ داﺷﺖ و‬
‫ھﯿﭻ ﭘﺴﺮي ﺑﺮاي او ﻧﯿﺎﻣﺪه ﺑﻮد؛ ﺑﺎ آﻧﻜﮫ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﮫ وي روا ﻣﻲداﺷﺖ ﻛﮫ‪ ،‬از زن دﯾﮕﺮي‪ ،‬ﺟﺎﻧﺸﯿﻨﻲ ﺑﺮاي‬
‫ﺧﻮد ﭘﯿﺪا ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ راه ﺣﻞ رﺿﺎ ﻧﺪاد و ﭼﻨﺎن دوﺳﺖ داﺷﺖ ﻛﮫ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﻣﻠﻜﺔ ﺧﻮد ﻧﻔﺮﺗﯿﺘﻲ وﻓﺎدار‬
‫ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬ﯾﻜﻲ از زﯾﻨﺖآﻻﺗﻲ ﻛﮫ از آن زﻣﺎن ﺑﮫ ﻣﺎ رﺳﯿﺪه وي را ﺑﮫ ﺻﻮرﺗﻲ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ ﻣﻠﻜﮫ را در‬
‫آﻏﻮش ﮔﺮﻓﺘﮫ اﺳﺖ؛ ﻧﯿﺰ ﺑﮫ ﻧﻘﺎﺷﺎن و ﻣﺠﺴﻤﮫﺳﺎزان اﺟﺎزه داده ﺑﻮد ﺗﺎ ﺗﺼﻮﯾﺮ وي را در اراﺑﮫاي ﻧﻤﺎﯾﺶ‬
‫‪set‬‬

‫دھﻨﺪ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﮫ ﺣﺎﻟﺖ ﺷﻮﺧﻲ و ﺗﻔﺮﯾﺢ‪ ،‬ﺑﺎ زن و دﺧﺘﺮان ﺧﻮﯾﺶ در آن ﻧﺸﺴﺘﮫ و از ﻛﻮﭼﮫھﺎ ﻣﻲﮔﺬرد‪ .‬در‬
‫ﻣﺠﺎﻟﺲ رﺳﻤﻲ‪ ،‬ﻣﻠﻜﮫ ﭘﮭﻠﻮي او ﻣﻲﻧﺸﺴﺖ و دﺳﺖ او را ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬و دﺧﺘﺮاﻧﺶ در ﭘﺎي ﺗﺨﺖ ﺑﮫ‬
‫ﺑﺎزي ﻣﻲﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ .‬زن ﺧﻮد را ﺑﮫ ﻋﻨﻮان »ﺑﺎﻧﻮي ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ ﺧﻮﯾﺶ و آن ﻛﮫ آھﻨﮓ او ﻗﻠﺐ ﺷﺎه را ﺑﮫ‬
‫ﺷﺎدي ﻣﻲآورد« ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻛﺮده اﺳﺖ؛ ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ ﺳﻮﮔﻨﺪي ﯾﺎد ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﮫ‬
‫ﺳﻌﺎدﺗﻲ ﻛﮫ از ﻣﻠﻜﮫ و ﻓﺮزﻧﺪان او در ﻗﻠﺐ ﻣﻦ اﯾﺠﺎد ﻣﻲﺷﻮد‪ «.‬در وﺳﻂ ﻧﻤﺎﯾﺸﻨﺎﻣﺔ رزﻣﻲ اﻗﺘﺪار و ﺗﺴﻠﻂ‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﺼﺮ ﻗﺪﯾﻢ‪ ،‬دورة اﺧﻨﺎﺗﻮن ھﻤﭽﻮن ﻣﯿﺎنﭘﺮدهاي از ﻣﺤﺒﺖ و رأﻓﺖ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪.‬‬

‫درﮔﯿﺮودار اﯾﻦ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ ﺳﺎده و ﺑﻲﭘﯿﺮاﯾﮫ ﺧﺒﺮھﺎي ﺑﺪي از ﺷﺎم ﻣﻲرﺳﯿﺪ ﻛﮫ ﻋﯿﺶ ﺷﺎه را ﻣﻨﻐﺺ‬
‫ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﺟﻨﮕﺠﻮﯾﺎن ﺣﺘﻲ و ﻗﺒﺎﯾﻞ دﯾﮕﺮ ﺑﺮ ﺳﺮزﻣﯿﻨﮭﺎي ﺗﺎﺑﻊ ﻣﺼﺮ در ﺧﺎور ﻧﺰدﯾﻚ ﺗﺎﺧﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و‬
‫‪pym‬‬

‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺪاراﻧﻲ ﻛﮫ ﻣﺼﺮ ﻣﻌﯿﻦ ﻛﺮده ﺑﻮد ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ درﺧﻮاﺳﺖ ﻛﻤﻚ ﻓﻮري ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﺧﻨﺎﺗﻮن در اﯾﻦ ﺑﺎره‬
‫ﺗﺮدﯾﺪ داﺷﺖ؛ ﭼﮫ اﻃﻤﯿﻨﺎن ﻛﺎﻣﻞ ﻧﺪاﺷﺖ ﻛﮫ ﺣﻖ ﻛﺸﻮر ﮔﺸﺎﯾﻲ ﻣﺼﺮ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺳﺒﺐ آن ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ وي اﯾﻦ‬
‫اﺳﺘﺎﻧﮭﺎ را در ﺗﺤﺖ ﺗﺴﻠﻂ ﻣﺼﺮ ﺑﺎﻗﻲ ﻧﮕﺎه دارد؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ ﻧﻤﻲﺧﻮاﺳﺖ ﻣﺼﺮﯾﺎن را ﺑﮫ ﻣﯿﺪاﻧﮭﺎي‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺟﻨﮓ دور ﺑﻔﺮﺳﺘﺪ و‪ ،‬ﺑﺮاي دﻓﺎع از اﻣﺮي ﻛﮫ درﺑﺎرة آن اﻃﻤﯿﻨﺎن ﻧﺪارد‪ ،‬آﻧﺎن را ﺑﮫ ﻛﺸﺘﻦ دھﺪ‪ .‬ﭼﻮن‬
‫اﺳﺘﺎﻧﮭﺎي ﺗﺎﺑﻊ ﻣﺼﺮ داﻧﺴﺘﻨﺪ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﮫ ﺟﺎي ﻣﺪد ﺧﻮاﺳﺘﻦ از ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯾﻲ‪ ،‬از ﻣﺮد ﻧﯿﻜﻮﻛﺎر و ﻗﺪﯾﺴﻲ‬
‫ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻛﻤﻚ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎﻧﺪاران ﻣﺼﺮي ﺧﻮد را ﺧﻠﻊ ﻛﺮدﻧﺪ و از ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺧﺮاج ﺑﮫ ﻣﺼﺮ ﺳﺮﺑﺎز‬

‫‪.co‬‬
‫زدﻧﺪ و در ھﻤﺔ اﻣﻮر ﺧﻮد آزاد و ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﭼﯿﺰي ﻧﮕﺬﺷﺖ ﻛﮫ ﻣﺼﺮ اﻣﭙﺮاﻃﻮري ﭘﮭﻨﺎور ﺧﻮد را از‬
‫ﻛﻒ‬

‫داد و ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻛﺸﻮر ﻛﻮﭼﻜﻲ درآﻣﺪ‪ .‬ﺧﺰاﻧﺔ ﻣﺼﺮ‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﺪت ﯾﻚ ﻗﺮن ﺑﺮ ﻣﺎﻟﯿﺎﺗﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ از ﺧﺎرج‬
‫ﻣﻲآﻣﺪ ﺗﻜﯿﮫ داﺷﺖ‪ ،‬ﺧﺎﻟﻲ ﻣﺎﻧﺪ؛ ﻣﺎﻟﯿﺎﺗﮭﺎي داﺧﻠﻲ ﻧﯿﺰ ﺑﮫ ﺣﺪاﻗﻞ ﻛﺎھﺶ ﯾﺎﻓﺖ؛ ﻛﺎر در ﻣﻌﺎدن ﻃﻼ ﻣﺘﻮﻗﻒ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﺎﻧﺪ؛ ﺑﻲﻧﻈﻤﻲ و ﭘﺮﯾﺸﺎﻧﻲ در ھﻤﺔ‬

‫را ﺷﺎه آن ﻣﻲﭘﻨﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﺑﯿﭽﯿﺰ و ﺑﻲﯾﺎور ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬آﺗﺶ اﻧﻘﻼب در ھﻤﺔ ﻣﺴﺘﻌﻤﺮات ﻣﺼﺮ اﻓﺮوﺧﺘﻦ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬و‬
‫ھﻤﺔ ﻧﯿﺮوھﺎي ﻣﺼﺮي‪ ،‬ﺑﺮﺿﺪ او‪ ،‬دﺳﺖ ﺑﮫ دﺳﺖ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ دادﻧﺪ و اﻧﺘﻈﺎر ﺳﻘﻮط او را ﻣﻲﻛﺸﯿﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ ﺑﮫ ﺳﺎل ‪1362‬قم از دﻧﯿﺎ رﻓﺖ‪ ،‬ﺑﯿﺶ از ﺳﻲﺳﺎل ﻧﺪاﺷﺖ؛ و ﭼﻮن درﯾﺎﻓﺘﮫ ﺑﻮد ﻛﮫ از‬
‫ﺷﺎھﻲ و ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯾﻲ ﻧﺎﺗﻮان اﺳﺖ و ﻣﻠﺖ ﺷﺎﯾﺴﺘﮫاي ﻧﺪارد‪ ،‬دﻟﺸﻜﺴﺘﮫ‪ ،‬ﭼﺸﻢ از اﯾﻦ ﺟﮭﺎن ﻓﺮوﺑﺴﺖ‪.‬‬

‫‪ -V‬اﻧﺤﻄﺎط و اﻧﻘﺮاض‬
‫@‪h‬‬
‫ﺗﻮت ﻋﻨﺦاﻣﻮن‪ -‬ﻛﻮﺷﺸﮭﺎي راﻣﺴﺲ دوم‪ -‬ﺛﺮوت ﻛﺎھﻨﺎن‪ -‬ﻓﻘﺮ ﻣﻠﺖ‪ -‬ﺗﺴﺨﯿﺮ ﻣﺼﺮ‪ -‬ﺳﮭﻢ ﻣﺼﺮ در‬
‫ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﺗﻤﺪن‬

‫دو ﺳﺎل ﭘﺲ از ﻣﺮگ اﺧﻨﺎﺗﻮن‪ ،‬داﻣﺎد وي‪ ،‬ﺗﻮتﻋﻨﺦآﻣﻮن‪ ،‬ﻛﮫ ﻃﺮﻓﺪار و ﻣﺤﺒﻮب ﻛﺎھﻨﺎن ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺮ ﺗﺨﺖ‬
‫ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺟﻠﻮس ﻛﺮد‪ .‬وي ﻧﺎم ﺗﻮت ﻋﻨﺦآﻣﻮن را‪ ،‬ﻛﮫ ﭘﺪر زﻧﺶ ﺑﮫ وي داده ﺑﻮد‪ ،‬ﻋﻮض ﻛﺮد؛ دوﺑﺎره‬
‫ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ را ﺑﮫ ﻃﯿﻮه ﺑﺎزﮔﺮداﻧﯿﺪ؛ ﺑﺎ اوﻟﯿﺎي ﻣﻌﺎﺑﺪ ﺳﺎزش ﻛﺮد؛ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﮫ ﭘﺮﺳﺘﺶ ﺧﺪاﯾﺎن ﻛﮭﻦ را ﺑﮫ‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﺮدم اﻋﻼم ﻛﺮد‪ -‬ھﻤﮫ از اﯾﻦ ﺧﺒﺮ ﺷﺎد و ﺷﻜﻔﺘﮫ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻛﻠﻤﺎت »آﺗﻮن« و »اﺧﻨﺎﺗﻮن« از ھﻤﺔ آﺛﺎر زدوده‬
‫ﺷﺪ‪ ،‬و ﻛﺎھﻨﺎن ﺑﺮدن ﻧﺎم آن ﺷﺎه زﻧﺪﯾﻖ را ﺑﺮ ﻣﺮدم ﺣﺮام ﻛﺮدﻧﺪ؛ ھﺮ وﻗﺖ ﻛﺴﻲ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ ذﻛﺮي از او‬
‫ﺑﺮ زﺑﺎن آورد‪ ،‬وي را ﺑﮫ ﻧﺎم »ﺗﺒﮭﻜﺎر ﺑﺰرگ« ﻣﻲﻧﺎﻣﯿﺪ‪ .‬ھﻤﺔ اﺳﺎﻣﯿﻲ را ﻛﮫ اﺧﻨﺎﺗﻮن از آﺛﺎر ﭘﺎك ﻛﺮده‬
‫ﺑﻮد دوﺑﺎره ﻧﻘﺶ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و روزھﺎي ﺟﺸﻨﻲ را ﻛﮫ وي از ﻣﯿﺎن ﺑﺮده ﺑﻮد از ﻧﻮ زﻧﺪه ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ ﺑﮫ‬
‫ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺳﺎﺑﻖ ﺧﻮد ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫از اﯾﻦ ﻛﺎرھﺎ ﮔﺬﺷﺘﮫ‪ ،‬دﯾﮕﺮ ﺗﻮتﻋﻨﺦآﻣﻮن ھﯿﭻ ﻛﺎر ﺑﺮﺟﺴﺘﺔ دﯾﮕﺮي ﻧﻜﺮد؛ اﮔﺮ از ﮔﻮر وي آن اﻧﺪازه‬
‫ﻃﻼ‪ -‬ﻛﮫ ﭘﯿﺶ از آن ﺳﺎﺑﻘﮫ ﻧﺪاﺷﺖ از ﻗﺒﺮي ﺑﮫ دﺳﺖ آﯾﺪ‪ -‬ﺑﯿﺮون ﻧﯿﺎﻣﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺷﺎﯾﺪ ﻛﺴﻲ در ﺟﮭﺎن اﺻﻼ‬
‫از ﻧﺎم او ﺧﺒﺮدار ﻧﻤﻲﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ از وي‪ ،‬ﺳﺮدار ﺷﺠﺎﻋﻲ ﺑﮫ ﻧﺎم ﺣﺎرﻣﺤﺐ ﻟﺸﻜﺮﯾﺎن ﺧﻮدرا‪ ،‬در ﻛﻨﺎر‬
‫ﺳﺎﺣﻞ‪ ،‬رو ﺑﮫ ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻧﯿﻞ ﺑﮫ ﺣﺮﻛﺖ درآورد و دوﺑﺎره ﻗﺪرت ﺧﺎرﺟﻲ و وﺿﻊ داﺧﻠﻲ ﻣﺼﺮ را‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﺴﺘﻘﺮ ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﺳﺘﻲ اول ﺣﻜﯿﻤﺎﻧﮫ از ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﻧﻈﻢ و ﺛﺮوت اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮده‪ ،‬ﺗﺎﻻر ﺳﺮ ﺳﺘﻮن ﻛﺮﻧﻚ را‬
‫ﺳﺎﺧﺖ و ﺑﮫ ﺗﺮاﺷﯿﺪن ﻣﻌﺒﺪي درﻣﯿﺎن ﺗﺨﺘﮫﺳﻨﮕﮭﺎي اﺑﻮﺳﻤﺒﻞ آﻏﺎز ﻛﺮد و‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﻘﻮش ﺑﺮﺟﺴﺘﺔ ﺑﺎﺷﻜﻮه‪،‬‬
‫ﻋﻈﻤﺖ ﺧﻮد را ﺑﺮاي آﯾﻨﺪﮔﺎن ﺑﮫ ﯾﺎدﮔﺎر ﮔﺬاﺷﺖ و اﯾﻦ ﺑﮭﺮة ﻧﯿﻚ ﻧﺼﯿﺐ وي ﺷﺪ ﻛﮫ ھﺰاران ﺳﺎل در‬
‫ﺑﮭﺘﺮﯾﻦ و ﻣﺰﯾﻨﺘﺮﯾﻦ ﮔﻮرھﺎي ﻣﺼﺮي آرام ﺑﮕﯿﺮد‪.‬‬
‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﭘﺲ از وي آﺧﺮﯾﻦ ﻓﺮﻋﻮن ﻣﺼﺮ‪ ،‬راﻣﺴﺲ دوم‪ ،‬ﻛﮫ ﺷﺨﺼﯿﺖ اﻓﺴﺎﻧﮫاي ﻋﺠﯿﺒﻲ دارد ﺑﮫ ﺗﺨﺖ ﺷﺎھﻲ‬
‫ﻧﺸﺴﺖ‪ -‬ﺗﺎرﯾﺦ از ﻛﻤﺘﺮ ﭘﺎدﺷﺎھﻲ ﺑﮫ ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰي او ﯾﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬وي زﯾﺒﺎروي و ﺷﺠﺎع ﺑﻮد‪ ،‬و ﭼﻮن ﺑﮫ‬
‫ﺷﻜﻞ ﻛﻮدﻛﺎﻧﮫاي از اﯾﻦ زﯾﺒﺎﯾﻲ و‬

‫‪.co‬‬
‫او ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺟﻠﻮهﮔﺮ ﻣﻲﺷﺪ؛ ﺗﻼﺷﮭﺎي آﻣﯿﺨﺘﮫ ﺑﮫ ﻛﺎﻣﯿﺎﺑﻲ وي‪ ،‬ﻛﮫ ھﺮﮔﺰ از ﯾﺎدآوري آﻧﮭﺎ ﺧﺴﺘﮫ ﻧﻤﻲﺷﺪ‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫ھﯿﭻ ﭼﯿﺰ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻣﺎﺟﺮاھﺎي ﻋﺸﻘﻲ وي ﺷﺒﺎھﺖ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﭘﺲ از آﻧﻜﮫ ﺑﺮادري را ﻛﮫ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﺗﺎج و‬
‫ﺗﺨﺖ ادﻋﺎھﺎي ﻧﺎﺑﮭﻨﮕﺎﻣﻲ داﺷﺖ دور ﻛﺮد‪ ،‬ﻟﺸﻜﺮ ﺑﮫ ﺧﺎك ﻧﻮﺑﮫ ﻛﺸﯿﺪ ﺗﺎ ﻣﻌﺎدن ﻃﻼي آﻧﺠﺎ را ﺗﺼﺮف ﻛﻨﺪ‬
‫و ﺧﺰاﻧﺔ ﻣﺼﺮ را ﭘﺮﺳﺎزد؛ ﺑﺎ ﻏﻨﺎﯾﻤﻲ ﻛﮫ از اﯾﻦ ﺣﻤﻠﮫ ﺑﮫ دﺳﺖ آورده ﺑﻮد ﺑﮫ ﻣﻄﯿﻊ ﺳﺎﺧﺘﻦ اﺳﺘﺎﻧﮭﺎي‬

‫‪oo‬‬
‫آﺳﯿﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺑﺮ ﻣﺼﺮ ﺷﻮرﯾﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﻮﺟﮫ ﻛﺮد‪ .‬ﺳﮫ ﺳﺎل ﻃﻮل ﻛﺸﯿﺪ ﺗﺎ ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ را ﺑﮫ زﯾﺮ ﺣﻜﻢ آورد؛ ﭘﺲ‬
‫از آن‪ ،‬ﭘﯿﺶ راﻧﺪ و در ﻛﺎدﯾﺶ ﺑﺎ ﻟﺸﻜﺮ ﻋﻈﯿﻤﻲ ﻛﮫ ﻣﺘﺤﺪان آﺳﯿﺎﯾﻲ ﮔﺮد ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬رو ﺑﮫ رو ﺷﺪ )ﺳﺎل‬
‫‪1288‬قم( و‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﺠﺎﻋﺖ و رھﺒﺮي ﻋﺎﻟﻲ ﺧﻮﯾﺶ‪ ،‬ﺷﻜﺴﺘﻲ را ﻛﮫ در ﻛﻤﯿﻦ او ﺑﻮد ﺑﮫ ﭘﯿﺮوزي ﻣﺒﺪل‬
‫ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ در ﻧﺘﯿﺠﺔ ھﻤﯿﻦ ﻧﺒﺮد ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﻋﺪة ﻓﺮاواﻧﻲ از ﯾﮭﻮدﯾﺎن را ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﺑﻨﺪه ﯾﺎ ﻣﮭﺎﺟﺮ ﺑﮫ‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﺼﺮ آورده ﺑﻮد؛ ﺑﻌﻀﻲ ﭼﻨﺎن ﻋﻘﯿﺪه دارﻧﺪ ﻛﮫ راﻣﺴﺲ دوم ھﻤﺎن ﻓﺮﻋﻮن ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺑﺎ ﻣﻮﺳﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻧﺎم‬
‫وي در ﺳﻔﺮﺧﺮوج آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺷﺎه ﻓﺮﻣﺎن داد ﻛﮫ ﮔﺰارش ﭘﯿﺮوزﯾﮭﺎي او را‪ ،‬ﺑﺪون اﻧﺪك ﻣﺒﺎﻟﻐﮫ و‬
‫ﺟﺎﻧﺒﺪاري‪ ،‬ﺑﺮ روي ﭘﻨﺠﺎه دﯾﻮار ﻧﻘﺶ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﯾﻜﻲ از ﺷﺎﻋﺮان را ﻣﺄﻣﻮر ﺳﺎﺧﺖ ﺗﺎ ﻗﺼﯿﺪهاي ﺑﺴﺎزد و‬
‫ﻧﺎم او را ﺟﺎوداﻧﮫ ﺑﺎﻗﻲ ﮔﺬارد؛ ﭘﺎداش ﺧﻮد را آن ﻗﺮار داد ﻛﮫ ﭼﻨﺪ ﺻﺪ ھﻤﺴﺮ ﺑﺮاي ﺧﻮﯾﺶ اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ از دﻧﯿﺎ رﻓﺖ‪ ،‬ﺻﺪ ﭘﺴﺮ و ﭘﻨﺠﺎه دﺧﺘﺮ از وي ﺑﺮﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮد؛ ﻋﺪد اﯾﻦ ﻓﺮزﻧﺪان‪ ،‬و‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﻣﯿﺎن ﺷﻤﺎرة ﭘﺴﺮان و دﺧﺘﺮان‪ ،‬ﺑﮭﺘﺮﯾﻦ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ﻧﯿﺮوي ﻣﺮدي ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ .‬ﻓﺮزﻧﺪان و‬
‫ﻓﺮزﻧﺪزادﮔﺎن وي ﺑﮫ اﻧﺪازهاي زﯾﺎد ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ از اﯾﺸﺎن ﻃﺒﻘﺔ ﺧﺎﺻﻲ در ﻣﺼﺮ ﭘﯿﺪا ﺷﺪ و ﻣﺪت ﭼﮭﺎر ﻗﺮن‬
‫@‪h‬‬
‫دوام ﻛﺮد؛ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯾﺎن ﻣﺼﺮ در ﻣﺪﺗﻲ ﺑﯿﺶ از ﺻﺪﺳﺎل از ﻣﯿﺎن ھﻤﯿﻦ ﻃﺒﻘﮫ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫آن ﭘﺎدﺷﺎه ﺷﺎﯾﺴﺘﺔ اﯾﻦ ھﻤﮫ اﺣﺘﺮام ﺑﻮد‪ ،‬زﯾﺮا‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ از ﻇﻮاھﺮ ﺑﺮﻣﻲآﯾﺪ‪ ،‬وي ﺑﺨﻮﺑﻲ و از روي‬
‫ﻓﺮزاﻧﮕﻲ ﺑﺮ ﻣﺼﺮ ﻓﺮﻣﺎن راﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﮫ اﻧﺪازهاي در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن زﯾﺎدهروي داﺷﺖ ﻛﮫ ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ ﻧﺼﻒ آﺛﺎر‬
‫ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﻣﺼﺮ ﻛﮫ ﺑﺮﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪه از ﺳﺎﺧﺘﮫھﺎي اﯾﺎم ﺳﻠﻄﻨﺖ اوﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎي ﺗﺎﻻر اﺻﻠﻲ ﻛﺮﻧﻚ را ﺗﻤﺎم ﻛﺮد‬
‫‪are‬‬

‫و ﺑﮫ ﻣﻌﺒﺪاﻻﻗﺼﺮ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﮭﺎي ﺗﺎزهاي اﻓﺰود‪ ،‬و در ﻃﺮف ﻏﺮﺑﻲ ﻧﯿﻞ ﺿﺮﯾﺢ ﺑﺰرﮔﻲ ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ ﻧﺎم‬
‫ﺧﻮد او راﻣﺴﺌﻮم ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲﺷﻮد؛ ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﻌﺒﺪ ﻋﻈﯿﻤﻲ را ﻛﮫ در ﻧﺰدﯾﻜﻲ اﺑﻮﺳﻤﺒﻞ در ﻛﻮه ﺗﺮاﺷﯿﺪه‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﻤﺎم ﻛﺮد؛ وي در ﺳﺮاﺳﺮ ﻣﺼﺮ ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎي ﻋﻈﯿﻤﻲ از ﺧﻮد ﺑﺮﭘﺎي داﺷﺖ‪ .‬ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ‪ ،‬در زﻣﺎن‬
‫او‪ ،‬از دو ﻃﺮﯾﻖ ﻛﺎﻧﺎل ﺳﻮﺋﺰ و ﺑﺤﺮ اﺑﯿﺾ ﻣﺘﻮﺳﻂ )درﯾﺎي ﻣﺪﯾﺘﺮاﻧﮫ( رواج داﺷﺖ؛ او ﺗﺮﻋﮫاي ﻣﯿﺎن ﻧﯿﻞ‬
‫و درﯾﺎي ﺳﺮخ ﺣﻔﺮ ﻛﺮد ﻛﮫ‪ ،‬ﭘﺲ از ﻣﺮﮔﺶ‪ ،‬رﯾﮕﮭﺎي روان آن را از ﺑﯿﻦ ﺑﺮد‪ .‬راﻣﺴﺲ ﺑﮫ ﺳﺎل ‪1225‬‬
‫قم در ﺳﻦ ﻧﻮدﺳﺎﻟﮕﻲ‪ ،‬و ﭘﺲ از ﮔﺬراﻧﺪن دورة ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ ﻛﮫ در ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﺴﯿﺎر ﺷﮭﺮت دارد‪ ،‬از دﻧﯿﺎ رﻓﺖ‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫در ﺗﻤﺎم ﻣﺼﺮ ھﯿﭻ ﻧﯿﺮوي ﺑﺸﺮي‪ ،‬ﺟﺰ ﻧﯿﺮوي ﻛﺎھﻨﺎن‪ ،‬ﺑﺮ وي ﺑﺮﺗﺮي ﻧﺪاﺷﺖ‪ :‬در آن ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﻣﺜﻞ‬
‫ھﺮ ﺟﺎي دﯾﮕﺮي در ﺗﺎرﯾﺦ‪ ،‬ﻛﺸﻤﻜﺶ ﭘﺎﯾﺎنﻧﺎﭘﺬﯾﺮ ﻣﯿﺎن دوﻟﺖ و ﻣﺘﻮﻟﯿﺎن ﻣﻌﺎﺑﺪ ﺟﺮﯾﺎن داﺷﺖ‪ .‬ﻏﻨﺎﯾﻢ‬
‫ﺟﻨﮓ‪ ،‬و ﻗﺴﻤﺖ اﻋﻈﻢ ﺧﺮاﺟﻲ ﻛﮫ از ﻛﺸﻮرھﺎي ﮔﺸﻮده ﺷﺪه در زﻣﺎن او و‬
‫‪an‬‬
‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫‪.co‬‬
‫‪oo‬‬
‫‪yah‬‬
‫@‪h‬‬
‫‪are‬‬

‫ﺗﻨﺪﯾﺲ راﻣﺴﺲ دوم از ﺳﻨﮓ ﺧﺎرا‪ ،‬ﻣﻮزة ﺗﻮرن‪ ،‬اﯾﺘﺎﻟﯿﺎ‬

‫ﺟﺎﻧﺸﯿﻨﺎﻧﺶ ﺑﮫ ﻣﺼﺮ ﺳﺮازﯾﺮ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﺳﮭﻢ ﻣﻌﺎﺑﺪ و ﻛﺎھﻨﺎن ﺑﻮد؛ اﯾﻦ ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪي ﻣﺘﻮﻟﯿﺎن دﯾﻨﻲ در ﻋﮭﺪ‬
‫راﻣﺴﺲ ﺳﻮم ﺑﮫ ﻣﻨﺘﮭﺎ درﺟﮫ رﺳﯿﺪ‪ .‬ﻣﻌﺎﺑﺪ‪ ،‬در آن زﻣﺎن‪ 107000،‬ﺑﺮده در اﺧﺘﯿﺎر داﺷﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﺑﮫ اﻧﺪازة‬
‫ﯾﻚ ﺳﻲام ﺟﻤﻌﯿﺖ ﻣﺼﺮ ﺑﻮد؛ اراﺿﻲ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻣﻌﺎﺑﺪ در ﺣﺪود‪ 000،300‬ھﻜﺘﺎر‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ھﻔﺖ ﯾﻚ‬
‫اراﺿﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﻛﺸﺖ ﻣﺼﺮ ﻣﻲﺷﺪ؛ ﺗﻌﺪاد ﭼﮭﺎرﭘﺎﯾﺎن در ﻣﻠﻜﯿﺖ ﻣﻌﺎﺑﺪ ‪ 000،500‬رأس ﺑﻮد‪ ،‬و درآﻣﺪ ‪169‬‬
‫‪set‬‬

‫ﺷﮭﺮ ﻣﺼﺮ و ﺷﺎم ﺑﮫ آﻧﮭﺎ ﺗﻌﻠﻖ داﺷﺖ؛ اﯾﻦ درآﻣﺪ ھﻨﮕﻔﺖ از ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﺎﻟﯿﺎت ﺑﺮدرآﻣﺪ ﻣﻌﺎف ﺑﻮد‪.‬‬
‫راﻣﺴﺲ ﺳﻮم‪ ،‬از روي ﺑﺨﺸﻨﺪﮔﻲ ﯾﺎ ﺑﺰدﻟﻲ‪ ،‬آن اﻧﺪازه ھﺪاﯾﺎ ﺑﮫ ﻣﻌﺎﺑﺪ ﺑﺨﺸﯿﺪ ﻛﮫ ﭘﯿﺶ از آن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﺪاﺷﺖ؛‬
‫از ﺟﻤﻠﺔ اﯾﻦ ھﺪاﯾﺎ ‪ 32000‬ﻛﯿﻠﻮﮔﺮم ﻃﻼ و ﯾﻚ ﻣﯿﻠﯿﻮن ﻛﯿﻠﻮﮔﺮم ﻧﻘﺮه ﺑﻮد؛ اﯾﻦ ﺷﺎه ھﺮ ﺳﺎل ‪185000‬‬
‫ﻛﯿﺴﮫ داﻧﮫﺑﺎر ﺑﮫ اﯾﻦ ﻣﻌﺎﺑﺪ ھﺪﯾﮫ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﻣﻮﻋﺪ ﭘﺮداﺧﺖ دﺳﺘﻤﺰد ﻛﺎرﮔﺮاﻧﻲ ﻛﮫ در ﺧﺪﻣﺖ‬
‫‪an‬‬

‫دوﻟﺖ ﺑﻮد رﺳﯿﺪ‪ ،‬درﯾﺎﻓﺖ ﻛﮫ ﺧﺰاﻧﮫ ﺗﮭﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻠﺖ روز ﺑﮫ روز ﮔﺮﺳﻨﮫﺗﺮ ﻣﻲﺷﺪ؛ و اﯾﻦ ھﻤﮫ ﺑﺮاي آن‬
‫ﺑﻮد ﻛﮫ ﺧﺪاﯾﺎن ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ھﺮ ﭼﮫ ﻣﻲﺧﻮاھﻨﺪ ﺗﻨﺎول ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻧﺘﯿﺠﺔ ﭼﻨﯿﻦ ﺳﯿﺎﺳﺘﻲ آن ﺑﻮد ﻛﮫ ﺷﺎھﺎن‪ ،‬دﯾﺮ ﯾﺎ زود‪ ،‬ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺧﺪﻣﺘﮕﺰاران ﻛﺎھﻨﺎن درآﯾﻨﺪ‪ .‬در دوران‬
‫ﺷﺎھﻲ آﺧﺮﯾﻦ ﺷﺎه ﺳﻠﺴﻠﺔ راﻣﺴﺴﻲ‪ ،‬ﻛﺎھﻦ اﻋﻈﻢ آﻣﻮن ﺗﺨﺖ ﺳﻠﻄﻨﺖ را ﻏﺼﺐ ﻛﺮد و ﺗﺴﻠﻂ و ﻗﺪرت‬
‫‪pym‬‬

‫ﻋﺎﻟﻲ ﻣﻤﻠﻜﺖ آﺷﻜﺎرا ﺑﮫ دﺳﺖ وي اﻓﺘﺎد؛ اﻣﭙﺮاﻃﻮري ﻣﺼﺮ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺣﻜﻮﻣﺖ دﯾﻨﻲ راﻛﺪي درآﻣﺪ ﻛﮫ‬
‫در آن اﻣﺮ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن و ﺗﻮﺟﮫ ﺑﮫ ﺧﺮاﻓﺎت روﻧﻖ ﮔﺮﻓﺖ؛ از اﯾﻦ دو ﮔﺬﺷﺘﮫ‪ ،‬ﺳﺎﯾﺮ ﻋﻮاﻣﻞ دوام و ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺣﯿﺎت ﻣﻠﻲ اﻧﺤﻄﺎط ﭘﯿﺪا ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺮاي آﻧﻜﮫ ﺿﻤﺎﻧﺖ اﺟﺮاﯾﻲ اﺣﻜﺎﻣﻲ ﻛﮫ از دﺳﺘﮕﺎه ﻛﺎھﻨﺎن ﺻﺎدر ﻣﻲﺷﺪ‬
‫زﯾﺎدﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻏﯿﺒﮕﻮﯾﻲ و ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﻲ رواج ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻓﺮوﻧﺸﺎﻧﺪن ﻋﻄﺶ ﺧﺪاﯾﺎن‪ ،‬ھﻤﺔ‬
‫ﺳﺮﭼﺸﻤﮫھﺎي ﻧﯿﺮوي ﺣﯿﺎﺗﻲ ﻣﺼﺮ ﺧﺸﻜﯿﺪ؛ اﯾﻦ درﺳﺖ در ھﻤﺎن زﻣﺎﻧﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ ﻣﮭﺎﺟﻤﺎن ﺧﺎرﺟﻲ ﺧﻮد‬

‫‪.co‬‬
‫را آﻣﺎدة آن ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﺼﺮ ﺑﺘﺎزﻧﺪ و آن ھﻤﮫ ﺛﺮوﺗﮭﺎي اﻧﺒﺎﺷﺘﮫ را ﺑﮫ ﭼﻨﮓ آرﻧﺪ‪.‬‬

‫در ﺗﻤﺎم ﻣﺮزھﺎ ﺑﯿﻢ ﻓﺘﻨﮫ و آﺷﻮب ﻣﻲرﻓﺖ‪ .‬ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﺗﻔﻮق ﻣﺼﺮ واﺑﺴﺘﮫ ﺑﮫ وﺿﻊ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﻲ و ﻗﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻦ آن ﺑﺮ ﺳﺮ راه اﺻﻠﻲ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ درﯾﺎي ﻣﺪﯾﺘﺮاﻧﮫ ﺑﻮد؛ ﻣﻌﺎدن و ﺛﺮوت اﯾﻦ ﻛﺸﻮر ﺳﺒﺐ ﺷﺪه ﺑﻮد ﻛﮫ‬
‫در ﺑﺎﺧﺘﺮ ﺑﺮ ﻟﯿﺒﻲ‪ ،‬و در ﺧﺎور و ﺷﻤﺎل ﺑﺮ ﻓﻨﯿﻘﯿﮫ و ﺳﻮرﯾﮫ و ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ ﺗﺴﻠﻂ ﭘﯿﺪا ﻛﻨﺪ‪ .‬وﻟﻲ در آن زﻣﺎن‪،‬‬

‫‪oo‬‬
‫در ﻛﻨﺎر دﯾﮕﺮ اﯾﻦ راه ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ‪ -‬ﯾﻌﻨﻲ در آﺷﻮر و ﺑﺎﺑﻞ و ﭘﺎرس‪ -‬ﻣﻠﺘﮭﺎي ﺗﺎزهاي در ﺣﺎل رﺷﺪ و‬
‫رﺳﯿﺪن ﺑﮫ ﺣﺪ ﺑﻠﻮغ و اﻗﺘﺪار ﺑﻮدﻧﺪ و‪ ،‬ﺑﺎ اﺧﺘﺮاﻋﺎت و داد و ﺳﺘﺪھﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬رﻓﺘﮫ رﻓﺘﮫ ﻗﻮﯾﺘﺮ‬
‫ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ و ﺟﺮﺋﺖ آن ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﺎ ﻣﺼﺮﯾﺎن ﭘﺮھﯿﺰﮔﺎر و از ﺧﻮد راﺿﻲ‪ ،‬در ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ و‬
‫ﺻﻨﺎﻋﺖ‪ ،‬ﺑﮫ رﻗﺎﺑﺖ ﭘﺮدازﻧﺪ‪ .‬ﻣﺮدم ﻓﻨﯿﻘﯿﮫ در ﻛﺎر ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻛﺸﺘﯿﮭﺎﯾﻲ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ﺳﮫ ردﯾﻒ ﭘﺎروزن داﺷﺖ؛‬

‫‪yah‬‬
‫ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺘﻦ اﯾﻦ ﻛﺸﺘﯿﮭﺎ ﺑﮫ ﺟﺎﯾﻲ رﺳﯿﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺗﺴﻠﻂ ﺑﺮ درﯾﺎ را رﻓﺘﮫرﻓﺘﮫ از ﭼﻨﮓ ﻣﺼﺮ ﺧﺎرج‬
‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬دورﯾﮭﺎ و‬

‫آﺧﺎﯾﺎﯾﯿﮭﺎ ﺑﺮﺟﺰﯾﺮة ﻛﺮت و ﺟﺰاﯾﺮ درﯾﺎي اژه ﻣﺴﻠﻂ ﺷﺪه )ﺣﻮاﻟﻲ ‪1400‬قم( در ﺷﺮف ﺳﺎﺧﺘﻦ‬
‫اﻣﭙﺮاﻃﻮري ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﺧﺎﺻﻲ ﺑﺮاي ﺧﻮﯾﺶ ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن رﻓﺘﮫ رﻓﺘﮫ از راھﮭﺎي ﻛﺎرواﻧﺮو‬
‫ﻛﻮھﺴﺘﺎﻧﻲ و ﺻﺤﺮاﯾﻲ ﺧﺎور ﻧﺰدﯾﻚ‪ ،‬ﻛﮫ ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ در ﻣﻌﺮض دزدان و ﻣﮭﺎﺟﻤﺎن ﻗﺮار داﺷﺖ‪ ،‬ﺳﺮﺧﻮرده‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻛﺎﻻھﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﺮج ﻛﻤﺘﺮ و اﻣﻨﯿﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮ‪ ،‬ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ ﻛﺸﺘﻲ‪ ،‬و از ﻃﺮﯾﻖ درﯾﺎي ﺳﯿﺎه و درﯾﺎي‬
‫@‪h‬‬
‫اژه ﺑﮫ ﺷﮭﺮ ﺗﺮوا و ﻛﺮت و ﯾﻮﻧﺎن و‪ ،‬در آﺧﺮ ﻛﺎر‪ ،‬ﺑﮫ ﻛﺎرﺗﺎژ[ =ﻗﺮﻃﺎﺟﻨﮫ] و اﯾﺘﺎﻟﯿﺎ و اﺳﭙﺎﻧﯿﺎ ﺣﻤﻞ‬
‫ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﻛﺎر ﻛﺸﻮرھﺎي واﻗﻊ ﺑﺮ ﻛﻨﺎرهھﺎي ﺷﻤﺎﻟﻲ ﻣﺪﯾﺘﺮاﻧﮫ ﺑﺘﺪرﯾﺞ روﻧﻖ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ؛ در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل‬
‫ﻛﺸﻮرھﺎي ﺟﻨﻮﺑﻲ اﯾﻦ درﯾﺎ رو ﺑﮫ اﻧﺤﻄﺎط و اﺿﻤﺤﻼل ﻣﻲرﻓﺖ‪ .‬ﻣﺼﺮ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ و ﺛﺮوت و ﻗﺪرت و‬
‫ھﻨﺮ و‪ ،‬در آﺧﺮ ﻛﺎر‪ ،‬ﻏﺮور ﺧﻮد را ﻧﯿﺰ از ﻛﻒ داد؛ رﻗﯿﺒﺎن وي‪ ،‬ﯾﻜﻲ ﭘﺲ از دﯾﮕﺮي‪ ،‬ﺑﺮ ﺳﺮآن ﺗﺎﺧﺘﻨﺪ‬
‫و ﺑﺮ آن ﻣﺴﻠﻂ ﺷﺪﻧﺪ و ھﺮ ﭼﮫ داﺷﺖ ﺑﮫ ﯾﻐﻤﺎ ﺑﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪are‬‬

‫ﺑﮫ ﺳﺎل ‪954‬قم‪ ،‬ﻣﺮدم ﻟﯿﺒﻲ از ﺗﭙﮫھﺎي ﺑﺎﺧﺘﺮي ﺑﮫ اﯾﻦ ﺳﺮزﻣﯿﻦ درآﻣﺪﻧﺪ و ﺑﮫ ﺧﺮاﺑﻲ در آن ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ؛‬
‫در ‪ ،722‬ﺣﺒﺸﯿﺎن از ﺟﻨﻮب ھﺠﻮم آوردﻧﺪ و اﻧﺘﻘﺎم ﺑﻨﺪﮔﯿﮭﺎي ﻗﺪﯾﻢ ﺧﻮد را ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ؛ در ‪ ،674‬آﺷﻮرﯾﺎن از‬
‫ﺷﻤﺎل ﺳﺮازﯾﺮ ﺷﺪﻧﺪ و ﻣﺼﺮي را ﻛﮫ در اﺧﺘﯿﺎر ﻛﺎھﻨﺎن ﺑﻮد ﺧﺮاﺟﮕﺰار ﺧﻮﯾﺶ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺪت زﻣﺎﻧﻲ‬
‫ﭘﺴﺎﻣﺘﯿﻚ‪ ،‬اﻣﯿﺮﺳﺎﺋﯿﺲ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻣﮭﺎﺟﻤﺎن را دور ﻛﻨﺪ و اﺟﺰاي ﭘﺮاﻛﻨﺪة ﻣﺼﺮ را ﺑﮫ زﯾﺮ ﭘﺮﭼﻢ ﺧﻮﯾﺶ‬
‫ﻣﺘﺤﺪ ﺳﺎزد‪ .‬در زﻣﺎن ﺣﻜﻮﻣﺖ دراز وي‪ ،‬و ﻧﯿﺰ در دورة ﺟﺎﻧﺸﯿﻨﺎﻧﺶ‪ ،‬ﻧﮭﻀﺘﻲ در ھﻨﺮ ﻓﺮاھﻢ ﺷﺪ ﻛﮫ در‬
‫‪set‬‬

‫ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﮫ ﻧﺎم »ﻧﮭﻀﺖ ﺳﺎﺋﯿﺴﻲ« ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﻌﻤﺎران و ﻣﺠﺴﻤﮫﺳﺎزان و ﺷﺎﻋﺮان و داﻧﺸﻤﻨﺪان‬
‫ﻣﺼﺮ ﺑﮫ ﺟﻤﻊآوري ﺳﻨﻦ و ﻣﺨﻠﻔﺎت ﻓﻨﻲ و ذوﻗﻲ ﻣﻜﺘﺒﮭﺎي ﺧﻮﯾﺶ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬و ھﻤﺔ اﯾﻦ ﮔﺮدآوردهھﺎ را‬
‫ﻣﮭﯿﺎي آن ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﻧﺜﺎر ﻗﺪم ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬وﻟﻲ در ﺳﺎل ‪525‬قم‪ ،‬ﭘﺎرﺳﯿﺎن‪ ،‬ﺑﮫ رھﺒﺮي ﻛﺒﻮﺟﯿﮫ‪ ،‬از‬
‫ﻛﺎﻧﺎل ﺳﻮﺋﺰ ﮔﺬﺷﺘﻨﺪ و ﺑﺎر دﯾﮕﺮ اﺳﺘﻘﻼل ﻣﺼﺮ ازﻣﯿﺎن رﻓﺖ‪ .‬در ‪ 332‬قم‪ ،‬اﺳﻜﻨﺪر‪ ،‬ھﻨﮕﺎم ﺑﺎزﮔﺸﺖ از‬
‫آﺳﯿﺎ‪ ،‬ﻣﺼﺮ را ﺑﮫ ﺻﻮرت اﯾﺎﻟﺘﻲ از ﻣﻘﺪوﻧﯿﮫ درآورد‪ .‬در ﺳﺎل ‪48‬قم‪ ،‬ﻗﯿﺼﺮ روم ﺑﮫ ﻣﺼﺮ درآﻣﺪ ﺗﺎ‬
‫‪an‬‬

‫ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﺗﺎزة آن‪ ،‬اﺳﻜﻨﺪرﯾﮫ‪ ،‬را ﻣﺴﺨﺮ ﻛﻨﺪ وﺑﮫ ﻛﻠﺌﻮﭘﺎﺗﺮا ﭘﺴﺮي ﺑﺪھﺪ ﻛﮫ وارث دو اﻣﭙﺮاﻃﻮري ﺑﺰرگ‬
‫ﻗﺪﯾﻢ ﺑﺎﺷﺪ؛ وﻟﻲ ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ آرزو ھﺮﮔﺰ ﺟﺎﻣﺔ ﻋﻤﻞ ﺑﮫ ﺧﻮد ﻧﭙﻮﺷﯿﺪ‪ .‬در ﺳﺎل ‪30‬قم‪ ،‬ﻛﺸﻮر ﻣﺼﺮ‬
‫ﻋﻨﻮان اﺳﺘﺎﻧﻲ از اﻣﭙﺮاﻃﻮري روم را ﭘﯿﺪا ﻛﺮد و ﻧﺎم آن از ﺗﺎرﯾﺦ ﻗﺪﯾﻢ ﻣﺤﻮ ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪pym‬‬

‫دوﺑﺎر دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺪت ﻛﻮﺗﺎھﻲ‪ ،‬در ﻣﺼﺮ ﻧﮭﻀﺘﻲ ﭘﯿﺶ آﻣﺪ‪ :‬ﯾﻜﻲ آن زﻣﺎن ﺑﻮد ﻛﮫ ﻗﺪﯾﺴﺎن و آﺑﺎي‬
‫ﻣﺴﯿﺤﻲ ﺑﮫ آﺑﺎدﻛﺮدن ﺻﺤﺮا ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﺳﯿﺮﯾﻞ آن اﻧﺪازه ھﯿﭙﺎﺗﯿﺎ را در ﻛﻮﭼﮫھﺎ ﺑﺮ ﻛﺸﯿﺪ ﺗﺎ ﺟﺎن داد‬
‫)‪ 415‬ﻣﯿﻼدي(؛ و دﯾﮕﺮ آﻧﮕﺎه ﻛﮫ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻣﯿﻼدي( و‪ ،‬از ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪة ﻣﻤﻔﯿﺲ‪ ،‬ﺷﮭﺮ ﻗﺎھﺮه را ﺑﻨﺎ ﻧﮭﺎدﻧﺪ و در ھﻤﮫ ﺟﺎي آن ﻗﻠﻌﮫھﺎ و ﻣﺴﺎﺟﺪ ﺑﺎ‬
‫ﻗﺒﮫھﺎي ﺧﻮﺷﺮﻧﮓ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ .‬وﻟﻲ اﯾﻦ ھﺮ دو ﺗﻤﺪن‪ ،‬درواﻗﻊ‪ ،‬ﺗﻤﺪن ﺑﯿﮕﺎﻧﮫ و ﻏﯿﺮ ﻣﺼﺮي ﺑﻮد و ﻃﻮﻟﻲ‬
‫ﻧﻜﺸﯿﺪ ﻛﮫ از ﻣﯿﺎن رﻓﺖ‪ .‬اﻛﻨﻮن ﻧﯿﺰ در ﺟﮭﺎن ﺟﺎﯾﻲ ھﺴﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻧﺎم ﻣﺼﺮ ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬وﻟﻲ ﻣﺼﺮﯾﺎن‬

‫‪.co‬‬
‫ﺑﺮ اﯾﻦ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺳﯿﺎدت ﻧﺪارﻧﺪ؛ ﻣﺪﺗﮭﺎﺳﺖ ﻛﮫ روﺣﯿﺔ آﻧﺎن ﺑﮫ ﺻﻮرت روﺣﯿﺔ ﻣﺮدﻣﻲ ﺷﻜﺴﺖﺧﻮرده‬
‫درآﻣﺪه‪ ،‬و از راه زﺑﺎن و زﻧﺎﺷﻮﯾﻲ ﺑﺎ ﻛﺸﻮرﮔﺸﺎﯾﺎن ﻋﺮب ﺳﺨﺖ درھﻢ آﻣﯿﺨﺘﮫ ﺷﺪهاﻧﺪ؛ ﺷﮭﺮھﺎي اﯾﻦ‬
‫ﻛﺸﻮر ﭼﯿﺰي ﺟﺰ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن و اﻧﮕﻠﯿﺴﯿﮭﺎ و ھﺰاران ﺳﯿﺎح را ﻧﻤﻲﺷﻨﺎﺳﺪ؛ اﯾﻦ ﺳﯿﺎﺣﺎن‪ ،‬ﻛﮫ از ھﻤﮫ ﺟﺎي‬
‫ﺟﮭﺎن‪ ،‬ﭘﺲ از ﭘﯿﻤﻮدن ھﺰاران ﻛﯿﻠﻮﻣﺘﺮ‪ ،‬ﺑﺮاي دﯾﺪن اھﺮام ﺑﮫ آن دﯾﺎر ﻣﻲﺷﺘﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬ﭼﯿﺰي ﺟﺰ ﺗﻮدهھﺎي‬
‫ﺳﻨﮓ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻮﯾﺶ ﻧﻤﻲﺑﯿﻨﻨﺪ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ‪ ،‬در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ آﺳﯿﺎ دوﺑﺎره ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ ﺷﻮد و ﻣﺼﺮ ﺑﮫ ﺻﻮرت‬

‫‪oo‬‬
‫اﻧﺒﺎر ﻧﯿﻤﮫراه ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﺟﮭﺎﻧﻲ درآﯾﺪ‪ ،‬دوﺑﺎره ﻣﺼﺮ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻋﻈﻤﺖ از دﺳﺖرﻓﺘﺔ ﺧﻮد را ﺑﺎز ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬وﻟﻲ‬
‫ھﯿﭻ ﻛﺲ ﻧﻤﻲداﻧﺪ ﻛﮫ ﻓﺮدا ﭼﮫ ﭘﯿﺶ ﺧﻮاھﺪ آﻣﺪ‪ ،‬و آﻧﭽﮫ اﻣﺮوز ﻣﺴﻠﻢ اﺳﺖ ﺣﺎﻟﺖ اﻧﺤﻄﺎﻃﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ در‬
‫ﻣﺼﺮ وﺟﻮد دارد‪ .‬آﺛﺎر ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﻣﺼﺮ وﯾﺮان ﺷﺪه و ﻓﺮو رﯾﺨﺘﮫ‪ ،‬و ﺳﯿﺎﺣﺎن ﺑﮫ ھﺮﺟﺎ رو ﻛﻨﻨﺪ وﯾﺮاﻧﮫھﺎي‬
‫ﻋﻈﯿﻢ و آﺛﺎر ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ و ﮔﻮرھﺎﯾﻲ را ﻣﻲﺑﯿﻨﻨﺪ ﻛﮫ از ﺑﮫ ﻛﺎر اﻓﺘﺎدن ﻧﯿﺮوھﺎي ﺷﮕﺮﻓﻲ در آن زﻣﺎﻧﮭﺎي دور‬

‫‪yah‬‬
‫ﺣﻜﺎﯾﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ ھﻤﮫ ﺟﺎ ﺑﯿﻨﻮاﯾﻲ و ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ و ﺧﺸﻜﯿﺪن ﺧﻮن ﻗﺪﯾﻢ ﺑﮫ ﭼﺸﻢ ﻣﻲﺧﻮرد‪ ،‬و ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ ﺑﺎدھﺎي‬
‫ﮔﺮم رﯾﮕﮭﺎي روان را از ھﺮ ﺳﻮ ﺑﮫ ﺣﺮﻛﺖ درﻣﻲآورد‪ ،‬ﺗﻮ ﮔﻮﯾﻲ ﺳﺮ آن دارد ﻛﮫ در ﭘﺎﯾﺎن ﻛﺎر ھﻤﮫ‬
‫ﭼﯿﺰ را در زﯾﺮ ﺧﻮد ﻣﺪﻓﻮن ﺳﺎزد‪.‬‬

‫وﻟﻲ اﯾﻦ را ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ ﺷﻨﮭﺎي روان‪ ،‬از ﻣﺼﺮ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺗﻨﮭﺎ ﺟﺴﺪ آن را وﯾﺮان ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬و روح آن‪،‬‬
‫ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻣﯿﺮاﺛﻲ از ﻣﻌﺮﻓﺖ و ﯾﺎدﮔﺎرھﺎي ﻋﺎﻟﻲ در ﻧﻮع ﺑﺸﺮ‪ ،‬ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ ﺑﺎﻗﻲ ﺧﻮاھﺪ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ ﺑﮫ‬
‫ﯾﺎد ﺑﯿﺎورﯾﻢ ﻛﮫ ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﮭﺎي ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ‪ ،‬در ﻛﺸﺎورزي و اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﻌﺎدن و ﺻﻨﺎﻋﺖ و ﻣﮭﻨﺪﺳﻲ‪ ،‬از‬
‫@‪h‬‬
‫ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﻣﺼﺮ اﺳﺖ؛ ﺑﮫ ﮔﻤﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮ‪ ،‬اﺧﺘﺮاع ﺷﯿﺸﮫ و ﺑﺎﻓﺘﻦ ﭘﺎرﭼﺔ ﻛﺘﺎﻧﻲ و ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻛﺎﻏﺬ و ﻣﺮﻛﺐ و‬
‫ﺳﺎﻋﺖ و ﻋﻠﻢ ھﻨﺪﺳﮫ و ﺣﺮوف اﻟﻔﺒﺎ از ﻛﺎرھﺎي ﻣﺼﺮﯾﺎن اﺳﺖ؛ ھﻤﯿﻦ ﻣﺼﺮ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻟﺒﺎس و‬
‫زﯾﻨﺖآﻻت و اﺛﺎث ﺧﺎﻧﮫ و ﺧﺎﻧﮫ را ﺑﮭﺒﻮد ﺑﺨﺸﯿﺪ و اﺻﻼﺣﺎﺗﻲ را در اوﺿﺎع و اﺣﻮال اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﺷﺌﻮن‬
‫زﻧﺪﮔﻲ ﺳﺒﺐ ﺷﺪ؛ از ﻟﺤﺎظ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﻣﻔﮭﻮم ﺣﻜﻮﻣﺖ و ﻧﮕﺎھﺪاري ﻧﻈﻢ ﻋﻤﻮﻣﻲ و ﺳﺮﺷﻤﺎري و ﭘﺴﺖ و‬
‫ﺗﻌﻠﯿﻤﺎت اﺑﺘﺪاﯾﻲ و ﻣﺘﻮﺳﻄﮫ‪ ،‬و ﺣﺘﻲ ﺗﻌﻠﯿﻤﺎت ﻓﻨﻲ ﺧﺎص ﺑﺮاي ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻛﺎرﻣﻨﺪان اداري‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺳﺮزﻣﯿﻦ‬
‫‪are‬‬

‫دﯾﻦ ﻓﺮاوان دارﯾﻢ؛ ھﻤﯿﻦ ﻣﺮدﻣﻨﺪ ﻛﮫ ﺳﺒﺐ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ھﻨﺮ ﺧﻄﻨﻮﯾﺴﻲ ﺷﺪه‪ ،‬و ادﺑﯿﺎت و ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ را‬
‫ﺗﺮﻗﻲ دادهاﻧﺪ؛ ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﻛﮫ ﻣﻲداﻧﯿﻢ‪ ،‬ﻣﺼﺮﯾﺎن ﺑﺮاي ﻧﺨﺴﺘﯿﻦﺑﺎر ﺗﻌﺮﯾﻒ و دﺳﺘﻮر آﺷﻜﺎري ﺑﺮاي ﺿﻤﯿﺮ‬
‫ﻓﺮدي و ﺿﻤﯿﺮ اﺟﺘﻤﺎع وﺿﻊ ﻛﺮدﻧﺪ؛ ھﻢ آﻧﺎن ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻣﻨﺎدي ﻋﺪاﻟﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻣﺒﻠﻎ ﺗﻜﮕﺎﻧﻲ و‬
‫ﯾﻜﺘﺎﭘﺮﺳﺘﻲ و ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻣﻘﺎﻟﮫ ﻧﻮﯾﺲ در ﻓﻠﺴﻔﺔ اﺧﻼق ﺑﻮدهاﻧﺪ؛ ﺑﮫ اﻧﺪزهاي در ھﻨﺮھﺎي ﻣﻌﻤﺎري و ﻣﮭﻨﺪﺳﻲ‬
‫و ﻣﺠﺴﻤﮫﺳﺎزي و ھﻨﺮھﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﭘﯿﺶ رﻓﺘﻨﺪ و ﺑﮫ اﯾﻦ ھﻨﺮھﺎ اﺳﺘﺤﻜﺎم و ﻗﺪرت ﺑﺨﺸﯿﺪﻧﺪ ﻛﮫ ھﺮﮔﺰ‪ ،‬ﭘﯿﺶ‬
‫از آﻧﺎن‪ ،‬ﻣﻠﺘﻲ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺣﺪ ﻧﺮﺳﯿﺪه ﺑﻮد )ﺗﺎآﻧﺠﺎ ﻛﮫ ﻣﺎ آﮔﺎھﯿﻢ(‪ ،‬و ﭘﺲ از آﻧﺎن ﻛﻤﺘﺮ‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﻠﺘﻲ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﮫ ﭘﺎي اﯾﺸﺎن ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﻓﻀﻞ و ﺑﺮﺗﺮي ﻣﺼﺮﯾﺎن‪ ،‬ﺣﺘﻲ در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ ﺑﮭﺘﺮﯾﻦ آﺛﺎر اﯾﻦ‬
‫ﺳﺮزﻣﯿﻦ در زﯾﺮ ﺷﻦ ﻣﺪﻓﻮن ﺷﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﺮ اﺛﺮ ﺗﻘﻠﺒﺎت ارﺿﻲ ﺑﺮ زﻣﯿﻦ رﯾﺨﺘﮫ ﺑﻮد‪ ،‬ھﺮﮔﺰ از ﻣﯿﺎن ﻧﺮﻓﺖ‪،‬‬
‫ﭼﮫ ﺗﻤﺪن ﻣﺼﺮي ﻣﯿﺎن ﻓﻨﯿﻘﯿﺎن و ﺷﺎﻣﯿﺎن و ﯾﮭﻮد و ﻣﺮدم ﻛﺮت و ﯾﻮﻧﺎن دﺳﺖ ﺑﮫ دﺳﺖ ﮔﺸﺖ‪ ،‬ﺗﺎ آﻧﮕﺎه ﻛﮫ‬
‫ﻋﻨﻮان ﻣﯿﺮاث ﻓﺮھﻨﮕﻲ ﺗﻤﺎم ﻧﻮع ﺑﺸﺮ را ﭘﯿﺪا ﻛﺮد‪ .‬ﻛﺎرھﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﻣﺼﺮ در ﺑﺎﻣﺪاد ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﮫ آﻧﮭﺎ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﮫ‬
‫‪an‬‬

‫در ﻧﺰد ھﺮ ﻣﻠﺖ و ھﺮ دورهاي ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺧﻮد را ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎ ﺑﮫ ﮔﻔﺘﺔ ﻓﻮر »ﺣﺘﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺼﺮ‪،‬‬
‫ﺑﺮ اﺛﺮ وﺣﺪت و ھﻤﺒﺴﺘﮕﻲ‪ ،‬و ﺗﻨﻮع ﻣﻨﺴﻖ و ﻣﻨﻈﻢ ﻣﺤﺼﻮﻻت ھﻨﺮي‪ ،‬و ﻛﻮﺷﺸﮭﺎي ﺷﮕﺮﻓﻲ ﻛﮫ در‬
‫ﻣﺪﺗﮭﺎي دراز ﻛﺮده‪ ،‬ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﺗﻤﺪﻧﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ ﺗﺎ ﻛﻨﻮن ﺑﺮ روي زﻣﯿﻦ ﭘﯿﺪا ﺷﺪه اﺳﺖ‪ «.‬ﺑﺮاي ﻣﺎ‬
‫ﺑﮭﺘﺮ آن اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﻜﻮﺷﯿﻢ و ﻛﺎر ﻛﻨﯿﻢ ﺗﺎ ﺑﺎ آن ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﻮﯾﻢ‪.‬‬
‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﻧﮭﻢ‬

‫‪.co‬‬
‫ﺑﺎﺑﻞ‬
‫‪-I‬ازﺣﻤﻮرﺑﻲ ﺗﺎ ﺑﺨﺘﻨﺼﺮ‬

‫‪oo‬‬
‫ﺳﮭﻢ ﺑﺎﺑﻞ در ﺗﻤﺪن ﺟﺪﯾﺪ‪ -‬ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﻣﯿﺎن دو ﻧﮭﺮ‪ -‬ﺣﻤﻮرﺑﻲ‪ -‬ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ وي‪ -‬ﺗﺴﻠﻂ ﻛﺎﺳﯿﮭﺎ‪ -‬ﻧﺎﻣﮫھﺎي‬
‫ﺗﻞاﻟﻌﻤﺎرﻧﺔ‪ -‬ﻓﺘﺢ ﺑﺎﺑﻞ ﺑﮫ دﺳﺖ آﺷﻮرﯾﺎن‪ -‬ﺑﺨﺘﻨﺼﺮ‪ -‬ﺑﺎﺑﻞ در روزﮔﺎر ﺗﺮﻗﻲ ﺧﻮد‬

‫‪yah‬‬
‫ﺗﻤﺪن‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﻋﺒﺎرت از ﻛﺸﻤﻜﺸﻲ داﯾﻤﻲ ﺑﺎ ﻣﺮگ اﺳﺖ؛ ھﻤﺎن ﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻤﻜﻦ ﻧﯿﺴﺖ‬
‫ﭘﺎﯾﺪار ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺟﺰ آﻧﻜﮫ از اﺷﻜﺎل ﻗﺪﯾﻤﻲ ﺧﻮد ﺑﯿﺮون ﺑﯿﺎﯾﺪ و ﺻﻮرﺗﮭﺎي ﺟﻮاﻧﺘﺮ و ﻧﻮﺗﺮ اﺧﺘﯿﺎر ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺪن‬
‫ﻧﯿﺰ ﻏﺎﻟﺒًﺎ ﻣﺪﺗﻲ ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ اﻗﺎﻣﺘﮕﺎه و ﺧﻮن ﺧﻮد ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ زﻧﺪه ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺗﻤﺪﻧﻲ از اور‬
‫ﺑﮫ ﺑﺎﺑﻞ و ﯾﮭﻮدا‪ ،‬و از ﺑﺎﺑﻞ ﺑﮫ ﻧﯿﻨﻮا‪ ،‬و از آﻧﺠﺎ ﺑﮫ ﭘﺮﺳﭙﻮﻟﯿﺲ [= ﺗﺨﺖ ﺟﻤﺸﯿﺪ] و ﺳﺎدرﯾﺲ و ﻣﯿﻠﺘﻮس‪ ،‬و‬
‫از اﯾﻨﺠﺎھﺎ ﺑﮫ ﻣﺼﺮ و ﻛﺮت و ﯾﻮﻧﺎن و روم اﻧﺘﻘﺎل ﯾﺎﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪.‬‬
‫@‪h‬‬
‫ھﯿﭻ ﻛﺲ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ‪ ،‬ﭼﻮن اﻣﺮوز ﺑﮫ ﻣﺤﻞ ﺑﺎﺑﻞ ﻗﺪﯾﻢ ﻧﻈﺮ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ﺧﺎﻃﺮش ﺑﮕﺬرد ﻛﮫ اﯾﻦ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﻓﻘﯿﺮ و‬
‫ﺑﯿﺤﺎﺻﻞ و ﺳﻮزان ﻣﻤﺘﺪ ﺑﺮ ﺳﺎﺣﻞ ﻧﮭﺮ ﻓﺮات‪ ،‬روزﮔﺎري‪ ،‬ﻣﺮﻛﺰ ﻣﺪﻧﯿﺘﻲ ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ و ﭘﺮ ﺛﺮوت‪ ،‬و ﺷﺎﯾﺪ‬
‫واﺿﻊ ﻋﻠﻢ ﻧﺠﻮم ﺑﻮده‪ ،‬و از ھﻤﯿﻦ ﻧﻘﻄﮫ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ ﺗﺮﻗﻲ ﻋﻠﻢ ﭘﺰﺷﻜﻲ ﻛﻤﻚ ﻓﺮاوان ﺷﺪه؛ ﻋﻠﻢ ﻟﻐﺖ‬
‫ﭘﺪﯾﺪآﻣﺪه؛ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻗﺎﻧﻮنﻧﺎﻣﮫ ﻓﺮاھﻢ آﻣﺪه؛ اﺻﻮل ﻋﻠﻢ ﺣﺴﺎب و ﻓﯿﺰﯾﻚ و ﻓﻠﺴﻔﮫ ﺑﮫ ﯾﻮﻧﺎن آﻣﻮﺧﺘﮫ ﺷﺪه؛ و‬
‫داﺳﺘﺎﻧﮭﺎﯾﻲ ﺑﮫ ﯾﮭﻮدﯾﺎن رﺳﯿﺪه ﻛﮫ ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ آﻧﺎن ھﻤﺔ ﺟﮭﺎن را ﭘﺮﻛﺮده؛ و ﭘﺎرهاي از اﻃﻼﻋﺎت ﻋﻠﻤﻲ و‬
‫ﻣﻌﻤﺎري ﺑﮫ اﻋﺮاب اﻧﺘﻘﺎل ﯾﺎﻓﺘﮫ و‪ ،‬از راه اﯾﺸﺎن‪ ،‬روح ﺧﻔﺘﺔ اروﭘﺎي ﻗﺮون وﺳﻄﻲ را ﺑﯿﺪار ﺳﺎﺧﺘﮫ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪are‬‬

‫ﭼﻮن آدﻣﻲ در ﺑﺮاﺑﺮ دو ﻧﮭﺮ ﺧﺎﻣﻮش دﺟﻠﮫ و ﻓﺮات ﺑﺎﯾﺴﺘﺪ‪ ،‬ﺑﺪﺷﻮاري ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎور ﻛﻨﺪ ﻛﮫ اﯾﻦ ھﻤﺎن دو‬
‫ﻧﮭﺮت اﺳﺖ ﻛﮫ ﺳﻮﻣﺮ و اﻛﺪ را آﺑﯿﺎري ﻣﻲﻛﺮده و ﺑﺎﻏﮭﺎي ﻣﻌﻠﻖ ﺑﺎﺑﻞ از آن ﺳﯿﺮاب ﻣﻲﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫از ﺑﻌﻀﻲ ﺟﮭﺎت ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ دو ﻧﮭﺮ ھﻤﺎن ﻧﮭﺮھﺎي ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ :‬ﻧﮫ ﺗﻨﮭﺎ از آن ﺟﮭﺖ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫ﮔﻔﺘﺔ ﯾﻜﻲ از ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﺎن ﻛﮭﻦ‪» ،‬ھﯿﭻ ﻛﺲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ دوﺑﺎر در ﯾﻚ ﻧﮭﺮ ﮔﺎم ﻧﮭﺪ«‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ از آن ﺟﮭﺖ ﻛﮫ دﺟﻠﮫ‬
‫‪set‬‬

‫و ﻓﺮات‪ ،‬از ﻣﺪﺗﮭﺎي دراز ﭘﯿﺶ‪ ،‬ﻣﺠﺮاي ﺧﻮد را ﻋﻮض ﻛﺮده و در ﺑﺴﺘﺮ ﺗﺎزهاي آرﻣﯿﺪه‪ ،‬و »ﺑﺎ داﺳﮭﺎي‬
‫ﺳﻔﯿﺪ ﺑﮫ درو ﻛﺮدن« ﻛﻨﺎرهھﺎي ﺟﺪﯾﺪي ﭘﺮداﺧﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬دو رود‬

‫ﻛﯿﻠﻮﻣﺘﺮ اﻣﺘﺪاد داﺷﺘﮫ و در ﻗﺴﻤﺖ ﺟﻨﻮﺑﻲ ﺑﺴﺘﺮ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺎ زﯾﺎد ﺷﺪن آب در ﺑﮭﺎر‪ ،‬ﺳﺒﺐ ﺣﺎﺻﻠﺨﯿﺰي زﻣﯿﻦ‬
‫و ﺑﮭﺒﻮد ﻛﺸﺎورزي ﻣﻲﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺑﺎﺑﻞ ﻓﻘﻂ درﻣﺎھﮭﺎي زﻣﺴﺘﺎﻧﻲ ﺑﺎران ﻣﻲﺑﺎرد‪ ،‬و ﻣﯿﺎن‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﺎھﮭﺎي اردﯾﺒﮭﺸﺖ و آﺑﺎن ھﺮﮔﺰ ﺑﺎران دﯾﺪه ﻧﻤﻲﺷﻮد؛ اﮔﺮ ﺑﻨﺎ ﺑﻮد ﻛﮫ ﻃﻐﯿﺎن اﯾﻦ دو ﻧﮭﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬اﯾﻦ‬
‫ﻗﺴﻤﺖ از ﺑﯿﻦاﻟﻨﮭﺮﯾﻦ ﺧﺸﻚ و ﺑﯿﺤﺎﺻﻞ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬ھﻤﺎن ﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ ﻗﺴﻤﺘﮭﺎي ﺷﻤﺎﻟﻲ ﺑﯿﻦاﻟﻨﮭﺮﯾﻦ در ﻗﺪﯾﻢ‬
‫ﺧﺸﻚ ﺑﻮده و اﻛﻨﻮن ﻧﯿﺰ ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺖ‪ .‬از ﺑﺮﻛﺖ ﻃﻐﯿﺎن دﺟﻠﮫ و ﻓﺮات و رﻧﺞ و ﻛﻮﺷﺸﮭﺎي ﻧﺴﻠﮭﺎي ﻓﺮاوان‬
‫ﻣﺮدم ﺑﺎﺑﻞ‪ ،‬اﯾﻦ ﻧﺎﺣﯿﮫ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺑﮭﺸﺖ ﻣﺮدم ﺳﺎﻣﻲﻧﮋاد و ﺑﺎﻏﺴﺘﺎن و اﻧﺒﺎر داﻧﮫﺑﺎر آﺳﯿﺎي ﺑﺎﺧﺘﺮي‬
‫‪pym‬‬

‫درآﻣﺪه ﺑﻮد‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺑﺎﺑﻞ‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ﺗﺎرﯾﺦ و ﻧﮋاد ﻣﺮدم آن‪ ،‬ﻧﺘﯿﺠﺔ آﻣﯿﺨﺘﻦ اﻛﺪﯾﺎن و ﺳﻮﻣﺮﯾﺎن ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪ .‬از‬
‫اﯾﻦ اﺗﺤﺎد اﺳﺖ ﻛﮫ ﺟﻨﺲ ﻧﮋادي ﺑﺎﺑﻠﻲ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﮫ؛ در ﻧﮋاد ﺟﺪﯾﺪ‪ ،‬ﻏﻠﺒﮫ ﺑﺎ ﻋﻨﺼﺮ ﺳﺎﻣﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ؛‬
‫ﺟﻨﮕﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﻣﯿﺎن آن دو ﻗﻮم در ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬در ﭘﺎﯾﺎن‪ ،‬ﺑﮫ ﭘﯿﺮوزي اﻛﺪ اﻧﺠﺎﻣﯿﺪ و ﺑﺎﺑﻞ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ‬

‫‪.co‬‬
‫ﺗﻤﺎم ﻗﺴﻤﺖ ﺳﻔﻼي ﺑﯿﻦاﻟﻨﮭﺮﯾﻦ درآﻣﺪ‪ .‬در آﻏﺎز اﯾﻦ ﺗﺎرﯾﺦ‪ ،‬ﺷﺨﺼﯿﺖ ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي ھﻤﭽﻮن ﺷﺨﺼﯿﺖ‬
‫ﺣﻤﻮرﺑﻲ )‪2081-2123‬قم( در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺎ ﺟﻠﻮهﮔﺮ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ ﻛﺸﻮرﮔﺸﺎي ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬاري ﺑﻮده و ﻣﺪت‬
‫ﭼﮭﻞ و ﺳﮫ ﺳﺎل ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬از ﻣﮭﺮھﺎ و ﻧﻘﺸﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺑﺮﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪه ﺗﺼﻮﯾﺮي‪ ،‬ھﺮ ﭼﻨﺪ‬
‫ﻏﯿﺮﻛﺎﻣﻞ‪ ،‬از ﺳﯿﻤﺎي وي ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﻲآﯾﺪ و ﻣﻌﻠﻮم ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ وي ﺟﻮاﻧﻲ ﺳﺮﺷﺎر از ﺣﺪت و ﺣﺮارت و‬
‫ﻧﺒﻮغ ﺑﻮده؛ در ﺟﻨﮓ ﺑﺮﺳﺎن ﮔﺮدﺑﺎدي ﻧﺎﺧﻦ ﻓﺘﻨﮫ را ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﮫ‪ ،‬ﺑﻨﺪھﺎي دﺷﻤﻨﺎن را از ھﻢ ﻣﻲﮔﺴﯿﺨﺘﮫ‪ ،‬در‬

‫‪oo‬‬
‫ﮔﺮدﻧﮫھﺎي ﺳﺨﺖ ﺑﮫ دﻧﺒﺎل ﺧﺼﻢ ﻣﻲﺷﺘﺎﻓﺘﮫ و در ھﯿﭻ ﺟﻨﮕﻲ روي ﺷﻜﺴﺖ ﻧﻤﻲدﯾﺪه اﺳﺖ‪ .‬وي دوﻟﺘﮭﺎي‬
‫ﻛﻮﭼﻚ ﭘﺮاﻛﻨﺪه در ﻗﺴﻤﺖ ﺳﻔﻼي ﺑﯿﻦاﻟﻨﮭﺮﯾﻦ را ﯾﻜﻲ ﻛﺮد و ﭘﺮﭼﻢ اﻣﻦ و آﺳﺎﯾﺶ را ﺑﺮﻓﺮاز آﻧﮭﺎ‬
‫ﺑﺮاﻓﺮاﺷﺖ و‪ ،‬ﺑﺎ ﻗﺎﻧﻮن ﻧﺎﻣﺔ ﺑﺰرگ ﺗﺎرﯾﺨﻲ ﺧﻮﯾﺶ‪ ،‬ﻧﻈﻢ و آﯾﯿﻨﻲ در آن ﺳﺮزﻣﯿﻨﮭﺎ ﺑﺮﻗﺮار ﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﻗﺎﻧﻮنﻧﺎﻣﺔ ﺣﻤﻮرﺑﻲ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺮ روي ﺳﺘﻮﻧﻲ از ﺳﻨﮓ دﯾﻮرﯾﺖ ﺑﮫ ﺻﻮرت زﯾﺒﺎﯾﻲ ﻧﺒﺸﺘﮫ ﺷﺪه‪ ،‬در ﺳﺎل‬
‫‪ ،1902‬از ﻣﯿﺎن ﻛﺎوﺷﮭﺎي ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﺸﻨﺎﺳﻲ ﺷﻮش ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪ؛ ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ آن را ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﻏﻨﯿﻤﺖ‬
‫ﺟﻨﮕﻲ در زﻣﺎﻧﮭﺎي ﮔﺬﺷﺘﮫ از ﺑﺎﺑﻞ ﺑﮫ ﻋﯿﻼم اﻧﺘﻘﺎل داده ﺑﻮدﻧﺪ )ﺣﻮاﻟﻲ ‪ 1100‬قم(‪ .‬ﻣﻲﮔﻮﯾﻨﺪ ﻛﮫ اﯾﻦ‬
‫ﻗﺎﻧﻮنﻧﺎﻣﮫ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﺮﯾﻌﺖ ﻣﻮﺳﻲ‪ ،‬از آﺳﻤﺎن ﻧﺎزل ﺷﺪه‪ ،‬ﭼﮫ ﺑﺮ ﯾﻜﻲ از اﻃﺮاف اﺳﺘﻮاﻧﮫ ﺻﻮرت ﺷﺎه دﯾﺪه‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ در ﺣﺎل ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻗﻮاﻧﯿﻦ از ﺷﻤﺶ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﺧﻮد ﺧﺪاي ﺧﻮرﺷﯿﺪ‪ ،‬اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘﺪﻣﺔ اﯾﻦ ﻗﺎﻧﻮنﻧﺎﻣﮫ‪ ،‬ﻛﮫ‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ رﻧﮓ ﻗﺪﺳﻲ و آﺳﻤﺎﻧﻲ دارد‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺖ‪:‬‬
‫@‪h‬‬
‫در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ آﻧﻮ‪ ،‬ﭘﺎدﺷﺎه ﺗﻮاﻧﺎي آﻧﻮﻧﺎﻛﻲ‪ ،‬و ﺑﻞ‪ ،‬ﭘﺮوردﮔﺎر آﺳﻤﺎن و زﻣﯿﻦ‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯾﻲ ھﻤﺔ ﻧﻮع‬
‫ﺑﺸﺮ را ﺑﮫ ﻣﺮدوك ﺳﭙﺮدﻧﺪ؛… در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ ﻧﺎم ﺑﻠﻨﺪ ﺑﺎﺑﻞ را ﺑﺮ زﺑﺎن راﻧﺪﻧﺪ؛ در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ ﺷﮭﺮت‬
‫آن را در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﮭﺎن ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ و‪ ،‬در ﻣﯿﺎن آن‪ ،‬ﻣﻤﻠﻜﺖ اﺑﺪ ﻣﺪﺗﻲ ﺑﺮﭘﺎ داﺷﺘﻨﺪ ﻛﮫ اﺳﺘﻮاري آن‬
‫ھﻤﭽﻮن اﺳﺘﻮاري آﺳﻤﺎن و زﻣﯿﻦ اﺳﺖ‪ -‬در آن‬
‫‪are‬‬
‫‪set‬‬
‫‪an‬‬
‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫‪.co‬‬
‫‪oo‬‬
‫‪yah‬‬
‫@‪h‬‬
‫‪are‬‬

‫ﺷﻤﺶ )ﺧﺪا( ﻧﺴﺨﺔ ﻗﻮاﻧﯿﻦ را ﺑﮫ ﺣﻤﻮرﺑﻲ ﻣﻲدھﺪ‪ ،‬ﻣﻮزة ﻟﻮور‪ ،‬ﭘﺎرﯾﺲ‬

‫ھﻨﮕﺎم‪ ،‬آﻧﻮ و ﺑﻞ ﺑﮫ ﻣﻦ‪ ،‬ﻛﮫ ﺣﻤﻮرﺑﻲ و ﺷﺎھﺰادة واﻻﻣﻘﺎم و ﭘﺮﺳﺘﻨﺪة ﺧﺪاﯾﺎﻧﻢ‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎن دادﻧﺪ ﺗﺎ ﭼﻨﺎن ﻛﻨﻢ ﻛﮫ‬
‫ﻋﺪاﻟﺖ ﺑﺮ زﻣﯿﻦ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮوا ﺑﺎﺷﺪ؛ ﮔﻨﺎھﻜﺎران و ﺑﺪان را ﺑﺮاﻧﺪازم؛ از ﺳﺘﻢ ﻛﺮدن ﺗﻮاﻧﺎ ﺑﺮ ﻧﺎﺗﻮان‬
‫ﺟﻠﻮﮔﯿﺮم… و روﺷﻨﻲ را ﺑﺮ زﻣﯿﻦ ﺑﮕﺴﺘﺮم و آﺳﺎﯾﺶ ﻣﺮدم را ﻓﺮاھﻢ ﺳﺎزم‪ .‬ﺣﻤﻮرﺑﻲ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﻞ او را ﺑﮫ‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﺮﮔﺰﯾﺪه‪ ،‬ﻣﻨﻢ‪ ،‬اﯾﻦ ﻣﻨﻢ ﻛﮫ ﺧﯿﺮ و ﺑﺮﻛﺖ را آورده و ھﺮ ﭼﯿﺰ را ﺑﺮاي ﻧﯿﭙﻮر و دورﯾﻠﻮ ﻛﺎﻣﻞ‬
‫‪set‬‬

‫ﻛﺮدهام؛… اﯾﻦ ﻣﻨﻢ ﻛﮫ ﺑﮫ ﺷﮭﺮ اوروك ﺣﯿﺎت ﺑﺨﺸﯿﺪه و آب ﻓﺮاوان در دﺳﺘﺮس ﻣﺮدم آن ﮔﺬاﺷﺘﮫام؛ اﯾﻦ‬
‫ﻣﻨﻢ ﻛﮫ ﺷﮭﺮ ﺑﻮرﺳﯿﭙﺎ را زﯾﺒﺎ ﺳﺎﺧﺘﮫام؛… اﯾﻦ ﻣﻨﻢ ﻛﮫ ﺑﺮاي اوراش ﻣﻘﺘﺪر ﻏﻠﮫ ذﺧﯿﺮه ﻛﺮدهام؛… اﯾﻦ ﻣﻨﻢ‬
‫ﻛﮫ‪ ،‬ھﻨﮕﺎم ﺳﺨﺘﻲ‪ ،‬دﺳﺖ ﻛﻤﻚ ﺑﮫ ﺟﺎﻧﺐ ﻣﻠﺘﻢ دراز ﻛﺮدهام‪ ،‬و ﻣﺮدم را ﺑﺮ آﻧﭽﮫ در ﺑﺎﺑﻞ دارﻧﺪ اﯾﻤﻦ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﮫام؛ ﻣﻦ ﺣﺎﻛﻢ ﻣﻠﺖ و »ﺧﺪﻣﺘﮕﺰاري« ھﺴﺘﻢ ﻛﮫ ﻛﺎرھﺎي او ﻣﺎﯾﺔ ﺧﺸﻨﻮدي آﻧﻮﻧﯿﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫ﻛﻠﻤﺎﺗﻲ ﻛﮫ در اﯾﻦ ﻣﻘﺪﻣﮫ »در ﮔﯿﻮﻣﮫ ﮔﺬاﺷﺘﮫاﯾﻢ« ﻃﻨﯿﻦ دﯾﮕﺮي دارد؛ ﺑﺮاﺳﺘﻲ ﻛﮫ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺑﺮاي آﻧﻜﮫ‬
‫ﺑﭙﺬﯾﺮد ﻣﺮد ﮔﻮﯾﻨﺪة اﯾﻦ ﻛﻠﻤﺎت »ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواي ﺧﻮدﻛﺎﻣﺔ« ﺧﺎورﯾﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ در ‪2100‬قم ﻣﻲزﯾﺴﺘﮫ‪ ،‬ﯾﺎ‬
‫ﺗﺼﻮر ﻛﻨﺪ ﻛﮫ رﯾﺸﺔ اﯾﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﻧﺎﻣﮫ از ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺳﻮﻣﺮي ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺷﺪه‪ ،‬ﻛﮫ اﻛﻨﻮن ﺷﺶ ھﺰار ﺳﺎل از زﻣﺎن‬
‫آن ﻣﻲﮔﺬرد‪ ،‬دﭼﺎر ﺷﻚ و ﺗﺮدﯾﺪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻗﺪﻣﺖ رﯾﺸﮫھﺎي اﯾﻦ ﻗﺎﻧﻮنﻧﺎﻣﮫ‪ ،‬و اوﺿﺎع واﺣﻮاﻟﻲ ﻛﮫ در آن‬
‫‪pym‬‬

‫زﻣﺎن در ﺑﺎﺑﻞ ﺑﺮﻗﺮار ﺑﻮد‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮن ﺣﻤﻮرﺑﻲ را ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺗﺮﻛﯿﺐ ﻏﯿﺮﯾﻜﻨﻮاﺧﺘﻲ درآورده اﺳﺖ‪ .‬از‬
‫ﺳﺘﺎﯾﺶ ﺧﺪاﯾﺎن آﻏﺎز ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬وﻟﻲ ﭘﺲ از آن‪ ،‬در اﯾﻦ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻛﮫ از ھﺮ ﺟﮭﺖ از داﺷﺘﻦ رﻧﮓ دﯾﻨﻲ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺑﺮﻛﻨﺎر اﺳﺖ‪ ،‬دﯾﮕﺮ ﺗﻮﺟﮭﻲ ﺑﮫ ﺧﺪاﯾﺎن ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬در اﯾﻦ ﻗﺎﻧﻮنﻧﺎﻣﮫ ﻋﺎﻟﯿﺘﺮﯾﻦ وآزادﻣﻨﺸﺎﻧﮫﺗﺮﯾﻦ ﻗﺎﻧﻮﻧﮭﺎ‪،‬‬
‫ﺑﺎ ﺳﺨﺖﺗﺮﯾﻦ و وﺣﺸﯿﺎﻧﮫﺗﺮﯾﻦ ﻛﯿﻔﺮھﺎ ﭘﮭﻠﻮي ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد؛ ﻗﺎﻧﻮن »ﺟﺎن در ﺑﺮاﺑﺮ ﺟﺎن« و‬
‫داوري ﺑﺎ روش آزﻣﺎﯾﺶ )اورداﻟﻲ( را‪ ،‬ﺑﺎ روﺷﮭﺎي ﻗﻀﺎﯾﻲ ﺑﺴﯿﺎر دﻗﯿﻖ و ﻛﺎرھﺎي ﺣﻜﯿﻤﺎﻧﮫاي ﻛﮫ از‬

‫‪.co‬‬
‫ﺳﺨﺘﻲ و اﺳﺘﺒﺪاد ﻣﺮد ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ھﻤﺴﺮش ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻨﺎر ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﻣﻲﺗﻮان دﯾﺪ‪ .‬ﺑﮫ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ‪،‬‬
‫‪ 285‬ﻣﺎدة ﻗﺎﻧﻮن ﻛﮫ در اﯾﻦ ﻗﺎﻧﻮنﻧﺎﻣﮫ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻋﺎﻟﻤﺎﻧﮫأي‪ ،‬زﯾﺮ ﻋﻨﺎوﯾﻦ ﺣﻘﻮق ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﮫ اﻣﻮال ﻣﻨﻘﻮل‬
‫و اﻣﻮال ﻏﯿﺮ ﻣﻨﻘﻮل ﺗﺠﺎرت‪ ،‬ﺻﻨﺎﻋﺖ‪ ،‬ﺧﺎﻧﻮاده‪ ،‬آزارھﺎي ﺑﺪﻧﻲ‪ ،‬و ﻛﺎر ذﻛﺮ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﺪون ﺷﻚ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ‬
‫ﻗﻮاﻧﯿﻨﻲ را ﻣﻲﺳﺎزد ﻛﮫ از ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ ﻗﻮاﻧﯿﻦ آﺷﻮر‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﯿﺶ از ھﺰار ﺳﺎل ﭘﺲ از آن ﺗﺪوﯾﻦ ﯾﺎﻓﺘﮫ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر‬
‫ﻣﺘﺮﻗﯿﺘﺮ و ﺑﮫ اﺻﻮل ﺗﻤﺪن ﻧﺰدﯾﻜﺘﺮ اﺳﺖ و‪ ،‬از ﭘﺎرهاي ﺟﮭﺎت‪» ،‬ﺑﮫ اﻧﺪازة ﻗﺎﻧﻮن ﯾﻚ ﻛﺸﻮر ﺟﺪﯾﺪ اروﭘﺎﯾﻲ‬

‫‪oo‬‬
‫ﺧﻮب اﺳﺖ‪ «.‬در ﺗﺎرﯾﺦ ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺟﮭﺎن ﻛﻤﺘﺮ ﺑﮫ ﻋﺒﺎراﺗﻲ از اﯾﻦ ﻗﺒﯿﻞ ﺑﺮ ﻣﻲﺧﻮرﯾﻢ ﻛﮫ آن ﺑﺎﺑﻠﻲ ﺑﺰرگ‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﻧﺎﻣﺔ ﺧﻮد را ﺑﺎ آﻧﮭﺎ ﭘﺎﯾﺎن ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ‪.‬‬

‫ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻋﺎدﻻﻧﮫاي ﻛﮫ ﺣﻤﻮرﺑﻲ‪ ،‬آن ﺷﺎه ﺣﻜﯿﻢ‪ ،‬ﻣﻘﺮر داﺷﺘﮫ و[ ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ آﻧﮭﺎ] ﺑﺮاي ﻣﻤﻠﻜﺖ ﺗﻜﯿﮫﮔﺎه‬

‫‪yah‬‬
‫اﺳﺘﻮار و ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﺎك و ﺻﺎﻟﺢ ﻓﺮاھﻢ آورده اﺳﺖ… ﻣﻦ ﺣﺎﻛﻤﻲ ھﺴﺘﻢ ﻛﮫ ﻧﮕﺎھﺒﺎن آﻧﻢ… ﺳﺎﻛﻨﺎن‬
‫ﺳﺮزﻣﯿﻨﮭﺎي ﺳﻮﻣﺮ و اﻛﺪ را در ﻗﻠﺐ ﺧﻮد ﺣﻤﻞ ﻛﺮدم… و ﺑﮫ ﺣﻜﻤﺖ ﺧﻮد آﻧﺎن را ﻣﻘﯿﺪ ﺳﺎﺧﺘﻢ‪ ،‬ﺗﺎ ﺗﻮاﻧﺎ‬
‫ﺑﺮ ﻧﺎﺗﻮان ﺳﺘﻢ ﻧﻜﻨﺪ‪ ،‬و دادﮔﺮي ﺑﮫ ﯾﺘﯿﻢ و ﺑﯿﻮهزن ﺑﺮﺳﺪ… ﭘﺲ‪ ،‬ھﺮ ﻛﺲ ﻛﮫ دﻋﻮاﯾﻲ دارد ﺑﺎﯾﺪ در ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫ﺗﺼﻮﯾﺮﻣﻦ‪ ،‬ﻛﮫ ﺷﺎه ﻋﺪاﻟﺘﻢ‪ ،‬ﺑﯿﺎﯾﺪ و ﻧﻘﺸﻲ را ﻛﮫ ﺑﺮ اﺛﺮ ﯾﺎدﮔﺎر ﻣﻦ اﺳﺖ ﺑﺨﻮاﻧﺪ و ﺑﮫ ﻛﻠﻤﺎت ﺳﻨﮕﯿﻦ ﻣﻦ‬
‫ﺗﻮﺟﮫ ﻛﻨﺪ! ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ اﯾﻦ اﺛﺮ ﻣﻦ راھﻨﻤﺎي وي در ﻣﺮاﻓﻌﮫ ﺑﺎﺷﺪ و‪ ،‬از آن رو‪ ،‬ﺑﺘﻮاﻧﺪ دﻋﻮاي ﺧﻮد را ﻓﮭﻢ‬
‫ﻛﻨﺪ! ﺷﺎﯾﺪ ﻛﮫ ﻗﻠﺒﺶ آرام ﮔﯿﺮد [و ﭼﻨﯿﻦ ﮔﻮﯾﺪ ﻛﮫ‪» ]:‬ﺑﺮاﺳﺘﻲ ﺣﻤﻮرﺑﻲ ﺣﺎﻛﻤﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺮاي ﻣﻠﺖ ﺧﻮﯾﺶ‬
‫ھﻤﭽﻮن ﭘﺪر ﺣﻘﯿﻘﻲ اﺳﺖ… وي ﺑﺮاي اﺑﺪ اﺳﺒﺎب ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ و آﺳﺎﯾﺶ ﻣﻠﺖ ﺧﻮﯾﺶ را ﻓﺮاھﻢ ﺳﺎﺧﺘﮫ و در‬
‫@‪h‬‬
‫اﯾﻦ ﺳﺮزﻣﯿﻦ‪ ،‬ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﺎﻛﯿﺰه و ﺻﺎﻟﺤﻲ ﺑﺮﻗﺮار ﺳﺎﺧﺘﮫ اﺳﺖ«…‬

‫در روزھﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﭘﺲ از اﯾﻦ درھﻤﺔ زﻣﺎﻧﮭﺎي آﯾﻨﺪه ﺧﻮاھﺪ آﻣﺪ‪ ،‬ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ ﺷﺎھﻲ ﻛﮫ ﺑﺮ اﯾﻦ ﺳﺮزﻣﯿﻦ‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺟﺎﻧﺐ ﻛﻠﻤﺎت ﻋﺪاﻟﺘﻲ را ﻛﮫ ﻣﻦ ﺑﺮ اﯾﻦ اﺛﺮ ﯾﺎدﺑﻮد ﺧﻮﯾﺶ ﻧﻘﺶ ﻛﺮدهام ﻧﮕﺎه دارد!‬

‫اﯾﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﺟﺎﻣﻊ ﯾﻜﻲ از ﻛﺎرھﺎﯾﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ دﺳﺖ ﺣﻤﻮرﺑﻲ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﮫ ﻓﺮﻣﺎن وي ﺗﺮﻋﺔ‬
‫‪are‬‬

‫ﺑﺰرﮔﻲ ﻣﯿﺎن ﻛﯿﺶ و ﺧﻠﯿﺞ ﻓﺎرس ﺣﻔﺮ ﺷﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ﺳﺮزﻣﯿﻨﮭﺎي ﭘﮭﻨﺎوري را آﺑﯿﺎري ﻣﻲﻛﺮد و ﺷﮭﺮھﺎي‬
‫ﺟﻨﻮﺑﻲ را از ﺧﻄﺮ ﻃﻐﯿﺎن ﻣﺨﺮب دﺟﻠﮫ ﻣﺤﻔﻮظ ﻣﻲداﺷﺖ‪ .‬از زﻣﺎن اﯾﻦ ﺷﺎه ﻛﺘﯿﺒﺔ دﯾﮕﺮي ﺑﮫ ﻣﺎ رﺳﯿﺪه‬
‫ﻛﮫ در آن ﺑﺮﺧﻮد ﻣﻲﺑﺎﻟﺪ ﻛﮫ ﭼﮕﻮﻧﮫ آب )ﯾﻌﻨﻲ ھﻤﯿﻦ ﻣﺎدة ﺷﺮﯾﻒ و ﺑﯿﻘﯿﻤﺘﻲ ﻛﮫ اﻣﺮوز ﻗﺪر آن را‬
‫ﻧﻤﻲداﻧﯿﻢ و در اﯾﺎم ﮔﺬﺷﺘﮫ ﯾﻜﻲ از وﺳﺎﯾﻞ ﺗﺠﻤﻞ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ( و اﻣﻨﯿﺖ و ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺻﺎﻟﺢ را در ﻣﯿﺎن‬
‫ﺑﺴﯿﺎري از ﻗﺒﺎﯾﻞ ﻓﺮاھﻢ آورده اﺳﺖ؛ از ﻣﯿﺎن اﻟﻔﺎﻇﻲ ﻛﮫ ﺑﺮاي ﻣﻔﺎﺧﺮه در اﯾﻦ ﻛﺘﯿﺒﮫ ﺑﮫ ﻛﺎر رﻓﺘﮫ )و اﯾﻦ‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﻔﺎﺧﺮه‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬ﯾﻜﻲ از ﺻﻔﺎت ﻧﺠﯿﺒﺎﻧﺔ ﺧﺎور زﻣﯿﻦ اﺳﺖ(‪ ،‬ﺑﺎﻧﮓ ﺣﺎﻛﻢ ﻣﻘﺘﺪر و ﺳﯿﺎﺳﺘﻤﺪار ﺗﻮاﻧﺎ ﭼﻨﯿﻦ‬
‫ﺷﻨﯿﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬

‫در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ آﻧﻮ و اﻧﻠﯿﻞ [ﺧﺪاﯾﺎن اوروك و ﻧﯿﭙﻮر] ﺳﺮزﻣﯿﻨﮭﺎي ﺳﻮﻣﺮ و اﻛﺪ را ﺑﺮاي ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯾﻲ ﺑﮫ‬
‫ﻣﻦ ﺳﭙﺮدﻧﺪ و ﭼﻮﮔﺎن ﺷﺎھﻲ را ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﻦ دادﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻦ آﺑﺮاھﺔ »ﺣﻤﻮرﺑﻲ ﻧﻮﺧﻮش‪ -‬ﻧﯿﺸﻲ« )ﺣﻤﻮرﺑﻲ‪-‬‬
‫‪an‬‬

‫ﻓﺮاواﻧﻲ ﻣﺮدم( را ﺣﻔﺮ ﻛﺮدم‪ ،‬ﻛﮫ آب ﻓﺮاوان ﺑﮫ زﻣﯿﻦ ﺳﻮﻣﺮ و اﻛﺪ ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ھﺮ دو ﻛﻨﺎرة آن را ﺑﮫ‬
‫زﻣﯿﻨﮭﺎي ﻛﺸﺎورزي ﻣﺒﺪل ﺳﺎﺧﺘﻢ؛ ﺗﻮدهھﺎﯾﻲ از داﻧﮫ ﮔﺮد ﻛﺮدم و آﺑﻲ را ﻛﮫ ﺧﺸﻚ ﻧﻤﻲﺷﻮد ﺑﮫ اراﺿﻲ‬
‫رﺳﺎﻧﺪم… ﻣﺮدم ﭘﺮاﻛﻨﺪه را ﺟﻤﻊ ﻛﺮدم؛ ﺑﺮاي آﻧﺎن آب و ﭼﺮاﮔﺎه ﻓﺮاھﻢ ﺳﺎﺧﺘﻢ؛ ﻣﻦ ﺳﺒﺐ ﻓﺮاواﻧﻲ و‬
‫ﻧﻌﻤﺖ ﺑﺮاي آﻧﺎن ﺷﺪم و اﯾﺸﺎن را در ﺧﺎﻧﮫھﺎي اﻣﻦ ﻣﻨﺰل دادم‪.‬‬
‫‪pym‬‬

‫ﺑﺎ آﻧﻜﮫ »ﻗﺎﻧﻮنﻧﺎﻣﺔ ﺣﻤﻮرﺑﻲ« ھﯿﭻ ﺑﺴﺘﮕﯿﻲ ﺑﮫ دﯾﻦ ﻧﺪارد‪ ،‬وي ﺑﮫ اﻧﺪازهاي زﯾﺮك ﺑﻮده ﻛﮫ ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪن‬
‫ﺧﻠﻌﺘﻲ از ﺧﺮﺳﻨﺪي ﺧﺪاﯾﺎن آن را زﯾﻨﺖ داده اﺳﺖ‪ .‬در ھﻤﺎن ﺣﺎل ﻛﮫ ارگ و ﻗﻠﻌﮫ ﻣﻲﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬ﺑﮫ ﺳﺎﺧﺘﻦ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻣﻌﺎﺑﺪ ﻧﯿﺰ ﻓﺮﻣﺎن ﻣﻲداد؛ ﺑﺮاي ﺧﺸﻨﻮد ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻛﺎھﻨﺎن ﺑﺎﺑﻠﻲ‪ ،‬ﺑﮫ دﺳﺘﻮر وي‪ ،‬در ﺑﺎﺑﻞ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺮدوك و‬
‫ھﻤﺴﺮش )دو ﺧﺪاي ﻣﻠﻲ( ﺿﺮﯾﺢ ﺑﺰرگ و‪ ،‬در ﻛﻨﺎر آن‪ ،‬اﻧﺒﺎر‬

‫‪.co‬‬
‫و ﻧﻈﺎﯾﺮ آﻧﮭﺎ‪ ،‬در واﻗﻊ‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﻨﺰﻟﺔ ﺳﺮﻣﺎﯾﮫاي ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﮫ ﻣﺮاﺑﺤﮫ داده ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﻧﺘﯿﺠﮫاي ﻛﮫ از آﻧﮭﺎ ﺑﮫ‬
‫دﺳﺖ ﻣﻲآﻣﺪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮداري ﻛﺎﻣﻞ ﻣﻠﺖ و ﺣﺲ اﺣﺘﺮاﻣﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ وي در اﯾﺸﺎن ﭘﯿﺪا ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ‬
‫ﻣﺎﻟﯿﺎﺗﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻗﺸﻮﻧﻲ را ﻛﮫ ﺑﺮاي ﻧﮕﺎھﺪاري ﻧﻈﻢ و ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻗﺎﻧﻮن ﻻزم ﺑﻮد اداره ﻣﻲﻛﺮد؛ آن‬
‫اﻧﺪازه ﺑﺮاي وي ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ روز ﺑﮫ روز ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﺧﻮد را زﯾﺒﺎﺗﺮ ﻛﻨﺪ‪ .‬در ھﻤﮫ ﺟﺎ ﻛﺎﺧﮭﺎ و‬
‫ﭘﺮﺳﺘﺸﮕﺎھﮭﺎ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪ؛ ﭘﻠﻲ ﺑﺮ روي ﻓﺮات ﺑﺴﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺷﮭﺮ‪ ،‬در ھﺮ دو ﻃﺮف اﯾﻦ رود‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﮫ ﭘﯿﺪا ﻛﻨﺪ؛‬

‫‪oo‬‬
‫ﻛﺸﺘﯿﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 90‬ﻛﺎرﮔﺮ ﻧﺪاﺷﺖ ﺑﺮ روي ﻓﺮات ﺑﮫ ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﯾﯿﻦ رﻓﺖ و آﻣﺪ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬دو ھﺰار‬
‫ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد ﻣﺴﯿﺢ‪ ،‬ﺑﺎﺑﻞ ﯾﻜﻲ از ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪﺗﺮﯾﻦ ﺷﮭﺮھﺎﯾﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺗﺎرﯾﺦ ﻗﺪﯾﻢ و ﺟﺪﯾﺪ ﺷﺎھﺪ آن ﺑﻮده‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺎﺑﻠﯿﺎن ﭼﮭﺮة ﺳﺎﻣﻲ داﺷﺘﻨﺪ و ﻣﺸﻜﯿﻦ ﻣﻮي و ﺳﯿﮫ ﭼﺮده ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﻣﺮدان ﻏﺎﻟﺒًﺎ رﯾﺶ داﺷﺘﻨﺪ و ﮔﺎھﻲ‬

‫‪yah‬‬
‫ﻛﻼهﮔﯿﺲ ﺑﮫ ﺳﺮﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬زن و ﻣﺮد‪ ،‬ھﺮ دو‪ ،‬ﮔﯿﺴﻮان ﺧﻮد را ﺑﻠﻨﺪ ﻧﮕﺎه ﻣﻲداﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﺣﺘﻲ ﻣﺮدان ھﻢ‬
‫ﮔﯿﺴﻮان ﺧﻮد را ﻓﺮو ﻣﻲرﯾﺨﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﯿﺸﺘﺮ اوﻗﺎت‪ ،‬زن و ﻣﺮد آن ﻗﻮم‪ ،‬ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻣﻮاد ﺧﻮﺷﺒﻮ ﻣﻌﻄﺮ‬
‫ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﻟﺒﺎس ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ھﺮ دو ﺟﻨﺲ ﻣﯿﺎنﺑﻨﺪي از ﻛﺘﺎن ﺳﻔﯿﺪ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺗﺎ ﻧﺰدﯾﻚ دو ﭘﺎ را ﻣﻲﭘﻮﺷﺎﻧﯿﺪ و‪،‬‬
‫در زﻧﺎن ﺷﺎﻧﮫ ﭼﭗ ﺑﺮھﻨﮫ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ؛ ﻣﺮدان ﺑﺮ اﯾﻦ ﻟﺒﺎس ﻣﺸﺘﺮك ﻗﺒﺎ و ﻋﺒﺎﯾﻲ ﻣﻲاﻓﺰودﻧﺪ‪ .‬در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ‬
‫ﺛﺮوت ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻓﺰوﻧﻲ ﭘﯿﺪا ﻛﺮد‪ ،‬ﻣﺮدم ﺑﮫ رﻧﮕﮭﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻋﻼﻗﮫ ﭘﯿﺪا ﻛﺮدﻧﺪ و ﻟﺒﺎﺳﮭﺎي رﻧﮕﺎرﻧﮓ‪ ،‬از‬
‫ﺟﻤﻠﮫ ﻛﺒﻮد روي ﺳﺮخ ﯾﺎ ﺳﺮخروي ﻛﺒﻮد‪ ،‬ﭘﻮﺷﯿﺪﻧﺪ؛ ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﮫ رﻧﮕﮭﺎ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺧﻄﻮط ﯾﺎ دواﯾﺮ ﯾﺎ‬
‫@‪h‬‬
‫ﻧﻘﻄﮫھﺎﯾﻲ در ﻣﻲآﻣﺪ‪ .‬ﺑﺎﺑﻠﯿﺎن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻮﻣﺮﯾﺎن ﭘﺎ ﺑﺮھﻨﮫ راه ﻧﻤﻲرﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﭘﺎﭘﻮﺷﮭﺎي ﻗﺸﻨﮕﻲ ﺑﮫ ﭘﺎ‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ﻣﺮدان در دروة ﺣﻤﻮرﺑﻲ ﻋﻤﺎﻣﮫ ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬زﻧﺎن ﺑﺎ ﮔﺮدﻧﺒﻨﺪ و دﺳﺘﺒﻨﺪ و ﻧﻈﺮ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ‬
‫ﺧﻮد را ﻣﻲآراﺳﺘﻨﺪ و ﮔﯿﺴﻮان ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻣﮭﺮهھﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﻣﺮﺗﺐ ﺑﮫ آﻧﮭﺎ ﺑﺴﺘﮫ ﻣﻲﺷﺪ زﯾﻨﺖ ﻣﻲدادﻧﺪ‪ .‬ﻣﺮدان‬
‫ﻋﺼﺎھﺎي ﻣﻨﺒﺘﻜﺎري ﺷﺪه ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﺑﮫ ﻛﻤﺮﺑﻨﺪ ﺧﻮد ﻣﮭﺮھﺎي زﯾﺒﺎﯾﻲ آوﯾﺨﺘﮫ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﺎ آن‬
‫اﺳﻨﺎد و ﻧﺎﻣﮫھﺎي ﺧﻮد را ﻣﮭﺮ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻛﺎھﻨﺎن ﻛﻼھﮭﺎي ﻣﺨﺮوﻃﻲ ﺷﻜﻞ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺟﻨﺒﮫ اﻧﺴﺎﻧﻲ‬
‫‪are‬‬

‫اﯾﺸﺎن ﭘﻮﺷﯿﺪه ﺑﻤﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫اﯾﻦ ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ ﻗﺎﻧﻮن ﻛﻠﻲ ﺗﺎرﯾﺦ اﺳﺖ ﻛﮫ ھﻤﺎن ﺛﺮوﺗﻲ ﻛﮫ ﺳﺒﺐ ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﺗﻤﺪﻧﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﯿﻢدھﻨﺪة اﻧﺤﻼل و‬
‫اﻧﻘﺮاص آن ﺗﻤﺪن ھﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪ از آن ﺟﮭﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺛﺮوت ھﻤﺎن ﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ ھﻨﺮ را ﭘﺪﯾﺪ ﻣﻲآورد‬
‫ﺗﻦآﺳﺎﻧﻲ را ﻧﯿﺰ ھﻤﺮاه دارد؛ ﺟﺴﻢ و ﻃﺒﯿﻌﺖ را ﻟﻄﯿﻒ و ﻇﺮﯾﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ و راه ﺗﺠﻤﻞ و ﺧﻮﺷﮕﺬراﻧﻲ را‬
‫ﺑﮫ روي ﻣﺮدﻣﺎن ﻣﻲﮔﺸﺎﯾﺪ؛ ﺟﻨﮕﺠﻮﯾﺎن ﺧﺎرﺟﻲ را‪ ،‬ﻛﮫ‬
‫‪set‬‬

‫ﭘﻨﺠﺔ ﭘﻮﻻدﯾﻦ و ﺷﻜﻢ ﮔﺮﺳﻨﮫ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ھﺠﻮم ﺑﺮ ﭼﻨﺎن ﺳﺮزﻣﯿﻨﮭﺎي ﭘﺮﺛﺮوت ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬در ﻣﺮزھﺎي‬
‫ﺧﺎوري اﯾﻦ دوﻟﺖ ﺟﺪﯾﺪ ﻗﺒﯿﻠﺔ ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي از ﻣﺮدم ﻛﻮھﺴﺘﺎﻧﻲ ﺳﺎﻛﻦ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﺎم ﻛﺎﺳﯿﮭﺎ‪ ،‬ﻛﮫ اﻓﺮاد آن ﺑﮫ‬
‫ﭼﺸﻢ ﺣﺴﺮت ﺑﮫ ﺛﺮوت و ﻧﻌﻤﺖ ﺑﺎﺑﻠﯿﺎن ﻣﻲﻧﮕﺮﯾﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ھﺸﺖ ﺳﺎل ﭘﺲ ازﻣﺮگ ﺣﻤﻮرﺑﻲ‪ ،‬ﻣﺮدم اﯾﻦ ﻗﺒﯿﻠﮫ‬
‫ﺑﺮ ﻛﺸﻮر او ﺗﺎﺧﺘﻨﺪ و ﺑﮫ ﺗﺒﺎھﻲ و ﭼﭙﺎول ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﺑﮫ ﺟﺎي ﺧﻮد ﺑﺎزﮔﺸﺘﻨﺪ؛ ﭘﺲ از آن‪ ،‬ﭘﻲدرﭘﻲ ﺑﺮ‬
‫‪an‬‬

‫ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺑﺎﺑﻞ ھﺠﻮم ﻣﻲآوردﻧﺪ ﺗﺎ‪ ،‬در ﭘﺎﯾﺎن ﻛﺎر‪ ،‬ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﻛﺸﻮرﮔﺸﺎﯾﺎن‪ ،‬ﺣﻜﻮﻣﺖ را ﺑﮫ دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪-‬‬
‫ﭘﯿﺪاﯾﺶ اﺷﺮاﻓﯿﺖ و آرﯾﺴﺘﻮﻛﺮاﺳﻲ‪ ،‬ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻣﻌﻤﻮل‪ ،‬ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﯿﺮد‪ .‬اﯾﻦ‬
‫ﻛﺸﻮرﮔﺸﺎﯾﺎن از ﻧﮋاد ﺳﺎﻣﻲ ﻧﺒﻮدﻧﺪ؛ ﺷﺎﯾﺪ ﮔﺮوھﻲ از ﻣﮭﺎﺟﺮان اروﭘﺎﯾﻲ ﻋﺼﺮ ﻧﻮﺳﻨﮕﻲ ﺑﻮده ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﯿﺮوزي اﯾﻦ ﻗﻮم‪ ،‬ﺑﺮ ﻣﺮدم ﺳﺎﻣﻲﻧﮋاد ﺑﺎﺑﻞ‪ ،‬ﯾﻜﻲ دﯾﮕﺮ از ﻧﻮﺳﺎﻧﮭﺎي آوﻧﮓ ﻧﮋادي در آﺳﯿﺎي ﺑﺎﺧﺘﺮي‬
‫‪pym‬‬

‫ﺑﮫﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪ .‬ﭘﺲ از آن‪ ،‬ﺗﺎ ﻣﺪت ﭼﻨﺪ ﻗﺮن‪ ،‬ﺑﺎﺑﻞ ﻣﯿﺪاﻧﮕﺎه ﯾﻚ اﻧﻘﻼب و ﭘﺮﯾﺸﺎﻧﻲ ﺳﯿﺎﺳﻲ و ﻧﮋادﯾﻲ ﺑﻮد‬
‫ﻛﮫ ھﺮ ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻲ را در ﻋﻠﻢ و ھﻨﺮ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻣﻲﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ھﻢاﻛﻨﻮن ﺗﺼﻮﯾﺮ واﺿﺤﻲ از آن ﺣﺎﻟﺖ اﻧﻘﻼﺑﻲ‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫وﺳﯿﻠﺔ ﻧﺎﻣﮫھﺎي ﺗﻞاﻟﻌﻤﺎرﻧﺔ‪ ،‬در اﺧﺘﯿﺎر دارﯾﻢ ﻛﮫ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ ﺧﺮده ﺷﺎھﺎن ﺑﺎﺑﻠﻲ و ﺳﻮﻣﺮي‪ ،‬ﻛﮫ ﭘﺲ‬
 ‫‪m‬‬
‫ازﻛﺸﻮرﮔﺸﺎﯾﯿﮭﺎي ﺗﺤﻮﻃﻤﺲ ﺳﻮم ﺧﺮاج ﻣﺨﺘﺼﺮي ﺑﮫ ﻣﺼﺮ ﻣﻲدادهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ آن ﺷﺎه ﻣﺘﻮﺳﻞ ﺷﺪهاﻧﺪ ﺗﺎ‬
‫ﺑﺮاي دور ﻛﺮدن ﻣﮭﺎﺟﻤﺎن ﺑﮫ آﻧﺎن ﯾﺎري ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻧﯿﺰ در آن ﻧﺎﻣﮫھﺎ ﺳﺨﻦ و ﻣﺠﺎدﻟﮫ درﺑﺎرة ارزش ھﺪاﯾﺎﯾﻲ‬
‫اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﯿﺎن آﻧﺎن و آﻣﻨﺤﻮﺗﭗ ﺳﻮم‪ ،‬ﺑﻲاﻋﺘﻨﺎ ﺑﮫ ﻛﺎر اﯾﺸﺎن‪ ،‬و اﺧﻨﺎﺗﻮن‪ ،‬ﻣﺠﺬوب اﻧﺪﯾﺸﺔ ﺧﻮد و ﻏﺎﻓﻞ‬

‫‪.co‬‬
‫ازﻛﺎر ﻣﻠﻜﺪاري‪ ،‬ﻣﺒﺎدﻟﮫ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻛﺎﺳﯿﮭﺎ‪ ،‬ﭘﺲ از ﻣﺪت ﺷﺶ ﻗﺮن ﻛﮫ ﺑﺮ ﺑﺎﺑﻞ ﺣﻜﻮﻣﺖ راﻧﺪﻧﺪ و‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ھﯿﻜﺴﻮﺳﮭﺎ در ﻣﺼﺮ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﺧﺮاﺑﻲ‬
‫و ﭘﺮﯾﺸﺎﻧﻲ ﻛﺎرھﺎ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬از آن ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺑﯿﺮون راﻧﺪه ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ از اﯾﺸﺎن ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﻣﺪت ﭼﮭﺎر ﺻﺪ ﺳﺎل‪،‬‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯾﺎن ﮔﻤﻨﺎﻣﻲ ﺑﺮ ﺑﺎﺑﻞ ﺗﺴﻠﻂ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﻲﻧﻈﻤﻲ و ﭘﺮﯾﺸﺎﻧﻲ ﺑﺮ آن ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺳﺎﯾﮫ اﻧﺪاﺧﺘﮫ ﺑﻮد؛ در‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﯿﺎن اﯾﻦ دﺳﺘﮫ از ﺣﻜﺎم‪ ،‬ﻛﮫ ﻧﺎﻣﮭﺎي دراز داﺷﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﯾﻚ ﻧﻔﺮ ﻗﺎﺑﻞ ذﻛﺮ ﻧﻤﻲﺗﻮان ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ﻣﺪت ﺣﻜﻮﻣﺖ‬
‫اﯾﻦ دﺳﺘﮫ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯾﺎن آن اﻧﺪازه ﻃﻮل ﻛﺸﯿﺪ ﻛﮫ دوﻟﺖ آﺷﻮر در ﺷﻤﺎل ﺗﺄﺳﯿﺲ ﺷﺪ و ﺑﺎﺑﻞ ﺑﮫ ﺗﺼﺮف‬
‫ﺷﺎھﺎن ﻧﯿﻨﻮا درآﻣﺪ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﺑﺎﺑﻞ ﺑﺮ اﯾﻦ ﺣﻜﻮﻣﺖ‬

‫ﺟﺪﯾﺪ ﺑﺸﻮرﯾﺪ و ﺳﻨﺎﺧﺮﯾﺐ آن را ﭼﻨﺎن ﻛﻮﻓﺖ و وﯾﺮان ﻛﺮد ﻛﮫ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً اﺛﺮي از آن ﺑﺮﺟﺎي ﻧﻤﺎﻧﺪ؛ وﻟﻲ‪،‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﭘﺲ از وي اﺳﺮ ﺣﺪون‪ ،‬ﺷﺎه ﻣﺴﺘﺒﺪ ھﻮﺷﻤﻨﺪ‪ ،‬دوﺑﺎره ﺑﮫ آﺑﺎدي آن ﭘﺮداﺧﺖ و ﻣﺪﻧﯿﺖ و ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ را ﺑﮫ آن‬
‫ﺑﺎزﮔﺮداﻧﯿﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﻣﺎدھﺎ ﻃﻠﻮع ﻛﺮدﻧﺪ و آﺷﻮرﯾﺎن ﻧﺎﺗﻮان ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺒﻮﭘﻠﺴﺮ از اﯾﻦ دوﻟﺖ ﺗﺎزه ﯾﺎري ﮔﺮﻓﺖ و‬
‫ﺑﺎﺑﻞ را از زﯾﺮ ﺣﻜﻢ آﺷﻮرﯾﺎن ﺑﯿﺮون آورد‪ ،‬و در آن ﺳﻠﺴﻠﺔ ﻣﺴﺘﻘﻠﻲ را ﺗﺄﺳﯿﺲ ﻛﺮد‪ .‬ﭘﺲ ازﻣﺮگ وي‪،‬‬
‫ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺑﮫ ﻓﺮزﻧﺪش ﺑﺨﺘﻨﺼﺮ دوم رﺳﯿﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ﻛﺘﺎب داﻧﯿﺎل‪ ،‬از روي اﻧﺘﻘﺎﻣﺠﻮﯾﻲ‪ ،‬وي را ﺷﺮﯾﺮ ﻣﻲﻧﺎﻣﺪ‪.‬‬
‫از ﻧﻄﻖ اﻓﺘﺘﺎﺣﯿﺔ ﺑﺨﺘﻨﺼﺮ ﻛﮫ ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﮫ ﻣﺮدوك‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﺧﺪاي ﺑﺎﺑﻠﻲ‪ ،‬ﻛﺮده‪ ،‬ﺑﺨﻮﺑﻲ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﮫ ھﺪﻓﮭﺎ‬
‫@‪h‬‬ ‫و اﺧﻼق اﯾﻦ ﺷﺎه ﺧﺎور زﻣﯿﻦ ﭘﻲﺑﺮد‪:‬‬

‫اﯾﻦ ﭘﺎدﺷﺎه آن اﻧﺪازه زﯾﺴﺖ ﻛﮫ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﺑﮫ آرزوھﺎي ﺧﻮد رﺳﯿﺪ‪ ،‬ﭼﮫ‪ ،‬ﺑﺎ وﺟﻮد آﻧﮫ ﺑﯿﺴﻮاد ﺑﻮد و ﻋﻘﻞ ﻛﺎﻣﻼ‬
‫ﺳﺎﻟﻤﻲ ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواي زﻣﺎن ﺧﻮد در ﺧﺎور ﻧﺰدﯾﻚ‪ ،‬و ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﺟﻨﮕﺎور و ﺳﯿﺎﺳﺘﻤﺪار‬
‫در ﻣﯿﺎن ﺷﺎھﺎن ﺑﺎﺑﻞ ﭘﺲ از ﺣﻤﻮرﺑﻲ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪ .‬ﭼﻮن آﺷﻮر و ﻣﺼﺮ ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺎﺑﻞ‬
‫دوﺑﺎره ﺑﮫ ﺗﺼﺮف آﺷﻮر درآﯾﺪ‪ ،‬ﺑﺨﺘﻨﺼﺮ در ﻧﺰدﯾﻜﻲ ﻛﺮﻛﻤﯿﺶ )در ﻗﺴﻤﺖ ﻋﻠﯿﺎي ﻓﺮات( ﺑﺎ ﻗﺸﻮن ﻣﺼﺮ‬
‫ﻣﺼﺎف داد و ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ھﻤﺔ آﻧﮭﺎ را ﻧﺎﺑﻮد ﻛﺮد‪ .‬ﭘﺲ از آن‪ ،‬ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ و ﺳﻮرﯾﮫ را ﺑﺂﺳﺎﻧﻲ ﻣﺴﺨﺮ ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬و‬
‫‪are‬‬

‫ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن ﺑﺎﺑﻠﻲ ﺑﺮ ھﻤﺔ راھﮭﺎي ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﺑﺎﺧﺘﺮ آﺳﯿﺎ‪ ،‬از ﺧﻠﯿﺞ ﻓﺎرس ﺗﺎ درﯾﺎي ﻣﺪﯾﺘﺮاﻧﮫ‪ ،‬ﻣﺴﻠﻂ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫آﻧﭽﮫ ﺑﺨﺘﻨﺼﺮ ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﮔﻤﺮك از اﯾﻦ ﺗﺠﺎرت ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬و آﻧﭽﮫ از ﺧﺮاج ﻛﺸﻮرھﺎي ﻣﺴﺨﺮ ﺷﺪه ﯾﺎ از‬
‫ﻣﺎﻟﯿﺎﺗﮭﺎي داﺧﻠﻲ ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﻲآورد‪ ،‬ھﻤﮫ را ﺑﮫ ﻣﺼﺮف زﯾﺒﺎﯾﻲ ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﺧﻮد و ﺗﺨﻔﯿﻒ ﮔﺮﺳﻨﮕﻲ ﻛﺎھﻨﺎن‬
‫ﻣﻲرﺳﺎﻧﯿﺪ‪» .‬آﯾﺎ اﯾﻦ ﺑﺎﺑﻞ ﺑﺰرﮔﻲ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﻣﻦ آن را ﺳﺎﺧﺘﮫام؟« ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ ﺑﺎ ﻧﻔﺲ ﺧﻮد ﻣﻲﺟﻨﮕﯿﺪ ﺗﺎ ﭼﻨﺎن‬
‫‪set‬‬

‫ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻛﮫ وي ﺗﻨﮭﺎ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻛﺸﻮرﮔﺸﺎي ﺑﺰرﮔﻲ ﺟﻠﻮهﮔﺮ ﺷﻮد؛ درﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ ﮔﺎهﮔﺎه ﻟﺸﻜﺮﻛﺸﯿﮭﺎﯾﻲ‬
‫ﻣﻲﻛﺮد ﺗﺎ ﺑﮫ رﻋﺎﯾﺎي ﺧﻮد درﺳﮭﺎﯾﻲ در ﻓﻀﻠﯿﺖ ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮداري و ﻓﺮوﺗﻨﻲ ﺑﯿﺎﻣﻮزد‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ اوﻗﺎت در‬
‫ﻣﺮﻛﺰ ﻛﺸﻮر ﺧﻮﯾﺶ ﺑﻮد؛ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﺎﺑﻞ را ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﺑﯿﺮﻗﯿﺐ ﺧﺎور ﻧﺰدﯾﻚ‪ ،‬و ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ و‬
‫ﺑﺎﺷﻜﻮھﺘﺮﯾﻦ ﭘﺎﯾﺘﺨﺘﮭﺎي ﺟﮭﺎن ﻗﺪﯾﻢ ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﭘﯿﺶ از وي‪ ،‬ﻧﺒﻮﭘﻠﺴﺮ ﻧﻘﺸﺔ ﺗﺠﺪﯾﺪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺷﮭﺮ را رﯾﺨﺘﮫ‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬و ﺑﺨﺘﻨﺼﺮ در ﻣﺪت ﺳﻠﻄﻨﺖ دراز ﭼﮭﻞ و ﺳﮫ ﺳﺎﻟﺔ ﺧﻮد‪ ،‬آﻧﭽﮫ را ﺳﻠﻒ وي آﻏﺎز ﻛﺮده ﺑﻮد ﺑﮫ ﭘﺎﯾﺎن‬
‫‪an‬‬

‫رﺳﺎﻧﯿﺪ‪ .‬ھﺮودوت‪ ،‬ﻛﮫ ﯾﻚ ﻗﺮن و ﻧﯿﻢ ﭘﺲ از آن از ﺷﮭﺮ ﺑﺎﺑﻞ دﯾﺪن ﻛﺮده‪ ،‬ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ﻛﮫ »ﺑﺮ ﺟﻠﮕﺔ‬
‫ﭘﮭﻨﺎوري ﻗﺮار دارد«‪ ،‬و ﺑﺮﮔﺮد آن ﺑﺎروﯾﻲ ﺑﮫ ﻃﻮل ﻧﻮد ﻛﯿﻠﻮﻣﺘﺮ ﻛﺸﯿﺪه ﺷﺪه؛ ﭘﮭﻨﺎي اﯾﻦ ﺑﺎرو ﭼﻨﺎن اﺳﺖ‬
‫ﻛﮫ‬
‫‪pym‬‬

‫ﻣﺴﺎﺣﺖ ﭘﺎﻧﺼﺪو ﺑﯿﺴﺖ ﻛﯿﻠﻮﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ ﻓﺮا ﻣﻲﮔﯿﺮد‪ .‬ﻧﮭﺮ ﻓﺮات‪ ،‬ﻛﮫ ﻧﺨﻠﺴﺘﺎﻧﮭﺎﯾﻲ دوﻛﺮاﻧﺔ آن را ﭘﻮﺷﺎﻧﯿﺪه‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬از ﻣﯿﺎن ﺷﮭﺮ ﻣﻲﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬و ﻛﺸﺘﯿﮭﺎي ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ ﺑﺮ روي اﯾﻦ ﻧﮭﺮ ﺑﮫ ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﯾﯿﻦ در ﺣﺮﻛﺖ‬
‫ﺑﻮد؛ ﭘﻞ زﯾﺒﺎﯾﻲ دو ﻛﻨﺎره را ﺑﮫ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﻣﻲﭘﯿﻮﺳﺖ‪ .‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﮭﺎي ﺑﺰرگ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ھﻤﮫ آﺟﺮي ﺑﻮده‪ ،‬ﭼﮫ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺳﻨﮓ در آن ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺑﻨﺪرت ﻓﺮاھﻢ ﻣﻲآﻣﺪه اﺳﺖ؛ وﻟﻲ ﻏﺎﻟﺒﺎً روي آﺟﺮھﺎ را ﺑﺎ ﺳﻔﺎﻟﮭﺎي ﻟﻌﺎﺑﺪار‬
‫درﺧﺸﺎن ﺑﮫ رﻧﮓ ﻛﺒﻮد ﯾﺎ زرد ﯾﺎ ﺳﻔﯿﺪ ﻣﻲﭘﻮﺷﺎﻧﯿﺪﻧﺪ و ﺑﺮ روي اﯾﻦ ﺳﻔﺎﻟﮭﺎ ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﺟﺎﻧﻮران و ﭼﯿﺰھﺎي‬
‫دﯾﮕﺮ را‪ ،‬ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻣﯿﻨﺎﯾﻲ و ﺑﺮﺟﺴﺘﮫ‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﮭﺘﺮﯾﻦ ﻧﻮع اﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ ھﻨﺮ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺗﺎﻛﻨﻮن‬

‫‪.co‬‬
‫درﺟﮭﺎن ﭘﯿﺪا ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ ﺑﺮ ھﺮ ﻗﻄﻌﮫ آﺟﺮي ﻛﮫ از ﻣﺤﻞ ﺑﺎﺑﻞ ﻗﺪﯾﻢ ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه‪ ،‬اﯾﻦ ﻧﻮﺷﺘﺔ‬
‫ﻣﻔﺎﺧﺮهآﻣﯿﺰ ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪» :‬ﻣﻨﻢ ﺑﺨﺘﻨﺼﺮ‪ ،‬ﺷﺎه ﺑﺎﺑﻞ‪«.‬‬

‫ﻣﺴﺎﻓﺮي ﻛﮫ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺷﮭﺮ ﻧﺰدﯾﻚ ﻣﻲﺷﺪه‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﻣﻲدﯾﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺮ ﺑﺎﻻي ﻛﻮھﻲ از ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺑﺮج ﺑﺰرگ‬
‫ﻣﺪرج‪» -‬زﯾﮕﻮرات«‪ -‬ھﻔﺖ ﻃﺒﻘﮫاي ﻗﺮار دارد ﻛﮫ دﯾﻮارھﺎي آن از ﻛﺎﺷﻲ ﻣﻨﻘﺶ درﺧﺸﻨﺪه ﭘﻮﺷﯿﺪه ﺷﺪه و‬

‫‪oo‬‬
‫ﻧﻮك آن ﻧﺰدﯾﻚ ﺑﮫ ‪ 200‬ﻣﺘﺮ از ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ ﺑﻠﻨﺪﺗﺮ اﺳﺖ؛ ﺑﺮ ﺑﺎﻻي اﯾﻦ ﺑﺮج‪ ،‬ﺿﺮﯾﺤﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ در آن ﻣﯿﺰ‬
‫ﺑﺰرگ زرﯾﻦ و ﺗﺨﺖ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺰﯾﻨﻲ ﺟﺎي داﺷﺖ‪ ،‬ﻛﮫ ھﺮ ﺷﺐ زﻧﻲ در آن اﻧﺘﻈﺎر ﻣﺸﯿﺖ اﻻھﻲ را‬
‫ﻣﻲﻛﺸﯿﺪ‪ .‬ﮔﻤﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮ آن اﺳﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ ﺑﻨﺎي رﻓﯿﻊ‪ ،‬ﻛﮫ از اھﺮام ﻣﺼﺮ و از ﺑﻨﺎھﺎي ﺗﻤﺎم دورهھﺎ‪ -‬ﺟﺰ‬
‫آﻧﭽﮫ ﺑﮫ روزﮔﺎر ﻣﺎ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه‪ -‬ﺑﻠﻨﺪﺗﺮ ﺑﻮد‪ ،‬ھﻤﺎن »ﺑﺮج ﺑﺎﺑﻞ« اﺳﺖ ﻛﮫ ذﻛﺮ آن در داﺳﺘﮭﺎي ﻋﺒﺮي‬

‫‪yah‬‬
‫آﻣﺪه؛ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ھﻤﺎن داﺳﺘﺎﻧﮭﺎ‪ ،‬ﻛﺴﺎﻧﻲ از اھﻞ زﻣﯿﻦ‪ ،‬ﻛﮫ ﯾﮭﻮه را ﻧﻤﻲﺷﻨﺎﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﺑﺰرﮔﻲ و ﻏﺮور‬
‫ﺧﻮد را ﺑﺎ اﯾﻦ ﺑﻨﺎي ﭼﻨﺪ ﻃﺒﻘﮫ ﻧﻤﺎﯾﺶ دھﻨﺪ؛ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﭙﺎه‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺸﻮش ﺳﺎﺧﺘﻦ زﺑﺎﻧﮭﺎي ﻣﺮدم‪ ،‬آﻧﺎن را ﻛﯿﻔﺮ‬
‫داد‪ .‬در ﺟﻨﻮب »زﯾﮕﻮرات«‪ ،‬ﻣﻌﺒﺪ ﺑﺰرگ ﻣﺮدوك‪ ،‬ﭘﺮوردﮔﺎر ﺑﺎﺑﻞ و ﻧﮕﺎھﺒﺎن آن‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬و‬
‫در اﻃﺮاف آن ﺷﮭﺮي ﻗﺮار داﺷﺖ ﻛﮫ ﭼﻨﺪ ﺧﯿﺎﺑﺎن ﭘﮭﻦ و روﺷﻦ و زﯾﺒﺎ آن را ﺑﮫ ﻗﺴﻤﺘﮭﺎﯾﻲ ﻣﻨﻘﺴﻢ‬
‫ﻣﻲﻛﺮد؛ ﻛﺎﻧﺎﻟﮭﺎﯾﻲ ﺑﺮاي رﻓﺖ و آﻣﺪ ﻛﺸﺘﯿﮭﺎ در آن ﺣﻔﺮ ﺷﺪه ﺑﻮد؛ ﻛﻮﭼﮫھﺎي ﺗﻨﮕﻲ وﺟﻮد داﺷﺖ ﻛﮫ‬
‫ﺑﺎزارھﺎ و دﻛﺎﻧﮭﺎ زﯾﻨﺖﺑﺨﺶ آن ﺑﻮد‪ ،‬و ﺑﻮي ﻣﺨﺼﻮص ﺧﺎوري از آن ﺑﺮﻣﻲﺧﺎﺳﺖ‪ .‬راھﻲ ﻛﮫ ﻣﻌﺎﺑﺪ را‬
‫ﺑﮫ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﻣﻲﭘﯿﻮﺳﺖ‪ ،‬و »راه ﻣﻘﺪس« ﻧﺎم داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﺎ آﺟﺮ ﻗﯿﺮاﻧﺪود ﭘﻮﺷﯿﺪه ﺑﻮد؛ ﺑﺮ روي آن ﭘﺎرهھﺎي‬
‫@‪h‬‬
‫ﺳﻨﮓ آھﻜﻲ و ﺳﻨﮓ آﺟﺮ ﻗﺮﻣﺰ رﻧﮕﻲ ﻓﺮش ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﺎ ﺧﺪاﯾﺎن ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻲآﻧﻜﮫ ﭘﺎھﺎﯾﺸﺎن آﻟﻮده ﺷﻮد‪،‬‬
‫از اﯾﻦ راھﮭﺎ ﺑﮕﺬرﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮ دو ﻃﺮف اﯾﻦ راھﺮو‪ ،‬دو دﯾﻮار ﺑﺎ‬

‫ﻛﺎﺷﻲ رﻧﮕﯿﻦ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﺮ روي آﻧﮭﺎ ﻧﻘﺶ ﺑﺮﺟﺴﺘﮫأي‪ ،‬ﺑﺎ ﻟﻌﺎب درﺧﺸﺎن‪ ،‬از ﺻﺪو ﺑﯿﺴﺖ ﺷﯿﺮ‬
‫در ﺣﺎل ﻏﺮش ﻧﻤﺎﯾﺎن ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﺎﻛﺎﻓﺮان ﺑﺘﺮﺳﻨﺪ و ﺑﮫ اﯾﻦ راه ﻣﻘﺪس ﻧﺰدﯾﻚ ﻧﺸﻮﻧﺪ‪ .‬در ﯾﻜﻲ از دو ﻃﺮف راه‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﻘﺪس‪ ،‬دروازة دو دھﺎﻧﺔ ﻋﺸﺘﺮ دﯾﺪه ﻣﻲﺷﺪ ﻛﮫ آن را ﺑﺎ آﺟﺮ ﻋﺎﻟﻲ ﺳﺎﺧﺘﮫ‪ ،‬و در ﻣﯿﺎن آن‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﺎﺷﯿﮭﺎي‬
‫ﻟﻌﺎﺑﻲ ﺧﻮﺷﺮﻧﮓ‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﮔﻞ و ﺑﻮﺗﮫ و ﺟﺎﻧﻮران را ﭼﻨﺎن ﺟﺎي داده ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﯿﻨﻨﺪه آﻧﮭﺎ را ﺟﺎﻧﺪار ﺗﺼﻮر‬
‫ﻣﻲﻛﺮد‪.‬‬

‫در ﭘﺎﻧﺼﺪﻣﺘﺮي ﺷﻤﺎل »ﺑﺮج ﺑﺎﺑﻞ« ﺑﺮﺟﺴﺘﮕﻲ ﻣﺨﺘﺼﺮي ﺑﺮ روي زﻣﯿﻦ وﺟﻮد داﺷﺖ ﻛﮫ آن را ﻗﺼﺮ‬
‫ﻣﻲﻧﺎﻣﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﺨﺘﻨﺼﺮ ﺑﺮ روي آن ﺑﺎﺷﻜﻮھﺘﺮﯾﻦ ﻛﺎﺧﮭﺎي ﺧﻮد را ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺑﻮد‪ .‬در وﺳﻂ اﯾﻦ ﺑﻨﺎ ﺟﺎﯾﮕﺎه‬
‫‪set‬‬

‫اﺻﻠﻲ او ﻗﺮار داﺷﺖ‪ ،‬ﻛﮫ دﯾﻮارھﺎي آﺟﺮي زرد رﻧﮓ داﺷﺖ‪ ،‬و ﻛﻒ آن را ﻣﺎﺳﮫﺳﻨﮓ اﺑﻠﻖ ﻣﻲﭘﻮﺷﺎﻧﯿﺪ؛‬
‫ﻧﻘﺶ ﺑﺮﺟﺴﺘﮫھﺎي ﻟﻌﺎﺑﻲ ﻛﺒﻮد رﻧﮓ دﯾﻮارھﺎ را زﯾﻨﺖ ﻣﻲﺑﺨﺸﯿﺪ‪ ،‬و ﺷﯿﺮھﺎي ﻋﻈﯿﻤﻲ ﻛﮫ از ﺳﻨﮓ‬
‫ﺑﺎزاﻟﺖ ﺗﺮاﺷﯿﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬در ﻣﺪﺧﻞ آن‪ ،‬ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﻧﮕﺎھﺒﺎن‪ ،‬ﺟﺎي داﺷﺖ‪ .‬در ﻧﺰدﯾﻜﻲ آن ﺑﺮآﻣﺪﮔﻲ‪ ،‬ﺑﺎﻏﮭﺎي‬
‫ﻣﻌﻠﻖ ﻣﺸﮭﻮر ﺑﺎﺑﻞ واﻗﻊ ﺑﻮد ﻛﮫ ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن آن را ﯾﻜﻲ از ﻋﺠﺎﯾﺐ ھﻔﺘﮕﺎﻧﺔ ﻋﺎﻟﻢ ﻣﻲﺷﻤﺮدﻧﺪ؛ اﯾﻦ ﺑﺎﻏﮭﺎ ﺑﺮ‬
‫روي ﯾﻚ رﺷﺘﮫ از ﺳﺘﻮﻧﮭﺎي داﯾﺮه ﺷﻜﻞ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺑﻮد ﻛﮫ آﻧﮭﺎ را روي ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﻲﮔﻮﯾﻨﺪ‬
‫‪an‬‬

‫ﺑﺨﺘﻨﺼﺮ ﻋﺸﻘﺒﺎز اﯾﻦ ﺑﺎﻏﮭﺎ را ﺑﺮاي زﻧﺶ‪ ،‬ﻛﮫ دﺧﺘﺮ ھﻮوﺧﺸﺘﺮه ﭘﺎدﺷﺎه ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﻣﺎد ﺑﻮد‪ ،‬ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬ﭼﮫ‬
‫آن ﺑﺎﻧﻮ‪ ،‬ﻛﮫ در ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﻛﻮھﺴﺘﺎﻧﻲ ﭘﺮورش ﯾﺎﻓﺘﮫ ﺑﻮد‪ ،‬ﻃﺎﻗﺖ ﺗﺎﺑﺶ ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﺳﻮزان و ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر ﺑﺎﺑﻞ‬
‫را ﻧﺪاﺷﺖ و ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ آرزوي وﻃﻦ ﺳﺮﺳﺒﺰ ﺧﻮد را ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﺑﺮ ﺳﻄﺢ ﻓﻮﻗﺎﻧﻲ اﯾﻦ زﻣﯿﻦ ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ ﻗﺸﺮ‬
‫ﺑﺴﯿﺎر ﺿﺨﯿﻤﻲ از ﺧﺎك زراﻋﺘﻲ ﺣﺎﺻﻠﺨﯿﺰ رﯾﺨﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ﻧﮫ ﺗﻨﮭﺎ ﮔﯿﺎھﺎن و درﺧﺘﺎن ﻛﻮﭼﻚ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ‬
‫‪pym‬‬

‫درﺧﺘﺎن ﺗﻨﺎوري ﻛﮫ رﯾﺸﮫھﺎﺷﺎن زﯾﺎد در زﻣﯿﻦ ﻓﺮو ﻣﻲرود‪ ،‬در آن ﭘﺮورش ﻣﻲﯾﺎﻓﺖ‪ .‬آب را ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ‬
‫ﻣﺎﺷﯿﻨﮭﺎي ﻣﺨﺼﻮﺻﻲ ﻛﮫ ﮔﺮوھﻲ از ﻏﻼﻣﺎن ﺑﮫ راه ﻣﻲاﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬از ﻓﺮات ﺑﺎﻻ ﻣﻲﻛﺸﯿﺪﻧﺪ و از راه‬
‫ﻣﺠﺎري ﭘﻨﮭﺎن ﺷﺪه در ﻣﯿﺎن ﺳﺘﻮﻧﮭﺎ ﺑﮫ ﺑﺎغ ﻣﻲرﺳﺎﻧﯿﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮ ﺳﻄﺢ ﺑﻠﻨﺪ ﺑﺎغ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﯿﺶ از ﺑﯿﺴﺖ ﻣﺘﺮ از‬
 ‫‪m‬‬
‫زﻣﯿﻦ ارﺗﻔﺎع داﺷﺖ‪ ،‬زﻧﺎن ﺣﺮم ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ‪ ،‬در ﻣﯿﺎن ﮔﯿﺎھﺎن ﻋﺠﯿﺐ و ﻏﺮﯾﺐ و ﮔﻠﮭﺎي ﻣﻌﻄﺮ‪ ،‬و در زﯾﺮ‬
‫ﺳﺎﯾﺔ درﺧﺘﺎن ﭘﺮ ﺷﺎخ و ﺑﺮگ‪ ،‬ﺑﻲﭘﺮده و آﺳﻮده از ﭼﺸﻢ ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﺎن‪ ،‬ﮔﺮدش ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﮫ‬
‫زﯾﺮ ﭘﺎي اﯾﺸﺎن‪ ،‬در ﻛﻮﭼﮫھﺎ و ﺑﯿﺎﺑﺎﻧﮭﺎ‪ ،‬ﺗﻮدة ﻣﺮدم از زن وﻣﺮد ﺑﮫ ﻛﺸﺎورزي و ﺑﺎﻓﻨﺪﮔﻲ و ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن و‬

‫‪.co‬‬
‫ﺑﺎرﺑﺮي اﺷﺘﻐﺎل داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬و دﺧﺘﺮان و ﭘﺴﺮاﻧﻲ ﻣﻲآوردﻧﺪﻛﮫ ﭘﺲ از اﯾﺸﺎن‬

‫‪ -II‬رﻧﺠﺒﺮان‬
‫ﺷﻜﺎر‪ -‬ﺑﺮزﮔﺮي‪ -‬ﺧﻮراك‪ -‬ﺻﻨﺎﻋﺖ‪ -‬ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ‪ -‬ﺧﻄﺮھﺎي ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ‪ -‬رﺑﺎﺧﻮاران‪ -‬ﺑﺮدﮔﺎن‬

‫‪oo‬‬
‫ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﻛﺸﻮر ھﻨﻮز ﺣﺎﻟﺖ وﺣﺸﻲ وﺧﻄﺮﻧﺎك داﺷﺖ؛ ﻣﺎران ﮔﺰﻧﺪه در ﻣﯿﺎن ﮔﯿﺎھﺎن اﻧﺒﻮه ﻣﻲﺧﺰﯾﺪﻧﺪ؛‬
‫ﯾﻜﻲ از ﺳﺮﮔﺮﻣﯿﮭﺎي ﺷﺎھﺎن ﺑﺎﺑﻞ و آﺷﻮر آن ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﺎ ﺷﯿﺮاﻧﻲ ﻛﮫ آرام و ﻣﻄﻤﺌﻦ در ﺑﯿﺸﮫھﺎ ﮔﺮدش‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﭼﻮن اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺑﮫ ﺟﺎﻧﺐ اﯾﺸﺎن ﻣﻲرﻓﺖ ھﺮاﺳﻨﺎك ﮔﺮﯾﺰان ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﺟﻨﮓ ﺗﻦ ﺑﮫ ﺗﻦ‬

‫‪yah‬‬
‫ﺑﺮﺧﯿﺰﻧﺪ‪ .‬راﺳﺘﺶ را ﺑﺨﻮاھﯿﻢ‪ ،‬ﻣﺪﻧﯿﺖ ھﻤﭽﻮن دورة ﻓﺘﺮﺗﻲ ﻣﻮﻗﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ در ﺧﻼل زﻧﺪﮔﻲ ﺟﻨﮕﻠﻲ‬
‫ﭘﯿﺶ ﻣﻲآﯾﺪ‪.‬‬

‫ﻗﺴﻤﺖ ﻋﻤﺪة اراﺿﻲ را رﻋﺎﯾﺎ ﯾﺎ ﺑﺮدﮔﺎن ﻛﺸﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﻛﻤﻲ از آن ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﮫ واﺳﻄﺔ ﻛﺸﺎورزان‬
‫ﻣﺎﻟﻚ زﻣﯿﻦ ﻛﺸﺖ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬در ﻗﺮﻧﮭﺎي اول‪ ،‬ھﻤﺎنﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ در ﻛﺸﺖ و ﻛﺎر ﻋﺼﺮ ﻧﻮﺳﻨﮕﻲ ﻣﺮﺳﻮم ﺑﻮد‪،‬‬
‫زﻣﯿﻦ را ﺑﺎ ﻛﺞ ﺑﯿﻠﮭﺎي ﺳﻨﮕﻲ ﺷﺨﻢ ﻣﻲزدﻧﺪ‪ .‬ﻗﺪﯾﻤﺘﺮﯾﻦ ﻧﻘﺸﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ دﺳﺖ اﺳﺖ‪ ،‬و ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﮔﺎو آھﻦ را در‬
‫@‪h‬‬
‫ﺑﺎﺑﻞ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ‪ ،‬ﺻﻮرت ﻧﻘﺶ ﺷﺪه ﺑﺮ ﻣﮭﺮي اﺳﺖ ﻛﮫ ﺗﺎرﯾﺦ ﺣﻮاﻟﻲ ‪ 1400‬قم را دارد‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ اﯾﻦ‬
‫اﺑﺰار ﺳﻮدﻣﻨﺪ ﻗﺪﯾﻤﻲ‪ ،‬در آن زﻣﺎن‪ ،‬ﺗﺎرﯾﺨﻲ ﻃﻮﻻﻧﻲ را از زﻣﺎن ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﺧﻮد در ﺑﯿﻦاﻟﻨﮭﺮﯾﻦ ﭘﺸﺖ ﺳﺮ‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﮫ ﺑﻮد؛ ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ ﮔﺎوآھﻦ در آن زﻣﺎن آﻟﺖ ﺟﺪﯾﺪي ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ ،‬ﭼﮫ‪ ،‬در ﻋﯿﻦ‬
‫آﻧﻜﮫ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﺪران ﻣﺎ ﮔﺎوآھﻨﮭﺎي ﺧﻮد را ﺑﮫ ﮔﺎو ﻣﻲﺑﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﺎوآھﻨﮭﺎي ﺳﻮﻣﺮي ﺑﮫ آن ﻟﻮﻟﮫاي ﻣﺘﺼﻞ‬
‫ﻣﻲﺷﺪ و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﺎوآھﻨﮭﺎي ﻓﺮزﻧﺪان ﻣﺎ‪ ،‬از اﯾﻦ ﻟﻮﻟﮫ‪ ،‬داﻧﮫ ﺑﮫ زﻣﯿﻦ ﻣﻲرﯾﺨﺖ و در آن ﻛﺎﺷﺘﮫ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﻣﺮدم‬
‫ﺑﺎﺑﻞ‪ ،‬ھﻤﭽﻮن ﻣﺮدم ﻣﺼﺮ‪ ،‬آب زﯾﺎد ﺷﺪة رودﺧﺎﻧﮫ را رھﺎ ﻧﻤﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ زﻣﯿﻦ را ﻓﺮاﮔﯿﺮد و آن را در‬
‫‪are‬‬

‫ﺧﻮد ﻏﺮق ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ھﺮ ﻛﺸﺘﺨﻮاﻧﻲ را ﺧﺎﻛﺮﯾﺰي از درآﻣﺪن آب ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﻌﻀﻲ از اﯾﻦ‬
‫ﺧﺎﻛﺮﯾﺰھﺎ را اﻣﺮوز ھﻢ ﻣﻲﺗﻮان دﯾﺪ‪ .‬آﺑﮭﺎي اﺿﺎﻓﻲ را در ﺷﺒﻜﮫاي از ﺗﺮﻋﮫھﺎ ﻣﻲاﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ ﯾﺎ در ﻣﺨﺎزﻧﻲ‬
‫ذﺧﯿﺮه ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و‪ ،‬ھﻨﮕﺎم ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪي‪ ،‬ﯾﺎ راه آب را ﺑﮫ ﻣﺰارع ﻣﻲﮔﺸﻮدﻧﺪ ﯾﺎ ﺑﺎ »ﺷﺎدوف«‪ ،‬ﻛﮫ ﺳﻄﻞ‬
‫ﭼﻮﺑﻲ ﺑﺴﺘﺔ ﺑﮫ ﻛﻨﺎر دﺳﺘﻚ ﺑﻠﻨﺪي ﺑﻮد‪ ،‬آب را ﺑﺎﻻ ﻣﻲﻛﺸﯿﺪﻧﺪ و ﺑﮫ زراﻋﺖ ﻣﻲدادﻧﺪ‪ .‬ﯾﻜﻲ از اﻣﺘﯿﺎزات‬
‫دورة ﺑﺨﺘﻨﺼﺮ آن اﺳﺖ ﻛﮫ دﺳﺘﻮر داد ﻣﺠﺎري ﻓﺮاواﻧﻲ ﺑﺮاي آﺑﯿﺎري ﺣﻔﺮ ﻛﺮدﻧﺪ و ﻣﺨﺰن ﺑﺰرﮔﻲ ﺑﺮاي‬
‫‪set‬‬

‫ﻧﮕﺎھﺪاري آب ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﻣﺤﯿﻂ آن دوﯾﺴﺖ و ﺑﯿﺴﺖ و ﭘﻨﺞ ﻛﯿﻠﻮﻣﺘﺮ ﻃﻮل داﺷﺖ‪ ،‬و ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ آن‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫ﻣﺎزاد آب ﻃﻐﯿﺎن رودﺧﺎﻧﮫ‪ ،‬اراﺿﻲ ﭘﮭﻨﺎوري را آﺑﯿﺎري ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻣﺮوزه ھﻢ در ﺑﯿﻦاﻟﻨﮭﺮﯾﻦ ﺑﺴﯿﺎري‬
‫از اﯾﻦ ﺗﺮﻋﮫھﺎي ﺧﺮابﺷﺪه را ﻣﻲﺗﻮان دﯾﺪ؛ ﺑﺮاي آﻧﻜﮫ ﻣﻌﻠﻮم ﺷﻮد راﺑﻄﺔ ﮔﺬﺷﺘﮫ و ﺣﺎل‪ ،‬و ﻣﺮدﮔﺎن و‬
‫زﻧﺪﮔﺎن‪ ،‬ھﻨﻮز ﭘﯿﻮﺳﺘﮕﻲ دارد‪ ،‬ھﻤﺎن ﺷﺎدوﻓﮭﺎي اوﻟﯿﮫ اﻛﻨﻮن در ﻛﻨﺎر رود ﻓﺮات و رود ﻟﻮار در ﻓﺮاﻧﺴﮫ‬
‫دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫زﻣﯿﻨﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ آﺑﯿﺎري ﻣﻲﺷﺪ اﻧﻮاع ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن داﻧﮫھﺎ و ﺳﺒﺰﯾﺠﺎت را ﺑﮫ ﺑﺎر ﻣﻲآورد؛ ﻧﯿﺰ‬
‫ﺑﺎﻏﮭﺎي ﻣﯿﻮة ﻓﺮاواﻧﻲ از اﯾﻦ آب ﺳﯿﺮاب ﻣﻲﺷﺪ؛ ﻣﯿﻮهھﺎي رﻧﮕﺎرﻧﮓ و‪ ،‬از ھﻤﮫ ﻣﮭﻤﺘﺮ‪ ،‬ﺧﺮﻣﺎي ﻓﺮاوان‬
‫ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﻲآﻣﺪ‪ .‬ﺑﺎﺑﻠﯿﺎن از ﻧﻌﻤﺖ ﺧﻮرﺷﯿﺪ درﺧﺸﻨﺪه و زﻣﯿﻦ ﺣﺎﺻﻠﺨﯿﺰ ﺑﮭﺮهﺑﺮداري ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و ﻧﺎن و‬
‫‪pym‬‬

‫ﻋﺴﻞ و ﻧﺎن ﺷﯿﺮﯾﻨﻲ و ﭼﯿﺰھﺎي ﻟﺬﯾﺬ دﯾﮕﺮ ﻓﺮاھﻢ ﻣﻲآوردﻧﺪ؛ ﺑﺎ ﻣﺨﻠﻮط ﻛﺮدن ﻋﺴﻞ و آرد‪ ،‬ﻏﺬاھﺎي ﻟﺬﯾﺬ‬
‫ﻓﺮاواﻧﻲ ﺗﮭﯿﮫ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ﺑﺮاي ﺑﺎرور ﺷﺪن ﻧﺨﻞ‪ ،‬ﮔﺮد درﺧﺖ ﻧﺮ را ﺑﮫ درﺧﺘﺎن ﻣﺎده ﻣﻲاﻓﺸﺎﻧﺪﻧﺪ‪ .‬درﺧﺖ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻣﻮ و زﯾﺘﻮن از ﺑﯿﻦاﻟﻨﮭﺮﯾﻦ ﺑﮫ ﯾﻮﻧﺎن و روم‪ ،‬و از آﻧﺠﺎ ﺑﮫ ﺑﺎﺧﺘﺮ اروﭘﺎ اﻧﺘﻘﺎل ﯾﺎﻓﺘﮫ؛ زادﮔﺎه ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ھﻠﻮي‬
‫اﯾﺮاﻧﻲ ﻧﺰدﯾﻚ ھﻤﯿﻦ ﺳﺮزﻣﯿﻦ اﺳﺖ؛ ﻟﻮﻛﻮﻟﻮس از‬

‫‪.co‬‬
‫ﻛﺮاﻧﮫھﺎي درﯾﺎي ﺳﯿﺎه ﮔﯿﻼس را ﺑﮫ روم آورد‪ ،‬و ﺷﯿﺮ‪ ،‬ﻛﮫ در ﮔﺬﺷﺘﺔ دور ﺑﺎﺧﺘﺮ ﺑﺴﯿﺎر ﻛﻤﯿﺎب ﺑﻮد‪ ،‬در‬
‫آن زﻣﺎن ﺑﮫ ﺻﻮرت ﯾﻜﻲ از ﻏﺬاھﺎي اﺻﻠﻲ درآﻣﺪ؛ ﮔﻮﺷﺖ ﻛﻢ و ﮔﺮان ﺑﻮد‪ ،‬وﻟﻲ ﻣﺎھﻲ‪ ،‬از ﻣﺠﺎري‬
‫ﺑﺰرگ آب‪ ،‬ﻓﺮاوان ﺻﯿﺪ ﻣﻲﺷﺪ و ﺑﯿﭽﯿﺰﺗﺮﯾﻦ ﻃﺒﻘﺎت ﻧﯿﺰ ﺷﻜﻢ ﺧﻮد را از آن ﺳﯿﺮ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪.‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ‬
‫ﺷﺐ ﻓﺮا ﻣﻲرﺳﯿﺪ و ﻛﺸﺎورز از آن ﻣﻲﺗﺮﺳﯿﺪ ﻛﮫ اﻧﺪﯾﺸﯿﺪن درﺑﺎرة ﻣﺮگ و زﻧﺪﮔﻲ آﺳﺎﯾﺶ ﺧﺎﻃﺮش را‬
‫ﺑﺮھﻢ زﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﺟﺎم ﺷﺮاب ﺧﺮﻣﺎ‪ ،‬ﯾﺎ ﻓﻘﺎﻋﻲ ﻛﮫ از ﺣﺒﻮﺑﺎت ﻣﻲﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬ﻣﺘﻮﺳﻞ ﻣﻲﺷﺪ و دﻧﯿﺎ و ھﺮﭼﮫ را‬

‫‪oo‬‬
‫در آن اﺳﺖ ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﻲﻛﺮد‪.‬‬

‫در آن زﻣﺎن‪ ،‬ﺑﮫ ﺟﺰ ﺑﺮزﮔﺮان‪ ،‬ﻣﺮدم دﯾﮕﺮي ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﺑﺮاي دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﻦ ﺑﮫ ﻧﻔﺖ و ﺑﯿﺮون آوردن ﻣﺲ و‬
‫ﺳﺮب و آھﻦ و ﺳﯿﻢ و زر‪ ،‬زﻣﯿﻦ را زﯾﺮورو ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﺳﺘﺮاﺑﻮن در ﻛﺘﺎب ﺧﻮد وﺻﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ‬
‫ﭼﯿﺰي را ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﮫ ﻗﻮل او‪» ،‬ﻧﻔﺖ ﯾﺎ ﻗﯿﺮ ﻣﺎﯾﻊ« ﻧﺎم دارد‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﮫ از زﻣﯿﻦ ﺑﯿﺮون آوردهاﻧﺪ؛ اﯾﻦ ﻛﺎري‬

‫‪yah‬‬
‫اﺳﺖ ﻛﮫ ھﻢاﻛﻨﻮن ﻧﯿﺰ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﯿﺮد؛ ﺑﮫ ﮔﻔﺘﺔ او‪ ،‬ﭼﻮن اﺳﻜﻨﺪر ﺷﻨﯿﺪ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻣﺎﯾﻊ ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰ‪ ،‬آب‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﺳﻮﺧﺘﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي آزﻣﻮدن آن دﺳﺘﻮر داد ﺗﺎ ﯾﻜﻲ از ﻏﻼﻣﺎن را ﺑﮫ آن آﻟﻮده ﻛﺮدﻧﺪ و وي را آﺗﺶ‬
‫زدﻧﺪ‪ .‬اﺑﺰارھﺎي ﻛﺎر‪ ،‬ﻛﮫ در زﻣﺎن ﺣﻤﻮرﺑﻲ ھﻨﻮز ﺳﻨﮕﻲ ﺑﻮد‪ ،‬در آﻏﺎز ھﺰارة اول ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد ﻣﺴﯿﺢ‬
‫رﻓﺘﮫ رﻓﺘﮫ ﻋﻮض ﺷﺪ و آﻧﮭﺎ را ﺑﺎ ﻣﻔﺮغ و ﭘﺲ از آن ﺑﺎ آھﻦ ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ؛ ﻧﯿﺰ رﯾﺨﺘﮫﮔﺮي ﻓﻠﺰات در ھﻤﺎن‬
‫زﻣﺎن آﻏﺎز ﺷﺪ‪ .‬ﭘﺎرﭼﮫھﺎ را ﺑﺎ ﭘﻨﺒﮫ و ﭘﺸﻢ ﻣﻲﺑﺎﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﭼﻨﺎن ﺧﻮب رﻧﮕﺮزي و زرﻛﺸﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ‬
‫ﮔﺮاﻧﺘﺮﯾﻦ ﻛﺎﻻي ﺻﺎدراﺗﻲ ﺑﺎﺑﻞ ھﻤﯿﻦﮔﻮﻧﮫ ﭘﺎرﭼﮫھﺎ ﺑﻮد‪ ،‬و ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن ﯾﻮﻧﺎن و روم ﺑﺎ ﺳﺘﺎﯾﺶ و ﺗﺤﺴﯿﻦ‬
‫@‪h‬‬
‫از آﻧﮭﺎ ﻧﺎم ﺑﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ھﺮاﻧﺪازه درﺗﺎرﯾﺦ ﺑﯿﻦاﻟﻨﮭﺮﯾﻦ ﺑﮫ ﻋﻘﺐ ﺑﺎزﮔﺮدﯾﻢ‪ ،‬ھﻤﻮاره دﺳﺘﮕﺎه ﻧﺴﺎﺟﻲ و ﭼﺮخ‬
‫ﻛﻮزهﮔﺮي را ﻣﻲﯾﺎﺑﯿﻢ؛ ﺷﺎﯾﺪ اﯾﻨﮭﺎ ﺗﻨﮭﺎ ﻣﺎﺷﯿﻨﮭﺎﯾﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ آن ﻣﺮدم ﻣﻲﺷﻨﺎﺧﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺧﺎﻧﮫھﺎ را ﺑﺎ ﮔﻞ‬
‫ﻣﺨﻠﻮط ﺑﮫ ﻛﺎه ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﺧﺸﺘﮭﺎي ﺗﺎزه از ﻗﺎﻟﺐ درآﻣﺪه را‪ ،‬ﺗﺮﺗﺮ‪ ،‬روي ھﻢ ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ ﺗﺎ در آﻓﺘﺎب‬
‫ﺑﺨﺸﻜﺪ و ﻣﺤﻜﻢ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺘﺪرﯾﺞ درﯾﺎﻓﺘﻨﺪ ﻛﮫ اﮔﺮ ﺧﺸﺖ در آﺗﺶ ﭘﺨﺘﮫ ﺷﻮد‪ ،‬اﺳﺘﻮارﺗﺮ ﻣﻲﮔﺮدد و ﺑﯿﺸﺘﺮ‬
‫دوام ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﻮد ﻛﮫ آﺟﺮﺳﺎزي در ﺑﺎﺑﻞ ﭘﯿﺪا ﺷﺪ و ﺑﺴﺮﻋﺖ ﭘﯿﺶ رﻓﺖ‪ .‬ﭘﯿﺸﮫھﺎ و ھﻨﺮھﺎي‬
‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن و ﻓﺮاوان در ﺑﺎﺑﻞ وﺟﻮد داﺷﺖ؛ ﺻﻨﻌﺘﮕﺮان ﻣﺎھﺮ ﭘﯿﺪا ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬و از ﮔﺮوھﮭﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫‪are‬‬

‫ﺻﻨﻌﺘﮕﺮان‪ ،‬درزﻣﺎن ﺣﻤﻮرﺑﻲ‪ ،‬اﺻﻨﺎف و رﺳﺘﮫھﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﺗﺸﻜﯿﻞ ﺷﺪ )ﻛﮫ آﻧﺎن را »ﻗﺒﯿﻠﮫھﺎ«‬
‫ﻣﻲﻧﺎﻣﯿﺪﻧﺪ( و اﺳﺘﺎدان و ﺷﺎﮔﺮدان در اﯾﻦ ﺗﻘﺴﯿﻤﺎت ﺻﻨﻔﻲ ﺷﺮﻛﺖ داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮاي ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ داﺧﻠﻲ اراﺑﮫھﺎﯾﻲ را ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ ﻛﮫ ﺧﺮان آﻧﮭﺎ را ﻣﻲﻛﺸﯿﺪﻧﺪ‪ .‬در اﺳﻨﺎد ﺑﺎﺑﻠﻲ‪،‬‬
‫ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺑﺎر ﺑﮫ ﺳﺎل ‪ 2100‬قم اﺳﺖ ﻛﮫ اﺷﺎرهاي ﺑﮫ اﺳﺐ ﻣﻲﺷﻮد و از آن ﺑﮫ ﻧﺎم »ﺧﺮﺧﺎوري« ذﻛﺮي‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﻲرود؛ ﻇﺎھﺮاً ﭼﻨﺎن ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ اﺻﻞ اﺳﺐ از ﻓﻼﺗﮭﺎي آﺳﯿﺎي ﻣﯿﺎﻧﮫ ﺑﻮده و ﻛﺎﺳﯿﮭﺎ آن را ﺑﮫ‬
‫ﺑﺎﺑﻞ آورده ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ھﻤﺎنﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ ھﯿﻜﺴﻮﺳﮭﺎ اﯾﻦ ﭼﮭﺎرﭘﺎ را ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﮫ ﻣﺼﺮ ﺑﺮدهاﻧﺪ‪ .‬در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ اﯾﻦ‬
‫وﺳﯿﻠﺔ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ در دﺳﺘﺮس ﺑﺎﺑﻠﯿﺎن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺗﺠﺎرت وﺳﻌﺖ ﭘﯿﺪا ﻛﺮد و ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﺧﺎرﺟﻲ ﭘﯿﺪا‬
‫ﺷﺪ؛ ﺑﺎﺑﻞ‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﺮﻛﺰ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﺧﺎورﻣﯿﺎﻧﮫ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺴﺮﻋﺖ ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ ﺷﺪ؛ ﺑﺎ اﻧﺘﺸﺎر ﺗﺠﺎرت‪ ،‬ارﺗﺒﺎط اﯾﻦ‬
‫ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺑﺎ ﺳﺎﻛﻨﺎن ﻛﺮاﻧﮫھﺎي ﻣﺪﯾﺘﺮاﻧﮫ زﯾﺎد ﺷﺪ‪ ،‬و از آن ﻣﯿﺎن ﺧﯿﺮ و ﺷﺮ‪ ،‬ھﺮ دو‪ ،‬ﭘﺪﯾﺪ آﻣﺪ‪ .‬ﺑﺨﺘﻨﺼﺮ‪،‬‬
‫‪an‬‬

‫ﺑﺎ اﺻﻼح راھﮭﺎي ﻛﺎرواﻧﺮو‪ ،‬اﻣﺮ ﺗﺠﺎرت را ﺗﺴﮭﯿﻞ ﻛﺮد؛ ﺧﻮد وي در اﯾﻦ ﺑﺎره‪ ،‬ﺑﺮاي ﯾﺎدآوري ﺑﮫ‬
‫ﻣﻮرﺧﺎن‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ﻣﻦ راھﮭﺎي ﺑﺎرﯾﻚ ﻏﯿﺮﻗﺎﺑﻞ ﻋﺒﻮر را ﺑﮫ ﺻﻮرت راھﮭﺎي ھﻤﻮار و ﺧﻮب‬
‫درآوردهام‪ «.‬ﻛﺎرواﻧﮭﺎي ﺗﺠﺎرﺗﻲ ﻓﺮاوان ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻧﯿﻤﻲ از ﺟﮭﺎن را ﺑﮫ ﺑﺎزارھﺎ و دﻛﺎﻧﮭﺎي ﺑﺎﺑﻞ ﺣﻤﻞ‬
‫‪pym‬‬

‫ﻛﺎرواﻧﮭﺎي ﻣﺼﺮ‪ ،‬ﭘﺲ از ﮔﺬﺷﺘﻦ از ﭘﻠﻮزﯾﻮم)ﻧﺎﺣﯿﮫاي در ﺷﻤﺎل ﻣﺼﺮ( و ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺷﮭﺮ‬
‫ﻣﻲرﺳﯿﺪ؛ و راه آﺳﯿﺎي ﺻﻐﯿﺮ از ﺻﻮر و ﺻﯿﺪا و ﺳﺎردﯾﺲ ﺗﺎ ﻛﺮﻛﻤﯿﺶ ﭘﯿﺶ ﻣﻲآﻣﺪ و آﻧﮕﺎه‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫از رود ﻓﺮات‪ ،‬ﺑﮫ ﻃﺮف ﺟﻨﻮب ﺗﺎ ﺑﺎﺑﻞ ﻣﻲرﺳﯿﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ھﻨﮕﻔﺖ اﺛﺮ ﻓﺮاواﻧﻲ در ﻋﻈﻤﺖ و ﺷﻜﻮه‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺷﮭﺮ ﺑﺎﺑﻞ داﺷﺖ؛ آن ﺷﮭﺮ در زﻣﺎن ﺑﺨﺘﻨﺼﺮ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺑﺎزار ﺑﺰرگ ﭘﺮﺟﻨﺠﺎﻟﻲ درآﻣﺪه ﺑﻮد ﻛﮫ‬
‫ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪان‪ ،‬ﺑﺮاي آﻧﻜﮫ آﺳﺎﯾﺶ ﺑﯿﺸﺘﺮي داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬در ﺧﺎﻧﮫھﺎﯾﻲ در ﺣﻮﻣﺔ ﺷﮭﺮ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ‬
‫وﺿﻊ را ﻧﺎﻣﮫاي ﻛﮫ ﯾﻜﻲ از ﺳﺎﻛﻨﺎن ﺑﯿﺮون ﺷﮭﺮ ﺑﺎﺑﻞ ﺑﺮاي ﻛﻮروش ﻛﺒﯿﺮ‪ ،‬ﺷﺎھﻨﺸﺎه ﭘﺎرس‪ ،‬ﻧﻮﺷﺘﮫ‬

‫‪.co‬‬
‫)ﺣﻮاﻟﻲ ‪539‬قم( ﺑﺨﻮﺑﻲ روﺷﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ در آن ﻧﺎﻣﮫ ﭼﻨﯿﻦ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﻣﻠﻚ ﻣﺎ ﺑﮫ ﻧﻈﺮم ﺑﮭﺘﺮﯾﻦ اﻣﻼك‬
‫ﻋﺎﻟﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﮫ‪ ،‬ﺑﮫ اﻧﺪازهاي ﺑﮫ ﺑﺎﺑﻞ ﻧﺰدﯾﻚ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﻲﺗﻮاﻧﯿﻢ از ﻧﻌﻤﺘﮭﺎي ﯾﻚ ﺷﮭﺮ ﺑﺰرگ ﺑﮭﺮهﻣﻨﺪ‬
‫ﺷﻮﯾﻢ‪ ،‬و در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل ﻣﻲﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﮫ ﺧﺎﻧﺔ ﺧﻮد ﺑﺎزﮔﺮدﯾﻢ و از ﺟﻨﺠﺎل و ﭘﺮﯾﺸﺎﻧﻲ در اﻣﺎن ﺑﺎﺷﯿﻢ‪«.‬‬

‫دﺳﺘﮕﺎه دوﻟﺖ در ﺑﯿﻦاﻟﻨﮭﺮﯾﻦ ھﺮﮔﺰ ﻛﺎﻣﯿﺎب ﻧﺸﺪ ﻛﮫ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬ﺑﺪانﺳﺎن ﻛﮫ ﻓﺮاﻋﻨﮫ در ﻣﺼﺮ‬

‫‪oo‬‬
‫ﺑﺮﭘﺎ داﺷﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻘﺮ ﺳﺎزد‪ .‬ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﺧﻄﺮھﺎي ﻓﺮاوان رو ﺑﮫ رو ﺑﻮد و ﻋﻮارض ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن از آن‬
‫ﮔﺮﻓﺘﮫ ﻣﻲﺷﺪ؛ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن ﻧﻤﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ ﻛﮫ از ﻛﺪام ﯾﻚ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺘﺮﺳﻨﺪ‪ :‬از دزداﻧﻲ ﻛﮫ ﺳﺮراھﮭﺎ در ﻛﻤﯿﻦ‬
‫اﯾﺸﺎن ﻧﺸﺴﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎ از ﺷﮭﺮھﺎ و زﻣﯿﻨﺪاراﻧﻲ ﻛﮫ ھﻨﮕﺎم ﻋﺒﻮر از ﻗﻠﻤﺮو آﻧﮭﺎ ﺑﺎﯾﺪ راھﺪاري ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪ .‬ﺗﺎ‬
‫آﻧﺠﺎ ﻛﮫ ﻣﻤﻜﻦ ﺑﻮد‪ ،‬از ﺷﺎھﺮاه ﻣﻠﻲ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﺧﻮد ﻧﮭﺮ ﻓﺮات‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ﺑﺨﺘﻨﺼﺮ آن را از ﻣﺼﺐ‬

‫‪yah‬‬
‫آن در ﺧﻠﯿﺞ ﻓﺎرس‪ ،‬ﺗﻔﺴﺢ ﯾﺎ ﺗﺎﭘﺴﺎﻛﻮس )=ﻗﻠﻌﺔ دﺑﺲ ﻓﻌﻠﻲ(‪ ،‬ﻣﮭﯿﺎي ﻛﺸﺘﯿﺮاﻧﻲ ﺳﺎﺧﺘﮫﺑﻮد‪ .‬ﻓﺘﻮﺣﺎت وي‬
‫در ﺑﻼد ﻋﺮﺑﻲ‪ ،‬و ﺗﺴﺨﯿﺮ ﺷﮭﺮ ﺻﻮر‪ ،‬راه درﯾﺎي ھﻨﺪ و درﯾﺎي ﻣﺪﯾﺘﺮاﻧﮫ را ﻧﯿﺰ ﺑﮫ روي ﺑﺎﺑﻠﯿﺎن ﮔﺸﻮد؛‬
‫وﻟﻲ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن ﺑﺎﺑﻠﻲ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ ﺑﺎﯾﺪ‪ ،‬از اﯾﻦ ﻓﺮﺻﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻜﺮدﻧﺪ و ﻛﻤﺘﺮ از آن درﯾﺎھﺎ ﻣﻲﮔﺬﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭼﮫ‬
‫ﺑﺮ ﺻﺤﻨﺔ ﭘﮭﻨﺎور درﯾﺎ ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﺮدﻧﮫھﺎ و ﺻﺤﺮاھﺎي ﻗﻔﺮ‪ ،‬در ھﺮ ﺳﺎﻋﺖ ﺷﺐ و روز اﺣﺘﻤﺎل ﺧﻄﺮ‬
‫وﺟﻮد داﺷﺖ‪ .‬درﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻛﺸﺘﯿﮭﺎ را ﺑﺰرگ ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺗﺨﺘﮫﺳﻨﮕﮭﺎي درﯾﺎﯾﻲ ﻓﺮاوان ﺑﻮد‪ ،‬و‬
‫ھﻨﻮز ﻛﺸﺘﯿﺮاﻧﻲ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻋﻠﻢ ﻣﻨﻈﻤﻲ درﻧﯿﺎﻣﺪه ﺑﻮد؛ از اﯾﻦ ﮔﺬﺷﺘﮫ‪ ،‬دزدان درﯾﺎﯾﻲ و ﺳﺎﻛﻨﺎن آزﻣﻨﺪ‬
‫ﻛﺮاﻧﮫھﺎ در ھﺮﺳﺎﻋﺖ ﻣﻤﻜﻦ ﺑﻮد ﺑﺮ ﺳﺮ ﻛﺸﺘﻲھﺎ ﺑﺮﯾﺰﻧﺪ و ﻛﺎﻻھﺎ را ﭼﭙﺎول ﻛﻨﻨﺪ و ﺟﺎﺷﻮان و ﻧﺎﺧﺪاﯾﺎن‬
‫@‪h‬‬
‫را ﺑﻜﺸﻨﺪ ﯾﺎ ﺑﮫ اﺳﯿﺮي ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن ﺟﺒﺮان اﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ زﯾﺎﻧﮭﺎ را ﺑﮫ آن ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ اﻣﺎﻧﺖ ﺧﻮد را ﺑﺎ‬
‫ﺿﺮورﺗﻲ ﻛﮫ در ھﺮ ﯾﻚ از اوﺿﺎع و اﺣﻮال ﭘﯿﺶ ﻣﻲآﯾﺪ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ و ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺳﺎزﻧﺪ‪.‬‬

‫اﯾﻦ اﺷﻜﺎﻻت ﺗﺎ ﺣﺪي ﺑﮫ واﺳﻄﺔ ﺳﺎزﻣﺎن ﭘﻮﻟﻲ و ﻣﺎﻟﻲ ﻣﺴﺘﺤﻜﻤﻲ ﻛﮫ در ﻛﺸﻮر ﺣﻜﻤﻔﺮﻣﺎ ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﺴﮭﯿﻞ‬
‫ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬درﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺎﺑﻠﯿﺎن ﭘﻮل را ﻧﻤﻲﺷﻨﺎﺧﺘﻨﺪ و ﺳﻜﮫ ﻧﻤﻲزدﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺣﺘﻲ ﭘﯿﺶ از زﻣﺎن ﺣﻤﻮرﺑﻲ‬
‫‪are‬‬

‫ھﻢ در ﻣﻌﺎﻣﻼت ﭘﺎﯾﺎﭘﺎي ﺧﻮد‪ ،‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺟﻮ و ﮔﻨﺪم‪ ،‬از ﺷﻤﺸﮭﺎي ﺳﯿﻢ و زر ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﻣﻼك‬
‫ارزﯾﺎﺑﻲ و واﺳﻄﺔ ﻣﺒﺎدﻟﺔ اﺟﻨﺎس‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺷﻤﺸﮭﺎي ﺳﯿﻢ و زر ﻋﻼﻣﺖ و ﻣﮭﺮ ﺧﺎﺻﻲ ﻧﺪاﺷﺖ‪،‬‬
‫ﺑﻠﻜﮫ در ھﺮ ﻣﻌﺎﻣﻠﮫ آﻧﮭﺎ را وزن ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻛﻮﭼﻜﺘﺮﯾﻦ واﺣﺪ »ﺷﻜﻞ« ﯾﺎ ﺷﺎﻗﻞ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﻧﯿﻢ اوﻗﯿﮫ ﻧﻘﺮه‪ ،‬ﺑﻮد‬
‫و ارزش آن ﻣﯿﺎن ‪ 200‬رﯾﺎل و ‪ 400‬رﯾﺎل ﻓﻌﻠﻲ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﺮد؛ از ﺷﺼﺖ »ﺷﻜﻞ« ﯾﻚ »ﻣﯿﻨﺎ« ﺑﮫ‬
‫دﺳﺖ ﻣﻲآﻣﺪ‪ ،‬و ﺷﺼﺖ »ﻣﯿﻨﺎ« ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﯾﻚ ﺗﺎﻟﻨﺖ ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﮫ ارزﺷﻲ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﯿﺎن ‪ 000،800‬ﺗﺎ ‪000،600‬‬
‫رﯾﺎل داﺷﺖ ﻛﺎﻻ و ﻓﻠﺰات ﮔﺮاﻧﺒﮭﺎ ھﺮدو را رھﻦ ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﮭﺮة ﺗﻨﺰﯾﻞ ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎد ﺑﻮد؛ دوﻟﺖ آن‬
‫‪set‬‬

‫را ﺳﺎﻻﻧﮫ ‪ %20‬ﺑﺮاي وام ﻓﻠﺰي و ‪ %33‬ﺑﺮاي وام ﺟﻨﺴﻲ ﻣﻘﺮر داﺷﺘﮫ‬

‫ﻗﺎﻧﻮن را زﯾﺮﭘﺎ ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺻﺮاﻓﺨﺎﻧﮫ و ﺑﺎﻧﻜﻲ در ﻛﺎر ﻧﺒﻮد‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﻌﻀﻲ از ﺧﺎﻧﺪاﻧﮭﺎي ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ ﻧﺴﻼ‬
‫ﺑﻌﺪ ﻧﺴﻞ‪ ،‬ﺑﮫ وام دادن ﺳﯿﻢ و زر ﻣﻲﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ؛ ﻧﯿﺰ ﺧﺮﯾﺪ و ﻓﺮوش اﻣﻼك‪ ،‬و ﺗﮭﯿﮫ ﻛﺮدن ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ ﺑﺮاي‬
‫ﻛﺎرھﺎي ﺑﺰرگ ﺻﻨﻌﺘﻲ‪ ،‬ﻣﺨﺼﻮص ھﻤﯿﻦ ﺧﺎﻧﻮادهھﺎ ﺑﻮد‪ .‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﺳﺮﻣﺎﯾﮫاي درﻧﺰد ﭼﻨﯿﻦ اﺷﺨﺎص ﺑﮫ‬
‫‪an‬‬

‫اﻣﺎﻧﺖ ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺗﻌﮭﺪات ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺣﻮاﻟﮫھﺎي ﻛﺘﺒﻲ اﻧﺠﺎم دھﻨﺪ‪ .‬ﻛﺎھﻨﺎن ﻧﯿﺰ ﺑﮫ‬
‫ﻣﺮدم ﻗﺮض ﻣﻲدادﻧﺪ؛ ﺑﯿﺸﺘﺮ واﻣﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﻣﻲدادﻧﺪ ﺑﺮاي ﻛﺎرھﺎي ﻛﺸﺎورزي ﺑﻮد‪ .‬ﻗﺎﻧﻮن‪ ،‬در ﭘﺎرهاي از‬
‫اوﺿﺎع و اﺣﻮال‪ ،‬ﺑﮫ ﺳﻮد ﺷﺨﺺ وامﮔﯿﺮﻧﺪه ﺑﻮد؛ ﻣﺜﻼ اﮔﺮ ﻛﺸﺎورزي زﻣﯿﻦ ﺧﻮد را ﮔﺮو ﻣﻲﮔﺬاﺷﺖ و‬
‫ﻣﺎﻟﻲ وام ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬و ﺑﮫ واﺳﻄﺔ ﺳﯿﻠﺰدﮔﻲ ﯾﺎ ﺧﺸﻜﺴﺎﻟﻲ ﯾﺎ »ﻣﺸﯿﺖ اﻻھﻲ« دﯾﮕﺮي ﻣﺤﺼﻮﻟﻲ ﺑﮫ دﺳﺖ‬
‫‪pym‬‬

‫ﻧﻤﻲآورد‪ ،‬از ﭘﺮداﺧﺖ ﺗﻨﺰﯾﻞ آن ﺳﺎل ﻣﻌﺎف ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﻗﺎﻧﻮن ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﮫ ﻧﻔﻊ ﻣﺎﻟﻚ و ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از زﯾﺎن وي‬
‫ﺑﻮد؛ در ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺎﺑﻠﻲ اﯾﻦ اﺻﻞ ﻣﺴﻠﻢ وﺟﻮد داﺷﺖ ﻛﮫ ھﯿﭻﻛﺲ ﺣﻖ ﻧﺪارد ﭘﻮل ﻗﺮض ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ آﻧﻜﮫ ﺧﻮد‬
‫را ﻛﺎﻣﻼ ﻣﺴﺌﻮل ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪن آن ﺑﮫ ﺻﺎﺣﺒﺶ ﺑﺪاﻧﺪ؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ وامدھﻨﺪه ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ‪ ،‬در ﺻﻮرت‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻋﺪم ﭘﺮداﺧﺖ وام‪ ،‬ﺑﻨﺪه ﯾﺎ ﭘﺴﺮ ﺷﺨﺺ ﺑﺪھﻜﺎر را ﺑﻌﻨﻮان ﮔﺮوﮔﺎن ﻧﺰد ﺧﻮد ﻧﮕﺎه دارد‪ ،‬وﻟﻲ ﺣﻖ ﻧﺪاﺷﺖ‬
‫ﭼﻨﯿﻦ ﮔﺮوﮔﺎﻧﻲ را ﺑﯿﺶ از ﺳﮫ ﺳﺎل در ﺗﺼﺮف ﺧﻮد داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬رﺑﺎ ھﻤﭽﻮن ﺑﻼﯾﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﺮ ﺳﺮ‬
‫ﺻﻨﺎﻋﺖ ﺑﺎﺑﻞ ﻓﺮود آﻣﺪ‪ ،‬ھﻤﺎنﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ اﻛﻨﻮن ﺑﺮاي ﺻﻨﺎﻋﺖ ﻣﺎ ﻧﯿﺰ ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺖ‪ -‬و از آن ﻣﯿﺎن ﺳﺎزﻣﺎن‬

‫‪.co‬‬
‫ﭘﺮ ﻃﻮل و ﺗﻔﺼﯿﻞ اﻋﺘﺒﺎر‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﺎﯾﺔ ازدﯾﺎد ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺻﻨﻌﺘﻲ و ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺘﯿﺠﮫ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻤﺪن ﺑﺎﺑﻠﻲ اﺻﻮﻻ ﺑﺮ ﭘﺎﯾﺔ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﺗﻜﯿﮫ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﻨﺎدي ﻛﮫ از آن زﻣﺎن ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﺎ رﺳﯿﺪه ﺟﻨﺒﺔ‬
‫ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ دارد و ﺑﮫ ﺧﺮﯾﺪ و ﻓﺮوش و وامﮔﺮﻓﺘﻦ و ﻗﺮارداد و ﻣﺸﺎرﻛﺖ و دﻻﻟﻲ و ﻣﺒﺎدﻟﮫ و وﺻﯿﺖ و‬
‫ﺳﻔﺘﮫ و ﻧﻈﺎﯾﺮ آﻧﮭﺎ ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬از روي ﻟﻮﺣﮫھﺎي ﮔﻠﯿﻲ ﻛﮫ ﺑﺮﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪه‪ ،‬ﻣﻌﻠﻮم ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ آن ﻣﺮدم‬

‫‪oo‬‬
‫ﺛﺮوت ﻓﺮاوان داﺷﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬و روح ﻣﺎدﯾﮕﺮي در ﻣﯿﺎن اﯾﺸﺎن راﯾﺞ ﺑﻮده؛ ھﻤﯿﻦ روح اﺳﺖ ﻛﮫ در آن ﺗﻤﺪن‪،‬‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻤﺪﻧﮭﺎي دﯾﮕﺮ ﭘﺲ از آن‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺴﺘﮫ اﺳﺖ ﺗﻘﻮا و آزﻣﻨﺪي را ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺳﺎزش دھﺪ‪ .‬ﻣﺪارك ﺑﺎﻗﻲﻣﺎﻧﺪه‬
‫از آن زﻣﺎن ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ آن ﻣﺮدم زﻧﺪﮔﻲ ﭘﺮﻓﻌﺎﻟﯿﺖ و ﻣﺮﻓﮭﻲ داﺷﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ از ھﻤﮫ ﺟﺎي آن ﻣﺪارك‬
‫آﺷﻜﺎرا دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎﯾﺮ ﻣﺪﻧﯿﺘﮭﺎ‪ ،‬ﺑﻨﺪﮔﻲ و ﺧﺮﯾﺪ و ﻓﺮوش ﺑﺮدﮔﺎن درﻛﺎر ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﻗﺮاردادھﺎي ﺧﺮﯾﺪ و ﻓﺮوش ﺟﺎﻟﺐ ﺗﻮﺟﮭﻲ ﻛﮫ از زﻣﺎن ﺑﺨﺘﻨﺼﺮ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه ھﻤﺎﻧﮭﺎﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ ﺧﺮﯾﺪ و‬
‫ﻓﺮوش ﺑﺮدﮔﺎن ارﺗﺒﺎط دارد‪ .‬اﯾﻦ ﻏﻼﻣﺎن ﯾﺎ اﺳﯿﺮان ﺟﻨﮓ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ ﺑﺪوﯾﺎن از‬
‫ﺳﺮزﻣﯿﻨﮭﺎي ﻣﺠﺎور ﺑﺎﺑﻞ رﺑﻮده ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﺴﯿﺎري از آﻧﺎن ﻧﺘﯿﺠﺔ ﺗﻮاﻟﺪ و ﺗﻨﺎﺳﻞ ﺑﺮدﮔﺎن ﻣﻮﺟﻮد در ﺧﻮد‬
‫ﺑﺎﺑﻞ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻗﯿﻤﺖ ﻛﻨﯿﺰ از ‪ 1600‬ﺗﺎ ‪ 5200‬رﯾﺎل‪ ،‬و ﺑﮭﺎي ﻏﻼم از ‪ 4000‬ﺗﺎ ‪ 8000‬رﯾﺎل ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﺎرھﺎي‬
‫ﺑﺪﻧﻲ را‪ ،‬در ﺷﮭﺮھﺎ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ھﻤﯿﻦ ﺑﻨﺪﮔﺎن اﻧﺠﺎم ﻣﻲدادﻧﺪ‪ ،‬ﻧﯿﺰ ﺧﺪﻣﺎت ﺧﺎﻧﮫ ﺑﺮﻋﮭﺪة آﻧﺎن ﺑﻮد‪ .‬ﻛﻨﯿﺰان‬
‫دراﺧﺘﯿﺎر ﻛﺎﻣﻞ ﺧﺮﯾﺪاران ﺧﻮد ﺑﻮدﻧﺪ و از آﻧﺎن ﺑﺮاي ﺧﻮﺷﮕﺬراﻧﻲ و ﻛﺎر اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ رﺳﻢ ﭼﻨﺎن‬
‫ﺑﻮد ﻛﮫ ﻣﺎﻟﻚ ﻛﻨﯿﺰ‪ ،‬ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ او‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪان ﻓﺮاوان ﭘﯿﺪا ﻛﻨﺪ‪ ،‬و اﮔﺮ ﺑﺎ ﻛﻨﯿﺰ زرﺧﺮﯾﺪي ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻌﺎﻣﻠﮫاي‬
‫@‪h‬‬
‫ﻧﻤﻲﺷﺪ‪ ،‬ﺧﻮد را ﺧﻮار و ﺑﯿﻤﻘﺪار ﺗﺼﻮر ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﺑﻨﺪه‪ ،‬و ھﺮﭼﮫ داﺷﺖ‪ ،‬ﻣﻠﻚ ﺧﻮاﺟﮫاش ﺑﻮد؛ آﻗﺎي وي‬
‫ﺣﻖ داﺷﺖ او را ﺑﻔﺮوﺷﺪ ﯾﺎ در ﺑﺮاﺑﺮ دﯾﻨﻲ ﻛﮫ دارد ﺑﮫ ﮔﺮو ﺑﮕﺬارد‪ ،‬اﮔﺮ ﭼﻨﺎن ﻣﻲاﻧﺪﯾﺸﯿﺪ ﻛﮫ ﻣﺮدن ﻏﻼم‬
‫ﺑﺮاي وي ﺳﻮدﻣﻨﺪﺗﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﻖ داﺷﺖ وي را ﺑﻜﺸﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﺑﻨﺪهاي ﻣﻲﮔﺮﯾﺨﺖ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮن ﺑﮫ ھﯿﭻﻛﺲ اﺟﺎزة‬
‫آن ﻧﻤﻲداد ﻛﮫ از وي ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬و ھﺮﻛﺲ وي را ﺑﮫ ﭼﻨﮓ ﻣﻲآورد‪ ،‬ﭘﺎداﺷﻲ درﯾﺎﻓﺖ ﻣﻲداﺷﺖ‪ .‬ﺑﻨﺪﮔﺎن‬
‫ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺸﺎورزان آزاد‪ ،‬از ﻃﺮف دوﻟﺖ ﺑﺮاي ﺧﺪﻣﺖ ﺳﺮﺑﺎزي ﺟﻠﺐ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ؛ ﻧﯿﺰ ﻣﻤﻜﻦ ﺑﻮد آﻧﺎن‬
‫‪are‬‬

‫را ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﻛﺎرھﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ راھﺴﺎزي و ﻛﻨﺪن ﺗﺮﻋﮫھﺎ‪ ،‬ﺑﮫ ﺑﯿﮕﺎري وادارﻧﺪ‪ .‬ﺧﻮاﺟﺔ ھﺮ ﺑﻨﺪه‬
‫ﻣﻮﻇﻒ ﺑﻮد ﻛﮫ‪ ،‬در ﺑﯿﻤﺎري‪ ،‬دﺳﺘﻤﺰد ﭘﺰﺷﻚ وي را ﺑﺪھﺪ‪ ،‬و اﮔﺮ ﺑﯿﻤﺎر ﺷﺪ ﯾﺎ ﺑﮫ ﺳﻦ ﭘﯿﺮي رﺳﯿﺪ‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫اﻧﺪازة ﻛﺎﻓﻲ ﺷﻜﻢ او را ﺳﯿﺮ ﻛﻨﺪ؛ ﻏﻼم ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ زن آزادي را ﺑﮫ ھﻤﺴﺮي ﺧﻮد ﺑﺮﮔﺰﯾﻨﺪ‪ ،‬و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﻲ‬
‫ﻛﮫ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﭘﯿﺪا ﻣﻲﺷﺪ ھﻤﮫ آزاد ﺑﻮدﻧﺪ؛ در ﭼﻨﯿﻦ ﺣﺎﻟﺘﻲ‪ ،‬ﭘﺲ ازﻣﺮگ‪ ،‬ﻧﯿﻤﻲ از داراﯾﻲ وي ﺑﮫ‬
‫ﺧﺎﻧﻮادهاش ﻣﻲرﺳﯿﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ از ﻏﻼﻣﺎن را ﺑﺎ ﻣﺎﻟﻜﺎن اﯾﺸﺎن ﺑﮫ ﻛﺎرھﺎي ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﻣﻲﮔﻤﺎﺷﺘﻨﺪ؛ ﻏﻼم در‬
‫‪set‬‬

‫اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺣﻖ داﺷﺖ ﻗﺴﻤﺘﻲ از درآﻣﺪ را ﺧﻮد ﺑﺮدارد و ﺑﺎ آن آزادي ﺧﻮد را ﺑﺎزﺧﺮد؛ ﮔﺎه اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺎد‬
‫ﻛﮫ ﭼﻮن ﺑﻨﺪه ﺧﺪﻣﺖ ﻧﻤﺎﯾﺎﻧﻲ ﺑﮫ ﺧﻮاﺟﺔ ﺧﻮد ﻣﻲﻛﺮد ﯾﺎ ﻣﺪت درازي ﺑﮫ اﻣﺎﻧﺖ و وﻓﺎداري در ﻧﺰد وي‬
‫ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬او را آزاد ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﻋﺪة ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ ﺗﺮﺗﯿﺐ اﺧﯿﺮ آزاد ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﻧﺎﭼﯿﺰ ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﻛﺜﺮﯾﺖ ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺑﮫ اﯾﻦ ﺧﻮﺷﺪل ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ﻓﺮزﻧﺪ ﻓﺮاواﻧﺘﺮ داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻛﺎر ﺑﮫ ﺟﺎﯾﻲ رﺳﯿﺪ‬
‫ﻛﮫ ﺷﻤﺎرة آﻧﺎن از ﻣﺮدم آزاد اﻓﺰوﻧﺘﺮ ﺷﺪ‪ .‬در زﯾﺮ اﺟﺘﻤﺎع ﺑﺎﺑﻠﻲ‪ ،‬ﻃﺒﻘﮫ ﺑﻨﺪﮔﺎن ھﻤﭽﻮن ﻧﮭﺮ ﺧﺮوﺷﺎﻧﻲ در‬
‫‪an‬‬

‫ﺣﺎل ﺟﺮﯾﺎن ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪ –III‬ﻗﺎﻧﻮن‬
‫‪pym‬‬

‫ﻗﺎﻧﻮنﻧﺎﻣﺔ ﺣﻤﻮرﺑﻲ‪ -‬اﻗﺘﺪار ﺷﺎه‪ -‬ﻣﺤﺎﻛﻤﮫ ﺑﺎ روش آزﻣﺎﯾﺶ‪ -‬ﻗﺼﺎص‪ -‬اﻧﻮاع ﻣﺠﺎزاﺗﮭﺎ‪ -‬ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺰدھﺎ و‬
‫ﻗﯿﻤﺘﮭﺎ‪ -‬ﭘﺮداﺧﺖ ﻏﺮاﻣﺖ ﻛﺎﻻھﺎي دزدﯾﺪه ﺷﺪه از ﻃﺮف دوﻟﺖ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻃﺒﯿﻌﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ در ﭼﻨﯿﻦ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ھﺮﮔﺰ ﻓﻜﺮ دﻣﻜﺮاﺳﻲ راه ﭘﯿﺪا ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ؛ ﺷﻜﻞ و رﻧﮓ اﻗﺘﺼﺎدي آن‪،‬‬
‫ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﺴﺘﻠﺰم اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﻄﻠﻘﮫاي‪ ،‬ﻣﺘﻜﻲ ﺑﺮ ﺛﺮوت ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﯾﺎ اﻣﺘﯿﺎزات ﺗﯿﻮﻟﺪاري‪ ،‬ﺑﺮﻗﺮار‬
‫ﺑﺎﺷﺪ و ﻋﻨﻒ و ﺷﺪت ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ را ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺣﻜﯿﻤﺎﻧﮫاي ﺑﺮ ھﻤﮫ ﺟﺎ ﺗﻮزﯾﻊ ﻛﻨﺪ‪ .‬زﻣﯿﻨﺪاران و اﺷﺮاف‬

‫‪.co‬‬
‫ﺑﺰرگ‪ ،‬و ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪي ﻛﮫ ﺧﺮده ﺧﺮده ﺟﺎﻧﺸﯿﻦ آﻧﺎن ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬در ﻧﮕﺎھﺒﺎﻧﻲ و ﺑﻘﺎي ﺳﺎزﻣﺎن‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ دﺳﺘﯿﺎري ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ھﻤﯿﻦ دو ﮔﺮوه واﺳﻄﺔ ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم و ﺷﺎه ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎه ﺗﺎج و ﺗﺨﺖ ﺧﻮد را‬
‫ﺑﮫ ھﺮﯾﻚ از ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ ﻛﮫ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ ﺑﮫ ﻣﯿﺮاث وا ﻣﻲﮔﺬاﺷﺖ؛ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ھﺮ ﯾﻚ از ﭘﺴﺮان ﺷﺎه‬
‫ﺧﻮد را وﻟﯿﻌﮭﺪ ﻣﻲﺷﻤﺮد و ﮔﺮوھﻲ را ﺑﺮاي ﻃﺮﻓﺪاري ﺧﻮد ﺟﻤﻊ ﻣﻲﻛﺮد و‪ ،‬اﮔﺮ روزي ﺑﮫ آرزوي ﺧﻮد‬
‫ﻧﻤﻲرﺳﯿﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﻛﺸﻤﻜﺶ و ﻛﺎرزار ﺑﺎ ﺑﺮادران ﺧﻮﯾﺶ ﻣﻲﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬ﭼﺮخ ﺣﻜﻮﻣﺖ را‪ ،‬در ﺣﺪود اﯾﻦ‬

‫‪oo‬‬
‫ﺧﻮدﻛﺎﻣﮕﻲ ﻧﺴﺒﻲ‪ ،‬ﮔﺮوھﻲ از ﻛﺎرﻣﻨﺪان ﺑﺰرگ اداري در ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ و اﺳﺘﺎﻧﮭﺎ ﻣﻲﮔﺮداﻧﺪﻧﺪ؛ و آن‬
‫ﻛﺎرﻣﻨﺪان را ﺷﺨﺺ ﺷﺎه اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮاﯾﺸﺎن‪ ،‬در ھﺮ اﺳﺘﺎن ﯾﺎ ﺷﮭﺮﺳﺘﺎن ﺷﻮراھﺎي ﻣﺤﻠﻲ‪،‬‬
‫از اﻋﯿﺎن و رﯾﺶﺳﻔﯿﺪان‪ ،‬وﺟﻮد داﺷﺖ ﻛﮫ‪ ،‬ﺣﺘﻲ در زﻣﺎن ﺗﺴﻠﻂ آﺷﻮرﯾﺎن ﻧﯿﺰ‪ ،‬اﯾﻦ ﺷﻮراھﺎي ﻣﺤﻠﻲ ﺗﺎ‬
‫ﺣﺪي از اﺳﺘﻘﻼل داﺧﻠﻲ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﻛﺎرﻣﻨﺪان اداري دوﻟﺘﻲ‪ ،‬و ﺑﮫ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﺧﻮد ﺷﺎه‪ ،‬ﺑﮫ رﺳﻤﯿﺖ و ﺳﻠﻄﺔ ﻛﺘﺎب ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺰرﮔﻲ ﻛﮫ در زﻣﺎن‬
‫ﺣﻤﻮرﺑﻲ وﺿﻊ ﺷﺪه ﺑﻮد اﻋﺘﺮاف داﺷﺘﻨﺪ؛ روح اﯾﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺰرگ ﻣﺪت ﭘﺎﻧﺰده‬

‫ﻗﺮن‪ ،‬ﺑﺎ ھﻤﺔ ﺗﻐﯿﯿﺮاﺗﻲ ﻛﮫ در ﻛﺸﻮر ﭘﯿﺶ آﻣﺪ‪ ،‬ﻧﺎﻓﺬ ﺑﻮد‪ ،‬ﻓﻘﻂ‪ ،‬در ﭘﺎرهاي از اوﺿﺎع و اﺣﻮال‪ ،‬ﺗﻐﯿﯿﺮاﺗﻲ‬
‫ﺟﺰﺋﻲ در آن داده ﺷﺪ‪ .‬ﺗﻄﻮر و ﺗﻜﺎﻣﻞ و ﺗﻐﯿﯿﺮي ﻛﮫ در اﯾﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﭘﯿﺶ آﻣﺪ آن ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﮫ ﺟﺎي ﻛﯿﻔﺮھﺎي‬
‫دﯾﻨﻲ و ﻓﻮق ﻃﺒﯿﻌﻲ‪ ،‬ﻛﯿﻔﺮھﺎي دﻧﯿﻮي ﻗﺮار دادﻧﺪ‪ ،‬و از ﺧﺸﻮﻧﺖ ﻣﺠﺎزات ﺑﮫ ﻃﺮف ﻧﺮﻣﻲ‪ ،‬و از ﻛﯿﻔﺮ‬
‫@‪h‬‬
‫ﺑﺪﻧﻲ ﺑﮫ ﻏﺮاﻣﺖ ﻣﺎﻟﻲ ﺗﻮﺟﮫ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼ در اﺑﺘﺪاي ﻛﺎر‪ ،‬ﻣﺤﺎﻛﻤﺔ ﻣﺘﮭﻤﺎن ﺑﺎ روش آزﻣﺎﯾﺶ )اورداﻟﻲ( و‬
‫اﺳﺘﻤﺪاد از ﺧﺪاﯾﺎن ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ؛ اﮔﺮ ﻣﺮدي ﺑﮫ ﺟﺎدوﮔﺮي‪ ،‬ﯾﺎ زﻧﻲ ﺑﮫ زﻧﺎ ﻣﺘﮭﻢ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬او را وا‬
‫ﻣﻲداﺷﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺧﻮد را ﺑﮫ ﻧﮭﺮ ﻓﺮات ﺑﯿﻔﻜﻨﺪ‪ -‬و اﻟﺒﺘﮫ ﺧﺪاﯾﺎن ھﻤﯿﺸﮫ ﻃﺮﻓﺪار ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﮭﺘﺮ ﺷﻨﺎوري‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ زن از ﻏﺮق ﺷﺪن ﻧﺠﺎت ﻣﻲﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬دﻟﯿﻞ آن ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﯿﮕﻨﺎه اﺳﺖ؛ اﮔﺮ »ﺟﺎدوﮔﺮ« ﻏﺮق‬
‫ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬داراﯾﻲ وي ﺑﮫ ﻛﺴﻲ ﻣﻲرﺳﯿﺪ ﻛﮫ او را ﻣﺘﮭﻢ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺑﻮد‪ ،‬و در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﮫ ﻧﺠﺎت ﻣﻲﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬ﺗﻤﺎم‬
‫‪are‬‬

‫داراﯾﻲ آن ﻛﺲ ﻛﮫ ﺑﮫ وي ﺗﮭﻤﺖ زده ﺑﻮد ﺑﮫ او ﺗﻌﻠﻖ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ .‬در اﺑﺘﺪاي ﻛﺎر‪ ،‬ﻗﻀﺎت ھﻤﺎن ﻛﺎھﻨﺎن‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و ﺗﺎ آﺧﺮ دورة ﺑﺎﺑﻞ ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺗﺸﻜﯿﻞ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺤﺎﻛﻢ ھﻤﺎن ﻣﻌﺎﺑﺪ ﺑﻮد؛ وﻟﻲ از زﻣﺎن ﺣﻤﻮرﺑﻲ ﺑﮫ ﺑﻌﺪ‪،‬‬
‫ﻣﺤﻜﻤﮫھﺎي ﻏﯿﺮدﯾﻨﻲ ﻧﯿﺰ ﺗﺸﻜﯿﻞ ﻣﻲﺷﺪ ﻛﮫ ﺗﻨﮭﺎ درﻣﻘﺎﺑﻞ دوﻟﺖ ﻣﺴﺌﻮل ﺑﻮد؛ رﻓﺘﮫ رﻓﺘﮫ‪ ،‬اﯾﻦ ﻣﺤﺎﻛﻢ‬
‫ﺟﺎﻧﺸﯿﻦ ﻣﺤﺎﻛﻤﻲ ﺷﺪ ﻛﮫ ﻛﺎھﻨﺎن ﻣﻌﺎﺑﺪ ﺑﺮ آﻧﮭﺎ رﯾﺎﺳﺖ داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺠﺎزات‪ ،‬در اﺑﺘﺪاي ﻛﺎر‪ ،‬ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ اﺻﻞ »ﻗﺼﺎص ﺑﮫ ﻣﺜﻞ« ﺑﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﻛﺴﻲ دﻧﺪان ﻣﺮد آزاد ﺷﺮﯾﻔﻲ را‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﻲﺷﻜﺴﺖ‪ ،‬ﯾﺎ ﭼﺸﻢ او را ﻛﻮر ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﯾﺎ اﻧﺪاﻣﻲ از او را ﻋﯿﺒﻨﺎك ﻣﻲﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬ھﻤﺎن ﮔﺰﻧﺪ را ﺑﮫ وي‬
‫ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪﻧﺪ‪ .‬ھﺮﮔﺎه ﺧﺎﻧﮫاي ﻓﺮو ﻣﻲرﯾﺨﺖ و ﻣﺎﻟﻚ ﺧﺎﻧﮫ ﻛﺸﺘﮫ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻤﺎر ﺑﺎ ﺳﺎزﻧﺪة آن ﻣﺤﻜﻮم ﺑﮫ‬
‫ﻣﺮگ ﺑﻮد؛ اﮔﺮ در ﻧﺘﯿﺠﺔ وﯾﺮاﻧﻲ ﺧﺎﻧﮫ‪ ،‬ﭘﺴﺮ ﺻﺎﺣﺒﺨﺎﻧﮫ ﻣﻲﻣﺮد‪ ،‬ﭘﺴﺮ ﻣﻌﻤﺎر ﯾﺎ ﺳﺎزﻧﺪة آن را ﻣﻲﻛﺸﺘﻨﺪ؛‬
‫اﮔﺮ ﻛﺴﻲ دﺧﺘﺮي را ﻣﻲزد و ﻣﻲﻛﺸﺖ‪ ،‬ﺑﮫ ﺧﻮدش ﻛﺎري ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ دﺧﺘﺮش را ﺑﮫ ﻗﺘﻞ ﻣﻲرﺳﺎﻧﯿﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫رﻓﺘﮫ رﻓﺘﮫ‪ ،‬اﯾﻦ ﻛﯿﻔﺮھﺎي ﻋﯿﻨﻲ از ﻣﯿﺎن رﻓﺖ‪ ،‬و ﺗﺎوان ﻣﺎﻟﻲ ﺟﺎي آن را ﮔﺮﻓﺖ؛ ﺑﮫ ﺟﺎي ﻛﯿﻔﺮ ﺟﺴﻤﻲ‪،‬‬
‫‪an‬‬

‫ﻓﺪﯾﮫ و ﻏﺮاﻣﺖ ﻣﺎﻟﻲ ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ؛ ﭘﺲ از آن‪ ،‬ﺗﻨﮭﺎ ﻛﯿﻔﺮي ﻛﮫ ﻗﺎﻧﻮن آن را ﺟﺎﯾﺰ ﻣﻲﺷﻤﺮد ھﻤﺎن ﺗﺎوان و‬
‫دﯾﮫ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺜﻼ ﺗﺎوان ﻛﻮر ﻛﺮدن ﭼﺸﻢ ﻣﺮد ﻋﺎدي ﺷﺼﺖ »ﺷﻜﻞ« ﻧﻘﺮه ﺑﻮد‪ ،‬و ﺑﺮاي ﺑﻨﺪه ﻧﺼﻒ اﯾﻦ‬
‫ﻣﻘﺪار‪ .‬ﻣﺠﺎزات از ﻧﻮع ﺑﺰه ﮔﺬﺷﺘﮫ‪ ،‬ﺑﺎ وﺿﻊ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺷﺨﺺ ﺑﺰھﻜﺎر‪ ،‬و آن ﻛﺲ ﻛﮫ ﺑﺰه در ﺣﻖ وي‬
‫اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده‪ ،‬ﻧﯿﺰ ارﺗﺒﺎط داﺷﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺷﺨﺼﻲ از ﻃﺒﻘﺔ اﺷﺮاف ﺟﺮﻣﻲ را ﻣﺮﺗﻜﺐ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺠﺎزاﺗﺶ‬
‫‪pym‬‬

‫ﺷﺪﯾﺪﺗﺮ از ﻣﺠﺎزاﺗﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﺮاي ھﻤﯿﻦ ﺟﺮم در ﺣﻖ ﯾﻜﻲ از ﻣﺮدم ﻋﺎدي روا ﻣﻲداﺷﺘﻨﺪ؛ از ﻃﺮف‬
‫دﯾﮕﺮ‪ ،‬ھﺮ ﮔﺎه ﺟﻨﺎﯾﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﻃﺒﻘﺔ اﺷﺮاف ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻣﺠﺮم ﺑﺴﺨﺘﻲ ﻛﯿﻔﺮ ﻣﻲدﯾﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﯾﻜﻲ از‬
‫ﻣﺮدم ﺑﺎزاري‪ ،‬دﯾﮕﺮي از ﻃﺒﻘﺔ ﺧﻮد را ﻛﺘﻚ ﻣﻲزد‪ ،‬ﺗﺎواﻧﻲ ﻛﮫ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﭙﺮدازد ده »ﺷﻜﻞ« ﻧﻘﺮه‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻣﺒﻠﻐﻲ در ﺣﺪود ‪ 4000‬رﯾﺎل ﺑﻮد؛ وﻟﻲ اﮔﺮ ھﻤﯿﻦ ﺟﻨﺤﮫ را در ﺣﻖ ﻣﺮد ﺻﺎﺣﺐ ﻋﻨﻮان ﯾﺎ ﺗﻮاﻧﮕﺮي‬
‫اﻧﺠﺎم داده ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎﯾﺴﺘﻲ ھﻔﺖ ﺑﺮاﺑﺮ اﯾﻦ ﻣﺒﻠﻎ ﻏﺮاﻣﺖ ﺑﺪھﺪ‪ .‬از اﯾﻦ ﻛﯿﻔﺮھﺎي ﺗﺄدﯾﺒﻲ ﮔﺬﺷﺘﮫ‪ ،‬ﻋﻘﻮﺑﺘﮭﺎي‬
‫وﺣﺸﯿﺎﻧﺔ دﯾﮕﺮي‪ ،‬از ﻗﺒﯿﻞ دﺳﺖ و ﭘﺎ ﺑﺮﯾﺪن ﯾﺎ اﻋﺪام‪ ،‬ﻧﯿﺰ وﺟﻮد داﺷﺖ‪ :‬اﮔﺮ ﻛﺴﻲ ﭘﺪر ﺧﻮد را ﻣﻲزد‪،‬‬

‫‪.co‬‬
‫دﺳﺘﺶ را ﻣﻲﺑﺮﯾﺪﻧﺪ؛ اﮔﺮ ﺟﺮاﺣﻲ‪ ،‬در ﺿﻤﻦ ﻋﻤﻞ ﺟﺮاﺣﻲ‪ ،‬ﺳﺒﺐ‬

‫ﻣﺮگ ﺑﯿﻤﺎر ﯾﺎ ﻛﻮر ﺷﺪن ﭼﺸﻢ او ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬اﻧﮕﺸﺘﺎﻧﺶ را ﻗﻄﻊ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ھﺮﮔﺎه داﯾﮫاي ﻛﻮدﻛﻲ را‪،‬‬
‫داﻧﺴﺘﮫ‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﻮدك دﯾﮕﺮي ﻋﻮض ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﭘﺴﺘﺎﻧﮭﺎﯾﺶ ﺑﺮﯾﺪه ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﺑﺴﯿﺎري از ﮔﻨﺎھﺎن ﺑﻮد ﻛﮫ آﻧﮭﺎ را ﺑﺎ‬
‫ﻛﺸﺘﻦ ﻛﯿﻔﺮ ﻣﻲدادﻧﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ ھﺘﻚ ﻧﺎﻣﻮس‪ ،‬ﺑﭽﮫ دزدي‪ ،‬راھﺰﻧﻲ‪ ،‬دزدي ﺑﺎ ﺷﻜﺴﺘﻦ درﺧﺎﻧﮫ‪ ،‬زﻧﺎي ﺑﺎ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﺤﺎرم‪ ،‬ﭘﻨﺎه دادن ﺑﻨﺪة ﮔﺮﯾﺨﺘﮫ‪ ،‬ﺳﺒﺐ ﻗﺘﻞ ﺷﻮھﺮ ﺷﺪن زﻧﻲ ﺑﺮاي آﻧﻜﮫ ﺷﻮھﺮ دﯾﮕﺮي اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﺪ‪ ،‬داﺧﻞ‬
‫ﺷﺪن زن ﻛﺎھﻨﮫاي در ﻣﯿﺨﺎﻧﮫ‪ ،‬ﭘﺸﺖ ﻛﺮدن ﺑﮫ دﺷﻤﻦ در ﻣﯿﺪان ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻘﺎم اداري‪ ،‬اھﻤﺎل‬
‫ﻛﺮدن زن در ﻛﺎر ﺧﺎﻧﮫداري و ﺷﻮھﺮداري‪ ،‬و ﺗﻘﻠﺐ ﻛﺮدن در ﺷﺮاب ﻓﺮوﺷﻲ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ وﺳﺎﯾﻞ‪ ،‬ﻛﮫ‬
‫ھﺰاران ﺳﺎل اداﻣﮫ ﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬ﻋﺎدات و ﺳﻨﺘﻲ ﻣﺴﺘﻘﺮ ﺷﺪ ﻛﮫ ﺳﺒﺐ ﻧﮕﺎھﺪاري ﻧﻈﻢ و ﺿﺒﻂ ﻧﻔﺲ ﺑﻮد‪ ،‬و ﺑﻌﺪھﺎ‬

‫‪yah‬‬
‫ﻧﺎآﮔﺎھﺎﻧﮫ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﭘﺎرهاي از ﻣﺒﺎﻧﻲ و ﭘﺎﯾﮫھﺎي ﻣﺪﻧﯿﺖ درآﻣﺪ‪.‬‬

‫دوﻟﺖ‪ ،‬ﺗﺎ ﺣﺪودي‪ ،‬ﻣﯿﺰان ﻧﺮخ اﺟﻨﺎس و ﻣﺰدھﺎ و دﺳﺘﻤﺰدھﺎ را ﻣﻌﯿﻦ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﻣﺜﻼ دﺳﺘﻤﺰد ﺟﺮاح را‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻘﺮر ﻣﻲداﺷﺖ؛ در ﻗﺎﻧﻮنﻧﺎﻣﺔ ﺣﻤﻮرﺑﻲ اﻧﺪازة ﻣﺰد ﺑﻨﺎ و ﺧﺸﺘﺰن و ﺧﯿﺎط و ﺳﻨﮕﺘﺮاش و ﻧﺠﺎر و‬
‫ﺟﺎﺷﻮ و ﭼﻮﭘﺎن و ﻛﺎرﮔﺮ ﻣﻌﯿﻦ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻗﺎﻧﻮن‪ ،‬ﻣﯿﺮاث ﻣﺮد ﺑﮫ ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ ﻣﻲرﺳﯿﺪ و ھﻤﺴﺮ وي‬
‫را در آن ﺣﻘﻲ ﻧﺒﻮد‪ .‬زن ﺑﯿﻮه ﻛﺎﺑﯿﻦ و ﺟﮭﯿﺰ ﺧﻮد را درﯾﺎﻓﺖ ﻣﻲداﺷﺖ و‪ ،‬ﺗﺎ آﻧﮕﺎه ﻛﮫ زﻧﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎﻧﻮي‬
‫ﺧﺎﻧﮫ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ .‬ﺣﻖ ارث ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﮫ ﻓﺮزﻧﺪ ارﺷﺪ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ھﻤﺔ ﻓﺮزﻧﺪان در اﯾﻦ ﺣﻖ ﺑﺎ‬
‫@‪h‬‬
‫ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﺛﺮوﺗﮭﺎي ﺑﺰرگ ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﻣﻲﺷﺪ و در دﺳﺖ ﮔﺮوه ﻛﻮﭼﻜﻲ‬
‫ﺑﺎﻗﻲ ﻧﻤﻲﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎﻟﻜﯿﺖ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻣﻨﻘﻮل و ﻏﯿﺮﻣﻨﻘﻮل اﻣﺮي ﺑﻮد ﻛﮫ ﻗﺎﻧﻮنﻧﺎﻣﺔ ﺣﻤﻮرﺑﻲ آن را ﺑﮫ‬
‫رﺳﻤﯿﺖ ﻣﻲﺷﻨﺎﺧﺖ‪.‬‬

‫از اﺳﻨﺎد و ﻣﺪارﻛﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه ﺑﺮﻧﻤﻲآﯾﺪ ﻛﮫ وﻛﯿﻞ ﻣﺪاﻓﻊ در ﺑﺎﺑﻞ وﺟﻮد داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻛﺎھﻨﺎن ﺑﮫ‬
‫ﻋﻨﻮان ﺳﺮدﻓﺘﺮي ﻛﺎر ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺸﯿﮭﺎي ﻣﺰدوري ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﺮاي ھﺮ ﻛﺲ ﻛﮫ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ‪ ،‬از ﺷﻌﺮ و‬
‫‪are‬‬

‫ﻏﺰل ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺗﺎ وﺻﯿﺖﻧﺎﻣﮫ‪ ،‬ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ را ﻣﻲﻧﻮﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ھﺮﻛﺲ ﻣﺮاﻓﻌﮫاي داﺷﺖ‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﮫ ﻃﺮح دﻋﻮي در‬
‫ﻣﺤﻜﻤﮫ ﻣﻲﭘﺮداﺧﺖ‪ ،‬ﺑﻲآﻧﻜﮫ در ﺑﻨﺪ اﺳﺘﻔﺎده از اﺻﻄﻼﺣﺎت ﻗﻠﻤﺒﺔ ﻗﻀﺎﯾﻲ ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻗﺎﻧﻮن ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﮫ‬
‫ﻣﺮدم را ﺑﮫ ﻃﺮح دﻋﻮا و ﻣﺮاﻓﻌﮫ ﺗﺸﻮﯾﻖ ﻧﻤﻲﻛﺮد‪.‬‬

‫در ﺳﻄﺮھﺎي اول ﻗﺎﻧﻮنﻧﺎﻣﮫ‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﺎدﮔﻲ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً »ﻏﯿﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ«‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬اﮔﺮ ﺷﺨﺼﻲ دﯾﮕﺮي را‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﺘﮭﻢ ﺑﮫ ﮔﻨﺎھﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﮫ ﻛﯿﻔﺮ آن ﻣﺮگ اﺳﺖ‪ ،‬و از ﻋﮭﺪة اﺛﺒﺎت آن ﺑﺮﻧﯿﺎﯾﺪ‪ ،‬ﺧﻮد وي ﻣﺤﻜﻮم ﺑﮫ ﻣﺮگ‬
‫ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ‪ «.‬دﻻﯾﻠﻲ ﺑﮫ دﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ در آن زﻣﺎن رﺷﻮه دادن ﺑﮫ ﻗﺎﺿﻲ و ﮔﻮاھﺎن‪ ،‬ﺑﺮاي ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺣﻜﻢ‬
‫ﻧﺎﺣﻖ‪ ،‬وﺟﻮد داﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬در ﺷﮭﺮ ﺑﺎﺑﻞ‪ ،‬ﯾﻚ ﻣﺤﻜﻤﺔ اﺳﺘﯿﻨﺎﻓﻲ‪ ،‬ﻛﮫ »داوران ﺷﺎھﻲ« در آن ﻗﻀﺎوت‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺸﻜﯿﻞ ﻣﻲﺷﺪ؛ از آن ﮔﺬﺷﺘﮫ‪ ،‬ﻣﺘﺪاﻋﯿﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ از ﺧﻮد ﺷﺎه ﺗﻤﯿﺰ ﺑﺨﻮاھﻨﺪ‪ .‬در ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺎﺑﻞ‬
‫ﻧﺸﺎﻧﮫاي از اﺛﺒﺎت وﺟﻮد ﺣﻖ ﻓﺮدي در ﺑﺮاﺑﺮ ﺣﻜﻮﻣﺖ‪ ،‬و اﯾﻨﻜﮫ اﻓﺮاد ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻋﻠﯿﮫ دوﻟﺖ اﻗﺎﻣﺔ دﻋﻮي‬
‫‪an‬‬

‫ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬دﯾﺪه ﻧﻤﻲﺷﻮد؛ ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ اﯾﺠﺎد ﺣﻖ دﻋﻮي ﺑﺮاي اﻓﺮاد‪ ،‬ﻋﻠﯿﮫ دوﻟﺖ‪ ،‬از اﺑﺪاﻋﺎت ﻣﺮدم اروﭘﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬ﻣﻮاد ‪ 24-22‬ﻗﺎﻧﻮن ﻧﺎﻣﺔ ﺣﻤﻮرﺑﻲ ﺣﻘﻲ را ﺑﺮاي اﻓﺮاد ﻣﺤﻔﻮظ ﻣﻲدارد ﻛﮫ ﮔﺮﭼﮫ ﺳﯿﺎﺳﻲ‬
‫ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ‬
‫‪pym‬‬

‫اﻗﺘﺼﺎدي ﺣﺎﯾﺰ اھﻤﯿﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪» .‬اﮔﺮ ﻛﺴﻲ در ﺣﯿﻦ دزدي دﺳﺘﮕﯿﺮ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺤﻜﻮم ﺑﮫ اﻋﺪام ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ دزد دﺳﺘﮕﯿﺮ ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﻣﺮد دزد زده ﺑﺎﯾﺪ‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﺪا‪ ،‬ﺻﻮرت ﺗﻔﺼﯿﻠﻲ آﻧﭽﮫ را از وي دزدﯾﺪهاﻧﺪ‬
‫ﺑﺎزﮔﻮﯾﺪ‪ ،‬و ﺷﮭﺮي ﻛﮫ دزدي در آن واﻗﻊ ﺷﺪه‪ ،‬ﯾﺎ ﺣﺎﻛﻢ ﻧﺎﺣﯿﺔ ﺧﺎرج ﺷﮭﺮ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺗﺎوان ﺧﺴﺎرت وي را‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺑﺪھﺪ‪ .‬اﮔﺮ دزدي ﻣﻨﺠﺮ ﺑﮫ ﻛﺸﺘﮫ ﺷﺪن ﺻﺎﺣﺐ ﻣﺎل ﺷﻮد‪ ،‬ﺷﮭﺮ و ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺎﯾﺪ ﯾﻚ »ﻣﯿﻨﺎ« )‪ 000،40‬رﯾﺎل(‬
‫ﺑﮫ ورﺛﺔ ﻣﻘﺘﻮل ﺑﭙﺮدازﻧﺪ«‪ .‬آﯾﺎ ﻛﺪام ﺷﮭﺮ ﺟﺪﯾﺪ اﻣﺮوز اﺳﺖ ﻛﮫ در آن ﺣﺴﻦ اداره ﺑﮫ اﻧﺪازهاي رﺳﯿﺪه‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ ﺗﺎوان ﺟﺮﻣﻲ را ﻛﮫ ﺑﮫ ﺳﺒﺐ اھﻤﺎل آن ﭘﯿﺶ آﻣﺪه ﺑﭙﺮدازد؟ آﯾﺎ ﺑﺮاﺳﺘﻲ ﻗﺎﻧﻮن‪ ،‬از زﻣﺎن ﺣﻤﻮرﺑﻲ‬

‫‪.co‬‬
‫ﺑﮫ اﯾﻦ ﻃﺮف‪ ،‬ﺗﺮﻗﻲ ﻛﺮده‪ ،‬ﯾﺎ ﺗﻨﮭﺎ آن ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ اﻓﺰوﻧﺘﺮ و ﭘﯿﭽﯿﺪهﺗﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ؟‬

‫‪ – IV‬ﺧﺪاﯾﺎن ﺑﺎﺑﻞ‬
‫دﯾﻦ و دوﻟﺖ‪ -‬وﻇﺎﯾﻒ و اﻗﺘﺪارات ﻛﺎھﻨﺎن‪ -‬ﺧﺮده ﺧﺪاﯾﺎن‪ -‬ﻣﺮدوك‪ -‬ﻋﺸﺘﺮ‪ -‬داﺳﺘﺎﻧﮭﺎي ﺑﺎﺑﻠﻲ درﺑﺎرة‬

‫‪oo‬‬
‫آﻓﺮﯾﻨﺶ و ﻃﻮﻓﺎن‪ -‬ﻋﺸﻖورزي ﻋﺸﺘﺮ و ﺗﻤﻮز‪ -‬ﻓﺮودآﻣﺪن ﻋﺸﺘﺮ ﺑﮫ دوزخ‪ -‬ﻣﺮگ ﺗﻤﻮز و رﺳﺘﺎﺧﯿﺰ‬
‫وي‪ -‬آداب و ﺷﻌﺎﯾﺮ دﯾﻨﻲ‪ -‬ﺳﺮودھﺎي ﺗﻮﺑﮫ‪ -‬ﮔﻨﺎه‪ -‬ﺳﺤﺮ‪ -‬ﺧﺮاﻓﺎت‬

‫آﻧﭽﮫ ﻗﺪرت ﺷﺨﺺ ﺷﺎه را ﻣﺤﺪود ﻣﻲﻛﺮد ﺗﻨﮭﺎ ﻗﺎﻧﻮن و ﻃﺒﻘﺔ اﺷﺮاف ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﻃﺒﻘﺔ ﻛﺎھﻨﺎن ﻧﯿﺰ ﻣﺎﻧﻌﻲ‬

‫‪yah‬‬
‫در ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﺪرت ﻣﻄﻠﻘﺔ ﺷﺎه ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ؛ ﭼﮫ ﺷﺎه از ﻟﺤﺎظ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻋﻨﻮان ﻋﺎﻣﻞ و وﻛﯿﻞ ﺧﺪاي ﺷﮭﺮ‬
‫را داﺷﺖ‪ .‬ﻣﺎﻟﯿﺎت ﺑﮫ ﻧﺎم ﺧﺪا ﮔﺮﻓﺘﮫ ﻣﻲﺷﺪ و‪ ،‬ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﯾﺎ از راھﮭﺎي اﻧﺤﺮاﻓﻲ‪ ،‬ﺑﮫ ﺧﺰاﻧﺔ ﻣﻌﺎﺑﺪ‬
‫رﯾﺨﺘﮫ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﺷﺎه ھﻨﮕﺎﻣﻲ در ﭼﺸﻢ ﻣﺮدم ﻋﻨﻮان ﺣﻘﯿﻘﻲ ﺳﻠﻄﻨﺖ را ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﺮد ﻛﮫ ﻛﺎھﻨﺎن ﻟﺒﺎس ﻗﺪرت‬
‫را ﺑﺮ او ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﻨﺪ و »دﺳﺖ ﺑﻞ را ﺑﮕﯿﺮد« و ﺻﻮرت ﻣﺮدوك را‪ ،‬در ﻣﻮﻛﺐ ﺑﺎﺷﻜﻮھﻲ‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﻮد در‬
‫ﺧﯿﺎﺑﺎﻧﮭﺎي ﺷﮭﺮ ﺑﮕﺮداﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ ﺟﺸﻨﮭﺎ‪ ،‬ﻟﺒﺎس روﺣﺎﻧﻲ ﻣﻲﭘﻮﺷﯿﺪ و اﯾﻦ‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﺔ وﺣﺪت دﯾﻦ و‬
‫دوﻟﺖ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ ،‬و ﺷﺎﯾﺪ ﻋﻼﻣﺖ آن ﺑﻮد ﻛﮫ ﺳﻠﻄﻨﺖ رﯾﺸﺔ دﯾﻨﻲ و آﺳﻤﺎﻧﻲ دارد‪ .‬ﮔﺮداﮔﺮد ﺗﺨﺖ‬
‫@‪h‬‬
‫ﺳﻠﻄﻨﺖ آﺛﺎر و ﻣﻈﺎھﺮ ﻓﻮقاﻟﻄﺒﯿﻌﮫ ﻣﺸﺎھﺪه ﻣﻲﺷﺪ؛ اﯾﻦ‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬ﺳﺒﺐ آن ﺑﻮد ﻛﮫ ﺧﺮوج ﺑﺮ ﭘﺎدﺷﺎه‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﻛﻔﺮھﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﻛﺴﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻛﺎر ﺟﺴﺎرت ورزد‪ ،‬ﻋﻼوه ﺑﺮ آﻧﻜﮫ ﺳﺮﺧﻮد را از دﺳﺖ‬
‫ﻣﻲدھﺪ‪ ،‬ﺑﮫ زﯾﺎن از دﺳﺖ دادن روح ﻧﯿﺰ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﻮد؛ ﺣﺘﻲ ﺣﻤﻮرﺑﻲ ﺑﺰرگ ﻧﯿﺰ ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺧﻮد را از ﺧﺪا‬
‫ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺑﻮد‪ .‬از زﻣﺎن »ﭘﺎﺗﺴﻲ«ھﺎ ﯾﺎ ﻛﺎھﻦ‪ -‬ﺷﺎھﺎن ﺳﻮﻣﺮي‪ ،‬ﺗﺎ زﻣﺎن ﺗﺎﺟﮕﺬاري ﺑﺨﺘﻨﺼﺮ ﺑﮫ دﺳﺖ‬
‫ﻛﺎھﻨﺎن‪ ،‬در ھﺮ ﺣﺎل‪ ،‬ﺑﺎﺑﻞ دوﻟﺘﻲ دﯾﻨﻲ و ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ »در زﯾﺮ ﻓﺮﻣﺎن ﻛﺎھﻨﺎن« ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪are‬‬

‫در ﻧﺴﻠﮭﺎي ﻣﺘﻮاﻟﻲ‪ ،‬ﻛﮫ ﮔﻨﺎھﻜﺎران‪ ،‬ﺑﺮاي آﺳﺎﯾﺶ ﺧﺎﻃﺮ‪ ،‬ﻣﺎل ﺧﻮﯾﺶ را ﺑﺎ ﺧﺪاﯾﺎن ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺛﺮوت ﻣﻌﺎﺑﺪ ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ رو ﺑﮫ اﻓﺰاﯾﺶ ﺑﻮد‪ .‬ﺷﺎھﺎن ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﻛﮫ ﺧﻮد را ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ آﻣﺮزش ﺧﺪاﯾﺎن ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫ﭘﺮﺳﺘﺸﮕﺎھﮭﺎي ﻣﻌﺘﺒﺮ ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ و اﺛﺎﺛﮫ و ﺑﻨﺪه و ﻣﻮاد ﻏﺬاﯾﻲ ﺑﺮاي آﻧﮭﺎ ﻓﺮاھﻢ ﻣﻲآوردﻧﺪ؛ زﻣﯿﻨﮭﺎي‬
‫ﺑﺰرﮔﻲ را ﺑﺮ آﻧﮭﺎ وﻗﻒ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ و ھﺮ ﺳﺎﻟﮫ ﺑﺨﺸﻲ از درآﻣﺪ‬

‫ﻛﺸﻮر را ﺑﮫ آن ﻣﻌﺎﺑﺪ اﺧﺘﺼﺎص ﻣﻲدادﻧﺪ‪ .‬ھﺮ وﻗﺖ ﺳﺮزﻣﯿﻨﻲ ﮔﺸﻮده ﻣﻲﺷﺪ و ﻏﻨﯿﻤﺘﻲ ﺑﮫ ﭼﻨﮓ ﻗﺸﻮن‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﻲاﻓﺘﺎد‪ ،‬ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺳﮭﻢ ﺑﻨﺪﮔﺎن و ﻏﻨﺎﯾﻢ از آن ﻣﻌﺎﺑﺪ ﺑﻮد؛ ھﺮ وﻗﺖ ﻏﻨﯿﻤﺖ ﺳﺮﺷﺎري ﺑﮫ دﺳﺖ ﺷﺎه ﻣﻲاﻓﺘﺎد‪،‬‬
‫ھﺪاﯾﺎي ﻓﺮاواﻧﻲ ﺑﮫ ﺧﺪاﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬از ﺑﻌﻀﻲ از زﻣﯿﻨﮭﺎ ﺳﺎﻻﻧﮫ ﻣﺎﻟﯿﺎت ﺟﻨﺴﻲ ﺧﺮﻣﺎ و داﻧﮫ ﺑﺎر و‬
‫ﻣﯿﻮه ﺑﮫ ﻣﻌﺎﺑﺪ ﭘﺮداﺧﺘﮫ ﻣﻲﺷﺪ؛ اﮔﺮ ﺻﺎﺣﺐ زﻣﯿﻦ آن ﻣﺎﻟﯿﺎت را ﻧﻤﻲﭘﺮداﺧﺖ‪ ،‬ﻣﻠﻚ ﺑﮫ ﺗﺼﺮف ﻣﻌﺒﺪ‬
‫درﻣﻲآﻣﺪ‪ -‬ﻏﺎﻟﺐ اوﻗﺎت‪ ،‬اﯾﻦ ﻣﻠﻜﯿﺖ ﺑﮫ ﺧﻮد ﻛﺎھﻨﺎن اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻲﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ﺗﻮاﻧﮕﺮ و دروﯾﺶ‪ ،‬ھﺮ ﯾﻚ ﺑﺮﺣﺴﺐ‬
‫‪an‬‬

‫اﺳﺘﻌﺪاد ﺧﻮد‪ ،‬ﺳﮭﻤﻲ از دﺳﺘﺮﻧﺞ ﺧﻮد را ﺑﮫ ﻣﻌﺎﺑﺪ اﺧﺘﺼﺎص ﻣﻲدادﻧﺪ‪ .‬زر و ﺳﯿﻢ و ﻣﺲ وﻻﺟﻮرد و‬
‫ﮔﻮھﺮھﺎي ﮔﺮاﻧﺒﮭﺎ و ﭼﻮﺑﮭﺎي ﻗﯿﻤﺘﻲ ﻓﺮاوان در ﻣﻌﺎﺑﺪ اﻧﺒﺎﺷﺘﮫ ﺷﺪه ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﭼﻮن ﻛﺎھﻨﺎن ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ از ھﻤﺔ اﯾﻦ ﺛﺮوﺗﮭﺎ ﺑﮭﺮهﺑﺮداري ﻛﻨﻨﺪ ﯾﺎ آﻧﮭﺎ را ﺑﮫ ﻣﺼﺮف ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬آﻧﮭﺎ را ﺑﮫ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﯾﮫھﺎي ﻗﺎﺑﻞ ﺑﮭﺮهﺑﺮداري ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﻮد ﻛﮫ اﻣﻮر ﻛﺸﺎورزي و ﺻﻨﻌﺘﻲ و ﻣﺎﻟﻲ‬
‫‪pym‬‬

‫ﺗﻤﺎم ﻣﻤﻠﻜﺖ را در ﻗﺒﻀﮫ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ زﻣﯿﻨﮭﺎي زراﻋﺘﻲ ﭘﮭﻨﺎور‪ ،‬ﻏﻼﻣﺎن ﻓﺮاوان ﻧﯿﺰ در اﺧﺘﯿﺎر‬
‫ﻣﻌﺎﺑﺪ ﺑﻮد؛ اﯾﻦ ﻏﻼﻣﺎن را ﯾﺎ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺰد ﺑﮫ ﺧﺪﻣﺖ دﯾﮕﺮان ﻣﻲﮔﻤﺎﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﯾﺎ آﻧﺎن را ﺑﮫ ﺣﺮﻓﮫھﺎي‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ -‬از ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ ﺗﺎ ﻛﺸﯿﺪن ﺷﺮاب‪ -‬وا ﻣﻲداﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﻛﺎھﻨﺎن ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن و‬
‫ﻣﺎﻟﺪاران ﺑﺎﺑﻞ ﺑﻮدﻧﺪ و‪ ،‬ﺑﺎ ﻓﺮوﺧﺘﻦ ﻛﺎﻻھﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ ﻛﮫ در ﻣﻌﺎﺑﺪ ﻓﺮاھﻢ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﻣﮭﻤﻲ از‬
‫ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﻛﺸﻮر را اداره ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎن ﺷﮭﺮت داﺷﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ دﺳﺘﮫ‪ ،‬در ﺑﮭﺮهﺑﺮداري از ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ‪،‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﺣﻜﻤﺖ و دراﯾﺖ ﻓﺮاوان دارﻧﺪ؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ ﺑﺴﯿﺎري از ﻣﺮدم ﺳﺮﻣﺎﯾﮫھﺎي ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﺑﮭﺮهﺑﺮداري‬
‫ﺑﮫ اﯾﺸﺎن ﻣﻲﺳﭙﺮدﻧﺪ و ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ ﻛﮫ اﮔﺮ ﺑﮭﺮة ﻓﺮاواﻧﻲ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ھﺮ ﺻﻮرت‪ ،‬اﻃﻤﯿﻨﺎن آن ھﺴﺖ ﻛﮫ‬
‫ﺳﻮدي ﺑﮫ دﺳﺖ ﺧﻮاھﺪ آﻣﺪ‪ .‬ﻛﺎھﻨﺎن ﺑﮫ ﺷﺮاﯾﻄﻲ ﺳﮭﻠﺘﺮ از دﯾﮕﺮ وامدھﻨﺪﮔﺎن ﺑﮫ ﻣﺮدم ﻗﺮض ﻣﻲدادﻧﺪ؛‬
‫ﮔﺎھﻲ ﺑﮫ دروﯾﺸﺎن و ﺑﯿﻤﺎران‪ ،‬ﺑﺪون درﺧﻮاﺳﺖ ﻓﺎﯾﺪه‪ ،‬وام ﻣﻲدادﻧﺪ؛ ھﺮ وﻗﺖ ﻣﺮدوك دوﺑﺎره ﺑﮫ‬
‫وامﮔﯿﺮﻧﺪه ﻟﺒﺨﻨﺪ ﻣﻲزد ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ را ﭘﺲ ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬از اﯾﻦ ﮔﺬﺷﺘﮫ ﭘﺎرهاي از ﻛﺎرھﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻛﺎھﻨﺎن اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﺪ‪ :‬ﻗﺮاردادھﺎ را ﻣﻲﻧﻮﺷﺘﻨﺪ و ﺗﺴﺠﯿﻞ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و اﻣﻀﺎي ﺧﻮد را ﺑﺮ آﻧﮭﺎ ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ؛‬
‫وﺻﯿﺖﻧﺎﻣﮫھﺎ را ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ﺑﮫ ﻣﺮاﻓﻌﺎت ﻣﺮدم ﮔﻮش ﻣﻲدادﻧﺪ و رأي ﺻﺎدر ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و از‬
‫ﺣﻮادث ﻣﮭﻢ و ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﺛﺒﺖ ﺑﺮﻣﻲداﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫ھﺮﮔﺎه ﻛﮫ ﺑﺤﺮاﻧﻲ ﭘﯿﺶ ﻣﻲآﻣﺪ و ﻣﺎل ﻓﺮاوان ﻻزم ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﺷﺎه ﻗﺴﻤﺘﻲ از داراﯾﻲ ﻣﻌﺎﺑﺪ را ﻣﺼﺎدره‬
‫ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬وﻟﻲ اﯾﻦ ﻛﺎر ﺧﻄﺮﻧﺎﻛﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﻨﺪرت اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺎد‪ ،‬ﭼﮫ ﻛﺎھﻨﺎن ﻛﺴﺎﻧﻲ را ﻛﮫ ﺑﺪون اﺟﺎزة‬
‫اﯾﺸﺎن در اﻣﻮال ﻣﻌﺎﺑﺪ ﺗﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪ ﺑﺸﺪت ﻟﻌﻦ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ از اﯾﻦ ﮔﺬﺷﺘﮫ ﻧﻔﻮذ اﯾﺸﺎن در ﻣﺮدم ﺑﯿﺶ از‬
‫ﻧﻔﻮذ ﺷﺨﺺ ﺷﺎه ﺑﻮد؛ ﮔﺎھﻲ ﻣﻲﺗﻮاﺳﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﺗﺤﺎد ﻛﻠﻤﮫ و اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﯿﺮو و ھﻮش ﺧﻮﯾﺶ‪ ،‬ﺷﺎه را از‬
‫ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺧﻠﻊ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺘﻮﻟﯿﺎن ﻣﻌﺎﺑﺪ ﻣﺰﯾﺖ ﺧﻠﻮد و ﺟﺎوداﻧﻲ ﺑﻮدن را داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭼﮫ ﺷﺎه ﻣﻲﻣﺮد‪ ،‬وﻟﻲ ﺧﺪا‬
‫ﺟﺎوداﻧﻲ ﺑﻮد؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ ﻣﺠﻤﻊ روﺣﺎﻧﯿﺎن‪ ،‬ﻛﮫ از ﺗﻐﯿﯿﺮات و ﺗﻘﻠﺒﺎت اﻧﺘﺨﺎب و ﺧﻄﺮھﺎي ﻣﺮض و‬
‫آدﻣﻜﺸﻲ و ﺟﻨﮓ در اﻣﺎن‬
‫@‪h‬‬
‫درازﻣﺪت ﺑﺮاي ﻛﺎرھﺎي ﺧﻮد ﺑﻜﺸﺪ‪ ،‬و اﯾﻦ ھﻤﺎن ﭼﯿﺰي اﺳﺖ ﻛﮫ ﺳﺎزﻣﺎﻧﮭﺎي ﺑﺰرگ دﯾﻨﻲ ﺗﺎ اﻣﺮوز از‬
‫آن ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ .‬ھﻤﺔ اﯾﻦ اوﺿﺎع و اﺣﻮال ﻗﺪرت ﻓﻮقاﻟﻌﺎدهاي ﺑﺮاي ﻛﺎھﻨﺎن اﯾﺠﺎد ﻛﺮده ﺑﻮد‪.‬ﻣﻘﺪر‬
‫ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﺎﺑﻞ ﺑﮫ دﺳﺖ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﻮد و ﺳﻮد آن ﺑﮫ ﺟﯿﺐ ﻛﺎھﻨﺎن ﺑﺮﯾﺰد‪.‬‬

‫آﯾﺎ آن ﺧﺪاﯾﺎن ﻛﮫ ﭘﺎﺳﺒﺎن ﻣﺨﻔﻲ دوﻟﺖ ﺑﺎﺑﻞ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺘﻨﺪ ﭼﮕﻮﻧﮫ ﺑﻮدهاﻧﺪ؟ ﺗﻌﺪاد ﺧﺪاﯾﺎن زﯾﺎد ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﮫ‬
‫‪are‬‬

‫ﻧﯿﺮوي ﺗﺨﯿﻞ ﻣﺮدم ﺣﺪي ﻧﺪاﺷﺖ و اﺣﺘﯿﺎﺟﺎﺗﻲ ﻛﮫ ﻣﺮدم‪ ،‬ﺑﺮاي آﻧﮭﺎ‪ ،‬ﺧﻮد را ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﺧﺪاﯾﺎن ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ‬
‫ﻧﺎﻣﺤﺪود ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﯾﻚ آﻣﺎر رﺳﻤﻲ‪ ،‬ﻛﮫ در ﻗﺮن ﻧﮭﻢ ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد ﺑﺮداﺷﺘﮫ ﺷﺪه‪ ،‬ﺷﻤﺎرة ﺧﺪاﯾﺎن ﻧﺰدﯾﻚ‬
‫‪ 65000‬ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ھﺮ ﺷﮭﺮ ﺑﺮاي ﻧﮕﺎھﺒﺎﻧﻲ ﺧﻮد ﺧﺪاي ﺧﺎﺻﻲ داﺷﺖ؛ در ﺑﺎﺑﻞ ﻗﺪﯾﻢ‪ ،‬و ﺑﺮاي‬
‫دﯾﻦ آن‪ ،‬ھﻤﺎن اﻣﺮي ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ ﻛﮫ اﻣﺮوز در ﻧﺰد ﻣﺎ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﯿﺮد؛ ﯾﻌﻨﻲ ﺷﮭﺮﺳﺘﺎﻧﮭﺎ و‬
‫دھﻜﺪهھﺎ‪ ،‬اﮔﺮ ﭼﮫ ﺑﮫ ﺻﻮرت رﺳﻤﻲ ﺑﮫ ﺧﺪاي ﺑﺰرگ و اﻋﻼ ﺳﺮ ﻓﺮود ﻣﻲآوردﻧﺪ‪ ،‬ھﺮ ﻛﺪام ﺧﺪاي‬
‫‪set‬‬

‫ﻛﻮﭼﻜﻲ داﺷﺘﻨﺪ ﻛﮫ آن را ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﯿﺪﻧﺪ و ﺑﮫ آن وﻓﺎداري ﻣﻲﻧﻤﻮدﻧﺪ؛ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﻮد ﻛﮫ ﭘﺮﺳﺘﺸﮕﺎھﮭﺎﯾﻲ‬

‫ﺑﺮاي ﺷﻤﺶ در ﻻرﺳﺎ‪ ،‬و ﺑﺮاي ﻋﺸﺘﺮ در اوروك‪ ،‬و ﺑﺮاي ﻧﻨﺎر در اور ﺳﺎﺧﺘﮫ ﻣﻲﺷﺪ‪ -‬ﭼﮫ ﭘﺲ از آﻧﻜﮫ‬
‫دوﻟﺖ ﺳﻮﻣﺮي از ﻣﯿﺎن رﻓﺖ‪ ،‬ﺧﺪاﯾﺎن ﻣﺘﻌﺪد ﺳﻮﻣﺮي ﺑﺮ ﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﺧﺪاﯾﺎن دور از ﻣﺮدم ﻧﺒﻮدﻧﺪ؛‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ آﻧﮭﺎ ﺑﺮ زﻣﯿﻦ و در ﻣﻌﺎﺑﺪ ﻣﻲزﯾﺴﺘﻨﺪ‪ :‬ﺑﺎ ﻛﻤﺎل اﺷﺘﮭﺎ ﺧﻮراك ﻣﻲﺧﻮردﻧﺪ و‪ ،‬ﺑﺎ دﯾﺪارھﺎي ﺷﺒﺎﻧﮫاي‬
‫ﻛﮫ از زﻧﺎن ﭘﺮھﯿﺰﮔﺎر ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ اﯾﻦ زﻧﺎن‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﺮدم ﻣﺸﻐﻮل و ﭘﺮﻛﺎر ﺑﺎﺑﻞ ﻓﺮزﻧﺪاﻧﻲ ﻋﻄﺎ‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻛﮭﻨﺘﺮﯾﻦ ﺧﺪاﯾﺎن‪ ،‬ﺧﺪاﯾﺎن ﻧﺠﻮﻣﻲ ﺑﻮدﻧﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻧﻮ‪ ،‬ﮔﻨﺒﺪ ﻧﯿﻠﮕﻮن؛ ﺷﻤﺶ‪ ،‬ﺧﻮرﺷﯿﺪ؛ ﻧﻨﺎر‪ ،‬ﻣﺎه؛ ﺑﻞ ﯾﺎ ﺑﻌﻞ‪،‬‬
‫ﯾﻌﻨﻲ زﻣﯿﻨﻲ ﻛﮫ ھﻤﺔ ﺑﺎﺑﻠﯿﺎن ﭘﺲ از ﻣﺮگ ﺑﮫ ﺳﯿﻨﺔ آن ﺑﺎز ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬ھﺮ ﺧﺎﻧﻮاده ﺧﺪاﯾﻲ ﺧﺎﻧﮕﻲ داﺷﺖ ﻛﮫ‬
‫‪pym‬‬

‫ﺑﮫ آن ﻧﻤﺎز ﻣﻲﮔﺰاﺷﺖ و ھﺮ ﺑﺎم و ﺷﺎم ﺑﺮاي آن ﺷﺮاب ﻣﻲﻓﺸﺎﻧﺪ؛ ھﺮ ﻓﺮدي ﺧﺪاﯾﻲ )ﯾﺎ ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ اﻣﺮوز‬
‫ﻣﻲﮔﻮﯾﯿﻢ ﻓﺮﺷﺘﺔ ﻧﮕﺎھﺒﺎﻧﻲ( ﺑﺮاي ﺣﻤﺎﯾﺖ ﺧﻮﯾﺶ داﺷﺖ ﻛﮫ او را از اﻓﺮاط در ﻏﻢ و ﺷﺎدي ﺣﻔﻆ ﻣﻲﻛﺮد؛‬
‫ﺟﻨﮭﺎي ﻣﺘﻌﺪد ﺑﺎروري‪ ،‬ﺑﮫ ﺗﺼﻮر آن ﻣﺮدم‪ ،‬ﺑﺮ روي ﻣﺰارع در ﭘﺮواز ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﮫ ﻣﺤﺼﻮل ﺑﺮﻛﺖ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻣﻲﺑﺨﺸﯿﺪﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﮔﺮوه اﻧﺒﻮه ﻛﺮوﺑﯿﺎن و ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﺧﻮد را از اﯾﻦ ﺷﻤﺎرة ﻓﺮاوان ارواح ﺑﺎﺑﻠﻲ‬
‫اﻗﺘﺒﺎس ﻛﺮده ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫از ﻣﺮدم ﺑﺎﺑﻞ ﺷﻮاھﺪي ﺑﮫ دﺳﺖ ﻧﯿﺎﻣﺪه ﻛﮫ ﺑﻨﺎﺑﺮ آن ﺑﺘﻮان ﮔﻔﺖ ﯾﻜﺘﺎﭘﺮﺳﺘﻲ‪ ،‬ﻧﻈﯿﺮ آﻧﭽﮫ در زﻣﺎن اﺧﻨﺎﺗﻮن‬
‫ﯾﺎ اﺷﻌﯿﺎي دوم وﺟﻮد داﺷﺘﮫ‪ ،‬در ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺑﺎﺑﻞ ﺣﻜﻤﻔﺮﻣﺎ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ دو ﻧﯿﺮو‬
‫آن ﻣﺮدم را ﺑﮫ ﻃﺮف ﺗﻮﺣﯿﺪ ﻣﻲراﻧﺪه اﺳﺖ‪ :‬ﯾﻜﻲ اﯾﻨﻜﮫ ﻣﻤﻠﻜﺖ ﭘﺲ از ﺟﻨﮕﮭﺎ ﭘﮭﻨﺎور ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬و ﺧﻮد اﯾﻦ‬
‫ﭘﮭﻨﺎوري ﺧﺪاﯾﺎن ﻣﺤﻠﻲ را ﺑﮫ ﻓﺮﻣﺎن ﺧﺪاي ﯾﮕﺎﻧﮫ درﻣﻲآورد؛ دﯾﮕﺮ آﻧﻜﮫ ﭘﺎرهاي از ﺷﮭﺮھﺎ‪ ،‬از روي‬
‫ﺣﺐ وﻃﻦ‪ ،‬ﺧﺪاي ﺧﺎص و ﻣﺤﺒﻮب ﺧﻮد را ﺻﺎﺣﺐ ﻗﺪرت ﻣﻄﻠﻘﮫ و ﻣﺴﻠﻂ ﺑﺮ ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ ﺗﺼﻮر‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ﻣﺜﻼ ﻧﺒﻮ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ﺑﮫ ﻧﺒﻮ اﯾﻤﺎن داﺷﺘﮫ ﺑﺎش و ﺑﮫ ﺧﺪاﯾﺎن دﯾﮕﺮ اﯾﻤﺎن ﻧﯿﺎور«‪ .‬اﯾﻦ‬
‫دﺳﺘﻮر ﺑﺎ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻓﺮﻣﺎن از »اﺣﻜﺎم ﻋﺸﺮة« )ده ﻓﺮﻣﺎن( ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﭼﻨﺪان اﺧﺘﻼﻓﻲ ﻧﺪارد‪ .‬رﻓﺘﮫ رﻓﺘﮫ اﯾﻦ‬
‫ﺗﺼﻮر ﭘﯿﺶ آﻣﺪ ﻛﮫ ﺧﺮده ﺧﺪاﯾﺎن ﻣﻈﺎھﺮ ﯾﺎ ﺻﻔﺎﺗﻲ از ﺧﺪاي ﺑﺰرگ‬

‫را ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﻲدھﻨﺪ؛ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺷﻤﺎرة ﺧﺪاﯾﺎن ﻛﺎھﺶ ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬در ﻧﺘﯿﺠﮫ‪ ،‬ﻣﺮدوك‪ ،‬ﻛﮫ در اﺑﺘﺪا ﺧﺪاي‬

‫‪yah‬‬
‫ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻋﻨﻮان رﯾﺎﺳﺖ و ﺑﺰرﮔﻲ ﺧﺪاﯾﺎن ﺑﺎﺑﻠﻲ را ﭘﯿﺪا ﻛﺮد‪ .‬و ﺑﮫ ﻟﻘﺐ ﺑﻌﻞ ﻣﺮدوك‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﻣﺮدوك‬
‫ﺧﺪا‪ ،‬ﻣﻠﻘﺐ ﺷﺪ؛ ﺑﺎﺑﻠﯿﺎن ﺷﯿﻮاﺗﺮﯾﻦ و ﮔﺮﻣﺘﺮﯾﻦ ﻧﻤﺎزھﺎي ﺧﻮد را در ﺑﺮاﺑﺮ اﯾﻦ ﺧﺪا ﻣﻲﮔﺰاردﻧﺪ‪.‬‬

‫اھﻤﯿﺖ ﻋﺸﺘﺮ )ھﻤﺎن آﺳﺘﺎرﺗﺔ ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن و ﻋﺸﺘﻮرت ﯾﮭﻮدﯾﺎن( ﺗﻨﮭﺎ در آن ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﺑﺎ اﯾﺴﯿﺲ ﻣﺼﺮﯾﺎن و‬
‫آﻓﺮودﯾﺘﺔ ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن و وﻧﻮس روﻣﯿﺎن ﺷﺒﺎھﺖ دارد‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺑﯿﺸﺘﺮ از آن ﺟﮭﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ در ﯾﻜﻲ از‬
‫ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰﺗﺮﯾﻦ ﻋﺎدات ﺑﺎﺑﻠﻲ دﺳﺖ داﺷﺘﮫ و آن را ﻣﺘﺒﺮك ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﮫ اﺳﺖ‪ ،‬اﯾﻦ اﻻھﮫ‪ ،‬در آن واﺣﺪ‪ ،‬ﻛﺎر‬
‫@‪h‬‬
‫دﻣﺘﺮ و آﻓﺮودﯾﺘﮫ ھﺮ دو را داﺷﺘﮫ؛ ﯾﻌﻨﻲ ﻋﻼوه ﺑﺮ آﻧﻜﮫ اﻻھﺔ زﯾﺒﺎﯾﻲ اﻧﺪام و ﻋﺸﻖ ﺑﻮده‪ ،‬اﻻھﺔ ﻣﮭﺮ‬
‫ﻣﺎدري‪ ،‬و اﻟﮭﺎم دھﻨﺪة ﻧﮭﺎﻧﻲ ﺣﺎﺻﻠﺨﯿﺰي ﺧﺎك‪ ،‬و ﻋﻨﺼﺮ آﻓﺮﯾﻨﻨﺪة ﺟﮭﺎن ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻮن ﺑﺎ‬
‫ﻋﯿﻨﻚ زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ ﺑﮫ ﻋﺸﺘﺮ و ﺻﻔﺎت و وﻇﺎﯾﻒ آن ﻧﻈﺮ اﻓﻜﻨﯿﻢ‪ ،‬اﻟﺒﺘﮫ ھﺮﮔﺰ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺗﻨﺎﺳﺐ و‬
‫ﺳﺎزﺷﻲ ﻣﯿﺎن آﻧﮭﺎ ﺑﮫ دﺳﺖ آورﯾﻢ؛ ﻣﺜﻼ ﻣﻲﺑﯿﻨﯿﻢ ﻛﮫ وي اﻻھﺔ ﺟﻨﮓ و ﻋﺸﻖ ھﺮدو ﺑﻮده و‪ ،‬از ﻃﺮف‬
‫دﯾﮕﺮ‪ ،‬اﻻھﺔ زﻧﺎن ﺑﺪﻛﺎره و ﻣﺎدران ﺧﺎﻧﻮاده ھﺮ دو ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺘﮫ‪ ،‬و ﺧﻮد را ﺑﮫ ﻟﻘﺐ »ﻣﻌﺸﻮﻗﺔ‬
‫ﻣﮭﺮﺑﺎن« ﻣﻠﻘﺐ ﺳﺎﺧﺘﮫ اﺳﺖ؛ ﮔﺎھﻲ وي را ﺑﮫ ﺻﻮرت اﻻھﺔ رﯾﺸﺪاري ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﻲدادﻧﺪ ﻛﮫ ﺻﻔﺎت ﻧﺮي‬
‫‪are‬‬

‫و ﻣﺎدﮔﻲ‪ ،‬ھﺮدو‪ ،‬در آن دﯾﺪه ﻣﻲﺷﺪ؛ ﮔﺎھﻲ ﭘﯿﻜﺮ وي را ﺑﮫ ﺷﻜﻞ زن ﺑﺮھﻨﮫاي ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﭘﺴﺘﺎﻧﮭﺎﯾﺶ‬
‫آﻣﺎده ﺑﺮاي ﺷﯿﺮدادن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ آﻧﻜﮫ ﭘﺮﺳﺘﻨﺪﮔﺎن وي او را ﺑﮫ ﻧﺎﻣﮭﺎي »دوﺷﯿﺰه« و »دوﺷﯿﺰة ﭘﺎﻛﯿﺰه« و‬
‫»ﻣﺎدر ﭘﺎﻛﯿﺰه« ﺧﻄﺎب ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ از اﯾﻦ ﺧﻄﺎب ﻣﻨﻈﻮري ﺟﺰ آن ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪﻛﮫ ﻋﺸﻘﮭﺎي وي رﻧﮓ‬
‫زﻧﺎﺷﻮﯾﻲ ﻧﺪاﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﮔﯿﻠﮕﻤﺶ از اﯾﻦ ﭘﯿﺸﻨﮭﺎد اﯾﻦ اﻻھﮫ ﺑﺮاي ھﻤﺴﺮي ﺧﻮدداري ﻛﺮد؛ ﺣﺠﺖ وي در‬
‫اﯾﻦ اﻣﺘﻨﺎع آن ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﮫ وي اﻃﻤﯿﻨﺎن ﻧﺪارد؛ ﻣﮕﺮ ھﻤﻮ ﻧﺒﻮد ﻛﮫ ﯾﻚ ﺑﺎر ﺑﮫ ﺷﯿﺮي ﻋﺸﻖ ورزﯾﺪ و او را‬
‫‪set‬‬

‫ﻓﺮﯾﻔﺖ و ﺳﭙﺲ ﻛﺸﺖ؟ اﮔﺮ ﺑﺨﻮاھﯿﻢ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻋﺸﺘﺮ را ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ ﺑﻮد درﯾﺎﺑﯿﻢ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﻗﺎﻧﻮن اﺧﻼق ﺟﺎري را ﺑﮫ‬
‫ﻛﻨﺎري ﺑﮕﺬارﯾﻢ‪ .‬درﺳﺖ در ﺳﻄﺮھﺎي آﯾﻨﺪه ﺑﯿﻨﺪﯾﺸﯿﺪ ﻛﮫ ﭼﮕﻮﻧﮫ ﺑﺎﺑﻠﯿﺎن ﺑﺎ ﺷﻮر و ﺷﻮق ﺗﻤﺎم ﺑﮫ درﮔﺎه او‬
‫ﺗﺴﺒﯿﺢ و راز و ﻧﯿﺎز ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؛ اﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ ﻣﻨﺎﺟﺎت ھﯿﭻ دﺳﺖ ﻛﻤﻲ از دﻋﺎھﺎ و ﺛﻨﺎھﺎي ﻣﺘﻘﯿﺎن ﻣﺴﯿﺤﻲ در‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺮﯾﻢ ﻋﺬرا ﻧﺪارد‪:‬‬
‫‪an‬‬

‫اي ﺑﺎﻧﻮي ﺑﺎﻧﻮان‪ ،‬و اي اﻻھﺔ اﻻھﮕﺎن‪ ،‬اي ﻋﺸﺘﺮ‪ ،‬اي ﻣﻠﻜﺔ ھﻤﺔ ﺷﮭﺮھﺎ و راھﻨﻤﺎي ھﻤﺔ ﻣﺮدان‪.‬‬

‫ﺗﻮ ﻧﻮر ﺟﮭﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺗﻮ ﻧﻮر آﺳﻤﺎﻧﮭﺎﯾﻲ‪ ،‬اي دﺧﺘﺮ ﺳﯿﻦ ﺑﺰرگ [ﺧﺪاي ﻣﺎه]‪.‬‬
‫‪pym‬‬

‫ﻗﺪرت ﺗﻮ ﺑﺮﯾﻦ اﺳﺖ اي ﺑﺎﻧﻮ‪ ،‬و ﻣﻘﺎم ﺗﻮ ﺑﺮﺗﺮ از ﻣﻘﺎم ھﻤﮫ ﺧﺪاﯾﺎن اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﻮ داوري ﻣﻲﻛﻨﻲ و داوري ﺗﻮ ﺑﺮ داد اﺳﺖ‪.‬‬

 ‫‪m‬‬
‫ﻗﻮاﻧﯿﻦ زﻣﯿﻦ و ﻗﻮاﻧﯿﻦ آﺳﻤﺎﻧﮭﺎ و ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻣﻌﺎﺑﺪ و ﺿﺮﯾﺤﮭﺎ و ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺧﺎﻧﮫھﺎي ﺷﺨﺼﻲ و اﻃﺎﻗﮭﺎي‬
‫ﭘﻨﮭﺎﻧﻲ‪ ،‬ھﻤﮫ را ﺗﻮ ﻣﻲﮔﺬاري‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﻛﺠﺎﺳﺖ ﻛﮫ ﻧﺎم ﺗﻮ در آﻧﺠﺎ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬و ﻛﺠﺎﺳﺖ ﻣﻜﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﻓﺮﻣﺎﻧﮭﺎي ﺗﺮا در آن ﻧﺸﻨﺎﺳﻨﺪ؟‬

‫ﭼﻮن ﻧﺎم ﺗﻮ ﺑﺮده ﺷﻮد‪ ،‬زﻣﯿﻦ و آﺳﻤﺎﻧﮭﺎ ﻣﻲﻟﺮزد‪ ،‬و ﺧﺪاﯾﺎن ﻧﯿﺰ ﺑﺮ ﺧﻮد ﻣﻲﻟﺮزﻧﺪ…‬

‫ﺗﻮ ﺑﺮ ﺳﺘﻤﺪﯾﺪﮔﺎن ﻧﻈﺮ داري‪ ،‬و ھﺮ روز داد ﺧﻮارﺷﺪﮔﺎن را ﻣﻲﺳﺘﺎﻧﻲ‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﺗﺎ ﭼﻨﺪ‪ ،‬اي ﻣﻠﻜﺔ آﺳﻤﺎن و زﻣﯿﻦ ﺗﺎ ﭼﻨﺪ‪،‬‬

‫ﺗﺎ ﭼﻨﺪ‪ ،‬اي ﭼﻮﭘﺎن ﻣﺮدان رﻧﮓﭘﺮﯾﺪه درﻧﮓ ﻣﻲﻛﻨﻲ؟‬

‫‪yah‬‬
‫ﺗﺎ ﭼﻨﺪ‪ ،‬اي ﻣﻠﻜﮫاي ﻛﮫ ﭘﺎھﺎﯾﺖ ﺧﺴﺘﮫ ﻧﻤﻲﺷﻮد و زاﻧﻮھﺎﯾﺖ در ﺷﺘﺎب اﺳﺖ؟‬

‫ﺗﺎ ﭼﻨﺪ‪ ،‬اي ﺑﺎﻧﻮي ﺳﭙﺎھﯿﺎن و اي ﺑﺎﻧﻮي ﻛﺎرزارھﺎ؟‬

‫اي ﺑﺰرﮔﻮاري ﻛﮫ ھﻤﺔ ارواح آﺳﻤﺎﻧﻲ از ﺗﻮ ﺑﯿﻢ دارﻧﺪ‪ ،‬و ھﻤﺔ ﺧﺪاﯾﺎن ﺧﺸﻤﻨﺎك در ﻓﺮﻣﺎن ﺗﻮاﻧﺪ؛ اي ﻛﮫ‬
‫ﺑﺮھﻤﺔ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯾﺎن ﺗﺴﻠﻂ داري‪ ،‬و زﻣﺎم ﭘﺎدﺷﺎھﺎن ﺑﮫ دﺳﺖ ﺗﻮﺳﺖ‪.‬‬
‫@‪h‬‬
‫اي ﮔﺸﺎﯾﻨﺪة زھﺪاﻧﮭﺎي ﻣﺎدران‪ ،‬ﻧﻮر ﺗﻮ ﻋﻈﯿﻢ اﺳﺖ‪.‬‬

‫اي ﭘﺮﺗﻮ درﺧﺸﺎن آﺳﻤﺎن و اي روﺷﻨﻲ ﺟﮭﺎن؛ اي ﻛﮫ ھﻤﮫ ﺟﺎ را ﻛﮫ آدﻣﻲ در آن ﻣﻲزﯾﺪ روﺷﻦ‬
‫ﻣﻲﺳﺎزي و ﻟﺸﻜﺮﯾﺎن ھﻤﺔ ﻣﻠﺘﮭﺎ را ﮔﺮد ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﻓﺮاھﻢ ﻣﻲآوري‪.‬‬
‫‪are‬‬

‫اي اﻻھﺔ ﻣﺮدان‪ ،‬اي ﭘﺮوردﮔﺎر زﻧﺎن‪ ،‬ﺣﻜﻤﺖ ﺗﻮ ﺑﺮﺗﺮ از درﯾﺎﻓﺖ ﻋﻘﻞ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﮫ ھﺮ ﺟﺎ ﺟﻠﻮهاي ﻛﻨﻲ ﻣﺮدﮔﺎن ﺑﮫ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺎز ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﯿﻤﺎر ﺑﺮﻣﻲﺧﯿﺰد و ﺑﮫ راه ﻣﻲاﻓﺘﺪ؛ و ﭼﻮن‬
‫ﺑﯿﻤﺎر ﺑﮫ روي ﺗﻮ ﻧﻈﺮ ﻛﻨﺪ‪ ،‬روح وي ﺷﻔﺎ ﻣﻲﭘﺬﯾﺮد‪.‬‬

‫ﺗﺎ ﻛﻲ‪ ،‬اي ﺑﺎﻧﻮي ﻣﻦ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ دﺷﻤﻨﺎﻧﻲ ﺑﺮ ﻣﻦ ﭘﯿﺮوز ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ؟‬

‫‪set‬‬

‫ﻓﺮﻣﺎن ده‪ ،‬ﻛﮫ ﭼﻮن ﻓﺮﻣﺎن دھﻲ ﺧﺪاي ﺧﺸﻤﮕﯿﻦ دور ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻋﺸﺘﺮ ﺑﺰرگ اﺳﺖ! ﻋﺸﺘﺮ ﻣﻠﻜﮫ اﺳﺖ! ﺑﺎﻧﻮي ﻣﻦ ﺑﺰرﮔﻮار اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻧﻮي ﻣﻦ ﻣﻠﻜﮫ اﯾﻨﯿﻨﻲ اﺧﺘﺮ ﺗﻮاﻧﺎي‬
‫ﺳﯿﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫ھﯿﭻ ﻣﺜﻞ و ﻣﺎﻧﻨﺪي ﻧﺪارد‪.‬‬

‫ﺑﺎﺑﻠﯿﺎن اﯾﻦ ﺧﺪاﯾﺎن ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن را ھﻤﭽﻮن ﺷﺨﺼﯿﺘﮭﺎي ﻗﮭﺮﻣﺎﻧﻲ ﻗﺮار داده و ﺑﺮاي آﻧﮭﺎ داﺳﺘﺎﻧﮭﺎ و‬
‫‪pym‬‬

‫اﺳﺎﻃﯿﺮي ﺳﺎﺧﺘﮫاﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﺨﺶ ﺑﺰرﮔﻲ از آﻧﮭﺎ از راه ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﺑﮫ ﻣﺎ رﺳﯿﺪه و ﺟﺰﺋﻲ از ﻣﻌﺎرف دﯾﻨﻲ ﻣﺎ را‬
‫ﺗﺸﻜﯿﻞ ﻣﻲدھﺪ‪ .‬ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ داﺳﺘﺎن در اﯾﻦ ﻣﯿﺎﻧﮫ داﺳﺘﺎن آﻓﺮﯾﻨﺶ اﺳﺖ‪ .‬در آﻏﺎز‪ ،‬ﺟﺰ ﭘﺮﯾﺸﺎﻧﻲ و ﻧﺎﻧﻈﻤﻲ‬
‫)ﺧﺎﺋﻮس( ھﯿﭻ ﻧﺒﻮد‪» .‬روزﮔﺎري ﻛﮫ ھﯿﭻ ﭼﯿﺰي در ﺑﺎﻻ ﻧﺒﻮد ﻛﮫ ﺑﮫ ﻧﺎم آﺳﻤﺎن ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﻮد‪ ،‬و ھﯿﭻ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﭼﯿﺰي ﺑﮫ ﻧﺎم زﻣﯿﻦ در اﯾﻦ ﭘﺎﯾﯿﻦ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬آﭘﺴﻮ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ اﻗﯿﺎﻧﻮس‪ ،‬ﻛﮫ در آﻏﺎز ﭘﺪر ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ ﺑﻮد‪ ،‬و‬
‫ﺗﯿﺎﻣﺎت‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﺧﺎﺋﻮس‪ ،‬ﻛﮫ ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ ازوي زاﯾﯿﺪه ﺷﺪه‪ ،‬آﺑﮭﺎي ﺧﻮد را در ھﻢ آﻣﯿﺨﺘﻨﺪ‪ «.‬رﻓﺘﮫ رﻓﺘﮫ اﺷﯿﺎ‬
‫ﺑﺰرگ ﺷﺪن و ﺻﺎﺣﺐ ﺻﻮرت ﺷﺪن آﻏﺎز ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺗﯿﺎﻣﺎت‪ ،‬آن اﻻھﺔ ﺳﮭﻤﻨﺎك‪ ،‬ﻧﺎﮔﮭﺎن در اﯾﻦ‬

‫‪.co‬‬
‫اﻧﺪﯾﺸﮫ اﻓﺘﺎد ﻛﮫ ھﻤﺔ ﺧﺪاﯾﺎن دﯾﮕﺮ را از ﻣﯿﺎن ﺑﺮدارد ﺗﺎ ﺧﻮد‪ ،‬ﻛﮫ ﺧﺎﺋﻮس اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺘﻨﮭﺎﯾﻲ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻧﻘﻼب ﻋﻈﯿﻤﻲ ﭘﯿﺶ آﻣﺪ و ﺑﺮ اﺛﺮ آن‪ ،‬ﻧﻈﻢ و ﺳﺎﻣﺎن ﺑﻜﻠﻲ ﻧﺎﺑﻮد ﺷﺪ‪ .‬آﻧﮕﺎه ﺧﺪاي دﯾﮕﺮي ﺑﮫ ﻧﺎم ﻣﺮدوك‪،‬‬
‫ﺑﺎ ﺳﻼح ﺧﻮد ﺗﯿﺎﻣﺎت‪ ،‬ﺑﮫ ﺟﻨﮓ ﺑﺎ او ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ؛ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﻲ ﻛﮫ ﭼﻮن ﺗﯿﺎﻣﺎت دھﺎن ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﺑﻠﻌﯿﺪن‬
‫او ﮔﺸﻮده ﺑﻮد ﮔﺮدﺑﺎدي ﺑﮫ دھﺎن او ﻓﺮو ﻛﺮد و‪ ،‬ﭼﻮن ﺑﺎد ﺑﮫ درون او رﻓﺖ و ﺷﻜﻤﺶ ﺑﺮآﻣﺪ‪ ،‬ﻧﯿﺰة ﺧﻮد‬
‫را ﺑﮫ ﺷﻜﻢ او ﻓﺮو ﺑﺮد؛ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ اﻻھﺔ ﭘﺮﯾﺸﺎﻧﻲ ﺗﺮﻛﯿﺪ و ﻣﺮد‪ .‬داﺳﺘﺎن ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ﻛﮫ ﭘﺲ از آﻧﻜﮫ‬

‫‪oo‬‬
‫»ﻣﺮدوك آراﻣﺶ ﺧﻮد را ﺑﺎزﯾﺎﻓﺖ«‪ ،‬ﺗﯿﺎﻣﺎت ﻣﺮده را‪ ،‬ھﻤﭽﻮن ﻣﺎھﻲ ﻛﮫ ﺑﺮاي ﺧﺸﻚ ﻛﺮدن از درازا ﺑﮫ‬
‫دو ﻧﯿﻢ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬دوﭘﺎره ﻛﺮد و »ﯾﻜﻲ از دوﭘﺎره را ﺑﺮ ﺑﺎﻻ آوﯾﺨﺖ‪ ،‬ﻛﮫ آﺳﻤﺎن‬

‫ﺷﺪ‪ ،‬و ﭘﺎرة دﯾﮕﺮ را زﯾﺮ ﭘﺎھﺎي ﺧﻮﯾﺶ ﮔﺬاﺷﺖ‪ ،‬و از آن زﻣﯿﻦ را ﺳﺎﺧﺖ‪ «.‬اﯾﻦ ھﻤﺔ ﭼﯿﺰي اﺳﺖ ﻛﮫ از‬

‫‪yah‬‬
‫داﺳﺘﺎن آﻓﺮﯾﻨﺶ ﺑﺎﺑﻠﻲ ﺑﮫ ﻣﺎ رﺳﯿﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ﺷﺎﻋﺮ ﻗﺪﯾﻤﻲ ﻗﺼﺪش از ﺳﺎﺧﺘﻦ اﯾﻦ اﻓﺴﺎﻧﮫ ﺑﯿﺎن اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ‬
‫ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺎ از آﻏﺎز آﻓﺮﯾﻨﺶ ﺟﺰ اﯾﻦ ﭼﯿﺰي ﻧﻤﻲداﻧﯿﻢ ﻛﮫ ﻧﻈﻢ و ﺳﺎﻣﺎن ﺟﺎﻧﺸﯿﻦ ﺧﺎﺋﻮس ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬و‬
‫در واﻗﻊ ھﻤﯿﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺟﻮھﺮ ھﻨﺮ و ﻣﺪﻧﯿﺖ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪ .‬وﻟﻲ اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ را ﻧﺒﺎﯾﺪ از ﺧﺎﻃﺮ دور‬
‫داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﯿﻢ ﻛﮫ از ﻣﯿﺎن رﻓﺘﻦ ﺧﺎﺋﻮس ھﻨﻮز ھﻢ اﻓﺴﺎﻧﮫاي ﺑﯿﺶ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺮدوك‪ ،‬ﭘﺲ از آﻧﻜﮫ ﺑﺪﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ آﺳﻤﺎن و زﻣﯿﻦ را ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬ﺑﮫ ﺧﻤﯿﺮ ﻛﺮدن زﻣﯿﻦ ﺑﺎ ﺧﻮن ﺧﻮد ﭘﺮداﺧﺖ‬
‫ﺗﺎ ﺑﻨﻲ آدم را ﺑﺮاي ﺧﺪﻣﺖ ﺧﺪاﯾﺎن ﺑﺴﺎزد‪ .‬رواﯾﺘﮭﺎي ﺑﺎﺑﻠﻲ‪ ،‬در ﺟﺰﺋﯿﺎت آﻓﺮﯾﻨﺶ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ‬
‫@‪h‬‬
‫اﺧﺘﻼف دارد‪ ،‬وﻟﻲ ھﻤﮫ در اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﯾﻚ ﻛﻼﻣﻨﺪ ﻛﮫ ﺧﺪا اﻧﺴﺎن را از ﺗﻜﮫاي ﮔﻞ رس ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﺑﮫ ﻃﻮر‬
‫ﻛﻠﻲ‪ ،‬در اﯾﻦ اﻓﺴﺎﻧﮫھﺎ ﭼﻨﺎن ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ آدﻣﻲ در آﻏﺎز ﭘﯿﺪاﯾﺶ در ﺑﺎغ و ﺑﮭﺸﺘﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ‬
‫اﻧﺴﺎن ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻣﻮﺟﻮدي ﺑﻮده ﻛﮫ ﺑﺎ ﻧﺎداﻧﻲ و ﺳﺎدﮔﻲ ﺟﺎﻧﻮران ﻣﻲزﯾﺴﺘﮫ‪ ،‬ﺗﺎ آﻧﮕﺎه ﻛﮫ ﺟﺎﻧﻮر ﺳﮭﻤﻨﺎﻛﻲ‬
‫ﺑﮫ ﻧﺎم اوآﻧﺲ‪ ،‬ﻛﮫ ﻧﯿﻤﻲ ﻣﺎھﻲ و ﻧﯿﻤﻲ ﻓﯿﻠﺴﻮف ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺮ وي ﻇﺎھﺮ ﺷﺪ و داﻧﺸﮭﺎ و ھﻨﺮ ﺷﮭﺮﺳﺎزي و‬
‫اﺻﻮل و ﻣﺒﺎدي ﺣﻘﻮق و ﻗﺎﻧﻮن را ﺑﮫ وي آﻣﻮﺧﺖ؛ ﭘﺲ از آن‪ ،‬اوآﻧﺲ ﺑﮫ درﯾﺎ ﻓﺮو رﻓﺖ و ﺑﮫ ﻛﺎر ﻧﻮﺷﺘﻦ‬
‫‪are‬‬

‫ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﺪﻧﯿﺖ اﺷﺘﻐﺎل ورزﯾﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﺧﺪاﯾﺎن ﻧﺎﮔﮭﺎن از اﻧﺴﺎﻧﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ آﻓﺮﯾﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﻧﺎﺧﺸﻨﻮد ﺷﺪﻧﺪ و ﻃﻮﻓﺎن‬
‫ﺑﺰرﮔﻲ ﺑﺮاﯾﺸﺎن ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ ﺗﺎ اﻧﺴﺎن و آﺛﺎر وي را‪ ،‬ﯾﻜﺒﺎره‪ ،‬ﻧﯿﺴﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﺋﺎ‪ ،‬ﺧﺪاي ﺣﻜﻤﺖ را ﺑﺮ اﻧﺴﺎﻧﯿﺖ‬
‫رﺣﻤﺖ آﻣﺪ و ﺑﺮ ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺖ ﻛﮫ ﻻاﻗﻞ ﺷﻤﺶ‪ -‬ﻧﭙﯿﺸﺘﯿﻢ و ھﻤﺴﺮ او را از ھﻼك ﺷﺪن رھﺎﯾﻲ ﺑﺨﺸﺪ‪ .‬ﻃﻮﻓﺎن‬
‫ھﻤﮫ ﺟﺎ را ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺖ و »ﻣﺮدم ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺨﻢ ﻣﺎھﻲ در درﯾﺎ ﻏﻮﻃﮫ ﻣﻲﺧﻮردﻧﺪ‪ «.‬ﭼﻮن ﭼﻨﯿﻦ ﺷﺪِ‪ ،‬ﻧﺎﮔﮭﺎن‬
‫ﺧﺪاﯾﺎن ﺑﮫ ﮔﺮﯾﮫ درآﻣﺪﻧﺪ و از ﻛﺎر ﺑﺪ ﺧﻮد اﻧﮕﺸﺖ ﭘﺸﯿﻤﺎﻧﻲ ﺑﮫ دﻧﺪان ﮔﺰﯾﺪﻧﺪ و از ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﭘﺮﺳﯿﺪﻧﺪ ﻛﮫ‪:‬‬
‫»ﭘﺲ از اﯾﻦ دﯾﮕﺮ ﭼﮫ ﻛﺲ ﺑﮫ ﺧﺪاﯾﺎن ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ و ھﺪﯾﮫ ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺧﻮاھﺪ ﻛﺮد؟« وﻟﻲ ﺷﻤﺶ‪ -‬ﻧﭙﯿﺸﺘﯿﻢ ﻛﺸﺘﯿﻲ‬
‫‪set‬‬

‫ﺳﺎﺧﺘﮫ و از ﻃﻮﻓﺎن ﻧﺠﺎت ﯾﺎﻓﺘﮫ ﺑﻮد‪ .‬ﻛﺸﺘﻲ وي ﺑﺮ ﺑﺎﻻي ﻛﻮه ﻧﯿﺴﯿﺮ ﺟﺎي داﺷﺖ‪ ،‬و او ﻛﺒﻮﺗﺮي ﺑﺮاي‬
‫ﻛﺴﺐ اﻃﻼع ﺑﮫ ﭘﺮواز درآورد؛ در آن ھﻨﮕﺎم‪ ،‬وي ﺑﺮ آن ﺷﺪ ﻛﮫ ﻗﺮﺑﺎﻧﯿﻲ ﺑﮫ ﺧﺪاﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﻛﻨﺪ؛ ﺧﺪاﯾﺎن‬
‫ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ او را ﺑﺎ ﺷﮕﻔﺘﻲ و ﺳﭙﺎﺳﮕﺰاري ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻨﺪ‪» .‬ﺧﺪاﯾﺎن ﺑﻮ را ﺷﻨﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻮي ﭘﺎﻛﯿﺰه را ﺷﻨﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬و ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﻣﮕﺴﺎن ﺑﺮ ﺑﺎﻻي ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﮔﺮد ﺷﺪﻧﺪ‪«.‬‬
‫‪an‬‬

‫زﯾﺒﺎﺗﺮ از اﯾﻦ ﯾﺎدﺑﻮد ﻣﺒﮭﻢ ﻃﻮﻓﺎن ﺑﻼﺧﯿﺰ اﻓﺴﺎﻧﺔ روﯾﺶ ﮔﯿﺎھﺎن اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺎ ﻧﺎم ﻋﺸﺘﺮ و ﺗﻤﻮز ھﻤﺮاه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﺘﻦ ﺳﻮﻣﺮي داﺳﺘﺎن‪ ،‬ﺗﻤﻮز ﺑﺮادر ﻛﻮﭼﻚ ﻋﺸﺘﺮ اﺳﺖ؛ در ﻣﺘﻦ ﺑﺎﺑﻠﻲ‪ ،‬ﮔﺎھﻲ ﻋﻨﻮان ﻣﻌﺸﻮق‪ ،‬و‬
‫ﮔﺎھﻲ ﻋﻨﻮان ﭘﺴﺮ او را دارد‪ .‬ﭼﻨﺎن ﺑﮫ‬
‫‪pym‬‬

‫وﻧﻮس و آدوﻧﯿﺲ ﯾﺎ دﻣﺘﺮ و ﭘﺮﺳﻔﻮﻧﮫ و ﺻﺪھﺎ اﺳﻄﻮرة دﯾﮕﺮ ﻣﺮگ و رﺳﺘﺎﺧﯿﺰ راه ﯾﺎﻓﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻤﻮز‪،‬‬
‫ﭘﺴﺮ ﺧﺪاي ﺑﺰرگ اﺋﺎ‪ ،‬ﮔﻮﺳﻔﻨﺪان ﺧﻮد را در زﯾﺮ درﺧﺖ ﺑﺰرگ ارﯾﺪا‪ ،‬ﻛﮫ ﺳﺎﯾﺔ آن ھﻤﺔ زﻣﯿﻦ را‬
‫ﻣﻲﭘﻮﺷﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲﭼﺮاﻧﯿﺪ؛ ﻋﺸﺘﺮ‪ ،‬ﻛﮫ ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ ﺗﺸﻨﺔ ﻋﺸﻖ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﮫ دام ﻋﺸﻖ او ﮔﺮﻓﺘﺎر آﻣﺪ و ﺑﺮ آن ﺷﺪ ﻛﮫ‬
 ‫‪m‬‬
‫وي را ﺑﮫ ھﻤﺴﺮي ﺟﻮاﻧﻲ ﺧﻮد ﺑﺮﮔﺰﻧﯿﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﺗﻤﻮز‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ آدوﻧﯿﺲ‪ ،‬ﺑﺎ ﺣﻤﻠﺔ ﮔﺮازي وﺣﺸﻲ از ﭘﺎي‬
‫درآﻣﺪ و ﻣﺎﻧﻨﺪ ھﻤﺔ ﻣﺮدﮔﺎن ﺑﮫ دوزخ ﺗﺎرﯾﻚ زﯾﺮزﻣﯿﻦ‪ -‬ﻛﮫ ﺑﺎﺑﻠﯿﺎن ﺑﮫ آن ﻧﺎم آراﻟﻮ ﻣﻲدادﻧﺪ و ارﺷﻜﯿﮕﺎل‪،‬‬
‫ﺧﻮاھﺮ ﺣﺴﻮد ﻋﺸﺘﺮ‪ ،‬ﺑﺮ آن ﺗﺴﻠﻂ داﺷﺖ‪ -‬ﻓﺮو رﻓﺖ‪ .‬ﻋﺸﺘﺮ ﺑﮫ اﻧﺪوه ﺳﺨﺖ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﺪ و ﻋﺰم ﺟﺰم ﻛﺮد‬

‫‪.co‬‬
‫ﻛﮫ ﺑﮫ آراﻟﻮ ﻓﺮو ﺷﻮد و‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﺴﺘﻦ زﺧﻤﮭﺎي ﺗﻤﻮز در ﯾﻜﻲ از ﭼﺸﻤﮫھﺎي ﺷﻔﺎﺑﺨﺶ‪ ،‬زﻧﺪﮔﻲ را ﺑﮫ وي‬
‫ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪ‪ .‬آﻧﮕﺎه ﺑﺎ زﯾﺒﺎﯾﻲ ﺧﯿﺮهﻛﻨﻨﺪة ﺧﻮﯾﺶ ﺑﮫ دروازة دوزخ ﻧﺰدﯾﻚ ﺷﺪ و اﺟﺎزه ﺧﻮاﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ آن‬
‫درآﯾﺪ‪ .‬ﻟﻮﺣﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه داﺳﺘﺎن را‪ ،‬ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ ﺑﯿﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬

‫ﭼﻮن ارﺷﻜﯿﮕﺎل اﯾﻦ را ﺷﻨﯿﺪ‪،‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺴﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ درﺧﺖ ﮔﺰي را ﻣﻲﺑﺮد [ﻟﺮزﯾﺪ؟] ‪.‬‬

‫و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺴﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ ﻧﺒﻲ را ﻣﻲﺑﺮد [ﺗﻜﺎن ﺧﻮرد؟]‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫»ﭼﮫ ﭼﯿﺰ ﻗﻠﺒﺶ را ﭘﺮﯾﺸﺎن ﻛﺮد‪ ،‬ﭼﮫ ﭼﯿﺰ ﻛﺒﺪش را [ﺗﻜﺎن داد]؟‬

‫[آﯾﺎ] اﯾﻦ زن [ﻣﻲﺧﻮاھﺪ] ﻛﮫ ﺑﺎ ﻣﻦ [در اﯾﻨﺠﺎ ﺑﻤﺎﻧﺪ]؟‬

‫و از ﺧﺎك ﺗﻐﺬي ﻛﻨﺪ و [ﻏﺒﺎر] را ﺑﮫ ﺟﺎي ﺷﺮاب ﺑﻨﻮﺷﺪ؟‬

‫@‪h‬‬
‫ﻣﻦ ﺑﺮاي ﻣﺮداﻧﻲ ﻣﻲﮔﺮﯾﻢ ﻛﮫ زﻧﺎن ﺧﻮد را رھﺎ ﻛﺮدهاﻧﺪ؛‬

‫ﺑﺮاي زﻧﺎﻧﻲ ﻣﻲﮔﺮﯾﻢ ﻛﮫ آﻧﺎن را از آﻏﻮش ﺷﻮھﺮاﻧﺸﺎن ﻛﻨﺪهاﻧﺪ؛‬

‫و ﺑﺮاي ﻛﻮدﻛﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﻧﺎرس [ﭼﯿﺪه ﺷﺪهاﻧﺪ]‪.‬‬

‫‪are‬‬

‫ﺑﺮو اي درﺑﺎن‪ ،‬و در را ﺑﮫ روي او ﺑﮕﺸﺎ‪،‬‬

‫و ﻣﻄﺎﺑﻖ دﺳﺘﻮر ﻗﺪﯾﻢ ﺑﺎ وي رﻓﺘﺎر ﻛﻦ‪«.‬‬

‫دﺳﺘﻮر و ﻣﻘﺮرات ﻗﺪﯾﻢ ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﮫ ھﺮﻛﺲ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ ﺑﮫ دوزخ درآﯾﺪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮھﻨﮫ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ‬
‫ﺟﮭﺖ‪ ،‬از ھﺮ دري ﻛﮫ ﻋﺸﺘﺮ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ ﺑﮕﺬرد‪ ،‬درﺑﺎن دوزخ ﻟﺒﺎﺳﻲ ﯾﺎ زﯾﻨﺘﻲ را از او ﺑﺎز ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪:‬‬
‫‪set‬‬

‫اﺑﺘﺪا ﺗﺎﺟﺶ را ﺑﺮداﺷﺖ‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﮔﻮﺷﻮارهھﺎ را ﺑﯿﺮون ﻛﺮد‪ ،‬و ﭘﺲ از آن ﮔﺮدﻧﺒﻨﺪ و ﺳﭙﺲ زﯾﻮرآﻻت‬
‫ﺳﯿﻨﮫاش را ﺑﺮداﺷﺖ؛ و ﭘﺲ از آن ﻛﻤﺮﺑﻨﺪ ﮔﻮھﺮﻧﺸﺎن و دﺳﺘﺒﻨﺪ و ﭘﺎيﺑﻨﺪ زرﯾﻦ و‪ ،‬در ﭘﺎﯾﺎن‪ ،‬ﭘﺎرﭼﮫاي‬
‫را ﻛﮫ ﻣﯿﺎن او را ﻣﻲﭘﻮﺷﺎﻧﯿﺪ ﺑﺎز ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ھﺮ ﺑﺎر ﻋﺸﺘﺮ ﺑﺎ ﻟﻄﺎﻓﺖ و ﻇﺮاﻓﺖ ﻟﺐ ﺑﮫ اﻋﺘﺮاض ﻣﻲﮔﺸﻮد‪،‬‬
‫وﻟﻲ ﺑﮫ آﻧﭽﮫ از او ﺧﻮاﺳﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ رﺿﺎ ﻣﻲداد‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫و ﭼﻮن ﻋﺸﺘﺮ در زﻣﯿﻨﻲ ﻓﺮو رﻓﺖ ﻛﮫ در آﻣﺪن ﺑﮫ آن را ﺑﺎزﮔﺸﺘﻲ ﻧﺒﻮد‪،‬‬

‫ارﺷﻜﯿﮕﺎل وي را دﯾﺪ و از اﯾﻦ آﻣﺪن در ﺧﺸﻢ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪pym‬‬

‫ﻋﺸﺘﺮ ﺑﻲﭘﺮوا ﺧﻮد را ﺑﺮ وي اﻓﻜﻨﺪ‪.‬‬

‫ارﺷﻜﯿﮕﺎل دھﺎن ﮔﺸﻮد و ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺖ‬

 ‫‪m‬‬
‫ﺑﮫ ﻧﻤﺘﺎر ﻗﺎﺻﺪش…‬

‫»ﺑﺮوﻧﻤﺘﺎر‪[ ،‬و او را ﺑﮫ زﻧﺪان ﻛﻦ؟] در ﻛﺎخ ﻣﻦ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫و ﺑﺮ وي ﺷﺼﺖ ﺑﯿﻤﺎري را ﭼﯿﺮه ﻛﻦ‪،‬‬

‫ﺑﯿﻤﺎري ﭼﺸﻢ را ﺑﺮ ﭼﺸﻤﺎﻧﺶ‪،‬‬

‫ﺑﯿﻤﺎري ﭘﮭﻠﻮ را ﺑﺮ ﭘﮭﻠﻮﯾﺶ‪،‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﺑﯿﻤﺎري ﭘﺎ را ﺑﺮ ﭘﺎﯾﺶ‪،‬‬

‫ﺑﯿﻤﺎري ﻗﻠﺐ را ﺑﺮ ﻗﻠﺒﺶ‬

‫‪yah‬‬
‫ﺑﯿﻤﺎري ﺳﺮ را ﺑﺮ ﺳﺮش‬

‫و ﺑﺮ ﺗﻤﺎم وﺟﻮدش‪«.‬‬

‫در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ ﻋﺸﺘﺮ ﺑﺎ اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺘﺎرﯾﮭﺎي ﺧﻮاھﺮاﻧﮫ ﺑﮫ دوزخ در ﺑﻨﺪ ﺑﻮد‪ ،‬زﻣﯿﻦ‪ ،‬ﻛﮫ از وﺟﻮد وي ﺑﺮ‬
‫@‪h‬‬
‫ﭘﺸﺖ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﮫ ﻋﻠﺖ ﻏﯿﺒﺖ او‪ ،‬اﻟﮭﺎم ﻧﻤﻲﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ھﻤﺔ ھﻨﺮھﺎ و راھﮭﺎي ﻋﺸﻖورزي را ﯾﻜﺒﺎره ﻓﺮاﻣﻮش‬
‫ﻛﺮد‪ :‬دﯾﮕﺮ ﮔﯿﺎھﻲ ﮔﯿﺎه دﯾﮕﺮ را ﺑﺎرآور ﻧﺴﺎﺧﺖ‪ ،‬ﺳﺒﺰﯾﮭﺎ ﭘﮋﻣﺮده ﺷﺪ‪ ،‬و ﺟﺎﻧﻮران دﯾﮕﺮ ﮔﺮﻣﺎﯾﻲ در ﺧﻮد‬
‫اﺣﺴﺎس ﻧﻤﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ رﯾﺸﺔ ﻋﺎﻃﻔﮫ و ﻣﺤﺒﺖ در ﻣﺮدم ﺧﺸﻜﯿﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺲ از آﻧﻜﮫ ﺑﺎﻧﻮ ﻋﺸﺘﺮ ﺑﮫ ﺳﺮزﻣﯿﻨﻲ ﻛﮫ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻧﺪارد درآﻣﺪ‪،‬‬

‫‪are‬‬

‫دﯾﮕﺮ ﮔﺎو ﻧﺮ ﺑﺮ ﭘﺸﺖ ﻣﺎده ﮔﺎو ﻧﺠﮭﯿﺪ‪ ،‬و ﺧﺮ ﻧﺮ ﺑﮫ ﺧﺮ ﻣﺎده ﻧﺰدﯾﻚ ﻧﺸﺪ؛‬

‫و ھﯿﭻ ﻣﺮدي در ﻛﻮﭼﮫ ﺑﮫ دﺧﺘﺮ ﺟﻮاﻧﻲ ﻧﺰدﯾﻚ ﻧﺸﺪ؛‬

‫ﻣﺮد در اﻃﺎق ﺧﻮد ﻣﻲﺧﻮاﺑﯿﺪ‪،‬‬

‫‪set‬‬

‫و زن ﺗﻨﮭﺎ ﺑﮫ ﺧﻮاب ﻣﻲرﻓﺖ‪.‬‬

‫ﺟﻤﻌﯿﺖ ﻛﻢ ﺷﺪ؛ ﺧﺪاﯾﺎن ﻛﮫ درﯾﺎﻓﺘﻨﺪ ﻗﺮﺑﺎﻧﯿﮭﺎي زﻣﯿﻦ ﻛﺎھﺶ ﯾﺎﻓﺘﮫ ﭘﺮﯾﺸﺎن ﺷﺪﻧﺪ و ﻓﺮﻣﺎن دادﻧﺪ ﻛﮫ‬
‫ارﺷﻜﯿﮕﺎل ﺧﻮاھﺮش ﻋﺸﺘﺮ را آزاد ﻛﻨﺪ؛ او ﺑﮫ ﻓﺮﻣﺎن ﺧﺪاﯾﺎن ﮔﺮدن ﻧﮭﺎد‪ .‬وﻟﻲ ﻋﺸﺘﺮ ﺑﮫ ﺑﺎزﮔﺸﺘﻦ زﻣﯿﻦ‪،‬‬
‫ﺟﺰ آﻧﻜﮫ ﺗﻤﻮز را ﺑﺎ ﺧﻮد ھﻤﺮاه ﺑﺒﺮد‪ ،‬ﺧﺮﺳﻨﺪي ﻧﻤﻲداد‪ .‬درﺧﻮاﺳﺖ وي ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﮫ ﺷﺪ و او ﭘﯿﺮوزﻣﻨﺪاﻧﮫ از‬
‫‪an‬‬

‫ھﻔﺖ دروازه ﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬و ﻣﯿﺎن ﺑﻨﺪ و دﺳﺘﺒﻨﺪ و ﭘﺎيﺑﻨﺪ زرﯾﻦ و ﻛﻤﺮﺑﻨﺪ ﮔﻮھﺮﻧﺸﺎن و زﯾﻮرآﻻت ﺳﯿﻨﮫ و‬
‫ﮔﺮدﻧﺒﻨﺪ و ﮔﻮﺷﻮارهھﺎ و ﺗﺎج ﺧﻮد را ﺑﺎزﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﭼﻮن دوﺑﺎره ﺑﺮ روي زﻣﯿﻦ آﺷﻜﺎر ﺷﺪ‪ ،‬ﮔﯿﺎھﺎن از ﻧﻮ ﺑﮫ‬
‫روﯾﯿﺪن و ﺷﻜﻮﻓﮫ ﻛﺮدن آﻏﺎز ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و زﻣﯿﻦ ﭘﺮ از ﺧﻮردﻧﻲ ﺷﺪ‪ .‬و ﺟﺎﻧﻮران ﺑﮫ زﯾﺎد ﻛﺮدن ﻧﺴﻞ ﺧﻮد‬
‫ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﻋﺸﻖ‪ ،‬ﻛﮫ ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪﺗﺮ از ﻣﺮگ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﮫ ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺣﻘﯿﻘﻲ ﺧﻮد‪ ،‬ﻛﮫ ﭼﯿﺮﮔﻲ و ﺧﻮاﺟﮕﻲ ﺑﺮ‬
‫‪pym‬‬

‫ﺧﺪاﯾﺎن و آدﻣﯿﺰاد اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺮد ﻋﺎﻟﻢ و ﻣﺤﻘﻖ زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬اﯾﻦ اﻓﺴﺎﻧﮫ ﺑﮫ ﺻﻮرت‬
‫ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰ و زﯾﺒﺎﯾﻲ ﻣﺮگ و رﺳﺘﺎﺧﯿﺰ ﺳﺎﻻﻧﺔ زﻣﯿﻦ را ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﻲدھﺪ و ﻧﯿﺮوي ﺑﺮﯾﻦ ﻋﺸﻖ را آﺷﻜﺎر‬
‫ﻣﻲﺳﺎزد ﻛﮫ ﻟﻮﻛﺮﺗﯿﻮس‪ ،‬در آﻧﺠﺎ ﻛﮫ از وﻧﻮس ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﺑﮭﺘﺮﯾﻦ وﺟﮫ ﺑﯿﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ وﻟﻲ ھﻤﯿﻦ‬
 ‫‪m‬‬
‫اﻓﺴﺎﻧﮫ ﻋﻨﻮان ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﻘﺪﺳﻲ را داﺷﺖ ﻛﮫ ﻣﺮدم ﺑﺎﺑﻞ ﺑﮫ آن اﯾﻤﺎن راﺳﺦ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﯾﻚ روز از ﺳﺎل را ﺑﮫ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺮگ ﺗﻤﻮز ﺳﻮﮔﻮاري ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و روز دﯾﮕﺮ را ﺑﮫ ﯾﺎدﮔﺎر زﻧﺪه ﺷﺪن و رﺳﺘﺎﺧﯿﺰ او ﺑﮫ ﺟﺸﻦ و‬
‫ﺷﺎدي ﻣﻲﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ ﻓﺮد ﺑﺎﺑﻠﻲ از اﻧﺪﯾﺸﺔ ﺟﺎوداﻧﻲ ﺷﺪن ﺷﺨﺼﯿﺖ ﺧﻮﯾﺶ ھﯿﭻﮔﻮﻧﮫ‬
‫اﺣﺴﺎس ﺧﺸﻨﻮدي ﻧﻤﻲﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬دﯾﻦ وي دﯾﻦ ﺧﺎﻛﻲ و زﻣﯿﻨﻲ و ﻋﻤﻠﻲ ﺑﻮد؛ در آن ھﻨﮕﺎم‬

‫ﻛﮫ دﻋﺎ ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ و ﻧﻤﺎز ﻣﻲﮔﺰاﺷﺖ درﺧﻮاﺳﺖ ﭘﺎداﺷﻲ در ﺑﮭﺸﺖ ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺧﯿﺮات زﻣﯿﻨﻲ را ﻃﻠﺐ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﮫ ﺧﺪاﯾﺎن ﺧﻮد در آن ﻃﺮف ﮔﻮر اﻋﺘﻘﺎد داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬درﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ در ﯾﻜﻲ از‬
‫ﻣﺘﻨﮭﺎي ﺑﺎﺑﻠﻲ ﻣﺮدوك ﺑﮫ ﺻﻮرت »زﻧﺪهﻛﻨﻨﺪة ﻣﺮدﮔﺎن« وﺻﻒﺷﺪه‪ ،‬و در داﺳﺘﺎن ﻃﻮﻓﺎن ﭼﻨﺎن آﻣﺪه ﻛﮫ‬
‫ﻧﺠﺎت ﯾﺎﻓﺘﮕﺎن از آن ﺟﺎوداﻧﮫ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻧﺪﯾﺸﺔ ﻛﻠﻲ ﺑﺎﺑﻠﯿﺎن درﺑﺎرة زﻧﺪﮔﻲ در ﺟﮭﺎن دﯾﮕﺮ ﺑﺎ‬
‫اﻧﺪﯾﺸﺔ ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن ﺑﺴﯿﺎر ﺷﺒﺎھﺖ دارد‪ :‬ﻣﺮدﮔﺎن‪ ،‬از ﻗﺪﯾﺴﺎن و ﺑﺪﻛﺎران و ھﻮﺷﻤﻨﺪان و اﺑﻠﮭﺎن‪ ،‬ھﻤﮫ‪ ،‬ﺑﺪون‬
‫ﺗﻔﺎوت ﺑﮫ ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺗﺎرﯾﻜﻲ در ﺷﻜﻢ زﻣﯿﻦ ﻓﺮو ﻣﻲروﻧﺪ و ھﯿﭻ ﯾﻚ از اﯾﺸﺎن ﭘﺲ از آن روي روﺷﻨﺎﯾﻲ را‬

‫‪yah‬‬
‫ﻧﺨﻮاھﺪ دﯾﺪ‪ .‬ﺑﮭﺸﺘﻲ را ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ آن را ﻣﺨﺼﻮص ﺧﺪاﯾﺎن ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ؛ آراﻟﻮ‪ ،‬ﻛﮫ ھﻤﺔ اﻧﺴﺎﻧﮭﺎ ﺑﮫ‬
‫آن ﻓﺮو ﻣﻲرﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ھﺮﮔﺰ ﺟﺎي ﻧﻌﻤﺖ و ﺧﻮﺷﮕﺬراﻧﻲ ﻧﺒﻮد و ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺮدم در آن ﻛﯿﻔﺮ و ﻋﻘﺎب ﻣﻲدﯾﺪﻧﺪ؛‬
‫ﻣﺮدﮔﺎن اﺑﺪاﻟﺪھﺮ دﺳﺖ و ﭘﺎ درﺑﻨﺪ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪﻧﺪ و ﺗﻨﮭﺎﺷﺎن از ﺳﺮﻣﺎ ﻣﻲﻟﺮزﯾﺪ و ﮔﺮﺳﻨﮫ و ﺗﺸﻨﮫ ﺑﮫ ﺳﺮ‬
‫ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ آﻧﻜﮫ ﻓﺮزﻧﺪان در اوﻗﺎت ﻣﻌﯿﻦ ﺧﻮراﻛﻲ در ﮔﻮر اﯾﺸﺎن ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪ .‬ھﺮﻛﺲ در زﻣﯿﻦ ﺑﯿﺸﺘﺮ‬
‫ﮔﻨﺎه ﻛﺮده ﺑﻮد در آﻧﺠﺎ ﻋﺬاب ﻓﺮاواﻧﺘﺮ ﻣﻲﭼﺸﯿﺪ؛ ﺑﺮاﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ اﺷﺨﺎص ﺑﯿﻤﺎري ﺟﺬام ﭼﯿﺮه ﻣﻲﺷﺪ ﺗﺎ‬
‫ﺗﻨﺸﺎن را ﺑﺨﻮرد ﯾﺎ ﻧﺮﮔﺎل و آﻻت‪ ،‬ﺧﻮاﺟﮫ و ﺑﺎﻧﻮي آراﻟﻮ‪ ،‬ﺑﺮاي ﭘﺎك ﻛﺮدن اﯾﺸﺎن از ﺑﺎر ﮔﻨﺎھﺎن‪،‬‬
‫@‪h‬‬
‫ﺑﻼھﺎي دﯾﮕﺮي ﺑﺮ ﺳﺮﺷﺎن ﻓﺮو ﻣﻲرﯾﺨﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺟﺴﺎد ﻣﺮدﮔﺎن را در زﯾﺮزﻣﯿﻨﮭﺎي ﺳﻘﻔﺪار ﺑﮫ ﺧﺎك ﻣﻲﺳﭙﺮدﻧﺪ؛ ﮔﺎھﻲ ﻣﺮدﮔﺎن را ﻣﻲﺳﻮزاﻧﯿﺪﻧﺪ و‬
‫ﺧﺎﻛﺴﺘﺮﺷﺎن را در ﮔﻠﺪاﻧﮭﺎﯾﻲ ﻣﺤﻔﻮظ ﻧﮕﺎه ﻣﻲداﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺮدﮔﺎن را ﺑﺎ ﻣﻮاد ﺧﺎص ﻣﻮﻣﯿﺎﯾﻲ ﻧﻤﻲﻛﺮدﻧﺪ‪،‬‬
‫وﻟﻲ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ﻛﺎرﺷﺎن ﻣﺮدهﺷﻮﯾﻲ ﺑﻮد؛ ﭘﺲ از ﺷﺴﺘﻦ ﻣﺮده ﻟﺒﺎس ﻧﯿﻜﻮ ﺑﺮ وي ﻣﻲﭘﻮﺷﺎﻧﯿﺪﻧﺪ و‬
‫ﮔﻮﻧﮫھﺎﯾﺶ را رﻧﮕﯿﻦ و ﻣﮋﮔﺎﻧﮭﺎﯾﺶ را ﺳﯿﺎه ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و اﻧﮕﺸﺘﺮﯾﮭﺎﯾﻲ ﺑﺮ اﻧﮕﺸﺘﺎن او ﻣﻲﻧﮭﺎدﻧﺪ و‬
‫‪are‬‬

‫ﻟﺒﺎﺳﮭﺎي زﯾﺮﭘﻮش اﺿﺎﻓﻲ ﺑﺎ وي ﺑﮫ ﺧﺎك ﻣﻲﺳﭙﺮدﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺮده زن ﺑﻮد‪ ،‬ﺷﯿﺸﮫھﺎي ﻋﻄﺮ و ﺷﺎﻧﮫ و‬
‫ﮔﺮدھﺎ و روﻏﻨﮭﺎي آراﯾﺶ در ﮔﻮر وي ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻮي ﺧﻮش و زﯾﺒﺎﯾﻲ ﭼﮭﺮة ﺧﻮد را در ﺟﮭﺎن‬
‫دﯾﮕﺮ ﺣﻔﻆ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ اﮔﺮ ﻣﺮده ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ ﺑﺎﯾﺪ و ﺷﺎﯾﺪ ﺑﮫ ﺧﺎك ﺳﭙﺮده ﻧﺸﻮدﺑﮫ زﻧﺪﮔﺎن آﺳﯿﺐ و‬
‫ﮔﺰﻧﺪ ﺧﻮاھﺪ رﺳﺎﻧﯿﺪ‪ ،‬و اﮔﺮ او را اﺻﻼ دﻓﻦ ﻧﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬روﺣﺶ در ﻛﻨﺎر ﻣﺴﺘﺮاﺣﮭﺎ و ﻧﺎوداﻧﮭﺎ ﺑﺮاي دﺳﺖ‬
‫ﯾﺎﻓﺘﻦ ﺑﮫ ﺧﺮدهھﺎي ﻃﻌﺎم ﺳﺮﮔﺮدان ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ و ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﻤﺎم ﯾﻚ ﺷﮭﺮ را ﮔﺮﻓﺘﺎر وﺑﺎ و ﻃﺎﻋﻮن ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫ھﻤﺔ اﯾﻨﮭﺎ ﻣﺠﻤﻮﻋﮫ اﻓﻜﺎري اﺳﺖ ﻛﮫ اﻟﺒﺘﮫ آن اﻧﺘﻈﺎم ﻗﻀﺎﯾﺎي ھﻨﺪﺳﺔ اﻗﻠﯿﺪﺳﻲ را ﻧﺪارد‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﺮاي آن‬
‫ﻛﺎﻓﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺎﺑﻠﯿﺎن را وا دارد ﺗﺎ ﺧﺪاﯾﺎن ﺧﻮد و ﻛﺎھﻨﺎن اﯾﻦ ﺧﺪاﯾﺎن را ھﻤﯿﺸﮫ ﺳﯿﺮ ﻧﮕﺎه دارﻧﺪ‪.‬‬

‫آﻧﭽﮫ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ھﺪﯾﮫ و ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺑﮫ ﺧﺪاﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﻣﻲﺷﺪ ﭼﯿﺰھﺎي ﺧﻮردﻧﻲ و آﺷﺎﻣﯿﺪﻧﻲ ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﮫ اﯾﻦ‬
‫ﮔﻮﻧﮫ ﭼﯿﺰھﺎ آن ﻣﺰﯾﺖ را داﺷﺖ ﻛﮫ اﮔﺮ ﺑﺘﻤﺎﻣﻲ ﺑﮫ ﺗﻮﺳﻂ ﺧﺪاﯾﺎن ﺗﻨﺎول ﻧﻤﻲﺷﺪ‪ ،‬ھﺮﮔﺰ از ﺑﯿﻦ ﻧﻤﻲرﻓﺖ‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫ﻏﺎﻟﺒًﺎ ﺑﺮﻗﺮﺑﺎﻧﮕﺎھﮭﺎ ﻣﻌﺎﺑﺪ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪان را ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮﯾﺪﻧﺪ؛ در ﯾﻜﻲ از اوراد ﺑﺎﺑﻠﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ‬
‫دﺳﺖ ﻣﺎ رﺳﯿﺪه ﭼﻨﯿﻦ ﻧﻮﺷﺘﮫ اﺳﺖ ﻛﮫ‪» :‬ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ و ﻓﺪﯾﺔ آدﻣﻲ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺟﺎن ﺧﻮد را ﺑﮫ ﺟﺎي او‬
‫ﺗﻘﺪﯾﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ«؛ اﯾﻦ‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬ﺳﺎﺑﻘﺔ ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰي از ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻣﺮﺳﻮم ﻣﯿﺎن ﯾﮭﻮدﯾﺎن و ﻣﺴﯿﺤﯿﺎن‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﺮدن ﯾﻜﻲ از ﺷﻌﺎﯾﺮ دﯾﻨﻲ ﭘﺮ ﻃﻮل و ﺗﻔﺼﯿﻞ و دﻗﯿﻖ ﺑﻮده و ﺿﺮورت داﺷﺘﮫ اﺳﺖ ﻛﮫ‬
‫‪pym‬‬

‫ﻛﺎھﻦ ﻛﺎرﺷﻨﺎس در اﯾﻦ ﻛﺎر ﺑﮫ آن اﻗﺪام ﻛﻨﺪ‪ .‬ھﺮﻛﺎري ﻛﮫ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬و ھﺮ ﻟﻔﻈﻲ ﻛﮫ در ﺣﯿﻦ‬
‫ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺑﺮ زﺑﺎن ﺟﺎري ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺴﺘﻲ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺳﻨﺖ ﺑﺎﺷﺪ؛ اﮔﺮ ﻣﺮد ﻋﺎدي ﻏﯿﺮ ﻣﺘﺨﺼﺺ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻛﺎر‬
‫ﻣﻲﭘﺮداﺧﺖ و ﺑﮫ اﻧﺪازة ﺳﺮﻣﻮﯾﻲ از ﻣﺮاﺳﻢ ﻣﻘﺮر ﺗﺨﻠﻒ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﻧﺘﯿﺠﮫ آن ﻣﻲﺷﺪ ﻛﮫ ﺧﺪاﯾﺎن ﻃﻌﺎم را‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺑﺨﻮرﻧﺪ و ﺑﮫ دﻋﺎي ﺷﺨﺺ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﻨﻨﺪه ﮔﻮش ﻧﺪھﻨﺪ و آن را اﺟﺎﺑﺖ ﻧﻜﻨﻨﺪ‪ .‬در دﯾﻦ ﺑﺎﺑﻠﻲ‪ ،‬ﺑﮫ آداب و‬
‫ﻣﺮاﺳﻢ ﺻﺤﯿﺢ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻋﻤﻞ ﺻﺎﻟﺢ اھﻤﯿﺖ داده ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻛﺴﻲ‬

‫‪.co‬‬
‫ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ وﻇﯿﻔﺔ ﺧﻮد را ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﺪاﯾﺎن ﺑﮫ اﻧﺠﺎم رﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮ وي واﺟﺐ ﺑﻮد ﻛﮫ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺷﺎﯾﺴﺘﮫ ﺑﮫ ﻣﻌﺎﺑﺪ‬
‫ﭘﯿﺸﻜﺶ ﻛﻨﺪ‪ .‬و دﻋﺎھﺎ و اوراد ﻣﺨﺼﻮص ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ .‬از اﯾﻦ ﻛﮫ ﻣﻲﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬ھﺮﻛﺲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﭼﺸﻢ دﺷﻤﻦ‬
‫ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮرده را ﺑﺮ ﻛﻨﺪ و دﺳﺖ و ﭘﺎي اﺳﯿﺮان را ﺑﺒﺮد و ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪة ﺗﻨﺸﺎن را زﻧﺪه در آﺗﺶ ﻛﺒﺎب ﺳﺎزد‪،‬‬
‫ﺑﻲآﻧﻜﮫ ﭘﺮواي آن ﻛﻨﺪ ﻛﮫ ﭼﻨﯿﻦ ﻛﺎرھﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺳﺒﺐ آزرده ﺷﺪن ﺧﺪاﯾﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬دﯾﮕﺮ از ﻛﺎرھﺎي‬
‫واﺟﺒﻲ ﻛﮫ ھﺮ ﺑﺎﺑﻠﻲ ﭘﺮھﯿﺰﮔﺎر ﻣﺴﺘﻤﺴﻚ ﺑﮫ دﯾﻦ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬آن ﺑﻮد ﻛﮫ‪ ،‬در ﻣﻮﻛﺐ دراز ﺑﺎﺷﻜﻮھﻲ ﻛﮫ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻛﺎھﻨﺎن ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻣﻲدادﻧﺪ و ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻣﺮدوك را از ﺿﺮﯾﺢ و ﻣﻌﺒﺪي ﺑﮫ ﺿﺮﯾﺢ و ﻣﻌﺒﺪدﯾﮕﺮ ﻣﻨﺘﻘﻞ‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﻤﺎل ﺧﻀﻮع و ﺧﺸﻮع ﺷﺮﻛﺖ ﺟﻮﯾﺪ‪ ،‬ﯾﺎ در اﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ ﻣﺮاﺳﻢ ﺣﺎﺿﺮ ﺷﻮد‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﺮ ﭘﯿﻜﺮ ﺑﺘﮭﺎ‬
‫روﻏﻨﮭﺎي ﺧﻮﺷﺒﻮ ﺑﻤﺎﻟﺪ‪ ،‬و در ﺑﺮاﺑﺮ آﻧﮭﺎ ﻣﻮاد ﻣﻌﻄﺮ ﺑﺨﻮر ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﺗﻦ آﻧﮭﺎ را ﺑﺎ ﻟﺒﺎﺳﮭﺎي ﻧﯿﻜﻮ و ﮔﻮھﺮ‬
‫ﺑﯿﺎراﯾﺪ؛ دﯾﮕﺮ اﯾﻨﻜﮫ دوﺷﯿﺰﮔﻲ دﺧﺘﺮان ﺧﻮد را در ﺟﺸﻦ ﻋﺸﺘﺮ ﺑﺰرگ ﺗﻘﺪﯾﻢ ﻛﻨﺪ؛ دﯾﮕﺮ آﻧﻜﮫ ﺑﺮاي‬
‫ﺧﺪاﯾﺎن ﺧﻮردﻧﻲ و ﻧﻮﺷﯿﺪﻧﻲ ﻓﺮاھﻢ ﺳﺎزد و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﻛﺎھﻨﺎن ﺑﺨﺸﻨﺪه دﺳﺖ و ﻣﮭﻤﺎنﻧﻮاز ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﺷﺎﯾﺪ ﺣﻜﻤﻲ ﻛﮫ ﺑﺎ اﻃﻼع از اﯾﻦ اوﺿﺎع و اﺣﻮال درﺑﺎرة ﺑﺎﺑﻠﯿﺎن ﺻﺎدر ﻣﻲﻛﻨﯿﻢ ﺳﺨﺖ و ﻇﺎﻟﻤﺎﻧﮫ ﺑﺎﺷﺪ؛‬
‫ھﻤﺎن ﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ آﯾﻨﺪﮔﺎن ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﻨﺎد و ﻣﺪارﻛﻲ ﻛﮫ از ﮔﺰﻧﺪ روزﮔﺎر در اﻣﺎن ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ و از زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺎ‬
‫ﺑﺮاي آﻧﺎن ﺣﻜﺎﯾﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬درﺑﺎرة ﻣﺎ ﻧﯿﺰ ﭼﻨﯿﻦ ﺣﻜﻢ ﺧﻮاھﻨﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﭘﺎرهاي از ﻇﺮﯾﻔﺘﺮﯾﻦ ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪهھﺎي‬
‫ادﺑﻲ ﺑﺎﺑﻠﻲ دﻋﺎھﺎﯾﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺮدان ﻣﺘﻘﻲ و ﺻﺎدق در ﺗﻘﻮاي ﺧﻮد ﺳﺮودهاﻧﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼ ﺑﺨﺘﻨﺼﺮ ﻣﻐﺮور‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫ﻛﻤﺎل ﺧﺸﻮع‪ ،‬و ﻓﺮوﺗﻨﻲ‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺮدوك ﭼﻨﯿﻦ راز و ﻧﯿﺎز ﻣﻲﻛﺮده‪:‬‬
‫@‪h‬‬
‫ﺑﻲ ﺗﻮ اي ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﻦ‪ ،‬ﭼﮫ ﭼﯿﺰ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻮد‬

‫ﺑﺮاي ﺷﺎھﻲ ﻛﮫ او را دوﺳﺖداري و ﺑﮫ ﻧﺎﻣﺶ ﻣﻲﺧﻮاﻧﻲ؟‬

‫ﻟﻘﺐ او را ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ ارادة ﺗﻮﺳﺖ ﻣﺘﺒﺮك ﺧﻮاھﻲ ﺳﺎﺧﺖ‪،‬‬

‫‪are‬‬

‫و ﺑﮫ راه راﺳﺖ رھﺒﺮﯾﺶ ﺧﻮاھﻲ ﻛﺮد‪.‬‬

‫ﻣﻦ ﻛﮫ اﻣﯿﺮي ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮدار ﺗﻮام‪،‬‬

‫ھﻤﺎﻧﻢ ﻛﮫ دﺳﺘﮭﺎي ﺗﻮ ﻣﺮا ﺳﺎﺧﺘﮫ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪set‬‬

‫اﯾﻦ ﺗﻮﯾﻲ ﻛﮫ ﻣﺮا آﻓﺮﯾﺪهاي‪،‬‬

‫و رھﺒﺮي ﻟﺸﻜﺮ ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺧﻮد را ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﻦ ﺳﭙﺮدهاي‪،‬‬

‫‪an‬‬

‫و ﺑﮫ ﻣﻘﺘﻀﺎي رﺣﻤﺖ ﺧﻮدت‪ ،‬اي ﺧﻮاﺟﺔ ﻣﻦ…‬

‫ﻧﯿﺮوي ﺳﮭﻤﮕﯿﻦ ﺧﻮد را ﺑﮫ ﻣﮭﺮﺑﺎﻧﻲ و رﺣﻤﺖ ﺑﺪل ﻛﻦ‪،‬‬

‫‪pym‬‬

‫و ﭼﻨﺎن ﻛﻦ ﻛﮫ در ﻗﻠﺐ ﻣﻦ‬

‫اﺣﺘﺮام ﺑﮫ ﭘﺮودﮔﺎري ﺗﻮ ﺑﺮاﻧﮕﯿﺨﺘﮫ ﺷﻮد‪.‬‬

 ‫‪m‬‬
‫آﻧﭽﮫ را ﺧﯿﺮ ﻣﻦ در آن اﺳﺖ ﺑﮫ ﻣﻦ ﺑﺒﺨﺶ‪.‬‬

‫ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪة ادﺑﯿﺎت دورة ﺑﺎﺑﻠﻲ ﭘﺮ از ﺳﺮودھﺎﯾﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ در آن ﻓﺮوﺗﻨﻲ ﺑﺸﺮي ﺑﮫ ﺷﺪﯾﺪﺗﺮﯾﻦ وﺟﮫ ﻧﻤﺎﯾﺎﻧﺪه‬

‫‪.co‬‬
‫ﺧﺸﻮع ﺑﺮ ﻏﺮور و ﻛﺒﺮﯾﺎي ﺧﻮد ﻟﮕﺎم ﻣﻲزده و آن را از اﻧﻈﺎر ﻣﺨﻔﻲ ﻣﻲداﺷﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬ﺑﯿﺸﺘﺮ اﯾﻦ ﺳﺮودھﺎ‬
‫ﺑﮫ ﺻﻮرت »ﺳﺮودھﺎي ﺗﻮﺑﮫ« اﺳﺖ و ﻣﺎ را ﺑﺮاي اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻋﺎﻃﻔﻲ و ﺗﺼﺎوﯾﺮي ﻛﮫ در ﻣﺰاﻣﯿﺮ داوود‬
‫ﭘﺲ از آن آﻣﺪه ﻣﮭﯿﺎ و ﻣﺴﺘﻌﺪ ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ازﻛﺠﺎ ﻛﮫ ھﻤﯿﻨﮭﺎ ﺳﺮﻣﺸﻖ ﻣﺰاﻣﯿﺮ داوود ﻧﺒﻮده ﺑﺎﺷﺪ؟‬

‫ﻣﻦ‪ ،‬ﺧﺪﻣﺘﮕﺰار ﺗﻮ‪ ،‬ﺑﺎ ﻗﻠﺒﻲ ﻟﺒﺮﯾﺰ از ﺣﺴﺮت ﺑﮫ ﺗﻮ ﺗﻀﺮع ﻣﻲﻛﻨﻢ‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﺗﻮ دﻋﺎي ﮔﺮم ﻛﺴﻲ را ﻛﮫ ﭘﺸﺘﺶ زﯾﺮ ﺑﺎر ﮔﻨﺎه دوﺗﺎﺳﺖ ﻣﻲﭘﺬﯾﺮي‪.‬‬

‫ﺗﻮ ﺑﮫ ﻣﺮدي ﻧﻈﺮ ﻣﻲاﻓﻜﻨﻲ‪ ،‬و آن ﻣﺮد زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ…‬

‫‪yah‬‬
‫ﭘﺲ‪ ،‬از روي ﻣﺮﺣﻤﺖ ﺑﮫ ﻣﻦ ﻧﻈﺮ اﻓﻜﻦ و دﻋﺎي ﻣﺮا ﺑﭙﺬﯾﺮ…‬

‫و ﭘﺲ از آن‪ ،‬ھﻤﭽﻮن ﻛﺴﻲ ﻛﮫ در ﻧﺮي و ﻣﺎدﮔﻲ ﺧﺪاﯾﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ او ﺧﻄﺎب ﻣﻲﻛﻨﺪ در ﺷﻚ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ‬
‫ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬
‫@‪h‬‬ ‫ﭼﮫ ﻣﺪت‪ ،‬اي ﺧﺪاي ﻣﻦ‪،‬‬

‫ﭼﮫ ﻣﺪت‪ ،‬اي اﻻھﺔ ﻣﻦ‪ ،‬ﻃﻮل ﻣﻲﻛﺸﺪ ﺗﺎ ﺑﮫ ﻣﻦ ﻧﻈﺮ اﻓﻜﻨﻲ؟‬

‫ﭼﮫ ﻣﺪت‪ ،‬اي ﺧﺪاي ﺷﻨﺎﺧﺘﮫ و ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﮫ‪ ،‬ﻃﻮل ﻣﻲﻛﺸﺪ ﺗﺎ آﺗﺶ ﺧﺸﻢ در ﻗﻠﺐ ﺗﻮ ﻓﺮو ﻧﺸﯿﻨﺪ؛‬
‫‪are‬‬

‫ﭼﮫ ﻣﺪت‪ ،‬اي ﺧﺪاي ﺷﻨﺎﺧﺘﮫ و ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﮫ‪ ،‬ﻃﻮل ﻣﻲﻛﺸﺪ ﺗﺎ ﻗﻠﺐ ﻧﺎﻣﮭﺮﺑﺎن ﺗﻮ آرام ﮔﯿﺮد؟‬

‫ﻧﻮع ﺑﺸﺮ ﺑﮫ ﺗﺒﺎھﻲ اﻓﺘﺎده و ﺑﺪ ﺣﻜﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ؛‬

‫از ھﻤﺔ آﻧﺎن ﻛﮫ زﻧﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﻛﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﭼﯿﺰي ﺑﺪاﻧﺪ؟‬

‫‪set‬‬

‫ﻣﺮدم ﻧﻤﻲداﻧﻨﺪ ﻛﮫ آﻧﭽﮫ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺧﻮب اﺳﺖ ﯾﺎ ﺑﺪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫اي ﺧﻮاﺟﺔ ﻣﻦ‪ ،‬ﺧﺪﻣﺘﮕﺰارت را از ﺧﻮدﻣﺮان؛‬

‫او در ﻣﻨﺠﻼب ﻓﺮو رﻓﺘﮫ؛ دﺳﺘﺶ را ﺑﮕﯿﺮ!‬

‫‪an‬‬

‫و ﮔﻨﺎھﻲ را ﻛﮫ ورزﯾﺪهام ﺑﮫ رﺣﻤﺖ ﻣﺒﺪل ﻛﻦ!‬

‫ﺑﯿﺪادھﺎﯾﻲ را ﻛﮫ روا داﺷﺘﮫام‪ ،‬ﺑﮫ ﺑﺎد ﻓﺮﻣﺎن ده ﺗﺎ ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﺒﺮد!‬

‫‪pym‬‬

‫ﮔﻨﺎھﺎن ﺑﯿﺸﻤﺎر ﻣﺮا ھﻤﭽﻮن ﺟﺎﻣﮫاي از ﺗﻦ ﻣﻦ ﺑﻜﻦ!‬

 ‫‪m‬‬
‫اي ﺧﺪاي ﻣﻦ‪ ،‬ﮔﻨﺎھﺎن ﻣﻦ ھﻔﺖ درھﻔﺖ اﺳﺖ؛ از ﮔﻨﺎھﺎن ﻣﻦ در ﮔﺬر!…‬

‫اي اﻻھﺔ ﻣﻦ‪ ،‬ﮔﻨﺎھﺎن ﻣﻦ ھﻔﺖ درھﻔﺖ اﺳﺖ؛ از ﮔﻨﺎھﺎن ﻣﻦ در ﮔﺬر!…‬

‫‪.co‬‬
‫از ﮔﻨﺎھﺎن ﻣﻦ درﮔﺬر‪ ،‬و ﻣﻦ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻮ ﺧﻮار و زﺑﻮن ﺧﻮاھﻢ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﺑﺸﻮد ﻛﮫ ﻗﻠﺐ ﺗﻮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﻠﺐ ﻣﺎدري ﻛﮫ ﻓﺮزﻧﺪاﻧﻲ زاده‪ ،‬ﺷﺎد ﺷﻮد؛‬

‫ﺑﻜﻨﺪ ﻛﮫ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺎدري ﻛﮫ ﻓﺮزﻧﺪان زاده‪ ،‬ﯾﺎ ﭘﺪري ﻛﮫ ﺻﺎﺣﺐ ﻓﺮزﻧﺪ ﺷﺪه‪ ،‬ﺷﺎد ﺷﻮد!‬

‫‪oo‬‬
‫اﯾﻦ ﻣﺰاﻣﯿﺮ و ﺳﺮودھﺎي دﯾﻨﻲ را ﮔﺎھﻲ ﻛﺎھﻨﺎن ﺗﻼوت ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﮔﺎھﻲ ﻧﻤﺎزﮔﺰاران‪ ،‬و زﻣﺎﻧﻲ ھﺮ دو‬
‫ﺑﺎھﻢ ﺑﮫ ﺧﻮاﻧﺪن ﻣﺸﻐﻮل ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ؛ ﯾﻌﻨﻲ ﻗﺴﻤﺘﻲ را ﻛﺎھﻨﺎن ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ و ﻗﺴﻤﺘﻲ را ﻧﻤﺎزﮔﺰاران‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫ﻋﻨﻮان ﺟﻮاب‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ آﻧﭽﮫ در ﻣﻮرد اﯾﻦ ﺳﺮودھﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺎﯾﺔ ﺷﮕﻔﺘﻲ ﻣﻲﺷﻮد آن ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ھﻤﺔ‬

‫‪yah‬‬
‫ادﺑﯿﺎت دﯾﻨﻲ ﺑﺎﺑﻞ‪ ،‬آﻧﮭﺎ را ﺑﺎزﺑﺎن ﺳﻮﻣﺮي ﻗﺪﯾﻤﻲ ﻧﻮﺷﺘﮫاﻧﺪ؛ درواﻗﻊ‪ ،‬اﯾﻦ زﺑﺎن ﺑﺮاي دﺳﺘﮕﺎه روﺣﺎﻧﻲ‬
‫ﺑﺎﺑﻞ ھﻤﺎن ﺣﻜﻢ زﺑﺎن ﻻﺗﯿﻨﻲ را ﺑﺮاي ﻛﻠﯿﺴﺎھﺎي ﻛﺎﺗﻮﻟﯿﻚ روﻣﻲ زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ داﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ھﻤﺎن ﮔﻮﻧﮫ‬

‫ﻛﺎﺗﻮﻟﯿﻜﻲ ﺗﺮﺟﻤﺔ آن ﺑﮫ زﺑﺎن ﺟﺎري دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬در ﺑﻌﻀﻲ از ﺳﺮودھﺎي دﯾﻨﻲ ﺑﯿﻦاﻟﻨﮭﺮﯾﻦ ﻛﮫ ﺑﮫ دﺳﺖ‬
‫ﻣﺎ رﺳﯿﺪه‪ ،‬در ﻣﯿﺎن ﺳﻄﻮر ﻋﺒﺎرات »ﻗﺪﯾﻤﻲ و رﺳﻤﻲ« ﺳﻮﻣﺮي اﺻﻠﻲ‪ ،‬ﺑﺮ آن ﺳﺎن ﻛﮫ ﺷﺎﮔﺮدان ﻣﺪارس‬
‫اﯾﻦ زﻣﺎن ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﺔ ﺑﺎﺑﻠﻲ آﻧﮭﺎ ﻧﯿﺰ دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻧﯿﺰ ھﻤﺎن ﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ ﺷﻜﻞ اﯾﻦ ﺳﺮودھﺎ و اوراد در‬
‫@‪h‬‬
‫ﻣﺰاﻣﯿﺮ ﯾﮭﻮدي و آداب دﯾﻨﻲ ﻛﻠﯿﺴﺎي روﻣﻲ وارد ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﺤﺘﻮاي آﻧﮭﺎ ﻧﯿﺰ از ﺑﺪﺑﯿﻨﻲ و ﺣﺲ ﺧﺮد ﺷﺪن در‬
‫زﯾﺮ ﺑﺎر ﮔﻨﺎه ﯾﮭﻮدﯾﺎن و ﻣﺴﯿﺤﯿﺎن ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ‪ ،‬و ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﭘﯿﺮاﯾﺸﮕﺮان ﺟﺪﯾﺪ ﺣﻜﺎﯾﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﭼﮫ اﺣﺴﺎس‬
‫ﮔﻨﺎھﻜﺎري اﺛﺮ ﻣﮭﻤﻲ در زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺎﺑﻠﯿﺎن ﻧﺪاﺷﺘﮫ‪ ،‬از آن در ﺳﺮودھﺎ و اوراد ﺑﮫ ﻗﺪري ﻧﺎم ﺑﺮده و درﺑﺎرة‬
‫آن ﻣﺒﺎﻟﻐﮫ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﮫ اﺛﺮ آن در آداب دﯾﻨﻲ ﺳﺎﻣﻲ و ﺳﺮودھﺎ‪ ،‬و اوراد ﻏﯿﺮ ﺳﺎﻣﯿﻲ ﻛﮫ از آن ﻣﺸﺘﻖ ﺷﺪه‪،‬‬
‫ﺗﺎ اﻣﺮوز ﺑﺮ ﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺜﻼ در ﺳﺮودي ﭼﻨﯿﻦ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﭘﺮوردﮔﺎرا ﮔﻨﺎھﺎن ﻣﻦ ﺑﺴﯿﺎر اﺳﺖ و‬
‫ﻛﺎرھﺎي ﺑﺪ ﻣﻦ ﻓﺮاوان! ﻣﻦ در درﯾﺎي ﻣﺤﻨﺖ و ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ ﻏﻮﻃﮫورم‪ ،‬و دﯾﮕﺮ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ ﺳﺮﺧﻮد را ﺑﻠﻨﺪ‬
‫‪are‬‬

‫ﻛﻨﻢ‪ .‬ﻣﻦ روﺑﮫ ﺳﻮي ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺨﺸﻨﺪة ﺧﻮد ﻣﻲﻛﻨﻢ و اوراد ﻣﻲﺧﻮاﻧﻢ و ﻧﺪﺑﮫ ﻣﻲﻛﻨﻢ… ﭘﺮوردﮔﺎرا‪،‬‬
‫ﺧﺪﻣﺘﮕﺰار ﺧﻮد را ﻣﺮان‪«.‬‬

‫ﺗﺼﻮر ﺧﺎﺻﻲ ﻛﮫ ﻣﺮدم ﺑﺎﺑﻞ ازﮔﻨﺎه داﺷﺘﻨﺪ ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﮫ اﯾﻦ ﻧﺪﺑﮫھﺎ و ﺗﻀﺮﻋﮭﺎ ﺻﺎدﻗﺎﻧﮫ ﺑﻮد‪ .‬در ﻧﻈﺮ‬
‫آﻧﺎن ﮔﻨﺎه ﺗﻨﮭﺎ ﯾﻚ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻌﻨﻮي ﻧﻔﺴﺎﻧﻲ ﺑﮫﺷﻤﺎر ﻧﻤﻲرﻓﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ھﻤﭽﻮن ﺑﯿﻤﺎرﯾﻲ ﺑﮫ آن ﻣﻲﻧﮕﺮﯾﺴﺘﻨﺪ ﻛﮫ‬
‫از ﭼﯿﺮﮔﻲ ﺷﯿﻄﺎن ﺑﺮﺟﺴﻢ آدﻣﻲ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﺷﻮد و ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺳﺒﺐ ھﻼك او ﺷﻮد‪ .‬ﻧﻤﺎز ﻋﻨﻮان ﺗﻌﻮﯾﺬي‬
‫‪set‬‬

‫را داﺷﺖ ﻛﮫ ﺑﺎ آن ﻋﻔﺮﯾﺘﻲ را ﻛﮫ از اﻗﯿﺎﻧﻮس ﻧﯿﺮوھﺎي ﺳﺤﺮي ﻣﺴﻠﻂ ﺑﺮ ارﻛﺎن زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺸﺮقزﻣﯿﻦ ﻗﺪﯾﻢ‬
‫ﺧﺎرج ﺷﺪه و ﺑﮫ درون ﺟﺴﻢ ﻓﺮدي درآﻣﺪه ﺑﻮد از ﺗﻦ او ﺑﯿﺮون ﻣﻲراﻧﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﺮدم ﺑﺎﺑﻞ ﭼﻨﺎن ﺗﺼﻮر‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ اﯾﻦ ﺷﯿﺎﻃﯿﻦ ﻣﻮذي دﺷﻤﻦ اﻧﺴﺎن ھﻤﮫ ﺟﺎ در ﻛﻤﯿﻦ او ﻧﺸﺴﺘﮫاﻧﺪ و ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ از درﮔﺸﺎده ﯾﺎ‬
‫از ﻛﻠﻮن ﯾﺎ ﭘﺎﺷﻨﺔ در ﺑﮫ درون ﺧﺎﻧﮫ درآﯾﻨﺪ‪ ،‬و ﭼﻮن ﺷﺨﺼﻲ ﮔﻨﺎھﻲ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺷﺪه و ﺑﺎ آن از ﺣﻤﺎﯾﺖ‬
‫‪an‬‬

‫ﺧﺪاﯾﺎن ﻧﯿﻚ ﺑﯿﺮون رﻓﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺳﺒﺐ ﺑﯿﻤﺎري ﯾﺎ دﯾﻮاﻧﮕﻲ او ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﺟﻨﮫ و ﻛﻮﺗﻮﻟﮫھﺎ و اﺷﺨﺎص‬
‫ﻧﺎﻗﺺاﻻﻋﻀﺎ‪ ،‬و ﺑﺎﻻﺗﺮ از ھﻤﮫ زﻧﺎن‪ ،‬در ﻧﻈﺮ اﯾﺸﺎن داراي آن ﻗﺪرت ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ھﺮ ﮔﺎه ﻛﺴﻲ را دوﺳﺖ‬
‫ﻧﺪارﻧﺪ ﺷﯿﺎﻃﯿﻦ را ﺑﮫ ﺟﺴﻢ او وارد ﻛﻨﻨﺪ؛ ﺣﺘﻲ اﯾﻨﻜﺎر را ﺑﺎ ﯾﻚ ﻧﻈﺮ و »ﭼﺸﻢ زﺧﻢ« ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ اﻧﺠﺎم‬
‫دھﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﮔﺰﻧﺪ اﯾﻦ ﺷﯿﺎﻃﯿﻦ‪ ،‬ﻃﻠﺴﻢ و ﺗﻌﻮﯾﺬ و اﻗﺴﺎم ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎﻃﻞاﻟﺴﺤﺮ ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪pym‬‬

‫ﻏﺎﻟﺒًﺎ ﭼﻨﺎن ﺑﺎور داﺷﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﭼﻮن ﻛﺴﻲ ﺗﺼﺎوﯾﺮي از ﺧﺪاﯾﺎن را ھﻤﺮاه داﺷﺘﮫﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺷﯿﺎﻃﯿﻦ از او‬
‫ﻣﻲﺗﺮﺳﻨﺪ و ﻣﻲﮔﺮﯾﺰﻧﺪ‪ .‬ﻣﺆﺛﺮﺗﺮﯾﻦ ﻃﻠﺴﻢ آن ﺑﻮد ﻛﮫ ﺳﻨﮓ ﻛﻮﭼﻜﻲ را ﺑﮫ ﻧﺨﻲ ﯾﺎ زﻧﺠﯿﺮي ﺑﺒﻨﺪﻧﺪ و آن را‬
‫ﺑﮫ ﮔﺮدن ﺑﯿﺎوﯾﺰﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺷﺮط ﻛﮫ ﺳﻨﮕﻲ ﻛﮫ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲﺷﻮد از آن ﺳﻨﮕﮭﺎ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ ﺑﺮاي ﺻﺎﺣﺐ آن‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ ﻣﻲآورد‪ ،‬و ﺑﻨﺪ آن‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺑﮫ ﻏﺮﺿﻲ ﻛﮫ ﺑﺮاي آن ﺑﮫ ﻛﺎر رﻓﺘﮫ‪ ،‬ﺳﯿﺎه ﯾﺎ ﺳﻔﯿﺪ ﯾﺎ ﺳﺮﺧﺮﻧﮓ‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد‪ .‬ﺑﮭﺘﺮﯾﻦ رﯾﺴﻤﺎن آن ﺑﻮد ﻛﮫ از ﭘﺸﻢ ﺑﺰ ﻣﺎدهاي ﺗﺎﺑﯿﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﮫ ﺑﺰ ﻧﺮ ﺑﮫ آن دﺳﺖ ﻧﯿﺎﻓﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﮔﺬﺷﺘﮫ از اﯾﻦ ﻛﺎرھﺎ‪ ،‬اﺣﺘﯿﺎط ﻣﺴﺘﻠﺰم آن ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﺎ ﻛﻤﻚ اوراد ﻣﺆﺛﺮ و ﮔﺮم و آداب ﺟﺎدوﯾﻲ ﻧﯿﺰ ﺑﮫ ﺑﯿﺮون‬

‫‪.co‬‬
‫راﻧﺪن ﺷﯿﻄﺎن از ﺑﺪن ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪ ،‬از آن ﻗﺒﯿﻞ ﺑﻮد ﭘﺎﺷﯿﺪن آب ﯾﻜﻲ از ﻧﮭﺮھﺎي ﻣﻘﺪس‪ ،‬ﭼﻮن دﺟﻠﮫ و ﻓﺮات‪،‬‬
‫ﺑﺮ ﺑﺪن ﺷﺨﺼﻲ ﻛﮫ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺎر دﯾﮕﺮي ﻛﮫ در اﯾﻦ ﻗﺒﯿﻞ ﻣﻮارد ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ آن ﺑﻮد ﻛﮫ ﻣﺠﺴﻤﮫاي‬
‫از ﺷﯿﻄﺎن ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ و آن را در ﻛﺮﺟﻲ ﻛﻮﭼﻜﻲ ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ و ﺑﮫ آب ﻣﻲاﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ؛ اﮔﺮ ﻛﺮﺟﻲ ﭼﻨﺎن‬
‫ﺳﺎﺧﺘﮫ ﻣﻲﺷﺪ ﻛﮫ ﺧﻮد ﺑﮫ‬

‫‪oo‬‬
‫ﺧﻮد ﺑﺮ روي آب واژﮔﻮن ﺷﻮد‪ ،‬اﯾﻦ ﻋﻤﻞ در ﻧﻈﺮ آﻧﺎن ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺆﺛﺮﺗﺮ ﺟﻠﻮهﮔﺮ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﮔﺎھﻲ ﺳﻌﻲ‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﺎ ﮔﻔﺘﻦ اﻟﻔﺎظ ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﺧﻮاﻧﺪن اﻓﺴﻮن ﺻﺤﯿﺢ ﺷﯿﻄﺎن را از ﺑﺪن ﺑﯿﻤﺎر ﯾﺎ ﺟﻨﺰده ﺧﺎرج‬
‫ﺳﺎزﻧﺪ و ﺑﮫ ﺑﺪن ﺟﺎﻧﻮري ھﻤﭽﻮن ﻣﺮغ ﯾﺎ ﺧﻮك ﯾﺎ‪ ،‬ﺑﯿﺶ از ھﻤﮫ‪ ،‬ﮔﻮﺳﻔﻨﺪي داﺧﻞ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻧﻮﺷﺘﮫھﺎي ﺑﺎﺑﻠﻲ ﻛﮫ از ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﺔ آﺳﻮرﺑﺎﻧﻲﭘﺎل ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه ﻧﺴﺨﮫھﺎﯾﻲ ﺳﺤﺮﯾﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺮاي‬

‫‪yah‬‬
‫ﺑﯿﺮون راﻧﺪن اﺟﻨﮫ و ﺷﯿﺎﻃﯿﻦ‪ ،‬ﭘﺮھﯿﺰ ﻛﺮدن از ﮔﺰﻧﺪ آﻧﮭﺎ‪ ،‬و ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﻲ و ﻏﯿﺒﮕﻮﯾﻲ ﺑﮫ ﻛﺎر رﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﻲ از آن اﻟﻮاح رﺳﺎﻟﮫھﺎﯾﻲ در ﻋﻠﻢ اﺣﻜﺎم ﻧﺠﻮم اﺳﺖ؛ دﺳﺘﮫاي دﯾﮕﺮ‪ ،‬از ﻓﺎل زدﻧﮭﺎي ارﺿﻲ و‬
‫ﺳﻤﺎوي و راه ﺗﻌﺒﯿﺮ و ﺗﻔﺴﯿﺮ ﻓﺎﻟﮭﺎ ﺑﺤﺚ ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ دﺳﺘﮫاي از اﻟﻮاح درﺑﺎرة ﺗﻌﺒﯿﺮ ﺧﻮاب اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﮫ از‬
‫ﻟﺤﺎظ ﺣﺴﻦ ﺗﻨﻈﯿﻢ و ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰي ﺑﺎ ﻣﺤﺼﻮﻻت رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﺔ زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ رﻗﺎﺑﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ در‬
‫اﻟﻮاح دﯾﮕﺮي ﺳﺨﻦ از آن اﺳﺖ ﻛﮫ ﭼﮕﻮﻧﮫ ﻣﻲﺗﻮان‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﻼﺣﻈﺔ اﺣﺸﺎي ﺟﺎﻧﻮران ﯾﺎ ﻣﺸﺎھﺪة اﺷﻜﺎﻟﻲ ﻛﮫ‬
‫ﻗﻄﺮة روﻏﻦ ﭼﻜﯿﺪه ﺑﺮ روي آب ﻇﺮﻓﻲ ﺑﮫ ﺧﻮد ﻣﻲﮔﯿﺮد‪ ،‬از ﻏﯿﺐ اﻃﻼع ﺣﺎﺻﻞ ﻛﺮد‪ .‬ﯾﻜﻲ دﯾﮕﺮ از‬
‫@‪h‬‬
‫راھﮭﺎي اﻛﺘﺸﺎف ﻏﯿﺐ‪ ،‬در ﻧﺰد ﻛﺎھﻨﺎن ﺑﺎﺑﻞ ﻗﺪﯾﻢ‪ ،‬ﻧﻈﺮ ﻛﺮدن در ﺟﮕﺮ ﺟﺎﻧﻮران ﺑﻮده اﺳﺖ؛ اﯾﻦ ھﻨﺮ‬
‫ﺟﮕﺮ ﺑﯿﻨﻲ را اﻗﻮام دﯾﮕﺮي ﻛﮫ ﭘﺲ از اﯾﺸﺎن آﻣﺪه از ﺑﺎﺑﻠﯿﺎن اﻗﺘﺒﺎس ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﭼﮫ آن اﻗﻮام ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﺟﮕﺮ‬
‫را در اﻧﺴﺎن و دﯾﮕﺮ ﺟﺎﻧﻮران ﻣﺮﻛﺰ ﻋﻘﻞ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ھﯿﭻ ﺷﺎھﻲ ﺑﮫ ﺟﻨﮓ ﯾﺎ ﻛﺸﻮرﮔﺸﺎﯾﻲ ﻧﻤﻲرﻓﺖ‪ ،‬و‬
‫ھﯿﭻ ﻓﺮد ﺑﺎﺑﻠﯿﻲ ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﮭﻤﻲ اﻗﺪام ﻧﻤﻲﻛﺮد‪ ،‬ﻣﮕﺮ آﻧﻜﮫ ﻛﺎھﻨﻲ ﯾﺎ ﺟﺎدوﮔﺮي ﻃﺎﻟﻊ وي را ﺑﮫ ﯾﻜﻲ از‬
‫راھﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ذﻛﺮ ﺷﺪ ﺑﺨﻮاﻧﺪ و ﺗﻜﻠﯿﻒ او را ﻣﻌﯿﻦ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪are‬‬

‫ھﯿﭻ ﺗﻤﺪﻧﻲ‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ﭘﺎﺑﻨﺪ ﺑﻮدن ﺑﮫ اوھﺎم و ﺧﺮاﻓﺎت‪ ،‬ﺑﮫ ﭘﺎي ﺗﻤﺪن ﺑﺎﺑﻠﻲ ﻧﻤﻲرﺳﺪ‪ .‬ھﺮ ﺣﺎدﺛﮫ – از‬
‫وﻻدت ﻏﯿﺮ ﻃﺒﯿﻌﻲ ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺗﺎ اﺷﻜﺎل ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺮگ – را ﻛﺎھﻨﺎن ﺑﺎ ﺗﻌﺒﯿﺮات ﺳﺤﺮي و ﻓﻮقاﻟﻄﺒﯿﻌﮫ ﻣﻮرد‬
‫ﺗﻔﺴﯿﺮ و ﺗﺄوﯾﻞ ﻗﺮار ﻣﻲدادﻧﺪ‪ .‬ﺣﺮﻛﺘﮭﺎي آب رودﺧﺎﻧﮫ و اﺷﻜﺎل ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﺘﺎرﮔﺎن و ﺧﻮاﺑﮭﺎ و ﻛﺎرھﺎي‬
‫ﻏﯿﺮ ﻋﺎدي اﻧﺴﺎن و ﺟﺎﻧﻮران‪ ،‬ھﻤﮫ‪ ،‬ﭼﯿﺰھﺎﯾﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن در اﯾﻦ اﻣﻮر از روي آﻧﮭﺎ آﯾﻨﺪه را‬
‫ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﻲ و ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ھﻤﺎن ﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ ﻣﺎ اﻣﺮوز از روي ﺟﺴﺖ و ﺧﯿﺰھﺎ و ﺣﺮﻛﺎت ﻣﻮش‬
‫‪set‬‬

‫ﺧﺮﻣﺎي ﻛﻮھﻲ‪ ،‬درازي اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ﻓﺼﻞ زﻣﺴﺘﺎن را ﺣﺪس ﻣﻲزﻧﯿﻢ‪ ،‬آن ﻣﺮدم ﻧﯿﺰ ﺑﺎ ﻣﻼﺣﻈﺔ ﺣﺮﻛﺎت ﯾﻚ‬
‫ﺳﮓ‪ ،‬ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺷﺎھﻲ را ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺧﺮاﻓﺎت ﺑﺎﺑﻠﻲ‪ ،‬ﭼﻮن از ﻟﺤﺎظ ﻇﺎھﺮ ﺑﺎ ﺧﺮاﻓﺎت ﻣﺎ‬
‫اﺧﺘﻼف دارد‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻋﺠﯿﺐ و ﻏﺮﯾﺐ ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺣﻘﯿﻘﺖ اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ ھﺮ ﭼﯿﺰ ﺑﯿﻤﻌﻨﻲ و ﺳﺨﯿﻔﻲ ﻛﮫ‬
‫در ﮔﺬﺷﺘﮫ وﺟﻮد داﺷﺘﮫ‪ ،‬در زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ ﻧﯿﺰ در ﻣﺤﻠﻲ از ﻛﺮة زﻣﯿﻦ اﻧﺘﺸﺎر دارد‪ .‬در زﯾﺮ ﺷﺎﻟﻮدة ھﺮ‬
‫ﺗﻤﺪﻧﻲ‪ ،‬ﺧﻮاه ﻗﺪﯾﻢ و ﺧﻮاه ﺟﺪﯾﺪ‪ ،‬درﯾﺎﯾﻲ از ﺳﺤﺮ و ﺧﺮاﻓﮫ ﭘﺮﺳﺘﻲ و ﺟﺎدوﮔﺮي ﺟﺮﯾﺎن داﺷﺘﮫ و ھﻨﻮز ھﻢ‬
‫‪an‬‬

‫در ﺟﺮﯾﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ﭘﺲ از آن ھﻢ ﻛﮫ آﺛﺎر ﻋﻘﻞ و ﺗﻔﻜﺮ ﻣﺎ از ﻣﯿﺎن ﺑﺮود‪ ،‬ﺑﺎز اﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ ﭼﯿﺰھﺎ ﺑﺮ ﺟﺎي‬
‫ﻣﺎﻧﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ -V‬اﺧﻼق ﺑﺎﺑﻠﻲ‬
‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫وﻗﻮع ﻃﻼق ﻣﯿﺎن دﯾﻦ و اﺧﻼق – ﻓﺤﺸﺎي ﻣﻘﺪس – راﺑﻄﺔ آزاد زن و ﻣﺮد – ازدواج – زﻧﺎ – ﻃﻼق –‬
‫وﺿﻊ زن – ﻓﺴﺎد اﺧﻼق‬

‫‪.co‬‬
‫ﺷﺎﯾﺪ اﯾﻦ دﯾﻦ‪ ،‬ﺑﺎ ھﻤﺔ ﻋﯿﻮﺑﻲ ﻛﮫ داﺷﺘﮫ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺮد ﻋﺎدي ﺑﺎﺑﻠﻲ را ﺗﺎ ﺣﺪي ﻣﺆدب و‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮدار ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﮫ اﺳﺖ؛ اﮔﺮ ﻏﯿﺮ از اﯾﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﯾﺎﻓﺘﻦ ﻋﻠﺖ ﺑﺨﺸﻨﺪﮔﻲ ﻓﺮاوان ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﻛﺎھﻨﺎن اﻣﺮ‬
‫دﺷﻮاري ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ از ﻇﻮاھﺮ ﺑﺮﻣﻲآﯾﺪ‪ ،‬دﯾﻦ در اواﺧﺮ دورة ﺑﺎﺑﻞ در ﻃﺒﻘﺎت‬
‫ﺑﺎﻻي ﻣﺮدم ﺗﺄﺛﯿﺮي ﻧﺪاﺷﺘﮫ‪ ،‬ﭼﮫ »ﺑﺎﺑﻞ ﭘﺮ از ﻓﺴﻖ و ﻓﺠﻮر« )در ﻧﻈﺮ دﺷﻤﻨﺎن ﻣﻐﺮض آن( »ﻣﻨﺠﻼب‬
‫ﺑﯿﺪاد و ﻇﻠﻢ« و ﻧﻤﻮﻧﺔ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺪي از ﮔﺴﯿﺨﺘﮕﻲ اﺧﻼﻗﻲ و ﺷﮭﻮﺗﭙﺮﺳﺘﻲ ﻋﺎﻟﻢ ﻗﺪﯾﻢ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺘﻲ‬

‫‪oo‬‬
‫اﺳﻜﻨﺪر‪ ،‬ﻛﮫ ﺗﺎ دم ﻣﺮگ از ﻣﯿﺨﻮارﮔﻲ دﺳﺖ ﺑﺮﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬از اﺧﻼﻗﻲ ﻛﮫ در ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم ﺑﺎﺑﻞ رواج داﺷﺖ‬
‫ﺑﮫ ﺗﻌﺠﺐ اﻓﺘﺎده ﺑﻮد‪.‬‬

‫زﻧﻨﺪه ﺗﺮﯾﻦ رﺳﻢ و ﻋﺎدﺗﻲ ﻛﮫ در ﺑﺎﺑﻞ ﻧﻈﺮ ھﺮ ﺑﯿﮕﺎﻧﮫ را‪ ،‬ھﻨﮕﺎم ورود ﺑﮫ آن‪ ،‬ﺑﮫ ﺧﻮد ﺟﻠﺐ ﻣﻲﻛﺮد‪،‬‬
‫ھﻤﺎن اﺳﺖ ﻛﮫ ھﺮودوت آن را ﭼﻨﯿﻦ وﺻﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﺑﺮ ھﺮ زن ﺑﺎﺑﻠﻲ واﺟﺐ اﺳﺖ ﻛﮫ در ﻣﺪت ﻋﻤﺮش ﯾﻚ ﺑﺎر در ﻣﻌﺒﺪ زھﺮه )وﻧﻮس( ﺑﻨﺸﯿﻨﺪ و ﺑﺎ ﯾﻚ ﻣﺮد‬
‫ﺑﯿﮕﺎﻧﮫ ارﺗﺒﺎط ﺟﻨﺴﻲ ﭘﯿﺪا ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ از زﻧﺎن ھﺴﺘﻨﺪ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﻛﺒﺮ و ﻏﺮوري ﻛﮫ از ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪي در آﻧﮭﺎ‬
‫ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪه‪ ،‬از آن ﻋﺎر دارﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﺎ دﯾﮕﺮ زﻧﺎن ﻣﺨﻠﻮط ﺷﻮﻧﺪ؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ در اراﺑﮫھﺎي درﺑﺴﺘﮫ ﺑﮫ‬
‫ﻣﻌﺒﺪ ﻣﻲآﯾﻨﺪ و ھﻤﺮاه ﺑﺎ ﻧﺪﯾﻤﺎن و ﺧﺪﻣﺘﮕﺰاران ﻣﺘﻌﺪد در آﻧﺠﺎ ﻣﻲﻧﺸﯿﻨﻨﺪ‪ .‬وﻟﻲ راھﻲ ﻛﮫ ﺑﯿﺸﺘﺮ زﻧﺎن‬
‫ﺑﺮاي اﯾﻦ ﻛﺎر ﭘﯿﺶ ﻣﻲﮔﯿﺮﻧﺪ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ اﺳﺖ‪ :‬در ﻣﻌﺒﺪ ﻣﻲﻧﺸﯿﻨﻨﺪ و ﺗﺎﺟﻲ از رﯾﺴﻤﺎن ﺑﺮ روي ﺳﺮ‬
‫@‪h‬‬
‫ﺧﻮد ﻗﺮار ﻣﻲدھﻨﺪ؛ ﮔﺮوھﻲ ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ داﺧﻞ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﮔﺮوھﻲ دﯾﮕﺮ از ﻣﻌﺒﺪ ﺑﯿﺮون ﻣﻲروﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮔﺬرﮔﺎھﮭﺎﯾﻲ ﺑﮫ ﺧﻂ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﮫ ﺟﺎھﺎﯾﻲ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ زﻧﺎن در آﻧﺠﺎ ﻧﺸﺴﺘﮫاﻧﺪ؛ از اﯾﻦ ﮔﺬرﮔﺎھﮭﺎ ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﺎن‬
‫ﻋﺒﻮر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ھﺮ زﻧﻲ را ﻛﮫ ﻣﻲﭘﺴﻨﺪﻧﺪ ﺑﺮاي ﺧﻮد اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ از آﻧﻜﮫ زﻧﻲ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ در‬
‫ﻣﻌﺒﺪ ﻧﺸﺴﺖ‪ ،‬ﺣﻖ ﺑﯿﺮون رﻓﺘﻦ از آن را ﻧﺪارد‪ ،‬ﻣﮕﺮ آﻧﮕﺎه ﻛﮫ ﺑﯿﮕﺎﻧﮫاي ﻗﻄﻌﮫاي ﻧﻘﺮهاي را در داﻣﺎن او‬
‫ﺑﯿﻨﺪازد و در ﺧﺎرج ﻣﻌﺒﺪ ﺑﺎ او ھﻤﺨﻮاﺑﮕﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮ آن ﻣﺮد ﻛﮫ ﻗﻄﻌﺔ ﻧﻘﺮه را ﻣﻲاﻧﺪازد واﺟﺐ اﺳﺖ ﻛﮫ‬
‫در آن ﺣﺎل ﺑﮕﻮﯾﺪ‪» :‬از اﻻھﺔ ﻣﯿﻠﯿﺘﺎ ﻣﺴﺌﻠﺖ دارم ﻛﮫ رﺣﻤﺖ ﺧﻮد را ﺑﺮ ﺗﻮ ﻧﺎزل ﻛﻨﺪ«‪ ،‬ﭼﮫ آﺷﻮرﯾﺎن‬
‫‪are‬‬

‫وﻧﻮس را ﺑﮫ ﻧﺎم ﻣﯿﻠﯿﺘﺎ ﻣﻲﻧﺎﻣﻨﺪ‪ .‬ﻗﻄﻌﺔ ﻧﻘﺮه ھﺮ اﻧﺪازه ﻛﻮﭼﻚ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬زن ﺣﻖ رد ﻛﺮدن آن را ﻧﺪارد« ﭼﮫ‬
‫اﯾﻦ ﻗﻄﻌﺔ ﻧﻘﺮه ﻋﻨﻮان ﺗﺒﺮك و ﺗﯿﻤﻦ دارد‪ .‬زن ﺑﺎ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻣﺮد ﻛﮫ ﻧﻘﺮه ﺑﮫ داﻣﻦ او ﻣﻲاﻧﺪازد ﺑﮫ راه‬
‫ﻣﻲاﻓﺘﺪ و ﺣﻖ ﻧﺪارد ﻛﮫ او را رد ﻛﻨﺪ؛ ﭼﻮن ﺑﺎ وي ھﻤﺨﻮاﺑﮫ ﺷﺪ و ﺗﻜﻠﯿﻒ واﺟﺒﻲ را ﻛﮫ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﺧﺪاﯾﺎن‬
‫ﺑﺮﻋﮭﺪه داﺷﺖ ﺑﮫ اﻧﺠﺎم رﺳﺎﻧﯿﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﺧﺎﻧﺔ ﺧﻮد ﺑﺎزﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬زﻧﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﺗﻨﺎﺳﺐ اﻧﺪام و زﯾﺒﺎﯾﻲ دارﻧﺪ ھﺮﭼﮫ‬
‫زودﺗﺮ ﻣﻌﺒﺪ را ﺗﺮك ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﺑﮫ ﺧﺎﻧﺔ ﺧﻮد ﻣﻲروﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ آﻧﺎن ﻛﮫ ﭼﻨﯿﻦ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ زﺷﺘﻲ و ﺑﺪﺗﺮﻛﯿﺒﻲ ﻣﺎﻧﻊ‬
‫‪set‬‬

‫آن ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ واﻣﻲ را ﻛﮫ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺮ ﮔﺮدن آﻧﺎن ﮔﺬاﺷﺘﮫ ﺑﺰودي ادا ﻛﻨﻨﺪ؛ ﭼﮫ ﺑﺴﯿﺎرﻧﺪ زﻧﺎﻧﻲ ﻛﮫ‬
‫ﺳﮫ ﯾﺎ ﭼﮭﺎر ﺳﺎل اﻧﺘﻈﺎر آن ﻣﻲﻛﺸﻨﺪ ﻛﮫ ﻧﻮﺑﺖ اﻧﺠﺎم اﻣﺮ واﺟﺒﻲ ﻛﮫ ﺑﺮﻋﮭﺪه دارﻧﺪ ﺑﺮﺳﺪ‪.‬‬

‫ﭼﮫ ﭼﯿﺰ ﺑﺎﻋﺚ ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﭼﻨﯿﻦ ﺳﻨﺖ ﻋﺠﯿﺒﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ؟ آﯾﺎ اﯾﻦ اﻣﺮ ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪهاي از روش اﺷﺘﺮاﻛﻲ ﺟﻨﺴﻲ‬
‫ﻗﺪﯾﻢ ﺑﻮده‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺻﻮرت ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه‪ ،‬و داﻣﺎد آﯾﻨﺪه ﺣﻖ ﺷﺐ زﻓﺎف ﺧﻮد را ﺑﮫ اوﻟﯿﻦ ﻓﺮد ﮔﻤﻨﺎﻣﻲ ﻛﮫ‬
‫‪an‬‬

‫ﺑﺎ ﻋﺮوس او ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﻲﻛﺮده ﻣﻲﭘﺮداﺧﺘﮫ اﺳﺖ؟ ﯾﺎ ﻣﻨﺸﺄ ﺗﺮس داﻣﺎد از آن ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻛﺎر ﺣﺮام‬
‫ﺷﺪهاي‪ ،‬ﻛﮫ رﯾﺨﺘﻦ ﺧﻮن اﺳﺖ‪ ،‬اﻗﺪام ﻛﻨﺪ؟ ﯾﺎ آﻧﻜﮫ اﯾﻦ ﻋﻤﻞ ﺑﺮاي آن ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ زﻧﺎن ﺑﺮاي‬
‫ﺷﻮھﺮداري آﻣﺎدﮔﻲ ﭘﯿﺪا ﻛﻨﻨﺪ – ھﻤﺎنﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ در ﻣﯿﺎن ﭘﺎرهاي از ﻗﺒﺎﯾﻞ اﺳﺘﺮاﻟﯿﺎ‪ ،‬در زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ‬
‫رﺳﻤﻲ ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ؟ ﯾﺎ اﯾﻨﻜﮫ زﻧﺎن ﺑﺎ اﯾﻦ ﻛﺎر ھﯿﭻ ﻣﻨﻈﻮري ﺟﺰ ﺗﻘﺪﯾﻢ ھﺪﯾﮫاي ﺑﺮاي ﺗﻘﺮب ﺑﮫ ﺧﺪاﯾﺎن‬
‫‪pym‬‬

‫ﻧﺪاﺷﺘﮫ و در واﻗﻊ ﻧﻮﺑﺮ ﺧﻮد را ﺑﮫ ﺧﺪاﯾﺎن ﭘﯿﺸﻜﺶ ﻣﻲﻛﺮدهاﻧﺪ؟ درﺳﺖ ﻧﻤﻲداﻧﯿﻢ ﻛﮫ آن ﻛﺎر ﺑﮫ ﻛﺪام ﯾﻚ از‬
‫اﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮرھﺎ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﮫ‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫اﻟﺒﺘﮫ ﭼﻨﺎن زﻧﺎن را ﻧﻤﻲﺗﻮان ﻓﺎﺟﺮه و زاﻧﯿﮫ ﻧﺎﻣﯿﺪ‪ .‬وﻟﻲ اﺻﻨﺎف ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن زﻧﺎن زاﻧﯿﮫ در ﺣﻮل و ﺣﻮش‬
‫ﻣﻌﺎﺑﺪ ﻣﻲزﯾﺴﺘﻨﺪ و از ﺣﺮﻓﺔ ﺧﻮد زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﻌﻀﻲ از آﻧﺎن‪ ،‬ﻣﻮﻓﻖ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ ﻛﮫ از اﯾﻦ راه‬
‫ﺳﺮﻣﺎﯾﮫھﺎي ھﻨﮕﻔﺖ ﮔﺮد ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻓﺤﺸﺎي ﻣﺬھﺒﻲ در ﻣﻐﺮب آﺳﯿﺎ وﺟﻮد داﺷﺖ؛ از اﯾﻦﮔﻮﻧﮫ ﻓﻮاﺣﺶ در ﻣﯿﺎن‬

‫‪.co‬‬
‫ﺑﻨﻲاﺳﺮاﺋﯿﻞ و در ﻓﺮوﮔﯿﺎ و ﻓﻨﯿﻘﯿﮫ و ﺳﻮرﯾﮫ و ﺟﺎھﺎي دﯾﮕﺮ ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ؛ در ﻟﯿﺪي و ﻗﺒﺮس دﺧﺘﺮان‬
‫ﺟﮭﯿﺰﯾﺔ ﺧﻮد را از ھﻤﯿﻦ راه ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﻲآوردﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻋﺎدت »ﻓﺤﺸﺎي ﻣﻘﺪس« در ﺑﺎﺑﻞ رواج داﺷﺖ‪ ،‬ﺗﺎ اﯾﻨﻜﮫ در ﺣﻮاﻟﻲ ‪ 325‬ﻣﯿﻼدي ﻗﺴﻄﻨﻄﯿﻦ آن را ﻣﻤﻨﻮع‬
‫ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﺑﮫ ﻣﻮازات ﺑﺎ اﯾﻦ ﻓﺠﻮر دﯾﻨﻲ‪ ،‬زﻧﺎن روﺳﭙﻲ‪ ،‬در ﻣﯿﺨﺎﻧﮫھﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺧﻮد اداره ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﻓﺴﻖ‬

‫‪oo‬‬
‫و ﻓﺠﻮر دﻧﯿﺎﯾﻲ ﺧﻮﯾﺶ اﺷﺘﻐﺎل داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎﺑﻠﯿﺎن ﻣﻌﻤﻮﻻ رواﺑﻂ ﺟﻨﺴﻲ ﭘﯿﺶ از زﻧﺎﺷﻮﯾﻲ را ﺗﺎ ﺣﺪ زﯾﺎدي ﻣﺠﺎز ﻣﻲﺷﻤﺮدﻧﺪ‪ .‬زﻧﺎن و ﻣﺮدان‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭘﯿﺶ از ازدواج‪ ،‬آزاداﻧﮫ ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ارﺗﺒﺎط داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﻨﺪ – اﯾﻦ در واﻗﻊ ﻧﻮﻋﻲ ازدواج‬
‫آزﻣﺎﯾﺸﻲ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ؛ ھﺮ وﻗﺖ ﯾﻜﻲ از دو ﻃﺮف ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ رﺷﺘﺔ اﯾﻦ ارﺗﺒﺎط را‬

‫‪yah‬‬
‫ﻗﻄﻊ ﻛﻨﺪ؛ وﻟﻲ زﻧﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺻﻮرت زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﺑﺎﯾﺴﺘﻲ ﺷﺒﯿﮫ داﻧﺔ زﯾﺘﻮﻧﻲ‪ ،‬از ﺳﻨﮓ ﯾﺎ ﺳﻔﺎل‬
‫ﻟﻌﺎﺑﻲ‪ ،‬ھﻤﺮاه ﺧﻮد داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺗﺎ ﻣﻌﻠﻮم ﺷﻮد ﻛﮫ رﻓﯿﻘﻲ دارﻧﺪ‪.‬‬

‫از ﺑﻌﻀﻲ از ﻟﻮﺣﮭﺎي ﺑﺎﺑﻠﻲ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﺮﻣﻲآﯾﺪ ﻛﮫ ﻣﺮدم ﺑﺎﺑﻞ ﺷﻌﺮ و ﻏﺰل ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﮫ و اﺷﻌﺎر ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﮫ‬
‫ﻣﻲﺳﺮودهاﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ‪ ،‬ﺟﺰ ﺳﻄﺮھﺎي اول ﭼﻨﺪ ﻗﻄﻌﮫ ﺷﻌﺮ‪ ،‬اﻛﻨﻮن ﭼﯿﺰي ﺑﮫ دﺳﺖ ﻧﯿﺴﺖ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﯾﻨﮭﺎ‪:‬‬
‫»ﻣﺤﺒﻮب ﻣﻦ ﻧﻮر اﺳﺖ‪ «.‬ﯾﺎ »ﻗﻠﺐ ﻣﻦ ﺳﺮﺷﺎر از ﺧﻮﺷﻲ و ﺳﺮود اﺳﺖ‪ 112 «.‬ﻧﺎﻣﮫاي از ﺗﺎرﯾﺦ‬
‫@‪h‬‬
‫‪2100‬قم اﻛﻨﻮن ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ ﻛﮫ روش ﻧﮕﺎرش آن ﺑﺎ روش ﻧﮕﺎرش ﻧﺎﻣﮫھﺎي ﻧﺎﭘﻠﺌﻮن اول ﺑﮫ ژوزﻓﯿﻦ‬
‫ﺷﺒﺎھﺖ دارد‪» :‬ﺑﮫ ﺑﻲﺑﯿﺎ… اﻣﯿﺪوارم ﻛﮫ ﺷﻤﺶ و ﻣﺮدوك ﺑﮫ ﺗﻮ ﺳﻼﻣﺖ اﺑﺪي ﻛﺮاﻣﺖ ﻛﻨﻨﺪ… ﻣﻦ‬
‫ﻓﺮﺳﺘﺎدهاي [ﺑﺮاي ﭘﺮﺳﺘﺶ] از ﺳﻼﻣﺘﻲ ﺗﻮ ﻓﺮﺳﺘﺎدم؛ ﻣﺮا آﮔﺎه ﻛﻦ ﻛﮫ ﺣﺎﻟﺖ ﭼﻮن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﮫ ﺑﺎﺑﻞ رﺳﯿﺪم‪،‬‬
‫وﻟﻲ ﺗﻮ را در اﯾﻨﺠﺎ ﻧﻤﻲﺑﯿﻨﻢ؛ ﻣﻦ ﺑﺴﯿﺎر اﻧﺪوھﮕﯿﻨﻢ‪«.‬‬

‫ﻣﯿﺎن ھﺪاﯾﺎﯾﻲ ﻣﺒﺎدﻟﮫ ﻣﻲﺷﺪ؛ اﯾﻦ اﻣﺮ ﺑﺪون ﺷﻚ ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪهاي از ﺷﻜﻞ ازدواج ﻗﺪﯾﻤﺘﺮ ﺑﻮده ﻛﮫ زﻧﺎﺷﻮﯾﻲ ﺑﺎ‬
‫‪are‬‬

‫ﺧﺮﯾﺪ و ﻓﺮوش ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺎﻣﺰد داﻣﺎدي ھﺪﯾﮫاي ﺑﮭﺎدار ﺑﮫ ﭘﺪر ﻋﺮوس ﺗﻘﺪﯾﻢ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬وﻟﻲ‬
‫در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل اﻧﺘﻈﺎر آن داﺷﺖ ﻛﮫ ﭘﺪر ﻋﺮوس ﺟﮭﯿﺰﯾﺔ ﮔﺮاﻧﺒﮭﺎﺗﺮي ﺑﮫ دﺧﺘﺮ ﺧﻮد ﺑﺪھﺪ؛ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‬
‫درﺳﺖ ﻧﻤﻲﺗﻮان ﻣﻌﻠﻮم ﻛﺮد ﻛﮫ ﻛﺪام ﯾﻚ از زن و ﻣﺮد در اﯾﻦ ﻣﻌﺎﻣﻠﮫ ﺧﺮﯾﺪاري ﻣﻲﺷﺪه‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪،‬‬
‫ﮔﺎھﻲ اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺎد ﻛﮫ زﻧﺎﺷﻮﯾﻲ درﺳﺖ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻣﻌﺎﻣﻠﮫ درﻣﻲآﻣﺪ؛ ﻣﺜﻼ ﺷﻤﺶ ﻧﺰﯾﺮ‪ ،‬ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﺑﮭﺎي‬
‫دﺧﺘﺮ ﺧﻮد‪ ،‬ده ﺷﻜﻞ )‪ 4000‬رﯾﺎل( درﯾﺎﻓﺖ ﻛﺮده ﺑﻮد‪ .‬ﮔﻔﺘﺔ ھﺮودوت در اﯾﻦ ﺑﺎره ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪set‬‬

‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ دﺧﺘﺮاﻧﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺷﻮھﺮ رﻓﺘﻦ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ھﺮ ﺳﺎل ﯾﻚ ﺑﺎر آﻧﺎن را ﺑﮫ ﻣﺤﻠﻲ ﻣﻲآوردﻧﺪ ﻛﮫ ﻣﺮدان‬
‫ﻓﺮاوان در آﻧﺠﺎ ﺟﻤﻊ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ .‬دﻻﻟﻲ ﯾﻚ ﯾﻚ آﻧﺎن را ﻣﻌﺮﻓﻲ و ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻣﻲﻛﺮد و ﯾﻜﻲ را ﭘﺲ از دﯾﮕﺮي‬
‫ﻣﻲﻓﺮوﺧﺖ‪ .‬ﻧﺨﺴﺖ زﯾﺒﺎﺗﺮﯾﻦ را ﺑﮫ ﻓﺮوش ﻣﻲرﺳﺎﻧﯿﺪ و ﺑﮭﺎي ﮔﺮاﻧﻲ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ؛ ﭘﺲ از آن‬
‫ﻧﻮﺑﺖ ﺑﮫ دﺧﺘﺮي ﻣﻲرﺳﯿﺪ ﻛﮫ زﯾﺒﺎﯾﻲ ﻛﻤﺘﺮ دارد؛ وﻟﻲ ھﺮ ﯾﻚ از دﺧﺘﺮان را ﺑﮫ ﺷﺮط زﻧﺎﺷﻮﯾﻲ‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﻲﻓﺮوﺧﺖ… اﯾﻦ ﻋﺎدت ﭘﺴﻨﺪﯾﺪه اﻛﻨﻮن دﯾﮕﺮ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬

‫ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ ﻋﺎدات و ﻣﺮاﺳﻢ ﻋﺠﯿﺒﻲ ﻛﮫ در اﻣﺮ ازدواج ﺑﺎﺑﻠﻲ وﺟﻮد داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ اﻛﺘﻔﺎ‬
‫ﻛﺮدن ﻣﺮد ﺑﮫ ﯾﻚ زن‪ ،‬و اﺧﻼص و وﻓﺎداري‪ ،‬زﻧﺎﺷﻮﯾﻲ دﺳﺖ ﻛﻤﻲ از آﻧﭽﮫ اﻣﺮوز در ﻣﯿﺎن ﻣﺴﯿﺤﯿﺎن‬
‫‪pym‬‬

‫راﯾﺞ اﺳﺖ ﻧﺪاﺷﺘﮫ‪ .‬آزادي ﻣﺠﺎز ﭘﯿﺶ از زﻧﺎﺷﻮﯾﻲ را اﻃﺎﻋﺖ از وﻓﺎداري ﺳﺨﺘﻲ‪ ،‬ﭘﺲ از ازدواج‪ ،‬در‬
‫ﭘﻲ ﺑﻮد؛ اﮔﺮ زﻧﻲ زﻧﺎ ﻣﻲداد‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮن ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﮫ وي را ﺑﺎ ﻣﺮد زﻧﺎﻛﺎر ﻏﺮق ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و اﮔﺮ ﺷﻮھﺮ را دل‬
‫ﺑﺮ وي ﻣﻲﺳﻮﺧﺖ؛ زن را ﻧﯿﻤﮫ ﻋﺮﯾﺎن ﺑﮫ ﻛﻮﭼﮫ رھﺎ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺣﻤﻮرﺑﻲ در اﯾﻦ ﻣﻮرد از ﻗﯿﺼﺮ ھﻢ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮ رﻓﺘﮫ و در ﯾﻜﻲ از ﻣﻮاد ﻗﺎﻧﻮن ﺧﻮد ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬اﮔﺮ زﻧﻲ اﻧﮕﺸﺖﻧﻤﺎ ﺷﻮد ﻛﮫ ﺑﺎ ﻣﺮدي‬
‫ﺧﻮاﺑﯿﺪه‪ ،‬و آن دو را در ﯾﻚ ﺑﺴﺘﺮ ﻧﮕﺮﻓﺘﮫ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮ آن زن واﺟﺐ اﺳﺖ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ﺷﺮف و آﺑﺮوي‬
‫ﺷﻮھﺮ ﺧﻮﯾﺶ‪ ،‬ﺧﻮد را در رودﺧﺎﻧﮫ ﻏﺮق ﻛﻨﺪ‪ «.‬ﺷﺎﯾﺪ ﻣﻨﻈﻮر ﻗﺎﻧﻮن آن ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ اﯾﻦﮔﻮﻧﮫ ﺷﺎﯾﻌﺎت‬

‫‪.co‬‬
‫در ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم رواج ﭘﯿﺪا ﻧﻜﻨﺪ‪ .‬ﻣﺮد ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ زن ﺧﻮد را ﻃﻼق ﮔﻮﯾﺪ‪ ،‬و ﺗﻨﮭﺎ ﻛﺎري ﻛﮫ ﻣﻲﻛﺮد آن ﺑﻮد‬
‫ﻛﮫ ﺟﮭﯿﺰﯾﺔ زن را ﺑﮫ وي ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪ و ﺑﮫ او ﺑﮕﻮﯾﺪ‪» :‬ﺗﻮ زن ﻣﻦ ﻧﯿﺴﺘﻲ«؛ وﻟﻲ اﮔﺮ زﻧﻲ ﺑﮫ ﺷﻮي ﺧﻮد‬
‫ﻣﻲﮔﻔﺖ‪» :‬ﺗﻮ ﺷﻮھﺮ ﻣﻦ ﻧﯿﺴﺘﻲ«‪ ،‬واﺟﺐ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﺎ ﻏﺮق ﻛﺮدن وي را ﺑﻜﺸﻨﺪ‪ 119 .‬ﻧﺎزاﯾﻲ‪ ،‬زﻧﺎ دادن‪،‬‬
‫ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎري ﻛﺮدن ﺑﺎ ﺷﻮھﺮ‪ ،‬و ﺑﺪ اداره ﻛﺮدن ﺧﺎﻧﮫ‪ ،‬ھﻤﮫ از ﭼﯿﺰھﺎﯾﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻗﺎﻧﻮن‪ ،‬ﻃﻼق‬
‫دادن زن را ﻣﺠﺎز ﻣﻲﺳﺎﺧﺖ‪» 120 .‬اﮔﺮ زﻧﻲ در ﻛﺎر ﻧﮕﺎھﺪاري ﺧﺎﻧﮫ دﻗﺖ ﻧﻜﻨﺪ و وﻟﮕﺮدي و‬

‫‪oo‬‬
‫دورهﮔﺮدي ﻧﻤﺎﯾﺪ و از ﻛﺎرھﺎي ﺧﺎﻧﮫ ﻏﯿﺒﺖ ورزد و در ﺑﻨﺪ ﻛﻮدﻛﺎن ﺧﻮد ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬آن زن را ﺑﮫ آب‬
‫ﻣﻲاﻧﺪازﻧﺪ‪ 121 «.‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﯾﻦ درﺷﺘﻲ و ﺳﺨﺘﻲ ﻗﺎﻧﻮن‪ ،‬اﮔﺮ زﻧﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺛﺎﺑﺖ ﻛﻨﺪ ﻛﮫ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ‬
‫ﺷﻮھﺮش وﻓﺎدار ﻣﺎﻧﺪه‪ ،‬و ﺷﻮھﺮ در ﺣﻖ وي ﺳﺨﺘﻲ روا داﺷﺘﮫ‪ ،‬اﻟﺒﺘﮫ ﻃﻼق ﻧﻤﻲﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬وﻟﻲ ﻋﻤﻼ ﺣﻖ‬
‫داﺷﺖ ﺧﺎﻧﺔ ﺷﻮھﺮ را ﺗﺮك ﮔﻮﯾﺪ؛ در ﭼﻨﯿﻦ ﺣﺎﻟﺘﻲ ﺑﮫ ﺧﺎﻧﺔ ﭘﺪر و ﻣﺎدر ﺧﻮد‬

‫‪yah‬‬
‫ﻧﯿﺰ ﺑﺎ ﺧﻮد ﻣﻲﺑﺮد‪) .‬زﻧﺎن اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺗﺎ اواﺧﺮ ﻗﺮن ﻧﻮزدھﻢ ﭼﻨﯿﻦ ﺣﻘﻲ را ﺑﮫ دﺳﺖ ﻧﯿﺎورده ﺑﻮدﻧﺪ‪ (.‬اﮔﺮ‬
‫ﻣﺮدي‪ ،‬ﺑﺮاي اﺷﺘﻐﺎل ﺑﮫ ﻛﺎر ﯾﺎ ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﻣﺪت درازي از زن ﺧﻮد دور ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﺮاي آن زن ﭼﯿﺰي‬
‫ﺑﺮﺟﺎي ﻧﮕﺬاﺷﺘﮫ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﺎ آن زﻧﺪﮔﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬آن زن ﺣﻖ داﺷﺖ ﻛﮫ ﺑﺎ ﻣﺮد دﯾﮕﺮي ﺑﮫ ﺳﺮ ﺑﺮد؛ اﯾﻦ اﻣﺮ‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫ﺻﻮرت ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻊ از آن ﻧﺒﻮد ﻛﮫ ﭼﻮن ﺷﻮھﺮ ﻏﺎﯾﺐ ﺣﺎﺿﺮ ﺷﻮد‪ ،‬زن دوﺑﺎره زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺎ او را از ﺳﺮ‬
‫ﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫@‪h‬‬
‫ﺑﮫ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ‪ ،‬وﺿﻊ زن در ﺑﺎﺑﻞ ﭘﺴﺖﺗﺮ از وﺿﻊ زن در ﻣﺼﺮ‪ ،‬و وﺿﻌﻲ ﻛﮫ زﻧﺎن روﻣﻲ ﭘﺲ از آن‬
‫ﭘﯿﺪا ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻮد‪ ،‬وﻟﻲ از وﺿﻊ زن در ﯾﻮﻧﺎن ﻗﺪﯾﻢ ﯾﺎ در اروﭘﺎي ﻗﺮون وﺳﻄﻲ ﺑﺪﺗﺮ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﭼﻮن رﺳﻢ ﺑﺮ‬
‫آن ﺑﻮد ﻛﮫ زن وﻇﺎﯾﻒ ﻣﺘﻌﺪدي را – از ﺑﭽﮫ آوردن و ﺑﭽﮫ ﭘﺮوردن و آب از رودﺧﺎﻧﮫ ﯾﺎ ﭼﺎه ﻛﺸﯿﺪن و‬
‫آﺳﯿﺎ ﻛﺮدن ﮔﻨﺪم و ﭘﺨﺖ و ﭘﺰ و رﺷﺘﻦ و ﺑﺎﻓﺘﻦ و ﭘﺎﻛﯿﺰه ﻧﮕﺎه داﺷﺘﻦ ﺧﺎﻧﮫ – اﻧﺠﺎم دھﺪ‪ ،‬ﻧﺎﭼﺎر اﯾﻦ آزادي‬
‫ﺑﺮاي وي ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪه ﺑﻮد ﻛﮫ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺮدان در ﻛﻮﭼﮫ و ﺑﺎزار آﻣﺪ و ﺷﺪ ﻛﻨﺪ؛ ﻧﯿﺰ زﻧﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﻣﺎﻟﻚ‬
‫‪are‬‬

‫ﺑﺎﺷﻨﺪ و از درآﻣﺪھﺎي ﻣﺨﺼﻮص ﺧﻮد اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺨﺮﻧﺪ و ﺑﻔﺮوﺷﻨﺪ و ﻣﯿﺮاث ﺑﺮﻧﺪ و ﺑﺮاي ﻣﺎ ﺗﺮك‬
‫ﺧﻮد وﺻﯿﺖﻧﺎﻣﮫ ﺑﻨﻮﯾﺴﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ از زﻧﺎن دﻛﺎﻧﻲ ﺑﺮاي ﺧﻮد ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و در آن ﺑﮫ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﻣﻲﻧﺸﺴﺘﻨﺪ؛‬
‫ﭘﺎرهاي از زﻧﺎن ﺷﻐﻞ ﻣﻨﺸﯿﮕﺮي اﺧﺘﯿﺎر ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ اﯾﻦ‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ ﻛﮫ دﺧﺘﺮان ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﺴﺮان‪،‬‬
‫ﺗﻌﻠﯿﻤﺎت ﻣﺪرﺳﮫاي ﻣﻲدﯾﺪهاﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺳﻨﺖ ﺟﺎري در ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم ﺳﺎﻣﻲﻧﮋاد‪ ،‬ﻛﮫ ﻗﺪرت ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﻧﺎﻣﺤﺪودي ﺑﮫ‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﻣﺮد ﺧﺎﻧﻮاده ﻣﻲداد‪ ،‬از ھﺮ اﻧﺪﯾﺸﺔ ﺗﺴﻠﻂ ﻣﺎدر و ﻣﺎدرﺷﺎھﯿﻲ ﻛﮫ از ﺗﺎرﯾﺦ ﻗﺪﯾﻢ ﺑﯿﻦاﻟﻨﮭﺮﯾﻦ‬
‫ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮد ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﯾﻜﻲ از رﺳﻮﻣﻲ ﻛﮫ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻃﺒﻘﺎت ﺑﺎﻻي اﺟﺘﻤﺎع از آن ﭘﯿﺮوي‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ – و ﺷﺎﯾﺪ ھﻤﯿﻦ ﻋﺎدت ﻣﻘﺪﻣﺔ ﭘﯿﺪا ﺷﺪن ﭼﺎدر و ﺣﺠﺎب در ﻣﯿﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن و ھﻨﺪﯾﺎن ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ –‬
‫اﯾﻦ ﺑﻮد ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﺮاي زﻧﺎن‪ ،‬در ﺧﺎﻧﮫ ﻣﺤﻞ ﺧﺎص و اﻧﺪروﻧﻲ ﻗﺮار ﻣﻲدادﻧﺪ‪ ،‬و ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ زﻧﺎن از ﺧﺎﻧﮫ‬
‫ﺧﺎرج ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻏﻼﻣﺎن و ﺧﻮاﺟﮕﺎن ﺣﺮم ھﻤﺮاه اﯾﺸﺎن ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬در ﻃﺒﻘﺎت ﭘﺴﺖ‪ ،‬زن ﺟﺰ‬
‫اﺳﺒﺎﺑﻲ ﺑﺮاي ﻓﺮزﻧﺪزادن ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻧﻤﻲرﻓﺖ و‪ ،‬اﮔﺮ ﺟﮭﯿﺰ ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﻣﻘﺎم و ﻣﻨﺰﻟﺖ وي از ﻣﻘﺎم ﻛﻨﯿﺰ ﺑﺮﺗﺮ‬
‫ﻧﺒﻮد‪ .‬در آﯾﯿﻦ ﻋﺸﺘﺮ ﺑﺮاي زن و ﻣﺎدري اﺣﺘﺮاﻣﻲ وﺟﻮد داﺷﺖ‪ ،‬ھﻤﺎنﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ در آﯾﯿﻦ ﻣﺮﯾﻢ ﻋﺬرا‪ ،‬در‬
‫‪an‬‬

‫ﻗﺮون وﺳﻄﻲ ﻧﯿﺰ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﻮد‪ ،‬وﻟﻲ اﮔﺮ ﻗﻮل ھﺮودوت را ﺑﺎور ﻛﻨﯿﻢ ﻛﮫ ﮔﻔﺘﮫ اﺳﺖ‪» :‬ﺑﺎﺑﻠﯿﺎن ھﻨﮕﺎم‬
‫ﻣﺤﺎﺻﺮه‪ ،‬زﻧﺎن ﺧﻮد را ﺧﻔﮫ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ در آذوﻗﮫ ﺻﺮﻓﮫﺟﻮﯾﻲ ﺷﻮد«‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﻣﻌﻠﻮم ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ ﺑﺎﺑﻠﯿﺎن‬
‫ﻗﺪﯾﻢ از ﺧﺼﺎل و ﺟﻮاﻧﻤﺮدي و ﺷﮭﺎﻣﺘﻲ ﻛﮫ در اروﭘﺎﯾﯿﺎن ﻗﺮون وﺳﻄﻲ وﺟﻮد داﺷﺘﮫ ﺑﻲﺑﮭﺮه ﺑﻮدهاﻧﺪ‪.‬‬
‫‪pym‬‬

‫از اﯾﻦ ﻗﺮار ﻣﺼﺮﯾﺎن‪ ،‬در اﯾﻨﻜﮫ ﻣﺮدم ﺑﺎﺑﻞ را ﻛﺎﻣﻼ ﻣﺘﻤﺪن ﻧﻤﻲداﻧﺴﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬ﻋﺬري داﺷﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬آن رﻗﺖ و‬
‫ﻇﺮاﻓﺘﻲ ﻛﮫ در اﺧﻼق و اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻣﺼﺮﯾﺎن وﺟﻮد داﺷﺘﮫ و ادﺑﯿﺎت و ھﻨﺮ اﯾﻦ ﻗﻮم از آن ﺣﻜﺎﯾﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪،‬‬
‫در ﻧﺰد ﺑﺎﺑﻠﯿﺎن ﻗﺪﯾﻢ دﯾﺪه ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬در آن ھﻨﮕﺎم ﻧﯿﺰ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻇﺮاﻓﺖ ﺑﮫ ﺑﺎﺑﻞ رﺳﯿﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﺻﻮرت اﻧﺤﻼل و‬
 ‫‪m‬‬
‫اﻧﺤﻄﺎط اﺧﻼﻗﻲ ﺑﻮد؛ ﭘﺴﺮان ﺟﻮان ﮔﯿﺴﻮان ﺧﻮد را ﭘﯿﭻ و ﺗﺎب ﻣﻲدادﻧﺪ و رﻧﮓ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ﺑﮫ ﺧﻮد ﻋﻄﺮ‬
‫ﻣﻲزدﻧﺪ و ﺑﮫ ﮔﻮﻧﮫھﺎ ﻏﺎزه ﻣﻲﻣﺎﻟﯿﺪﻧﺪ و ﺑﺎ‬

‫‪.co‬‬
‫ﮔﺮدﻧﺒﻨﺪ و ﺑﺎزوﺑﻨﺪ و ﮔﻮﺷﻮاره ﺧﻮد را ﻣﻲآراﺳﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺣﻤﻠﺔ ﭘﺎرﺳﯿﺎن ﻋﺰت ﻧﻔﺲ ﻣﺮدم ﺑﺎﺑﻞ ﯾﻜﺒﺎره از‬
‫ﻣﯿﺎن رﻓﺖ و ﺿﺒﻂ ﻧﻔﺲ و ﺷﺮم از ﻛﺎرھﺎي زﺷﺖ ﻧﯿﺰ ﺑﻜﻠﻲ ﻧﺎﺑﻮد ﺷﺪ‪ .‬ﻋﺎدت ﻓﺴﻖ و ﻓﺠﻮر ﺑﮫ ھﻤﺔ‬
‫ﺧﺎﻧﻮادهھﺎ راه ﯾﺎﻓﺖ؛ زﻧﺎن ﺧﺎﻧﻮادهھﺎي ﺑﺰرگ ﻧﯿﺰ ﺧﻮدﻧﻤﺎﯾﻲ و آراﺳﺘﻦ و ﭘﯿﺮاﺳﺘﻦ ﺧﻮد را‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ ﻋﺪة‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮي از ﻣﺮدم از ﺟﻤﺎل آﻧﮭﺎ ﺑﮭﺮهﻣﻨﺪ ﺷﻮﻧﺪ و ﻟﺬت ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ ،‬از آداب و ﺗﻌﺎرﻓﺎت ﻋﺎدي ﻣﻲﭘﻨﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ‬
‫روا ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ ﮔﻔﺘﺔ ھﺮودوت را در اﯾﻦ ﺧﺼﻮص ﺑﺎور ﻛﻨﯿﻢ‪ ،‬وي ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ھﺮ ﻣﺮدي ﻛﮫ دﭼﺎر‬

‫‪oo‬‬
‫ﺗﻨﮕﺪﺳﺘﻲ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬دﺧﺘﺮان ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﻓﺴﻖ و ﻓﺠﻮر در ﻣﻌﺮض ﻋﻤﻮم ﻗﺮار ﻣﻲداد ﺗﺎ از اﯾﻦ راه ﭘﻮل‬
‫ﺑﮫ دﺳﺖ آورد‪ «.‬ﻛﻮﭘﻨﺘﻮس ﻛﻮرﺗﯿﻮس )‪ 42‬ﻣﯿﻼدي( ﭼﻨﯿﻦ ﻧﻮﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪» :‬ھﯿﭻ ﭼﯿﺰ از اﺧﻼق ﻣﺮدم اﯾﻦ‬
‫ﺷﮭﺮ ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰﺗﺮ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬و در ھﯿﭻ ﺟﺎي دﯾﮕﺮ اﯾﻦ اﻧﺪازه ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده از ﻟﺬﺗﮭﺎي ﺷﮭﻮاﻧﻲ وﺳﯿﻠﮫ‬
‫ﻓﺮاھﻢ ﻧﯿﺎﻣﺪه‪ «.‬در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ ﻣﻌﺎﺑﺪ ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ ﺷﺪ‪ ،‬اﺧﻼق ﻋﻤﻮﻣﻲ رو ﺑﮫ ﻓﺴﺎد رﻓﺖ‪ .‬ﻣﺮدم ﺑﺎﺑﻞ‪ ،‬ﻛﮫ در‬

‫‪yah‬‬
‫ﺧﻮﺷﮕﺬراﻧﯿﮭﺎ ﻏﺮق ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﻤﺎل رﺿﺎي ﺧﺎﻃﺮ ﺑﮫ ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮداري ﺷﮭﺮ ﺧﻮد از ﻛﺎﺳﯿﮭﺎ و آﺷﻮرﯾﺎن‬
‫و اﯾﺮاﻧﯿﺎن و ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن ﮔﺮدن ﻧﮭﺎدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ -VI‬ﭼﯿﺰﻧﻮﯾﺴﻲ و ادﺑﯿﺎت‬
‫ﺧﻂ ﻣﯿﺨﻲ – ﮔﺸﻮدن رﻣﻮز آن – زﺑﺎن – ادﺑﯿﺎت – ﺣﻤﺎﺳﺔ ﮔﯿﻠﮕﻤﺶ‬
‫@‪h‬‬
‫آﯾﺎ زﻧﺪﮔﻲ ﻗﺪﯾﻢ ﻣﺮدم ﺑﺎﺑﻞ‪ ،‬ﻛﮫ ﭘﺮ از ﺷﮭﻮﺗﺮاﻧﻲ و دﯾﺪﻧﺪاري و ﺗﻮﺟﮫ ﺑﮫ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﺑﻮده‪ ،‬ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ ادﺑﯿﺎت‬
‫ﯾﺎ ھﻨﺮ رﻧﮓ ﺟﺎوداﻧﻲ ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﺮده ﯾﺎ ﻧﮫ؟ ﺷﺎﯾﺪ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﮫ از آﺛﺎر ﭘﺮاﻛﻨﺪه و ﻧﺎﭼﯿﺰ ﺑﺎﺑﻠﻲ‪ ،‬ﻛﮫ‬
‫اﻗﯿﺎﻧﻮس زﻣﺎن از دل ﺧﻮد ﺑﯿﺮون رﯾﺨﺘﮫ‪ ،‬ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﺮاي آن ﻣﺪﻧﯿﺖ ﺣﻜﻢ ﻗﻄﻌﻲ ﺻﺎدر ﻛﻨﯿﻢ‪ .‬اﯾﻦ‬
‫ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪهھﺎي ﻣﺘﻔﺮق ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﮫ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻧﻤﺎز و دﻋﺎ و ﺟﺎدو و ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ارﺗﺒﺎط دارد و‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ادﺑﻲ‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫آﻧﭽﮫ از ﻣﺼﺮ و ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ ﺑﺮ ﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪه ﺑﮫ ھﯿﭻوﺟﮫ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻘﺎﯾﺴﮫ ﻧﯿﺴﺖ؛ از اﯾﻦ ﺣﯿﺚ‪ ،‬وﺿﻊ آﺛﺎر‬
‫‪are‬‬

‫ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪة ﺑﺎﺑﻞ ﺑﺎ آﺛﺎر ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪة ﭘﺎرس و آﺷﻮر ﺷﺒﺎھﺖ دارد‪ .‬ﻧﻤﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﮫ آﯾﺎ اﯾﻦ ﻛﻤﻲ اﺳﻨﺎد ﻧﺘﯿﺠﺔ‬
‫ﭘﯿﺸﺎﻣﺪھﺎ و ﺧﺮاﺑﯿﮭﺎﺳﺖ ﯾﺎ ﺑﺮاﺳﺘﻲ ﺑﺎﺑﻞ از اﯾﻦ ﺑﺎﺑﺖ ﻓﻘﯿﺮ ﺑﻮده و آﺛﺎر ادﺑﻲ ﻧﺪاﺷﺘﮫ اﺳﺖ؛ آﻧﭽﮫ ﻣﺎﯾﺔ اﻣﺘﯿﺎز‬
‫ﺑﺎﺑﻞ اﺳﺖ‪ ،‬ھﻤﺎن ﻣﺆﻟﻔﺎت ﻛﺘﺒﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ ﻗﺎﻧﻮن و ﺗﺠﺎرت اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد ﻣﻨﺸﯿﮭﺎ در ﺷﮭﺮ ﺑﺎﺑﻞ‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﺨﻠﻮﻃﻲ از ھﻤﺔ ﻧﮋادھﺎ در آن ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬از ﺗﻌﺪاد‬
‫ﻣﻨﺸﯿﮭﺎي ﺷﮭﺮ ﻣﻤﻔﯿﺲ و ﻃﯿﻮه ﻛﻤﺘﺮ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ؛ ھﻨﺮ ﻣﻨﺸﯿﮕﺮي ھﻨﻮز در آﻏﺎز ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﺧﻮد ﺑﻮد؛‬
‫‪set‬‬

‫ھﺮﻛﺲ ﺑﮫ آن ﻣﻲﭘﺮداﺧﺖ در اﺟﺘﻤﺎع ﻣﻘﺎﻣﻲ ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬و از اﯾﻦ راه ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﮫ ﻣﻨﺎﺻﺐ دوﻟﺘﻲ ﯾﺎ‬
‫روﺣﺎﻧﻲ ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ‪ ،‬ﻣﻨﺸﯿﮭﺎ از ھﺮ ﻓﺮﺻﺘﻲ ﺑﺮاي ﻧﻤﺎﯾﺎﻧﺪن ﻛﺎرھﺎ و ﺧﺪﻣﺎت ﺑﺰرگ ﺧﻮﯾﺶ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﻣﺨﺼﻮﺻﺎ اﯾﻦ ﻗﺒﯿﻞ ﻋﻨﺎوﯾﻦ را ﺑﺮ ﻣﮭﺮھﺎي اﺳﺘﻮاﻧﮫاي ﺧﻮﯾﺶ ﻣﻲﻧﻮﺷﺘﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ‬
‫درﺳﺖ ﺷﺒﯿﮫ اﺳﺖ ﺑﮫ ﻛﺎري ﻛﮫ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻣﺴﯿﺤﻲ ﺗﺎ ھﻤﯿﻦ‬
‫‪an‬‬

‫ﻧﺰدﯾﻜﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﺮ ﻛﺎرت ﻧﺎم ﺧﻮد درﺟﺎت و ﺷﺎﯾﺴﺘﮕﯿﮭﺎي ﻋﻠﻤﻲ ﺧﻮﯾﺶ را ﻣﻲﻧﻮﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﺑﻠﯿﺎن‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫ﻗﻠﻤﻲ ﻛﮫ ﻧﻮك آن ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﻣﻨﺸﻮر ﻣﺜﻠﺚاﻟﻘﺎﻋﺪة ﺗﯿﺰي ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺮ ﻟﻮﺣﮭﺎي ﮔﻠﻲ ﺧﺸﻚﻧﺸﺪه ﭼﯿﺰ ﻣﻲﻧﻮﺷﺘﻨﺪ؛‬
‫ھﻤﯿﻦ ﺧﻂ اﺳﺖ ﻛﮫ اﻣﺮوز ﺧﻂ ﻣﯿﺨﻲ ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﭘﺲ از آﻧﻜﮫ ﻟﻮح ﺗﻤﺎم ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬آن را در آﻓﺘﺎب‬
‫ﻣﻲﺧﺸﻜﺎﻧﯿﺪﻧﺪ ﯾﺎ ﺑﺎ آﺗﺶ ﻣﻲﭘﺨﺘﻨﺪ و‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﻧﻮﺷﺘﺔ ﻋﺠﯿﺒﻲ ﺗﮭﯿﮫ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ ﻣﺪﺗﮭﺎي دراز‬
‫‪pym‬‬

‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬ھﺮ ﮔﺎه ﻧﻮﺷﺘﮫ ﻧﺎﻣﮭﮫاي ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺮ آن ﺧﺎك ﻧﺮم ﻣﻲﭘﺎﺷﯿﺪﻧﺪ ﺗﺎ رﻃﻮﺑﺖ آن را ﺑﮕﯿﺮد‪ ،‬و آن‬
‫را در ﭘﺎﻛﺘﻲ از ﮔﻞ ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ و‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﮭﺮ ﻓﺮﺳﺘﻨﺪه‪ ،‬ﺳﺮ آن را ﻣﮭﺮ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻟﻮﺣﮭﺎي ﮔﻠﻲ را در‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺧﻤﺮهھﺎ و ﻛﻮزهھﺎﯾﻲ ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ و اﯾﻦ ﺧﻤﺮهھﺎ را ﺑﺮ روي رﻓﮭﺎ ﻣﻲﭼﯿﺪﻧﺪ؛ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﮫھﺎﯾﻲ‬
‫ﺑﺮاي ﻣﻌﺎﺑﺪ و ﻛﺎﺧﮭﺎي ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ درﺳﺖ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﮫھﺎ ھﻤﮫ ﻧﺎﺑﻮد ﺷﺪه‪ ،‬وﻟﻲ از ﯾﻜﻲ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ‬
‫آﻧﮭﺎ‪ ،‬ﻛﮫ ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﺔ ﺑﻮرﺳﯿﭙﺎ ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﺴﺨﮫھﺎﯾﻲ اﺳﺘﻨﺴﺎخ ﻛﺮده و در ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﺔ آﺳﻮرﺑﺎﻧﻲ ﭘﺎل ﻧﮕﺎه داﺷﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‬

‫‪.co‬‬
‫ﻛﮫ ‪ 3000‬ﻟﻮح ﮔﻠﻲ آن ﻣﻨﺒﻊ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺎ اﻛﻨﻮن درﺑﺎرة زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺮدم ﺑﺎﺑﻞ ﻗﺪﯾﻢ دارﯾﻢ‪.‬‬

‫ﮔﺸﻮدن رﻣﻮز ﻣﯿﺨﻲ ﺑﺎﺑﻠﻲ‪ ،‬ﻣﺪت ﭼﻨﺪﯾﻦ ﻗﺮن‪ ،‬از آرزوھﺎي داﻧﺸﻤﻨﺪاﻧﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺳﺨﺖ در اﯾﻦ راه‬
‫ﻣﻲﻛﻮﺷﯿﺪﻧﺪ؛ ﭘﯿﺮوزي ﻧﮭﺎﯾﻲ در اﯾﻦ ﺑﺎره ﯾﻜﻲ از اﻓﺘﺨﺎرات ﺗﺎرﯾﺦ ﻋﻠﻢ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪ .‬در ﺳﺎل ‪،1802‬‬
‫ﮔﺌﻮرگ ﮔﺮوﺗﻔﻨﺪ‪ ،‬اﺳﺘﺎد زﺑﺎن ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ در داﻧﺸﮕﺎه ﮔﻮﺗﯿﻨﮕﻦ‪ ،‬ﺑﮫ ﻓﺮھﻨﮕﺴﺘﺎن آن ﺷﮭﺮ اﻃﻼع داد ﻛﮫ ﭼﮕﻮﻧﮫ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﺪت ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺳﺎل ﺑﺮ روي ﻧﻮﺷﺘﮫھﺎي ﺧﻂ ﻣﯿﺨﻲ اﯾﺮان ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﻛﺎر ﻛﺮده و ﺗﻮاﻧﺴﺘﮫ ھﺸﺖ ﺣﺮف‪ ،‬از‬
‫ﭼﮭﻞ و دو ﺣﺮﻓﻲ ﻛﮫ در آن ﻧﻮﺷﺘﮫھﺎ وﺟﻮد داﺷﺘﮫ‪ ،‬را ﺗﺸﺨﯿﺺ دھﺪ و‪ ،‬از آنرو‪ ،‬ﻧﺎم ﺳﮫ ﺷﺎه را در آﻧﮭﺎ‬
‫ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ .‬ﺗﺎ ﺳﺎل ‪ 1835‬ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻲ در اﯾﻦ اﻣﺮ ﺻﻮرت ﻧﮕﺮﻓﺖ‪ .‬در آن ﺳﺎل‪ ،‬راوﻟﯿﻨﺴﻦ‪ ،‬ﯾﻜﻲ از ﻛﺎرﻣﻨﺪان‬
‫ﺳﻔﺎرت اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن در اﯾﺮان‪ ،‬ﺑﺪون آﮔﺎھﻲ از ﻛﺎرھﺎي ﮔﺮوﺗﻔﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻧﺎم ﺳﮫ ﺷﺎه – ھﯿﺸﺘﺎﺳﭗ و‬
‫دارﯾﻮش و ﺧﺸﯿﺎرﺷﺎ – را در ﻛﺘﯿﺒﮫاي ﺑﮫ ﺧﻂ ﻓﺎرﺳﻲ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﻣﺸﺘﻖ از ﻣﯿﺨﻲ ﺑﺎﺑﻠﻲ ﺑﻮد ﺑﺨﻮاﻧﺪ؛ ﭘﺲ‬

‫‪yah‬‬
‫از آن‪ ،‬از روي ھﻤﯿﻦ ﺳﮫ ﻧﺎم‪ ،‬ﺗﻤﺎم آن ﻛﺘﯿﺒﮫ را ﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬وﻟﻲ اﯾﻦ ﺧﻂ‪ ،‬ﺧﻂ ﺑﺎﺑﻠﻲ ﻧﺒﻮد؛ ﻛﺎر دﯾﮕﺮي ﻛﮫ ﺑﺮ‬
‫راوﻟﯿﻨﺴﻦ ﻻزم ﻣﻲآﻣﺪ آن ﺑﻮد ﻛﮫ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﺎﻣﭙﻮﻟﯿﻮن ﺳﻨﮓ رﺷﯿﺪي ﭘﯿﺪا ﻛﻨﺪ؛ ﯾﻌﻨﻲ ﺑﮫ ﻛﺘﯿﺒﮫاي دﺳﺖ ﯾﺎﺑﺪ ﻛﮫ‬
‫ﺑﺎ دو ﺧﻂ ﻓﺎرﺳﻲ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ و ﺑﺎﺑﻠﻲ ﻧﻮﺷﺘﮫ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﻨﯿﻦ ﺳﻨﮓ ﻧﻮﺷﺘﮫاي را در ارﺗﻔﺎع ﺻﺪ ﻣﺘﺮي ﺑﺮ‬
‫ﺳﯿﻨﺔ ﻛﻮه ﺑﯿﺴﺘﻮن‪ ،‬در ﻣﺤﻞ دور از دﺳﺘﺮﺳﻲ ﯾﺎﻓﺖ‪ :‬دارﯾﻮش اول دﺳﺘﻮر داده ﺑﻮد ﻛﮫ ﺳﻨﮕﺘﺮاﺷﺎن ﺷﺮح‬
‫ﺟﻨﮕﮭﺎ و ﭘﯿﺮوزﯾﮭﺎﯾﺶ را ﺑﮫ ﺳﮫ زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﻲ و آﺷﻮري و ﺑﺎﺑﻠﻲ ﺑﺮ ﺳﯿﻨﺔ ﻛﻮه ﻧﻘﺶ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و اﯾﻦ ﻧﻘﺶ‬
‫ھﻤﺎن ﺑﻮد ﻛﮫ ﺗﻮﺟﮫ راوﻟﯿﻨﺴﻦ را ﺑﮫ ﺧﻮد ﺟﻠﺐ ﻛﺮد‪ .‬ﻣﺪت ﭼﻨﺪﯾﻦ روز وي ﺑﺮاي ﺧﻮاﻧﺪن و ﮔﺮدهﺑﺮداري‬
‫@‪h‬‬
‫از آن ﺟﺎن ﺧﻮد را ﺑﮫ ﻣﻌﺮض ﺧﻄﺮ اﻧﺪاﺧﺖ و ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺧﻮد را ﺑﮫ رﯾﺴﻤﺎﻧﻲ ﻣﻲآوﯾﺨﺖ و ﺑﺎ دﻗﺖ ﻛﺎﻣﻞ‬
‫ﺣﺮوف را اﺳﺘﻨﺴﺎخ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﺎ ﺧﻤﯿﺮ ﻧﺮﻣﻲ از آﻧﮭﺎ ﻧﻤﻮﻧﮫ ﺑﺮﻣﻲداﺷﺖ‪ .‬راوﻟﯿﻨﺴﻦ‪ ،‬ﭘﺲ از دوازده ﺳﺎل‬
‫ﻛﻮﺷﺶ و ﻛﺎر‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻣﺘﻨﮭﺎي ﺑﺎﺑﻠﻲ و آﺷﻮري را ﺗﺮﺟﻤﮫ ﻛﻨﺪ )‪ .(1847‬اﻧﺠﻤﻦ ﺷﺎھﻲ آﺳﯿﺎﯾﻲ‪ ،‬ﺑﺮاي‬
‫آﻧﻜﮫ از ﺻﺤﺖ اﻛﺘﺸﺎف راوﻟﯿﻨﺴﻦ اﻃﻤﯿﻨﺎن ﺣﺎﺻﻞ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺘﻨﻲ ﻣﯿﺨﻲ را ﻛﮫ ﺗﺎ آن زﻣﺎن ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻧﺸﺪه ﺑﻮد‬
‫ﻧﺰد ﭼﻨﺪ آﺷﻮرﺷﻨﺎس ﻓﺮﺳﺘﺎد و از آﻧﺎن ﺧﻮاﺳﺖ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﺪون ارﺗﺒﺎط ﭘﯿﺪا ﻛﺮدن ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ‪ ،‬آﻧﮭﺎ را ﺗﺮﺟﻤﮫ‬
‫‪are‬‬

‫ﻛﻨﻨﺪ؛ ﭼﮭﺎر ﺗﺮﺟﻤﮫاي ﻛﮫ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻓﺮاھﻢ آﻣﺪ ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﻮد‪ .‬در ﻧﺘﯿﺠﺔ اﯾﻦ ﻛﻮﺷﺶ‬
‫ﻣﺪاوم داﻧﺸﻤﻨﺪان و ﻣﺤﻘﻘﺎن‪ ،‬ﻣﯿﺪان ﺑﺤﺚ ﺗﺎرﯾﺦ‪ ،‬ﺑﺎ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻛﮫ از اﯾﻦ ﺗﻤﺪن ﺗﺎزه اﻛﺘﺸﺎف ﺷﺪه ﺑﮫ‬

‫دﺳﺖ ﻣﻲآﻣﺪ‪ ،‬وﺳﻌﺖ ﭘﯿﺪا ﻛﺮد‪.‬‬

‫زﺑﺎن ﺑﺎﺑﻠﻲ زﺑﺎﻧﻲ ﺳﺎﻣﻲ‪ ،‬و از ﺗﻄﻮر و ﺗﻐﯿﯿﺮﺷﻜﻞ زﺑﺎﻧﮭﺎي ﺳﻮﻣﺮي و اﻛﺪي ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه ﺑﻮد‪ .‬اﯾﻦ زﺑﺎن‬
‫‪set‬‬

‫را ﺑﺎ ﺣﺮوﻓﻲ ﻣﻲﻧﻮﺷﺘﻨﺪ ﻛﮫ اﺻﻞ ﺳﻮﻣﺮي داﺷﺖ‪ ،‬وﻟﻲ ﻟﻐﺎت آن ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن ﺗﻐﯿﯿﺮ ﭘﯿﺪا ﻛﺮده و از‬
‫ﺷﻜﻞ اﺻﻠﻲ ﻣﻨﺤﺮف ﺷﺪه ﺑﻮد )ھﻤﺎنﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ ﻟﻐﺖ ﻓﺮاﻧﺴﮫ ﯾﺎ ﻻﺗﯿﻨﻲ اﺧﺘﻼف ﭘﯿﺪا ﻛﺮده اﺳﺖ(‪ .‬اﺧﺘﻼف‬
‫ﻣﯿﺎن زﺑﺎﻧﮭﺎي ﺳﻮﻣﺮي و ﺑﺎﺑﻠﻲ‪ ،‬در اواﺧﺮ‪ ،‬ﺑﮫ اﻧﺪازهاي ﺑﻮد ﻛﮫ ﻧﺎﭼﺎر ﺑﺎﯾﺴﺘﻲ ﻛﺘﺎﺑﮭﺎي ﻟﻐﺖ و ﺻﺮف و‬
‫ﻧﺤﻮ ﺧﺎﺻﻲ ﺑﻨﻮﯾﺴﻨﺪ ﺗﺎ داﻧﺸﻤﻨﺪان و ﻛﺎھﻨﺎن ﺟﻮان از روي آن ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻟﻐﺖ ﺳﻮﻣﺮي ﻓﺼﯿﺢ و »ﻗﺪﯾﻤﻲ« و‬
‫ﻧﻮﺷﺘﮫھﺎي روﺣﺎﻧﻲ ﺳﻮﻣﺮي را ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ در ﺣﺪود ﭼﮭﺎر ﯾﻚ از ﻛﺘﺎﺑﮭﺎي ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﺔ‬
‫‪an‬‬

‫ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ ﻧﯿﻨﻮا ﻛﺘﺎﺑﮭﺎي ﻟﻐﺖ ﺳﻮﻣﺮي و ﺑﺎﺑﻠﻲ و آﺷﻮري و ﻛﺘﺎﺑﮭﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ ﺻﺮف و ﻧﺤﻮ زﺑﺎﻧﮭﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﻲ از اﯾﻦ ﻛﺘﺎﺑﮭﺎي ﻟﻐﺖ و ﺻﺮف و ﻧﺤﻮ در زﻣﺎن ﺳﺎرﮔﻦ اﻛﺪي ﻧﻮﺷﺘﮫ ﺷﺪه؛ از ھﻤﯿﻦ ﺟﺎ ﻣﻌﻠﻮم‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت و ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﻋﻠﻤﻲ از ﭼﮫ زﻣﺎﻧﮭﺎي دوري آﻏﺎز ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در زﺑﺎن ﺑﺎﺑﻠﻲ ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﺳﻮﻣﺮي‪ ،‬ﻋﻼﻣﺎت ﻧﻮﺷﺘﻨﻲ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ﺣﺮوف ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ھﺠﺎھﺎ و ﻣﻘﺎﻃﻊ ﻛﻠﻤﺎت را ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﻲداد‪ .‬ﺑﺎﺑﻠﯿﺎن‬
‫‪pym‬‬

‫ھﺮﮔﺰ ﺑﺮاي ﺧﻮد اﻟﻔﺒﺎﯾﻲ وﺿﻊ ﻧﻜﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﺎ ﺗﻌﺪادي در ﺣﺪود ﺳﯿﺼﺪ »ﻋﻼﻣﺖ ھﺠﺎﯾﻲ« آﻧﭽﮫ را‬
‫ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﻣﻲﻧﻮﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺣﻔﻆ ﻛﺮدن اﯾﻦ ﻋﻼﻣﺎت ھﺠﺎﯾﻲ‪ ،‬و آﻣﻮﺧﺘﻦ ﻗﻮاﻋﺪ ﺣﺴﺎب و ﺗﻌﻠﯿﻤﺎت دﯾﻨﻲ‪،‬‬
‫روﯾﮭﻤﺮﻓﺘﮫ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﺔ ﻣﺪارس ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ ﺑﮫ ﻣﻌﺎﺑﺪ را ﺗﺸﻜﯿﻞ ﻣﻲداد؛ در اﯾﻦ ﻣﺪارس ﻛﺎھﻨﺎن آﻧﭽﮫ را ﺑﺮاي‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺧﺪاﯾﺎن ﻣﻔﯿﺪ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ – و ھﻤﯿﻨﮭﺎ ﺑﻮد ﻛﮫ ذﻛﺮ ﻛﺮدﯾﻢ – ﺑﮫ ﺷﺎﮔﺮدان ﺧﻮد ﺗﻌﻠﯿﻢ ﻣﻲدادﻧﺪ‪ .‬در ﺿﻤﻦ‬
‫ﻛﺎوﺷﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺷﺪه‪ ،‬اﻃﺎق ﻣﻜﺘﺒﻲ از زﯾﺮ ﺧﺎك ﺑﯿﺮون آﻣﺪه ﻛﮫ ﺑﺮ روي ﻛﻒ آن ﻟﻮﺣﮭﺎي ﮔﻠﯿﻲ ﺑﮫ دﺳﺖ‬
‫آﻣﺪه ﻛﮫ ﺑﺮ آﻧﮭﺎ ﺷﺎﮔﺮدان دﺧﺘﺮ و ﭘﺴﺮ‪ ،‬از روي ﺳﺮﻣﺸﻘﮭﺎي اﺧﻼﻗﻲ آﻣﻮزﮔﺎران ﺧﻮد‪ ،‬دو ھﺰار ﺳﺎل ﻗﺒﻞ‬

‫‪.co‬‬
‫از ﻣﯿﻼد ﻣﺴﯿﺢ ﻣﺸﻖ ﻣﻲﻛﺮدهاﻧﺪ؛ ﭼﻨﺎن ﻣﻲﻧﻤﺎﯾﺪ ﻛﮫ ﯾﻚ ﺣﺎدﺛﮫ و ﺑﻼي ﻧﺎﮔﮭﺎﻧﻲ ﻛﻼس درس را ﯾﻜﺒﺎره از‬
‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ اﻧﺪاﺧﺘﮫ و در زﯾﺮ زﻣﯿﻦ ﻣﺪﻓﻮن ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎﺑﻠﯿﺎن ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺮدم ﻓﻨﯿﻘﯿﮫ‪ ،‬ﺧﻄﻨﻮﯾﺴﻲ را وﺳﯿﻠﺔ ﺗﺴﮭﯿﻞ ﻛﺎر ﺗﺠﺎرت ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ‬
‫ﮔﻠﮭﺎي رس ﺧﻮد را زﯾﺎد ﺑﮫ ﻣﺼﺮف ﭼﯿﺰﻧﻮﯾﺴﻲ ﻧﻤﻲرﺳﺎﻧﺪﻧﺪ‪ .‬در ﻣﯿﺎن اﻟﻮاح ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪه‪ ،‬داﺳﺘﺎﻧﮭﺎي‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﻨﻈﻮﻣﻲ ﺑﮫ زﺑﺎن ﺟﺎﻧﻮران دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد؛ اﯾﻦ ﻧﻮﺷﺘﮫھﺎ‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬ﻧﺴﻞ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ از ﺳﻠﺴﻠﮫاي اﺳﺖ ﻛﮫ ﭘﺎﯾﺎﻧﻲ‬
‫ﻧﺪارد؛ ﻧﯿﺰ ﺳﺮودھﺎﯾﻲ در آن اﻟﻮاح وﺟﻮد دارد ﻛﮫ در آﻧﮭﺎ ﻛﺎﻣﻼ ﻣﺮاﻋﺎت وزن ﻋﺮوﺿﻲ ﺷﺪه‪ ،‬و ﺳﻄﻮر‬
‫و ﺑﻨﺪھﺎي آن ﻛﺎﻣﻼ از ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﻣﺘﻤﺎﯾﺰ اﺳﺖ؛ از اﺷﻌﺎر ﻏﯿﺮدﯾﻨﻲ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﻛﻢ در ﻣﯿﺎن اﯾﻦ آﺛﺎر دﯾﺪه‬
‫ﻣﻲﺷﻮد؛ از آﻧﭽﮫ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ﻣﺮاﺳﻢ دﯾﻨﻲ اﺳﺖ ﺑﻮي ﻧﻤﺎﯾﺶ اﺳﺘﺸﻤﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﮔﻮ اﯾﻨﻜﮫ ھﻨﻮز ﻧﻤﻲﺗﻮان آﻧﮭﺎ‬
‫را ﺗﺌﺎﺗﺮ ﻧﺎﻣﯿﺪ؛ از اﯾﻨﮭﺎ ﮔﺬﺷﺘﮫ‪ ،‬ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎدي ﮔﺰارش وﻗﺎﯾﻊ و ﺛﺒﺖ ﺣﻮادث ﺗﺎرﯾﺨﻲ در ﻣﯿﺎن‬

‫‪yah‬‬
‫اﻟﻮاح ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬وﻗﺎﯾﻊﻧﮕﺎران رﺳﻤﻲ ﭘﺮھﯿﺰﻛﺎري و ﻛﺸﻮرﮔﺸﺎﯾﻲ ﺷﺎھﺎن را ﺛﺒﺖ ﻛﺮده و ﺣﻮادث‬
‫ﻣﮭﻤﻲ را ﻛﮫ ﺑﺮاي ﻣﻌﺎﺑﺪ و ﺷﮭﺮھﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﭘﯿﺶآﻣﺪه ﻧﻮﺷﺘﮫ و ﺑﮫ ﯾﺎدﮔﺎر ﮔﺬاﺷﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮوﺳﻮس‪،‬‬
‫ﻧﺎﻣﺪارﺗﺮﯾﻦ ﻣﻮرخ ﺑﺎﺑﻠﻲ )ﺣﻮاﻟﻲ ‪280‬قم(‪ ،‬ھﻤﭽﻮن ﻛﺴﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻋﻠﻢ و دراﯾﺖ ﺧﻮد اﻋﺘﻤﺎد ﻛﺎﻣﻞ داﺷﺘﮫ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬از آﻓﺮﯾﻨﺶ ﺟﮭﺎن و آﻏﺎز ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﺸﺮ ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺷﺎه ﺑﺎﺑﻠﻲ را ﺧﺪاﯾﻲ ﺑﺮﮔﺰﯾﺪ‪ ،‬و ﻣﺪت‬
‫ﺳﻠﻄﻨﺖ اﯾﻦ ﺷﺎه ‪ 36000‬ﺳﺎل ﻃﻮل ﻛﺸﯿﺪ؛ ﺑﺮوﺳﻮس از آﻏﺎز ﺟﮭﺎن ﺗﺎ ﻃﻮﻓﺎن ﺑﺰرگ را‪ ،‬ﺑﺎ دﻗﺘﻲ‬
‫ﺷﺎﯾﺴﺘﺔ ﺗﺤﺴﯿﻦ و اﻋﺘﺪاﻟﻲ ﻧﺴﺒﻲ‪ 691200 ،‬ﺳﺎل ﻣﻲداﻧﺪ‪.‬‬
‫@‪h‬‬
‫دوازده ﻟﻮح ﺷﻜﺴﺘﮫ‪ ،‬ﻛﮫ در ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﺔ آﺳﻮرﺑﺎﻧﻲ ﭘﺎل ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه و اﻛﻨﻮن در ﻣﻮزة‬

‫ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﻧﮕﺎھﺪاري ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺟﺎﻟﺒﺘﺮﯾﻦ اﺛﺮ ادﺑﻲ ﺑﯿﻦاﻟﻨﮭﺮﯾﻦ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﺣﻤﺎﺳﺔ ﮔﯿﻠﮕﻤﺶ‪ ،‬را در ﺑﺮدارد‪ .‬اﯾﻦ‬
‫ﺣﻤﺎﺳﮫ ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ اﯾﻠﯿﺎد‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﮫاي از داﺳﺘﺎﻧﮭﺎﺳﺖ ﻛﮫ ﭘﯿﻮﺳﺘﮕﻲ ﻣﺘﯿﻨﻲ ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﻧﺪارﻧﺪ و آﻧﮭﺎ را‬
‫ﯾﻚﺟﺎ ﺟﻤﻊ ﻛﺮدهاﻧﺪ؛ ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﻌﻀﻲ از آﻧﮭﺎ ﺑﮫ ‪ 3000‬ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬ﯾﻚ ﻗﺴﻤﺖ از اﯾﻦ ﺣﻤﺎﺳﮫ‪،‬‬
‫‪are‬‬

‫داﺳﺘﺎن ﻃﻮﻓﺎن ﺑﺎﺑﻞ اﺳﺖ‪ .‬ﮔﯿﻠﮕﻤﺶ ﻓﺮﻣﺎﻧﻔﺮﻣﺎي اﻓﺴﺎﻧﮫاي ﺷﮭﺮ اوروك ﯾﺎ ارك و از ﻧﺴﻞ ﺷﻤﺶ –‬
‫ﻧﭙﯿﺸﺘﯿﻢ اﺳﺖ ﻛﮫ ﭘﺲ از ﻃﻮﻓﺎن ﻣﺎﻧﺪ و ﺣﯿﺎت اﺑﺪي ﭘﯿﺪا ﻛﺮد‪ .‬ﮔﯿﻠﮕﻤﺶ در اﯾﻦ داﺳﺘﺎن‪ ،‬ھﻤﭽﻮن ﺗﺮﻛﯿﺒﻲ از‬
‫آدوﻧﯿﺲ – ﺷﻤﺸﻮن‪ ،‬ﺑﺎ ﻗﺎﻣﺘﻲ ﺑﻠﻨﺪ و ھﯿﻜﻠﻲ درﺷﺖ و ﻋﻀﻼﺗﻲ ﭘﯿﭽﯿﺪه دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ ﺑﺎ ﺟﺮﺋﺖ و‬
‫ﺷﮭﺎﻣﺖ ﺑﮫ ﻛﺎرھﺎ اﻗﺪام ﻣﻲﻛﻨﺪ و زﯾﺒﺎﯾﻲ ﻓﺮﯾﺒﻨﺪهاي دارد‪:‬‬
‫‪set‬‬

‫دو ﺛﻠﺚ او ﺧﺪاﺳﺖ‪،‬‬

‫و ﯾﻚ ﺛﻠﺚ او آدﻣﯿﺰاد اﺳﺖ‪،‬‬

‫و ھﯿﭻﻛﺲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ اﻧﺪام او دم از ﺑﺮاﺑﺮي ﺑﺰﻧﺪ…‬

‫‪an‬‬

‫ھﻤﮫﭼﯿﺰ‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﻛﺮاﻧﮫھﺎي زﻣﯿﻦ‪ ،‬را دﯾﺪه‪،‬‬

‫ھﺮ ﭼﯿﺰ را ﻏﻮررﺳﻲ ﻛﺮده‪ ،‬و درﯾﺎﻓﺘﮫ اﺳﺖ ﻛﮫ ﭼﮕﻮﻧﮫ ھﻤﮫﭼﯿﺰ را ﺑﺸﻨﺎﺳﺪ؛‬
‫‪pym‬‬

‫از ﺣﺠﺎب ﺣﻜﻤﺖ‪ ،‬ﻛﮫ ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ را ﻣﻲﭘﻮﺷﺎﻧﺪ‪ ،‬ﮔﺬﺷﺖ‬

 ‫‪m‬‬
‫و ھﻤﺔ رازھﺎ را ﮔﺸﻮد‪.‬‬

‫آﻧﭽﮫ را ﭘﻨﮭﺎﻧﻲ ﺑﻮد دﯾﺪ‪،‬‬

‫‪.co‬‬
‫و از ھﺮﭼﮫ ﭘﻮﺷﯿﺪه ﺑﻮد ﺳﺮﭘﻮش ﺑﺮﮔﺮﻓﺖ؛‬

‫و ﺧﺒﺮ دورة ﭘﯿﺶ از ﻃﻮﻓﺎن را ﺑﺎز آورد‪.‬‬

‫راه دور و درازي رﻓﺖ‪،‬‬

‫‪oo‬‬
‫و رﻧﺞ و زﺣﻤﺖ ﻓﺮاواﻧﻲ را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﺮد؛‬

‫و آﻧﮕﺎه ﺑﺮ ﻟﻮﺣﻲ ﺳﻨﮕﯿﻦ آﻧﭽﮫ را ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﻮﺷﺖ‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﭘﺪران ﻧﺰد ﻋﺸﺘﺮ ﺷﻜﺎﯾﺖ ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ ﻛﮫ ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺸﺎن را ﺑﮫ ﻛﺎرھﺎي ﻛﻤﺮﺷﻜﻦ »ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺑﺎروھﺎ در ﺷﺐ و‬
‫روز« واﻣﻲدارد‪ ،‬و ﺷﻮھﺮان از آن ﺷﻜﺎﯾﺖ داﺷﺘﻨﺪ ﻛﮫ وي »ھﯿﭻ زﻧﻲ را ﺑﺮاي ﺧﻮاﺟﺔ ﺧﻮد‪ ،‬و ھﯿﭻ‬
‫دوﺷﯿﺰهاي را ﺑﺮاي ﻣﺎدر ﺧﻮﯾﺶ ﺑﺎﻗﻲ ﻧﻤﻲﮔﺬارد‪ «.‬ﻋﺸﺘﺮ از ارورو‪ ،‬ﻣﺎدر ﺧﺪاي ﮔﯿﻠﮕﻤﺶ‪ ،‬درﺧﻮاﺳﺖ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ ﻓﺮزﻧﺪي ھﻤﺎورد ﮔﯿﻠﮕﻤﺶ ﺑﯿﺎﻓﺮﯾﻨﺪ ﻛﮫ ﺑﺘﻮاﻧﺪ او را ﺑﺎ ﻧﺰاع و ﻛﺸﻤﻜﺶ ﻣﺸﻐﻮل دارد‪ ،‬و ﺑﮫ اﯾﻦ‬
‫ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺷﻮھﺮان اوروك آراﻣﺶ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﻮد را ﺑﺎزﯾﺎﺑﻨﺪ‪ .‬ارورو ﻗﻄﻌﮫ ﮔﻠﻲ را ﺑﺎ آب دھﺎن ﺧﻤﯿﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ و‬
‫@‪h‬‬
‫از آن ﺻﻮرت ﻧﯿﻤﮫ ﺧﺪاي اﻧﻜﯿﺪو را ﻣﻲﺳﺎزد ﻛﮫ ﻣﺮدي اﺳﺖ ﺑﺎ ﻧﯿﺮوي ﮔﺮاز و ﯾﺎل ﺷﯿﺮ و ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺮغ‪.‬‬
‫اﯾﻦ اﻧﻜﯿﺪو ﺑﮫ ھﻤﻨﺸﯿﻨﻲ آدﻣﯿﺰادﮔﺎن رﻏﺒﺘﻲ ﻧﺪارد و از آﻧﺎن دوري ﻣﻲﮔﺰﯾﻨﺪ و ﺑﺎ ﺟﺎﻧﻮران ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮد؛‬
‫»ﺑﺎ آھﻮان ﻋﻠﻒ ﺻﺤﺮا ﻣﻲﭼﺮد‪ ،‬ﺑﺎ آﻓﺮﯾﺪهھﺎي درﯾﺎ ﺑﺎزي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و ھﻤﺮاه ﺑﺎ دد و دام ﺗﺸﻨﮕﻲ ﺧﻮد را‬
‫ﻓﺮو ﻣﻲﻧﺸﺎﻧﺪ‪ «.‬ﯾﻜﻲ از ﺷﻜﺎرﭼﯿﺎن ﺑﺮ آن ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ ﺑﺎ دام و ﺗﻠﮫ او را ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺳﺎزد‪ ،‬وﻟﻲ ھﺮﭼﮫ‬
‫ﻣﻲﻛﻮﺷﺪ‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﻛﺎر ﻣﻮﻓﻖ ﻧﻤﻲﺷﻮد؟ آﻧﮕﺎه ﺷﻜﺎرﭼﻲ ﺑﮫ ﻧﺰدﯾﻚ ﮔﯿﻠﮕﻤﺶ ﻣﻲرود و از او ﻣﻲﺧﻮاھﺪ ﻛﮫ‬
‫زن ﻛﺎھﻨﮫاي را ﺑﮫ او اﻣﺎﻧﺖ دھﺪ ﺗﺎ اﻧﻜﯿﺪو ﺑﮫ دام ﻋﺸﻖ او ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﻮد‪ .‬ﮔﯿﻠﮕﻤﺶ ﺑﮫ او ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬اي‬
‫‪are‬‬

‫ﺻﯿﺎد‪ ،‬ﺑﺮو و ﻛﺎھﻨﮫ را ﺑﺎ ﺧﻮد ﮔﯿﺮ و‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﻛﮫ ﺟﺎﻧﻮران ﺑﮫ آﺑﺸﺨﻮر ﻣﻲروﻧﺪ‪،‬‬

‫ﭘﺮده از روي زﯾﺒﺎي او ﺑﺮدار؛ ﭼﻮن اﻧﻜﯿﺪو روي او را ﺑﺒﯿﻨﺪ‪ ،‬ﺟﺎﻧﻮران از ﮔﺮد او ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﺧﻮاھﻨﺪ ﺷﺪ‪«.‬‬

‫ﺷﻜﺎرﭼﻲ و ﻛﺎھﻨﮫ ﭘﯿﺶ ﻣﻲروﻧﺪ و اﻧﻜﯿﺪو را ﻣﻲﯾﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬

‫‪set‬‬

‫»او در اﯾﻨﺠﺎﺳﺖ‪ .‬اي زن!‬

‫ﺑﻨﺪھﺎي ﺧﻮد ﺑﮕﺸﺎ‪،‬‬

‫و از زﯾﺒﺎﯾﻲ ﺧﻮد ﭘﺮده ﺑﺮدار‪،‬‬

‫‪an‬‬

‫ﺗﺎ ﺳﯿﺮ و ﭘﺮ از ﺗﻮ ﺑﺮﺧﻮردار ﺷﻮد!‬

‫ﺑﺎزﭘﺲ ﻣﮕﺮد‪ ،‬و آﺗﺶ او را ﺗﯿﺰﺗﺮ ﻛﻦ!‬

‫‪pym‬‬

‫ﭼﻮن ﺗﺮا ﺑﺒﯿﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﺰد ﺗﻮ ﺧﻮاھﺪ آﻣﺪ‪.‬‬

 ‫‪m‬‬
‫ﺟﺎﻣﺔ ﺧﻮد ﺑﮕﺸﺎ ﺗﺎ ﺑﺮ ﺗﻮ آرام ﮔﯿﺮد!‬

‫ﺷﮭﻮت او را ﺑﺮاﻧﮕﯿﺰ‪ ،‬ﺑﺪانﺳﺎن ﻛﮫ زﻧﺎن ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫در آن ھﻨﮕﺎم‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ددان ﺑﯿﮕﺎﻧﮫ ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ‪،‬‬

‫ھﻤﺎن ددان ﻛﮫ ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ در ﭘﻲ او ﮔﺎم ﺑﺮداﺷﺘﮫ و ﺑﺎ او ﺑﺰرگ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺳﯿﻨﺔ او ﺑﮫ ﺳﯿﻨﺔ ﺗﻮ ﻓﺸﺮده ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ‪«.‬‬

‫‪oo‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﻛﺎھﻨﮫ ﺑﻨﺪھﺎي ﺧﻮد را ﮔﺸﻮد‪،‬‬

‫و از زﯾﺒﺎﯾﻲ ﺧﻮد ﭘﺮده ﺑﺮداﺷﺖ‪،‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﺗﺎ او ﺳﯿﺮ و ﭘﺮ از وي ﺑﺮﺧﻮردار ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺑﮫ ﭘﺲ ﺑﺎزﻧﮕﺸﺖ و آﺗﺶ او را ﺗﯿﺰ ﻛﺮد‪،‬‬

‫@‪h‬‬‫و ﺟﺎﻣﺔ ﺧﻮد را ﮔﺸﻮد ﺗﺎ ﺑﺮ او آرام ﮔﯿﺮد‪.‬‬

‫و ﺷﮭﻮت او را ﺑﺮاﻧﮕﯿﺨﺖ‪ ،‬ﺑﺪان ﺳﺎن ﻛﮫ زﻧﺎن ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺳﯿﻨﺔ او ﺑﺮ ﺳﯿﻨﺔ وي ﻓﺸﺮده ﺷﺪ‪.‬‬

‫اﻧﻜﯿﺪو ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﺮد ﻛﮫ ﻛﺠﺎ زاده ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪are‬‬

‫اﻧﻜﯿﺪو ﺷﺶ روز و ھﻔﺖ ﺷﺐ ﺑﺎ زن ﻣﻘﺪس ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﭼﻮن از ﻟﺬت ﺳﯿﺮ و زده ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﯿﺪار ﮔﺸﺖ و درﯾﺎﻓﺖ ﻛﮫ‬
‫دوﺳﺘﺎﻧﺶ – ﺟﺎﻧﻮران – رﻓﺘﮫاﻧﺪ؛ ﭼﻮن دﯾﺪ‪ ،‬از ﺷﺪت اﻧﺪوه ﺑﯿﺤﺎل و ﺑﯿﮭﻮش ﺷﺪ‪ .‬در آن ھﻨﮕﺎم‪ ،‬ﻛﺎھﻨﮫ وي‬
‫را ﻣﻼﻣﺖ ﻛﺮد و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺗﻮ ﻛﮫ ﺷﻜﻮه ﺧﺪاﯾﻲ داري از ﭼﮫ رو ﻣﯿﺎن وﺣﺸﯿﺎن ﻣﺰارع ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮي؟ ﺑﯿﺎ‬
‫ﺗﻮ را ﺑﮫ اوروك ﺑﺒﺮم‪ ،‬در آﻧﺠﺎ ﻛﮫ ﮔﯿﻠﮕﻤﺶ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻗﺪرت او ﺑﺎﻻي ھﻤﺔ ﻗﺪرﺗﮭﺎﺳﺖ‪ «.‬اﻧﻜﯿﺪو‪،‬‬
‫ﻛﮫ ﺑﺎ ﺳﺘﺎﯾﺶ ﻛﺎھﻨﮫ ﻓﺮﯾﺐ ﺧﻮرده ﺑﻮد‪ ،‬در ﭘﻲ وي ﺑﮫ ﺟﺎﻧﺐ اوروك رواﻧﮫ ﺷﺪ و ﭼﻨﯿﻦ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﺮا ﺑﮫ‬
‫‪set‬‬

‫آﻧﺠﺎ ﻛﮫ ﮔﯿﻠﮕﻤﺶ اﺳﺖ راھﻨﻤﺎﯾﻲ ﻛﻦ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﺎ او ﺑﺠﻨﮕﻢ و ﻗﺪرت ﺧﻮد را ﺑﮫ وي ﻧﺸﺎن دھﻢ«؛ ﭼﻮن ﭼﻨﯿﻦ‬
‫ﺷﺪ‪ ،‬ﺧﺪاﯾﺎن و ﺷﻮھﺮان ﺷﺎد ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﮔﯿﻠﮕﻤﺶ‪ ،‬در آﻏﺎز ﻛﺎر ﺑﺎ ﻧﯿﺮو و ﭘﺲ از آن ﺑﺎ ﻣﮭﺮﺑﺎﻧﻲ ﺧﻮﯾﺶ‪،‬‬
‫ﺑﺮ وي ﭼﯿﺮه ﺷﺪ‪ ،‬و آن دو ﯾﺎر وﻓﺎدار ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺷﺪﻧﺪ؛ ھﺮ دو در ﻛﻨﺎر ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺑﺮاي ﺣﻤﺎﯾﺖ اوروك در‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﻋﯿﻼم ﭘﯿﺶ رﻓﺘﻨﺪ و‪ ،‬ﭘﺲ از اﻧﺠﺎم ﻛﺎرھﺎي ﺑﺰرگ‪ ،‬ﭘﯿﺮوزﻣﻨﺪاﻧﮫ ﺑﺎزﮔﺸﺘﻨﺪ‪ .‬ﮔﯿﻠﮕﻤﺶ »ﺳﺎز و ﺑﺮگ‬
‫ﺟﻨﮕﻲ از ﺧﻮد دور ﻛﺮد و ﺟﺎﻣﺔ ﺳﻔﯿﺪ ﺧﻮﯾﺶ را ﭘﻮﺷﯿﺪ و ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻧﺸﺎﻧﮫھﺎي ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ ﺑﯿﺎراﺳﺖ و ﺗﺎج‬
‫‪an‬‬

‫ﺑﺮ ﺳﺮ ﮔﺬاﺷﺖ«‪ .‬در آن ھﻨﮕﺎم‪ ،‬ﻋﺸﺘﺮ ﺳﯿﺮي ﻧﺎﭘﺬﯾﺮ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻋﺸﻖ او ﺷﺪ و ﭼﺸﻤﺎن درﺷﺖ ﺧﻮد را‬
‫ﻣﺘﻮﺟﮫ او ﺳﺎﺧﺖ و ﺑﮫ او ﮔﻔﺖ‪:‬‬

‫»ﺑﯿﺎ اي ﮔﯿﻠﮕﻤﺶ و ﺷﻮھﺮ ﻣﻦ ﺑﺎش! ﻋﺸﻖ ﺧﻮد را ھﻤﭽﻮن ھﺪﯾﮫاي ﺑﮫ ﻣﻦ ﺑﺨﺶ؛ ﺗﻮ ﺷﻮھﺮ ﻣﻦ ﺧﻮاھﻲ‬
‫‪pym‬‬

‫ﺑﻮد‪ ،‬و ﻣﻦ زن ﺗﻮ‪ .‬ﺗﻮ را در اراﺑﮫاي از ﻻﺟﻮرد و ﻃﻼ ﺧﻮاھﻢ ﮔﺬاﺷﺖ ﻛﮫ ﭼﺮﺧﮭﺎي زرﯾﻦ ﻋﻘﯿﻖ ﻧﺸﺎن‬
‫دارد؛ ﺗﻮ را ﺷﯿﺮاﻧﻲ ﺑﺰرگ ﺧﻮاھﻨﺪ ﻛﺸﯿﺪ؛ در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ ﺑﮫ ﺧﺎﻧﺔ ﻣﺎ ﻣﻲآﯾﻲ ﮔﺮداﮔﺮد ﺗﻮ ﺑﺨﻮر‬
‫ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﮫ از درﺧﺖ ارز ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد… ﺗﻤﺎم زﻣﯿﻨﮭﺎي ﻣﺠﺎور درﯾﺎ ﻗﺪم ﺗﻮ را در آﻏﻮش ﺧﻮاھﻨﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬و‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺷﺎھﺎن در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻮ ﭘﺸﺖ دو ﺗﺎ ﺧﻮاھﻨﺪ ﻛﺮد‪ .‬و ﺧﯿﺮات و ﻋﻄﺎﯾﺎي ﻛﻮھﮭﺎ و ﺟﻠﮕﮫھﺎ را ھﻤﭽﻮن ﺧﺮاﺟﻲ‬
‫در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻮ ﺧﻮاھﻨﺪ آورد‪«.‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﮔﯿﻠﮕﻤﺶ اﯾﻦ ﭘﯿﺸﻨﮭﺎد را ﻧﻤﻲﭘﺬﯾﺮد و ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺷﻮﻣﻲ را ﻛﮫ ﻋﺸﺘﺮ ﺑﺮاي ﻣﻌﺸﻮﻗﮭﺎي ﻓﺮاوان ﺧﻮد ﻣﮭﯿﺎ‬
‫ﻛﺮده ﺑﮫ ﯾﺎد او ﻣﻲآورد‪ ،‬و از آن ﻣﯿﺎن ﻧﺎم ﺗﻤﻮز و ﺑﺎز و اﺳﺐ و ﻣﺮد ﺑﺎﻏﺒﺎن و ﺷﯿﺮ را ﻣﻲﺑﺮد و ﺑﮫ او‬
‫ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ﺗﻮ اﻛﻨﻮن ﻣﺮا دوﺳﺖ داري‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﻌﺪھﺎ‪ ،‬ھﻤﺎنﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ آﻧﺎن را از ﭘﺎي درآوردي‪ ،‬ﻣﺮا ﻧﯿﺰ از‬
‫ﭘﺎي درﺧﻮاھﻲ آورد‪ «.‬ﻋﺸﺘﺮ در ﺧﺸﻢ ﻣﻲﺷﻮد و از آﻧﻮ‪ ،‬ﺧﺪاي ﺑﺰرگ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ ﮔﺎو وﺣﺸﻲ‬
‫درﻧﺪهاي ﺑﯿﺎﻓﺮﯾﻨﺪ و آن ﮔﺎو ﮔﯿﻠﮕﻤﺶ را ﺑﻜﺸﺪ‪ .‬آﻧﻮ اﯾﻦ درﺧﻮاﺳﺖ را ﻧﻤﻲﭘﺬﯾﺮد و ﻋﺸﺘﺮ را ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻼﻣﺖ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪» :‬آﯾﺎ اﻛﻨﻮن ﻛﮫ ﮔﯿﻠﮕﻤﺶ ﺧﯿﺎﻧﺘﮭﺎ و رﺳﻮاﯾﯿﮭﺎي ﺗﻮ را ﺑﮫ ﯾﺎدت آورده ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻲ ﺧﺎﻣﻮش ﺑﻤﺎﻧﻲ؟«‬
‫ﻋﺸﺘﺮ ﺗﮭﺪﯾﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ اﮔﺮ ﻣﺴﺌﻮﻟﺶ اﺟﺎﺑﺖ ﻧﺸﻮد‪ ،‬در ﺗﻤﺎم ﺟﮭﺎن ﻏﺮﯾﺰة ﻋﺸﻖ و ﺷﮭﻮت را رﯾﺸﮫﻛﻦ‬
‫ﺧﻮاھﺪ ﻛﺮد ﺗﺎ ھﺮﭼﮫ زﻧﺪه اﺳﺖ ﻧﺎﺑﻮد ﺷﻮد‪ .‬آﻧﻮ ﺗﺴﻠﯿﻢ ﻣﻲﺷﻮد و ﮔﺎو وﺣﺸﻲ درﻧﺪه را ﻣﻲآﻓﺮﯾﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ‬
‫ﮔﯿﻠﮕﻤﺶ‪ ،‬ﺑﮫ دﺳﺘﯿﺎري اﻧﻜﯿﺪو‪ ،‬ﺑﺮ آن ﺟﺎﻧﻮر ﭼﯿﺮه ﻣﻲﺷﻮد؛ ﭼﻮن ﻋﺸﺘﺮ ﺑﺮ ﮔﯿﻠﮕﻤﺶ دﺷﻨﺎم و ﻧﻔﺮﯾﻦ‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﺪ‪ ،‬اﻧﻜﯿﺪو دﺳﺘﻲ از آن ﺟﺎﻧﻮر را ﺑﮫ ﭼﮭﺮة او ﭘﺮﺗﺎب ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﮔﯿﻠﮕﻤﺶ ﺑﮫ ﺧﻮد ﻣﻲﺑﺎﻟﺪ و ﺷﺎد‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬وﻟﻲ ﻋﺸﺘﺮ ﺑﺎ ﻣﺒﺘﻼ ﻛﺮدن اﻧﻜﯿﺪو ﺑﮫ درد درﻣﺎنﻧﺎﭘﺬﯾﺮي‪ ،‬در ﺑﺤﺒﻮﺣﺔ ﺷﺎدي ﮔﯿﻠﮕﻤﺶ‪ ،‬ﻋﯿﺶ او‬
‫را ﻣﻨﻐﺺ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و اﻧﻜﯿﺪو ﻣﻲﻣﯿﺮد‪.‬‬

‫ﮔﯿﻠﮕﻤﺶ روي ﻧﻌﺶ دوﺳﺖ ﺧﻮد‪ ،‬ﻛﮫ او را از ھﺮ ﻣﺤﺒﻮﺑﮫاي ﺑﯿﺸﺘﺮ دوﺳﺖ دارد‪ ،‬ﺧﻢ ﻣﻲﺷﻮد و زاري‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ و در اﻧﺪﯾﺸﺔ ﻣﺮگ و اﺳﺮار آن ﻓﺮو ﻣﻲرود‪ ،‬ﻛﮫ آﯾﺎ ھﯿﭻ راه ﮔﺮﯾﺰي از اﯾﻦ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺷﻮم‬
‫ﻧﯿﺴﺖ؟ ﺗﻨﮭﺎ ﯾﻚ ﻧﻔﺮ از ﻣﺮگ رھﺎﯾﻲ ﯾﺎﻓﺘﮫ و آن ﺷﻤﺶ – ﻧﭙﯿﺸﺘﯿﻢ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻧﺎﭼﺎر او راز زﻧﺪﮔﻲ ﺟﺎوداﻧﻲ‬
‫@‪h‬‬
‫را ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﺪ‪ ،‬ﮔﯿﻠﮕﻤﺶ ﺑﺮ آن ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﺮاي ﯾﺎﻓﺘﻦ وي ﺗﻤﺎم ﺟﮭﺎن را ھﻢ از زﯾﺮ ﭘﺎ ﺑﮕﺬراﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫اﯾﻦ ﻛﺎر ﺑﺮﺧﯿﺰد‪ .‬در ﺿﻤﻦ اﯾﻦ ﺟﺴﺘﺠﻮ‪ ،‬ﮔﺬارش ﺑﮫ ﻛﻮھﻲ ﻣﻲاﻓﺘﺪ ﻛﮫ دو ﻋﻔﺮﯾﺖ ﻧﮕﺎھﺒﺎن آن ھﺴﺘﻨﺪ؛ ﺳﺮ‬
‫اﯾﻦ ﻋﻔﺮﯾﺘﮭﺎ ﺑﮫ آﺳﻤﺎن ﻣﻲﺳﺎﯾﺪ و ﭘﺴﺘﺎﻧﮭﺎﺷﺎن ﺗﺎ دوزخ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻣﻲرود‪ .‬اﯾﻦ دو ﻋﻔﺮﯾﺖ ﺑﮫ وي ﭘﺮواﻧﺔ ﻋﺒﻮر‬
‫ﻣﻲدھﻨﺪ و او از ﮔﺬرﮔﺎه زﯾﺮزﻣﯿﻨﻲ ﺗﺎرﯾﻜﻲ ﺑﮫ درازاي ﺑﯿﺴﺖ ﻛﯿﻠﻮﻣﺘﺮ ﻣﻲﮔﺬرد و ﺑﮫ ﻛﻨﺎر اﻗﯿﺎﻧﻮس‬
‫ﺑﺰرگ ﻣﻲرﺳﺪ و‪ ،‬از دور‪ ،‬ﺑﺮ روي آﻧﮭﺎ ﺗﺨﺖ ﺳﺒﯿﺘﻮ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ دوﺷﯿﺰة درﯾﺎھﺎ‪ ،‬را ﻣﻲﺑﯿﻨﺪ‪ .‬از وي ﺑﺮاي‬
‫‪are‬‬

‫ﮔﺬﺷﺘﻦ از آﺑﮭﺎ ﻣﺪد ﻣﻲﺧﻮاھﺪ و ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬اﮔﺮ در اﯾﻦ ﻛﺎر ﻛﺎﻣﯿﺎب ﻧﺸﻮم‪ ،‬ﺧﻮد را ﺑﺮ اﯾﻦ زﻣﯿﻦ ﺧﻮاھﻢ‬
‫اﻓﻜﻨﺪ و ﺧﻮاھﻢ ﻛﺸﺖ‪ «.‬ﺳﺒﯿﺘﻮ را دل ﺑﺮ او ﻣﻲﺳﻮزد و ﺑﮫ او اﺟﺎزه ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ در ﻣﺪت ﭼﮭﻞ روز‬
‫ﻃﻮﻓﺎﻧﻲ از درﯾﺎ ﺑﮕﺬرد و ﺑﮫ ﺟﺰﯾﺮة ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ‪ ،‬ﻛﮫ ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺷﻤﺶ – ﻧﭙﯿﺸﺘﯿﻢ دارﻧﺪة زﻧﺪﮔﻲ ﺟﺎوداﻧﻲ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬درآﯾﺪ‪ .‬ﭼﻮن‬

‫ﮔﯿﻠﮕﻤﺶ ﺑﮫ آن ﺟﺰﯾﺮه ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬از ﺷﻤﺶ – ﻧﭙﯿﺸﺘﯿﻢ ﺧﻮاﺳﺘﺎر زﻧﺪﮔﻲ اﺑﺪي ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬وي داﺳﺘﺎن ﻃﻮﻓﺎن‬
‫‪set‬‬

‫را ﺑﺮاي وي ﺑﺎزﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪ ،‬و ﺑﯿﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ ﭼﮕﻮﻧﮫ ﺧﺪاﯾﺎن از آﻧﭽﮫ ﺑﺮ اﺛﺮ ﺣﻤﻠﺔ دﯾﻮاﻧﮕﻲ ﻛﺮدﻧﺪ ﭘﺸﯿﻤﺎن‬
‫ﺷﺪﻧﺪ و ﭼﮕﻮﻧﮫ او و زﻧﺶ را‪ ،‬ﺑﺮاي آﻧﻜﮫ ﺳﺒﺐ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪن ﻧﺴﻞ او ﻣﻲﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬زﻧﺪﮔﻲ ﺟﺎوداﻧﮫ ﺑﺨﺸﯿﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﮔﯿﺎھﻲ را ﻛﮫ ﺧﻮردن آن ﺟﻮاﻧﻲ را ﺗﺠﺪﯾﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﮫ ﮔﯿﻠﮕﻤﺶ ﻣﻲدھﺪ‪ ،‬و ﮔﯿﻠﮕﻤﺶ آﻣﺎدة ﺑﺎزﮔﺸﺖ از‬
‫ﺳﻔﺮ دور و دراز ﺧﻮﯾﺶ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬وي در ﻣﯿﺎن راه درﻧﮓ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺗﻦ ﺧﻮد را ﺑﺸﻮﯾﺪ؛ در آن ﺣﺎل ﻛﮫ‬
‫ﻣﺸﻐﻮل ﺷﺴﺘﺸﻮﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎري در آن ﻧﺰدﯾﻜﻲ ﻣﻲﺧﺰد و ﮔﯿﺎه را ﻣﻲرﺑﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫ﮔﯿﻠﮕﻤﺶ‪ ،‬دﻟﺸﻜﺴﺘﮫ و اﻧﺪوھﮕﯿﻦ‪ ،‬ﺑﮫ اوروك ﺑﺎزﻣﻲﮔﺮدد و در ھﻤﺔ ﻣﻌﺎﺑﺪي ﻛﮫ ﺳﺮ راه ﺧﻮد ﻣﻲﺑﯿﻨﺪ ﻧﻤﺎز‬
‫ﻣﻲﮔﺰارد‪ ،‬ﺗﺎ ﻣﮕﺮ اﻧﻜﯿﺪو دﯾﮕﺮ ﺑﺎره زﻧﺪه ﺷﻮد‪ ،‬ﺣﺘﻲ اﮔﺮ اﯾﻦ زﻧﺪﮔﻲ ﺗﺎزه آن اﻧﺪازه ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻃﻮل ﻧﻜﺸﺪ‬
‫ﻛﮫ ﯾﻚ ﻛﻠﻤﮫ ﺑﺎ وي ﺳﺨﻦ ﮔﻮﯾﺪ‪ .‬اﻧﻜﯿﺪو ﻇﺎھﺮ ﻣﻲﺷﻮد و ﮔﯿﻠﮕﻤﺶ از ﺣﺎل ﻣﺮدﮔﺎن ﺟﻮﯾﺎ ﻣﻲﺷﻮد و اﻧﻜﯿﺪو‬
‫‪pym‬‬

‫در ﭘﺎﺳﺦ وي ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ﻣﺮا ﯾﺎراي ﺟﻮاب ﮔﻔﺘﻦ ﺑﮫ ﺗﻮ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﭼﮫ اﮔﺮ ﺑﺘﻮاﻧﻢ زﻣﯿﻦ را در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻮ‬
‫ﺑﮕﺸﺎﯾﻢ و آﻧﭽﮫ را ﻛﮫ دﯾﺪهام ﺑﺮاي ﺗﻮ ﺑﺎزﮔﻮﯾﻢ‪ ،‬ﺗﺮس ﺗﻮ را از ﭘﺎي درﺧﻮاھﺪ آورد‪ ،‬و از ھﻮش ﺧﻮاھﻲ‬
‫رﻓﺖ‪ «.‬وﻟﻲ ﮔﯿﻠﮕﻤﺶ‪ ،‬ﻛﮫ ﻧﻤﺎد ﻓﻠﺴﻔﮫ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﺣﻤﺎﻗﺖ ﻣﺘﮭﻮراﻧﮫ‪ ،‬اﺳﺖ‪ ،‬در ﻃﻠﺐ ﺣﻘﯿﻘﺖ اﺻﺮار ﻣﻲورزد‬
 ‫‪m‬‬
‫و ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ﺑﮕﺬار ﺗﺮس ﻣﺮا از ﭘﺎي درآورد و ﺑﯿﮭﻮش ﺷﻮم‪ ،‬ھﺮﭼﮫ ھﺴﺖ ﻣﺮا از آن آﮔﺎه ﻛﻦ‪ «.‬اﻧﻜﯿﺪو‬
‫اﺣﻮال دوزخ را ﺑﺎزﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪ ،‬و ﺑﺎ اﯾﻦ ﻧﻐﻤﺔ ﺣﺰناﻧﮕﯿﺰ ﻗﻄﻌﺎت ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪة اﯾﻦ ﺣﻤﺎﺳﮫ ﺑﮫ ﭘﺎﯾﺎن ﻣﻲرﺳﺪ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫‪ -VII‬ھﻨﺮﻣﻨﺪان‬
‫ﺧﺮده ھﻨﺮھﺎ – ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ – ﻧﻘﺎﺷﻲ – ﻣﺠﺴﻤﮫﺳﺎزي – ﻧﻘﺶ ﺑﺮﺟﺴﺘﮫ – ﻣﻌﻤﺎري‬

‫داﺳﺘﺎن ﮔﯿﻠﮕﻤﺶ ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ ﻧﻤﻮﻧﺔ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﮫ ﻓﺮدي اﺳﺖ ﻛﮫ از روي آن ﻣﻲﺗﻮاﻧﯿﻢ درﺑﺎرة ادﺑﯿﺎت ﺑﺎﺑﻞ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻗﻀﺎوت ﻛﻨﯿﻢ‪ .‬وﻟﻲ آﻧﭽﮫ از ﺧﺮدهھﻨﺮھﺎي ﺑﺎﺑﻠﻲ از ﺗﻨﺪﺑﺎد ﺣﻮادث ﻣﺼﻮن ﻣﺎﻧﺪه و ﺑﮫ ﻣﺎ رﺳﯿﺪه ﻧﺸﺎن‬
‫ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ‪ ،‬در آن ﻣﺮدم‪ ،‬اﮔﺮ روح اﺑﺪاع ھﻨﺮي ﻋﻤﯿﻖ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﮫ‪ ،‬ﻻاﻗﻞ‪ ،‬ﺗﻮﺟﮫ ﺑﮫ زﯾﺒﺎﯾﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫و ﻓﺮو رﻓﺘﻦ آﻧﺎن در اﻣﻮر ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ و ﻟﺬﺗﮭﺎي ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ و ﻋﻼﻗﺔ ﺑﮫ دﯾﻦ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺮاي ﺟﺒﺮان دﻧﯿﺎداري‬
‫ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﺷﺪه‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﻧﺒﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ از اﯾﻦ اﺣﺴﺎس ﺗﻮﺟﮫ ﺑﮫ ﺟﻤﺎل ﺟﻠﻮ ﮔﯿﺮد‪ .‬ﻗﻄﻌﮫھﺎي آﺟﺮي‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺎ‬

‫‪yah‬‬
‫دﻗﺖ و ﺣﻮﺻﻠﮫ ﻟﻌﺎب داده ﺷﺪه‪ ،‬ﺳﻨﮕﮭﺎي ﺻﯿﻘﻠﻲ‪ ،‬آﻻت و ادوات ﺧﻮش ﺳﺎﺧﺖ ﻣﻔﺮﻏﻲ و آھﻨﻲ و ﺳﯿﻤﯿﻦ‬
‫و زرﯾﻦ‪ ،‬ﭘﺎرﭼﮫھﺎي زرﺑﻔﺖ‪ ،‬ﻗﺎﻟﯿﮭﺎي ﻧﺮم و ﭘﺎرﭼﮫھﺎي ﺧﻮﺷﺮﻧﮓ و ﻓﺮﺷﯿﻨﮫھﺎي ﻋﺎﻟﻲ‪ ،‬ﻣﯿﺰھﺎ و ﺗﺨﺘﮭﺎ‬
‫و ﺻﻨﺪﻟﯿﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ از آن زﻣﺎن ﺑﺮﺟﺎي‬

‫ﻣﺎﻧﺪه‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﺮاي آن ﻛﺎﻓﻲ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻛﮫ در ﻋﺎﻟﻢ ھﻨﺮ ارزش و ﻣﻘﺎم ﺑﻠﻨﺪي ﺑﺮاي ﺗﻤﺪن ﺑﺎﺑﻠﻲ اﺛﺒﺎت ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﯾﻦ‬
‫اﻧﺪازه ھﺴﺖ ﻛﮫ ﺟﻤﺎل و روﻧﻘﻲ ﺑﮫ آن ﺗﻤﺪن ﺑﺒﺨﺸﺪ‪ .‬ﻛﺎرھﺎي زرﮔﺮي و ﺟﻮاھﺮ ﻛﺎري از آن زﻣﺎن‬
‫@‪h‬‬
‫ﻓﺮاوان ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه‪ ،‬وﻟﻲ آن دﻗﺖ ﻓﻨﻲ اﺳﺒﺎﺑﮭﺎي زﯾﻨﺘﻲ ﻣﺼﺮي ﻗﺪﯾﻢ در آﻧﮭﺎ دﯾﺪه ﻧﻤﻲﺷﻮد؛ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﮫ آن‬
‫دﻟﺨﻮش ﺑﻮدهاﻧﺪ ﻛﮫ ھﺮﭼﮫ ﻓﺮاواﻧﺘﺮ ﻓﻠﺰ زرد را ﺑﮫ ﻛﺎر ﺑﺮﻧﺪ و در ﻣﻌﺮض ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻗﺮار دھﻨﺪ‪ ،‬و‬
‫ھﻨﺮﻣﻨﺪي را در آن ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﺗﻤﺎم ﺗﻨﺔ ﯾﻚ ﭘﯿﻜﺮ را از ﻃﻼ ﺑﺴﺎزﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎﺑﻠﯿﺎن آﻻت ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‪،‬‬
‫از ﻗﺒﯿﻞ ﻧﺎي ﻓﻠﺰي‪ ،‬ﺳﻨﺘﻮر‪ ،‬ﭼﻨﮓ‪ ،‬ﻧﻲ ﻣﺸﻜﻲ‪ ،‬ﻃﺒﻞ‪ ،‬ﺑﻮق‪ ،‬ﻧﻲ‪ ،‬ﺷﯿﭙﻮر‪ ،‬زﻧﮓ )ﺳﻨﺞ(‪ ،‬و داﯾﺮه داﺷﺘﮫاﻧﺪ‬
‫و دﺳﺘﮫھﺎي ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ و آوازهﺧﻮاﻧﺎن‪ ،‬ﺑﮫ ھﻤﺮاھﻲ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﯾﺎ ﺗﻨﮭﺎ ﺗﻨﮭﺎ‪ ،‬در ﻣﻌﺎﺑﺪ و ﻛﺎﺧﮭﺎ و ﻣﺠﺎﻟﺲ‬
‫ﻣﮭﻤﺎﻧﻲ ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪان ﺑﮫ ﻧﻮازﻧﺪﮔﻲ و ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﻲ ﻣﻲﭘﺮداﺧﺘﮫاﻧﺪ‪.‬‬
‫‪are‬‬

‫ﻧﻘﺎﺷﻲ در ﻧﺰد ﺑﺎﺑﻠﯿﺎن ﻧﻘﺸﻲ ﻓﺮﻋﻲ داﺷﺖ‪ ،‬و از آن ﺑﺮاي زﯾﻨﺖ ﻛﺮدن دﯾﻮارھﺎ و ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و ھﺮﮔﺰ در ﺑﻨﺪ آن ﻧﺒﻮدﻧﺪ ﻛﮫ آن را ھﻨﺮ ﻣﺴﺘﻘﻠﻲ ﻗﺮار دھﻨﺪ‪ .‬در وﯾﺮاﻧﮫھﺎي ﺑﺎﺑﻠﻲ‪ ،‬آنﮔﻮﻧﮫ‬
‫ﻧﻘﺸﮭﺎي رﻧﮕﯿﻦ ﻛﮫ دﯾﻮار ﮔﻮرھﺎي ﻣﺼﺮي را ﻣﻲآراﺳﺘﮫ‪ ،‬ﯾﺎ آن ﻧﻘﺸﮭﺎي دﯾﻮارﯾﻲ ﻛﮫ زﯾﻨﺖ ﻛﺎﺧﮭﺎي‬
‫ﻛﺮﺗﻲ ﺑﻮده‪ ،‬دﯾﺪه ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﻓﻦ ﻣﺠﺴﻤﮫﺳﺎزي در ﻣﯿﺎن ﺑﺎﺑﻠﯿﺎن ھﯿﭻ ﺗﺮﻗﻲ ﻧﻜﺮده‪ ،‬و ﭼﻨﺎن ﺑﮫ ﻧﻈﺮ‬
‫ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ ﺑﺮ اﺛﺮ ﺗﺒﻌﯿﺖ از ﺳﻨﺖ ﺳﻮﻣﺮي‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ ﻣﯿﺮاث ﺑﮫ اﯾﺸﺎن رﺳﯿﺪه و ﻛﺎھﻨﺎن ﺳﺨﺖ در ﻧﮕﺎھﺪاري‬
‫‪set‬‬

‫آن ﻣﻲﻛﻮﺷﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺮگ اﯾﻦ ھﻨﺮ‪ ،‬ﭘﯿﺶ از آﻧﻜﮫ ﻛﺎﻣﻞ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻓﺮا رﺳﯿﺪه اﺳﺖ‪ .‬ھﻤﺔ ﭘﯿﻜﺮھﺎ ﭼﮭﺮة‬
‫ﻣﺸﺎﺑﮭﻲ دارﻧﺪ‪ :‬ﺷﺎھﺎن ھﻤﮫ ﺑﮫ ﯾﻚ ھﯿﺌﺖ درﺷﺖاﻧﺪام و داراي ﻋﻀﻼت ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪهاﻧﺪ؛ ھﺮﭼﮫ‬
‫اﺳﯿﺮ اﺳﺖ ﭼﻨﺎن اﺳﺖ ﻛﮫ ﮔﻮﯾﻲ از ﯾﻚ ﻗﺎﻟﺐ ﺑﯿﺮون آﻣﺪه‪ .‬ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎﯾﻲ ﻛﮫ از ﺑﺎﺑﻞ ﻗﺪﯾﻢ ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪه ﺑﺴﯿﺎر ﻛﻢ‬
‫اﺳﺖ؛ اﯾﻦ ﻛﻤﻲ ھﯿﭻ دﻟﯿﻞ ﻣﻮﺟﮭﻲ ﻧﺪارد‪ .‬وﺿﻊ ﻧﻘﺸﮭﺎي ﺑﺮﺟﺴﺘﮫ ﺑﮭﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻲ در اﯾﻨﺠﺎ ﻧﯿﺰ ﻧﻘﺸﮭﺎ‬
‫‪an‬‬

‫ﻗﺎﻟﺒﻲ و ﻣﺸﺎﺑﮫ ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ و ﺧﺎم اﺳﺖ و ھﺮﮔﺰ ﺑﮫ ﭘﺎي ﻧﻘﺸﮭﺎي روﺣﺪار و ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي ﻛﮫ ﻣﺼﺮﯾﺎن ھﺰار‬
‫ﺳﺎل ﭘﯿﺶ از آﻧﺎن ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﮫاﻧﺪ ﻧﻤﻲرﺳﺪ؛ ﻧﻘﺸﮭﺎي ﺑﺮﺟﺴﺘﺔ ﺑﺎﺑﻠﻲ‪ ،‬در آﻧﺠﺎ ﻛﮫ ﺟﺎﻧﻮران را در ﺣﺎﻟﺖ‬
‫ﺳﻜﻮن ﺑﺎﺷﻜﻮھﻲ ﻛﮫ در ﻃﺒﯿﻌﺖ دارﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎ در آﻧﺠﺎ ﻛﮫ ﺑﮫ واﺳﻄﺔ ﻗﺴﺎوت آدﻣﯿﺰاد ﺣﺎﻟﺖ درﻧﺪﮔﻲ و‬
‫اﻓﺮوﺧﺘﮕﻲ ﭘﯿﺪا ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﻲدھﺪ‪ ،‬ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺑﮫ ﺳﺮﺣﺪ ﻛﻤﺎل ﻣﻲرﺳﺪ‪.‬‬
‫‪pym‬‬

‫درﺑﺎرة ﻣﻌﻤﺎري ﺑﺎﺑﻠﻲ اﻛﻨﻮن ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺣﻜﻢ ﻛﺮد‪ ،‬ﭼﮫ ﺑﻨﺪرت ﻣﻲﺗﻮان‪ ،‬از ﻣﯿﺎن وﯾﺮاﻧﮫھﺎي آﺛﺎري ﻛﮫ ﺑﺮ‬
‫ﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪه‪ ،‬ﺑﻨﺎﯾﻲ ﯾﺎﻓﺖ ﻛﮫ ﺑﯿﺶ از دو ﺳﮫ ﻣﺘﺮ از ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ ﺑﻠﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻧﯿﺰ ھﯿﭻ ﮔﻮﻧﮫ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﯾﺎ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺣﺠﺎرﯾﻲ ﻛﮫ ﺷﻜﻞ ﻛﻠﻲ ﯾﻚ ﻣﻌﺒﺪ ﯾﺎ ﯾﻚ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن را ﻧﻤﺎﯾﺶ دھﺪ از آن زﻣﺎن ﺑﺮﺟﺎي ﻧﻤﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺎﻧﮫھﺎ‬
‫را ﺑﺎ ﺧﺸﺖ و ﮔﻞ ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﺗﻨﮭﺎ ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪان ﺧﺎﻧﺔ آﺟﺮي داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬در ﺧﺎﻧﮫھﺎي ﺑﺎﺑﻠﻲ ﺑﻨﺪرت ﭘﻨﺠﺮه‬
‫وﺟﻮد داﺷﺖ؛ در ﺧﺎﻧﮫھﺎ ﻏﺎﻟﺒًﺎ رو ﺑﮫ ﻛﻮﭼﮫھﺎي ﺗﻨﮓ ﺑﺎز ﻧﻤﻲﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺑﮫ ﻃﺮف ﺣﯿﺎﻃﻲ داﺧﻠﻲ ﺑﻮد‪ ،‬و‬

‫‪.co‬‬
‫اﯾﻦ ﺣﯿﺎط ﭘﻨﺎھﮕﺎھﻲ از آﻓﺘﺎب ﺳﻮزان ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮ اﺧﺒﺎر و رواﯾﺎت‪ ،‬ﺧﺎﻧﮫھﺎي ﻣﺮدم ﻃﺒﻘﺔ‬
‫اول اﺟﺘﻤﺎع داراي ﺳﮫ ﯾﺎ ﭼﮭﺎر ﻃﺒﻘﮫ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻛﻒ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻣﻌﺎﺑﺪ ﻣﺤﺎذي ﺳﻘﻒ ﺧﺎﻧﮫھﺎﯾﻲ ﺳﺎﺧﺘﮫ‬
‫ﻣﻲﺷﺪ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻣﻌﺎﺑﺪ ﺑﺮ زﻧﺪﮔﻲ ﺳﺎﻛﻨﺎن آن ﺧﺎﻧﮫھﺎ ﻧﻈﺎرت و ﺗﺴﻠﻂ داﺷﺖ‪ .‬ﻣﻌﺒﺪھﺎ‪ ،‬ﺑﮫ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ‪ ،‬ﺑﻨﺎھﺎي‬
‫ﻣﻜﻌﺐ ﺷﻜﻞ ﺑﺰرگ آﺟﺮﯾﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ در وﺳﻂ ﺧﻮد ﺣﯿﺎﻃﻲ داﺷﺖ‪ ،‬و ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺠﺎﻟﺲ دﯾﻨﻲ در آن ﺣﯿﺎط‬
‫ﺗﺸﻜﯿﻞ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﻏﺎﻟﺒﺎً‪ ،‬در ﻛﻨﺎر ﻣﻌﺒﺪ‪ ،‬ﺑﺮج ﺑﻠﻨﺪي ﺑﮫ ﻧﺎم »زﯾﮕﻮرات« )ﺑﮫ ﻣﻌﻨﻲ ﺟﺎي ﺑﻠﻨﺪ( ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬و‬

‫‪oo‬‬
‫آن ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﭼﻨﺪ ﻃﺒﻘﺔ ﻣﻜﻌﺐ ﺷﻜﻠﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ ھﺮﭼﮫ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻣﻲرﻓﺖ‪،‬‬

‫ﺣﺠﻢ ﻣﻜﻌﺒﮭﺎي ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ھﺮ ﻃﺒﻘﮫ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ ﻣﻲﺷﺪ و‪ ،‬ﺑﺮ ﮔﺮداﮔﺮد آن‪ ،‬ﭘﻠﻜﺎﻧﻲ ﻃﺒﻘﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﺑﮫ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ‬
‫اﺗﺼﺎل ﻣﻲداد‪ .‬اﯾﻦ »زﯾﮕﻮراﺗﮭﺎ«‪ ،‬ﻛﮫ ﻋﻨﻮان دﯾﻨﻲ و ﭘﺮﺳﺘﺸﻲ داﺷﺖ و ﺿﺮﯾﺢ و آراﻣﮕﺎه ﺧﺪاي ﺻﺎﺣﺐ‬
‫ﻣﻌﺒﺪ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ ،‬در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﻨﻈﻮرھﺎي ﻧﺠﻮﻣﻲ ﻧﯿﺰ ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲرﻓﺖ و از آﻧﺠﺎ ﻛﺎھﻨﺎن‬

‫‪yah‬‬
‫ﺣﺮﻛﺎت ﺳﺘﺎرﮔﺎن را‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ ﻋﻘﯿﺪة اﯾﺸﺎن از ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ زﻧﺪﮔﻲ ﺧﺒﺮ ﻣﻲداده‪ ،‬ﻣﺸﺎھﺪه و رﺻﺪ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫»زﯾﮕﻮرات« ﺑﺰرگ ﺑﻮرﺳﯿﭙﺎ ﺑﮫ ﻧﺎم »ﻃﺒﻘﺎت ھﻔﺖ ﻓﻠﻚ« ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬و ھﺮ ﻃﺒﻘﮫ ﺑﮫ ﯾﻜﻲ از ﺳﯿﺎراﺗﻲ‬
‫ﻛﮫ ﺑﺎﺑﻠﯿﺎن ﻣﻲﺷﻨﺎﺧﺘﻨﺪ اﺧﺘﺼﺎص داﺷﺖ و آن را ﺑﮫ رﻧﮓ ﺧﺎﺻﻲ رﻧﮓ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻃﺒﻘﺔ ﺗﺤﺘﺎﻧﻲ ﺑﮫ‬
‫رﻧﮓ ﺳﯿﺎه زﺣﻞ ﺑﻮد؛ ﻃﺒﻘﺔ ﺑﺎﻻي آن‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﻲ از زھﺮه‪ ،‬رﻧﮓ ﺳﻔﯿﺪ داﺷﺖ؛ ﻃﺒﻘﺔ ﺑﺎﻻﺗﺮ‪ ،‬ارﻏﻮاﻧﻲ‬
‫رﻧﮓ‪ ،‬ﻣﺨﺼﻮص ﻣﺸﺘﺮي ﺑﻮد؛ ﻃﺒﻘﺔ ﭼﮭﺎرم‪ ،‬ﻛﺒﻮد رﻧﮓ‪ ،‬ﺑﮫ ﻋﻄﺎرد اﺧﺘﺼﺎص داﺷﺖ؛ ﻃﺒﻘﺔ ﭘﻨﺠﻢ‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫رﻧﮓ ﺳﺮخ‪ ،‬ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ﻣﺮﯾﺦ ﺑﻮد؛ ﻃﺒﻘﺔ ﺷﺸﻢ‪ ،‬ﺑﮫ رﻧﮓ ﻧﻘﺮه‪ ،‬و ﻃﺒﻘﺔ ھﻔﺘﻢ‪ ،‬ﺑﮫ رﻧﮓ ﻃﻼ‪ ،‬ﺑﮫ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة‬
‫@‪h‬‬
‫ﻣﺎه و ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﻓﻼك و ﺳﺘﺎرﮔﺎن‪ ،‬ﭼﻮن ﺑﺘﺮﺗﯿﺐ از ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺑﺮج ﺷﺮوع ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ھﺮ ﻛﺪام ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة‬
‫ﯾﻜﻲ از روزھﺎي ﻣﺘﻮاﻟﻲ ھﻔﺘﮫ ﺑﻮد‪.‬‬

‫در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﮭﺎي ﺑﺎﺑﻞ‪ ،‬ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﻛﮫ اﻃﻼع دارﯾﻢ‪ ،‬ذوق ھﻨﺮي ﺑﮫ ﻛﺎر ﻧﻤﻲرﻓﺖ‪ ،‬و ﺧﻂ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ و ﺿﺨﺎﻣﺖ‬
‫ﺑﻨﺎ اﺳﺎس ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻲ را ﺗﺸﻜﯿﻞ ﻣﻲداد‪ .‬ﮔﺎهﮔﺎه‪ ،‬در ﻣﯿﺎن وﯾﺮاﻧﮫھﺎ‪ ،‬آﺛﺎر ﻗﻮس ﯾﺎ ﺳﻘﻒ ﮔﻨﺒﺪﯾﻲ دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد‬
‫ﻛﮫ از ﺳﻮﻣﺮﯾﺎن ﺑﮫ ﺑﺎﺑﻞ رﺳﯿﺪه‪ ،‬و ﻏﯿﺮﻣﺎھﺮاﻧﮫ‪ ،‬ﺑﻲآﻧﻜﮫ ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ اﯾﻦ ﻃﺎﻗﮭﺎ و ﻗﻮﺳﮭﺎ ﭼﮫ ﺧﻮاھﺪ‬
‫‪are‬‬

‫ﺑﻮد‪ ،‬از آﻧﮭﺎ در ﺑﻨﺎھﺎي ﺧﻮد اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺗﻨﮭﺎ ﺗﺰﯾﯿﻨﻲ ﻛﮫ در ﺧﺎرج و داﺧﻞ ﺧﺎﻧﮫ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫از آﺟﺮھﺎي ﻟﻌﺎﺑﺪار ﺑﮫ رﻧﮕﮭﺎي زرد و آﺑﻲ و ﺳﻔﯿﺪ و ﺳﺮخ ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﮫ ﮔﺎھﻲ از آﻧﮭﺎ‪ ،‬ﺑﺮ روي دﯾﻮار‪ ،‬ﻧﻘﺶ‬
‫ﺟﺎﻧﻮر ﯾﺎ ﮔﯿﺎھﻲ را ﺑﯿﺮون ﻣﻲآوردﻧﺪ‪ .‬اﺳﺘﻌﻤﺎل آﺟﺮ ﻟﻌﺎﺑﺪار ﺗﻨﮭﺎ ﺑﮫ ﻣﻨﻈﻮر زﯾﺒﺎﯾﻲ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺑﮫ اﯾﻦ‬
‫ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﮭﺎ را از ﮔﺰﻧﺪ آﻓﺘﺎب و ﺑﺎران ﻧﮕﺎه دارﻧﺪ؛ اﯾﻦ ھﻨﺮ در ﻗﺪﻣﺖ ﺑﮫ زﻣﺎن ﻧﺮﻣﺴﯿﻦ‬
‫ﻣﻲرﺳﺪ و در ﺑﯿﻦاﻟﻨﮭﺮﯾﻦ‪ ،‬ﺗﺎ آﻧﮕﺎه ﻛﮫ ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﮔﺸﻮده ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻗﻲ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ‬
‫‪set‬‬

‫ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻛﺎﺷﻲ و ﺳﻔﺎل ﻟﻌﺎﺑﻲ ﺑﮫ ﺻﻮرت ھﻨﺮ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﺷﺨﺼﻲ و ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺧﺎورﻣﯿﺎﻧﮫ درآﻣﺪه‪ ،‬ﮔﻮ اﯾﻨﻜﮫ‬
‫ﺳﻔﺎﻟﮭﺎي ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه ﭼﻨﺪان ﺟﻠﺐ ﺗﻮﺟﮫ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﻛﻤﻜﻲ ﻛﮫ ﺳﻔﺎل ﻟﻌﺎﺑﺪار ﺑﮫ ھﻨﺮ ﻣﻌﻤﺎري ﺑﺎﺑﻠﻲ‬
‫ﻛﺮده‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ ھﻨﺮ‪ ،‬ﺳﻨﮕﯿﻦ و ﺧﺎﻟﻲ از ﻇﺮاﻓﺖ و زﯾﺒﺎﯾﻲ ﺑﻮد‪ ،‬و ﺧﻮد ﻣﻮادي ﻛﮫ در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺑﮫ‬
‫ﻛﺎر ﻣﻲرﻓﺖ ﺳﺒﺐ آن ﻣﻲﺷﺪ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻓﻦ ﻧﺘﻮاﻧﺪ از درﺟﺔ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺗﺠﺎوز ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻛﺎرﮔﺮان و ﻏﻼﻣﺎن ﮔﻞ رس‬
‫را ﺧﻤﯿﺮ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﺎ آن آﺟﺮ و ﻣﻼط ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﺮاﺳﺮ ﻣﻤﻠﻜﺖ را ﻣﻌﺎﺑﺪي ﻛﮫ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺳﺎﺧﺘﮫ‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﻲﺷﺪ ﺑﺴﺮﻋﺖ ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺖ؛ ھﺮﮔﺰ ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﻌﺎﺑﺪ اﺣﺘﯿﺎج ﺑﮫ آن ﻧﺒﻮد ﻛﮫ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺼﺮ ﻗﺪﯾﻢ ﯾﺎ اروﭘﺎي‬
‫ﻗﺮون وﺳﻄﻲ‪ ،‬ﻗﺮﻧﮭﺎ ﺻﺮف وﻗﺖ ﺷﻮد‪ ،‬وﻟﻲ اﯾﻦﮔﻮﻧﮫ ﺑﻨﺎھﺎ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﺑﮫ ھﻤﺎن ﺳﺮﻋﺘﻲ ﻛﮫ ﺑﺮﭘﺎ ﻣﻲﺷﺪ ﻓﺮو‬
‫ﻣﻲرﯾﺨﺖ و وﯾﺮان ﻣﻲﺷﺪ؛ ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل ﻋﺪم ﺗﻮﺟﮫ ﺑﮫ آن ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﮭﺎ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ دوﺑﺎره آﻧﮭﺎ را ﺑﮫ‬
‫ﺻﻮرت ﺧﺎك و ﮔﻠﻲ ﻛﮫ از آن ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ درآورد‪ .‬ﺧﻮد ارزاﻧﻲ آﺟﺮ‪ ،‬در واﻗﻊ‪ ،‬ﺳﺒﺐ آن ﺑﻮد ﻛﮫ‬
‫‪pym‬‬

‫ﻧﻘﺸﺔ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﮭﺎي ﺑﺎﺑﻠﻲ ﺑﺪ و ﻧﺎﻣﺘﻨﺎﺳﺐ از ﻛﺎر درآﯾﺪ؛ ﺑﺎ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﺼﺎﻟﺤﻲ ﺑﺂﺳﺎﻧﻲ ﻣﻲﺷﺪ ﺑﻨﺎھﺎي ﻋﻈﯿﻢ ﺑﺮﭘﺎ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻛﺮد‪ ،‬وﻟﻲ ﻣﺮاﻋﺎت زﯾﺒﺎﯾﻲ در آﻧﮭﺎ اﻣﻜﺎن ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬آﺟﺮ ﺑﺎ ﺷﻜﻮه و ﺟﻼل ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﮫ‬
‫روح ﻣﻌﻤﺎري و ﻣﮭﻨﺪﺳﻲ ھﻤﺎن ﺷﻜﻮه و ﺟﻼل اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫‪ -VIII‬ﻋﻠﻮم ﺑﺎﺑﻠﯿﺎن‬
‫رﯾﺎﺿﯿﺎت – ﻧﺠﻮم – ﺗﻘﻮﯾﻢ – ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎ – ﭘﺰﺷﻜﻲ‬

‫ﺑﺎﺑﻠﯿﺎن ﻣﺮدﻣﻲ ﺗﺠﺎرت ﭘﯿﺸﮫ ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ اﻣﯿﺪ ﻛﺎﻣﯿﺎﺑﻲ در ﻋﻠﻢ ﺑﺮاي اﯾﺸﺎن ﺑﯿﺶ از ﻛﺎﻣﯿﺎﺑﻲ در‬

‫‪oo‬‬
‫ھﻨﺮ ﺑﻮد‪ .‬از ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ رﯾﺎﺿﯿﺎت ﭘﯿﺪا ﺷﺪ‪ ،‬و ﻋﻠﻢ رﯾﺎﺿﻲ‪ ،‬ﺑﮫ ﻛﻤﻚ دﯾﻦ‪ ،‬اﺳﺒﺎب ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﻋﻠﻢ ﻧﺠﻮم را‬
‫ﻓﺮاھﻢ آورد‪ .‬ﻛﺎھﻨﺎن ﺑﯿﻦاﻟﻨﮭﺮﯾﻦ‪ ،‬ﺑﺎ وﻇﺎﯾﻔﻲ ﻛﮫ ﺑﺮ ﻋﮭﺪه داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬از ﻗﺒﯿﻞ ﻗﻀﺎوت‪ ،‬ادارة اﻣﻮر ﻣﺮدم‪،‬‬
‫ﺗﺄﻣﯿﻦ وﺳﺎﯾﻞ ﻣﺎﻟﻲ ﻛﺸﺎورزي و ﺻﻨﺎﻋﺖ‪ ،‬ﻏﯿﺒﮕﻮﯾﻲ‪ ،‬ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ در ﻣﺸﺎھﺪة ﺳﺘﺎرﮔﺎن و اﺣﺸﺎي‬
‫ﺟﺎﻧﻮران‪ ،‬ﺑﻲآﻧﻜﮫ ﺧﻮد آﮔﺎه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺷﺎﻟﻮدة ﻋﻠﻮﻣﻲ را رﯾﺨﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﺑﻌﺪھﺎ ﺑﮫ دﺳﺖ ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن‪ ،‬ﺗﺎ ﻣﺪﺗﻲ ﺳﺒﺐ‬

‫‪yah‬‬
‫آن ﺑﻮد ﻛﮫ دﯾﻦ را از ﺗﺨﺖ ﭘﯿﺸﻮاﯾﻲ و ﺗﺴﻠﻂ ﺑﺮ اﻣﻮر ﺟﮭﺎن ﻓﺮود آورد‪.‬‬

‫رﯾﺎﺿﯿﺪاﻧﺎن ﺑﺎﺑﻠﻲ اﺳﺎس ﻛﺎر ﺧﻮد را ﺗﻘﺴﯿﻢ داﯾﺮه ﺑﮫ ‪ 360‬درﺟﮫ و ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺳﺎل ﺑﮫ ‪ 360‬روز ﻗﺮار داده‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮ روي اﯾﻦ‪ ،‬دﺳﺘﮕﺎه ﺷﻤﺎر ﺳﺘﯿﻨﻲ )ﺷﺼﺘﻲ( ﭘﯿﺪا ﺷﺪ ﻛﮫ ﺣﺴﺎب را ﺑﺮ ﭘﺎﯾﺔ ﺷﺼﺖ ﻗﺮار ﻣﻲداد‪ ،‬و‬
‫اﯾﻦ ﺧﻮد ﻣﺒﻨﺎي دﺳﺘﮕﺎه ﺷﻤﺎر اﺛﻨﻲﻋﺸﺮ )دوازدھﻲ( اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﻌﺪھﺎ روي ﻛﺎر آﻣﺪ و ﻋﺪد دوازده ﺷﺎﻟﻮدة‬
‫ﺷﻤﺎر ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻧﻤﺎﯾﺎﻧﺪن اﻋﺪاد‪ ،‬ﺳﮫ رﻗﻢ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﮫ ﻛﺎر ﻧﻤﻲرﻓﺖ‪ :‬ﯾﻜﻲ رﻗﻢ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة واﺣﺪ ﺑﻮد ﻛﮫ‪ ،‬ﺗﺎ ﻋﺪد‬
‫@‪h‬‬
‫‪ ، 9‬ﻧﮫ ﺑﺎر ﺗﻜﺮار ﻣﻲﺷﺪ؛ دﯾﮕﺮ رﻗﻢ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ده ﺑﻮد ﻛﮫ ﺗﺎ ‪ 90‬ﻧﮫ ﺑﺎر آن را ﺗﻜﺮار ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ رﻗﻢ ﺳﻮم‬
‫ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ‪ 100‬ﺑﻮد‪ .‬اﻣﺮ ﺣﺴﺎب ﻛﺮدن را ﺑﺎ ﺗﮭﯿﺔ ﺟﺪوﻟﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺿﺮب و ﺗﻘﺴﯿﻢ‪ ،‬ﻧﺼﻒ و رﺑﻊ و‬
‫ﺛﻠﺚ و ﻣﺮﺑﻊ و ﻣﻜﻌﺐ اﻋﺪاد اﺳﺎﺳﻲ در آن ﺛﺒﺖ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬آﺳﺎن ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ھﻨﺪﺳﮫ در ﻧﺰد آﻧﺎن ﺑﮫ آن ﺣﺪ‬
‫رﺳﯿﺪ ﻛﮫ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﻣﺴﺎﺣﺖ اﺷﻜﺎل ﻏﯿﺮ ﻣﻨﻈﻢ و ﭘﯿﭽﯿﺪه را اﻧﺪازه ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ‪ .‬ﻋﺪدي ﻛﮫ ﺑﺎﺑﻠﯿﺎن ﺑﺮاي ﭘﻲ ]‬
‫‪) [;960‬ﯾﻌﻨﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺤﯿﻂ داﯾﺮه ﺑﮫ ﻗﻄﺮ آن( ﺑﮫ ﺣﺴﺎب ﻣﻲآوردﻧﺪ‪ ،‬ﻋﺪد ‪ 3‬ﺑﻮد؛ اﻟﺒﺘﮫ اﯾﻦ اﻧﺪازه ﺗﻘﺮﯾﺐ‪،‬‬
‫ﺑﺮاي ﻣﻠﺖ ﻣﻨﺠﻤﻲ ﭼﻮن ﺑﺎﺑﻠﯿﺎن‪ ،‬ﺷﺎﯾﺴﺘﮫ ﺑﻨﻈﺮ ﻧﻤﻲرﺳﺪ‪.‬‬
‫‪are‬‬

‫ﻋﻠﻢ ﻧﺠﻮم‪ ،‬ﻋﻠﻢ ﻣﺨﺘﺺ ﺑﺎﺑﻠﯿﺎن ﺑﻮد‪ ،‬و در ﺗﻤﺎم ﻋﺎﻟﻢ ﻗﺪﯾﻢ ﺑﮫ آن اﺷﺘﮭﺎر داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﻮرد ﻧﯿﺰ ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ‬
‫ﻛﮫ ﺳﺤﺮ و ﺟﺎدو ﻣﻨﺸﺄ ﭘﯿﺪاﯾﺶ اﯾﻦ ﻋﻠﻢ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﺑﻠﯿﺎن از آن ﺟﮭﺖ در ﺳﺘﺎرﮔﺎن ﻣﻄﺎﻟﻌﮫ ﻧﻤﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ‬
‫ﻧﻘﺸﮫھﺎﯾﻲ ﺑﺮاي ﺧﻂ ﺳﯿﺮ ﻛﺎرواﻧﮭﺎ و ﻛﺸﺘﯿﮭﺎ رﺳﻢ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻧﺠﻮﻣﻲ ﺑﺮاي آن ﺑﻮد ﻛﮫ از‬
‫آﯾﻨﺪة ﻣﺮدم و ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ اﯾﺸﺎن آﮔﺎه ﺷﻮﻧﺪ؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ آﻧﺎن را‪ ،‬ﭘﯿﺶ از آﻧﻜﮫ ﻣﻨﺠﻢ ﺑﻨﺎﻣﯿﻢ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﻋﺎﻟﻢ ﺑﮫ‬
‫ﻋﻠﻢ اﺣﻜﺎم ﻧﺠﻮم ﺑﺪاﻧﯿﻢ‪ .‬ھﺮ ﺳﺘﺎره‪ ،‬در ﻧﻈﺮ آﻧﺎن‪ ،‬ﺧﺪاﯾﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ دﺳﺖ در ﻛﺎر ﻣﺮدم داﺷﺖ و ﺗﺪﺑﯿﺮ اﻣﻮر‬
‫‪set‬‬

‫ﺑﻲﺗﺄﺛﯿﺮ آن ﺻﻮرت ﻧﻤﻲﭘﺬﯾﺮﻓﺖ‪ :‬ﻣﺸﺘﺮي ﻣﺮدوك ﺑﻮد و ﻋﻄﺎرد ﻧﺒﻮ و ﻣﺮﯾﺦ ﻧﺮﮔﺎل و ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﺷﻤﺶ؛‬
‫ﻣﺎه ﺳﯿﻦ ﺑﻮد و زﺣﻞ ﻧﯿﻨﯿﺐ و زھﺮه ﻋﺸﺘﺮ‪ .‬ھﺮ ﺣﺮﻛﺖ ﺳﺘﺎرهاي دﻻﻟﺖ ﺑﺮ آن داﺷﺖ ﻛﮫ ﺣﺎدﺛﮫاي ﺑﺮ‬
‫زﻣﯿﻦ ﭘﯿﺶ آﻣﺪه‪ ،‬ﯾﺎ ﭘﯿﺸﺎﻣﺪي در آﯾﻨﺪه ﺑﮫ وﻗﻮع ﺧﻮاھﺪ ﭘﯿﻮﺳﺖ‪ :‬ﻣﺜﻼ اﮔﺮ ﻣﺎه ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺑﻮد‪ ،‬دﻻﻟﺖ ﺑﺮ آن‬
‫ﻣﻲﻛﺮد ﻛﮫ ﻣﻠﺖ دوري ﺑﮫ ﻓﺮﻣﺎن ﭘﺎدﺷﺎه در ﺧﻮاھﺪ آﻣﺪ؛ اﮔﺮ ﺷﻜﻞ ھﻼل‬
‫‪an‬‬

‫ﻛﮫ ﭘﺎدﺷﺎه ﺑﺮ دﺷﻤﻨﺎن ﺧﻮﯾﺶ ﭘﯿﺮوز ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻛﻮﺷﺸﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻣﺼﺮف ﺑﯿﺮون آوردن ﻋﻠﻢ آﯾﻨﺪه و‬
‫ﻣﻐﯿﺒﺎت از ﺣﺮﻛﺖ ﺳﺘﺎرﮔﺎن ﺑﮫ ﻣﺼﺮف ﻣﻲرﺳﯿﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺑﺎﺑﻠﯿﺎن ﻋﻨﻮان ﺷﮭﻮت و ھﻮﺳﻲ را ﭘﯿﺪا ﻛﺮده‬
‫ﺑﻮد؛ ﻛﺎھﻨﺎن ﻛﺎرﺷﻨﺎس در اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ از اﯾﻦ راه ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺳﺮﺷﺎري از ﺷﺎھﺎن و ﻣﺮدم‪ ،‬ھﺮ‬
‫دو‪ ،‬ﺑﮫ ﭼﻨﮓ آورﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ از اﯾﻦ ﻛﺎھﻨﺎن در ﻛﺎر ﺧﻮد ﺳﺨﺖ ﻣﻄﺎﻟﻌﮫ و دﻗﺖ ﺑﮫ ﺧﺮج ﻣﻲدادﻧﺪ و‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫‪pym‬‬

‫ﻛﻤﺎل اﺷﺘﯿﺎق و ﺟﺪ‪ ،‬ﻣﺠﻠﺪات ﻛﺘﺐ اﺣﻜﺎم ﻧﺠﻮم را ﻛﮫ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ رواﯾﺎت ﻣﺘﻮاﺗﺮ از دوران ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺳﺎرﮔﻦ‪،‬‬
‫ﺷﺎه اﻛﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺮرﺳﻲ و ﻣﻮﺷﻜﺎﻓﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﻨﺠﻤﺎن واﻗﻌﻲ از ﺣﻘﮫﺑﺎزاﻧﻲ ﺷﻜﺎﯾﺖ داﺷﺘﻨﺪ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻛﮫ در ﻛﻮﭼﮫ و ﺑﺎزار ﻣﻲﮔﺸﺘﻨﺪ و‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﭘﻮل‪ ،‬ﻃﺎﻟﻊ ﻣﺮدم را ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ و ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ وﺿﻊ‬
‫ھﻮاي ﯾﻚ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ را‪ ،‬ﺑﺮﺳﺎن ﺗﻘﻮﯾﻤﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ھﻤﯿﻦ روزھﺎ ﻣﯿﺎن ﻣﺎ دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺧﺒﺮ ﻣﻲدادﻧﺪ – و اﯾﻦ‬
‫اﻃﻼﻋﺎﺗﺸﺎن ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺧﻮاﻧﺪن ﻛﺘﺐ اﺣﻜﺎم ﻧﺠﻮم ﻧﺒﻮد‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﻋﻠﻢ ﻧﺠﻮم و ھﯿﺌﺖ‪ ،‬آھﺴﺘﮫ آھﺴﺘﮫ‪ ،‬از اﯾﻦ رﺻﺪھﺎي ﻓﻠﻜﻲ و ﻧﻘﺸﮫھﺎي ﻧﺠﻮﻣﯿﻲ ﻛﮫ ﺑﺮاي ﭘﻲﺑﺮدن ﺑﮫ‬
‫اﺣﻜﺎم ﻧﺠﻮم و ﺧﺒﺮ دادن از ﻏﯿﺐ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ ﺑﮫ وﺟﻮد آﻣﺪ‪ .‬ﺑﺎﺑﻠﯿﺎن در ‪ 2000‬قم ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﻣﻘﺎرﻧﺔ‬
‫ﻏﺮوب و ﻃﻠﻮع ﺳﺘﺎرة زھﺮه را ﺑﺎ ﻏﺮوب و ﻃﻠﻮع ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﺛﺒﺖ ﻛﻨﻨﺪ و ﻣﻮﺿﻊ ﺳﺘﺎرﮔﺎن ﻣﺨﺘﻠﻒ را در‬
‫آﺳﻤﺎن ﻣﻌﯿﻦ ﺳﺎزﻧﺪ و ﺧﺮده ﺧﺮده ﻧﻘﺸﺔ آﺳﻤﺎن را ﺑﺮدارﻧﺪ‪ .‬ھﺠﻮم ﻛﺎﺳﯿﮭﺎ ﺑﺮ اﯾﻦ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﻣﻮﺟﺐ آن ﺷﺪ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻛﮫ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ ﺑﺮاي ﻣﺪت ھﺰار ﺳﺎل ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬در زﻣﺎن ﺑﺨﺘﻨﺼﺮ‪ ،‬دوﺑﺎره ﺑﮫ ﻛﺎر ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻨﺪ و‬
‫ﻛﺎھﻨﺎن داﻧﺸﻤﻨﺪ ﻧﻘﺸﺔ ﻣﺪار ﺧﻮرﺷﯿﺪ و ﻣﺎه را رﺳﻢ ﻛﺮدﻧﺪ؛ ﺑﮫ اﻗﺘﺮان اﯾﻦ دو و ﺧﺴﻮف و ﻛﺴﻮف ﻣﺘﻮﺟﮫ‬
‫ﺷﺪﻧﺪ؛ ﺧﻂ ﺳﯿﺮ ﺳﯿﺎرات را ﺑﮫ دﺳﺖ آوردﻧﺪ؛ ﺑﺮاي ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺑﺎر ﺑﮫ اﺧﺘﻼف ﻣﯿﺎن دو ﻧﻮع ﺳﺘﺎرة ﺛﺎﺑﺖ و‬
‫ﺳﯿﺎر ﭘﻲ ﺑﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﺗﺎرﯾﺦ دو اﻧﻘﻼب ﺻﯿﻔﻲ و ﺷﺘﻮي و دو اﻋﺘﺪال رﺑﯿﻌﻲ و ﺧﺮﯾﻔﻲ را ﻣﻨﺠﻤﺎن ﺑﺎﺑﻠﻲ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻛﺮدﻧﺪ و‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫ﭘﯿﺮوي از روش ﺳﻮﻣﺮﯾﺎن‪ ،‬داﯾﺮة ﻓﻠﻚاﻟﺒﺮوج )ﯾﻌﻨﻲ ﻣﺪار زﻣﯿﻦ ﺑﺮ ﮔﺮد ﺧﻮرﺷﯿﺪ( را ﺑﮫ ﺑﺮﺟﮭﺎي‬
‫دوازدهﮔﺎﻧﮫ ﻣﻨﻘﺴﻢ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ؛ ﭘﺲ از ﺗﻘﺴﯿﻢ داﯾﺮه ﺑﮫ ‪ 360‬درﺟﮫ‪ ،‬درﺟﮫ را ﺑﮫ ‪ 60‬ﺛﺎﻧﯿﮫ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻛﺮدﻧﺪ؛ زﻣﺎن‬
‫را ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ آﺑﻲ و ﺷﺎﺧﺺ آﻓﺘﺎﺑﻲ اﻧﺪازه ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬ﻧﮫ ﺗﻨﮭﺎ ﺑﮫ ﺗﻜﻤﯿﻞ اﯾﻦ دو‬
‫اﺳﺒﺎب ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ اﺳﺎﺳﺎً اﺧﺘﺮاع آﻧﮭﺎ از ﻣﺮدم ﺑﺎﺑﻞ اﺳﺖ‪.‬‬
‫@‪h‬‬
‫ﺳﺎل را ﺑﮫ دوازده ﻣﺎه ﻗﻤﺮي ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ﺷﺶ ﻣﺎه از آن‪ ،‬ھﺮ ﯾﻚ‪ ،‬ﺳﻲ روز داﺷﺖ و ﺷﺶ ﻣﺎه‬
‫دﯾﮕﺮ‪ ،‬ھﺮ ﯾﻚ‪ ،‬ﺑﯿﺴﺖوﻧﮫ روز؛ ﭼﻮن ﻣﺠﻤﻮع روزھﺎي ﺳﺎل ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ‪ 354‬روز ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي‬
‫ھﻤﺎھﻨﮓ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺳﺎل ﺑﺎ ﻓﺼﻮل‪ ،‬ﻣﺎه ﺳﯿﺰدھﻤﻲ ﺑﺮ آن ﻣﻲاﻓﺰودﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي آﻧﻜﮫ ﻋﺪد ھﻔﺘﮫھﺎي ﻣﺎه ﺑﺎ ﺻﻮر‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺎه آﺳﻤﺎن ﻣﻄﺎﺑﻖ درآﯾﺪ‪ ،‬ھﺮ ﻣﺎه را ﺑﮫ ﭼﮭﺎر ھﻔﺘﮫ ﺗﻘﺴﯿﻢ‬

‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ﯾﻚ وﻗﺖ ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﺑﮫ ﺟﮭﺖ آﻧﻜﮫ ﺗﻘﻮﯾﻢ ﺳﺎدهﺗﺮي داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ھﺮ ﻣﺎه ﭘﻨﺞ ھﻔﺘﺔ ﺷﺶ روزي‬
‫‪are‬‬

‫ﻗﺎﯾﻞ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﻌﺪھﺎ ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪ ﻛﮫ ﺻﻮر ﻣﺨﺘﻠﻒ آﺳﻤﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻗﺮاردادھﺎي ﺑﺸﺮي ﻧﺎﻓﺬ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﮫ‬
‫ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ‪ ،‬ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﺎه ﺑﮫ ھﻤﺎن ﺻﻮرت اول ﭼﮭﺎر ھﻔﺘﮫاي ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﻣﺪت ﺷﺒﺎﻧﺮوز را ﻣﺜﻞ ﻣﺎ از‬
‫ﻧﺼﻒ ﺷﺐ ﺗﺎ ﻧﺼﻒ ﺷﺐ ﭘﺲ از آن ﺣﺴﺎب ﻧﻤﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ از ﻃﻠﻮع ﻣﺎه در ﯾﻚ ﺷﺐ ﺗﺎ ﻃﻠﻮع آن در‬
‫ﺷﺐ ﺑﻌﺪ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲداﺷﺘﻨﺪ؛ ﺷﺒﺎﻧﺮوز را ﺑﮫ ‪ 12‬ﺳﺎﻋﺖ ﺳﻲ دﻗﯿﻘﮫاي ﺑﺨﺶ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‬
‫ﻣﻌﻠﻮم ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ دﻗﯿﻘﺔ زﻣﺎﻧﻲ ﺑﺎﺑﻠﻲ داراي اﯾﻦ ﺧﺎﺻﯿﺖ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ زﻣﺎﻧﻲ ﻣﺴﺎوي ﭼﮭﺎر ﺑﺮاﺑﺮ اﻧﺪازة‬
‫‪set‬‬

‫اﺳﻤﻲ آن را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲﺷﺪه‪ .‬اﯾﻨﻜﮫ ﻣﺎه ﺧﻮد را ﺑﮫ ﭼﮭﺎر ھﻔﺘﮫ‪ ،‬و ﺻﻔﺤﺔ ﺳﺎﻋﺖ ﺧﻮد را ﺑﮫ دوازده ﻗﺴﻤﺖ‬
‫)ﺑﮫ ﺟﺎي ﺑﯿﺴﺖوﭼﮭﺎر ﻗﺴﻤﺖ(‪ ،‬و ﺳﺎﻋﺖ را ﺑﮫ ﺷﺼﺖ دﻗﯿﻘﮫ‪ ،‬و دﻗﯿﻘﮫ را ﺑﮫ ﺷﺼﺖ ﺛﺎﻧﯿﮫ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﻲﻛﻨﯿﻢ‪،‬‬
‫ﺑﯿﺸﻚ از آﺛﺎر ﺑﺎﺑﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ از آن زﻣﺎن ﺗﺎ روزﮔﺎر ﻣﺎ ﺑﺮ ﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﻜﯿﮫاي ﻛﮫ ﻋﻠﻢ ﺑﺎﺑﻠﻲ ﺑﺮ دﯾﻦ داﺷﺖ در ﺟﺎﻣﺪ و راﻛﺪ ﻣﺎﻧﺪن ﻋﻠﻢ ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺑﯿﺶ از ﻋﻠﻢ ﻧﺠﻮم ﻣﺆﺛﺮ ﻣﻲاﻓﺘﺎد‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫ﺧﺮاﻓﮫ ﭘﺮﺳﺘﻲ ﻣﺮدم‪ ،‬ﺑﯿﺶ از روش اﺳﺮارآﻣﯿﺰ ﻛﺎھﻨﺎن‪ ،‬از ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻢ ﺟﻠﻮ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ .‬از زﻣﺎن‬
‫ﺣﻤﻮرﺑﻲ‪ ،‬ﻓﻦ درﻣﺎن ﻛﺮدن ﺑﯿﻤﺎران ﺗﺎ ﺣﺪي از اﺧﺘﯿﺎر ﻛﺎھﻨﺎن ﺧﺎرج ﺷﺪه و ﺣﺮﻓﺔ ﺧﺎﺻﻲ را ﺑﺮاي‬
‫ﭘﺰﺷﻜﺎن ﺳﺎﺧﺘﮫ و دﺳﺘﻤﺰد و ﻛﯿﻔﺮ ﻛﺎرھﺎي ﭘﺰﺷﻜﻲ را ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻌﯿﻦ ﻛﺮده ﺑﻮد؛ ﺑﯿﻤﺎري ﻛﮫ ﭘﺰﺷﻚ را ﺑﺮاي‬
‫ﻣﺪاواي ﺧﻮد دﻋﻮت ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬از ﭘﯿﺶ ﻣﻲداﻧﺴﺖ ﻛﮫ ﺑﺮاي ﻓﻼن ﻣﺪاوا ﯾﺎ ﻋﻤﻞ ﺟﺮاﺣﻲ ﭼﮫ اﻧﺪازه ﺑﺎﯾﺪ‬
‫‪pym‬‬

‫ﺣﻖاﻟﺰﺣﻤﮫ ﺑﭙﺮدازد؛ و اﮔﺮ ﺑﯿﻤﺎر از ﻃﺒﻘﺔ ﻣﺮدم ﻓﻘﯿﺮ ﺑﻮد‪ ،‬دﺳﺘﻤﺰد ﻛﻤﺘﺮي‪ ،‬ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺎﻟﻲ وي‪،‬‬
‫از او ﻣﻄﺎﻟﺒﮫ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ھﺮﮔﺎه ﭘﺰﺷﻚ ﺧﻄﺎ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﯾﺎ ﻛﺎر ﺧﻮد را ﺧﻮب اﻧﺠﺎم ﻧﻤﻲداد‪ ،‬ﻧﺎﭼﺎر ﺑﺎﯾﺴﺘﻲ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺗﺎواﻧﻲ ﺑﮫ ﺑﯿﻤﺎر ﺑﭙﺮدازد؛ ﺣﺘﻲ در ﺣﺎﻟﺘﻲ ﻛﮫ ﺧﻄﺎي ﻓﺎﺣﺸﻲ از ﭘﺰﺷﻚ ﺳﺮ ﻣﻲزد‪ ،‬ھﻤﺎن ﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ ﭘﯿﺶ از‬
‫اﯾﻦ ﮔﻔﺘﯿﻢ‪ ،‬اﻧﮕﺸﺘﺎن او را ﻣﻲﺑﺮﯾﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﮫ ﭘﺲ از اﯾﻦ ﻛﺎر ﻏﻠﻂ ﻧﺘﻮاﻧﺪ ﺣﺮﻓﺔ ﺧﻮد را اداﻣﮫ دھﺪ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﺑﺎ وﺟﻮد آﻧﻜﮫ ﻋﻠﻢ ﭘﺰﺷﻜﻲ‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺻﻮرت‪ ،‬ﻛﺎﻣﻼ از ﺳﻠﻄﺔ دﯾﻦ ﺧﺎرج ﺷﺪه و رﻧﮓ دﻧﯿﺎﯾﻲ ﺑﮫ ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺘﮫ‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﺰﺷﻚ‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ ﺣﺮص ﺷﺪﯾﺪ ﻣﺮدم ﺑﮫ اﯾﻨﻜﮫ ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻣﺮض را ﺑﺮ ﭘﺎﯾﺔ ﺧﺮاﻓﺎت و اوھﺎم ﻗﺮار‬
‫دھﻨﺪ و ﺑﺎ ﺳﺤﺮ و ﺟﺎدو ﺑﮫ ﻣﻌﺎﻟﺠﮫ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪ ،‬در واﻗﻊ ﻛﺎر ﻣﺆﺛﺮي ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ اﻧﺠﺎم دھﺪ‪ .‬ﺟﺎدوﮔﺮان و‬
‫ﻏﯿﺒﮕﻮﯾﺎن ﺑﯿﺶ از ﭘﺰﺷﻜﺎن ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﮫ ﻣﺮدم ﺑﻮدﻧﺪ؛ در ﻧﺘﯿﺠﺔ‬

‫‪oo‬‬
‫ﺑﯿﻤﺎري از آن ﭘﯿﺶ ﻣﻲآﻣﺪ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﺮ اﺛﺮ ﮔﻨﺎھﻲ ﻛﮫ ﻣﺮﯾﺾ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺷﺪه‪ ،‬ﺷﯿﻄﺎن ﺑﮫ ﺟﺴﻢ او در ﻣﻲآﯾﺪ؛ ﺑﮫ‬
‫ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ‪ ،‬ﭘﺎﯾﺔ ﻣﻌﺎﻟﺠﮫ ﺑﺮ ﺧﻮاﻧﺪن ﻋﺰاﯾﻢ و اوراد و ﺳﺤﺮ و ﺟﺎدو ﻗﺮار داﺷﺖ‪ .‬اﮔﺮ داروھﺎي ﭘﺰﺷﻜﻲ‬
‫ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي آن ﻧﺒﻮد ﻛﮫ ﺗﻦ ﺑﯿﻤﺎر را ﭘﺎك ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺑﺮاي آن ﺑﻮد ﻛﮫ ﺷﯿﻄﺎن ﺑﺘﺮﺳﺪ و از ﺗﻦ‬
‫ﺑﯿﻤﺎر ﺑﯿﺮون رود‪ .‬داروﯾﻲ ﻛﮫ ﺑﯿﺸﺘﺮ رواج داﺷﺖ ﻣﺨﻠﻮﻃﻲ از ﭼﯿﺰھﺎﯾﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ ﻣﺎﯾﺔ ﻧﻔﺮت آدﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫و از روي ﻗﺼﺪ ﭼﻨﯿﻦ ﭼﯿﺰھﺎ را ﺑﮫ ﻋﻨﻮان دارو اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﻓﺮض ﻛﮫ ﻣﻌﺪة ﺑﯿﻤﺎر ﻗﻮﯾﺘﺮ از‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﻌﺪة ﺷﯿﻄﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ در ﺗﻦ او ﻣﻨﺰل ﮔﺰﯾﺪه اﺳﺖ؛ ﻋﻨﺎﺻﺮي ﻛﮫ ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻦ اﯾﻦ دارو ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‬
‫ﻋﺒﺎرت ﺑﻮد از ﮔﻮﺷﺖ ﺧﺎم و ﮔﻮﺷﺖ اﻓﻌﻲ؛ ﺧﺎك ارهاي ﻛﮫ ﺑﺎ ﺷﺮاب ﯾﺎ روﻏﻦ آﻣﯿﺨﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻏﺬاي ﻓﺎﺳﺪ‬
‫ﺷﺪه‪ ،‬ﮔﺮد اﺳﺘﺨﻮان‪ ،‬و ﭘﯿﮫ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺎ ﺑﻮل و ﭘﻠﯿﺪي آدﻣﻲ ﯾﺎ دﯾﮕﺮ ﺟﺎﻧﻮران ﻣﺨﻠﻮط ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﮔﺎھﻲ‪ ،‬ﺑﮫ ﺟﺎي‬
‫اﯾﻦ »ﻣﻌﺎﻟﺠﺔ ﺑﺎ ﻛﺜﺎﻓﺎت«‪ ،‬ﺑﮫ ﺑﯿﻤﺎر ﺷﯿﺮ و ﻋﺴﻞ و ﻛﺮه و ﮔﯿﺎھﺎن ﺧﻮﺷﺒﻮ ﻣﻲﺧﻮراﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬و ﻗﺼﺪﺷﺎن آن‬
‫ﺑﻮد ﻛﮫ ﺷﯿﻄﺎﻧﻲ را ﻛﮫ در ﺗﻦ ﺑﯿﻤﺎر اﺳﺖ ﺗﺴﻜﯿﻦ دھﻨﺪ و راﺿﻲ ﻧﮕﺎه دارﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ھﻤﺔ ﻣﻌﺎﻟﺠﺎت ﺑﻲﻧﺘﯿﺠﮫ‬
‫ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺮﯾﺾ را ﺑﮫ ﺳﺮ ﺑﺎزار ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ھﻤﺴﺎﯾﮕﺎن وي ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ رﻏﺒﺖ و ھﻮس ﻛﮭﻦ و رﯾﺸﮫدار‬
‫@‪h‬‬
‫ﺧﻮد را ﺑﮫ ﻛﺎر اﻧﺪازﻧﺪ و ﻧﺴﺨﮫھﺎي ﻣﺆﺛﺮي ﻛﮫ ﺣﺘﻤﺎً ﺑﯿﻤﺎر را ﻋﻼج ﺧﻮاھﺪ ﻛﺮد ﺑﮫ او ﺑﺪھﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺷﺎﯾﺪ ھﺸﺘﺼﺪ ﻟﻮﺣﺔ ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺑﺎﺑﻠﻲ ﻛﮫ ﺑﺮ ﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪه و از ﻃﺐ ﺑﺎﺑﻠﻲ ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪ ،‬ﻣﺤﺘﻮي ﺗﻤﺎم آﻧﭽﮫ در‬
‫ﻧﺰد آن ﻗﻮم ﻣﻌﻤﻮل ﺑﻮده ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ ﺣﻜﻤﻲ ﻛﮫ از اﯾﻦ راه ﻣﻲﻛﻨﯿﻢ ﭼﻨﺪان ﻋﺎدﻻﻧﮫ از ﻛﺎر در‬
‫ﻧﯿﺎﯾﺪ‪ .‬در ﺗﺎرﯾﺦ ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻦ و ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﻛﻞ و ﻣﺠﻤﻮﻋﮫ از ﺟﺰﺋﻲ ﻛﮫ از آن ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه‪ ،‬ﻛﺎر ﺧﻄﺮﻧﺎﻛﻲ‬
‫اﺳﺖ؛ از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ‪ ،‬واﺿﺢ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺗﺎرﯾﺦ ﺟﺰ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻛﻠﻲ از ﺟﺰء ﺑﺎﻗﯿﻤﺎﻧﺪه از آن‪ ،‬ﭼﯿﺰ دﯾﮕﺮي‬
‫‪are‬‬

‫ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺑﻌﯿﺪ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﻣﻌﺎﻟﺠﺔ ﺑﺎ ﺳﺤﺮ و ﺟﺎدو ﺑﺮاي آن ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ از ﺗﻠﻘﯿﻦ و اﻟﻘﺎ ﺑﮫ ﺻﻮرﺗﻲ ﻋﺎﻟﻲ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ؛ ﻧﯿﺰ اﻣﻜﺎن اﯾﻦ ھﺴﺖ ﻛﮫ آن ﺗﺮﻛﯿﺒﺎت ﭘﻠﯿﺪ و ﻣﺎﯾﺔ ﻛﺮاھﺖ ﺧﺎﻃﺮ‪ ،‬از آن ﺑﮫ ﻛﺎر رﻓﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ‬
‫ﺑﺎﻋﺚ اﺳﺘﻔﺮاغ و ﻗﻲ ﻛﺮدن ﺑﯿﻤﺎر ﺷﻮد‪ .‬ﻧﯿﺰ ﺷﺎﯾﺪ ﺑﺎﺑﻠﯿﺎن‪ ،‬در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ ﺑﯿﻤﺎري ﻛﯿﻔﺮي اﺳﺖ‬
‫ﻛﮫ ﭘﺲ از ﮔﻨﺎه ﻛﺮدن ﻣﺮﯾﺾ ﺑﺮاي وي ﭘﯿﺶ ﻣﻲآﯾﺪ و ﺷﯿﺎﻃﯿﻦ ﺑﮫ ﺟﻨﮓ ﺑﺎ او ﺑﺮ ﻣﻲﺧﯿﺰﻧﺪ‪ ،‬ﭼﯿﺰ‬
‫ﻧﺎﻣﻌﻘﻮﻟﺘﺮي از ﻣﺎ ﻧﮕﻒ‬
‫‪set‬‬

‫ﺗﮫ ﺑﺎﺷﻨﺪﻛﮫ ﻣﻲﮔﻮﯾﯿﻢ ﺑﯿﻤﺎري ﺑﺮ اﺛﺮ ﻏﻔﻠﺖ ﻧﺎﺑﺨﺸﻮدﻧﻲ ﻣﺮﯾﺾ در اﻣﺮ ﺑﮭﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﯾﺎ ﻋﺪم ﻣﺮاﻋﺎت‬
‫ﭘﺎﻛﯿﺰﮔﻲ‪ ،‬ﯾﺎ آزﻣﻨﺪي و ﺷﻜﻤﺨﻮارﮔﻲ وي ﺣﺎدث ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻛﮫ در ﻧﺘﯿﺠﺔ آن‪ ،‬ﻣﯿﻜﺮوﺑﮭﺎ ﺑﺮ ﺑﺪن ﭼﯿﺮه‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﺑﮫ ﻣﺒﺎرزة ﺑﺎ آن ﻗﯿﺎم ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫‪ -IX‬ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﺎن‬
‫دﯾﻦ و ﻓﻠﺴﻔﮫ – اﯾﻮب ﺑﺎﺑﻠﻲ – ﻛﺤﯿﻠﺚ ﺑﺎﺑﻠﻲ – ﯾﻚ ﺿﺪ روﺣﺎﻧﻲ ﺑﺎﺑﻠﻲ‬
‫‪pym‬‬

‫ﯾﻚ ﻣﻠﺖ ﺑﺎ روح رواﻗﻲ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬و ﺑﺎ روح اﭘﯿﻜﻮري از دﻧﯿﺎ ﻣﻲرود‪ .‬ھﻤﺎنﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ ﯾﻚ‬
‫ﺿﺮباﻟﻤﺜﻞ ﻗﺪﯾﻤﻲ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ﮔﮭﻮارهاش ﻣﺬھﺐ اﯾﺴﺘﺎده اﺳﺖ‪ ،‬و ﻓﻠﺴﻔﮫ آن ﻣﻠﺖ را ﺑﮫ ﮔﻮر ﻣﻲﺧﻮاﺑﺎﻧﺪ‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫در آﻏﺎز ھﻤﺔ ﻓﺮھﻨﮕﮭﺎ و ﺗﻤﺪﻧﮭﺎ اﯾﻤﺎﻧﻲ اﺳﺘﻮار ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ ﻛﮫ ﺳﺨﺘﻲ ﻃﺒﯿﻌﺖ اﻣﻮر را ﻣﻲﭘﻮﺷﺎﻧﺪ و آﻧﮭﺎ‬
‫را ﻧﺮم ﺟﻠﻮهﮔﺮ ﻣﻲﺳﺎزد و ﺑﮫ آدﻣﻲ ﻧﯿﺮو و ﺷﺠﺎﻋﺖ ﻣﻲدھﺪ‪ ،‬ﻛﮫ آﻻم را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﺪ و در ﻣﻘﺎﺑﻞ دﺷﻮارﯾﮭﺎ‬
‫ﺑﺮدﺑﺎر ﺑﺎﺷﺪ؛ در ھﺮ ﮔﺎﻣﻲ‪ ،‬ﺧﺪاﯾﺎن در ﻛﻨﺎر ﻣﺮدم ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ .‬و ﺗﺎ آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ ھﻼك ﻧﺸﺪهاﻧﺪ از ھﻼك‬

‫‪.co‬‬
‫اﯾﺸﺎن ﺟﻠﻮ ﻣﻲﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ در ھﻨﮕﺎم ﻣﺮگ ﻧﯿﺰ اﯾﻤﺎن ﻗﻮي ﺳﺒﺐ اﯾﻦ اﻋﺘﻤﺎد ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ ﮔﻨﺎھﺎن ﺑﺎﻋﺚ‬
‫ﺧﺸﻢ ﺧﺪاﯾﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺧﺪاﯾﺎن‪ ،‬ﺑﺎ ﻓﺮﺳﺘﺎدن ﻣﺮگ‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎم ﻣﻲﻛﺸﻨﺪ؛ ﺷﺮوري ﻛﮫ ﺑﮫ ﻣﺮدم ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫ﺟﺎي آﻧﻜﮫ اﯾﻤﺎﻧﺸﺎن را ﺑﮕﯿﺮد‪ ،‬ﺳﺒﺐ اﺳﺘﻮارﺗﺮ ﺷﺪن آن در دﻟﮭﺎي اﯾﺸﺎن ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﭼﻮن ﭘﯿﺮوزي ﻓﺮاھﻢ‬
‫ﺷﻮد و ﻣﺮدم‪ ،‬ﺑﺮ اﺛﺮ درﻧﮓ ﻛﺮدن زﯾﺎد در اﻣﻦ و ﺻﻠﺢ‪ ،‬ﺟﻨﮓ را ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺛﺮوت ﻓﺮاوان‬
‫ﻣﻲﺷﻮد؛ اﮔﺮ در ﺗﻮدة ﻣﺮدم ﭼﻨﯿﻦ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬در ﻃﺒﻘﺎت ﺑﺎﻻي اﺟﺘﻤﺎع ﺣﯿﺎت و ﭘﺮورش ﺟﺴﻢ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﺣﯿﺎت‬

‫‪oo‬‬
‫ﺣﻮاس و ﻋﻘﻞ ﻣﻲﮔﺮدد‪ ،‬و ﺗﻦ آﺳﺎﻧﻲ و ﺧﻮﺷﮕﺬراﻧﻲ ﺟﺎي ﺗﺤﻤﻞ و رﻧﺞ و زﺣﻤﺖ را ﻣﻲﮔﯿﺮد‪ .‬ﻋﻠﻢ ﻣﺎﯾﺔ‬
‫ﺿﻌﯿﻒ ﺷﺪن روح دﯾﻨﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﺗﻔﻜﺮ و آﺳﺎﯾﺶ ﺧﺎﻃﺮ از ﻧﯿﺮوي ﻣﺮداﻧﮕﻲ و ﺑﺮدﺑﺎري‬
‫در ﺑﺮاﺑﺮ ﺳﺨﺘﯿﮭﺎ ﻣﻲﻛﺎھﺪ‪ .‬ﺑﺎﻻﺧﺮه ﻛﺎر ﺑﮫ آﻧﺠﺎ ﻣﻲﻛﺸﺪ ﻛﮫ ﻣﺮدم درﺑﺎرة ﺧﺪاﯾﺎن ﺧﻮد دﭼﺎر ﺷﻚ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‬
‫و در ﻋﺰاي ﻓﺎﺟﻌﺔ ﻣﻌﺮﻓﺖ ﻣﻲﻧﺸﯿﻨﻨﺪ و ﺑﮫ ھﺮ ﻟﺬت دﺳﺘﺮس زودﮔﺬري رو ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ از ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺑﺪ‬

‫‪yah‬‬
‫ﺧﻮد در ﭘﻨﺎه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻠﺘﮭﺎ در آﻏﺎز ﻛﺎر ﺧﻮد ھﻤﭽﻮن اﺧﯿﻠﺲ‪ ،‬و در ﭘﺎﯾﺎن ﻛﺎر ھﻤﭽﻮن اﭘﯿﻜﻮروس‬
‫زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؛ ﺑﻌﺪ از داوود ﻧﻮﺑﺖ اﯾﻮب اﺳﺖ و ﺑﻌﺪ از اﯾﻮب ﺳﻔﺮ ﺟﺎﻣﻌﮫ ﻣﻲآﯾﺪ‪.‬‬

‫ﭼﻮن آﮔﺎھﻲ ﻣﺎ از ﻃﺮز ﺗﻔﻜﺮ ﻣﺮدم ﺑﺎﺑﻞ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ روزﮔﺎر ﺷﺎھﺎن اﺧﯿﺮ آن ﺳﺮزﻣﯿﻦ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻃﺒﯿﻌﺘﺎً‪ ،‬در اﯾﻦ ﻃﺮز ﺗﻔﻜﺮ‪ ،‬ﺣﻜﻤﺖ ﺧﺴﺘﮕﻲآﻣﯿﺰ ﺑﺮآﻣﺪه از دھﺎن ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﺎن ﺧﺴﺘﮫاي دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ در‬
‫ﺧﻮﺷﯿﮭﺎ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺮدم اﻣﺮوز اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻲﺟﺴﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼً در ﯾﻜﻲ از اﻟﻮاح‪ ،‬ﺷﺨﺼﻲ ﺑﮫ ﻧﺎم ﺑﻠﻄﺎ‬
‫– آﺗﺮوا از اﯾﻦ ﺷﻜﺎﯾﺖ دارد ﻛﮫ ﺑﯿﺶ از ھﻤﺔ ﻣﺮدم ﺑﮫ ﻓﺮﻣﺎن ﺧﺪاﯾﺎن ﮔﺮدن ﻧﮭﺎده‪ ،‬و ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬اﻧﻮاع‬
‫@‪h‬‬
‫ﺑﻼ ﺑﺮ وي ﻧﺎزل ﺷﺪه‪ :‬ﭘﺪرش ﻣﺮده و ﺑﮫ ﻣﺎدرش زﯾﺎن رﺳﯿﺪه و ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪة ﻣﺨﺘﺼﺮ ﻣﺎﻟﯿﻲ ﻛﮫ داﺷﺘﮫ‪ ،‬در‬
‫راه‪ ،‬ﺑﮫ دﺳﺖ دزدان اﻓﺘﺎده اﺳﺖ‪ .‬دوﺳﺘﺎن اﯾﻦ ﻣﺮد‪ ،‬ﺑﺮﺳﺎن‬

‫اﯾﻮب‪ ،‬ﺑﮫ وي ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻲدھﻨﺪ ﻛﮫ آﻧﭽﮫ ﺑﻼ ﺑﺮ ﺳﺮ وي ﻓﺮو رﯾﺨﺘﮫ ﻛﯿﻔﺮ ﮔﻨﺎھﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ از وي ﺳﺮ زده و‬
‫ﺧﻮد ﺑﺮ آﻧﮭﺎ آﮔﺎه ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬و ﺷﺎﯾﺪ ﺟﺰاي آن ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﺎ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺷﺪن دوران ﺧﻮﺷﻲ و آﺳﺎﯾﺶ‪ ،‬ﻛﺒﺮ و‬
‫‪are‬‬

‫ﻏﺮوري ﺑﺮ وي دﺳﺖ داده‪ ،‬و اﯾﻦ ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﻋﺎﻣﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺧﺸﻢ و ﺣﺴﺪ ﺧﺪاﯾﺎن را ﺑﺮﻣﻲاﻧﮕﯿﺰد‪ .‬ﺑﮫ‬
‫وي ﺧﺎﻃﺮﻧﺸﺎن ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﮫ ﺷﺮ ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬ﺧﯿﺮي اﺳﺖ ﻛﮫ ﻧﻘﺎﺑﻲ ﺑﺮ آن اﻓﻜﻨﺪه ﺷﺪه‪ ،‬و ﺟﺰﺋﻲ از ﻧﻘﺸﺔ‬
‫ﻛﻠﻲ اﻻھﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﮫ اﻧﺴﺎن ﺑﺎ ﻧﻈﺮ ﺗﻨﮕﻲ ﺑﮫ آن ﻣﻲﻧﮕﺮد و از ﻣﺠﻤﻮع ﻧﻘﺸﮫ ﻏﺎﻓﻞ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﮫ او ﻣﻲﮔﻮﯾﻨﺪ‬
‫ﻛﮫ اﮔﺮ اﯾﻤﺎن و ﺷﺠﺎﻋﺖ ﺧﻮد را ﻣﺤﻜﻢ ﻧﮕﺎه دارد‪ ،‬در ﭘﺎﯾﺎن ﻛﺎر‪ ،‬ﭘﺎداش ﺧﻮد را ﺧﻮاھﺪ دﯾﺪ؛ ﺑﻠﻄﺎ –‬
‫آﺗﺮوا ﺧﺪاﯾﺎن را ﺑﮫ ﯾﺎري ﻣﻲﻃﻠﺒﺪ‪ ،‬و در اﯾﻨﺠﺎ ﻟﻮح ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻧﺎﮔﮭﺎﻧﻲ ﭘﺎﯾﺎن ﻣﻲﭘﺬﯾﺮد‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫ﻗﺼﯿﺪة دﯾﮕﺮي ﻛﮫ در ﻣﯿﺎن ﺑﻘﺎﯾﺎي ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ ادﺑﯿﺎت ﺑﺎﺑﻠﻲ آﺳﻮرﺑﺎﻧﻲﭘﺎل ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه‪ ،‬اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﮫ را‬
‫درﺑﺎرة ﺷﺨﺺ ﺗﺎﺑﻲ – اوﺗﻮل – اﻧﻠﯿﻞ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواي ﻧﯿﭙﻮر ﺑﻮده‪ ،‬ﺑﮫ ﺻﻮرت دﻗﯿﻘﺘﺮي‬
‫ﺑﯿﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬وي درﺑﺎرة ﮔﺮﻓﺘﺎرﯾﮭﺎي ﺧﻮد ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬

‫[ﭼﺸﻤﺎن ﻣﻦ ﺗﺎرﯾﻚ اﺳﺖ و ﮔﻮﯾﻲ ﺑﺎ] ﻗﻔﻠﻲ [آﻧﮭﺎ را ﺑﺴﺘﮫاﻧﺪ]؛‬

‫‪an‬‬

‫[ﮔﻮﺷﮭﺎي ﻣﻦ] ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﻮش ﻣﺮد ﻛﺮي [ﺑﺴﺘﮫ اﺳﺖ]‪.‬‬

‫ﺷﺎھﻲ ﺑﻮدم و ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻏﻼﻣﻲ درآﻣﺪم؛‬

‫‪pym‬‬

‫دوﺳﺘﺎن [ﻣﻦ] ھﻤﭽﻮن دﯾﻮاﻧﮫاي ﺑﮫ ﻣﻦ ﻣﻲﻧﮕﺮﻧﺪ‪.‬‬

 ‫‪m‬‬
‫ﺑﮫ ﯾﺎري ﻣﻦ ﺑﺸﺘﺎب ﺗﺎ از اﯾﻦ ﮔﻮداﻟﻲ ﻛﮫ [ﺑﺮاي ﻣﻦ] ﺣﻔﺮ ﺷﺪه رھﺎﯾﻲ ﯾﺎﺑﻢ!…‬

‫ﺑﮫ ھﻨﮕﺎم روز آھﮭﺎي ژرف‪ ،‬و ﺑﮫ ھﻨﮕﺎم ﺷﺐ زاري؛‬

‫‪.co‬‬
‫ﺳﺮاﺳﺮ ﻣﺎه – ﻓﺮﯾﺎد؛ ﺳﺮاﺳﺮ ﺳﺎل – ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ…‬

‫ﭘﺲ از آن ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ﻛﮫ ﭼﮫ اﻧﺪازه ﻣﺮد ﭘﺮھﯿﺰﮔﺎري ﺑﻮده‪ ،‬و ﺷﺎﯾﺴﺘﮫ ﭼﻨﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ آﺧﺮﯾﻦ ﻛﺴﻲ در‬
‫ﺟﮭﺎن ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ ﺑﮫ ﭼﻨﯿﻦ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺑﯿﺮﺣﻤﺎﻧﮫاي ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﻮد‪:‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﺗﻮ ﮔﻮﯾﻲ ﻣﻦ ھﻤﯿﺸﮫ ﺳﮭﻢ ﺧﺪا را ﻛﻨﺎر ﻧﮕﺬاﺷﺘﮫام‪،‬‬

‫و ﺳﺮ ﺳﻔﺮه ﺑﮫ درﮔﺎه اﻻھﮫ از دﻋﺎ ﻓﺮوﮔﺬاري ﻛﺮدهام‪،‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﺗﻮ ﮔﻮﯾﻲ ﻣﻦ ﻛﺴﻲ ﺑﻮدهام ﻛﮫ ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ ﺗﻀﺮع و دﻋﺎ ﺑﺮ زﺑﺎﻧﻢ ﺟﺎري ﻧﺒﻮده!…‬

‫ﻣﻦ ﺑﮫ ﺷﮭﺮ ﺧﻮد آﻣﻮﺧﺘﻢ ﻛﮫ ﻧﺎم ﺧﺪا را ﺣﻔﻆ ﻛﻨﺪ؛‬

‫و ﻣﻠﺖ ﺧﻮد را ﻋﺎدت دادم ﻛﮫ ﺑﮫ ﻧﺎم اﻻھﮫ اﺣﺘﺮام ﮔﺬارد…‬

‫@‪h‬‬
‫ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﺮدم ﻛﮫ ﺧﺪا را اﯾﻦ ﻛﺎرھﺎ ﭘﺴﻨﺪﯾﺪه ﻣﻲآﯾﺪ‪.‬‬

‫ﭼﻮن ﺑﺎ ھﻤﺔ اﯾﻦ ﭘﯿﺮوي از ﻇﻮاھﺮ ﺗﻘﻮا دﭼﺎر ﺑﯿﻤﺎري ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬در اﻧﺪﯾﺸﺔ آن ﻣﻲاﻓﺘﺪ ﻛﮫ ﺳﺮ در آوردن‬
‫از ﻛﺎر ﺧﺪاﯾﺎن ﻏﯿﺮﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‪ ،‬و در ﻓﻜﺮ ﺗﻘﻠﺒﺎت و ﺑﻲﺛﺒﺎﺗﻲ ﻛﺎرھﺎي ﺑﺸﺮي ﻓﺮو ﻣﻲرود‪.‬‬

‫ﭘﺲ ﻛﯿﺴﺖ ﻛﮫ ارادة ﺧﺪاﯾﺎن را در آﺳﻤﺎﻧﮭﺎ درﯾﺎﺑﺪ؟‬

‫‪are‬‬

‫ﻧﻘﺸﺔ ﭘﺮ از اﺳﺮار ﺧﺪا را ﭼﮫ ﻛﺴﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻓﮭﻢ ﻛﻨﺪ؟…‬

‫آن ﻛﮫ دﯾﺮوز زﻧﺪه ﺑﻮد اﻣﺮوز ﻣﺮده اﺳﺖ؛‬

‫در ﯾﻚ آن در اﻧﺪوه ﻏﻮﻃﮫ ﻣﻲﺧﻮرد؛ ﺑﮫ ﯾﻚ ﭼﺸﻢ ﺑﮫ ھﻢ زدن ﺧﺮد ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪set‬‬

‫ﯾﻚ ﻟﺤﻈﮫ او آواز ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ و ﺑﺎزي ﻣﻲﻛﻨﺪ؛‬

‫و در ﯾﻚ ﭼﺸﻢ ﺑﮫ ھﻢ زدن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻮﮔﻮاري ﺑﮫ زاري ﻣﻲاﻓﺘﺪ…‬

‫‪an‬‬

‫ھﻢ و ﻏﻢ ﭼﻮن ﺷﺒﻜﮫاي ﻣﺮا در ﺧﻮد ﭘﯿﭽﯿﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﭼﺸﻤﮭﺎي ﻣﻦ ﺑﺎز اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻲ ﭼﯿﺰي ﻧﻤﻲﺑﯿﻨﺪ؛‬

‫ﮔﻮﺷﮭﺎي ﻣﻦ ﺑﺎز اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻲ ﭼﯿﺰي ﻧﻤﻲﺷﻨﻮد…‬

‫‪pym‬‬

‫ﭘﻠﯿﺪﯾﮭﺎ ﺑﺮ ﻋﻮرت ﻣﻦ ﻓﺮو رﯾﺨﺘﮫ‪،‬‬

 ‫‪m‬‬
‫و ﺑﺮ ﻏﺪهھﺎي درون ﺷﻜﻢ ﻣﻦ ﺣﻤﻠﮫ آورده…‬

‫ﺑﺎ ﻧﺰدﯾﻚ ﺷﺪن ﻣﺮگ ھﻤﺔ ﺟﺴﻢ ﻣﻦ ﺑﮫ ﺗﺎرﯾﻜﻲ ﻓﺮو ﻣﻲرود…‬

‫‪.co‬‬
‫ﺗﻤﺎم روز‪ ،‬ﺗﻌﻘﯿﺐﻛﻨﻨﺪه در ﭘﻲ ﻣﻦ اﺳﺖ‪:‬‬

‫و ﺷﺐ ھﻨﮕﺎم‪ ،‬ﻟﺤﻈﮫاي ﺑﺮاي ﻣﻦ ﺑﺎﻗﻲ ﻧﻤﻲﮔﺬارد ﺗﺎ ﻧﻔﺲ ﺑﻜﺸﻢ…‬

‫اﻋﻀﺎي ﻣﻦ از ھﻢ ﮔﺴﯿﺨﺘﮫ ﺷﺪه‪ ،‬و ﺑﮫ آھﻨﮓ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺣﺮﻛﺖ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﺷﺐ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﺎو‪ ،‬در ﻣﯿﺎن ﻛﺜﺎﻓﺎت ﺧﻮد ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮم؛‬

‫و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ ﺑﺎ ﭘﻠﯿﺪي ﺧﻮد آﻣﯿﺨﺘﮫ ﻣﻲﺷﻮم…‬

‫‪yah‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﻣﺎﻧﻨﺪ اﯾﻮب دوﺑﺎره ﻛﺎري ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة اﯾﻤﺎن اوﺳﺖ‪:‬‬

‫وﻟﻲ ﻣﻦ ﻣﻲداﻧﻢ ﻛﮫ روزي اﺷﻜﮭﺎي ﻣﻦ ﺧﻮاھﺪ ﺧﺸﻜﯿﺪ‪،‬‬

‫روزي ﻛﮫ ﻟﻄﻒ ارواح ﻧﮕﺎھﺪارﻧﺪه دﺳﺖ ﻣﺮا ﺧﻮاھﺪ ﮔﺮﻓﺖ و در آن روز ﺧﺪاﯾﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﻣﻦ ﻣﮭﺮﺑﺎن‬
‫@‪h‬‬ ‫ﺧﻮاھﻨﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﻛﺎر ﺑﮫ ﺧﻮﺷﻲ و ﺳﻌﺎدت ﭘﺎﯾﺎن ﻣﻲﭘﺬﯾﺮد‪ ،‬و روح ﭘﺎﻛﻲ ﻇﺎھﺮ ﻣﻲﺷﻮد و ھﻤﺔ آﻻم ﺗﺎﺑﻲ را ﺷﻔﺎ ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ؛‬
‫ﮔﺮدﺑﺎد ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي ھﻤﺔ ﺷﯿﺎﻃﯿﻦ ﺑﯿﻤﺎري را از ﻗﺎﻟﺐ ﺗﻦ او ﺑﯿﺮون ﻣﻲراﻧﺪ‪ .‬آﻧﮕﺎه وي ﺗﺴﺒﯿﺢ ﻣﺮدوك‬
‫ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ و ﻗﺮﺑﺎﻧﯿﮭﺎي ﮔﺮاﻧﺒﮭﺎ ﺗﻘﺪﯾﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ و از ھﻤﺔ ﻣﺮدم ﻣﻲﺧﻮاھﺪ ﻛﮫ از رﺣﻤﺖ ﺧﺪاﯾﺎن ﻧﻮﻣﯿﺪ ﻧﺸﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪are‬‬

‫ھﻤﺎنﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ ﻣﯿﺎن اﯾﻦ ﻧﻮﺷﺘﮫ و ﻛﺘﺎب اﯾﻮب ﺑﯿﺶ از ﮔﺎﻣﻲ ﻓﺎﺻﻠﮫ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ھﻤﺎنﮔﻮﻧﮫ ھﻢ در ادﺑﯿﺎت ﻣﺘﺄﺧﺮ‬
‫ﺑﺎﺑﻠﻲ آﺛﺎري وﺟﻮد دارد ﻛﮫ ﺑﺪون ﺷﻚ ﻋﻨﻮان ﺳﺎﺑﻘﮫ ﺑﺮاي ﺳﻔﺮ ﺟﺎﻣﻌﮫ دارد‪ .‬در ﺣﻤﺎﺳﺔ ﮔﯿﻠﮕﻤﺶ‪،‬‬
‫اﻻھﮫاي ﺑﮫ ﻧﺎم ﺳﺒﯿﺘﻮ ﺑﮫ آن ﭘﮭﻠﻮان اﻧﺪرز ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ از اﺷﺘﯿﺎق ﺑﮫ زﻧﺪﮔﻲ ﭘﺲ از ﻣﺮگ دﺳﺖ ﺑﺮدارد و‬
‫ﺑﺮ اﯾﻦ زﻣﯿﻦ ﻛﮫ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﺨﻮرد و ﺑﯿﺎﺷﺎﻣﺪ و از ﻟﺬاﯾﺬ ﺑﮭﺮهﻣﻨﺪ ﺷﻮد‪:‬‬

‫اي ﮔﯿﻠﮕﻤﺶ‪ ،‬ﭼﺮا ﺑﮫ ھﺮ ﺳﻮ دواﻧﻲ؟‬

‫‪set‬‬

‫ﺑﮫ آن زﻧﺪﮔﻲ ﻛﮫ در ﺟﺴﺘﺠﻮي آﻧﻲ ھﺮﮔﺰ ﻧﺨﻮاھﻲ رﺳﯿﺪ‪.‬‬

‫ﺧﺪاﯾﺎن در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ آدﻣﯿﺰاد را آﻓﺮﯾﺪﻧﺪ ﻣﺮگ را ﺑﺮاي وي ﻣﻘﺪر ﻛﺮدﻧﺪ؛‬

‫‪an‬‬

‫و زﻧﺪﮔﻲ را در دﺳﺖ ﺧﻮد ﻣﺤﻔﻮظ ﻧﮕﺎه داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻮ اي ﮔﯿﻠﮕﻤﺶ‪ ،‬ﺷﻜﻢ ﺧﻮد را ﭘﺮ ﻛﻦ؛‬

‫‪pym‬‬

‫ﺷﺐ و روز ﺧﻮش ﺑﺎش؛‬

‫ﺷﺐ و روز ﺷﺎد و ﺧﺮﺳﻨﺪ ﺑﺎش!‬

 ‫‪m‬‬
‫ﺟﺎﻣﺔ ﺧﻮد را ﭘﺎﻛﯿﺰه ﻧﮕﺎهدار‪،‬‬

‫ﺳﺮت را ﺑﺸﻮي‪ ،‬و ﺧﻮدت را ﺑﺎ آب ﺷﺴﺘﺸﻮ ﻛﻦ!‬

‫‪.co‬‬
‫درﺑﻨﺪ آن ﺻﻐﯿﺮي ﺑﺎش ﻛﮫ دﺳﺖ ﺗﺮا ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﻲﮔﯿﺮد؛‬

‫و از زﻧﻲ ﻛﮫ او را ﺑﮫ ﺳﯿﻨﮫ ﻣﻲﭼﺴﺒﺎﻧﻲ ﺑﮭﺮه ﺑﺮﮔﯿﺮ‪.‬‬

‫در ﻟﻮح دﯾﮕﺮ ﺑﮫ ﻧﻐﻤﺔ ﺟﺎﻧﮕﺰاﺗﺮي ﺑﺮﻣﻲﺧﻮرﯾﻢ ﻛﮫ ﭘﺎﯾﺎن ﻛﺎر آن ﺑﮫ اﻟﺤﺎد و ﻛﻔﺮ ﮔﻔﺘﻦ ﻣﻲﻛﺸﺪ‪ .‬ﮔﻮﺑﺎرو‪،‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﻛﮫ در واﻗﻊ آﻟﻜﯿﺒﯿﺎدس ﺑﺎﺑﻠﻲ اﺳﺖ‪ ،‬از ﻛﺴﻲ ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ﺧﻮد ﺳﺆاﻻﺗﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ ﺳﺮاﺳﺮ آﻣﯿﺨﺘﮫ ﺑﮫ ﺷﻚ‬
‫اﺳﺖ‪:‬‬

‫اي ﻣﺮد ﺑﺴﯿﺎر ﺣﻜﯿﻢ‪ ،‬اي دارﻧﺪة ھﻮش و دراﯾﺖ‪ ،‬از ﺗﮫ دل ﻧﺎﻟﮫ ﻛﻦ!‬

‫‪yah‬‬
‫ﻗﻠﺐ ﺧﺪا ﺑﮫ اﻧﺪازة ﭘﺎرهھﺎي دروﻧﻲ آﺳﻤﺎﻧﮭﺎ دور اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺣﻜﻤﺖ دﺷﻮار اﺳﺖ‪ ،‬و اﻧﺴﺎﻧﮭﺎ آن را ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ درﯾﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬

‫و آن ﻣﺮد ﺳﺎﻟﺨﻮرده‪ ،‬ﺑﺮﺳﺎن ﻋﺎﻣﻮس و اﺷﻌﯿﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﺪﺑﯿﻨﻲ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﮫ وي ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻲدھﺪ‪:‬‬
‫@‪h‬‬
‫دوﺳﺖ ﻣﻦ‪ ،‬دﻗﺖ ﻛﻦ و ﻓﻜﺮ ﻣﺮا درﺳﺖ درﯾﺎب‪.‬‬

‫اﻧﺴﺎﻧﮭﺎ از ﻛﺎر ﻣﺮدي ﻛﮫ در آدﻣﻜﺸﻲ ﻣﮭﺎرت دارد ﺗﻤﺠﯿﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺮد ﻓﻘﯿﺮي را ﻛﮫ ھﯿﭻ ﮔﻨﺎھﻲ ﻧﻜﺮده ﺗﺤﻘﯿﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪are‬‬

‫ﻣﺮد ﺗﺒﺎھﻜﺎري را ﻛﮫ زﺷﺖﺗﺮﯾﻦ ﮔﻨﺎھﺎن را ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺷﺪه ﺗﺒﺮﺋﮫ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺮد دادﮔﺮي را ﻛﮫ در ﭘﻲ ﯾﺎﻓﺘﻦ ارادة ﺧﺪاﺳﺖ ﻣﻲراﻧﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻲﮔﺬارﻧﺪ ﻛﮫ ﺗﻮاﻧﺎ ﺧﻮراك ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ را ﺑﮕﯿﺮد؛‬

‫‪set‬‬

‫اﻗﻮﯾﺎ را ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؛‬

‫ﻣﺮد ﺿﻌﯿﻒ را ھﻼك ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﻣﺮد ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ وي را ﻃﺮد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪an‬‬

‫اﯾﻦ ﺷﺨﺺ ﺑﮫ ﮔﻮﺑﺎرو اﻧﺪرز ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ ارادة ﺧﺪاﯾﺎن را اﺟﺮا ﻛﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﮔﻮﺑﺎرو ﻧﻤﻲﺧﻮاھﺪ دﯾﮕﺮ ﺑﺎ‬
‫ﺧﺪاﯾﺎن ﯾﺎ ﻛﺎھﻨﺎن‪ ،‬ﻛﮫ ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ ﻃﺮف ﺛﺮوﺗﮭﺎي ھﻨﮕﻔﺖ را ﻣﻲﮔﯿﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻛﺎري داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬

‫آﻧﺎن ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ ﺟﺰ دروغ ﭼﯿﺰي ﺑﮫ ﻣﻦ ﺗﺤﻮﯾﻞ ﻧﺪادهاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪pym‬‬

‫ﺑﺎ ﻛﻠﻤﺎت ﻋﺎﻟﻲ ﭼﯿﺰھﺎﯾﻲ ﻣﻲﮔﻮﯾﻨﺪ ﻛﮫ ﺑﮫ ﺳﻮد ﻣﺮد ﺗﻮاﻧﮕﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

 ‫‪m‬‬
‫اﮔﺮ ﺛﺮوت او ﻛﻢ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﻛﻤﻚ وي ﺑﺮﻣﻲﺧﯿﺰﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺎﻧﻨﺪ دزدي ﺑﺎ آدم ﻧﺎﺗﻮان ﺑﺪرﻓﺘﺎري ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪،‬‬

‫‪.co‬‬
‫در ﯾﻚ ﭼﺸﻢ ﺑﮫ ھﻢ زدن او را ھﻼك ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﻌﻠﮫاي ﺧﺎﻣﻮش ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﻣﺸﺎھﺪة اﯾﻦ ﻧﻤﻮﻧﮫھﺎ در ﻣﻮرد اﯾﻦ ﻃﺮز ﺗﻔﻜﺮ ﻣﺮدم ﺑﺎﺑﻞ ﻣﺒﺎﻟﻐﮫ ﻛﻨﯿﻢ؛ آﻧﭽﮫ در آن ﺷﻚ ﻧﯿﺴﺖ اﯾﻦ‬
‫اﺳﺖ ﻛﮫ ﺗﻮدة ﻣﺮدم‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﯿﻞ و رﻏﺒﺖ‪ ،‬ﺑﮫ ﺳﺨﻨﺎن ﻛﺎھﻨﺎن ﮔﻮش ﻣﻲدادﻧﺪ؛ و ﺑﺮاي ﺑﮫ دﺳﺖ آوردن‬
‫ﺧﺮﺳﻨﺪي ﺧﺪاﯾﺎن در ﻣﻌﺎﺑﺪ ﺣﻀﻮر ﻣﻲﯾﺎﻓﺘﻨﺪ‪ .‬آﻧﭽﮫ در ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻣﺎﯾﺔ ﺷﮕﻔﺘﻲ ﻣﻲﺷﻮد اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ آن ﻣﺮدم‬

‫‪oo‬‬
‫ﭼﮕﻮﻧﮫ ﻣﺪت درازي ﺑﮫ دﯾﻨﻲ ﻛﮫ ﺑﺴﯿﺎر ﻛﻢ ﻣﺎﯾﺔ ﺗﺴﻠﻲ آﻧﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ ﭘﺎﺑﻨﺪ و وﻓﺎدار ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ‪ .‬ﻛﺎھﻨﺎن‬
‫ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ ﺟﺰ از راه وﺣﻲ و اﻟﮭﺎم آﺳﻤﺎﻧﻲ ھﯿﭻﭼﯿﺰ را ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺷﻨﺎﺧﺖ‪ ،‬و اﯾﻦ وﺣﻲ ﺗﻨﮭﺎ ﺑﮫ ﻣﯿﺎﻧﺠﯿﮕﺮي‬
‫ﻛﺎھﻨﺎن ﺑﮫ زﻣﯿﻦ ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬ﻓﺼﻞ آﺧﺮ آن وﺣﻲ ﺣﻜﺎﯾﺖ از اﯾﻦ دارد ﻛﮫ روح ﺷﺨﺺ ﻣﺮده‪ ،‬ﺧﻮاه ﻧﯿﻜﻮﻛﺎر‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﺧﻮاه ﺑﺪﻛﺎر‪ ،‬ﺑﮫ آراﻟﻮ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ دوزخ‪ ،‬ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻣﻲرود‪ ،‬و اﺑﺪاﻟﺪھﺮ در ﺗﺎرﯾﻜﻲ و ﻋﺬاب ﺟﺎوداﻧﻲ‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﭼﻮن وﺿﻊ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻗﺮار ﺑﻮده‪ ،‬آﯾﺎ ﻣﺎﯾﺔ ﺷﮕﻔﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ در آن زﻣﺎن ﻛﮫ ﺑﺨﺘﻨﺼﺮ ﺻﺎﺣﺐ‬
‫ھﻤﮫﭼﯿﺰ – ﻛﮫ ھﯿﭻ ﭼﯿﺰ را درك ﻧﻤﻲﻛﺮده و از ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ ﺑﯿﻢ داﺷﺘﮫ – ﻛﺎرش ﺑﮫ دﯾﻮاﻧﮕﻲ ﻛﺸﯿﺪ‪ ،‬ﻣﺮدم‬
‫ﺑﺎﺑﻞ ﺑﮫ ﻋﯿﺶ و ﻋﺸﺮت ﭘﺮداﺧﺘﮫ ﺑﺎﺷﻨﺪ؟‬

‫@‪h‬‬ ‫‪ -X‬ﺳﻨﮓ ﮔﻮر‬

‫ﻣﻄﺎﺑﻖ اﺧﺒﺎر و ﻛﺘﺎب داﻧﯿﺎل‪ ،‬ﻛﮫ ھﯿﭻ ﺳﻨﺪ ﻣﻌﺮوف و ﻣﻮﺛﻘﻲ آن را ﺗﺄﯾﯿﺪ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺨﺘﻨﺼﺮ‪ ،‬ﭘﺲ از آﻧﻜﮫ‬
‫زﻣﺎن درازي ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻛﺮد – و ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ ﭘﯿﺮوزي و ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﻧﺼﯿﺐ وي ﺑﻮد – و ﭘﺲ از آﻧﻜﮫ ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ‬
‫ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺧﯿﺎﺑﺎﻧﮭﺎ و ﻣﯿﺪاﻧﮭﺎ زﯾﺒﺎ ﻛﺮد و ﭘﻨﺠﺎه و ﭼﮭﺎر ﻣﻌﺒﺪ ﺑﺮاي ﺧﺪاﯾﺎن ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬دﭼﺎر ﺣﻤﻠﺔ‬
‫ﺟﻨﻮن ﺷﺪ‪ :‬ﺧﻮد را ﺟﺎﻧﻮري ﻣﻲﭘﻨﺪاﺷﺖ و ﺑﺮ روي ﭼﮭﺎر دﺳﺖ و ﭘﺎ راه ﻣﻲرﻓﺖ و ﻋﻠﻒ ﻣﻲﭼﺮﯾﺪ‪ .‬ﻣﺪت‬
‫ﭼﮭﺎر ﺳﺎل ﻧﺎم او از ﺗﺎرﯾﺦ و ﮔﺰارﺷﮭﺎي ﺑﺎﺑﻠﻲ ﭘﻨﮭﺎن ﺷﺪ‪ ،‬و ﭘﺲ از آن دوﺑﺎره در ﻣﺪت ﻛﻮﺗﺎھﻲ ﻧﺎم وي‬
‫‪are‬‬

‫آﺷﻜﺎر ﮔﺸﺖ و در ﺳﺎل ‪ 562‬قم ﭼﺸﻢ از اﯾﻦ دﻧﯿﺎ ﻓﺮو ﺑﺴﺖ‪.‬‬

‫ھﻨﻮز ﺳﻲ ﺳﺎل از ﻣﺮگ وي ﻧﮕﺬﺷﺘﮫ ﺑﻮد ﻛﮫ اﻣﭙﺮاﻃﻮري وي ﭘﺎره ﭘﺎره ﺷﺪ‪ .‬ﻧﺒﻮﻧﯿﺪوس‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﺪت ھﻔﺪه‬
‫ﺳﺎل ﺻﺎﺣﺐ ﺗﺨﺖ و ﺗﺎج ﺑﺎﺑﻞ ﺑﻮده‪ ،‬ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﺸﻨﺎﺳﻲ را ﺑﺮ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣﻲداد و‪ ،‬در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ اﺳﺎس‬
‫ﻣﻤﻠﻜﺖ وي در ﺣﺎل ﭘﺎﺷﯿﺪه ﺷﺪن ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﻤﺎم ھﻤﺖ ﺧﻮد را ﺑﮫ ﻛﻨﺪن و ﻛﺎوﯾﺪن آﺛﺎر ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﺳﻮﻣﺮي‬
‫ﻣﺼﺮوف ﻣﻲداﺷﺖ‪ .‬در ﻛﺎر ﻗﺸﻮن ﺑﻲﻧﻈﻤﻲ ﭘﺪﯾﺪار ﺷﺪ‪ ،‬و ﻣﺮدان ﻛﺎر ﻛﺸﻮر و وﻃﻨﺪوﺳﺘﻲ را ﻓﺮاﻣﻮش‬
‫‪set‬‬

‫ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﮫ ﻛﺎرھﺎي ﺑﺰرگ ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ اﺷﺘﻐﺎل ورزﯾﺪﻧﺪ؛ ﻣﺮدم ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﻛﮫ ﺟﺰ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ و ﺧﻮﺷﮕﺬراﻧﻲ‬
‫ﻛﺎري ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﯾﻜﺒﺎره ھﻨﺮ ﺟﻨﮓ را از ﯾﺎد ﺑﺮدﻧﺪ و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ آن ﺑﯿﮕﺎﻧﮫ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻛﺎھﻨﺎن ﺧﺮده ﺧﺮده ﻗﺪرت‬
‫ﭘﺎدﺷﺎھﺎن را ﻏﺼﺐ ﻛﺮدﻧﺪ و ﺧﺰاﻧﮫھﺎي ﺧﻮد را از ﻣﺎﻟﮭﺎي ﻓﺮاواﻧﻲ اﻧﺒﺎﺷﺘﻨﺪ ﻛﮫ دوﻟﺘﮭﺎي ﺑﯿﮕﺎﻧﮫ را ﺑﺮاي‬
‫ھﺠﻮم ﺑﮫ ﻛﺸﻮر و ﺑﮫ ﮔﺸﻮدن آن ﺗﺤﺮﯾﺺ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ ﻛﻮروش و ﻗﺸﻮن ﻣﻨﻈﻢ او ﺑﮫ‬
‫‪an‬‬

‫دروازهھﺎي ﺑﺎﺑﻞ رﺳﯿﺪ‪ ،‬ﻣﺮدم ﺿﺪروﺣﺎﻧﻲ اﯾﻦ ﺷﮭﺮ‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﺮﺳﻨﺪي‪ ،‬دروازهھﺎ را ﺑﮫ روي او ﮔﺸﻮدﻧﺪ و‬
‫اﺳﺘﯿﻼي روﺷﻨﻲﺑﺨﺶ او را ﺑﺎ ﺟﺎن و دل ﭘﺬﯾﺮه ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﺪت دو ﻗﺮن اﯾﺮاﻧﯿﺎن ﺑﺮ ﺑﺎﺑﻞ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﺮدﻧﺪ؛ در‬
‫اﯾﻦ ﻣﺪت‪ ،‬ﺑﺎﺑﻞ ھﻤﭽﻮن اﺳﺘﺎﻧﻲ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ اﻣﭙﺮاﻃﻮري ﺷﻨﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪة ﺟﮭﺎن ﺗﺎ آن‬

‫روز ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ .‬ﭘﺲ از آن ﻧﻮﺑﺖ اﺳﻜﻨﺪر ﺧﺮوﺷﺎن رﺳﯿﺪ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﻲﻣﻘﺎوﻣﺘﻲ‪ ،‬اﯾﻦ ﺷﮭﺮ را ﮔﺸﻮد‪ ،‬و‬
‫‪pym‬‬

‫آن اﻧﺪازه در ﻛﺎخ ﺑﺨﺘﻨﺼﺮ ﺷﺮاب ﻧﻮﺷﯿﺪ ﺗﺎ ﺟﺎن از ﺑﺪﻧﺶ در رﻓﺖ‪.‬‬

 ‫‪m‬‬
‫ﺗﻤﺪن ﺑﺎﺑﻠﻲ ﺑﺮاي ﺑﺸﺮﯾﺖ آن ﺛﻤﺮﺑﺨﺸﻲ ﺗﻤﺪن ﻣﺼﺮي‪ ،‬ﯾﺎ ﺗﻨﻮع و ﻋﻤﻖ ﺗﻤﺪن ھﻨﺪي‪ ،‬ﯾﺎ دﻗﺖ و ﭘﺨﺘﮕﻲ‬
‫ﺗﻤﺪن ﭼﯿﻨﻲ را ﻧﺪاﺷﺖ؛ ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ ھﻤﯿﻦ ﺑﺎﺑﻞ داﺳﺘﺎﻧﮭﺎي ﻓﺮﯾﺒﻨﺪة زﯾﺒﺎﯾﻲ را ﺑﮫ ﯾﺎدﮔﺎر‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﮫ ﻛﮫ ﺑﺎ ﻣﯿﺎﻧﺠﯿﮕﺮي ﻣﮭﺎرت و ذوق ادﺑﻲ ﯾﮭﻮدﯾﺎن‪ ،‬ھﻢاﻛﻨﻮن‪ ،‬ﭘﺎرهاي از داﺳﺘﺎﻧﮭﺎي دﯾﻨﻲ اروﭘﺎ را‬

‫‪.co‬‬
‫ﺗﺸﻜﯿﻞ ﻣﻲدھﺪ؛ ﻧﯿﺰ از ھﻤﯿﻦ ﺑﺎﺑﻞ‪ ،‬ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن ﺟﮭﺎﻧﮕﺮد‪ ،‬ﺑﯿﺶ از ﻣﺼﺮ اﺻﻮل رﯾﺎﺿﯿﺎت و ﻧﺠﻮم و‬
‫ﭘﺰﺷﻜﻲ و ﺻﺮف و ﻧﺤﻮ و ﻓﻘﮫاﻟﻠﻐﮫ و ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﺸﻨﺎﺳﻲ و ﺗﺎرﯾﺦ و ﻓﻠﺴﻔﮫ را ﺑﮫ ﻛﺸﻮر – ﺷﮭﺮھﺎي ﺧﻮد اﻧﺘﻘﺎل‬
‫دادﻧﺪ‪ ،‬و ھﻤﯿﻦ ﻣﯿﺮاث اﺳﺖ ﻛﮫ از آﻧﺠﺎھﺎ ﺑﮫ روم و از روم ﺑﮫ ﻣﺎ رﺳﯿﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺎﻣﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن ﺑﺮاي‬
‫ﻓﻠﺰات و ﺻﻮر ﻓﻠﻜﻲ و ﺳﻨﮓ و اﻧﺪازه و آﻻت ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ و ﺑﺴﯿﺎري از داروھﺎ ﮔﺬاﺷﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﺗﺮﺟﻤﺔ‬
‫اﺳﺎﻣﻲ ﺑﺎﺑﻠﻲ اﺳﺖ ﯾﺎ ﮔﺎھﻲ ھﻤﺎن ﻛﻠﻤﺔ ﺑﺎﺑﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺎ ﺣﺮوف ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ ﻧﻮﺷﺘﮫ ﺷﺪه‪ .‬ھﻤﺎنﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﻌﻤﺎري ﯾﻮﻧﺎن‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ﺻﻮرت و ﺗﺮﻛﯿﺐ ﺑﻨﺎ‪ ،‬از ﻣﺼﺮ و ﻛﺮت اﻟﮭﺎم ﮔﺮﻓﺘﮫ‪» ،‬زﯾﮕﻮراﺗﮭﺎي« ﺑﺎﺑﻠﻲ‬
‫ﻧﯿﺰ اﻟﮭﺎﻣﺒﺨﺶ ﻣﻨﺎرهھﺎي ﻣﺴﺎﺟﺪ اﺳﻼﻣﻲ و ﻣﻨﺎرهھﺎ و ﺑﺮﺟﮭﺎي ﻧﺎﻗﻮس ﻗﺮون وﺳﻄﻲ و اﺳﻠﻮب ﻣﻌﻤﺎري‬
‫»ﻋﻘﺐ رﻓﺘﺔ« ﻣﻌﺎﺻﺮ اﻣﺮﯾﻜﺎ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺣﻤﻮرﺑﻲ ﺑﺮاي اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت ﻗﺪﯾﻢ ﺣﻜﻢ ﻣﯿﺮاﺛﻲ را داﺷﺘﮫ ﻛﮫ‬
‫از ھﺪﯾﺔ ﻛﺸﻮرداري و ﺑﺴﺎﻣﺎن داﺷﺘﻦ اﺟﺘﻤﺎع‪ ،‬ﻛﮫ از روﻣﯿﺎن ﺑﮫ ﻋﺎﻟﻢ ﺟﺪﯾﺪ رﺳﯿﺪه‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﺗﻤﺪن و ﻓﺮھﻨﮓ ﺑﯿﻦاﻟﻨﮭﺮﯾﻦ و ﺑﺎﺑﻞ‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﯿﺎﻧﺠﯿﮕﺮي ﯾﻚ ﺳﻠﺴﻠﺔ ﻃﻮﻻﻧﻲ از ﺣﻮادث ﺗﺎرﯾﺨﻲ ﻣﮭﻢ‪ ،‬از‬
‫ﮔﺎھﻮارة ﺧﻮد ﺟﺎﺑﮫﺟﺎ ﺷﺪ و ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺟﺰﺋﻲ از ﻣﯿﺮاث ﻓﺮھﻨﮕﻲ ﺑﺸﺮﯾﺖ درآﻣﺪ‪ :‬آﺷﻮرﯾﺎن ﺑﺎﺑﻞ را‬
‫ﮔﺸﻮدﻧﺪ و ﻣﯿﺮاث ﻓﺮھﻨﮕﻲ اﯾﻦ ﺷﮭﺮ ﻛﮭﻦ را ﺗﺼﺎﺣﺐ ﻛﺮدﻧﺪ و آن را در اﻃﺮاف و اﻛﻨﺎف اﻣﭙﺮاﻃﻮري‬
‫وﺳﯿﻊ ﺧﻮﯾﺶ اﻧﺘﺸﺎر دادﻧﺪ؛ در آن ﻣﺪت دراز ﻛﮫ ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﺑﮫ اﺳﯿﺮي در ﺑﺎﺑﻞ ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬زﻧﺪﮔﻲ و‬
‫اﻓﻜﺎر ﺑﺎﺑﻠﻲ در آﻧﺎن ﺳﺨﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻛﺮد‪ ،‬و آﻧﺎن ﺗﺄﺛﺮات ﺧﻮد را ﺑﮫ ﺟﺎھﺎي دﯾﮕﺮ ﺟﮭﺎن ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ؛ ﺗﺴﻠﻂ‬
‫اﯾﺮاﻧﯿﺎن و ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن ﺑﺮ ﺑﺎﺑﻞ ﺳﺒﺐ آن ﺷﺪ ﻛﮫ ﺗﻤﺎم راھﮭﺎي ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ و ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﻣﯿﺎن اﯾﻦ ﺷﮭﺮ و‬
‫ﺷﮭﺮھﺎي ﺗﺎزه ﺗﺄﺳﯿﺲ ﺷﺪه در ﯾﻮﻧﯿﺎ و آﺳﯿﺎي ﺻﻐﯿﺮ و ﯾﻮﻧﺎن‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﻤﺎل آزادي‪ ،‬ﭘﺮآﻣﺪ و ﺷﺪ ﺷﻮد‪ ،‬و ھﺮﭼﮫ‬
‫@‪h‬‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻓﺮھﻨﮓ و ﺗﻤﺪن ﺑﺎﺑﻠﻲ ﺑﮫ ﺧﺎرج ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺑﺎﺑﻞ اﻧﺘﻘﺎل ﭘﯿﺪا ﻛﻨﺪ‪ .‬در ﭘﺎﯾﺎن ﻛﺎر ھﯿﭻ ﭼﯿﺰ ﮔﻢ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪،‬‬
‫ﺑﻠﻜﮫ اﺛﺮ ھﺮ ﺣﺎدﺛﺔ ﺧﻮب ﯾﺎ ﺑﺪي اﺑﺪاﻟﺪھﺮ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ دھﻢ‬
‫‪are‬‬

‫آﺷﻮر‬
‫‪ I‬ـ اﺧﺒﺎر و وﻗﺎﯾﻊ‬
‫‪set‬‬

‫آﻏﺎز ﺗﺎرﯾﺦ آن – ﺷﮭﺮھﺎ – ﻧﮋاد – ﻛﺸﻮرﮔﺸﺎﯾﺎن – ﺳﻨﺎﺧﺮﯾﺐ و اﺳﺮﺣﺪون – ﺳﺎرداﻧﺎﭘﺎﻟﻮس‬

‫در ﮔﯿﺮ و دار ﺣﻮادث ﺗﺎرﯾﺨﯿﻲ ﻛﮫ ذﻛﺮ آن ﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬ﺗﻤﺪن ﺟﺪﯾﺪي در ﺷﻤﺎل ﺑﺎﺑﻞ و در ﺣﺪود ﭘﺎﻧﺼﺪ‬
‫‪an‬‬

‫ﻛﯿﻠﻮﻣﺘﺮي آن ﭘﺎ ﺑﮫ ﻋﺮﺻﺔ وﺟﻮد ﮔﺬاﺷﺘﮫ ﺑﻮد‪ .‬ﭼﻮن ﻗﺒﺎﯾﻞ ﻛﻮھﺴﺘﺎﻧﻲ ﻣﺠﺎور ﺳﺮزﻣﯿﻨﮭﺎي اﯾﻦ ﺗﻤﺪن ﺟﺪﯾﺪ‬
‫ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ آن را ﺗﮭﺪﯾﺪ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺮدم آﻧﺠﺎ ﻧﺎﭼﺎر از آن ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از اﯾﻦ ﺣﻤﻠﮫھﺎ زﻧﺪﮔﻲ‬
‫ﺳﺮﺑﺎزي ﺳﺨﺘﻲ ﺑﺮاي ﺧﻮد اﺧﺘﯿﺎر ﻛﻨﻨﺪ! در ﻧﺘﯿﺠﮫ‪ ،‬ﺑﺮ آن ﻣﮭﺎﺟﻤﺎن ﭼﯿﺮه ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﺘﺪرﯾﺞ ﺷﮭﺮھﺎي ﻋﯿﻼم‬
‫و ﺳﻮﻣﺮ و اﻛﺪ و ﺑﺎﺑﻞ را ﻧﯿﺰ ﻣﺴﺨﺮ ﺧﻮد ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﺮ ﻓﻨﯿﻘﯿﮫ و ﻣﺼﺮ دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ و ﻣﺪت دوﯾﺴﺖ ﺳﺎل‬
‫‪pym‬‬

‫ﺑﺎ ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي ﺧﺸﻮﻧﺖ آﻣﯿﺰي ﺑﺮ ﺧﺎورﻣﯿﺎﻧﮫ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮوا ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬وﺿﻊ ﺳﻮﻣﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﺑﺎﺑﻞ‪ ،‬و ﭘﺲ از آن‬
‫وﺿﻊ ﺑﺎﺑﻞ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ آﺷﻮر‪ ،‬ﺷﺒﯿﮫ ﺑﮫ وﺿﻌﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺟﺰﯾﺮة ﻛﺮت ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﯾﻮﻧﺎن‪ ،‬و ﭘﺲ از آن ﯾﻮﻧﺎن‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ روم ﭘﯿﺪا ﻛﺮد؛ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﻲ ﻛﮫ‪ ،‬در ھﺮ ﯾﻚ از اﯾﻦ دو دﺳﺘﮫ‪ ،‬ﻋﺎﻣﻞ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻣﺪﻧﯿﺘﻲ را اﯾﺠﺎد‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻛﺮده‪ ،‬دوﻣﻲ آن را ﺑﮫ ﺳﺮ ﺣﺪ ﻛﻤﺎل رﺳﺎﻧﯿﺪه‪ ،‬ﺳﻮﻣﻲ آن را ﺑﮫ ﻣﯿﺮاث ﺑﺮده و از ﺧﻮد ﻛﻤﻲ ﺑﺮ آن اﻓﺰوده‬
‫و ﺑﮫ ﻧﮕﺎھﺪاري آن ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﮫ و آن ﺗﻤﺪن را ﺑﮫ ﺣﺎﻟﺖ اﺣﺘﻀﺎر‪ ،‬ھﻤﭽﻮن ھﺪﯾﮫاي‪ ،‬ﺑﮫ وﺣﺸﯿﺎن ﭘﯿﺮوزﻣﻨﺪي‬
‫ﻛﮫ آن را اﺣﺎﻃﮫ ﻣﻲﻛﺮدهاﻧﺪ ﺗﻘﺪﯾﻢ داﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺑﺮﯾﺖ و ﺗﻮﺣﺶ ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ در اﻃﺮاف ﺗﻤﺪن ﻗﺮار دارد و‬

‫‪.co‬‬
‫در ﻣﯿﺎن آن‪ ،‬و در زﯾﺮ آن‪ ،‬رﺧﻨﮫ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻣﺘﺮﺻﺪ آن اﺳﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ ﺗﻤﺪن را ﺑﺎ ﻧﯿﺮوي ﺳﻼح ﯾﺎ ﻣﮭﺎﺟﺮت‬
‫دﺳﺘﮫ ﺟﻤﻌﻲ ﯾﺎ ﺗﻮاﻟﺪ ﯾﺎ ﺗﻨﺎﺳﻞ ﻧﺎﻣﺤﺪود ﺧﻔﮫ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺑﺮﯾﺖ ھﻤﭽﻮن ﺟﻨﮕﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ھﺮﮔﺰ ﺷﻜﺴﺖ ﺑﮫ آن‬
‫راه ﻧﺪارد‪ ،‬و ﻗﺮﻧﮭﺎ ﺻﺒﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺳﺮزﻣﯿﻨﻲ را ﻛﮫ از دﺳﺖ داده ﺑﻮد دوﺑﺎره ﺗﺼﺎﺣﺐ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫دوﻟﺖ ﺟﺪﯾﺪ آﺷﻮر در اﻃﺮاف ﭼﮭﺎر ﺷﮭﺮ واﻗﻊ ﺑﺮ دﺟﻠﮫ ﯾﺎ ﻧﮭﺮھﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ آن ﻣﻲرﯾﺰد ﺗﻮﺳﻌﮫ ﭘﯿﺪا ﻛﺮد؛‬

‫‪oo‬‬
‫اﯾﻦ ﺷﮭﺮھﺎ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از آﺷﻮر‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﺤﻞ ﻓﻌﻠﻲ آن ﻗﻠﻌﺔ ﺷﺮﻗﺎط اﺳﺖ‪ ،‬و آرﺑﻼ ﻛﮫ ارﺑﯿﻞ ﻛﻨﻮﻧﻲ اﺳﺖ‪،‬‬
‫و ﻛﺎﻟﺢ ﻛﮫ اﻛﻨﻮن در ﻣﺤﻞ آن ﻧﻤﺮود واﻗﻊ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻧﯿﻨﻮا ﻛﮫ ﻗﻮﯾﻮﻧﺠﯿﻚ ﻛﻨﻮﻧﻲ درﺳﺖ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺷﮭﺮ ﻣﻮﺻﻞ‪،‬‬
‫ﻣﺮﻛﺰ ﻧﻔﺖ در آن ﻃﺮف دﺟﻠﮫ‪ ،‬ﺑﺮ ﺟﺎي آن ﻗﺮار‬

‫دارد‪ .‬در ﺣﻔﺎرﯾﮭﺎي آﺷﻮر‪ ،‬ﺗﯿﻐﮫھﺎ و ﭼﺎﻗﻮھﺎي ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه از ﺳﻨﮓ ﺷﯿﺸﮫاي‪ ،‬و ﺗﻜﮫﭘﺎرهھﺎﯾﻲ از‬

‫‪yah‬‬
‫ﺳﻔﺎﻟﮭﺎي ﺳﯿﺎھﺮﻧﮓ داراي ﻧﻘﺸﮭﺎي ھﻨﺪﺳﻲ ﻛﮫ ﻧﻤﺎﯾﺪة اﺻﻞ آﺳﯿﺎﯾﻲ ﻣﺮﻛﺰي آﻧﮭﺎﺳﺖ ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه؛ ھﻤﺔ‬
‫اﯾﻦ ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪهھﺎ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ دورة ﻣﺎﻗﺒﻞ ﺗﺎرﯾﺦ اﺳﺖ؛ در ﺗﭙﺔ ﮔﻮرا‪ ،‬ﻧﺰدﯾﻚ ﻣﺤﻞ ﺷﮭﺮ ﻗﺪﯾﻤﻲ ﻧﯿﻨﻮا‪ ،‬ﺿﻤﻦ‬
‫ﻛﺎوﺷﮭﺎي ﺗﺎزه‪ ،‬ﺷﮭﺮي از زﯾﺮ ﺧﺎك ﺑﯿﺮون آﻣﺪه؛ ﺑﺎ وﺟﻮد آﻧﻜﮫ در آن‪ ،‬ﻣﻌﺎﺑﺪ و ﮔﻮرھﺎي ﻓﺮاوان‪،‬‬
‫ﻣﮭﺮھﺎي اﺳﺘﻮاﻧﮫاي ﺣﻜﺎﻛﻲ ﺷﺪة ﻇﺮﯾﻒ‪ ،‬ﺷﺎﻧﮫھﺎ و ﺟﻮاھﺮ آﻻت‪ ،‬و ﻗﺪﯾﻤﯿﺘﺮﯾﻦ ﻧﺮد ﺷﻨﺎﺧﺘﺔ در ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﮫ‬
‫دﺳﺖ آﻣﺪه‪ ،‬ﻣﻜﺘﺸﻔﺎن اﯾﻦ ﺷﮭﺮ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ ﻛﺎر ﺧﻮد ﻣﻲﻧﺎزﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎرﯾﺦ آن را ‪ 3700‬قم ﻣﻲداﻧﻨﺪ؛ اﯾﻦ ﺧﻮد‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺎﯾﺔ ﻋﺒﺮﺗﻲ ﺑﺮاي ﻣﺼﻠﺤﺎن و ﻧﻮﻃﻠﺒﺎن زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺧﺪاﯾﻲ ﺑﻨﺎم آﺷﻮر در اﺑﺘﺪا ﻧﺎم ﺧﻮد‬
‫@‪h‬‬
‫را ﺑﮫ ﺷﮭﺮي داد )و ﭘﺲ از آن ﺗﻤﺎم ﻣﻤﻠﻜﺖ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻧﺎم ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﺪ(‪ .‬ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺷﺎھﺎن ﻛﺸﻮر در ھﻤﯿﻦ ﺷﮭﺮ‬
‫ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ؛ ﺑﻌﺪھﺎ‪ ،‬ﺑﺮاي آﻧﻜﮫ ﺧﻮد را از ﮔﺮﻣﺎي ﺑﯿﺎﺑﺎن و ھﻤﭽﻨﯿﻦ از ھﺠﻮم ھﻤﺴﺎﯾﮕﺎن ﺑﺎﺑﻠﻲ ﺧﻮد‬
‫در ﭘﻨﺎه ﻧﮕﺎه دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﭘﺎﯾﺘﺨﺘﻲ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﻣﺤﻞ آن در ﺟﺎي ﺧﻨﻜﺘﺮي واﻗﻊ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ – و اﯾﻦ‬
‫ھﻤﺎن ﺷﮭﺮ ﻧﯿﻨﻮا ﺑﻮد ﻛﮫ ﻧﺎم آن از ﻧﺎم اﻻھﺔ ﻧﯿﻨﺎ‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﻌﺎدل ﻋﺸﺘﺮ ﺑﺎﺑﻠﯿﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺷﺪه‪ .‬در اﯾﻦ ﺷﮭﺮ‪،‬‬
‫در زﻣﺎن ﺟﻮاﻧﻲ آﺳﻮرﺑﺎﻧﻲﭘﺎل‪ 000،300 ،‬ﻧﻔﺮ ﺳﻜﻮﻧﺖ داﺷﺘﮫ‪ ،‬و ھﻤﺔ آﺳﯿﺎي ﺑﺎﺧﺘﺮي ﺑﮫ آن »ﺷﺎه‬
‫‪are‬‬

‫ﺟﮭﺎن« ﺟﺰﯾﮫ ﻣﻲداده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺳﺎﻛﻨﺎن آﺷﻮر ﻣﺨﻠﻮﻃﻲ از ﺳﺎﻣﯿﺎن ﺑﻼد ﻣﺘﻤﺪن ﺟﻨﻮﺑﻲ )ﺑﺎﺑﻞ و اﻛﺪ( و ﻗﺒﺎﯾﻞ ﻏﯿﺮﺳﺎﻣﻲ ﺑﺎﺧﺘﺮي )ﻛﮫ ﺷﺎﯾﺪ‬
‫ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺑﺎ ﺣﺘﯿﮭﺎ و ﻣﯿﺘﺎﻧﯿﮭﺎ داﺷﺘﻨﺪ( و ﻛﻮھﻨﺸﯿﻨﺎن ﻛﺮد ﻗﻔﻘﺎز ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺮدم زﺑﺎن ﻣﺸﺘﺮك و ھﻨﺮھﺎي‬
‫ﺧﻮد را از ﺳﻮﻣﺮ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و آن را ﭼﻨﺎن ﺗﻐﯿﯿﺮﺷﻜﻞ دادﻧﺪ ﻛﮫ ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ ﻣﺸﺎﺑﮫ ﺑﺎ زﺑﺎن و ھﻨﺮ ﺑﺎﺑﻠﻲ ﺷﺪ‪ .‬ﭼﯿﺰي‬
‫ﻛﮫ ھﺴﺖ اوﺿﺎع و اﺣﻮال ﺑﺮاي ﻣﺮدم آﺷﻮر ﭼﻨﺎن ﻧﺒﻮد ﻛﮫ ﺑﮫ ﺗﻦ آﺳﺎﻧﻲ زﻧﺎﻧﺔ ﺑﺎﺑﻠﯿﺎن دﭼﺎر ﺷﻮﻧﺪ؛ ﺑﮫ‬
‫‪set‬‬

‫ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ‪ ،‬از آﻏﺎز ﺗﺎ ﺑﮫ اﻧﺠﺎم ﻛﺎر ﺧﻮد‪ ،‬ﻗﻮﻣﻲ ﺟﻨﮕﺠﻮ و ﻗﻮي و ﺷﺠﺎع ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ؛ اﻧﺪام درﺷﺖ و‬
‫رﯾﺶ ﻓﺮاوان داﺷﺘﻨﺪ و ﮔﯿﺴﻮان ﺑﻠﻨﺪ ﺑﺮاي ﺧﻮد ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ و‪ ،‬ﺑﺎ ﭘﺎھﺎي ﺳﺘﺒﺮ ﺧﻮد ﺗﻤﺎم ﺟﮭﺎن واﻗﻊ ﺑﺮ‬
‫ﺧﺎور درﯾﺎي ﻣﺪﯾﺘﺮاﻧﮫ را ﻟﮕﺪﻛﻮب ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺗﺎرﯾﺦ آﻧﺎن ﺗﺎرﯾﺦ ﺷﺎھﺎن و ﺑﻨﺪﮔﺎن و ﺟﻨﮕﮭﺎ و ﭘﯿﺮوزﯾﮭﺎ و‬
‫ﻓﺘﻮﺣﺎت ﺧﻮﻧﯿﻦ وﺷﻜﺴﺘﮭﺎي ﻧﺎﮔﮭﺎﻧﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎھﺎن اول آﺷﻮر‪ ،‬ﻛﮫ ﺷﺎھﺎن ﻛﺎھﻦ ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮدار ﺟﻨﻮب ﺑﻮدﻧﺪ‪،‬‬
‫ﭼﯿﺮﮔﻲ ﻛﺎﺳﯿﮭﺎ را ﺑﺮ ﺑﺎﺑﻞ ﻏﻨﯿﻤﺖ داﻧﺴﺘﻨﺪ و اﺳﺘﻘﻼل ﺧﻮد را اﻋﻼم ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﭼﻨﺪي ﻧﮕﺬﺷﺖ ﻛﮫ ﯾﻜﻲ از‬
‫‪an‬‬

‫آن ﺷﺎھﺎن ﺑﺮاي ﺧﻮد ﻟﻘﺐ »ﺷﺎه ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواي ﺟﮭﺎن« اﺧﺘﯿﺎر ﻛﺮد‪ ،‬و ﭘﺲ از وي ھﻤﺔ ﺷﺎھﺎن آﺷﻮر ﺑﮫ‬
‫ﭼﻨﯿﻦ ﻟﻘﺒﻲ ﻣﺒﺎھﺎت ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬از ﻣﯿﺎن ﺳﻠﺴﻠﮫھﺎي ﮔﻤﻨﺎم ﺳﻼﻃﯿﻨﻲ ﻛﮫ ﺑﺮ آﺷﻮر ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯾﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‬
‫ﺑﻌﻀﻲ ﺷﺨﺼﯿﺘﮭﺎ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﮫ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻛﺎرھﺎي آﻧﺎن ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ ﭼﮕﻮﻧﮫ اﯾﻦ ﻛﺸﻮر راه ﺗﺮﻗﻲ و ﻛﻤﺎل‬
‫را ﭘﯿﻤﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪pym‬‬

‫در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ ﺑﺎﺑﻞ ھﻨﻮز در ﺗﺎرﯾﻜﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﺎﺳﯿﮭﺎ ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮد‪ ،‬ﺷﻠﻤﻨﺼﺮ اول ﻛﺸﻮرھﺎي‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻛﻮﭼﻚ ﺷﻤﺎﻟﻲ را ﺑﮫ زﯾﺮ ﻓﺮﻣﺎن ﺧﻮد درآورد و ﺷﮭﺮ ﻛﺎﻟﺢ را ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﺧﻮﯾﺶ ﻗﺮار داد؛ وﻟﻲ ﺑﺎﯾﺪ داﻧﺴﺖ‬
‫ﻛﮫ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻧﺎم ﺑﺰرگ در ﺗﺎرﯾﺦ آﺷﻮر ﻧﺎم ﺗﯿﮕﻠﺖ‪ -‬ﭘﯿﻠﺴﺮ اول اﺳﺖ‪ .‬وي ﺷﻜﺎرﭼﻲ ﻣﺎھﺮي ﺑﻮده و‪ ،‬اﮔﺮ‬
‫ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻦ ﮔﻔﺘﮫھﺎي ﻣﻠﻮك دور از ﺣﻜﻤﺖ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ ﺻﺪو ﺑﯿﺴﺖ ﺷﯿﺮ را‪ ،‬ﭘﯿﺎده‪ ،‬و ھﺸﺘﺼﺪ ﺷﯿﺮ‬

‫‪.co‬‬
‫را‪ ،‬ﺳﻮار ﺑﺮ اراﺑﺔ ﺧﻮﯾﺶ‪ ،‬از ﭘﺎي درآورده اﺳﺖ‪ .‬در ﻧﻮﺷﺘﮫاي ﻛﮫ در ﺑﺎرة وي ﺑﺮﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪه‪ ،‬ﻣﻨﺸﻲ‬
‫ﺷﺎھﭙﺮﺳﺖﺗﺮ از ﺷﺎه ﭼﻨﯿﻦ آورده اﺳﺖ ﻛﮫ وي ﻣﻠﺘﮭﺎ را ﻧﯿﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﺎﻧﻮران ﺷﻜﺎر ﻣﻲﻛﺮده اﺳﺖ‪» :‬ﻣﻦ‬
‫ﺑﺎﺷﻜﻮه و ﺑﺄس ﺷﺪﯾﺪ ﺧﻮﯾﺶ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻗﻮم ﻛﻮﻣﻮه ﺗﺎﺧﺘﻢ و ﺷﮭﺮھﺎي آن ﻣﺮدم را ﮔﺸﻮدم و ﻏﻨﺎﯾﻢ ﺑﯿﺸﻤﺎري‬
‫از ﺧﻮاﺳﺘﮫ و داراﯾﻲ اﯾﺸﺎن ﺑﮫ ﭼﻨﮓ آوردم و ھﻤﮫ ﺟﺎ را ﺳﻮزاﻧﺪم و وﯾﺮان ﻛﺮدم… ﻣﺮدم ادﻧﺶ از‬
‫ﻧﮭﺎﻧﮕﺎھﮭﺎي ﻛﻮھﺴﺘﺎﻧﻲ ﺧﻮد ﺑﯿﺮون آﻣﺪﻧﺪ و ﭘﺎي ﻣﺮا ﺑﻮﺳﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬و ﻣﻦ ﺧﺮاﺟﻲ ﺑﺮاﯾﺸﺎن ﻣﻌﯿﻦ ﻛﺮدم‪ «.‬اﯾﻦ‬

‫‪oo‬‬
‫ﭘﺎدﺷﺎه ﻟﺸﻜﺮﯾﺎن ﺧﻮد را ﺑﮫ ھﺮ ﺳﻮ ﮔﺴﯿﻞ ﻣﻲداﺷﺖ؛ ﺣﺘﯿﺎن و ﻣﺮدم ارﻣﻨﺴﺘﺎن و ﭼﮭﻞ ﻣﻠﺖ دﯾﮕﺮ را ﺑﮫ‬
‫ﻓﺮﻣﺎن ﺧﻮﯾﺶ درآورد؛ ﺑﺮ ﺑﺎﺑﻞ اﺳﺘﯿﻼ ﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬و ﻣﺼﺮﯾﺎن از او ﺗﺮﺳﻨﺎك ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﺮاي ﻓﺮوﻧﺸﺎﻧﺪن ﺧﺸﻢ‬
‫وي ھﺪاﯾﺎﯾﻲ ﺑﺮاي او ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ )وي ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ﻛﮫ دﯾﺪن ﻧﮭﻨﮓ در ﻧﺮم ﻛﺮدن وي ﻣﺆﺛﺮ اﻓﺘﺎد‪ (.‬از‬
‫ﺧﺮاﺟﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ ﺧﺰاﻧﺔ او ﻣﻲرﺳﯿﺪ ﻣﻌﺒﺪھﺎﯾﻲ ﺑﺮاي ﺧﺪاﯾﺎن و اﻻھﮕﺎن آﺷﻮر ﺳﺎﺧﺖ‪ -‬ھﺮﮔﺰ آن ﺧﺪاﯾﺎن‬

‫‪yah‬‬
‫از وي ﻧﭙﺮﺳﯿﺪﻧﺪ ﻛﮫ ﺳﺮﭼﺸﻤﺔ اﯾﻦ ﺛﺮوت از ﻛﺠﺎﺳﺖ‪ .‬ﮔﻔﺘﻲ آن ﺧﺪاﯾﺎن ﺟﺰ اﯾﻦ ﻧﻤﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﻛﮫ‬
‫ﭘﺮﺳﺘﺸﮕﺎھﮭﺎﯾﻲ ﺑﺮاﯾﺸﺎن ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﻮد و ﻣﺮدم در آﻧﮭﺎ ﻗﺮﺑﺎﻧﯿﮭﺎﯾﻲ ﺗﻘﺪﯾﻢ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ از آن‪ ،‬ﺑﺎﺑﻞ ﺑﺮ آﺷﻮر‬
‫ﺧﺮوج ﻛﺮد و ﻗﺸﻮن آﺷﻮر را ﺷﻜﺴﺖ داد؛ ھﻤﺔ ﻣﻌﺎﺑﺪ ﺗﺎراج ﺷﺪ و ﺧﺪاﯾﺎن آﺷﻮر را ﺑﮫ اﺳﺎرت ﺑﮫ ﺑﺎﺑﻞ‬
‫ﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﺗﯿﮕﻠﺖ‪ -‬ﭘﯿﻠﺴﺮ از ﻏﺼﮫ و ﺷﺮم ﺟﺎن داد‪.‬‬

‫ﺳﻠﻄﻨﺖ وي ﻧﻤﺎﯾﻨﺪه و ﺧﻼﺻﺔ ﺗﺎرﯾﺦ آﺷﻮر اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﮫ در آﻏﺎز ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻣﺮگ و ﺟﺰﯾﮫ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﺮ‬
‫ھﻤﺴﺎﯾﮕﺎن آﺷﻮر ﺗﺤﻤﯿﻞ ﻣﻲﺷﺪ؛ ﭘﺲ از آن‪ ،‬اﯾﻦ ﻣﺮگ و ﺟﺰﯾﮫ را ھﻤﺴﺎﯾﮕﺎن ﺑﺮ ﺧﻮد آﺷﻮر ﺗﺤﻤﯿﻞ‬
‫@‪h‬‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬آﺳﻮر ﻧﺼﯿﺮﭘﺎل دوم ﺑﺮ دوازده دوﻟﺖ ﻛﻮﭼﻚ اﺳﺘﯿﻼ ﯾﺎﻓﺖ و ﺑﺎ ﻏﻨﯿﻤﺖ ﻓﺮاوان از ﺟﻨﮕﮭﺎي ﺧﻮد‬
‫ﺑﺎزﮔﺸﺖ و ﺑﺎ دﺳﺖ ﺧﻮد ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯾﺎن اﺳﯿﺮ ﺷﺪه را ﻛﻮر ﻛﺮد؛ از زﻧﺎن ﺣﺮم ﺧﻮد ﻛﺎم ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬و ﺑﺎ اﺣﺘﺮام‬
‫و آﺑﺮو ﺑﮫ ﺟﮭﺎن دﯾﮕﺮ ﺷﺘﺎﻓﺖ‪ .‬ﺷﻠﻤﻨﺼﺮ ﺳﻮم دﻧﺒﺎﻟﺔ اﯾﻦ ﻓﺘﻮﺣﺎت را ﺑﮫ دﻣﺸﻖ رﺳﺎﻧﯿﺪ؛ در ﺟﻨﮕﮭﺎ زﺣﻤﺖ‬
‫ﻓﺮاوان دﯾﺪ‪ ،‬و در ﯾﻚ ﻧﺒﺮد ﺷﺎﻧﺰده ھﺰار ﻧﻔﺮ از ﻣﺮدم ﺳﻮرﯾﮫ را ﻛﺸﺖ؛ ﻣﻌﺎﺑﺪ ﻣﺘﻌﺪد ﺑﺮﭘﺎ ﻛﺮد و ﺧﺮاج‬
‫ﻓﺮاوان از ﻣﺮدم ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬در آﺧﺮ ﻛﺎر‪ ،‬ﭘﺴﺮش ﺑﺮ وي ﺳﺨﺖ ﺑﺸﻮرﯾﺪ و او را از ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺧﻠﻊ ﻛﺮد‪.‬‬
‫‪are‬‬

‫ﺳﺎﻣﻮراﻣﺎت‪ ،‬ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﻣﻠﻜﺔ ﻣﺎدر‪ ،‬ﻣﺪت ﺳﮫ ﺳﺎل ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻛﺮد؛ ھﻤﯿﻦ ﻣﻠﻜﮫ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﻨﯿﺎن ﺗﺎرﯾﺨﻲ اﻓﺴﺎﻧﺔ‬
‫ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ ﺳﻤﯿﺮاﻣﯿﺲ را ﺗﺸﻜﯿﻞ ﻣﻲدھﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮ اﻓﺴﺎﻧﺔ ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺳﻤﯿﺮاﻣﯿﺲ ﻧﯿﻤﻲ ﺧﺪا و ﻧﯿﻤﻲ ﻣﻠﻜﮫ‪،‬‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺪھﻲ ﺷﺠﺎع‪ ،‬ﻣﮭﻨﺪﺳﻲ زﺑﺮدﺳﺖ‪ ،‬و ﺣﺎﻛﻤﻲ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺪﺑﺮ و ھﻮﺷﯿﺎر ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺰ اﯾﻦ اﻓﺴﺎﻧﮫھﺎ‪ ،‬ﻛﮫ‬
‫دﯾﻮدوروس ﺳﯿﺴﯿﻠﻲ آن را ﺑﺎ ﺗﻔﺼﯿﻞ و ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺟﺬاﺑﻲ درآورده‪ ،‬دﯾﮕﺮ اﻃﻼﻋﻲ از اﯾﻦ ﻣﻠﻜﮫ در دﺳﺖ‬
‫ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺗﯿﮕﻠﺖ‪ -‬ﭘﯿﻠﺴﺮ ﺳﻮم دوﺑﺎره ﺑﮫ ﮔﺮد آوردن ﻗﺸﻮن ﭘﺮداﺧﺖ و ارﻣﻨﺴﺘﺎن را از ﻧﻮ ﻣﺴﺨﺮ ﻛﺮد و ﺑﺮ‬
‫ﺳﻮرﯾﮫ و ﺑﺎﺑﻞ ﺗﺎﺧﺖ و ﺷﮭﺮھﺎي دﻣﺸﻖ و ﺳﺎﻣﺮه و ﺑﺎﺑﻞ را ﺗﺤﺖ ﻓﺮﻣﺎن ﺧﻮﯾﺶ درآورد و ﻛﺸﻮر آﺷﻮر‬
‫‪set‬‬

‫را از ﻛﻮھﮭﺎي ﻗﻔﻘﺎز ﺗﺎ ﻣﺼﺮ وﺳﻌﺖ داد؛ ﭘﺲ از آن ﺟﻨﮓ و ﺧﻮﻧﺮﯾﺰي‪ ،‬اﻧﺼﺮاف ﺧﺎﻃﺮ ﺣﺎﺻﻞ ﻛﺮد و‬
‫ﺑﮫ اﻣﻮر ﻛﺸﻮرداري ﭘﺮداﺧﺖ و ﺛﺎﺑﺖ ﻛﺮد ﻛﮫ در ادارة ﻣﻤﻠﻜﺖ ﺗﻮاﻧﺎﯾﻲ ﻓﺮاوان دارد‪ .‬ﻣﻌﺎﺑﺪ و ﻛﺎﺧﮭﺎي‬
‫ﺑﺴﯿﺎر ﺳﺎﺧﺖ و ﺑﺎ ﺗﺪﺑﯿﺮ و ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي اﻣﭙﺮاﻃﻮري ﭘﮭﻨﺎور ﺧﻮﯾﺶ را ﻧﮕﺎھﺪاري ﻛﺮد و‪ ،‬در ﺑﺴﺘﺮ‬
‫راﺣﺖ‪ ،‬ﺟﺎن ﺑﮫ ﺟﺎن آﻓﺮﯾﻦ ﺳﭙﺮد‪ .‬ﭘﺲ از وي ﺳﺎرﮔﻦ دوم‪ ،‬ﻛﮫ اﻓﺴﺮي در ﻗﺸﻮن ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﺲ از ﯾﻚ ﻛﻮدﺗﺎي‬
‫ﻧﺎﭘﻠﺌﻮﻧﻲ‪ ،‬ﺑﺮ ﺗﺨﺖ ﻧﺸﺴﺖ؛ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪھﻲ ﻟﺸﻜﺮ را وي ﺧﻮد ﺑﺮﻋﮭﺪه داﺷﺖ و ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ در ﺧﻄﺮﻧﺎﻛﺘﺮﯾﻦ‬
‫‪an‬‬

‫ﻧﻘﻄﮫھﺎي ﻣﯿﺪان ﺟﻨﮓ دﯾﺪه ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﻋﯿﻼم و ﻣﺼﺮ را ﺷﻜﺴﺖ داد و ﺑﺎﺑﻞ را ﺑﺎز ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬و ﯾﮭﻮدﯾﺎن و‬
‫ﻣﺮدم ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ و ﺣﺘﻲ ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن ﺳﺎﻛﻦ ﻗﺒﺮس ﺑﮫ ﻓﺮﻣﺎن‬

‫او ﮔﺮدن ﻧﮭﺎدﻧﺪ‪ .‬ﻛﺸﻮر ﺧﻮﯾﺶ را ﺑﮫ ﻧﯿﻜﻲ اداره ﻣﻲﻛﺮد و در ﺗﺮوﯾﺞ ھﻨﺮ و ادﺑﯿﺎت و ﺻﻨﺎﻋﺖ و‬
‫‪pym‬‬

‫ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﻛﻮﺷﺎ ﺑﻮد‪ .‬در ﺟﻨﮕﻲ ﺑﺎ ﻛﯿﻤﺮﯾﺎن درﮔﯿﺮ ﺷﺪ و‪ ،‬ﮔﺮﭼﮫ از ﺣﻤﻠﺔ آﻧﺎن ﺟﻠﻮﮔﺮﻓﺖ و ﭘﯿﺮوزي ﺑﮫ‬
‫دﺳﺖ آورد‪ ،‬ﺑﮫ ﻗﺘﻞ رﺳﯿﺪ‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﭘﺴﺮش ﺳﻨﺎﺧﺮﯾﺐ ﻓﺘﻨﮫھﺎﯾﻲ را ﻛﮫ در ﻧﻮاﺣﻲ ﻣﺠﺎور ﺧﻠﯿﺞ ﻓﺎرس ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﮫ ﺑﻮد ﻓﺮو ﻧﺸﺎﻧﺪ؛ ﺑﺮ اورﺷﻠﯿﻢ و‬
‫ﻣﺼﺮ ﺣﻤﻠﮫ ﺑﺮد و از اﯾﻦ ﺣﻤﻠﮫ ﻧﺘﯿﺠﮫاي ﺑﮫ دﺳﺖ ﻧﯿﺎورد؛ ‪ 89‬ﺷﮭﺮ و ‪ 820‬دھﻜﺪه را ﻏﺎرت ﻛﺮد‪ ،‬و‬
‫‪ 7200‬اﺳﺐ‪ 11000 ،‬ﺧﺮ‪ 000،80 ،‬ﮔﺎو‪ 000،800 ،‬ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ و ‪ 208000‬اﺳﯿﺮ ﺑﮫ ﻏﻨﯿﻤﺖ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬اﯾﻦ‬

‫‪.co‬‬
‫ارﻗﺎم‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﻮرخ زﻧﺪﮔﯿﻨﺎﻣﮫﻧﻮﯾﺲ آن ﭘﺎدﺷﺎه ﻧﻘﻞ ﻛﺮده‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ از ﺣﻘﯿﻘﺖ واﻗﻊ ﻛﻤﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ از‬
‫آن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﻣﺮدم ﺑﺎﺑﻞ‪ ،‬ﻛﮫ ﺧﻮاﺳﺘﺎر آزادي ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺧﺸﻤﻨﺎك ﺷﺪ و آن ﺷﮭﺮ را ﻣﺤﺎﺻﺮه ﻛﺮد و ﮔﺸﻮد و‬
‫آﺗﺶ در آن اﻓﻜﻨﺪ و آن را وﯾﺮان ﺳﺎﺧﺖ و ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ ھﻤﺔ ﻣﺮدم را‪ ،‬از زن و ﻣﺮد و ﻛﻮﭼﻚ و ﺑﺰرگ‪،‬‬
‫ﻗﺘﻞﻋﺎم ﻛﺮد؛ ﭼﻨﺎن ﺷﺪ ﻛﮫ ﺟﺴﺪ ﻛﺸﺘﮕﺎن راه آﻣﺪ و ﺷﺪ را در ﻛﻮﭼﮫھﺎ ﺑﺴﺖ؛ ھﺮﭼﮫ در ﻣﻌﺎﺑﺪ ﺑﻮد ﻏﺎرت‬
‫ﻛﺮد و ﯾﻚ ﻣﺜﻘﺎل در آﻧﮭﺎ ﺑﺮﺟﺎي ﻧﮕﺬاﺷﺖ؛ ﺧﺪاﯾﺎﻧﻲ را ﻛﮫ ﺑﻲاﻧﺪازه در ﻧﻈﺮ ﺑﺎﺑﻠﯿﺎن ﻋﺰﯾﺰ ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﻜﮫ ﺗﻜﮫ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻛﺮد ﯾﺎ‪ ،‬ﺑﮫ اﺳﺎرت‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﮫ ﺷﮭﺮ ﻧﯿﻨﻮا ﺑﺮد‪ .‬ﻣﺮدوك‪ ،‬ﺧﺪاي ﺑﺰرگ ﺑﺎﺑﻠﻲ‪ ،‬ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺧﺎدم ﻓﺮوﻣﺎﯾﺔ‬
‫ﺧﺪاي آﺷﻮر درآﻣﺪ‪ .‬ﺑﺎﺑﻠﯿﺎﻧﻲ ﻛﮫ از ﺗﯿﻎ ﺑﯿﺪاد آﺷﻮرﯾﺎن ﮔﺮﯾﺨﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ھﺮﮔﺰ ﺑﮫ اﯾﻦ اﻧﺪﯾﺸﮫ ﻧﯿﻔﺘﺎدﻧﺪ ﻛﮫ‬
‫ﭘﯿﺶ از آن در ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي و ﻋﻈﻤﺖ ﺧﺪاي ﺧﻮد ﻣﺮدوك ﻣﺒﺎﻟﻐﮫ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ اوﺿﺎع و اﺣﻮال را‬
‫ھﻤﺎنﮔﻮﻧﮫ ﺗﻮﺟﯿﮫ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ اﺳﯿﺮان ﯾﮭﻮدي‪ ،‬ﯾﻜﺼﺪﺳﺎل ﭘﺲ از آن زﻣﺎن‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﺗﻮﺟﯿﮫ ﻛﺮدﻧﺪ؛ ﯾﻌﻨﻲ‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﺧﺪاي اﯾﺸﺎن از روي ﺗﻮاﺿﻊ ﺑﺮ ﺧﻮد روا داﺷﺖ ﻛﮫ ﺷﻜﺴﺘﮫ و ﻣﻐﻠﻮب ﺷﻮد ﺗﺎ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‬
‫ﻣﻠﺖ ﺧﻮد را ﻛﯿﻔﺮ دھﺪ‪ .‬ﺳﻨﺎﺧﺮﯾﺐ ھﻤﺔ ﻏﻨﺎﯾﻤﻲ را ﻛﮫ از ﻛﺸﻮرﮔﺸﺎﯾﯿﮭﺎي ﺧﻮﯾﺶ ﺑﮫ دﺳﺖ آورده ﺑﻮد‬
‫درﻛﺎر ﺗﺠﺪﯾﺪ ﺑﻨﺎي ﺷﮭﺮ ﻧﯿﻨﻮا ﺻﺮف ﻛﺮد و ﻣﺠﺮاي ﻧﮭﺮھﺎ را ﺗﻐﯿﯿﺮ داد ﺗﺎ ﺷﮭﺮ از ﺗﺠﺎوز دﺷﻤﻨﺎن در‬
‫اﻣﺎن ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬درﺳﺖ ﺑﺎ ﻧﺸﺎط و ﺣﺮارت ﻛﺸﻮرھﺎﯾﻲ ﻛﮫ از ﻣﺎزاد ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻛﺸﺎورزي ﺷﻜﺎﯾﺖ دارﻧﺪ ﺑﮫ‬
‫آﺑﺎد ﻛﺮدن زﻣﯿﻨﮭﺎي ﺑﺎﯾﺮ ﭘﺮداﺧﺖ؛ در آﺧﺮ ﻛﺎر‪ ،‬ﭘﺴﺮاﻧﺶ‪ ،‬در ﺣﯿﻨﻲ ﻛﮫ ﻣﺸﻐﻮل ﻧﻤﺎز ﺑﻮد‪ ،‬او را ﻛﺸﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﯾﻜﻲ از ﭘﺴﺮان وي ﺑﮫ ﻧﺎم اﺳﺮﺣﺪون‪ ،‬ﻛﮫ در ﻗﺘﻞ ﭘﺪر دﺳﺖ ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﺑﺮﺿﺪ ﺑﺮادران ﭘﺪرﻛﺶ ﺧﻮد ﻗﯿﺎم‬
‫@‪h‬‬
‫ﻛﺮد و ﺗﺎج و ﺗﺨﺖ ﺳﻠﻄﻨﺖ را ﺑﮫ ﺗﺼﺮف درآورد‪ ،‬و ﭼﻮن ﻣﺼﺮ ﺑﮫ ﺷﻮرﺷﯿﺎن ﺳﻮرﯾﮫ ﻛﻤﻚ ﻛﺮده ﺑﻮد‪،‬‬
‫ﺑﮫ آﻧﺠﺎ ﻟﺸﻜﺮ ﻛﺸﯿﺪ و ﺑﺮ آن ﻣﺴﺘﻮﻟﻲ ﺷﺪ و اﯾﻦ ﻛﺸﻮر را ﺑﮫ ﺻﻮرت اﯾﺎﻟﺘﻲ از ﻣﻤﻠﻜﺖ آﺷﻮر درآورد و‪،‬‬
‫ﺑﺎ ﻏﻨﺎﯾﻢ ﻓﺮاواﻧﻲ ﻛﮫ ھﻤﺮاه ﺧﻮد از ﻣﻤﻔﯿﺲ ﺑﮫ ﻧﯿﻨﻮا ﺑﺮد‪ ،‬ھﻤﺔ آﺳﯿﺎي‬

‫ﺷﮭﺮھﺎي ﺧﺎور ﻧﺰدﯾﻚ ﻗﺮار داد‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﻓﺮاواﻧﻲ و آﺳﺎﯾﺸﻲ در آن ﻓﺮاھﻢ آورد ﻛﮫ ﭘﯿﺶ از آن ﻧﻈﯿﺮ‬
‫‪are‬‬

‫ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﺑﺎ رھﺎ ﻛﺮدن ﺧﺪاﯾﺎن اﺳﯿﺮ ﺑﺎﺑﻞ و اﺣﺘﺮام ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺑﮫ آﻧﮭﺎ‪ ،‬و ﺗﺠﺪﯾﺪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺷﮭﺮ ﺧﺮابﺷﺪة‬
‫ﺑﺎﺑﻞ‪ ،‬ﻣﺮدم آﻧﺠﺎ را از ﺧﻮد ﺧﺸﻨﻮد ﺳﺎﺧﺖ؛ ﺑﺮاي ﻣﺮدم ﻋﯿﻼم‪ ،‬ﻛﮫ دﭼﺎر ﻗﺤﻄﻲ و ﮔﺮﺳﻨﮕﻲ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬از‬
‫راه ﺧﯿﺮﺧﻮاھﻲ ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ آذوﻗﮫ ﻓﺮﺳﺘﺎد و ﻣﺎﯾﺔ ﺧﺮﺳﻨﺪي آﻧﺎن ﺷﺪ‪ -‬و اﯾﻦ ﻛﺎري اﺳﺖ ﻛﮫ در ﺗﺎرﯾﺦ ﻗﺪﯾﻢ‬
‫ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ ﻧﻈﯿﺮي ﻧﺪاﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬وي‪ ،‬در ﺗﻤﺎم دورة اﻣﭙﺮاﻃﻮري ﺧﻮﯾﺶ‪ ،‬ﻋﺎدﻟﺘﺮﯾﻦ و ﻣﮭﺮﺑﺎﻧﺘﺮﯾﻦ ﭘﺎدﺷﺎھﻲ‬
‫ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﺮ آن ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﺮد؛ در ﭘﺎﯾﺎن ﻛﺎر‪ ،‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﺑﺮاي ﻓﺮوﻧﺸﺎﻧﺪن ﻓﺘﻨﮫاي ﻋﺎزم ﻣﺼﺮ‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬در ﻣﯿﺎن راه درﮔﺬﺷﺖ‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫ﺟﺎﻧﺸﯿﻦ وي آﺳﻮرﺑﺎﻧﻲ ﭘﺎل )ھﻤﺎن ﺳﺎرداﻧﺎﭘﺎﻟﻮس ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن( از ﻣﯿﻮة ﻛﺎرھﺎي ﻧﯿﻚ او ﺑﺮﺧﻮردار ﺷﺪ؛ در‬
‫زﻣﺎن ﺳﻠﻄﻨﺖ دراز اﯾﻦ ﭘﺎدﺷﺎه‪ ،‬آﺷﻮر ﺑﮫ اوج ﺷﻜﻮه و ﺛﺮوت ﺧﻮد رﺳﯿﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﻣﺮگ آﺳﻮرﺑﺎﻧﻲﭘﺎل‪ ،‬در‬
‫ﻧﺘﯿﺠﺔ ﺟﻨﮕﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﻣﺪت ﭼﮭﻞ ﺳﺎل ﻃﻮل ﻛﺸﯿﺪ‪ ،‬ﺷﻮﻛﺖ و ﻋﻈﻤﺖ آﺷﻮر ازﻣﯿﺎن رﻓﺖ و در ﻃﺮﯾﻖ‬
‫اﻧﺤﻄﺎط و اﻧﻘﺮاض اﻓﺘﺎد؛ درواﻗﻊ‪ ،‬ده ﺳﺎل ﭘﺲ از ﻣﺮگ آن ﭘﺎدﺷﺎه‪ ،‬ﺗﺎرﯾﺦ آﺷﻮر ﭘﺎﯾﺎن ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ﯾﻜﻲ از‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﻨﺸﯿﮭﺎي آن زﻣﺎن ﺳﺎﻟﻨﺎﻣﺔ ﻛﺎرھﺎي وي را ﻧﻮﺷﺘﮫ و ﺑﺮاي ﻣﺎ ﺑﺮﺟﺎي ﮔﺬاﺷﺘﮫ اﺳﺖ؛ در اﯾﻦ ﮔﺰارش‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫ﺷﻜﻞ ﯾﻜﻨﻮاﺧﺖ و ﺧﺴﺘﮫﻛﻨﻨﺪهاي‪ ،‬ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ از ﺷﺮح ﺟﻨﮓ ﺧﻮﻧﯿﻨﻲ ﺑﮫ ﺟﻨﮓ ﺧﻮﻧﯿﻦ دﯾﮕﺮ ﻣﻲﭘﺮدازد‪ ،‬و‬
‫ازﻣﺤﺎﺻﺮة ﺷﮭﺮھﺎي دﭼﺎر ﻗﺤﻄﻲ ﺷﺪه و اﺳﯿﺮاﻧﻲ ﻛﮫ ﭘﻮﺳﺖ آﻧﮭﺎ را زﻧﺪه زﻧﺪه ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪.‬‬
‫آن ﻣﻨﺸﻲ وﯾﺮان ﻛﺮدن ﻋﯿﻼم را ﺑﮫ دﺳﺖ آﺳﻮرﺑﺎﻧﻲﭘﺎل‪ ،‬از زﺑﺎن ﺧﻮد او‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬
‫‪pym‬‬

‫ﻣﻦ از ﺷﮭﺮھﺎي ﻋﯿﻼم آن اﻧﺪازه وﯾﺮان ﻛﺮدم ﻛﮫ ﺑﺮاي ﮔﺬﺷﺘﻦ از آﻧﮭﺎ ﯾﻚ ﻣﺎه و ﺑﯿﺴﺖوﭘﻨﺞ روز وﻗﺖ‬
‫ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬ھﻤﮫ ﺟﺎ )ﺑﺮاي ﺑﺎﯾﺮ ﻛﺮدن زﻣﯿﻦ( ﻧﻤﻚ و ﺧﺎر اﻓﺸﺎﻧﺪم؛ ﺷﺎھﺰادﮔﺎن و ﺧﻮاھﺮان ﺷﺎھﺎن‬
 ‫‪m‬‬
‫واﻋﻀﺎي ﺧﺎﻧﺪان ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ را‪ ،‬از ﭘﯿﺮ و ﺟﻮان‪ ،‬ﺑﺎ رؤﺳﺎ و ﺣﻜﺎم و اﺷﺮاف و ﺻﻨﻌﺘﮕﺮان‪ ،‬ھﻤﮫ را ﺑﺎ ﺧﻮد‬
‫ﺑﮫ اﺳﯿﺮي ﺑﮫ آﺷﻮر آوردم؛ ﻣﺮدم آن ﺳﺮزﻣﯿﻦ‪ ،‬از زن و ﻣﺮد‪ ،‬را ﺑﺎ اﺳﺐ و ﻗﺎﻃﺮ و اﻻغ و ﮔﻠﮫھﺎي‬
‫ﭼﮭﺎرﭘﺎﯾﺎن ﻛﻮﭼﻚ و ﺑﺰرگ‪ ،‬ﻛﮫ ﺷﻤﺎر آﻧﮭﺎ از دﺳﺘﮫھﺎي ﻣﻠﺦ ﻓﺰوﻧﺘﺮ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﮫ ﻏﻨﯿﻤﺖ ﮔﺮﻓﺘﻢ؛ ﺧﺎك ﺷﻮش‬

‫‪.co‬‬
‫و ﻣﺪﻛﺘﻮ و ھﻠﺘﻤﺎش و ﺷﮭﺮھﺎي دﯾﮕﺮ را ﺑﮫ آﺷﻮر ﻛﺸﯿﺪم‪ .‬در ﻇﺮف ﻣﺪت ﯾﻚ ﻣﺎه‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﻋﯿﻼم را ﺑﮫ‬
‫ﺗﺼﺮف درآوردم و ﺑﺎﻧﮓ آدﻣﯿﺰاد و اﺛﺮ ﭘﺎي ﮔﻠﮫھﺎ و ﭼﮭﺎرﭘﺎﯾﺎن و ﻧﻐﻤﺔ ﺷﺎدي را از ﻣﺰارع ﺑﺮاﻧﺪاﺧﺘﻢ‪.‬‬
‫و ھﻤﮫ ﺟﺎ را ﭼﺮاﮔﺎه ﺧﺮان وآھﻮان و ﺟﺎﻧﻮران وﺣﺸﻲ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺳﺎﺧﺘﻢ‪.‬‬

‫ﺳﺮﺑﺮﯾﺪة ﭘﺎدﺷﺎه ﺷﻜﺴﺖﺧﻮردة ﻋﯿﻼم را‪ ،‬در ﺟﺸﻨﻲ ﻛﮫ ﺑﺎ ﻣﻠﻜﺔ ﺧﻮد در ﺑﺎغ ﻛﺎخ ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ ﺑﺮﭘﺎ ﺳﺎﺧﺘﮫ‬

‫‪oo‬‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ وي آوردﻧﺪ؛ او ﻓﺮﻣﺎن داد ﺗﺎ آن ﺳﺮ را ﺑﺮ ﺑﺎﻻي ﺳﺘﻮﻧﻲ در ﺑﺮاﺑﺮ ﭼﺸﻢ ﺣﺎﺿﺮان ﻗﺮار‬
‫دھﻨﺪ و ھﻤﮫ ﺑﮫ ﺷﺎدي و ﺧﻮﺷﻲ ﭘﺮدازﻧﺪ؛ ﭘﺲ از آن‪ ،‬ﺳﺮ را از دروازهھﺎي ﻧﯿﻨﻮا آوﯾﺨﺘﻨﺪ و آن اﻧﺪازه‬
‫ﻣﺎﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﺪرﯾﺞ ﭘﻮﺳﯿﺪ و از ﻣﯿﺎن رﻓﺖ‪ .‬دﻧﺎﻧﻮ‪ ،‬ﺳﺮدار ﻋﯿﻼﻣﻲ را زﻧﺪهزﻧﺪه ﭘﻮﺳﺖ ﻛﻨﺪﻧﺪ و ﭘﺲ از آن‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ او را ﺳﺮﺑﺮﯾﺪﻧﺪ؛ ﮔﺮدن ﺑﺮادر او را زدﻧﺪ و ﺑﺪﻧﺶ را ﭘﺎرهﭘﺎره ﻛﺮدﻧﺪ و ھﺮ ﭘﺎره را‪،‬‬

‫‪yah‬‬
‫ھﺮﮔﺰ ﺑﺮ ﺧﺎﻃﺮ آﺳﻮرﺑﺎﻧﻲﭘﺎل و ﻛﺴﺎن او ﻧﻤﻲﮔﺬﺷﺖ ﻛﮫ آن ﻛﺎرھﺎ ﻛﮫ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﺎر آدﻣﻲ ﻧﯿﺴﺖ و ﺳﺮاﺳﺮ‬
‫ﺗﻮﺣﺶ اﺳﺖ؛ ﻛﺸﺘﻦ و ﺷﻜﻨﺠﮫ ﻛﺮدن ﻣﺮدم در ﻧﻈﺮ وي ھﻤﭽﻮن ﯾﻚ ﻋﻤﻞ ﺟﺮاﺣﻲ ﻣﻲﻧﻤﻮد ﻛﮫ ﺑﺮاي‬
‫ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﺷﻮرش‪ ،‬و اﺳﺘﻮار ﺳﺎﺧﺘﻦ ﭘﺎﯾﮫھﺎي ﻧﻈﻢ و اﻣﻨﯿﺖ در ﻣﯿﺎن ﻣﻠﻞ ﻏﯿﺮﻣﺘﺠﺎﻧﺲ ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﻣﯿﺎن‬
‫ﺣﺒﺸﮫ و ارﻣﻨﺴﺘﺎن و ﻣﯿﺎن ﺳﻮرﯾﮫ و ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﻣﺎد‪ -‬ﻛﮫ ﭘﺪراﻧﺶ آﻧﮭﺎ را در زﯾﺮ ﺣﻜﻢ آﺷﻮر درآورده‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ -‬ﻛﻤﺎل ﺿﺮورت را دارد؛ وﻇﯿﻔﺔ ﺧﻮد ﻣﻲداﻧﺴﺖ ﻛﮫ ﻣﯿﺮاﺛﻲ را ﻛﮫ ﺑﮫ وي رﺳﯿﺪه درﺳﺖ ﻧﮕﺎه‬
‫دارد‪ .‬آن ﭘﺎدﺷﺎه‪ ،‬از اﻣﻨﯿﺘﻲ ﻛﮫ ﺑﺮ ﺳﺮاﺳﺮ اﻣﭙﺮاﻃﻮري وي ﺳﺎﯾﮫ اﻓﻜﻨﺪه و ﻧﻈﻤﻲ ﻛﮫ در ﺷﮭﺮھﺎ ﺑﺮﻗﺮار‬
‫@‪h‬‬
‫ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺮ ﺧﻮد ﻣﻲﺑﺎﻟﯿﺪ؛ ﺣﻖ آن اﺳﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ ﺗﻔﺎﺧﺮ ﺑﻲاﺳﺎس ھﻢ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪ .‬در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل‪ ،‬وي ﻧﺸﺎن‬
‫داده ﻛﮫ ﺻﺮﻓًﺎ ﭘﺎدﺷﺎھﻲ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ از ﺑﻮي ﺧﻮﻧﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ رﯾﺨﺘﮫ ﻣﺴﺖ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ؛ دﻟﯿﻞ اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺑﻨﺎھﺎي‬
‫ﻓﺮاواﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺳﺎﺧﺘﮫ‪ ،‬و ﺗﺸﻮﯾﻘﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺮاي ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ھﻨﺮ و ادﺑﯿﺎت ﻧﺸﺎن داده اﺳﺖ‪ .‬از ھﻤﺔ ﻧﻘﺎط‬
‫ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻣﺠﺴﻤﮫﺳﺎزان و ﻣﮭﻨﺪﺳﺎن را ﻓﺮا ﺧﻮاﻧﺪ ﺗﺎ ﻧﻘﺸﺔ ﻣﻌﺎﺑﺪ و ﻛﺎﺧﮭﺎي او را ﺑﺮﯾﺰﻧﺪ و آﻧﮭﺎ را ﺑﯿﺎراﯾﻨﺪ؛‬
‫اﯾﻦ درﺳﺖ ھﻤﺎن ﻛﺎري اﺳﺖ ﻛﮫ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯾﺎن روﻣﻲ ﭘﺲ از وي ﻛﺮدﻧﺪ و از ھﻨﺮﻣﻨﺪي ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن ﺑﮭﺮه‬
‫‪are‬‬

‫ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﮫ ﻣﻨﺸﯿﺎن ﺑﯿﺸﻤﺎر ﻓﺮﻣﺎن داد ﻛﮫ آﻧﭽﮫ را از ادﺑﯿﺎت ﺑﺎﺑﻠﻲ و ﺳﻮﻣﺮي ﺑﺮﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪه ﮔﺮد آورﻧﺪ و‬
‫از آن ﻧﺴﺨﮫ ﺑﺮدارﻧﺪ‪ ،‬و ھﻤﺔ اﯾﻦ ﻧﺴﺨﮫھﺎ را در ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﺔ ﺑﺰرگ ﺧﻮد در ﻧﯿﻨﻮا ﻓﺮاھﻢ ﻛﺮد؛ ھﻤﯿﻦ‬
‫ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﮫ اﺳﺖ ﻛﮫ‪ ،‬ﭘﺲ از ﮔﺬﺷﺘﻦ ﺑﯿﺴﺖ و ﭘﻨﺞ ﻗﺮن‪ ،‬ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﺳﺎﻟﻢ و دﺳﺖ ﻧﺨﻮرده ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﺎ رﺳﯿﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬وي ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﺑﺮﺳﺎن ﻓﺮدرﯾﻚ‪ ،‬ھﻤﺎنﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ ﺑﮫ ﭘﯿﺮوزﯾﮭﺎي ﺧﻮد در ﺟﻨﮓ و ﺷﻜﺎر ﻣﻲﺑﺎﻟﯿﺪ‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫اﺳﺘﻌﺪاد و ذوق ادﺑﻲ ﺧﻮﯾﺶ ﻧﯿﺰ ﻣﺒﺎھﺎت ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬دﯾﻮدوروس ﺳﯿﺴﯿﻠﻲ‪ ،‬در ﺗﺎرﯾﺦ ﺧﻮد‪ ،‬از وي ھﻤﭽﻮن‬
‫ﻣﺮد ﻓﺎﺳﻖ و ﻣﺨﻨﺜﻲ ﺑﺮﺳﺎن ﻧﺮون ﻧﺎم ﻣﻲﺑﺮد‪ ،‬وﻟﻲ در ﻣﯿﺎن ھﻤﺔ اﺳﻨﺎدي ﻛﮫ ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﺎ رﺳﯿﺪه اﺳﺖ ھﯿﭻ‬
‫‪set‬‬

‫ﯾﻚ ﭼﻨﯿﻦ ﮔﻔﺘﮫاي را ﺗﺄﯾﯿﺪ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ .‬آﺳﻮرﺑﺎﻧﻲﭘﺎل ﭼﻮن از ﺗﺄﻟﯿﻒ اﻟﻮاح ادﺑﻲ ﺧﻮد ﻓﺮاﻏﺖ ﻣﻲﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫اﻋﺘﻤﺎدي ﺷﺎھﺎﻧﮫ و ھﻤﺮاه ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﻛﺎرد و ﻧﯿﺰهاي‪ ،‬ﺑﮫ ﺷﻜﺎر ﻣﻲرﻓﺖ و ﺑﺎ ﺷﯿﺮاﻧﻲ روﺑﮫرو ﻣﻲﺷﺪ؛ اﮔﺮ‬
‫ﮔﺰارﺷﮭﺎي ﻣﻌﺎﺻﺮان وي را ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺑﺪاﻧﯿﻢ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ وي ھﺮﮔﺰ از اﯾﻨﻜﮫ ﭘﯿﺸﺮو ﻟﺸﻜﺮ ﺑﺎﺷﺪ داﻣﻦ ﻓﺮا‬
‫ﻧﻤﻲﭼﯿﺪه‪ ،‬و ﭼﮫ ﺑﺴﯿﺎر اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده ﻛﮫ ﺿﺮﺑﺔﻛﺎري را ﺑﮫ دﺳﺖ ﺧﻮﯾﺶ ﺑﺮ دﺷﻤﻦ وارد ﺳﺎﺧﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻮن‬
‫ﺣﺎل ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺖ دﯾﮕﺮ ﻋﺠﯿﺐ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﺷﺎﻋﺮي ﭼﻮن ﺑﺎﯾﺮون ﻓﺮﯾﻔﺘﺔ وي ﺷﻮد و ﻧﻤﺎﯾﺸﻨﺎﻣﮫاي ﻧﯿﻢ ﺗﺎرﯾﺨﻲ‬
‫‪an‬‬

‫و ﻧﯿﻢ اﻓﺴﺎﻧﮫاي ﺑﮫﻧﺎم او ﺑﺴﺎزد‪ ،‬و در آن ﺛﺮوت و ﺟﻼل آﺷﻮر را‪ ،‬ﻛﮫ در زﻣﺎن اﯾﻦ ﭘﺎدﺷﺎه ﺑﮫ ﻣﻨﺘﮭﺎ درﺟﮫ‬
‫رﺳﯿﺪه‪ ،‬وﺻﻒ ﻛﻨﺪ و ﻧﻤﺎﯾﺸﻨﺎﻣﺔ ﺧﻮد را ﺑﺎ وﯾﺮاﻧﻲ ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر‪ ،‬و ﻧﻮﻣﯿﺪي ﻓﺮاواﻧﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ ﺷﺎه آن‬
‫دﺳﺖ داده ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﮫ ﭘﺎﯾﺎن رﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫‪pym‬‬

‫‪ -II‬دوﻟﺖ آﺷﻮر‬
 ‫‪m‬‬
‫اﺳﺘﻌﻤﺎر‪ -‬ﺟﻨﮕﺎوري آﺷﻮرﯾﺎن‪ -‬ﺧﺪاﯾﺎن ﺟﻨﮕﺠﻮ‪ -‬ﻗﺎﻧﻮن‪ -‬اﻧﻮاع ﻣﺠﺎزات‪ -‬ﺷﻜﻞ اداره‪ -‬ﺳﺨﺘﻲ و ﺑﯿﺮﺣﻤﻲ‬
‫ﺷﺎھﺎن ﺧﻮدﻛﺎﻣﺔ ﻣﺸﺮقزﻣﯿﻦ‬

‫‪.co‬‬
‫اﮔﺮ اﯾﻦ اﺻﻞ اﺳﺘﻌﻤﺎرﻃﻠﺒﻲ را ﻗﺒﻮل داﺷﺘﮫﺑﺎﺷﯿﻢ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﮫ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﺴﻠﻂ ﺣﻜﻢ ﻗﺎﻧﻮن و اﻧﺘﺸﺎر اﻣﻨﯿﺖ و‬
‫ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ و ﺑﺮﻗﺮاري ﺻﻠﺢ‪ ،‬ﺑﮭﺘﺮ آن اﺳﺖ ﻛﮫ دوﻟﺘﮭﺎي ﻣﺘﻌﺪد‪ ،‬ﻃﻮﻋًﺎ ﯾﺎ ﻛﺮھﺎً‪ ،‬در زﯾﺮ ﺗﺴﻠﻂ‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺖ واﺣﺪي ﻗﺮار ﮔﯿﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﮫ دوﻟﺖ آﺷﻮر داراي ﭼﻨﯿﻦ ﻣﺰﯾﺘﻲ ﺑﻮده ﻛﮫ در ﺳﺮزﻣﯿﻨﮭﺎي‬
‫ﮔﺴﺘﺮدهاي از ﺑﺎﺧﺘﺮ آﺳﯿﺎ ﺣﻜﻮﻣﺖ وﺳﯿﻌﻲ اﯾﺠﺎد ﻛﺮده و ﻧﻈﻢ و آراﻣﺸﻲ‪ ،‬ﺑﯿﺶ از آﻧﭽﮫ ﭘﯿﺶ از آن در اﯾﻦ‬
‫ﻧﺎﺣﯿﮫ ﺑﻮده‪ ،‬ﺑﺮﻗﺮار ﺳﺎﺧﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﻜﻮﻣﺖ آﺳﻮرﺑﺎﻧﻲﭘﺎل‪ -‬ﻛﮫ ﺑﺮ آﺷﻮر‪ ،‬ﺑﺎﺑﻞ‪ ،‬ارﻣﻨﯿﮫ‪ ،‬ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﻣﺎد‪،‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ‪ ،‬ﺳﻮرﯾﮫ‪ ،‬ﻓﻨﯿﻘﯿﮫ‪ ،‬ﺳﻮﻣﺮ‪ ،‬ﻋﯿﻼم‪ ،‬و ﻣﺼﺮ ﺳﺎﯾﮫ ﻣﻲﮔﺴﺘﺮد‪ -‬ﺑﺪون ﺷﻚ وﺳﯿﻌﺘﺮﯾﻦ ﺳﺎزﻣﺎن ادارﯾﻲ‬
‫ﺑﻮد ﻛﮫ ﺟﮭﺎن ﻣﺪﯾﺘﺮاﻧﮫ ﯾﺎ ﺧﺎور ﻧﺰدﯾﻚ ﺗﺎ آن زﻣﺎن ﺑﮫ ﺧﻮد دﯾﺪه ﺑﻮد؛ ﺗﻨﮭﺎ ﺣﻤﻮرﺑﻲ و ﺗﺤﻮﻃﻤﺲ ﺳﻮم ﭘﯿﺶ‬
‫از آن ﺑﮫ اﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ دﺳﺘﮕﺎه اداري ﻧﺰدﯾﻚ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و ﭘﺲ از آﻧﺎن دﺳﺘﮕﺎه اداري ﭘﺎرس ﭘﯿﺶ از ﺣﻤﻠﺔ‬
‫اﺳﻜﻨﺪر‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺎ آن ﺑﺮاﺑﺮي ﻛﻨﺪ‪ .‬در آن اﻣﭙﺮاﻃﻮري ﺗﺎ ﺣﺪي آزادي وﺟﻮد داﺷﺖ؛ ﺷﮭﺮھﺎي ﺑﺰرگ‬

‫‪yah‬‬
‫ﺑﮭﺮة ﻓﺮاواﻧﻲ از ﺧﻮدﻣﺨﺘﺎري ﻣﺤﻠﻲ داﺷﺘﻨﺪ؛ ھﺮ ﻣﻠﺖ ﻣﻐﻠﻮﺑﻲ ﻛﮫ ﺧﺮاج را ﻣﻲﭘﺮداﺧﺖ دﯾﻦ و ﻗﻮاﻧﯿﻦ و‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯾﻲ ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ ﻣﻲﻛﺮد و ﻧﺎﭼﺎر ﻧﺒﻮد ﺑﮫ ﻣﻘﺮارت ﺗﺎزهاي در اﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ اﻣﻮر ﮔﺮدن ﻧﮭﺪ‪ .‬ﭼﻮن‬
‫وﺿﻊ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﻮد‪ ،‬ھﺮ ﺑﺎر ﻛﮫ در ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﺮﻛﺰي ﺳﺴﺘﻲ و ﺿﻌﻔﻲ رﺧﻨﮫ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﻣﻠﻞ ﻣﻐﻠﻮب ﺳﺮ ﺑﮫ‬
‫ﺷﻮرش ﺑﺮﻣﻲداﺷﺘﻨﺪ ﯾﺎ ﻻاﻗﻞ از ﭘﺮداﺧﺖ ﺧﺮاج ﺷﺎﻧﮫ ﺗﮭﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ ﻻزم ﺑﻮد ﻛﮫ ﺷﮭﺮھﺎ‬
‫ﭘﯿﺎﭘﻲ از ﻧﻮ ﺗﺴﺨﯿﺮ ﺷﻮد‪ .‬ﺗﯿﮕﻠﺖ‪ -‬ﭘﯿﻠﺴﺮ‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ از ﺧﻄﺮ اﯾﻦ ﺷﻮرﺷﮭﺎي ﻣﻜﺮر آﺳﻮده ﺷﻮد‪،‬‬
‫ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺧﺎﺻﻲ در ﭘﯿﺶ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﮫ از ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺣﻜﻮﻣﺖ آﺷﻮر ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود؛ آن ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻋﺒﺎرت از‬
‫اﯾﻦ ﺑﻮد ﻛﮫ ﻣﺮدم ﺷﮭﺮھﺎي ﮔﺸﻮده ﺷﺪه را ﺑﮫ ﺷﮭﺮھﺎي دور دﺳﺖ ﻛﻮچ ﻣﻲداد ﺗﺎ ﺑﺎ ﻣﺮدم ﺑﻮﻣﻲ آن ﻧﻮاﺣﻲ‬
‫@‪h‬‬
‫درھﻢآﻣﯿﺰﻧﺪ و ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ وﺣﺪت و ﺷﺨﺼﯿﺖ ﺧﻮد را از دﺳﺖ ﺑﺪھﻨﺪ و ﻛﻤﺘﺮ ﻓﺮﺻﺖ ﺷﻮرش و‬
‫اﻧﻘﻼب ﭘﯿﺪا ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ داﻧﺴﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻧﻘﺸﮫ ھﻢ ﺑﻲﻧﺘﯿﺠﮫ ﻣﺎﻧﺪ و از ﺷﻮرﺷﻲ ﺟﻠﻮ ﻧﮕﺮﻓﺖ؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ‬
‫دوﻟﺖ آﺷﻮر ﻧﺎﭼﺎر ﺑﻮد ﻛﮫ ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﺟﻨﮕﮭﺎي ﺗﺎزه آﻣﺎده و ﻣﺴﺘﻌﺪ ﻧﮕﺎه دارد‪.‬‬

‫ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﺳﭙﺎھﯿﺎن و ﺟﻨﮕﺎوران ﺣﯿﺎﺗﯿﺘﺮﯾﻦ دﺳﺘﮕﺎه را در ﺳﺎزﻣﺎن اداري ﻛﺸﻮر ﺗﺸﻜﯿﻞ ﻣﻲدادﻧﺪ‪.‬‬
‫‪are‬‬

‫آﺷﻮر‪ ،‬ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﺻﺮﯾﺢ‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺗﻮﺟﮫ داﺷﺖ ﻛﮫ ﺣﻜﻮﻣﺖ ھﻤﺎن ﻣﻠﻲ ﻛﺮدن ﻧﯿﺮوﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ‬
‫ﺟﮭﺖ‪ ،‬ﺳﮭﻤﻲ ﻛﮫ آن ﻛﺸﻮر در ﺗﺮﻗﻲ دارد ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ ھﻨﺮ ﺟﻨﮓ اﺳﺖ‪ .‬اراﺑﮫھﺎي ﺟﻨﮕﻲ و دﺳﺘﮫھﺎي‬
‫ﺳﻮارهﻧﻈﺎم و ﭘﯿﺎده و ﻣﮭﻨﺪﺳﻲ در آن ﻛﺸﻮر ﺗﺸﻜﯿﻼت ﻣﻨﻈﻤﻲ‬

‫ﺟﻨﮕﮭﺎي آﺷﻮرﯾﺎن ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲاﻓﺘﺎد؛ ﺟﻨﮕﺎوران آﺷﻮري ﺑﺨﻮﺑﻲ از ﻓﻨﻮن آﻣﺎده ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻗﺸﻮن و ﺑﮫ ﻛﺎر‬
‫اﻧﺪاﺧﺘﻦ آن در ﺟﻨﮓ آﮔﺎھﻲ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬اﺳﺎس ھﻨﺮ ﺟﻨﮕﻲ آﻧﺎن در اﯾﻦ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺣﻤﻠﺔ ﺑﺮقآﺳﺎ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و در‬
‫‪set‬‬

‫ﺻﻔﻮف دﺷﻤﻦ ﺗﻔﺮﻗﮫ ﻣﻲاﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ و ﻗﺴﻤﺘﮭﺎي ﻣﺘﻔﺮق از ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ را‪ ،‬ﺟﺪاﺟﺪا‪ ،‬از ﭘﺎ درﻣﻲآوردﻧﺪ؛ اﯾﻦ‬
‫ﺧﻮد‪ ،‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ ﺳﺮﻛﺎﻣﯿﺎﺑﯿﮭﺎي ﻧﺎﭘﻠﺌﻮن رﯾﺸﺔ ﺑﺴﯿﺎر ﻛﮭﻨﻲ دارد‪ .‬ﺻﻨﺎﻋﺖ آن ﺑﮫ اﻧﺪازهاي در ﻣﯿﺎن‬
‫اﯾﺸﺎن ﭘﯿﺶ رﻓﺘﮫ ﺑﻮد ﻛﮫ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﻣﺮدان ﺟﻨﮕﻲ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺳﻼﺣﮭﺎي آھﻨﯿﻦ ﭼﻨﺎن ﻣﺠﮭﺰ ﺳﺎزﻧﺪ ﻛﮫ از‬
‫ﺳﺎز و ﺑﺮگ ﺳﻮاران ﻗﺮون وﺳﻄﻲ ﻛﻤﻲ ﻧﺪاﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺣﺘﻲ ﺗﯿﺮاﻧﺪازان و ﻧﯿﺰهداران ﺧﻮدھﺎي ﻣﺴﯿﻦ ﯾﺎ‬
‫آھﻨﯿﻦ ﺑﺮ ﺳﺮﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻨﻜﮫھﺎي ﺿﺨﯿﻢ و ﻻﯾﻲدار ﻣﻲﭘﻮﺷﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺮھﺎي ﺳﺘﺒﺮ ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﺮﻣﻲداﺷﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫‪an‬‬

‫داﻣﻦ ﭼﺮﻣﯿﻲ ﻛﮫ ﺑﺎ ﭘﻮﻟﻜﮭﺎي ﻓﻠﺰي ﭘﻮﺷﯿﺪه ﺑﻮد در ﺑﺮ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﺳﻠﺤﺔ آﻧﺎن ﺗﯿﺮ‪ ،‬ﻧﯿﺰه‪ ،‬ﺷﻤﺸﯿﺮ ﻛﻮﺗﺎه‪،‬‬
‫ﮔﺮز‪ ،‬ﭼﻤﺎق‪ ،‬ﻓﻼﺧﻦ‪ ،‬و ﺗﺒﺮزﯾﻦ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺰرﮔﺎن ﻗﻮم ﺑﺮ اراﺑﮫھﺎ ﺳﻮار ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ و در ﻃﻠﯿﻌﺔ ﻟﺸﻜﺮ‬
‫ﻣﻲﺟﻨﮕﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬و ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺷﺎه‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺮ اراﺑﺔ ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ ﺳﻮار ﺑﻮد‪ ،‬ﺧﻮد ﻓﺮﻣﺎﻧﺪھﻲ اﯾﻦ ﮔﺮوه را ﺑﺮﻋﮭﺪه‬
‫داﺷﺖ؛ در آن زﻣﺎن ھﻨﻮز ﺳﺮداران ﺳﭙﺎه ﻧﯿﺎﻣﻮﺧﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ در ﺑﺴﺘﺮ ﺧﻮد ﺑﻤﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪pym‬‬

‫اﺑﺘﻜﺎر ﻛﻤﻚ دادن ﺑﮫ اراﺑﮫھﺎي ﺟﻨﮕﻲ‪ ،‬ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ ﺳﻮاره ﻧﻈﺎم‪ ،‬از آﺳﻮرﺑﺎﻧﻲﭘﺎل اﺳﺖ؛ اﯾﻦ ﺑﺪﻋﺖ در‬
‫ﺑﺴﯿﺎري از ﺟﻨﮕﮭﺎ اﺛﺮ ﻗﻄﻌﻲ داﺷﺖ‪ .‬ﻣﮭﻤﺘﺮﯾﻦ اﻓﺰار ﺟﻨﮕﯿﻲ ﻛﮫ در ﻣﺤﺎﺻﺮة ﺷﮭﺮھﺎ ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲاﻓﺘﺎد‬
 ‫‪m‬‬
‫ﮔﻠﻮﻟﮫ ھﺎي ﻗﻠﻌﮫﻛﻮب ﺑﻮد ﻛﮫ ﻧﻮك آھﻨﯿﻦ داﺷﺖ؛ ﮔﺎھﻲ اﯾﻦ ﮔﻠﻮﻟﮫ را ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ ﻃﻨﺎب ﺑﮫ ﭘﺎﯾﮫھﺎﯾﻲ‬
‫ﻣﻲآوﯾﺨﺘﻨﺪ و ﺑﺎ ﻧﻮﺳﺎن دادن آﻧﮭﺎ ﻧﯿﺮوي ﻣﺨﺮﺑﺸﺎن را زﯾﺎدﺗﺮ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ و ﮔﺎھﻲ آﻧﮭﺎ را ﺑﺮ روي‬
‫اراﺑﮫھﺎ ﺑﮫ ﺟﻠﻮ ﻣﻲراﻧﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﮫ ﻧﻘﺎط ﻣﻮردﻧﻈﺮ اﺻﺎﺑﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺤﺎﺻﺮهﺷﺪﮔﺎن از ﺑﺎﻻي ﺑﺎروھﺎ ﺗﯿﺮ و ﻧﯿﺰه‬

‫‪.co‬‬
‫و ﺳﻨﮓ و ﻣﺸﻌﻞ و ﺗﯿﺮ اﻓﺮوﺧﺘﮫ و زﻧﺠﯿﺮھﺎﯾﻲ ﻛﮫ از ﻛﺎرﻛﺮدن ﮔﻠﻮﻟﮫھﺎي دﯾﻮارﻛﻮب ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي ﻣﻲﻛﺮد‬
‫ﭘﺮﺗﺎب ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﺮ ﺳﺮ دﺷﻤﻦ »ﻛﻮزهھﺎي ﻣﺘﻌﻔﻦ« ﮔﺎزدار )اﯾﻦ ﻧﺎﻣﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺧﻮد اﯾﺸﺎن ﺑﮫ آن‬
‫دادهاﻧﺪ( ﻓﺮو ﻣﻲرﯾﺨﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ روﺣﯿﺔ دﺷﻤﻦ را ﺧﺮاب ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﮫ ﻋﻘﻞ او ﺻﺪﻣﮫ ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ؛ در اﯾﻨﺠﺎ ﯾﻚ ﺑﺎر‬
‫دﯾﮕﺮ ﻣﺘﻮﺟﮫ ﻣﻲﺷﻮﯾﻢ ﻛﮫ ﭼﯿﺰھﺎي ﻧﻮ ﻏﺎﻟﺒًﺎ ﺑﺴﯿﺎر ﻛﮭﻨﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻋﺎدت ﺑﺮ آن ﺟﺎري ﺑﻮد ﻛﮫ ﺷﮭﺮ‬
‫ﮔﺸﻮده ﺷﺪه را وﯾﺮان ﻛﻨﻨﺪ و آن را ﺑﺴﻮزاﻧﻨﺪ و درﺧﺘﺎن را ﻗﻄﻊ ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ درﺳﺖ ﺑﺎ ﺧﺎك ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﻮد و‬

‫‪oo‬‬
‫اﺛﺮي از آﺑﺎدي در آن ﻧﻤﺎﻧﺪ‪ .‬ﻗﺴﻤﺖ ﻣﮭﻤﻲ از ﻏﻨﺎﯾﻢ ﺟﻨﮓ ﻣﯿﺎن ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن در آن ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﻲﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﮫ‬
‫اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ دﺳﺘﮕﺎه وﻓﺎدار ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ؛ ﻧﯿﺰ ﺑﺮاي ﺗﺤﺮﯾﻚ ﺷﺠﺎﻋﺖ ﺟﻨﮕﺎوران ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ از ﻋﺎدت‬
‫ﻣﺄﻟﻮف درﺧﺎور ﻧﺰدﯾﻚ ﭘﯿﺮوي ﻣﻲﺷﺪ و ھﻤﺔ اﺳﯿﺮان ﺟﻨﮓ را ﯾﺎ ﺑﮫ ﺑﻨﺪﮔﻲ ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﯾﺎ آﻧﺎن را‬
‫ﻣﻲﻛﺸﺘﻨﺪ‪ .‬ھﺮ ﺳﺮﺑﺎزي ﻛﮫ از ﻣﯿﺪان ﺟﻨﮓ ﺳﺮﺑﺮﯾﺪهاي ﺑﺎ ﺧﻮد ﻣﻲآورد ﭘﺎداﺷﻲ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ‬

‫‪yah‬‬
‫ﺟﮭﺖ ﻣﯿﺪان ﻏﺎﻟﺒًﺎ ﻋﻨﻮان ﻛﺸﺘﺎرﮔﺎھﻲ را ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﺮد ﻛﮫ در آن ﺳﺮ از ﺑﺪن دﺷﻤﻨﺎن ﺟﺪا ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻏﺎﻟﺒًﺎ‬
‫ﭘﺲ از ﺟﻨﮓ ھﻤﺔ اﺳﯿﺮان را ﻧﺎﺑﻮد ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﺗﺎ از رﻧﺞ ﺧﻮراك رﺳﺎﻧﺪن ﺑﮫ اﯾﺸﺎن ﺑﯿﺎﺳﺎﯾﻨﺪ‪ ،‬و از‬
‫ﺧﻄﺮاﺗﻲ ﻛﮫ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺮاي دﻧﺒﺎﻟﺔ ﻗﺸﻮن داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﻨﺪ دراﻣﺎن ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي اﯾﻦ‬

‫اﺳﯿﺮﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺧﻮد داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬و اﯾﻦ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﯾﺎ ﺑﺎ ﻛﻮﻓﺘﻦ ﮔﺮز ﺑﺮ ﺳﺮ اﯾﺸﺎن ﺟﺎﻧﺸﺎن را ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﺎ‬
‫ﺷﻤﺸﯿﺮھﺎي ﻛﻮﺗﺎه ﺧﻮد ﺳﺮھﺎﺷﺎن را از ﺑﺪن ﺟﺪا ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ در اﯾﻦ ﮔﯿﺮودار ﻣﻨﺸﯿﮭﺎ ﻋﺪد اﺳﯿﺮاﻧﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ‬
‫ﭼﻨﮓ ھﺮ ﺳﺮﺑﺎز اﻓﺘﺎده و آﻧﮭﺎ را ﻛﺸﺘﮫ ﺑﻮد ﺛﺒﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﺗﺎ‪ ،‬ﺑﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﻛﺸﺘﮕﺎن ھﺮﻛﺲ‪ ،‬ﻏﻨﯿﻤﺖ ﺟﻨﮓ‬
‫@‪h‬‬
‫در ﻣﯿﺎن آﻧﺎن ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺷﻮد؛ ھﺮ زﻣﺎن ﻛﮫ ﻣﻘﺘﻀﻲ ﺑﻮد ﺷﺨﺺ ﺷﺎه رﯾﺎﺳﺖ ﻋﺎﻟﯿﺔ اﯾﻦ ﻗﺼﺎﺑﻲ دﺳﺘﮫﺟﻤﻌﻲ را‬
‫ﺑﮫ ﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎص ﻣﻲداد‪ .‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ اﺷﺮاف و ﺑﺰرﮔﺎن ﻣﻐﻠﻮبﺷﺪه ﺗﺎ ﺣﺪي ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﺧﺎص رﻓﺘﺎر ﻣﻲﺷﺪ‪،‬‬
‫ﺑﮫ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﻲ ﻛﮫ ﮔﻮش و ﺑﯿﻨﻲ و دﺳﺖ و ﭘﺎﺷﺎن را ﻣﻲﺑﺮﯾﺪﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎ آﻧﺎن را از ﺑﺎﻻي ﺑﺮﺟﮭﺎي ﺑﻠﻨﺪ ﺑﺮزﻣﯿﻦ‬
‫ﻣﻲاﻓﻜﻨﺪﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﺳﺮﺧﻮد و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺸﺎن را ﻣﻲﺑﺮﯾﺪﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎ زﻧﺪه زﻧﺪه از آﻧﺎن ﭘﻮﺳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪﻧﺪ؛ ﯾﺎ ﺗﻨﮭﺎﺷﺎن را‬
‫ﺑﺮ روي آﺗﺶ ﻣﻼﯾﻤﻲ ﻛﺒﺎب ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎن ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ از اﯾﻦ آدﻣﻜﺸﻲ و ﺧﺎﻣﻮش ﻛﺮدن ﭼﺮاغ‬
‫‪are‬‬

‫زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺮدم ھﯿﭻ ﻣﻼﻣﺖ ﺿﻤﯿﺮ و ﭘﺸﯿﻤﺎﻧﯿﻲ اﺣﺴﺎس ﻧﻤﻲﻛﺮدهاﻧﺪ؛ اﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ ﻛﺸﺘﺎرھﺎ ﺧﻮد در واﻗﻊ‬
‫درﻣﺎﻧﻲ ﺑﺮاي ﻣﺴﺌﻠﺔ زﯾﺎدﺷﺪن ﺑﻲاﻧﺪازة ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺘﮫ‪ ،‬و از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﻮاﻟﯿﺪ‬
‫ھﺮﭼﮫ زودﺗﺮ ﺟﺎي ﻛﺸﺘﮕﺎن را ﭘﺮﻣﻲﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ اﯾﻨﻜﮫ ﺷﺎﯾﻊ ﺑﻮد اﺳﻜﻨﺪر و ﻗﯿﺼﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ دﺷﻤﻨﺎن‬
‫و اﺳﯿﺮان ﺟﻨﮓ ﻣﻌﺎﻣﻠﺔ ﻧﯿﻜﻮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺮاﯾﺸﺎن رﺣﻤﺖ ﻣﻲآورﻧﺪ‪ ،‬ﺳﺒﺐ آن ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ روﺣﯿﺔ دﺷﻤﻨﺎن‬
‫اﯾﺸﺎن ﺿﻌﯿﻒ ﺷﻮد؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ ﺑﻮد ﻛﮫ اﯾﻦ دو ﻧﻔﺮ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺟﮭﺎن اﻃﺮاف درﯾﺎي ﻣﺪﯾﺘﺮاﻧﮫ را ﺑﮫ‬
‫ﺗﺼﺮف ﺧﻮد درآورﻧﺪ‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫ﻧﯿﺮوي دﯾﮕﺮي ﻛﮫ ﺷﺎه‪ ،‬ﭘﺲ از ﻗﺸﻮن‪ ،‬ﺑﺮ آن ﺗﻜﯿﮫ داﺷﺖ ﻧﯿﺮوي دﯾﻦ و ﻣﻌﺎﺑﺪ ﺑﻮد؛ ﺑﺮاي آﻧﻜﮫ ﺷﺎه ﺑﺘﻮاﻧﺪ‬
‫ﻛﻤﻚ ﻛﺎھﻨﺎن را ﺟﻠﺐ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ ﻧﺎﭼﺎر ﺑﻮد ﻛﮫ ﭘﺎداش ﮔﺰاﻓﻲ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﮫ آﻧﺎن ﺑﺪھﺪ‪ .‬ﻣﺮدم اﺟﻤﺎﻋًﺎ ﺑﺮ‬
‫اﯾﻦ ﻋﻘﯿﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ رﺋﯿﺲ رﺳﻤﻲ ﻣﻤﻠﻜﺖ ﺧﺪاﯾﻲ ﺑﮫ ﻧﺎم آﺷﻮر اﺳﺖ؛ ھﻤﺔ ﻓﺮﻣﺎﻧﮭﺎي رﺳﻤﻲ ﺑﮫ ﻧﺎم اﯾﻦ ﺧﺪا‬
‫ﺻﺎدر ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬و ھﺮ ﻗﺎﻧﻮن از ﻣﺸﯿﺖ اﻻھﻲ او ﺳﺮﭼﺸﻤﮫ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﺮاي او )و ﮔﺎھﻲ ﺧﺪاي دﯾﮕﺮي‬
‫‪an‬‬

‫ﺟﺰ او( ﻏﻨﯿﻤﺖ و ﺷﻜﻮھﻲ ﻓﺮاھﻢ ﺷﻮد‪ .‬ﺷﺎه ﻣﺮدم را وادار ﻣﻲﻛﺮد ﻛﮫ ﺷﺨﺺ او را ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﺧﺪاﯾﻲ‬
‫وﺻﻒ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺧﻮد را ﻣﺠﺴﻢﺷﺪة »ﺷﻤﺶ«‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﺧﺪاي ﺧﻮرﺷﯿﺪ‪ ،‬ﻣﻲداﻧﺴﺖ‪ .‬دﯾﻦ آﺷﻮر‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫زﺑﺎن و ﻋﻠﻢ و ھﻨﺮ آن‪ ،‬از ﺳﻮﻣﺮ و ﺑﺎﺑﻞ ﺑﮫ آن ﺳﺮزﻣﯿﻦ آﻣﺪه ﺑﻮد‪ ،‬و ﺑﮫ ﻣﻘﺘﻀﺎي ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪﯾﮭﺎي دوﻟﺘﻲ و‬
‫ﺟﻨﮕﻲ و ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻣﺨﺘﺼﺮي ﺑﮫ آن داده ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪pym‬‬

‫اﯾﻦ ﺗﻄﺒﯿﻖ ﺑﺎ ﻣﻘﺘﻀﯿﺎت‪ ،‬در ﻣﻮرد ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻣﺤﺴﻮﺳﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺳﺨﺘﻲ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺑﮫ آن ﺿﻤﯿﻤﮫ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻛﯿﻔﺮھﺎي ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ درﺟﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ داﺷﺖ؛ از ﻗﺒﯿﻞ ﻧﻤﺎﯾﺶ دادن ﺷﺨﺺ ﮔﻨﺎھﻜﺎر در ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم و وادﺷﺘﻦ‬
 ‫‪m‬‬
‫وي ﺑﮫ ﻛﺎرھﺎي ﺳﺨﺖ و ﺷﻼق زدن‪ ،‬از ﺑﯿﺴﺖ ﺿﺮﺑﮫ ﺗﺎ ﺻﺪ ﺿﺮﺑﮫ‪ ،‬و ﺑﺮﯾﺪن ﮔﻮش ﯾﺎ ﺑﯿﻨﻲ و ﺧﺼﻲ‬
‫ﻛﺮدن و زﺑﺎن ﺑﺮﯾﺪن و ﭼﺸﻢ درآوردن و ﺷﻜﻢ درﯾﺪن و ﺳﺮﺑﺮﯾﺪن‪ .‬در ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺳﺎرﮔﻦ دوم ﻣﺠﺎزاﺗﮭﺎي‬
‫ﻧﻮع دﯾﮕﺮي‪ ،‬از ﻗﺒﯿﻞ زھﺮ ﺧﻮراﻧﺪن و ﺳﻮزاﻧﺪن ﭘﺴﺮ ﯾﺎ دﺧﺘﺮ ﺷﺨﺺ ﮔﻨﺎھﻜﺎر ﺑﺮ ﻗﺮﺑﺎﻧﮕﺎه ﻣﻌﺒﺪ‪ ،‬ﻧﯿﺰ‬

‫‪.co‬‬
‫آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬وﻟﻲ ﺷﻮاھﺪي در دﺳﺖ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻗﻮاﻧﯿﻦ در ھﺰارة آﺧﺮ ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد ﻣﺴﯿﺢ اﺟﺮا ﺷﺪه‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬زﻧﺎ و ھﺘﻚ ﻧﺎﻣﻮس و ﺑﻌﻀﻲ از اﺷﻜﺎل دزدي را ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﺎ اﻋﺪام ﻣﺠﺎزات ﻣﻲدادﻧﺪ‪ .‬ﮔﺎھﻲ ﻧﯿﺰ ﻣﺘﮭﻢ‬
‫را ﺑﺎ داوري ﺧﺪاﯾﺎن ﻛﯿﻔﺮ ﻣﻲدادﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﮔﻨﺎھﻜﺎر را ﭘﺎﺑﺴﺘﮫ در آب ﻣﻲاﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ و ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ وي را ﺑﮫ دﺳﺖ‬
‫آب ﻣﻲﺳﭙﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﮫ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ‪ ،‬ﻗﻮاﻧﯿﻦ آﺷﻮري اﺑﺘﺪاﯾﯿﺘﺮ‪ ،‬و ﺟﻨﺒﺔ دﻧﯿﺎﯾﻲ آن ﻛﻤﺘﺮ از‬

‫‪oo‬‬
‫ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺣﻤﻮرﺑﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﮫ ﻇﺎھﺮًا از ﺣﯿﺚ زﻣﺎن ﺑﺮ ﻗﻮاﻧﯿﻦ آﺷﻮر ﻣﻘﺪم ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﺤﻠﻲ‪ ،‬در‬
‫آﻏﺎز ﻛﺎر‪ ،‬ﺑﮫ دﺳﺖ اﻣﺮاي زﻣﯿﻨﺪار ﻣﺤﻠﻲ ﺑﻮد و ﺑﺘﺪرﯾﺞ از دﺳﺖ آﻧﺎن ﺧﺎرج ﺷﺪ و در اﺧﺘﯿﺎر‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺪاراﻧﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ ﻛﮫ از ﻃﺮف ﺷﺎه ﻣﻌﯿﻦ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﭘﺎرﺳﯿﺎن اﯾﻦ ﻃﺮز اداره را از آﺷﻮرﯾﺎن‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬و از اﯾﺸﺎن ﺑﮫ روﻣﯿﺎن اﻧﺘﻘﺎل ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ﻓﺮﻣﺎﻧﺪاران ﻛﺎرﺷﺎن آن ﺑﻮد ﻛﮫ ﻣﺎﻟﯿﺎت را ﺟﻤﻊآوري ﻛﻨﻨﺪ و‬
‫اﻣﻮر ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ ﺑﯿﻜﺎري و ﻛﺎرھﺎي دﺳﺘﮫﺟﻤﻌﻲ ھﻤﭽﻮن آﺑﯿﺎري را‪ ،‬ﻛﮫ ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﮫ آﻧﮭﺎ از ﻋﮭﺪة اﻓﺮاد‬

‫‪yah‬‬
‫ﺧﺎرج ﺑﻮد‪ ،‬زﯾﺮ ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ؛ ﻣﮭﻤﺘﺮﯾﻦ وﻇﯿﻔﺔ اﯾﺸﺎنآن ﺑﻮد ﻛﮫ ﺳﺮﺑﺎزان ﻧﺎﺣﯿﺔ ﺧﻮد را ﺑﺴﯿﺞ ﻛﻨﻨﺪ و‪ ،‬در‬
‫ﺟﻨﮕﮭﺎي ﺷﺎھﻲ‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎﻧﺪھﻲ آﻧﺎن را داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﯾﻦ‪ ،‬ﺷﺨﺺ ﺷﺎه در ھﺮ اﯾﺎﻟﺖ ﻣﺄﻣﻮران و‬
‫ﺟﺎﺳﻮﺳﺎن ﻣﺨﺼﻮﺻﻲ داﺷﺖ ﻛﮫ ﻣﺮاﻗﺐ ﻛﺎر ﺣﻜﺎم و ﯾﺎران اﯾﺸﺎن ﺑﻮدﻧﺪ و از اوﺿﺎع ﻣﺮدم‪ ،‬ﺷﺎه را‬
‫ﻣﻄﻠﻊ ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫روﯾﮭﻤﺮﻓﺘﮫ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﮫ ﺣﻜﻮﻣﺖ و دوﻟﺖ آﺷﻮر‪ ،‬ﺑﯿﺶ از ھﺮﭼﯿﺰ‪ ،‬ﯾﻚ دﺳﺘﮕﺎه ﺟﻨﮕﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ؛‬
‫@‪h‬‬
‫ﭼﮫ ﺟﻨﮓ ﺑﺮاي آن ﻣﺮدم ﻏﺎﻟﺒًﺎ ﺑﯿﺶ از ﺻﻠﺢ ﻓﺎﯾﺪه داﺷﺖ؛ ﺑﺎ ﺟﻨﮓ ﻧﻈﻢ ﻣﻤﻠﻜﺖ اﺳﺘﻮار ﻣﻲﺷﺪ و ﻧﯿﺮوي‬
‫وﻃﻨﭙﺮﺳﺘﻲ ﻗﻮﯾﺘﺮ ﻣﻲﮔﺮدﯾﺪ و ﺗﺴﻠﻂ ﺷﺎه ھﺮﭼﮫ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺗﻮﺳﻌﮫ ﻣﻲﯾﺎﻓﺖ و‪ ،‬ﺑﺎ ﻏﻨﺎﯾﻢ ﺟﻨﮕﻲ و اﺳﯿﺮان و‬
‫ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﻲ ﻛﮫ از اﯾﻦ راه ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﻲآﻣﺪ‪ ،‬ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪﺗﺮ و ﺧﺪﻣﺘﮕﺰاران ﻣﺮدم ﻓﺮاواﻧﺘﺮ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﺑﮫ‬
‫ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ‪ ،‬در ﺗﺎرﯾﺦ آﺷﻮر ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺳﺨﻦ از ﺷﮭﺮھﺎﯾﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻏﺎرت ﺷﺪه و دھﻜﺪهھﺎ و ﻣﺰارﻋﻲ ﻛﮫ‬
‫ﺑﮫ ﺻﻮرت وﯾﺮاﻧﮫ و ﺑﯿﺤﺎﺻﻞ درآﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ آﺳﻮرﺑﺎﻧﻲﭘﺎل ﺷﻮرش ﺑﺮادر ﺧﻮد‪ ،‬ﺷﻤﺶ‪-‬‬
‫ﺷﻮم‪ -‬اوﻛﯿﻦ‪ ،‬را ﻓﺮو ﻧﺸﺎﻧﺪ و‪ ،‬ﭘﺲ از ﻣﺪت درازي در ﺣﺼﺎر ﻧﮕﺎھﺪاﺷﺘﻦ ﺑﺎﺑﻞ‪ ،‬آن ﺷﮭﺮ را ﺑﮫ ﺗﺼﺮف‬
‫‪are‬‬

‫درآورد‪ ،‬ﺷﮭﺮ ﻣﻨﻈﺮة دﻟﺨﺮاﺷﻲ داﺷﺖ ﻛﮫ ﻛﮫ ﺣﺘﻲ آﺷﻮرﯾﺎن ﻧﯿﺰ از دﯾﺪن آن ﻣﺘﺄﺛﺮ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ… ﺑﯿﺸﺘﺮ‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ در ﻧﺘﯿﺠﺔ ﺑﯿﻤﺎري ﯾﺎ ﻗﺤﻄﻲ ﺟﺎن داده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬در ﺧﯿﺎﺑﺎن و ﻣﯿﺪاﻧﮭﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ اﻓﺘﺎده و ﻃﻌﻤﺔ‬
‫ﺳﮕﺎن و ﺧﻮﻛﺎن ﺷﺪهﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬از ﻣﺮدم و ﺳﺮﺑﺎزان‪ ،‬ھﺮ ﻛﺲ رﻣﻘﻲ ﺑﮫ ﺗﻦ داﺷﺖ ﺧﻮد را از ﺷﮭﺮ ﺑﯿﺮون‬
‫ﻛﺸﯿﺪه ﺑﮫ آن ﻃﺮف ﺑﺎروھﺎ رﺳﺎﻧﺪه ﺑﻮد‪ ،‬و آﻧﺎن ﻛﮫ در ﺷﮭﺮ ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﮫ ﻗﺪري ﻧﺎﺗﻮان ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺧﻮد را از ﺷﮭﺮ ﺑﯿﺮون ﺑﻜﺸﻨﺪ‪ .‬آﺳﻮرﺑﺎﻧﻲﭘﺎل ﮔﺮﯾﺨﺘﮕﺎن را دﻧﺒﺎل ﻛﺮد و ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ ھﻤﺔ آﻧﺎن را‬
‫‪set‬‬

‫اﺳﯿﺮ ﻛﺮد و آﺗﺶ ﺧﺸﻢ ﺧﻮﯾﺶ را ﺑﺮ ﺳﺮ اﯾﺸﺎن ﻓﺮورﯾﺨﺖ‪ .‬ﻓﺮﻣﺎن داد ﺗﺎ زﺑﺎن ﺳﺮﺑﺎزان را ﺑﻜﻨﻨﺪ و ﺑﺎ‬
‫ﮔﺮز ﺳﺮھﺎﯾﺸﺎن را ﺑﻜﻮﺑﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻤﯿﺮﻧﺪ‪ .‬دﺳﺘﻮر داد ﺗﺎ ﻣﺮدم ﺷﮭﺮ را در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺠﺴﻤﺔ ﮔﺎوان ﺑﺎﻟﺪار‬
‫ﺳﺮﺑﺮﯾﺪﻧﺪ؛ اﯾﻦ ﺷﻜﻞ ﻗﺘﻞﻋﺎم ﺷﺒﯿﮫ اﺳﺖ ﺑﮫ ﻛﺎري ﻛﮫ ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل ﭘﯿﺶ از آن‪ ،‬در زﻣﺎن ﺟﺪش ﺳﻨﺎﺧﺮﯾﺐ‪،‬‬
‫ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺑﻮد‪ ،‬ﺟﺴﺪ اﯾﻦ ﻗﺮﺑﺎﻧﯿﺎن ﻣﺪت درازي ﺑﺮ روي زﻣﯿﻦ ﻣﺎﻧﺪ و ﺧﻮراك درﻧﺪﮔﺎن ﭘﻠﯿﺪ و‬
‫ﻣﺮﻏﺎن ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫ﺿﻌﻒ ﺷﺎھﺎن ﺧﻮدﻛﺎﻣﺔ ﻣﺸﺮق زﻣﯿﻦ‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬اﺳﺒﺎب زﯾﺎدهروي در ﺳﺨﺘﻲ و ﺑﯿﺮﺣﻤﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﻮرﺷﮭﺎي‬
‫‪pym‬‬

‫در ﻣﯿﺎن ﺧﺎﻧﺪان ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﻣﻜﺮر در ﻣﻜﺮر‪ ،‬اﻗﺪاﻣﺎﺗﻲ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ ﺗﺎ دﺳﺘﮕﺎھﻲ را ﻛﮫ ﺑﺮ ﻇﻠﻢ و‬
‫ﺑﯿﺪادﮔﺮي و ﻗﺴﺎوت ﺑﻨﺎ ﺷﺪه ﺑﻮد از ﻣﯿﺎن ﺑﺮدارﻧﺪ‪ .‬ﻏﺎﻟﺒًﺎ ﻧﺰدﯾﻚ ﭘﺎﯾﺎن ﺳﻠﻄﻨﺖ ﯾﻚ ﺷﺎه‪ ،‬ﯾﺎ در ﺣﯿﻦ ﻓﻮت او‬
‫ﻧﻘﺸﮫھﺎﯾﻲ ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ داوﻃﻠﺒﺎن ﺗﺎج و ﺗﺨﺖ ﻛﺸﯿﺪه ﻣﻲﺷﺪ؛ ﺷﺎه ﺳﺎﻟﺨﻮرده ﻣﻲدﯾﺪ ﻛﮫ از ھﻤﮫ ﻃﺮف دﺳﯿﺴﺔ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻛﺴﺎﻧﺶ وي را اﺣﺎﻃﮫ ﻛﺮده‪ ،‬و ﺑﺴﯿﺎر اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺎد ﻛﮫ ﻗﺼﺪ ﺟﺎن او ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﺗﺎ دﯾﮕﺮي ﺑﮫ ﺟﺎي او‬
‫ﺑﻨﺸﯿﻨﺪ‪ .‬ﻣﻠﺘﮭﺎي ﺧﺎور ﻧﺰدﯾﻚ اﻧﻘﻼﺑﮭﺎ و ﺷﻮرﺷﮭﺎي ﺳﺨﺖ و ﺧﻄﺮﻧﺎك را ﺑﺮ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺗﻘﻠﺒﻲ ﺗﺮﺟﯿﺢ‬
‫ﻣﻲدادﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﮭﺘﺮﯾﻦ وﺳﯿﻠﮫ‪ ،‬ﺑﺮاي آﺳﻮده ﺷﺪن از ﻛﺴﻲ ﻛﮫ ﺑﺮ آﻧﺎن ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ھﻤﺎن ﻛﺸﺘﻦ وي‬

‫‪.co‬‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺪون ﺷﻚ‪ ،‬ﭘﺎرهاي از ﺟﻨﮕﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ آﺷﻮرﯾﺎن ﺑﮫ آن دﺳﺖ ﻣﻲزدﻧﺪ ﭼﻨﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﺟﺰ آن‬
‫ﭼﺎرهاي ﻧﺪاﺷﺘﮫاﻧﺪ‪ :‬ﻣﺮدم وﺣﺸﻲ و ﺑﺮﺑﺮ‪ ،‬از ھﺮ ﺳﻮ‪ ،‬ﺳﺮزﻣﯿﻦ آﺷﻮر را در اﺣﺎﻃﮫ داﺷﺘﻨﺪ؛ اﮔﺮ ﺷﺎه‬
‫ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ ﺑﺮ ﺗﺨﺖ ﻣﻲﻧﺸﺴﺖ ﺳﻜﺎھﺎ و ﻛﯿﻤﺮﯾﺎن ﯾﺎ ﻗﺒﺎﯾﻞ دﯾﮕﺮ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺷﮭﺮھﺎي آﺷﻮر ﻣﻲﺗﺎﺧﺘﻨﺪ و ﺑﮫ ﻗﺘﻞ و‬
‫ﻏﺎرت ﻣﻲﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ ﮔﻔﺘﮫھﺎي ﻣﺎ درﺑﺎرة ﺟﻨﮕﺠﻮﯾﻲ و ﻗﺴﺎوت آن ﺣﻜﻮﻣﺘﮭﺎي ﺧﺎوري ﺑﺎ‬
‫ﻣﺒﺎﻟﻐﮫ ھﻤﺮاه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﮫ‪ ،‬آﻧﺎن ﻛﮫ در ﮔﺬﺷﺘﮫ آﺛﺎر ﮔﺬﺷﺘﮕﺎن را ﺑﺮ ﻛﺘﯿﺒﮫھﺎ ﻧﻘﺶ ﻛﺮده‪ ،‬و ﻣﻮرﺧﺎن ﺟﺪﯾﺪ ﻛﮫ‬

‫‪oo‬‬
‫ﺗﺎرﯾﺦ آن ﺣﻮادث را ﻧﻮﺷﺘﮫاﻧﺪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﮫ ﺷﺮح ﺟﻨﮕﮭﺎ ﭘﺮداﺧﺘﮫ‪ ،‬و از ذﻛﺮ ﭘﯿﺮوزﯾﮭﺎي ﺻﻠﺢ ﻏﺎﻓﻞ ﻣﺎﻧﺪهاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻮرﺧﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﺧﻮﻧﺮﯾﺰي ﻧﻈﺮ ﻣﺴﺎﻋﺪ داﺷﺘﮫ‪ ،‬ﯾﺎ ﺧﻮد اﯾﻦ وﻗﺎﯾﻊ را ﺟﺎﻟﺒﺘﺮ از ﺷﺮح ﮔﺰارﺷﮭﺎي‬
‫ﻓﺮھﻨﮕﻲ و ﻋﻘﻠﻲ ﻣﻲداﻧﺴﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﭼﻨﺎن ﻣﻲﭘﻨﺪاﺷﺘﮫاﻧﺪ ﻛﮫ ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن آﺛﺎرﺷﺎن اﯾﻦ ﺷﻜﻞ ﺗﺎرﯾﺨﻨﻮﯾﺴﻲ را‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ دوﺳﺖ دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﺎ ﭼﻨﺎن ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ در اﯾﻦ زﻣﺎن ﺟﻨﮓ ﻛﻤﺘﺮ از ﮔﺬﺷﺘﮫ اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺪ؛ اﯾﻦ‬

‫‪yah‬‬
‫از آن ﺟﮭﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ از دورهھﺎي روﺷﻦ ﺻﻠﺢ آﮔﺎھﯿﻢ و آن را اﺣﺴﺎس ﻣﻲﻛﻨﯿﻢ‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﮫ ﻧﺴﺒﺖ‬
‫ﺑﮫ ﮔﺬﺷﺘﮫ‪ ،‬ﺟﺰ از دورهھﺎي ﺑﺤﺮاﻧﻲ ﺗﺐآﻟﻮد ﺟﻨﮓ اﻃﻼع دﯾﮕﺮي ﻧﺪارﯾﻢ‪.‬‬

‫‪ – III‬زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺮدم آﺷﻮر‬

‫ﺻﻨﻌﺖ و ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ‪ -‬ازدواج و اﺧﻼق‪ -‬ﻣﺬھﺐ و ﻋﻠﻢ‪ -‬ﻣﺘﻮن و ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﮫھﺎ‪ -‬ﻋﺎﻟﯿﺘﺮﯾﻦ ﻧﻤﻮﻧﺔ ﻣﺮد ﻛﺎﻣﻞ‬
‫@‪h‬‬
‫در ﻧﻈﺮ آﺷﻮرﯾﺎن‬

‫زﻧﺪﮔﻲ اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﺮدم آﺷﻮر ﺑﺎ ﻣﺮدم ﺑﺎﺑﻞ ﺗﻔﺎوت ﻓﺮاواﻧﻲ ﻧﺪاﺷﺘﮫ‪ ،‬ﭼﮫ ﺳﺎﻛﻨﺎن اﯾﻦ دو ﻧﺎﺣﯿﮫ‪ ،‬درواﻗﻊ‪،‬‬
‫ﺳﺎﻛﻨﺎن ﺷﻤﺎل و ﺟﻨﻮب ﻓﺮھﻨﮓ و ﺗﻤﺪن واﺣﺪي ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ .‬ﻣﮭﻤﺘﺮﯾﻦ اﺧﺘﻼف آﺷﻮر و ﺑﺎﺑﻞ در آن اﺳﺖ ﻛﮫ‬
‫ﻣﺮدم ﺑﺎﺑﻞ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﮫ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ اﺷﺘﻐﺎل داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬و آﺷﻮرﯾﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﮫ ﻛﺎر ﻛﺸﺎورزي ﻣﻲﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ؛‬
‫ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪان ﺑﺎﺑﻠﻲ ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺗﺎﺟﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ اﻛﺜﺮ ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪان آﺷﻮري ﺻﺎﺣﺒﺎن اﻣﻼك ﺑﺰرگ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺷﺨﺼﺎً‬
‫‪are‬‬

‫ادارة زﻣﯿﻨﮭﺎي وﺳﯿﻊ ﺧﻮد را ﺑﺮﻋﮭﺪه ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ روﻣﯿﺎن ﻛﮫ ﭘﺲ از اﯾﺸﺎن آﻣﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ‬
‫از راه ارزان ﺧﺮﯾﺪن و ﮔﺮان ﻓﺮوﺧﺘﻦ ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﺑﮫ ﭼﺸﻢ ﺣﻘﺎرت ﻣﻲﻧﮕﺮﯾﺴﺘﻨﺪ‪ .‬دو ﻧﮭﺮ دﺟﻠﮫ و‬
‫ﻓﺮات ﺑﺮ زﻣﯿﻨﮭﺎي ھﺮ دو ﻛﺸﻮر ﺟﺎري ﺑﻮد و ﺧﻮراك ﻣﺮدم از آﻧﮭﺎ ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﻲآﻣﺪ؛ ﺳﺪﺑﻨﺪي و‬
‫ﺗﺮﻋﮫﺳﺎزي‪ ،‬ﺑﺮاي ﻧﮕﺎھﺪاري زﯾﺎدي آب و ﺗﻘﺴﯿﻢ آن‪ ،‬و‬
‫‪set‬‬

‫ﺷﺎدوﻓﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺑﺎ آن آب را از ﻧﮭﺮھﺎ ﺑﺎﻻ ﻣﻲآوردﻧﺪ‪ ،‬در ھﺮدو ﺟﺎ ﺑﮫ ﯾﻚ ﺷﻜﻞ ﺑﻮد؛ در ﺷﻤﺎل و ﺟﻨﻮب‬
‫ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻣﺸﺎﺑﮭﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﻨﺪم و ﺟﻮ و ارزن و ﻛﻨﺠﺪ ﻛﺸﺖ و زرع ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬در ﺷﮭﺮھﺎي ھﺮدو ﻧﺎﺣﯿﮫ‬
‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﮭﺎي ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺷﺒﺎھﺖ داﺷﺖ؛ در ھﺮدو ﻛﺸﻮر ﺗﺮﺗﯿﺐ واﺣﺪي ﺑﺮاي وزن ﻛﺮدن وﻛﯿﻞ‬
‫ﻛﺮدن و ﺳﻨﺠﯿﺪن ﻛﺎﻻھﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﻣﺒﺎدﻟﮫ ﻣﻲﺷﺪ ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲرﻓﺖ؛ اﮔﺮ ﭼﮫ ﻧﯿﻨﻮا‪ ،‬و ﺷﮭﺮھﺎي‬
‫ﺑﺰرگ دﯾﮕﺮ آﺷﻮر‪ ،‬ﺑﮫ اﻧﺪازهاي در ﺷﻤﺎل واﻗﻊ ﺷﺪه ﺑﻮد ﻛﮫ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻋﻨﻮان ﻣﺮﻛﺰ ﺑﺰرگ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ‬
‫‪an‬‬

‫ﭘﯿﺪا ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺛﺮوﺗﮭﺎي ھﻨﮕﻔﺘﻲ ﻛﮫ ﺳﻼﻃﯿﻦ آﺷﻮر ﺑﮫ اﯾﻦ ﺷﮭﺮھﺎ ﻣﻲآوردﻧﺪ ﺳﺒﺐ آن ﺑﻮد ﻛﮫ ﺟﺮﯾﺎن اﻣﻮر‬
‫ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ و ﺻﻨﻌﺘﻲ در آﻧﮭﺎ روﻧﻘﻲ داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻓﻠﺰات از داﺧﻞ ﻛﺸﻮر اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﯾﺎ آﻧﮭﺎ را از‬
‫ﺧﺎرج ﺑﮫ ﻣﻘﺪار زﯾﺎد وارد ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ در ﺣﻮاﻟﻲ ﺳﺎل ‪ 700‬قم‪ ،‬آھﻦ‪ ،‬ﺑﮫ ﺟﺎي ﻣﻔﺮغ ﻋﻨﻮان ﻓﻠﺰ اﺳﺎﺳﻲ‬
‫در ﺻﻨﺎﻋﺖ و ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺳﺎز و ﺑﺮگ ﺟﻨﮕﻲ آﺷﻮر را ﭘﯿﺪا ﻛﺮد‪ .‬ﮔﺪاﺧﺘﻦ ﻓﻠﺰات و ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺷﯿﺸﮫ و رﻧﮓ‬
‫‪pym‬‬

‫ﻛﺮدن ﭘﺎرﭼﮫ و ﻟﻌﺎب دادن ﺳﻔﺎل در آﺷﻮر راﯾﺞ ﺑﻮد؛ آراﺳﺘﻦ و ﭘﯿﺮاﺳﺘﻦ ﺧﺎﻧﮫھﺎي آﺷﻮري ﺑﮫ ﺻﻮرﺗﻲ‬
‫ﺑﻮد ﻛﮫ ﺧﺎﻧﮫھﺎي اروﭘﺎ‪ ،‬ﭘﯿﺶ از اﻧﻘﻼب ﺻﻨﻌﺘﻲ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﺻﻮرﺗﻲ را داﺷﺖ‪ .‬در زﻣﺎن ﺳﻨﺎﺧﺮﯾﺐ آﺑﺮاھﮫاي‬
‫ﺑﺮ روي ﭘﺎﯾﮫھﺎﯾﻲ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ ﻛﮫ آب را از ﭘﻨﺠﺎه ﻛﯿﻠﻮﻣﺘﺮي ﺑﮫ ﺷﮭﺮ ﻧﯿﻨﻮا ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ‪ -‬ﺑﺘﺎزﮔﻲ در ﺣﺪود‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺳﯿﺼﺪ ﻣﺘﺮ از اﯾﻦ آﺑﺮاھﮫھﺎ را از زﯾﺮ ﺧﺎك ﺑﯿﺮون آوردهاﻧﺪ‪ -‬و اﯾﻦ ﻗﺪﯾﻤﯿﺘﺮﯾﻦ آﺑﺮاھﺔ ﭘﺎﯾﮫداري اﺳﺖ ﻛﮫ‬
‫ﺗﺎﻛﻨﻮن ﺷﻨﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه‪ .‬ﺑﺎﻧﻜﮭﺎي ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺑﮫ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن و ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺻﻨﺎﯾﻊ وام ﻣﻲدادﻧﺪ و‪ ،‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ‪،‬‬
‫ﺳﻮدي ﻣﻌﺎدل ‪ 0/025‬ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﺮب و ﻣﺲ و ﻧﻘﺮه و ﻃﻼ ﻋﻨﻮان ﭘﻮل و وﺳﯿﻠﺔ ﻣﺒﺎدﻟﺔ اﺟﻨﺎس را‬

‫‪.co‬‬
‫داﺷﺖ؛ در ﺣﻮاﻟﻲ ‪ 700‬قم‪ ،‬ﺳﻨﺎﺧﺮﯾﺐ ﺳﻜﮫھﺎﯾﻲ از ﻧﻘﺮه ﺿﺮب ﻛﺮد ﻛﮫ ارزش ھﺮ ﯾﻚ ﻧﯿﻢ »ﺷﻜﻞ«‬
‫)ﺷﺎﻗﻞ( ﺑﻮد؛ اﯾﻦ ﻗﺪﯾﻤﯿﺘﺮﯾﻦ ﻣﺴﻜﻮك رﺳﻤﯿﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺗﺎرﯾﺦ از آن ﺑﮫ ﻣﺎ آﮔﺎھﻲ داده اﺳﺖ‪.‬‬

‫در آﺷﻮر ﻣﺮدم ﺑﮫ ﭘﻨﺞ ﻃﺒﻘﮫ ﻗﺴﻤﺖ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ :‬اﻋﯿﺎن و اﺷﺮاف؛ ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺻﻨﺎﯾﻊ و رؤﺳﺎي ﺣﺮف‪ ،‬ﻛﮫ‬
‫ﺗﺸﻜﯿﻼت ﺻﻨﻌﺘﻲ داﺷﺘﻨﺪ و ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن و ﭘﯿﺸﮫوران ھﺮ دو در اﯾﻦ ﻃﺒﻘﮫ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ؛ ﻛﺎرﮔﺮان و‬

‫‪oo‬‬
‫ﻛﺸﺎورزان آزاد وﻏﯿﺮﻣﺎھﺮي ﻛﮫ در ﺷﮭﺮھﺎ و دھﻜﺪهھﺎ ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ؛ ﻛﺸﺎورزاﻧﻲ ﻛﮫ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﻛﺸﺎورزان اروﭘﺎي ﻗﺮون وﺳﻄﻲ‪ ،‬در اﻣﻼك ارﺑﺎﺑﻲ ﺑﺰرگ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﺎ زﻣﯿﻦ ﺧﺮﯾﺪ و ﻓﺮوش‬
‫ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ؛ ﻏﻼﻣﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﯾﺎ اﺳﯿﺮ ﺟﻨﮕﻲ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﮫ واﺳﻄﺔ ﻣﻘﺮوض ﺷﺪن ﺑﮫ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻨﺪﮔﻲ درآﻣﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و‬
‫ﻧﺎﭼﺎر‪ ،‬ﺑﺮاي آﻧﻜﮫ ھﻤﮫ آﻧﺎن را ﺑﺸﻨﺎﺳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻮﺷﺸﺎن ﺳﻮراخ و ﺳﺮﺷﺎن ﺗﺮاﺷﯿﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﻛﺎرھﺎي ﺣﻘﯿﺮ‬

‫‪yah‬‬
‫و ﭘﺴﺖ ﺑﮫ دﺳﺖ آﻧﺎن اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ .‬در ﻧﻘﺶ ﺑﺮﺟﺴﺘﮫاي از زﻣﺎن ﺳﻨﺎﺧﺮﯾﺐ ﭘﺎﺳﺒﺎﻧﻲ دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ‪،‬‬
‫ﺗﺎزﯾﺎﻧﮫ ﺑﮫ دﺳﺖ‪ ،‬دو ﺻﻒ ﻣﺘﻮازي ازاﯾﻦ ﺑﻨﺪﮔﺎن را‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺎ ﻃﻨﺎب ﻣﺠﺴﻤﺔ ﺑﺰرﮔﻲ را ﺑﺮ روي ﺗﯿﺮھﺎي‬
‫ﭼﻮﺑﻲ ﻣﻲﻛﺸﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﻛﺎر وا ﻣﻲدارﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ھﻤﺔ ﻛﺸﻮرھﺎي ﻧﻈﺎﻣﻲ‪ ،‬در آﺷﻮر ﻧﯿﺰ ﺑﮫ زﯾﺎد ﺷﺪن ﻧﺴﻞ اھﻤﯿﺖ ﻓﺮاوان داده ﻣﻲﺷﺪ و ﻣﻘﺮرات‬
‫اﺧﻼﻗﻲ و ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺧﺎص ﺑﺮاي آن وﺟﻮد داﺷﺖ‪ .‬ﻛﯿﻔﺮ ﺳﻘﻂﺟﻨﯿﻦ اﻋﺪام ﺑﻮد‪ .‬زﻧﻲ را ﻛﮫ ﺳﻘﻂﺟﻨﯿﻦ ﻣﻲﻛﺮد‪،‬‬
‫ﺣﺘﻲ اﮔﺮ در ﺿﻤﻦ اﻧﺠﺎم اﯾﻦ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻣﺮد‪ ،‬ﺑﺮ ﭼﻮب ﻧﻮكﺗﯿﺰي ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ و آن ﭼﻮب را ﺑﮫ ﺷﻜﻢ او‬
‫@‪h‬‬
‫ﻓﺮو ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﭼﮫ ﭘﺎرهاي از زﻧﺎن آﺷﻮر‪ ،‬ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ زﻧﺎﺷﻮﯾﻲ ﯾﺎ ﺗﻮﺳﻞ ﺑﮫ دﺳﺎﯾﺲ‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﻘﺎم و ﻗﺪرﺗﻲ‬
‫ﻣﻲرﺳﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﻣﻨﺰﻟﺖ زن در آﺷﻮر ﭘﺴﺖﺗﺮ از ﺑﺎﺑﻞ ﺑﻮد‪ :‬ھﺮﮔﺎه زﻧﻲ ﺑﮫ ﺷﻮھﺮ ﺧﻮد دﺳﺖ‬
‫دراز ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﻛﯿﻔﺮ ﺳﺨﺖ ﻣﻲدﯾﺪ؛ زﻧﺎن ﻣﺠﺎز ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﺪون ﺣﺠﺎب ﺑﮫ ﻛﻮﭼﮫ درآﯾﻨﺪ؛ در ﻋﯿﻦ آﻧﻜﮫ‬
‫ﻣﺮدان‪ ،‬ھﺮ اﻧﺪازه ﻛﮫ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﺮاي ﺧﻮد ﻣﻌﺸﻮﻗﮫ ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ‪ ،‬اززﻧﺎن ﭼﻨﺎن ﺗﻮﻗﻊ داﺷﺘﻨﺪ ﻛﮫ‬
‫ﺑﻲاﻧﺪازه در ﻧﮕﺎھﺪاري ﻧﺎﻣﻮس ﺧﻮﯾﺶ اﻣﯿﻦ و وﻓﺎدار ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻓﺤﺸﺎ در ﻋﺮف آن زﻣﺎن ھﻤﭽﻮن اﻣﺮي ﺑﮫ‬
‫‪are‬‬

‫ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ ﻛﮫ ﮔﺮﯾﺰي از آن ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬و ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ ﺑﺮاي ﺳﺎﻣﺎن دادن ﺑﮫ آن ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺧﺎص داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺎه ﺣﺮم ﻣﺨﺼﻮص داﺷﺖ‪ ،‬و زﻧﺎن وي ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮدﻧﺪ در ﮔﻮﺷﮫاي ﺑﮫ ﺳﺮ ﺑﺮﻧﺪ و روزﮔﺎر ﺧﻮد را ﺑﮫ‬
‫رﻗﺼﯿﺪن و آوازﺧﻮاﻧﺪن و ﻧﺰاع ﻛﺮدن ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ و ﺳﻮزﻧﺰﻧﻲ و دﺳﯿﺴﮫاﻧﮕﯿﺨﺘﻦ ﺑﮕﺬراﻧﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺮدي‬
‫زن ﺧﻮد را در ﺣﺎل ﺧﯿﺎﻧﺖ ﻣﻲﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬او را ﻣﻲﻛﺸﺖ‪ ،‬و اﯾﻦ ﺣﻘﻲ ﺑﺮاي او ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ؛ ھﻤﯿﻦ‬
‫ﻋﺎدت اﺳﺖ ﻛﮫ‪ ،‬در ﺑﺴﯿﺎري از ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬ھﻨﻮز ﺑﺮﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬از اﯾﻦ ﮔﺬﺷﺘﮫ‪ ،‬ﻗﻮاﻧﯿﻦ ازدواج‬
‫در آﺷﻮر ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺎﺑﻞ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﺗﻔﺎوت ﻛﮫ زﻧﺎﺷﻮﯾﻲ ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺻﻮرت ﺧﺮﯾﺪ داﺷﺘﮫ و زن ﺑﯿﺸﺘﺮ در ﺧﺎﻧﺔ ﭘﺪر‬
‫‪set‬‬

‫ﺧﻮد ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮده و ﺷﻮھﺮ ﮔﺎھﮕﺎه ﺑﮫ دﯾﺪن او ﻣﻲرﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪.‬‬

‫در ھﻤﺔ ﺗﺠﻠﯿﺎت زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺮدم آﺷﻮر ﭘﺪرﺷﺎھﻲ و ﺗﺴﻠﻂ ﻛﺎﻣﻞ ﭘﺪر در ﺧﺎﻧﻮاده ﻣﺸﺎھﺪه ﻣﻲﺷﻮد؛ اﯾﻦ‪ ،‬ﺧﻮد‪،‬‬
‫ﺑﺮاي ﻣﻠﺘﻲ ﻛﮫ در راه ﻛﺸﻮرﮔﺸﺎﯾﻲ و در ﺣﺪود ﺗﻮﺣﺶ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﺮده‪ ،‬اﻣﺮي ﻃﺒﯿﻌﻲ ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ‪.‬‬
‫درﺳﺖ ھﻤﺎنﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ روﻣﯿﺎن‪ ،‬ﭘﺲ از ﺟﻨﮕﮭﺎ‪ ،‬اﺳﯿﺮان را ﺑﮫ ﺑﻨﺪﮔﻲ ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﮔﺮوھﻲ از آﻧﺎن را در‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﯿﺪاﻧﮭﺎي ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻃﻌﻤﺔ درﻧﺪﮔﺎن ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺮدم آﺷﻮر ﻧﯿﺰ ﺑﺎ ﺷﻜﻨﺠﮫ دادن اﺳﯿﺮان ﺗﺴﻼي ﺧﺎﻃﺮي ﭘﯿﺪا‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎ آن را ﺳﺮﻣﺸﻘﻲ ﺑﺮاي ﺗﺮﺑﯿﺖ ﺟﻨﮕﻲ ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﻮﯾﺶ ﻗﺮار ﻣﻲدادﻧﺪ؛ ﻓﺮزﻧﺪان اﺳﯿﺮان را‬
‫در ﭘﯿﺶ ﭼﺸﻢ ﭘﺪراﻧﺸﺎن ﻛﻮر ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ﯾﺎ آﻧﺎن را زﻧﺪه زﻧﺪه ﭘﻮﺳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪﻧﺪ؛ ﯾﺎ ﻛﺒﺎب ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ﯾﺎ‪،‬‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻤﺎﺷﺎي ﻣﺮدم‪ ،‬در ﻗﻔﺲ ﺑﮫ زﻧﺠﯿﺮ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ و ﺑﻘﯿﮫ را ﻛﮫ زﻧﺪه ﻣﻲﻣﺎﻧﺪﻧﺪ ﺑﮫ دﺳﺖ ﺟﻼدان‬
‫‪pym‬‬

‫ﻣﻲﺳﭙﺮدﻧﺪ‪ .‬آﺳﻮرﺑﺎﻧﻲﭘﺎل در اﯾﻦ ﺑﺎره ﺧﻮد ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ﺗﻤﺎم ﺳﺮﻛﺮدﮔﺎن را ﻛﮫ ﺑﺮ ﻣﻦ ﺧﺮوج ﻛﺮدﻧﺪ‬
‫ﭘﻮﺳﺖ ﻛﻨﺪم‪ ،‬و ﺑﺎ ﭘﻮﺳﺖ آﻧﺎن ﺳﺘﻮﻧﻲ را ﭘﻮﺷﺎﻧﺪم؛ و ﭘﺎرهاي از آﻧﺎن را ﻣﯿﺎن دﯾﻮار ﮔﺬاﺷﺘﻢ‪ ،‬و ﺑﻌﻀﻲ‬
‫دﯾﮕﺮ را ﺑﮫ ﺳﯿﺦ ﻛﺸﯿﺪم؛ ﮔﺮوھﻲ را‪ ،‬ﺑﺮ ﮔﺮد ﺳﺘﻮن‪ ،‬ﺳﻮار ﺑﺮ ﻣﯿﻠﮫھﺎي ﻧﻮكﺗﯿﺰ ﻛﺮدم و آن ﻣﯿﻠﮫھﺎ را از‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻣﯿﺎﻧﺸﺎن ﮔﺬراﻧﺪم… دﺳﺖ و ﭘﺎي رؤﺳﺎي ﻗﺒﺎﯾﻞ و ﻛﺎرﻣﻨﺪان دوﻟﺘﻲ را‪ ،‬ﻛﮫ ﺷﻮرﯾﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮﯾﺪم‪«.‬‬
‫آﺳﻮرﺑﺎﻧﻲﭘﺎل ﺑﮫ اﯾﻦ اﻓﺘﺨﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ »ﺳﮫ ھﺰار ﻧﻔﺮ اﺳﯿﺮ را ﺳﻮزاﻧﯿﺪه و ﯾﻜﻲ از آﻧﮭﺎ را ﺑﮫ ﻋﻨﻮان‬
‫ﮔﺮوﮔﺎن زﻧﺪه ﻧﮕﺬاﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ «.‬در ﻛﺘﯿﺒﺔ دﯾﮕﺮي ﭼﻨﯿﻦ‬

‫‪.co‬‬
‫ﺟﻨﮕﺎوراﻧﻲ ﻛﮫ در ﺣﻖ آﺷﻮر ﻋﺼﯿﺎن ورزﯾﺪﻧﺪ و ﺑﮫ ﺑﺪﺧﻮاھﻲ ﻣﻦ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻨﺪ… از دھﺎﻧﮭﺎي ﺑﺪﺧﻮاھﺸﺎن‬
‫زﺑﺎﻧﮭﺎ را ﺑﯿﺮون ﻛﺸﯿﺪم‪ ،‬و ﻛﺴﺎﻧﻲ را ﻛﮫ زﻧﺪه ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﺮدم… اﻋﻀﺎي ﺑﺮﯾﺪة آﻧﮭﺎ را ﺑﮫ ﺧﻮرد‬
‫ﺳﮕﺎن و ﺧﻮﻛﺎن و ﮔﺮﮔﺎن دادم… و ﺑﺎ اﯾﻦ ﻛﺎرھﺎ ﻣﺎﯾﺔ ﺷﺎدي ﺧﺪاﯾﺎن ﺑﺰرگ را ﻓﺮاھﻢ ﺳﺎﺧﺘﻢ‪ «.‬ﺷﺎه‬
‫دﯾﮕﺮي دﺳﺘﻮر داد ﺗﺎ ﺑﺮ روي آﺟﺮھﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻋﺒﺮت و ﺗﻮﺟﮫ آﯾﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ ﻧﻘﺶ ﻛﻨﺪ‪:‬‬

‫‪oo‬‬
‫»اراﺑﮫھﺎي ﺟﻨﮕﻲ ﻣﻦ اﻧﺴﺎﻧﮭﺎ و ﺟﺎﻧﻮران را زﯾﺮ ﺧﻮد ﺧﺮد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎھﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﻣﻦ ﺑﺮاﻓﺮاﺷﺘﮫام از ﺟﺴﺪ‬
‫آدﻣﯿﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺳﺮ و دﺳﺘﺸﺎن را ﺑﺮﯾﺪهام‪ .‬ھﺮ ﻛﮫ زﻧﺪه ﺑﮫ اﺳﺎرت ﻣﻦ درآﻣﺪه دﺳﺘﮭﺎﯾﺶ را ﺑﺮﯾﺪهام‪ «.‬در‬
‫ﻧﻘﺸﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ در ﺿﻤﻦ ﺣﻔﺎرﯾﮭﺎي ﻧﯿﻨﻮا ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻣﺮدﻣﻲ دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ ﻣﯿﻞ از ﻣﯿﺎن آﻧﺎن‬
‫ﻣﻲﮔﺬراﻧﻨﺪ ﯾﺎ ﭘﻮﺳﺘﺸﺎن را ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﯾﺎ زﺑﺎﻧﺸﺎن را از دھﺎن ﺑﯿﺮون ﻣﻲآورﻧﺪ‪ .‬در ﯾﻜﻲ از ﻧﻘﺸﮭﺎ ﺻﻮرت‬

‫‪yah‬‬
‫ﭘﺎدﺷﺎھﻲ را ﻣﻲﺑﯿﻨﯿﻢ ﻛﮫ ﺑﺎ ﻧﯿﺰه ﭼﺸﻢ اﺳﯿﺮان را ﺑﺮﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﺮاي آﻧﻜﮫ ﺳﺮ ﻣﺮد اﺳﯿﺮ در ﺟﺎي ﺧﻮد‬
‫ﺑﻤﺎﻧﺪ ﻃﻨﺎﺑﻲ از ﻣﯿﺎن دو ﻟﺐ او ﮔﺬراﻧﺪه و ﺳﺮش را ﻣﺤﻜﻢ ﺑﺴﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﺷﺨﺺ اﯾﻦ ﭼﯿﺰھﺎ را ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻧﺎﭼﺎر‪ ،‬ازوﺿﻊ ﻣﺘﻮﺳﻄﻲ ﻛﮫ ھﻢاﻛﻨﻮن دارد ﺳﭙﺎﺳﮕﺰار و ﺧﺸﻨﻮد ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻇﺎھﺮًا دﯾﻦ در ﺗﺨﻔﯿﻒ اﯾﻦ ﻗﺴﺎوت و ﺑﯿﺮﺣﻤﻲ ھﯿﭻ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻧﺪاﺷﺘﮫ‪ ،‬و ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ ﺗﺴﻠﻂ دﯾﻦ ﺑﺮ دﺳﺘﮕﺎه‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺖ در آﺷﻮر ﺑﮫ اﻧﺪازة ﺑﺎﺑﻞ ﻧﺒﻮده؛ درواﻗﻊ‪ ،‬دﯾﻦ ﺑﺮﺣﺴﺐ ذوق و ﺳﻠﯿﻘﮫ و اﺣﺘﯿﺎج ﺷﺎھﺎن ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﻜﻞ‬
‫ﻣﻲداده اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪاي ﻣﻠﻲ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ آﺷﻮر‪ ،‬ﯾﻜﻲ از ﺧﺪاﯾﺎن ﺧﻮرﺷﯿﺪي ﺑﻮد و روح ﺟﻨﮕﻲ داﺷﺖ و ﺑﺮ دﺷﻤﻨﺎن‬
‫@‪h‬‬
‫ﺧﻮد رﺣﻢ ﻧﻤﻲﻛﺮد‪ .‬ﺑﻨﺪﮔﺎن وي ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ اﯾﻦ ﺧﺪا از ﻛﺸﺘﮫ ﺷﺪن اﺳﯿﺮان در ﺑﺮاﺑﺮ ﺿﺮﯾﺢ ﺧﻮد‬
‫ﺧﺸﻨﻮد ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﺳﺎﺳﯿﺘﺮﯾﻦ ﻛﺎر دﯾﻦ آﺷﻮري آن ﺑﻮد ﻛﮫ‪ ،‬از ﻛﻮدﻛﻲ‪ ،‬ﻣﺮدم را ﺑﮫ اﻃﺎﻋﺘﻲ ﻛﮫ وﻃﻨﭙﺮﺳﺘﻲ‬
‫ﻣﻘﺘﻀﻲ آن اﺳﺖ آﺷﻨﺎ ﺳﺎزد و ﺑﮫ ﻣﺮدم ﺑﯿﺎﻣﻮزد ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺧﻮشآﻣﺪ ﺧﺪاﯾﺎن و ﺟﻠﺐ دوﺳﺘﻲ آﻧﮭﺎ‪ ،‬ﺑﮫ اﻧﻮاع‬
‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺳﺤﺮ و ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻣﺘﻮﺳﻞ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻧﻮﺷﺘﮫھﺎي دﯾﻨﯿﻲ ﻛﮫ از آن زﻣﺎن ﺑﺮﺟﺎي‬
‫ﻣﺎﻧﺪه‪ ،‬از ﻋﺰاﯾﻢ و ﻓﺎل ﺑﺪ و ﺧﻮب زدن ﺗﺠﺎوز ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در ﻣﯿﺎن اﯾﻦ آﺛﺎر‪ ،‬ﻓﮭﺮﺳﺘﮭﺎي درازي اﺳﺖ ﻛﮫ‬
‫‪are‬‬

‫ﻧﺘﺎﯾﺠﻲ را ﻛﮫ از ھﺮ ﺣﺎدﺛﮫ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﻮد ﺷﺮح ﻣﻲدھﺪ و ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ﭼﮫ ﺑﺎﯾﺪ ﻛﺮد ﺗﺎ ﭼﻨﺎن ﻧﺘﺎﯾﺠﻲ‬
‫ﺣﺎﺻﻞ ﻧﺸﻮد‪ .‬ﭼﻨﺎن ﺗﺼﻮر ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ ﻋﺎﻟﻢ ﭘﺮ از ﺷﯿﺎﻃﯿﻦ اﺳﺖ و ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﻃﻠﺴﻤﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ ﮔﺮدن‬
‫آوﯾﺨﺘﮫ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﯾﺎ اوراد ﺧﺎﺻﻲ ﻛﮫ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ دﻗﺖ ﻛﺎﻣﻞ ﺗﻼوت ﺷﻮد‪ ،‬از ﮔﺰﻧﺪ آن ﺷﯿﺎﻃﯿﻦ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫در ﭼﻨﺎن ﻣﺤﯿﻄﻲ ﻃﺒﯿﻌﺘﺎً ﭼﯿﺰي ﺟﺰ ﻋﻠﻢ ﺟﻨﮓ و ﺧﻮﻧﺮﯾﺰي ﺗﺮﻗﻲ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﭘﺰﺷﻜﻲ آﺷﻮري ھﻤﺎن‬
‫ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺑﺎﺑﻠﻲ اﺳﺖ و ﭼﯿﺰي ﺑﺮ آن اﻓﺰوده ﻧﺸﺪه؛ﻋﻠﻢ ﻧﺠﻮم آﺷﻮري ﺟﺰ اﺣﻜﺎم ﻧﺠﻮم ﺑﺎﺑﻠﻲ ﭼﯿﺰ دﯾﮕﺮي‬
‫‪set‬‬

‫ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬و ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮري ﻛﮫ در ﺧﻮاﻧﺪن ﻋﻠﻢ ﻧﺠﻮم داﺷﺘﮫاﻧﺪ ھﻤﺎن ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﻲ و ﺧﺒﺮﮔﺮﻓﺘﻦ از ﻏﯿﺐ‬
‫ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ھﯿﭻ ﺳﻨﺪ و ﻣﺪرﻛﻲ ﺑﮫ دﺳﺖ ﻧﯿﺎﻣﺪه ﻛﮫ ﻣﺮدم آﺷﻮر در ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻓﻠﺴﻔﻲ وارد ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻧﯿﺰ‬
‫دﻟﯿﻠﻲ در دﺳﺖ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ آن ﻣﺮدم‪ ،‬در اﻧﺪﯾﺸﺔ ﺗﻔﺴﯿﺮ ﺟﮭﺎن‪ ،‬از راھﻲ ﺟﺰ راه دﯾﻦ‪ ،‬اﻓﺘﺎده ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻋﻠﻤﺎي‬
‫ﻟﻐﺖ آﺷﻮر ﻓﮭﺮﺳﺘﻲ از ﻧﺎﻣﮭﺎي ﮔﯿﺎھﺎن ﻣﺮﺗﺐ ﻛﺮدهاﻧﺪ؛ ﺷﺎﯾﺪ ﺗﮭﯿﺔ اﯾﻦ ﻓﮭﺮﺳﺖ ﺑﺮاي آن ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ از‬
‫آن در ﺻﻨﺎﻋﺖ ﭘﺰﺷﻜﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ از اﯾﻦ راه ﺳﮭﻤﻲ در ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻢ ﮔﯿﺎھﺸﻨﺎﺳﻲ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن دﯾﮕﺮ ﻓﮭﺮﺳﺘﮭﺎﯾﻲ ﺗﺮﺗﯿﺐ دادهاﻧﺪ ﻛﮫ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﺷﺎﻣﻞ ھﺮﭼﮫ ﺑﺮ روي زﻣﯿﻦ ﺑﻮده ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬و اﯾﻦ‬
‫ﻓﮭﺮﺳﺖﻧﻮﯾﺴﻲ ﻣﻮرداﺳﺘﻔﺎدة ﻋﻠﻤﺎي ﻃﺒﯿﻌﻲ ﻗﺪﯾﻢ ﯾﻮﻧﺎن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﮫ‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺴﯿﺎري از آن ﻟﻐﺎت‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﯿﺎﻧﺠﯿﮕﺮي زﺑﺎن ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ‪ ،‬وارد زﺑﺎﻧﮭﺎي اروﭘﺎﯾﻲ ﺷﺪه و ھﻢاﻛﻨﻮن وﺟﻮد‬
‫‪pym‬‬

‫دارد؛ از آن ﻗﺒﯿﻞ اﺳﺖ ﻛﻠﻤﮫھﺎي ‪ =) hangar‬اﻧﺒﺎر ﻣﺴﻘﻒ ﺑﻲدﯾﻮار(‪ =) gypsum ،‬ﮔﭻ(‪=) camel ،‬‬
‫ﺷﺘﺮ(‪ =) plinth ،‬ازارة دﯾﻮار(‪ =)shekel ،‬ﺷﺎﻗﻞ‪ ،‬واﺣﺪ وزن‪ ،‬ﻣﺜﻘﺎل(‪ =) rose ،‬ﮔﻞ ﺳﺮخ(‪،‬‬
‫‪ =) ammonia‬اﻣﻮﻧﯿﺎك(‪ =) jasper،‬ﯾﺸﻢ(‪ =) cane ،‬ﻧﻲﺷﻜﺮ(‪ =) cherry ،‬ﮔﯿﻼس(‪laudanum ،‬‬
 ‫‪m‬‬
‫)=ﻟﻮداﻧﻮم(‪ =) naphtha ،‬ﻧﻔﺖ(‪ =) sesame ،‬ﻛﻨﺠﺪ و ﺑﮫ ﻋﺮﺑﻲ‪ :‬ﺳﻤﺴﻢ(‪ =) hyssop ،‬زوﻓﺎ(‪،‬‬
‫‪ =) myrrh‬ﻣﺮ(‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫اﻟﻮاﺣﻲ ﻛﮫ ﻣﺸﺘﻤﻞ ﺑﺮ ﻛﺎرھﺎي ﺷﺎھﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﮔﺮﭼﮫ از ﻟﺤﺎظ اﯾﻨﻜﮫ ھﻤﮫ ﺷﺮح ﺧﻮﻧﺮﯾﺰي و آدﻣﻜﺸﻲ اﺳﺖ‬
‫ﻣﺎﯾﺔ ﻧﺎراﺣﺘﻲ و ﻣﻼﻟﺖ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﻮاﻧﻨﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اﯾﻦ ﻣﺰﯾﺖ را دارد ﻛﮫ ﻗﺪﯾﻤﯿﺘﺮﯾﻦ ﺗﺎرﯾﺦ ﻧﻮﺷﺘﮫ را در‬
‫ﭘﯿﺶ ﭼﺸﻢ ﻣﺎ ﻣﻲﮔﺬارد‪ .‬از اﯾﻦ اﻟﻮاح‪ ،‬آﻧﭽﮫ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ اواﯾﻞ ﺗﺎرﯾﺦ آﺷﻮر اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻨﮭﺎ ﺑﮫ ﺷﺮح ﭘﯿﺮوزﯾﮭﺎي‬
‫ﺷﺎھﺎن ﻣﻲﭘﺮدازد و ھﯿﭻ ﮔﺎه از ﺷﻜﺴﺘﻲ در آﻧﮭﺎ ﺳﺨﻦ ﻧﻤﻲرود‪ .‬اﻟﻮاح ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ ﺳﺎﻟﮭﺎي ﺑﻌﺪ رﻧﮓ ادﺑﻲ‬
‫دارد و ﺣﻮادث ﻣﮭﻢ زﻣﺎن ھﺮ ﺷﺎھﻲ را ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺟﺎﻟﺐ ﺗﻮﺟﮭﻲ وﺻﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﮭﻤﺘﺮﯾﻦ ﭼﯿﺰي ﻛﮫ ﻧﺎم‬

‫‪oo‬‬
‫آﺷﻮر را در ﺗﺎرﯾﺦ ﺗﻤﺪن ﺟﺎوداﻧﻲ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﮫھﺎي آن اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﺔ آﺳﻮرﺑﺎﻧﻲﭘﺎل ﺳﻲھﺰار ﻟﻮﺣﺔ‬
‫ﻃﺒﻘﮫﺑﻨﺪي ﺷﺪه و ﻓﮭﺮﺳﺘﺪار دارد‪ ،‬و ﺑﮫ ھﺮ ﻟﻮﺣﮫ ﺑﺮﭼﺴﺒﻲ ﻣﺘﺼﻞ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺂﺳﺎﻧﻲ ﻣﻲﺗﻮان آن را‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺖ‪ .‬ﺑﺮ ﺑﺴﯿﺎري از ﻟﻮﺣﮭﺎ اﯾﻦ ﻋﺒﺎرت‪ ،‬ﻛﮫ از ﻋﻼﻣﺎت ﺧﺎص ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ اﺳﺖ‪ ،‬دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪» :‬ھﺮﻛﺲ‬
‫اﯾﻦ ﻟﻮح را از ﺟﺎي ﺧﻮدﻧﻘﻞ ﻣﻜﺎن دھﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﻟﻌﻨﺖ آﺷﻮر و ﺑﻠﯿﺖ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﻮد… و ﻧﺎم او و ﻧﺎم ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ‬

‫‪yah‬‬
‫را از ﺻﺤﻨﺔ روزﮔﺎر ﻣﺤﻮ ﻛﻨﻨﺪ«‪ .‬ﺑﯿﺸﺘﺮ اﯾﻦ ﻟﻮﺣﮭﺎ از ﻧﺴﺨﮫھﺎي ﻗﺪﯾﻤﯿﺘﺮي اﺳﺘﻨﺴﺎخ ﺷﺪه‪ ،‬ﻛﮫ ﺗﺎرﯾﺦ آﻧﮭﺎ‬
‫ﻣﻌﯿﻦ ﻧﯿﺴﺖ و ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ اﺷﻜﺎل ﻗﺪﯾﻤﯿﺘﺮ آﻧﮭﺎ در ﺿﻤﻦ اﻛﺘﺸﺎﻓﺎت ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﻲآﯾﺪ؛ ﻗﺼﺪ آﺳﻮرﺑﺎﻧﻲﭘﺎل‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮ‬
‫اﻇﮭﺎر ﺧﻮد وي‪ ،‬آن ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ادﺑﯿﺎت ﺑﺎﺑﻠﻲ را از ﺧﻄﺮ ﻓﺮاﻣﻮﺷﻲ ﻣﺤﻔﻮظ ﻧﮕﺎه دارد‪ ،‬وﻟﻲ ﻋﺪة ﻛﻤﻲ‬
‫از اﻟﻮاح را ﻣﻲﺗﻮان در ﺟﺰو ادﺑﯿﺎت ﻗﺮار داد؛ ﺑﯿﺸﺘﺮ اﯾﻦ اﻟﻮاح ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﮔﺰارﺷﮭﺎي رﺳﻤﻲ و‬
‫ارﺻﺎد ﻧﺠﻮﻣﻲ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ ﻣﻨﻈﻮر اﺣﻜﺎم ﻧﺠﻮم و ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻃﺎﻟﻊ و ﻓﺎل ﺑﺪ و ﺧﻮب زدن ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﮫ؛ و‬
‫دﺳﺘﻮرھﺎ و ﻧﺴﺨﮫھﺎي ﭘﺰﺷﻜﻲ؛ و ﮔﺰارﺷﮭﺎي ﺳﺤﺮي و ﺗﻌﺎوﯾﺬ و ﺳﺮودھﺎ و اوراد دﯾﻨﻲ؛ و ﺳﻠﺴﻠﮫ ﻧﺴﺐ‬
‫ﺷﺎھﺎن و ﺧﺪاﯾﺎن‪ .‬آﻧﭽﮫ در ﻣﯿﺎن اﻟﻮاح اﯾﻦ ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﮫ ﺧﻮاﻧﺪش ﻛﻤﺘﺮ ﻣﺎﯾﺔ ﻣﻼﻟﺖ ﻣﻲﺷﻮد دو ﻟﻮح اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﮫ‬
‫@‪h‬‬
‫آﺳﻮرﺑﺎﻧﻲﭘﺎل در آﻧﮭﺎ ﺑﮫ ﻛﺘﺎﺑﺪوﺳﺘﻲ و ﻋﺸﻖ ﺑﮫ ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺧﻮﯾﺶ‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﻮق و ﺷﻮر ﺑﻲاﻧﺪازه‪ ،‬اﻋﺘﺮاف‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬

‫من‪ ،‬آﺳﻮرﺑﺎﻧﻲﭘﺎل‪ ،‬ﺣﻜﻤﺖ ﻧﺎﺑﻮ را درﯾﺎﻓﺘﻢ‪ ،‬و ﺑﮫ ھﻤﺔ ھﻨﺮھﺎي ﻧﻮﺷﺘﻦ اﻟﻮاح واﻗﻒ ﺷﺪم‪ .‬داﻧﺴﺘﻢ ﻛﮫ‬
‫ﭼﮕﻮﻧﮫ ﺗﯿﺮاﻧﺪازي ﻛﻨﻢ و ﻟﮕﺎم ﺑﮫ دﺳﺖ ﺑﮕﯿﺮم و اﺳﺐ و اراﺑﮫ ﺑﺮاﻧﻢ… ﺣﻜﯿﻢ ﺧﺪاﯾﺎن ﻣﺮدوك ﻋﻠﻢ و ﻓﮭﻢ‬
‫را ﭼﻮن ھﺪﯾﮫاي ﺑﮫ ﻣﻦ ارزاﻧﻲ داﺷﺖ… اﻧﻮرت و ﻧﺮﮔﺎل ﺑﺄس و ﺷﺪت و ﻧﯿﺮوي ﺑﯿﻤﺎﻧﻨﺪي ﺑﮫ ﻣﻦ‬
‫‪are‬‬

‫ﺑﺨﺸﯿﺪﻧﺪ‪ .‬ﺻﻨﻌﺖ آداﭘﺎي ﺣﻜﯿﻢ را ﻓﮭﻢ ﻛﺮدم‪ ،‬و ﺑﮫ ھﻤﺔ‬

‫اﺳﺮار ﻧﮭﺎن ﻓﻦ ﻣﻨﺸﯿﮕﺮي راه ﯾﺎﻓﺘﻢ؛ ﺳﺎﺧﺘﮫھﺎي آﺳﻤﺎﻧﻲ و زﻣﯿﻨﻲ را ﺧﻮاﻧﺪم و در آﻧﮭﺎ ﺗﺪﺑﯿﺮ ﻛﺮدم؛ در‬
‫اﻧﺠﻤﻨﮭﺎي ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن ﺣﺎﺿﺮ ﺷﺪم و ﻣﺮاﻗﺐ ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﯿﮭﺎ و اﺧﺒﺎر ﻏﯿﺒﻲ ﺑﻮدم؛ ﺑﺎ ﻛﺎھﻨﺎن داﻧﺸﻤﻨﺪ ﺑﮫ ﺷﺮح‬
‫آﺳﻤﺎﻧﮭﺎ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻢ؛ ﺑﮫ ﺿﺮﺑﮭﺎ و ﺗﻘﺴﯿﻤﮭﺎي ﭘﯿﭽﯿﺪهاي آﮔﺎھﻲ ﯾﺎﻓﺘﻢ ﻛﮫ در ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻧﻈﺮ واﺿﺢ و آﺷﻜﺎر‬
‫‪set‬‬

‫ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﯾﻜﻲ از اﺳﺒﺎب ﺷﺎدي ﻣﻦ آن ﺑﻮد ﻛﮫ ﻧﻮﺷﺘﮫھﺎي زﯾﺒﺎ و ﻏﺎﻣﺾ ﺳﻮﻣﺮي و ﻧﻮﺷﺘﮫھﺎي اﻛﺪي را‪ ،‬ﻛﮫ‬
‫ﺑﮫﺧﺎﻃﺮ ﺳﭙﺮدن آﻧﮭﺎ دﺷﻮار اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻜﺮار ﻛﻨﻢ… ﺑﺮ ﭘﺸﺖ ﻛﺮه اﺳﺒﮭﺎ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻢ و ﭼﻨﺎن ﺑﺎ ﻣﮭﺎرت ﺑﺮ‬
‫آﻧﮭﺎ ﺳﻮار ﺷﺪم ﻛﮫ آرام ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ؛ ﺑﺮﺳﺎن ﺟﻨﮕﺎوران‪ ،‬زهﻛﻤﺎن را ﻛﺸﯿﺪه و ﺗﯿﺮ ﭘﺮﺗﺎب ﻛﺮدم و زوﺑﯿﻦ‬
‫ﻟﺮزﻧﺪه را ﭼﻨﺎن اﻧﺪاﺧﺘﻢ ﻛﮫ ﮔﻮﯾﻲ ﻧﯿﺰة ﻛﻮﺗﺎھﻲ اﺳﺖ… ھﻤﭽﻮن راﻧﻨﺪﮔﺎن اراﺑﮫ‪ ،‬ﻣﮭﺎر را ﺑﮫ دﺳﺖ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻢ… ﺑﺮﺳﺎن ﻣﮭﻨﺪس ﺟﻨﮕﻲ‪ ،‬ﻛﺎر ﺑﺎﻓﺘﻦ ﺳﭙﺮھﺎي ﻧﯿﻲ و ﺻﻔﺤﺎت ﺳﯿﻨﮫﭘﻮش را ﺑﮫ راه اﻧﺪاﺧﺘﻢ‪ .‬ﺑﮫ‬
‫‪an‬‬

‫داﻧﺸﻲ ﻛﮫ ھﻤﺔ ﻃﺒﻘﺎت ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬در ﺳﺎﻟﮭﺎي ﭘﺨﺘﮕﻲ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﮫ آن ﻣﻲرﺳﯿﺪﻧﺪ دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﻢ‪ ،‬و در‬
‫ﻋﯿﻦ ﺣﺎل‪ ،‬آﻧﭽﮫ را ﺑﺮاي ﺳﺮوري و ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯾﻲ ﻻزم اﺳﺖ آﻣﻮﺧﺘﻢ‪ ،‬و در راه ﺷﺎھﺎﻧﺔ ﺧﻮد ﭘﯿﺶ رﻓﺘﻢ‪.‬‬

‫‪ -IV‬ھﻨﺮ آﺷﻮري‬
‫‪pym‬‬

‫ﺧﺮده ھﻨﺮھﺎ‪ -‬ﻧﻘﺶ ﺑﺮﺟﺴﺘﮫ‪ -‬ﻣﺠﻤﺴﮫﺳﺎزي‪ -‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‪ -‬ﺻﻔﺤﮫاي از »ﺳﺎرداﻧﺎﭘﺎﻟﻮس«‬

 ‫‪m‬‬
‫آﺷﻮر‪ ،‬در ﭘﺎﯾﺎن ﻛﺎر‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ھﻨﺮ ﺑﮫ ﭘﺎﯾﺔ ﻣﻌﻠﻢ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺎﺑﻞ‪ ،‬رﺳﯿﺪ‪ ،‬و در ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻧﻘﺶ ﺑﺮﺟﺴﺘﮫ ﺑﺮ آن‬
‫ﭘﯿﺸﻲ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺛﺮوت ﻓﺮاواﻧﻲ ﻛﮫ ﭼﻮن ﺳﯿﻞ ﺑﮫ ﻃﺮف آﺷﻮر و ﻛﺎﻟﺢ و ﻧﯿﻨﻮا ﺳﺮازﯾﺮ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ھﻨﺮﻣﻨﺪان و‬
‫ﺻﻨﻌﺘﮕﺮان آﺷﻮري را ﺗﺸﻮﯾﻖ ﻣﻲﻛﺮد ﺗﺎ ﺑﺮاي اﺷﺮاف و زﻧﺎن اﺷﺮاف‪ ،‬ﺑﺮاي ﺷﺎھﺎن و ﻛﺎﺧﮭﺎي ﺷﺎھﻲ‪،‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﺑﺮاي ﻛﺎھﻨﺎن و ﻣﻌﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺟﻮاھﺮات و زﯾﻨﺖآﻻت ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﺴﺎزﻧﺪ؛ ﻓﻠﺰات را ذوب ﻛﻨﻨﺪ و‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ اﺛﺮ آن‬
‫ﺑﺮ روي درھﺎي ﺑﺰرگ ﺑﻼوات دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬در ﺷﻜﻞ ﺳﺎﺧﺘﻦ و ﺗﺰﯾﯿﻦ ﺳﺎﺧﺘﮫھﺎي ﻓﻠﺰي ﻣﺎھﺮ ﺷﻮﻧﺪ؛‬
‫در ﺳﺎﺧﺘﻦ اﺛﺎث ﺧﺎﻧﮫ ﺑﺎ ﭼﻮﺑﮭﺎي ﻗﯿﻤﺘﻲ‪ ،‬و ﻧﺸﺎﻧﺪن ﺳﯿﻢ و زر و ﻣﻔﺮغ و ﺳﻨﮕﮭﺎي ﮔﺮاﻧﺒﮭﺎ در آﻧﮭﺎ‪،‬‬
‫ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﮫاي ﭘﯿﺪا ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻛﻮزهﮔﺮي در ﻣﯿﺎن آن ﻗﻮم ﺗﺮﻗﻲ ﭼﻨﺪاﻧﻲ ﻧﺪاﺷﺖ؛ اﺳﺒﺎﺑﮭﺎي ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ‬
‫را‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﺑﺴﯿﺎري ﭼﯿﺰھﺎي دﯾﮕﺮ‪ ،‬از ﺑﺎﺑﻞ ﺑﺮاي ﺧﻮد ﺗﮭﯿﮫ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ وﻟﻲ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﺑﺎ رﻧﮓ آﻣﯿﺨﺘﮫ ﺑﺎ ﺳﻔﯿﺪة‬

‫‪oo‬‬
‫ﺗﺨﻢﻣﺮغ‪ ،‬ﻛﮫ روي آن را ﻟﻌﺎب ﺷﻔﺎﻓﻲ ﻣﻲدادﻧﺪ‪ ،‬در واﻗﻊ ﯾﻜﻲ از ﻣﺨﺘﺼﺎت ھﻨﺮ آﺷﻮري ﺑﮫ ﺷﻤﺎر‬
‫ﻣﻲرﻓﺖ‪ ،‬و ﭼﻮن اﯾﻦ ﺻﻨﻌﺖ از آﺷﻮر ﺑﮫ ﭘﺎرس اﻧﺘﻘﺎل ﯾﺎﻓﺖ در آﻧﺠﺎ ﺑﮫ ﺳﺮﺣﺪ ﻛﻤﺎل رﺳﯿﺪ‪ .‬ﻧﻘﺎﺷﻲ در‬
‫آﺷﻮر‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎﯾﺮ ﻛﺸﻮرھﺎي ﺧﺎوري‪ ،‬ﻋﻨﻮان ھﻨﺮ ﻓﺮﻋﻲ داﺷﺖ و در واﻗﻊ ﺑﺴﺘﮫ ﺑﮫ ھﻨﺮھﺎي دﯾﮕﺮ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫در روزﮔﺎر ﺷﻜﻮه ﺳﺎرﮔﻦ دوم‪ ،‬ﺳﻨﺎﺧﺮﯾﺐ‪ ،‬اﺳﺮﺣﺪون‪ ،‬آﺳﻮرﺑﺎﻧﻲﭘﺎل‪ ،‬و ﺑﺮ اﺛﺮ ﺣﻤﺎﯾﺖ و‬

‫ﺗﺸﻮﯾﻖ اﯾﻦ ﺷﺎھﺎن‪ ،‬ﺷﺎھﻜﺎرھﺎﯾﻲ از ﻧﻘﺶ ﺑﺮﺟﺴﺘﮫ ﭘﯿﺪا ﺷﺪ ﻛﮫ ھﻢاﻛﻨﻮن در ﻣﻮزة ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﻧﮕﺎھﺪاري‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﮭﺘﺮﯾﻦ ﻧﻤﻮﻧﮫ‪ ،‬در آن ﻣﯿﺎﻧﮫ‪ ،‬اﺛﺮي اﺳﺖ ﻛﮫ ﺗﺎرﯾﺦ آن ﺑﮫ زﻣﺎن آﺳﻮرﻧﺼﯿﺮﭘﺎل دوم ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬و‬
‫آن ﻗﻄﻌﮫ ﺳﻨﮓ ﻣﺮﻣﺮي اﺳﺖ ﻛﮫ ﻧﻘﺶ ﺑﺮﺟﺴﺘﺔ آن ﻣﺮدوك‪ ،‬ﺧﺪاي ﻧﯿﻜﻲ‪ ،‬را در ﺣﺎﻟﺘﻲ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ‬
‫ﺗﯿﺎﻣﺎت‪ ،‬ﺧﺪاي ﺷﺮ و ﺑﻲﻧﻈﻤﻲ و ﭘﺮﯾﺸﺎﻧﻲ‪ ،‬را از ﭘﺎي درﻣﻲآورد‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ ﺻﻮرﺗﮭﺎي‬
‫ﺑﺸﺮي در ﻧﻘﺸﮭﺎي آﺷﻮري ھﻤﮫ ﺟﺎ ﺑﺪ و ﺧﺸﻦ و ﻣﺘﺸﺎﺑﮫ ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ اﺳﺖ؛ ﮔﻮﯾﻲ ﻧﻤﻮﻧﺔ ﻛﺎﻣﻠﻲ وﺟﻮد داﺷﺘﮫ‬
‫@‪h‬‬
‫و ھﻤﮫ ﻧﺎﭼﺎر ﺑﻮدهاﻧﺪ ﻛﮫ ﻧﻘﺸﮭﺎي ﺧﻮد را ﺑﺮﮔﺮدة آن ﺑﺴﺎزﻧﺪ‪ .‬در آن ﻧﻘﺸﮭﺎ ﺳﺮھﺎ ﺑﮫ ﯾﻚ ﺷﻜﻞ ﺑﺰرگ‪ ،‬و‬
‫ﺳﺒﯿﻠﮭﺎ ﺑﮫ ﯾﻚ اﻧﺪازه‪ ،‬و ﺷﻜﻠﮭﺎ ﺑﮫ ﯾﻚ ﺻﻮرت درﺷﺖ‪ ،‬و ﮔﺮدﻧﮭﺎ ﺑﺮﺳﺎن ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ در ﺷﺎﻧﮫھﺎي ﻣﺸﺎﺑﮭﻲ‬
‫ﻓﺮو رﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺘﻲ ﺧﺪاﯾﺎن ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﻤﻲ ﺗﻐﯿﯿﺮ‪ ،‬ھﻤﯿﻦ ﺷﻜﻞ ﻋﻤﻮﻣﻲ آﺷﻮري را دارﻧﺪ‪ .‬ﮔﺎھﮕﺎھﻲ در‬
‫ﻣﯿﺎن ﻧﻘﺸﮭﺎ ﺻﻮرﺗﻲ دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ ﺟﺎﻧﺪار اﺳﺖ؛ از آن ﻗﺒﯿﻞ اﺳﺖ ﺗﺨﺘﺔ ﻣﺮﻣﺮ ﻧﻘﺸﺪاري ﻛﮫ ﻋﺒﺎدت‬
‫ارواح را در ﺑﺮاﺑﺮ درﺧﺖ ﺧﺮﻣﺎي ھﻨﺪي ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ‪ ،‬و ﻟﻮﺣﺔ ﺳﻨﮓ آھﻜﻲ دﯾﮕﺮي ﻛﮫ ﺷﻤﺸﻲ‪ -‬اداد‬
‫‪are‬‬

‫ھﻔﺘﻢ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ و در ﺿﻤﻦ ﻛﺎوﺷﮭﺎي ﻛﺎﻟﺢ ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬آﻧﭽﮫ در ﻣﯿﺎن ﻧﻘﺶ ﺑﺮﺟﺴﺘﮫھﺎي‬
‫آﺷﻮري ﺣﺲ ﺗﺤﺴﯿﻦ ﺑﯿﻨﻨﺪﮔﺎن را ﺑﺮﻣﻲاﻧﮕﯿﺰد ﻧﻘﺸﮭﺎي ﺟﺎﻧﻮران اﺳﺖ؛ ﺷﻚ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ھﯿﭻ ﻣﺠﺴﻤﮫﺳﺎزي‪،‬‬
‫ﻗﺪﯾﻢ و ﺟﺪﯾﺪ‪ ،‬ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﮫ اﺳﺖ‪ ،‬در ﻣﻮرد ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻧﻘﺶ ﺟﺎﻧﻮران‪ ،‬ﺑﮫ اﻧﺪازة ھﻨﺮﻣﻨﺪان ﻗﺪﯾﻢآﺷﻮر ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﭘﯿﺪا‬
‫ﻛﻨﺪ‪ .‬در ﻧﻘﺸﮭﺎ‪ ،‬ﺑﮫ ﺻﻮرت ﯾﻜﻨﻮاﺧﺘﻲ‪ ،‬ﺻﺤﻨﺔ ﺟﻨﮓ و ﺷﻜﺎر ﺗﻜﺮار ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬وﻟﻲ ﭼﺸﻢ ھﺮﮔﺰ از دﯾﺪن‬
‫ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي و ﻗﻮت ﺣﺮﻛﺎت و اﺳﺘﻘﺎﻣﺖ ﺧﻄﻮط ﺧﺴﺘﮫ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬ﮔﻮﯾﻲ ھﻨﺮﻣﻨﺪ‪ ،‬ﻛﮫ از ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺻﻮرت‬
‫واﻗﻌﻲ و ﺷﺨﺼﻲ ﻛﺎرﻓﺮﻣﺎﯾﺎن ﺧﻮد ﻣﻤﻨﻮع ﺑﻮده‪ ،‬ھﻤﺔ ھﻨﺮﻣﻨﺪي و ﻧﺒﻮغ ﺧﻮد را در ﻣﺠﺴﻢ ﺳﺎﺧﺘﻦ‬
‫‪set‬‬

‫ﺻﻮرت ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﺑﮫ ﻛﺎر اﻧﺪاﺧﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬در ﻧﻘﺸﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺑﺮاي ﻣﺎ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه‪ ،‬ﺻﻮرت ھﻤﮫﮔﻮﻧﮫ ﺟﺎﻧﻮر‪،‬‬
‫از ﺷﯿﺮ‪ ،‬اﺳﺐ‪ ،‬ﺧﺮ‪ ،‬ﺑﺰ‪ ،‬ﺳﮓ‪ ،‬ﮔﻮزن‪ ،‬ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن‪ ،‬و ﻣﻠﺨﮭﺎ ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬و ھﻤﺔ آﻧﮭﺎ در ﺣﺎﻟﺘﮭﺎﯾﻲ ﺟﺰ‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ﺳﻜﻮن ﻣﺠﺴﻢ ﺷﺪهاﻧﺪ؛ ﮔﺎھﻲ ﺻﻮرت ﺟﺎﻧﻮري در ﺣﺎل ﺟﺎن ﻛﻨﺪن ﻧﻘﺶ ﺷﺪه‪ ،‬وﻟﻲ در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻧﯿﺰ‬
‫آن ﺟﺎﻧﻮر ﻧﻘﺶ ﻣﺮﻛﺰ و ﻗﺴﻤﺖ ﺟﺎﻧﺪار ھﻨﺮ اﺻﻠﻲ ﺳﺎزﻧﺪة آن را ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﻲدھﺪ‪ .‬از ﻣﯿﺎن ﻧﻘﺶ‬
‫ﺑﺮﺟﺴﺘﮫھﺎي ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬ﻛﮫ ﻋﻨﻮان ﺷﺎھﻜﺎر ھﻨﺮي دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ از ﻗﻄﻌﮫھﺎي ذﯾﻞ ﻧﺎم ﺑﺮده ﺷﻮد‪ :‬اﺳﺐ ﺷﺎھﺎﻧﺔ‬
‫‪an‬‬

‫ﺳﺎرﮔﻦ دوم در ﻧﻘﺶ ﺧﺮﺳﺎﺑﺎد؛ ﻣﺎده ﺷﯿﺮ زﺧﻢﺧﻮردة ﻛﺎخ ﺳﻨﺎﺧﺮﯾﺐ در ﻧﯿﻨﻮا؛ ﺷﯿﺮ ﻧﺮ در ﺣﺎل اﺣﺘﻀﺎر‪،‬‬
‫ﻧﻘﺶ ﺷﺪه ﺑﺮ ﺳﻨﮓ ﻣﺮﻣﺮ‪ ،‬ﻛﮫ از ﻛﺎخ آﺳﻮرﺑﺎﻧﻲﭘﺎل ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه؛ ﻣﻨﻈﺮهھﺎي ﺷﻜﺎر آﺳﻮرﻧﺼﯿﺮﭘﺎل دوم‬
‫و آﺳﻮرﺑﺎﻧﻲﭘﺎل؛ ﻣﺎده ﺷﯿﺮ دراز ﻛﺸﯿﺪه؛ ﺷﯿﺮ ﻧﺮ از دام ﮔﺮﯾﺨﺘﮫ؛ و ﻗﻄﻌﮫاي ﻛﮫ ﺑﺮ آن ﻧﻘﺶ دو ﺷﯿﺮ ﻧﺮ و‬
‫ﻣﺎدهاي اﺳﺖ ﻛﮫ در ﺳﺎﯾﺔ درﺧﺘﻲ آرﻣﯿﺪهاﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﻜﺘﮫ را ﺑﺎﯾﺪ در ﻧﻈﺮ داﺷﺖ ﻛﮫ ﺗﺠﺴﻢ ﻃﺒﯿﻌﺖ‪ ،‬در ﻧﻘﺶ‬
‫‪pym‬‬

‫ﺑﺮﺟﺴﺘﮫھﺎي آﺷﻮري‪ ،‬اﺳﻠﻮب ﺗﺼﻨﻌﻲ و ﻧﺎﭘﺨﺘﮫ دارد؛ ﺻﻮرﺗﮭﺎي ﺳﻨﮕﯿﻦ و ﻏﯿﺮﻇﺮﯾﻒ و ﺧﻄﻮط‬
‫ﻣﺤﯿﻄﻲ ﺿﺨﯿﻢ اﺳﺖ‪ ،‬و در ﺳﺘﺒﺮي ﻋﻀﻼت ﻣﺒﺎﻟﻐﮫ ﺷﺪه؛ ھﯿﭻ ﻛﻮﺷﺸﻲ ﺑﺮاي ﻣﻼﺣﻈﺔ ﻧﻜﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻣﻨﺎﻇﺮ و ﻣﺮاﯾﺎ ﺑﮫ ﻛﺎر ﻧﺮﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ ،‬ﺟﺰ اﯾﻨﻜﮫ اﺷﯿﺎء دور را در ﻧﯿﻤﺔ ﺑﺎﻻي ﻧﻘﺶ‪ ،‬و ﺑﺎ ھﻤﺎن ﺑﺰرﮔﻲ‬
‫اﺷﯿﺎي ﻧﺰدﯾﻚ ﻛﮫ در ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻧﻘﺶ ﻗﺮار داده‬

‫‪.co‬‬
‫‪oo‬‬
‫‪yah‬‬
‫@‪h‬‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﺎده ﺷﯿﺮ در ﺣﺎل اﺣﺘﻀﺎر‪ ،‬در ﻧﯿﻨﻮا‪ ،‬ﻣﻮزة ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎﯾﻲ‪ ،‬ﻟﻨﺪن؛ ﻋﻜﺲ از ﻣﻮزة ھﻨﺮي ﻣﺘﺮﭘﻠﯿﺘﻦ‪ ،‬ﻧﯿﻮﯾﻮرك‬
‫‪set‬‬
‫‪an‬‬
‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫‪.co‬‬
‫‪oo‬‬
‫‪yah‬‬
‫ﺷﯿﺮ اﻓﺘﺎده‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﺑﺮﺟﺴﺘﮫ ﺑﺮ ﻣﺮﻣﺮ‪ ،‬از ﻧﯿﻨﻮا‪ ،‬ﻣﻮزة ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎﯾﻲ‪ ،‬ﻟﻨﺪن؛ ﻋﻜﺲ از ﻣﻮزة ھﻨﺮي ﻣﺘﺮﭘﻠﯿﺘﻦ‪،‬‬
‫ﻧﯿﻮﯾﻮرك‬ ‫@‪h‬‬
‫‪are‬‬
‫‪set‬‬
‫‪an‬‬
‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫‪.co‬‬
‫‪oo‬‬
‫‪yah‬‬
‫@‪h‬‬
‫ﻧﻘﺶ ﺑﺮﺟﺴﺘﺔ ﻣﺮدوك ﻛﮫ ﺗﯿﺎﻣﺎت را از ﭘﺎي درﻣﻲآورد‪ ،‬از ﺷﮭﺮ ﻛﺎﻟﺢ‪ ،‬ﻣﻮزة ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎﯾﻲ‪ ،‬ﻟﻨﺪن‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺮﺳﯿﻢ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬وﻟﻲ ھﻨﺮ رﻓﺘﮫ رﻓﺘﮫ ﭘﯿﺶ ﻣﻲرﻓﺖ و ﻣﺠﺴﻤﮫﺳﺎزان زﻣﺎن ﺳﻨﺎﺧﺮﯾﺐ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ اﯾﻦ‬
‫ﻧﻘﺎﯾﺺ را از ﻣﯿﺎن ﺑﺮدارﻧﺪ و واﻗﻌﺒﯿﻨﻲ را در ﻧﻘﺸﮭﺎ ﻣﺮاﻋﺎت ﻛﻨﻨﺪ و ﺻﯿﻘﻞ و ﭘﺮداﺧﺖ را ﻛﺎﻣﻠﺘﺮ ﺳﺎزﻧﺪ‬
‫و‪ ،‬از ھﻤﮫ ﺑﺎﻻﺗﺮ‪ ،‬ﺣﺮﻛﺖ و ﺟﺎﻧﺪاري را ﻣﺠﺴﻢ ﺳﺎزﻧﺪ؛ در ﻣﻮرد ﺣﯿﻮاﻧﺎت‪ ،‬ﻧﺸﺎن دادن اﯾﻦ ﺣﺮﻛﺖ و‬
‫ﺟﺎﻧﺪاري ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﮫ ﺗﺎ ﺑﮫ اﻣﺮوز ھﻢ ﻛﺴﻲ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﮫ اﺳﺖ از اﯾﻦ ﺣﺪ ﺗﺠﺎوز ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻧﻘﺶ ﺑﺮﺟﺴﺘﮫ‪،‬‬
‫ﺑﺮاي آﺷﻮرﯾﺎن‪ ،‬ھﻤﺎن ﻣﻨﺰﻟﺖ ﭘﯿﻜﺮﺗﺮاﺷﻲ ﺑﺮاي ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن‪ ،‬ﯾﺎ ﻧﻘﺎﺷﻲ رﻧﮓ و روﻏﻨﻲ ﺑﺮاي ھﻨﺮﻣﻨﺪان‬
‫اﯾﺘﺎﻟﯿﺎي دورة رﺳﺘﺎﺧﯿﺰ ﻋﻠﻢ و ھﻨﺮ را داﺷﺖ؛ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﻲ ﻛﮫ ﺗﻨﮭﺎ ھﻨﺮ ﻣﺤﺒﻮب و ﻣﻮرد ﭘﺴﻨﺪ آﻧﺎن ﺑﻮد‪،‬‬
‫‪set‬‬

‫ﻛﮫ ﻛﻤﺎل ﻣﻄﻠﻮب ﻣﻠﻲ آﻧﺎن را در ﺷﻜﻞ وﺻﻔﺎت ﻣﺠﺴﻢ ﻣﻲﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬

‫درﺑﺎرة ﻣﺠﺴﻤﺔ ﺳﺎزي آﺷﻮري ﺳﺨﻦ ﻓﺮاواﻧﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ؛ ﭼﻨﺎن ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ ﻣﺠﺴﻤﮫﺳﺎزان‬
‫ﻧﯿﻨﻮا و ﻛﺎﻟﺢ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻧﻘﺶ ﺑﺮﺟﺴﺘﮫ را ﺑﺮ ﺗﺮاﺷﯿﺪن ﭘﯿﻜﺮ ﺗﻤﺎم ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣﻲدادهاﻧﺪ؛ از ﺧﺮاﺑﮫھﺎي آﺷﻮر‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﻘﺪار ﺑﺴﯿﺎر ﻛﻤﻲ ﻣﺠﻤﺴﮫھﺎي ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺮﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪه و ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﺎ رﺳﯿﺪه‪ ،‬و آﻧﭽﮫ ﻛﮫ ھﺴﺖ ﻧﯿﺰ ارزش‬
‫ﭼﻨﺪاﻧﻲ ﻧﺪارد‪ .‬ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎي ﺟﺎﻧﻮران ﭘﺮ از ﻧﯿﺮو و ﺷﻜﻮه ﺗﺮاﺷﯿﺪه ﺷﺪه‪ ،‬و ﺗﻮ ﮔﻮﯾﻲ ﭼﻨﺎن اﺳﺖ ﻛﮫ ﺟﺎﻧﻮر‪،‬‬
‫از ﻧﯿﺮوي ﺑﺪﻧﻲ ﮔﺬﺷﺘﮫ‪ ،‬ﺧﻮد را از ﻟﺤﺎظ اﺧﻼﻗﻲ ﻧﯿﺰ ﺑﺮﺗﺮ از اﻧﺴﺎن ﻣﻲﭘﻨﺪارد؛ از اﯾﻦ ﻗﺒﯿﻞ اﺳﺖ دو‬
‫ﻣﺠﺴﻤﺔ ﮔﺎو ﻧﺮي ﻛﮫ ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﭘﺎﺳﺒﺎﻧﻲ در ﻛﻨﺎر دروازة ﺧﺮﺳﺎﺑﺎد ﻗﺮار داﺷﺘﮫ اﺳﺖ؛ وﻟﻲ ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎي‬
‫اﻧﺴﺎﻧﮭﺎ و ﺧﺪاﯾﺎن ﺧﺸﻦ و ﺳﻨﮕﯿﻦ و اﺑﺘﺪاﯾﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﮔﺮﭼﮫ ﺗﺰﯾﯿﻨﺎﺗﻲ دارد‪ ،‬ﺗﻔﺎوﺗﮭﺎي ﻓﺮدي ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﻧﺪارد‪،‬‬
‫‪pym‬‬

‫و ﺑﺎ آﻧﻜﮫ ﺣﺎﻟﺖ اﯾﺴﺘﺎده را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ‪ ،‬ﻣﺮده ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬اﺳﺘﺜﻨﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﻣﻲﺗﻮان ﻛﺮد ﻣﺠﺴﻤﺔ ﺑﺰرگ‬
‫آﺳﻮر ﻧﺼﯿﺮﭘﺎل اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﮫ اﯾﻨﻚ در ﻣﻮزة ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﻧﮕﺎھﺪاري ﻣﻲﺷﻮد؛ ﺑﯿﻨﻨﺪه‪ ،‬از ﻣﯿﺎن ﺧﻄﮭﺎي ﺳﻨﮕﯿﻦ آن‪،‬‬
 ‫‪m‬‬
‫در ﺳﺮاﭘﺎي اﯾﻦ ﻣﺠﺴﻤﮫ ﺷﺎھﻲ را ﻣﺠﺴﻢ ﻣﻲﺑﯿﻨﺪ‪ :‬ﭼﻮﮔﺎن ﺷﺎھﻲ را ﻣﺤﻜﻢ ﺑﮫ دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﮫ؛ ﻟﺒﮭﺎي ﺳﺘﺒﺮ‬
‫وي از ارادة ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي ﺣﻜﺎﯾﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ ﭼﺸﻤﺎن ﺑﯿﺮﺣﻢ و ﺑﯿﺪار دارد؛ ﮔﺮدن ﻛﻮﺗﺎه ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﺮدن ﮔﺎو آن‬
‫ﺣﺎﻛﻲ از ﺷﺮ و ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ و ﺑﻼﯾﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺻﺎﺣﺐ ﻣﺠﺴﻤﮫ ﺑﺮ ﺳﺮ دﺷﻤﻨﺎن و ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ در ﻛﺎر ﻣﺎﻟﯿﺎت‬

‫‪.co‬‬
‫ﺗﺰوﯾﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻓﺮو ﺧﻮاھﺪ رﯾﺨﺖ؛ دو ﭘﺎي ﻋﻈﯿﻢاﻟﺠﺜﺔ وي ﺗﻤﺎم ﺳﻨﮕﯿﻨﻲ ﺟﺜﺔ او را ﺑﺮ روي ﺟﮭﺎن ﻣﺠﺴﻢ‬
‫ﻣﻲﺳﺎزد‪.‬‬

‫اﻟﺒﺘﮫ ﻧﺒﺎﯾﺪ درﺑﺎرة اﯾﻦ ﻣﺠﺴﻤﮫﺳﺎزي آﺷﻮري ﺣﻜﻢ ﺳﺨﺘﻲ ﺑﺪھﯿﻢ و از اﻧﺪازه درﮔﺬرﯾﻢ؛ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺤﺘﻤﻞ اﺳﺖ‬
‫ﻛﮫ آﺷﻮرﯾﺎن ﻋﻀﻼت ﮔﺮھﺪار و ﭘﯿﭽﯿﺪه و ﮔﺮدﻧﮭﺎي ﻛﻮﺗﺎه را دوﺳﺖ ﻣﻲداﺷﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬و اﮔﺮ ﻣﺎ را ﺑﺎ ﻻﻏﺮي‬

‫‪oo‬‬
‫اﻧﺪام زﻧﺎﻧﮫ ﻣﻲدﯾﺪﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﻧﺮﻣﻲ و ﻇﺮاﻓﺖ ﺷﮭﻮتاﻧﮕﯿﺰ ﻣﺠﺴﻤﺔ ھﺮﻣﺲ‪ ،‬ﻛﺎر ﭘﺮاﻛﺴﯿﺘﻠﺲ‪ ،‬و ﻣﺠﺴﻤﺔ‬
‫آﭘﻮﻟﻮن ﺑﻠﻮدره ﺑﮫ ﻧﻈﺮﺷﺎن ﻣﻲرﺳﯿﺪ‪ ،‬آﻧﮭﺎ را ﺳﺨﺖ ﺗﺤﻘﯿﺮ و اﺳﺘﮭﺰا ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤﺎري آﺷﻮري را‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮان درﺳﺖ ﺗﺸﺨﯿﺺ داد و ارزش آن را ﻣﻌﯿﻦ ﻛﺮد‪ ،‬زﯾﺮا آﻧﭽﮫ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه از ﺷﻦ و ﺧﺎﻛﻲ ﻛﮫ آﻧﮭﺎ‬
‫را اﺣﺎﻃﮫ ﻛﺮده ﺑﻠﻨﺪﺗﺮ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬و از آن ﭼﯿﺰي ﺑﮫ دﺳﺖ ﻧﻤﻲآﯾﺪ؛ ﺗﻨﮭﺎ ھﻤﭽﻮن ﻗﻼﺑﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﺸﻨﺎﺳﺎن‬

‫‪yah‬‬
‫ﺷﺠﺎع ﺑﮫ آن آوﯾﺨﺘﮫاﻧﺪ و‪ ،‬ﺑﺎ دﺳﺘﮕﯿﺮي ﺧﯿﺎل‪ ،‬اﺷﻜﺎل آن ﺑﻨﺎھﺎي ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ را »از ﭘﯿﺶ ﺧﻮد ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﻣﺮدم آﺷﻮر‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‬

‫ﺑﺎﺑﻠﯿﺎن ﻗﺪﯾﻢ و آﻣﺮﯾﻜﺎﯾﯿﺎن اﻣﺮوز‪ ،‬درﺑﻨﺪ زﯾﺒﺎﯾﻲ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﮭﺎي ﺧﻮﯾﺶ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﻋﻈﻤﺖ و‬
‫ﺿﺨﺎﻣﺖ ﺑﻮدﻧﺪ و آن را در ﺿﺨﺎﻣﺖ و ﺣﺠﻢ اﺷﻜﺎل ﻣﻲﺟﺴﺘﻨﺪ‪ .‬آﺷﻮرﯾﺎن در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺑﻨﺎھﺎي ﺧﻮد از‬
‫ﺳﻨﺘﮭﺎي ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺑﯿﻦاﻟﻨﮭﺮﯾﻦ ﭘﯿﺮوي ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ﯾﻌﻨﻲ ﻣﺎدة اﺳﺎﺳﻲ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن آﺟﺮ ﺑﻮد‪ ،‬وﻟﻲ از ﺧﻮد‬
‫ﭼﯿﺰي ﺑﺮ اﯾﻦ آﺟﺮ ﻣﻲاﻓﺰودﻧﺪ و‪ ،‬در روﻛﺎر ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‪ ،‬ﺳﻨﮓ را زﯾﺎد ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺮدم آﺷﻮر‬
‫@‪h‬‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻗﻮس و ﺳﻘﻒ ﮔﻨﺒﺪي را از ﺟﻨﻮب ﺑﮫ ﻣﯿﺮاث ﺑﺮدﻧﺪ و آن را ﺗﻜﻤﯿﻞ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و درﻛﺎر ﺳﺘﻮﻧﺴﺎزي‬
‫ﺗﺠﺮﺑﮫھﺎﯾﻲ داﺷﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﻣﻘﺪﻣﺔ ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﺳﺘﻮﻧﮭﺎي ﺑﮫ ﺷﻜﻞ زن‪ ،‬و ﺳﺮﺳﺘﻮﻧﮭﺎي ﻣﺎرﭘﯿﭽﻲ ﺷﻜﻞ »ﯾﻮﻧﻲ«‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﮭﺎي ﭘﺎرﺳﻲ و ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪ .‬ﻛﺎﺧﮭﺎي ﺧﻮد را ﺑﺮ روي زﻣﯿﻨﮭﺎي وﺳﯿﻊ ﺑﻨﺎ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪،‬‬
‫و ﺣﻜﯿﻤﺎﻧﮫ ﺑﻨﺎھﺎ را از دو ﯾﺎ ﺳﮫ ﻃﺒﻘﮫ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻧﻤﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻧﻘﺸﺔ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﮫ ﯾﻚ رﺷﺘﮫ‬
‫اﻃﺎﻗﮭﺎ و ﺗﺎﻻرھﺎ در اﻃﺮاف ﺣﯿﺎط ﺧﺎﻣﻮش و ﺳﺎﯾﮫداري ﺳﺎﺧﺘﮫ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬در ﻣﺪﺧﻞ ﻛﺎﺧﮭﺎي ﺷﺎھﻲ‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎي ﺳﻨﮕﻲ ﺟﺎﻧﻮران ﻋﻈﯿﻢاﻟﺠﺜﮫ را ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﭘﺎﺳﺒﺎﻧﻲ ﻗﺮار ﻣﻲدادﻧﺪ؛ ﺗﺎﻻر ورودي را ﺑﺎ ﻧﻘﺶ‬
‫ﺑﺮﺟﺴﺘﮫھﺎي ﺗﺎرﯾﺨﻲ و ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﻣﺰﯾﻦ ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ؛ ﻛﻒ ﺗﺎﻻرھﺎ را ﺑﺎ ﺗﺨﺘﮫھﺎي ﻣﺮﻣﺮ ﻓﺮش‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ دﯾﻮارھﺎ ﻓﺮﺷﯿﻨﮫھﺎي ﮔﺮاﻧﺒﮭﺎ و زرﺑﻔﺖ ﻣﻲآوﯾﺨﺘﻨﺪ‪ ،‬ﯾﺎ آﻧﮭﺎ را ﺑﺎ ﺗﺨﺘﮫھﺎﯾﻲ از ﭼﻮﺑﮭﺎي‬
‫ﻛﻤﯿﺎب ﻣﻨﺒﺖﻛﺎري ﺷﺪه ﻣﻲﭘﻮﺷﺎﻧﺪﻧﺪ؛ ﺳﻘﻔﮭﺎ را ﺑﺎ ﺗﯿﺮھﺎي ﺑﺰرگ و ﻣﺤﻜﻢ ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ﮔﺎھﻲ ﺑﺮ آﻧﮭﺎ‬
‫ورﻗﮫھﺎي ﺳﯿﻢ و زر ﻣﻲﻛﺸﯿﺪﻧﺪ؛ و زﯾﺮ آن را ﺑﺎ ﺗﺮﺳﯿﻢ ﻣﻨﺎﻇﺮ ﻃﺒﯿﻌﻲ ﻣﻲآراﺳﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫ﺷﺶ ﭘﺎدﺷﺎه ﺟﻨﮕﺎور و ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ آﺷﻮر ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﺳﺎزﻧﺪﮔﺎن آن ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﻧﯿﺰ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺗﯿﮕﻠﺖ‪ -‬ﭘﯿﻠﺴﺮ اول‬
‫ﻣﻌﺎﺑﺪ آﺷﻮر را از ﻧﻮ ﺑﺎ ﺳﻨﮓ ﺳﺎﺧﺖ و درﺑﺎرة ﯾﻜﻲ از آﻧﮭﺎ ﮔﻔﺘﮫ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ‪» :‬داﺧﻞ آن را ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﻨﺒﺪ‬
‫آﺳﻤﺎن درﺧﺸﺎن ﺳﺎﺧﺘﮫ‪ ،‬و دﯾﻮارھﺎي آن را ﺑﺎ ﺷﻜﻮه ﺳﺘﺎرﮔﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﻃﺎﻟﻊ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ آراﺳﺘﮫ‪ ،‬و ﺑﮫ آن‬
‫روﺷﻨﻲ و ﺷﻜﻮه ﺑﺨﺸﯿﺪه اﺳﺖ‪ «.‬ﺷﺎھﺎن ﭘﺲ از وي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﻣﻌﺎﺑﺪ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺨﺸﻨﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﺳﻠﯿﻤﺎن‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﮫ آراﺳﺘﻦ ﻛﺎﺧﮭﺎي ﺧﻮد ﻣﻲﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ .‬آﺳﻮر ﻧﺼﯿﺮﭘﺎل دوم‪ ،‬در ﻛﺎﻟﺢ‪ ،‬ﻗﺼﺮ ﺑﺰرﮔﻲ از‬
‫‪an‬‬

‫آﺟﺮ ﺑﺎ ﻧﻤﺎي ﺳﻨﮕﻲ ﺳﺎﺧﺖ و آن را ﺑﺎ ﻧﻘﺶ ﺑﺮﺟﺴﺘﮫھﺎﯾﻲ ﺣﺎﻛﻲ از ﺳﺘﺎﯾﺶ ﺗﻘﻮا و ﺟﻨﮕﺎوري آراﺳﺖ‪.‬‬
‫رﺳﺎم‪ ،‬در ﻧﺰدﯾﻜﻲ ھﻤﯿﻦ ﻣﺤﻞ در ﺑﻼوات‪ ،‬وﯾﺮاﻧﮫھﺎي ﺑﻨﺎي دﯾﮕﺮي را اﻛﺘﺸﺎف ﻛﺮده و در آن دو در‬
‫ﺑﺰرگ ﻣﻔﺮﻏﻲ ﺑﺴﯿﺎر ﺧﻮش ﺳﺎﺧﺖ ﺑﮫ دﺳﺖ آورده اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺎرﮔﻦ دوم ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻛﺎخ ﺑﺰرﮔﻲ در‬
‫دورﺷﺮوﻛﯿﻦ )ﯾﻌﻨﻲ ﻛﺎخ ﺳﺎرﮔﻦ(‪ ،‬در ﻧﺰدﯾﻜﻲ ﺧﺮﺳﺎﺑﺎد ﻛﻨﻮﻧﻲ‪ ،‬ﻧﺎم ﺧﻮد را ﺑﮫ ﯾﺎدﮔﺎر ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬در دو‬
‫‪pym‬‬

‫ﻃﺮف ﻣﺪﺧﻞ اﯾﻦ ﻛﺎخ ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎي ﮔﺎوھﺎي ﺑﺎﻟﺪاري ﻗﺮار داﺷﺖ؛ دﯾﻮارھﺎي آن را ﻧﻘﺶ ﺑﺮﺟﺴﺘﮫھﺎ و‬
‫آﺟﺮھﺎي ﻟﻌﺎﺑﺪار ﺑﺮاﻗﻲ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪه ﺑﻮد؛ ﺗﺎﻻرھﺎي آن را ﻣﺒﻠﮭﺎ و اﺛﺎﺛﺔ ﺧﻮشﺳﺎﺧﺖ و ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎي ﺑﺎﺷﻜﻮه‬
‫زﯾﻨﺖ ﻣﻲداد‪ .‬ھﺮﮔﺎه ﻛﮫ اﯾﻦ ﺷﺎه در ﺟﻨﮕﻲ ﭘﯿﺮوز ﻣﻲﺷﺪ اﺳﯿﺮان را ﺑﮫ ﻛﺎر ﻛﺮدن در اﯾﻦ ﻛﺎخ ﺑﺰرگ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻣﻲﮔﻤﺎﺷﺖ؛ و ﻣﺮﻣﺮ و ﻻﺟﻮرد و ﻣﻔﺮغ و ﺳﯿﻢ و زر ﺑﯿﺸﺘﺮي در آراﺳﺘﻦ و ﭘﯿﺮاﺳﺘﻦ آن ﺻﺮف ﻣﻲﻛﺮد‪.‬‬
‫دراﻃﺮاف آن ﻛﺎخ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﻣﻌﺒﺪ ﺳﺎﺧﺖ و در ﭘﺸﺖ آن ﺑﺮج ھﻔﺖ ﻃﺒﻘﮫاي)زﯾﮕﻮرات( ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺧﺪا ﻛﺮد‪ ،‬ﻛﮫ‬

‫‪.co‬‬
‫ﯾﻚ ﻛﺎخ ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ ﺑﮫ ﻧﺎم »ﺑﻲﻣﺎﻧﻨﺪ« ﺑﻨﺎ ﻧﮭﺎد ﻛﮫ از ﺣﯿﺚ ﺑﺰرﮔﻲ ﺑﺮ ھﻤﺔ ﻛﺎﺧﮭﺎي ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﻓﺰوﻧﻲ داﺷﺖ؛‬
‫ﻓﻠﺰات و ﭼﻮﺑﮭﺎ و ﺳﻨﮕﮭﺎي ﮔﺮاﻧﺒﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ دﯾﻮارھﺎ و ﻛﻒ آن را ﻣﻲﭘﻮﺷﺎﻧﺪ ﺑﮫ آن روﻧﻖ ﺧﺎﺻﻲ داده ﺑﻮد‪،‬‬
‫و درﺧﺸﻨﺪﮔﻲ ﺳﻔﺎﻟﮭﺎي ﻟﻌﺎﺑﺪار آن ﺑﺎ روﺷﻨﻲ روز و ﺷﺐ دم از ھﻤﭽﺸﻤﻲ ﻣﻲزد؛ ﻓﻠﺰﻛﺎران ﺑﺮاي اﯾﻦ‬
‫ﻛﺎخ ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎي ﺑﺰرگ ﺷﯿﺮ و ﮔﺎو ﻣﺴﻲ رﯾﺨﺘﻨﺪ؛ ﻣﺠﺴﻤﮫﺳﺎزان ﮔﺎوھﺎي ﺑﺎﻟﺪاري از ﻣﺮﻣﺮ و‬
‫ﺳﻨﮓآھﻜﻲ ﺑﺮاي آن ﺗﺮاﺷﯿﺪﻧﺪ و ﻧﻐﻤﮫھﺎ و ﺳﺮودھﺎي روﺳﺘﺎﯾﻲ را ﺑﺮ دﯾﻮارھﺎي آن ﻧﻘﺶ ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫اﺳﺮﺣﺪون ﺷﮭﺮ ﻧﯿﻨﻮا را وﺳﻌﺖ داد و آﺛﺎر ﺧﺮابﺷﺪة آن را آﺑﺎد ﻛﺮد؛ آﻧﭽﮫ ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬در ﺷﻜﻮه و زﯾﻨﺖ و‬
‫ﺗﺠﻤﻞ و ﻓﺮاواﻧﻲ اﺛﺎث ﮔﺮاﻧﺒﮭﺎ‪ ،‬ﺑﺮ ﭘﯿﺸﯿﻨﯿﺎن ﺳﺒﻘﺖ ﮔﺮﻓﺖ؛ از دوازده ﺷﮭﺮ‪ ،‬ھﺮﭼﮫ را از ﻛﺎرﮔﺮ و ﻣﻮاد‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن اﺣﺘﯿﺎج داﺷﺖ ﺑﺮاي او ﻣﻲآوردﻧﺪ؛ در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ در ﻣﺼﺮ اﻗﺎﻣﺖ داﺷﺖ اﻓﻜﺎر و ﻃﺮﺣﮭﺎي‬
‫ﺗﺎزهاي ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺳﺘﻮﻧﮭﺎ و ﻧﻘﺸﮭﺎ ﭘﯿﺪا ﻛﺮد و آﻧﮭﺎ را در ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻛﺎﺧﮭﺎي ﺧﻮد ﻣﻌﻤﻮل داﺷﺖ؛ ﭼﻮن‬
‫ﻛﺎر ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺳﺘﻮﻧﮭﺎ و ﻧﻘﺸﮭﺎ ﺑﮫ ﭘﺎﯾﺎن رﺳﯿﺪ‪ ،‬ھﻤﺔ آﻧﮭﺎ را ﺑﺎ ﻏﻨﺎﯾﻤﻲ ﻛﮫ از ﺟﮭﺎن ﺧﺎور ﻧﺰدﯾﻚ ﺑﮫ ﭼﻨﮓ‬

‫‪yah‬‬
‫آورده و ﻃﺮﺣﮭﺎ و ﻧﻘﺸﮫھﺎﯾﻲ ﻛﮫ در آﻧﺠﺎھﺎ دﯾﺪه ﺑﻮد ﻣﺰﯾﻦ ﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺪﺗﺮﯾﻦ ﭼﯿﺰي ﻛﮫ در ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻣﻌﻤﺎري آﺷﻮري ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻛﺎخ اﺳﺮﺣﺪون‪ ،‬ﭘﺲ از آﻧﻜﮫ‬
‫ﻣﺪت ﺷﺼﺖ ﺳﺎل از ﺑﻨﺎي آن ﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬وﯾﺮان ﺷﺪ‪ .‬آﺳﻮرﺑﺎﻧﻲﭘﺎل‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺎ ﺣﻜﺎﯾﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ ﭼﮕﻮﻧﮫ‬
‫دوﺑﺎره آن را ﺳﺎﺧﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ آدﻣﻲ ﻧﻮﺷﺘﺔ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ آن را ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﻣﻲﻧﻤﺎﯾﺪ ﻛﮫ‬
‫ﻓﺎﺻﻠﺔ ﻗﺮﻧﮭﺎ از ﻣﯿﺎن ﺑﺮﻣﻲﺧﯿﺰد و ﺧﻮاﻧﻨﺪه ﺑﮫ درون دل آن ﺷﺎه راه ﻣﻲﯾﺎﺑﺪ و اﺳﺮار ﺿﻤﯿﺮ او را‬
‫@‪h‬‬ ‫ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ‪:‬‬

‫در آن زﻣﺎن ﺣﺮﻣﺨﺎﻧﺔ آراﻣﺸﮕﺎه آن ﻛﺎخ… ﻛﮫ ﺳﻨﺎﺧﺮﯾﺐ‪ ،‬ﺟﺪ ﻣﻦ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺳﻜﻮﻧﺖ ﺷﺎھﺎﻧﺔ ﺧﻮد ﺳﺎﺧﺘﮫ و‬
‫آن ھﻤﮫ ﺧﻮﺷﻲ و ﺳﺮور ﺑﺮ آن ﮔﺬﺷﺘﮫ ﺑﻮد‪ ،‬وﯾﺮاﻧﮫ ﺷﺪه و دﯾﻮارھﺎي آن ﻓﺮو رﯾﺨﺘﮫ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻦ‪،‬‬
‫آﺳﻮرﺑﺎﻧﻲﭘﺎل‪ ،‬ﺷﺎه ﺑﺰرگ‪ ،‬ﺷﺎه ﻣﻘﺘﺪر‪ ،‬ﺷﺎه ﻋﺎﻟﻢ‪ ،‬ﺷﺎه آﺷﻮر… از آن ﺟﮭﺖ ﻛﮫ در آن ﺣﺮم ﺑﺰرگ ﺷﺪه‪،‬‬
‫و آﺷﻮر و ﺳﯿﻦ و ﺷﻤﺶ و رﻣﻦ و ﺑﻞ و ﻧﺎﺑﻮ و ﻋﺸﺘﺮ… و ﻧﯿﻨﯿﺐ و ﻧﺮﮔﺎل و ﻧﻮﺳﻜﻮ ﻣﺮا ﺑﮫ ﻋﻨﻮان‬
‫‪are‬‬

‫وﻟﯿﻌﮭﺪ در آن ﺣﻔﻆ ﻛﺮده و در ﭘﻨﺎه ﺣﻤﺎﯾﺖ ﺧﻮﯾﺶ ﻧﮕﺎه داﺷﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪ …،‬و ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ در آن ﺟﺎ ﺧﺒﺮھﺎي‬
‫ﺧﻮﺷﻲ را از ﭘﯿﺮوزي ﺑﺮ دﺷﻤﻨﺎن ﺑﮫ ﮔﻮش ﻣﻦ ﻣﻲرﺳﺎﻧﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ ﺳﺒﺐ آﻧﻜﮫ ﺧﻮاﺑﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺷﺐھﻨﮕﺎم در‬
‫آن ﻛﺎخ ﺑﺮ ﺑﺴﺘﺮ ﺧﻮﯾﺶ ﻣﻲدﯾﺪم ﻣﺎﯾﺔ ﻣﺴﺮت و اﻧﺪﯾﺸﮫھﺎي ﺻﺒﺤﮕﺎھﻲ روﺷﻦ ﻣﻦ ﺑﻮد… وﯾﺮاﻧﮫھﺎي آن‬
‫را ﻓﺮو رﯾﺨﺘﻢ و‪ ،‬ﺑﺮاي ﺑﺰرگ ﻛﺮدن ﻗﺼﺮ‪ ،‬ھﻤﺔ آن را روي ھﻢ ﻛﻮﻓﺘﻢ‪ .‬ﺑﻨﺎﯾﻲ ﺳﺎﺧﺘﻢ ﻛﮫ ﺳﺎﺧﺖ آن ﭘﻨﺠﺎه‬
‫ﺗﯿﺒﻜﻲ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺸﺘﮫاي ﺑﺮ روي زﻣﯿﻦ ﺳﺎﺧﺘﻢ‪ ،‬وﻟﻲ در ﺑﺮاﺑﺮ زﯾﺎرﺗﮕﺎھﮭﺎي ﭘﺮوردﮔﺎران ﺧﻮد‪ ،‬ﺧﺪاﯾﺎن‬
‫‪set‬‬

‫ﻋﻈﺎم‪ ،‬ﺑﺮﺧﻮد ﺗﺮﺳﯿﺪم و اﯾﻦ ﺑﻨﺎ را ﭼﻨﺪان ﺑﻠﻨﺪ ﺑﺮﻧﯿﻔﺮاﺷﺘﻢ‪ .‬در ﻣﺎه ﻧﯿﻚ و در روز ﺷﺎﯾﺴﺘﮫاي ﺷﺎﻟﻮدهھﺎي‬
‫ﻛﺎخ را ﺑﺮ روي آن ﭘﺸﺘﮫ رﯾﺨﺘﻢ و ﺑﮫ آﺟﺮ رﯾﺨﺘﻦ ﻓﺮﻣﺎن دادم‪ .‬ﺑﺮ زﯾﺮ زﻣﯿﻨﮭﺎ و دﯾﻮارھﺎي ﮔﻠﻲ آن‬
‫ﺷﺮاب ﻛﻨﺠﺪ و ﺷﺮاب اﻧﮕﻮر اﻓﺸﺎﻧﺪم‪ .‬ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻦ اﯾﻦ ﺣﺮم‪ ،‬رﻋﺎﯾﺎي ﻣﻦ آﺟﺮ را در اراﺑﮫھﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ‬
‫اﻣﺮ ﺧﺪاﯾﺎن از ﻋﯿﻼم ﺑﮫ ﻏﻨﯿﻤﺖ ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺑﻮدم ﺣﻤﻞ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎھﺎن ﻋﺮب را‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺎ ﻣﻦ ﭘﯿﻤﺎﻧﺸﻜﻨﻲ ﻛﺮده‬
‫و ﺑﮫ اﺳﺎرت درآﻣﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺠﺒﻮر ﺳﺎﺧﺘﻢ ﻛﮫ ﺳﯿﺪﻛﺸﻲ ﻛﻨﻨﺪ و ﻛﻼه ﻋﻤﻠﺠﺎت )ﺑﺮ ﺳﺮ ﮔﺬارﻧﺪ( و در‬
‫‪an‬‬

‫ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺣﺮم ﺑﮫ ﻛﺎر ﺑﺮﺧﯿﺰﻧﺪ… روزھﺎ ﻧﺎﭼﺎر از آن ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ﺧﺸﺘﮭﺎي ﺑﻨﺎ را ﺑﮫ ﻗﺎﻟﺐ ﺑﺰﻧﻨﺪ‪ ،‬و در آن‬
‫ﺣﯿﻦ ﻛﮫ ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ ﻣﺸﻐﻮل ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﺑﻮد اﯾﻦ اﺳﯿﺮان ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ﻛﺎر اﺟﺒﺎري ﺧﻮد را ﺑﮫ‬

‫اﻧﺠﺎم رﺳﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺷﻮق و ﺷﻌﻒ اﯾﻦ ﺑﻨﺎ را از ﭘﻲ ﺗﺎ ﺳﻘﻒ ﺳﺎﺧﺘﻢ‪ .‬ﺷﻤﺎرة اﻃﺎﻗﮭﺎي آن را ﺑﯿﺶ از آن ﻛﺮدم‬
‫‪pym‬‬

‫ﻛﮫ ﭘﯿﺸﺘﺮ ﺑﻮد‪ ،‬و آن را ﺑﺎﺷﻜﻮه ﺑﻨﺎ ﻛﺮدم‪ .‬ﺑﺮﺑﺎﻻي آن ﺗﯿﺮھﺎي ﺿﺨﯿﻤﻲ از ﭼﻮب ارز ﻛﮫ در ﺳﯿﺮارا و‬
‫ﻟﺒﻨﺎن ﻣﻲروﯾﺪ ﻧﮭﺎدم‪ ،‬و درھﺎي ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪة از ﭼﻮب ﺧﻮﺷﺒﻮي ﻟﯿﺎروي آن را ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺸﻲ از ﻣﺲ‬
‫ﭘﻮﺷﺎﻧﺪم… ﺑﺮﮔﺮداﮔﺮد آن ھﻤﮫ ﮔﻮﻧﮫ درﺧﺖ… و درﺧﺘﺎن ﻣﯿﻮة ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻛﺎﺷﺘﻢ‪ .‬در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن را ﺑﮫ ﭘﺎﯾﺎن رﺳﺎﻧﯿﺪم‪ ،‬ﻗﺮﺑﺎﻧﯿﮭﺎي ﻣﺠﻠﻠﻲ ﺑﺮاي ﺧﺪاﯾﺎن و ﭘﺮوردﮔﺎران ﺧﻮﯾﺶ ﻛﺮدم‪ ،‬و آن را ﺑﺎ‬
‫ﻛﻤﺎل ﺳﺮور و ﺷﺎدي ﺑﮫ آﻧﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ داﺷﺘﻢ و در زﯾﺮ ﭼﺘﺮ ﺑﺎﺷﻜﻮھﻲ ﺑﮫ درون آن ﮔﺎم ﻧﮭﺎدم‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫‪ -V‬ﭘﺎﯾﺎن ﻛﺎر آﺷﻮر‬
‫آﺧﺮﯾﻦ روزھﺎي ﯾﻚ ﺷﺎه‪ -‬ﻋﻠﻞ اﻧﻘﺮاض آﺷﻮر‪ -‬ﺳﻘﻮط ﻧﯿﻨﻮا‬

‫ﺑﺎ ھﻤﺔ آﻧﭽﮫ ﮔﻔﺘﯿﻢ‪» ،‬ﺷﺎه ﺑﺰرگ‪ ،‬ﺷﺎه ﻣﻘﺘﺪر‪ ،‬ﺷﺎه ﻋﺎﻟﻢ‪ ،‬ﺷﺎه آﺷﻮر« در روزھﺎي آﺧﺮ زﻧﺪﮔﻲ از ﺑﺨﺖ ﺑﺪ‬

‫‪oo‬‬
‫ﺧﻮﯾﺶ ﻣﻲﻧﺎﻟﯿﺪ‪ .‬آﺧﺮﯾﻦ ﻟﻮﺣﻲ ﻛﮫ از وي ﺑﮫ ﻣﯿﺮاث ﺑﮫ ﻣﺎ رﺳﯿﺪه‪ ،‬ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﻣﺴﺎﺋﻠﻲ را ﻛﮫ در ﻛﺘﺎﺑﮭﺎي‬
‫ﺳﻔﺮ ﺟﺎﻣﻌﮫ و ﻛﺘﺎب اﯾﻮب ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﯿﺮد‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﺎ ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ‪:‬‬

‫ﻣﻦ ﺑﮫ ﺧﺪا و اﻧﺴﺎن‪ ،‬و ﺑﮫ ﻣﺮده و زﻧﺪه ﻧﯿﻜﻲ ﻛﺮدم‪ .‬ﭼﺮا ﺑﯿﻤﺎري و ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ ﺑﺮ ﻣﻦ ﭼﯿﺮه ﺷﺪه؟ ﻣﻦ از ﻓﺮو‬

‫‪yah‬‬
‫ﻧﺸﺎﻧﺪن آﺗﺶ ﻓﺘﻨﮫ در ﻛﺸﻮر‪ ،‬و ﭘﺎﯾﺎن دادن ﺑﮫ ﻛﺸﻤﻜﺸﮭﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﻧﺎﺗﻮاﻧﻢ؛ دﺳﯿﺴﮫھﺎ و اﻓﺘﻀﺎﺣﺎت‬
‫ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ ﺑﺮ ﻣﻦ ﻓﺸﺎر ﻣﻲآورد و ﻣﺎﯾﺔ ﭘﺮﯾﺸﺎﻧﻲ ﺧﺎﻃﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﯿﻤﺎري ﺟﺎن و ﺗﻦ‪ ،‬ﭘﺸﺖ ﻣﺮا دو ﺗﺎ ﻛﺮده و‬
‫ﻣﻦ‪ ،‬ﻛﮫ از ﺷﺪت ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ ﻓﺮﯾﺎد ﻣﻲزﻧﻢ‪ ،‬روزھﺎي ﺧﻮد را ﺑﮫ ﭘﺎﯾﺎن ﻣﻲرﺳﺎﻧﻢ‪ .‬در روز ﺧﺪاي ﺷﮭﺮ و روز‬
‫ﺟﺸﻦ‪ ،‬ﺧﻮد را ﺑﺪﺑﺨﺖ و ﺑﯿﭽﺎره ﺣﺲ ﻣﻲﻛﻨﻢ؛ ﻣﺮگ ﭼﻨﮕﺎل ﺧﻮﯾﺶ را در ﻣﻦ ﻓﺮو ﻛﺮده و ﻣﺮا از ﭘﺎي‬
‫در ﻣﻲآورد؛ روز و ﺷﺐ از ﺑﺨﺖ ﺧﻮﯾﺶ ﻣﻲﻧﺎﻟﻢ و زاري ﻣﻲﻛﻨﻢ و درد ﻣﻲﻛﺸﻢ‪» :‬اي ﺧﺪاي ﻣﻦ! ﺑﺮ‬
‫اﻧﺴﺎن رﺣﻤﺖ ﻛﻦ و ﭼﻨﺎن ﺑﺨﻮاه ﻛﮫ اﮔﺮ ﺑﯿﺪﯾﻦ ھﻢ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻧﻮر ﺗﻮر را ﺑﺒﯿﻨﺪ!‬
‫@‪h‬‬
‫ﻣﺎ ﻧﻤﻲداﻧﯿﻢ ﻛﮫ آﺳﻮرﺑﺎﻧﻲﭘﺎل ﭼﮕﻮﻧﮫ از اﯾﻦ دﻧﯿﺎ رﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬داﺳﺘﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﺑﺎﯾﺮون ﺑﮫ ﺻﻮرت‬

‫ﻧﻤﺎﯾﺸﻨﺎﻣﮫ ﻧﻮﺷﺘﮫ‪ ،‬و ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ﻛﮫ وي ﺑﮫ ﻛﺎخ ﺧﻮد آﺗﺶ اﻓﻜﻨﺪ و در ﻣﯿﺎن زﺑﺎﻧﮫھﺎي آﺗﺶ ﺑﮫ ھﻼﻛﺖ رﺳﯿﺪ‪،‬‬
‫رﯾﺸﮫاش از ﻛﺘﺴﯿﺎس اﺳﺖ؛ اﯾﻦ ﻣﻮرخ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﺑﺴﯿﺎر ﻋﻼﻗﮫﻣﻨﺪ ﺑﻮده اﺳﺖ ﺑﮫ اﯾﻨﻜﮫ ﭼﯿﺰھﺎي ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰ‬
‫را در ﺗﺎرﯾﺦ ﺧﻮد ﺑﯿﺎورد؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﮔﻔﺘﺔ وي اﻓﺴﺎﻧﮫاي ﺑﯿﺶ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ھﺮ ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﮫ‬
‫‪are‬‬

‫اﯾﻦ ﺷﺎه ﻣﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ ﻣﺮگ وي ﻧﺸﺎﻧﮫ و ﻋﻼﻣﺖ ﺧﻄﺮي ﺑﻮد ﺑﮫ اﯾﻨﻜﮫ ﻛﺸﻮر او ﻛﺎرش ﺗﻤﺎم‬
‫ﺷﺪه‪ ،‬و ﻋﻠﺖ اﻧﻘﺮاض‪ ،‬ﺗﺎﺣﺪي‪ ،‬ﺧﻮد آﺳﻮرﺑﺎﻧﻲﭘﺎل ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي آﻧﻜﮫ ﻣﻄﻠﺐ ﺑﮭﺘﺮ ﺑﮫ دﺳﺖ ﺑﯿﺎﯾﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ‬
‫ﮔﻔﺖ ﻛﮫ زﻧﺪﮔﻲ اﻗﺘﺼﺎدي آﺷﻮر‪ ،‬ﺑﺘﻤﺎﻣﻲ‪ ،‬ﺑﮫ آﻧﭽﮫ ازﺧﺎرج ﻛﺸﻮر وارد ﻣﻲﺷﺪ ﺑﺴﺘﮕﻲ داﺷﺖ‪ ،‬و ﺷﺎھﺎن‬
‫آﺷﻮر در ﺗﻜﯿﮫ ﻛﺮدن ﺑﺮ اﯾﻦ ﺳﯿﺎﺳﺖ اﺣﻤﻘﺎﻧﮫ اﻧﺪازه را ﻧﮕﺎه ﻧﺪاﺷﺘﮫ و ﺳﺮﭼﺸﻤﺔ درآﻣﺪھﺎ را ھﻤﺎن ﻏﻨﯿﻤﺘﮭﺎ‬
‫و ﻛﺎﻻھﺎﯾﻲ ﻗﺮار داده ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ از ﻛﺸﻮرﮔﺸﺎﯾﯿﮭﺎ ﻓﺮاھﻢ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬و ھﺮ آن اﻣﻜﺎن داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﻜﺴﺖ ﻗﻄﻌﻲ‬
‫ﻗﺸﻮن در ﺟﻨﮕﻲ‪ ،‬اﯾﻦ ﺳﺮﭼﺸﻤﮫ ﺑﺨﺸﻜﺪ و ﻣﻤﻠﻜﺖ وﯾﺮان ﺷﻮد‪ .‬رﻓﺘﮫ رﻓﺘﮫ‪ ،‬ﺑﺎ ﭘﯿﺮوزﯾﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ درﺟﻨﮕﻲ ﺑﮫ‬
‫‪set‬‬

‫دﺳﺖ ﻣﻲآﻣﺪ‪ ،‬ﻗﺸﻮن ﺷﻜﺴﺖﻧﺎﭘﺬﯾﺮ آﺷﻮر ﺻﻔﺎت و ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﺟﺴﻤﻲ و اﺧﻼﻗﻲ را از دﺳﺖ ﻣﻲداد و‬
‫از ﻣﺴﺘﻲ و ﺗﻦآﺳﺎﻧﻲ ﭘﯿﺮوزي رو ﺑﮫ ﺿﻌﻒ ﻣﻲرﻓﺖ؛ در ھﺮ ﭘﯿﺮوزي آﺷﻮر‪ ،‬ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ ﺗﺮﯾﻦ و‬
‫ﺷﺠﺎﻋﺘﺮﯾﻦ ﺳﺮﺑﺎزان ﻛﺸﺘﮫ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ و ﻧﺎﺗﻮاﻧﺎن و ﻣﺤﺘﺎﻃﺎن از ﻣﯿﺪان ﺟﻨﮓ ﺑﺎز ﻣﻲﮔﺸﺘﻨﺪ و‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮاﻟﺪ و‬
‫ﺗﻨﺎﺳﻞ‪ ،‬ﺧﻮد را زﯾﺎدﺗﺮ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ اﯾﻦ ﻛﯿﻔﯿﺖ ﻧﺘﯿﺠﮫاي ﺟﺰ ﺿﻌﯿﻒ ﺷﺪن ﻧﺴﻞ ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬و ﺷﺎﯾﺪ اﺳﺒﺎب‬
‫‪an‬‬

‫ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﺗﻤﺪن ﻧﯿﺰ ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﮫ‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬آﻧﺎن ﻛﮫ ﺗﻮﺣﺶ و ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮي داﺷﺘﻨﺪ از ﺑﯿﻦ ﻣﻲرﻓﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫وﻟﻲ در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل آن ﭘﺎﯾﺔ ﺣﯿﺎﺗﯿﻲ ﻛﮫ ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي آﺷﻮر ﺑﺮ آن ﺑﻨﺎ ﺷﺪه ﺑﻮد ﻣﺘﺰﻟﺰل ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬وﺳﻌﺖ‬
‫ﭘﯿﺮوزﯾﮭﺎ و ﻛﺸﻮرﮔﺸﺎﯾﯿﮭﺎي وي ﻧﯿﺰ ﺳﺒﺐ دﯾﮕﺮي ﺑﺮاي ﺿﻌﯿﻒ ﺷﺪن او ﺑﻮد؛ ﺗﻨﮭﺎ اﯾﻦ ﻧﺒﻮد ﻛﮫ ﻛﺸﺖ‬
‫ﻧﻜﺮدن زﻣﯿﻨﮭﺎ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺳﯿﺮ ﻛﺮدن ﺧﺪاي ﺳﯿﺮيﻧﺎﭘﺬﯾﺮ ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﺳﺒﺐ ﺿﻌﻒ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﻣﯿﻠﯿﻮﻧﮭﺎ اﺳﯿﺮ و‬
‫ﺑﯿﮕﺎﻧﮫ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ داﺧﻞ ﻛﺸﻮر ﻣﻲآﻣﺪﻧﺪ و‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺮدم ﻣﺄﯾﻮس از ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ‪ ،‬ﻛﺎري ﺟﺰ ﺗﻮاﻟﺪ و ﺗﻨﺎﺳﻞ‬
‫‪pym‬‬

‫ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬وﺣﺪت ﻣﻠﻲ را از ﻟﺤﺎظ ﺧﻮن و اﺧﻼق ﻣﺘﺰﻟﺰل ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﺎ ﻓﺮاواﻧﻲ روز اﻓﺰون ﻋﺪة ﺧﻮد‬
‫ﻧﯿﺮوي ﻣﺨﺮﺑﻲ را ﺗﺸﻜﯿﻞ ﻣﻲدادﻧﺪ و ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ اﺳﺒﺎب ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ و اﺿﻤﺤﻼل را در ﻣﯿﺎن ﺧﻮاﺟﮕﺎن و‬
 ‫‪m‬‬
‫ﭘﯿﺮوزﺷﺪﮔﺎن ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺘﺪرﯾﺞ ﺷﻤﺎرة ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﺎن در ﺻﻔﻮف ﻗﺸﻮن زﯾﺎدﺗﺮ ﻣﻲﺷﺪ؛ از ﺳﻮي‬
‫دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﻣﮭﺎﺟﻤﺎن ﻧﯿﻤﮫوﺣﺸﻲ از ھﺮ ﻃﺮف ﺑﮫ ﻛﺸﻮر ﺣﻤﻠﮫ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﺎ ﯾﻚ رﺷﺘﮫ ﺟﻨﮕﮭﺎي دﻓﺎﻋﻲ‪ ،‬ﻛﮫ‬
‫در ﻣﺮزھﺎي ﻏﯿﺮﻃﺒﯿﻌﻲ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺑﻊ درآﻣﺪ ﻛﺸﻮر را ﺑﮫ ﯾﻐﻤﺎ ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫آﺳﻮرﺑﺎﻧﻲﭘﺎل در ‪ 626‬قم از دﻧﯿﺎ رﻓﺖ‪ .‬ﭼﮭﺎرده ﺳﺎل ﭘﺲ از آن‪ ،‬ﺳﭙﺎھﻲ ﺑﺎﺑﻠﻲ ﺑﮫ‬

‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺪھﻲ ﻧﺒﻮﭘﻠﺴﺮ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺎ ﺳﭙﺎھﻲ ﻣﺎدي‪ ،‬ﺑﮫ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪھﻲ ھﻮوﺧﺸﺘﺮه‪ ،‬و ﻗﺒﯿﻠﮫاي ازﺳﻜﺎھﺎي ﺳﺎﻛﻦ ﻗﻔﻘﺎز‬
‫ﻣﺘﺤﺪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺮ آﺷﻮر ﺗﺎﺧﺖ و ﻗﻠﻌﮫھﺎي ﺷﻤﺎل را ﺑﺴﺮﻋﺖ ﺑﮫ ﺗﺼﺮف درآورد‪ .‬ﻧﯿﻨﻮا ﺑﮫ ھﻤﺎن ﺻﻮرت‬

‫‪oo‬‬
‫ﺧﺮاب و وﯾﺮان ﺷﺪ ﻛﮫ ﺷﺎھﺎن آن‪ ،‬ﭘﯿﺶ از اﯾﻦ‪ ،‬ﺷﮭﺮھﺎي ﺷﻮش و ﺑﺎﺑﻞ را ﺑﮫ آن ﺻﻮرت ﺧﺮاب و‬
‫وﯾﺮان ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﺷﮭﺮ را آﺗﺶ زدﻧﺪ‪ ،‬و ﻣﺮدم آن را ﯾﺎ ﻛﺸﺘﻨﺪ ﯾﺎ ﺑﮫ اﺳﯿﺮي ﺑﺮدﻧﺪ؛ ﻛﺎﺧﻲ را ﻛﮫ‬
‫آﺳﻮرﺑﺎﻧﻲﭘﺎل ﺑﺘﺎزﮔﻲ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺑﻮد ﻏﺎرت ﻛﺮدﻧﺪ و‪ ،‬ﺑﮫ ﺑﺪﺗﺮﯾﻦ ﺷﻜﻞ‪ ،‬آن را وﯾﺮان ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﯾﻚ ﺣﻤﻠﮫ‪،‬‬
‫آﺷﻮر از ﺻﻔﺤﺔ ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﺤﻮ ﺷﺪ‪ ،‬و از آن ﯾﺎدﮔﺎري ﺟﺰ ﺑﻌﻀﻲ روﺷﮭﺎي ﺟﻨﮓ و ﺳﻼﺣﮭﺎي ﺟﻨﮕﻲ و‬
‫ﺳﺮﺳﺘﻮﻧﮭﺎي ﻣﺎرﭘﯿﭽﻲ ﻧﯿﻢ »ﯾﻮﻧﻲ« و اﺳﻠﻮب اداره ﻛﺮدن ﺷﮭﺮﺳﺘﺎﻧﮭﺎ ﺑﺮﺟﺎي ﻧﻤﺎﻧﺪ‪ ،‬و ھﻤﯿﻦ ﺷﻜﻞ اداره‬

‫‪yah‬‬
‫اﺳﺖ ﻛﮫ از آﻧﺠﺎ ﺑﮫ ﭘﺎرﯾﺲ و ﻣﻘﺪوﻧﯿﮫ و روم اﻧﺘﻘﺎل ﯾﺎﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎ ﻣﺪت زﻣﺎﻧﻲ ﺧﺎﻃﺮة ﺑﯿﺮﺣﻤﯿﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ از‬
‫اﯾﻦ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﺼﺮف ﻛﺮدن و ﯾﻜﻲ ﺳﺎﺧﺘﻦ دوازده دوﻟﺖ ﻛﻮﭼﻚ ﺧﺎور ﻧﺰدﯾﻚ‪ ،‬ﺳﺮزده ﺑﻮد ﺑﮫ ﯾﺎد‬
‫ﻣﺮدم اﯾﻦ ﻧﺎﺣﯿﮫ ﺑﻮد؛ ﯾﮭﻮدﯾﺎن‪ ،‬از روي اﻧﺘﻘﺎﻣﺠﻮﯾﻲ‪ ،‬از ﻧﯿﻨﻮا ﺑﮫ ﻧﺎم »ﺷﮭﺮ ﺧﻮﻧﺮﯾﺰ آﻛﻨﺪه از دروغ و‬
‫دزدي« ﯾﺎد ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﻣﺪت ﻛﻮﺗﺎھﻲ ﺳﭙﺮي ﺷﺪ‪ ،‬ﺟﺰ ﻧﺎم ﺷﺎھﺎن ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻘﺘﺪر‪ ،‬دﯾﮕﺮ ﻧﺎﻣﮭﺎي ﺷﺎھﺎن‬
‫ﻓﺮاﻣﻮش ﺷﺪ‪ ،‬و ﻛﺎﺧﮭﺎﯾﺸﺎن ﺑﮫ ﺻﻮرت وﯾﺮاﻧﮫھﺎﯾﻲ در زﯾﺮ ﺷﻨﮭﺎي روان ﻣﺪﻓﻮن ﮔﺸﺖ‪ .‬دوﯾﺴﺖ ﺳﺎل‬
‫ﭘﺲ از ﺗﺴﺨﯿﺮ و وﯾﺮاﻧﻲ ﻧﯿﻨﻮا‪ ،‬دهھﺰار ﻧﻔﺮ ھﻤﺮاھﺎن ﮔﺰﻧﻮﻓﻮن ﺑﺮ روي ﺗﻠﮭﺎي ﺧﺎﻛﻲ ﻛﮫ روزي ﻧﯿﻨﻮا ﻧﺎم‬
‫@‪h‬‬
‫داﺷﺖ ﮔﺬﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻲآﻧﻜﮫ ﺑﺮﺧﺎﻃﺮ آﻧﺎن ﺑﮕﺬرد ﻛﮫ ﭘﺎ ﺑﺮ روي ﭘﺎﯾﺘﺨﺘﻲ دارﻧﺪ ﻛﮫ روزي ﺑﺮ ﻧﯿﻤﻲ از ﺟﮭﺎن‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯾﻲ داﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬از آن ھﻤﮫ ﻣﻌﺎﺑﺪ ﻛﮫ ﺷﺎھﺎن ﺟﻨﮕﺎور دﯾﻨﺪار ﺑﺮاي زﯾﺒﺎ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﺧﻮد ﺑﺮﭘﺎ‬
‫ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﯾﻚ ﭘﺎرهﺳﻨﮓ ھﻢ ﺑﮫ ﭼﺸﻢ آن رھﮕﺬران ﻧﺮﺳﯿﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ آﺷﻮر‪ ،‬ﺧﺪاي اﺑﺪي آن ﺷﮭﺮ‪ ،‬ﻧﯿﺰ ﻣﺮده‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪are‬‬
‫‪set‬‬
‫‪an‬‬
‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﯾﺎزدھﻢ‬

‫‪.co‬‬
‫اﺧﺘﻼط ﻧﮋادھﺎ‬
‫‪ .A‬ﻣﻠﺘﮭﺎي ھﻨﺪ و اروﭘﺎﯾﻲ‬

‫‪oo‬‬
‫ﺻﺤﻨﺔ ﻧﮋادي – ﻣﯿﺘﺎﻧﯿﮭﺎ – ﺣﺘﯿﮭﺎ – اراﻣﻨﮫ – ﺳﻜﺎھﺎ – ﻓﺮﯾﮕﯿﺎﯾﯿﺎن ﻣﺎدر ﻣﻘﺪس – ﻟﯿﺪﯾﺎﯾﯿﺎن – ﻛﺮزوس –‬
‫ﺿﺮب ﺳﻜﮫ – ﻛﺮزوس و ﺳﻮﻟﻮن و ﻛﻮروش‬

‫‪yah‬‬
‫ﺧﺎور ﻧﺰدﯾﻚ در ﻣﺎن ﺑﺨﺘﻨﺼﺮ‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ ﭼﺸﻢ دورﺑﯿﻦ و ﺗﯿﺰﺑﯿﻦ‪ ،‬ھﻤﭽﻮن اﻗﯿﺎﻧﻮﺳﻲ ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﯿﺪ ﻛﮫ‬
‫در آن دﺳﺘﮫھﺎي آدﻣﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﺮداﺑﻲ‪ ،‬ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﻣﺨﻠﻮط‪ ،‬و ﺳﭙﺲ از ھﻢ ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ؛ اﺳﯿﺮ‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﯾﺎ ﺑﮫ اﺳﯿﺮي درﻣﻲآﻣﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺧﻮردﻧﺪ ﯾﺎ ﺧﻮرده ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲﻛﺸﺘﻨﺪ ﯾﺎ ﺑﮫ ﻗﺘﻞ ﻣﻲرﺳﯿﺪﻧﺪ ـ و اﯾﻦ‬
‫ﮔﻮﻧﮫ ﻛﺎرھﺎ ﭘﺎﯾﺎﻧﻲ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬در ﭘﺸﺖ ﺳﺮ و ﮔﺮداﮔﺮد اﻣﭙﺮاﻃﻮرﯾﮭﺎي ﺑﺰرگ ﻣﺼﺮ و ﺑﺎﺑﻞ و آﺷﻮر و‬
‫ﭘﺎرس ﻣﺨﻠﻮﻃﻲ از ﻗﺒﺎﯾﻞ ﻧﯿﻢ ﺑﯿﺎﺑﺎﻧﮕﺮد و ﻧﯿﻢ ﭘﺎﺑﻨﺪ زﻣﯿﻦ ﻧﺸﻮ و ﻧﻤﺎ ﻣﻲﻛﺮد ﻛﮫ اﺳﺎﻣﻲ آﻧﮭﺎ ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺖ‪:‬‬
‫@‪h‬‬
‫ﻛﯿﻤﺮﯾﺎن‪ ،‬ﻛﯿﻠﯿﻜﯿﺎﯾﯿﺎن‪ ،‬ﻛﺎﭘﺎدوﻛﯿﺎﯾﯿﺎن‪ ،‬ﺑﯿﺘﯿﻨﯿﺎﯾﯿﺎن‪ ،‬اﺷﻜﺎﻧﯿﺎن‪ ،‬ﻣﻮﺳﯿﺎن‪ ،‬ﻣﺌﻮﻧﯿﺎن‪ ،‬ﻛﺎرﯾﺎﯾﯿﮭﺎ‪ ،‬ﻟﻮﻛﯿﺎﯾﯿﺎن‪،‬‬
‫ﭘﺎﻣﻔﻮﻟﯿﺎﯾﯿﺎن‪ ،‬ﭘﯿﺴﯿﺪﯾﺎﯾﯿﺎن‪ ،‬ﻟﻮﻛﺎﺋﻮﯾﯿﺎن‪ ،‬ﻓﻠﺴﻄﯿﺎن‪ ،‬ﻋﻤﻮرﯾﺎن‪ ،‬ﻛﻨﻌﺎﻧﯿﺎن‪ ،‬ادوﻣﯿﺎن‪ ،‬ﺑﻨﻮﻋﻤﻮن‪ ،‬ﻣﻮآﺑﯿﺎن‪ ،‬و‬
‫ﺻﺪھﺎ ﻗﻮم دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﻛﮫ ھﺮ ﯾﻚ ﺧﻮد را ﻣﺮﻛﺰ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎ و ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﻲﭘﻨﺪاﺷﺖ‪ ،‬و از ﻧﺎداﻧﻲ و ﺟﺎﻧﺒﺪاري‬
‫ﻣﻮرﺧﺎﻧﻲ ﻛﮫ درﺑﺎرة او ﺑﯿﺶ از ﭼﻨﺪ ﺳﻄﺮي در ﻛﺘﺎﺑﮭﺎي ﺧﻮد ﻧﻤﻲآوردﻧﺪ دﭼﺎر ﺷﮕﻔﺘﻲ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬وﺟﻮد‬
‫اﯾﻦ ﻗﺒﺎﯾﻞ ﺑﯿﺎﺑﺎﻧﮕﺮد در ﺗﻤﺎم ﻃﻮل ﺗﺎرﯾﺦ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻛﺸﻮرھﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻤﺮﻛﺰ و اﺳﺘﻘﺮار ﺑﯿﺸﺘﺮي داﺷﺘﻨﺪ و‬
‫اﯾﻦ اﻗﻮام از ھﺮ ﻃﺮف ﻣﺮزھﺎي آن ﻛﺸﻮر را در ﻣﯿﺎن ﺧﻮد ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻄﺮ ﺑﺰرﮔﻲ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪.‬‬
‫‪are‬‬

‫ﺧﺸﻜﺴﺎﻟﻲ و ﺳﺨﺘﻲ‪ ،‬ھﺮ ﭼﻨﺪ ﯾﻚﺑﺎر‪ ،‬ﻣﺮدم اﯾﻦ ﻗﺒﺎﯾﻞ را ﺑﺮ آن ﻣﻲداﺷﺖ ﻛﮫ ﺑﺮ ﺳﺮزﻣﯿﻨﮭﺎي ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ‬
‫ھﻤﺴﺎﯾﺔ ﺧﻮد ﺣﻤﻠﮫ ﻛﻨﻨﺪ؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ‪ ،‬آن ﻛﺸﻮرھﺎ ﻧﺎﭼﺎر از آن ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ ﯾﺎ در ﺣﺎل ﺟﻨﮓ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ ﯾﺎ ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﺟﻨﮓ و دﻓﻊ ﺣﻤﻠﮫ آﻣﺎده ﻧﮕﺎه دارﻧﺪ‪ .‬ﻏﺎﻟﺐ اوﻗﺎت‪ ،‬ﻗﺒﺎﯾﻞ ﺑﯿﺎﺑﺎﻧﮕﺮد‪ ،‬ﭘﺲ از آﻧﻜﮫ‬
‫دﺳﺘﮕﺎھﮭﺎي ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ ﺑﺮﭼﯿﺪه ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ﺟﺎي ﻣﻲﻣﺎﻧﺪﻧﺪ؛ و ﭼﮫ ﺑﺴﯿﺎر ﻛﮫ ﺧﻮد ﺟﺎﻧﺸﯿﻦ آن ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ :‬ﺟﮭﺎن‬
‫ﻣﺎ ﭘﺮ از ﺳﺮزﻣﯿﻨﮭﺎﯾﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ روزي ﺗﻤﺪﻧﻲ در آﻧﺠﺎھﺎ وﺟﻮد داﺷﺘﮫ و ﺳﭙﺲ ﺑﺪوﯾﺎن ﺑﮫ آن راه ﯾﺎﻓﺘﮫ و از‬
‫‪set‬‬

‫ﻧﻮ زﻧﺪﮔﻲ‬

‫در آن درﯾﺎي ﺧﺮوﺷﺎن ﻧﮋادي ﭘﺎرهاي دوﻟﺘﮭﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﺗﺸﻜﯿﻞ ﺷﺪه ﻛﮫ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺣﺎﻣﻞ و ﻧﺎﻗﻞ‬
‫ﺗﻤﺪن ھﻢ ﺑﻮده‪ ،‬ﺳﮭﻢ ﺧﻮد را در ﻣﯿﺮاث ﻧﮋادي ادا ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼ ﻣﯿﺘﺎﻧﯿﮭﺎ ﺗﻨﮭﺎ از آن ﺟﮭﺖ در ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﻮرد‬
‫ﺗﻮﺟﮫ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ ﻛﮫ دﺷﻤﻨﺎن ﻗﺪﯾﻤﻲ ﻣﺼﺮ در ﺧﺎور ﻧﺰدﯾﻚ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ از آن ﺟﮭﺖ اھﻤﯿﺖ دارﻧﺪ ﻛﮫ از‬
‫‪an‬‬

‫ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ اﻗﻮام ھﻨﺪ و اروﭘﺎﯾﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه در آﺳﯿﺎ ھﺴﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﺧﺪاﯾﺎﻧﻲ ﺑﮫ ﻧﺎم ﻣﯿﺘﺮا‪ ،‬اﯾﻨﺪرا و وروﻧﮫ را‬
‫ﭘﺮﺳﺘﺶ ﻛﺮدهاﻧﺪ؛ اﻧﺘﻘﺎل اﯾﻦ ﺧﺪاﯾﺎن ﺑﮫ ﭘﺎرس و ھﻨﺪ راه را ﺑﺮاي ﻣﺎ ھﻤﻮار ﻣﻲﺳﺎزد ﺗﺎ ﺧﻂ ﺳﯿﺮ ﺗﻜﺎﻣﻞ و‬
‫ﺗﻄﻮر ﻧﮋادي را‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ ﺷﺎﯾﺴﺘﮕﻲ ﺗﻤﺎم ﺑﮫ ﻧﺎم ﻧﮋاد آرﯾﺎﯾﻲ ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬رﺳﻢ ﻛﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫‪pym‬‬

‫ﺣﺘﯿﮭﺎ ﻣﺘﻤﺪﻧﺘﺮﯾﻦ و ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪﺗﺮﯾﻦ اﻗﻮام ھﻨﺪ و اروﭘﺎﯾﻲ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻇﺎھﺮاً ﭼﻨﺎن ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ آن‬
‫ﻣﺮدم از راه ﺑﻮﺳﻔﻮر و ھﻠﺴﭙﻮﻧﺖ )= دارداﻧﻞ( و درﯾﺎي اژه‪ ،‬ﯾﺎ از راه ﻗﻔﻘﺎز ﺑﮫ ﺷﺒﮫ ﺟﺰﯾﺮة ﻛﻮھﺴﺘﺎﻧﻲ‬
‫واﻗﻊ در ﺟﻨﻮب درﯾﺎي ﺳﯿﺎه‪ ،‬ﻛﮫ اﻛﻨﻮن ﻧﺎم آﺳﯿﺎي ﺻﻐﯿﺮ دارد‪ ،‬ھﺠﺮت ﻛﺮده و ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﻃﺒﻘﮫاي‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺟﻨﮓآور در آن ﻣﺴﺘﻘﺮ ﺷﺪه و ﺑﺮ ﺑﻮﻣﯿﺎن آن ﺳﺮزﻣﯿﻦ‪ ،‬ﻛﮫ ﻛﺎرﺷﺎن ﻛﺸﺎورزي ﺑﻮده‪ ،‬ﺗﺴﻠﻂ ﯾﺎﻓﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬در‬
‫ﺣﻮاﻟﻲ ‪ 1800‬قم اﺛﺮ اﯾﻦ ﻗﻮم را در ﻧﺰدﯾﻜﻲ ﺳﺮﭼﺸﻤﮫھﺎي دﺟﻠﮫ و ﻓﺮات ﻣﻲﯾﺎﺑﯿﻢ؛ از ھﻤﯿﻦ ﺟﺎﺳﺖ ﻛﮫ‬
‫ﻗﺸﻮن و ﻧﻔﻮذ ﺧﻮد را ﺑﺮ ﺳﻮرﯾﮫ ﮔﺴﺘﺮدﻧﺪ و ﻣﺪﺗﮭﺎ ﻣﺎﯾﺔ ﭘﺮﯾﺸﺎﻧﻲ ﺧﺎﻃﺮ اﻣﭙﺮاﻃﻮري ﻣﺼﺮ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ‬

‫‪.co‬‬
‫ﭘﯿﺶ از اﯾﻦ ذﻛﺮ ﻛﺮدم‪ ،‬راﻣﺴﺲ دوم ﻧﺎﭼﺎر ﺷﺪ ﻛﮫ ﺑﺎ ﺣﺘﯿﮭﺎ ﭘﯿﻤﺎن ﺻﻠﺤﻲ ﺑﺒﻨﺪد و ﺑﮫ ﺑﺮاﺑﺮي ﺷﺎه ﺣﺘﯿﮭﺎ‬
‫ﺑﺎ ﺧﻮد اﻋﺘﺮاف ﻛﻨﺪ‪ .‬ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ دوﻟﺖ ﺣﺘﻲ در ﻣﺤﻠﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ اﻛﻨﻮن ﺑﻮﻏﺎز ﻛﻮي ﻧﺎم دارد‪ ،‬و آﻏﺎز ﺗﻤﺪن‬
‫آﻧﺎن در ھﻤﯿﻦ ﺷﮭﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ؛ ﯾﻜﻲ از ﭘﺎﯾﮫھﺎي آن ﺗﻤﺪن اﺳﺘﺨﺮاج آھﻦ از ﻛﻮھﮭﺎي ﻣﺠﺎور ارﻣﻨﯿﮫ ﺑﻮد؛‬
‫ﭘﺎﯾﺔ دﯾﮕﺮ آن وﺿﻊ ﻗﻮاﻧﯿﻨﻲ ﺑﻮده ﻛﮫ ﻗﺎﻧﻮن ﻧﺎﻣﺔ ﺣﻤﻮرﺑﻲ ﺑﺴﯿﺎر در آﻧﮭﺎ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ؛ و دﯾﮕﺮ‬
‫درﯾﺎﻓﺖ ﺳﺎدهاي از زﯾﺒﺎﯾﻲ و ھﻨﺮ‪ ،‬ﻛﮫ آﻧﺎن را واداﺷﺘﮫ ﺑﻮد ﺗﺎ ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎي ﻧﺎﭘﺨﺘﮫ و درﺷﺘﻲ ﺑﺘﺮاﺷﻨﺪ ﯾﺎ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻧﻘﺸﮭﺎﯾﻲ ﺑﺮ روي ﺳﻨﮕﮭﺎي ﻛﻮه از ﺧﻮد ﺑﮫ ﯾﺎدﮔﺎر ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪ .‬زﺑﺎن ﻣﻜﺎﻟﻤﺔ آن ﻣﺮدم‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺘﺎزﮔﻲ ھﺮوﻧﺰﻧﻲ‪،‬‬
‫از روي ده ھﺰار ﻟﻮح ﮔﻠﻲ اﻛﺘﺸﺎف ﺷﺪه ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ ھﻮﮔﻮ وﯾﻨﻜﻠﺮ‪ ،‬در ﺑﻮﻏﺎز ﻛﻮي از اﺳﺮار آن ﭘﺮده‬
‫ﺑﺮداﺷﺘﮫ و ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ زﺑﺎﻧﮭﺎي ھﻨﺪ‬

‫‪yah‬‬
‫و اروﭘﺎﯾﻲ ﻧﺰدﯾﻜﻲ ﻓﺮاوان دارد؛ اﺷﺘﻘﺎق و ﺻﺮف آن ﺑﺎ اﺷﺘﻘﺎق و ﺻﺮف ﻻﺗﯿﻨﻲ و ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ ﺑﺴﯿﺎر ﺷﺒﯿﮫ‬
‫اﺳﺖ؛ ﺑﻌﻀﻲ از ﻛﻠﻤﺎت ﺳﺎدة آن ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻣﺤﺴﻮﺳﻲ ﻣﺸﺎﺑﮫ ﺑﺎ ﻛﻠﻤﺎت اﻧﮕﻠﯿﺴﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺘﯿﮭﺎ ﺧﻂ‬
‫ﺻﻮرﺗﻨﮕﺎري ﺧﺎﺻﻲ داﺷﺘﻨﺪ و آن را ﺑﮫ اﺳﻠﻮب ﻋﺠﯿﺐ و ﻣﺨﺼﻮص ﺑﮫ ﺧﻮﯾﺶ ﻣﻲﻧﻮﺷﺘﻨﺪ؛ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎ‬
‫ﻛﮫ ﯾﻚ ﺳﻄﺮ را از راﺳﺖ ﺑﮫ ﭼﭗ ﻣﻲﻧﻮﺷﺘﻨﺪ و ﺳﻄﺮ ﭘﺲ از آن را از ﭼﭗ ﺑﮫ راﺳﺖ‪ ،‬و ﻗﺲ ﻋﻠﻲ ھﺬا‪ .‬از‬
‫ﺑﺎﺑﻠﯿﺎن ﺧﻂ ﻣﯿﺨﻲ را ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﺧﻂ ﻧﻮﯾﺴﻲ ﺑﺮ ﻟﻮح ﮔﻠﻲ را ﺑﮫ ﻣﺮدم ﺟﺰﯾﺮة ﻛﺮت آﻣﻮﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎن ﺑﮫ ﻧﻈﺮ‬
‫ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ ﺑﺎ ﻋﺒﺮاﻧﯿﺎن ﻗﺪﯾﻢ ﺳﺨﺖ درآﻣﯿﺨﺘﮫ و ﻣﺨﻠﻮط ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ؛ اﯾﻦ اﺧﺘﻼط ﺑﮫ اﻧﺪازهاي ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﯿﻨﻲ‬
‫ﻣﻨﻘﺎري ﺧﻮد را ﺑﮫ ﻋﺒﺮاﻧﯿﺎن دادﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﺎﯾﺪ اﯾﻦ ﺧﺼﻮﺻﯿﺖ ﺳﯿﻤﺎي ﻋﺒﺮي را ﺑﺮاﺳﺘﻲ »آرﯾﺎﯾﻲ« ﺑﺪاﻧﯿﻢ‪.‬‬
‫@‪h‬‬
‫ﺑﻌﻀﻲ از ﻟﻮﺣﮭﺎي ﺣﺘﻲ‪ ،‬ﻛﮫ اﻛﻨﻮن ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪ ،‬درواﻗﻊ ﺣﻜﻢ ﻟﻐﺖﻧﺎﻣﮫھﺎﯾﻲ را دارد ﻛﮫ‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫ﻛﻠﻤﺎت ﺣﺘﻲ‪ ،‬ﻣﻌﺎدل ﺳﻮﻣﺮي و ﺑﺎﺑﻠﻲ آﻧﮭﺎ ﻧﻮﺷﺘﮫ ﺷﺪ؛ ﻟﻮﺣﮭﺎي دﯾﮕﺮ ﺷﺎﻣﻞ دﺳﺘﻮرھﺎي اداري اﺳﺖ‪ ،‬و‬
‫ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ دوﻟﺖ ﺣﺘﻲ دوﻟﺖ ﭘﺎدﺷﺎھﻲ ﻧﻈﺎﻣﻲ‪ ،‬و داراي ﻣﺮﻛﺰﯾﺖ ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻮده اﺳﺖ؛ در ﺣﺪود‬
‫دوﯾﺴﺖ ﻟﻮح ﺷﻜﺴﺘﮫ ﻧﯿﺰ ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ ﻛﮫ درواﻗﻊ ﻣﺠﻤﻮﻋﮫ ﻗﻮاﻧﯿﻨﻲ اﺳﺖ‪ ،‬و در ﻣﯿﺎن آﻧﮭﺎ آﯾﯿﻦﻧﺎﻣﮫھﺎي‬
‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ ﺑﮭﺎي ﻛﺎﻻي ﻣﻮردﻧﯿﺎز ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻧﯿﺰ دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺣﺘﯿﮭﺎ‪ ،‬ﺑﮫ ھﻤﺎن ﺻﻮرت اﺳﺮارآﻣﯿﺰي ﻛﮫ‬
‫‪are‬‬

‫وارد ﺗﺎرﯾﺦ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬از ﺻﺤﻨﺔ ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﺮاﻓﺘﺎدﻧﺪ؛ ﺷﮭﺮھﺎي اﯾﺸﺎن ﯾﻜﻲ ﭘﺲ از دﯾﮕﺮي رو ﺑﮫ اﻧﺤﻄﺎط و‬
‫ﺧﺎﻣﻮﺷﻲ رﻓﺖ؛ ﺷﺎﯾﺪ ﻋﻠﺖ آن ﺑﻮده ﻛﮫ اﺳﺮار اﺳﺘﺨﺮاج آھﻦ را‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﺎﯾﺔ ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي آن ﻗﻮم ﺷﺪه ﺑﻮد‪،‬‬
‫رﻗﯿﺒﺎن اﯾﻦ ﻗﻮم ﻧﯿﺰ درﯾﺎﻓﺘﻨﺪ و اﯾﻦ‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﺎﯾﺔ ﺿﻌﻒ و اﻧﻘﺮاض آﻧﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬آﺧﺮﯾﻦ ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﺣﺘﻲ‪،‬‬
‫ﯾﻌﻨﻲ ﻛﺮﻛﻤﯿﺶ‪ ،‬در ﺳﺎل ‪ 717‬قم ﺑﮫ ﺗﺼﺮف دوﻟﺖ آﺷﻮر درآﻣﺪ‪.‬‬

‫درﺳﺖ در ﺷﻤﺎل آﺷﻮر‪ ،‬ﻗﻮﻣﻲ ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮد ﻛﮫ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ اﻗﻮام دﯾﮕﺮ اﺳﺘﻘﺮار ﺑﯿﺸﺘﺮي داﺷﺖ؛ اﯾﻦ ﻗﻮم‬
‫‪set‬‬

‫را آﺷﻮرﯾﺎن اورارﺗﻮ ﻣﻲﻧﺎﻣﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬و ﻋﺒﺮاﻧﯿﺎن آرارات؛ ھﻤﯿﻦ ﻣﺮدﻣﻨﺪ ﻛﮫ ﺑﻌﺪھﺎ ﺑﮫ ﻧﺎم ارﻣﻨﻲ ﺧﻮاﻧﺪه‬
‫ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ارﻣﻨﯿﺎن ﻗﺮﻧﮭﺎي ﻣﺘﻌﺪدي‪ ،‬ﭘﯿﺶ از آﻧﻜﮫ ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﺪون ﭘﯿﺪا ﺷﻮد‪ ،‬ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﺴﺘﻘﻞ و آداب و ﻋﺎدات‬
‫و ھﻨﺮھﺎي ﻣﺨﺼﻮص ﺑﮫ ﺧﻮﯾﺶ داﺷﺘﻨﺪ؛ اﯾﻦ ﺷﻜﻞ زﻧﺪﮔﻲ در ﻣﯿﺎن اﯾﺸﺎن‪ ،‬ﺗﺎ آن زﻣﺎن ﻛﮫ اﻣﭙﺮاﻃﻮري‬
‫ﭘﺎرس ﺑﺮ ھﻤﺔ آﺳﯿﺎي ﺑﺎﺧﺘﺮي اﺳﺘﯿﻼ ﭘﯿﺪا ﻛﺮد‪ ،‬اداﻣﮫ داﺷﺖ‪ .‬در زﻣﺎن ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﺷﺎه ﺧﻮد‪ ،‬ارﮔﯿﺘﯿﺲ‬
‫دوم‪ ،‬ﻛﮫ در ﺣﺪود ‪ 708‬قم ﻣﻲزﯾﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﺨﺮاج آھﻦ‪ ،‬و ﺳﺎﺧﺘﻦ و ﻓﺮوﺧﺘﻦ آن ﺑﮫ ﻣﺮدم آﺳﯿﺎ و ﯾﻮﻧﺎن‪،‬‬
‫‪an‬‬

‫ﺛﺮوت ﻓﺮاوان ﺑﮫ دﺳﺖ آوردﻧﺪ و در ﺗﻤﺪن و آﺳﺎﯾﺶ و آداب زﻧﺪﮔﻲ ﺑﮫ درﺟﺔ ﺑﻠﻨﺪي رﺳﯿﺪﻧﺪ و ﺑﻨﺎھﺎي‬
‫ﻋﻈﯿﻢ ﺳﻨﮕﻲ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ و ﮔﻠﺪاﻧﮭﺎ و ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﻋﺎﻟﻲ از ﺧﻮد ﺑﮫ ﯾﺎدﮔﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﺛﺮوت ﺧﻮد‬
‫را در ﺟﻨﮕﮭﺎي ھﺠﻮﻣﻲ ﭘﺮﺧﺮج و ﺟﻨﮕﮭﺎي دﻓﺎﻋﻲ ﺑﺮاي رد ﺣﻤﻼت آﺷﻮرﯾﺎن از دﺳﺖ دادﻧﺪ‪ ،‬و در‬
‫زﻣﺎن ﺟﮭﺎﻧﮕﯿﺮي ﻛﻮروش ﺗﺤﺖ ﺗﺴﻠﻂ ﭘﺎرﺳﯿﺎن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪pym‬‬

‫ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﺳﺮزﻣﯿﻦ ارﻣﻨﯿﺎن‪ ،‬و در ﻛﻨﺎر درﯾﺎي ﺳﯿﺎه‪ ،‬ﺳﻜﺎھﺎ ﺑﯿﺎﺑﺎﻧﮕﺮدي ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ آﻧﮭﺎ ﻣﺮدم وﺣﺸﻲ و‬
‫درﺷﺖاﻧﺪام ﻗﺒﺎﯾﻞ ﺟﻨﮕﻲ ﻧﯿﻤﮫﻣﻐﻮل و ﻧﯿﻤﮫاروﭘﺎﯾﻲ ﺑﺴﯿﺎر ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ در اراﺑﮫ ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ و‬
 ‫‪m‬‬
‫زﻧﺎن ﺧﻮد را ﺳﺨﺖ در »ﭘﺮده« ﻧﮕﺎه ﻣﻲداﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻲزﯾﻦ ﺑﺮ اﺳﺒﺎن ﺳﺮﻛﺶ ﺳﻮار ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺟﻨﮓ‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﺗﺎ زﻧﺪه ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬و زﻧﺪﮔﻲ را ﺑﺮاي آن ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﺑﺠﻨﮕﻨﺪ؛ ﺧﻮن دﺷﻤﻨﺎن ﺧﻮد را‬
‫ﻣﻲآﺷﺎﻣﯿﺪﻧﺪ و ﭘﻮﺳﺖ ﺳﺮ آﻧﺎن را دﺳﺘﻤﺎل ﺧﻮد ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺮدم‪ ،‬ﺑﺎ ﺣﻤﻼت‬

‫‪.co‬‬
‫ﭘﯿﻮﺳﺘﺔ ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﺎﯾﺔ ﺿﻌﻒ آﺷﻮر ﺑﻮدﻧﺪ و در ﺣﺪود ﺳﺎﻟﮭﺎي ‪ 610 -630‬قم ﺑﮫ ﺑﺎﺧﺘﺮ آﺳﯿﺎ ھﺠﻮم آوردﻧﺪ و‬
‫ھﺮ ﻛﮫ را در ﺳﺮ راه ﺧﻮد ﻣﻲﯾﺎﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﻛﺸﺘﻨﺪ و ھﻤﮫ ﺟﺎ را ﺧﺮاب ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﺗﺎ دﻟﺘﺎي‬
‫ﻧﯿﻞ ﭘﯿﺶ رﻓﺘﻨﺪ؛ آﻧﮕﺎه ﺑﯿﻤﺎري ﻏﺮﯾﺒﻲ در ﻣﯿﺎن اﯾﺸﺎن اﻓﺘﺎد و ﮔﺮوه ﺑﯿﺸﻤﺎري از آﻧﺎن را ﺑﻜﺸﺖ‪ ،‬و در‬
‫آﺧﺮ ﻛﺎر ﻣﻐﻠﻮب ﻣﺎدھﺎ ﺷﺪﻧﺪ و ﻧﺎﭼﺎر ﺑﮫ ﺳﺮزﻣﯿﻦ اﺻﻠﻲ ﺧﻮد در ﺷﻤﺎل ﺑﺎزﮔﺸﺘﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﺨﺘﺼﺮ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻧﻤﻮﻧﺔ دﯾﮕﺮي از زﻧﺪﮔﻲ اﻗﻮام وﺣﺸﻲ را‪ ،‬ﻛﮫ در ﺣﺎﺷﯿﺔ دوﻟﺘﮭﺎي ﺷﺮﻗﻲ ﺑﺰرگ ﻗﺪﯾﻢ ﻣﻲزﯾﺴﺘﮫ و ﻣﺎﯾﺔ‬
‫ﻧﺎراﺣﺘﻲ آن دوﻟﺘﮭﺎ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺎ ﻣﺠﺴﻢ ﻣﻲﺳﺎزد‪.‬‬

‫در اواﺧﺮ ﻗﺮن ﻧﮭﻢ ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد‪ ،‬ﻗﺪرت ﺟﺪﯾﺪي در آﺳﯿﺎي ﺻﻐﯿﺮ روي ﻛﺎرآﻣﺪ ﻛﮫ ﻣﯿﺮاث ﺑﻘﺎﯾﺎي ﺗﻤﺪن‬
‫ﺣﺘﻲ ﺑﮫ آن رﺳﯿﺪ و ﻋﻨﻮان ﭘﻞ ﻓﺮھﻨﮕﻲ ﻣﯿﺎن ﻟﯿﺪي و ﯾﻮﻧﺎن را ﭘﯿﺪا ﻛﺮد‪ .‬اﻓﺴﺎﻧﮫاي ﻛﮫ ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ آن‬

‫‪yah‬‬
‫ﻓﺮﯾﮕﯿﺎﯾﯿﺎن ﻣﻲﻛﻮﺷﯿﺪﻧﺪ اﺳﺎس ﭘﯿﺪاﯾﺶ دوﻟﺖ و ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﻣﻮرﺧﺎن ﻛﻨﺠﻜﺎو ﺗﻮﺿﯿﺢ دھﻨﺪ‪،‬‬
‫داﺳﺘﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻧﻤﺎدي‪ ،‬ﻃﻠﻮع و ﻏﺮوب ﻣﻠﺘﮭﺎ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ‪ .‬ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺷﺎه اﯾﻦ ﻗﻮم‪،‬‬
‫ﮔﻮردﯾﻮس‪ ،‬ﻛﺸﺎورز ﺳﺎدهاي ﺑﻮد ﻛﮫ از ﻣﯿﺮاث ﭘﺪر ﺟﺰ ﺟﻔﺘﻲ ﮔﺎو ﻧﺮ ﭼﯿﺰي ﻧﺪاﺷﺖ؛ ﭘﺴﺮ وي ﻣﯿﺪاس‪،‬‬
‫ﻛﮫ دوﻣﯿﻦ ﺷﺎه ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر وﻟﺨﺮﺟﻲ ﻣﻲﻛﺮد و ﺑﺎ ﺣﺮص و اﺳﺮاف ﺧﻮد اﺳﺒﺎب ﺿﻌﻒ ﻓﺮاھﻢ آورد؛ از‬
‫روي اﻓﺴﺎﻧﮫاي ﻛﮫ ﺑﺮ ﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪه‪ -‬و ﺑﻨﺎﺑﺮ آن وي از ﺧﺪاﯾﺎن ﺧﻮاﺳﺘﮫ ﺑﻮد ﺗﺎ دﺳﺖ ﺑﮫ ھﺮ ﭼﯿﺰ ﻣﻲزﻧﺪ ﺑﮫ‬
‫ﻃﻼ ﺑﺪل ﮔﺮدد‪ -‬اﯾﻦ ﺣﺮص ﺑﺨﻮﺑﻲ آﺷﻜﺎر ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺧﺪاﯾﺎن ﻣﺴﺌﻮل او را اﺟﺎﺑﺖ ﻛﺮدﻧﺪ و ھﺮ ﭼﯿﺰ ﺑﺎ ﺗﻦ‬
‫@‪h‬‬
‫او ﺗﻤﺎس ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﻟﻘﻤﮫاي ﻛﮫ ﺑﮫ ﻟﺐ او ﻣﻲرﺳﯿﺪ‪ ،‬ﻃﻼ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﻧﺰدﯾﻚ ﺑﻮد ﻛﮫ از ﮔﺮﺳﻨﮕﻲ‬
‫ﺑﻤﯿﺮد‪ .‬وﻟﻲ ﺧﺪاﯾﺎن ﺑﺮ وي رﺣﻤﺖ آوردﻧﺪ و ﻓﺮﻣﺎن دادﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﺷﺴﺘﺸﻮ در ﻧﮭﺮ ﭘﺎﻛﺘﻮﻟﻮس از اﯾﻦ ﻣﺼﯿﺒﺖ‬
‫ﺧﻼص ﺷﻮد‪ -‬از ھﻤﺎن زﻣﺎن اﺳﺖ ﻛﮫ از اﯾﻦ ﻧﮭﺮ داﻧﮫھﺎي ﻃﻼ ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﻲآﯾﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺮﯾﮕﯿﺎﯾﯿﺎن از اروﭘﺎ ﺑﮫ آﺳﯿﺎ راه ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ و در ﻣﺤﻞ آﻧﻜﺎرا ﺑﺮاي ﺧﻮد ﭘﺎﯾﺘﺨﺘﻲ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﺗﺎ ﻣﺪﺗﻲ‪ ،‬ﺑﺮاي‬
‫ﺗﺴﻠﻂ ﺑﺮ ﺧﺎور ﻧﺰدﯾﻚ‪ ،‬ﺑﺎ آﺷﻮر و ﻣﺼﺮ رﻗﺎﺑﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ اﻻھﮫاي ﺑﮫ ﻧﺎم »ﻣﺎ« را‪ ،‬ﻛﮫ در ﺳﺮزﻣﯿﻦ‬
‫‪are‬‬

‫ﺗﺎزه ﯾﺎﻓﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﺧﺪاﯾﻲ ﺑﺮﮔﺰﯾﺪﻧﺪ و ﺑﮫ آن‪ ،‬از روي ﻧﺎم ﻛﻮه ﻛﻮﺑﻼ ﻛﮫ در آن ﻣﻲزﯾﺴﺖ‪ ،‬ﻧﺎم ﺟﺪﯾﺪ‬
‫ﻛﻮﺑﻠﮫ دادﻧﺪ‪ ،‬و آن را ﺑﮫ ﻋﻨﻮان روح ﺑﺰرگ زﻣﯿﻦ ﻛﺸﺖ ﻧﺸﺪه‪،‬‬

‫ﺗﻤﺎم ﻧﯿﺮوھﺎي ﻣﻮﻟﺪ ﻃﺒﯿﻌﺖ ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﯿﺪﻧﺪ‪ .‬از ﻣﺮدم ﺑﻮﻣﻲ ﻣﺤﻠﻲ ﻛﮫ در آن ﻓﺮود آﻣﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﻋﺎدت‬
‫ﺧﺪﻣﺘﮕﺬاري ﺑﮫ اﻻھﮫ از ﻃﺮﯾﻖ ﻓﺤﺸﺎي ﻣﻘﺪس را ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﺮ اﺳﺎﻃﯿﺮ دﯾﻨﻲ ﺧﻮد اﯾﻦ اﻓﺴﺎﻧﮫ را ﻧﯿﺰ‬
‫‪set‬‬

‫اﻓﺰودﻧﺪ ﻛﮫ ﻛﻮﺑﻠﮫ ﺑﮫ ﺧﺪاي ﺟﻮاﻧﻲ ﺑﮫ ﻧﺎم آﺗﯿﺲ ﻋﺎﺷﻖ ﺷﺪ و او را ﻧﺎﭼﺎر ﺳﺎﺧﺖ ﻛﮫ ﺑﺮاي ﺗﻌﻈﯿﻢ و ﺗﻜﺮﯾﻢ‬
‫وي ﺧﻮد را از ﻣﺮدي ﺑﯿﻨﺪازد و ﺧﺼﻲ ﻛﻨﺪ؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻛﺎھﻨﺎن ﻣﻌﺒﺪ ﻣﺎدر ﺑﺰرگ‪ ،‬از‬
‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ ﺧﺪﻣﺖ وي در ﻣﻲآﯾﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮد را ﺧﺼﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﻓﺴﺎﻧﮫھﺎي ﺣﺎﻛﻲ از ﺗﻮﺣﺶ ﺑﮫ‬
‫اﻧﺪازهاي ﻧﯿﺮوي ﺗﺨﯿﻞ ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن را ﻣﺠﺬوب ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺑﻮد ﻛﮫ آﻧﮭﺎ را وارد اﺳﺎﻃﯿﺮ و ادﺑﯿﺎت ﺧﻮد ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫روﻣﯿﺎن ﻛﻮﺑﻠﮫ را رﺳﻤًﺎ در دﯾﻦ ﺧﻮد ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﻌﻀﻲ از رﺳﻮم و ﺷﻌﺎﯾﺮ ﺷﺮاﺑﺨﻮاري ﻓﺮاوان و‬
‫‪an‬‬

‫ھﺮزﮔﯿﻲ ﻛﮫ در ﺟﺸﻨﮭﺎي ﻛﺎرﻧﺎوال روﻣﻲ وﺟﻮد داﺷﺖ از ھﻤﺎن آداب ﻣﺮدم ﻓﺮﯾﮕﯿﺎ اﺧﺬ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ‬
‫آن وﺳﯿﻠﮫ ھﺮ ﺳﺎل ﻣﺮگ و رﺳﺘﺎﺧﯿﺰ آﺗﯿﺲ زﯾﺒﺎ را ﺟﺸﻦ ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎ ﻃﻠﻮع دوﻟﺖ ﺟﺪﯾﺪ ﻟﯿﺪﯾﺎ‪ ،‬ﺗﺴﻠﻂ ﻓﺮﯾﮕﯿﺎﯾﯿﺎن ﺑﺮ آﺳﯿﺎي ﺻﻐﯿﺮ ﺗﻤﺎم ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺆﺳﺲ دوﻟﺖ ﻟﯿﺪﯾﺎ ﮔﻮﮔﺲ ﺑﻮد‪،‬‬
‫‪pym‬‬

‫ﻛﮫ ﺷﮭﺮ ﺳﺎردﯾﺲ را ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺧﻮد ﻗﺮار داد‪ .‬آﻟﻮاﺗﺲ‪ ،‬در ﻣﺪت ﭘﺎدﺷﺎھﻲ دراز ﭼﮭﻞ وﻧﮫ ﺳﺎﻟﺔ‬
‫ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺮ ﺗﺮﻗﻲ و ﻋﻈﻤﺖ ﻛﺸﻮر ﻟﯿﺪﯾﺎ اﻓﺰود؛ ﻛﺮزوس )‪ 546-570‬قم( ﺟﺎﻧﺸﯿﻦ وي ﺷﺪ و ﻟﯿﺪﯾﺎ را آن‬
‫اﻧﺪازه وﺳﻌﺖ داد ﻛﮫ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﺗﻤﺎم آﺳﯿﺎي ﺻﻐﯿﺮ را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲﺷﺪ؛ در ﭘﺎﯾﺎن ﻛﺎر‪ ،‬آن را ﺑﮫ ﭘﺎرﺳﯿﺎن ﺗﺴﻠﯿﻢ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺎ رﺷﻮهھﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ ﺳﯿﺎﺳﺘﻤﺪاران ﻣﺤﻠﻲ ﻣﻲﭘﺮداﺧﺖ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺴﺖ دوﻟﺘﮭﺎي ﻛﻮﭼﻜﻲ را ﻛﮫ در اﻃﺮاف‬
‫ﻟﯿﺪﯾﺎ وﺟﻮد داﺷﺖ‪ ،‬ﯾﻜﻲ ﭘﺲ از دﯾﮕﺮي‪ ،‬ﻣﺴﺨﺮ ﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﺎ ﻗﺮﺑﺎﻧﯿﮭﺎي ﻓﺮاوان و ﺑﻲﻧﻈﯿﺮي ﻛﮫ ﺑﮫ ﺧﺪاﯾﺎن‬
‫ھﺮ ﻣﺤﻞ ﺗﻘﺪﯾﻢ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬از ﺧﺸﻢ ﻣﺮدم ﺳﺮزﻣﯿﻨﮭﺎي ﮔﺸﻮده ﺷﺪه ﺟﻠﻮ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ و آﻧﺎن را ﻗﺎﻧﻊ ﻣﻲﻛﺮد ﻛﮫ‬

‫‪.co‬‬
‫ﺧﺪاﯾﺎن ﻣﺤﻠﻲ او را دوﺳﺖ ﺑﺪارﻧﺪ و ﺗﺄﯾﯿﺪ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﯾﻜﻲ از اﻣﺘﯿﺎزات ﻛﺮزوس‪ ،‬ﺑﺮ دﯾﮕﺮ ﺷﺎھﺎن زﻣﺎن وي‪،‬‬
‫آن ﺑﻮد ﻛﮫ ﺳﯿﻢ و زر را ﺑﮫ ﺷﻜﻠﻲ زﯾﺒﺎ ﺳﻜﮫ زد و ارزش اﺳﻤﻲ آن را ﺗﻀﻤﯿﻦ ﻛﺮد‪ .‬ﺳﻜﮫھﺎي ﻛﺮزوس‪،‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ ﻣﺪت درازي ﻣﻮرﺧﺎن ﻋﻘﯿﺪه داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺳﻜﮫھﺎي ﺗﺎرﯾﺨﻲ ﻧﯿﺴﺖ و ﻧﺒﺎﯾﺪ وي را ﻣﺨﺘﺮع ﭘﻮل‬
‫ﻣﺴﻜﻮك داﻧﺴﺖ؛ وﻟﻲ ﻛﺎر وي ﻧﻤﻮﻧﮫاي ﺷﺪ ﻛﮫ از آن ﺗﻘﻠﯿﺪ ﻛﺮدﻧﺪ و‪ ،‬در ﻧﺘﯿﺠﮫ‪ ،‬داﻣﻨﺔ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ در ﺟﮭﺎن‬
‫ﺣﻮﻣﺔ ﻣﺪﯾﺘﺮاﻧﮫ وﺳﻌﺖ ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬از ﻗﺮﻧﮭﺎ ﭘﯿﺶ‪ ،‬ﻣﺮدم‪ ،‬ﺑﺮاي ﺳﻨﺠﯿﺪن ارزش ﻛﺎﻻھﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺑﺎﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﻣﺒﺎدﻟﮫ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻓﻠﺰات ﻣﺨﺘﻠﻒ را واﺳﻄﮫ ﻗﺮار ﻣﻲدادﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ آن ﻓﻠﺰات را‪ ،‬ﺧﻮاه از ﻣﺲ و آھﻦ و ﻣﻔﺮغ ﺑﻮد‬
‫و ﺧﻮاه از ﻃﻼ و ﻧﻘﺮه‪ ،‬در ھﺮ ﻣﻌﺎﻣﻠﮫ‪ ،‬از راه وزن ﻛﺮدن ﯾﺎ از راھﮭﺎي دﯾﮕﺮ ﻣﻲﺳﻨﺠﯿﺪﻧﺪ و ارزش آﻧﮭﺎ‬
‫را ﻣﻌﯿﻦ‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ‪ ،‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﮫ ﺟﺎي آن وﺳﺎﯾﻞ ﻣﺒﺎدﻟﺔ ﺟﺎﮔﯿﺮ و اﺳﺒﺎب ﻧﺎراﺣﺘﻲ‪ ،‬ﻣﺴﻜﻮك‬
‫رﺳﻤﻲ دوﻟﺘﻲ را ﺑﮫ ﺟﺮﯾﺎن اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬ھﻤﯿﻦ ﻋﻤﻞ ﻛﻮﭼﻚ اﺛﺮ ﺑﺰرﮔﻲ در ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﭘﯿﺪا ﻛﺮد‪ .‬اﯾﻦ وﺳﯿﻠﺔ‬
‫ﺗﺎزه ﺳﺒﺐ ﺷﺪ ﻛﮫ رﺳﯿﺪن ﻛﺎﻻ‪ ،‬از دﺳﺖ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ آن را ﺗﮭﯿﮫ ﻛﻨﻨﺪ ﺑﮫ دﺳﺖ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ‬
‫ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ آن ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬آﺳﺎﻧﺘﺮ و ﺳﺮﯾﻌﺘﺮ ﺻﻮرت ﮔﯿﺮد و‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﺛﺮوت ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺟﮭﺎن زﯾﺎدﺗﺮ ﺷﻮد؛‬
‫راه ﭘﯿﺪا ﺷﺪن ﺗﻤﺪﻧﮭﺎي ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻤﺪن اﯾﻮﻧﯿﮭﺎ و ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن‪ ،‬ھﻤﻮار ﺷﺪ‪ ،‬و ﭘﺲ از آن ﺛﺮوﺗﻲ ﻛﮫ از‬
‫راه ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﻓﺮاھﻢ آﻣﺪه ﺑﻮد ﺳﺮﻣﺎﯾﺔ ﻻزم را ﺑﺮاي ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ھﻨﺮ و ادﺑﯿﺎت در اﺧﺘﯿﺎر ﻣﺮدم ﮔﺬاﺷﺖ‪.‬‬
‫@‪h‬‬
‫از ادﺑﯿﺎت ﻟﯿﺪﯾﺎي ھﯿﭻ ﭼﯿﺰ ﺑﺮﺟﺎي ﻧﻤﺎﻧﺪه‪ ،‬و از آن ھﻤﮫ ﻇﺮﻓﮭﺎ و ﮔﻠﺪاﻧﮭﺎي ﺧﻮشﺳﺎﺧﺖ و زﯾﺒﺎي زرﯾﻦ‬
‫و ﺳﯿﻤﯿﻦ و آھﻨﯿﻦ‪ ،‬ﻛﮫ ﻛﺮزوس ﺑﮫ ﺧﺪاﯾﺎن ﻣﺴﺨﺮ ﺷﺪه ﺗﻘﺪﯾﻢ ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬ﯾﻚ ﻧﻤﻮﻧﮫ ھﻢ ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﺎ ﻧﯿﻔﺘﺎده‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻠﺪاﻧﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ از ﮔﻮرھﺎي آن زﻣﺎن ﺑﯿﺮون آورده ﺷﺪه‪ ،‬و اﻛﻨﻮن در ﻣﻮزة ﻟﻮور ﻧﮕﺎھﺪاري‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ ھﻨﺮ ﺑﺎﺑﻠﻲ و ﻣﺼﺮي‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﺪت درازي ﺟﻨﺒﺔ ﭘﯿﺸﻮاﯾﻲ داﺷﺘﮫ‪ ،‬در زﻣﺎن‬
‫ﭘﺎدﺷﺎھﻲ ﻛﺮزوس‪ ،‬رﻓﺘﮫ رﻓﺘﮫ‪ ،‬ﺗﺤﺖﺗﺄﺛﯿﺮ روزاﻓﺰون ھﻨﺮ ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺑﻮده اﺳﺖ؛ در اﯾﻦ ﮔﻠﺪاﻧﮭﺎ‪،‬‬
‫‪are‬‬

‫ﻇﺮاﻓﺖ ﺳﺎﺧﺘﻦ و ﭘﺮداﺧﺘﻦ‪ ،‬ﺑﺎ وﻓﺎداري ﺑﮫ ﻃﺒﯿﻌﺖ و ﺣﻜﺎﯾﺖ ﺻﺎدﻗﺎﻧﺔ از آن رﻗﺎﺑﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در آن زﻣﺎن‬
‫ﻛﮫ ھﺮودوت از ﻟﯿﺪﯾﺎ دﯾﺪن ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬آداب و ﻋﺎدات ﻣﺮدم آن ﺳﺮزﻣﯿﻦ را ﭼﻨﺎن ﻣﻲدﯾﺪ ﻛﮫ اﺧﺘﻼﻓﻲ ﺑﺎ‬
‫ﻋﺎدات ﻣﺮدم ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺧﻮد وي‪ ،‬ﯾﻮﻧﺎن‪ ،‬ﻧﺪارد؛ ﺗﻨﮭﺎ ﭼﯿﺰي ﻛﮫ ﺑﮫ ﻧﻈﺮ وي ﻣﺎﯾﺔ اﺧﺘﻼف ﻣﻲرﺳﯿﺪ آن‬
‫ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ دﺧﺘﺮان ﻃﺒﻘﺔ ﻣﺘﻮﺳﻂ و ﭘﺎﯾﯿﻦ ازراه روﺳﭙﯿﮕﺮي ﺟﮭﯿﺰﯾﺔ ﺧﻮد را ﻓﺮاھﻢ ﻣﻲآوردهاﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻗﺴﻤﺖ ﻋﻤﺪة داﺳﺘﺎن ﻏﻢاﻧﮕﯿﺰ ﺳﻘﻮط ﻛﺮزوس ﻧﯿﺰ ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ ھﻤﯿﻦ ﻣﺮد ﭘﺮﮔﻮ ﺑﮫ ﻣﺎ رﺳﯿﺪه اﺳﺖ‪ .‬ھﺮودوت‬
‫‪set‬‬

‫ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ ﻛﺮزوس ﺛﺮوت ﺧﻮد را ﺑﮫ ﺳﻮﻟﻮن ﻧﺸﺎن داد و آﻧﮕﺎه از وي ﭘﺮﺳﯿﺪ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻧﻈﺮ او‬
‫ﺧﻮﺷﺒﺨﺖﺗﺮﯾﻦ ﻣﺮدم ﻛﯿﺴﺖ‪ .‬ﺳﻮﻟﻮن ﻧﺎم ﺳﮫ ﻧﻔﺮ را ﻛﮫ ھﺮ ﺳﮫ ﻣﺮده ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺮ زﺑﺎن آورد‪ ،‬و ﺑﮫ ﻋﺬر آﻧﻜﮫ‬
‫ﻧﻤﻲداﻧﺪ ﻓﺮدا ﭼﮫ ﺑﻼﯾﻲ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻛﺮزوس ﺧﻮاھﺪ آﻣﺪ‪ ،‬از اﯾﻨﻜﮫ وي را در ردﯾﻒ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎن ﻗﺮار دھﺪ‬
‫ﺧﻮدداري ﻛﺮد‪ .‬ﻛﺮزوس ﺳﻮﻟﻮن را ھﻤﭽﻮن ﻣﺮد اﺑﻠﮭﻲ از ﭘﯿﺶ ﺧﻮد راﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ از آن ﺑﺮﺿﺪ ﻛﺸﻮر‬
‫ﭘﺎرس ﺑﮫ ﻛﻨﻜﺎش ﭘﺮداﺧﺖ‪ ،‬و ﭼﯿﺰي ﻧﮕﺬﺷﺖ ﻛﮫ ﻗﺸﻮن ﻛﻮروش را ﭘﺸﺖ دروازهھﺎي ﺷﮭﺮ ﺧﻮﯾﺶ ﯾﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫ھﻤﺎن ﻣﻮرخ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ﻛﮫ ﻋﻠﺖ ﺷﻜﺴﺖ ﻛﺮزوس آن ﺑﻮد ﻛﮫ از ﺗﻦ ﺷﺘﺮھﺎي ﺳﻮاران ﭘﺎرﺳﻲ ﺑﻮﯾﻲ‬
‫ﺑﺮﻣﻲﺧﺎﺳﺖ ﻛﮫ اﺳﺒﺎن ﻟﯿﺪﯾﺎﯾﯿﮭﺎ ﺑﮫ آن ﻋﺎدت ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ و ﺳﻮاران ﺧﻮد را از ﻣﯿﺪاﻧﮭﺎي ﺟﻨﮓ ﺑﯿﺮون‬
‫ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ؛ و ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺷﮭﺮ ﺳﺎردﯾﺲ ﺑﮫ ﺗﺼﺮف ﭘﺎرﺳﯿﮭﺎ درآﻣﺪ‪ .‬ﻣﻄﺎﺑﻖ رواﯾﺖ ﻗﺪﯾﻤﻲ‪،‬‬
‫ﻛﺮزوس ﻓﺮﻣﺎن داد ﺗﺎ ﺗﻠﻲ از ھﯿﺰم ﻓﺮاھﻢ ﺳﺎزﻧﺪ و ﺧﻮد وي‪ ،‬زﻧﺎن و دﺧﺘﺮاﻧﺶ‪ ،‬و ﺷﺮﯾﻔﺘﺮﯾﻦ ﺟﻮاﻧﺎن‬
‫‪pym‬‬

‫زﻧﺪه ﻣﺎﻧﺪه از ﻣﯿﺎن ﺷﮭﺮوﻧﺪان ﺑﺮ آن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ؛ او ﺑﮫ ﺧﺼﯿﮭﺎ )ﺧﻮاﺟﮕﺎن ﺣﺮﻣﺴﺮا(ي ﺧﻮد ﻓﺮﻣﺎن داد‬
‫ﺗﺎ ھﯿﺰم را آﺗﺶ ﺑﺰﻧﻨﺪ و او و دﯾﮕﺮان را ﺑﺎ ھﻢ ﺑﺴﻮزاﻧﻨﺪ‪ .‬در آﺧﺮﯾﻦ ﻟﺤﻈﺎت زﻧﺪﮔﻲ ﺑﮫ ﯾﺎد ﺳﺨﻦ ﺳﻮﻟﻮن‬
‫اﻓﺘﺎد و ﺑﺮ ﻧﺎداﻧﻲ و ﻛﻮردﻟﻲ ﺧﻮﯾﺶ اﻓﺴﻮس ﺧﻮرد و ﺧﺪاﯾﺎن را ﻣﻼﻣﺖ ﻛﺮد ﻛﮫ آن ھﻤﮫ ﻗﺮﺑﺎﻧﯿﮭﺎي‬
 ‫‪m‬‬
‫او را ﮔﺮﻓﺘﮫ و ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ و ﻓﻨﺎ را‪ ،‬در ﭘﺎداش‪ ،‬ﻧﺼﯿﺐ او ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﮔﻔﺘﺔ ھﺮودوت را ﺑﺎور ﻛﻨﯿﻢ‪،‬‬
‫ﻛﻮروش را ﺑﺮ وي رﺣﻤﺖ آﻣﺪ و ﻓﺮﻣﻮد ﺗﺎ آﺗﺶ را ﺧﺎﻣﻮش ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﻛﺮزوس را ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﮫ اﯾﺮان ﺑﺮد و‬
‫او را از راﯾﺰﻧﺎن ﻧﺰدﯾﻚ و ﻣﻮرد اﻋﺘﻤﺎد ﺧﻮﯾﺶ ﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫‪ – II‬اﻗﻮام ﺳﺎﻣﻲ‬
‫ﻗﺪﻣﺖ اﻋﺮاب‪ -‬ﻓﻨﯿﻘﯿﺎن‪ -‬ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﺟﮭﺎﻧﻲ اﯾﺸﺎن‪ -‬ﻛﺸﺘﯿﺮاﻧﻲ آﻧﺎن ﺑﺮﮔﺮد اﻓﺮﯾﻘﺎ‪ -‬ﻣﺴﺘﻌﻤﺮات‪ -‬ﺻﻮر‬
‫وﺻﯿﺪا‪ -‬ﺧﺪاﯾﺎن‪ -‬اﻧﺘﺸﺎر اﻟﻔﺒﺎ‪ -‬ﺳﻮرﯾﮫ‪ -‬ﻋﺸﺘﺎروت‪ -‬ﻣﺮگ و رﺳﺘﺎﺧﯿﺰ آدوﻧﯿﺲ‪ -‬ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﺮدن ﻛﻮدﻛﺎن‬

‫‪oo‬‬
‫اﮔﺮ ﺑﺮ آن ﺷﻮﯾﻢ ﻛﮫ ﺑﺮاي ﻛﺎﺳﺘﻦ از درﺟﺔ اﺧﺘﻼف و ﭘﺮﯾﺸﺎﻧﻲ زﺑﺎﻧﮭﺎ در ﺧﺎور ﻧﺰدﯾﻚ‪ ،‬اﻛﺜﺮﯾﺖ اﻗﻮام‬
‫ﺳﺎﻛﻦ در ﺷﻤﺎل اﯾﻦ ﻧﺎﺣﯿﮫ را ھﻨﺪ و اروﭘﺎﯾﻲ‪ ،‬اﻛﺜﺮﯾﺖ ﺳﺎﻛﻨﺎن ﻗﺴﻤﺘﮭﺎي ﻣﺮﻛﺰي و ﺟﻨﻮﺑﻲ آن را‪ ،‬ﻛﮫ از‬
‫آﺷﻮر ﺗﺎ ﺟﺰﯾﺮةاﻟﻌﺮب اﻣﺘﺪاد ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬از ﻧﮋاد ﺳﺎﻣﻲ ﺑﺪاﻧﯿﻢ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺘﻮﺟﮫ اﯾﻦ ﻧﻜﺘﮫ ﺑﺎﺷﯿﻢ ﻛﮫ واﻗﻊ اﻣﺮ‬

‫‪yah‬‬
‫ﭼﻨﺎن ﻣﺤﺪود و ﻣﺸﺨﺺ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﺑﺎ اﯾﻦ ﺗﻘﺴﯿﻤﺒﻨﺪﯾﻲ ﻛﮫ ﺑﺮاي آﺳﺎﻧﻲ ﺑﺤﺚ ﻣﻲﻛﻨﯿﻢ ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ ﻛﺎﻣﻞ داﺷﺘﮫ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻨﻜﺮ آن ﻧﯿﺴﺘﯿﻢ ﻛﮫ ﺧﺎور ﻧﺰدﯾﻚ ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ ﻛﻮھﮭﺎ و ﺑﯿﺎﺑﺎﻧﮭﺎ ﺑﮫ ﻗﺴﻤﺘﮭﺎﯾﻲ ﻣﻨﻘﺴﻢ ﺷﺪه ﺑﻮد ﻛﮫ ﻃﺒﯿﻌﺘﺎً‬
‫از ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ دور اﻓﺘﺎده ﺑﻮدﻧﺪ و زﺑﺎن ﻣﻜﺎﻟﻤﮫ و ﻋﺎدات و ﺳﻨﻦ ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺗﺠﺎرت در راھﮭﺎي‬
‫اﺻﻠﻲ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ )ﻣﺎﻧﻨﺪ راه درازي ﻛﮫ در ﻛﻨﺎر دو ﻧﮭﺮ ﺑﺰرگ دﺟﻠﮫ و ﻓﺮات از ﻧﯿﻨﻮا و ﻛﺮﻛﻤﯿﺶ ﺗﺎ‬
‫ﺧﻠﯿﺞ ﻓﺎرس اﻣﺘﺪاد داﺷﺖ( ﺑﮫ آﻣﯿﺨﺘﻦ زﺑﺎن و آداب و ﻋﺎدات و ھﻨﺮھﺎي اﯾﺸﺎن در ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﺮد؛‬
‫از اﯾﻦ ﮔﺬﺷﺘﮫ‪ ،‬ﻣﮭﺎﺟﺮت اﻗﻮام و ﻛﻮﭼﺎﻧﺪن اﺟﺒﺎري ﺟﻤﻌﯿﺘﮭﺎي زﯾﺎد‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ ﻣﻨﻈﻮرھﺎي اﺳﺘﻌﻤﺎري‬
‫@‪h‬‬
‫ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬ﺳﺒﺐ آن ﺑﻮد ﻛﮫ ﻧﮋادھﺎ و زﺑﺎﻧﮭﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﭼﻨﺎن ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ آﻣﯿﺨﺘﮫ ﺷﻮد ﻛﮫ‬
‫ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ‪ ،‬در ﻛﻨﺎر ﻋﺪم ﺗﺠﺎﻧﺲ ﺧﻮن و ﻧﮋاد‪ ،‬ﯾﻚ ﺗﺠﺎﻧﺲ ﻓﺮھﻨﮕﻲ وﺟﻮد ﭘﯿﺪا ﻛﻨﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﮫ اﺻﻄﻼح »ھﻨﺪ‬
‫و اروﭘﺎﯾﻲ« را ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮﯾﻢ ﻣﻨﻈﻮر آن اﺳﺖ ﻛﮫ در ﻗﻮﻣﻲ ﺟﻨﺒﺔ ھﻨﺪ و اروﭘﺎﯾﻲ ﻏﻠﺒﮫ دارد؛ و ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ‬
‫ﺗﺮﺗﯿﺐ ھﺮﺟﺎ ﻏﻠﺒﮫ ﺑﺎ ﻋﻨﺼﺮ ﺳﺎﻣﻲ اﺳﺖ اﺻﻄﻼح »ﺳﺎﻣﻲ« را ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮﯾﻢ‪.‬ﺣﻘﯿﻘﺖ آن اﺳﺖ ﻛﮫ ھﯿﭻ‬
‫ﻧﮋادي ﺻﺎف و ﭘﺎك و ﺧﺎﻟﺺ ﺑﺎﻗﻲ ﻧﻤﺎﻧﺪه‪ ،‬و ھﯿﭻ ﻓﺮھﻨﮓ و ﺗﻤﺪﻧﻲ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ از ﻓﺮھﻨﮓ و ﺗﻤﺪن‬
‫ھﻤﺴﺎﯾﮕﺎن ﯾﺎ دﺷﻤﻨﺎن ﺧﻮد ﻣﺘﺄﺛﺮ ﻧﺸﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ از ﺟﮭﺎن ﺑﺎﯾﺪ ھﻤﭽﻮن ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﭘﮭﻨﺎوري ﻧﻈﺮ‬
‫‪are‬‬

‫داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﯿﻢ ﻛﮫ ﺻﺤﻨﺔ ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﻧﮋادي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﻮده‪ ،‬و در آن ﮔﺎھﻲ ﻧﮋاد ھﻨﺪ و اروﭘﺎﯾﻲ و زﻣﺎﻧﻲ ﻧﮋاد‬
‫ﺳﺎﻣﻲ ﻏﻠﺒﮫ داﺷﺘﮫ‪ ،‬و ﻧﺘﯿﺠﺔ اﯾﻦ ﻏﻠﺒﮫ ﻓﻘﻂ آن ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﻧﮋاد ﻏﺎﻟﺐ ﺧﺼﺎل ﻓﺮھﻨﮕﻲ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﺸﺘﺮك‬
‫ﻣﯿﺎن ھﻤﮫ را ﭘﯿﺪا ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺣﻤﻮرﺑﻲ و دارﯾﻮش اول‪ ،‬از ﺣﯿﺚ ﺧﻮن و دﯾﻦ‪ ،‬ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺗﻔﺎوت داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬و‬
‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﻣﯿﺎن آن دو ﻓﺎﺻﻠﮫ ﺑﻮد ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ‬
‫‪set‬‬

‫ﺑﮫ اﻧﺪازة زﻣﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺎ را از ﻣﯿﻼد ﻣﺴﯿﺢ ﺟﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬ﭼﻮن زﻧﺪﮔﻲ آن دو ﭘﺎدﺷﺎه‬
‫ﺑﺰرگ را ﻣﻄﺎﻟﻌﮫ ﻣﻲﻛﻨﯿﻢ‪ ،‬اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ دﺳﺘﮕﯿﺮﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ ﺷﺒﺎھﺘﮭﺎي اﺳﺎﺳﻲ ﺑﺴﯿﺎر ﻋﻤﯿﻘﻲ ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ‬
‫داﺷﺘﮫاﻧﺪ‪.‬‬

‫ﮔﺎھﻮاره و ﭘﺮورﺷﮕﺎه ﻧﮋاد ﺳﺎﻣﻲ‪ ،‬ﺷﺒﮫﺟﺰﯾﺮة ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن اﺳﺖ‪ .‬از اﯾﻦ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺧﺸﻚ و ﺑﯿﺤﺎﺻﻞ‪ ،‬ﻛﮫ‬
‫‪an‬‬

‫»ﻧﮭﺎل آدﻣﻲ« ﻣﯿﻮهھﺎي ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ و ﺳﺨﺖﺟﺎن ﺑﮫ ﺑﺎر ﻣﻲآورد‪ ،‬و ھﺮ ﮔﯿﺎه دﯾﮕﺮي ﺑﮫ ﺳﺨﺘﻲ دوام و ﻧﻤﻮ‬
‫ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﮭﺎﺟﺮﺗﮭﺎي ﭘﯿﺎﭘﻲ‪ ،‬ﻣﻮﺟﮭﺎﯾﻲ از ﻣﺮدم ﻗﺎﻧﻊ و ﻣﺼﻤﻢ و ﺑﻲﭘﺮوا ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﺣﻮادث‬
‫ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﮫ‪ ،‬ﻛﮫ ﭼﻮن درﯾﺎﻓﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ آﻧﭽﮫ در ﺻﺤﺮا و واﺣﮫھﺎ ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﻲآﯾﺪ ﺳﺪ رﻣﻘﺸﺎن ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮد را‬
‫ﻧﺎﭼﺎر از آن ﻣﻲدﯾﺪﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﺎ زور ﺑﺎزوي ﺧﻮد ﺟﺎي ﭘﺮﻧﻌﻤﺖ و ﺳﺎﯾﮫداري ﭘﯿﺪا ﻛﻨﻨﺪ و از رﻧﺞ زﻧﺪﮔﻲ‬
‫‪pym‬‬

‫ﺑﯿﺎﺳﺎﯾﻨﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﻛﮫ در ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺧﻮد ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺪن اﻋﺮاب و ﺑﺪوﯾﺎن را ﺑﻨﯿﺎن ﻧﮭﺎدﻧﺪ‪ ،‬ﻛﮫ اﺳﺎس آن‬
‫ﭘﺪرﺷﺎھﻲ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﺗﺴﻠﻂ ﻛﺎﻣﻞ ﭘﺪر ﺑﺮ ﺧﺎﻧﻮاده و اﺻﻮل اﺧﻼﻗﻲ ﺧﺸﻚ ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮداري‪ ،‬و‪ ،‬در ﻧﺘﯿﺠﺔ ﻣﺤﯿﻂ‬
‫ﺧﺸﻚ و زﻧﺪﮔﻲ ﺳﺨﺖ‪ ،‬ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺷﺪن ﺑﮫ ﺟﺒﺮ و ﻗﻀﺎ و ﻗﺪر‪ ،‬و دﻟﯿﺮي اﺣﻤﻘﺎﻧﺔ ﻛﺸﺘﻦ دﺧﺘﺮان ﺑﮫ ﻋﻨﻮان‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺑﺮاي ﺧﺪاﯾﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ داﻧﺴﺖ ﻛﮫ آن ﺑﺪوﯾﺎن‪ ،‬ﺗﺎ زﻣﺎن ﻇﮭﻮر اﺳﻼم‪ ،‬دﯾﻦ را‬
‫اﻣﺮي ﺟﺪي ﺗﻠﻘﻲ ﻧﻤﻲﻛﺮدﻧﺪ و از ھﻨﺮ و ﺧﻮﺷﯿﮭﺎي زﻧﺪﮔﻲ ﻏﺎﻓﻞ ﺑﻮدﻧﺪ و اﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ ﭼﯿﺰھﺎ را ﺷﺎﯾﺴﺘﺔ‬
‫زﻧﺎن و از اﺳﺒﺎب و ﻋﻮاﻣﻞ ﺿﻌﻒ و اﻧﺤﻄﺎط ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺪت زﻣﺎﻧﻲ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﺧﺎور دور در اﺧﺘﯿﺎر‬

‫‪.co‬‬
‫اﯾﺸﺎن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﻨﺎدر ﻛﻨﮫ و ﻋﺪن از ﻛﺎﻻھﺎي ھﻨﺪي اﻧﺒﺎﺷﺘﮫ ﺑﻮد؛ ﻛﺎرواﻧﮭﺎي ﺻﺒﻮر ﻋﺮب اﯾﻦ‬
‫ﻛﺎﻻھﺎ را از راھﮭﺎي ﻧﺎاﻣﻦ ﺧﺸﻜﻲ ﺑﮫ ﺑﺎﺑﻞ و ﻓﻨﯿﻘﯿﮫ ﺣﻤﻞ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬در داﺧﻞ ﺷﺒﮫﺟﺰﯾﺮة وﺳﯿﻊ ﺧﻮد‬
‫ﺷﮭﺮھﺎ و ﻛﺎﺧﮭﺎ و ﻣﻌﺎﺑﺪ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﺎن را اﺟﺎزه ﻧﻤﻲدادﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﮫ ﺳﺮزﻣﯿﻦ اﯾﺸﺎن درآﯾﻨﺪ و‬
‫اﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ ﭼﯿﺰھﺎ را ﺑﺒﯿﻨﻨﺪ‪ .‬اﻗﻮام ﻋﺮب ھﺰاران ﺳﺎل ﺑﺎ روش ﺧﺎص ﺧﻮﯾﺶ زﻧﺪﮔﻲ ﻛﺮده و ﺑﮫ ﻋﺎدات و‬
‫اﺧﻼق و آراي ﻣﺨﺼﻮص ﺑﮫ ﺧﻮد ﭘﺎﺑﻨﺪ ﻣﺎﻧﺪهاﻧﺪ؛ ھﻢاﻣﺮوز ﻧﯿﺰ ﭼﻨﺎن ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﮫ روزﮔﺎر‬

‫‪oo‬‬
‫ﺧﺌﻮﭘﺲ و ﮔﻮدآ ﭼﻨﺎن ﻣﻲزﯾﺴﺘﮫاﻧﺪ؛ دﯾﺪهاﻧﺪ ﻛﮫ ﺻﺪھﺎ دوﻟﺖ و ﻣﻤﻠﻜﺖ در اﻃﺮاف اﯾﺸﺎن ﭘﯿﺪا ﺷﺪه و ﭘﺲ‬
‫از آن از ﻣﯿﺎن رﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻲ آﻧﺎن ھﻨﻮز زﻣﯿﻦ ﺧﻮد را در ﻣﻠﻜﯿﺖ دارﻧﺪ و ﺑﺎ ﻛﻤﺎل ﺳﺨﺘﻲ از آن‬
‫ﻧﮕﺎھﺪاري ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻧﻤﻲﮔﺬارﻧﺪ ﻛﮫ ﭘﺎي ﻧﺎﭘﺎك ﯾﺎ ﭼﺸﻢ ﺑﯿﮕﺎﻧﮫاي ﺑﺮ آن ﺑﯿﻔﺘﺪ‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫اﻛﻨﻮن ﻣﻮﻗﻊ آن اﺳﺖ ﻛﮫ ﭘﺮﺳﯿﺪه ﺷﻮد‪ :‬ﻓﻨﯿﻘﯿﺎن‪ ،‬ﻛﮫ اﯾﻦ ھﻤﮫ از آﻧﮭﺎ در ﺻﻔﺤﺎت ﻛﺘﺎب ﯾﺎد ﺷﺪه و ﺑﺎ‬
‫ﻛﺸﺘﯿﮭﺎي ﺧﻮد ﺑﮫ ھﻤﺔ درﯾﺎھﺎ رﻓﺘﮫ و ﻛﺎﻻھﺎي ﺧﻮد را در ھﻤﺔ ﺑﻨﺎدر ﺧﺎﻟﻲ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﭼﮫ ﻛﺴﺎن ﺑﻮدهاﻧﺪ؟‬
‫ھﺮ وﻗﺖ ﭘﺮﺳﺸﻲ از اﺻﻞ و رﯾﺸﺔ ﻣﻠﺘﻲ در ﻣﯿﺎن آﯾﺪ‪ ،‬ﻣﻮرخ ﻧﻤﻲداﻧﺪ ﭼﮫ ﺟﻮاب ﮔﻮﯾﺪ؛ ﻧﺎﭼﺎر اﻋﺘﺮاف‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ از ﺑﺤﺚ درﺑﺎرة آﻏﺎز ﻛﺎر و ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﺘﺄﺧﺮ اﯾﻦ ﻣﻠﺖ‪ ،‬ﻛﮫ در ھﻤﮫ ﺟﺎ ﭘﺮاﻛﻨﺪه اﺳﺖ و ﭼﻮن‬
‫ﻣﻲﺧﻮاھﯿﻢ آن را ﻧﮕﺎه دارﯾﻢ و از ﺳﺮﮔﺬﺷﺘﺶ آﮔﺎه ﺷﻮﯾﻢ از ﭼﻨﮓ ﻣﺎ ﻣﻲﮔﺮﯾﺰد‪ ،‬ﻋﺎﺟﺰ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺮ ﻣﺎ روﺷﻦ و ﯾﻘﯿﻨﻲ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ آن ﻣﺮدم از ﻧﮋاد ﺳﺎﻣﻲ ﺑﻮده ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬درﺑﺎرة ﺗﺎرﯾﺦ رﺳﯿﺪن آﻧﮭﺎ ﺑﮫ ﺳﻮاﺣﻞ‬
‫@‪h‬‬
‫درﯾﺎي ﻣﺪﯾﺘﺮاﻧﮫ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﯿﻢ ﮔﻔﺘﺔ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺑﻨﺪر ﺻﻮر را اﻧﻜﺎر ﻛﻨﯿﻢ ﻛﮫ ﺑﺮاي ھﺮودوت ﻧﻘﻞ ﻛﺮده و ﮔﻔﺘﮫ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ اﺟﺪادﺷﺎن از ﺧﻠﯿﺞ ﻓﺎرس ﺑﮫ آن ﺳﺮزﻣﯿﻦ آﻣﺪه و ﺷﮭﺮ ﺻﻮر را در زﻣﺎﻧﻲ ﺑﻨﺎ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﮫ ﻣﺎ‬
‫اﻛﻨﻮن ﺑﮫ ﻧﺎم ﻗﺮن ﺑﯿﺴﺖ و ھﺸﺘﻢ ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد ﻣﺴﯿﺢ ﻣﻲﺧﻮاﻧﯿﻢ‪ .‬ﺣﺘﻲ اﺳﻢ اﯾﻦ ﻗﻮم‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻌﻤﺎﯾﻲ‬
‫دارد؛ ﻛﻠﻤﺔ »ﻓﻮﯾﻨﯿﻜﺲ«‪ ،‬ﻛﮫ ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن اﺳﻢ ﻓﻨﯿﻘﯿﮫ را از آن ﻣﺸﺘﻖ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﮫ ﻣﻌﻨﻲ رﻧﮓ‬
‫ﺳﺮﺧﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن ﺻﻮري آن را ﻣﻲﻓﺮوﺧﺘﻨﺪ؛ ﻧﯿﺰ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻘﺼﻮد از آن درﺧﺖ ﺧﺮﻣﺎﯾﻲ‬
‫‪are‬‬

‫ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ ﺑﺮ ﺳﻮاﺣﻞ ﻓﻨﯿﻘﯿﮫ رﺷﺪ ﻣﻲﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺳﺎﺣﻞ‪ ،‬ﻛﮫ زﻣﯿﻦ ﺑﺎرﯾﻜﻲ ﺑﮫ ﻃﻮل ﺻﺪو ﺷﺼﺖ و ﺑﮫ‬
‫ﻋﺮض ﺷﺎﻧﺰده ﻛﯿﻠﻮﻣﺘﺮ ﺑﻮده و ﻣﯿﺎن ﺳﻮرﯾﮫ و درﯾﺎي ﻣﺪﯾﺘﺮاﻧﮫ ﻗﺮار داﺷﺖ‪ ،‬ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﺗﻤﺎم ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﻓﻨﯿﻘﯿﮫ‬
‫را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ؛ ﺳﺎﻛﻨﺎن اﯾﻦ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ھﺮﮔﺰ ﺑﮫ ﻓﻜﺮ آن ﻧﺒﻮدﻧﺪ ﻛﮫ از ﺗﭙﮫھﺎي ﻟﺒﻨﺎن ﺑﮕﺬرﻧﺪ و در ﭘﺸﺖ‬
‫آن ﺳﻜﻮﻧﺖ اﺧﺘﯿﺎر ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﯾﺎ اﯾﻦ ﻧﺎﺣﯿﺔ ﻛﻮھﺴﺘﺎﻧﻲ را ﺑﮫ ﺗﺼﺮف ﺧﻮﯾﺶ درآورﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ از آن ﺧﺮﺳﻨﺪ ﺑﻮدﻧﺪ‬
‫ﻛﮫ اﯾﻦ ﺳﻨﮕﺮ ﻃﺒﯿﻌﻲ ﺧﺠﺴﺘﮫ آﻧﺎن را از ﺷﺮ اﻗﻮام ﺟﻨﮕﺠﻮﯾﻲ ﻛﮫ ﺧﻮد اﯾﺸﺎن ﻛﺎﻻھﺎي آن اﻗﻮام را از‬
‫راھﮭﺎي درﯾﺎﯾﻲ ﻋﺒﻮر ﻣﻲدادﻧﺪ در اﻣﺎن ﻧﮕﺎه ﻣﻲدارد‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫ﻛﻮھﮭﺎي ﻟﺒﻨﺎن ﻗﻮم ﻓﻨﯿﻘﻲ را ﻧﺎﮔﺰﯾﺮ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺑﻮد ﻛﮫ در واﻗﻊ ﺑﺮ روي آب زﻧﺪﮔﻲ ﻛﻨﻨﺪ؛ از زﻣﺎن ﺳﻠﺴﻠﺔ‬
‫ﺷﺸﻢ ﭘﺎدﺷﺎھﺎن ﻣﺼﺮ ﺑﮫ ﺑﻌﺪ‪ ،‬ھﻤﯿﻦ ﻣﺮدم ﻣﺸﻐﻮﻟﺘﺮﯾﻦ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن ﺟﮭﺎن ﻗﺪﯾﻢ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺘﻨﺪ؛ ھﻨﮕﺎﻣﻲ‬
‫ﻛﮫ از زﯾﺮ ﻓﺮﻣﺎن ﻣﺼﺮ ﺧﺎرج ﺷﺪﻧﺪ )ﺣﻮاﻟﻲ ‪ 1200‬قم( ﺗﺴﻠﻂ ﺑﺮ درﯾﺎي ﻣﺪﯾﺘﺮاﻧﮫ ﻣﺨﺼﻮص اﯾﺸﺎن‬
‫ﺷﺪ‪ .‬ﺗﻨﮭﺎ ﺑﮫ ﻧﻘﻞ ﻛﺎﻻھﺎي دﯾﮕﺮان ﺑﺲ ﻧﻤﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﺼﻨﻮﻋﺎت ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ از ﺷﯿﺸﮫ و ﻓﻠﺰات و‬
‫‪an‬‬

‫ﮔﻠﺪاﻧﮭﺎي ﭼﯿﻨﻲ و اﻗﺴﺎم ﺳﻼح و اﺳﺒﺎب آراﯾﺶ و ﺟﻮاھﺮ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﮫ دﯾﮕﺮان ﻣﻲﻓﺮوﺧﺘﻨﺪ؛‬
‫ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﯾﻚ ﻗﺴﻢ رﻧﮓ ارﻏﻮاﻧﻲ‪ ،‬ﻛﮫ آن را از ﻧﻮﻋﻲ ﺣﺸﺮة درﯾﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺑﺮ ﺳﻮاﺣﻞ ﻣﻲزﯾﺴﺖ اﺳﺘﺨﺮاج‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﮫ ﻣﺮدم ﻓﻨﯿﻘﯿﮫ ﺑﻮد؛ زﻧﺎن ﺑﻨﺪر ﺻﻮر‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ اﯾﻨﻜﮫ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﻛﺎرھﺎي ﺳﻮزﻧﺰﻧﻲ‬
‫زردوزي ﺧﻮد را ﺑﺎ رﻧﮕﮭﺎي ﺟﺎﻟﺐ و زﻧﺪه رﻧﮓ ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﮫ ﺑﺎزار ﻋﺮﺿﮫ دارﻧﺪ‪ ،‬در آن روزھﺎ ﺷﮭﺮﺗﻲ‬
‫‪pym‬‬

‫ﭘﯿﺪا ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺮدم ﻓﻨﯿﻘﯿﮫ اﯾﻦ ﻣﺼﻨﻮﻋﺎت داﺧﻠﻲ را ﺑﺎ ﻣﺎزاد ﺻﺎدراﺗﻲ ﻛﺎﻻھﺎﯾﻲ از ﻗﺒﯿﻞ داﻧﮫﺑﺎر و‬
‫ﺷﺮاب و ﭘﺎرﭼﮫ و ﺳﻨﮕﮭﺎي ﮔﺮاﻧﺒﮭﺎ‪ ،‬ﻛﮫ از ھﻨﺪوﺳﺘﺎن و ﺧﺎور ﻧﺰدﯾﻚ ﻓﺮاھﻢ ﻣﻲآوردﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ھﻤﺔ ﺷﮭﺮھﺎي‬
‫دور و ﻧﺰدﯾﻚ ﻣﺪﯾﺘﺮاﻧﮫ ﺣﻤﻞ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ در ﻣﻘﺎﺑﻞ‪ ،‬از ﺳﻮاﺣﻞ درﯾﺎي ﺳﯿﺎه ﺳﺮب و ﻃﻼ و آھﻦ‪ ،‬از ﻗﺒﺮس‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻣﺲ و ﭼﻮب ﺳﺮو و ﮔﻨﺪم‪ ،‬از آﻓﺮﯾﻘﺎ ﻋﺎج‪ ،‬از اﺳﭙﺎﻧﯿﺎ ﻧﻘﺮه‪ ،‬از ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﻗﻠﻊ‪ ،‬و از ھﻤﮫ ﺟﺎ ﻏﻼم و ﻛﻨﯿﺰ ﺑﮫ‬
‫دﺳﺖ ﻣﻲآوردﻧﺪ و ﺑﮫ داد و ﺳﺘﺪ آﻧﮭﺎ ﻣﻲﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﻓﻨﯿﻘﯿﺎن در ﻛﺎر ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ‬

‫‪.co‬‬
‫ﺑﺴﯿﺎر زﺑﺮدﺳﺖ و ﺣﯿﻠﮫﮔﺮ و ﻣﺪﯾﺮ ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﯾﻚ ﺑﺎر در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻘﺪاري روﻏﻦ ﻛﮫ ﺑﮫ ﺑﻮﻣﯿﺎن اﺳﭙﺎﻧﯿﺎ دادﻧﺪ‪،‬‬
‫آن اﻧﺪازه ﻧﻘﺮه ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﻛﮫ در ﻛﺸﺘﯿﮭﺎﺷﺎن ﺟﺎ ﻧﻤﻲﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬و ﺻﺎﺣﺒﺎن ﻛﺸﺘﻲ ﻧﻘﺮهھﺎ را ﺑﮫ ﺟﺎي آھﻦ ﯾﺎ‬
‫ﺳﻨﮓ ﻟﻨﮕﺮھﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ و ﺑﺎ آﺳﺎﯾﺶ ﺧﺎﻃﺮ راه ﺧﻮد را در درﯾﺎ ﭘﯿﺶ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﮫ اﯾﻦ اﻧﺪازه ھﻢ ﺑﺲ ﻧﻜﺮدﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻠﻜﮫ ﻋﺪهاي از ﺑﻮﻣﯿﺎن را ﻧﯿﺰ ﺑﮫ اﺳﯿﺮي ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و آﻧﺎن را ﺳﺎﻋﺘﮭﺎي دراز در ﻣﻌﺎدن ﺑﮫ ﻛﺎر وا‬
‫ﻣﻲداﺷﺘﻨﺪ و ﺟﺰ ﻧﺎن ﺑﺨﻮر و ﻧﻤﯿﺮ ﭼﯿﺰي ﺑﮫ اﯾﺸﺎن ﻧﻤﻲدادﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن ﻓﻨﯿﻘﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ھﻤﺔ ﺟﮭﺎﻧﮕﺮدان‬

‫‪oo‬‬
‫ﻗﺪﯾﻢ‪ ،‬و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺴﯿﺎري از زﺑﺎﻧﮭﺎي ﻗﺪﯾﻢ‪ ،‬ﻣﯿﺎن ﻣﻌﺎﻣﻠﮫ و ﺣﻘﮫﺑﺎزي و دزدي ﺗﻔﺎوت ﭼﻨﺪاﻧﻲ ﻗﺎﯾﻞ ﻧﺒﻮدﻧﺪ؛‬
‫ﻣﺎل ﻣﺮدم ﺿﻌﯿﻒ را ﺑﮫ ﺳﺮﻗﺖ ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬اﺷﺨﺎص ﻛﻢ ﻋﻘﻞ را ﮔﻮل ﻣﻲزدﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﺎ دﯾﮕﺮ ﻣﺮدم در ﻛﻤﺎل‬
‫درﺳﺘﻲ و ﭘﺎﻛﺪاﻣﻨﻲ رﻓﺘﺎر ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﮔﺎھﻲ در وﺳﻂ درﯾﺎ ﻛﺸﺘﯿﮭﺎي دﯾﮕﺮان را ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﻛﺎﻻھﺎي‬
‫ﻣﻮﺟﻮد در آﻧﮭﺎ را ﻣﺼﺎدره ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻛﺸﺘﯿﮭﺎ را ﺑﮫ اﺳﺎرت در ﻣﻲآوردﻧﺪ؛ ﭘﺎرهاي از اوﻗﺎت‬

‫‪yah‬‬
‫ﺑﻮﻣﯿﺎن ﺳﺎده دل را‪ ،‬ﻛﮫ ﻛﻨﺠﻜﺎو و ﻣﺸﺘﺎق دﯾﺪن ﭼﯿﺰھﺎي ﺗﺎزه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲﻓﺮﯾﻔﺘﻨﺪ و ﺑﮫ ﻛﺸﺘﯿﮭﺎي ﺧﻮد‬
‫ﻣﻲآوردﻧﺪ و آﻧﺎن را درﺟﺎھﺎي دﯾﮕﺮ ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﻏﻼم زر ﺧﺮﯾﺪ ﻣﻲﻓﺮوﺧﺘﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺮدم در ﺑﺪﻧﺎم ﻛﺮدن‬
‫ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن ﺳﺎﻣﻲ ﻧﮋاد دﻧﯿﺎي ﻗﺪﯾﻢ‪ ،‬ﺧﺎﺻﮫ در ﺑﺮاﺑﺮ ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن ﻛﮫ آﻧﺎن ﺧﻮد ﻧﯿﺰ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﮔﻮﻧﮫ ﻛﺎر ﻣﺸﻐﻮل‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺳﮭﻢ ﺑﺰرﮔﻲ داﺷﺘﮫاﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻛﺸﺘﯿﮭﺎي ﻛﻮﺗﺎه و ﻧﻨﮓ ﻓﻨﯿﻘﻲ‪ ،‬ﻛﮫ در ﺣﺪود ﺑﯿﺴﺖ ﻣﺘﺮ ﻃﻮل داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﮫ اﺳﻠﻮب ﺗﺎزهاي ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه ﺑﻮد؛‬
‫ﺑﮫ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﮫ ﺟﺎي آﻧﻜﮫ ﻗﺴﻤﺖ ﻣﻘﺪم ﻛﺸﺘﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺸﺘﯿﮭﺎي ﻣﺼﺮي‪ ،‬ﻣﻨﺤﻨﻲ و ﺑﮫ ﻃﺮف داﺧﻞ‬
‫@‪h‬‬
‫ﺑﺮﮔﺸﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﻃﺮف ﺧﺎرج ﺑﺮﮔﺸﺘﮫ ﺑﻮد و ﻧﻮك ﺗﯿﺰي داﺷﺖ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺨﻮﺑﻲ ھﻮا و آب را ﺑﺸﻜﺎﻓﺪ و‬
‫ھﻨﮕﺎم ﺣﻤﻠﮫ ﺑﮫ ﺷﻜﻢ ﻛﺸﺘﯿﮭﺎي دﺷﻤﻦ ﻓﺮو رود‪ .‬ھﺮ ﻛﺸﺘﻲ ﺗﻨﮭﺎ ﯾﻚ ﺑﺎدﺑﺎن ﻣﺴﺘﻄﯿﻞ ﺷﻜﻞ داﺷﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ دﻛﻞ‬
‫اﺳﺘﻮار ﺷﺪه و در ﭼﻮب ﺑﺴﺖ اﺻﻠﻲ ﻛﺸﺘﻲ ﺑﺴﺘﮫ ﺑﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﺷﺮاع ﻛﻤﻚ ﺣﺎﻟﻲ ﺑﺮاي ﻏﻼﻣﺎن ﭘﺎروزن ﻛﺸﺘﻲ‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﮫ در دو ﻃﺮف ﻗﺮار ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﻛﺸﺘﻲ را ﺑﮫ ﺣﺮﻛﺖ در ﻣﻲآوردﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮ ﺑﺎﻻي ﺳﺮ ﭘﺎروزﻧﺎن‪،‬‬
‫ﻋﺮﺷﺔ ﻛﺸﺘﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﺮ آن ﺳﺮﺑﺎزان ﻣﻲاﯾﺴﺘﺎدﻧﺪ و ھﺮ آن ﺑﺮاي داد و ﺳﺘﺪ ﯾﺎ ﺟﻨﮓ آﻣﺎده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬در آن‬
‫‪are‬‬

‫ﻛﺸﺘﯿﮭﺎ ﻗﻄﺐ ﻧﻤﺎ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ و ﺗﻨﺔ ﻛﺸﺘﻲ ﺑﯿﺶ از ﯾﻚ ﻣﺘﺮو ﻧﯿﻢ در آب ﻓﺮو ﻧﻤﻲرﻓﺖ؛ و ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ‬
‫ﻧﺎﺧﺪاﯾﺎن ﻧﺎﭼﺎر ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ از ﺳﺎﺣﻞ زﯾﺎد دور ﻧﺸﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺪت درازي از درﯾﺎﻧﻮردي در ھﻨﮕﺎم ﺷﺐ‬
‫ﺧﻮدداري ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ﭘﺲ از آن‪ ،‬ھﻨﺮ درﯾﺎﻧﻮردي رﻓﺘﮫ رﻓﺘﮫ ﺗﺮﻗﻲ ﻛﺮد و راﻧﻨﺪﮔﺎن ﻛﺸﺘﻲ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﮫ‬

‫ﺧﻮد را ﺑﯿﺎﺑﻨﺪ )و اﯾﻦ ﺳﺘﺎره را ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن ﺳﺘﺎرة ﻓﻨﯿﻘﻲ ﻣﻲﻧﺎﻣﯿﺪﻧﺪ( و در وﺳﻂ اﻗﯿﺎﻧﻮﺳﮭﺎ ﻛﺸﺘﯿﺮاﻧﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬و‬
‫در آﺧﺮ ﻛﺎر‪ ،‬ﺑﮫ ﺣﺪي ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ از ﺳﺎﺣﻞ ﺧﺎوري اﻓﺮﯾﻘﺎ ﺑﮫ ﻃﺮف ﺟﻨﻮب ﺷﺮاع ﻛﺸﯿﺪﻧﺪ و‪ ،‬در‬
‫‪set‬‬

‫ﺣﺪود دوھﺰار ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از اﻛﺘﺸﺎف واﺳﻜﻮدﮔﺎﻣﺎ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ دﻣﺎﻏﺔ اﻣﯿﺪ ﻧﯿﻚ را »اﻛﺘﺸﺎف ﻛﻨﻨﺪ«‪ .‬ھﺮودوت‬
‫درﺑﺎرة اﯾﻦ ﮔﺮدش ﺑﮫ دور اﻓﺮﯾﻘﺎي ﻓﻨﯿﻘﯿﺎن ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬و ﭼﻮن ﻓﺼﻞ ﭘﺎﯾﯿﺰ رﺳﯿﺪ ﺑﮫ ﺧﺸﻜﻲ ﻓﺮود‬
‫آﻣﺪﻧﺪ و زﻣﯿﻦ را ﻛﺸﺖ ﻛﺮدﻧﺪ و ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻓﺼﻞ درو ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬و ﭘﺲ از آﻧﻜﮫ ﻣﺤﺼﻮل را درو ﻛﺮدﻧﺪ‪،‬‬
‫دوﺑﺎره ﺷﺮاع ﻛﺸﯿﺪﻧﺪ‪ .‬ﭼﻮن دو ﺳﺎل ﺑﺮ اﯾﻦ ﺑﮕﺬﺷﺖ‪ ،‬در ﺳﺎل ﺳﻮم‪ ،‬ﭘﺲ از ﮔﺬﺷﺘﻦ از ﺳﺘﻮﻧﮭﺎي ھﺮﻛﻮل‬
‫)ﺟﺒﻞﻃﺎرق( ﺑﮫ ﻣﺼﺮ رﺳﯿﺪﻧﺪ‪ «.‬ﭼﮫ ﺣﺎدﺛﺔ ﺷﮕﻔﺖ اﻧﮕﯿﺰي! در ﻧﻘﺎط ﺳﻮقاﻟﺠﯿﺸﻲ اﻃﺮاف ﻣﺪﯾﺘﺮاﻧﮫ‪،‬‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﺎدس و ﻛﺎرﺗﺎژ و ﻣﺎرﺳﻲ و ﻣﺎﻟﺖ و ﺳﯿﺴﯿﻞ و ﺳﺎردﻧﻲ و ﻛﺮس‪ ،‬و ﺣﺘﻲ در ﻧﻘﻄﺔ دور از‬
‫ﻣﺪﯾﺘﺮاﻧﮫاي ھﻤﭽﻮن اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن‪ ،‬ﭘﺎدﮔﺎﻧﮭﺎي ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺑﺮاي ﺧﻮد ﺗﺮﺗﯿﺐ داده ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ رﻓﺘﮫ رﻓﺘﮫ ﺳﺎﻛﻨﺎﻧﻲ ﭘﯿﺪا‬
‫ﻛﺮده و ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻣﺴﺘﻌﻤﺮهھﺎي ﻓﻨﯿﻘﻲ در آﻣﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﺟﺰﯾﺮهھﺎي ﻗﺒﺮس و ﻣﻠﻮس و رودس را در ﺿﻤﻦ‬
‫درﯾﺎﻧﻮردﯾﮭﺎ ﺗﺴﺨﯿﺮ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬درﯾﺎﻧﻮردان ﻓﻨﯿﻘﻲ‪ ،‬در ﺿﻤﻦ آﻣﺪوﺷﺪھﺎي ﺧﻮد‪ ،‬ھﻨﺮھﺎ و ﻋﻠﻮم ﻣﺼﺮ و‬
‫‪pym‬‬

‫ﻛﺮت و ﺧﺎور ﻧﺰدﯾﻚ را ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و آﻧﮭﺎ را در ﯾﻮﻧﺎن و اﻓﺮﯾﻘﺎ و اﯾﺘﺎﻟﯿﺎ و اﺳﭙﺎﻧﯿﺎ ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ و ﺧﺎور و‬
‫ﺑﺎﺧﺘﺮ را ﺑﺎ رواﺑﻂ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ و ﻓﺮھﻨﮕﻲ ﺑﮫ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ اﺗﺼﺎل دادﻧﺪ؛ و در واﻗﻊ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻣﺮدﻣﻲ ھﺴﺘﻨﺪ ﻛﮫ‬
‫اروﭘﺎ را از ﭼﻨﮕﺎل ﺗﻮﺣﺶ ﺑﯿﺮون ﻛﺸﯿﺪهاﻧﺪ‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺷﮭﺮھﺎي ﻓﻨﯿﻘﯿﮫ‪ ،‬ﻛﮫ از اﯾﻦ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﭘﺮداﻣﻨﮫ ﺑﮭﺮهﻣﻨﺪ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬و ﺑﺮ آن ﻃﺒﻘﺔ اﺷﺮاف ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ‬
‫ﻣﻲﻛﺮد ﻛﮫ در ﻓﻨﻮن ﺳﯿﺎﺳﺖ و اﻣﻮر ﻣﺎﻟﻲ ﻣﮭﺎرت ﻛﺎﻣﻞ داﺷﺖ و ھﺮﮔﺰ ﻧﻤﻲﮔﺬاﺷﺖ ﻛﮫ ﺛﺮوت ﻣﻤﻠﻜﺖ ﺑﺎ‬
‫ﺟﻨﮕﺠﻮﯾﻲ ﺑﮫ ﻣﺨﺎﻃﺮه ﺑﯿﻔﺘﺪ‪ ،‬در آن زﻣﺎن از ﺷﮭﺮھﺎي ﺑﺴﯿﺎر آﺑﺎد و ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ ﺟﮭﺎن ﺑﺸﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ .‬ﻣﺮدم‬

‫‪.co‬‬
‫ﺷﮭﺮ ﺑﯿﺒﻠﻮس اﯾﻦ ﺷﮭﺮ را ﻗﺪﯾﻤﯿﺘﺮﯾﻦ ﺷﮭﺮ ﻋﺎﻟﻢ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ و ﭼﻨﺎن ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ﺧﺪاي ال آن را در‬
‫آﻏﺎز ﺟﮭﺎن آﻓﺮﯾﺪه؛ اﯾﻦ ﺷﮭﺮ‪ ،‬ﺗﺎ ﭘﺎﯾﺎن ﺗﺎرﯾﺦ آن‪ ،‬ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ دﯾﻨﻲ ﻓﻨﯿﻘﯿﮫ ﺑﻮد‪ .‬ﭼﻮن ﺻﻨﻌﺖ و ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ‬
‫اﺻﻠﻲ اﯾﻦ ﺷﮭﺮ ﻛﺎﻏﺬﺳﺎزي ﺑﻮد‪ ،‬ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن ﻧﺎﻣﻲ را ﻛﮫ ﺑﮫ ﻛﺘﺎب دادﻧﺪ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﻛﻠﻤﺔ »ﺑﯿﺒﻠﻮس« را‪ ،‬از ﻧﺎم‬
‫اﯾﻦ ﺷﮭﺮ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ؛ از ھﻤﯿﻦ ﻧﺎم اﺳﺖ ﻛﮫ ﻛﻠﻤﺔ »ﺑﯿﺒﻞ« ﺑﮫ ﻣﻌﻨﻲ »ﻛﺘﺎب ﻣﻘﺪس« ﻣﺸﺘﻖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫در ﺣﺪود ھﺸﺘﺎد ﻛﯿﻠﻮﻣﺘﺮ در ﺟﻨﻮب اﯾﻦ ﺷﮭﺮ‪ ،‬ﺷﮭﺮ ﺻﯿﺪا ﻗﺮار داﺷﺖ‪ ،‬ﻛﮫ در اﺑﺘﺪا دژي ﺑﯿﺶ ﻧﺒﻮد‪ ،‬وﻟﻲ‬
‫ﺑﮫ ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻮﺳﻌﮫ ﯾﺎﻓﺖ و ﺑﮫ ﺻﻮرت دھﻜﺪه‪ ،‬و ﭘﺲ از آن ﻗﺼﺒﮫ‪ ،‬و در آﺧﺮ ﻛﺎر ﺷﮭﺮ ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ و آﺑﺎدي‬
‫در آﻣﺪ‪ .‬ﺧﺸﯿﺎرﺷﺎ‪ ،‬از ھﻤﯿﻦ ﺑﻨﺪر‪ ،‬ﻛﺸﺘﯿﮭﺎﯾﻲ ﺑﺮاي ﻧﯿﺮوي درﯾﺎﯾﻲ ﺧﻮﯾﺶ ﻓﺮاھﻢ آورد‪ ،‬و ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ‬
‫اﯾﺮاﻧﯿﺎن آن را ﻣﺤﺎﺻﺮه ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﺮ آن ﻣﺴﻠﻂ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺮدم ﺷﮭﺮ‪ ،‬ﻛﮫ از ﺗﺴﻠﯿﻢ آن ﺑﮫ دﺷﻤﻨﺎن ﻋﺎر داﺷﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫آن را آﺗﺶ زدﻧﺪ و وﯾﺮان ﻛﺮدﻧﺪ؛ و در اﯾﻦ ﺣﺎدﺛﮫ ﭼﮭﻞ ھﺰار ﻧﻔﺮ ﺳﺎﻛﻨﺎن ﺷﮭﺮ ﺳﻮﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ از آن‪،‬‬

‫‪yah‬‬
‫دوﺑﺎره ﺷﮭﺮ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪ و ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ اﺳﻜﻨﺪر ﺑﮫ آن ﮔﺎم ﻧﮭﺎد‪ ،‬آن را ﺷﮭﺮ آﺑﺎدي ﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬و ﺟﻤﻌﻲ از‬
‫ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن اﯾﻦ ﺷﮭﺮ ﺑﺮاي »ﺑﺮﻗﺮار ﻛﺮدن رواﺑﻂ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ« ھﻤﺮاه وي ﺑﮫ ھﻨﺪ رﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﺷﮭﺮ ﻓﻨﯿﻘﯿﮫ ﺷﮭﺮ »ﺻﻮر«‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﻌﻨﻲ ﺗﺨﺘﮫ ﺳﻨﮓ‪ ،‬ﺑﻮد ﻛﮫ آن را ﺑﺮ ﺟﺰﯾﺮهاي ﻛﮫ ﭼﻨﺪﯾﻦ‬

‫ﻛﯿﻠﻮﻣﺘﺮ از ﺳﺎﺣﻞ ﻓﺎﺻﻠﮫ داﺷﺖ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺷﮭﺮ ﻧﯿﺰ در اﺑﺘﺪا ﻋﻨﻮان دژي را داﺷﺖ‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﻨﺪر‬
‫@‪h‬‬
‫ﺑﺎﺷﻜﻮه‪ ،‬و اﯾﻤﻨﻲ آن از ﺣﻤﻠﺔ ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﺎن‪ ،‬ﺑﺰودي ﺳﺒﺐ ﺷﺪ ﻛﮫ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﻓﻨﯿﻘﯿﮫ و ﺟﺎﯾﮕﺎه‬
‫ﻣﺨﻠﻮﻃﻲ از ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن و ﻏﻼﻣﺎﻧﻲ ﻛﮫ از ھﻤﮫ ﺟﺎي ﻣﺪﯾﺘﺮاﻧﮫ ﺑﮫ آن ﻣﻲآﻣﺪﻧﺪ درآﯾﺪ‪ .‬در ﻗﺮن ﻧﮭﻢ ﻗﺒﻞ از‬
‫ﻣﯿﻼد ﻛﮫ ﺣﯿﺮام‪ ،‬دوﺳﺖ ﺣﻀﺮت ﺳﻠﯿﻤﺎن‪ ،‬ﺑﺮ آن ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﺻﻮر ﺷﮭﺮ ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪي ﺑﻮد‪ .‬در زﻣﺎن‬
‫زﻛﺮﯾﺎي ﻧﺒﻲ )ﺣﻮاﻟﻲ ‪ 520‬قم( در اﯾﻦ ﺷﮭﺮ »ﻧﻘﺮه ﻣﺜﻞ ﺧﺎك و ﻃﻼ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﻞ در ﻛﻮﭼﮫھﺎ اﻧﺒﺎﺷﺘﮫ ﺑﻮد«‬
‫اﺳﺘﺮاﺑﻮن درﺑﺎرة اﯾﻦ ﺷﮭﺮ ﭼﻨﯿﻦ ﻧﻮﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪» :‬ﺧﺎﻧﮫھﺎي آن ﭼﻨﺪ ﻃﺒﻘﮫ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺣﺘﻲ ﻃﺒﻘﺎت ﺧﺎﻧﮫھﺎ از‬
‫ﻃﺒﻘﺎت ﺧﺎﻧﮫھﺎي روﻣﻲ ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ «.‬اﯾﻦ ﺷﮭﺮ‪ ،‬ﺑﮫ واﺳﻄﺔ ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪي و دﻟﯿﺮي ﻣﺮدم آن‪ ،‬ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﮫ‬
‫‪are‬‬

‫اﺳﻜﻨﺪر ﺑﮫ آن درآﻣﺪ اﺳﺘﻘﻼل ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ ﻛﺮد‪ .‬اﯾﻦ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺟﻮان اﺳﺘﻘﻼل ﺷﮭﺮ ﺻﻮر را در ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫ﻗﺪرت ﺧﻮد ﺑﻲادﺑﻲ ﭘﻨﺪاﺷﺖ و در ﻣﯿﺎن درﯾﺎ راھﻲ ﺳﺎﺧﺖ و ﺟﺰﯾﺮه را ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺷﺒﮫﺟﺰﯾﺮه درآورد‪،‬‬
‫و ﭼﻮن ﺷﮭﺮ اﺳﻜﻨﺪرﯾﮫ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪ ﺻﻮر رو ﺑﮫ ﺧﺮاﺑﻲ ﻧﮭﺎد‪.‬‬

‫ﻣﺮدم ﻓﻨﯿﻘﯿﮫ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ھﺮ ﻗﻮﻣﻲ ﻛﮫ ﭘﯿﭽﯿﺪﮔﻲ ﺟﺮﯾﺎﻧﮭﺎي ﺟﮭﺎﻧﻲ و ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪﯾﮭﺎي ﺑﺸﺮي را اﺣﺴﺎس‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺧﻮد ﺧﺪاﯾﺎن ﻣﺘﻌﺪد داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ھﺮ ﺷﮭﺮ ﺑﺮاي ﺧﻮد ﺑﻌﻞ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ رب‪ ،‬ﯾﺎ ﺷﮭﺮ‪ -‬ﺧﺪاي ﺧﺎﺻﻲ‬
‫داﺷﺖ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ آن ھﻤﭽﻮن ﭘﺪر ﺑﺰرگ ﺷﺎھﺎن و ﺳﺮﭼﺸﻤﺔ ﺣﺎﺻﻠﺨﯿﺰي زﻣﯿﻦ ﻧﻈﺮ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﻞ ﺷﮭﺮ‬
‫ﺻﻮر‪ ،‬ﻣﻠﻜﺎرت ﻧﺎم داﺷﺖ و‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ھﺮﻛﻮل ﻛﮫ ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن آن را ﺻﻮرت دﯾﮕﺮي از ﺧﺪا ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺪاي‬
‫ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي و ﭘﮭﻠﻮاﻧﻲ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ و ﻛﺎرھﺎﯾﻲ ﺷﺒﯿﮫ ﻛﺎرھﺎي ﻣﻮﻧﺸﮭﺎوزن از او ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺑﻮد‪ .‬آﺳﺘﺎرﺗﮫ‬
‫ﻧﺎم ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ ﻣﺎده ﺧﺪاي ﻓﻨﯿﻘﻲ ﻋﺸﺘﺮ ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﮫ در ﺑﻌﻀﻲ از ﺟﺎھﺎ آن را ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﺧﺪاي ﭘﺎﻛﯿﺰﮔﻲ و ﻋﻔﺖ و‬
‫‪an‬‬

‫ھﻤﺘﺮاز ﺑﺎ آرﺗﻤﯿﺲ‪ ،‬و در ﺟﺎھﺎي دﯾﮕﺮ ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﺧﺪاي ﻋﺸﻖورزي و ﺷﮭﻮت و ﻓﺠﻮر ﭘﺮﺳﺘﺶ‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻛﮫ در اﯾﻦ ﺻﻮرت ﺑﺎ آﻓﺮودﯾﺘﮫ در ﯾﻮﻧﺎن ﺷﺒﺎھﺖ دارد‪ .‬ھﻤﺎنﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ ﻋﺸﺘﺮ‪ -‬ﻣﯿﻠﯿﺘﺎ در ﺑﺎﺑﻞ‬
‫ﺑﻜﺎرت دﺧﺘﺮان ﭘﺮﺳﺘﻨﺪة ﺧﻮد را ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ھﺪﯾﮫ و ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻗﺒﻮل ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬زﻧﺎﻧﻲ ﻛﮫ در ﺷﮭﺮ ﺑﯿﺒﻠﻮس‬
‫ﻋﺒﺎدت آﺳﺘﺎرﺗﮫ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﮔﯿﺴﻮان ﺧﻮد را ﺑﮫ وي ﺗﻘﺪﯾﻢ ﻣﻲداﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﺧﻮد را ﺑﮫ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺑﯿﮕﺎﻧﮫاي ﻛﮫ در‬
‫‪pym‬‬

‫ﻣﻌﺒﺪ از آﻧﺎن ﺗﻘﺎﺿﺎي ھﻤﺨﻮاﺑﮕﻲ ﻣﻲﻛﺮد ﺗﺴﻠﯿﻢ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻧﯿﺰ ھﻤﺎن ﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ ﻋﺸﺘﺮ ﺧﺎﻃﺮﺧﻮاه ﺗﻤﻮز‬
‫ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬آﺳﺘﺎرﺗﮫ ﻧﯿﺰ در ھﻮاي آدوﻧﯿﺲ )ﯾﻌﻨﻲ رب( دل از ﻛﻒ داده ﺑﻮد‪ ،‬و ھﺮ ﺳﺎل در ﺑﯿﺒﻠﻮس و‬
‫ﭘﺎﻓﻮس )درﻗﺒﺮس(‪ ،‬ﺑﺮاي ﻛﺸﺘﮫﺷﺪن آدوﻧﯿﺲ از ﺿﺮﺑﺔ دﻧﺪان ﮔﺮاز‪ ،‬ﻣﺮاﺳﻤﻲ ﺑﺮﭘﺎ ﻣﻲداﺷﺘﻨﺪ و ﺳﺮو‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺳﯿﻨﮫ ﻣﻲﻛﻮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﮫ ھﺮ وﻗﺖ ﻛﮫ آدوﻧﯿﺲ از دﻧﯿﺎ ﻣﻲرﻓﺖ‪ ،‬دوﺑﺎره زﻧﺪه ﻣﻲﺷﺪ و در ﺑﺮاﺑﺮ ﭼﺸﻢ‬
‫ﭘﺮﺳﺘﻨﺪﮔﺎن ﺧﻮد ﺑﮫ آﺳﻤﺎن ﺻﻌﻮد ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬دﯾﮕﺮ از ﺧﺪاﯾﺎن ﻓﻨﯿﻘﻲ ﻣﻮﻟﻚ )ﯾﻌﻨﻲ ﺷﺎه( ﺧﺪاي ﺳﮭﻤﻨﺎﻛﻲ ﺑﻮد‬
‫ﻛﮫ ﻣﺮدم ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﻮد را زﻧﺪهزﻧﺪه در ﺑﺮاﺑﺮ ﺿﺮﯾﺢ او‪ ،‬ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﻲﺳﻮزاﻧﺪﻧﺪ‪ .‬ﯾﻚ ﺑﺎر ﻛﮫ‬

‫‪.co‬‬
‫ﺷﮭﺮ ﻛﺎرﺗﺎژ در ﺣﺼﺎر ﻓﻨﯿﻘﯿﺎن ﺑﻮد )‪ 307‬قم(‪ ،‬ﺑﺮ ﻗﺮﺑﺎﻧﮕﺎه اﯾﻦ ﺧﺪاي ﺧﺸﻤﻨﺎك‪ ،‬دوﯾﺴﺖ ﭘﺴﺮ از ﺑﮭﺘﺮﯾﻦ‬
‫ﺧﺎﻧﻮادهھﺎي ﺷﮭﺮ را ﺑﮫ آﺗﺶ اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎ ھﻤﺔ اﯾﻦ اﺣﻮال‪ ،‬ﻓﻨﯿﻘﯿﺎن ﺷﺎﯾﺴﺘﺔ آﻧﻨﺪ ﻛﮫ در ﺗﺎﻻر ﻣﻠﺘﮭﺎي ﻣﺘﻤﺪن ﻏﺮﻓﮫاي داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﭼﮫ‪ ،‬ﺑﮫ اﺣﺘﻤﺎل‬
‫ﻗﻮي‪ ،‬ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن اﯾﻦ ﻗﻮم اﻟﻔﺒﺎي ﻣﺼﺮي را ﺑﮫ ﻣﻠﺘﮭﺎي ﻗﺪﯾﻢ آﻣﻮﺧﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬ﻧﻤﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﮫ ﻋﺸﻖ ﺑﮫ ادﺑﯿﺎت‬

‫‪oo‬‬
‫ﺳﺒﺐ ﭘﯿﻮﺳﺘﮕﻲ ﻣﻠﺘﮭﺎي‬

‫اﺗﺤﺎد آﻧﮭﺎ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪﯾﮭﺎي ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ؛ ھﯿﭻ ﭼﯿﺰ ﺑﮭﺘﺮ از ﻛﺎر اﻧﺘﺸﺎر اﻟﻔﺒﺎ ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ ﻓﻨﯿﻘﯿﺎن‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ارﺗﺒﺎط ﻣﯿﺎن ﻓﺮھﻨﮓ و ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ را آﺷﻜﺎر ﺳﺎزد‪ .‬ﮔﺮﭼﮫ رواﯾﺎت ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ در اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﮫ اﺟﻤﺎع‬
‫دارد ﻛﮫ ﻓﯿﻨﻘﯿﺎن ﺳﺒﺐ داﺧﻞ ﺷﺪن اﻟﻔﺒﺎ ﺑﮫ ﯾﻮﻧﺎن ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﯿﻢ اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ را ﺑﮫ ﺻﻮرت ﯾﻘﯿﻨﻲ‬

‫‪yah‬‬
‫ﺑﭙﺬﯾﺮﯾﻢ‪ .‬ﺑﻌﯿﺪ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﻛﺮت ﻣﺮﻛﺰي ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ از آﻧﺠﺎ اﻟﻔﺒﺎ ﺑﮫ ﯾﻮﻧﺎن و ﻓﻨﯿﻘﯿﮫ‪ ،‬ھﺮدو‪ ،‬آﻣﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬وﻟﻲ‬
‫اﺣﺘﻤﺎل ﺑﯿﺸﺘﺮ آن اﺳﺖ ﻛﮫ از ھﺮﺟﺎ ﻓﻨﯿﻘﯿﺎن ﭘﺎﭘﯿﺮوس را ﺑﮫ دﺳﺖ آوردهاﻧﺪ‪ ،‬از ھﻤﺎﻧﺠﺎ ﻧﯿﺰ ﺑﮫ اﻟﻔﺒﺎ‬
‫دﺳﺘﺮس ﭘﯿﺪا ﻛﺮده ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن ﻓﻨﯿﻘﻲ‪ ،‬در ﺳﺎل ‪ 1100‬قم‪ ،‬ﭘﺎﭘﯿﺮوس را از ﻣﺼﺮ وارد ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ و‬
‫ﺷﻚ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ ﮔﯿﺎه‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﻠﺘﻲ ﻛﮫ ﻣﻲﺧﻮاھﺪ ﺻﻮرت ﺣﺴﺎب ﻧﮕﺎهدارد و آن را از ﺟﺎﯾﻲ ﺑﮫ ﺟﺎي‬
‫دﯾﮕﺮ ﺑﻔﺮﺳﺘﺪ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﺳﻮدﻣﻨﺪ و ﻣﻮردﺗﻮﺟﮫ ﺑﻮده اﺳﺖ؛ در ﻣﻘﺎﯾﺴﺔ ﺳﺒﻜﻲ ﻛﺎﻏﺬ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه از ﭘﺎﭘﯿﺮوس‪،‬‬
‫ﺑﺎ ﻟﻮﺣﮭﺎي ﺳﻨﮕﯿﻦ ﮔﻠﯿﻲ ﻛﮫ در ﺑﯿﻦاﻟﻨﮭﺮﯾﻦ ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲرﻓﺘﮫ‪ ،‬ﻣﻄﻠﺐ ﺑﺨﻮﺑﻲ واﺿﺢ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ھﻤﭽﻨﯿﻦ‬
‫@‪h‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎي ﻣﺼﺮي‪ ،‬ﺑﮫ درﺟﺎت زﯾﺎد‪ ،‬ﻋﺎﻟﯿﺘﺮ وﺑﮭﺘﺮ از ﻣﻘﺎﻃﻊ ھﺠﺎﯾﻲ ﻧﺎﭘﺨﺘﮫ و ﻣﻮرد اﺳﺘﻌﻤﺎل در ﺧﺎور‬
‫ﻧﺰدﯾﻚ ﺑﻮد‪ .‬در ﺳﺎل ‪ 960‬قم ﺣﯿﺮام‪ ،‬ﭘﺎدﺷﺎه ﺻﻮر‪ ،‬ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﺗﻘﺮب ﺑﮫ ﺧﺪاﯾﺎن‪ ،‬ﺟﺎﻣﻲ ﻣﻔﺮﻏﻲ ﺗﻘﺪﯾﻢ ﻛﺮد‬
‫ﻛﮫ ﺑﺮ آن ﺣﺮوف اﻟﻔﺒﺎ ﻧﻘﺶ ﺷﺪه ﺑﻮد؛ و ﻣﺸﺎ‪ ،‬ﭘﺎدﺷﺎه ﻣﻮآب‪ ،‬در ‪ 840‬قم‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﯾﺎدﮔﺎري از ﺑﺰرﮔﯿﮭﺎي‬
‫ﺧﻮد ﺑﺮ ﺳﻨﮕﻲ ﺗﮭﯿﮫ ﻛﺮد )ﻛﮫ اﻛﻨﻮن در ﻣﻮزة ﻟﻮور اﺳﺖ( و دﺳﺘﻮر داد ﻛﮫ آﻧﮭﺎ را ﺑﺎ ﯾﻜﻲ از ﻟﮭﺠﮫھﺎي‬
‫ﺳﺎﻣﻲ‪ ،‬از راﺳﺖ ﺑﮫ ﭼﭗ‪ ،‬ﺑﺎ ﺣﺮوف ﺷﺒﯿﮫ ﺣﺮوف ﻓﻨﯿﻘﻲ ﺑﻨﻮﯾﺴﻨﺪ‪ .‬ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن‪ ،‬ﺑﺮاي آﻧﻜﮫ از ﭼﭗ ﺑﮫ راﺳﺖ‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﻲﻧﻮﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺷﻜﻞ ﭘﺎرهاي ﺣﺮوف را ﻣﻌﻜﻮس ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ اﻟﻔﺒﺎي آﻧﺎن اﺳﺎﺳًﺎ ھﻤﺎن اﻟﻔﺒﺎي ﻓﻨﯿﻘﯿﺎن ﺑﻮد ﻛﮫ‬
‫ﺑﮫ اﯾﺸﺎن آﻣﻮﺧﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و ھﻤﺎن اﺳﺖ ﻛﮫ ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن ﺑﻌﺪھﺎ ﺑﮫ ﻣﺮدم اروﭘﺎ آﻣﻮﺧﺘﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﻤﺎدھﺎي ﻋﺠﯿﺐ‪،‬‬
‫ﺑﺪون ﺷﻚ‪ ،‬ﮔﺮاﻧﺒﮭﺎﺗﺮﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﻣﯿﺮاﺛﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ از ﺗﻤﺪﻧﮭﺎي ﻗﺪﯾﻢ ﺑﮫ ﻣﺎ رﺳﯿﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻗﺪﯾﻤﯿﺘﺮﯾﻦ ﻧﻮﺷﺘﺔ اﻟﻔﺒﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺗﺎﻛﻨﻮن ﺷﻨﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه از ﻓﻨﯿﻘﯿﮫ ﺑﮫ دﺳﺖ ﻧﯿﺎﻣﺪه‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ آن را در ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺳﯿﻨﺎ‬
‫ﯾﺎﻓﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬ﺳﺮوﯾﻠﯿﺎم ﻓﻠﯿﻨﺪرزﭘﺘﺮي در ﺳﺮاﺑﺔاﻟﺨﺎدم‪ -‬ﻛﮫ دھﻜﺪة ﻛﻮﭼﻜﻲ اﺳﺖ و ﻣﺼﺮﯾﺎن ﻗﺪﯾﻢ از اﻃﺮاف آن‬
‫‪set‬‬

‫ﺳﻨﮓ ﻓﯿﺮوزه اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﻲﻛﺮدهاﻧﺪ‪ -‬ﻧﻘﺸﮭﺎﯾﻲ ﺑﮫ دﺳﺖ آورده اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺎ زﺑﺎن ﻋﺠﯿﺒﻲ ﻧﻮﺷﺘﮫ ﺷﺪه و‬
‫ﺗﺎرﯾﺦ ﻧﻮﺷﺘﻦ آن ﻣﻌﻠﻮم ﻧﯿﺴﺖ؛ ﺷﺎﯾﺪ ﺑﮫ ﺣﺪود ‪ 2500‬قم ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬ﺑﺎ آﻧﻜﮫ ھﻨﻮز اﯾﻦ ﻧﻮﺷﺘﮫھﺎ ﺧﻮاﻧﺪه ﻧﺸﺪه‪،‬‬
‫آﺷﻜﺎر اﺳﺖ ﻛﮫ ﻧﮫ ﺧﻂ ھﯿﺮوﮔﻠﯿﻔﻲ اﺳﺖ و ﻧﮫ ﻧﻮﺷﺘﺔ ھﺠﺎﯾﻲ ﻣﯿﺨﻲ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﻣﯿﺨﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺎ ﺣﺮوف اﻟﻔﺒﺎ‬
‫ﻧﻮﺷﺘﮫ ﺷﺪه‪ .‬ﻧﯿﺰ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻓﺮاﻧﺴﻮي در زاﭘﻮﻧﺎ‪ ،‬واﻗﻊ در ﺟﻨﻮب ﺳﻮرﯾﮫ‪ ،‬ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﺔ ﻛﺎﻣﻠﻲ از اﻟﻮاح ﮔﻠﻲ‬
‫ﯾﺎﻓﺘﮫاﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﻌﻀﻲ از آﻧﮭﺎ ﺑﺎ ﺧﻂ ھﯿﺮوﮔﻠﯿﻔﻲ و ﺑﻌﻀﻲ دﯾﮕﺮ ﺑﺎ ﺣﺮوف اﻟﻔﺒﺎي ﺳﺎﻣﻲ ﻧﻮﺷﺘﮫ ﺷﺪه؛ ﭼﻮن‬
‫‪an‬‬

‫اﯾﻦ ﺷﮭﺮ در ﺣﻮاﻟﻲ ﺳﺎل ‪ 1200‬قم ﻣﻮﻗﺘﺎً وﯾﺮان ﺷﺪه‪ ،‬ﮔﻤﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮ آن اﺳﺖ ﻛﮫ ﺗﺎرﯾﺦ اﯾﻦ اﻟﻮاح ﻗﺮن‬
‫ﺳﯿﺰدھﻢ ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ؛ و از اﯾﻨﺠﺎ ﯾﻚ ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﻣﻌﻠﻮم ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ در آن ﻗﺮﻧﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﻣﺎ از‬
‫روي ﻧﺎداﻧﻲ آﻏﺎز ﺗﻤﺪن را از آﻧﺠﺎ ﻣﻲداﻧﯿﻢ‪ ،‬ﺗﻤﺪن ﭼﮫ اﻧﺪازه ﻗﺪﻣﺖ داﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪pym‬‬

‫در آن ﺳﻮي ﻓﻨﯿﻘﯿﮫ‪ ،‬در داﻣﻨﺔ ﺗﭙﮫھﺎي ﻟﺒﻨﺎن‪ ،‬ﺳﻮرﯾﮫ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﮫ ﻗﺒﺎﯾﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ آن در زﯾﺮ ﻓﺮﻣﺎن‬
‫ﭘﺎﯾﺘﺨﺘﻲ ﻛﮫ ھﻨﻮز ﺑﮫ اﯾﻦ ﻣﻲﺑﺎﻟﯿﺪ ﻛﮫ ﻛﮭﻨﮫﺗﺮﯾﻦ ﭘﺎﯾﺘﺨﮭﺎي ﺟﮭﺎن اﺳﺖ‪ -‬و ﺳﻮرﯾﺎن ﺗﺸﻨﺔ آزادي را در ﺧﻮد‬
‫ﺟﺎي داده اﺳﺖ‪ -‬دوﻟﺖ واﺣﺪي را ﺗﺸﻜﯿﻞ ﻣﻲدادﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎھﺎن دﻣﺸﻖ ﺗﺎ ﻣﺪت زﻣﺎﻧﻲ ﺑﺮ دوازده ﻣﻠﺖ ﻛﻮﭼﻚ‬
 ‫‪m‬‬
‫اﻃﺮاف ﺧﻮد ﺗﺴﻠﻂ داﺷﺘﻨﺪ و ﺑﺎ ﻛﺎﻣﯿﺎﺑﻲ در ﺑﺮاﺑﺮ آﺷﻮرﯾﺎن‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺳﻮرﯾﮫ را زﯾﺮ ﻓﺮﻣﺎن ﺧﻮد‬
‫درآوردﻧﺪ‪ ،‬اﯾﺴﺘﺎدﮔﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺮدم اﯾﻦ ﺷﮭﺮ از ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن ﺳﺎﻣﯿﻲ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ‪ ،‬از راه ﮔﺬﺷﺘﻦ ﻛﺎرواﻧﮭﺎي‬
‫ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ از ﻛﻮھﺴﺘﺎﻧﮭﺎ و ﺑﯿﺎﺑﺎﻧﮭﺎي ﺳﻮرﯾﮫ‪ ،‬ﺛﺮوت ﻓﺮاوان ﺑﮫ دﺳﺖ آورده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺻﻨﻌﺘﮕﺮان و ﻏﻼﻣﺎن‬

‫‪.co‬‬
‫ﺑﮫ ﺧﺪﻣﺖ اﯾﺸﺎن ﺑﺮﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ‪ ،‬و اﻟﺒﺘﮫ اﯾﻦ ﺧﺪﻣﺖ از روي رﺿﺎ و رﻏﺒﺖ اﻧﺠﺎم ﻧﻤﻲﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻣﺜﻼ‪ ،‬از‬
‫روي ﻣﺪارك روﺷﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ زﻣﺎﻧﻲ ﺑﻨﺎﯾﺎن اﺗﺤﺎدﯾﺔ ﺑﺰرﮔﻲ ﺗﺸﻜﯿﻞ دادﻧﺪ‪ ،‬و ﻛﺎرﮔﺮان ﻧﺎﻧﻮاﺧﺎﻧﮫھﺎ در‬
‫ﺷﮭﺮ ﻣﺎﮔﻨﺴﯿﺎ دﺳﺖ ﺑﮫ اﻋﺘﺼﺎب زدﻧﺪ؛ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﮫ ﺑﮫ ﻣﺪارك و ﻛﺘﯿﺒﮫھﺎ‪ ،‬ﺣﺎﻟﻲ ﺑﮫ ﺷﺨﺺ دﺳﺖ ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ‬
‫ﮔﻮﯾﻲ ﻧﺰاﻋﮭﺎ و ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﮭﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ ﻛﺎر را در ﯾﻜﻲ از ﺷﮭﺮھﺎي ﻗﺪﯾﻢ ﺳﻮرﯾﮫ اﺣﺴﺎس ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬آن‬
‫ﺻﻨﻌﺘﮕﺮان در ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻇﺮوف ﺳﻔﺎﻟﻲ زﯾﺒﺎ‪ ،‬ﺗﺮاﺷﯿﺪن ﻋﺎج و ﭼﻮب‪ ،‬ﺻﯿﻘﻠﻲ ﻛﺮدن ﺟﻮاھﺮات‪ ،‬و ﺑﺎﻓﺘﻦ‬

‫‪oo‬‬
‫ﭘﺎرﭼﮫھﺎي ﺧﻮﺷﺮﻧﮓ ﺑﺮاي آراﺳﺘﻦ زﻧﺎن ﺧﻮد ﻣﮭﺎرت ﻛﺎﻣﻞ داﺷﺘﮫاﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ آراﯾﺶ و آداب و اﺧﻼق ﻣﺮدم دﻣﺸﻖ ﺑﺎ ﻣﺮدم ﺑﺎﺑﻞ‪ ،‬ﻛﮫ در آن زﻣﺎن ﭘﺎرﯾﺲ ﺧﺎور زﻣﯿﻦ و ﺷﮭﺮ‬
‫ذوق و ﺳﻠﯿﻘﮫ ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﺷﺒﺎھﺖ داﺷﺖ‪ .‬ﻓﺤﺸﺎي دﯾﻨﻲ ﻧﯿﺰ در آن ﺷﮭﺮ راﯾﺞ ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﮫ‪ ،‬ﻣﺮدم‬

‫‪yah‬‬
‫ﺳﻮرﯾﮫ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎﯾﺮ ﻣﺮدم ﺧﺎور آﺳﯿﺎ‪ ،‬ﺣﺎﺻﻠﺨﯿﺰي زﻣﯿﻦ را ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻧﻤﺎدﯾﻦ در ﻣﺎدر ﺑﺰرگ ﯾﺎ‬
‫اﻻھﮫاي ﻣﺠﺴﻢ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ از ارﺗﺒﺎط ﺟﻨﺴﻲ وي ﺑﺎ ﻣﻌﺸﻮﻗﺶ ھﻤﺔ دﺳﺘﮕﺎھﮭﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺜﻞ زﻣﯿﻦ‬
‫ﺳﺮﻣﺸﻖ ﻣﻲﮔﯿﺮد و ﻧﯿﺮوھﺎي ﻃﺒﯿﻌﻲ ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲاﻓﺘﺪ؛ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﺮدن ﺑﻜﺎرت در ﻣﻌﺒﺪ ﺗﻨﮭﺎ‬
‫ﻋﻨﻮان ﺗﻘﺪﯾﻢ ﻛﺮدن ھﺪﯾﮫاي ﺑﮫ آﺳﺘﺎرﺗﮫ ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ در ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﺑﺎ اﯾﻦ اﻻھﮫ‪ ،‬در ﺑﺬل ﻧﻔﺲ و ﻋﺮض ﺑﮫ‬
‫اﻋﺘﻘﺎد اﯾﺸﺎن‪ ،‬ھﻤﭽﻮن ﺳﺮﻣﺸﻘﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﮫ زﻣﯿﻦ داده ﻣﻲﺷﺪ و ھﻤﺔ ﮔﯿﺎھﺎن و ﺟﺎﻧﻮران و ﻓﺮزﻧﺪان آدم‪،‬‬
‫ﻛﮫ در ﺗﺤﺖﺗﺄﺛﯿﺮ اﯾﻦ ﺗﻠﻘﯿﻦ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭼﺎرهاي ﺟﺰ ﺑﺎردارﺷﺪن و ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺜﻞ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬در آن ھﻨﮕﺎم‬
‫ﻛﮫ اﻋﺘﺪال رﺑﯿﻌﻲ ﻓﺮا ﻣﻲرﺳﯿﺪ‪ ،‬ﺟﺸﻦ آﺳﺘﺎرﺗﮫ را در ﺳﻮرﯾﮫ‪ ،‬ﻧﻈﯿﺮ ﺟﺸﻦ ﻛﻮﺑﻠﮫ در ﻓﺮﯾﮕﯿﺎ ﻛﮫ ﭘﯿﺶ از‬
‫@‪h‬‬
‫اﯾﻦ دﯾﺪﯾﻢ‪ ،‬در ﺷﮭﺮ ھﯿﺮاﭘﻮﻟﯿﺲ ﺑﺎ ﭼﻨﺎن ﺣﺮارت و ﺷﻮري ﺑﺮﭘﺎ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ ﺗﺎ ﺳﺮﺣﺪ ﺟﻨﻮن ﻛﺸﯿﺪه‬
‫ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬آواي ﻧﺎي و ﻃﺒﻞ ﺑﺎ ﺷﯿﻮن زﻧﺎن‪ ،‬در ﻣﺼﯿﺒﺖ آدوﻧﯿﺲ ﻣﺤﺒﻮب ﻣﺮدة آﺳﺘﺎرﺗﮫ‪ ،‬درھﻢ ﻣﻲآﻣﯿﺨﺖ‪ ،‬و‬
‫ﻛﺎھﻨﺎن ﺧﺼﻲ ﺷﺪه وﺣﺸﯿﺎﻧﮫ ﺑﮫ رﻗﺺ ﻣﻲﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ و ﺑﮫ ﺗﻦ ﺧﻮد ﺑﺎ ﻛﺎرد زﺧﻢ ﻣﻲزدﻧﺪ‪ .‬در آﺧﺮ ﻛﺎر‪،‬‬
‫ﺑﺴﯿﺎري از ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﺗﻨﮭﺎ ﺑﺮاي ﺗﻤﺎﺷﺎ آﻣﺪه ﺑﻮدﻧﺪﺧﻮﻧﺸﺎن از ﺷﻮق و ﺷﻮر ﺑﮫ ﺟﻮش ﻣﻲآﻣﺪ و ﺟﺎﻣﺔ ﺧﻮد‬
‫را ﺑﯿﺮون ﻣﻲآوردﻧﺪ و‪ ،‬ﺑﺮاي آﻧﻜﮫ وﻓﺎداري ھﻤﯿﺸﮕﻲ ﺧﻮد را در ﺧﺪﻣﺖ اﻻھﺔ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﺸﻦ ﺛﺎﺑﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪،‬‬
‫‪are‬‬

‫ﺑﮫ دﺳﺖ ﺧﻮد ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ را ﺧﺼﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﺗﺎرﯾﻜﻲ ﺷﺐ ﻓﺮا ﻣﻲرﺳﯿﺪ‪ ،‬ﻛﺎھﻨﺎن ﺣﺎﻟﺖ اﺷﺮاق‬
‫رازوراﻧﮫاي ﺑﮫ اﯾﻦ ﺟﺸﻦ ﻣﻲدادﻧﺪ‪ ،‬و آن ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﮫ ﮔﻮر ﺧﺪاي ﺟﻮان را ﻣﻲﺷﻜﺎﻓﺘﻨﺪ و ﺑﺎ ﻓﺮﯾﺎد ﺷﻌﻔﻲ‬
‫ﺑﮫ ھﻤﮕﺎن اﻋﻼم ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ آدوﻧﯿﺲ رب از ﻣﯿﺎن‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻟﺒﮭﺎي ﻣﺆﻣﻨﺎن و ﭘﺮﺳﺘﻨﺪﮔﺎن را ﺑﺎ روﻏﻨﻲ ﻣﺴﺢ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و در ﮔﻮش ھﺮﻛﺲ ﺑﮫ ﻧﺠﻮا‬
‫ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ ﻛﮫ وي ﻧﯿﺰ روزي از ﮔﻮر ﺧﻮد ﺑﮫ ﭘﺎ ﺧﻮاھﺪ ﺧﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫ﺧﺪاﯾﺎن دﯾﮕﺮ ﺳﻮرﯾﮫ ﻛﻤﺘﺮ از آﺳﺘﺎرﺗﮫ ﺗﺸﻨﺔ ﺧﻮن ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ .‬درﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻛﺎھﻨﺎن ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﮫ ﺧﺪاي ﻋﺎﻣﻲ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ﻣﺸﺘﻤﻞ ﺑﺮ ھﻤﺔ ﺧﺪاﯾﺎن ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﻮد و‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻟﻮھﯿﻢ ﯾﮭﻮدﯾﺎن‪ ،‬آن ﺧﺪا را ﺑﮫ ﻧﺎم ال ﯾﺎ اﯾﻠﻮ‬
‫ﻣﻲﻧﺎﻣﯿﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﺮدم ﺑﮫ اﯾﻦ ﺧﺪاي ﺳﺮ داﻧﺘﺰاﻋﻲ ﺗﻮﺟﮭﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ و ھﻤﺎن ﺑﻌﻞ را ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﯿﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻ اﯾﻦ‬
‫»ﺷﮭﺮ‪ -‬ﺧﺪا« را ﺑﺎ ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﯾﻜﻲ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﻧﯿﺰ آﺳﺘﺎرﺗﮫ را ﺑﺎ ﻣﺎه ﯾﻜﻲ ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ؛ ﭼﻮن ﻛﺎر ﺳﺨﺘﻲ‬
‫‪an‬‬

‫ﭘﯿﺶ ﻣﻲآﻣﺪ‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﻮد را ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﻨﯿﻘﯿﺎن ﺑﮫ اﯾﻦ ﺷﮭﺮ‪ -‬ﺧﺪا ﺗﻘﺪﯾﻢ‪ ،‬و ﺑﺮاي او ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺮدان‪ ،‬ھﻤﭽﻮن ﺑﺮاي روز ﻋﯿﺪي‪ ،‬ﺧﻮد را ﻣﻲآراﺳﺘﻨﺪ و ﺑﮫ ﻗﺮﺑﺎﻧﮕﺎه ﻣﻲآﻣﺪﻧﺪ؛ ﺑﺎﻧﮓ ﻛﻮﻓﺘﻦ ﻃﺒﻞ و‬
‫دﻣﯿﺪن در ﻧﻲ ﺑﮫ اﻧﺪازهاي ﺑﻮد ﻛﮫ ﻓﺮﯾﺎد ﻛﻮدﻛﺎﻧﻲ را ﻛﮫ در داﻣﺎن ﺧﺪا ﻣﻲﺳﻮﺧﺘﻨﺪ ﺧﺎﻣﻮش ﻣﻲﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬
‫وﻟﻲ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﮫ ﻗﺮﺑﺎﻧﯿﮭﺎﯾﻲ ﻣﻲﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ ﻛﮫ وﺣﺸﯿﮕﺮي آﻧﮭﺎ ﻛﻤﺘﺮ از اﯾﻦ ﺑﻮد؛ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻛﮫ ﻛﺎھﻨﺎن ﺑﮫ‬
‫‪pym‬‬

‫ﺧﻮد زﺧﻢ ﻣﻲزدﻧﺪ ﺗﺎ ﺧﻮن آﻧﺎن ﻗﺮﺑﺎﻧﮕﺎه را رﻧﮕﯿﻦ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﭘﻮﺳﺖ ﺧﺘﻨﮫﮔﺎه ﻛﻮدك را ﺑﮫ ﺟﺎي زﻧﺪﮔﻲ ﺗﻘﺪﯾﻢ‬
‫ﺧﺪاﯾﺎن ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﻛﺎھﻨﺎن ﻣﺒﻠﻐﻲ ﭘﻮل‪ ،‬در ﺑﮭﺎي ھﻤﯿﻦ ﭘﻮﺳﺖ‪ ،‬از ﻃﺮف ﺧﺪاﯾﺎن ﻣﻲﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ اﯾﻦ‬
‫ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻛﺎر ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﻮدك ﭘﺎﯾﺎن ﻣﻲﭘﺬﯾﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﮫ ھﺮ ﺻﻮرت‪ ،‬ﻻزم ﺑﻮد ﺑﮫ ھﺮ ﻃﺮﯾﻘﻲ ﻛﮫ ﻣﻲﺷﻮد ﺧﺪا را‬
 ‫‪m‬‬
‫راﺿﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭼﮫ ﻣﺮدم ﺧﺪاﯾﺎن را ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺧﻮد ﺑﺎ ھﻮﺳﻲ ﻣﻄﺎﺑﻖ ھﻮﺳﮭﺎي ﺧﻮﯾﺶ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و آن‬
‫ﺧﺪاﯾﺎن اﻋﺘﻨﺎﯾﻲ ﺑﮫ ﺟﺎن آدﻣﻲ ﯾﺎ زاري و اﺷﻜﺮﯾﺰي زﻧﺎﻧﮫ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫در ﻣﯿﺎن ﻗﺒﯿﻠﮫھﺎي ﺳﺎﻣﻲ‪ ،‬ﻛﮫ در ﺟﻨﻮب ﺳﻮرﯾﮫ ھﻤﮫ ﺟﺎ را ﺑﺎ زﺑﺎﻧﮭﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺧﻮد ﭘﺮﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻋﺎدات و آداﺑﻲ ﺷﺒﯿﮫ ﺑﮫ آﻧﭽﮫ ﻛﮫ ﮔﻔﺘﯿﻢ وﺟﻮد داﺷﺖ ﻛﮫ اﮔﺮ اﺧﺘﻼﻓﻲ در آﻧﮭﺎ دﯾﺪه ﻣﻲﺷﺪ ﺗﻨﮭﺎ از ﺣﯿﺚ اﺳﻢ‬
‫و ﺟﺰﺋﯿﺎت ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮ ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﺣﺮام ﺑﻮد ﻛﮫ »ﻛﻮدﻛﺎن ﺧﻮد را از ﻣﯿﺎن آﺗﺶ ﺑﮕﺬراﻧﻨﺪ«‪ ،‬وﻟﻲ ھﺮ وﻗﺖ ﻻزم‬
‫ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﺣﺮﻣﺖ را ﻧﺎدﯾﺪه ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﻛﺎر اﺑﺮاھﯿﻢ ﻛﮫ ﻧﺰدﯾﻚ ﺑﻮد ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﻮد ﺳﺤﺎق ارا ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬و‬
‫آﮔﺎﻣﻤﻨﻮن ﻛﮫ اﯾﻔﯿﮕﻨﯿﺎ را ﻗﺮﺑﺎن ﻛﺮد‪ ،‬ھﻤﮫ در دﻧﺒﺎل آن ﻋﺎدت ﻗﺪﯾﻤﯿﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ ﻣﺮدم ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺧﺪاﯾﺎن را‬

‫‪oo‬‬
‫ﺑﺎ رﯾﺨﺘﻦ ﺧﻮد آدﻣﻲ ﺧﺮﺳﻨﺪ ﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬ﻣﺸﺎ‪ ،‬ﭘﺎدﺷﺎه ﻣﻮآب‪ ،‬ﭘﺴﺮ ارﺷﺪ ﺧﻮد را ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﺮد ﺗﺎ ﺷﮭﺮ را ﻛﮫ در‬
‫ﻣﺤﺎﺻﺮة دﺷﻤﻨﺎن ﺑﻮد از ﻣﺤﺎﺻﺮه ﺑﯿﺮون آورد‪ ،‬و ﭼﻮن ﻣﺴﺌﻮل وي اﺟﺎﺑﺖ و ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻓﺮزﻧﺪش ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﮫ‬
‫ﺷﺪ‪ ،‬ھﻔﺖ ھﺰار ﻧﻔﺮ از ﺑﻨﻲاﺳﺮاﺋﯿﻞ را ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﺷﻜﺮﮔﺰاري از دم ﺷﻤﺸﯿﺮ ﮔﺬراﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺳﺮزﻣﯿﻦ‪ ،‬از‬
‫آن زﻣﺎن ﻛﮫ ﺑﮫ روزﮔﺎر ﺳﻮﻣﺮﯾﺎن‪ ،‬ﻋﻤﻮرﯾﺎن در ﺟﻠﮕﮫھﺎي اﻃﺮاف ﻋﻤﻮر ﺑﯿﺎﺑﺎﻧﮕﺮدي ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ )‪2800‬‬

‫‪yah‬‬
‫قم(‪ ،‬ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﺑﺎ ﺧﺸﻢ ﻣﻘﺪس و آﺳﻤﺎﻧﻲ ﺧﻮﯾﺶ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻛﻨﻌﺎﻧﯿﺎن رﯾﺨﺘﻨﺪ‪ ،‬و آن زﻣﺎن ﻛﮫ‬
‫ﺳﺎرﮔﻦ‪ ،‬ﺷﺎه آﺷﻮر‪ ،‬ﺑﺮ ﺳﺎﻣﺮه‪ ،‬و ﺑﺨﺘﻨﺼﺮ ﺑﺮ اورﺷﻠﯿﻢ ﻣﺴﻠﻂ ﺷﺪ )‪597‬قم(‪ ،‬ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ درة ﻧﮭﺮ اردن ﺑﺎ‬
‫ﺧﻮن ﻓﺮزﻧﺪان آدم ﺳﯿﺮاب ﻣﻲﺷﺪه‪ ،‬و اﯾﻦ ﺧﻮﻧﺮﯾﺰي ﻣﺎﯾﺔ ﻣﺴﺮت ﺑﺴﯿﺎري از‬

‫ﺧﺪاﯾﺎن ﺟﻨﮓ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺎم ﻣﻮآﺑﯿﺎن و ﻛﻨﻌﺎﻧﯿﺎن و ادوﻣﯿﺎن و ﻓﻠﺴﻄﯿﺎن و آراﻣﯿﺎن را ﺑﺪﺷﻮاري ﻣﻲﺗﻮان‬
‫در ﻓﮭﺮﺳﺖ ﻓﺮھﻨﮕﻲ و ﺗﻤﺪن ﺑﺸﺮﯾﺖ وارد ﻛﺮد‪ .‬ﻣﻨﻜﺮ آن ﻧﯿﺴﺘﯿﻢ ﻛﮫ آراﻣﯿﺎن‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺜﻞ ﻓﺮاواﻧﻲ ﻛﮫ‬
‫داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬در ھﻤﮫ ﺟﺎ ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﺷﺪﻧﺪ و زﺑﺎن آﻧﺎن زﺑﺎن ﻣﺸﺘﺮﻛﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ ﻣﺮدم ﺧﺎور ﻧﺰدﯾﻚ‪ ،‬ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ آن‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫@‪h‬‬
‫ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ؛ ﺣﺮوف اﻟﻔﺒﺎﯾﻲ ﻛﮫ از ﻣﺼﺮﯾﺎن ﯾﺎ ﻓﻨﯿﻘﯿﺎن ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺟﺎﻧﺸﯿﻦ ﺧﻄﻨﻮﯾﺴﻲ ﻣﯿﺨﻲ‬
‫ھﺠﺎﯾﻲ ﺑﯿﻦاﻟﻨﮭﺮﯾﻦ ﺷﺪ؛ ھﻤﯿﻦ ﺧﻂ‪ ،‬ﻛﮫ اﺑﺘﺪا وﺳﯿﻠﺔ ﻛﺎر در ﻣﺒﺎدﻻت ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻌﺪھﺎ وﺳﯿﻠﺔ اﻧﺘﻘﺎل‬
‫ادﺑﯿﺎت و‪ ،‬در آﺧﺮ ﻛﺎر‪ ،‬ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻟﻐﺖ و زﺑﺎن ﺣﻀﺮت ﻣﺴﯿﺢ و اﻟﻔﺒﺎﯾﻲ ﻛﮫ ھﻢ اﻣﺮوز اﻋﺮاب دارﻧﺪ‬
‫درآﻣﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ اﯾﻨﻜﮫ اﺳﻢ اﯾﻦ اﻗﻮام در ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﺎﻧﺪه از آن ﺟﮭﺖ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﻛﺎرھﺎي ﺑﺰرﮔﻲ اﻧﺠﺎم‬
‫دادهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪن ﻧﺎﻣﺸﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮ از آن ﺟﮭﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ ھﺮﻛﺪام در ﺻﺤﻨﺔ ﻏﻢاﻧﮕﯿﺰ ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ ﻧﻘﺸﻲ‬
‫‪are‬‬

‫ﺑﺮ ﻋﮭﺪه داﺷﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬اﻛﻨﻮن وﻗﺖ آن اﺳﺖ ﻛﮫ درﺑﺎرة ﻗﻮم ﯾﮭﻮد ﺑﺎدﻗﺖ و ﺗﻔﺼﯿﻠﻲ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ھﻤﺴﺎﯾﮕﺎن اﯾﻦ‬
‫ﻗﻮم ﺑﮫ ﻣﻄﺎﻟﻌﮫ و ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺑﭙﺮدازﯾﻢ‪ .‬ﮔﺮﭼﮫ از ﻟﺤﺎظ ﺷﻤﺎرة ﻧﻔﻮس‪ ،‬و ﻛﻤﻲ وﺳﻌﺖ ﺳﺮزﻣﯿﻨﻲ ﻛﮫ در آن‬
‫ﺑﮫﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺷﺎﯾﺴﺘﺔ اﯾﻦ ھﻤﮫ ﺗﻮﺟﮫ ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻧﻤﻲرﺳﻨﺪ‪ ،‬از آن ﺟﮭﺖ ﻛﮫ ﻣﯿﺮاث ادﺑﻲ ﺑﺰرﮔﻲ ﺑﺮاي‬
‫ﻣﺮدم ﺟﮭﺎن ﺑﺎﻗﻲ ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬و دو دﯾﻦ ﻣﮭﻢ ﺟﮭﺎن از ﺳﺮزﻣﯿﻦ اﯾﺸﺎن ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﮫ‪ ،‬و ﻣﺮدان ﺑﺴﯿﺎر ھﻮﺷﻤﻨﺪي‬
‫در ﻣﯿﺎﻧﺸﺎن ﻃﻠﻮع ﻛﺮده‪ ،‬ﻻزم اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺤﺚ ﻣﻔﺼﻠﺘﺮي از آﻧﺎن در اﯾﻦ ﻛﺘﺎب ﺑﮫ ﻋﻤﻞ آﯾﺪ‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوازدھﻢ‬

‫ﻗﻮم ﯾﮭﻮد‬
‫‪an‬‬

‫‪ -I‬ارض ﻣﻮﻋﻮد‬
‫‪pym‬‬

‫ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ‪ -‬اﻗﻠﯿﻢ‪ -‬دورة ﻣﺎﻗﺒﻞ ﺗﺎرﯾﺦ‪ -‬ﻣﻠﺖ اﺑﺮاھﯿﻢ – ﯾﮭﻮدﯾﺎن در ﻣﺼﺮ‪ -‬ﺳﻔﺮ ﺧﺮوج‪ -‬ﻓﺘﺢ ﻛﻨﻌﺎن‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪهاي ﭼﻮن ﺑﺎﻛﻞ ﯾﺎ ﻣﻮﻧﺘﺴﻜﯿﻮ‪ ،‬ﻛﮫ دوﺳﺖ داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎرﯾﺦ را ﺑﺎ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎ ﺗﻮﺿﯿﺢ و ﺗﻔﺴﯿﺮ ﻛﻨﺪ‪،‬‬
‫درﺑﺎرة ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ ﺻﻔﺤﺎت ﻓﺮاواﻧﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻨﻮﯾﺴﺪ‪ .‬ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ‪ ،‬از دان در ﺷﻤﺎل ﺗﺎ ﺑﺌﺮﺳﺒﻊ در‬
‫ﺟﻨﻮب‪ ،‬ﺑﯿﺶ از دوﯾﺴﺖ و ﭼﮭﻞ ﻛﯿﻠﻮﻣﺘﺮ ﻃﻮل دارد‪ ،‬و ﻋﺮض آن‪ ،‬از ﺟﺎﯾﮕﺎه ﻓﻠﺴﻄﯿﺎن در ﺑﺎﺧﺘﺮ ﺗﺎ ﻣﺤﻞ‬

‫‪.co‬‬
‫ﺳﻮرﯾﺎن و آراﻣﯿﺎن و ﺑﻨﻮﻋﻤﻮن و ﻣﻮآﺑﯿﺎن و ادوﻣﯿﺎن در ﺧﺎور‪ ،‬ﻣﯿﺎن ﭼﮭﻞ و ﺻﺪ و ﺳﻲ ﻛﯿﻠﻮﻣﺘﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ ﺑﺮاي ﺳﺮزﻣﯿﻨﻲ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻛﻤﻲ وﺳﻌﺖ‪ ،‬ﺷﺨﺺ ﺗﻮﻗﻊ آن ﻧﺪارد ﻛﮫ ﻧﻘﺶ ﺑﺰرﮔﻲ در ﺗﺎرﯾﺦ داﺷﺘﮫ ﯾﺎ‬
‫ﭘﺲ از ﺧﻮد اﺛﺮي‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺘﺮ از اﺛﺮ ﺑﺎﺑﻞ و آﺷﻮر و ﭘﺎرس و ﺷﺎﯾﺪ ﺑﺰرﮔﺘﺮ از اﺛﺮ ﻣﺼﺮ و ﯾﻮﻧﺎن‪ ،‬ﺑﺮﺟﺎي‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ ﯾﺎ ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ در آن ﺑﻮده ﻛﮫ در ﻧﯿﻤﮫ راه ﻣﯿﺎن ﭘﺎﯾﺘﺨﺘﮭﺎي ﻧﯿﻞ و‬
‫ﭘﺎﯾﺘﺨﺘﮭﺎي دﺟﻠﮫ و ﻓﺮات ﻗﺮار داﺷﺘﮫ؛ ھﻤﯿﻦ وﺿﻊ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﻲ ﺳﺒﺐ آن ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ ﺑﮫ ﺻﻮرت‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﺮﻛﺰ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ درآﯾﺪ‪ ،‬و از ھﻤﯿﻦ راه ﺟﻨﮓ ﺑﮫ آن ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﻛﺸﯿﺪه ﺷﻮد‪ .‬ﻋﺒﺮاﻧﯿﺎن ﺑﺪﺑﺨﺖ ﺑﺎرھﺎ ﻧﺎﭼﺎر‬
‫ﺷﺪﻧﺪ ﻛﮫ در ﺟﻨﮓ ﻣﯿﺎن اﻣﭙﺮاﻃﻮرﯾﮭﺎ ﺑﮫ ﯾﻜﻲ از ﻃﺮﻓﯿﻦ ﺑﭙﯿﻮﻧﺪﻧﺪ و ﺟﺰﯾﮫ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ ﯾﺎ در زﯾﺮ ﭘﺎي‬
‫ﺟﻨﮕﺎوران ﻟﮕﺪﻣﺎل ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ ﺗﻮرات‪ ،‬و ﺗﻮﺟﮫ ﺑﮫ زاري و ﻓﺮﯾﺎد ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن ﻣﺰاﻣﯿﺮ و ﭘﯿﺎﻣﺒﺮاﻧﻲ‬
‫ﻛﮫ در ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ ﺧﻮد از آﺳﻤﺎن ﯾﺎري ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻠﻮم ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﯾﮭﻮد را ﭼﮫ ﺧﻄﺮھﺎﯾﻲ‬

‫‪yah‬‬
‫ﺗﮭﺪﯾﺪ ﻣﻲﻛﺮده و در واﻗﻊ‪ ،‬ﻣﯿﺎن دو ﺳﻨﮓآﺳﯿﺎب زﺑﺮﯾﻦ و زﯾﺮﯾﻦ ﺑﯿﻦاﻟﻨﮭﺮﯾﻦ و ﻣﺼﺮ‪ ،‬ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ در ﺣﺎل‬
‫ﻧﺮمﺷﺪن ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﺎرﯾﺦ اﻗﻠﯿﻤﻲ اﯾﻦ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﯾﻚ ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﺑﺮ ﻣﺎ آﺷﻜﺎر ﻣﻲﺳﺎزد ﻛﮫ ﻛﺎخ ﺗﻤﺪن ﭼﮫ اﻧﺪازه در ﻣﻌﺮض آﻓﺎت‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬و دو دﺷﻤﻦ ﺑﺰرگ آن‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﺗﻮﺣﺶ و ﺧﺸﻜﻲ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﮫ ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ در ﻛﻤﯿﻦ وﯾﺮان ﻛﺮدن آن‬
‫ﻧﺸﺴﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ در ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮ ﻓﻘﺮات ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﻛﮫ در اﺳﻔﺎر ﭘﻨﺠﮕﺎﻧﺔ ﺗﻮرات آﻣﺪه‪» ،‬ﺷﯿﺮ و‬
‫ﺷﮭﺪ ﺟﺎري ﺑﻮده«‪ .‬ﯾﻮﺳﻔﻮس‪ ،‬در ﻗﺮن اول ﻣﯿﻼدي؛ درﺑﺎرة ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ و ﻣﺮدم آن ﭼﻨﯿﻦ ﻧﻮﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪:‬‬
‫@‪h‬‬
‫»رﻃﻮﺑﺖ آن ﺑﺮاي ﻛﺸﺎورزي ﻛﺎﻓﻲ‪ ،‬و ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺒﺎﯾﻲ اﺳﺖ‪ .‬درﺧﺘﺎن‬

‫ﻓﺮاوان دارد و ﻣﯿﻮهھﺎي ﭘﺎﯾﯿﺰة ﺟﻨﮕﻠﻲ و ﺑﺴﺘﺎﻧﻲ در آن ﺑﺴﯿﺎر اﺳﺖ… رودﺧﺎﻧﮫھﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﻃﺒﯿﻌﻲ‬
‫ﺑﮫ ﻛﺎر آﺑﯿﺎري ﺑﺨﻮرد زﯾﺎد ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ رﻃﻮﺑﺖ زﻣﯿﻦ از ﺑﺎران اﺳﺖ ﻛﮫ ھﻤﯿﺸﮫ ﻛﻔﺎف اﺣﺘﯿﺎج را‬
‫ﻣﻲدھﺪ‪ «.‬در ازﻣﻨﺔ ﻗﺪﯾﻢ ﺑﺎران ﺑﮭﺎري را‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﺎﯾﮫ ﺳﯿﺮاب ﺷﺪن زﻣﯿﻦ ﺑﻮد؛ در آباﻧﺒﺎرھﺎﯾﻲ ذﺧﯿﺮه‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ھﻨﮕﺎم ﺿﺮورت از اﯾﻦ آباﻧﺒﺎرھﺎ‪ ،‬ﯾﺎ از ﭼﺎھﮭﺎي ﻓﺮاواﻧﻲ ﻛﮫ در ﺳﺮاﺳﺮ ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ ﺣﻔﺮ ﺷﺪه‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬آب ﺑﮫ ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ ﻣﻲآوردﻧﺪ و ﺑﺎ ﺷﺒﻜﮫاي از ﻣﺠﺎري آن را ﺑﮫ ﻣﺼﺮف ﻛﺸﺎورزي ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪﻧﺪ؛‬
‫اﯾﻦ‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﻨﯿﺎن ﻣﺎدي ﺗﻤﺪن ﯾﮭﻮد را ﺗﺸﻜﯿﻞ ﻣﻲداد‪ .‬از زﻣﯿﻨﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ آﺑﯿﺎري ﻣﻲﺷﺪ ﮔﻨﺪم و ﺟﻮ‬
‫و ﭼﺎودار ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﻲآﻣﺪ‪ ،‬و ﺑﺮ داﻣﻨﺔ ﻛﻮھﮭﺎ درﺧﺘﺎن ﻣﻮ و زﯾﺘﻮن و اﻧﺠﯿﺮ و ﺧﺮﻣﺎ و ﻣﯿﻮهھﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‬
‫دﯾﮕﺮ ﺣﺎﺻﻞ ﻧﯿﻜﻮ ﻣﻲداد‪ .‬ﭼﻮن ﺟﻨﮕﻲ در ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ و اﯾﻦ زﻣﯿﻨﮭﺎﯾﻲ را ﻛﮫ ﺑﮫ زﺣﻤﺖ آﺑﺎد ﻧﮕﺎه داﺷﺘﮫ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺎﯾﺮ ﻣﻲﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬ﯾﺎ ﻛﺸﻮرﮔﺸﺎﯾﺎن ﻣﺮدﻣﻲ را ﻛﮫ ﺑﮫ آﺑﺎدي اﯾﻦ اراﺿﻲ ﻣﻲﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ ﺑﮫ ﺗﺒﻌﯿﺪ‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺰودي ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻗﻔﺮ و ﺻﺤﺮاﯾﻲ ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬و در ﻣﺪت ﭼﻨﺪ ﺳﺎل آﻧﭽﮫ‬
‫ﻧﺴﻠﮭﺎي ﻣﺘﻮاﻟﻲ آﺑﺎد ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ از ﻣﯿﺎن ﻣﻲرﻓﺖ‪ .‬از روي زﻣﯿﻨﮭﺎي ﻗﻔﺮ و واﺣﮫھﺎي ﻧﺎﭼﯿﺰ و ﭘﺮاﻛﻨﺪهاي‬
‫ﻛﮫ اﻛﻨﻮن در ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬و ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﭘﺲ از ھﺠﺪه ﻗﺮن درﺑﮫدري و ﭘﺮاﻛﻨﺪﮔﻲ و ﭼﺸﯿﺪن ﻋﺬاب‬
‫ﺑﮫ آﻧﮭﺎ ﺑﺎزﮔﺸﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬ھﺮﮔﺰ ﻧﻤﻲﺗﻮان درﯾﺎﻓﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ ﺳﺮزﻣﯿﻦ در آن زﻣﺎﻧﮭﺎي دور ﭼﮫ اﻧﺪازه آﺑﺎد و‬
‫ﺣﺎﺻﻠﺨﯿﺰ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫ﺗﺎرﯾﺦ ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ ﻛﮭﻨﮫﺗﺮ از آن اﺳﺖ ﻛﮫ اﺳﻘﻒ آﺷﺮ ﻓﺮض ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻘﺎﯾﺎي دورة ﻧﺌﺎﻧﺪرﺗﺎل از ﻧﻮاﺣﻲ‬
‫ﻣﺠﺎور درﯾﺎي ﺟﻠﯿﻞ ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه‪ ،‬و ﭘﻨﺞ اﺳﺘﺨﻮاﻧﺒﻨﺪي ﻧﺌﺎﻧﺪرﺗﺎل ﺑﺘﺎزﮔﻲ در ﻏﺎري ﻧﺰدﯾﻚ ﺣﯿﻔﺎ ﻛﺸﻒ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﺑﮫ اﺣﺘﻤﺎل ﻗﻮي‪ ،‬ﻓﺮھﻨﮓ ﻣﻮﺳﺘﺮي‪ ،‬ﻛﮫ در ﺣﻮاﻟﻲ ‪000،40‬قم در اروﭘﺎ ﺑﮫ ﮔﻞ ﻧﺸﺴﺘﮫ ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﺎ‬
‫‪pym‬‬

‫ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ اﻣﺘﺪاد داﺷﺘﮫ‪ .‬در ارﯾﺤﺎ‪ ،‬ﺿﻤﻦ ﺣﻔﺎري ﻛﻒ اﻃﺎﻗﮭﺎ‪ ،‬آﺗﺸﺪاﻧﮭﺎﯾﻲ از ﻋﺼﺮ ﻧﻮﺳﻨﮕﻲ ﺑﯿﺮون آﻣﺪه‬
‫ﻛﮫ ﺗﺎرﯾﺦ ﻧﺎﺣﯿﮫ را ﺑﮫ اواﺳﻂ ﻋﺼﺮ ﻣﯿﺎﻧﺔ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻣﻔﺮغ )‪1600-2000‬قم( ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ؛ در آن زﻣﺎن‬
‫ﺷﮭﺮھﺎي ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ و ﺳﻮرﯾﮫ ﺑﮫ اﻧﺪازهاي ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ ﺑﻮده ﻛﮫ ﻣﺼﺮﯾﺎن را ﺑﮫ ﺧﯿﺎل ﺗﺴﺨﯿﺮ آﻧﮭﺎ اﻧﺪاﺧﺘﮫ اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫در ﻗﺮن ﭘﺎﻧﺰدھﻢ ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد ارﯾﺤﺎ ﺷﮭﺮ ﺑﺎروداري ﺑﻮد‪ ،‬و ﺑﺮ آن ﺷﺎھﺎﻧﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ ﺳﯿﺎدت‬
‫ﻣﺼﺮ را ﻗﺒﻮل داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬در ﮔﻮرھﺎي آن ﭘﺎدﺷﺎھﺎن‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ ھﯿﺌﺖ ﻋﻠﻤﻲ ﮔﺎرﺳﺘﺎﻧﮓ اﻛﺘﺸﺎف و‬
‫ﺣﻔﺎري ﺷﺪه‪ ،‬ﺻﺪھﺎ ﮔﻠﺪان و ھﺪاﯾﺎي ﻣﺨﺼﻮص ﻣﺮدﮔﺎن و ﭼﯿﺰھﺎي دﯾﮕﺮ ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه‪ ،‬و ھﻤﮫ ﻧﺸﺎن‬

‫‪.co‬‬
‫ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ در زﻣﺎن ﺗﺴﻠﻂ ھﯿﻜﺴﻮﺳﮭﺎ زﻧﺪﮔﻲ در اﯾﻦ ﺷﮭﺮ وﺿﻊ ﺑﺴﺎﻣﺎﻧﻲ داﺷﺘﮫ‪ ،‬و در روزﮔﺎر ﻣﻠﻜﮫ‬
‫ﺣﺘﺸﭙﺴﻮت وﺗﺤﻮﻃﻤﺲ ﺳﻮم ﺷﮭﺮ ارﯾﺤﺎ داراي ﺗﻤﺪن و ﻓﺮھﻨﮓ ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﮫاي ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ھﺮ روز ﺑﯿﺶ از‬
‫ﭘﯿﺶ اﯾﻦ ﻧﻜﺘﮫ ﺑﺮ ﻣﺎ روﺷﻦ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ ﺗﺎرﯾﺨﻲ ﻛﮫ ﺑﺮاي آﻏﺎز ﺗﺎرﯾﺦ و ﺗﻤﺪن ﻣﻠﻞ و اﻗﻮام ﻣﻌﯿﻦ ﻛﺮدهاﯾﻢ‬
‫ﺗﻨﮭﺎ ﻧﺸﺎﻧﺔ ﻧﺎداﻧﻲ ﻣﺎﺳﺖ‪ .‬ﻧﺎﻣﮫھﺎي ﺗﻞاﻟﻌﻤﺎرﻧﺔ ﻣﻨﻈﺮه و ﻧﻘﺸﮫاي از زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺮدم را در ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ و‬
‫ﺳﻮرﯾﮫ‪ ،‬ﻣﻘﺎرن ﺑﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﺑﮫ درة ﻧﯿﻞ ﮔﺎم ﻧﮭﺎدهاﻧﺪ‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺎ ﻣﺠﺴﻢ ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬اﮔﺮ ﺑﮫ ﯾﻘﯿﻦ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻧﺘﻮان ﮔﻔﺖ‪ ،‬ﻻاﻗﻞ اﺣﺘﻤﺎل ﻗﻮي ھﺴﺖ ﻛﮫ ﺑﺎﯾﺪ‪ ،‬از ﻛﻠﻤﺔ »ﺣﺒﯿﺮو« ﯾﺎ »ﻋﺒﯿﺮو« ﻛﮫ در آن ﻧﺎﻣﮫھﺎ آﻣﺪه‪،‬‬
‫ﻣﻘﺼﻮد ھﻤﺎن ﻋﺒﺮاﻧﯿﺎن ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﭼﻨﺎن ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ﻣﻠﺖ اﺑﺮاھﯿﻢ از ﺷﮭﺮ اور‪ ،‬واﻗﻊ در ﺳﻮﻣﺮ‪ ،‬ﻣﮭﺎﺟﺮت ﻛﺮده و‪ ،‬در ﺣﻮاﻟﻲ‬

‫‪yah‬‬
‫‪2200‬قم و ھﺰار ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از ﻣﻮﺳﻲ‪ ،‬در ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ ﻣﺴﺘﻘﺮ ﺷﺪهاﻧﺪ؛ ﭘﯿﺮوزي اﯾﺸﺎن ﺑﺮ ﻛﻨﻌﺎﻧﯿﺎن ھﻤﺎن‬
‫اﺳﺘﯿﻼي ﻋﺒﺮاﻧﯿﺎن ﺑﺮ زﻣﯿﻨﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﺧﺪا ﺑﮫ آﻧﺎن وﻋﺪه داده ﺑﻮد‪ .‬اﻣﺮاﻓﻞ ﻛﮫ در ﺳﻔﺮ ﭘﯿﺪاﯾﺶ‬
‫)‪ (1014‬ﺑﮫ ﻋﻨﻮان »ﺷﺎه ﺷﻨﻌﺎر در آن اﯾﺎم« ﺑﮫ ﻧﺎم وي اﺷﺎره ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﺤﺘﻤﻼ ھﻤﺎن اﻣﺮﭘﻞ‪ ،‬ﭘﺪر ﺣﻤﻮرﺑﻲ‪،‬‬
‫اﺳﺖ ﻛﮫ ﭘﯿﺶ از وي ﺑﺮ ﺑﺎﺑﻞ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻣﻲﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻌﺎﺻﺮ ھﯿﭻ اﺷﺎرة ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﻲ ﺑﮫ ﺧﺮوج‬
‫ﯾﮭﻮدﯾﺎن از ﻣﺼﺮ ﯾﺎ ﺗﺴﺨﯿﺮ ﻛﻨﻌﺎن ﻧﺸﺪه‪ ،‬و ﺗﻨﮭﺎ اﺷﺎرة ﻏﯿﺮ ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﻲ ﺑﺮ روي ﯾﻜﻲ از ﻛﺘﯿﺒﮫھﺎي‬
‫ﻣﺮﻧﭙﺘﺎح‪ ،‬ﻓﺮﻋﻮن ﻣﺼﺮ )ﺣﻮاﻟﻲ ‪ 1225‬قم(‪ ،‬ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ ﻛﮫ ﻗﺴﻤﺘﻲ از آن را در اﯾﻨﺠﺎ ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﯿﻢ‪:‬‬
‫@‪h‬‬‫ﺷﺎھﺎن ﻣﻐﻠﻮب ﺷﺪﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺳﻼم!«…‬

‫ﺗﺤﻨﻮ وﯾﺮان ﺷﺪ‪،‬‬

‫ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺣﺘﯿﮭﺎ آرام ﮔﺮﻓﺖ‪،‬‬

‫‪are‬‬

‫ﻛﻨﻌﺎن ﺑﮫ ﯾﻐﻤﺎ رﻓﺖ‪ ،‬و ﺷﺮ ﺑﺮ ﺳﺮ آن ﻓﺮو رﯾﺨﺖ؛…‬

‫اﺳﺮاﺋﯿﻞ ﻏﻤﮕﯿﻦ ﺷﺪ‪ ،‬و دﯾﮕﺮ ﺗﺨﻤﺔ او ﺑﺮ ﺟﺎي ﻧﯿﺴﺖ؛‬

‫ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ ﺑﯿﻮهزﻧﻲ ﺑﺮاي ﻣﺼﺮ ﺷﺪ؛‬

‫‪set‬‬

‫ھﻤﺔ ﺳﺮزﻣﯿﻨﮭﺎ ﻣﺘﺤﺪ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬و آراﻣﺶ ﺑﺮ ھﻤﮫ ﺣﻜﻤﻔﺮﻣﺎ ﺷﺪ؛‬

‫ھﺮ ﻛﮫ آﺷﻮﺑﮕﺮ ﺑﻮد در ﺑﻨﺪ ﺷﺎه ﻣﺮﻧﭙﺘﺎح درآﻣﺪ‪.‬‬

‫‪an‬‬

‫اﯾﻦ ﮔﻔﺘﮫھﺎ دﻟﯿﻞ آن ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﻣﺮﻧﭙﺘﺎح ھﻤﺎن ﻓﺮﻋﻮﻧﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ ﺑﻨﻲاﺳﺮاﺋﯿﻞ درزﻣﺎن وي از ﻣﺼﺮ ﺑﯿﺮون‬
‫رﻓﺘﮫاﻧﺪ؛ ﺗﻨﮭﺎ ﭼﯿﺰي ﻛﮫ از آن دﺳﺘﮕﯿﺮ ﻣﺎ ﻣﻲﺷﻮد اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺳﭙﺎھﯿﺎن ﻣﺼﺮ ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﺑﺮ ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ‬
‫دﺳﺘﺒﺮد زدهاﻧﺪ‪ .‬ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﮕﻮﯾﯿﻢ ﻛﮫ ﭼﮫ وﻗﺖ ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﺑﮫ ﻣﺼﺮ درآﻣﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎ اﯾﻨﻜﮫ درآﻣﺪن آﻧﺎن ﺑﮫ اﯾﻦ‬
‫ﺳﺮزﻣﯿﻦ آزادﻧﮫ ﺑﻮده ﯾﺎ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺑﻨﺪﮔﺎن و اﺳﯿﺮان اﯾﺸﺎن را ﺑﮫ ﻣﺼﺮ ﺑﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ﺑﮭﺘﺮ آن ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﭼﻨﯿﻦ ﻓﺮﺿﻲ ﻛﻨﯿﻢ ﻛﮫ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻣﮭﺎﺟﺮان ﯾﮭﻮدي ﺑﮫ ﻣﺼﺮ ﻋﺪة ﻛﻤﻲ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ ،‬و ﭼﻨﺪﯾﻦ ھﺰار اﺳﺮاﺋﯿﻠﻲ ﻛﮫ‬
‫‪pym‬‬

‫در زﻣﺎن ﺣﻀﺮت ﻣﻮﺳﻲ در ﻣﺼﺮ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺘﯿﺠﺔ‬

 ‫‪m‬‬
‫ﺗﻮاﻟﺪ و ﺗﻨﺎﺳﻞ ﻓﺮاوان اﯾﻦ ﻗﻮم ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻋﺎدت ھﻤﯿﺸﮕﻲ اﯾﻦ ﻣﻠﺖ »ھﺮ وﻗﺖ ﺷﻜﻨﺠﮫ و ﻋﺬاب‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮي ﻣﻲدﯾﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﻋﺪدﺷﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﻲﺷﺪه اﺳﺖ‪ «.‬داﺳﺘﺎن »ﺑﻨﺪﮔﻲ« ﯾﮭﻮدﯾﺎن در ﻣﺼﺮ‪ ،‬ﻣﺎﺟﺮاي ﻛﺎر‬
‫ﻛﺸﯿﺪن ﺑﺮدهوار از آﻧﺎن در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﮭﺎي ﺑﺰرگ‪ ،‬و ﺳﺮﻛﺸﻲ و ﻓﺮار ﯾﺎ ﻣﮭﺎﺟﺮت اﯾﺸﺎن ﺑﮫ آﺳﯿﺎ‪ ،‬در‬

‫‪.co‬‬
‫ﺿﻤﻦ ﺧﻮد‪ ،‬آﺛﺎر و ﻋﻼﯾﻤﻲ دارد ﻛﮫ از ﺻﺤﺖ اﺳﺎس آن ﺣﻜﺎﯾﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و اﻟﺒﺘﮫ ﻣﺎﻧﻨﺪ ھﻤﺔ داﺳﺘﺎﻧﮭﺎي‬
‫ﺗﺎرﯾﺨﻲ دورهھﺎي ﻗﺪﯾﻢ ﺧﺎورزﻣﯿﻦ ﺑﺎ ﺑﺴﯿﺎري از ﮔﻔﺘﮫھﺎي ﻋﺠﯿﺐ و ﺣﻮادث ﻓﻮقاﻟﻄﺒﯿﻌﮫ در ھﻢ‬
‫آﻣﯿﺨﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ داﺳﺘﺎن ﻣﻮﺳﻲ را ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺑﺪون ﺑﺤﺚ و ﺗﺤﻘﯿﻖ‪ ،‬و از روي ﺷﺘﺎﺑﺰدﮔﻲ‪ ،‬رد ﻛﻨﯿﻢ‪ ،‬وﻟﻮ اﯾﻨﻜﮫ‬
‫ﻋﺎﻣﻮس و اﺷﻌﯿﺎ‪ ،‬ﻛﮫ ﺧﻄﺒﮫھﺎي اﯾﺸﺎن ﻇﺎھﺮًا ﯾﻚ ﻗﺮن ﻣﻘﺪم ﺑﺮ زﻣﺎن ﺗﺄﻟﯿﻒ اﺳﻔﺎر ﭘﻨﺠﮕﺎﻧﺔ ﺗﻮرات ﺑﻮده‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ھﯿﭻ ﻧﺎﻣﻲ از ﻣﻮﺳﻲ ﻧﺒﺮده ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ ﻣﻮﺳﻲ ﺑﻨﻲاﺳﺮاﺋﯿﻞ را ﺑﮫ ﻛﻮه ﺳﯿﻨﺎ ھﺪاﯾﺖ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬در راھﭙﯿﻤﺎﯾﻲ ﺧﻮد‪ ،‬از ھﻤﺎن ﻃﺮﯾﻘﻲ‬
‫ﻣﻲرﻓﺖ ﻛﮫ ھﯿﺌﺘﮭﺎي ﻣﺼﺮي اﻛﺘﺸﺎف و اﺳﺘﺨﺮاج ﻓﯿﺮوزه‪ ،‬ھﺰار ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از وي‪ ،‬از آن راھﮭﺎ آﻣﺪو ﺷﺪ‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬داﺳﺘﺎن ﭼﮭﻞ ﺳﺎل ﺳﺮﮔﺮداﻧﻲ ﺑﻨﻲاﺳﺮاﺋﯿﻞ در ﺑﯿﺎﺑﺎن‪ ،‬ﻛﮫ در ﻧﻈﺮ اول ﻏﯿﺮﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ﺑﮫ ﻧﻈﺮ‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬اﻛﻨﻮن ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻌﻘﻮل و ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻨﻲ ﺟﻠﻮه ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭼﮫ ﺳﺮﮔﺬﺷﺖ ﻗﻮﻣﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺪوي‬
‫زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﺮده و در ﻃﻮل ﻣﺪت ﺣﯿﺎت ﺧﻮد ﺑﯿﺎﺑﺎﻧﮕﺮد ﺑﻮده اﺳﺖ؛ ﺗﺴﺨﯿﺮ ﻛﻨﻌﺎن ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﺜﺎل دﯾﮕﺮي‬
‫اﺳﺖ از ﻛﺎرھﺎي ﻗﺒﺎﯾﻞ ﺑﯿﺎﺑﺎﻧﮕﺮد ﮔﺮﺳﻨﮫاي ﻛﮫ ﻧﺎﮔﮭﺎن ﺑﺮ ﻗﻮم ﺳﻜﻮﻧﺖ ﮔﺰﯾﺪه در ﻣﺤﻞ اﯾﻤﻦ و ﭘﺮﻧﻌﻤﺘﻲ‬
‫دﺳﺖ ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻓﺎﺗﺤﺎن ھﺮ اﻧﺪازه ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬از ﻛﻨﻌﺎﻧﯿﺎن ﻛﺸﺘﻨﺪ و ﺑﺎ آﻧﺎن ﻛﮫ زﻧﺪه ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ زﻧﺎﺷﻮﯾﻲ‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻛﺸﺘﺎر وﺧﻮﻧﺮﯾﺰي ﺣﺪي‬

‫ﺑﺮاي رﺿﺎي او ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺪﻋﻮن‪ ،‬در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ دو ﺷﮭﺮ را ﻣﺴﺨﺮ ﻛﺮد‪000،120 ،‬‬
‫@‪h‬‬
‫ﻧﻔﺮ از ﻣﺮدان آﻧﺠﺎ را ﻛﺸﺖ؛ ﺗﻨﮭﺎ در ﺳﺎﻟﻨﺎﻣﮫھﺎي آﺷﻮري اﺳﺖ ﻛﮫ ﭼﻨﯿﻦ ﻛﺸﺘﺎر ﺑﯿﺶ از اﻧﺪازه‪ ،‬و آﺳﺎﻧﻲ‬
‫ﺷﻤﺎرش ﻛﺸﺘﮕﺎن در ﺟﻨﮕﮭﺎ‪ ،‬را ﻣﻲﺗﻮان دﯾﺪ‪ .‬ﮔﺎھﻲ در اﺧﺒﺎر آن زﻣﺎن ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ‪» :‬زﻣﯿﻦ از‬
‫ﺟﻨﮓ آرام ﮔﺮﻓﺖ‪ «.‬ﻣﻮﺳﻲ ﺳﯿﺎﺳﺘﻤﺪار و ﭘﺮﺣﻮﺻﻠﮫ ﺑﻮد‪ ،‬وﻟﻲ ﯾﻮﺷﻊ ﺧﺸﻜﻲ و درﺷﺘﻲ ﺟﻨﮕﺎوران داﺷﺖ؛‬
‫ﻣﻮﺳﻲ ﺑﻲآﻧﻜﮫ ﺑﮫ ﺧﻮﻧﺮﯾﺰي ﻣﺘﻮﺳﻞ ﺷﻮد ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﻲﻛﺮد و ﺗﻨﮭﺎ ﺑﺎ ﺗﻜﺮار ﺳﺨﻨﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﻣﯿﺎن او و ﺧﺪاﯾﺶ‬
‫ﮔﺬﺷﺘﮫ ﺑﻮد ﻣﺮدم را ﻧﮕﺎه ﻣﻲداﺷﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﯾﻮﺷﻊ از دوﻣﯿﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﻃﺒﯿﻌﺖ ﭘﯿﺮوي ﻣﻲﻛﺮد‪ -‬ھﺮﻛﺲ ﺑﯿﺸﺘﺮ‬
‫‪are‬‬

‫ﺑﻜﺸﺪ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ زﻧﺪه ﺧﻮاھﺪ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﭘﯿﺮوي از اﯾﻦ روش واﻗﻌﺒﯿﻨﺎﻧﮫ و ﭼﺸﻢ ﭘﻮﺷﯿﺪن از اﺣﺴﺎﺳﺎت و‬
‫ﻋﻮاﻃﻒ ﺑﻮد ﻛﮫ ﻗﻮم ﯾﮭﻮد ارض ﻣﻮﻋﻮد را ﺑﮫ ﺗﺼﺮف ﺧﻮد درآورد‪.‬‬

‫‪ – II‬ﺳﻠﯿﻤﺎن در اوج اﻓﺘﺨﺎر ﺧﻮﯾﺶ‬

‫‪set‬‬

‫اﺻﻞ ﯾﮭﻮد‪ -‬ﻇﻮاھﺮ‪ -‬زﺑﺎن‪ -‬ﺳﺎزﻣﺎن اداري‪ -‬داوران و ﺷﺎھﺎن‪ -‬ﺷﺎﺋﻮل‪ -‬داوود‪ -‬ﺳﻠﯿﻤﺎن‪ -‬ﺛﺮوت او‪-‬‬
‫ھﯿﻜﻞ‪ -‬ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﻣﺸﻜﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ در ﺑﻨﻲاﺳﺮاﺋﯿﻞ‬

‫ﺗﻨﮭﺎ ﭼﯿﺰي ﻛﮫ درﺑﺎرة اﺻﻞ ﻧﮋادي ﯾﮭﻮد ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ اﯾﻦ ﮔﻔﺘﺔ ﻣﺒﮭﻢ اﺳﺖ ﻛﮫ آن ﻗﻮم از ﻧﮋاد ﺳﺎﻣﻲ‬
‫ﺑﻮده‪ ،‬و ﺑﺎ ﺳﺎﻣﯿﺎن دﯾﮕﺮ ﺳﺎﻛﻦ آﺳﯿﺎي ﺑﺎﺧﺘﺮي وﺟﮫ ﺗﻤﺎﯾﺰ و اﺧﺘﻼف دﻗﯿﻘﻲ ﻧﺪاﺷﺘﮫاﻧﺪ؛ ﺗﺎرﯾﺦ ﯾﮭﻮد اﺳﺖ‬
‫‪an‬‬

‫ﻛﮫ ﺳﺎزﻧﺪة اﯾﻦ ﻗﻮم ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪ ،‬ﻧﮫ اﯾﻨﻜﮫ ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﺗﺎرﯾﺦ ﺧﻮد را ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﯾﮭﻮدﯾﺎن‪ ،‬در آﻏﺎز‬
‫ﻇﮭﻮر ﺧﻮد‪ ،‬آﻣﯿﺨﺘﮫاي از ﻧﮋادھﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﺣﻖ اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ وﺟﻮد ﻧﮋادي »ﺧﺎﻟﺺ«‪ ،‬ﻛﮫ‬
‫ﺗﻮاﻧﺴﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ در ﻣﯿﺎن ﺻﺪھﺎ ﺟﺮﯾﺎن اﺧﺘﻼط ﻧﮋادي ﺧﺎور ﻧﺰدﯾﻚ‪ ،‬ﺑﮫ ھﻤﺎن ﺧﻠﻮص اوﻟﯿﺔ ﺧﻮد ﺑﺎﻗﻲ‬
‫ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺮي اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻣﻌﺠﺰه ﺷﺒﺎھﺖ دارد‪ . ،‬ﺗﺼﻮر ﭼﻨﯿﻦ ﻧﮋادي ﺑﺮاي ﻋﻘﻞ ﻏﯿﺮ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‪ .‬وﻟﻲ‬
‫‪pym‬‬

‫اﯾﻦ را ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ‪ ،‬درﻣﯿﺎن ﻧﮋادھﺎي اﯾﻦ ﻧﺎﺣﯿﮫ‪ ،‬ﻧﮋاد ﯾﮭﻮدﯾﺎن از ھﻤﮫ ﺧﺎﻟﺼﺘﺮ ﻣﺎﻧﺪه‪ ،‬ﭼﮫ‪ ،‬ﺟﺰ ھﻨﮕﺎﻣﻲ‬
‫ﻛﮫ ﻧﺎﭼﺎر ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﮋادھﺎي دﯾﮕﺮ از راه زﻧﺎﺷﻮﯾﻲ آﻣﯿﺰش ﭘﯿﺪا ﻧﻜﺮدهاﻧﺪ؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ ھﺮ ﭼﮫ‬
‫ﺑﮭﺘﺮ ﻧﮋاد ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ ﻛﺮده و ﺳﺨﺖ ﺑﮫ آن ﻣﺘﻤﺴﻚ ﻣﺎﻧﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺻﻮرت اﺳﯿﺮان ﻋﺒﺮاﻧﻲ‪ ،‬ﻛﮫ در ﻧﻘﺸﮭﺎي‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻣﺼﺮي و آﺷﻮري دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎ وﺟﻮد آﻧﻜﮫ ھﻨﺮﻣﻨﺪان آن زﻣﺎن در ﻛﺎر ﺧﻮد دﻗﺘﻲ ﻧﺪاﺷﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫ﺻﻮرت ﯾﮭﻮدﯾﺎن اﻣﺮوز ﺷﺒﺎھﺖ ﻓﺮاوان دارد‪ .‬در آن ﻧﻘﺸﮭﺎ‪ ،‬ﺑﯿﻨﻲ دراز و ﺑﺮﮔﺸﺘﺔ ﺣﺘﻲ و ﮔﻮﻧﮫھﺎي‬
‫ﺑﺮﺟﺴﺘﮫ و ﻣﻮي ﺷﻜﻨﺠﺪار ﺳﺮ و رﯾﺶ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﮫ اﺳﺖ‪ ،‬ﮔﺮﭼﮫ از اﺛﺮ ﻧﯿﺶ ﻗﻠﻢ ﺣﺠﺎران در ﻧﻘﺸﮭﺎي‬

‫‪.co‬‬
‫ﻛﺎرﯾﻜﺎﺗﻮري ﻣﺼﺮي‪ ،‬ﻻﻏﺮي اﻧﺪام آﻣﯿﺨﺘﮫ ﺑﮫ اﺳﺘﺤﻜﺎم‪ ،‬و روﺣﯿﺔ ﻋﻨﺎد و ﻟﺠﺎج و ﺣﯿﻠﮫﮔﺮﯾﻲ ﻛﮫ از زﻣﺎن‬
‫ﭘﯿﺮوان »ﺳﺘﺒﺮ ﮔﺮدن« ﻣﻮﺳﻲ ﺗﺎ ﺑﺪوﯾﺎن و ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن اﺳﺮارآﻣﯿﺰ‬

‫زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ وﺟﻮد دارد‪ ،‬ھﺮﮔﺰ ﺧﻮاﻧﺪه ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬ﯾﮭﻮدﯾﺎن‪ ،‬در اﯾﺎم ﻓﺘﻮﺣﺎت ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺧﻮد‪ ،‬ﭘﯿﺮاھﻨﮭﺎي‬
‫ﺑﻠﻨﺪ ﺳﺎده ﻣﻲﭘﻮﺷﯿﺪﻧﺪ و ﻛﻼھﮭﺎي ﻛﻮﺗﺎه و ﺳﺮﭘﻮﺷﮭﺎﯾﻲ ﺷﺒﯿﮫ ﻋﻤﺎﻣﮫ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ و ﻛﻔﺸﮭﺎي راﺣﺘﻲ‬

‫‪oo‬‬
‫ﺑﮫ ﭘﺎ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ﺑﺘﺪرﯾﺞ ﻛﮫ ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﺟﺎي ﻛﻔﺶ راﺣﺘﻲ‪ ،‬ﻛﻔﺶ ﭼﺮﻣﻲ ﭘﻮﺷﯿﺪﻧﺪ و ﺑﺮ روي‬
‫ﭘﯿﺮاھﻨﮭﺎي ﺧﻮد ﻗﺒﺎھﺎي ﺣﺎﺷﯿﮫدار ﺑﮫ ﺗﻦ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬زﻧﺎن اﯾﺸﺎن – ﻛﮫ از زﯾﺒﺎﺗﺮﯾﻦ زﻧﺎن ﻗﺪﯾﻢ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر‬
‫ﻣﻲروﻧﺪ‪ -‬ﺑﮫ ﮔﻮﻧﮫھﺎي ﺧﻮد ﻏﺎزه ﻣﻲﻣﺎﻟﯿﺪﻧﺪ و در ﭼﺸﻢ ﺳﺮﻣﮫ ﻣﻲﻛﺸﯿﺪﻧﺪ و ﺧﻮد را ﺑﺎ ھﻤﮫ ﮔﻮﻧﮫ ﺟﻮاھﺮ‬
‫و زﯾﻨﺖ ﻣﻲآراﺳﺘﻨﺪ‪ ،‬و از روﺷﮭﺎي ﺗﺎزة آراﯾﺶ ﺑﺎﺑﻞ و ﻧﯿﻨﻮا و دﻣﺸﻖ و ﺻﻮر ﭘﯿﺮوي ﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫زﺑﺎن ﻋﺒﺮي در ﻣﯿﺎن زﺑﺎﻧﮭﺎي ﻋﺎﻟﻢ ﺑﮫ ﭘﺮﺑﺎﻧﮕﻲ ﻣﺠﻠﻞ ﺷﮭﺮت داﺷﺖ‪ ،‬و ﺑﺎ آﻧﻜﮫ ﺣﺮوف ﺣﻠﻘﻲ در آن‬
‫وﺟﻮد داﺷﺘﮫ‪ ،‬ﺳﺮﺷﺎر از ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ ﻣﺮداﻧﮫ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬رﻧﺎن درﺑﺎرة اﯾﻦ زﺑﺎن ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ﻛﮫ‪» :‬ھﻤﭽﻮن‬
‫ﺗﯿﺮدان ﭘﺮ از ﺗﯿﺮھﺎي ﻓﻮﻻدي‪ ،‬و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﯿﭙﻮري ﺑﺮﻧﺠﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ در ھﻮا ﻃﻨﯿﻦ اﻧﺪاﺧﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ «.‬اﯾﻦ زﺑﺎن‬
‫ﺑﺎ زﺑﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﻓﻨﯿﻘﯿﺎن ﯾﺎ ﻣﻮآﺑﯿﺎن ﺑﺎ آن ﺗﻜﻠﻢ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪﺗﻔﺎوت ﭼﻨﺪان ﻧﺪاﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬اﻟﻔﺒﺎي ﺧﻄﻨﻮﯾﺴﻲ ﯾﮭﻮدﯾﺎن‬
‫ارﺗﺒﺎط ﻧﺰدﯾﻜﻲ ﺑﺎ ﺣﺮوف اﻟﻔﺒﺎي ﻓﻨﯿﻘﻲ داﺷﺖ؛ ﺑﻌﻀﻲ از داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻛﮭﻨﮫﺗﺮﯾﻦ اﻟﻔﺒﺎي‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﺑﻨﺪ آن ﻧﺒﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ﺣﺮﻛﺎت را ﺑﮫ ﺣﺮوف ﺿﻤﯿﻤﮫ ﻛﻨﻨﺪ و آﻧﮭﺎ را ﺑﻨﻮﯾﺴﻨﺪ؛ اﯾﻦ ﻛﺎر را‬
‫@‪h‬‬
‫ﺑﮫ ﻋﮭﺪة ﺧﻮاﻧﻨﺪه ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﺧﻮد ﺣﺮﻛﺎت را از ﻣﻔﮭﻮم ﻋﺒﺎرت اﺳﺘﺨﺮاج ﻛﻨﺪ – ﺣﺘﻲ ﺗﺎ اﻣﺮوز ھﻢ‬
‫ﺣﺮﻛﺖ و اﻋﺮاب در ﺧﻂ ﻋﺒﺮي ھﻤﭽﻮن ﻋﻼﻣﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺮاي آراﺳﺘﻦ ﺣﺮوف ﺑﯿﺼﺪا ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲرود‪.‬‬

‫ﻣﮭﺎﺟﻤﺎن و ﺟﻨﮕﺎوران ﯾﮭﻮدي ھﺮﮔﺰ ﻣﻠﺖ ﻣﺘﺤﺪ ﺷﺪهاي را ﺗﺸﻜﯿﻞ ﻧﺪادﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺗﺎ ﻣﺪت درازي ﺑﮫ‬
‫ﺻﻮرت دوازده ﻗﺒﯿﻠﮫ )اﺳﺒﺎط دوازدهﮔﺎﻧﮫ( ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ ﻛﮫ ھﺮ ﺳﺒﻂ ﻗﺒﯿﻠﮫ‪ ،‬ﮔﺎھﻲ ﻛﻤﺘﺮ و زﻣﺎﻧﻲ‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ‪ ،‬داراي اﺳﺘﻘﻼل ﺑﻮد و ﺣﻜﻮﻣﺖ آﻧﮭﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس دوﻟﺖ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺑﺮ ﭘﺎﯾﺔ رﯾﺎﺳﺖ و ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯾﻲ ﭘﺪر‬
‫‪are‬‬

‫در ﺧﺎﻧﻮاده ﺗﻜﯿﮫ داﺷﺖ‪ .‬ﻣﺴﻨﺘﺮﯾﻦ ﻓﺮد ھﺮ ﺧﺎﻧﻮاده در ﻣﺠﻠﺲ ﻣﺸﺎورهاي از ﺷﯿﻮخ ﻧﻈﯿﺮ ﺧﻮد ﺷﺮﻛﺖ‬
‫ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﻛﮫ آﺧﺮﯾﻦ ﻣﺮﺟﻊ ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬاري ﯾﺎ دادﮔﺴﺘﺮي ﻗﺒﯿﻠﮫ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ؛ ھﺮ وﻗﺖ اوﺿﺎع و اﺣﻮال‬
‫اﯾﺠﺎب ﻣﻲﻛﺮد ﺳﺮان ھﻤﺔ ﻗﺒﺎﯾﻞ‪ ،‬ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ اﻧﺠﻤﻦ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﮫ ھﻤﻜﺎري دﺳﺘﮫ ﺟﻤﻌﻲ ﻣﻲﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﺮاي ﻛﺎﺷﺘﻦ زﻣﯿﻦ و ﭼﺮاﻧﺪن ﮔﻠﮫ ﺷﺎﯾﺴﺘﮫﺗﺮﯾﻦ واﺣﺪ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﻮد‪ ،‬و اﯾﻦ ﺧﻮد ﻣﻨﺒﻊ ﻗﻮت و ﻧﻔﻮذ‬
‫ﻛﻠﻤﮫ و ﻗﺪرت ﺳﯿﺎﺳﻲ آن را ﺗﺸﻜﯿﻞ ﻣﻲداد‪ .‬در ﺧﺎﻧﻮاده ﺗﺎ اﻧﺪازهاي ﺟﻨﺒﺔ اﺷﺘﺮاﻛﻲ وﺟﻮد داﺷﺖ‪ .‬اﯾﻦ‪،‬‬
‫‪set‬‬

‫ﺧﻮد‪ ،‬از ﺷﺪت وﺣﺪت ﺳﺎزﻣﺎن ﭘﺪرﺷﺎھﻲ و ﺗﺴﻠﻂ ﻣﻄﻠﻖ ﭘﺪر ﺑﺮ آن ﻣﻲﻛﺎﺳﺖ؛ در آن زﻣﺎن ﻛﮫ ﺟﻨﺒﺔ‬
‫ﻓﺮدﯾﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻏﻠﺒﮫ ﭘﯿﺪا ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان ﺑﻨﻲاﺳﺮاﺋﯿﻞ ﺑﮫ ﯾﺎد ھﻤﺎن روزھﺎي ﮔﺬﺷﺘﮫ ﻣﻲاﻓﺘﺎدﻧﺪ و ﺑﺮ آن‬
‫ﺣﺴﺮت ﻣﻲﺧﻮردﻧﺪ‪ .‬در زﻣﺎن ﺳﻠﯿﻤﺎن ﻛﮫ ﺻﻨﻌﺖ ﺑﮫ ﺷﮭﺮھﺎ راه ﯾﺎﻓﺖ و‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬ﻋﻨﻮان واﺣﺪ اﻗﺘﺼﺎدي‬
‫ﺗﻮﻟﯿﺪ را ﭘﯿﺪا ﻛﺮد‪ ،‬اﻗﺘﺪار‬
‫‪an‬‬

‫و اﺑﺘﺪاﯾﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﻗﻮم ﯾﮭﻮد ﻣﺘﺰﻟﺰل ﺷﺪ‪.‬‬

‫»داوران« ﻛﮫ ھﻤﺔ ﻗﺒﺎﯾﻞ ﯾﮭﻮد ﮔﺎھﮕﺎھﻲ از آﻧﮭﺎ اﻃﺎﻋﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻗﻀﺎت رﺳﻤﻲ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ از ﻣﯿﺎن‬
‫رؤﺳﺎي ﻋﺸﺎﯾﺮ ﯾﺎ ﺳﺮداران ﺟﻨﮕﻲ ﺑﺮﻣﻲﺧﺎﺳﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺘﻲ اﮔﺮ ﻛﺎھﻦ ھﻢ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺎز ﭼﻨﯿﻦ ﺑﻮد‪» .‬در ﻣﯿﺎن‬
‫‪pym‬‬

‫ﺑﻨﻲاﺳﺮاﺋﯿﻞ‪ ،‬در آن زﻣﺎن ﭘﺎدﺷﺎھﻲ ﻧﺒﻮد؛ ﺑﻠﻜﮫ ھﺮﻛﺲ آﻧﭽﮫ را ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﺧﻮد ﺣﻖ و درﺳﺖ ﻣﻲداﻧﺴﺖ‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﻲداد‪ «.‬ﺑﻌﺪھﺎ ﺿﺮورﺗﮭﺎي ﺷﺪﯾﺪ ﺟﻨﮓ اوﺿﺎع و اﺣﻮال را دﮔﺮﮔﻮن ﺳﺎﺧﺖ؛ ﺧﻄﺮ ﺗﺴﻠﻂ‬
‫ﻓﻠﺴﻄﯿﺎن ﺑﺮ ﯾﮭﻮد ﻋﺎﻣﻞ ﻣﮭﻤﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ اﺳﺒﺎط را ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻣﻮﻗﺖ در زﯾﺮ ﭘﺮﭼﻢ واﺣﺪي درآورد و آﻧﺎن‬
 ‫‪m‬‬
‫را ﺑﺮ آن داﺷﺖ ﻛﮫ ﺑﺮاي ﺧﻮد ﭘﺎدﺷﺎھﻲ ﺑﺮﮔﺰﯾﻨﻨﺪ‪ .‬ﺳﻤﻮﺋﯿﻞ ﻧﺒﻲ‪ ،‬ﺑﻨﻲ اﺳﺮاﺋﯿﻞ را از ﭘﺎرهاي ﻧﺎراﺣﺘﯿﮭﺎ و‬
‫ﺧﻄﺮاﺗﻲ ﻛﮫ از ﺗﺴﻠﻂ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯾﻲ ﯾﻚ ﻓﺮد ﭘﯿﺶ ﺧﻮاھﺪ آﻣﺪ آﮔﺎه ﺳﺎﺧﺘﮫ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫و ﺳﻤﻮﺋﯿﻞ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺳﺨﻨﺎن ﺧﺪاوﻧﺪ را ﺑﮫ ﻗﻮﻣﻲ ﻛﮫ از او ﭘﺎدﺷﺎه ﺧﻮاﺳﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﯿﺎن ﻛﺮد؛ و ﮔﻔﺖ‪ :‬رﺳﻢ‬
‫ﭘﺎدﺷﺎھﻲ ﻛﮫ ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﺣﻜﻢ ﺧﻮاھﺪ ﻧﻤﻮد اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ ﭘﺴﺮان ﺷﻤﺎ را ﮔﺮﻓﺘﮫ‪ ،‬اﯾﺸﺎن را ﺑﺮاراﺑﮫھﺎ و ﺳﻮاران‬
‫ﺧﻮد ﺧﻮاھﺪ ﮔﻤﺎﺷﺖ‪ ،‬و ﭘﯿﺶ اراﺑﮫھﺎﯾﺶ ﺧﻮاھﻨﺪ دوﯾﺪ؛ اﯾﺸﺎن را ﺳﺮداران ھﺰاره و ﺳﺮداران ﭘﻨﺠﺎھﮫ‬
‫ﺑﺮاي ﺧﻮد ﺧﻮاھﺪ ﺳﺎﺧﺖ؛ و ﺑﻌﻀﻲ را ﺑﺮاي ﺷﯿﺎر ﻛﺮدن زﻣﯿﻨﺶ و دروﯾﺪن ﻣﺤﺼﻮﻟﺶ و ﺳﺎﺧﺘﻦ آﻻت‬
‫ﺟﻨﮕﺶ و اﺳﺒﺎب اراﺑﮫھﺎﯾﺶ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺧﻮاھﺪ ﻧﻤﻮد؛ و دﺧﺘﺮان ﺷﻤﺎ را ﺑﺮاي ﻋﻄﺮﻛﺸﻲ و ﻃﺒﺎﺧﻲ وﺧﺒﺎزي‬

‫‪oo‬‬
‫ﺧﻮاھﺪ ﮔﺮﻓﺖ؛ و ﺑﮭﺘﺮﯾﻦ ﻣﺰرﻋﮫھﺎ و ﺗﺎﻛﺴﺘﺎﻧﮭﺎ و ﺑﺎﻏﺎت زﯾﺘﻮن ﺷﻤﺎرا ﮔﺮﻓﺘﮫ‪ ،‬ﺑﮫ ﺧﺎدﻣﺎن ﺧﻮد ﺧﻮاھﺪ‬
‫ﺳﭙﺮد‪ .‬و ده ﯾﻚ زراﻋﺎت و ﺗﺎﻛﺴﺘﺎﻧﮭﺎي ﺷﻤﺎ را ﮔﺮﻓﺘﮫ‪ ،‬ﺑﮫ ﺧﻮاﺟﮫﺳﺮاﯾﺎن و ﺧﺎدﻣﺎن ﺧﻮد ﺧﻮاھﺪ داد؛ و‬
‫ﻏﻼﻣﺎن و ﻛﻨﯿﺰان و ﻧﯿﻜﻮﺗﺮﯾﻦ ﺟﻮاﻧﺎن ﺷﻤﺎ را و اﻻﻏﮭﺎي ﺷﻤﺎ را ﮔﺮﻓﺘﮫ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻛﺎر ﺧﻮد ﺧﻮاھﺪ ﮔﻤﺎﺷﺖ؛‬
‫و ده ﯾﻚ ﮔﻠﮫھﺎي ﺷﻤﺎ را ﺧﻮاھﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬و ﺷﻤﺎ ﻏﻼم او ﺧﻮاھﯿﺪ ﺑﻮد؛ در آن روز از دﺳﺖ ﭘﺎدﺷﺎه ﺧﻮد‪،‬‬
‫ﻛﮫ ﺑﺮاي ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ ﺑﺮﮔﺰﯾﺪهاﯾﺪ‪ ،‬ﻓﺮﯾﺎد ﺧﻮاھﯿﺪ ﻛﺮد‪ ،‬و ﺧﺪاوﻧﺪ در آن روز ﺷﻤﺎ را اﺟﺎﺑﺖ ﻧﺨﻮاھﺪ ﻧﻤﻮد؛‬

‫‪yah‬‬
‫اﻣﺎ ﻗﻮم از ﺷﻨﯿﺪن ﻗﻮل ﺳﻤﻮﺋﯿﻞ اﺑﺎ ﻧﻤﻮدﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﻧﻲ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﻣﻲﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮ ﻣﺎ ﭘﺎدﺷﺎھﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﻣﺎ ﻧﯿﺰ ﻣﺜﻞ‬
‫ﺳﺎﯾﺮ اﻣﺘﮭﺎ ﺑﺎﺷﯿﻢ و ﭘﺎدﺷﺎه ﺑﺮﻣﺎ داوري ﻛﻨﺪ و ﭘﯿﺶ روي ﻣﺎ ﺑﯿﺮون رﻓﺘﮫ‪ ،‬در ﺟﻨﮕﮭﺎي ﻣﺎ ﺑﺮاي ﻣﺎ ﺑﺠﻨﮕﺪ‪.‬‬

‫ﺷﺎه اول اﯾﺸﺎن ﺷﺎﺋﻮل‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﯿﺮ و ﺷﺮﻛﺎرھﺎي ﺧﻮﯾﺶ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﭼﯿﺰھﺎ ﺑﮫ ﻗﻮم ﺑﻨﻲاﺳﺮاﺋﯿﻞ آﻣﻮﺧﺖ‪ :‬ﺷﺠﺎﻋﺎﻧﮫ‬
‫ﻣﻲﺟﻨﮕﯿﺪ و از درآﻣﺪ ﻣﺰرﻋﺔ ﺧﻮد در ﺟﻠﻌﺎد ﺑﺴﺎدﮔﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﺮد و در ﭘﻲﯾﺎﻓﺘﻦ داوود ﺟﻮان ﺑﻮد ﺗﺎ‬
‫او را ﺑﮫ ﻗﺘﻞ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ؛ ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ از ﺑﺮاﺑﺮ ﻓﻠﺴﻄﯿﺎن ﻓﺮار ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﺳﺮ او را ﺑﺮﯾﺪﻧﺪ‪ .‬ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﭘﺲ از وي‬
‫@‪h‬‬
‫ﺑﺰودي درﯾﺎﻓﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﺟﻨﮕﮭﺎي ﺟﺎﻧﺸﯿﻨﻲ ﺑﺮﺗﺨﺖ ﺳﻠﻄﻨﺖ از ﻟﻮازم ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺣﻤﺎﺳﺔ‬
‫ﻛﻮﭼﻚ ﺷﺎﺋﻮل و ﯾﻮﻧﺎﺗﺎن و داوود ﺗﻨﮭﺎ ﺷﺎھﻜﺎر ادﺑﻲ ﻣﺠﻌﻮل ﻧﺒﺎﺷﺪ )از آن ﺟﮭﺖ ﻛﮫ از اﯾﻦ ﺷﺨﺼﯿﺘﮭﺎ ﺟﺰ‬
‫در ﺗﻮرات در ﺟﺎي دﯾﮕﺮ اﺳﻤﻲ ﺑﺮده‬

‫ﻧﺸﺪه(‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ‪ ،‬ﭘﺲ از اﻧﻘﻼﺑﮭﺎي ﺧﻮﻧﯿﻨﻲ‪ ،‬ﺑﻌﺪ از ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺷﺎه‪ ،‬داوود دﻟﯿﺮ‪ ،‬ﻛﺸﻨﺪة ﺟﺎﻟﻮت‪ ،‬ﻣﺤﺒﻮب‬
‫ﯾﻮﻧﺎﺗﺎن‪ ،‬و ﻣﻌﺸﻮق ﺑﺴﯿﺎري ازدﺧﺘﺮان‪ ،‬ﻛﮫ ﻧﯿﻤﮫ ﺑﺮھﻨﮫ ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﻗﻮت ﺧﻮد ﺑﮫ ﺣﻀﻮر ﺧﺪاوﻧﺪ رﻗﺺ‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﻲﻛﺮد و ﻧﯿﻜﻮﺳﺎز ﻣﻲﻧﻮاﺧﺖ و آوازھﺎي ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰ ﺧﻮد را ﺑﮫ ﺑﺎﻧﮓ ﺧﻮش ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺎدﺷﺎه ﺗﻮاﻧﺎي‬
‫ﯾﮭﻮدﺷﺪ‪ ،‬و ﻣﺪت ﭼﮭﻞ ﺳﺎل ﺑﺎ ﺗﺪﺑﯿﺮ ﺧﻮد ﺑﺮ آن ﻗﻮم ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯾﻲ ﻛﺮد‪ .‬ادﺑﯿﺎت آن زﻣﺎن دور ﺻﻮرت‬
‫واﻗﻌﻲ وي را‪ ،‬ﺑﺎ ھﻤﺔ ﺗﻨﺎﻗﻀﺎﺗﻲ ﻛﮫ در اﺣﺴﺎﺳﺎت و ﻋﻮاﻃﻒ روﺣﻲ او وﺟﻮد داﺷﺘﮫ‪ ،‬ﺑﺨﻮﺑﻲ ﺑﺮاي ﻣﺎ‬
‫ﺗﺮﺳﯿﻢ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ :‬داوود از ﯾﻚ ﻃﺮف ﻣﺎﻧﻨﺪ زﻣﺎن و ﻗﺒﯿﻠﮫ و ﺧﺪاي ﺧﻮد ﺳﺨﺖ و درﺷﺖ ﺑﻮد‪ ،‬و از‬
‫ﻃﺮف دﯾﮕﺮ آﻣﺎدة آن ﺑﻮد ﻛﮫ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﯿﺼﺮ ﯾﺎ ﻣﺴﯿﺢ‪ ،‬دﺷﻤﻨﺎن ﺧﻮﯾﺶ را ﺑﺒﺨﺸﺪ و از ﺧﻮن آﻧﺎن در ﮔﺬرد‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﺎھﺎن آﺷﻮر‪ ،‬ھﻤﺔ اﺳﯿﺮاﻧﻲ را ﻛﮫ ﺑﮫ دﺳﺖ وي ﻣﻲاﻓﺘﺎدﻧﺪ ﻣﻲﻛﺸﺖ و ﺑﮫ ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﻮد ﺳﻠﯿﻤﺎن دﺳﺘﻮر‬
‫ﻣﻲداد ﻛﮫ »ﻣﻮھﺎي ﺳﻔﯿﺪ ﺷﻤﻌﻲ را ﺑﺎ ﺧﻮن ﺑﮫ ﻗﺒﺮ ﻓﺮود آورد«‪ .‬ﺑﻲآرزم‪ ،‬زن اورﯾﺎي ﺣﺘﻲ را ﺑﮫ‬
‫ﺣﺮﻣﺴﺮاي ﺧﻮد درآورد و ﺷﻮي او‪ ،‬اورﯾﺎ‪ ،‬را ﺑﮫ ﺻﻒ اول ﺟﻨﮓ ﻓﺮﺳﺘﺎد ﺗﺎ از ﺷﺮ او ﺧﻼص ﺷﻮد؛‬
‫ﻣﻼﻣﺖ ﻧﺎﺗﺎن را ﺑﮫ ﺧﻮاري ﺗﺤﻤﻞ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﺘﺸﺒﻊ زﯾﺒﺎ را در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل ﻧﺰد ﺧﻮد ﻧﮕﺎه ﻣﻲداﺷﺖ؛‬
‫ھﻔﺖ ﺑﺎر ھﻔﺘﺎد ﺑﺎر از ﺷﺎﺋﻮل درﮔﺬﺷﺖ و ﺗﻨﮭﺎ ﺑﮫ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺳﭙﺮ او ﻗﻨﺎﻋﺖ ﻛﺮد‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﮫ ھﺮ دﻓﻌﮫ‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺟﺎن او را ﺑﮕﯿﺮد؛ ﻣﻔﯿﺒﻮﺷﺚ را ﻧﺠﺎت داد و ﺑﮫ ﻛﻤﻚ او ﺷﺘﺎﻓﺖ‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﮫ وي از‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ ادﻋﺎي ﺗﺎج و ﺗﺨﺖ داﺷﺘﻨﺪ؛ از ﭘﺴﺮ ﻧﺎﻓﺮﻣﺎن ﺧﻮد اﺑﺸﺎﻟﻮم‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺮ روي وي ﺷﻤﺸﯿﺮ ﻛﺸﯿﺪه‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬درﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬و ﭼﻮن ﺷﻨﯿﺪ ﻛﮫ در ﺟﻨﮕﻲ ﻛﮫ ﺑﺎ ﻗﺸﻮن ﭘﺪرش ﻛﺮده ﻛﺸﺘﮫ ﺷﺪه‪ ،‬ﺳﺨﺖ اﻧﺪوھﻨﺎك ﺷﺪ و‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬اي ﭘﺴﺮم اﺑﺸﺎﻟﻮم‪ ،‬اي ﭘﺴﺮم اﺑﺸﺎﻟﻮم‪ ،‬ﻛﺎش ﻣﻦ ﺑﮫ ﺟﺎي ﺗﻮ ﻣﺮده ﺑﻮدم‪ ،‬اي ﺑﺸﺎﻟﻮم‪ ،‬اي ﭘﺴﺮم‪«.‬‬
‫‪pym‬‬

‫اﯾﻨﮭﺎ اوﺻﺎف واﻗﻌﻲ ﻣﺮدي اﺳﺖ ﻛﮫ ﻋﻮاﻣﻞ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن در وﺟﻮد وي ﺟﻤﻊ ﺑﻮد و ھﻤﺔ آﺛﺎر ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪة‬
‫ﺑﺮﺑﺮﯾﺖ و ﻧﻮﯾﺪھﺎي ﺗﻤﺪن را ﺑﺎ ﺧﻮد داﺷﺖ‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﭼﻮن ﺗﺎج و ﺗﺨﺖ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺑﮫ ﺳﻠﯿﻤﺎن رﺳﯿﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي آﺳﺎﯾﺶ ﺧﯿﺎل ﺧﻮﯾﺶ‪ ،‬ھﻤﺔ رﻗﯿﺒﺎن و ﺧﻮاﺳﺘﺎران ﻗﺪرت‬
‫و ﺳﻠﻄﻨﺖ را ﻛﺸﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻛﺎر وي ﺑﺮ ﯾﮭﻮه ھﺮﮔﺰ ﮔﺮان ﻧﯿﻔﺘﺎد‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ او را دوﺳﺖ داﺷﺖ و ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ‬
‫ﺣﻜﻤﺘﻲ ﺑﮫ او ارزاﻧﻲ داﺷﺖ ﻛﮫ ﭘﯿﺶ از وي ﭼﻨﺎن ﺣﻜﻤﺘﻲ را ﺑﮫ ﻛﺴﻲ ﻧﺒﺨﺸﯿﺪه ﺑﻮد‪ ،‬و ﭘﺲ از آن ﻧﯿﺰ‬

‫‪.co‬‬
‫ﻧﺨﻮاھﺪ ﺑﺨﺸﯿﺪ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ﺳﻠﯿﻤﺎن ﺳﺰاوار ﺷﮭﺮﺗﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ ﺑﮫ آن رﺳﯿﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﮫ ﺗﻨﮭﺎ ﺑﮫ آن ﺑﺲ ﻧﻜﺮد ﻛﮫ از‬
‫زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮد ﺑﮭﺮهﻣﻨﺪي ﺗﻤﺎم ﺣﺎﺻﻞ ﻛﻨﺪ و ﺑﺎ ﺗﺠﻤﻞ ﺑﮫ ﺳﺮ ﺑﺮد و ﺑﮫ ھﻤﺔ ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺘﮭﺎي ﺷﺎھﻲ ﺧﻮﯾﺶ‬
‫ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ ﺑﺎﯾﺪ ﻗﯿﺎم ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ارزش و ﻓﻀﯿﻠﺖ ﻗﺎﻧﻮن و ﻧﻈﻢ را ﺑﮫ ﻣﻠﺖ ﺧﻮﯾﺶ آﻣﻮﺧﺖ و آﻧﺎن را از ﺟﻨﮓ‬
‫واﺧﺘﻼف ﺑﺎزداﺷﺖ و ﺑﮫ ﺻﻨﻌﺖ و ﺻﻠﺢ و آراﻣﺶ رﺳﺎﻧﯿﺪ‪ .‬وي ﺑﮫ ﻧﺎم ﺧﻮد وﻓﺎدار ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﮫ در دوران‬
‫ﭘﺎدﺷﺎھﻲ دراز وي‪،‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﺷﮭﺮ اورﺷﻠﯿﻢ‪ ،‬ﻛﮫ داوود آن را ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﻗﺮار داده ﺑﻮد‪ ،‬از ﺻﻠﺢ و آراﻣﺸﻲ ﻛﮫ ﭘﯿﺶ از آن ﻣﺎﻧﻨﺪش را‬
‫ﻧﺪﯾﺪه ﺑﻮد ﺑﺮﺧﻮردار ﺷﺪ و ﺛﺮوت و ﺷﻜﻮه آن اﻓﺰاﯾﺶ ﭘﯿﺪا ﻛﺮد‪ .‬در آﻏﺎز ﻛﺎر‪ ،‬اﯾﻦ ﺷﮭﺮ ﺑﺮ ﻛﻨﺎر ﭼﺎھﻲ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه ﺑﻮد و‪ ،‬ﭼﻮن ﺑﺮ ﺑﺎﻻي ﺑﻠﻨﺪي ﻣﺴﻠﻂ ﺑﺮ ﺟﻠﮕﺔ اﻃﺮاف ﺧﻮد ﻗﺮار داﺷﺖ‪ ،‬رﻓﺘﮫ رﻓﺘﮫ ﺑﮫ ﺻﻮرت‬

‫‪yah‬‬
‫دژي درآﻣﺪ؛ اﮔﺮ ﭼﮫ در ﻛﻨﺎر راھﮭﺎي ﺑﺰرگ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ واﻗﻊ ﻧﺒﻮد‪ ،‬در زﻣﺎن ﺳﻠﯿﻤﺎن‪ ،‬ﺑﮫ ﺻﻮرت ﯾﻜﻲ‬
‫از ﭘﺮﻛﺎرﺗﺮﯾﻦ ﺑﺎزارھﺎي ﺧﺎور ﻧﺰدﯾﻚ درآﻣﺪ‪ .‬رواﺑﻂ ﻧﺰدﯾﻜﻲ را ﻛﮫ داوود ﺑﺎ ﺣﯿﺮام‪ ،‬ﺷﺎه ﺻﻮر‪ ،‬ﺑﺮﻗﺮار‬
‫ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﺴﺮش ﺳﻠﯿﻤﺎن ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻛﺮد و ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن ﻓﻨﯿﻘﻲ را ﺗﺸﻮﯾﻖ ﻛﺮد ﻛﮫ ﻛﺎرواﻧﮭﺎي ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﺧﻮد‬
‫را از اراﺿﻲ ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ ﻋﺒﻮر دھﻨﺪ؛ در زﻣﺎن وي‪ ،‬ﺗﺠﺎرت ﭘﺮﺳﻮدي از ﻣﺒﺎدﻟﺔ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻛﺸﺎورزي‬
‫ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ ﺑﺎ ﻣﺼﻨﻮﻋﺎت ﺻﻮر و ﺻﯿﺪا ﺑﺮاي ﻣﺮدم آن ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﻓﺮاھﻢ آﻣﺪ‪ .‬ﻧﺎوﮔﺎن ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ در درﯾﺎي‬
‫ﺳﺮخ ﺑﮫ راه اﻧﺪاﺧﺖ و ﺣﯿﺮام را ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﺳﺎﺧﺖ ﻛﮫ در ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﺑﻼد ﻋﺮب و اﻓﺮﯾﻘﺎ‪ ،‬ﺑﮫ ﺟﺎي ﻣﺼﺮ‪،‬‬
‫از اﯾﻦ راه درﯾﺎﯾﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺤﺘﻤﻞ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺳﻠﯿﻤﺎن از ﺟﺰﯾﺮةاﻟﻌﺮب اﺳﺘﺨﺮاج ﻃﻼ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ؛‬
‫@‪h‬‬
‫ﺳﺮزﻣﯿﻦ اوﻓﯿﺮ‪ ،‬ﻛﮫ از آن ﺳﻨﮕﮭﺎي ﮔﺮاﻧﺒﮭﺎ ﺑﯿﺮون ﻣﻲآورده‪ ،‬در ھﻤﯿﻦ ﻧﺎﺣﯿﮫ ﺑﻮده اﺳﺖ؛ از ھﻤﯿﻦ‬
‫ﺳﺮزﻣﯿﻦ اﻋﺮاب اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﻠﻜﺔ ﺳﺒﺎ ﻧﺰد او آﻣﺪه و ﺧﻮاﺳﺘﺎر دوﺳﺘﻲ او ﺷﺪه‪ -‬و ﺷﺎﯾﺪ ﺑﺮاي ﻛﻤﻚ ﺧﻮاﺳﺘﻦ‬
‫ﻧﺰد وي آﻣﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﮫ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ‪» :‬وزن ﻃﻼﯾﻲ ﻛﮫ در ﯾﻚ ﺳﺎل ﻧﺰد ﺳﻠﯿﻤﺎن رﺳﯿﺪ ﺷﺸﺼﺪ و ﺷﺼﺖ‬
‫و ﺷﺶ وزﻧﺔ [ﺗﺎﻟﻨﺖ] ﻃﻼ ﺑﻮد «؛ اﮔﺮ ﭼﮫ اﯾﻦ درآﻣﺪ را ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺑﺎ درآﻣﺪھﺎي ﺑﺎﺑﻞ و ﻧﯿﻨﻮا و ﺻﻮر‬
‫ﻣﻘﺎﯾﺴﮫ ﻛﺮد‪ ،‬ھﻤﯿﻦ اﻧﺪازه ﺳﻠﯿﻤﺎن را از ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪﺗﺮﯾﻦ ﺷﺎھﺎن زﻣﺎن ﺧﻮد ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪are‬‬

‫ﭘﺎرهاي از اﯾﻦ ﺛﺮوت را ﺑﮫ ﻣﺼﺮف ﺧﻮﺷﮕﺬراﻧﯿﮭﺎي ﺷﺨﺼﻲ ﺧﻮﯾﺶ ﻣﻲرﺳﺎﻧﯿﺪ؛ ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً وﻟﻊ‬
‫ﻓﺮاواﻧﻲ در ﺟﻤﻊآوري ﻛﻨﯿﺰﻛﺎن و ھﻤﺨﻮاﺑﮕﺎن داﺷﺖ‪ -‬ﮔﺮﭼﮫ ﻣﻮرﺧﺎن‪ ،‬ﺑﺮاي آﻧﻜﮫ از درﺟﺔ‬
‫ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰي ﻣﻄﻠﺐ ﺑﻜﺎھﻨﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎرة ھﻔﺘﺼﺪ زن و ﺳﯿﺼﺪ ﻛﻨﯿﺰك وي را ﺑﺘﺮﺗﯿﺐ ﺑﮫ ﺷﺼﺖ و ھﺸﺘﺎد‬
‫ﺗﻘﻠﯿﻞ دادهاﻧﺪ‪ .‬اﺣﺘﻤﺎل دارد ﻛﮫ ﺳﻠﯿﻤﺎن ﺑﺎ ﺑﻌﻀﻲ از اﯾﻦ ﻣﻮاﺻﻠﺘﮭﺎ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﮫ اﺳﺖ دوﺳﺘﻲ ﺧﻮد را ﺑﺎ‬
‫ﻣﺼﺮ و ﻓﻨﯿﻘﯿﮫ اﺳﺘﻮارﺗﺮ ﻛﻨﺪ؛ و ﺷﺎﯾﺪ ﻣﺤﺮك وي ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ راﻣﺴﺲ دوم‪ ،‬ﻧﯿﺮوي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺜﻞ ﻓﺮاوان‬
‫‪set‬‬

‫ﺑﻮده‪ ،‬و ﺑﮫ آن‬

‫ﻓﺮاواﻧﻲ ﭘﺲ از ﺧﻮد ﺑﺮﺟﺎي ﮔﺬارد‪ .‬وﻟﻲ ﺑﯿﺸﺘﺮ درآﻣﺪ ﻣﻤﻠﻜﺖ ﺑﮫ ﻣﺼﺮف ﺗﺤﻜﯿﻢ اﺻﻮل ﺣﻜﻮﻣﺖ و زﯾﺒﺎ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻦ ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﻣﻲرﺳﯿﺪ‪ .‬ارﮔﻲ را ﻛﮫ ﺷﮭﺮ ﺑﺮﮔﺮد آن ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه ﺑﻮد ﻣﺮﻣﺖ ﻛﺮد؛ در ﺟﺎھﺎي ﻣﮭﻢ‬
‫ﻛﺸﻮر ﻗﻠﻌﮫھﺎ ﺳﺎﺧﺖ و ﭘﺎدﮔﺎﻧﮭﺎي ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺑﺮﻗﺮار ﻛﺮد‪ ،‬ﺗﺎ ﺧﯿﺎل ﻓﺘﻨﮫ و آﺷﻮب را از ﺳﺮ ﻣﮭﺎﺟﻤﺎن‬
‫‪an‬‬

‫ﺧﺎرﺟﻲ و آﺷﻮﺑﮕﺮان داﺧﻠﻲ‪ ،‬ھﺮدو‪ ،‬دور ﻛﻨﺪ؛ از ﻟﺤﺎظ اداري‪ ،‬ﻣﻤﻠﻜﺖ ﺧﻮد را ﺑﮫ دوازده ﻧﺎﺣﯿﮫ ﻗﺴﻤﺖ‬
‫ﻛﺮد‪ ،‬و ﻣﺨﺼﻮﺻًﺎ ﺗﻌﮭﺪ داﺷﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ ﺗﻘﺴﯿﻤﺒﻨﺪي ﺑﺎ ﻣﺤﻞ ﺳﻜﻮﻧﺖ اﺳﺒﺎط دوازدهﮔﺎﻧﺔ ﺑﻨﻲاﺳﺮاﺋﯿﻞ ﻣﻄﺎﺑﻖ‬
‫ﻧﺒﺎﺷﺪ؛ اﻣﯿﺪ داﺷﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ اﯾﻦ وﺳﯿﻠﮫ اﻧﺪﯾﺸﺔ ﺗﺠﺰﯾﮫﻃﻠﺒﻲ ﻗﺒﯿﻠﮫاي را در ﻣﯿﺎن آن اﺳﺒﺎط ﺧﺎﻣﻮش ﻛﻨﺪ و ھﻤﮫ‬
‫را ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻣﻠﺖ واﺣﺪي درآورد‪ .‬وﻟﻲ ﺳﻠﯿﻤﺎن در اﯾﻦ ﻛﺎر ﻣﻮﻓﻘﯿﺘﻲ ﺑﮫ دﺳﺖ ﻧﯿﺎورد؛ ﭼﻮن وي ﺳﻘﻮط‬
‫‪pym‬‬

‫ﻛﺮد‪ ،‬دوﻟﺖ ﯾﮭﻮد ھﻢ از ﻣﯿﺎن رﻓﺖ‪ .‬ﯾﻜﻲ از وﺳﺎﯾﻠﻲ ﻛﮫ ﺑﺮاي ازدﯾﺎد درآﻣﺪ ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮد آن ﺑﻮد ﻛﮫ‬
‫ھﯿﺌﺘﮭﺎﯾﻲ را ﺑﺮاي اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﻌﺎدن ﮔﺮاﻧﺒﮭﺎ‪ ،‬و وارد ﻛﺮدن ﻛﺎﻻھﺎي ﺗﺠﻤﻠﻲ و ﻧﺎدر از ﻗﺒﯿﻞ »ﻋﺎج و‬
‫ﻣﯿﻤﻮن و ﻃﺎووس«‪ ،‬اﻋﺰام ﻣﻲداﺷﺖ‪ ،‬و اﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ ﭼﯿﺰھﺎ را ﺑﮫ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﺗﺎزه ﺛﺮوﺗﮭﺎي ھﻨﮕﻔﺖ ﺑﮫ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﭼﻨﮓ آورده ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﮫ ﺑﮭﺎي ﺳﻨﮕﯿﻦ ﻣﻲﻓﺮوﺧﺖ‪ .‬از ﻛﺎرواﻧﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ از ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ ﻣﻲﮔﺬﺷﺖ ﺑﺎج‬
‫ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ؛ ﺑﺮ ھﻤﺔ رﻋﺎﯾﺎي ﺧﻮد ﻣﺎﻟﯿﺎت ﺳﺮاﻧﮫ ﻗﺮار داده ﺑﻮد؛ از ھﺮﯾﻚ از ﻧﻮاﺣﻲ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺟﺰ ﻧﺎﺣﯿﮫاي‬
‫ﻛﮫ ﺧﺎص ﺧﻮد او ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺎﻟﯿﺎت ﻣﻌﯿﻨﻲ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ؛ ﺗﺠﺎرت رﯾﺴﻤﺎن و اﺳﺐ و اراﺑﮫ در اﻧﺤﺼﺎر دوﻟﺖ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﯾﻮﺳﻔﻮس اﯾﻦ ﻧﻜﺘﮫ را ﺑﺎ ﺗﺄﻛﯿﺪ ﺑﯿﺎن ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﮫ ﺳﻠﯿﻤﺎن »ﻧﻘﺮه را ﺑﮫ اﻧﺪازهاي در اورﺷﻠﯿﻢ ﻓﺮاوان ﻛﺮده‬
‫ﺑﻮد ﻛﮫ ﺣﻜﻢ ﺳﻨﮓ ﻛﻮﭼﮫ را داﺷﺖ‪ «.‬در آﺧﺮ ﻛﺎر‪ ،‬ﺑﺮ آن ﺷﺪ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺘﻦ ھﯿﻜﻞ ﺗﺎزهاي ﺑﺮاي ﯾﮭﻮه و‬
‫ﻛﺎخ ﺟﺪﯾﺪي ﺑﺮاي ﺧﻮﯾﺶ‪ ،‬ﺑﺮ زﯾﻨﺖ و ﺗﺠﻤﻞ ﺷﮭﺮ ﺑﯿﻔﺰاﯾﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺮﯾﺸﺎﻧﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﯾﮭﻮدﯾﺎن در آن زﻣﺎن ﺗﺎ ﺣﺪي از اﯾﻨﺠﺎ دﺳﺘﮕﯿﺮ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ ﻇﺎھﺮاً ﺗﺎ زﻣﺎن ﺳﻠﯿﻤﺎن‪ ،‬در‬

‫‪oo‬‬
‫ﺗﻤﺎم ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﯾﮭﻮد‪ ،‬ﺣﺘﻲ در اورﺷﻠﯿﻢ‪ ،‬اﺻﻼ ھﯿﻜﻠﻲ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﯾﺎ در ﻣﺬﺑﺤﮭﺎي‬
‫ﺧﺼﻮﺻﻲ‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﺮ ﻣﻌﺒﺪھﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﺑﺎﻻي ﺗﭙﮫھﺎ ﻗﺮﺑﺎﻧﯿﮭﺎي ﺧﻮد را ﺑﮫ ﯾﮭﻮه ﺗﻘﺪﯾﻢ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺳﻠﯿﻤﺎن‬
‫ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪان ﺷﮭﺮھﺎ را ﺟﻤﻊ ﻛﺮد و ﻓﻜﺮ ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻦ ھﯿﻜﻠﻲ اﻋﻼم داﺷﺖ‪ ،‬و از ﺧﺰاﻧﺔ ﺧﺎص‬
‫ﺧﻮد ﻣﻘﺎدﯾﺮ زﯾﺎدي ﺳﯿﻢ و زر و ﻣﻔﺮغ و آھﻦ و ﭼﻮب و ﺳﻨﮕﮭﺎي ﻗﯿﻤﺘﻲ ﺑﮫ آن اﺧﺘﺼﺎص داد و از روي‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﮭﺮﺑﺎﻧﻲ اﻇﮭﺎر داﺷﺖ ﻛﮫ اﻋﺎﻧﮫھﺎي ھﻤﺔ ھﻤﻮﻃﻨﺎن ﺑﺮاي آن ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﮫ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺘﻮاﻧﯿﻢ ﮔﻔﺘﺔ ﻧﻘﻞﻛﻨﻨﺪة‬
‫رواﯾﺖ را ﺑﭙﺬﯾﺮﯾﻢ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮕﻮﯾﯿﻢ ﻛﮫ ﻣﺮدم ﭘﻨﺞ ھﺰار ﺗﺎﻟﻨﺖ زر‪ ،‬و دو ﺑﺮاﺑﺮ آن ﺳﯿﻢ‪ ،‬و آن اﻧﺪازه آھﻦ و‬
‫ﻣﻔﺮغ ﻛﮫ ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻦ ھﯿﻜﻞ ﻻزم ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﻘﺪﯾﻢ ﻛﺮدﻧﺪ »و ھﺮﻛﺲ ﻛﮫ ﺳﻨﮕﮭﺎي ﮔﺮاﻧﺒﮭﺎ ﻧﺰد او ﯾﺎﻓﺖ ﻣﻲﺷﺪ‪،‬‬
‫آﻧﮭﺎ را ﺑﮫ ﺧﺎﻧﺔ ﺧﺪاوﻧﺪ داد‪ «.‬ﺑﺮاي ﺑﻨﺎي ھﯿﻜﻞ‪ ،‬ﻣﺤﻠﻲ ﺑﺮ ﺑﺎﻻي ﺗﭙﮫاي اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪ؛ ﭘﺎﯾﺔ دﯾﻮارھﺎي آن را‪،‬‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ دﯾﻮارھﺎي ﭘﺎرﺗﻨﻮن‪ ،‬ﺑﺮ روي ﺳﻨﮕﮭﺎي آن ﺗﭙﮫ ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﺒﻚ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‪ ،‬ھﻤﺎن ﺳﺒﻜﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ‬
‫@‪h‬‬
‫‪are‬‬
‫‪set‬‬
‫‪an‬‬
‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺑﺎزﺳﺎزي ﻓﺮﺿﻲ ھﯿﻜﻞ ﺳﻠﯿﻤﺎن‬

‫ﻓﻨﯿﻘﯿﺎن از ﻣﺼﺮ ﮔﺮﻓﺘﮫ و ﺗﺰﯾﯿﻨﺎت آﺷﻮري و ﺑﺎﺑﻠﻲ را ﺑﺮ آن اﻓﺰوده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ھﯿﻜﻞ ھﻤﭽﻮن ﻛﻠﯿﺴﺎﯾﻲ ﺑﮫ‬

‫‪.co‬‬
‫ﺗﻤﺎم ﻣﻌﻨﺎي ﻛﻠﻤﮫ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﯾﻚ ﭼﮭﺎردﯾﻮارﯾﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ در ﻣﯿﺎن آن ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺑﻨﺎ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن اﺻﻠﻲ آن ﺣﺠﻢ ﻣﺘﻮﺳﻄﻲ داﺷﺖ ﺑﮫ ﻃﻮل ﺗﻘﺮﯾﺒﻲ ﺳﻲ و ھﺸﺖ‪ ،‬و ﻋﺮض ھﻔﺪه‪ ،‬و ارﺗﻔﺎع ﺷﺎﻧﺰده‬
‫ﻣﺘﺮ‪ ،‬ﻛﮫ درازاي آن در ﺣﺪود ﻧﺼﻒ ﭘﺎرﺗﻨﻮن و رﺑﻊ ﻛﻠﯿﺴﺎي ﺷﺎرﺗﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻋﺒﺮاﻧﯿﺎﻧﻲ ﻛﮫ از ھﻤﮫ ﺟﺎي‬
‫ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﯾﮭﻮدﯾﮫ در ﻛﺎر ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﻌﺒﺪ ﺷﺮﻛﺖ ﻛﺮدﻧﺪ و ﺳﭙﺲ در آن ﺑﮫ ﻋﺒﺎدت ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﺑﻨﺎ را ﯾﻜﻲ‬
‫از ﻋﺠﺎﯾﺐ ﻋﺎﻟﻢ ﻣﻲﺷﻤﺮدﻧﺪ؛ و ﺟﺎي ﺳﺮزﻧﺸﻲ ﺑﺮاﯾﺸﺎن ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﭼﮫ ﻣﻌﺎﺑﺪ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﻃﯿﻮه و ﺑﺎﺑﻞ و‬

‫‪oo‬‬
‫ﻧﯿﻨﻮا را ﻧﺪﯾﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬در داﺧﻞ ھﯿﻜﻞ‪ ،‬ﺳﺮدر ﻣﺮﺗﻔﻌﻲ‪ ،‬ﺑﮫ ﺑﻠﻨﺪي ﭼﮭﻞ و ﭼﮭﺎرﻣﺘﺮ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﮫ و روي آن را‬
‫ﺑﺎ ﻃﻼ ﭘﻮﺷﺎﻧﯿﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﻨﺎ ﺑﺎﺷﺪ رواﯾﺖ ﺗﻨﮭﺎ ﺳﻨﺪي را ﻛﮫ در اﯾﻦ ﺧﺼﻮص ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ ﺑﺎور ﻛﻨﯿﻢ‪،‬‬
‫در ھﻤﮫ ﺟﺎي ھﯿﻜﻞ ﻃﻼ ﺑﮫ ﻣﻘﺪار زﯾﺎد ﺑﮫ ﻛﺎر رﻓﺘﮫ ﺑﻮد؛ روي ﺗﯿﺮھﺎي ﺳﻘﻒ اﺻﻠﻲ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‪ ،‬روي‬
‫ﺳﺘﻮﻧﮭﺎ‪ ،‬درھﺎ‪ ،‬دﯾﻮارھﺎ‪ ،‬ﺷﻤﻌﺪاﻧﮭﺎ‪ ،‬ﭼﮭﻠﭽﺮاﻏﮭﺎ‪ ،‬ﮔﻠﮕﯿﺮھﺎي ﻓﺘﯿﻠﮫھﺎ‪ ،‬ﻗﺎﺷﻘﮭﺎي روﻏﻦ ﻛﺮدن درﭼﺮاغ‪ ،‬و‬

‫‪yah‬‬
‫ﻋﻮد ﺳﻮزھﺎ‪ ،‬ھﻤﮫ‪ ،‬ﺑﺎ ﻃﻼ ﭘﻮﺷﯿﺪه ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬و »ﯾﻜﺼﺪ ﺣﻮﺿﭽﺔ زرﯾﻦ« در آﻧﺠﺎ وﺟﻮد داﺷﺖ‪ .‬ﺳﻨﮕﮭﺎ و‬
‫ﮔﻮھﺮھﺎي ﮔﺮاﻧﺒﮭﺎ ﺟﺎھﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ھﯿﻜﻞ را ﺗﺰﯾﯿﻦ ﻣﻲداد؛ ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎي دو ﻓﺮﺷﺘﮫ را‪ ،‬ﻛﮫ ﺻﻔﺤﺎت ﻃﻼ ﺑﺮ‬
‫روي آﻧﮭﺎ ﻧﺼﺐ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﻧﮕﺎھﺒﺎﻧﻲ در ﻛﻨﺎر »ﺗﺎﺑﻮت ﻋﮭﺪ« ﻗﺮار داده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬دﯾﻮارھﺎ را ﺑﺎ‬
‫ﺳﻨﮕﮭﺎي ﺑﺰرگ ﭼﮭﺎرﮔﻮش‪ ،‬و ﺳﻘﻒ و ﺳﺘﻮﻧﮭﺎ و درھﺎ را ﺑﺎ ﭼﻮب زﯾﺘﻮن و ارز ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺼﺎﻟﺢ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻲ را از ﻓﻨﯿﻘﯿﮫ آوردﻧﺪ‪ ،‬و ﻛﺎرھﺎي ﻓﻨﻲ ﻋﻤﺪه ﺑﮫ دﺳﺖ ﺻﻨﻌﺘﮕﺮان ﺻﻮري و ﺻﯿﺪاﯾﻲ ﺻﻮرت‬
‫ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻛﺎرھﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﻣﮭﺎرت ﻓﻨﻲ ﻻزم ﻧﺪاﺷﺖ ﺑﺮﻋﮭﺪة ‪ 000،150‬ﻧﻔﺮ ﻛﺎرﮔﺮ ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻋﺎدت‬
‫ﻣﻌﻤﻮل آن زﻣﺎن‪ ،‬ﺑﺪون رﺣﻢ و ﺷﻔﻘﺖ‪ ،‬آﻧﺎن را ﺑﮫ ﺑﯿﮕﺎري ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫@‪h‬‬
‫ھﻔﺖ ﺳﺎل وﻗﺖ ﺑﮫ ﻣﺼﺮف ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ھﯿﻜﻠﻲ رﺳﯿﺪ ﻛﮫ ﻣﺪت ﭼﮭﺎر ﻗﺮن ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺑﺎﺷﻜﻮه ﯾﮭﻮه ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺲ از‬
‫آن‪ ،‬ﺻﻨﻌﺘﮕﺮان ﻛﺎرآﻣﺪ ﺳﯿﺰده ﺳﺎل دﯾﮕﺮ ﺑﮫ ﻛﺎر ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﻛﺎﺧﻲ ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ھﯿﻜﻞ ﺑﺴﺎزﻧﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ﺳﻠﯿﻤﺎن‬
‫و زﻧﺎﻧﺶ در آن ﻣﻨﺰل ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺗﻨﮭﺎ ﯾﻜﻲ از ﻗﺴﻤﺘﮭﺎي اﯾﻦ ﻛﺎخ‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﺎم »ﺧﺎﻧﺔ ﺟﻨﮕﻞ ﻟﺒﻨﺎن«‪ ،‬ﭼﮭﺎر ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫ھﯿﻜﻞ وﺳﻌﺖ داﺷﺖ‪ .‬دﯾﻮارھﺎي ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن اﺻﻠﻲ ﻛﺎخ را ﺑﺎ ﭘﺎرهﺳﻨﮕﮭﺎﯾﻲ ﺑﮫ ﻃﻮل ﭼﮭﺎر ﻣﺘﺮوﻧﯿﻢ ﺳﺎﺧﺘﮫ و‬
‫آﻧﮭﺎ را ﺑﺎ ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎ و ﻧﻘﺶ ﺑﺮﺟﺴﺘﮫھﺎ و ﻧﻘﺎﺷﯿﮭﺎﯾﻲ ﺑﮫ ﺳﺒﻚ آﺷﻮري آراﺳﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬در آن ﻛﺎخ ﺗﺎﻻرھﺎﯾﻲ‬
‫‪are‬‬

‫وﺟﻮد داﺷﺖ ﻛﮫ ﺷﺎه ﻣﮭﻤﺎﻧﺎن ﺑﺰرگ را ﺑﮫ ﺣﻀﻮر ﺧﻮد ﻣﻲﭘﺬﯾﺮﻓﺖ‪ ،‬و ﻗﺴﻤﺘﮭﺎﯾﻲ ﺑﺮاي ﻣﺤﻞ ﺳﻜﻮﻧﺖ‬
‫ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺷﺎه‪ ،‬و ﻗﺴﻤﺘﮭﺎي ﺟﺪاﮔﺎﻧﮫاي ﺑﺮاي زﻧﺎن ﺳﻮﮔﻠﻲ ﺣﺮم در آن ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﻧﯿﺰ اﺳﻠﺤﮫﺧﺎﻧﮫاي‬
‫در آن ﻛﺎخ ﺑﻮد ﻛﮫ آﺧﺮﯾﻦ ﭘﺎﯾﺔ دﺳﺘﮕﺎه ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ .‬از آن ﺑﻨﺎي ﻋﻈﯿﻢ ﯾﻚ ﭘﺎره ﺳﻨﮓ ھﻢ‬
‫ﺑﺮﺟﺎي ﻧﻤﺎﻧﺪه‪ ،‬و ﺣﺘﻲ ﺟﺎي ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻣﻌﻠﻮم ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﻛﺠﺎ ﺑﻮده اﺳﺖ!‬
‫‪set‬‬

‫ﺳﻠﯿﻤﺎن‪ ،‬ﭘﺲ از آﻧﻜﮫ ﭘﺎﯾﮫھﺎي ﻣﻤﻠﻜﺖ ﺧﻮﯾﺶ را ﻣﺴﺘﻘﺮ ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬ﺑﺮ آن ﺷﺪ ﻛﮫ ازﻧﻌﻤﺘﻲ ﻛﮫ ﻧﺼﯿﺐ وي‬
‫ﺷﺪه‬

‫او ﺑﮫ دﯾﻦ ﻣﻲﻛﺎﺳﺖ و آﻣﺪ و ﺷﺪ وي در ﺣﺮاﻣﺨﺎﻧﮫ ﺑﺮ رﻓﺘﻦ ﺑﮫ ھﯿﻜﻞ اﻓﺰوﻧﻲ ﻣﻲﯾﺎﻓﺖ‪ .‬وﻗﺎﯾﻊﻧﮕﺎران‬
‫ﺗﻮرات‪ ،‬از اﯾﻨﻜﮫ ﺳﻠﯿﻤﺎن‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮ زﻧﺪوﺳﺘﻲ‪ ،‬ﻗﺮﺑﺎﻧﮕﺎھﮭﺎﯾﻲ ﺑﺮاي ﺧﺪاﯾﺎن ﺑﯿﮕﺎﻧﮫ ﺳﺎﺧﺘﮫ و زﻧﺎن ﺧﺎرﺟﻲ‬
‫‪an‬‬

‫وي در آﻧﺠﺎھﺎ ﺑﮫ ﻋﺒﺎدت ﭘﺮداﺧﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر وي را ﻣﻼﻣﺖ ﻛﺮده و ھﺮﮔﺰ ﺑﯿﻄﺮﻓﻲ ﻓﻠﺴﻔﻲ‪ -‬و ﺷﺎﯾﺪ‬
‫ﺳﯿﺎﺳﻲ‪ -‬وي را‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﺪاﯾﺎن ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺨﺸﯿﺪن ﻧﺪاﻧﺴﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬ﻣﻠﺖ اﺳﺮاﺋﯿﻞ ﺑﮫ ﺣﻜﻤﺖ ﺳﻠﯿﻤﺎن ﺑﮫ‬
‫ﭼﺸﻢ اﺣﺘﺮام ﻣﻲﻧﮕﺮﯾﺴﺖ‪ ،‬وﻟﻲ در اﯾﻨﻜﮫ او ﺧﻮد را ﻣﺮﻛﺰ ھﻤﺔ ﻛﺎرھﺎ ﻗﺮار داده ﺑﻮد ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ وي ﺣﺎﻟﺖ‬
‫ﺷﻚ و ﺗﺮدﯾﺪي داﺷﺖ‪ .‬در ﺳﺎﺧﺘﻦ ھﯿﻜﻞ و ﻛﺎخ‪ ،‬ﺟﺎن و ﻣﺎل ﻓﺮاوان ﺻﺮف ﺷﺪه ﺑﻮد؛ ﺳﺎزﻧﺪﮔﺎن اﯾﻦ ﺑﻨﺎھﺎ‬
‫‪pym‬‬

‫ﺑﮫ ھﻤﺎن ﭼﺸﻤﻲ ﺑﮫ آﻧﮭﺎ ﻧﻈﺮ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ ﻛﺎرﮔﺮان اھﺮام ﻣﺼﺮ ﺑﮫآن اھﺮام ﻣﻲﻧﮕﺮﯾﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧﮕﺎھﺪاري آن‬
‫ﺑﻨﺎھﺎ ﻣﺴﺘﻠﺰم اﯾﻦ ﺑﻮد ﻛﮫ ﻣﺎﻟﯿﺎت ﻓﺮاوان از ﻣﺮدم ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺷﻮد‪ ،‬و ﺗﺎ ﻛﻨﻮن ھﯿﭻ ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﮫ اﺳﺖ‬
‫ﻛﺎري ﻛﻨﺪ ﻛﮫ ﻣﺮدم ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﻣﺎﻟﯿﺎت را دوﺳﺖ داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ ﺳﻠﯿﻤﺎن از دﻧﯿﺎ رﻓﺖ‪ ،‬ﺷﯿﺮة‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻗﻮم اﺳﺮاﺋﯿﻞ ﻛﺸﯿﺪه ﺷﺪ و ﻃﺒﻘﮫاي از ﻛﺎرﮔﺮان ﻓﻘﯿﺮ و ﺑﯿﻜﺎر و ﻧﺎراﺿﻲ ﺑﺮﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮد ﻛﮫ ﻛﺎري‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ؛ رﻧﺞ ﻓﺮاواﻧﻲ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻃﺒﻘﮫ را ﻣﻲآزرد ﺳﺒﺐ آن ﺷﺪ ﻛﮫ دﯾﻦ ﺟﻨﮕﻲ ﯾﮭﻮه ﺑﮫ ﺻﻮرت دﯾﻦ‬
‫ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﻲ اﻧﺒﯿﺎي ﺑﻨﻲاﺳﺮاﺋﯿﻞ درآﯾﺪ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫‪ – II‬ﺧﺪاي ﺟﻨﮕﺎوران‬
‫ﭼﻨﺪﺧﺪاﯾﻲ‪-‬ﯾﮭﻮه‪ -‬اﻋﺘﻘﺎد ﺑﮫ ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﺧﺪا‪ -‬ﺧﺼﺎﯾﺺ دﯾﻦ ﻋﺒﺮاﻧﻲ‪ -‬اﻧﺪﯾﺸﺔ ﮔﻨﺎه‪ -‬ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ‪ -‬ﺧﺘﻨﮫﻛﺮدن‪-‬‬
‫روﺣﺎﻧﯿﺖ‪ -‬ﺧﺪاﯾﺎن ﻋﺠﯿﺐ‬

‫‪oo‬‬
‫ﭘﺲ از اﻧﺘﺸﺎر ﻛﺘﺎب ﺷﺮﯾﻌﺖ [= اﺳﻔﺎر ﭘﻨﺠﮕﺎﻧﺔ ﺗﻮرات] ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن اورﺷﻠﯿﻢ ﻣﮭﻤﺘﺮﯾﻦ ﺣﺎدﺛﺔ داﺳﺘﺎن‬
‫ﺣﻤﺎﺳﻲ ﻗﻮم ﯾﮭﻮد ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪ .‬آن ﻣﻌﺒﺪ ﺗﻨﮭﺎ ﺧﺎﻧﺔ ﯾﮭﻮه ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﻋﻨﻮان ﻣﺮﻛﺰ روﺣﺎﻧﻲ ﯾﮭﻮد‪،‬‬
‫ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ آن ﻗﻮم‪ ،‬و وﺳﯿﻠﺔ اﻧﺘﻘﺎل ﺳﻨﻦ و آداب اﯾﺸﺎن را داﺷﺖ‪ ،‬و ھﻤﭽﻮن ﻣﻨﺎر ﯾﺎدﮔﺎري ﺑﻮد ﻛﮫ‪ ،‬در ﻃﻲ‬

‫‪yah‬‬
‫ﻗﺮﻧﮭﺎ ﺳﺮﮔﺮداﻧﻲ ﺑﺮ روي زﻣﯿﻦ‪ ،‬ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﺑﮫ آن ﻧﻈﺮ داﺷﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬از اﯾﻦ ﮔﺬﺷﺘﮫ‪ ،‬در ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن‬
‫ﺳﻄﺢ دﯾﻦ ﻋﺒﺮاﻧﻲ‪ ،‬و رﺳﺎﻧﺪن آن از درﺟﺔ ﯾﻚ ﺷﺮك اﺑﺘﺪاﯾﻲ ﺑﮫ درﺟﺔ ﯾﻚ اﯾﻤﺎن ﺑﯿﮕﺬﺷﺖ و راﺳﺦ ﺳﮭﻢ‬
‫ﺑﺰرﮔﻲ داﺷﺘﮫ‪ ،‬و ﺧﻮد اﯾﻦ اﯾﻤﺎن ﻧﯿﺰ ﯾﻜﻲ از ﻋﻘﺎﯾﺪ ﺧﻼق ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﺸﺮﯾﺖ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪.‬‬

‫ﯾﮭﻮدﯾﺎن‪ ،‬در آﻏﺎز ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﺧﻮد ﺑﺮ ﺻﺤﻨﺔ ﺗﺎرﯾﺦ‪ ،‬ﺑﺪوﯾﺎن ﺑﯿﺎﺑﺎﻧﮕﺮدي ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ از اﺟﻨﺔ ھﻮا ﻣﻲﺗﺮﺳﯿﺪﻧﺪ و‬
‫ﺳﻨﮓ و ﭼﮭﺎرﭘﺎ و ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ وارواح ﻏﺎرھﺎ و ﺗﭙﮫھﺎ را ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﯿﺪﻧﺪ‪ .‬ھﺮﮔﺰ از ﭘﺮﺳﺘﺶ ﮔﺎو و ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ وﺑﺮه‬
‫@‪h‬‬
‫ﻏﺎﻓﻞ ﻧﻤﺎﻧﺪﻧﺪ؛ ﺣﻀﺮت ﻣﻮﺳﻲ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ ﻣﻲداﻧﯿﻢ‪ ،‬ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ ﻋﺎدت »ﮔﻮﺳﺎﻟﺔ ﻃﻼﯾﻲ« ﭘﺮﺳﺘﯿﺪن را‪،‬‬
‫ﺑﺘﻤﺎﻣﻲ‪ ،‬از ﻣﯿﺎن ﻗﻮم ﺧﻮد رﯾﺸﮫﻛﻦ ﻛﻨﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﻋﺒﺎدت و ﺗﻘﺪﯾﺲ ﻣﺼﺮﯾﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﮔﺎو ﻧﺮ ھﻨﻮز از ﯾﺎدھﺎ‬
‫ﻧﺮﻓﺘﮫ ﺑﻮد‪ ،‬و ﻣﺪﺗﮭﺎي دراز اﯾﻦ ﺟﺎﻧﻮر ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ ﻋﻠﻔﺨﻮار رﻣﺰ ﯾﮭﻮه ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ .‬در‬

‫ﻣﻮﺳﻲ‪ ،‬ﺑﮫ ﻛﻤﻚ ﻻوﯾﺎن‪ -‬ﯾﻌﻨﻲ ﻃﺒﻘﺔ ﻛﺎھﻨﺎن‪ ،-‬ﺳﮫ ھﺰار از اﯾﺸﺎن را ﺑﮫ ﻛﯿﻔﺮ ﺑﺖﭘﺮﺳﺘﻲ ﻛﺸﺖ‪ .‬در ﺗﺎرﯾﺦ‬
‫ﻗﺪﯾﻢ ﯾﮭﻮد دﻻﯾﻞ ﻓﺮاواﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ از ﻣﺎرﭘﺮﺳﺘﻲ آن ﻗﻮم ﺣﻜﺎﯾﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ از ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻣﺎري ﻛﮫ در‬
‫‪are‬‬

‫ﻗﺪﯾﻤﯿﺘﺮﯾﻦ آﺛﺎر ﯾﮭﻮدي دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺗﺎ ﻣﺎر ﻣﺴﯿﻨﻲ ﻛﮫ ﻣﻮﺳﻲ آن را ﺳﺎﺧﺖ و ﯾﮭﻮدﯾﺎن در زﻣﺎن‬
‫ﺣﺰﻗﯿﺎ )ﺣﻮاﻟﻲ ‪720‬قم( در ھﯿﻜﻞ ﺧﻮد ﺑﮫ ﭘﺮﺳﺘﺶ آن ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎر در ﻧﻈﺮ ﯾﮭﻮدﯾﺎن‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺴﯿﺎري از‬
‫ﻣﻠﺘﮭﺎي دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺟﺎﻧﻮر ﻣﻘﺪﺳﻲ ﺑﻮد؛ از آن ﺟﮭﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ ﺟﺎﻧﻮر را رﻣﺰ ﻧﺮي ﺑﺎرآور ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ؛ و ﻧﯿﺰ از‬
‫آن ﺟﮭﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ ﺣﯿﻮان ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ﺣﻜﻤﺖ و زﯾﺮﻛﻲ و ﺟﺎوداﻧﮕﻲ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ ،‬و از آن ﮔﺬﺷﺘﮫ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺳﺮ و ﺗﮫ ﺑﺪن ﺧﻮد را ﺑﮫ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ از ﻋﺒﺮاﻧﯿﺎن‪ ،‬ﺑﻌﻞ را‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ »ﻟﯿﻨﮕﮫ« در‬
‫ﻧﻈﺮ ھﻨﺪﯾﺎن‪ ،‬ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺳﻨﮓ ﻣﺨﺮوﻃﻲ ﺷﻜﻠﻲ ﻣﺠﺴﻢ ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ و آن را ﺗﻘﺪﯾﺲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ‬
‫‪set‬‬

‫ﺗﺼﻮر اﯾﺸﺎن اﺻﻞ ﻧﺮي در ﺗﻮﻟﯿﺪﻣﺜﻞ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ و ﻋﻨﻮان ﺷﻮھﺮ زﻣﯿﻦ و ﺑﺎرورﻛﻨﻨﺪة آن را‬
‫داﺷﺖ‪ .‬ھﻤﺎنﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ ﭘﺮﺳﺘﺶ ﺧﺪاﯾﺎن ﻣﺘﻌﺪد اوﻟﯿﮫ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﭘﺮﺳﺘﺶ ﻣﻼﯾﻜﮫ و ﻗﺪﯾﺴﺎن‪ ،‬و ﻧﯿﺰ ﺑﮫ‬
‫ﺻﻮرت »ﺗﺮاﻓﯿﻢ«‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﺘﮭﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﻗﺎﺑﻞ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ‪ ،‬درآﻣﺪه ﺑﻮد ﻛﮫ آﻧﮭﺎ را ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﺧﺪاھﺎي ﺧﺎﻧﮕﻲ‬
‫ﺗﻘﺪﯾﺲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻌﺘﻘﺪات ﺳﺤﺮي ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﻛﮫ در آداب ﭘﺮﺳﺘﺶ ﻗﺪﯾﻢ وﺟﻮد داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي اﻧﺒﯿﺎ‬
‫‪an‬‬

‫و ﻛﺎھﻨﺎن‪ ،‬ﺗﺎ زﻣﺎﻧﮭﺎي ﻣﺘﺄﺧﺮ در ﻣﯿﺎن ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﺑﺮﻗﺮار ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎن ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ ﻣﺮدم ﻣﻮﺳﻲ و‬
‫ھﺎرون را ﺟﺎدوﮔﺮ و ﻣﺮوج ﻏﯿﺒﮕﻮﯾﻲ و ﺳﺤﺮ ﻣﻲداﻧﺴﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﻲ از آﯾﻨﺪه ﮔﺎھﻲ ﺑﺎ ﺑﯿﺮون اﻧﺪاﺧﺘﻦ‬
‫ﻧﺮد »اورﯾﻢ« و »ﺗﻮﻣﯿﻢ« از ﺻﻨﺪوﻗﻲ )اﻓﻮد( ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ -‬و اﯾﻦ ﺧﻮد ﻋﺎدﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ھﻨﻮز ﺑﺮاي‬
‫ﭘﻲﺑﺮدن ﺑﮫ ﻣﺸﯿﺖ ﺧﺪاﯾﺎن از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻛﺎھﻨﺎن ﯾﮭﻮد ﺳﺨﺖ در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﯾﻦ ﻋﺎدات ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻛﺮدﻧﺪ‬
‫‪pym‬‬

‫و ﻣﺮدم را ﺑﮫ آن ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ ﻛﮫ ﺗﻨﮭﺎ ﺑﮫ ﯾﻚ ﻧﯿﺮوي ﺳﺤﺮي اﯾﻤﺎن داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ھﻤﺎن ﻧﯿﺮوي ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ و‬
‫ﻧﻤﺎز و ﺻﺪﻗﮫ اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫رﻓﺘﮫ رﻓﺘﮫ ﻣﻔﮭﻮم ﯾﮭﻮه ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﺗﻨﮭﺎ ﺧﺪاي ﻣﻠﻲ ﺗﺸﻜﻞ ﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬و ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ دﯾﻦ ﯾﮭﻮدي وﺣﺪت و‬
‫ﺳﺎدﮔﻲ ﺧﺎﺻﻲ ﭘﯿﺪا ﻛﺮد و از ﭘﺮﯾﺸﺎﻧﻲ ﺷﺮﻛﻲ ﻛﮫ ﺑﺮ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺑﯿﻦاﻟﻨﮭﺮﯾﻦ ﺣﻜﻤﻔﺮﻣﺎ ﺑﻮد ﺑﯿﺮون آﻣﺪ و ﺑﮫ‬
‫ﻣﻘﺎم ﺑﻠﻨﺪي رﺳﯿﺪ‪ .‬ﻇﺎھﺮاً ﭼﻨﺎن ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﻓﺎﺗﺢ ﯾﻜﻲ از ﺧﺪاﯾﺎن ﻛﻨﻌﺎﻧﻲ ﺑﮫ ﻧﺎم ﯾﮭﻮ را‬

‫‪.co‬‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺮده و از آن‪ ،‬ﺧﺪاي ﺳﺨﺖ و ﺻﻠﺐ و ﺟﻨﮕﺎور و ﮔﺮدﻧﻔﺮازي ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺗﺼﻮر ﺧﻮد ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ و‬
‫ﻣﺤﺪودﯾﺘﮭﺎﯾﻲ ﺑﺮاي آن ﻗﺎﯾﻞ ﺷﺪﻧﺪ ﻛﮫ آدﻣﻲ دوﺳﺘﺎر آن اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺜﻼ آن ﺧﺪا از ﻣﺮدم ﻧﻤﻲﺧﻮاھﺪ ﻛﮫ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﮫ‬
‫ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ داﻧﺴﺘﻦ او ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ ﺷﺎھﺪ ﺑﺮ اﯾﻦ ﻣﺪﻋﺎ آن اﺳﺖ ﻛﮫ وي از ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﺧﻮاﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺮﺧﺎﻧﮫھﺎي ﺧﻮد‬
‫ﺧﻮن ﮔﻮﺳﻔﻨﺪان ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺑﭙﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﭼﻮن ﺧﺪا ﻣﻲﺧﻮاھﺪ ﻣﺮدم ﻣﺼﺮ را ھﻼك ﻛﻨﺪ‪ ،‬آﻧﺎن را ﺑﺸﻨﺎﺳﺪ و‬
‫ﻧﺎداﻧﺴﺘﮫ ھﻼﻛﺸﺎن ﻧﺴﺎزد؛‬

‫‪oo‬‬
‫دﯾﮕﺮ آﻧﻜﮫ اﯾﻦ ﺧﺪا ﻣﻌﺼﻮم از ﺧﻄﺎ ﻧﯿﺴﺖ؛ ﺑﺪﺗﺮﯾﻦ ﺧﻄﺎﯾﻲ ﻛﮫ از وي ﺳﺮزده آﻓﺮﯾﻨﺶ آدم و رﺿﺎﯾﺖ‬
‫دادن ﺑﮫ ﭘﺎدﺷﺎھﻲ ﺷﺎﺋﻮل ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺮ آﻧﮭﺎ ﭘﺸﯿﻤﺎن ﺷﺪه‪ ،‬و در آن زﻣﺎن اﯾﻦ ﭘﺸﯿﻤﺎﻧﻲ ﺑﺮاي وي دﺳﺖ‬
‫داده ﻛﮫ ﻓﺮﺻﺖ ﮔﺬﺷﺘﮫ ﺑﻮد‪ .‬ﮔﺎھﮕﺎھﻲ ﻋﻼﻣﺖ ﺣﺮص و ﺷﺮه و ﺧﺸﻢ و ﻋﻄﺶ ﺧﻮن و ھﻮس و ﻛﺞﺧﻠﻘﻲ‬

‫‪yah‬‬
‫در اﯾﻦ ﺧﺪا ﻣﺸﺎھﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪» :‬و رأﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﻢ‪ ،‬ﺑﺮ ھﺮ ﻛﮫ رﺋﻮف ھﺴﺘﻢ‪ .‬و زﺣﻤﺖ ﺧﻮاھﻢ ﻛﺮد‪ ،‬ﺑﺮ ھﺮ‬
‫ﻛﮫ رﺣﯿﻢ ھﺴﺘﻢ‪ «.‬از ﻣﻜﺮ و ﺣﯿﻠﮫاي ﻛﮫ ﯾﻌﻘﻮب ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎم ﮔﺮﻓﺘﻦ از ﻻﺑﺎن ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮد ﺧﺮﺳﻨﺪ اﺳﺖ؛‬
‫ﺿﻤﯿﺮ و وﺟﺪان وي‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺸﯿﺸﻲ ﻛﮫ واردﻣﯿﺪان ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺷﺪه‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ اﻧﻌﻄﺎف دارد‪ .‬ﭘﺮﮔﻮﺳﺖ و‬
‫ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ دراز را دوﺳﺖ دارد؛ ﺑﺎ ﺷﺮم اﺳﺖ و ﺑﮫ ﻣﺮدم اﺟﺎزه ﻧﻤﻲدھﺪ ﻛﮫ ﻛﮫ ﺟﺰ ﭘﺸﺖ‪ ،‬ﺟﺎي دﯾﮕﺮي‬
‫از ﺑﺪن او را ﻧﻈﺎره ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ھﺮﮔﺰ ﺧﺪاﯾﻲ ﺗﺎ اﯾﻦ درﺟﮫ ﺑﮫ ﺻﻮرت آدﻣﻲ دﯾﺪه ﻧﺸﺪه‪.‬‬

‫ﭼﻨﺎن ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ اﯾﻦ ﺧﺪا ﻧﺨﺴﺖ ﺧﺪاي ﺗﻨﺪر ﺑﻮده و در ﻛﻮھﮭﺎ ﻣﻲزﯾﺴﺘﮫ‪ ،‬و ﻣﺮدم ﺑﮫ ھﻤﺎن ﺳﺒﺐ‬
‫@‪h‬‬
‫او را ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﯿﺪﻧﺪ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﮫ ھﻤﺎن ﺳﺒﺐ ھﻢ‪ ،‬ﮔﻮرﻛﻲ در روزھﺎي ﻃﻮﻓﺎﻧﻲ ﻣﺆﻣﻦ ﻣﻲﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن‬
‫اﺳﻔﺎر ﭘﻨﺠﮕﺎﻧﮫ‪ ،‬ﻛﮫ دﯾﻦ را آﻟﺘﻲ ﺑﺮاي ﺣﻜﻮﻣﺖ و ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ووﻟﻜﻦ‪ ،‬ﯾﺎ ﺧﺪاي رﻋﺪ‪ ،‬را ﺑﮫ‬
‫ﺻﻮرت ﻣﺎرس‪ ،‬ﯾﺎ ﺧﺪاي ﺟﻨﮓ‪ ،‬درآوردﻧﺪ‪ ،‬و ﯾﮭﻮه در ﻣﯿﺎن دﺳﺘﮭﺎي ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ اﯾﺸﺎن ھﻤﭽﻮن ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﺟﻨﮕﺠﻮﯾﻲ ﺷﺪ ﻛﮫ ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ ﺑﻨﺪﮔﺎن را ﺑﮫ ﻛﺸﻮر ﮔﺸﺎﯾﻲ و ﭘﯿﺮوزي ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ و‪ ،‬ﺑﺎ ھﻤﺎن دﻟﯿﺮي و ﻧﯿﺮوﯾﻲ‬
‫ﻛﮫ ﺧﺪاﯾﺎن ﻛﺘﺎب اﯾﻠﯿﺎد ﺟﻨﮓ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻠﺖ ﯾﮭﻮد ﺑﮫ ﺟﻨﮓ ﻣﻲﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬ﻣﻮﺳﻲ در اﯾﻦ ﺑﺎره‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﻲﮔﻮﯾﺪﻛﮫ‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺮد ﺟﻨﮕﻲ اﺳﺖ«؛ داوود ھﻤﯿﻦ ﻣﻀﻤﻮن را ﺑﮫ اﯾﻦ ﺻﻮرت ﻣﻲآورد ﻛﮫ »دﺳﺘﮭﺎي‬
‫ﻣﺮا ﺑﮫ ﺟﻨﮓ ﺗﻌﻠﯿﻢ ﻣﻲدھﺪ‪ «.‬ﯾﮭﻮه ﭼﻨﯿﻦ وﻋﺪه ﻣﻲدھﺪ‪» :‬ھﺮﻗﻮﻣﻲ را ﻛﮫ ﺑﺪﯾﺸﺎن ﺑﺮﺳﻲ ﻣﺘﺤﯿﺮ ﺧﻮاھﻢ‬
‫ﺳﺎﺧﺖ و ﺟﻤﯿﻊ دﺷﻤﻨﺎﻧﺖ را ﭘﯿﺶ ﺗﻮ روﮔﺮدان ﺧﻮاھﻢ ﺳﺎﺧﺖ«‪ ،‬و ﺣﻮﯾﺎن و ﻛﻨﻌﺎﻧﯿﺎن و ﺣﺘﯿﮭﺎ را‬
‫»ﺑﺘﺪرﯾﺞ ﺧﻮاھﻢ راﻧﺪ«؛ و ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ﻛﮫ ھﻤﺔ زﻣﯿﻨﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﮔﺸﻮدهاﻧﺪ از آن اوﺳﺖ‪ .‬وي ﺑﺎ ﺻﻠﺢ و‬
‫ﺻﻔﺎي ﺑﯿﻤﻌﻨﻲ ﺳﺮوﻛﺎر ﻧﺪارد و ﻣﻲداﻧﺪ ﻛﮫ ﺣﺘﻲ ﺧﻮد ارض ﻣﻮﻋﻮد ﺟﺰ ﺑﺎ ﺷﻤﺸﯿﺮ ﺑﮫ دﺳﺖ ﻧﺨﻮاھﺪ آﻣﺪ‪،‬‬
‫و ﺟﺰ ﺑﺎ ﺷﻤﺸﯿﺮ ﺑﮫ ﺗﺼﺮف ﻧﺨﻮاھﺪ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬وي ﺧﺪاي ﺟﻨﮓ اﺳﺖ‪ ،‬زﯾﺮا ﺑﺎﯾﺴﺘﻲ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻗﺮﻧﮭﺎي‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﺘﻮاﻟﻲ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮕﺬرد و ﺷﻜﺴﺘﮭﺎي ﺟﻨﮕﻲ و ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮدارﯾﮭﺎي ﺳﯿﺎﺳﻲ و ﺗﻄﻮر اﺧﻼﻗﻲ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﺎﯾﺪ‪ ،‬ﺗﺎ اﯾﻦ ﺧﺪا‬
‫ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺧﺪاي ﺷﺮﯾﻒ و ﻣﺤﺒﻮب و ﭘﺪر ھﯿﻠﻞ و ﻣﺴﯿﺢ‬

‫درآﯾﺪ‪ .‬ﯾﮭﻮه ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺮﺑﺎزي ﺑﮫ ﺧﻮد ﻣﻲﺑﺎﻟﺪ‪ ،‬و ﺑﺎ وﻟﻊ ﻓﺮاوان ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﺣﻤﺪ و ﺳﺘﺎﯾﺶ اﺳﺖ واﺻﺮار دارد‬
‫ﻛﮫ ﺑﺎ ﻏﺮق ﻛﺮدن ﻣﺼﺮﯾﺎن ﻗﺪرت ﺧﻮد را ﻧﻤﺎﯾﺶ دھﺪ‪» :‬و ﻣﺼﺮﯾﺎن ﺧﻮاھﻨﺪ داﻧﺴﺖ ﻛﮫ ﻣﻦ ﯾﮭﻮه ھﺴﺘﻢ‪،‬‬
‫‪an‬‬

‫وﻗﺘﻲ ﻛﮫ از ﻓﺮﻋﻮن و اراﺑﮫھﺎﯾﺶ وﺳﻮاراﻧﺶ ﺟﻼل ﯾﺎﻓﺘﮫﺑﺎﺷﻢ‪ «.‬ﺑﺮاي آﻧﻜﮫ ﻣﻠﺘﺶ ﭘﯿﺮوز ﺷﻮد‪ ،‬اﻗﺴﺎم‬
‫وﺣﺸﯿﮕﺮي را ﻣﺮﺗﻜﺐ ﻣﻲﺷﻮد ﯾﺎ ﺑﮫ ارﺗﻜﺎب آﻧﮭﺎ ﻓﺮﻣﺎن ﻣﻲدھﺪ؛ اﯾﻦ وﺣﺸﯿﮕﺮﯾﮭﺎ‪ ،‬ھﻤﺎن اﻧﺪازه ﻛﮫ در‬
‫ﻧﻈﺮ ﻣﺎ ﻧﻔﺮتاﻧﮕﯿﺰ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ اﺧﻼق و روﺣﯿﺔ ﻣﺮدم آن زﻣﺎن ﺳﺎزﮔﺎري داﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻮن »ﻗﻮم ﺑﺎ‬
‫دﺧﺘﺮان ﻣﻮآب زﻧﺎ ﻛﺮدن ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﮫ ﻣﻮﺳﻲ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ ﺗﻤﺎﻣﻲ رؤﺳﺎي ﻗﻮم را ﮔﺮﻓﺘﮫ‪ ،‬اﯾﺸﺎن را‪،‬‬
‫‪pym‬‬

‫ﺑﺮاي ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﭘﯿﺶ آﻓﺘﺎب ﺑﮫ دار ﺑﻜﺶ ﺗﺎ ﺷﺪت ﺧﺸﻢ ﺧﺪاوﻧﺪ از اﺳﺮاﺋﯿﻞ ﺑﺮﮔﺮدد«؛ اﯾﻦ ھﻤﺎن اﺧﻼق‬
‫آﺳﻮرﺑﺎﻧﻲﭘﺎل و آﺷﻮر اﺳﺖ‪ .‬رﺣﻤﺖ و ﻣﻐﻔﺮت ﺧﻮد را ﺷﺎﻣﻞ ﺣﺎل ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻗﺮار ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ او را دوﺳﺖ‬
‫دارﻧﺪ و ﻓﺮﻣﺎﻧﺶ را ﻣﻲﭘﺬﯾﺮﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻄﻔﺔ ﺑﯿﻤﺎرﯾﮭﺎي ارﺛﻲ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪» :‬ﻣﻦ ﻛﮫ ﯾﮭﻮه ﺧﺪاي ﺗﻮ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﻢ‪ ،‬ﺧﺪاي ﻏﯿﻮر ھﺴﺘﻢ ﻛﮫ اﻧﺘﻘﺎم ﮔﻨﺎه ﭘﺪران را از ﭘﺴﺮان‪ ،‬ﺗﺎ ﭘﺸﺖ ﺳﻮم و ﭼﮭﺎرم‪ ،‬از آﻧﺎن ﻛﮫ دﺷﻤﻦ‬
‫دارﻧﺪ ﻣﻲﮔﯿﺮم‪ «.‬ﺑﮫ اﻧﺪازهاي ﺳﺨﺖ اﻧﺘﻘﺎم اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﻲﺧﻮاھﺪ ھﻤﺔ ﻗﻮم ﯾﮭﻮد را‪ ،‬ﺑﮫ ﻛﯿﻔﺮ آﻧﻜﮫ ﮔﻮﺳﺎﻟﺔ‬
‫ﻃﻼﯾﻲ را ﭘﺮﺳﺘﯿﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ھﻼك ﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﻣﻮﺳﻲ ﻧﺎﭼﺎر از آن ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ ﺑﺎ وي ﺑﺤﺚ ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺟﻠﻮي ﺧﻮد‬

‫‪.co‬‬
‫را ﺑﮕﯿﺮد و از اﯾﻦ ﻛﺎر ﻣﻨﺼﺮف ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻮﺳﻲ ﺑﮫ ﯾﮭﻮه ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬از ﺷﺪت ﺧﺸﻢ ﺧﻮد ﺑﺮﮔﺮد و از اﯾﻦ‬
‫ﻗﺼﺪ ﺑﺪي ﺑﮫ ﻗﻮم ﺧﻮﯾﺶ رﺟﻮع ﻓﺮﻣﺎ«‪» ،‬ﭘﺲ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ از آن ﺑﺪﯾﻲ ﻛﮫ ﮔﻔﺘﮫ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﮫ ﻗﻮم ﺧﻮد‬
‫ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬رﺟﻮع ﻓﺮﻣﻮد‪ «.‬آﻧﮕﺎه ﯾﮭﻮه آھﻨﮓ آن ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ ﻛﻮﭼﻚ و ﺑﺰرگ ﯾﮭﻮد را‪ ،‬ﺑﺮاي ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﻲ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﻣﻮﺳﻲ‪ ،‬از ﻣﯿﺎن ﺑﺮدارد‪ ،‬وﻟﻲ ﻣﻮﺳﻲ رﺣﻤﺖ وي را ﺑﮫ ﯾﺎدش ﻣﻲآورد و ﺑﮫ او ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ﻛﮫ ﻧﯿﻚ‬
‫ﺑﯿﻨﺪﯾﺸﺪ ﻛﮫ ﻣﺮدم‪ ،‬ﭘﺲ از اﯾﻦ ﻛﺎر‪ ،‬درﺑﺎرة وي ﭼﮫ ﺧﻮاھﻨﺪ ﮔﻔﺖ‪ .‬از ﻣﻠﺖ ﺧﻮد آزﻣﺎﯾﺸﮭﺎي ﺑﺴﯿﺎر ﺳﺨﺖ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﻲﺧﻮاھﺪ؛ از اﺑﺮاھﯿﻢ ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ ﺟﮕﺮﮔﻮﺷﺔ ﺧﻮدرا ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﻨﺪ؛ اﺑﺮاھﯿﻢ ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻮﺳﻲ‪،‬‬
‫اﺻﻮل اﺧﻼق را ﺑﮫ ﯾﮭﻮه ﻣﻲآﻣﻮزد و ﺑﮫ او اﻧﺪرز ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ اﮔﺮ در ﺷﮭﺮھﺎي ﺳﺪوم و ﻋﻤﻮره ﭘﻨﺠﺎه ﯾﺎ‬
‫ﭼﮭﻞ ﯾﺎ ﺳﻲ ﯾﺎ ﺑﯿﺴﺖ ﯾﺎ ده ﻣﺮد ﻧﯿﻜﻮﻛﺎر ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آﻧﺠﺎھﺎ را وﯾﺮان و زﯾﺮ و زﺑﺮ ﻧﻜﻨﺪ‪ .‬ﺧﺮده ﺧﺮده‪ ،‬ﺧﺪاي‬
‫ﺧﻮد را ﺑﮫ ﺟﺎﻧﺐ ﻣﺮﺣﻤﺖ و ﺑﺨﺸﺎﯾﺶ ﻣﻲﻛﺸﺪ‪ ،‬و اﯾﻦ‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺨﻮﺑﻲ ﻣﺠﺴﻢ ﻣﻲﺳﺎزد ﻛﮫ ﭼﮕﻮﻧﮫ ﺗﻜﺎﻣﻞ و‬

‫‪yah‬‬
‫ﺗﻄﻮر اﺧﻼﻗﻲ ﺑﺸﺮ ﻣﺴﺘﻠﺰم آن اﺳﺖ ﻛﮫ‪ ،‬در زﻣﺎﻧﮭﺎي ﻣﺘﻮاﻟﻲ‪ ،‬آدﻣﻲ در ﺗﺼﻮﯾﺮي ﻛﮫ از ﺧﺪاي ﺧﻮد‬
‫ﻣﻲﺳﺎزد ﺗﺠﺪﯾﺪﻧﻈﺮ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ آن را ﺑﺎ اﯾﻦ ﺗﻄﻮر اﺧﻼﻗﻲ ھﻤﺎھﻨﮓ ﺳﺎزد‪ .‬ﻟﻌﻨﺘﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﯾﮭﻮه در ﻣﻘﺎﺑﻞ‬
‫ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﻲ ﺑﮫ ﻣﻠﺖ ﺑﺮﮔﺰﯾﺪة ﺧﻮﯾﺶ ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﺪ‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬ﺳﺮﻣﺸﻖ ﻟﻌﻨﺖ و دﺷﻨﺎم اﺳﺖ‪ ،‬و ﺷﺎﯾﺪ ھﻤﯿﻨﮭﺎ‬
‫اﻟﮭﺎﻣﺒﺨﺶ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ‪ ،‬در ﻣﺤﺎﻛﻢ ﺗﻔﺘﯿﺶ اﻓﻜﺎر اﺳﭙﺎﻧﯿﺎ‪ ،‬ﺣﻜﻢ ﺑﮫ ﺳﻮزاﻧﺪن ﻛﺎﻓﺮان ﻣﻲداده‪ ،‬ﯾﺎ‬
‫اﺷﺨﺎﺻﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺳﭙﯿﻨﻮزا را از ﺟﺎﻣﻌﮫ ﻃﺮد ﻣﻲﻛﺮدهاﻧﺪ‪:‬‬

‫در ﺷﮭﺮ و در ﺻﺤﺮا ﻣﻠﻌﻮن ﺧﻮاھﻲ ﺑﻮد… ﻣﯿﻮة ﺑﻄﻦ ﺗﻮ و ﻣﯿﻮة زﻣﯿﻦ ﺗﻮ ﻣﻠﻌﻮن ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد… وﻗﺖ‬
‫@‪h‬‬
‫در آﻣﺪﻧﺖ ﻣﻠﻌﻮن و وﻗﺖ ﺑﯿﺮون رﻓﺘﻨﺖ ﻣﻠﻌﻮن ﺧﻮاھﻲ ﺑﻮد… ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﺮا ﺑﺎ ﺳﻞ و ﺗﺐ و اﻟﺘﮭﺎب ﺧﻮاھﺪ‬
‫زد… ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﺮا ﺑﮫ دﻣﻞ ﻣﺼﺮ و ﺧﺮاج و ﺟﺮب و ﺧﺎرﺷﻲ ﻛﮫ ﺗﻮ از آن ﺷﻔﺎ ﻧﺨﻮاھﻲ ﯾﺎﻓﺖ ﻣﺒﺘﻼ ﺧﻮاھﺪ‬
‫ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﺮا ﺑﮫ دﯾﻮاﻧﮕﻲ و ﻧﺎﺑﯿﻨﺎﯾﻲ و‬

‫ﭘﺮﯾﺸﺎﻧﻲ دل ﻣﺒﺘﻼ ﺧﻮاھﺪ ﺳﺎﺧﺖ… ﻧﯿﺰ ھﻤﺔ ﻣﺮﺿﮭﺎ و ھﻤﺔ ﺑﻼﯾﺎﯾﻲ ﻛﮫ در ﻃﻮﻣﺎراﯾﻦ ﺷﺮﯾﻌﺖ ﻣﻜﺘﻮب‬
‫ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬آﻧﮭﺎ را ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ ﺗﻮ ﻣﺴﺘﻮﻟﻲ ﺧﻮاھﺪ ﮔﺮداﻧﯿﺪ ﺗﺎ ھﻼك ﺷﻮي‪.‬‬
‫‪are‬‬

‫ﯾﮭﻮه‪ ،‬ﺗﻨﮭﺎ‪ ،‬ﺧﺪاﯾﻲ ﻧﺒﻮد ﻛﮫ ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﯾﺎ ﺧﻮد وي ﺑﮫ وﺟﻮدش ﻣﻌﺘﺮف ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﭼﯿﺰي ﻛﮫ در ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺣﻜﻢ از‬
‫)= ده ﻓﺮﻣﺎن( اﺣﻜﺎم ﻋﺸﺮه ﺧﻮاﺳﺘﮫ‪ ،‬اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﻘﺎم او را ﺑﺮﺗﺮ از ﻣﻘﺎم دﯾﮕﺮان ﻗﺮار دھﻨﺪ‪ .‬اﻗﺮار‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﮫ اﯾﻨﻜﮫ »ﺧﺪاي ﻏﯿﻮر« اﺳﺖ‪ ،‬و ﻓﺮﻣﺎن ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ »ﺧﺪاﯾﺎن اﯾﺸﺎن را ﺳﺠﺪه ﻣﻨﻤﺎ‪ ،‬آﻧﮭﺎ را ﻋﺒﺎدت‬
‫ﻣﻜﻦ‪ ،‬و ﻣﻮاﻓﻖ ﻛﺎرھﺎي اﯾﺸﺎن ﻣﻜﻦ؛ ﺑﻠﻜﮫ آﻧﮭﺎ را ﻣﻨﮭﺪم ﺳﺎز و ﺑﺘﮭﺎي اﯾﺸﺎن را ﺑﺸﻜﻦ‪ «.‬ﭘﯿﺶ از زﻣﺎن‬
‫‪set‬‬

‫اﺷﻌﯿﺎ‪ ،‬ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﺑﻨﺪرت در اﯾﻦ اﻧﺪﯾﺸﮫ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ﯾﮭﻮه ﺧﺪاي ھﻤﺔ ﻗﺒﺎﯾﻞ و ﺣﺘﻲ ھﻤﺔ ﻋﺒﺮاﻧﯿﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻮآﺑﯿﺎن ﺷﻤﺶ را ﺑﺮاي ﺧﺪاﯾﻲ ﺧﻮد داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧﻌﻮﻣﻲ ﭼﻨﺎن ﮔﻤﺎن داﺷﺖ ﻛﮫ اﮔﺮ روت ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺧﺪا‬
‫وﻓﺎدار ﺑﻤﺎﻧﺪ ﻋﯿﺒﻲ ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﻌﻞ زﺑﻮب ﺧﺪاي ﻋﻔﺮون ﺑﻮد و ﻣﻠﻜﻮم ﺧﺪاي ﻋﻤﻮن‪ :‬ﺟﺪاﯾﻲ ﺳﯿﺎﺳﻲ و‬
‫اﻗﺘﺼﺎدﯾﻲ ﻛﮫ در ﻣﯿﺎن ﺗﯿﺮهھﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻗﻮم ﯾﮭﻮدي ﺑﺮﻗﺮار ﺑﻮد‪ ،‬ﻃﺒﯿﻌﺘﺎً‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ دﯾﻨﻲ ﺑﮫ آن ﻧﺘﯿﺠﮫ‬
‫ﻣﻲرﺳﯿﺪ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﮫ اﺻﻄﻼح ﻣﺎ‪ ،‬اﺳﺘﻘﻼل دﯾﻨﻲ ﻧﯿﺰ ﺑﺮاي ھﺮ دﺳﺘﮫ ﭘﯿﺪا ﺷﻮد‪ .‬ﺣﻀﺮت ﻣﻮﺳﻲ در ﺳﺮود‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﻌﺮوف ﺧﻮد ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ﻛﯿﺴﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻮ‪ ،‬اي ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬در ﻣﯿﺎن ﺧﺪاﯾﺎن؟« و ﺳﻠﯿﻤﺎن ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬
‫»ﺧﺪاي ﻣﺎ از ﺟﻤﯿﻊ ﺧﺪاﯾﺎن ﻋﻈﯿﻤﺘﺮ اﺳﺖ«‪ .‬ﺟﺰ داﻧﺸﻤﻨﺪان‪ ،‬دﯾﮕﺮ ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﻧﮫ ﺗﻨﮭﺎ ﺗﻤﻮز را ﺧﺪاي‬
‫ﺑﺮﺣﻘﻲ ﺗﺼﻮر ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﭘﺮﺳﺘﺶ آن زﻣﺎﻧﻲ ﭼﻨﺎن در ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﯾﮭﻮد رواج داﺷﺖ ﻛﮫ ﺣﺰﻗﯿﺎل ﻧﺒﻲ‪،‬‬
‫از آﻧﻜﮫ ﺑﺎﻧﮓ زاري و اﻧﺪوه ﺑﺮ ﺗﻤﻮز در ﻣﻌﺒﺪ ﺷﻨﯿﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺷﻜﺎﯾﺖ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﻗﺒﺎﯾﻞ ﯾﮭﻮد ﺑﮫ اﻧﺪازهاي از‬
‫‪pym‬‬

‫ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﻣﺘﻤﺎﯾﺰ ﺑﻮدﻧﺪ و اﺳﺘﻘﻼل داﺷﺘﻨﺪ ﻛﮫ‪ ،‬ﺣﺘﻲ در زﻣﺎن ارﻣﯿﺎي ﻧﺒﻲ ﻧﯿﺰ‪ ،‬ھﺮ ﻃﺎﯾﻔﮫ ﺑﺮاي ﺧﻮد ﺧﺪاي‬
‫ﺧﺎﺻﻲ داﺷﺖ‪» :‬زﯾﺮا ﻛﮫ اي ﯾﮭﻮدا‪ ،‬ﺧﺪاﯾﺎن ﺗﻮ ﺑﮫ ﺷﻤﺎرة ﺷﮭﺮھﺎي ﺗﻮ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ «.‬و آن ﭘﯿﻐﻤﺒﺮ‪ ،‬از اﯾﻨﻜﮫ‬
‫ﻣﻲدﯾﺪ ﻗﻮﻣﺶ ﺑﻌﻞ و ﻣﻮﻟﻚ را ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻧﺪوھﮕﯿﻦ و ﺧﺸﻤﻨﺎك ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﭼﻮن در اﯾﺎم داوود و ﺳﻠﯿﻤﺎن‬
 ‫‪m‬‬
‫وﺣﺪت ﺳﯿﺎﺳﻲ ﺑﺮﻗﺮار ﺷﺪ و ﻣﻌﺒﺪ اورﺷﻠﯿﻢ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻣﺮﻛﺰ ﻋﺒﺎدت ﯾﮭﻮدﯾﺎن درآﻣﺪ‪ ،‬اﺛﺮ ﺳﯿﺎﺳﺖ و‬
‫ﺗﺎرﯾﺦ در دﯾﻦ ﻧﯿﺰ ﻣﻨﻌﻜﺲ ﺷﺪ‪ ،‬و ﯾﮭﻮه ﻋﻨﻮان ﺧﺪاي ﯾﮕﺎﻧﺔ ھﻤﺔ ﯾﮭﻮدﯾﺎن را ﭘﯿﺪا ﻛﺮد‪ .‬ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﺟﺰ اﯾﻦ‬
‫ﮔﺎم‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﺗﻮﺟﮫ ﺑﮫ اﯾﻨﻜﮫ آﻧﺎن را ﺧﺪاﯾﻲ ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ﺧﺪاﯾﺎن دﯾﮕﺮ اﻓﺮاد ﺑﺸﺮ اﺳﺖ )ﭘﺮﺳﺘﺶ ﺧﺪاي‬

‫‪.co‬‬
‫اﻋﻈﻢ(‪ ،‬ﺗﺎ دورة اﻧﺒﯿﺎي ﺑﻨﻲاﺳﺮاﺋﯿﻞ‪ ،‬ﮔﺎم دﯾﮕﺮي ﺑﮫ ﻃﺮف ﺗﻮﺣﯿﺪ واﻗﻌﻲ ﺑﺮﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ دﯾﻦ‬
‫ﻋﺒﺮاﻧﻲ‪ ،‬ﺣﺘﻲ در ﻣﺮﺣﻠﺔ ﯾﮭﻮهﭘﺮﺳﺘﻲ ﻧﯿﺰ‪ ،‬از ھﺮ دﯾﻦ دﯾﮕﺮي ﻛﮫ ﭘﯿﺶ از دورة اﻧﺒﯿﺎي ﺑﻨﻲاﺳﺮاﺋﯿﻞ وﺟﻮد‬
‫داﺷﺘﮫ‪،‬‬

‫ﺟﺰ دﯾﻦ زودﮔﺬر آﻓﺘﺎﺑﭙﺮﺳﺘﻲ ﻣﺼﺮﯾﺎن در زﻣﺎن اﺧﻨﺎﺗﻮن‪ ،‬ﺑﮫ ﺗﻮﺣﯿﺪ ﻧﺰدﯾﻜﺘﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬دﯾﻦ ﯾﮭﻮدي ﺑﺮ‬

‫‪oo‬‬
‫دﯾﮕﺮ دﯾﻨﮭﺎي آن زﻣﺎن‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ﻋﻈﻤﺖ و ﻧﯿﺮو و وﺣﺪت ﻓﻠﺴﻔﻲ و اﺳﺘﺤﻜﺎم و ﺗﺄﺛﯿﺮ اﺧﻼﻗﻲ‪ ،‬ﺑﺮﺗﺮي‬
‫داﺷﺖ‪ ،‬و اﮔﺮ‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ اﺣﺴﺎﺳﺎﺗﻲ و ﺷﻌﺮي‪ ،‬ﺑﺮ ﺷﺮك ﺑﺎﺑﻠﻲ و ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ ﻧﻤﻲﭼﺮﺑﯿﺪ‪ ،‬ﻻاﻗﻞ ﺑﺎ آﻧﮭﺎ ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬

‫در اﯾﻦ دﯾﻦ ﺳﺨﺖ و ﺗﺎرﯾﻚ‪ ،‬آداب و ﺷﻌﺎﯾﺮ ﺑﺎﺷﻜﻮه و ﺗﺸﺮﯾﻔﺎت ﻣﺴﺮتﺑﺨﺸﻲ ﻛﮫ در ﻣﯿﺎن ﭘﺮﺳﺘﻨﺪﮔﺎن‬

‫‪yah‬‬
‫ﺧﺪاﯾﺎن ﻣﺼﺮي و ﺑﺎﺑﻠﻲ رواج داﺷﺖ دﯾﺪه ﻧﻤﻲﺷﺪ‪ .‬اﻧﺪﯾﺸﺔ ﯾﮭﻮدﯾﺎن‪ ،‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﻓﻜﺮ آدﻣﻲ ﻛﮫ در ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎر ﺗﻮاﻧﺎﯾﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ وي را در ﺗﺤﺖ ارادة ﺧﻮﯾﺶ دارد و در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﯾﻦ ﺧﺪا ﻓﻨﺎي ﻣﺤﺾ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺗﺎرﯾﻚ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﻛﻮﺷﺸﻲ ﻛﮫ ﺳﻠﯿﻤﺎن ﻛﺮد ﺗﺎ دﯾﻦ ﯾﮭﻮه را ﺑﺎ رﻧﮓ و ﻧﻐﻤﮫ زﯾﺒﺎ ﺳﺎزد‪ ،‬ﭘﺮﺳﺘﺶ‬
‫اﯾﻦ ﺧﺪاي ﺗﺮﺳﻨﺎك‪ ،‬ﺗﺎ ﻗﺮﻧﮭﺎي ﻣﺘﻤﺎدي‪ ،‬ﺑﯿﺶ از آﻧﻜﮫ ﺑﺮﭘﺎﯾﺔ ﻣﮭﺮ و ﻣﺤﺒﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺗﺮس ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﭼﻮن آدﻣﻲ ﺑﮫ اﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ اﯾﻤﺎﻧﮭﺎ و دﯾﻨﮭﺎ ﺗﻮﺟﮫ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺟﺎي آن دارد ﻛﮫ از ﺧﻮد ﺑﭙﺮﺳﺪ ﻛﮫ‪ :‬آﯾﺎ اﯾﻨﮭﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ‬
‫ﻣﺎﯾﺔ آراﻣﺶ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﺸﺮ ﺑﻮده‪ ،‬ﯾﺎ اﺳﺒﺎب وﺣﺸﺖ و ﺗﺮس او را ﻓﺮاھﻢ آورده اﺳﺖ؟ دﯾﻨﻲ ﻛﮫ اﻣﯿﺪ و ﻋﺸﻖ‬
‫@‪h‬‬
‫را در ﻧﻔﺲ آدﻣﻲ ﺑﯿﺪار ﻣﻲﻛﻨﺪ ھﻤﭽﻮن ﺗﺠﻤﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ از اﻣﻨﯿﺖ و ﻧﻈﻢ ﭘﯿﺪا ﻣﻲﺷﻮد؛ وﻟﻲ ﭼﻮن در آن‬
‫زﻣﺎﻧﮭﺎي دور ﺿﺮورت اﻗﺘﻀﺎ ﻣﻲﻛﺮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﭘﯿﺮوان ﯾﻚ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﯾﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ در داﺧﻞ و ﺧﺎرج‬
‫ﺳﺒﺐ ﻓﺘﻨﮫ و آﺷﻮب ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ در ﺣﺎل ﺗﺮس ﺑﮫ ﺳﺮ ﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺎﭼﺎر ﺑﯿﺸﺘﺮ دﯾﻨﮭﺎي اوﻟﯿﮫ ﺑﺮ ﭘﺎﯾﺔ ﺗﺮس‬
‫و ھﺮاس ﺑﻨﺎ ﺷﺪه ﺑﻮد و اﺳﺮار و ﻏﻮاﻣﺾ ﻓﺮاوان داﺷﺖ‪ .‬ﺗﺎﺑﻮت ﻋﮭﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ﻃﻮﻣﺎر ﻣﻘﺪس ﺷﺮﯾﻌﺖ ﯾﮭﻮد‬
‫در آن ﺟﺎي داﺷﺖ‪ ،‬از اﯾﻦ ﺟﮭﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ ھﯿﭻ ﻛﺲ اﺟﺎزة دﺳﺖ زدن ﺑﮫ آن را ﻧﻤﻲدادﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺨﻮﺑﻲ ﻣﺎھﯿﺖ‬
‫ﻋﻘﺎﯾﺪ ﯾﮭﻮدي را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﻧﺰدﯾﻚ ﺑﻮد اﯾﻦ ﺗﺎﺑﻮت ﺑﺮ زﻣﯿﻦ ﺑﯿﻔﺘﺪ و ﻋﺰة‪ ،‬ﻟﺤﻈﺔ ﻛﻮﺗﺎھﻲ‪،‬‬
‫‪are‬‬

‫دﺳﺖ ﭘﯿﺶ ﺑﺮد و از اﻓﺘﺎدن آن ﺟﻠﻮ ﮔﺮﻓﺖ‪» ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻏﻀﺒﺶ ﺑﺮ ﻋﺰة اﻓﺮوﺧﺘﮫ ﺷﺪه‪ ،‬او را در آﻧﺠﺎ ﺑﮫ‬
‫ﺳﺒﺐ ﺗﻘﺼﯿﺮش زد‪ ،‬و او در آﻧﺠﺎ ﻧﺰد ﺗﺎﺑﻮت ﺧﺪا ﻣﺮد‪«.‬‬

‫اﻧﺪﯾﺸﺔ ﮔﻨﺎه در دﯾﻦ ﯾﮭﻮدي ﻓﻜﺮ اﺳﺎﺳﻲ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ .‬ھﯿﭻ ﻣﻠﺘﻲ ﺑﮫ اﻧﺪازة ﻗﻮم ﯾﮭﻮد ﺣﺮص و وﻟﻊ ﺑﮫ‬
‫ﺗﻘﻮا و ﻓﻀﯿﻠﺖ ﻧﺪاﺷﺘﮫ اﺳﺖ؛ ﺗﻨﮭﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﻓﺮﻗﺔ ﻣﺴﯿﺤﻲ ﭘﯿﺮاﯾﺸﮕﺮان را ﻣﺴﺘﺜﻨﺎ ﻛﻨﯿﻢ‪ ،‬ﻛﮫ ﮔﻮﯾﻲ ﯾﻜﺴﺮه از‬
‫‪set‬‬

‫اﺳﻔﺎر ﻋﮭﺪ ﻗﺪﯾﻢ ﺑﯿﺮون آﻣﺪه‪ ،‬و ﻗﺮﻧﮭﺎ ﻛﺎﺗﻮﻟﯿﻚ ﺑﻮدن در آﻧﺎن ﺗﺄﺛﯿﺮي ﻧﺪاﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻮن ﺗﻦ آدﻣﻲ ﺿﻌﯿﻒ‪،‬‬
‫و ﺷﺮﯾﻌﺖ و ﻗﺎﻧﻮن دﺷﻮار و ﭘﯿﭽﯿﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﺎﭼﺎر آدﻣﻲ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﮔﻨﺎه ﻣﻲﺷﺪ؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ‪ ،‬ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ روح‬
‫ﻓﺮد ﯾﮭﻮدي ﮔﺮﻓﺘﺎر اﯾﻦ وﺳﻮاس ﺑﻮد ﻛﮫ ﻣﺒﺎدا ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺑﺪي از ﮔﻨﺎھﻜﺎري ﭘﯿﺶ آﯾﺪ‪ ،‬ﺧﻮاه ﺑﺎ ﺧﺸﻜﺴﺎﻟﻲ ﺑﺎﺷﺪ و‬
‫ﻧﺒﺎرﯾﺪن ﺑﺎران‪ ،‬ﺧﻮاه از ﺑﯿﻦ رﻓﺘﻦ و زﯾﺮ و زﺑﺮ ﺷﺪن ﺗﻤﺎم اﺳﺮاﺋﯿﻞ‪ .‬در آن دﯾﻦ‪ ،‬دوزﺧﻲ ﻛﮫ ﻣﺨﺼﻮص‬
‫ﻛﯿﻔﺮ دادن ﺑﮫ ﮔﻨﺎھﻜﺎران ﺑﺎﺷﺪ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬وﻟﻲ ﺷﺌﻮل‪ ،‬ﯾﺎ »ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺗﺎرﯾﻜﻲ« در زﯾﺮ زﻣﯿﻦ‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮ از‬
‫‪an‬‬

‫دوزخ ﺗﺮﺳﻨﺎك ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﻛﮫ ھﻤﺔ ﻣﺮدﮔﺎن ﭘﺎك و ﭘﻠﯿﺪ در آن ﻣﻲاﻓﺘﻨﺪ و ﺗﻨﮭﺎ ﻣﻘﺮﺑﺎن ﺑﮫ ﺧﺪا‪ ،‬ھﻤﭽﻮن ﻣﻮﺳﻲ‬
‫و ﺧﻨﻮخ و اﯾﻠﯿﺎ‪ ،‬ﻣﺴﺘﺜﻨﺎ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﻛﻤﺘﺮ ﺑﮫ زﻧﺪﮔﻲ دﯾﮕﺮي ﭘﺲ از ﻣﺮگ اﺷﺎره ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ در‬
‫دﯾﻦ آﻧﺎن ھﯿﭻ ﭼﯿﺰ در ﺑﺎرة ﺧﻠﻮد آدﻣﻲ ﻧﯿﺎﻣﺪه‪ ،‬و ﭘﺎداش و ﻛﯿﻔﺮ را ﻣﻨﺤﺼﺮ در ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺎن ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫در آن زﻣﺎن ﻛﮫ ﯾﮭﻮدﯾﺎن اﻣﯿﺪ آﻗﺎﯾﻲ و ﺳﻠﻄﻨﺖ در اﯾﻦ زﻣﯿﻦ را از دﺳﺖ دادﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﻓﻜﺮ ﺟﺎوداﻧﻲ روح‬
‫‪pym‬‬

‫اﻓﺘﺎدﻧﺪ‪ ،‬و اﺣﺘﻤﺎل دارد ﻛﮫ اﯾﻦ اﻧﺪﯾﺸﮫ را از ﭘﺎرﺳﯿﮭﺎ ﯾﺎ ﻣﺼﺮﯾﺎن ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬از ھﻤﯿﻦ ﺗﻄﻮر و ﺗﻜﺎﻣﻞ‬
‫روﺣﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ دﯾﻦ ﻣﺴﯿﺤﯿﺖ ﺑﯿﺮون آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻣﻤﻜﻦ ﺑﻮد از ﮔﻨﺎه و ﻋﻮاﻗﺐ ﺳﻮء آن‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﻤﺎز و دﻋﺎ و ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي ﺷﻮد‪ .‬در ﻣﯿﺎن ﻣﻠﺘﮭﺎي ﺳﺎﻣﻲ‬
‫ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻠﺘﮭﺎي آرﯾﺎﯾﻲ‪ ،‬در اﺑﺘﺪاي ﻛﺎر ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ‪ ،‬آدﻣﻲ را ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ﭘﺲ از آن‪ ،‬ﺣﯿﻮان ﺟﺎي‬
‫آدﻣﯿﺰاد را ﮔﺮﻓﺖ و »ﻧﻮﺑﺮﮔﻠﮫھﺎ« را ﺑﮫ اﯾﻦ ﻛﺎر اﺧﺘﺼﺎص ﻣﻲدادﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﻧﻮﺑﺮ ﻣﯿﻮهاي ﻛﮫ‬

‫‪.co‬‬
‫از ﻣﺰرﻋﮫ ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﻲآﻣﺪ ﺗﻘﺪﯾﻢ ﻣﻲﺷﺪ؛ در ﭘﺎﯾﺎن ﻛﺎر‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﺷﺪ ﻛﮫ ﺗﻨﮭﺎ ﺑﮫ ﺗﺴﺒﯿﺢ و ﺛﻨﺎ ﮔﻔﺘﻦ ﺑﮫ ﺧﺪا‬
‫ﻗﻨﺎﻋﺖ ﻣﻲورزﯾﺪﻧﺪ‪ .‬در آﻏﺎز ﻛﺎر‪ ،‬رﺳﻢ ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﮫ ﮔﻮﺷﺖ ھﯿﭻ ﺣﯿﻮاﻧﻲ ﺧﻮرده ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﻣﮕﺮ آﻧﻜﮫ‬
‫ﻛﺎھﻨﻲ آن را ذﺑﺢ ﻣﺒﺎرك ﻛﺮده و ﻟﺤﻈﮫاي ﺑﮫ ﺧﺪا ﺗﻘﺪﯾﻢ داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺧﺘﻨﮫ ﻛﺮدن‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬ﻧﻮﻋﻲ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬و ﺷﺎﯾﺪ ﻓﺪﯾﺔ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺳﺨﺖﺗﺮي ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ :‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﺧﺪا ﺑﮫ اﯾﻦ ﺑﺲ ﻣﻲﻛﺮد ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﮫ‬

‫‪oo‬‬
‫ﺟﺎي ﺗﻤﺎم آدﻣﻲ‪ ،‬ﺟﺰﺋﻲ از او را ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺑﭙﺬﯾﺮد‪ .‬ﺣﯿﺾ و زاﯾﻤﺎن ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﻨﺎه‪ ،‬ﻣﺎﯾﺔ ﻧﺎﭘﺎﻛﻲ‬
‫روﺣﻲ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬و ﻻزم ﺑﻮد ﻣﺮاﺳﻢ و ﺷﻌﺎﯾﺮ و ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ و ﻧﻤﺎز و دﻋﺎي ﺧﺎﺻﻲ ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ ﻛﺎھﻨﺎن ﺻﻮرت‬
‫ﮔﯿﺮد ﺗﺎ زن ﺣﺎﯾﺾ و ﻧﻔﺴﺎء از ﭘﻠﯿﺪي ﭘﺎك ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺆﻣﻦ از ھﺮ ﻃﺮف ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻣﺤﺮﻣﺎﺗﻲ روﺑﺮو ﻣﻲدﯾﺪ؛‬
‫ﺑﺮاي وي‪ ،‬ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ در ھﺮ ﻣﯿﻞ و آرزوﯾﻲ‪ ،‬ﺑﺎﻟﻘﻮه ﮔﻨﺎھﻲ ﻧﮭﻔﺘﮫ ﺑﻮد‪ ،‬و ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ھﺮ ﮔﻨﺎھﻲ ﻛﻔﺎرهاي داﺷﺖ ﻛﮫ‬
‫ﻋﺒﺎرت از دادن ﺻﺪﻗﮫاي ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﺗﻨﮭﺎ ﻛﺎھﻨﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ ﺷﺎﯾﺴﺘﮫ اﺳﺖ‪ ،‬ﯾﺎ اﺳﺮار و ﺷﻌﺎﯾﺮ دﯾﻨﻲ را ﺑﺪون اﺷﺘﺒﺎه ﺗﻔﺴﯿﺮ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫دﺳﺘﮕﺎه روﺣﺎﻧﯿﺖ دﺳﺘﮕﺎه ﺑﺴﺘﮫاي ﺑﻮد‪ ،‬و ﺟﺰ ﻓﺮزﻧﺪان ﻻوي ﻛﺴﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ در اﯾﻦ ﻃﺒﻘﮫ وارد ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﻃﺒﻘﮫ ﺣﻖ ﻣﯿﺮاث ﺑﺮدن ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ از ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﺎﻟﯿﺎت و ﺑﺎج ﺳﺮﺷﻤﺎري و اﻧﻮاع دﯾﮕﺮ ﻋﻮارض‬
‫ﻣﻌﺎف ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬از ﻧﺘﺎﯾﺞ ﮔﻠﮫھﺎ ده ﯾﻚ و زﻛﺎت ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ؛ از ﻗﺮﺑﺎﻧﯿﮭﺎي ﻣﻌﺎﺑﺪ آﻧﭽﮫ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻣﺼﺮف ﺧﺪا‬
‫ﻧﻤﻲرﺳﯿﺪ ﻣﺨﺼﻮص آﻧﺎن ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺲ از آﻧﻜﮫ ﯾﮭﻮدﯾﺎن را ﻧﻔﻲ ﺑﻠﺪ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺛﺮوت ﻛﺎھﻨﺎن ﺑﺎ ﻧﻤﻮ اﺟﺘﻤﺎع‬
‫@‪h‬‬
‫ﯾﮭﻮدي ﺟﺪﯾﺪ اﻓﺰاﯾﺶ ﭘﯿﺪا ﻛﺮد؛ و ﭼﻮن آن ﻣﺮدم از اﯾﻦ ﺛﺮوت ﻣﻘﺪس اﺳﺘﻔﺎدة ﺻﺤﯿﺢ ﻛﺮدﻧﺪ و در ﺣﻔﻆ و‬
‫ﻧﮕﮭﺪاري آن ﻛﻮﺷﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬در آﺧﺮ ﻛﺎر‪ ،‬ﻛﺎھﻨﺎن ﯾﮭﻮد‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺎھﻨﺎن ﻃﯿﻮه و ﺑﺎﺑﻞ‪ ،‬ﻣﻘﺘﺪرﺗﺮ از ﺷﺎھﺎن ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬ازدﯾﺎد ﻗﺪرت ﻛﮭﻨﮫ‪ ،‬و رواج ﺗﺮﺑﯿﺖ دﯾﻨﻲ‪ ،‬ﺑﺮاي آزاد ﻛﺮدن ﻋﻘﻞ ﻋﺒﺮاﻧﯿﺎن از ﺑﻨﺪھﺎي‬
‫ﺧﺮاﻓﺎت و اوھﺎم و ﺑﺖﭘﺮﺳﺘﻲ ﻛﺎﻓﻲ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﻗﻠﺔ ﺗﭙﮫھﺎ و ﺟﻨﮕﻠﮭﺎ آراﻣﮕﺎه ﺧﺪاﯾﺎن ﺑﯿﮕﺎﻧﮫ‪ ،‬و ﺻﺤﻨﺔ آداب و‬
‫ﺷﻌﺎﯾﺮ دﯾﻨﻲ ﭘﻨﮭﺎﻧﻲ ﺑﻮد؛ اﻗﻠﯿﺖ ﭼﺸﻤﮕﯿﺮي از ﻣﺮدم ﺑﮫ ﺳﻨﮕﮭﺎي ﻣﻘﺪس ﺳﺠﺪه ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﻌﻞ و آﺳﺘﺎرﺗﮫ‬
‫‪are‬‬

‫را ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎ‪ ،‬ﺑﺮ روش ﺑﺎﺑﻠﯿﺎن‪ ،‬ﺑﮫ ﺧﺒﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ از ﻏﯿﺐ ﻣﻲﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﺘﮭﺎﯾﻲ ﺑﺮ ﭘﺎ ﻣﻲداﺷﺘﻨﺪ و‬
‫ﺑﺮاي آﻧﮭﺎ ﺑﺨﻮر ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﮫ ﭘﺮﺳﺘﺶ ﮔﻮﺳﺎﻟﺔ ﻃﻼﯾﻲ ﻣﻲﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬ﯾﺎ در ھﯿﻜﻞ‪ ،‬ﺟﻠﺴﮫھﺎ و ﺟﺸﻨﮭﺎي‬
‫ﺑﺖﭘﺮﺳﺘﺎﻧﮫ ﺗﺸﻜﯿﻞ ﻣﻲدادﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﻮد را وادار ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ »از ﻣﯿﺎن آﺗﺶ‬
‫ﺑﮕﺬرﻧﺪ‪ «.‬ﺣﺘﻲ ﺑﻌﻀﻲ از ﺷﺎھﺎن‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻠﯿﻤﺎن و آﺣﺎب‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﺧﺪاﯾﺎن ﺑﯿﮕﺎﻧﮫ »ﭼﺎﭘﻠﻮﺳﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﻣﺮدان ﺻﺎﻟﺤﻲ ھﻤﭽﻮن اﯾﻠﯿﺎ و اﻟﯿﺸﻊ‪ ،‬ﮔﺮﭼﮫ ﺑﮫ درﺟﺔ ﻛﺎھﻨﻲ ﻧﺮﺳﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ ﻣﺮدم را ﺑﮫ دﺳﺖ‬
‫‪set‬‬

‫ﺑﺮداﺷﺘﻦ از اﯾﻦ ﻋﺎدات دﻋﻮت ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﺮ آن ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ﻣﺮدم را ﺑﮫ ﭘﯿﺮوي از ﺧﻮد ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ و ﺑﮫ راه‬
‫راﺳﺖ ﺑﯿﺎورﻧﺪ‪ .‬در ﻣﯿﺎن اﯾﻦ اوﺿﺎع و اﺣﻮال‪ ،‬و ﺑﺮ اﺛﺮ اﻧﺘﺸﺎر ﻓﻘﺮ و ﻓﺎﻗﮫ و اﺳﺘﺜﻤﺎر ﻣﺮدم‬

‫ﻣﺮدان دﯾﻦ ﯾﮭﻮدي را ﭘﺎك ﻛﺮدﻧﺪ و در ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن ﻣﻘﺎم آن ﻛﻮﺷﯿﺪﻧﺪ و زﻣﯿﻨﮫ را ﺑﺮاي ﻏﻠﺒﺔ آن ﺑﺮ ﺟﮭﺎن‬
‫ﻏﺮﺑﻲ آﻣﺎده ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫‪ IV‬ـ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ اﻓﺮاﻃﯿﺎن‬

‫ﺟﻨﮓ ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ – ﻣﻨﺸﺄ اﻧﺒﯿﺎ – ﻋﺎﻣﻮس در اورﺷﻠﯿﻢ – اﺷﻌﯿﺎ – ﺣﻤﻠﺔ وي ﺑﮫ ﺗﻮاﻧﮕﺮان – اﻋﺘﻘﺎد وي ﺑﮫ ﯾﻚ‬
‫‪pym‬‬

‫ﻣﺴﯿﺢ – ﺗﺄﺛﯿﺮ اﻧﺒﯿﺎ‬

 ‫‪m‬‬
‫از آﻧﺠﺎ ﻛﮫ ﻓﻘﺮ از ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪي ﺑﺮ ﻣﻲﺧﯿﺰد‪ ،‬و ھﯿﭻ ﻛﺲ ﺗﺎ ﺗﻮاﻧﮕﺮي را در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻮﯾﺶ ﻧﺒﯿﻨﺪ اﺣﺴﺎس‬
‫دروﯾﺸﻲ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺛﺮوت ﺧﯿﺮه ﻛﻨﻨﺪة ﺳﻠﯿﻤﺎن را ﻧﺸﺎﻧﺔ آﻏﺎز ﺟﻨﮓ ﻃﺒﻘﺎت در اﺳﺮاﺋﯿﻞ داﻧﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺳﻠﯿﻤﺎن ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﻄﺮ ﻛﺒﯿﺮ و ﻟﻨﯿﻦ‪ ،‬ھﺮ ﭼﮫ ﺳﺮﯾﻌﺘﺮ ﻛﺸﻮري را ﻛﮫ زﻧﺪﮔﻲ ﻛﺸﺎورزي داﺷﺖ ﺑﮫ‬

‫‪.co‬‬
‫ﻛﺸﻮري ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻣﺒﺪل ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﭘﯿﺶ ﺑﺮدن اﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر‪ ،‬ﻧﮫ ﺗﻨﮭﺎ ﻣﺎﻟﯿﺎﺗﮭﺎ و ﻋﻮارض ﻓﺮاوان ﺑﺮ دوش‬
‫ﻣﺮدم ﺗﺤﻤﯿﻞ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ آﻧﮕﺎه ﻛﮫ ﭘﺲ از ﺑﯿﺴﺖ ﺳﺎل ﻧﻘﺸﮫھﺎي وي ﺻﻮرت ﻋﻤﻞ ﺑﮫ ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬در‬
‫اورﺷﻠﯿﻢ ﯾﻚ ﻃﺒﻘﺔ ﻛﺎرﮔﺮي روي ﻛﺎر آﻣﺪ ﻛﮫ ﭼﻮن دﯾﮕﺮ ﻛﺎري ﺑﺮاي آﻧﺎن وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﻣﺎﯾﺔ ﭘﯿﺪاﯾﺶ‬
‫اﺧﺘﻼف ﺳﯿﺎﺳﻲ و ﻓﺴﺎد اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺷﺪﻧﺪ – و اﯾﻦ درﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﺎدﺛﺔ ﻣﺸﺎﺑﮭﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﻌﺪھﺎ در روم ﭘﯿﺶ‬
‫آﻣﺪ‪ .‬در ھﻤﺎن ﺣﯿﻦ ﻛﮫ ﺗﺠﻤﻞ و ﺷﻜﻮه درﺑﺎر ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ رو ﺑﮫ اﻓﺰاﯾﺶ ﺑﻮد و ﺛﺮوﺗﮭﺎي ﺷﺨﺼﻲ زﯾﺎد ﻣﻲﺷﺪ‪،‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﻛﻠﺒﮫھﺎ و ﻣﺤﻠﮫھﺎي ﻛﺜﯿﻒ ﻧﯿﺰ درﻛﻨﺎر آﻧﮭﺎ اﯾﺠﺎد ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﺑﮭﺮهﻛﺸﻲ از ﻣﺮدم و رﺑﺎﺧﻮاري رﺳﻢ ﻣﺘﻌﺎرﻓﻲ‬
‫ﺑﻮد ﻛﮫ در ﻣﯿﺎن زﻣﯿﻨﺪاران ﺑﺰرگ و ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن و رﺑﺎﺧﻮاراﻧﻲ ﻛﮫ اﻃﺮاف ﻣﻌﺒﺪ را اﺣﺎﻃﮫ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‬
‫ﺟﺮﯾﺎن داﺷﺖ‪ .‬ﺑﮫ ﮔﻔﺘﺔ ﻋﺎﻣﻮس‪ ،‬زﻣﯿﻨﺪاران اﻓﺮاﺋﯿﻢ »ﻣﺮد ﻋﺎدل را ﺑﮫ ﻧﻘﺮه‪ ،‬و ﻣﺴﻜﯿﻦ را ﺑﮫ زوج ﻧﻌﻠﯿﻦ‬
‫ﻓﺮوﺧﺘﻨﺪ«‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﮔﻮداﻟﻲ ﻛﮫ ﺑﯿﻦ ﺗﻮاﻧﮕﺮان و ﺑﯿﭽﯿﺰان وﺟﻮد داﺷﺖ ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ ﻋﻤﯿﻘﺘﺮ ﻣﻲﺷﺪ؛ ﻛﺸﻤﻜﺶ ﺷﺪﯾﺪ ﻣﯿﺎن دھﺎت و‬
‫ﺷﮭﺮھﺎ‪ ،‬ﻛﮫ ھﻤﯿﺸﮫ ﺑﺎ ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﺗﻤﺪﻧﮭﺎي ﺻﻨﻌﺘﻲ ھﻤﺮاه اﺳﺖ‪ ،‬از ﻋﻮاﻣﻠﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺳﺒﺐ ﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺲ از ﻣﺮگ‬
‫ﺳﻠﯿﻤﺎن‪ ،‬ﻣﻤﻠﻜﺖ او ﺑﮫ دو ﻣﻤﻠﻜﺖ دﺷﻤﻦ ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺷﻮد‪ .‬ﯾﻜﻲ ﻣﻤﻠﻜﺖ اﻓﺰاﺋﯿﻢ در ﺷﻤﺎل‪ ،‬ﻛﮫ ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ‬
‫آن ﺳﺎﻣﺮه ﺑﻮد‪ ،‬و دﯾﮕﺮ ﻣﻤﻠﻜﺖ ﯾﮭﻮدا در ﺟﻨﻮب‪،‬ﻛﮫ ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ آن اورﺷﻠﯿﻢ ﺑﻮد‪ .‬از ھﻤﺎن زﻣﺎن‪ ،‬در ﻧﺘﯿﺠﺔ‬
‫آﺗﺶ ﻛﯿﻨﮫاي ﻛﮫ در دل ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ اﻓﺮوﺧﺘﮫ ﺑﻮد و ﺳﺒﺐ ﻣﺸﺘﻌﻞ ﺷﺪن آﺗﺶ ﺟﻨﮕﮭﺎي ﺳﺨﺖ‬
‫در ﻣﯿﺎن اﯾﺸﺎن ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﺿﻌﻒ و ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻗﻮم راه ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ھﻨﻮز ﭼﯿﺰي از ﻣﺮگ ﺳﻠﯿﻤﺎن ﻧﮕﺬﺷﺘﮫ ﺑﻮد‬
‫@‪h‬‬
‫ﻛﮫ ﺷﺸﻨﻚ‪ ،‬ﻓﺮﻋﻮن ﻣﺼﺮ‪ ،‬ﺑﺮ اورﺷﻠﯿﻢ ﻣﺴﻠﻂ ﺷﺪ و ﺗﻤﺎم ﻃﻼھﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺳﻠﯿﻤﺎن‪ ،‬در ﻣﺪت دراز ﺳﻠﻄﻨﺖ‬
‫ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﮫ ﻋﻨﻮان‬

‫ﻣﺎﻟﯿﺎت ﺟﻤﻊآورده ﺑﻮد ﺑﮫ ﻣﺼﺮ اﻧﺘﻘﺎل ﯾﺎﻓﺖ‪.‬‬

‫در اﯾﻦ ﻣﺤﯿﻂ آﺷﻔﺘﺔ ﺳﯿﺎﺳﻲ و اﻧﺤﻄﺎط دﯾﻨﻲ و ﺟﻨﮓ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﻮد ﻛﮫ اﻧﺒﯿﺎي ﺑﻨﻲاﺳﺮاﺋﯿﻞ ﻇﮭﻮر ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪are‬‬

‫ھﻤﺔ اﯾﻦ اﺷﺨﺎﺻﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻟﻔﻆ ﻋﺒﺮي »ﻧﺒﻲ« اﻃﻼق ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬از ﻃﺒﻘﺔ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﭼﻮن ﻋﺎﻣﻮس و اﺷﻌﯿﺎ‪ ،‬ﻛﮫ‬
‫ﻣﻮرد اﺣﺘﺮام ﻣﺎ ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ از آﻧﺎن ﻏﯿﺒﮕﻮﯾﺎﻧﻲ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ اﺳﺮار دروﻧﻲ ﻣﺮدم را‬
‫ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ و ﺣﺪس ﺑﺰﻧﻨﺪ و ﮔﺬﺷﺘﺔ آﻧﺎن را ﺑﺎز ﮔﻮﯾﻨﺪ و‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺰدي ﻛﮫ ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬از آﯾﻨﺪه ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﻲ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ؛ ﭘﺎرهاي از اﯾﺸﺎن ﻣﺮدم ﻣﺘﻌﺼﺐ و ھﻮﺳﺒﺎزي ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ در ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﻮﺳﯿﻘﯿﮭﺎي ﻋﺠﯿﺐ و‬
‫ﻣﺸﺮوﺑﺎت ﺗﻨﺪ‪ ،‬ﯾﺎ رﻗﺼﻲ ﺷﺒﯿﮫ رﻗﺼﮭﺎي رازوراﻧﮫ‪ ،‬ﺗﺤﺮﯾﻚ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ و در ﺣﺎﻟﺖ ﺑﯿﺨﻮدي ﻣﻲاﻓﺘﺎدﻧﺪ‪ ،‬و‬
‫‪set‬‬

‫در آن ﺣﺎل ﺳﺨﻨﺎﻧﻲ ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﻣﺮدم ﺧﯿﺎل ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﺑﮫ آﻧﺎن وﺣﻲ و اﻟﮭﺎم ﺷﺪه و روح دﯾﮕﺮي در آﻧﺎن‬
‫ﻧﻔﻮذ ﻛﺮده‪ ،‬و اﯾﻦ ﺳﺨﻨﺎن از ﺟﺎﻧﺐ او ﮔﻔﺘﮫ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ارﻣﯿﺎ از »ھﺮ ﺷﺨﺺ ﻣﺠﻨﻮﻧﻲ ﻛﮫ ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ را ﻧﺒﻲ‬
‫ﻣﻲﻧﻤﺎﯾﺪ« ﺑﺎ ﺗﺤﻘﯿﺮ ﯾﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ از اﯾﺸﺎن ﻧﯿﺰ ﻣﺮدم زاھﺪ و ﻧﺎﺳﻜﻲ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ ،‬و اﯾﻠﯿﺎ از آن ﻗﺒﯿﻞ‬
‫اﺳﺖ؛ ﺑﺴﯿﺎري در ﻣﺪرﺳﮫھﺎ ﯾﺎ دﯾﺮھﺎي ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ ﺑﮫ ﻣﻌﺎﺑﺪ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ اﻏﻠﺐ داراﯾﻲ و ﻣﻠﻚ‬
‫ﺧﺼﻮﺻﻲ و زن و ﻓﺮزﻧﺪ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬از ﻣﯿﺎن اﯾﻦ ﺟﻤﻊ »ﻓﻘﯿﺮان« و زھﺎد‪ ،‬اﻧﺒﯿﺎي ﺑﻨﻲاﺳﺮاﺋﯿﻞ ﭘﯿﺪا ﺷﺪﻧﺪ و‪،‬‬
‫‪an‬‬

‫ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن‪ ،‬ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺧﺮدهﮔﯿﺮان و ﻧﻘﺎدان ﺛﺎﺑﺖ زﻣﺎن و ﻣﺮدم زﻣﺎن ﺧﻮد درآﻣﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻛﮫ از‬
‫ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﺧﻮدآﮔﺎه ﺑﻮدﻧﺪ و درواﻗﻊ ﻋﻨﻮان زﻣﺎﻣﺪاران ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻛﻮﭼﮫ و ﺑﺎزار را ﭘﯿﺪا ﻛﺮدﻧﺪ؛ ھﻤﺔ آﻧﺎن‬
‫»ﺿﺪ روﺣﺎﻧﻲ ﺗﻤﺎم ﻋﯿﺎر« و »دﺷﻤﻦ ﺳﺮﺳﺨﺖ ﺳﺎﻣﯿﮕﺮي« ﺑﻮدﻧﺪ و اﻓﻜﺎر ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﻲ را ﺑﺎ ﻏﯿﺒﮕﻮﯾﻲ‬
‫درھﻢآﻣﯿﺨﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﯾﻦ ﻣﺮدم را ﻧﺒﻲ و ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ‪ -‬ﺑﮫ ﻣﻌﻨﻲ ﻣﺘﻌﺎرﻓﻲ اﯾﻦ ﻛﻠﻤﮫ‪ -‬ﺑﺪاﻧﯿﻢ‪ ،‬ﺑﺮ ﺧﻄﺎ رﻓﺘﮫاﯾﻢ؛‬
‫‪pym‬‬

‫ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﯿﮭﺎي اﯾﺸﺎن آﻣﯿﺨﺘﮫ از وﻋﺪه و وﻋﯿﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺗﻔﺴﯿﺮ ﻋﺒﺎراﺗﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﺮ ﺗﻘﻮا و ﻧﯿﻜﻮﻛﺎري‬
‫دﻻﻟﺖ ﻣﻲﻛﺮد؛ ﯾﺎ از ﺣﻮادﺛﻲ ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ در آن زﻣﺎن ﺻﻮرت وﻗﻮع ﭘﯿﺪا ﻛﺮده ﺑﻮد؛ ﺧﻮد آن‬
‫اﻧﺒﯿﺎ ﻧﯿﺰ در واﻗﻊ ﻣﺪﻋﻲ ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﻲ و ﺧﺒﺮدادن از ﻏﯿﺐ ﻧﺒﻮدﻧﺪ؛ در ﺣﻘﯿﻘﺖ‪ ،‬اﯾﻦ دﺳﺘﮫ از ﻣﺮدم را ﺑﺎﯾﺪ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺷﺒﯿﮫ رھﺒﺮان ﻓﺼﯿﺢ و ﺑﻠﯿﻎ اﺣﺰاب ﻣﺨﺎﻟﻒ در ﺣﻜﻮﻣﺖھﺎي ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﻲ اﯾﻦ زﻣﺎن داﻧﺴﺖ‪ .‬در زﻣﺎن ﺧﻮد‪،‬‬
‫اﯾﻦ اﻧﺒﯿﺎ‪ ،‬درواﻗﻊ ﻣﺮدﻣﺎﻧﻲ ﺑﺮﺳﺎن ﺗﻮﻟﺴﺘﻮي ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ﺳﺨﺖ ﺑﺎ ﺑﮭﺮهﻛﺸﻲ ﺻﻨﻌﺘﻲ و ﺣﯿﻠﮫﮔﺮﯾﮭﺎي دﯾﻨﻲ‬
‫ﻣﺒﺎرزه ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ﻣﺮدﻣﺎن ﺳﺎده دﻟﻲ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ از زﻧﺪﮔﻲ آﻟﻮده و ﺑﯿﺮﯾﺎي دھﺎت و ﻣﺰارع ﺑﮫ ﺷﮭﺮھﺎ آﻣﺪه‪،‬‬

‫‪.co‬‬
‫و ﺑﺮ ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪي ﺷﮭﺮھﺎي ﻓﺎﺳﺪ ﺷﺪه ﻟﻌﻨﺖ ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﺎدهاﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻋﺎﻣﻮس ﺧﻮد را ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﻧﻤﻲﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﭼﻮﭘﺎن ﺳﺎدهاي ﻣﻲداﻧﺴﺖ‪ .‬ﭘﺲ از آﻧﻜﮫ ﮔﻠﺔ ﺧﻮد را رھﺎ ﻛﺮد و‬
‫ﺑﮫ دﯾﺪار ﺧﺎﻧﺔ ﺧﺪا ﯾﺎ »ﺑﯿﺖ اﯾﻞ« رﻓﺖ‪ ،‬از آن ھﻤﮫ ﭘﯿﭽﯿﺪﮔﯿﮭﺎي ﻏﯿﺮﻃﺒﯿﻌﻲ زﻧﺪﮔﻲ و اﺧﺘﻼف ﻓﺮاوان در‬
‫ﺛﺮوت ﻛﮫ در آن ﺟﺎ دﯾﺪ ﺑﮫ وﺣﺸﺖ اﻓﺘﺎد‪ ،‬و رﻗﺎﺑﺖ ﻛﺸﻨﺪه‪ ،‬و ﺑﯿﺮﺣﻤﻲ در ﺑﮭﺮهﻛﺸﻲ از ﻣﺮدم‪ ،‬او را‬

‫‪oo‬‬
‫ﺳﺨﺖ ﺗﻜﺎن داد‪ .‬ﭼﻮن ھﻤﺔ اﯾﻦ ﭼﯿﺰھﺎ را دﯾﺪ‪» ،‬در ﻣﯿﺎن دروازه اﯾﺴﺘﺎد« و زﺑﺎن ﺧﻮد را ھﻤﭽﻮن‬
‫ﺗﺎزﯾﺎﻧﮫاي ﺑﺮ ﭘﯿﻜﺮ ﻣﺮدم ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪي ﻛﮫ از درد ﺑﯿﭽﺎرﮔﻲ ﻣﺮدم ﻣﺘﺄﺛﺮ ﻧﻤﻲﺷﺪﻧﺪ و ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ در ﺑﻨﺪ ﺧﻮﺷﻲ و‬
‫ﺗﺠﻤﻞ ﺑﻮدﻧﺪ ﻣﺴﻠﻂ ﺳﺎﺧﺖ‪:‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﭼﻮن ﻛﮫ ﻣﺴﻜﯿﻨﺎن را ﭘﺎﯾﻤﺎل ﻛﺮدﯾﺪ و ھﺪاﯾﺎي ﮔﻨﺪم از اﯾﺸﺎن ﮔﺮﻓﺘﯿﺪ‪ ،‬ﺧﺎﻧﮫھﺎ را از ﺳﻨﮕﮭﺎي‬

‫‪yah‬‬
‫ﺗﺮاﺷﯿﺪه ﺑﻨﺎ ﺧﻮاھﯿﺪ ﻧﻤﻮد‪ ،‬اﻣﺎ در آﻧﮭﺎ ﺳﺎﻛﻦ ﻧﺨﻮاھﯿﺪ ﺷﺪ؛ ﺗﺎﻛﺴﺘﺎﻧﮭﺎي دﻟﭙﺴﻨﺪ ﻏﺮس ﺧﻮاھﯿﺪ ﻧﻤﻮد‪ ،‬وﻟﯿﻜﻦ‬
‫ﺷﺮاب آﻧﮭﺎ را ﻧﺨﻮاھﯿﺪ ﻧﻮﺷﯿﺪ… واي ﺑﺮ آﻧﺎن ﻛﮫ در ﺻﮭﯿﻮن اﯾﻤﻦ‪ ،‬و درﻛﻮھﺴﺘﺎن ﺳﺎﻣﺮه ﻣﻄﻤﺌﻦ‬
‫ھﺴﺘﻨﺪ… ﻛﮫ ﺑﺮ ﺗﺨﺘﮭﺎي ﻋﺎج ﻣﻲﺧﻮاﺑﯿﺪ و ﺑﺮ ﺑﺴﺘﺮھﺎ دراز ﻣﻲﺷﻮﯾﺪ‪ ،‬و ﺑﺮهھﺎ را از ﮔﻠﮫ و ﮔﻮﺳﺎﻟﮫھﺎ را‬
‫از ﻣﯿﺎن ﺣﻈﯿﺮهھﺎ ﻣﻲﺧﻮرﯾﺪ‪ .‬ﻛﮫ ﺑﺎ ﻧﻐﻤﺔ ﺑﺮﺑﻂ ﻣﻲﺳﺮاﯾﯿﺪ و آﻻت ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ راﻣﺜﻞ داوود ﺑﺮاي ﺧﻮد‬
‫اﺧﺘﺮاع ﻣﻲﻛﻨﯿﺪ؛ و ﺷﺮاب از ﻛﺎﺳﮫھﺎ ﻣﻲﻧﻮﺷﯿﺪ وﺧﻮﯾﺸﺘﻦ را ﺑﮫ ﺑﮭﺘﺮﯾﻦ ﻋﻄﺮﯾﺎت ﺗﺪھﯿﻦ ﻣﻲﻧﻤﺎﯾﯿﺪ… )و‬
‫ﺧﺪا ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ( ﻣﻦ از ﻋﯿﺪھﺎي ﺷﻤﺎ ﻧﻔﺮت و ﻛﺮاھﺖ دارم… و اﮔﺮ ﭼﮫ ﻗﺮﺑﺎﻧﯿﮭﺎي ﺳﻮﺧﺘﻨﻲ و ھﺪاﯾﺎي‬
‫@‪h‬‬
‫آردي ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﻣﻦ ﺑﮕﺬراﻧﯿﺪ آن را ﻗﺒﻮل ﻧﺨﻮاھﻢ ﻛﺮد… آھﻨﮓ ﺳﺮودھﺎي ﺧﻮد را از ﻣﻦ دور ﻛﻦ‪،‬‬
‫زﯾﺮا ﻧﻐﻤﺔ ﺑﺮﺑﻄﮭﺎي ﺗﻮ را ﮔﻮش ﻧﺨﻮاھﻢ ﻛﺮد‪ .‬و اﻧﺼﺎف ﻣﺜﻞ آب‪ ،‬و ﻋﺪاﻟﺖ ﻣﺜﻞ ﻧﮭﺮ داﺋﻤﻲ ﺟﺎري‬
‫ﺑﺸﻮد‪.‬‬

‫اﯾﻦ ﺧﻮد ﻧﻐﻤﺔ ﺗﺎزهاي در ادﺑﯿﺎت ﺟﮭﺎن اﺳﺖ‪ .‬درﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻋﺎﻣﻮس‪ ،‬ﺑﺎ وﻋﯿﺪھﺎي ﺗﻨﺪ و ﺗﯿﺰي ﻛﮫ ﺑﺮ‬
‫زﺑﺎن ﺧﺪاي ﺧﻮد ﻣﻲﮔﺬاﺷﺖ و آﻧﮭﺎ را ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﯿﻞ ﺑﻨﯿﺎن ﻛﻨﻲ ﻓﺮو ﻣﻲرﯾﺨﺖ‪ ،‬ﮔﺎھﻲ ﭼﻨﺎن اﺳﺖ ﻛﮫ آدﻣﻲ را‬
‫‪are‬‬

‫ﺑﮫ دﻟﺴﻮزي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﺣﺎل آن ﻣﯿﺨﻮاران و ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﮔﻮش ﺑﮫ ﻧﻮاي ﻧﻲ و ﺑﺮﺑﻂ ﻣﻲدادﻧﺪ وا ﻣﻲدارد‪ ،‬و‬
‫از ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺟﺒﻨﺔ ﻣﺜﺎﻟﻲ )اﯾﺪﺋﺎﻟﯿﺴﺘﻲ( ﺧﻮد ﻣﻲﻛﺎھﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺑﺎر اﺳﺖ ﻛﮫ در ادﺑﯿﺎت آﺳﯿﺎﯾﻲ ﺿﻤﯿﺮ و‬
‫وﺟﺪان اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺷﻜﻞ واﺿﺤﻲ ﺑﮫ ﺧﻮد ﻣﻲﮔﯿﺮد و در دﯾﻦ وارد ﻣﻲﺷﻮد و دﯾﻨﺪاري را از ﺑﺮﭘﺎﻛﺮدن‬
‫ﺟﺸﻨﮭﺎ و ﭼﺎﭘﻠﻮﺳﻲ ﺑﺮﻣﻲﻛﺸﺪ و آن را ﺑﮫ ﺻﻮرت دﻋﻮﺗﻲ ﺑﮫ ﻧﺠﺎﺑﺖ و ﺷﺮاﻓﺖ و اﺧﻼق ﻧﯿﻜﻮ در‬
‫ﻣﻲآورد؛ ﺷﻚ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ‪ ،‬در ﺣﻘﯿﻘﺖ‪ ،‬اﻧﺠﯿﻞ ﻣﺴﯿﺢ از ھﻤﺎن زﻣﺎن ﻇﮭﻮر ﻋﺎﻣﻮس آﻏﺎز ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫ﻇﺎھﺮاً ﯾﻜﻲ از ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﯿﮭﺎي وي‪ ،‬ﻛﮫ از ھﻤﮫ دردﻧﺎﻛﺘﺮ ﺑﻮده‪ ،‬در زﻣﺎن ﺣﯿﺎت ﺧﻮد وي ﺑﮫ وﻗﻮع ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ‬
‫اﺳﺖ‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﭼﻨﺎن ﻛﮫ ﺷﺒﺎن دو ﺳﺎق ﯾﺎ ﻧﺮﻣﺔ ﮔﻮش را از دھﺎن ﺷﯿﺮ رھﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪،‬‬
‫ھﻤﭽﻨﺎن‪ ،‬ﺑﻨﻲاﺳﺮاﺋﯿﻞ‪ ،‬ﻛﮫ در ﺳﺎﻣﺮه در ﮔﻮﺷﺔ ﺑﺴﺘﺮي‪ ،‬و در دﻣﺸﻖ در ﻓﺮاﺷﻲ ﺳﺎﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬رھﺎﯾﻲ ﺧﻮاھﻨﺪ‬
‫ﯾﺎﻓﺖ… و ﺧﺎﻧﮫھﺎي ﻋﺎج ﺗﻠﻒ ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ‪ ،‬و ﺧﺎﻧﮫھﺎي ﻋﻈﯿﻢ ﻣﻨﮭﺪم ﺧﻮاھﺪ ﮔﺮدﯾﺪ‪ «.‬در ھﻤﺎن اوﻗﺎت‪ ،‬ﻧﺒﻲ‬
‫‪an‬‬

‫دﯾﮕﺮي ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺮدم را ﺑﮫ وﯾﺮان ﺷﺪن ﺷﮭﺮ ﺳﺎﻣﺮه ﺗﮭﺪﯾﺪ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﮔﻔﺘﮫھﺎي او‪ ،‬ﺑﺪان ﺻﻮرت ﻛﮫ‬
‫ﻣﺘﺮﺟﻤﺎن زﻣﺎن ﺷﺎه ﺟﯿﻤﺰ ﺑﮫ اﻧﮕﻠﯿﺴﻲ ﺗﺮﺟﻤﮫ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬از ﮔﻨﺠﮭﺎي ﺗﻮرات اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﺮدم ھﺮ روز در‬
‫ﺿﻤﻦ ﺳﺨﻨﺎن ﺧﻮد ﺑﮫ آن اﺳﺘﺸﮭﺎد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ھﻮﺷﻊ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻟﺒﺘﮫ ﮔﻮﺳﺎﻟﺔ ﺳﺎﻣﺮه ﺧﺮد ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ؛ ﺑﺪرﺳﺘﻲ‬
‫ﻛﮫ ﺑﺎد را ﻛﺎﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﮔﺮدﺑﺎد را ﺧﻮاھﻨﺪ دروﯾﺪ‪ «.‬در ﺳﺎل ‪ 733‬اﻓﺮاﺋﯿﻢ و ﻣﺘﻔﻖ آن‪ ،‬ﺳﻮرﯾﮫ‪ ،‬ﻣﻤﻠﻜﺖ‬
‫‪pym‬‬

‫ﺟﻮان ﯾﮭﻮدا را ﺗﮭﺪﯾﺪ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و اﯾﻦ ﯾﻜﻲ از دوﻟﺖ آﺷﻮر ﻛﻤﻚ ﺧﻮاﺳﺖ‪ .‬دوﻟﺖ آﺷﻮر ﺑﺮ دﻣﺸﻖ ﻣﺴﺘﻮﻟﻲ‬
‫ﺷﺪ و ﺳﻮرﯾﮫ‬
 ‫‪m‬‬
‫و ﺻﻮر و ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ را ﺧﺮاﺟﮕﺰار ﺧﻮﯾﺶ ﺳﺎﺧﺖ؛ ﭼﻮن ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪ ﻛﮫ ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﺑﺮاي ﺑﮫ دﺳﺖ آوردن‬
‫ﻛﻤﻚ ﻣﺼﺮ ﺗﻼش و ﻛﻮﺷﺶ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎر دﯾﮕﺮ آﺷﻮرﯾﺎن ﺑﮫ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﯾﮭﻮد ﺗﺎﺧﺘﻨﺪ و ﺑﺮ ﺳﺎﻣﺮه ﻣﺴﻠﻂ‬
‫ﺷﺪﻧﺪ و ﻣﯿﺎن اﯾﺸﺎن ﺑﺎ ﺷﺎه ﯾﮭﻮدا ﭘﯿﻐﺎﻣﮭﺎي ﺳﯿﺎﺳﻲ ﻣﺒﺎدﻟﮫ ﺷﺪ ﻛﮫ ﺷﺎﯾﺴﺘﺔ ﭼﺎپ ﺷﺪن در اﯾﻨﺠﺎ ﻧﯿﺴﺖ؛ ﭼﻮن‬

‫‪.co‬‬
‫آﺷﻮرﯾﺎن ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ اورﺷﻠﯿﻢ را ﺗﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻏﻨﺎﯾﻢ ﻓﺮاوان و ‪ 000،200‬اﺳﯿﺮ ﯾﮭﻮدي ﺑﮫ ﻧﯿﻨﻮا‬
‫ﺑﺎزﮔﺸﺘﻨﺪ‪ ،‬و اﯾﻦ اﺳﯿﺮان ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺑﻨﺪﮔﺎن آﺷﻮر در آﻣﺪﻧﺪ‪ .‬در ﺿﻤﻦ ﻣﺤﺎﺻﺮة اورﺷﻠﯿﻢ ﺑﻮد ﻛﮫ اﺷﻌﯿﺎي‬
‫ﻧﺒﻲ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﯾﻜﻲ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﺷﺨﺼﯿﺘﮭﺎي ﺗﺎرﯾﺦ ﻋﺒﺮي درآﻣﺪ‪ .‬اﻓﻖ داﻧﺶ و اﻃﻼع اﺷﻌﯿﺎ ﻓﺮاﺧﺘﺮ‬
‫از آن ﻋﺎﻣﻮس ﺑﻮد‪ ،‬و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﯿﺎﺳﺘﻤﺪاري ﻛﮫ ﻧﻈﺮ ﻋﻤﯿﻖ داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬وي در اﯾﻦ ﺷﻚ ﻧﺪاﺷﺖ‬
‫ﻛﮫ ﯾﮭﻮداي ﻛﻮﭼﻚ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﺑﺮاﺑﺮ آﺷﻮر ﻣﻘﺘﺪر اﯾﺴﺘﺎدﮔﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻮ اﯾﻨﻜﮫ دﺳﺖ ﺑﮫ داﻣﻦ ﻣﺼﺮ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫آن ھﻢ ﻣﺼﺮي ﻛﮫ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻋﺼﺎي ﺷﻜﺴﺘﮫاي ﺑﻮدﻛﮫ ھﺮ ﻛﺲ ﺑﺮاي دﻓﺎع از ﺧﻮد دﺳﺖ ﺑﮫ ﺟﺎﻧﺐ آن دراز‬
‫ﻣﻲﻛﺮد ﮔﻮﺷﺔ ﻋﺼﺎ ﻣﺠﺮوﺣﺶ ﻣﻲﺳﺎﺧﺖ؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ ﺑﻮد ﻛﮫ اﺷﻌﯿﺎ ﺑﮫ آﺣﺎز و ﺣﺰﻗﯿﺎ‪ ،‬ﺷﺎھﺎن ﯾﮭﻮدا‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻞ ﺷﺪ ﺗﺎ در ﺟﻨﮕﻲ ﻛﮫ ﻣﯿﺎن آﺷﻮر و اﻓﺮاﺋﯿﻢ درﮔﯿﺮ ﺷﺪه ﺑﯿﻄﺮف ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ‪ .‬وي ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻋﺎﻣﻮس و‬
‫ھﻮﺷﻊ‪ ،‬از ﭘﯿﺶ ﻣﻲداﻧﺴﺖ ﻛﮫ ﺳﺎﻣﺮه ﺳﻘﻮط ﺧﻮاھﺪ ﻛﺮد و ﻣﻤﻠﻜﺖ ﺷﻤﺎﻟﻲ در ﺷﺮف زوال اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد‬

‫‪yah‬‬
‫اﯾﻦ‪ ،‬در آن زﻣﺎن ﻛﮫ اورﺷﻠﯿﻢ در ﻣﺤﺎﺻﺮه اﻓﺘﺎد‪ ،‬اﺷﻌﯿﺎ ﺑﮫ ﺷﺎه ﺣﺰﻗﯿﺎ اﻧﺪرز داد ﻛﮫ ﺗﺴﻠﯿﻢ ﻧﺸﻮد‪ .‬دﺳﺖ‬
‫ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﻧﺎﮔﮭﺎﻧﻲ ﺳﻨﺎﺧﺮﯾﺐ از ﻣﺤﺎﺻﺮه ﻧﺸﺎن داد ﻛﮫ ﺣﻖ ﺑﺎ وي ﺑﻮده‪ ،‬ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ‪ ،‬ﻣﺪت زﻣﺎﻧﻲ‪،‬‬
‫ﺷﺄن و ﺷﮭﺮت وي درﻧﺰد ﺷﺎه و ﻣﺮدم ﺑﺎﻻ رﻓﺖ‪ .‬ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ ﻧﺼﺤﯿﺖ ﻣﻲﻛﺮد ﻛﮫ ﺑﺎ ﻣﺮدم ﺑﮫ ﻋﺪل رﻓﺘﺎر ﻛﻨﻨﺪ‬
‫و‪ ،‬ﭘﺲ از آن‪ ،‬ﻛﺎر ﺑﮫ ﺑﮫ دﺳﺖ ﯾﮭﻮه ﺑﺴﭙﺎرﻧﺪ ﺗﺎ ﭘﺲ از ﻣﺪﺗﻲ ﻛﮫ آﺷﻮر را ﺑﮫ ﻋﻨﻮان اﺳﺒﺎب ﺗﻨﺒﯿﮫ ﯾﮭﻮدﯾﺎن‬
‫ﺑﮫ ﻛﺎر ﺑﺮد‪ ،‬آن ﻛﺸﻮر را ﻧﯿﺰ ﺑﺮاﻧﺪازد‪ .‬اﺷﻌﯿﺎ را ﻋﻘﯿﺪه آن ﺑﻮد ﻛﮫ ھﻤﺔ ﻣﻤﻠﻜﺘﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﺪ ﺑﮫ دﺳﺖ‬
‫ﯾﮭﻮه وﯾﺮان ﺧﻮاھﺪﺷﺪ‪ .‬در ﺑﻌﻀﻲ از ﻓﺼﻮل ﻛﺘﺎب ﺧﻮد )ﻓﺼﻞ ‪ ( 23-16‬ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ﻛﮫ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻣﻮآب و‬
‫ﺳﻮرﯾﮫ و اﺗﯿﻮﭘﻲ )ﺣﺒﺸﮫ( و ﻣﺼﺮ‪ ،‬ھﻤﮫ‪ ،‬ﺧﺮاﺑﻲ و وﯾﺮاﻧﻲ اﺳﺖ »و ﺗﻤﺎﻣﻲ اﯾﺸﺎن وﻟﻮﻟﮫ ﻣﻲﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ «.‬اﯾﻦ‬
‫@‪h‬‬
‫ﻧﻔﺮﯾﻦ ﺑﺮاي وﯾﺮاﻧﻲ‪ ،‬و ﻟﻌﻨﺘﮭﺎي ﻣﻜﺮر‪ ،‬زﯾﺒﺎﯾﻲ ﻛﺘﺎب اﺷﻌﯿﺎ را ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺎﻗﻲ آﺛﺎر اﻧﺒﯿﺎي ﺗﻮرات از ﻣﯿﺎن‬
‫ﺑﺮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ زﺧﻢ زﺑﺎن ﺑﮫ آﻧﺠﺎ ﻛﮫ ﺷﺎﯾﺴﺘﮫ ﺑﻮد ﻓﺮود ﻣﻲآﻣﺪ و ﺑﺮ ﺑﮭﺮهﻛﺸﻲ اﻗﺘﺼﺎدي و‬
‫ﺣﺮص و آز ﻓﺮاوان ﻟﻌﻨﺖ ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﺎد‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﻮارد‪ ،‬ﻓﺼﺎﺣﺖ وي ﺑﮫ ﻣﻨﺘﮭﺎ درﺟﺔ ﻓﺼﺎﺣﺘﻲ ﻛﮫ در‬
‫‪are‬‬

‫ﺗﻮرات ﻣﻮﺟﻮداﺳﺖ ﻣﻲرﺳﺪ؛ آﻧﭽﮫ در‬

‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎ ﻣﺸﺎﯾﺦ ﻗﻮم ﺧﻮد و ﺳﺮوران اﯾﺸﺎن ﺑﮫ ﻣﺤﺎﻛﻤﮫ درﺧﻮاھﺪ آﻣﺪ؛ زﯾﺮا ﺷﻤﺎ ھﺴﺘﯿﺪ ﻛﮫ ﺗﺎﻛﺴﺘﺎﻧﮭﺎ را‬
‫ﺧﻮردهاﯾﺪ و ﻏﺎرت ﻓﻘﯿﺮان درﺧﺎﻧﮫھﺎي ﺷﻤﺎﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ را ﭼﮫ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ ﻗﻮم ﻣﺮا ﻣﻲﻛﻮﺑﯿﺪ و روﯾﮭﺎي‬
‫ﻓﻘﯿﺮان را ﺧﺮد ﻣﻲﻧﻤﺎﯾﯿﺪ؟… واي ﺑﺮ آﻧﺎن ﻛﮫ ﺧﺎﻧﮫ را ﺑﮫ ﺧﺎﻧﮫ ﻣﻠﺤﻖ و ﻣﺰرﻋﮫ را ﺑﮫ ﻣﺰرﻋﮫ ﻣﻠﺼﻖ‬
‫ﺳﺎزﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﻜﺎﻧﻲ ﺑﺎﻗﻲ ﻧﻤﺎﻧﺪ؛ و ﺷﻤﺎ درﻣﯿﺎن زﻣﯿﻦ ﺑﮫ ﺗﻨﮭﺎﯾﻲ ﺳﺎﻛﻦ ﻣﻲﺷﻮﯾﺪ… واي ﺑﺮ آﻧﺎن ﻛﮫ اﺣﻜﺎم‬
‫‪set‬‬

‫ﻏﯿﺮﻋﺎدﻟﮫ را ﺟﺎري ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ‪ ،‬و ﻛﺎﺗﺒﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﻇﻠﻢ را ﻣﺮﻗﻮم ﻣﻲدارﻧﺪ ﺗﺎﻣﺴﻜﯿﻨﺎن را از داوري ﻣﻨﺤﺮف‬
‫ﺳﺎزﻧﺪ و ﺣﻖ ﻓﻘﯿﺮان ﻗﻮم ﻣﺮا ﺑﺮﺑﺎﯾﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ آﻧﻜﮫ ﺑﯿﻮه زﻧﺎن ﻏﺎرت اﯾﺸﺎن ﺑﺸﻮﻧﺪ و ﯾﺘﯿﻤﺎن را ﺗﺎراج ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ در روز ﺑﺎزﺧﻮاﺳﺖ‪ ،‬در ﺣﯿﻨﻲ ﻛﮫ ﺧﺮاﺑﻲ از دور ﻣﻲآﯾﺪ‪ ،‬ﭼﮫ ﺧﻮاھﯿﺪ ﻛﺮد و ﺑﮫ ﺳﻮي ﻛﮫ ﺑﺮاي‬
‫ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﺧﻮاھﯿﺪ ﮔﺮﯾﺨﺖ‪ ،‬و ﺟﻼل ﺧﻮد را ﻛﺠﺎ ﺧﻮاھﯿﺪ اﻧﺪاﺧﺖ؟‬
‫‪an‬‬

‫ﻛﺴﺎﻧﻲ را ﻛﮫ‪ ،‬در ﻋﯿﻦ رﺑﻮدن ﻣﺎل ﻓﻘﯿﺮ‪ ،‬ﭼﮭﺮة ﭘﺮھﯿﺰﮔﺎراﻧﮫاي ﺑﮫ ﻣﺮدم ﻣﻲﻧﻤﺎﯾﻨﺪ ﺳﺨﺖ ﺗﺤﻘﯿﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬

‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬از ﻛﺜﺮت ﻗﺮﺑﺎﻧﯿﮭﺎي ﺷﻤﺎ ﻣﺮا ﭼﮫ ﻓﺎﯾﺪه اﺳﺖ؟ از ﻗﺮﺑﺎﻧﯿﮭﺎي ﺳﻮﺧﺘﻨﻲ ﻗﻮﭼﮭﺎ و‬
‫ﭘﯿﮫﭘﺮوارﯾﮭﺎ ﺳﯿﺮ ﺷﺪهام؛ ﺑﮫ ﺧﻮن ﮔﺎوان و ﺑﺮهھﺎ و ﺑﺰھﺎ رﻏﺒﺖ ﻧﺪارم… ﻏﺮهھﺎ و ﻋﯿﺪھﺎي ﺷﻤﺎ را ﺟﺎن‬
‫‪pym‬‬

‫ﻣﻦ ﻧﻔﺮت دارد؛ آﻧﮭﺎ ﺑﺮاي ﻣﻦ ﺑﺎر ﺳﻨﮕﯿﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ از ﺗﺤﻤﻞ ﻧﻤﻮدﻧﺶ ﺧﺴﺘﮫ ﺷﺪهام‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ دﺳﺘﮭﺎي‬
‫ﺧﻮد را دراز ﻣﻲﻛﻨﯿﺪ‪ ،‬ﭼﺸﻤﺎن ﺧﻮد را از ﺷﻤﺎ ﺧﻮاھﻢ ﭘﻮﺷﺎﻧﯿﺪ‪ ،‬و ﭼﻮن دﻋﺎي ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻲﻛﻨﯿﺪ‪ ،‬اﺟﺎﺑﺖ‬
‫ﻧﺨﻮاھﻢ ﻧﻤﻮد‪ .‬دﺳﺘﮭﺎي ﺷﻤﺎ ﭘﺮ از ﺧﻮن اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ را ﺷﺴﺘﮫ‪ ،‬ﻃﺎھﺮ ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ و ﺑﺪي اﻋﻤﺎل ﺧﻮﯾﺶ را‬
 ‫‪m‬‬
‫از ﻧﻈﺮ ﻣﻦ دور ﻛﺮده‪ ،‬از ﺷﺮارت دﺳﺖ ﺑﺮدارﯾﺪ‪ .‬ﻧﯿﻜﻮﻛﺎري را ﺑﯿﺎﻣﻮزﯾﺪ و اﻧﺼﺎف را ﺑﻄﻠﺒﯿﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻈﻠﻮﻣﺎن را رھﺎﯾﻲ دھﯿﺪ؛ ﯾﺘﯿﻤﺎن را دادرﺳﻲ ﻛﻨﯿﺪ‪ ،‬و ﺑﯿﻮه زﻧﺎن را ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ‪«.‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﺳﺨﻨﺎن وي ﺗﻠﺦ و ﮔﺰﻧﺪه اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻲ از ﻗﻮم ﺧﻮد ﻧﺎاﻣﯿﺪ ﻧﯿﺴﺖ؛ درﺳﺖ ھﻤﺎن ﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ ﻋﺎﻣﻮس ﻣﻮاﻋﻆ‬
‫ﺧﻮد را ﺑﺎ ﯾﻚ ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﻲ ﭘﺎﯾﺎن داده ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﮫ ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﺑﮫ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺧﻮد ﺑﺎز ﺧﻮاھﻨﺪ ﮔﺸﺖ و ھﻢ اﻛﻨﻮن‬
‫اﺳﺮاﺋﯿﻞ ﺑﺮاي ﺗﺤﻘﻖ ﯾﺎﻓﺘﻦ آﻧﮭﺎ ﺗﻼش ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬اﺷﻌﯿﺎ ﻧﯿﺰ ﺑﮫ ﻇﮭﻮر ﻣﺴﯿﺤﻲ ﻧﻮﯾﺪ ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ ﺑﮫ ﭘﺮاﻛﻨﺪﮔﻲ‬
‫ﺳﯿﺎﺳﻲ و ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮداري از ﺑﯿﮕﺎﻧﮫ و ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ و ﺑﯿﭽﺎرﮔﻲ ﻗﻮم ﭘﺎﯾﺎن ﺧﻮاھﺪ ﺑﺨﺸﯿﺪ و ﺑﺮادري و ﺻﻠﺢ ﻛﻠﻲ‬
‫را در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﮭﺎن ﺧﻮاھﺪ ﮔﺴﺘﺮد‪:‬‬

‫‪oo‬‬
‫اﯾﻨﻚ ﺑﺎﻛﺮة ﺣﺎﻣﻠﮫ ﺷﺪه ﭘﺴﺮي ﺧﻮاھﺪ زاﯾﯿﺪ و ﻧﺎم او را ﻋﻤﺎﻧﻮﺋﯿﻞ ﺧﻮاھﺪ ﺧﻮاﻧﺪ…زﯾﺮا ﻛﮫ ﺑﺮاي ﻣﺎ وﻟﺪي‬
‫زاﯾﯿﺪه و ﭘﺴﺮي ﺑﮫ ﻣﺎ ﺑﺨﺸﯿﺪه ﺷﺪ‪ ،‬و ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺑﺮ دوش او ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪ ،‬و اﺳﻢ او ﻋﺠﯿﺐ و ﻣﺸﯿﺮ و ﺧﺪاي‬
‫ﻗﺪﯾﺮ و ﭘﺪر ﺳﺮﻣﺪي و ﺳﺮور ﺳﻼﻣﺘﻲ ﺧﻮاﻧﺪه ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ… و ﻧﮭﺎﻟﻲ از ﺗﻨﺔ ﯾﺴﻲ ﺑﯿﺮون آﻣﺪه… و روح‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ او ﻗﺮار ﺧﻮاھﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ روح ﺣﻜﻤﺖ و ﻓﮭﻢ و روح ﻣﺸﻮرت و ﻗﻮت و روح ﻣﻌﺮﻓﺖ و‬

‫‪yah‬‬
‫ﺗﺮس ﺧﺪاوﻧﺪ… ﻣﺴﻜﯿﻨﺎن را ﺑﮫ ﻋﺪاﻟﺖ داوري ﺧﻮاھﺪ ﻛﺮد‪ ،‬و ﺑﮫ ﺟﮭﺖ ﻣﻈﻠﻮﻣﺎن ﺑﮫ راﺳﺘﻲ ﺣﻜﻢ ﺧﻮاھﺪ‬
‫ﻧﻤﻮد‪ ،‬و ﺟﮭﺎن را ﺑﮫ ﻋﺼﺎي دھﺎن ﺧﻮﯾﺶ زده‪ ،‬ﺷﺮﯾﺮان را ﺑﮫ ﻧﻔﺨﺔ ﻟﺒﮭﺎي ﺧﻮد ﺧﻮاھﺪ ﻛﺸﺖ‪ .‬و ﻛﻤﺮﺑﻨﺪ‬
‫ﻛﻤﺮش ﻋﺪاﻟﺖ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد و ﻛﻤﺮﺑﻨﺪ ﻣﯿﺎﻧﺶ اﻣﺎﻧﺖ‪ .‬و ﮔﺮگ ﺑﺎ ﺑﺮه ﺳﻜﻮﻧﺖ ﺧﻮاھﺪ داﺷﺖ و ﭘﻠﻨﮓ ﺑﺎ‬
‫ﺑﺰﻏﺎﻟﮫ ﺧﻮاھﺪ ﺧﻮاﺑﯿﺪ و ﮔﻮﺳﺎﻟﮫ و ﺷﯿﺮ و ﭘﺮواري ﺑﺎ ھﻢ‪ ،‬و ﻃﻔﻞ ﻛﻮﭼﻚ آﻧﮭﺎ‬

‫را ﺧﻮاھﺪ راﻧﺪ… و اﯾﺸﺎن ﺷﻤﺸﯿﺮھﺎي ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﮔﺎوآھﻦ‪ ،‬و ﻧﯿﺰهھﺎي ﺧﻮﯾﺶ را ﺑﺮاي ارهھﺎ ﺧﻮاھﻨﺪ‬
‫@‪h‬‬
‫ﺷﻜﺴﺖ‪ ،‬و اﻣﺘﻲ ﺑﺮ اﻣﺘﻲﺷﻤﺸﯿﺮ ﻧﺨﻮاھﺪ ﻛﺸﯿﺪ‪ ،‬و ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﺟﻨﮓ را ﻧﺨﻮاھﻨﺪ آﻣﻮﺧﺖ‪.‬‬

‫اﯾﻦ آرزوي ﺑﺴﯿﺎر ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﺴﯿﻨﻲ ﺑﻮد‪ ،‬وﻟﻲ‪ ،‬ﺗﺎ ﭼﻨﺪ ﻧﺴﻞ از آن زﻣﺎن ﻧﮕﺬﺷﺖ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﻧﺒﻮد ﻛﮫ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ﻣﺰاج‬
‫ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻛﺎھﻨﺎن ﯾﮭﻮد ﺑﺎ ﻋﻼﻗﺔ ﻣﺤﺎﻓﻈﮫﻛﺎراﻧﮫاي ﺑﮫ اﯾﻦ دﻋﻮت ﺳﻮدﻣﻨﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﺮدم را ﺑﮫ ﺗﻘﻮا و‬
‫ﻧﯿﻜﻮﻛﺎري ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﮔﻮش ﻣﻲدادﻧﺪ؛ ﭘﺎرهاي از ﻓﺮﻗﮫھﺎي ﯾﮭﻮد ﺑﮫ آن اﻧﺒﯿﺎ ﺗﻮﺟﮫ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و از ﮔﻔﺘﮫھﺎي‬
‫آﻧﺎن اﻟﮭﺎم ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ؛ ﺷﺎﯾﺪ اﯾﻦ ﮔﻔﺘﮫھﺎ‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﺮدم را ﺑﮫ دﺳﺖ ﻛﺸﯿﺪن از ﺷﮭﻮات ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ دﻋﻮت ﻣﻲﻛﺮد‪،‬‬
‫‪are‬‬

‫در ﺗﻘﻮﯾﺖ روح ﺧﺸﻜﻲ در دﯾﻦ‪ ،‬ﻛﮫ ﻧﺘﯿﺠﺔ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﯿﺎﺑﺎﻧﻲ اﯾﺸﺎن ﺑﻮد ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬وﻟﻲ ﻏﺎﻟﺒًﺎ زﻧﺪﮔﻲ‬
‫ﻗﺪﯾﻢ‪ ،‬در ﻛﺎخ و ﺧﯿﻤﮫ و ﺑﺎزار و ﻣﺰرﻋﮫ‪ ،‬ﺑﺮ ھﻤﺎن روش ﻗﺪﯾﻢ ﺧﻮدﺟﺮﯾﺎن داﺷﺖ‪ :‬ﺑﺮﮔﺰﯾﺪﮔﺎن ھﺮ ﻧﺴﻞ‬
‫در ﺟﻨﮕﮭﺎ از ﻣﯿﺎن ﻣﻲرﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﺎن ﭼﯿﺰي ﺟﺰ اﺳﺎرت و ﺑﻨﺪﮔﻲ ﻧﺒﻮد؛ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ‬
‫در ﭘﯿﻤﺎﻧﮫ و ﺗﺮازو ﺗﺰوﯾﺮ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﭘﺲ از آن درﺻﺪد ﺑﺮﻣﻲآﻣﺪ ﻛﮫ ﺑﺎ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ و ﻧﻤﺎز ﻛﻔﺎره ﮔﻨﺎه ﺧﻮد را‬
‫ﺑﺪھﺪ‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫ﮔﻔﺘﮫھﺎي اﻧﺒﯿﺎي ﺑﻨﻲاﺳﺮاﺋﯿﻞ درﻣﯿﺎن آن ﻗﻮم‪ ،‬در دورة ﭘﺲ از ﻧﻔﻲ ﺑﻠﺪ‪ ،‬ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻋﻤﯿﻖ ﻛﺮد و ﭘﺲ از آن‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫وﺳﯿﻠﺔ آﻏﺎز ﻣﺴﯿﺤﯿﺖ و ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ‪ ،‬ھﺮدو‪ ،‬دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد؛ ھﻤﯿﻦ دو ﻛﺘﺎب ﺑﮫ ﻣﻨﺰﻟﺔ ﺳﺮﭼﺸﻤﮫھﺎﯾﻲ اﺳﺖ‬
‫ﻛﮫ ﺳﺎزﻧﺪﮔﺎن ﻛﺸﻮرھﺎي ﺧﯿﺎﻟﻲ و ﻣﺪﯾﻨﮫھﺎي ﻓﺎﺿﻠﮫ از آﻧﮭﺎ ﻣﺪد ﮔﺮﻓﺘﮫ و در ﺧﯿﺎل ﺧﻮد ﻃﺮح ﻛﺸﻮرھﺎﯾﻲ‬
‫را رﯾﺨﺘﮫاﻧﺪ ﻛﮫ ﻓﻘﺮ و ﺟﻨﮓ ﻧﺘﻮاﻧﺪ در آﻧﮭﺎ ﺑﺮادري و ﺻﻠﺤﻲ را ﻛﮫ ﺣﻜﻤﻔﺮﻣﺎﺳﺖ ﺗﯿﺮه ﺳﺎزد‪ .‬ﻣﻨﺸﺄ‬
‫‪an‬‬

‫اﻋﺘﻤﺎد ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﻗﺪﯾﻢ ﺑﮫ اﯾﻨﻜﮫ ﻣﺴﯿﺤﻲ زﻣﺎم ﺣﻜﻮﻣﺖ را ﺑﮫ دﺳﺖ ﺧﻮاھﺪ ﮔﺮﻓﺖ و ﺳﻠﻄﻨﺖ دﻧﯿﺎﯾﻲ ﯾﮭﻮه را‬
‫ﺑﮫ آﻧﺎن ﺑﺎز ﺧﻮاھﺪ ﮔﺮداﻧﯿﺪ و ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﻄﻠﻖ ﺑﯿﭽﯿﺰان و ﻓﻘﯿﺮان را در ﺟﮭﺎن ﻣﺴﺘﻘﺮ ﺧﻮاھﺪ ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬در‬
‫ھﻤﯿﻦ ﻛﺘﺎﺑﮭﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺟﺴﺘﺠﻮ ﺷﻮد‪ .‬ﻋﺎﻣﻮس و اﺷﻌﯿﺎ‪ ،‬در آن روزﮔﺎر ﺟﻨﮓﻃﻠﺒﻲ و ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺳﺮﻧﯿﺰه‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫ﺳﺘﺎﯾﺶ ﺳﺎدﮔﻲ و ﻣﮭﺮﺑﺎﻧﻲ و ھﻤﻜﺎري ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم و ﺑﺮادري ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ؛ ھﻤﯿﻦ ﻓﻀﺎﯾﻞ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺣﻀﺮت‬
‫‪pym‬‬

‫ﻋﯿﺴﻲ ﭘﺎﯾﮫ و ﺟﻮھﺮ دﯾﻦ ﺧﻮﯾﺶ ﻗﺮار داده اﺳﺖ‪ .‬آﻧﺎن ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪن‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎر ﺟﻨﮕﮭﺎ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﮭﺮ و ﻣﺤﺒﺖ‪ ،‬ﺳﺨﺖ ﻛﻮﺷﯿﺪﻧﺪ و اﯾﻦ وﻇﯿﻔﺔ ﺳﻨﮕﯿﻦ را ﺑﺮﻋﮭﺪه‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ؛ ھﻤﺎن ﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ اﻓﺮاﻃﯿﺎن ﻗﺮن ﻧﻮزدھﻢ ﻣﺴﯿﺢ را ﺑﺮاي ﺑﺴﻂ اﺻﻮل ﻋﻘﺎﯾﺪ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﻲ ﺧﻮﯾﺶ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺑﺴﯿﺞ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬آن ﻣﺮدم ﻧﯿﺰ ﯾﮭﻮه را ﺑﺮاي اﺷﺎﻋﺔ اﺻﻮل اﻧﺴﺎﻧﺪوﺳﺘﻲ ﺑﺴﯿﺞ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ھﻢ آﻧﺎن ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ در‬
‫آﻟﻤﺎن‪ -‬ﭘﺲ از آن زﻣﺎن ﻛﮫ ﺗﻮرات ﺑﮫ ﭼﺎپ رﺳﯿﺪ‪ -‬آﺗﺶ اﯾﻤﺎن ﺑﮫ ﻣﺴﯿﺤﯿﺖ ﺟﺪﯾﺪي را ﺑﺮاﻓﺮوﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬و‬
‫ﺷﻌﻠﺔ اﺻﻼﺣﺎت دﯾﻨﻲ را ﻓﺮوزان ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ؛ ﻓﻀﺎﯾﻞ ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ و ﻋﺪم ﮔﺬﺷﺖ و ﺳﺮﺳﺨﺘﻲ اﯾﺸﺎن ﺑﻮد ﻛﮫ‬

‫‪.co‬‬
‫ﺳﺒﺐ ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﻓﺮﻗﺔ ﻣﺨﺼﻮص ﻣﺴﯿﺤﯿﺎن ﺑﮫ ﻧﺎم ﭘﯿﺮاﯾﺸﮕﺮان ﺷﺪ‪ .‬ﻓﻠﺴﻔﺔ اﺧﻼﻗﻲ اﯾﺸﺎن ﺑﺮ روي ﻧﻈﺮﯾﮫاي‬
‫ﺗﻜﯿﮫ داﺷﺖ ﻛﮫ ﺑﺮاي اﺛﺒﺎت آن ﻣﺪارك ﻓﺮاوان ﻻزم ﻣﻲﻧﻤﻮد‪ ،‬و آن اﯾﻨﻜﮫ ھﺮﻛﺲ ﭘﺎك و ﭘﺎﻛﯿﺰه ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﻛﺎﻣﯿﺎب و رﺳﺘﮕﺎر ﻣﻲﺷﻮد و ھﺮ ﻛﮫ ﭘﻠﯿﺪ اﺳﺖ‪،‬‬

‫در ﭘﺎﯾﺎن ﻛﺎر‪ ،‬ﺑﮫ زﻣﯿﻦ ﺧﻮاھﺪ ﺧﻮرد؛ ﺣﺘﻲ در آن ﺻﻮرت ھﻢ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻧﻈﺮﯾﮫ ﺑﺮﭘﺎﯾﺔ ﻓﺮﯾﺐ ﺑﻨﺎ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ ﻓﺮﯾﺐ و ﺧﻄﺎي ﻋﻘﻞ ﺷﺮﯾﻒ و ﻧﺠﯿﺒﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺒﯿﺎي ﺑﻨﻲ اﺳﺮاﺋﯿﻞ ﺗﺼﻮر و اﻧﺪﯾﺸﮫاي در ﺑﺎرة‬
‫آزادي ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ دوﺳﺘﺪار ﻋﺪاﻟﺖ ﺑﻮدﻧﺪ و ﭼﻨﺎن ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﻣﺤﺪودﯾﺘﮭﺎي ﻗﺒﯿﻠﮫاي اﺧﻼﻗﯿﻲ ﻛﮫ‬
‫اﺳﺒﺎط ﺑﻨﻲاﺳﺮاﺋﯿﻞ ﺑﺮاي ﺧﻮد ﮔﺬاﺷﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ از ﻣﯿﺎن ﺑﺮﺧﯿﺰد‪ .‬ﺑﯿﭽﺎرﮔﺎن روي زﻣﯿﻦ را ﺑﮫ آرزوي‬
‫ﺑﺮادري دﻟﺨﻮش ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ﻧﺴﻠﮭﺎي ﻣﺘﻮاﻟﻲ اﯾﻦ اﻣﯿﺪ و آرزوي ﮔﺮاﻧﺒﮭﺎ و ﻓﺮاﻣﻮشﻧﺎﺷﺪﻧﻲ را از ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ‬

‫‪yah‬‬
‫ﺑﮫ ﻣﯿﺮاث ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ -V‬ﻣﺮگ اورﺷﻠﯿﻢ و رﺳﺘﺎﺧﯿﺮ آن‬

‫وﻻدت ﺗﻮرات‪ -‬وﯾﺮان ﺷﺪن اورﺷﻠﯿﻢ‪ -‬اﺳﺎرت ﺑﺎﺑﻠﻲ – ارﻣﯿﺎ‪ -‬ﺣﺰﻗﯿﺎل‪ -‬اﺷﻌﯿﺎي دوم‪ -‬آزاد ﺷﺪن ﯾﮭﻮدﯾﺎن‪-‬‬
‫ھﯿﻜﻞ دوم‬ ‫@‪h‬‬
‫ﻣﮭﻤﺘﺮﯾﻦ ﺗﺄﺛﯿﺮ اﻧﺒﯿﺎي ﺑﻨﻲاﺳﺮاﺋﯿﻞ‪ ،‬درﻣﻌﺎﺻﺮان اﯾﺸﺎن‪ ،‬اﯾﻦ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺳﺒﺐ ﻧﻮﺷﺘﮫﺷﺪن ﺗﻮرات ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﺮدم‬
‫ﺑﺘﺪرﯾﺞ از ﭘﺮﺳﺘﺶ ﯾﮭﻮه روﮔﺮدان ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﮫ ﻋﺒﺎدت ﺧﺪاﯾﺎن ﺑﯿﮕﺎﻧﮫ ﭘﺮداﺧﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﻛﺎھﻨﺎن رﻓﺘﮫ رﻓﺘﮫ در‬
‫اﯾﻦ اﻧﺪﯾﺸﮫ اﻓﺘﺎدﻧﺪ ﻛﮫ آﯾﺎ وﻗﺖ آن ﻧﺮﺳﯿﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ ﺳﺨﺖ اﯾﺴﺘﺎدﮔﻲ ﻛﻨﻨﺪ و از ﺗﻼﺷﻲ دﯾﻦ ﻣﻠﻲ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻮن ﻣﻲدﯾﺪﻧﺪ ﻛﮫ اﻧﺒﯿﺎ آﻧﭽﮫ را در ﺧﺎﻃﺮ ﺧﻮد اﯾﺸﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﯾﮭﻮه ﻣﻲﮔﺬﺷﺖ و ﺑﮫ آن ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺮ‬
‫زﺑﺎن ﻣﻲراﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮ آن ﺷﺪﻧﺪ ﻛﮫ ﭘﯿﺎﻣﻲ از ﺟﺎﻧﺐ ﺧﺪا ﺑﺮاي ﻣﺮدم ﺑﯿﺎورﻧﺪ و ﻗﺎﻧﻮن و ﺷﺮﯾﻌﺘﻲ ﺑﮕﺬارﻧﺪ ﻛﮫ‬
‫‪are‬‬

‫اﺳﺒﺎب ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻣﺒﺎﻧﻲ اﺧﻼﻗﻲ اﻣﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﺑﺮاي آﻧﻜﮫ از ﯾﺎري اﻧﺒﯿﺎ ﻧﯿﺰ ﺑﺮﺧﻮردار ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬از ﻋﻘﺎﯾﺪ اﯾﺸﺎن‬
‫ھﻢ آﻧﭽﮫ را ﻛﮫ ﻛﻤﺘﺮ ﺟﻨﺒﺔ اﻓﺮاﻃﻲ دارد در آن ﺑﮕﻨﺠﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﯾﻮﺷﯿﺎ‪ ،‬ﺷﺎه ﯾﮭﻮدا‪ ،‬اﯾﻦ ﻧﻘﺸﺔ ﻛﺎھﻨﺎن را ﭘﺴﻨﺪﯾﺪ‬
‫و‪ ،‬در ﭘﯿﺶ ﺑﺮدن آن‪ ،‬ﯾﺎر اﯾﺸﺎن ﺷﺪ؛ در ﺣﺪود ﺳﺎل ھﺠﺪھﻢ ﺳﻠﻄﻨﺖ وي‪ ،‬ﺣﻠﻘﯿﺎي ﻛﺎھﻦ ﺑﮫ آن ﭘﺎدﺷﺎه‬
‫اﻇﮭﺎر داﺷﺖ ﻛﮫ‪ ،‬در ﺳﺠﻼت ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﺔ ھﯿﻜﻞ‪ ،‬ﻃﻮﻣﺎر ﻋﺠﯿﺒﻲ »ﯾﺎﻓﺘﮫ« اﺳﺖ ﻛﮫ در آن ﺧﻮد ﺣﻀﺮت‬
‫ﻣﻮﺳﻲ‪ ،‬ﺑﮫ ﻓﺮﻣﺎن ﯾﮭﻮه‪ ،‬ﺗﻜﻠﯿﻒ ﺗﻤﺎم ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﻣﺸﻜﻼت ﺗﺎرﯾﺨﻲ و اﺧﻼﻗﯿﻲ را ﻛﮫ اﺳﺒﺎب ﻣﺠﺎدﻟﮫ و‬
‫‪set‬‬

‫اﺧﺘﻼف ﺷﺪﯾﺪ ﻣﯿﺎن اﻧﺒﯿﺎ و ﻛﮭﻨﮫ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻗﻄﻌﻲ و ﺑﺮاي ھﻤﯿﺸﮫ‪ ،‬روﺷﻦ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ اﻛﺘﺸﺎف‬
‫ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻋﻈﯿﻤﻲ در ﺗﻤﺎم ﻗﻮم ﯾﮭﻮد داﺷﺖ؛ ﯾﻮﺷﯿﺎ ﺑﺰرﮔﺎن ﻗﻮم را ﺑﮫ ﻣﻌﺒﺪ ﻓﺮا ﺧﻮاﻧﺪ و ﻛﺘﺎب ﻋﮭﺪ را در‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ھﺰاران ﻧﻔﺮ از ﻣﺮدم )ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ رواﯾﺖ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ( ﻓﺮو ﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ از آن‪ ،‬ﺑﺎ آداب ﺗﻤﺎم ﺳﻮﮔﻨﺪ ﯾﺎد‬
‫ﻛﺮد ﻛﮫ از آن ﭘﺲ ﺑﮫ آﻧﭽﮫ در اﯾﻦ ﻛﺘﺎب آﻣﺪه اﻃﺎﻋﺖ ﻛﻨﺪ‪» ،‬و ھﻤﺔ آﻧﮭﺎﯾﻲ را ﻛﮫ در اورﺷﻠﯿﻢ و ﺑﻨﯿﺎﻣﯿﻦ‬
‫ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺮ اﯾﻦ ﻣﺘﻤﻜﻦ ﺳﺎﺧﺖ‪«.‬‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﺎ درﺳﺖ ﻧﻤﻲداﻧﯿﻢ ﻛﮫ آن ﻛﺘﺎب ﻋﮭﺪ ﭼﮫ ﺑﻮده؛ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺳﻔﺮ ﺧﺮوج ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ )ﺑﺎﺑﮭﺎي ‪ ،(23 – 20‬ﯾﺎ‬
‫ﺳﻔﺮ ﺗﺜﻨﯿﮫ‪ .‬ھﯿﭻ اﻣﺮي ﻣﺎ را ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ آن ﻧﻤﻲﺳﺎزد ﻛﮫ ﻓﺮض ﻛﻨﯿﻢ آن ﻛﺘﺎب در ھﻤﺎن وﻗﺖ ﺗﮭﯿﮫ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ؛‬
‫در آن ﻛﺘﺎب اواﻣﺮ و ﺧﻮاﺳﺘﮫھﺎ و ﻧﺼﺎﯾﺤﻲ‪ ،‬ﻛﮫ در ﻣﺪت ﭼﻨﺪ ﻗﺮن ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ اﻧﺒﯿﺎ و ﻛﺎھﻨﺎن ھﯿﻜﻞ ﮔﻔﺘﮫ‬
‫‪pym‬‬

‫ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻣﻜﺘﻮب و ﻣﺪون درآﻣﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﺑﮫ ھﺮ‬

 ‫‪m‬‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ ھﻨﮕﺎم ﺧﻮاﻧﺪن ﻛﺘﺎب ﻋﮭﺪ در آن ﻣﺠﻠﺲ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و ﻧﯿﺰ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ‪ ،‬در ﺧﺎرج‪ ،‬از آن آﮔﺎه‬
‫ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻋﻤﯿﻘﻲ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ آن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﯾﻮﺷﯿﺎ اﯾﻦ ﻓﺮﺻﺖ را ﻏﻨﯿﻤﺖ ﺷﻤﺮد و‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻜﯿﮫ ﺑﺮ‬
‫اﺣﺴﺎﺳﺎت و ﻋﻮاﻃﻒ ﺑﮫ ﺟﻮش آﻣﺪة ﻣﺮدم‪ ،‬ھﻤﺔ ﻗﺮﺑﺎﻧﮕﺎھﮭﺎي ﺧﺪاﯾﺎن ﺑﯿﮕﺎﻧﮫ را در ﯾﮭﻮدا وﯾﺮان ﻛﺮد؛‬

‫‪.co‬‬
‫»ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻇﺮوﻓﻲ را ﻛﮫ ﺑﺮاي ﺑﻌﻞ… ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه ﺑﻮد از ھﯿﻜﻞ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﯿﺮون آوردﻧﺪ«؛ »ﻛﺎھﻨﺎن ﺑﺘﮭﺎ را‪،‬‬
‫ﻛﮫ ﭘﺎدﺷﺎھﺎن ﯾﮭﻮدا ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻧﻤﻮده ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﺎ در ﻣﻜﺎﻧﮭﺎي ﺑﻠﻨﺪ ﺷﮭﺮھﺎي ﯾﮭﻮدا و ﻧﻮاﺣﻲ اورﺷﻠﯿﻢ ﺑﺨﻮر‬
‫ﺑﺴﻮزاﻧﻨﺪ‪ ،‬و آﻧﺎن را ﻛﮫ ﺑﺮاي ﺑﻌﻞ و آﻓﺘﺎب و ﻣﺎه و ﺑﺮج‪ ،‬و ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻟﺸﻜﺮ آﺳﻤﺎن‪ ،‬ﺑﺨﻮر ﻣﻲﺳﻮزاﻧﯿﺪﻧﺪ‬
‫ﻣﻌﺰول ﻛﺮد«؛ »ﺗﻮﻓﺖ را… ﻧﺠﺲ ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬ﺗﺎ ﻛﺴﻲ ﭘﺴﺮ ﯾﺎ دﺧﺘﺮ ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﻣﻮﻟﻚ از آﺗﺶ ﻧﮕﺬراﻧﺪ«؛‬
‫ﻗﺮﺑﺎﻧﮕﺎھﮭﺎﯾﻲ را ﻛﮫ ﺳﻠﯿﻤﺎن ﺑﺮاي ﻛﻤﻮش و ﻣﻠﻜﻮم و آﺳﺘﺎرﺗﮫ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺑﻮد وﯾﺮان ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ اﯾﻦ اﺻﻼﺣﺎت ﯾﮭﻮه را ﺧﺮﺳﻨﺪ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﮫ ﯾﺎري اﻣﺖ ﺧﻮﯾﺶ ﺑﺮﺧﯿﺰد‪ .‬درﺳﺖ‬
‫اﺳﺖ ﻛﮫ ﻧﯿﻨﻮا‪ ،‬ھﻤﺎن ﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ اﻧﺒﯿﺎ ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﻲ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺳﻘﻮط ﻛﺮد‪ ،‬وﻟﻲ ﺳﻘﻮط آن ﺟﺰ اﯾﻦ اﺛﺮي‬
‫ﻧﺪاﺷﺖ ﻛﮫ ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﭘﺲ از آن‪ ،‬اﺑﺘﺪا‪ ،‬ﺑﮫ زﯾﺮ ﻓﺮﻣﺎن ﺑﺎﺑﻞ درآﻣﺪﻧﺪ‪ .‬در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ ﻧﺨﻮ‪ ،‬ﻓﺮﻋﻮن ﻣﺼﺮ‪،‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﺑﺮاي ﺗﺴﺨﯿﺮ ﺳﻮرﯾﮫ از ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ ﻣﻲﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬ﯾﻮﺷﯿﺎ در رزﻣﮕﺎه ﻗﺪﯾﻤﻲ ﻣﺠﺪون راه ﺑﺮ او ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬و ﭼﻨﺎن‬
‫ﻣﻲﭘﻨﺪاﺷﺖ ﻛﮫ ﺧﺪاﯾﺶ ﺑﮫ ﯾﺎري او ﺑﺮﺧﻮاھﺪ ﺧﺎﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻲ ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮرد و ﻛﺸﺘﮫ ﺷﺪ‪ .‬ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﭘﺲ از‬
‫آن‪ ،‬ﺑﺨﺘﻨﺼﺮ در ﻛﺮﻛﻤﯿﺶ ﺑﺮ ﻧﺨﻮ ﭘﯿﺮوز ﺷﺪ و ﺑﺮ ﯾﮭﻮدا دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺖ و آن ﺳﺮزﻣﯿﻦ را در ﺟﺰو‬
‫ﻣﺘﺼﺮﻓﺎت ﺑﺎﺑﻞ ﻗﺮار داد‪ .‬ﺟﺎﻧﺸﯿﻨﺎن ﯾﻮﺷﯿﺎ در اﻧﺪﯾﺸﺔ آن ﺑﺮآﻣﺪﻧﺪ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﻨﺪ و ﺑﺴﺘﮭﺎي ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﮫ‪ ،‬ﺧﻮد را‬
‫از زﯾﺮ ﺑﺎر اﻃﺎﻋﺖ ﺑﺎﺑﻞ ﺑﯿﺮون آورﻧﺪ‪ ،‬و از ﻣﺼﺮ در اﯾﻦ ﺑﺎره ﯾﺎري ﺟﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﺨﺘﻨﺼﺮ آﮔﺎه ﺷﺪه و‬
‫ﺑﺮ ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ ﻟﺸﻜﺮ ﻛﺸﯿﺪ و اورﺷﻠﯿﻢ را ﻣﺴﺨﺮ ﻛﺮد؛ ﯾﮭﻮﯾﺎﻛﯿﻦ‪ ،‬ﺷﺎه ﯾﮭﻮدا‪ ،‬را ﺑﮫ اﺳﯿﺮي ﮔﺮﻓﺖ و ﺻﺪﻗﯿﺎ‬
‫را ﺑﺮ ﺗﺨﺖ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﯾﮭﻮدا ﻧﺸﺎﻧﯿﺪ و‪ ،‬ﺑﺎ ده ھﺰار اﺳﯿﺮ ﯾﮭﻮدي‪ ،‬ﺑﮫ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺧﻮﯾﺶ ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪ .‬وﻟﻲ ﺻﺪﻗﯿﺎ‬
‫@‪h‬‬
‫ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﻛﮫ دوﺳﺘﺎر آزادي ﯾﺎ ﻗﺪرت ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺮ ﺑﺎﺑﻞ ﺷﻮرﯾﺪ‪ .‬ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ دوﺑﺎره ﺑﺨﺘﻨﺼﺮ ﺑﮫ ﺟﺎﻧﺐ او ﻣﺘﻮﺟﮫ‬
‫ﺷﺪ و ﺑﺮ آن ﺷﺪ ﻛﮫ ﻣﺴﺌﻠﮫ ﯾﮭﻮدﯾﺎن را ﯾﻜﺒﺎره ﺣﻞ ﻛﻨﺪ؛ ﺑﺎر دﯾﮕﺮ اورﺷﻠﯿﻢ را ﻣﺴﺨﺮ ﺳﺎﺧﺖ و آن را آﺗﺶ‬
‫زد و ھﯿﻜﻞ ﺳﻠﯿﻤﺎن را وﯾﺮان ﻛﺮد و ﭘﺴﺮان ﺻﺪﻗﯿﺎ را در ﺑﺮاﺑﺮ ﭼﺸﻤﺶ ﻛﺸﺖ و ﭼﺸﻤﺎن وي را ﺑﺮﻛﻨﺪ و‬
‫ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ ﺗﻤﺎم ﺳﺎﻛﻨﺎن ﺷﮭﺮ را ﭘﯿﺶ ﻛﺮد و ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﮫ اﺳﯿﺮي ﺑﮫ ﺑﺎﺑﻞ ﺑﺮد‪ .‬ﺑﻌﺪھﺎ ﯾﻜﻲ از ﺷﺎﻋﺮان ﯾﮭﻮد‬
‫داﺳﺘﺎن اﯾﻦ ﻛﺎروان ﺑﺨﺖ ﺑﺮﮔﺸﺘﮫ را‪ ،‬در ﺿﻤﻦ ﺳﺮودي ﻛﮫ از زﯾﺒﺎﺗﺮﯾﻦ ﺳﺮودھﺎي ﺟﮭﺎن ﺑﮫ ﺷﻤﺎر‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﻲرود‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ ﺷﺮح داده اﺳﺖ‪:‬‬

‫ﻧﺰد ﻧﮭﺮھﺎي ﺑﺎﺑﻞ ﻧﺸﺴﺘﯿﻢ و ﺑﮫ ﯾﺎد ﺻﮭﯿﻮن ﮔﺮﯾﺴﺘﯿﻢ‬

‫ﺑﺮ درﺧﺘﺎن ﺑﯿﺪ‪ ،‬ﻛﮫ در ﻣﯿﺎن آﻧﮭﺎ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺮﺑﻄﮭﺎي ﺧﻮد را آوﯾﺨﺘﯿﻢ؛‬
‫‪set‬‬

‫زﯾﺮا آﻧﺎن ﻛﮫ ﻣﺎ را ﺑﮫ اﺳﯿﺮي ﺑﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬در آﻧﺠﺎ از ﻣﺎ ﺳﺮود ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ‪،‬‬

‫و آﻧﺎن ﻛﮫ ﻣﺎ را ﺗﺎراج ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺷﺎدﻣﺎﻧﻲ[ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ]‪ ،‬ﻛﮫ ﯾﻜﻲ از ﺳﺮودھﺎي ﺻﮭﯿﻮن را ﺑﺮاي ﻣﺎ‬
‫ﺑﺴﺮاﯾﯿﺪ‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫ﭼﮕﻮﻧﮫ ﺳﺮود ﺧﺪاوﻧﺪ را در زﻣﯿﻦ ﺑﯿﮕﺎﻧﮫ ﺑﺨﻮاﻧﯿﻢ؟‬

‫اﮔﺮ ﺗﺮا اي اورﺷﻠﯿﻢ ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﻨﻢ‪ ،‬آﻧﮕﺎه دﺳﺖ راﺳﺖ ﻣﻦ ﻣﮭﺎرت ﺧﻮد را ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺗﺮا ﺑﮫ ﯾﺎد‬
‫ﻧﯿﺎورم‪ ،‬آﻧﮕﺎه زﺑﺎﻧﻢ ﺑﮫ ﻛﺎﻣﻢ ﺑﭽﺴﺒﺪ‪ ،‬اﮔﺮ اورﺷﻠﯿﻢ را ﺑﺮ ھﻤﺔ ﺷﺎدﻣﺎﻧﻲ ﺧﻮد ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻧﺪھﻢ‪.‬‬
‫‪pym‬‬

‫در ﺗﻤﺎم اﯾﻦ ﺑﺤﺮان‪ ،‬ﺗﻠﺨﺘﺮﯾﻦ و ﻓﺼﯿﺤﺘﺮﯾﻦ اﻧﺒﯿﺎي ﺑﻨﻲاﺳﺮاﺋﯿﻞ از ﺑﺎﺑﻞ دﻓﺎع ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬و ﻋﻠﻨًﺎ اﻇﮭﺎر‬
‫ﻣﻲداﺷﺖ ﻛﮫ ﺑﺎﺑﻞ ﺗﺎزﯾﺎﻧﺔ ﻋﺬاﺑﻲ در دﺳﺖ ﺧﺪاﺳﺖ‪ ،‬و ﺣﻜﺎم ﯾﮭﻮد را ﺑﮫ اﺑﻠﮭﻲ و ﺳﺮﺳﺨﺘﻲ اﺣﻤﻘﺎﻧﮫ ﻣﺘﮭﻢ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻣﻲﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬و ﺑﮫ آﻧﺎن اﻧﺪرز ﻣﻲداد ﻛﮫ از ھﺮ ﺟﮭﺖ ﺗﺴﻠﯿﻢ ﺑﺨﺘﻨﺼﺮ ﺷﻮﻧﺪ؛ ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﻛﮫ ﻛﺴﻲ از اھﻞ اﯾﻦ‬
‫زﻣﺎن ﮔﻔﺘﮫھﺎي او را ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﭼﻨﺎن ﺗﺼﻮر ﻛﻨﺪ ﻛﮫ وي از دﺳﺖﻧﺸﺎﻧﺪﮔﺎن و ﻣﺰدوران ﺑﺎﺑﻞ‬
‫ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ارﻣﯿﺎ از ﻗﻮل ﭘﺮوردﮔﺎر ﺧﻮد ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬و اﻻن ﺗﻤﺎﻣﻲ اﯾﻦ زﻣﯿﻨﮭﺎ را ﺑﮫ دﺳﺖ ﺑﺨﺘﻨﺼﺮ‬

‫‪.co‬‬
‫ﭘﺎدﺷﺎه ﺑﺎﺑﻞ دادم‪ ،‬و ﻧﯿﺰ ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﺻﺤﺮا را ﺑﮫ او ﺑﺨﺸﯿﺪم‪ ،‬ﺗﺎ او را ﺑﻨﺪﮔﻲ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬و ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻣﺘﮭﺎ او را و‬
‫ﭘﺴﺮش و ﭘﺴﺮ ﭘﺴﺮش را ﺧﺪﻣﺖ ﺧﻮاھﻨﺪ ﻧﻤﻮد… و واﻗﻊ ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ ﻛﮫ ھﺮ اﻣﺘﻲ و ﻣﻤﻠﻜﺘﻲ ﻛﮫ ﺑﺨﺘﻨﺼﺮ‬
‫ﭘﺎدﺷﺎه ﺑﺎﺑﻞ را ﺧﺪﻣﺖ ﻧﻨﻤﺎﯾﺪ و ﮔﺮدن ﺧﻮﯾﺶ را زﯾﺮ ﯾﻮغ ﺑﺎﺑﻞ ﻧﮕﺬارد‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ﻛﮫ آن اﻣﺖ را ﺑﮫ‬
‫ﺷﻤﺸﯿﺮ ﻗﺤﻂ و ﺑﺎ ﺳﺰا ﺧﻮاھﻢ داد ﺗﺎ اﯾﺸﺎن را ﺑﮫ دﺳﺖ او ھﻼك ﻛﺮده ﺑﺎﺷﻢ‪«.‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ آن ﻣﺮد ﺧﯿﺎﻧﺘﻜﺎر ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ از ﻟﺤﺎظ ادﺑﻲ ﻛﺘﺎب ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﯿﮭﺎي وي‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ‬
‫ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ ﺷﺎﮔﺮد وي ﺑﺎروخ ﺗﺪوﯾﻦ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﻠﯿﻐﺘﺮﯾﻦ و ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪﺗﺮﯾﻦ اﺛﺮ ادﺑﻲ ﺟﮭﺎن اﺳﺖ‪ ،‬و در آن‪ ،‬ﻋﻼوه‬
‫ﺑﺮ ﻧﻤﺎﯾﺶ زﻧﺪه ﺗﺨﯿﻞ و ﺳﺮزﻧﺶ و ﺳﺮﻛﻮﻓﺖ ﺑﯿﺮﺣﻤﺎﻧﮫ‪ ،‬اﺧﻼص و ﺻﺪاﻗﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ از ﭘﺮﺳﺶ از ﻧﻔﺲ‬
‫آﻏﺎز ﻣﻲﻛﻨﺪ و در ﭘﺎﯾﺎن ﻛﺎر ﺑﮫ ﺷﻚ ﻧﺠﯿﺒﺎﻧﮫاي‪ ،‬درﺑﺎرة زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮد وي و ﺳﺮاﺳﺮ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺸﺮي‪،‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﻲاﻧﺠﺎﻣﺪ‪» :‬واي ﺑﺮ ﻣﻦ ﻛﮫ ﺗﻮ اي ﻣﺎدرم ﻣﺮا ﻣﺮد ﺟﻨﮕﺠﻮ و ﻧﺰاعﻛﻨﻨﺪهاي ﺑﺮاي ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺟﮭﺎن زاﯾﯿﺪي‪ .‬ﻧﮫ‬
‫ﺑﮫ رﺑﺎ دادم و ﻧﮫ ﺑﮫ رﺑﺎ ﮔﺮﻓﺘﻢ‪ ،‬ﻣﻊھﺬا ھﺮ ﯾﻚ از اﯾﺸﺎن ﻣﺮا ﻟﻌﻨﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ… ﻣﻠﻌﻮن ﺑﺎد روزي ﻛﮫ در آن‬
‫ﻣﻮﻟﻮد ﺷﺪم‪ «.‬ﭼﻮن ﻣﻲدﯾﺪ ﻛﮫ اﺧﻼق ﻣﺮدم ﻓﺎﺳﺪ ﺷﺪه و ﭘﯿﺸﻮاﯾﺎن در ﺳﯿﺎﺳﺖ روش اﺣﻤﻘﺎﻧﮫ ﭘﯿﺶ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬آﺗﺶ ﺧﺸﻢ در درون وي اﻓﺮوﺧﺘﮫ ﻣﻲﺷﺪ و ﺑﺮ ﺧﻮد واﺟﺐ ﻣﻲدﯾﺪ ﻛﮫ ﺑﻨﻲاﺳﺮاﺋﯿﻞ را ﺑﮫ ﺗﻮﺑﮫ و‬
‫ﭘﺸﯿﻤﺎﻧﻲ دﻋﻮت ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ارﻣﯿﺎ‪ ،‬اﻧﺤﻄﺎط ﻣﻠﻲ و ﺿﻌﻒ ﺳﯿﺎﺳﻲ و ﻛﺸﯿﺪن ﯾﻮغ ﺗﺴﻠﻂ ﺑﺎﺑﻠﯿﺎن‪ ،‬ھﻤﮫ‪،‬‬
‫ﻛﯿﻔﺮي ﺑﻮد ﻛﮫ ﯾﮭﻮه در ﺑﺮاﺑﺮ ﮔﻨﺎھﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﻗﻮم ﯾﮭﻮد ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﮫ اﯾﺸﺎن ﻣﻲداد‪» .‬در ﻛﻮﭼﮫھﺎي‬
‫اورﺷﻠﯿﻢ ﮔﺮدش ﻛﺮده ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ و ﺑﻔﮭﻤﯿﺪ‪ ،‬و در ﭼﮭﺎرﺳﻮھﺎﯾﺶ ﺗﻔﺘﯿﺶ ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ ﻛﮫ آﯾﺎ ﻛﺴﻲ را ﺗﻮاﻧﯿﺪ ﯾﺎﻓﺖ ﻛﮫ‬
‫@‪h‬‬
‫ﺑﮫ اﻧﺼﺎف ﻋﻤﻞ ﻧﻤﺎﯾﺪ و ﻃﺎﻟﺐ راﺳﺘﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﻣﻦ آن را ﺑﯿﺎﻣﺮزم‪ «.‬ھﻤﮫ ﺟﺎ را ﻇﻠﻢ ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺘﮫ و ﻓﺴﻖ و‬
‫ﻓﺠﻮر ﭘﺮﻛﺮده ﺑﻮد‪» :‬ﻣﺜﻞ اﺳﺒﺎن ﭘﺮوردهﺷﺪة ﻣﺴﺖ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ھﺮ ﯾﻚ از اﯾﺸﺎن ﺑﺮاي زن ھﻤﺴﺎﯾﺔ ﺧﻮد‬
‫ﺷﯿﮭﮫ ﻣﻲزﻧﺪ‪ «.‬در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ ﺑﺎﺑﻠﯿﺎن اورﺷﻠﯿﻢ را در ﻣﺤﺎﺻﺮه ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪان ﺷﮭﺮ ﺑﺮاي ﺧﺮﺳﻨﺪ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻦ ﯾﮭﻮه ھﻤﺔ ﺑﻨﺪﮔﺎن ﻋﺒﺮاﻧﻲ را ﻛﮫ در ﺧﺪﻣﺖ ﺧﻮد داﺷﺘﻨﺪ آزاد ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﭼﻮن ﺑﺮاي ﻣﺪت ﻛﻮﺗﺎھﻲ‬
‫ﺣﺼﺎر از ﺷﮭﺮ ﺑﺮداﺷﺘﮫ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﺗﺼﻮر آﻧﻜﮫ ﺧﻄﺮ از ﻣﯿﺎن ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﮫ‪ ،‬دوﺑﺎره آن ﺑﻨﺪﮔﺎن را ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﺑﮫ‬
‫‪are‬‬

‫ﺧﺪﻣﺖ و ﺑﻨﺪﮔﻲ دﯾﺮﯾﻨﮫ واداﺷﺘﻨﺪ؛ وﺿﻊ آن‬

‫دوره‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ﺗﺎرﯾﺦ اﻧﺴﺎﻧﯿﺖ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﮫ ارﻣﯿﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ آن ﺧﺎﻣﻮش و ﺑﯿﺤﺮﻛﺖ ﺑﻨﺸﯿﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ دﯾﮕﺮ اﻧﺒﯿﺎ‪ ،‬ﺑﮫ ﺗﮭﺪﯾﺪ ﻛﺮدن و وﻋﯿﺪ دادن ﻣﻨﺎﻓﻘﺎﻧﻲ ﭘﺮداﺧﺖ ﻛﮫ ﺧﻮن ﻓﻘﯿﺮان و ﺑﯿﭽﺎرﮔﺎن را‬
‫ﻣﻲﻣﻜﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﺎ ﭼﮭﺮة ﻋﺎﺑﺪﻧﻤﺎ ﻣﻘﺪاري از آﻧﭽﮫ را از دﯾﮕﺮان رﺑﻮده ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﮫ ﻣﻌﺒﺪ ﻣﻲآوردﻧﺪ و‬
‫ﻧﯿﺎز ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ وي ﺑﮫ آن ﻣﺮدم ﻣﻲﮔﻔﺖ ﻛﮫ ﺧﺪا از ﻣﺮدم آن ﻧﻤﻲﺧﻮاھﺪ ﻛﮫ ﺑﺮاي او ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﻲﺧﻮاھﺪ ﻛﮫ ﺑﺎ اﻧﺼﺎف و دادﮔﺴﺘﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﮫ ﻧﻈﺮ وي‪ ،‬ﻛﺎھﻨﺎن و اﻧﺒﯿﺎ ﻧﯿﺰ از ﺣﯿﺚ ﻓﺴﺎد دﺳﺖ ﻛﻤﻲ از‬
‫ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ؛ آﻧﺎن ﻧﯿﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻤﺎم ﻗﻮم ﻣﺤﺘﺎج آن ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ﺗﻄﮭﯿﺮ اﺧﻼﻗﻲ ﭘﯿﺪا ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﯾﺎ ﺑﻨﺎ ﺑﮫ‬
‫ﻋﺒﺎرت ﻋﺠﯿﺒﻲ ﻛﮫ از ارﻣﯿﺎ ﻧﻘﻞ ﺷﺪه‪ ،‬ھﻤﺎنﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ ﺗﻦ ﺧﻮد را ﺧﺘﻨﮫ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬روح ﺧﻮد را ﻧﯿﺰ ﺧﺘﻨﮫ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ‪» :‬ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ را ﺑﺮاي ﺧﺪا ﻣﺨﺘﻮن ﺳﺎزﯾﺪ‪ ،‬و ﻏﻠﻔﺔ دﻟﮭﺎي ﺧﻮد رادور ﻛﻨﯿﺪ‪«.‬‬
‫‪an‬‬

‫در ﺑﺮاﺑﺮ اﻓﺮاط ﻣﺮدم در ﮔﻨﺎه‪ ،‬اﯾﻦ ﻧﺒﻲ ﺑﺎ اﻟﻔﺎظ آﺗﺸﯿﻦ ﺑﮫ ﻣﻮﻋﻈﮫ ﻛﺮدن ﻣﻲﭘﺮداﺧﺖ‪ ،‬ﻛﮫ ﺗﻨﮭﺎ ﺧﻄﺎﺑﮫھﺎي‬
‫ﺗﻨﺪ و ﺳﺨﺖ ﻗﺪﯾﺴﺎن ژﻧﻮ و اﺳﻜﺎﺗﻠﻨﺪ و اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن در دورة اﺻﻼح دﯾﻨﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ آن دم از ﺑﺮاﺑﺮي زﻧﺪ‪.‬‬
‫ﯾﮭﻮدﯾﺎن را ﺑﮫ ﺑﺪﺗﺮﯾﻦ ﺻﻮرت دﺷﻨﺎم ﻣﻲداد‪ ،‬و ﺑﺎ ﻛﻤﺎل ﺷﺎدي ﺑﻼھﺎﯾﻲ را ﻛﮫ از ﻧﺸﻨﯿﺪن ﺳﺨﻨﺎن وي ﺑﺮ‬
‫ﺳﺮ اﯾﺸﺎن ﻓﺮو ﺧﻮاھﺪ رﯾﺨﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ آﻧﺎن ﻣﺠﺴﻢ ﻣﻲﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﭼﮫ ﺑﺴﯿﺎر ﻛﮫ از وﯾﺮان ﺷﺪن اورﺷﻠﯿﻢ و‬
‫‪pym‬‬

‫اﺳﯿﺮ ﺷﺪن اﯾﺸﺎن ﺑﮫ دﺳﺖ ﺑﺎﺑﻠﯿﺎن ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﻲ ﻛﺮد و ﺑﺮ ﻣﺼﯿﺒﺘﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺑﺮ آن ﺷﮭﺮ )ﻛﮫ وي آن را »دﺧﺘﺮ‬
‫ﺻﮭﯿﻮن« ﻣﻲﻧﺎﻣﯿﺪ( وارد ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ ﺳﻮﮔﻮاري ﻧﻤﻮد؛ در اﯾﻦ ﺑﺎره‪ ،‬ﺳﺨﻨﺎن او ﺑﺎ ﺳﺨﻨﺎن ﻣﺴﯿﺢ ﺑﺴﯿﺎر‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺷﺒﺎھﺖ دارد‪» :‬ﻛﺎش ﻛﮫ ﺳﺮ ﻣﻦ آب ﺑﻮد و ﭼﺸﻤﺎﻧﻢ ﭼﺸﻤﺔ اﺷﻚ‪ ،‬ﺗﺎ روز و ﺷﺐ ﺑﺮاي ﻛﺸﺘﮕﺎن دﺧﺘﺮ ﻗﻮم‬
‫ﺧﻮد ﮔﺮﯾﮫ ﻣﻲﻛﺮدم‪«.‬‬

‫‪.co‬‬
‫در ﻧﻈﺮ »اﻣﯿﺮان« و درﺑﺎرﯾﺎن ﺻﺪﻗﯿﺎ‪ ،‬ھﻤﺔ اﯾﻦ ﮔﻔﺘﮫھﺎ ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﺧﯿﺎﻧﺖ ﺑﮫ ﻣﯿﮭﻦ ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲﺷﺪ و آﻧﮭﺎ را‪،‬‬
‫در زﻣﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﺟﻨﮓ درﮔﯿﺮ ﺑﻮد‪ ،‬ھﻤﭽﻮن ﭘﺮاﻛﻨﺪن ﺗﺨﻢ ﻧﻔﺎق در ﻣﯿﺎن ﻗﻮم ﯾﮭﻮد ﺗﺼﻮر ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬وﻟﻲ‬
‫ارﻣﯿﺎ ﺑﮫ ﻣﺮدم ﺗﻮﺟﮭﻲ ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬و ﺑﺮاي آﻧﻜﮫ اﯾﺸﺎن را ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺗﺤﺮﯾﻚ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﯾﻮﻏﻲ ﭼﻮﺑﯿﻦ ﺑﮫ ﮔﺮدن‬
‫ﺧﻮﯾﺶ آوﯾﺨﺖ‪ ،‬و ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ ﻣﻲﮔﻔﺖ ﻛﮫ ھﻤﺔ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﯾﮭﻮدا ﻧﺎﭼﺎر ﺑﺎﯾﺪ در ﻓﺮﻣﺎن ﺑﺎﺑﻠﯿﺎن درآﯾﺪ‪ ،‬و ﭼﻮن‬
‫ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺖ ﭼﮫ ﺑﮭﺘﺮ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮداري ﺑﺪون ﺟﻨﮓ و ﺧﻮﻧﺮﯾﺰي ﺻﻮرت ﭘﺬﯾﺮد‪ .‬و در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ‬

‫‪oo‬‬
‫ﺣﻨﻨﯿﺎ ﯾﻮغ ﭼﻮﺑﻲ را از ﮔﺮدن وي ﺑﺮداﺷﺖ‪ ،‬ارﻣﯿﺎ ﺑﺎﻧﮓ ﺑﺮداﺷﺖ ﻛﮫ ﯾﮭﻮه ﺑﺮاي ھﻤﺔ ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﯾﻮﻏﮭﺎي‬
‫آھﻨﻲ ﺧﻮاھﺪ ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﻛﺎھﻨﺎن‪ ،‬ﺑﺮاي ﺧﺎﻣﻮش ﻛﺮدن وي‪ ،‬ﺳﺮش را در ﻛﻨﺪ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ارﻣﯿﺎ در اﯾﻦ ﺣﺎل‬
‫ﻧﯿﺰ از ﺷﻤﺮدن ﻧﺎﺑﻜﺎرﯾﮭﺎي اﯾﺸﺎن ﺑﺎز ﻧﺎﯾﺴﺘﺎد‪ .‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺟﮭﺖ او را ﺑﮫ ھﯿﻜﻞ دﻋﻮت ﻛﺮدﻧﺪ و ﻛﻤﺮ ﻗﺘﻞ او‬
‫ﺑﺴﺘﻨﺪ؛ وﻟﻲ‪ ،‬ﺑﮫ دﺳﺘﯿﺎري دوﺳﺘﻲ ﻛﮫ در ﻣﯿﺎن اﯾﺸﺎن داﺷﺖ‪ ،‬از اﯾﻦ ﺑﻨﺪ ﺟﺴﺖ‪ .‬ﭘﺲ از آن‪ ،‬اﻣﯿﺮان وي را‬

‫‪yah‬‬
‫در ﺑﻨﺪ ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﺎ رﯾﺴﻤﺎن او را در ﺳﯿﺎھﭽﺎل ﭘﺮ از ﮔﻞ و ﭘﻠﯿﺪي ﻓﺮود آوردﻧﺪ؛ وﻟﻲ ﺻﺪﻗﯿﺎ ﻣﺠﺎزات او‬
‫را ﺗﺨﻔﯿﻒ داد و ارﻣﯿﺎ را درﻛﺎخ ﺧﻮد زﻧﺪاﻧﻲ ﻛﺮد؛ در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ اورﺷﻠﯿﻢ ﺑﮫ دﺳﺖ ﺑﺎﺑﻠﯿﺎن اﻓﺘﺎد‪ ،‬وي‬
‫را در ھﻤﯿﻦ ﺣﺎل ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ؛ ﺑﺨﺘﻨﺼﺮ ﻓﺮﻣﺎن داد ﻛﮫ ﺑﺎ او ﺑﮫ ﻧﯿﻜﻲ رﻓﺘﺎر ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و او را از ﺗﺒﻌﯿﺪ اﺟﺒﺎري‬
‫دﺳﺘﮫﺟﻤﻌﻲ ﻣﻌﺎف داﺷﺖ‪ .‬ﯾﻜﻲ از رواﯾﺎت ﻣﻮرد اﻋﺘﻤﺎد ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ﻛﮫ‬

‫ﻣﺮاﺛﻲ را‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﻠﯿﻐﺘﺮﯾﻦ اﻓﺴﺎر ﻋﮭﺪ ﻗﺪﯾﻢ اﺳﺖ‪ ،‬در روزﮔﺎر ﭘﯿﺮي ﻧﻮﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬در آن ﻛﺘﺎب ﺑﺮ اﯾﻨﻜﮫ‬
‫ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﯿﮭﺎي وي درﺳﺖ درآﻣﺪه‪ ،‬و ﺑﺮ ﭘﯿﺮوزي ﺧﻮد و ﺧﺮاﺑﻲ اورﺷﻠﯿﻢ‪ ،‬زاري و ﺳﻮﮔﻮاري ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و‬
‫@‪h‬‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ اﯾﻮب ﺳﺮ ﺑﮫ آﺳﻤﺎن ﺑﺮ ﻣﻲدارد و ﺳﺆاﻻﺗﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ ﺑﯿﺠﻮاب ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪:‬‬

‫ﭼﮕﻮﻧﮫ ﺷﮭﺮي ﻛﮫ ﭘﺮ از ﻣﺨﻠﻮق ﺑﻮد ﻣﻨﻔﺮد ﻧﺸﺴﺘﮫ اﺳﺖ! ﭼﮕﻮﻧﮫ آن ﻛﮫ در ﻣﯿﺎن اﻣﺘﮭﺎ ﺑﺰرگ ﺑﻮد ﻣﺜﻞ‬
‫ﺑﯿﻮه زن ﺷﺪه اﺳﺖ! ﭼﮕﻮﻧﮫ آن ﻛﮫ در ﻣﯿﺎن ﻛﺸﻮرھﺎ ﻣﻠﻜﮫ ﺑﻮد ﺧﺮاﺟﮕﺰار ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ! … اي ﺟﻤﯿﻊ‬
‫راھﮕﺬرﯾﺎن‪ ،‬آﯾﺎ اﯾﻦ در ﻧﻈﺮ ﺷﻤﺎ ھﯿﭻ اﺳﺖ؟ ﻣﻼﺣﻈﮫ ﻛﻨﯿﺪ و ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ آﯾﺎ ﻏﻤﻲ ﻣﺜﻞ ﻏﻢ ﻣﻦ ﺑﻮده اﺳﺖ؟…‬
‫اي ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻮ ﻋﺎدﻟﺘﺮ ھﺴﺘﻲ از اﯾﻨﻜﮫ ﻣﻦ ﺑﺎ ﺗﻮ ﻣﺤﺎﺟﮫ ﻧﻤﺎﯾﻢ‪ ،‬ﻟﯿﻜﻦ درﺑﺎرة اﺣﻜﺎﻣﺖ ﺑﺎ ﺗﻮ ﺳﺨﻦ ﺧﻮاھﻢ‬
‫‪are‬‬

‫راﻧﺪ‪ .‬ﭼﺮا راه ﺷﺮﯾﺮان ﺧﻮش اﻧﺠﺎم اﺳﺖ‪ ،‬و ﺟﻤﯿﻊ ﺧﯿﺎﻧﺘﻜﺎران اﯾﻤﻦ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ؟‬

‫در اﯾﻦ اﺛﻨﺎ‪ ،‬واﻋﻆ دﯾﮕﺮي در ﺑﺎﺑﻞ ﺑﮫ ﺟﺎي ارﻣﯿﺎ ﺑﮫ ﻛﺎر ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﻲ اداﻣﮫ ﻣﻲداد‪ ،‬ﻛﮫ ھﻤﺎن ﺣﺰﻗﯿﺎل ﻧﺒﻲ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬وي ﻣﺮدي از ﻃﺒﻘﺔ ﻛﺎھﻨﺎن ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﮫ در اﯾﺎم اﺳﺎرت اول او را ﺑﮫ ﺑﺎﺑﻞ ﺑﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺣﺰﻗﯿﺎل ﻧﯿﺰ‪،‬‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺷﻌﯿﺎي اول و ارﻣﯿﺎ‪ ،‬ﺑﺮ ﺑﺖﭘﺮﺳﺘﻲ و ﻓﺴﺎد اﺧﻼﻗﯿﻲ ﻛﮫ در اورﺷﻠﯿﻢ رواج ﯾﺎﻓﺘﮫ ﺑﻮد ﺳﺨﺖ‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﻲﺗﺎﺧﺖ و‪ ،‬از راه ﻃﻌﻨﮫ‪ ،‬اورﺷﻠﯿﻢ را ﺑﮫ زﻧﻲ روﺳﭙﻲ ﺗﺸﺒﯿﮫ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬از آن ﺟﮭﺖ ﻛﮫ دﯾﻦ ﺧﻮد را ﺑﮫ‬
‫ﺧﺪاﯾﺎن ﺑﯿﮕﺎﻧﮫ ﻓﺮوﺧﺘﮫ ﺑﻮد‪ .‬از ﺳﺎﻣﺮه و اورﺷﻠﯿﻢ ﺑﮫ ﻋﻨﻮان دو دﺧﺘﺮ ھﺮ ﺟﺎﯾﻲ ﻧﺎم ﻣﻲﺑﺮد‪ ،‬و در اﺳﺘﻌﻤﺎل‬
‫اﯾﻦ ﻛﻠﻤﺎت ﺑﺴﯿﺎر اﻓﺮاط ﻣﻲﻛﺮد‪.‬ﻓﮭﺮﺳﺖ درازي از ﮔﻨﺎھﺎن اورﺷﻠﯿﻢ ﺗﺮﺗﯿﺐ داده ﺑﻮد و‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ھﻤﺎن‬
‫ﮔﻨﺎھﺎن‪ ،‬اﯾﻦ ﺷﮭﺮ را ﻣﺴﺘﻮﺟﺐ اﺳﺎرت و وﯾﺮاﻧﻲ ﻣﻲداﻧﺴﺖ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺷﻌﯿﺎ از ھﯿﭻ ﺷﮭﺮي ﻃﺮﻓﺪاري‬
‫ﻧﻤﻲﻛﺮد و ﮔﻨﺎھﺎن ﻣﻮآب و ﺻﻮر و ﻣﺼﺮ و آﺷﻮر‪ ،‬و ﺣﺘﻲ ﻛﺸﻮر اﺳﺮارآﻣﯿﺰ ﻣﺄﺟﻮج‪ ،‬را ﺑﺮ ﻣﻼ ﻣﻲﻛﺮد‬
‫‪an‬‬

‫و از ﺧﺮاب ﺷﺪن ھﻤﺔ آﻧﮭﺎ ﺧﺒﺮ ﻣﻲداد‪ .‬وﻟﻲ ﺳﺨﻨﺎن وي ﺗﻨﺪي و ﮔﺰﻧﺪﮔﻲ ﺳﺨﻨﺎن ارﻣﯿﺎ را ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬و در‬
‫آﺧﺮ ﻛﺎر دل وي ﻧﺮم ﺷﺪ و اﻋﻼم ﻛﺮد ﻛﮫ ﺧﺪا »ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪة« ﯾﮭﻮد را ﻧﺠﺎت ﺧﻮاھﺪ داد‪ ،‬و ﺷﮭﺮ اورﺷﻠﯿﻢ‬
‫دوﺑﺎره زﻧﺪه ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ‪ .‬آﻧﭽﮫ را در ﯾﻚ ﺗﺄﻣﻞ ﺑﺮ وي آﺷﻜﺎر ﺷﺪه ﺑﻮد ﺑﮫ ﻣﺮدم ﺧﺒﺮ داد و ﮔﻔﺖ ﻛﮫ در آﻧﺠﺎ‬
‫ھﯿﻜﻞ ﺟﺪﯾﺪي ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ‪ ،‬و از ﭘﯿﺪا ﺷﺪن ﻣﺪﯾﻨﺔ ﻓﺎﺿﻠﮫاي ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﻲ ﻛﺮد ﻛﮫ در آن‪ ،‬ﻣﻘﺎم ﺑﺮﺗﺮ و‬
‫‪pym‬‬

‫واﻻﺗﺮ ﺑﺎ ﻛﺎھﻨﺎن اﺳﺖ و ﯾﮭﻮه ﺑﺮاي ھﻤﯿﺸﮫ در ﻣﯿﺎن ﻗﻮم ﺧﻮﯾﺶ ﺳﻜﻮﻧﺖ ﺧﻮاھﺪ ﮔﺰﯾﺪ‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫وي آرزوﻣﻨﺪ ﺑﻮد ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﯿﺎن اﯾﻦ ﻃﺮز ﭘﺎﯾﺎن ﯾﺎﻓﺘﻦ ﻗﺮﯾﻦ ﺳﻌﺎدت ﻛﺎر‪ ،‬روﺣﯿﺔ ھﻤﻮﻃﻨﺎﻧﺶ را‪ ،‬ﻛﮫ در‬
‫ﺗﺒﻌﯿﺪ ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻛﻨﺪ و از ﻣﺤﻮ ﺷﺪن اﯾﺸﺎن در ﻓﺮھﻨﮓ و ﺧﻮن ﺑﺎﺑﻠﻲ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮد‪ .‬در آن‬
‫ھﻨﮕﺎم ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻣﺮوز‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﯿﺪ ﻛﮫ ﭼﻮن ﻣﻠﺘﻲ در ﻣﻠﺖ دﯾﮕﺮ ﻣﺴﺘﺤﯿﻞ ﺷﻮد‪ ،‬وﺣﺪت و‬

‫‪.co‬‬
‫ﺣﺘﻲ ﻣﻨﺶ ﺧﻮﯾﺶ را از دﺳﺖ ﻣﻲدھﺪ؛ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ از ﻗﻮم ﯾﮭﻮد ﭼﯿﺰي ﺑﺎﻗﻲ ﻧﻤﻲﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﯾﮭﻮدﯾﺎن‪ ،‬در‬
‫ﻧﺘﯿﺠﺔ زﻧﺪﮔﻲ ﻛﺮدن در ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﭘﺮ ﻧﻌﻤﺖ و ﺣﺎﺻﻠﺨﯿﺰ ﺑﯿﻦاﻟﻨﮭﺮﯾﻦ‪ ،‬ﺗﺮﻗﻲ ﻛﺮدﻧﺪ و از ﻗﯿﺪ ﺑﺴﯿﺎري از‬
‫آداب و ﻋﺎدات و ﺷﻌﺎﯾﺮ دﯾﻨﻲ رﺳﺘﻨﺪ؛ ﺷﻤﺎرة آﻧﮭﺎ ﺑﺰودي زﯾﺎد ﺷﺪ و ﺛﺮوت ﻓﺮاوان ﺑﮫ دﺳﺖ آوردﻧﺪ؛ در‬
‫ﺳﺎﯾﺔ آراﻣﺶ و وﻓﺎﻗﻲ ﻛﮫ از ﺑﺮﻛﺖ اﺳﺎرت ﺑﺮاي آﻧﺎن ﭘﯿﺪا ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬و ﭘﯿﺸﺘﺮ از آن ﻣﺤﺮوم ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ راه‬
‫ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ اﻓﺘﺎدﻧﺪ‪ .‬ﮔﺮوھﻲ از اﯾﺸﺎن‪ ،‬ﻛﮫ ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ زﯾﺎدﺗﺮ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﭘﺮﺳﺘﺶ ﺧﺪاﯾﺎن ﺑﺎﺑﻠﻲ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ و ﺑﮫ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻛﺎرھﺎي ﺷﮭﻮاﻧﯿﻲ ﻛﮫ در آن‬

‫ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﻗﺪﯾﻢ راﯾﺞ ﺑﻮد ﺧﻮ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﯾﻚ ﻧﺴﻞ از ﻣﯿﺎﻧﮫ ﮔﺬﺷﺖ و ﻧﺴﻞ دوم ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﺗﺒﻌﯿﺪ ﺷﺪه روي‬
‫ﻛﺎر آﻣﺪ‪ ،‬اورﺷﻠﯿﻢ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً از ﺧﺎﻃﺮهھﺎ ﻣﺤﻮ ﺷﺪه ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﺆﻟﻒ ﻣﺠﮭﻮﻟﻲ ﻛﮫ اﺗﻤﺎم ﻛﺘﺎب اﺷﻌﯿﺎ را ﺑﺮ ﻋﮭﺪةﺧﻮد ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺑﻮد‪ ،‬در ﺻﺪد آن ﺑﺮآﻣﺪ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻧﺴﻞ از دﯾﻦ‬
‫ﺑﺮﮔﺸﺘﮫ را دوﺑﺎره ﺑﮫ دﯾﻦ اﺳﺮاﺋﯿﻞ ﺑﺎز ﮔﺮداﻧﺪ؛ اﻣﺘﯿﺎز وي در آن اﺳﺖ ﻛﮫ‪ ،‬در ﺿﻤﻦ اﯾﻦ ﻋﻤﻞ‪ ،‬دﯾﻦ‬
‫ﯾﮭﻮدي را ﺑﮫ ﺳﻄﺢ ﺑﻠﻨﺪي رﺳﺎﻧﯿﺪ ﻛﮫ ھﯿﭻ ﯾﻚ از دﯾﻨﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺗﺎ آن زﻣﺎن در ﺷﺮق ﻧﺰدﯾﻚ ﭘﯿﺪا ﺷﺪه ﺑﻮد ﺑﮫ‬
‫ﭼﻨﯿﻦ ﭘﺎﯾﮕﺎه ﺑﻠﻨﺪي ﻧﺮﺳﯿﺪه ﺑﻮد‪ .‬در ھﻤﺎن ھﻨﮕﺎم ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﻮدا در ھﻨﺪ ﻣﺮدم را ﺑﮫ ﺳﺮﻛﻮﺑﻲ ﺷﮭﻮات دﻋﻮت‬
‫ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬و ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس در ﭼﯿﻦ ﺗﺨﻢ ﺣﻜﻤﺖ را ﻣﯿﺎن ﻗﻮم ﺧﻮد ﻣﻲاﻓﺸﺎﻧﺪ‪ ،‬اﺷﻌﯿﺎي دوم‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﺜﺮ ﺷﯿﻮا و‬
‫ﺑﺎﺷﻜﻮھﻲ‪ ،‬اﺻﻮل ﯾﻜﺘﺎﭘﺮﺳﺘﻲ را ﺑﺮاي ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﺗﺒﻌﯿﺪي ﺑﮫ ﺻﻮرت آﺷﻜﺎري ﺑﯿﺎن ﻣﻲﻛﺮد و ﺑﺮ آﻧﺎن‬
‫@‪h‬‬
‫ﺧﺪاي ﻣﮭﺮﺑﺎﻧﻲ را ﻋﺮﺿﮫ ﻣﻲداﺷﺖ ﻛﮫ ﻣﮭﺮ و ﻣﺤﺒﺖ و ﺑﺨﺸﺎﯾﺶ وي‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﯿﻮة ﺧﺸﻤﻨﺎك و ﺳﺨﺘﮕﯿﺮ‬
‫اﺷﻌﯿﺎي اول ﺑﮫ ھﯿﭻ وﺟﮫ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻘﺎﯾﺴﮫ ﻧﺒﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﻧﺒﻲ ﺑﺰرگ‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﻠﻤﺎﺗﻲ ﻛﮫ ﺑﻌﺪھﺎ ﯾﻜﻲ از اﻧﺎﺟﯿﻞ آﻧﮭﺎ را‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺮده و از ﮔﻔﺘﺔ ﻣﺴﯿﺢ آورده اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﯿﺎم ﺧﻮد را ﺑﮫ ﻣﺮدم ﺗﺒﻠﯿﻎ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬در اﯾﻦ دﻋﻮت ﺟﺪﯾﺪ‪،‬‬
‫دﯾﮕﺮ ﺳﺨﻦ از آن ﻧﺒﻮد ﻛﮫ ﻣﺮدم را‪ ،‬ﺑﮫ ﺧﺎﻃﺮ ﮔﻨﺎھﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﻟﻌﻨﺖ و ﻧﻔﺮﯾﻦ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ‬
‫ﻣﻘﺼﻮد آن ﺑﻮد ﻛﮫ در دل ﺷﻜﺴﺘﺔ ﻣﺮدم ﺗﺒﻌﯿﺪ ﺷﺪه ﻧﻮر اﻣﯿﺪي ﺑﺘﺎﺑﺪ‪»:‬روح ﺧﺪاوﻧﺪ ﯾﮭﻮه ﺑﺮ ﻣﻦ اﺳﺖ‪،‬‬
‫‪are‬‬

‫زﯾﺮا ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺮا ﻣﺴﻠﺢ ﻛﺮده اﺳﺖ ﺗﺎ ﻣﺴﻜﯿﻨﺎن را ﺑﺸﺎرت دھﻢ؛ ﻣﺮا ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺗﺎ ﺷﻜﺴﺘﮫ دﻻن را اﻟﺘﯿﺎم‬
‫ﺑﺨﺸﻢ‪ ،‬و اﺳﯿﺮان را ﺑﮫ رﺳﺘﮕﺎري‪ ،‬و ﻣﺤﺒﻮﺳﺎن را ﺑﮫ آزادي ﻧﺪا ﻛﻨﻢ‪ «.‬وي درﯾﺎﻓﺘﮫ ﺑﻮد ﻛﮫ ﯾﮭﻮه ﺧﺪاي‬
‫ﺟﻨﮓ و اﻧﺘﻘﺎم ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﭘﺪر ﻣﮭﺮﺑﺎﻧﻲ اﺳﺖ؛ ھﻤﯿﻦ درﯾﺎﻓﺖ ﻗﻠﺐ وي را از ﺷﺎدي ﻟﺒﺮﯾﺰ ﺳﺎﺧﺘﮫ‪ ،‬و ﺳﺒﺐ‬
‫ﺷﺪه ﺑﻮد ﻛﮫ ﺳﺮودھﺎي ﻋﺎﻟﻲ و ﺑﺎﺷﻜﻮھﻲ ﺑﺴﺮاﯾﺪ و ﻣﺮدم را اﻣﯿﺪوار ﺳﺎزد ﻛﮫ ﺧﺪاي ﺟﺪﯾﺪي ﺧﻮاھﺪ آﻣﺪ و‬
‫ﻣﻠﺖ ﯾﮭﻮد را از ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ رھﺎﯾﻲ ﺧﻮاھﺪ ﺑﺨﺸﯿﺪ‪:‬‬
‫‪set‬‬

‫ﺻﺪاي ﻧﺪا ﻛﻨﻨﺪهاي در ﺑﯿﺎﺑﺎن‪ :‬راه ﺧﺪاوﻧﺪ را ﻣﮭﯿﺎ ﺳﺎزﯾﺪ و ﻃﺮﯾﻘﻲ ﺑﺮاي ﺧﺪاي ﻣﺎ در ﺻﺤﺮا راﺳﺖ‬
‫ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ‪ .‬ھﺮ دره ﺑﺮ اﻓﺮاﺷﺘﮫ‪ ،‬و ھﺮ ﻛﻮه و ﺗﻠﻲ ﭘﺴﺖ ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ‪ ،‬و ﻛﺠﯿﮭﺎ راﺳﺖ و ﻧﺎھﻤﻮارﯾﮭﺎ ھﻤﻮار‬
‫ﺧﻮاھﺪ ﮔﺮدﯾﺪ‪ ….‬اﯾﻨﻚ ﺧﺪاوﻧﺪ ﯾﮭﻮه ﺑﺎ ﻗﻮت ﻣﻲآﯾﺪ و ﺑﺎزوي وي ﺑﺮاﯾﺶ ﺣﻜﻤﺮاﻧﻲ ﻣﻲﻧﻤﺎﯾﺪ… او‪ ،‬ﻣﺜﻞ‬
‫ﺷﺒﺎن‪ ،‬ﮔﻠﺔ ﺧﻮد را ﺧﻮاھﺪ ﭼﺮاﻧﯿﺪ و ﺑﮫ ﺑﺎزوي ﺧﻮد ﺑﺮه را ﺟﻤﻊ ﻛﺮده‪ ،‬ﺑﮫ آﻏﻮش ﺧﻮﯾﺶ ﺧﻮاھﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪،‬‬
‫و ﺷﯿﺮ دھﻨﺪﮔﺎن را ﺑﮫ ﻣﻼﯾﻤﺖ رھﺒﺮي ﺧﻮاھﺪ ﻛﺮد‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫ﺳﭙﺲ‪ ،‬اﯾﻦ ﻧﺒﻲ از ﻣﺴﯿﺢ و ﻧﺠﺎت دھﻨﺪهاي ﯾﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ اﻧﺪازهاي در رﺳﺎﻧﺪن اﯾﻦ ﻣﮋده ﭘﯿﺶ ﻣﻲرود‬

‫»ﺧﺪﻣﺘﮕﺰاري« ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ﻛﮫ ﺑﺎ ﻓﺪا ﻛﺮدن دردﻧﺎك ﺧﻮد ﻗﻮم اﺳﺮاﺋﯿﻞ را ﻧﺠﺎت ﻣﻲدھﺪ‪:‬‬
‫‪pym‬‬

‫… ﺧﻮار و ﻧﺰد ﻣﺮدﻣﺎن ﻣﺮدود؛ ﺻﺎﺣﺐ ﻏﻤﮭﺎ و رﻧﺞ دﯾﺪه‪ ،‬و ﻣﺜﻞ ﻛﺴﻲ ﻛﮫ روﯾﮭﺎ را از او ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﻨﺪ؛‬
‫ﺧﻮار ﺷﺪه ﻛﮫ او را ﺑﮫ ﺣﺴﺎب ﻧﯿﺎورﯾﻢ‪ .‬ﻟﻜﻦ او ﻏﻤﮭﺎي ﻣﺎ را ﺑﺮ ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺖ و دردھﺎي ﻣﺎ را ﺑﺮ ﺧﻮﯾﺶ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺣﻤﻞ ﻧﻤﻮد‪ ،‬و ﻣﺎ او را از ﺟﺎﻧﺐ ﺧﺪا زﺣﻤﺖ ﻛﺸﯿﺪه و ﻣﻀﺮوب و ﻣﺒﺘﻼ ﮔﻤﺎن ﺑﺮدﯾﻢ‪ ،‬و ﺣﺎل آﻧﻜﮫ ﺑﮫ ﺳﺒﺐ‬
‫ﺗﻘﺼﯿﺮھﺎي ﻣﺎ ﻣﺠﺮوح‪ ،‬و ﺑﮫ ﺳﺒﺐ ﮔﻨﺎھﺎن ﻣﺎ ﻛﻮﻓﺘﮫ ﮔﺮدﯾﺪ‪ ،‬و ﺗﺄدﯾﺐ ﺳﻼﻣﺘﻲ ﻣﺎ ﺑﺮ وي آﻣﺪ و از‬
‫زﺧﻤﮭﺎي او ﻣﺎ ﺷﻔﺎ ﯾﺎﻓﺘﯿﻢ… و ﺧﺪاوﻧﺪ ﮔﻨﺎه ﺟﻤﯿﻊ ﻣﺎ را ﺑﺮ وي ﻧﮭﺎد‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫اﺷﻌﯿﺎي دوم ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ وﺳﯿﻠﺔ اﯾﻦ آزادي ﻗﻮم ﯾﮭﻮد ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﭘﺎرس اﺳﺖ؛ او اﻇﮭﺎر ﻣﻲدارد ﻛﮫ‬
‫ﻛﻮروش ﺷﻜﺴﺖ ﻧﺎﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ و ﺑﺮ ﺑﺎﺑﻞ ﻣﺴﻠﻂ ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ و ﻗﻮم ﯾﮭﻮد را از اﺳﺎرت ﻧﺠﺎت ﺧﻮاھﺪ داد؛‬
‫آﻧﮕﺎه ﺑﮫ اورﺷﻠﯿﻢ ﺑﺎز ﺧﻮاھﻨﺪ ﮔﺸﺖ و ھﯿﻜﻞ ﺗﺎزه و ﺷﮭﺮ ﻧﻮﯾﻲ ﺧﻮاھﻨﺪ ﺳﺎﺧﺖ ﻛﮫ ﭼﻮن ﺑﮭﺸﺘﻲ ﺧﻮاھﺪ‬
‫ﺑﻮد‪ :‬ﮔﺮگ و ﺑﺮه ﺑﺎ ھﻢ ﺧﻮاھﻨﺪ ﭼﺮﯾﺪ‪ ،‬و ﺷﯿﺮ ﻣﺜﻞ ﮔﺎو ﻛﺎه ﺧﻮاھﺪ ﺧﻮرد‪ ،‬و ﺧﻮراك ﻣﺎر ﺧﺎك ﺧﻮاھﺪ‬

‫‪oo‬‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ﻛﮫ‪ ،‬در ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻛﻮه ﻣﻘﺪس ﻣﻦ‪ ،‬ﺿﺮر ﻧﺨﻮاھﻨﺪ رﺳﺎﻧﯿﺪ و ﻓﺴﺎد ﻧﺨﻮاھﻨﺪ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ‬
‫ﻣﺤﺮك اﺷﻌﯿﺎي دوم‪ ،‬در ﺗﻮﺟﮫ ﺑﮫ ﯾﻚ ﺧﺪاي واﺣﺪ ﺟﮭﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺟﻨﺒﺸﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ در ﭘﺎرس ﭘﯿﺪا ﺷﺪ و‬
‫ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي ﻣﺮدم آن ﺗﻤﺎم دوﻟﺘﮭﺎي ﺧﺎور ﻧﺰدﯾﻚ را در زﯾﺮ ﻓﺮﻣﺎن اﯾﻦ ﻛﺸﻮر درآورد و ھﻤﺔ آﻧﮭﺎ را در‬
‫اﻣﭙﺮاﻃﻮري ﻋﻈﯿﻤﻲ ﻗﺮار داد ﻛﮫ‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ﭘﮭﻨﺎوري و ﺳﺎزﻣﺎن اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ ،‬ھﯿﭻ ﯾﻚ از ﺳﺎزﻣﺎﻧﮭﺎي‬

‫‪yah‬‬
‫دﯾﮕﺮي ﻛﮫ ﻣﻲﺷﻨﺎﺧﺘﻨﺪ ﺑﮫ ﭘﺎي آن ﻧﻤﻲرﺳﯿﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺧﺪا‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﯾﮭﻮة ﻣﻮﺳﻲ ﭼﻨﯿﻦ ﻧﻤﻲﮔﻮﯾﺪ ﻛﮫ‪» :‬ﻣﻦ ﺧﺪاي‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎر ﺗﻮ ھﺴﺘﻢ… ﺗﻮ ﻧﺒﺎﯾﺪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻦ ﺧﺪاﯾﺎن ﺑﯿﮕﺎﻧﮫ داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﻲ«‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﻣﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ﻣﻦ ﯾﮭﻮه‬
‫ھﺴﺘﻢ و دﯾﮕﺮي ﻧﯿﺴﺖ و ﻏﯿﺮ از ﻣﻦ ﺧﺪاﯾﻲ ﻧﻲ«؛ اﯾﻦ ﻧﺒﻲ ﺷﺎﻋﺮ ﺧﺪاي ﯾﻜﺘﺎي ﻋﺎﻟﻢ را در ﯾﻜﻲ از ﻓﻘﺮات‬
‫ﺑﺎﺷﻜﻮه ﺗﻮرات ﭼﻨﯿﻦ وﺻﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬

‫ﻛﯿﺴﺖ ﻛﮫ آﺑﮭﺎ را ﺑﮫ ﻛﻒ دﺳﺖ ﺧﻮد ﭘﯿﻤﻮده‪ ،‬و اﻓﻼك را ﺑﺎ وﺟﺐ اﻧﺪازه ﻛﺮده‪ ،‬و ﻏﺒﺎر زﻣﯿﻦ را در ﻛﯿﻞ‬
‫ﮔﻨﺠﺎﻧﯿﺪه‪ ،‬و ﻛﻮھﮭﺎ را ﺑﮫ ﻗﭙﺎن و ﺗﻠﮭﺎ را ﺑﮫ ﺗﺮازو وزن ﻧﻤﻮده اﺳﺖ؟… اﯾﻨﻚ اﻣﺘﮭﺎ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﻗﻄﺮة دﻟﻮ و‬
‫@‪h‬‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻏﺒﺎر‪ ،‬ﻣﯿﺰان ﺷﻤﺮده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﯾﻨﻚ ﺟﺰﯾﺮهھﺎ را ﻣﺜﻞ ﮔﺮد ﺑﺮ ﻣﻲدارد… ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻣﺘﮭﺎ ﺑﮫ ﻧﻈﺮ وي‬
‫ھﯿﭽﻨﺪ و از ﻋﺪم و ﺑﻄﺎﻟﺖ‪ ،‬ﻧﺰد وي‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮ ﻣﻲﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺧﺪا را ﺑﮫ ﻛﮫ ﺗﺸﺒﯿﮫ ﻣﻲﻛﻨﯿﺪ و ﻛﺪام ﺷﺒﮫ را ﺑﺎ او‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﯿﺪ ﻛﺮد؟… اوﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺮ ﻛﺮةزﻣﯿﻦ ﻧﺸﺴﺘﮫ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺳﺎﻛﻨﺎﻧﺶ ﻣﺜﻞ ﻣﻠﺦ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اوﺳﺖ ﻛﮫ‬
‫آﺳﻤﺎﻧﮭﺎ را ﻣﺜﻞ ﭘﺮده ﻣﻲﮔﺴﺘﺮاﻧﺪ و آﻧﮭﺎ را ﻣﺜﻞ ﺧﯿﻤﮫ ﺑﮫ ﺟﮭﺖ ﺳﻜﻮﻧﺖ ﭘﮭﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ… ﭼﺸﻤﺎن ﺧﻮد را ﺑﮫ‬
‫ﻋﻠﯿﯿﻦ ﺑﺮاﻓﺮاﺷﺘﮫ‪ ،‬ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ ﻛﯿﺴﺖ ﻛﮫ اﯾﻨﮭﺎ را آﻓﺮﯾﺪ و ﻛﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﻟﺸﻜﺮ اﯾﻨﮭﺎ را ﺑﮫ ﺷﻤﺎره ﺑﯿﺮون آورد‪.‬‬
‫‪are‬‬

‫ﺳﺎﻋﺘﻲ ﻛﮫ ﻛﻮروش‪ ،‬ھﻤﭽﻮن ﻣﺮد ﺟﮭﺎﻧﮕﺸﺎﯾﻲ‪ ،‬ﺑﮫ ﺑﺎﺑﻞ درآﻣﺪ و ﯾﮭﻮدﯾﺎن اﺳﯿﺮ را آزاد ﮔﺬاﺷﺖ ﺗﺎ ﺑﮫ‬
‫ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺧﻮد ﺑﺎزﮔﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﯾﻜﻲ از ﺑﺎﺷﻜﻮھﺘﺮﯾﻦ ﺳﺎﻋﺎت ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﻨﻲاﺳﺮاﺋﯿﻞ ﺑﮫ‬

‫ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪ .‬وﻟﻲ از آﻧﺠﺎ ﻛﮫ ﺷﺎھﻨﺸﺎه اﯾﺮان ﺗﻤﺪﻧﻲ ﻋﺎﻟﯿﺘﺮ داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﺎﺑﻞ را ﺑﮫ ﺣﺎل ﺧﻮد واﮔﺬاﺷﺖ و ﺑﮫ‬
‫ﻣﺮدم آن آزاري ﻧﺮﺳﺎﻧﯿﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ ﺧﺪاﯾﺎن آن ﺳﺮ اﻃﺎﻋﺖ ﻓﺮود آورد )ﮔﻮ اﯾﻨﻜﮫ اﯾﻦ اﻃﺎﻋﺖ ﻇﺎھﺮي و‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﺸﻜﻮك ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﺑﺮﺳﺪ(‪ .‬ﻛﺎر دﯾﮕﺮ ﻛﻮروش آن ﺑﻮد ﻛﮫ ﺳﯿﻢ و زري را ﻛﮫ ﺑﺨﺘﻨﺼﺮ از ﻣﻌﺒﺪ اورﺷﻠﯿﻢ ﺑﮫ‬
‫ﻏﺎرت ﺑﺮده‪ ،‬و ھﻨﻮز در ﺑﺎﺑﻞ ﺑﺎﻗﻲ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﮫ ﺟﺎي ﺧﻮد ﺑﺎزﮔﺮداﻧﯿﺪ و ﺑﮫ ﻣﺮدﻣﻲ ﻛﮫ ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﺗﺒﻌﯿﺪي در‬
‫ﻣﯿﺎن اﯾﺸﺎن ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎن داد ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺴﺎﻓﺮت درازي ﻛﮫ اﯾﻦ ﻗﻮم ﺑﺮاي ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﮫ وﻃﻦ‬
‫ﺧﻮﯾﺶ در ﭘﯿﺶ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﯾﺎري آﻧﺎن ﺑﺮﺧﯿﺰﻧﺪ و آﻧﭽﮫ را ﺑﮫ آن ﻣﺤﺘﺎﺟﻨﺪ ﺑﮫ اﯾﺸﺎن ﺑﺪھﻨﺪ‪ .‬ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﺟﻮان‬
‫ﭼﻨﺪان از اﯾﻦ آزادي ﺷﺎد و ﺧﻮﺷﺪل ﻧﺸﺪﻧﺪ‪ ،‬ﭼﮫ ﺑﺴﯿﺎري از آﻧﺎن ﺑﺎ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺑﺎﺑﻞ ﺧﻮ ﮔﺮﻓﺘﮫ و در آن‬
‫‪an‬‬

‫ﭘﺮورده ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ و‪ ،‬در اﯾﻨﻜﮫ ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺣﺎﺻﻠﺨﯿﺰ و ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﭘﺮ ﺳﻮد ﺧﻮد را ﺑﮕﺬارﻧﺪ و ﺑﮫ ﺧﺮاﺑﮫھﺎي‬
‫ﻏﻢاﻧﮕﯿﺰ ﺷﮭﺮ ﻣﻘﺪس ﺧﻮد ﺑﺎز ﮔﺮدﻧﺪ‪ ،‬دودل و ﻧﮕﺮان ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺗﺎزه دو ﺳﺎل از ﺗﺴﺨﯿﺮ ﺑﺎﺑﻞ ﺑﮫ دﺳﺖ‬
‫ﻛﻮروش ﻣﻲﮔﺬﺷﺖ ﻛﮫ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ دﺳﺘﺔ ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﻏﯿﺮﺗﻤﻨﺪ و ﻣﺸﺘﺎق وﻃﻦ ﻣﺴﺎﻓﺮت دراز ﺳﮫ ﻣﺎھﺔ ﺧﻮد را‬
‫آﻏﺎز ﻛﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﮫ ﺳﺮزﻣﯿﻨﻲ ﻛﮫ ﭘﺪران اﯾﺸﺎن‪ ،‬ﻧﺰدﯾﻚ ﻧﯿﻢ ﻗﺮن ﭘﯿﺶ‪ ،‬از آﻧﺠﺎ اﺧﺮاج ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺎز ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪pym‬‬

‫در آن زﻣﺎن ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﻧﺒﻮد ﻛﮫ ﻣﻘﺪم ﯾﮭﻮدﯾﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﻗﺪﯾﻢ ﺧﻮﯾﺶ ﺑﺎزﮔﺸﺘﻨﺪ‬
‫ﺑﺎ ﮔﺮﻣﻲ ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﮫ ﺷﻮد‪ ،‬ﭼﮫ اﻗﻮام دﯾﮕﺮي از ﻧﮋاد ﺳﺎﻣﻲ در ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ ﻣﺴﺘﻘﺮ ﺷﺪه و‪ ،‬در ﻧﺘﯿﺠﺔ ﻛﺎر و‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻛﻮﺷﺶ ﺧﻮﯾﺶ‪ ،‬ﻣﺎﻟﻚ آن ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و اﻟﺒﺘﮫ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﺗﺎزه ﺑﮫ آﻧﺠﺎ ﻣﻲآﻣﺪﻧﺪ و ﻇﺎھﺮﺷﺎن‬
‫ﺻﻮرت ﻣﺮدﻣﺎن ﻣﮭﺎﺟﻤﻲ را داﺷﺖ ﻛﮫ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ زادﮔﺎه اﯾﺸﺎن را از ﭼﻨﮕﺸﺎن ﺑﯿﺮون آورﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﭼﺸﻢ‬
‫دﺷﻤﻨﻲ و ﻧﻔﺮت ﻣﻲﻧﮕﺮﯾﺴﺘﻨﺪ؛ اﮔﺮ ﺣﻤﺎﯾﺖ دوﻟﺖ ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ و دوﺳﺘﺪار ﯾﮭﻮدي در ﭘﻲ اﯾﺸﺎن ﻧﺒﻮد‪ ،‬ھﺮﮔﺰ‬

‫‪.co‬‬
‫اﻣﻜﺎن ﻧﺪاﺷﺖ ﻛﮫ ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ در ﺳﺮزﻣﯿﻦ اﺳﺮاﺋﯿﻞ اﺳﺘﻘﺮار ﭘﯿﺪا ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬دارﯾﻮش اول‪ ،‬ﭘﺎدﺷﺎه ﭘﺎرﺳﻲ‪،‬‬
‫ﺑﮫ زرﺑﺎﺑﻞ‪ ،‬ﻛﮫ از ﺷﺎھﺰادﮔﺎن ﯾﮭﻮد ﺑﻮد‪ ،‬اﺟﺎزه داد ﻛﮫ ﺑﻨﺎي ھﯿﻜﻞ اورﺷﻠﯿﻢ را ﺗﺠﺪﯾﺪ ﻛﻨﺪ؛ ﺑﺎ وﺟﻮد آﻧﻜﮫ‬
‫ﺷﻤﺎرة ﻣﮭﺎﺟﺮان ﭼﻨﺪان زﯾﺎد ﻧﺒﻮد و وﺳﺎﯾﻞ ﻛﺎﻓﻲ در اﺧﺘﯿﺎر ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬و از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ ﻣﻮرد‬
‫ھﺠﻮم و ﺣﻤﻠﮫ و ﻛﺎرﺷﻜﻨﻲ ﻣﺮدم ﺳﺎﻛﻦ آن ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﯿﺴﺖ و دو ﺳﺎل ﻛﮫ از ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﯾﮭﻮد ﮔﺬﺷﺖ‬
‫ﺑﻨﺎي ھﯿﻜﻞ ﺑﮫ ﭘﺎﯾﺎن رﺳﯿﺪ‪ .‬رﻓﺘﮫ رﻓﺘﮫ‪ ،‬اورﺷﻠﯿﻢ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﯾﻚ ﺷﮭﺮ ﯾﮭﻮدي درآﻣﺪ‪ ،‬و ﻧﻮاي ﺗﻼوت‬

‫‪oo‬‬
‫ﺳﺮودھﺎي دﯾﻨﻲ در ھﯿﻜﻞ ﺑﮫ ﮔﻮش ﻣﻲرﺳﯿﺪ‪ ،‬و آن ﮔﺮوه از ﺑﻨﻲاﺳﺮاﺋﯿﻞ ﺑﺮ آن ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ دوﺑﺎره ﻣﻤﻠﻜﺖ‬
‫ﯾﮭﻮدا را ﺑﮫ ﻗﺪرت و روﻧﻖ ﺳﺎﺑﻖ آن ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻗﻮم ﯾﮭﻮد ﺑﮫ اورﺷﻠﯿﻢ ﭘﯿﺮوزي ﻋﻈﯿﻤﻲ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر‬
‫ﻣﻲرود‪ ،‬ﻛﮫ ﺗﻨﮭﺎ ﭘﯿﺮوزي زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﺎ‬

‫‪yah‬‬
‫‪ – VI‬اھﻞ ﻛﺘﺎب‬
‫ﺳﻔﺮ ﺷﺮﯾﻌﺖ – ﺗﺄﻟﯿﻒ اﺳﻔﺎر ﭘﻨﺠﮕﺎﻧﮫ – اﺳﺎﻃﯿﺮ »آﻓﺮﯾﻨﺶ« ‪ -‬ﺷﺮﯾﻌﺖ ﻣﻮﺳﻲ – اﺣﻜﺎم ﻋﺸﺮه )ده ﻓﺮﻣﺎن(‬
‫– ﻣﻔﮭﻮم ﺧﺪا – روز ﺳﺒﺖ – ﺧﺎﻧﻮادة ﯾﮭﻮدي – ارزﯾﺎﺑﻲ ﺷﺮﯾﻌﺖ ﻣﻮﺳﻲ‬

‫ﺑﺮاي ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﻣﻘﺪور ﻧﺒﻮد ﻛﮫ ﭘﺲ از ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺧﻮﯾﺶ ﯾﻚ دوﻟﺖ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺗﺄﺳﯿﺲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻮن ﻧﮫ اﻓﺮاد ﻛﺎﻓﻲ‬
‫@‪h‬‬
‫داﺷﺘﻨﺪ ﻧﮫ آن اﻧﺪازه ﺛﺮوت ﻛﮫ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﮫ ﭼﻨﯿﻦ ﻛﺎري ﺑﺮﺧﯿﺰﻧﺪ‪ .‬از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﭼﻮن ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﻧﻮﻋﻲ‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ادارﯾﻲ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ‪ ،‬در ﻋﯿﻦ اﻋﺘﺮاف ﺑﮫ ﺳﯿﺎدت ﭘﺎرﺳﯿﮭﺎ‪ ،‬وﺳﯿﻠﺔ آن ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ وﺣﺪت ﻣﻠﻲ و ﻧﻈﻢ و‬
‫ﺳﺎﻣﺎن ﺣﻔﻆ ﺷﻮد‪ ،‬ﻛﺎھﻨﺎن در ﺻﺪد ﺑﺮآﻣﺪﻧﺪ ﻛﮫ ﻗﻮاﻧﯿﻨﻲ وﺿﻊ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﮫ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﯾﻮﺷﯿﺎ ﺑﺮ اﺣﺎدﯾﺚ و‬
‫ﺳﻨﻦ ﻋﻠﻤﺎي دﯾﻦ و اواﻣﺮ اﻻھﻲ ﻣﺘﻜﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ 444‬قم ﻋﺰرا‪ ،‬ﻛﮫ ﯾﻜﻲ از ﻛﺎھﻨﺎن داﻧﺸﻤﻨﺪ ﺑﻮد‪،‬‬
‫ﯾﮭﻮدﯾﺎن را ﺑﺮاي اﺟﺘﻤﺎع ﺑﺎﺷﻜﻮھﻲ دﻋﻮت ﻛﺮد‪ ،‬و از ﺻﺒﺤﮕﺎه ﺗﺎ ﻧﯿﻤﺮوز »ﻛﺘﺎب ﺷﺮﯾﻌﺖ ﻣﻮﺳﻲ« را‬
‫ﺑﺮاي اﯾﺸﺎن ﻓﺮو ﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬در ﻣﺪت ھﻔﺖ روز‪ ،‬وي‪ ،‬و ﻻوﯾﺎﻧﻲ ﻛﮫ دﺳﺘﯿﺎر او ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺤﺘﻮﯾﺎت آن‬
‫‪are‬‬

‫ﻃﻮﻣﺎرھﺎ را ﺑﺮاي ﻣﺮدم ﺗﻼوت ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﭼﻮن ﺧﻮاﻧﺪن آن را ﺑﮫ ﭘﺎﯾﺎن رﺳﺎﻧﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻛﺎھﻨﺎن و ﭘﯿﺸﻮاﯾﺎن ﻗﻮم‬
‫ﺳﻮﮔﻨﺪ ﯾﺎد ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﮫ آن دﺳﺘﻮرات و ﺷﺮاﯾﻊ ﮔﺮدن ﻧﮭﻨﺪ و آن را راھﻨﻤﺎي ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ و اﺧﻼق ﺧﻮﯾﺶ‬
‫ﺳﺎزﻧﺪ و ﺗﺎ اﺑﺪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮدار آن ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬از آن زﻣﺎن‪ ،‬ﻛﮫ دورة ﭘﺮﯾﺸﺎﻧﻲ ﯾﮭﻮد ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﺎ روزﮔﺎر ﺣﺎﺿﺮ‪،‬‬
‫ھﻤﯿﻦ ﻗﻮاﻧﯿﻦ ھﻤﭽﻮن ﻣﺤﻮري ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ زﻧﺪﮔﻲ ﻗﻮم ﯾﮭﻮد ﺑﺮ ﮔﺮد آن ﻣﻲﭼﺮﺧﯿﺪه‪ ،‬دﻟﺒﺴﺘﮕﻲ آﻧﺎن ﺑﮫ‬
‫اﯾﻦ دﺳﺘﻮرات‪ ،‬در ﺗﻤﺎم ﻣﺪت درﺑﺪري و ﻣﺤﻨﺖ‪ ،‬ﯾﻜﻲ از ﻧﻤﻮدھﺎي ﻣﺆﺛﺮ ﺗﺎرﯾﺦ ﺟﮭﺎن ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫آﯾﺎ آن »ﻛﺘﺎب ﺷﺮﯾﻌﺖ ﻣﻮﺳﻲ« ﭼﮫ ﺑﻮده اﺳﺖ؟ اﯾﻦ ﻛﺘﺎب درﺳﺖ ھﻤﺎن ﻛﺘﺎب ﻋﮭﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ﯾﻮﺷﯿﺎ ﭘﯿﺶ از آن‬
‫ﺑﺮ ﻣﺮدم ﺧﻮاﻧﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﭼﮫ در ﻛﺘﺎب ﻋﮭﺪ ﺗﺼﺮﯾﺢ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ آن را در ﻣﺪت ﯾﻚ روز دوﺑﺎر ﺑﺮ‬
‫ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﻓﺮو ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﯿﻜﮫ ﺧﻮاﻧﺪن ﻛﺘﺎب دﯾﮕﺮ ﻣﺤﺘﺎج ﯾﻚ ھﻔﺘﺔ ﺗﻤﺎم وﻗﺖ ﺑﻮد‪ .‬ﺗﻨﮭﺎ ﭼﯿﺰي ﻛﮫ‬
‫ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻛﺘﺎب ﺑﺰرگ ﺷﺎﻣﻞ ﻗﺴﻤﺖ ﻣﮭﻤﻲ از اﺳﻔﺎر ﭘﻨﺠﮕﺎﻧﺔ ﻋﮭﺪ ﻗﺪﯾﻢ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ‬
‫‪an‬‬

‫ﯾﮭﻮدﯾﺎن آن را ﺗﻮرات و دﯾﮕﺮان اﺳﻔﺎر ﭘﻨﺠﮕﺎﻧﮫ ﻣﻲﻧﺎﻣﻨﺪ‪ .‬اﯾﻨﻜﮫ آن اﺳﻔﺎر ﭼﮕﻮﻧﮫ و ﭼﮫ وﻗﺖ و ﻛﺠﺎ‬
‫ﻧﻮﺷﺘﮫ ﺷﺪه‪ ،‬ﺳﺆاﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﭘﺮﺳﯿﺪن آن ﻋﯿﺒﻲ ﻧﺪارد‪ ،‬و ﺳﺒﺐ آن ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ ﭘﻨﺠﺎه ھﺰار ﺟﻠﺪ ﻛﺘﺎب در‬
‫اﯾﻦ ﺑﺎره ﻧﻮﺷﺘﮫ ﺷﻮد‪ ،‬و ﻣﺎ آن را در ﯾﻚ ﺑﻨﺪ از اﯾﻦ ﻛﺘﺎب ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﯿﻢ‪ ،‬و اﻟﺒﺘﮫ ﺟﻮاﺑﻲ ھﻢ در ﻣﻘﺎﺑﻞ‬
‫ﻧﺨﻮاھﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺑﺮ اﯾﻦ ﻗﻮل ﻣﺘﻔﻘﻨﺪ ﻛﮫ ﻗﺪﯾﻤﯿﺘﺮﯾﻦ ﺟﺰء از اﺳﻔﺎر »ﺗﻮرات«‪ ،‬دو داﺳﺘﺎن ﻣﺘﺸﺎﺑﮫ و ﻣﺠﺰاﺳﺖ ﻛﮫ‬
‫در »ﺳﻔﺮ ﭘﯿﺪاﯾﺶ« آﻣﺪه و آﻧﮭﺎ را ﺑﺎ اﺷﺎرات »‪ « J‬و »‪ « E‬از ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺗﻤﯿﺰ ﻣﻲﮔﺬارﻧﺪ‪ ،‬ﭼﮫ در ﯾﻜﻲ از‬
‫آن دو داﺳﺘﺎن از آﻓﺮﯾﺪﮔﺎري ﺑﮫ ﻧﺎم ﯾﮭﻮه ﯾﺎد ﻣﻲﺷﻮد و در دﯾﮕﺮي از آﻓﺮﯾﺪﮔﺎري ﺑﮫ ﻧﺎم‬

‫‪.co‬‬
‫اﻟﻮھﯿﻢ‪ .‬اﯾﻦ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﭼﻨﺎن ﻋﻘﯿﺪه دارﻧﺪ ﻛﮫ داﺳﺘﺎﻧﮭﺎي ﻣﺨﺼﻮص ﺑﮫ ﯾﮭﻮه در ﯾﮭﻮدا‪ ،‬و داﺳﺘﺎﻧﮭﺎي‬
‫ﻣﺨﺼﻮص ﺑﮫ اﻟﻮھﯿﻢ در اﻓﺮاﺋﯿﻢ ﻧﻮﺷﺘﮫ ﺷﺪه‪ ،‬و ﭘﺲ از ﺳﻘﻮط ﺳﺎﻣﺮه آن دو دﺳﺘﮫ داﺳﺘﺎﻧﮭﺎ را ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ‬
‫ﻣﺨﻠﻮط ﻛﺮده و از آن داﺳﺘﺎن واﺣﺪي ﺳﺎﺧﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬ﻋﻨﺼﺮ ﺳﻮم‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺎ ﻋﻼﻣﺖ »‪ «D‬ﻧﻤﺎﯾﺶ داده ﻣﻲﺷﻮد و‬
‫ﻣﺘﻀﻤﻦ »ﺷﺮﯾﻌﺖ ﺗﺜﻨﯿﮫ« اﺳﺖ‪ ،‬ﻇﺎھﺮاً ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه ﯾﺎ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن دﯾﮕﺮ ﻧﻮﺷﺘﮫ ﺷﺪه‪ .‬ﻋﻨﺼﺮ ﭼﮭﺎرم‬

‫‪oo‬‬
‫»‪ «P‬از ﻗﺴﻤﺘﮭﺎﯾﻲ ﺗﺸﻜﯿﻞ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ ﻛﺎھﻨﺎن ﺑﻌﺪھﺎ ﻧﻮﺷﺘﮫ و آن را اﻟﺤﺎق ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ »ﺷﺮﯾﻌﺖ‬
‫ﻛﺎھﻨﺎن« ﻇﺎھﺮاً ﻗﺴﻤﺖ اﺻﻠﻲ »ﻛﺘﺎب ﺷﺮﯾﻌﺖ« را ﺗﺸﻜﯿﻞ ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ ﻋﺰرا آن را ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺳﺎﺧﺘﮫ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎن ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ در ﺣﻮاﻟﻲ ﺳﺎل ‪ 300‬قم اﯾﻦ ﭼﮭﺎر ﻗﺴﻤﺖ ﺑﮫ ھﻤﺎن ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﮫ ﻓﻌﻼ دارد در‬
‫آﻣﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫داﺳﺘﺎﻧﮭﺎي ﻟﺬﺗﺒﺨﺶ آﻓﺮﯾﻨﺶ‪ ،‬ﻓﺮﯾﺐ ﺧﻮردن آدم‪ ،‬و ﻃﻮﻓﺎن ﻧﻮح از ﺳﺮﭼﺸﻤﺔ اﻓﺴﺎﻧﮫھﺎي ﺑﯿﻦاﻟﻨﮭﺮﯾﻦ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺷﺪه‪ ،‬ﻛﮫ رﯾﺸﺔ آﻧﮭﺎ ﺑﮫ ‪ 3000‬ﺳﺎل قم و ﭘﯿﺸﺘﺮ از آن ﻣﻲرﺳﺪ؛ ﻣﺎ ﺑﻌﻀﻲ از اﺷﻜﺎل ﻗﺪﯾﻤﯿﺘﺮ اﯾﻦ‬
‫داﺳﺘﺎﻧﮭﺎ را‪ ،‬ﭘﯿﺶ از اﯾﻦ‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن رﺳﺎﻧﯿﺪﯾﻢ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎل دارد ﻛﮫ ﺑﻌﻀﻲ از اﯾﻦ داﺳﺘﺎﻧﮭﺎ را‬
‫ﯾﮭﻮدﯾﺎن‪ ،‬در زﻣﺎن اﺳﺎرت ﺧﻮد در ﺑﺎﺑﻞ‪ ،‬از ﻣﺮدم آن ﺳﺮزﻣﯿﻦ اﺧﺬ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﺣﺘﻤﺎل ﺑﯿﺸﺘﺮ آن اﺳﺖ‬
‫ﻛﮫ اﯾﻦ داﺳﺘﺎﻧﮭﺎ ﭘﯿﺶ از آن زﻣﺎن از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﻮﻣﺮي و ﺳﺎﻣﻲ ﻗﺪﯾﻢ‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﺸﺘﺮك ﻣﯿﺎن ﺗﻤﺎم ﻣﺮدم ﺧﺎور‬
‫ﻧﺰدﯾﻚ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﺸﺎن رﺳﯿﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در داﺳﺘﺎﻧﮭﺎي آﻓﺮﯾﻨﺸﻲ ﭘﺎرﺳﻲ و ﺗﻠﻤﻮدي‪ ،‬ھﺮدو‪ ،‬ﭼﻨﺎن آﻣﺪه‬
‫@‪h‬‬
‫اﺳﺖ ﻛﮫ ﺧﺪا‪ ،‬در آﻏﺎز آﻓﺮﯾﻨﺶ‪ ،‬ﻣﻮﺟﻮدي دو ﺟﻨﺴﻲ‪ -‬ﯾﻌﻨﻲ زن و ﻣﺮدي ﻛﮫ از ﭘﺸﺖ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ دوﻗﻠﻮھﺎي‬
‫ﺳﯿﺎﻣﻲ‪ ،‬ﺑﮫ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﭼﺴﺒﯿﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ -‬آﻓﺮﯾﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺲ آن دو را از ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺟﺪا ﻛﺮد‪ .‬ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ در اﯾﻨﺠﺎ آﯾﺔ‬
‫دوم از ﺑﺎب ﭘﻨﺠﻢ »ﺳﻔﺮ ﭘﯿﺪاﯾﺶ« را ﻧﻘﻞ ﻛﻨﯿﻢ‪» :‬ﻧﺮ و ﻣﺎدة اﯾﺸﺎن را آﻓﺮﯾﺪ‪ ،‬و اﯾﺸﺎن را ﺑﺮﻛﺖ داد‪ ،‬و‬
‫اﯾﺸﺎن را آدم ﻧﺎم ﻧﮭﺎد در روز آﻓﺮﯾﻨﺶ اﻧﺴﺎن«؛ ﻣﻌﻨﻲ اﯾﻦ ﺟﻤﻠﮫ آن اﺳﺖ ﻛﮫ ﭘﺪر ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻣﺎ‪ ،‬در آن‬
‫واﺣﺪ‪ ،‬ﻧﺮ و ﻣﺎده‪ ،‬ھﺮ دو‪ ،‬ﺑﻮده اﺳﺖ؛ ﻇﺎھﺮاً ھﯿﭻ ﯾﻚ از ﻋﻠﻤﺎي دﯾﻦ‪ ،‬ﺟﺰ آرﯾﺴﺘﻮﻓﺎن‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﻧﻜﺘﮫ ﺗﻮﺟﮫ‬
‫ﻧﻜﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪are‬‬

‫ﻗﺼﺔ ﺑﮭﺸﺖ ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ در ﺗﻤﺎم ﻓﻮﻟﻜﻠﻮرھﺎي ﺟﮭﺎن‪ -‬در ﻣﺼﺮ و ھﻨﺪ و ﺗﺒﺖ و ﺑﺎﺑﻞ و ﭘﺎرس و ﯾﻮﻧﺎن و‬
‫ﭘﻮﻟﯿﻨﺰي و ﻣﻜﺰﯾﻚ و ﻏﯿﺮ آن‪ -‬آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﺑﯿﺸﺘﺮ اﯾﻦ ﺑﮭﺸﺘﮭﺎ ﺳﺨﻦ از درﺧﺘﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻧﺰدﯾﻚ ﺷﺪن‬
‫ﺑﮫ آﻧﮭﺎ ﺣﺮام اﺳﺖ؛ ﯾﺎ ﺳﺨﻦ از ﻣﺎرھﺎ و اژدھﺎھﺎﯾﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻧﻌﻤﺖ ﺟﺎوداﻧﻲ ﺑﻮدن را از آدﻣﻲ رﺑﻮده‪ ،‬و‬
‫ﺑﮫ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ ﺑﮭﺸﺖ را ﻣﺴﻤﻮم ﺳﺎﺧﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬ﮔﻤﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮ آن اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺎر و اﻧﺠﯿﺮ‬
‫‪set‬‬

‫رﻣﺰ و ﻧﺸﺎﻧﺔ ﺷﮭﻮت ﺟﻨﺴﻲ ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ داﺳﺘﺎن اﺷﺎره ﺑﮫ آن اﺳﺖ ﻛﮫ ﺷﮭﻮت ﺟﻨﺲ و ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺳﺒﺐ از‬
‫ﺑﯿﻦ رﻓﺘﻦ ﭘﺎﻛﻲ و ﺑﯿﮕﻨﺎھﻲ و ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬و ﺳﺮﭼﺸﻤﺔ ھﻤﺔ ﺷﺮور اﺳﺖ‪ .‬ھﻤﯿﻦ ﻓﻜﺮ‪ ،‬ﻛﮫ در آﻏﺎز‬
‫»ﻋﮭﺪ ﻗﺪﯾﻢ« دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬در ﭘﺎﯾﺎن آن‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ در »ﺳﻔﺮ ﺟﺎﻣﻌﮫ« ﻧﯿﺰ ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬در ﺑﯿﺸﺘﺮ اﯾﻦ‬
‫داﺳﺘﺎﻧﮭﺎ زن وﺳﯿﻠﮫاي اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺎر ﯾﺎ ﺷﯿﻄﺎن‪ ،‬ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ آن‪ ،‬آدﻣﻲ را ﺑﮫ ﻃﺮف ﺷﺮ ﻣﻲﻛﺸﺪ و آن را‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﺤﺒﻮب وي ﻗﺮار ﻣﻲدھﺪ؛ اﯾﻦ زن در ﯾﻚ ﺟﺎ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺣﻮاﺳﺖ‪ ،‬در ﺟﺎي دﯾﮕﺮ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﭘﺎﻧﺪورا‪،‬‬
‫ﯾﺎ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﭘﻮﺳﻲ ﻛﮫ در اﺳﺎﻃﯿﺮ ﭼﯿﻦ دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪» .‬ﺷﻲ‪-‬ﭼﯿﻨﮓ« ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ در آﻏﺎز ﻛﺎر‬
‫در ﻓﺮﻣﺎن ﻣﺮد ﺑﻮد‪ ،‬وﻟﻲ زﻧﻲ او را ﺑﮫ ﺑﻨﺪﮔﻲ واداﺷﺖ‪ .‬ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ ﻣﺎ از آﺳﻤﺎن ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ از زن اﺳﺖ؛‬
‫ھﻤﻮﺳﺖ ﻛﮫ ﺳﺒﺐ ﺗﺒﺎھﻲ ﻧﮋاد آدﻣﻲ ﺷﺪ‪ .‬آه ﻛﮫ ﭼﮫ ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ‪ ،‬اي ﭘﻮﺳﻲ‪ .‬ﺗﻮ آﺗﺸﻲ را ﺑﺮاﻓﺮوﺧﺘﻲ ﻛﮫ ﻣﺎ را‬
‫‪pym‬‬

‫ﺳﻮزاﻧﺪه و ھﺮ روز ﻣﺸﺘﻌﻠﺘﺮ ﻣﻲﺷﻮد… ﺟﮭﺎن از دﺳﺖ رﻓﺖ‪ ،‬و رذﯾﻠﺖ ھﻤﮫ ﺟﺎ را ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺖ‪«.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫»داﺳﺘﺎن ﻃﻮﻓﺎن«‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﺑﯿﺸﺘﺮ از »داﺳﺘﺎن آﻓﺮﯾﻨﺶ«‪ ،‬در ﻣﯿﺎن ﺗﻤﺎم ﻣﺮدم ﺟﮭﺎن اﻧﺘﺸﺎر دارد؛ در ﻣﯿﺎن‬
‫اﻗﻮام ﻗﺪﯾﻢ ﻛﻤﺘﺮ ﻗﻮﻣﻲ را ﻣﻲﺗﻮان ﯾﺎﻓﺖ ﻛﮫ آن را ﻧﺪاﻧﺴﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و در آﺳﯿﺎ ﻛﻤﺘﺮ ﻛﻮھﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ روزي‬
‫ﻛﺸﺘﻲ ﻧﻮح ﯾﺎ ﺷﻤﺶ‪ -‬ﻧﭙﯿﺸﺘﯿﻢ ﺑﺮ آن ﻗﺮار ﻧﮕﺮﻓﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ داﺳﺘﺎﻧﮭﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻋﻨﻮان وﺳﯿﻠﺔ ﻧﻘﻠﯿﮫ ﯾﺎ رﻣﺰي‬

‫‪.co‬‬
‫را داﺷﺘﮫ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺗﻮدة ﻣﺮدم‪ ،‬از راه آن‪ ،‬ﯾﻚ ﺣﻜﻢ ﻓﻠﺴﻔﻲ ﯾﺎ ﺣﺎﻟﺖ اﺧﻼﻗﻲ را‪ ،‬ﻛﮫ از ﺗﺠﺮﺑﮫھﺎي دور و‬
‫دراز ﻧﻮع ﺑﺸﺮ ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﯿﺎن ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ و آن اﯾﻨﻜﮫ ﺷﮭﻮت ﺟﻨﺴﻲ و داﻧﺎﯾﻲ‪ ،‬ﺑﯿﺶ از آﻧﭽﮫ ﻣﺎﯾﺔ‬
‫ﻟﺬت و ﺷﺎدي ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺳﺒﺐ ﺗﻮﻟﯿﺪ درد و رﻧﺞ اﺳﺖ؛ و دﯾﮕﺮ آﻧﻜﮫ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺸﺮي ﮔﺎه ﺑﮫ ﮔﺎه دﺳﺘﺨﻮش ﻃﻐﯿﺎن‬
‫رودﺧﺎﻧﮫھﺎي ﺑﺰرﮔﻲ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ آب ھﻤﺎن رودﺧﺎﻧﮫھﺎ ﺳﺒﺐ ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﻣﺪﻧﯿﺘﮭﺎي ﻗﺪﯾﻢ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ‬
‫ﺳﺆال‪ ،‬ﻛﮫ آﯾﺎ ﭼﻨﯿﻦ داﺳﺘﺎﻧﮭﺎﯾﻲ درﺳﺖ اﺳﺖ و »واﻗﻌًﺎ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده« ﯾﺎ درﺳﺖ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺳﺆاﻟﻲ ﺑﻲﻣﻐﺰ و‬

‫‪oo‬‬
‫ﺑﺴﯿﺎر ﺳﻄﺤﻲ اﺳﺖ؛ ﭼﮫ اھﻤﯿﺖ اﯾﻦ داﺳﺘﺎﻧﮭﺎ در ﻣﺎﺟﺮاﯾﻲ ﻛﮫ ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ در ﻋﺒﺮت و ﭘﻨﺪي‬
‫اﺳﺖ ﻛﮫ از آن ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺧﻼف ﻋﻘﻞ اﺳﺖ ﻛﮫ آدﻣﻲ ﺑﺎ ﺧﻮاﻧﺪن اﯾﻦ داﺳﺘﺎﻧﮭﺎ از ﺳﺎدﮔﻲ دﻟﺮﺑﺎ و‬
‫رواﻧﻲ و ﺟﺎﻧﺪاري ﺑﯿﺎن ﺣﻮادﺛﻲ ﻛﮫ در آﻧﮭﺎ ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪ ،‬ﻟﺬت ﻧﺒﺮد‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫اﺳﻔﺎري ﻛﮫ ﺑﮫ ﻓﺮﻣﺎن ﯾﻮﺷﯿﺎ و ﻋﺰرا ﺑﺮ ﻗﻮم ﯾﮭﻮد ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﺪ‪ ،‬ھﻤﺎن اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺷﺮﯾﻌﺖ ﻣﻮﺳﻲ‬
‫ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺷﺪ و زﻧﺪﮔﻲ اﯾﻦ ﻗﻮم‪ ،‬ﭘﺲ از آن‪ ،‬ﺑﺮ ﺷﺎﻟﻮدة ھﻤﯿﻦ ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺳﺎرﺗﻦ‪ ،‬ﻛﮫ در آﻧﭽﮫ‬
‫ﻣﻲﻧﻮﯾﺴﺪ ﻛﻤﺎل اﺣﺘﯿﺎط را ﻣﺮاﻋﺎت ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬درﺑﺎرة اﯾﻦ ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻣﻲﻧﻮﯾﺴﺪ ﻛﮫ‪» :‬در اھﻤﯿﺖ آﻧﮭﺎ در ﺗﺎرﯾﺦ‬
‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﮭﺎ و ﻗﺎﻧﻮن‪ ،‬ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺑﯿﺶ از اﻧﺪازه ﻣﺒﺎﻟﻐﮫ ﺷﻮد‪ «.‬در ﺗﺎرﯾﺦ‪ ،‬اﯾﻦ ﻛﺎر ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﻛﻮﺷﺸﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ‬
‫ﻛﺎر رﻓﺘﮫ ﺗﺎ دﯾﻦ را ﭘﺎﯾﺔ ﺳﯿﺎﺳﺖ و وﺳﯿﻠﺔ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺟﺰﺋﯿﺎت زﻧﺪﮔﻲ ﻗﺮار دھﺪ‪ .‬رﻧﺎن ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻗﺎﻧﻮن‬
‫»ﻣﻮﺣﺸﺘﺮﯾﻦ وﺳﯿﻠﺔ ﺷﻜﻨﺠﮫاي اﺳﺖ ﻛﮫ ﺗﺎﻛﻨﻮن اﺧﺘﺮاع ﺷﺪه«‪ .‬در اﯾﻦ ﺷﺮﯾﻌﺖ ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ‪ ،‬از ﺧﻮراك‬
‫ﺧﻮردن و ﭘﺰﺷﻜﻲ و ﺑﮭﺪاﺷﺖ ﺷﺨﺼﻲ و‬
‫@‪h‬‬
‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ ﺣﯿﺾ و ﻧﻔﺎس و ﺑﮭﺪاﺷﺖ ﻋﻤﻮﻣﻲ و اﻧﺤﺮاﻓﺎت ﺟﻨﺴﻲ و ﺷﮭﻮات ﺣﯿﻮاﻧﻲ‪ ،‬ﻋﻨﻮان‬
‫واﺟﺒﺎت و ﻣﺤﺮﻣﺎت اﻻھﻲ و دﯾﻨﻲ ﭘﯿﺪا ﻛﺮد؛ در اﻧﯿﺠﺎ ﯾﻚ ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺑﺮﻣﻲﺧﻮرﯾﻢ ﻛﮫ‬
‫ﺟﺪاﺷﺪن ﻛﺎر ﻃﺒﯿﺐ و ﻛﺎھﻦ از ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﭼﮫ اﻧﺪازه ﺑﻜﻨﺪي ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﮫ‪ ،‬و ھﻤﯿﻦ ﻃﺒﯿﺐ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﻌﺪھﺎ‬
‫ﺳﺮﺳﺨﺘﺘﺮﯾﻦ دﺷﻤﻦ ﻛﺎھﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﺳﻔﺮ ﻻوﯾﺎن )ﺑﺎﺑﮭﺎي ‪ ،(15-13‬ﺑﺎ ﻛﻤﺎل دﻗﺖ‪ ،‬ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻣﺨﺼﻮص‬
‫‪are‬‬

‫ﺑﮫ درﻣﺎن ﺑﯿﻤﺎرﯾﮭﺎي ﺗﻨﺎﺳﻠﻲ ذﻛﺮ ﺷﺪه‪ ،‬و ﮔﻔﺘﮫ اﺳﺖ ﻛﮫ ﭼﮕﻮﻧﮫ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺒﺘﻼﯾﺎن را از دﯾﮕﺮان ﺟﺪا ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و‬
‫دﺳﺘﻮراﺗﻲ ﺑﺮاي ﮔﻨﺪزداﯾﻲ و ﺑﺨﻮردادن و ﺣﺘﻲ‪ ،‬اﮔﺮ ﻻزم ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺳﻮزﻧﺪان ﺧﺎﻧﺔ ﺑﯿﻤﺎران داده اﺳﺖ‪.‬‬
‫»ﻋﺒﺮاﻧﯿﺎن ﻗﺪﯾﻢ ﺑﺎﻧﻲ ﻓﻦ ﭘﯿﺸﮕﯿﺮي از ﺑﯿﻤﺎري ﺑﻮدهاﻧﺪ«‪ ،‬وﻟﻲ ﮔﻤﺎن ﻧﻤﻲرود ﻛﮫ از ﺟﺮاﺣﻲ‪ ،‬ﺟﺰ ﺧﺘﻨﮫ‬
‫ﻛﺮدن‪ ،‬ﭼﯿﺰي ﻣﻲداﻧﺴﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺳﻨﺖ‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﯿﺎن ﻣﺼﺮﯾﺎن ﻗﺪﯾﻢ و اﻗﻮام ﺳﺎﻣﻲ ﺟﺪﯾﺪ ﻣﺸﺘﺮك اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻨﮭﺎ‬
‫ﻋﻨﻮان ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺑﺮاي ﺧﺪا و اﻧﺠﺎم ﻓﺮﯾﻀﮫاي ﺑﺮاي ﻧﺸﺎن دادن وﻓﺎداري ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﻧﮋاد ﻧﺪاﺷﺘﮫ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ‬
‫وﺳﯿﻠﮫاي ﺑﮭﺪاﺷﺘﻲ ﺑﺮاي ﺳﺎﻟﻢ ﻧﮕﺎه داﺷﺘﻦ اﻋﻀﺎي ﺗﻨﺎﺳﻠﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ دﺳﺘﻮرات ﺧﺎﺻﻲ ﻛﮫ ﺑﺮاي‬
‫‪set‬‬

‫ﭘﺎﻛﯿﺰﮔﻲ در ﺷﺮﯾﻌﺖ ﯾﮭﻮد وﺟﻮد داﺷﺘﮫ ﺳﺒﺐ آن ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻗﻮم‪ ،‬ﺑﺎ ھﻤﺔ درﺑﺪري و ﭘﺮﯾﺸﺎﻧﻲ و‬
‫رﻧﺞ و ﺑﻼﯾﻲ ﻛﮫ در ﻃﻮل ﺗﺎرﯾﺦ دﯾﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ھﻨﻮز ﺑﺮ روي زﻣﯿﻦ ﺑﺎﻗﻲ ھﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫از اﯾﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﮔﺬﺷﺘﮫ‪ ،‬ﺑﺎﻗﻲ »ﺷﺮﯾﻌﺖ ﻣﻮﺳﻲ« ﺑﺮﮔﺮد ﻣﺤﻮر ده ﻓﺮﻣﺎن‪») ،‬ﺳﻔﺮ ﺧﺮوج« ‪(17-1 . 20‬‬
‫دوران ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ﻧﯿﻤﻲ از ﻣﺮدم روي زﻣﯿﻦ آن آﯾﺎت را ﺗﻼوت ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻓﺮﻣﺎن‪ ،‬ﺑﻨﯿﺎن اﺟﺘﻤﺎع‬
‫‪an‬‬

‫دﯾﻨﻲ ﺟﺪﯾﺪ را ﻣﻲﮔﺬارد‪ ،‬وآن اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺮ ھﯿﭻ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺪﻧﯿﻲ ﺗﻜﯿﮫ ﻧﺪارد‪ ،‬و ﺗﻨﮭﺎ ﺑﺮ ﭘﺎﯾﺔ ﻓﻜﺮ‬
‫وﺟﻮد ﺧﺪا ﺑﻨﺎ ﻣﻲﺷﻮد؛ ﺧﺪا در اﯾﻦ اﺟﺘﻤﺎع ﭘﺎدﺷﺎه ﺟﮭﺎن اﺳﺖ و از دﯾﺪهھﺎ ﭘﻨﮭﺎن؛ ﻗﺎﻧﻮن و‬

‫ﺷﺮﯾﻌﺖ را ﺑﺮاي آدﻣﻲ ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﺪ و ﻣﺠﺎزات ھﺮ ﮔﻨﺎھﻲ را او ﻣﻌﯿﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ ﻣﻠﺖ اﯾﻦ ﺧﺪا »اﺳﺮاﺋﯿﻞ« ﻧﺎم‬
‫‪pym‬‬

‫دارد‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﻌﻨﻲ آن دﻓﺎع ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن از ﺧﺪاﺳﺖ‪ .‬دوﻟﺖ ﻋﺒﺮي از ﻣﯿﺎن رﻓﺘﮫ ﺑﻮد‪ ،‬وﻟﻲ ھﻨﻮز ھﯿﻜﻞ وﺟﻮد‬
‫داﺷﺖ؛ ﻛﺎھﻨﺎن ﯾﮭﻮدا‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﺎﭘﮭﺎي روم‪ ،‬ﻛﻮﺷﯿﺪﻧﺪ ﺗﺎ آﻧﭽﮫ را ﺷﺎھﺎن از ﻧﮕﺎه داﺷﺘﻦ آن ﻋﺎﺟﺰ ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‬
‫و از دﺳﺖ رﻓﺘﮫ ﺑﻮد دوﺑﺎره ﺗﺠﺪﯾﺪ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬از ھﻤﯿﻦ ﺟﺎﺳﺖ ﻛﮫ واﺿﺢ ﻣﻲﺷﻮد ﭼﺮا ﻓﺮﻣﺎن اول از »ده‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻓﺮﻣﺎن« ﺻﺮاﺣﺖ دارد ﺑﺮاﯾﻨﻜﮫ ﻣﺠﺎزات ﻛﻔﺮ و زﻧﺪﻗﮫ اﻋﺪام اﺳﺖ‪ ،‬اﮔﺮ ﭼﮫ ﺷﺨﺺ ﻛﺎﻓﺮ از ﻧﺰدﯾﻜﺘﺮﯾﻦ‬
‫ﻧﺰدﯾﻜﺎن ﺷﺨﺺ ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻛﺎھﻨﺎﻧﻲ ﻛﮫ وﺿﻊ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺮدان ﭘﺮھﯿﺰﮔﺎري ﻛﮫ ﻣﺤﺎﻛﻢ‬
‫ﺗﻔﺘﯿﺶ اﻓﻜﺎر را در اروﭘﺎ ﺑﮫ راه اﻧﺪاﺧﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﺗﺼﻮر ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ وﺣﺪت دﯾﻨﻲ ﺷﺮط اﺳﺎﺳﻲ ﭘﯿﺪا‬

‫‪.co‬‬
‫ﺷﺪن ﻧﻈﻢ و ﺗﻀﺎﻣﻦ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ اﺳﺖ‪ .‬ھﻤﯿﻦ ﺗﻌﺼﺐ دﯾﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ‪ ،‬ﭼﻮن ﺑﺎ ﻓﻜﺮ ﺑﺮﺗﺮي ﻧﮋادي در ﻧﺰد‬
‫ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﺗﻮأم ﺷﺪ‪ ،‬ﺳﺒﺐ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪن ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﮔﺮدﯾﺪ و‪ ،‬در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﻣﺸﻜﻼت ﻓﺮاواﻧﻲ ﺑﺮاي اﯾﻦ ﻗﻮم‬
‫ﻓﺮاھﻢ آورد‪.‬‬

‫ﻓﺮﻣﺎن دوم‪ ،‬ﻛﮫ در ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن ﻣﻔﮭﻮم ﻣﻠﻲ ﺧﺪا ﺳﮭﻢ ﺑﺴﺰاﯾﻲ دارد‪ ،‬ﻣﺎﯾﺔ آن اﺳﺖ ﻛﮫ از ﺷﺄن و ﻣﻨﺰﻟﺖ ھﻨﺮ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻛﺎﺳﺘﮫ ﺷﻮد؛ ﭼﮫ‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎن ﭼﻨﺎن اﺳﺖ ﻛﮫ ھﯿﭻﮔﻮﻧﮫ ﺻﻮرت ﻣﺠﺴﻤﻲ از ﺧﺪا ﺳﺎﺧﺘﮫ ﻧﺸﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎن‬
‫ﻣﺴﺘﻠﺰم آن ﺑﻮد ﻛﮫ ﺳﻄﺢ ﻓﻜﺮ ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﺗﺮﻗﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﺑﺎ وﺟﻮد آﻧﻜﮫ در اﺳﻔﺎر ﭘﻨﺠﮕﺎﻧﮫ ھﻤﮫﺟﺎ ﯾﮭﻮه ﺑﮫ‬
‫ﺻﻮرت ﺑﺸﺮي ﺗﻮﺻﯿﻒ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬از ھﺮ ﺧﺮاﻓﮫ و اﻧﺴﺎن ﻣﻨﺸﻲ ﺧﺪا ﺟﻠﻮ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬و ﺧﺪا ﺑﺮﺗﺮ از ھﺮ‬
‫ﺷﻜﻞ و ھﺮ ﺻﻮرت ﺗﺼﻮر ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎن ﺧﻮاﺳﺘﮫ ﺷﺪه ﺑﻮد ﻛﮫ ﻗﻮم ﯾﮭﻮد ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ ﺧﻮد را ﻓﺪاي دﯾﻦ ﻛﻨﺪ؛‬
‫ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ در ﻗﻠﺐ ﻣﺆﻣﻨﺎن ﯾﮭﻮد ﻗﺪﯾﻢ ھﯿﭻ ﺟﺎي ﺧﺎﻟﻲ ﺑﺮاي ﻋﻠﻢ و ھﻨﺮ ﺑﺎﻗﻲ ﻧﻤﻲﻣﺎﻧﺪ؛ ﺣﺘﻲ از ﻋﻠﻢ‬

‫‪yah‬‬
‫ﻧﺠﻮم ھﻢ ﭼﺸﻢ ﭘﻮﺷﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﻣﺒﺎدا ﺧﺪاﯾﺎن ﺑﺎﻃﻞ زﯾﺎد ﺷﻮد‪ ،‬ﯾﺎ آﻧﻜﮫ ﻛﺴﻲ در اﻧﺪﯾﺸﺔ ﺳﺘﺎرهﭘﺮﺳﺘﻲ ﺑﯿﻔﺘﺪ و‬
‫ﺧﺪاي دﯾﮕﺮي ﺟﺰ ﺧﺪاي ﯾﮕﺎﻧﮫ را ﭘﺮﺳﺘﺶ ﻛﻨﺪ‪ .‬در ھﯿﻜﻞ ﺳﻠﯿﻤﺎن‪ ،‬ﭘﯿﺶ از آن زﻣﺎن‪ ،‬ﻋﺪة ﺑﯿﺸﻤﺎري‬
‫ﺻﻮرﺗﮭﺎ و ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎ وﺟﻮد داﺷﺖ‪ ،‬وﻟﻲ در ھﯿﻜﻞ ﺟﺪﯾﺪ ﭼﯿﺰي از اﯾﻦ ﻗﺒﯿﻞ دﯾﺪه ﻧﻤﻲﺷﺪ‪.‬ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎ را‬
‫ﺳﺎﺑﻖ ﺑﺮ آن از اورﺷﻠﯿﻢ ﺑﮫ ﺑﺎﺑﻞ ﺑﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و ﭼﻨﺎن ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎ را ھﻤﺮاه ﺑﺎ‬
‫ﻇﺮوف و اﺛﺎﺛﺔ ﻃﻼ و ﻧﻘﺮه دوﺑﺎره ﺑﮫ اورﺷﻠﯿﻢ ﺑﺎزﻧﮕﺮداﻧﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ‪ ،‬ﭘﺲ از دورة‬
‫اﺳﺎرت ﯾﮭﻮدﯾﺎن در ﺑﺎﺑﻞ‪ ،‬ھﯿﭻﮔﻮﻧﮫ ﻛﺎر ﭘﯿﻜﺮﺗﺮاﺷﻲ و ﻧﻘﺎﺷﻲ و ﻧﻘﺶ ﺑﺮﺟﺴﺘﮫﺳﺎزﯾﻲ در ﻣﯿﺎن ﯾﮭﻮدﯾﺎن‬
‫@‪h‬‬
‫دﯾﺪه ﻧﻤﻲﺷﻮد؛ ﭘﯿﺶ از آن ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﺟﺰ در زﻣﺎن ﺳﻠﯿﻤﺎن‪ ،‬ﻛﮫ در واﻗﻊ دورة ﺑﯿﮕﺎﻧﮫاي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﻋﺒﺮاﻧﯿﺎن‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺎھﻨﺎن از ھﻨﺮھﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺗﻨﮭﺎ ﻣﻌﻤﺎري و ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ را ﺟﺎﯾﺰ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ‪ .‬آوازھﺎ‬
‫و ﺳﺮودھﺎﯾﻲ ﻛﮫ در ھﯿﻜﻞ ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲﺷﺪ ﺗﻨﮭﺎ ﻋﺎﻣﻠﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ از ﺳﺨﺘﻲ و ﺗﻠﺨﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺮدم ﻣﻲﻛﺎﺳﺖ؛‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﮫاي از ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن آﻻت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ »ﻣﺎﻧﻨﺪ ﯾﻚ ﻧﻔﺮ ﺑﮫ ﯾﻚ آواز« ﺑﺎ دﺳﺘﺔ ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن در‬
‫ﺗﺮﺗﯿﻞ ﻣﺰاﻣﯿﺮ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﮫ ﺗﺴﺒﯿﺢ و ﺗﻘﺪﯾﺲ ھﯿﻜﻞ و ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪» .‬و داوود و ﺗﻤﺎﻣﻲ‬
‫‪are‬‬

‫ﺧﺎﻧﺪان اﺳﺮاﺋﯿﻞ ﺑﺎ اﻧﻮاع آﻻت ﭼﻮب ﺳﺮو و ﺑﺮﺑﻂ و رﺑﺎب و دف و دھﻞ و ﺳﻨﺠﮭﺎ ﺑﮫ ﺣﻀﻮر ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﺑﺎزي ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪«.‬‬

‫ﻓﺮﻣﺎن ﺳﻮم ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ﺗﻘﻮاي ﺷﺪﯾﺪ ﻓﺮد ﯾﮭﻮدي ﺑﻮد‪ .‬ﻧﮫ ﺗﻨﮭﺎ ﺑﺮ وي ﺣﺮام ﺑﻮد ﻛﮫ »ﻧﺎم ﺧﺪاي ﭘﺮوردﮔﺎر را‬
‫ﺑﯿﮭﻮده ﺑﺮ زﺑﺎن ﺑﺮاﻧﺪ«‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ اﺻﻼ و ﻣﻄﻠﻘًﺎ ذﻛﺮ ﻧﺎم ﺧﺪا ﺣﺮﻣﺖ داﺷﺖ؛ ھﺮ وﻗﺖ ﻧﺎم ﯾﮭﻮه در دﻋﺎ و‬
‫ﻧﻤﺎز ﻣﻲآﻣﺪ‪ ،‬ﺑﺮ وي واﺟﺐ ﺑﻮد ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﮫ ﺟﺎي آن‪ ،‬ﻛﻠﻤﺔ »ادوﻧﺎي« را‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ ﻣﻌﻨﻲ ﭘﺮوردﮔﺎر اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻠﻔﻆ‬
‫‪set‬‬

‫ﻛﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﻧﺪازه ﺧﻮدداري و ﺗﺮس از ذﻛﺮ ﻧﺎم ﺧﺪا ﻓﻘﻂ در ﻣﯿﺎن ھﻨﺪوان ﻧﻈﯿﺮي دارد‪.‬‬

‫ﻓﺮﻣﺎن ﭼﮭﺎرم‪ ،‬روز ﺗﻌﻄﯿﻞ ھﻔﺘﮕﻲ را ﺑﮫ ﻧﺎم ﺳﺒﺖ ﯾﺎ ﺷﻨﺒﮫ ﻣﻘﺮر ﻣﻲدارد؛ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﭘﺲ از آن ﺑﮫ‬
‫ﺻﻮرت ﯾﻜﻲ از ﻣﺤﻜﻤﺘﺮﯾﻦ ﺳﻨﺘﮭﺎي ﻧﻮع ﺑﺸﺮ درآﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﺎم‪ -‬و ﺷﺎﯾﺪ ﺧﻮد اﯾﻦ ﻋﺎدت‪ -‬از ﺑﺎﺑﻠﯿﺎن‬
‫ﺑﮫ ﯾﮭﻮه اﻧﺘﻘﺎل ﯾﺎﻓﺖ؛ ﺑﺎﺑﻠﯿﺎن روزھﺎي ﺣﺮام را ﻛﮫ ﻣﺨﺼﻮص روزهﮔﺮﻓﺘﻦ و ﺻﻠﺢ و ﺻﻔﺎ ﺑﻮد ﺷﺒﺎﺗﻮ‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﻲﻧﺎﻣﯿﺪﻧﺪ‪ .‬از اﯾﻦ روز ﺗﻌﻄﯿﻞ ھﻔﺘﮕﻲ ﮔﺬﺷﺘﮫ‪ ،‬اﻋﯿﺎد ﺑﺰرگ دﯾﮕﺮي ﻧﯿﺰ داﺷﺘﻨﺪ؛ از ﻗﺒﯿﻞ ﺟﺸﻨﮭﺎي ﻛﻨﻌﺎﻧﻲ‬
‫ﺑﺮاي ﻣﻮﺳﻢ درو ﻛﺮدن ﺟﻮ ﺑﻮد؛ ﺷﺒﻮﺋﻮت‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﻌﺪھﺎ ﺑﮫ ﻧﺎم ﻋﯿﺪ ﭘﻨﺠﺎھﮫ ﯾﺎ ﻋﯿﺪ ﺧﻤﺴﯿﻦ ﻧﺎﻣﯿﺪه ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫ﺟﺸﻦ ﭘﺎﯾﺎن درو ﻛﺮدن ﮔﻨﺪم اﺧﺘﺼﺎص داﺷﺖ؛ ﻋﯿﺪ ﻣﯿﻮهﺑﻨﺪان ﺟﺸﻦ ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﺤﺼﻮل درﺧﺖ ﻣﻮ ﺑﻮد؛‬
‫ﻋﯿﺪ ﻓﻄﺮ ﯾﺎ ﻋﯿﺪ ﻓﺼﺢ ﻣﺮاﺳﻤﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ در ھﻨﮕﺎم ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪن ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪان ﺑﺮﭘﺎ ﻣﻲداﺷﺘﻨﺪ؛‬
‫‪pym‬‬

‫روش ھﺸﺎﻧﮫ )رأساﻟﺴﻨﮫ( ﺟﺸﻦ ﻣﺨﺼﻮص اول ﺳﺎل ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻌﺪھﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮاﺗﻲ در اﯾﻦ اﻋﯿﺎد داده ﺷﺪ و آﻧﮭﺎ‬
‫را ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ﺣﻮادث ﻣﮭﻤﻲ در ﺗﺎرﯾﺦ ﯾﮭﻮد ﻗﺮار دادﻧﺪ‪ .‬در ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ روز اﯾﺎم ﻋﯿﺪ ﻓﺼﺢ ﺑﺮه ﯾﺎ ﺑﺰﻏﺎﻟﮫاي را‬
‫ﻣﻲﻛﺸﺘﻨﺪ و ﻣﻲﺧﻮردﻧﺪ و ﺧﻮن آن را ﺑﺮ درھﺎ ﻣﻲﭘﺎﺷﯿﺪﻧﺪ؛ اﯾﻦ‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬ﻋﻼﻣﺖ آن ﺑﻮد ﻛﮫ ﺧﻮن ﻧﺼﯿﺐ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ؛ ﺑﻌﺪھﺎ ﻛﺎھﻨﺎن ﯾﮭﻮد اﯾﻦ ﻋﺎدت را ﺑﺎ داﺳﺘﺎن ﻛﺸﺘﮫ ﺷﺪن ﻓﺮزﻧﺪان اول ﻣﺼﺮﯾﺎن ﭘﯿﻮﺳﺘﮕﻲ‬
‫دادﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮه‪ ،‬در اﺑﺘﺪا‪ ،‬ﺑﺮاي ﯾﻜﻲ از ﻗﺒﺎﯾﻞ ﻛﻨﻌﺎﻧﻲ ﻋﻨﻮان ﺗﻮﺗﻢ داﺷﺖ؛ ﻋﯿﺪ ﻓﺼﺢ در ﻣﯿﺎن ﻛﻨﻌﺎﻧﯿﺎن ﻋﯿﺪ‬
‫ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﺮدن ﺑﺮه ﺑﺮاي ﯾﻜﻲ از ﺧﺪاﯾﺎن ﻣﺤﻠﻲ ﺑﻮد‪ .‬ﭼﻮن اﻣﺮوز در »ﺳﻔﺮ ﺧﺮوج« )ﺑﺎب ‪ (12‬داﺳﺘﺎن‬

‫‪.co‬‬
‫اﯾﻦ ﻋﯿﺪ را ﻣﻲﺧﻮاﻧﯿﻢ‪ ،‬و ﻣﻲﺑﯿﻨﯿﻢ ﻛﮫ ﯾﮭﻮدﯾﺎن زﻣﺎن ﻣﺎ ﺑﮫ ھﻤﺎن ﻧﺤﻮي ﻛﮫ در زﻣﺎﻧﮭﺎي ﻗﺪﯾﻢ ﺑﻮده ﻣﺮاﺳﻢ‬
‫آن را ﺑﺮﭘﺎي ﻣﻲدارﻧﺪ‪ ،‬ﻧﯿﻚ در ﻣﻲﯾﺎﺑﯿﻢ ﻛﮫ ﭼﮫ اﻧﺪازه اﯾﻦ رﺳﻢ دﯾﻨﻲ ﻗﺪﻣﺖ دارد‪ ،‬و ﭼﮫ اﻧﺪازه اﯾﻦ ﻣﻠﺖ ﺑﮫ‬
‫آداب ﻗﺪﯾﻤﻲ ﺧﻮد ﭘﺎﺑﻨﺪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫در ﻓﺮﻣﺎن ﭘﻨﺠﻢ ﺧﺎﻧﻮاده ﺗﻘﺪﯾﺲ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬و‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ﺳﺎزﻣﺎن اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ ،‬آن را در ﻣﻨﺰﻟﺘﻲ ﻗﺮار ﻣﻲدھﺪ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻛﮫ ﺗﻨﮭﺎ ھﯿﻜﻞ از آن ﺑﺎﻻﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ اھﻤﯿﺖ و اﺣﺘﺮاﻣﻲ ﻛﮫ در آن زﻣﺎن ﺑﺮاي ﺧﺎﻧﻮاده ﮔﺬاﺷﺘﮫ ﺷﺪه ﺑﻮد‪،‬‬
‫در ﺗﻤﺎم ﻗﺮون وﺳﻄﻲ و ﻗﺮون ﺟﺪﯾﺪ‪ ،‬در اروﭘﺎ ﻣﺮاﻋﺎت ﻣﻲﺷﺪ؛ ﭼﻮن اﻧﻘﻼب ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻣﻌﺎﺻﺮ آﻏﺎز ﺷﺪ‪،‬‬
‫ﻣﻘﺎم ﺧﺎﻧﻮاده ﻧﯿﺰ ﻣﺘﺰﻟﺰل ﮔﺮدﯾﺪ و اﻧﺤﻄﺎط ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ﺧﺎﻧﻮادة ﻋﺒﺮاﻧﻲ‪ ،‬ﻛﮫ در آن ﺗﺴﻠﻂ ﺑﺎ ﭘﺪر ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﻮد‪،‬‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن اﻗﺘﺼﺎدي و ﺳﯿﺎﺳﻲ وﺳﯿﻌﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺗﺸﻜﯿﻞ ﻣﻲﺷﺪ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﻣﺮد زﻧﺪار ﺧﺎﻧﻮاده‪ ،‬و زﻧﺎن و‬

‫‪yah‬‬
‫ﻓﺮزﻧﺪان اﯾﺸﺎن‪ ،‬و ﻏﻼﻣﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﻣﻤﻜﻦ ﺑﻮد در اﺧﺘﯿﺎر ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻓﺎﯾﺪة اﻗﺘﺼﺎدي اﯾﻦ اﺟﺘﻤﺎع ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ‬
‫آن ﺑﻮد ﻛﮫ ﻣﺠﻤﻮع آﻧﮭﺎ ﺑﺮ ﻛﺎﺷﺘﻦ زﻣﯿﻦ و ﺑﮭﺮهﺑﺮداري از آن ﺗﻮاﻧﺎﯾﻲ ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ وﻟﻲ ارزش ﺳﯿﺎﺳﻲ‬
‫آن در اﯾﻦ ﺑﻮد ﻛﮫ ﻧﻈﻢ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ اﺳﺘﻮاري ﺑﺮﻗﺮار ﻣﻲﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ ﻧﻈﻢ‪ ،‬ﺟﺰ در ھﻨﮕﺎم ﺟﻨﮓ‪،‬‬
‫ﺿﺮورﺗﻲ ﺑﺮاي ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻮدن دﺳﺘﮕﺎه دوﻟﺖ و ﺣﻜﻮﻣﺖ‬

‫ﻣﻲرﺳﯿﺪ‪ .‬ﻗﺪرت ﭘﺪر در ﺧﺎﻧﻮاده ﻋﻤﻼ ﻧﺎﻣﺤﺪود ﺑﻮد؛ زﻣﯿﻦ ﺗﻨﮭﺎ ﺑﮫ او ﺗﻌﻠﻖ داﺷﺖ‪ ،‬و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ زﻧﺪه ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻓﺮﻣﺎن او ﮔﺮدن ﻧﮭﻨﺪ؛ در واﻗﻊ ﺧﻮد وي ﻋﻨﻮان دوﻟﺖ و ﺣﻜﻮﻣﺖ را‬
‫@‪h‬‬
‫داﺷﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻓﻘﯿﺮ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ دﺧﺘﺮان ﺧﻮد را‪ ،‬ﭘﯿﺶ از ﺑﻠﻮغ‪ ،‬ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﻛﻨﯿﺰ ﺑﻔﺮوﺷﺪ و‪ ،‬ﺑﺎ آﻧﻜﮫ در‬
‫اﻣﺮ ﺷﻮھﺮ دادن دﺧﺘﺮان ﮔﺎھﻲ ﺧﺮﺳﻨﺪي اﯾﺸﺎن را ﻧﯿﺰ ﺟﻠﺐ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺣﻖ داﺷﺖ ﺑﺪون ﺟﻠﺐ‬
‫رﺿﺎي آﻧﺎن ﺑﮫ ھﺮ ﻛﺲ ﺑﺨﻮاھﺪ ﺷﻮھﺮﺷﺎن دھﺪ‪ .‬در ﻣﯿﺎن اﯾﺸﺎن ﭼﻨﺎن ﺷﺎﯾﻊ ﺑﻮد ﻛﮫ ﭘﺴﺮ ﻧﺘﺎج ﺑﯿﻀﺔ‬
‫راﺳﺖ‪ ،‬و دﺧﺘﺮ ﻧﺘﺎج ﺑﯿﻀﺔ ﭼﭗ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﯿﻀﺔ ﭼﭗ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ و ﺿﻌﯿﻔﺘﺮ از ﺑﯿﻀﺔ راﺳﺖ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬در اﺑﺘﺪا ﻣﺮدي ﻛﮫ زن ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ ﺑﮫ ﺧﺎﻧﺔ زن ﺧﻮد اﻧﺘﻘﺎل ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬و ﺑﺮ وي ﻻزم ﺑﻮد »ﭘﺪر و‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﺎدر را رھﺎ ﻛﻨﺪ و ﺑﮫ ﻗﺒﯿﻠﺔ زن ﺧﻮﯾﺶ ﺑﭙﯿﻮﻧﺪد«‪ ،‬وﻟﻲ ﭘﺲ از آﻧﻜﮫ دﺳﺘﮕﺎه ﺳﻠﻄﻨﺖ درﺳﺖ ﺷﺪ اﯾﻦ ﻋﺎدت‬
‫ﻧﯿﺰ رﻓﺘﮫ رﻓﺘﮫ از ﻣﯿﺎن ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮﻣﺎن ﯾﮭﻮه ﺑﮫ زن ﺷﻮھﺮدار ﭼﻨﯿﻦ ﺑﻮد‪» :‬ﭼﺸﻤﺖ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮫ ﺷﻮھﺮت‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و او ﺑﺮ ﺗﻮ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺧﻮاھﺪ ﻛﺮد‪ «.‬ﺑﺎ وﺟﻮد آﻧﻜﮫ‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ رﺳﻤﻲ و ﺗﺸﺮﯾﻔﺎﺗﻲ‪ ،‬زن در زﯾﺮ ﻓﺮﻣﺎن‬
‫ﻣﺮد ﺑﻮد‪ ،‬اﻗﺘﺪار و اﺣﺘﺮام ﻓﺮاوان داﺷﺖ؛ در ﺗﺎرﯾﺦ ﯾﮭﻮد ﻧﺎم زﻧﮭﺎﯾﻲ ھﻤﭽﻮن ﺳﺎرا‪ ،‬راﺣﯿﻞ‪ ،‬ﻣﺮﯾﻢ‪ ،‬و‬
‫اﺳﺘﺮ ﺟﻠﺐ ﺗﻮﺟﮫ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬دﺑﻮره‪ ،‬زﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل از ﻗﻀﺎت ﺑﻨﻲاﺳﺮاﺋﯿﻞ ﺑﻮد‪ ،‬و ﺣﻠﺪه زن‬
‫دﯾﮕﺮي اﺳﺖ ﻛﮫ ﯾﻮﺷﯿﺎ‪ ،‬درﺑﺎرة ﻛﺘﺎﺑﻲ ﻛﮭﻨﮫ ﻛﮫ در ھﯿﻜﻞ ﯾﺎﻓﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ وي ﻣﺸﻮرت ﻛﺮد‪ .‬زﻧﻲ ﻛﮫ ﭼﻨﺪ‬
‫‪set‬‬

‫ﻓﺮزﻧﺪ ﻣﻲآورد ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﻮد ﻛﮫ ﻣﻘﺎم و اﺣﺘﺮاﻣﻲ ﭘﯿﺪا ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﮫ ﻣﻠﺖ ﻛﻮﭼﻚ ﯾﮭﻮد ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ آرزوي آن‬
‫داﺷﺖ ﻛﮫ ﻋﺪد اﻓﺮادش اﻓﺰاﯾﺶ ﭘﯿﺪا ﻛﻨﺪ؛ ھﻤﺎن ﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ اﻣﺮوز در اﺳﺮاﺋﯿﻞ اﺣﺴﺎس ﺧﻄﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬در‬
‫آن زﻣﺎن ﻧﯿﺰ ﻗﻮم ﯾﮭﻮد از اﻗﻮاﻣﻲ ﻛﮫ دور ﺗﺎ دور آﻧﺎن را ﻓﺮاﮔﺮﻓﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ ﻣﻲﺗﺮﺳﯿﺪﻧﺪ و اﺣﺴﺎس ﺧﻄﺮ‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﮭﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﮫ ﻣﺎدري اﺣﺘﺮام ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ و ﻋﺰوﺑﺖ را ﺧﻄﺎ و ﮔﻨﺎھﻲ ﺗﺼﻮر‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ از ﺑﯿﺴﺖ ﺳﺎﻟﮕﻲ ازدواج را اﺟﺒﺎري ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و از اﯾﻦ ﻗﺎﻋﺪه ﺣﺘﻲ ﻛﺎھﻨﺎن را ﻧﯿﺰ ﻣﺴﺘﺜﻨﺎ‬
‫‪an‬‬

‫ﻧﻤﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ﺑﮫ دﺧﺘﺮان ﺑﯿﺸﻮھﺮي ﻛﮫ در ﺳﺎﻟﮭﺎي ازدواج ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﮫ زﻧﺎن ﻧﺎزا‪ ،‬ﺑﮫ ﭼﺸﻢ ﺣﻘﺎرت‬
‫ﻣﻲﻧﮕﺮﯾﺴﺘﻨﺪ؛ ﺑﭽﮫ اﻧﺪاﺧﺘﻦ و ﻓﺮزﻧﺪ ﻛﺸﺘﻦ و راھﮭﺎي دﯾﮕﺮ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﻓﺮاوان ﺷﺪن ﻧﺴﻞ را از اﻋﻤﺎل‬
‫ﻧﻔﺮتاﻧﮕﯿﺰ ﻛﺎﻓﺮاﻧﻲ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﮔﻨﺪﺷﺎن ﺑﯿﻨﻲ ﭘﺮوردﮔﺎر را آزار ﻣﻲدھﺪ‪» .‬و اﻣﺎ راﺣﯿﻞ‪ ،‬ﭼﻮن دﯾﺪ ﻛﮫ‬
‫ﺑﺮاي ﯾﻌﻘﻮب اوﻻدي ﻧﺰاﯾﯿﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ﺧﻮاھﺮ ﺧﻮد ﺣﺴﺪ ﺑﺮد و ﺑﮫ ﯾﻌﻘﻮب ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﺴﺮان ﺑﮫ ﻣﻦ ﺑﺪه‪ ،‬و اﻻ‬
‫‪pym‬‬

‫ﻣﻲﻣﯿﺮم‪ «.‬زن ﻛﺎﻣﻞ زﻧﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ در ﺧﺎﻧﮫ و اﻃﺮاف آن ﻛﺎر ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬و ﺟﺰ ﺑﮫ ﺷﻮھﺮ و‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ ﺑﮫ ﭼﯿﺰي ﻧﻤﻲاﻧﺪﯾﺸﯿﺪ‪ .‬در ﻛﺘﺎب اﻣﺜﺎل ﺳﻠﯿﻤﺎن )ﺑﺎب آﺧﺮ( ﺗﻮﺻﯿﻔﻲ از زن ﻛﻤﺎل ﻣﻄﻠﻮب ﻣﺮد‬
‫ﺑﮫ اﯾﻦ ﺻﻮرت آﻣﺪه اﺳﺖ‪:‬‬

‫‪.co‬‬
‫… زن ﺻﺎﻟﺤﮫ را ﻛﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﭘﯿﺪا ﺗﻮاﻧﺪ ﻛﺮد؟ ﻗﯿﻤﺖ او از ﻟﻌﻠﮭﺎ ﮔﺮاﻧﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬دل ﺷﻮھﺮش ﺑﺮ او اﻋﺘﻤﺎد‬
‫دارد و ﻣﺤﺘﺎج ﻣﻨﻔﻌﺖ ﻧﺨﻮاھﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮاﯾﺶ ﺗﻤﺎﻣﻲ روزھﺎي ﻋﻤﺮ ﺧﻮد ﺧﻮﺑﻲ ﺧﻮاھﺪ ﻛﺮد و ﻧﮫ ﺑﺪي‪ .‬ﭘﺸﻢ‬
‫و ﻛﺘﺎن را ﻣﻲﺟﻮﯾﺪ و ﺑﮫ دﺳﺘﮭﺎي ﺧﻮد ﺑﺎ رﻏﺒﺖ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬او ﻣﺜﻞ ﻛﺸﺘﯿﮭﺎي ﺗﺠﺎر اﺳﺖ؛ ﺧﻮراك ﺧﻮد‬
‫را از دور ﻣﻲآورد‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﮫ ھﻨﻮز ﺷﺐ اﺳﺖ ﺑﺮﻣﻲﺧﯿﺰد و ﺑﮫ اھﻞ ﺧﺎﻧﮫاش ﺧﻮراك و ﺑﮫ ﻛﻨﯿﺰاﻧﺶ‬
‫ﺣﺼﺔ اﯾﺸﺎن را ﻣﻲدھﺪ‪ .‬درﺑﺎرة ﻣﺰرﻋﮫ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻓﻜﺮ ﻛﺮده آن را ﻣﻲﺧﺮد‪ ،‬و از ﻛﺴﺐ دﺳﺘﮭﺎي ﺧﻮد ﺗﺎﻛﺴﺘﺎن ﻏﺮس ﻣﻲﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﻛﻤﺮ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻗﻮت ﻣﻲﺑﻨﺪد‬
‫و ﺑﺎزوھﺎي ﺧﻮﯾﺶ را ﻗﻮي ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﺗﺠﺎرت ﺧﻮد را ﻣﻲﺑﯿﻨﺪ ﻛﮫ ﻧﯿﻜﻮﺳﺖ‪ ،‬ﭼﺮاﻏﺶ در ﺷﺐ ﺧﺎﻣﻮش‬
‫ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬دﺳﺘﮭﺎي ﺧﻮد را ﺑﮫ دوك دراز ﻣﻲﻛﻨﺪ و اﻧﮕﺸﺘﮭﺎﯾﺶ ﭼﺮخ را ﻣﻲﮔﯿﺮد‪ .‬ﻛﻔﮭﺎي ﺧﻮد را ﺑﺮاي‬
‫ﻓﻘﯿﺮان ﻣﺒﺴﻮط ﻣﻲﺳﺎزد و دﺳﺘﮭﺎي ﺧﻮﯾﺶ را ﺑﺮاي ﻣﺴﻜﯿﻨﺎن دراز ﻣﻲﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﺑﮫ ﺟﮭﺖ اھﻞ ﺧﺎﻧﮫاش از‬

‫‪yah‬‬
‫ﺑﺮف ﻧﻤﻲﺗﺮﺳﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﻛﮫ ﺟﻤﯿﻊ اھﻞ ﺧﺎﻧﺔ او ﺑﮫ اﻃﻠﺲ ﻣﻠﺒﺲ ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺧﻮد اﺳﺒﺎﺑﮭﺎي زﯾﻨﺖ ﻣﻲﺳﺎزد‪.‬‬
‫ﻟﺒﺎﺳﺶ از ﻛﺘﺎن ﻧﺎزك و ارﻏﻮاﻧﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺷﻮھﺮش در درﺑﺎرھﺎ ﻣﻌﺮوف ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و در ﻣﯿﺎن ﻣﺸﺎﯾﺦ‬
‫وﻻﯾﺖ ﻣﻲﻧﺸﯿﻨﺪ‪ .‬ﺟﺎﻣﮫھﺎي ﻛﺘﺎن ﺳﺎﺧﺘﮫ‪ ،‬آﻧﮭﺎ را ﻣﻲﻓﺮوﺷﺪ‪ ،‬و ﻛﻤﺮﺑﻨﺪھﺎ ﺑﮫ ﺗﺎﺟﺮان ﻣﻲدھﺪ‪ .‬ﻗﻮت و‬
‫ﻋﺰت ﻟﺒﺎس اوﺳﺖ‪ ،‬و درﺑﺎرة وﻗﺖ آﯾﻨﺪه ﻣﻲﺧﻨﺪد‪ .‬دھﺎن ﺧﻮد را ﺑﮫ ﺣﻜﻤﺖ ﻣﻲﮔﺸﺎﯾﺪ‪ ،‬و ﺗﻌﻠﯿﻢ ﻣﺤﺒﺖآﻣﯿﺰ‬
‫ﺑﺮ زﺑﺎن وي اﺳﺖ‪ .‬ﺑﮫ رﻓﺘﺎر اھﻞ ﺧﺎﻧﺔ ﺧﻮد ﻣﺘﻮﺟﮫ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬و ﺧﻮراك ﻛﺎھﻠﻲ ﻧﻤﻲﺧﻮرد‪ .‬ﭘﺴﺮاﻧﺶ‬
‫ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﮫ او را ﺧﻮش ﺣﺎل ﻣﻲﮔﻮﯾﻨﺪ و ﺷﻮھﺮش ﻧﯿﺰ او را ﻣﻲﺳﺘﺎﯾﺪ… وي را از ﺛﻤﺮة دﺳﺘﮭﺎﯾﺶ ﺑﺪھﯿﺪ‪.‬‬
‫@‪h‬‬ ‫و اﻋﻤﺎﻟﺶ او را ﻧﺰد دروازهھﺎ ﺑﺴﺘﺎﯾﺪ‪.‬‬

‫در ﻓﺮﻣﺎن ﺷﺸﻢ از ﻛﻤﺎل ﻣﻄﻠﻮﺑﻲ ﺳﺨﻦ ﻣﻲرود ﻛﮫ دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﻦ ﺑﮫ آن ﺑﺴﯿﺎر دﺷﻮار اﺳﺖ؛ در ھﯿﭻ ﻛﺘﺎب‬
‫دﯾﮕﺮ ﺑﮫ اﻧﺪازة اﺳﻔﺎر ﻋﮭﺪ ﻗﺪﯾﻢ از آن ھﻤﮫ آدﻣﻜﺸﻲ ﮔﻔﺘﮕﻮ ﻧﻤﻲﺷﻮد؛ در ھﻤﺔ ﻓﺼﻮل آن‪ ،‬ﯾﺎ از ﻛﺸﺘﻦ‬
‫ﺑﺤﺚ ﻣﻲﺷﻮد ﯾﺎ از ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺜﻠﻲ ﻛﮫ ﺟﺒﺮان ﻛﺸﺘﮫھﺎ را ﺑﻜﻨﺪ‪ .‬ﻛﺸﻤﻜﺶ داﺋﻤﻲ ﻣﯿﺎن اﺳﺒﺎط‪ ،‬اﺧﺘﻼﻓﺎت ﺣﺰﺑﻲ‪،‬‬
‫و ﻋﺎدت اﻧﺘﻘﺎم ﺧﻮن ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﯿﺮاﺛﻲ‪ ،‬ھﻤﮫ‪ ،‬ازﻋﻮاﻣﻠﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ ﯾﻜﻨﻮاﺧﺘﻲ دورهھﺎي ﺻﻠﺢ ﻧﺎدر و ﻛﻮﺗﺎه را‬
‫‪are‬‬

‫در ھﻢ ﻣﻲﺷﻜﺴﺖ‪ .‬اﻧﺒﯿﺎي ﺑﻨﻲاﺳﺮاﺋﯿﻞ‪ ،‬ﺑﺎ آﻧﻜﮫ در ﮔﻔﺘﮫھﺎ و ﺷﻌﺮھﺎي ﺧﻮد ﮔﺎوآھﻦ و داس را ﺳﺘﻮدهاﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺧﻮد از ﻣﺒﻠﻐﺎن ﺻﻠﺢ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻧﻤﻲروﻧﺪ؛ ﻛﺎھﻨﺎن‪ -‬اﮔﺮ ﺑﮫ آﻧﭽﮫ آﻧﺎن در ﺧﻄﺎﺑﮫھﺎي ﺧﻮد از ﻗﻮل ﯾﮭﻮه ﻧﻘﻞ‬
‫ﻛﺮدهاﻧﺪ ﺑﺎور داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﯿﻢ‪ -‬ھﻤﺎن اﻧﺪازه ﻛﮫ ﺑﮫ اﻧﺪرز دادن ﻋﻼﻗﮫﻣﻨﺪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﺟﻨﮓ و ﺧﻮﻧﺮﯾﺰي ﻧﯿﺰ‬
‫ﺣﺮﯾﺺ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬از ﻣﯿﺎن ﻧﻮزده ﭘﺎدﺷﺎه اﺳﺮاﺋﯿﻞ‪ ،‬ھﺸﺖ ﻧﻔﺮ آﻧﮭﺎ ﻛﺸﺘﮫ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻋﺎدت ﺑﺮ آن ﺟﺎري ﺑﻮد ﻛﮫ‬
‫ﺷﮭﺮھﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺗﺴﺨﯿﺮ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ وﯾﺮان ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و ھﻤﺔ ﻣﺮدان آﻧﺠﺎ را از دم ﺷﻤﺸﯿﺮ ﺑﮕﺬراﻧﻨﺪ‪ ،‬و ﭼﻨﺎن زﻣﯿﻦ‬
‫‪set‬‬

‫را ﺗﺒﺎه ﺳﺎزﻧﺪ ﻛﮫ‪ ،‬ﺟﺰ ﭘﺲ از ﮔﺬﺷﺘﻦ زﻣﺎن درازي‪ ،‬ﺷﺎﯾﺴﺘﺔ ﻛﺸﺖ و زرع ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬و در اﯾﻦ ﻛﺎر ﺑﺎ دﯾﮕﺮ‬
‫ﻣﺮدم زﻣﺎﻧﮭﺎي ﮔﺬﺷﺘﮫ ﺷﺮﯾﻚ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ﺷﻤﺎرة ﻛﺸﺘﮕﺎن‪ ،‬ﻛﮫ از ﮔﻔﺘﮫھﺎي اﯾﺸﺎن ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﻲآﯾﺪ‪ ،‬ﺧﺎﻟﻲ‬
‫از ﻣﺒﺎﻟﻐﮫ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﮫ ﻣﻌﻘﻮل ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﺪون داﺷﺘﻦ ﺳﺎز و ﺑﺮگ ﺟﺪﯾﺪ ﺟﻨﮓ‪» ،‬ﺑﻨﻲاﺳﺮاﺋﯿﻞ ﺻﺪ ھﺰار‬
‫ﭘﯿﺎدة آراﻣﯿﺎن را در ﯾﻚ روز« ﻛﺸﺘﮫ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﻲاﺳﺮاﺋﯿﻞ ﭼﻨﺎن ﻣﻌﻘﺘﺪ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ اﻣﺖ ﺑﺮﮔﺰﯾﺪة ﺧﺪا ھﺴﺘﻨﺪ؛‬
‫اﯾﻦ‪ ،‬ﺧﻮد ﺳﺒﺐ زﯾﺎد ﺷﺪن ﻏﺮور و ﻧﺨﻮﺗﻲ ﻣﻲﺷﺪ ﻛﮫ ﻃﺒﯿﻌﺘﺎً در ﻣﺮدﻣﻲ‬
‫‪an‬‬

‫ﺑﺮﮔﺰﯾﺪﮔﻲ ﺑﺎﻋﺚ آن ﺑﻮد ﻛﮫ‪ ،‬ھﺮ ﭼﮫ ﺑﯿﺸﺘﺮ‪ ،‬از ازدواج ﺑﺎ دﯾﮕﺮ اﻗﻮام داﻣﻦ ﻓﺮو ﭼﯿﻨﻨﺪ و از ﻟﺤﺎظ ﻓﻜﺮي‬
‫و ﻓﺮھﻨﮕﻲ از دﯾﮕﺮان دور ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬و ﺧﻮد را از ﺟﺮﯾﺎﻧﮭﺎي ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﻛﻨﺎر ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ؛ اﯾﻦ‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬اﻣﺮي‬
‫اﺳﺖ ﻛﮫ اﺧﻼف اﯾﺸﺎن‪ ،‬در زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬در ﺻﺪد ﺟﺒﺮان آن ﺑﺮآﻣﺪهاﻧﺪ‪ .‬وﻟﻲ اﯾﻦ را ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ ﺗﺎ ﺣﺪ‬
‫‪pym‬‬

‫زﯾﺎدي واﺟﺪ ﻓﻀﺎﯾﻞ واﺑﺴﺘﮫ ﺑﮫ ﺻﻔﺎت ﻗﻮﻣﻲ ﺧﻮﯾﺶ ﺑﻮدﻧﺪ‪ :‬ﻋﻠﺖ ﺳﺨﺘﻲ و ﺧﺸﻮﻧﺖ ﻗﻮم ﯾﮭﻮد ﻓﺮاواﻧﻲ‬
‫ﻧﯿﺮوي ﺣﯿﺎت در ﻧﺰد اﯾﺸﺎن ﺑﻮد؛ ﮔﻮﺷﮫﮔﯿﺮي آﻧﺎن از ﺗﻘﻮاي ﻓﺮاوان ﺳﺮﭼﺸﻤﮫ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ؛ ﻣﯿﻞ ﺷﺪﯾﺪي ﻛﮫ‬
‫ﺑﮫ ﻛﺸﻤﻜﺶ و ﻛﺞﺧﻠﻘﻲ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدادﻧﺪ از اﯾﻦ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﻲاﻧﺪازه ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬و ھﻤﯿﻦ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﺳﺒﺐ‬
 ‫‪m‬‬
‫آن ﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﮔﻨﺠﯿﻨﺔ ادﺑﻲ را در ﺧﺎور ﻧﺰدﯾﻚ از ﺧﻮد ﺑﮫ ﯾﺎدﮔﺎر ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪ .‬ھﻤﯿﻦ ﺗﻜﺒﺮ و ﻏﺮور و‬
‫ﻧﮋادي ﺑﮭﺘﺮﯾﻦ ﺗﻜﯿﮫﮔﺎه ﺷﺠﺎﻋﺖ اﯾﺸﺎن‪ ،‬در ﻃﻮل ﻗﺮﻧﮭﺎي ﻣﺘﻤﺎدي ﺷﻜﻨﺠﮫ دﯾﺪن و ﺑﯿﭽﺎرﮔﻲ‪ ،‬ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫آري‪ ،‬آدﻣﻲ ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ ﭼﻨﺎن ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ اوﺿﺎع و اﺣﻮال ﺑﺮ آن ﮔﻮﻧﮫ ﺑﻮدن ﻧﺎﭼﺎرش ﻣﻲﺳﺎزد‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫در ﻓﺮﻣﺎن ھﻔﺘﻢ‪ ،‬ازدواج ﺑﮫ ﻋﻨﻮان اﺳﺎس ﺧﺎﻧﻮاده ﺷﻨﺎﺧﺘﮫ ﻣﻲﺷﻮد‪ -‬ھﻤﺎنﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ ﻓﺮﻣﺎن ﭘﻨﺠﻢ ﺧﺎﻧﻮاده را‬
‫اﺳﺎس اﺟﺘﻤﺎع ﺷﻨﺎﺧﺘﮫ ﺑﻮد‪ -‬و دﯾﻦ را ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﻛﮫ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﮫ ﯾﺎري ازدواج و ھﻮاداري از آن وا‬
‫ﻣﻲدارد؛ از رواﺑﻂ ﺟﻨﺴﻲ ﭘﯿﺶ از ازدواج ﺳﺨﻨﻲ ﺑﮫ ﻣﯿﺎن ﻧﻤﻲآﯾﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﻗﺎﻋﺪهھﺎ و ﻣﻘﺮراﺗﻲ ﻣﻲﮔﺬارد ﻛﮫ‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮ آﻧﮭﺎ دﺧﺘﺮ ﺑﺎﯾﺪ‪ ،‬در روز ازدواج‪ ،‬دوﺷﯿﺰﮔﻲ ﺧﻮد را اﺛﺒﺎت ﻛﻨﺪ‪ ،‬وﮔﺮﻧﮫ او را ﺳﻨﮕﺴﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ‬

‫‪oo‬‬
‫ﺑﻤﯿﺮد‪ .‬ﺑﺎوﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬ﻋﻤﻞ زﻧﺎ در ﻣﯿﺎن ﻗﻮم ﯾﮭﻮد اﻧﺘﺸﺎر داﺷﺖ؛ ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ ﻇﺎھﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ از وﯾﺮاﻧﻲ ﺳﺪوم‬
‫و ﻋﻤﻮره ﻧﯿﺰ آن ﻗﻮم از ﻋﻤﻞ ﻟﻮاط دﺳﺖ ﻧﻜﺸﯿﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﻗﺎﻧﻮن و ﺷﺮﯾﻌﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮ آﻧﭽﮫ ﻇﺎھﺮ اﺳﺖ‪ ،‬از‬
‫ھﻤﺨﻮاﺑﮕﻲ ﺑﺎ زﻧﺎن ﺑﺪﻛﺎر ﺑﯿﮕﺎﻧﮫ ﻣﻨﻌﻲ ﻧﺪاﺷﺘﮫ‪ ،‬زﻧﺎن ﺳﻮري و ﻣﻮآﺑﻲ و ﻣﺪﯾﻨﻲ و دﯾﮕﺮ »زﻧﺎن ﺑﯿﮕﺎﻧﮫ«‪،‬‬
‫در ﺳﺮاﺳﺮ راھﮭﺎي ﺑﺰرگ‪ ،‬در ﻛﻮھﮭﺎ ﯾﺎ زﯾﺮ ﭼﺎدرھﺎ ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ و ﻛﺎر ﭘﯿﻠﮫوري و روﺳﭙﯿﮕﺮي‪،‬‬

‫‪yah‬‬
‫ھﺮ دو‪ ،‬را ﺑﺎ ھﻢ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدادﻧﺪ‪ .‬ﺳﻠﯿﻤﺎن در اﯾﻦ ﻗﺒﯿﻞ ﻛﺎرھﺎ زﯾﺎد ﺳﺨﺘﮕﯿﺮي ﻧﻤﻲﻛﺮد‪ ،‬و ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ‪،‬‬
‫در ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻛﮫ از آﻣﺪن اﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ زﻧﺎن ﺑﮫ اورﺷﻠﯿﻢ ﺟﻠﻮ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺗﺴﮭﯿﻼﺗﻲ ﻗﺎﺋﻞ ﺷﺪ‪ ،‬و ﻋﺪد آﻧﺎن در اﯾﻦ‬
‫ﺷﮭﺮ رو ﺑﮫ اﻓﺰاﯾﺶ رﻓﺖ‪ ،‬و ﻛﺎر ﺑﮫ ﺟﺎﯾﻲ رﺳﯿﺪ ﻛﮫ ﺧﻮد ھﯿﻜﻞ اورﺷﻠﯿﻢ‪ ،‬در زﻣﺎن ﻣﻜﺎﺑﯿﺎن‪ ،‬ﺑﮫ ﺻﻮرت‬
‫ﻓﺎﺣﺸﮫﺧﺎﻧﮫاي درآﻣﺪ و ﻣﺎﯾﺔ ﺧﺸﻢ و ﺷﻜﺎﯾﺖ ﯾﻜﻲ از ﻣﺼﻠﺤﺎن زﻣﺎن ﺷﺪ‪.‬‬

‫اﻟﺒﺘﮫ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻋﺸﻘﻲ ﻧﺎدر ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﭼﮫ ﻣﯿﺎن دو ﺟﻨﺲ ﺗﻤﺎﯾﻞ ﻓﺮاواﻧﻲ وﺟﻮدداﺷﺖ؛ »ﯾﻌﻘﻮب ﺑﺮاي راﺣﯿﻞ ھﻔﺖ‬
‫ﺳﺎل ﺧﺪﻣﺖ ﻛﺮد‪ ،‬و ﺑﮫ ﺳﺒﺐ ﻣﺤﺒﺘﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ وي داﺷﺖ در ﻧﻈﺮش روزي ﭼﻨﺪ ﻧﻤﻮد«؛ ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ‬
‫@‪h‬‬
‫داﻧﺴﺖ ﻛﮫ ﻋﺸﻖ و ﻣﺤﺒﺖ در اﻣﺮ ازدواج و اﻧﺘﺨﺎب ھﻤﺴﺮ دﺧﺎﻟﺖ ﭼﻨﺪاﻧﻲ ﻧﺪاﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﯿﺶ از اﺳﺎرت‬
‫ﺑﻨﻲاﺳﺮاﺋﯿﻞ‪ ،‬اﻣﺮ زﻧﺎﺷﻮﯾﻲ ﺟﻨﺒﺔ ﻋﺮﻓﻲ و ﻣﺪﻧﻲ ﺻﺮف داﺷﺖ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ واﻟﺪﯾﻦ ﻋﺮوس و داﻣﺎد ﯾﺎ‬
‫داﻣﺎد و ﭘﺪر ﻋﺮوس ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ .‬در اﺳﻔﺎر ﻋﮭﺪ ﻗﺪﯾﻢ ﺷﻮاھﺪي اﺳﺖ ﻛﮫ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دھﺪ ﻛﮫ ﺑﺎ‬
‫اﺳﯿﺮان ھﻢ ازداوج ﻣﻲﻛﺮدهاﻧﺪ؛ ﯾﮭﻮه ھﻤﺴﺮي ﺑﺎ زﻧﺎن اﺳﯿﺮ ﺷﺪه در ﺟﻨﮕﮭﺎ را ﺟﺎﯾﺰ ﻣﻲداﻧﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﺷﻤﺎرة‬
‫زﻧﺎن ﻛﺎھﺶ ﯾﺎﻓﺖ‪،‬‬
‫‪are‬‬

‫دﺧﺘﺮان ﺷﯿﻠﻮه ﺑﯿﺮون آﯾﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ رﻗﺺ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن رﻗﺺ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬آﻧﮕﺎه از ﺗﺎﻛﺴﺘﺎﻧﮭﺎ در آﯾﯿﺪ و‪ ،‬از دﺧﺘﺮان‬
‫ﺷﯿﻠﻮه‪ ،‬ھﺮ ﻛﺲ زن ﺧﻮد را رﺑﻮده ﺑﮫ زﻣﯿﻦ ﺑﻨﯿﺎﻣﯿﻦ ﺑﺮود‪ «.‬وﻟﻲ اﯾﻦ ﻛﺎر ﯾﻚ ﻋﻤﻞ اﺳﺘﺜﻨﺎﯾﻲ ﺑﻮد؛ ﺳﻨﺖ‬
‫ﻣﺘﻌﺎرف آن ﺑﻮد ﻛﮫ زﻧﺎﺷﻮﯾﻲ از ﻃﺮﯾﻖ ﺧﺮﯾﺪ و ﻓﺮوش ﺻﻮرت ﮔﯿﺮد؛ ﯾﻌﻘﻮب ﻟﯿﺌﮫ و راﺣﯿﻞ را ﺑﺎ ﻛﺎر‬
‫ﺧﻮﯾﺶ ﺧﺮﯾﺪاري ﻛﺮد‪ ،‬و ﺑﻮﻋﺰ ﻧﯿﺰ ﺑﺎ دﺳﺘﺮﻧﺞ ﺧﻮﯾﺶ روت زﯾﺒﺎ را ﺑﮫ ﭼﻨﮓ آورد‪ .‬ھﻮﺷﻊ ﻧﺒﻲ ﺳﺨﺖ از‬
‫آن ﭘﺸﯿﻤﺎن ﺑﻮد ﻛﮫ ﭼﺮا ھﻤﺴﺮ ﺧﻮد را ﭘﻨﺠﺎه ﺷﻜﻞ ﺧﺮﯾﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﻋﺒﺮاﻧﯿﺎن ﺑﮫ زن ھﻤﺴﺮ ﻣﻲدادﻧﺪ‬
‫‪set‬‬

‫ﺑﻠﮭﮫ ﺑﻮد ﻛﮫ ﻣﻌﻨﻲ »ﻣﻤﻠﻮك« دارد‪ .‬ﭘﺪر ﻋﺮوس‪ ،‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﮭﺮي ﻛﮫ ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﺑﮭﺎي دﺧﺘﺮ ﺧﻮد درﯾﺎﻓﺖ‬
‫ﻣﻲداﺷﺖ‪ ،‬او را ﺑﮫ داﻣﺎد واﮔﺬار ﻣﻲﻛﺮد؛ اﯾﻦ‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺮاي از ﻣﯿﺎن ﺑﺮدن ﻓﺎﺻﻠﮫاي ﻛﮫ ﻣﯿﺎن ﺑﻠﻮغ ﺟﻨﺴﻲ‬
‫و ﺑﻠﻮغ اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ وﺟﻮد ﭘﯿﺪا ﻛﻨﺪ و اﺳﺒﺎب ﺧﺮاﺑﻲ اﺟﺘﻤﺎع ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬وﺳﯿﻠﺔ ﺑﺴﯿﺎر‬
‫ﺳﻮدﻣﻨﺪي ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫اﮔﺮ ﻣﺮد ﺗﻮاﻧﮕﺮ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﭼﻨﺪ زن ﺑﺮاي ﺧﻮد اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﺪ‪ ،‬و اﮔﺮ زن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎرا ﻧﺎزا ﺑﻮد ﺑﮫ‬
‫ﺷﻮھﺮ ﺧﻮﯾﺶ اﺟﺎزه ﻣﻲداد ﺗﺎ ﺑﺮاي ﺧﻮد ھﻤﺨﻮاﺑﮫاي ﺑﺮﮔﺰﯾﻨﺪ؛ از ھﻤﺔ اﯾﻦ آداب و ﺳﻨﻦ‪ ،‬ﻣﻘﺼﻮد آن ﺑﻮد‬
‫ﻛﮫ ﻧﺴﻞ زﯾﺎد ﺷﻮد‪ .‬ﻗﺎﻋﺪه ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﮫ‪ ،‬ﭘﺲ از آﻧﻜﮫ ﻟﯿﺌﮫ و راﺣﯿﻞ آن اﻧﺪازه ﻛﮫ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﺮاي ﯾﻌﻘﻮب‬
‫ﻓﺮزﻧﺪ زادﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻨﯿﺰﻛﺎن ﺧﻮد را ﺑﮫ وي ﺑﺒﺨﺸﻨﺪ ﺗﺎ از آﻧﺎن ﻧﯿﺰ ﻓﺮزﻧﺪاﻧﻲ ﺑﺮاي وي ﭘﯿﺪا ﺷﻮد‪ .‬ﺑﮫ زن اﺟﺎزه‬
‫‪pym‬‬

‫داده ﻧﻤﻲﺷﺪ ﻛﮫ ﺑﯿﻜﺎر ﺑﻨﺸﯿﻨﺪ و ﻓﺮزﻧﺪي ﻧﯿﺎورد؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ‪ ،‬ﭼﻮن ﺑﺮادري ﻣﻲﻣﺮد‪ ،‬ﺑﺮ ﺑﺮادر دﯾﮕﺮ‬
‫واﺟﺐ ﺑﻮد ﻛﮫ ھﺮاﻧﺪازه ھﻢ ﻛﮫ زن داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ زن ﺑﯿﻮة ﺑﺮادر ﺧﻮد را ﺑﮫ زﻧﻲ اﺧﺘﯿﺎر ﻛﻨﺪ؛ اﮔﺮ ﻣﺮده‬
‫ﺑﺮادر ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬اﯾﻦ ﻛﺎر ﺑﺮ ﻧﺰدﯾﻜﺘﺮﯾﻦ ﺧﻮﯾﺸﺎن واﺟﺐ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﻣﺎﻟﻜﯿﺖ ﻓﺮدي‪ ،‬در اﺟﺘﻤﺎع ﯾﮭﻮدﯾﺎن‪،‬‬
 ‫‪m‬‬
‫اﺳﺎس ﺳﺎزﻣﺎن اﻗﺘﺼﺎدي را ﺗﺸﻜﯿﻞ ﻣﻲداد‪ ،‬ﺑﺮاي ھﺮ ﯾﻚ از زن و ﻣﺮد‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ زﻧﺎﺷﻮﯾﻲ‪ ،‬وﺿﻊ‬
‫ﺧﺎﺻﻲ وﺟﻮد داﺷﺖ؛ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﻲ ﻛﮫ ﻣﺮد ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﯿﺶ از ﯾﻚ زن ﺑﮕﯿﺮد‪ ،‬وﻟﻲ زن ﺗﻨﮭﺎ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﮫ ﯾﻚ‬
‫ﻣﺮد ﺑﻮد‪ .‬زﻧﺎ در ﻧﺰد آﻧﺎن ﻋﺒﺎرت از اﯾﻦ ﺑﻮد ﻛﮫ ﻣﺮدي ھﻤﺨﻮاﺑﺔ زﻧﻲ ﺷﻮد ﻛﮫ آن زن را ﻣﺮد دﯾﮕﺮي‬

‫‪.co‬‬
‫ﺧﺮﯾﺪه اﺳﺖ؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ‪ ،‬در واﻗﻊ‪ ،‬زﻧﺎ ﻋﻨﻮان ﺗﺠﺎوز ﺑﮫ ﺣﻖ ﻣﺎﻟﻜﯿﺖ داﺷﺖ‪ ،‬و زن و ﻣﺮد زﻧﺎﻛﺎر‪،‬‬
‫ھﺮ دو‪ ،‬ﺑﮫ اﻋﺪام ﻣﺤﻜﻮم ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻓﺴﻖ ﺑﺮ زن ﺑﻲﺷﻮھﺮ ﺣﺮام ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ اﮔﺮ ﻣﺮد ﻋﺰﺑﻲ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲﻛﺮد‬
‫ﻋﻨﻮان ﮔﻨﺎه ﻗﺎﺑﻞ آﻣﺮزﺷﻲ داﺷﺖ‪ .‬ﻣﺮد ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ زن ﺧﻮد را ﻃﻼق ﮔﻮﯾﺪ‪ ،‬وﻟﻲ‪ ،‬ﭘﯿﺶ از زﻣﺎن ﺗﻠﻤﻮد‪،‬‬
‫ﻃﻼق ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﺮاي زن ﺑﺴﯿﺎر دﺷﻮاري داﺷﺖ؛ ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ ﻣﺮدان از اﯾﻦ‬
‫ﺗﻔﻮﻗﻲ ﻛﮫ ﺑﺮ زن داﺷﺘﻨﺪ زﯾﺎد اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ﻣﺮد ﯾﮭﻮدي از اﯾﻦ ﻟﺤﺎظ ﺑﮫ ﺻﻮرت اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺟﻠﻮهﮔﺮ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ ﺑﮫ زن و ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﻮد ﻛﻤﺎل ﻣﺤﺒﺖ و ﻋﻼﻗﮫ را دارد‪ .‬اﮔﺮ ﭼﮫ ﭘﺎﯾﺔ زﻧﺎﺷﻮﯾﻲ ﺑﺎ ﻋﺸﻖ ﮔﺬاﺷﺘﮫ‬
‫ﻧﻤﻲﺷﺪ‪ ،‬ﻏﺎﻟﺒﺎً ﭘﺲ از زﻧﺎﺷﻮﯾﻲ ﭼﻨﯿﻦ ﻋﺸﻖ و ﻣﺤﺒﺘﻲ ﻓﺮاھﻢ ﻣﻲآﻣﺪ‪» :‬و اﺳﺤﺎق‪ ،‬رﻓﻘﮫ را ﺑﮫ ﺧﯿﻤﺔ ﻣﺎدر‬
‫ﺧﻮد ﺳﺎرا آورد و او را ﺑﮫ زﻧﻲ ﮔﺮﻓﺘﮫ‪ ،‬دل در او ﺑﺴﺖ؛ و اﺳﺤﺎق ﺑﻌﺪ از وﻓﺎت ﻣﺎدر ﺧﻮد ﺗﺴﻼ ﯾﺎﻓﺖ‪«.‬‬
‫ﺷﺎﯾﺪ در ھﯿﭻ ﺟﺎي دﻧﯿﺎ‪ ،‬ﺑﮫ اﺳﺘﺜﻨﺎي ﺷﺮق دور‪ ،‬زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺑﮫ اﯾﻦ درﺟﮫ ﺑﻠﻨﺪي‪ ،‬ﻛﮫ ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﺑﮫ‬

‫‪yah‬‬
‫آن‬

‫رﺳﯿﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺮﺳﯿﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺮﻣﺎن ھﺸﺘﻢ درﺑﺎرة ﺗﻀﻤﯿﻦ ﻣﺎﻟﻜﯿﺖ ﻓﺮدي اﺳﺖ؛ اﯾﻦ اﻣﺮ ﺑﺎ دﯾﻦ و ﺧﺎﻧﻮاده ﺳﮫ رﻛﻦ اﺳﺎﺳﻲ اﺟﺘﻤﺎع‬
‫ﻋﺒﺮي را ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎﻟﻜﯿﺖ ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﮫ زﻣﯿﻦ ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﮫ ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﺗﺎ روزﮔﺎر ﺳﻠﯿﻤﺎن ﺟﺰ‬
‫آھﻨﮕﺮي و ﻛﻮزهﮔﺮي ﺻﻨﺎﻋﺖ دﯾﮕﺮي ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ ﺧﻮد ﻛﺸﺎورزي ﻧﯿﺰ ﺗﺮﻗﻲ ﭼﻨﺪان ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬و‬
‫@‪h‬‬
‫اﻛﺜﺮﯾﺖ ﻣﺮدم ﻛﺎرﺷﺎن ﮔﻠﮫداري و ﺗﺮﺑﯿﺖ ﭼﮭﺎرﭘﺎﯾﺎن و زراﻋﺖ ﻣﻮ و زﯾﺘﻮن و اﻧﺠﯿﺮ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﯿﺸﺘﺮ در زﯾﺮ‬
‫ﭼﺎدر ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ؛ اﯾﻦ از آن ﺟﮭﺖ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﺮاي ﻛﻮچ ﻛﺮدن و در ﭼﺮاﮔﺎه ﺗﺎزه ﻓﺮود آﻣﺪن دﭼﺎر‬
‫زﺣﻤﺖ ﻧﺸﻮﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ از آﻧﻜﮫ ﺛﺮوت ﻣﺮدم زﯾﺎد ﺷﺪ و آﻧﭽﮫ ﻓﺮاھﻢ ﻣﻲآوردﻧﺪ ﺑﺮ ﻧﯿﺎزﺷﺎن ﻓﺰوﻧﻲ ﭘﯿﺪا ﻛﺮد‪،‬‬
‫در ﺧﻂ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ اﻓﺘﺎدﻧﺪ؛ ﻛﺎﻻھﺎي ﯾﮭﻮدي‪ ،‬در ﻧﺘﯿﺠﺔ زﺑﺮدﺳﺘﻲ و ﺷﻜﯿﺒﺎﯾﻲ ﺗﺎﺟﺮان ﯾﮭﻮدي‪ ،‬در‬
‫ﺑﺎزارھﺎي دﻣﺸﻖ و ﺻﻮر و ﺻﯿﺪا و اﻃﺮاف ﻣﻌﺒﺪ رواج ﻓﺮاوان ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ﺗﺎ ﭘﯿﺶ از اﯾﺎم اﺳﺎرت‪ ،‬ﭘﻮل در‬
‫ﻣﯿﺎن اﯾﺸﺎن راﯾﺞ ﻧﺒﻮد‪ ،‬و ﻣﺒﺎدﻟﺔ ﺟﻨﺴﻲ ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ ﺳﯿﻢ و زر ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻛﮫ آﻧﮭﺎ را در ھﺮ ﻣﻌﺎﻣﻠﮫ‬
‫‪are‬‬

‫از ﻧﻮ وزن ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬در ﻣﯿﺎن اﯾﺸﺎن ﺻﺮاﻓﺎن ﻓﺮاوان ﭘﯿﺪا ﺷﺪﻧﺪ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻛﺎرھﺎي ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ واﺟﺮاي‬
‫ﻃﺮﺣﮭﺎي اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﯾﺔ ﻻزم را در اﺧﺘﯿﺎر اﺷﺨﺎص ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎﯾﺔ ﺷﮕﻔﺘﻲ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ‬
‫»ﻗﺮضدھﻨﺪﮔﺎن« ﻋﺮﺻﺔ ھﯿﻜﻞ اورﺷﻠﯿﻢ را در ﻣﺤﻞ داد و ﺳﺘﺪ ﺧﻮﯾﺶ ﻗﺮار داده ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﭼﮫ اﯾﻦ ﻋﺎدت‬
‫در ﺧﺎور ﻧﺰدﯾﻚ ﺟﺎري ﺑﻮد و‪ ،‬در ﺑﺴﯿﺎري از ﻧﻘﺎط آن‪ ،‬ھﻢ اﻣﺮوز ﻧﯿﺰ ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﯾﮭﻮه از ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺑﻠﻨﺪ‬
‫ﺧﻮﯾﺶ ﺑﮫ اﯾﻦ ﭘﻮﻟﺪاران ﯾﮭﻮدي ﻧﻈﺮ ﻣﺮﺣﻤﺖ داﺷﺖ؛ از ﺳﺨﻨﺎن او در اﯾﻦ ﺑﺎره اﺳﺖ ﻛﮫ‪» :‬ﺑﮫ اﻣﺘﮭﺎي‬
‫‪set‬‬

‫ﺑﺴﯿﺎر ﻗﺮض ﺧﻮاھﻲ داد‪ ،‬وﻟﻲ ﺗﻮ ﻣﺪﯾﻮن ﻧﺨﻮاھﻲ ﺷﺪ«‪ ،‬و ھﻤﯿﻦ ﻓﻠﺴﻔﺔ ﺑﺨﺸﻨﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ ﺛﺮوت ﻓﺮاواﻧﻲ‬
‫ﺑﺮاي ﻗﻮم ﯾﮭﻮد ﻓﺮاھﻢ ﺳﺎﺧﺘﮫ‪ ،‬ﮔﻮ اﯾﻨﻜﮫ در زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ ﻛﺴﻲ در اﻧﺪﯾﺸﺔ آن ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻛﮫ رﯾﺸﺔ ﺟﻤﻊ ﻣﺎل‬
‫ﯾﮭﻮدﯾﺎن وﺣﻲ آﺳﻤﺎﻧﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﯾﮭﻮدﯾﺎن‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ دﯾﮕﺮ ﻣﺮدم ﺧﺎورﻧﺰدﯾﻚ‪ ،‬اﺳﯿﺮان ﺟﻨﮓ و ﻣﺤﻜﻮﻣﺎن را ﺑﮫ ﺑﻨﺪﮔﻲ ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﺻﺪھﺎ‬
‫‪an‬‬

‫ھﺰار از اﯾﻦ اﺳﯿﺮان را در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﮭﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ھﯿﻜﻞ و ﻛﺎخ ﺳﻠﯿﻤﺎن‪ ،‬ﺑﺮاي ﺑﺮﯾﺪن ﭼﻮب و‬
‫ﻋﻤﻠﮕﻲ ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲداﺷﺘﻨﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﺧﻮاﺟﺔ ﺑﻨﺪه ﺣﻖ ﻛﺸﺘﻦ او را ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬و ﺑﻨﺪه ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻣﺎﻟﻲ ﺑﮫ دﺳﺖ‬
‫آورد و آزادي ﺧﻮد را ﺑﺎزﺧﺮد‪ .‬ﭼﻮن ﺷﺨﺺ ﺑﺪھﻜﺎري از ﭘﺮداﺧﺖ دﯾﻦ ﺧﻮد ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ ﻣﻲﻧﻤﻮد‪ ،‬وي را‬
‫در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﺪھﯿﻲ ﻛﮫ داﺷﺖ ﺑﮫ ﺑﻨﺪﮔﻲ ﻣﻲﻓﺮوﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﭘﺴﺮان او را ﺑﮫ ﺟﺎي وي در ﻣﻌﺮض ﻓﺮوش ﻗﺮار‬
‫‪pym‬‬

‫ﻣﻲدادﻧﺪ؛ اﯾﻦ رﺳﻢ ﺗﺎ زﻣﺎن ﺣﻀﺮت ﻣﺴﯿﺢ ﺑﺮﻗﺮار ﺑﻮد‪ .‬اﯾﻦ را ﻧﯿﺰ ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ ﺻﺪﻗﺎت ﻓﺮاواﻧﻲ ﻛﮫ‬
‫ﻣﺮدم ﻣﻲدادﻧﺪ‪ ،‬و ﺣﻤﻠﮫھﺎي ﺳﺨﺘﻲ ﻛﮫ اﻧﺒﯿﺎ و ﻛﺎھﻨﺎن ﺑﺮ ﺿﺪ ﺑﮭﺮهﻛﺸﻲ از اﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ ﺑﻨﺪﮔﺎن ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺳﺒﺐ آن ﺑﻮد ﻛﮫ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺑﺪ اﯾﻦ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻨﺪﮔﻲ در ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﯾﮭﻮدا ﺧﻔﯿﻔﺘﺮ از ﺳﺎﯾﺮ ﻧﻘﺎط ﺧﺎور ﻧﺰدﯾﻚ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﯾﻜﻲ از دﺳﺘﻮرھﺎي »ﺷﺮﯾﻌﺖ ﻣﻮﺳﻲ« آن ﺑﻮد ﻛﮫ‪» :‬ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ را ﻣﻐﺒﻮن ﻣﺴﺎزﯾﺪ‪ «.‬و ﻧﯿﺰ از ﻗﻮم ﯾﮭﻮد‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﮫ ﺷﺪه ﺑﻮد ﻛﮫ‪ ،‬ھﺮ ھﻔﺖ ﺳﺎل ﯾﻚ ﺑﺎر‪ ،‬ﺑﻨﺪﮔﺎن ﻋﺒﺮاﻧﻲ را آزاد ﻛﻨﻨﺪ و از واﻣﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ دﯾﮕﺮان‬
‫دادهاﻧﺪ در ﮔﺬرﻧﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﺑﻌﺪھﺎ ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﭼﻨﺎن ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺑﻨﺪه ﺑﮫ آن ﺧﺮﺳﻨﺪي ﻧﺸﺎن‬

‫‪.co‬‬
‫دھﻨﺪ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮن ﺟﺸﻦ ﭘﻨﺠﺎهﺳﺎﻟﮫ وﺿﻊ ﺷﺪ‪ ،‬و ﻣﻘﺮر ﮔﺮدﯾﺪ ﻛﮫ ﺑﻨﺪﮔﺎن و واﻣﺪاران در ﺳﺮ ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل آزاد‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪» :‬ﺳﺎل ﭘﻨﺠﺎھﻢ را ﺗﻘﺪﯾﺲ ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ و در زﻣﯿﻦ ﺑﺮاي ﺟﻤﯿﻊ ﺳﺎﻛﻨﺎﻧﺶ آزادي را اﻋﻼم ﻛﻨﯿﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﺮاي‬
‫ﺷﻤﺎ ﯾﻮﺑﯿﻞ )= ﺟﺸﻦ( ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد؛ و ھﺮ ﻛﺲ از ﺷﻤﺎ ﺑﮫ‬

‫ﻣﻠﻚ ﺧﻮد ﺑﺮﮔﺮدد‪ ،‬و ھﺮ ﻛﺲ از ﺷﻤﺎ ﺑﮫ ﻗﺒﯿﻠﺔ ﺧﻮد ﺑﺮﮔﺮدد‪«.‬‬

‫‪oo‬‬
‫دﻟﯿﻠﻲ در دﺳﺖ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ دﺳﺘﻮر و وﺻﯿﺖ ﻧﯿﻜﻮ را ﺑﮫ ﻛﺎر ﺑﺴﺘﮫ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮاه ﭼﻨﯿﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﺧﻮاه ﻧﺒﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺘﻮﺟﮫ ﻧﻌﻤﺖ ﺧﻮدﻛﺎھﻨﺎن در ﻣﯿﺎن آن ﻗﻮم ﺑﺎﺷﯿﻢ‪ ،‬ﻛﮫ از آﻣﻮﺧﺘﻦ ھﯿﭻ درس ﻧﯿﻜﻮﻛﺎرﯾﻲ ﺑﮫ ﻣﺮدم‬
‫ﻓﺮوﮔﺬار ﻧﻜﺮدهاﻧﺪ‪ :‬اﮔﺮ »ﯾﻜﻲ از ﺑﺮادراﻧﺖ ﻓﻘﯿﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬دل ﺧﻮد را ﺳﺨﺖ ﻣﺴﺎز و دﺳﺘﺖ را ﺑﺮ ﺑﺮادر‬
‫ﻓﻘﯿﺮ ﺧﻮد ﻣﺒﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ اﻟﺒﺘﮫ دﺳﺖ ﺧﻮد را ﺑﺮ او ﮔﺸﺎدهدار و ﺑﮫ ﻗﺪر ﻛﻔﺎﯾﺖ ﻣﻮاﻓﻖ اﺣﺘﯿﺎج ﺑﮫ او ﻗﺮض‬

‫‪yah‬‬
‫ﺑﺪه«‪» -‬از او رﺑﺎ و ﺳﻮد ﻣﮕﯿﺮ‪ «.‬ﺗﻌﻄﯿﻞ روز ﺷﻨﺒﮫ ﺑﺎﯾﺪ ﺷﺎﻣﻞ ھﻤﺔ ﻛﺎرﮔﺮان ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﻻزم اﺳﺖ‬
‫ﭼﮭﺎرﭘﺎﯾﺎن را ﻧﯿﺰ ﻓﺮاﮔﯿﺮد؛ ﺧﻮﺷﮫھﺎﯾﻲ ﻛﮫ در ﻛﺸﺘﺰار ﺑﺮ زﻣﯿﻦ ﻣﻲاﻓﺘﺪ و ﻣﯿﻮهھﺎﯾﻲ ﻛﮫ از درﺧﺘﺎن ﻓﺮو‬
‫ﻣﻲرﯾﺰد‪ ،‬ﺑﮭﺮة ﻓﻘﯿﺮان اﺳﺖ ﻛﮫ آﻧﮭﺎ را ﺑﺮاي ﺧﻮد ﺟﻤﻊ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﭼﮫ اﯾﻦ ﺻﺪﻗﺎت ﻣﺨﺼﻮص ﺧﻮد‬
‫ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﺑﻮده‪ ،‬درﺑﺎرة ﻓﻘﺮاي ﺑﯿﮕﺎﻧﮫ ﻧﯿﺰ ﺳﻔﺎرش ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺎ آﻧﺎن ﺑﮫ ﻧﯿﻜﻲ رﻓﺘﺎر ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ آﻧﺎن‬
‫ﺧﻮراك و ﻣﺄوا ﺑﺪھﻨﺪ‪ .‬ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ ﺑﮫ ﮔﻮش ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲﺷﺪ ﻛﮫ آن ﻗﻮم ﻧﯿﺰ ﺧﻮد روزي ﺑﻲ ﺟﺎ و ﻣﺄوا‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ و‪ ،‬در زﻣﯿﻨﻲ ﺟﺰ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺧﻮﯾﺶ‪ ،‬روزﮔﺎر را ﺑﮫ اﺳﺎرت و ﺑﻨﺪﮔﻲ ﻣﻲﮔﺬراﻧﯿﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫@‪h‬‬
‫ﻓﺮﻣﺎن ﻧﮭﻢ آن ﺑﻮد ﻛﮫ ﮔﻮاھﺎن‪ ،‬ﺷﺮاﻓﺖ و اﻣﺎﻧﺖ ﻣﻄﻠﻖ را رﻋﺎﯾﺖ ﻛﻨﻨﺪ؛ ھﻤﯿﻦ ﻓﺮﻣﺎن ﺑﻮد ﻛﮫ ﺷﺎﻟﻮدة‬
‫ﻣﺬھﺐ را زﯾﺮﺑﻨﺎي ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺷﺮﯾﻌﺖ ﯾﮭﻮد ﻗﺮار داد‪ .‬ﺷﺨﺺ ﮔﻮاه در ﯾﻚ ﻣﺠﻠﺲ دﯾﻨﻲ ﺳﻮﮔﻨﺪ ﯾﺎد ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬و‬
‫ﺗﻨﮭﺎ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺑﺲ ﻧﻤﻲﻛﺮد ﻛﮫ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻧﭽﮫ در ﮔﺬﺷﺘﮫ ﻣﺮﺳﻮم ﺑﻮد‪ ،‬دﺳﺖ ﺑﺮ ﻋﻮرت ﻛﺴﻲ ﻛﮫ ﺑﺮاي او ﺳﻮﮔﻨﺪ‬
‫ﯾﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﮕﺬارد‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺑﺎﯾﺴﺘﻲ ﺧﺪا را ﺑﺮ راﺳﺘﻲ ﮔﻔﺘﺎر ﺧﻮد ﮔﻮاه ﺑﮕﯿﺮد و ﺣﻜﻢ ﻗﺮار دھﺪ‪ .‬ﻗﺎﻧﻮن ﭼﻨﺎن‬
‫ﺑﻮد ﻛﮫ اﮔﺮ ﻛﺴﻲ ﺷﮭﺎدت دروغ ﺑﺪھﺪ‪ ،‬ھﻤﺎن ﻣﺠﺎزاﺗﻲ ﻛﮫ ﺑﻨﺎ ﺑﻮد ﺑﮫ ﻣﺘﮭﻢ داده ﺷﻮد‪ ،‬و ﺑﺎ ﺷﮭﺎدت وي از‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﯿﺎن رﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ ،‬در ﺣﻖ او اﺟﺮا ﺷﻮد‪ .‬ﻗﺎﻧﻮن ﯾﮭﻮد ھﻤﮫ ﻗﺎﻧﻮن دﯾﻨﻲ ﺑﻮد‪ ،‬و ھﯿﻜﻞ ﻋﻨﻮان ﻣﺤﻜﻤﮫ‪ ،‬و‬
‫ﻛﺎھﻨﺎن ﻋﻨﻮان ﻗﻀﺎت را داﺷﺘﻨﺪ و ھﺮ ﻛﺲ را ﻛﮫ از اﻃﺎﻋﺖ اﺣﻜﺎم ﻛﺎھﻨﺎن ﺳﺮﭘﯿﭽﻲ ﻣﻲﻛﺮد ﺑﮫ اﻋﺪام‬
‫ﻣﺤﻜﻮم ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬در ﭘﺎرهاي از ﺣﺎﻻت‪ ،‬ﺣﻜﻢ را ﺑﮫ ﺧﺪا واﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ؛ اﮔﺮ ﺑﺰه ﻣﺘﮭﻢ ﻣﺸﻜﻮك ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﮫ او‬
‫دﺳﺘﻮر ﻣﻲدادﻧﺪ ﻛﮫ آب زھﺮآﻟﻮد ﺑﻨﻮﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي اﺟﺮاي ﻗﺎﻧﻮن‪ ،‬ھﯿﭻ دﺳﺘﮕﺎھﻲ ﺟﺰ دﺳﺘﮕﺎه دﯾﻨﻲ در ﻛﺎر‬
‫ﻧﺒﻮد‪ ،‬و اﺟﺮاي اﺣﻜﺎم را ﺑﮫ ﺿﻤﯿﺮ ﺷﺨﺺ و ﻗﻀﺎوت اﻓﻜﺎر ﻋﻤﻮﻣﻲ واﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﮔﻨﺎھﮭﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﺑﺎ‬
‫‪set‬‬

‫اﻋﺘﺮاف ﻛﺮدن و ﻓﺪﯾﮫ دادن ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺨﺸﺎﯾﺶ ﺑﻮد‪ .‬آدﻣﻜﺸﻲ‪ ،‬رﺑﻮدن اﺷﺨﺎص‪ ،‬ﺑﺖﭘﺮﺳﺘﻲ‪ ،‬زﻧﺎ‪ ،‬زدن واﻟﺪﯾﻦ‪،‬‬
‫دﺷﻨﺎم دادن ﺑﮫ اﯾﺸﺎن‪ ،‬دزدﯾﺪن ﺑﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﯾﺎ »ﻧﺰدﯾﻜﻲ ﺑﺎ ﭼﮭﺎرﭘﺎﯾﺎن«‪ ،‬ﺑﮫ ﺣﻜﻢ ﯾﮭﻮه‪ ،‬ﻣﺠﺎزات اﻋﺪام داﺷﺖ؛‬
‫وﻟﻲ اﮔﺮ ﻛﺴﻲ ﻏﻼﻣﻲ را ﻣﻲﻛﺸﺖ دﯾﮕﺮ ﻣﺤﻜﻮم ﺑﮫ اﻋﺪام ﻧﻤﻲﺷﺪ‪ .‬ﻛﯿﻔﺮ ﺟﺎدوﮔﺮي ﻧﯿﺰ اﻋﺪا ﻣﺒﻮد‪» :‬زن‬
‫ﺟﺎودﮔﺮ را زﻧﺪه ﻣﮕﺬار‪ «.‬ﯾﮭﻮه راﺿﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ‪ ،‬در ﻣﻮرد آدﻣﻜﺸﻲ‪ ،‬ﺧﻮد ﻣﺮدم ﺑﮫ اﺟﺮا ﻛﺮدن ﻗﺎﻧﻮن‬
‫ﺑﺮﺧﯿﺰﻧﺪ‪» :‬وﻟﻲ ﺧﻮن‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬ﻗﺎﺗﻞ را ﺑﻜﺸﺪ؛ ھﺮ ﮔﺎه ﺑﮫ او ﺑﺮﺧﻮرد ﻛﻨﺪ‪ ،‬او را ﺑﻜﺸﺪ‪ «.‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪،‬‬
‫‪an‬‬

‫ﺑﻌﻀﻲ از ﺷﮭﺮھﺎ را ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﺑﺴﺖ ﻣﻲﺷﻨﺎﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺰھﻜﺎر ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﮫ آﻧﺠﺎھﺎ ﺑﮕﺮﯾﺰد؛ ﭼﻮن ﭼﻨﯿﻦ‬
‫ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﺻﺎﺣﺐ ﺧﻮن ﻧﺎﭼﺎر ﺑﻮد ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎم ﺟﺴﺘﻦ درﻧﮓ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﮫ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ اﺳﺎس‬
‫ﻣﺠﺎزات ﻗﺎﻧﻮن ﻗﺼﺎص و ﻣﻌﺎﻣﻠﺔ ﺑﮫ ﻣﺜﻞ ﺑﻮده اﺳﺖ‪» :‬و اﮔﺮ اذﯾﺘﻲ دﯾﮕﺮ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﻮد‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﺟﺎن ﺑﮫ‬
‫ﻋﻮض ﺟﺎن ﺑﺪه‪ ،‬و ﭼﺸﻢ ﺑﮫ ﻋﻮض ﭼﺸﻢ‪ ،‬دﻧﺪان ﺑﮫ ﻋﻮض دﻧﺪان‪ ،‬و دﺳﺖ ﺑﮫ ﻋﻮض دﺳﺖ‪ ،‬و ﭘﺎ ﺑﮫ‬
‫‪pym‬‬

‫ﻋﻮض ﭘﺎ‪ ،‬و داغ ﺑﮫ ﻋﻮض داغ‪ ،‬و زﺧﻢ ﺑﮫ ﻋﻮض زﺧﻢ‪ ،‬و ﻟﻄﻤﮫ ﺑﮫ ﻋﻮض ﻟﻄﻤﮫ«؛ ﺑﮫ ﻋﻘﯿﺪة ﻣﺎ اﯾﻨﮭﺎ‬
‫ﻛﻤﺎل ﻣﻄﻠﻮﺑﮭﺎﯾﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ھﻤﺔ آﻧﮭﺎ ﺑﮫ وﺟﮫ اﻛﻤﻞ ﺗﺤﻘﻖ ﻧﻤﻲﯾﺎﻓﺘﮫ‪» .‬ﺷﺮﯾﻌﺖ ﻣﻮﺳﻲ«‪ ،‬ﻛﮫ ﻻاﻗﻞ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﭘﺎﻧﺰده ﻗﺮن ﭘﺲ از ﻗﺎﻧﻮن ﺣﻤﻮرﺑﻲ »ﺗﺪوﯾﻦ ﺷﺪه«‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ﺟﻨﺎﯾﻲ ﻣﺰﯾﺘﻲ ﺑﺮ آن ﻧﺪارد‪ ،‬و از ﺟﻨﺒﺔ‬
‫ﻗﻀﺎﯾﻲ ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ رﻧﮓ ارﺗﺠﺎع و ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﮫ ﺗﺴﻠﻂ اﺑﺘﺪاﯾﻲ ﻛﮭﻨﮫ دارد‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫از ﻓﺮﻣﺎن دھﻢ ﻣﻌﻠﻮم ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ ﭼﮕﻮﻧﮫ ﺑﮫ زن ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﻣﻠﻚ ﻣﺮد ﻧﻈﺮ ﻣﻲﻛﺮدهاﻧﺪ‪» :‬ﺑﮫ ﺧﺎﻧﺔ ھﻤﺴﺎﯾﮫ‬
‫ﻃﻤﻊ ﻣﻮرز‪ ،‬و ﺑﮫ زن ھﻤﺴﺎﯾﮫات و ﻏﻼﻣﺶ و ﻛﻨﯿﺰش و ﮔﺎوش و اﻻﻏﺶ‪ ،‬و ﺑﮫ ھﯿﭻ ﭼﯿﺰي ﻛﮫ از آن‬
‫ھﻤﺴﺎﯾﺔ ﺗﻮ ﺑﺎﺷﺪ ﻃﻤﻊ ﻣﻜﻦ‪ «.‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬ﻣﻀﻤﻮن ﻓﺮﻣﺎن دھﻢ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﮫ و ﺳﺘﺎﯾﺶ اﺳﺖ‪ ،‬و اﮔﺮ ﻣﺮدم‬
‫ﺑﮫ آن ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﯿﻤﻲ از ﭘﺮﯾﺸﺎﻧﻲ ﺟﮭﺎن از ﻣﯿﺎن ﺑﺮﻣﻲﺧﺎﺳﺖ‪ .‬از ﻋﺠﺎﯾﺐ آﻧﻜﮫ ﻧﯿﻜﻮﺗﺮﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎن و‬
‫دﺳﺘﻮر‪ ،‬در ﻋﯿﻦ آﻧﻜﮫ ﺟﺰﺋﻲ از »ﺷﺮﯾﻌﺖ« ﯾﮭﻮد اﺳﺖ‪ ،‬در ﻣﯿﺎن اﯾﻦ ده ﻓﺮﻣﺎن دﯾﺪه ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﻘﺼﻮد ﻣﺎ‬

‫‪oo‬‬
‫ﭼﯿﺰي اﺳﺖ ﻛﮫ در »ﺳﻔﺮ ﻻوﯾﺎن« )‪ (18 . 19‬در ﻣﯿﺎن »ﻣﺨﻠﻮﻃﻲ از اﺣﻜﺎم ﻣﻜﺮر« آﻣﺪه و ﻧﺺ آن از‬
‫اﯾﻦ ﻋﺒﺎرت ﻛﻮﺗﺎه ﺗﺠﺎوز ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ‪» :‬ھﻤﺴﺎﯾﺔ ﺧﻮد را ﻣﺜﻞ ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ دوﺳﺖ ﺑﺪار‪«.‬‬

‫ﺑﮫ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﮫ ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ ده ﻓﺮﻣﺎن ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻋﺎﻟﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬و ﻋﯿﻮب آن ﺑﺮ ﻋﯿﻮب زﻣﺎﻧﻲ ﻛﮫ در آن‬
‫وﺿﻊ ﺷﺪه ﻓﺰوﻧﻲ ﻧﺪاﺷﺘﮫ؛ وﻟﻲ ﻣﺤﺎﺳﻨﻲ دارد ﻛﮫ ﻣﺨﺼﻮص ﺑﮫ ﺧﻮد آن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮫ ﺧﺎﻃﺮ داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﯿﻢ‬

‫‪yah‬‬
‫ﻛﮫ اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎﻧﮭﺎ ﺗﻨﮭﺎ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﻮده و ﭼﯿﺰي ﺑﺮ آن اﺿﺎﻓﮫ ﻧﺪاﺷﺘﮫ و‪ ،‬ﺑﯿﺶ از آﻧﻜﮫ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة زﻧﺪﮔﻲ ﯾﮭﻮدﯾﺎن‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪» ،‬ﻣﺪﯾﻨﺔ ﻓﺎﺿﻠﺔ ﻛﺎھﻨﺎﻧﮫاي« ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ھﻤﺔ ﻗﻮاﻧﯿﻦ دﯾﮕﺮ‪ ،‬ھﺮ وﻗﺖ ﻛﮫ آن را زﯾﺮ ﭘﺎ‬
‫ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ در ﭼﺸﻢ ﻣﻌﺘﻘﺪان ﺑﮫ آن ﻋﺰﯾﺰ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬و ھﺮ ﮔﺎه ﻛﺴﻲ ﺑﮫ آن ﺗﺠﺎوز ﻣﻲﻛﺮد ﺑﮫ ﺳﺘﺎﯾﺶ آن‬
‫ﺑﺮﻣﻲﺧﺎﺳﺘﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺗﺄﺛﯿﺮ آن در رﻓﺘﺎر ﻗﻮم از ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻗﻀﺎﯾﻲ و اﺧﻼﻗﻲ ﻛﻤﺘﺮ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﻣﮭﻤﺘﺮﯾﻦ اﺛﺮ آن‬
‫اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﮫ ﮔﻔﺘﺔ ھﺎﯾﻨﮫ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻗﻮم ﯾﮭﻮد »وﻃﻦ ﻗﺎﺑﻞ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻠﻲ« ﭘﺪﯾﺪ آورده ﻛﮫ در ھﻨﮕﺎم درﺑﺪري‬
‫ﺧﻮد‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﮫ ﭘﺲ از وﺿﻊ اﯾﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﺷﺮوع ﺷﺪ و دو ھﺰار ﺳﺎل ﻃﻮل ﻛﺸﯿﺪ‪ ،‬آن وﻃﻦ را ﺑﺎ ﺧﻮد‬
‫@‪h‬‬
‫ھﻤﺮاه داﺷﺘﮫاﻧﺪ؛ و ﺣﻜﻮﻣﺖ روﺣﺎﻧﻲ ﻏﯿﺮﻗﺎﺑﻞ رؤﯾﺘﻲ ﺑﺮﻗﺮار ﺳﺎﺧﺘﮫ و‪ ،‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﭘﺮاﻛﻨﺪﮔﻲ‪ ،‬آﻧﺎن را ﻣﺘﺤﺪ‬
‫ﻧﮕﺎه داﺷﺘﮫ اﺳﺖ؛ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﻮد ﻛﮫ ﯾﮭﻮدﯾﺎن‪ ،‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﺷﻜﺴﺘﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ در ﻗﺮون ﻃﻮﻻﻧﻲ دﯾﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﻏﺮور ﺧﻮد‬
‫را از ﻛﻒ ﻧﺪاده و ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻣﻠﺖ ﻏﯿﺮﻗﺎﺑﻞ زواﻟﻲ درآﻣﺪهاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ – VII‬ادﺑﯿﺎت و ﻓﻠﺴﻠﺔ ﺗﻮرات‬

‫‪are‬‬

‫ﺗﺎرﯾﺦ‪ -‬ﻗﺼﮫ‪ -‬ﺷﻌﺮ‪ -‬ﻣﺰاﻣﯿﺮ‪ -‬ﻏﺰل ﻏﺰﻟﮭﺎ‪ -‬اﻣﺜﺎل‪ -‬اﯾﻮب‪ -‬ﻓﻜﺮ اﺑﺪﯾﺖ‪ -‬ﺑﺪﺑﯿﻨﻲ ﻛﺘﺎب ﺟﺎﻣﻌﮫ‪ -‬آﻣﺪن اﺳﻜﻨﺪر‬

‫ﻛﺘﺎب ﻋﮭﺪ ﻗﺪﯾﻢ ﺗﻨﮭﺎ ﺷﺮﯾﻌﺖ و ﻗﺎﻧﻮن ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ از آن ﮔﺬﺷﺘﮫ ﺗﺎرﯾﺦ و ﺷﻌﺮ و ﻓﻠﺴﻔﮫ درﺟﺔ اوﻟﻲ ﻧﯿﺰ ﺑﮫ‬
‫ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪ .‬اﮔﺮ‪ ،‬از آن ﻛﺘﺎب اﺳﺎﻃﯿﺮ‪ ،‬اوﻟﯿﻦ ﺗﺤﺮﯾﻔﺎت و اﻏﻼﻃﻲ را ﻛﮫ ﺑﺎﻋﺚ آن ﺻﻼح و ﺗﻘﻮاي‬
‫اﺳﺘﻨﺴﺎح ﻛﻨﻨﺪه ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﻨﺎر ﮔﺬارﯾﻢ‪ ،‬و اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ را ﺑﭙﺬﯾﺮﯾﻢ ﻛﮫ ﻛﺘﺎﺑﮭﺎي ﺗﺎرﯾﺨﻲ آن ﭼﻨﺎن دﻗﺖ و‬
‫‪set‬‬

‫ﻛﮭﻨﮕﯿﻲ را ﻛﮫ ﭘﺪران ﻣﺎ درﺑﺎرة آﻧﮭﺎ ﻗﺎﺋﻞ ﺑﻮدهاﻧﺪ ﻧﺪارد‪ ،‬ﭘﺲ از ھﻤﺔ اﯾﻦ ﻛﺎرھﺎ‪ ،‬ﻧﮫ ﺗﻨﮭﺎ در آن ﻣﯿﺎن‬
‫ﻗﺪﯾﻤﺘﺮﯾﻦ ﻧﻮﺷﺘﮫھﺎي ﺗﺎرﯾﺨﻲ را ﻣﻲﯾﺎﺑﯿﻢ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ اﯾﻦ ﻧﻮﺷﺘﮫھﺎي ﺗﺎرﯾﺨﻲ در ﻧﻮع ﺧﻮد زﯾﺒﺎﺗﺮﯾﻦ آﻧﮭﺎ ﻧﯿﺰ ﺑﮫ‬
‫ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ اﺳﻔﺎر داوران و ﺳﻤﻮﺋﯿﻞ و ﭘﺎدﺷﺎھﺎن‪ ،‬ﺑﮫ زﻋﻢ ﭘﺎرهاي از داﻧﺸﻤﻨﺪان‪ ،‬در اﺛﻨﺎي‬
‫اﺳﺎرت‪ ،‬ﯾﺎ ﻛﻤﻲ ﭘﺲ‬
‫‪an‬‬

‫ﺗﺄﻟﯿﻒ ﺷﺪه‪ ،‬و ﻏﺮض ﻣﺆﻟﻔﺎن اﯾﻦ اﺳﻔﺎر آن ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ آداب و ﺳﻨﻦ ﻗﻮم دﻟﺸﻜﺴﺘﮫ و ﭘﺮاﻛﻨﺪهاي را‬
‫ﺟﻤﻊآوري ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺮاي ﻗﺮون آﯾﻨﺪه ﺑﺎﻗﻲ ﮔﺬارﻧﺪ؛ وﻟﻲ ﻗﺼﺔ ﺷﺎﺋﻮل و داوود و ﺳﻠﯿﻤﺎن‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‬
‫و اﺳﻠﻮب‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﺴﺒﺖ زﯾﺎدي زﯾﺒﺎﺗﺮ و ﻇﺮﯾﻔﺖﺗﺮ از ﺳﺎﯾﺮ ﻧﻮﺷﺘﮫھﺎي ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﺧﺎور ﻧﺰدﯾﻚ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺘﻲ‬
‫ﺧﻮد ﺳﻔﺮ ﭘﯿﺪاﯾﺶ را‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﮫ ﺑﺎ درﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻧﻘﺶ اﺳﺎﻃﯿﺮ در آن ﺑﺨﻮاﻧﯿﻢ و از ﺳﻠﺴﻠﺔ اﻧﺴﺎﺑﻲ‬
‫‪pym‬‬

‫ﻛﮫ در آن اﺳﺖ ﭼﺸﻢ ﺑﭙﻮﺷﯿﻢ‪ ،‬ﺑﺮاﺳﺘﻲ ﻛﮫ داﺳﺘﺎن ﻗﺎﺑﻞ ﺳﺘﺎﯾﺸﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺪون ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﮫ ﺣﻮاﺷﻲ و‬
‫آراﯾﺸﮭﺎي ﻛﻼﻣﻲ‪ ،‬و ﺑﺎ ﺳﺎدﮔﻲ و ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي و ﺟﺎﻧﺪاري ﺧﺎص ﻧﻮﺷﺘﮫ ﺷﺪه‪ .‬اﯾﻦ ﻛﺘﺎب‪ ،‬ﺗﻨﮭﺎ‪ ،‬ﻛﺘﺎب ﺗﺎرﯾﺦ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﻧﻮﻋﻲ از ﻓﻠﺴﻔﺔ ﺗﺎرﯾﺦ ﻧﯿﺰ ﺑﺎ آن ھﻤﺮاه اﺳﺖ؛ اﯾﻦ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﮔﺰارش ﺛﺒﺖﺷﺪه از ﻛﻮﺷﺸﮭﺎي‬
‫آدﻣﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺧﻮاﺳﺘﮫ اﺳﺖ ﺣﻮادث ﺑﯿﺸﻤﺎر ﮔﺬﺷﺘﮫ را ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺗﺄﻟﯿﻒ و ﻣﻘﺎﯾﺴﮫ ﻛﻨﺪ و از ﻣﯿﺎن آﻧﮭﺎ‬
‫وﺣﺪﺗﻲ ﺑﯿﺮون آورد و ﻏﺮض و ﻣﻨﻈﻮر و ارﺗﺒﺎط ﻋﻠﺖ و ﻣﻌﻠﻮﻟﻲ ﻣﻮﺟﻮد در آﻧﮭﺎ را ﺗﺎ ﺣﺪي اﻛﺘﺸﺎف ﻛﻨﺪ‬

‫‪.co‬‬
‫و‪ ،‬از آن رو‪ ،‬زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ و آﯾﻨﺪة ﺧﻮد را ﺑﺎ روﺷﻨﻲ ﺑﯿﺸﺘﺮي در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻮﯾﺶ داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﺼﻮري‬
‫ﻛﮫ اﻧﺒﯿﺎ و ﻛﺎھﻨﺎن ﻣﺆﻟﻒ اﺳﻔﺎر ﭘﻨﺠﮕﺎﻧﮫ درﺑﺎرة ﺗﺎرﯾﺦ داﺷﺘﻨﺪ در ﻣﺪت ھﺰار ﺳﺎل دوام ﯾﻮﻧﺎن و روم ﺑﺎﻗﻲ‬
‫ﻣﺎﻧﺪ و ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻧﻈﺮﻛﻠﻲ ﻣﺘﻔﻜﺮان اروﭘﺎﯾﻲ‪ ،‬از ﺑﻮﺋﺜﯿﻮس ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺑﺎ ﺑﻮﺳﻮﺋﮫ‪ ،‬درآﻣﺪ‪.‬‬

‫داﺳﺘﺎﻧﮭﺎي ﻋﺸﻘﻲ ﻛﻮﭼﻚ ﻛﻠﯿﻲ ﻛﮫ در ﺗﻮرات آﻣﺪه ﺣﺪﻓﺎﺻﻞ ﻣﯿﺎن ﺗﺎرﯾﺦ و ﺷﻌﺮ اﺳﺖ‪ .‬در ﻋﺎﻟﻢ ﻧﺜﺮﻧﻮﯾﺴﻲ‬

‫‪oo‬‬
‫ھﯿﭻ ﻧﻮﺷﺘﮫاي ﺑﮫ اﻧﺪازة ﻗﺼﺔ روت ﺑﮫ ﺳﺮﺣﺪ ﻛﻤﺎل ﻧﺰدﯾﻚ ﻧﺸﺪه؛ داﺳﺘﺎﻧﮭﺎي اﺳﺤﺎق و رﻓﻘﮫ‪ ،‬ﯾﻌﻘﻮب و‬
‫راﺣﯿﻞ‪ ،‬ﯾﻮﺳﻒ و ﺑﻨﯿﺎﻣﯿﻦ‪ ،‬ﺷﻤﺸﻮن و دﻟﯿﻠﮫ‪ ،‬اﺳﺘﺮ‪ ،‬ﯾﮭﻮدﯾﺚ و داﻧﯿﺎل در درﺟﺔ دوم ﻗﺮارﻣﻲﮔﯿﺮد‪ .‬ادﺑﯿﺎت‬
‫ﺷﻌﺮي ﺗﻮرات ﺑﺎ »ﺳﺮود ﻣﻮﺳﻲ« )ﺳﻔﺮ ﺧﺮوج‪ ،‬ﺑﺎب ‪ (15‬و »ﺳﺮوده دﺑﻮره« )ﻛﺘﺎب داوران‪ ،‬ﺑﺎب ‪(5‬‬
‫آﻏﺎز ﻣﻲﺷﻮد و در ﻣﺰاﻣﯿﺮ ﺑﮫ ﻣﻨﺘﮭﺎي اوج ﺧﻮد ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ﻗﺼﯿﺪهھﺎي »ﺗﻮﺑﺔ« ﺑﺎﺑﻠﻲ راه را ﺑﺮاي‬

‫‪yah‬‬
‫ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪن اﯾﻦ ﺳﺮودھﺎ ھﻤﻮار ﻛﺮده‪ ،‬و ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺳﺮودھﺎي ﯾﮭﻮدي ﻣﻀﻤﻮن و ﺻﻮرت ﺧﻮد را از‬
‫ھﻤﺎن ﻗﺼﺎﯾﺪ اﻗﺘﺒﺎس ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﺎ ﻗﺼﯿﺪة اﺧﻨﺎﺗﻮن درﺑﺎرة آﻓﺘﺎب اﺛﺮي در ﻣﺰﻣﻮر ﺻﺪ و ﭘﻨﺠﺎه و‬
‫ﭘﻨﺠﻢ داﺷﺘﮫ‪ ،‬و ﮔﻤﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮ آن اﺳﺖ ﻛﮫ ھﻤﺔ اﯾﻦ ﻣﺰاﻣﯿﺮ را ﺗﻨﮭﺎ داوود ﻧﺴﺎﺧﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﮔﺮوھﻲ از‬
‫ﺷﺎﻋﺮان‪ ،‬در زﻣﺎن درازي ﭘﺲ از اﺳﯿﺮي‪ ،‬آﻧﮭﺎ را ﻧﻮﺷﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬و اﺣﺘﻤﺎل دارد ﻛﮫ اﯾﻦ ﻛﺎردر ﻗﺮن ﺳﻮم‬
‫ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد ﻣﺴﯿﺢ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﮫ ﻣﺎ را ﺑﮫ اﯾﻦ ﺑﺤﺚ ﺗﺎرﯾﺨﻲ ﻛﺎري ﻧﯿﺴﺖ و‪ ،‬ھﻤﺎن ﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ‬
‫اﺷﺘﻘﺎق اﺳﻢ ﺷﻜﺴﭙﯿﺮ‪ ،‬ﯾﺎ ﻣﻨﺎﺑﻌﻲ ﻛﮫ وي ﺑﺮاي ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻧﻤﺎﯾﺸﻨﺎﻣﮫھﺎي ﺧﻮد از آﻧﮭﺎ اﻟﮭﺎم ﮔﺮﻓﺘﮫ‪ ،‬ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ‬
‫ﻣﺎ واﻗﻊ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ ،‬آﻧﭽﮫ ﻃﺮف ﺗﻮﺟﮫ اﺳﺖ اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺰاﻣﯿﺮ در ﻣﯿﺎن اﺷﻌﺎر ﻏﻨﺎﯾﻲ ﺟﮭﺎن درﺟﺔ اول‬
‫@‪h‬‬
‫را دارد‪ .‬ﻣﻘﺼﻮد آن ﻧﺒﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ آدﻣﻲ در ﯾﻚ ﺟﻠﺴﮫ آﻧﮭﺎ را ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﺨﺺ ﻧﺎﻗﺪ و ﻣﺪﻗﻘﻲ ﺑﮫ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ آﻧﮭﺎ ﺑﭙﺮدازد؛ زﯾﺒﺎﺗﺮﯾﻦ ﭼﯿﺰي ﻛﮫ در ﻣﺰاﻣﯿﺮ ﻣﺸﺎھﺪه ﻣﻲﺷﻮد آن اﺳﺖ ﻛﮫ ﺣﺎﻟﺖ ﻧﺸﺌﺔ روﺣﯿﻲ را‬
‫ﻛﮫ از ﺗﻘﻮا ﺑﮫ آدﻣﻲ دﺳﺖ ﻣﻲدھﺪ ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و اﯾﻤﺎﻧﻲ را ﻛﮫ ﻣﺤﺮك ﻋﻮاﻃﻒ اﻧﺴﺎن اﺳﺖ ﺑﮫ‬
‫ﺻﻮرﺗﻲ ﻋﺎﻟﻲ ﺑﯿﺎن ﻣﻲﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬آﻧﭽﮫ از ارزش اﯾﻦ ﻣﺰاﻣﯿﺮ در ﻧﻈﺮ ﻣﺎ ﻣﻲﻛﺎھﺪ اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺎ ﻟﻌﻨﺘﮭﺎ و‬
‫ﻧﻔﺮﯾﻨﮭﺎي ﺗﻠﺦ و ﺷﻜﻮهھﺎ و »اﺳﺘﻐﺎﺛﮫھﺎي« ﻓﺮاوان‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﻼﻟﺖاﻧﮕﯿﺰ ھﻤﺮاه اﺳﺖ‪ ،‬و ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﯾﮭﻮهاي ﭼﺎﭘﻠﻮﺳﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ ﺑﺎ وﺟﻮد »ﻣﺤﺒﺖ ﺑﻲﭘﺎﯾﺎن« و‬
‫»ﺻﺒﺮ ﻓﺮاوان« و »ﺷﻔﻘﺖ و رﺣﻤﺖ«‪» ،‬دﺧﺎن از ﺑﯿﻨﻲ او ﺑﺮﻣﻲآﯾﺪ و ﻧﺎر از دھﺎﻧﺶ ﻣﻠﺘﮭﺐ ﻣﻲﮔﺮدد«‬
‫)ﻣﺰﻣﻮر ‪(18‬؛ ﺑﯿﻢ ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ »ﺷﺮﯾﺮان ﺑﮫ ھﺎوﯾﮫ ﺧﻮاھﻨﺪ ﺑﺮﮔﺸﺖ« )ﻣﺰﻣﻮر ‪(9‬؛ ﭼﺎﭘﻠﻮﺳﻲ را ﻣﻲﭘﺬﯾﺮد‬
‫و ﺑﯿﻢ ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ »ھﻤﺔ ﻟﺒﮭﺎي ﭼﺎﭘﻠﻮﺳﺎن را ﻣﻨﻘﻄﻊ ﺧﻮاھﺪ ﺳﺎﺧﺖ« )ﻣﺰﻣﻮر ‪ .(12‬ﺳﺮاﺳﺮ ﻣﺰاﻣﯿﺮ آﻛﻨﺪه‬
‫از ﺣﻤﺎﺳﮫھﺎي ﺟﻨﮕﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﮫ از روح ﻣﺴﯿﺤﯿﺖ ﺑﺴﯿﺎر دور اﺳﺖ؛ اﻟﺒﺘﮫ ﺑﺎ آﻧﭽﮫ ﻣﺠﺎھﺪان و ﻣﺒﻠﻐﺎن‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﺴﯿﺤﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺳﺎزﮔﺎري دارد‪ .‬ﭘﺎرهاي از آﻧﮭﺎ ﺳﺮﺷﺎر از رﺣﻤﺖ و ﻣﺤﺒﺖ اﺳﺖ و در ﻧﻤﺎﯾﺶ ﺧﻀﻮع‬
‫و ﻓﺮوﺗﻨﻲ ﺑﮫ ﻣﻨﺘﮭﺎ درﺟﮫ ﻣﻲرﺳﺪ‪» :‬در ﺣﻘﯿﻘﺖ آدﻣﻲ ﭼﯿﺰي ﺟﺰ ﺗﻜﺒﺮ ﻧﯿﺴﺖ… و اﻣﺎ اﻧﺴﺎن‪ ،‬اﯾﺎم او ﻣﺜﻞ‬
‫ﮔﯿﺎه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺜﻞ ﮔﻞ ﺻﺤﺮا ھﻤﭽﻨﺎن ﻣﻲﺷﻜﻔﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﻛﮫ ﺑﺎد ﺑﺮ آن ﻣﻲوزد و ﻧﺎﺑﻮد ﻣﻲﮔﺮدد و ﻣﻜﺎﻧﺶ دﯾﮕﺮ‬
‫آن را ﻧﻤﻲﺷﻨﺎﺳﺪ« )ﻣﺰﻣﻮرھﺎي ‪ 29‬و‪ .(103‬در اﯾﻦ ﺳﺮودھﺎ اوزان ﺷﻌﺮ ﺷﺮﻗﻲ ﻗﺪﯾﻢ را اﺣﺴﺎس‬
‫ﻣﻲﻛﻨﯿﻢ‪ ،‬و ﭼﻨﺎن اﺳﺖ ﻛﮫ ﮔﻮﯾﻲ ﺑﺎﻧﮓ ﺑﺎﺷﻜﻮه ﺗﺮﻧﻢ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن دﺳﺘﮫﺟﻤﻌﻲ را‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺮﮔﺮدان ﺳﺮودھﺎ را‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﻲﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﮔﻮش ﺟﺎن ﻣﻲﺷﻨﻮﯾﻢ‪ .‬ھﯿﭻ ﺷﻌﺮي از ﻟﺤﺎظ ﻧﯿﺮوي ﺗﻌﺒﯿﺮ و ﻛﻨﺎﯾﮫ و وﺿﻮح ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﺑﮫ ﭘﺎﯾﺔ‬
‫اﯾﻦ ﻣﺰاﻣﯿﺮ ﻧﻤﻲرﺳﺪ‪ ،‬و ھﺮﮔﺰ اﺣﺴﺎس دﯾﻨﻲ ﺑﺎ اﯾﻦ ﺷﺪت و ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي ﺑﯿﺎن ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﺛﺮي ﻛﮫ اﯾﻦ‬
‫اﺷﻌﺎر در آدﻣﻲ ﺑﺮﺟﺎي ﻣﻲﮔﺬارد‪ ،‬از ﺗﺄﺛﯿﺮ ھﺮ ﻏﺰل ﻋﺸﻘﻲ ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺣﺘﻲ ﻧﻔﻮﺳﻲ را ﻛﮫ در‬
‫ﺷﻜﺎﻛﻲ ﻏﻮﻃﮫورﻧﺪ ﺗﺤﺮﯾﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ اﯾﻦ از آن ﺟﮭﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺷﻮﻗﻲ را ﻛﮫ در ﻋﻘﻞ ﻛﻤﺎل ﯾﺎﻓﺘﮫ‪ ،‬ﺑﺮاي‬
‫‪pym‬‬

‫رﺳﯿﺪن ﺑﮫ ﻣﻈﮭﺮ ﻛﻤﺎﻟﻲ ﻛﮫ ﻣﻲﺧﻮاھﺪ ﺷﻮر و ﻛﻮﺷﺶ ﺧﻮد را ﺑﮫ آن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺟﺬاﺑﻲ ﺗﻌﺒﯿﺮ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در ﺗﺮﺟﻤﺔ اﻧﮕﻠﯿﺴﻲ ﻣﺰاﻣﯿﺮ‪ ،‬ﻛﮫ در زﻣﺎن ﺷﺎه ﺟﯿﻤﺰ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﮫ‪ ،‬ﻋﺒﺎرﺗﮭﺎي ﺑﻠﯿﻐﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ‪،‬‬
 ‫‪m‬‬
‫در ﻣﯿﺎن ﺳﺨﻨﮕﻮﯾﺎن ﺑﮫ زﺑﺎن اﻧﮕﻠﯿﺴﻲ‪ ،‬ﻋﻨﻮان ﺿﺮباﻟﻤﺜﻞ ﭘﯿﺪا ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬از ﻗﺒﯿﻞ‪» :‬از زﺑﺎن ﻛﻮدﻛﺎن و‬
‫ﺷﯿﺮﺧﻮارﮔﺎن« )ﻣﺰﻣﻮر ‪» ،(8‬ﻣﺮدﻣﻚ ﭼﺸﻢ« )ﻣﺰﻣﻮر ‪» (17‬ﺑﺮ رؤﺳﺎ ﺗﻮﻛﻞ ﻧﻜﻨﯿﺪ« )ﻣﺰﻣﻮر ‪ .(146‬در‬
‫اﺻﻞ ﻋﺒﺮاﻧﻲ ﻛﺘﺎب ﺗﺸﺒﯿﮭﺎت و اﺳﺘﻌﺎراﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺗﺸﺒﯿﮭﺎت و اﺳﺘﻌﺎرات ھﯿﭻ ﯾﻚ از زﺑﺎﻧﮭﺎ ﺑﮫ ﭘﺎي آن‬

‫‪.co‬‬
‫ﻧﻤﻲرﺳﺪ‪» .‬آﻓﺘﺎب… ﻣﺜﻞ داﻣﺎد از ﺣﺠﻠﺔ ﺧﻮد ﺑﯿﺮون ﻣﻲآﯾﺪ‪ ،‬و ﻣﺜﻞ ﭘﮭﻠﻮان از دوﯾﺪن در ﻣﯿﺪان ﺷﺎدي‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ« )ﻣﺰﻣﻮر ‪ .(19‬ھﺮﮔﺰ ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺗﺼﻮر ﻛﺮد ﻛﮫ اﯾﻦ ﺳﺮودھﺎ در زﺑﺎن ﭘﺮﺑﺎﻧﮓ اﺻﻠﻲ ﺧﻮد ﭼﮫ‬
‫اﻧﺪازه ﺷﻜﻮه و زﯾﺒﺎﯾﻲ داﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﮔﺮ ﻛﺘﺎب ﻏﺰل ﻏﺰﻟﮭﺎي ﺳﻠﯿﻤﺎن را در ﻛﻨﺎر ﻣﺰاﻣﯿﺮ داوود ﻗﺮار دھﯿﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎﯾﻲ از آن ﻋﻨﺼﺮ ﺣﺴﻲ و‬

‫‪oo‬‬
‫اﯾﻨﺠﮭﺎﻧﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﯾﮭﻮد ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﻲآﯾﺪ ﻛﮫ ﺗﻮرات‪ -‬ﻛﮫ ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ ﺑﺘﻤﺎﻣﻲ ﺗﻮﺳﻂ اﻧﺒﯿﺎ و ﻛﺎھﻨﺎن ﻧﻮﺷﺘﮫ ﺷﺪه‪-‬‬
‫اﺣﺘﻤﺎﻻ ازﻣﺎ ﭘﻨﮭﺎن داﺷﺘﮫ اﺳﺖ؛‬

‫ﺗﺸﻜﯿﻜﮭﺎﯾﻲ ﺧﺒﺮ ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ در ﺳﺎﯾﺮ آﺛﺎر ادﺑﻲ ﻗﺪﯾﻢ ﯾﮭﻮد‪ ،‬ﻛﮫ ﻛﻤﺎل دﻗﺖ در اﻧﺘﺨﺎب آﻧﮭﺎ ﺑﮫ ﻛﺎر رﻓﺘﮫ‪ ،‬از‬
‫آﻧﮭﺎ ھﯿﭻ اﺛﺮي دﯾﺪه ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﺠﺎل ﺣﺪس و ﺗﺨﻤﯿﻦ درﺑﺎرة ﻛﯿﻔﯿﺖ ﺗﺄﻟﯿﻒ ﻛﺘﺎب ﺟﺎﻣﻌﮫ‪ ،‬ﻛﮫ رﻧﮓ ﻏﺰﻟﮭﺎي‬

‫‪yah‬‬
‫ﻋﺸﻘﻲ دارد‪ ،‬وﺳﯿﻊ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ اﺻﻞ آن ﻣﺠﻤﻮﻋﮫاي از ﺳﺮودھﺎي ﺑﺎﺑﻠﻲ ﺑﻮده ﻛﮫ ﺑﮫ ﻧﺎم ﻋﺸﺘﺮ‬
‫و ﺗﻤﻮز ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه‪ ،‬و ﻧﯿﺰ اﻣﻜﺎن دارد ﻛﮫ آن را ﮔﺮوھﻲ از ﺷﺎﻋﺮان ﻏﺰﻟﺴﺮاي ﻋﺒﺮاﻧﻲ‪ ،‬ﺑﺎ اﻟﮭﺎم ﮔﺮﻓﺘﻦ‬
‫از روح ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﻲ ﻛﮫ ﺑﺎ اﺳﻜﻨﺪر ﻛﺒﯿﺮ ﺑﮫ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﯾﮭﻮدا وارد ﺷﺪه‪ ،‬ﺳﺮوده ﺑﺎﺷﻨﺪ)ﭼﮫ در آﻧﮭﺎ اﻟﻔﺎﻇﻲ دﯾﺪه‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ از زﺑﺎن ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺷﺪه(؛ ﻧﯿﺰ ﭼﻮن ﻋﺎﺷﻖ و ﻣﻌﺸﻮق ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ را‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺼﺮﯾﺎن ﻗﺪﯾﻢ‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫ﻧﺎم ﺧﻮاھﺮ و ﺑﺮادر ﺧﻄﺎب ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻣﻜﺎن دارد ﻛﮫ اﯾﻦ ﮔﻞ ﯾﮭﻮدي در اﺳﻜﻨﺪرﯾﮫ ﺷﻜﻔﺘﮫ‪ ،‬و روح آزادي‬
‫آن را از ﻛﺮاﻧﮫھﺎي ﻧﯿﻞ ﭼﯿﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﺻﻞ آن ھﺮ ﭼﮫ ﺑﻮده‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ وﺟﻮد آن در ﺗﻮرات ﺧﻮد ﻣﻌﻤﺎي‬
‫@‪h‬‬
‫دﻟﺮﺑﺎﯾﻲ اﺳﺖ‪ :‬ﻣﺎ ﻧﻤﻲداﻧﯿﻢ ﭼﮕﻮﻧﮫ ﻋﻠﻤﺎي دﯾﻦ ﻏﺎﻓﻞ ﻣﺎﻧﺪه ﯾﺎ ﺧﻮد را ﺑﮫ ﻏﻔﻠﺖ زده و اﺟﺎزه دادهاﻧﺪ ﻛﮫ‬
‫اﯾﻦ ﻏﺰﻟﮭﺎ‪ ،‬ﺑﺎ آﻧﮭﻤﮫ ﻋﻮاﻃﻒ ﺷﮭﻮاﻧﻲ‪ ،‬در آن ﻛﺘﺎب درج ﺷﻮد و ﻣﯿﺎن ﺻﺤﯿﻔﺔ اﺷﻌﯿﺎ و ﻛﺘﺎب ﺟﺎﻣﻌﮫ‬
‫ﻗﺮارﮔﯿﺮد؟‬

‫ﻣﺤﺒﻮب ﻣﻦ ﻣﺮا ﻣﺜﻞ ﻃﺒﻠﺔ ﻣﺮ اﺳﺖ ﻛﮫ در ﻣﯿﺎن ﭘﺴﺘﺎﻧﮭﺎي ﻣﻦ ﻣﻲﺧﻮاﺑﺪ‪.‬‬

‫‪are‬‬

‫ﻣﺤﺒﻮب ﻣﻦ ﺑﺮاﯾﻢ ﻣﺜﻞ ﺧﻮﺷﺔ ﺑﺎن در ﺑﺎﻏﮭﺎي ﻋﯿﻦ ﺟﺪي ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫اﯾﻨﻚ ﺗﻮ زﯾﺒﺎ ھﺴﺘﻲ اي ﻣﺤﺒﻮﺑﺔ ﻣﻦ؛ اﯾﻨﻚ ﺗﻮ زﯾﺒﺎ ھﺴﺘﻲ؛ و ﭼﺸﻤﺎﻧﺖ ﻣﺜﻞ ﭼﺸﻤﺎن ﻛﺒﻮﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﯾﻨﻚ ﺗﻮ زﯾﺒﺎ و ﺷﯿﺮﯾﻦ ھﺴﺘﻲ اي ﻣﺤﺒﻮب ﻣﻦ‪ ،‬و ﺗﺨﺖ ﻣﺎ ھﻢ ﺳﺒﺰ اﺳﺖ…‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﻦ ﻧﺮﮔﺲ ﺷﺎرون و ﺳﻮﺳﻦ و ادﯾﮭﺎ ھﺴﺘﻢ…‬

‫ﻣﺮا ﺑﮫ ﻗﺮﺻﮭﺎي ﻛﺸﻤﺶ ﺗﻘﻮﯾﺖ دھﯿﺪ‪ ،‬و ﻣﺮا ﺑﮫ ﺳﯿﺒﮭﺎ ﺗﺎزه ﺳﺎزﯾﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﻛﮫ ﻣﻦ از ﻋﺸﻖ ﺑﯿﻤﺎر ھﺴﺘﻢ…‬
‫‪an‬‬

‫اي دﺧﺘﺮان اورﺷﻠﯿﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎ را ﺑﮫ ﻏﺰاﻟﮭﺎ و آھﻮھﺎي ﺻﺤﺮا ﻗﺴﻢ ﻣﻲدھﻢ ﻛﮫ ﻣﺤﺒﻮب ﻣﺮا‪ ،‬ﺗﺎ ﺧﻮدش‬
‫ﻧﺨﻮاھﺪ‪ ،‬ﺑﯿﺪار ﻧﻜﻨﯿﺪ…‬

‫ﻣﺤﺒﻮﺑﻢ از آن ﻣﻦ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻣﻦ از آن وي ھﺴﺘﻢ؛ درﻣﯿﺎن ﺳﻮﺳﻨﮭﺎ ﻣﻲﭼﺮاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪pym‬‬

‫اي ﻣﺤﺒﻮب ﻣﻦ ﺑﺮﮔﺮد و ﺗﺎ ﻧﺴﯿﻢ روز ﺑﻮزد و ﺳﺎﯾﮫھﺎ ﺑﮕﺮﯾﺰد‪) ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ( ﻏﺰال ﯾﺎ ﺑﭽﺔ آھﻮ ﺑﺮ ﻛﻮھﮭﺎي‬
‫ﺑﺎﺗﺮ ﺑﺎش…‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺻﺒﺢ زود ﺑﮫ ﺗﺎﻛﺴﺘﺎﻧﮭﺎ ﺑﺮوﯾﻢ و ﺑﺒﯿﻨﯿﻢ ﻛﮫ آﯾﺎ اﻧﮕﻮر ﮔﻞ ﻛﺮده‪ ،‬و ﮔﻠﮭﺎﯾﺶ ﮔﺸﻮده و اﻧﺎرھﺎ ﮔﻞ داده ﺑﺎﺷﺪ؛‬
‫در آﻧﺠﺎ ﻣﺤﺒﺖ ﺧﻮد را ﺑﮫ ﺗﻮ ﺧﻮاھﻢ داد‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫اﯾﻦ ﻧﻐﻤﺔ ﺟﻮاﻧﺎن اﺳﺖ‪ ،‬و آﻧﭽﮫ در اﻣﺜﺎل ﺳﻠﯿﻤﺎن اﺳﺖ از دھﺎن ﺳﺎﻟﺨﻮردﮔﺎن ﺑﯿﺮون آﻣﺪه‪ .‬ھﻤﺔ ﻣﺮدم در‬
‫ﺟﺴﺘﺠﻮي ﻋﺸﻖ و زﻧﺪﮔﻲ ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ ﻛﻤﻲ ﻛﻤﺘﺮ از آﻧﭽﮫ آرزو دارﻧﺪ ﻣﻲرﺳﻨﺪ؛ ھﻤﮫ ﭼﻨﺎن ﮔﻤﺎن دارﻧﺪ‬
‫ﻛﮫ ﺑﮫ ھﯿﭻ ﭼﯿﺰ دﺳﺖ ﻧﯿﺎﻓﺘﮫاﻧﺪ‪ :‬اﯾﻨﮭﺎ ﺳﮫ ﻣﺮﺣﻠﮫاي اﺳﺖ ﻛﮫ ھﺮ اﻧﺴﺎن ﺑﺪﺑﯿﻦ از آﻧﮭﺎ ﻣﻲﮔﺬرد‪ .‬ﺳﻠﯿﻤﺎن‬
‫اﻓﺴﺎﻧﮫاي ﺟﻮاﻧﺎن را از ﺷﺮ زن ﺑﺮﺣﺬر ﻣﻲدارد‪» :‬زﯾﺮا ﻛﮫ او ﺑﺴﯿﺎري را ﻣﺠﺮوح اﻧﺪاﺧﺘﮫ اﺳﺖ‪ ،‬و‬
‫ﺟﻤﯿﻊ ﻛﺸﺘﮕﺎﻧﺶ زورآوراﻧﻨﺪ… اﻣﺎ ﻛﺴﻲ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻛﮫ ﺑﺎ زﻧﻲ زﻧﺎ ﻛﻨﺪ ﻧﺎﻗﺺاﻟﻌﻘﻞ اﺳﺖ… ﺳﮫ ﭼﯿﺰ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺮاي ﻣﻦ زﯾﺎده ﻋﺠﯿﺐ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﭼﮭﺎر ﭼﯿﺰ‪،‬‬
‫ﻛﮫ آﻧﮭﺎ را ﻧﺘﻮاﻧﻢ ﻓﮭﻤﯿﺪ‪ :‬ﻃﺮﯾﻖ ﻋﻘﺎب در ھﻮا‪ ،‬و ﻃﺮﯾﻖ ﻣﺎر ﺑﺮ ﺻﺨﺮه‪ ،‬و راه ﻛﺸﺘﻲ در ﻣﯿﺎن درﯾﺎ‪ ،‬و‬
‫راه ﻣﺮد ﺑﺎدﺧﺘﺮ ﺑﺎﻛﺮه‪ «.‬وي ﻧﯿﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﻮﻟﺲ ﺣﻮاري‪ ،‬ﺑﺮ اﯾﻦ ﻋﻘﯿﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ آدﻣﻲ ﻣﺘﺄھﻞ ﺷﻮد ﺑﮭﺘﺮ از‬
‫آن اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺴﻮزد‪» :‬و از زن ﺟﻮاﻧﻲ ﺧﻮﯾﺶ ﻣﺴﺮور ﺑﺎش‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﻏﺰال ﻣﺤﺒﻮب و آھﻮي ﺟﻤﯿﻞ؛‬

‫‪yah‬‬
‫ﭘﺴﺘﺎﻧﮭﺎﯾﺶ ﺗﻮ را ھﻤﯿﺸﮫ ﺧﺮم ﺳﺎزد‪ ،‬و از ﻣﺤﺒﺖ او داﺋﻤًﺎ ﻣﺤﻈﻮظ ﺑﺎش… ﺧﻮان ﺑﻘﻮل‪ ،‬درﺟﺎﯾﻲ ﻛﮫ‬
‫ﻣﺤﺒﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﮭﺘﺮ اﺳﺖ از ﮔﺎو ﭘﺮواري‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺎ آن ﻋﺪاوت ﺑﺎﺷﺪ‪ «.‬آﯾﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﯾﻨﮭﺎ ﺳﺨﻨﺎن ﻛﺴﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﻛﮫ ﺷﻮھﺮ ھﻔﺘﺼﺪ زن ﺑﻮده اﺳﺖ؟‬

‫در راه دور ﺷﺪن از ﺣﻜﻤﺖ‪ ،‬ﭘﺲ از ﺑﻲﻋﻔﺘﻲ‪ ،‬ﺗﻨﺒﻠﻲ ﻣﻲآﯾﺪ‪» :‬اي ﺷﺨﺺ ﻛﺎھﻞ‪ ،‬ﻧﺰد ﻣﻮرﭼﮫ ﺑﺮو… اي‬
‫ﻛﺎھﻞ ﺗﺎ ﭼﻨﺪان ﺧﻮاھﻲ ﺧﻮاﺑﯿﺪ؟« »آﯾﺎ ﻣﺮدي را ﻛﮫ در ﺷﻐﻞ ﺧﻮﯾﺶ ﻣﺎھﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻲﺑﯿﻨﻲ؟‪ -‬او در ﺣﻀﻮر‬
‫@‪h‬‬
‫ﭘﺎدﺷﺎھﺎن ﺧﻮاھﺪ اﯾﺴﺘﺎد‪ «.‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬ﻣﺮد ﻓﯿﻠﺴﻮف از ﺟﺎهﻃﻠﺒﻲ ﺑﯿﮭﻮده ﮔﺮﯾﺰان اﺳﺖ؛ »راﺣﺖ‬
‫ﻏﺎﻓﻼﻧﺔ اﺣﻤﻘﺎن اﯾﺸﺎن را ھﻼك ﺧﻮاھﺪ ﺳﺎﺧﺖ‪ «.‬اﻣﺎ آن ﻛﮫ در ﭘﻲ دوﻟﺖ ﻣﻲﺷﺘﺎﺑﺪ ﺑﯿﺴﺰا ﻧﺨﻮاھﺪ ﻣﺎﻧﺪ‪«.‬‬
‫ﻛﺎر ﻛﺮدن ﺣﻜﻤﺖ اﺳﺖ و زﺑﺎنآوري اﺑﻠﮭﻲ اﺳﺖ‪» :‬از ھﺮ ﻣﺸﻘﺘﻲ ﻣﻨﻔﻌﺘﻲ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻛﻼم ﻟﺒﮭﺎ ﺑﮫ ﻓﻘﺮ‬
‫ﻣﺤﺾ ﻣﻲاﻧﺠﺎﻣﺪ«… »اﺣﻤﻖ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺧﺸﻢ ﺧﻮد را ﻇﺎھﺮ ﻣﻲﺳﺎزد‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﺮد ﺣﻜﯿﻢ ﺑﺘﺄﺧﯿﺮ آن را ﻓﺮو‬
‫ﻣﻲﻧﺸﺎﻧﺪ«… »ﻣﺮد اﺣﻤﻖ ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﭼﻮن ﺧﺎﻣﻮش ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬او را ﺣﻜﯿﻢ ﻣﻲﺷﻤﺎرﻧﺪ‪ «.‬درﺳﻲ ﻛﮫ اﯾﻦ ﺣﻜﯿﻢ از‬
‫ﺗﻜﺮار آن ﺧﺴﺘﮫ ﻧﻤﻲﺷﻮد اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻘﺮاط‪ ،‬ﻓﻀﯿﻠﺖ را ﺑﺎ ﺣﻜﻤﺖ ﯾﻜﻲ ﻣﻲداﻧﺪ؛ در اﯾﻦ راﯾﺤﮫاي‬
‫‪are‬‬

‫از ﻣﺪارس اﺳﻜﻨﺪرﯾﮫ اﺳﺘﺸﻤﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻛﮫ در آﻧﮭﺎ ﻋﻠﻢ ﻻھﻮت ﻋﺒﺮي ﺑﺎ ﻓﻠﺴﻔﺔ ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ در ھﻢ آﻣﯿﺨﺘﮫ ﺷﺪ‪،‬‬
‫و از اﯾﻦ ﻣﺨﻠﻮط ﭼﯿﺰي ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪ ﻛﮫ ﺣﻜﻤﺖ اروﭘﺎي ﭘﺲ از آن را ﺳﺎﺧﺖ‪» .‬ﻋﻘﻞ ﺑﺮاي ﻣﺼﺎﺣﺒﺶ‬
‫ﭼﺸﻤﺔ ﺣﯿﺎت اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺗﺄدﯾﺐ اﺣﻤﻘﺎن ﺣﻤﺎﻗﺖ اﺳﺖ… ﺧﻮﺷﺎ ﺑﮫ ﺣﺎل ﻛﺴﻲ ﻛﮫ ﺣﻜﻤﺖ را ﭘﯿﺪا ﻛﻨﺪ‪ ،‬و‬
‫ﺷﺨﺼﻲ ﻛﮫ ﻓﻄﺎﻧﺖ را ﺗﺤﺼﯿﻞ ﻧﻤﺎﯾﺪ؛ زﯾﺮا ﻛﮫ ﺗﺠﺎرت آن از ﺗﺠﺎرت ﻧﻘﺮه‪ ،‬و ﻣﺤﺼﻮﻟﺶ از ﻃﻼي‬
‫ﺧﺎﻟﺺ‪ ،‬ﻧﯿﻜﻮﺗﺮ اﺳﺖ؛ از ﻟﻌﻠﮭﺎ ﮔﺮاﻧﺒﮭﺎﺗﺮ اﺳﺖ و ﺟﻤﯿﻊ ﻧﻔﺎﯾﺲ ﺗﻮ ﺑﺎ آن ﺑﺮاﺑﺮي ﻧﺘﻮاﻧﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﮫ دﺳﺖ‬
‫‪set‬‬

‫راﺳﺖ وي ﻃﻮل اﯾﺎم اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﮫ دﺳﺖ ﭼﭙﺶ دوﻟﺖ و ﺟﻼل؛ ﻃﺮﯾﻘﮭﺎي وي ﻃﺮﯾﻖ ﺷﺎدﻣﺎﻧﻲ اﺳﺖ‪ ،‬و ھﻤﺔ‬
‫راھﮭﺎي وي ﺳﻼﻣﺘﻲ‪«.‬‬

‫ﻛﺘﺎب اﯾﻮب از اﻣﺜﺎل ﺳﻠﯿﻤﺎن ﻗﺪﯾﻤﯿﺘﺮ اﺳﺖ؛ اﯾﻦ ﻛﺘﺎب ﺷﺎﯾﺪ در زﻣﺎن اﺳﺎرت ﻧﻮﺷﺘﮫ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﻣﻘﺼﻮد‬
‫از ﻧﻮﺷﺘﻦ آن ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻛﻨﺎﯾﮫ و اﺳﺘﻌﺎره ﻣﺼﯿﺒﺘﮭﺎي اﺳﯿﺮان ﯾﮭﻮدي را در ﺑﺎﺑﻞ ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫ﻛﺎرﻻﯾﻞ‪ ،‬ﻛﮫ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻛﺘﺎب ﺗﻌﺼﺐ ﺷﺪﯾﺪي دارد‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ﻣﻦ ﺑﺪون ﺗﺮدﯾﺪ اﻇﮭﺎر ﻣﻲدارم‬
‫ﻛﮫ اﯾﻦ ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ اﺛﺮي اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺎ ﻗﻠﻢ ﻧﻮﺷﺘﮫ ﺷﺪه… ﻛﺘﺎب‬

‫ﺟﻠﯿﻠﻲ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻛﺘﺎب ھﻤﺔ ﻣﺮدم اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ و ﻗﺪﯾﻤﺘﺮﯾﻦ ﺷﺮﺣﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ درﺑﺎرة ﻣﻌﻤﺎي ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ‬
‫‪pym‬‬

‫آدﻣﻲ‪ ،‬و ﻣﺸﯿﺖ ﺧﺪا ﺑﺎ ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ ﺑﺮ روي اﯾﻦ ﻛﺮة زﻣﯿﻦ‪ ،‬ﺑﮫ رﺷﺘﺔ ﺗﺤﺮﯾﺮ درآﻣﺪه… ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ھﯿﭻ‬
‫ﻧﻮﺷﺘﮫاي در ﺗﻮرات‪ ،‬و ﺟﺰ ﺗﻮرات‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ارزش ادﺑﻲ ﺑﮫ ﭘﺎي آن ﻧﻤﻲرﺳﺪ‪ «.‬اﯾﻦ ﻣﺸﻜﻞ و ﻣﻌﻤﺎ از‬
‫آﻧﺠﺎ ﭘﯿﺪا ﺷﺪه ﺑﻮد ﻛﮫ ﻋﺒﺮاﻧﯿﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ اﻣﻮر اﯾﻦ ﺟﮭﺎن اھﺘﻤﺎم ﻓﺮاواﻧﻲ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭼﮫ‪ ،‬از آن ﺳﺒﺐ ﻛﮫ در‬
 ‫‪m‬‬
‫دﯾﺎﻧﺖ ﯾﮭﻮدي ﻗﺪﯾﻢ ﺑﮭﺸﺘﻲ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﻻزم ﺑﻮد ﻛﮫ ﭘﺎداش ﻓﻀﯿﻠﺖ و ﻧﯿﻜﻮﻛﺎري در ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺎن داده‬
‫ﻼ در ﺑﺮاﺑﺮ آن ﭘﺎداﺷﻲ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﻏﺎﻟﺒًﺎ ﺑﮫ ﻧﻈﺮ اﯾﺸﺎن ﭼﻨﺎن ﻣﻲرﺳﯿﺪ ﻛﮫ ﺑﺪﻛﺎران ﻛﺎﻣﯿﺎب و‬‫ﺷﻮد‪ ،‬ﯾﺎ اﺻ ً‬
‫رﺳﺘﮕﺎر ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﺪﺗﺮﯾﻦ رﻧﺠﮭﺎ ﺑﮭﺮة ﻧﯿﻜﻮﺗﺮﯾﻦ ﻣﺮدم اﺳﺖ‪ .‬ﭼﺮا‪ ،‬ﺑﮫ ﮔﻔﺘﺔ ﻣﺰاﻣﯿﺮ‪» :‬اﯾﻨﻚ اﯾﺸﺎن‬

‫‪.co‬‬
‫ﺷﺮﯾﺮ ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ھﻤﯿﺸﮫ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﻮده در دوﻟﺘﻤﻨﺪي اﻓﺰوده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ؟« و ﭼﺮا ﺧﺪا ﺧﻮد را ﭘﻨﮭﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ‪،‬‬
‫و ﺑﮫ ﺑﺪﻛﺎران ﻛﯿﻔﺮ و ﺑﮫ ﻧﯿﻜﻮﻛﺎران ﭘﺎداش ﻧﻤﻲدھﺪ؟ ﻣﺼﻨﻒ ﻛﺘﺎب اﯾﻮب ھﻤﯿﻦ ﺳﺆاﻻت را ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و در‬
‫ﭘﺮﺳﺶ ﺧﻮد ﻋﺰم و ﺛﺒﺎت ﺑﯿﺸﺘﺮي دارد و ﺷﺎﯾﺪ ﻗﮭﺮﻣﺎن داﺳﺘﺎن ﺧﻮد را ﺑﮫ ﻋﻨﻮان رﻣﺰ ﻋﻘﯿﺪة ﺧﻮد در‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺮدم ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﻲدھﺪ‪ .‬ھﻤﺔ ﺑﻨﻲاﺳﺮاﺋﯿﻞ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﻮد اﯾﻮب‪ ،‬ﯾﮭﻮه را )ﺑﺎﺗﻠﻮن( ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﯿﺪﻧﺪ؛ ﺑﺎﺑﻞ‪ ،‬ﻛﮫ‬
‫ﻣﻨﻜﺮ اﯾﻦ ﺧﺪا ﺑﻮد و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ آن ﻛﻔﺮ ﻣﻲورزﯾﺪ‪ ،‬ﺑﮫ اوج ﺗﺮﻗﻲ رﺳﯿﺪه ﺑﻮد‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﮫ ﺑﻨﻲاﺳﺮاﺋﯿﻞ‬

‫‪oo‬‬
‫در ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ ﻏﻮﻃﮫ ﻣﻲﺧﻮردﻧﺪ و ﻟﺒﺎس ﻣﺬﻟﺖ و اﺳﺎرت ﺑﺮ ﺗﻦ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬آدﻣﻲ درﺑﺎرة ﭼﻨﯿﻦ ﺧﺪاﯾﻲ ﭼﮫ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﮔﻔﺖ؟‬

‫در دﯾﺒﺎﭼﺔ اﯾﻦ ﻛﺘﺎب‪ ،‬ﻛﮫ در آﺳﻤﺎﻧﮭﺎ ﻣﻲﮔﺬرد‪ ،‬و ﺷﺎﯾﺪ آن را ﻧﻮﯾﺴﻨﺪة ادﯾﺒﻲ ﺑﺮاي زدودن اﯾﻦ ﻧﻘﺺ ﻛﺘﺎب‬

‫‪yah‬‬
‫ﺑﺮ آن اﻟﺤﺎق ﻛﺮده‪ ،‬ﺷﯿﻄﺎن ﺑﮫ ﺧﺪا ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ﻛﮫ اﯾﻮب ﻣﺮد »ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ و ﻛﺎﻣﻠﻲ« اﺳﺖ‪ ،‬و اﯾﻦ از آن ﺟﮭﺖ‬
‫اﺳﺖ ﻛﮫ وي ﺳﻌﺎدﺗﻤﻨﺪ اﺳﺖ؛ آﻧﮕﺎه ﻣﻲﭘﺮﺳﺪ ﻛﮫ‪ :‬آﯾﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ ھﻢ ﺗﻘﻮاي ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ ﻛﻨﺪ؟‬
‫ﯾﮭﻮه اﺟﺎزه ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ ﺷﯿﻄﺎن ھﺮ ﻣﺼﯿﺒﺘﻲ ﻛﮫ ﻣﻲﺧﻮاھﺪ ﺑﺮ ﺳﺮ اﯾﻮب ﻓﺮو رﯾﺰد‪ .‬اﯾﻮب ﻗﮭﺮﻣﺎن ﺻﺒﺮ‬
‫اﯾﻮﺑﻲ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ‪ ،‬وﻟﻲ اﯾﻦ ﺻﺒﺮ آﺧﺮاﻻﻣﺮ از ﭼﻨﮓ وي ﺑﮫ در ﻣﻲرود‪ ،‬و ﺑﮫ ﻓﻜﺮ ﺧﻮدﻛﺸﻲ ﻣﻲاﻓﺘﺪ‪،‬‬
‫و از اﯾﻨﻜﮫ ﺧﺪاﯾﺶ او را ﻃﺮد ﻛﺮده و ﺑﮫ ﺣﺎل ﺧﻮد واﮔﺬاﺷﺘﮫ‪ ،‬ﺑﺴﺨﺘﻲ او را ﻣﻼﻣﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺻﻮﻓﺮ‪ ،‬ﻛﮫ‬
‫ﺑﺮاي ﻟﺬت ﺑﺮدن از آﻻم دوﺳﺖ ﺧﻮد‪ ،‬اﯾﻮب‪ ،‬ﻧﺰد او آﻣﺪه‪ ،‬اﺻﺮار ﻣﻲورزد ﻛﮫ ﺧﺪا ﻋﺎدل اﺳﺖ و ﺑﮫ آدم‬
‫ﻧﯿﻜﻮﻛﺎر‪ ،‬ﺣﺘﻲ در ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺎن‪ ،‬ﭘﺎداش ﻣﻲدھﺪ؛ اﯾﻮب ﺑﺘﻨﺪي ﺳﺨﻦ او را ﻗﻄﻊ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬
‫@‪h‬‬
‫ﺑﺪرﺳﺘﻲ ﻛﮫ ﺷﻤﺎ ﻗﻮم ھﺴﺘﯿﺪ‪ ،‬و ﺣﻜﻤﺖ ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﺧﻮاھﺪ ﻣﺮد؛ ﻟﯿﻜﻦ ﻣﺮا ﻧﯿﺰ ﻣﺜﻞ ﺷﻤﺎ ﻓﮭﻢ ھﺴﺖ و از ﺷﻤﺎ‬
‫ﻛﻤﺘﺮ ﻧﯿﺴﺘﻢ‪ ،‬وﻛﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﻣﺜﻞ اﯾﻦ ﭼﯿﺰھﺎ راﻧﻤﻲداﻧﺪ؟… ﺧﯿﻤﮫھﺎي دزدان‬

‫ﺑﮫ ﺳﻼﻣﺖ اﺳﺖ‪ ،‬و آﻧﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﺧﺪا را ﻏﻀﺒﻨﺎك ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ اﯾﻤﻦ ھﺴﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﺧﺪاي ﺧﻮد را در دﺳﺖ ﺧﻮد‬
‫ﻣﻲآورﻧﺪ… اﯾﻨﻚ ﭼﺸﻢ ﻣﻦ ھﻤﺔ اﯾﻦ ﭼﯿﺰھﺎ را دﯾﺪه و ﮔﻮش ﻣﻦ آﻧﮭﺎ را ﺷﻨﯿﺪه و ﻓﮭﻤﯿﺪه اﺳﺖ… اﻣﺎ ﺷﻤﺎ‬
‫‪are‬‬

‫دروﻏﮭﺎ ﺟﻌﻞ ﻣﻲﻛﻨﯿﺪ و ﺟﻤﯿﻊ ﺷﻤﺎ ﻃﺒﯿﺒﺎن ﺑﺎﻃﻞ ھﺴﺘﯿﺪ‪ .‬ﻛﺎش ﻛﮫ ﺷﻤﺎ ﺑﻜﻠﻲ ﺳﺎﻛﺖ ﻣﻲﺷﺪﯾﺪ‪ ،‬ﻛﮫ اﯾﻦ ﺑﺮاي‬
‫ﺷﻤﺎ ﺣﻜﻤﺖ ﻣﻲﺑﻮد‪.‬‬

‫آﻧﮕﺎه ﺑﮫ ﻛﻮﺗﺎھﻲ زﻧﺪﮔﻲ و درازي ﻣﺮگ ﻣﻲاﻧﺪﯾﺸﺪ‪ ،‬و ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬

‫‪set‬‬

‫اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﻛﮫ از زن زاﯾﯿﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻗﻠﯿﻞاﻻﯾﺎم و ﭘﺮ از زﺣﻤﺎت اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺜﻞ ﮔﻞ ﻣﻲروﯾﺪ و ﺑﺮﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬و‬
‫ﻣﺜﻞ ﺳﺎﯾﮫ ﻣﻲﮔﺮﯾﺰد و ﻧﻤﻲﻣﺎﻧﺪ… زﯾﺮا ﺑﺮاي درﺧﺖ اﻣﯿﺪي ھﺴﺖ ﻛﮫ اﮔﺮ ﺑﺮﯾﺪه ﺷﻮد ﺑﺎز ﺧﻮاھﺪ‬
‫روﯾﯿﺪ‪ …،‬اﻣﺎ ﻣﺮد ﻣﻲﻣﯿﺮد و ﻓﺎﺳﺪ ﻣﻲﺷﻮد؛ و آدﻣﻲ ﭼﻮن ﺟﺎن را ﺳﭙﺎرد ﻛﺠﺎﺳﺖ؟ ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ آﺑﮭﺎ از زﯾﺮ‬
‫درﯾﺎ زاﯾﻞ ﻣﻲﺷﻮد و ﻧﮭﺮھﺎ ﺿﺎﯾﻊ و ﺧﺸﻚ ﻣﻲﮔﺮدد‪ ،‬ھﻤﭽﻨﯿﻦ اﻧﺴﺎن ﻣﻲﺧﻮاﺑﺪ و ﺑﺮﻧﻤﻲﺧﯿﺰد… اﮔﺮ ﻣﺮد‬
‫ﺑﻤﯿﺮد‪ ،‬ﺑﺎر دﯾﮕﺮ زﻧﺪه ﺷﻮد؟‬
‫‪an‬‬

‫اﯾﻦ ﻣﻨﺎﻗﺸﮫ ﺑﺸﺪت اداﻣﮫ ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬وﺷﻚ اﯾﻮب درﺑﺎرة ﭘﺮوردﮔﺎر ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ زﯾﺎدﺗﺮ ﻣﻲﺷﻮد؛ ﺗﺎ ﺣﺪي ﻛﮫ‬
‫ﺧﺪا را»ﺣﺮﯾﻒ و رﻗﯿﺐ« ﺧﻮﯾﺶ ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬و آرزو ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ اﯾﻦ ﺣﺮﯾﻒ ﺑﺎ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻛﺘﺎﺑﻲ‪ -‬ﺷﺎﯾﺪ ﻧﻈﯿﺮ‬
‫ﻛﺘﺎب ﻋﺪل اﻻھﻲ اﺛﺮ ﻻﯾﺒﻨﯿﺘﺰ‪ -‬ﺧﻮد را ھﻼك ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻛﻠﻤﺎﺗﻲ ﻛﮫ در آﺧﺮ ﺑﺎب ‪ 31‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺻﻮرت آﻣﺪه‪:‬‬
‫‪pym‬‬

‫»ﺳﺨﻨﺎن اﯾﻮب ﺗﻤﺎم ﺷﺪ«‪ ،‬ﺷﺨﺺ را ﺑﮫ اﯾﻦ ﻓﻜﺮ ﻣﻲاﻧﺪازد ﻛﮫ اﯾﻦ ﻛﺘﺎب در اﺻﻞ ﭘﺎﯾﺎن ﮔﻔﺘﺎري ﺑﻮده ﻛﮫ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺘﺎب ﺟﺎﻣﻌﮫ آراي اﻗﻠﯿﺖ ﻣﻠﺤﺪ ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﯿﺎن ﯾﮭﻮدﯾﺎن را ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﻲداده اﺳﺖ‪ .‬وﻟﻲ ﻓﯿﻠﺴﻮف‬
‫دﯾﮕﺮي ﺑﮫ ﻧﺎم اﻟﯿﮭﻮ در اﯾﻨﺠﺎ وارد داﺳﺘﺎن ﻣﻲﺷﻮد و‪ ،‬در ‪ 165‬آﯾﮫ‪ ،‬از ﻋﺪاﻟﺖ ﺧﺪا درﻣﯿﺎن ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺳﺨﻦ ﻣﻲراﻧﺪ‪ .‬در ﭘﺎﯾﺎن‪ ،‬ﺑﺎﻧﮕﻲ از ﻣﯿﺎن اﺑﺮ ﺷﻨﯿﺪه ﻣﻲﺷﻮد و ﺳﺨﻨﻲ ﺑﮫ ﮔﻮش ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ ﺑﺎﺷﻜﻮھﺘﺮﯾﻦ‬
‫ﻗﻄﻌﮫاي اﺳﺖ ﻛﮫ در ﺗﻮرات وﺟﻮد دارد‪:‬‬

‫‪.co‬‬
‫و ﺧﺪاوﻧﺪ اﯾﻮب را از ﻣﯿﺎن ﮔﺮدﺑﺎد ﺧﻄﺎب ﻛﺮده‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪:‬‬

‫ﻛﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﻣﺸﻮرت را از ﺳﺨﻨﺎن ﺑﻲﻋﻠﻢ ﺗﺎرﯾﻚ ﻣﻲﺳﺎزد؟ اﻻن ﻛﻤﺮ ﺧﻮد را ﻣﺜﻞ ﻣﺮد ﺑﺒﻨﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﻛﮫ از ﺗﻮ‬
‫ﺳﺆال ﻣﻲﻧﻤﺎﯾﻢ‪ ،‬ﭘﺲ ﻣﺮا اﻋﻼم ﻧﻤﺎ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﮫ زﻣﯿﻦ را ﺑﻨﺎ ﻧﮭﺎدم ﻛﺠﺎ ﺑﻮدي؟ ﺑﯿﺎن ﻛﻦ اﮔﺮ ﻓﮭﻢ داري!‬
‫ﻛﯿﺴﺖ ﻛﮫ آن را ﭘﯿﻤﺎﯾﺶ ﻧﻤﻮد‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﯿﺪاﻧﻲ؟ و ﻛﯿﺴﺖ ﻛﮫ رﯾﺴﻤﺎن ﻛﺎر ﺑﺮ آن ﻛﺸﯿﺪ؟ ﭘﺎﯾﮫھﺎﯾﺶ ﺑﺮ ﭼﮫ ﭼﯿﺰ‬

‫‪oo‬‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﮫ ﺷﺪه؟ و ﻛﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﺳﻨﮓ زاوﯾﮫاش را ﻧﮭﺎد‪ ،‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﺳﺘﺎرﮔﺎن ﺻﺒﺢ ﺑﺎ ھﻢ ﺗﺮﻧﻢ ﻧﻤﻮدﻧﺪ و ﺟﻤﯿﻊ‬
‫ﭘﺴﺮان ﺧﺪا آواز ﺷﺎدﻣﺎﻧﻲ دادﻧﺪ؟ و ﻛﯿﺴﺖ ﻛﮫ درﯾﺎ را ﺑﮫ درھﺎ ﻣﺴﺪود ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬وﻗﺘﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ در ﺟﺴﺖ و از‬
‫رﺣﻢ ﺑﯿﺮون آﻣﺪ‪ ،‬وﻗﺘﻲ ﻛﮫ اﺑﺮھﺎ را ﻟﺒﺎس آن ﮔﺮداﻧﯿﺪم و ﺗﺎرﯾﻜﻲ ﻏﻠﯿﻆ را ﻗﻨﺪاﻗﺔ آن ﺳﺎﺧﺘﻢ‪ ،‬و ﺣﺪي ﺑﺮاي‬
‫آن ﻗﺮار دادم‪ ،‬و ﭘﺸﺖ ﺑﻨﺪھﺎ و درھﺎ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻧﻤﻮدم‪ ،‬و ﮔﻔﺘﻢ ﺗﺎ ﺑﮫ اﯾﻨﺠﺎ ﺑﯿﺎ و ﺗﺠﺎوز ﻣﻨﻤﺎ‪ ،‬و در اﯾﻨﺠﺎ اﻣﻮاج‬
‫ﺳﺮﻛﺶ ﺗﻮ ﺑﺎزداﺷﺘﮫ ﺷﻮد؟ آﯾﺎ ﺗﻮ از اﺑﺘﺪاي ﻋﻤﺮ ﺧﻮد ﺻﺒﺢ را ﻓﺮﻣﺎن دادي و ﻓﺠﺮ را ﺑﮫ ﻣﻮﺿﻌﺶ‬

‫‪yah‬‬
‫ﻋﺎرف ﮔﺮداﻧﯿﺪي؟… آﯾﺎ ﺑﮫ ﭼﺸﻤﮫھﺎي درﯾﺎ داﺧﻞ ﺷﺪه ﯾﺎ ﺑﮫ‬

‫ﻋﻤﻘﮭﺎي ﻟﺠﮫ رﻓﺘﮫاي؟ آﯾﺎ درھﺎي ﻣﻮت ﺑﺮاي ﺗﻮ ﺑﺎز ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﯾﺎ درھﺎي ﺳﺎﯾﺔ ﻣﻮت را دﯾﺪهاي؟ آﯾﺎ‬
‫ﭘﮭﻨﺎي زﻣﯿﻦ را ادراك ﻛﺮدهاي؟ ﺧﺒﺮ ﺑﺪه اﮔﺮ اﯾﻦ ھﻤﮫ را ﻣﻲداﻧﻲ!… آﯾﺎ ﺑﮫ ﻣﺨﺰﻧﮭﺎي ﺑﺮف داﺧﻞ ﺷﺪه و‬
‫ﺧﺰﯾﻨﮫھﺎي ﺗﮕﺮگ را ﻣﺸﺎھﺪه ﻧﻤﻮدهاي؟… آﯾﺎ ﻋﻘﺪ ﺛﺮﯾﺎ راﻣﻲﺑﻨﺪي‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﻨﺪھﺎي ﺟﺒﺎر را ﻣﻲﮔﺸﺎﯾﻲ؟… آﯾﺎ‬
‫ﻗﺎﻧﻮﻧﮭﺎي آﺳﻤﺎن را ﻣﻲداﻧﻲ‪ ،‬ﯾﺎ آن را ﺑﺮ زﻣﯿﻦ ﻣﺴﻠﻂ ﻣﻲﮔﺮداﻧﻲ؟… ﻛﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﺣﻜﻤﺖ را در ﺑﺎﻃﻦ ﻧﮭﺎد‬
‫@‪h‬‬ ‫ﯾﺎ ﻓﻄﺎﻧﺖ را ﺑﮫ دل ﺑﺨﺸﯿﺪ؟…‬

‫آﯾﺎ ﻣﺠﺎدﻟﮫ ﻛﻨﻨﺪه ﺑﺎ ﻗﺎدر ﻣﻄﻠﻖ ﻣﺨﺎﺻﻤﮫ ﻧﻤﺎﯾﺪ؟ ﻛﺴﻲ ﻛﮫ ﺑﺎ ﺧﺪا ﻣﺤﺎﺟﮫ ﻛﻨﺪ آن را ﺟﻮاب ﺑﺪھﺪ‪.‬‬

‫اﯾﻮب از ھﻮل آﻧﭽﮫ دﯾﺪ ﺑﮫ ذﻟﺖ و ﺣﻘﺎرت ﺧﻮد ﻣﺘﻮﺟﮫ ﺷﺪ‪ .‬ﯾﮭﻮه ﻛﮫ ﺗﺴﻜﯿﻦ ﯾﺎﻓﺘﮫ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺮ او ﺑﺨﺸﯿﺪ و‬
‫ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ وي را ﻗﺒﻮل ﻛﺮد؛ دوﺳﺘﺎن اﯾﻮب را ﺑﮫ واﺳﻄﺔ ﺣﺠﺘﮭﺎي واھﯿﻲ ﻛﮫ آورده ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﯿﻢ داد‪ ،‬و ﺑﮫ‬
‫‪are‬‬

‫اﯾﻮب ﭼﮭﺎردهھﺰار ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ‪ ،‬ﺷﺶ ھﺰار ﺷﺘﺮ‪ ،‬ھﺰار ﺟﻔﺖ ﮔﺎو ﻧﺮ‪ ،‬ھﺰار ﻣﺎده ﺧﺮ‪ ،‬ھﻔﺖ ﭘﺴﺮ‪ ،‬و ﺳﮫ‬
‫دﺧﺘﺮ ﻋﻨﺎﯾﺖ ﻛﺮد؛ اﯾﻮب ﭘﺲ از آن‪ ،‬ﯾﻜﺼﺪ و ﭼﮭﻞ ﺳﺎل ﺑﺰﯾﺴﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ ﭘﺎﯾﺎن ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻦ داﺳﺘﺎن‪ ،‬در‬
‫ﻋﯿﻦ آﻧﻜﮫ ﻧﺎرﺳﺎﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺎﯾﺎن ﺳﻌﺎدﺗﻤﻨﺪاﻧﮫاي اﺳﺖ؛ ﭼﮫ اﯾﻮب ﺑﮫ ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬ﺟﺰ ﺑﮫ ﺟﻮاب ﺳﺆاﻻﺗﻲ‬
‫ﻛﮫ ﻛﺮده ﺑﻮد؛ ﻣﺸﻜﻞ و ﻣﻌﻤﺎ ﺑﮫ ھﻤﺎن ﺣﺎل ﺧﻮد ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬و اﻟﺒﺘﮫ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻓﺮاواﻧﻲ در ﻃﺮز ﺗﻔﻜﺮ ﻗﻮم ﯾﮭﻮد‬
‫ﺑﺎﻗﻲ ﮔﺬارد‪ .‬در اﯾﺎم داﻧﯿﺎل ﻧﺒﻲ )ﺣﻮاﻟﻲ ‪ 167‬قم( ﯾﮭﻮدﯾﺎن از اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﮫ دﺳﺖ ﺑﺮداﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬و آن را ﺑﺎ‬
‫‪set‬‬

‫اﺻﻄﻼﺣﺎت و ﺗﻌﺒﯿﺮات اﯾﻦ دﻧﯿﺎ ﻻﯾﻨﺤﻞ ﺷﻨﺎﺧﺘﻨﺪ؛ ھﻤﺎﻧﮕﻮﻧﮫ ﻛﮫ داﻧﯿﺎل و ﺧﻨﻮخ )و ﻛﺎﻧﺖ( ﮔﻔﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬ﻛﺴﻲ‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﮫ اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﭘﺎﺳﺦ دھﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ آﻧﻜﮫ ﺑﮫ زﻧﺪﮔﻲ ﭘﺲ از ﻣﺮگ اﯾﻤﺎن داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آﻧﺠﺎﯾﻲ ﻛﮫ ھﻤﺔ‬
‫دادھﺎ ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺷﻮد و ھﻤﺔ ﺧﻄﺎھﺎ اﺻﻼح ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺪﻛﺎر ﻛﯿﻔﺮ ﺑﺒﯿﻨﺪ و ﻧﯿﻜﻮﻛﺎر ﺑﮭﺘﺮﯾﻦ ﭘﺎداش را ﺑﺒﺮد‪ .‬اﯾﻦ‬
‫ﯾﻜﻲ از اﻓﻜﺎر ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ وارد ﻣﺴﯿﺤﯿﺖ ﺷﺪ‪ ،‬و ﺳﺒﺐ ﭘﯿﺮوزي آن ﺑﺮ دﯾﮕﺮ دﯾﻨﮭﺎي ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺧﻮد‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫ﻛﺘﺎب ﺟﺎﻣﻌﮫ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺳﺆال ﭘﺎﺳﺨﻲ ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ ﺟﻨﺒﺔ ﺑﺪﺑﯿﻨﻲ دارد؛ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ﻛﮫ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ و ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ در اﯾﻦ‬
‫ﻋﺎﻟﻢ ھﯿﭻ ﭘﯿﻮﻧﺪي ﺑﺎ ﻓﻀﯿﻠﺖ و رذﯾﻠﺖ ﻧﺪارد‪:‬‬
‫‪pym‬‬

‫اﯾﻦ ھﻤﮫ را در روزھﺎي ﺑﻄﺎﻟﺖ ﺧﻮد دﯾﺪم‪ :‬ﻣﺮد ﻋﺎدل ھﺴﺖ ﻛﮫ در ﻋﺪاﻟﺘﺶ ھﻼك ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬و ﻣﺮد ﺷﺮﯾﺮ‬
‫ھﺴﺖ ﻛﮫ در ﺷﺮارﺗﺶ ﻋﻤﺮ دراز دارد… ﭘﺲ ﻣﻦ ﺑﺮﮔﺸﺘﮫ‪ ،‬ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻇﻠﻤﮭﺎﯾﻲ را ﻛﮫ زﯾﺮ آﻓﺘﺎب ﻛﺮده‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﻣﻼﺣﻈﮫ ﻛﺮدم‪ :‬و اﯾﻨﻚ اﺷﻜﮭﺎي ﻣﻈﻠﻮﻣﺎن‪ ،‬و ﺑﺮاي اﯾﺸﺎن ﺗﺴﻼدھﻨﺪهاي ﻧﺒﻮد؛ و زور ﺑﮫ ﻃﺮف‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺟﻔﺎ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن اﯾﺸﺎن ﺑﻮد… اﮔﺮ ﻇﻠﻢ را ﺑﺮ ﻓﻘﯿﺮان‪ ،‬و ﺑﺮﻛﻨﺪن اﻧﺼﺎف و ﻋﺪاﻟﺖ رادر ﻛﺸﻮري ﺑﯿﻨﻲ‪ ،‬از‬
‫اﯾﻦ اﻣﺮ ﻣﺸﻮش ﻣﺒﺎش‪ ،‬زﯾﺮا آن ﻛﮫ ﺑﺎﻻﺗﺮاز ﺑﺎﻻﺳﺖ ﻣﻼﺣﻈﮫ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﺣﻀﺮت اﻋﻼ ﻓﻮق اﯾﺸﺎن اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫اﯾﻦ ﻓﻀﯿﻠﺖ و رذﯾﻠﺖ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ اﻧﺪازة ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ ﯾﺎ ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ آدﻣﻲ را ﻣﻌﯿﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺳﻌﺎدت و‬
‫ﺷﻘﺎوت ﺑﮫ دﺳﺖ ﺻﺪﻓﺔ ﻛﻮر اﺳﺖ‪» :‬ﺑﺮﮔﺸﺘﻢ و زﯾﺮ آﻓﺘﺎب دﯾﺪم ﻛﮫ ﻣﺴﺎﺑﻘﺖ ﺑﺮاي ﺗﯿﺰروان‪ ،‬و ﺟﻨﮓ‬
‫ﺑﺮاي ﺷﺠﺎﻋﺎن‪ ،‬و ﻧﺎن ﻧﯿﺰ ﺑﺮاي ﺣﻜﯿﻤﺎن‪ ،‬و دوﻟﺖ ﺑﺮاي ﻓﮭﯿﻤﺎن‪ ،‬و ﻧﻌﻤﺖ ﺑﺮاي ﻋﺎﻟﻤﺎن ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬زﯾﺮا ﻛﮫ‬
‫ﺑﺮاي ﺟﻤﯿﻊ اﯾﺸﺎن وﻗﺘﻲ و اﺗﻔﺎﻗﻲ واﻗﻊ ﻣﻲﺷﻮد‪ «.‬ﺣﺘﻲ ﺧﻮد ﺛﺮوت ﻧﯿﺰ ﺑﻘﺎﯾﻲ ﻧﺪارد و دارﻧﺪة آن را ﻣﺪت‬
‫درازي ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ ﻧﮕﺎه ﻧﻤﻲدارد‪» :‬آن ﻛﮫ ﻧﻘﺮه را دوﺳﺖ دارد‪ ،‬از ﻧﻘﺮه ﺳﯿﺮ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ ،‬و ھﺮ ﻛﮫ‬

‫‪oo‬‬
‫ﺗﻮاﻧﮕﺮي را دوﺳﺖ دارد‪ ،‬از دﺧﻞ ﺳﯿﺮ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﻧﯿﺰ ﺑﻄﺎﻟﺖ اﺳﺖ… ﺧﻮاب ﻋﻤﻠﮫ ﺷﯿﺮﯾﻦ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺧﻮاه ﻛﻢ و ﺧﻮاه زﯾﺎد ﺑﺨﻮرد؛ اﻣﺎ ﺳﯿﺮي ﻣﺮد دوﻟﺘﻤﻨﺪ او را ﻧﻤﻲﮔﺬارد ﻛﮫ ﺑﺨﻮاﺑﺪ‪ «.‬در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ ﺑﮫ‬
‫ﯾﺎد ﺧﺎﻧﻮادة ﺧﻮد ﻣﻲاﻓﺘﺪ‪ ،‬ھﻤﺔ اﺻﻮل ﻣﺎﻟﺘﻮس را در ﯾﻚ ﺳﻄﺮ ﺧﻼﺻﮫ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪» :‬ﭼﻮن ﻧﻌﻤﺖ زﯾﺎد ﺷﻮد‪،‬‬
‫ﺧﻮرﻧﺪﮔﺎﻧﺶ زﯾﺎد ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ «.‬آﻻم او را‪ ،‬ﺑﺎ آﻧﭽﮫ درﺑﺎرة ﮔﺬﺷﺘﺔ ﻃﻼﯾﻲ ﯾﺎ آﯾﻨﺪة ﺧﯿﺎﻟﻲ ﮔﻮارا ﮔﻔﺘﮫ ﺷﻮد‪،‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺗﺴﻜﯿﻦ داد‪ :‬اﻣﻮر در ﮔﺬﺷﺘﮫ ھﻤﺎنﮔﻮﻧﮫ ﺑﻮده ﻛﮫ اﻛﻨﻮن ھﺴﺖ‪ ،‬و در آﯾﻨﺪه ﻧﯿﺰ ﭼﻨﯿﻦ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪:‬‬
‫»ﻣﮕﻮ ﭼﺮا روزھﺎي ﻗﺪﯾﻢ از اﯾﻦ زﻣﺎن ﺑﮭﺘﺮ ﺑﻮد‪ ،‬زﯾﺮا ﻛﮫ در اﯾﻦ ﺧﺼﻮص از روي ﺣﻜﻤﺖ ﺳﺆال‬
‫ﻧﻤﻲﻛﻨﻲ‪ «.‬ﺑﺮ آدﻣﻲ واﺟﺐ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﻮرﺧﺎن ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻛﻤﺎل دﻗﺖ اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﺪ‪» :‬آﻧﭽﮫ ﺑﻮده اﺳﺖ ھﻤﺎن‬
‫اﺳﺖ ﻛﮫ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪ ،‬و آﻧﭽﮫ ﺷﺪه اﺳﺖ ھﻤﺎن اﺳﺖ ﻛﮫ ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ‪ ،‬و زﯾﺮ آﻓﺘﺎب ھﯿﭻ ﭼﯿﺰ ﺗﺎزه ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬آﯾﺎ‬
‫ﭼﯿﺰي ھﺴﺖ ﻛﮫ درﺑﺎرهاش ﮔﻔﺘﮫ ﺷﻮد‪ :‬ﺑﺒﯿﻦ اﯾﻦ ﺗﺎزه اﺳﺖ؟ در دھﺮھﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﻗﺒﻞ از ﻣﺎ ﺑﻮده‪ ،‬آن ﭼﯿﺰ ﻗﺪﯾﻢ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﺑﮫ ﻧﻈﺮ وي ﺗﺮﻗﻲ وھﻢ و ﺑﺎﻃﻠﻲ )ﺑﻄﺎﻟﺘﻲ( اﺳﺖ؛ ﺗﻤﺪﻧﮭﺎي ﮔﺬﺷﺘﮫ ﻓﺮاﻣﻮش ﺷﺪهاﻧﺪ و ﭘﺲ از اﯾﻦ ﻧﯿﺰ‬
‫ﭼﻨﯿﻦ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻧﻈﺮ ﻛﻠﻲ وي آن اﺳﺖ ﻛﮫ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺸﻐﻠﺔ ﻏﻢاﻧﮕﯿﺰي اﺳﺖ‪ ،‬و ﭼﮫ ﺑﮭﺘﺮ ﻛﮫ آدﻣﻲ از آن‬
‫@‪h‬‬
‫ﺧﻼص ﺷﻮد؛ زﻧﺪﮔﻲ ھﻤﭽﻮن ﺣﺮﻛﺘﻲ دوراﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻧﺘﯿﺠﺔ ﭘﺎﯾﺪاري ﻧﺪارد‪ ،‬و از ھﻤﺎن ﺟﺎ ﻛﮫ آﻏﺎز‬
‫ﺷﺪه ﺑﻮد ﺑﮫ ھﻤﺎن ﺟﺎ ھﻢ ﭘﺎﯾﺎن ﻣﻲﭘﺬﯾﺮد؛ ﻛﺸﻤﻜﺶ ﺑﯿﺤﺎﺻﻞ ﺑﺎﻃﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ در آن ﭼﯿﺰي ﺟﺰ ﺷﻜﺴﺖ‬
‫ﻗﻄﻌﯿﺖ ﻧﺪارد‪:‬‬

‫ﻛﺘﺎب ﺟﺎﻣﻌﮫ‪ ،‬ﺑﺎﻃﻞ اﺑﺎﻃﯿﻞ‪ ،‬ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ﺑﺎﻃﻞ اﺑﺎﻃﯿﻞ؛ ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺴﺎن را از ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﺸﻘﺘﺶ ﻛﮫ‬
‫زﯾﺮ آﺳﻤﺎن ﻣﻲﻛﺸﺪ ﭼﮫ ﻣﻨﻔﻌﺖ اﺳﺖ؟ ﯾﻚ ﻃﺒﻘﮫ ﻣﻲروﻧﺪ و ﻃﺒﻘﺔ دﯾﮕﺮ ﻣﻲآﯾﻨﺪ‪ ،‬و زﻣﯿﻦ ﺗﺎ ﺑﮫ اﺑﺪ ﭘﺎﯾﺪار‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ :‬آﻓﺘﺎب ﻃﻠﻮع ﻣﻲﻛﻨﺪ و آﻓﺘﺎب ﻏﺮوب ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺑﮫ ﺟﺎﯾﻲ ﻛﮫ از آن ﻃﻠﻮع ﻧﻤﻮد ﻣﻲﺷﺘﺎﺑﺪ؛ ﺑﺎد ﺑﮫ‬
‫ﻃﺮف ﺟﻨﻮب ﻣﻲرود و ﺑﮫ ﻃﺮف ﺷﻤﺎل دور ﻣﻲزﻧﺪ؛ دورزﻧﺎن دورزﻧﺎن ﻣﻲرود و ﺑﺎد ﺑﮫ ﻣﺪارھﺎي ﺧﻮد‬
‫ﺑﺮﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﺟﻤﯿﻊ ﻧﮭﺮھﺎ ﺑﮫ درﯾﺎ ﺟﺎري ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اﻣﺎ درﯾﺎ ﺑﺮﻧﻤﻲﮔﺮدد ﺑﮫ ﻣﻜﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﻧﮭﺮھﺎ از آن ﺟﺎري‬
‫ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ھﻤﺎن ﺟﺎ ﺑﺎز ﻣﻲﮔﺮدد… و ﻣﻦ ﻣﺮدﮔﺎﻧﻲ را ﻛﮫ ﻗﺒﻞ از آن ﻣﺮده ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﯿﺸﺘﺮ از زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﺗﺎ ﺑﮫ‬
‫ﺣﺎل زﻧﺪهاﻧﺪ آﻓﺮﯾﻦ ﮔﻔﺘﻢ‪ .‬و ﻛﺴﻲ را ﻛﮫ ﺗﺎ ﺑﮫ ﺣﺎل ﺑﮫ وﺟﻮد ﻧﯿﺎﻣﺪه اﺳﺖ از ھﺮ دوي اﯾﺸﺎن ﺑﮭﺘﺮ داﻧﺴﺘﻢ‪،‬‬
‫‪set‬‬

‫ﭼﻮﻧﻜﮫ ﻋﻤﻞ ﺑﺪ را ﻛﮫ زﯾﺮ آﻓﺘﺎب ﻛﺮده ﻣﻲﺷﻮد ﻧﺪﯾﺪه اﺳﺖ… ﻧﯿﻜﻨﺎﻣﻲ از روﻏﻦ ﻣﻌﻄﺮ ﺑﮭﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬و‬
‫روز ﻣﻤﺎت از روز وﻻدت‪.‬‬

‫ﺷﺎدﻣﺎﻧﻲ را ﻣﺪح ﻛﺮدم‪ ،‬زﯾﺮا ﻛﮫ ﺑﺮاي اﻧﺴﺎن زﯾﺮ آﺳﻤﺎن‪ ،‬ﭼﯿﺰي ﺑﮭﺘﺮ از اﯾﻦ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﺑﺨﻮرد و ﺑﻨﻮﺷﺪ‬
‫و ﺷﺎدي ﻧﻤﺎﯾﺪ«‪ ،‬اﻣﺎ »اﯾﻦ ھﻢ ﺑﻄﺎﻟﺖ اﺳﺖ‪ «.‬دﺷﻮارﯾﻲ ﻛﮫ در ﺳﺮ راه ﺷﺎدﯾﮭﺎ ﭘﯿﺶ ﻣﻲآﯾﺪ ﻣﺴﺌﻠﺔ زن‬
‫‪an‬‬

‫اﺳﺖ؛ ﭼﻨﺎن ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ آن واﻋﻆ از ﻃﺮف زن ﺻﺪﻣﮫاي ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﺎﺷﺪﻧﻲ دﯾﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﯾﻚ ﻣﺮد‬
‫از ھﺰار ﯾﺎﻓﺘﻢ‪ ،‬اﻣﺎ از ﺟﻤﯿﻊ آﻧﮭﺎ زﻧﻲ ﻧﯿﺎﻓﺘﻢ… و درﯾﺎﻓﺘﻢ ﻛﮫ زﻧﻲ ﻛﮫ دﻟﺶ داﻣﮭﺎ و ﺗﻠﮫھﺎﺳﺖ‪ ،‬و دﺳﺘﮭﺎﯾﺶ‬
‫ﻛﻤﻨﺪھﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﯿﺰ ﺗﻠﺨﺘﺮ از ﻣﻮت اﺳﺖ؛ ھﺮ ﻛﮫ ﻣﻘﺒﻮل ﺧﺪاﺳﺖ از وي رﺳﺘﮕﺎر ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ‪ «.‬از اﯾﻦ‬
‫ﺣﺎﺷﯿﮫاي ﻛﮫ ﺑﮫ ﺟﮭﺎن ﻏﺎﻣﺾ ﻓﻠﺴﻔﮫ رﻓﺘﮫ ﺑﮫ ﻧﺼﯿﺤﺖ ﺳﻠﯿﻤﺎن و وﻟﺘﺮ ﺑﺎز ﻣﻲﮔﺮدد‪ ،‬و آن ﻧﺼﯿﺤﺘﻲ اﺳﺖ‬
‫‪pym‬‬

‫ﻛﮫ ھﯿﭻ ﯾﻚ از آن دو ﺑﮫ آن ﻋﻤﻞ ﻧﻜﺮدهاﻧﺪ‪» :‬ﺟﻤﯿﻊ روزھﺎي ﻋﻤﺮ ﺑﺎﻃﻞ ﺧﻮد را ﻛﮫ او ﺗﺮا در زﯾﺮ آﻓﺘﺎب‬
‫ﺑﺪھﺪ‪ ،‬ﺑﺎ زﻧﻲ ﻛﮫ دوﺳﺖ ﻣﻲداري‪ ،‬در ﺟﻤﯿﻊ روزھﺎي ﺑﻄﺎﻟﺖ ﺧﻮد ﺧﻮش ﺑﮕﺬران‪«.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺣﺘﻲ ﺧﻮد ﺣﻜﻤﺖ ﻧﯿﺰ ﻣﺴﺌﻠﮫاي اﺳﺖ ﻛﮫ در آن ﺷﻚ اﺳﺖ؛ وي از ﺣﻜﻤﺖ ﺑﺎ ﮔﺸﺎده دﺳﺘﻲ ﺳﺘﺎﯾﺶ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪،‬‬
‫وﻟﻲ ﭼﻨﺎن ﮔﻤﺎن دارد ﻛﮫ ﻋﻠﻢ ﭼﻮن از ﻣﻘﺪار اﻧﺪك ﺗﺠﺎوز ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ ﺧﻄﺮﻧﺎك ﻣﻲﺷﻮد‪» :‬ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻛﺘﺎﺑﮭﺎي‬
‫ﺑﺴﯿﺎر اﻧﺘﮭﺎ ﻧﺪارد‪ ،‬و ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ زﯾﺎد ﺗﻌﺐ ﺑﺪن اﺳﺖ‪ «.‬ﺑﮫ ﻧﻈﺮ وي ﺣﻜﻤﺖ ﭼﻨﺎن ﻣﻘﺘﻀﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ در‬

‫‪.co‬‬
‫ﺻﻮرﺗﻲ آدﻣﻲ در ﺻﺪد ﻛﺴﺐ ﺣﻜﻤﺖ ﺑﺮآﯾﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ﺧﺪا آن را وﺳﯿﻠﺔ ﻓﺮاھﻢ ﻛﺮدن ﻣﺎل ﺑﯿﺸﺘﺮي ﺳﺎزد؛‬
‫»ﺣﻜﻤﺖ ﻣﺜﻞ ﻣﯿﺮاث ﻧﯿﻜﻮﺳﺖ«؛ اﮔﺮ ﺟﺰ اﯾﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ھﻤﭽﻮن داﻣﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺎﯾﺔ ﺗﺒﺎھﻲ ﺟﻮﯾﻨﺪﮔﺎن آن‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪) .‬ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﯾﮭﻮه اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻣﻮﺳﻲ ﮔﻔﺖ‪» :‬روي ﻣﺮا ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻲ دﯾﺪ‪ ،‬زﯾﺮا اﻧﺴﺎن ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ‬
‫ﻣﺮا ﺑﺒﯿﻨﺪ و زﻧﺪه ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ («.‬در ﭘﺎﯾﺎن ﻛﺎر‪ ،‬ﺣﻜﯿﻢ ﻧﯿﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺑﻠﮫ از دﻧﯿﺎ ﻣﻲرود‪ ،‬و ﻣﺮدار ھﺮ دو ﺑﻮي ﮔﻨﺪﯾﺪة‬
‫ﯾﻜﺴﺎﻧﻲ دارد‪:‬‬

‫‪oo‬‬
‫و دل ﺧﻮد را ﺑﺮ آن ﻧﮭﺎدم ﻛﮫ‪ ،‬در ھﺮ ﭼﯿﺰي ﻛﮫ زﯾﺮ آﺳﻤﺎن ﻛﺮده ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﺣﻜﻤﺖ ﺗﻔﺤﺺ و ﺗﺠﺴﺲ‬
‫ﻧﻤﺎﯾﻢ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺸﻘﺖ ﺳﺨﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺧﺪا ﺑﮫ ﺑﻨﻲآدم داده اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ آن زﺣﻤﺖ ﺑﻜﺸﻨﺪ‪ .‬و ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻛﺎرھﺎﯾﻲ را‬
‫ﻛﮫ زﯾﺮ آﺳﻤﺎن ﻛﺮده ﻣﻲﺷﻮد دﯾﺪم‪ ،‬ﻛﮫ ھﻤﺔ آﻧﮭﺎ ﺑﻄﺎﻟﺖ و در ﭘﻲ ﺑﺎر زﺣﻤﺖ ﻛﺸﯿﺪن اﺳﺖ… در دل ﺧﻮد‬
‫ﺗﻔﻜﺮ ﻧﻤﻮده‪ ،‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬اﯾﻨﻚ ﻣﻦ ﺣﻜﻤﺖ را ﺑﻐﺎﯾﺖ اﻓﺰودم‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ از ھﻤﮕﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﻗﺒﻞ از ﻣﻦ ﺑﺮ اورﺷﻠﯿﻢ ﺑﻮدﻧﺪ‪،‬‬

‫‪yah‬‬
‫و دل ﻣﻦ ﺣﻜﻤﺖ و ﻣﻌﺮﻓﺖ را ﺑﺴﯿﺎر درﯾﺎﻓﺖ ﻧﻤﻮد؛ و دل ﺧﻮد را ﺑﺮ داﻧﺴﺘﻦ ﺣﻜﻤﺖ و داﻧﺴﺘﻦ ﺣﻤﺎﻗﺖ و‬
‫ﺟﮭﺎﻟﺖ ﻣﺸﻐﻮل ﺳﺎﺧﺘﻢ‪ ،‬ﭘﺲ ﻓﮭﻤﯿﺪم ﻛﮫ اﯾﻦ ﻧﯿﺰ در ﭘﻲ ﺑﺎر زﺣﻤﺖ ﻛﺸﯿﺪن اﺳﺖ‪ :‬زﯾﺮا ﻛﮫ‪ ،‬در ﻛﺜﺮت‬
‫ﺣﻜﻤﺖ‪ ،‬ﻛﺜﺮت ﻏﻢ اﺳﺖ‪ ،‬و ھﺮ ﻛﮫ را ﻋﻠﻢ ﺑﯿﻔﺰاﯾﺪ ﺣﺰن ﻣﻲاﻓﺰاﯾﺪ‪.‬‬

‫اﮔﺮ ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﮫ آدم ﻋﺎدل ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﭼﺸﻤﺪاﺷﺖ ﺳﻌﺎدﺗﻲ ﭘﺲ از ﻣﺮگ داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﯿﺮ ﺑﻼي روزﮔﺎر‬
‫را ﺑﺎ ﻗﻠﺐ ﭘﺮ از آرزو و ﺷﺠﺎﻋﺖ ﺗﺤﻤﻞ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬وﻟﻲ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪة ﻛﺘﺎب ﺟﺎﻣﻌﮫ ﭼﻨﺎن ﻣﻲﭘﻨﺪارد ﻛﮫ اﯾﻦ ﻧﯿﺰ‬
‫@‪h‬‬
‫وھﻤﻲ ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ‪ ،‬و آدﻣﻲ ﺟﺎﻧﻮري اﺳﺖ ﻛﮫ ھﻤﭽﻮن ﺟﺎﻧﻮران دﯾﮕﺮ ﻣﻲﻣﯿﺮد و ﻧﺎﺑﻮد ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬

‫زﯾﺮا ﻛﮫ وﻗﺎﯾﻊ ﺑﻨﻲآدم ﻣﺜﻞ وﻗﺎﯾﻊ ﺑﮭﺎﯾﻢ اﺳﺖ‪ :‬ﺑﺮاي اﯾﺸﺎن ﯾﻚ واﻗﻌﮫ اﺳﺖ‪ :‬ﭼﻨﺎن ﻛﮫ اﯾﻦ ﻣﻲﻣﯿﺮد‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫ھﻤﺎن ﻃﻮر‪ ،‬آن ﻧﯿﺰ ﻣﻲﻣﯿﺮد؛ و ﺑﺮاي ھﻤﮫ ﯾﻚ ﻧﻔﺲ اﺳﺖ‪ ،‬و اﻧﺴﺎن ﺑﺮ ﺑﮭﺎﯾﻢ ﺑﺮﺗﺮي ﻧﺪارد‪ ،‬ﭼﻮﻧﻜﮫ ھﻤﮫ‬
‫ﺑﺎﻃﻞ ھﺴﺘﻨﺪ؛ ھﻤﮫ ﺑﮫ ﯾﻜﺠﺎ ﻣﻲروﻧﺪ‪ ،‬و ھﻤﮫ از ﺧﺎك ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و ھﻤﮫ ﺑﮫ ﺧﺎك رﺟﻮع ﻣﻲﻧﻤﺎﯾﻨﺪ… ﻟﮭﺬا‬
‫ﻓﮭﻤﯿﺪم ﻛﮫ ﺑﺮاي اﻧﺴﺎن ﭼﯿﺰي ﺑﮭﺘﺮ از اﯾﻦ ﻧﯿﺴﺖ‬
‫‪are‬‬

‫ﻛﮫ از اﻋﻤﺎل ﺧﻮد ﻣﺴﺮور ﺷﻮد‪ ،‬ﭼﻮﻧﻜﮫ ﻧﺼﯿﺒﺶ ھﻤﯿﻦ اﺳﺖ؛ و ﻛﯿﺴﺖ ﻛﮫ او را ﺑﺎز آورد‪ ،‬ﺗﺎ آﻧﭽﮫ را‬
‫ﺑﻌﺪ از او واﻗﻊ ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ ﻣﺸﺎھﺪه ﻧﻤﺎﯾﺪ؟… ھﺮ ﭼﮫ دﺳﺘﺖ ﺑﮫ ﺟﮭﺖ ﻋﻤﻞ ﻧﻤﻮدن ﺑﯿﺎﺑﺪ‪ ،‬ھﻤﺎن را ﺑﺎ‬
‫ﺗﻮاﻧﺎﯾﻲ ﺧﻮد ﺑﮫ ﻋﻤﻞ آور‪ ،‬ﭼﻮﻧﻜﮫ در ﻋﺎﻟﻢ اﻣﻮات‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ آن ﻣﻲروي‪ ،‬ﻧﮫ ﻛﺎر و ﻧﮫ ﺗﺪﺑﯿﺮ و ﻧﮫ ﻋﻠﻢ و ﻧﮫ‬
‫ﺣﻜﻤﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫ﺑﺮ ﺣﻜﻤﺘﻲ ﻛﮫ اﻣﺜﺎل ﺳﻠﯿﻤﺎن آﻧﮭﻤﮫ درﺑﺎرة آن ﺳﺘﺎﯾﺶ ﻛﺮده‪ ،‬آﻧﭽﮫ در اﯾﻨﺠﺎ ﻣﻲﺑﯿﻨﯿﻢ ﺣﺎﺷﯿﮫ و ﺗﻔﺴﯿﺮ ﻋﺠﯿﺐ‬
‫و ﻏﺮﯾﺒﻲ ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ! ﺷﻚ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ ﮔﻔﺘﮫھﺎ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ﺗﻤﺪﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ آﺧﺮﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﺔ ﭘﯿﺮي ﺧﻮد‬
‫رﺳﯿﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﻧﯿﺮوي ﺣﯿﺎت وﺟﺪاﻧﻲ اﺳﺮاﺋﯿﻞ‪ ،‬در ﻛﺸﺎﻛﺶ ﺟﻨﮕﮭﺎي داﺋﻤﻲ ﺑﺎ دوﻟﺘﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﮔﺮداﮔﺮد آن را‬
‫ﻓﺮاﮔﺮﻓﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﯾﮭﻮهاي ﻛﮫ ﺗﻤﺎم اﺗﻜﺎي ﻗﻮم ﯾﮭﻮد ﺑﮫ آن ﺑﻮد ﺑﮫ ﻛﻤﻚ اﯾﻦ ﻗﻮم ﻧﻤﻲﺷﺘﺎﻓﺖ؛‬
‫‪an‬‬

‫ﭼﻮن ﻛﺎر ﺳﺨﺖ ﺷﺪ و ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ و ﭘﺮﯾﺸﺎﻧﻲ ﺑﺮ اﯾﺸﺎن ﺳﺎﯾﮫ اﻧﺪاﺧﺖ‪ ،‬دﺳﺖ ﺑﮫ آﺳﻤﺎن ﺑﺮداﺷﺘﻨﺪ و اﯾﻦ‬
‫ﮔﻔﺘﮫھﺎ‪ ،‬ﻛﮫ در ادﺑﯿﺎت ﺟﮭﺎن ﺗﻠﺨﺘﺮﯾﻦ و ﮔﺰﻧﺪهﺗﺮﯾﻦ ﻧﺪاﯾﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ از ﺟﺎن آدﻣﻲ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﮫ و‬
‫رﯾﺸﮫدارﺗﺮﯾﻦ ﺷﻜﻮﻛﻲ را ﻛﮫ در ﺳﺮ ﺿﻤﯿﺮ او ﻧﮭﺎن ﺑﻮده ﺑﺮ ﻣﻼ ﻣﻲﺳﺎزد‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﺔ ھﻤﺎن ﻓﺮﺳﻮدﮔﻲ و‬
‫ﭘﯿﺮي ﺗﻤﺪن ﻗﻮم ﯾﮭﻮد ﺑﺸﻤﺎر ﻣﻲرود‪ .‬درﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﻨﺎي اورﺷﻠﯿﻢ از ﻧﻮ ﺑﺮﭘﺎ ﺷﺪ‪ ،‬وﻟﻲ دﯾﮕﺮ آن ﻋﻨﻮان‬
‫‪pym‬‬

‫دژ ﺧﺪاي ﺷﻜﺴﺖ ﻧﺎﭘﺬﯾﺮي را ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ھﻤﭽﻮن ﺷﮭﺮي ﺑﻮد ﻛﮫ زﻣﺎﻧﻲ از ﭘﺎرس ﻓﺮﻣﺎن ﻣﻲﺑﺮد و‬
‫زﻣﺎﻧﻲ دﯾﮕﺮ از ﯾﻮﻧﺎن‪ .‬اﺳﻜﻨﺪر ﺟﻮان در ﺳﺎل ‪ 336‬قم در ﺑﺮاﺑﺮ دروازهھﺎي اﯾﻦ ﺷﮭﺮ اﯾﺴﺘﺎد و ﺗﺴﻠﯿﻢ‬
‫آن را ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﺷﺪ‪ .‬ﻛﺎھﻦ ﺑﺰرگ‪ ،‬در آﻏﺎز ﻛﺎر‪ ،‬از ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻦ اﯾﻦ اﻣﺮ ﺧﻮدداري داﺷﺖ‪ ،‬وﻟﻲ ﻓﺮداي آن‬
 ‫‪m‬‬
‫روز‪ ،‬ﺑﺮ اﺛﺮ ﺧﻮاﺑﻲ ﻛﮫ ﺷﺐ ﮔﺬﺷﺘﮫ دﯾﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﺴﻠﯿﻢ ﺷﺪ و ﺑﮫ ﻛﺎھﻨﺎن ﻓﺮﻣﺎن داد ﻛﮫ زﯾﺒﺎﺗﺮﯾﻦ ﻟﺒﺎﺳﮭﺎي‬
‫ﺧﻮد را ﺑﭙﻮﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻧﯿﺰ ﺑﮫ ﻣﺮدم دﺳﺘﻮر داد ﻛﮫ ﻟﺒﺎﺳﮭﺎي ﺳﻔﯿﺪ ﭘﺎﻛﯿﺰه و ﺑﻲﻟﻜﮫ در ﺑﺮ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و آﻧﮕﺎه‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﻤﺎل‬
‫آراﻣﺶ‪ ،‬ﭘﯿﺸﺎﭘﯿﺶ ﻣﺮدم از ﺷﮭﺮ ﺑﯿﺮون آﻣﺪ ﺗﺎ ﺑﮫ ﺟﻨﮕﺠﻮﯾﺎن ﭘﯿﺸﻨﮭﺎد ﺻﻠﺢ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﺳﻜﻨﺪر در ﺑﺮاﺑﺮ ﻛﺎھﻦ‬

‫‪.co‬‬
‫ﺳﺮ ﺗﻌﻈﯿﻢ ﻓﺮود آورد و ﺳﺘﺎﯾﺶ ﺧﻮد را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﻣﻠﺖ اﺳﺮاﺋﯿﻞ و ﺧﺪاي آن اﻇﮭﺎر داﺷﺖ و اورﺷﻠﯿﻢ را‪،‬‬
‫ﻛﮫ ﺑﮫ وي ﺗﻘﺪﯾﻢ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫اﯾﻦ ﭘﺎﯾﺎن ﻛﺎر ﯾﮭﻮد ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ در اﯾﻨﺠﺎ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﭘﺮدة ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻋﺠﯿﺒﻲ ﭘﺎﯾﺎن ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ ﻛﮫ ﻣﺪت ﭼﮭﻞ ﻗﺮن‬
‫ﻃﻮل ﻛﺸﯿﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺴﯿﺢ و اﺧﺸﻮروش )ﯾﮭﻮدي ﺳﺮﮔﺮدان( در ﭘﺮدهھﺎي دوم و ﺳﻮم ﻇﺎھﺮ ﺷﺪﻧﺪ؛ ﻣﺎ‬

‫‪oo‬‬
‫اﻛﻨﻮن ﻧﺎﻇﺮ ﭘﺮدة ﭼﮭﺎرم ھﺴﺘﯿﻢ‪ ،‬وﻟﻲ اﯾﻦ ﻧﯿﺰ آﺧﺮﯾﻦ آﻧﮭﺎ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬اورﺷﻠﯿﻢ ﯾﻚ ﺑﺎر وﯾﺮان ﺷﺪ و دوﺑﺎره آن‬
‫را ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﻧﯿﺰ وﯾﺮان ﺷﺪ و آن را از ﻧﻮ ﺑﻨﺎ ﻛﺮدﻧﺪ‪،‬و اﻛﻨﻮن ﺳﺮﭘﺎﺳﺖ و ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ﺳﺮ زﻧﺪﮔﻲ و‬
‫ﺳﺨﺖ ﺟﺎﻧﻲ ﻗﻮم ﯾﮭﻮد ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪ .‬ﯾﮭﻮدﯾﺎن‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ اﻧﺪازة ﺗﺎرﯾﺦ ﻗﺪﻣﺖ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ‬

‫ﻓﺼﻞ ﯾﺎزدھﻢ‬

‫‪yah‬‬
‫@‪h‬‬ ‫اﺧﺘﻼط ﻧﮋادھﺎ‬
‫‪ .A‬ﻣﻠﺘﮭﺎي ھﻨﺪ و اروﭘﺎﯾﻲ‬
‫ﺻﺤﻨﺔ ﻧﮋادي – ﻣﯿﺘﺎﻧﯿﮭﺎ – ﺣﺘﯿﮭﺎ – اراﻣﻨﮫ – ﺳﻜﺎھﺎ – ﻓﺮﯾﮕﯿﺎﯾﯿﺎن ﻣﺎدر ﻣﻘﺪس – ﻟﯿﺪﯾﺎﯾﯿﺎن – ﻛﺮزوس –‬
‫ﺿﺮب ﺳﻜﮫ – ﻛﺮزوس و ﺳﻮﻟﻮن و ﻛﻮروش‬
‫‪are‬‬

‫ﺧﺎور ﻧﺰدﯾﻚ در ﻣﺎن ﺑﺨﺘﻨﺼﺮ‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ ﭼﺸﻢ دورﺑﯿﻦ و ﺗﯿﺰﺑﯿﻦ‪ ،‬ھﻤﭽﻮن اﻗﯿﺎﻧﻮﺳﻲ ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﯿﺪ ﻛﮫ‬
‫در آن دﺳﺘﮫھﺎي آدﻣﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﺮداﺑﻲ‪ ،‬ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﻣﺨﻠﻮط‪ ،‬و ﺳﭙﺲ از ھﻢ ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ؛ اﺳﯿﺮ‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﯾﺎ ﺑﮫ اﺳﯿﺮي درﻣﻲآﻣﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺧﻮردﻧﺪ ﯾﺎ ﺧﻮرده ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲﻛﺸﺘﻨﺪ ﯾﺎ ﺑﮫ ﻗﺘﻞ ﻣﻲرﺳﯿﺪﻧﺪ ـ و اﯾﻦ‬
‫ﮔﻮﻧﮫ ﻛﺎرھﺎ ﭘﺎﯾﺎﻧﻲ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬در ﭘﺸﺖ ﺳﺮ و ﮔﺮداﮔﺮد اﻣﭙﺮاﻃﻮرﯾﮭﺎي ﺑﺰرگ ﻣﺼﺮ و ﺑﺎﺑﻞ و آﺷﻮر و‬
‫ﭘﺎرس ﻣﺨﻠﻮﻃﻲ از ﻗﺒﺎﯾﻞ ﻧﯿﻢ ﺑﯿﺎﺑﺎﻧﮕﺮد و ﻧﯿﻢ ﭘﺎﺑﻨﺪ زﻣﯿﻦ ﻧﺸﻮ و ﻧﻤﺎ ﻣﻲﻛﺮد ﻛﮫ اﺳﺎﻣﻲ آﻧﮭﺎ ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪set‬‬

‫ﻛﯿﻤﺮﯾﺎن‪ ،‬ﻛﯿﻠﯿﻜﯿﺎﯾﯿﺎن‪ ،‬ﻛﺎﭘﺎدوﻛﯿﺎﯾﯿﺎن‪ ،‬ﺑﯿﺘﯿﻨﯿﺎﯾﯿﺎن‪ ،‬اﺷﻜﺎﻧﯿﺎن‪ ،‬ﻣﻮﺳﯿﺎن‪ ،‬ﻣﺌﻮﻧﯿﺎن‪ ،‬ﻛﺎرﯾﺎﯾﯿﮭﺎ‪ ،‬ﻟﻮﻛﯿﺎﯾﯿﺎن‪،‬‬

‫ﭘﺎﻣﻔﻮﻟﯿﺎﯾﯿﺎن‪ ،‬ﭘﯿﺴﯿﺪﯾﺎﯾﯿﺎن‪ ،‬ﻟﻮﻛﺎﺋﻮﯾﯿﺎن‪ ،‬ﻓﻠﺴﻄﯿﺎن‪ ،‬ﻋﻤﻮرﯾﺎن‪ ،‬ﻛﻨﻌﺎﻧﯿﺎن‪ ،‬ادوﻣﯿﺎن‪ ،‬ﺑﻨﻮﻋﻤﻮن‪ ،‬ﻣﻮآﺑﯿﺎن‪ ،‬و‬
‫ﺻﺪھﺎ ﻗﻮم دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﻛﮫ ھﺮ ﯾﻚ ﺧﻮد را ﻣﺮﻛﺰ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎ و ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﻲﭘﻨﺪاﺷﺖ‪ ،‬و از ﻧﺎداﻧﻲ و ﺟﺎﻧﺒﺪاري‬
‫ﻣﻮرﺧﺎﻧﻲ ﻛﮫ درﺑﺎرة او ﺑﯿﺶ از ﭼﻨﺪ ﺳﻄﺮي در ﻛﺘﺎﺑﮭﺎي ﺧﻮد ﻧﻤﻲآوردﻧﺪ دﭼﺎر ﺷﮕﻔﺘﻲ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬وﺟﻮد‬
‫‪an‬‬

‫اﯾﻦ ﻗﺒﺎﯾﻞ ﺑﯿﺎﺑﺎﻧﮕﺮد در ﺗﻤﺎم ﻃﻮل ﺗﺎرﯾﺦ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻛﺸﻮرھﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻤﺮﻛﺰ و اﺳﺘﻘﺮار ﺑﯿﺸﺘﺮي داﺷﺘﻨﺪ و‬
‫اﯾﻦ اﻗﻮام از ھﺮ ﻃﺮف ﻣﺮزھﺎي آن ﻛﺸﻮر را در ﻣﯿﺎن ﺧﻮد ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻄﺮ ﺑﺰرﮔﻲ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺧﺸﻜﺴﺎﻟﻲ و ﺳﺨﺘﻲ‪ ،‬ھﺮ ﭼﻨﺪ ﯾﻚﺑﺎر‪ ،‬ﻣﺮدم اﯾﻦ ﻗﺒﺎﯾﻞ را ﺑﺮ آن ﻣﻲداﺷﺖ ﻛﮫ ﺑﺮ ﺳﺮزﻣﯿﻨﮭﺎي ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ‬
‫ھﻤﺴﺎﯾﺔ ﺧﻮد ﺣﻤﻠﮫ ﻛﻨﻨﺪ؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ‪ ،‬آن ﻛﺸﻮرھﺎ ﻧﺎﭼﺎر از آن ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ ﯾﺎ در ﺣﺎل ﺟﻨﮓ‬
‫‪pym‬‬

‫ﺑﺎﺷﻨﺪ ﯾﺎ ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﺟﻨﮓ و دﻓﻊ ﺣﻤﻠﮫ آﻣﺎده ﻧﮕﺎه دارﻧﺪ‪ .‬ﻏﺎﻟﺐ اوﻗﺎت‪ ،‬ﻗﺒﺎﯾﻞ ﺑﯿﺎﺑﺎﻧﮕﺮد‪ ،‬ﭘﺲ از آﻧﻜﮫ‬
‫دﺳﺘﮕﺎھﮭﺎي ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ ﺑﺮﭼﯿﺪه ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ﺟﺎي ﻣﻲﻣﺎﻧﺪﻧﺪ؛ و ﭼﮫ ﺑﺴﯿﺎر ﻛﮫ ﺧﻮد ﺟﺎﻧﺸﯿﻦ آن ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ :‬ﺟﮭﺎن‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻣﺎ ﭘﺮ از ﺳﺮزﻣﯿﻨﮭﺎﯾﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ روزي ﺗﻤﺪﻧﻲ در آﻧﺠﺎھﺎ وﺟﻮد داﺷﺘﮫ و ﺳﭙﺲ ﺑﺪوﯾﺎن ﺑﮫ آن راه ﯾﺎﻓﺘﮫ و از‬
‫ﻧﻮ زﻧﺪﮔﻲ‬

‫‪.co‬‬
‫در آن درﯾﺎي ﺧﺮوﺷﺎن ﻧﮋادي ﭘﺎرهاي دوﻟﺘﮭﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﺗﺸﻜﯿﻞ ﺷﺪه ﻛﮫ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺣﺎﻣﻞ و ﻧﺎﻗﻞ‬
‫ﺗﻤﺪن ھﻢ ﺑﻮده‪ ،‬ﺳﮭﻢ ﺧﻮد را در ﻣﯿﺮاث ﻧﮋادي ادا ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼ ﻣﯿﺘﺎﻧﯿﮭﺎ ﺗﻨﮭﺎ از آن ﺟﮭﺖ در ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﻮرد‬
‫ﺗﻮﺟﮫ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ ﻛﮫ دﺷﻤﻨﺎن ﻗﺪﯾﻤﻲ ﻣﺼﺮ در ﺧﺎور ﻧﺰدﯾﻚ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ از آن ﺟﮭﺖ اھﻤﯿﺖ دارﻧﺪ ﻛﮫ از‬
‫ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ اﻗﻮام ھﻨﺪ و اروﭘﺎﯾﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه در آﺳﯿﺎ ھﺴﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﺧﺪاﯾﺎﻧﻲ ﺑﮫ ﻧﺎم ﻣﯿﺘﺮا‪ ،‬اﯾﻨﺪرا و وروﻧﮫ را‬
‫ﭘﺮﺳﺘﺶ ﻛﺮدهاﻧﺪ؛ اﻧﺘﻘﺎل اﯾﻦ ﺧﺪاﯾﺎن ﺑﮫ ﭘﺎرس و ھﻨﺪ راه را ﺑﺮاي ﻣﺎ ھﻤﻮار ﻣﻲﺳﺎزد ﺗﺎ ﺧﻂ ﺳﯿﺮ ﺗﻜﺎﻣﻞ و‬

‫‪oo‬‬
‫ﺗﻄﻮر ﻧﮋادي را‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ ﺷﺎﯾﺴﺘﮕﻲ ﺗﻤﺎم ﺑﮫ ﻧﺎم ﻧﮋاد آرﯾﺎﯾﻲ ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬رﺳﻢ ﻛﻨﯿﻢ‪.‬‬

‫ﺣﺘﯿﮭﺎ ﻣﺘﻤﺪﻧﺘﺮﯾﻦ و ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪﺗﺮﯾﻦ اﻗﻮام ھﻨﺪ و اروﭘﺎﯾﻲ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻇﺎھﺮاً ﭼﻨﺎن ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ آن‬
‫ﻣﺮدم از راه ﺑﻮﺳﻔﻮر و ھﻠﺴﭙﻮﻧﺖ )= دارداﻧﻞ( و درﯾﺎي اژه‪ ،‬ﯾﺎ از راه ﻗﻔﻘﺎز ﺑﮫ ﺷﺒﮫ ﺟﺰﯾﺮة ﻛﻮھﺴﺘﺎﻧﻲ‬
‫واﻗﻊ در ﺟﻨﻮب درﯾﺎي ﺳﯿﺎه‪ ،‬ﻛﮫ اﻛﻨﻮن ﻧﺎم آﺳﯿﺎي ﺻﻐﯿﺮ دارد‪ ،‬ھﺠﺮت ﻛﺮده و ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﻃﺒﻘﮫاي‬

‫‪yah‬‬
‫ﺟﻨﮓآور در آن ﻣﺴﺘﻘﺮ ﺷﺪه و ﺑﺮ ﺑﻮﻣﯿﺎن آن ﺳﺮزﻣﯿﻦ‪ ،‬ﻛﮫ ﻛﺎرﺷﺎن ﻛﺸﺎورزي ﺑﻮده‪ ،‬ﺗﺴﻠﻂ ﯾﺎﻓﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬در‬
‫ﺣﻮاﻟﻲ ‪ 1800‬قم اﺛﺮ اﯾﻦ ﻗﻮم را در ﻧﺰدﯾﻜﻲ ﺳﺮﭼﺸﻤﮫھﺎي دﺟﻠﮫ و ﻓﺮات ﻣﻲﯾﺎﺑﯿﻢ؛ از ھﻤﯿﻦ ﺟﺎﺳﺖ ﻛﮫ‬
‫ﻗﺸﻮن و ﻧﻔﻮذ ﺧﻮد را ﺑﺮ ﺳﻮرﯾﮫ ﮔﺴﺘﺮدﻧﺪ و ﻣﺪﺗﮭﺎ ﻣﺎﯾﺔ ﭘﺮﯾﺸﺎﻧﻲ ﺧﺎﻃﺮ اﻣﭙﺮاﻃﻮري ﻣﺼﺮ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ‬
‫ﭘﯿﺶ از اﯾﻦ ذﻛﺮ ﻛﺮدم‪ ،‬راﻣﺴﺲ دوم ﻧﺎﭼﺎر ﺷﺪ ﻛﮫ ﺑﺎ ﺣﺘﯿﮭﺎ ﭘﯿﻤﺎن ﺻﻠﺤﻲ ﺑﺒﻨﺪد و ﺑﮫ ﺑﺮاﺑﺮي ﺷﺎه ﺣﺘﯿﮭﺎ‬
‫ﺑﺎ ﺧﻮد اﻋﺘﺮاف ﻛﻨﺪ‪ .‬ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ دوﻟﺖ ﺣﺘﻲ در ﻣﺤﻠﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ اﻛﻨﻮن ﺑﻮﻏﺎز ﻛﻮي ﻧﺎم دارد‪ ،‬و آﻏﺎز ﺗﻤﺪن‬
‫آﻧﺎن در ھﻤﯿﻦ ﺷﮭﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ؛ ﯾﻜﻲ از ﭘﺎﯾﮫھﺎي آن ﺗﻤﺪن اﺳﺘﺨﺮاج آھﻦ از ﻛﻮھﮭﺎي ﻣﺠﺎور ارﻣﻨﯿﮫ ﺑﻮد؛‬
‫@‪h‬‬
‫ﭘﺎﯾﺔ دﯾﮕﺮ آن وﺿﻊ ﻗﻮاﻧﯿﻨﻲ ﺑﻮده ﻛﮫ ﻗﺎﻧﻮن ﻧﺎﻣﺔ ﺣﻤﻮرﺑﻲ ﺑﺴﯿﺎر در آﻧﮭﺎ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ؛ و دﯾﮕﺮ‬
‫درﯾﺎﻓﺖ ﺳﺎدهاي از زﯾﺒﺎﯾﻲ و ھﻨﺮ‪ ،‬ﻛﮫ آﻧﺎن را واداﺷﺘﮫ ﺑﻮد ﺗﺎ ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎي ﻧﺎﭘﺨﺘﮫ و درﺷﺘﻲ ﺑﺘﺮاﺷﻨﺪ ﯾﺎ‬
‫ﻧﻘﺸﮭﺎﯾﻲ ﺑﺮ روي ﺳﻨﮕﮭﺎي ﻛﻮه از ﺧﻮد ﺑﮫ ﯾﺎدﮔﺎر ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪ .‬زﺑﺎن ﻣﻜﺎﻟﻤﺔ آن ﻣﺮدم‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺘﺎزﮔﻲ ھﺮوﻧﺰﻧﻲ‪،‬‬
‫از روي ده ھﺰار ﻟﻮح ﮔﻠﻲ اﻛﺘﺸﺎف ﺷﺪه ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ ھﻮﮔﻮ وﯾﻨﻜﻠﺮ‪ ،‬در ﺑﻮﻏﺎز ﻛﻮي از اﺳﺮار آن ﭘﺮده‬
‫ﺑﺮداﺷﺘﮫ و ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ زﺑﺎﻧﮭﺎي ھﻨﺪ‬
‫‪are‬‬

‫و اروﭘﺎﯾﻲ ﻧﺰدﯾﻜﻲ ﻓﺮاوان دارد؛ اﺷﺘﻘﺎق و ﺻﺮف آن ﺑﺎ اﺷﺘﻘﺎق و ﺻﺮف ﻻﺗﯿﻨﻲ و ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ ﺑﺴﯿﺎر ﺷﺒﯿﮫ‬
‫اﺳﺖ؛ ﺑﻌﻀﻲ از ﻛﻠﻤﺎت ﺳﺎدة آن ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻣﺤﺴﻮﺳﻲ ﻣﺸﺎﺑﮫ ﺑﺎ ﻛﻠﻤﺎت اﻧﮕﻠﯿﺴﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺘﯿﮭﺎ ﺧﻂ‬
‫ﺻﻮرﺗﻨﮕﺎري ﺧﺎﺻﻲ داﺷﺘﻨﺪ و آن را ﺑﮫ اﺳﻠﻮب ﻋﺠﯿﺐ و ﻣﺨﺼﻮص ﺑﮫ ﺧﻮﯾﺶ ﻣﻲﻧﻮﺷﺘﻨﺪ؛ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎ‬
‫ﻛﮫ ﯾﻚ ﺳﻄﺮ را از راﺳﺖ ﺑﮫ ﭼﭗ ﻣﻲﻧﻮﺷﺘﻨﺪ و ﺳﻄﺮ ﭘﺲ از آن را از ﭼﭗ ﺑﮫ راﺳﺖ‪ ،‬و ﻗﺲ ﻋﻠﻲ ھﺬا‪ .‬از‬
‫ﺑﺎﺑﻠﯿﺎن ﺧﻂ ﻣﯿﺨﻲ را ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﺧﻂ ﻧﻮﯾﺴﻲ ﺑﺮ ﻟﻮح ﮔﻠﻲ را ﺑﮫ ﻣﺮدم ﺟﺰﯾﺮة ﻛﺮت آﻣﻮﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎن ﺑﮫ ﻧﻈﺮ‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ ﺑﺎ ﻋﺒﺮاﻧﯿﺎن ﻗﺪﯾﻢ ﺳﺨﺖ درآﻣﯿﺨﺘﮫ و ﻣﺨﻠﻮط ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ؛ اﯾﻦ اﺧﺘﻼط ﺑﮫ اﻧﺪازهاي ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﯿﻨﻲ‬
‫ﻣﻨﻘﺎري ﺧﻮد را ﺑﮫ ﻋﺒﺮاﻧﯿﺎن دادﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﺎﯾﺪ اﯾﻦ ﺧﺼﻮﺻﯿﺖ ﺳﯿﻤﺎي ﻋﺒﺮي را ﺑﺮاﺳﺘﻲ »آرﯾﺎﯾﻲ« ﺑﺪاﻧﯿﻢ‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﻲ از ﻟﻮﺣﮭﺎي ﺣﺘﻲ‪ ،‬ﻛﮫ اﻛﻨﻮن ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪ ،‬درواﻗﻊ ﺣﻜﻢ ﻟﻐﺖﻧﺎﻣﮫھﺎﯾﻲ را دارد ﻛﮫ‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫ﻛﻠﻤﺎت ﺣﺘﻲ‪ ،‬ﻣﻌﺎدل ﺳﻮﻣﺮي و ﺑﺎﺑﻠﻲ آﻧﮭﺎ ﻧﻮﺷﺘﮫ ﺷﺪ؛ ﻟﻮﺣﮭﺎي دﯾﮕﺮ ﺷﺎﻣﻞ دﺳﺘﻮرھﺎي اداري اﺳﺖ‪ ،‬و‬
‫ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ دوﻟﺖ ﺣﺘﻲ دوﻟﺖ ﭘﺎدﺷﺎھﻲ ﻧﻈﺎﻣﻲ‪ ،‬و داراي ﻣﺮﻛﺰﯾﺖ ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻮده اﺳﺖ؛ در ﺣﺪود‬
‫‪an‬‬

‫دوﯾﺴﺖ ﻟﻮح ﺷﻜﺴﺘﮫ ﻧﯿﺰ ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ ﻛﮫ درواﻗﻊ ﻣﺠﻤﻮﻋﮫ ﻗﻮاﻧﯿﻨﻲ اﺳﺖ‪ ،‬و در ﻣﯿﺎن آﻧﮭﺎ آﯾﯿﻦﻧﺎﻣﮫھﺎي‬
‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ ﺑﮭﺎي ﻛﺎﻻي ﻣﻮردﻧﯿﺎز ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻧﯿﺰ دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺣﺘﯿﮭﺎ‪ ،‬ﺑﮫ ھﻤﺎن ﺻﻮرت اﺳﺮارآﻣﯿﺰي ﻛﮫ‬
‫وارد ﺗﺎرﯾﺦ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬از ﺻﺤﻨﺔ ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﺮاﻓﺘﺎدﻧﺪ؛ ﺷﮭﺮھﺎي اﯾﺸﺎن ﯾﻜﻲ ﭘﺲ از دﯾﮕﺮي رو ﺑﮫ اﻧﺤﻄﺎط و‬
‫ﺧﺎﻣﻮﺷﻲ رﻓﺖ؛ ﺷﺎﯾﺪ ﻋﻠﺖ آن ﺑﻮده ﻛﮫ اﺳﺮار اﺳﺘﺨﺮاج آھﻦ را‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﺎﯾﺔ ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي آن ﻗﻮم ﺷﺪه ﺑﻮد‪،‬‬
‫‪pym‬‬

‫رﻗﯿﺒﺎن اﯾﻦ ﻗﻮم ﻧﯿﺰ درﯾﺎﻓﺘﻨﺪ و اﯾﻦ‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﺎﯾﺔ ﺿﻌﻒ و اﻧﻘﺮاض آﻧﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬آﺧﺮﯾﻦ ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﺣﺘﻲ‪،‬‬
‫ﯾﻌﻨﻲ ﻛﺮﻛﻤﯿﺶ‪ ،‬در ﺳﺎل ‪ 717‬قم ﺑﮫ ﺗﺼﺮف دوﻟﺖ آﺷﻮر درآﻣﺪ‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫درﺳﺖ در ﺷﻤﺎل آﺷﻮر‪ ،‬ﻗﻮﻣﻲ ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮد ﻛﮫ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ اﻗﻮام دﯾﮕﺮ اﺳﺘﻘﺮار ﺑﯿﺸﺘﺮي داﺷﺖ؛ اﯾﻦ ﻗﻮم‬
‫را آﺷﻮرﯾﺎن اورارﺗﻮ ﻣﻲﻧﺎﻣﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬و ﻋﺒﺮاﻧﯿﺎن آرارات؛ ھﻤﯿﻦ ﻣﺮدﻣﻨﺪ ﻛﮫ ﺑﻌﺪھﺎ ﺑﮫ ﻧﺎم ارﻣﻨﻲ ﺧﻮاﻧﺪه‬
‫ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ارﻣﻨﯿﺎن ﻗﺮﻧﮭﺎي ﻣﺘﻌﺪدي‪ ،‬ﭘﯿﺶ از آﻧﻜﮫ ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﺪون ﭘﯿﺪا ﺷﻮد‪ ،‬ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﺴﺘﻘﻞ و آداب و ﻋﺎدات‬

‫‪.co‬‬
‫و ھﻨﺮھﺎي ﻣﺨﺼﻮص ﺑﮫ ﺧﻮﯾﺶ داﺷﺘﻨﺪ؛ اﯾﻦ ﺷﻜﻞ زﻧﺪﮔﻲ در ﻣﯿﺎن اﯾﺸﺎن‪ ،‬ﺗﺎ آن زﻣﺎن ﻛﮫ اﻣﭙﺮاﻃﻮري‬
‫ﭘﺎرس ﺑﺮ ھﻤﺔ آﺳﯿﺎي ﺑﺎﺧﺘﺮي اﺳﺘﯿﻼ ﭘﯿﺪا ﻛﺮد‪ ،‬اداﻣﮫ داﺷﺖ‪ .‬در زﻣﺎن ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﺷﺎه ﺧﻮد‪ ،‬ارﮔﯿﺘﯿﺲ‬
‫دوم‪ ،‬ﻛﮫ در ﺣﺪود ‪ 708‬قم ﻣﻲزﯾﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﺨﺮاج آھﻦ‪ ،‬و ﺳﺎﺧﺘﻦ و ﻓﺮوﺧﺘﻦ آن ﺑﮫ ﻣﺮدم آﺳﯿﺎ و ﯾﻮﻧﺎن‪،‬‬
‫ﺛﺮوت ﻓﺮاوان ﺑﮫ دﺳﺖ آوردﻧﺪ و در ﺗﻤﺪن و آﺳﺎﯾﺶ و آداب زﻧﺪﮔﻲ ﺑﮫ درﺟﺔ ﺑﻠﻨﺪي رﺳﯿﺪﻧﺪ و ﺑﻨﺎھﺎي‬
‫ﻋﻈﯿﻢ ﺳﻨﮕﻲ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ و ﮔﻠﺪاﻧﮭﺎ و ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﻋﺎﻟﻲ از ﺧﻮد ﺑﮫ ﯾﺎدﮔﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﺛﺮوت ﺧﻮد‬

‫‪oo‬‬
‫را در ﺟﻨﮕﮭﺎي ھﺠﻮﻣﻲ ﭘﺮﺧﺮج و ﺟﻨﮕﮭﺎي دﻓﺎﻋﻲ ﺑﺮاي رد ﺣﻤﻼت آﺷﻮرﯾﺎن از دﺳﺖ دادﻧﺪ‪ ،‬و در‬
‫زﻣﺎن ﺟﮭﺎﻧﮕﯿﺮي ﻛﻮروش ﺗﺤﺖ ﺗﺴﻠﻂ ﭘﺎرﺳﯿﺎن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﺳﺮزﻣﯿﻦ ارﻣﻨﯿﺎن‪ ،‬و در ﻛﻨﺎر درﯾﺎي ﺳﯿﺎه‪ ،‬ﺳﻜﺎھﺎ ﺑﯿﺎﺑﺎﻧﮕﺮدي ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ آﻧﮭﺎ ﻣﺮدم وﺣﺸﻲ و‬

‫‪yah‬‬
‫درﺷﺖاﻧﺪام ﻗﺒﺎﯾﻞ ﺟﻨﮕﻲ ﻧﯿﻤﮫﻣﻐﻮل و ﻧﯿﻤﮫاروﭘﺎﯾﻲ ﺑﺴﯿﺎر ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ در اراﺑﮫ ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ و‬
‫زﻧﺎن ﺧﻮد را ﺳﺨﺖ در »ﭘﺮده« ﻧﮕﺎه ﻣﻲداﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻲزﯾﻦ ﺑﺮ اﺳﺒﺎن ﺳﺮﻛﺶ ﺳﻮار ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺟﻨﮓ‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﺗﺎ زﻧﺪه ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬و زﻧﺪﮔﻲ را ﺑﺮاي آن ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﺑﺠﻨﮕﻨﺪ؛ ﺧﻮن دﺷﻤﻨﺎن ﺧﻮد را‬
‫ﻣﻲآﺷﺎﻣﯿﺪﻧﺪ و ﭘﻮﺳﺖ ﺳﺮ آﻧﺎن را دﺳﺘﻤﺎل ﺧﻮد ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺮدم‪ ،‬ﺑﺎ ﺣﻤﻼت‬

‫ﭘﯿﻮﺳﺘﺔ ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﺎﯾﺔ ﺿﻌﻒ آﺷﻮر ﺑﻮدﻧﺪ و در ﺣﺪود ﺳﺎﻟﮭﺎي ‪ 610 -630‬قم ﺑﮫ ﺑﺎﺧﺘﺮ آﺳﯿﺎ ھﺠﻮم آوردﻧﺪ و‬
‫ھﺮ ﻛﮫ را در ﺳﺮ راه ﺧﻮد ﻣﻲﯾﺎﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﻛﺸﺘﻨﺪ و ھﻤﮫ ﺟﺎ را ﺧﺮاب ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﺗﺎ دﻟﺘﺎي‬
‫@‪h‬‬
‫ﻧﯿﻞ ﭘﯿﺶ رﻓﺘﻨﺪ؛ آﻧﮕﺎه ﺑﯿﻤﺎري ﻏﺮﯾﺒﻲ در ﻣﯿﺎن اﯾﺸﺎن اﻓﺘﺎد و ﮔﺮوه ﺑﯿﺸﻤﺎري از آﻧﺎن را ﺑﻜﺸﺖ‪ ،‬و در‬
‫آﺧﺮ ﻛﺎر ﻣﻐﻠﻮب ﻣﺎدھﺎ ﺷﺪﻧﺪ و ﻧﺎﭼﺎر ﺑﮫ ﺳﺮزﻣﯿﻦ اﺻﻠﻲ ﺧﻮد در ﺷﻤﺎل ﺑﺎزﮔﺸﺘﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﺨﺘﺼﺮ‬
‫ﻧﻤﻮﻧﺔ دﯾﮕﺮي از زﻧﺪﮔﻲ اﻗﻮام وﺣﺸﻲ را‪ ،‬ﻛﮫ در ﺣﺎﺷﯿﺔ دوﻟﺘﮭﺎي ﺷﺮﻗﻲ ﺑﺰرگ ﻗﺪﯾﻢ ﻣﻲزﯾﺴﺘﮫ و ﻣﺎﯾﺔ‬
‫ﻧﺎراﺣﺘﻲ آن دوﻟﺘﮭﺎ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺎ ﻣﺠﺴﻢ ﻣﻲﺳﺎزد‪.‬‬

‫در اواﺧﺮ ﻗﺮن ﻧﮭﻢ ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد‪ ،‬ﻗﺪرت ﺟﺪﯾﺪي در آﺳﯿﺎي ﺻﻐﯿﺮ روي ﻛﺎرآﻣﺪ ﻛﮫ ﻣﯿﺮاث ﺑﻘﺎﯾﺎي ﺗﻤﺪن‬
‫‪are‬‬

‫ﺣﺘﻲ ﺑﮫ آن رﺳﯿﺪ و ﻋﻨﻮان ﭘﻞ ﻓﺮھﻨﮕﻲ ﻣﯿﺎن ﻟﯿﺪي و ﯾﻮﻧﺎن را ﭘﯿﺪا ﻛﺮد‪ .‬اﻓﺴﺎﻧﮫاي ﻛﮫ ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ آن‬
‫ﻓﺮﯾﮕﯿﺎﯾﯿﺎن ﻣﻲﻛﻮﺷﯿﺪﻧﺪ اﺳﺎس ﭘﯿﺪاﯾﺶ دوﻟﺖ و ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﻣﻮرﺧﺎن ﻛﻨﺠﻜﺎو ﺗﻮﺿﯿﺢ دھﻨﺪ‪،‬‬
‫داﺳﺘﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻧﻤﺎدي‪ ،‬ﻃﻠﻮع و ﻏﺮوب ﻣﻠﺘﮭﺎ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ‪ .‬ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺷﺎه اﯾﻦ ﻗﻮم‪،‬‬
‫ﮔﻮردﯾﻮس‪ ،‬ﻛﺸﺎورز ﺳﺎدهاي ﺑﻮد ﻛﮫ از ﻣﯿﺮاث ﭘﺪر ﺟﺰ ﺟﻔﺘﻲ ﮔﺎو ﻧﺮ ﭼﯿﺰي ﻧﺪاﺷﺖ؛ ﭘﺴﺮ وي ﻣﯿﺪاس‪،‬‬
‫ﻛﮫ دوﻣﯿﻦ ﺷﺎه ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر وﻟﺨﺮﺟﻲ ﻣﻲﻛﺮد و ﺑﺎ ﺣﺮص و اﺳﺮاف ﺧﻮد اﺳﺒﺎب ﺿﻌﻒ ﻓﺮاھﻢ آورد؛ از‬
‫‪set‬‬

‫روي اﻓﺴﺎﻧﮫاي ﻛﮫ ﺑﺮ ﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪه‪ -‬و ﺑﻨﺎﺑﺮ آن وي از ﺧﺪاﯾﺎن ﺧﻮاﺳﺘﮫ ﺑﻮد ﺗﺎ دﺳﺖ ﺑﮫ ھﺮ ﭼﯿﺰ ﻣﻲزﻧﺪ ﺑﮫ‬
‫ﻃﻼ ﺑﺪل ﮔﺮدد‪ -‬اﯾﻦ ﺣﺮص ﺑﺨﻮﺑﻲ آﺷﻜﺎر ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺧﺪاﯾﺎن ﻣﺴﺌﻮل او را اﺟﺎﺑﺖ ﻛﺮدﻧﺪ و ھﺮ ﭼﯿﺰ ﺑﺎ ﺗﻦ‬
‫او ﺗﻤﺎس ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﻟﻘﻤﮫاي ﻛﮫ ﺑﮫ ﻟﺐ او ﻣﻲرﺳﯿﺪ‪ ،‬ﻃﻼ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﻧﺰدﯾﻚ ﺑﻮد ﻛﮫ از ﮔﺮﺳﻨﮕﻲ‬
‫ﺑﻤﯿﺮد‪ .‬وﻟﻲ ﺧﺪاﯾﺎن ﺑﺮ وي رﺣﻤﺖ آوردﻧﺪ و ﻓﺮﻣﺎن دادﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﺷﺴﺘﺸﻮ در ﻧﮭﺮ ﭘﺎﻛﺘﻮﻟﻮس از اﯾﻦ ﻣﺼﯿﺒﺖ‬
‫ﺧﻼص ﺷﻮد‪ -‬از ھﻤﺎن زﻣﺎن اﺳﺖ ﻛﮫ از اﯾﻦ ﻧﮭﺮ داﻧﮫھﺎي ﻃﻼ ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﻲآﯾﺪ‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫ﻓﺮﯾﮕﯿﺎﯾﯿﺎن از اروﭘﺎ ﺑﮫ آﺳﯿﺎ راه ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ و در ﻣﺤﻞ آﻧﻜﺎرا ﺑﺮاي ﺧﻮد ﭘﺎﯾﺘﺨﺘﻲ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﺗﺎ ﻣﺪﺗﻲ‪ ،‬ﺑﺮاي‬
‫ﺗﺴﻠﻂ ﺑﺮ ﺧﺎور ﻧﺰدﯾﻚ‪ ،‬ﺑﺎ آﺷﻮر و ﻣﺼﺮ رﻗﺎﺑﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ اﻻھﮫاي ﺑﮫ ﻧﺎم »ﻣﺎ« را‪ ،‬ﻛﮫ در ﺳﺮزﻣﯿﻦ‬
‫ﺗﺎزه ﯾﺎﻓﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﺧﺪاﯾﻲ ﺑﺮﮔﺰﯾﺪﻧﺪ و ﺑﮫ آن‪ ،‬از روي ﻧﺎم ﻛﻮه ﻛﻮﺑﻼ ﻛﮫ در آن ﻣﻲزﯾﺴﺖ‪ ،‬ﻧﺎم ﺟﺪﯾﺪ‬
‫‪pym‬‬

‫ﻛﻮﺑﻠﮫ دادﻧﺪ‪ ،‬و آن را ﺑﮫ ﻋﻨﻮان روح ﺑﺰرگ زﻣﯿﻦ ﻛﺸﺖ ﻧﺸﺪه‪،‬‬

 ‫‪m‬‬
‫ﺗﻤﺎم ﻧﯿﺮوھﺎي ﻣﻮﻟﺪ ﻃﺒﯿﻌﺖ ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﯿﺪﻧﺪ‪ .‬از ﻣﺮدم ﺑﻮﻣﻲ ﻣﺤﻠﻲ ﻛﮫ در آن ﻓﺮود آﻣﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﻋﺎدت‬
‫ﺧﺪﻣﺘﮕﺬاري ﺑﮫ اﻻھﮫ از ﻃﺮﯾﻖ ﻓﺤﺸﺎي ﻣﻘﺪس را ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﺮ اﺳﺎﻃﯿﺮ دﯾﻨﻲ ﺧﻮد اﯾﻦ اﻓﺴﺎﻧﮫ را ﻧﯿﺰ‬
‫اﻓﺰودﻧﺪ ﻛﮫ ﻛﻮﺑﻠﮫ ﺑﮫ ﺧﺪاي ﺟﻮاﻧﻲ ﺑﮫ ﻧﺎم آﺗﯿﺲ ﻋﺎﺷﻖ ﺷﺪ و او را ﻧﺎﭼﺎر ﺳﺎﺧﺖ ﻛﮫ ﺑﺮاي ﺗﻌﻈﯿﻢ و ﺗﻜﺮﯾﻢ‬

‫‪.co‬‬
‫وي ﺧﻮد را از ﻣﺮدي ﺑﯿﻨﺪازد و ﺧﺼﻲ ﻛﻨﺪ؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻛﺎھﻨﺎن ﻣﻌﺒﺪ ﻣﺎدر ﺑﺰرگ‪ ،‬از‬
‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ ﺧﺪﻣﺖ وي در ﻣﻲآﯾﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮد را ﺧﺼﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﻓﺴﺎﻧﮫھﺎي ﺣﺎﻛﻲ از ﺗﻮﺣﺶ ﺑﮫ‬
‫اﻧﺪازهاي ﻧﯿﺮوي ﺗﺨﯿﻞ ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن را ﻣﺠﺬوب ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺑﻮد ﻛﮫ آﻧﮭﺎ را وارد اﺳﺎﻃﯿﺮ و ادﺑﯿﺎت ﺧﻮد ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫روﻣﯿﺎن ﻛﻮﺑﻠﮫ را رﺳﻤًﺎ در دﯾﻦ ﺧﻮد ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﻌﻀﻲ از رﺳﻮم و ﺷﻌﺎﯾﺮ ﺷﺮاﺑﺨﻮاري ﻓﺮاوان و‬
‫ھﺮزﮔﯿﻲ ﻛﮫ در ﺟﺸﻨﮭﺎي ﻛﺎرﻧﺎوال روﻣﻲ وﺟﻮد داﺷﺖ از ھﻤﺎن آداب ﻣﺮدم ﻓﺮﯾﮕﯿﺎ اﺧﺬ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ‬

‫‪oo‬‬
‫آن وﺳﯿﻠﮫ ھﺮ ﺳﺎل ﻣﺮگ و رﺳﺘﺎﺧﯿﺰ آﺗﯿﺲ زﯾﺒﺎ را ﺟﺸﻦ ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎ ﻃﻠﻮع دوﻟﺖ ﺟﺪﯾﺪ ﻟﯿﺪﯾﺎ‪ ،‬ﺗﺴﻠﻂ ﻓﺮﯾﮕﯿﺎﯾﯿﺎن ﺑﺮ آﺳﯿﺎي ﺻﻐﯿﺮ ﺗﻤﺎم ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺆﺳﺲ دوﻟﺖ ﻟﯿﺪﯾﺎ ﮔﻮﮔﺲ ﺑﻮد‪،‬‬
‫ﻛﮫ ﺷﮭﺮ ﺳﺎردﯾﺲ را ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺧﻮد ﻗﺮار داد‪ .‬آﻟﻮاﺗﺲ‪ ،‬در ﻣﺪت ﭘﺎدﺷﺎھﻲ دراز ﭼﮭﻞ وﻧﮫ ﺳﺎﻟﺔ‬

‫‪yah‬‬
‫ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺮ ﺗﺮﻗﻲ و ﻋﻈﻤﺖ ﻛﺸﻮر ﻟﯿﺪﯾﺎ اﻓﺰود؛ ﻛﺮزوس )‪ 546-570‬قم( ﺟﺎﻧﺸﯿﻦ وي ﺷﺪ و ﻟﯿﺪﯾﺎ را آن‬
‫اﻧﺪازه وﺳﻌﺖ داد ﻛﮫ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﺗﻤﺎم آﺳﯿﺎي ﺻﻐﯿﺮ را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲﺷﺪ؛ در ﭘﺎﯾﺎن ﻛﺎر‪ ،‬آن را ﺑﮫ ﭘﺎرﺳﯿﺎن ﺗﺴﻠﯿﻢ‬
‫ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺎ رﺷﻮهھﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ ﺳﯿﺎﺳﺘﻤﺪاران ﻣﺤﻠﻲ ﻣﻲﭘﺮداﺧﺖ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺴﺖ دوﻟﺘﮭﺎي ﻛﻮﭼﻜﻲ را ﻛﮫ در اﻃﺮاف‬
‫ﻟﯿﺪﯾﺎ وﺟﻮد داﺷﺖ‪ ،‬ﯾﻜﻲ ﭘﺲ از دﯾﮕﺮي‪ ،‬ﻣﺴﺨﺮ ﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﺎ ﻗﺮﺑﺎﻧﯿﮭﺎي ﻓﺮاوان و ﺑﻲﻧﻈﯿﺮي ﻛﮫ ﺑﮫ ﺧﺪاﯾﺎن‬
‫ھﺮ ﻣﺤﻞ ﺗﻘﺪﯾﻢ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬از ﺧﺸﻢ ﻣﺮدم ﺳﺮزﻣﯿﻨﮭﺎي ﮔﺸﻮده ﺷﺪه ﺟﻠﻮ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ و آﻧﺎن را ﻗﺎﻧﻊ ﻣﻲﻛﺮد ﻛﮫ‬
‫ﺧﺪاﯾﺎن ﻣﺤﻠﻲ او را دوﺳﺖ ﺑﺪارﻧﺪ و ﺗﺄﯾﯿﺪ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﯾﻜﻲ از اﻣﺘﯿﺎزات ﻛﺮزوس‪ ،‬ﺑﺮ دﯾﮕﺮ ﺷﺎھﺎن زﻣﺎن وي‪،‬‬
‫آن ﺑﻮد ﻛﮫ ﺳﯿﻢ و زر را ﺑﮫ ﺷﻜﻠﻲ زﯾﺒﺎ ﺳﻜﮫ زد و ارزش اﺳﻤﻲ آن را ﺗﻀﻤﯿﻦ ﻛﺮد‪ .‬ﺳﻜﮫھﺎي ﻛﺮزوس‪،‬‬
‫@‪h‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ ﻣﺪت درازي ﻣﻮرﺧﺎن ﻋﻘﯿﺪه داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺳﻜﮫھﺎي ﺗﺎرﯾﺨﻲ ﻧﯿﺴﺖ و ﻧﺒﺎﯾﺪ وي را ﻣﺨﺘﺮع ﭘﻮل‬
‫ﻣﺴﻜﻮك داﻧﺴﺖ؛ وﻟﻲ ﻛﺎر وي ﻧﻤﻮﻧﮫاي ﺷﺪ ﻛﮫ از آن ﺗﻘﻠﯿﺪ ﻛﺮدﻧﺪ و‪ ،‬در ﻧﺘﯿﺠﮫ‪ ،‬داﻣﻨﺔ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ در ﺟﮭﺎن‬
‫ﺣﻮﻣﺔ ﻣﺪﯾﺘﺮاﻧﮫ وﺳﻌﺖ ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬از ﻗﺮﻧﮭﺎ ﭘﯿﺶ‪ ،‬ﻣﺮدم‪ ،‬ﺑﺮاي ﺳﻨﺠﯿﺪن ارزش ﻛﺎﻻھﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺑﺎﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﻣﺒﺎدﻟﮫ‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻓﻠﺰات ﻣﺨﺘﻠﻒ را واﺳﻄﮫ ﻗﺮار ﻣﻲدادﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ آن ﻓﻠﺰات را‪ ،‬ﺧﻮاه از ﻣﺲ و آھﻦ و ﻣﻔﺮغ ﺑﻮد‬
‫و ﺧﻮاه از ﻃﻼ و ﻧﻘﺮه‪ ،‬در ھﺮ ﻣﻌﺎﻣﻠﮫ‪ ،‬از راه وزن ﻛﺮدن ﯾﺎ از راھﮭﺎي دﯾﮕﺮ ﻣﻲﺳﻨﺠﯿﺪﻧﺪ و ارزش آﻧﮭﺎ‬
‫‪are‬‬

‫را ﻣﻌﯿﻦ‬

‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ‪ ،‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﮫ ﺟﺎي آن وﺳﺎﯾﻞ ﻣﺒﺎدﻟﺔ ﺟﺎﮔﯿﺮ و اﺳﺒﺎب ﻧﺎراﺣﺘﻲ‪ ،‬ﻣﺴﻜﻮك‬
‫رﺳﻤﻲ دوﻟﺘﻲ را ﺑﮫ ﺟﺮﯾﺎن اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬ھﻤﯿﻦ ﻋﻤﻞ ﻛﻮﭼﻚ اﺛﺮ ﺑﺰرﮔﻲ در ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﭘﯿﺪا ﻛﺮد‪ .‬اﯾﻦ وﺳﯿﻠﺔ‬
‫ﺗﺎزه ﺳﺒﺐ ﺷﺪ ﻛﮫ رﺳﯿﺪن ﻛﺎﻻ‪ ،‬از دﺳﺖ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ آن را ﺗﮭﯿﮫ ﻛﻨﻨﺪ ﺑﮫ دﺳﺖ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ‬
‫ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ آن ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬آﺳﺎﻧﺘﺮ و ﺳﺮﯾﻌﺘﺮ ﺻﻮرت ﮔﯿﺮد و‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﺛﺮوت ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺟﮭﺎن زﯾﺎدﺗﺮ ﺷﻮد؛‬
‫‪set‬‬

‫راه ﭘﯿﺪا ﺷﺪن ﺗﻤﺪﻧﮭﺎي ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻤﺪن اﯾﻮﻧﯿﮭﺎ و ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن‪ ،‬ھﻤﻮار ﺷﺪ‪ ،‬و ﭘﺲ از آن ﺛﺮوﺗﻲ ﻛﮫ از‬
‫راه ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﻓﺮاھﻢ آﻣﺪه ﺑﻮد ﺳﺮﻣﺎﯾﺔ ﻻزم را ﺑﺮاي ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ھﻨﺮ و ادﺑﯿﺎت در اﺧﺘﯿﺎر ﻣﺮدم ﮔﺬاﺷﺖ‪.‬‬

‫از ادﺑﯿﺎت ﻟﯿﺪﯾﺎي ھﯿﭻ ﭼﯿﺰ ﺑﺮﺟﺎي ﻧﻤﺎﻧﺪه‪ ،‬و از آن ھﻤﮫ ﻇﺮﻓﮭﺎ و ﮔﻠﺪاﻧﮭﺎي ﺧﻮشﺳﺎﺧﺖ و زﯾﺒﺎي زرﯾﻦ‬
‫و ﺳﯿﻤﯿﻦ و آھﻨﯿﻦ‪ ،‬ﻛﮫ ﻛﺮزوس ﺑﮫ ﺧﺪاﯾﺎن ﻣﺴﺨﺮ ﺷﺪه ﺗﻘﺪﯾﻢ ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬ﯾﻚ ﻧﻤﻮﻧﮫ ھﻢ ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﺎ ﻧﯿﻔﺘﺎده‬
‫‪an‬‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻠﺪاﻧﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ از ﮔﻮرھﺎي آن زﻣﺎن ﺑﯿﺮون آورده ﺷﺪه‪ ،‬و اﻛﻨﻮن در ﻣﻮزة ﻟﻮور ﻧﮕﺎھﺪاري‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ ھﻨﺮ ﺑﺎﺑﻠﻲ و ﻣﺼﺮي‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﺪت درازي ﺟﻨﺒﺔ ﭘﯿﺸﻮاﯾﻲ داﺷﺘﮫ‪ ،‬در زﻣﺎن‬
‫ﭘﺎدﺷﺎھﻲ ﻛﺮزوس‪ ،‬رﻓﺘﮫ رﻓﺘﮫ‪ ،‬ﺗﺤﺖﺗﺄﺛﯿﺮ روزاﻓﺰون ھﻨﺮ ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺑﻮده اﺳﺖ؛ در اﯾﻦ ﮔﻠﺪاﻧﮭﺎ‪،‬‬
‫ﻇﺮاﻓﺖ ﺳﺎﺧﺘﻦ و ﭘﺮداﺧﺘﻦ‪ ،‬ﺑﺎ وﻓﺎداري ﺑﮫ ﻃﺒﯿﻌﺖ و ﺣﻜﺎﯾﺖ ﺻﺎدﻗﺎﻧﺔ از آن رﻗﺎﺑﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در آن زﻣﺎن‬
‫‪pym‬‬

‫ﻛﮫ ھﺮودوت از ﻟﯿﺪﯾﺎ دﯾﺪن ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬آداب و ﻋﺎدات ﻣﺮدم آن ﺳﺮزﻣﯿﻦ را ﭼﻨﺎن ﻣﻲدﯾﺪ ﻛﮫ اﺧﺘﻼﻓﻲ ﺑﺎ‬
‫ﻋﺎدات ﻣﺮدم ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺧﻮد وي‪ ،‬ﯾﻮﻧﺎن‪ ،‬ﻧﺪارد؛ ﺗﻨﮭﺎ ﭼﯿﺰي ﻛﮫ ﺑﮫ ﻧﻈﺮ وي ﻣﺎﯾﺔ اﺧﺘﻼف ﻣﻲرﺳﯿﺪ آن‬
‫ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ دﺧﺘﺮان ﻃﺒﻘﺔ ﻣﺘﻮﺳﻂ و ﭘﺎﯾﯿﻦ ازراه روﺳﭙﯿﮕﺮي ﺟﮭﯿﺰﯾﺔ ﺧﻮد را ﻓﺮاھﻢ ﻣﻲآوردهاﻧﺪ‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ﻋﻤﺪة داﺳﺘﺎن ﻏﻢاﻧﮕﯿﺰ ﺳﻘﻮط ﻛﺮزوس ﻧﯿﺰ ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ ھﻤﯿﻦ ﻣﺮد ﭘﺮﮔﻮ ﺑﮫ ﻣﺎ رﺳﯿﺪه اﺳﺖ‪ .‬ھﺮودوت‬
‫ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ ﻛﺮزوس ﺛﺮوت ﺧﻮد را ﺑﮫ ﺳﻮﻟﻮن ﻧﺸﺎن داد و آﻧﮕﺎه از وي ﭘﺮﺳﯿﺪ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻧﻈﺮ او‬
‫ﺧﻮﺷﺒﺨﺖﺗﺮﯾﻦ ﻣﺮدم ﻛﯿﺴﺖ‪ .‬ﺳﻮﻟﻮن ﻧﺎم ﺳﮫ ﻧﻔﺮ را ﻛﮫ ھﺮ ﺳﮫ ﻣﺮده ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺮ زﺑﺎن آورد‪ ،‬و ﺑﮫ ﻋﺬر آﻧﻜﮫ‬

‫‪.co‬‬
‫ﻧﻤﻲداﻧﺪ ﻓﺮدا ﭼﮫ ﺑﻼﯾﻲ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻛﺮزوس ﺧﻮاھﺪ آﻣﺪ‪ ،‬از اﯾﻨﻜﮫ وي را در ردﯾﻒ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎن ﻗﺮار دھﺪ‬
‫ﺧﻮدداري ﻛﺮد‪ .‬ﻛﺮزوس ﺳﻮﻟﻮن را ھﻤﭽﻮن ﻣﺮد اﺑﻠﮭﻲ از ﭘﯿﺶ ﺧﻮد راﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ از آن ﺑﺮﺿﺪ ﻛﺸﻮر‬
‫ﭘﺎرس ﺑﮫ ﻛﻨﻜﺎش ﭘﺮداﺧﺖ‪ ،‬و ﭼﯿﺰي ﻧﮕﺬﺷﺖ ﻛﮫ ﻗﺸﻮن ﻛﻮروش را ﭘﺸﺖ دروازهھﺎي ﺷﮭﺮ ﺧﻮﯾﺶ ﯾﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫ھﻤﺎن ﻣﻮرخ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ﻛﮫ ﻋﻠﺖ ﺷﻜﺴﺖ ﻛﺮزوس آن ﺑﻮد ﻛﮫ از ﺗﻦ ﺷﺘﺮھﺎي ﺳﻮاران ﭘﺎرﺳﻲ ﺑﻮﯾﻲ‬
‫ﺑﺮﻣﻲﺧﺎﺳﺖ ﻛﮫ اﺳﺒﺎن ﻟﯿﺪﯾﺎﯾﯿﮭﺎ ﺑﮫ آن ﻋﺎدت ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ و ﺳﻮاران ﺧﻮد را از ﻣﯿﺪاﻧﮭﺎي ﺟﻨﮓ ﺑﯿﺮون‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ؛ و ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺷﮭﺮ ﺳﺎردﯾﺲ ﺑﮫ ﺗﺼﺮف ﭘﺎرﺳﯿﮭﺎ درآﻣﺪ‪ .‬ﻣﻄﺎﺑﻖ رواﯾﺖ ﻗﺪﯾﻤﻲ‪،‬‬
‫ﻛﺮزوس ﻓﺮﻣﺎن داد ﺗﺎ ﺗﻠﻲ از ھﯿﺰم ﻓﺮاھﻢ ﺳﺎزﻧﺪ و ﺧﻮد وي‪ ،‬زﻧﺎن و دﺧﺘﺮاﻧﺶ‪ ،‬و ﺷﺮﯾﻔﺘﺮﯾﻦ ﺟﻮاﻧﺎن‬
‫زﻧﺪه ﻣﺎﻧﺪه از ﻣﯿﺎن ﺷﮭﺮوﻧﺪان ﺑﺮ آن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ؛ او ﺑﮫ ﺧﺼﯿﮭﺎ )ﺧﻮاﺟﮕﺎن ﺣﺮﻣﺴﺮا(ي ﺧﻮد ﻓﺮﻣﺎن داد‬
‫ﺗﺎ ھﯿﺰم را آﺗﺶ ﺑﺰﻧﻨﺪ و او و دﯾﮕﺮان را ﺑﺎ ھﻢ ﺑﺴﻮزاﻧﻨﺪ‪ .‬در آﺧﺮﯾﻦ ﻟﺤﻈﺎت زﻧﺪﮔﻲ ﺑﮫ ﯾﺎد ﺳﺨﻦ ﺳﻮﻟﻮن‬

‫‪yah‬‬
‫اﻓﺘﺎد و ﺑﺮ ﻧﺎداﻧﻲ و ﻛﻮردﻟﻲ ﺧﻮﯾﺶ اﻓﺴﻮس ﺧﻮرد و ﺧﺪاﯾﺎن را ﻣﻼﻣﺖ ﻛﺮد ﻛﮫ آن ھﻤﮫ ﻗﺮﺑﺎﻧﯿﮭﺎي‬

‫او را ﮔﺮﻓﺘﮫ و ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ و ﻓﻨﺎ را‪ ،‬در ﭘﺎداش‪ ،‬ﻧﺼﯿﺐ او ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﮔﻔﺘﺔ ھﺮودوت را ﺑﺎور ﻛﻨﯿﻢ‪،‬‬
‫ﻛﻮروش را ﺑﺮ وي رﺣﻤﺖ آﻣﺪ و ﻓﺮﻣﻮد ﺗﺎ آﺗﺶ را ﺧﺎﻣﻮش ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﻛﺮزوس را ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﮫ اﯾﺮان ﺑﺮد و‬
‫او را از راﯾﺰﻧﺎن ﻧﺰدﯾﻚ و ﻣﻮرد اﻋﺘﻤﺎد ﺧﻮﯾﺶ ﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬

‫‪ – II‬اﻗﻮام ﺳﺎﻣﻲ‬
‫@‪h‬‬
‫ﻗﺪﻣﺖ اﻋﺮاب‪ -‬ﻓﻨﯿﻘﯿﺎن‪ -‬ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﺟﮭﺎﻧﻲ اﯾﺸﺎن‪ -‬ﻛﺸﺘﯿﺮاﻧﻲ آﻧﺎن ﺑﺮﮔﺮد اﻓﺮﯾﻘﺎ‪ -‬ﻣﺴﺘﻌﻤﺮات‪ -‬ﺻﻮر‬
‫وﺻﯿﺪا‪ -‬ﺧﺪاﯾﺎن‪ -‬اﻧﺘﺸﺎر اﻟﻔﺒﺎ‪ -‬ﺳﻮرﯾﮫ‪ -‬ﻋﺸﺘﺎروت‪ -‬ﻣﺮگ و رﺳﺘﺎﺧﯿﺰ آدوﻧﯿﺲ‪ -‬ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﺮدن ﻛﻮدﻛﺎن‬

‫اﮔﺮ ﺑﺮ آن ﺷﻮﯾﻢ ﻛﮫ ﺑﺮاي ﻛﺎﺳﺘﻦ از درﺟﺔ اﺧﺘﻼف و ﭘﺮﯾﺸﺎﻧﻲ زﺑﺎﻧﮭﺎ در ﺧﺎور ﻧﺰدﯾﻚ‪ ،‬اﻛﺜﺮﯾﺖ اﻗﻮام‬
‫‪are‬‬

‫ﺳﺎﻛﻦ در ﺷﻤﺎل اﯾﻦ ﻧﺎﺣﯿﮫ را ھﻨﺪ و اروﭘﺎﯾﻲ‪ ،‬اﻛﺜﺮﯾﺖ ﺳﺎﻛﻨﺎن ﻗﺴﻤﺘﮭﺎي ﻣﺮﻛﺰي و ﺟﻨﻮﺑﻲ آن را‪ ،‬ﻛﮫ از‬
‫آﺷﻮر ﺗﺎ ﺟﺰﯾﺮةاﻟﻌﺮب اﻣﺘﺪاد ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬از ﻧﮋاد ﺳﺎﻣﻲ ﺑﺪاﻧﯿﻢ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺘﻮﺟﮫ اﯾﻦ ﻧﻜﺘﮫ ﺑﺎﺷﯿﻢ ﻛﮫ واﻗﻊ اﻣﺮ‬
‫ﭼﻨﺎن ﻣﺤﺪود و ﻣﺸﺨﺺ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﺑﺎ اﯾﻦ ﺗﻘﺴﯿﻤﺒﻨﺪﯾﻲ ﻛﮫ ﺑﺮاي آﺳﺎﻧﻲ ﺑﺤﺚ ﻣﻲﻛﻨﯿﻢ ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ ﻛﺎﻣﻞ داﺷﺘﮫ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻨﻜﺮ آن ﻧﯿﺴﺘﯿﻢ ﻛﮫ ﺧﺎور ﻧﺰدﯾﻚ ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ ﻛﻮھﮭﺎ و ﺑﯿﺎﺑﺎﻧﮭﺎ ﺑﮫ ﻗﺴﻤﺘﮭﺎﯾﻲ ﻣﻨﻘﺴﻢ ﺷﺪه ﺑﻮد ﻛﮫ ﻃﺒﯿﻌﺘﺎً‬
‫از ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ دور اﻓﺘﺎده ﺑﻮدﻧﺪ و زﺑﺎن ﻣﻜﺎﻟﻤﮫ و ﻋﺎدات و ﺳﻨﻦ ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺗﺠﺎرت در راھﮭﺎي‬
‫‪set‬‬

‫اﺻﻠﻲ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ )ﻣﺎﻧﻨﺪ راه درازي ﻛﮫ در ﻛﻨﺎر دو ﻧﮭﺮ ﺑﺰرگ دﺟﻠﮫ و ﻓﺮات از ﻧﯿﻨﻮا و ﻛﺮﻛﻤﯿﺶ ﺗﺎ‬
‫ﺧﻠﯿﺞ ﻓﺎرس اﻣﺘﺪاد داﺷﺖ( ﺑﮫ آﻣﯿﺨﺘﻦ زﺑﺎن و آداب و ﻋﺎدات و ھﻨﺮھﺎي اﯾﺸﺎن در ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﺮد؛‬
‫از اﯾﻦ ﮔﺬﺷﺘﮫ‪ ،‬ﻣﮭﺎﺟﺮت اﻗﻮام و ﻛﻮﭼﺎﻧﺪن اﺟﺒﺎري ﺟﻤﻌﯿﺘﮭﺎي زﯾﺎد‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ ﻣﻨﻈﻮرھﺎي اﺳﺘﻌﻤﺎري‬
‫ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬ﺳﺒﺐ آن ﺑﻮد ﻛﮫ ﻧﮋادھﺎ و زﺑﺎﻧﮭﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﭼﻨﺎن ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ آﻣﯿﺨﺘﮫ ﺷﻮد ﻛﮫ‬
‫ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ‪ ،‬در ﻛﻨﺎر ﻋﺪم ﺗﺠﺎﻧﺲ ﺧﻮن و ﻧﮋاد‪ ،‬ﯾﻚ ﺗﺠﺎﻧﺲ ﻓﺮھﻨﮕﻲ وﺟﻮد ﭘﯿﺪا ﻛﻨﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﮫ اﺻﻄﻼح »ھﻨﺪ‬
‫‪an‬‬

‫و اروﭘﺎﯾﻲ« را ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮﯾﻢ ﻣﻨﻈﻮر آن اﺳﺖ ﻛﮫ در ﻗﻮﻣﻲ ﺟﻨﺒﺔ ھﻨﺪ و اروﭘﺎﯾﻲ ﻏﻠﺒﮫ دارد؛ و ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ‬
‫ﺗﺮﺗﯿﺐ ھﺮﺟﺎ ﻏﻠﺒﮫ ﺑﺎ ﻋﻨﺼﺮ ﺳﺎﻣﻲ اﺳﺖ اﺻﻄﻼح »ﺳﺎﻣﻲ« را ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮﯾﻢ‪.‬ﺣﻘﯿﻘﺖ آن اﺳﺖ ﻛﮫ ھﯿﭻ‬
‫ﻧﮋادي ﺻﺎف و ﭘﺎك و ﺧﺎﻟﺺ ﺑﺎﻗﻲ ﻧﻤﺎﻧﺪه‪ ،‬و ھﯿﭻ ﻓﺮھﻨﮓ و ﺗﻤﺪﻧﻲ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ از ﻓﺮھﻨﮓ و ﺗﻤﺪن‬
‫ھﻤﺴﺎﯾﮕﺎن ﯾﺎ دﺷﻤﻨﺎن ﺧﻮد ﻣﺘﺄﺛﺮ ﻧﺸﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ از ﺟﮭﺎن ﺑﺎﯾﺪ ھﻤﭽﻮن ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﭘﮭﻨﺎوري ﻧﻈﺮ‬
‫‪pym‬‬

‫داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﯿﻢ ﻛﮫ ﺻﺤﻨﺔ ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﻧﮋادي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﻮده‪ ،‬و در آن ﮔﺎھﻲ ﻧﮋاد ھﻨﺪ و اروﭘﺎﯾﻲ و زﻣﺎﻧﻲ ﻧﮋاد‬
‫ﺳﺎﻣﻲ ﻏﻠﺒﮫ داﺷﺘﮫ‪ ،‬و ﻧﺘﯿﺠﺔ اﯾﻦ ﻏﻠﺒﮫ ﻓﻘﻂ آن ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﻧﮋاد ﻏﺎﻟﺐ ﺧﺼﺎل ﻓﺮھﻨﮕﻲ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﺸﺘﺮك‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻣﯿﺎن ھﻤﮫ را ﭘﯿﺪا ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺣﻤﻮرﺑﻲ و دارﯾﻮش اول‪ ،‬از ﺣﯿﺚ ﺧﻮن و دﯾﻦ‪ ،‬ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺗﻔﺎوت داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬و‬
‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﻣﯿﺎن آن دو ﻓﺎﺻﻠﮫ ﺑﻮد ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ‬

‫‪.co‬‬
‫ﺑﮫ اﻧﺪازة زﻣﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺎ را از ﻣﯿﻼد ﻣﺴﯿﺢ ﺟﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬ﭼﻮن زﻧﺪﮔﻲ آن دو ﭘﺎدﺷﺎه‬
‫ﺑﺰرگ را ﻣﻄﺎﻟﻌﮫ ﻣﻲﻛﻨﯿﻢ‪ ،‬اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ دﺳﺘﮕﯿﺮﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ ﺷﺒﺎھﺘﮭﺎي اﺳﺎﺳﻲ ﺑﺴﯿﺎر ﻋﻤﯿﻘﻲ ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ‬
‫داﺷﺘﮫاﻧﺪ‪.‬‬

‫ﮔﺎھﻮاره و ﭘﺮورﺷﮕﺎه ﻧﮋاد ﺳﺎﻣﻲ‪ ،‬ﺷﺒﮫﺟﺰﯾﺮة ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن اﺳﺖ‪ .‬از اﯾﻦ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺧﺸﻚ و ﺑﯿﺤﺎﺻﻞ‪ ،‬ﻛﮫ‬

‫‪oo‬‬
‫»ﻧﮭﺎل آدﻣﻲ« ﻣﯿﻮهھﺎي ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ و ﺳﺨﺖﺟﺎن ﺑﮫ ﺑﺎر ﻣﻲآورد‪ ،‬و ھﺮ ﮔﯿﺎه دﯾﮕﺮي ﺑﮫ ﺳﺨﺘﻲ دوام و ﻧﻤﻮ‬
‫ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﮭﺎﺟﺮﺗﮭﺎي ﭘﯿﺎﭘﻲ‪ ،‬ﻣﻮﺟﮭﺎﯾﻲ از ﻣﺮدم ﻗﺎﻧﻊ و ﻣﺼﻤﻢ و ﺑﻲﭘﺮوا ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﺣﻮادث‬
‫ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﮫ‪ ،‬ﻛﮫ ﭼﻮن درﯾﺎﻓﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ آﻧﭽﮫ در ﺻﺤﺮا و واﺣﮫھﺎ ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﻲآﯾﺪ ﺳﺪ رﻣﻘﺸﺎن ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮد را‬
‫ﻧﺎﭼﺎر از آن ﻣﻲدﯾﺪﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﺎ زور ﺑﺎزوي ﺧﻮد ﺟﺎي ﭘﺮﻧﻌﻤﺖ و ﺳﺎﯾﮫداري ﭘﯿﺪا ﻛﻨﻨﺪ و از رﻧﺞ زﻧﺪﮔﻲ‬
‫ﺑﯿﺎﺳﺎﯾﻨﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﻛﮫ در ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺧﻮد ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺪن اﻋﺮاب و ﺑﺪوﯾﺎن را ﺑﻨﯿﺎن ﻧﮭﺎدﻧﺪ‪ ،‬ﻛﮫ اﺳﺎس آن‬

‫‪yah‬‬
‫ﭘﺪرﺷﺎھﻲ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﺗﺴﻠﻂ ﻛﺎﻣﻞ ﭘﺪر ﺑﺮ ﺧﺎﻧﻮاده و اﺻﻮل اﺧﻼﻗﻲ ﺧﺸﻚ ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮداري‪ ،‬و‪ ،‬در ﻧﺘﯿﺠﺔ ﻣﺤﯿﻂ‬
‫ﺧﺸﻚ و زﻧﺪﮔﻲ ﺳﺨﺖ‪ ،‬ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺷﺪن ﺑﮫ ﺟﺒﺮ و ﻗﻀﺎ و ﻗﺪر‪ ،‬و دﻟﯿﺮي اﺣﻤﻘﺎﻧﺔ ﻛﺸﺘﻦ دﺧﺘﺮان ﺑﮫ ﻋﻨﻮان‬
‫ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺑﺮاي ﺧﺪاﯾﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ داﻧﺴﺖ ﻛﮫ آن ﺑﺪوﯾﺎن‪ ،‬ﺗﺎ زﻣﺎن ﻇﮭﻮر اﺳﻼم‪ ،‬دﯾﻦ را‬
‫اﻣﺮي ﺟﺪي ﺗﻠﻘﻲ ﻧﻤﻲﻛﺮدﻧﺪ و از ھﻨﺮ و ﺧﻮﺷﯿﮭﺎي زﻧﺪﮔﻲ ﻏﺎﻓﻞ ﺑﻮدﻧﺪ و اﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ ﭼﯿﺰھﺎ را ﺷﺎﯾﺴﺘﺔ‬
‫زﻧﺎن و از اﺳﺒﺎب و ﻋﻮاﻣﻞ ﺿﻌﻒ و اﻧﺤﻄﺎط ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺪت زﻣﺎﻧﻲ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﺧﺎور دور در اﺧﺘﯿﺎر‬
‫اﯾﺸﺎن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﻨﺎدر ﻛﻨﮫ و ﻋﺪن از ﻛﺎﻻھﺎي ھﻨﺪي اﻧﺒﺎﺷﺘﮫ ﺑﻮد؛ ﻛﺎرواﻧﮭﺎي ﺻﺒﻮر ﻋﺮب اﯾﻦ‬
‫@‪h‬‬
‫ﻛﺎﻻھﺎ را از راھﮭﺎي ﻧﺎاﻣﻦ ﺧﺸﻜﻲ ﺑﮫ ﺑﺎﺑﻞ و ﻓﻨﯿﻘﯿﮫ ﺣﻤﻞ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬در داﺧﻞ ﺷﺒﮫﺟﺰﯾﺮة وﺳﯿﻊ ﺧﻮد‬
‫ﺷﮭﺮھﺎ و ﻛﺎﺧﮭﺎ و ﻣﻌﺎﺑﺪ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﺎن را اﺟﺎزه ﻧﻤﻲدادﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﮫ ﺳﺮزﻣﯿﻦ اﯾﺸﺎن درآﯾﻨﺪ و‬
‫اﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ ﭼﯿﺰھﺎ را ﺑﺒﯿﻨﻨﺪ‪ .‬اﻗﻮام ﻋﺮب ھﺰاران ﺳﺎل ﺑﺎ روش ﺧﺎص ﺧﻮﯾﺶ زﻧﺪﮔﻲ ﻛﺮده و ﺑﮫ ﻋﺎدات و‬
‫اﺧﻼق و آراي ﻣﺨﺼﻮص ﺑﮫ ﺧﻮد ﭘﺎﺑﻨﺪ ﻣﺎﻧﺪهاﻧﺪ؛ ھﻢاﻣﺮوز ﻧﯿﺰ ﭼﻨﺎن ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﮫ روزﮔﺎر‬
‫ﺧﺌﻮﭘﺲ و ﮔﻮدآ ﭼﻨﺎن ﻣﻲزﯾﺴﺘﮫاﻧﺪ؛ دﯾﺪهاﻧﺪ ﻛﮫ ﺻﺪھﺎ دوﻟﺖ و ﻣﻤﻠﻜﺖ در اﻃﺮاف اﯾﺸﺎن ﭘﯿﺪا ﺷﺪه و ﭘﺲ‬
‫‪are‬‬

‫از آن از ﻣﯿﺎن رﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻲ آﻧﺎن ھﻨﻮز زﻣﯿﻦ ﺧﻮد را در ﻣﻠﻜﯿﺖ دارﻧﺪ و ﺑﺎ ﻛﻤﺎل ﺳﺨﺘﻲ از آن‬
‫ﻧﮕﺎھﺪاري ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻧﻤﻲﮔﺬارﻧﺪ ﻛﮫ ﭘﺎي ﻧﺎﭘﺎك ﯾﺎ ﭼﺸﻢ ﺑﯿﮕﺎﻧﮫاي ﺑﺮ آن ﺑﯿﻔﺘﺪ‪.‬‬

‫اﻛﻨﻮن ﻣﻮﻗﻊ آن اﺳﺖ ﻛﮫ ﭘﺮﺳﯿﺪه ﺷﻮد‪ :‬ﻓﻨﯿﻘﯿﺎن‪ ،‬ﻛﮫ اﯾﻦ ھﻤﮫ از آﻧﮭﺎ در ﺻﻔﺤﺎت ﻛﺘﺎب ﯾﺎد ﺷﺪه و ﺑﺎ‬
‫ﻛﺸﺘﯿﮭﺎي ﺧﻮد ﺑﮫ ھﻤﺔ درﯾﺎھﺎ رﻓﺘﮫ و ﻛﺎﻻھﺎي ﺧﻮد را در ھﻤﺔ ﺑﻨﺎدر ﺧﺎﻟﻲ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﭼﮫ ﻛﺴﺎن ﺑﻮدهاﻧﺪ؟‬
‫ھﺮ وﻗﺖ ﭘﺮﺳﺸﻲ از اﺻﻞ و رﯾﺸﺔ ﻣﻠﺘﻲ در ﻣﯿﺎن آﯾﺪ‪ ،‬ﻣﻮرخ ﻧﻤﻲداﻧﺪ ﭼﮫ ﺟﻮاب ﮔﻮﯾﺪ؛ ﻧﺎﭼﺎر اﻋﺘﺮاف‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ از ﺑﺤﺚ درﺑﺎرة آﻏﺎز ﻛﺎر و ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﺘﺄﺧﺮ اﯾﻦ ﻣﻠﺖ‪ ،‬ﻛﮫ در ھﻤﮫ ﺟﺎ ﭘﺮاﻛﻨﺪه اﺳﺖ و ﭼﻮن‬
‫ﻣﻲﺧﻮاھﯿﻢ آن را ﻧﮕﺎه دارﯾﻢ و از ﺳﺮﮔﺬﺷﺘﺶ آﮔﺎه ﺷﻮﯾﻢ از ﭼﻨﮓ ﻣﺎ ﻣﻲﮔﺮﯾﺰد‪ ،‬ﻋﺎﺟﺰ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺮ ﻣﺎ روﺷﻦ و ﯾﻘﯿﻨﻲ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ آن ﻣﺮدم از ﻧﮋاد ﺳﺎﻣﻲ ﺑﻮده ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬درﺑﺎرة ﺗﺎرﯾﺦ رﺳﯿﺪن آﻧﮭﺎ ﺑﮫ ﺳﻮاﺣﻞ‬
‫درﯾﺎي ﻣﺪﯾﺘﺮاﻧﮫ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﯿﻢ ﮔﻔﺘﺔ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺑﻨﺪر ﺻﻮر را اﻧﻜﺎر ﻛﻨﯿﻢ ﻛﮫ ﺑﺮاي ھﺮودوت ﻧﻘﻞ ﻛﺮده و ﮔﻔﺘﮫ‬
‫‪an‬‬

‫ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ اﺟﺪادﺷﺎن از ﺧﻠﯿﺞ ﻓﺎرس ﺑﮫ آن ﺳﺮزﻣﯿﻦ آﻣﺪه و ﺷﮭﺮ ﺻﻮر را در زﻣﺎﻧﻲ ﺑﻨﺎ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﮫ ﻣﺎ‬
‫اﻛﻨﻮن ﺑﮫ ﻧﺎم ﻗﺮن ﺑﯿﺴﺖ و ھﺸﺘﻢ ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد ﻣﺴﯿﺢ ﻣﻲﺧﻮاﻧﯿﻢ‪ .‬ﺣﺘﻲ اﺳﻢ اﯾﻦ ﻗﻮم‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻌﻤﺎﯾﻲ‬
‫دارد؛ ﻛﻠﻤﺔ »ﻓﻮﯾﻨﯿﻜﺲ«‪ ،‬ﻛﮫ ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن اﺳﻢ ﻓﻨﯿﻘﯿﮫ را از آن ﻣﺸﺘﻖ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﮫ ﻣﻌﻨﻲ رﻧﮓ‬
‫ﺳﺮﺧﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن ﺻﻮري آن را ﻣﻲﻓﺮوﺧﺘﻨﺪ؛ ﻧﯿﺰ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻘﺼﻮد از آن درﺧﺖ ﺧﺮﻣﺎﯾﻲ‬
‫‪pym‬‬

‫ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ ﺑﺮ ﺳﻮاﺣﻞ ﻓﻨﯿﻘﯿﮫ رﺷﺪ ﻣﻲﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺳﺎﺣﻞ‪ ،‬ﻛﮫ زﻣﯿﻦ ﺑﺎرﯾﻜﻲ ﺑﮫ ﻃﻮل ﺻﺪو ﺷﺼﺖ و ﺑﮫ‬
‫ﻋﺮض ﺷﺎﻧﺰده ﻛﯿﻠﻮﻣﺘﺮ ﺑﻮده و ﻣﯿﺎن ﺳﻮرﯾﮫ و درﯾﺎي ﻣﺪﯾﺘﺮاﻧﮫ ﻗﺮار داﺷﺖ‪ ،‬ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﺗﻤﺎم ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﻓﻨﯿﻘﯿﮫ‬
‫را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ؛ ﺳﺎﻛﻨﺎن اﯾﻦ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ھﺮﮔﺰ ﺑﮫ ﻓﻜﺮ آن ﻧﺒﻮدﻧﺪ ﻛﮫ از ﺗﭙﮫھﺎي ﻟﺒﻨﺎن ﺑﮕﺬرﻧﺪ و در ﭘﺸﺖ‬
 ‫‪m‬‬
‫آن ﺳﻜﻮﻧﺖ اﺧﺘﯿﺎر ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﯾﺎ اﯾﻦ ﻧﺎﺣﯿﺔ ﻛﻮھﺴﺘﺎﻧﻲ را ﺑﮫ ﺗﺼﺮف ﺧﻮﯾﺶ درآورﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ از آن ﺧﺮﺳﻨﺪ ﺑﻮدﻧﺪ‬
‫ﻛﮫ اﯾﻦ ﺳﻨﮕﺮ ﻃﺒﯿﻌﻲ ﺧﺠﺴﺘﮫ آﻧﺎن را از ﺷﺮ اﻗﻮام ﺟﻨﮕﺠﻮﯾﻲ ﻛﮫ ﺧﻮد اﯾﺸﺎن ﻛﺎﻻھﺎي آن اﻗﻮام را از‬
‫راھﮭﺎي درﯾﺎﯾﻲ ﻋﺒﻮر ﻣﻲدادﻧﺪ در اﻣﺎن ﻧﮕﺎه ﻣﻲدارد‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﻛﻮھﮭﺎي ﻟﺒﻨﺎن ﻗﻮم ﻓﻨﯿﻘﻲ را ﻧﺎﮔﺰﯾﺮ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺑﻮد ﻛﮫ در واﻗﻊ ﺑﺮ روي آب زﻧﺪﮔﻲ ﻛﻨﻨﺪ؛ از زﻣﺎن ﺳﻠﺴﻠﺔ‬
‫ﺷﺸﻢ ﭘﺎدﺷﺎھﺎن ﻣﺼﺮ ﺑﮫ ﺑﻌﺪ‪ ،‬ھﻤﯿﻦ ﻣﺮدم ﻣﺸﻐﻮﻟﺘﺮﯾﻦ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن ﺟﮭﺎن ﻗﺪﯾﻢ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺘﻨﺪ؛ ھﻨﮕﺎﻣﻲ‬
‫ﻛﮫ از زﯾﺮ ﻓﺮﻣﺎن ﻣﺼﺮ ﺧﺎرج ﺷﺪﻧﺪ )ﺣﻮاﻟﻲ ‪ 1200‬قم( ﺗﺴﻠﻂ ﺑﺮ درﯾﺎي ﻣﺪﯾﺘﺮاﻧﮫ ﻣﺨﺼﻮص اﯾﺸﺎن‬
‫ﺷﺪ‪ .‬ﺗﻨﮭﺎ ﺑﮫ ﻧﻘﻞ ﻛﺎﻻھﺎي دﯾﮕﺮان ﺑﺲ ﻧﻤﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﺼﻨﻮﻋﺎت ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ از ﺷﯿﺸﮫ و ﻓﻠﺰات و‬

‫‪oo‬‬
‫ﮔﻠﺪاﻧﮭﺎي ﭼﯿﻨﻲ و اﻗﺴﺎم ﺳﻼح و اﺳﺒﺎب آراﯾﺶ و ﺟﻮاھﺮ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﮫ دﯾﮕﺮان ﻣﻲﻓﺮوﺧﺘﻨﺪ؛‬
‫ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﯾﻚ ﻗﺴﻢ رﻧﮓ ارﻏﻮاﻧﻲ‪ ،‬ﻛﮫ آن را از ﻧﻮﻋﻲ ﺣﺸﺮة درﯾﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺑﺮ ﺳﻮاﺣﻞ ﻣﻲزﯾﺴﺖ اﺳﺘﺨﺮاج‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﮫ ﻣﺮدم ﻓﻨﯿﻘﯿﮫ ﺑﻮد؛ زﻧﺎن ﺑﻨﺪر ﺻﻮر‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ اﯾﻨﻜﮫ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﻛﺎرھﺎي ﺳﻮزﻧﺰﻧﻲ‬
‫زردوزي ﺧﻮد را ﺑﺎ رﻧﮕﮭﺎي ﺟﺎﻟﺐ و زﻧﺪه رﻧﮓ ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﮫ ﺑﺎزار ﻋﺮﺿﮫ دارﻧﺪ‪ ،‬در آن روزھﺎ ﺷﮭﺮﺗﻲ‬

‫‪yah‬‬
‫ﭘﯿﺪا ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺮدم ﻓﻨﯿﻘﯿﮫ اﯾﻦ ﻣﺼﻨﻮﻋﺎت داﺧﻠﻲ را ﺑﺎ ﻣﺎزاد ﺻﺎدراﺗﻲ ﻛﺎﻻھﺎﯾﻲ از ﻗﺒﯿﻞ داﻧﮫﺑﺎر و‬
‫ﺷﺮاب و ﭘﺎرﭼﮫ و ﺳﻨﮕﮭﺎي ﮔﺮاﻧﺒﮭﺎ‪ ،‬ﻛﮫ از ھﻨﺪوﺳﺘﺎن و ﺧﺎور ﻧﺰدﯾﻚ ﻓﺮاھﻢ ﻣﻲآوردﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ھﻤﺔ ﺷﮭﺮھﺎي‬
‫دور و ﻧﺰدﯾﻚ ﻣﺪﯾﺘﺮاﻧﮫ ﺣﻤﻞ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ در ﻣﻘﺎﺑﻞ‪ ،‬از ﺳﻮاﺣﻞ درﯾﺎي ﺳﯿﺎه ﺳﺮب و ﻃﻼ و آھﻦ‪ ،‬از ﻗﺒﺮس‬
‫ﻣﺲ و ﭼﻮب ﺳﺮو و ﮔﻨﺪم‪ ،‬از آﻓﺮﯾﻘﺎ ﻋﺎج‪ ،‬از اﺳﭙﺎﻧﯿﺎ ﻧﻘﺮه‪ ،‬از ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﻗﻠﻊ‪ ،‬و از ھﻤﮫ ﺟﺎ ﻏﻼم و ﻛﻨﯿﺰ ﺑﮫ‬
‫دﺳﺖ ﻣﻲآوردﻧﺪ و ﺑﮫ داد و ﺳﺘﺪ آﻧﮭﺎ ﻣﻲﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﻓﻨﯿﻘﯿﺎن در ﻛﺎر ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ‬

‫ﺑﺴﯿﺎر زﺑﺮدﺳﺖ و ﺣﯿﻠﮫﮔﺮ و ﻣﺪﯾﺮ ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﯾﻚ ﺑﺎر در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻘﺪاري روﻏﻦ ﻛﮫ ﺑﮫ ﺑﻮﻣﯿﺎن اﺳﭙﺎﻧﯿﺎ دادﻧﺪ‪،‬‬
‫@‪h‬‬
‫آن اﻧﺪازه ﻧﻘﺮه ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﻛﮫ در ﻛﺸﺘﯿﮭﺎﺷﺎن ﺟﺎ ﻧﻤﻲﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬و ﺻﺎﺣﺒﺎن ﻛﺸﺘﻲ ﻧﻘﺮهھﺎ را ﺑﮫ ﺟﺎي آھﻦ ﯾﺎ‬
‫ﺳﻨﮓ ﻟﻨﮕﺮھﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ و ﺑﺎ آﺳﺎﯾﺶ ﺧﺎﻃﺮ راه ﺧﻮد را در درﯾﺎ ﭘﯿﺶ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﮫ اﯾﻦ اﻧﺪازه ھﻢ ﺑﺲ ﻧﻜﺮدﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻠﻜﮫ ﻋﺪهاي از ﺑﻮﻣﯿﺎن را ﻧﯿﺰ ﺑﮫ اﺳﯿﺮي ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و آﻧﺎن را ﺳﺎﻋﺘﮭﺎي دراز در ﻣﻌﺎدن ﺑﮫ ﻛﺎر وا‬
‫ﻣﻲداﺷﺘﻨﺪ و ﺟﺰ ﻧﺎن ﺑﺨﻮر و ﻧﻤﯿﺮ ﭼﯿﺰي ﺑﮫ اﯾﺸﺎن ﻧﻤﻲدادﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن ﻓﻨﯿﻘﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ھﻤﺔ ﺟﮭﺎﻧﮕﺮدان‬
‫ﻗﺪﯾﻢ‪ ،‬و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺴﯿﺎري از زﺑﺎﻧﮭﺎي ﻗﺪﯾﻢ‪ ،‬ﻣﯿﺎن ﻣﻌﺎﻣﻠﮫ و ﺣﻘﮫﺑﺎزي و دزدي ﺗﻔﺎوت ﭼﻨﺪاﻧﻲ ﻗﺎﯾﻞ ﻧﺒﻮدﻧﺪ؛‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﺎل ﻣﺮدم ﺿﻌﯿﻒ را ﺑﮫ ﺳﺮﻗﺖ ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬اﺷﺨﺎص ﻛﻢ ﻋﻘﻞ را ﮔﻮل ﻣﻲزدﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﺎ دﯾﮕﺮ ﻣﺮدم در ﻛﻤﺎل‬
‫درﺳﺘﻲ و ﭘﺎﻛﺪاﻣﻨﻲ رﻓﺘﺎر ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﮔﺎھﻲ در وﺳﻂ درﯾﺎ ﻛﺸﺘﯿﮭﺎي دﯾﮕﺮان را ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﻛﺎﻻھﺎي‬
‫ﻣﻮﺟﻮد در آﻧﮭﺎ را ﻣﺼﺎدره ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻛﺸﺘﯿﮭﺎ را ﺑﮫ اﺳﺎرت در ﻣﻲآوردﻧﺪ؛ ﭘﺎرهاي از اوﻗﺎت‬
‫ﺑﻮﻣﯿﺎن ﺳﺎده دل را‪ ،‬ﻛﮫ ﻛﻨﺠﻜﺎو و ﻣﺸﺘﺎق دﯾﺪن ﭼﯿﺰھﺎي ﺗﺎزه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲﻓﺮﯾﻔﺘﻨﺪ و ﺑﮫ ﻛﺸﺘﯿﮭﺎي ﺧﻮد‬
‫ﻣﻲآوردﻧﺪ و آﻧﺎن را درﺟﺎھﺎي دﯾﮕﺮ ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﻏﻼم زر ﺧﺮﯾﺪ ﻣﻲﻓﺮوﺧﺘﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺮدم در ﺑﺪﻧﺎم ﻛﺮدن‬
‫ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن ﺳﺎﻣﻲ ﻧﮋاد دﻧﯿﺎي ﻗﺪﯾﻢ‪ ،‬ﺧﺎﺻﮫ در ﺑﺮاﺑﺮ ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن ﻛﮫ آﻧﺎن ﺧﻮد ﻧﯿﺰ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﮔﻮﻧﮫ ﻛﺎر ﻣﺸﻐﻮل‬
‫‪set‬‬

‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺳﮭﻢ ﺑﺰرﮔﻲ داﺷﺘﮫاﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻛﺸﺘﯿﮭﺎي ﻛﻮﺗﺎه و ﻧﻨﮓ ﻓﻨﯿﻘﻲ‪ ،‬ﻛﮫ در ﺣﺪود ﺑﯿﺴﺖ ﻣﺘﺮ ﻃﻮل داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﮫ اﺳﻠﻮب ﺗﺎزهاي ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه ﺑﻮد؛‬
‫ﺑﮫ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﮫ ﺟﺎي آﻧﻜﮫ ﻗﺴﻤﺖ ﻣﻘﺪم ﻛﺸﺘﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺸﺘﯿﮭﺎي ﻣﺼﺮي‪ ،‬ﻣﻨﺤﻨﻲ و ﺑﮫ ﻃﺮف داﺧﻞ‬
‫ﺑﺮﮔﺸﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﻃﺮف ﺧﺎرج ﺑﺮﮔﺸﺘﮫ ﺑﻮد و ﻧﻮك ﺗﯿﺰي داﺷﺖ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺨﻮﺑﻲ ھﻮا و آب را ﺑﺸﻜﺎﻓﺪ و‬
‫‪an‬‬

‫ھﻨﮕﺎم ﺣﻤﻠﮫ ﺑﮫ ﺷﻜﻢ ﻛﺸﺘﯿﮭﺎي دﺷﻤﻦ ﻓﺮو رود‪ .‬ھﺮ ﻛﺸﺘﻲ ﺗﻨﮭﺎ ﯾﻚ ﺑﺎدﺑﺎن ﻣﺴﺘﻄﯿﻞ ﺷﻜﻞ داﺷﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ دﻛﻞ‬
‫اﺳﺘﻮار ﺷﺪه و در ﭼﻮب ﺑﺴﺖ اﺻﻠﻲ ﻛﺸﺘﻲ ﺑﺴﺘﮫ ﺑﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﺷﺮاع ﻛﻤﻚ ﺣﺎﻟﻲ ﺑﺮاي ﻏﻼﻣﺎن ﭘﺎروزن ﻛﺸﺘﻲ‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﮫ در دو ﻃﺮف ﻗﺮار ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﻛﺸﺘﻲ را ﺑﮫ ﺣﺮﻛﺖ در ﻣﻲآوردﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮ ﺑﺎﻻي ﺳﺮ ﭘﺎروزﻧﺎن‪،‬‬
‫ﻋﺮﺷﺔ ﻛﺸﺘﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﺮ آن ﺳﺮﺑﺎزان ﻣﻲاﯾﺴﺘﺎدﻧﺪ و ھﺮ آن ﺑﺮاي داد و ﺳﺘﺪ ﯾﺎ ﺟﻨﮓ آﻣﺎده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬در آن‬
‫‪pym‬‬

‫ﻛﺸﺘﯿﮭﺎ ﻗﻄﺐ ﻧﻤﺎ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ و ﺗﻨﺔ ﻛﺸﺘﻲ ﺑﯿﺶ از ﯾﻚ ﻣﺘﺮو ﻧﯿﻢ در آب ﻓﺮو ﻧﻤﻲرﻓﺖ؛ و ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ‬
‫ﻧﺎﺧﺪاﯾﺎن ﻧﺎﭼﺎر ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ از ﺳﺎﺣﻞ زﯾﺎد دور ﻧﺸﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺪت درازي از درﯾﺎﻧﻮردي در ھﻨﮕﺎم ﺷﺐ‬
‫ﺧﻮدداري ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ﭘﺲ از آن‪ ،‬ھﻨﺮ درﯾﺎﻧﻮردي رﻓﺘﮫ رﻓﺘﮫ ﺗﺮﻗﻲ ﻛﺮد و راﻧﻨﺪﮔﺎن ﻛﺸﺘﻲ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﮫ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺧﻮد را ﺑﯿﺎﺑﻨﺪ )و اﯾﻦ ﺳﺘﺎره را ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن ﺳﺘﺎرة ﻓﻨﯿﻘﻲ ﻣﻲﻧﺎﻣﯿﺪﻧﺪ( و در وﺳﻂ اﻗﯿﺎﻧﻮﺳﮭﺎ ﻛﺸﺘﯿﺮاﻧﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬و‬
‫در آﺧﺮ ﻛﺎر‪ ،‬ﺑﮫ ﺣﺪي ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ از ﺳﺎﺣﻞ ﺧﺎوري اﻓﺮﯾﻘﺎ ﺑﮫ ﻃﺮف ﺟﻨﻮب ﺷﺮاع ﻛﺸﯿﺪﻧﺪ و‪ ،‬در‬
‫ﺣﺪود دوھﺰار ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از اﻛﺘﺸﺎف واﺳﻜﻮدﮔﺎﻣﺎ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ دﻣﺎﻏﺔ اﻣﯿﺪ ﻧﯿﻚ را »اﻛﺘﺸﺎف ﻛﻨﻨﺪ«‪ .‬ھﺮودوت‬

‫‪.co‬‬
‫درﺑﺎرة اﯾﻦ ﮔﺮدش ﺑﮫ دور اﻓﺮﯾﻘﺎي ﻓﻨﯿﻘﯿﺎن ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬و ﭼﻮن ﻓﺼﻞ ﭘﺎﯾﯿﺰ رﺳﯿﺪ ﺑﮫ ﺧﺸﻜﻲ ﻓﺮود‬
‫آﻣﺪﻧﺪ و زﻣﯿﻦ را ﻛﺸﺖ ﻛﺮدﻧﺪ و ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻓﺼﻞ درو ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬و ﭘﺲ از آﻧﻜﮫ ﻣﺤﺼﻮل را درو ﻛﺮدﻧﺪ‪،‬‬
‫دوﺑﺎره ﺷﺮاع ﻛﺸﯿﺪﻧﺪ‪ .‬ﭼﻮن دو ﺳﺎل ﺑﺮ اﯾﻦ ﺑﮕﺬﺷﺖ‪ ،‬در ﺳﺎل ﺳﻮم‪ ،‬ﭘﺲ از ﮔﺬﺷﺘﻦ از ﺳﺘﻮﻧﮭﺎي ھﺮﻛﻮل‬
‫)ﺟﺒﻞﻃﺎرق( ﺑﮫ ﻣﺼﺮ رﺳﯿﺪﻧﺪ‪ «.‬ﭼﮫ ﺣﺎدﺛﺔ ﺷﮕﻔﺖ اﻧﮕﯿﺰي! در ﻧﻘﺎط ﺳﻮقاﻟﺠﯿﺸﻲ اﻃﺮاف ﻣﺪﯾﺘﺮاﻧﮫ‪،‬‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﺎدس و ﻛﺎرﺗﺎژ و ﻣﺎرﺳﻲ و ﻣﺎﻟﺖ و ﺳﯿﺴﯿﻞ و ﺳﺎردﻧﻲ و ﻛﺮس‪ ،‬و ﺣﺘﻲ در ﻧﻘﻄﺔ دور از‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﺪﯾﺘﺮاﻧﮫاي ھﻤﭽﻮن اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن‪ ،‬ﭘﺎدﮔﺎﻧﮭﺎي ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺑﺮاي ﺧﻮد ﺗﺮﺗﯿﺐ داده ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ رﻓﺘﮫ رﻓﺘﮫ ﺳﺎﻛﻨﺎﻧﻲ ﭘﯿﺪا‬
‫ﻛﺮده و ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻣﺴﺘﻌﻤﺮهھﺎي ﻓﻨﯿﻘﻲ در آﻣﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﺟﺰﯾﺮهھﺎي ﻗﺒﺮس و ﻣﻠﻮس و رودس را در ﺿﻤﻦ‬
‫درﯾﺎﻧﻮردﯾﮭﺎ ﺗﺴﺨﯿﺮ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬درﯾﺎﻧﻮردان ﻓﻨﯿﻘﻲ‪ ،‬در ﺿﻤﻦ آﻣﺪوﺷﺪھﺎي ﺧﻮد‪ ،‬ھﻨﺮھﺎ و ﻋﻠﻮم ﻣﺼﺮ و‬
‫ﻛﺮت و ﺧﺎور ﻧﺰدﯾﻚ را ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و آﻧﮭﺎ را در ﯾﻮﻧﺎن و اﻓﺮﯾﻘﺎ و اﯾﺘﺎﻟﯿﺎ و اﺳﭙﺎﻧﯿﺎ ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ و ﺧﺎور و‬

‫‪yah‬‬
‫ﺑﺎﺧﺘﺮ را ﺑﺎ رواﺑﻂ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ و ﻓﺮھﻨﮕﻲ ﺑﮫ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ اﺗﺼﺎل دادﻧﺪ؛ و در واﻗﻊ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻣﺮدﻣﻲ ھﺴﺘﻨﺪ ﻛﮫ‬
‫اروﭘﺎ را از ﭼﻨﮕﺎل ﺗﻮﺣﺶ ﺑﯿﺮون ﻛﺸﯿﺪهاﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮭﺮھﺎي ﻓﻨﯿﻘﯿﮫ‪ ،‬ﻛﮫ از اﯾﻦ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﭘﺮداﻣﻨﮫ ﺑﮭﺮهﻣﻨﺪ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬و ﺑﺮ آن ﻃﺒﻘﺔ اﺷﺮاف ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ‬
‫ﻣﻲﻛﺮد ﻛﮫ در ﻓﻨﻮن ﺳﯿﺎﺳﺖ و اﻣﻮر ﻣﺎﻟﻲ ﻣﮭﺎرت ﻛﺎﻣﻞ داﺷﺖ و ھﺮﮔﺰ ﻧﻤﻲﮔﺬاﺷﺖ ﻛﮫ ﺛﺮوت ﻣﻤﻠﻜﺖ ﺑﺎ‬
‫ﺟﻨﮕﺠﻮﯾﻲ ﺑﮫ ﻣﺨﺎﻃﺮه ﺑﯿﻔﺘﺪ‪ ،‬در آن زﻣﺎن از ﺷﮭﺮھﺎي ﺑﺴﯿﺎر آﺑﺎد و ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ ﺟﮭﺎن ﺑﺸﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ .‬ﻣﺮدم‬
‫ﺷﮭﺮ ﺑﯿﺒﻠﻮس اﯾﻦ ﺷﮭﺮ را ﻗﺪﯾﻤﯿﺘﺮﯾﻦ ﺷﮭﺮ ﻋﺎﻟﻢ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ و ﭼﻨﺎن ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ﺧﺪاي ال آن را در‬
‫@‪h‬‬
‫آﻏﺎز ﺟﮭﺎن آﻓﺮﯾﺪه؛ اﯾﻦ ﺷﮭﺮ‪ ،‬ﺗﺎ ﭘﺎﯾﺎن ﺗﺎرﯾﺦ آن‪ ،‬ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ دﯾﻨﻲ ﻓﻨﯿﻘﯿﮫ ﺑﻮد‪ .‬ﭼﻮن ﺻﻨﻌﺖ و ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ‬
‫اﺻﻠﻲ اﯾﻦ ﺷﮭﺮ ﻛﺎﻏﺬﺳﺎزي ﺑﻮد‪ ،‬ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن ﻧﺎﻣﻲ را ﻛﮫ ﺑﮫ ﻛﺘﺎب دادﻧﺪ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﻛﻠﻤﺔ »ﺑﯿﺒﻠﻮس« را‪ ،‬از ﻧﺎم‬
‫اﯾﻦ ﺷﮭﺮ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ؛ از ھﻤﯿﻦ ﻧﺎم اﺳﺖ ﻛﮫ ﻛﻠﻤﺔ »ﺑﯿﺒﻞ« ﺑﮫ ﻣﻌﻨﻲ »ﻛﺘﺎب ﻣﻘﺪس« ﻣﺸﺘﻖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫در ﺣﺪود ھﺸﺘﺎد ﻛﯿﻠﻮﻣﺘﺮ در ﺟﻨﻮب اﯾﻦ ﺷﮭﺮ‪ ،‬ﺷﮭﺮ ﺻﯿﺪا ﻗﺮار داﺷﺖ‪ ،‬ﻛﮫ در اﺑﺘﺪا دژي ﺑﯿﺶ ﻧﺒﻮد‪ ،‬وﻟﻲ‬
‫ﺑﮫ ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻮﺳﻌﮫ ﯾﺎﻓﺖ و ﺑﮫ ﺻﻮرت دھﻜﺪه‪ ،‬و ﭘﺲ از آن ﻗﺼﺒﮫ‪ ،‬و در آﺧﺮ ﻛﺎر ﺷﮭﺮ ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ و آﺑﺎدي‬
‫‪are‬‬

‫در آﻣﺪ‪ .‬ﺧﺸﯿﺎرﺷﺎ‪ ،‬از ھﻤﯿﻦ ﺑﻨﺪر‪ ،‬ﻛﺸﺘﯿﮭﺎﯾﻲ ﺑﺮاي ﻧﯿﺮوي درﯾﺎﯾﻲ ﺧﻮﯾﺶ ﻓﺮاھﻢ آورد‪ ،‬و ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ‬
‫اﯾﺮاﻧﯿﺎن آن را ﻣﺤﺎﺻﺮه ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﺮ آن ﻣﺴﻠﻂ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺮدم ﺷﮭﺮ‪ ،‬ﻛﮫ از ﺗﺴﻠﯿﻢ آن ﺑﮫ دﺷﻤﻨﺎن ﻋﺎر داﺷﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫آن را آﺗﺶ زدﻧﺪ و وﯾﺮان ﻛﺮدﻧﺪ؛ و در اﯾﻦ ﺣﺎدﺛﮫ ﭼﮭﻞ ھﺰار ﻧﻔﺮ ﺳﺎﻛﻨﺎن ﺷﮭﺮ ﺳﻮﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ از آن‪،‬‬
‫دوﺑﺎره ﺷﮭﺮ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪ و ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ اﺳﻜﻨﺪر ﺑﮫ آن ﮔﺎم ﻧﮭﺎد‪ ،‬آن را ﺷﮭﺮ آﺑﺎدي ﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬و ﺟﻤﻌﻲ از‬
‫ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن اﯾﻦ ﺷﮭﺮ ﺑﺮاي »ﺑﺮﻗﺮار ﻛﺮدن رواﺑﻂ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ« ھﻤﺮاه وي ﺑﮫ ھﻨﺪ رﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﺷﮭﺮ ﻓﻨﯿﻘﯿﮫ ﺷﮭﺮ »ﺻﻮر«‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﻌﻨﻲ ﺗﺨﺘﮫ ﺳﻨﮓ‪ ،‬ﺑﻮد ﻛﮫ آن را ﺑﺮ ﺟﺰﯾﺮهاي ﻛﮫ ﭼﻨﺪﯾﻦ‬

‫ﻛﯿﻠﻮﻣﺘﺮ از ﺳﺎﺣﻞ ﻓﺎﺻﻠﮫ داﺷﺖ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺷﮭﺮ ﻧﯿﺰ در اﺑﺘﺪا ﻋﻨﻮان دژي را داﺷﺖ‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﻨﺪر‬
‫ﺑﺎﺷﻜﻮه‪ ،‬و اﯾﻤﻨﻲ آن از ﺣﻤﻠﺔ ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﺎن‪ ،‬ﺑﺰودي ﺳﺒﺐ ﺷﺪ ﻛﮫ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﻓﻨﯿﻘﯿﮫ و ﺟﺎﯾﮕﺎه‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﺨﻠﻮﻃﻲ از ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن و ﻏﻼﻣﺎﻧﻲ ﻛﮫ از ھﻤﮫ ﺟﺎي ﻣﺪﯾﺘﺮاﻧﮫ ﺑﮫ آن ﻣﻲآﻣﺪﻧﺪ درآﯾﺪ‪ .‬در ﻗﺮن ﻧﮭﻢ ﻗﺒﻞ از‬
‫ﻣﯿﻼد ﻛﮫ ﺣﯿﺮام‪ ،‬دوﺳﺖ ﺣﻀﺮت ﺳﻠﯿﻤﺎن‪ ،‬ﺑﺮ آن ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﺻﻮر ﺷﮭﺮ ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪي ﺑﻮد‪ .‬در زﻣﺎن‬
‫زﻛﺮﯾﺎي ﻧﺒﻲ )ﺣﻮاﻟﻲ ‪ 520‬قم( در اﯾﻦ ﺷﮭﺮ »ﻧﻘﺮه ﻣﺜﻞ ﺧﺎك و ﻃﻼ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﻞ در ﻛﻮﭼﮫھﺎ اﻧﺒﺎﺷﺘﮫ ﺑﻮد«‬
‫اﺳﺘﺮاﺑﻮن درﺑﺎرة اﯾﻦ ﺷﮭﺮ ﭼﻨﯿﻦ ﻧﻮﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪» :‬ﺧﺎﻧﮫھﺎي آن ﭼﻨﺪ ﻃﺒﻘﮫ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺣﺘﻲ ﻃﺒﻘﺎت ﺧﺎﻧﮫھﺎ از‬
‫‪pym‬‬

‫ﻃﺒﻘﺎت ﺧﺎﻧﮫھﺎي روﻣﻲ ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ «.‬اﯾﻦ ﺷﮭﺮ‪ ،‬ﺑﮫ واﺳﻄﺔ ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪي و دﻟﯿﺮي ﻣﺮدم آن‪ ،‬ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﮫ‬
‫اﺳﻜﻨﺪر ﺑﮫ آن درآﻣﺪ اﺳﺘﻘﻼل ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ ﻛﺮد‪ .‬اﯾﻦ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺟﻮان اﺳﺘﻘﻼل ﺷﮭﺮ ﺻﻮر را در ﺑﺮاﺑﺮ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻗﺪرت ﺧﻮد ﺑﻲادﺑﻲ ﭘﻨﺪاﺷﺖ و در ﻣﯿﺎن درﯾﺎ راھﻲ ﺳﺎﺧﺖ و ﺟﺰﯾﺮه را ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺷﺒﮫﺟﺰﯾﺮه درآورد‪،‬‬
‫و ﭼﻮن ﺷﮭﺮ اﺳﻜﻨﺪرﯾﮫ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪ ﺻﻮر رو ﺑﮫ ﺧﺮاﺑﻲ ﻧﮭﺎد‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﻣﺮدم ﻓﻨﯿﻘﯿﮫ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ھﺮ ﻗﻮﻣﻲ ﻛﮫ ﭘﯿﭽﯿﺪﮔﻲ ﺟﺮﯾﺎﻧﮭﺎي ﺟﮭﺎﻧﻲ و ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪﯾﮭﺎي ﺑﺸﺮي را اﺣﺴﺎس‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺧﻮد ﺧﺪاﯾﺎن ﻣﺘﻌﺪد داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ھﺮ ﺷﮭﺮ ﺑﺮاي ﺧﻮد ﺑﻌﻞ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ رب‪ ،‬ﯾﺎ ﺷﮭﺮ‪ -‬ﺧﺪاي ﺧﺎﺻﻲ‬
‫داﺷﺖ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ آن ھﻤﭽﻮن ﭘﺪر ﺑﺰرگ ﺷﺎھﺎن و ﺳﺮﭼﺸﻤﺔ ﺣﺎﺻﻠﺨﯿﺰي زﻣﯿﻦ ﻧﻈﺮ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﻞ ﺷﮭﺮ‬
‫ﺻﻮر‪ ،‬ﻣﻠﻜﺎرت ﻧﺎم داﺷﺖ و‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ھﺮﻛﻮل ﻛﮫ ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن آن را ﺻﻮرت دﯾﮕﺮي از ﺧﺪا ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺪاي‬
‫ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي و ﭘﮭﻠﻮاﻧﻲ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ و ﻛﺎرھﺎﯾﻲ ﺷﺒﯿﮫ ﻛﺎرھﺎي ﻣﻮﻧﺸﮭﺎوزن از او ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺑﻮد‪ .‬آﺳﺘﺎرﺗﮫ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻧﺎم ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ ﻣﺎده ﺧﺪاي ﻓﻨﯿﻘﻲ ﻋﺸﺘﺮ ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﮫ در ﺑﻌﻀﻲ از ﺟﺎھﺎ آن را ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﺧﺪاي ﭘﺎﻛﯿﺰﮔﻲ و ﻋﻔﺖ و‬
‫ھﻤﺘﺮاز ﺑﺎ آرﺗﻤﯿﺲ‪ ،‬و در ﺟﺎھﺎي دﯾﮕﺮ ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﺧﺪاي ﻋﺸﻖورزي و ﺷﮭﻮت و ﻓﺠﻮر ﭘﺮﺳﺘﺶ‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻛﮫ در اﯾﻦ ﺻﻮرت ﺑﺎ آﻓﺮودﯾﺘﮫ در ﯾﻮﻧﺎن ﺷﺒﺎھﺖ دارد‪ .‬ھﻤﺎنﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ ﻋﺸﺘﺮ‪ -‬ﻣﯿﻠﯿﺘﺎ در ﺑﺎﺑﻞ‬
‫ﺑﻜﺎرت دﺧﺘﺮان ﭘﺮﺳﺘﻨﺪة ﺧﻮد را ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ھﺪﯾﮫ و ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻗﺒﻮل ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬زﻧﺎﻧﻲ ﻛﮫ در ﺷﮭﺮ ﺑﯿﺒﻠﻮس‬
‫ﻋﺒﺎدت آﺳﺘﺎرﺗﮫ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﮔﯿﺴﻮان ﺧﻮد را ﺑﮫ وي ﺗﻘﺪﯾﻢ ﻣﻲداﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﺧﻮد را ﺑﮫ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺑﯿﮕﺎﻧﮫاي ﻛﮫ در‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﻌﺒﺪ از آﻧﺎن ﺗﻘﺎﺿﺎي ھﻤﺨﻮاﺑﮕﻲ ﻣﻲﻛﺮد ﺗﺴﻠﯿﻢ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻧﯿﺰ ھﻤﺎن ﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ ﻋﺸﺘﺮ ﺧﺎﻃﺮﺧﻮاه ﺗﻤﻮز‬
‫ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬آﺳﺘﺎرﺗﮫ ﻧﯿﺰ در ھﻮاي آدوﻧﯿﺲ )ﯾﻌﻨﻲ رب( دل از ﻛﻒ داده ﺑﻮد‪ ،‬و ھﺮ ﺳﺎل در ﺑﯿﺒﻠﻮس و‬
‫ﭘﺎﻓﻮس )درﻗﺒﺮس(‪ ،‬ﺑﺮاي ﻛﺸﺘﮫﺷﺪن آدوﻧﯿﺲ از ﺿﺮﺑﺔ دﻧﺪان ﮔﺮاز‪ ،‬ﻣﺮاﺳﻤﻲ ﺑﺮﭘﺎ ﻣﻲداﺷﺘﻨﺪ و ﺳﺮو‬
‫ﺳﯿﻨﮫ ﻣﻲﻛﻮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﮫ ھﺮ وﻗﺖ ﻛﮫ آدوﻧﯿﺲ از دﻧﯿﺎ ﻣﻲرﻓﺖ‪ ،‬دوﺑﺎره زﻧﺪه ﻣﻲﺷﺪ و در ﺑﺮاﺑﺮ ﭼﺸﻢ‬
‫ﭘﺮﺳﺘﻨﺪﮔﺎن ﺧﻮد ﺑﮫ آﺳﻤﺎن ﺻﻌﻮد ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬دﯾﮕﺮ از ﺧﺪاﯾﺎن ﻓﻨﯿﻘﻲ ﻣﻮﻟﻚ )ﯾﻌﻨﻲ ﺷﺎه( ﺧﺪاي ﺳﮭﻤﻨﺎﻛﻲ ﺑﻮد‬
‫ﻛﮫ ﻣﺮدم ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﻮد را زﻧﺪهزﻧﺪه در ﺑﺮاﺑﺮ ﺿﺮﯾﺢ او‪ ،‬ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﻲﺳﻮزاﻧﺪﻧﺪ‪ .‬ﯾﻚ ﺑﺎر ﻛﮫ‬
‫@‪h‬‬
‫ﺷﮭﺮ ﻛﺎرﺗﺎژ در ﺣﺼﺎر ﻓﻨﯿﻘﯿﺎن ﺑﻮد )‪ 307‬قم(‪ ،‬ﺑﺮ ﻗﺮﺑﺎﻧﮕﺎه اﯾﻦ ﺧﺪاي ﺧﺸﻤﻨﺎك‪ ،‬دوﯾﺴﺖ ﭘﺴﺮ از ﺑﮭﺘﺮﯾﻦ‬
‫ﺧﺎﻧﻮادهھﺎي ﺷﮭﺮ را ﺑﮫ آﺗﺶ اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎ ھﻤﺔ اﯾﻦ اﺣﻮال‪ ،‬ﻓﻨﯿﻘﯿﺎن ﺷﺎﯾﺴﺘﺔ آﻧﻨﺪ ﻛﮫ در ﺗﺎﻻر ﻣﻠﺘﮭﺎي ﻣﺘﻤﺪن ﻏﺮﻓﮫاي داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﭼﮫ‪ ،‬ﺑﮫ اﺣﺘﻤﺎل‬
‫ﻗﻮي‪ ،‬ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن اﯾﻦ ﻗﻮم اﻟﻔﺒﺎي ﻣﺼﺮي را ﺑﮫ ﻣﻠﺘﮭﺎي ﻗﺪﯾﻢ آﻣﻮﺧﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬ﻧﻤﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﮫ ﻋﺸﻖ ﺑﮫ ادﺑﯿﺎت‬
‫‪are‬‬

‫ﺳﺒﺐ ﭘﯿﻮﺳﺘﮕﻲ ﻣﻠﺘﮭﺎي‬

‫اﺗﺤﺎد آﻧﮭﺎ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪﯾﮭﺎي ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ؛ ھﯿﭻ ﭼﯿﺰ ﺑﮭﺘﺮ از ﻛﺎر اﻧﺘﺸﺎر اﻟﻔﺒﺎ ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ ﻓﻨﯿﻘﯿﺎن‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ارﺗﺒﺎط ﻣﯿﺎن ﻓﺮھﻨﮓ و ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ را آﺷﻜﺎر ﺳﺎزد‪ .‬ﮔﺮﭼﮫ رواﯾﺎت ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ در اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﮫ اﺟﻤﺎع‬
‫دارد ﻛﮫ ﻓﯿﻨﻘﯿﺎن ﺳﺒﺐ داﺧﻞ ﺷﺪن اﻟﻔﺒﺎ ﺑﮫ ﯾﻮﻧﺎن ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﯿﻢ اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ را ﺑﮫ ﺻﻮرت ﯾﻘﯿﻨﻲ‬
‫ﺑﭙﺬﯾﺮﯾﻢ‪ .‬ﺑﻌﯿﺪ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﻛﺮت ﻣﺮﻛﺰي ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ از آﻧﺠﺎ اﻟﻔﺒﺎ ﺑﮫ ﯾﻮﻧﺎن و ﻓﻨﯿﻘﯿﮫ‪ ،‬ھﺮدو‪ ،‬آﻣﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬وﻟﻲ‬
‫‪set‬‬

‫اﺣﺘﻤﺎل ﺑﯿﺸﺘﺮ آن اﺳﺖ ﻛﮫ از ھﺮﺟﺎ ﻓﻨﯿﻘﯿﺎن ﭘﺎﭘﯿﺮوس را ﺑﮫ دﺳﺖ آوردهاﻧﺪ‪ ،‬از ھﻤﺎﻧﺠﺎ ﻧﯿﺰ ﺑﮫ اﻟﻔﺒﺎ‬
‫دﺳﺘﺮس ﭘﯿﺪا ﻛﺮده ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن ﻓﻨﯿﻘﻲ‪ ،‬در ﺳﺎل ‪ 1100‬قم‪ ،‬ﭘﺎﭘﯿﺮوس را از ﻣﺼﺮ وارد ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ و‬
‫ﺷﻚ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ ﮔﯿﺎه‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﻠﺘﻲ ﻛﮫ ﻣﻲﺧﻮاھﺪ ﺻﻮرت ﺣﺴﺎب ﻧﮕﺎهدارد و آن را از ﺟﺎﯾﻲ ﺑﮫ ﺟﺎي‬
‫دﯾﮕﺮ ﺑﻔﺮﺳﺘﺪ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﺳﻮدﻣﻨﺪ و ﻣﻮردﺗﻮﺟﮫ ﺑﻮده اﺳﺖ؛ در ﻣﻘﺎﯾﺴﺔ ﺳﺒﻜﻲ ﻛﺎﻏﺬ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه از ﭘﺎﭘﯿﺮوس‪،‬‬
‫ﺑﺎ ﻟﻮﺣﮭﺎي ﺳﻨﮕﯿﻦ ﮔﻠﯿﻲ ﻛﮫ در ﺑﯿﻦاﻟﻨﮭﺮﯾﻦ ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲرﻓﺘﮫ‪ ،‬ﻣﻄﻠﺐ ﺑﺨﻮﺑﻲ واﺿﺢ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ھﻤﭽﻨﯿﻦ‬
‫‪an‬‬

‫اﻟﻔﺒﺎي ﻣﺼﺮي‪ ،‬ﺑﮫ درﺟﺎت زﯾﺎد‪ ،‬ﻋﺎﻟﯿﺘﺮ وﺑﮭﺘﺮ از ﻣﻘﺎﻃﻊ ھﺠﺎﯾﻲ ﻧﺎﭘﺨﺘﮫ و ﻣﻮرد اﺳﺘﻌﻤﺎل در ﺧﺎور‬
‫ﻧﺰدﯾﻚ ﺑﻮد‪ .‬در ﺳﺎل ‪ 960‬قم ﺣﯿﺮام‪ ،‬ﭘﺎدﺷﺎه ﺻﻮر‪ ،‬ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﺗﻘﺮب ﺑﮫ ﺧﺪاﯾﺎن‪ ،‬ﺟﺎﻣﻲ ﻣﻔﺮﻏﻲ ﺗﻘﺪﯾﻢ ﻛﺮد‬
‫ﻛﮫ ﺑﺮ آن ﺣﺮوف اﻟﻔﺒﺎ ﻧﻘﺶ ﺷﺪه ﺑﻮد؛ و ﻣﺸﺎ‪ ،‬ﭘﺎدﺷﺎه ﻣﻮآب‪ ،‬در ‪ 840‬قم‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﯾﺎدﮔﺎري از ﺑﺰرﮔﯿﮭﺎي‬
‫ﺧﻮد ﺑﺮ ﺳﻨﮕﻲ ﺗﮭﯿﮫ ﻛﺮد )ﻛﮫ اﻛﻨﻮن در ﻣﻮزة ﻟﻮور اﺳﺖ( و دﺳﺘﻮر داد ﻛﮫ آﻧﮭﺎ را ﺑﺎ ﯾﻜﻲ از ﻟﮭﺠﮫھﺎي‬
‫‪pym‬‬

‫ﺳﺎﻣﻲ‪ ،‬از راﺳﺖ ﺑﮫ ﭼﭗ‪ ،‬ﺑﺎ ﺣﺮوف ﺷﺒﯿﮫ ﺣﺮوف ﻓﻨﯿﻘﻲ ﺑﻨﻮﯾﺴﻨﺪ‪ .‬ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن‪ ،‬ﺑﺮاي آﻧﻜﮫ از ﭼﭗ ﺑﮫ راﺳﺖ‬
‫ﻣﻲﻧﻮﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺷﻜﻞ ﭘﺎرهاي ﺣﺮوف را ﻣﻌﻜﻮس ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ اﻟﻔﺒﺎي آﻧﺎن اﺳﺎﺳًﺎ ھﻤﺎن اﻟﻔﺒﺎي ﻓﻨﯿﻘﯿﺎن ﺑﻮد ﻛﮫ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺑﮫ اﯾﺸﺎن آﻣﻮﺧﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و ھﻤﺎن اﺳﺖ ﻛﮫ ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن ﺑﻌﺪھﺎ ﺑﮫ ﻣﺮدم اروﭘﺎ آﻣﻮﺧﺘﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﻤﺎدھﺎي ﻋﺠﯿﺐ‪،‬‬
‫ﺑﺪون ﺷﻚ‪ ،‬ﮔﺮاﻧﺒﮭﺎﺗﺮﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﻣﯿﺮاﺛﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ از ﺗﻤﺪﻧﮭﺎي ﻗﺪﯾﻢ ﺑﮫ ﻣﺎ رﺳﯿﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﻗﺪﯾﻤﯿﺘﺮﯾﻦ ﻧﻮﺷﺘﺔ اﻟﻔﺒﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺗﺎﻛﻨﻮن ﺷﻨﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه از ﻓﻨﯿﻘﯿﮫ ﺑﮫ دﺳﺖ ﻧﯿﺎﻣﺪه‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ آن را در ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺳﯿﻨﺎ‬
‫ﯾﺎﻓﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬ﺳﺮوﯾﻠﯿﺎم ﻓﻠﯿﻨﺪرزﭘﺘﺮي در ﺳﺮاﺑﺔاﻟﺨﺎدم‪ -‬ﻛﮫ دھﻜﺪة ﻛﻮﭼﻜﻲ اﺳﺖ و ﻣﺼﺮﯾﺎن ﻗﺪﯾﻢ از اﻃﺮاف آن‬
‫ﺳﻨﮓ ﻓﯿﺮوزه اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﻲﻛﺮدهاﻧﺪ‪ -‬ﻧﻘﺸﮭﺎﯾﻲ ﺑﮫ دﺳﺖ آورده اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺎ زﺑﺎن ﻋﺠﯿﺒﻲ ﻧﻮﺷﺘﮫ ﺷﺪه و‬
‫ﺗﺎرﯾﺦ ﻧﻮﺷﺘﻦ آن ﻣﻌﻠﻮم ﻧﯿﺴﺖ؛ ﺷﺎﯾﺪ ﺑﮫ ﺣﺪود ‪ 2500‬قم ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬ﺑﺎ آﻧﻜﮫ ھﻨﻮز اﯾﻦ ﻧﻮﺷﺘﮫھﺎ ﺧﻮاﻧﺪه ﻧﺸﺪه‪،‬‬
‫آﺷﻜﺎر اﺳﺖ ﻛﮫ ﻧﮫ ﺧﻂ ھﯿﺮوﮔﻠﯿﻔﻲ اﺳﺖ و ﻧﮫ ﻧﻮﺷﺘﺔ ھﺠﺎﯾﻲ ﻣﯿﺨﻲ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﻣﯿﺨﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺎ ﺣﺮوف اﻟﻔﺒﺎ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻧﻮﺷﺘﮫ ﺷﺪه‪ .‬ﻧﯿﺰ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻓﺮاﻧﺴﻮي در زاﭘﻮﻧﺎ‪ ،‬واﻗﻊ در ﺟﻨﻮب ﺳﻮرﯾﮫ‪ ،‬ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﺔ ﻛﺎﻣﻠﻲ از اﻟﻮاح ﮔﻠﻲ‬
‫ﯾﺎﻓﺘﮫاﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﻌﻀﻲ از آﻧﮭﺎ ﺑﺎ ﺧﻂ ھﯿﺮوﮔﻠﯿﻔﻲ و ﺑﻌﻀﻲ دﯾﮕﺮ ﺑﺎ ﺣﺮوف اﻟﻔﺒﺎي ﺳﺎﻣﻲ ﻧﻮﺷﺘﮫ ﺷﺪه؛ ﭼﻮن‬
‫اﯾﻦ ﺷﮭﺮ در ﺣﻮاﻟﻲ ﺳﺎل ‪ 1200‬قم ﻣﻮﻗﺘﺎً وﯾﺮان ﺷﺪه‪ ،‬ﮔﻤﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮ آن اﺳﺖ ﻛﮫ ﺗﺎرﯾﺦ اﯾﻦ اﻟﻮاح ﻗﺮن‬
‫ﺳﯿﺰدھﻢ ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ؛ و از اﯾﻨﺠﺎ ﯾﻚ ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﻣﻌﻠﻮم ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ در آن ﻗﺮﻧﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﻣﺎ از‬
‫روي ﻧﺎداﻧﻲ آﻏﺎز ﺗﻤﺪن را از آﻧﺠﺎ ﻣﻲداﻧﯿﻢ‪ ،‬ﺗﻤﺪن ﭼﮫ اﻧﺪازه ﻗﺪﻣﺖ داﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫در آن ﺳﻮي ﻓﻨﯿﻘﯿﮫ‪ ،‬در داﻣﻨﺔ ﺗﭙﮫھﺎي ﻟﺒﻨﺎن‪ ،‬ﺳﻮرﯾﮫ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﮫ ﻗﺒﺎﯾﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ آن در زﯾﺮ ﻓﺮﻣﺎن‬
‫ﭘﺎﯾﺘﺨﺘﻲ ﻛﮫ ھﻨﻮز ﺑﮫ اﯾﻦ ﻣﻲﺑﺎﻟﯿﺪ ﻛﮫ ﻛﮭﻨﮫﺗﺮﯾﻦ ﭘﺎﯾﺘﺨﮭﺎي ﺟﮭﺎن اﺳﺖ‪ -‬و ﺳﻮرﯾﺎن ﺗﺸﻨﺔ آزادي را در ﺧﻮد‬
‫ﺟﺎي داده اﺳﺖ‪ -‬دوﻟﺖ واﺣﺪي را ﺗﺸﻜﯿﻞ ﻣﻲدادﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎھﺎن دﻣﺸﻖ ﺗﺎ ﻣﺪت زﻣﺎﻧﻲ ﺑﺮ دوازده ﻣﻠﺖ ﻛﻮﭼﻚ‬
‫اﻃﺮاف ﺧﻮد ﺗﺴﻠﻂ داﺷﺘﻨﺪ و ﺑﺎ ﻛﺎﻣﯿﺎﺑﻲ در ﺑﺮاﺑﺮ آﺷﻮرﯾﺎن‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺳﻮرﯾﮫ را زﯾﺮ ﻓﺮﻣﺎن ﺧﻮد‬
‫درآوردﻧﺪ‪ ،‬اﯾﺴﺘﺎدﮔﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺮدم اﯾﻦ ﺷﮭﺮ از ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن ﺳﺎﻣﯿﻲ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ‪ ،‬از راه ﮔﺬﺷﺘﻦ ﻛﺎرواﻧﮭﺎي‬
‫@‪h‬‬
‫ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ از ﻛﻮھﺴﺘﺎﻧﮭﺎ و ﺑﯿﺎﺑﺎﻧﮭﺎي ﺳﻮرﯾﮫ‪ ،‬ﺛﺮوت ﻓﺮاوان ﺑﮫ دﺳﺖ آورده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺻﻨﻌﺘﮕﺮان و ﻏﻼﻣﺎن‬
‫ﺑﮫ ﺧﺪﻣﺖ اﯾﺸﺎن ﺑﺮﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ‪ ،‬و اﻟﺒﺘﮫ اﯾﻦ ﺧﺪﻣﺖ از روي رﺿﺎ و رﻏﺒﺖ اﻧﺠﺎم ﻧﻤﻲﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻣﺜﻼ‪ ،‬از‬
‫روي ﻣﺪارك روﺷﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ زﻣﺎﻧﻲ ﺑﻨﺎﯾﺎن اﺗﺤﺎدﯾﺔ ﺑﺰرﮔﻲ ﺗﺸﻜﯿﻞ دادﻧﺪ‪ ،‬و ﻛﺎرﮔﺮان ﻧﺎﻧﻮاﺧﺎﻧﮫھﺎ در‬
‫ﺷﮭﺮ ﻣﺎﮔﻨﺴﯿﺎ دﺳﺖ ﺑﮫ اﻋﺘﺼﺎب زدﻧﺪ؛ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﮫ ﺑﮫ ﻣﺪارك و ﻛﺘﯿﺒﮫھﺎ‪ ،‬ﺣﺎﻟﻲ ﺑﮫ ﺷﺨﺺ دﺳﺖ ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ‬
‫ﮔﻮﯾﻲ ﻧﺰاﻋﮭﺎ و ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﮭﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ ﻛﺎر را در ﯾﻜﻲ از ﺷﮭﺮھﺎي ﻗﺪﯾﻢ ﺳﻮرﯾﮫ اﺣﺴﺎس ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬آن‬
‫‪are‬‬

‫ﺻﻨﻌﺘﮕﺮان در ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻇﺮوف ﺳﻔﺎﻟﻲ زﯾﺒﺎ‪ ،‬ﺗﺮاﺷﯿﺪن ﻋﺎج و ﭼﻮب‪ ،‬ﺻﯿﻘﻠﻲ ﻛﺮدن ﺟﻮاھﺮات‪ ،‬و ﺑﺎﻓﺘﻦ‬
‫ﭘﺎرﭼﮫھﺎي ﺧﻮﺷﺮﻧﮓ ﺑﺮاي آراﺳﺘﻦ زﻧﺎن ﺧﻮد ﻣﮭﺎرت ﻛﺎﻣﻞ داﺷﺘﮫاﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ آراﯾﺶ و آداب و اﺧﻼق ﻣﺮدم دﻣﺸﻖ ﺑﺎ ﻣﺮدم ﺑﺎﺑﻞ‪ ،‬ﻛﮫ در آن زﻣﺎن ﭘﺎرﯾﺲ ﺧﺎور زﻣﯿﻦ و ﺷﮭﺮ‬
‫ذوق و ﺳﻠﯿﻘﮫ ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﺷﺒﺎھﺖ داﺷﺖ‪ .‬ﻓﺤﺸﺎي دﯾﻨﻲ ﻧﯿﺰ در آن ﺷﮭﺮ راﯾﺞ ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﮫ‪ ،‬ﻣﺮدم‬
‫ﺳﻮرﯾﮫ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎﯾﺮ ﻣﺮدم ﺧﺎور آﺳﯿﺎ‪ ،‬ﺣﺎﺻﻠﺨﯿﺰي زﻣﯿﻦ را ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻧﻤﺎدﯾﻦ در ﻣﺎدر ﺑﺰرگ ﯾﺎ‬
‫‪set‬‬

‫اﻻھﮫاي ﻣﺠﺴﻢ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ از ارﺗﺒﺎط ﺟﻨﺴﻲ وي ﺑﺎ ﻣﻌﺸﻮﻗﺶ ھﻤﺔ دﺳﺘﮕﺎھﮭﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺜﻞ زﻣﯿﻦ‬
‫ﺳﺮﻣﺸﻖ ﻣﻲﮔﯿﺮد و ﻧﯿﺮوھﺎي ﻃﺒﯿﻌﻲ ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲاﻓﺘﺪ؛ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﺮدن ﺑﻜﺎرت در ﻣﻌﺒﺪ ﺗﻨﮭﺎ‬
‫ﻋﻨﻮان ﺗﻘﺪﯾﻢ ﻛﺮدن ھﺪﯾﮫاي ﺑﮫ آﺳﺘﺎرﺗﮫ ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ در ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﺑﺎ اﯾﻦ اﻻھﮫ‪ ،‬در ﺑﺬل ﻧﻔﺲ و ﻋﺮض ﺑﮫ‬
‫اﻋﺘﻘﺎد اﯾﺸﺎن‪ ،‬ھﻤﭽﻮن ﺳﺮﻣﺸﻘﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﮫ زﻣﯿﻦ داده ﻣﻲﺷﺪ و ھﻤﺔ ﮔﯿﺎھﺎن و ﺟﺎﻧﻮران و ﻓﺮزﻧﺪان آدم‪،‬‬
‫ﻛﮫ در ﺗﺤﺖﺗﺄﺛﯿﺮ اﯾﻦ ﺗﻠﻘﯿﻦ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭼﺎرهاي ﺟﺰ ﺑﺎردارﺷﺪن و ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺜﻞ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬در آن ھﻨﮕﺎم‬
‫‪an‬‬

‫ﻛﮫ اﻋﺘﺪال رﺑﯿﻌﻲ ﻓﺮا ﻣﻲرﺳﯿﺪ‪ ،‬ﺟﺸﻦ آﺳﺘﺎرﺗﮫ را در ﺳﻮرﯾﮫ‪ ،‬ﻧﻈﯿﺮ ﺟﺸﻦ ﻛﻮﺑﻠﮫ در ﻓﺮﯾﮕﯿﺎ ﻛﮫ ﭘﯿﺶ از‬
‫اﯾﻦ دﯾﺪﯾﻢ‪ ،‬در ﺷﮭﺮ ھﯿﺮاﭘﻮﻟﯿﺲ ﺑﺎ ﭼﻨﺎن ﺣﺮارت و ﺷﻮري ﺑﺮﭘﺎ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ ﺗﺎ ﺳﺮﺣﺪ ﺟﻨﻮن ﻛﺸﯿﺪه‬
‫ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬آواي ﻧﺎي و ﻃﺒﻞ ﺑﺎ ﺷﯿﻮن زﻧﺎن‪ ،‬در ﻣﺼﯿﺒﺖ آدوﻧﯿﺲ ﻣﺤﺒﻮب ﻣﺮدة آﺳﺘﺎرﺗﮫ‪ ،‬درھﻢ ﻣﻲآﻣﯿﺨﺖ‪ ،‬و‬
‫ﻛﺎھﻨﺎن ﺧﺼﻲ ﺷﺪه وﺣﺸﯿﺎﻧﮫ ﺑﮫ رﻗﺺ ﻣﻲﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ و ﺑﮫ ﺗﻦ ﺧﻮد ﺑﺎ ﻛﺎرد زﺧﻢ ﻣﻲزدﻧﺪ‪ .‬در آﺧﺮ ﻛﺎر‪،‬‬
‫‪pym‬‬

‫ﺑﺴﯿﺎري از ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﺗﻨﮭﺎ ﺑﺮاي ﺗﻤﺎﺷﺎ آﻣﺪه ﺑﻮدﻧﺪﺧﻮﻧﺸﺎن از ﺷﻮق و ﺷﻮر ﺑﮫ ﺟﻮش ﻣﻲآﻣﺪ و ﺟﺎﻣﺔ ﺧﻮد‬
‫را ﺑﯿﺮون ﻣﻲآوردﻧﺪ و‪ ،‬ﺑﺮاي آﻧﻜﮫ وﻓﺎداري ھﻤﯿﺸﮕﻲ ﺧﻮد را در ﺧﺪﻣﺖ اﻻھﺔ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﺸﻦ ﺛﺎﺑﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺑﮫ دﺳﺖ ﺧﻮد ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ را ﺧﺼﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﺗﺎرﯾﻜﻲ ﺷﺐ ﻓﺮا ﻣﻲرﺳﯿﺪ‪ ،‬ﻛﺎھﻨﺎن ﺣﺎﻟﺖ اﺷﺮاق‬
 ‫‪m‬‬
‫رازوراﻧﮫاي ﺑﮫ اﯾﻦ ﺟﺸﻦ ﻣﻲدادﻧﺪ‪ ،‬و آن ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﮫ ﮔﻮر ﺧﺪاي ﺟﻮان را ﻣﻲﺷﻜﺎﻓﺘﻨﺪ و ﺑﺎ ﻓﺮﯾﺎد ﺷﻌﻔﻲ‬
‫ﺑﮫ ھﻤﮕﺎن اﻋﻼم ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ آدوﻧﯿﺲ رب از ﻣﯿﺎن‬

‫‪.co‬‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻟﺒﮭﺎي ﻣﺆﻣﻨﺎن و ﭘﺮﺳﺘﻨﺪﮔﺎن را ﺑﺎ روﻏﻨﻲ ﻣﺴﺢ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و در ﮔﻮش ھﺮﻛﺲ ﺑﮫ ﻧﺠﻮا‬
‫ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ ﻛﮫ وي ﻧﯿﺰ روزي از ﮔﻮر ﺧﻮد ﺑﮫ ﭘﺎ ﺧﻮاھﺪ ﺧﺎﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺧﺪاﯾﺎن دﯾﮕﺮ ﺳﻮرﯾﮫ ﻛﻤﺘﺮ از آﺳﺘﺎرﺗﮫ ﺗﺸﻨﺔ ﺧﻮن ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ .‬درﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻛﺎھﻨﺎن ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﮫ ﺧﺪاي ﻋﺎﻣﻲ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ﻣﺸﺘﻤﻞ ﺑﺮ ھﻤﺔ ﺧﺪاﯾﺎن ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﻮد و‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻟﻮھﯿﻢ ﯾﮭﻮدﯾﺎن‪ ،‬آن ﺧﺪا را ﺑﮫ ﻧﺎم ال ﯾﺎ اﯾﻠﻮ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﻲﻧﺎﻣﯿﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﺮدم ﺑﮫ اﯾﻦ ﺧﺪاي ﺳﺮ داﻧﺘﺰاﻋﻲ ﺗﻮﺟﮭﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ و ھﻤﺎن ﺑﻌﻞ را ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﯿﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻ اﯾﻦ‬
‫»ﺷﮭﺮ‪ -‬ﺧﺪا« را ﺑﺎ ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﯾﻜﻲ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﻧﯿﺰ آﺳﺘﺎرﺗﮫ را ﺑﺎ ﻣﺎه ﯾﻜﻲ ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ؛ ﭼﻮن ﻛﺎر ﺳﺨﺘﻲ‬
‫ﭘﯿﺶ ﻣﻲآﻣﺪ‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﻮد را ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﻨﯿﻘﯿﺎن ﺑﮫ اﯾﻦ ﺷﮭﺮ‪ -‬ﺧﺪا ﺗﻘﺪﯾﻢ‪ ،‬و ﺑﺮاي او ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺮدان‪ ،‬ھﻤﭽﻮن ﺑﺮاي روز ﻋﯿﺪي‪ ،‬ﺧﻮد را ﻣﻲآراﺳﺘﻨﺪ و ﺑﮫ ﻗﺮﺑﺎﻧﮕﺎه ﻣﻲآﻣﺪﻧﺪ؛ ﺑﺎﻧﮓ ﻛﻮﻓﺘﻦ ﻃﺒﻞ و‬
‫دﻣﯿﺪن در ﻧﻲ ﺑﮫ اﻧﺪازهاي ﺑﻮد ﻛﮫ ﻓﺮﯾﺎد ﻛﻮدﻛﺎﻧﻲ را ﻛﮫ در داﻣﺎن ﺧﺪا ﻣﻲﺳﻮﺧﺘﻨﺪ ﺧﺎﻣﻮش ﻣﻲﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫وﻟﻲ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﮫ ﻗﺮﺑﺎﻧﯿﮭﺎﯾﻲ ﻣﻲﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ ﻛﮫ وﺣﺸﯿﮕﺮي آﻧﮭﺎ ﻛﻤﺘﺮ از اﯾﻦ ﺑﻮد؛ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻛﮫ ﻛﺎھﻨﺎن ﺑﮫ‬
‫ﺧﻮد زﺧﻢ ﻣﻲزدﻧﺪ ﺗﺎ ﺧﻮن آﻧﺎن ﻗﺮﺑﺎﻧﮕﺎه را رﻧﮕﯿﻦ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﭘﻮﺳﺖ ﺧﺘﻨﮫﮔﺎه ﻛﻮدك را ﺑﮫ ﺟﺎي زﻧﺪﮔﻲ ﺗﻘﺪﯾﻢ‬
‫ﺧﺪاﯾﺎن ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﻛﺎھﻨﺎن ﻣﺒﻠﻐﻲ ﭘﻮل‪ ،‬در ﺑﮭﺎي ھﻤﯿﻦ ﭘﻮﺳﺖ‪ ،‬از ﻃﺮف ﺧﺪاﯾﺎن ﻣﻲﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ اﯾﻦ‬
‫ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻛﺎر ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﻮدك ﭘﺎﯾﺎن ﻣﻲﭘﺬﯾﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﮫ ھﺮ ﺻﻮرت‪ ،‬ﻻزم ﺑﻮد ﺑﮫ ھﺮ ﻃﺮﯾﻘﻲ ﻛﮫ ﻣﻲﺷﻮد ﺧﺪا را‬
‫راﺿﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭼﮫ ﻣﺮدم ﺧﺪاﯾﺎن را ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺧﻮد ﺑﺎ ھﻮﺳﻲ ﻣﻄﺎﺑﻖ ھﻮﺳﮭﺎي ﺧﻮﯾﺶ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و آن‬
‫ﺧﺪاﯾﺎن اﻋﺘﻨﺎﯾﻲ ﺑﮫ ﺟﺎن آدﻣﻲ ﯾﺎ زاري و اﺷﻜﺮﯾﺰي زﻧﺎﻧﮫ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫@‪h‬‬
‫در ﻣﯿﺎن ﻗﺒﯿﻠﮫھﺎي ﺳﺎﻣﻲ‪ ،‬ﻛﮫ در ﺟﻨﻮب ﺳﻮرﯾﮫ ھﻤﮫ ﺟﺎ را ﺑﺎ زﺑﺎﻧﮭﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺧﻮد ﭘﺮﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻋﺎدات و آداﺑﻲ ﺷﺒﯿﮫ ﺑﮫ آﻧﭽﮫ ﻛﮫ ﮔﻔﺘﯿﻢ وﺟﻮد داﺷﺖ ﻛﮫ اﮔﺮ اﺧﺘﻼﻓﻲ در آﻧﮭﺎ دﯾﺪه ﻣﻲﺷﺪ ﺗﻨﮭﺎ از ﺣﯿﺚ اﺳﻢ‬
‫و ﺟﺰﺋﯿﺎت ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮ ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﺣﺮام ﺑﻮد ﻛﮫ »ﻛﻮدﻛﺎن ﺧﻮد را از ﻣﯿﺎن آﺗﺶ ﺑﮕﺬراﻧﻨﺪ«‪ ،‬وﻟﻲ ھﺮ وﻗﺖ ﻻزم‬
‫ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﺣﺮﻣﺖ را ﻧﺎدﯾﺪه ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﻛﺎر اﺑﺮاھﯿﻢ ﻛﮫ ﻧﺰدﯾﻚ ﺑﻮد ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﻮد ﺳﺤﺎق ارا ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬و‬
‫آﮔﺎﻣﻤﻨﻮن ﻛﮫ اﯾﻔﯿﮕﻨﯿﺎ را ﻗﺮﺑﺎن ﻛﺮد‪ ،‬ھﻤﮫ در دﻧﺒﺎل آن ﻋﺎدت ﻗﺪﯾﻤﯿﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ ﻣﺮدم ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺧﺪاﯾﺎن را‬
‫‪are‬‬

‫ﺑﺎ رﯾﺨﺘﻦ ﺧﻮد آدﻣﻲ ﺧﺮﺳﻨﺪ ﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬ﻣﺸﺎ‪ ،‬ﭘﺎدﺷﺎه ﻣﻮآب‪ ،‬ﭘﺴﺮ ارﺷﺪ ﺧﻮد را ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﺮد ﺗﺎ ﺷﮭﺮ را ﻛﮫ در‬
‫ﻣﺤﺎﺻﺮة دﺷﻤﻨﺎن ﺑﻮد از ﻣﺤﺎﺻﺮه ﺑﯿﺮون آورد‪ ،‬و ﭼﻮن ﻣﺴﺌﻮل وي اﺟﺎﺑﺖ و ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻓﺮزﻧﺪش ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﮫ‬
‫ﺷﺪ‪ ،‬ھﻔﺖ ھﺰار ﻧﻔﺮ از ﺑﻨﻲاﺳﺮاﺋﯿﻞ را ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﺷﻜﺮﮔﺰاري از دم ﺷﻤﺸﯿﺮ ﮔﺬراﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺳﺮزﻣﯿﻦ‪ ،‬از‬
‫آن زﻣﺎن ﻛﮫ ﺑﮫ روزﮔﺎر ﺳﻮﻣﺮﯾﺎن‪ ،‬ﻋﻤﻮرﯾﺎن در ﺟﻠﮕﮫھﺎي اﻃﺮاف ﻋﻤﻮر ﺑﯿﺎﺑﺎﻧﮕﺮدي ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ )‪2800‬‬
‫قم(‪ ،‬ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﺑﺎ ﺧﺸﻢ ﻣﻘﺪس و آﺳﻤﺎﻧﻲ ﺧﻮﯾﺶ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻛﻨﻌﺎﻧﯿﺎن رﯾﺨﺘﻨﺪ‪ ،‬و آن زﻣﺎن ﻛﮫ‬
‫‪set‬‬

‫ﺳﺎرﮔﻦ‪ ،‬ﺷﺎه آﺷﻮر‪ ،‬ﺑﺮ ﺳﺎﻣﺮه‪ ،‬و ﺑﺨﺘﻨﺼﺮ ﺑﺮ اورﺷﻠﯿﻢ ﻣﺴﻠﻂ ﺷﺪ )‪597‬قم(‪ ،‬ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ درة ﻧﮭﺮ اردن ﺑﺎ‬
‫ﺧﻮن ﻓﺮزﻧﺪان آدم ﺳﯿﺮاب ﻣﻲﺷﺪه‪ ،‬و اﯾﻦ ﺧﻮﻧﺮﯾﺰي ﻣﺎﯾﺔ ﻣﺴﺮت ﺑﺴﯿﺎري از‬

‫ﺧﺪاﯾﺎن ﺟﻨﮓ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺎم ﻣﻮآﺑﯿﺎن و ﻛﻨﻌﺎﻧﯿﺎن و ادوﻣﯿﺎن و ﻓﻠﺴﻄﯿﺎن و آراﻣﯿﺎن را ﺑﺪﺷﻮاري ﻣﻲﺗﻮان‬
‫در ﻓﮭﺮﺳﺖ ﻓﺮھﻨﮕﻲ و ﺗﻤﺪن ﺑﺸﺮﯾﺖ وارد ﻛﺮد‪ .‬ﻣﻨﻜﺮ آن ﻧﯿﺴﺘﯿﻢ ﻛﮫ آراﻣﯿﺎن‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺜﻞ ﻓﺮاواﻧﻲ ﻛﮫ‬
‫‪an‬‬

‫داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬در ھﻤﮫ ﺟﺎ ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﺷﺪﻧﺪ و زﺑﺎن آﻧﺎن زﺑﺎن ﻣﺸﺘﺮﻛﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ ﻣﺮدم ﺧﺎور ﻧﺰدﯾﻚ‪ ،‬ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ آن‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ؛ ﺣﺮوف اﻟﻔﺒﺎﯾﻲ ﻛﮫ از ﻣﺼﺮﯾﺎن ﯾﺎ ﻓﻨﯿﻘﯿﺎن ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺟﺎﻧﺸﯿﻦ ﺧﻄﻨﻮﯾﺴﻲ ﻣﯿﺨﻲ‬
‫ھﺠﺎﯾﻲ ﺑﯿﻦاﻟﻨﮭﺮﯾﻦ ﺷﺪ؛ ھﻤﯿﻦ ﺧﻂ‪ ،‬ﻛﮫ اﺑﺘﺪا وﺳﯿﻠﺔ ﻛﺎر در ﻣﺒﺎدﻻت ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻌﺪھﺎ وﺳﯿﻠﺔ اﻧﺘﻘﺎل‬
‫ادﺑﯿﺎت و‪ ،‬در آﺧﺮ ﻛﺎر‪ ،‬ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻟﻐﺖ و زﺑﺎن ﺣﻀﺮت ﻣﺴﯿﺢ و اﻟﻔﺒﺎﯾﻲ ﻛﮫ ھﻢ اﻣﺮوز اﻋﺮاب دارﻧﺪ‬
‫‪pym‬‬

‫درآﻣﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ اﯾﻨﻜﮫ اﺳﻢ اﯾﻦ اﻗﻮام در ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﺎﻧﺪه از آن ﺟﮭﺖ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﻛﺎرھﺎي ﺑﺰرﮔﻲ اﻧﺠﺎم‬
‫دادهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪن ﻧﺎﻣﺸﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮ از آن ﺟﮭﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ ھﺮﻛﺪام در ﺻﺤﻨﺔ ﻏﻢاﻧﮕﯿﺰ ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ ﻧﻘﺸﻲ‬
‫ﺑﺮ ﻋﮭﺪه داﺷﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬اﻛﻨﻮن وﻗﺖ آن اﺳﺖ ﻛﮫ درﺑﺎرة ﻗﻮم ﯾﮭﻮد ﺑﺎدﻗﺖ و ﺗﻔﺼﯿﻠﻲ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ھﻤﺴﺎﯾﮕﺎن اﯾﻦ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻗﻮم ﺑﮫ ﻣﻄﺎﻟﻌﮫ و ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺑﭙﺮدازﯾﻢ‪ .‬ﮔﺮﭼﮫ از ﻟﺤﺎظ ﺷﻤﺎرة ﻧﻔﻮس‪ ،‬و ﻛﻤﻲ وﺳﻌﺖ ﺳﺮزﻣﯿﻨﻲ ﻛﮫ در آن‬
‫ﺑﮫﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺷﺎﯾﺴﺘﺔ اﯾﻦ ھﻤﮫ ﺗﻮﺟﮫ ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻧﻤﻲرﺳﻨﺪ‪ ،‬از آن ﺟﮭﺖ ﻛﮫ ﻣﯿﺮاث ادﺑﻲ ﺑﺰرﮔﻲ ﺑﺮاي‬
‫ﻣﺮدم ﺟﮭﺎن ﺑﺎﻗﻲ ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬و دو دﯾﻦ ﻣﮭﻢ ﺟﮭﺎن از ﺳﺮزﻣﯿﻦ اﯾﺸﺎن ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﮫ‪ ،‬و ﻣﺮدان ﺑﺴﯿﺎر ھﻮﺷﻤﻨﺪي‬

‫‪.co‬‬
‫در ﻣﯿﺎﻧﺸﺎن ﻃﻠﻮع ﻛﺮده‪ ،‬ﻻزم اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺤﺚ ﻣﻔﺼﻠﺘﺮي از آﻧﺎن در اﯾﻦ ﻛﺘﺎب ﺑﮫ ﻋﻤﻞ آﯾﺪ‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫‪yah‬‬
‫@‪h‬‬
‫‪are‬‬
‫‪set‬‬
‫‪an‬‬
‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻓﺼﻞ دوازدھﻢ‬

‫‪.co‬‬
‫ﻗﻮم ﯾﮭﻮد‬
‫‪ -I‬ارض ﻣﻮﻋﻮد‬

‫‪oo‬‬
‫ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ‪ -‬اﻗﻠﯿﻢ‪ -‬دورة ﻣﺎﻗﺒﻞ ﺗﺎرﯾﺦ‪ -‬ﻣﻠﺖ اﺑﺮاھﯿﻢ – ﯾﮭﻮدﯾﺎن در ﻣﺼﺮ‪ -‬ﺳﻔﺮ ﺧﺮوج‪ -‬ﻓﺘﺢ ﻛﻨﻌﺎن‬

‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪهاي ﭼﻮن ﺑﺎﻛﻞ ﯾﺎ ﻣﻮﻧﺘﺴﻜﯿﻮ‪ ،‬ﻛﮫ دوﺳﺖ داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎرﯾﺦ را ﺑﺎ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎ ﺗﻮﺿﯿﺢ و ﺗﻔﺴﯿﺮ ﻛﻨﺪ‪،‬‬

‫‪yah‬‬
‫درﺑﺎرة ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ ﺻﻔﺤﺎت ﻓﺮاواﻧﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻨﻮﯾﺴﺪ‪ .‬ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ‪ ،‬از دان در ﺷﻤﺎل ﺗﺎ ﺑﺌﺮﺳﺒﻊ در‬
‫ﺟﻨﻮب‪ ،‬ﺑﯿﺶ از دوﯾﺴﺖ و ﭼﮭﻞ ﻛﯿﻠﻮﻣﺘﺮ ﻃﻮل دارد‪ ،‬و ﻋﺮض آن‪ ،‬از ﺟﺎﯾﮕﺎه ﻓﻠﺴﻄﯿﺎن در ﺑﺎﺧﺘﺮ ﺗﺎ ﻣﺤﻞ‬
‫ﺳﻮرﯾﺎن و آراﻣﯿﺎن و ﺑﻨﻮﻋﻤﻮن و ﻣﻮآﺑﯿﺎن و ادوﻣﯿﺎن در ﺧﺎور‪ ،‬ﻣﯿﺎن ﭼﮭﻞ و ﺻﺪ و ﺳﻲ ﻛﯿﻠﻮﻣﺘﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ ﺑﺮاي ﺳﺮزﻣﯿﻨﻲ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻛﻤﻲ وﺳﻌﺖ‪ ،‬ﺷﺨﺺ ﺗﻮﻗﻊ آن ﻧﺪارد ﻛﮫ ﻧﻘﺶ ﺑﺰرﮔﻲ در ﺗﺎرﯾﺦ داﺷﺘﮫ ﯾﺎ‬
‫ﭘﺲ از ﺧﻮد اﺛﺮي‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺘﺮ از اﺛﺮ ﺑﺎﺑﻞ و آﺷﻮر و ﭘﺎرس و ﺷﺎﯾﺪ ﺑﺰرﮔﺘﺮ از اﺛﺮ ﻣﺼﺮ و ﯾﻮﻧﺎن‪ ،‬ﺑﺮﺟﺎي‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ ﯾﺎ ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ در آن ﺑﻮده ﻛﮫ در ﻧﯿﻤﮫ راه ﻣﯿﺎن ﭘﺎﯾﺘﺨﺘﮭﺎي ﻧﯿﻞ و‬
‫@‪h‬‬
‫ﭘﺎﯾﺘﺨﺘﮭﺎي دﺟﻠﮫ و ﻓﺮات ﻗﺮار داﺷﺘﮫ؛ ھﻤﯿﻦ وﺿﻊ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﻲ ﺳﺒﺐ آن ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ ﺑﮫ ﺻﻮرت‬
‫ﻣﺮﻛﺰ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ درآﯾﺪ‪ ،‬و از ھﻤﯿﻦ راه ﺟﻨﮓ ﺑﮫ آن ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﻛﺸﯿﺪه ﺷﻮد‪ .‬ﻋﺒﺮاﻧﯿﺎن ﺑﺪﺑﺨﺖ ﺑﺎرھﺎ ﻧﺎﭼﺎر‬
‫ﺷﺪﻧﺪ ﻛﮫ در ﺟﻨﮓ ﻣﯿﺎن اﻣﭙﺮاﻃﻮرﯾﮭﺎ ﺑﮫ ﯾﻜﻲ از ﻃﺮﻓﯿﻦ ﺑﭙﯿﻮﻧﺪﻧﺪ و ﺟﺰﯾﮫ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ ﯾﺎ در زﯾﺮ ﭘﺎي‬
‫ﺟﻨﮕﺎوران ﻟﮕﺪﻣﺎل ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ ﺗﻮرات‪ ،‬و ﺗﻮﺟﮫ ﺑﮫ زاري و ﻓﺮﯾﺎد ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن ﻣﺰاﻣﯿﺮ و ﭘﯿﺎﻣﺒﺮاﻧﻲ‬
‫ﻛﮫ در ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ ﺧﻮد از آﺳﻤﺎن ﯾﺎري ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻠﻮم ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﯾﮭﻮد را ﭼﮫ ﺧﻄﺮھﺎﯾﻲ‬
‫‪are‬‬

‫ﺗﮭﺪﯾﺪ ﻣﻲﻛﺮده و در واﻗﻊ‪ ،‬ﻣﯿﺎن دو ﺳﻨﮓآﺳﯿﺎب زﺑﺮﯾﻦ و زﯾﺮﯾﻦ ﺑﯿﻦاﻟﻨﮭﺮﯾﻦ و ﻣﺼﺮ‪ ،‬ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ در ﺣﺎل‬
‫ﻧﺮمﺷﺪن ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﺎرﯾﺦ اﻗﻠﯿﻤﻲ اﯾﻦ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﯾﻚ ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﺑﺮ ﻣﺎ آﺷﻜﺎر ﻣﻲﺳﺎزد ﻛﮫ ﻛﺎخ ﺗﻤﺪن ﭼﮫ اﻧﺪازه در ﻣﻌﺮض آﻓﺎت‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬و دو دﺷﻤﻦ ﺑﺰرگ آن‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﺗﻮﺣﺶ و ﺧﺸﻜﻲ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﮫ ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ در ﻛﻤﯿﻦ وﯾﺮان ﻛﺮدن آن‬
‫ﻧﺸﺴﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ در ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮ ﻓﻘﺮات ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﻛﮫ در اﺳﻔﺎر ﭘﻨﺠﮕﺎﻧﺔ ﺗﻮرات آﻣﺪه‪» ،‬ﺷﯿﺮ و‬
‫‪set‬‬

‫ﺷﮭﺪ ﺟﺎري ﺑﻮده«‪ .‬ﯾﻮﺳﻔﻮس‪ ،‬در ﻗﺮن اول ﻣﯿﻼدي؛ درﺑﺎرة ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ و ﻣﺮدم آن ﭼﻨﯿﻦ ﻧﻮﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪:‬‬
‫»رﻃﻮﺑﺖ آن ﺑﺮاي ﻛﺸﺎورزي ﻛﺎﻓﻲ‪ ،‬و ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺒﺎﯾﻲ اﺳﺖ‪ .‬درﺧﺘﺎن‬

‫ﻓﺮاوان دارد و ﻣﯿﻮهھﺎي ﭘﺎﯾﯿﺰة ﺟﻨﮕﻠﻲ و ﺑﺴﺘﺎﻧﻲ در آن ﺑﺴﯿﺎر اﺳﺖ… رودﺧﺎﻧﮫھﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﻃﺒﯿﻌﻲ‬
‫ﺑﮫ ﻛﺎر آﺑﯿﺎري ﺑﺨﻮرد زﯾﺎد ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ رﻃﻮﺑﺖ زﻣﯿﻦ از ﺑﺎران اﺳﺖ ﻛﮫ ھﻤﯿﺸﮫ ﻛﻔﺎف اﺣﺘﯿﺎج را‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﻲدھﺪ‪ «.‬در ازﻣﻨﺔ ﻗﺪﯾﻢ ﺑﺎران ﺑﮭﺎري را‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﺎﯾﮫ ﺳﯿﺮاب ﺷﺪن زﻣﯿﻦ ﺑﻮد؛ در آباﻧﺒﺎرھﺎﯾﻲ ذﺧﯿﺮه‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ھﻨﮕﺎم ﺿﺮورت از اﯾﻦ آباﻧﺒﺎرھﺎ‪ ،‬ﯾﺎ از ﭼﺎھﮭﺎي ﻓﺮاواﻧﻲ ﻛﮫ در ﺳﺮاﺳﺮ ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ ﺣﻔﺮ ﺷﺪه‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬آب ﺑﮫ ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ ﻣﻲآوردﻧﺪ و ﺑﺎ ﺷﺒﻜﮫاي از ﻣﺠﺎري آن را ﺑﮫ ﻣﺼﺮف ﻛﺸﺎورزي ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪﻧﺪ؛‬
‫اﯾﻦ‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﻨﯿﺎن ﻣﺎدي ﺗﻤﺪن ﯾﮭﻮد را ﺗﺸﻜﯿﻞ ﻣﻲداد‪ .‬از زﻣﯿﻨﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ آﺑﯿﺎري ﻣﻲﺷﺪ ﮔﻨﺪم و ﺟﻮ‬
‫‪pym‬‬

‫و ﭼﺎودار ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﻲآﻣﺪ‪ ،‬و ﺑﺮ داﻣﻨﺔ ﻛﻮھﮭﺎ درﺧﺘﺎن ﻣﻮ و زﯾﺘﻮن و اﻧﺠﯿﺮ و ﺧﺮﻣﺎ و ﻣﯿﻮهھﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‬
‫دﯾﮕﺮ ﺣﺎﺻﻞ ﻧﯿﻜﻮ ﻣﻲداد‪ .‬ﭼﻮن ﺟﻨﮕﻲ در ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ و اﯾﻦ زﻣﯿﻨﮭﺎﯾﻲ را ﻛﮫ ﺑﮫ زﺣﻤﺖ آﺑﺎد ﻧﮕﺎه داﺷﺘﮫ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺎﯾﺮ ﻣﻲﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬ﯾﺎ ﻛﺸﻮرﮔﺸﺎﯾﺎن ﻣﺮدﻣﻲ را ﻛﮫ ﺑﮫ آﺑﺎدي اﯾﻦ اراﺿﻲ ﻣﻲﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ ﺑﮫ ﺗﺒﻌﯿﺪ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺰودي ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻗﻔﺮ و ﺻﺤﺮاﯾﻲ ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬و در ﻣﺪت ﭼﻨﺪ ﺳﺎل آﻧﭽﮫ‬
‫ﻧﺴﻠﮭﺎي ﻣﺘﻮاﻟﻲ آﺑﺎد ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ از ﻣﯿﺎن ﻣﻲرﻓﺖ‪ .‬از روي زﻣﯿﻨﮭﺎي ﻗﻔﺮ و واﺣﮫھﺎي ﻧﺎﭼﯿﺰ و ﭘﺮاﻛﻨﺪهاي‬
‫ﻛﮫ اﻛﻨﻮن در ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬و ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﭘﺲ از ھﺠﺪه ﻗﺮن درﺑﮫدري و ﭘﺮاﻛﻨﺪﮔﻲ و ﭼﺸﯿﺪن ﻋﺬاب‬

‫‪.co‬‬
‫ﺑﮫ آﻧﮭﺎ ﺑﺎزﮔﺸﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬ھﺮﮔﺰ ﻧﻤﻲﺗﻮان درﯾﺎﻓﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ ﺳﺮزﻣﯿﻦ در آن زﻣﺎﻧﮭﺎي دور ﭼﮫ اﻧﺪازه آﺑﺎد و‬
‫ﺣﺎﺻﻠﺨﯿﺰ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﺎرﯾﺦ ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ ﻛﮭﻨﮫﺗﺮ از آن اﺳﺖ ﻛﮫ اﺳﻘﻒ آﺷﺮ ﻓﺮض ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻘﺎﯾﺎي دورة ﻧﺌﺎﻧﺪرﺗﺎل از ﻧﻮاﺣﻲ‬
‫ﻣﺠﺎور درﯾﺎي ﺟﻠﯿﻞ ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه‪ ،‬و ﭘﻨﺞ اﺳﺘﺨﻮاﻧﺒﻨﺪي ﻧﺌﺎﻧﺪرﺗﺎل ﺑﺘﺎزﮔﻲ در ﻏﺎري ﻧﺰدﯾﻚ ﺣﯿﻔﺎ ﻛﺸﻒ‬

‫‪oo‬‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﺑﮫ اﺣﺘﻤﺎل ﻗﻮي‪ ،‬ﻓﺮھﻨﮓ ﻣﻮﺳﺘﺮي‪ ،‬ﻛﮫ در ﺣﻮاﻟﻲ ‪000،40‬قم در اروﭘﺎ ﺑﮫ ﮔﻞ ﻧﺸﺴﺘﮫ ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﺎ‬
‫ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ اﻣﺘﺪاد داﺷﺘﮫ‪ .‬در ارﯾﺤﺎ‪ ،‬ﺿﻤﻦ ﺣﻔﺎري ﻛﻒ اﻃﺎﻗﮭﺎ‪ ،‬آﺗﺸﺪاﻧﮭﺎﯾﻲ از ﻋﺼﺮ ﻧﻮﺳﻨﮕﻲ ﺑﯿﺮون آﻣﺪه‬
‫ﻛﮫ ﺗﺎرﯾﺦ ﻧﺎﺣﯿﮫ را ﺑﮫ اواﺳﻂ ﻋﺼﺮ ﻣﯿﺎﻧﺔ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻣﻔﺮغ )‪1600-2000‬قم( ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ؛ در آن زﻣﺎن‬
‫ﺷﮭﺮھﺎي ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ و ﺳﻮرﯾﮫ ﺑﮫ اﻧﺪازهاي ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ ﺑﻮده ﻛﮫ ﻣﺼﺮﯾﺎن را ﺑﮫ ﺧﯿﺎل ﺗﺴﺨﯿﺮ آﻧﮭﺎ اﻧﺪاﺧﺘﮫ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻗﺮن ﭘﺎﻧﺰدھﻢ ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد ارﯾﺤﺎ ﺷﮭﺮ ﺑﺎروداري ﺑﻮد‪ ،‬و ﺑﺮ آن ﺷﺎھﺎﻧﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ ﺳﯿﺎدت‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﺼﺮ را ﻗﺒﻮل داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬در ﮔﻮرھﺎي آن ﭘﺎدﺷﺎھﺎن‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ ھﯿﺌﺖ ﻋﻠﻤﻲ ﮔﺎرﺳﺘﺎﻧﮓ اﻛﺘﺸﺎف و‬
‫ﺣﻔﺎري ﺷﺪه‪ ،‬ﺻﺪھﺎ ﮔﻠﺪان و ھﺪاﯾﺎي ﻣﺨﺼﻮص ﻣﺮدﮔﺎن و ﭼﯿﺰھﺎي دﯾﮕﺮ ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه‪ ،‬و ھﻤﮫ ﻧﺸﺎن‬
‫ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ در زﻣﺎن ﺗﺴﻠﻂ ھﯿﻜﺴﻮﺳﮭﺎ زﻧﺪﮔﻲ در اﯾﻦ ﺷﮭﺮ وﺿﻊ ﺑﺴﺎﻣﺎﻧﻲ داﺷﺘﮫ‪ ،‬و در روزﮔﺎر ﻣﻠﻜﮫ‬
‫ﺣﺘﺸﭙﺴﻮت وﺗﺤﻮﻃﻤﺲ ﺳﻮم ﺷﮭﺮ ارﯾﺤﺎ داراي ﺗﻤﺪن و ﻓﺮھﻨﮓ ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﮫاي ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ھﺮ روز ﺑﯿﺶ از‬
‫ﭘﯿﺶ اﯾﻦ ﻧﻜﺘﮫ ﺑﺮ ﻣﺎ روﺷﻦ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ ﺗﺎرﯾﺨﻲ ﻛﮫ ﺑﺮاي آﻏﺎز ﺗﺎرﯾﺦ و ﺗﻤﺪن ﻣﻠﻞ و اﻗﻮام ﻣﻌﯿﻦ ﻛﺮدهاﯾﻢ‬
‫ﺗﻨﮭﺎ ﻧﺸﺎﻧﺔ ﻧﺎداﻧﻲ ﻣﺎﺳﺖ‪ .‬ﻧﺎﻣﮫھﺎي ﺗﻞاﻟﻌﻤﺎرﻧﺔ ﻣﻨﻈﺮه و ﻧﻘﺸﮫاي از زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺮدم را در ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ و‬
‫@‪h‬‬
‫ﺳﻮرﯾﮫ‪ ،‬ﻣﻘﺎرن ﺑﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﺑﮫ درة ﻧﯿﻞ ﮔﺎم ﻧﮭﺎدهاﻧﺪ‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺎ ﻣﺠﺴﻢ ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬اﮔﺮ ﺑﮫ ﯾﻘﯿﻦ‬
‫ﻧﺘﻮان ﮔﻔﺖ‪ ،‬ﻻاﻗﻞ اﺣﺘﻤﺎل ﻗﻮي ھﺴﺖ ﻛﮫ ﺑﺎﯾﺪ‪ ،‬از ﻛﻠﻤﺔ »ﺣﺒﯿﺮو« ﯾﺎ »ﻋﺒﯿﺮو« ﻛﮫ در آن ﻧﺎﻣﮫھﺎ آﻣﺪه‪،‬‬
‫ﻣﻘﺼﻮد ھﻤﺎن ﻋﺒﺮاﻧﯿﺎن ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﭼﻨﺎن ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ﻣﻠﺖ اﺑﺮاھﯿﻢ از ﺷﮭﺮ اور‪ ،‬واﻗﻊ در ﺳﻮﻣﺮ‪ ،‬ﻣﮭﺎﺟﺮت ﻛﺮده و‪ ،‬در ﺣﻮاﻟﻲ‬
‫‪are‬‬

‫‪2200‬قم و ھﺰار ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از ﻣﻮﺳﻲ‪ ،‬در ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ ﻣﺴﺘﻘﺮ ﺷﺪهاﻧﺪ؛ ﭘﯿﺮوزي اﯾﺸﺎن ﺑﺮ ﻛﻨﻌﺎﻧﯿﺎن ھﻤﺎن‬
‫اﺳﺘﯿﻼي ﻋﺒﺮاﻧﯿﺎن ﺑﺮ زﻣﯿﻨﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﺧﺪا ﺑﮫ آﻧﺎن وﻋﺪه داده ﺑﻮد‪ .‬اﻣﺮاﻓﻞ ﻛﮫ در ﺳﻔﺮ ﭘﯿﺪاﯾﺶ‬
‫)‪ (1014‬ﺑﮫ ﻋﻨﻮان »ﺷﺎه ﺷﻨﻌﺎر در آن اﯾﺎم« ﺑﮫ ﻧﺎم وي اﺷﺎره ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﺤﺘﻤﻼ ھﻤﺎن اﻣﺮﭘﻞ‪ ،‬ﭘﺪر ﺣﻤﻮرﺑﻲ‪،‬‬
‫اﺳﺖ ﻛﮫ ﭘﯿﺶ از وي ﺑﺮ ﺑﺎﺑﻞ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻣﻲﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻌﺎﺻﺮ ھﯿﭻ اﺷﺎرة ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﻲ ﺑﮫ ﺧﺮوج‬
‫ﯾﮭﻮدﯾﺎن از ﻣﺼﺮ ﯾﺎ ﺗﺴﺨﯿﺮ ﻛﻨﻌﺎن ﻧﺸﺪه‪ ،‬و ﺗﻨﮭﺎ اﺷﺎرة ﻏﯿﺮ ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﻲ ﺑﺮ روي ﯾﻜﻲ از ﻛﺘﯿﺒﮫھﺎي‬
‫ﻣﺮﻧﭙﺘﺎح‪ ،‬ﻓﺮﻋﻮن ﻣﺼﺮ )ﺣﻮاﻟﻲ ‪ 1225‬قم(‪ ،‬ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ ﻛﮫ ﻗﺴﻤﺘﻲ از آن را در اﯾﻨﺠﺎ ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﯿﻢ‪:‬‬
‫‪set‬‬

‫ﺷﺎھﺎن ﻣﻐﻠﻮب ﺷﺪﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺳﻼم!«…‬

‫ﺗﺤﻨﻮ وﯾﺮان ﺷﺪ‪،‬‬

‫‪an‬‬

‫ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺣﺘﯿﮭﺎ آرام ﮔﺮﻓﺖ‪،‬‬

‫ﻛﻨﻌﺎن ﺑﮫ ﯾﻐﻤﺎ رﻓﺖ‪ ،‬و ﺷﺮ ﺑﺮ ﺳﺮ آن ﻓﺮو رﯾﺨﺖ؛…‬

‫‪pym‬‬

‫اﺳﺮاﺋﯿﻞ ﻏﻤﮕﯿﻦ ﺷﺪ‪ ،‬و دﯾﮕﺮ ﺗﺨﻤﺔ او ﺑﺮ ﺟﺎي ﻧﯿﺴﺖ؛‬

‫ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ ﺑﯿﻮهزﻧﻲ ﺑﺮاي ﻣﺼﺮ ﺷﺪ؛‬

 ‫‪m‬‬
‫ھﻤﺔ ﺳﺮزﻣﯿﻨﮭﺎ ﻣﺘﺤﺪ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬و آراﻣﺶ ﺑﺮ ھﻤﮫ ﺣﻜﻤﻔﺮﻣﺎ ﺷﺪ؛‬

‫ھﺮ ﻛﮫ آﺷﻮﺑﮕﺮ ﺑﻮد در ﺑﻨﺪ ﺷﺎه ﻣﺮﻧﭙﺘﺎح درآﻣﺪ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫اﯾﻦ ﮔﻔﺘﮫھﺎ دﻟﯿﻞ آن ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﻣﺮﻧﭙﺘﺎح ھﻤﺎن ﻓﺮﻋﻮﻧﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ ﺑﻨﻲاﺳﺮاﺋﯿﻞ درزﻣﺎن وي از ﻣﺼﺮ ﺑﯿﺮون‬
‫رﻓﺘﮫاﻧﺪ؛ ﺗﻨﮭﺎ ﭼﯿﺰي ﻛﮫ از آن دﺳﺘﮕﯿﺮ ﻣﺎ ﻣﻲﺷﻮد اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺳﭙﺎھﯿﺎن ﻣﺼﺮ ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﺑﺮ ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ‬
‫دﺳﺘﺒﺮد زدهاﻧﺪ‪ .‬ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﮕﻮﯾﯿﻢ ﻛﮫ ﭼﮫ وﻗﺖ ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﺑﮫ ﻣﺼﺮ درآﻣﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎ اﯾﻨﻜﮫ درآﻣﺪن آﻧﺎن ﺑﮫ اﯾﻦ‬
‫ﺳﺮزﻣﯿﻦ آزادﻧﮫ ﺑﻮده ﯾﺎ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺑﻨﺪﮔﺎن و اﺳﯿﺮان اﯾﺸﺎن را ﺑﮫ ﻣﺼﺮ ﺑﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ﺑﮭﺘﺮ آن ﺑﺎﺷﺪ‬

‫‪oo‬‬
‫ﭼﻨﯿﻦ ﻓﺮﺿﻲ ﻛﻨﯿﻢ ﻛﮫ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻣﮭﺎﺟﺮان ﯾﮭﻮدي ﺑﮫ ﻣﺼﺮ ﻋﺪة ﻛﻤﻲ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ ،‬و ﭼﻨﺪﯾﻦ ھﺰار اﺳﺮاﺋﯿﻠﻲ ﻛﮫ‬
‫در زﻣﺎن ﺣﻀﺮت ﻣﻮﺳﻲ در ﻣﺼﺮ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺘﯿﺠﺔ‬

‫ﺗﻮاﻟﺪ و ﺗﻨﺎﺳﻞ ﻓﺮاوان اﯾﻦ ﻗﻮم ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻋﺎدت ھﻤﯿﺸﮕﻲ اﯾﻦ ﻣﻠﺖ »ھﺮ وﻗﺖ ﺷﻜﻨﺠﮫ و ﻋﺬاب‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮي ﻣﻲدﯾﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﻋﺪدﺷﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﻲﺷﺪه اﺳﺖ‪ «.‬داﺳﺘﺎن »ﺑﻨﺪﮔﻲ« ﯾﮭﻮدﯾﺎن در ﻣﺼﺮ‪ ،‬ﻣﺎﺟﺮاي ﻛﺎر‬

‫‪yah‬‬
‫ﻛﺸﯿﺪن ﺑﺮدهوار از آﻧﺎن در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﮭﺎي ﺑﺰرگ‪ ،‬و ﺳﺮﻛﺸﻲ و ﻓﺮار ﯾﺎ ﻣﮭﺎﺟﺮت اﯾﺸﺎن ﺑﮫ آﺳﯿﺎ‪ ،‬در‬
‫ﺿﻤﻦ ﺧﻮد‪ ،‬آﺛﺎر و ﻋﻼﯾﻤﻲ دارد ﻛﮫ از ﺻﺤﺖ اﺳﺎس آن ﺣﻜﺎﯾﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و اﻟﺒﺘﮫ ﻣﺎﻧﻨﺪ ھﻤﺔ داﺳﺘﺎﻧﮭﺎي‬
‫ﺗﺎرﯾﺨﻲ دورهھﺎي ﻗﺪﯾﻢ ﺧﺎورزﻣﯿﻦ ﺑﺎ ﺑﺴﯿﺎري از ﮔﻔﺘﮫھﺎي ﻋﺠﯿﺐ و ﺣﻮادث ﻓﻮقاﻟﻄﺒﯿﻌﮫ در ھﻢ‬
‫آﻣﯿﺨﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ داﺳﺘﺎن ﻣﻮﺳﻲ را ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺑﺪون ﺑﺤﺚ و ﺗﺤﻘﯿﻖ‪ ،‬و از روي ﺷﺘﺎﺑﺰدﮔﻲ‪ ،‬رد ﻛﻨﯿﻢ‪ ،‬وﻟﻮ اﯾﻨﻜﮫ‬
‫ﻋﺎﻣﻮس و اﺷﻌﯿﺎ‪ ،‬ﻛﮫ ﺧﻄﺒﮫھﺎي اﯾﺸﺎن ﻇﺎھﺮًا ﯾﻚ ﻗﺮن ﻣﻘﺪم ﺑﺮ زﻣﺎن ﺗﺄﻟﯿﻒ اﺳﻔﺎر ﭘﻨﺠﮕﺎﻧﺔ ﺗﻮرات ﺑﻮده‬
‫@‪h‬‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ھﯿﭻ ﻧﺎﻣﻲ از ﻣﻮﺳﻲ ﻧﺒﺮده ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ ﻣﻮﺳﻲ ﺑﻨﻲاﺳﺮاﺋﯿﻞ را ﺑﮫ ﻛﻮه ﺳﯿﻨﺎ ھﺪاﯾﺖ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬در راھﭙﯿﻤﺎﯾﻲ ﺧﻮد‪ ،‬از ھﻤﺎن ﻃﺮﯾﻘﻲ‬
‫ﻣﻲرﻓﺖ ﻛﮫ ھﯿﺌﺘﮭﺎي ﻣﺼﺮي اﻛﺘﺸﺎف و اﺳﺘﺨﺮاج ﻓﯿﺮوزه‪ ،‬ھﺰار ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از وي‪ ،‬از آن راھﮭﺎ آﻣﺪو ﺷﺪ‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬داﺳﺘﺎن ﭼﮭﻞ ﺳﺎل ﺳﺮﮔﺮداﻧﻲ ﺑﻨﻲاﺳﺮاﺋﯿﻞ در ﺑﯿﺎﺑﺎن‪ ،‬ﻛﮫ در ﻧﻈﺮ اول ﻏﯿﺮﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ﺑﮫ ﻧﻈﺮ‬
‫ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬اﻛﻨﻮن ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻌﻘﻮل و ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻨﻲ ﺟﻠﻮه ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭼﮫ ﺳﺮﮔﺬﺷﺖ ﻗﻮﻣﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺪوي‬
‫زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﺮده و در ﻃﻮل ﻣﺪت ﺣﯿﺎت ﺧﻮد ﺑﯿﺎﺑﺎﻧﮕﺮد ﺑﻮده اﺳﺖ؛ ﺗﺴﺨﯿﺮ ﻛﻨﻌﺎن ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﺜﺎل دﯾﮕﺮي‬
‫‪are‬‬

‫اﺳﺖ از ﻛﺎرھﺎي ﻗﺒﺎﯾﻞ ﺑﯿﺎﺑﺎﻧﮕﺮد ﮔﺮﺳﻨﮫاي ﻛﮫ ﻧﺎﮔﮭﺎن ﺑﺮ ﻗﻮم ﺳﻜﻮﻧﺖ ﮔﺰﯾﺪه در ﻣﺤﻞ اﯾﻤﻦ و ﭘﺮﻧﻌﻤﺘﻲ‬
‫دﺳﺖ ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻓﺎﺗﺤﺎن ھﺮ اﻧﺪازه ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬از ﻛﻨﻌﺎﻧﯿﺎن ﻛﺸﺘﻨﺪ و ﺑﺎ آﻧﺎن ﻛﮫ زﻧﺪه ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ زﻧﺎﺷﻮﯾﻲ‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻛﺸﺘﺎر وﺧﻮﻧﺮﯾﺰي ﺣﺪي‬

‫ﺑﺮاي رﺿﺎي او ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺪﻋﻮن‪ ،‬در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ دو ﺷﮭﺮ را ﻣﺴﺨﺮ ﻛﺮد‪000،120 ،‬‬
‫‪set‬‬

‫ﻧﻔﺮ از ﻣﺮدان آﻧﺠﺎ را ﻛﺸﺖ؛ ﺗﻨﮭﺎ در ﺳﺎﻟﻨﺎﻣﮫھﺎي آﺷﻮري اﺳﺖ ﻛﮫ ﭼﻨﯿﻦ ﻛﺸﺘﺎر ﺑﯿﺶ از اﻧﺪازه‪ ،‬و آﺳﺎﻧﻲ‬
‫ﺷﻤﺎرش ﻛﺸﺘﮕﺎن در ﺟﻨﮕﮭﺎ‪ ،‬را ﻣﻲﺗﻮان دﯾﺪ‪ .‬ﮔﺎھﻲ در اﺧﺒﺎر آن زﻣﺎن ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ‪» :‬زﻣﯿﻦ از‬
‫ﺟﻨﮓ آرام ﮔﺮﻓﺖ‪ «.‬ﻣﻮﺳﻲ ﺳﯿﺎﺳﺘﻤﺪار و ﭘﺮﺣﻮﺻﻠﮫ ﺑﻮد‪ ،‬وﻟﻲ ﯾﻮﺷﻊ ﺧﺸﻜﻲ و درﺷﺘﻲ ﺟﻨﮕﺎوران داﺷﺖ؛‬
‫ﻣﻮﺳﻲ ﺑﻲآﻧﻜﮫ ﺑﮫ ﺧﻮﻧﺮﯾﺰي ﻣﺘﻮﺳﻞ ﺷﻮد ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﻲﻛﺮد و ﺗﻨﮭﺎ ﺑﺎ ﺗﻜﺮار ﺳﺨﻨﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﻣﯿﺎن او و ﺧﺪاﯾﺶ‬
‫ﮔﺬﺷﺘﮫ ﺑﻮد ﻣﺮدم را ﻧﮕﺎه ﻣﻲداﺷﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﯾﻮﺷﻊ از دوﻣﯿﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﻃﺒﯿﻌﺖ ﭘﯿﺮوي ﻣﻲﻛﺮد‪ -‬ھﺮﻛﺲ ﺑﯿﺸﺘﺮ‬
‫‪an‬‬

‫ﺑﻜﺸﺪ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ زﻧﺪه ﺧﻮاھﺪ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﭘﯿﺮوي از اﯾﻦ روش واﻗﻌﺒﯿﻨﺎﻧﮫ و ﭼﺸﻢ ﭘﻮﺷﯿﺪن از اﺣﺴﺎﺳﺎت و‬
‫ﻋﻮاﻃﻒ ﺑﻮد ﻛﮫ ﻗﻮم ﯾﮭﻮد ارض ﻣﻮﻋﻮد را ﺑﮫ ﺗﺼﺮف ﺧﻮد درآورد‪.‬‬

‫‪ – II‬ﺳﻠﯿﻤﺎن در اوج اﻓﺘﺨﺎر ﺧﻮﯾﺶ‬

‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫اﺻﻞ ﯾﮭﻮد‪ -‬ﻇﻮاھﺮ‪ -‬زﺑﺎن‪ -‬ﺳﺎزﻣﺎن اداري‪ -‬داوران و ﺷﺎھﺎن‪ -‬ﺷﺎﺋﻮل‪ -‬داوود‪ -‬ﺳﻠﯿﻤﺎن‪ -‬ﺛﺮوت او‪-‬‬
‫ھﯿﻜﻞ‪ -‬ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﻣﺸﻜﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ در ﺑﻨﻲاﺳﺮاﺋﯿﻞ‬

‫‪.co‬‬
‫ﺗﻨﮭﺎ ﭼﯿﺰي ﻛﮫ درﺑﺎرة اﺻﻞ ﻧﮋادي ﯾﮭﻮد ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ اﯾﻦ ﮔﻔﺘﺔ ﻣﺒﮭﻢ اﺳﺖ ﻛﮫ آن ﻗﻮم از ﻧﮋاد ﺳﺎﻣﻲ‬
‫ﺑﻮده‪ ،‬و ﺑﺎ ﺳﺎﻣﯿﺎن دﯾﮕﺮ ﺳﺎﻛﻦ آﺳﯿﺎي ﺑﺎﺧﺘﺮي وﺟﮫ ﺗﻤﺎﯾﺰ و اﺧﺘﻼف دﻗﯿﻘﻲ ﻧﺪاﺷﺘﮫاﻧﺪ؛ ﺗﺎرﯾﺦ ﯾﮭﻮد اﺳﺖ‬
‫ﻛﮫ ﺳﺎزﻧﺪة اﯾﻦ ﻗﻮم ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪ ،‬ﻧﮫ اﯾﻨﻜﮫ ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﺗﺎرﯾﺦ ﺧﻮد را ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﯾﮭﻮدﯾﺎن‪ ،‬در آﻏﺎز‬
‫ﻇﮭﻮر ﺧﻮد‪ ،‬آﻣﯿﺨﺘﮫاي از ﻧﮋادھﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﺣﻖ اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ وﺟﻮد ﻧﮋادي »ﺧﺎﻟﺺ«‪ ،‬ﻛﮫ‬
‫ﺗﻮاﻧﺴﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ در ﻣﯿﺎن ﺻﺪھﺎ ﺟﺮﯾﺎن اﺧﺘﻼط ﻧﮋادي ﺧﺎور ﻧﺰدﯾﻚ‪ ،‬ﺑﮫ ھﻤﺎن ﺧﻠﻮص اوﻟﯿﺔ ﺧﻮد ﺑﺎﻗﻲ‬

‫‪oo‬‬
‫ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺮي اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻣﻌﺠﺰه ﺷﺒﺎھﺖ دارد‪ . ،‬ﺗﺼﻮر ﭼﻨﯿﻦ ﻧﮋادي ﺑﺮاي ﻋﻘﻞ ﻏﯿﺮ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‪ .‬وﻟﻲ‬
‫اﯾﻦ را ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ‪ ،‬درﻣﯿﺎن ﻧﮋادھﺎي اﯾﻦ ﻧﺎﺣﯿﮫ‪ ،‬ﻧﮋاد ﯾﮭﻮدﯾﺎن از ھﻤﮫ ﺧﺎﻟﺼﺘﺮ ﻣﺎﻧﺪه‪ ،‬ﭼﮫ‪ ،‬ﺟﺰ ھﻨﮕﺎﻣﻲ‬
‫ﻛﮫ ﻧﺎﭼﺎر ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﮋادھﺎي دﯾﮕﺮ از راه زﻧﺎﺷﻮﯾﻲ آﻣﯿﺰش ﭘﯿﺪا ﻧﻜﺮدهاﻧﺪ؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ ھﺮ ﭼﮫ‬
‫ﺑﮭﺘﺮ ﻧﮋاد ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ ﻛﺮده و ﺳﺨﺖ ﺑﮫ آن ﻣﺘﻤﺴﻚ ﻣﺎﻧﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺻﻮرت اﺳﯿﺮان ﻋﺒﺮاﻧﻲ‪ ،‬ﻛﮫ در ﻧﻘﺸﮭﺎي‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﺼﺮي و آﺷﻮري دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎ وﺟﻮد آﻧﻜﮫ ھﻨﺮﻣﻨﺪان آن زﻣﺎن در ﻛﺎر ﺧﻮد دﻗﺘﻲ ﻧﺪاﺷﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫ﺻﻮرت ﯾﮭﻮدﯾﺎن اﻣﺮوز ﺷﺒﺎھﺖ ﻓﺮاوان دارد‪ .‬در آن ﻧﻘﺸﮭﺎ‪ ،‬ﺑﯿﻨﻲ دراز و ﺑﺮﮔﺸﺘﺔ ﺣﺘﻲ و ﮔﻮﻧﮫھﺎي‬
‫ﺑﺮﺟﺴﺘﮫ و ﻣﻮي ﺷﻜﻨﺠﺪار ﺳﺮ و رﯾﺶ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﮫ اﺳﺖ‪ ،‬ﮔﺮﭼﮫ از اﺛﺮ ﻧﯿﺶ ﻗﻠﻢ ﺣﺠﺎران در ﻧﻘﺸﮭﺎي‬
‫ﻛﺎرﯾﻜﺎﺗﻮري ﻣﺼﺮي‪ ،‬ﻻﻏﺮي اﻧﺪام آﻣﯿﺨﺘﮫ ﺑﮫ اﺳﺘﺤﻜﺎم‪ ،‬و روﺣﯿﺔ ﻋﻨﺎد و ﻟﺠﺎج و ﺣﯿﻠﮫﮔﺮﯾﻲ ﻛﮫ از زﻣﺎن‬
‫ﭘﯿﺮوان »ﺳﺘﺒﺮ ﮔﺮدن« ﻣﻮﺳﻲ ﺗﺎ ﺑﺪوﯾﺎن و ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن اﺳﺮارآﻣﯿﺰ‬

‫زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ وﺟﻮد دارد‪ ،‬ھﺮﮔﺰ ﺧﻮاﻧﺪه ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬ﯾﮭﻮدﯾﺎن‪ ،‬در اﯾﺎم ﻓﺘﻮﺣﺎت ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺧﻮد‪ ،‬ﭘﯿﺮاھﻨﮭﺎي‬
‫@‪h‬‬
‫ﺑﻠﻨﺪ ﺳﺎده ﻣﻲﭘﻮﺷﯿﺪﻧﺪ و ﻛﻼھﮭﺎي ﻛﻮﺗﺎه و ﺳﺮﭘﻮﺷﮭﺎﯾﻲ ﺷﺒﯿﮫ ﻋﻤﺎﻣﮫ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ و ﻛﻔﺸﮭﺎي راﺣﺘﻲ‬
‫ﺑﮫ ﭘﺎ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ﺑﺘﺪرﯾﺞ ﻛﮫ ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﺟﺎي ﻛﻔﺶ راﺣﺘﻲ‪ ،‬ﻛﻔﺶ ﭼﺮﻣﻲ ﭘﻮﺷﯿﺪﻧﺪ و ﺑﺮ روي‬
‫ﭘﯿﺮاھﻨﮭﺎي ﺧﻮد ﻗﺒﺎھﺎي ﺣﺎﺷﯿﮫدار ﺑﮫ ﺗﻦ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬زﻧﺎن اﯾﺸﺎن – ﻛﮫ از زﯾﺒﺎﺗﺮﯾﻦ زﻧﺎن ﻗﺪﯾﻢ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر‬
‫ﻣﻲروﻧﺪ‪ -‬ﺑﮫ ﮔﻮﻧﮫھﺎي ﺧﻮد ﻏﺎزه ﻣﻲﻣﺎﻟﯿﺪﻧﺪ و در ﭼﺸﻢ ﺳﺮﻣﮫ ﻣﻲﻛﺸﯿﺪﻧﺪ و ﺧﻮد را ﺑﺎ ھﻤﮫ ﮔﻮﻧﮫ ﺟﻮاھﺮ‬
‫و زﯾﻨﺖ ﻣﻲآراﺳﺘﻨﺪ‪ ،‬و از روﺷﮭﺎي ﺗﺎزة آراﯾﺶ ﺑﺎﺑﻞ و ﻧﯿﻨﻮا و دﻣﺸﻖ و ﺻﻮر ﭘﯿﺮوي ﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪are‬‬

‫زﺑﺎن ﻋﺒﺮي در ﻣﯿﺎن زﺑﺎﻧﮭﺎي ﻋﺎﻟﻢ ﺑﮫ ﭘﺮﺑﺎﻧﮕﻲ ﻣﺠﻠﻞ ﺷﮭﺮت داﺷﺖ‪ ،‬و ﺑﺎ آﻧﻜﮫ ﺣﺮوف ﺣﻠﻘﻲ در آن‬
‫وﺟﻮد داﺷﺘﮫ‪ ،‬ﺳﺮﺷﺎر از ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ ﻣﺮداﻧﮫ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬رﻧﺎن درﺑﺎرة اﯾﻦ زﺑﺎن ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ﻛﮫ‪» :‬ھﻤﭽﻮن‬
‫ﺗﯿﺮدان ﭘﺮ از ﺗﯿﺮھﺎي ﻓﻮﻻدي‪ ،‬و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﯿﭙﻮري ﺑﺮﻧﺠﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ در ھﻮا ﻃﻨﯿﻦ اﻧﺪاﺧﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ «.‬اﯾﻦ زﺑﺎن‬
‫ﺑﺎ زﺑﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﻓﻨﯿﻘﯿﺎن ﯾﺎ ﻣﻮآﺑﯿﺎن ﺑﺎ آن ﺗﻜﻠﻢ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪﺗﻔﺎوت ﭼﻨﺪان ﻧﺪاﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬اﻟﻔﺒﺎي ﺧﻄﻨﻮﯾﺴﻲ ﯾﮭﻮدﯾﺎن‬
‫ارﺗﺒﺎط ﻧﺰدﯾﻜﻲ ﺑﺎ ﺣﺮوف اﻟﻔﺒﺎي ﻓﻨﯿﻘﻲ داﺷﺖ؛ ﺑﻌﻀﻲ از داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻛﮭﻨﮫﺗﺮﯾﻦ اﻟﻔﺒﺎي‬
‫‪set‬‬

‫ﺷﻨﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﺑﻨﺪ آن ﻧﺒﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ﺣﺮﻛﺎت را ﺑﮫ ﺣﺮوف ﺿﻤﯿﻤﮫ ﻛﻨﻨﺪ و آﻧﮭﺎ را ﺑﻨﻮﯾﺴﻨﺪ؛ اﯾﻦ ﻛﺎر را‬
‫ﺑﮫ ﻋﮭﺪة ﺧﻮاﻧﻨﺪه ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﺧﻮد ﺣﺮﻛﺎت را از ﻣﻔﮭﻮم ﻋﺒﺎرت اﺳﺘﺨﺮاج ﻛﻨﺪ – ﺣﺘﻲ ﺗﺎ اﻣﺮوز ھﻢ‬
‫ﺣﺮﻛﺖ و اﻋﺮاب در ﺧﻂ ﻋﺒﺮي ھﻤﭽﻮن ﻋﻼﻣﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺮاي آراﺳﺘﻦ ﺣﺮوف ﺑﯿﺼﺪا ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲرود‪.‬‬

‫ﻣﮭﺎﺟﻤﺎن و ﺟﻨﮕﺎوران ﯾﮭﻮدي ھﺮﮔﺰ ﻣﻠﺖ ﻣﺘﺤﺪ ﺷﺪهاي را ﺗﺸﻜﯿﻞ ﻧﺪادﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺗﺎ ﻣﺪت درازي ﺑﮫ‬
‫‪an‬‬

‫ﺻﻮرت دوازده ﻗﺒﯿﻠﮫ )اﺳﺒﺎط دوازدهﮔﺎﻧﮫ( ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ ﻛﮫ ھﺮ ﺳﺒﻂ ﻗﺒﯿﻠﮫ‪ ،‬ﮔﺎھﻲ ﻛﻤﺘﺮ و زﻣﺎﻧﻲ‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ‪ ،‬داراي اﺳﺘﻘﻼل ﺑﻮد و ﺣﻜﻮﻣﺖ آﻧﮭﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس دوﻟﺖ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺑﺮ ﭘﺎﯾﺔ رﯾﺎﺳﺖ و ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯾﻲ ﭘﺪر‬
‫در ﺧﺎﻧﻮاده ﺗﻜﯿﮫ داﺷﺖ‪ .‬ﻣﺴﻨﺘﺮﯾﻦ ﻓﺮد ھﺮ ﺧﺎﻧﻮاده در ﻣﺠﻠﺲ ﻣﺸﺎورهاي از ﺷﯿﻮخ ﻧﻈﯿﺮ ﺧﻮد ﺷﺮﻛﺖ‬
‫ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﻛﮫ آﺧﺮﯾﻦ ﻣﺮﺟﻊ ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬاري ﯾﺎ دادﮔﺴﺘﺮي ﻗﺒﯿﻠﮫ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ؛ ھﺮ وﻗﺖ اوﺿﺎع و اﺣﻮال‬
‫‪pym‬‬

‫اﯾﺠﺎب ﻣﻲﻛﺮد ﺳﺮان ھﻤﺔ ﻗﺒﺎﯾﻞ‪ ،‬ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ اﻧﺠﻤﻦ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﮫ ھﻤﻜﺎري دﺳﺘﮫ ﺟﻤﻌﻲ ﻣﻲﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﺮاي ﻛﺎﺷﺘﻦ زﻣﯿﻦ و ﭼﺮاﻧﺪن ﮔﻠﮫ ﺷﺎﯾﺴﺘﮫﺗﺮﯾﻦ واﺣﺪ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﻮد‪ ،‬و اﯾﻦ ﺧﻮد ﻣﻨﺒﻊ ﻗﻮت و ﻧﻔﻮذ‬
‫ﻛﻠﻤﮫ و ﻗﺪرت ﺳﯿﺎﺳﻲ آن را ﺗﺸﻜﯿﻞ ﻣﻲداد‪ .‬در ﺧﺎﻧﻮاده ﺗﺎ اﻧﺪازهاي ﺟﻨﺒﺔ اﺷﺘﺮاﻛﻲ وﺟﻮد داﺷﺖ‪ .‬اﯾﻦ‪،‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺧﻮد‪ ،‬از ﺷﺪت وﺣﺪت ﺳﺎزﻣﺎن ﭘﺪرﺷﺎھﻲ و ﺗﺴﻠﻂ ﻣﻄﻠﻖ ﭘﺪر ﺑﺮ آن ﻣﻲﻛﺎﺳﺖ؛ در آن زﻣﺎن ﻛﮫ ﺟﻨﺒﺔ‬
‫ﻓﺮدﯾﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻏﻠﺒﮫ ﭘﯿﺪا ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان ﺑﻨﻲاﺳﺮاﺋﯿﻞ ﺑﮫ ﯾﺎد ھﻤﺎن روزھﺎي ﮔﺬﺷﺘﮫ ﻣﻲاﻓﺘﺎدﻧﺪ و ﺑﺮ آن‬
‫ﺣﺴﺮت ﻣﻲﺧﻮردﻧﺪ‪ .‬در زﻣﺎن ﺳﻠﯿﻤﺎن ﻛﮫ ﺻﻨﻌﺖ ﺑﮫ ﺷﮭﺮھﺎ راه ﯾﺎﻓﺖ و‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬ﻋﻨﻮان واﺣﺪ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫‪.co‬‬
‫ﺗﻮﻟﯿﺪ را ﭘﯿﺪا ﻛﺮد‪ ،‬اﻗﺘﺪار‬

‫و اﺑﺘﺪاﯾﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﻗﻮم ﯾﮭﻮد ﻣﺘﺰﻟﺰل ﺷﺪ‪.‬‬

‫»داوران« ﻛﮫ ھﻤﺔ ﻗﺒﺎﯾﻞ ﯾﮭﻮد ﮔﺎھﮕﺎھﻲ از آﻧﮭﺎ اﻃﺎﻋﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻗﻀﺎت رﺳﻤﻲ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ از ﻣﯿﺎن‬

‫‪oo‬‬
‫رؤﺳﺎي ﻋﺸﺎﯾﺮ ﯾﺎ ﺳﺮداران ﺟﻨﮕﻲ ﺑﺮﻣﻲﺧﺎﺳﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺘﻲ اﮔﺮ ﻛﺎھﻦ ھﻢ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺎز ﭼﻨﯿﻦ ﺑﻮد‪» .‬در ﻣﯿﺎن‬
‫ﺑﻨﻲاﺳﺮاﺋﯿﻞ‪ ،‬در آن زﻣﺎن ﭘﺎدﺷﺎھﻲ ﻧﺒﻮد؛ ﺑﻠﻜﮫ ھﺮﻛﺲ آﻧﭽﮫ را ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﺧﻮد ﺣﻖ و درﺳﺖ ﻣﻲداﻧﺴﺖ‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﻲداد‪ «.‬ﺑﻌﺪھﺎ ﺿﺮورﺗﮭﺎي ﺷﺪﯾﺪ ﺟﻨﮓ اوﺿﺎع و اﺣﻮال را دﮔﺮﮔﻮن ﺳﺎﺧﺖ؛ ﺧﻄﺮ ﺗﺴﻠﻂ‬
‫ﻓﻠﺴﻄﯿﺎن ﺑﺮ ﯾﮭﻮد ﻋﺎﻣﻞ ﻣﮭﻤﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ اﺳﺒﺎط را ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻣﻮﻗﺖ در زﯾﺮ ﭘﺮﭼﻢ واﺣﺪي درآورد و آﻧﺎن‬
‫را ﺑﺮ آن داﺷﺖ ﻛﮫ ﺑﺮاي ﺧﻮد ﭘﺎدﺷﺎھﻲ ﺑﺮﮔﺰﯾﻨﻨﺪ‪ .‬ﺳﻤﻮﺋﯿﻞ ﻧﺒﻲ‪ ،‬ﺑﻨﻲ اﺳﺮاﺋﯿﻞ را از ﭘﺎرهاي ﻧﺎراﺣﺘﯿﮭﺎ و‬

‫‪yah‬‬
‫ﺧﻄﺮاﺗﻲ ﻛﮫ از ﺗﺴﻠﻂ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯾﻲ ﯾﻚ ﻓﺮد ﭘﯿﺶ ﺧﻮاھﺪ آﻣﺪ آﮔﺎه ﺳﺎﺧﺘﮫ اﺳﺖ‪.‬‬

‫و ﺳﻤﻮﺋﯿﻞ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺳﺨﻨﺎن ﺧﺪاوﻧﺪ را ﺑﮫ ﻗﻮﻣﻲ ﻛﮫ از او ﭘﺎدﺷﺎه ﺧﻮاﺳﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﯿﺎن ﻛﺮد؛ و ﮔﻔﺖ‪ :‬رﺳﻢ‬
‫ﭘﺎدﺷﺎھﻲ ﻛﮫ ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﺣﻜﻢ ﺧﻮاھﺪ ﻧﻤﻮد اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ ﭘﺴﺮان ﺷﻤﺎ را ﮔﺮﻓﺘﮫ‪ ،‬اﯾﺸﺎن را ﺑﺮاراﺑﮫھﺎ و ﺳﻮاران‬
‫ﺧﻮد ﺧﻮاھﺪ ﮔﻤﺎﺷﺖ‪ ،‬و ﭘﯿﺶ اراﺑﮫھﺎﯾﺶ ﺧﻮاھﻨﺪ دوﯾﺪ؛ اﯾﺸﺎن را ﺳﺮداران ھﺰاره و ﺳﺮداران ﭘﻨﺠﺎھﮫ‬
‫ﺑﺮاي ﺧﻮد ﺧﻮاھﺪ ﺳﺎﺧﺖ؛ و ﺑﻌﻀﻲ را ﺑﺮاي ﺷﯿﺎر ﻛﺮدن زﻣﯿﻨﺶ و دروﯾﺪن ﻣﺤﺼﻮﻟﺶ و ﺳﺎﺧﺘﻦ آﻻت‬
‫@‪h‬‬
‫ﺟﻨﮕﺶ و اﺳﺒﺎب اراﺑﮫھﺎﯾﺶ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺧﻮاھﺪ ﻧﻤﻮد؛ و دﺧﺘﺮان ﺷﻤﺎ را ﺑﺮاي ﻋﻄﺮﻛﺸﻲ و ﻃﺒﺎﺧﻲ وﺧﺒﺎزي‬
‫ﺧﻮاھﺪ ﮔﺮﻓﺖ؛ و ﺑﮭﺘﺮﯾﻦ ﻣﺰرﻋﮫھﺎ و ﺗﺎﻛﺴﺘﺎﻧﮭﺎ و ﺑﺎﻏﺎت زﯾﺘﻮن ﺷﻤﺎرا ﮔﺮﻓﺘﮫ‪ ،‬ﺑﮫ ﺧﺎدﻣﺎن ﺧﻮد ﺧﻮاھﺪ‬
‫ﺳﭙﺮد‪ .‬و ده ﯾﻚ زراﻋﺎت و ﺗﺎﻛﺴﺘﺎﻧﮭﺎي ﺷﻤﺎ را ﮔﺮﻓﺘﮫ‪ ،‬ﺑﮫ ﺧﻮاﺟﮫﺳﺮاﯾﺎن و ﺧﺎدﻣﺎن ﺧﻮد ﺧﻮاھﺪ داد؛ و‬
‫ﻏﻼﻣﺎن و ﻛﻨﯿﺰان و ﻧﯿﻜﻮﺗﺮﯾﻦ ﺟﻮاﻧﺎن ﺷﻤﺎ را و اﻻﻏﮭﺎي ﺷﻤﺎ را ﮔﺮﻓﺘﮫ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻛﺎر ﺧﻮد ﺧﻮاھﺪ ﮔﻤﺎﺷﺖ؛‬
‫و ده ﯾﻚ ﮔﻠﮫھﺎي ﺷﻤﺎ را ﺧﻮاھﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬و ﺷﻤﺎ ﻏﻼم او ﺧﻮاھﯿﺪ ﺑﻮد؛ در آن روز از دﺳﺖ ﭘﺎدﺷﺎه ﺧﻮد‪،‬‬
‫ﻛﮫ ﺑﺮاي ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ ﺑﺮﮔﺰﯾﺪهاﯾﺪ‪ ،‬ﻓﺮﯾﺎد ﺧﻮاھﯿﺪ ﻛﺮد‪ ،‬و ﺧﺪاوﻧﺪ در آن روز ﺷﻤﺎ را اﺟﺎﺑﺖ ﻧﺨﻮاھﺪ ﻧﻤﻮد؛‬
‫‪are‬‬

‫اﻣﺎ ﻗﻮم از ﺷﻨﯿﺪن ﻗﻮل ﺳﻤﻮﺋﯿﻞ اﺑﺎ ﻧﻤﻮدﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﻧﻲ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﻣﻲﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮ ﻣﺎ ﭘﺎدﺷﺎھﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﻣﺎ ﻧﯿﺰ ﻣﺜﻞ‬
‫ﺳﺎﯾﺮ اﻣﺘﮭﺎ ﺑﺎﺷﯿﻢ و ﭘﺎدﺷﺎه ﺑﺮﻣﺎ داوري ﻛﻨﺪ و ﭘﯿﺶ روي ﻣﺎ ﺑﯿﺮون رﻓﺘﮫ‪ ،‬در ﺟﻨﮕﮭﺎي ﻣﺎ ﺑﺮاي ﻣﺎ ﺑﺠﻨﮕﺪ‪.‬‬

‫ﺷﺎه اول اﯾﺸﺎن ﺷﺎﺋﻮل‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﯿﺮ و ﺷﺮﻛﺎرھﺎي ﺧﻮﯾﺶ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﭼﯿﺰھﺎ ﺑﮫ ﻗﻮم ﺑﻨﻲاﺳﺮاﺋﯿﻞ آﻣﻮﺧﺖ‪ :‬ﺷﺠﺎﻋﺎﻧﮫ‬
‫ﻣﻲﺟﻨﮕﯿﺪ و از درآﻣﺪ ﻣﺰرﻋﺔ ﺧﻮد در ﺟﻠﻌﺎد ﺑﺴﺎدﮔﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﺮد و در ﭘﻲﯾﺎﻓﺘﻦ داوود ﺟﻮان ﺑﻮد ﺗﺎ‬
‫‪set‬‬

‫او را ﺑﮫ ﻗﺘﻞ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ؛ ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ از ﺑﺮاﺑﺮ ﻓﻠﺴﻄﯿﺎن ﻓﺮار ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﺳﺮ او را ﺑﺮﯾﺪﻧﺪ‪ .‬ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﭘﺲ از وي‬
‫ﺑﺰودي درﯾﺎﻓﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﺟﻨﮕﮭﺎي ﺟﺎﻧﺸﯿﻨﻲ ﺑﺮﺗﺨﺖ ﺳﻠﻄﻨﺖ از ﻟﻮازم ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺣﻤﺎﺳﺔ‬
‫ﻛﻮﭼﻚ ﺷﺎﺋﻮل و ﯾﻮﻧﺎﺗﺎن و داوود ﺗﻨﮭﺎ ﺷﺎھﻜﺎر ادﺑﻲ ﻣﺠﻌﻮل ﻧﺒﺎﺷﺪ )از آن ﺟﮭﺖ ﻛﮫ از اﯾﻦ ﺷﺨﺼﯿﺘﮭﺎ ﺟﺰ‬
‫در ﺗﻮرات در ﺟﺎي دﯾﮕﺮ اﺳﻤﻲ ﺑﺮده‬
‫‪an‬‬

‫ﻧﺸﺪه(‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ‪ ،‬ﭘﺲ از اﻧﻘﻼﺑﮭﺎي ﺧﻮﻧﯿﻨﻲ‪ ،‬ﺑﻌﺪ از ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺷﺎه‪ ،‬داوود دﻟﯿﺮ‪ ،‬ﻛﺸﻨﺪة ﺟﺎﻟﻮت‪ ،‬ﻣﺤﺒﻮب‬
‫ﯾﻮﻧﺎﺗﺎن‪ ،‬و ﻣﻌﺸﻮق ﺑﺴﯿﺎري ازدﺧﺘﺮان‪ ،‬ﻛﮫ ﻧﯿﻤﮫ ﺑﺮھﻨﮫ ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﻗﻮت ﺧﻮد ﺑﮫ ﺣﻀﻮر ﺧﺪاوﻧﺪ رﻗﺺ‬
‫ﻣﻲﻛﺮد و ﻧﯿﻜﻮﺳﺎز ﻣﻲﻧﻮاﺧﺖ و آوازھﺎي ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰ ﺧﻮد را ﺑﮫ ﺑﺎﻧﮓ ﺧﻮش ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺎدﺷﺎه ﺗﻮاﻧﺎي‬
‫ﯾﮭﻮدﺷﺪ‪ ،‬و ﻣﺪت ﭼﮭﻞ ﺳﺎل ﺑﺎ ﺗﺪﺑﯿﺮ ﺧﻮد ﺑﺮ آن ﻗﻮم ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯾﻲ ﻛﺮد‪ .‬ادﺑﯿﺎت آن زﻣﺎن دور ﺻﻮرت‬
‫‪pym‬‬

‫واﻗﻌﻲ وي را‪ ،‬ﺑﺎ ھﻤﺔ ﺗﻨﺎﻗﻀﺎﺗﻲ ﻛﮫ در اﺣﺴﺎﺳﺎت و ﻋﻮاﻃﻒ روﺣﻲ او وﺟﻮد داﺷﺘﮫ‪ ،‬ﺑﺨﻮﺑﻲ ﺑﺮاي ﻣﺎ‬
‫ﺗﺮﺳﯿﻢ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ :‬داوود از ﯾﻚ ﻃﺮف ﻣﺎﻧﻨﺪ زﻣﺎن و ﻗﺒﯿﻠﮫ و ﺧﺪاي ﺧﻮد ﺳﺨﺖ و درﺷﺖ ﺑﻮد‪ ،‬و از‬
‫ﻃﺮف دﯾﮕﺮ آﻣﺎدة آن ﺑﻮد ﻛﮫ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﯿﺼﺮ ﯾﺎ ﻣﺴﯿﺢ‪ ،‬دﺷﻤﻨﺎن ﺧﻮﯾﺶ را ﺑﺒﺨﺸﺪ و از ﺧﻮن آﻧﺎن در ﮔﺬرد‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﺎھﺎن آﺷﻮر‪ ،‬ھﻤﺔ اﺳﯿﺮاﻧﻲ را ﻛﮫ ﺑﮫ دﺳﺖ وي ﻣﻲاﻓﺘﺎدﻧﺪ ﻣﻲﻛﺸﺖ و ﺑﮫ ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﻮد ﺳﻠﯿﻤﺎن دﺳﺘﻮر‬
‫ﻣﻲداد ﻛﮫ »ﻣﻮھﺎي ﺳﻔﯿﺪ ﺷﻤﻌﻲ را ﺑﺎ ﺧﻮن ﺑﮫ ﻗﺒﺮ ﻓﺮود آورد«‪ .‬ﺑﻲآرزم‪ ،‬زن اورﯾﺎي ﺣﺘﻲ را ﺑﮫ‬
‫ﺣﺮﻣﺴﺮاي ﺧﻮد درآورد و ﺷﻮي او‪ ،‬اورﯾﺎ‪ ،‬را ﺑﮫ ﺻﻒ اول ﺟﻨﮓ ﻓﺮﺳﺘﺎد ﺗﺎ از ﺷﺮ او ﺧﻼص ﺷﻮد؛‬

‫‪.co‬‬
‫ﻣﻼﻣﺖ ﻧﺎﺗﺎن را ﺑﮫ ﺧﻮاري ﺗﺤﻤﻞ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﺘﺸﺒﻊ زﯾﺒﺎ را در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل ﻧﺰد ﺧﻮد ﻧﮕﺎه ﻣﻲداﺷﺖ؛‬
‫ھﻔﺖ ﺑﺎر ھﻔﺘﺎد ﺑﺎر از ﺷﺎﺋﻮل درﮔﺬﺷﺖ و ﺗﻨﮭﺎ ﺑﮫ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺳﭙﺮ او ﻗﻨﺎﻋﺖ ﻛﺮد‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﮫ ھﺮ دﻓﻌﮫ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺟﺎن او را ﺑﮕﯿﺮد؛ ﻣﻔﯿﺒﻮﺷﺚ را ﻧﺠﺎت داد و ﺑﮫ ﻛﻤﻚ او ﺷﺘﺎﻓﺖ‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﮫ وي از‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ ادﻋﺎي ﺗﺎج و ﺗﺨﺖ داﺷﺘﻨﺪ؛ از ﭘﺴﺮ ﻧﺎﻓﺮﻣﺎن ﺧﻮد اﺑﺸﺎﻟﻮم‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺮ روي وي ﺷﻤﺸﯿﺮ ﻛﺸﯿﺪه‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬درﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬و ﭼﻮن ﺷﻨﯿﺪ ﻛﮫ در ﺟﻨﮕﻲ ﻛﮫ ﺑﺎ ﻗﺸﻮن ﭘﺪرش ﻛﺮده ﻛﺸﺘﮫ ﺷﺪه‪ ،‬ﺳﺨﺖ اﻧﺪوھﻨﺎك ﺷﺪ و‬

‫‪oo‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬اي ﭘﺴﺮم اﺑﺸﺎﻟﻮم‪ ،‬اي ﭘﺴﺮم اﺑﺸﺎﻟﻮم‪ ،‬ﻛﺎش ﻣﻦ ﺑﮫ ﺟﺎي ﺗﻮ ﻣﺮده ﺑﻮدم‪ ،‬اي ﺑﺸﺎﻟﻮم‪ ،‬اي ﭘﺴﺮم‪«.‬‬
‫اﯾﻨﮭﺎ اوﺻﺎف واﻗﻌﻲ ﻣﺮدي اﺳﺖ ﻛﮫ ﻋﻮاﻣﻞ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن در وﺟﻮد وي ﺟﻤﻊ ﺑﻮد و ھﻤﺔ آﺛﺎر ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪة‬
‫ﺑﺮﺑﺮﯾﺖ و ﻧﻮﯾﺪھﺎي ﺗﻤﺪن را ﺑﺎ ﺧﻮد داﺷﺖ‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﭼﻮن ﺗﺎج و ﺗﺨﺖ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺑﮫ ﺳﻠﯿﻤﺎن رﺳﯿﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي آﺳﺎﯾﺶ ﺧﯿﺎل ﺧﻮﯾﺶ‪ ،‬ھﻤﺔ رﻗﯿﺒﺎن و ﺧﻮاﺳﺘﺎران ﻗﺪرت‬
‫و ﺳﻠﻄﻨﺖ را ﻛﺸﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻛﺎر وي ﺑﺮ ﯾﮭﻮه ھﺮﮔﺰ ﮔﺮان ﻧﯿﻔﺘﺎد‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ او را دوﺳﺖ داﺷﺖ و ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ‬
‫ﺣﻜﻤﺘﻲ ﺑﮫ او ارزاﻧﻲ داﺷﺖ ﻛﮫ ﭘﯿﺶ از وي ﭼﻨﺎن ﺣﻜﻤﺘﻲ را ﺑﮫ ﻛﺴﻲ ﻧﺒﺨﺸﯿﺪه ﺑﻮد‪ ،‬و ﭘﺲ از آن ﻧﯿﺰ‬
‫ﻧﺨﻮاھﺪ ﺑﺨﺸﯿﺪ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ﺳﻠﯿﻤﺎن ﺳﺰاوار ﺷﮭﺮﺗﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ ﺑﮫ آن رﺳﯿﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﮫ ﺗﻨﮭﺎ ﺑﮫ آن ﺑﺲ ﻧﻜﺮد ﻛﮫ از‬
‫زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮد ﺑﮭﺮهﻣﻨﺪي ﺗﻤﺎم ﺣﺎﺻﻞ ﻛﻨﺪ و ﺑﺎ ﺗﺠﻤﻞ ﺑﮫ ﺳﺮ ﺑﺮد و ﺑﮫ ھﻤﺔ ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺘﮭﺎي ﺷﺎھﻲ ﺧﻮﯾﺶ‬
‫ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ ﺑﺎﯾﺪ ﻗﯿﺎم ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ارزش و ﻓﻀﯿﻠﺖ ﻗﺎﻧﻮن و ﻧﻈﻢ را ﺑﮫ ﻣﻠﺖ ﺧﻮﯾﺶ آﻣﻮﺧﺖ و آﻧﺎن را از ﺟﻨﮓ‬
‫واﺧﺘﻼف ﺑﺎزداﺷﺖ و ﺑﮫ ﺻﻨﻌﺖ و ﺻﻠﺢ و آراﻣﺶ رﺳﺎﻧﯿﺪ‪ .‬وي ﺑﮫ ﻧﺎم ﺧﻮد وﻓﺎدار ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﮫ در دوران‬
‫@‪h‬‬ ‫ﭘﺎدﺷﺎھﻲ دراز وي‪،‬‬

‫ﺷﮭﺮ اورﺷﻠﯿﻢ‪ ،‬ﻛﮫ داوود آن را ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﻗﺮار داده ﺑﻮد‪ ،‬از ﺻﻠﺢ و آراﻣﺸﻲ ﻛﮫ ﭘﯿﺶ از آن ﻣﺎﻧﻨﺪش را‬
‫ﻧﺪﯾﺪه ﺑﻮد ﺑﺮﺧﻮردار ﺷﺪ و ﺛﺮوت و ﺷﻜﻮه آن اﻓﺰاﯾﺶ ﭘﯿﺪا ﻛﺮد‪ .‬در آﻏﺎز ﻛﺎر‪ ،‬اﯾﻦ ﺷﮭﺮ ﺑﺮ ﻛﻨﺎر ﭼﺎھﻲ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه ﺑﻮد و‪ ،‬ﭼﻮن ﺑﺮ ﺑﺎﻻي ﺑﻠﻨﺪي ﻣﺴﻠﻂ ﺑﺮ ﺟﻠﮕﺔ اﻃﺮاف ﺧﻮد ﻗﺮار داﺷﺖ‪ ،‬رﻓﺘﮫ رﻓﺘﮫ ﺑﮫ ﺻﻮرت‬
‫‪are‬‬

‫دژي درآﻣﺪ؛ اﮔﺮ ﭼﮫ در ﻛﻨﺎر راھﮭﺎي ﺑﺰرگ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ واﻗﻊ ﻧﺒﻮد‪ ،‬در زﻣﺎن ﺳﻠﯿﻤﺎن‪ ،‬ﺑﮫ ﺻﻮرت ﯾﻜﻲ‬
‫از ﭘﺮﻛﺎرﺗﺮﯾﻦ ﺑﺎزارھﺎي ﺧﺎور ﻧﺰدﯾﻚ درآﻣﺪ‪ .‬رواﺑﻂ ﻧﺰدﯾﻜﻲ را ﻛﮫ داوود ﺑﺎ ﺣﯿﺮام‪ ،‬ﺷﺎه ﺻﻮر‪ ،‬ﺑﺮﻗﺮار‬
‫ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﺴﺮش ﺳﻠﯿﻤﺎن ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻛﺮد و ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن ﻓﻨﯿﻘﻲ را ﺗﺸﻮﯾﻖ ﻛﺮد ﻛﮫ ﻛﺎرواﻧﮭﺎي ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﺧﻮد‬
‫را از اراﺿﻲ ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ ﻋﺒﻮر دھﻨﺪ؛ در زﻣﺎن وي‪ ،‬ﺗﺠﺎرت ﭘﺮﺳﻮدي از ﻣﺒﺎدﻟﺔ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻛﺸﺎورزي‬
‫ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ ﺑﺎ ﻣﺼﻨﻮﻋﺎت ﺻﻮر و ﺻﯿﺪا ﺑﺮاي ﻣﺮدم آن ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﻓﺮاھﻢ آﻣﺪ‪ .‬ﻧﺎوﮔﺎن ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ در درﯾﺎي‬
‫ﺳﺮخ ﺑﮫ راه اﻧﺪاﺧﺖ و ﺣﯿﺮام را ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﺳﺎﺧﺖ ﻛﮫ در ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﺑﻼد ﻋﺮب و اﻓﺮﯾﻘﺎ‪ ،‬ﺑﮫ ﺟﺎي ﻣﺼﺮ‪،‬‬
‫‪set‬‬

‫از اﯾﻦ راه درﯾﺎﯾﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺤﺘﻤﻞ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺳﻠﯿﻤﺎن از ﺟﺰﯾﺮةاﻟﻌﺮب اﺳﺘﺨﺮاج ﻃﻼ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ؛‬
‫ﺳﺮزﻣﯿﻦ اوﻓﯿﺮ‪ ،‬ﻛﮫ از آن ﺳﻨﮕﮭﺎي ﮔﺮاﻧﺒﮭﺎ ﺑﯿﺮون ﻣﻲآورده‪ ،‬در ھﻤﯿﻦ ﻧﺎﺣﯿﮫ ﺑﻮده اﺳﺖ؛ از ھﻤﯿﻦ‬
‫ﺳﺮزﻣﯿﻦ اﻋﺮاب اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﻠﻜﺔ ﺳﺒﺎ ﻧﺰد او آﻣﺪه و ﺧﻮاﺳﺘﺎر دوﺳﺘﻲ او ﺷﺪه‪ -‬و ﺷﺎﯾﺪ ﺑﺮاي ﻛﻤﻚ ﺧﻮاﺳﺘﻦ‬
‫ﻧﺰد وي آﻣﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﮫ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ‪» :‬وزن ﻃﻼﯾﻲ ﻛﮫ در ﯾﻚ ﺳﺎل ﻧﺰد ﺳﻠﯿﻤﺎن رﺳﯿﺪ ﺷﺸﺼﺪ و ﺷﺼﺖ‬
‫و ﺷﺶ وزﻧﺔ [ﺗﺎﻟﻨﺖ] ﻃﻼ ﺑﻮد «؛ اﮔﺮ ﭼﮫ اﯾﻦ درآﻣﺪ را ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺑﺎ درآﻣﺪھﺎي ﺑﺎﺑﻞ و ﻧﯿﻨﻮا و ﺻﻮر‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﻘﺎﯾﺴﮫ ﻛﺮد‪ ،‬ھﻤﯿﻦ اﻧﺪازه ﺳﻠﯿﻤﺎن را از ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪﺗﺮﯾﻦ ﺷﺎھﺎن زﻣﺎن ﺧﻮد ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﭘﺎرهاي از اﯾﻦ ﺛﺮوت را ﺑﮫ ﻣﺼﺮف ﺧﻮﺷﮕﺬراﻧﯿﮭﺎي ﺷﺨﺼﻲ ﺧﻮﯾﺶ ﻣﻲرﺳﺎﻧﯿﺪ؛ ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً وﻟﻊ‬
‫ﻓﺮاواﻧﻲ در ﺟﻤﻊآوري ﻛﻨﯿﺰﻛﺎن و ھﻤﺨﻮاﺑﮕﺎن داﺷﺖ‪ -‬ﮔﺮﭼﮫ ﻣﻮرﺧﺎن‪ ،‬ﺑﺮاي آﻧﻜﮫ از درﺟﺔ‬
‫‪pym‬‬

‫ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰي ﻣﻄﻠﺐ ﺑﻜﺎھﻨﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎرة ھﻔﺘﺼﺪ زن و ﺳﯿﺼﺪ ﻛﻨﯿﺰك وي را ﺑﺘﺮﺗﯿﺐ ﺑﮫ ﺷﺼﺖ و ھﺸﺘﺎد‬
‫ﺗﻘﻠﯿﻞ دادهاﻧﺪ‪ .‬اﺣﺘﻤﺎل دارد ﻛﮫ ﺳﻠﯿﻤﺎن ﺑﺎ ﺑﻌﻀﻲ از اﯾﻦ ﻣﻮاﺻﻠﺘﮭﺎ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﮫ اﺳﺖ دوﺳﺘﻲ ﺧﻮد را ﺑﺎ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻣﺼﺮ و ﻓﻨﯿﻘﯿﮫ اﺳﺘﻮارﺗﺮ ﻛﻨﺪ؛ و ﺷﺎﯾﺪ ﻣﺤﺮك وي ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ راﻣﺴﺲ دوم‪ ،‬ﻧﯿﺮوي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺜﻞ ﻓﺮاوان‬
‫ﺑﻮده‪ ،‬و ﺑﮫ آن‬

‫‪.co‬‬
‫ﻓﺮاواﻧﻲ ﭘﺲ از ﺧﻮد ﺑﺮﺟﺎي ﮔﺬارد‪ .‬وﻟﻲ ﺑﯿﺸﺘﺮ درآﻣﺪ ﻣﻤﻠﻜﺖ ﺑﮫ ﻣﺼﺮف ﺗﺤﻜﯿﻢ اﺻﻮل ﺣﻜﻮﻣﺖ و زﯾﺒﺎ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻦ ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﻣﻲرﺳﯿﺪ‪ .‬ارﮔﻲ را ﻛﮫ ﺷﮭﺮ ﺑﺮﮔﺮد آن ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه ﺑﻮد ﻣﺮﻣﺖ ﻛﺮد؛ در ﺟﺎھﺎي ﻣﮭﻢ‬
‫ﻛﺸﻮر ﻗﻠﻌﮫھﺎ ﺳﺎﺧﺖ و ﭘﺎدﮔﺎﻧﮭﺎي ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺑﺮﻗﺮار ﻛﺮد‪ ،‬ﺗﺎ ﺧﯿﺎل ﻓﺘﻨﮫ و آﺷﻮب را از ﺳﺮ ﻣﮭﺎﺟﻤﺎن‬
‫ﺧﺎرﺟﻲ و آﺷﻮﺑﮕﺮان داﺧﻠﻲ‪ ،‬ھﺮدو‪ ،‬دور ﻛﻨﺪ؛ از ﻟﺤﺎظ اداري‪ ،‬ﻣﻤﻠﻜﺖ ﺧﻮد را ﺑﮫ دوازده ﻧﺎﺣﯿﮫ ﻗﺴﻤﺖ‬
‫ﻛﺮد‪ ،‬و ﻣﺨﺼﻮﺻًﺎ ﺗﻌﮭﺪ داﺷﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ ﺗﻘﺴﯿﻤﺒﻨﺪي ﺑﺎ ﻣﺤﻞ ﺳﻜﻮﻧﺖ اﺳﺒﺎط دوازدهﮔﺎﻧﺔ ﺑﻨﻲاﺳﺮاﺋﯿﻞ ﻣﻄﺎﺑﻖ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻧﺒﺎﺷﺪ؛ اﻣﯿﺪ داﺷﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ اﯾﻦ وﺳﯿﻠﮫ اﻧﺪﯾﺸﺔ ﺗﺠﺰﯾﮫﻃﻠﺒﻲ ﻗﺒﯿﻠﮫاي را در ﻣﯿﺎن آن اﺳﺒﺎط ﺧﺎﻣﻮش ﻛﻨﺪ و ھﻤﮫ‬
‫را ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻣﻠﺖ واﺣﺪي درآورد‪ .‬وﻟﻲ ﺳﻠﯿﻤﺎن در اﯾﻦ ﻛﺎر ﻣﻮﻓﻘﯿﺘﻲ ﺑﮫ دﺳﺖ ﻧﯿﺎورد؛ ﭼﻮن وي ﺳﻘﻮط‬
‫ﻛﺮد‪ ،‬دوﻟﺖ ﯾﮭﻮد ھﻢ از ﻣﯿﺎن رﻓﺖ‪ .‬ﯾﻜﻲ از وﺳﺎﯾﻠﻲ ﻛﮫ ﺑﺮاي ازدﯾﺎد درآﻣﺪ ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮد آن ﺑﻮد ﻛﮫ‬
‫ھﯿﺌﺘﮭﺎﯾﻲ را ﺑﺮاي اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﻌﺎدن ﮔﺮاﻧﺒﮭﺎ‪ ،‬و وارد ﻛﺮدن ﻛﺎﻻھﺎي ﺗﺠﻤﻠﻲ و ﻧﺎدر از ﻗﺒﯿﻞ »ﻋﺎج و‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﯿﻤﻮن و ﻃﺎووس«‪ ،‬اﻋﺰام ﻣﻲداﺷﺖ‪ ،‬و اﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ ﭼﯿﺰھﺎ را ﺑﮫ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﺗﺎزه ﺛﺮوﺗﮭﺎي ھﻨﮕﻔﺖ ﺑﮫ‬
‫ﭼﻨﮓ آورده ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﮫ ﺑﮭﺎي ﺳﻨﮕﯿﻦ ﻣﻲﻓﺮوﺧﺖ‪ .‬از ﻛﺎرواﻧﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ از ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ ﻣﻲﮔﺬﺷﺖ ﺑﺎج‬
‫ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ؛ ﺑﺮ ھﻤﺔ رﻋﺎﯾﺎي ﺧﻮد ﻣﺎﻟﯿﺎت ﺳﺮاﻧﮫ ﻗﺮار داده ﺑﻮد؛ از ھﺮﯾﻚ از ﻧﻮاﺣﻲ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺟﺰ ﻧﺎﺣﯿﮫاي‬
‫ﻛﮫ ﺧﺎص ﺧﻮد او ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺎﻟﯿﺎت ﻣﻌﯿﻨﻲ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ؛ ﺗﺠﺎرت رﯾﺴﻤﺎن و اﺳﺐ و اراﺑﮫ در اﻧﺤﺼﺎر دوﻟﺖ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﯾﻮﺳﻔﻮس اﯾﻦ ﻧﻜﺘﮫ را ﺑﺎ ﺗﺄﻛﯿﺪ ﺑﯿﺎن ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﮫ ﺳﻠﯿﻤﺎن »ﻧﻘﺮه را ﺑﮫ اﻧﺪازهاي در اورﺷﻠﯿﻢ ﻓﺮاوان ﻛﺮده‬
‫ﺑﻮد ﻛﮫ ﺣﻜﻢ ﺳﻨﮓ ﻛﻮﭼﮫ را داﺷﺖ‪ «.‬در آﺧﺮ ﻛﺎر‪ ،‬ﺑﺮ آن ﺷﺪ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺘﻦ ھﯿﻜﻞ ﺗﺎزهاي ﺑﺮاي ﯾﮭﻮه و‬
‫ﻛﺎخ ﺟﺪﯾﺪي ﺑﺮاي ﺧﻮﯾﺶ‪ ،‬ﺑﺮ زﯾﻨﺖ و ﺗﺠﻤﻞ ﺷﮭﺮ ﺑﯿﻔﺰاﯾﺪ‪.‬‬
‫@‪h‬‬
‫ﭘﺮﯾﺸﺎﻧﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﯾﮭﻮدﯾﺎن در آن زﻣﺎن ﺗﺎ ﺣﺪي از اﯾﻨﺠﺎ دﺳﺘﮕﯿﺮ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ ﻇﺎھﺮًا ﺗﺎ زﻣﺎن ﺳﻠﯿﻤﺎن‪ ،‬در‬
‫ﺗﻤﺎم ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﯾﮭﻮد‪ ،‬ﺣﺘﻲ در اورﺷﻠﯿﻢ‪ ،‬اﺻﻼ ھﯿﻜﻠﻲ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﯾﺎ در ﻣﺬﺑﺤﮭﺎي‬
‫ﺧﺼﻮﺻﻲ‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﺮ ﻣﻌﺒﺪھﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﺑﺎﻻي ﺗﭙﮫھﺎ ﻗﺮﺑﺎﻧﯿﮭﺎي ﺧﻮد را ﺑﮫ ﯾﮭﻮه ﺗﻘﺪﯾﻢ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺳﻠﯿﻤﺎن‬
‫ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪان ﺷﮭﺮھﺎ را ﺟﻤﻊ ﻛﺮد و ﻓﻜﺮ ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻦ ھﯿﻜﻠﻲ اﻋﻼم داﺷﺖ‪ ،‬و از ﺧﺰاﻧﺔ ﺧﺎص‬
‫‪are‬‬

‫ﺧﻮد ﻣﻘﺎدﯾﺮ زﯾﺎدي ﺳﯿﻢ و زر و ﻣﻔﺮغ و آھﻦ و ﭼﻮب و ﺳﻨﮕﮭﺎي ﻗﯿﻤﺘﻲ ﺑﮫ آن اﺧﺘﺼﺎص داد و از روي‬
‫ﻣﮭﺮﺑﺎﻧﻲ اﻇﮭﺎر داﺷﺖ ﻛﮫ اﻋﺎﻧﮫھﺎي ھﻤﺔ ھﻤﻮﻃﻨﺎن ﺑﺮاي آن ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﮫ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺘﻮاﻧﯿﻢ ﮔﻔﺘﺔ ﻧﻘﻞﻛﻨﻨﺪة‬
‫رواﯾﺖ را ﺑﭙﺬﯾﺮﯾﻢ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮕﻮﯾﯿﻢ ﻛﮫ ﻣﺮدم ﭘﻨﺞ ھﺰار ﺗﺎﻟﻨﺖ زر‪ ،‬و دو ﺑﺮاﺑﺮ آن ﺳﯿﻢ‪ ،‬و آن اﻧﺪازه آھﻦ و‬
‫ﻣﻔﺮغ ﻛﮫ ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻦ ھﯿﻜﻞ ﻻزم ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﻘﺪﯾﻢ ﻛﺮدﻧﺪ »و ھﺮﻛﺲ ﻛﮫ ﺳﻨﮕﮭﺎي ﮔﺮاﻧﺒﮭﺎ ﻧﺰد او ﯾﺎﻓﺖ ﻣﻲﺷﺪ‪،‬‬
‫آﻧﮭﺎ را ﺑﮫ ﺧﺎﻧﺔ ﺧﺪاوﻧﺪ داد‪ «.‬ﺑﺮاي ﺑﻨﺎي ھﯿﻜﻞ‪ ،‬ﻣﺤﻠﻲ ﺑﺮ ﺑﺎﻻي ﺗﭙﮫاي اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪ؛ ﭘﺎﯾﺔ دﯾﻮارھﺎي آن را‪،‬‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ دﯾﻮارھﺎي ﭘﺎرﺗﻨﻮن‪ ،‬ﺑﺮ روي ﺳﻨﮕﮭﺎي آن ﺗﭙﮫ ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﺒﻚ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‪ ،‬ھﻤﺎن ﺳﺒﻜﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ‬
‫‪set‬‬
‫‪an‬‬
‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫‪.co‬‬
‫‪oo‬‬
‫‪yah‬‬
‫@‪h‬‬
‫ﺑﺎزﺳﺎزي ﻓﺮﺿﻲ ھﯿﻜﻞ ﺳﻠﯿﻤﺎن‬

‫ﻓﻨﯿﻘﯿﺎن از ﻣﺼﺮ ﮔﺮﻓﺘﮫ و ﺗﺰﯾﯿﻨﺎت آﺷﻮري و ﺑﺎﺑﻠﻲ را ﺑﺮ آن اﻓﺰوده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ھﯿﻜﻞ ھﻤﭽﻮن ﻛﻠﯿﺴﺎﯾﻲ ﺑﮫ‬
‫‪are‬‬

‫ﺗﻤﺎم ﻣﻌﻨﺎي ﻛﻠﻤﮫ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﯾﻚ ﭼﮭﺎردﯾﻮارﯾﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ در ﻣﯿﺎن آن ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺑﻨﺎ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن اﺻﻠﻲ آن ﺣﺠﻢ ﻣﺘﻮﺳﻄﻲ داﺷﺖ ﺑﮫ ﻃﻮل ﺗﻘﺮﯾﺒﻲ ﺳﻲ و ھﺸﺖ‪ ،‬و ﻋﺮض ھﻔﺪه‪ ،‬و ارﺗﻔﺎع ﺷﺎﻧﺰده‬
‫ﻣﺘﺮ‪ ،‬ﻛﮫ درازاي آن در ﺣﺪود ﻧﺼﻒ ﭘﺎرﺗﻨﻮن و رﺑﻊ ﻛﻠﯿﺴﺎي ﺷﺎرﺗﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻋﺒﺮاﻧﯿﺎﻧﻲ ﻛﮫ از ھﻤﮫ ﺟﺎي‬
‫ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﯾﮭﻮدﯾﮫ در ﻛﺎر ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﻌﺒﺪ ﺷﺮﻛﺖ ﻛﺮدﻧﺪ و ﺳﭙﺲ در آن ﺑﮫ ﻋﺒﺎدت ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﺑﻨﺎ را ﯾﻜﻲ‬
‫از ﻋﺠﺎﯾﺐ ﻋﺎﻟﻢ ﻣﻲﺷﻤﺮدﻧﺪ؛ و ﺟﺎي ﺳﺮزﻧﺸﻲ ﺑﺮاﯾﺸﺎن ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﭼﮫ ﻣﻌﺎﺑﺪ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﻃﯿﻮه و ﺑﺎﺑﻞ و‬
‫‪set‬‬

‫ﻧﯿﻨﻮا را ﻧﺪﯾﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬در داﺧﻞ ھﯿﻜﻞ‪ ،‬ﺳﺮدر ﻣﺮﺗﻔﻌﻲ‪ ،‬ﺑﮫ ﺑﻠﻨﺪي ﭼﮭﻞ و ﭼﮭﺎرﻣﺘﺮ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﮫ و روي آن را‬
‫ﺑﺎ ﻃﻼ ﭘﻮﺷﺎﻧﯿﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﻨﺎ ﺑﺎﺷﺪ رواﯾﺖ ﺗﻨﮭﺎ ﺳﻨﺪي را ﻛﮫ در اﯾﻦ ﺧﺼﻮص ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ ﺑﺎور ﻛﻨﯿﻢ‪،‬‬
‫در ھﻤﮫ ﺟﺎي ھﯿﻜﻞ ﻃﻼ ﺑﮫ ﻣﻘﺪار زﯾﺎد ﺑﮫ ﻛﺎر رﻓﺘﮫ ﺑﻮد؛ روي ﺗﯿﺮھﺎي ﺳﻘﻒ اﺻﻠﻲ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‪ ،‬روي‬
‫ﺳﺘﻮﻧﮭﺎ‪ ،‬درھﺎ‪ ،‬دﯾﻮارھﺎ‪ ،‬ﺷﻤﻌﺪاﻧﮭﺎ‪ ،‬ﭼﮭﻠﭽﺮاﻏﮭﺎ‪ ،‬ﮔﻠﮕﯿﺮھﺎي ﻓﺘﯿﻠﮫھﺎ‪ ،‬ﻗﺎﺷﻘﮭﺎي روﻏﻦ ﻛﺮدن درﭼﺮاغ‪ ،‬و‬
‫ﻋﻮد ﺳﻮزھﺎ‪ ،‬ھﻤﮫ‪ ،‬ﺑﺎ ﻃﻼ ﭘﻮﺷﯿﺪه ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬و »ﯾﻜﺼﺪ ﺣﻮﺿﭽﺔ زرﯾﻦ« در آﻧﺠﺎ وﺟﻮد داﺷﺖ‪ .‬ﺳﻨﮕﮭﺎ و‬
‫‪an‬‬

‫ﮔﻮھﺮھﺎي ﮔﺮاﻧﺒﮭﺎ ﺟﺎھﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ھﯿﻜﻞ را ﺗﺰﯾﯿﻦ ﻣﻲداد؛ ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎي دو ﻓﺮﺷﺘﮫ را‪ ،‬ﻛﮫ ﺻﻔﺤﺎت ﻃﻼ ﺑﺮ‬
‫روي آﻧﮭﺎ ﻧﺼﺐ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﻧﮕﺎھﺒﺎﻧﻲ در ﻛﻨﺎر »ﺗﺎﺑﻮت ﻋﮭﺪ« ﻗﺮار داده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬دﯾﻮارھﺎ را ﺑﺎ‬
‫ﺳﻨﮕﮭﺎي ﺑﺰرگ ﭼﮭﺎرﮔﻮش‪ ،‬و ﺳﻘﻒ و ﺳﺘﻮﻧﮭﺎ و درھﺎ را ﺑﺎ ﭼﻮب زﯾﺘﻮن و ارز ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺼﺎﻟﺢ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻲ را از ﻓﻨﯿﻘﯿﮫ آوردﻧﺪ‪ ،‬و ﻛﺎرھﺎي ﻓﻨﻲ ﻋﻤﺪه ﺑﮫ دﺳﺖ ﺻﻨﻌﺘﮕﺮان ﺻﻮري و ﺻﯿﺪاﯾﻲ ﺻﻮرت‬
‫‪pym‬‬

‫ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻛﺎرھﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﻣﮭﺎرت ﻓﻨﻲ ﻻزم ﻧﺪاﺷﺖ ﺑﺮﻋﮭﺪة ‪ 000،150‬ﻧﻔﺮ ﻛﺎرﮔﺮ ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻋﺎدت‬
‫ﻣﻌﻤﻮل آن زﻣﺎن‪ ،‬ﺑﺪون رﺣﻢ و ﺷﻔﻘﺖ‪ ،‬آﻧﺎن را ﺑﮫ ﺑﯿﮕﺎري ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ھﻔﺖ ﺳﺎل وﻗﺖ ﺑﮫ ﻣﺼﺮف ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ھﯿﻜﻠﻲ رﺳﯿﺪ ﻛﮫ ﻣﺪت ﭼﮭﺎر ﻗﺮن ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺑﺎﺷﻜﻮه ﯾﮭﻮه ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺲ از‬
‫آن‪ ،‬ﺻﻨﻌﺘﮕﺮان ﻛﺎرآﻣﺪ ﺳﯿﺰده ﺳﺎل دﯾﮕﺮ ﺑﮫ ﻛﺎر ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﻛﺎﺧﻲ ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ھﯿﻜﻞ ﺑﺴﺎزﻧﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ﺳﻠﯿﻤﺎن‬
‫و زﻧﺎﻧﺶ در آن ﻣﻨﺰل ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺗﻨﮭﺎ ﯾﻜﻲ از ﻗﺴﻤﺘﮭﺎي اﯾﻦ ﻛﺎخ‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﺎم »ﺧﺎﻧﺔ ﺟﻨﮕﻞ ﻟﺒﻨﺎن«‪ ،‬ﭼﮭﺎر ﺑﺮاﺑﺮ‬

‫‪.co‬‬
‫ھﯿﻜﻞ وﺳﻌﺖ داﺷﺖ‪ .‬دﯾﻮارھﺎي ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن اﺻﻠﻲ ﻛﺎخ را ﺑﺎ ﭘﺎرهﺳﻨﮕﮭﺎﯾﻲ ﺑﮫ ﻃﻮل ﭼﮭﺎر ﻣﺘﺮوﻧﯿﻢ ﺳﺎﺧﺘﮫ و‬
‫آﻧﮭﺎ را ﺑﺎ ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎ و ﻧﻘﺶ ﺑﺮﺟﺴﺘﮫھﺎ و ﻧﻘﺎﺷﯿﮭﺎﯾﻲ ﺑﮫ ﺳﺒﻚ آﺷﻮري آراﺳﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬در آن ﻛﺎخ ﺗﺎﻻرھﺎﯾﻲ‬
‫وﺟﻮد داﺷﺖ ﻛﮫ ﺷﺎه ﻣﮭﻤﺎﻧﺎن ﺑﺰرگ را ﺑﮫ ﺣﻀﻮر ﺧﻮد ﻣﻲﭘﺬﯾﺮﻓﺖ‪ ،‬و ﻗﺴﻤﺘﮭﺎﯾﻲ ﺑﺮاي ﻣﺤﻞ ﺳﻜﻮﻧﺖ‬
‫ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺷﺎه‪ ،‬و ﻗﺴﻤﺘﮭﺎي ﺟﺪاﮔﺎﻧﮫاي ﺑﺮاي زﻧﺎن ﺳﻮﮔﻠﻲ ﺣﺮم در آن ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﻧﯿﺰ اﺳﻠﺤﮫﺧﺎﻧﮫاي‬
‫در آن ﻛﺎخ ﺑﻮد ﻛﮫ آﺧﺮﯾﻦ ﭘﺎﯾﺔ دﺳﺘﮕﺎه ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ .‬از آن ﺑﻨﺎي ﻋﻈﯿﻢ ﯾﻚ ﭘﺎره ﺳﻨﮓ ھﻢ‬

‫‪oo‬‬
‫ﺑﺮﺟﺎي ﻧﻤﺎﻧﺪه‪ ،‬و ﺣﺘﻲ ﺟﺎي ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻣﻌﻠﻮم ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﻛﺠﺎ ﺑﻮده اﺳﺖ!‬

‫ﺳﻠﯿﻤﺎن‪ ،‬ﭘﺲ از آﻧﻜﮫ ﭘﺎﯾﮫھﺎي ﻣﻤﻠﻜﺖ ﺧﻮﯾﺶ را ﻣﺴﺘﻘﺮ ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬ﺑﺮ آن ﺷﺪ ﻛﮫ ازﻧﻌﻤﺘﻲ ﻛﮫ ﻧﺼﯿﺐ وي‬
‫ﺷﺪه‬

‫‪yah‬‬
‫او ﺑﮫ دﯾﻦ ﻣﻲﻛﺎﺳﺖ و آﻣﺪ و ﺷﺪ وي در ﺣﺮاﻣﺨﺎﻧﮫ ﺑﺮ رﻓﺘﻦ ﺑﮫ ھﯿﻜﻞ اﻓﺰوﻧﻲ ﻣﻲﯾﺎﻓﺖ‪ .‬وﻗﺎﯾﻊﻧﮕﺎران‬
‫ﺗﻮرات‪ ،‬از اﯾﻨﻜﮫ ﺳﻠﯿﻤﺎن‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮ زﻧﺪوﺳﺘﻲ‪ ،‬ﻗﺮﺑﺎﻧﮕﺎھﮭﺎﯾﻲ ﺑﺮاي ﺧﺪاﯾﺎن ﺑﯿﮕﺎﻧﮫ ﺳﺎﺧﺘﮫ و زﻧﺎن ﺧﺎرﺟﻲ‬
‫وي در آﻧﺠﺎھﺎ ﺑﮫ ﻋﺒﺎدت ﭘﺮداﺧﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر وي را ﻣﻼﻣﺖ ﻛﺮده و ھﺮﮔﺰ ﺑﯿﻄﺮﻓﻲ ﻓﻠﺴﻔﻲ‪ -‬و ﺷﺎﯾﺪ‬
‫ﺳﯿﺎﺳﻲ‪ -‬وي را‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﺪاﯾﺎن ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺨﺸﯿﺪن ﻧﺪاﻧﺴﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬ﻣﻠﺖ اﺳﺮاﺋﯿﻞ ﺑﮫ ﺣﻜﻤﺖ ﺳﻠﯿﻤﺎن ﺑﮫ‬
‫ﭼﺸﻢ اﺣﺘﺮام ﻣﻲﻧﮕﺮﯾﺴﺖ‪ ،‬وﻟﻲ در اﯾﻨﻜﮫ او ﺧﻮد را ﻣﺮﻛﺰ ھﻤﺔ ﻛﺎرھﺎ ﻗﺮار داده ﺑﻮد ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ وي ﺣﺎﻟﺖ‬
‫ﺷﻚ و ﺗﺮدﯾﺪي داﺷﺖ‪ .‬در ﺳﺎﺧﺘﻦ ھﯿﻜﻞ و ﻛﺎخ‪ ،‬ﺟﺎن و ﻣﺎل ﻓﺮاوان ﺻﺮف ﺷﺪه ﺑﻮد؛ ﺳﺎزﻧﺪﮔﺎن اﯾﻦ ﺑﻨﺎھﺎ‬
‫@‪h‬‬
‫ﺑﮫ ھﻤﺎن ﭼﺸﻤﻲ ﺑﮫ آﻧﮭﺎ ﻧﻈﺮ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ ﻛﺎرﮔﺮان اھﺮام ﻣﺼﺮ ﺑﮫآن اھﺮام ﻣﻲﻧﮕﺮﯾﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧﮕﺎھﺪاري آن‬
‫ﺑﻨﺎھﺎ ﻣﺴﺘﻠﺰم اﯾﻦ ﺑﻮد ﻛﮫ ﻣﺎﻟﯿﺎت ﻓﺮاوان از ﻣﺮدم ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺷﻮد‪ ،‬و ﺗﺎ ﻛﻨﻮن ھﯿﭻ ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﮫ اﺳﺖ‬
‫ﻛﺎري ﻛﻨﺪ ﻛﮫ ﻣﺮدم ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﻣﺎﻟﯿﺎت را دوﺳﺖ داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ ﺳﻠﯿﻤﺎن از دﻧﯿﺎ رﻓﺖ‪ ،‬ﺷﯿﺮة‬
‫ﻗﻮم اﺳﺮاﺋﯿﻞ ﻛﺸﯿﺪه ﺷﺪ و ﻃﺒﻘﮫاي از ﻛﺎرﮔﺮان ﻓﻘﯿﺮ و ﺑﯿﻜﺎر و ﻧﺎراﺿﻲ ﺑﺮﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮد ﻛﮫ ﻛﺎري‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ؛ رﻧﺞ ﻓﺮاواﻧﻲ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻃﺒﻘﮫ را ﻣﻲآزرد ﺳﺒﺐ آن ﺷﺪ ﻛﮫ دﯾﻦ ﺟﻨﮕﻲ ﯾﮭﻮه ﺑﮫ ﺻﻮرت دﯾﻦ‬
‫‪are‬‬

‫ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﻲ اﻧﺒﯿﺎي ﺑﻨﻲاﺳﺮاﺋﯿﻞ درآﯾﺪ‪.‬‬

‫‪ – II‬ﺧﺪاي ﺟﻨﮕﺎوران‬
‫ﭼﻨﺪﺧﺪاﯾﻲ‪-‬ﯾﮭﻮه‪ -‬اﻋﺘﻘﺎد ﺑﮫ ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﺧﺪا‪ -‬ﺧﺼﺎﯾﺺ دﯾﻦ ﻋﺒﺮاﻧﻲ‪ -‬اﻧﺪﯾﺸﺔ ﮔﻨﺎه‪ -‬ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ‪ -‬ﺧﺘﻨﮫﻛﺮدن‪-‬‬
‫‪set‬‬

‫روﺣﺎﻧﯿﺖ‪ -‬ﺧﺪاﯾﺎن ﻋﺠﯿﺐ‬

‫ﭘﺲ از اﻧﺘﺸﺎر ﻛﺘﺎب ﺷﺮﯾﻌﺖ [= اﺳﻔﺎر ﭘﻨﺠﮕﺎﻧﺔ ﺗﻮرات] ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن اورﺷﻠﯿﻢ ﻣﮭﻤﺘﺮﯾﻦ ﺣﺎدﺛﺔ داﺳﺘﺎن‬
‫ﺣﻤﺎﺳﻲ ﻗﻮم ﯾﮭﻮد ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪ .‬آن ﻣﻌﺒﺪ ﺗﻨﮭﺎ ﺧﺎﻧﺔ ﯾﮭﻮه ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﻋﻨﻮان ﻣﺮﻛﺰ روﺣﺎﻧﻲ ﯾﮭﻮد‪،‬‬
‫ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ آن ﻗﻮم‪ ،‬و وﺳﯿﻠﺔ اﻧﺘﻘﺎل ﺳﻨﻦ و آداب اﯾﺸﺎن را داﺷﺖ‪ ،‬و ھﻤﭽﻮن ﻣﻨﺎر ﯾﺎدﮔﺎري ﺑﻮد ﻛﮫ‪ ،‬در ﻃﻲ‬
‫‪an‬‬

‫ﻗﺮﻧﮭﺎ ﺳﺮﮔﺮداﻧﻲ ﺑﺮ روي زﻣﯿﻦ‪ ،‬ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﺑﮫ آن ﻧﻈﺮ داﺷﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬از اﯾﻦ ﮔﺬﺷﺘﮫ‪ ،‬در ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن‬
‫ﺳﻄﺢ دﯾﻦ ﻋﺒﺮاﻧﻲ‪ ،‬و رﺳﺎﻧﺪن آن از درﺟﺔ ﯾﻚ ﺷﺮك اﺑﺘﺪاﯾﻲ ﺑﮫ درﺟﺔ ﯾﻚ اﯾﻤﺎن ﺑﯿﮕﺬﺷﺖ و راﺳﺦ ﺳﮭﻢ‬
‫ﺑﺰرﮔﻲ داﺷﺘﮫ‪ ،‬و ﺧﻮد اﯾﻦ اﯾﻤﺎن ﻧﯿﺰ ﯾﻜﻲ از ﻋﻘﺎﯾﺪ ﺧﻼق ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﺸﺮﯾﺖ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪.‬‬

‫ﯾﮭﻮدﯾﺎن‪ ،‬در آﻏﺎز ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﺧﻮد ﺑﺮ ﺻﺤﻨﺔ ﺗﺎرﯾﺦ‪ ،‬ﺑﺪوﯾﺎن ﺑﯿﺎﺑﺎﻧﮕﺮدي ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ از اﺟﻨﺔ ھﻮا ﻣﻲﺗﺮﺳﯿﺪﻧﺪ و‬
‫‪pym‬‬

‫ﺳﻨﮓ و ﭼﮭﺎرﭘﺎ و ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ وارواح ﻏﺎرھﺎ و ﺗﭙﮫھﺎ را ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﯿﺪﻧﺪ‪ .‬ھﺮﮔﺰ از ﭘﺮﺳﺘﺶ ﮔﺎو و ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ وﺑﺮه‬
‫ﻏﺎﻓﻞ ﻧﻤﺎﻧﺪﻧﺪ؛ ﺣﻀﺮت ﻣﻮﺳﻲ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ ﻣﻲداﻧﯿﻢ‪ ،‬ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ ﻋﺎدت »ﮔﻮﺳﺎﻟﺔ ﻃﻼﯾﻲ« ﭘﺮﺳﺘﯿﺪن را‪،‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺑﺘﻤﺎﻣﻲ‪ ،‬از ﻣﯿﺎن ﻗﻮم ﺧﻮد رﯾﺸﮫﻛﻦ ﻛﻨﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﻋﺒﺎدت و ﺗﻘﺪﯾﺲ ﻣﺼﺮﯾﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﮔﺎو ﻧﺮ ھﻨﻮز از ﯾﺎدھﺎ‬
‫ﻧﺮﻓﺘﮫ ﺑﻮد‪ ،‬و ﻣﺪﺗﮭﺎي دراز اﯾﻦ ﺟﺎﻧﻮر ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ ﻋﻠﻔﺨﻮار رﻣﺰ ﯾﮭﻮه ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ .‬در‬

‫‪.co‬‬
‫ﻣﻮﺳﻲ‪ ،‬ﺑﮫ ﻛﻤﻚ ﻻوﯾﺎن‪ -‬ﯾﻌﻨﻲ ﻃﺒﻘﺔ ﻛﺎھﻨﺎن‪ ،-‬ﺳﮫ ھﺰار از اﯾﺸﺎن را ﺑﮫ ﻛﯿﻔﺮ ﺑﺖﭘﺮﺳﺘﻲ ﻛﺸﺖ‪ .‬در ﺗﺎرﯾﺦ‬
‫ﻗﺪﯾﻢ ﯾﮭﻮد دﻻﯾﻞ ﻓﺮاواﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ از ﻣﺎرﭘﺮﺳﺘﻲ آن ﻗﻮم ﺣﻜﺎﯾﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ از ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻣﺎري ﻛﮫ در‬
‫ﻗﺪﯾﻤﯿﺘﺮﯾﻦ آﺛﺎر ﯾﮭﻮدي دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺗﺎ ﻣﺎر ﻣﺴﯿﻨﻲ ﻛﮫ ﻣﻮﺳﻲ آن را ﺳﺎﺧﺖ و ﯾﮭﻮدﯾﺎن در زﻣﺎن‬
‫ﺣﺰﻗﯿﺎ )ﺣﻮاﻟﻲ ‪720‬قم( در ھﯿﻜﻞ ﺧﻮد ﺑﮫ ﭘﺮﺳﺘﺶ آن ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎر در ﻧﻈﺮ ﯾﮭﻮدﯾﺎن‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺴﯿﺎري از‬
‫ﻣﻠﺘﮭﺎي دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺟﺎﻧﻮر ﻣﻘﺪﺳﻲ ﺑﻮد؛ از آن ﺟﮭﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ ﺟﺎﻧﻮر را رﻣﺰ ﻧﺮي ﺑﺎرآور ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ؛ و ﻧﯿﺰ از‬

‫‪oo‬‬
‫آن ﺟﮭﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ ﺣﯿﻮان ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ﺣﻜﻤﺖ و زﯾﺮﻛﻲ و ﺟﺎوداﻧﮕﻲ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ ،‬و از آن ﮔﺬﺷﺘﮫ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺳﺮ و ﺗﮫ ﺑﺪن ﺧﻮد را ﺑﮫ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ از ﻋﺒﺮاﻧﯿﺎن‪ ،‬ﺑﻌﻞ را‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ »ﻟﯿﻨﮕﮫ« در‬
‫ﻧﻈﺮ ھﻨﺪﯾﺎن‪ ،‬ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺳﻨﮓ ﻣﺨﺮوﻃﻲ ﺷﻜﻠﻲ ﻣﺠﺴﻢ ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ و آن را ﺗﻘﺪﯾﺲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ‬
‫ﺗﺼﻮر اﯾﺸﺎن اﺻﻞ ﻧﺮي در ﺗﻮﻟﯿﺪﻣﺜﻞ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ و ﻋﻨﻮان ﺷﻮھﺮ زﻣﯿﻦ و ﺑﺎرورﻛﻨﻨﺪة آن را‬

‫‪yah‬‬
‫داﺷﺖ‪ .‬ھﻤﺎنﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ ﭘﺮﺳﺘﺶ ﺧﺪاﯾﺎن ﻣﺘﻌﺪد اوﻟﯿﮫ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﭘﺮﺳﺘﺶ ﻣﻼﯾﻜﮫ و ﻗﺪﯾﺴﺎن‪ ،‬و ﻧﯿﺰ ﺑﮫ‬
‫ﺻﻮرت »ﺗﺮاﻓﯿﻢ«‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﺘﮭﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﻗﺎﺑﻞ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ‪ ،‬درآﻣﺪه ﺑﻮد ﻛﮫ آﻧﮭﺎ را ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﺧﺪاھﺎي ﺧﺎﻧﮕﻲ‬
‫ﺗﻘﺪﯾﺲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻌﺘﻘﺪات ﺳﺤﺮي ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﻛﮫ در آداب ﭘﺮﺳﺘﺶ ﻗﺪﯾﻢ وﺟﻮد داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي اﻧﺒﯿﺎ‬
‫و ﻛﺎھﻨﺎن‪ ،‬ﺗﺎ زﻣﺎﻧﮭﺎي ﻣﺘﺄﺧﺮ در ﻣﯿﺎن ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﺑﺮﻗﺮار ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎن ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ ﻣﺮدم ﻣﻮﺳﻲ و‬
‫ھﺎرون را ﺟﺎدوﮔﺮ و ﻣﺮوج ﻏﯿﺒﮕﻮﯾﻲ و ﺳﺤﺮ ﻣﻲداﻧﺴﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﻲ از آﯾﻨﺪه ﮔﺎھﻲ ﺑﺎ ﺑﯿﺮون اﻧﺪاﺧﺘﻦ‬
‫ﻧﺮد »اورﯾﻢ« و »ﺗﻮﻣﯿﻢ« از ﺻﻨﺪوﻗﻲ )اﻓﻮد( ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ -‬و اﯾﻦ ﺧﻮد ﻋﺎدﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ھﻨﻮز ﺑﺮاي‬
‫ﭘﻲﺑﺮدن ﺑﮫ ﻣﺸﯿﺖ ﺧﺪاﯾﺎن از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻛﺎھﻨﺎن ﯾﮭﻮد ﺳﺨﺖ در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﯾﻦ ﻋﺎدات ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻛﺮدﻧﺪ‬
‫@‪h‬‬
‫و ﻣﺮدم را ﺑﮫ آن ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ ﻛﮫ ﺗﻨﮭﺎ ﺑﮫ ﯾﻚ ﻧﯿﺮوي ﺳﺤﺮي اﯾﻤﺎن داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ھﻤﺎن ﻧﯿﺮوي ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ و‬
‫ﻧﻤﺎز و ﺻﺪﻗﮫ اﺳﺖ‪.‬‬

‫رﻓﺘﮫ رﻓﺘﮫ ﻣﻔﮭﻮم ﯾﮭﻮه ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﺗﻨﮭﺎ ﺧﺪاي ﻣﻠﻲ ﺗﺸﻜﻞ ﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬و ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ دﯾﻦ ﯾﮭﻮدي وﺣﺪت و‬
‫ﺳﺎدﮔﻲ ﺧﺎﺻﻲ ﭘﯿﺪا ﻛﺮد و از ﭘﺮﯾﺸﺎﻧﻲ ﺷﺮﻛﻲ ﻛﮫ ﺑﺮ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺑﯿﻦاﻟﻨﮭﺮﯾﻦ ﺣﻜﻤﻔﺮﻣﺎ ﺑﻮد ﺑﯿﺮون آﻣﺪ و ﺑﮫ‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﻘﺎم ﺑﻠﻨﺪي رﺳﯿﺪ‪ .‬ﻇﺎھﺮاً ﭼﻨﺎن ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﻓﺎﺗﺢ ﯾﻜﻲ از ﺧﺪاﯾﺎن ﻛﻨﻌﺎﻧﻲ ﺑﮫ ﻧﺎم ﯾﮭﻮ را‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺮده و از آن‪ ،‬ﺧﺪاي ﺳﺨﺖ و ﺻﻠﺐ و ﺟﻨﮕﺎور و ﮔﺮدﻧﻔﺮازي ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺗﺼﻮر ﺧﻮد ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ و‬
‫ﻣﺤﺪودﯾﺘﮭﺎﯾﻲ ﺑﺮاي آن ﻗﺎﯾﻞ ﺷﺪﻧﺪ ﻛﮫ آدﻣﻲ دوﺳﺘﺎر آن اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺜﻼ آن ﺧﺪا از ﻣﺮدم ﻧﻤﻲﺧﻮاھﺪ ﻛﮫ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﮫ‬
‫ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ داﻧﺴﺘﻦ او ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ ﺷﺎھﺪ ﺑﺮ اﯾﻦ ﻣﺪﻋﺎ آن اﺳﺖ ﻛﮫ وي از ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﺧﻮاﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺮﺧﺎﻧﮫھﺎي ﺧﻮد‬
‫ﺧﻮن ﮔﻮﺳﻔﻨﺪان ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺑﭙﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﭼﻮن ﺧﺪا ﻣﻲﺧﻮاھﺪ ﻣﺮدم ﻣﺼﺮ را ھﻼك ﻛﻨﺪ‪ ،‬آﻧﺎن را ﺑﺸﻨﺎﺳﺪ و‬
‫ﻧﺎداﻧﺴﺘﮫ ھﻼﻛﺸﺎن ﻧﺴﺎزد؛‬
‫‪set‬‬

‫دﯾﮕﺮ آﻧﻜﮫ اﯾﻦ ﺧﺪا ﻣﻌﺼﻮم از ﺧﻄﺎ ﻧﯿﺴﺖ؛ ﺑﺪﺗﺮﯾﻦ ﺧﻄﺎﯾﻲ ﻛﮫ از وي ﺳﺮزده آﻓﺮﯾﻨﺶ آدم و رﺿﺎﯾﺖ‬
‫دادن ﺑﮫ ﭘﺎدﺷﺎھﻲ ﺷﺎﺋﻮل ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺮ آﻧﮭﺎ ﭘﺸﯿﻤﺎن ﺷﺪه‪ ،‬و در آن زﻣﺎن اﯾﻦ ﭘﺸﯿﻤﺎﻧﻲ ﺑﺮاي وي دﺳﺖ‬
‫داده ﻛﮫ ﻓﺮﺻﺖ ﮔﺬﺷﺘﮫ ﺑﻮد‪ .‬ﮔﺎھﮕﺎھﻲ ﻋﻼﻣﺖ ﺣﺮص و ﺷﺮه و ﺧﺸﻢ و ﻋﻄﺶ ﺧﻮن و ھﻮس و ﻛﺞﺧﻠﻘﻲ‬
‫در اﯾﻦ ﺧﺪا ﻣﺸﺎھﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪» :‬و رأﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﻢ‪ ،‬ﺑﺮ ھﺮ ﻛﮫ رﺋﻮف ھﺴﺘﻢ‪ .‬و زﺣﻤﺖ ﺧﻮاھﻢ ﻛﺮد‪ ،‬ﺑﺮ ھﺮ‬
‫‪an‬‬

‫ﻛﮫ رﺣﯿﻢ ھﺴﺘﻢ‪ «.‬از ﻣﻜﺮ و ﺣﯿﻠﮫاي ﻛﮫ ﯾﻌﻘﻮب ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎم ﮔﺮﻓﺘﻦ از ﻻﺑﺎن ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮد ﺧﺮﺳﻨﺪ اﺳﺖ؛‬
‫ﺿﻤﯿﺮ و وﺟﺪان وي‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺸﯿﺸﻲ ﻛﮫ واردﻣﯿﺪان ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺷﺪه‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ اﻧﻌﻄﺎف دارد‪ .‬ﭘﺮﮔﻮﺳﺖ و‬
‫ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ دراز را دوﺳﺖ دارد؛ ﺑﺎ ﺷﺮم اﺳﺖ و ﺑﮫ ﻣﺮدم اﺟﺎزه ﻧﻤﻲدھﺪ ﻛﮫ ﻛﮫ ﺟﺰ ﭘﺸﺖ‪ ،‬ﺟﺎي دﯾﮕﺮي‬
‫از ﺑﺪن او را ﻧﻈﺎره ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ھﺮﮔﺰ ﺧﺪاﯾﻲ ﺗﺎ اﯾﻦ درﺟﮫ ﺑﮫ ﺻﻮرت آدﻣﻲ دﯾﺪه ﻧﺸﺪه‪.‬‬
‫‪pym‬‬

‫ﭼﻨﺎن ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ اﯾﻦ ﺧﺪا ﻧﺨﺴﺖ ﺧﺪاي ﺗﻨﺪر ﺑﻮده و در ﻛﻮھﮭﺎ ﻣﻲزﯾﺴﺘﮫ‪ ،‬و ﻣﺮدم ﺑﮫ ھﻤﺎن ﺳﺒﺐ‬
‫او را ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﯿﺪﻧﺪ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﮫ ھﻤﺎن ﺳﺒﺐ ھﻢ‪ ،‬ﮔﻮرﻛﻲ در روزھﺎي ﻃﻮﻓﺎﻧﻲ ﻣﺆﻣﻦ ﻣﻲﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن‬
 ‫‪m‬‬
‫اﺳﻔﺎر ﭘﻨﺠﮕﺎﻧﮫ‪ ،‬ﻛﮫ دﯾﻦ را آﻟﺘﻲ ﺑﺮاي ﺣﻜﻮﻣﺖ و ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ووﻟﻜﻦ‪ ،‬ﯾﺎ ﺧﺪاي رﻋﺪ‪ ،‬را ﺑﮫ‬
‫ﺻﻮرت ﻣﺎرس‪ ،‬ﯾﺎ ﺧﺪاي ﺟﻨﮓ‪ ،‬درآوردﻧﺪ‪ ،‬و ﯾﮭﻮه در ﻣﯿﺎن دﺳﺘﮭﺎي ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ اﯾﺸﺎن ھﻤﭽﻮن ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﺟﻨﮕﺠﻮﯾﻲ ﺷﺪ ﻛﮫ ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ ﺑﻨﺪﮔﺎن را ﺑﮫ ﻛﺸﻮر ﮔﺸﺎﯾﻲ و ﭘﯿﺮوزي ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ و‪ ،‬ﺑﺎ ھﻤﺎن دﻟﯿﺮي و ﻧﯿﺮوﯾﻲ‬

‫‪.co‬‬
‫ﻛﮫ ﺧﺪاﯾﺎن ﻛﺘﺎب اﯾﻠﯿﺎد ﺟﻨﮓ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻠﺖ ﯾﮭﻮد ﺑﮫ ﺟﻨﮓ ﻣﻲﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬ﻣﻮﺳﻲ در اﯾﻦ ﺑﺎره‬
‫ﻣﻲﮔﻮﯾﺪﻛﮫ‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺮد ﺟﻨﮕﻲ اﺳﺖ«؛ داوود ھﻤﯿﻦ ﻣﻀﻤﻮن را ﺑﮫ اﯾﻦ ﺻﻮرت ﻣﻲآورد ﻛﮫ »دﺳﺘﮭﺎي‬
‫ﻣﺮا ﺑﮫ ﺟﻨﮓ ﺗﻌﻠﯿﻢ ﻣﻲدھﺪ‪ «.‬ﯾﮭﻮه ﭼﻨﯿﻦ وﻋﺪه ﻣﻲدھﺪ‪» :‬ھﺮﻗﻮﻣﻲ را ﻛﮫ ﺑﺪﯾﺸﺎن ﺑﺮﺳﻲ ﻣﺘﺤﯿﺮ ﺧﻮاھﻢ‬
‫ﺳﺎﺧﺖ و ﺟﻤﯿﻊ دﺷﻤﻨﺎﻧﺖ را ﭘﯿﺶ ﺗﻮ روﮔﺮدان ﺧﻮاھﻢ ﺳﺎﺧﺖ«‪ ،‬و ﺣﻮﯾﺎن و ﻛﻨﻌﺎﻧﯿﺎن و ﺣﺘﯿﮭﺎ را‬
‫»ﺑﺘﺪرﯾﺞ ﺧﻮاھﻢ راﻧﺪ«؛ و ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ﻛﮫ ھﻤﺔ زﻣﯿﻨﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﮔﺸﻮدهاﻧﺪ از آن اوﺳﺖ‪ .‬وي ﺑﺎ ﺻﻠﺢ و‬

‫‪oo‬‬
‫ﺻﻔﺎي ﺑﯿﻤﻌﻨﻲ ﺳﺮوﻛﺎر ﻧﺪارد و ﻣﻲداﻧﺪ ﻛﮫ ﺣﺘﻲ ﺧﻮد ارض ﻣﻮﻋﻮد ﺟﺰ ﺑﺎ ﺷﻤﺸﯿﺮ ﺑﮫ دﺳﺖ ﻧﺨﻮاھﺪ آﻣﺪ‪،‬‬
‫و ﺟﺰ ﺑﺎ ﺷﻤﺸﯿﺮ ﺑﮫ ﺗﺼﺮف ﻧﺨﻮاھﺪ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬وي ﺧﺪاي ﺟﻨﮓ اﺳﺖ‪ ،‬زﯾﺮا ﺑﺎﯾﺴﺘﻲ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻗﺮﻧﮭﺎي‬
‫ﻣﺘﻮاﻟﻲ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮕﺬرد و ﺷﻜﺴﺘﮭﺎي ﺟﻨﮕﻲ و ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮدارﯾﮭﺎي ﺳﯿﺎﺳﻲ و ﺗﻄﻮر اﺧﻼﻗﻲ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﺎﯾﺪ‪ ،‬ﺗﺎ اﯾﻦ ﺧﺪا‬
‫ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺧﺪاي ﺷﺮﯾﻒ و ﻣﺤﺒﻮب و ﭘﺪر ھﯿﻠﻞ و ﻣﺴﯿﺢ‬

‫‪yah‬‬
‫درآﯾﺪ‪ .‬ﯾﮭﻮه ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺮﺑﺎزي ﺑﮫ ﺧﻮد ﻣﻲﺑﺎﻟﺪ‪ ،‬و ﺑﺎ وﻟﻊ ﻓﺮاوان ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﺣﻤﺪ و ﺳﺘﺎﯾﺶ اﺳﺖ واﺻﺮار دارد‬
‫ﻛﮫ ﺑﺎ ﻏﺮق ﻛﺮدن ﻣﺼﺮﯾﺎن ﻗﺪرت ﺧﻮد را ﻧﻤﺎﯾﺶ دھﺪ‪» :‬و ﻣﺼﺮﯾﺎن ﺧﻮاھﻨﺪ داﻧﺴﺖ ﻛﮫ ﻣﻦ ﯾﮭﻮه ھﺴﺘﻢ‪،‬‬
‫وﻗﺘﻲ ﻛﮫ از ﻓﺮﻋﻮن و اراﺑﮫھﺎﯾﺶ وﺳﻮاراﻧﺶ ﺟﻼل ﯾﺎﻓﺘﮫﺑﺎﺷﻢ‪ «.‬ﺑﺮاي آﻧﻜﮫ ﻣﻠﺘﺶ ﭘﯿﺮوز ﺷﻮد‪ ،‬اﻗﺴﺎم‬
‫وﺣﺸﯿﮕﺮي را ﻣﺮﺗﻜﺐ ﻣﻲﺷﻮد ﯾﺎ ﺑﮫ ارﺗﻜﺎب آﻧﮭﺎ ﻓﺮﻣﺎن ﻣﻲدھﺪ؛ اﯾﻦ وﺣﺸﯿﮕﺮﯾﮭﺎ‪ ،‬ھﻤﺎن اﻧﺪازه ﻛﮫ در‬
‫ﻧﻈﺮ ﻣﺎ ﻧﻔﺮتاﻧﮕﯿﺰ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ اﺧﻼق و روﺣﯿﺔ ﻣﺮدم آن زﻣﺎن ﺳﺎزﮔﺎري داﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻮن »ﻗﻮم ﺑﺎ‬
‫دﺧﺘﺮان ﻣﻮآب زﻧﺎ ﻛﺮدن ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﮫ ﻣﻮﺳﻲ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ ﺗﻤﺎﻣﻲ رؤﺳﺎي ﻗﻮم را ﮔﺮﻓﺘﮫ‪ ،‬اﯾﺸﺎن را‪،‬‬
‫@‪h‬‬
‫ﺑﺮاي ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﭘﯿﺶ آﻓﺘﺎب ﺑﮫ دار ﺑﻜﺶ ﺗﺎ ﺷﺪت ﺧﺸﻢ ﺧﺪاوﻧﺪ از اﺳﺮاﺋﯿﻞ ﺑﺮﮔﺮدد«؛ اﯾﻦ ھﻤﺎن اﺧﻼق‬
‫آﺳﻮرﺑﺎﻧﻲﭘﺎل و آﺷﻮر اﺳﺖ‪ .‬رﺣﻤﺖ و ﻣﻐﻔﺮت ﺧﻮد را ﺷﺎﻣﻞ ﺣﺎل ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻗﺮار ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ او را دوﺳﺖ‬
‫دارﻧﺪ و ﻓﺮﻣﺎﻧﺶ را ﻣﻲﭘﺬﯾﺮﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻄﻔﺔ ﺑﯿﻤﺎرﯾﮭﺎي ارﺛﻲ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪» :‬ﻣﻦ ﻛﮫ ﯾﮭﻮه ﺧﺪاي ﺗﻮ‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﻢ‪ ،‬ﺧﺪاي ﻏﯿﻮر ھﺴﺘﻢ ﻛﮫ اﻧﺘﻘﺎم ﮔﻨﺎه ﭘﺪران را از ﭘﺴﺮان‪ ،‬ﺗﺎ ﭘﺸﺖ ﺳﻮم و ﭼﮭﺎرم‪ ،‬از آﻧﺎن ﻛﮫ دﺷﻤﻦ‬
‫دارﻧﺪ ﻣﻲﮔﯿﺮم‪ «.‬ﺑﮫ اﻧﺪازهاي ﺳﺨﺖ اﻧﺘﻘﺎم اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﻲﺧﻮاھﺪ ھﻤﺔ ﻗﻮم ﯾﮭﻮد را‪ ،‬ﺑﮫ ﻛﯿﻔﺮ آﻧﻜﮫ ﮔﻮﺳﺎﻟﺔ‬
‫‪are‬‬

‫ﻃﻼﯾﻲ را ﭘﺮﺳﺘﯿﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ھﻼك ﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﻣﻮﺳﻲ ﻧﺎﭼﺎر از آن ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ ﺑﺎ وي ﺑﺤﺚ ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺟﻠﻮي ﺧﻮد‬
‫را ﺑﮕﯿﺮد و از اﯾﻦ ﻛﺎر ﻣﻨﺼﺮف ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻮﺳﻲ ﺑﮫ ﯾﮭﻮه ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬از ﺷﺪت ﺧﺸﻢ ﺧﻮد ﺑﺮﮔﺮد و از اﯾﻦ‬
‫ﻗﺼﺪ ﺑﺪي ﺑﮫ ﻗﻮم ﺧﻮﯾﺶ رﺟﻮع ﻓﺮﻣﺎ«‪» ،‬ﭘﺲ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ از آن ﺑﺪﯾﻲ ﻛﮫ ﮔﻔﺘﮫ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﮫ ﻗﻮم ﺧﻮد‬
‫ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬رﺟﻮع ﻓﺮﻣﻮد‪ «.‬آﻧﮕﺎه ﯾﮭﻮه آھﻨﮓ آن ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ ﻛﻮﭼﻚ و ﺑﺰرگ ﯾﮭﻮد را‪ ،‬ﺑﺮاي ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﻲ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﻣﻮﺳﻲ‪ ،‬از ﻣﯿﺎن ﺑﺮدارد‪ ،‬وﻟﻲ ﻣﻮﺳﻲ رﺣﻤﺖ وي را ﺑﮫ ﯾﺎدش ﻣﻲآورد و ﺑﮫ او ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ﻛﮫ ﻧﯿﻚ‬
‫ﺑﯿﻨﺪﯾﺸﺪ ﻛﮫ ﻣﺮدم‪ ،‬ﭘﺲ از اﯾﻦ ﻛﺎر‪ ،‬درﺑﺎرة وي ﭼﮫ ﺧﻮاھﻨﺪ ﮔﻔﺖ‪ .‬از ﻣﻠﺖ ﺧﻮد آزﻣﺎﯾﺸﮭﺎي ﺑﺴﯿﺎر ﺳﺨﺖ‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﻲﺧﻮاھﺪ؛ از اﺑﺮاھﯿﻢ ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ ﺟﮕﺮﮔﻮﺷﺔ ﺧﻮدرا ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﻨﺪ؛ اﺑﺮاھﯿﻢ ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻮﺳﻲ‪،‬‬
‫اﺻﻮل اﺧﻼق را ﺑﮫ ﯾﮭﻮه ﻣﻲآﻣﻮزد و ﺑﮫ او اﻧﺪرز ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ اﮔﺮ در ﺷﮭﺮھﺎي ﺳﺪوم و ﻋﻤﻮره ﭘﻨﺠﺎه ﯾﺎ‬
‫ﭼﮭﻞ ﯾﺎ ﺳﻲ ﯾﺎ ﺑﯿﺴﺖ ﯾﺎ ده ﻣﺮد ﻧﯿﻜﻮﻛﺎر ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آﻧﺠﺎھﺎ را وﯾﺮان و زﯾﺮ و زﺑﺮ ﻧﻜﻨﺪ‪ .‬ﺧﺮده ﺧﺮده‪ ،‬ﺧﺪاي‬
‫ﺧﻮد را ﺑﮫ ﺟﺎﻧﺐ ﻣﺮﺣﻤﺖ و ﺑﺨﺸﺎﯾﺶ ﻣﻲﻛﺸﺪ‪ ،‬و اﯾﻦ‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺨﻮﺑﻲ ﻣﺠﺴﻢ ﻣﻲﺳﺎزد ﻛﮫ ﭼﮕﻮﻧﮫ ﺗﻜﺎﻣﻞ و‬
‫‪an‬‬

‫ﺗﻄﻮر اﺧﻼﻗﻲ ﺑﺸﺮ ﻣﺴﺘﻠﺰم آن اﺳﺖ ﻛﮫ‪ ،‬در زﻣﺎﻧﮭﺎي ﻣﺘﻮاﻟﻲ‪ ،‬آدﻣﻲ در ﺗﺼﻮﯾﺮي ﻛﮫ از ﺧﺪاي ﺧﻮد‬
‫ﻣﻲﺳﺎزد ﺗﺠﺪﯾﺪﻧﻈﺮ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ آن را ﺑﺎ اﯾﻦ ﺗﻄﻮر اﺧﻼﻗﻲ ھﻤﺎھﻨﮓ ﺳﺎزد‪ .‬ﻟﻌﻨﺘﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﯾﮭﻮه در ﻣﻘﺎﺑﻞ‬
‫ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﻲ ﺑﮫ ﻣﻠﺖ ﺑﺮﮔﺰﯾﺪة ﺧﻮﯾﺶ ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﺪ‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬ﺳﺮﻣﺸﻖ ﻟﻌﻨﺖ و دﺷﻨﺎم اﺳﺖ‪ ،‬و ﺷﺎﯾﺪ ھﻤﯿﻨﮭﺎ‬
‫اﻟﮭﺎﻣﺒﺨﺶ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ‪ ،‬در ﻣﺤﺎﻛﻢ ﺗﻔﺘﯿﺶ اﻓﻜﺎر اﺳﭙﺎﻧﯿﺎ‪ ،‬ﺣﻜﻢ ﺑﮫ ﺳﻮزاﻧﺪن ﻛﺎﻓﺮان ﻣﻲداده‪ ،‬ﯾﺎ‬
‫اﺷﺨﺎﺻﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺳﭙﯿﻨﻮزا را از ﺟﺎﻣﻌﮫ ﻃﺮد ﻣﻲﻛﺮدهاﻧﺪ‪:‬‬
‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫در ﺷﮭﺮ و در ﺻﺤﺮا ﻣﻠﻌﻮن ﺧﻮاھﻲ ﺑﻮد… ﻣﯿﻮة ﺑﻄﻦ ﺗﻮ و ﻣﯿﻮة زﻣﯿﻦ ﺗﻮ ﻣﻠﻌﻮن ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد… وﻗﺖ‬
‫در آﻣﺪﻧﺖ ﻣﻠﻌﻮن و وﻗﺖ ﺑﯿﺮون رﻓﺘﻨﺖ ﻣﻠﻌﻮن ﺧﻮاھﻲ ﺑﻮد… ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﺮا ﺑﺎ ﺳﻞ و ﺗﺐ و اﻟﺘﮭﺎب ﺧﻮاھﺪ‬
‫زد… ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﺮا ﺑﮫ دﻣﻞ ﻣﺼﺮ و ﺧﺮاج و ﺟﺮب و ﺧﺎرﺷﻲ ﻛﮫ ﺗﻮ از آن ﺷﻔﺎ ﻧﺨﻮاھﻲ ﯾﺎﻓﺖ ﻣﺒﺘﻼ ﺧﻮاھﺪ‬

‫‪.co‬‬
‫ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﺮا ﺑﮫ دﯾﻮاﻧﮕﻲ و ﻧﺎﺑﯿﻨﺎﯾﻲ و‬

‫ﭘﺮﯾﺸﺎﻧﻲ دل ﻣﺒﺘﻼ ﺧﻮاھﺪ ﺳﺎﺧﺖ… ﻧﯿﺰ ھﻤﺔ ﻣﺮﺿﮭﺎ و ھﻤﺔ ﺑﻼﯾﺎﯾﻲ ﻛﮫ در ﻃﻮﻣﺎراﯾﻦ ﺷﺮﯾﻌﺖ ﻣﻜﺘﻮب‬
‫ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬آﻧﮭﺎ را ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ ﺗﻮ ﻣﺴﺘﻮﻟﻲ ﺧﻮاھﺪ ﮔﺮداﻧﯿﺪ ﺗﺎ ھﻼك ﺷﻮي‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﯾﮭﻮه‪ ،‬ﺗﻨﮭﺎ‪ ،‬ﺧﺪاﯾﻲ ﻧﺒﻮد ﻛﮫ ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﯾﺎ ﺧﻮد وي ﺑﮫ وﺟﻮدش ﻣﻌﺘﺮف ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﭼﯿﺰي ﻛﮫ در ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺣﻜﻢ از‬
‫)= ده ﻓﺮﻣﺎن( اﺣﻜﺎم ﻋﺸﺮه ﺧﻮاﺳﺘﮫ‪ ،‬اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﻘﺎم او را ﺑﺮﺗﺮ از ﻣﻘﺎم دﯾﮕﺮان ﻗﺮار دھﻨﺪ‪ .‬اﻗﺮار‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﮫ اﯾﻨﻜﮫ »ﺧﺪاي ﻏﯿﻮر« اﺳﺖ‪ ،‬و ﻓﺮﻣﺎن ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ »ﺧﺪاﯾﺎن اﯾﺸﺎن را ﺳﺠﺪه ﻣﻨﻤﺎ‪ ،‬آﻧﮭﺎ را ﻋﺒﺎدت‬
‫ﻣﻜﻦ‪ ،‬و ﻣﻮاﻓﻖ ﻛﺎرھﺎي اﯾﺸﺎن ﻣﻜﻦ؛ ﺑﻠﻜﮫ آﻧﮭﺎ را ﻣﻨﮭﺪم ﺳﺎز و ﺑﺘﮭﺎي اﯾﺸﺎن را ﺑﺸﻜﻦ‪ «.‬ﭘﯿﺶ از زﻣﺎن‬
‫اﺷﻌﯿﺎ‪ ،‬ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﺑﻨﺪرت در اﯾﻦ اﻧﺪﯾﺸﮫ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ﯾﮭﻮه ﺧﺪاي ھﻤﺔ ﻗﺒﺎﯾﻞ و ﺣﺘﻲ ھﻤﺔ ﻋﺒﺮاﻧﯿﺎن اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﻮآﺑﯿﺎن ﺷﻤﺶ را ﺑﺮاي ﺧﺪاﯾﻲ ﺧﻮد داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧﻌﻮﻣﻲ ﭼﻨﺎن ﮔﻤﺎن داﺷﺖ ﻛﮫ اﮔﺮ روت ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺧﺪا‬
‫وﻓﺎدار ﺑﻤﺎﻧﺪ ﻋﯿﺒﻲ ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﻌﻞ زﺑﻮب ﺧﺪاي ﻋﻔﺮون ﺑﻮد و ﻣﻠﻜﻮم ﺧﺪاي ﻋﻤﻮن‪ :‬ﺟﺪاﯾﻲ ﺳﯿﺎﺳﻲ و‬
‫اﻗﺘﺼﺎدﯾﻲ ﻛﮫ در ﻣﯿﺎن ﺗﯿﺮهھﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻗﻮم ﯾﮭﻮدي ﺑﺮﻗﺮار ﺑﻮد‪ ،‬ﻃﺒﯿﻌﺘﺎً‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ دﯾﻨﻲ ﺑﮫ آن ﻧﺘﯿﺠﮫ‬
‫ﻣﻲرﺳﯿﺪ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﮫ اﺻﻄﻼح ﻣﺎ‪ ،‬اﺳﺘﻘﻼل دﯾﻨﻲ ﻧﯿﺰ ﺑﺮاي ھﺮ دﺳﺘﮫ ﭘﯿﺪا ﺷﻮد‪ .‬ﺣﻀﺮت ﻣﻮﺳﻲ در ﺳﺮود‬
‫ﻣﻌﺮوف ﺧﻮد ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ﻛﯿﺴﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻮ‪ ،‬اي ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬در ﻣﯿﺎن ﺧﺪاﯾﺎن؟« و ﺳﻠﯿﻤﺎن ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬
‫»ﺧﺪاي ﻣﺎ از ﺟﻤﯿﻊ ﺧﺪاﯾﺎن ﻋﻈﯿﻤﺘﺮ اﺳﺖ«‪ .‬ﺟﺰ داﻧﺸﻤﻨﺪان‪ ،‬دﯾﮕﺮ ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﻧﮫ ﺗﻨﮭﺎ ﺗﻤﻮز را ﺧﺪاي‬
‫@‪h‬‬
‫ﺑﺮﺣﻘﻲ ﺗﺼﻮر ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﭘﺮﺳﺘﺶ آن زﻣﺎﻧﻲ ﭼﻨﺎن در ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﯾﮭﻮد رواج داﺷﺖ ﻛﮫ ﺣﺰﻗﯿﺎل ﻧﺒﻲ‪،‬‬
‫از آﻧﻜﮫ ﺑﺎﻧﮓ زاري و اﻧﺪوه ﺑﺮ ﺗﻤﻮز در ﻣﻌﺒﺪ ﺷﻨﯿﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺷﻜﺎﯾﺖ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﻗﺒﺎﯾﻞ ﯾﮭﻮد ﺑﮫ اﻧﺪازهاي از‬
‫ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﻣﺘﻤﺎﯾﺰ ﺑﻮدﻧﺪ و اﺳﺘﻘﻼل داﺷﺘﻨﺪ ﻛﮫ‪ ،‬ﺣﺘﻲ در زﻣﺎن ارﻣﯿﺎي ﻧﺒﻲ ﻧﯿﺰ‪ ،‬ھﺮ ﻃﺎﯾﻔﮫ ﺑﺮاي ﺧﻮد ﺧﺪاي‬
‫ﺧﺎﺻﻲ داﺷﺖ‪» :‬زﯾﺮا ﻛﮫ اي ﯾﮭﻮدا‪ ،‬ﺧﺪاﯾﺎن ﺗﻮ ﺑﮫ ﺷﻤﺎرة ﺷﮭﺮھﺎي ﺗﻮ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ «.‬و آن ﭘﯿﻐﻤﺒﺮ‪ ،‬از اﯾﻨﻜﮫ‬
‫ﻣﻲدﯾﺪ ﻗﻮﻣﺶ ﺑﻌﻞ و ﻣﻮﻟﻚ را ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻧﺪوھﮕﯿﻦ و ﺧﺸﻤﻨﺎك ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﭼﻮن در اﯾﺎم داوود و ﺳﻠﯿﻤﺎن‬
‫وﺣﺪت ﺳﯿﺎﺳﻲ ﺑﺮﻗﺮار ﺷﺪ و ﻣﻌﺒﺪ اورﺷﻠﯿﻢ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻣﺮﻛﺰ ﻋﺒﺎدت ﯾﮭﻮدﯾﺎن درآﻣﺪ‪ ،‬اﺛﺮ ﺳﯿﺎﺳﺖ و‬
‫‪are‬‬

‫ﺗﺎرﯾﺦ در دﯾﻦ ﻧﯿﺰ ﻣﻨﻌﻜﺲ ﺷﺪ‪ ،‬و ﯾﮭﻮه ﻋﻨﻮان ﺧﺪاي ﯾﮕﺎﻧﺔ ھﻤﺔ ﯾﮭﻮدﯾﺎن را ﭘﯿﺪا ﻛﺮد‪ .‬ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﺟﺰ اﯾﻦ‬
‫ﮔﺎم‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﺗﻮﺟﮫ ﺑﮫ اﯾﻨﻜﮫ آﻧﺎن را ﺧﺪاﯾﻲ ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ﺧﺪاﯾﺎن دﯾﮕﺮ اﻓﺮاد ﺑﺸﺮ اﺳﺖ )ﭘﺮﺳﺘﺶ ﺧﺪاي‬
‫اﻋﻈﻢ(‪ ،‬ﺗﺎ دورة اﻧﺒﯿﺎي ﺑﻨﻲاﺳﺮاﺋﯿﻞ‪ ،‬ﮔﺎم دﯾﮕﺮي ﺑﮫ ﻃﺮف ﺗﻮﺣﯿﺪ واﻗﻌﻲ ﺑﺮﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ دﯾﻦ‬
‫ﻋﺒﺮاﻧﻲ‪ ،‬ﺣﺘﻲ در ﻣﺮﺣﻠﺔ ﯾﮭﻮهﭘﺮﺳﺘﻲ ﻧﯿﺰ‪ ،‬از ھﺮ دﯾﻦ دﯾﮕﺮي ﻛﮫ ﭘﯿﺶ از دورة اﻧﺒﯿﺎي ﺑﻨﻲاﺳﺮاﺋﯿﻞ وﺟﻮد‬
‫داﺷﺘﮫ‪،‬‬
‫‪set‬‬

‫ﺟﺰ دﯾﻦ زودﮔﺬر آﻓﺘﺎﺑﭙﺮﺳﺘﻲ ﻣﺼﺮﯾﺎن در زﻣﺎن اﺧﻨﺎﺗﻮن‪ ،‬ﺑﮫ ﺗﻮﺣﯿﺪ ﻧﺰدﯾﻜﺘﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬دﯾﻦ ﯾﮭﻮدي ﺑﺮ‬
‫دﯾﮕﺮ دﯾﻨﮭﺎي آن زﻣﺎن‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ﻋﻈﻤﺖ و ﻧﯿﺮو و وﺣﺪت ﻓﻠﺴﻔﻲ و اﺳﺘﺤﻜﺎم و ﺗﺄﺛﯿﺮ اﺧﻼﻗﻲ‪ ،‬ﺑﺮﺗﺮي‬
‫داﺷﺖ‪ ،‬و اﮔﺮ‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ اﺣﺴﺎﺳﺎﺗﻲ و ﺷﻌﺮي‪ ،‬ﺑﺮ ﺷﺮك ﺑﺎﺑﻠﻲ و ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ ﻧﻤﻲﭼﺮﺑﯿﺪ‪ ،‬ﻻاﻗﻞ ﺑﺎ آﻧﮭﺎ ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫در اﯾﻦ دﯾﻦ ﺳﺨﺖ و ﺗﺎرﯾﻚ‪ ،‬آداب و ﺷﻌﺎﯾﺮ ﺑﺎﺷﻜﻮه و ﺗﺸﺮﯾﻔﺎت ﻣﺴﺮتﺑﺨﺸﻲ ﻛﮫ در ﻣﯿﺎن ﭘﺮﺳﺘﻨﺪﮔﺎن‬
‫ﺧﺪاﯾﺎن ﻣﺼﺮي و ﺑﺎﺑﻠﻲ رواج داﺷﺖ دﯾﺪه ﻧﻤﻲﺷﺪ‪ .‬اﻧﺪﯾﺸﺔ ﯾﮭﻮدﯾﺎن‪ ،‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﻓﻜﺮ آدﻣﻲ ﻛﮫ در ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎر ﺗﻮاﻧﺎﯾﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ وي را در ﺗﺤﺖ ارادة ﺧﻮﯾﺶ دارد و در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﯾﻦ ﺧﺪا ﻓﻨﺎي ﻣﺤﺾ اﺳﺖ‪،‬‬
‫‪pym‬‬

‫ﺗﺎرﯾﻚ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﻛﻮﺷﺸﻲ ﻛﮫ ﺳﻠﯿﻤﺎن ﻛﺮد ﺗﺎ دﯾﻦ ﯾﮭﻮه را ﺑﺎ رﻧﮓ و ﻧﻐﻤﮫ زﯾﺒﺎ ﺳﺎزد‪ ،‬ﭘﺮﺳﺘﺶ‬
‫اﯾﻦ ﺧﺪاي ﺗﺮﺳﻨﺎك‪ ،‬ﺗﺎ ﻗﺮﻧﮭﺎي ﻣﺘﻤﺎدي‪ ،‬ﺑﯿﺶ از آﻧﻜﮫ ﺑﺮﭘﺎﯾﺔ ﻣﮭﺮ و ﻣﺤﺒﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺗﺮس ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﭼﻮن آدﻣﻲ ﺑﮫ اﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ اﯾﻤﺎﻧﮭﺎ و دﯾﻨﮭﺎ ﺗﻮﺟﮫ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺟﺎي آن دارد ﻛﮫ از ﺧﻮد ﺑﭙﺮﺳﺪ ﻛﮫ‪ :‬آﯾﺎ اﯾﻨﮭﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻣﺎﯾﺔ آراﻣﺶ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﺸﺮ ﺑﻮده‪ ،‬ﯾﺎ اﺳﺒﺎب وﺣﺸﺖ و ﺗﺮس او را ﻓﺮاھﻢ آورده اﺳﺖ؟ دﯾﻨﻲ ﻛﮫ اﻣﯿﺪ و ﻋﺸﻖ‬
‫را در ﻧﻔﺲ آدﻣﻲ ﺑﯿﺪار ﻣﻲﻛﻨﺪ ھﻤﭽﻮن ﺗﺠﻤﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ از اﻣﻨﯿﺖ و ﻧﻈﻢ ﭘﯿﺪا ﻣﻲﺷﻮد؛ وﻟﻲ ﭼﻮن در آن‬
‫زﻣﺎﻧﮭﺎي دور ﺿﺮورت اﻗﺘﻀﺎ ﻣﻲﻛﺮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﭘﯿﺮوان ﯾﻚ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﯾﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ در داﺧﻞ و ﺧﺎرج‬

‫‪.co‬‬
‫ﺳﺒﺐ ﻓﺘﻨﮫ و آﺷﻮب ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ در ﺣﺎل ﺗﺮس ﺑﮫ ﺳﺮ ﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺎﭼﺎر ﺑﯿﺸﺘﺮ دﯾﻨﮭﺎي اوﻟﯿﮫ ﺑﺮ ﭘﺎﯾﺔ ﺗﺮس‬
‫و ھﺮاس ﺑﻨﺎ ﺷﺪه ﺑﻮد و اﺳﺮار و ﻏﻮاﻣﺾ ﻓﺮاوان داﺷﺖ‪ .‬ﺗﺎﺑﻮت ﻋﮭﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ﻃﻮﻣﺎر ﻣﻘﺪس ﺷﺮﯾﻌﺖ ﯾﮭﻮد‬
‫در آن ﺟﺎي داﺷﺖ‪ ،‬از اﯾﻦ ﺟﮭﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ ھﯿﭻ ﻛﺲ اﺟﺎزة دﺳﺖ زدن ﺑﮫ آن را ﻧﻤﻲدادﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺨﻮﺑﻲ ﻣﺎھﯿﺖ‬
‫ﻋﻘﺎﯾﺪ ﯾﮭﻮدي را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﻧﺰدﯾﻚ ﺑﻮد اﯾﻦ ﺗﺎﺑﻮت ﺑﺮ زﻣﯿﻦ ﺑﯿﻔﺘﺪ و ﻋﺰة‪ ،‬ﻟﺤﻈﺔ ﻛﻮﺗﺎھﻲ‪،‬‬
‫دﺳﺖ ﭘﯿﺶ ﺑﺮد و از اﻓﺘﺎدن آن ﺟﻠﻮ ﮔﺮﻓﺖ‪» ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻏﻀﺒﺶ ﺑﺮ ﻋﺰة اﻓﺮوﺧﺘﮫ ﺷﺪه‪ ،‬او را در آﻧﺠﺎ ﺑﮫ‬

‫‪oo‬‬
‫ﺳﺒﺐ ﺗﻘﺼﯿﺮش زد‪ ،‬و او در آﻧﺠﺎ ﻧﺰد ﺗﺎﺑﻮت ﺧﺪا ﻣﺮد‪«.‬‬

‫اﻧﺪﯾﺸﺔ ﮔﻨﺎه در دﯾﻦ ﯾﮭﻮدي ﻓﻜﺮ اﺳﺎﺳﻲ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ .‬ھﯿﭻ ﻣﻠﺘﻲ ﺑﮫ اﻧﺪازة ﻗﻮم ﯾﮭﻮد ﺣﺮص و وﻟﻊ ﺑﮫ‬
‫ﺗﻘﻮا و ﻓﻀﯿﻠﺖ ﻧﺪاﺷﺘﮫ اﺳﺖ؛ ﺗﻨﮭﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﻓﺮﻗﺔ ﻣﺴﯿﺤﻲ ﭘﯿﺮاﯾﺸﮕﺮان را ﻣﺴﺘﺜﻨﺎ ﻛﻨﯿﻢ‪ ،‬ﻛﮫ ﮔﻮﯾﻲ ﯾﻜﺴﺮه از‬
‫اﺳﻔﺎر ﻋﮭﺪ ﻗﺪﯾﻢ ﺑﯿﺮون آﻣﺪه‪ ،‬و ﻗﺮﻧﮭﺎ ﻛﺎﺗﻮﻟﯿﻚ ﺑﻮدن در آﻧﺎن ﺗﺄﺛﯿﺮي ﻧﺪاﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻮن ﺗﻦ آدﻣﻲ ﺿﻌﯿﻒ‪،‬‬

‫‪yah‬‬
‫و ﺷﺮﯾﻌﺖ و ﻗﺎﻧﻮن دﺷﻮار و ﭘﯿﭽﯿﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﺎﭼﺎر آدﻣﻲ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﮔﻨﺎه ﻣﻲﺷﺪ؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ‪ ،‬ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ روح‬
‫ﻓﺮد ﯾﮭﻮدي ﮔﺮﻓﺘﺎر اﯾﻦ وﺳﻮاس ﺑﻮد ﻛﮫ ﻣﺒﺎدا ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺑﺪي از ﮔﻨﺎھﻜﺎري ﭘﯿﺶ آﯾﺪ‪ ،‬ﺧﻮاه ﺑﺎ ﺧﺸﻜﺴﺎﻟﻲ ﺑﺎﺷﺪ و‬
‫ﻧﺒﺎرﯾﺪن ﺑﺎران‪ ،‬ﺧﻮاه از ﺑﯿﻦ رﻓﺘﻦ و زﯾﺮ و زﺑﺮ ﺷﺪن ﺗﻤﺎم اﺳﺮاﺋﯿﻞ‪ .‬در آن دﯾﻦ‪ ،‬دوزﺧﻲ ﻛﮫ ﻣﺨﺼﻮص‬
‫ﻛﯿﻔﺮ دادن ﺑﮫ ﮔﻨﺎھﻜﺎران ﺑﺎﺷﺪ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬وﻟﻲ ﺷﺌﻮل‪ ،‬ﯾﺎ »ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺗﺎرﯾﻜﻲ« در زﯾﺮ زﻣﯿﻦ‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮ از‬
‫دوزخ ﺗﺮﺳﻨﺎك ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﻛﮫ ھﻤﺔ ﻣﺮدﮔﺎن ﭘﺎك و ﭘﻠﯿﺪ در آن ﻣﻲاﻓﺘﻨﺪ و ﺗﻨﮭﺎ ﻣﻘﺮﺑﺎن ﺑﮫ ﺧﺪا‪ ،‬ھﻤﭽﻮن ﻣﻮﺳﻲ‬
‫و ﺧﻨﻮخ و اﯾﻠﯿﺎ‪ ،‬ﻣﺴﺘﺜﻨﺎ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﻛﻤﺘﺮ ﺑﮫ زﻧﺪﮔﻲ دﯾﮕﺮي ﭘﺲ از ﻣﺮگ اﺷﺎره ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ در‬
‫@‪h‬‬
‫دﯾﻦ آﻧﺎن ھﯿﭻ ﭼﯿﺰ در ﺑﺎرة ﺧﻠﻮد آدﻣﻲ ﻧﯿﺎﻣﺪه‪ ،‬و ﭘﺎداش و ﻛﯿﻔﺮ را ﻣﻨﺤﺼﺮ در ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺎن ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫در آن زﻣﺎن ﻛﮫ ﯾﮭﻮدﯾﺎن اﻣﯿﺪ آﻗﺎﯾﻲ و ﺳﻠﻄﻨﺖ در اﯾﻦ زﻣﯿﻦ را از دﺳﺖ دادﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﻓﻜﺮ ﺟﺎوداﻧﻲ روح‬
‫اﻓﺘﺎدﻧﺪ‪ ،‬و اﺣﺘﻤﺎل دارد ﻛﮫ اﯾﻦ اﻧﺪﯾﺸﮫ را از ﭘﺎرﺳﯿﮭﺎ ﯾﺎ ﻣﺼﺮﯾﺎن ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬از ھﻤﯿﻦ ﺗﻄﻮر و ﺗﻜﺎﻣﻞ‬
‫روﺣﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ دﯾﻦ ﻣﺴﯿﺤﯿﺖ ﺑﯿﺮون آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﻤﻜﻦ ﺑﻮد از ﮔﻨﺎه و ﻋﻮاﻗﺐ ﺳﻮء آن‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﻤﺎز و دﻋﺎ و ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي ﺷﻮد‪ .‬در ﻣﯿﺎن ﻣﻠﺘﮭﺎي ﺳﺎﻣﻲ‬
‫‪are‬‬

‫ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻠﺘﮭﺎي آرﯾﺎﯾﻲ‪ ،‬در اﺑﺘﺪاي ﻛﺎر ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ‪ ،‬آدﻣﻲ را ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ﭘﺲ از آن‪ ،‬ﺣﯿﻮان ﺟﺎي‬
‫آدﻣﯿﺰاد را ﮔﺮﻓﺖ و »ﻧﻮﺑﺮﮔﻠﮫھﺎ« را ﺑﮫ اﯾﻦ ﻛﺎر اﺧﺘﺼﺎص ﻣﻲدادﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﻧﻮﺑﺮ ﻣﯿﻮهاي ﻛﮫ‬

‫از ﻣﺰرﻋﮫ ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﻲآﻣﺪ ﺗﻘﺪﯾﻢ ﻣﻲﺷﺪ؛ در ﭘﺎﯾﺎن ﻛﺎر‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﺷﺪ ﻛﮫ ﺗﻨﮭﺎ ﺑﮫ ﺗﺴﺒﯿﺢ و ﺛﻨﺎ ﮔﻔﺘﻦ ﺑﮫ ﺧﺪا‬
‫ﻗﻨﺎﻋﺖ ﻣﻲورزﯾﺪﻧﺪ‪ .‬در آﻏﺎز ﻛﺎر‪ ،‬رﺳﻢ ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﮫ ﮔﻮﺷﺖ ھﯿﭻ ﺣﯿﻮاﻧﻲ ﺧﻮرده ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﻣﮕﺮ آﻧﻜﮫ‬
‫‪set‬‬

‫ﻛﺎھﻨﻲ آن را ذﺑﺢ ﻣﺒﺎرك ﻛﺮده و ﻟﺤﻈﮫاي ﺑﮫ ﺧﺪا ﺗﻘﺪﯾﻢ داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺧﺘﻨﮫ ﻛﺮدن‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬ﻧﻮﻋﻲ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬و ﺷﺎﯾﺪ ﻓﺪﯾﺔ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺳﺨﺖﺗﺮي ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ :‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﺧﺪا ﺑﮫ اﯾﻦ ﺑﺲ ﻣﻲﻛﺮد ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫ﺟﺎي ﺗﻤﺎم آدﻣﻲ‪ ،‬ﺟﺰﺋﻲ از او را ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺑﭙﺬﯾﺮد‪ .‬ﺣﯿﺾ و زاﯾﻤﺎن ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﻨﺎه‪ ،‬ﻣﺎﯾﺔ ﻧﺎﭘﺎﻛﻲ‬
‫روﺣﻲ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬و ﻻزم ﺑﻮد ﻣﺮاﺳﻢ و ﺷﻌﺎﯾﺮ و ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ و ﻧﻤﺎز و دﻋﺎي ﺧﺎﺻﻲ ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ ﻛﺎھﻨﺎن ﺻﻮرت‬
‫ﮔﯿﺮد ﺗﺎ زن ﺣﺎﯾﺾ و ﻧﻔﺴﺎء از ﭘﻠﯿﺪي ﭘﺎك ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺆﻣﻦ از ھﺮ ﻃﺮف ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻣﺤﺮﻣﺎﺗﻲ روﺑﺮو ﻣﻲدﯾﺪ؛‬
‫‪an‬‬

‫ﺑﺮاي وي‪ ،‬ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ در ھﺮ ﻣﯿﻞ و آرزوﯾﻲ‪ ،‬ﺑﺎﻟﻘﻮه ﮔﻨﺎھﻲ ﻧﮭﻔﺘﮫ ﺑﻮد‪ ،‬و ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ھﺮ ﮔﻨﺎھﻲ ﻛﻔﺎرهاي داﺷﺖ ﻛﮫ‬
‫ﻋﺒﺎرت از دادن ﺻﺪﻗﮫاي ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﺗﻨﮭﺎ ﻛﺎھﻨﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ ﺷﺎﯾﺴﺘﮫ اﺳﺖ‪ ،‬ﯾﺎ اﺳﺮار و ﺷﻌﺎﯾﺮ دﯾﻨﻲ را ﺑﺪون اﺷﺘﺒﺎه ﺗﻔﺴﯿﺮ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫‪pym‬‬

‫دﺳﺘﮕﺎه روﺣﺎﻧﯿﺖ دﺳﺘﮕﺎه ﺑﺴﺘﮫاي ﺑﻮد‪ ،‬و ﺟﺰ ﻓﺮزﻧﺪان ﻻوي ﻛﺴﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ در اﯾﻦ ﻃﺒﻘﮫ وارد ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﻃﺒﻘﮫ ﺣﻖ ﻣﯿﺮاث ﺑﺮدن ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ از ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﺎﻟﯿﺎت و ﺑﺎج ﺳﺮﺷﻤﺎري و اﻧﻮاع دﯾﮕﺮ ﻋﻮارض‬
‫ﻣﻌﺎف ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬از ﻧﺘﺎﯾﺞ ﮔﻠﮫھﺎ ده ﯾﻚ و زﻛﺎت ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ؛ از ﻗﺮﺑﺎﻧﯿﮭﺎي ﻣﻌﺎﺑﺪ آﻧﭽﮫ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻣﺼﺮف ﺧﺪا‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻧﻤﻲرﺳﯿﺪ ﻣﺨﺼﻮص آﻧﺎن ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺲ از آﻧﻜﮫ ﯾﮭﻮدﯾﺎن را ﻧﻔﻲ ﺑﻠﺪ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺛﺮوت ﻛﺎھﻨﺎن ﺑﺎ ﻧﻤﻮ اﺟﺘﻤﺎع‬
‫ﯾﮭﻮدي ﺟﺪﯾﺪ اﻓﺰاﯾﺶ ﭘﯿﺪا ﻛﺮد؛ و ﭼﻮن آن ﻣﺮدم از اﯾﻦ ﺛﺮوت ﻣﻘﺪس اﺳﺘﻔﺎدة ﺻﺤﯿﺢ ﻛﺮدﻧﺪ و در ﺣﻔﻆ و‬
‫ﻧﮕﮭﺪاري آن ﻛﻮﺷﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬در آﺧﺮ ﻛﺎر‪ ،‬ﻛﺎھﻨﺎن ﯾﮭﻮد‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺎھﻨﺎن ﻃﯿﻮه و ﺑﺎﺑﻞ‪ ،‬ﻣﻘﺘﺪرﺗﺮ از ﺷﺎھﺎن ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬ازدﯾﺎد ﻗﺪرت ﻛﮭﻨﮫ‪ ،‬و رواج ﺗﺮﺑﯿﺖ دﯾﻨﻲ‪ ،‬ﺑﺮاي آزاد ﻛﺮدن ﻋﻘﻞ ﻋﺒﺮاﻧﯿﺎن از ﺑﻨﺪھﺎي‬
‫ﺧﺮاﻓﺎت و اوھﺎم و ﺑﺖﭘﺮﺳﺘﻲ ﻛﺎﻓﻲ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﻗﻠﺔ ﺗﭙﮫھﺎ و ﺟﻨﮕﻠﮭﺎ آراﻣﮕﺎه ﺧﺪاﯾﺎن ﺑﯿﮕﺎﻧﮫ‪ ،‬و ﺻﺤﻨﺔ آداب و‬
‫ﺷﻌﺎﯾﺮ دﯾﻨﻲ ﭘﻨﮭﺎﻧﻲ ﺑﻮد؛ اﻗﻠﯿﺖ ﭼﺸﻤﮕﯿﺮي از ﻣﺮدم ﺑﮫ ﺳﻨﮕﮭﺎي ﻣﻘﺪس ﺳﺠﺪه ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﻌﻞ و آﺳﺘﺎرﺗﮫ‬
‫را ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎ‪ ،‬ﺑﺮ روش ﺑﺎﺑﻠﯿﺎن‪ ،‬ﺑﮫ ﺧﺒﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ از ﻏﯿﺐ ﻣﻲﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﺘﮭﺎﯾﻲ ﺑﺮ ﭘﺎ ﻣﻲداﺷﺘﻨﺪ و‬

‫‪oo‬‬
‫ﺑﺮاي آﻧﮭﺎ ﺑﺨﻮر ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﮫ ﭘﺮﺳﺘﺶ ﮔﻮﺳﺎﻟﺔ ﻃﻼﯾﻲ ﻣﻲﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬ﯾﺎ در ھﯿﻜﻞ‪ ،‬ﺟﻠﺴﮫھﺎ و ﺟﺸﻨﮭﺎي‬
‫ﺑﺖﭘﺮﺳﺘﺎﻧﮫ ﺗﺸﻜﯿﻞ ﻣﻲدادﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﻮد را وادار ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ »از ﻣﯿﺎن آﺗﺶ‬
‫ﺑﮕﺬرﻧﺪ‪ «.‬ﺣﺘﻲ ﺑﻌﻀﻲ از ﺷﺎھﺎن‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻠﯿﻤﺎن و آﺣﺎب‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﺧﺪاﯾﺎن ﺑﯿﮕﺎﻧﮫ »ﭼﺎﭘﻠﻮﺳﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﻣﺮدان ﺻﺎﻟﺤﻲ ھﻤﭽﻮن اﯾﻠﯿﺎ و اﻟﯿﺸﻊ‪ ،‬ﮔﺮﭼﮫ ﺑﮫ درﺟﺔ ﻛﺎھﻨﻲ ﻧﺮﺳﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ ﻣﺮدم را ﺑﮫ دﺳﺖ‬

‫‪yah‬‬
‫ﺑﺮداﺷﺘﻦ از اﯾﻦ ﻋﺎدات دﻋﻮت ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﺮ آن ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ﻣﺮدم را ﺑﮫ ﭘﯿﺮوي از ﺧﻮد ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ و ﺑﮫ راه‬
‫راﺳﺖ ﺑﯿﺎورﻧﺪ‪ .‬در ﻣﯿﺎن اﯾﻦ اوﺿﺎع و اﺣﻮال‪ ،‬و ﺑﺮ اﺛﺮ اﻧﺘﺸﺎر ﻓﻘﺮ و ﻓﺎﻗﮫ و اﺳﺘﺜﻤﺎر ﻣﺮدم‬

‫ﻣﺮدان دﯾﻦ ﯾﮭﻮدي را ﭘﺎك ﻛﺮدﻧﺪ و در ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن ﻣﻘﺎم آن ﻛﻮﺷﯿﺪﻧﺪ و زﻣﯿﻨﮫ را ﺑﺮاي ﻏﻠﺒﺔ آن ﺑﺮ ﺟﮭﺎن‬
‫ﻏﺮﺑﻲ آﻣﺎده ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ IV‬ـ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ اﻓﺮاﻃﯿﺎن‬

‫@‪h‬‬
‫ﺟﻨﮓ ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ – ﻣﻨﺸﺄ اﻧﺒﯿﺎ – ﻋﺎﻣﻮس در اورﺷﻠﯿﻢ – اﺷﻌﯿﺎ – ﺣﻤﻠﺔ وي ﺑﮫ ﺗﻮاﻧﮕﺮان – اﻋﺘﻘﺎد وي ﺑﮫ ﯾﻚ‬
‫ﻣﺴﯿﺢ – ﺗﺄﺛﯿﺮ اﻧﺒﯿﺎ‬

‫از آﻧﺠﺎ ﻛﮫ ﻓﻘﺮ از ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪي ﺑﺮ ﻣﻲﺧﯿﺰد‪ ،‬و ھﯿﭻ ﻛﺲ ﺗﺎ ﺗﻮاﻧﮕﺮي را در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻮﯾﺶ ﻧﺒﯿﻨﺪ اﺣﺴﺎس‬
‫‪are‬‬

‫دروﯾﺸﻲ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺛﺮوت ﺧﯿﺮه ﻛﻨﻨﺪة ﺳﻠﯿﻤﺎن را ﻧﺸﺎﻧﺔ آﻏﺎز ﺟﻨﮓ ﻃﺒﻘﺎت در اﺳﺮاﺋﯿﻞ داﻧﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺳﻠﯿﻤﺎن ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﻄﺮ ﻛﺒﯿﺮ و ﻟﻨﯿﻦ‪ ،‬ھﺮ ﭼﮫ ﺳﺮﯾﻌﺘﺮ ﻛﺸﻮري را ﻛﮫ زﻧﺪﮔﻲ ﻛﺸﺎورزي داﺷﺖ ﺑﮫ‬
‫ﻛﺸﻮري ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻣﺒﺪل ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﭘﯿﺶ ﺑﺮدن اﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر‪ ،‬ﻧﮫ ﺗﻨﮭﺎ ﻣﺎﻟﯿﺎﺗﮭﺎ و ﻋﻮارض ﻓﺮاوان ﺑﺮ دوش‬
‫ﻣﺮدم ﺗﺤﻤﯿﻞ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ آﻧﮕﺎه ﻛﮫ ﭘﺲ از ﺑﯿﺴﺖ ﺳﺎل ﻧﻘﺸﮫھﺎي وي ﺻﻮرت ﻋﻤﻞ ﺑﮫ ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬در‬
‫اورﺷﻠﯿﻢ ﯾﻚ ﻃﺒﻘﺔ ﻛﺎرﮔﺮي روي ﻛﺎر آﻣﺪ ﻛﮫ ﭼﻮن دﯾﮕﺮ ﻛﺎري ﺑﺮاي آﻧﺎن وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﻣﺎﯾﺔ ﭘﯿﺪاﯾﺶ‬
‫اﺧﺘﻼف ﺳﯿﺎﺳﻲ و ﻓﺴﺎد اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺷﺪﻧﺪ – و اﯾﻦ درﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﺎدﺛﺔ ﻣﺸﺎﺑﮭﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﻌﺪھﺎ در روم ﭘﯿﺶ‬
‫‪set‬‬

‫آﻣﺪ‪ .‬در ھﻤﺎن ﺣﯿﻦ ﻛﮫ ﺗﺠﻤﻞ و ﺷﻜﻮه درﺑﺎر ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ رو ﺑﮫ اﻓﺰاﯾﺶ ﺑﻮد و ﺛﺮوﺗﮭﺎي ﺷﺨﺼﻲ زﯾﺎد ﻣﻲﺷﺪ‪،‬‬
‫ﻛﻠﺒﮫھﺎ و ﻣﺤﻠﮫھﺎي ﻛﺜﯿﻒ ﻧﯿﺰ درﻛﻨﺎر آﻧﮭﺎ اﯾﺠﺎد ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﺑﮭﺮهﻛﺸﻲ از ﻣﺮدم و رﺑﺎﺧﻮاري رﺳﻢ ﻣﺘﻌﺎرﻓﻲ‬
‫ﺑﻮد ﻛﮫ در ﻣﯿﺎن زﻣﯿﻨﺪاران ﺑﺰرگ و ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن و رﺑﺎﺧﻮاراﻧﻲ ﻛﮫ اﻃﺮاف ﻣﻌﺒﺪ را اﺣﺎﻃﮫ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‬
‫ﺟﺮﯾﺎن داﺷﺖ‪ .‬ﺑﮫ ﮔﻔﺘﺔ ﻋﺎﻣﻮس‪ ،‬زﻣﯿﻨﺪاران اﻓﺮاﺋﯿﻢ »ﻣﺮد ﻋﺎدل را ﺑﮫ ﻧﻘﺮه‪ ،‬و ﻣﺴﻜﯿﻦ را ﺑﮫ زوج ﻧﻌﻠﯿﻦ‬
‫‪an‬‬

‫ﻓﺮوﺧﺘﻨﺪ«‪.‬‬

‫ﮔﻮداﻟﻲ ﻛﮫ ﺑﯿﻦ ﺗﻮاﻧﮕﺮان و ﺑﯿﭽﯿﺰان وﺟﻮد داﺷﺖ ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ ﻋﻤﯿﻘﺘﺮ ﻣﻲﺷﺪ؛ ﻛﺸﻤﻜﺶ ﺷﺪﯾﺪ ﻣﯿﺎن دھﺎت و‬
‫ﺷﮭﺮھﺎ‪ ،‬ﻛﮫ ھﻤﯿﺸﮫ ﺑﺎ ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﺗﻤﺪﻧﮭﺎي ﺻﻨﻌﺘﻲ ھﻤﺮاه اﺳﺖ‪ ،‬از ﻋﻮاﻣﻠﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺳﺒﺐ ﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺲ از ﻣﺮگ‬
‫ﺳﻠﯿﻤﺎن‪ ،‬ﻣﻤﻠﻜﺖ او ﺑﮫ دو ﻣﻤﻠﻜﺖ دﺷﻤﻦ ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺷﻮد‪ .‬ﯾﻜﻲ ﻣﻤﻠﻜﺖ اﻓﺰاﺋﯿﻢ در ﺷﻤﺎل‪ ،‬ﻛﮫ ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ‬
‫‪pym‬‬

‫آن ﺳﺎﻣﺮه ﺑﻮد‪ ،‬و دﯾﮕﺮ ﻣﻤﻠﻜﺖ ﯾﮭﻮدا در ﺟﻨﻮب‪،‬ﻛﮫ ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ آن اورﺷﻠﯿﻢ ﺑﻮد‪ .‬از ھﻤﺎن زﻣﺎن‪ ،‬در ﻧﺘﯿﺠﺔ‬
‫آﺗﺶ ﻛﯿﻨﮫاي ﻛﮫ در دل ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ اﻓﺮوﺧﺘﮫ ﺑﻮد و ﺳﺒﺐ ﻣﺸﺘﻌﻞ ﺷﺪن آﺗﺶ ﺟﻨﮕﮭﺎي ﺳﺨﺖ‬
 ‫‪m‬‬
‫در ﻣﯿﺎن اﯾﺸﺎن ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﺿﻌﻒ و ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻗﻮم راه ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ھﻨﻮز ﭼﯿﺰي از ﻣﺮگ ﺳﻠﯿﻤﺎن ﻧﮕﺬﺷﺘﮫ ﺑﻮد‬
‫ﻛﮫ ﺷﺸﻨﻚ‪ ،‬ﻓﺮﻋﻮن ﻣﺼﺮ‪ ،‬ﺑﺮ اورﺷﻠﯿﻢ ﻣﺴﻠﻂ ﺷﺪ و ﺗﻤﺎم ﻃﻼھﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺳﻠﯿﻤﺎن‪ ،‬در ﻣﺪت دراز ﺳﻠﻄﻨﺖ‬
‫ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﮫ ﻋﻨﻮان‬

‫‪.co‬‬
‫ﻣﺎﻟﯿﺎت ﺟﻤﻊآورده ﺑﻮد ﺑﮫ ﻣﺼﺮ اﻧﺘﻘﺎل ﯾﺎﻓﺖ‪.‬‬

‫در اﯾﻦ ﻣﺤﯿﻂ آﺷﻔﺘﺔ ﺳﯿﺎﺳﻲ و اﻧﺤﻄﺎط دﯾﻨﻲ و ﺟﻨﮓ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﻮد ﻛﮫ اﻧﺒﯿﺎي ﺑﻨﻲاﺳﺮاﺋﯿﻞ ﻇﮭﻮر ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ھﻤﺔ اﯾﻦ اﺷﺨﺎﺻﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻟﻔﻆ ﻋﺒﺮي »ﻧﺒﻲ« اﻃﻼق ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬از ﻃﺒﻘﺔ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﭼﻮن ﻋﺎﻣﻮس و اﺷﻌﯿﺎ‪ ،‬ﻛﮫ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﻮرد اﺣﺘﺮام ﻣﺎ ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ از آﻧﺎن ﻏﯿﺒﮕﻮﯾﺎﻧﻲ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ اﺳﺮار دروﻧﻲ ﻣﺮدم را‬
‫ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ و ﺣﺪس ﺑﺰﻧﻨﺪ و ﮔﺬﺷﺘﺔ آﻧﺎن را ﺑﺎز ﮔﻮﯾﻨﺪ و‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺰدي ﻛﮫ ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬از آﯾﻨﺪه ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﻲ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ؛ ﭘﺎرهاي از اﯾﺸﺎن ﻣﺮدم ﻣﺘﻌﺼﺐ و ھﻮﺳﺒﺎزي ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ در ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﻮﺳﯿﻘﯿﮭﺎي ﻋﺠﯿﺐ و‬
‫ﻣﺸﺮوﺑﺎت ﺗﻨﺪ‪ ،‬ﯾﺎ رﻗﺼﻲ ﺷﺒﯿﮫ رﻗﺼﮭﺎي رازوراﻧﮫ‪ ،‬ﺗﺤﺮﯾﻚ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ و در ﺣﺎﻟﺖ ﺑﯿﺨﻮدي ﻣﻲاﻓﺘﺎدﻧﺪ‪ ،‬و‬
‫در آن ﺣﺎل ﺳﺨﻨﺎﻧﻲ ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﻣﺮدم ﺧﯿﺎل ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﺑﮫ آﻧﺎن وﺣﻲ و اﻟﮭﺎم ﺷﺪه و روح دﯾﮕﺮي در آﻧﺎن‬

‫‪yah‬‬
‫ﻧﻔﻮذ ﻛﺮده‪ ،‬و اﯾﻦ ﺳﺨﻨﺎن از ﺟﺎﻧﺐ او ﮔﻔﺘﮫ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ارﻣﯿﺎ از »ھﺮ ﺷﺨﺺ ﻣﺠﻨﻮﻧﻲ ﻛﮫ ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ را ﻧﺒﻲ‬
‫ﻣﻲﻧﻤﺎﯾﺪ« ﺑﺎ ﺗﺤﻘﯿﺮ ﯾﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ از اﯾﺸﺎن ﻧﯿﺰ ﻣﺮدم زاھﺪ و ﻧﺎﺳﻜﻲ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ ،‬و اﯾﻠﯿﺎ از آن ﻗﺒﯿﻞ‬
‫اﺳﺖ؛ ﺑﺴﯿﺎري در ﻣﺪرﺳﮫھﺎ ﯾﺎ دﯾﺮھﺎي ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ ﺑﮫ ﻣﻌﺎﺑﺪ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ اﻏﻠﺐ داراﯾﻲ و ﻣﻠﻚ‬
‫ﺧﺼﻮﺻﻲ و زن و ﻓﺮزﻧﺪ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬از ﻣﯿﺎن اﯾﻦ ﺟﻤﻊ »ﻓﻘﯿﺮان« و زھﺎد‪ ،‬اﻧﺒﯿﺎي ﺑﻨﻲاﺳﺮاﺋﯿﻞ ﭘﯿﺪا ﺷﺪﻧﺪ و‪،‬‬
‫ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن‪ ،‬ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺧﺮدهﮔﯿﺮان و ﻧﻘﺎدان ﺛﺎﺑﺖ زﻣﺎن و ﻣﺮدم زﻣﺎن ﺧﻮد درآﻣﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻛﮫ از‬
‫ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﺧﻮدآﮔﺎه ﺑﻮدﻧﺪ و درواﻗﻊ ﻋﻨﻮان زﻣﺎﻣﺪاران ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻛﻮﭼﮫ و ﺑﺎزار را ﭘﯿﺪا ﻛﺮدﻧﺪ؛ ھﻤﺔ آﻧﺎن‬
‫@‪h‬‬
‫»ﺿﺪ روﺣﺎﻧﻲ ﺗﻤﺎم ﻋﯿﺎر« و »دﺷﻤﻦ ﺳﺮﺳﺨﺖ ﺳﺎﻣﯿﮕﺮي« ﺑﻮدﻧﺪ و اﻓﻜﺎر ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﻲ را ﺑﺎ ﻏﯿﺒﮕﻮﯾﻲ‬
‫درھﻢآﻣﯿﺨﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﯾﻦ ﻣﺮدم را ﻧﺒﻲ و ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ‪ -‬ﺑﮫ ﻣﻌﻨﻲ ﻣﺘﻌﺎرﻓﻲ اﯾﻦ ﻛﻠﻤﮫ‪ -‬ﺑﺪاﻧﯿﻢ‪ ،‬ﺑﺮ ﺧﻄﺎ رﻓﺘﮫاﯾﻢ؛‬
‫ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﯿﮭﺎي اﯾﺸﺎن آﻣﯿﺨﺘﮫ از وﻋﺪه و وﻋﯿﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺗﻔﺴﯿﺮ ﻋﺒﺎراﺗﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﺮ ﺗﻘﻮا و ﻧﯿﻜﻮﻛﺎري‬
‫دﻻﻟﺖ ﻣﻲﻛﺮد؛ ﯾﺎ از ﺣﻮادﺛﻲ ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ در آن زﻣﺎن ﺻﻮرت وﻗﻮع ﭘﯿﺪا ﻛﺮده ﺑﻮد؛ ﺧﻮد آن‬
‫اﻧﺒﯿﺎ ﻧﯿﺰ در واﻗﻊ ﻣﺪﻋﻲ ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﻲ و ﺧﺒﺮدادن از ﻏﯿﺐ ﻧﺒﻮدﻧﺪ؛ در ﺣﻘﯿﻘﺖ‪ ،‬اﯾﻦ دﺳﺘﮫ از ﻣﺮدم را ﺑﺎﯾﺪ‬
‫‪are‬‬

‫ﺷﺒﯿﮫ رھﺒﺮان ﻓﺼﯿﺢ و ﺑﻠﯿﻎ اﺣﺰاب ﻣﺨﺎﻟﻒ در ﺣﻜﻮﻣﺖھﺎي ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﻲ اﯾﻦ زﻣﺎن داﻧﺴﺖ‪ .‬در زﻣﺎن ﺧﻮد‪،‬‬
‫اﯾﻦ اﻧﺒﯿﺎ‪ ،‬درواﻗﻊ ﻣﺮدﻣﺎﻧﻲ ﺑﺮﺳﺎن ﺗﻮﻟﺴﺘﻮي ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ﺳﺨﺖ ﺑﺎ ﺑﮭﺮهﻛﺸﻲ ﺻﻨﻌﺘﻲ و ﺣﯿﻠﮫﮔﺮﯾﮭﺎي دﯾﻨﻲ‬
‫ﻣﺒﺎرزه ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ﻣﺮدﻣﺎن ﺳﺎده دﻟﻲ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ از زﻧﺪﮔﻲ آﻟﻮده و ﺑﯿﺮﯾﺎي دھﺎت و ﻣﺰارع ﺑﮫ ﺷﮭﺮھﺎ آﻣﺪه‪،‬‬
‫و ﺑﺮ ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪي ﺷﮭﺮھﺎي ﻓﺎﺳﺪ ﺷﺪه ﻟﻌﻨﺖ ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﺎدهاﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻋﺎﻣﻮس ﺧﻮد را ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﻧﻤﻲﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﭼﻮﭘﺎن ﺳﺎدهاي ﻣﻲداﻧﺴﺖ‪ .‬ﭘﺲ از آﻧﻜﮫ ﮔﻠﺔ ﺧﻮد را رھﺎ ﻛﺮد و‬
‫‪set‬‬

‫ﺑﮫ دﯾﺪار ﺧﺎﻧﺔ ﺧﺪا ﯾﺎ »ﺑﯿﺖ اﯾﻞ« رﻓﺖ‪ ،‬از آن ھﻤﮫ ﭘﯿﭽﯿﺪﮔﯿﮭﺎي ﻏﯿﺮﻃﺒﯿﻌﻲ زﻧﺪﮔﻲ و اﺧﺘﻼف ﻓﺮاوان در‬
‫ﺛﺮوت ﻛﮫ در آن ﺟﺎ دﯾﺪ ﺑﮫ وﺣﺸﺖ اﻓﺘﺎد‪ ،‬و رﻗﺎﺑﺖ ﻛﺸﻨﺪه‪ ،‬و ﺑﯿﺮﺣﻤﻲ در ﺑﮭﺮهﻛﺸﻲ از ﻣﺮدم‪ ،‬او را‬
‫ﺳﺨﺖ ﺗﻜﺎن داد‪ .‬ﭼﻮن ھﻤﺔ اﯾﻦ ﭼﯿﺰھﺎ را دﯾﺪ‪» ،‬در ﻣﯿﺎن دروازه اﯾﺴﺘﺎد« و زﺑﺎن ﺧﻮد را ھﻤﭽﻮن‬
‫ﺗﺎزﯾﺎﻧﮫاي ﺑﺮ ﭘﯿﻜﺮ ﻣﺮدم ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪي ﻛﮫ از درد ﺑﯿﭽﺎرﮔﻲ ﻣﺮدم ﻣﺘﺄﺛﺮ ﻧﻤﻲﺷﺪﻧﺪ و ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ در ﺑﻨﺪ ﺧﻮﺷﻲ و‬
‫ﺗﺠﻤﻞ ﺑﻮدﻧﺪ ﻣﺴﻠﻂ ﺳﺎﺧﺖ‪:‬‬
‫‪an‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﭼﻮن ﻛﮫ ﻣﺴﻜﯿﻨﺎن را ﭘﺎﯾﻤﺎل ﻛﺮدﯾﺪ و ھﺪاﯾﺎي ﮔﻨﺪم از اﯾﺸﺎن ﮔﺮﻓﺘﯿﺪ‪ ،‬ﺧﺎﻧﮫھﺎ را از ﺳﻨﮕﮭﺎي‬
‫ﺗﺮاﺷﯿﺪه ﺑﻨﺎ ﺧﻮاھﯿﺪ ﻧﻤﻮد‪ ،‬اﻣﺎ در آﻧﮭﺎ ﺳﺎﻛﻦ ﻧﺨﻮاھﯿﺪ ﺷﺪ؛ ﺗﺎﻛﺴﺘﺎﻧﮭﺎي دﻟﭙﺴﻨﺪ ﻏﺮس ﺧﻮاھﯿﺪ ﻧﻤﻮد‪ ،‬وﻟﯿﻜﻦ‬
‫ﺷﺮاب آﻧﮭﺎ را ﻧﺨﻮاھﯿﺪ ﻧﻮﺷﯿﺪ… واي ﺑﺮ آﻧﺎن ﻛﮫ در ﺻﮭﯿﻮن اﯾﻤﻦ‪ ،‬و درﻛﻮھﺴﺘﺎن ﺳﺎﻣﺮه ﻣﻄﻤﺌﻦ‬
‫‪pym‬‬

‫ھﺴﺘﻨﺪ… ﻛﮫ ﺑﺮ ﺗﺨﺘﮭﺎي ﻋﺎج ﻣﻲﺧﻮاﺑﯿﺪ و ﺑﺮ ﺑﺴﺘﺮھﺎ دراز ﻣﻲﺷﻮﯾﺪ‪ ،‬و ﺑﺮهھﺎ را از ﮔﻠﮫ و ﮔﻮﺳﺎﻟﮫھﺎ را‬
‫از ﻣﯿﺎن ﺣﻈﯿﺮهھﺎ ﻣﻲﺧﻮرﯾﺪ‪ .‬ﻛﮫ ﺑﺎ ﻧﻐﻤﺔ ﺑﺮﺑﻂ ﻣﻲﺳﺮاﯾﯿﺪ و آﻻت ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ راﻣﺜﻞ داوود ﺑﺮاي ﺧﻮد‬
‫اﺧﺘﺮاع ﻣﻲﻛﻨﯿﺪ؛ و ﺷﺮاب از ﻛﺎﺳﮫھﺎ ﻣﻲﻧﻮﺷﯿﺪ وﺧﻮﯾﺸﺘﻦ را ﺑﮫ ﺑﮭﺘﺮﯾﻦ ﻋﻄﺮﯾﺎت ﺗﺪھﯿﻦ ﻣﻲﻧﻤﺎﯾﯿﺪ… )و‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺧﺪا ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ( ﻣﻦ از ﻋﯿﺪھﺎي ﺷﻤﺎ ﻧﻔﺮت و ﻛﺮاھﺖ دارم… و اﮔﺮ ﭼﮫ ﻗﺮﺑﺎﻧﯿﮭﺎي ﺳﻮﺧﺘﻨﻲ و ھﺪاﯾﺎي‬
‫آردي ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﻣﻦ ﺑﮕﺬراﻧﯿﺪ آن را ﻗﺒﻮل ﻧﺨﻮاھﻢ ﻛﺮد… آھﻨﮓ ﺳﺮودھﺎي ﺧﻮد را از ﻣﻦ دور ﻛﻦ‪،‬‬
‫زﯾﺮا ﻧﻐﻤﺔ ﺑﺮﺑﻄﮭﺎي ﺗﻮ را ﮔﻮش ﻧﺨﻮاھﻢ ﻛﺮد‪ .‬و اﻧﺼﺎف ﻣﺜﻞ آب‪ ،‬و ﻋﺪاﻟﺖ ﻣﺜﻞ ﻧﮭﺮ داﺋﻤﻲ ﺟﺎري‬

‫‪.co‬‬
‫ﺑﺸﻮد‪.‬‬

‫اﯾﻦ ﺧﻮد ﻧﻐﻤﺔ ﺗﺎزهاي در ادﺑﯿﺎت ﺟﮭﺎن اﺳﺖ‪ .‬درﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻋﺎﻣﻮس‪ ،‬ﺑﺎ وﻋﯿﺪھﺎي ﺗﻨﺪ و ﺗﯿﺰي ﻛﮫ ﺑﺮ‬
‫زﺑﺎن ﺧﺪاي ﺧﻮد ﻣﻲﮔﺬاﺷﺖ و آﻧﮭﺎ را ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﯿﻞ ﺑﻨﯿﺎن ﻛﻨﻲ ﻓﺮو ﻣﻲرﯾﺨﺖ‪ ،‬ﮔﺎھﻲ ﭼﻨﺎن اﺳﺖ ﻛﮫ آدﻣﻲ را‬
‫ﺑﮫ دﻟﺴﻮزي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﺣﺎل آن ﻣﯿﺨﻮاران و ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﮔﻮش ﺑﮫ ﻧﻮاي ﻧﻲ و ﺑﺮﺑﻂ ﻣﻲدادﻧﺪ وا ﻣﻲدارد‪ ،‬و‬

‫‪oo‬‬
‫از ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺟﺒﻨﺔ ﻣﺜﺎﻟﻲ )اﯾﺪﺋﺎﻟﯿﺴﺘﻲ( ﺧﻮد ﻣﻲﻛﺎھﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺑﺎر اﺳﺖ ﻛﮫ در ادﺑﯿﺎت آﺳﯿﺎﯾﻲ ﺿﻤﯿﺮ و‬
‫وﺟﺪان اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺷﻜﻞ واﺿﺤﻲ ﺑﮫ ﺧﻮد ﻣﻲﮔﯿﺮد و در دﯾﻦ وارد ﻣﻲﺷﻮد و دﯾﻨﺪاري را از ﺑﺮﭘﺎﻛﺮدن‬
‫ﺟﺸﻨﮭﺎ و ﭼﺎﭘﻠﻮﺳﻲ ﺑﺮﻣﻲﻛﺸﺪ و آن را ﺑﮫ ﺻﻮرت دﻋﻮﺗﻲ ﺑﮫ ﻧﺠﺎﺑﺖ و ﺷﺮاﻓﺖ و اﺧﻼق ﻧﯿﻜﻮ در‬
‫ﻣﻲآورد؛ ﺷﻚ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ‪ ،‬در ﺣﻘﯿﻘﺖ‪ ،‬اﻧﺠﯿﻞ ﻣﺴﯿﺢ از ھﻤﺎن زﻣﺎن ﻇﮭﻮر ﻋﺎﻣﻮس آﻏﺎز ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﻇﺎھﺮًا ﯾﻜﻲ از ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﯿﮭﺎي وي‪ ،‬ﻛﮫ از ھﻤﮫ دردﻧﺎﻛﺘﺮ ﺑﻮده‪ ،‬در زﻣﺎن ﺣﯿﺎت ﺧﻮد وي ﺑﮫ وﻗﻮع ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ‬
‫اﺳﺖ‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﭼﻨﺎن ﻛﮫ ﺷﺒﺎن دو ﺳﺎق ﯾﺎ ﻧﺮﻣﺔ ﮔﻮش را از دھﺎن ﺷﯿﺮ رھﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪،‬‬
‫ھﻤﭽﻨﺎن‪ ،‬ﺑﻨﻲاﺳﺮاﺋﯿﻞ‪ ،‬ﻛﮫ در ﺳﺎﻣﺮه در ﮔﻮﺷﺔ ﺑﺴﺘﺮي‪ ،‬و در دﻣﺸﻖ در ﻓﺮاﺷﻲ ﺳﺎﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬رھﺎﯾﻲ ﺧﻮاھﻨﺪ‬
‫ﯾﺎﻓﺖ… و ﺧﺎﻧﮫھﺎي ﻋﺎج ﺗﻠﻒ ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ‪ ،‬و ﺧﺎﻧﮫھﺎي ﻋﻈﯿﻢ ﻣﻨﮭﺪم ﺧﻮاھﺪ ﮔﺮدﯾﺪ‪ «.‬در ھﻤﺎن اوﻗﺎت‪ ،‬ﻧﺒﻲ‬
‫دﯾﮕﺮي ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺮدم را ﺑﮫ وﯾﺮان ﺷﺪن ﺷﮭﺮ ﺳﺎﻣﺮه ﺗﮭﺪﯾﺪ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﮔﻔﺘﮫھﺎي او‪ ،‬ﺑﺪان ﺻﻮرت ﻛﮫ‬
‫ﻣﺘﺮﺟﻤﺎن زﻣﺎن ﺷﺎه ﺟﯿﻤﺰ ﺑﮫ اﻧﮕﻠﯿﺴﻲ ﺗﺮﺟﻤﮫ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬از ﮔﻨﺠﮭﺎي ﺗﻮرات اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﺮدم ھﺮ روز در‬
‫@‪h‬‬
‫ﺿﻤﻦ ﺳﺨﻨﺎن ﺧﻮد ﺑﮫ آن اﺳﺘﺸﮭﺎد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ھﻮﺷﻊ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻟﺒﺘﮫ ﮔﻮﺳﺎﻟﺔ ﺳﺎﻣﺮه ﺧﺮد ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ؛ ﺑﺪرﺳﺘﻲ‬
‫ﻛﮫ ﺑﺎد را ﻛﺎﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﮔﺮدﺑﺎد را ﺧﻮاھﻨﺪ دروﯾﺪ‪ «.‬در ﺳﺎل ‪ 733‬اﻓﺮاﺋﯿﻢ و ﻣﺘﻔﻖ آن‪ ،‬ﺳﻮرﯾﮫ‪ ،‬ﻣﻤﻠﻜﺖ‬
‫ﺟﻮان ﯾﮭﻮدا را ﺗﮭﺪﯾﺪ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و اﯾﻦ ﯾﻜﻲ از دوﻟﺖ آﺷﻮر ﻛﻤﻚ ﺧﻮاﺳﺖ‪ .‬دوﻟﺖ آﺷﻮر ﺑﺮ دﻣﺸﻖ ﻣﺴﺘﻮﻟﻲ‬
‫ﺷﺪ و ﺳﻮرﯾﮫ‬

‫و ﺻﻮر و ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ را ﺧﺮاﺟﮕﺰار ﺧﻮﯾﺶ ﺳﺎﺧﺖ؛ ﭼﻮن ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪ ﻛﮫ ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﺑﺮاي ﺑﮫ دﺳﺖ آوردن‬
‫‪are‬‬

‫ﻛﻤﻚ ﻣﺼﺮ ﺗﻼش و ﻛﻮﺷﺶ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎر دﯾﮕﺮ آﺷﻮرﯾﺎن ﺑﮫ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﯾﮭﻮد ﺗﺎﺧﺘﻨﺪ و ﺑﺮ ﺳﺎﻣﺮه ﻣﺴﻠﻂ‬
‫ﺷﺪﻧﺪ و ﻣﯿﺎن اﯾﺸﺎن ﺑﺎ ﺷﺎه ﯾﮭﻮدا ﭘﯿﻐﺎﻣﮭﺎي ﺳﯿﺎﺳﻲ ﻣﺒﺎدﻟﮫ ﺷﺪ ﻛﮫ ﺷﺎﯾﺴﺘﺔ ﭼﺎپ ﺷﺪن در اﯾﻨﺠﺎ ﻧﯿﺴﺖ؛ ﭼﻮن‬
‫آﺷﻮرﯾﺎن ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ اورﺷﻠﯿﻢ را ﺗﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻏﻨﺎﯾﻢ ﻓﺮاوان و ‪ 000،200‬اﺳﯿﺮ ﯾﮭﻮدي ﺑﮫ ﻧﯿﻨﻮا‬
‫ﺑﺎزﮔﺸﺘﻨﺪ‪ ،‬و اﯾﻦ اﺳﯿﺮان ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺑﻨﺪﮔﺎن آﺷﻮر در آﻣﺪﻧﺪ‪ .‬در ﺿﻤﻦ ﻣﺤﺎﺻﺮة اورﺷﻠﯿﻢ ﺑﻮد ﻛﮫ اﺷﻌﯿﺎي‬
‫ﻧﺒﻲ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﯾﻜﻲ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﺷﺨﺼﯿﺘﮭﺎي ﺗﺎرﯾﺦ ﻋﺒﺮي درآﻣﺪ‪ .‬اﻓﻖ داﻧﺶ و اﻃﻼع اﺷﻌﯿﺎ ﻓﺮاﺧﺘﺮ‬
‫‪set‬‬

‫از آن ﻋﺎﻣﻮس ﺑﻮد‪ ،‬و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﯿﺎﺳﺘﻤﺪاري ﻛﮫ ﻧﻈﺮ ﻋﻤﯿﻖ داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬وي در اﯾﻦ ﺷﻚ ﻧﺪاﺷﺖ‬
‫ﻛﮫ ﯾﮭﻮداي ﻛﻮﭼﻚ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﺑﺮاﺑﺮ آﺷﻮر ﻣﻘﺘﺪر اﯾﺴﺘﺎدﮔﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻮ اﯾﻨﻜﮫ دﺳﺖ ﺑﮫ داﻣﻦ ﻣﺼﺮ ﺷﻮد‪.‬‬
‫آن ھﻢ ﻣﺼﺮي ﻛﮫ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻋﺼﺎي ﺷﻜﺴﺘﮫاي ﺑﻮدﻛﮫ ھﺮ ﻛﺲ ﺑﺮاي دﻓﺎع از ﺧﻮد دﺳﺖ ﺑﮫ ﺟﺎﻧﺐ آن دراز‬
‫ﻣﻲﻛﺮد ﮔﻮﺷﺔ ﻋﺼﺎ ﻣﺠﺮوﺣﺶ ﻣﻲﺳﺎﺧﺖ؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ ﺑﻮد ﻛﮫ اﺷﻌﯿﺎ ﺑﮫ آﺣﺎز و ﺣﺰﻗﯿﺎ‪ ،‬ﺷﺎھﺎن ﯾﮭﻮدا‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻞ ﺷﺪ ﺗﺎ در ﺟﻨﮕﻲ ﻛﮫ ﻣﯿﺎن آﺷﻮر و اﻓﺮاﺋﯿﻢ درﮔﯿﺮ ﺷﺪه ﺑﯿﻄﺮف ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ‪ .‬وي ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻋﺎﻣﻮس و‬
‫‪an‬‬

‫ھﻮﺷﻊ‪ ،‬از ﭘﯿﺶ ﻣﻲداﻧﺴﺖ ﻛﮫ ﺳﺎﻣﺮه ﺳﻘﻮط ﺧﻮاھﺪ ﻛﺮد و ﻣﻤﻠﻜﺖ ﺷﻤﺎﻟﻲ در ﺷﺮف زوال اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد‬
‫اﯾﻦ‪ ،‬در آن زﻣﺎن ﻛﮫ اورﺷﻠﯿﻢ در ﻣﺤﺎﺻﺮه اﻓﺘﺎد‪ ،‬اﺷﻌﯿﺎ ﺑﮫ ﺷﺎه ﺣﺰﻗﯿﺎ اﻧﺪرز داد ﻛﮫ ﺗﺴﻠﯿﻢ ﻧﺸﻮد‪ .‬دﺳﺖ‬
‫ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﻧﺎﮔﮭﺎﻧﻲ ﺳﻨﺎﺧﺮﯾﺐ از ﻣﺤﺎﺻﺮه ﻧﺸﺎن داد ﻛﮫ ﺣﻖ ﺑﺎ وي ﺑﻮده‪ ،‬ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ‪ ،‬ﻣﺪت زﻣﺎﻧﻲ‪،‬‬
‫ﺷﺄن و ﺷﮭﺮت وي درﻧﺰد ﺷﺎه و ﻣﺮدم ﺑﺎﻻ رﻓﺖ‪ .‬ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ ﻧﺼﺤﯿﺖ ﻣﻲﻛﺮد ﻛﮫ ﺑﺎ ﻣﺮدم ﺑﮫ ﻋﺪل رﻓﺘﺎر ﻛﻨﻨﺪ‬
‫‪pym‬‬

‫و‪ ،‬ﭘﺲ از آن‪ ،‬ﻛﺎر ﺑﮫ ﺑﮫ دﺳﺖ ﯾﮭﻮه ﺑﺴﭙﺎرﻧﺪ ﺗﺎ ﭘﺲ از ﻣﺪﺗﻲ ﻛﮫ آﺷﻮر را ﺑﮫ ﻋﻨﻮان اﺳﺒﺎب ﺗﻨﺒﯿﮫ ﯾﮭﻮدﯾﺎن‬
‫ﺑﮫ ﻛﺎر ﺑﺮد‪ ،‬آن ﻛﺸﻮر را ﻧﯿﺰ ﺑﺮاﻧﺪازد‪ .‬اﺷﻌﯿﺎ را ﻋﻘﯿﺪه آن ﺑﻮد ﻛﮫ ھﻤﺔ ﻣﻤﻠﻜﺘﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﺪ ﺑﮫ دﺳﺖ‬
‫ﯾﮭﻮه وﯾﺮان ﺧﻮاھﺪﺷﺪ‪ .‬در ﺑﻌﻀﻲ از ﻓﺼﻮل ﻛﺘﺎب ﺧﻮد )ﻓﺼﻞ ‪ ( 23-16‬ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ﻛﮫ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻣﻮآب و‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺳﻮرﯾﮫ و اﺗﯿﻮﭘﻲ )ﺣﺒﺸﮫ( و ﻣﺼﺮ‪ ،‬ھﻤﮫ‪ ،‬ﺧﺮاﺑﻲ و وﯾﺮاﻧﻲ اﺳﺖ »و ﺗﻤﺎﻣﻲ اﯾﺸﺎن وﻟﻮﻟﮫ ﻣﻲﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ «.‬اﯾﻦ‬
‫ﻧﻔﺮﯾﻦ ﺑﺮاي وﯾﺮاﻧﻲ‪ ،‬و ﻟﻌﻨﺘﮭﺎي ﻣﻜﺮر‪ ،‬زﯾﺒﺎﯾﻲ ﻛﺘﺎب اﺷﻌﯿﺎ را ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺎﻗﻲ آﺛﺎر اﻧﺒﯿﺎي ﺗﻮرات از ﻣﯿﺎن‬
‫ﺑﺮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ زﺧﻢ زﺑﺎن ﺑﮫ آﻧﺠﺎ ﻛﮫ ﺷﺎﯾﺴﺘﮫ ﺑﻮد ﻓﺮود ﻣﻲآﻣﺪ و ﺑﺮ ﺑﮭﺮهﻛﺸﻲ اﻗﺘﺼﺎدي و‬
‫ﺣﺮص و آز ﻓﺮاوان ﻟﻌﻨﺖ ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﺎد‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﻮارد‪ ،‬ﻓﺼﺎﺣﺖ وي ﺑﮫ ﻣﻨﺘﮭﺎ درﺟﺔ ﻓﺼﺎﺣﺘﻲ ﻛﮫ در‬
‫ﺗﻮرات ﻣﻮﺟﻮداﺳﺖ ﻣﻲرﺳﺪ؛ آﻧﭽﮫ در‬

‫‪oo‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎ ﻣﺸﺎﯾﺦ ﻗﻮم ﺧﻮد و ﺳﺮوران اﯾﺸﺎن ﺑﮫ ﻣﺤﺎﻛﻤﮫ درﺧﻮاھﺪ آﻣﺪ؛ زﯾﺮا ﺷﻤﺎ ھﺴﺘﯿﺪ ﻛﮫ ﺗﺎﻛﺴﺘﺎﻧﮭﺎ را‬
‫ﺧﻮردهاﯾﺪ و ﻏﺎرت ﻓﻘﯿﺮان درﺧﺎﻧﮫھﺎي ﺷﻤﺎﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ را ﭼﮫ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ ﻗﻮم ﻣﺮا ﻣﻲﻛﻮﺑﯿﺪ و روﯾﮭﺎي‬
‫ﻓﻘﯿﺮان را ﺧﺮد ﻣﻲﻧﻤﺎﯾﯿﺪ؟… واي ﺑﺮ آﻧﺎن ﻛﮫ ﺧﺎﻧﮫ را ﺑﮫ ﺧﺎﻧﮫ ﻣﻠﺤﻖ و ﻣﺰرﻋﮫ را ﺑﮫ ﻣﺰرﻋﮫ ﻣﻠﺼﻖ‬
‫ﺳﺎزﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﻜﺎﻧﻲ ﺑﺎﻗﻲ ﻧﻤﺎﻧﺪ؛ و ﺷﻤﺎ درﻣﯿﺎن زﻣﯿﻦ ﺑﮫ ﺗﻨﮭﺎﯾﻲ ﺳﺎﻛﻦ ﻣﻲﺷﻮﯾﺪ… واي ﺑﺮ آﻧﺎن ﻛﮫ اﺣﻜﺎم‬
‫ﻏﯿﺮﻋﺎدﻟﮫ را ﺟﺎري ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ‪ ،‬و ﻛﺎﺗﺒﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﻇﻠﻢ را ﻣﺮﻗﻮم ﻣﻲدارﻧﺪ ﺗﺎﻣﺴﻜﯿﻨﺎن را از داوري ﻣﻨﺤﺮف‬

‫‪yah‬‬
‫ﺳﺎزﻧﺪ و ﺣﻖ ﻓﻘﯿﺮان ﻗﻮم ﻣﺮا ﺑﺮﺑﺎﯾﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ آﻧﻜﮫ ﺑﯿﻮه زﻧﺎن ﻏﺎرت اﯾﺸﺎن ﺑﺸﻮﻧﺪ و ﯾﺘﯿﻤﺎن را ﺗﺎراج ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ در روز ﺑﺎزﺧﻮاﺳﺖ‪ ،‬در ﺣﯿﻨﻲ ﻛﮫ ﺧﺮاﺑﻲ از دور ﻣﻲآﯾﺪ‪ ،‬ﭼﮫ ﺧﻮاھﯿﺪ ﻛﺮد و ﺑﮫ ﺳﻮي ﻛﮫ ﺑﺮاي‬
‫ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﺧﻮاھﯿﺪ ﮔﺮﯾﺨﺖ‪ ،‬و ﺟﻼل ﺧﻮد را ﻛﺠﺎ ﺧﻮاھﯿﺪ اﻧﺪاﺧﺖ؟‬

‫ﻛﺴﺎﻧﻲ را ﻛﮫ‪ ،‬در ﻋﯿﻦ رﺑﻮدن ﻣﺎل ﻓﻘﯿﺮ‪ ،‬ﭼﮭﺮة ﭘﺮھﯿﺰﮔﺎراﻧﮫاي ﺑﮫ ﻣﺮدم ﻣﻲﻧﻤﺎﯾﻨﺪ ﺳﺨﺖ ﺗﺤﻘﯿﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬
‫@‪h‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬از ﻛﺜﺮت ﻗﺮﺑﺎﻧﯿﮭﺎي ﺷﻤﺎ ﻣﺮا ﭼﮫ ﻓﺎﯾﺪه اﺳﺖ؟ از ﻗﺮﺑﺎﻧﯿﮭﺎي ﺳﻮﺧﺘﻨﻲ ﻗﻮﭼﮭﺎ و‬
‫ﭘﯿﮫﭘﺮوارﯾﮭﺎ ﺳﯿﺮ ﺷﺪهام؛ ﺑﮫ ﺧﻮن ﮔﺎوان و ﺑﺮهھﺎ و ﺑﺰھﺎ رﻏﺒﺖ ﻧﺪارم… ﻏﺮهھﺎ و ﻋﯿﺪھﺎي ﺷﻤﺎ را ﺟﺎن‬
‫ﻣﻦ ﻧﻔﺮت دارد؛ آﻧﮭﺎ ﺑﺮاي ﻣﻦ ﺑﺎر ﺳﻨﮕﯿﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ از ﺗﺤﻤﻞ ﻧﻤﻮدﻧﺶ ﺧﺴﺘﮫ ﺷﺪهام‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ دﺳﺘﮭﺎي‬
‫ﺧﻮد را دراز ﻣﻲﻛﻨﯿﺪ‪ ،‬ﭼﺸﻤﺎن ﺧﻮد را از ﺷﻤﺎ ﺧﻮاھﻢ ﭘﻮﺷﺎﻧﯿﺪ‪ ،‬و ﭼﻮن دﻋﺎي ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻲﻛﻨﯿﺪ‪ ،‬اﺟﺎﺑﺖ‬
‫ﻧﺨﻮاھﻢ ﻧﻤﻮد‪ .‬دﺳﺘﮭﺎي ﺷﻤﺎ ﭘﺮ از ﺧﻮن اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ را ﺷﺴﺘﮫ‪ ،‬ﻃﺎھﺮ ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ و ﺑﺪي اﻋﻤﺎل ﺧﻮﯾﺶ را‬
‫از ﻧﻈﺮ ﻣﻦ دور ﻛﺮده‪ ،‬از ﺷﺮارت دﺳﺖ ﺑﺮدارﯾﺪ‪ .‬ﻧﯿﻜﻮﻛﺎري را ﺑﯿﺎﻣﻮزﯾﺪ و اﻧﺼﺎف را ﺑﻄﻠﺒﯿﺪ‪.‬‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﻈﻠﻮﻣﺎن را رھﺎﯾﻲ دھﯿﺪ؛ ﯾﺘﯿﻤﺎن را دادرﺳﻲ ﻛﻨﯿﺪ‪ ،‬و ﺑﯿﻮه زﻧﺎن را ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ‪«.‬‬

‫ﺳﺨﻨﺎن وي ﺗﻠﺦ و ﮔﺰﻧﺪه اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻲ از ﻗﻮم ﺧﻮد ﻧﺎاﻣﯿﺪ ﻧﯿﺴﺖ؛ درﺳﺖ ھﻤﺎن ﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ ﻋﺎﻣﻮس ﻣﻮاﻋﻆ‬
‫ﺧﻮد را ﺑﺎ ﯾﻚ ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﻲ ﭘﺎﯾﺎن داده ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﮫ ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﺑﮫ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺧﻮد ﺑﺎز ﺧﻮاھﻨﺪ ﮔﺸﺖ و ھﻢ اﻛﻨﻮن‬
‫اﺳﺮاﺋﯿﻞ ﺑﺮاي ﺗﺤﻘﻖ ﯾﺎﻓﺘﻦ آﻧﮭﺎ ﺗﻼش ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬اﺷﻌﯿﺎ ﻧﯿﺰ ﺑﮫ ﻇﮭﻮر ﻣﺴﯿﺤﻲ ﻧﻮﯾﺪ ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ ﺑﮫ ﭘﺮاﻛﻨﺪﮔﻲ‬
‫‪set‬‬

‫ﺳﯿﺎﺳﻲ و ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮداري از ﺑﯿﮕﺎﻧﮫ و ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ و ﺑﯿﭽﺎرﮔﻲ ﻗﻮم ﭘﺎﯾﺎن ﺧﻮاھﺪ ﺑﺨﺸﯿﺪ و ﺑﺮادري و ﺻﻠﺢ ﻛﻠﻲ‬
‫را در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﮭﺎن ﺧﻮاھﺪ ﮔﺴﺘﺮد‪:‬‬

‫اﯾﻨﻚ ﺑﺎﻛﺮة ﺣﺎﻣﻠﮫ ﺷﺪه ﭘﺴﺮي ﺧﻮاھﺪ زاﯾﯿﺪ و ﻧﺎم او را ﻋﻤﺎﻧﻮﺋﯿﻞ ﺧﻮاھﺪ ﺧﻮاﻧﺪ…زﯾﺮا ﻛﮫ ﺑﺮاي ﻣﺎ وﻟﺪي‬
‫زاﯾﯿﺪه و ﭘﺴﺮي ﺑﮫ ﻣﺎ ﺑﺨﺸﯿﺪه ﺷﺪ‪ ،‬و ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺑﺮ دوش او ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪ ،‬و اﺳﻢ او ﻋﺠﯿﺐ و ﻣﺸﯿﺮ و ﺧﺪاي‬
‫‪an‬‬

‫ﻗﺪﯾﺮ و ﭘﺪر ﺳﺮﻣﺪي و ﺳﺮور ﺳﻼﻣﺘﻲ ﺧﻮاﻧﺪه ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ… و ﻧﮭﺎﻟﻲ از ﺗﻨﺔ ﯾﺴﻲ ﺑﯿﺮون آﻣﺪه… و روح‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ او ﻗﺮار ﺧﻮاھﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ روح ﺣﻜﻤﺖ و ﻓﮭﻢ و روح ﻣﺸﻮرت و ﻗﻮت و روح ﻣﻌﺮﻓﺖ و‬
‫ﺗﺮس ﺧﺪاوﻧﺪ… ﻣﺴﻜﯿﻨﺎن را ﺑﮫ ﻋﺪاﻟﺖ داوري ﺧﻮاھﺪ ﻛﺮد‪ ،‬و ﺑﮫ ﺟﮭﺖ ﻣﻈﻠﻮﻣﺎن ﺑﮫ راﺳﺘﻲ ﺣﻜﻢ ﺧﻮاھﺪ‬
‫ﻧﻤﻮد‪ ،‬و ﺟﮭﺎن را ﺑﮫ ﻋﺼﺎي دھﺎن ﺧﻮﯾﺶ زده‪ ،‬ﺷﺮﯾﺮان را ﺑﮫ ﻧﻔﺨﺔ ﻟﺒﮭﺎي ﺧﻮد ﺧﻮاھﺪ ﻛﺸﺖ‪ .‬و ﻛﻤﺮﺑﻨﺪ‬
‫‪pym‬‬

‫ﻛﻤﺮش ﻋﺪاﻟﺖ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد و ﻛﻤﺮﺑﻨﺪ ﻣﯿﺎﻧﺶ اﻣﺎﻧﺖ‪ .‬و ﮔﺮگ ﺑﺎ ﺑﺮه ﺳﻜﻮﻧﺖ ﺧﻮاھﺪ داﺷﺖ و ﭘﻠﻨﮓ ﺑﺎ‬
‫ﺑﺰﻏﺎﻟﮫ ﺧﻮاھﺪ ﺧﻮاﺑﯿﺪ و ﮔﻮﺳﺎﻟﮫ و ﺷﯿﺮ و ﭘﺮواري ﺑﺎ ھﻢ‪ ،‬و ﻃﻔﻞ ﻛﻮﭼﻚ آﻧﮭﺎ‬
 ‫‪m‬‬
‫را ﺧﻮاھﺪ راﻧﺪ… و اﯾﺸﺎن ﺷﻤﺸﯿﺮھﺎي ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﮔﺎوآھﻦ‪ ،‬و ﻧﯿﺰهھﺎي ﺧﻮﯾﺶ را ﺑﺮاي ارهھﺎ ﺧﻮاھﻨﺪ‬
‫ﺷﻜﺴﺖ‪ ،‬و اﻣﺘﻲ ﺑﺮ اﻣﺘﻲﺷﻤﺸﯿﺮ ﻧﺨﻮاھﺪ ﻛﺸﯿﺪ‪ ،‬و ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﺟﻨﮓ را ﻧﺨﻮاھﻨﺪ آﻣﻮﺧﺖ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫اﯾﻦ آرزوي ﺑﺴﯿﺎر ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﺴﯿﻨﻲ ﺑﻮد‪ ،‬وﻟﻲ‪ ،‬ﺗﺎ ﭼﻨﺪ ﻧﺴﻞ از آن زﻣﺎن ﻧﮕﺬﺷﺖ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﻧﺒﻮد ﻛﮫ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ﻣﺰاج‬
‫ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻛﺎھﻨﺎن ﯾﮭﻮد ﺑﺎ ﻋﻼﻗﺔ ﻣﺤﺎﻓﻈﮫﻛﺎراﻧﮫاي ﺑﮫ اﯾﻦ دﻋﻮت ﺳﻮدﻣﻨﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﺮدم را ﺑﮫ ﺗﻘﻮا و‬
‫ﻧﯿﻜﻮﻛﺎري ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﮔﻮش ﻣﻲدادﻧﺪ؛ ﭘﺎرهاي از ﻓﺮﻗﮫھﺎي ﯾﮭﻮد ﺑﮫ آن اﻧﺒﯿﺎ ﺗﻮﺟﮫ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و از ﮔﻔﺘﮫھﺎي‬
‫آﻧﺎن اﻟﮭﺎم ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ؛ ﺷﺎﯾﺪ اﯾﻦ ﮔﻔﺘﮫھﺎ‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﺮدم را ﺑﮫ دﺳﺖ ﻛﺸﯿﺪن از ﺷﮭﻮات ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ دﻋﻮت ﻣﻲﻛﺮد‪،‬‬
‫در ﺗﻘﻮﯾﺖ روح ﺧﺸﻜﻲ در دﯾﻦ‪ ،‬ﻛﮫ ﻧﺘﯿﺠﺔ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﯿﺎﺑﺎﻧﻲ اﯾﺸﺎن ﺑﻮد ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬وﻟﻲ ﻏﺎﻟﺒﺎً زﻧﺪﮔﻲ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻗﺪﯾﻢ‪ ،‬در ﻛﺎخ و ﺧﯿﻤﮫ و ﺑﺎزار و ﻣﺰرﻋﮫ‪ ،‬ﺑﺮ ھﻤﺎن روش ﻗﺪﯾﻢ ﺧﻮدﺟﺮﯾﺎن داﺷﺖ‪ :‬ﺑﺮﮔﺰﯾﺪﮔﺎن ھﺮ ﻧﺴﻞ‬
‫در ﺟﻨﮕﮭﺎ از ﻣﯿﺎن ﻣﻲرﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﺎن ﭼﯿﺰي ﺟﺰ اﺳﺎرت و ﺑﻨﺪﮔﻲ ﻧﺒﻮد؛ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ‬
‫در ﭘﯿﻤﺎﻧﮫ و ﺗﺮازو ﺗﺰوﯾﺮ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﭘﺲ از آن درﺻﺪد ﺑﺮﻣﻲآﻣﺪ ﻛﮫ ﺑﺎ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ و ﻧﻤﺎز ﻛﻔﺎره ﮔﻨﺎه ﺧﻮد را‬
‫ﺑﺪھﺪ‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﮔﻔﺘﮫھﺎي اﻧﺒﯿﺎي ﺑﻨﻲاﺳﺮاﺋﯿﻞ درﻣﯿﺎن آن ﻗﻮم‪ ،‬در دورة ﭘﺲ از ﻧﻔﻲ ﺑﻠﺪ‪ ،‬ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻋﻤﯿﻖ ﻛﺮد و ﭘﺲ از آن‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫وﺳﯿﻠﺔ آﻏﺎز ﻣﺴﯿﺤﯿﺖ و ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ‪ ،‬ھﺮدو‪ ،‬دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد؛ ھﻤﯿﻦ دو ﻛﺘﺎب ﺑﮫ ﻣﻨﺰﻟﺔ ﺳﺮﭼﺸﻤﮫھﺎﯾﻲ اﺳﺖ‬
‫ﻛﮫ ﺳﺎزﻧﺪﮔﺎن ﻛﺸﻮرھﺎي ﺧﯿﺎﻟﻲ و ﻣﺪﯾﻨﮫھﺎي ﻓﺎﺿﻠﮫ از آﻧﮭﺎ ﻣﺪد ﮔﺮﻓﺘﮫ و در ﺧﯿﺎل ﺧﻮد ﻃﺮح ﻛﺸﻮرھﺎﯾﻲ‬
‫را رﯾﺨﺘﮫاﻧﺪ ﻛﮫ ﻓﻘﺮ و ﺟﻨﮓ ﻧﺘﻮاﻧﺪ در آﻧﮭﺎ ﺑﺮادري و ﺻﻠﺤﻲ را ﻛﮫ ﺣﻜﻤﻔﺮﻣﺎﺳﺖ ﺗﯿﺮه ﺳﺎزد‪ .‬ﻣﻨﺸﺄ‬
‫اﻋﺘﻤﺎد ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﻗﺪﯾﻢ ﺑﮫ اﯾﻨﻜﮫ ﻣﺴﯿﺤﻲ زﻣﺎم ﺣﻜﻮﻣﺖ را ﺑﮫ دﺳﺖ ﺧﻮاھﺪ ﮔﺮﻓﺖ و ﺳﻠﻄﻨﺖ دﻧﯿﺎﯾﻲ ﯾﮭﻮه را‬
‫ﺑﮫ آﻧﺎن ﺑﺎز ﺧﻮاھﺪ ﮔﺮداﻧﯿﺪ و ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﻄﻠﻖ ﺑﯿﭽﯿﺰان و ﻓﻘﯿﺮان را در ﺟﮭﺎن ﻣﺴﺘﻘﺮ ﺧﻮاھﺪ ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬در‬
‫@‪h‬‬
‫ھﻤﯿﻦ ﻛﺘﺎﺑﮭﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺟﺴﺘﺠﻮ ﺷﻮد‪ .‬ﻋﺎﻣﻮس و اﺷﻌﯿﺎ‪ ،‬در آن روزﮔﺎر ﺟﻨﮓﻃﻠﺒﻲ و ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺳﺮﻧﯿﺰه‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫ﺳﺘﺎﯾﺶ ﺳﺎدﮔﻲ و ﻣﮭﺮﺑﺎﻧﻲ و ھﻤﻜﺎري ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم و ﺑﺮادري ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ؛ ھﻤﯿﻦ ﻓﻀﺎﯾﻞ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺣﻀﺮت‬
‫ﻋﯿﺴﻲ ﭘﺎﯾﮫ و ﺟﻮھﺮ دﯾﻦ ﺧﻮﯾﺶ ﻗﺮار داده اﺳﺖ‪ .‬آﻧﺎن ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪن‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎر ﺟﻨﮕﮭﺎ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﮭﺮ و ﻣﺤﺒﺖ‪ ،‬ﺳﺨﺖ ﻛﻮﺷﯿﺪﻧﺪ و اﯾﻦ وﻇﯿﻔﺔ ﺳﻨﮕﯿﻦ را ﺑﺮﻋﮭﺪه‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ؛ ھﻤﺎن ﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ اﻓﺮاﻃﯿﺎن ﻗﺮن ﻧﻮزدھﻢ ﻣﺴﯿﺢ را ﺑﺮاي ﺑﺴﻂ اﺻﻮل ﻋﻘﺎﯾﺪ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﻲ ﺧﻮﯾﺶ‬
‫‪are‬‬

‫ﺑﺴﯿﺞ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬آن ﻣﺮدم ﻧﯿﺰ ﯾﮭﻮه را ﺑﺮاي اﺷﺎﻋﺔ اﺻﻮل اﻧﺴﺎﻧﺪوﺳﺘﻲ ﺑﺴﯿﺞ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ھﻢ آﻧﺎن ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ در‬
‫آﻟﻤﺎن‪ -‬ﭘﺲ از آن زﻣﺎن ﻛﮫ ﺗﻮرات ﺑﮫ ﭼﺎپ رﺳﯿﺪ‪ -‬آﺗﺶ اﯾﻤﺎن ﺑﮫ ﻣﺴﯿﺤﯿﺖ ﺟﺪﯾﺪي را ﺑﺮاﻓﺮوﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬و‬
‫ﺷﻌﻠﺔ اﺻﻼﺣﺎت دﯾﻨﻲ را ﻓﺮوزان ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ؛ ﻓﻀﺎﯾﻞ ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ و ﻋﺪم ﮔﺬﺷﺖ و ﺳﺮﺳﺨﺘﻲ اﯾﺸﺎن ﺑﻮد ﻛﮫ‬
‫ﺳﺒﺐ ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﻓﺮﻗﺔ ﻣﺨﺼﻮص ﻣﺴﯿﺤﯿﺎن ﺑﮫ ﻧﺎم ﭘﯿﺮاﯾﺸﮕﺮان ﺷﺪ‪ .‬ﻓﻠﺴﻔﺔ اﺧﻼﻗﻲ اﯾﺸﺎن ﺑﺮ روي ﻧﻈﺮﯾﮫاي‬
‫ﺗﻜﯿﮫ داﺷﺖ ﻛﮫ ﺑﺮاي اﺛﺒﺎت آن ﻣﺪارك ﻓﺮاوان ﻻزم ﻣﻲﻧﻤﻮد‪ ،‬و آن اﯾﻨﻜﮫ ھﺮﻛﺲ ﭘﺎك و ﭘﺎﻛﯿﺰه ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﻛﺎﻣﯿﺎب و رﺳﺘﮕﺎر ﻣﻲﺷﻮد و ھﺮ ﻛﮫ ﭘﻠﯿﺪ اﺳﺖ‪،‬‬
‫‪set‬‬

‫در ﭘﺎﯾﺎن ﻛﺎر‪ ،‬ﺑﮫ زﻣﯿﻦ ﺧﻮاھﺪ ﺧﻮرد؛ ﺣﺘﻲ در آن ﺻﻮرت ھﻢ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻧﻈﺮﯾﮫ ﺑﺮﭘﺎﯾﺔ ﻓﺮﯾﺐ ﺑﻨﺎ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ ﻓﺮﯾﺐ و ﺧﻄﺎي ﻋﻘﻞ ﺷﺮﯾﻒ و ﻧﺠﯿﺒﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺒﯿﺎي ﺑﻨﻲ اﺳﺮاﺋﯿﻞ ﺗﺼﻮر و اﻧﺪﯾﺸﮫاي در ﺑﺎرة‬
‫آزادي ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ دوﺳﺘﺪار ﻋﺪاﻟﺖ ﺑﻮدﻧﺪ و ﭼﻨﺎن ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﻣﺤﺪودﯾﺘﮭﺎي ﻗﺒﯿﻠﮫاي اﺧﻼﻗﯿﻲ ﻛﮫ‬
‫اﺳﺒﺎط ﺑﻨﻲاﺳﺮاﺋﯿﻞ ﺑﺮاي ﺧﻮد ﮔﺬاﺷﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ از ﻣﯿﺎن ﺑﺮﺧﯿﺰد‪ .‬ﺑﯿﭽﺎرﮔﺎن روي زﻣﯿﻦ را ﺑﮫ آرزوي‬
‫‪an‬‬

‫ﺑﺮادري دﻟﺨﻮش ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ﻧﺴﻠﮭﺎي ﻣﺘﻮاﻟﻲ اﯾﻦ اﻣﯿﺪ و آرزوي ﮔﺮاﻧﺒﮭﺎ و ﻓﺮاﻣﻮشﻧﺎﺷﺪﻧﻲ را از ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ‬
‫ﺑﮫ ﻣﯿﺮاث ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ -V‬ﻣﺮگ اورﺷﻠﯿﻢ و رﺳﺘﺎﺧﯿﺮ آن‬

‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫وﻻدت ﺗﻮرات‪ -‬وﯾﺮان ﺷﺪن اورﺷﻠﯿﻢ‪ -‬اﺳﺎرت ﺑﺎﺑﻠﻲ – ارﻣﯿﺎ‪ -‬ﺣﺰﻗﯿﺎل‪ -‬اﺷﻌﯿﺎي دوم‪ -‬آزاد ﺷﺪن ﯾﮭﻮدﯾﺎن‪-‬‬
‫ھﯿﻜﻞ دوم‬

‫‪.co‬‬
‫ﻣﮭﻤﺘﺮﯾﻦ ﺗﺄﺛﯿﺮ اﻧﺒﯿﺎي ﺑﻨﻲاﺳﺮاﺋﯿﻞ‪ ،‬درﻣﻌﺎﺻﺮان اﯾﺸﺎن‪ ،‬اﯾﻦ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺳﺒﺐ ﻧﻮﺷﺘﮫﺷﺪن ﺗﻮرات ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﺮدم‬
‫ﺑﺘﺪرﯾﺞ از ﭘﺮﺳﺘﺶ ﯾﮭﻮه روﮔﺮدان ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﮫ ﻋﺒﺎدت ﺧﺪاﯾﺎن ﺑﯿﮕﺎﻧﮫ ﭘﺮداﺧﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﻛﺎھﻨﺎن رﻓﺘﮫ رﻓﺘﮫ در‬
‫اﯾﻦ اﻧﺪﯾﺸﮫ اﻓﺘﺎدﻧﺪ ﻛﮫ آﯾﺎ وﻗﺖ آن ﻧﺮﺳﯿﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ ﺳﺨﺖ اﯾﺴﺘﺎدﮔﻲ ﻛﻨﻨﺪ و از ﺗﻼﺷﻲ دﯾﻦ ﻣﻠﻲ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻮن ﻣﻲدﯾﺪﻧﺪ ﻛﮫ اﻧﺒﯿﺎ آﻧﭽﮫ را در ﺧﺎﻃﺮ ﺧﻮد اﯾﺸﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﯾﮭﻮه ﻣﻲﮔﺬﺷﺖ و ﺑﮫ آن ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺮ‬
‫زﺑﺎن ﻣﻲراﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮ آن ﺷﺪﻧﺪ ﻛﮫ ﭘﯿﺎﻣﻲ از ﺟﺎﻧﺐ ﺧﺪا ﺑﺮاي ﻣﺮدم ﺑﯿﺎورﻧﺪ و ﻗﺎﻧﻮن و ﺷﺮﯾﻌﺘﻲ ﺑﮕﺬارﻧﺪ ﻛﮫ‬

‫‪oo‬‬
‫اﺳﺒﺎب ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻣﺒﺎﻧﻲ اﺧﻼﻗﻲ اﻣﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﺑﺮاي آﻧﻜﮫ از ﯾﺎري اﻧﺒﯿﺎ ﻧﯿﺰ ﺑﺮﺧﻮردار ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬از ﻋﻘﺎﯾﺪ اﯾﺸﺎن‬
‫ھﻢ آﻧﭽﮫ را ﻛﮫ ﻛﻤﺘﺮ ﺟﻨﺒﺔ اﻓﺮاﻃﻲ دارد در آن ﺑﮕﻨﺠﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﯾﻮﺷﯿﺎ‪ ،‬ﺷﺎه ﯾﮭﻮدا‪ ،‬اﯾﻦ ﻧﻘﺸﺔ ﻛﺎھﻨﺎن را ﭘﺴﻨﺪﯾﺪ‬
‫و‪ ،‬در ﭘﯿﺶ ﺑﺮدن آن‪ ،‬ﯾﺎر اﯾﺸﺎن ﺷﺪ؛ در ﺣﺪود ﺳﺎل ھﺠﺪھﻢ ﺳﻠﻄﻨﺖ وي‪ ،‬ﺣﻠﻘﯿﺎي ﻛﺎھﻦ ﺑﮫ آن ﭘﺎدﺷﺎه‬
‫اﻇﮭﺎر داﺷﺖ ﻛﮫ‪ ،‬در ﺳﺠﻼت ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﺔ ھﯿﻜﻞ‪ ،‬ﻃﻮﻣﺎر ﻋﺠﯿﺒﻲ »ﯾﺎﻓﺘﮫ« اﺳﺖ ﻛﮫ در آن ﺧﻮد ﺣﻀﺮت‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﻮﺳﻲ‪ ،‬ﺑﮫ ﻓﺮﻣﺎن ﯾﮭﻮه‪ ،‬ﺗﻜﻠﯿﻒ ﺗﻤﺎم ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﻣﺸﻜﻼت ﺗﺎرﯾﺨﻲ و اﺧﻼﻗﯿﻲ را ﻛﮫ اﺳﺒﺎب ﻣﺠﺎدﻟﮫ و‬
‫اﺧﺘﻼف ﺷﺪﯾﺪ ﻣﯿﺎن اﻧﺒﯿﺎ و ﻛﮭﻨﮫ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻗﻄﻌﻲ و ﺑﺮاي ھﻤﯿﺸﮫ‪ ،‬روﺷﻦ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ اﻛﺘﺸﺎف‬
‫ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻋﻈﯿﻤﻲ در ﺗﻤﺎم ﻗﻮم ﯾﮭﻮد داﺷﺖ؛ ﯾﻮﺷﯿﺎ ﺑﺰرﮔﺎن ﻗﻮم را ﺑﮫ ﻣﻌﺒﺪ ﻓﺮا ﺧﻮاﻧﺪ و ﻛﺘﺎب ﻋﮭﺪ را در‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ھﺰاران ﻧﻔﺮ از ﻣﺮدم )ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ رواﯾﺖ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ( ﻓﺮو ﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ از آن‪ ،‬ﺑﺎ آداب ﺗﻤﺎم ﺳﻮﮔﻨﺪ ﯾﺎد‬
‫ﻛﺮد ﻛﮫ از آن ﭘﺲ ﺑﮫ آﻧﭽﮫ در اﯾﻦ ﻛﺘﺎب آﻣﺪه اﻃﺎﻋﺖ ﻛﻨﺪ‪» ،‬و ھﻤﺔ آﻧﮭﺎﯾﻲ را ﻛﮫ در اورﺷﻠﯿﻢ و ﺑﻨﯿﺎﻣﯿﻦ‬
‫ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺮ اﯾﻦ ﻣﺘﻤﻜﻦ ﺳﺎﺧﺖ‪«.‬‬
‫@‪h‬‬
‫ﻣﺎ درﺳﺖ ﻧﻤﻲداﻧﯿﻢ ﻛﮫ آن ﻛﺘﺎب ﻋﮭﺪ ﭼﮫ ﺑﻮده؛ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺳﻔﺮ ﺧﺮوج ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ )ﺑﺎﺑﮭﺎي ‪ ،(23 – 20‬ﯾﺎ‬
‫ﺳﻔﺮ ﺗﺜﻨﯿﮫ‪ .‬ھﯿﭻ اﻣﺮي ﻣﺎ را ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ آن ﻧﻤﻲﺳﺎزد ﻛﮫ ﻓﺮض ﻛﻨﯿﻢ آن ﻛﺘﺎب در ھﻤﺎن وﻗﺖ ﺗﮭﯿﮫ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ؛‬
‫در آن ﻛﺘﺎب اواﻣﺮ و ﺧﻮاﺳﺘﮫھﺎ و ﻧﺼﺎﯾﺤﻲ‪ ،‬ﻛﮫ در ﻣﺪت ﭼﻨﺪ ﻗﺮن ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ اﻧﺒﯿﺎ و ﻛﺎھﻨﺎن ھﯿﻜﻞ ﮔﻔﺘﮫ‬
‫ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻣﻜﺘﻮب و ﻣﺪون درآﻣﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﺑﮫ ھﺮ‬
‫‪are‬‬
‫‪set‬‬
‫‪an‬‬
‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ ھﻨﮕﺎم ﺧﻮاﻧﺪن ﻛﺘﺎب ﻋﮭﺪ در آن ﻣﺠﻠﺲ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و ﻧﯿﺰ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ‪ ،‬در ﺧﺎرج‪ ،‬از آن آﮔﺎه‬
‫ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻋﻤﯿﻘﻲ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ آن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﯾﻮﺷﯿﺎ اﯾﻦ ﻓﺮﺻﺖ را ﻏﻨﯿﻤﺖ ﺷﻤﺮد و‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻜﯿﮫ ﺑﺮ‬
‫اﺣﺴﺎﺳﺎت و ﻋﻮاﻃﻒ ﺑﮫ ﺟﻮش آﻣﺪة ﻣﺮدم‪ ،‬ھﻤﺔ ﻗﺮﺑﺎﻧﮕﺎھﮭﺎي ﺧﺪاﯾﺎن ﺑﯿﮕﺎﻧﮫ را در ﯾﮭﻮدا وﯾﺮان ﻛﺮد؛‬

‫‪.co‬‬
‫»ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻇﺮوﻓﻲ را ﻛﮫ ﺑﺮاي ﺑﻌﻞ… ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه ﺑﻮد از ھﯿﻜﻞ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﯿﺮون آوردﻧﺪ«؛ »ﻛﺎھﻨﺎن ﺑﺘﮭﺎ را‪،‬‬
‫ﻛﮫ ﭘﺎدﺷﺎھﺎن ﯾﮭﻮدا ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻧﻤﻮده ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﺎ در ﻣﻜﺎﻧﮭﺎي ﺑﻠﻨﺪ ﺷﮭﺮھﺎي ﯾﮭﻮدا و ﻧﻮاﺣﻲ اورﺷﻠﯿﻢ ﺑﺨﻮر‬
‫ﺑﺴﻮزاﻧﻨﺪ‪ ،‬و آﻧﺎن را ﻛﮫ ﺑﺮاي ﺑﻌﻞ و آﻓﺘﺎب و ﻣﺎه و ﺑﺮج‪ ،‬و ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻟﺸﻜﺮ آﺳﻤﺎن‪ ،‬ﺑﺨﻮر ﻣﻲﺳﻮزاﻧﯿﺪﻧﺪ‬
‫ﻣﻌﺰول ﻛﺮد«؛ »ﺗﻮﻓﺖ را… ﻧﺠﺲ ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬ﺗﺎ ﻛﺴﻲ ﭘﺴﺮ ﯾﺎ دﺧﺘﺮ ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﻣﻮﻟﻚ از آﺗﺶ ﻧﮕﺬراﻧﺪ«؛‬
‫ﻗﺮﺑﺎﻧﮕﺎھﮭﺎﯾﻲ را ﻛﮫ ﺳﻠﯿﻤﺎن ﺑﺮاي ﻛﻤﻮش و ﻣﻠﻜﻮم و آﺳﺘﺎرﺗﮫ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺑﻮد وﯾﺮان ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ اﯾﻦ اﺻﻼﺣﺎت ﯾﮭﻮه را ﺧﺮﺳﻨﺪ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﮫ ﯾﺎري اﻣﺖ ﺧﻮﯾﺶ ﺑﺮﺧﯿﺰد‪ .‬درﺳﺖ‬
‫اﺳﺖ ﻛﮫ ﻧﯿﻨﻮا‪ ،‬ھﻤﺎن ﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ اﻧﺒﯿﺎ ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﻲ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺳﻘﻮط ﻛﺮد‪ ،‬وﻟﻲ ﺳﻘﻮط آن ﺟﺰ اﯾﻦ اﺛﺮي‬
‫ﻧﺪاﺷﺖ ﻛﮫ ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﭘﺲ از آن‪ ،‬اﺑﺘﺪا‪ ،‬ﺑﮫ زﯾﺮ ﻓﺮﻣﺎن ﺑﺎﺑﻞ درآﻣﺪﻧﺪ‪ .‬در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ ﻧﺨﻮ‪ ،‬ﻓﺮﻋﻮن ﻣﺼﺮ‪،‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﺑﺮاي ﺗﺴﺨﯿﺮ ﺳﻮرﯾﮫ از ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ ﻣﻲﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬ﯾﻮﺷﯿﺎ در رزﻣﮕﺎه ﻗﺪﯾﻤﻲ ﻣﺠﺪون راه ﺑﺮ او ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬و ﭼﻨﺎن‬
‫ﻣﻲﭘﻨﺪاﺷﺖ ﻛﮫ ﺧﺪاﯾﺶ ﺑﮫ ﯾﺎري او ﺑﺮﺧﻮاھﺪ ﺧﺎﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻲ ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮرد و ﻛﺸﺘﮫ ﺷﺪ‪ .‬ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﭘﺲ از‬
‫آن‪ ،‬ﺑﺨﺘﻨﺼﺮ در ﻛﺮﻛﻤﯿﺶ ﺑﺮ ﻧﺨﻮ ﭘﯿﺮوز ﺷﺪ و ﺑﺮ ﯾﮭﻮدا دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺖ و آن ﺳﺮزﻣﯿﻦ را در ﺟﺰو‬
‫ﻣﺘﺼﺮﻓﺎت ﺑﺎﺑﻞ ﻗﺮار داد‪ .‬ﺟﺎﻧﺸﯿﻨﺎن ﯾﻮﺷﯿﺎ در اﻧﺪﯾﺸﺔ آن ﺑﺮآﻣﺪﻧﺪ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﻨﺪ و ﺑﺴﺘﮭﺎي ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﮫ‪ ،‬ﺧﻮد را‬
‫از زﯾﺮ ﺑﺎر اﻃﺎﻋﺖ ﺑﺎﺑﻞ ﺑﯿﺮون آورﻧﺪ‪ ،‬و از ﻣﺼﺮ در اﯾﻦ ﺑﺎره ﯾﺎري ﺟﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﺨﺘﻨﺼﺮ آﮔﺎه ﺷﺪه و‬
‫ﺑﺮ ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ ﻟﺸﻜﺮ ﻛﺸﯿﺪ و اورﺷﻠﯿﻢ را ﻣﺴﺨﺮ ﻛﺮد؛ ﯾﮭﻮﯾﺎﻛﯿﻦ‪ ،‬ﺷﺎه ﯾﮭﻮدا‪ ،‬را ﺑﮫ اﺳﯿﺮي ﮔﺮﻓﺖ و ﺻﺪﻗﯿﺎ‬
‫را ﺑﺮ ﺗﺨﺖ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﯾﮭﻮدا ﻧﺸﺎﻧﯿﺪ و‪ ،‬ﺑﺎ ده ھﺰار اﺳﯿﺮ ﯾﮭﻮدي‪ ،‬ﺑﮫ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺧﻮﯾﺶ ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪ .‬وﻟﻲ ﺻﺪﻗﯿﺎ‬
‫@‪h‬‬
‫ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﻛﮫ دوﺳﺘﺎر آزادي ﯾﺎ ﻗﺪرت ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺮ ﺑﺎﺑﻞ ﺷﻮرﯾﺪ‪ .‬ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ دوﺑﺎره ﺑﺨﺘﻨﺼﺮ ﺑﮫ ﺟﺎﻧﺐ او ﻣﺘﻮﺟﮫ‬
‫ﺷﺪ و ﺑﺮ آن ﺷﺪ ﻛﮫ ﻣﺴﺌﻠﮫ ﯾﮭﻮدﯾﺎن را ﯾﻜﺒﺎره ﺣﻞ ﻛﻨﺪ؛ ﺑﺎر دﯾﮕﺮ اورﺷﻠﯿﻢ را ﻣﺴﺨﺮ ﺳﺎﺧﺖ و آن را آﺗﺶ‬
‫زد و ھﯿﻜﻞ ﺳﻠﯿﻤﺎن را وﯾﺮان ﻛﺮد و ﭘﺴﺮان ﺻﺪﻗﯿﺎ را در ﺑﺮاﺑﺮ ﭼﺸﻤﺶ ﻛﺸﺖ و ﭼﺸﻤﺎن وي را ﺑﺮﻛﻨﺪ و‬
‫ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ ﺗﻤﺎم ﺳﺎﻛﻨﺎن ﺷﮭﺮ را ﭘﯿﺶ ﻛﺮد و ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﮫ اﺳﯿﺮي ﺑﮫ ﺑﺎﺑﻞ ﺑﺮد‪ .‬ﺑﻌﺪھﺎ ﯾﻜﻲ از ﺷﺎﻋﺮان ﯾﮭﻮد‬
‫داﺳﺘﺎن اﯾﻦ ﻛﺎروان ﺑﺨﺖ ﺑﺮﮔﺸﺘﮫ را‪ ،‬در ﺿﻤﻦ ﺳﺮودي ﻛﮫ از زﯾﺒﺎﺗﺮﯾﻦ ﺳﺮودھﺎي ﺟﮭﺎن ﺑﮫ ﺷﻤﺎر‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﻲرود‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ ﺷﺮح داده اﺳﺖ‪:‬‬

‫ﻧﺰد ﻧﮭﺮھﺎي ﺑﺎﺑﻞ ﻧﺸﺴﺘﯿﻢ و ﺑﮫ ﯾﺎد ﺻﮭﯿﻮن ﮔﺮﯾﺴﺘﯿﻢ‬

‫ﺑﺮ درﺧﺘﺎن ﺑﯿﺪ‪ ،‬ﻛﮫ در ﻣﯿﺎن آﻧﮭﺎ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺮﺑﻄﮭﺎي ﺧﻮد را آوﯾﺨﺘﯿﻢ؛‬
‫‪set‬‬

‫زﯾﺮا آﻧﺎن ﻛﮫ ﻣﺎ را ﺑﮫ اﺳﯿﺮي ﺑﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬در آﻧﺠﺎ از ﻣﺎ ﺳﺮود ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ‪،‬‬

‫و آﻧﺎن ﻛﮫ ﻣﺎ را ﺗﺎراج ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺷﺎدﻣﺎﻧﻲ[ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ]‪ ،‬ﻛﮫ ﯾﻜﻲ از ﺳﺮودھﺎي ﺻﮭﯿﻮن را ﺑﺮاي ﻣﺎ‬
‫ﺑﺴﺮاﯾﯿﺪ‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫ﭼﮕﻮﻧﮫ ﺳﺮود ﺧﺪاوﻧﺪ را در زﻣﯿﻦ ﺑﯿﮕﺎﻧﮫ ﺑﺨﻮاﻧﯿﻢ؟‬

‫اﮔﺮ ﺗﺮا اي اورﺷﻠﯿﻢ ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﻨﻢ‪ ،‬آﻧﮕﺎه دﺳﺖ راﺳﺖ ﻣﻦ ﻣﮭﺎرت ﺧﻮد را ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺗﺮا ﺑﮫ ﯾﺎد‬
‫ﻧﯿﺎورم‪ ،‬آﻧﮕﺎه زﺑﺎﻧﻢ ﺑﮫ ﻛﺎﻣﻢ ﺑﭽﺴﺒﺪ‪ ،‬اﮔﺮ اورﺷﻠﯿﻢ را ﺑﺮ ھﻤﺔ ﺷﺎدﻣﺎﻧﻲ ﺧﻮد ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻧﺪھﻢ‪.‬‬
‫‪pym‬‬

‫در ﺗﻤﺎم اﯾﻦ ﺑﺤﺮان‪ ،‬ﺗﻠﺨﺘﺮﯾﻦ و ﻓﺼﯿﺤﺘﺮﯾﻦ اﻧﺒﯿﺎي ﺑﻨﻲاﺳﺮاﺋﯿﻞ از ﺑﺎﺑﻞ دﻓﺎع ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬و ﻋﻠﻨًﺎ اﻇﮭﺎر‬
‫ﻣﻲداﺷﺖ ﻛﮫ ﺑﺎﺑﻞ ﺗﺎزﯾﺎﻧﺔ ﻋﺬاﺑﻲ در دﺳﺖ ﺧﺪاﺳﺖ‪ ،‬و ﺣﻜﺎم ﯾﮭﻮد را ﺑﮫ اﺑﻠﮭﻲ و ﺳﺮﺳﺨﺘﻲ اﺣﻤﻘﺎﻧﮫ ﻣﺘﮭﻢ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻣﻲﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬و ﺑﮫ آﻧﺎن اﻧﺪرز ﻣﻲداد ﻛﮫ از ھﺮ ﺟﮭﺖ ﺗﺴﻠﯿﻢ ﺑﺨﺘﻨﺼﺮ ﺷﻮﻧﺪ؛ ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﻛﮫ ﻛﺴﻲ از اھﻞ اﯾﻦ‬
‫زﻣﺎن ﮔﻔﺘﮫھﺎي او را ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﭼﻨﺎن ﺗﺼﻮر ﻛﻨﺪ ﻛﮫ وي از دﺳﺖﻧﺸﺎﻧﺪﮔﺎن و ﻣﺰدوران ﺑﺎﺑﻞ‬
‫ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ارﻣﯿﺎ از ﻗﻮل ﭘﺮوردﮔﺎر ﺧﻮد ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬و اﻻن ﺗﻤﺎﻣﻲ اﯾﻦ زﻣﯿﻨﮭﺎ را ﺑﮫ دﺳﺖ ﺑﺨﺘﻨﺼﺮ‬

‫‪.co‬‬
‫ﭘﺎدﺷﺎه ﺑﺎﺑﻞ دادم‪ ،‬و ﻧﯿﺰ ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﺻﺤﺮا را ﺑﮫ او ﺑﺨﺸﯿﺪم‪ ،‬ﺗﺎ او را ﺑﻨﺪﮔﻲ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬و ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻣﺘﮭﺎ او را و‬
‫ﭘﺴﺮش و ﭘﺴﺮ ﭘﺴﺮش را ﺧﺪﻣﺖ ﺧﻮاھﻨﺪ ﻧﻤﻮد… و واﻗﻊ ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ ﻛﮫ ھﺮ اﻣﺘﻲ و ﻣﻤﻠﻜﺘﻲ ﻛﮫ ﺑﺨﺘﻨﺼﺮ‬
‫ﭘﺎدﺷﺎه ﺑﺎﺑﻞ را ﺧﺪﻣﺖ ﻧﻨﻤﺎﯾﺪ و ﮔﺮدن ﺧﻮﯾﺶ را زﯾﺮ ﯾﻮغ ﺑﺎﺑﻞ ﻧﮕﺬارد‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ﻛﮫ آن اﻣﺖ را ﺑﮫ‬
‫ﺷﻤﺸﯿﺮ ﻗﺤﻂ و ﺑﺎ ﺳﺰا ﺧﻮاھﻢ داد ﺗﺎ اﯾﺸﺎن را ﺑﮫ دﺳﺖ او ھﻼك ﻛﺮده ﺑﺎﺷﻢ‪«.‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ آن ﻣﺮد ﺧﯿﺎﻧﺘﻜﺎر ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ از ﻟﺤﺎظ ادﺑﻲ ﻛﺘﺎب ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﯿﮭﺎي وي‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ‬
‫ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ ﺷﺎﮔﺮد وي ﺑﺎروخ ﺗﺪوﯾﻦ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﻠﯿﻐﺘﺮﯾﻦ و ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪﺗﺮﯾﻦ اﺛﺮ ادﺑﻲ ﺟﮭﺎن اﺳﺖ‪ ،‬و در آن‪ ،‬ﻋﻼوه‬
‫ﺑﺮ ﻧﻤﺎﯾﺶ زﻧﺪه ﺗﺨﯿﻞ و ﺳﺮزﻧﺶ و ﺳﺮﻛﻮﻓﺖ ﺑﯿﺮﺣﻤﺎﻧﮫ‪ ،‬اﺧﻼص و ﺻﺪاﻗﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ از ﭘﺮﺳﺶ از ﻧﻔﺲ‬
‫آﻏﺎز ﻣﻲﻛﻨﺪ و در ﭘﺎﯾﺎن ﻛﺎر ﺑﮫ ﺷﻚ ﻧﺠﯿﺒﺎﻧﮫاي‪ ،‬درﺑﺎرة زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮد وي و ﺳﺮاﺳﺮ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺸﺮي‪،‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﻲاﻧﺠﺎﻣﺪ‪» :‬واي ﺑﺮ ﻣﻦ ﻛﮫ ﺗﻮ اي ﻣﺎدرم ﻣﺮا ﻣﺮد ﺟﻨﮕﺠﻮ و ﻧﺰاعﻛﻨﻨﺪهاي ﺑﺮاي ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺟﮭﺎن زاﯾﯿﺪي‪ .‬ﻧﮫ‬
‫ﺑﮫ رﺑﺎ دادم و ﻧﮫ ﺑﮫ رﺑﺎ ﮔﺮﻓﺘﻢ‪ ،‬ﻣﻊھﺬا ھﺮ ﯾﻚ از اﯾﺸﺎن ﻣﺮا ﻟﻌﻨﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ… ﻣﻠﻌﻮن ﺑﺎد روزي ﻛﮫ در آن‬
‫ﻣﻮﻟﻮد ﺷﺪم‪ «.‬ﭼﻮن ﻣﻲدﯾﺪ ﻛﮫ اﺧﻼق ﻣﺮدم ﻓﺎﺳﺪ ﺷﺪه و ﭘﯿﺸﻮاﯾﺎن در ﺳﯿﺎﺳﺖ روش اﺣﻤﻘﺎﻧﮫ ﭘﯿﺶ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬آﺗﺶ ﺧﺸﻢ در درون وي اﻓﺮوﺧﺘﮫ ﻣﻲﺷﺪ و ﺑﺮ ﺧﻮد واﺟﺐ ﻣﻲدﯾﺪ ﻛﮫ ﺑﻨﻲاﺳﺮاﺋﯿﻞ را ﺑﮫ ﺗﻮﺑﮫ و‬
‫ﭘﺸﯿﻤﺎﻧﻲ دﻋﻮت ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ارﻣﯿﺎ‪ ،‬اﻧﺤﻄﺎط ﻣﻠﻲ و ﺿﻌﻒ ﺳﯿﺎﺳﻲ و ﻛﺸﯿﺪن ﯾﻮغ ﺗﺴﻠﻂ ﺑﺎﺑﻠﯿﺎن‪ ،‬ھﻤﮫ‪،‬‬
‫ﻛﯿﻔﺮي ﺑﻮد ﻛﮫ ﯾﮭﻮه در ﺑﺮاﺑﺮ ﮔﻨﺎھﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﻗﻮم ﯾﮭﻮد ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﮫ اﯾﺸﺎن ﻣﻲداد‪» .‬در ﻛﻮﭼﮫھﺎي‬
‫اورﺷﻠﯿﻢ ﮔﺮدش ﻛﺮده ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ و ﺑﻔﮭﻤﯿﺪ‪ ،‬و در ﭼﮭﺎرﺳﻮھﺎﯾﺶ ﺗﻔﺘﯿﺶ ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ ﻛﮫ آﯾﺎ ﻛﺴﻲ را ﺗﻮاﻧﯿﺪ ﯾﺎﻓﺖ ﻛﮫ‬
‫@‪h‬‬
‫ﺑﮫ اﻧﺼﺎف ﻋﻤﻞ ﻧﻤﺎﯾﺪ و ﻃﺎﻟﺐ راﺳﺘﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﻣﻦ آن را ﺑﯿﺎﻣﺮزم‪ «.‬ھﻤﮫ ﺟﺎ را ﻇﻠﻢ ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺘﮫ و ﻓﺴﻖ و‬
‫ﻓﺠﻮر ﭘﺮﻛﺮده ﺑﻮد‪» :‬ﻣﺜﻞ اﺳﺒﺎن ﭘﺮوردهﺷﺪة ﻣﺴﺖ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ھﺮ ﯾﻚ از اﯾﺸﺎن ﺑﺮاي زن ھﻤﺴﺎﯾﺔ ﺧﻮد‬
‫ﺷﯿﮭﮫ ﻣﻲزﻧﺪ‪ «.‬در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ ﺑﺎﺑﻠﯿﺎن اورﺷﻠﯿﻢ را در ﻣﺤﺎﺻﺮه ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪان ﺷﮭﺮ ﺑﺮاي ﺧﺮﺳﻨﺪ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻦ ﯾﮭﻮه ھﻤﺔ ﺑﻨﺪﮔﺎن ﻋﺒﺮاﻧﻲ را ﻛﮫ در ﺧﺪﻣﺖ ﺧﻮد داﺷﺘﻨﺪ آزاد ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﭼﻮن ﺑﺮاي ﻣﺪت ﻛﻮﺗﺎھﻲ‬
‫ﺣﺼﺎر از ﺷﮭﺮ ﺑﺮداﺷﺘﮫ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﺗﺼﻮر آﻧﻜﮫ ﺧﻄﺮ از ﻣﯿﺎن ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﮫ‪ ،‬دوﺑﺎره آن ﺑﻨﺪﮔﺎن را ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﺑﮫ‬
‫‪are‬‬

‫ﺧﺪﻣﺖ و ﺑﻨﺪﮔﻲ دﯾﺮﯾﻨﮫ واداﺷﺘﻨﺪ؛ وﺿﻊ آن‬

‫دوره‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ﺗﺎرﯾﺦ اﻧﺴﺎﻧﯿﺖ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﮫ ارﻣﯿﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ آن ﺧﺎﻣﻮش و ﺑﯿﺤﺮﻛﺖ ﺑﻨﺸﯿﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ دﯾﮕﺮ اﻧﺒﯿﺎ‪ ،‬ﺑﮫ ﺗﮭﺪﯾﺪ ﻛﺮدن و وﻋﯿﺪ دادن ﻣﻨﺎﻓﻘﺎﻧﻲ ﭘﺮداﺧﺖ ﻛﮫ ﺧﻮن ﻓﻘﯿﺮان و ﺑﯿﭽﺎرﮔﺎن را‬
‫ﻣﻲﻣﻜﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﺎ ﭼﮭﺮة ﻋﺎﺑﺪﻧﻤﺎ ﻣﻘﺪاري از آﻧﭽﮫ را از دﯾﮕﺮان رﺑﻮده ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﮫ ﻣﻌﺒﺪ ﻣﻲآوردﻧﺪ و‬
‫ﻧﯿﺎز ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ وي ﺑﮫ آن ﻣﺮدم ﻣﻲﮔﻔﺖ ﻛﮫ ﺧﺪا از ﻣﺮدم آن ﻧﻤﻲﺧﻮاھﺪ ﻛﮫ ﺑﺮاي او ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﻲﺧﻮاھﺪ ﻛﮫ ﺑﺎ اﻧﺼﺎف و دادﮔﺴﺘﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﮫ ﻧﻈﺮ وي‪ ،‬ﻛﺎھﻨﺎن و اﻧﺒﯿﺎ ﻧﯿﺰ از ﺣﯿﺚ ﻓﺴﺎد دﺳﺖ ﻛﻤﻲ از‬
‫ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ؛ آﻧﺎن ﻧﯿﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻤﺎم ﻗﻮم ﻣﺤﺘﺎج آن ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ﺗﻄﮭﯿﺮ اﺧﻼﻗﻲ ﭘﯿﺪا ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﯾﺎ ﺑﻨﺎ ﺑﮫ‬
‫ﻋﺒﺎرت ﻋﺠﯿﺒﻲ ﻛﮫ از ارﻣﯿﺎ ﻧﻘﻞ ﺷﺪه‪ ،‬ھﻤﺎنﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ ﺗﻦ ﺧﻮد را ﺧﺘﻨﮫ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬روح ﺧﻮد را ﻧﯿﺰ ﺧﺘﻨﮫ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ‪» :‬ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ را ﺑﺮاي ﺧﺪا ﻣﺨﺘﻮن ﺳﺎزﯾﺪ‪ ،‬و ﻏﻠﻔﺔ دﻟﮭﺎي ﺧﻮد رادور ﻛﻨﯿﺪ‪«.‬‬
‫‪an‬‬

‫در ﺑﺮاﺑﺮ اﻓﺮاط ﻣﺮدم در ﮔﻨﺎه‪ ،‬اﯾﻦ ﻧﺒﻲ ﺑﺎ اﻟﻔﺎظ آﺗﺸﯿﻦ ﺑﮫ ﻣﻮﻋﻈﮫ ﻛﺮدن ﻣﻲﭘﺮداﺧﺖ‪ ،‬ﻛﮫ ﺗﻨﮭﺎ ﺧﻄﺎﺑﮫھﺎي‬
‫ﺗﻨﺪ و ﺳﺨﺖ ﻗﺪﯾﺴﺎن ژﻧﻮ و اﺳﻜﺎﺗﻠﻨﺪ و اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن در دورة اﺻﻼح دﯾﻨﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ آن دم از ﺑﺮاﺑﺮي زﻧﺪ‪.‬‬
‫ﯾﮭﻮدﯾﺎن را ﺑﮫ ﺑﺪﺗﺮﯾﻦ ﺻﻮرت دﺷﻨﺎم ﻣﻲداد‪ ،‬و ﺑﺎ ﻛﻤﺎل ﺷﺎدي ﺑﻼھﺎﯾﻲ را ﻛﮫ از ﻧﺸﻨﯿﺪن ﺳﺨﻨﺎن وي ﺑﺮ‬
‫ﺳﺮ اﯾﺸﺎن ﻓﺮو ﺧﻮاھﺪ رﯾﺨﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ آﻧﺎن ﻣﺠﺴﻢ ﻣﻲﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﭼﮫ ﺑﺴﯿﺎر ﻛﮫ از وﯾﺮان ﺷﺪن اورﺷﻠﯿﻢ و‬
‫‪pym‬‬

‫اﺳﯿﺮ ﺷﺪن اﯾﺸﺎن ﺑﮫ دﺳﺖ ﺑﺎﺑﻠﯿﺎن ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﻲ ﻛﺮد و ﺑﺮ ﻣﺼﯿﺒﺘﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺑﺮ آن ﺷﮭﺮ )ﻛﮫ وي آن را »دﺧﺘﺮ‬
‫ﺻﮭﯿﻮن« ﻣﻲﻧﺎﻣﯿﺪ( وارد ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ ﺳﻮﮔﻮاري ﻧﻤﻮد؛ در اﯾﻦ ﺑﺎره‪ ،‬ﺳﺨﻨﺎن او ﺑﺎ ﺳﺨﻨﺎن ﻣﺴﯿﺢ ﺑﺴﯿﺎر‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺷﺒﺎھﺖ دارد‪» :‬ﻛﺎش ﻛﮫ ﺳﺮ ﻣﻦ آب ﺑﻮد و ﭼﺸﻤﺎﻧﻢ ﭼﺸﻤﺔ اﺷﻚ‪ ،‬ﺗﺎ روز و ﺷﺐ ﺑﺮاي ﻛﺸﺘﮕﺎن دﺧﺘﺮ ﻗﻮم‬
‫ﺧﻮد ﮔﺮﯾﮫ ﻣﻲﻛﺮدم‪«.‬‬

‫‪.co‬‬
‫در ﻧﻈﺮ »اﻣﯿﺮان« و درﺑﺎرﯾﺎن ﺻﺪﻗﯿﺎ‪ ،‬ھﻤﺔ اﯾﻦ ﮔﻔﺘﮫھﺎ ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﺧﯿﺎﻧﺖ ﺑﮫ ﻣﯿﮭﻦ ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲﺷﺪ و آﻧﮭﺎ را‪،‬‬
‫در زﻣﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﺟﻨﮓ درﮔﯿﺮ ﺑﻮد‪ ،‬ھﻤﭽﻮن ﭘﺮاﻛﻨﺪن ﺗﺨﻢ ﻧﻔﺎق در ﻣﯿﺎن ﻗﻮم ﯾﮭﻮد ﺗﺼﻮر ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬وﻟﻲ‬
‫ارﻣﯿﺎ ﺑﮫ ﻣﺮدم ﺗﻮﺟﮭﻲ ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬و ﺑﺮاي آﻧﻜﮫ اﯾﺸﺎن را ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺗﺤﺮﯾﻚ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﯾﻮﻏﻲ ﭼﻮﺑﯿﻦ ﺑﮫ ﮔﺮدن‬
‫ﺧﻮﯾﺶ آوﯾﺨﺖ‪ ،‬و ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ ﻣﻲﮔﻔﺖ ﻛﮫ ھﻤﺔ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﯾﮭﻮدا ﻧﺎﭼﺎر ﺑﺎﯾﺪ در ﻓﺮﻣﺎن ﺑﺎﺑﻠﯿﺎن درآﯾﺪ‪ ،‬و ﭼﻮن‬
‫ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺖ ﭼﮫ ﺑﮭﺘﺮ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮداري ﺑﺪون ﺟﻨﮓ و ﺧﻮﻧﺮﯾﺰي ﺻﻮرت ﭘﺬﯾﺮد‪ .‬و در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ‬

‫‪oo‬‬
‫ﺣﻨﻨﯿﺎ ﯾﻮغ ﭼﻮﺑﻲ را از ﮔﺮدن وي ﺑﺮداﺷﺖ‪ ،‬ارﻣﯿﺎ ﺑﺎﻧﮓ ﺑﺮداﺷﺖ ﻛﮫ ﯾﮭﻮه ﺑﺮاي ھﻤﺔ ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﯾﻮﻏﮭﺎي‬
‫آھﻨﻲ ﺧﻮاھﺪ ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﻛﺎھﻨﺎن‪ ،‬ﺑﺮاي ﺧﺎﻣﻮش ﻛﺮدن وي‪ ،‬ﺳﺮش را در ﻛﻨﺪ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ارﻣﯿﺎ در اﯾﻦ ﺣﺎل‬
‫ﻧﯿﺰ از ﺷﻤﺮدن ﻧﺎﺑﻜﺎرﯾﮭﺎي اﯾﺸﺎن ﺑﺎز ﻧﺎﯾﺴﺘﺎد‪ .‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺟﮭﺖ او را ﺑﮫ ھﯿﻜﻞ دﻋﻮت ﻛﺮدﻧﺪ و ﻛﻤﺮ ﻗﺘﻞ او‬
‫ﺑﺴﺘﻨﺪ؛ وﻟﻲ‪ ،‬ﺑﮫ دﺳﺘﯿﺎري دوﺳﺘﻲ ﻛﮫ در ﻣﯿﺎن اﯾﺸﺎن داﺷﺖ‪ ،‬از اﯾﻦ ﺑﻨﺪ ﺟﺴﺖ‪ .‬ﭘﺲ از آن‪ ،‬اﻣﯿﺮان وي را‬

‫‪yah‬‬
‫در ﺑﻨﺪ ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﺎ رﯾﺴﻤﺎن او را در ﺳﯿﺎھﭽﺎل ﭘﺮ از ﮔﻞ و ﭘﻠﯿﺪي ﻓﺮود آوردﻧﺪ؛ وﻟﻲ ﺻﺪﻗﯿﺎ ﻣﺠﺎزات او‬
‫را ﺗﺨﻔﯿﻒ داد و ارﻣﯿﺎ را درﻛﺎخ ﺧﻮد زﻧﺪاﻧﻲ ﻛﺮد؛ در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ اورﺷﻠﯿﻢ ﺑﮫ دﺳﺖ ﺑﺎﺑﻠﯿﺎن اﻓﺘﺎد‪ ،‬وي‬
‫را در ھﻤﯿﻦ ﺣﺎل ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ؛ ﺑﺨﺘﻨﺼﺮ ﻓﺮﻣﺎن داد ﻛﮫ ﺑﺎ او ﺑﮫ ﻧﯿﻜﻲ رﻓﺘﺎر ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و او را از ﺗﺒﻌﯿﺪ اﺟﺒﺎري‬
‫دﺳﺘﮫﺟﻤﻌﻲ ﻣﻌﺎف داﺷﺖ‪ .‬ﯾﻜﻲ از رواﯾﺎت ﻣﻮرد اﻋﺘﻤﺎد ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ﻛﮫ‬

‫ﻣﺮاﺛﻲ را‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﻠﯿﻐﺘﺮﯾﻦ اﻓﺴﺎر ﻋﮭﺪ ﻗﺪﯾﻢ اﺳﺖ‪ ،‬در روزﮔﺎر ﭘﯿﺮي ﻧﻮﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬در آن ﻛﺘﺎب ﺑﺮ اﯾﻨﻜﮫ‬
‫ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﯿﮭﺎي وي درﺳﺖ درآﻣﺪه‪ ،‬و ﺑﺮ ﭘﯿﺮوزي ﺧﻮد و ﺧﺮاﺑﻲ اورﺷﻠﯿﻢ‪ ،‬زاري و ﺳﻮﮔﻮاري ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و‬
‫@‪h‬‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ اﯾﻮب ﺳﺮ ﺑﮫ آﺳﻤﺎن ﺑﺮ ﻣﻲدارد و ﺳﺆاﻻﺗﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ ﺑﯿﺠﻮاب ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪:‬‬

‫ﭼﮕﻮﻧﮫ ﺷﮭﺮي ﻛﮫ ﭘﺮ از ﻣﺨﻠﻮق ﺑﻮد ﻣﻨﻔﺮد ﻧﺸﺴﺘﮫ اﺳﺖ! ﭼﮕﻮﻧﮫ آن ﻛﮫ در ﻣﯿﺎن اﻣﺘﮭﺎ ﺑﺰرگ ﺑﻮد ﻣﺜﻞ‬
‫ﺑﯿﻮه زن ﺷﺪه اﺳﺖ! ﭼﮕﻮﻧﮫ آن ﻛﮫ در ﻣﯿﺎن ﻛﺸﻮرھﺎ ﻣﻠﻜﮫ ﺑﻮد ﺧﺮاﺟﮕﺰار ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ! … اي ﺟﻤﯿﻊ‬
‫راھﮕﺬرﯾﺎن‪ ،‬آﯾﺎ اﯾﻦ در ﻧﻈﺮ ﺷﻤﺎ ھﯿﭻ اﺳﺖ؟ ﻣﻼﺣﻈﮫ ﻛﻨﯿﺪ و ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ آﯾﺎ ﻏﻤﻲ ﻣﺜﻞ ﻏﻢ ﻣﻦ ﺑﻮده اﺳﺖ؟…‬
‫اي ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻮ ﻋﺎدﻟﺘﺮ ھﺴﺘﻲ از اﯾﻨﻜﮫ ﻣﻦ ﺑﺎ ﺗﻮ ﻣﺤﺎﺟﮫ ﻧﻤﺎﯾﻢ‪ ،‬ﻟﯿﻜﻦ درﺑﺎرة اﺣﻜﺎﻣﺖ ﺑﺎ ﺗﻮ ﺳﺨﻦ ﺧﻮاھﻢ‬
‫‪are‬‬

‫راﻧﺪ‪ .‬ﭼﺮا راه ﺷﺮﯾﺮان ﺧﻮش اﻧﺠﺎم اﺳﺖ‪ ،‬و ﺟﻤﯿﻊ ﺧﯿﺎﻧﺘﻜﺎران اﯾﻤﻦ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ؟‬

‫در اﯾﻦ اﺛﻨﺎ‪ ،‬واﻋﻆ دﯾﮕﺮي در ﺑﺎﺑﻞ ﺑﮫ ﺟﺎي ارﻣﯿﺎ ﺑﮫ ﻛﺎر ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﻲ اداﻣﮫ ﻣﻲداد‪ ،‬ﻛﮫ ھﻤﺎن ﺣﺰﻗﯿﺎل ﻧﺒﻲ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬وي ﻣﺮدي از ﻃﺒﻘﺔ ﻛﺎھﻨﺎن ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﮫ در اﯾﺎم اﺳﺎرت اول او را ﺑﮫ ﺑﺎﺑﻞ ﺑﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺣﺰﻗﯿﺎل ﻧﯿﺰ‪،‬‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺷﻌﯿﺎي اول و ارﻣﯿﺎ‪ ،‬ﺑﺮ ﺑﺖﭘﺮﺳﺘﻲ و ﻓﺴﺎد اﺧﻼﻗﯿﻲ ﻛﮫ در اورﺷﻠﯿﻢ رواج ﯾﺎﻓﺘﮫ ﺑﻮد ﺳﺨﺖ‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﻲﺗﺎﺧﺖ و‪ ،‬از راه ﻃﻌﻨﮫ‪ ،‬اورﺷﻠﯿﻢ را ﺑﮫ زﻧﻲ روﺳﭙﻲ ﺗﺸﺒﯿﮫ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬از آن ﺟﮭﺖ ﻛﮫ دﯾﻦ ﺧﻮد را ﺑﮫ‬
‫ﺧﺪاﯾﺎن ﺑﯿﮕﺎﻧﮫ ﻓﺮوﺧﺘﮫ ﺑﻮد‪ .‬از ﺳﺎﻣﺮه و اورﺷﻠﯿﻢ ﺑﮫ ﻋﻨﻮان دو دﺧﺘﺮ ھﺮ ﺟﺎﯾﻲ ﻧﺎم ﻣﻲﺑﺮد‪ ،‬و در اﺳﺘﻌﻤﺎل‬
‫اﯾﻦ ﻛﻠﻤﺎت ﺑﺴﯿﺎر اﻓﺮاط ﻣﻲﻛﺮد‪.‬ﻓﮭﺮﺳﺖ درازي از ﮔﻨﺎھﺎن اورﺷﻠﯿﻢ ﺗﺮﺗﯿﺐ داده ﺑﻮد و‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ھﻤﺎن‬
‫ﮔﻨﺎھﺎن‪ ،‬اﯾﻦ ﺷﮭﺮ را ﻣﺴﺘﻮﺟﺐ اﺳﺎرت و وﯾﺮاﻧﻲ ﻣﻲداﻧﺴﺖ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺷﻌﯿﺎ از ھﯿﭻ ﺷﮭﺮي ﻃﺮﻓﺪاري‬
‫ﻧﻤﻲﻛﺮد و ﮔﻨﺎھﺎن ﻣﻮآب و ﺻﻮر و ﻣﺼﺮ و آﺷﻮر‪ ،‬و ﺣﺘﻲ ﻛﺸﻮر اﺳﺮارآﻣﯿﺰ ﻣﺄﺟﻮج‪ ،‬را ﺑﺮ ﻣﻼ ﻣﻲﻛﺮد‬
‫‪an‬‬

‫و از ﺧﺮاب ﺷﺪن ھﻤﺔ آﻧﮭﺎ ﺧﺒﺮ ﻣﻲداد‪ .‬وﻟﻲ ﺳﺨﻨﺎن وي ﺗﻨﺪي و ﮔﺰﻧﺪﮔﻲ ﺳﺨﻨﺎن ارﻣﯿﺎ را ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬و در‬
‫آﺧﺮ ﻛﺎر دل وي ﻧﺮم ﺷﺪ و اﻋﻼم ﻛﺮد ﻛﮫ ﺧﺪا »ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪة« ﯾﮭﻮد را ﻧﺠﺎت ﺧﻮاھﺪ داد‪ ،‬و ﺷﮭﺮ اورﺷﻠﯿﻢ‬
‫دوﺑﺎره زﻧﺪه ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ‪ .‬آﻧﭽﮫ را در ﯾﻚ ﺗﺄﻣﻞ ﺑﺮ وي آﺷﻜﺎر ﺷﺪه ﺑﻮد ﺑﮫ ﻣﺮدم ﺧﺒﺮ داد و ﮔﻔﺖ ﻛﮫ در آﻧﺠﺎ‬
‫ھﯿﻜﻞ ﺟﺪﯾﺪي ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ‪ ،‬و از ﭘﯿﺪا ﺷﺪن ﻣﺪﯾﻨﺔ ﻓﺎﺿﻠﮫاي ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﻲ ﻛﺮد ﻛﮫ در آن‪ ،‬ﻣﻘﺎم ﺑﺮﺗﺮ و‬
‫‪pym‬‬

‫واﻻﺗﺮ ﺑﺎ ﻛﺎھﻨﺎن اﺳﺖ و ﯾﮭﻮه ﺑﺮاي ھﻤﯿﺸﮫ در ﻣﯿﺎن ﻗﻮم ﺧﻮﯾﺶ ﺳﻜﻮﻧﺖ ﺧﻮاھﺪ ﮔﺰﯾﺪ‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫وي آرزوﻣﻨﺪ ﺑﻮد ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﯿﺎن اﯾﻦ ﻃﺮز ﭘﺎﯾﺎن ﯾﺎﻓﺘﻦ ﻗﺮﯾﻦ ﺳﻌﺎدت ﻛﺎر‪ ،‬روﺣﯿﺔ ھﻤﻮﻃﻨﺎﻧﺶ را‪ ،‬ﻛﮫ در‬
‫ﺗﺒﻌﯿﺪ ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻛﻨﺪ و از ﻣﺤﻮ ﺷﺪن اﯾﺸﺎن در ﻓﺮھﻨﮓ و ﺧﻮن ﺑﺎﺑﻠﻲ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮد‪ .‬در آن‬
‫ھﻨﮕﺎم ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻣﺮوز‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﯿﺪ ﻛﮫ ﭼﻮن ﻣﻠﺘﻲ در ﻣﻠﺖ دﯾﮕﺮ ﻣﺴﺘﺤﯿﻞ ﺷﻮد‪ ،‬وﺣﺪت و‬

‫‪.co‬‬
‫ﺣﺘﻲ ﻣﻨﺶ ﺧﻮﯾﺶ را از دﺳﺖ ﻣﻲدھﺪ؛ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ از ﻗﻮم ﯾﮭﻮد ﭼﯿﺰي ﺑﺎﻗﻲ ﻧﻤﻲﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﯾﮭﻮدﯾﺎن‪ ،‬در‬
‫ﻧﺘﯿﺠﺔ زﻧﺪﮔﻲ ﻛﺮدن در ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﭘﺮ ﻧﻌﻤﺖ و ﺣﺎﺻﻠﺨﯿﺰ ﺑﯿﻦاﻟﻨﮭﺮﯾﻦ‪ ،‬ﺗﺮﻗﻲ ﻛﺮدﻧﺪ و از ﻗﯿﺪ ﺑﺴﯿﺎري از‬
‫آداب و ﻋﺎدات و ﺷﻌﺎﯾﺮ دﯾﻨﻲ رﺳﺘﻨﺪ؛ ﺷﻤﺎرة آﻧﮭﺎ ﺑﺰودي زﯾﺎد ﺷﺪ و ﺛﺮوت ﻓﺮاوان ﺑﮫ دﺳﺖ آوردﻧﺪ؛ در‬
‫ﺳﺎﯾﺔ آراﻣﺶ و وﻓﺎﻗﻲ ﻛﮫ از ﺑﺮﻛﺖ اﺳﺎرت ﺑﺮاي آﻧﺎن ﭘﯿﺪا ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬و ﭘﯿﺸﺘﺮ از آن ﻣﺤﺮوم ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ راه‬
‫ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ اﻓﺘﺎدﻧﺪ‪ .‬ﮔﺮوھﻲ از اﯾﺸﺎن‪ ،‬ﻛﮫ ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ زﯾﺎدﺗﺮ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﭘﺮﺳﺘﺶ ﺧﺪاﯾﺎن ﺑﺎﺑﻠﻲ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ و ﺑﮫ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻛﺎرھﺎي ﺷﮭﻮاﻧﯿﻲ ﻛﮫ در آن‬

‫ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﻗﺪﯾﻢ راﯾﺞ ﺑﻮد ﺧﻮ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﯾﻚ ﻧﺴﻞ از ﻣﯿﺎﻧﮫ ﮔﺬﺷﺖ و ﻧﺴﻞ دوم ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﺗﺒﻌﯿﺪ ﺷﺪه روي‬
‫ﻛﺎر آﻣﺪ‪ ،‬اورﺷﻠﯿﻢ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً از ﺧﺎﻃﺮهھﺎ ﻣﺤﻮ ﺷﺪه ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﺆﻟﻒ ﻣﺠﮭﻮﻟﻲ ﻛﮫ اﺗﻤﺎم ﻛﺘﺎب اﺷﻌﯿﺎ را ﺑﺮ ﻋﮭﺪةﺧﻮد ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺑﻮد‪ ،‬در ﺻﺪد آن ﺑﺮآﻣﺪ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻧﺴﻞ از دﯾﻦ‬
‫ﺑﺮﮔﺸﺘﮫ را دوﺑﺎره ﺑﮫ دﯾﻦ اﺳﺮاﺋﯿﻞ ﺑﺎز ﮔﺮداﻧﺪ؛ اﻣﺘﯿﺎز وي در آن اﺳﺖ ﻛﮫ‪ ،‬در ﺿﻤﻦ اﯾﻦ ﻋﻤﻞ‪ ،‬دﯾﻦ‬
‫ﯾﮭﻮدي را ﺑﮫ ﺳﻄﺢ ﺑﻠﻨﺪي رﺳﺎﻧﯿﺪ ﻛﮫ ھﯿﭻ ﯾﻚ از دﯾﻨﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺗﺎ آن زﻣﺎن در ﺷﺮق ﻧﺰدﯾﻚ ﭘﯿﺪا ﺷﺪه ﺑﻮد ﺑﮫ‬
‫ﭼﻨﯿﻦ ﭘﺎﯾﮕﺎه ﺑﻠﻨﺪي ﻧﺮﺳﯿﺪه ﺑﻮد‪ .‬در ھﻤﺎن ھﻨﮕﺎم ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﻮدا در ھﻨﺪ ﻣﺮدم را ﺑﮫ ﺳﺮﻛﻮﺑﻲ ﺷﮭﻮات دﻋﻮت‬
‫ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬و ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس در ﭼﯿﻦ ﺗﺨﻢ ﺣﻜﻤﺖ را ﻣﯿﺎن ﻗﻮم ﺧﻮد ﻣﻲاﻓﺸﺎﻧﺪ‪ ،‬اﺷﻌﯿﺎي دوم‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﺜﺮ ﺷﯿﻮا و‬
‫ﺑﺎﺷﻜﻮھﻲ‪ ،‬اﺻﻮل ﯾﻜﺘﺎﭘﺮﺳﺘﻲ را ﺑﺮاي ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﺗﺒﻌﯿﺪي ﺑﮫ ﺻﻮرت آﺷﻜﺎري ﺑﯿﺎن ﻣﻲﻛﺮد و ﺑﺮ آﻧﺎن‬
‫@‪h‬‬
‫ﺧﺪاي ﻣﮭﺮﺑﺎﻧﻲ را ﻋﺮﺿﮫ ﻣﻲداﺷﺖ ﻛﮫ ﻣﮭﺮ و ﻣﺤﺒﺖ و ﺑﺨﺸﺎﯾﺶ وي‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﯿﻮة ﺧﺸﻤﻨﺎك و ﺳﺨﺘﮕﯿﺮ‬
‫اﺷﻌﯿﺎي اول ﺑﮫ ھﯿﭻ وﺟﮫ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻘﺎﯾﺴﮫ ﻧﺒﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﻧﺒﻲ ﺑﺰرگ‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﻠﻤﺎﺗﻲ ﻛﮫ ﺑﻌﺪھﺎ ﯾﻜﻲ از اﻧﺎﺟﯿﻞ آﻧﮭﺎ را‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺮده و از ﮔﻔﺘﺔ ﻣﺴﯿﺢ آورده اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﯿﺎم ﺧﻮد را ﺑﮫ ﻣﺮدم ﺗﺒﻠﯿﻎ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬در اﯾﻦ دﻋﻮت ﺟﺪﯾﺪ‪،‬‬
‫دﯾﮕﺮ ﺳﺨﻦ از آن ﻧﺒﻮد ﻛﮫ ﻣﺮدم را‪ ،‬ﺑﮫ ﺧﺎﻃﺮ ﮔﻨﺎھﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﻟﻌﻨﺖ و ﻧﻔﺮﯾﻦ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ‬
‫ﻣﻘﺼﻮد آن ﺑﻮد ﻛﮫ در دل ﺷﻜﺴﺘﺔ ﻣﺮدم ﺗﺒﻌﯿﺪ ﺷﺪه ﻧﻮر اﻣﯿﺪي ﺑﺘﺎﺑﺪ‪»:‬روح ﺧﺪاوﻧﺪ ﯾﮭﻮه ﺑﺮ ﻣﻦ اﺳﺖ‪،‬‬
‫‪are‬‬

‫زﯾﺮا ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺮا ﻣﺴﻠﺢ ﻛﺮده اﺳﺖ ﺗﺎ ﻣﺴﻜﯿﻨﺎن را ﺑﺸﺎرت دھﻢ؛ ﻣﺮا ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺗﺎ ﺷﻜﺴﺘﮫ دﻻن را اﻟﺘﯿﺎم‬
‫ﺑﺨﺸﻢ‪ ،‬و اﺳﯿﺮان را ﺑﮫ رﺳﺘﮕﺎري‪ ،‬و ﻣﺤﺒﻮﺳﺎن را ﺑﮫ آزادي ﻧﺪا ﻛﻨﻢ‪ «.‬وي درﯾﺎﻓﺘﮫ ﺑﻮد ﻛﮫ ﯾﮭﻮه ﺧﺪاي‬
‫ﺟﻨﮓ و اﻧﺘﻘﺎم ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﭘﺪر ﻣﮭﺮﺑﺎﻧﻲ اﺳﺖ؛ ھﻤﯿﻦ درﯾﺎﻓﺖ ﻗﻠﺐ وي را از ﺷﺎدي ﻟﺒﺮﯾﺰ ﺳﺎﺧﺘﮫ‪ ،‬و ﺳﺒﺐ‬
‫ﺷﺪه ﺑﻮد ﻛﮫ ﺳﺮودھﺎي ﻋﺎﻟﻲ و ﺑﺎﺷﻜﻮھﻲ ﺑﺴﺮاﯾﺪ و ﻣﺮدم را اﻣﯿﺪوار ﺳﺎزد ﻛﮫ ﺧﺪاي ﺟﺪﯾﺪي ﺧﻮاھﺪ آﻣﺪ و‬
‫ﻣﻠﺖ ﯾﮭﻮد را از ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ رھﺎﯾﻲ ﺧﻮاھﺪ ﺑﺨﺸﯿﺪ‪:‬‬
‫‪set‬‬

‫ﺻﺪاي ﻧﺪا ﻛﻨﻨﺪهاي در ﺑﯿﺎﺑﺎن‪ :‬راه ﺧﺪاوﻧﺪ را ﻣﮭﯿﺎ ﺳﺎزﯾﺪ و ﻃﺮﯾﻘﻲ ﺑﺮاي ﺧﺪاي ﻣﺎ در ﺻﺤﺮا راﺳﺖ‬
‫ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ‪ .‬ھﺮ دره ﺑﺮ اﻓﺮاﺷﺘﮫ‪ ،‬و ھﺮ ﻛﻮه و ﺗﻠﻲ ﭘﺴﺖ ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ‪ ،‬و ﻛﺠﯿﮭﺎ راﺳﺖ و ﻧﺎھﻤﻮارﯾﮭﺎ ھﻤﻮار‬
‫ﺧﻮاھﺪ ﮔﺮدﯾﺪ‪ ….‬اﯾﻨﻚ ﺧﺪاوﻧﺪ ﯾﮭﻮه ﺑﺎ ﻗﻮت ﻣﻲآﯾﺪ و ﺑﺎزوي وي ﺑﺮاﯾﺶ ﺣﻜﻤﺮاﻧﻲ ﻣﻲﻧﻤﺎﯾﺪ… او‪ ،‬ﻣﺜﻞ‬
‫ﺷﺒﺎن‪ ،‬ﮔﻠﺔ ﺧﻮد را ﺧﻮاھﺪ ﭼﺮاﻧﯿﺪ و ﺑﮫ ﺑﺎزوي ﺧﻮد ﺑﺮه را ﺟﻤﻊ ﻛﺮده‪ ،‬ﺑﮫ آﻏﻮش ﺧﻮﯾﺶ ﺧﻮاھﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪،‬‬
‫و ﺷﯿﺮ دھﻨﺪﮔﺎن را ﺑﮫ ﻣﻼﯾﻤﺖ رھﺒﺮي ﺧﻮاھﺪ ﻛﺮد‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫ﺳﭙﺲ‪ ،‬اﯾﻦ ﻧﺒﻲ از ﻣﺴﯿﺢ و ﻧﺠﺎت دھﻨﺪهاي ﯾﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ اﻧﺪازهاي در رﺳﺎﻧﺪن اﯾﻦ ﻣﮋده ﭘﯿﺶ ﻣﻲرود‬

‫»ﺧﺪﻣﺘﮕﺰاري« ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ﻛﮫ ﺑﺎ ﻓﺪا ﻛﺮدن دردﻧﺎك ﺧﻮد ﻗﻮم اﺳﺮاﺋﯿﻞ را ﻧﺠﺎت ﻣﻲدھﺪ‪:‬‬
‫‪pym‬‬

‫… ﺧﻮار و ﻧﺰد ﻣﺮدﻣﺎن ﻣﺮدود؛ ﺻﺎﺣﺐ ﻏﻤﮭﺎ و رﻧﺞ دﯾﺪه‪ ،‬و ﻣﺜﻞ ﻛﺴﻲ ﻛﮫ روﯾﮭﺎ را از او ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﻨﺪ؛‬
‫ﺧﻮار ﺷﺪه ﻛﮫ او را ﺑﮫ ﺣﺴﺎب ﻧﯿﺎورﯾﻢ‪ .‬ﻟﻜﻦ او ﻏﻤﮭﺎي ﻣﺎ را ﺑﺮ ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺖ و دردھﺎي ﻣﺎ را ﺑﺮ ﺧﻮﯾﺶ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺣﻤﻞ ﻧﻤﻮد‪ ،‬و ﻣﺎ او را از ﺟﺎﻧﺐ ﺧﺪا زﺣﻤﺖ ﻛﺸﯿﺪه و ﻣﻀﺮوب و ﻣﺒﺘﻼ ﮔﻤﺎن ﺑﺮدﯾﻢ‪ ،‬و ﺣﺎل آﻧﻜﮫ ﺑﮫ ﺳﺒﺐ‬
‫ﺗﻘﺼﯿﺮھﺎي ﻣﺎ ﻣﺠﺮوح‪ ،‬و ﺑﮫ ﺳﺒﺐ ﮔﻨﺎھﺎن ﻣﺎ ﻛﻮﻓﺘﮫ ﮔﺮدﯾﺪ‪ ،‬و ﺗﺄدﯾﺐ ﺳﻼﻣﺘﻲ ﻣﺎ ﺑﺮ وي آﻣﺪ و از‬
‫زﺧﻤﮭﺎي او ﻣﺎ ﺷﻔﺎ ﯾﺎﻓﺘﯿﻢ… و ﺧﺪاوﻧﺪ ﮔﻨﺎه ﺟﻤﯿﻊ ﻣﺎ را ﺑﺮ وي ﻧﮭﺎد‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫اﺷﻌﯿﺎي دوم ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ وﺳﯿﻠﺔ اﯾﻦ آزادي ﻗﻮم ﯾﮭﻮد ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﭘﺎرس اﺳﺖ؛ او اﻇﮭﺎر ﻣﻲدارد ﻛﮫ‬
‫ﻛﻮروش ﺷﻜﺴﺖ ﻧﺎﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ و ﺑﺮ ﺑﺎﺑﻞ ﻣﺴﻠﻂ ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ و ﻗﻮم ﯾﮭﻮد را از اﺳﺎرت ﻧﺠﺎت ﺧﻮاھﺪ داد؛‬
‫آﻧﮕﺎه ﺑﮫ اورﺷﻠﯿﻢ ﺑﺎز ﺧﻮاھﻨﺪ ﮔﺸﺖ و ھﯿﻜﻞ ﺗﺎزه و ﺷﮭﺮ ﻧﻮﯾﻲ ﺧﻮاھﻨﺪ ﺳﺎﺧﺖ ﻛﮫ ﭼﻮن ﺑﮭﺸﺘﻲ ﺧﻮاھﺪ‬
‫ﺑﻮد‪ :‬ﮔﺮگ و ﺑﺮه ﺑﺎ ھﻢ ﺧﻮاھﻨﺪ ﭼﺮﯾﺪ‪ ،‬و ﺷﯿﺮ ﻣﺜﻞ ﮔﺎو ﻛﺎه ﺧﻮاھﺪ ﺧﻮرد‪ ،‬و ﺧﻮراك ﻣﺎر ﺧﺎك ﺧﻮاھﺪ‬

‫‪oo‬‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ﻛﮫ‪ ،‬در ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻛﻮه ﻣﻘﺪس ﻣﻦ‪ ،‬ﺿﺮر ﻧﺨﻮاھﻨﺪ رﺳﺎﻧﯿﺪ و ﻓﺴﺎد ﻧﺨﻮاھﻨﺪ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ‬
‫ﻣﺤﺮك اﺷﻌﯿﺎي دوم‪ ،‬در ﺗﻮﺟﮫ ﺑﮫ ﯾﻚ ﺧﺪاي واﺣﺪ ﺟﮭﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺟﻨﺒﺸﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ در ﭘﺎرس ﭘﯿﺪا ﺷﺪ و‬
‫ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي ﻣﺮدم آن ﺗﻤﺎم دوﻟﺘﮭﺎي ﺧﺎور ﻧﺰدﯾﻚ را در زﯾﺮ ﻓﺮﻣﺎن اﯾﻦ ﻛﺸﻮر درآورد و ھﻤﺔ آﻧﮭﺎ را در‬
‫اﻣﭙﺮاﻃﻮري ﻋﻈﯿﻤﻲ ﻗﺮار داد ﻛﮫ‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ﭘﮭﻨﺎوري و ﺳﺎزﻣﺎن اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ ،‬ھﯿﭻ ﯾﻚ از ﺳﺎزﻣﺎﻧﮭﺎي‬

‫‪yah‬‬
‫دﯾﮕﺮي ﻛﮫ ﻣﻲﺷﻨﺎﺧﺘﻨﺪ ﺑﮫ ﭘﺎي آن ﻧﻤﻲرﺳﯿﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺧﺪا‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﯾﮭﻮة ﻣﻮﺳﻲ ﭼﻨﯿﻦ ﻧﻤﻲﮔﻮﯾﺪ ﻛﮫ‪» :‬ﻣﻦ ﺧﺪاي‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎر ﺗﻮ ھﺴﺘﻢ… ﺗﻮ ﻧﺒﺎﯾﺪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻦ ﺧﺪاﯾﺎن ﺑﯿﮕﺎﻧﮫ داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﻲ«‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﻣﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ﻣﻦ ﯾﮭﻮه‬
‫ھﺴﺘﻢ و دﯾﮕﺮي ﻧﯿﺴﺖ و ﻏﯿﺮ از ﻣﻦ ﺧﺪاﯾﻲ ﻧﻲ«؛ اﯾﻦ ﻧﺒﻲ ﺷﺎﻋﺮ ﺧﺪاي ﯾﻜﺘﺎي ﻋﺎﻟﻢ را در ﯾﻜﻲ از ﻓﻘﺮات‬
‫ﺑﺎﺷﻜﻮه ﺗﻮرات ﭼﻨﯿﻦ وﺻﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬

‫ﻛﯿﺴﺖ ﻛﮫ آﺑﮭﺎ را ﺑﮫ ﻛﻒ دﺳﺖ ﺧﻮد ﭘﯿﻤﻮده‪ ،‬و اﻓﻼك را ﺑﺎ وﺟﺐ اﻧﺪازه ﻛﺮده‪ ،‬و ﻏﺒﺎر زﻣﯿﻦ را در ﻛﯿﻞ‬
‫ﮔﻨﺠﺎﻧﯿﺪه‪ ،‬و ﻛﻮھﮭﺎ را ﺑﮫ ﻗﭙﺎن و ﺗﻠﮭﺎ را ﺑﮫ ﺗﺮازو وزن ﻧﻤﻮده اﺳﺖ؟… اﯾﻨﻚ اﻣﺘﮭﺎ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﻗﻄﺮة دﻟﻮ و‬
‫@‪h‬‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻏﺒﺎر‪ ،‬ﻣﯿﺰان ﺷﻤﺮده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﯾﻨﻚ ﺟﺰﯾﺮهھﺎ را ﻣﺜﻞ ﮔﺮد ﺑﺮ ﻣﻲدارد… ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻣﺘﮭﺎ ﺑﮫ ﻧﻈﺮ وي‬
‫ھﯿﭽﻨﺪ و از ﻋﺪم و ﺑﻄﺎﻟﺖ‪ ،‬ﻧﺰد وي‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮ ﻣﻲﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺧﺪا را ﺑﮫ ﻛﮫ ﺗﺸﺒﯿﮫ ﻣﻲﻛﻨﯿﺪ و ﻛﺪام ﺷﺒﮫ را ﺑﺎ او‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﯿﺪ ﻛﺮد؟… اوﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺮ ﻛﺮةزﻣﯿﻦ ﻧﺸﺴﺘﮫ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺳﺎﻛﻨﺎﻧﺶ ﻣﺜﻞ ﻣﻠﺦ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اوﺳﺖ ﻛﮫ‬
‫آﺳﻤﺎﻧﮭﺎ را ﻣﺜﻞ ﭘﺮده ﻣﻲﮔﺴﺘﺮاﻧﺪ و آﻧﮭﺎ را ﻣﺜﻞ ﺧﯿﻤﮫ ﺑﮫ ﺟﮭﺖ ﺳﻜﻮﻧﺖ ﭘﮭﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ… ﭼﺸﻤﺎن ﺧﻮد را ﺑﮫ‬
‫ﻋﻠﯿﯿﻦ ﺑﺮاﻓﺮاﺷﺘﮫ‪ ،‬ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ ﻛﯿﺴﺖ ﻛﮫ اﯾﻨﮭﺎ را آﻓﺮﯾﺪ و ﻛﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﻟﺸﻜﺮ اﯾﻨﮭﺎ را ﺑﮫ ﺷﻤﺎره ﺑﯿﺮون آورد‪.‬‬
‫‪are‬‬

‫ﺳﺎﻋﺘﻲ ﻛﮫ ﻛﻮروش‪ ،‬ھﻤﭽﻮن ﻣﺮد ﺟﮭﺎﻧﮕﺸﺎﯾﻲ‪ ،‬ﺑﮫ ﺑﺎﺑﻞ درآﻣﺪ و ﯾﮭﻮدﯾﺎن اﺳﯿﺮ را آزاد ﮔﺬاﺷﺖ ﺗﺎ ﺑﮫ‬
‫ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺧﻮد ﺑﺎزﮔﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﯾﻜﻲ از ﺑﺎﺷﻜﻮھﺘﺮﯾﻦ ﺳﺎﻋﺎت ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﻨﻲاﺳﺮاﺋﯿﻞ ﺑﮫ‬

‫ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪ .‬وﻟﻲ از آﻧﺠﺎ ﻛﮫ ﺷﺎھﻨﺸﺎه اﯾﺮان ﺗﻤﺪﻧﻲ ﻋﺎﻟﯿﺘﺮ داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﺎﺑﻞ را ﺑﮫ ﺣﺎل ﺧﻮد واﮔﺬاﺷﺖ و ﺑﮫ‬
‫ﻣﺮدم آن آزاري ﻧﺮﺳﺎﻧﯿﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ ﺧﺪاﯾﺎن آن ﺳﺮ اﻃﺎﻋﺖ ﻓﺮود آورد )ﮔﻮ اﯾﻨﻜﮫ اﯾﻦ اﻃﺎﻋﺖ ﻇﺎھﺮي و‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﺸﻜﻮك ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﺑﺮﺳﺪ(‪ .‬ﻛﺎر دﯾﮕﺮ ﻛﻮروش آن ﺑﻮد ﻛﮫ ﺳﯿﻢ و زري را ﻛﮫ ﺑﺨﺘﻨﺼﺮ از ﻣﻌﺒﺪ اورﺷﻠﯿﻢ ﺑﮫ‬
‫ﻏﺎرت ﺑﺮده‪ ،‬و ھﻨﻮز در ﺑﺎﺑﻞ ﺑﺎﻗﻲ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﮫ ﺟﺎي ﺧﻮد ﺑﺎزﮔﺮداﻧﯿﺪ و ﺑﮫ ﻣﺮدﻣﻲ ﻛﮫ ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﺗﺒﻌﯿﺪي در‬
‫ﻣﯿﺎن اﯾﺸﺎن ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎن داد ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺴﺎﻓﺮت درازي ﻛﮫ اﯾﻦ ﻗﻮم ﺑﺮاي ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﮫ وﻃﻦ‬
‫ﺧﻮﯾﺶ در ﭘﯿﺶ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﯾﺎري آﻧﺎن ﺑﺮﺧﯿﺰﻧﺪ و آﻧﭽﮫ را ﺑﮫ آن ﻣﺤﺘﺎﺟﻨﺪ ﺑﮫ اﯾﺸﺎن ﺑﺪھﻨﺪ‪ .‬ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﺟﻮان‬
‫ﭼﻨﺪان از اﯾﻦ آزادي ﺷﺎد و ﺧﻮﺷﺪل ﻧﺸﺪﻧﺪ‪ ،‬ﭼﮫ ﺑﺴﯿﺎري از آﻧﺎن ﺑﺎ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺑﺎﺑﻞ ﺧﻮ ﮔﺮﻓﺘﮫ و در آن‬
‫‪an‬‬

‫ﭘﺮورده ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ و‪ ،‬در اﯾﻨﻜﮫ ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺣﺎﺻﻠﺨﯿﺰ و ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﭘﺮ ﺳﻮد ﺧﻮد را ﺑﮕﺬارﻧﺪ و ﺑﮫ ﺧﺮاﺑﮫھﺎي‬
‫ﻏﻢاﻧﮕﯿﺰ ﺷﮭﺮ ﻣﻘﺪس ﺧﻮد ﺑﺎز ﮔﺮدﻧﺪ‪ ،‬دودل و ﻧﮕﺮان ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺗﺎزه دو ﺳﺎل از ﺗﺴﺨﯿﺮ ﺑﺎﺑﻞ ﺑﮫ دﺳﺖ‬
‫ﻛﻮروش ﻣﻲﮔﺬﺷﺖ ﻛﮫ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ دﺳﺘﺔ ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﻏﯿﺮﺗﻤﻨﺪ و ﻣﺸﺘﺎق وﻃﻦ ﻣﺴﺎﻓﺮت دراز ﺳﮫ ﻣﺎھﺔ ﺧﻮد را‬
‫آﻏﺎز ﻛﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﮫ ﺳﺮزﻣﯿﻨﻲ ﻛﮫ ﭘﺪران اﯾﺸﺎن‪ ،‬ﻧﺰدﯾﻚ ﻧﯿﻢ ﻗﺮن ﭘﯿﺶ‪ ،‬از آﻧﺠﺎ اﺧﺮاج ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺎز ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪pym‬‬

‫در آن زﻣﺎن ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﻧﺒﻮد ﻛﮫ ﻣﻘﺪم ﯾﮭﻮدﯾﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﻗﺪﯾﻢ ﺧﻮﯾﺶ ﺑﺎزﮔﺸﺘﻨﺪ‬
‫ﺑﺎ ﮔﺮﻣﻲ ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﮫ ﺷﻮد‪ ،‬ﭼﮫ اﻗﻮام دﯾﮕﺮي از ﻧﮋاد ﺳﺎﻣﻲ در ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ ﻣﺴﺘﻘﺮ ﺷﺪه و‪ ،‬در ﻧﺘﯿﺠﺔ ﻛﺎر و‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻛﻮﺷﺶ ﺧﻮﯾﺶ‪ ،‬ﻣﺎﻟﻚ آن ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و اﻟﺒﺘﮫ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﺗﺎزه ﺑﮫ آﻧﺠﺎ ﻣﻲآﻣﺪﻧﺪ و ﻇﺎھﺮﺷﺎن‬
‫ﺻﻮرت ﻣﺮدﻣﺎن ﻣﮭﺎﺟﻤﻲ را داﺷﺖ ﻛﮫ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ زادﮔﺎه اﯾﺸﺎن را از ﭼﻨﮕﺸﺎن ﺑﯿﺮون آورﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﭼﺸﻢ‬
‫دﺷﻤﻨﻲ و ﻧﻔﺮت ﻣﻲﻧﮕﺮﯾﺴﺘﻨﺪ؛ اﮔﺮ ﺣﻤﺎﯾﺖ دوﻟﺖ ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ و دوﺳﺘﺪار ﯾﮭﻮدي در ﭘﻲ اﯾﺸﺎن ﻧﺒﻮد‪ ،‬ھﺮﮔﺰ‬

‫‪.co‬‬
‫اﻣﻜﺎن ﻧﺪاﺷﺖ ﻛﮫ ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ در ﺳﺮزﻣﯿﻦ اﺳﺮاﺋﯿﻞ اﺳﺘﻘﺮار ﭘﯿﺪا ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬دارﯾﻮش اول‪ ،‬ﭘﺎدﺷﺎه ﭘﺎرﺳﻲ‪،‬‬
‫ﺑﮫ زرﺑﺎﺑﻞ‪ ،‬ﻛﮫ از ﺷﺎھﺰادﮔﺎن ﯾﮭﻮد ﺑﻮد‪ ،‬اﺟﺎزه داد ﻛﮫ ﺑﻨﺎي ھﯿﻜﻞ اورﺷﻠﯿﻢ را ﺗﺠﺪﯾﺪ ﻛﻨﺪ؛ ﺑﺎ وﺟﻮد آﻧﻜﮫ‬
‫ﺷﻤﺎرة ﻣﮭﺎﺟﺮان ﭼﻨﺪان زﯾﺎد ﻧﺒﻮد و وﺳﺎﯾﻞ ﻛﺎﻓﻲ در اﺧﺘﯿﺎر ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬و از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ ﻣﻮرد‬
‫ھﺠﻮم و ﺣﻤﻠﮫ و ﻛﺎرﺷﻜﻨﻲ ﻣﺮدم ﺳﺎﻛﻦ آن ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﯿﺴﺖ و دو ﺳﺎل ﻛﮫ از ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﯾﮭﻮد ﮔﺬﺷﺖ‬
‫ﺑﻨﺎي ھﯿﻜﻞ ﺑﮫ ﭘﺎﯾﺎن رﺳﯿﺪ‪ .‬رﻓﺘﮫ رﻓﺘﮫ‪ ،‬اورﺷﻠﯿﻢ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﯾﻚ ﺷﮭﺮ ﯾﮭﻮدي درآﻣﺪ‪ ،‬و ﻧﻮاي ﺗﻼوت‬

‫‪oo‬‬
‫ﺳﺮودھﺎي دﯾﻨﻲ در ھﯿﻜﻞ ﺑﮫ ﮔﻮش ﻣﻲرﺳﯿﺪ‪ ،‬و آن ﮔﺮوه از ﺑﻨﻲاﺳﺮاﺋﯿﻞ ﺑﺮ آن ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ دوﺑﺎره ﻣﻤﻠﻜﺖ‬
‫ﯾﮭﻮدا را ﺑﮫ ﻗﺪرت و روﻧﻖ ﺳﺎﺑﻖ آن ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻗﻮم ﯾﮭﻮد ﺑﮫ اورﺷﻠﯿﻢ ﭘﯿﺮوزي ﻋﻈﯿﻤﻲ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر‬
‫ﻣﻲرود‪ ،‬ﻛﮫ ﺗﻨﮭﺎ ﭘﯿﺮوزي زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﺎ‬

‫‪yah‬‬
‫‪ – VI‬اھﻞ ﻛﺘﺎب‬
‫ﺳﻔﺮ ﺷﺮﯾﻌﺖ – ﺗﺄﻟﯿﻒ اﺳﻔﺎر ﭘﻨﺠﮕﺎﻧﮫ – اﺳﺎﻃﯿﺮ »آﻓﺮﯾﻨﺶ« ‪ -‬ﺷﺮﯾﻌﺖ ﻣﻮﺳﻲ – اﺣﻜﺎم ﻋﺸﺮه )ده ﻓﺮﻣﺎن(‬
‫– ﻣﻔﮭﻮم ﺧﺪا – روز ﺳﺒﺖ – ﺧﺎﻧﻮادة ﯾﮭﻮدي – ارزﯾﺎﺑﻲ ﺷﺮﯾﻌﺖ ﻣﻮﺳﻲ‬

‫ﺑﺮاي ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﻣﻘﺪور ﻧﺒﻮد ﻛﮫ ﭘﺲ از ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺧﻮﯾﺶ ﯾﻚ دوﻟﺖ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺗﺄﺳﯿﺲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻮن ﻧﮫ اﻓﺮاد ﻛﺎﻓﻲ‬
‫@‪h‬‬
‫داﺷﺘﻨﺪ ﻧﮫ آن اﻧﺪازه ﺛﺮوت ﻛﮫ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﮫ ﭼﻨﯿﻦ ﻛﺎري ﺑﺮﺧﯿﺰﻧﺪ‪ .‬از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﭼﻮن ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﻧﻮﻋﻲ‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ادارﯾﻲ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ‪ ،‬در ﻋﯿﻦ اﻋﺘﺮاف ﺑﮫ ﺳﯿﺎدت ﭘﺎرﺳﯿﮭﺎ‪ ،‬وﺳﯿﻠﺔ آن ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ وﺣﺪت ﻣﻠﻲ و ﻧﻈﻢ و‬
‫ﺳﺎﻣﺎن ﺣﻔﻆ ﺷﻮد‪ ،‬ﻛﺎھﻨﺎن در ﺻﺪد ﺑﺮآﻣﺪﻧﺪ ﻛﮫ ﻗﻮاﻧﯿﻨﻲ وﺿﻊ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﮫ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﯾﻮﺷﯿﺎ ﺑﺮ اﺣﺎدﯾﺚ و‬
‫ﺳﻨﻦ ﻋﻠﻤﺎي دﯾﻦ و اواﻣﺮ اﻻھﻲ ﻣﺘﻜﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ 444‬قم ﻋﺰرا‪ ،‬ﻛﮫ ﯾﻜﻲ از ﻛﺎھﻨﺎن داﻧﺸﻤﻨﺪ ﺑﻮد‪،‬‬
‫ﯾﮭﻮدﯾﺎن را ﺑﺮاي اﺟﺘﻤﺎع ﺑﺎﺷﻜﻮھﻲ دﻋﻮت ﻛﺮد‪ ،‬و از ﺻﺒﺤﮕﺎه ﺗﺎ ﻧﯿﻤﺮوز »ﻛﺘﺎب ﺷﺮﯾﻌﺖ ﻣﻮﺳﻲ« را‬
‫ﺑﺮاي اﯾﺸﺎن ﻓﺮو ﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬در ﻣﺪت ھﻔﺖ روز‪ ،‬وي‪ ،‬و ﻻوﯾﺎﻧﻲ ﻛﮫ دﺳﺘﯿﺎر او ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺤﺘﻮﯾﺎت آن‬
‫‪are‬‬

‫ﻃﻮﻣﺎرھﺎ را ﺑﺮاي ﻣﺮدم ﺗﻼوت ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﭼﻮن ﺧﻮاﻧﺪن آن را ﺑﮫ ﭘﺎﯾﺎن رﺳﺎﻧﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻛﺎھﻨﺎن و ﭘﯿﺸﻮاﯾﺎن ﻗﻮم‬
‫ﺳﻮﮔﻨﺪ ﯾﺎد ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﮫ آن دﺳﺘﻮرات و ﺷﺮاﯾﻊ ﮔﺮدن ﻧﮭﻨﺪ و آن را راھﻨﻤﺎي ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ و اﺧﻼق ﺧﻮﯾﺶ‬
‫ﺳﺎزﻧﺪ و ﺗﺎ اﺑﺪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮدار آن ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬از آن زﻣﺎن‪ ،‬ﻛﮫ دورة ﭘﺮﯾﺸﺎﻧﻲ ﯾﮭﻮد ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﺎ روزﮔﺎر ﺣﺎﺿﺮ‪،‬‬
‫ھﻤﯿﻦ ﻗﻮاﻧﯿﻦ ھﻤﭽﻮن ﻣﺤﻮري ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ زﻧﺪﮔﻲ ﻗﻮم ﯾﮭﻮد ﺑﺮ ﮔﺮد آن ﻣﻲﭼﺮﺧﯿﺪه‪ ،‬دﻟﺒﺴﺘﮕﻲ آﻧﺎن ﺑﮫ‬
‫اﯾﻦ دﺳﺘﻮرات‪ ،‬در ﺗﻤﺎم ﻣﺪت درﺑﺪري و ﻣﺤﻨﺖ‪ ،‬ﯾﻜﻲ از ﻧﻤﻮدھﺎي ﻣﺆﺛﺮ ﺗﺎرﯾﺦ ﺟﮭﺎن ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫آﯾﺎ آن »ﻛﺘﺎب ﺷﺮﯾﻌﺖ ﻣﻮﺳﻲ« ﭼﮫ ﺑﻮده اﺳﺖ؟ اﯾﻦ ﻛﺘﺎب درﺳﺖ ھﻤﺎن ﻛﺘﺎب ﻋﮭﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ﯾﻮﺷﯿﺎ ﭘﯿﺶ از آن‬
‫ﺑﺮ ﻣﺮدم ﺧﻮاﻧﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﭼﮫ در ﻛﺘﺎب ﻋﮭﺪ ﺗﺼﺮﯾﺢ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ آن را در ﻣﺪت ﯾﻚ روز دوﺑﺎر ﺑﺮ‬
‫ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﻓﺮو ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﯿﻜﮫ ﺧﻮاﻧﺪن ﻛﺘﺎب دﯾﮕﺮ ﻣﺤﺘﺎج ﯾﻚ ھﻔﺘﺔ ﺗﻤﺎم وﻗﺖ ﺑﻮد‪ .‬ﺗﻨﮭﺎ ﭼﯿﺰي ﻛﮫ‬
‫ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻛﺘﺎب ﺑﺰرگ ﺷﺎﻣﻞ ﻗﺴﻤﺖ ﻣﮭﻤﻲ از اﺳﻔﺎر ﭘﻨﺠﮕﺎﻧﺔ ﻋﮭﺪ ﻗﺪﯾﻢ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ‬
‫‪an‬‬

‫ﯾﮭﻮدﯾﺎن آن را ﺗﻮرات و دﯾﮕﺮان اﺳﻔﺎر ﭘﻨﺠﮕﺎﻧﮫ ﻣﻲﻧﺎﻣﻨﺪ‪ .‬اﯾﻨﻜﮫ آن اﺳﻔﺎر ﭼﮕﻮﻧﮫ و ﭼﮫ وﻗﺖ و ﻛﺠﺎ‬
‫ﻧﻮﺷﺘﮫ ﺷﺪه‪ ،‬ﺳﺆاﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﭘﺮﺳﯿﺪن آن ﻋﯿﺒﻲ ﻧﺪارد‪ ،‬و ﺳﺒﺐ آن ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ ﭘﻨﺠﺎه ھﺰار ﺟﻠﺪ ﻛﺘﺎب در‬
‫اﯾﻦ ﺑﺎره ﻧﻮﺷﺘﮫ ﺷﻮد‪ ،‬و ﻣﺎ آن را در ﯾﻚ ﺑﻨﺪ از اﯾﻦ ﻛﺘﺎب ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﯿﻢ‪ ،‬و اﻟﺒﺘﮫ ﺟﻮاﺑﻲ ھﻢ در ﻣﻘﺎﺑﻞ‬
‫ﻧﺨﻮاھﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺑﺮ اﯾﻦ ﻗﻮل ﻣﺘﻔﻘﻨﺪ ﻛﮫ ﻗﺪﯾﻤﯿﺘﺮﯾﻦ ﺟﺰء از اﺳﻔﺎر »ﺗﻮرات«‪ ،‬دو داﺳﺘﺎن ﻣﺘﺸﺎﺑﮫ و ﻣﺠﺰاﺳﺖ ﻛﮫ‬
‫در »ﺳﻔﺮ ﭘﯿﺪاﯾﺶ« آﻣﺪه و آﻧﮭﺎ را ﺑﺎ اﺷﺎرات »‪ « J‬و »‪ « E‬از ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺗﻤﯿﺰ ﻣﻲﮔﺬارﻧﺪ‪ ،‬ﭼﮫ در ﯾﻜﻲ از‬
‫آن دو داﺳﺘﺎن از آﻓﺮﯾﺪﮔﺎري ﺑﮫ ﻧﺎم ﯾﮭﻮه ﯾﺎد ﻣﻲﺷﻮد و در دﯾﮕﺮي از آﻓﺮﯾﺪﮔﺎري ﺑﮫ ﻧﺎم‬

‫‪.co‬‬
‫اﻟﻮھﯿﻢ‪ .‬اﯾﻦ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﭼﻨﺎن ﻋﻘﯿﺪه دارﻧﺪ ﻛﮫ داﺳﺘﺎﻧﮭﺎي ﻣﺨﺼﻮص ﺑﮫ ﯾﮭﻮه در ﯾﮭﻮدا‪ ،‬و داﺳﺘﺎﻧﮭﺎي‬
‫ﻣﺨﺼﻮص ﺑﮫ اﻟﻮھﯿﻢ در اﻓﺮاﺋﯿﻢ ﻧﻮﺷﺘﮫ ﺷﺪه‪ ،‬و ﭘﺲ از ﺳﻘﻮط ﺳﺎﻣﺮه آن دو دﺳﺘﮫ داﺳﺘﺎﻧﮭﺎ را ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ‬
‫ﻣﺨﻠﻮط ﻛﺮده و از آن داﺳﺘﺎن واﺣﺪي ﺳﺎﺧﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬ﻋﻨﺼﺮ ﺳﻮم‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺎ ﻋﻼﻣﺖ »‪ «D‬ﻧﻤﺎﯾﺶ داده ﻣﻲﺷﻮد و‬
‫ﻣﺘﻀﻤﻦ »ﺷﺮﯾﻌﺖ ﺗﺜﻨﯿﮫ« اﺳﺖ‪ ،‬ﻇﺎھﺮاً ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه ﯾﺎ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن دﯾﮕﺮ ﻧﻮﺷﺘﮫ ﺷﺪه‪ .‬ﻋﻨﺼﺮ ﭼﮭﺎرم‬

‫‪oo‬‬
‫»‪ «P‬از ﻗﺴﻤﺘﮭﺎﯾﻲ ﺗﺸﻜﯿﻞ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ ﻛﺎھﻨﺎن ﺑﻌﺪھﺎ ﻧﻮﺷﺘﮫ و آن را اﻟﺤﺎق ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ »ﺷﺮﯾﻌﺖ‬
‫ﻛﺎھﻨﺎن« ﻇﺎھﺮاً ﻗﺴﻤﺖ اﺻﻠﻲ »ﻛﺘﺎب ﺷﺮﯾﻌﺖ« را ﺗﺸﻜﯿﻞ ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ ﻋﺰرا آن را ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺳﺎﺧﺘﮫ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎن ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ در ﺣﻮاﻟﻲ ﺳﺎل ‪ 300‬قم اﯾﻦ ﭼﮭﺎر ﻗﺴﻤﺖ ﺑﮫ ھﻤﺎن ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﮫ ﻓﻌﻼ دارد در‬
‫آﻣﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫داﺳﺘﺎﻧﮭﺎي ﻟﺬﺗﺒﺨﺶ آﻓﺮﯾﻨﺶ‪ ،‬ﻓﺮﯾﺐ ﺧﻮردن آدم‪ ،‬و ﻃﻮﻓﺎن ﻧﻮح از ﺳﺮﭼﺸﻤﺔ اﻓﺴﺎﻧﮫھﺎي ﺑﯿﻦاﻟﻨﮭﺮﯾﻦ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺷﺪه‪ ،‬ﻛﮫ رﯾﺸﺔ آﻧﮭﺎ ﺑﮫ ‪ 3000‬ﺳﺎل قم و ﭘﯿﺸﺘﺮ از آن ﻣﻲرﺳﺪ؛ ﻣﺎ ﺑﻌﻀﻲ از اﺷﻜﺎل ﻗﺪﯾﻤﯿﺘﺮ اﯾﻦ‬
‫داﺳﺘﺎﻧﮭﺎ را‪ ،‬ﭘﯿﺶ از اﯾﻦ‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن رﺳﺎﻧﯿﺪﯾﻢ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎل دارد ﻛﮫ ﺑﻌﻀﻲ از اﯾﻦ داﺳﺘﺎﻧﮭﺎ را‬
‫ﯾﮭﻮدﯾﺎن‪ ،‬در زﻣﺎن اﺳﺎرت ﺧﻮد در ﺑﺎﺑﻞ‪ ،‬از ﻣﺮدم آن ﺳﺮزﻣﯿﻦ اﺧﺬ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﺣﺘﻤﺎل ﺑﯿﺸﺘﺮ آن اﺳﺖ‬
‫ﻛﮫ اﯾﻦ داﺳﺘﺎﻧﮭﺎ ﭘﯿﺶ از آن زﻣﺎن از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﻮﻣﺮي و ﺳﺎﻣﻲ ﻗﺪﯾﻢ‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﺸﺘﺮك ﻣﯿﺎن ﺗﻤﺎم ﻣﺮدم ﺧﺎور‬
‫ﻧﺰدﯾﻚ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﺸﺎن رﺳﯿﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در داﺳﺘﺎﻧﮭﺎي آﻓﺮﯾﻨﺸﻲ ﭘﺎرﺳﻲ و ﺗﻠﻤﻮدي‪ ،‬ھﺮدو‪ ،‬ﭼﻨﺎن آﻣﺪه‬
‫@‪h‬‬
‫اﺳﺖ ﻛﮫ ﺧﺪا‪ ،‬در آﻏﺎز آﻓﺮﯾﻨﺶ‪ ،‬ﻣﻮﺟﻮدي دو ﺟﻨﺴﻲ‪ -‬ﯾﻌﻨﻲ زن و ﻣﺮدي ﻛﮫ از ﭘﺸﺖ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ دوﻗﻠﻮھﺎي‬
‫ﺳﯿﺎﻣﻲ‪ ،‬ﺑﮫ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﭼﺴﺒﯿﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ -‬آﻓﺮﯾﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺲ آن دو را از ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺟﺪا ﻛﺮد‪ .‬ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ در اﯾﻨﺠﺎ آﯾﺔ‬
‫دوم از ﺑﺎب ﭘﻨﺠﻢ »ﺳﻔﺮ ﭘﯿﺪاﯾﺶ« را ﻧﻘﻞ ﻛﻨﯿﻢ‪» :‬ﻧﺮ و ﻣﺎدة اﯾﺸﺎن را آﻓﺮﯾﺪ‪ ،‬و اﯾﺸﺎن را ﺑﺮﻛﺖ داد‪ ،‬و‬
‫اﯾﺸﺎن را آدم ﻧﺎم ﻧﮭﺎد در روز آﻓﺮﯾﻨﺶ اﻧﺴﺎن«؛ ﻣﻌﻨﻲ اﯾﻦ ﺟﻤﻠﮫ آن اﺳﺖ ﻛﮫ ﭘﺪر ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻣﺎ‪ ،‬در آن‬
‫واﺣﺪ‪ ،‬ﻧﺮ و ﻣﺎده‪ ،‬ھﺮ دو‪ ،‬ﺑﻮده اﺳﺖ؛ ﻇﺎھﺮاً ھﯿﭻ ﯾﻚ از ﻋﻠﻤﺎي دﯾﻦ‪ ،‬ﺟﺰ آرﯾﺴﺘﻮﻓﺎن‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﻧﻜﺘﮫ ﺗﻮﺟﮫ‬
‫ﻧﻜﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪are‬‬

‫ﻗﺼﺔ ﺑﮭﺸﺖ ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ در ﺗﻤﺎم ﻓﻮﻟﻜﻠﻮرھﺎي ﺟﮭﺎن‪ -‬در ﻣﺼﺮ و ھﻨﺪ و ﺗﺒﺖ و ﺑﺎﺑﻞ و ﭘﺎرس و ﯾﻮﻧﺎن و‬
‫ﭘﻮﻟﯿﻨﺰي و ﻣﻜﺰﯾﻚ و ﻏﯿﺮ آن‪ -‬آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﺑﯿﺸﺘﺮ اﯾﻦ ﺑﮭﺸﺘﮭﺎ ﺳﺨﻦ از درﺧﺘﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻧﺰدﯾﻚ ﺷﺪن‬
‫ﺑﮫ آﻧﮭﺎ ﺣﺮام اﺳﺖ؛ ﯾﺎ ﺳﺨﻦ از ﻣﺎرھﺎ و اژدھﺎھﺎﯾﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻧﻌﻤﺖ ﺟﺎوداﻧﻲ ﺑﻮدن را از آدﻣﻲ رﺑﻮده‪ ،‬و‬
‫ﺑﮫ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ ﺑﮭﺸﺖ را ﻣﺴﻤﻮم ﺳﺎﺧﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬ﮔﻤﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮ آن اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺎر و اﻧﺠﯿﺮ‬
‫‪set‬‬

‫رﻣﺰ و ﻧﺸﺎﻧﺔ ﺷﮭﻮت ﺟﻨﺴﻲ ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ داﺳﺘﺎن اﺷﺎره ﺑﮫ آن اﺳﺖ ﻛﮫ ﺷﮭﻮت ﺟﻨﺲ و ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺳﺒﺐ از‬
‫ﺑﯿﻦ رﻓﺘﻦ ﭘﺎﻛﻲ و ﺑﯿﮕﻨﺎھﻲ و ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬و ﺳﺮﭼﺸﻤﺔ ھﻤﺔ ﺷﺮور اﺳﺖ‪ .‬ھﻤﯿﻦ ﻓﻜﺮ‪ ،‬ﻛﮫ در آﻏﺎز‬
‫»ﻋﮭﺪ ﻗﺪﯾﻢ« دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬در ﭘﺎﯾﺎن آن‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ در »ﺳﻔﺮ ﺟﺎﻣﻌﮫ« ﻧﯿﺰ ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬در ﺑﯿﺸﺘﺮ اﯾﻦ‬
‫داﺳﺘﺎﻧﮭﺎ زن وﺳﯿﻠﮫاي اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺎر ﯾﺎ ﺷﯿﻄﺎن‪ ،‬ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ آن‪ ،‬آدﻣﻲ را ﺑﮫ ﻃﺮف ﺷﺮ ﻣﻲﻛﺸﺪ و آن را‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﺤﺒﻮب وي ﻗﺮار ﻣﻲدھﺪ؛ اﯾﻦ زن در ﯾﻚ ﺟﺎ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺣﻮاﺳﺖ‪ ،‬در ﺟﺎي دﯾﮕﺮ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﭘﺎﻧﺪورا‪،‬‬
‫ﯾﺎ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﭘﻮﺳﻲ ﻛﮫ در اﺳﺎﻃﯿﺮ ﭼﯿﻦ دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪» .‬ﺷﻲ‪-‬ﭼﯿﻨﮓ« ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ در آﻏﺎز ﻛﺎر‬
‫در ﻓﺮﻣﺎن ﻣﺮد ﺑﻮد‪ ،‬وﻟﻲ زﻧﻲ او را ﺑﮫ ﺑﻨﺪﮔﻲ واداﺷﺖ‪ .‬ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ ﻣﺎ از آﺳﻤﺎن ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ از زن اﺳﺖ؛‬
‫ھﻤﻮﺳﺖ ﻛﮫ ﺳﺒﺐ ﺗﺒﺎھﻲ ﻧﮋاد آدﻣﻲ ﺷﺪ‪ .‬آه ﻛﮫ ﭼﮫ ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ‪ ،‬اي ﭘﻮﺳﻲ‪ .‬ﺗﻮ آﺗﺸﻲ را ﺑﺮاﻓﺮوﺧﺘﻲ ﻛﮫ ﻣﺎ را‬
‫‪pym‬‬

‫ﺳﻮزاﻧﺪه و ھﺮ روز ﻣﺸﺘﻌﻠﺘﺮ ﻣﻲﺷﻮد… ﺟﮭﺎن از دﺳﺖ رﻓﺖ‪ ،‬و رذﯾﻠﺖ ھﻤﮫ ﺟﺎ را ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺖ‪«.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫»داﺳﺘﺎن ﻃﻮﻓﺎن«‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﺑﯿﺸﺘﺮ از »داﺳﺘﺎن آﻓﺮﯾﻨﺶ«‪ ،‬در ﻣﯿﺎن ﺗﻤﺎم ﻣﺮدم ﺟﮭﺎن اﻧﺘﺸﺎر دارد؛ در ﻣﯿﺎن‬
‫اﻗﻮام ﻗﺪﯾﻢ ﻛﻤﺘﺮ ﻗﻮﻣﻲ را ﻣﻲﺗﻮان ﯾﺎﻓﺖ ﻛﮫ آن را ﻧﺪاﻧﺴﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و در آﺳﯿﺎ ﻛﻤﺘﺮ ﻛﻮھﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ روزي‬
‫ﻛﺸﺘﻲ ﻧﻮح ﯾﺎ ﺷﻤﺶ‪ -‬ﻧﭙﯿﺸﺘﯿﻢ ﺑﺮ آن ﻗﺮار ﻧﮕﺮﻓﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ داﺳﺘﺎﻧﮭﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻋﻨﻮان وﺳﯿﻠﺔ ﻧﻘﻠﯿﮫ ﯾﺎ رﻣﺰي‬

‫‪.co‬‬
‫را داﺷﺘﮫ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺗﻮدة ﻣﺮدم‪ ،‬از راه آن‪ ،‬ﯾﻚ ﺣﻜﻢ ﻓﻠﺴﻔﻲ ﯾﺎ ﺣﺎﻟﺖ اﺧﻼﻗﻲ را‪ ،‬ﻛﮫ از ﺗﺠﺮﺑﮫھﺎي دور و‬
‫دراز ﻧﻮع ﺑﺸﺮ ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﯿﺎن ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ و آن اﯾﻨﻜﮫ ﺷﮭﻮت ﺟﻨﺴﻲ و داﻧﺎﯾﻲ‪ ،‬ﺑﯿﺶ از آﻧﭽﮫ ﻣﺎﯾﺔ‬
‫ﻟﺬت و ﺷﺎدي ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺳﺒﺐ ﺗﻮﻟﯿﺪ درد و رﻧﺞ اﺳﺖ؛ و دﯾﮕﺮ آﻧﻜﮫ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺸﺮي ﮔﺎه ﺑﮫ ﮔﺎه دﺳﺘﺨﻮش ﻃﻐﯿﺎن‬
‫رودﺧﺎﻧﮫھﺎي ﺑﺰرﮔﻲ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ آب ھﻤﺎن رودﺧﺎﻧﮫھﺎ ﺳﺒﺐ ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﻣﺪﻧﯿﺘﮭﺎي ﻗﺪﯾﻢ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ‬
‫ﺳﺆال‪ ،‬ﻛﮫ آﯾﺎ ﭼﻨﯿﻦ داﺳﺘﺎﻧﮭﺎﯾﻲ درﺳﺖ اﺳﺖ و »واﻗﻌﺎً اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده« ﯾﺎ درﺳﺖ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺳﺆاﻟﻲ ﺑﻲﻣﻐﺰ و‬

‫‪oo‬‬
‫ﺑﺴﯿﺎر ﺳﻄﺤﻲ اﺳﺖ؛ ﭼﮫ اھﻤﯿﺖ اﯾﻦ داﺳﺘﺎﻧﮭﺎ در ﻣﺎﺟﺮاﯾﻲ ﻛﮫ ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ در ﻋﺒﺮت و ﭘﻨﺪي‬
‫اﺳﺖ ﻛﮫ از آن ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺧﻼف ﻋﻘﻞ اﺳﺖ ﻛﮫ آدﻣﻲ ﺑﺎ ﺧﻮاﻧﺪن اﯾﻦ داﺳﺘﺎﻧﮭﺎ از ﺳﺎدﮔﻲ دﻟﺮﺑﺎ و‬
‫رواﻧﻲ و ﺟﺎﻧﺪاري ﺑﯿﺎن ﺣﻮادﺛﻲ ﻛﮫ در آﻧﮭﺎ ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪ ،‬ﻟﺬت ﻧﺒﺮد‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫اﺳﻔﺎري ﻛﮫ ﺑﮫ ﻓﺮﻣﺎن ﯾﻮﺷﯿﺎ و ﻋﺰرا ﺑﺮ ﻗﻮم ﯾﮭﻮد ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﺪ‪ ،‬ھﻤﺎن اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺷﺮﯾﻌﺖ ﻣﻮﺳﻲ‬
‫ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺷﺪ و زﻧﺪﮔﻲ اﯾﻦ ﻗﻮم‪ ،‬ﭘﺲ از آن‪ ،‬ﺑﺮ ﺷﺎﻟﻮدة ھﻤﯿﻦ ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺳﺎرﺗﻦ‪ ،‬ﻛﮫ در آﻧﭽﮫ‬
‫ﻣﻲﻧﻮﯾﺴﺪ ﻛﻤﺎل اﺣﺘﯿﺎط را ﻣﺮاﻋﺎت ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬درﺑﺎرة اﯾﻦ ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻣﻲﻧﻮﯾﺴﺪ ﻛﮫ‪» :‬در اھﻤﯿﺖ آﻧﮭﺎ در ﺗﺎرﯾﺦ‬
‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﮭﺎ و ﻗﺎﻧﻮن‪ ،‬ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺑﯿﺶ از اﻧﺪازه ﻣﺒﺎﻟﻐﮫ ﺷﻮد‪ «.‬در ﺗﺎرﯾﺦ‪ ،‬اﯾﻦ ﻛﺎر ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﻛﻮﺷﺸﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ‬
‫ﻛﺎر رﻓﺘﮫ ﺗﺎ دﯾﻦ را ﭘﺎﯾﺔ ﺳﯿﺎﺳﺖ و وﺳﯿﻠﺔ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺟﺰﺋﯿﺎت زﻧﺪﮔﻲ ﻗﺮار دھﺪ‪ .‬رﻧﺎن ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻗﺎﻧﻮن‬
‫»ﻣﻮﺣﺸﺘﺮﯾﻦ وﺳﯿﻠﺔ ﺷﻜﻨﺠﮫاي اﺳﺖ ﻛﮫ ﺗﺎﻛﻨﻮن اﺧﺘﺮاع ﺷﺪه«‪ .‬در اﯾﻦ ﺷﺮﯾﻌﺖ ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ‪ ،‬از ﺧﻮراك‬
‫ﺧﻮردن و ﭘﺰﺷﻜﻲ و ﺑﮭﺪاﺷﺖ ﺷﺨﺼﻲ و‬
‫@‪h‬‬
‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ ﺣﯿﺾ و ﻧﻔﺎس و ﺑﮭﺪاﺷﺖ ﻋﻤﻮﻣﻲ و اﻧﺤﺮاﻓﺎت ﺟﻨﺴﻲ و ﺷﮭﻮات ﺣﯿﻮاﻧﻲ‪ ،‬ﻋﻨﻮان‬
‫واﺟﺒﺎت و ﻣﺤﺮﻣﺎت اﻻھﻲ و دﯾﻨﻲ ﭘﯿﺪا ﻛﺮد؛ در اﻧﯿﺠﺎ ﯾﻚ ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺑﺮﻣﻲﺧﻮرﯾﻢ ﻛﮫ‬
‫ﺟﺪاﺷﺪن ﻛﺎر ﻃﺒﯿﺐ و ﻛﺎھﻦ از ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﭼﮫ اﻧﺪازه ﺑﻜﻨﺪي ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﮫ‪ ،‬و ھﻤﯿﻦ ﻃﺒﯿﺐ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﻌﺪھﺎ‬
‫ﺳﺮﺳﺨﺘﺘﺮﯾﻦ دﺷﻤﻦ ﻛﺎھﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﺳﻔﺮ ﻻوﯾﺎن )ﺑﺎﺑﮭﺎي ‪ ،(15-13‬ﺑﺎ ﻛﻤﺎل دﻗﺖ‪ ،‬ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻣﺨﺼﻮص‬
‫‪are‬‬

‫ﺑﮫ درﻣﺎن ﺑﯿﻤﺎرﯾﮭﺎي ﺗﻨﺎﺳﻠﻲ ذﻛﺮ ﺷﺪه‪ ،‬و ﮔﻔﺘﮫ اﺳﺖ ﻛﮫ ﭼﮕﻮﻧﮫ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺒﺘﻼﯾﺎن را از دﯾﮕﺮان ﺟﺪا ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و‬
‫دﺳﺘﻮراﺗﻲ ﺑﺮاي ﮔﻨﺪزداﯾﻲ و ﺑﺨﻮردادن و ﺣﺘﻲ‪ ،‬اﮔﺮ ﻻزم ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺳﻮزﻧﺪان ﺧﺎﻧﺔ ﺑﯿﻤﺎران داده اﺳﺖ‪.‬‬
‫»ﻋﺒﺮاﻧﯿﺎن ﻗﺪﯾﻢ ﺑﺎﻧﻲ ﻓﻦ ﭘﯿﺸﮕﯿﺮي از ﺑﯿﻤﺎري ﺑﻮدهاﻧﺪ«‪ ،‬وﻟﻲ ﮔﻤﺎن ﻧﻤﻲرود ﻛﮫ از ﺟﺮاﺣﻲ‪ ،‬ﺟﺰ ﺧﺘﻨﮫ‬
‫ﻛﺮدن‪ ،‬ﭼﯿﺰي ﻣﻲداﻧﺴﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺳﻨﺖ‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﯿﺎن ﻣﺼﺮﯾﺎن ﻗﺪﯾﻢ و اﻗﻮام ﺳﺎﻣﻲ ﺟﺪﯾﺪ ﻣﺸﺘﺮك اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻨﮭﺎ‬
‫ﻋﻨﻮان ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺑﺮاي ﺧﺪا و اﻧﺠﺎم ﻓﺮﯾﻀﮫاي ﺑﺮاي ﻧﺸﺎن دادن وﻓﺎداري ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﻧﮋاد ﻧﺪاﺷﺘﮫ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ‬
‫وﺳﯿﻠﮫاي ﺑﮭﺪاﺷﺘﻲ ﺑﺮاي ﺳﺎﻟﻢ ﻧﮕﺎه داﺷﺘﻦ اﻋﻀﺎي ﺗﻨﺎﺳﻠﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ دﺳﺘﻮرات ﺧﺎﺻﻲ ﻛﮫ ﺑﺮاي‬
‫‪set‬‬

‫ﭘﺎﻛﯿﺰﮔﻲ در ﺷﺮﯾﻌﺖ ﯾﮭﻮد وﺟﻮد داﺷﺘﮫ ﺳﺒﺐ آن ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻗﻮم‪ ،‬ﺑﺎ ھﻤﺔ درﺑﺪري و ﭘﺮﯾﺸﺎﻧﻲ و‬
‫رﻧﺞ و ﺑﻼﯾﻲ ﻛﮫ در ﻃﻮل ﺗﺎرﯾﺦ دﯾﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ھﻨﻮز ﺑﺮ روي زﻣﯿﻦ ﺑﺎﻗﻲ ھﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫از اﯾﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﮔﺬﺷﺘﮫ‪ ،‬ﺑﺎﻗﻲ »ﺷﺮﯾﻌﺖ ﻣﻮﺳﻲ« ﺑﺮﮔﺮد ﻣﺤﻮر ده ﻓﺮﻣﺎن‪») ،‬ﺳﻔﺮ ﺧﺮوج« ‪(17-1 . 20‬‬
‫دوران ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ﻧﯿﻤﻲ از ﻣﺮدم روي زﻣﯿﻦ آن آﯾﺎت را ﺗﻼوت ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻓﺮﻣﺎن‪ ،‬ﺑﻨﯿﺎن اﺟﺘﻤﺎع‬
‫‪an‬‬

‫دﯾﻨﻲ ﺟﺪﯾﺪ را ﻣﻲﮔﺬارد‪ ،‬وآن اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺮ ھﯿﭻ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺪﻧﯿﻲ ﺗﻜﯿﮫ ﻧﺪارد‪ ،‬و ﺗﻨﮭﺎ ﺑﺮ ﭘﺎﯾﺔ ﻓﻜﺮ‬
‫وﺟﻮد ﺧﺪا ﺑﻨﺎ ﻣﻲﺷﻮد؛ ﺧﺪا در اﯾﻦ اﺟﺘﻤﺎع ﭘﺎدﺷﺎه ﺟﮭﺎن اﺳﺖ و از دﯾﺪهھﺎ ﭘﻨﮭﺎن؛ ﻗﺎﻧﻮن و‬

‫ﺷﺮﯾﻌﺖ را ﺑﺮاي آدﻣﻲ ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﺪ و ﻣﺠﺎزات ھﺮ ﮔﻨﺎھﻲ را او ﻣﻌﯿﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ ﻣﻠﺖ اﯾﻦ ﺧﺪا »اﺳﺮاﺋﯿﻞ« ﻧﺎم‬
‫‪pym‬‬

‫دارد‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﻌﻨﻲ آن دﻓﺎع ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن از ﺧﺪاﺳﺖ‪ .‬دوﻟﺖ ﻋﺒﺮي از ﻣﯿﺎن رﻓﺘﮫ ﺑﻮد‪ ،‬وﻟﻲ ھﻨﻮز ھﯿﻜﻞ وﺟﻮد‬
‫داﺷﺖ؛ ﻛﺎھﻨﺎن ﯾﮭﻮدا‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﺎﭘﮭﺎي روم‪ ،‬ﻛﻮﺷﯿﺪﻧﺪ ﺗﺎ آﻧﭽﮫ را ﺷﺎھﺎن از ﻧﮕﺎه داﺷﺘﻦ آن ﻋﺎﺟﺰ ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‬
‫و از دﺳﺖ رﻓﺘﮫ ﺑﻮد دوﺑﺎره ﺗﺠﺪﯾﺪ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬از ھﻤﯿﻦ ﺟﺎﺳﺖ ﻛﮫ واﺿﺢ ﻣﻲﺷﻮد ﭼﺮا ﻓﺮﻣﺎن اول از »ده‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻓﺮﻣﺎن« ﺻﺮاﺣﺖ دارد ﺑﺮاﯾﻨﻜﮫ ﻣﺠﺎزات ﻛﻔﺮ و زﻧﺪﻗﮫ اﻋﺪام اﺳﺖ‪ ،‬اﮔﺮ ﭼﮫ ﺷﺨﺺ ﻛﺎﻓﺮ از ﻧﺰدﯾﻜﺘﺮﯾﻦ‬
‫ﻧﺰدﯾﻜﺎن ﺷﺨﺺ ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻛﺎھﻨﺎﻧﻲ ﻛﮫ وﺿﻊ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺮدان ﭘﺮھﯿﺰﮔﺎري ﻛﮫ ﻣﺤﺎﻛﻢ‬
‫ﺗﻔﺘﯿﺶ اﻓﻜﺎر را در اروﭘﺎ ﺑﮫ راه اﻧﺪاﺧﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﺗﺼﻮر ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ وﺣﺪت دﯾﻨﻲ ﺷﺮط اﺳﺎﺳﻲ ﭘﯿﺪا‬

‫‪.co‬‬
‫ﺷﺪن ﻧﻈﻢ و ﺗﻀﺎﻣﻦ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ اﺳﺖ‪ .‬ھﻤﯿﻦ ﺗﻌﺼﺐ دﯾﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ‪ ،‬ﭼﻮن ﺑﺎ ﻓﻜﺮ ﺑﺮﺗﺮي ﻧﮋادي در ﻧﺰد‬
‫ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﺗﻮأم ﺷﺪ‪ ،‬ﺳﺒﺐ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪن ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﮔﺮدﯾﺪ و‪ ،‬در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﻣﺸﻜﻼت ﻓﺮاواﻧﻲ ﺑﺮاي اﯾﻦ ﻗﻮم‬
‫ﻓﺮاھﻢ آورد‪.‬‬

‫ﻓﺮﻣﺎن دوم‪ ،‬ﻛﮫ در ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن ﻣﻔﮭﻮم ﻣﻠﻲ ﺧﺪا ﺳﮭﻢ ﺑﺴﺰاﯾﻲ دارد‪ ،‬ﻣﺎﯾﺔ آن اﺳﺖ ﻛﮫ از ﺷﺄن و ﻣﻨﺰﻟﺖ ھﻨﺮ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻛﺎﺳﺘﮫ ﺷﻮد؛ ﭼﮫ‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎن ﭼﻨﺎن اﺳﺖ ﻛﮫ ھﯿﭻﮔﻮﻧﮫ ﺻﻮرت ﻣﺠﺴﻤﻲ از ﺧﺪا ﺳﺎﺧﺘﮫ ﻧﺸﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎن‬
‫ﻣﺴﺘﻠﺰم آن ﺑﻮد ﻛﮫ ﺳﻄﺢ ﻓﻜﺮ ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﺗﺮﻗﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﺑﺎ وﺟﻮد آﻧﻜﮫ در اﺳﻔﺎر ﭘﻨﺠﮕﺎﻧﮫ ھﻤﮫﺟﺎ ﯾﮭﻮه ﺑﮫ‬
‫ﺻﻮرت ﺑﺸﺮي ﺗﻮﺻﯿﻒ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬از ھﺮ ﺧﺮاﻓﮫ و اﻧﺴﺎن ﻣﻨﺸﻲ ﺧﺪا ﺟﻠﻮ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬و ﺧﺪا ﺑﺮﺗﺮ از ھﺮ‬
‫ﺷﻜﻞ و ھﺮ ﺻﻮرت ﺗﺼﻮر ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎن ﺧﻮاﺳﺘﮫ ﺷﺪه ﺑﻮد ﻛﮫ ﻗﻮم ﯾﮭﻮد ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ ﺧﻮد را ﻓﺪاي دﯾﻦ ﻛﻨﺪ؛‬
‫ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ در ﻗﻠﺐ ﻣﺆﻣﻨﺎن ﯾﮭﻮد ﻗﺪﯾﻢ ھﯿﭻ ﺟﺎي ﺧﺎﻟﻲ ﺑﺮاي ﻋﻠﻢ و ھﻨﺮ ﺑﺎﻗﻲ ﻧﻤﻲﻣﺎﻧﺪ؛ ﺣﺘﻲ از ﻋﻠﻢ‬

‫‪yah‬‬
‫ﻧﺠﻮم ھﻢ ﭼﺸﻢ ﭘﻮﺷﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﻣﺒﺎدا ﺧﺪاﯾﺎن ﺑﺎﻃﻞ زﯾﺎد ﺷﻮد‪ ،‬ﯾﺎ آﻧﻜﮫ ﻛﺴﻲ در اﻧﺪﯾﺸﺔ ﺳﺘﺎرهﭘﺮﺳﺘﻲ ﺑﯿﻔﺘﺪ و‬
‫ﺧﺪاي دﯾﮕﺮي ﺟﺰ ﺧﺪاي ﯾﮕﺎﻧﮫ را ﭘﺮﺳﺘﺶ ﻛﻨﺪ‪ .‬در ھﯿﻜﻞ ﺳﻠﯿﻤﺎن‪ ،‬ﭘﯿﺶ از آن زﻣﺎن‪ ،‬ﻋﺪة ﺑﯿﺸﻤﺎري‬
‫ﺻﻮرﺗﮭﺎ و ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎ وﺟﻮد داﺷﺖ‪ ،‬وﻟﻲ در ھﯿﻜﻞ ﺟﺪﯾﺪ ﭼﯿﺰي از اﯾﻦ ﻗﺒﯿﻞ دﯾﺪه ﻧﻤﻲﺷﺪ‪.‬ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎ را‬
‫ﺳﺎﺑﻖ ﺑﺮ آن از اورﺷﻠﯿﻢ ﺑﮫ ﺑﺎﺑﻞ ﺑﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و ﭼﻨﺎن ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎ را ھﻤﺮاه ﺑﺎ‬
‫ﻇﺮوف و اﺛﺎﺛﺔ ﻃﻼ و ﻧﻘﺮه دوﺑﺎره ﺑﮫ اورﺷﻠﯿﻢ ﺑﺎزﻧﮕﺮداﻧﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ‪ ،‬ﭘﺲ از دورة‬
‫اﺳﺎرت ﯾﮭﻮدﯾﺎن در ﺑﺎﺑﻞ‪ ،‬ھﯿﭻﮔﻮﻧﮫ ﻛﺎر ﭘﯿﻜﺮﺗﺮاﺷﻲ و ﻧﻘﺎﺷﻲ و ﻧﻘﺶ ﺑﺮﺟﺴﺘﮫﺳﺎزﯾﻲ در ﻣﯿﺎن ﯾﮭﻮدﯾﺎن‬
‫@‪h‬‬
‫دﯾﺪه ﻧﻤﻲﺷﻮد؛ ﭘﯿﺶ از آن ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﺟﺰ در زﻣﺎن ﺳﻠﯿﻤﺎن‪ ،‬ﻛﮫ در واﻗﻊ دورة ﺑﯿﮕﺎﻧﮫاي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﻋﺒﺮاﻧﯿﺎن‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺎھﻨﺎن از ھﻨﺮھﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺗﻨﮭﺎ ﻣﻌﻤﺎري و ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ را ﺟﺎﯾﺰ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ‪ .‬آوازھﺎ‬
‫و ﺳﺮودھﺎﯾﻲ ﻛﮫ در ھﯿﻜﻞ ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲﺷﺪ ﺗﻨﮭﺎ ﻋﺎﻣﻠﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ از ﺳﺨﺘﻲ و ﺗﻠﺨﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺮدم ﻣﻲﻛﺎﺳﺖ؛‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﮫاي از ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن آﻻت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ »ﻣﺎﻧﻨﺪ ﯾﻚ ﻧﻔﺮ ﺑﮫ ﯾﻚ آواز« ﺑﺎ دﺳﺘﺔ ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن در‬
‫ﺗﺮﺗﯿﻞ ﻣﺰاﻣﯿﺮ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﮫ ﺗﺴﺒﯿﺢ و ﺗﻘﺪﯾﺲ ھﯿﻜﻞ و ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪» .‬و داوود و ﺗﻤﺎﻣﻲ‬
‫‪are‬‬

‫ﺧﺎﻧﺪان اﺳﺮاﺋﯿﻞ ﺑﺎ اﻧﻮاع آﻻت ﭼﻮب ﺳﺮو و ﺑﺮﺑﻂ و رﺑﺎب و دف و دھﻞ و ﺳﻨﺠﮭﺎ ﺑﮫ ﺣﻀﻮر ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﺑﺎزي ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪«.‬‬

‫ﻓﺮﻣﺎن ﺳﻮم ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ﺗﻘﻮاي ﺷﺪﯾﺪ ﻓﺮد ﯾﮭﻮدي ﺑﻮد‪ .‬ﻧﮫ ﺗﻨﮭﺎ ﺑﺮ وي ﺣﺮام ﺑﻮد ﻛﮫ »ﻧﺎم ﺧﺪاي ﭘﺮوردﮔﺎر را‬
‫ﺑﯿﮭﻮده ﺑﺮ زﺑﺎن ﺑﺮاﻧﺪ«‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ اﺻﻼ و ﻣﻄﻠﻘًﺎ ذﻛﺮ ﻧﺎم ﺧﺪا ﺣﺮﻣﺖ داﺷﺖ؛ ھﺮ وﻗﺖ ﻧﺎم ﯾﮭﻮه در دﻋﺎ و‬
‫ﻧﻤﺎز ﻣﻲآﻣﺪ‪ ،‬ﺑﺮ وي واﺟﺐ ﺑﻮد ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﮫ ﺟﺎي آن‪ ،‬ﻛﻠﻤﺔ »ادوﻧﺎي« را‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ ﻣﻌﻨﻲ ﭘﺮوردﮔﺎر اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻠﻔﻆ‬
‫‪set‬‬

‫ﻛﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﻧﺪازه ﺧﻮدداري و ﺗﺮس از ذﻛﺮ ﻧﺎم ﺧﺪا ﻓﻘﻂ در ﻣﯿﺎن ھﻨﺪوان ﻧﻈﯿﺮي دارد‪.‬‬

‫ﻓﺮﻣﺎن ﭼﮭﺎرم‪ ،‬روز ﺗﻌﻄﯿﻞ ھﻔﺘﮕﻲ را ﺑﮫ ﻧﺎم ﺳﺒﺖ ﯾﺎ ﺷﻨﺒﮫ ﻣﻘﺮر ﻣﻲدارد؛ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﭘﺲ از آن ﺑﮫ‬
‫ﺻﻮرت ﯾﻜﻲ از ﻣﺤﻜﻤﺘﺮﯾﻦ ﺳﻨﺘﮭﺎي ﻧﻮع ﺑﺸﺮ درآﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﺎم‪ -‬و ﺷﺎﯾﺪ ﺧﻮد اﯾﻦ ﻋﺎدت‪ -‬از ﺑﺎﺑﻠﯿﺎن‬
‫ﺑﮫ ﯾﮭﻮه اﻧﺘﻘﺎل ﯾﺎﻓﺖ؛ ﺑﺎﺑﻠﯿﺎن روزھﺎي ﺣﺮام را ﻛﮫ ﻣﺨﺼﻮص روزهﮔﺮﻓﺘﻦ و ﺻﻠﺢ و ﺻﻔﺎ ﺑﻮد ﺷﺒﺎﺗﻮ‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﻲﻧﺎﻣﯿﺪﻧﺪ‪ .‬از اﯾﻦ روز ﺗﻌﻄﯿﻞ ھﻔﺘﮕﻲ ﮔﺬﺷﺘﮫ‪ ،‬اﻋﯿﺎد ﺑﺰرگ دﯾﮕﺮي ﻧﯿﺰ داﺷﺘﻨﺪ؛ از ﻗﺒﯿﻞ ﺟﺸﻨﮭﺎي ﻛﻨﻌﺎﻧﻲ‬
‫ﺑﺮاي ﻣﻮﺳﻢ درو ﻛﺮدن ﺟﻮ ﺑﻮد؛ ﺷﺒﻮﺋﻮت‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﻌﺪھﺎ ﺑﮫ ﻧﺎم ﻋﯿﺪ ﭘﻨﺠﺎھﮫ ﯾﺎ ﻋﯿﺪ ﺧﻤﺴﯿﻦ ﻧﺎﻣﯿﺪه ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫ﺟﺸﻦ ﭘﺎﯾﺎن درو ﻛﺮدن ﮔﻨﺪم اﺧﺘﺼﺎص داﺷﺖ؛ ﻋﯿﺪ ﻣﯿﻮهﺑﻨﺪان ﺟﺸﻦ ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﺤﺼﻮل درﺧﺖ ﻣﻮ ﺑﻮد؛‬
‫ﻋﯿﺪ ﻓﻄﺮ ﯾﺎ ﻋﯿﺪ ﻓﺼﺢ ﻣﺮاﺳﻤﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ در ھﻨﮕﺎم ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪن ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪان ﺑﺮﭘﺎ ﻣﻲداﺷﺘﻨﺪ؛‬
‫‪pym‬‬

‫روش ھﺸﺎﻧﮫ )رأساﻟﺴﻨﮫ( ﺟﺸﻦ ﻣﺨﺼﻮص اول ﺳﺎل ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻌﺪھﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮاﺗﻲ در اﯾﻦ اﻋﯿﺎد داده ﺷﺪ و آﻧﮭﺎ‬
‫را ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ﺣﻮادث ﻣﮭﻤﻲ در ﺗﺎرﯾﺦ ﯾﮭﻮد ﻗﺮار دادﻧﺪ‪ .‬در ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ روز اﯾﺎم ﻋﯿﺪ ﻓﺼﺢ ﺑﺮه ﯾﺎ ﺑﺰﻏﺎﻟﮫاي را‬
‫ﻣﻲﻛﺸﺘﻨﺪ و ﻣﻲﺧﻮردﻧﺪ و ﺧﻮن آن را ﺑﺮ درھﺎ ﻣﻲﭘﺎﺷﯿﺪﻧﺪ؛ اﯾﻦ‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬ﻋﻼﻣﺖ آن ﺑﻮد ﻛﮫ ﺧﻮن ﻧﺼﯿﺐ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ؛ ﺑﻌﺪھﺎ ﻛﺎھﻨﺎن ﯾﮭﻮد اﯾﻦ ﻋﺎدت را ﺑﺎ داﺳﺘﺎن ﻛﺸﺘﮫ ﺷﺪن ﻓﺮزﻧﺪان اول ﻣﺼﺮﯾﺎن ﭘﯿﻮﺳﺘﮕﻲ‬
‫دادﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮه‪ ،‬در اﺑﺘﺪا‪ ،‬ﺑﺮاي ﯾﻜﻲ از ﻗﺒﺎﯾﻞ ﻛﻨﻌﺎﻧﻲ ﻋﻨﻮان ﺗﻮﺗﻢ داﺷﺖ؛ ﻋﯿﺪ ﻓﺼﺢ در ﻣﯿﺎن ﻛﻨﻌﺎﻧﯿﺎن ﻋﯿﺪ‬
‫ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﺮدن ﺑﺮه ﺑﺮاي ﯾﻜﻲ از ﺧﺪاﯾﺎن ﻣﺤﻠﻲ ﺑﻮد‪ .‬ﭼﻮن اﻣﺮوز در »ﺳﻔﺮ ﺧﺮوج« )ﺑﺎب ‪ (12‬داﺳﺘﺎن‬

‫‪.co‬‬
‫اﯾﻦ ﻋﯿﺪ را ﻣﻲﺧﻮاﻧﯿﻢ‪ ،‬و ﻣﻲﺑﯿﻨﯿﻢ ﻛﮫ ﯾﮭﻮدﯾﺎن زﻣﺎن ﻣﺎ ﺑﮫ ھﻤﺎن ﻧﺤﻮي ﻛﮫ در زﻣﺎﻧﮭﺎي ﻗﺪﯾﻢ ﺑﻮده ﻣﺮاﺳﻢ‬
‫آن را ﺑﺮﭘﺎي ﻣﻲدارﻧﺪ‪ ،‬ﻧﯿﻚ در ﻣﻲﯾﺎﺑﯿﻢ ﻛﮫ ﭼﮫ اﻧﺪازه اﯾﻦ رﺳﻢ دﯾﻨﻲ ﻗﺪﻣﺖ دارد‪ ،‬و ﭼﮫ اﻧﺪازه اﯾﻦ ﻣﻠﺖ ﺑﮫ‬
‫آداب ﻗﺪﯾﻤﻲ ﺧﻮد ﭘﺎﺑﻨﺪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫در ﻓﺮﻣﺎن ﭘﻨﺠﻢ ﺧﺎﻧﻮاده ﺗﻘﺪﯾﺲ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬و‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ﺳﺎزﻣﺎن اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ ،‬آن را در ﻣﻨﺰﻟﺘﻲ ﻗﺮار ﻣﻲدھﺪ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻛﮫ ﺗﻨﮭﺎ ھﯿﻜﻞ از آن ﺑﺎﻻﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ اھﻤﯿﺖ و اﺣﺘﺮاﻣﻲ ﻛﮫ در آن زﻣﺎن ﺑﺮاي ﺧﺎﻧﻮاده ﮔﺬاﺷﺘﮫ ﺷﺪه ﺑﻮد‪،‬‬
‫در ﺗﻤﺎم ﻗﺮون وﺳﻄﻲ و ﻗﺮون ﺟﺪﯾﺪ‪ ،‬در اروﭘﺎ ﻣﺮاﻋﺎت ﻣﻲﺷﺪ؛ ﭼﻮن اﻧﻘﻼب ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻣﻌﺎﺻﺮ آﻏﺎز ﺷﺪ‪،‬‬
‫ﻣﻘﺎم ﺧﺎﻧﻮاده ﻧﯿﺰ ﻣﺘﺰﻟﺰل ﮔﺮدﯾﺪ و اﻧﺤﻄﺎط ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ﺧﺎﻧﻮادة ﻋﺒﺮاﻧﻲ‪ ،‬ﻛﮫ در آن ﺗﺴﻠﻂ ﺑﺎ ﭘﺪر ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﻮد‪،‬‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن اﻗﺘﺼﺎدي و ﺳﯿﺎﺳﻲ وﺳﯿﻌﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺗﺸﻜﯿﻞ ﻣﻲﺷﺪ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﻣﺮد زﻧﺪار ﺧﺎﻧﻮاده‪ ،‬و زﻧﺎن و‬

‫‪yah‬‬
‫ﻓﺮزﻧﺪان اﯾﺸﺎن‪ ،‬و ﻏﻼﻣﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﻣﻤﻜﻦ ﺑﻮد در اﺧﺘﯿﺎر ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻓﺎﯾﺪة اﻗﺘﺼﺎدي اﯾﻦ اﺟﺘﻤﺎع ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ‬
‫آن ﺑﻮد ﻛﮫ ﻣﺠﻤﻮع آﻧﮭﺎ ﺑﺮ ﻛﺎﺷﺘﻦ زﻣﯿﻦ و ﺑﮭﺮهﺑﺮداري از آن ﺗﻮاﻧﺎﯾﻲ ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ وﻟﻲ ارزش ﺳﯿﺎﺳﻲ‬
‫آن در اﯾﻦ ﺑﻮد ﻛﮫ ﻧﻈﻢ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ اﺳﺘﻮاري ﺑﺮﻗﺮار ﻣﻲﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ ﻧﻈﻢ‪ ،‬ﺟﺰ در ھﻨﮕﺎم ﺟﻨﮓ‪،‬‬
‫ﺿﺮورﺗﻲ ﺑﺮاي ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻮدن دﺳﺘﮕﺎه دوﻟﺖ و ﺣﻜﻮﻣﺖ‬

‫ﻣﻲرﺳﯿﺪ‪ .‬ﻗﺪرت ﭘﺪر در ﺧﺎﻧﻮاده ﻋﻤﻼ ﻧﺎﻣﺤﺪود ﺑﻮد؛ زﻣﯿﻦ ﺗﻨﮭﺎ ﺑﮫ او ﺗﻌﻠﻖ داﺷﺖ‪ ،‬و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ زﻧﺪه ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻓﺮﻣﺎن او ﮔﺮدن ﻧﮭﻨﺪ؛ در واﻗﻊ ﺧﻮد وي ﻋﻨﻮان دوﻟﺖ و ﺣﻜﻮﻣﺖ را‬
‫@‪h‬‬
‫داﺷﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻓﻘﯿﺮ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ دﺧﺘﺮان ﺧﻮد را‪ ،‬ﭘﯿﺶ از ﺑﻠﻮغ‪ ،‬ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﻛﻨﯿﺰ ﺑﻔﺮوﺷﺪ و‪ ،‬ﺑﺎ آﻧﻜﮫ در‬
‫اﻣﺮ ﺷﻮھﺮ دادن دﺧﺘﺮان ﮔﺎھﻲ ﺧﺮﺳﻨﺪي اﯾﺸﺎن را ﻧﯿﺰ ﺟﻠﺐ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺣﻖ داﺷﺖ ﺑﺪون ﺟﻠﺐ‬
‫رﺿﺎي آﻧﺎن ﺑﮫ ھﺮ ﻛﺲ ﺑﺨﻮاھﺪ ﺷﻮھﺮﺷﺎن دھﺪ‪ .‬در ﻣﯿﺎن اﯾﺸﺎن ﭼﻨﺎن ﺷﺎﯾﻊ ﺑﻮد ﻛﮫ ﭘﺴﺮ ﻧﺘﺎج ﺑﯿﻀﺔ‬
‫راﺳﺖ‪ ،‬و دﺧﺘﺮ ﻧﺘﺎج ﺑﯿﻀﺔ ﭼﭗ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﯿﻀﺔ ﭼﭗ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ و ﺿﻌﯿﻔﺘﺮ از ﺑﯿﻀﺔ راﺳﺖ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬در اﺑﺘﺪا ﻣﺮدي ﻛﮫ زن ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ ﺑﮫ ﺧﺎﻧﺔ زن ﺧﻮد اﻧﺘﻘﺎل ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬و ﺑﺮ وي ﻻزم ﺑﻮد »ﭘﺪر و‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﺎدر را رھﺎ ﻛﻨﺪ و ﺑﮫ ﻗﺒﯿﻠﺔ زن ﺧﻮﯾﺶ ﺑﭙﯿﻮﻧﺪد«‪ ،‬وﻟﻲ ﭘﺲ از آﻧﻜﮫ دﺳﺘﮕﺎه ﺳﻠﻄﻨﺖ درﺳﺖ ﺷﺪ اﯾﻦ ﻋﺎدت‬
‫ﻧﯿﺰ رﻓﺘﮫ رﻓﺘﮫ از ﻣﯿﺎن ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮﻣﺎن ﯾﮭﻮه ﺑﮫ زن ﺷﻮھﺮدار ﭼﻨﯿﻦ ﺑﻮد‪» :‬ﭼﺸﻤﺖ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮫ ﺷﻮھﺮت‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و او ﺑﺮ ﺗﻮ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺧﻮاھﺪ ﻛﺮد‪ «.‬ﺑﺎ وﺟﻮد آﻧﻜﮫ‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ رﺳﻤﻲ و ﺗﺸﺮﯾﻔﺎﺗﻲ‪ ،‬زن در زﯾﺮ ﻓﺮﻣﺎن‬
‫ﻣﺮد ﺑﻮد‪ ،‬اﻗﺘﺪار و اﺣﺘﺮام ﻓﺮاوان داﺷﺖ؛ در ﺗﺎرﯾﺦ ﯾﮭﻮد ﻧﺎم زﻧﮭﺎﯾﻲ ھﻤﭽﻮن ﺳﺎرا‪ ،‬راﺣﯿﻞ‪ ،‬ﻣﺮﯾﻢ‪ ،‬و‬
‫اﺳﺘﺮ ﺟﻠﺐ ﺗﻮﺟﮫ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬دﺑﻮره‪ ،‬زﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل از ﻗﻀﺎت ﺑﻨﻲاﺳﺮاﺋﯿﻞ ﺑﻮد‪ ،‬و ﺣﻠﺪه زن‬
‫دﯾﮕﺮي اﺳﺖ ﻛﮫ ﯾﻮﺷﯿﺎ‪ ،‬درﺑﺎرة ﻛﺘﺎﺑﻲ ﻛﮭﻨﮫ ﻛﮫ در ھﯿﻜﻞ ﯾﺎﻓﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ وي ﻣﺸﻮرت ﻛﺮد‪ .‬زﻧﻲ ﻛﮫ ﭼﻨﺪ‬
‫‪set‬‬

‫ﻓﺮزﻧﺪ ﻣﻲآورد ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﻮد ﻛﮫ ﻣﻘﺎم و اﺣﺘﺮاﻣﻲ ﭘﯿﺪا ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﮫ ﻣﻠﺖ ﻛﻮﭼﻚ ﯾﮭﻮد ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ آرزوي آن‬
‫داﺷﺖ ﻛﮫ ﻋﺪد اﻓﺮادش اﻓﺰاﯾﺶ ﭘﯿﺪا ﻛﻨﺪ؛ ھﻤﺎن ﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ اﻣﺮوز در اﺳﺮاﺋﯿﻞ اﺣﺴﺎس ﺧﻄﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬در‬
‫آن زﻣﺎن ﻧﯿﺰ ﻗﻮم ﯾﮭﻮد از اﻗﻮاﻣﻲ ﻛﮫ دور ﺗﺎ دور آﻧﺎن را ﻓﺮاﮔﺮﻓﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ ﻣﻲﺗﺮﺳﯿﺪﻧﺪ و اﺣﺴﺎس ﺧﻄﺮ‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﮭﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﮫ ﻣﺎدري اﺣﺘﺮام ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ و ﻋﺰوﺑﺖ را ﺧﻄﺎ و ﮔﻨﺎھﻲ ﺗﺼﻮر‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ از ﺑﯿﺴﺖ ﺳﺎﻟﮕﻲ ازدواج را اﺟﺒﺎري ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و از اﯾﻦ ﻗﺎﻋﺪه ﺣﺘﻲ ﻛﺎھﻨﺎن را ﻧﯿﺰ ﻣﺴﺘﺜﻨﺎ‬
‫‪an‬‬

‫ﻧﻤﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ﺑﮫ دﺧﺘﺮان ﺑﯿﺸﻮھﺮي ﻛﮫ در ﺳﺎﻟﮭﺎي ازدواج ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﮫ زﻧﺎن ﻧﺎزا‪ ،‬ﺑﮫ ﭼﺸﻢ ﺣﻘﺎرت‬
‫ﻣﻲﻧﮕﺮﯾﺴﺘﻨﺪ؛ ﺑﭽﮫ اﻧﺪاﺧﺘﻦ و ﻓﺮزﻧﺪ ﻛﺸﺘﻦ و راھﮭﺎي دﯾﮕﺮ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﻓﺮاوان ﺷﺪن ﻧﺴﻞ را از اﻋﻤﺎل‬
‫ﻧﻔﺮتاﻧﮕﯿﺰ ﻛﺎﻓﺮاﻧﻲ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﮔﻨﺪﺷﺎن ﺑﯿﻨﻲ ﭘﺮوردﮔﺎر را آزار ﻣﻲدھﺪ‪» .‬و اﻣﺎ راﺣﯿﻞ‪ ،‬ﭼﻮن دﯾﺪ ﻛﮫ‬
‫ﺑﺮاي ﯾﻌﻘﻮب اوﻻدي ﻧﺰاﯾﯿﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ﺧﻮاھﺮ ﺧﻮد ﺣﺴﺪ ﺑﺮد و ﺑﮫ ﯾﻌﻘﻮب ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﺴﺮان ﺑﮫ ﻣﻦ ﺑﺪه‪ ،‬و اﻻ‬
‫‪pym‬‬

‫ﻣﻲﻣﯿﺮم‪ «.‬زن ﻛﺎﻣﻞ زﻧﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ در ﺧﺎﻧﮫ و اﻃﺮاف آن ﻛﺎر ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬و ﺟﺰ ﺑﮫ ﺷﻮھﺮ و‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ ﺑﮫ ﭼﯿﺰي ﻧﻤﻲاﻧﺪﯾﺸﯿﺪ‪ .‬در ﻛﺘﺎب اﻣﺜﺎل ﺳﻠﯿﻤﺎن )ﺑﺎب آﺧﺮ( ﺗﻮﺻﯿﻔﻲ از زن ﻛﻤﺎل ﻣﻄﻠﻮب ﻣﺮد‬
‫ﺑﮫ اﯾﻦ ﺻﻮرت آﻣﺪه اﺳﺖ‪:‬‬

‫‪.co‬‬
‫… زن ﺻﺎﻟﺤﮫ را ﻛﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﭘﯿﺪا ﺗﻮاﻧﺪ ﻛﺮد؟ ﻗﯿﻤﺖ او از ﻟﻌﻠﮭﺎ ﮔﺮاﻧﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬دل ﺷﻮھﺮش ﺑﺮ او اﻋﺘﻤﺎد‬
‫دارد و ﻣﺤﺘﺎج ﻣﻨﻔﻌﺖ ﻧﺨﻮاھﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮاﯾﺶ ﺗﻤﺎﻣﻲ روزھﺎي ﻋﻤﺮ ﺧﻮد ﺧﻮﺑﻲ ﺧﻮاھﺪ ﻛﺮد و ﻧﮫ ﺑﺪي‪ .‬ﭘﺸﻢ‬
‫و ﻛﺘﺎن را ﻣﻲﺟﻮﯾﺪ و ﺑﮫ دﺳﺘﮭﺎي ﺧﻮد ﺑﺎ رﻏﺒﺖ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬او ﻣﺜﻞ ﻛﺸﺘﯿﮭﺎي ﺗﺠﺎر اﺳﺖ؛ ﺧﻮراك ﺧﻮد‬
‫را از دور ﻣﻲآورد‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﮫ ھﻨﻮز ﺷﺐ اﺳﺖ ﺑﺮﻣﻲﺧﯿﺰد و ﺑﮫ اھﻞ ﺧﺎﻧﮫاش ﺧﻮراك و ﺑﮫ ﻛﻨﯿﺰاﻧﺶ‬
‫ﺣﺼﺔ اﯾﺸﺎن را ﻣﻲدھﺪ‪ .‬درﺑﺎرة ﻣﺰرﻋﮫ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻓﻜﺮ ﻛﺮده آن را ﻣﻲﺧﺮد‪ ،‬و از ﻛﺴﺐ دﺳﺘﮭﺎي ﺧﻮد ﺗﺎﻛﺴﺘﺎن ﻏﺮس ﻣﻲﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﻛﻤﺮ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻗﻮت ﻣﻲﺑﻨﺪد‬
‫و ﺑﺎزوھﺎي ﺧﻮﯾﺶ را ﻗﻮي ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﺗﺠﺎرت ﺧﻮد را ﻣﻲﺑﯿﻨﺪ ﻛﮫ ﻧﯿﻜﻮﺳﺖ‪ ،‬ﭼﺮاﻏﺶ در ﺷﺐ ﺧﺎﻣﻮش‬
‫ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬دﺳﺘﮭﺎي ﺧﻮد را ﺑﮫ دوك دراز ﻣﻲﻛﻨﺪ و اﻧﮕﺸﺘﮭﺎﯾﺶ ﭼﺮخ را ﻣﻲﮔﯿﺮد‪ .‬ﻛﻔﮭﺎي ﺧﻮد را ﺑﺮاي‬
‫ﻓﻘﯿﺮان ﻣﺒﺴﻮط ﻣﻲﺳﺎزد و دﺳﺘﮭﺎي ﺧﻮﯾﺶ را ﺑﺮاي ﻣﺴﻜﯿﻨﺎن دراز ﻣﻲﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﺑﮫ ﺟﮭﺖ اھﻞ ﺧﺎﻧﮫاش از‬

‫‪yah‬‬
‫ﺑﺮف ﻧﻤﻲﺗﺮﺳﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﻛﮫ ﺟﻤﯿﻊ اھﻞ ﺧﺎﻧﺔ او ﺑﮫ اﻃﻠﺲ ﻣﻠﺒﺲ ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺧﻮد اﺳﺒﺎﺑﮭﺎي زﯾﻨﺖ ﻣﻲﺳﺎزد‪.‬‬
‫ﻟﺒﺎﺳﺶ از ﻛﺘﺎن ﻧﺎزك و ارﻏﻮاﻧﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺷﻮھﺮش در درﺑﺎرھﺎ ﻣﻌﺮوف ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و در ﻣﯿﺎن ﻣﺸﺎﯾﺦ‬
‫وﻻﯾﺖ ﻣﻲﻧﺸﯿﻨﺪ‪ .‬ﺟﺎﻣﮫھﺎي ﻛﺘﺎن ﺳﺎﺧﺘﮫ‪ ،‬آﻧﮭﺎ را ﻣﻲﻓﺮوﺷﺪ‪ ،‬و ﻛﻤﺮﺑﻨﺪھﺎ ﺑﮫ ﺗﺎﺟﺮان ﻣﻲدھﺪ‪ .‬ﻗﻮت و‬
‫ﻋﺰت ﻟﺒﺎس اوﺳﺖ‪ ،‬و درﺑﺎرة وﻗﺖ آﯾﻨﺪه ﻣﻲﺧﻨﺪد‪ .‬دھﺎن ﺧﻮد را ﺑﮫ ﺣﻜﻤﺖ ﻣﻲﮔﺸﺎﯾﺪ‪ ،‬و ﺗﻌﻠﯿﻢ ﻣﺤﺒﺖآﻣﯿﺰ‬
‫ﺑﺮ زﺑﺎن وي اﺳﺖ‪ .‬ﺑﮫ رﻓﺘﺎر اھﻞ ﺧﺎﻧﺔ ﺧﻮد ﻣﺘﻮﺟﮫ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬و ﺧﻮراك ﻛﺎھﻠﻲ ﻧﻤﻲﺧﻮرد‪ .‬ﭘﺴﺮاﻧﺶ‬
‫ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﮫ او را ﺧﻮش ﺣﺎل ﻣﻲﮔﻮﯾﻨﺪ و ﺷﻮھﺮش ﻧﯿﺰ او را ﻣﻲﺳﺘﺎﯾﺪ… وي را از ﺛﻤﺮة دﺳﺘﮭﺎﯾﺶ ﺑﺪھﯿﺪ‪.‬‬
‫@‪h‬‬ ‫و اﻋﻤﺎﻟﺶ او را ﻧﺰد دروازهھﺎ ﺑﺴﺘﺎﯾﺪ‪.‬‬

‫در ﻓﺮﻣﺎن ﺷﺸﻢ از ﻛﻤﺎل ﻣﻄﻠﻮﺑﻲ ﺳﺨﻦ ﻣﻲرود ﻛﮫ دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﻦ ﺑﮫ آن ﺑﺴﯿﺎر دﺷﻮار اﺳﺖ؛ در ھﯿﭻ ﻛﺘﺎب‬
‫دﯾﮕﺮ ﺑﮫ اﻧﺪازة اﺳﻔﺎر ﻋﮭﺪ ﻗﺪﯾﻢ از آن ھﻤﮫ آدﻣﻜﺸﻲ ﮔﻔﺘﮕﻮ ﻧﻤﻲﺷﻮد؛ در ھﻤﺔ ﻓﺼﻮل آن‪ ،‬ﯾﺎ از ﻛﺸﺘﻦ‬
‫ﺑﺤﺚ ﻣﻲﺷﻮد ﯾﺎ از ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺜﻠﻲ ﻛﮫ ﺟﺒﺮان ﻛﺸﺘﮫھﺎ را ﺑﻜﻨﺪ‪ .‬ﻛﺸﻤﻜﺶ داﺋﻤﻲ ﻣﯿﺎن اﺳﺒﺎط‪ ،‬اﺧﺘﻼﻓﺎت ﺣﺰﺑﻲ‪،‬‬
‫و ﻋﺎدت اﻧﺘﻘﺎم ﺧﻮن ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﯿﺮاﺛﻲ‪ ،‬ھﻤﮫ‪ ،‬ازﻋﻮاﻣﻠﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ ﯾﻜﻨﻮاﺧﺘﻲ دورهھﺎي ﺻﻠﺢ ﻧﺎدر و ﻛﻮﺗﺎه را‬
‫‪are‬‬

‫در ھﻢ ﻣﻲﺷﻜﺴﺖ‪ .‬اﻧﺒﯿﺎي ﺑﻨﻲاﺳﺮاﺋﯿﻞ‪ ،‬ﺑﺎ آﻧﻜﮫ در ﮔﻔﺘﮫھﺎ و ﺷﻌﺮھﺎي ﺧﻮد ﮔﺎوآھﻦ و داس را ﺳﺘﻮدهاﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺧﻮد از ﻣﺒﻠﻐﺎن ﺻﻠﺢ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻧﻤﻲروﻧﺪ؛ ﻛﺎھﻨﺎن‪ -‬اﮔﺮ ﺑﮫ آﻧﭽﮫ آﻧﺎن در ﺧﻄﺎﺑﮫھﺎي ﺧﻮد از ﻗﻮل ﯾﮭﻮه ﻧﻘﻞ‬
‫ﻛﺮدهاﻧﺪ ﺑﺎور داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﯿﻢ‪ -‬ھﻤﺎن اﻧﺪازه ﻛﮫ ﺑﮫ اﻧﺪرز دادن ﻋﻼﻗﮫﻣﻨﺪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﺟﻨﮓ و ﺧﻮﻧﺮﯾﺰي ﻧﯿﺰ‬
‫ﺣﺮﯾﺺ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬از ﻣﯿﺎن ﻧﻮزده ﭘﺎدﺷﺎه اﺳﺮاﺋﯿﻞ‪ ،‬ھﺸﺖ ﻧﻔﺮ آﻧﮭﺎ ﻛﺸﺘﮫ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻋﺎدت ﺑﺮ آن ﺟﺎري ﺑﻮد ﻛﮫ‬
‫ﺷﮭﺮھﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺗﺴﺨﯿﺮ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ وﯾﺮان ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و ھﻤﺔ ﻣﺮدان آﻧﺠﺎ را از دم ﺷﻤﺸﯿﺮ ﺑﮕﺬراﻧﻨﺪ‪ ،‬و ﭼﻨﺎن زﻣﯿﻦ‬
‫‪set‬‬

‫را ﺗﺒﺎه ﺳﺎزﻧﺪ ﻛﮫ‪ ،‬ﺟﺰ ﭘﺲ از ﮔﺬﺷﺘﻦ زﻣﺎن درازي‪ ،‬ﺷﺎﯾﺴﺘﺔ ﻛﺸﺖ و زرع ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬و در اﯾﻦ ﻛﺎر ﺑﺎ دﯾﮕﺮ‬
‫ﻣﺮدم زﻣﺎﻧﮭﺎي ﮔﺬﺷﺘﮫ ﺷﺮﯾﻚ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ﺷﻤﺎرة ﻛﺸﺘﮕﺎن‪ ،‬ﻛﮫ از ﮔﻔﺘﮫھﺎي اﯾﺸﺎن ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﻲآﯾﺪ‪ ،‬ﺧﺎﻟﻲ‬
‫از ﻣﺒﺎﻟﻐﮫ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﮫ ﻣﻌﻘﻮل ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﺪون داﺷﺘﻦ ﺳﺎز و ﺑﺮگ ﺟﺪﯾﺪ ﺟﻨﮓ‪» ،‬ﺑﻨﻲاﺳﺮاﺋﯿﻞ ﺻﺪ ھﺰار‬
‫ﭘﯿﺎدة آراﻣﯿﺎن را در ﯾﻚ روز« ﻛﺸﺘﮫ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﻲاﺳﺮاﺋﯿﻞ ﭼﻨﺎن ﻣﻌﻘﺘﺪ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ اﻣﺖ ﺑﺮﮔﺰﯾﺪة ﺧﺪا ھﺴﺘﻨﺪ؛‬
‫اﯾﻦ‪ ،‬ﺧﻮد ﺳﺒﺐ زﯾﺎد ﺷﺪن ﻏﺮور و ﻧﺨﻮﺗﻲ ﻣﻲﺷﺪ ﻛﮫ ﻃﺒﯿﻌﺘﺎً در ﻣﺮدﻣﻲ‬
‫‪an‬‬

‫ﺑﺮﮔﺰﯾﺪﮔﻲ ﺑﺎﻋﺚ آن ﺑﻮد ﻛﮫ‪ ،‬ھﺮ ﭼﮫ ﺑﯿﺸﺘﺮ‪ ،‬از ازدواج ﺑﺎ دﯾﮕﺮ اﻗﻮام داﻣﻦ ﻓﺮو ﭼﯿﻨﻨﺪ و از ﻟﺤﺎظ ﻓﻜﺮي‬
‫و ﻓﺮھﻨﮕﻲ از دﯾﮕﺮان دور ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬و ﺧﻮد را از ﺟﺮﯾﺎﻧﮭﺎي ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﻛﻨﺎر ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ؛ اﯾﻦ‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬اﻣﺮي‬
‫اﺳﺖ ﻛﮫ اﺧﻼف اﯾﺸﺎن‪ ،‬در زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬در ﺻﺪد ﺟﺒﺮان آن ﺑﺮآﻣﺪهاﻧﺪ‪ .‬وﻟﻲ اﯾﻦ را ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ ﺗﺎ ﺣﺪ‬
‫‪pym‬‬

‫زﯾﺎدي واﺟﺪ ﻓﻀﺎﯾﻞ واﺑﺴﺘﮫ ﺑﮫ ﺻﻔﺎت ﻗﻮﻣﻲ ﺧﻮﯾﺶ ﺑﻮدﻧﺪ‪ :‬ﻋﻠﺖ ﺳﺨﺘﻲ و ﺧﺸﻮﻧﺖ ﻗﻮم ﯾﮭﻮد ﻓﺮاواﻧﻲ‬
‫ﻧﯿﺮوي ﺣﯿﺎت در ﻧﺰد اﯾﺸﺎن ﺑﻮد؛ ﮔﻮﺷﮫﮔﯿﺮي آﻧﺎن از ﺗﻘﻮاي ﻓﺮاوان ﺳﺮﭼﺸﻤﮫ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ؛ ﻣﯿﻞ ﺷﺪﯾﺪي ﻛﮫ‬
‫ﺑﮫ ﻛﺸﻤﻜﺶ و ﻛﺞﺧﻠﻘﻲ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدادﻧﺪ از اﯾﻦ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﻲاﻧﺪازه ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬و ھﻤﯿﻦ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﺳﺒﺐ‬
 ‫‪m‬‬
‫آن ﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﮔﻨﺠﯿﻨﺔ ادﺑﻲ را در ﺧﺎور ﻧﺰدﯾﻚ از ﺧﻮد ﺑﮫ ﯾﺎدﮔﺎر ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪ .‬ھﻤﯿﻦ ﺗﻜﺒﺮ و ﻏﺮور و‬
‫ﻧﮋادي ﺑﮭﺘﺮﯾﻦ ﺗﻜﯿﮫﮔﺎه ﺷﺠﺎﻋﺖ اﯾﺸﺎن‪ ،‬در ﻃﻮل ﻗﺮﻧﮭﺎي ﻣﺘﻤﺎدي ﺷﻜﻨﺠﮫ دﯾﺪن و ﺑﯿﭽﺎرﮔﻲ‪ ،‬ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫آري‪ ،‬آدﻣﻲ ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ ﭼﻨﺎن ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ اوﺿﺎع و اﺣﻮال ﺑﺮ آن ﮔﻮﻧﮫ ﺑﻮدن ﻧﺎﭼﺎرش ﻣﻲﺳﺎزد‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫در ﻓﺮﻣﺎن ھﻔﺘﻢ‪ ،‬ازدواج ﺑﮫ ﻋﻨﻮان اﺳﺎس ﺧﺎﻧﻮاده ﺷﻨﺎﺧﺘﮫ ﻣﻲﺷﻮد‪ -‬ھﻤﺎنﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ ﻓﺮﻣﺎن ﭘﻨﺠﻢ ﺧﺎﻧﻮاده را‬
‫اﺳﺎس اﺟﺘﻤﺎع ﺷﻨﺎﺧﺘﮫ ﺑﻮد‪ -‬و دﯾﻦ را ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﻛﮫ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﮫ ﯾﺎري ازدواج و ھﻮاداري از آن وا‬
‫ﻣﻲدارد؛ از رواﺑﻂ ﺟﻨﺴﻲ ﭘﯿﺶ از ازدواج ﺳﺨﻨﻲ ﺑﮫ ﻣﯿﺎن ﻧﻤﻲآﯾﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﻗﺎﻋﺪهھﺎ و ﻣﻘﺮراﺗﻲ ﻣﻲﮔﺬارد ﻛﮫ‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮ آﻧﮭﺎ دﺧﺘﺮ ﺑﺎﯾﺪ‪ ،‬در روز ازدواج‪ ،‬دوﺷﯿﺰﮔﻲ ﺧﻮد را اﺛﺒﺎت ﻛﻨﺪ‪ ،‬وﮔﺮﻧﮫ او را ﺳﻨﮕﺴﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ‬

‫‪oo‬‬
‫ﺑﻤﯿﺮد‪ .‬ﺑﺎوﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬ﻋﻤﻞ زﻧﺎ در ﻣﯿﺎن ﻗﻮم ﯾﮭﻮد اﻧﺘﺸﺎر داﺷﺖ؛ ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ ﻇﺎھﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ از وﯾﺮاﻧﻲ ﺳﺪوم‬
‫و ﻋﻤﻮره ﻧﯿﺰ آن ﻗﻮم از ﻋﻤﻞ ﻟﻮاط دﺳﺖ ﻧﻜﺸﯿﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﻗﺎﻧﻮن و ﺷﺮﯾﻌﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮ آﻧﭽﮫ ﻇﺎھﺮ اﺳﺖ‪ ،‬از‬
‫ھﻤﺨﻮاﺑﮕﻲ ﺑﺎ زﻧﺎن ﺑﺪﻛﺎر ﺑﯿﮕﺎﻧﮫ ﻣﻨﻌﻲ ﻧﺪاﺷﺘﮫ‪ ،‬زﻧﺎن ﺳﻮري و ﻣﻮآﺑﻲ و ﻣﺪﯾﻨﻲ و دﯾﮕﺮ »زﻧﺎن ﺑﯿﮕﺎﻧﮫ«‪،‬‬
‫در ﺳﺮاﺳﺮ راھﮭﺎي ﺑﺰرگ‪ ،‬در ﻛﻮھﮭﺎ ﯾﺎ زﯾﺮ ﭼﺎدرھﺎ ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ و ﻛﺎر ﭘﯿﻠﮫوري و روﺳﭙﯿﮕﺮي‪،‬‬

‫‪yah‬‬
‫ھﺮ دو‪ ،‬را ﺑﺎ ھﻢ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدادﻧﺪ‪ .‬ﺳﻠﯿﻤﺎن در اﯾﻦ ﻗﺒﯿﻞ ﻛﺎرھﺎ زﯾﺎد ﺳﺨﺘﮕﯿﺮي ﻧﻤﻲﻛﺮد‪ ،‬و ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ‪،‬‬
‫در ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻛﮫ از آﻣﺪن اﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ زﻧﺎن ﺑﮫ اورﺷﻠﯿﻢ ﺟﻠﻮ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺗﺴﮭﯿﻼﺗﻲ ﻗﺎﺋﻞ ﺷﺪ‪ ،‬و ﻋﺪد آﻧﺎن در اﯾﻦ‬
‫ﺷﮭﺮ رو ﺑﮫ اﻓﺰاﯾﺶ رﻓﺖ‪ ،‬و ﻛﺎر ﺑﮫ ﺟﺎﯾﻲ رﺳﯿﺪ ﻛﮫ ﺧﻮد ھﯿﻜﻞ اورﺷﻠﯿﻢ‪ ،‬در زﻣﺎن ﻣﻜﺎﺑﯿﺎن‪ ،‬ﺑﮫ ﺻﻮرت‬
‫ﻓﺎﺣﺸﮫﺧﺎﻧﮫاي درآﻣﺪ و ﻣﺎﯾﺔ ﺧﺸﻢ و ﺷﻜﺎﯾﺖ ﯾﻜﻲ از ﻣﺼﻠﺤﺎن زﻣﺎن ﺷﺪ‪.‬‬

‫اﻟﺒﺘﮫ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻋﺸﻘﻲ ﻧﺎدر ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﭼﮫ ﻣﯿﺎن دو ﺟﻨﺲ ﺗﻤﺎﯾﻞ ﻓﺮاواﻧﻲ وﺟﻮدداﺷﺖ؛ »ﯾﻌﻘﻮب ﺑﺮاي راﺣﯿﻞ ھﻔﺖ‬
‫ﺳﺎل ﺧﺪﻣﺖ ﻛﺮد‪ ،‬و ﺑﮫ ﺳﺒﺐ ﻣﺤﺒﺘﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ وي داﺷﺖ در ﻧﻈﺮش روزي ﭼﻨﺪ ﻧﻤﻮد«؛ ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ‬
‫@‪h‬‬
‫داﻧﺴﺖ ﻛﮫ ﻋﺸﻖ و ﻣﺤﺒﺖ در اﻣﺮ ازدواج و اﻧﺘﺨﺎب ھﻤﺴﺮ دﺧﺎﻟﺖ ﭼﻨﺪاﻧﻲ ﻧﺪاﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﯿﺶ از اﺳﺎرت‬
‫ﺑﻨﻲاﺳﺮاﺋﯿﻞ‪ ،‬اﻣﺮ زﻧﺎﺷﻮﯾﻲ ﺟﻨﺒﺔ ﻋﺮﻓﻲ و ﻣﺪﻧﻲ ﺻﺮف داﺷﺖ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ واﻟﺪﯾﻦ ﻋﺮوس و داﻣﺎد ﯾﺎ‬
‫داﻣﺎد و ﭘﺪر ﻋﺮوس ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ .‬در اﺳﻔﺎر ﻋﮭﺪ ﻗﺪﯾﻢ ﺷﻮاھﺪي اﺳﺖ ﻛﮫ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دھﺪ ﻛﮫ ﺑﺎ‬
‫اﺳﯿﺮان ھﻢ ازداوج ﻣﻲﻛﺮدهاﻧﺪ؛ ﯾﮭﻮه ھﻤﺴﺮي ﺑﺎ زﻧﺎن اﺳﯿﺮ ﺷﺪه در ﺟﻨﮕﮭﺎ را ﺟﺎﯾﺰ ﻣﻲداﻧﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﺷﻤﺎرة‬
‫زﻧﺎن ﻛﺎھﺶ ﯾﺎﻓﺖ‪،‬‬
‫‪are‬‬

‫دﺧﺘﺮان ﺷﯿﻠﻮه ﺑﯿﺮون آﯾﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ رﻗﺺ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن رﻗﺺ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬آﻧﮕﺎه از ﺗﺎﻛﺴﺘﺎﻧﮭﺎ در آﯾﯿﺪ و‪ ،‬از دﺧﺘﺮان‬
‫ﺷﯿﻠﻮه‪ ،‬ھﺮ ﻛﺲ زن ﺧﻮد را رﺑﻮده ﺑﮫ زﻣﯿﻦ ﺑﻨﯿﺎﻣﯿﻦ ﺑﺮود‪ «.‬وﻟﻲ اﯾﻦ ﻛﺎر ﯾﻚ ﻋﻤﻞ اﺳﺘﺜﻨﺎﯾﻲ ﺑﻮد؛ ﺳﻨﺖ‬
‫ﻣﺘﻌﺎرف آن ﺑﻮد ﻛﮫ زﻧﺎﺷﻮﯾﻲ از ﻃﺮﯾﻖ ﺧﺮﯾﺪ و ﻓﺮوش ﺻﻮرت ﮔﯿﺮد؛ ﯾﻌﻘﻮب ﻟﯿﺌﮫ و راﺣﯿﻞ را ﺑﺎ ﻛﺎر‬
‫ﺧﻮﯾﺶ ﺧﺮﯾﺪاري ﻛﺮد‪ ،‬و ﺑﻮﻋﺰ ﻧﯿﺰ ﺑﺎ دﺳﺘﺮﻧﺞ ﺧﻮﯾﺶ روت زﯾﺒﺎ را ﺑﮫ ﭼﻨﮓ آورد‪ .‬ھﻮﺷﻊ ﻧﺒﻲ ﺳﺨﺖ از‬
‫آن ﭘﺸﯿﻤﺎن ﺑﻮد ﻛﮫ ﭼﺮا ھﻤﺴﺮ ﺧﻮد را ﭘﻨﺠﺎه ﺷﻜﻞ ﺧﺮﯾﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﻋﺒﺮاﻧﯿﺎن ﺑﮫ زن ھﻤﺴﺮ ﻣﻲدادﻧﺪ‬
‫‪set‬‬

‫ﺑﻠﮭﮫ ﺑﻮد ﻛﮫ ﻣﻌﻨﻲ »ﻣﻤﻠﻮك« دارد‪ .‬ﭘﺪر ﻋﺮوس‪ ،‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﮭﺮي ﻛﮫ ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﺑﮭﺎي دﺧﺘﺮ ﺧﻮد درﯾﺎﻓﺖ‬
‫ﻣﻲداﺷﺖ‪ ،‬او را ﺑﮫ داﻣﺎد واﮔﺬار ﻣﻲﻛﺮد؛ اﯾﻦ‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺮاي از ﻣﯿﺎن ﺑﺮدن ﻓﺎﺻﻠﮫاي ﻛﮫ ﻣﯿﺎن ﺑﻠﻮغ ﺟﻨﺴﻲ‬
‫و ﺑﻠﻮغ اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ وﺟﻮد ﭘﯿﺪا ﻛﻨﺪ و اﺳﺒﺎب ﺧﺮاﺑﻲ اﺟﺘﻤﺎع ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬وﺳﯿﻠﺔ ﺑﺴﯿﺎر‬
‫ﺳﻮدﻣﻨﺪي ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫اﮔﺮ ﻣﺮد ﺗﻮاﻧﮕﺮ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﭼﻨﺪ زن ﺑﺮاي ﺧﻮد اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﺪ‪ ،‬و اﮔﺮ زن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎرا ﻧﺎزا ﺑﻮد ﺑﮫ‬
‫ﺷﻮھﺮ ﺧﻮﯾﺶ اﺟﺎزه ﻣﻲداد ﺗﺎ ﺑﺮاي ﺧﻮد ھﻤﺨﻮاﺑﮫاي ﺑﺮﮔﺰﯾﻨﺪ؛ از ھﻤﺔ اﯾﻦ آداب و ﺳﻨﻦ‪ ،‬ﻣﻘﺼﻮد آن ﺑﻮد‬
‫ﻛﮫ ﻧﺴﻞ زﯾﺎد ﺷﻮد‪ .‬ﻗﺎﻋﺪه ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﮫ‪ ،‬ﭘﺲ از آﻧﻜﮫ ﻟﯿﺌﮫ و راﺣﯿﻞ آن اﻧﺪازه ﻛﮫ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﺮاي ﯾﻌﻘﻮب‬
‫ﻓﺮزﻧﺪ زادﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻨﯿﺰﻛﺎن ﺧﻮد را ﺑﮫ وي ﺑﺒﺨﺸﻨﺪ ﺗﺎ از آﻧﺎن ﻧﯿﺰ ﻓﺮزﻧﺪاﻧﻲ ﺑﺮاي وي ﭘﯿﺪا ﺷﻮد‪ .‬ﺑﮫ زن اﺟﺎزه‬
‫‪pym‬‬

‫داده ﻧﻤﻲﺷﺪ ﻛﮫ ﺑﯿﻜﺎر ﺑﻨﺸﯿﻨﺪ و ﻓﺮزﻧﺪي ﻧﯿﺎورد؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ‪ ،‬ﭼﻮن ﺑﺮادري ﻣﻲﻣﺮد‪ ،‬ﺑﺮ ﺑﺮادر دﯾﮕﺮ‬
‫واﺟﺐ ﺑﻮد ﻛﮫ ھﺮاﻧﺪازه ھﻢ ﻛﮫ زن داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ زن ﺑﯿﻮة ﺑﺮادر ﺧﻮد را ﺑﮫ زﻧﻲ اﺧﺘﯿﺎر ﻛﻨﺪ؛ اﮔﺮ ﻣﺮده‬
‫ﺑﺮادر ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬اﯾﻦ ﻛﺎر ﺑﺮ ﻧﺰدﯾﻜﺘﺮﯾﻦ ﺧﻮﯾﺸﺎن واﺟﺐ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﻣﺎﻟﻜﯿﺖ ﻓﺮدي‪ ،‬در اﺟﺘﻤﺎع ﯾﮭﻮدﯾﺎن‪،‬‬
 ‫‪m‬‬
‫اﺳﺎس ﺳﺎزﻣﺎن اﻗﺘﺼﺎدي را ﺗﺸﻜﯿﻞ ﻣﻲداد‪ ،‬ﺑﺮاي ھﺮ ﯾﻚ از زن و ﻣﺮد‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ زﻧﺎﺷﻮﯾﻲ‪ ،‬وﺿﻊ‬
‫ﺧﺎﺻﻲ وﺟﻮد داﺷﺖ؛ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﻲ ﻛﮫ ﻣﺮد ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﯿﺶ از ﯾﻚ زن ﺑﮕﯿﺮد‪ ،‬وﻟﻲ زن ﺗﻨﮭﺎ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﮫ ﯾﻚ‬
‫ﻣﺮد ﺑﻮد‪ .‬زﻧﺎ در ﻧﺰد آﻧﺎن ﻋﺒﺎرت از اﯾﻦ ﺑﻮد ﻛﮫ ﻣﺮدي ھﻤﺨﻮاﺑﺔ زﻧﻲ ﺷﻮد ﻛﮫ آن زن را ﻣﺮد دﯾﮕﺮي‬

‫‪.co‬‬
‫ﺧﺮﯾﺪه اﺳﺖ؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ‪ ،‬در واﻗﻊ‪ ،‬زﻧﺎ ﻋﻨﻮان ﺗﺠﺎوز ﺑﮫ ﺣﻖ ﻣﺎﻟﻜﯿﺖ داﺷﺖ‪ ،‬و زن و ﻣﺮد زﻧﺎﻛﺎر‪،‬‬
‫ھﺮ دو‪ ،‬ﺑﮫ اﻋﺪام ﻣﺤﻜﻮم ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻓﺴﻖ ﺑﺮ زن ﺑﻲﺷﻮھﺮ ﺣﺮام ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ اﮔﺮ ﻣﺮد ﻋﺰﺑﻲ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲﻛﺮد‬
‫ﻋﻨﻮان ﮔﻨﺎه ﻗﺎﺑﻞ آﻣﺮزﺷﻲ داﺷﺖ‪ .‬ﻣﺮد ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ زن ﺧﻮد را ﻃﻼق ﮔﻮﯾﺪ‪ ،‬وﻟﻲ‪ ،‬ﭘﯿﺶ از زﻣﺎن ﺗﻠﻤﻮد‪،‬‬
‫ﻃﻼق ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﺮاي زن ﺑﺴﯿﺎر دﺷﻮاري داﺷﺖ؛ ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ ﻣﺮدان از اﯾﻦ‬
‫ﺗﻔﻮﻗﻲ ﻛﮫ ﺑﺮ زن داﺷﺘﻨﺪ زﯾﺎد اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ﻣﺮد ﯾﮭﻮدي از اﯾﻦ ﻟﺤﺎظ ﺑﮫ ﺻﻮرت اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺟﻠﻮهﮔﺮ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ ﺑﮫ زن و ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﻮد ﻛﻤﺎل ﻣﺤﺒﺖ و ﻋﻼﻗﮫ را دارد‪ .‬اﮔﺮ ﭼﮫ ﭘﺎﯾﺔ زﻧﺎﺷﻮﯾﻲ ﺑﺎ ﻋﺸﻖ ﮔﺬاﺷﺘﮫ‬
‫ﻧﻤﻲﺷﺪ‪ ،‬ﻏﺎﻟﺒﺎً ﭘﺲ از زﻧﺎﺷﻮﯾﻲ ﭼﻨﯿﻦ ﻋﺸﻖ و ﻣﺤﺒﺘﻲ ﻓﺮاھﻢ ﻣﻲآﻣﺪ‪» :‬و اﺳﺤﺎق‪ ،‬رﻓﻘﮫ را ﺑﮫ ﺧﯿﻤﺔ ﻣﺎدر‬
‫ﺧﻮد ﺳﺎرا آورد و او را ﺑﮫ زﻧﻲ ﮔﺮﻓﺘﮫ‪ ،‬دل در او ﺑﺴﺖ؛ و اﺳﺤﺎق ﺑﻌﺪ از وﻓﺎت ﻣﺎدر ﺧﻮد ﺗﺴﻼ ﯾﺎﻓﺖ‪«.‬‬
‫ﺷﺎﯾﺪ در ھﯿﭻ ﺟﺎي دﻧﯿﺎ‪ ،‬ﺑﮫ اﺳﺘﺜﻨﺎي ﺷﺮق دور‪ ،‬زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺑﮫ اﯾﻦ درﺟﮫ ﺑﻠﻨﺪي‪ ،‬ﻛﮫ ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﺑﮫ‬

‫‪yah‬‬
‫آن‬

‫رﺳﯿﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺮﺳﯿﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺮﻣﺎن ھﺸﺘﻢ درﺑﺎرة ﺗﻀﻤﯿﻦ ﻣﺎﻟﻜﯿﺖ ﻓﺮدي اﺳﺖ؛ اﯾﻦ اﻣﺮ ﺑﺎ دﯾﻦ و ﺧﺎﻧﻮاده ﺳﮫ رﻛﻦ اﺳﺎﺳﻲ اﺟﺘﻤﺎع‬
‫ﻋﺒﺮي را ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎﻟﻜﯿﺖ ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﮫ زﻣﯿﻦ ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﮫ ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﺗﺎ روزﮔﺎر ﺳﻠﯿﻤﺎن ﺟﺰ‬
‫آھﻨﮕﺮي و ﻛﻮزهﮔﺮي ﺻﻨﺎﻋﺖ دﯾﮕﺮي ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ ﺧﻮد ﻛﺸﺎورزي ﻧﯿﺰ ﺗﺮﻗﻲ ﭼﻨﺪان ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬و‬
‫@‪h‬‬
‫اﻛﺜﺮﯾﺖ ﻣﺮدم ﻛﺎرﺷﺎن ﮔﻠﮫداري و ﺗﺮﺑﯿﺖ ﭼﮭﺎرﭘﺎﯾﺎن و زراﻋﺖ ﻣﻮ و زﯾﺘﻮن و اﻧﺠﯿﺮ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﯿﺸﺘﺮ در زﯾﺮ‬
‫ﭼﺎدر ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ؛ اﯾﻦ از آن ﺟﮭﺖ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﺮاي ﻛﻮچ ﻛﺮدن و در ﭼﺮاﮔﺎه ﺗﺎزه ﻓﺮود آﻣﺪن دﭼﺎر‬
‫زﺣﻤﺖ ﻧﺸﻮﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ از آﻧﻜﮫ ﺛﺮوت ﻣﺮدم زﯾﺎد ﺷﺪ و آﻧﭽﮫ ﻓﺮاھﻢ ﻣﻲآوردﻧﺪ ﺑﺮ ﻧﯿﺎزﺷﺎن ﻓﺰوﻧﻲ ﭘﯿﺪا ﻛﺮد‪،‬‬
‫در ﺧﻂ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ اﻓﺘﺎدﻧﺪ؛ ﻛﺎﻻھﺎي ﯾﮭﻮدي‪ ،‬در ﻧﺘﯿﺠﺔ زﺑﺮدﺳﺘﻲ و ﺷﻜﯿﺒﺎﯾﻲ ﺗﺎﺟﺮان ﯾﮭﻮدي‪ ،‬در‬
‫ﺑﺎزارھﺎي دﻣﺸﻖ و ﺻﻮر و ﺻﯿﺪا و اﻃﺮاف ﻣﻌﺒﺪ رواج ﻓﺮاوان ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ﺗﺎ ﭘﯿﺶ از اﯾﺎم اﺳﺎرت‪ ،‬ﭘﻮل در‬
‫ﻣﯿﺎن اﯾﺸﺎن راﯾﺞ ﻧﺒﻮد‪ ،‬و ﻣﺒﺎدﻟﺔ ﺟﻨﺴﻲ ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ ﺳﯿﻢ و زر ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻛﮫ آﻧﮭﺎ را در ھﺮ ﻣﻌﺎﻣﻠﮫ‬
‫‪are‬‬

‫از ﻧﻮ وزن ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬در ﻣﯿﺎن اﯾﺸﺎن ﺻﺮاﻓﺎن ﻓﺮاوان ﭘﯿﺪا ﺷﺪﻧﺪ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻛﺎرھﺎي ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ واﺟﺮاي‬
‫ﻃﺮﺣﮭﺎي اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﯾﺔ ﻻزم را در اﺧﺘﯿﺎر اﺷﺨﺎص ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎﯾﺔ ﺷﮕﻔﺘﻲ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ‬
‫»ﻗﺮضدھﻨﺪﮔﺎن« ﻋﺮﺻﺔ ھﯿﻜﻞ اورﺷﻠﯿﻢ را در ﻣﺤﻞ داد و ﺳﺘﺪ ﺧﻮﯾﺶ ﻗﺮار داده ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﭼﮫ اﯾﻦ ﻋﺎدت‬
‫در ﺧﺎور ﻧﺰدﯾﻚ ﺟﺎري ﺑﻮد و‪ ،‬در ﺑﺴﯿﺎري از ﻧﻘﺎط آن‪ ،‬ھﻢ اﻣﺮوز ﻧﯿﺰ ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﯾﮭﻮه از ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺑﻠﻨﺪ‬
‫ﺧﻮﯾﺶ ﺑﮫ اﯾﻦ ﭘﻮﻟﺪاران ﯾﮭﻮدي ﻧﻈﺮ ﻣﺮﺣﻤﺖ داﺷﺖ؛ از ﺳﺨﻨﺎن او در اﯾﻦ ﺑﺎره اﺳﺖ ﻛﮫ‪» :‬ﺑﮫ اﻣﺘﮭﺎي‬
‫‪set‬‬

‫ﺑﺴﯿﺎر ﻗﺮض ﺧﻮاھﻲ داد‪ ،‬وﻟﻲ ﺗﻮ ﻣﺪﯾﻮن ﻧﺨﻮاھﻲ ﺷﺪ«‪ ،‬و ھﻤﯿﻦ ﻓﻠﺴﻔﺔ ﺑﺨﺸﻨﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ ﺛﺮوت ﻓﺮاواﻧﻲ‬
‫ﺑﺮاي ﻗﻮم ﯾﮭﻮد ﻓﺮاھﻢ ﺳﺎﺧﺘﮫ‪ ،‬ﮔﻮ اﯾﻨﻜﮫ در زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ ﻛﺴﻲ در اﻧﺪﯾﺸﺔ آن ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻛﮫ رﯾﺸﺔ ﺟﻤﻊ ﻣﺎل‬
‫ﯾﮭﻮدﯾﺎن وﺣﻲ آﺳﻤﺎﻧﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﯾﮭﻮدﯾﺎن‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ دﯾﮕﺮ ﻣﺮدم ﺧﺎورﻧﺰدﯾﻚ‪ ،‬اﺳﯿﺮان ﺟﻨﮓ و ﻣﺤﻜﻮﻣﺎن را ﺑﮫ ﺑﻨﺪﮔﻲ ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﺻﺪھﺎ‬
‫‪an‬‬

‫ھﺰار از اﯾﻦ اﺳﯿﺮان را در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﮭﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ھﯿﻜﻞ و ﻛﺎخ ﺳﻠﯿﻤﺎن‪ ،‬ﺑﺮاي ﺑﺮﯾﺪن ﭼﻮب و‬
‫ﻋﻤﻠﮕﻲ ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲداﺷﺘﻨﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﺧﻮاﺟﺔ ﺑﻨﺪه ﺣﻖ ﻛﺸﺘﻦ او را ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬و ﺑﻨﺪه ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻣﺎﻟﻲ ﺑﮫ دﺳﺖ‬
‫آورد و آزادي ﺧﻮد را ﺑﺎزﺧﺮد‪ .‬ﭼﻮن ﺷﺨﺺ ﺑﺪھﻜﺎري از ﭘﺮداﺧﺖ دﯾﻦ ﺧﻮد ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ ﻣﻲﻧﻤﻮد‪ ،‬وي را‬
‫در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﺪھﯿﻲ ﻛﮫ داﺷﺖ ﺑﮫ ﺑﻨﺪﮔﻲ ﻣﻲﻓﺮوﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﭘﺴﺮان او را ﺑﮫ ﺟﺎي وي در ﻣﻌﺮض ﻓﺮوش ﻗﺮار‬
‫‪pym‬‬

‫ﻣﻲدادﻧﺪ؛ اﯾﻦ رﺳﻢ ﺗﺎ زﻣﺎن ﺣﻀﺮت ﻣﺴﯿﺢ ﺑﺮﻗﺮار ﺑﻮد‪ .‬اﯾﻦ را ﻧﯿﺰ ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ ﺻﺪﻗﺎت ﻓﺮاواﻧﻲ ﻛﮫ‬
‫ﻣﺮدم ﻣﻲدادﻧﺪ‪ ،‬و ﺣﻤﻠﮫھﺎي ﺳﺨﺘﻲ ﻛﮫ اﻧﺒﯿﺎ و ﻛﺎھﻨﺎن ﺑﺮ ﺿﺪ ﺑﮭﺮهﻛﺸﻲ از اﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ ﺑﻨﺪﮔﺎن ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺳﺒﺐ آن ﺑﻮد ﻛﮫ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺑﺪ اﯾﻦ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻨﺪﮔﻲ در ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﯾﮭﻮدا ﺧﻔﯿﻔﺘﺮ از ﺳﺎﯾﺮ ﻧﻘﺎط ﺧﺎور ﻧﺰدﯾﻚ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﯾﻜﻲ از دﺳﺘﻮرھﺎي »ﺷﺮﯾﻌﺖ ﻣﻮﺳﻲ« آن ﺑﻮد ﻛﮫ‪» :‬ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ را ﻣﻐﺒﻮن ﻣﺴﺎزﯾﺪ‪ «.‬و ﻧﯿﺰ از ﻗﻮم ﯾﮭﻮد‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﮫ ﺷﺪه ﺑﻮد ﻛﮫ‪ ،‬ھﺮ ھﻔﺖ ﺳﺎل ﯾﻚ ﺑﺎر‪ ،‬ﺑﻨﺪﮔﺎن ﻋﺒﺮاﻧﻲ را آزاد ﻛﻨﻨﺪ و از واﻣﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ دﯾﮕﺮان‬
‫دادهاﻧﺪ در ﮔﺬرﻧﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﺑﻌﺪھﺎ ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﭼﻨﺎن ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺑﻨﺪه ﺑﮫ آن ﺧﺮﺳﻨﺪي ﻧﺸﺎن‬

‫‪.co‬‬
‫دھﻨﺪ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮن ﺟﺸﻦ ﭘﻨﺠﺎهﺳﺎﻟﮫ وﺿﻊ ﺷﺪ‪ ،‬و ﻣﻘﺮر ﮔﺮدﯾﺪ ﻛﮫ ﺑﻨﺪﮔﺎن و واﻣﺪاران در ﺳﺮ ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل آزاد‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪» :‬ﺳﺎل ﭘﻨﺠﺎھﻢ را ﺗﻘﺪﯾﺲ ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ و در زﻣﯿﻦ ﺑﺮاي ﺟﻤﯿﻊ ﺳﺎﻛﻨﺎﻧﺶ آزادي را اﻋﻼم ﻛﻨﯿﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﺮاي‬
‫ﺷﻤﺎ ﯾﻮﺑﯿﻞ )= ﺟﺸﻦ( ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد؛ و ھﺮ ﻛﺲ از ﺷﻤﺎ ﺑﮫ‬

‫ﻣﻠﻚ ﺧﻮد ﺑﺮﮔﺮدد‪ ،‬و ھﺮ ﻛﺲ از ﺷﻤﺎ ﺑﮫ ﻗﺒﯿﻠﺔ ﺧﻮد ﺑﺮﮔﺮدد‪«.‬‬

‫‪oo‬‬
‫دﻟﯿﻠﻲ در دﺳﺖ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ دﺳﺘﻮر و وﺻﯿﺖ ﻧﯿﻜﻮ را ﺑﮫ ﻛﺎر ﺑﺴﺘﮫ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮاه ﭼﻨﯿﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﺧﻮاه ﻧﺒﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺘﻮﺟﮫ ﻧﻌﻤﺖ ﺧﻮدﻛﺎھﻨﺎن در ﻣﯿﺎن آن ﻗﻮم ﺑﺎﺷﯿﻢ‪ ،‬ﻛﮫ از آﻣﻮﺧﺘﻦ ھﯿﭻ درس ﻧﯿﻜﻮﻛﺎرﯾﻲ ﺑﮫ ﻣﺮدم‬
‫ﻓﺮوﮔﺬار ﻧﻜﺮدهاﻧﺪ‪ :‬اﮔﺮ »ﯾﻜﻲ از ﺑﺮادراﻧﺖ ﻓﻘﯿﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬دل ﺧﻮد را ﺳﺨﺖ ﻣﺴﺎز و دﺳﺘﺖ را ﺑﺮ ﺑﺮادر‬
‫ﻓﻘﯿﺮ ﺧﻮد ﻣﺒﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ اﻟﺒﺘﮫ دﺳﺖ ﺧﻮد را ﺑﺮ او ﮔﺸﺎدهدار و ﺑﮫ ﻗﺪر ﻛﻔﺎﯾﺖ ﻣﻮاﻓﻖ اﺣﺘﯿﺎج ﺑﮫ او ﻗﺮض‬

‫‪yah‬‬
‫ﺑﺪه«‪» -‬از او رﺑﺎ و ﺳﻮد ﻣﮕﯿﺮ‪ «.‬ﺗﻌﻄﯿﻞ روز ﺷﻨﺒﮫ ﺑﺎﯾﺪ ﺷﺎﻣﻞ ھﻤﺔ ﻛﺎرﮔﺮان ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﻻزم اﺳﺖ‬
‫ﭼﮭﺎرﭘﺎﯾﺎن را ﻧﯿﺰ ﻓﺮاﮔﯿﺮد؛ ﺧﻮﺷﮫھﺎﯾﻲ ﻛﮫ در ﻛﺸﺘﺰار ﺑﺮ زﻣﯿﻦ ﻣﻲاﻓﺘﺪ و ﻣﯿﻮهھﺎﯾﻲ ﻛﮫ از درﺧﺘﺎن ﻓﺮو‬
‫ﻣﻲرﯾﺰد‪ ،‬ﺑﮭﺮة ﻓﻘﯿﺮان اﺳﺖ ﻛﮫ آﻧﮭﺎ را ﺑﺮاي ﺧﻮد ﺟﻤﻊ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﭼﮫ اﯾﻦ ﺻﺪﻗﺎت ﻣﺨﺼﻮص ﺧﻮد‬
‫ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﺑﻮده‪ ،‬درﺑﺎرة ﻓﻘﺮاي ﺑﯿﮕﺎﻧﮫ ﻧﯿﺰ ﺳﻔﺎرش ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺎ آﻧﺎن ﺑﮫ ﻧﯿﻜﻲ رﻓﺘﺎر ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ آﻧﺎن‬
‫ﺧﻮراك و ﻣﺄوا ﺑﺪھﻨﺪ‪ .‬ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ ﺑﮫ ﮔﻮش ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲﺷﺪ ﻛﮫ آن ﻗﻮم ﻧﯿﺰ ﺧﻮد روزي ﺑﻲ ﺟﺎ و ﻣﺄوا‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ و‪ ،‬در زﻣﯿﻨﻲ ﺟﺰ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺧﻮﯾﺶ‪ ،‬روزﮔﺎر را ﺑﮫ اﺳﺎرت و ﺑﻨﺪﮔﻲ ﻣﻲﮔﺬراﻧﯿﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫@‪h‬‬
‫ﻓﺮﻣﺎن ﻧﮭﻢ آن ﺑﻮد ﻛﮫ ﮔﻮاھﺎن‪ ،‬ﺷﺮاﻓﺖ و اﻣﺎﻧﺖ ﻣﻄﻠﻖ را رﻋﺎﯾﺖ ﻛﻨﻨﺪ؛ ھﻤﯿﻦ ﻓﺮﻣﺎن ﺑﻮد ﻛﮫ ﺷﺎﻟﻮدة‬
‫ﻣﺬھﺐ را زﯾﺮﺑﻨﺎي ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺷﺮﯾﻌﺖ ﯾﮭﻮد ﻗﺮار داد‪ .‬ﺷﺨﺺ ﮔﻮاه در ﯾﻚ ﻣﺠﻠﺲ دﯾﻨﻲ ﺳﻮﮔﻨﺪ ﯾﺎد ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬و‬
‫ﺗﻨﮭﺎ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺑﺲ ﻧﻤﻲﻛﺮد ﻛﮫ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻧﭽﮫ در ﮔﺬﺷﺘﮫ ﻣﺮﺳﻮم ﺑﻮد‪ ،‬دﺳﺖ ﺑﺮ ﻋﻮرت ﻛﺴﻲ ﻛﮫ ﺑﺮاي او ﺳﻮﮔﻨﺪ‬
‫ﯾﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﮕﺬارد‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺑﺎﯾﺴﺘﻲ ﺧﺪا را ﺑﺮ راﺳﺘﻲ ﮔﻔﺘﺎر ﺧﻮد ﮔﻮاه ﺑﮕﯿﺮد و ﺣﻜﻢ ﻗﺮار دھﺪ‪ .‬ﻗﺎﻧﻮن ﭼﻨﺎن‬
‫ﺑﻮد ﻛﮫ اﮔﺮ ﻛﺴﻲ ﺷﮭﺎدت دروغ ﺑﺪھﺪ‪ ،‬ھﻤﺎن ﻣﺠﺎزاﺗﻲ ﻛﮫ ﺑﻨﺎ ﺑﻮد ﺑﮫ ﻣﺘﮭﻢ داده ﺷﻮد‪ ،‬و ﺑﺎ ﺷﮭﺎدت وي از‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﯿﺎن رﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ ،‬در ﺣﻖ او اﺟﺮا ﺷﻮد‪ .‬ﻗﺎﻧﻮن ﯾﮭﻮد ھﻤﮫ ﻗﺎﻧﻮن دﯾﻨﻲ ﺑﻮد‪ ،‬و ھﯿﻜﻞ ﻋﻨﻮان ﻣﺤﻜﻤﮫ‪ ،‬و‬
‫ﻛﺎھﻨﺎن ﻋﻨﻮان ﻗﻀﺎت را داﺷﺘﻨﺪ و ھﺮ ﻛﺲ را ﻛﮫ از اﻃﺎﻋﺖ اﺣﻜﺎم ﻛﺎھﻨﺎن ﺳﺮﭘﯿﭽﻲ ﻣﻲﻛﺮد ﺑﮫ اﻋﺪام‬
‫ﻣﺤﻜﻮم ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬در ﭘﺎرهاي از ﺣﺎﻻت‪ ،‬ﺣﻜﻢ را ﺑﮫ ﺧﺪا واﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ؛ اﮔﺮ ﺑﺰه ﻣﺘﮭﻢ ﻣﺸﻜﻮك ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﮫ او‬
‫دﺳﺘﻮر ﻣﻲدادﻧﺪ ﻛﮫ آب زھﺮآﻟﻮد ﺑﻨﻮﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي اﺟﺮاي ﻗﺎﻧﻮن‪ ،‬ھﯿﭻ دﺳﺘﮕﺎھﻲ ﺟﺰ دﺳﺘﮕﺎه دﯾﻨﻲ در ﻛﺎر‬
‫ﻧﺒﻮد‪ ،‬و اﺟﺮاي اﺣﻜﺎم را ﺑﮫ ﺿﻤﯿﺮ ﺷﺨﺺ و ﻗﻀﺎوت اﻓﻜﺎر ﻋﻤﻮﻣﻲ واﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﮔﻨﺎھﮭﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﺑﺎ‬
‫‪set‬‬

‫اﻋﺘﺮاف ﻛﺮدن و ﻓﺪﯾﮫ دادن ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺨﺸﺎﯾﺶ ﺑﻮد‪ .‬آدﻣﻜﺸﻲ‪ ،‬رﺑﻮدن اﺷﺨﺎص‪ ،‬ﺑﺖﭘﺮﺳﺘﻲ‪ ،‬زﻧﺎ‪ ،‬زدن واﻟﺪﯾﻦ‪،‬‬
‫دﺷﻨﺎم دادن ﺑﮫ اﯾﺸﺎن‪ ،‬دزدﯾﺪن ﺑﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﯾﺎ »ﻧﺰدﯾﻜﻲ ﺑﺎ ﭼﮭﺎرﭘﺎﯾﺎن«‪ ،‬ﺑﮫ ﺣﻜﻢ ﯾﮭﻮه‪ ،‬ﻣﺠﺎزات اﻋﺪام داﺷﺖ؛‬
‫وﻟﻲ اﮔﺮ ﻛﺴﻲ ﻏﻼﻣﻲ را ﻣﻲﻛﺸﺖ دﯾﮕﺮ ﻣﺤﻜﻮم ﺑﮫ اﻋﺪام ﻧﻤﻲﺷﺪ‪ .‬ﻛﯿﻔﺮ ﺟﺎدوﮔﺮي ﻧﯿﺰ اﻋﺪا ﻣﺒﻮد‪» :‬زن‬
‫ﺟﺎودﮔﺮ را زﻧﺪه ﻣﮕﺬار‪ «.‬ﯾﮭﻮه راﺿﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ‪ ،‬در ﻣﻮرد آدﻣﻜﺸﻲ‪ ،‬ﺧﻮد ﻣﺮدم ﺑﮫ اﺟﺮا ﻛﺮدن ﻗﺎﻧﻮن‬
‫ﺑﺮﺧﯿﺰﻧﺪ‪» :‬وﻟﻲ ﺧﻮن‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬ﻗﺎﺗﻞ را ﺑﻜﺸﺪ؛ ھﺮ ﮔﺎه ﺑﮫ او ﺑﺮﺧﻮرد ﻛﻨﺪ‪ ،‬او را ﺑﻜﺸﺪ‪ «.‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪،‬‬
‫‪an‬‬

‫ﺑﻌﻀﻲ از ﺷﮭﺮھﺎ را ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﺑﺴﺖ ﻣﻲﺷﻨﺎﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺰھﻜﺎر ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﮫ آﻧﺠﺎھﺎ ﺑﮕﺮﯾﺰد؛ ﭼﻮن ﭼﻨﯿﻦ‬
‫ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﺻﺎﺣﺐ ﺧﻮن ﻧﺎﭼﺎر ﺑﻮد ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎم ﺟﺴﺘﻦ درﻧﮓ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﮫ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ اﺳﺎس‬
‫ﻣﺠﺎزات ﻗﺎﻧﻮن ﻗﺼﺎص و ﻣﻌﺎﻣﻠﺔ ﺑﮫ ﻣﺜﻞ ﺑﻮده اﺳﺖ‪» :‬و اﮔﺮ اذﯾﺘﻲ دﯾﮕﺮ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﻮد‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﺟﺎن ﺑﮫ‬
‫ﻋﻮض ﺟﺎن ﺑﺪه‪ ،‬و ﭼﺸﻢ ﺑﮫ ﻋﻮض ﭼﺸﻢ‪ ،‬دﻧﺪان ﺑﮫ ﻋﻮض دﻧﺪان‪ ،‬و دﺳﺖ ﺑﮫ ﻋﻮض دﺳﺖ‪ ،‬و ﭘﺎ ﺑﮫ‬
‫‪pym‬‬

‫ﻋﻮض ﭘﺎ‪ ،‬و داغ ﺑﮫ ﻋﻮض داغ‪ ،‬و زﺧﻢ ﺑﮫ ﻋﻮض زﺧﻢ‪ ،‬و ﻟﻄﻤﮫ ﺑﮫ ﻋﻮض ﻟﻄﻤﮫ«؛ ﺑﮫ ﻋﻘﯿﺪة ﻣﺎ اﯾﻨﮭﺎ‬
‫ﻛﻤﺎل ﻣﻄﻠﻮﺑﮭﺎﯾﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ھﻤﺔ آﻧﮭﺎ ﺑﮫ وﺟﮫ اﻛﻤﻞ ﺗﺤﻘﻖ ﻧﻤﻲﯾﺎﻓﺘﮫ‪» .‬ﺷﺮﯾﻌﺖ ﻣﻮﺳﻲ«‪ ،‬ﻛﮫ ﻻاﻗﻞ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﭘﺎﻧﺰده ﻗﺮن ﭘﺲ از ﻗﺎﻧﻮن ﺣﻤﻮرﺑﻲ »ﺗﺪوﯾﻦ ﺷﺪه«‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ﺟﻨﺎﯾﻲ ﻣﺰﯾﺘﻲ ﺑﺮ آن ﻧﺪارد‪ ،‬و از ﺟﻨﺒﺔ‬
‫ﻗﻀﺎﯾﻲ ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ رﻧﮓ ارﺗﺠﺎع و ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﮫ ﺗﺴﻠﻂ اﺑﺘﺪاﯾﻲ ﻛﮭﻨﮫ دارد‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫از ﻓﺮﻣﺎن دھﻢ ﻣﻌﻠﻮم ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ ﭼﮕﻮﻧﮫ ﺑﮫ زن ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﻣﻠﻚ ﻣﺮد ﻧﻈﺮ ﻣﻲﻛﺮدهاﻧﺪ‪» :‬ﺑﮫ ﺧﺎﻧﺔ ھﻤﺴﺎﯾﮫ‬
‫ﻃﻤﻊ ﻣﻮرز‪ ،‬و ﺑﮫ زن ھﻤﺴﺎﯾﮫات و ﻏﻼﻣﺶ و ﻛﻨﯿﺰش و ﮔﺎوش و اﻻﻏﺶ‪ ،‬و ﺑﮫ ھﯿﭻ ﭼﯿﺰي ﻛﮫ از آن‬
‫ھﻤﺴﺎﯾﺔ ﺗﻮ ﺑﺎﺷﺪ ﻃﻤﻊ ﻣﻜﻦ‪ «.‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬ﻣﻀﻤﻮن ﻓﺮﻣﺎن دھﻢ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﮫ و ﺳﺘﺎﯾﺶ اﺳﺖ‪ ،‬و اﮔﺮ ﻣﺮدم‬
‫ﺑﮫ آن ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﯿﻤﻲ از ﭘﺮﯾﺸﺎﻧﻲ ﺟﮭﺎن از ﻣﯿﺎن ﺑﺮﻣﻲﺧﺎﺳﺖ‪ .‬از ﻋﺠﺎﯾﺐ آﻧﻜﮫ ﻧﯿﻜﻮﺗﺮﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎن و‬
‫دﺳﺘﻮر‪ ،‬در ﻋﯿﻦ آﻧﻜﮫ ﺟﺰﺋﻲ از »ﺷﺮﯾﻌﺖ« ﯾﮭﻮد اﺳﺖ‪ ،‬در ﻣﯿﺎن اﯾﻦ ده ﻓﺮﻣﺎن دﯾﺪه ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﻘﺼﻮد ﻣﺎ‬

‫‪oo‬‬
‫ﭼﯿﺰي اﺳﺖ ﻛﮫ در »ﺳﻔﺮ ﻻوﯾﺎن« )‪ (18 . 19‬در ﻣﯿﺎن »ﻣﺨﻠﻮﻃﻲ از اﺣﻜﺎم ﻣﻜﺮر« آﻣﺪه و ﻧﺺ آن از‬
‫اﯾﻦ ﻋﺒﺎرت ﻛﻮﺗﺎه ﺗﺠﺎوز ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ‪» :‬ھﻤﺴﺎﯾﺔ ﺧﻮد را ﻣﺜﻞ ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ دوﺳﺖ ﺑﺪار‪«.‬‬

‫ﺑﮫ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﮫ ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ ده ﻓﺮﻣﺎن ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻋﺎﻟﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬و ﻋﯿﻮب آن ﺑﺮ ﻋﯿﻮب زﻣﺎﻧﻲ ﻛﮫ در آن‬
‫وﺿﻊ ﺷﺪه ﻓﺰوﻧﻲ ﻧﺪاﺷﺘﮫ؛ وﻟﻲ ﻣﺤﺎﺳﻨﻲ دارد ﻛﮫ ﻣﺨﺼﻮص ﺑﮫ ﺧﻮد آن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮫ ﺧﺎﻃﺮ داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﯿﻢ‬

‫‪yah‬‬
‫ﻛﮫ اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎﻧﮭﺎ ﺗﻨﮭﺎ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﻮده و ﭼﯿﺰي ﺑﺮ آن اﺿﺎﻓﮫ ﻧﺪاﺷﺘﮫ و‪ ،‬ﺑﯿﺶ از آﻧﻜﮫ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة زﻧﺪﮔﻲ ﯾﮭﻮدﯾﺎن‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪» ،‬ﻣﺪﯾﻨﺔ ﻓﺎﺿﻠﺔ ﻛﺎھﻨﺎﻧﮫاي« ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ھﻤﺔ ﻗﻮاﻧﯿﻦ دﯾﮕﺮ‪ ،‬ھﺮ وﻗﺖ ﻛﮫ آن را زﯾﺮ ﭘﺎ‬
‫ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ در ﭼﺸﻢ ﻣﻌﺘﻘﺪان ﺑﮫ آن ﻋﺰﯾﺰ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬و ھﺮ ﮔﺎه ﻛﺴﻲ ﺑﮫ آن ﺗﺠﺎوز ﻣﻲﻛﺮد ﺑﮫ ﺳﺘﺎﯾﺶ آن‬
‫ﺑﺮﻣﻲﺧﺎﺳﺘﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺗﺄﺛﯿﺮ آن در رﻓﺘﺎر ﻗﻮم از ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻗﻀﺎﯾﻲ و اﺧﻼﻗﻲ ﻛﻤﺘﺮ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﻣﮭﻤﺘﺮﯾﻦ اﺛﺮ آن‬
‫اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﮫ ﮔﻔﺘﺔ ھﺎﯾﻨﮫ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻗﻮم ﯾﮭﻮد »وﻃﻦ ﻗﺎﺑﻞ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻠﻲ« ﭘﺪﯾﺪ آورده ﻛﮫ در ھﻨﮕﺎم درﺑﺪري‬
‫ﺧﻮد‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﮫ ﭘﺲ از وﺿﻊ اﯾﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﺷﺮوع ﺷﺪ و دو ھﺰار ﺳﺎل ﻃﻮل ﻛﺸﯿﺪ‪ ،‬آن وﻃﻦ را ﺑﺎ ﺧﻮد‬
‫@‪h‬‬
‫ھﻤﺮاه داﺷﺘﮫاﻧﺪ؛ و ﺣﻜﻮﻣﺖ روﺣﺎﻧﻲ ﻏﯿﺮﻗﺎﺑﻞ رؤﯾﺘﻲ ﺑﺮﻗﺮار ﺳﺎﺧﺘﮫ و‪ ،‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﭘﺮاﻛﻨﺪﮔﻲ‪ ،‬آﻧﺎن را ﻣﺘﺤﺪ‬
‫ﻧﮕﺎه داﺷﺘﮫ اﺳﺖ؛ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﻮد ﻛﮫ ﯾﮭﻮدﯾﺎن‪ ،‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﺷﻜﺴﺘﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ در ﻗﺮون ﻃﻮﻻﻧﻲ دﯾﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﻏﺮور ﺧﻮد‬
‫را از ﻛﻒ ﻧﺪاده و ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻣﻠﺖ ﻏﯿﺮﻗﺎﺑﻞ زواﻟﻲ درآﻣﺪهاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ – VII‬ادﺑﯿﺎت و ﻓﻠﺴﻠﺔ ﺗﻮرات‬

‫‪are‬‬

‫ﺗﺎرﯾﺦ‪ -‬ﻗﺼﮫ‪ -‬ﺷﻌﺮ‪ -‬ﻣﺰاﻣﯿﺮ‪ -‬ﻏﺰل ﻏﺰﻟﮭﺎ‪ -‬اﻣﺜﺎل‪ -‬اﯾﻮب‪ -‬ﻓﻜﺮ اﺑﺪﯾﺖ‪ -‬ﺑﺪﺑﯿﻨﻲ ﻛﺘﺎب ﺟﺎﻣﻌﮫ‪ -‬آﻣﺪن اﺳﻜﻨﺪر‬

‫ﻛﺘﺎب ﻋﮭﺪ ﻗﺪﯾﻢ ﺗﻨﮭﺎ ﺷﺮﯾﻌﺖ و ﻗﺎﻧﻮن ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ از آن ﮔﺬﺷﺘﮫ ﺗﺎرﯾﺦ و ﺷﻌﺮ و ﻓﻠﺴﻔﮫ درﺟﺔ اوﻟﻲ ﻧﯿﺰ ﺑﮫ‬
‫ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪ .‬اﮔﺮ‪ ،‬از آن ﻛﺘﺎب اﺳﺎﻃﯿﺮ‪ ،‬اوﻟﯿﻦ ﺗﺤﺮﯾﻔﺎت و اﻏﻼﻃﻲ را ﻛﮫ ﺑﺎﻋﺚ آن ﺻﻼح و ﺗﻘﻮاي‬
‫اﺳﺘﻨﺴﺎح ﻛﻨﻨﺪه ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﻨﺎر ﮔﺬارﯾﻢ‪ ،‬و اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ را ﺑﭙﺬﯾﺮﯾﻢ ﻛﮫ ﻛﺘﺎﺑﮭﺎي ﺗﺎرﯾﺨﻲ آن ﭼﻨﺎن دﻗﺖ و‬
‫‪set‬‬

‫ﻛﮭﻨﮕﯿﻲ را ﻛﮫ ﭘﺪران ﻣﺎ درﺑﺎرة آﻧﮭﺎ ﻗﺎﺋﻞ ﺑﻮدهاﻧﺪ ﻧﺪارد‪ ،‬ﭘﺲ از ھﻤﺔ اﯾﻦ ﻛﺎرھﺎ‪ ،‬ﻧﮫ ﺗﻨﮭﺎ در آن ﻣﯿﺎن‬
‫ﻗﺪﯾﻤﺘﺮﯾﻦ ﻧﻮﺷﺘﮫھﺎي ﺗﺎرﯾﺨﻲ را ﻣﻲﯾﺎﺑﯿﻢ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ اﯾﻦ ﻧﻮﺷﺘﮫھﺎي ﺗﺎرﯾﺨﻲ در ﻧﻮع ﺧﻮد زﯾﺒﺎﺗﺮﯾﻦ آﻧﮭﺎ ﻧﯿﺰ ﺑﮫ‬
‫ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ اﺳﻔﺎر داوران و ﺳﻤﻮﺋﯿﻞ و ﭘﺎدﺷﺎھﺎن‪ ،‬ﺑﮫ زﻋﻢ ﭘﺎرهاي از داﻧﺸﻤﻨﺪان‪ ،‬در اﺛﻨﺎي‬
‫اﺳﺎرت‪ ،‬ﯾﺎ ﻛﻤﻲ ﭘﺲ‬
‫‪an‬‬

‫ﺗﺄﻟﯿﻒ ﺷﺪه‪ ،‬و ﻏﺮض ﻣﺆﻟﻔﺎن اﯾﻦ اﺳﻔﺎر آن ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ آداب و ﺳﻨﻦ ﻗﻮم دﻟﺸﻜﺴﺘﮫ و ﭘﺮاﻛﻨﺪهاي را‬
‫ﺟﻤﻊآوري ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺮاي ﻗﺮون آﯾﻨﺪه ﺑﺎﻗﻲ ﮔﺬارﻧﺪ؛ وﻟﻲ ﻗﺼﺔ ﺷﺎﺋﻮل و داوود و ﺳﻠﯿﻤﺎن‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‬
‫و اﺳﻠﻮب‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﺴﺒﺖ زﯾﺎدي زﯾﺒﺎﺗﺮ و ﻇﺮﯾﻔﺖﺗﺮ از ﺳﺎﯾﺮ ﻧﻮﺷﺘﮫھﺎي ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﺧﺎور ﻧﺰدﯾﻚ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺘﻲ‬
‫ﺧﻮد ﺳﻔﺮ ﭘﯿﺪاﯾﺶ را‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﮫ ﺑﺎ درﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻧﻘﺶ اﺳﺎﻃﯿﺮ در آن ﺑﺨﻮاﻧﯿﻢ و از ﺳﻠﺴﻠﺔ اﻧﺴﺎﺑﻲ‬
‫‪pym‬‬

‫ﻛﮫ در آن اﺳﺖ ﭼﺸﻢ ﺑﭙﻮﺷﯿﻢ‪ ،‬ﺑﺮاﺳﺘﻲ ﻛﮫ داﺳﺘﺎن ﻗﺎﺑﻞ ﺳﺘﺎﯾﺸﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺪون ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﮫ ﺣﻮاﺷﻲ و‬
‫آراﯾﺸﮭﺎي ﻛﻼﻣﻲ‪ ،‬و ﺑﺎ ﺳﺎدﮔﻲ و ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي و ﺟﺎﻧﺪاري ﺧﺎص ﻧﻮﺷﺘﮫ ﺷﺪه‪ .‬اﯾﻦ ﻛﺘﺎب‪ ،‬ﺗﻨﮭﺎ‪ ،‬ﻛﺘﺎب ﺗﺎرﯾﺦ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﻧﻮﻋﻲ از ﻓﻠﺴﻔﺔ ﺗﺎرﯾﺦ ﻧﯿﺰ ﺑﺎ آن ھﻤﺮاه اﺳﺖ؛ اﯾﻦ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﮔﺰارش ﺛﺒﺖﺷﺪه از ﻛﻮﺷﺸﮭﺎي‬
‫آدﻣﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺧﻮاﺳﺘﮫ اﺳﺖ ﺣﻮادث ﺑﯿﺸﻤﺎر ﮔﺬﺷﺘﮫ را ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺗﺄﻟﯿﻒ و ﻣﻘﺎﯾﺴﮫ ﻛﻨﺪ و از ﻣﯿﺎن آﻧﮭﺎ‬
‫وﺣﺪﺗﻲ ﺑﯿﺮون آورد و ﻏﺮض و ﻣﻨﻈﻮر و ارﺗﺒﺎط ﻋﻠﺖ و ﻣﻌﻠﻮﻟﻲ ﻣﻮﺟﻮد در آﻧﮭﺎ را ﺗﺎ ﺣﺪي اﻛﺘﺸﺎف ﻛﻨﺪ‬

‫‪.co‬‬
‫و‪ ،‬از آن رو‪ ،‬زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ و آﯾﻨﺪة ﺧﻮد را ﺑﺎ روﺷﻨﻲ ﺑﯿﺸﺘﺮي در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻮﯾﺶ داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﺼﻮري‬
‫ﻛﮫ اﻧﺒﯿﺎ و ﻛﺎھﻨﺎن ﻣﺆﻟﻒ اﺳﻔﺎر ﭘﻨﺠﮕﺎﻧﮫ درﺑﺎرة ﺗﺎرﯾﺦ داﺷﺘﻨﺪ در ﻣﺪت ھﺰار ﺳﺎل دوام ﯾﻮﻧﺎن و روم ﺑﺎﻗﻲ‬
‫ﻣﺎﻧﺪ و ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻧﻈﺮﻛﻠﻲ ﻣﺘﻔﻜﺮان اروﭘﺎﯾﻲ‪ ،‬از ﺑﻮﺋﺜﯿﻮس ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺑﺎ ﺑﻮﺳﻮﺋﮫ‪ ،‬درآﻣﺪ‪.‬‬

‫داﺳﺘﺎﻧﮭﺎي ﻋﺸﻘﻲ ﻛﻮﭼﻚ ﻛﻠﯿﻲ ﻛﮫ در ﺗﻮرات آﻣﺪه ﺣﺪﻓﺎﺻﻞ ﻣﯿﺎن ﺗﺎرﯾﺦ و ﺷﻌﺮ اﺳﺖ‪ .‬در ﻋﺎﻟﻢ ﻧﺜﺮﻧﻮﯾﺴﻲ‬

‫‪oo‬‬
‫ھﯿﭻ ﻧﻮﺷﺘﮫاي ﺑﮫ اﻧﺪازة ﻗﺼﺔ روت ﺑﮫ ﺳﺮﺣﺪ ﻛﻤﺎل ﻧﺰدﯾﻚ ﻧﺸﺪه؛ داﺳﺘﺎﻧﮭﺎي اﺳﺤﺎق و رﻓﻘﮫ‪ ،‬ﯾﻌﻘﻮب و‬
‫راﺣﯿﻞ‪ ،‬ﯾﻮﺳﻒ و ﺑﻨﯿﺎﻣﯿﻦ‪ ،‬ﺷﻤﺸﻮن و دﻟﯿﻠﮫ‪ ،‬اﺳﺘﺮ‪ ،‬ﯾﮭﻮدﯾﺚ و داﻧﯿﺎل در درﺟﺔ دوم ﻗﺮارﻣﻲﮔﯿﺮد‪ .‬ادﺑﯿﺎت‬
‫ﺷﻌﺮي ﺗﻮرات ﺑﺎ »ﺳﺮود ﻣﻮﺳﻲ« )ﺳﻔﺮ ﺧﺮوج‪ ،‬ﺑﺎب ‪ (15‬و »ﺳﺮوده دﺑﻮره« )ﻛﺘﺎب داوران‪ ،‬ﺑﺎب ‪(5‬‬
‫آﻏﺎز ﻣﻲﺷﻮد و در ﻣﺰاﻣﯿﺮ ﺑﮫ ﻣﻨﺘﮭﺎي اوج ﺧﻮد ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ﻗﺼﯿﺪهھﺎي »ﺗﻮﺑﺔ« ﺑﺎﺑﻠﻲ راه را ﺑﺮاي‬

‫‪yah‬‬
‫ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪن اﯾﻦ ﺳﺮودھﺎ ھﻤﻮار ﻛﺮده‪ ،‬و ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺳﺮودھﺎي ﯾﮭﻮدي ﻣﻀﻤﻮن و ﺻﻮرت ﺧﻮد را از‬
‫ھﻤﺎن ﻗﺼﺎﯾﺪ اﻗﺘﺒﺎس ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﺎ ﻗﺼﯿﺪة اﺧﻨﺎﺗﻮن درﺑﺎرة آﻓﺘﺎب اﺛﺮي در ﻣﺰﻣﻮر ﺻﺪ و ﭘﻨﺠﺎه و‬
‫ﭘﻨﺠﻢ داﺷﺘﮫ‪ ،‬و ﮔﻤﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮ آن اﺳﺖ ﻛﮫ ھﻤﺔ اﯾﻦ ﻣﺰاﻣﯿﺮ را ﺗﻨﮭﺎ داوود ﻧﺴﺎﺧﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﮔﺮوھﻲ از‬
‫ﺷﺎﻋﺮان‪ ،‬در زﻣﺎن درازي ﭘﺲ از اﺳﯿﺮي‪ ،‬آﻧﮭﺎ را ﻧﻮﺷﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬و اﺣﺘﻤﺎل دارد ﻛﮫ اﯾﻦ ﻛﺎردر ﻗﺮن ﺳﻮم‬
‫ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد ﻣﺴﯿﺢ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﮫ ﻣﺎ را ﺑﮫ اﯾﻦ ﺑﺤﺚ ﺗﺎرﯾﺨﻲ ﻛﺎري ﻧﯿﺴﺖ و‪ ،‬ھﻤﺎن ﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ‬
‫اﺷﺘﻘﺎق اﺳﻢ ﺷﻜﺴﭙﯿﺮ‪ ،‬ﯾﺎ ﻣﻨﺎﺑﻌﻲ ﻛﮫ وي ﺑﺮاي ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻧﻤﺎﯾﺸﻨﺎﻣﮫھﺎي ﺧﻮد از آﻧﮭﺎ اﻟﮭﺎم ﮔﺮﻓﺘﮫ‪ ،‬ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ‬
‫ﻣﺎ واﻗﻊ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ ،‬آﻧﭽﮫ ﻃﺮف ﺗﻮﺟﮫ اﺳﺖ اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺰاﻣﯿﺮ در ﻣﯿﺎن اﺷﻌﺎر ﻏﻨﺎﯾﻲ ﺟﮭﺎن درﺟﺔ اول‬
‫@‪h‬‬
‫را دارد‪ .‬ﻣﻘﺼﻮد آن ﻧﺒﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ آدﻣﻲ در ﯾﻚ ﺟﻠﺴﮫ آﻧﮭﺎ را ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﺨﺺ ﻧﺎﻗﺪ و ﻣﺪﻗﻘﻲ ﺑﮫ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ آﻧﮭﺎ ﺑﭙﺮدازد؛ زﯾﺒﺎﺗﺮﯾﻦ ﭼﯿﺰي ﻛﮫ در ﻣﺰاﻣﯿﺮ ﻣﺸﺎھﺪه ﻣﻲﺷﻮد آن اﺳﺖ ﻛﮫ ﺣﺎﻟﺖ ﻧﺸﺌﺔ روﺣﯿﻲ را‬
‫ﻛﮫ از ﺗﻘﻮا ﺑﮫ آدﻣﻲ دﺳﺖ ﻣﻲدھﺪ ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و اﯾﻤﺎﻧﻲ را ﻛﮫ ﻣﺤﺮك ﻋﻮاﻃﻒ اﻧﺴﺎن اﺳﺖ ﺑﮫ‬
‫ﺻﻮرﺗﻲ ﻋﺎﻟﻲ ﺑﯿﺎن ﻣﻲﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬آﻧﭽﮫ از ارزش اﯾﻦ ﻣﺰاﻣﯿﺮ در ﻧﻈﺮ ﻣﺎ ﻣﻲﻛﺎھﺪ اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺎ ﻟﻌﻨﺘﮭﺎ و‬
‫ﻧﻔﺮﯾﻨﮭﺎي ﺗﻠﺦ و ﺷﻜﻮهھﺎ و »اﺳﺘﻐﺎﺛﮫھﺎي« ﻓﺮاوان‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﻼﻟﺖاﻧﮕﯿﺰ ھﻤﺮاه اﺳﺖ‪ ،‬و ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﯾﮭﻮهاي ﭼﺎﭘﻠﻮﺳﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ ﺑﺎ وﺟﻮد »ﻣﺤﺒﺖ ﺑﻲﭘﺎﯾﺎن« و‬
‫»ﺻﺒﺮ ﻓﺮاوان« و »ﺷﻔﻘﺖ و رﺣﻤﺖ«‪» ،‬دﺧﺎن از ﺑﯿﻨﻲ او ﺑﺮﻣﻲآﯾﺪ و ﻧﺎر از دھﺎﻧﺶ ﻣﻠﺘﮭﺐ ﻣﻲﮔﺮدد«‬
‫)ﻣﺰﻣﻮر ‪(18‬؛ ﺑﯿﻢ ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ »ﺷﺮﯾﺮان ﺑﮫ ھﺎوﯾﮫ ﺧﻮاھﻨﺪ ﺑﺮﮔﺸﺖ« )ﻣﺰﻣﻮر ‪(9‬؛ ﭼﺎﭘﻠﻮﺳﻲ را ﻣﻲﭘﺬﯾﺮد‬
‫و ﺑﯿﻢ ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ »ھﻤﺔ ﻟﺒﮭﺎي ﭼﺎﭘﻠﻮﺳﺎن را ﻣﻨﻘﻄﻊ ﺧﻮاھﺪ ﺳﺎﺧﺖ« )ﻣﺰﻣﻮر ‪ .(12‬ﺳﺮاﺳﺮ ﻣﺰاﻣﯿﺮ آﻛﻨﺪه‬
‫از ﺣﻤﺎﺳﮫھﺎي ﺟﻨﮕﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﮫ از روح ﻣﺴﯿﺤﯿﺖ ﺑﺴﯿﺎر دور اﺳﺖ؛ اﻟﺒﺘﮫ ﺑﺎ آﻧﭽﮫ ﻣﺠﺎھﺪان و ﻣﺒﻠﻐﺎن‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﺴﯿﺤﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺳﺎزﮔﺎري دارد‪ .‬ﭘﺎرهاي از آﻧﮭﺎ ﺳﺮﺷﺎر از رﺣﻤﺖ و ﻣﺤﺒﺖ اﺳﺖ و در ﻧﻤﺎﯾﺶ ﺧﻀﻮع‬
‫و ﻓﺮوﺗﻨﻲ ﺑﮫ ﻣﻨﺘﮭﺎ درﺟﮫ ﻣﻲرﺳﺪ‪» :‬در ﺣﻘﯿﻘﺖ آدﻣﻲ ﭼﯿﺰي ﺟﺰ ﺗﻜﺒﺮ ﻧﯿﺴﺖ… و اﻣﺎ اﻧﺴﺎن‪ ،‬اﯾﺎم او ﻣﺜﻞ‬
‫ﮔﯿﺎه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺜﻞ ﮔﻞ ﺻﺤﺮا ھﻤﭽﻨﺎن ﻣﻲﺷﻜﻔﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﻛﮫ ﺑﺎد ﺑﺮ آن ﻣﻲوزد و ﻧﺎﺑﻮد ﻣﻲﮔﺮدد و ﻣﻜﺎﻧﺶ دﯾﮕﺮ‬
‫آن را ﻧﻤﻲﺷﻨﺎﺳﺪ« )ﻣﺰﻣﻮرھﺎي ‪ 29‬و‪ .(103‬در اﯾﻦ ﺳﺮودھﺎ اوزان ﺷﻌﺮ ﺷﺮﻗﻲ ﻗﺪﯾﻢ را اﺣﺴﺎس‬
‫ﻣﻲﻛﻨﯿﻢ‪ ،‬و ﭼﻨﺎن اﺳﺖ ﻛﮫ ﮔﻮﯾﻲ ﺑﺎﻧﮓ ﺑﺎﺷﻜﻮه ﺗﺮﻧﻢ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن دﺳﺘﮫﺟﻤﻌﻲ را‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺮﮔﺮدان ﺳﺮودھﺎ را‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﻲﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﮔﻮش ﺟﺎن ﻣﻲﺷﻨﻮﯾﻢ‪ .‬ھﯿﭻ ﺷﻌﺮي از ﻟﺤﺎظ ﻧﯿﺮوي ﺗﻌﺒﯿﺮ و ﻛﻨﺎﯾﮫ و وﺿﻮح ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﺑﮫ ﭘﺎﯾﺔ‬
‫اﯾﻦ ﻣﺰاﻣﯿﺮ ﻧﻤﻲرﺳﺪ‪ ،‬و ھﺮﮔﺰ اﺣﺴﺎس دﯾﻨﻲ ﺑﺎ اﯾﻦ ﺷﺪت و ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي ﺑﯿﺎن ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﺛﺮي ﻛﮫ اﯾﻦ‬
‫اﺷﻌﺎر در آدﻣﻲ ﺑﺮﺟﺎي ﻣﻲﮔﺬارد‪ ،‬از ﺗﺄﺛﯿﺮ ھﺮ ﻏﺰل ﻋﺸﻘﻲ ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺣﺘﻲ ﻧﻔﻮﺳﻲ را ﻛﮫ در‬
‫ﺷﻜﺎﻛﻲ ﻏﻮﻃﮫورﻧﺪ ﺗﺤﺮﯾﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ اﯾﻦ از آن ﺟﮭﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺷﻮﻗﻲ را ﻛﮫ در ﻋﻘﻞ ﻛﻤﺎل ﯾﺎﻓﺘﮫ‪ ،‬ﺑﺮاي‬
‫‪pym‬‬

‫رﺳﯿﺪن ﺑﮫ ﻣﻈﮭﺮ ﻛﻤﺎﻟﻲ ﻛﮫ ﻣﻲﺧﻮاھﺪ ﺷﻮر و ﻛﻮﺷﺶ ﺧﻮد را ﺑﮫ آن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺟﺬاﺑﻲ ﺗﻌﺒﯿﺮ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در ﺗﺮﺟﻤﺔ اﻧﮕﻠﯿﺴﻲ ﻣﺰاﻣﯿﺮ‪ ،‬ﻛﮫ در زﻣﺎن ﺷﺎه ﺟﯿﻤﺰ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﮫ‪ ،‬ﻋﺒﺎرﺗﮭﺎي ﺑﻠﯿﻐﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ‪،‬‬
 ‫‪m‬‬
‫در ﻣﯿﺎن ﺳﺨﻨﮕﻮﯾﺎن ﺑﮫ زﺑﺎن اﻧﮕﻠﯿﺴﻲ‪ ،‬ﻋﻨﻮان ﺿﺮباﻟﻤﺜﻞ ﭘﯿﺪا ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬از ﻗﺒﯿﻞ‪» :‬از زﺑﺎن ﻛﻮدﻛﺎن و‬
‫ﺷﯿﺮﺧﻮارﮔﺎن« )ﻣﺰﻣﻮر ‪» ،(8‬ﻣﺮدﻣﻚ ﭼﺸﻢ« )ﻣﺰﻣﻮر ‪» (17‬ﺑﺮ رؤﺳﺎ ﺗﻮﻛﻞ ﻧﻜﻨﯿﺪ« )ﻣﺰﻣﻮر ‪ .(146‬در‬
‫اﺻﻞ ﻋﺒﺮاﻧﻲ ﻛﺘﺎب ﺗﺸﺒﯿﮭﺎت و اﺳﺘﻌﺎراﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺗﺸﺒﯿﮭﺎت و اﺳﺘﻌﺎرات ھﯿﭻ ﯾﻚ از زﺑﺎﻧﮭﺎ ﺑﮫ ﭘﺎي آن‬

‫‪.co‬‬
‫ﻧﻤﻲرﺳﺪ‪» .‬آﻓﺘﺎب… ﻣﺜﻞ داﻣﺎد از ﺣﺠﻠﺔ ﺧﻮد ﺑﯿﺮون ﻣﻲآﯾﺪ‪ ،‬و ﻣﺜﻞ ﭘﮭﻠﻮان از دوﯾﺪن در ﻣﯿﺪان ﺷﺎدي‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ« )ﻣﺰﻣﻮر ‪ .(19‬ھﺮﮔﺰ ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺗﺼﻮر ﻛﺮد ﻛﮫ اﯾﻦ ﺳﺮودھﺎ در زﺑﺎن ﭘﺮﺑﺎﻧﮓ اﺻﻠﻲ ﺧﻮد ﭼﮫ‬
‫اﻧﺪازه ﺷﻜﻮه و زﯾﺒﺎﯾﻲ داﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﮔﺮ ﻛﺘﺎب ﻏﺰل ﻏﺰﻟﮭﺎي ﺳﻠﯿﻤﺎن را در ﻛﻨﺎر ﻣﺰاﻣﯿﺮ داوود ﻗﺮار دھﯿﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎﯾﻲ از آن ﻋﻨﺼﺮ ﺣﺴﻲ و‬

‫‪oo‬‬
‫اﯾﻨﺠﮭﺎﻧﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﯾﮭﻮد ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﻲآﯾﺪ ﻛﮫ ﺗﻮرات‪ -‬ﻛﮫ ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ ﺑﺘﻤﺎﻣﻲ ﺗﻮﺳﻂ اﻧﺒﯿﺎ و ﻛﺎھﻨﺎن ﻧﻮﺷﺘﮫ ﺷﺪه‪-‬‬
‫اﺣﺘﻤﺎﻻ ازﻣﺎ ﭘﻨﮭﺎن داﺷﺘﮫ اﺳﺖ؛‬

‫ﺗﺸﻜﯿﻜﮭﺎﯾﻲ ﺧﺒﺮ ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ در ﺳﺎﯾﺮ آﺛﺎر ادﺑﻲ ﻗﺪﯾﻢ ﯾﮭﻮد‪ ،‬ﻛﮫ ﻛﻤﺎل دﻗﺖ در اﻧﺘﺨﺎب آﻧﮭﺎ ﺑﮫ ﻛﺎر رﻓﺘﮫ‪ ،‬از‬
‫آﻧﮭﺎ ھﯿﭻ اﺛﺮي دﯾﺪه ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﺠﺎل ﺣﺪس و ﺗﺨﻤﯿﻦ درﺑﺎرة ﻛﯿﻔﯿﺖ ﺗﺄﻟﯿﻒ ﻛﺘﺎب ﺟﺎﻣﻌﮫ‪ ،‬ﻛﮫ رﻧﮓ ﻏﺰﻟﮭﺎي‬

‫‪yah‬‬
‫ﻋﺸﻘﻲ دارد‪ ،‬وﺳﯿﻊ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ اﺻﻞ آن ﻣﺠﻤﻮﻋﮫاي از ﺳﺮودھﺎي ﺑﺎﺑﻠﻲ ﺑﻮده ﻛﮫ ﺑﮫ ﻧﺎم ﻋﺸﺘﺮ‬
‫و ﺗﻤﻮز ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه‪ ،‬و ﻧﯿﺰ اﻣﻜﺎن دارد ﻛﮫ آن را ﮔﺮوھﻲ از ﺷﺎﻋﺮان ﻏﺰﻟﺴﺮاي ﻋﺒﺮاﻧﻲ‪ ،‬ﺑﺎ اﻟﮭﺎم ﮔﺮﻓﺘﻦ‬
‫از روح ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﻲ ﻛﮫ ﺑﺎ اﺳﻜﻨﺪر ﻛﺒﯿﺮ ﺑﮫ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﯾﮭﻮدا وارد ﺷﺪه‪ ،‬ﺳﺮوده ﺑﺎﺷﻨﺪ)ﭼﮫ در آﻧﮭﺎ اﻟﻔﺎﻇﻲ دﯾﺪه‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ از زﺑﺎن ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺷﺪه(؛ ﻧﯿﺰ ﭼﻮن ﻋﺎﺷﻖ و ﻣﻌﺸﻮق ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ را‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺼﺮﯾﺎن ﻗﺪﯾﻢ‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫ﻧﺎم ﺧﻮاھﺮ و ﺑﺮادر ﺧﻄﺎب ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻣﻜﺎن دارد ﻛﮫ اﯾﻦ ﮔﻞ ﯾﮭﻮدي در اﺳﻜﻨﺪرﯾﮫ ﺷﻜﻔﺘﮫ‪ ،‬و روح آزادي‬
‫آن را از ﻛﺮاﻧﮫھﺎي ﻧﯿﻞ ﭼﯿﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﺻﻞ آن ھﺮ ﭼﮫ ﺑﻮده‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ وﺟﻮد آن در ﺗﻮرات ﺧﻮد ﻣﻌﻤﺎي‬
‫@‪h‬‬
‫دﻟﺮﺑﺎﯾﻲ اﺳﺖ‪ :‬ﻣﺎ ﻧﻤﻲداﻧﯿﻢ ﭼﮕﻮﻧﮫ ﻋﻠﻤﺎي دﯾﻦ ﻏﺎﻓﻞ ﻣﺎﻧﺪه ﯾﺎ ﺧﻮد را ﺑﮫ ﻏﻔﻠﺖ زده و اﺟﺎزه دادهاﻧﺪ ﻛﮫ‬
‫اﯾﻦ ﻏﺰﻟﮭﺎ‪ ،‬ﺑﺎ آﻧﮭﻤﮫ ﻋﻮاﻃﻒ ﺷﮭﻮاﻧﻲ‪ ،‬در آن ﻛﺘﺎب درج ﺷﻮد و ﻣﯿﺎن ﺻﺤﯿﻔﺔ اﺷﻌﯿﺎ و ﻛﺘﺎب ﺟﺎﻣﻌﮫ‬
‫ﻗﺮارﮔﯿﺮد؟‬

‫ﻣﺤﺒﻮب ﻣﻦ ﻣﺮا ﻣﺜﻞ ﻃﺒﻠﺔ ﻣﺮ اﺳﺖ ﻛﮫ در ﻣﯿﺎن ﭘﺴﺘﺎﻧﮭﺎي ﻣﻦ ﻣﻲﺧﻮاﺑﺪ‪.‬‬

‫‪are‬‬

‫ﻣﺤﺒﻮب ﻣﻦ ﺑﺮاﯾﻢ ﻣﺜﻞ ﺧﻮﺷﺔ ﺑﺎن در ﺑﺎﻏﮭﺎي ﻋﯿﻦ ﺟﺪي ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫اﯾﻨﻚ ﺗﻮ زﯾﺒﺎ ھﺴﺘﻲ اي ﻣﺤﺒﻮﺑﺔ ﻣﻦ؛ اﯾﻨﻚ ﺗﻮ زﯾﺒﺎ ھﺴﺘﻲ؛ و ﭼﺸﻤﺎﻧﺖ ﻣﺜﻞ ﭼﺸﻤﺎن ﻛﺒﻮﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﯾﻨﻚ ﺗﻮ زﯾﺒﺎ و ﺷﯿﺮﯾﻦ ھﺴﺘﻲ اي ﻣﺤﺒﻮب ﻣﻦ‪ ،‬و ﺗﺨﺖ ﻣﺎ ھﻢ ﺳﺒﺰ اﺳﺖ…‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﻦ ﻧﺮﮔﺲ ﺷﺎرون و ﺳﻮﺳﻦ و ادﯾﮭﺎ ھﺴﺘﻢ…‬

‫ﻣﺮا ﺑﮫ ﻗﺮﺻﮭﺎي ﻛﺸﻤﺶ ﺗﻘﻮﯾﺖ دھﯿﺪ‪ ،‬و ﻣﺮا ﺑﮫ ﺳﯿﺒﮭﺎ ﺗﺎزه ﺳﺎزﯾﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﻛﮫ ﻣﻦ از ﻋﺸﻖ ﺑﯿﻤﺎر ھﺴﺘﻢ…‬
‫‪an‬‬

‫اي دﺧﺘﺮان اورﺷﻠﯿﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎ را ﺑﮫ ﻏﺰاﻟﮭﺎ و آھﻮھﺎي ﺻﺤﺮا ﻗﺴﻢ ﻣﻲدھﻢ ﻛﮫ ﻣﺤﺒﻮب ﻣﺮا‪ ،‬ﺗﺎ ﺧﻮدش‬
‫ﻧﺨﻮاھﺪ‪ ،‬ﺑﯿﺪار ﻧﻜﻨﯿﺪ…‬

‫ﻣﺤﺒﻮﺑﻢ از آن ﻣﻦ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻣﻦ از آن وي ھﺴﺘﻢ؛ درﻣﯿﺎن ﺳﻮﺳﻨﮭﺎ ﻣﻲﭼﺮاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪pym‬‬

‫اي ﻣﺤﺒﻮب ﻣﻦ ﺑﺮﮔﺮد و ﺗﺎ ﻧﺴﯿﻢ روز ﺑﻮزد و ﺳﺎﯾﮫھﺎ ﺑﮕﺮﯾﺰد‪) ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ( ﻏﺰال ﯾﺎ ﺑﭽﺔ آھﻮ ﺑﺮ ﻛﻮھﮭﺎي‬
‫ﺑﺎﺗﺮ ﺑﺎش…‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺻﺒﺢ زود ﺑﮫ ﺗﺎﻛﺴﺘﺎﻧﮭﺎ ﺑﺮوﯾﻢ و ﺑﺒﯿﻨﯿﻢ ﻛﮫ آﯾﺎ اﻧﮕﻮر ﮔﻞ ﻛﺮده‪ ،‬و ﮔﻠﮭﺎﯾﺶ ﮔﺸﻮده و اﻧﺎرھﺎ ﮔﻞ داده ﺑﺎﺷﺪ؛‬
‫در آﻧﺠﺎ ﻣﺤﺒﺖ ﺧﻮد را ﺑﮫ ﺗﻮ ﺧﻮاھﻢ داد‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫اﯾﻦ ﻧﻐﻤﺔ ﺟﻮاﻧﺎن اﺳﺖ‪ ،‬و آﻧﭽﮫ در اﻣﺜﺎل ﺳﻠﯿﻤﺎن اﺳﺖ از دھﺎن ﺳﺎﻟﺨﻮردﮔﺎن ﺑﯿﺮون آﻣﺪه‪ .‬ھﻤﺔ ﻣﺮدم در‬
‫ﺟﺴﺘﺠﻮي ﻋﺸﻖ و زﻧﺪﮔﻲ ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ ﻛﻤﻲ ﻛﻤﺘﺮ از آﻧﭽﮫ آرزو دارﻧﺪ ﻣﻲرﺳﻨﺪ؛ ھﻤﮫ ﭼﻨﺎن ﮔﻤﺎن دارﻧﺪ‬
‫ﻛﮫ ﺑﮫ ھﯿﭻ ﭼﯿﺰ دﺳﺖ ﻧﯿﺎﻓﺘﮫاﻧﺪ‪ :‬اﯾﻨﮭﺎ ﺳﮫ ﻣﺮﺣﻠﮫاي اﺳﺖ ﻛﮫ ھﺮ اﻧﺴﺎن ﺑﺪﺑﯿﻦ از آﻧﮭﺎ ﻣﻲﮔﺬرد‪ .‬ﺳﻠﯿﻤﺎن‬
‫اﻓﺴﺎﻧﮫاي ﺟﻮاﻧﺎن را از ﺷﺮ زن ﺑﺮﺣﺬر ﻣﻲدارد‪» :‬زﯾﺮا ﻛﮫ او ﺑﺴﯿﺎري را ﻣﺠﺮوح اﻧﺪاﺧﺘﮫ اﺳﺖ‪ ،‬و‬
‫ﺟﻤﯿﻊ ﻛﺸﺘﮕﺎﻧﺶ زورآوراﻧﻨﺪ… اﻣﺎ ﻛﺴﻲ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻛﮫ ﺑﺎ زﻧﻲ زﻧﺎ ﻛﻨﺪ ﻧﺎﻗﺺاﻟﻌﻘﻞ اﺳﺖ… ﺳﮫ ﭼﯿﺰ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺮاي ﻣﻦ زﯾﺎده ﻋﺠﯿﺐ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﭼﮭﺎر ﭼﯿﺰ‪،‬‬
‫ﻛﮫ آﻧﮭﺎ را ﻧﺘﻮاﻧﻢ ﻓﮭﻤﯿﺪ‪ :‬ﻃﺮﯾﻖ ﻋﻘﺎب در ھﻮا‪ ،‬و ﻃﺮﯾﻖ ﻣﺎر ﺑﺮ ﺻﺨﺮه‪ ،‬و راه ﻛﺸﺘﻲ در ﻣﯿﺎن درﯾﺎ‪ ،‬و‬
‫راه ﻣﺮد ﺑﺎدﺧﺘﺮ ﺑﺎﻛﺮه‪ «.‬وي ﻧﯿﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﻮﻟﺲ ﺣﻮاري‪ ،‬ﺑﺮ اﯾﻦ ﻋﻘﯿﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ آدﻣﻲ ﻣﺘﺄھﻞ ﺷﻮد ﺑﮭﺘﺮ از‬
‫آن اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺴﻮزد‪» :‬و از زن ﺟﻮاﻧﻲ ﺧﻮﯾﺶ ﻣﺴﺮور ﺑﺎش‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﻏﺰال ﻣﺤﺒﻮب و آھﻮي ﺟﻤﯿﻞ؛‬

‫‪yah‬‬
‫ﭘﺴﺘﺎﻧﮭﺎﯾﺶ ﺗﻮ را ھﻤﯿﺸﮫ ﺧﺮم ﺳﺎزد‪ ،‬و از ﻣﺤﺒﺖ او داﺋﻤًﺎ ﻣﺤﻈﻮظ ﺑﺎش… ﺧﻮان ﺑﻘﻮل‪ ،‬درﺟﺎﯾﻲ ﻛﮫ‬
‫ﻣﺤﺒﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﮭﺘﺮ اﺳﺖ از ﮔﺎو ﭘﺮواري‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺎ آن ﻋﺪاوت ﺑﺎﺷﺪ‪ «.‬آﯾﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﯾﻨﮭﺎ ﺳﺨﻨﺎن ﻛﺴﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﻛﮫ ﺷﻮھﺮ ھﻔﺘﺼﺪ زن ﺑﻮده اﺳﺖ؟‬

‫در راه دور ﺷﺪن از ﺣﻜﻤﺖ‪ ،‬ﭘﺲ از ﺑﻲﻋﻔﺘﻲ‪ ،‬ﺗﻨﺒﻠﻲ ﻣﻲآﯾﺪ‪» :‬اي ﺷﺨﺺ ﻛﺎھﻞ‪ ،‬ﻧﺰد ﻣﻮرﭼﮫ ﺑﺮو… اي‬
‫ﻛﺎھﻞ ﺗﺎ ﭼﻨﺪان ﺧﻮاھﻲ ﺧﻮاﺑﯿﺪ؟« »آﯾﺎ ﻣﺮدي را ﻛﮫ در ﺷﻐﻞ ﺧﻮﯾﺶ ﻣﺎھﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻲﺑﯿﻨﻲ؟‪ -‬او در ﺣﻀﻮر‬
‫@‪h‬‬
‫ﭘﺎدﺷﺎھﺎن ﺧﻮاھﺪ اﯾﺴﺘﺎد‪ «.‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬ﻣﺮد ﻓﯿﻠﺴﻮف از ﺟﺎهﻃﻠﺒﻲ ﺑﯿﮭﻮده ﮔﺮﯾﺰان اﺳﺖ؛ »راﺣﺖ‬
‫ﻏﺎﻓﻼﻧﺔ اﺣﻤﻘﺎن اﯾﺸﺎن را ھﻼك ﺧﻮاھﺪ ﺳﺎﺧﺖ‪ «.‬اﻣﺎ آن ﻛﮫ در ﭘﻲ دوﻟﺖ ﻣﻲﺷﺘﺎﺑﺪ ﺑﯿﺴﺰا ﻧﺨﻮاھﺪ ﻣﺎﻧﺪ‪«.‬‬
‫ﻛﺎر ﻛﺮدن ﺣﻜﻤﺖ اﺳﺖ و زﺑﺎنآوري اﺑﻠﮭﻲ اﺳﺖ‪» :‬از ھﺮ ﻣﺸﻘﺘﻲ ﻣﻨﻔﻌﺘﻲ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻛﻼم ﻟﺒﮭﺎ ﺑﮫ ﻓﻘﺮ‬
‫ﻣﺤﺾ ﻣﻲاﻧﺠﺎﻣﺪ«… »اﺣﻤﻖ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺧﺸﻢ ﺧﻮد را ﻇﺎھﺮ ﻣﻲﺳﺎزد‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﺮد ﺣﻜﯿﻢ ﺑﺘﺄﺧﯿﺮ آن را ﻓﺮو‬
‫ﻣﻲﻧﺸﺎﻧﺪ«… »ﻣﺮد اﺣﻤﻖ ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﭼﻮن ﺧﺎﻣﻮش ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬او را ﺣﻜﯿﻢ ﻣﻲﺷﻤﺎرﻧﺪ‪ «.‬درﺳﻲ ﻛﮫ اﯾﻦ ﺣﻜﯿﻢ از‬
‫ﺗﻜﺮار آن ﺧﺴﺘﮫ ﻧﻤﻲﺷﻮد اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻘﺮاط‪ ،‬ﻓﻀﯿﻠﺖ را ﺑﺎ ﺣﻜﻤﺖ ﯾﻜﻲ ﻣﻲداﻧﺪ؛ در اﯾﻦ راﯾﺤﮫاي‬
‫‪are‬‬

‫از ﻣﺪارس اﺳﻜﻨﺪرﯾﮫ اﺳﺘﺸﻤﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻛﮫ در آﻧﮭﺎ ﻋﻠﻢ ﻻھﻮت ﻋﺒﺮي ﺑﺎ ﻓﻠﺴﻔﺔ ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ در ھﻢ آﻣﯿﺨﺘﮫ ﺷﺪ‪،‬‬
‫و از اﯾﻦ ﻣﺨﻠﻮط ﭼﯿﺰي ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪ ﻛﮫ ﺣﻜﻤﺖ اروﭘﺎي ﭘﺲ از آن را ﺳﺎﺧﺖ‪» .‬ﻋﻘﻞ ﺑﺮاي ﻣﺼﺎﺣﺒﺶ‬
‫ﭼﺸﻤﺔ ﺣﯿﺎت اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺗﺄدﯾﺐ اﺣﻤﻘﺎن ﺣﻤﺎﻗﺖ اﺳﺖ… ﺧﻮﺷﺎ ﺑﮫ ﺣﺎل ﻛﺴﻲ ﻛﮫ ﺣﻜﻤﺖ را ﭘﯿﺪا ﻛﻨﺪ‪ ،‬و‬
‫ﺷﺨﺼﻲ ﻛﮫ ﻓﻄﺎﻧﺖ را ﺗﺤﺼﯿﻞ ﻧﻤﺎﯾﺪ؛ زﯾﺮا ﻛﮫ ﺗﺠﺎرت آن از ﺗﺠﺎرت ﻧﻘﺮه‪ ،‬و ﻣﺤﺼﻮﻟﺶ از ﻃﻼي‬
‫ﺧﺎﻟﺺ‪ ،‬ﻧﯿﻜﻮﺗﺮ اﺳﺖ؛ از ﻟﻌﻠﮭﺎ ﮔﺮاﻧﺒﮭﺎﺗﺮ اﺳﺖ و ﺟﻤﯿﻊ ﻧﻔﺎﯾﺲ ﺗﻮ ﺑﺎ آن ﺑﺮاﺑﺮي ﻧﺘﻮاﻧﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﮫ دﺳﺖ‬
‫‪set‬‬

‫راﺳﺖ وي ﻃﻮل اﯾﺎم اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﮫ دﺳﺖ ﭼﭙﺶ دوﻟﺖ و ﺟﻼل؛ ﻃﺮﯾﻘﮭﺎي وي ﻃﺮﯾﻖ ﺷﺎدﻣﺎﻧﻲ اﺳﺖ‪ ،‬و ھﻤﺔ‬
‫راھﮭﺎي وي ﺳﻼﻣﺘﻲ‪«.‬‬

‫ﻛﺘﺎب اﯾﻮب از اﻣﺜﺎل ﺳﻠﯿﻤﺎن ﻗﺪﯾﻤﯿﺘﺮ اﺳﺖ؛ اﯾﻦ ﻛﺘﺎب ﺷﺎﯾﺪ در زﻣﺎن اﺳﺎرت ﻧﻮﺷﺘﮫ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﻣﻘﺼﻮد‬
‫از ﻧﻮﺷﺘﻦ آن ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻛﻨﺎﯾﮫ و اﺳﺘﻌﺎره ﻣﺼﯿﺒﺘﮭﺎي اﺳﯿﺮان ﯾﮭﻮدي را در ﺑﺎﺑﻞ ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫ﻛﺎرﻻﯾﻞ‪ ،‬ﻛﮫ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻛﺘﺎب ﺗﻌﺼﺐ ﺷﺪﯾﺪي دارد‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ﻣﻦ ﺑﺪون ﺗﺮدﯾﺪ اﻇﮭﺎر ﻣﻲدارم‬
‫ﻛﮫ اﯾﻦ ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ اﺛﺮي اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺎ ﻗﻠﻢ ﻧﻮﺷﺘﮫ ﺷﺪه… ﻛﺘﺎب‬

‫ﺟﻠﯿﻠﻲ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻛﺘﺎب ھﻤﺔ ﻣﺮدم اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ و ﻗﺪﯾﻤﺘﺮﯾﻦ ﺷﺮﺣﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ درﺑﺎرة ﻣﻌﻤﺎي ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ‬
‫‪pym‬‬

‫آدﻣﻲ‪ ،‬و ﻣﺸﯿﺖ ﺧﺪا ﺑﺎ ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ ﺑﺮ روي اﯾﻦ ﻛﺮة زﻣﯿﻦ‪ ،‬ﺑﮫ رﺷﺘﺔ ﺗﺤﺮﯾﺮ درآﻣﺪه… ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ھﯿﭻ‬
‫ﻧﻮﺷﺘﮫاي در ﺗﻮرات‪ ،‬و ﺟﺰ ﺗﻮرات‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ارزش ادﺑﻲ ﺑﮫ ﭘﺎي آن ﻧﻤﻲرﺳﺪ‪ «.‬اﯾﻦ ﻣﺸﻜﻞ و ﻣﻌﻤﺎ از‬
‫آﻧﺠﺎ ﭘﯿﺪا ﺷﺪه ﺑﻮد ﻛﮫ ﻋﺒﺮاﻧﯿﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ اﻣﻮر اﯾﻦ ﺟﮭﺎن اھﺘﻤﺎم ﻓﺮاواﻧﻲ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭼﮫ‪ ،‬از آن ﺳﺒﺐ ﻛﮫ در‬
 ‫‪m‬‬
‫دﯾﺎﻧﺖ ﯾﮭﻮدي ﻗﺪﯾﻢ ﺑﮭﺸﺘﻲ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﻻزم ﺑﻮد ﻛﮫ ﭘﺎداش ﻓﻀﯿﻠﺖ و ﻧﯿﻜﻮﻛﺎري در ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺎن داده‬
‫ﻼ در ﺑﺮاﺑﺮ آن ﭘﺎداﺷﻲ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﻏﺎﻟﺒًﺎ ﺑﮫ ﻧﻈﺮ اﯾﺸﺎن ﭼﻨﺎن ﻣﻲرﺳﯿﺪ ﻛﮫ ﺑﺪﻛﺎران ﻛﺎﻣﯿﺎب و‬‫ﺷﻮد‪ ،‬ﯾﺎ اﺻ ً‬
‫رﺳﺘﮕﺎر ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﺪﺗﺮﯾﻦ رﻧﺠﮭﺎ ﺑﮭﺮة ﻧﯿﻜﻮﺗﺮﯾﻦ ﻣﺮدم اﺳﺖ‪ .‬ﭼﺮا‪ ،‬ﺑﮫ ﮔﻔﺘﺔ ﻣﺰاﻣﯿﺮ‪» :‬اﯾﻨﻚ اﯾﺸﺎن‬

‫‪.co‬‬
‫ﺷﺮﯾﺮ ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ھﻤﯿﺸﮫ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﻮده در دوﻟﺘﻤﻨﺪي اﻓﺰوده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ؟« و ﭼﺮا ﺧﺪا ﺧﻮد را ﭘﻨﮭﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ‪،‬‬
‫و ﺑﮫ ﺑﺪﻛﺎران ﻛﯿﻔﺮ و ﺑﮫ ﻧﯿﻜﻮﻛﺎران ﭘﺎداش ﻧﻤﻲدھﺪ؟ ﻣﺼﻨﻒ ﻛﺘﺎب اﯾﻮب ھﻤﯿﻦ ﺳﺆاﻻت را ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و در‬
‫ﭘﺮﺳﺶ ﺧﻮد ﻋﺰم و ﺛﺒﺎت ﺑﯿﺸﺘﺮي دارد و ﺷﺎﯾﺪ ﻗﮭﺮﻣﺎن داﺳﺘﺎن ﺧﻮد را ﺑﮫ ﻋﻨﻮان رﻣﺰ ﻋﻘﯿﺪة ﺧﻮد در‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺮدم ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﻲدھﺪ‪ .‬ھﻤﺔ ﺑﻨﻲاﺳﺮاﺋﯿﻞ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﻮد اﯾﻮب‪ ،‬ﯾﮭﻮه را )ﺑﺎﺗﻠﻮن( ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﯿﺪﻧﺪ؛ ﺑﺎﺑﻞ‪ ،‬ﻛﮫ‬
‫ﻣﻨﻜﺮ اﯾﻦ ﺧﺪا ﺑﻮد و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ آن ﻛﻔﺮ ﻣﻲورزﯾﺪ‪ ،‬ﺑﮫ اوج ﺗﺮﻗﻲ رﺳﯿﺪه ﺑﻮد‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﮫ ﺑﻨﻲاﺳﺮاﺋﯿﻞ‬

‫‪oo‬‬
‫در ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ ﻏﻮﻃﮫ ﻣﻲﺧﻮردﻧﺪ و ﻟﺒﺎس ﻣﺬﻟﺖ و اﺳﺎرت ﺑﺮ ﺗﻦ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬آدﻣﻲ درﺑﺎرة ﭼﻨﯿﻦ ﺧﺪاﯾﻲ ﭼﮫ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﮔﻔﺖ؟‬

‫در دﯾﺒﺎﭼﺔ اﯾﻦ ﻛﺘﺎب‪ ،‬ﻛﮫ در آﺳﻤﺎﻧﮭﺎ ﻣﻲﮔﺬرد‪ ،‬و ﺷﺎﯾﺪ آن را ﻧﻮﯾﺴﻨﺪة ادﯾﺒﻲ ﺑﺮاي زدودن اﯾﻦ ﻧﻘﺺ ﻛﺘﺎب‬

‫‪yah‬‬
‫ﺑﺮ آن اﻟﺤﺎق ﻛﺮده‪ ،‬ﺷﯿﻄﺎن ﺑﮫ ﺧﺪا ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ﻛﮫ اﯾﻮب ﻣﺮد »ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ و ﻛﺎﻣﻠﻲ« اﺳﺖ‪ ،‬و اﯾﻦ از آن ﺟﮭﺖ‬
‫اﺳﺖ ﻛﮫ وي ﺳﻌﺎدﺗﻤﻨﺪ اﺳﺖ؛ آﻧﮕﺎه ﻣﻲﭘﺮﺳﺪ ﻛﮫ‪ :‬آﯾﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ ھﻢ ﺗﻘﻮاي ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ ﻛﻨﺪ؟‬
‫ﯾﮭﻮه اﺟﺎزه ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ ﺷﯿﻄﺎن ھﺮ ﻣﺼﯿﺒﺘﻲ ﻛﮫ ﻣﻲﺧﻮاھﺪ ﺑﺮ ﺳﺮ اﯾﻮب ﻓﺮو رﯾﺰد‪ .‬اﯾﻮب ﻗﮭﺮﻣﺎن ﺻﺒﺮ‬
‫اﯾﻮﺑﻲ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ‪ ،‬وﻟﻲ اﯾﻦ ﺻﺒﺮ آﺧﺮاﻻﻣﺮ از ﭼﻨﮓ وي ﺑﮫ در ﻣﻲرود‪ ،‬و ﺑﮫ ﻓﻜﺮ ﺧﻮدﻛﺸﻲ ﻣﻲاﻓﺘﺪ‪،‬‬
‫و از اﯾﻨﻜﮫ ﺧﺪاﯾﺶ او را ﻃﺮد ﻛﺮده و ﺑﮫ ﺣﺎل ﺧﻮد واﮔﺬاﺷﺘﮫ‪ ،‬ﺑﺴﺨﺘﻲ او را ﻣﻼﻣﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺻﻮﻓﺮ‪ ،‬ﻛﮫ‬
‫ﺑﺮاي ﻟﺬت ﺑﺮدن از آﻻم دوﺳﺖ ﺧﻮد‪ ،‬اﯾﻮب‪ ،‬ﻧﺰد او آﻣﺪه‪ ،‬اﺻﺮار ﻣﻲورزد ﻛﮫ ﺧﺪا ﻋﺎدل اﺳﺖ و ﺑﮫ آدم‬
‫ﻧﯿﻜﻮﻛﺎر‪ ،‬ﺣﺘﻲ در ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺎن‪ ،‬ﭘﺎداش ﻣﻲدھﺪ؛ اﯾﻮب ﺑﺘﻨﺪي ﺳﺨﻦ او را ﻗﻄﻊ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬
‫@‪h‬‬
‫ﺑﺪرﺳﺘﻲ ﻛﮫ ﺷﻤﺎ ﻗﻮم ھﺴﺘﯿﺪ‪ ،‬و ﺣﻜﻤﺖ ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﺧﻮاھﺪ ﻣﺮد؛ ﻟﯿﻜﻦ ﻣﺮا ﻧﯿﺰ ﻣﺜﻞ ﺷﻤﺎ ﻓﮭﻢ ھﺴﺖ و از ﺷﻤﺎ‬
‫ﻛﻤﺘﺮ ﻧﯿﺴﺘﻢ‪ ،‬وﻛﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﻣﺜﻞ اﯾﻦ ﭼﯿﺰھﺎ راﻧﻤﻲداﻧﺪ؟… ﺧﯿﻤﮫھﺎي دزدان‬

‫ﺑﮫ ﺳﻼﻣﺖ اﺳﺖ‪ ،‬و آﻧﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﺧﺪا را ﻏﻀﺒﻨﺎك ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ اﯾﻤﻦ ھﺴﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﺧﺪاي ﺧﻮد را در دﺳﺖ ﺧﻮد‬
‫ﻣﻲآورﻧﺪ… اﯾﻨﻚ ﭼﺸﻢ ﻣﻦ ھﻤﺔ اﯾﻦ ﭼﯿﺰھﺎ را دﯾﺪه و ﮔﻮش ﻣﻦ آﻧﮭﺎ را ﺷﻨﯿﺪه و ﻓﮭﻤﯿﺪه اﺳﺖ… اﻣﺎ ﺷﻤﺎ‬
‫‪are‬‬

‫دروﻏﮭﺎ ﺟﻌﻞ ﻣﻲﻛﻨﯿﺪ و ﺟﻤﯿﻊ ﺷﻤﺎ ﻃﺒﯿﺒﺎن ﺑﺎﻃﻞ ھﺴﺘﯿﺪ‪ .‬ﻛﺎش ﻛﮫ ﺷﻤﺎ ﺑﻜﻠﻲ ﺳﺎﻛﺖ ﻣﻲﺷﺪﯾﺪ‪ ،‬ﻛﮫ اﯾﻦ ﺑﺮاي‬
‫ﺷﻤﺎ ﺣﻜﻤﺖ ﻣﻲﺑﻮد‪.‬‬

‫آﻧﮕﺎه ﺑﮫ ﻛﻮﺗﺎھﻲ زﻧﺪﮔﻲ و درازي ﻣﺮگ ﻣﻲاﻧﺪﯾﺸﺪ‪ ،‬و ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬

‫‪set‬‬

‫اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﻛﮫ از زن زاﯾﯿﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻗﻠﯿﻞاﻻﯾﺎم و ﭘﺮ از زﺣﻤﺎت اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺜﻞ ﮔﻞ ﻣﻲروﯾﺪ و ﺑﺮﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬و‬
‫ﻣﺜﻞ ﺳﺎﯾﮫ ﻣﻲﮔﺮﯾﺰد و ﻧﻤﻲﻣﺎﻧﺪ… زﯾﺮا ﺑﺮاي درﺧﺖ اﻣﯿﺪي ھﺴﺖ ﻛﮫ اﮔﺮ ﺑﺮﯾﺪه ﺷﻮد ﺑﺎز ﺧﻮاھﺪ‬
‫روﯾﯿﺪ‪ …،‬اﻣﺎ ﻣﺮد ﻣﻲﻣﯿﺮد و ﻓﺎﺳﺪ ﻣﻲﺷﻮد؛ و آدﻣﻲ ﭼﻮن ﺟﺎن را ﺳﭙﺎرد ﻛﺠﺎﺳﺖ؟ ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ آﺑﮭﺎ از زﯾﺮ‬
‫درﯾﺎ زاﯾﻞ ﻣﻲﺷﻮد و ﻧﮭﺮھﺎ ﺿﺎﯾﻊ و ﺧﺸﻚ ﻣﻲﮔﺮدد‪ ،‬ھﻤﭽﻨﯿﻦ اﻧﺴﺎن ﻣﻲﺧﻮاﺑﺪ و ﺑﺮﻧﻤﻲﺧﯿﺰد… اﮔﺮ ﻣﺮد‬
‫ﺑﻤﯿﺮد‪ ،‬ﺑﺎر دﯾﮕﺮ زﻧﺪه ﺷﻮد؟‬
‫‪an‬‬

‫اﯾﻦ ﻣﻨﺎﻗﺸﮫ ﺑﺸﺪت اداﻣﮫ ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬وﺷﻚ اﯾﻮب درﺑﺎرة ﭘﺮوردﮔﺎر ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ زﯾﺎدﺗﺮ ﻣﻲﺷﻮد؛ ﺗﺎ ﺣﺪي ﻛﮫ‬
‫ﺧﺪا را»ﺣﺮﯾﻒ و رﻗﯿﺐ« ﺧﻮﯾﺶ ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬و آرزو ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ اﯾﻦ ﺣﺮﯾﻒ ﺑﺎ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻛﺘﺎﺑﻲ‪ -‬ﺷﺎﯾﺪ ﻧﻈﯿﺮ‬
‫ﻛﺘﺎب ﻋﺪل اﻻھﻲ اﺛﺮ ﻻﯾﺒﻨﯿﺘﺰ‪ -‬ﺧﻮد را ھﻼك ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻛﻠﻤﺎﺗﻲ ﻛﮫ در آﺧﺮ ﺑﺎب ‪ 31‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺻﻮرت آﻣﺪه‪:‬‬
‫‪pym‬‬

‫»ﺳﺨﻨﺎن اﯾﻮب ﺗﻤﺎم ﺷﺪ«‪ ،‬ﺷﺨﺺ را ﺑﮫ اﯾﻦ ﻓﻜﺮ ﻣﻲاﻧﺪازد ﻛﮫ اﯾﻦ ﻛﺘﺎب در اﺻﻞ ﭘﺎﯾﺎن ﮔﻔﺘﺎري ﺑﻮده ﻛﮫ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺘﺎب ﺟﺎﻣﻌﮫ آراي اﻗﻠﯿﺖ ﻣﻠﺤﺪ ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﯿﺎن ﯾﮭﻮدﯾﺎن را ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﻲداده اﺳﺖ‪ .‬وﻟﻲ ﻓﯿﻠﺴﻮف‬
‫دﯾﮕﺮي ﺑﮫ ﻧﺎم اﻟﯿﮭﻮ در اﯾﻨﺠﺎ وارد داﺳﺘﺎن ﻣﻲﺷﻮد و‪ ،‬در ‪ 165‬آﯾﮫ‪ ،‬از ﻋﺪاﻟﺖ ﺧﺪا درﻣﯿﺎن ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺳﺨﻦ ﻣﻲراﻧﺪ‪ .‬در ﭘﺎﯾﺎن‪ ،‬ﺑﺎﻧﮕﻲ از ﻣﯿﺎن اﺑﺮ ﺷﻨﯿﺪه ﻣﻲﺷﻮد و ﺳﺨﻨﻲ ﺑﮫ ﮔﻮش ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ ﺑﺎﺷﻜﻮھﺘﺮﯾﻦ‬
‫ﻗﻄﻌﮫاي اﺳﺖ ﻛﮫ در ﺗﻮرات وﺟﻮد دارد‪:‬‬

‫‪.co‬‬
‫و ﺧﺪاوﻧﺪ اﯾﻮب را از ﻣﯿﺎن ﮔﺮدﺑﺎد ﺧﻄﺎب ﻛﺮده‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪:‬‬

‫ﻛﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﻣﺸﻮرت را از ﺳﺨﻨﺎن ﺑﻲﻋﻠﻢ ﺗﺎرﯾﻚ ﻣﻲﺳﺎزد؟ اﻻن ﻛﻤﺮ ﺧﻮد را ﻣﺜﻞ ﻣﺮد ﺑﺒﻨﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﻛﮫ از ﺗﻮ‬
‫ﺳﺆال ﻣﻲﻧﻤﺎﯾﻢ‪ ،‬ﭘﺲ ﻣﺮا اﻋﻼم ﻧﻤﺎ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﮫ زﻣﯿﻦ را ﺑﻨﺎ ﻧﮭﺎدم ﻛﺠﺎ ﺑﻮدي؟ ﺑﯿﺎن ﻛﻦ اﮔﺮ ﻓﮭﻢ داري!‬
‫ﻛﯿﺴﺖ ﻛﮫ آن را ﭘﯿﻤﺎﯾﺶ ﻧﻤﻮد‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﯿﺪاﻧﻲ؟ و ﻛﯿﺴﺖ ﻛﮫ رﯾﺴﻤﺎن ﻛﺎر ﺑﺮ آن ﻛﺸﯿﺪ؟ ﭘﺎﯾﮫھﺎﯾﺶ ﺑﺮ ﭼﮫ ﭼﯿﺰ‬

‫‪oo‬‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﮫ ﺷﺪه؟ و ﻛﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﺳﻨﮓ زاوﯾﮫاش را ﻧﮭﺎد‪ ،‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﺳﺘﺎرﮔﺎن ﺻﺒﺢ ﺑﺎ ھﻢ ﺗﺮﻧﻢ ﻧﻤﻮدﻧﺪ و ﺟﻤﯿﻊ‬
‫ﭘﺴﺮان ﺧﺪا آواز ﺷﺎدﻣﺎﻧﻲ دادﻧﺪ؟ و ﻛﯿﺴﺖ ﻛﮫ درﯾﺎ را ﺑﮫ درھﺎ ﻣﺴﺪود ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬وﻗﺘﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ در ﺟﺴﺖ و از‬
‫رﺣﻢ ﺑﯿﺮون آﻣﺪ‪ ،‬وﻗﺘﻲ ﻛﮫ اﺑﺮھﺎ را ﻟﺒﺎس آن ﮔﺮداﻧﯿﺪم و ﺗﺎرﯾﻜﻲ ﻏﻠﯿﻆ را ﻗﻨﺪاﻗﺔ آن ﺳﺎﺧﺘﻢ‪ ،‬و ﺣﺪي ﺑﺮاي‬
‫آن ﻗﺮار دادم‪ ،‬و ﭘﺸﺖ ﺑﻨﺪھﺎ و درھﺎ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻧﻤﻮدم‪ ،‬و ﮔﻔﺘﻢ ﺗﺎ ﺑﮫ اﯾﻨﺠﺎ ﺑﯿﺎ و ﺗﺠﺎوز ﻣﻨﻤﺎ‪ ،‬و در اﯾﻨﺠﺎ اﻣﻮاج‬
‫ﺳﺮﻛﺶ ﺗﻮ ﺑﺎزداﺷﺘﮫ ﺷﻮد؟ آﯾﺎ ﺗﻮ از اﺑﺘﺪاي ﻋﻤﺮ ﺧﻮد ﺻﺒﺢ را ﻓﺮﻣﺎن دادي و ﻓﺠﺮ را ﺑﮫ ﻣﻮﺿﻌﺶ‬

‫‪yah‬‬
‫ﻋﺎرف ﮔﺮداﻧﯿﺪي؟… آﯾﺎ ﺑﮫ ﭼﺸﻤﮫھﺎي درﯾﺎ داﺧﻞ ﺷﺪه ﯾﺎ ﺑﮫ‬

‫@‪h‬‬
‫‪are‬‬
‫‪set‬‬
‫‪an‬‬
‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺑﮫ ﺳﻼﻣﺖ اﺳﺖ‪ ،‬و آﻧﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﺧﺪا را ﻏﻀﺒﻨﺎك ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ اﯾﻤﻦ ھﺴﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﺧﺪاي ﺧﻮد را در دﺳﺖ ﺧﻮد‬
‫ﻣﻲآورﻧﺪ… اﯾﻨﻚ ﭼﺸﻢ ﻣﻦ ھﻤﺔ اﯾﻦ ﭼﯿﺰھﺎ را دﯾﺪه و ﮔﻮش ﻣﻦ آﻧﮭﺎ را ﺷﻨﯿﺪه و ﻓﮭﻤﯿﺪه اﺳﺖ… اﻣﺎ ﺷﻤﺎ‬
‫دروﻏﮭﺎ ﺟﻌﻞ ﻣﻲﻛﻨﯿﺪ و ﺟﻤﯿﻊ ﺷﻤﺎ ﻃﺒﯿﺒﺎن ﺑﺎﻃﻞ ھﺴﺘﯿﺪ‪ .‬ﻛﺎش ﻛﮫ ﺷﻤﺎ ﺑﻜﻠﻲ ﺳﺎﻛﺖ ﻣﻲﺷﺪﯾﺪ‪ ،‬ﻛﮫ اﯾﻦ ﺑﺮاي‬

‫‪.co‬‬
‫ﺷﻤﺎ ﺣﻜﻤﺖ ﻣﻲﺑﻮد‪.‬‬

‫آﻧﮕﺎه ﺑﮫ ﻛﻮﺗﺎھﻲ زﻧﺪﮔﻲ و درازي ﻣﺮگ ﻣﻲاﻧﺪﯾﺸﺪ‪ ،‬و ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬

‫اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﻛﮫ از زن زاﯾﯿﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻗﻠﯿﻞاﻻﯾﺎم و ﭘﺮ از زﺣﻤﺎت اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺜﻞ ﮔﻞ ﻣﻲروﯾﺪ و ﺑﺮﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬و‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﺜﻞ ﺳﺎﯾﮫ ﻣﻲﮔﺮﯾﺰد و ﻧﻤﻲﻣﺎﻧﺪ… زﯾﺮا ﺑﺮاي درﺧﺖ اﻣﯿﺪي ھﺴﺖ ﻛﮫ اﮔﺮ ﺑﺮﯾﺪه ﺷﻮد ﺑﺎز ﺧﻮاھﺪ‬
‫روﯾﯿﺪ‪ …،‬اﻣﺎ ﻣﺮد ﻣﻲﻣﯿﺮد و ﻓﺎﺳﺪ ﻣﻲﺷﻮد؛ و آدﻣﻲ ﭼﻮن ﺟﺎن را ﺳﭙﺎرد ﻛﺠﺎﺳﺖ؟ ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ آﺑﮭﺎ از زﯾﺮ‬
‫درﯾﺎ زاﯾﻞ ﻣﻲﺷﻮد و ﻧﮭﺮھﺎ ﺿﺎﯾﻊ و ﺧﺸﻚ ﻣﻲﮔﺮدد‪ ،‬ھﻤﭽﻨﯿﻦ اﻧﺴﺎن ﻣﻲﺧﻮاﺑﺪ و ﺑﺮﻧﻤﻲﺧﯿﺰد… اﮔﺮ ﻣﺮد‬
‫ﺑﻤﯿﺮد‪ ،‬ﺑﺎر دﯾﮕﺮ زﻧﺪه ﺷﻮد؟‬

‫‪yah‬‬
‫اﯾﻦ ﻣﻨﺎﻗﺸﮫ ﺑﺸﺪت اداﻣﮫ ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬وﺷﻚ اﯾﻮب درﺑﺎرة ﭘﺮوردﮔﺎر ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ زﯾﺎدﺗﺮ ﻣﻲﺷﻮد؛ ﺗﺎ ﺣﺪي ﻛﮫ‬
‫ﺧﺪا را»ﺣﺮﯾﻒ و رﻗﯿﺐ« ﺧﻮﯾﺶ ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬و آرزو ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ اﯾﻦ ﺣﺮﯾﻒ ﺑﺎ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻛﺘﺎﺑﻲ‪ -‬ﺷﺎﯾﺪ ﻧﻈﯿﺮ‬
‫ﻛﺘﺎب ﻋﺪل اﻻھﻲ اﺛﺮ ﻻﯾﺒﻨﯿﺘﺰ‪ -‬ﺧﻮد را ھﻼك ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻛﻠﻤﺎﺗﻲ ﻛﮫ در آﺧﺮ ﺑﺎب ‪ 31‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺻﻮرت آﻣﺪه‪:‬‬
‫»ﺳﺨﻨﺎن اﯾﻮب ﺗﻤﺎم ﺷﺪ«‪ ،‬ﺷﺨﺺ را ﺑﮫ اﯾﻦ ﻓﻜﺮ ﻣﻲاﻧﺪازد ﻛﮫ اﯾﻦ ﻛﺘﺎب در اﺻﻞ ﭘﺎﯾﺎن ﮔﻔﺘﺎري ﺑﻮده ﻛﮫ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺘﺎب ﺟﺎﻣﻌﮫ آراي اﻗﻠﯿﺖ ﻣﻠﺤﺪ ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﯿﺎن ﯾﮭﻮدﯾﺎن را ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﻲداده اﺳﺖ‪ .‬وﻟﻲ ﻓﯿﻠﺴﻮف‬
‫دﯾﮕﺮي ﺑﮫ ﻧﺎم اﻟﯿﮭﻮ در اﯾﻨﺠﺎ وارد داﺳﺘﺎن ﻣﻲﺷﻮد و‪ ،‬در ‪ 165‬آﯾﮫ‪ ،‬از ﻋﺪاﻟﺖ ﺧﺪا درﻣﯿﺎن ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ‬
‫@‪h‬‬
‫ﺳﺨﻦ ﻣﻲراﻧﺪ‪ .‬در ﭘﺎﯾﺎن‪ ،‬ﺑﺎﻧﮕﻲ از ﻣﯿﺎن اﺑﺮ ﺷﻨﯿﺪه ﻣﻲﺷﻮد و ﺳﺨﻨﻲ ﺑﮫ ﮔﻮش ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ ﺑﺎﺷﻜﻮھﺘﺮﯾﻦ‬
‫ﻗﻄﻌﮫاي اﺳﺖ ﻛﮫ در ﺗﻮرات وﺟﻮد دارد‪:‬‬

‫و ﺧﺪاوﻧﺪ اﯾﻮب را از ﻣﯿﺎن ﮔﺮدﺑﺎد ﺧﻄﺎب ﻛﺮده‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪:‬‬

‫ﻛﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﻣﺸﻮرت را از ﺳﺨﻨﺎن ﺑﻲﻋﻠﻢ ﺗﺎرﯾﻚ ﻣﻲﺳﺎزد؟ اﻻن ﻛﻤﺮ ﺧﻮد را ﻣﺜﻞ ﻣﺮد ﺑﺒﻨﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﻛﮫ از ﺗﻮ‬
‫‪are‬‬

‫ﺳﺆال ﻣﻲﻧﻤﺎﯾﻢ‪ ،‬ﭘﺲ ﻣﺮا اﻋﻼم ﻧﻤﺎ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﮫ زﻣﯿﻦ را ﺑﻨﺎ ﻧﮭﺎدم ﻛﺠﺎ ﺑﻮدي؟ ﺑﯿﺎن ﻛﻦ اﮔﺮ ﻓﮭﻢ داري!‬
‫ﻛﯿﺴﺖ ﻛﮫ آن را ﭘﯿﻤﺎﯾﺶ ﻧﻤﻮد‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﯿﺪاﻧﻲ؟ و ﻛﯿﺴﺖ ﻛﮫ رﯾﺴﻤﺎن ﻛﺎر ﺑﺮ آن ﻛﺸﯿﺪ؟ ﭘﺎﯾﮫھﺎﯾﺶ ﺑﺮ ﭼﮫ ﭼﯿﺰ‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﮫ ﺷﺪه؟ و ﻛﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﺳﻨﮓ زاوﯾﮫاش را ﻧﮭﺎد‪ ،‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﺳﺘﺎرﮔﺎن ﺻﺒﺢ ﺑﺎ ھﻢ ﺗﺮﻧﻢ ﻧﻤﻮدﻧﺪ و ﺟﻤﯿﻊ‬
‫ﭘﺴﺮان ﺧﺪا آواز ﺷﺎدﻣﺎﻧﻲ دادﻧﺪ؟ و ﻛﯿﺴﺖ ﻛﮫ درﯾﺎ را ﺑﮫ درھﺎ ﻣﺴﺪود ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬وﻗﺘﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ در ﺟﺴﺖ و از‬
‫رﺣﻢ ﺑﯿﺮون آﻣﺪ‪ ،‬وﻗﺘﻲ ﻛﮫ اﺑﺮھﺎ را ﻟﺒﺎس آن ﮔﺮداﻧﯿﺪم و ﺗﺎرﯾﻜﻲ ﻏﻠﯿﻆ را ﻗﻨﺪاﻗﺔ آن ﺳﺎﺧﺘﻢ‪ ،‬و ﺣﺪي ﺑﺮاي‬
‫‪set‬‬

‫آن ﻗﺮار دادم‪ ،‬و ﭘﺸﺖ ﺑﻨﺪھﺎ و درھﺎ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻧﻤﻮدم‪ ،‬و ﮔﻔﺘﻢ ﺗﺎ ﺑﮫ اﯾﻨﺠﺎ ﺑﯿﺎ و ﺗﺠﺎوز ﻣﻨﻤﺎ‪ ،‬و در اﯾﻨﺠﺎ اﻣﻮاج‬
‫ﺳﺮﻛﺶ ﺗﻮ ﺑﺎزداﺷﺘﮫ ﺷﻮد؟ آﯾﺎ ﺗﻮ از اﺑﺘﺪاي ﻋﻤﺮ ﺧﻮد ﺻﺒﺢ را ﻓﺮﻣﺎن دادي و ﻓﺠﺮ را ﺑﮫ ﻣﻮﺿﻌﺶ‬
‫ﻋﺎرف ﮔﺮداﻧﯿﺪي؟… آﯾﺎ ﺑﮫ ﭼﺸﻤﮫھﺎي درﯾﺎ داﺧﻞ ﺷﺪه ﯾﺎ ﺑﮫ‬

‫ﻋﻤﻘﮭﺎي ﻟﺠﮫ رﻓﺘﮫاي؟ آﯾﺎ درھﺎي ﻣﻮت ﺑﺮاي ﺗﻮ ﺑﺎز ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﯾﺎ درھﺎي ﺳﺎﯾﺔ ﻣﻮت را دﯾﺪهاي؟ آﯾﺎ‬
‫‪an‬‬

‫ﭘﮭﻨﺎي زﻣﯿﻦ را ادراك ﻛﺮدهاي؟ ﺧﺒﺮ ﺑﺪه اﮔﺮ اﯾﻦ ھﻤﮫ را ﻣﻲداﻧﻲ!… آﯾﺎ ﺑﮫ ﻣﺨﺰﻧﮭﺎي ﺑﺮف داﺧﻞ ﺷﺪه و‬
‫ﺧﺰﯾﻨﮫھﺎي ﺗﮕﺮگ را ﻣﺸﺎھﺪه ﻧﻤﻮدهاي؟… آﯾﺎ ﻋﻘﺪ ﺛﺮﯾﺎ راﻣﻲﺑﻨﺪي‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﻨﺪھﺎي ﺟﺒﺎر را ﻣﻲﮔﺸﺎﯾﻲ؟… آﯾﺎ‬
‫ﻗﺎﻧﻮﻧﮭﺎي آﺳﻤﺎن را ﻣﻲداﻧﻲ‪ ،‬ﯾﺎ آن را ﺑﺮ زﻣﯿﻦ ﻣﺴﻠﻂ ﻣﻲﮔﺮداﻧﻲ؟… ﻛﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﺣﻜﻤﺖ را در ﺑﺎﻃﻦ ﻧﮭﺎد‬
‫ﯾﺎ ﻓﻄﺎﻧﺖ را ﺑﮫ دل ﺑﺨﺸﯿﺪ؟…‬
‫‪pym‬‬

‫آﯾﺎ ﻣﺠﺎدﻟﮫ ﻛﻨﻨﺪه ﺑﺎ ﻗﺎدر ﻣﻄﻠﻖ ﻣﺨﺎﺻﻤﮫ ﻧﻤﺎﯾﺪ؟ ﻛﺴﻲ ﻛﮫ ﺑﺎ ﺧﺪا ﻣﺤﺎﺟﮫ ﻛﻨﺪ آن را ﺟﻮاب ﺑﺪھﺪ‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫اﯾﻮب از ھﻮل آﻧﭽﮫ دﯾﺪ ﺑﮫ ذﻟﺖ و ﺣﻘﺎرت ﺧﻮد ﻣﺘﻮﺟﮫ ﺷﺪ‪ .‬ﯾﮭﻮه ﻛﮫ ﺗﺴﻜﯿﻦ ﯾﺎﻓﺘﮫ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺮ او ﺑﺨﺸﯿﺪ و‬
‫ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ وي را ﻗﺒﻮل ﻛﺮد؛ دوﺳﺘﺎن اﯾﻮب را ﺑﮫ واﺳﻄﺔ ﺣﺠﺘﮭﺎي واھﯿﻲ ﻛﮫ آورده ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﯿﻢ داد‪ ،‬و ﺑﮫ‬
‫اﯾﻮب ﭼﮭﺎردهھﺰار ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ‪ ،‬ﺷﺶ ھﺰار ﺷﺘﺮ‪ ،‬ھﺰار ﺟﻔﺖ ﮔﺎو ﻧﺮ‪ ،‬ھﺰار ﻣﺎده ﺧﺮ‪ ،‬ھﻔﺖ ﭘﺴﺮ‪ ،‬و ﺳﮫ‬

‫‪.co‬‬
‫دﺧﺘﺮ ﻋﻨﺎﯾﺖ ﻛﺮد؛ اﯾﻮب ﭘﺲ از آن‪ ،‬ﯾﻜﺼﺪ و ﭼﮭﻞ ﺳﺎل ﺑﺰﯾﺴﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ ﭘﺎﯾﺎن ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻦ داﺳﺘﺎن‪ ،‬در‬
‫ﻋﯿﻦ آﻧﻜﮫ ﻧﺎرﺳﺎﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺎﯾﺎن ﺳﻌﺎدﺗﻤﻨﺪاﻧﮫاي اﺳﺖ؛ ﭼﮫ اﯾﻮب ﺑﮫ ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬ﺟﺰ ﺑﮫ ﺟﻮاب ﺳﺆاﻻﺗﻲ‬
‫ﻛﮫ ﻛﺮده ﺑﻮد؛ ﻣﺸﻜﻞ و ﻣﻌﻤﺎ ﺑﮫ ھﻤﺎن ﺣﺎل ﺧﻮد ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬و اﻟﺒﺘﮫ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻓﺮاواﻧﻲ در ﻃﺮز ﺗﻔﻜﺮ ﻗﻮم ﯾﮭﻮد‬
‫ﺑﺎﻗﻲ ﮔﺬارد‪ .‬در اﯾﺎم داﻧﯿﺎل ﻧﺒﻲ )ﺣﻮاﻟﻲ ‪ 167‬قم( ﯾﮭﻮدﯾﺎن از اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﮫ دﺳﺖ ﺑﺮداﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬و آن را ﺑﺎ‬
‫اﺻﻄﻼﺣﺎت و ﺗﻌﺒﯿﺮات اﯾﻦ دﻧﯿﺎ ﻻﯾﻨﺤﻞ ﺷﻨﺎﺧﺘﻨﺪ؛ ھﻤﺎﻧﮕﻮﻧﮫ ﻛﮫ داﻧﯿﺎل و ﺧﻨﻮخ )و ﻛﺎﻧﺖ( ﮔﻔﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬ﻛﺴﻲ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﮫ اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﭘﺎﺳﺦ دھﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ آﻧﻜﮫ ﺑﮫ زﻧﺪﮔﻲ ﭘﺲ از ﻣﺮگ اﯾﻤﺎن داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آﻧﺠﺎﯾﻲ ﻛﮫ ھﻤﺔ‬
‫دادھﺎ ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺷﻮد و ھﻤﺔ ﺧﻄﺎھﺎ اﺻﻼح ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺪﻛﺎر ﻛﯿﻔﺮ ﺑﺒﯿﻨﺪ و ﻧﯿﻜﻮﻛﺎر ﺑﮭﺘﺮﯾﻦ ﭘﺎداش را ﺑﺒﺮد‪ .‬اﯾﻦ‬
‫ﯾﻜﻲ از اﻓﻜﺎر ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ وارد ﻣﺴﯿﺤﯿﺖ ﺷﺪ‪ ،‬و ﺳﺒﺐ ﭘﯿﺮوزي آن ﺑﺮ دﯾﮕﺮ دﯾﻨﮭﺎي ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺧﻮد‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﻛﺘﺎب ﺟﺎﻣﻌﮫ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺳﺆال ﭘﺎﺳﺨﻲ ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ ﺟﻨﺒﺔ ﺑﺪﺑﯿﻨﻲ دارد؛ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ﻛﮫ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ و ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ در اﯾﻦ‬
‫ﻋﺎﻟﻢ ھﯿﭻ ﭘﯿﻮﻧﺪي ﺑﺎ ﻓﻀﯿﻠﺖ و رذﯾﻠﺖ ﻧﺪارد‪:‬‬

‫اﯾﻦ ھﻤﮫ را در روزھﺎي ﺑﻄﺎﻟﺖ ﺧﻮد دﯾﺪم‪ :‬ﻣﺮد ﻋﺎدل ھﺴﺖ ﻛﮫ در ﻋﺪاﻟﺘﺶ ھﻼك ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬و ﻣﺮد ﺷﺮﯾﺮ‬
‫ھﺴﺖ ﻛﮫ در ﺷﺮارﺗﺶ ﻋﻤﺮ دراز دارد… ﭘﺲ ﻣﻦ ﺑﺮﮔﺸﺘﮫ‪ ،‬ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻇﻠﻤﮭﺎﯾﻲ را ﻛﮫ زﯾﺮ آﻓﺘﺎب ﻛﺮده‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﻣﻼﺣﻈﮫ ﻛﺮدم‪ :‬و اﯾﻨﻚ اﺷﻜﮭﺎي ﻣﻈﻠﻮﻣﺎن‪ ،‬و ﺑﺮاي اﯾﺸﺎن ﺗﺴﻼدھﻨﺪهاي ﻧﺒﻮد؛ و زور ﺑﮫ ﻃﺮف‬
‫@‪h‬‬
‫ﺟﻔﺎ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن اﯾﺸﺎن ﺑﻮد… اﮔﺮ ﻇﻠﻢ را ﺑﺮ ﻓﻘﯿﺮان‪ ،‬و ﺑﺮﻛﻨﺪن اﻧﺼﺎف و ﻋﺪاﻟﺖ رادر ﻛﺸﻮري ﺑﯿﻨﻲ‪ ،‬از‬
‫اﯾﻦ اﻣﺮ ﻣﺸﻮش ﻣﺒﺎش‪ ،‬زﯾﺮا آن ﻛﮫ ﺑﺎﻻﺗﺮاز ﺑﺎﻻﺳﺖ ﻣﻼﺣﻈﮫ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﺣﻀﺮت اﻋﻼ ﻓﻮق اﯾﺸﺎن اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﯾﻦ ﻓﻀﯿﻠﺖ و رذﯾﻠﺖ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ اﻧﺪازة ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ ﯾﺎ ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ آدﻣﻲ را ﻣﻌﯿﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺳﻌﺎدت و‬
‫ﺷﻘﺎوت ﺑﮫ دﺳﺖ ﺻﺪﻓﺔ ﻛﻮر اﺳﺖ‪» :‬ﺑﺮﮔﺸﺘﻢ و زﯾﺮ آﻓﺘﺎب دﯾﺪم ﻛﮫ ﻣﺴﺎﺑﻘﺖ ﺑﺮاي ﺗﯿﺰروان‪ ،‬و ﺟﻨﮓ‬
‫ﺑﺮاي ﺷﺠﺎﻋﺎن‪ ،‬و ﻧﺎن ﻧﯿﺰ ﺑﺮاي ﺣﻜﯿﻤﺎن‪ ،‬و دوﻟﺖ ﺑﺮاي ﻓﮭﯿﻤﺎن‪ ،‬و ﻧﻌﻤﺖ ﺑﺮاي ﻋﺎﻟﻤﺎن ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬زﯾﺮا ﻛﮫ‬
‫‪are‬‬

‫ﺑﺮاي ﺟﻤﯿﻊ اﯾﺸﺎن وﻗﺘﻲ و اﺗﻔﺎﻗﻲ واﻗﻊ ﻣﻲﺷﻮد‪ «.‬ﺣﺘﻲ ﺧﻮد ﺛﺮوت ﻧﯿﺰ ﺑﻘﺎﯾﻲ ﻧﺪارد و دارﻧﺪة آن را ﻣﺪت‬
‫درازي ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ ﻧﮕﺎه ﻧﻤﻲدارد‪» :‬آن ﻛﮫ ﻧﻘﺮه را دوﺳﺖ دارد‪ ،‬از ﻧﻘﺮه ﺳﯿﺮ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ ،‬و ھﺮ ﻛﮫ‬
‫ﺗﻮاﻧﮕﺮي را دوﺳﺖ دارد‪ ،‬از دﺧﻞ ﺳﯿﺮ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﻧﯿﺰ ﺑﻄﺎﻟﺖ اﺳﺖ… ﺧﻮاب ﻋﻤﻠﮫ ﺷﯿﺮﯾﻦ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺧﻮاه ﻛﻢ و ﺧﻮاه زﯾﺎد ﺑﺨﻮرد؛ اﻣﺎ ﺳﯿﺮي ﻣﺮد دوﻟﺘﻤﻨﺪ او را ﻧﻤﻲﮔﺬارد ﻛﮫ ﺑﺨﻮاﺑﺪ‪ «.‬در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ ﺑﮫ‬
‫ﯾﺎد ﺧﺎﻧﻮادة ﺧﻮد ﻣﻲاﻓﺘﺪ‪ ،‬ھﻤﺔ اﺻﻮل ﻣﺎﻟﺘﻮس را در ﯾﻚ ﺳﻄﺮ ﺧﻼﺻﮫ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪» :‬ﭼﻮن ﻧﻌﻤﺖ زﯾﺎد ﺷﻮد‪،‬‬
‫‪set‬‬

‫ﺧﻮرﻧﺪﮔﺎﻧﺶ زﯾﺎد ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ «.‬آﻻم او را‪ ،‬ﺑﺎ آﻧﭽﮫ درﺑﺎرة ﮔﺬﺷﺘﺔ ﻃﻼﯾﻲ ﯾﺎ آﯾﻨﺪة ﺧﯿﺎﻟﻲ ﮔﻮارا ﮔﻔﺘﮫ ﺷﻮد‪،‬‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺗﺴﻜﯿﻦ داد‪ :‬اﻣﻮر در ﮔﺬﺷﺘﮫ ھﻤﺎنﮔﻮﻧﮫ ﺑﻮده ﻛﮫ اﻛﻨﻮن ھﺴﺖ‪ ،‬و در آﯾﻨﺪه ﻧﯿﺰ ﭼﻨﯿﻦ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪:‬‬
‫»ﻣﮕﻮ ﭼﺮا روزھﺎي ﻗﺪﯾﻢ از اﯾﻦ زﻣﺎن ﺑﮭﺘﺮ ﺑﻮد‪ ،‬زﯾﺮا ﻛﮫ در اﯾﻦ ﺧﺼﻮص از روي ﺣﻜﻤﺖ ﺳﺆال‬
‫ﻧﻤﻲﻛﻨﻲ‪ «.‬ﺑﺮ آدﻣﻲ واﺟﺐ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﻮرﺧﺎن ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻛﻤﺎل دﻗﺖ اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﺪ‪» :‬آﻧﭽﮫ ﺑﻮده اﺳﺖ ھﻤﺎن‬
‫اﺳﺖ ﻛﮫ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪ ،‬و آﻧﭽﮫ ﺷﺪه اﺳﺖ ھﻤﺎن اﺳﺖ ﻛﮫ ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ‪ ،‬و زﯾﺮ آﻓﺘﺎب ھﯿﭻ ﭼﯿﺰ ﺗﺎزه ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬آﯾﺎ‬
‫‪an‬‬

‫ﭼﯿﺰي ھﺴﺖ ﻛﮫ درﺑﺎرهاش ﮔﻔﺘﮫ ﺷﻮد‪ :‬ﺑﺒﯿﻦ اﯾﻦ ﺗﺎزه اﺳﺖ؟ در دھﺮھﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﻗﺒﻞ از ﻣﺎ ﺑﻮده‪ ،‬آن ﭼﯿﺰ ﻗﺪﯾﻢ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﺑﮫ ﻧﻈﺮ وي ﺗﺮﻗﻲ وھﻢ و ﺑﺎﻃﻠﻲ )ﺑﻄﺎﻟﺘﻲ( اﺳﺖ؛ ﺗﻤﺪﻧﮭﺎي ﮔﺬﺷﺘﮫ ﻓﺮاﻣﻮش ﺷﺪهاﻧﺪ و ﭘﺲ از اﯾﻦ ﻧﯿﺰ‬
‫ﭼﻨﯿﻦ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻧﻈﺮ ﻛﻠﻲ وي آن اﺳﺖ ﻛﮫ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺸﻐﻠﺔ ﻏﻢاﻧﮕﯿﺰي اﺳﺖ‪ ،‬و ﭼﮫ ﺑﮭﺘﺮ ﻛﮫ آدﻣﻲ از آن‬
‫ﺧﻼص ﺷﻮد؛ زﻧﺪﮔﻲ ھﻤﭽﻮن ﺣﺮﻛﺘﻲ دوراﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻧﺘﯿﺠﺔ ﭘﺎﯾﺪاري ﻧﺪارد‪ ،‬و از ھﻤﺎن ﺟﺎ ﻛﮫ آﻏﺎز‬
‫‪pym‬‬

‫ﺷﺪه ﺑﻮد ﺑﮫ ھﻤﺎن ﺟﺎ ھﻢ ﭘﺎﯾﺎن ﻣﻲﭘﺬﯾﺮد؛ ﻛﺸﻤﻜﺶ ﺑﯿﺤﺎﺻﻞ ﺑﺎﻃﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ در آن ﭼﯿﺰي ﺟﺰ ﺷﻜﺴﺖ‬
‫ﻗﻄﻌﯿﺖ ﻧﺪارد‪:‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻛﺘﺎب ﺟﺎﻣﻌﮫ‪ ،‬ﺑﺎﻃﻞ اﺑﺎﻃﯿﻞ‪ ،‬ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ﺑﺎﻃﻞ اﺑﺎﻃﯿﻞ؛ ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺴﺎن را از ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﺸﻘﺘﺶ ﻛﮫ‬
‫زﯾﺮ آﺳﻤﺎن ﻣﻲﻛﺸﺪ ﭼﮫ ﻣﻨﻔﻌﺖ اﺳﺖ؟ ﯾﻚ ﻃﺒﻘﮫ ﻣﻲروﻧﺪ و ﻃﺒﻘﺔ دﯾﮕﺮ ﻣﻲآﯾﻨﺪ‪ ،‬و زﻣﯿﻦ ﺗﺎ ﺑﮫ اﺑﺪ ﭘﺎﯾﺪار‬
‫ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ :‬آﻓﺘﺎب ﻃﻠﻮع ﻣﻲﻛﻨﺪ و آﻓﺘﺎب ﻏﺮوب ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺑﮫ ﺟﺎﯾﻲ ﻛﮫ از آن ﻃﻠﻮع ﻧﻤﻮد ﻣﻲﺷﺘﺎﺑﺪ؛ ﺑﺎد ﺑﮫ‬

‫‪.co‬‬
‫ﻃﺮف ﺟﻨﻮب ﻣﻲرود و ﺑﮫ ﻃﺮف ﺷﻤﺎل دور ﻣﻲزﻧﺪ؛ دورزﻧﺎن دورزﻧﺎن ﻣﻲرود و ﺑﺎد ﺑﮫ ﻣﺪارھﺎي ﺧﻮد‬
‫ﺑﺮﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﺟﻤﯿﻊ ﻧﮭﺮھﺎ ﺑﮫ درﯾﺎ ﺟﺎري ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اﻣﺎ درﯾﺎ ﺑﺮﻧﻤﻲﮔﺮدد ﺑﮫ ﻣﻜﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﻧﮭﺮھﺎ از آن ﺟﺎري‬
‫ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ھﻤﺎن ﺟﺎ ﺑﺎز ﻣﻲﮔﺮدد… و ﻣﻦ ﻣﺮدﮔﺎﻧﻲ را ﻛﮫ ﻗﺒﻞ از آن ﻣﺮده ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﯿﺸﺘﺮ از زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﺗﺎ ﺑﮫ‬
‫ﺣﺎل زﻧﺪهاﻧﺪ آﻓﺮﯾﻦ ﮔﻔﺘﻢ‪ .‬و ﻛﺴﻲ را ﻛﮫ ﺗﺎ ﺑﮫ ﺣﺎل ﺑﮫ وﺟﻮد ﻧﯿﺎﻣﺪه اﺳﺖ از ھﺮ دوي اﯾﺸﺎن ﺑﮭﺘﺮ داﻧﺴﺘﻢ‪،‬‬
‫ﭼﻮﻧﻜﮫ ﻋﻤﻞ ﺑﺪ را ﻛﮫ زﯾﺮ آﻓﺘﺎب ﻛﺮده ﻣﻲﺷﻮد ﻧﺪﯾﺪه اﺳﺖ… ﻧﯿﻜﻨﺎﻣﻲ از روﻏﻦ ﻣﻌﻄﺮ ﺑﮭﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬و‬

‫‪oo‬‬
‫روز ﻣﻤﺎت از روز وﻻدت‪.‬‬

‫ﺷﺎدﻣﺎﻧﻲ را ﻣﺪح ﻛﺮدم‪ ،‬زﯾﺮا ﻛﮫ ﺑﺮاي اﻧﺴﺎن زﯾﺮ آﺳﻤﺎن‪ ،‬ﭼﯿﺰي ﺑﮭﺘﺮ از اﯾﻦ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﺑﺨﻮرد و ﺑﻨﻮﺷﺪ‬
‫و ﺷﺎدي ﻧﻤﺎﯾﺪ«‪ ،‬اﻣﺎ »اﯾﻦ ھﻢ ﺑﻄﺎﻟﺖ اﺳﺖ‪ «.‬دﺷﻮارﯾﻲ ﻛﮫ در ﺳﺮ راه ﺷﺎدﯾﮭﺎ ﭘﯿﺶ ﻣﻲآﯾﺪ ﻣﺴﺌﻠﺔ زن‬

‫‪yah‬‬
‫اﺳﺖ؛ ﭼﻨﺎن ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ آن واﻋﻆ از ﻃﺮف زن ﺻﺪﻣﮫاي ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﺎﺷﺪﻧﻲ دﯾﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﯾﻚ ﻣﺮد‬
‫از ھﺰار ﯾﺎﻓﺘﻢ‪ ،‬اﻣﺎ از ﺟﻤﯿﻊ آﻧﮭﺎ زﻧﻲ ﻧﯿﺎﻓﺘﻢ… و درﯾﺎﻓﺘﻢ ﻛﮫ زﻧﻲ ﻛﮫ دﻟﺶ داﻣﮭﺎ و ﺗﻠﮫھﺎﺳﺖ‪ ،‬و دﺳﺘﮭﺎﯾﺶ‬
‫ﻛﻤﻨﺪھﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﯿﺰ ﺗﻠﺨﺘﺮ از ﻣﻮت اﺳﺖ؛ ھﺮ ﻛﮫ ﻣﻘﺒﻮل ﺧﺪاﺳﺖ از وي رﺳﺘﮕﺎر ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ‪ «.‬از اﯾﻦ‬
‫ﺣﺎﺷﯿﮫاي ﻛﮫ ﺑﮫ ﺟﮭﺎن ﻏﺎﻣﺾ ﻓﻠﺴﻔﮫ رﻓﺘﮫ ﺑﮫ ﻧﺼﯿﺤﺖ ﺳﻠﯿﻤﺎن و وﻟﺘﺮ ﺑﺎز ﻣﻲﮔﺮدد‪ ،‬و آن ﻧﺼﯿﺤﺘﻲ اﺳﺖ‬
‫ﻛﮫ ھﯿﭻ ﯾﻚ از آن دو ﺑﮫ آن ﻋﻤﻞ ﻧﻜﺮدهاﻧﺪ‪» :‬ﺟﻤﯿﻊ روزھﺎي ﻋﻤﺮ ﺑﺎﻃﻞ ﺧﻮد را ﻛﮫ او ﺗﺮا در زﯾﺮ آﻓﺘﺎب‬
‫ﺑﺪھﺪ‪ ،‬ﺑﺎ زﻧﻲ ﻛﮫ دوﺳﺖ ﻣﻲداري‪ ،‬در ﺟﻤﯿﻊ روزھﺎي ﺑﻄﺎﻟﺖ ﺧﻮد ﺧﻮش ﺑﮕﺬران‪«.‬‬
‫@‪h‬‬
‫ﺣﺘﻲ ﺧﻮد ﺣﻜﻤﺖ ﻧﯿﺰ ﻣﺴﺌﻠﮫاي اﺳﺖ ﻛﮫ در آن ﺷﻚ اﺳﺖ؛ وي از ﺣﻜﻤﺖ ﺑﺎ ﮔﺸﺎده دﺳﺘﻲ ﺳﺘﺎﯾﺶ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪،‬‬
‫وﻟﻲ ﭼﻨﺎن ﮔﻤﺎن دارد ﻛﮫ ﻋﻠﻢ ﭼﻮن از ﻣﻘﺪار اﻧﺪك ﺗﺠﺎوز ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ ﺧﻄﺮﻧﺎك ﻣﻲﺷﻮد‪» :‬ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻛﺘﺎﺑﮭﺎي‬
‫ﺑﺴﯿﺎر اﻧﺘﮭﺎ ﻧﺪارد‪ ،‬و ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ زﯾﺎد ﺗﻌﺐ ﺑﺪن اﺳﺖ‪ «.‬ﺑﮫ ﻧﻈﺮ وي ﺣﻜﻤﺖ ﭼﻨﺎن ﻣﻘﺘﻀﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ در‬
‫ﺻﻮرﺗﻲ آدﻣﻲ در ﺻﺪد ﻛﺴﺐ ﺣﻜﻤﺖ ﺑﺮآﯾﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ﺧﺪا آن را وﺳﯿﻠﺔ ﻓﺮاھﻢ ﻛﺮدن ﻣﺎل ﺑﯿﺸﺘﺮي ﺳﺎزد؛‬
‫»ﺣﻜﻤﺖ ﻣﺜﻞ ﻣﯿﺮاث ﻧﯿﻜﻮﺳﺖ«؛ اﮔﺮ ﺟﺰ اﯾﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ھﻤﭽﻮن داﻣﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺎﯾﺔ ﺗﺒﺎھﻲ ﺟﻮﯾﻨﺪﮔﺎن آن‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﻲﺷﻮد‪) .‬ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﯾﮭﻮه اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻣﻮﺳﻲ ﮔﻔﺖ‪» :‬روي ﻣﺮا ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻲ دﯾﺪ‪ ،‬زﯾﺮا اﻧﺴﺎن ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ‬
‫ﻣﺮا ﺑﺒﯿﻨﺪ و زﻧﺪه ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ («.‬در ﭘﺎﯾﺎن ﻛﺎر‪ ،‬ﺣﻜﯿﻢ ﻧﯿﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺑﻠﮫ از دﻧﯿﺎ ﻣﻲرود‪ ،‬و ﻣﺮدار ھﺮ دو ﺑﻮي ﮔﻨﺪﯾﺪة‬
‫ﯾﻜﺴﺎﻧﻲ دارد‪:‬‬

‫و دل ﺧﻮد را ﺑﺮ آن ﻧﮭﺎدم ﻛﮫ‪ ،‬در ھﺮ ﭼﯿﺰي ﻛﮫ زﯾﺮ آﺳﻤﺎن ﻛﺮده ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﺣﻜﻤﺖ ﺗﻔﺤﺺ و ﺗﺠﺴﺲ‬
‫ﻧﻤﺎﯾﻢ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺸﻘﺖ ﺳﺨﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺧﺪا ﺑﮫ ﺑﻨﻲآدم داده اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ آن زﺣﻤﺖ ﺑﻜﺸﻨﺪ‪ .‬و ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻛﺎرھﺎﯾﻲ را‬
‫‪set‬‬

‫ﻛﮫ زﯾﺮ آﺳﻤﺎن ﻛﺮده ﻣﻲﺷﻮد دﯾﺪم‪ ،‬ﻛﮫ ھﻤﺔ آﻧﮭﺎ ﺑﻄﺎﻟﺖ و در ﭘﻲ ﺑﺎر زﺣﻤﺖ ﻛﺸﯿﺪن اﺳﺖ… در دل ﺧﻮد‬
‫ﺗﻔﻜﺮ ﻧﻤﻮده‪ ،‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬اﯾﻨﻚ ﻣﻦ ﺣﻜﻤﺖ را ﺑﻐﺎﯾﺖ اﻓﺰودم‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ از ھﻤﮕﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﻗﺒﻞ از ﻣﻦ ﺑﺮ اورﺷﻠﯿﻢ ﺑﻮدﻧﺪ‪،‬‬
‫و دل ﻣﻦ ﺣﻜﻤﺖ و ﻣﻌﺮﻓﺖ را ﺑﺴﯿﺎر درﯾﺎﻓﺖ ﻧﻤﻮد؛ و دل ﺧﻮد را ﺑﺮ داﻧﺴﺘﻦ ﺣﻜﻤﺖ و داﻧﺴﺘﻦ ﺣﻤﺎﻗﺖ و‬
‫ﺟﮭﺎﻟﺖ ﻣﺸﻐﻮل ﺳﺎﺧﺘﻢ‪ ،‬ﭘﺲ ﻓﮭﻤﯿﺪم ﻛﮫ اﯾﻦ ﻧﯿﺰ در ﭘﻲ ﺑﺎر زﺣﻤﺖ ﻛﺸﯿﺪن اﺳﺖ‪ :‬زﯾﺮا ﻛﮫ‪ ،‬در ﻛﺜﺮت‬
‫ﺣﻜﻤﺖ‪ ،‬ﻛﺜﺮت ﻏﻢ اﺳﺖ‪ ،‬و ھﺮ ﻛﮫ را ﻋﻠﻢ ﺑﯿﻔﺰاﯾﺪ ﺣﺰن ﻣﻲاﻓﺰاﯾﺪ‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫اﮔﺮ ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﮫ آدم ﻋﺎدل ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﭼﺸﻤﺪاﺷﺖ ﺳﻌﺎدﺗﻲ ﭘﺲ از ﻣﺮگ داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﯿﺮ ﺑﻼي روزﮔﺎر‬
‫را ﺑﺎ ﻗﻠﺐ ﭘﺮ از آرزو و ﺷﺠﺎﻋﺖ ﺗﺤﻤﻞ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬وﻟﻲ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪة ﻛﺘﺎب ﺟﺎﻣﻌﮫ ﭼﻨﺎن ﻣﻲﭘﻨﺪارد ﻛﮫ اﯾﻦ ﻧﯿﺰ‬
‫وھﻤﻲ ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ‪ ،‬و آدﻣﻲ ﺟﺎﻧﻮري اﺳﺖ ﻛﮫ ھﻤﭽﻮن ﺟﺎﻧﻮران دﯾﮕﺮ ﻣﻲﻣﯿﺮد و ﻧﺎﺑﻮد ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫‪pym‬‬

‫زﯾﺮا ﻛﮫ وﻗﺎﯾﻊ ﺑﻨﻲآدم ﻣﺜﻞ وﻗﺎﯾﻊ ﺑﮭﺎﯾﻢ اﺳﺖ‪ :‬ﺑﺮاي اﯾﺸﺎن ﯾﻚ واﻗﻌﮫ اﺳﺖ‪ :‬ﭼﻨﺎن ﻛﮫ اﯾﻦ ﻣﻲﻣﯿﺮد‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫ھﻤﺎن ﻃﻮر‪ ،‬آن ﻧﯿﺰ ﻣﻲﻣﯿﺮد؛ و ﺑﺮاي ھﻤﮫ ﯾﻚ ﻧﻔﺲ اﺳﺖ‪ ،‬و اﻧﺴﺎن ﺑﺮ ﺑﮭﺎﯾﻢ ﺑﺮﺗﺮي ﻧﺪارد‪ ،‬ﭼﻮﻧﻜﮫ ھﻤﮫ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺑﺎﻃﻞ ھﺴﺘﻨﺪ؛ ھﻤﮫ ﺑﮫ ﯾﻜﺠﺎ ﻣﻲروﻧﺪ‪ ،‬و ھﻤﮫ از ﺧﺎك ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و ھﻤﮫ ﺑﮫ ﺧﺎك رﺟﻮع ﻣﻲﻧﻤﺎﯾﻨﺪ… ﻟﮭﺬا‬
‫ﻓﮭﻤﯿﺪم ﻛﮫ ﺑﺮاي اﻧﺴﺎن ﭼﯿﺰي ﺑﮭﺘﺮ از اﯾﻦ ﻧﯿﺴﺖ‬

‫‪.co‬‬
‫ﻛﮫ از اﻋﻤﺎل ﺧﻮد ﻣﺴﺮور ﺷﻮد‪ ،‬ﭼﻮﻧﻜﮫ ﻧﺼﯿﺒﺶ ھﻤﯿﻦ اﺳﺖ؛ و ﻛﯿﺴﺖ ﻛﮫ او را ﺑﺎز آورد‪ ،‬ﺗﺎ آﻧﭽﮫ را‬
‫ﺑﻌﺪ از او واﻗﻊ ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ ﻣﺸﺎھﺪه ﻧﻤﺎﯾﺪ؟… ھﺮ ﭼﮫ دﺳﺘﺖ ﺑﮫ ﺟﮭﺖ ﻋﻤﻞ ﻧﻤﻮدن ﺑﯿﺎﺑﺪ‪ ،‬ھﻤﺎن را ﺑﺎ‬
‫ﺗﻮاﻧﺎﯾﻲ ﺧﻮد ﺑﮫ ﻋﻤﻞ آور‪ ،‬ﭼﻮﻧﻜﮫ در ﻋﺎﻟﻢ اﻣﻮات‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ آن ﻣﻲروي‪ ،‬ﻧﮫ ﻛﺎر و ﻧﮫ ﺗﺪﺑﯿﺮ و ﻧﮫ ﻋﻠﻢ و ﻧﮫ‬
‫ﺣﻜﻤﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﺑﺮ ﺣﻜﻤﺘﻲ ﻛﮫ اﻣﺜﺎل ﺳﻠﯿﻤﺎن آﻧﮭﻤﮫ درﺑﺎرة آن ﺳﺘﺎﯾﺶ ﻛﺮده‪ ،‬آﻧﭽﮫ در اﯾﻨﺠﺎ ﻣﻲﺑﯿﻨﯿﻢ ﺣﺎﺷﯿﮫ و ﺗﻔﺴﯿﺮ ﻋﺠﯿﺐ‬
‫و ﻏﺮﯾﺒﻲ ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ! ﺷﻚ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ ﮔﻔﺘﮫھﺎ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ﺗﻤﺪﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ آﺧﺮﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﺔ ﭘﯿﺮي ﺧﻮد‬
‫رﺳﯿﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﻧﯿﺮوي ﺣﯿﺎت وﺟﺪاﻧﻲ اﺳﺮاﺋﯿﻞ‪ ،‬در ﻛﺸﺎﻛﺶ ﺟﻨﮕﮭﺎي داﺋﻤﻲ ﺑﺎ دوﻟﺘﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﮔﺮداﮔﺮد آن را‬
‫ﻓﺮاﮔﺮﻓﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﯾﮭﻮهاي ﻛﮫ ﺗﻤﺎم اﺗﻜﺎي ﻗﻮم ﯾﮭﻮد ﺑﮫ آن ﺑﻮد ﺑﮫ ﻛﻤﻚ اﯾﻦ ﻗﻮم ﻧﻤﻲﺷﺘﺎﻓﺖ؛‬
‫ﭼﻮن ﻛﺎر ﺳﺨﺖ ﺷﺪ و ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ و ﭘﺮﯾﺸﺎﻧﻲ ﺑﺮ اﯾﺸﺎن ﺳﺎﯾﮫ اﻧﺪاﺧﺖ‪ ،‬دﺳﺖ ﺑﮫ آﺳﻤﺎن ﺑﺮداﺷﺘﻨﺪ و اﯾﻦ‬

‫‪yah‬‬
‫ﮔﻔﺘﮫھﺎ‪ ،‬ﻛﮫ در ادﺑﯿﺎت ﺟﮭﺎن ﺗﻠﺨﺘﺮﯾﻦ و ﮔﺰﻧﺪهﺗﺮﯾﻦ ﻧﺪاﯾﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ از ﺟﺎن آدﻣﻲ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﮫ و‬
‫رﯾﺸﮫدارﺗﺮﯾﻦ ﺷﻜﻮﻛﻲ را ﻛﮫ در ﺳﺮ ﺿﻤﯿﺮ او ﻧﮭﺎن ﺑﻮده ﺑﺮ ﻣﻼ ﻣﻲﺳﺎزد‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﺔ ھﻤﺎن ﻓﺮﺳﻮدﮔﻲ و‬
‫ﭘﯿﺮي ﺗﻤﺪن ﻗﻮم ﯾﮭﻮد ﺑﺸﻤﺎر ﻣﻲرود‪ .‬درﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﻨﺎي اورﺷﻠﯿﻢ از ﻧﻮ ﺑﺮﭘﺎ ﺷﺪ‪ ،‬وﻟﻲ دﯾﮕﺮ آن ﻋﻨﻮان‬
‫دژ ﺧﺪاي ﺷﻜﺴﺖ ﻧﺎﭘﺬﯾﺮي را ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ھﻤﭽﻮن ﺷﮭﺮي ﺑﻮد ﻛﮫ زﻣﺎﻧﻲ از ﭘﺎرس ﻓﺮﻣﺎن ﻣﻲﺑﺮد و‬
‫زﻣﺎﻧﻲ دﯾﮕﺮ از ﯾﻮﻧﺎن‪ .‬اﺳﻜﻨﺪر ﺟﻮان در ﺳﺎل ‪ 336‬قم در ﺑﺮاﺑﺮ دروازهھﺎي اﯾﻦ ﺷﮭﺮ اﯾﺴﺘﺎد و ﺗﺴﻠﯿﻢ‬
‫آن را ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﺷﺪ‪ .‬ﻛﺎھﻦ ﺑﺰرگ‪ ،‬در آﻏﺎز ﻛﺎر‪ ،‬از ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻦ اﯾﻦ اﻣﺮ ﺧﻮدداري داﺷﺖ‪ ،‬وﻟﻲ ﻓﺮداي آن‬
‫@‪h‬‬
‫روز‪ ،‬ﺑﺮ اﺛﺮ ﺧﻮاﺑﻲ ﻛﮫ ﺷﺐ ﮔﺬﺷﺘﮫ دﯾﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﺴﻠﯿﻢ ﺷﺪ و ﺑﮫ ﻛﺎھﻨﺎن ﻓﺮﻣﺎن داد ﻛﮫ زﯾﺒﺎﺗﺮﯾﻦ ﻟﺒﺎﺳﮭﺎي‬
‫ﺧﻮد را ﺑﭙﻮﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻧﯿﺰ ﺑﮫ ﻣﺮدم دﺳﺘﻮر داد ﻛﮫ ﻟﺒﺎﺳﮭﺎي ﺳﻔﯿﺪ ﭘﺎﻛﯿﺰه و ﺑﻲﻟﻜﮫ در ﺑﺮ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و آﻧﮕﺎه‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﻤﺎل‬
‫آراﻣﺶ‪ ،‬ﭘﯿﺸﺎﭘﯿﺶ ﻣﺮدم از ﺷﮭﺮ ﺑﯿﺮون آﻣﺪ ﺗﺎ ﺑﮫ ﺟﻨﮕﺠﻮﯾﺎن ﭘﯿﺸﻨﮭﺎد ﺻﻠﺢ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﺳﻜﻨﺪر در ﺑﺮاﺑﺮ ﻛﺎھﻦ‬
‫ﺳﺮ ﺗﻌﻈﯿﻢ ﻓﺮود آورد و ﺳﺘﺎﯾﺶ ﺧﻮد را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﻣﻠﺖ اﺳﺮاﺋﯿﻞ و ﺧﺪاي آن اﻇﮭﺎر داﺷﺖ و اورﺷﻠﯿﻢ را‪،‬‬
‫ﻛﮫ ﺑﮫ وي ﺗﻘﺪﯾﻢ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫‪are‬‬

‫اﯾﻦ ﭘﺎﯾﺎن ﻛﺎر ﯾﮭﻮد ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ در اﯾﻨﺠﺎ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﭘﺮدة ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻋﺠﯿﺒﻲ ﭘﺎﯾﺎن ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ ﻛﮫ ﻣﺪت ﭼﮭﻞ ﻗﺮن‬
‫ﻃﻮل ﻛﺸﯿﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺴﯿﺢ و اﺧﺸﻮروش )ﯾﮭﻮدي ﺳﺮﮔﺮدان( در ﭘﺮدهھﺎي دوم و ﺳﻮم ﻇﺎھﺮ ﺷﺪﻧﺪ؛ ﻣﺎ‬
‫اﻛﻨﻮن ﻧﺎﻇﺮ ﭘﺮدة ﭼﮭﺎرم ھﺴﺘﯿﻢ‪ ،‬وﻟﻲ اﯾﻦ ﻧﯿﺰ آﺧﺮﯾﻦ آﻧﮭﺎ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬اورﺷﻠﯿﻢ ﯾﻚ ﺑﺎر وﯾﺮان ﺷﺪ و دوﺑﺎره آن‬
‫را ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﻧﯿﺰ وﯾﺮان ﺷﺪ و آن را از ﻧﻮ ﺑﻨﺎ ﻛﺮدﻧﺪ‪،‬و اﻛﻨﻮن ﺳﺮﭘﺎﺳﺖ و ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ﺳﺮ زﻧﺪﮔﻲ و‬
‫ﺳﺨﺖ ﺟﺎﻧﻲ ﻗﻮم ﯾﮭﻮد ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪.‬‬
‫‪set‬‬
‫‪an‬‬
‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﺳﯿﺰدھﻢ‬

‫‪.co‬‬
‫ﭘﺎرس‬
‫‪ – I‬دورة ﻋﻈﻤﺖ ﻣﺎدھﺎ و اﻧﻘﺮاض اﯾﺸﺎن‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﻨﺸﺄ اﯾﻦ ﻗﻮم – ﺷﺎھﺎن اﯾﺸﺎن – ﭘﯿﻤﺎن ﺧﻮن ﺳﺎردﯾﺲ – اﻧﻘﺮاض دوﻟﺖ ﻣﺎد‬

‫آﯾﺎ ﻣﺎدھﺎ‪ ،‬ﻛﮫ ﻧﻘﺶ ﻣﮭﻤﻲ در ﺑﺮاﻧﺪاﺧﺘﻦ دوﻟﺖ آﺷﻮر داﺷﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﮫ ﻗﻮﻣﻲ ﺑﻮدهاﻧﺪ؟ ﭘﻲ ﺑﺮدن ﺑﮫ اﺻﻞ‬

‫‪yah‬‬
‫اﯾﻦ ﻗﻮم‪ ،‬ﺑﺪون ﺷﻚ‪ ،‬اﻣﺮي اﺳﺖ ﻛﮫ رﺳﯿﺪن ﺑﮫ آن دﺷﻮار اﺳﺖ؛ ﺗﺎرﯾﺦ ﻛﺘﺎﺑﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ھﻤﯿﺸﮫ آدﻣﻲ‬
‫ﺑﺎﯾﺴﺘﻲ از وﺳﻂ آﻏﺎز ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ اﺷﺎرة ﺑﮫ اﯾﻦ ﻗﻮم در ﻛﺘﯿﺒﮫاي اﺳﺖ ﻛﮫ ﮔﺰارش ﺣﻤﻠﺔ ﺷﻠﻤﻨﺼﺮ ﺳﻮم‬
‫ﺑﮫ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﻣﻮﺳﻮم ﺑﮫ ﭘﺎرﺳﻮا‪ ،‬در ﻛﻮھﮭﺎي ﻛﺮدﺳﺘﺎن‪) ،‬ﺳﺎل ‪ 837‬ق م( ﺑﺮ آن ﺛﺒﺖ ﺷﺪه؛ از اﺧﺒﺎر ﭼﻨﺎن‬
‫ﺑﺮ ﻣﻲآﯾﺪ ﻛﮫ در اﯾﻦ ﻧﺎﺣﯿﮫ ﺑﯿﺴﺖ و ھﻔﺖ اﻣﯿﺮ و ﺷﺎه‪ ،‬ﺑﺮ ﺑﯿﺴﺖ و ھﻔﺖ وﻻﯾﺖ ﻛﻢ ﺟﻤﻌﯿﺖ‪ ،‬ﺣﻜﻮﻣﺖ‬
‫ﻣﻲﻛﺮدهاﻧﺪ؛ ﻣﺮدم اﯾﻦ وﻻﯾﺘﮭﺎ را آﻣﺎدھﺎ ﯾﺎ ﻣﺎدھﺎ ﻣﻲﻧﺎﻣﯿﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎدھﺎ از ﻧﮋاد ھﻨﺪ و اروﭘﺎﯾﻲ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر‬
‫ﻣﻲروﻧﺪ و ﻣﺤﺘﻤﻞ اﺳﺖ ﻛﮫ در ﺗﺎرﯾﺦ ھﺰار ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد از ﻛﻨﺎرهھﺎي درﯾﺎي ﺧﺰر ﺑﮫ آﺳﯿﺎي‬
‫@‪h‬‬
‫ﺑﺎﺧﺘﺮي آﻣﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در زﻧﺪ اوﺳﺘﺎ‪ ،‬ﻛﺘﺎب ﻣﻘﺪس ﭘﺎرﺳﯿﺎن‪ ،‬ﯾﺎدي از اﯾﻦ زادﮔﺎه ﻗﺪﯾﻤﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬و ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﺑﮭﺸﺘﻲ ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻣﻲﺷﻮد‪ :‬ﺳﺮزﻣﯿﻨﻲ ﻛﮫ آدﻣﻲ ﺟﻮاﻧﻲ ﺧﻮد را در آن ﮔﺬراﻧﺪه‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﻮد اﯾﺎم ﺟﻮاﻧﻲ‪،‬‬
‫زﯾﺒﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺑﮫ ﺷﺮط اﯾﻨﻜﮫ ﺷﺨﺺ ﻧﺎﭼﺎر ﻧﺒﺎﺷﺪ دوﺑﺎره در آن ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﯾﺎ در آن اﯾﺎم زﻧﺪﮔﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎن ﺑﮫ‬
‫ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ ﻣﺎدھﺎ‪ ،‬در ﺿﻤﻦ ﻛﻮچﻛﺮدﻧﮭﺎي ﺧﻮد‪ ،‬از ﺑﺨﺎرا و ﺳﻤﺮﻗﻨﺪ ﮔﺬﺷﺘﮫ‪ ،‬و از اﯾﻦ ﻧﻮاﺣﻲ‪،‬‬
‫رﻓﺘﮫ رﻓﺘﮫ‪ ،‬رو ﺑﮫ ﺟﻨﻮب ﺳﺮازﯾﺮ ﺷﺪه و ﭘﺲ از رﺳﯿﺪن ﺑﮫ ﭘﺎرس‪ ،‬در آن ﺳﻜﻮﻧﺖ اﺧﺘﯿﺎر ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪are‬‬

‫اﯾﻦ ﻗﻮم‪ ،‬در ﻛﻮھﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺧﻮد در اﯾﺮان اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺲ‪ ،‬آھﻦ‪ ،‬ﺳﺮب‪ ،‬ﺳﯿﻢ و‬
‫زر‪ ،‬ﺳﻨﮓ ﻣﺮﻣﺮ‪ ،‬و ﺳﻨﮕﮭﺎي ﮔﺮاﻧﺒﮭﺎ ﺑﺪﺳﺖ آوردﻧﺪ‪ .‬و ﭼﻮن ﻗﻮﻣﻲ ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ ﺑﻮدﻧﺪ و زﻧﺪﮔﻲ ﺳﺎده‬
‫داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﻛﺸﺎورزي ﺑﺮ دﺷﺘﮭﺎ و داﻣﻨﺔ ﺗﭙﮫھﺎي ﻣﻨﺰﻟﮕﺎه ﺧﻮد ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ و زﻧﺪﮔﻲ آﺳﻮدهاي ﺑﺮاي ﺧﻮﯾﺶ‬
‫ﻓﺮاھﻢ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫در اﻛﺒﺎﺗﺎن )ﯾﻌﻨﻲ ﻣﺤﻞ ﺗﻼﻗﻲ ﭼﻨﺪ راه(‪ ،‬ﻛﮫ در درة زﯾﺒﺎﯾﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﮫ و آﺑﻲ ﻛﮫ از ذوب ﺷﺪن ﺑﺮف‬
‫‪set‬‬

‫ﻛﻮھﮭﺎ ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﻲآﻣﺪ ﺳﺒﺐ ﺣﺎﺻﻠﺨﯿﺰي آن ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺷﺎه اﯾﺸﺎن دﯾﺎاﻛﻮ ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ‬

‫اول ﺧﻮد را ﺑﻨﺎ ﻧﮭﺎد و آن را ﺑﺎ ﻛﺎﺧﻲ ﺷﺎھﺎﻧﮫ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺮ ﺷﮭﺮ ﻣﺴﻠﻂ ﺑﻮد و ﻧﺰدﯾﻚ دو ﻛﯿﻠﻮﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ وﺳﻌﺖ‬
‫داﺷﺖ‪ ،‬آراﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮ رواﯾﺘﻲ ﻛﮫ در ﻛﺘﺎب ھﺮودوت آﻣﺪه – وﻟﻲ رواﯾﺖ دﯾﮕﺮي آن را ﺗﺄﯾﯿﺪ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ –‬
‫دﯾﺎاﻛﻮ از آﻧﺠﺎ ﺑﮫ ﻗﺪرت رﺳﯿﺪ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻋﺪاﻟﺖ اﺷﺘﮭﺎر ﯾﺎﻓﺘﮫ ﺑﻮد؛ و ﭼﻮن ﺑﮫ ﻗﺪرﺗﻲ ﻛﮫ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ رﺳﯿﺪ‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫‪an‬‬

‫اﺳﺘﺒﺪاد و ﺧﻮدﻛﺎﻣﮕﻲ ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬ﯾﻜﻲ از ﻓﺮﻣﺎﻧﮭﺎي وي آن ﺑﻮد ﻛﮫ »ھﯿﭻ ﻛﺲ ﺑﮫ ﺣﻀﻮر ﺷﺎه ﺑﺎر داده‬
‫ﻧﺸﻮد‪ ،‬و ﻣﺮدم ﺗﻨﮭﺎ ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ ﭘﯿﺎمآوراﻧﻲ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺧﻮد را ﺑﮫ ﻋﺮض او ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ؛ دﯾﮕﺮ آﻧﻜﮫ ﻛﺴﻲ ﺣﻖ‬
‫ﺧﻨﺪﯾﺪن ﯾﺎ آب دھﺎن ﺑﺮ زﻣﯿﻦ اﻧﺪاﺧﺘﻦ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﺎه را ﻧﺪارد‪ .‬ھﺪف وي از ﻣﻘﺮر داﺷﺘﻦ اﯾﻦ ﺗﺸﺮﯾﻔﺎت‬
‫ﺑﺮاي ﺷﺨﺺ ﺧﻮد… آن ﺑﻮد ﻛﮫ ﻣﺮدم‪ ،‬ﻛﮫ از دﯾﺪن وي ﻣﺤﺮوم ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻃﺒﯿﻌﺖ او را از ﻃﺒﯿﻌﺖ ﺧﻮد‬
‫‪pym‬‬

‫ﺟﺪا ﺑﺪاﻧﻨﺪ«‪ .‬ﻣﺮدم ﻗﺎﻧﻊ ﻣﺎد‪ ،‬ﻛﮫ زﻧﺪﮔﻲ ﻃﺒﯿﻌﻲ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﭘﯿﺸﻮاﯾﻲ اﯾﻦ ﺷﺎه ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ ﺷﺪﻧﺪ؛ و ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺗﺄﺛﯿﺮ‬
‫ﻋﺎدت و ﻣﺤﯿﻂ زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮﯾﺶ‪ ،‬ﺟﻨﮓ آزﻣﻮدﮔﻲ و ﺗﺤﻤﻞ ﺑﺮ ﺳﺨﺘﯿﮭﺎي ﺟﻨﮓ ﭘﯿﺪا ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ ﺻﻮرت‬
‫ﺧﻄﺮي درآﻣﺪﻧﺪ ﻛﮫ ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ دوﻟﺖ آﺷﻮر را ﺗﮭﺪﯾﺪ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬دوﻟﺖ آﺷﻮر ﺑﺎرھﺎ ﺑﺮ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﻣﺎد ﺣﻤﻠﮫ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻛﺮده‪ ،‬ھﺮ ﺑﺎر ﭼﻨﺎن ﭘﻨﺪاﺷﺘﮫ ﺑﻮد ﻛﮫ ﻣﺎد ﭼﻨﺎن ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮرده ﻛﮫ دﯾﮕﺮ ﯾﺎراي ﺑﺮاﺑﺮي ﺑﺎ آن را ﻧﺪارد‪،‬‬
‫وﻟﻲ ﺑﻌﺪھﺎ ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪه ﺑﻮد ﻛﮫ ﻣﺮدم اﯾﻦ ﺳﺮزﻣﯿﻦ از ﻣﺒﺎرزه ﺑﺮاي ﺑﺪﺳﺖ آوردن آزادي ﺧﺴﺘﮫ ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﭘﺎدﺷﺎه ﻣﺎد‪ ،‬ھﻮوﺧﺸﺘﺮه‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺎ وﯾﺮان ﻛﺮدن ﺷﮭﺮ ﻧﯿﻨﻮا‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﻛﺸﻤﻜﺸﮭﺎ ﭘﺎﯾﺎن ﺑﺨﺸﺪ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫اﯾﻦ ﭘﯿﺮوزي‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﺤﺮك وي ﺷﺪ ﻛﮫ ﻟﺸﻜﺮﯾﺎﻧﺶ را در آﺳﯿﺎي ﺑﺎﺧﺘﺮي ﭘﯿﺶ ﺑﺮاﻧﺪ و ﺑﮫ دروازهھﺎي‬
‫ﺳﺎردﯾﺲ ﺑﺮﺳﺪ؛ و اﮔﺮ ﻛﺴﻮﻓﻲ واﻗﻊ ﻧﻤﻲﺷﺪ‪ ،‬ھﺮﮔﺰ از آﻧﺠﺎ ﺑﺎز ﻧﻤﻲﮔﺸﺖ‪ .‬دو ﭘﯿﺸﻮا‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ در‬
‫ﺣﺎل ﺟﻨﮓ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ھﺮ دو اﯾﻦ ﭘﯿﺸﺎﻣﺪ آﺳﻤﺎﻧﻲ را ﻧﺬﯾﺮ آﺳﻤﺎﻧﻲ ﭘﻨﺪاﺷﺘﻨﺪ و ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﭘﯿﻤﺎن ﺻﻠﺤﻲ ﺑﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫و ﺑﺮاي اﺳﺘﻮاري آن ﺟﺮﻋﮫاي از ﺧﻮن ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﻧﻮﺷﯿﺪﻧﺪ‪ .‬ھﻮوﺧﺸﺘﺮه‪ ،‬ﺳﺎل ﺑﻌﺪ از اﯾﻦ ﺣﺎدﺛﮫ‪ ،‬از دﻧﯿﺎ‬
‫رﻓﺖ؛ اﯾﻦ ﭘﺲ از آن ﺑﻮد ﻛﮫ در زﻣﺎن ﭘﺎدﺷﺎھﻲ ﺧﻮد ﻛﺸﻮر ﻣﺎد را‪ ،‬از ﺻﻮرت اﯾﺎﻟﺖ ﺗﺤﺖ ﺗﺼﺮف‬

‫‪oo‬‬
‫ﻛﺸﻮر دﯾﮕﺮي‪ ،‬ﺑﮫ ﺻﻮرت اﻣﭙﺮاﻃﻮري ﺑﺰرﮔﻲ درآورد ﻛﮫ آﺷﻮر و ﻣﺎد و ﭘﺎرس را ﺷﺎﻣﻞ ﺑﻮد‪ .‬ﯾﻚ ﻧﺴﻞ‬
‫ﭘﺲ از وي اﻣﭙﺮاﻃﻮري ﺑﺮﭼﯿﺪه ﺷﺪ‪.‬‬

‫اﯾﻦ دوﻟﺖ ﻣﺴﺘﻌﺠﻞ ﻓﺮﺻﺘﻲ ﭘﯿﺪا ﻧﻜﺮد ﻛﮫ ﺑﺘﻮاﻧﺪ در ﺑﻨﺎي ﻣﺪﻧﯿﺖ ﺳﮭﻢ ﺑﺰرﮔﻲ داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺗﻨﮭﺎ ﻛﺎري ﻛﮫ‬

‫‪yah‬‬
‫ﻛﺮد آن ﺑﻮد ﻛﮫ راه را ﺑﺮاي ﻓﺮھﻨﮓ و ﺗﻤﺪن ﭘﺎرس ﺑﺎز و ھﻤﻮار ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﭘﺎرﺳﯿﮭﺎ زﺑﺎن آرﯾﺎﯾﻲ‪ ،‬و اﻟﻔﺒﺎي‬
‫ﺳﻲ و ﺷﺶ ﺣﺮﻓﻲ ﺧﻮد را از ﻣﺮدم ﻣﺎد ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬و ھﻤﯿﻦ ﻣﺎدھﺎ ﺳﺒﺐ آن ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ﭘﺎرﺳﯿﮭﺎ‪ ،‬ﺑﮫ ﺟﺎي ﻟﻮح‬
‫ﮔﻠﻲ‪ ،‬ﻛﺎﻏﺬ ﭘﻮﺳﺘﻲ و ﻗﻠﻢ ﺑﺮاي ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺑﮫ ﻛﺎر ﺑﺮدﻧﺪو ﺑﮫ اﺳﺘﻌﻤﺎل ﺳﺘﻮﻧﮭﺎي ﻓﺮاوان در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺗﻮﺟﮫ‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻗﺎﻧﻮن اﺧﻼﻗﻲ ﭘﺎرﺳﯿﮭﺎ – ﻛﮫ در زﻣﺎن ﺻﻠﺢ ﺻﻤﯿﻤﺎﻧﮫ ﺑﮫ ﻛﺸﺎورزي ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪ ،‬و در ﺟﻨﮓ ﻣﺘﮭﻮر‬
‫و ﺑﻲﺑﺎك ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪ ،-‬و ﻧﯿﺰ ﻣﺬھﺐ زردﺷﺘﻲ اﯾﺸﺎن و اﻋﺘﻘﺎد ﺑﮫ اھﻮرﻣﺰدا و اھﺮﯾﻤﻦ و ﺳﺎزﻣﺎن ﭘﺪرﺷﺎھﻲ‪ ،‬ﯾﺎ‬
‫ﺗﺴﻠﻂ ﭘﺪر در ﺧﺎﻧﻮاده‪ ،‬و ﺗﻌﺪد زوﺟﺎت و ﻣﻘﺪاري ﻗﻮاﻧﯿﻦ دﯾﮕﺮ ﭘﺎرس – ﻛﮫ از ﺷﺪت ﺷﺒﺎھﺖ ﺑﺎ ﻗﻮاﻧﯿﻦ‬
‫ﻣﺎد ﺳﺒﺐ آن ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ در اﯾﻦ آﯾﺔ ﻛﺘﺎب داﻧﯿﺎل‪» :‬ﺗﺎ ﻣﻮاﻓﻖ ﺷﺮﯾﻌﺖ ﻣﺎدﯾﺎن و ﭘﺎرﺳﯿﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﻣﻨﺴﻮخ‬
‫@‪h‬‬
‫ﻧﻤﻲﺷﻮد« ذﻛﺮ آﻧﮭﺎ ﺑﺎ ھﻢ ﺑﯿﺎﯾﺪ – ھﻤﮫ رﯾﺸﺔ ﻣﺎدي دارد‪ .‬از ادﺑﯿﺎت و ھﻨﺮ‬

‫ﻧﻤﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﻧﻘﺮاض دوﻟﺖ ﻣﺎد ﺑﺴﯿﺎر ﺳﺮﯾﻌﺘﺮ از ﺗﺸﻜﯿﻞ آن ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬اژدھﺎك ﯾﺎ اﯾﺸﺘﻮوﯾﮕﻮ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ ﺟﺎي ﭘﺪر‬
‫ﺧﻮد ھﻮوﺧﺸﺘﺮه ﺑﮫ ﺗﺨﺖ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻧﺸﺴﺖ‪ ،‬ﯾﻚ ﺑﺎر دﯾﮕﺮ اﯾﻦ ﺣﻘﯿﻘﺖ را اﺛﺒﺎت ﻛﺮد ﻛﮫ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ‬
‫‪are‬‬

‫ھﻤﭽﻮن ﺑﺎزي ﻗﻤﺎري اﺳﺖ‪ ،‬و در وراﺛﺖ ﺳﻠﻄﻨﺖ‪ ،‬ھﻮﺷﻤﻨﺪي ﻣﻔﺮط و ﺟﻨﻮن‪ ،‬ﻣﺘﺤﺪ ﻧﺰدﯾﻚ ﺑﮫ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺑﮫ‬
‫ﺷﻤﺎر ﻣﻲروﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺷﺎه ﺑﺮاﺣﺘﻲ ﺑﺮ ﺗﺨﺖ ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻣﯿﺮاث ﺑﺮده ﺑﻮد ﻧﺸﺴﺖ‪ ،‬و ﺑﮫ ﻋﯿﺶ و ﻧﻮش و‬
‫ﻟﺬت ﺑﺮدن از آﻧﭽﮫ ﻧﺼﯿﺐ وي ﺷﺪه ﺑﻮد ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬ﻣﺮدم ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﺑﮫ ﺗﻘﻠﯿﺪ از او‪ ،‬از ﭘﯿﺮوي دﺳﺘﻮرھﺎي‬
‫اﺧﻼﻗﻲ ﺧﺸﻚ و روش زﻧﺪﮔﻲ ﺳﺎده و ﺧﺸﻨﻲ ﻛﮫ داﺷﺘﻨﺪ دﺳﺖ ﺑﺮداﺷﺘﻨﺪ و رﻓﺘﮫ رﻓﺘﮫ آﻧﮭﺎ را ﻓﺮاﻣﻮش‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ؛ ﺛﺮوت ﺑﮫ اﻧﺪازهاي ﻧﺎﮔﮭﺎﻧﻲ ﺑﮫ ﭼﻨﮓ اﯾﺸﺎن اﻓﺘﺎده ﺑﻮد ﻛﮫ ﻓﺮﺻﺖ ﺑﮭﺮهﺑﺮداري ﻋﺎﻗﻼﻧﮫ از آن را‬
‫‪set‬‬

‫ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺮدم ﻃﺒﻘﺎت ﺑﺎﻻي اﺟﺘﻤﺎع ﺑﻨﺪة ﻣﺪ و زﻧﺪﮔﻲ ﺗﺠﻤﻠﻲ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﻣﺮداﻧﺸﺎن ﺷﻠﻮارھﺎي ﻗﻼﺑﺪوزي‬
‫ﺷﺪه ﻣﻲﭘﻮﺷﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬و زﻧﺎن ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻏﺎزه و ﺟﻮاھﺮ ﻣﻲآراﺳﺘﻨﺪ؛ ﺣﺘﻲ زﯾﻦ و ﺑﺮگ اﺳﺒﺎن را ﻧﯿﺰ ﺑﺎ ﻃﻼ‬
‫زﯾﻨﺖ ﻣﻲدادﻧﺪ‪ .‬ﻗﻮم ﺳﺎدهاي ﻛﮫ ﭘﯿﺶ از آن از راه ﭼﻮﭘﺎﻧﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و از ﺳﻮار ﺷﺪن ﺑﺮ‬
‫اراﺑﮫھﺎي ﺧﺸﻜﻲ ﻛﮫ ﭼﺮﺧﮭﺎﺷﺎن ﺟﺰ ﮔﺮدهھﺎي ﻧﺎھﻤﻮار ﺑﺮﯾﺪه ﺷﺪه از ﺗﻨﺔ درﺧﺘﺎن ﻧﺒﻮد ﻟﺬت ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ‪،‬‬
‫اﻛﻨﻮن ﻛﺎرﺷﺎن آن ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﺮ اراﺑﮫھﺎي ﮔﺮاﻧﺒﮭﺎ ﺳﻮار ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬و از ﻣﺠﻠﺲ ﺟﺸﻨﻲ ﺑﮫ ﻣﺠﻠﺲ دﯾﮕﺮ ﺑﺮوﻧﺪ‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺷﺎھﺎن اﯾﺸﺎن ﺑﮫ دادﮔﺴﺘﺮي ﺑﺮ ﺧﻮد ﻣﻲﺑﺎﻟﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ اﯾﺸﺘﻮوﯾﮕﻮ‪ ،‬ﻛﮫ روزي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ھﺎرﭘﺎگ‬
‫ﺧﺸﻤﻨﺎك ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬دﺳﺘﻮر داد از ﺗﻦ ﺑﻲﺳﺮ و دﺳﺖ ﻓﺮزﻧﺪ او ﺧﻮراﻛﻲ ﻓﺮاھﻢ آوردﻧﺪ و ﭘﺪر را ﻣﺠﺒﻮر‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ ﮔﻮﺷﺖ ﺗﻦ ﻓﺮزﻧﺪش را ﺑﺨﻮرد‪ .‬ھﺎرﭘﺎگ ﻓﺮﻣﺎن را اﺟﺮا ﻛﺮد و ﮔﻔﺖ ھﺮ ﭼﮫ ﺷﺎه اﻣﺮ ﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‬
‫ﻣﺎﯾﺔ ﺷﺎدي او ﻣﻲﺷﻮد؛ وﻟﻲ ﻛﯿﻨﮫ را دردل ﺧﻮد ﻧﮕﺎه داﺷﺖ و ﺑﻌﺪھﺎ ﺑﮫ ﻛﻤﻚ ﻛﻮروش ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ ﺗﺎ‬
‫‪pym‬‬

‫اﯾﺸﺘﻮوﯾﮕﻮ را ﺧﻠﻊ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻛﻮروش ﺟﻮان‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎﻧﺪار وﻻﯾﺖ اﻧﺸﺎن )ﺷﺎﻣﻞ ﺧﻮزﺳﺘﺎن و ﺑﺨﺘﯿﺎري(‪ ،‬ﻛﮫ در‬
‫ﻓﺮﻣﺎن ﻣﺎدﯾﺎن ﺑﻮد‪ ،‬ﻋﻠﯿﮫ ﺷﺎه زن ﺻﻔﺖ و ﺳﺘﻤﮕﺮ اﻛﺒﺎﺗﺎن ﻗﯿﺎم ﻛﺮد؛ ﺧﻮد ﻣﺎدھﺎ از ﭘﯿﺮوزي وي ﺑﺮ اﯾﻦ‬
‫ﻣﺮدم ﺧﻮدﻛﺎﻣﮫ ﺷﺎد ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﮫ ﺷﺎھﻲ او ﺧﺸﻨﻮدي ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ :‬و ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ ھﯿﭻ ﻛﺲ ﺑﺎ او از در ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ در‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻧﯿﺎﻣﺪ‪ .‬ﺗﻨﮭﺎ ﯾﻚ ﺟﻨﮓ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﻮد ﺗﺎ دوﻟﺖ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواي ﻣﺎد و ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﭘﺎرس )اﯾﺮان( ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮدار‬
‫ﯾﻚ ﻓﺮد ﭘﺎرﺳﻲ درآﯾﺪ؛ ﭘﺲ از آن‪ ،‬دوﻟﺖ ﭘﺎرس رﻓﺘﮫ رﻓﺘﮫ ﻛﺎرش ﺑﮫ ﺟﺎﯾﻲ رﺳﯿﺪ ﻛﮫ ﺗﻤﺎم ﺧﺎور ﻧﺰدﯾﻚ را‬
‫ﺑﮫ زﯾﺮ ﻓﺮﻣﺎن ﺧﻮد درآورد‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫‪ – II‬ﺷﺎھﺎن ﺑﺰرگ‬
‫ﻛﻮروش داﺳﺘﺎﻧﻲ‪ -‬ﺳﯿﺎﺳﺘﮭﺎي روﺷﻦ وي‪ -‬ﻛﺒﻮﺟﯿﮫ‪ -‬دارﯾﻮش ﺑﺰرگ‪ -‬ﺣﻤﻠﮫ ﺑﮫ ﯾﻮﻧﺎن‬

‫‪oo‬‬
‫ﻛﻮروش ﯾﻜﻲ از ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ ﮔﻮﯾﺎ ﺑﺮاي ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯾﻲ آﻓﺮﯾﺪه ﺷﺪهاﻧﺪ و‪ ،‬ﺑﮫ ﮔﻔﺘﺔ اﻣﺮﺳﻦ‪ ،‬ھﻤﺔ ﻣﺮدم از‬

‫در ادارة اﻣﻮر ﺑﮫ ھﻤﺎن ﮔﻮﻧﮫ ﺷﺎﯾﺴﺘﮕﻲ داﺷﺖ ﻛﮫ در ﻛﺸﻮر ﮔﺸﺎﯾﯿﮭﺎي ﺣﯿﺮتاﻧﮕﯿﺰ ﺧﻮد؛ ﺑﺎ‬
‫ﺷﻜﺴﺖﺧﻮردﮔﺎن ﺑﮫ ﺑﺰرﮔﻮاري رﻓﺘﺎر ﻣﻲﻛﺮد و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ دﺷﻤﻨﺎن ﺳﺎﺑﻖ ﺧﻮد ﻣﮭﺮﺑﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﭘﺲ‪،‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﺎﯾﺔ ﺷﮕﻔﺘﻲ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن درﺑﺎرة وي داﺳﺘﺎﻧﮭﺎي ﺑﯿﺸﻤﺎر ﻧﻮﺷﺘﮫ و او را ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﭘﮭﻠﻮان ﺟﮭﺎن‪،‬‬
‫ﭘﯿﺶ از اﺳﻜﻨﺪر‪ ،‬داﻧﺴﺘﮫ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎﯾﺔ ﺗﺄﺳﻒ آن اﺳﺖ ﻛﮫ از ﻧﻮﺷﺘﮫھﺎي ھﺮودوت و ﮔﺰﻧﻮﻓﻮن ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﯿﻢ‬
‫اوﺻﺎف و ﺷﻤﺎﯾﻞ وي را ﻃﻮري ﺗﺮﺳﯿﻢ ﻛﻨﯿﻢ ﻛﮫ ﻗﺎﺑﻞ اﻋﺘﻘﺎد ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻮرخ اول‪ ،‬ﺗﺎرﯾﺦ وي را ﺑﺎ ﺑﺴﯿﺎري‬
‫داﺳﺘﺎﻧﮭﺎي ﺧﺮاﻓﻲ درھﻢآﻣﯿﺨﺘﮫ‪ ،‬و دوﻣﻲ ﻛﺘﺎب ﺧﻮد ﻛﻮروﭘﺎﯾﺪﯾﺎ )=ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻛﻮروش( را ھﻤﭽﻮن رﺳﺎﻟﮫاي‬
‫در ﻓﻨﻮن ﺟﻨﮓ ﻧﻮﺷﺘﮫ‪ ،‬و در ﺿﻤﻦ آن ﺧﻄﺎﺑﮫاي در ﺗﺮﺑﯿﺖ و ﻓﻠﺴﻔﮫ آورده اﺳﺖ؛ ﮔﺰﻧﻮﻓﻮن ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺑﺎر‬
‫در ﻧﻮﺷﺘﺔ ﺧﻮد ﻛﻮروش را ﺑﺎ ﺳﻘﺮاط اﺷﺘﺒﺎه ﻛﺮده و اﺣﻮال آن دو را ﺑﺎ ھﻢ آﻣﯿﺨﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻮن اﯾﻦ‬
‫@‪h‬‬
‫داﺳﺘﺎﻧﮭﺎ را ﻛﻨﺎر ﺑﮕﺬارﯾﻢ‪ ،‬از ﻛﻮروش ﺟﺰ ﺷﺒﺢ ﻓﺮﯾﺒﻨﺪهاي ﺑﺎﻗﻲ ﻧﻤﻲﻣﺎﻧﺪ‪ .‬آﻧﭽﮫ ﺑﮫ ﯾﻘﯿﻦ ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ اﯾﻦ‬
‫اﺳﺖ ﻛﮫ ﻛﻮروش زﯾﺒﺎ و ﺧﻮشاﻧﺪام ﺑﻮده‪ ،‬ﭼﮫ ﭘﺎرﺳﯿﺎن ﺗﺎ آﺧﺮﯾﻦ روزھﺎي دورة ھﻨﺮ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﺧﻮﯾﺶ ﺑﮫ‬
‫وي ھﻤﭽﻮن ﻧﻤﻮﻧﺔ زﯾﺒﺎﯾﻲ اﻧﺪام ﻣﻲﻧﮕﺮﯾﺴﺘﮫاﻧﺪ؛ دﯾﮕﺮ اﯾﻨﻜﮫ وي ﻣﺆﺳﺲ ﺳﻠﺴﻠﺔ ھﺨﺎﻣﻨﺸﻲ ﯾﺎ ﺳﻠﺴﻠﺔ‬
‫»ﺷﺎھﺎن ﺑﺰرگ« اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﮫ در ﻧﺎﻣﺪارﺗﺮﯾﻦ دورة ﺗﺎرﯾﺦ اﯾﺮان ﺑﺮ آن ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻣﻲﻛﺮدهاﻧﺪ؛ دﯾﮕﺮ‬
‫آﻧﻜﮫ ﻛﻮروش ﺳﺮﺑﺎزان ﻣﺎدي و ﭘﺎرﺳﻲ را ﭼﻨﺎن ﻣﻨﻈﻢ ﺳﺎﺧﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻗﺸﻮن ﺷﻜﺴﺖﻧﺎﭘﺬﯾﺮي‬
‫درآﻣﺪ؛ ﺑﺮ ﺳﺎردﯾﺲ و ﺑﺎﺑﻞ ﻣﺴﻠﻂ ﺷﺪ؛ و ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯾﻲ اﻗﻮام ﺳﺎﻣﻲ را ﺑﺮ ﺑﺎﺧﺘﺮ آﺳﯿﺎ ﭼﻨﺎن ﭘﺎﯾﺎن داد ﻛﮫ‪ ،‬ﺗﺎ‬
‫‪are‬‬

‫ھﺰار ﺳﺎل ﭘﺲ از آن‪ ،‬دﯾﮕﺮ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ دوﻟﺖ و ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ ﺑﺴﺎزﻧﺪ؛ ﺗﻤﺎم ﻛﺸﻮرھﺎﯾﻲ را ﻛﮫ ﻗﺒﻞ از وي در‬
‫ﺗﺤﺖ ﺗﺴﻠﻂ آﺷﻮر و ﺑﺎﺑﻞ و ﻟﯿﺪﯾﺎ و آﺳﯿﺎي ﺻﻐﯿﺮ ﺑﻮد ﺿﻤﯿﻤﺔ ﭘﺎرس ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬و از ﻣﺠﻤﻮع آﻧﮭﺎ ﯾﻚ دوﻟﺖ‬
‫ﺷﺎھﻨﺸﺎﻧﻲ و اﻣﭙﺮاﻃﻮري اﯾﺠﺎد ﻛﺮد ﻛﮫ ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﺳﺎزﻣﺎن ﺳﯿﺎﺳﻲ ﻗﺒﻞ از دوﻟﺖ روم ﻗﺪﯾﻢ‪ ،‬و ﯾﻜﻲ از‬
‫ﺧﻮش ادارهﺗﺮﯾﻦ دوﻟﺘﮭﺎي ھﻤﺔ دورهھﺎي ﺗﺎرﯾﺨﻲ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪.‬‬

‫آن اﻧﺪازه ﻛﮫ از اﻓﺴﺎﻧﮫھﺎ ﺑﺮﻣﻲآﯾﺪ‪ ،‬ﻛﻮروش از ﻛﺸﻮرﮔﺸﺎﯾﺎﻧﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﯿﺶ از ھﺮ ﻛﺸﻮرﮔﺸﺎي‬
‫‪set‬‬

‫دﯾﮕﺮ او را دوﺳﺖ ﻣﻲداﺷﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬و ﭘﺎﯾﮫھﺎي ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺧﻮد را ﺑﺮ ﺑﺨﺸﻨﺪﮔﻲ و ﺧﻮي ﻧﯿﻜﻮ ﻗﺮار داده ﺑﻮد‪.‬‬
‫دﺷﻤﻨﺎن وي از ﻧﺮﻣﻲ و ﮔﺬﺷﺖ او آﮔﺎه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ در ﺟﻨﮓ ﺑﺎ ﻛﻮروش ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺴﻲ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‬
‫ﻛﮫ ﺑﺎ ﻧﯿﺮوي ﻧﻮﻣﯿﺪي ﻣﻲﺟﻨﮕﺪ و ﻣﻲداﻧﺪ ﭼﺎرهاي ﻧﯿﺴﺖ ﺟﺰ اﯾﻨﻜﮫ ﺑﻜﺸﺪ ﯾﺎ ﺧﻮد ﻛﺸﺘﮫ ﺷﻮد‪ .‬ﭘﯿﺶ از اﯾﻦ‪-‬‬
‫ﺑﻨﺎ ﺑﮫ رواﯾﺖ ھﺮودوت‪ -‬داﻧﺴﺘﯿﻢ ﻛﮫ ﭼﮕﻮﻧﮫ ﻛﺮزوس را از ﺳﻮﺧﺘﻦ درﻣﯿﺎن ھﯿﺰﻣﮭﺎي اﻓﺮوﺧﺘﮫ رھﺎﻧﯿﺪ و‬
‫‪an‬‬

‫ﺑﺰرﮔﺶ داﺷﺖ و او را از راﯾﺰﻧﺎن ﺧﻮد ﺳﺎﺧﺖ؛ ﻧﯿﺰ از ﺑﺨﺸﻨﺪﮔﻲ و ﻧﯿﻜﻲ رﻓﺘﺎر او ﺑﺎ ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﺳﺨﻦ‬
‫ﮔﻔﺘﯿﻢ‪ .‬ﯾﻜﻲ از ارﻛﺎن ﺳﯿﺎﺳﺖ و ﺣﻜﻮﻣﺖ وي آن ﺑﻮد ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﻠﻞ و اﻗﻮام ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﻛﮫ اﺟﺰاي‬
‫اﻣﭙﺮاﻃﻮري او را ﺗﺸﻜﯿﻞ ﻣﻲدادﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ آزادي ﻋﻘﯿﺪة دﯾﻨﻲ و ﻋﺒﺎدت ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮد؛ اﯾﻦ ﺧﻮد ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﺮ‬
‫اﺻﻞ اول ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﺮدن ﺑﺮ ﻣﺮدم آﮔﺎھﻲ داﺷﺖ و ﻣﻲداﻧﺴﺖ ﻛﮫ دﯾﻦ از دوﻟﺖ ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ‬
‫‪pym‬‬

‫ﺟﮭﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ وي ھﺮﮔﺰ ﺷﮭﺮھﺎ را ﻏﺎرت ﻧﻤﻲﻛﺮد و ﻣﻌﺎﺑﺪ را وﯾﺮان ﻧﻤﻲﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ‬
‫ﺧﺪاﯾﺎن ﻣﻠﻞ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺧﺪاﯾﺎن‪ ،‬از ﺧﻮد‪ ،‬ﻛﻤﻚ ﻣﺎﻟﻲ ﻧﯿﺰ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﺣﺘﻲ ﻣﺮدم ﺑﺎﺑﻞ‪ ،‬ﻛﮫ در ﺑﺮاﺑﺮ او ﺳﺨﺖ اﯾﺴﺘﺎدﮔﻲ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪،‬‬
‫در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ اﺣﺘﺮام وي را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﻣﻌﺎﺑﺪ و ﺧﺪاﯾﺎن ﺧﻮﯾﺶ دﯾﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮕﺮﻣﻲ ﺑﺮﮔﺮد او ﺟﻤﻊ ﺷﺪﻧﺪ و‬
‫ﻣﻘﺪم او را ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ھﺮ وﻗﺖ ﺳﺮزﻣﯿﻨﻲ را ﻣﻲﮔﺸﻮد ﻛﮫ ﺟﮭﺎﻧﮕﺸﺎي دﯾﮕﺮي ﭘﯿﺶ از وي ﺑﮫ آﻧﺠﺎ ﻧﺮﻓﺘﮫ‬

‫‪.co‬‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﻤﺎل ﺗﻘﻮا و ورع‪ ،‬ﻗﺮﺑﺎﻧﯿﮭﺎﯾﻲ ﺑﮫ ﺧﺪاﯾﺎن ﻣﺤﻞ ﺗﻘﺪﯾﻢ ﻣﻲﻛﺮد؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﺎﭘﻠﺌﻮن‪ ،‬ھﻤﺔ ادﯾﺎن را ﻗﺒﻮل‬
‫داﺷﺖ و ﻣﯿﺎن آﻧﮭﺎ ﻓﺮﻗﻲ ﻧﻤﻲﮔﺬاﺷﺖ؛ و ﺑﺎ ﻣﺮﺣﻤﺘﻲ ﺑﯿﺶ از ﻧﺎﭘﻠﺌﻮن ﺑﮫ ﺗﻜﺮﯾﻢ ھﻤﺔ ﺧﺪاﯾﺎن ﻣﻲﭘﺮداﺧﺖ‪.‬‬

‫وي از ﻟﺤﺎظ دﯾﮕﺮي ﻧﯿﺰ ﺑﮫ ﻧﺎﭘﻠﺌﻮن ﺷﺒﯿﮫ ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﮫ ﻣﺎﻧﻨﺪ وي‪ ،‬ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺑﻠﻨﺪﭘﺮوازي ﻓﺮاوان ﺧﻮﯾﺶ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ از ﮔﺸﻮدن ھﻤﺔ ﺳﺮزﻣﯿﻨﮭﺎي ﺧﺎور ﻧﺰدﯾﻚ آﺳﻮده ﺷﺪ‪ ،‬درﺻﺪد ﺑﺮ آﻣﺪ ﻛﮫ ﻣﺎد و ﭘﺎرس را از‬

‫‪oo‬‬
‫ھﺠﻮم ﺑﺪوﯾﺎﻧﻲ ﻛﮫ در آﺳﯿﺎي ﻣﯿﺎﻧﮫ ﻣﻨﺰل داﺷﺘﻨﺪ ﺧﻼص ﻛﻨﺪ؛ و ﭼﻨﺎن ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ در اﯾﻦ‬
‫ﺣﻤﻠﮫھﺎي ﺧﻮد‪ ،‬ﺗﺎﻛﻨﺎر ﻧﮭﺮ ﺳﯿﺤﻮن در ﺷﻤﺎل‪ ،‬و ﺗﺎ ھﻨﺪوﺳﺘﺎن درﺧﺎور ﭘﯿﺶ رﻓﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ؛ در ھﻤﯿﻦ‬
‫ﮔﯿﺮودارھﺎ‪ ،‬و در آن زﻣﺎن ﻛﮫ ﺑﮫ ﻣﻨﺘﮭﺎي ﺑﺰرﮔﻲ ﺧﻮد رﺳﯿﺪه ﺑﻮد‪ ،‬در ﺟﻨﮓ ﺑﺎ ﻗﺒﺎﯾﻞ ﻣﺎﺳﺎﮔﺖ‪ ،‬ﻛﮫ از‬
‫ﻗﺒﺎﯾﻞ ﮔﻤﻨﺎم ﺳﺎﻛﻦ در ﺳﻮاﺣﻞ ﺟﻨﻮﺑﻲ درﯾﺎي ﺧﺰر ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻛﺸﺘﮫ ﺷﺪ‪ .‬ﻛﻮروش ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺳﻜﻨﺪر‪،‬‬

‫‪yah‬‬
‫اﻣﭙﺮاﻃﻮري ﺑﺰرﮔﻲ را ﺑﮫ ﭼﻨﮓ آورد‪ ،‬وﻟﻲ ﭘﯿﺶ از اﯾﻨﻜﮫ ﻓﺮﺻﺖ ﺳﺎزﻣﺎن دادن ﺑﮫ آن ﭘﯿﺪا ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﺟﻞ آن‬
‫اﻣﭙﺮاﻃﻮري را از ﭼﻨﮕﺶ ﺑﯿﺮون آورد‪.‬‬

‫ﻧﻘﺺ ﺑﺰرﮔﻲ ﻛﮫ ﺑﺮ ﺧﻠﻖ و ﺧﻮي ﻛﻮروش ﻟﻜﮫاي ﺑﺎﻗﻲ ﮔﺬاﺷﺘﮫ آن ﺑﻮد ﻛﮫ ﮔﺎھﻲ ﺑﯿﺤﺴﺎب ﻗﺴﺎوت و‬
‫ﺑﯿﺮﺣﻤﻲ داﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﯿﺮﺣﻤﻲ ﺑﮫ ﭘﺴﺮ ﻧﯿﻤﮫ دﯾﻮاﻧﺔ وي ﻛﺒﻮﺟﯿﮫ ﺑﮫ ارث رﺳﯿﺪ‪ ،‬ﺑﻲآﻧﻜﮫ از ﻛﺮم و‬
‫ﺑﺰرﮔﻮاري ﭘﺪر ﭼﯿﺰي ﺑﮫ او رﺳﯿﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬وي ﭘﺎدﺷﺎھﻲ ﺧﻮﯾﺶ را ﺑﺎ ﻛﺸﺘﻦ ﺑﺮادر و رﻗﯿﺐ ﺧﻮﯾﺶ‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﺎم‬
‫ﺑﺮدﯾﺎ )ﺑﮫ ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ‪ :،‬ﺳﻤﺮدﯾﺲ(‪ ،‬آﻏﺎز ﻛﺮد؛ ﭘﺲ از آن‪ ،‬ﺑﮫ ﻃﻤﻊ رﺳﯿﺪن ﺑﮫ ﺛﺮوت ﻓﺮاوان ﻣﺼﺮ‪ ،‬ﺑﮫ آن‬
‫@‪h‬‬
‫ﺳﺮزﻣﯿﻦ ھﺠﻮم ﺑﺮد و ﺣﺪود اﻣﭙﺮاﻃﻮري ﭘﺎرس را ﺗﺎ رود ﻧﯿﻞ ﭘﯿﺶ ﺑﺮد‪ .‬در اﯾﻦ ﻛﺎر ﻛﺎﻣﯿﺎب ﺷﺪ‪ ،‬وﻟﻲ‬
‫ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ ﻇﺎھﺮ اﺳﺖ ﺳﻼﻣﺖ ﻋﻘﻞ ﺧﻮﯾﺶ را ﺑﺮ ﺳﺮ اﯾﻦ ﻛﺎر ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬در راه رﺳﯿﺪن ﺑﮫ ﺷﮭﺮ ﻣﻤﻔﯿﺲ ﺑﺎ‬
‫دﺷﻮاري ﻓﺮاوان روﺑﮫرو ﻧﺸﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﻗﺸﻮﻧﻲ ﻛﮫ ﺑﺮاي ﺗﺴﺨﯿﺮ واﺣﺔ ﻋﻤﻮن ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺑﻮد‪ ،‬ھﻤﮫ‪ ،‬در ﺑﯿﺎﺑﺎن‬
‫ﺗﻠﻒ ﺷﺪﻧﺪ؛ ﻧﯿﺰ ﻗﺸﻮﻧﻲ ﻛﮫ ﺑﺮاي ﮔﺮﻓﺘﻦ )ﻛﺎرﺗﺎژ( ﻗﺮﻃﺎﺟﮫ ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺑﻮد دﭼﺎر ﺷﻜﺴﺖ ﺷﺪ؛ اﯾﻦ از آن‬
‫ﺟﮭﺖ ﺑﻮد ﻛﮫ ﻧﺎوﯾﺎن ﻧﺎوﮔﺎن ﭘﺎرس‪ ،‬ﻛﮫ ھﻤﮫ از ﻣﺮدم ﻓﻨﯿﻘﯿﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬از ﺣﻤﻠﮫ ﻛﺮدن ﺑﮫ ﻣﺴﺘﻌﻤﺮة ﻓﻨﯿﻘﻲ‬
‫‪are‬‬

‫ﺳﺮﺑﺎز زدﻧﺪ‪ .‬ﻛﺒﻮﺟﯿﮫ ﻛﮫ ﭼﻨﯿﻦ دﯾﺪ از ﺟﺎ در رﻓﺖ و ﻓﺮزاﻧﮕﻲ و ﮔﺬﺷﺖ ﭘﺪر را ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﺮد‪ .‬دﯾﻦ ھﻤﮫ‬
‫ﻣﺼﺮﯾﺎن را رﯾﺸﺨﻨﺪ ﻛﺮد‪ ،‬و ﺑﺎ ﺧﻨﺠﺮ ﺧﻮﯾﺶ ﮔﺎو ﻣﻘﺪﺳﻲ را ﻛﮫ ﻣﺼﺮﯾﺎن ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﯿﺪﻧﺪ )آﭘﯿﺲ( از ﭘﺎي‬
‫درآورد‪ .‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﻛﺎر ﻧﯿﺰ ﺑﺲ ﻧﻜﺮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﻧﻌﺸﮭﺎي ﻣﻮﻣﯿﺎﯾﻲ ﺷﺪة ﺷﺎھﺎن را از ﮔﻮرھﺎ ﺑﯿﺮون ﻛﺸﯿﺪ و ﺑﮫ‬
‫ﻟﻌﻨﺘﮭﺎي ﻗﺪﯾﻤﯿﻲ ﻛﮫ ﺑﺮاي ﻧﺒﺶ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻗﺒﻮر ﺷﺪه ﺑﻮد ھﻢ ﺗﻮﺟﮭﻲ ﻧﻜﺮد؛ ﻣﻌﺎﺑﺪ را ﺑﺎ ﭘﻠﯿﺪي آﻟﻮد و ﻓﺮﻣﺎن‬
‫داد‬
‫‪set‬‬

‫ﺗﺎ ﺑﺘﮭﺎﯾﻲ را ﻛﮫ در آﻧﮭﺎ ﺑﻮد ﺑﺴﻮزاﻧﻨﺪ‪ .‬ﮔﻤﺎن وي آن ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﺎ ﭼﻨﯿﻦ ﻛﺎرھﺎ ﻣﺮدم ﻣﺼﺮ از ﺑﻨﺪ ﺧﺮاﻓﺎت و‬
‫اوھﺎم رھﺎﯾﻲ ﺧﻮاھﻨﺪ ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ﭼﻮن دﭼﺎر ﺣﻤﻠﺔ ﺑﯿﻤﺎري ﺷﺪ‪ -‬ﻛﮫ ﺷﺎﯾﺪ آن ﺑﯿﻤﺎري ﻧﻮﺑﮫھﺎي ﺻﺮﻋﻲ ﺑﻮده‬
‫اﺳﺖ‪ -‬ﺑﺮاي ﻣﺼﺮﯾﺎن ﺷﻜﻲ ﻧﻤﺎﻧﺪ ﻛﮫ اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎري ﻛﯿﻔﺮي اﺳﺖ ﻛﮫ ﺧﺪاﯾﺎن ﺑﮫ او دادهاﻧﺪ؛ از آن ﭘﺲ دﯾﮕﺮ‬
‫ھﯿﭻ ﻣﺼﺮﯾﻲ در راﺳﺘﻲ و درﺳﺘﻲ دﯾﻨﻲ ﺧﻮﯾﺶ ﺷﻚ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﻛﺒﻮﺟﯿﮫ‪ ،‬ﺑﺮاي آﻧﻜﮫ زﺷﺘﯿﮭﺎي ﺣﻜﻮﻣﺖ‬
‫ﻣﻄﻠﻘﮫ را ھﺮ ﭼﮫ ﺑﯿﺸﺘﺮ آﺷﻜﺎر ﺳﺎزد‪ ،‬ھﻤﺎن ﻛﺎري را ﻛﺮد ﻛﮫ ﻧﺎﭘﻠﺌﻮن ﺑﺮ اﺛﺮ ﺣﻤﻠﮫھﺎي دﻟﺪرد ﺳﺨﺖ‬
‫‪an‬‬

‫ﺧﻮﯾﺶ اﻧﺠﺎم ﻣﻲداد؛ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﻲ ﻛﮫ ﺧﻮاھﺮ و ھﻤﺴﺮ ﺧﻮد رﻛﺴﺎﻧﮫ را ﻛﺸﺖ و ﭘﺴﺮ ﺧﻮد ﭘﺮﻛﺴﺎﺳﭙﺲ را‬
‫ﺑﮫ ﺗﯿﺮ زد‪ ،‬و دوازده ﻧﻔﺮ از ﺑﺰرﮔﺎن ﭘﺎرﺳﻲ را زﻧﺪه ﺑﮫ ﮔﻮر ﻛﺮد‪ ،‬و ﺑﮫ ﻛﺸﺘﻦ ﻛﺮزوس ﻓﺮﻣﺎن داد و ﭘﺲ‬
‫از آن ﭘﺸﯿﻤﺎن ﺷﺪ‪ ،‬و ﭼﻮن داﻧﺴﺖ ﻛﮫ ﺣﻜﻢ او را اﺟﺮا ﻧﻜﺮدهاﻧﺪ ﺧﻮﺷﺤﺎل ﺷﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﻛﺴﺎﻧﻲ را ﻛﮫ از‬
‫اﺟﺮاي آن ﺗﻦ زده ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﯿﻔﺮ داد‪ .‬در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ ﺑﮫ ﭘﺎرس ﺑﺎز ﻣﻲ ﮔﺸﺖ ﺧﺒﺮ ﯾﺎﻓﺖ ﻛﮫ ﻏﺎﺻﺒﻲ ﺑﺮ ﺗﺎج‬
‫‪pym‬‬

‫و ﺗﺨﺖ دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﮫ و در ھﻤﮫ ﺟﺎ ﻣﺮدم‪ ،‬ﺑﺎ اﻓﺮوﺧﺘﻦ آﺗﺶ اﻧﻘﻼب‪ ،‬از اﯾﻦ ﻣﺪﻋﻲ ﺗﺨﺖ و ﺗﺎج ﺣﻤﺎﯾﺖ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬از اﯾﻦ ﻟﺤﻈﮫ ﻧﺎم ﻛﺒﻮﺟﯿﮫ در ﺗﺎرﯾﺦ ﭘﻨﮭﺎن ﻣﻲﺷﻮد؛ ﺑﻨﺎ ﺑﮫ ﺑﻌﻀﻲ از رواﯾﺎت‪ ،‬ﭼﻮن اﯾﻦ ﺧﺒﺮ ﺑﮫ‬
‫وي رﺳﯿﺪ‪ ،‬ﺧﻮدﻛﺸﻲ ﻛﺮد‪ .‬آن ﻏﺎﺻﺐ ﻣﺪﻋﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ ھﻤﺎن ﺑﺮدﯾﺎ ﺑﺮادر ﺷﺎه اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺎ ﻣﻌﺠﺰهاي از‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺧﺸﻢ ﺑﺮادرش ﻛﺒﻮﺟﯿﮫ و ﻛﺸﺘﮫ ﺷﺪن رھﺎﯾﻲ ﯾﺎﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬وﻟﻲ ﺣﻘﯿﻘﺖ اﻣﺮ اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ وي ﯾﻜﻲ از‬
‫روﺣﺎﻧﯿﺎن ﻣﺘﻌﺼﺐ و از ﭘﯿﺮوان دﯾﻦ ﻣﺠﻮﺳﻲ ﻗﺪﯾﻢ ﺑﻮد ﻛﮫ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ آﯾﯿﻦ زردﺷﺘﻲ را‪ ،‬ﻛﮫ دﯾﻦ رﺳﻤﻲ‬
‫درﺑﺎر ﭘﺎرس ﺑﻮد‪ ،‬از ﻣﯿﺎن ﺑﺮدارﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ از آن‪ ،‬ﺷﻮرش دﯾﮕﺮي در ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﭘﺎرس ﺑﺮﭘﺎ ﺷﺪ ﻛﮫ در ﻧﺘﯿﺠﮫ‬

‫‪.co‬‬
‫آن ﻣﺮد ﻏﺎﺻﺐ از ﺗﺨﺖ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻓﺮو ﻛﺸﯿﺪه ﺷﺪ؛ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ در اﯾﻦ ﺷﻮرش دﺳﺖ داﺷﺘﻨﺪ ھﻔﺖ ﻧﻔﺮ از‬
‫ﺑﺰرﮔﺎن ﻛﺸﻮر ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﭘﺲ از آن از ﻣﯿﺎن ﺧﻮد ﯾﻜﻲ را‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﺎم دارﯾﻮش ﭘﺴﺮ ھﯿﺸﺘﺎﺳﭗ‪ ،‬ﺑﮫ ﺳﻠﻄﻨﺖ‬
‫ﺑﺮﮔﺰﯾﺪﻧﺪ؛ ﭘﺎدﺷﺎھﻲ ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﺷﺎھﻨﺸﺎھﺎن ﭘﺎرس ﺑﺎ ھﻤﯿﻦ ﺧﻮﻧﺮﯾﺰي آﻏﺎز ﺷﺪ‪.‬‬

‫در ﻛﺸﻮرھﺎي ﺧﺎور زﻣﯿﻦ‪ ،‬ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ وراﺛﺖ ﺗﺎج و ﺗﺨﺖ ﺑﺎ ﻓﺘﻨﮫ و آﺷﻮب در ﻛﺎخ ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ ھﻤﺮاه ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﮫ‬

‫‪oo‬‬
‫ھﺮ ﯾﻚ از ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪﮔﺎن ﺷﺎه درﮔﺬﺷﺘﮫ در آن ﻣﻲﻛﻮﺷﯿﺪ ﻛﮫ ﺧﻮد زﻣﺎم ﺳﻠﻄﻨﺖ را ﺑﮫ دﺳﺖ ﮔﯿﺮد؛ در ﻋﯿﻦ‬
‫ﺣﺎل‪ ،‬در ﻣﺴﺘﻌﻤﺮهھﺎ ﻧﯿﺰ اﻧﻘﻼﺑﺎﺗﻲ رخ ﻣﻲداد‪ ،‬زﯾﺮا ﻛﮫ ﻣﺮدم اﯾﻦ ﻧﻮاﺣﻲ ﻓﺮﺻﺖ اﺧﺘﻼﻓﺎت داﺧﻠﻲ را‬
‫ﻏﻨﯿﻤﺖ ﻣﻲﺷﻤﺮدﻧﺪ و درﺻﺪد ﺑﺎزﯾﺎﻓﺘﻦ آزادي از دﺳﺖ رﻓﺘﺔ ﺧﻮد ﺑﺮﻣﻲآﻣﺪﻧﺪ‪ .‬ﻏﺼﺐ ﺷﺪن ﺗﺎج و ﺗﺨﺖ‬
‫ﺳﻠﻄﻨﺖ‪ ،‬و ﻛﺸﺘﮫ ﺷﺪن ﺑﺮدﯾﺎي ﻏﺎﺻﺐ‪ ،‬دو ﻓﺮﺻﺖ ﮔﺮاﻧﺒﮭﺎﯾﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ وﻻﯾﺘﮭﺎي ﺗﺎﺑﻊ ﺷﺎھﻨﺸﺎھﻲ ﭘﺎرس‬

‫‪yah‬‬
‫در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻮد داﺷﺘﻨﺪ؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪاران ﻣﺼﺮ و ﻟﯿﺪﯾﺎ ﻃﻐﯿﺎن ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و در آن واﺣﺪ ﺷﻮش و‬
‫ﺑﺎﺑﻞ و ﻣﺎد و آﺷﻮر و ارﻣﻨﯿﮫ‬

‫ﺑﺴﯿﺎري از وﻻﯾﺎت دﯾﮕﺮ ﺳﺮ ﺑﮫ ﺷﻮرش ﺑﺮداﺷﺘﻨﺪ‪ .‬وﻟﻲ دارﯾﻮش ھﻤﮫ را ﺑﮫ ﺟﺎي ﺧﻮد ﻧﺸﺎﻧﯿﺪ و در اﯾﻦ‬
‫ﻛﺎر ﻣﻨﺘﮭﺎي ﺷﺪت و ﻗﺴﺎوت را ﺑﮫ ﻛﺎر ﺑﺮد‪ .‬از ﺟﻤﻠﮫ‪ ،‬ﭼﻮن ﭘﺲ از ﻣﺤﺎﺻﺮة ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺑﺮ ﺷﮭﺮ ﺑﺎﺑﻞ دﺳﺖ‬
‫ﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎن داد ﻛﮫ ﺳﮫ ھﺰار ﻧﻔﺮ از ﺑﺰرﮔﺎن آن را ﺑﮫ دار ﺑﯿﺎوﯾﺰﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﻣﺎﯾﺔ ﻋﺒﺮت و ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮداري‬
‫دﯾﮕﺮان ﺷﻮد؛ دارﯾﻮش ﺑﺎ ﯾﻚ ﺳﻠﺴﻠﮫ ﺟﻨﮕﮭﺎي ﺳﺮﯾﻊ ﺗﻮاﻧﺴﺖ وﻻﯾﺎﺗﻲ را ﻛﮫ ﺷﻮرش ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﯾﻜﻲ‬
‫@‪h‬‬
‫ﭘﺲ از دﯾﮕﺮي‪ ،‬آرام ﻛﻨﺪ‪ .‬ﭼﻮن درﯾﺎﻓﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ ﺷﺎھﻨﺸﺎھﻲ وﺳﯿﻊ ھﺮ وﻗﺖ دﭼﺎر ﺑﺤﺮاﻧﻲ ﺷﻮد ﺑﺰودي از‬
‫ھﻢ ﭘﺎﺷﯿﺪه ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ‪ ،‬زره ﺟﻨﮓ را از ﺗﻦ ﺑﯿﺮون ﻛﺮد‪ ،‬و ﺑﮫ ﺻﻮرت ﯾﻜﻲ از ﻣﺪﺑﺮﺗﺮﯾﻦ و ﻓﺮزاﻧﮫﺗﺮﯾﻦ‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯾﺎن ﺗﺎرﯾﺦ درآﻣﺪ و ﺳﺎزﻣﺎن اداري ﻛﺸﻮر را ﺑﮫ ﺻﻮرﺗﻲ درآورد ﻛﮫ ﺗﺎ ﺳﻘﻮط اﻣﭙﺮاﻃﻮري روم‬
‫ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﺔ ﻋﺎﻟﻲ از آن ﭘﯿﺮوي ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻧﻈﻢ و ﺳﺎﻣﺎﻧﻲ ﻛﮫ دارﯾﻮش ﻣﻘﺮر داﺷﺘﮫ ﺑﻮد‪،‬‬
‫آﺳﯿﺎي ﺑﺎﺧﺘﺮي ﺑﮫ ﭼﻨﺎن ﻧﻌﻤﺖ و آراﻣﺶ ﺧﺎﻃﺮي رﺳﯿﺪ ﻛﮫ ﺗﺎ آن زﻣﺎن‪ ،‬در اﯾﻦ ﻧﺎﺣﯿﺔ ﭘﺮآﺷﻮب‪ ،‬ﻛﺴﻲ‬
‫‪are‬‬

‫ﭼﻨﺎن آﺳﺎﯾﺸﻲ را ﺑﮫ ﺧﺎﻃﺮ ﻧﺪاﺷﺖ‪.‬‬

‫آرزوﯾﺶ آن ﺑﻮد ﻛﮫ ﭘﺲ از آن ﺑﺎ ﺻﻠﺢ و ﺻﻔﺎ ﺑﺮ آﻧﭽﮫ در اﺧﺘﯿﺎر دارد ﻓﺮﻣﺎن ﺑﺮاﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺳﻨﺖ و ﻣﻘﺪر‬
‫ﭼﻨﺎن اﺳﺖ ﻛﮫ در اﻣﭙﺮاﻃﻮرﯾﮭﺎ ھﺮﮔﺰ آﺗﺶ ﺟﻨﮓ ﻣﺪت درازي ﻓﺮو ﻧﻨﺸﯿﻨﺪ؛ دﻟﯿﻞ اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ آن اﺳﺖ ﻛﮫ‬
‫ﺑﻼد ﺗﺴﺨﯿﺮ ﺷﺪه ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻜﺮر در ﻣﻜﺮر از ﻧﻮ ﻣﺴﺨﺮ ﺷﻮد‪ ،‬و ﭘﯿﺮوزﻣﻨﺪان‪ ،‬در ﻣﻠﺖ ﺧﻮد‪ ،‬ھﻨﺮ ﺟﻨﮕﯿﺪن و‬
‫در اردو و ﻣﯿﺪان ﺟﻨﮓ ﺑﮫ ﺳﺮ ﺑﺮدن را زﻧﺪه ﻧﮕﺎه دارﻧﺪ؛ ﭼﮫ در ھﺮ آن ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ زﻣﺎﻧﮫ ﻧﻘﺸﻲ ﺗﺎزه‬
‫‪set‬‬

‫ﺑﺮآرد و اﻣﭙﺮاﻃﻮري ﺗﺎزهاي در ﺑﺮاﺑﺮ اﻣﭙﺮاﻃﻮري ﻣﻮﺟﻮد ﻗﯿﺎم ﻛﻨﺪ‪ .‬در ﭼﻨﯿﻦ اوﺿﺎع و اﺣﻮال‪ ،‬اﮔﺮ‬
‫ﺟﻨﮕﻲ ﺧﻮد ﺑﮫ ﺧﻮد ﭘﯿﺶ ﻧﯿﺎﯾﺪ‪ ،‬ﻧﺎﭼﺎر ﺑﺎﯾﺪ آن را ﺑﯿﺎﻓﺮﯾﻨﻨﺪ؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ ﺑﺮ ﻧﺴﻠﮭﺎي ﻣﺘﻮاﻟﻲ واﺟﺐ اﺳﺖ‬
‫ﻛﮫ ﺑﺮ دﺷﻮارﯾﮭﺎي ﺟﻨﮓ و ﺧﻮﻧﺮﯾﺰي ﺧﻮ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و از راه ﺗﻤﺮﯾﻦ و ﺗﺠﺮﺑﮫ درﯾﺎﺑﻨﺪ ﻛﮫ ﭼﮕﻮﻧﮫ از ﻛﻒدادن‬
‫ﺟﺎن و ﻣﺎل در راه ﻧﮕﺎھﺪاري ﻣﯿﮭﻦ را آﺳﺎن ﺷﻤﺎرﻧﺪ‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫ﺷﺎﯾﺪ ﺗﺎ ﺣﺪي ھﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ ﺑﻮد ﻛﮫ دارﯾﻮش را ﺑﺮ آن داﺷﺖ ﻛﮫ از ﺗﻨﮕﺔ ﺑﻮﺳﻔﻮر و رود داﻧﻮب ﺑﮕﺬرد‪ ،‬در‬
‫ﺟﻨﻮب روﺳﯿﮫ ﺗﺎ رود وﻟﮕﺎ ﭘﯿﺶ ﺑﺮاﻧﺪ و ﺑﮫ ﺗﺄدﯾﺐ ﺳﻜﺎھﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ در اﻃﺮاف ﺷﺎھﻨﺸﺎھﻲ وي ﺗﺎﺧﺖ‬
‫و ﺗﺎز ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﺑﭙﺮدازد؛ ﯾﺎ اﯾﻨﻜﮫ ﺑﺎر دﯾﮕﺮ از اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن و دھﮭﺎ ﺳﻠﺴﻠﮫ ﺟﺒﺎل ﻋﺒﻮر ﻛﻨﺪ و ﺑﮫ درة رود‬
‫ﺳﻨﺪ ﺑﺮﺳﺪ و ﺻﺤﻨﮫھﺎي ﭘﮭﻨﺎوري را‪ ،‬ﺑﺎ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﻓﺮاوان و ﻣﺎل ﺑﯿﺸﻤﺎر‪ ،‬ﺑﺮﺷﺎھﻨﺸﺎھﻲ ﺧﻮﯾﺶ ﺑﯿﻔﺰاﯾﺪ‪.‬‬
‫‪pym‬‬

‫وﻟﻲ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺣﻤﻠﺔ وي ﺑﮫ ﯾﻮﻧﺎن‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ در ﺟﺴﺘﺠﻮي دﻟﯿﻠﻲ ﻗﻮﯾﺘﺮ از اﯾﻦ ﺑﺎﺷﯿﻢ‪ .‬ھﺮودوت ﻣﻲﺧﻮاھﺪ ﺑﮫ ﻣﺎ‬
‫ﺑﻘﺒﻮﻻﻧﺪ ﻛﮫ ﻋﻠﺖ ﺣﻤﻠﮫ و اﻗﺪام ﺑﮫ اﯾﻦ ﻛﺎر ﺑﺪون ﻧﺘﯿﺠﮫ و زﯾﺎﻧﺒﺨﺶ وي آن ﺑﻮد ﻛﮫ ﯾﻜﻲ از زﻧﺎن او ﺑﮫ ﻧﺎم‬
‫آﺗﻮﺳﺎ در ﺑﺴﺘﺮ او را ﻓﺮﯾﻔﺖ و ﺑﮫ اﯾﻦ ﻛﺎر واداﺷﺖ؛ وﻟﻲ ﺑﮭﺘﺮ آن اﺳﺖ ﻛﮫ ﭼﻨﺎن ﺑﺎور داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﯿﻢ ﻛﮫ‪،‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺷﺎھﻨﺸﺎه ﭘﺎرس از آن ﻧﮕﺮان ﺑﻮد ﻛﮫ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‪ ،‬از ﻣﯿﺎن ﻛﺸﻮر‪ -‬ﺷﮭﺮھﺎي ﯾﻮﻧﺎن و ﻣﺴﺘﻌﻤﺮات آن‪ ،‬ﯾﻚ‬
‫اﻣﭙﺮاﻃﻮري ﻓﺮاھﻢ ﺷﻮد‪ ،‬ﯾﺎ ﻣﯿﺎن آﻧﮭﺎ ﭘﯿﻤﺎﻧﻲ ﺑﺴﺘﮫ ﺷﻮد و ﺗﺴﻠﻂ ﭘﺎرس را ﺑﺮ ﺑﺎﺧﺘﺮ آﺳﯿﺎ در ﺧﻄﺮ اﻧﺪازد‪.‬‬
‫در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ اﯾﺎﻟﺖ ﯾﻮﻧﯿﺎ ﺳﺮ ﺑﮫ ﺷﻮرش ﺑﺮداﺷﺖ‪ ،‬و از اﺳﭙﺎرت و آﺗﻦ ﺑﮫ آن ﻛﻤﻚ رﺳﯿﺪ‪،‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﻧﺎﭼﺎر دﺳﺖ ﺑﮫ ﻛﺎر ﺟﻨﮓ ﺷﺪ‪ .‬ھﻤﮫ داﺳﺘﺎن ﮔﺬﺷﺘﻦ وي از درﯾﺎي ﯾﻮﻧﺎن )اژه(‪ ،‬و ﺷﻜﺴﺖ‬
‫ﺧﻮردن ﻗﺸﻮن او در ﺟﻠﮕﺔ ﻣﺎراﺗﻮن‪ ،‬و ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻧﻮﻣﯿﺪاﻧﺔ وي ﺑﮫ ﭘﺎرس را ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﺧﻮد‬
‫را آﻣﺎدة ﺣﻤﻠﺔ ﺑﮫ ﯾﻮﻧﺎن ﻛﺮد و ﺧﻮاﺳﺖ ﺿﺮﺑﺔ دﯾﮕﺮي ﺑﮫ آن وارد ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺎﮔﮭﺎن دﭼﺎر ﺑﯿﻤﺎري ﺷﺪ و‬
‫ﻧﺎﺗﻮان ﮔﺸﺖ و دﯾﺪه از اﯾﻦ ﺟﮭﺎن ﻓﺮو ﺑﺴﺖ‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫‪ – III‬روش زﻧﺪﮔﻲ و ﺻﻨﺎﻋﺖ ﭘﺎرﺳﯿﺎن‬
‫دوﻟﺖ ﺷﺎھﻨﺸﺎھﻲ‪ -‬ﻣﻠﺖ‪ -‬زﺑﺎن‪ -‬دھﻘﺎﻧﺎن‪ -‬ﺷﺎھﺮاھﮭﺎي ﺷﺎھﻨﺸﺎھﻲ‪ -‬ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ و اﻣﻮر ﻣﺎﻟﻲ‬

‫‪yah‬‬
‫دوﻟﺖ ﺷﺎھﻨﺸﺎھﻲ ﭘﺎرس‪ ،‬ﻛﮫ در زﻣﺎن دارﯾﻮش ﺑﮫ ﻣﻨﺘﮭﺎ درﺟﺔ ﺑﺰرﮔﻲ ﺧﻮد رﺳﯿﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﺑﯿﺴﺖ‬
‫اﯾﺎﻟﺖ ﯾﺎ ﺧﺸﺜﺮﭘﺎون [ ﺑﮫ ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ‪ =،‬ﺳﺎﺗﺮاپﻧﺸﯿﻦ] ﻣﻲﺷﺪ و ﻣﺼﺮ‪ ،‬ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ‪ ،‬ﺳﻮرﯾﮫ‪ ،‬ﻓﻨﯿﻘﯿﮫ‪ ،‬ﻟﯿﺪﯾﺎ‪،‬‬
‫ﻓﺮﯾﮕﯿﺎ‪ ،‬ﯾﻮﻧﯿﺎ‪ ،‬ﻛﺎﭘﺎدوﻛﯿﺎ‪ ،‬ﻛﯿﻠﯿﻜﯿﺎ‪ ،‬ارﻣﻨﺴﺘﺎن‪ ،‬آﺷﻮر‪ ،‬ﻗﻔﻘﺎز‪ ،‬ﺑﺎﺑﻞ‪ ،‬ﻣﺎد‪ ،‬ﭘﺎرس‪ ،‬آﻧﭽﮫ اﻣﺮوز ﺑﮫ ﻧﺎم‬
‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن و ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﺧﺘﺮ رود ﺳﻨﺪ در ھﻨﺪوﺳﺘﺎن‪ ،‬ﺳﻐﺪﯾﺎﻧﺎ‪ ،‬ﺑﺎﻛﺘﺮﯾﺎ‪ ،‬ﺟﺎﯾﮕﺎه ﻣﺎﺳﺎﮔﺘﮭﺎ‪،‬‬
‫و ﻗﺒﺎﯾﻞ دﯾﮕﺮي از آﺳﯿﺎي ﻣﯿﺎﻧﮫ ﺟﺰو اﯾﻦ اﻣﭙﺮاﻃﻮري ﺑﺰرگ ﺑﻮد‪ .‬ﺗﺎ آن زﻣﺎن ھﺮﮔﺰ دوﻟﺘﻲ ﺑﮫ اﯾﻦ‬
‫@‪h‬‬
‫ﺑﺰرﮔﻲ و ﭘﮭﻨﺎوري‪ ،‬ﻛﮫ در زﯾﺮ ﻓﺮﻣﺎن ﯾﻚ ﻧﻔﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در ﺗﺎرﯾﺦ ﭘﯿﺪا ﻧﺸﺪه ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﭘﺎرﺳﻲ ﻛﮫ در آن روزﮔﺎر ﺑﺮ ﭼﮭﻞ ﻣﯿﻠﯿﻮن ﺳﺎﻛﻨﺎن اﯾﻦ ﻧﻮاﺣﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﺮد ھﻤﺎن اﯾﺮاﻧﻲ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ‬
‫اﻛﻨﻮن ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﯿﻢ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﻧﺎﺣﯿﺔ ﻛﻮﭼﻜﻲ در ﻣﺠﺎورت ﺧﻠﯿﺞ ﻓﺎرس ﺑﻮد ﻛﮫ در آن زﻣﺎن ﺑﮫ ﻧﺎم »ﭘﺎرس«‬
‫ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲﺷﺪ و اﻛﻨﻮن آن را »ﻓﺎرس« ﻣﻲﻧﺎﻣﻨﺪ‪ .‬ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﭘﺎرس ﺳﺮاي ﺑﯿﺎﺑﺎﻧﮭﺎي ﺑﯿﺤﺎﺻﻞ و ﻛﻮھﮭﺎي‬
‫ﻓﺮاوان ﺑﻮد؛ رودﺧﺎﻧﺔ ﻓﺮاوان ﻧﺪاﺷﺖ و در ﻣﻌﺮض ﮔﺮﻣﺎي ﺳﻮزان و ﺳﺮﻣﺎي ﻛﺸﻨﺪه ﺑﻮد و ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ‬
‫‪are‬‬

‫ﺟﮭﺖ ﺑﻮد ﻛﮫ درآﻣﺪ زﻣﯿﻦ‪ ،‬ﺑﮫ ﺗﻨﮭﺎﯾﻲ‪ ،‬ﻛﻔﺎف زﻧﺪﮔﻲ دو ﻣﯿﻠﯿﻮن ﺳﺎﻛﻨﺎن آن را ﻧﻤﻲﻛﺮد‪ ،‬و ﻧﺎﭼﺎر ﺑﺎﯾﺪ‬
‫ﻛﺴﺮي را از راه ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ و ﻛﺸﻮرﮔﺸﺎﯾﻲ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺮدم ﻛﻮهﻧﺸﯿﻦ اﺻﻠﻲ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﭘﺎرس‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﻣﺎدھﺎ‪ ،‬از ﻧﮋاد ھﻨﺪ و اروﭘﺎﯾﻲ‪ ،‬و ﺷﺎﯾﺪ از ﺟﻨﻮب روﺳﯿﮫ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻧﻮاﺣﻲ آﻣﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬از زﺑﺎن ودﯾﻦ ﻗﺪﯾﻢ‬
‫اﯾﺸﺎن آﺷﻜﺎر ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ ﺑﺎ آن دﺳﺘﮫ از ﻧﮋاد آرﯾﻦ ﻛﮫ از اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﮔﺬﺷﺘﮫ و ﻃﺒﻘﺔ ﺣﺎﻛﻤﮫ را در ﺳﺮزﻣﯿﻦ‬
‫ھﻨﺪ ﺗﺸﻜﯿﻞ داده ﺑﻮدﻧﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﻧﺰدﯾﻜﻲ داﺷﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬دارﯾﻮش اول ﺧﻮد را در ﻧﻘﺶ رﺳﺘﻢ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﺮده‬
‫اﺳﺖ‪» :‬ﭘﺎرﺳﻲ‪ ،‬ﭘﺴﺮ ﭘﺎرﺳﻲ‪ ،‬آرﯾﺎﯾﻲ از ﻧﮋاد آرﯾﺎﯾﻲ«‪ .‬زردﺷﺘﯿﺎن وﻃﻦ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺧﻮد را ﺑﮫ ﻧﺎم »اﯾﺮان‪-‬‬
‫‪set‬‬

‫وﺋﺠﮫ« ﯾﻌﻨﻲ وﻃﻦ آرﯾﺎﯾﯿﮭﺎ ﻣﻲﻧﺎﻣﻨﺪ‪ .‬اﺳﺘﺮاﺑﻮن ﻛﻠﻤﺔ »آرﯾﺎﻧﺎ«‬

‫را ﺑﺮاي ﺳﺮزﻣﯿﻨﻲ اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻛﺮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ ﺑﺎ آﻧﭽﮫ اﻣﺮوز ﺑﮫ ﻧﺎم »اﯾﺮان« ﻣﻲﻧﺎﻣﯿﻢ‪ ،‬ﺗﻔﺎوﺗﻲ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫ﭼﻨﺎن ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ ﭘﺎرﺳﯿﺎن زﯾﺒﺎﺗﺮﯾﻦ ﻣﻠﺘﮭﺎي ﺧﺎور ﻧﺰدﯾﻚ در روزﮔﺎرھﺎي ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺼﺎوﯾﺮي ﻛﮫ در آﺛﺎر ﺗﺎرﯾﺨﻲ ﺑﺮﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪه ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ آن ﻣﺮدم ﻣﯿﺎﻧﮫﺑﺎﻻ و ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ ﺑﻮده و‪ ،‬ﺑﺮ‬
‫اﺛﺮ زﻧﺪﮔﻲ ﻛﺮدن در ﻧﻘﺎط ﻛﻮھﺴﺘﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺳﺨﺘﻲ و ﺻﻼﺑﺖ داﺷﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺛﺮوت ﻓﺮاوان ﺳﺒﺐ ﻟﻄﺎﻓﺖ ﻃﺒﻊ‬
‫آﻧﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ؛ در ﺳﯿﻤﺎي اﯾﺸﺎن آﺛﺎر ﺗﻘﺎرن ﻣﻄﺒﻮﻋﻲ دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن ﺑﯿﻨﻲ ﻛﺸﯿﺪه‬
‫داﺷﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬و در اﻧﺪام و ھﯿﺌﺖ اﯾﺸﺎن آﺛﺎر ﻧﺠﺎﺑﺖ ﻣﺸﮭﻮد ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻏﺎﻟﺐ اﯾﺸﺎن ﻟﺒﺎﺳﮭﺎﯾﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻟﺒﺎﺳﮭﺎي‬
‫‪pym‬‬

‫ﻣﺮدم ﻣﺎد ﺑﺮ ﺗﻦ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ﺑﻌﺪھﺎ ﺧﻮد را ﺑﮫ زﯾﻮرآﻻت ﻣﺎدي ﻧﯿﺰ ﻣﻲآراﺳﺘﻨﺪ‪ .‬ﺟﺰ دو دﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎزﮔﺬاﺷﺘﻦ‬
‫ھﺮ ﯾﻚ از ﻗﺴﻤﺘﮭﺎي ﺑﺪن را ﺧﻼف ادب ﻣﻲﺷﻤﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ ﺳﺮ ﺗﺎ ﭘﺎي اﯾﺸﺎن ﺑﺎ ﺳﺮﺑﻨﺪ ﯾﺎ ﻛﻼه‪،‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﯾﺎ ﭘﺎﭘﻮش ﭘﻮﺷﯿﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﺷﻠﻮاري ﺳﮫ ﭘﺎرﭼﮫ و ﭘﯿﺮاھﻨﻲ ﻛﺘﺎﻧﻲ و دو ﻟﺒﺎس رو ﻣﻲﭘﻮﺷﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻛﮫ آﺳﺘﯿﻦ آﻧﮭﺎ‬
‫دﺳﺘﮭﺎ را ﻣﻲﭘﻮﺷﺎﻧﯿﺪ‪ ،‬و ﻛﻤﺮﺑﻨﺪي ﺑﺮ ﻣﯿﺎن ﺧﻮد ﻣﻲﺑﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ ﻟﺒﺎس ﭘﻮﺷﯿﺪن ﺳﺒﺐ آن ﺑﻮد ﻛﮫ از‬
‫ﮔﺰﻧﺪ ﮔﺮﻣﺎي ﺷﺪﯾﺪ ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن و ﺳﺮﻣﺎي ﺟﺎﻧﻜﺎه زﻣﺴﺘﺎن در اﻣﺎن ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ‪ .‬اﻣﺘﯿﺎز ﭘﺎدﺷﺎه در آن ﺑﻮد ﻛﮫ ﺷﻠﻮار‬

‫‪.co‬‬
‫ﻗﻼبدوزي ﺷﺪة ﺑﺎ ﻧﻘﺶ و ﻧﮕﺎر ﺳﺮخ ﻣﻲﭘﻮﺷﯿﺪ‪ ،‬و دﻛﻤﮫھﺎي ﻛﻔﺶ وي ﺑﮫ رﻧﮓ زﻋﻔﺮاﻧﻲ ﺑﻮد‪ .‬اﺧﺘﻼف‬
‫ﻟﺒﺎس زﻧﺎن ﺑﺎ ﻣﺮدان ﺗﻨﮭﺎ در آن ﺑﻮد ﻛﮫ ﮔﺮﯾﺒﺎن ﭘﯿﺮاھﻨﺸﺎن ﺷﻜﺎﻓﻲ داﺷﺖ‪ .‬ﻣﺮدان ﻣﻮي ﭼﮭﺮه را‬
‫ﻧﻤﻲﺳﺘﺮدﻧﺪ و ﮔﯿﺴﻮان را ﺑﻠﻨﺪ ﻓﺮو ﻣﻲھﺸﺘﻨﺪ؛ ﺑﻌﺪھﺎ ﺑﮫ ﺟﺎي آن ﮔﯿﺴﻮان ﻋﺎرﯾﮫ رواج ﭘﯿﺪا ﻛﺮد‪ .‬ﭼﻮن در‬
‫دوران ﺷﺎھﻨﺸﺎھﻲ ﺛﺮوت ﻣﺮدم زﯾﺎد ﺷﺪ‪ ،‬زن و ﻣﺮد ﺑﮫ زﯾﺒﺎﯾﻲ ﻇﺎھﺮ ﺧﻮد ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ؛ ﺟﮭﺖ آراﺳﺘﻦ‬
‫ﺻﻮرت‪ ،‬ﻏﺎزه و روﻏﻦ ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﺮاي آﻧﻜﮫ درﺷﺘﻲ ﭼﺸﻢ و درﺧﺸﻨﺪﮔﻲ آن را ﻧﺸﺎن دھﻨﺪ‪،‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﺳﺮﻣﮫھﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬در ﻣﯿﺎن آﻧﺎن ﻃﺒﻘﺔ ﺧﺎﺻﻲ ﺑﮫ ﻧﺎم »آراﯾﺸﮕﺮان«‬
‫ﭘﯿﺪا ﺷﺪ ﻛﮫ ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن آﻧﺎن را »ﻛﻮﺳﻤﺘﺎي« ﻣﻲﻧﺎﻣﯿﺪﻧﺪ و ﻛﺎرﺷﻨﺎس در ھﻨﺮ آراﯾﺶ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻛﺎرﺷﺎن ﺗﺰﯾﯿﻦ‬
‫ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪان ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺎرﺳﯿﺎن در ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﻮاد ﻣﻌﻄﺮ ﻣﮭﺎرت ﻓﺮاوان داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﭘﯿﺸﯿﻨﯿﺎن ﭼﻨﺎن ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ‬
‫ﮔﺮدھﺎ و ﻋﻄﺮھﺎي آراﯾﺶ را ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺑﺎر ھﻤﯿﻦ ﻣﺮدم اﺧﺘﺮاع ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎه ھﻤﯿﺸﮫ ﺑﺎ ﺟﻌﺒﮫاي از‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﻮاد ﻣﻌﻄﺮ ﺑﺮاي ﺟﻨﮓ ﺑﯿﺮون ﻣﻲرﻓﺖ و‪ ،‬ﺧﻮاه ﭘﯿﺮوز ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﺧﻮاه ﺷﻜﺴﺖ ﻣﻲﺧﻮرد‪ ،‬ﭘﺲ از ھﺮ‬
‫ﻛﺎرزار ﺑﺎ روﻏﻨﮭﺎي ﺧﻮﺷﺒﻮ ﺧﻮد راﻣﻌﻄﺮ ﻣﻲﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬

‫ﭘﺎرﺳﯿﺎن‪ ،‬در اﺛﻨﺎي ﺗﺎرﯾﺦ دراز ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﮫ زﺑﺎﻧﮭﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻔﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬ﻓﺎرﺳﻲ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ زﺑﺎن درﺑﺎر‬
‫و ﺑﺰرﮔﺎن ﻗﻮم در زﻣﺎن دارﯾﻮش اول ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ؛ اﯾﻦ زﺑﺎن ﺑﺎ زﺑﺎن ﺳﺎﻧﺴﻜﺮﯾﺖ ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺑﺴﯿﺎر‬
‫ﻧﺰدﯾﻜﻲ دارد‪ ،‬و اﯾﻦ‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ آن دو زﺑﺎن ﻟﮭﺠﮫھﺎﯾﻲ از زﺑﺎﻧﻲ ﻗﺪﯾﻤﯿﺘﺮ ﺑﻮدهاﻧﺪ؛ اﯾﻦ ھﺮ‬
‫دو ﻟﮭﺠﮫ از ﺧﻮﯾﺸﺎن ﺑﺴﯿﺎر ﻧﺰدﯾﻚ زﺑﺎن اﻧﮕﻠﯿﺴﻲ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲروﻧﺪ‪ .‬از ﻟﻐﺖ ﻓﺮس‬
‫@‪h‬‬
‫ﻗﺪﯾﻢ دو ﺷﺎﺧﺔ زﻧﺪ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ زﺑﺎن زﻧﺪ اوﺳﺘﺎ‪ ،‬و ﺷﺎﺧﺔ ﭘﮭﻠﻮي ﺑﯿﺮون آﻣﺪ؛ از ھﻤﯿﻦ ﺷﺎﺧﮫ اﺳﺖ ﻛﮫ زﺑﺎن‬
‫ﻓﺎرﺳﻲ ﻛﻨﻮﻧﻲ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ ﭘﺎرﺳﯿﺎن ﺑﮫ ﻛﺎر ﺧﻄﻨﻮﯾﺴﻲ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻧﻮﺷﺘﻦ اﺳﻨﺎد‬
‫ﺧﻮد‪ ،‬ﺧﻂ ﻣﯿﺨﻲ و اﻟﻔﺒﺎي ھﺠﺎﯾﻲ آراﻣﻲ را ﺑﮫ ﻛﺎر ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﭘﺎرﺳﯿﺎن ھﺠﺎھﺎي ﺳﻨﮕﯿﻦ و دﺷﻮار ﺑﺎﺑﻠﻲ را‬
‫آﺳﺎﻧﺘﺮ ﻛﺮدﻧﺪ و ﻋﺪد ﻋﻼﻣﺎت اﻟﻔﺒﺎﯾﻲ را از ﺳﯿﺼﺪ ﺑﮫ ﺳﻲ و ﺷﺶ رﺳﺎﻧﯿﺪﻧﺪ؛ اﯾﻦ ﻋﻼﻣﺎت‪ ،‬رﻓﺘﮫ رﻓﺘﮫ‪ ،‬از‬
‫ﺻﻮرت ﻣﻘﺎﻃﻊ ھﺠﺎﯾﻲ ﺑﯿﺮون آﻣﺪ و ﺷﻜﻞ ﺣﺮوف اﻟﻔﺒﺎي ﻣﯿﺨﻲ را ﺑﮫ ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬وﻟﻲ ﺑﺎﯾﺪ داﻧﺴﺖ ﻛﮫ‬
‫‪are‬‬

‫ﺧﻄﻨﻮﯾﺴﻲ را ﭘﺎرﺳﯿﺎن ﺳﺮﮔﺮﻣﻲ زﻧﺎﻧﮫ ﻣﻲﭘﻨﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﻛﻤﺘﺮ درﺑﻨﺪ آن ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ از ﻋﺸﻖورزي و‬
‫ﺟﻨﮕﺎوري و ﺷﻜﺎر دﺳﺖ ﺑﺮدارﻧﺪ و ﺑﮫ ﻛﺎر ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﻲ اﺷﺘﻐﺎل ورزﻧﺪ و اﺛﺮي ادﺑﻲ اﯾﺠﺎد ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺮد ﻋﺎدي ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﯿﺴﻮاد‪ ،‬و ﺑﮫ اﯾﻦ ﺑﯿﺴﻮادي ﺧﺮﺳﻨﺪ ﺑﻮد و ﺗﻤﺎم ﻛﻮﺷﺶ ﺧﻮد را در ﻛﺎر ﻛﺸﺖ زﻣﯿﻦ‬
‫ﻣﺼﺮوف ﻣﻲداﺷﺖ‪ .‬ﻛﺘﺎب ﻣﻘﺪس »اوﺳﺘﺎ« ﻛﺸﺎورزي را ﺳﺘﻮده و آن را ﻣﮭﻤﺘﺮﯾﻦ و واﻻﺗﺮﯾﻦ ﻛﺎر‬
‫‪set‬‬

‫ﺑﺸﺮي داﻧﺴﺘﮫ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﮫ ﺧﺪاي ﺑﺰرگ اھﻮرﻣﺰدا از آن ﺑﯿﺶ از ﻛﺎرھﺎي دﯾﮕﺮ ﺧﺸﻨﻮد ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻗﺴﻤﺘﻲ از‬
‫اراﺿﻲ ﻣﻠﻚ ﻣﺮدم ﺑﻮد‪ ،‬و ﺧﻮد ﺑﮫ ﻛﺸﺎورزي در آن ﻣﻲﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ؛ ﮔﺎھﻲ اﯾﻦ ﺧﺮده ﻣﺎﻟﻜﺎن ﺟﻤﻌﯿﺘﮭﺎي‬
‫ﺗﻌﺎوﻧﻲ ﻛﺸﺎورزي ﻣﺘﺸﻜﻞ از ﭼﻨﺪ ﺧﺎﻧﻮار ﺗﺸﻜﯿﻞ ﻣﻲدادﻧﺪ و ﺑﮫ ﺻﻮرت دﺳﺘﮫﺟﻤﻌﻲ ﺑﮫ ﻛﺎﺷﺘﻦ زﻣﯿﻨﮭﺎي‬
‫وﺳﯿﻊ ﻣﻲﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ؛ ﻗﺴﻤﺖ دﯾﮕﺮ از اراﺿﻲ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﮫ اﺷﺮاف و زﻣﯿﻨﺪاران ﺑﺰرگ ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﮫ دھﻘﺎﻧﺎن‪ ،‬در‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﺴﺘﻲ از درآﻣﺪ زﻣﯿﻦ‪ ،‬ﺑﮫ ﻛﺸﺖ و زرع در آﻧﮭﺎ ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﻗﺴﻤﺘﻲ را ﻧﯿﺰ ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺑﯿﮕﺎﻧﮫ )ﻛﮫ‬
‫‪an‬‬

‫ھﺮﮔﺰ درﻣﯿﺎن آﻧﺎن اﯾﺮاﻧﻲ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ( ﻛﺸﺎورزي ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺷﺨﻢ ﻛﺮدن زﻣﯿﻦ‪ ،‬ﮔﺎو آھﻦ ﭼﻮﺑﻲ‬
‫ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ آن ﻧﻮك آھﻨﻲ ﺑﺴﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﺎ ﮔﺎو ﻛﺸﯿﺪه ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬آب را از ﻧﻘﺎط ﻛﻮھﺴﺘﺎﻧﻲ ﺑﮫ‬
‫وﺳﯿﻠﺔ ﻗﻨﺎت ﺑﮫ زﻣﯿﻨﮭﺎي ﺧﻮد ﻣﻲآوردﻧﺪ‪ .‬ﻣﺤﺼﻮل ﻋﻤﺪة ﻛﺸﺎورزي‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﮭﻤﺘﺮﯾﻦ ﻣﺎدة ﻏﺬاﯾﻲ ﻧﯿﺰ‬
‫ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﮔﻨﺪم و ﺟﻮ ﺑﻮد‪ ،‬وﻟﻲ ﻣﺮدم ﮔﻮﺷﺖ ﻓﺮاوان ﻧﯿﺰ ﻣﻲﺧﻮردﻧﺪ و ﺷﺮاب زﯾﺎد ﻣﻲﻧﻮﺷﯿﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫‪pym‬‬

‫ﻛﻮروش ﺑﮫ ﺳﺮﺑﺎزان ﺧﻮد ﺷﺮاب ﻣﻲداد‪ .‬ﻣﺒﺎﺣﺜﺔ ﺟﺪي دراﻣﻮر ﺳﯿﺎﺳﻲ آﻧﮕﺎه در ﻣﺠﺎﻣﻊ ﭘﺎرﺳﯿﮭﺎ ﺻﻮرت‬
‫ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ ﻛﮫ اھﻞ ﻣﺠﻠﺲ ﻣﺴﺖ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﭼﯿﺰي ﻛﮫ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎﻣﺪاد روز ﺑﻌﺪ‪ ،‬در ﻧﻘﺸﮫھﺎي ﻃﺮح ﺷﺪه ﺗﺠﺪﯾﺪ‬
‫ﻧﻈﺮ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﯾﻜﻲ از ﻧﻮﺷﺎﺑﮫھﺎي اﯾﺮاﻧﯿﺎن ﻗﺪﯾﻢ ﻣﺸﺮوﺑﻲ ﺑﻮد ﺑﮫ ﻧﺎم ھﻮﻣﮫ ﻛﮫ آن را ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻃﺮف ﺗﻮﺟﮫ ﺑﮫ ﺧﺪاﯾﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﭼﻨﺎن ﮔﻤﺎن داﺷﺘﻨﺪ ﻛﮫ ھﺮ ﻛﺲ از آن ﺑﻨﻮﺷﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﺟﺎي روﺷﻦ‬
‫ﺷﺪن آﺗﺶ ﺧﺸﻢ و اﻧﮕﯿﺨﺘﮕﻲ‪ ،‬ﺗﻘﻮا و ﻋﺪاﻟﺖ در او ﺑﯿﺪار ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﺻﻨﺎﻋﺖ در ﭘﺎرس رواج و روﻧﻘﻲ ﻧﺪاﺷﺖ؛ ﭘﺎرﺳﯿﮭﺎ ﺑﮫ آن ﺧﺸﻨﻮد ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ اﻗﻮام ﺧﺎور ﻧﺰدﯾﻚ ﺑﮫ‬
‫ﺣﺮﻓﮫھﺎ و ﺻﻨﺎﻋﺎت دﺳﺘﻲ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ و ﺳﺎﺧﺘﮫھﺎي دﺳﺖ ﺧﻮدرا‪ ،‬ھﻤﺮاه ﺑﺎج و ﺧﺮاج‪ ،‬ﺑﺮاي اﯾﺸﺎن‬
‫ﺑﻔﺮﺳﺘﻨﺪ‪ .‬در ﻛﺎرھﺎي ﺣﻤﻞ وﻧﻘﻞ اﺑﺘﻜﺎري ﻓﺮاواﻧﺘﺮ از ﻛﺎرھﺎي ﺻﻨﻌﺘﻲ داﺷﺘﻨﺪ؛ ﻣﮭﻨﺪﺳﺎن ﭘﺎرﺳﻲ ﺑﮫ‬
‫ﻓﺮﻣﺎن دارﯾﻮش اول‪ ،‬ﺷﺎھﺮاھﮭﺎﯾﻲ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﭘﺎﯾﺘﺨﺘﮭﺎ را ﺑﮫ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬درازي ﯾﻜﻲ از اﯾﻦ‬
‫راھﮭﺎ‪ ،‬ﻛﮫ از ﺷﻮش ﺗﺎ ﺳﺎردﯾﺲ اﻣﺘﺪاد داﺷﺖ‪ ،‬دو ھﺰار و ﭼﮭﺎرﺻﺪ ﻛﯿﻠﻮﻣﺘﺮﺑﻮد‪ ،‬ﻃﻮل راھﮭﺎ را ﺑﺎ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻓﺮﺳﺦ اﻧﺪازه ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ ﮔﻔﺘﺔ ھﺮودوت‪» ،‬در ﭘﺎﯾﺎن ھﺮ ﭼﮭﺎر ﻓﺮﺳﺦ ﻣﻨﺰﻟﮕﺎه ﺷﺎھﻲ و‬
‫ﻣﮭﻤﺎﻧﺨﺎﻧﮫھﺎي ﺑﺎ ﺷﻜﻮه وﺟﻮد داﺷﺖ‪ ،‬و راھﮭﺎ ھﻤﮫ از ﺟﺎھﺎي اﻣﻦ و آﺑﺎد ﻣﻲﮔﺬﺷﺖ‪ «.‬در ھﺮ ﻣﻨﺰل‬

‫اﺳﺒﮭﺎي ﺗﺎزهﻧﻔﺲ آﻣﺎده ﺑﻮد ﺗﺎ ﺑﺮﯾﺪ )ﭼﺎﭘﺎر( ﺑﻲﻣﻌﻄﻠﻲ ﺑﮫ راه ﺧﻮد اداﻣﮫ دھﺪ؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﺮﯾﺪ‬
‫ﺷﺎھﻲ ﻓﺎﺻﻠﺔ ﺷﻮش ﺗﺎ ﺳﺎردﯾﺲ را در ھﻤﺎن زﻣﺎﻧﻲ ﻣﻲﭘﯿﻤﻮد ﻛﮫ اﻛﻨﻮن اﺗﻮﻣﺒﯿﻠﮭﺎ ﻣﻲﭘﯿﻤﺎﯾﻨﺪ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ در‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﺪﺗﻲ ﻛﻤﺘﺮ از ﯾﻚ ھﻔﺘﮫ‪ -‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﮫ ﻣﺴﺎﻓﺮان ﻋﺎدي آن زﻣﺎن اﯾﻦ ﻓﺎﺻﻠﮫ را ﻧﻮد روزه ﻣﻲﭘﯿﻤﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫از ﻧﮭﺮھﺎي ﺑﺰرگ ﺑﺎ ﻛﺮﺟﻲ ﻋﺒﻮر ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﻣﮭﻨﺪﺳﺎن ﭘﺎرﺳﻲ ﺗﻮاﻧﺎﯾﻲ آن را داﺷﺘﻨﺪ ﻛﮫ درﻣﻮﻗﻊ‬
‫ﺣﺎﺟﺖ ﺑﺮ رودﺧﺎﻧﺔ ﻓﺮات ﯾﺎ ﺑﺮﺗﻨﮕﺔ دارداﻧﻞ ﭘﻠﮭﺎي ﻣﺤﻜﻤﻲ ﺑﺰﻧﻨﺪ ﺗﺎ ﺻﺪھﺎ ﻓﯿﻞ ﺗﺮﺳﻨﺎك ﺑﺎ اﯾﻤﻨﻲ از روي‬
‫آﻧﮭﺎ ﻋﺒﻮر ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در آن زﻣﺎن راه دﯾﮕﺮي ﻧﯿﺰ ﺑﻮد ﻛﮫ از ﻛﻮھﮭﺎي اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻣﻲﮔﺬﺷﺖ و ﭘﺎرس را ﺑﮫ‬
‫ھﻨﺪوﺳﺘﺎن ﻣﻲﭘﯿﻮﺳﺖ؛ ھﻤﺔ اﯾﻦ راھﮭﺎ ﺳﺒﺐ آن ﺷﺪه ﺑﻮد ﻛﮫ ﺷﮭﺮ ﺷﻮش اﻧﺒﺎر ﻣﯿﺎن راه ﺛﺮوت ﻋﻈﯿﻢ‬
‫ﺧﺎور زﻣﯿﻦ ﺑﺎﺷﺪ؛ اﯾﻦ ﺛﺮوت‪ ،‬در آن زﻣﺎن دور ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﺑﮫ اﻧﺪازهاي ﻓﺮاوان ﺑﻮد ﻛﮫ ﻋﻘﻞ ﺑﺴﺨﺘﻲ آن را‬
‫@‪h‬‬
‫ﺑﺎور ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﺳﺎس ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن اﯾﻦ راھﮭﺎ آن ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﺮاي ھﺪﻓﮭﺎي ﺟﻨﮕﻲ و دوﻟﺘﻲ ﺑﮫ ﻛﺎر رود و ﺗﺴﻠﻂ‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﺮﻛﺰي و ﺟﺮﯾﺎن اداري ﻛﺎرھﺎ را ﺗﺴﮭﯿﻞ ﻛﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل ﺳﺒﺐ آن ﺷﺪ ﻛﮫ ﻛﺎر ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ‬
‫و ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﻛﺎﻻھﺎ ﻧﯿﺰ آﺳﺎن ﺷﻮد و ﻋﺎدات و اﻓﻜﺎر از ﻧﺎﺣﯿﮫاي ﺑﮫ ﻧﺎﺣﯿﺔ دﯾﮕﺮ اﻧﺘﻘﺎل ﯾﺎﺑﺪ؛ در ﺿﻤﻦ‪،‬‬
‫ﺧﺮاﻓﺎت ﻣﺘﺪاول ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم‪ ،‬ﻛﮫ ﮔﺮﯾﺰي از آﻧﮭﺎ در زﻧﺪﮔﻲ روزاﻧﮫ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬از ھﻤﯿﻦ راه‪ ،‬ﺑﯿﻦ اﻗﻮام‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺒﺎدﻟﮫ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬از ﺟﻤﻠﮫ ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن و ﺷﯿﺎﻃﯿﻦ ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ ھﻤﯿﻦ راھﮭﺎ از اﻓﺴﺎﻧﮫھﺎي‬
‫ﭘﺎرﺳﻲ ﺑﮫ اﻓﺴﺎﻧﮫھﺎي ﯾﮭﻮدي و ﻣﺴﯿﺤﻲ راه ﯾﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫‪are‬‬

‫درﯾﺎﻧﻮردي در ﻣﯿﺎن ﭘﺎرﺳﯿﺎن ﺑﮫ آن درﺟﮫ ﻛﮫ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﺧﺸﻜﻲ ﺑﮫ دﺳﺖ آن ﻣﺮدم ﺗﺮﻗﻲ ﭘﯿﺪا ﻛﺮده ﺑﻮد‬
‫ﻧﺮﺳﯿﺪ‪ .‬ﭘﺎرﺳﯿﺎن ﻧﺎوﮔﺎن ﻣﺨﺼﻮص ﺑﮫ ﺧﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﻧﺎوﮔﺎن ﻓﻨﯿﻘﻲ را ﯾﺎ ﺑﮫ اﺟﺎره ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﯾﺎ‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫ﻣﺼﺎدره ﻛﺮدن‪ ،‬از آن در ﻣﻨﻈﻮرھﺎي ﺟﻨﮕﻲ ﺧﻮﯾﺶ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬دارﯾﻮش اول ﺗﺮﻋﺔ ﺑﺰرﮔﻲ ﻣﯿﺎن‬
‫درﯾﺎي ﺳﺮخ و رود ﻧﯿﻞ ﺣﻔﺮ ﻛﺮد ﺗﺎ از اﯾﻦ راه‪ ،‬ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ رود ﻧﯿﻞ‪ ،‬ﺧﻠﯿﺞ ﻓﺎرس را ﺑﺎ درﯾﺎي ﻣﺪﯾﺘﺮاﻧﮫ‬
‫‪set‬‬

‫اﺗﺼﺎل دھﺪ‪ ،‬وﻟﻲ اھﻤﺎل ﺟﺎﻧﺸﯿﻨﺎن وي ﺳﺒﺐ ﺷﺪ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻛﺎر ﻋﻈﯿﻢ دﺳﺘﺨﻮش رﯾﮕﮭﺎي روان ﺷﻮد و راه‬
‫ارﺗﺒﺎط ﻗﻄﻊ ﮔﺮدد‪ .‬ﺧﺸﯿﺎرﺷﺎ ﺑﮫ ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﻧﯿﺮوھﺎي درﯾﺎﯾﻲ ﺧﻮد ﻓﺮﻣﺎن داد ﻛﮫ ﺑﺮﮔﺮد اﻓﺮﯾﻘﺎ ﮔﺮدش‬
‫ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ اﯾﻦ ﻧﺎوﮔﺎن‪ ،‬ﭘﺲ از ﻋﺒﻮر از ﺑﺮاﺑﺮ »ﺳﺘﻮﻧﮭﺎي ھﺮﻛﻮل« و دور زدن ﻗﺴﻤﺘﻲ از اﻓﺮﯾﻘﺎ‪،‬‬
‫ﺑﻲﻧﺘﯿﺠﮫ ﺑﺎزﮔﺸﺘﻨﺪ‪ .‬ﻛﺎرھﺎي ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﺑﯿﺸﺘﺮ در دﺳﺖ ﻣﺮدم ﻏﯿﺮﭘﺎرﺳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺎﺑﻠﯿﺎن و ﻓﻨﯿﻘﯿﺎن و ﯾﮭﻮدﯾﺎن‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﮫ ﭘﺎرﺳﯿﮭﺎ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ را ﻛﺎر ﭘﺴﺘﻲ ﻣﻲﺷﻤﺮدﻧﺪ و ﺑﺎزار را ﻛﺎﻧﻮن دروغ و ﻓﺮﯾﺐ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫ﻃﺒﻘﺎت ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻣﻲﺑﺎﻟﯿﺪﻧﺪ ﻛﮫ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪﯾﮭﺎي ﺧﻮد را‪ ،‬از ﻣﺰرﻋﮫ ﯾﺎ دﻛﺎن‪ ،‬ﺧﻮد‬
‫ﻣﺴﺘﻘﯿﻤًﺎ ﺑﮫ ﺧﺎﻧﮫ ﺑﯿﺎورﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻲآﻧﻜﮫ اﻧﮕﺸﺘﺎن ﺧﻮد را ﺑﮫ ﭘﻠﯿﺪي ﺧﺮﯾﺪ و ﻓﺮوش آﻟﻮده ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در اﺑﺘﺪاي ﻛﺎر‪،‬‬
‫ﻣﺰد و وام و ﺳﻮد ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ را ﺑﺎ ﻛﺎﻻ ﻣﻲﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﯿﺸﺘﺮ ﭼﮭﺎرﭘﺎﯾﺎن و داﻧﮫ ﺑﺎر ﺑﮫ اﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﮫ ﻛﺎر‬
‫ﻣﻲرﻓﺖ؛ ﺑﻌﺪھﺎ از ﻟﯿﺪﯾﺎ ﺳﻜﮫھﺎي ﭘﻮل ﺑﮫ ﭘﺎرس آﻣﺪ‪ ،‬و دارﯾﻮش ﺳﻜﺔ »درﯾﻚ« را ﺑﺎ ﺳﯿﻢ و زر ﺿﺮب‬
‫‪pym‬‬

‫ﻛﺮد و ﻧﻘﺶ ﺧﻮد را ﺑﺮ آن ﮔﺬاﺷﺖ؛ ﻧﺴﺒﺖ درﯾﻚ ﻃﻼ ﺑﮫ درﯾﻚ ﻧﻘﺮه ﻣﺜﻞ ﻧﺴﺒﺖ‪ 3 ، 5‬ﺑﮫ ‪ 1‬ﺑﻮد؛ اﯾﻦ‪،‬‬
‫ﺧﻮد‪ ،‬آﻏﺎز ﭘﯿﺪا ﺷﺪن ﻧﺴﺒﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ھﻢ اﻛﻨﻮن ﻣﯿﺎن واﺣﺪ ﻧﻘﺮه و واﺣﺪ ﻃﻼ‪ ،‬در ﺳﻜﮫھﺎي زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ‪،‬‬
‫وﺟﻮد دارد‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫‪ -IV‬آزﻣﺎﯾﺸﻲ در ﺣﻜﻤﺮاﻧﻲ‬
‫ﺷﺎه‪ -‬اﺷﺮاف‪ -‬ﺳﭙﺎه‪ -‬ﻗﺎﻧﻮن‪ -‬ﻛﯿﻔﺮي وﺣﺸﯿﺎﻧﮫ‪ -‬ﭘﺎﯾﺘﺨﺘﮭﺎ‪ -‬اﯾﺎﻻت )ﺳﺎﺗﺮاپ ﻧﺸﯿﻨﮭﺎ(‪ -‬ھﻨﺮ ﺑﺰرگ اداره‬

‫‪.co‬‬
‫ﻛﺮدن‬

‫زﻧﺪﮔﻲ ﭘﺎرس ﺑﮫ ﺳﯿﺎﺳﺖ و ﺟﻨﮓ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻣﺴﺎﺋﻞ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺴﺘﮕﻲ داﺷﺖ‪ ،‬و ﺛﺮوت آن ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺑﺮ ﭘﺎﯾﺔ‬
‫ﻗﺪرت ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﮫ ﺑﺮ ﭘﺎﯾﺔ ﺻﻨﺎﻋﺖ؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ ﭘﺎﯾﮫھﺎي دﺳﺘﮕﺎه دوﻟﺘﻲ ﻣﺘﺰﻟﺰل ﺑﻮد‪ ،‬و ﺑﮫ ﺟﺰﯾﺮة‬
‫ﻛﻮﭼﻜﻲ ﻣﻲﻧﻤﻮد ﻛﮫ در وﺳﻂ درﯾﺎي وﺳﯿﻌﻲ ﺑﺎﺷﺪ وﺑﺮ آن درﯾﺎ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬و اﯾﻦ ﺣﻜﻮﻣﺖ و ﺗﺴﻠﻂ ﺑﻨﺎ‬

‫‪oo‬‬
‫و ﺑﻨﯿﺎد ﻃﺒﯿﻌﻲ ﻧﺪاﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﺎزﻣﺎن ﺷﺎھﻨﺸﺎھﻲ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺮ اﯾﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﮫ ﺗﺴﻠﻂ داﺷﺖ‪ ،‬از ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪﺗﺮﯾﻦ‬
‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﮭﺎ و ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﮫ ﻓﺮد ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮ رأس اﯾﻦ ﺳﺎزﻣﺎن ﺷﺨﺺ ﺷﺎه ﻗﺮار داﺷﺖ و‪ ،‬ﭼﻮن ﺷﺎھﺎﻧﻲ‬
‫در زﯾﺮ ﻓﺮﻣﺎن او ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﺎم »ﺷﺎه ﺷﺎھﺎن« ﯾﺎ »ﺷﺎھﻨﺸﺎه« ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲﺷﺪ و ﺟﮭﺎن ﻗﺪﯾﻢ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻟﻘﺐ‬
‫اﻋﺘﺮاﺿﻲ ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﺗﻨﮭﺎ ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن ﺷﺎھﻨﺸﺎه ﭘﺎرس را »ﺑﺎﺳﯿﻠﺌﻮس«‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ »ﺷﺎه«‪ ،‬ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪ .‬ﻗﺪرت‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﻄﻠﻘﮫ در دﺳﺖ ﺷﺎه ﺑﻮد و ﻛﻠﻤﮫاي ﻛﮫ از دھﺎن وي ﺑﯿﺮون ﻣﻲآﻣﺪ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ ھﺮ ﻛﺲ را‪ ،‬ﺑﺪون‬
‫ﻣﺤﺎﻛﻤﮫ و ﺗﻮﺿﯿﺢ‪ ،‬ﺑﮫ ﻛﺸﺘﻦ دھﺪ‪ -‬و اﯾﻦ راه و رﺳﻤﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﻌﻀﻲ از دﯾﻜﺘﺎﺗﻮرھﺎي زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ‬
‫ﻧﯿﺰ در ﭘﯿﺶ ﮔﺮﻓﺘﮫاﻧﺪ؛ ﮔﺎھﻲ ﻧﯿﺰ ﺑﮫ ﻣﺎدر ﯾﺎ زن ﺳﻮﮔﻠﻲ ﺧﻮﯾﺶ اﯾﻦ ﺣﻖ ﻓﺮﻣﺎن ﻗﺘﻞ ﺻﺎدر ﻛﺮدن را‬
‫ﺗﻔﻮﯾﺾ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﻛﻤﺘﺮ‪ ،‬از ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم و ﺣﺘﻲ اﻋﯿﺎن ﻣﻤﻠﻜﺖ‪ ،‬ﻛﺴﻲ را ﺟﺮﺋﺖ آن ﺑﻮد ﻛﮫ از ﺷﺎه‬
‫ﺧﺮدهﮔﯿﺮي ﯾﺎ وي را ﺳﺮزﻧﺶ ﻛﻨﺪ؛ اﻓﻜﺎر ﻋﻤﻮﻣﻲ‪ ،‬در ﻧﺘﯿﺠﺔ ﺗﺮس و ﺗﻘﯿﮫ‪ ،‬ھﯿﭻﮔﻮﻧﮫ ﺗﺄﺛﯿﺮي در رﻓﺘﺎر‬
‫ﺷﺎه ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ھﺮﮔﺎه ﺷﺎه ﻓﺮزﻧﺪ ﻛﺴﻲ را‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ ﭼﺸﻢ وي‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﯿﺮ ﻣﻲزد‪ ،‬ﭘﺪر ﻧﺎﭼﺎر در ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﺎه ﺳﺮ‬
‫@‪h‬‬
‫ﻓﺮود ﻣﻲآورد و ﻣﮭﺎرت او را در ﺗﯿﺮاﻧﺪازي ﺳﺘﺎﯾﺶ ﻣﻲﻛﺮد؛ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ اﻣﺮ ﺷﺎه ﺗﻨﺸﺎن در زﯾﺮ‬
‫ﺿﺮﺑﮫھﺎي ﺗﺎزﯾﺎﻧﮫ ﺳﯿﺎه ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ازﻣﺮﺣﻤﺖ ﺷﺎھﻨﺸﺎه ﺳﭙﺎﺳﮕﺰاري ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ از ﯾﺎد آﻧﺎن ﻏﺎﻓﻞ ﻧﻤﺎﻧﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ھﻤﺔ ﺷﺎھﺎن اﯾﺮاﻧﻲ روح ﻧﺸﺎط و ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻛﻮروش و دارﯾﻮش اول را داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ھﻢ‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﻨﻨﺪ و ھﻢ ﭘﺎدﺷﺎھﻲ‪ ،‬وﻟﻲ ﺷﺎھﺎن ﻣﺘﺄﺧﺮ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻛﺎرھﺎي ﺣﻜﻮﻣﺖ را ﺑﮫ اﻋﯿﺎن و اﺷﺮاف‬
‫زﯾﺮدﺳﺖ ﺧﻮد ﯾﺎ ﺑﮫ ﺧﻮاﺟﮕﺎن ﺣﺮﻣﺴﺮا وا ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ و ﺧﻮد ﺑﮫ ﻋﺸﻘﺒﺎزي و ﺑﺎﺧﺘﻦ ﻧﺮد و ﺷﻜﺎر‬
‫ﻣﻲﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﻛﺎخ ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ ﭘﺮ از ﺧﻮاﺟﮫﺳﺮاﯾﺎﻧﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ از زﻧﺎن ﺣﺮم ﭘﺎﺳﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و ﺷﺎھﺰادﮔﺎن‬
‫‪are‬‬

‫را ﺗﻌﻠﯿﻢ ﻣﻲدادﻧﺪ و‪ ،‬در آﻏﺎز ھﺮ دورة ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺟﺪﯾﺪ‪ ،‬دﺳﯿﺴﮫھﺎي ﻓﺮاوان ﺑﺮﻣﻲاﻧﮕﯿﺨﺘﻨﺪ‪ .‬ﺷﺎه ﺣﻖ داﺷﺖ‬
‫ﻛﮫ از ﻣﯿﺎن ﭘﺴﺮان ﺧﻮد ھﺮﻛﺪام را ﺑﺨﻮاھﺪ ﺑﮫ ﺟﺎﻧﺸﯿﻨﻲ ﺑﺮﮔﺰﯾﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﻏﺎﻟﺐ اوﻗﺎت ﻣﺴﺌﻠﺔ ﺟﺎﻧﺸﯿﻨﻲ ﺑﺎ‬
‫آدﻣﻜﺸﻲ و اﻧﻘﻼب ھﻤﺮاه ﺑﻮد‪.‬‬

‫آﻧﭽﮫ درﺑﺎرة ﻗﺪرت ﺷﺎه ﮔﻔﺘﯿﻢ از ﻟﺤﺎظ ﻧﻈﺮي ﺑﻮد‪ ،‬وﻟﻲ ﻋﻤﻼ اﯾﻦ ﻗﺪرت ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ ﻧﯿﺮوي‬
‫‪set‬‬

‫اﻋﯿﺎن و اﺷﺮاف ﻣﻤﻠﻜﺖ‪ ،‬ﻛﮫ درواﻗﻊ واﺳﻄﺔ ﻣﯿﺎن درﺑﺎر و ﻣﺮدم ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺤﺪود ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﻋﺎدت ﺑﺮ اﯾﻦ‬
‫ﺟﺎري ﺷﺪه ﺑﻮد ﻛﮫ ﺷﺶ ﺧﺎﻧﻮادهاي ﻛﮫ ﺑﺎ دارﯾﻮش اول اﻧﻘﻼب ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﺮدﯾﺎي ﻏﺎﺻﺐ را از ﻣﯿﺎن‬
‫ﺑﺮداﺷﺘﻨﺪ اﻣﺘﯿﺎزات ﺧﺎﺻﻲ داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬و در ﻣﮭﻤﺎت اﻣﻮر ﻛﺸﻮر رأي آﻧﺎن ﺧﻮاﺳﺘﮫ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺴﯿﺎري از‬
‫ﺑﺰرﮔﺎن در ﻛﺎخ ﺷﺎھﻲ ﺣﺎﺿﺮ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ و ﻣﺠﻠﺴﻲ ﺗﺸﻜﯿﻞ ﻣﻲدادﻧﺪ ﻛﮫ ﺷﺎه ﻏﺎﻟﺒًﺎ ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﺸﻮرﺗﻲ آﻧﺎن‬
‫‪an‬‬

‫اھﻤﯿﺖ ﻓﺮاوان ﻣﻲداد‪ .‬اﻣﻼك اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ ﺑﺴﯿﺎري از ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪان و ﺑﺰرﮔﺎن را ﺷﺎه ﺑﮫ اﯾﺸﺎن ﺑﺨﺸﯿﺪه ﺑﻮد‪،‬‬
‫و آﻧﺎن در ﻣﻘﺎﺑﻞ‪ ،‬ھﺮﮔﺎه ﺷﺎه ﻓﺮﻣﺎن ﺑﺴﯿﺞ ﻣﻲداد‪ ،‬ﻣﺮد ﺟﻨﮕﻲ و ﺳﺎز ﺑﺮگ ﻓﺮاھﻢ ﻣﻲآوردﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﺷﺮاف‬
‫در اﻣﻼك ﺧﻮد ﺗﺴﻠﻂ ﺑﯿﺤﺪ و ﺣﺴﺎب داﺷﺘﻨﺪ و ﻣﺎﻟﯿﺎت ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ و دﺳﺘﮕﺎه ﻗﻀﺎﯾﻲ در‬
‫اﺧﺘﯿﺎرﺷﺎن ﺑﻮد و ﺑﺮاي ﺧﻮد ﻧﯿﺮوھﺎي ﻣﺴﻠﺢ ﻧﮕﺎه ﻣﻲداﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪pym‬‬

‫ارﺗﺶ ﭘﺎﯾﺔ اﺳﺎﺳﻲ ﻗﺪرت ﺷﺎه و ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺷﺎھﻨﺸﺎھﻲ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ ،‬ﭼﮫ دﺳﺘﮕﺎه ﺷﺎھﻨﺸﺎھﻲ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ‬
‫ﺳﺮﭘﺎ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ ﻛﮫ ﻗﺪرت آدﻣﻜﺸﻲ ﺧﻮد را ﻣﺤﻔﻮظ ﻧﮕﺎه دارد‪ .‬ﺗﻤﺎم ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﻣﺰاج ﺳﺎﻟﻢ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﺳﻨﺸﺎن‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻣﯿﺎن ﭘﺎﻧﺰده و ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﺎﭼﺎر ﺑﻮدﻧﺪ در ھﻨﮕﺎم ﺟﻨﮓ ﺑﮫ ﺧﺪﻣﺖ ﺳﺮﺑﺎزي در آﯾﻨﺪ‪ .‬ﯾﻚ ﺑﺎر ﭼﻨﺎن‬
‫اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎد ﻛﮫ ﭘﺪر ﺳﮫ ﻓﺮزﻧﺪ درﺧﻮاﺳﺖ ﻛﺮد ﻛﮫ ﯾﻜﻲ از آﻧﺎن را از ﺧﺪﻣﺖ ﺳﺮﺑﺎزي ﻣﻌﺎف دارﻧﺪ‪ ،‬و ﺷﺎه‬
‫در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﯾﻦ درﺧﻮاﺳﺖ ﻓﺮﻣﺎن داد ﺗﺎ ھﺮ ﺳﮫ ﭘﺴﺮ او را ﻛﺸﺘﻨﺪ؛ ﭘﺪر دﯾﮕﺮي ﭼﮭﺎر ﭘﺴﺮ ﺧﻮد را ﺑﮫ ﻣﯿﺪان‬

‫‪.co‬‬
‫ﺟﻨﮓ ﻓﺮﺳﺘﺎد و از ﺧﺸﯿﺎرﺷﺎ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻛﺮد ﻛﮫ ﭘﺴﺮ ﭘﻨﺠﻢ او را ﺑﺮاي رﺳﯿﺪﮔﻲ ﺑﮫ ﻛﺎرھﺎي ﻛﺸﺎورزي ﻧﺰد‬
‫او ﺑﺎزﮔﺬارﻧﺪ؛ ﺷﺎه ﻓﺮﻣﺎن داد ﺗﺎ آن ﭘﺴﺮ را دو ﭘﺎره ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ھﺮ ﭘﺎره را در ﯾﻚ ﻃﺮف راھﻲ ﻛﮫ ﻗﺸﻮن‬
‫از آن ﻣﻲﮔﺬﺷﺖ آوﯾﺨﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺎھﯿﺎن‪ ،‬در ﻣﯿﺎن ﺑﺎﻧﮓ ﻣﻮزﯾﻚ ﻧﻈﺎﻣﻲ و ﻓﺮﯾﺎد ﺗﺤﺴﯿﻦ ﻣﺮدﻣﻲ ﻛﮫ ﺳﻨﺸﺎن از‬
‫ﺧﺪﻣﺖ ﺳﺮﺑﺎزي ﮔﺬﺷﺘﮫ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﯿﺪان ﺟﻨﮓ رھﺴﭙﺎر ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﮔﻞ ﺳﺮﺳﺒﺪ ﺳﭙﺎه ﮔﺎرد ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ از دو ھﺰار ﺳﻮار و دو ھﺰار ﭘﯿﺎده ﺗﺸﻜﯿﻞ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬و ھﻤﮫ از‬
‫اﺷﺮاف و ﺑﺰرﮔﺎن ﺑﻮدﻧﺪ و ﻛﺎرﺷﺎن ﭘﺎﺳﺒﺎﻧﻲ ﺷﺨﺺ ﺷﺎه ﺑﻮد‪ .‬ﺳﭙﺎه ﺛﺎﺑﺖ و ﻓﻌﺎل ﻣﻨﺤﺼﺮاً از اﻓﺮاد‬
‫ﭘﺎرﺳﻲ و ﻣﺎدي ﺗﺸﻜﯿﻞ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ ﺻﻮرت دﺳﺘﮫھﺎي ﺛﺎﺑﺖ در ﻣﺮاﻛﺰ ﻣﮭﻢ ﺳﻮقاﻟﺠﯿﺸﻲ ﻛﺸﻮر ﻣﺴﺘﻘﺮ‬
‫ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﺎﯾﺔ آﺳﺎﯾﺶ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺮدم و ﺑﺮﻗﺮاري اﻣﻨﯿﺖ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﻧﯿﺮوي ﺟﻨﮕﻲ ﻛﺎﻣﻞ ﻣﺮﻛﺐ از‬
‫دﺳﺘﮫھﺎﯾﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ از ﺗﻤﺎم اﻗﻮام ﺗﺎﺑﻊ ﺷﺎھﻨﺸﺎھﻲ ﺑﺴﯿﺞ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬و ھﺮ ﻛﺪام ﺑﮫ زﺑﺎن ﺧﺎص ﺧﻮد ﺗﻜﻠﻢ‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﺎ راه و رﺳﻢ ﺟﻨﮕﺎوري و ﺳﻼح ﻣﺨﺼﻮص ﺧﻮﯾﺶ ﺑﮫ ﺟﻨﮓ ﻣﻲﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ھﻤﺎن ﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ‬
‫ﺳﺮﺑﺎزان از اﻗﻮام ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺳﻼﺣﮭﺎ و ﺳﺎز و ﺑﺮگ ﺟﻨﮓ ﻧﯿﺰ اﺷﻜﺎل ﻣﺨﺘﻠﻒ داﺷﺖ و در ﻣﯿﺎن‬
‫آﻧﮭﺎ ﺗﯿﺮ و ﻛﻤﺎن‪ ،‬ﺷﻤﺸﯿﺮ‪ ،‬زوﺑﯿﻦ‪ ،‬ﺧﻨﺠﺮ‪ ،‬ﺳﺮﻧﯿﺰه‪ ،‬ﻓﻼﺧﻦ‪ ،‬ﻛﺎرد‪ ،‬ﺳﭙﺮ‪ ،‬ﻛﻼهﺧﻮد‪ ،‬زره ﭼﺮﻣﻲ‪ ،‬زره‬
‫آھﻨﻲ دﯾﺪه ﻣﻲﺷﺪ؛ اﺳﺐ و ﻓﯿﻞ‪ ،‬ھﺮ دو‪ ،‬را در ﺟﻨﮓ ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ؛ ﺑﺎ ارﺗﺶ‪ ،‬ﺟﺎرﭼﯿﺎن‪ ،‬ﻣﻨﺸﯿﮭﺎ‪،‬‬
‫ﺧﻮاﺟﮫﺳﺮاﯾﺎن‪ ،‬زﻧﺎن روﺳﭙﻲ و ﻣﻌﺸﻮﻗﮫھﺎ ﻧﯿﺰ ﺑﮫ راه ﻣﻲاﻓﺘﺎدﻧﺪ‪ ،‬و ھﻤﺮاه آﻧﺎن اراﺑﮫھﺎﯾﻲ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﺮد‬
‫ﻛﮫ ﭼﺮﺧﮭﺎي آﻧﮭﺎ را ﺑﺎ داﺳﮭﺎي ﺑﺰرگ ﻣﺴﻠﺢ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ ﻟﺸﻜﺮھﺎي ﺟﺮار‪ ،‬ﻛﮫ ﺷﻤﺎرة‬
‫@‪h‬‬
‫ﺟﻨﮕﺎوران ﯾﻜﻲ از آﻧﮭﺎ در ﺣﻤﻠﺔ ﺧﺸﯿﺎرﺷﺎ ﺑﮫ ‪ 000،800،1‬ﻧﻔﺮ رﺳﯿﺪ‪ ،‬ھﺮﮔﺰ ﯾﻚ وﺣﺪت ﻛﺎﻣﻞ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ؛‬
‫ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ‪ ،‬ﭼﻮن ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻋﻼﻣﺎت ﺷﻜﺴﺖ آﺷﻜﺎر ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﺻﻮرت ﮔﺮوه ﭘﺮﯾﺸﺎن و ﺑﯿﺴﺎﻣﺎﻧﻲ در‬
‫ﻣﻲآﻣﺪ‪ .‬ﭘﯿﺮوزي ﭼﻨﺎن ﻟﺸﻜﺮي ﻣﻌﻠﻮل ﻓﺰوﻧﻲ ﺷﻤﺎرة آن ﺑﺮ ﺳﺮﺑﺎزان دﺷﻤﻦ‪ ،‬و ھﻢ از اﯾﻦ ﺑﻮد ﻛﮫ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﺂﺳﺎﻧﻲ ﺟﺎي ﻛﺸﺘﮕﺎن را در ﺻﻔﮭﺎي ﺟﻨﮓ ﭘﺮﻛﻨﻨﺪ؛ وﻟﻲ ﭼﻮن ﺑﺎ ﺳﭙﺎه ﻣﻨﻈﻤﻲ‬

‫روﺑﮫ رو ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻛﮫ اﻓﺮاد آن ﯾﻚ زﺑﺎن داﺷﺘﻨﺪ و در ﺗﺤﺖ ﺳﺎزﻣﺎن ﯾﻜﺴﺎن و ﻣﻨﻈﻤﻲ ﻣﻲﺟﻨﮕﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺎﭼﺎر‬
‫‪are‬‬

‫ﺷﻜﺴﺖ ﻣﻲﺧﻮردﻧﺪ؛ ﺳﺮﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮردن ﭘﺎرﺳﯿﺎن در ﺟﻨﮕﮭﺎي ﻣﺎراﺗﻮن و ﭘﻼﺗﮫ ھﻤﯿﻦ ﺑﻮد‪.‬‬

‫در ﭼﻨﯿﻦ دوﻟﺘﻲ ﺣﻖ و ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﮫ ارادة ﺷﺎه و ﻗﺪرت ﻗﺸﻮن ﺑﻮد؛ ھﯿﭻ ﺣﻘﻲ در ﺑﺮاﺑﺮ اﯾﻦ ﺣﻖ‬
‫ﻣﺤﺘﺮم ﺷﻤﺮده ﻧﻤﻲﺷﺪ‪ ،‬و ھﯿﭻ ﺳﺎﺑﻘﮫ و ﺳﻨﺘﻲ‪ ،‬ﺑﺪون اﺗﻜﺎ ﺑﺮﺣﻜﻢ ﺷﺎه‪ ،‬ارزﺷﻲ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﭘﺎرﺳﯿﮭﺎ ﺑﮫ آن ﻓﺨﺮ‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ ﻗﻮاﻧﯿﻦ اﯾﺸﺎن ﺗﻐﯿﯿﺮﻧﺎﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ‪ ،‬و وﻋﺪه ﯾﺎ ﻓﺮﻣﺎن ﺷﺎه ﺑﮫ ھﯿﭻ وﺟﮫ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻧﻘﺾ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫ﺗﺼﻤﯿﻤﺎت و اﺣﻜﺎم ﺷﺎه‪ ،‬در ﻧﻈﺮ آن ﻣﺮدم‪ ،‬ھﻤﭽﻮن وﺣﻲ و اﻟﮭﺎﻣﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ از ﺟﺎﻧﺐ اھﻮرﻣﺰدا ﺑﮫ‬
‫ﺷﺨﺺ ﺷﺎه ﻧﺎزل ﻣﻲﺷﻮد؛ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻤﻠﻜﺖ ﻋﻨﻮان ﻣﺸﯿﺖ اﻻھﻲ را داﺷﺖ و ﺳﺮﭘﯿﭽﻲ از‬
‫آن‪ ،‬ﺳﺮﭘﯿﭽﻲ از ﻓﺮﻣﺎن و ﺧﻮاﺳﺖ اﻻھﻲ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ .‬ﻗﻮة ﻋﺎﻟﯿﺔ ﻗﻀﺎﯾﻲ در اﺧﺘﯿﺎر ﺷﺨﺺ ﺷﺎه‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬وﻟﻲ ﺷﺎه ﻏﺎﻟﺒًﺎ ﻋﻤﻞ ﻗﻀﺎوت را ﺑﮫ ﯾﻜﻲ از داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺳﺎﻟﺨﻮرده واﮔﺬار ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﭘﺲ از آن‪ ،‬ﻣﺤﻜﻤﺔ‬
‫ﻋﺎﻟﻲ ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﮫ از ھﻔﺖ ﻗﺎﺿﻲ ﺗﺸﻜﯿﻞ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﭘﺎﯾﯿﻦﺗﺮ از آن‪ ،‬ﻣﺤﻜﻤﮫھﺎي ﻣﺤﻠﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ در ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر‬
‫‪an‬‬

‫وﺟﻮد داﺷﺖ‪ .‬ﻗﻮاﻧﯿﻦ را ﻛﺎھﻨﺎن وﺿﻊ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و‪ ،‬ﺗﺎ ﻣﺪت درازي‪ ،‬ﻛﺎر رﺳﯿﺪﮔﻲ ﺑﮫ دﻋﺎوي ﻧﯿﺰ در‬
‫اﺧﺘﯿﺎر اﯾﺸﺎن ﺑﻮد؛ وﻟﻲ‪ ،‬در زﻣﺎﻧﮭﺎي ﻣﺘﺄﺧﺮﺗﺮ‪ ،‬ﻣﺮدان و ﺣﺘﻲ زﻧﺎﻧﻲ ﺟﺰ از ﻃﺒﻘﺔ ﻛﺎھﻨﺎن ﺑﮫ اﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ‬
‫ﻛﺎرھﺎ رﺳﯿﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬در دﻋﺎوي‪ ،‬ﺟﺰ آﻧﮭﺎ ﻛﮫ اھﻤﯿﺖ ﻓﺮاوان داﺷﺖ‪ ،‬ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺿﻤﺎﻧﺖ را ﻣﻲﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫و در ﻣﺤﺎﻛﻤﺎت از راه و رﺳﻢ ﻣﻨﻈﻢ ﺧﺎﺻﻲ ﭘﯿﺮوي ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺤﺎﻛﻢ‪ ،‬ھﻤﺎنﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ ﺑﺮاي ﻛﯿﻔﺮ و ﺟﺮاﯾﻢ‬
‫‪pym‬‬

‫ﻧﻘﺪي ﺣﻜﻢ ﺻﺎدر ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺎداش ﻧﯿﺰ ﻣﻲدادﻧﺪ و‪ ،‬در ھﻨﮕﺎم رﺳﯿﺪﮔﻲ ﺑﮫ ﮔﻨﺎه ﻣﺘﮭﻢ‪ ،‬ﻛﺎرھﺎي ﻧﯿﻚ و‬
‫ﺧﺪﻣﺎت او را ﻧﯿﺰ ﺑﮫ ﺣﺴﺎب ﻣﻲآوردﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي آﻧﻜﮫ ﻛﺎر ﻣﺤﺎﻛﻤﺎت ﻗﻀﺎﯾﻲ ﺑﮫ درازا ﻧﻜﺸﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ھﺮ ﻧﻮع‬
‫ﻣﺪاﻓﻌﮫ ﻣﺪت ﻣﻌﯿﻨﻲ ﻣﻘﺮر ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﺎﯾﺪ در ﻇﺮف آن ﻣﺪت ﺣﻜﻢ ﺻﺎدر ﺷﻮد؛ ﻧﯿﺰ ﺑﮫ ﻃﺮﻓﯿﻦ دﻋﻮي ﭘﯿﺸﻨﮭﺎد‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺳﺎزش از ﻃﺮﯾﻖ داوري ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﻧﺰاﻋﻲ ﻛﮫ ﻣﯿﺎن اﯾﺸﺎن اﺳﺖ ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ داور‪ ،‬و ﺑﮫ ﺻﻮرت‬
‫ﻣﺴﺎﻟﻤﺖآﻣﯿﺰ‪ ،‬ﺣﻞ و ﻓﺼﻞ ﺷﻮد‪ .‬ﭼﻮن رﻓﺘﮫ رﻓﺘﮫ ﺳﻮاﺑﻖ ﻗﻀﺎﯾﻲ زﯾﺎد ﺷﺪ و ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻃﻮل و ﺗﻔﺼﯿﻞ ﭘﯿﺪا‬
‫ﻛﺮد‪ ،‬ﮔﺮوه ﺧﺎﺻﻲ ﺑﮫ ﻧﺎم »ﺳﺨﻨﮕﻮﯾﺎن ﻗﺎﻧﻮن« ﭘﯿﺪا ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﺮدم در ﻛﺎرھﺎي ﻗﻀﺎﯾﻲ ﺑﺎ آﻧﺎن ﻣﺸﻮرت‬

‫‪.co‬‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﺮاي ﭘﯿﺶ ﺑﺮدن دﻋﺎوي ﺧﻮﯾﺶ از اﯾﺸﺎن ﻛﻤﻚ ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬در ﻣﺤﺎﻛﻤﺎت‪ ،‬ﺳﻮﮔﻨﺪدادن و‬
‫واﮔﺬاﺷﺘﻦ ﻣﺘﮭﻢ ﺑﮫ روش آزﻣﺎﯾﺶ »اورداﻟﻲ« ﻧﯿﺰ ﻣﺮﺳﻮم ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از رﺷﻮهدادن و ﮔﺮﻓﺘﻦ‪،‬‬
‫و ﭘﺎك ﻧﮕﺎه داﺷﺘﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﻗﻀﺎﯾﻲ‪ ،‬اﯾﻦ ﻛﺎر را از ﺟﻨﺎﯾﺘﮭﺎي ﺑﺰرگ ﻣﻲﺷﻤﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﻣﺠﺎزات دھﻨﺪه و‬
‫ﮔﯿﺮﻧﺪة رﺷﻮه‪ ،‬ھﺮ دو‪ ،‬اﻋﺪام ﺑﻮد‪ .‬ﻛﺒﻮﺟﯿﮫ ﻓﺮﻣﺎن داد ﺗﺎ زﻧﺪه زﻧﺪه ﭘﻮﺳﺖ ﯾﻚ ﻗﺎﺿﻲ ﻓﺎﺳﺪي را ﻛﻨﺪﻧﺪ و‬
‫ﺑﺮ ﺟﺎي ﻧﺸﺴﺘﻦ ﻗﺎﺿﻲ در ﻣﺤﻜﻤﮫ ﮔﺴﺘﺮدﻧﺪ؛ آﻧﮕﺎه ﻓﺮزﻧﺪ ھﻤﺎن ﻗﺎﺿﻲ را ﺑﺮ ﻣﺴﻨﺪ ﻗﻀﺎ ﻧﺸﺎﻧﯿﺪ‪ ،‬ﺗﺎ‬

‫‪oo‬‬
‫ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ داﺳﺘﺎن ﭘﺪر را ﺑﮫ ﺧﺎﻃﺮ داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ و از‬

‫راه راﺳﺖ ﻣﻨﺤﺮف ﻧﺸﻮد‪.‬‬

‫ﺑﺰھﮭﺎي ﻛﻮﭼﻚ را ﺑﺎ ﺷﻼق زدن‪ -‬از ﭘﻨﺞ ﺗﺎ دوﯾﺴﺖ ﺿﺮﺑﮫ‪ -‬ﻛﯿﻔﺮ ﻣﻲدادﻧﺪ‪ :‬ھﺮ ﻛﺲ ﺳﮓ ﭼﻮﭘﺎﻧﻲ را‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﺴﻤﻮم ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬دوﯾﺴﺖ ﺿﺮﺑﮫ ﺷﻼق ﻣﺠﺎزات داﺷﺖ‪ ،‬و ھﺮ ﻛﺲ دﯾﮕﺮي را ﺑﺨﻄﺎ ﻣﻲﻛﺸﺖ‪ ،‬ﻣﺠﺎزاﺗﺶ‬
‫ﻧﻮد ﺿﺮﺑﮫ ﺗﺎزﯾﺎﻧﮫ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﯿﻦ ﺣﻘﻮق ﻗﻀﺎت ﻏﺎﻟﺒﺎً‪ ،‬ﺑﮫ ﺟﺎي ﺷﻼق زدن‪ ،‬ﺟﺮﯾﻤﺔ ﻧﻘﺪي ﮔﺮﻓﺘﮫ ﻣﻲﺷﺪ‬
‫و ھﺮ ﺿﺮﺑﺔ ﺷﻼق را ﺑﺎ ﻣﺒﻠﻐﻲ ﻣﻌﺎدل ﺷﺶ روﭘﯿﮫ ﻣﺒﺎدﻟﮫ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﮔﻨﺎھﮭﺎي ﺑﺰرﮔﺘﺮ را ﺑﺎ داغ ﻛﺮدن‪،‬‬
‫ﻧﺎﻗﺺ ﻛﺮدن ﻋﻀﻮ‪ ،‬دﺳﺖ و ﭘﺎ ﺑﺮﯾﺪن‪ ،‬ﭼﺸﻢ ﻛﻨﺪن‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﮫ زﻧﺪان اﻓﻜﻨﺪن و ﻛﺸﺘﻦ ﻣﺠﺎزات ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻗﺎﻧﻮن‪ ،‬ﻛﺸﺘﻦ اﺷﺨﺎص را در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺰه ﻛﻮﭼﻚ‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﺑﺮ ﺷﺨﺺ ﺷﺎه‪ ،‬ﻣﻤﻨﻮع ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬وﻟﻲ ﺧﯿﺎﻧﺖ ﺑﮫ‬
‫وﻃﻦ‪ ،‬ھﺘﻚ ﻧﺎﻣﻮس‪ ،‬ﻟﻮاط‪ ،‬ﻛﺸﺘﻦ‪ ،‬اﺳﺘﻤﻨﺎء‪ ،‬ﺳﻮزاﻧﺪن ﯾﺎ دﻓﻦ ﻛﺮدن ﻣﺮدﮔﺎن‪ ،‬ﺗﺠﺎوز ﺑﮫ ﺣﺮﻣﺖ ﻛﺎخ‬
‫@‪h‬‬
‫ﺷﺎھﻲ‪ ،‬ﻧﺰدﯾﻚ ﺷﺪن ﺑﺎ ﻛﻨﯿﺰﻛﺎن ﺷﺎه ﯾﺎ ﻧﺸﺴﺘﻦ ﺑﺮ ﺗﺨﺖ وي‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﻲادﺑﻲ ﺑﮫ ﺧﺎﻧﺪان ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ‪ ،‬ﻛﯿﻔﺮ ﻣﺮگ‬
‫داﺷﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ ﺣﺎﻻت‪ ،‬ﮔﻨﺎھﻜﺎر را ﻧﺎﭼﺎر ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ زھﺮ ﺑﻨﻮﺷﺪ ﯾﺎ او را ﺑﮫ ﭼﮭﺎر ﻣﯿﺦ‬
‫ﻣﻲﻛﺸﯿﺪﻧﺪ ﯾﺎ ﺑﮫ دار ﻣﻲآوﯾﺨﺘﻨﺪ )در ﺣﯿﻦ دار ﻛﺸﯿﺪن‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺳﺮ ﻣﺠﺮم ﺑﮫ ﻃﺮف ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺑﻮد( ﯾﺎ‬
‫ﺳﻨﮕﺴﺎرش ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﯾﺎ‪ ،‬ﺟﺰ ﺳﺮ‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﺑﺪن او را در ﺧﺎك ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﯾﺎ ﺳﺮش را ﻣﯿﺎن دو ﺳﻨﮓ ﺑﺰرگ‬
‫ﻣﻲﻛﻮﻓﺘﻨﺪ ﯾﺎ ﺑﮫ ﻣﺠﺎزاﺗﻲ ﻛﮫ ﻋﻘﻞ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ آن را ﺑﺎور ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﺎم ﻣﺠﺎزات »دو ﻛﺮﺟﻲ«‪ ،‬ﻛﯿﻔﺮ ﻣﻲدادﻧﺪ‪.‬‬
‫‪are‬‬

‫ﺑﻌﻀﻲ از اﯾﻦ ﻣﺠﺎزاﺗﮭﺎي وﺣﺸﯿﺎﻧﮫ را ﺗﺮﻛﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﺑﻌﺪھﺎ ﺑﺮ ﺳﺮزﻣﯿﻦ اﯾﺮان ﻣﺴﻠﻂ ﺷﺪﻧﺪ ﺑﮫ ﻣﯿﺮاث ﺑﺮدﻧﺪ‬
‫و ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﻣﯿﺮاث‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﻤﺎم ﺑﺸﺮﯾﺖ ﺑﺮ ﺟﺎي ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎ اﯾﻦ ﻗﻮاﻧﯿﻦ و اﯾﻦ ﺳﭙﺎه‪ ،‬ﺷﺎه‪ ،‬از ﭼﻨﺪ ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﺧﻮد‪ ،‬اﯾﺎﻻت )ﺳﺎﺗﺮاپﻧﺸﯿﻦھﺎي( ﺑﯿﺴﺘﮕﺎﻧﺔ ﻛﺸﻮر را اداره‬
‫ﻣﻲﻛﺮد‪ :‬ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ اﺻﻠﻲ در ﭘﺎزارﮔﺎد ﺑﻮد‪ ،‬و ﮔﺎھﻲ ﺷﺎھﻨﺸﺎه در ﭘﺮﺳﭙﻮﻟﯿﺲ )= ﺗﺨﺖ ﺟﻤﺸﯿﺪ( اﻗﺎﻣﺖ‬
‫ﻣﻲﻛﺮد؛ ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﺗﺎﺑﺴﺘﺎﻧﻲ‬
‫‪set‬‬

‫اوﻗﺎت ﺧﻮد را در ﺷﮭﺮ ﺷﻮش‪ ،‬ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﻋﯿﻼم ﻗﺪﯾﻢ‪ ،‬ﻣﻲﮔﺬراﻧﯿﺪ‪ -‬در ھﻤﯿﻦ ﺷﮭﺮ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺗﺎرﯾﺦ ﺗﻤﺎم‬
‫ﺧﺎورزﻣﯿﻦ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﺟﻤﻊ ﻣﻲﺷﻮد و آﻏﺎز و اﻧﺠﺎم آن ﺑﮫ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﭘﯿﻮﺳﺘﮕﻲ ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﯾﻜﻲ از اﻣﺘﯿﺎزات‬
‫ﺷﻮش اﯾﻦ ﺑﻮد ﻛﮫ رﺳﯿﺪن ﺑﮫ آن دﺷﻮاري داﺷﺖ‪ ،‬وﻟﻲ دور ﺑﻮدن آن از ﺳﺎﯾﺮ ﭘﺎﯾﺘﺨﺘﮭﺎي ﺷﺎھﻨﺸﺎھﻲ‪ ،‬ﺧﻮد‬
‫ﻧﻘﺼﻲ ﺑﺮاي اﯾﻦ ﺷﮭﺮ ﺑﻮد؛ اﺳﻜﻨﺪر ﺑﺮاي ﺗﺴﺨﯿﺮ اﯾﻦ ﺷﮭﺮ ﻧﺎﭼﺎر ﺷﺪ ﺑﯿﺶ از ﺳﮫ ھﺰار ﻛﯿﻠﻮﻣﺘﺮ‬
‫‪an‬‬

‫راھﭙﯿﻤﺎﯾﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﺮاي ﻓﺮوﻧﺸﺎﻧﺪن ﺷﻮرش ﻟﯿﺪﯾﺎ ﯾﺎ ﻣﺼﺮ ﺳﺮﺑﺎزان او دوھﺰار و ﭼﮭﺎرﺻﺪ ﻛﯿﻠﻮﻣﺘﺮ‬
‫را زﯾﺮ ﭘﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﭼﻮن در آﺧﺮ ﻛﺎر راھﮭﺎي ﺑﺰرگ ﻛﺎرواﻧﺮو ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪ‪ ،‬ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن و روﻣﯿﺎن ﺑﺂﺳﺎﻧﻲ‬
‫ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﻟﺸﻜﺮھﺎي ﺧﻮد را ﺑﺮ ﺳﺮ آﺳﯿﺎي ﺑﺎﺧﺘﺮي ﺑﺮﯾﺰﻧﺪ؛ در ﻣﻘﺎﺑﻞ‪ ،‬ﺑﺎﺧﺘﺮ آﺳﯿﺎ ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﻌﺘﻘﺪات دﯾﻨﻲ‬
‫ﺧﻮد‪ ،‬ﯾﻮﻧﺎن و روم را ﺗﺴﺨﯿﺮ ﻛﺮد‪ .‬ﭘﺎرس ﺑﮫ اﯾﺎﻻت ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ اﻣﺮ اداره ﻛﺮدن و‬
‫‪pym‬‬

‫ﻣﺎﻟﯿﺎت ﮔﺮﻓﺘﻦ آﺳﺎﻧﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬درھﺮ اﯾﺎﻟﺖ ﺷﺨﺼﻲ از ﻃﺮف ﺷﺎھﻨﺸﺎه ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﻲﻛﺮد؛ اﯾﻦ ﺳﺎﺗﺮاﭘﮭﺎ‬
‫ﮔﺎھﻲ از اﻣﺮاي ﻣﺤﻠﻲ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﯿﺸﺘﺮ آﻧﺎن )ﺑﮫ ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺳﺎﺗﺮاپ( را ﺷﺎه اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲﻛﺮد؛ و ھﻨﮕﺎﻣﻲ‬
‫ﻛﮫ از او راﺿﻲ ﺑﻮد ﺑﺮ ﺳﺮﻛﺎر ﺧﻮد ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ .‬دارﯾﻮش‪ ،‬ﺑﺮاي آﻧﻜﮫ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺳﺎﺗﺮاﭘﮭﺎ را در ﻗﺒﻀﺔ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺧﻮد داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﺑﺮاي آﻧﻜﮫ ﺳﺎﺗﺮاپ و ﻓﺮﻣﺎﻧﺪة ﺳﭙﺎه‪ ،‬ھﺮ دو‪ ،‬را در زﯾﺮ ﻓﺮﻣﺎن ﺑﮕﯿﺮد و ﺧﺎﻃﺮش از‬
‫ﺟﺎﻧﺐ آﻧﺎن آﺳﻮده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﯿﻨﻲ از ﺟﺎﻧﺐ ﺧﻮد ﺑﮫ ھﺮ اﺳﺘﺎن ﮔﺴﯿﻞ ﻣﻲداﺷﺖ؛ وﻇﯿﻔﮫ اﯾﻦ ﺷﺨﺺ آن ﺑﻮد ﻛﮫ‬
‫وي را از رﻓﺘﺎر آن ھﺮ دو آﮔﺎه ﺳﺎزد‪ .‬ﺑﺮاي دوراﻧﺪﯾﺸﻲ ﺑﯿﺸﺘﺮ‪ ،‬دﺳﺘﮕﺎه ﺧﺒﺮﮔﺰاري ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﮫاي ﺑﮫ ﻧﺎم‬

‫‪.co‬‬
‫»ﭼﺸﻢ و ﮔﻮش ﺷﺎه« ﺗﺸﻜﯿﻞ داده ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻧﺎﮔﮭﺎﻧﻲ ﺑﮫ اﯾﺎﻻت ﺳﺮﻛﺸﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و دﻓﺎﺗﺮ و‬
‫اﻣﻮر اداري و ﻣﺎﻟﻲ را ﻣﻮرد ﺑﺎزرﺳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲدادﻧﺪ‪ .‬ﮔﺎھﻲ ﺳﺎﺗﺮاﭘﮭﺎ‪ ،‬ﺑﺪون ﻣﺤﺎﻛﻤﮫ‪ ،‬ﻣﻌﺰول ﻣﻲﺷﺪ؛‬
‫ﮔﺎھﻲ‪ ،‬ﺑﺪون ﺳﺮ و ﺻﺪا‪ ،‬ﺧﺪﻣﺘﮕﺰاران ﺧﻮد ﺳﺎﺗﺮاپ ﺑﮫ ﻓﺮﻣﺎن ﺷﺎه‪ ،‬ﺑﮫ او زھﺮ ﻣﻲﺧﻮراﻧﺪﻧﺪ و ﻛﺎرش‬
‫را ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ .‬در زﯾﺮ دﺳﺖ ﺳﺎﺗﺮاپ و اﻣﯿﻦ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺷﺎه ﮔﺮوه ﻓﺮاواﻧﻲ ﻣﻨﺸﯿﺎن ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ از اﻣﻮر‬
‫ﻣﻤﻠﻜﺘﻲ آﻧﭽﮫ را ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎً ﺑﮫ اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻧﯿﺮوي ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﻧﺒﻮد‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲدادﻧﺪ؛ اﯾﻦ ﻣﻨﺸﯿﺎن و ﻣﺄﻣﻮران‬

‫‪oo‬‬
‫اداري ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺳﺎﺗﺮاپ و ﺣﺘﻲ ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﺎه ﺑﮫ ﻛﺎر ﺧﻮد اداﻣﮫ ﻣﻲدادﻧﺪ‪ ،‬ﭼﮫ ﺷﺎه ﻓﺎﻧﻲ‪ ،‬وﻟﻲ ﻛﺎﻏﺬﺑﺎزي‬
‫دوﻟﺘﻲ ﺟﺎوداﻧﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻛﺎرﻣﻨﺪان اداري ﺳﺎﺗﺮاپﻧﺸﯿﻨﮭﺎ از ﺧﺰاﻧﺔ ﺷﺎھﻲ ﺣﻘﻮق درﯾﺎﻓﺖ ﻧﻤﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺣﻘﻮق اﯾﺸﺎن از ﻣﺮدم‬

‫‪yah‬‬
‫ھﻤﺎن اﯾﺎﻟﺘﻲ ﮔﺮﻓﺘﮫ ﻣﻲﺷﺪ ﻛﮫ در ﺗﺤﺖ ادارة آﻧﺎن ﺑﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﺣﻘﻮق ﺑﺴﯿﺎر ﮔﺰاف ﺑﻮد و ﺑﮫ آن ﻛﻔﺎف ﻣﻲداد‬
‫ﻛﮫ ﺳﺎﺗﺮاﭘﮭﺎ ﻛﺎﺧﮭﺎ و ﺣﺮﻣﺴﺮاھﺎ و ﺷﻜﺎرﮔﺎھﮭﺎي وﺳﯿﻌﻲ‪ ،‬ﻛﮫ ﭘﺎرﺳﯿﺎن »ﻓﺮدوس« ﻣﻲﻧﺎﻣﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺧﻮد‬
‫ﻓﺮاھﻢ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ھﺮ اﯾﺎﻟﺖ ﻣﻮﻇﻒ ﺑﻮد ﺳﺎﻻﻧﮫ ﻣﺒﻠﻎ ﺛﺎﺑﺘﻲ‪ ،‬ﻧﻘﺪي ﯾﺎ ﺟﻨﺴﻲ‪ ،‬ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﻣﺎﻟﯿﺎت ﺑﺮاي ﺷﺎه‬
‫ﺑﻔﺮﺳﺘﺪ‪ .‬ھﻨﺪوﺳﺘﺎن ‪ 4680‬ﺗﺎﻟﻨﺖ ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﺎد‪ ،‬آﺷﻮر و ﺑﺎﺑﻞ ‪ 1000‬ﺗﺎﻟﻨﺖ‪ ،‬ﻣﺼﺮ ‪ 700‬ﺗﺎﻟﻨﺖ‪ ،‬ﭼﮭﺎر اﯾﺎﻟﺖ‬
‫آﺳﯿﺎي ﺻﻐﯿﺮ‪ 1760‬ﺗﺎﻟﻨﺖ‪ ،‬و ﻗﺲ ﻋﻠﻲھﺬا؛ اﯾﻦ ﻣﺒﺎﻟﻎ روي ھﻢ رﻓﺘﮫ ﺳﺎﻻﻧﮫ ‪ 560،14‬ﺗﺎﻟﻨﺖ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﻛﮫ‬
‫ارزش‬
‫@‪h‬‬
‫ﻧﺎﭼﺎر ﺑﻮد ﻛﺎﻻي ﻣﻮردﻧﯿﺎز ﺷﺎه را ﺗﮭﯿﮫ و ﺗﺴﻠﯿﻢ ﻛﻨﺪ؛ ﻣﺜﻼ ﻣﺮدم داﻧﮫ ﺑﺎري را ﻛﮫ ﺑﺮاي ﺧﻮراك ﺳﺎﻻﻧﺔ‬
‫‪ 000،120‬ﻧﻔﺮ ﻻزم ﺑﻮد ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ؛ اھﺎﻟﻲ ﻣﺎد ‪ 000،200‬ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ ﺗﻘﺪﯾﻢ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ارﻣﻨﯿﺎن ﺳﻲھﺰار‬
‫ﻛﺮه اﺳﺐ و ﺑﺎﺑﻠﯿﺎن ﭘﺎﻧﺼﺪ ﻏﻼم اﺧﺘﮫ ﻛﺮده‪ .‬ﺟﺰ اﯾﻨﮭﺎ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺑﻊ دﯾﮕﺮي ﻧﯿﺰ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺧﺰاﻧﺔ ﻣﺮﻛﺰي از آﻧﮭﺎ‬
‫ﻧﯿﺰ اﻣﻮال ﻓﺮاوان ﺗﺤﺼﯿﻞ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﺑﺮاي اﯾﻨﻜﮫ اﻧﺪازة آن ﺛﺮوت ھﻨﮕﻔﺖ ﻣﻌﻠﻮم ﺷﻮد‪ ،‬ھﻤﯿﻦ اﻧﺪازه ﻛﺎﻓﻲ‬
‫اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺪاﻧﯿﻢ‪ ،‬در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ اﺳﻜﻨﺪر ﺑﺮ ﺧﺰاﻧﮫھﺎي ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ ﭘﺎرس دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬ﻣﺒﻠﻎ ﻋﻈﯿﻢ‬
‫‪are‬‬

‫‪ 000،180‬ﺗﺎﻟﻨﺖ در آﻧﮭﺎ ﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ ﭘﻮل اﯾﻦ زﻣﺎن در ﺣﺪود ‪ 21‬ﻣﯿﻠﯿﺎرد رﯾﺎل ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﻲ‬
‫ﻛﮫ دارﯾﻮش ﺳﻮم ھﻨﮕﺎم ﻓﺮار از ﻣﻘﺎﺑﻞ اﺳﻜﻨﺪر ‪ 8000‬ﺗﺎﻟﻨﺖ را ﻧﯿﺰ ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﺮده ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﺑﺎ وﺟﻮد آﻧﻜﮫ دﺳﺘﮕﺎه اداري ﺷﺎھﻨﺸﺎھﻲ ﭘﺎرس ﺧﺮج ﻓﺮاوان داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ دﺳﺘﮕﺎه‬
‫ﺷﺎﯾﺴﺘﮫﺗﺮﯾﻦ ﺗﺠﺮﺑﮫ در ﺳﺎزﻣﺎن ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺷﺎھﻨﺸﺎھﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺧﺎورﻣﯿﺎﻧﮫ‪ ،‬ﭘﯿﺶ از ﭘﯿﺪا ﺷﺪن اﻣﭙﺮاﻃﻮري‬
‫روم‪ ،‬ﺷﺎھﺪ آن ﺑﻮده اﺳﺖ؛ اﯾﻦ اﻣﭙﺮاﻃﻮري اﺧﯿﺮ ﻧﯿﺰ ﺳﮭﻢ ﺑﺰرﮔﻲ از اﻧﺘﻈﺎم ﺳﯿﺎﺳﻲ و اداري ﺷﺎھﻨﺸﺎھﻲ‬
‫‪set‬‬

‫ﻗﺪﯾﻢ اﯾﺮان را ﺑﮫ ﻣﯿﺮاث ﺑﺮد‪ .‬اﮔﺮ ﭼﮫ ﺷﺎھﺎن اﺧﯿﺮ ﺑﯿﺮﺣﻤﻲ و ﺗﺠﻤﻞﭘﺮﺳﺘﻲ ﻓﺮاوان داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬و در ﺑﻌﻀﻲ‬
‫از ﻗﻮاﻧﯿﻦ آن زﻣﺎن وﺣﺸﯿﺘﻲ دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬و ﺑﺎر ﻣﺎﻟﯿﺎت ﺑﺮ دوش ﻣﺮدم ﺑﺴﯿﺎر ﺳﻨﮕﯿﻨﻲ ﻣﻲﻛﺮده‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ‬
‫ﮔﻔﺖ‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ ھﻤﺔ اﯾﻦ ﻣﻌﺎﯾﺐ‪ ،‬از ﺑﺮﻛﺖ دﺳﺘﮕﺎه ﺣﻜﻮﻣﺖ‪ ،‬ﻧﻈﻢ و اﻣﻨﯿﺘﻲ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻮد ﻛﮫ در ﺳﺎﯾﺔ آن‪،‬‬
‫ﺑﺎ وﺟﻮد ﻣﺎﻟﯿﺎﺗﮭﺎي ﺳﻨﮕﯿﻦ‪ ،‬ﻣﺮدم اﯾﺎﻟﺘﮭﺎ ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ .‬در اﯾﺎﻟﺘﮭﺎ ﭼﻨﺎن آزادﯾﻲ وﺟﻮد داﺷﺖ ﻛﮫ در‬
‫اﯾﺎﻟﺘﮭﺎي واﺑﺴﺘﮫ ﺑﮫ روﺷﻨﺘﺮﯾﻦ و ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﮫﺗﺮﯾﻦ اﻣﭙﺮاﻃﻮرﯾﮭﺎ ﻧﻈﯿﺮ آن دﯾﺪه ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ :‬ﻣﺮدم ھﺮ ﻧﺎﺣﯿﮫ زﺑﺎن‬
‫‪an‬‬

‫و ﻗﻮاﻧﯿﻦ و ﻋﺎدات و اﺧﻼق و دﯾﻦ و ﺳﻜﺔ راﯾﺞ ﻣﺨﺼﻮص ﺑﮫ ﺧﻮد داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﭘﺎرهاي اوﻗﺎت ﺳﻠﺴﻠﮫھﺎي‬
‫ﻣﺤﻠﻲ ﺑﺮ آﻧﺎن ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﻠﺘﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺎﺑﻞ و ﻓﻨﯿﻘﯿﮫ و ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ‪ ،‬ﺧﺮاﺟﮕﺰار‬
‫ﭘﺎرس ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬از اﯾﻦ وﺿﻊ ﻛﻤﺎل ﺧﺮﺳﻨﺪي را داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﭼﻨﺎن ﻣﻲﭘﻨﺪاﺷﺘﻨﺪ ﻛﮫ اﮔﺮ ﻛﺎر ﺑﮫ دﺳﺖ ﺳﺮداران‬
‫و ﺗﺤﺼﯿﻠﺪاران ﺑﻮﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﯿﺶ از ﭘﺎرﺳﯿﮭﺎ ﺑﯿﺮﺣﻤﻲ و ﺑﮭﺮهﻛﺸﻲ ﺧﻮاھﻨﺪ ﻛﺮد‪ .‬دوﻟﺖ ﺷﺎھﻨﺸﺎھﻲ‬
‫‪pym‬‬

‫ﭘﺎرس‪ ،‬در زﻣﺎن دارﯾﻮش اول‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ﺳﺎزﻣﺎن ﺳﯿﺎﺳﻲ‪ ،‬ﺑﮫ ﺳﺮﺣﺪ ﻛﻤﺎل رﺳﯿﺪه ﺑﻮد؛ ﺗﻨﮭﺎ اﻣﭙﺮاﻃﻮري‬
‫روم‪ ،‬در زﻣﺎن ﺗﺮاﯾﺎﻧﻮس‪ ،‬ھﺎدرﯾﺎﻧﻮس‪ ،‬و آﻧﺘﻮﻧﯿﻨﮭﺎﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ھﻤﭙﺎﯾﺔ ﺷﺎھﻨﺸﺎھﻲ ﭘﺎرس ﺑﮫ ﺷﻤﺎر‬
‫رود‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫‪ – V‬زردﺷﺖ‬
‫ﻇﮭﻮر ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ‪ -‬دﯾﻦ اﯾﺮان ﭘﯿﺶ از زردﺷﺖ‪ -‬ﻛﺘﺎب ﻣﻘﺪس ﭘﺎرﺳﯿﮭﺎ‪ -‬اھﻮرﻣﺰدا‪ -‬ارواح ﭘﺎك و ارواح ﭘﻠﯿﺪ‪-‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﻣﺒﺎرزة ﻣﯿﺎن آﻧﮭﺎ ﺑﺮاي ﺗﺴﻠﻂ ﺑﺮ ﺟﮭﺎن‬

‫ﺑﻨﺎ ﺑﺮ داﺳﺘﺎﻧﮭﺎي اﯾﺮاﻧﻲ‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﻗﺮن ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد ﻣﺴﯿﺢ‪ ،‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮي در اﯾﺮان‪ -‬وﺋﺠﮫ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ »وﻃﻦ‬
‫آرﯾﺎﯾﯿﮭﺎ«‪،‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﻲﻧﺎﻣﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن‪ ،‬ﭼﻮن از ﺗﻠﻔﻆ ﻧﺎم ﻓﺎرﺳﻲ اﯾﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﻋﺎﺟﺰ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺎم وي را ﺑﮫ ﺻﻮرت زور‬
‫و آﺳﺘﺮس ﺗﻠﻔﻆ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﻄﺎﺑﻖ رواﯾﺎت‪ ،‬ﺗﻮﻟﺪ وي رﻧﮓ آﺳﻤﺎﻧﻲ داﺷﺖ‪ ،‬و آن ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﮫ ﻓﺮﺷﺘﺔ‬
‫ﻧﮕﺎھﺒﺎن وي ﺑﮫ درون ﮔﯿﺎه »ھﻮﻣﮫ« رﻓﺖ و‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﯿﺮهاي ﻛﮫ از آن ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﮫ ﺗﻦ ﻛﺎھﻨﻲ ﻛﮫ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ‬
‫ﻣﻘﺪس ﻣﻲﻛﺮد درآﻣﺪ؛ در ھﻤﯿﻦ زﻣﺎن ﺷﻌﺎﻋﻲ از ﺟﻼل آﺳﻤﺎﻧﻲ ﺑﮫ ﺳﯿﻨﺔ دﺧﺘﺮي ﻓﺮود آﻣﺪ ﻛﮫ ﻧﺴﺐ ﻋﺎﻟﻲ‬

‫‪yah‬‬
‫و ﺷﺮﯾﻒ داﺷﺖ‪ .‬آن ﻛﺎھﻦ دﺧﺘﺮ را ﺗﺰوﯾﺞ ﻛﺮد‪ ،‬و دو زﻧﺪاﻧﻲ ﺗﻦھﺎي اﯾﺸﺎن‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﻓﺮﺷﺘﮫ و ﺷﻌﺎع‪،‬‬
‫درھﻢ آﻣﯿﺨﺘﻨﺪ‪ ،‬و از آن ﻣﯿﺎن زردﺷﺖ ﺑﮫ وﺟﻮد آﻣﺪ‪ .‬در ھﻤﺎن روز ﻛﮫ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ ﺑﮫ ﺻﺪاي ﺑﻠﻨﺪ ﺧﻨﺪﯾﺪ؛‬
‫ارواح ﭘﻠﯿﺪي ﻛﮫ ﺑﺮﮔﺮد ھﺮ ﻣﻮﺟﻮد زﻧﺪهاي ﺟﻤﻊ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﺗﺮﺳﻨﺎك و ﭘﺮﯾﺸﺎن ﺷﺪﻧﺪ و از ﻛﻨﺎر وي‬
‫ﮔﺮﯾﺨﺘﻨﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﺳﺨﺖ دوﺳﺘﺪار ﺣﻜﻤﺖ و ﻋﺪاﻟﺖ ﺑﻮد‪ ،‬ﺧﻮد را از اﺟﺘﻤﺎع ﻣﺮدم ﺑﯿﺮون ﻛﺸﯿﺪ و در ﺗﻨﮭﺎﯾﻲ‬
‫ﻛﻮھﺴﺘﺎن زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﺮد و ﺧﻮراﻛﺶ ﭘﻨﯿﺮ و ﻣﯿﻮهھﺎي زﻣﯿﻦ ﺑﻮد‪ .‬ﺷﯿﻄﺎن ﺧﻮاﺳﺖ ﺗﺎ وي را ﺑﻔﺮﯾﺒﺪ‪ ،‬وﻟﻲ‬
‫ﻛﺎﻣﯿﺎب ﻧﺸﺪ‪ .‬ﺳﯿﻨﮫ اش را ﺑﮫ ﺿﺮب ﺧﻨﺠﺮ درﯾﺪﻧﺪ و اﻧﺪروﻧﺔ وي را ﺑﺎ ﺳﺮب ﮔﺪاﺧﺘﮫ ﭘﺮﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ‬
‫@‪h‬‬
‫زردﺷﺖ ﻟﺐ ﺑﮫ ﺷﻜﺎﯾﺖ ﻧﮕﺸﻮد و از اﯾﻤﺎن ﺑﮫ اھﻮرﻣﺰدا‪ ،‬ﭘﺮوردﮔﺎر ﻧﻮر وﺧﺪاي ﺑﺰرگ‪ ،‬دﺳﺖ ﺑﺮ‬
‫ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬اھﻮرﻣﺰدا ﺑﺮ وي ﻇﺎھﺮ ﺷﺪ و ﻛﺘﺎب اوﺳﺘﺎ‪ ،‬ﯾﺎ »ﻛﺘﺎب ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺣﻜﻤﺖ«‪ ،‬را در ﻛﻒ وي ﮔﺬاﺷﺖ‬
‫و ﺑﮫ او ﻓﺮﻣﺎن داد ﻛﮫ ﻣﺮدم را ﺑﮫ آن ﺑﺨﻮاﻧﺪ و ﭘﻨﺪ دھﺪ‪ .‬ﻣﺪت درازي ھﻤﮫ او را رﯾﺸﺨﻨﺪ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و‬
‫آزارش ﻣﻲدادﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎ اﯾﻨﻜﮫ ﺷﺎھﺰادهاي اﯾﺮاﻧﻲ‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﺎم وﯾﺸﺘﺎﺳﭗ ﯾﺎھﯿﺸﺘﺎﺳﭗ‪ ،‬ﺳﺨﻨﺎن وي را ﺷﻨﯿﺪ و ﻓﺮﯾﻔﺘﺔ‬
‫آﻧﮭﺎ ﺷﺪ‪ ،‬و وﻋﺪه ﻛﺮد ﻛﮫ دﯾﻦ ﺗﺎزه را ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﺳﺎزد‪ .‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﻮد ﻛﮫ دﯾﻦ زردﺷﺘﻲ در‬
‫ﺟﮭﺎن ﭘﯿﺪا ﺷﺪ‪ .‬زردﺷﺖ ﺧﻮد ﻣﺪت درازي ﺑﺰﯾﺴﺖ‪ ،‬ﺗﺎ اﯾﻨﻜﮫ ﺑﺮﻗﻲ از آﺳﻤﺎن ﺑﺮ او زد و آن ﭘﯿﻐﻤﺒﺮ ﺑﮫ‬
‫‪are‬‬

‫آﺳﻤﺎن ﺻﻌﻮد ﻛﺮد‪.‬‬

‫ﻧﻤﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﮫ ﭼﮫ اﻧﺪازه از اﯾﻦ داﺳﺘﺎن راﺳﺖ اﺳﺖ؛ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﯾﻮﺷﻌﻲ ھﻤﺎﻧﻨﺪ ﯾﻮﺷﻊ ﺑﻨﻲاﺳﺮاﺋﯿﻞ‬
‫وي را ﻛﺸﻒ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ وي ﺷﺨﺼﯿﺘﻲ ﺗﺎرﯾﺨﻲ اﺳﺖ‪ ،‬و زﻣﺎن وي را ‪5500‬‬
‫ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از زﻣﺎن ﺧﻮد ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ؛ ﺑﺮوﺳﻮس ﺑﺎﺑﻠﻲ زﻣﺎن وي را ﻧﺰدﯾﻜﺘﺮ و ﺗﺎرﯾﺦ ‪ 2000‬قم ﻣﻲداﻧﺪ؛‬
‫‪set‬‬

‫اﻣﺎ آن دﺳﺘﮫ از ﻣﻮرﺧﺎن ﺟﺪﯾﺪ ﻛﮫ ﺑﮫ وﺟﻮد او ﻋﻘﯿﺪه دارﻧﺪ ﺗﺎرﯾﺦ ﺣﯿﺎت وي را ﻣﯿﺎن ﻗﺮﻧﮭﺎي دھﻢ و ﺷﺸﻢ‬
‫ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪ .‬در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ زردﺷﺖ در ﻣﯿﺎن اﺟﺪاد ﭘﺎرﺳﯿﮭﺎ و ﻣﺎدﯾﮭﺎ ﻇﮭﻮر ﻛﺮد‪ ،‬درﯾﺎﻓﺖ‬
‫ﻛﮫ ﻣﺮدم ﺟﺎﻧﻮران‪ ،‬زﻣﯿﻦ‪ ،‬آﺳﻤﺎن‪ ،‬و ﻧﯿﺎﻛﺎن ﺧﻮد را ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﻨﺪ؛ ﻋﻨﺎﺻﺮ آن دﯾﻦ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ و ﺧﺪاﯾﺎن آن‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫دﯾﻦ ھﻨﺪوان ﻋﺼﺮ وداﯾﻲ اﺷﺘﺮاك ﻓﺮاوان داﺷﺖ‪ .‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﺧﺪاﯾﺎن‪ ،‬در دﯾﻦ ﭘﯿﺶ از زردﺷﺘﻲ‪ ،‬ﻣﯿﺘﺮا‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺧﻮرﺷﯿﺪ‪ ،‬و آﻧﺎھﯿﺘﮫ‪ ،‬اﻻھﺔ زﻣﯿﻦ و ﺣﺎﺻﻠﺨﯿﺰي‪ ،‬و ھﻮﻣﮫ ﮔﺎو ﺧﺪاﯾﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ ﻣﺮده و دوﺑﺎره زﻧﺪه‬
‫‪an‬‬

‫ﺷﺪه و ﺧﻮن ﺧﻮد را‪ ،‬ھﻤﭽﻮن ﻧﻮﺷﺎﺑﮫاي ﻛﮫ ﺣﯿﺎت ﺟﺎوداﻧﻲ ﻣﻲآورد‪ ،‬ﺑﮫ ﻓﺮزﻧﺪان آدم ﺑﺨﺸﯿﺪه ﺑﻮد؛‬
‫ﭘﺮﺳﺘﺶ‬

‫اﯾﻦ ﺧﺪا در ﻧﺰد اﯾﺮاﻧﯿﺎن ﻗﺪﯾﻢ ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﮫ ﺷﯿﺮة ﻣﺴﺘﻲآور »ھﻮﻣﮫ« را ﻣﻲﻧﻮﺷﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬و آن ﮔﯿﺎھﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ‬
‫‪pym‬‬

‫ﺑﺮ داﻣﻨﺔ ﻛﻮھﮭﺎي اﯾﺮان زﻣﯿﻦ ﻣﻲروﯾﯿﺪ‪ .‬زردﺷﺖ را اﯾﻦ ﺧﺪاﯾﺎن اوﻟﯿﮫ و ﺷﻌﺎﯾﺮ ﻣﯿﺨﻮارﮔﻲ ﻧﺎﺧﻮش آﻣﺪ‪،‬‬
‫و ﺑﺮ ﺿﺪ ﻣﻐﺎن ﯾﺎ ﻣﺠﻮﺳﺎن‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﻛﺎھﻨﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺧﺪاﯾﺎن ﻧﻤﺎز ﻣﻲﮔﺰاردﻧﺪ و ﺑﺮاي آﻧﮭﺎ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻗﯿﺎم ﻛﺮد و‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﺠﺎﻋﺘﻲ ﻛﮫ از ﺷﺠﺎﻋﺖ ﻣﻌﺎﺻﺮان وي‪ -‬ﻋﺎﻣﻮس و اﺷﻌﯿﺎ‪ -‬ﻛﻤﺘﺮ ﻧﺒﻮد‪ ،‬اﻋﻼن‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻛﺮد ﻛﮫ در ﺟﮭﺎن ﺟﺰ ﺧﺪاي ﯾﮕﺎﻧﮫ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ اھﻮرﻣﺰدا‪ ،‬ﭘﺮوردﮔﺎر آﺳﻤﺎن و روﺷﻨﻲ‪ ،‬ﺧﺪاي دﯾﮕﺮي ﻧﯿﺴﺖ‪،‬‬
‫و ﺧﺪاﯾﺎن دﯾﮕﺮ ﻣﻈﮭﺮ وي و ﺻﻔﺘﻲ از ﺻﻔﺎت او ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ دارﯾﻮش اول‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﺬھﺐ زردﺷﺖ را‬
‫ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﻣﻲﭘﻨﺪاﺷﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ دﯾﻦ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻟﮭﺎﻣﺒﺨﺶ ﻣﻠﺖ و ﻣﺎﯾﺔ ﺗﻘﻮﯾﺖ ﺑﻨﯿﺎن ﺣﻜﻮﻣﺖ وي ﺑﺎﺷﺪ؛‬

‫‪.co‬‬
‫ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ‪ ،‬از ھﻤﺎن زﻣﺎن ﻛﮫ ﺑﮫ ﺗﺨﺖ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻧﺸﺴﺖ‪ ،‬ﺑﮫ ﺟﻨﮓ ﺑﺎ ﻛﺎھﻨﺎن ﻣﺠﻮس و ﺑﺮاﻧﺪاﺧﺘﻦ‬
‫آداب ﭘﺮﺳﺘﺶ ﻗﺪﯾﻢ ﭘﺮداﺧﺖ و دﯾﻦ زردﺷﺘﻲ را دﯾﻦ رﺳﻤﻲ دوﻟﺘﻲ ﻗﺮار داد‪.‬‬

‫ﻛﺘﺎب ﻣﻘﺪس دﯾﻦ زردﺷﺘﻲ ﻣﺠﻤﻮﻋﮫاي اﺳﺖ از ﻛﺘﺎﺑﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﯾﺎران و ﻣﺮﯾﺪان ﭘﯿﻐﻤﺒﺮ ﮔﻔﺘﮫھﺎ و دﻋﺎھﺎي‬
‫وي را در آن ﺟﻤﻊآوري ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و ﭘﯿﺮوان ﻣﺘﺄﺧﺮ وي ﺑﮫ آن ﻧﺎم »اوﺳﺘﺎ« دادهاﻧﺪ‪ .‬آﻧﭽﮫ ﺑﺮاي‬

‫‪oo‬‬
‫ﺧﻮاﻧﻨﺪة ﻏﯿﺮ اﯾﺮاﻧﻲ اﯾﻦ زﻣﺎن ﻣﺎﯾﺔ وﺣﺸﺖ ﻣﻲﺷﻮد اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ وي ﮔﻔﺘﮫ ﺷﻮد ﻣﺠﻠﺪات ﺑﺰرﮔﻲ از‬
‫»اوﺳﺘﺎ« ﻛﮫ ﺑﺮ ﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪه‪ -‬اﮔﺮ ﭼﮫ از »ﻛﺘﺎب ﻣﻘﺪس« ﻣﺎ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ اﺳﺖ‪ -‬ﺧﻮد ﺟﺰء ﺑﺴﯿﺎر ﻛﻮﭼﻜﻲ اﺳﺖ‬
‫از آﻧﭽﮫ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﮫ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺧﻮد زردﺷﺖ وﺣﻲ ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺑﻮد‪ .‬آﻧﭽﮫ از اﯾﻦ ﻛﺘﺎب ﻛﮭﻦ ﺑﺮ ﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪه‪،‬‬

‫درﻧﻈﺮ ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﺎن و ﻛﻮﺗﮫﻓﻜﺮان‪ ،‬ھﻤﭽﻮن ﻣﺨﻠﻮط ﭘﺮﯾﺸﺎﻧﻲ از دﻋﺎھﺎ و ﺳﺮودھﺎ و اﻓﺴﺎﻧﮫھﺎ و ﻣﺮاﺳﻢ دﯾﻨﻲ‬

‫‪yah‬‬
‫و ﻗﻮاﻧﯿﻦ اﺧﻼﻗﻲ ﺟﻠﻮهﮔﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻛﮫ در ﺟﺎھﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ آن ﻛﻠﻤﺎت زﯾﺒﺎ و ﻃﺮز ﺑﯿﺎن ﺑﮫ آن روﻧﻖ ﺧﺎص‬
‫ﺑﺨﺸﯿﺪه و ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة اﺧﻼص ﺑﺪون ﺷﺎﯾﺒﮫ و ﺑﻠﻨﺪي اﺧﻼﻗﻲ و ﺗﻘﻮاﯾﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻏﻨﺎﯾﻲ ﺟﻠﻮهﮔﺮ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺘﺎب »ﻋﮭﺪ ﻗﺪﯾﻢ« ﻣﺴﯿﺤﯿﺎن‪ ،‬ﺗﺄﻟﯿﻒ آن ﺷﻜﻞ اﻟﺘﻘﺎﻃﻲ دارد و ﮔﺰﯾﺪهھﺎ را در آن ﺟﻤﻊ‬
‫ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﻣﺮد ﻣﺤﻘﻖ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ آن ﺑﭙﺮدازد‪ ،‬در ﺧﻼل آن ﺧﺪاﯾﺎن و ﺣﺘﻲ ﮔﺎھﻲ ﻛﻠﻤﺎت و ﺟﻤﻠﮫھﺎي‬
‫ﻛﺘﺎب ھﻨﺪي »رﯾﮓ‪ -‬ودا« را ﻣﻲﯾﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﺣﺪي ﻛﮫ ﺑﻌﻀﻲ از داﻧﺸﻤﻨﺪان ھﻨﺪي ﭼﻨﺎن ﻋﻘﯿﺪه دارﻧﺪ ﻛﮫ‬
‫»اوﺳﺘﺎ« وﺣﻲ اھﻮرﻣﺰدا ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ از ﻛﺘﺐ وداﯾﻲ اﻗﺘﺒﺎس ﺷﺪه؛ در ﺟﺎھﺎي دﯾﮕﺮي از »اوﺳﺘﺎ«‬
‫@‪h‬‬
‫ﻓﻘﺮاﺗﻲ دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ رﯾﺸﺔ ﺑﺎﺑﻠﻲ دارد‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﻘﺮات ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ آﻓﺮﯾﻨﺶ ﺟﮭﺎن در ﺷﺶ ﻣﺮﺣﻠﮫ‬
‫)آﺳﻤﺎﻧﮭﺎ‪ ،‬آﺑﮭﺎ‪ ،‬زﻣﯿﻦ‪ ،‬ﮔﯿﺎھﺎن‪ ،‬ﺟﺎﻧﻮران‪ ،‬اﻧﺴﺎن(؛ ﭘﯿﺪا ﺷﺪن ھﻤﺔ اﻓﺮاد آدﻣﻲ از ﯾﻚ ﭘﺪر و ﯾﻚ ﻣﺎدر؛‬
‫آﻓﺮﯾﻨﺶ ﺑﮭﺸﺘﻲ ﺑﺮ روي زﻣﯿﻦ؛ ﺧﺸﻤﮕﯿﻦ ﺷﺪن آﻓﺮﯾﺪﮔﺎر ﺑﺮ آﻓﺮﯾﺪهھﺎي ﺧﻮد‪ ،‬و ﻋﺰم ﻛﺮدن وي ﺑﺮ آﻧﻜﮫ‬
‫ﻃﻮﻓﺎﻧﻲ ﺑﺮ آﻧﺎن ﻣﺴﻠﻂ ﺳﺎزد ﺗﺎ ﺟﺰ ﮔﺮوه اﻧﺪﻛﻲ‪ ،‬ھﻤﮫ را ﻧﺎﺑﻮد ﺳﺎزد‪ .‬وﻟﻲ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺧﺎﻟﺺ اﯾﺮاﻧﻲ ﻛﺘﺎب‬
‫ﺑﮫ اﻧﺪازهاي ﻓﺮاوان اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺠﻤﻮع آن رﻧﮓ ﻛﻠﻲ اﯾﺮاﻧﻲ ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ :‬ﻓﻜﺮ اﺳﺎﺳﻲ در آن ﺛﻨﻮﯾﺖ ﻋﺎﻟﻢ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬و اﯾﻨﻜﮫ در ﺟﮭﺎن ﻣﺪت دوازده ھﺰار ﺳﺎل ﻣﯿﺎن اھﻮرﻣﺰدا و ﺷﯿﻄﺎن‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﺎم اھﺮﯾﻤﻦ‪ ،‬ﻣﺒﺎرزه‬
‫‪are‬‬

‫درﮔﯿﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ :‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﻓﻀﯿﻠﺘﮭﺎ ﭘﺎﻛﻲ ودرﺳﺘﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ آدﻣﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﺟﺎوداﻧﻲ‬
‫ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ؛ﻣﺮدﮔﺎن را ﻧﺒﺎﯾﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن و ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﭘﻠﯿﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﮔﻮر ﻛﻨﻨﺪ ﯾﺎ ﺑﺴﻮزاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺑﺎﯾﺪ آﻧﮭﺎ را ﺑﮫ‬
‫ﺣﺎل ﺧﻮد ﮔﺬارﻧﺪ ﺗﺎ ﻃﻌﻤﺔ ﺳﮕﺎن و ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن ﺷﻜﺎري ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺧﺪاي زردﺷﺖ‪ ،‬در اﺑﺘﺪاي ﻛﺎر‪ ،‬ھﻤﺎن »ﻓﻠﻚ ﻛﻠﻲ آﺳﻤﺎﻧﮭﺎ« ﺑﻮد‪ .‬اھﻮرﻣﺰدا »ﺳﻘﻒ ﺟﺎﻣﺪ آﺳﻤﺎن را ﺑﮫ‬
‫‪set‬‬

‫ﺟﺎي ﻟﺒﺎس ﺑﺮ ﺧﻮد ﭘﻮﺷﯿﺪه… و ﭘﯿﻜﺮ او روﺷﻨﻲ و ﺟﻼل اﻋﻼﺳﺖ‪ ،‬و ﻣﺎه و ﺧﻮرﺷﯿﺪ دو ﭼﺸﻢ اوﺳﺖ«‪.‬‬
‫در زﻣﺎﻧﮭﺎي ﻣﺘﺄﺧﺮ ﻛﮫ دﯾﻦ از دﺳﺖ ﭘﯿﻐﻤﺒﺮان ﺧﺎرج ﺷﺪ و در اﺧﺘﯿﺎر ﺳﯿﺎﺳﺘﻤﺪاران ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺧﺪاي‬
‫ﺑﺰرگ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺷﺎه ﻋﻈﯿﻢاﻟﺠﺜﮫاي درآﻣﺪ ﻛﮫ ﻋﻈﻤﺖ ھﻮﻟﻨﺎﻛﻲ دارد‪ .‬اھﻮرﻣﺰدا را‪ ،‬ﻛﮫ آﻓﺮﯾﻨﻨﺪه و ﻣﺪﺑﺮ‬
‫ﺟﮭﺎن ﺑﻮد‪ ،‬ﮔﺮوھﻲ ﻣﻘﺪﺳﺎت ﭘﺎﯾﯿﻨﺘﺮ از وي در ﻛﺎرﮔﺮداﻧﺪن ﺟﮭﺎن دﺳﺘﯿﺎري ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻛﮫ دراﺑﺘﺪا آﻧﮭﺎ را‬
‫ﺑﮫ ﺻﻮرت اﺷﻜﺎل و ﻧﯿﺮوھﺎي ﻃﺒﯿﻌﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ آب و آﺗﺶ و ﺧﻮرﺷﯿﺪ و ﻣﺎه و ﺑﺎد و ﺑﺎران ﺗﺼﻮر ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﻛﺎري ﻛﮫ ﺑﮫ دﺳﺖ زردﺷﺖ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ آن ﺑﻮد ﻛﮫ ﺧﺪاي ﺧﻮد را ﺑﮫ ﺻﻮرﺗﻲ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲﻛﺮد‬
‫ﻛﮫ ﺑﺮﺗﺮ از ھﻤﺔ اﯾﻦ ﭼﯿﺰھﺎﺳﺖ؛ آﻧﭽﮫ در ﻛﺘﺎب وي‬

‫ﻛﺘﺎب اﯾﻮب اﺳﺖ‪:‬‬

‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫از ﺗﻮ ﻣﻲﭘﺮﺳﻢ‪ ،‬اي اھﻮرا‪ ،‬ﺑﺮاﺳﺘﻲ ﻣﺮا از آن آﮔﺎه ﻓﺮﻣﺎ‪ .‬ﻛﯿﺴﺖ ﻧﮕﮭﺪار اﯾﻦ زﻣﯿﻦ در ﭘﺎﯾﯿﻦ و ﺳﭙﮭﺮ )در‬
‫ﺑﺎﻻ( ﻛﮫ ﺑﮫ ﺳﻮي ﻧﺸﯿﺐ ﻓﺮود ﻧﯿﺎﯾﺪ؟ ﻛﯿﺴﺖ آﻓﺮﯾﻨﻨﺪة آب و ﮔﯿﺎه؟ ﻛﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ ﺑﺎد و اﺑﺮ ﺗﻨﺪروي‬
‫آﻣﻮﺧﺖ؟ﻛﯿﺴﺖ‪ ،‬اي ﻣﺰدا‪ ،‬آﻓﺮﯾﻨﻨﺪة ﻣﻨﺶ ﭘﺎك؟‬

‫‪.co‬‬
‫ﻣﻘﺼﻮد از اﯾﻦ »ﻣﻨﺶ ﭘﺎك« ﻋﻘﻞ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﻣﻨﻈﻮر ﺣﻜﻤﺖ اﻻھﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﮫ ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ ﺑﺎ ﻟﻮﮔﻮس ﯾﺎ‬
‫»ﻛﻠﻤﺔ اﷲ« اﺧﺘﻼﻓﻲ ﻧﺪارد‪ ،‬و اھﻮرﻣﺰدا آن را وﺳﯿﻠﺔآﻓﺮﯾﻨﺶ ﻛﺎﯾﻨﺎت ﻗﺮار ﻣﻲدھﺪ‪ .‬زردﺷﺖ ﺑﺮاي‬
‫اھﻮرﻣﺰدا ھﻔﺖ ﺟﻠﻮه ﯾﺎ ھﻔﺖ ﺻﻔﺖ ﺑﺮ ﻣﻲﺷﻤﺎرد ﻛﮫ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪ :‬ﻧﻮر‪ ،‬ﻣﻨﺶ ﭘﺎك‪ ،‬راﺳﺘﻲ‪ ،‬ﻗﺪرت‪،‬‬
‫ﺗﻘﻮا‪ ،‬ﺧﯿﺮ‪ ،‬ﻓﻨﺎ ﻧﺎﭘﺬﯾﺮي‪ .‬وﻟﻲ ﭘﯿﺮوان وي‪ ،‬ﭼﻮن ﺑﮫ ﺷﺮك و ﭘﺮﺳﺘﯿﺪن رﺑﮭﺎي ﻣﺘﻌﺪد ﻋﺎدت داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ‬

‫‪oo‬‬
‫ﺻﻔﺎت رﻧﮓ اﺷﺨﺎص دادﻧﺪ و آﻧﮭﺎ را اﻣﺸﺎﺳﭙﻨﺪان ﯾﺎ ﻗﺪﯾﺴﺎن ﺟﺎوداﻧﻲ ﻧﺎم ﻧﮭﺎدﻧﺪ‪ ،‬و ﭼﻨﺎن ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺷﺪﻧﺪ ﻛﮫ‬
‫اﯾﻦ اﻣﺸﺎﺳﭙﻨﺪان در زﯾﺮ ﻧﻈﺮ اھﻮرﻣﺰدا ﺟﮭﺎن را ﻣﻲآﻓﺮﯾﻨﻨﺪ و ﺑﺮ آن ﺗﺴﻠﻂ دارﻧﺪ؛ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﻮد ﻛﮫ‬
‫ﯾﻜﺘﺎﭘﺮﺳﺘﻲ ﻋﺎﻟﻲ ﻣﺆﺳﺲ اﯾﻦ دﯾﻦ‪ ،‬در ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم‪ ،‬ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺷﺮك درآﻣﺪ؛ اﯾﻦ ﻛﺎري اﺳﺖ ﻛﮫ ﭘﺲ از‬
‫آن در دﯾﻦ ﻣﺴﯿﺤﻲ ﻧﯿﺰ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ارواح ﻣﻘﺪس اﻣﺸﺎﺳﭙﻨﺪان‪ ،‬ﭘﺎرﺳﯿﺎن ﻧﯿﺰ ﺑﮫ ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮدﻧﺪ و ﭼﻨﺎن ﻣﻲﭘﻨﺪاﺷﺘﻨﺪ ﻛﮫ ھﺮ ﻛﺲ‪ ،‬از زن و ﻣﺮد و ﺧﺮد و ﻛﻼن‪ ،‬ﻓﺮﺷﺘﺔ ﻧﮕﺎھﺒﺎن ﺧﺎﺻﻲ‬
‫ﺑﺮاي ﺧﻮد دارد‪ .‬دﯾﻨﺪاران ﭼﻨﺎن ﺑﺎور داﺷﺘﻨﺪ ﻛﮫ در ﻛﻨﺎر اﯾﻦ ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن و ﻗﺪﯾﺴﺎن ﺟﺎوداﻧﻲ‪ ،‬ﻛﮫ آدﻣﻲ را‬
‫در آراﺳﺘﻦ ﺧﻮد ﺑﮫ ﻓﻀﺎﯾﻞ و رھﺒﺮي دﺳﺘﮕﯿﺮي ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ھﻔﺖ دﯾﻮ )ﺷﯿﻄﺎن( ﯾﺎ روح ﭘﻠﯿﺪ ﻧﯿﺰ در ﻓﻀﺎ در‬
‫ﭘﺮوازﻧﺪ و ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ ﺑﺮ آﻧﻨﺪ ﻛﮫ اﻧﺴﺎن را ﺑﮫ ﮔﻨﺎه ورزﯾﺪن و ﺟﻨﺎﯾﺖ ﻛﺮدن وادارﻧﺪ‪ ،‬و ھﻤﯿﺸﮫ ﺑﺎ اھﻮرﻣﺰدا و‬
‫ﻣﻈﺎھﺮ ﺣﻖ و ﻧﯿﻜﻲ در ﺣﺎل ﺟﻨﮓ ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ .‬ﺳﺮ دﺳﺘﺔ اﯾﻦ ﺷﯿﺎﻃﯿﻦ اﻧﮕﺮهﻣﺌﯿﻦﯾﻮه‪ ،‬ﯾﺎ اھﺮﯾﻤﻦ‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواي ﺗﺎرﯾﻜﻲ و ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﻋﺎﻟﻢ ﺳﻔﻼ و ﻧﻤﻮﻧﺔ اول ﺷﯿﻄﺎن ﭘﺮ ﻛﺎري اﺳﺖ ﻛﮫ ﻇﺎھﺮاً ﯾﮭﻮدﯾﺎن آن را‬
‫از ﭘﺎرس اﻗﺘﺒﺎس ﻛﺮده و ھﻤﭽﻮن ﻣﯿﺮاﺛﻲ ﺑﮫ ﺟﮭﺎن ﻣﺴﯿﺤﯿﺖ اﻧﺘﻘﺎل دادهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي آوردن ﻣﺜﺎﻟﻲ ﺑﺮاي‬
‫@‪h‬‬
‫ﭘﺮﻛﺎري اھﺮﯾﻤﻦ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ آﻓﺮﯾﻨﻨﺪة ﻣﺎرھﺎ و ﺣﺸﺮات ﻣﻮذي و ﻣﻠﺦ و ﻣﻮرﭼﮫ و زﻣﺴﺘﺎن و ﺗﺎرﯾﻜﻲ و‬
‫ﺟﻨﺎﯾﺖ و ﮔﻨﺎه و ﻟﻮاط و ﺣﯿﺾ و آﻓﺎت دﯾﮕﺮ زﻧﺪﮔﻲ را ھﻤﯿﻦ ﺷﯿﻄﺎن ﻣﻲداﻧﺴﺘﮫاﻧﺪ؛ ھﻤﯿﻦ اﺑﺪاﻋﺎت‬
‫ﺷﯿﻄﺎن ﺳﺒﺐ ﺧﺮاب ﺷﺪن ﺑﮭﺸﺘﻲ ﺷﺪ ﻛﮫ اھﻮرﻣﺰدا‪ ،‬در آﻏﺎز آﻓﺮﯾﻨﺶ ﺟﮭﺎن‪ ،‬ﭘﺪر و ﻣﺎدر ﻧﻮع ﺑﺸﺮ را در‬
‫آن ﻣﻨﺰل داده ﺑﻮد‪ .‬ﭼﻨﺎن ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ زردﺷﺖ ﺑﮫ اﯾﻦ ارواح ﭘﻠﯿﺪ ھﻤﭽﻮن ﺧﺪاﯾﺎن ﺑﺎﻃﻞ‬
‫ﻣﻲﻧﮕﺮﯾﺴﺘﮫ‪ ،‬و در واﻗﻊ آﻧﮭﺎ را ﺟﺴﺪ ﺧﺮاﻓﻲ ﻧﯿﺮوھﺎي ﻣﺠﺮدي ﻣﻲداﻧﺴﺘﮫ ﻛﮫ ﺳﺪ راه ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ آدﻣﻲ‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ؛ وﻟﻲ ﭘﯿﺮوان وي آﺳﺎﻧﺘﺮ آن دﯾﺪﻧﺪ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻧﯿﺮوھﺎ را ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻣﻮﺟﻮدات زﻧﺪه ﺗﺼﻮر ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬و‬
‫ﺑﮫ اﻧﺪازهاي در ﺷﺨﺼﯿﺖ دادن ﺑﮫ آﻧﮭﺎ ﻣﺒﺎﻟﻐﮫ ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ‪ ،‬ﭘﺲ از ﻣﺪﺗﻲ‪ ،‬ﺷﻤﺎرة ﺷﯿﺎﻃﯿﻦ و دﯾﻮھﺎ در دﯾﻦ‬
‫ﭘﺎرﺳﯿﺎن ﺑﮫ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﻣﯿﻠﯿﻮن ﺑﺎﻟﻎ ﺷﺪ‪.‬‬

‫آﻧﭽﮫ زردﺷﺖ آورده ﺑﻮد‪ ،‬در آﻏﺎز ﻛﺎر‪ ،‬ﺑﺎ ﻋﻘﯿﺪة ﯾﻜﺘﺎﭘﺮﺳﺘﻲ ﺑﺴﯿﺎر ﻧﺰدﯾﻚ ﺑﻮد؛ ﺣﺘﻲ در آن زﻣﺎن ﻛﮫ‬
‫اھﺮﯾﻤﻦ و ارواح وارد اﯾﻦ دﯾﻦ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﮫ اﻧﺪازهاي ﻛﮫ دﯾﻦ ﻣﺴﯿﺤﻲ ﺑﺎ ﺷﯿﺎﻃﯿﻦ و ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﺧﻮد از ﺗﻮﺣﯿﺪ‬
‫‪set‬‬

‫ﺣﻜﺎﯾﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬آن دﯾﻦ ﻧﯿﺰ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ﺗﻮﺣﯿﺪ ﺑﻮد‪ .‬در دﯾﻦ ﻣﺴﯿﺤﻲ اﺑﺘﺪاﯾﻲ‪ ،‬ھﻤﺎن ﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ ﺗﻌﺼﺐ و ﺧﺸﻜﻲ‬
‫ﻋﺒﺮاﻧﻲ و ﻓﻠﺴﻔﺔ ﯾﻮﻧﺎن ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﮫ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺛﻨﻮﯾﺖ و ﺗﻘﺎﺑﻞ ﺧﯿﺮ و ﺷﺮ و اھﻮرﻣﺰدا و اھﺮﯾﻤﻦ‬
‫ﭘﺎرﺳﻲ ﻧﯿﺰ ﺟﻠﺐ ﺗﻮﺟﮫ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ اﻧﺪﯾﺸﺔ دﯾﻦ زردﺷﺘﻲ درﺑﺎرةﺧﺪاي ﺟﮭﺎن ﭼﻨﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﺧﺎﻃﺮ‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ را ﻛﮫ روح ﻧﻘﺎدي داﺷﺘﮫ و ﺑﮫ ﺟﺰﺋﯿﺎت اﻣﻮر ﺗﻮﺟﮫ ﻣﻲﻛﺮدهاﻧﺪ ﺧﺮﺳﻨﺪ ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬اھﻮرﻣﺰدا‬
‫در واﻗﻊ ﻧﻤﺎد ﻣﺠﻤﻮع ﻗﻮاﯾﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ در ﺟﮭﺎن ﺑﺮاي ﺑﺮﭘﺎداﺷﺘﻦ ﺣﻖ و ﻋﺪاﻟﺖ در ﻛﺎرﻧﺪ‪ ،‬و اﺧﻼق ﻓﺎﺿﻠﮫ‬
‫‪an‬‬

‫ﺟﺰ از راه ھﻤﻜﺎري ﺑﺎ اﯾﻦ ﻗﻮاي ﺧﯿﺮ ﻓﺮاھﻢ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬از اﯾﻦ ﮔﺬﺷﺘﮫ‪ ،‬ﺛﻨﻮﯾﺖ راھﻲ ﻣﻲﮔﺸﻮده ﻛﮫ‬
‫ﺗﻨﺎﻗﻀﺎت و اﻧﺤﺮاﻓﺎت از ﻃﺮﯾﻖ ﺣﻖ را‪ ،‬ﻛﮫ ھﺮﮔﺰ ﻓﻜﺮ ﯾﻜﺘﺎﭘﺮﺳﺘﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﮫ اﺳﺖ ﻣﻔﺴﺮ آن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫ﺻﻮرﺗﻲ ﺗﻮﺟﯿﮫ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﯾﻨﻜﮫ ﻓﻘﮭﺎي دﯾﻦ زردﺷﺘﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ رازوران ھﻨﺪ و ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﺎن ﻣﺪرﺳﻲ اروﭘﺎ‪ ،‬ﮔﺎھﻲ‬
‫در اﯾﻦ اﺻﺮار ﻣﻲورزﯾﺪﻧﺪ ﻛﮫ ﺷﺮ‪ ،‬در واﻗﻊ و ﻧﻔﺲاﻻﻣﺮ‪ ،‬وﺟﻮد ﺣﻘﯿﻘﻲ ﻧﺪارد و ﻣﺠﺎزي ﺑﯿﺶ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬در‬
‫‪pym‬‬

‫ﺣﻘﯿﻘﺖ ﺑﺮاي آن ﺑﻮد ﻛﮫ دﯾﻨﻲ ﺑﺴﺎزﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﺎ ﻧﻘﺸﮫاي ﻛﮫ ﻣﺮدم ﻣﺘﻮﺳﻂ اﻟﺤﺎل ﭘﯿﺶ ﺧﻮد رﺳﻢ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و‬
‫اﻧﺘﻈﺎر دارﻧﺪ ﭘﺎﯾﺎن ﺻﺤﻨﺔ ﺟﮭﺎن ﺑﮫ ﺻﻮرت اﺧﻼﻗﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺳﺎزﮔﺎر درآﯾﺪ‪ .‬ﺑﮫ ﻣﺮدم ﭼﻨﺎن وﻋﺪه ﻣﻲدادﻧﺪ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻛﮫ ﺻﺤﻨﺔ آﺧﺮي زﻧﺪﮔﻲ در اﯾﻦ ﻋﺎﻟﻢ – ﺑﺮاي آدم ﻋﺎدل و درﺳﺘﻜﺎر – ﺑﺎ ﺳﻌﺎدت ﺧﺎﺗﻤﮫ ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ :‬ﭘﺲ‬
‫از ﭼﮭﺎر دورة ﺳﮫ ھﺰار ﺳﺎﻟﮫ‪ ،‬ﻛﮫ در آﻧﮭﺎ ﻏﻠﺒﮫ ﮔﺎھﻲ ﺑﺎ اھﻮرﻣﺰداﺳﺖ و ﮔﺎھﻲ ﺑﺎ اھﺮﯾﻤﻦ‪ ،‬در ﭘﺎﯾﺎن‬
‫ﻛﺎر‪ ،‬ﻧﯿﺮوي ﺑﺪي ﺷﻜﺴﺖ ﻣﻲﺧﻮرد و از ﺟﮭﺎن ﺑﺮﻣﻲاﻓﺘﺪ؛ ﺣﻖ در ھﻤﮫ ﺟﺎ ﭘﯿﺮوز ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬و دﯾﮕﺮ‬

‫‪.co‬‬
‫ھﺮﮔﺰ ﺷﺮ و ﻓﺴﺎد وﺟﻮد ﻧﺨﻮاھﺪ داﺷﺖ‪ .‬در آن زﻣﺎن‪ ،‬ﻧﯿﻜﻮﻛﺎران در ﺑﮭﺸﺖ ﺑﮫ اھﻮرﻣﺰدا ﻣﻲﭘﯿﻮﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬و‬
‫ﭘﻠﯿﺪان در ﺗﺎرﯾﻜﻲ ﺑﯿﺮون ﺑﮭﺸﺖ ﻓﺮو ﻣﻲروﻧﺪ و ﺧﻮراﻛﺸﺎن ﺟﺎوداﻧﮫ ﺳﻢ ﻣﮭﻠﻜﻲ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪ -VI‬اﺧﻼق زردﺷﺘﻲ‬

‫‪oo‬‬
‫آدﻣﻲ ﻣﯿﺪان ﺟﻨﮓ ﺧﯿﺮ و ﺷﺮ اﺳﺖ – آﺗﺶ ﺟﺎوداﻧﻲ – ﺟﮭﻨﻢ و اﻋﺮاف و ﺑﮭﺸﺖ – آﯾﯿﻦ ﻣﮭﺮ ﭘﺮﺳﺘﻲ –‬
‫ﻣﻐﺎن – ﭘﺎرﺳﯿﺎن‬

‫ﭼﻮن ﭘﯿﺮوان دﯾﻦ زردﺷﺖ ﺟﮭﺎن را ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻣﯿﺪان ﻣﺒﺎرزه ﻣﯿﺎن ﺧﯿﺮ و ﺷﺮ ﺗﺼﻮر ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﯾﻦ‬

‫‪yah‬‬
‫ﻃﺮز ﺗﺼﻮر ﺧﻮﯾﺶ‪ ،‬در ﺧﯿﺎل‪ ،‬ﻣﺤﺮك ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي ﺑﯿﺮون از ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻃﺒﯿﻌﺖ ﻣﻘﺮر ﻣﻲداﺷﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﻓﺮدا را‬
‫ﺑﮫ ﻛﺎر ﻧﯿﻚ ﺗﺸﻮﯾﻖ ﻣﻲﻛﺮد و ﺿﺎﻣﻦ اﺟﺮاي آن ﺑﻮد‪ .‬ﻧﻔﺲ ﺑﺸﺮي ر ا ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺻﺤﻨﺔ ﺟﮭﺎن‪،‬ﻧﺒﺮدﮔﺎه‬
‫ارواح ﭘﺎك ﺑﺎ ارواح ﭘﻠﯿﺪ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ؛ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪،‬ھﺮ ﻛﺲ در ﻧﻈﺮ اﯾﺸﺎن ﺳﺮﺑﺎزي ﺑﻮد ﻛﮫ ﺧﻮاهﻧﺎﺧﻮاه‬
‫در ﺻﻒ ﺧﺪا ﯾﺎ در ﺻﻒ ﺷﯿﻄﺎن ﻣﻲﺟﻨﮕﯿﺪ‪ ،‬و ھﺮ ﻛﺎر ﻛﮫ ﺑﮫ آن ﺑﺮﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ ﯾﺎ از آن ﺧﻮدداري‬

‫دﺳﺘﮕﺎه اھﺮﯾﻤﻦ ﻣﻲاﻧﺠﺎﻣﯿﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﻓﺮض ﻛﮫ اﻧﺴﺎن ﺑﺮاي رﺳﯿﺪن ﺑﮫ اﺧﻼق ﻧﯿﻚ ﻣﺤﺘﺎج ﺑﮫ ﺗﻜﯿﮫﮔﺎه ﻓﻮق‬
‫@‪h‬‬
‫ﻃﺒﯿﻌﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ ﺟﻨﺒﺔ اﺧﻼﻗﻲ دﯾﻦ زردﺷﺖ ﻋﺎﻟﯿﺘﺮ و ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰ ﺗﺮ از ﺟﻨﺒﺔ دﯾﻨﻲ و اﻻھﻲ آن‬
‫اﺳﺖ؛ اﯾﻦ ﻃﺮز ﺗﺼﻮر ﺑﮫ زﻧﺪﮔﻲ روزاﻧﺔ آدﻣﻲ ﺷﺮاﻓﺖ و ﻣﻔﮭﻮﻣﻲ ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ ﻛﮫ از دﯾﺪ ﻗﺮون وﺳﻄﺎﯾﻲ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﻛﮫ او را ﭼﻮن ﻛﺮم ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ ﺗﺼﻮر ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﯾﺎ از دﯾﺪ ﺟﺎري در اﯾﻦ اﯾﺎم‪،‬ﻛﮫ او را‬
‫دﺳﺘﮕﺎه ﻣﻜﺎﻧﯿﻜﻲ ﻣﺘﺤﺮك ﺧﻮد ﺑﮫ ﺧﻮد ﺗﺼﻮر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ھﺮﮔﺰ ﭼﻨﺎن ﺷﺮاﻓﺖ و ﻣﻔﮭﻮﻣﻲ ﺑﺮاي آدﻣﻲ ﻓﺮاھﻢ‬
‫ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺗﻌﻠﯿﻤﺎت ﻣﺬھﺐ زردﺷﺖ‪ ،‬ھﻤﭽﻮن ﭘﯿﺎدة ﺻﺤﻨﺔ ﺷﻄﺮﻧﺞ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ درﺟﻨﮓ‬
‫ﺟﮭﺎﻧﮕﯿﺮ داﺋﻤﻲ ﺑﺪون ارادة ﺧﻮد در ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ آزادي اراده دارد‪ ،‬ﭼﮫ اھﻮرﻣﺰدا ﭼﻨﺎن ﺧﻮاﺳﺘﮫ‬
‫‪are‬‬

‫اﺳﺖ ﻛﮫ اﻧﺴﺎﻧﮭﺎ ﺷﺨﺼﯿﺘﮭﺎي ﻣﺴﺘﻘﻠﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺑﺎ ﻓﻜﺮ و اﻧﺪﯾﺸﺔﺧﻮد ﻛﺎر ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﺎ ﻛﻤﺎل آزادي در ﻃﺮﯾﻖ‬
‫روﺷﻨﻲ‪ ،‬ﯾﺎ در ﻃﺮﯾﻖ دروغ‪ ،‬ﮔﺎم ﻧﮭﻨﺪ‪ .‬ﭼﮫ اھﺮﯾﻤﻦ‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬دروغ ﻣﺠﺴﻢ و ﺟﺎﻧﺪار‪ ،‬و ھﺮ دروﻏﮕﻮ و‬
‫ﻓﺮﯾﺒﻜﺎر ﺑﻨﺪه و ﺧﺪﻣﺘﮕﺰار وي ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪.‬‬

‫از اﯾﻦ ﻃﺮز ﺗﺼﻮر ﻛﻠﻲ ﻗﺎﻧﻮن اﺧﻼﻗﻲ ﻣﻔﺼﻞ و در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل ﺳﺎدهاي ﺑﮫ وﺟﻮد آﻣﺪ ﻛﮫ ﺑﺮ اﯾﻦ ﻗﺎﻋﺪة‬
‫ﻃﻼﯾﻲ ﺗﻜﯿﮫ داﺷﺖ ﻛﮫ‪» :‬ﺗﻨﮭﺎ ﻛﺴﻲ ﺧﻮب اﺳﺖ ﻛﮫ آﻧﭽﮫ را ﺑﺮ ﺧﻮد روا ﻧﻤﻲدارد‪ ،‬ﺑﺮ دﯾﮕﺮان ﻧﯿﺰ روا‬
‫‪set‬‬

‫ﻧﺪارد‪ «.‬ﺑﮫ ﮔﻔﺘﺔ اوﺳﺘﺎ‪ ،‬اﻧﺴﺎن ﺳﮫ وﻇﯿﻔﮫ دارد‪» :‬ﯾﻜﻲ اﯾﻨﻜﮫ دﺷﻤﻦ ﺧﻮد را دوﺳﺖ ﻛﻨﺪ؛ دﯾﮕﺮ اﯾﻨﻜﮫ آدم‬
‫ﭘﻠﯿﺪ را ﭘﺎﻛﯿﺰه ﺳﺎزد؛ و ﺳﻮم آﻧﻜﮫ ﻧﺎدان را داﻧﺎ ﮔﺮداﻧﺪ«‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﻓﻀﯿﻠﺖ ﺗﻘﻮاﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﮫ ﭘﺲ از‬
‫آن‪ ،‬ﺷﺮف و درﺳﺘﻲ در ﻛﺮدار و ﮔﻔﺘﺎر اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﯿﺎن ﭘﺎرﺳﯿﮭﺎ رﺑﺎﺧﻮاري راﯾﺞ ﻧﺒﻮده‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﺎز ﭘﺲ‬
‫دادن وام را اﻣﺮ واﺟﺐ و ﻣﻘﺪﺳﻲ ﻣﻲﺷﻤﺮدﻧﺪ‪ .‬در ﺷﺮﯾﻌﺖ اوﺳﺘﺎ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﺮﯾﻌﺖ ﯾﮭﻮد( ﺑﺪﺗﺮﯾﻦ ھﻤﺔ‬
‫‪an‬‬

‫ﮔﻨﺎھﺎن ﻛﻔﺮ و اﻟﺤﺎد ﺑﻮد‪ .‬از روي ﺗﻨﺒﯿﮫھﺎي ﺳﺨﺘﻲ ﻛﮫ درﺑﺎرة ﻣﻠﺤﺪان اﺟﺮا ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﺣﺪس زد ﻛﮫ‬
‫ﺷﻚ در دﯾﻦ درﻣﯿﺎن ﭘﺎرﺳﯿﺎن وﺟﻮد داﺷﺘﮫ اﺳﺖ؛ ﻛﺴﺎﻧﻲ را ﻛﮫ از دﯾﻦ ﺑﺎز ﻣﻲﮔﺸﺘﻨﺪ ﺑﺪون درﻧﮓ اﻋﺪام‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺨﺸﻨﺪﮔﻲ و ﻣﮭﺮﺑﺎﻧﻲ‪،‬ﻛﮫ ﭘﺮوردﮔﺎر ھﻤﮫ را ﺑﮫ آن ﻓﺮﻣﺎن داده ﺑﻮد‪ ،‬ﻋﻤﻼ ﺷﺎﻣﻞ ﺣﺎل ﻛﻔﺎر‪،‬‬
‫ﯾﻌﻨﻲ ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﺎن‪ ،‬ﻧﻤﻲﺷﺪ‪ ،‬ﭼﮫ آﻧﺎن ﮔﺮوه ﭘﺲ اﻓﺘﺎدهاي از ﻣﺮدم ﺗﺼﻮر ﻣﻲ ﺷﺪﻧﺪ ﻛﮫ اھﻮرﻣﺰدا ﺗﻨﮭﺎ ﻣﺤﺒﺖ‬
‫‪pym‬‬

‫ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺧﻮدﺷﺎن را ﺑﮫ دﻟﺸﺎن اﻧﺪاﺧﺘﮫ ﺑﻮد ﺗﺎ از ھﺠﻮم و ﺣﻤﻠﺔ ﺑﺮ اﯾﺮان زﻣﯿﻦ ﻏﺎﻓﻞ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﺑﮫ ﮔﻔﺘﺔ‬
‫ھﺮودوت‪ ،‬ﭘﺎرﺳﯿﺎن‪» ،‬ﺧﻮد را از ھﺮ ﺟﮭﺖ ﺑﮭﺘﺮ و واﻻﺗﺮ از ھﻤﺔ ﻣﺮدم روي زﻣﯿﻦ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ«؛ ﭼﻨﺎن‬
‫ﺑﺎور داﺷﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﻣﻠﺘﮭﺎي دﯾﮕﺮ ﺑﮫ آن اﻧﺪازه ﺑﮫ ﻛﻤﺎل ﻧﺰدﯾﻜﺘﺮﻧﺪ ﻛﮫ ﻣﺮز و ﺑﻮم اﯾﺸﺎن از ﻟﺤﺎظ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﻲ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺑﮫ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﭘﺎرس ﻧﺰدﯾﻜﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و‪» :‬ﺑﺪﺗﺮﯾﻦ ﻣﺮدم ﻛﺴﺎﻧﻲ ھﺴﺘﻨﺪ ﻛﮫ از ﭘﺎرس دورﺗﺮﻧﺪ‪ «.‬اﯾﻦ ﺳﺨﻨﺎن‬
‫ﻧﻐﻤﮫھﺎﯾﻲ را ﺑﮫ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻲآورد ﻛﮫ اﯾﻦ روزھﺎ ﻧﯿﺰ ﺑﮫ ﮔﻮش ﻣﻲﺧﻮرد و ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ھﻤﺔ ﻣﻠﺘﮭﺎ ﭼﻨﯿﻦ ﺗﺼﻮري‬
‫دارﻧﺪ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﭼﻮن دﯾﻨﺪاري و ﺗﻘﻮا ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﻓﻀﯿﻠﺖ ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ وﻇﯿﻔﺔ آدﻣﻲ در زﻧﺪﮔﻲ آن ﺑﻮد ﻛﮫ ﺧﺪا را ﺑﭙﺮﺳﺘﺪ‬
‫و ﺗﻄﮭﯿﺮ و ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﻨﺪ و ﻧﻤﺎز ﺑﮕﺰارد‪ .‬در دﯾﻦ زردﺷﺘﻲ روا ﻧﺒﻮد ﻛﮫ ﻣﻌﺒﺪ ﺑﺴﺎزﻧﺪ ﯾﺎ ﺑﺖ ﺑﺘﺮاﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ‬
‫ﻗﺮﺑﺎﻧﮕﺎھﮭﺎي ﻣﻘﺪﺳﻲ را ﺑﺮ ﻗﻠﺔ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و‪ ،‬ﺑﺮاي اداي اﺣﺘﺮام ﺑﮫ اھﻮرﻣﺰدا‪ ،‬ﯾﺎ ﻣﻘﺪﺳﺎت ﭘﺎﯾﯿﻨﺘﺮ از وي‪ ،‬ﺑﺮ ﺑﺎﻻي آﻧﮭﺎ آﺗﺶ‬
‫ﻣﻲاﻓﺮوﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﺧﻮد آﺗﺶ ﻧﯿﺰ ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﺧﺪاﯾﻲ ﭘﺮﺳﺘﺶ ﻣﻲﺷﺪ و آن را ﺑﮫ ﻧﺎم »اﺗﺮ« ﻣﻲﻧﺎﻣﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬و ﻋﻘﯿﺪه‬
‫داﺷﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﺪاي روﺷﻨﺎﯾﻲ اﺳﺖ‪ .‬آﺗﺸﺪان ﻣﺮﻛﺰ اﺟﺘﻤﺎع ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﻮد‪ ،‬و ﺳﻌﻲ داﺷﺘﻨﺪ ﻛﮫ آﺗﺶ‬
‫ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ھﯿﭻﮔﺎه ﻓﺴﺮده ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﭼﮫ اﯾﻦ ﻛﺎر ﯾﻜﻲ از واﺟﺒﺎت دﯾﻦ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ .‬آﺗﺶ ﺧﺎﻣﻮﺷﻲ ﻧﺎﭘﺬﯾﺮ‬
‫آﺳﻤﺎن‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﺧﻮرﺷﯿﺪ‪ ،‬را ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﻣﻈﮭﺮ ﺗﺠﺴﺪ ﯾﺎﻓﺘﺔ اھﻮرﻣﺰدا ﯾﺎ ﻣﯿﺘﺮا ﭘﺮﺳﺘﺶ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ اﯾﻦ درﺳﺖ‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﺜﻞ ﻛﺎري ﺑﻮد ﻛﮫ اﺧﻨﺎﺗﻮن در ﻣﺼﺮ ﻛﺮد و ﭘﺮﺳﺘﺶ ﺧﻮرﺷﯿﺪ را رواج داد‪ .‬در ﻛﺘﺎب ﻣﻘﺪس زردﺷﺘﯿﺎن‬
‫ﭼﻨﯿﻦ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ‪» :‬ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﺻﺒﺤﮕﺎھﻲ ﺑﺎﯾﺪ ﻛﮫ ﺗﺎ ﻧﯿﻤﺮوز ﺗﻘﺪﯾﺲ ﺷﻮد‪ ،‬و ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﻧﯿﻤﺮوز را ﺑﺎﯾﺪ ﻛﮫ‬
‫ﺗﺎ ھﻨﮕﺎم ﭘﺴﯿﻦ ﺗﻘﺪﯾﺲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﭘﺴﯿﻦ ﺗﺎ ﺷﺎﻣﮕﺎه ﺗﻌﻈﯿﻢ ﺷﻮد… و آﻧﺎن ﻛﮫ ﺑﮫ ﺑﺰرﮔﺪاﺷﺖ ﺧﻮرﺷﯿﺪ‬
‫ﺑﺮ ﻧﺨﯿﺰﻧﺪ‪ ،‬ﻛﺎرھﺎي ﻧﯿﻜﺸﺎن در آن روز ﺑﮫ ﺣﺴﺎب ﻧﺨﻮاھﺪ آﻣﺪ‪ «.‬ﺑﺮاي ﺧﻮرﺷﯿﺪ و آﺗﺶ و اھﻮرﻣﺰدا‪،‬‬
‫ﭼﯿﺰھﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‪ ،‬از ﻗﺒﯿﻞ ﮔﻞ و ﻧﺎن و ﻣﯿﻮه و ﻣﻮاد ﺧﻮﺷﺒﻮ و ﮔﺎو و ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ و ﺷﺘﺮ و اﺳﺐ و ﺧﺮ و‬
‫ﮔﻮزن‪ ،‬و در زﻣﺎﻧﮭﺎي ﻗﺪﯾﻤﺘﺮ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻠﺘﮭﺎي دﯾﮕﺮ‪ ،‬آدﻣﯿﺰاد را ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺗﻨﮭﺎ ﺑﻮي ﻗﺮﺑﺎﻧﯿﮭﺎ‬
‫@‪h‬‬
‫ﻣﺨﺼﻮص ﺧﺪاﯾﺎن ﺑﻮد‪ ،‬و ﮔﻮﺷﺖ آﻧﮭﺎ ﻧﺼﯿﺐ ﻛﺎھﻨﺎن و ﭘﺮﺳﺘﻨﺪﮔﺎن ﻣﻲﺷﺪ؛ ﭼﮫ‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺑﮫ ﮔﻔﺘﺔ ﻛﺎھﻨﺎن‪،‬‬
‫ﺧﺪاﯾﺎن ﺟﺰ روح ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺑﮫ ﭼﯿﺰي اﺣﺘﯿﺎج ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻋﺎدت ﻗﺪﯾﻢ آرﯾﺎﯾﻲ‪ ،‬ﻛﮫ ﻋﺒﺎرت از ﺗﻘﺪﯾﻢ ﻛﺮدن ﺷﯿﺮة‬
‫ﻣﺴﺘﻲآور ھﻮﻣﮫ ﺑﮫ ﺧﺪاﯾﺎن ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﺲ از ﻇﮭﻮر دﯾﻦ زردﺷﺘﻲ ﻧﯿﺰ ﺗﺎ ﻣﺪت درازي ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬ﮔﺮ ﭼﮫ ﺧﻮد‬
‫زردﺷﺖ اﯾﻦ ﻋﺎدت را ﻧﺎﺧﻮش داﺷﺖ‪ ،‬و ﻧﺎﻣﻲ از آن در اوﺳﺘﺎ ﻧﯿﺎﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺎھﻨﺎن ﻣﻘﺪاري از اﯾﻦ‬
‫ﺷﺮاب را ﻣﻲﭼﺸﯿﺪﻧﺪ و ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪة آن را ﻣﯿﺎن ﻣﺆﻣﻨﺎن‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺮاي اداي ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻊ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻘﺴﯿﻢ‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ ﻓﻘﺮ ﻣﺎﻧﻊ آن ﺑﻮد ﻛﮫ ﻣﺮدم ﭼﻨﯿﻦ ﻗﺮﺑﺎﻧﯿﮭﺎي اﺷﺘﮭﺎآوري ﺑﮫ ﺧﺪاﯾﺎن ﭘﯿﺸﻜﺶ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬از راه دﻋﺎ و ﻧﻤﺎز ﺑﮫ ﺧﺪاﯾﺎن ﺗﻘﺮب ﻣﻲﺟﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اھﻮرﻣﺰدا ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﯾﮭﻮه‪ ،‬ﺣﻤﺪ و ﺛﻨﺎ را دوﺳﺖ‬
‫داﺷﺖ و آن را ﻣﻲﭘﺬﯾﺮﻓﺖ؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺑﻨﺪﮔﺎن ﻣﺆﻣﻦ ﻓﮭﺮﺳﺖ ﺑﺎﺷﻜﻮھﻲ از ﺻﻔﺎت و ﻧﯿﻜﻲھﺎي‬
‫ﺧﻮد ﻓﺮاھﻢ ﻛﺮد ﻛﮫ ﺗﻼوت آﻧﮭﺎ ﺑﮫ ﻋﻨﻮان دﻋﺎ ﻣﻮرد ﻛﻤﺎل ﻋﻼﻗﺔ ﭘﺎرﺳﯿﮭﺎ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ھﺮ ﭘﺎرﺳﻲ ﭘﺎرﺳﺎ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺎ ﺗﻘﻮا و درﺳﺘﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬از روﺑﮫرو ﺷﺪن ﺑﺎ ﻣﺮگ ﺑﺎﻛﻲ ﻧﺪاﺷﺖ؛ اﯾﻦ‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﻄﻠﺐ‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬ﯾﻜﻲ از رازھﺎي ﻧﮭﻔﺘﺔ دﯾﻦ و دﯾﻨﺪاري اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎن ﻋﻘﯿﺪه داﺷﺘﻨﺪ ﻛﮫ اﺳﺘﯿﻮﯾﮭﺎد‪ ،‬ﺧﺪاي‬
‫ﻣﺮگ‪ ،‬ھﺮﻛﺴﻲ را درھﺮﺟﺎ ﻛﮫ ﺑﺎﺷﺪ ﺧﻮاھﺪ ﯾﺎﻓﺖ؛ وي ھﻤﭽﻮن ﺟﻮﯾﻨﺪة ﻣﻄﻤﺌﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ‬

‫ھﯿﭻ اﻧﺴﺎن ﻓﺎﻧﯿﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ از ﭼﻨﮓ او ﻓﺮار ﻛﻨﺪ ﺣﺘﻲ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻓﺮاﺳﯿﺎب ﺗﺮك ﺑﮫ زﯾﺮ زﻣﯿﻦ ﭘﻨﺎه‬
‫ﺑﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬از او دراﻣﺎن ﻧﻤﺎﻧﺪﻧﺪ؛ وي ﺑﺮاي ﺧﻮد ﻗﺼﺮي آھﻨﯿﻦ در زﯾﺮزﻣﯿﻦ ﺑﮫ ﺑﻠﻨﺪي ھﺰار ﻗﺎﻣﺖ‬
‫‪an‬‬

‫آدﻣﻲ ﺳﺎﺧﺘﮫ‪ ،‬و ﺻﺪھﺎ ﺳﺘﻮن در آن ﺑﮫ ﻛﺎر داﺷﺘﮫ ﺑﻮد؛ در آن ﻗﺼﺮ‪ ،‬ﻣﺎه و ﺧﻮرﺷﯿﺪ و ﺳﺘﺎرﮔﺎﻧﻲ ﺳﺎﺧﺘﮫ‬
‫ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﺮ ﺑﺎﻻي آن ﻣﻲﮔﺸﺘﻨﺪ و ﻣﺎﻧﻨﺪ روز آن را روﺷﻦ ﻧﮕﺎه ﻣﻲداﺷﺘﻨﺪ‪ .‬اﻓﺮاﺳﯿﺎب در آﻧﺠﺎ ھﺮ ﭼﮫ‬
‫ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ ﻣﻲﻛﺮد و زﻧﺪﮔﻲ را ﺑﮫ ﺧﻮﺷﻲ ﻣﻲﮔﺬراﻧﯿﺪ‪ .‬ﺑﺎ ھﻤﺔ ﻗﺪرت و ﺟﺎدوي ﺧﻮد ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ ﻛﮫ از‬
‫دﺳﺖ اﺳﺘﯿﻮﯾﮭﺎد ﺑﮕﺮﯾﺰد‬
‫‪pym‬‬

‫و ﺟﺎن ﺑﮫ ﺳﻼﻣﺖ ﺑﺮد… ﻧﯿﺰ ﻛﺴﻲ ﻛﮫ اﯾﻦ زﻣﯿﻦ ﮔﺮد و ﭘﮭﻨﺎور را‪ ،‬ﻛﮫ ﻛﺮاﻧﮫھﺎي آن ﺑﺴﯿﺎر دور اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺣﻔﺮ ﻛﻨﺪ و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺿﺤﺎك در ﺧﺎور و ﺑﺎﺧﺘﺮ ﻋﺎﻟﻢ در ﺟﺴﺘﺠﻮي زﻧﺪﮔﻲ اﺑﺪي ﺗﻼش ﻛﻨﺪ‪ ،‬ھﺮﮔﺰ ﻧﺘﯿﺠﮫاي ﺑﮫ‬
 ‫‪m‬‬
‫دﺳﺖ ﻧﺨﻮاھﺪ آورد‪ :‬وي‪ ،‬ﺑﺎ ھﻤﺔ ﻗﻮت و ﻗﺪرﺗﻲ ﻛﮫ داﺷﺖ‪ ،‬ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ از ﭼﻨﮓ اﺳﺘﯿﻮﯾﮭﺎد ﻓﺮار ﻛﻨﺪ…‬
‫اﺳﺘﯿﻮﯾﮭﺎد ﻏﺎﻓﻠﮕﯿﺮ و ﭘﻨﮭﺎﻧﻲ ﺑﮫ دﯾﺪار ھﻤﮫ ﻛﺲ ﻣﻲآﯾﺪ‪ ،‬و از ھﯿﭻ ﻛﺲ ﻣﺪح و ﺛﻨﺎ ﻧﻤﻲﭘﺬﯾﺮد و ﮔﻮل‬
‫ﻧﻤﻲﺧﻮرد‪ ،‬و ﺑﮫ ھﯿﭻ ﻛﺲ اﺑﻘﺎ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ و ﺟﺎن ھﻤﮫ را ﻣﻲﺳﺘﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫و ﭼﻮن اﺳﺎس دﯾﻦ ﺑﺮ آن اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺎ وﻋﺪه و وﻋﯿﺪ ھﻤﺮاه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﺑﯿﻢ و اﻣﯿﺪ ھﺮ دو ﻛﺎر ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺮد ﻣﺘﺪﯾﻦ‬
‫زردﺷﺘﻲ آن ﮔﺎه ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ از ﻣﺮگ ﻧﺘﺮﺳﺪ ﻛﮫ ھﻤﭽﻮن ﺳﺮﺑﺎز اﻣﯿﻨﻲ در ﺻﻒ ﻃﺮﻓﺪاران اھﻮرﻣﺰدا‬
‫ﺟﻨﮕﯿﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻣﺎوراي ﻣﺮگ‪ ،‬ﻛﮫ ﺗﺮﺳﻨﺎﻛﺘﺮﯾﻦ ﻣﻌﻤﺎ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ ،‬دوزﺧﻲ و ﺗﻄﮭﯿﺮ ﮔﺎھﻲ‬
‫)اﻋﺮاف( و ﺑﮭﺸﺘﻲ وﺟﻮد داﺷﺖ‪ .‬ھﻤﺔ ارواح ﻧﺎﭼﺎر ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ﭘﺲ از ﻣﺮگ از ﭘﻠﻲ ﺑﮕﺬرﻧﺪ ﻛﮫ ﭘﻠﯿﺪ و‬

‫‪oo‬‬
‫ﭘﺎﻛﯿﺰه را ازﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺟﺪا ﻣﻲﻛﺮد‪ :‬ارواح ﭘﺎﻛﯿﺰه در آن ﻃﺮف ﭘﻞ ﺑﮫ »ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺳﺮود« ﻓﺮود ﻣﻲآﻣﺪﻧﺪ و‬
‫»دوﺷﯿﺰة زﯾﺒﺎ و ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي ﺑﺎ ﺳﯿﻨﮫ و ﭘﺴﺘﺎن ﺑﺮآﻣﺪه« ﺑﮫ آﻧﺎن ﺧﻮشآﻣﺪ ﻣﻲﮔﻔﺖ‪ ،‬و در آن ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺟﺎوداﻧﮫ‬
‫ﺑﺎ اھﻮرﻣﺰدا در ﻧﻌﻤﺖ و ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ؛ وﻟﻲ ارواح ﭘﻠﯿﺪ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ از اﯾﻦ ﭘﻞ ﺑﮕﺬرﻧﺪ‪ ،‬و‬
‫در ﮔﻮداﻟﮭﺎي دوزخ ﺳﺮازﯾﺮ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ؛ ھﺮ ﭼﮫ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﮔﻨﺎه ورزﯾﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﮔﻮدال دوزﺧﻲ آﻧﺎن ژرﻓﺘﺮ‬

‫‪yah‬‬
‫ﺑﻮد‪ .‬اﯾﻦ دوزخ ﺗﻨﮭﺎ ﻋﻨﻮان ﺟﮭﺎن ﺳﻔﻼ را ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﻏﺎﻟﺐ دﯾﻨﮭﺎي ﻗﺪﯾﻢ ھﻤﺔ ﻣﺮدﮔﺎن‪ ،‬از ﺧﻮب و‬
‫ﺑﺪ‪ ،‬ﺑﺪون ﺗﻔﺎوت ﺑﮫ آن ﻓﺮو ﻣﻲرﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﮔﻮدال ﺗﺎرﯾﻚ و ﺗﺮﺳﻨﺎﻛﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ ارواح ﮔﻨﺎھﻜﺎر ﺗﺎ اﺑﺪ در آن‬
‫ﺷﻜﻨﺠﮫ ﻣﻲدﯾﺪﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻧﯿﻜﯿﮭﺎي ﻛﺴﻲ ﺑﺮ ﺑﺪﯾﮭﺎي او ﻣﻲﭼﺮﺑﯿﺪ‪ ،‬آن اﻧﺪازه ﺷﻜﻨﺠﮫ ﻣﻲدﯾﺪ ﻛﮫ از ﮔﻨﺎھﺎن ﭘﺎك‬
‫ﺷﻮد‪ ،‬و اﮔﺮ ﮔﻨﺎه ﻓﺮاوان و ﻛﺎر ﻧﯿﻚ ﻛﻢ داﺷﺖ‪ ،‬دوازدهھﺰار ﺳﺎل ﻋﺬاب ﻣﻲدﯾﺪ و ﭘﺲ از آن ﺑﮫ آﺳﻤﺎن‬
‫ﺑﺎﻻ ﻣﻲرﻓﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎ ﺑﮫ ﻋﻘﯿﺪة زردﺷﺘﯿﺎن‪ ،‬ﭘﺎﯾﺎن ﺟﮭﺎن ﻧﺰدﯾﻚ اﺳﺖ و ﻇﮭﻮر زردﺷﺖ آﻏﺎز دورة ﺳﮫ‬
‫ھﺰارﺳﺎﻟﺔ اﺧﯿﺮ ﺟﮭﺎن اﺳﺖ؛ ﭘﺲ از آﻧﻜﮫ‪ ،‬درزﻣﺎﻧﮭﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﺳﮫ ﭘﯿﻐﻤﺒﺮ از ﺻﻠﺐ زردﺷﺖ ﻇﮭﻮر ﻛﻨﻨﺪ‬
‫و ﺗﻌﻠﯿﻤﺎت او را در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﮭﺎن ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺳﺎزﻧﺪ‪ ،‬روز ﺑﺎزﭘﺴﯿﻦ ﻓﺮا ﻣﻲرﺳﺪ؛ دورة ﺳﻠﻄﻨﺖ اھﻮرﻣﺰدا‬
‫@‪h‬‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬و اھﺮﯾﻤﻦ و ﺗﻤﺎم ﻧﯿﺮوھﺎي ﺑﺪي وي از ﻣﯿﺎن ﻣﻲرود‪ .‬در آن ھﻨﮕﺎم ارواح ﭘﺎﻛﯿﺰه زﻧﺪﮔﻲ‬
‫ﺗﺎزهاي را‪ ،‬در ﺟﮭﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﺧﺎﻟﻲ از ﺷﺮ و ﺗﺎرﯾﻜﻲ و درد و رﻧﺞ اﺳﺖ‪ ،‬آﻏﺎز ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪» .‬ﻣﺮدﮔﺎن ﺑﺮاﻧﮕﯿﺨﺘﮫ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﺟﺎن ﺑﮫ ﺗﻦھﺎي ﻣﺮده ﻣﻲآﯾﺪ و ﻧﻔﺲ ﺑﮫ ﺳﯿﻨﮫھﺎ ﺑﺎز ﻣﻲﮔﺮدد… ﺳﺮاﺳﺮ ﻋﺎﻟﻢ ﻣﺎدي از ﭘﯿﺮي و‬
‫ﻣﺮگ و ﺗﺒﺎھﻲ و اﻧﻘﺮاض رھﺎﯾﻲ ﻣﻲﯾﺎﺑﺪ و ﺑﺮاي ھﻤﯿﺸﮫ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪«.‬‬
‫‪are‬‬

‫در اﯾﻨﺠﺎ ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺮدهﻧﺎﻣﺔ ﻣﺼﺮي‪ ،‬ﺑﮫ ﺗﮭﺪﯾﺪ روز ﻋﻈﯿﻢ رﺳﺘﺎﺧﯿﺰ و ﺣﺴﺎب ﺑﺮﻣﻲﺧﻮرﯾﻢ؛ ﭼﻨﺎن ﺑﮫ‬
‫ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻓﻠﺴﻔﺔ روز ﻣﺤﺸﺮ‪ ،‬در آن زﻣﺎن ﻛﮫ ﭘﺎرﺳﯿﺎن ﺑﺮ ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ ﺗﺴﻠﻂ ﭘﯿﺪا ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫ﯾﮭﻮدﯾﺎن اﻧﺘﻘﺎل ﭘﯿﺪا ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺧﻮد وﺳﯿﻠﺔ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺆﺛﺮي ﺑﻮد ﻛﮫ ﻛﻮدﻛﺎن را ﻣﻲﺗﺮﺳﺎﻧﯿﺪ ﺗﺎ ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ در‬
‫ﻓﺮﻣﺎن ﭘﺪر و ﻣﺎدر ﺧﻮﯾﺶ ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ ﭼﻮن ﯾﻜﻲ از ھﺪﻓﮭﺎي دﯾﻦ‬

‫اﺳﺖ ﻛﮫ وﻇﯿﻔﺔ دﺷﻮار اﻃﺎﻋﺖ ﺧﺮدﺳﺎﻻن از ﺳﺎﻟﺨﻮردﮔﺎن را آﺳﺎﻧﺘﺮ ﺳﺎزد‪ ،‬ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﻗﺒﻮل‬
‫‪set‬‬

‫ﻛﻨﯿﻢ ﻛﮫ ﻋﻠﻤﺎي دﯾﻦ زردﺷﺘﻲ در وﺿﻊ ﻗﻮاﻋﺪ و اﺻﻮل دﯾﻦ ﺧﻮد ﻣﮭﺎرت ﻓﺮاوان داﺷﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬ﺑﮫ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ‪،‬‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ دﯾﻦ زردﺷﺘﻲ دﯾﻨﻲ ﻋﺎﻟﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﺳﺎﯾﺮ دﯾﻨﮭﺎي ﻣﻌﺎﺻﺮ‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﻮد ﻛﻤﺘﺮ ﺟﻨﺒﺔ‬
‫ﺟﻨﮓﻃﻠﺒﻲ و ﺧﻮﻧﺨﻮاري و ﺑﺖﭘﺮﺳﺘﻲ و ﺧﺮاﻓﮫﺟﻮﯾﻲ داﺷﺖ‪ ،‬و ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ روا ﻧﺒﻮد ﻛﮫ ﺑﮫ اﯾﻦ‬
‫زودي از ﺟﮭﺎن ﺑﺮاﻓﺘﺪ‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫در زﻣﺎن دارﯾﻮش اول‪ ،‬اﯾﻦ دﯾﻦ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة روﺣﻲ ﻣﻠﺘﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ در اوج ﻋﺰت و اﻗﺘﺪار ﺧﻮﯾﺶ ﺑﮫ ﺳﺮ‬
‫ﻣﻲﺑﺮد‪ .‬وﻟﻲ ﻣﺮدم‪ ،‬ﺑﯿﺶ از آﻧﻜﮫ دوﺳﺘﺪار ﻣﻨﻄﻖ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﺷﻌﺮ ﻋﺸﻖ ﻣﻲورزﻧﺪ‪ ،‬و اﮔﺮ اﺳﺎﻃﯿﺮ و‬
‫اﻓﺴﺎﻧﮫھﺎﯾﻲ در ﻛﺎر ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻣﻠﺘﮭﺎ از ﻣﯿﺎن ﻣﻲروﻧﺪ‪ .‬ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ ﺑﻮد ﻛﮫ ﻣﯿﺘﺮا و آﻧﺎھﯿﺘﮫ‪ ،‬ﺧﺪاي ﺧﻮرﺷﯿﺪ‬
‫و ﻣﺎه‪ ،‬ﺧﺪاي روﯾﺶ و ﺣﺎﺻﻠﺨﯿﺰي و ﺗﻨﺎﺳﻞ و رواﺑﻂ ﺟﻨﺴﻲ ﻧﯿﺰ ﺑﺮاي ﺧﻮد ﭘﺮﺳﺘﻨﺪﮔﺎﻧﻲ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬و در‬
‫‪pym‬‬

‫ﻛﻨﺎر اھﻮرﻣﺰدا ﺧﺪاي رﺳﻤﻲ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ؛ اﺳﺎﻣﻲ آﻧﮭﺎ در زﻣﺎن اردﺷﯿﺮ دوم دوﺑﺎره در ﻧﻮﺷﺘﮫھﺎي‬
‫ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ ﭘﯿﺪا ﺷﺪ‪ .‬از آن ﺑﮫ ﺑﻌﺪ ﻧﺎم ﻣﯿﺘﺮا روز ﺑﮫ روز ﺑﺰرﮔﺘﺮ و ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪﺗﺮ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬و ﻧﺎم اھﻮرﻣﺰدا رو‬
‫ﺑﮫ زوال ﻣﻲرﻓﺖ‪ .‬ﭼﻮن ﻗﺮن اول ﻣﯿﻼدي ﻓﺮا رﺳﯿﺪ‪ ،‬ﭘﺮﺳﺘﺶ ﻣﯿﺘﺮا )= ﻣﮭﺮ(‪ ،‬ﺧﺪاي ﺟﻮان و زﯾﺒﺎ‪ ،‬ﻛﮫ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺑﺮﮔﺮد ﺻﻮرت او ھﺎﻟﮫاي از ﻧﻮر ﺗﺼﻮر ﻣﻲﺷﺪ و ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ﯾﻜﻲ ﺑﻮدن اﺻﻞ ﻗﺪﯾﻤﻲ آن ﺑﺎ ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر‬
‫ﻣﻲرﻓﺖ‪ ،‬در ﺳﺮاﺳﺮ اﻣﭙﺮاﻃﻮري روم رواج ﯾﺎﻓﺖ؛ اﻧﺘﺸﺎر ھﻤﯿﻦ آﯾﯿﻦ ﻣﮭﺮﭘﺮﺳﺘﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺳﺒﺐ ﺑﺮﭘﺎ‬
‫داﺷﺘﻦ ﻋﯿﺪ ﻣﯿﻼد ﻣﺴﯿﺢ در ﻣﯿﺎن ﻣﺴﯿﺤﯿﺎن ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬اﮔﺮ زردﺷﺖ ﻓﻨﺎﭘﺬﯾﺮ ﺑﻮد‪ ،‬در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎي‬

‫‪.co‬‬
‫آﻧﺎھﯿﺘﮫ ﯾﺎ آﻓﺮودﯾﺘﺔ اﯾﺮاﻧﻲ را‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﻗﺮن ﭘﺲ ازوﻓﺎت ﺧﻮد‪ ،‬در ﺑﺴﯿﺎري از ﺷﮭﺮھﺎي ﺷﺎھﻨﺸﺎھﻲ اﯾﺮان‬
‫ﻣﻲدﯾﺪ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﺷﺮﻣﻨﺪه ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﻧﯿﺰ ﺑﺪون ﺷﻚ ﺑﺮ وي ﺳﺨﺖ ﻧﺎﮔﻮار ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﺒﯿﻨﺪ ﺑﺴﯿﺎري از ﻛﺘﺎﺑﮭﺎي وﺣﻲ‬
‫ﺷﺪه ﺑﮫ وي را ﻣﻐﺎن و ﺑﺰرﮔﺎن دﯾﻦ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻃﻠﺴﻤﮭﺎﯾﻲ ﺑﺮاي ﺷﻔﺎي ﺑﯿﻤﺎران و اﺳﺒﺎب ﻏﯿﺒﮕﻮﯾﻲ و‬
‫ﺟﺎدو درآوردهاﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﻣﺮگ زردﺷﺖ‪ ،‬دﺳﺘﮕﺎه ﻛﮭﻦ ﻣﺬھﺒﻲ »ﻣﺮدان ﺣﻜﯿﻢ« ﯾﺎ ﻣﻐﺎن ﺑﺮ وي و‬
‫ﺗﻌﻠﯿﻤﺎﺗﺶ ﻣﺴﻠﻂ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﺎ وي ھﻤﺎن ﻛﺎري ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ روﺣﺎﻧﯿﺎن ھﻤﺔ ﻣﺬاھﺐ‪ ،‬در ﭘﺎﯾﺎن ﻛﺎر‪ ،‬ﺑﺎ زﻧﺪﯾﻘﺎن‬

‫‪oo‬‬
‫و ﮔﺮدﻧﻜﺸﺎن ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و آﻧﺎن را در ﺗﻌﻠﯿﻤﺎت و اﺻﻮل دﯾﻦ ﺧﻮد ﺣﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؛ در اﺑﺘﺪا زردﺷﺖ را وارد‬
‫ﺳﻠﺴﻠﺔ ﻣﻐﺎن ﻛﺮدﻧﺪ و ﭘﺲ از آن وي را ﺑﮫ دﺳﺖ ﻓﺮاﻣﻮﺷﻲ ﺳﭙﺮدﻧﺪ‪ .‬آن ﻣﻐﺎن ﺑﺎ زھﺪ و ﺗﺤﻤﻞ ﺳﺨﺘﻲ‪ ،‬و‬
‫ﺑﺲ ﻛﺮدن ﺑﮫ ﯾﻚ زن‪ ،‬و ﭘﯿﺮوي از ﺻﺪھﺎ آداب و ﺷﻌﺎﯾﺮ ﻣﻘﺪس‪ ،‬و ﺧﻮدداري از ﺧﻮردن ﮔﻮﺷﺖ و‬
‫ﻗﻨﺎﻋﺖ ﻛﺮدن ﺑﮫ ﻟﺒﺎﺳﮭﺎي ﺳﺎده و دور از ﺧﻮدﻧﻤﺎﯾﻲ ﭼﻨﺎن ﺷﺪﻧﺪ ﻛﮫ‪ ،‬ﺣﺘﻲ در ﻧﻈﺮ ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﺎن‪ ،‬و از ﺟﻤﻠﮫ‬

‫‪yah‬‬
‫ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن‪ ،‬ﺑﮫ ﺣﻜﻤﺖ اﺷﺘﮭﺎر ﭘﯿﺪا ﻛﺮدﻧﺪ و ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻛﻼم و ﻧﻔﻮذ ﻧﺎﻣﺤﺪودي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ھﻤﻮﻃﻨﺎن‬

‫ﺧﻮد ﺑﮫ دﺳﺖ آوردﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎھﺎن ﭘﺎرﺳﻲ ﺷﺎﮔﺮد اﯾﺸﺎن ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و ﺗﺎ ﺑﺎ آﻧﺎن ﻣﺸﻮرت ﻧﻤﻲﻛﺮدﻧﺪ ﺑﮫ ﻛﺎرھﺎي‬
‫ﻣﮭﻢ ﺑﺮ ﻧﻤﻲﺧﺎﺳﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻐﺎن ﺑﮫ ﭼﻨﺪ ﻃﺒﻘﮫ ﻗﺴﻤﺖ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ؛ ﻃﺒﻘﺎت ﺑﺎﻻ ﻣﺮدان ﺣﻜﯿﻢ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و ﻃﺒﻘﺎت ﭘﺎﯾﯿﻨﺘﺮ‬
‫ﺑﮫ ﻛﺎرھﺎي ﻏﯿﺒﮕﻮﯾﻲ و ﺟﺎدوﮔﺮي و ﺳﺘﺎره ﺑﯿﻨﻲ و ﺧﻮاﺑﮕﺰاري ﻣﻲﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ؛ ﻛﻠﻤﺔ اﻧﮕﻠﯿﺴﻲ »‪«Magic‬‬
‫ﻛﮫ ﺑﮫ ﻣﻌﻨﻲ ﺟﺎدوﮔﺮي اﺳﺖ‪ ،‬از ﻧﺎم آﻧﺎن ﻣﺸﺘﻖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻨﺎﺻﺮ زردﺷﺘﻲ دﯾﻦ ﭘﺎرﺳﻲ ﺳﺎل ﺑﮫ ﺳﺎل رو‬
‫ﺑﮫ زوال ﺑﻮد‪ .‬ﮔﺮﭼﮫ در زﻣﺎن ﺳﻠﺴﻠﺔ ﺳﺎﺳﺎﻧﯿﺎن )‪ 651-226‬ﻣﯿﻼدي( اﯾﻦ دﯾﻦ از ﻧﻮ روﻧﻘﻲ ﭘﯿﺪا ﻛﺮد‪،‬‬
‫@‪h‬‬
‫ﻇﮭﻮر اﺳﻼم و ﺣﻤﻠﺔ ﺗﺮﻛﺎن ﺑﮫ اﯾﺮان ﺑﻜﻠﻲ آن را از ﻣﯿﺎن ﺑﺮد‪ .‬اﻛﻨﻮن آﯾﯿﻦ زردﺷﺘﻲ‪ ،‬ﺟﺰ در ﻣﯿﺎن ﮔﺮوه‬
‫اﻧﺪﻛﻲ در اﯾﺮان‪ ،‬و ﻧﺰدﯾﻚ ﻧﻮدھﺰار ﭘﺎرﺳﯿﺎن ھﻨﺪوﺳﺘﺎن‪ ،‬در ﺟﺎي دﯾﮕﺮ دﯾﺪه ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺮدم‬
‫ﺑﺎﻗﯿﻤﺎﻧﺪه‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﻤﺎل اﺧﻼص‪ ،‬ﻛﺘﺎﺑﮭﺎي ﻣﻘﺪس ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﺑﮫ ﻣﻄﺎﻟﻌﮫ و ﺗﺤﻘﯿﻖ در آﻧﮭﺎ‬
‫ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ؛ آﺗﺶ و آب و ﺧﺎك و ﺑﺎد را ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﭼﯿﺰھﺎي ﻣﻘﺪس ﺳﺘﺎﯾﺶ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﺮاي آﻧﻜﮫ‬
‫ﻣﺮدﮔﺎﻧﺸﺎن‪ ،‬ﺑﺎ دﻓﻦﺷﺪن در زﻣﯿﻦ ﯾﺎ ﺳﻮﺧﺘﮫ ﺷﺪن در ھﻮا‪ ،‬ﺳﺒﺐ ﭘﻠﯿﺪﺷﺪن ﺧﺎك و ھﻮا ﻧﺸﻮﻧﺪ‪ ،‬آﻧﮭﺎ را در‬
‫‪are‬‬

‫»دﺧﻤﮫھﺎ« ﺑﮫ اﺧﺘﯿﺎر ﻣﺮﻏﺎن ﺷﻜﺎري ﻣﻲﮔﺬارﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ زردﺷﺘﯿﺎن اﺧﻼق ﻋﺎﻟﻲ و ﺳﺠﺎﯾﺎي ﻧﯿﻜﻮ دارﻧﺪ‪ ،‬و‬
‫ﺧﻮد ﮔﻮاه زﻧﺪهاي ھﺴﺘﻨﺪ ﺑﺮ اﯾﻨﻜﮫ دﯾﻦ زردﺷﺘﻲ ﭼﮫ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺑﺰرﮔﻲ در ﺗﻜﺎﻣﻞ ﺗﻤﺪن ﻧﻮع ﺑﺸﺮ داﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ – VII‬آداب و اﺧﻼق ﭘﺎرﺳﯿﺎن‬

‫‪set‬‬

‫ﻗﺴﺎوت و ﺑﺰرﮔﻮاري‪ -‬ﻗﺎﻧﻮن ﭘﺎﻛﯿﺰﮔﻲ‪ -‬ﮔﻨﺎھﺎن ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ‪ -‬دوﺷﯿﺰﮔﺎن و ﻣﺮدان ﻋﺰب‪ -‬ازدواج‪ -‬زﻧﺎن‪-‬‬
‫ﻛﻮدﻛﺎن‪ -‬ﻧﻈﺮ ﭘﺎرﺳﯿﺎن در ﺗﻌﻠﯿﻢ و ﺗﺮﺑﯿﺖ‬

‫آﻧﭽﮫ ﻣﺎﯾﺔ ﺷﮕﻔﺘﻲ ﻣﻲﺷﻮد اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺮدم ﻣﺎد و ﭘﺎرس‪ ،‬ﺑﺎ وﺟﻮد آن دﯾﻨﻲ ﻛﮫ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﭼﮫ ﺣﺪ ﺑﯿﺮﺣﻢ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﺷﺎه اﯾﺸﺎن‪ ،‬دارﯾﻮش اول‪ ،‬در ﻛﺘﯿﺒﺔ ﺑﯿﺴﺘﻮن ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ﻓﺮورﺗﯿﺶ دﺳﺘﮕﯿﺮ ﺷﺪ و‬
‫‪an‬‬

‫او را ﻧﺰد ﻣﻦ آوردﻧﺪ‪ .‬ﮔﻮﺷﮭﺎ و ﺑﯿﻨﻲ و زﺑﺎن او را ﺑﺮﯾﺪم و ﭼﺸﻤﮭﺎي او را درآوردم‪ .‬او را در درﺑﺎر ﻣﻦ‬
‫ﺑﮫ ﻏﻞ و زﻧﺠﯿﺮ ﻛﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ھﻤﺔ ﻣﺮدم او را ﺑﺒﯿﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ او را ﺑﮫ اﻛﺒﺎﺗﺎن ﺑﺮدم و ﺑﮫ دار آوﯾﺨﺘﻢ… و‬
‫اھﻮرﻣﺰدا ﯾﺎري ﺧﻮد را ﺑﮫ ﻣﻦ ﻋﻄﺎ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﮫ ارادة اھﻮرﻣﺰدا ﻗﺸﻮن ﻣﻦ ﺑﺮ ﻗﺸﻮﻧﻲ ﻛﮫ از ﻣﻦ ﺑﺮﮔﺸﺘﮫ ﺑﻮد‬
‫ﭘﯿﺮوز ﺷﺪ و ﭼﯿﺘﺮﺗﺨﻢ را ﮔﺮﻓﺘﮫ ﻧﺰد ﻣﻦ آوردﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﮔﻮﺷﺘﮭﺎ و ﺑﯿﻨﻲ او را ﺑﺮﯾﺪم و ﭼﺸﻤﮭﺎي او را‬
‫‪pym‬‬

‫ﺑﺮﻛﻨﺪم‪ .‬او را در درﺑﺎر ﻣﻦ در ﻏﻞ و زﻧﺠﯿﺮ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﺗﻤﺎم ﻣﺮدم او را دﯾﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ ﺑﮫ اﻣﺮ ﻣﻦ در ارﺑﻞ‬
‫او را ﻣﺼﻠﻮب ﻛﺮدﻧﺪ‪ «.‬داﺳﺘﺎﻧﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﭘﻠﻮﺗﺎرك‪ ،‬در ﺳﺮﮔﺬﺷﺖ اردﺷﯿﺮ دوم و ﺣﻮادث اﻋﺪاﻣﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ‬
‫ﻓﺮﻣﺎن وي ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﮫ‪ ،‬ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﮫھﺎي ﺧﻮﻧﯿﻨﻲ از اﺧﻼق ﺷﺎھﺎن ﭘﺎرس را در دورة اﺧﯿﺮ‬
 ‫‪m‬‬
‫آﻧﺎن ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ‪ .‬ﺑﺮ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﺧﯿﺎﻧﺖ ﻣﻲورزﯾﺪﻧﺪ ھﯿﭻ ﮔﻮﻧﮫ رﺣﻤﺖ و ﺷﻔﻘﺘﻲ روا ﻧﻤﻲداﺷﺘﻨﺪ‪ :‬اﯾﻦ‬
‫ﮔﻮﻧﮫ اﺷﺨﺎص‪ ،‬و ﭘﯿﺸﻮاﯾﺎن اﯾﺸﺎن را ﺑﮫ دار ﻣﻲآوﯾﺨﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﯿﺮواﻧﺸﺎن را ﭼﻮن ﺑﻨﺪه ﻣﻲﻓﺮوﺧﺘﻨﺪ و‬
‫ﺷﮭﺮھﺎﺷﺎن را ﭼﭙﺎول ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و ﭘﺴﺮاﻧﺸﺎن را اﺧﺘﮫ ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬و دﺧﺘﺮاﻧﺸﺎن را ﺑﮫ اﺳﯿﺮي ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ و‬

‫‪.co‬‬
‫ﻣﻲﻓﺮوﺧﺘﻨﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﻋﺪاﻟﺖ و ﺣﻖ ﻣﻘﺘﻀﻲ آن ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ‪ ،‬در ﺑﺎرة ﯾﻚ ﻣﻠﺖ‪ ،‬ﺗﻨﮭﺎ از اﻋﻤﺎل و رﻓﺘﺎر ﺷﺎھﺎن‬
‫آن ﻗﻀﺎوت ﺷﻮد؛ ﻓﻀﯿﻠﺖ ﭼﯿﺰي ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺧﺒﺎر ﺗﺎرﯾﺨﻲ رواﯾﺖ ﺷﻮد‪ ،‬و ﻧﯿﻜﺎن و ﭘﺎﻛﺎن‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﻣﻠﺘﮭﺎي ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ‪ ،‬ﺗﺎرﯾﺨﻲ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ ﺷﺎھﺎن ﻧﯿﺰ‪ ،‬در ﭘﺎرهاي از‬

‫ﻣﻮارد‪ ،‬از ﺧﻮد اﺧﻼق ﻧﯿﻚ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدادﻧﺪ‪ ،‬و ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﮫ ﻣﯿﺎن ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن ﭘﯿﻤﺎﻧﺸﻜﻦ ﺑﮫ درﺳﺘﻲ ﻋﮭﺪ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﻌﺮوف ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﭘﯿﻤﺎﻧﻲ ﻣﻲﺑﺴﺘﻨﺪ ﺑﮫ آن اﺳﺘﻮار ﻣﻲﻣﺎﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ اﯾﻦ ﻣﻲﺑﺎﻟﯿﺪﻧﺪ ﻛﮫ ھﺮﮔﺰ وﻋﺪهاي را‬
‫ﻛﮫ دادهاﻧﺪ ﺧﻠﻒ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬آﻧﭽﮫ از ﺗﺎرﯾﺦ ﭘﺎرﺳﯿﮭﺎ ﺑﺎ ﺳﺘﺎﯾﺶ و ﺗﺤﺴﯿﻦ ﺑﺎﯾﺪ ذﻛﺮ ﺷﻮد اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﻨﺪرت‬
‫اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺎد ﻛﮫ ﻓﺮد ﭘﺎرﺳﻲ ﺑﺮاي ﺟﻨﮓ ﺑﺎ ﭘﺎرﺳﯿﮭﺎ ﺑﮫ ﻣﺰدوري ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺷﻮد؛ در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﮫ ھﺮ ﻛﺲ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن را ﺑﺮاي ﺟﻨﮓ ﺑﺎ ﺧﻮدﺷﺎن اﺟﯿﺮ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﺑﺮﺧﻼف آﻧﭽﮫ از ﺧﻮاﻧﺪن ﺗﺎرﯾﺦ آﻣﯿﺨﺘﮫ ﺑﮫ ﺧﻮن و آھﻦ اﯾﻦ ﻗﻮم ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ اﺧﻼق و‬
‫رﻓﺘﺎرﺷﺎن اﯾﻦ اﻧﺪازه ﺳﺨﺘﻲ وﺧﺸﻮﻧﺖ ﻧﺪاﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺎرﺳﯿﮭﺎ در ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ ﺻﺮﯾﺢ و در دوﺳﺘﻲ اﺳﺘﻮار‬
‫وﻣﮭﻤﺎنﻧﻮاز و ﺑﺨﺸﻨﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﺮ رﻋﺎﯾﺖ آداب ﻣﻌﺎﺷﺮت‪ ،‬ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ ﺑﮫ اﻧﺪازة ﻣﺮدم ﭼﯿﻦ‪ ،‬ﻣﻮاﻇﺒﺖ داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻮن دو ﻧﻔﺮ‪ ،‬ﻛﮫ از ﺣﯿﺚ رﺗﺒﮫ ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ھﻢ ﻣﻲرﺳﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ را ﻣﻲﺑﻮﺳﯿﺪﻧﺪ؛ و اﮔﺮ‬
‫ﻛﺴﻲ ﺑﮫ ﺷﺨﺼﻲ ﺑﻠﻨﺪﻣﺮﺗﺒﮫﺗﺮ از ﺧﻮد ﺑﺮﻣﻲﺧﻮرد‪ ،‬ﭘﺸﺖ دو ﺗﺎ ﻣﻲﻛﺮد و ﺑﮫ او اﺣﺘﺮام ﻣﻲﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬در‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻞ اﺷﺨﺎص ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ ﮔﻮﻧﺔ ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﺑﻮﺳﯿﺪن ﭘﯿﺶ ﻣﻲآوردﻧﺪ؛ ﺑﺮاي ﻣﺮدم ﻣﺘﻌﺎرﻓﻲ‪ ،‬ﺗﻮاﺿﻊ‬
‫@‪h‬‬
‫ﻣﺨﺘﺼﺮي ﻛﺎﻓﻲ ﺑﻮد‪ .‬ﭼﯿﺰ ﺧﻮردن در ﻛﻨﺎر راه را ﺳﺨﺖ ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ داﺷﺘﻨﺪ؛ ﺑﯿﻨﻲ ﮔﺮﻓﺘﻦ وآب دھﻦ اﻧﺪاﺧﺘﻦ‬
‫درﻣﻘﺎﺑﻞ دﯾﮕﺮان را ﺑﺪ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﺎ زﻣﺎن ﺧﺸﯿﺎرﺷﺎ‪ ،‬درﺧﻮردن و ﻧﻮﺷﯿﺪن ﺳﺎدﮔﻲ ﻓﺮاوان داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬و‬
‫ﺟﺰ ﯾﻚ ﺑﺎر در روز ﺧﻮراك ﻧﻤﻲﺧﻮردﻧﺪ و ﺟﺰ آب ﺧﺎﻟﺺ ﭼﯿﺰ دﯾﮕﺮي ﻧﻤﻲﻧﻮﺷﯿﺪﻧﺪ‪ .‬ﭘﺎﻛﯿﺰﮔﻲ را‪ ،‬ﭘﺲ‬
‫از زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﻧﻌﻤﺖ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﭼﻨﺎن ﻣﻲﭘﻨﺪاﺷﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﻛﺎر ﻧﯿﻜﻮ ﭼﻮن از دﺳﺖ ﻧﺎﭘﺎك ﺳﺮزﻧﺪ‬
‫ارزﺷﻲ ﻧﺪارد؛ »ﭼﮫ اﻧﺴﺎن‪ ،‬اﮔﺮ در ﺑﺮاﻧﺪاﺧﺘﻦ ﻓﺴﺎد [ ﻣﯿﻜﺮوبھﺎ؟] ﻗﯿﺎم ﻧﻜﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن در ﺟﺴﻢ او‬
‫ﻣﻨﺰل ﻧﺨﻮاھﻨﺪ ﻛﺮد‪ «.‬ﻛﺴﺎﻧﻲ را ﻛﮫ ﺳﺒﺐ ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﺷﺪن ﺑﯿﻤﺎرﯾﮭﺎي واﮔﯿﺮدار ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ ﺳﺨﺖ ﻛﯿﻔﺮ‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﻲدادﻧﺪ‪ .‬در ﺟﺸﻨﮭﺎ‪ ،‬ھﻤﺔ ﻣﺮدم ﺑﺎ ﻟﺒﺎﺳﮭﺎي ﭘﺎك ﺳﻔﯿﺪي ﺣﺎﺿﺮ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ .‬در ﺷﺮﯾﻌﺖ او‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ دو‬
‫ﺷﺮﯾﻌﺖ ﺑﺮھﻤﺎﯾﻲ و ﻣﻮﺳﻮي‪ ،‬آداب و رﺳﻮم ﺗﻄﮭﯿﺮ و ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﭘﻠﯿﺪي ﺑﺴﯿﺎر ﺑﻮد‪ .‬در ﻛﺘﺎب ﻣﻘﺪس‬
‫زردﺷﺖ‪ ،‬ﻓﺼﻠﮭﺎي ﻣﻄﻮﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ھﻤﮫ از ﻗﻮاﻋﺪ ﻣﺨﺼﻮص ﭘﺎﻛﻲ ﺟﺴﻢ و ﺟﺎن ﺑﺤﺚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در آن‬
‫ﻛﺘﺎب آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ ﭼﯿﺪن ﻧﺎﺧﻦ و ﻣﻮ‪ ،‬و ﻧﻔﺲ ﻛﺸﯿﺪن از دھﺎن‪ ،‬ھﻤﮫ‪ ،‬ﭘﻠﯿﺪي اﺳﺖ‪ ،‬و اﯾﺮاﻧﻲ ﻓﺮزاﻧﮫ ﺑﺎﯾﺪ‬
‫از آﻧﮭﺎ ﭘﺮھﯿﺰ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ اﯾﻨﻜﮫ ﻗﺒﻼ آﻧﮭﺎ را ﭘﺎك ﻛﺮده ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫ﻛﯿﻔﺮ ﮔﻨﺎھﺎن ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ در ﺷﺮﯾﻌﺖ زردﺷﺖ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﺮﯾﻌﺖ ﯾﮭﻮدي‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﺳﺨﺖ ﺑﻮد‪ .‬اﺳﺘﻤﻨﺎي ﺑﺎ دﺳﺖ‬
‫را ﺑﺎ ﺷﻼق زدن ﻣﺠﺎزات ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ﻛﯿﻔﺮ ﻟﻮاط و زﻧﺎ آن ﺑﻮد ﻛﮫ زن ﯾﺎ ﻣﺮدي را ﻛﮫ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﭼﻨﯿﻦ ﮔﻮﻧﮫ‬
‫اﻋﻤﺎل ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ »ﺑﻜﺸﻨﺪ‪ ،‬زﯾﺮا از ﻣﺎر ﺧﺰﻧﺪه و ﮔﺮگ زوزهﻛﺶ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺴﺘﺤﻖ ﻛﺸﺘﻦ ھﺴﺘﻨﺪ‪ «.‬از آﻧﭽﮫ‬
‫ھﻢ اﻛﻨﻮن از ﻧﻮﺷﺘﮫھﺎي ھﺮودوت ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﯿﻢ ﻣﻌﻠﻮم ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮ ﻣﻌﮭﻮد‪ ،‬ﻣﯿﺎن ﮔﻔﺘﺎر و ﻛﺮدار‬
‫‪an‬‬

‫ﺗﻔﺎوت ﺑﻮده اﺳﺖ؛ ﮔﻔﺘﺔ ھﺮودوت ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺖ‪» :‬ﭘﺎرﺳﯿﺎن رﺑﻮدن زﻧﺎن را‪ ،‬ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ زور و ﻗﺪرت‪ ،‬ﻛﺎر‬
‫ﻧﺎﭘﺎﻛﺎن و ﺑﺪان ﻣﻲداﻧﻨﺪ؛ وﻟﻲ در ﻓﻜﺮ اﻧﺘﻘﺎم ﺑﺮآﻣﺪن‪ ،‬ﭘﺲ از رﺑﻮده ﺷﺪن زﻧﻲ‪ ،‬ﻛﺎر اﺣﻤﻘﺎن اﺳﺖ؛ و آﻧﺎن‬
‫را از ﯾﺎد ﺑﺮدن ﻛﺎر ﻓﺮزاﻧﮕﺎن؛ ﭼﮫ واﺿﺢ اﺳﺖ ﻛﮫ اﮔﺮ ﺧﻮد زﻧﺎن ﺑﮫ اﯾﻦ ﻛﺎر ﻣﺎﯾﻞ ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ھﺮﮔﺰ ﻛﺴﻲ‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ آﻧﺎن را ﺑﺮﺑﺎﯾﺪ«‪ .‬و در ﺟﺎي دﯾﮕﺮ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ﭘﺎرﺳﯿﺎن اﻣﺮد ﺑﺎزي را از ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن آﻣﻮﺧﺘﮫاﻧﺪ«؛‬
‫‪pym‬‬

‫اﮔﺮ ﭼﮫ ﻧﻤﻲﺷﻮد ﺑﮫ آﻧﭽﮫ اﯾﻦ ﺧﺒﺮﻧﮕﺎر ﻋﺠﯿﺐ آورده‬

 ‫‪m‬‬
‫اﻋﺘﻤﺎد ﻛﺮد‪ ،‬از ﺳﺮزﻧﺸﮭﺎي ﺳﺨﺘﻲ ﻛﮫ »اوﺳﺘﺎ« درﺑﺎرة ﻋﻤﻞ ﻟﻮاط ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺣﺪي ﮔﻔﺘﺔ ھﺮودوت ﺗﺄﯾﯿﺪ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪» :‬اوﺳﺘﺎ« در ﭼﻨﺪ ﺟﺎ ﺗﻜﺮار ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ اﯾﻦ ﮔﻨﺎه زﺷﺖ ﻗﺎﺑﻞ آﻣﺮزش ﻧﯿﺴﺖ و »ھﯿﭻ ﭼﯿﺰ آن را‬
‫ﭘﺎك ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪«.‬‬

‫‪.co‬‬
‫اﻟﺒﺘﮫ ﺷﺮﯾﻌﺖ زردﺷﺖ ﭼﻨﺎن ﻧﺒﻮد ﻛﮫ ﺑﻲﺷﻮھﺮ ﻣﺎﻧﺪن دوﺷﯿﺰﮔﺎن وزن ﻧﮕﺮﻓﺘﻦ ﭘﺴﺮان ﻋﺰب را ﺗﺸﻮﯾﻖ‬
‫ﻛﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺗﻌﺪد زوﺟﺎت و اﺧﺘﯿﺎر ﻛﺮدن ھﻤﺨﻮاﺑﮕﺎن و ﻛﻨﯿﺰﻛﺎن ﻣﺠﺎز ﺷﻤﺮده ﻣﻲﺷﺪ؛ و اﯾﻦ از آن ﺟﮭﺖ‬
‫ﺑﻮد ﻛﮫ در ﯾﻚ اﺟﺘﻤﺎع‪ ،‬ﻛﮫ اﺳﺎس آن ﺑﺮ ﺳﭙﺎھﯿﮕﺮي و ﻧﯿﺮوي ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻗﺮار دارد‪ ،‬اﺣﺘﯿﺎج ﺑﮫ آن ھﺴﺖ ﻛﮫ‬
‫ھﺮ ﭼﮫ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﻌﺪاد ﻓﺮزﻧﺪان زﯾﺎدﺗﺮ ﺷﻮد‪» .‬اوﺳﺘﺎ« در اﯾﻦ ﺑﺎره ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ﻣﺮدي ﻛﮫ زن‬

‫‪oo‬‬
‫دارد ﺑﺮ آن ﻛﮫ ﭼﻨﯿﻦ ﻧﯿﺴﺖ ﻓﻀﯿﻠﺖ دارد‪ ،‬و ﻣﺮدي ﻛﮫ ﺧﺎﻧﻮادهاي را ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﺮ آن ﻛﮫ ﺧﺎﻧﻮاده‬
‫ﻧﺪارد ﻓﻀﯿﻠﺖ دارد‪ ،‬و ﻣﺮدي ﻛﮫ ﭘﺴﺮان ﻓﺮاوان دارد ﺑﺮ آن ﻛﮫ ﭼﻨﯿﻦ ﻧﯿﺴﺖ ﻓﻀﯿﻠﺖ دارد‪ ،‬و ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ‬
‫ﺑﺮﺗﺮ از ﻣﺮدي اﺳﺖ ﻛﮫ ﺛﺮوت ﻧﺪارد؛« اﯾﻨﮭﺎ ھﻤﮫ ﻣﻘﯿﺎﺳﮭﺎﯾﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﻘﺎم اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﺘﻌﺎرف ﻣﯿﺎن‬
‫ﻣﻠﺘﮭﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺧﺎﻧﻮاده در ﻧﻈﺮ آﻧﺎن ﻣﻘﺪﺳﺘﺮﯾﻦ ﺳﺎزﻣﺎن اﺟﺘﻤﺎع ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪.‬‬
‫زردﺷﺖ از اھﻮرا ﭘﺮﺳﯿﺪه ﺑﻮد ﻛﮫ‪:‬اي ﻣﻘﺪس دادار ﮔﯿﺘﻲ ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ‪ ،‬آﯾﺎ دوم ﺧﻮﺷﺘﺮﯾﻦ ﺟﺎي زﻣﯿﻦ‬

‫‪yah‬‬
‫ﻛﺠﺎﺳﺖ؟ ﭘﺲ اھﻮرﻣﺰدا ﮔﻔﺖ‪ … :‬ھﺮ آﯾﻨﮫ ﺟﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﻣﺮد ﻣﻘﺪس ﺧﺎﻧﮫاي ﺑﺴﺎزد ﻛﮫ داراي آﺗﺶ و ﮔﺎو و‬
‫ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ و زن و ﻓﺮزﻧﺪ و اھﻞ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ از آن‪ ،‬ﮔﺎو و ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ ﺑﺴﯿﺎر و آرد ﺑﺴﯿﺎر ﻋﻠﻒ ﺑﺴﯿﺎر و‬
‫ﺳﮓ ﺑﺴﯿﺎر و زﻧﺎن ﺑﺴﯿﺎر و ﺑﭽﮫھﺎي ﺑﺴﯿﺎر و آﺗﺶ ﺑﺴﯿﺎر و اﺳﺒﺎب زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮب ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺎﺷﺪ‪ «.‬ﺣﯿﻮان‪،‬‬
‫و ﻣﺨﺼﻮﺻًﺎ ﺳﮓ‪ ،‬ﺟﺰء ﻻﯾﺘﺠﺰاي ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ؛ ھﻤﺎن ﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ در ﻗﺴﻤﺖ آﺧﺮ ده ﻓﺮﻣﺎن‬
‫ﻣﻮﺳﻲ ﻧﯿﺰ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﺟﺎﻧﻮري آﺑﺴﺘﻦ ﺑﻮد و ﺟﺎﯾﻲ ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﺑﺮ ﻧﺰدﯾﻜﺘﺮﯾﻦ ﺧﺎﻧﮫ واﺟﺐ ﺑﻮد ﻛﮫ از آن‬
‫ﭘﺮﺳﺘﺎري ﻛﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻛﺴﻲ ﺧﻮراك ﻓﺎﺳﺪ ﯾﺎ ﺑﺴﯿﺎر داغ ﺑﮫ ﺳﮕﻲ ﻣﻲﺧﻮراﻧﯿﺪ‪ ،‬ﺑﮫ او ﻛﯿﻔﺮ ﺳﺨﺖ ﻣﻲدادﻧﺪ؛‬
‫@‪h‬‬
‫ھﺮ ﻛﺲ »ﻣﺎده ﺳﮕﻲ را‪ ،‬ﻛﮫ ﺳﮫ ﺳﮓ ﺑﺎ او ﻧﺰدﯾﻜﻲ ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻲزد« ﺑﺎ ھﺰار و ﭼﮭﺎرﺻﺪ ﺗﺎزﯾﺎﻧﮫ‬
‫ﻣﺠﺎزات ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﮔﺎو ﻧﺮ را‪ ،‬ﺑﮫ واﺳﻄﺔ ﻗﻮة ﺑﺎرور ﻛﺮدن ﻓﺮاواﻧﻲ ﻛﮫ داﺷﺖ‪ ،‬اﺣﺘﺮام ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﺮاي‬
‫ﻣﺎده ﮔﺎو دﻋﺎھﺎ و ﻗﺮﺑﺎﻧﯿﮭﺎي ﺧﺎص داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﭼﻮ ن ﻓﺮزﻧﺪان ﺑﮫ ﺳﻦ رﺷﺪ ﻣﻲرﺳﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺪراﻧﺸﺎن اﺳﺒﺎب ﻛﺎر زﻧﺎﺷﻮﯾﻲ اﯾﺸﺎن را ﻓﺮاھﻢ ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫داﻣﻨﺔ اﻧﺘﺨﺎب ھﻤﺴﺮ وﺳﯿﻊ ﺑﻮد‪ ،‬زﯾﺮا ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ رواﯾﺖ ﺷﺪه ازدواج ﻣﯿﺎن ﺧﻮاھﺮ و ﺑﺮادر‪ ،‬ﭘﺪر و دﺧﺘﺮ‪ ،‬و‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﺎدر و ﭘﺴﺮ ﻣﻌﻤﻮل ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻛﻨﯿﺰك و ھﻤﺨﻮاﺑﮫ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻋﻨﻮان ﺗﺠﻤﻠﻲ داﺷﺖ ﻛﮫ ﺗﻨﮭﺎ ﻣﺨﺼﻮص‬
‫ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪان ﺑﻮد‪ .‬اﻋﯿﺎن و اﺷﺮاف‪ ،‬ﭼﻮن ﺑﺮاي ﺟﻨﮓ ﺑﮫ راه ﻣﻲاﻓﺘﺎدﻧﺪ‪ ،‬ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ دﺳﺘﮫاي از اﯾﻦ ھﻤﺨﻮاﺑﮕﺎن‬
‫ﺑﺎ ﺧﻮد ھﻤﺮاه ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎرة ﻛﻨﯿﺰﻛﺎن ﺣﺮم ﺷﺎھﻲ را‪ ،‬در دورهھﺎي ﻣﺘﺄﺧﺮ ﺷﺎھﻨﺸﺎھﻲ‪ ،‬ﻣﯿﺎن ‪ 329‬و‬
‫‪ 360‬ﮔﻔﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬ﭼﮫ در آن زﻣﺎن ﻋﺎدت ﺑﺮ اﯾﻦ ﺟﺎري ﺷﺪه ﺑﻮد ﻛﮫ‪ ،‬ﺟﺰ در ﻣﻮرد زﻧﺎن ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺒﺎ‪ ،‬ھﯿﭻ‬
‫زﻧﻲ از زﻧﺎن ﺣﺮم دوﺑﺎر ھﻤﺨﻮاﺑﺔ ﺷﺎھﻨﺸﺎه ﻧﻤﻲﺷﺪ‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫در زﻣﺎن زردﺷﺖ ﭘﯿﻐﻤﺒﺮ‪ ،‬زﻧﺎن‪ ،‬ھﻤﺎن ﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ ﻋﺎدت ﭘﯿﺸﯿﻨﯿﺎن ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻨﺰﻟﺘﻲ ﻋﺎﻟﻲ داﺷﺘﻨﺪ‪ :‬ﺑﺎ ﻛﻤﺎل‬
‫آزادي‪ ،‬و ﺑﺎ روي ﮔﺸﺎده‪ ،‬در ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم آﻣﺪ و ﺷﺪ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ﺻﺎﺣﺐ ﻣﻠﻚ و زﻣﯿﻦ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ و در آن‬
‫ﺗﺼﺮﻓﺎت ﻣﺎﻟﻜﺎﻧﮫ داﺷﺘﻨﺪ و ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻏﻠﺐ زﻧﺎن روزﮔﺎر ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﺎم ﺷﻮھﺮ‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﮫ وﻛﺎﻟﺖ از‬
‫ﻃﺮف وي‪ ،‬ﺑﮫ ﻛﺎرھﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ او رﺳﯿﺪﮔﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ از دارﯾﻮش‪ ،‬ﻣﻘﺎم زن‪ ،‬ﻣﺨﺼﻮﺻًﺎ در ﻣﯿﺎن‬
‫‪an‬‬

‫ﻃﺒﻘﺔ ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪان‪ ،‬ﺗﻨﺰل ﭘﯿﺪا ﻛﺮد‪ .‬زﻧﺎن ﻓﻘﯿﺮ‪ ،‬ﭼﻮن ﺑﺮاي ﻛﺎر ﻛﺮدن ﻧﺎﭼﺎر از آﻣﺪ و ﺷﺪ در ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬آزادي ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ‪ ،‬در ﻣﻮرد زﻧﺎن دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﮔﻮﺷﮫ ﻧﺸﯿﻨﻲ زﻣﺎن ﺣﯿﺾ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺮاﯾﺸﺎن‬
‫واﺟﺐ ﺑﻮد‪ ،‬رﻓﺘﮫ رﻓﺘﮫ اداﻣﮫ ﭘﯿﺪا ﻛﺮد و ﺳﺮاﺳﺮ زﻧﺪﮔﻲ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ اﯾﺸﺎن را ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬و اﯾﻦ ‪;9‬‬
‫‪pym‬‬

‫اﻣﺮ‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﺒﻨﺎي »ﭘﺮدهﭘﻮﺷﻲ« در ﻣﯿﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪ .‬زﻧﺎن ﻃﺒﻘﺎت ﺑﺎﻻي اﺟﺘﻤﺎع ﺟﺮﺋﺖ‬
‫آن ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ ﻛﮫ‪ ،‬ﺟﺰ درﺗﺨﺖ روان روﭘﻮﺷﺪار‪ ،‬از ﺧﺎﻧﮫ ﺑﯿﺮون ﺑﯿﺎﯾﻨﺪ؛ ھﺮﮔﺰ ﺑﮫ آﻧﺎن اﺟﺎزه داده ﻧﻤﻲﺷﺪ ﻛﮫ‬
‫آﺷﻜﺎرا ﺑﺎﻣﺮدان آﻣﯿﺰش ﻛﻨﻨﺪ؛ زﻧﺎن ﺷﻮھﺮدار ﺣﻖ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ ھﯿﭻ ﻣﺮدي را‪ ،‬وﻟﻮ ﭘﺪر ﯾﺎ ﺑﺮادرﺷﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺑﺒﯿﻨﻨﺪ‪ .‬در ﻧﻘﺸﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ از اﯾﺮان ﺑﺎﺳﺘﺎن ﺑﺮﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪه‪ ،‬ھﯿﭻ ﺻﻮرت زن دﯾﺪه ﻧﻤﻲﺷﻮد و ﻧﺎﻣﻲ از اﯾﺸﺎن‬
‫ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻧﻤﻲرﺳﺪ‪ .‬ﻛﻨﯿﺰﻛﺎن آزادي ﺑﯿﺸﺘﺮي داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭼﮫ ﻻزم ﺑﻮد از ﻣﮭﻤﺎﻧﺎن ﺧﻮاﺟﺔ ﺧﻮد ﭘﺬﯾﺮاﯾﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫زﻧﺎن ﺣﺮم ﺷﺎھﻲ‪ ،‬ﺣﺘﻲ در دورهھﺎي اﺧﯿﺮ ﻧﯿﺰ‪ ،‬در درﺑﺎر ﺗﺴﻠﻂ ﻓﺮاوان داﺷﺘﻨﺪ و‪ ،‬در ﻛﻨﮕﺎش ﻛﺮدن‪ ،‬ﺑﺎ‬

‫‪.co‬‬
‫ﺧﻮاﺟﮫﺳﺮاﯾﺎن‪ ،‬و در ﻃﺮﺣﺮﯾﺰي وﺳﺎﯾﻞ ﺷﻜﻨﺠﮫ‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﺎھﺎن رﻗﺎﺑﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺮزﻧﺪ داﺷﺘﻦ ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ازدواج‪ ،‬از ﻣﻮﺟﺒﺎت ﺑﺰرﮔﻲ و آﺑﺮوﻣﻨﺪي ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺴﺮان ﺑﺮاي ﭘﺪران ﺧﻮد ﺳﻮد‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي داﺷﺘﻨﺪ و در ﺟﻨﮕﮭﺎ ﺑﮫ ﻛﺎر ﺷﺎھﻨﺸﺎه ﻣﻲﺧﻮردﻧﺪ؛ وﻟﻲ دﺧﺘﺮان ﻃﺮف ﺗﻮﺟﮫ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﭼﮫ ﺑﮫ‬
‫ﺧﺎﻧﮫاي‪ ،‬ﺟﺰ ﺧﺎﻧﻮادة ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﻲرﻓﺘﻨﺪ و ﻛﺴﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺟﺰ ﭘﺪراﻧﺸﺎن‪ ،‬از اﯾﺸﺎن ﺑﮭﺮهﻣﻨﺪ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ .‬از ﮔﻔﺘﮫھﺎي‬

‫‪oo‬‬
‫اﯾﺮاﻧﯿﺎن ﻗﺪﯾﻢ در اﯾﻦ ﺑﺎره ﯾﻜﻲ اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ‪» :‬ﭘﺪران از ﺧﺪا ﻣﺴﺌﻠﺖ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﮫ دﺧﺘﺮي ﺑﮫ اﯾﺸﺎن روزي‬
‫ﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﻓﺮﺷﺘﮕﺎه دﺧﺘﺮان را از ﻧﻌﻤﺘﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺧﺪا ﺑﮫ آدﻣﻲ ﺑﺨﺸﯿﺪه ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻧﻤﻲآورﻧﺪ‪ «.‬ﺷﺎھﻨﺸﺎھﻲ ھﺮ‬
‫ﺳﺎل ﺑﺮاي ﭘﺪراﻧﻲ ﻛﮫ ﭘﺴﺮان ﻣﺘﻌﺪد داﺷﺘﻨﺪ ھﺪاﯾﺎﯾﻲ ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﺎد‪ -‬ﺗﻮ ﮔﻮﯾﻲ ﺑﮭﺎي ﺧﻮن آن ﻓﺮزﻧﺪان را از‬
‫ﭘﯿﺶ ﻣﻲﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬زﻧﺎن ﺷﻮھﺮدار ﯾﺎ دوﺷﯿﺰﮔﺎﻧﻲ را ﻛﮫ از راه زﻧﺎ ﺑﺎردار ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ و در ﺻﺪد ﺳﻘﻂﺟﻨﯿﻦ‬
‫ﺑﺮ ﻧﻤﻲآﻣﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ ﺑﻮد ﺑﺒﺨﺸﻨﺪ؛ ﭼﮫ‪ ،‬ﺑﭽﮫاﻧﺪاﺧﺘﻦ در ﻧﻈﺮ اﯾﺸﺎن ﺑﺪﺗﺮﯾﻦ ﮔﻨﺎه ﺑﻮد و ﻣﺠﺎزات اﻋﺪام‬

‫‪yah‬‬
‫داﺷﺖ‪ .‬در ﯾﻜﻲ از ﺗﻔﺴﯿﺮھﺎي زردﺷﺘﻲ ﻗﺪﯾﻢ‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﺎم »ﺑﻨﺪھﺸﻦ«‪ ،‬وﺳﺎﯾﻞ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﺑﺎردار ﺷﺪن ذﻛﺮ‬
‫ﺷﺪه‪ ،‬وﻟﻲ ﻣﺮدم را از ﺗﻮﺳﻞ ﺑﮫ آﻧﮭﺎ ﺑﺮﺣﺬر داﺷﺘﮫ اﺳﺖ؛ از ﺟﻤﻠﮫ ﻣﻄﺎﻟﺒﻲ ﻛﮫ در آن ﻛﺘﺎب آﻣﺪه ﯾﻜﻲ اﯾﻦ‬
‫اﺳﺖ‪» :‬درﺑﺎرة اﻣﺮ ﺗﻮاﻟﺪ و ﺗﻨﺎﺳﻞ در ﻛﺘﺎب ﻣﻘﺪس ﭼﻨﯿﻦ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ ﭼﻮن زن از ﺣﯿﺾ ﭘﺎك ﺷﻮد‪ ،‬ﺗﺎ‬
‫ده ﺷﺒﺎﻧﺮوز آﻣﺎدة آن اﺳﺖ ﻛﮫ‪ ،‬ﭼﻮن ﺑﺎ ﻣﺮدي ﻧﺰدﯾﻜﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎردار ﺷﻮد‪«.‬‬

‫ﻓﺮزﻧﺪان ﺗﺎ ﺳﻦ ﭘﻨﺞﺳﺎﻟﮕﻲ ﺑﮫ اﺧﺘﯿﺎر ﻣﺎدر‪ ،‬و از ﭘﻨﺞ ﺗﺎ ھﻔﺖ ﺳﺎﻟﮕﻲ ﺗﺤﺖ ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﻲ ﭘﺪر ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و در‬
‫@‪h‬‬
‫اﯾﻦ ﺳﻦ ﺑﮫ ﻣﺪرﺳﮫ داﺧﻞ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺗﻌﻠﯿﻢ و ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻏﺎﻟﺒﺎً ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﮫ ﻓﺮزﻧﺪان اﻋﯿﺎن و ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪان ﺑﻮد‪ .‬و‬
‫اﯾﻦ ﻛﺎر ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ ﻛﺎھﻨﺎن ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﯾﻜﻲ از اﺻﻮل راﯾﺞ آن ﺑﻮد ﻛﮫ ﻣﺤﻞ ﻣﺪرﺳﮫ ﻧﺰدﯾﻚ‬
‫ﺑﺎزار ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺎ دروغ و دﺷﻨﺎم و ﺗﺰوﯾﺮي ﻛﮫ در آﻧﺠﺎ راﯾﺞ اﺳﺖ ﻣﺎﯾﮫ ﺗﺒﺎھﻲ ﺣﺎل ﻛﻮدﻛﺎن ﻧﺸﻮد‪ .‬ﻛﺘﺎﺑﮭﺎي‬
‫درﺳﻲ‪» ،‬اوﺳﺘﺎ« و ﺷﺮﺣﮭﺎي آن ﺑﻮد؛ ﻣﻮاد درﺳﻲ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺴﺎﺋﻞ دﯾﻨﻲ و ﻃﺐ و ﺣﻘﻮق ﻣﻲﺷﺪ؛ درس را‬
‫از راه ﺳﭙﺮدن ﺑﮫ ﺣﺎﻓﻈﮫ ﻓﺮا ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﻨﺪھﺎي ﻃﻮﯾﻞ را از ﺑﺮ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و ﻣﻜﺮر ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪ .‬ﭘﺴﺮان‬
‫ﻃﺒﻘﺎت ﭘﺎﯾﯿﻦ اﺟﺘﻤﺎع دردﺳﺮ درس ﺧﻮاﻧﺪن ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ و ﺗﻨﮭﺎ ﺳﮫ ﭼﯿﺰ‬
‫‪are‬‬

‫را ﻣﻲآﻣﻮﺧﺘﻨﺪ‪ :‬اﺳﺐﺳﻮاري‪ ،‬ﺗﯿﺮاﻧﺪازي‪ ،‬و راﺳﺘﮕﻮﯾﻲ‪ .‬ﺗﻌﻠﯿﻤﺎت ﻋﺎﻟﻲ ﺗﺎ ﺳﻦ ﺑﯿﺴﺖ ﯾﺎ ﺑﯿﺴﺖ و ﭼﮭﺎر‬
‫ﺳﺎﻟﮕﻲ اداﻣﮫ ﻣﻲﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬و ﺑﮫ ﺑﻌﻀﻲ از ﻓﺮزﻧﺪان اﺷﺮاف ﺗﻌﻠﯿﻤﺎت ﻣﺨﺼﻮﺻﻲ ﻣﻲدادﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﺮاي‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺪاري اﺳﺘﺎﻧﮭﺎ و ﺗﺼﺪي ﻣﺸﺎﻏﻞ دوﻟﺘﻲ ﻣﮭﯿﺎ ﺷﻮﻧﺪ؛ وﻟﻲ آﻧﭽﮫ ﺑﺮاي ھﻤﮫ ﻣﺸﺘﺮك ﺑﻮد ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻓﻨﻮن‬
‫ﺟﻨﮓ ﺑﻮد‪ .‬زﻧﺪﮔﻲ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن در ﻣﺪارس ﻋﺎﻟﻲ ﺑﺴﯿﺎر دﺷﻮار ﺑﻮد‪ ،‬ﺷﺎﮔﺮدان ﺻﺒﺢ زود ﺑﯿﺪار ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪،‬‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﺴﺎﻓﺖ زﯾﺎدي را ﻣﻲدوﯾﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮ اﺳﺒﺎن ﺳﺮﻛﺶ ﺳﻮار ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ و ﺑﺴﺮﻋﺖ ﻣﻲﺗﺎﺧﺘﻨﻨﺪ؛دﯾﮕﺮ از ﻛﺎرھﺎي‬
‫اﯾﻦ ﻣﺪارس ﺷﻨﺎوري‪ ،‬ﺷﻜﺎر ﺟﺎﻧﻮران‪ ،‬دﻧﺒﺎل ﻛﺮدن دزدان‪ ،‬ﻛﺸﺎورزي و درﺧﺘﻜﺎري‪ ،‬و ﻃﻲ ﻛﺮدن‬
‫ﻣﺴﺎﻓﺘﮭﺎي درازي در ﮔﺮﻣﺎي ﺷﺪﯾﺪ ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ﯾﺎ ﺳﺮﻣﺎي ﺟﺎﻧﮕﺰاي زﻣﺴﺘﺎن ﺑﻮد؛ آﻧﺎن را ﭼﻨﺎن ﭘﺮورش‬
‫ﻣﻲدادﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺗﻐﯿﯿﺮات و ﺳﺨﺘﯿﮭﺎي اﻗﻠﯿﻢ را ﻧﯿﻜﻮ ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺎ ﺧﻮراك ﺧﺸﻦ ﺳﺎده ﺑﺴﺎزﻧﺪ و‪،‬‬
‫ﺑﻲآﻧﻜﮫ ﺳﻼح و ﻟﺒﺎﺳﺸﺎن ﺗﺮ ﺷﻮد‪ ،‬از رودﺧﺎﻧﮫھﺎ ﺑﮕﺬرﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ ﺗﻌﻠﯿﻤﺎت ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ‪ ،‬در ﻟﺤﻈﺎﺗﻲ‬
‫‪an‬‬

‫ﻛﮫ ﻓﺮدرﯾﺶ ﻧﯿﭽﮫ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺗﻨﻮع و درﺧﺸﻨﺪﮔﻲ ﻓﺮھﻨﮓ و ﺗﻤﺪن ﯾﻮﻧﺎن ﻗﺪﯾﻢ را ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﺳﺒﺎب‬
‫ﺳﺮور ﺧﺎﻃﺮ او را ﻓﺮاھﻢ ﻣﻲآورد‪.‬‬

‫‪ -VIII‬ﻋﻠﻢ و ھﻨﺮ‬
‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﭘﺰﺷﻜﻲ‪ -‬ﺧﺮده ھﻨﺮھﺎ‪ -‬ﮔﻮر ﻛﻮروش و ﮔﻮر دارﯾﻮش‪ -‬ﻛﺎخ ﭘﺮﺳﭙﻮﻟﯿﺲ‪ -‬ﻧﻘﺶ دﯾﻮاري ﺗﯿﺮاﻧﺪازان‪-‬‬
‫ارزﯾﺎﺑﻲ ھﻨﺮ ﭘﺎرﺳﻲ‬

‫‪.co‬‬
‫ﭼﻨﺎن ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ ﭘﺎرﺳﯿﺎن‪ ،‬ﺟﺰ ھﻨﺮ زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ھﯿﭻ ھﻨﺮي ﺑﮫ ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﻮد ﻧﻤﻲآﻣﻮﺧﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬ادﺑﯿﺎت‬
‫در ﻧﻈﺮ اﯾﺸﺎن ھﻤﭽﻮن ﺗﺠﻤﻠﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﮫ آن ﻛﻤﺘﺮ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و ﻋﻠﻮم را ھﻤﭽﻮن ﻛﺎﻻھﺎﯾﻲ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ‬
‫ﻛﮫ وارد ﻛﺮدن آﻧﮭﺎ از ﺑﺎﺑﻞ اﻣﻜﺎنﭘﺬﯾﺮ ﺑﻮد؛ ﮔﺮﭼﮫ ﺗﻤﺎﯾﻠﻲ ﺑﮫ ﺷﻌﺮ و اﻓﺴﺎﻧﮫھﺎي ﺧﯿﺎﻟﻲ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﻛﺎر‬
‫را ﺑﺮ ﻋﮭﺪة ﻣﺰدوران و ﻃﺒﻘﺎت ﭘﺴﺖ اﺟﺘﻤﺎع ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﻟﺬت ﺳﺨﻦﮔﻔﺘﻦ و ﻧﻜﺘﮫﭘﺮدازي و ﻟﻄﯿﻔﮫﮔﻮﯾﻲ‬
‫در ﮔﻔﺖو ﺷﻨﯿﺪ را ﺑﺮﺗﺮ از ﻟﺬت ﺧﺎﻣﻮﺷﻲ و ﺗﻨﮭﺎﯾﻲ و ﻣﻄﺎﻟﻌﮫ و ﺧﻮاﻧﺪن ﻛﺘﺎب ﻣﻲﺷﻤﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺷﻌﺮ را‪ ،‬ﺑﯿﺶ‬

‫‪oo‬‬
‫از آﻧﻜﮫ از روي ﻧﻮﺷﺘﮫ ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬از راه آوازﺧﻮاﻧﻲ ﻣﻲﺷﻨﯿﺪﻧﺪ؛ ﺑﺎ ﻣﺮدن ﺧﻨﯿﺎﮔﺮان‪ ،‬ﺷﻌﺮ ﻧﯿﺰ از ﻣﯿﺎن‬
‫رﻓﺖ‪.‬‬

‫ﭘﺰﺷﻜﻲ در اﺑﺘﺪا وﻇﯿﻔﺔ ﻛﺎھﻨﺎن ﺑﻮد؛ آﻧﺎن ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲﭘﻨﺪاﺷﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﺷﯿﻄﺎن ‪ 999،99‬ﺑﯿﻤﺎري آﻓﺮﯾﺪه‪ ،‬و ھﺮ‬
‫ﯾﻚ از آﻧﮭﺎ را ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ ﻣﺨﻠﻮﻃﻲ از ﺳﺤﺮ و ﺟﺎدو و ﻣﺮاﻋﺎت ﻗﻮاﻋﺪ ﺑﮭﺪاﺷﺖ درﻣﺎن ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﻌﺎﻟﺠﺔ ﺑﯿﻤﺎران‪ ،‬ﺗﻮﺟﮫ ﺑﮫ ادﻋﯿﮫ و اوراد ﺑﯿﺶ از ﺗﻮﺟﮫ ﺑﮫ دارو ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ اﻋﺘﺒﺎر ﻛﮫ ﺗﻌﻮﯾﺬ و ورد‪ ،‬اﮔﺮ‬
‫ﺳﻮد ﻧﺪاﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﯿﺰﯾﺎن اﺳﺖ و ﻣﺮﯾﺾ را ﻧﻤﻲﻛﺸﺪ‪ ،‬و درﺑﺎرة داروھﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮان ﭼﻨﯿﻦ ﮔﻔﺖ‪ .‬ﺑﺎوﺟﻮد‬
‫اﯾﻦ‪ ،‬در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ ﺛﺮوت ﭘﺎرس زﯾﺎد ﺷﺪ‪ ،‬ﻓﻦ ﭘﺰﺷﻜﻲ ﻏﯿﺮ دﯾﻨﻲ رواج ﭘﯿﺪا ﻛﺮد؛ ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﮫ‪ ،‬در‬
‫زﻣﺎن اردﺷﯿﺮ دوم‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻨﻈﻤﻲ ﺑﺮاي ﭘﺰﺷﻜﺎن و ﺟﺮاﺣﺎن ﭘﯿﺪا ﺷﺪ؛ ﻣﺰد آﻧﺎن را ﻗﺎﻧﻮن‪ ،‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻣﻘﺎم‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﯿﻤﺎران‪ ،‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻛﺮد‪ -‬اﯾﻦ ﻛﺎري ﺑﻮد‬
‫@‪h‬‬ ‫‪;9&<"ALIGN="JUSTIFY‬‬

‫ﻛﮫ ﻗﺎﻧﻮن ﺣﻤﻮرﺑﻲ ﻧﯿﺰ ﭘﯿﺶ از آن ﻛﺮده ﺑﻮد‪ .‬ﻋﻠﻤﺎي دﯾﻨﻲ را ﻣﻲﺑﺎﯾﺴﺘﻲ ﺑﺮاﯾﮕﺎن ﻣﻌﺎﻟﺠﮫ ﻛﻨﻨﺪ؛ درﺳﺖ‬
‫ھﻤﺎنﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ در ﻣﯿﺎن ﻣﺎ ﻣﻌﻤﻮل اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺰﺷﻜﺎن ﺗﺎزهﻛﺎر ﺣﺮﻓﺔ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻣﻌﺎﻟﺠﺔ ﻛﺎﻓﺮان و ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﺎن‬
‫آﻏﺎز ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﭼﮫ ھﺮ ﭘﺰﺷﻜﻲ‪ ،‬در آﻏﺎز ﻛﺎر ﺧﻮد‪ ،‬ﻧﺎﭼﺎر ﺑﻮد ﯾﻚ ﯾﺎ دو ﺳﺎل ﺑﺮ روي ﻣﮭﺎﺟﺮان و‬
‫ﻓﻘﯿﺮان آزﻣﺎﯾﺶ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎن »ﭘﺮوردﮔﺎر ﻧﻮر« ﺑﻮد‪:‬‬
‫‪are‬‬

‫اي ﻣﻘﺪس دادار ﮔﯿﺘﻲ ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ‪ ،‬اﯾﻨﺎن ﻛﮫ ﻣﺰداﭘﺮﺳﺘﻨﺪ ﺑﺮاي آﻣﻮﺧﺘﻦ ﭘﺰﺷﻜﻲ ﻣﻲروﻧﺪ‪ .‬آﯾﺎ ﻧﺨﺴﺖ در‬
‫ﻣﺰداﭘﺮﺳﺘﺎن آزﻣﺎﯾﺶ ﻛﻨﻨﺪ ﯾﺎ در دؤﭘﺮﺳﺘﺎن؟ ﭘﺲ اھﻮرﻣﺰدا ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﯿﺶ از ﻣﺰداﭘﺮﺳﺘﺎن در دؤﭘﺮﺳﺘﺎن‬
‫آزﻣﺎﯾﺶ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻧﺨﺴﺖ ﯾﻚ دؤﭘﺮﺳﺖ را ﺟﺮاﺣﻲ ﻛﻨﺪ؛ اﮔﺮ او ﺑﻤﯿﺮد‪ ،‬دؤﭘﺮﺳﺖ دوم را ﺟﺮاﺣﻲ ﻛﻨﺪ؛ اﮔﺮ او‬
‫ھﻢ ﺑﻤﯿﺮد‪ ،‬دؤﭘﺮﺳﺖ ﺳﻮم را ﺟﺮاﺣﻲ ﻛﻨﺪ؛ اﮔﺮ او ھﻢ ﺑﻤﯿﺮد‪ ،‬آن ﻛﮫ[ﻣﻲﺧﻮاھﺪ ﭘﺰﺷﻚ ﺑﺸﻮد] اﺑﺪاﻵﺑﺎد‬
‫‪set‬‬

‫ﻧﺎﻗﺎﺑﻞ [ ﻛﺎر ﭘﺰﺷﻜﻲ] اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ از آﻧﻜﮫ [ﻧﺎﻗﺎﺑﻞ ﻛﺎر ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺷﺪ] ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺑﮫ ﻣﺰداﭘﺮﺳﺖ دوا ﺑﺪھﺪ‪ ،‬ﻧﺒﺎﯾﺪ‬
‫ﻣﺰداﭘﺮﺳﺖ را ﺟﺮاﺣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻣﺰداﭘﺮﺳﺖ را در ﺟﺮاﺣﻲ زﺧﻢ ﻛﻨﺪ؛ ﭘﺲ اﮔﺮ ﺑﮫ ﻣﺰداﭘﺮﺳﺖ دوا‬
‫دھﺪ‪ ،‬و اﮔﺮ ﻣﺰداﭘﺴﺖ را ﺟﺮاﺣﻲ ﻛﻨﺪ؛ و اﮔﺮ ﻣﺰداﭘﺮﺳﺖ را ﺟﺮاﺣﻲ ﻛﺮده‪ ،‬زﺧﻢ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺠﺎزاﺗﺶ [ھﻤﺎن‬
‫ﻣﺠﺎزات ] ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻋﻤﺪًا ﺑﮫ ﻛﺴﻲ زﺧﻢ وارد آورد‪ .‬ﻛﺴﻲ ﻛﮫ [ﻣﻲﺧﻮاھﺪ ﭘﺰﺷﻚ ﺑﺸﻮد] ﯾﻚ دؤﭘﺮﺳﺖ‬
‫را ﺟﺮاﺣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬و او [ ﻣﺮﯾﺾ] ﺧﻮب ﺷﻮد‪ ،‬و او دؤﭘﺮﺳﺖ دوم را ﺟﺮاﺣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬و او [ ﻣﺮﯾﺾ] ﺧﻮب‬
‫‪an‬‬

‫ﺷﻮد‪ ،‬و او دؤﭘﺮﺳﺖ ﺳﻮم را ﺟﺮاﺣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬و او [ ﻣﺮﯾﺾ] ﺧﻮب ﺷﻮد‪ ،‬ﭘﺲ آزﻣﻮده اﺳﺖ ﺗﺎ اﺑﺪاﻵﺑﺎد‪ .‬ﭘﺲ‬
‫از [ﭘﺰﺷﻚ ﺷﺪن] ﺑﮫ ﺧﻮاھﺶ ﺧﻮد ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﮫ ﻣﺰداﭘﺮﺳﺖ دوا دھﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ ﺧﻮاھﺶ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺰداﭘﺮﺳﺖ را‬
‫ﺟﺮاﺣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪pym‬‬

‫ﭼﻮ ﭘﺎرﺳﯿﺎن ﺗﻤﺎم ھﻤﺖ ﺧﻮد راﻣﺘﻮﺟﮫ ﺑﺮﭘﺎ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻛﺎخ ﺷﺎھﻨﺸﺎھﻲ ﺧﻮﯾﺶ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬دﯾﮕﺮ وﻗﺖ و‬
‫ﻧﯿﺮوي اﯾﺸﺎن ﺑﺮاي ﻛﺎري‪ ،‬ﺟﺰ ﺟﻨﮓ و ﻛﺸﺘﺎر‪ ،‬ﻛﻔﺎﯾﺖ ﻧﻤﻲﻛﺮد‪ .‬ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ‪ ،‬در ﻣﻮرد ھﻨﺮ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫روﻣﯿﺎن‪ ،‬ﻗﺴﻤﺖ ﻋﻤﺪة ﺗﻮﺟﮫ آﻧﮭﺎ ﺑﮫ ﭼﯿﺰي ﺑﻮد ﻛﮫ از ﺧﺎرج اﯾﺮان زﻣﯿﻦ وارد ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﮫ ذوق‬
 ‫‪m‬‬
‫زﯾﺒﺎﭘﺴﻨﺪي داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﭼﯿﺰھﺎي زﯾﺒﺎ را ﺑﺮﻋﮭﺪة ھﻨﺮﻣﻨﺪان ﺑﯿﮕﺎﻧﮫ‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﺎن ھﻨﺮﻣﻨﺪي ﻛﮫ در‬
‫داﺧﻞ ﺧﺎك اﯾﺸﺎن ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﭘﻮﻟﻲ را ﻛﮫ ﺑﺮاي ﻣﺰد دادن ﺑﮫ اﯾﻦ ھﻨﺮﻣﻨﺪان ﻻزم ﺑﻮد‬
‫از ﻛﺸﻮرھﺎي ﺗﺎﺑﻊ ﺧﻮد ﻓﺮاھﻢ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺧﺎﻧﮫھﺎي زﯾﺒﺎ و ﺑﺎﻏﮭﺎي ﺧﺮم و ﻋﺎﻟﻲ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ﮔﺎھﻲ ﺑﮫ‬

‫‪.co‬‬
‫ﺻﻮرت ﺷﻜﺎرﮔﺎه و ﻣﺤﻞ ﻧﮕﺎھﺪاري ﻣﺠﻤﻮﻋﮫھﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺟﺎﻧﻮران در ﻣﻲآﻣﺪ؛ در ﺧﺎﻧﮫھﺎي ﺧﻮد اﺛﺎﺛﺔ‬
‫ﮔﺮاﻧﺒﮭﺎ ﺟﻤﻊآوري ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ از ﻗﺒﯿﻞ ﻣﯿﺰھﺎﯾﻲ ﻛﮫ روﭘﻮش ﻃﻼ و ﻧﻘﺮه داﺷﺖ‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﺎ اﯾﻦ دو ﻓﻠﺰ ﮔﺮاﻧﺒﮭﺎ‬
‫ﻣﻨﺒﺖﻛﺎري ﺷﺪه ﺑﻮد؛ و ﺗﺨﺘﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ روﭘﻮﺷﮭﺎي ﻋﺎﻟﻲ آﻧﮭﺎ را از ﻛﺸﻮرھﺎي دﯾﮕﺮ وارد ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ و‬
‫ﻓﺮﺷﮭﺎي ﻧﺮﻣﻲ ﻛﮫ ھﻤﮫﮔﻮﻧﮫ رﻧﮕﮭﺎي زﻣﯿﻦ و آﺳﻤﺎن ﺑﺮ آﻧﮭﺎ دﯾﺪه ﻣﻲﺷﺪ و ﻛﻒ اﻃﺎﻗﮭﺎي ﺧﻮد را ﺑﺎ آن‬
‫ﻣﻔﺮوش ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫در ﺟﺎﻣﮭﺎي زرﯾﻦ ﺷﺮاب ﻣﻲﻧﻮﺷﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬و ﻣﯿﺰھﺎ و ﻃﺎﻗﭽﮫھﺎي اﻃﺎق را ﺑﺎ ﮔﻠﺪاﻧﮭﺎي ﺳﺎﺧﺖ ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﺎن‬
‫ﻣﻲآراﺳﺘﻨﺪ؛ آواز ﺧﻮاﻧﺪن و رﻗﺼﯿﺪن را دوﺳﺖ داﺷﺘﻨﺪ و از ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﭼﻨﮓ و ﻧﻲ‬

‫و ﻃﺒﻞ و دف ﻟﺬت ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﮔﻮھﺮھﺎي ﮔﺮاﻧﺒﮭﺎ در ﻧﺰد اﯾﺸﺎن ﻓﺮاوان ﺑﻮد و ﺑﺎ آﻧﮭﺎ از ﺗﺎج و ﮔﻮﺷﻮاره‬

‫‪yah‬‬
‫ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺗﺎ دﺳﺘﺒﻨﺪ و ﻛﻔﺸﮭﺎي ﻣﺮﺻﻊ ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ؛ ﻣﺮدان ﻧﯿﺰ ﺑﮫ زﯾﻮرآﻻت ﻋﻼﻗﮫﻣﻨﺪ ﺑﻮدﻧﺪ و ﮔﻮش و ﮔﺮدن‬
‫و ﺑﺎزوھﺎي ﺧﻮد را ﺑﺎ آﻧﮭﺎ ﻣﻲآراﺳﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺮوارﯾﺪ و ﯾﺎﻗﻮت و زﻣﺮد و ﻻﺟﻮرد را از ﺧﺎرج وارد‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﻓﯿﺮوزه را از ﻛﺎﻧﮭﺎي ﭘﺎرس ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﻲآوردﻧﺪ؛ از ھﻤﯿﻦ ﺳﻨﮓ ﮔﺮاﻧﺒﮭﺎ ﺑﻮد ﻛﮫ‬
‫ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪان ﻣﮭﺮھﺎي ﺧﻮد را ﺗﮭﯿﮫ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺳﻨﮕﮭﺎي ﮔﺮاﻧﺒﮭﺎ را ﺑﮫ ﺻﻮرﺗﮭﺎي ﻋﺠﯿﺐ و ﻏﺮﯾﺐ‬
‫ﻣﻲﺗﺮاﺷﯿﺪﻧﺪ و‪ ،‬ﺑﮫ ﮔﻤﺎن ﺧﻮد‪ ،‬آﻧﮭﺎ را ﺑﮫ ﺻﻮرت دﯾﻮان و ﺷﯿﺎﻃﯿﻦ ﻣﻌﺮوف درﻣﻲآوردﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎه ﺑﺮ ﺗﺨﺖ‬
‫زرﯾﻨﻲ ﻣﻲﻧﺸﺴﺖ ﻛﮫ آﺳﻤﺎﻧﺔ ﻃﻼﯾﻲ ﺑﺮ ﺑﺎﻻي آن ﺑﻮد و ﭘﺎﯾﮫھﺎي زرﯾﻦ داﺷﺖ‪.‬‬
‫@‪h‬‬
‫ﺗﻨﮭﺎ در ھﻨﺮ ﻣﻌﻤﺎري ﺑﻮد ﻛﮫ ﭘﺎرﺳﯿﺎن ﺷﯿﻮة ﺧﺎﺻﻲ ﺑﺮاي ﺧﻮد داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬در روزﮔﺎر ﻛﻮروش‪ ،‬دارﯾﻮش‬
‫اول‪ ،‬و ﺧﺸﯿﺎرﺷﺎي اول‪ ،‬ﮔﻮرھﺎ و ﻛﺎﺧﮭﺎﯾﻲ ﺳﺎﺧﺘﮫاﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﺸﻨﺎﺳﺎن ﻣﻘﺪار ﻛﻤﻲ از آﻧﮭﺎ را از ﺧﺎك‬
‫ﺑﯿﺮون آوردهاﻧﺪ؛ ﭘﺲ از اﯾﻦ ﻧﯿﺰ دو ﻣﻮرخ ﺧﺴﺘﮕﻲﻧﺎﭘﺬﯾﺮ‪ -‬ﺑﯿﻞ و ﻛﻠﻨﮓ‪ -‬ﭼﯿﺰھﺎﯾﻲ را ﺑﺮاي ﻣﺎ اﻛﺘﺸﺎف‬
‫ﺧﻮاھﻨﺪ ﻛﺮد ﻛﮫ ﻣﺎﯾﺔ زﯾﺎد ﺷﺪن ﺣﺲ ﻗﺪرﺷﻨﺎﺳﻲ ﻣﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ھﻨﺮ ﭘﺎرﺳﻲ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﺳﻜﻨﺪر‪ ،‬ﺑﺮﺧﻼف‬
‫آﻧﭽﮫ در ﭘﺮﺳﭙﻮﻟﯿﺲ ﻛﺮد‪ ،‬ﻗﺒﺮ ﻛﻮروش را در ﭘﺎزارﮔﺎد ﺑﺮاي ﻣﺎ ﺑﺎﻗﻲ ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬راه ﻛﺎرواﻧﺮو اﻛﻨﻮن از‬
‫‪are‬‬

‫ﻛﻨﺎر ﺻﻔﺔ ﺑﺮھﻨﮫاي ﻣﻲﮔﺬرد ﻛﮫ روزﮔﺎري ﻛﺎخ ﻛﻮروش و ﭘﺴﺮ دﯾﻮاﻧﮫاش ﺑﺮ آن ﺳﺮ ﺑﮫ ﻓﻠﻚ ﻛﺸﯿﺪه ﺑﻮد؛‬
‫از آن ﻛﺎﺧﮭﺎ‪ ،‬ﺟﺰ ﭼﻨﺪ ﺳﺘﻮن ﺷﻜﺴﺘﮫ ﻛﮫ اﯾﻨﺠﺎ و آﻧﺠﺎ ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﺷﺪه‪ ،‬ﯾﺎ ﺳﺮ در و ﺳﺮﭘﻨﺠﺮهاي ﻛﮫ ﻧﻘﺶ‬
‫ﺑﺮﺟﺴﺘﺔ ﻛﻮروش ﺑﺮ آﻧﮭﺎ دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﭼﯿﺰي ﺑﺮ ﺟﺎي ﻧﻤﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﻧﺰدﯾﻜﻲ اﯾﻦ ﺻﻔﮫ‪ ،‬ﺑﺮ دﺷﺖ‬
‫ﻣﺠﺎور آن‪ ،‬ﮔﻮر ﻛﻮروش دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻛﮫ اﺛﺮ ﮔﺬﺷﺖ ﺑﯿﺴﺖ و ﭼﮭﺎر ﻗﺮن زﻣﺎن ﺑﺮ آن ﻣﺸﮭﻮد اﺳﺖ؛‬
‫اﯾﻦ ﻗﺒﺮ ﺳﻨﮕﻲ ﺳﺎده‪ ،‬ﻛﮫ ﺷﻜﻞ و ﺣﺎﻟﺖ ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ دارد‪ ،‬ﺑﺎ ارﺗﻔﺎﻋﻲ ﻧﺰدﯾﻚ ﯾﺎزده ﻣﺘﺮ‪ ،‬ﺑﺮ روي ﺳﻜﻮﯾﻲ از‬
‫‪set‬‬

‫ﺳﻨﮓ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﮫ اﺳﺖ؛ ﺷﻚ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ اﺛﺮ ﺗﺎرﯾﺨﻲ ﺑﻠﻨﺪﺗﺮ از آﻧﭽﮫ اﻛﻨﻮن ﻣﻲﻧﻤﺎﯾﺪ ﺑﻮده و ﭘﺎﯾﮫاي‬
‫ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺑﺰرﮔﻲ ﺧﻮد داﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻮر ﻛﻮروش اﻣﺮوز ﺑﺮھﻨﮫ و دوراﻓﺘﺎده و ﺑﻲﭘﯿﺮاﯾﮫ ﺑﮫ ﻧﻈﺮ‬
‫ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬و ھﯿﺌﺖ آن آدﻣﻲ را ﺑﮫ ﯾﺎد زﯾﺒﺎﯾﻲ ﮔﺬﺷﺘﺔ اﯾﻦ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻣﻲاﻧﺪازد‪ ،‬ﻛﮫ از آن ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ھﯿﭻ اﺛﺮي‬
‫ﺑﺮ ﺟﺎي ﻧﻤﺎﻧﺪه اﺳﺖ؛ ﺳﻨﮕﮭﺎي ﺷﻜﺴﺘﮫ و ﻓﺮو رﯾﺨﺘﮫ ﺗﻨﮭﺎ ﻣﺎ را ﺑﮫ اﯾﻦ ﻓﻜﺮ ﻣﻲاﻧﺪازد ﻛﮫ ﺟﺴﻢ ﺑﯿﺠﺎن‪ ،‬در‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﺼﺮﻓﺎت روزﮔﺎر‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﺑﯿﺶ از آدﻣﯿﺰاد اﯾﺴﺘﺎدﮔﻲ ﺑﮫ ﺧﺮج ﻣﻲدھﺪ‪ .‬از اﯾﻦ ﺑﻨﺎ‪ ،‬ﭼﻮن ﻣﻘﺪار‬
‫‪an‬‬

‫زﯾﺎدي ﺑﮫ ﻃﺮف ﺟﻨﻮب ﭘﯿﺶ ﺑﺮوﯾﻢ‪ ،‬در ﻧﺰدﯾﻜﻲ ﺗﺨﺖ ﺟﻤﺸﯿﺪ )ﭘﺮﺳﭙﻮﻟﯿﺲ(‪ ،‬ﺑﮫ »ﻧﻘﺶ‬
‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫‪.co‬‬
‫‪oo‬‬
‫‪yah‬‬
‫@‪h‬‬
‫وﯾﺮاﻧﮫةاي ﺗﺨﺖ ﺟﻤﺸﯿﺪ‬

‫رﺳﺘﻢ« ﻣﻲرﺳﯿﻢ ﻛﮫ در آﻧﺠﺎ ﻗﺒﺮ دارﯾﻮش اول‪ ،‬ھﻤﭽﻮن ﻣﻌﺒﺪي ھﻨﺪي‪ ،‬در دل ﻛﻮه ﻛﻨﺪه ﺷﺪه‪ ،‬و دھﺎﻧﺔ آن‬
‫ﺑﮫ ﺻﻮرﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﭼﻮن ﺷﺨﺺ آن را ﻣﻲﺑﯿﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﺟﺎي دھﺎﻧﺔ ﻣﻘﺒﺮه‪ ،‬ﻣﺪﺧﻞ ﻛﺎﺧﻲ در ﻧﻈﺮ وي ﻣﺠﺴﻢ‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﻛﻨﺎر در‪ ،‬ﻛﮫ زﯾﺎد ﺑﻠﻨﺪ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﭼﮭﺎر ﺳﺘﻮن ﺑﺎرﯾﻚ ﺑﺎ ﺳﻨﮓ ﺗﺮاﺷﯿﺪه ﺷﺪه؛ ﺑﺮ ﺑﺎﻻي در‪ ،‬ﻧﻘﺶ‬
‫ﺑﺮﺟﺴﺘﺔ اﺷﺨﺎﺻﻲ دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ ﻣﺮدم ﻛﺸﻮرھﺎي ﺗﺎﺑﻊ ﭘﺎرس را ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﻲدھﻨﺪ؛ ﭼﻨﺎن اﺳﺖ ﻛﮫ ﮔﻮﯾﻲ‬
‫ﺑﺮ روي ﺑﺎﻣﻲ اﯾﺴﺘﺎده و ﺷﺎھﻨﺸﺎه را‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﺸﻐﻮل ﭘﺮﺳﺘﺶ اھﻮرﻣﺰدا و ﻣﺎه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮ ﺗﺨﺘﻲ ﺑﺮداﺷﺘﮫاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻓﻜﺮي ﻛﮫ در ﺳﺎﺧﺘﻦ اﯾﻦ ﻧﻘﺶ ﺑﺮﺟﺴﺘﮫ ﺑﮫ ﻛﺎر رﻓﺘﮫ‪ ،‬و ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﻃﺮﯾﻘﺔ اﺟﺮاي آن‪ ،‬از ﺳﺎدﮔﻲ و ﻇﺮاﻓﺖ‬
‫ﺣﻜﺎﯾﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫ﺑﻨﺎھﺎي ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ دﯾﮕﺮ ﭘﺎرﺳﻲ‪ ،‬ﻛﮫ از آﺳﯿﺐﺟﻨﮕﮭﺎ و ﭼﭙﺎوﻟﮭﺎ و دزدﯾﮭﺎ و اﺛﺮ ﻣﺨﺮب آب و ھﻮا‪ ،‬در‬
‫ﻇﺮف ﻣﺪت دو ھﺰار ﺳﺎل‪ ،‬رﺳﺘﮫ وﺑﺮﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪه‪ ،‬ﺧﺮاﺑﮫھﺎي ﻛﺎﺧﮭﺎي ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺷﺎھﺎن‬
‫ﭘﺎرﺳﻲ در اﻛﺒﺎﺗﺎن ﺑﺮاي ﺧﻮد اﻗﺎﻣﺘﮕﺎھﻲ ﺑﺎ ﭼﻮب ارز و ﺳﺮو‪ ،‬ﭘﻮﺷﯿﺪه ﺷﺪه از ﺻﻔﺤﺎت ﻓﻠﺰي‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﮫ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ﺗﺎ زﻣﺎن ﭘﻮﻟﻮﺑﯿﻮس )ﺣﻮاﻟﻲ ‪150‬قم( ﺑﺮﭘﺎ ﺑﻮد‪ ،‬و اﻛﻨﻮن ھﯿﭻ ﻧﺸﺎﻧﮫاي از آﻧﮭﺎ ﺑﺮﺟﺎي ﻧﻤﺎﻧﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﺷﻜﻮھﺘﺮﯾﻦ آﺛﺎر اﯾﺮان ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻛﮫ در اﯾﻦ اواﺧﺮ ﺑﺘﺪرﯾﺞ از زﯾﺮ ﺧﺎك رازدار و ﻣﻤﺴﻚ ﺑﯿﺮون‬
‫‪an‬‬

‫آﻣﺪه‪ ،‬ﭘﻠﻜﺎﻧﮭﺎي ﺳﻨﮕﻲ و ﺻﻔﮫھﺎ و ﺳﺘﻮﻧﮭﺎي ﺗﺨﺖ ﺟﻤﺸﯿﺪ اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﻧﻘﻄﮫ‪ ،‬دارﯾﻮش ﻛﺒﯿﺮ‪ ،‬و ﺷﺎھﺎﻧﻲ‬
‫ﻛﮫ ﭘﺲ از وي آﻣﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻛﺎﺧﮭﺎﯾﻲ ﺑﻨﺎ ﻧﮭﺎدﻧﺪ ﺗﺎ‪ ،‬ﺑﺪﯾﻦ وﺳﯿﻠﮫ‪ ،‬ﻣﺪﺗﻲ را ﻛﮫ ﭘﺲ از آن ﻧﺎﻣﺸﺎن ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﻲﺷﺪ‬
‫درازﺗﺮ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﭘﻠﻜﺎﻧﮭﺎي ﺑﺰرگ و ﺑﺎﺷﻜﻮھﻲ ﻛﮫ ﺷﺨﺺ را از زﻣﯿﻦ ھﻤﻮار ﺑﮫ ﺑﺎﻻي ﭘﺸﺘﮫاي ﻛﮫ ﻛﺎﺧﮭﺎ‬
‫ﺑﺮ آن ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬در ﺳﺮاﺳﺮ ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﻌﻤﺎري ﺟﮭﺎن‪ ،‬ھﯿﭻ ﻧﻈﯿﺮي ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﮫ اﺣﺘﻤﺎل ﻗﻮي‪،‬‬
‫‪pym‬‬

‫ﭘﺎرﺳﯿﺎن اﯾﻦ ﺷﻜﻞ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﭘﻠﮫ را از ﭘﻠﻜﺎﻧﮭﺎي ﻣﺨﺼﻮص ﺑﺮﺟﮭﺎ ﯾﺎ »زﯾﮕﻮراﺗﮭﺎ«ي ﺑﯿﻦاﻟﻨﮭﺮﯾﻦ‪ ،‬ﻛﮫ‬
‫ﺑﺮﮔﺮد آن ﺑﺮﺟﮭﺎ ﻣﻲﮔﺸﺘﮫ‪ ،‬اﻗﺘﺒﺎس ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﭘﻠﻜﺎﻧﮭﺎي ﺗﺨﺖﺟﻤﺸﯿﺪ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎﺗﻲ دارد ﻛﮫ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﮫ ﺧﻮد آن اﺳﺖ؛ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ اﻧﺪازهاي وﺳﯿﻊ‪ ،‬و ﺑﺎﻻرﻓﺘﻦ از آﻧﮭﺎ آﺳﺎن‪ ،‬اﺳﺖ ﻛﮫ ده‬
‫ﺳﻮار ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﭘﮭﻠﻮ ﺑﮫ ﭘﮭﻠﻮ از آﻧﮭﺎ ﺑﺎﻻ روﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﭘﻠﮫھﺎ ھﻤﭽﻮن ﻣﺪﺧﻞ ﺑﺎﺷﻜﻮھﻲ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻣﺎ را ﺑﮫ‬
‫ﺻﻔﮫاي ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ ﻛﮫ ﻣﯿﺎن ﺷﺶ ﺗﺎ ﭘﺎﻧﺰده ﻣﺘﺮ از ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ ﺑﻠﻨﺪﺗﺮ اﺳﺖ؛ آن ﺻﻔﮫ در ﺣﺪود ﭘﺎﻧﺼﺪﻣﺘﺮ‬

‫‪.co‬‬
‫ﻃﻮل و ﺳﯿﺼﺪ ﻣﺘﺮ ﻋﺮض دارد‪ ،‬و ﻛﺎﺧﮭﺎي ﺷﺎھﻲ را ﺑﺮ روي آن ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬در آﻧﺠﺎ ﻛﮫ ﭘﻠﮫھﺎ از دو‬
‫ﻃﺮف ﺑﮫ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬دروازة ﺳﻨﮕﻲ ﺑﺰرﮔﻲ دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ در دو ﻃﺮف آن‪ ،‬دو ﻣﺠﺴﻤﺔ ﮔﺎو‬
‫ﺑﺎﻟﺪار ﺑﺎ ﺳﺮ آدﻣﻲ ﻧﺼﺐ ﺷﺪه و زﺷﺖﺗﺮﯾﻦ آﺛﺎر ﺑﺎز ﻣﺎﻧﺪة ھﻨﺮ آﺷﻮري را ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﻲدھﺪ‪ .‬در ﻃﺮف‬
‫راﺳﺖ اﯾﻦ دروازه‪ ،‬ﺷﺎھﻜﺎر ﺑﻨﺎھﺎي ﭘﺎرﺳﻲ ﻗﺮار داﺷﺘﮫ‪ ،‬ﻛﮫ اﻛﻨﻮن ﺑﮫ ﻧﺎم »ﻛﺎخ ﭼﮭﻠﺴﺘﻮن« ﺧﻮاﻧﺪه‬
‫ﻣﻲﺷﻮد؛ و آن ﺗﺎﻻر ﺑﺰرﮔﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ زﻣﺎن ﺧﺸﯿﺎرﺷﺎي‬

‫‪oo‬‬
‫اول ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه و‪ ،‬ﺑﺎ اﻃﺎﻗﮭﺎي ﻣﺘﺼﻞ ﺑﮫ آن‪ ،‬ﻣﺴﺎﺣﺘﻲ در ﺣﺪود ‪ 9000‬ﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ را ﻓﺮا ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﮫ‬
‫اﺳﺖ؛ اﮔﺮ ﺑﺮاي وﺳﻌﺖ ﺑﻨﺎ اھﻤﯿﺘﻲ ﻗﺎﺋﻞ ﺑﺎﺷﯿﻢ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻛﺎخ از ﻣﻌﺒﺪ ﭘﮭﻨﺎور ﻛﺮﻧﻚ و از ھﺮ‬
‫ﻛﻠﯿﺴﺎي اروﭘﺎﯾﻲ‪ ،‬ﺟﺰ ﻛﻠﯿﺴﺎي ﻣﯿﻼن‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي رﺳﯿﺪن ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺎﻻر ﺑﺰرگ از ﭘﻠﮫھﺎي‬

‫‪yah‬‬
‫دﯾﮕﺮي ﻣﻲﮔﺬرﯾﻢ ﻛﮫ در دو ﻃﺮف آن‪ ،‬ﺑﺮاي زﯾﻨﺖ‪ ،‬دﯾﻮارھﺎي ﺳﻨﮕﻲ ﻛﻮﺗﺎھﻲ ﻗﺮار دارد‪ ،‬و ﺑﺮ آﻧﮭﺎ‬
‫ﻧﻘﺶ ﺑﺮﺟﺴﺘﮫھﺎي ﺑﺴﯿﺎر ﻋﺎﻟﻲ دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ ﺑﮭﺘﺮﯾﻦ ﻧﻘﺶ ﺑﺮﺟﺴﺘﮫھﺎﯾﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺗﺎ ﻛﻨﻮن در اﯾﺮان ﺑﮫ‬
‫دﺳﺖ آﻣﺪه‪ .‬از ھﻔﺘﺎد و دو ﺳﺘﻮﻧﻲ ﻛﮫ در ﻛﺎخ ﺧﺸﯿﺎرﺷﺎ ﺑﺮﭘﺎ ﺑﻮده‪ ،‬اﻛﻨﻮن در ﻣﯿﺎن وﯾﺮاﻧﮫھﺎ‪ ،‬ھﻨﻮز‬
‫ﺳﯿﺰدهﺗﺎي آﻧﮭﺎ ﺳﺮﭘﺎﺳﺖ و‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻨﺔ درﺧﺘﺎن ﺧﺮﻣﺎ در ﻣﯿﺎن واﺣﮫاي ﺧﺸﻚ‪ ،‬وﺣﺸﺖآور ﺑﮫ ﻧﻈﺮ‬
‫ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﺳﺘﻮﻧﮭﺎي ﺷﻜﺴﺘﮫ از آن دﺳﺘﮫ از ﻛﺎرھﺎي ﺑﺸﺮي ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود ﻛﮫ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﺑﮫ ﺳﺮﺣﺪ ﻛﻤﺎل‬
‫رﺳﯿﺪه اﺳﺖ و از ﻧﻈﺎﯾﺮ ﺧﻮد در ﻣﺼﺮ ﻗﺪﯾﻢ و ﯾﻮﻧﺎن ﺑﻠﻨﺪﺗﺮ اﺳﺖ‪ ،‬و ارﺗﻔﺎع ﻏﯿﺮ ﻣﺘﻌﺎرﻓﻲ ﻧﻮزده ﻣﺘﺮ را‬
‫دارد‪ .‬ﺗﻨﺔ اﯾﻦ ﺳﺘﻮﻧﮭﺎ ﭼﮭﻞ و ھﺸﺖ ﺗﺮك ﻧﺎوداﻧﻲ دارد‪ ،‬و ﭘﺎﯾﺔ آﻧﮭﺎ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻛﺎﺳﺔ زﻧﮕﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ‬
‫@‪h‬‬
‫ﺑﺮﮔﮭﺎي واروﻧﮫ آﻧﮭﺎ را ﭘﻮﺷﺎﻧﯿﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮﺳﺘﻮﻧﮭﺎ ﻏﺎﻟﺒًﺎ ﺷﻜﻞ ﮔﻠﮭﺎي ﭘﯿﭽﯿﺪة »ﯾﻮﻧﻲ« را دارد‪ ،‬و ﺑﺮ‬
‫ﺑﺎﻻي آن دو ﭘﺎرﭼﮫ ﺳﻨﮓ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺳﺮو ﮔﺮدن دو ﮔﺎو ﻧﺮ ﺗﺮاﺷﯿﺪه ﺷﺪه‪ ،‬ﭘﺸﺖ ﺑﮫ ﭘﺸﺖ واﻗﻊ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻛﮫ ﺣﻤﺎﻟﮭﺎي ﺳﻘﻒ ﺑﺮ روي آﻧﮭﺎ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﮫ‪ .‬ﺷﻚ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﺣﻤﺎﻟﮭﺎي ﺳﻘﻒ ﭼﻮﺑﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬زﯾﺮا‬
‫اﯾﻦ ﺳﺘﻮﻧﮭﺎي ﻇﺮﯾﻒ و ﺷﻜﻨﻨﺪه‪ ،‬ﻛﮫ از ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﻓﺎﺻﻠﺔ زﯾﺎد دارﻧﺪ‪ ،‬ھﺮﮔﺰ ﺗﺤﻤﻞ ﺑﺎر ﺑﺴﯿﺎر ﺳﻨﮕﯿﻦ‬
‫ﺗﺨﺘﮫﺳﻨﮕﮭﺎي ﺑﺰرگ ﭘﯿﺸﺎﻧﻲ را ﻧﺪاﺷﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬دور درھﺎ و ﭘﻨﺠﺮهھﺎ را ﺑﺎ ﺳﻨﮓ ﺳﯿﺎه ﺻﯿﻘﻠﯿﻲ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‬
‫‪are‬‬

‫ﻛﮫ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭼﻮب آﺑﻨﻮس درﺧﺸﻨﺪﮔﻲ داﺷﺖ؛ دﯾﻮارھﺎ آﺟﺮي ﺑﻮد‪ ،‬وﻟﻲ‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﻔﺎﻟﮭﺎي ﻟﻌﺎﺑﺪار ﺧﻮﺷﺮﻧﮓ‬
‫درﺧﺸﺎن‪ ،‬روي آﻧﮭﺎ را ﺑﺎ ﻧﻘﺶ ﮔﻠﮭﺎ و ﺟﺎﻧﻮران ﭘﻮﺷﺎﻧﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺟﻨﺲ ﺳﺘﻮﻧﮭﺎ و ﻣﺠﺮدﯾﮭﺎ و ﭘﻠﮫھﺎ از‬
‫ﺳﻨﮓ آھﻜﻲ ﺳﻔﯿﺪ زﯾﺒﺎ ﯾﺎ ﻣﺮﻣﺮ ﻛﺒﻮد ﺳﺨﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺸﺖ »ﭼﮭﻠﺴﺘﻮن«‪ ،‬و در ﻃﺮف ﺧﺎور آن‪» ،‬ﺗﺎﻻر‬
‫ﺻﺪ ﺳﺘﻮن« ﻗﺮار داﺷﺘﮫ‪ .‬از اﯾﻦ ﺗﺎﻻر‪ ،‬ﺟﺰ ﯾﻚ ﺳﺘﻮن و از ارهھﺎي ﺧﺎرﺟﯿﻲ ﻛﮫ ﺣﺪود آن را ﻧﺸﺎن‬
‫ﻣﻲدھﺪ‪ ،‬ﭼﯿﺰي ﺑﺮ ﺟﺎي ﻧﻤﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ اﯾﻦ دو ﻛﺎخ زﯾﺒﺎﺗﺮﯾﻦ ﺑﻨﺎھﺎﯾﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ در ﺟﮭﺎن ﻗﺪﯾﻢ و ﺟﺪﯾﺪ‬
‫ﺑﮫ دﺳﺖ آدﻣﯿﺰاد ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫اردﺷﯿﺮ اول و اردﺷﯿﺮ دوم در ﺷﻮش ﻛﺎﺧﮭﺎﯾﻲ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ ﻛﮫ از آﻧﮭﺎ ﺟﺰ آﺛﺎر ﺷﺎﻟﻮده ﭼﯿﺰي ﺑﺮ ﺟﺎي ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎي آن ﻛﺎﺧﮭﺎ ﺑﺎ آﺟﺮ ﺑﻮد و روي آﻧﮭﺎ را ﺑﺎ زﯾﺒﺎﺗﺮﯾﻦ ﺳﻔﺎل ﻟﻌﺎﺑﺪار ﭘﻮﺷﺎﻧﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬در ﺿﻤﻦ ﻛﺎوﺷﮭﺎي‬
‫ﺷﻮش‪» ،‬ﻧﻘﺶ دﯾﻮاري ﺗﯿﺮاﻧﺪازان« ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ اﺣﺘﻤﺎل ﻗﻮي ﺻﻮرت »ﺟﺎوداﻧﺎن«‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ‬
‫ﺟﺎﻧﺪاران و ﭘﺎﺳﺒﺎﻧﺎن ﺧﺎص ﺷﺎھﻨﺸﺎه‪ ،‬را ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﻲدھﺪ‪ .‬در ﺿﻤﻦ ﺗﻤﺎﺷﺎي اﯾﻦ ﻧﻘﺶ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﺑﮫ ﻧﻈﺮ‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ اﯾﻦ ﺗﯿﺮاﻧﺪازان ﺑﺎ ﺷﻜﻮه‪ ،‬ﺑﯿﺶ از آﻧﻜﮫ ﻗﺼﺪ ﺟﻨﮓ داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮد را آراﺳﺘﮫاﻧﺪ ﺗﺎ در‬
‫ﺟﺸﻨﻲ درﺑﺎري ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺟﺎﻣﮫھﺎﯾﻲ ﺑﺮ ﺗﻦ دارﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﺎ رﻧﮓ درﺧﺸﺎن ﺧﻮد ﺗﻮﺟﮫ را ﺟﻠﺐ ﻣﻲﻛﻨﺪ؛‬
‫ﭘﯿﭻ و ﺧﻢ ﻣﻮھﺎي ﺳﺮ و روﯾﺸﺎن ﻣﺎﯾﺔ ﺷﮕﻔﺘﻲ ﻣﻲﺷﻮد؛ ﺑﺎ ﻏﺮور و ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي ﺧﺎﺻﻲ ﻧﯿﺰهھﺎي ﺧﻮد را‪،‬‬
‫ﻛﮫ ﻧﺸﺎﻧﺔ ﻣﻨﺼﺐ رﺳﻤﻲ اﯾﺸﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﮫ دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬ﻧﻘﺎﺷﻲ و ﭘﯿﻜﺮﺗﺮاﺷﻲ‪ ،‬در ﺷﻮش و ﺳﺎﯾﺮ‬
‫‪pym‬‬

‫ﭘﺎﯾﺘﺨﺘﮭﺎي ﭘﺎرس‪ ،‬ﻋﻨﻮان‬

 ‫‪m‬‬
‫‪.co‬‬
‫‪oo‬‬
‫‪yah‬‬
‫@‪h‬‬
‫ﻧﻘﺶ دﯾﻮاري ﺗﯿﺮاﻧﺪازان‪ ،‬ﻣﻮزة ﻟﻮور‪ ،‬ﭘﺎرﯾﺲ؛ ﻋﻜﺲ از آرﺷﯿﻮ ﻋﻜﺲ و ھﻨﺮ ﺗﺎرﯾﺦ‬

‫ھﻨﺮ ﻣﺴﺘﻘﻠﻲ ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ از ﺷﺎﺧﮫھﺎي ﻣﻌﻤﺎري ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ؛ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎ ﻛﺎر‬
‫‪are‬‬

‫دﺳﺖ ھﻨﺮﻣﻨﺪاﻧﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﺮاي ھﻤﯿﻦ ﻛﺎر‪ ،‬آﻧﺎن را از آﺷﻮر و ﺑﺎﺑﻞ و ﯾﻮﻧﺎن ﺑﮫ ﭘﺎرس آورده ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬

‫در ﺧﺼﻮص ھﻨﺮ ﭘﺎرﺳﻲ ﭼﯿﺰي را ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﮫ ﺷﺎﯾﺪ ﺑﺮاي ھﺮ ﺟﺎي دﯾﮕﺮ ﻧﯿﺰ ﭼﻨﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ؛ و‬
‫آن اﯾﻨﻜﮫ ﻋﻨﺎﺻﺮ آن از ﺧﺎرج ﺑﮫ ﻋﺎرﯾﮫ ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﺷﻜﻞ ﺧﺎرﺟﻲ ﻗﺒﺮ ﻛﻮروش از ﻟﯿﺪﯾﺎ ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺷﺪه؛‬
‫ﺳﺘﻮﻧﮭﺎي ﺑﺎرﯾﻚ ﻧﻈﯿﺮ ﺳﺘﻮﻧﮭﺎي آﺷﻮري اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﮫ آﻧﮭﺎ را ﺗﻜﻤﯿﻞ ﻛﺮدهاﻧﺪ؛ ردﯾﻒ ﺑﻨﺪي ﺳﺘﻮﻧﮭﺎ و ﻧﻘﺶ‬
‫‪set‬‬

‫ﺑﺮﺟﺴﺘﮫھﺎ‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬ﮔﻮاھﻲ ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ از ﺗﺎﻻرھﺎي ﺳﺘﻮﻧﺪار ﻣﺼﺮ و ﻧﻘﻮش آن اﻟﮭﺎم ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺷﺪه؛‬
‫ﺳﺮﺳﺘﻮﻧﮭﺎي ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﺟﺎﻧﻮران ھﻤﭽﻮن ﻣﺮﺿﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ از ﻧﯿﻨﻮا و ﺑﺎﺑﻞ ﺑﮫ ﭘﺎرس ﺳﺮاﯾﺖ ﻛﺮده ﺑﻮد‪ .‬وﻟﻲ‬
‫آﻧﭽﮫ ﻣﺎﯾﺔ اﻣﺘﯿﺎز ھﻨﺮ ﭘﺎرﺳﻲ اﺳﺖ‪ ،‬و آن را ﻗﺎﺋﻢ ﺑﮫ ذات و ﻣﺴﺘﻘﻞ و ﻣﺸﺨﺺ از ﻣﻌﻤﺎرﯾﮭﺎي دﯾﮕﺮ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﮫ‪ ،‬ھﻤﺎن ﺟﻤﻊ ﺷﺪن اﯾﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺨﺘﻠﻒ و ھﻤﺎھﻨﮓ ﺳﺎﺧﺘﻦ آﻧﮭﺎ ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ؛ ﺳﻠﯿﻘﺔ‬
‫اﺷﺮاﻓﻲ ﭘﺎرس ﺑﮫ ﺳﺘﻮﻧﮭﺎي ھﻮﻟﻨﺎك و ﺗﻮدهھﺎي ﺳﻨﮕﯿﻦ ﺑﯿﻦاﻟﻨﮭﺮﯾﻦ رﻗﺖ و ﻟﻄﺎﻓﺘﻲ ﺑﺨﺸﯿﺪه و‪ ،‬از ﺗﺮﻛﯿﺐ‬
‫‪an‬‬

‫آﻧﮭﺎ‪ ،‬درﺧﺸﻨﺪﮔﻲ و روﻧﻖ و ﺗﻨﺎﺳﺐ و ھﻤﺎھﻨﮕﻲ ﺗﺨﺖ ﺟﻤﺸﯿﺪ را ﺑﮫ وﺟﻮد آورده اﺳﺖ‪ .‬وﺻﻒ اﯾﻦ‬
‫ﺗﺎﻻرھﺎ و ﻛﺎﺧﮭﺎ ﻛﮫ ﺑﮫ ﮔﻮش ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن ﻣﻲرﺳﯿﺪ اﺳﺒﺎب ﺣﯿﺮت و ﺗﻌﺠﺐ آن ﻣﺮدم ﻣﻲﺷﺪ؛ ﺳﯿﺎﺣﺎن ﭘﺮﻛﺎر و‬
‫ﺳﯿﺎﺳﺘﻤﺪاران ﻣﻮﺷﻜﺎف ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ‪ ،‬از ھﻨﺮھﺎي اﯾﺮان و ﺗﺠﻤﻼت آن ﺳﺮزﻣﯿﻦ‪ ،‬ﺑﺮاي ھﻤﺸﮭﺮﯾﺎن‬
‫ﺧﻮدﺧﺒﺮھﺎﯾﻲ ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ ﻛﮫ ﻣﺎﯾﺔ ﺗﺤﺮﯾﻚ اﺣﺴﺎﺳﺎﺗﺸﺎن ﻣﻲﺷﺪ و آﻧﺎن را ﺑﮫ رﻗﺎﺑﺖ ﺑﺎ ﭘﺎرس ﺑﺮﻣﻲاﻧﮕﯿﺨﺖ‪.‬‬
‫‪pym‬‬

‫ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﻮد ﻛﮫ ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن‪ ،‬ھﺮﭼﮫ زودﺗﺮ‪ ،‬ﺳﺮﺳﺘﻮﻧﮭﺎي دو ﻃﺮﻓﻲ و ﻣﺠﺴﻤﺔ ﺳﺮ و ﮔﺮدن ﺟﺎﻧﻮران‬
‫را‪ ،‬ﻛﮫ در ﻛﺎﺧﮭﺎي ﭘﺮﺳﭙﻮﻟﯿﺲ ﺑﺮ روي ﺳﺘﻮﻧﮭﺎي ﺑﻠﻨﺪ و ﺑﺎرﯾﻚ ﻗﺮار داﺷﺖ‪ ،‬ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﻜﻞ دادﻧﺪ و‬
‫ﺳﺮﺳﺘﻮﻧﮭﺎي ﺻﺎف و ﺑﻲﭘﯿﺮاﯾﺔ ﺳﺘﻮﻧﮭﺎي ﯾﻮﻧﻲ را ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ؛ آﻧﮕﺎه ﺑﺎ ﻛﺎﺳﺘﻦ از درازي ﺳﺘﻮﻧﮭﺎ‪ ،‬ﺑﺮ‬
 ‫‪m‬‬
‫اﺳﺘﺤﻜﺎم آﻧﮭﺎ اﻓﺰودﻧﺪ و آﻧﮭﺎ را ﺑﮫ ﺻﻮرﺗﻲ درآوردﻧﺪ ﻛﮫ ﺗﺤﻤﻞ ﺣﻤﺎﻟﮭﺎي ﺳﻨﮕﻲ ﯾﺎ ﭼﻮﺑﯿﻲ را ﻛﮫ ﺑﺮ روي‬
‫آﻧﮭﺎ ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺣﻖ اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮕﻮﯾﯿﻢ ﺑﺮاي رﺳﯿﺪن از ﺗﺨﺖ ﺟﻤﺸﯿﺪ ﺑﮫ آﺗﻦ‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ‬
‫ﻣﻌﻤﺎري‪ ،‬ﯾﻚ ﮔﺎم ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻓﺎﺻﻠﮫ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺗﻤﺎم ﺳﺮزﻣﯿﻨﮭﺎي ﺧﺎور ﻧﺰدﯾﻚ‪ ،‬ﻛﮫ در ﺷﺮف ﺧﻮاب ﻣﺮگآﻟﻮد‬

‫‪.co‬‬
‫ھﺰار ﺳﺎﻟﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻮد را آﻣﺎدة آن ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ ﻣﯿﺮاث ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﺧﻮﯾﺶ را در ﭘﺎي ﯾﻮﻧﺎن ﺑﺮﯾﺰﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ – IX‬اﻧﺤﻄﺎط‬
‫ﭼﮕﻮﻧﮫ ﻣﻠﺘﻲ ﻣﻲﻣﯿﺮد‪ -‬ﺧﺸﯿﺎرﺷﺎ‪ -‬ﻓﺼﻠﻲ از آدﻣﻜﺸﻲ‪ -‬اردﺷﯿﺮدوم‪ -‬ﻛﻮروش ﻛﻮﭼﻚ‪ -‬دارﯾﻮش )ﯾﺎ داراي(‬

‫‪oo‬‬
‫اﺻﻐﺮ‪ -‬ﻋﻠﻞ ﺳﯿﺎﺳﻲ و ﻧﻈﺎﻣﻲ و اﺧﻼﻗﻲ اﻧﺤﻄﺎط‪ -‬ﻓﺘﺢ ﭘﺎرس ﺑﮫ دﺳﺖ اﺳﻜﻨﺪر‪ ،‬و ﭘﯿﺸﺮوي او در‬
‫ھﻨﺪوﺳﺘﺎن‬

‫ﺷﺎھﻨﺸﺎھﯿﻲ ﻛﮫ دارﯾﻮش ﺗﺄﺳﯿﺲ ﻛﺮده ﺑﻮد ﯾﻚ ﻗﺮن ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻧﭙﺎﯾﯿﺪ‪ .‬اﺳﺘﺨﻮان ﺑﻨﺪي ﻣﺎدي و‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﻌﻨﻮي ﭘﺎرس ﺑﺎ ﺷﻜﺴﺘﮭﺎي ﻣﺎراﺗﻮن و ﺳﺎﻻﻣﯿﺲ و ﭘﻼﺗﮫ در ھﻢ ﺷﻜﺴﺖ؛ ﺷﺎھﻨﺸﺎھﺎن ﻛﺎر ﺟﻨﮓ را ﻛﻨﺎر‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﮫ‪ ،‬در ﺷﮭﻮات ﻏﻮﻃﮫور ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬وﻣﻠﺖ ﺑﮫ ﺳﺮاﺷﯿﺐ ﻓﺴﺎد و ﺑﯿﻌﻼﻗﮕﻲ ﺑﮫ ﻛﺸﻮر اﻓﺘﺎده ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﻧﻘﺮاض ﺷﺎھﻨﺸﺎھﻲ ﭘﺎرس در واﻗﻊ ﻧﻤﻮﻧﮫاي ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﻌﺪھﺎ ﺳﻘﻮط اﻣﭙﺮاﻃﻮري روم ﻣﻄﺎﺑﻖ آن ﺻﻮرت‬
‫ﮔﺮﻓﺖ‪ :‬در ھﺮ دو ﻣﻮرد‪ ،‬اﻧﺤﻄﺎط و ﺗﺪﻧﻲ اﺧﻼﻗﻲ ﻣﻠﺖ ﺑﺎ ﻗﺴﺎوت ﺷﺎھﻨﺸﺎھﺎن و اﻣﭙﺮاﻃﻮران و ﻏﻔﻠﺖ‬
‫اﯾﺸﺎن از اﺣﻮال ﻣﺮدم ﺗﻮأم ﺑﻮد‪ .‬ﺑﮫ ﭘﺎرﺳﯿﺎن ھﻤﺎن رﺳﯿﺪ ﻛﮫ ﭘﯿﺶ از اﯾﺸﺎن ﺑﮫ ﻣﺎدﯾﺎن رﺳﯿﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﮫ‪،‬‬
‫@‪h‬‬
‫ﭘﺲ از ﮔﺬﺷﺘﻦ دو ﺳﮫ ﻧﺴﻞ از زﻧﺪﮔﻲ آﻣﯿﺨﺘﮫ ﺑﮫ ﺳﺨﺘﻲ‪ ،‬ﺑﮫ ﺧﻮﺷﮕﺬراﻧﻲ ﻣﻄﻠﻖ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﻛﺎر ﻃﺒﻘﺔ‬
‫اﺷﺮاف آن ﺑﻮد ﻛﮫ ﺷﻜﻢ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺧﻮراﻛﮭﺎي ﻟﺬﯾﺬ ﭘﺮ ﻛﻨﺪ؛ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﭘﯿﺸﺘﺮ در ﺷﺒﺎﻧﺮوز ﺑﯿﺶ از ﯾﻚ ﺑﺎر‬
‫ﻏﺬا ﻧﻤﻲﺧﻮردﻧﺪ‪ -‬و اﯾﻦ آﯾﯿﻨﻲ در زﻧﺪﮔﻲ اﯾﺸﺎن ﺑﻮد‪ -‬اﯾﻨﻚ ﺑﮫ ﺗﻔﺴﯿﺮ ﭘﺮداﺧﺘﮫ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻣﻘﺼﻮد از ﯾﻚ ﺑﺎر‬
‫ﻏﺬا‪ ،‬ﺧﻮراﻛﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ از ﻇﮭﺮ ﺗﺎ ﺷﺎم اداﻣﮫ ﭘﯿﺪا ﻛﻨﺪ؛ ﺧﺎﻧﮫھﺎ و اﻧﺒﺎرھﺎ ﭘﺮ از ﺧﻮراﻛﮭﺎي ﻟﺬﯾﺪ ﺷﺪ؛ ﻏﺎﻟﺒًﺎ‬
‫ﮔﻮﺷﺖ ﺑﺮﯾﺎن ﺣﯿﻮان ذﺑﺢﺷﺪه را ﯾﻜﭙﺎرﭼﮫ و درﺳﺖ ﻧﺰد ﻣﮭﻤﺎﻧﺎن ﺧﻮد ﺑﺮﺧﻮان ﻣﻲﻧﮭﺎدﻧﺪ؛ ﺷﻜﻤﮭﺎ را از‬
‫ﮔﻮﺷﺘﮭﺎي ﭼﺮب ﺟﺎﻧﻮران ﻛﻤﯿﺎب ﭘﺮ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ در اﺑﺘﻜﺎر ﺧﻮردﻧﯿﮭﺎ و ﻣﺨﻠﻔﺎت و ﺷﯿﺮﯾﻨﯿﮭﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‪،‬‬
‫‪are‬‬

‫ﺗﻔﻨﻦ ﻓﺮاوان ﺑﮫ ﺧﺮج ﻣﻲدادﻧﺪ‪ .‬ﺧﺎﻧﺔ ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪان ﭘﺮ از ﺧﺪﻣﺘﮕﺰاران ﺗﺒﺎھﺸﺪه و ﺗﺒﺎھﻜﺎر ﺑﻮد‪ ،‬و ﻣﯿﺨﻮارﮔﻲ‬
‫و ﻣﺴﺘﻲ ﻣﯿﺎن ھﻤﺔ ﻃﺒﻘﺎت اﺟﺘﻤﺎع رواج داﺷﺖ‪ .‬ﺑﮫ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﮫ ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ‪ :‬ﻛﻮروش و دارﯾﻮش‬
‫ﭘﺎرس را ﺗﺄﺳﯿﺲ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺧﺸﯿﺎرﺷﺎ آن را ﺑﮫ ﻣﯿﺮاث ﺑﺮد‪ ،‬و ﺟﺎﻧﺸﯿﻨﺎن وي آن را ﻧﺎﺑﻮد ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺧﺸﯿﺎرﺷﺎي اول‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ﻇﺎھﺮ‪ ،‬ﭘﺎدﺷﺎھﻲ ﺑﮫ ﺗﻤﺎم ﻣﻌﻨﺎ ﺑﻮد؛ ﻗﺎﻣﺖ ﺑﻠﻨﺪ و ﺗﻦ ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ داﺷﺖ و‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺑﮫ‬
‫ﻣﺸﯿﺖ ﺷﺎھﺎﻧﮫ‪ ،‬زﯾﺒﺎﺗﺮﯾﻦ ﻓﺮد ﺷﺎھﻨﺸﺎھﻲ ﺧﻮد ﺑﻮد‪ .‬وﻟﻲ ﺟﮭﺎن ھﻨﻮز ﻣﺮد ﺧﻮﺷﮕﻠﻲ ﻛﮫ ﮔﻮل ﻧﺨﻮرده ﺑﺎﺷﺪ‬
‫‪set‬‬

‫ﺑﮫ ﺧﻮد ﻧﺪﯾﺪه؛ ھﻤﺎن ﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ ﻣﺮد ﻣﻐﺮور ﺑﮫ ﻧﯿﺮوي ﺧﻮدي را ﻛﮫ اﺳﯿﺮ ﺳﺮﭘﻨﺠﺔ زﻧﻲ ﻧﺸﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻤﺘﺮ‬
‫ﻣﻲﺗﻮان ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ﺧﺸﯿﺎرﺷﺎ ﻣﻌﺸﻮﻗﮫھﺎي ﻓﺮاوان داﺷﺖ‪ ،‬و ﺑﺪﺗﺮﯾﻦ ﻧﻤﻮﻧﺔ ﻓﺴﻖ و ﻓﺠﻮر ﺑﺮاي رﻋﺎﯾﺎي ﺧﻮد‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﺷﻜﺴﺖ وي‪ ،‬در ﺳﺎﻻﻣﯿﺲ‪ ،‬ﺷﻜﺴﺘﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ از اوﺿﺎع و اﺣﻮال ﻧﺘﯿﺠﮫ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﭼﮫ آﻧﭽﮫ از اﺳﺒﺎب‬
‫ﺑﺰرﮔﻲ داﺷﺖ ﺗﻨﮭﺎ اﯾﻦ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﺰرﮔﻨﻤﺎﯾﻲ ﺧﻮد را دوﺳﺖ داﺷﺖ‪ ،‬و ﭼﻨﺎن ﻧﺒﻮد ﻛﮫ‪ ،‬ھﻨﮕﺎم رو ﻛﺮدن‬
‫‪an‬‬

‫ﺳﺨﺘﻲ و ﺿﺮورت‪ ،‬ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﺎدﺷﺎھﺎن ﺣﻘﯿﻘﻲ ﺑﮫ ﻛﺎر ﺑﺮﺧﯿﺰد‪ .‬ﭘﺲ از ﺑﯿﺴﺖ ﺳﺎل ﻛﮫ در دﺳﯿﺴﮫھﺎي‬
‫ﺷﮭﻮاﻧﻲ ﮔﺬراﻧﺪ و در ﻛﺎر ﻣﻠﻜﺪاري اھﻤﺎل و ﻏﻔﻠﺖ ورزﯾﺪ‪ ،‬ﯾﻜﻲ از ﻧﺰدﯾﻜﺎن وي ﺑﮫ ﻧﺎم ارﺗﺒﺎن ﯾﺎ اردوان‬
‫او را ﻛﺸﺖ‪ ،‬و ﺟﺴﺪ او را ﺑﺎ ﺷﻜﻮه و ﺟﻼل ﺷﺎھﺎﻧﮫ ﺑﮫ ﺧﺎك ﺳﭙﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻨﮭﺎ آﻧﭽﮫ در درﺑﺎر روم زﻣﺎن ﺗﯿﺒﺮﯾﻮس ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺑﺎ ﻛﺸﺘﺎرھﺎ و ﺧﻮﻧﺮﯾﺰﯾﮭﺎي وﺣﺸﺖآوري ﻛﮫ در‬
‫‪pym‬‬

‫درﺑﺎر اﯾﺮان ﻗﺪﯾﻢ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻘﺎﯾﺴﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺸﻨﺪة ﺧﺸﯿﺎرﺷﺎ را‪ ،‬اردﺷﯿﺮ اول‪ ،‬ﻛﮫ ﭘﺲ از ﭘﺎدﺷﺎھﻲ‬
 ‫‪m‬‬
‫درازي ﺧﺸﯿﺎرﺷﺎي دوم ﺑﮫ ﺟﺎي او ﻧﺸﺴﺖ‪ ،‬ﻛﺸﺖ‪ .‬وي را‪ ،‬ﭘﺲ از ﭼﻨﺪ ھﻔﺘﮫ‪ ،‬ﻧﺎﺑﺮادرﯾﺶ ﺳﻐﺪﯾﺎن ﻛﺸﺖ‪،‬‬
‫ﻛﮫ ﺧﻮد‪ ،‬ﺷﺶ ﻣﺎه ﭘﺲ از آن‪ ،‬ﺑﮫ دﺳﺖ دارﯾﻮش دوم‬

‫‪.co‬‬
‫ﺑﺮادران و ﺧﻮاھﺮان وي‪ ،‬ﻓﺘﻨﮫاي را ﻓﺮو ﻧﺸﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﮫ ﺟﺎي دارﯾﻮش دوم‪ ،‬ﭘﺴﺮش اردﺷﯿﺮ دوم ﺑﮫ ﺳﻠﻄﻨﺖ‬
‫ﻧﺸﺴﺖ ﻛﮫ ﻧﺎﭼﺎر ﺷﺪ‪ ،‬در ﺟﻨﮓ ﻛﻮﻧﺎﻛﺴﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﺮادرش ﻛﻮروش ﻛﻮﭼﻚ‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﺪﻋﻲ ﭘﺎدﺷﺎھﻲ ﺑﻮد‪ ،‬ﺳﺨﺖ‬
‫ﺑﺠﻨﮕﺪ‪ .‬اﯾﻦ اردﺷﯿﺮ ﻣﺪت درازي ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻛﺮد و ﭘﺴﺮ ﺧﻮد دارﯾﻮش را ﻛﮫ ﻗﺼﺪ او ﻛﺮده ﺑﻮد ﻛﺸﺖ و‪،‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﻛﮫ درﯾﺎﻓﺖ ﭘﺴﺮ دﯾﮕﺮش اوﺧﻮس ﻧﯿﺰ ﻗﺼﺪ ﺟﺎن او دارد‪ ،‬از ﻏﺼﮫ دق ﻛﺮد‪ .‬اوﺧﻮس‪ ،‬ﭘﺲ از‬
‫ﺑﯿﺴﺖ ﺳﺎل ﭘﺎدﺷﺎھﻲ‪ ،‬ﺑﮫ دﺳﺖ ﺳﺮدارش ﺑﺎﮔﻮاس ﻣﺴﻤﻮم ﺷﺪ؛ اﯾﻦ ﺳﺮدار ﺧﻮﻧﺮﯾﺰ ﭘﺴﺮي از وي را‪ ،‬ﺑﮫ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻧﺎم ارﺷﻚ‪ ،‬ﺑﮫ ﺗﺨﺖ ﻧﺸﺎﻧﯿﺪ و‪ ،‬ﺑﺮاي اﺛﺒﺎت ﺣﺴﻦﻧﯿﺖ ﺧﻮد ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ وي‪ ،‬ﺑﺮادر او را ﻛﺸﺖ؛ ﭼﻨﺪي ﺑﻌﺪ‪،‬‬
‫ارﺷﻚ و ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﺮد وي را ﻧﯿﺰ ﺑﮫ دﯾﺎر ﻋﺪم ﻓﺮﺳﺘﺎد و دوﺳﺖ ﻣﻄﯿﻊ و ﻣﺨﻨﺚ ﺧﻮد ﻛﻮدوﻣﺎﻧﻮس را ﺑﮫ‬
‫ﺳﻠﻄﻨﺖ رﺳﺎﻧﯿﺪ؛ اﯾﻦ ﺷﺨﺺ ھﺸﺖ ﺳﺎل ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻛﺮد و ﻟﻘﺐ دارﯾﻮش ﺳﻮم ﺑﮫ ﺧﻮد داد؛ ھﻤﻮﺳﺖ ﻛﮫ در‬
‫ﺟﻨﮓ ﺑﺎ اﺳﻜﻨﺪر‪ ،‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﺳﺮزﻣﯿﻦ و ﭘﺎدﺷﺎھﻲ او در ﺣﺎل اﺣﺘﻀﺎر ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﺸﺘﮫ ﺷﺪ‪ .‬در ھﯿﭻ دوﻟﺘﻲ‪،‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﺣﺘﻲ در دوﻟﺘﮭﺎي دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ اﻣﺮوز‪ ،‬ﻛﺴﻲ را ﺳﺮاغ ﻧﺪارﯾﻢ ﻛﮫ در ﻓﺮﻣﺎﻧﺪھﻲ از اﯾﻦ ﺷﺨﺺ ﺑﻲﻛﻔﺎﯾﺖﺗﺮ‬
‫ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻃﺒﯿﻌﺖ دﺳﺘﮕﺎھﮭﺎي اﻣﭙﺮاﻃﻮري و ﺷﺎھﻨﺸﺎھﻲ ﭼﻨﺎن اﺳﺖ ﻛﮫ ھﺮﭼﮫ زودﺗﺮ ﻣﻀﻤﺤﻞ ﺷﻮد‪،‬‬
‫ﭼﮫ ﻧﯿﺮوﯾﻲ ﻛﮫ در ﻣﺆﺳﺴﺎن آن ﺑﻮده دﯾﮕﺮ در ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ آن را ﺑﮫ ﻣﯿﺮاث ﺑﺮدهاﻧﺪ وﺟﻮد ﻧﺪارد؛ و اﯾﻦ‬
‫درﺳﺖ ھﻨﮕﺎﻣﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﻠﺘﮭﺎي ﺳﺮ ﻛﻮﻓﺘﮫ ﻧﯿﺮوھﺎي ﺧﻮد را ﺗﺠﺪﯾﺪ ﻛﺮده و درﺻﺪد آﻧﻨﺪ ﻛﮫ آزادي از‬
‫دﺳﺖ رﻓﺘﮫ را ﺑﺎزﯾﺎﺑﻨﺪ‪ .‬ﻧﯿﺰ اﯾﻦ ﻃﺒﯿﻌﻲ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﻣﻠﺘﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ از ﺣﯿﺚ زﺑﺎن و دﯾﻦ و اﺧﻼق و ﺳﻨﻦ ﺑﺎ‬
‫ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ اﺧﺘﻼف دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺪت درازي ﺑﮫ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ و ﺻﻮرت وﺣﺪت ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻨﯿﻦ وﺣﺪﺗﻲ ﺑﻨﯿﺎن و ﺷﺎﻟﻮدهاي ﻧﺪارد ﻛﮫ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻣﺎﻧﻊ از ﺑﯿﻦ رﻓﺘﻦ آن ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻧﺎﭼﺎر ﺑﺎﯾﺪ ھﺮﭼﻨﺪ ﯾﻚ ﺑﺎر‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫@‪h‬‬
‫ﺑﮫ ﻛﺎر ﺑﺮدن ﻧﯿﺮو‪ ،‬اﯾﻦ ﭘﯿﻮﺳﺘﮕﻲ و وﺣﺪت ﺳﺎﺧﺘﮕﻲ را ﺣﻔﻆ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭘﺎرﺳﯿﮭﺎ‪ ،‬در دورة دوﯾﺴﺖ ﺳﺎﻟﺔ‬
‫ﺷﺎھﻨﺸﺎھﻲ ﺧﻮد‪ ،‬ﻛﺎري ﻧﻜﺮدﻧﺪ ﻛﮫ از ﺗﺒﺎﯾﻦ و اﺧﺘﻼف ﻣﯿﺎن ﻣﻠﺘﮭﺎي زﯾﺮ ﻓﺮﻣﺎن اﯾﺸﺎن ﺑﻜﺎھﺪ‪ ،‬ﯾﺎ از ﺗﺄﺛﯿﺮ‬
‫ﺑﺪ ﻧﯿﺮوھﺎي ﮔﺮﯾﺰ از ﻣﺮﻛﺰي ﻛﮫ ﺳﺒﺐ از ھﻢ ﭘﺎﺷﯿﺪه ﺷﺪن ﺷﺎھﻨﺸﺎھﻲ ﺑﻮد ﺟﻠﻮﮔﯿﺮد؛ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻗﺎﻧﻊ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ‬
‫ﺑﺮآﻣﯿﺨﺘﮫاي از ﻣﻠﺘﮭﺎ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و ھﺮﮔﺰ در ﺻﺪد آن ﺑﺮ ﻧﯿﺎﻣﺪﻧﺪ ﻛﮫ از آﻧﮭﺎ دوﻟﺖ ﺣﻘﯿﻘﻲ واﺣﺪي ﺑﮫ‬
‫وﺟﻮد آورﻧﺪ‪ .‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺟﮭﺖ‪ ،‬ﻧﮕﺎھﺪاري وﺣﺪت ﺷﺎھﻨﺸﺎھﻲ ﭘﺎرس ﺳﺎل ﺑﮫ ﺳﺎل دﺷﻮارﺗﺮ ﻣﻲ ﺷﺪ؛ ھﺮ ﭼﮫ‬
‫‪are‬‬

‫از ﺳﺨﺘﻲ ﺷﺎھﻨﺸﺎھﺎن ﻣﻲﻛﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮ ﻃﻤﻊ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪاران ﻣﺤﻠﻲ ﻣﻲاﻓﺰود و ﺟﺮﺋﺘﺸﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﻲﺷﺪ و ﻛﺴﺎﻧﻲ‬
‫را ﻛﮫ از ﻃﺮف ﺷﺎه‪ ،‬ﺑﺮاي اﺷﺘﺮاك در ﺣﻜﻮﻣﺖ‪ ،‬ﺑﮫ وﻻﯾﺎت ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﯾﺎ ﺑﺎ ﺗﺮﺳﺎﻧﺪن ﺑﻨﺪه و‬
‫ﻣﻄﯿﻊ ﺧﻮد ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ ﯾﺎ ﺑﮫ ﺳﯿﻢ و زر ﻣﻲﻓﺮﯾﻔﺘﻨﺪ‪ .‬آﻧﮕﺎه اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪاران ﺑﮫ ﻣﯿﻞ ﺧﻮد ﺑﮫ ھﺮ ﺟﺎ‬
‫ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﻟﺸﻜﺮ ﻣﻲﻛﺸﯿﺪﻧﺪ و ﻣﺎل ﻓﺮاوان ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﻲآوردﻧﺪ و ﮔﺎه ﺑﮫ ﮔﺎه ﺑﺮ ﺿﺪ ﺷﺎه ﻗﯿﺎم ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻮرﺷﮭﺎ و ﺟﻨﮕﮭﺎي ﻣﺘﻮاﻟﻲ ﺳﺒﺐ از ﺑﯿﻦ رﻓﺘﻦ ﻣﺮدان زﻧﺪة ﭘﺎرس ﺷﺪ؛ ﻣﺮدان ﻣﺤﺘﺎط و ﺗﺮﺳﻮ ﺑﺮ ﺟﺎي‬
‫ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ روح زﻧﺪﮔﻲ و ﻧﺸﺎط در ﻗﺸﻮن ﺷﺎھﻨﺸﺎھﻲ ﻓﺴﺮده ﺑﻮد؛ و‬
‫‪set‬‬

‫ﺗﻤﺮﯾﻦ دادن ﺑﮫ ﻗﺸﻮن و ﺑﮭﺒﻮد ﺑﺨﺸﯿﺪن ﺑﮫ ﺳﻼح ﺟﻨﮕﻲ اﯾﺸﺎن ﻧﺒﻮد؛ ﺳﺮداران ﺳﭙﺎه از ﺗﺎزهھﺎي ﻓﻨﻮن‬
‫ﺟﻨﮕﻲ آﮔﺎھﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﭼﻮن آﺗﺶ ﺟﻨﮓ اﻓﺮوﺧﺘﮫ ﺷﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﺳﺮداران ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﺧﺒﻄﮭﺎ را ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺷﺪﻧﺪ‪،‬‬
‫و ﺳﭙﺎه ﻏﯿﺮ ﻣﺘﺠﺎﻧﺲ ﭘﺎرس‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﯿﺸﺘﺮ اﻓﺮاد آن ﺗﯿﺮاﻧﺪاز ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ھﺪف ﺧﻮﺑﻲ ﺑﺮاي ﻧﯿﺰهھﺎي ﺑﻠﻨﺪ ﻣﻘﺪوﻧﯿﺎن‬
‫و دﺳﺘﮫھﺎي زرھﺪار ﺑﮫ ھﻢ ﭘﯿﻮﺳﺘﺔ آن ﺷﺪ‪ .‬اﺳﻜﻨﺪر ﻧﯿﺰ ﺑﮫ ﻟﮭﻮ و ﻟﻌﺐ ﻣﻲﭘﺮداﺧﺖ‪ ،‬وﻟﻲ اﯾﻦ ﭘﺲ از آن‬
‫‪an‬‬

‫ﺑﻮد ﻛﮫ ﭘﯿﺮوز ﺷﺪ؛ اﻣﺎ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪھﺎن ﻗﺸﻮن ﭘﺎرس ﻛﻨﯿﺰﻛﺎن ﺧﻮد را ھﻤﺮاه آورده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و ﻛﻤﺘﺮ ﻛﺴﻲ در‬
‫ﻣﯿﺎن اﯾﺸﺎن ﯾﺎﻓﺖ ﻣﻲﺷﺪ ﻛﮫ ﺑﮫ ﺟﺎن و دل ﺑﮫ ﺟﻨﮓ آﻣﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻨﮭﺎ ﺳﺮﺑﺎزان واﻗﻌﻲ در ﻗﺸﻮن ﭘﺎرس‬
‫ﻣﺰدوران ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪pym‬‬

‫از ھﻤﺎن روز ﻛﮫ ﺧﺸﯿﺎرﺷﺎ در ﺳﺎﻻﻣﯿﺲ ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮرد‪ ،‬ﻣﻌﻠﻮم ﺑﻮد ﻛﮫ روزي ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن دوﻟﺖ ﭘﺎرس را‬
‫ﺑﮫ ﻣﺒﺎرزه ﺧﻮاھﻨﺪ ﻛﺸﯿﺪ‪ .‬ﯾﻚ ﻃﺮف راه ﺑﺰرگ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯿﻲ ﻛﮫ ﺑﺎﺧﺘﺮ آﺳﯿﺎ را ﺑﮫ ﻣﺪﯾﺘﺮاﻧﮫ ﻣﻲﭘﯿﻮﺳﺖ در‬
‫ﺗﺼﺮف ﭘﺎرس ﺑﻮد‪ ،‬و ﻃﺮف دﯾﮕﺮ آن را ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن در اﺧﺘﯿﺎر داﺷﺘﻨﺪ؛ و آﻧﭽﮫ از ﻗﺪﯾﻢ در ﻃﺒﻊ آدﻣﻲ ﺑﻮده‪،‬‬
 ‫‪m‬‬
‫و وي را ﺑﮫ ﻃﻤﻊ ﻛﺴﺐ ﻣﺎل ﻣﻲاﻧﺪاﺧﺘﮫ‪ ،‬ﺧﻮد ﺳﺒﺐ آن ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ روزي ﭼﻨﯿﻦ ﺟﻨﮕﻲ ﺑﯿﻦ ﯾﻮﻧﺎن و‬
‫ﭘﺎرس درﮔﯿﺮ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﮫ ﻣﺤﺾ اﯾﻨﻜﮫ ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن ﻛﺴﻲ ﭼﻮن اﺳﻜﻨﺪر را ﭘﯿﺪا ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ در زﯾﺮ ﭘﺮﭼﻢ‬
‫او ﻣﺘﺤﺪ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﻛﺎر ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫اﺳﻜﻨﺪر‪ ،‬ﺑﻲﻣﻘﺎوﻣﺘﻲ‪ ،‬از ھﻠﺴﭙﻮﻧﺖ )= دارداﻧﻞ( ﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬ﭼﮫ آﺳﯿﺎﯾﯿﺎن ﻗﺸﻮن ﻣﺮﻛﺐ از ‪ 000،30‬ﭘﯿﺎده و‬
‫‪ 5000‬ﺳﻮارة وي را ﺑﮫ ﭼﯿﺰي ﻧﻤﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺎھﻲ ‪ 000،40‬ﻧﻔﺮي از ﭘﺎرس ﻛﻮﺷﯿﺪ ﺗﺎ اﺳﻜﻨﺪر را در‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻞ رود ﮔﺮاﻧﯿﻜﻮس ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺳﺎزد؛ در اﯾﻦ ﻧﺒﺮد‪ ،‬از ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن ‪ 115‬ﻣﺮد‪ ،‬و از ﭘﺎرﺳﯿﮭﺎ ‪ 000،20‬ﻛﺸﺘﮫ‬
‫ﺷﺪ‪ .‬اﺳﻜﻨﺪر ﺗﺎ ﻣﺪت ﯾﻚ ﺳﺎل رو ﺑﮫ ﺟﻨﻮب و ﺧﺎور ﭘﯿﺶ ﻣﻲآﻣﺪ و ﺑﻌﻀﻲ ﺷﮭﺮھﺎ را ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬و ﭘﺎرهاي‬

‫‪oo‬‬
‫دﯾﮕﺮ در ﺑﺮاﺑﺮ وي ﺳﺮ ﺗﺴﻠﯿﻢ ﻓﺮود ﻣﻲآوردﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻦ اﺛﻨﺎ‪ ،‬دارﯾﻮش ﺳﻮم اردوﯾﻲ ‪ 000،600‬ﻧﻔﺮي از‬
‫ﺳﺮﺑﺎزان و ﻣﺎﺟﺮاﺟﻮﯾﺎن ﺑﺮاي ﺧﻮد ﻓﺮاھﻢ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺑﻮد؛ ﺑﺮاي ﻋﺒﻮر ﻛﺮدن ﭼﻨﯿﻦ ﺳﭙﺎھﻲ‪ ،‬از ﭘﻠﻲ ﻛﮫ ﺑﺎ‬
‫ﻛﺸﺘﯿﮭﺎ ﺑﺮ روي ﻓﺮات ﺑﺴﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﭘﻨﭻ روز وﻗﺖ ﻻزم ﺑﻮد؛ دﺳﺘﮕﺎه ﺳﻠﻄﻨﺖ را ﺷﺸﺼﺪ اﺳﺘﺮ و ﺳﯿﺼﺪ‬
‫ﺷﺘﺮ ﺣﻤﻞ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﭼﻮن دو ﻟﺸﻜﺮ در اﯾﺴﻮس ﺑﮫ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺑﺮﺧﻮردﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﻜﻨﺪر ﺑﯿﺶ از ‪ 000،30‬ﻣﺮد‬

‫‪yah‬‬
‫ﺟﻨﮓ ﻧﺒﻮد‪ ،‬و دارﯾﻮش‪ ،‬از ﺗﯿﺮهﺑﺨﺘﻲ و ﻧﺎداﻧﻲ‪ ،‬ﻣﯿﺪاﻧﻲ را ﺑﺮاي ﺟﻨﮓ ﺑﺮﮔﺰﯾﺪه ﺑﻮد ﻛﮫ ﺟﺰ ﻣﻌﺪودي از‬
‫ﺳﭙﺎه ﺑﯿﺸﻤﺎر وي ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﮫ ﻛﺎرزار ﺑﺮﺧﯿﺰﻧﺪ و ﺑﺎﻗﻲ ﺳﺮﺑﺎزان ﺑﯿﻜﺎر ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ؛ ﭼﻮن آﺗﺶ ﺟﻨﮕﻲ ﻓﺮو‬
‫ﻧﺸﺴﺖ‪ ،‬ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪ ﻛﮫ ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن ‪ 450‬ﻛﺸﺘﮫ دادهاﻧﺪ و از اﯾﺮاﻧﯿﺎن ‪ 000،110‬ﻛﺸﺘﮫ ﺷﺪه‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﯿﺸﺘﺮ اﯾﺸﺎن‬
‫ھﻨﮕﺎم ﻓﺮار از ﺗﺮس ﺑﮫ اﯾﻦ ﭘﺎﯾﺎن ﺳﯿﺎه و ﻧﻨﮕﯿﻦ رﺳﯿﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﺳﻜﻨﺪر ﺳﺨﺖ در ﭘﻲ ﻓﺮارﯾﺎن اﻓﺘﺎد و ﺑﮫ‬
‫ﻗﻮﻟﻲ‪ ،‬ﺑﺮ ﭘﻠﻲ ﻛﮫ از ﻛﺸﺘﮕﺎن ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬از ﻧﮭﺮي ﮔﺬﺷﺖ‪ .‬دارﯾﻮش زن و ﻣﺎدر و دو دﺧﺘﺮ و اراﺑﮫ‬
‫و ﭼﺎدر ﻣﺠﻠﻞ ﺧﻮد را ﺑﮫ ﺟﺎ ﮔﺬاﺷﺖ و‬
‫@‪h‬‬
‫ﻧﻨﮓ ﻓﺮار را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﺮد‪ .‬اﺳﻜﻨﺪر ﺑﺎ ﺑﺎﻧﻮان ﭘﺎرﺳﻲ ﭼﻨﺎن ﺑﺮزﮔﻮاراﻧﮫ رﻓﺘﺎر ﻛﺮد ﻛﮫ ﻣﻮرﺧﺎن ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ‬
‫درﺷﮕﻔﺘﻲ ﻣﺎﻧﺪهاﻧﺪ؛ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺑﺲ ﻛﺮد ﻛﮫ ﯾﻜﻲ از دﺧﺘﺮان دارﯾﻮش را ﺑﮫ زﻧﻲ ﺑﮕﯿﺮد‪ .‬اﮔﺮ ﺑﮫ ﮔﻔﺘﺔ‬
‫ﻛﻮﯾﻨﺘﻮس ﻛﻮرﺗﯿﻮس ﺑﺎور داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﯿﻢ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮕﻮﯾﯿﻢ ﻛﮫ ﻣﺎدر دارﯾﻮش ﺑﮫ ﻗﺪري اﺳﻜﻨﺪر را دوﺳﺖ داﺷﺖ‬
‫ﻛﮫ ﭼﻮن از ﻣﺮگ او ﺑﺎ ﺧﺒﺮ ﺷﺪ آن اﻧﺪازه ﭼﯿﺰ ﻧﺨﻮرد ﺗﺎ ﻣﺮد‪.‬‬

‫ﭘﺲ از آن‪ ،‬ﻓﺎﺗﺢ ﺟﻮان‪ ،‬ﺑﺮاي آﻧﻜﮫ ﺳﻠﻄﮫ و ﻧﻈﺎرت ﺧﻮد را ﺑﺮ ﺳﺮاﺳﺮ آﺳﯿﺎي ﺑﺎﺧﺘﺮي ﻣﺴﺘﻘﺮ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫‪are‬‬

‫ﻓﺮاغ ﺧﺎﻃﺮي ﻛﮫ ﻣﺘﮭﻮراﻧﮫ ﻣﻲﻧﻤﻮد آرام ﮔﺮﻓﺖ؛ ﻧﻤﻲﺧﻮاﺳﺖ ﭘﯿﺶ از آﻧﻜﮫ ﭘﯿﺮوزﯾﮭﺎي ﺧﻮد را‬
‫ﺳﺮوﺳﺎﻣﺎﻧﻲ ﺑﺪھﺪ و ﺧﻂ ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﻣﻄﻤﺌﻨﻲ ﺑﺮاي ﺧﻮﯾﺶ ﻓﺮاھﻢ ﻛﻨﺪ‪ ،‬از ﺟﺎﯾﻲ ﻛﮫ رﺳﯿﺪه ﺑﻮد ﭘﯿﺸﺘﺮ ﺑﺮود‪.‬‬
‫ﻣﺮدم ﺑﺎﺑﻞ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ اھﺎﻟﻲ اورﺷﻠﯿﻢ‪ ،‬ﺑﮫ ﺷﻜﻞ دﺳﺘﮫ ﺟﻤﻌﻲ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺧﻮﺷﺎﻣﺪ ﮔﻔﺘﻦ ﺑﮫ اﺳﻜﻨﺪر‪ ،‬از ﺷﮭﺮ ﺧﻮد‬
‫ﺑﯿﺮون آﻣﺪﻧﺪ و ﺷﮭﺮ را‪ ،‬ﺑﺎ ھﺮ ﭼﮫ ﻃﻼ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮫ وي ﺗﻘﺪﯾﻢ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﺳﻜﻨﺪر ﺑﺎ ﺧﻮﺷﺮوﯾﻲ ﭘﯿﺸﻜﺸﯿﮭﺎي‬
‫اﯾﺸﺎن را ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ و دﺳﺘﻮر داد ﻣﻌﺎﺑﺪ اﯾﺸﺎن را‪ ،‬ﻛﮫ ﺧﺸﯿﺎرﺷﺎ از روي ﺑﻲﺗﺪﺑﯿﺮي ﺧﺮاب ﻛﺮده ﺑﻮد‪،‬‬
‫‪set‬‬

‫ﺗﻌﻤﯿﺮ ﻛﻨﻨﺪ؛ اﯾﻦ ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﺎﯾﺔ ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻲ و ﺧﺮﺳﻨﺪي ﻣﺮدم ﺷﺪ‪ .‬دارﯾﻮش ﺑﮫ وي ﭘﯿﻐﺎم ﻓﺮﺳﺘﺎد و ﭘﯿﺸﻨﮭﺎد‬
‫ﺻﻠﺢ ﻛﺮد و وﻋﺪه داد ﻛﮫ اﮔﺮ ﻣﺎدر و زن و دو دﺧﺘﺮش را ﺑﮫ وي ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪ‪ ،‬ده ھﺰار ﺗﺎﻟﻨﺖ ﻃﻼ ﺑﮫ‬
‫اﺳﻜﻨﺪر ﺑﺪھﺪ‪ ،‬و ﯾﻜﻲ از دﺧﺘﺮھﺎي ﺧﻮد را ﺑﮫ او ﺗﺰوﯾﺞ ﻛﻨﺪ و ﺗﺴﻠﻂ وي را ﺑﺮ ﺗﻤﺎم ﻧﻮاﺣﻲ واﻗﻊ‬
‫درﻣﻐﺮب ﻓﺮات ﺑﮫ رﺳﻤﯿﺖ ﺑﺸﻨﺎﺳﺪ؛ درﻣﻘﺎﺑﻞ‪ ،‬ﭼﯿﺰي از اﺳﻜﻨﺪر ﻧﻤﻲﺧﻮاھﺪ‪ ،‬ﺟﺰ اﯾﻦ ﻛﮫ از ﺟﻨﮓ دﺳﺖ‬
‫ﺑﺎزدارد و ﺑﺎ او دوﺳﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﺎرﻣﻨﯿﻮن‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎﻧﺪة دوم ﻗﺸﻮن ﯾﻮﻧﺎن‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﻨﯿﺪن اﯾﻦ ﭘﯿﺸﻨﮭﺎدھﺎ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ »اﮔﺮ‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﻦ ﺑﮫ ﺟﺎي اﺳﻜﻨﺪر ﺑﻮدم ﺑﺎ ﻛﻤﺎل ﺧﺮﺳﻨﺪي اﯾﻦ ﭘﯿﺸﻨﮭﺎدھﺎي ﻋﺎﻟﻲ را ﻣﻲﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻢ و ﺑﺎ ﻛﻤﺎل ﺷﺮاﻓﺘﻤﻨﺪي‬
‫ﺧﻮد را از ﺗﺼﺎدف ﺷﻜﺴﺖ ﻣﺼﯿﺒﺖﺑﺎري ﻛﮫ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﺎﯾﺪ دور ﻧﮕﺎه ﻣﻲداﺷﺘﻢ«‪ .‬اﺳﻜﻨﺪر ﻛﮫ اﯾﻦ‬
‫ﺳﺨﻦ را ﺷﻨﯿﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪» :‬اﮔﺮ ﻣﻦ ھﻢ ﭘﺎرﻣﻨﯿﻮن ﺑﻮدم ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲﻛﺮدم‪ «.‬وﻟﻲ‪ ،‬ﭼﻮن وي ﭘﺎرﻣﻨﯿﻮن ﻧﺒﻮد و‬
‫اﺳﻜﻨﺪر ﺑﻮد‪ ،‬در ﺟﻮاب دارﯾﻮش ﮔﻔﺖ ﻛﮫ ﭘﯿﺸﻨﮭﺎدھﺎي او ﻣﻌﻨﻲ ﻧﺪارد‪ ،‬ﭼﮫ وي‪) ،‬ﯾﻌﻨﻲ اﺳﻜﻨﺪر( ﻓﻌﻼ آﻧﭽﮫ‬
‫‪pym‬‬

‫را دارﯾﻮش ﭘﯿﺸﻨﮭﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ در ﺗﺼﺮف دارد‪ ،‬و ھﺮ آن ﺑﺨﻮاھﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ دﺧﺘﺮ ﺷﺎھﻨﺸﺎه را ﺑﮫ ھﻤﺴﺮي‬
‫ﺧﻮﯾﺶ اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﺪ‪ .‬دارﯾﻮش ﭼﻮن داﻧﺴﺖ ﻛﮫ اﻣﯿﺪي ﺑﮫ ﺑﺴﺘﮫ ﺷﺪن ﺻﻠﺢ ﺑﺎ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﺮد زﺑﺎنآور‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺑﻲﻣﻼﺣﻈﮫاي ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬از روي ﻛﻤﺎل ﺑﻲﻣﯿﻠﻲ‪ ،‬ﺑﮫ ﮔﺮد آوردن ﺳﭙﺎھﻲ ﭘﺮ ﺷﻤﺎرهﺗﺮ از ﺳﭙﺎه ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ‬
‫ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﺗﺎ آن زﻣﺎن اﺳﻜﻨﺪر ﺑﺮ ﺻﻮر ﻣﺴﻠﻂ ﺷﺪه و ﻣﺼﺮ را ﺑﮫ اﻣﻼك ﺧﻮﯾﺶ اﻓﺰوده ﺑﻮد؛ ﭘﺲ از آن ﻣﺘﻮﺟﮫ‬
‫ﺷﺎھﻨﺸﺎھﻲ ﺑﺰرگ ﺷﺪ و رﺳﯿﺪن ﺑﮫ ﺷﮭﺮھﺎي دور آن را وﺟﮭﺔ ھﻤﺖ ﺧﻮﯾﺶ ﻗﺮار داد‪ .‬ﻟﺸﻜﺮﯾﺎن وي‪،‬‬
‫ﺑﯿﺴﺖ روز ﭘﺲ از ﺑﯿﺮون آﻣﺪن از ﺑﺎﺑﻞ‪ ،‬ﺑﮫ ﺷﮭﺮ ﺷﻮش رﺳﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬و اﺳﻜﻨﺪر‪ ،‬ﺑﻲ ﻣﻘﺎوﻣﺘﻲ‪ ،،‬ﺑﺮ آن‬
‫ﻣﺴﺘﻮﻟﻲ ﺷﺪ؛ ﺳﭙﺲ ﭼﻨﺎن ﺑﺴﺮﻋﺖ ﺑﮫ ﺟﺎﻧﺐ ﭘﺮﺳﭙﻮﻟﯿﺲ ﺑﮫ راه اﻓﺘﺎد‬

‫‪oo‬‬
‫در اﯾﻨﺠﺎ اﺳﻜﻨﺪر ﻛﺎري ﻛﺮد ﻛﮫ در زﻧﺪﮔﻲ ﭘﺮ از ﻛﺎرھﺎي ﺑﺎﺷﻜﻮه وي ﻟﻜﺔ ﻧﻨﮕﻲ ﺑﺮ ﺟﺎي ﮔﺬاﺷﺖ؛ و آن‬
‫اﯾﻨﻜﮫ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻓﺮو ﻧﺸﺎﻧﺪن آﺗﺶ ھﻮس ﯾﻜﻲ از ﻣﻌﺸﻮﻗﮫھﺎي ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﺎم ﺗﺎﺋﯿﺲ‪ ،‬در ﻛﺎﺧﮭﺎي ﭘﺮﺳﭙﻮﻟﯿﺲ‬
‫آﺗﺶ زد‪ .‬ﺑﮫ ﺳﭙﺎھﯿﺎن ﺧﻮد ﭘﺮواﻧﺔ ﻏﺎرت ﻛﺮدن ﺷﮭﺮ را داد و ﺑﮫ اﻧﺪرز ﭘﺎرﻣﻨﯿﻮن‪ ،‬ﺑﺮاي ﺧﻮدداري ﻛﺮدن‬
‫از ﭼﻨﯿﻦ ﻛﺎر زﺷﺘﻲ‪ ،،‬ﮔﻮش ﻧﺪاد‪ .‬ﭘﺲ از آﻧﻜﮫ دل ﻟﺸﻜﺮﯾﺎن ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻣﺎﻟﮭﺎي ﻏﺎرﺗﻲ و ﻋﻄﺎﯾﺎي ﺧﻮد ﺑﮫ‬
‫دﺳﺖ آورد‪ ،‬رو ﺑﮫ ﺷﻤﺎل ﺑﮫ راه اﻓﺘﺎد ﺗﺎ ﺑﺮاي آﺧﺮﯾﻦ ﺑﺎر ﺑﺎ دارﯾﻮش رو ﺑﮫ رو ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫دارﯾﻮش از وﻻﯾﺎت ﭘﺎرس‪ ،‬و ﺑﺎﻟﺨﺎﺻﮫ وﻻﯾﺎت ﺧﺎوري‪ ،‬ﻗﺸﻮﻧﻲ ﺑﮫ ﺷﻤﺎرة ﯾﻚ ﻣﯿﻠﯿﻮن ﻧﻔﺮ ﻓﺮاھﻢ آورده‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﺮﻛﺐ ﺑﻮد از‪ :‬ﭘﺎرﺳﯿﺎن‪ ،‬ﻣﺎدﯾﺎن‪ ،‬ﺑﺎﺑﻠﯿﺎن‪ ،‬ﺳﻮرﯾﺎن‪ ،‬ارﻣﻨﯿﺎن‪ ،‬ﻛﺎﭘﺎدوﻛﯿﺎﯾﯿﺎن‪ ،‬ﺑﺎﻛﺘﺮﯾﺎﯾﯿﺎن‪،‬‬
‫ﺳﻐﺪﯾﺎن‪ ،‬آراﺧﻮﺳﯿﺎﯾﯿﺎن‪ ،‬ﺳﻜﺎھﺎ‪ ،‬و ھﻨﺪوان‪ .‬اﻓﺮاد اﯾﻦ ﻗﺸﻮن دﯾﮕﺮ ﺗﻨﮭﺎ ﺑﮫ ﺗﯿﺮ و ﻛﻤﺎن ﻣﺴﻠﺢ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ‬
‫زوﺑﯿﻦ و ﻧﯿﺰه و زره ﻧﯿﺰ داﺷﺘﻨﺪ و ﺑﺮ اﺳﺐ و ﻓﯿﻞ ﺳﻮار ﺑﻮدﻧﺪ‪،‬و ﺑﮫ ﭼﺮﺧﮭﺎي اراﺑﮫھﺎﺷﺎن داﺳﮭﺎﯾﻲ ﺑﺴﺘﮫ‬
‫ﺷﺪه ﺑﻮد ﺗﺎ دﺷﻤﻨﺎن را ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﻨﺪم ﻣﺰرﻋﮫ درو ﻛﻨﺪ؛ آﺳﯿﺎي ﭘﯿﺮ‪ ،‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﻧﯿﺮوي ﻋﻈﯿﻢ‪ ،‬آﺧﺮﯾﻦ ﺗﻼش ﺧﻮد‬
‫@‪h‬‬
‫را ﻣﻲﻛﺮد ﻛﮫ در ﻣﻘﺎﺑﻞ اروﭘﺎي ﺟﻮان از ھﺴﺘﻲ ﺧﻮﯾﺶ دﻓﺎع ﻛﻨﺪ‪ .‬اﺳﻜﻨﺪر ﺑﺎ ‪ 7000‬ﺳﻮار و ‪000،40‬‬
‫ﭘﯿﺎده در ﮔﻮﮔﻤﻞ ﺑﺎ اﯾﻦ ﻣﺨﻠﻮط ﻧﺎھﻤﺮﻧﮓ ﺑﻲﻧﻈﺎم ﺑﺮﺧﻮرد‪ ،‬و ﻧﺒﺮد درﮔﺮﻓﺖ؛ او‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﺮﺗﺮي ﺳﻼح و‬
‫ﺷﺠﺎﻋﺖ و ﻓﺮﻣﺎﻧﺪھﻲ ﺻﺤﯿﺢ ﺧﻮﯾﺶ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺴﺖ در ﻇﺮف ﻣﺪت ﯾﻚ روز ﺷﯿﺮازة ﺳﭙﺎه دارﯾﻮش را از ھﻢ‬
‫ﺑﮕﺴﻠﺪ‪ .‬دارﯾﻮش ﺑﺎر دﯾﮕﺮ در ﺻﺪد ﮔﺮﯾﺨﺘﻦ از ﻣﯿﺪان ﺟﻨﮓ ﺑﺮآﻣﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪھﺎن وي اﯾﻦ ﻓﺮار دوم را‬
‫ﻧﺎﺧﻮش داﻧﺴﺘﻨﺪ و وي را ﻧﺎﮔﮭﺎﻧﻲ‪ ،‬درﺳﺮاﭘﺮدهاش ﻛﺸﺘﻨﺪ‪ .‬اﺳﻜﻨﺪر‪ ،‬از ﻛﺸﻨﺪﮔﺎن ﺷﺎه ﭘﺎرس ھﺮ ﻛﮫ را ﺑﮫ‬
‫دﺳﺖ آورد‪ ،‬ﻛﺸﺖ و ﻧﻌﺶ دارﯾﻮش را ﺑﺎ اﺣﺘﺮام ﺑﮫ ﭘﺮﺳﭙﻮﻟﯿﺲ ﻓﺮﺳﺘﺎد‪ ،‬ﺗﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﺎھﺎن ھﺨﺎﻣﻨﺶ ﺑﮫ ﺧﺎك‬
‫‪are‬‬

‫ﺳﭙﺮده ﺷﻮد؛ و اﯾﻦ ﺧﻮد ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺳﺒﺐ ﺷﺪ ﻛﮫ ﭘﺎرﺳﯿﮭﺎ ﻧﯿﻜﺨﻮﯾﻲ و ﺟﻮاﻧﻤﺮدي او را ﺑﭙﺴﻨﺪﻧﺪ و زﯾﺮ ﭘﺮﭼﻤﺶ‬
‫ﮔﺮد آﯾﻨﺪ‪ .‬اﺳﻜﻨﺪر ﻛﺎرھﺎي ﭘﺎرس را ﺑﮫ ﺳﺎﻣﺎن رﺳﺎﻧﯿﺪ و آن را ﯾﻜﻲ از اﺳﺘﺎﻧﮭﺎي دوﻟﺖ ﻣﻘﺪوﻧﯿﮫ ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬و‬
‫ﭘﺎدﮔﺎن ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي ﺑﺮاي ﻧﮕﺎھﺪاري آن ﺑﺮ ﺟﺎي ﮔﺬاﺷﺖ؛ آﻧﮕﺎه ﺑﮫ ﺟﺎﻧﺐ ھﻨﺪ رھﺴﭙﺎر ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪set‬‬
‫‪an‬‬
‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻛﺘﺎب دوم‬

‫ھﻨﺪ و ھﻤﺴﺎﯾﮕﺎﻧﺶ‬

‫‪.co‬‬
‫»واﻻﺗﺮﯾﻦ ﺣﻘﯿﻘﺖ اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ‪ :‬ﺧﺪا در ھﻤﺔ ﻣﻮﺟﻮدات ﺣﺎﺿﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻨﮭﺎ ﺷﻜﻠﮭﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن او ھﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺰ اﯾﻦ دﯾﮕﺮ ﺧﺪاﯾﻲ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﺑﺠﻮﯾﯿﻤﺶ… دﯾﻨﻲ ﻛﮫ ﻣﻲ ﺧﻮاھﯿﻢ دﯾﻦ اﻧﺴﺎﻧﺴﺎز اﺳﺖ… اﯾﻦ رازورﯾﮭﺎي‬
‫ﻧﺎﺗﻮان ﻛﻨﻨﺪه را رھﺎ ﻛﻨﯿﺪ و ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ ﺑﺎﺷﯿﺪ… ﺑﮕﺬارﯾﺪ ﺗﺎ ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل ﺑﻌﺪ… دﯾﮕﺮ ﺧﺪاﯾﺎن ھﻤﮫ از دﻟﮭﺎي ﻣﺎ‬
‫ﻣﺤﻮ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺗﻨﮭﺎ ﺧﺪاي ﺑﯿﺪار ھﻤﯿﻦ ﺧﺪاي ﻧﮋاد ﻣﺎﺳﺖ ﻛﮫ دﺳﺘﮭﺎﯾﺶ ھﻤﮫ ﺟﺎ ھﺴﺖ‪ ،‬ﭘﺎھﺎﯾﺶ ھﻤﮫ ﺟﺎ ھﺴﺖ؛‬

‫‪oo‬‬
‫ﮔﻮﺷﮭﺎﯾﺶ ھﻤﮫ ﺟﺎ ھﺴﺖ؛ ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ را ﻓﺮو ﻣﻲﭘﻮﺷﺪ… ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ھﻤﺔ ﭘﺮﺳﺘﺸﮭﺎ ﭘﺮﺳﺘﺶ آﻧﮭﺎﯾﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ‬
‫ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﻣﺎ ھﺴﺘﻨﺪ… ﺗﻨﮭﺎ آن ﻛﺲ ﺧﺎدم ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺧﺪﻣﺘﮕﺰار ھﻤﺔ ﻣﻮﺟﻮدات ﺑﺎﺷﺪ‪«.‬‬

‫ﺟﺪول ﮔﺎھﺸﻤﺎري ﺗﺎرﯾﺦ ھﻨﺪ‬

‫‪yah‬‬
‫قم‬

‫‪ : 4000‬ﻓﺮھﻨﮓ ﻧﻮﺳﻨﮕﻲ در ﻣﯿﺴﻮر‬

‫‪ :2900‬ﻓﺮھﻨﮓ ﻣﻮھﻨﺠﻮ‪ -‬دارو‬

‫@‪h‬‬ ‫‪ :1600‬ھﺠﻮم آرﯾﺎﯾﯿﮭﺎ ﺑﮫ ھﻨﺪ‬

‫‪ :500-1000‬ﺗﺸﻜﯿﻞ وداھﺎ‬

‫‪ :500 -800‬اوﭘﺎﻧﯿﺸﺎدھﺎ‬
‫‪are‬‬

‫‪ :527-599‬ﻣﮭﺎوﯾﺮ‪ ،‬ﺑﻨﯿﺎﻧﮕﺬار آﯾﯿﻦ ﺟﯿﻦ‬

‫‪ :483 -563‬ﺑﻮدا‬

‫‪ :500‬ﺳﻮﺷﺮوﺗﺔ ﻃﺒﯿﺐ‬
‫‪set‬‬

‫‪ :500‬ﻛﭙﯿﻠﮫ و ﻓﻠﺴﻔﮫ ﺳﺎﻧﻜﯿﮫ‬

‫‪ :500‬ﭘﻮراﻧﮫھﺎي ﻛﮭﻦ‬

‫‪ :329‬ھﺠﻮم ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن ﺑﮫ ھﻨﺪ‬

‫‪an‬‬

‫‪ :325‬اﺳﻜﻨﺪر از ھﻨﺪ ﻣﻲرود‪.‬‬

‫‪ :185-322‬ﺳﻠﺴﻠﺔ ﻣﺎورﯾﺎ‬
‫‪pym‬‬

‫‪ :298-322‬ﭼﻨﺪره ﮔﻮﭘﺘﺔ ﻣﺎورﯾﺎ‬

 ‫‪m‬‬
‫‪ :298 -302‬ﻣﮕﺎﺳﺘﻨﺲ در ﭘﺎﺗﻠﯿﭙﻮﺗﺮه‬

‫‪ :222-273‬آﺷﻮﻛﺎ‬

‫‪.co‬‬
‫ﻣﯿﻼدي‬

‫‪ :120‬ﻛﻨﯿﺸﻜﮫ‪ ،‬ﭘﺎدﺷﺎه ﻛﻮﺷﺎﻧﻲ‬

‫‪ :120‬ﭼﺮﻛﺔ ﻃﺒﯿﺐ‬

‫‪oo‬‬
‫‪ :530-320‬ﺳﻠﺴﻠﺔ ﮔﻮﭘﺘﮫ‬

‫‪ :330 -320‬ﭼﻨﺪره ﮔﻮﭘﺘﺔ اول‬

‫‪yah‬‬
‫‪ :380-330‬ﺳﻤﻮدرﮔﻮﭘﺘﮫ‬

‫‪ :413-380‬وﯾﻜﺮه ﻣﺎدﯾﺘﯿﮫ [ ﭘﺎدﺷﺎه آﯾﻮدھﯿﺎ]‬

‫@‪h‬‬‫‪ :414-399‬ﻓﺎ‪ -‬ھﯿﻦ [زاﯾﺮ ﭼﯿﻨﻲ] در ھﻨﺪ‬

‫‪ :700-100‬ﻣﻌﺎﺑﺪ و ﻧﻘﻮش ﻓﺮﺳﻜﻮھﺎي [ﻏﺎرھﺎي] آﺟﺎﻧﺘﺎ‬

‫‪ :400‬ﻛﺎﻟﯿﺪاس‪ ،‬ﺷﺎﻋﺮ و ﻧﻤﺎﯾﺸﻨﺎﻣﮫﻧﻮﯾﺲ‬

‫‪ :500-455‬ھﺠﻮم ھﻮﻧﮭﺎ ﺑﮫ ھﻨﺪ‬

‫‪are‬‬

‫‪ :499‬آرﯾﺒﮭﻂ رﯾﺎﺿﯿﺪان‬

‫‪ :587-505‬وراھﮫ ﻣﯿﮭﯿﺮة ﻣﻨﺠﻢ‬

‫‪ :660-598‬ﺑﺮھﻤﮕﭙﺖ ﻣﻨﺠﻢ‬
‫‪set‬‬

‫‪ :648-606‬ھﺮﺷﮫ‪ -‬وردﻧﮫﺷﺎه‬

‫‪ :642-608‬ﭘﻮﻟﻜﺸﯿﻦ دوم‪ ،‬ﺷﺎه ﺳﻠﺴﻠﺔ ﭼﺎﻟﻮﻛﯿﮫ‬

‫‪an‬‬

‫‪ :645-629‬ﯾﻮان ﭼﻮاﻧﮓ [زاﯾﺮ ﭼﯿﻨﻲ] در ھﻨﺪ‬

‫‪ :650-629‬ﺳﺮوﻧﮓ‪ -‬ﺗﺴﺎن ﮔﺎﻣﭙﻮ‪ ،‬ﺷﺎه ﺗﺒﺖ‬

‫‪ :800-630‬ﻋﺼﺮ ﻃﻼﯾﻲ ﺗﺒﺖ‬

‫‪pym‬‬

‫‪ :639‬ﺳﺮوﻧﮓ‪ -‬ﺗﺴﺎن ﮔﺎﻣﭙﻮ‪ ،‬ﻟﮭﺎﺳﺎ را ﺑﻨﯿﺎد ﻣﻲﻧﮭﺪ‪.‬‬

 ‫‪m‬‬
‫‪ :712‬اﻋﺮاب ﺳﻨﺪ را ﻓﺘﺢ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ :750‬ﭘﯿﺪا ﺷﺪن ﻣﻤﻠﻜﺖ ﭘﺎدﺷﺎھﻲ ﭘﻠﻮه‬

‫‪.co‬‬
‫‪ :780-750‬ﺑﻨﺎ ﻧﮭﺎدن ﺑﻮروﺑﻮدور‪ ،‬در ﺟﺎوه‬

‫‪ :760‬ﻣﻌﺒﺪ ﻛﯿﻼﺳﮫ‬

‫‪ :820-788‬ﺷﻨﻜﺮه‪ ،‬ﻓﯿﻠﺴﻮف وﯾﺪاﻧﺘﮫ‬

‫‪oo‬‬
‫‪ :1300-800‬ﻋﺼﺮ ﻃﻼﯾﻲ ﻛﺎﻣﺒﻮج‬

‫‪ :1400-800‬ﻋﺼﺮ ﻃﻼﯾﻲ راﺟﭙﻮﺗﺎﻧﺎ‬

‫‪yah‬‬
‫‪ :900‬ﻇﮭﻮر ﻣﻤﻠﻜﺖ ﭘﺎدﺷﺎھﻲ ﭼﻮﻟﮫ‬

‫‪ :1048 -973‬ﺑﯿﺮوﻧﻲ‪ ،‬داﻧﺸﻤﻨﺪ اﯾﺮاﻧﻲ‬

‫@‪h‬‬ ‫‪ :993‬ﺑﻨﺎﻧﮭﺎدن دھﻠﻲ‬

‫‪ :1030-997‬ﺳﻠﻄﺎن ﻣﺤﻤﻮد ﻏﺰﻧﻮي‬

‫‪ :1008‬ﺳﻠﻄﺎن ﻣﺤﻤﻮد ﺑﮫ ھﻨﺪ ھﺠﻮم ﻣﻲﺑﺮد‪.‬‬

‫‪ :1126-1076‬وﯾﻜﺮه ﻣﺎدﯾﺘﯿﮫ ﭼﺎﻟﻮﻛﯿﮫ‬

‫‪are‬‬

‫‪ :1114‬ﺑﮭﺎﺳﻜﺮة رﯾﺎﺿﯿﺪان‬

‫ﻣﯿﻼدي‬

‫‪ :1186‬ھﺠﻮم ﺗﺮﻛﮭﺎ ﺑﮫ ھﻨﺪ‬

‫‪set‬‬

‫‪ :1526-1206‬ﺳﻠﻄﻨﺖ دھﻠﻲ‬

‫‪ :1210-1206‬ﺳﻠﻄﺎن ﻗﻄﺐاﻟﺪﯾﻦ اﯾﺒﻚ‬

‫‪an‬‬

‫‪ :1293-1288‬ﻣﺎرﻛﻮﭘﻮﻟﻮ در ھﻨﺪ‬

‫‪ :1315-1296‬ﺳﻠﻄﺎن ﻋﻼءاﻟﺪﯾﻦ‬

‫‪ :1303‬ﻋﻼءاﻟﺪﯾﻦ ﭼﯿﺘﻮر را ﻓﺘﺢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪pym‬‬

‫‪ :1351-1325‬ﺳﻠﻄﺎن ﻣﺤﻤﺪﺑﻦ ﺗﻐﻠﻖ‬

 ‫‪m‬‬
‫‪ :1336‬ﺑﻨﺎ ﻧﮭﺎدن وﯾﺠﯿﮫﻧﮕﺮ‬

‫‪ :1405-1336‬ﺗﯿﻤﻮر )ﺗﯿﻤﻮر ﻟﻨﮓ(‬

‫‪.co‬‬
‫‪ :1388-1351‬ﺳﻠﻄﺎن ﻓﯿﺮوز ﺷﺎه‬

‫‪ :1398‬ﺗﯿﻤﻮر ﺑﮫ ھﻨﺪ ﺣﻤﻠﮫ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ :1518-1440‬ﻛﺒﯿﺮ ﺷﺎﻋﺮ‬

‫‪oo‬‬
‫‪ :1538-1469‬ﺑﺎﺑﺎ ﻧﺎﻧﻚ‪ ،‬ﺑﻨﯿﺎدﮔﺬار آﯾﯿﻦ ﺳﯿﺦ‬

‫‪ :1530-1483‬ﺑﺎﺑﺮ ﺳﻠﺴﻠﺔ ﺗﯿﻤﻮرﯾﺎن ھﻨﺪ را ﺑﻨﯿﺎد ﻣﻲﻧﮭﺪ‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫‪ :1573-1483‬ﺳﻮرداس ﺷﺎﻋﺮ‬

‫‪ :1498‬واﺳﻜﻮدﮔﺎﻣﺎ ﺑﮫ ھﻨﺪ ﻣﻲرﺳﺪ‬

‫‪ :1529-1509‬ﻛﺮﯾﺸﻨﺎ راﯾﮫ ﺑﺮ وﯾﺠﯿﮫﻧﮕﺮ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫@‪h‬‬ ‫‪ :1510‬ﭘﺮﺗﻐﺎﻟﯿﮭﺎ ﮔﻮآ را اﺷﻐﺎل ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ :1542-1530‬ھﻤﺎﯾﻮن‬

‫‪ :1624-1532‬ﺗﻮﻟﺴﻲداس ﺷﺎﻋﺮ‬
‫‪are‬‬

‫‪ :1545-1542‬ﺷﯿﺮﺷﺎه‬

‫‪ :1556-1555‬ﺑﺎزﮔﺸﺖ و ﻣﺮگ ھﻤﺎﯾﻮن‬

‫‪ :1605-1560‬اﻛﺒﺮﺷﺎه‬
‫‪set‬‬

‫‪ :1565‬ﺳﻘﻮط وﯾﺠﯿﮫﻧﮕﺮدر ﺗﻠﯿﻜﻮﺗﮫ‬

‫‪ :1600‬ﺗﺄﺳﯿﺲ ﺷﺮﻛﺖ ھﻨﺪﺷﺮﻗﻲ‬

‫‪an‬‬

‫‪ :1627-1605‬ﺟﮭﺎﻧﮕﯿﺮ‬

‫‪ :1658-1628‬ﺷﺎه ﺟﮭﺎن‬

‫‪ :1631‬ﻣﺮگ ﻣﻤﺘﺎز ﻣﺤﻞ‬

‫‪pym‬‬

‫‪ :1653-1632‬ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺗﺎج ﻣﺤﻞ‬

 ‫‪m‬‬
‫‪ :1707-1658‬اورﻧﮓ زﯾﺐ‬

‫‪ :1674‬ﻓﺮاﻧﺴﻮﯾﮭﺎ ﭘﻮﻧﺪﯾﺸﺮي را ﺑﻨﯿﺎد ﻣﻲﻧﮭﻨﺪ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫‪ :1680-1674‬راﺟﮫ ﺷﯿﻮاﺟﻲ‬

‫‪ :1690‬اﻧﮕﻠﯿﺴﯿﮭﺎ ﻛﻠﻜﺘﮫ را ﺑﻨﯿﺎد ﻣﻲﻧﮭﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ :1763-1756‬ﺟﻨﮓ ﻓﺮاﻧﺴﮫ و اﻧﮕﻠﯿﺲ در ھﻨﺪ‬

‫‪oo‬‬
‫‪ :1757‬ﻧﺒﺮد ﭘﻼﺳﻲ‬

‫‪ :1767-1765‬راﺑﺮت ﻛﻼﯾﻮ‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎﻧﺪار ﺑﻨﮕﺎل‬

‫‪yah‬‬
‫‪ :1774-1772‬وارن ھﯿﺴﺘﯿﻨﮕﺰ‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎﻧﺪار ﺑﻨﮕﺎل‬

‫‪ :1795-1788‬ﻣﺤﺎﻛﻤﺔ وارن ھﯿﺴﺘﯿﻨﮕﺰ‬

‫‪:1793-1786‬ﻟﺮد ﻛﻮراﻧﻮاﻟﯿﺲ‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎﻧﺪار ﺑﻨﮕﺎل‬

‫@‪h‬‬
‫‪ :1805-1798‬ﻣﺎرﻛﻲ وﻟﺰﻟﻲ‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎﻧﺪار ﺑﻨﮕﺎل‬

‫‪ :1835-1828‬ﻟﺮد وﯾﻠﯿﺎم ﻛﻮﻧﺪﯾﺶ‪ -‬ﺑﻨﺘﻨﯿﻚ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪار ﻛﻞ ھﻨﺪ‬

‫‪ :1828‬رامﻣﻮھﻦ روي ﺑﺮھﻤﺎ‪ -‬ﺳﻤﺞ را ﺑﻨﯿﺎد ﻣﻲﻧﮭﺪ‪.‬‬

‫‪are‬‬

‫‪ :1829‬اﻟﻐﺎي)رﺳﻢ( ﺳﺎﺗﻲ‬

‫‪ :1886-1836‬راﻣﺎﻛﺮﯾﺸﻨﺎ‬

‫‪ :1857‬ﺷﻮرش ﺳﭙﺎھﯿﺎن‬
‫‪set‬‬

‫‪ :1858‬ھﻨﺪ ﺿﻤﯿﻤﺔ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ :1861‬ﺗﻮﻟﺪ راﺑﯿﻨﺪراﻧﺎت ﺗﺎﮔﻮر‬

‫‪an‬‬

‫‪ :1902-1863‬وﯾﻮﯾﻜﺎﻧﻨﺪه )ﻧﺎرﻧﺪرﻧﺎت دوت(‬

‫‪ :1869‬ﺗﻮﻟﺪ ﻣﮭﻨﺪس ﻛﺎرﻣﭽﺎﻧﺪ ﮔﺎﻧﺪي‬

‫ﻣﯿﻼدي‬
‫‪pym‬‬

‫ﺗﺄﺳﯿﺲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫‪ :1884 -1880‬ﻣﺎرﻛﻲ رﯾﭙﻦ‪ ،‬ﻧﺎﯾﺐاﻟﺴﻄﻨﮫ‬

‫‪ :1885‬ﺗﺄﺳﯿﺲ ﻛﻨﮕﺮة ﻣﻠﻲھﻨﺪ‬

‫‪.co‬‬
‫‪ :1905-1889‬ﺑﺎرون ﻛﺮزن‪ ،‬ﻧﺎﯾﺐاﻟﺴﻄﻨﮫ‬

‫‪ :1921-1916‬ﺑﺎرون ﭼﻤﺰﻓﺮد‪ ،‬ﻧﺎﯾﺐاﻟﺴﻄﻨﮫ‬

‫‪ :1919‬آﻣﺮﯾﺴﺘﺎر‬

‫‪oo‬‬
‫‪ :1926-1921‬ارلرﯾﺪﯾﻨﮓ‪ ،‬ﻧﺎﯾﺐاﻟﺴﻄﻨﮫ‬

‫‪ :1931-1926‬ﻟﺮد اﯾﺮوﯾﻦ‪ ،‬ﻧﺎﯾﺐاﻟﺴﻄﻨﮫ‬

‫‪yah‬‬
‫‪ :1931‬ﻟﺮد وﻟﯿﻨﮕﺘﻦ‪ ،‬ﻧﺎﯾﺐاﻟﺴﻠﻄﻨﮫ‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﮭﺎردھﻢ‬
‫@‪h‬‬
‫ﺑﻨﯿﺎدھﺎي ھﻨﺪي‬
‫‪ -I‬ﺻﺤﻨﺔ ﻧﻤﺎﯾﺶ‬
‫‪are‬‬

‫ﻛﺸﻒ دوﺑﺎرة ھﻨﺪ – ﻧﻈﺮي ﺑﮫ ﻧﻘﺸﮫ – ﺗﺄﺛﯿﺮات اﻗﻠﯿﻤﻲ‬

‫ھﯿﭻ ﭼﯿﺰ ﺗﺎ اﯾﻦ ﺣﺪ داﻧﺶ ﭘﮋوه اﻣﺮوزي را ﺷﺮﻣﺴﺎر ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ ﺗﺎ ﭼﻨﺪي ﭘﯿﺶ‪ ،‬آن ھﻢ ﺑﮫ ﻃﻮر دﺳﺖ و‬
‫ﭘﺎ ﺷﻜﺴﺘﮫ‪ ،‬ﺑﺎ ھﻨﺪ آﺷﻨﺎ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪ .‬ھﻨﺪ ﺷﺒﮫ ﺟﺰﯾﺮة ﭘﮭﻨﺎوري اﺳﺖ ﺑﮫ وﺳﻌﺖ ﺗﻘﺮﯾﺒﻲ ‪000،180،5‬‬
‫ﻛﯿﻠﻮﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ‪ ،‬ﺑﮫ اﻧﺪازة دو ﺳﻮم اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه‪ ،‬و ﺑﯿﺴﺖ ﺑﺮاﺑﺮ ارﺑﺎﺑﺶ‪ ،‬ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎي ﻛﺒﯿﺮ؛ ﺟﻤﻌﯿﺘﺶ‬
‫‪set‬‬

‫‪ 000،000،320‬ﻧﻔﺮ ﯾﻌﻨﻲ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻣﺠﻤﻮع ﺟﻤﻌﯿﺖ اﻣﺮﯾﻜﺎي ﺷﻤﺎﻟﻲ و ﺟﻨﻮﺑﻲ‪ ،‬ﯾﺎ ﯾﻚ ﭘﻨﺠﻢ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﻛﺮة‬
‫زﻣﯿﻦ‪ ،‬اﺳﺘﻤﺮار ﻣﺆﺛﺮي اﺳﺖ از ﺗﺤﻮل و ﺗﻤﺪن‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ از ﺗﻤﺪن ﻣﻮھﻨﺠﻮ – دارو‪ ،‬در ‪ 2900‬قم )ﯾﺎ ﺷﺎﯾﺪ‬
‫ھﻢ ﻛﮭﻨﺘﺮ از اﯾﻦ ﺗﺎرﯾﺦ( ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺗﺎ زﻣﺎن ﮔﺎﻧﺪي و راﻣﺎن و ﺗﺎﮔﻮر؛ اﯾﻤﺎﻧﮭﺎﯾﻲ در آن ﺑﻮده و ھﺴﺖ ﻛﮫ از‬
‫ﻣﺮاﺣﻞ ﺑﺖﭘﺮﺳﺘﻲ ﺧﺎم و اﺑﺘﺪاﯾﻲ ﺗﺎ ﻟﻄﯿﻔﺘﺮﯾﻦ و ﻣﻌﻨﻮﯾﺘﺮﯾﻦ ھﻤﮫ ﺧﺪاﯾﻲ را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲﺷﻮد؛ ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﺎﻧﻲ‬
‫‪an‬‬

‫ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ھﺰار ﻧﻮاي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﺮ ﯾﻚ ﻣﺎﯾﺔ وﺣﺪﺗﻲ – از اوﭘﺎﻧﯿﺸﺎدھﺎ در ھﺸﺖ ﻗﺮن ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد ﻣﺴﯿﺢ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺗﺎ ﺷﻨﻜﺮه ﻛﮫ ھﺸﺖ ﻗﺮن ﭘﺲ از ﻣﺴﯿﺢ ﺑﮫ ﺟﮭﺎن آﻣﺪ – ﺳﺎﺧﺘﮫاﻧﺪ؛ داﻧﺸﻤﻨﺪاﻧﻲ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ﺳﮫ ھﺰار‬
‫ﺳﺎل ﭘﯿﺶ ﻋﻠﻢ ﻧﺠﻮم را ﺗﺤﻮل ﺑﺨﺸﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬و ھﻢ داﻧﺸﻤﻨﺪاﻧﻲ ﻛﮫ در زﻣﺎن ﻣﺎ ﺟﺎﯾﺰة ﻧﻮﺑﻞ ﺑﺮدهاﻧﺪ؛ در‬
‫روﺳﺘﺎھﺎ ﻧﮭﺎد ﻣﺮدﻣﺎﻧﮫاي داﺷﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﻧﺸﺎن ﻗﺪﻣﺘﺶ ﭘﯿﺪا ﻧﯿﺴﺖ؛ و در ﭘﺎﯾﺘﺨﺘﮭﺎ ھﻢ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯾﺎن ﻓﺮزاﻧﮫ و‬
‫ﻧﯿﻜﺨﻮاھﻲ ﭼﻮن آﺷﻮﻛﺎ و اﻛﺒﺮ داﺷﺘﻨﺪ؛ راﻣﺸﮕﺮاﻧﺶ ﺣﻤﺎﺳﮫھﺎي ﺑﺰرﮔﻲ ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﻗﺪﻣﺖ آﺛﺎر‬
‫‪pym‬‬

‫ھﻮﻣﺮ‪ ،‬ﻛﮫ اﻣﺮوزه ھﻢ در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﮭﺎن ﺑﮫ ﺷﻌﺮ ﺷﺎﻋﺮاﻧﺶ ﮔﻮش ﻓﺮا ﻣﻲدھﻨﺪ؛‬
 ‫‪m‬‬
‫ھﻨﺮﻣﻨﺪاﻧﺶ از ﺗﺒﺖ ﺗﺎ ﺳﯿﻼن‪ ،‬و از ﻛﺎﻣﺒﻮج ﺗﺎ ﺟﺎوه‪ ،‬ﺑﺮاي ﺧﺪاﯾﺎن ھﻨﺪو ﻣﻌﺎﺑﺪ ﻋﻈﯿﻤﻲ ﺑﺮ آورده‪ ،‬ﯾﺎ دھﮭﺎ‬
‫ﻛﺎخ ﺑﻲﻧﻘﺺ ﺑﺮاي ﺷﺎھﺎن و ﻣﻠﻜﮫھﺎي ﻣﻐﻮﻟﻲ ﭘﺪﯾﺪ آوردهاﻧﺪ – ھﻨﺪ اﯾﻦ اﺳﺖ‪ ،‬و اﻛﻨﻮن در داﻧﺶ‬
‫ﺻﺒﻮراﻧﮫاي‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﺎرة ﻣﻌﻨﻮي ﻧﻮﯾﻲ‪ ،‬ﺑﮫ روي ذھﻦ ﻏﺮﺑﻲ‪ ،‬ﻛﮫ ﺗﺎ دﯾﺮوز ﺗﻤﺪن را ﭼﯿﺰي اﺧﺘﺼﺎﺻﺎً‬

‫‪.co‬‬
‫اروﭘﺎﯾﻲ ﻣﻲﭘﻨﺪاﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ ،‬ﮔﺸﻮده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺻﺤﻨﺔ اﯾﻦ ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﺜﻠﺚ ﺑﺰرﮔﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ھﺮ ﭼﮫ از ﺑﺮﻓﮭﺎي ﺟﺎوﯾﺪان ﻛﻮھﮭﺎي ھﯿﻤﺎﻻﯾﺎ رو ﺑﮫ ﻃﺮف‬
‫ﮔﺮﻣﺎي ﺟﺎوﯾﺪان ﺳﯿﻼن ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻣﻲرود‪ ،‬ﺗﻨﮕﺘﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﮔﻮﺷﮫاي در ﻃﺮف ﭼﭗ آن اﯾﺮان ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﮫ‪،‬‬
‫ﻛﮫ از ﻧﻈﺮ ﻣﺮدم و زﺑﺎن و اﯾﺰدان ﺷﺒﺎھﺖ ﻛﺎﻣﻠﻲ ﺑﮫ ﻣﺮدم ﻋﺼﺮ وداﯾﻲ دارد‪ .‬ﭼﻮن ﻣﺮز ﺷﻤﺎﻟﻲ را ﺑﮫ‬

‫‪oo‬‬
‫ﺳﻮي ﺧﺎور دﻧﺒﺎل ﻛﻨﯿﻢ‪ ،‬ﺑﮫ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻣﻲرﺳﯿﻢ؛ اﯾﻦ ﺟﺎ ﻗﻨﺪھﺎر‪ ،‬ﮔﻨﺪھﺎرة ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ‪ ،‬اﺳﺖ ﻛﮫ ﭘﯿﻜﺮ ﺗﺮاﺷﻲ‬
‫ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ و ھﻨﺪي ﭼﻨﺪي در آن ﺑﺎ ھﻢ آﻣﯿﺨﺘﻨﺪ و ﺑﻌﺪ از ھﻢ ﺟﺪا‬

‫ﺷﺪﻧﺪ و دﯾﮕﺮ ﺑﮫ ھﻢ ﻧﺮﺳﯿﺪﻧﺪ؛ در ﺷﻤﺎل آن ﻛﺎﺑﻞ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن و ﻣﻐﻮﻟﮭﺎ از آن دﺳﺖ ﺑﮫ ﺣﻤﻼت‬
‫ﺧﻮﻧﺒﺎر زدﻧﺪ و ﻣﺪت ھﺰار ﺳﺎل ﺑﺮ ھﻨﺪ ﭼﯿﺮه ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬داﺧﻞ ھﻨﺪ‪ ،‬و ﻧﺰدﯾﻚ ﻣﺮز آن‪ ،‬ﭘﯿﺸﺎور ﻗﺮار دارد ﻛﮫ‬

‫‪yah‬‬
‫ﺑﺎ اﺗﻮﻣﺒﯿﻞ ﻣﻲﺗﻮان در ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻋﺖ از ﻛﺎﺑﻞ ﺑﮫ آﻧﺠﺎ رﺳﯿﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺟﺎ ﻋﺎدت ﻗﺪﯾﻤﻲ ﺷﻤﺎﻟﯿﮭﺎ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ھﺠﻮم‬
‫ﺑﮫ ﺟﻨﻮب‪ ،‬ھﻨﻮز ﭘﺎﺑﺮﺟﺎﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮﺟﮫ ﻛﻨﯿﺪ ﻛﮫ روﺳﯿﮫ‪ ،‬در ﭘﺎﻣﯿﺮ و ﻣﻌﺎﺑﺮ ھﻨﺪوﻛﺶ‪ ،‬ﭼﻘﺪر ﺑﮫ ھﻨﺪ ﻧﺰدﯾﻚ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ راه ﭼﮫ ﺳﯿﺎﺳﺘﮭﺎ ﻛﮫ ﺑﮫ ﺧﻮد ﻧﺪﯾﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﺷﻤﺎﻟﯿﺘﺮﯾﻦ ﻧﻘﻄﺔ ھﻨﺪ اﯾﺎﻟﺖ ﻛﺸﻤﯿﺮ ﻗﺮار دارد‪،‬‬
‫ﻛﮫ ﻧﺎﻣﺶ ﯾﺎدآور ﺷﻜﻮه ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﻓﻨﻮن ﻧﺴﺎﺟﻲ ھﻨﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﺟﻨﻮب آن اﯾﺎﻟﺖ ﭘﻨﺠﺎب اﺳﺖ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ»ﺳﺮزﻣﯿﻦ‬
‫ﭘﻨﺞ رود« ﺑﺎ ﺷﮭﺮ ﺑﺰرگ ﻻھﻮر و ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﺗﺎﺑﺴﺘﺎﻧﻲ آن‪ ،‬ﺳﯿﻤﻼ‪ ،‬ﻛﮫ در ﭘﺎي ﻛﻮھﮭﺎي ھﯿﻤﺎﻻﯾﺎ )ﺧﺎﻧﺔ‬
‫ﺑﺮف( ﻗﺮار دارد‪ .‬رود ﭘﺮ آب و ﺧﺮوﺷﺎن ﺳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﻃﻮل ﯾﻜﮭﺰار و ﺷﺸﺼﺪ و ده ﻛﯿﻠﻮﻣﺘﺮ از ﭘﻨﺠﺎب‬
‫@‪h‬‬
‫ﺑﺎﺧﺘﺮي ﻣﻲﮔﺬرد؛ ﻧﺎم ﺳﻨﺪ از ﻟﻐﺖ ﺑﻮﻣﻲ ﺳﻨﺪ و‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﻌﻨﻲ »رود«‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬و اﯾﺮاﻧﯿﺎن )ﻛﮫ ﺳﻨﺪ‬
‫را ﺑﮫ ھﻨﺪو ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻛﺮدﻧﺪ( ﺗﻤﺎم ﺷﻤﺎل ھﻨﺪ را ﺑﮫ اﯾﻦ ﻧﺎم ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي آﻧﺎن ﻟﻐﺖ ھﻨﺪوﺳﺘﺎن ﺑﮫ ﻣﻌﻨﻲ‬
‫ﺳﺮزﻣﯿﻦ رودھﺎﺳﺖ‪ .‬ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن ﻣﮭﺎﺟﻢ از اﺻﻄﻼح اﯾﺮاﻧﻲ ھﻨﺪو ﻛﻠﻤﺔ ‪ =) india‬ھﻨﺪ( را ﺑﺮاي ﻣﺎ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫دو رود ﺟﻤﻨﺎ و ﮔﻨﮓ آرام آرام از ﭘﻨﺠﺎب رو ﺑﮫ ﺟﻨﻮب ﺟﺎري ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ؛ ﺟﻤﻨﺎ دھﻠﻲ را ﻣﺸﺮوب ﻣﻲﻛﻨﺪ‪،‬‬
‫و ﺷﻜﻮه ﺗﺎج ﻣﺤﻞ در آﻛﺮه را در آﺑﮭﺎي ﺧﻮد ﻣﻨﻌﻜﺲ ﻣﻲﺳﺎزد؛ ﮔﻨﮓ ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ ﺷﮭﺮ ﻣﻘﺪس ﺑﻨﺎرس‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﻲرﺳﺪ ﭘﮭﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﮫ ﻃﻮري ﻛﮫ روزاﻧﮫ ده ﻣﯿﻠﯿﻮن ھﻨﺪوي ﻣﺸﺘﺎق در آن ﻏﺴﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؛ و‪ ،‬ﺑﺎ دوازده‬
‫دھﺎﻧﮫاش‪ ،‬اﺳﺘﺎن ﺑﻨﮕﺎل و ﻛﻠﻜﺘﮫ‪ ،‬ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﻗﺪﯾﻤﻲ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ‪ ،‬را ﻣﺸﺮوب و ﺑﺎرور ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻛﻤﻲ دورﺗﺮ‪ ،‬و‬
‫ﺑﺎز ھﻢ در ﺟﮭﺖ ﺧﺎور‪ ،‬ﺑﺮﻣﮫ‪ ،‬ﺑﺎ ﭘﺎﮔﻮداھﺎي زرﯾﻦ راﻧﮕﻮن و ﺟﺎدة ﭘﺮ آﻓﺘﺎب ﻣﻨﺪﻟﮫ‪ ،‬ﻗﺮار دارد‪ .‬ﭘﺮواز‬
‫از ﻣﻨﺪﻟﮫ ﺗﺎ ﻓﺮودﮔﺎه ﺑﺎﺧﺘﺮي ﻛﺮاﭼﻲ در ھﻨﺪ ھﻤﺎن ﻗﺪر ﻃﻮل ﻣﻲﻛﺸﺪ ﻛﮫ ﭘﺮواز از ﻧﯿﻮﯾﻮرك ﺑﮫ‬
‫ﻟﻮسآﻧﺠﻠﺲ‪ .‬در ﭼﻨﯿﻦ ﭘﺮوازي‪ ،‬در ﺟﻨﻮب ﺳﻨﺪ‪ ،‬از روي راﺟﭙﻮﺗﺎﻧﮫ ﻣﻲﮔﺬرﯾﻢ‪ ،‬ﻛﮫ ﺳﺮزﻣﯿﻦ راﺟﭙﻮﺗﮭﺎي‬
‫‪set‬‬

‫دﻟﯿﺮ اﺳﺖ و ﺷﮭﺮھﺎي ﻣﺸﮭﻮري ﭼﻮن ﮔﻮاﻟﯿﻮر‪ ،‬ﭼﯿﺘﻮر‪ ،‬ﺟﯿﭙﻮر‪ ،‬اﺟﻤﯿﺮ‪ ،‬و اوداﯾﭙﻮر دارد‪ .‬در ﺟﻨﻮب‬

‫و ﺑﺎﺧﺘﺮ »ﭘﺮزﯾﺪﻧﺴﻲ« ﺑﻤﺒﺌﻲ ﯾﺎ اﺳﺘﺎن ﺑﻤﺒﺌﻲ‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﮭﺮھﺎي ﭘﺮ ﻧﻌﻤﺖ ﺳﻮرت‪ ،‬اﺣﻤﺪآﺑﺎد‪ ،‬ﺑﻤﺒﺌﻲ‪ ،‬و ﭘﻮﻧﮫ‬
‫واﻗﻊ اﺳﺖ‪ .‬در ﺧﺎور و ﺟﻨﻮب‪ ،‬اﺳﺘﺎﻧﮭﺎي ﻣﺘﺮﻗﻲ ﺣﯿﺪرآﺑﺎد و ﻣﯿﺴﻮر ﻗﺮار دارﻧﺪ ﻛﮫ ﺣﻜﺎم ﻣﺤﻠﻲ ﺑﺮ آن‬
‫ﻓﺮﻣﺎن ﻣﻲراﻧﻨﺪ‪ . ،‬ﭘﺎﯾﺘﺨﺘﮭﺎي ﭘﺮ ﻧﻘﺶ و ﻧﮕﺎري ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﻧﺎﻣﮭﺎ دارﻧﺪ‪ .‬در ﺳﺎﺣﻞ ﺑﺎﺧﺘﺮي‪ ،‬ﮔﻮآ‪ ،‬و در‬
‫‪an‬‬

‫ﺳﺎﺣﻞ ﺧﺎوري‪ ،‬ﭘﻮﻧﺪﯾﺸﺮي ﻗﺮار دارد ﻛﮫ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎﯾﯿﮭﺎي ﻓﺎﺗﺢ آن را ﺑﮫ ﭘﺮﺗﻐﺎﻟﯿﮭﺎ‪ ،‬و اﯾﻦ را ﺑﮫ ﻓﺮاﻧﺴﻮﯾﮭﺎ‬
‫واﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ‪ ،‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﭼﻨﺪ ﻛﯿﻠﻮﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ ﺧﺎك‪ ،‬از آﻧﺎن دﻟﺠﻮﯾﻲ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺧﻠﯿﺞ ﺑﻨﮕﺎل را ﭘﺮزﯾﺪﻧﺴﻲ‬
‫ﻣﺪرس اداره ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﻣﺮﻛﺰ آن ﺷﮭﺮ ﻣﺪرس اﺳﺖ ﻛﮫ ﺧﻮب اداره ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬و ﻣﻌﺎﺑﺪ ﻋﺎﻟﻲ و ﻏﻢاﻧﮕﯿﺰ‬
‫ﺷﮭﺮھﺎي ﺗﺎﻧﺠﻮر‪ ،‬ﺗﺮﯾﭽﯿﻨﺎﭘﺎﻟﻲ‪ ،‬ﻣﺎدوره‪ ،‬و راﻣﺸﻮرام ﻣﺮزھﺎي ﺟﻨﻮﺑﻲ آن را ﻣﻲآراﯾﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ از آن »ﭘﻞ‬
‫‪pym‬‬

‫آدم« اﺳﺖ – آﺑﺘﻠﻲ از ﺟﺰاﯾﺮ ﻓﺮوﻧﺸﺴﺘﮫ – ﻛﮫ ﻣﺎ را از ﺗﻨﮕﮫاي ﺑﮫ ﺳﯿﻼن‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﺟﺎﯾﻲ ﻛﮫ ھﺰار و‬
‫ﺷﺸﺼﺪ ﺳﺎل ﭘﯿﺶ ﺗﻤﺪﻧﻲ در آن روﯾﯿﺪ و ﺑﺎﻟﯿﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬ھﻤﺔ اﯾﻨﮭﺎ ﺑﺨﺶ ﻛﻮﭼﻜﻲ از ھﻨﺪ اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﭘﺲ‪ ،‬ﻧﺒﺎﯾﺪ ھﻨﺪ را ﺳﺮزﻣﯿﻨﻲ ﭼﻮن ﻣﺼﺮ‪ ،‬ﺑﺎﺑﻞ‪ ،‬ﯾﺎ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺑﺪاﻧﯿﻢ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﻗﺎرهاي اﺳﺖ ﻣﺜﻞ اروﭘﺎ ﭘﺮ‬
‫ﺟﻤﻌﯿﺖ و ﭼﻨﺪ زﺑﺎﻧﻲ‪ ،‬و از ﻧﻈﺮ اﻗﻠﯿﻢ و ﻧﮋاد‪ ،‬ادﺑﯿﺎت‪ ،‬ﻓﻠﺴﻔﮫ‪ ،‬و ھﻨﺮ ھﻢ‪ ،‬ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﺑﮫ ھﻤﺎن اﻧﺪازه‪،‬‬
‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن و ﻣﺘﻨﻮع اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎل ھﻨﺪ‪ ،‬ھﻢ ﻋﺮﺻﺔ ھﺠﻮم ﺟﺮﯾﺎﻧﮭﺎي ھﻮاي ﺳﺮد ﺳﻠﺴﻠﮫ ﺟﺒﺎل ھﯿﻤﺎﻻﯾﺎﺳﺖ و‬

‫‪.co‬‬
‫ھﻢ دﺳﺘﺨﻮش ﻣﮫھﺎﯾﻲ ﻛﮫ از ﺑﺮﺧﻮرد اﯾﻦ ﺟﺮﯾﺎﻧﮭﺎ ﺑﺎ آﻓﺘﺎب ﺟﻨﻮب اﯾﺠﺎد ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﭘﻨﺞ آب ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﭘﻨﺠﺎب‬
‫دﺷﺘﮭﺎي آﺑﺮﻓﺘﻲ ﺑﺰرﮔﻲ اﯾﺠﺎد ﻛﺮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺎر آوري ﺑﯿﻤﺎﻧﻨﺪي دارﻧﺪ؛ اﻣﺎ در ﺟﻨﻮب اﯾﻦ درهھﺎي‬
‫رودﺧﺎﻧﮫاي‪ ،‬ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﭼﻮن ﺧﻮدﻛﺎﻣﮫاي ﯾﻜﮫ ﺗﺎز ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ دﺷﺘﮭﺎ ﺧﺸﻚ و ﻋﺮﯾﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﺮاي اﯾﻨﻜﮫ‬
‫ﻣﺤﺼﻮل ﻛﺎﻓﻲ از آن ﺑﺮداﺷﺘﮫ ﺷﻮد ﻛﺎﺷﺘﻦ ﺗﻨﮭﺎ ﻛﺎﻓﻲ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﻓﺮد ﻛﺸﺎورز ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺑﻨﺪه و‬
‫ﺑﺮدة زﻣﯿﻦ درآﯾﺪ – ﻧﻮﻋﻲ ﺑﻨﺪﮔﻲ و ﺑﺮدﮔﻲ ﻛﮫ آدﻣﻲ را ﮔﯿﺞ و درﻣﺎﻧﺪه ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻧﮕﻠﯿﺴﯿﮭﺎ ھﺮ ﺑﺎر ﺑﯿﺶ از‬

‫‪oo‬‬
‫ﭘﻨﺞ ﺳﺎل در ھﻨﺪ ﻧﻤﻲﻣﺎﻧﻨﺪ؛ و اﮔﺮ ﺻﺪھﺰار ﺗﻦ از آﻧﺎن ﺑﺮ ھﻨﺪوھﺎﯾﻲ ﺳﮫ ھﺰار ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻌﺪاد ﺧﻮد ﺣﻜﻮﻣﺖ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ آﻧﺎن ﺑﮫ ﻗﺪر ﻛﺎﻓﻲ در ھﻨﺪ ﻧﻤﺎﻧﺪهاﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻘﺎﯾﺎي ﭘﺮاﻛﻨﺪة ﺟﻨﮕﻞ آﻏﺎزﯾﻦ‪ ،‬ﻛﮫ ﯾﻚ ﭘﻨﺠﻢ اﯾﻦ ﺳﺮزﻣﯿﻦ را ﺗﺸﻜﯿﻞ ﻣﻲدھﺪ‪ ،‬زادﮔﺎه و زﯾﺴﺘﮕﺎه ﺑﺒﺮ‪،‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﭘﻠﻨﮓ‪ ،‬ﮔﺮگ‪ ،‬و ﻣﺎر اﺳﺖ‪ .‬در ﺛﻠﺚ ﺟﻨﻮﺑﻲ اﯾﻦ ﺳﺮزﻣﯿﻦ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ در دﻛﻦ‪ ،‬ﮔﺮﻣﺎ ﺧﺸﻜﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﯾﺎ ﻧﻢ‬
‫ﻧﺴﯿﻤﮭﺎﯾﻲ را ﺑﺎ ﺧﻮد دارد ﻛﮫ از درﯾﺎ ﻣﻲوزد‪ .‬اﻣﺎ ﺳﯿﻤﺎي ﻏﺎﻟﺐ در ھﻨﺪ‪ ،‬از دھﻠﻲ ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺗﺎ ﺳﯿﻼن‪ ،‬ھﻤﺎن‬
‫ﮔﺮﻣﺎﺳﺖ – ﮔﺮﻣﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺗﻦ را ﻧﺎﺗﻮان و ﺟﻮاﻧﻲ را ﻛﻮﺗﺎه ﻛﺮده و در آراﻣﺘﺮﯾﻦ دﯾﻦ و ﻓﻠﺴﻔﺔ ﺳﺎﻛﻨﺎﻧﺶ‬
‫ﻣﺆﺛﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻨﮭﺎ راه آﺳﻮدﮔﻲ از اﯾﻦ ﮔﺮﻣﺎ آرام ﻧﺸﺴﺘﻦ‪،‬‬

‫ﻛﺎري ﻧﻜﺮدن‪ ،‬و ﭼﯿﺰي ﻧﺨﻮاﺳﺘﻦ اﺳﺖ؛ ﮔﺎھﻲ ھﻢ‪ ،‬در ﻣﺎھﮭﺎي ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن‪ ،‬ﺑﺎدھﺎي ﻣﻮﺳﻤﻲ رﻃﻮﺑﺘﻲ ﺧﻨﻚ و‬
‫ﺑﺎران ﺑﺎرآوري از درﯾﺎ ﻣﻲآورد‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﺑﺎدھﺎي ﻣﻮﺳﻤﻲ ﻧﻮزد‪ ،‬ھﻨﺪ ﮔﺮﺳﻨﮕﻲ ﻣﻲﻛﺸﺪ و ﺑﮫ رؤﯾﺎي‬
‫@‪h‬‬ ‫ﻧﯿﺮواﻧﮫ ﻓﺮو ﻣﻲرود‪.‬‬

‫‪ – II‬ﻛﮭﻨﺘﺮﯾﻦ ﺗﻤﺪن؟‬
‫ﻣﺎ ﻗﺒﻞ ﺗﺎرﯾﺦ ھﻨﺪ – ﻣﻮھﻨﺠﻮ – دارو – ﻗﺪﻣﺖ آن‬
‫‪are‬‬

‫در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ ﻣﻮرﺧﺎن ﺧﯿﺎل ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﺎ ﯾﻮﻧﺎن آﻏﺎز ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬اروﭘﺎ ﺑﺎ ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻲ ﻋﻘﯿﺪه‬
‫داﺷﺖ ﻛﮫ ھﻨﺪ ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺑﺮﺑﺮﯾﺖ ﺑﻮده‪ ،‬ﺗﺎ اﯾﻨﻜﮫ ﻋﻤﻮزادﮔﺎن »آرﯾﺎﯾﻲ« ﻣﻠﺘﮭﺎي اروﭘﺎﯾﻲ از ﻛﻨﺎرهھﺎي درﯾﺎي‬
‫ﺧﺰر ﻛﻮچ ﻛﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ھﻨﺮھﺎ و ﻋﻠﻮم را ﺑﮫ اﯾﻦ ﺷﺒﮫﺟﺰﯾﺮة وﺣﺸﻲ و ﺑﻲﻓﺮھﻨﮓ ﺑﯿﺎورﻧﺪ‪ .‬ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت اﺧﯿﺮ اﯾﻦ‬
‫ﺗﺼﻮر دﻟﺨﻮش ﻛﻨﻨﺪه را ﺑﮫ ھﻢ رﯾﺨﺘﮫ اﺳﺖ – ﻛﻤﺎ اﯾﻨﻜﮫ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت آﯾﻨﺪه ﭼﺸﻢاﻧﺪاز اﯾﻦ ﺻﻔﺤﺎت را ھﻢ‬
‫دﮔﺮﮔﻮن ﺧﻮاھﺪ ﻛﺮد‪ .‬در ھﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ھﺮ ﺟﺎي دﯾﮕﺮي‪ ،‬ﺳﺮآﻏﺎزھﺎي ﺗﻤﺪن در دل ﺧﺎك ﻣﺪﻓﻮن اﺳﺖ‪ ،‬و‬
‫‪set‬‬

‫ﺣﺘﻲ ھﻤﺔ ﺑﯿﻠﮭﺎي ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﺸﻨﺎﺳﺎن ھﻢ ھﺮﮔﺰ ﻧﺨﻮاھﺪ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ھﻤﺔ آﻧﮭﺎ را از ﺧﺎك ﺑﯿﺮون ﺑﯿﺎورد‪.‬‬
‫ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪهھﺎي ﯾﻚ دورة دﯾﺮﯾﻨﮫ ﺳﻨﮕﻲ ﺑﺴﯿﺎري از وﯾﺘﺮﯾﻨﮭﺎي ﻣﻮزهھﺎي ﻛﻠﻜﺘﮫ‪ ،‬ﻣﺪرس‪ ،‬و ﺑﻤﺒﺌﻲ را ﭘﺮ‬
‫ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬و اﺷﯿﺎي دورة ﻧﻮﺳﻨﮕﻲ‪ ،‬ﻛﻢ ﯾﺎ ﺑﯿﺶ‪ ،‬در ھﺮ اﯾﺎﻟﺘﻲ ﯾﺎﻓﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ اﯾﻨﮭﺎ در ﺷﻤﺎر‬
‫ﻓﺮھﻨﮕﻨﺪ ﻧﮫ ﺗﻤﺪن‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫در ﺳﺎل ‪ ،1924‬ﺟﮭﺎن داﻧﺶ ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﺑﺎ اﺧﺒﺎري از ھﻨﺪ ﺑﮫ ﺣﯿﺮت اﻓﺘﺎد‪ :‬ﺳﺮ ﺟﺎن ﻣﺎرﺷﺎل اﻋﻼم ﻛﺮد‬
‫ﻛﮫ دﺳﺘﯿﺎراﻧﺶ‪ ،‬ﺧﺼﻮﺻًﺎ ر‪ .‬د‪ .‬ﺑﻨﺮﺟﻲ‪ ،‬در ﻣﻮھﻨﺠﻮ – دارو‪ ،‬در ﺳﺎﺣﻞ ﺑﺎﺧﺘﺮي ﺳﻨﺪ ﺳﻔﻼ‪ ،‬ﺑﻘﺎﯾﺎي‬
‫ﭼﯿﺰي را ﻛﺸﻒ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﮫ ﮔﻮﯾﺎ از ھﺮ ﺗﻤﺪﻧﻲ ﻛﮫ ﻣﻮرﺧﺎن ﺗﺎ ﻛﻨﻮن ﺷﻨﺎﺧﺘﮫاﻧﺪ ﻛﮭﻨﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ھﻢ آﻧﺠﺎ‪ ،‬و‬
‫ھﻢ در ھﺮﭘﺎ‪ ،‬ﻛﮫ در ﺷﻤﺎل و ﭼﻨﺪ ﺻﺪ ﻛﯿﻠﻮﻣﺘﺮي ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻣﻮھﻨﺠﻮ – دارو واﻗﻊ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﮭﺎر ﯾﺎ ﭘﻨﺞ ﺷﮭﺮ‬
‫‪pym‬‬

‫ﺑﺮﺟﺴﺘﮫ از زﯾﺮ ﺧﺎك ﺑﯿﺮون آوردهاﻧﺪ‪ ،‬ﻛﮫ در ﻃﻮل ﺧﯿﺎﺑﺎﻧﮭﺎي ﭘﮭﻦ و ﻛﻮﭼﮫھﺎي ﺗﻨﮕﺶ ﺻﺪھﺎ ﺧﺎﻧﮫ و‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻣﻐﺎرة آﺟﺮي دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ‪ ،‬در ﻣﻮاردي‪ ،‬داراي ﭼﻨﺪ ﻃﺒﻘﮫ ھﻢ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺒﯿﻨﯿﻢ ﺳﺮ ﺟﺎن ﻣﺎرﺷﺎل ﻗﺪﻣﺖ‬
‫اﯾﻦ آﺛﺎر ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪه را ﭼﮕﻮﻧﮫ ﺑﺮآورد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬

‫‪.co‬‬
‫اﯾﻦ ﻛﺸﻔﯿﺎت وﺟﻮد ﯾﻚ زﻧﺪﮔﻲ ﺷﮭﺮي ﺑﺴﯿﺎر ﺗﻜﺎﻣﻞ ﯾﺎﻓﺘﮫاي را در ھﺰارة ﭼﮭﺎرم و ﺳﻮم قم در ﺳﻨﺪ‬
‫)ﺷﻤﺎﻟﯿﺘﺮﯾﻦ اﯾﺎﻟﺖ ﭘﺮزﯾﺪﻧﺴﻲ ﺑﻤﺒﺌﻲ( و ﭘﻨﺠﺎب ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ و در ﺑﺴﯿﺎري از ﺧﺎﻧﮫھﺎ وﺟﻮد ﭼﺎه ﺣﻤﺎم‪ ،‬و‬
‫ﻧﯿﺰ ﯾﻚ ﺷﺒﻜﺔ دﻗﯿﻖ ﻓﺎﺿﻼب‪ ،‬وﺿﻊ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺷﮭﺮﻧﺸﯿﻨﺎﻧﻲ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ دﺳﺖ ﻛﻢ ﺑﺎ آﻧﭽﮫ در‬
‫ﺳﻮﻣﺮ ﯾﺎﻓﺘﮫ ﺷﺪه ﺑﺮاﺑﺮي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و از آﻧﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ در ھﻤﯿﻦ زﻣﺎن در ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺑﺎﺑﻞ و ﻣﺼﺮ رواج داﺷﺖ‬
‫ﺑﺮﺗﺮ اﺳﺖ… ﺣﺘﻲ ﺧﺎﻧﮫھﺎي اور ھﻢ‪ ،‬از ﻧﻈﺮ ﺑﻨﺎ‪ ،‬ﺑﮫ ھﯿﭻ وﺟﮫ ﺑﺎ ﺧﺎﻧﮫھﺎي ﻣﻮھﻨﺠﻮ – دارو ﺑﺮاﺑﺮي‬

‫‪oo‬‬
‫ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫در اﯾﻦ ﻧﻘﺎط اﺷﯿﺎي زﯾﺮ ﻛﺸﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ :‬ﻇﺮوف و آﻻت ﺧﺎﻧﮕﻲ و اﺳﺒﺎب آراﯾﺶ؛ ﺳﻔﺎﻟﯿﻨﮫھﺎي ﻣﻨﻘﺶ و‬
‫ﺳﺎده‪ ،‬ﻛﮫ آﻧﮭﺎ را ﯾﺎ ﺑﺎ ﮔﺮدش دﺳﺖ و ﯾﺎ ﺑﺎ ﮔﺮدش ﭼﺮخ ﺳﺎﺧﺘﮫاﻧﺪ؛ ﭘﯿﻜﺮهھﺎي ﺳﻔﺎﻟﯿﻦ‪ ،‬ﻃﺎس ﻧﺮد‪ ،‬و‬
‫ﻣﮭﺮهھﺎي ﺷﻄﺮﻧﺞ؛ ﺳﻜﮫھﺎﯾﻲ‬

‫‪yah‬‬
‫ﺷﺪه ﺑﻮد ﻛﮭﻨﺘﺮﻧﺪ؛ ھﺰار ﻣﮭﺮ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺮ ﺑﯿﺸﺘﺮﺷﺎن ﻧﻮﺷﺘﮫھﺎﯾﻲ ﺑﮫ ﺧﻂ ﺻﻮرﺗﻨﮕﺎري ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﮫاي ﻧﻘﺶ ﺷﺪه؛‬
‫ﺳﻔﺎﻟﯿﻨﮫھﺎي ﻟﻌﺎﺑﺪار‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﯿﻔﯿﺖ ﻋﺎﻟﻲ؛ ﻛﻨﺪهﻛﺎرﯾﮭﺎي روي ﺳﻨﮓ‪ ،‬ﻛﮫ از آﺛﺎر ﺳﻮﻣﺮي ﺑﺮﺗﺮ اﺳﺖ؛‬
‫ﺟﻨﮓاﻓﺰار و دﺳﺖاﻓﺰارھﺎي ﻣﺴﯿﻦ‪ ،‬و ﯾﻚ ﻧﻤﻮﻧﺔ ﻛﻮﭼﻚ اراﺑﺔ دوﭼﺮﺧﻲ ﻣﺴﯿﻦ )از ﻛﮭﻨﺘﺮﯾﻦ ﻧﻤﻮﻧﮫھﺎي‬
‫اراﺑﺔ ﭼﺮﺧﺪار(؛ اﻟﻨﮕﻮھﺎي ﻃﻼ و ﻧﻘﺮه‪ ،‬ﮔﻮﺷﻮاره‪ ،‬ﮔﺮدﻧﺒﻨﺪ‪ ،‬و ﺟﻮاھﺮات دﯾﮕﺮي ﻛﮫ ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﺎرﺷﺎل‬
‫»ﭼﻨﺎن ﺧﻮب از ﻛﺎر درآﻣﺪه و ﺑﮫ ﺣﺪي ﺧﻮش ﭘﺮداﺧﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ ﮔﻮﯾﻲ از ﯾﻜﻲ از ﺟﻮاھﺮ ﻓﺮوﺷﯿﮭﺎي‬
‫@‪h‬‬
‫اﻣﺮوزي ﺧﯿﺎﺑﺎن ﺑﺎﻧﺪﺳﺘﺮﯾﺖ ﻟﻨﺪن درآﻣﺪه‪ ،‬ﻧﮫ از ﯾﻚ ﺧﺎﻧﺔ ﻣﺎ ﻗﺒﻞ ﺗﺎرﯾﺨﻲ ‪ 5000‬ﺳﺎل ﭘﯿﺶ‪«.‬‬

‫ﻋﺠﯿﺒﺘﺮ آﻧﻜﮫ ﭘﺎﯾﯿﻨﺘﺮﯾﻦ ﻃﺒﻘﺎت اﯾﻦ آﺛﺎر ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪه‪ ،‬از ﻧﻈﺮ ھﻨﺮي‪ ،‬از ﻻﯾﮫھﺎي ﺑﺎﻻﯾﻲ ﺗﻜﺎﻣﻞ ﯾﺎﻓﺘﮫﺗﺮ اﺳﺖ‬
‫– ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ ﮔﻮﯾﻲ ﺣﺘﻲ اﯾﻦ ﻛﮭﻨﺘﺮﯾﻦ ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪهھﺎ‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬از ﺗﻤﺪﻧﻲ ﺑﻮده ﻛﮫ ﺻﺪھﺎ ﯾﺎ ﺷﺎﯾﺪ ھﻢ ھﺰارھﺎ ﺳﺎل از‬
‫ﻗﺪﻣﺖ آن ﻣﻲﮔﺬﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از اﯾﻦ اﻓﺰارھﺎ ﺳﻨﮕﻲ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻌﻀﻲ ﻣﺴﯿﻦ‪ ،‬و ﺗﻌﺪادي ھﻢ ﻣﻔﺮﻏﻲ؛ از‬
‫اﯾﻨﺠﺎ ﭘﯿﺪاﺳﺖ ﻛﮫ ﻓﺮھﻨﮓ ﺳﻨﺪ در دورة اﻧﺘﻘﺎل از اﻓﺰارھﺎي ﺳﻨﮕﻲ ﺑﮫ ﻣﻔﺮﻏﻲ ﭘﺪﯾﺪ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬از اﯾﻦ‬
‫‪are‬‬

‫اﺷﺎرات روﺷﻦ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ وﻗﺘﻲ ﺧﻮﻓﻮ اوﻟﯿﻦ ھﺮم ﺑﺰرگ را ﻣﻲﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬ﻣﻮھﻨﺠﻮ – دارو در اوج ﺧﻮد‬
‫ﺑﻮد و ﺑﺎ ﺳﻮﻣﺮ و ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺑﺎﺑﻞ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ و دﯾﻨﻲ و ھﻨﺮي داﺷﺖ؛ ﺑﯿﺶ از ﺳﮫ ھﺰار ﺳﺎل‪ ،‬ﺗﺎ‬
‫ﻗﺮن ﺳﻮم ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد ﻣﺴﯿﺢ‪ ،‬ﭘﺎﯾﺪار ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ھﻨﻮز ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﮕﻮﯾﯿﻢ ﻛﮫ آﯾﺎ‪ ،‬آن ﻃﻮر ﻛﮫ ﻣﺎرﺷﺎل ﻋﻘﯿﺪه‬
‫دارد‪ ،‬ﻣﻮھﻨﺠﻮ ‪ -‬دارو‬
‫‪set‬‬

‫ﻧﺸﺎﻧﺪھﻨﺪة ﻛﮭﻨﺘﺮﯾﻦ ﺗﻤﺪﻧﮭﺎي ﺷﻨﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه اﺳﺖ ﯾﺎ ﻧﮫ‪ .‬وﻟﻲ ﻛﺎوش در ﻣﺎﻗﺒﻞ ﺗﺎرﯾﺦ ھﻨﺪ ﺗﺎزه آﻏﺎز ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ؛ ﺗﻨﮭﺎ در روزﮔﺎر ﻣﺎﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﺸﻨﺎﺳﻲ‪ ،‬از راه ﺑﯿﻦاﻟﻨﮭﺮﯾﻦ‪ ،‬از ﻣﺼﺮ ﺑﮫ ھﻨﺪ روي آورده اﺳﺖ‪.‬‬
‫وﻗﺘﻲ ﻛﮫ ﺧﺎك ھﻨﺪ را ھﻢ ﻣﺜﻞ ﺧﺎك ﻣﺼﺮ ﺑﻜﺎوﻧﺪ‪ ،‬ﺷﺎﯾﺪ آن ﺟﺎ ھﻢ ﺗﻤﺪﻧﻲ ﭘﯿﺪا ﻛﻨﯿﻢ ﻛﮫ از آﻧﭽﮫ از ﮔﻞ و‬
‫ﻻي ﻧﯿﻞ ﺷﻜﻔﺘﮫ اﺳﺖ ﻛﮭﻨﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫‪ -III‬ھﻨﺪ و آرﯾﺎﯾﯿﮭﺎ‬
‫ﺑﻮﻣﯿﺎن – ﻣﮭﺎﺟﻤﺎن – ﺟﺎﻣﻌﺔ روﺳﺘﺎﯾﻲ‪ -‬ﻃﺒﻘﮫ‪ -‬ﺟﻨﺠﮕﻮﯾﺎن‪ -‬ﺑﺮاھﻤﮫ‪ -‬ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن – ﻛﺎرﮔﺮان –ﻧﺠﺴﮭﺎ‬
‫‪pym‬‬

‫ﺑﺎ آﻧﻜﮫ ﻣﯿﺎن آﺛﺎر ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪة ﺳﻨﺪ و ﻣﯿﺴﻮر ﭘﯿﻮﺳﺘﮕﻲ ھﺴﺖ‪ ،‬ﺣﺲ ﻣﻲﻛﻨﯿﻢ ﻛﮫ در آﮔﺎھﻲ ﻣﺎ‪ ،‬از روزﮔﺎر‬
‫روﻧﻖ ﻣﻮھﻨﺠﻮ‪ -‬دارو ﺗﺎ آﻣﺪن آرﯾﺎﯾﯿﮭﺎ‪ ،‬ﺷﻜﺎف ﺑﺰرﮔﻲ وﺟﻮد دارد؛ ﯾﺎ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﺨﻮاھﯿﻢ درﺳﺖﺗﺮ ﮔﻔﺘﮫ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺑﺎﺷﯿﻢ‪ ،‬آﮔﺎھﻲ ﻣﺎ ﺑﮫ ﮔﺬﺷﺘﮫ ﭼﻮن ﺷﻜﺎﻓﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺘﺼﺎدف در ﻧﺎداﻧﻲ ﻣﺎ ﭘﺪﯾﺪ آﻣﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻣﯿﺎن ﺑﻘﺎﯾﺎي‬
‫ﺳﻨﺪ ﻣﮭﺮ ﺧﺎﺻﻲ وﺟﻮد دارد ﻛﮫ از ﺳﺮ دو ﻣﺎر ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه‪ ،‬و اﯾﻦ رﻣﺰ ﺧﺎص ﻛﮭﻨﺘﺮﯾﻦ ﻣﺮدم ﺗﺎرﯾﺨﻲ‬
‫ھﻨﺪ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﻧﺎﮔﮫھﺎي ﻣﺎرﭘﺮﺳﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﭼﻮن آرﯾﺎﯾﯿﮭﺎي ﻣﮭﺎﺟﻢ ﺑﮫ ھﻨﺪ رﺳﯿﺪﻧﺪ اﺳﺘﺎﻧﮭﺎي ﺷﻤﺎﻟﻲ را در‬

‫‪.co‬‬
‫ﺗﻤﻠﻚ آﻧﮭﺎ ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬و اﻋﻘﺎﺑﺸﺎن ھﻨﻮز ھﻢ در ﻣﺮﺗﻔﻌﺎت دور دﺳﺖ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﻧﻘﺎط دوردﺳﺖ ﺟﻨﻮب‬
‫اﯾﻦ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﻣﺮدم ﺳﯿﺎھﭙﻮﺳﺖ ﺑﯿﻨﻲ ﭘﮭﻨﻲ ﻣﻲزﯾﺴﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﻣﺎ آﻧﮭﺎ را دراوﯾﺪي ﻣﻲﻧﺎﻣﯿﻢ‪ ،‬ﺑﻲآﻧﻜﮫ ﺳﺮﭼﺸﻤﺔ‬
‫اﯾﻦ ﻟﻐﺖ را ﺑﺪاﻧﯿﻢ‪ .‬آﻧﺎن‪ ،‬ھﻨﮕﺎم ھﺠﻮم آرﯾﺎﯾﯿﮭﺎ‪ ،‬ﺧﻮد ﻣﺮدم ﻣﺘﻤﺪﻧﻲ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن ﻣﺎﺟﺮاﺟﻮي آﻧﮭﺎ‬
‫ﺣﺘﻲ ﺗﺎ ﺳﻮﻣﺮ و ﺑﺎﺑﻞ ھﻢ ﺑﺮ درﯾﺎ ﺳﻔﺮ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و در ﺷﮭﺮھﺎﯾﺸﺎن ﺑﺴﯿﺎري از اﺷﯿﺎي ﻇﺮﯾﻒ و ﺗﺠﻤﻠﻲ‬
‫رواج داﺷﺖ‪ .‬ﻇﺎھﺮاً از ھﻤﯿﻦ ﻣﺮدم ﺑﻮد ﻛﮫ آرﯾﺎﯾﯿﮭﺎ ﺟﺎﻣﻌﺔ روﺳﺘﺎﯾﻲ و ﻧﻈﺎﻣﮭﺎي زﻣﯿﻨﺪاري و‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﺎﻟﯿﺎتﺑﻨﺪي را آﻣﻮﺧﺘﻨﺪ‪ .‬دﻛﻦ ھﻨﻮز ھﻢ‪ ،‬از ﻧﻈﺮ ﻋﺎدات و رﺳﻮم‪ ،‬زﺑﺎن‪ ،‬ادﺑﯿﺎت‪ ،‬و ھﻨﺮ اﺳﺎﺳًﺎ دراوﯾﺪي‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﮭﺎﺟﻢ و ﻏﻠﺒﺔ آرﯾﺎﯾﯿﮭﺎ ﺑﺮ اﯾﻦ ﻗﺒﺎﯾﻞ ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﮫ ﺑﺨﺸﻲ از آن ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﯿﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺪان وﺳﯿﻠﮫ‪ ،‬ھﺮ‬

‫‪yah‬‬
‫ﭼﻨﺪ وﻗﺖ ﯾﻜﺒﺎر‪ ،‬ﺷﻤﺎل ﺑﺎ ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺟﻨﻮب اﺳﻜﺎن ﯾﺎﻓﺘﮫ و آرام ﻓﺮو ﻣﻲرﯾﺨﺖ؛ اﯾﻦ ﯾﻜﻲ از‬
‫ﺟﺮﯾﺎﻧﮭﺎي ﻣﮭﻢ ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﮫ در آن ﺗﻤﺪنھﺎ ﭼﻮن ﺗﻤﻮﺟﺎت دوراﻧﺴﺎز ﺑﺮآﻣﺪه و از ﻣﯿﺎن رﻓﺘﮫاﻧﺪ‪.‬‬
‫آرﯾﺎﯾﯿﮭﺎ ﺑﺮ ﺳﺮ دراوﯾﺪﯾﮭﺎ ﻓﺮو رﯾﺨﺘﻨﺪ؛ آﺧﺎﯾﺎﯾﯿﮭﺎ و دورﯾﮭﺎ ﺑﺮ ﺳﺮﻛﺮﺗﯿﮭﺎ و اژهاﯾﮭﺎ؛ ژرﻣﻨﮭﺎ ﺑﺮ ﺳﺮ‬
‫روﻣﯿﮭﺎ؛ ﻟﻮﻣﺒﺎردھﺎ ﺑﺮ ﺳﺮ اﯾﺘﺎﻟﯿﺎﯾﯿﮭﺎ؛ و اﻧﮕﻠﯿﺴﯿﮭﺎ ﺑﺮ ﺳﺮ ھﻤﺔ ﺟﮭﺎن‪ .‬ﺷﻤﺎل ھﻤﯿﺸﮫ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯾﺎن و‬
‫ﺟﻨﮕﺎوران را ﭘﺪﯾﺪ ﻣﻲآورد‪ ،‬و ﺟﻨﻮب ھﻨﺮﻣﻨﺪان و ﻗﺪﯾﺴﺎن را‪ ،‬و ﺑﺮدﺑﺎران وارث ﺑﮭﺸﺖ ﺧﻮاھﻨﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫اﯾﻦ آرﯾﺎﯾﯿﮭﺎي ﭼﭙﺎوﻟﮕﺮ ﻛﮫ ﺑﻮدﻧﺪ؟ آﻧﮭﺎ ﺧﻮدﺷﺎن ﻟﻐﺖ »آرﯾﺎﯾﻲ« را ﺑﮫ ﻣﻌﻨﺎي ﻧﺠﯿﺐ و ﺷﺮﯾﻒ ﺑﮫ ﻛﺎر‬
‫@‪h‬‬
‫ﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﯾﻦ اﺷﺘﻘﺎق‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﻮي ﻣﯿﮭﻨﭙﺮﺳﺘﻲ از آن ﻣﻲآﯾﺪ‪ ،‬ﺷﺎﯾﺪ ﯾﻜﻲ از آن اﻧﺪﯾﺸﮫھﺎي ﺑﻌﺪﯾﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ ﺑﺮ‬
‫ﻋﻠﻢ زﺑﺎﻧﺸﻨﺎﺳﻲ رﻧﮓ ﺑﺪﻧﺎمﻛﻨﻨﺪة ﻃﻨﺰ ﻣﻲزﻧﺪ‪ .‬ﺧﯿﻠﻲ اﺣﺘﻤﺎل ﻣﻲرود ﻛﮫ آﻧﮭﺎ از ﻣﻨﻄﻘﺔ درﯾﺎي ﺧﺰر آﻣﺪه‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻛﮫ اﻗﻮام اﯾﺮاﻧﻲ آن را اﯾﺮان‪ -‬وﺋﺠﮫ ﻣﻲﻧﺎﻣﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﺳﺮزﻣﯿﻦ آرﯾﺎﯾﯿﮭﺎ‪ .‬در ﺣﺪود ھﻤﺎن زﻣﺎن ﻛﮫ‬
‫ﻛﺎﺳﯿﮭﺎي آرﯾﺎﯾﻲ ﺑﮫ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺑﺎﺑﻞ ﻏﻠﺒﮫ ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬آرﯾﺎﯾﯿﮭﺎي وداﯾﻲ ورود ﺑﮫ ھﻨﺪ را آﻏﺎز ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫اﯾﻦ آرﯾﺎﯾﯿﮭﺎ ھﻢ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ژرﻣﻨﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ اﯾﺘﺎﻟﯿﺎ ھﺠﻮم ﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﮭﺎﺟﺮ ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﺎ ﻓﺎﺗﺢ‪ .‬وﻟﻲ آﻧﮭﺎ ﺗﻦ‬
‫‪are‬‬

‫ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ‪ ،‬اﺷﺘﮭﺎي زﯾﺎد ﺑﺮاي ھﺮ ﮔﻮﻧﮫ ﺧﻮردﻧﻲ و آﺷﺎﻣﯿﺪﻧﻲ‪ ،‬ﺧﺸﻮﻧﺖ واﻓﺮ‪ ،‬و ﻣﮭﺎرت و دﻻوري در‬
‫ﺟﻨﮓ داﺷﺘﻨﺪ؛ ﻻﺟﺮم دﯾﺮي ﻧﮕﺬﺷﺖ ﻛﮫ ﺳﺮوري ﺑﺮ ﺷﻤﺎل ھﻨﺪ از آن اﯾﺸﺎن ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﯿﺮو ﻛﻤﺎن‬
‫ﻣﻲﺟﻨﮕﯿﺪﻧﺪ؛ رھﺒﺮاﻧﺸﺎن ﺟﻨﮕﺎوراﻧﻲ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ زره ﺑﺮ ﺗﻦ داﺷﺘﻨﺪ و ﺑﺮ اراﺑﮫ ﻣﻲﻧﺸﺴﺘﻨﺪ؛ ﺗﺒﺮزﯾﻦ‬
‫ﻣﻲﮔﺮداﻧﺪﻧﺪ و ﻧﯿﺰه ﻣﻲاﻓﻜﻨﺪﻧﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﺳﺎدهﺗﺮ از آن ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ رﯾﺎﻛﺎر ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ :‬ھﻨﺪ را ﻣﻨﻘﺎد ﺧﻮد ﻛﺮدﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻲآﻧﻜﮫ واﻧﻤﻮد ﻛﻨﻨﺪ ﻛﮫ آن را ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻣﻲﺑﺨﺸﻨﺪ‪ .‬زﻣﯿﻦ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ و ﻋﻠﻒ ﭼﺮا ﺑﺮاي ﮔﺎوھﺎﯾﺸﺎن؛ در‬
‫‪set‬‬

‫زﺑﺎن آﻧﺎن واژة ﺟﻨﮓ ﻧﺸﺎﻧﻲ از اﻓﺘﺨﺎر‬

‫ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺑﮫ ﻣﻌﻨﻲ »آرزوھﺎي ﮔﺎوھﺎي ﺑﯿﺸﺘﺮ« ﺑﻮد و ﺑﺲ‪ .‬آﻧﺎن ﺑﺂراﻣﻲ راھﺸﺎن را رو ﺑﮫ ﺧﺎور‪ ،‬در‬
‫ﻃﻮل رودھﺎي ﺳﻨﺪ و ﮔﻨﮓ‪ ،‬ﺑﺎز ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ھﻤﺔ ھﻨﺪوﺳﺘﺎن را ﻓﺮو ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫ﺑﺘﺪرﯾﺞ ﻛﮫ دﺳﺖ از ﺳﺘﯿﺰ و ﺳﻼح ﺑﺮداﺷﺘﮫ و ﻛﺸﺎورزاﻧﻲ اﺳﻜﺎن ﯾﺎﻓﺘﮫ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻗﺒﺎﯾﻠﺸﺎن ھﻢ ﺑﮫ ﺷﻜﻞ‬
‫دوﻟﺘﮭﺎي ﻛﻮﭼﻜﻲ ﻣﺘﺤﺪ ﻣﻲﮔﺸﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﮫ ھﺮ دوﻟﺘﻲ ﺷﺎھﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﻛﮫ ﺷﻮراي ﺟﻨﮕﺎوران او را‬
‫ﺑﺮﻣﻲﮔﺰﯾﺪ؛ ھﺮ ﻗﺒﯿﻠﮫاي را ﯾﻚ راﺟﮫ ﯾﺎ رﺋﯿﺲ رھﺒﺮي ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﻛﮫ ﺷﻮراي ﻗﺒﯿﻠﮫ ﻗﺪرﺗﺶ را ﻣﺤﺪود‬
‫ﻣﻲﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ھﺮ ﻗﺒﯿﻠﮫاي‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﺴﺒﺖ‪ ،‬ﻣﺮﻛﺐ از اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت روﺳﺘﺎﯾﻲ ﻣﺴﺘﻘﻠﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺷﻮراھﺎي ﺳﺮان‬
‫‪pym‬‬

‫دودﻣﺎﻧﮭﺎ ﺑﺮ آﻧﮭﺎ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻮدا از آﻧﻨﺪه‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ ﻣﻨﺰﻟﺔ ﯾﻮﺣﻨﺎي ﻣﻌﺘﻤﺪان در ﻣﻮرد ﻋﯿﺴﻲ ﻣﺴﯿﺢ‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲﭘﺮﺳﺪ »اي آﻧﻨﺪه‪ ،‬ﺑﯿﺸﻚ ﺷﻨﯿﺪهاي ﻛﮫ وﺟﯿﮭﺎ ﺑﺴﯿﺎر ﮔﺮد ھﻢ ﻣﻲآﯾﻨﺪ و ﺑﮫ اﻧﺠﻤﻨﮭﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻃﻮاﯾﻒ ﺧﻮد رﻓﺖ و آﻣﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ… اي آﻧﻨﺪه‪ ،‬ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﮫ وﺟﯿﮭﺎ ﺑﺴﯿﺎر ﮔﺮد ھﻢ آﯾﻨﺪ و ﺑﮫ اﻧﺠﻤﻨﮭﺎي‬
‫ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻃﻮاﯾﻔﺸﺎن آﻣﺪ و ﺷﺪ ﻛﻨﻨﺪ ﺑﺎﯾﺪ اﻓﺰوﻧﯿﺸﺎن را ﭼﺸﻢ داﺷﺖ ﻧﮫ زواﻟﺸﺎن را…«‬

‫‪.co‬‬
‫آرﯾﺎﯾﯿﮭﺎ ھﻢ‪ ،‬ﻣﺜﻞ اﻗﻮام دﯾﮕﺮ‪ ،‬درﺑﺎرة ازدواﺟﮭﺎي دروﻧﮕﺎﻧﻲ و ﺑﺮوﻧﮕﺎﻧﻲ ﺿﻮاﺑﻄﻲ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ازدواج ﺑﺎ‬
‫ﺑﯿﺮون از ﮔﺮوه ﻧﮋادي‪ ،‬ﯾﺎ در ﭼﺎرﭼﻮب ﺧﻮﯾﺸﺎن ﻧﺰدﯾﻚ را ﺗﺤﺮﯾﻢ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬از اﯾﻦ ﻗﻮاﻧﯿﻦ‬
‫ﻣﺸﺨﺼﺘﺮﯾﻦ ﻧﮭﺎدھﺎي ھﻨﺪو ﺑﯿﺮون آﻣﺪ‪ ،‬آرﯾﺎﯾﯿﮭﺎ‪ ،‬ﭼﻮن دﯾﺪﻧﺪ ﻛﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﺮدم ﺗﺤﺖ اﻧﻘﯿﺎدﺷﺎن‪ ،‬ﻛﮫ آﻧﮭﺎ را‬
‫ﭘﺴﺖﺗﺮ ھﻢ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﯿﺶ از ﺧﻮد آﻧﮭﺎﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﻲ ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ‪ ،‬اﮔﺮ در زﻣﯿﻨﺔ ازدواج ﺑﺎ ﺑﻮﻣﯿﺎن‬
‫ﻣﺤﺪودﯾﺘﮭﺎﯾﻲ درﻛﺎر ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬دﯾﺮي ﻧﻤﻲﮔﺬرد ﻛﮫ ھﻮﯾﺖ ﻧﮋادﺷﺎن از ﻣﯿﺎن ﺧﻮاھﺪ رﻓﺖ‪ ،‬و ﯾﻜﻲ دو ﻗﺮن‬

‫‪oo‬‬
‫ﻧﮕﺬﺷﺘﮫ‪ ،‬ھﻀﻢ و ﺟﺬب آن ﻣﺮدم ﺧﻮاھﻨﺪ ﺷﺪ‪ .‬از اﯾﻨﺮو‪ ،‬ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻃﺒﻘﺎت ﺑﺮاﺳﺎس رﻧﮓ ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﮫ ﺑﺮ‬
‫ﺑﻨﯿﺎد وﺿﻊ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ؛ اﯾﻦ ﺗﻘﺴﯿﻢ‪ ،‬ﺑﯿﻨﻲدرازھﺎ را از ﺑﯿﻨﻲﭘﮭﻨﮭﺎ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ آرﯾﺎﯾﯿﮭﺎ را از ﻧﺎﮔﮫھﺎ و دراوﯾﺪﯾﺎن‬
‫ﺟﺪا ﻣﻲﻛﺮد؛ اﯾﻦ ﺷﻜﻞ ﻛﮭﻦ ﻧﻈﺎم ﻛﺎﺳﺖ ﺻﺮﻓًﺎ ﺿﻮاﺑﻂ ازدواج ﯾﻚ ﮔﺮوه دروﻧﮕﺎﻧﻲ ﺑﻮد‪ .‬ﻧﻈﺎم ﻛﺎﺳﺖ ﺑﮫ‬
‫ﺷﻜﻞ ﺑﻌﺪﯾﺶ‪ ،‬ﻛﮫ ﭘﺮ از ﺗﻘﺴﯿﻤﺎت ارﺛﻲ‪ ،‬ﻧﮋادي‪ ،‬و ﭘﯿﺸﮫاي ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻨﺪرت در ﻋﺼﺮ وداﯾﻲ دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﯿﺎن ﺧﻮد آرﯾﺎﯾﯿﮭﺎ ازدواج آزاد ﺑﻮد )ﻣﮕﺮ ﻣﯿﺎن ﺧﻮﯾﺸﺎن ﻧﺰدﯾﻚ(‪ ،‬و وﺿﻊ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﮫ ھﻨﺮ ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﮫ ﺑﮫ‬
‫ﮔﻮھﺮ‪.‬‬

‫ﺿﻤﻦ آﻧﻜﮫ ھﻨﺪ ﻋﺼﺮ وداﯾﻲ )‪1000-2000‬قم( ﺑﮫ ﻋﺼﺮ »ﻗﮭﺮﻣﺎﻧﻲ« )‪ 500-1000‬قم( ﻣﻲرﺳﯿﺪ‪-‬‬
‫ﯾﻌﻨﻲ‪ ،‬از آن‬

‫ﻣﮭﺎﺑﮭﺎراﺗﺎ و راﻣﺎﯾﺎﻧﺎ وﺻﻒ ﺷﺪه‪ -‬ﭘﯿﺸﮫھﺎ ﺗﺨﺼﺼﻲﺗﺮ و ﻣﻮروﺛﻲ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬و ﺗﻘﺴﯿﻤﺎت ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ ﻣﺤﺪودﯾﺖ‬
‫@‪h‬‬
‫ﺳﺨﺖﺗﺮي ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ ﻣﺮﺗﺒﮫ در ﺗﻘﺴﯿﻤﺎت ﻛﺎﺳﺖ [در آﻏﺎز ] ﻛﺸﺘﺮﯾﮫ ﯾﺎ ﻃﺒﻘﺔ ﺟﻨﮕﺠﻮﯾﺎن ﺑﻮدﻧﺪ‬
‫ﻛﮫ در ﺑﺴﺘﺮ ﻣﺮدن را ﮔﻨﺎه ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در آن روزﮔﺎر ﻛﮭﻦ ﺣﺘﻲ ﻣﺮاﺳﻢ دﯾﻨﻲ را ھﻢ ﺗﻮﺳﻂ رؤﺳﺎي ﻗﺒﺎﯾﻞ‬
‫ﯾﺎ ﺷﺎھﺎن اﻧﺠﺎم ﻣﻲدادﻧﺪ‪ -‬ﺑﮫ ھﻤﺎن ﺻﻮرت ﻛﮫ ﻗﯿﺼﺮ وﻇﯿﻔﺔ ﭘﻮﻧﺘﯿﻔﻜﺲ را اﺟﺮا ﻣﻲﻛﺮد؛ در آن زﻣﺎن‬
‫ﺑﺮاھﻤﮫ ﯾﺎ روﺣﺎﻧﯿﺎن‪ ،‬در ﻣﺮاﺳﻢ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻓﻘﻂ دﺳﺘﯿﺎر ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬در راﻣﺎﯾﺎﻧﺎ‪ ،‬ﻛﺸﺘﺮﯾﮫاي‪ ،‬از روي ﻏﯿﺮت‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫وﺻﻠﺖ ﯾﻚ »ﻋﺮوس ﻣﻐﺮور و ﺑﻲھﻤﺘﺎ« از ﺗﯿﺮة ﺟﻨﮕﺠﻮﯾﺎن ﺑﺎ »ﯾﻚ روﺣﺎﻧﻲ و ﺑﺮھﻤﻦ وراج« اﻋﺘﺮاض‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در ﻛﺘﺎﺑﮭﺎي ﺟﯿﻦ رھﺒﺮي ﻛﺸﺘﺮﯾﮫھﺎ ﻣﺴﻞ داﻧﺴﺘﮫ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬و ادﺑﯿﺎت ﺑﻮداﯾﻲ ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﭘﯿﺶ ﻣﻲرود‬
‫‪are‬‬

‫ﻛﮫ ﺑﺮاھﻤﮫ را »ﭘﺴﺖزاد« ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ در ھﻨﺪ ھﻢ ﭼﯿﺰھﺎ دﯾﮕﺮﮔﻮﻧﮫ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫اﻣﺎ ﺑﺘﺪرﯾﺞ ﻛﮫ ﺟﻨﮓ ﺟﺎﯾﺶ را ﺑﮫ ﺻﻠﺢ ﻣﻲداد‪ -‬و ھﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﮫ دﯾﻦ )ﻛﮫ در آن ﻣﻮﻗﻊ‪ ،‬و در ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﯿﺸﻤﺎر‪ ،‬دﺳﺘﯿﺎر ﻛﺸﺖ و زرع ﺑﻮد( در ارزش اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﭘﯿﭽﯿﺪﮔﻲ ﻣﺮاﺳﻢ و آﯾﯿﻨﮭﺎ ﻧﻔﻮذ ﻣﻲﻛﺮد‬
‫و‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﯿﺎﻧﺠﯿﮕﺮي اﻧﺴﺎﻧﮭﺎ و ﺧﺪاﯾﺎن‪ ،‬ﻧﯿﺎز ﺑﮫ ﻣﯿﺎﻧﺠﯿﮭﺎي ﻛﺎرﻛﺸﺘﮫ داﺷﺖ‪ -‬ﺗﻌﺪاد‪ ،‬ﺛﺮوت‪ ،‬و ﻗﺪرت‬
‫‪set‬‬

‫ﺑﺮاھﻤﮫ ﻧﯿﺰ اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬آﻧﺎن‪ ،‬در ﻣﻘﺎم ﻣﺮﺑﻲ ﺟﻮاﻧﺎن و ﺣﺎﻓﻆ ﺗﺎرﯾﺦ و ادﺑﯿﺎت و ﻗﻮاﻧﯿﻦ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ‬
‫ﮔﺬﺷﺘﮫ را ﺑﺎز ﺑﯿﺎﻓﺮﯾﻨﻨﺪ؛ آﯾﻨﺪه را ھﻢ ﺑﺮ آن ﻧﻘﺸﻲ ﻛﮫ در ﺳﺮ داﺷﺘﻨﺪ ﺑﺴﺎزﻧﺪ؛ ھﺮ ﻧﺴﻠﻲ را ﭼﻨﺎن ﺑﭙﺮورﻧﺪ‬
‫ﻛﮫ ﺑﺮاي ﺑﺮاھﻤﮫ ارج و ﻗﺮب ﺑﯿﺸﺘﺮي ﺑﺸﻨﺎﺳﻨﺪ؛ ﺑﺮاي ﻃﺒﻘﺔ ﺧﻮد اﻋﺘﺒﺎري ﺑﮫ وﺟﻮد آورﻧﺪ ﻛﮫ در ﻗﺮون‬
‫ﺑﻌﺪ‪ ،‬در ﺟﺎﻣﻌﺔ ھﻨﺪو‪ ،‬ﺣﺎﺋﺰ ﺑﺮﺟﺴﺘﮫﺗﺮﯾﻦ ﻣﻘﺎم ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﭘﯿﺶ از اﯾﻦ ﺗﺎرﯾﺦ‪ ،‬در زﻣﺎن ﺑﻮدا‪ ،‬ﺑﺮاھﻤﮫ ﺑﮫ‬
‫ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﺳﺮوري ﻃﺒﻘﺔ ﻛﺸﺘﺮﯾﮫ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ؛ آﻧﺎن اﯾﻦ ﺟﻨﮕﺠﻮﯾﺎن را از ﺧﻮد ﻓﺮوﺗﺮ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻤﺎ‬
‫‪an‬‬

‫اﯾﻨﻜﮫ در ھﻤﺎن زﻣﺎن ھﻢ ﻃﺒﻘﺔ ﻛﺸﺘﺮﯾﮫ آﻧﺎن را از ﺧﻮد ﭘﺴﺖﺗﺮ ﻣﻲﺷﻤﺮدﻧﺪ؛ ﺑﻮدا ﺣﺲ ﻣﻲﻛﺮد ﻛﮫ‪ ،‬درﺑﺎرة‬
‫اﯾﻦ دو دﯾﺪﮔﺎه‪ ،‬ﮔﻔﺘﻨﻲ ﺑﺴﯿﺎر اﺳﺖ‪ .‬در ھﺮ ﺣﺎل‪ ،‬ﺣﺘﻲ در زﻣﺎن ﺑﻮدا‪ ،‬ھﻨﻮز ﻃﺒﻘﺔ ﻛﺸﺘﺮﯾﮫ رھﺒﺮي ﻣﻌﻨﻮي‬
‫را ﺑﮫ ﺑﺮاھﻤﮫ ﺗﺴﻠﯿﻢ ﻧﻜﺮده ﺑﻮد‪ ،‬و ﺧﻮد ﺟﻨﺒﺶ ﺑﻮدا ھﻢ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺰرﮔﺰادهاي از ﻃﺒﻘﺔ ﻛﺸﺘﺮﯾﮫ آن را ﺑﻨﯿﺎد ﻧﮭﺎده‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺪت ھﺰار ﺳﺎل در ھﻨﺪ ﺑﺎ ﺑﺮﺗﺮيﺟﻮﯾﻲ ﺑﺮاھﻤﮫ ﺑﮫ رﻗﺎﺑﺖ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﮫ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪pym‬‬

‫ﭘﺲ از اﯾﻦ دو اﻗﻠﯿﺖ ﺣﺎﻛﻢ )ﻛﺸﺘﺮﯾﮫ و ﺑﺮاھﻤﮫ(‪ ،‬ﻃﺒﻘﺎت واﺑﺴﺘﮫ )ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن و آزاد ﻣﺮداﻧﻲ ﻛﮫ ﭘﯿﺶ از‬
‫ﺑﻮدا ﻃﺒﻘﮫاي ﻣﺘﻤﺎﯾﺰ از دﯾﮕﺮان ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺘﻨﺪ( و ﺳﻮدره )ﻃﺒﻘﺔ ﻛﺎرﮔﺮان‪ ،‬ﻣﺸﺘﻤﻞ ﺑﺮ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺟﻤﻌﯿﺖ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺑﻮﻣﻲ(‪ ،‬و ﺑﺎﻻﺧﺮه ﻃﺒﻘﺔ ﭘﺎرﯾﺎ ﯾﺎ ﻧﺠﺴﮭﺎ )ﻣﺸﺘﻤﻞ ﺑﺮ اﻓﺮاد ﻗﺒﺎﯾﻞ ﺑﻮﻣﯿﻲ ﻛﮫ ﺑﺮ ﻛﯿﺶ و آﯾﯿﻦ ﭘﯿﺸﯿﻦ ﺧﻮد‬
‫ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﺳﯿﺮان ﺟﻨﮕﻲ و ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﻛﯿﻔﺮﺷﺎن ﺑﺮدﮔﻲ ﺑﻮد(‬

‫‪.co‬‬
‫ﻗﺮار داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬از ھﻤﯿﻦ ﮔﺮوه ﻛﻮﭼﻚ‪ ،‬ﻛﮫ در اﺻﻞ ﺑﺪون ﻃﺒﻘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﭼﮭﻞ ﻣﯿﻠﯿﻮن ﻧﺠﺴﮭﺎي ﻛﻨﻮﻧﻲ ھﻨﺪ‬
‫ﭘﯿﺪا ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ – IV‬ﺟﺎﻣﻌﺔ ھﻨﺪ و آرﯾﺎﯾﻲ‬

‫‪oo‬‬
‫ﮔﻠﮫداران‪ -‬ﺑﺮزﮔﺮان‪ -‬ﭘﯿﺸﮫوران‪ -‬ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن‪ -‬ﺳﻜﮫ و اﻋﺘﺒﺎر‪ -‬اﺻﻮل اﺧﻼﻗﻲ‪ -‬ازدواج‪ -‬زن‬

‫اﯾﻦ ھﻨﺪﯾﺎن آرﯾﺎﯾﻲ ﭼﮕﻮﻧﮫ ﻣﻲزﯾﺴﺘﻨﺪ؟ در آﻏﺎز ﺑﺎ ﺟﻨﮓ و ﻏﺎرت؛ ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﮔﻠﮫداري‪ ،‬ﻛﺸﺎورزي‪ ،‬و‬
‫ﺻﻨﻌﺖ ﺑﮫ ﺷﯿﻮة روﺳﺘﺎﯾﻲ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﻲﺷﺒﺎھﺖ ﺑﮫ ﺻﻨﻌﺖ ﻗﺮون وﺳﻄﺎي اروﭘﺎ ﻧﺒﻮد؛ زﯾﺮا از ﻋﺼﺮ ﻧﻮﺳﻨﮕﻲ‬

‫‪yah‬‬
‫ﺗﺎ اﻧﻘﻼب ﺻﻨﻌﺘﻲ‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﺎ در آن زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﻨﯿﻢ‪ ،‬ﺑﻨﯿﺎد زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ اﻗﺘﺼﺎدي و ﺳﯿﺎﺳﻲ اﻧﺴﺎن اﺳﺎﺳًﺎ ﯾﻜﺴﺎن‬
‫ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬ھﻨﺪ و آرﯾﺎﯾﯿﮭﺎ ﮔﺎو ﻣﻲﭘﺮوردﻧﺪ و‪ ،‬ﺑﻲآﻧﻜﮫ ﻣﻘﺪﺳﺶ ﺑﺪاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﻛﺎرش ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ؛ ھﺮ وﻗﺖ ھﻢ‬
‫ﻣﻘﺪورﺷﺎن ﺑﻮد ﮔﻮﺷﺖ ﻣﻲﺧﻮردﻧﺪ‪ ،‬و ﻧﻮاﻟﮫاي ھﻢ ﻧﺜﺎر روﺣﺎﻧﯿﺎن ﯾﺎ ﺧﺪاﯾﺎن ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ﺑﻮدا‪ ،‬ﭘﺲ از آﻧﻜﮫ‬
‫در ﺟﻮاﻧﻲ رﯾﺎﺿﺘﮭﺎ ﻛﺸﯿﺪ و از ﮔﺮﺳﻨﮕﻲ رو ﺑﮫ ﻣﺮگ ﺑﻮد‪ ،‬ﮔﻮﯾﺎ در ﭘﯿﺮي ﯾﻚ ﺷﻜﻢ ﺳﯿﺮ از ﮔﻮﺷﺖ ﺧﻮك‬
‫ﺧﻮرد و ﻣﺮد‪ .‬آﻧﺎن ﺟﻮ ﻣﻲﻛﺎﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻇﺎھﺮًا در ﻋﺼﺮ وداﯾﻲ ﭼﯿﺰي از ﺑﺮﻧﺞ ﻧﻤﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻛﺸﺘﺰارھﺎي‬
‫ھﺮ اﺟﺘﻤﺎع روﺳﺘﺎﯾﻲ را ﺑﯿﻦ ﺧﺎﻧﻮارھﺎي ﻋﻀﻮ آن اﺟﺘﻤﺎع ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ آﺑﯿﺎري اﯾﻦ زﻣﯿﻨﮭﺎ‬
‫@‪h‬‬
‫ﻣﺸﺘﺮك ﺑﻮد‪ .‬زﻣﯿﻦ را ﻧﻤﻲﺷﺪ ﺑﮫ ﺑﯿﮕﺎﻧﮫ ﻓﺮوﺧﺖ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻣﻲﺷﺪ آن را ﺑﺮاي ﭘﺴﺮان ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﮫ ارث‬
‫ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬اﻛﺜﺮ ﻣﺮدم ﺧﺮده ﻣﺎﻟﻚ ﺑﻮدﻧﺪ؛ روي زﻣﯿﻦ ﺧﻮدﺷﺎن ﻛﺎر ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬آرﯾﺎﯾﯿﮭﺎ ﻣﺰدوري را ﻧﻨﮓ‬
‫ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﯾﻘﯿﻦ دارﯾﻢ ﻛﮫ در ﻣﯿﺎﻧﺸﺎن ﻧﮫ ﺧﺎوﻧﺪي در ﻛﺎر ﺑﻮد و ﻧﮫ ﮔﺪاﯾﻲ‪ ،‬ﻧﮫ ﻣﯿﻠﯿﻮﻧﺮ داﺷﺘﻨﺪ و ﻧﮫ ﺣﻠﺒﻲ‬
‫آﺑﺎدي‪.‬‬

‫در ﻣﯿﺎن ﺻﻨﻌﺘﮕﺮان و ﻧﻮآﻣﻮزان ﺷﮭﺮھﺎ‪ ،‬ﺻﻨﺎﯾﻊ دﺳﺘﻲ رواج داﺷﺖ‪ ،‬و در ﺣﺪود ﭘﺎﻧﺼﺪ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﯿﻼد ﻣﺴﯿﺢ ﺑﮫ ﺻﻮرت اﺻﻨﺎف ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ ﻓﻠﺰﻛﺎر‪ ،‬ﭼﻮﺑﻜﺎر‪ ،‬ﺳﻨﮕﻜﺎر‪ ،‬ﭼﺮﻣﻜﺎر‪ ،‬ﻋﺎﺟﻜﺎر‪ ،‬ﺳﺒﺪﺑﺎف‪ ،‬ﻧﻘﺎش‬
‫ﻣﻨﺎزل‪ ،‬ﺗﺰﯾﯿﻨﮕﺮ‪ ،‬ﻛﻮزهﮔﺮ‪ ،‬رﻧﮕﺮز‪ ،‬ﻣﺎھﯿﮕﯿﺮ‪ ،‬ﻣﻼح‪ ،‬ﺻﯿﺎد‪ ،‬داﻣﮕﺬار‪ ،‬ﻗﺼﺎب‪ ،‬ﻗﻨﺎد‪ ،‬آراﯾﺸﮕﺮ‪ ،‬دﻻك‬
‫ﺳﺮﺷﻮ‪ ،‬ﮔﻠﻔﺮوش‪ ،‬و ﻃﺒﺎخ ﺳﺎزﻣﺎن ﯾﺎﻓﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ؛ اﯾﻦ ﻓﮭﺮﺳﺖ‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬ﺗﻜﺎﻣﻞ و ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ ھﻨﺪ و‬
‫آرﯾﺎﯾﻲ را آﺷﻜﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﺻﻨﺎف ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﯿﻦ اﻓﺮاد اﺻﻨﺎف ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن را ﺣﻞ و ﻓﺼﻞ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺘﻲ‬
‫ﻣﺸﻜﻼت ﻣﯿﺎن اﻋﻀﺎي ﺻﻨﻒ ھﻤﺴﺮاﻧﺸﺎن را ھﻢ ﺑﺎ ﻛﺪﺧﺪاﻣﻨﺸﻲ ﻓﯿﺼﻠﮫ ﻣﻲدادﻧﺪ‪ .‬روي اﺟﻨﺎس‪ ،‬ﻧﮫ ﺑﺮ‬
‫ﻋﺮﺿﮫ و ﺗﻘﺎﺿﺎ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﻛﮫ ﻣﻌﻤﻮل ﻣﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺑﺮاﺳﺎس ﺳﺎدهﻟﻮﺣﻲ ﺧﺮﯾﺪار ﻗﯿﻤﺖ ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪.‬اﻣﺎ در‬
‫‪set‬‬

‫ﻛﺎخ ﺷﺎه ﯾﻚ »ارزﯾﺎب« رﺳﻤﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ادارة اﺳﺘﺎﻧﺪاردھﺎي ﻛﻨﻮﻧﻲ‪ ،‬ﻛﺎﻻھﺎﯾﻲ را ﻛﮫ ﻣﻲﺑﺎﯾﺴﺖ ﺑﺮاي‬
‫ﻛﺎخ ﺑﺨﺮﻧﺪ ﻣﻲآزﻣﻮد و ﺷﺮاﯾﻂ ﻻزم و ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت آﻧﮭﺎ را ﺑﮫ ﺳﺎزﻧﺪﮔﺎن آن ﻛﺎﻻھﺎ ﻣﻲﮔﻔﺖ‪.‬‬

‫ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﺳﻔﺮ ھﻤﭽﻨﺎن ﻣﺜﻞ ﻗﺮون وﺳﻄﻲ ﻛﺎر ﺳﺨﺘﻲ ﺑﻮد؛ ﺳﺮ ھﺮ ﻣﺮز ﻛﻮﭼﻜﻲ راه ﺑﺮ‬
‫‪an‬‬

‫ﻛﺎروان ﻣﻲﺑﺴﺘﻨﺪ و راھﺪاري ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﮫ ﻣﺜﻞ ﺳﺮﮔﺮدﻧﮫﺑﮕﯿﺮھﺎ‪ .‬ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ از ﻃﺮﯾﻖ رود و درﯾﺎ‬
‫ﺑﺴﯿﺎر ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﮫ ﺑﻮد‪ :‬در ﺣﺪود ﺳﺎل ‪ 860‬قم ﻛﺸﺘﯿﮭﺎﯾﻲ ﺑﺎ ﺑﺎدﺑﺎﻧﮭﺎي ﻣﺘﻮﺳﻂ و ﺻﺪھﺎ ﭘﺎرو‪ ،‬ﻣﺤﺼﻮﻻﺗﻲ‬
‫ﻣﺜﻞ ﻋﻄﺮﯾﺎت و ادوﯾﮫ‪ ،‬ﭘﻨﺒﮫ و اﺑﺮﯾﺸﻢ‪ ،‬ﺷﺎل و ﻣﻮﺳﻠﯿﻦ‪ ،‬ﻣﺮوارﯾﺪ و ﯾﺎﻗﻮت‪ ،‬آﺑﻨﻮس و ﺳﻨﮕﮭﺎي ﮔﺮاﻧﺒﮭﺎ‪ ،‬و‬
‫ﭘﺎرﭼﮫھﺎي زرﺑﻔﺖ ﻣﺰﯾﻦ‪ ،‬ﺑﮫ ﺑﯿﻦاﻟﻨﮭﺮﯾﻦ و ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن و ﻣﺼﺮ ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪pym‬‬

‫ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﮫ ﻋﻠﺖ روﺷﮭﺎي ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ داد و ﺳﺘﺪ‪ ،‬از رﺷﺪ ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻛﮫ در آﻏﺎز روش‬
‫ﭘﺎﯾﺎﭘﺎي داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﺳﭙﺲ ازﮔﺎو ﺑﮫ ﺟﺎي ﭘﻮل راﯾﺞ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻋﺮوﺳﺎن را ﺑﺎ ﮔﺎو ﻣﻲﺧﺮﯾﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺳﻜﮫھﺎي ﻣﺴﯿﻦ ﺳﻨﮕﻲ راﯾﺞ ﺷﺪ ﻛﮫ ﺗﻀﻤﯿﻦ آن ﻓﻘﻂ ﺑﺎ اﻓﺮاد و ﻧﮭﺎدھﺎي ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎﻧﻜﻲ در ﻛﺎر‬
‫ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﭘﻮل اﻧﺪوﺧﺘﮫ را در ﺧﺎﻧﮫ ﭘﻨﮭﺎن‪ ،‬ﯾﺎ در ﺧﺎك دﻓﻦ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﻧﺰد دوﺳﺘﻲ ﺑﮫ اﻣﺎﻧﺖ ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬از‬
‫اﯾﻦ ﻛﺎر‪ ،‬در زﻣﺎن ﺑﻮدا‪ ،‬ﯾﻚ ﻧﻈﺎم اﻋﺘﺒﺎري ﭘﯿﺪا ﺷﺪ‪ :‬ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن ﺷﮭﺮھﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﮫ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﻧﺎﻣﮫھﺎي‬

‫‪.co‬‬
‫اﻋﺘﺒﺎري ﻣﻲدادﻧﺪ و ﻛﺎر ﺗﺠﺎرت را آﺳﺎن ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ از ﭼﻨﯿﻦ روﺗﺸﯿﻠﺪھﺎﯾﻲ ﻣﻲﺷﺪ ﺑﺎ ﺑﮭﺮة ﺳﺎﻻﻧﺔ ھﺠﺪه‬
‫درﺻﺪ وام ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬و دﯾﮕﺮ ﭼﻨﺪان ﺣﺮﻓﻲ از ﻗﺒﻀﮭﺎي ﻣﻮﻋﺪدار ﻧﺒﻮد‪ .‬ﻣﺴﻜﻮﻛﺎت ھﻢ ﺑﺮاي ﺧﻮد اﻋﺘﺒﺎري‬
‫داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﺮد و ﺑﺎﺧﺖ در ﻗﻤﺎر ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ آن اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ؛ ﭘﯿﺶ از اﯾﻦ‪ ،‬ﻃﺎس و ﻧﺮد از ﻟﻮازم‬
‫ﺗﻤﺪن ﺑﻮد‪ .‬در ﺧﯿﻠﻲ از ﻣﻮارد‪ ،‬ﺷﺎه ﺑﺮاي رﻋﺎﯾﺎﯾﺶ‪ ،‬ﺑﮫ ﺷﯿﻮة ﻛﺸﻮر ﻣﻮﻧﺎﻛﻮ‪ ،‬ﻗﻤﺎرﺧﺎﻧﮫھﺎﯾﻲ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺑﻮد‪،‬‬
‫ﮔﻮ اﯾﻨﻜﮫ ﻛﺎﻣﻼ ﺑﮫ ھﻤﺎن ﺳﺒﻚ ﻧﺒﻮد؛ در ھﺮ ﺣﺎل‪ ،‬ﺑﺨﺸﻲ از درآﻣﺪ آن ﺑﮫ ﺧﺰاﻧﺔ ﺷﺎھﻲ ﻣﻲرﻓﺖ‪ .‬اﯾﻦ اﻣﺮ‬

‫‪oo‬‬
‫ﺷﺎﯾﺪ درﻧﻈﺮ ﻣﺎ ﻧﻨﮓآور ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﻣﺎ ﭼﻨﺪان ﺑﮫ اﯾﻦ ﻛﺎر ﻋﺎدت ﻧﺪارﯾﻢ ﻛﮫ ﻗﻤﺎرﺧﺎﻧﮫھﺎﯾﻤﺎن‪ ،‬ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎً‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫ﻣﻘﺎﻣﺎت دوﻟﺘﻲ ﻛﻤﻚ ﻣﺎﻟﻲ ﺑﺪھﻨﺪ‪.‬‬

‫اﺧﻼق ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻﯾﻲ داﺷﺖ‪ .‬ﺷﺎھﺎن ھﻨﺪ ﻋﺼﺮ وداﯾﻲ‪ ،‬ﻧﻈﯿﺮ آﻧﭽﮫ در ﯾﻮﻧﺎن ﻋﮭﺪ ھﻮﻣﺮ ﭘﯿﺶ‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﻲآﻣﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﻧﺒﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ﮔﺎو ھﻤﺴﺎﯾﮕﺎﻧﺸﺎن را ﻧﺪزدﻧﺪ؛ اﻣﺎ ﻣﻮرخ ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ ﻟﺸﻜﺮﻛﺸﯿﮭﺎي اﺳﻜﻨﺪر‪ ،‬ھﻨﺪﯾﺎن‬
‫را اﯾﻦ ﻃﻮر وﺻﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪» :‬ﺑﺮاي درﺳﺘﻜﺎرﯾﺸﺎن ﺑﺴﯿﺎر ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﮭﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﻣﻌﻘﻮﻟﻨﺪ ﻛﮫ ﺑﻨﺪرت ﻛﺎرﺷﺎن‬
‫ﺑﮫ دادﮔﺎه ﻣﻲﻛﺸﺪ‪ ،‬و ﭼﻨﺪان ﺷﺮﯾﻔﻨﺪ ﻛﮫ ﻧﮫ ﺑﺮ درھﺎﯾﺸﺎن ﻗﻔﻠﻲ ھﺴﺖ و ﻧﮫ ﺑﺮاي ﭘﯿﻤﺎﻧﮭﺎﯾﺸﺎن ﺗﻌﮭﺪي ﻛﺘﺒﻲ‬
‫ﻣﻲﺳﭙﺎرﻧﺪ؛ ﺑﯿﻨﮭﺎﯾﺖ ھﻢ راﺳﺘﮕﻮ ھﺴﺘﻨﺪ‪ «.‬در رﯾﮓ‪-‬ودا از زﻧﺎي ﺑﺎ ﻣﺤﺎرم‪ ،‬از راه ﺑﮫ در ﻛﺮدن زﻧﺎن‪،‬‬
‫ﻓﺎﺣﺸﮕﻲ‪ ،‬ﺳﻘﻂﺟﻨﯿﻦ‪ ،‬و زﻧﺎ ﺳﺨﻦ ﻣﻲرود‪ ،‬و ﻧﺸﺎﻧﮫھﺎﯾﻲ از ھﻤﺠﻨﺲﺑﺎزي ھﻢ دﯾﺪهﻣﻲﺷﻮد؛ اﻣﺎ آن ﺗﺼﻮر‬
‫ﻛﻠﯿﻲ ﻛﮫ از وداھﺎ و ﺣﻤﺎﺳﮫھﺎ ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﻲآورﯾﻢ ﯾﻜﻲ از ﻣﻌﯿﺎرھﺎي ﻋﺎﻟﻲ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت دو ﺟﻨﺲ و زﻧﺪﮔﻲ‬
‫ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ‪.‬‬
‫@‪h‬‬
‫ازدواج ﻣﻤﻜﻦ ﺑﻮد از راه رﺑﻮدن ﻋﺮوس ﺑﺎ زور‪ ،‬ﯾﺎ ﺧﺮﯾﺪن او‪ ،‬ﯾﺎ رﺿﺎي ﻃﺮﻓﯿﻦ‪ ،‬ﺻﻮرت‬

‫ﮔﯿﺮد؛ اﻣﺎ‪ ،‬ازدواج ﺑﮫ رﺿﺎي ﻃﺮﻓﯿﻦ را اﻧﺪﻛﻲ ﻧﻨﮓآور ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ؛ زﻧﺎن ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ اﮔﺮ آﻧﮭﺎ را‬
‫ﺑﺨﺮﻧﺪ وﺑﺮاﯾﺸﺎن ﭘﻮل ﺑﺪھﻨﺪ ﺷﺮاﻓﺘﻤﻨﺪاﻧﮫﺗﺮ اﺳﺖ‪ ،‬و رﺑﻮدهﺷﺪن را ﺳﺘﺎﯾﺶ ﺑﺰرﮔﻲ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﻌﺪد‬
‫زوﺟﺎت ﯾﺎ ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻲ ﻣﺠﺎز ﺑﻮد‪ ،‬و ﺑﺰرﮔﺎن را ﺑﮫ آن ﺗﺮﻏﯿﺐ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ﺗﻜﻔﻞ ﭼﻨﺪﯾﻦ زن‪ ،‬و اﺳﺘﻔﺎده از‬
‫‪are‬‬

‫اﺳﺘﻌﺪادھﺎي آﻧﺎن‪ ،‬ﻛﺎري ﻧﯿﻚ و ﺷﺎﯾﺴﺘﮫ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺎﺟﺮاي دروﭘﺪي‪ ،‬ﻛﮫ در ﯾﻚ زﻣﺎن ﺑﺎ ﭘﻨﺞ ﺑﺮادر ازدواج‬
‫ﻛﺮد‪ ،‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ در ﻋﺼﺮ ﺣﻤﺎﺳﻲ ﮔﺎھﻲ ﭼﻨﺪ ﺷﻮھﺮي‪ -‬ازدواج ﯾﻚ زن‪ ،‬ﺑﮫ ﻃﻮر ھﻤﺰﻣﺎن‪ ،‬ﺑﺎ ﭼﻨﺪ‬
‫ﻣﺮد‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ﭼﻨﺪ ﺑﺮادر‪ -‬اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺎده اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ رﺳﻢ ﺗﺎ ﺳﺎل ‪ 1859‬در ﺳﯿﻼن ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬و ﮔﺎھﻲ‬
‫ھﻨﻮز ھﻢ در روﺳﺘﺎھﺎي ﻛﻮھﺴﺘﺎﻧﻲ ﺛﺒﺖ آﺛﺎري از آن دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ ﭼﻨﺪ زﻧﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻ اﻣﺘﯿﺎز ﻣﺮد ﺑﻮد‪،‬‬
‫ﻛﮫ ﺑﺎ ﻗﺪرت ﭘﺪرﺷﺎھﻲ ﺑﺮ ﺧﺎﻧﻮادة آرﯾﺎﯾﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﺑﺮ زﻧﺎن و ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﻮد ﺣﻖ ﺗﻤﻠﻚ داﺷﺖ و‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ در ﻣﻮارد ﺧﺎص آﻧﮭﺎ را ﺑﻔﺮوﺷﺪ ﯾﺎ از ﺧﺎﻧﮫ ﺑﯿﺮون ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎ اﯾﻨﮭﻤﮫ‪ ،‬زن ھﻨﺪي در دورة وداﯾﻲ ﺧﯿﻠﻲ ﺑﯿﺸﺘﺮ از دورهھﺎي ﺑﻌﺪي از آزادي ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮد؛ در‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮھﺮ‪ ،‬ﺑﯿﺶ از آﻧﭽﮫ اﺷﻜﺎل ازدواج ﻣﻘﺮر دارد‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ اﻇﮭﺎر ﻧﻈﺮ ﻛﻨﺪ؛ آزاداﻧﮫ در ﺟﺸﻨﮭﺎ‬
‫و رﻗﺼﮭﺎ ﻇﺎھﺮ ﻣﻲﺷﺪ؛ و در ﺟﺸﻨﮭﺎي دﯾﻨﻲ ﺑﮫ ﻣﺮدان ﻣﻲﭘﯿﻮﺳﺖ؛ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺗﺤﺼﯿﻞ ﻋﻠﻢ ﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﻣﺜﻞ‬
‫‪an‬‬

‫ﮔﺎرﮔﻲ در ﮔﻔﺘﮕﻮي ﻓﻠﺴﻔﻲ ﺷﺮﻛﺖ ﺟﻮﯾﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﯿﻮه ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ھﯿﭻ ﻣﺤﺪودﯾﺘﻲ ﺑﺮاي ازدواج ﻣﺠﺪدش در ﻛﺎر‬
‫ﻧﺒﻮد‪ .‬در ﻋﺼﺮ ﻗﮭﺮﻣﺎﻧﻲ ﮔﻮﯾﺎ زن اﻧﺪﻛﻲ از اﯾﻦ آزادي را از دﺳﺖ داده ﺑﺎﺷﺪ؛ او را از ﺟﺴﺘﺠﻮھﺎي‬
‫ﻣﻌﻨﻮي دﻟﺴﺮد ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬دﻟﯿﻠﺸﺎن اﯾﻦ ﺑﻮد ﻛﮫ »ودا ﺧﻮاﻧﺪن زن ﻧﺸﺎن آﺷﻮب ﻣﻨﺰل ﺑﺎﺷﺪ«؛ ازدواج‬
‫ﻣﺠﺪد ﺑﯿﻮﮔﺎن از رﺳﻢ اﻓﺘﺎد؛ ﺣﺠﺎب‪ -‬ﭘﺮدهﻧﺸﯿﻨﻲ و ﻣﺴﺘﻮري زﻧﺎن‪ -‬آﻏﺎز ﺷﺪ؛ و رﺳﻢ ﺳﺎﺗﻲ‪ ،‬ﻛﮫ ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ در‬
‫‪pym‬‬

‫ﻋﺼﺮ وداﯾﻲ ﻛﺎري ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﮫ ﺑﻮد‪ ،‬اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬اﻛﻨﻮن ﻧﻤﻮﻧﺔ زن آرﻣﺎﻧﻲ ﭘﮭﻠﻮاﻧﺒﺎﻧﻮي راﻣﺎﯾﺎﻧﺎ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ‬
‫ﺳﯿﺘﺎي وﻓﺎدار ﺑﻮد ﻛﮫ در ھﺮ ﮔﻮﻧﮫ آزﻣﻮن وﻓﺎداري و ﺟﺮﺋﺖ‪ ،‬ﺗﺎ دم ﻣﺮگ‪ ،‬ﻓﺮوﺗﻨﺎﻧﮫ از ﺷﻮھﺮش ﭘﯿﺮوي‬
‫و ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮداري ﻛﺮد‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫‪ – V‬دﯾﻦ وداھﺎ‬
‫دﯾﻦ ﭘﯿﺶ از ودا‪ -‬ﺧﺪاﯾﺎن وداﯾﻲ‪ -‬ﺧﺪاﯾﺎن اﺧﻼﻗﻲ‪ -‬داﺳﺘﺎن آﻓﺮﯾﻨﺶ ﺑﮫ رواﯾﺖ ودا‪ -‬ﺧﻠﻮد‪ -‬ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ اﺳﺐ‬

‫‪.co‬‬
‫ﮔﻮﯾﺎ ﻛﮭﻨﺘﺮﯾﻦ دﯾﻦ ﺷﻨﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪة ھﻨﺪ‪ ،‬ﻛﮫ آرﯾﺎﯾﯿﮭﺎي ﻣﮭﺎﺟﻢ در ﻣﯿﺎن ﻗﺒﯿﻠﺔ ﻣﺎرﭘﺮﺳﺘﺎن )ﻧﺎﮔﮫھﺎ(‬

‫ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ؛ و ھﻨﻮز ھﻢ درﮔﻮﺷﮫ و ﻛﻨﺎر اﯾﻦ ﺷﺒﮫﺟﺰﯾﺮة ﺑﺰرگ ﻣﺎﻧﺪه‪ ،‬ﭘﺮﺳﺘﺶ ﺟﺎﻧﮕﺮاﯾﺎﻧﮫ و ﺗﻮﺗﻤﻲ ارواح‬
‫ﺑﯿﺸﻤﺎري ﺑﻮد ﻛﮫ در ﺳﻨﮓ و ﺟﺎﻧﻮر‪ ،‬درﺧﺖ و رود‪ ،‬و ﻛﻮه و ﺳﺘﺎرهﺧﺎﻧﮫ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎر و اﻓﻌﻲ ﺧﺪا ﺗﻠﻘﻲ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﺑﺘﮭﺎ و آرﻣﺎﻧﮭﺎي ﻧﯿﺮوي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺜﻞ ﻧﺮﯾﻨﮫ ﺑﻮدﻧﺪ؛ و درﺧﺖ ﻣﻘﺪس ﺑﻮدي زﻣﺎن ﺑﻮدا‬
‫ﻧﺸﺎﻧﮫاي از اﺣﺘﺮام رازوراﻧﮫ اﻣﺎ درﺳﺖ ﻋﻈﻤﺖ آرام درﺧﺘﺎن ﺑﻮد‪ .‬ﻧﺎﮔﮫ )اژدھﺎ ﺧﺪا(‪ ،‬ھﻨﻮﻣﻦ )ﻣﯿﻤﻮن‬
‫ﺧﺪا(‪ ،‬ﻧﻨﺪي )ﻧﺮهﮔﺎو آﺳﻤﺎﻧﻲ(‪ ،‬و ﯾﻜﺸﮫھﺎ‪ ،‬ﯾﺎ درﺧﺖ ﺧﺪاﯾﺎن‪ ،‬ﺑﮫ دﯾﻦ ھﻨﺪ ﺗﺎرﯾﺨﻲ راه ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﺑﺮﺧﻲ‬
‫از اﯾﻦ ارواح ﺧﻮب‪ ،‬و ﺑﺮﺧﻲ ﺑﺪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻻﺟﺮم ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﭼﺎﺑﻜﺪﺳﺘﻲ و ﻣﮭﺎرت ﻛﺎﻣﻞ در ﺟﺎدو و اﻓﺴﻮﻧﮕﺮي‬

‫‪yah‬‬
‫اﻣﻜﺎن آن ﺑﻮد ﻛﮫ ﺗﻦ را‪ ،‬ھﻨﮕﺎم ﺑﯿﻤﺎري ﯾﺎ ﺟﻨﻮن‪ ،‬از ﺗﺼﺮف ﯾﺎ ﺷﻜﻨﺠﺔ ﯾﻚ ﯾﺎ ﭼﻨﺪ ﺗﺎ از اﯾﻦ اھﺮﯾﻤﻨﺎن ﻛﮫ‬
‫ھﻮا را ﭘﺮﻛﺮدهاﻧﺪ ﻣﺼﻮن داﺷﺖ‪ .‬آﻣﯿﺨﺘﮕﻲ ﻧﺎھﻤﮕﻮن اﻓﺴﻮﻧﮭﺎي اﺛﺮوه‪ -‬ودا ﯾﺎ ﻛﺘﺎب ﻋﻠﻢ ﺳﺤﺮ از ھﻤﯿﻨﺠﺎ‬
‫ﻧﺎﺷﻲ ﻣﻲﺷﻮد؛ اﻧﺴﺎن ﺑﺎﯾﺪ اﻓﺴﻮن ﺑﺨﻮاﻧﺪ ﺗﺎ‪ :‬ﺻﺎﺣﺐ ﻓﺮزﻧﺪ ﺷﻮد؛ دﭼﺎر ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ ﻧﺸﻮد؛ زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ را‬
‫دراز ﻛﻨﺪ؛ ﺑﺪي را دور ﻛﻨﺪ؛ ﺑﮫ ﺧﻮاب رود؛ دﺷﻤﻨﺎن را ﻧﺎﺑﻮد ﻛﻨﺪ ﯾﺎ ﺑﯿﺎزارد‪.‬‬

‫ﻛﮭﻨﺘﺮﯾﻦ ﺧﺪاﯾﺎن وداھﺎ ﻧﯿﺮوھﺎ و ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺧﻮد ﻃﺒﯿﻌﺖ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻮن آﺳﻤﺎن‪ ،‬ﺧﻮرﺷﯿﺪ‪ ،‬زﻣﯿﻦ‪ ،‬آﺗﺶ‪ ،‬ﻧﻮر‪،‬‬
‫@‪h‬‬
‫ﺑﺎد‪ ،‬آب و ﺟﻨﺴﯿﺖ‪ .‬دﯾﺌﻮس )زﺋﻮس ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ و ژوﭘﯿﺘﺮ روﻣﻲ( ﻧﺨﺴﺖ ﺧﻮد آﺳﻤﺎن ﺑﻮد؛ و ﻟﻐﺖ ﺳﺎﻧﺴﻜﺮﯾﺖ‬
‫دوا ﻛﮫ ﺑﻌﺪھﺎ ﺑﮫ ﻣﻌﻨﻲ »ﺧﺪا« ﺷﺪ‪ ،‬در اﺻﻞ ﻓﻘﻂ ﺑﮫ ﻣﻌﻨﻲ »درﺧﺸﺎن« ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ آن ﺿﺮورت ﺷﻌﺮﯾﻲ ﻛﮫ‬
‫اﯾﻦ ھﻤﮫ ﺧﺪاﯾﺎن ﻣﺘﻌﺪد را ﻣﻲﺳﺎزد‪ ،‬ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻃﺒﯿﻌﺖ ھﻢ ﺷﺨﺼﯿﺖ ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ؛ ﻣﺜﻼ آﺳﻤﺎن ﭘﺪر ﺷﺪ‪ ،‬ﻛﮫ‬
‫وروﻧﮫ ﺑﺎﺷﺪ؛ زﻣﯿﻦ ﻣﺎدر ﺷﺪ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﭘﺮﯾﺘﯿﻮي؛ و ﮔﯿﺎھﺎن ﺛﻤﺮة وﺻﻞ اﯾﻦ دو ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬از راه ﺑﺎران‪ .‬ﺑﺎران‬
‫ﺧﺪاي ﭘﺮﺟﻨﯿﮫ ﺑﻮد‪ ،‬و آﺗﺶ ھﻢ آﮔﻨﻲ؛ ﺑﺎد‪ ،‬واﯾﻮ ﺑﻮد‪ ،‬و ﺑﺎد زﯾﺎﻧﺒﺎر‪ ،‬رودره؛ ﻃﻮﻓﺎن اﯾﻨﺪرا ﺑﻮد و ﺳﭙﯿﺪهدم‪،‬‬
‫اوﺷﺲ؛ ﺷﯿﺎر ﻛﺸﺘﺰار‪ ،‬ﺳﯿﺘﺎ ﺑﻮد؛ ﺧﻮرﺷﯿﺪ‪ ،‬ﺳﻮرﯾﮫ‪ ،‬ﻣﯿﺘﺮا‪ ،‬ﯾﺎ وﯾﺸﻨﻮ ﺑﻮد؛ و ﮔﯿﺎه ﻣﻘﺪس ﺳﻮﻣﮫ‪ ،‬ﻛﮫ‬
‫‪are‬‬

‫ﻋﺼﺎرهاش ھﻢ ﺑﺮاي ﺧﺪاﯾﺎن و ھﻢ ﻧﺰد اﻧﺴﺎﻧﮭﺎ ﻣﻘﺪس و ﻣﺴﺘﻲآور ﺑﻮد‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬ﯾﻚ ﺧﺪا ﺑﻮد‪ :‬ﯾﻚ‬
‫دﯾﻮﻧﻮﺳﻮس ھﻨﺪي ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺎ ذات ﺷﺎديﺑﺨﺸﺶ اﻧﺴﺎن را ﺑﮫ ﭘﺎﻛﺪاﻣﻨﻲ‪ ،‬ﺑﯿﻨﺶ‪ ،‬و ﺳﺮﺧﻮﺷﻲ ﻣﻲﺑﺮد و‬
‫ﺣﺘﻲ ﺑﮫ او زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ ﺟﺎوﯾﺪ ﻣﻲﺑﺨﺸﯿﺪ‪ .‬ﯾﻚ ﻣﻠﺖ ھﻢ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﯾﻚ ﻓﺮد‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﻌﺮ آﻏﺎز ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺑﺎ ﻧﺜﺮ ﭘﺎﯾﺎن‬
‫ﻣﻲدھﺪ‪ .‬ھﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﮫ اﺷﯿﺎ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﻛﯿﻔﯿﺖ ﺷﻲء ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬و ﺻﻔﺖ ھﻢ اﺳﻢ‪ ،‬و ﻟﻘﺐ ھﻢ‬

‫ﺧﺪا‪ .‬ﺧﻮرﺷﯿﺪ زﻧﺪﮔﺎﻧﻲﺑﺨﺶ‪ ،‬ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﺧﺪاي ﻧﻮﯾﻲ ﺷﺪ ﺑﮫ ﻧﺎم ﺳﻮﯾﺘﺮ ﺣﯿﺎﺗﺒﺨﺶ؛ ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﺗﺎﺑﺎن وﯾﻮﺳﻮت‬
‫‪set‬‬

‫ﺷﺪ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﺧﺪاي درﺧﺸﺎن؛ و ﺧﻮرﺷﯿﺪ زﻧﺪﮔﺎﻧﻲزاي‪ ،‬ﺧﺪاي ﺑﺰرگ ﭘﺮﺟﺎﭘﺘﻲ ﺳﺮور ھﻤﺔ زﻧﺪﮔﺎن ﺷﺪ‪.‬‬

‫آﮔﻨﻲ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ آﺗﺶ‪ ،‬ﭼﻨﺪي ﻣﮭﻤﺘﺮﯾﻦ ﺧﺪاﯾﺎن وداﯾﻲ ﺑﻮد؛ او ﺷﻌﻠﺔ ﻣﻘﺪﺳﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ را ﺑﮫ آﺳﻤﺎن‬
‫ﻣﻲﺑﺮد؛ آذرﺧﺸﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ از دل آﺳﻤﺎن ﻣﻲﮔﺬﺷﺖ؛ ﺣﯿﺎت آﺗﺸﯿﻦ و روح ﺟﮭﺎن ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻌﺮوﻓﺘﺮﯾﻦ ﭼﮭﺮه در‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﯿﺎن اﯾﻦ ﺧﺪاﯾﺎن ھﻤﺎن اﯾﻨﺪرا ﺑﻮد‪ ،‬دارﻧﺪة ﺗﻨﺪر و ﻃﻮﻓﺎن‪ .‬زﯾﺮا اﯾﻨﺪرا ﺑﺮاي ھﻨﺪ و آرﯾﺎﯾﯿﮭﺎ ﺑﺎران ﮔﺮاﻧﺒﮭﺎ‬
‫را ﻣﻲآورد‪ ،‬ﻛﮫ در ﻧﻈﺮ آﻧﺎن ﺣﺘﻲ از ﺧﻮرﺷﯿﺪ ھﻢ ﺣﯿﺎﺗﺒﺨﺶﺗﺮ ﺑﻮد؛ از اﯾﻦ رو او را ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﺧﺪاﯾﺎن‬
‫ﺗﻠﻘﻲ ﻛﺮدﻧﺪ؛ ﯾﺎري ﺻﺎﻋﻘﮫھﺎي او را در ﻧﺒﺮدھﺎﯾﺸﺎن ﺑﮫ دﻋﺎ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ؛ و ﺑﺎ رﺷﻚ و ﻏﯿﺮت او را ﺑﮫ ﺷﻜﻞ‬
‫ﭘﮭﻠﻮان ﻋﻈﯿﻤﻲ ﺗﺼﻮﯾﺮﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ ﺻﺪ ﻧﺮهﮔﺎو را ﻣﻲﺧﻮرد و درﯾﺎﭼﮫھﺎي ﺷﺮاب در ﻣﻲﻛﺸﺪ‪ .‬دﺷﻤﻦ‬
‫ﺧﺎﺻﺶ ﻛﺮﯾﺸﻨﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻛﮫ در وداھﺎ ھﻤﭽﻨﺎن ﺗﻨﮭﺎ ﺧﺪاي ﻣﺤﻠﻲ ﻗﺒﯿﻠﺔ ﻛﺮﯾﺸﻨﺎ ﺑﻮد‪ .‬وﯾﺸﻨﻮ ھﻢ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ‬
‫‪pym‬‬

‫ﺧﻮرﺷﯿﺪي ﻛﮫ زﻣﯿﻦ را ﺑﺎ ﮔﺎﻣﮭﺎﯾﺶ ﻣﻲﭘﻮﺷﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺧﺪاﯾﻲ ﻓﺮوﺗﺮ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﯿﺨﺒﺮ از اﯾﻨﻜﮫ آﯾﻨﺪه از آن او و‬
‫ﻛﺮﯾﺸﻨﺎ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﯾﻜﻲ از ارزﺷﮭﺎي وداھﺎﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﻲﺗﻮان از ﻃﺮﯾﻖ آن ﭘﺪﯾﺪ آﻣﺪن دﯾﻦ‪ ،‬و ﻧﯿﺰ‬
 ‫‪m‬‬
‫زادن و ﺑﺎﻟﯿﺪن و ﻣﺮدن ﺧﺪاﯾﺎن و اﯾﻤﺎﻧﮭﺎﯾﻲ را دﯾﺪ ﻛﮫ از ﺟﺎﻧﮕﺮاﯾﻲ ﺗﺎ ھﻤﮫ ﺧﺪاﯾﻲ ﻓﻠﺴﻔﻲ‪ ،‬و از ﺧﺮاﻓﺔ‬
‫اﺛﺮوه‪ -‬ودا ﺗﺎ ﯾﻜﺘﺎﭘﺮﺳﺘﻲ ﻋﺎﻟﻲ اوﭘﺎﻧﯿﺸﺎدھﺎ را در ﺧﻮد دارد‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫اﯾﻦ ﺧﺪاﯾﺎن‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ﺷﻜﻞ‪ ،‬اﻧﮕﯿﺰه‪ ،‬و ﻛﻤﺎﺑﯿﺶ ھﻢ در ﺟﮭﻞ‪ ،‬ﺑﮫ اﻧﺴﺎﻧﮭﺎ ﻣﻲﻣﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﯾﻜﻲ از آﻧﮭﺎ‪ ،‬ﻛﮫ‬
‫ﭘﯿﺮاﻣﻮﻧﺶ را زاﯾﺮان و ﺳﺘﺎﯾﺸﮕﺮان ﮔﺮﻓﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬در اﯾﻦ اﻧﺪﯾﺸﮫ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ ﭘﺮﺳﺘﻨﺪهاش ﭼﮫ ﺑﺪھﺪ‪» :‬اﯾﻦ‬
‫ﻛﺎري اﺳﺖ ﻛﮫ ﺧﻮاھﻢ ﻛﺮد‪ -‬ﻧﮫ‪ ،‬اﯾﻦ ﯾﻜﻲ ﻧﮫ؛ ﮔﺎوي ﺑﮫ او ﺧﻮاھﻢ داد‪ -‬ﭼﮕﻮﻧﮫ اﺳﺖ اﺳﺒﻲ ﺑﺎﺷﺪ؟ راﺳﺘﻲ‬
‫ﺑﺒﯿﻨﻢ ﻣﻦ از او ﺳﻮﻣﮫ ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺑﻮدم؟« اﻣﺎ ﺑﺮﺧﻲ از آﻧﮭﺎ در دورة ﺑﻌﺪي وداﯾﻲ ارج اﺧﻼﻗﻲ ﭘﺮﺷﻜﻮھﻲ‬
‫ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ‪ .‬وروﻧﮫ‪ ،‬ﻛﮫ در آﻏﺎز آﺳﻤﺎن ﻓﺮاﮔﯿﺮﻧﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻜﺎﻣﻞ ﭘﺮﺳﺘﻨﺪﮔﺎﻧﺶ ﺑﮫ اﺧﻼﻗﯿﺘﺮﯾﻦ و آرﻣﺎﻧﯿﺘﺮﯾﻦ‬

‫‪oo‬‬
‫ﺧﺪاﯾﺎن وداھﺎ ﻣﺒﺪل ﺷﺪ ﻛﮫ ﺑﺎ ﭼﺸﻢ ﺑﺰرﮔﺶ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﺑﺎ ﺧﻮرﺷﯿﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺟﮭﺎن را ﻣﻲﻧﮕﺮد؛ ﺑﺪي را ﻛﯿﻔﺮ و‬
‫ﻧﯿﻜﻲ را ﭘﺎداش ﻣﻲدھﺪ؛ و ﮔﻨﺎھﺎن ﻛﺴﺎﻧﻲ را ﻛﮫ او را ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻲﺑﺨﺸﺎﯾﺪ‪ .‬از اﯾﻦ ﻧﻈﺮ‪ ،‬وروﻧﮫ ﻧﮕﮭﺒﺎن و‬
‫ﻣﺠﺮي ﻗﺎﻧﻮن ﯾﺎ ﻧﻈﻢ ﺟﺎوﯾﺪاﻧﻲ ﺑﮫ ﻧﺎم رﯾﺘﮫ اﺳﺖ؛ رﯾﺘﮫ‪ ،‬در آﻏﺎز‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺳﺘﺎرﮔﺎن را در‬
‫ﻣﺴﯿﺮﺷﺎن ﺑﺮﻗﺮار و ﻧﮕﺎه ﻣﻲداﺷﺖ؛ اﻧﺪك اﻧﺪك رﯾﺘﮫ ﻗﺎﻧﻮن »راﺳﺘﻲ« ھﻢ ﺷﺪ‪ ،‬و آن آھﻨﮓ ﻛﯿﮭﺎﻧﻲ و‬

‫‪yah‬‬
‫اﺧﻼﻗﯿﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ھﺮ ﻛﺲ ﻧﺨﻮاھﺪ ﺳﺮﮔﺸﺘﮫ و ﻧﺎﺑﻮد ﺷﻮد ﺑﺎﯾﺪ از آن ﭘﯿﺮوي ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ھﺮ ﭼﮫ ﺑﺮ ﺗﻌﺪاد ﺧﺪاﯾﺎن اﻓﺰوده ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﻣﺸﻜﻞ ھﻢ ﭘﯿﺶ ﻣﻲآﻣﺪ ﻛﮫ ﻛﺪام ﯾﻚ از اﯾﻦ ﺧﺪاﯾﺎن ﺟﮭﺎن را‬
‫آﻓﺮﯾﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﻘﺶ ازﻟﻲ ﻧﺨﺴﺖ ﺑﮫ آﮔﻨﻲ و‪ ،‬ﻣﺘﻌﺎﻗﺒﺎً‪ ،‬ﺑﮫ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﮫ اﯾﻨﺪرا‪ ،‬ﺳﻮﻣﮫ و ﭘﺮﺟﺎﭘﺘﻲ ﺳﭙﺮده ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﯾﻜﻲ از اوﭘﺎﻧﯿﺸﺎدھﺎ ﺟﮭﺎن را ﺑﮫ »ﻓﺮا آﻓﺮﯾﺪﮔﺎر« ﺳﺮﻛﺸﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻲداد‪:‬‬

‫‪ -3‬ﺑﺮاﺳﺘﻲ او ھﯿﭻ ﺧﻮﺷﯿﻲ ﻧﺪاﺷﺖ؛ ﭘﺲ‪ ،‬ﻣﺮدي ﻛﮫ ﺗﻨﮭﺎي ﺗﻨﮭﺎﺳﺖ‬

‫@‪h‬‬
‫ھﯿﭻ ﺧﻮﺷﻲ ﻧﻤﻲﯾﺎﺑﺪ‪ .‬آرزوي دوﻣﻲ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﺟﻔﺖ‪ ،‬ﻛﺮد‪.‬‬

‫اﻛﻨﻮن او ﺑﮫ اﻧﺪازة ﻣﺮد و زﻧﻲ ﺑﻮد ﺗﻨﮓ در آﻏﻮش ھﻢ‪.‬‬

‫او اﯾﻦ ﺧﻮد را دوﭘﺎره )ﭘﺖ( ﻛﺮد‪ :‬و از اﯾﻦ ﺷﻮھﺮ )ﭘﺘﻲ( و ھﻤﺴﺮ )ﭘﺘﻨﻲ( ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫‪are‬‬

‫از اﯾﻨﺮو ﻣﻲﮔﻮﯾﯿﻢ »ﺧﻮد ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﯿﻤﮫ اﺳﺖ‪«.‬‬

‫از اﯾﻨﺠﺎﺳﺖ ﻛﮫ ﻓﻀﺎ ﺑﺎ زﻧﻲ ﭘﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬او [ ﻣﺮد] ﺑﺎ او ھﻤﺒﺴﺘﺮ ﺷﺪ‪،‬‬

‫و از اﯾﻨﺮو اﻧﺴﺎﻧﮭﺎ زاده ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫‪set‬‬

‫‪ -4‬او [زن] ﺑﺎ ﺧﻮد اﻧﺪﯾﺸﯿﺪ‪» :‬اﮔﺮ ﭼﮫ او ﻣﺮا از ﺧﻮدش ﭘﺪﯾﺪ آورده‪،‬‬

‫ﭼﮕﻮﻧﮫ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺎ ﻣﻦ ﺟﻔﺖ ﻣﻲﺷﻮد؟‬

‫‪an‬‬

‫ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻦ ﻧﺎﭘﺪﯾﺪ ﺧﻮاھﻢ ﺷﺪ‪«.‬‬

‫ﭘﺲ زن ﮔﺎو ﺷﺪ‪ ،‬و او )=ﻣﺮد( ﻧﺮهﮔﺎو‪.‬‬

‫‪pym‬‬

‫ﻣﺮد ﺑﺎ او ﺟﻔﺖ ﺷﺪ‪ ،‬و ﭘﺲ ﮔﻠﺔ ﮔﺎوان زاده ﺷﺪ‪.‬‬

‫زن ﻣﺎدﯾﺎن ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺮد ﻧﺮﯾﺎن؛ زن ﻣﺎده ﺧﺮ‪ ،‬او ﺧﺮ ﻧﺮ‪.‬‬

 ‫‪m‬‬
‫و در ھﺮ ﺣﺎل ﻣﺮد ﺑﺎ او ﺟﻔﺖ ﺷﺪ‪ ،‬و ﭘﺲ ﺟﺎﻧﻮران ﺗﻚﺳﻢ زاده ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫زن ﻣﺎده ﺑﺰ ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺮد ﺑﺰ ﻧﺮ‪ .‬زن ﻣﯿﺶ‪ ،‬ﻣﺮد ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫در ھﺮ ﺣﺎل ﻣﺮد ﺑﺎ او ﺟﻔﺖ ﺷﺪ‪ ،‬و ﭘﺲ ﺑﺰان و ﮔﻮﺳﻔﻨﺪان زاده ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺲ او ھﻤﺔ ﺟﻔﺘﮭﺎﯾﻲ را ﻛﮫ ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﻣﻮرﭼﮕﺎن را ھﻢ‪،‬‬

‫ﭘﺪﯾﺪ آورد‪ -‬و ھﻤﺔ اﯾﻦ ﻛﯿﮭﺎن را ﭘﺪﯾﺪ آورد‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫‪ -5‬او ﻣﻲداﻧﺴﺖ ﻛﮫ ﺧﻮد ھﻤﺔ آﻓﺮﯾﻨﺶ اﺳﺖ‪ ،‬زﯾﺮا ھﻤﺔ آن را ﺧﻮد ﭘﺪﯾﺪ آورده ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺲ او‬

‫ھﻤﺔ آﻓﺮﯾﻨﺶ ﺷﺪ…‬

‫‪yah‬‬
‫در اﯾﻦ ﮔﻔﺘﺔ ﺑﻲﻧﻈﯿﺮ ھﺴﺘﺔ ھﻤﮫ ﺧﺪاﯾﻲ و اﺳﺘﺤﺎﻟﮫ ﯾﺎ ﺣﻠﻮل و ﺗﻨﺎﺳﺦ دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ :‬آﻓﺮﯾﺪﮔﺎر ﺑﺎ آﻓﺮﯾﻨﺶ‬
‫ﺧﻮد ﯾﻜﻲ اﺳﺖ‪ ،‬و ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ‪ ،‬ھﻤﺔ ﺷﻜﻠﮭﺎي ﺣﯿﺎت‪ ،‬ﯾﻜﻲ اﺳﺖ؛ ھﺮ ﺷﻜﻠﻲ ﯾﻚ ﺑﺎر‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬ﺷﻜﻞ دﯾﮕﺮي‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬و ﻓﻘﻂ در ﭘﯿﺸﺪاوري ادراك و ﻓﺎﺻﻠﺔ ﺳﺎﺧﺘﮕﻲ زﻣﺎن اﺳﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ از آن دﯾﮕﺮي ﻣﻤﺘﺎز ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ‬
‫ﻧﻈﺮ‪ ،‬اﮔﺮ ﭼﮫ در اوﭘﺎﻧﯿﺸﺎدھﺎ ﺑﯿﺎن ﺷﺪه‪ ،‬در روزﮔﺎر وداﯾﻲ ھﻨﻮز ﺑﺨﺸﻲ از ﻣﻌﺘﻘﺪات ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻧﺒﻮد؛ ھﻨﺪ‬
‫و آرﯾﺎﯾﯿﮭﺎ‪ ،‬ﻣﺜﻞ آرﯾﺎﯾﯿﮭﺎي اﯾﺮان‪ ،‬ﺑﮫ ﺟﺎي ﺗﻨﺎﺳﺦ‪ ،‬ﺑﮫ ﻃﻮر ﺳﺎده‪ ،‬ﺑﮫ ﺧﻠﻮد ﺷﺨﺼﻲ ﻋﻘﯿﺪه داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬روان‪،‬‬
‫@‪h‬‬
‫ﭘﺲ از ﻣﺮگ‪ ،‬ﻛﯿﻔﺮ ﻣﻲﺑﯿﻨﺪ ﯾﺎ ﺑﮫ ﻧﯿﻜﺒﺨﺘﻲ ﺟﺎوﯾﺪ ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬وروﻧﮫ آن را ﺑﮫ اﻋﻤﺎق ﺗﺎرﯾﻚ‪ ،‬ﻧﯿﻤﻲ ھﺎدس و‬
‫ﻧﯿﻤﻲ دوزخ‪ ،‬ﻣﻲاﻓﻜﻨﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﯾﻤﮫ آن را ﺑﮫ آﺳﻤﺎن ﻣﻲﺑﺮد‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﺟﺎﯾﻲ ﻛﮫ در آن ھﺮﮔﻮﻧﮫ ﺷﺎدي ﺧﺎﻛﻲ‬
‫ﺑﻲﭘﺎﯾﺎن و ﻛﺎﻣﻞ اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺘﮫاوﭘﺎﻧﯿﺸﺎد ﻣﻲﮔﻔﺖ »ﻣﯿﺮﻧﺪه ﭼﻮن داﻧﮫ ﭘﺮﯾﺸﺎن‪ ،‬و ﺑﺎز ﭼﻮن داﻧﮫ زاﯾﯿﺪه‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪«.‬‬

‫ﺑﺮاي ھﺮ ﻗﺮﺑﺎﻧﯿﻲ از ﻧﻮ ﺑﺮﭘﺎ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ -‬و اﯾﻦ روﺷﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ در اﯾﺮان زردﺷﺘﻲ ھﻢ اﺟﺮا ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬و ﻓﺪﯾﮫ‬
‫‪are‬‬

‫را آﺗﺶ ﻣﻘﺪس ﺑﮫ آﺳﻤﺎن ﻣﻲﺑﺮد‪ .‬در اﯾﻨﺠﺎ ھﻢ‪ ،‬ھﻤﭽﻨﺎﻧﻜﮫ ﻛﻤﺎﺑﯿﺶ در آﻏﺎز ھﺮ ﺗﻤﺪﻧﻲ ﻣﻌﻤﻮل اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻧﺸﺎﻧﮫھﺎﯾﻲ از ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ اﻧﺴﺎن دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد؛ اﻣﺎ ﺗﻌﺪادش ﻛﻢ اﺳﺖ و ﻗﻄﻌﻲ ھﻢ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺑﺎز‪ ،‬ﻣﺜﻞ اﯾﺮان‪،‬‬
‫ﮔﺎھﻲ اﺳﺐ را ھﻤﭽﻮن ﻓﺪﯾﮫاي ﺑﺮاي ﺧﺪاﯾﺎن ﻣﻲﺳﻮزاﻧﺪﻧﺪ‪ .‬ﻋﺠﯿﺒﺘﺮﯾﻦ ھﻤﺔ آﯾﯿﻨﮭﺎ اﺷﻮه ﻣﯿﺪه ﯾﺎ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ‬
‫اﺳﺐ ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﮫ در آن ﮔﻮﯾﺎ ﻣﻠﻜﺔ ﻗﺒﯿﻠﮫ ﺑﺎ اﺳﺐ ﻣﻘﺪس‪ ،‬ﭘﺲ از آﻧﻜﮫ آن را ﻛﺸﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺰدﯾﻜﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﭘﯿﺸﻜﺶ‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ‪ ،‬رﯾﺨﺘﻦ ﺷﯿﺮه ﺳﻮﻣﮫ‪ ،‬و رﯾﺨﺘﻦ روﻏﻦ ﻣﺎﯾﻊ در آﺗﺶ ﺑﻮد‪).‬ﻣﺮاﺳﻢ( ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ در ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻗﺴﻤﺘﺶ ﺑﺎ‬
‫رﻣﺰھﺎي ﺟﺎدوﯾﻲ ﺑﯿﺎن ﻣﻲﺷﺪ؛ اﮔﺮ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ درﺳﺖ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﭘﺎداش ﺑﮫ ھﻤﺮاه داﺷﺖ‪ ،‬ﺧﻮاه ﺗﻘﺪﯾﻢ‬
‫‪set‬‬

‫ﻛﻨﻨﺪه ﺷﺎﯾﺴﺘﮕﻲ اﺧﻼﻗﻲ داﺷﺘﮫ و ﺧﻮاه ﻧﺪاﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮھﻤﻨﺎن ﺑﺮاي ﯾﺎري ﭘﺎرﺳﺎﯾﺎن در اﯾﻦ آﯾﯿﻦ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ‪،‬‬
‫ﻛﮫ ھﻤﻮاره ﭘﯿﭽﯿﺪهﺗﺮ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺰد ھﻨﮕﻔﺘﻲ ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ :‬اﮔﺮ ﭘﻮﻟﻲ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺑﺮھﻤﻦ از ﺧﻮاﻧﺪن اوراد‬
‫ﻻزم ﺷﺎﻧﮫ ﺧﺎﻟﻲ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬زﯾﺮا ﻣﺰد او را ﻣﻲﺑﺎﯾﺴﺖ زودﺗﺮ از ﻣﺰد ﺧﺪا ﺑﺪھﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮھﻤﻨﺎن ﺳﺮ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﻘﺪار‬
‫دﺳﺘﻤﺰد اﻧﺠﺎم ھﺮ آﯾﯿﻨﻲ ﻣﻘﺮارﺗﻲ آورده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻼ دﺳﺘﻤﺰد ﺑﺎﯾﺪ ﭼﻨﺪ ﮔﺎو ﯾﺎ ﭼﻨﺪ اﺳﺐ ﯾﺎ ﭼﮫ ﻣﻘﺪار ﻃﻼ‬
‫‪an‬‬

‫ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻃﻼ‪ ،‬ﺑﺨﺼﻮص‪ ،‬در ﺑﮫ ﺣﺮﻛﺖ درآوردن آن ﺑﺮھﻤﻦ ﯾﺎ آن ﺧﺪا ﻣﺆﺛﺮﺗﺮ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮھﻤﻨﮫھﺎ ‪ ،‬ﻛﮫ ﻧﻮﺷﺘﺔ‬
‫ﺑﺮھﻤﻨﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﮫ ﺑﺮھﻤﻦ ﻣﻲآﻣﻮزد ﻛﮫ ھﺮﮔﺎه ﻛﺴﺎﻧﻲ او را ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﻧﻤﺎز ﯾﺎ ﻗﺮﺑﺎﻧﯿﻲ اﺟﯿﺮ ﻛﺮده و‬
‫دﺳﺘﻤﺰد ﺷﺎﯾﺴﺘﮫاي ﺑﮫ او ﻧﺪھﻨﺪ‪ ،‬او ﭼﮕﻮﻧﮫ آن ﻧﻤﺎز ﯾﺎ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ را‪ ،‬ﭘﻨﮭﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﮫ آزار آﻧﺎن ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺮرات دﯾﮕﺮي ھﻢ ﺗﮭﯿﮫ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ آداب درﺳﺖ و ﻛﺎرﺑﺮد آﻧﮭﺎ را ﻛﻤﺎﺑﯿﺶ در ھﺮ ﯾﻚ از ﻣﻮﻗﻌﯿﺘﮭﺎي‬
‫زﻧﺪﮔﻲ ﺗﺠﻮﯾﺰ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬و ﻣﻌﻤﻮﻻ در اﯾﻦ ﻛﺎرھﺎ ﻧﯿﺎز ﺑﮫ ﯾﺎري ﺑﺮھﻤﻨﺎن ﺑﻮد‪ .‬آرام آرام ﻃﺒﻘﺔ ﺑﺮاھﻤﮫ ﻃﺒﻘﺔ‬
‫‪pym‬‬

‫ﻣﻮروﺛﻲ ﻣﻤﺘﺎزي ﮔﺸﺖ ﻛﮫ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻌﻨﻮي و ورﺣﺎﻧﻲ ھﻨﺪ را زﯾﺮ ﻓﺮﻣﺎن ﺧﻮد ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ و ﺗﮭﺪﯾﺪي ﻣﻲﺷﺪ‬
‫ﺑﺮاي ﺧﻔﮫ ﻛﺮدن ھﺮﮔﻮﻧﮫ اﻧﺪﯾﺸﮫ ودﯾﮕﺮﮔﻮﻧﻲ‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫‪ -VI‬وداھﺎ ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ادﺑﯿﺎت‬
‫ﺳﺎﻧﺴﻜﺮﯾﺖ و اﻧﮕﻠﯿﺴﻲ‪ -‬ﺧﻄﻨﻮﯾﺴﻲ‪ -‬ﭼﮭﺎر»ودا«‪ -‬رﯾﮓ‪ -‬ودا‪ -‬ﯾﻚ ﺳﺮود آﻓﺮﯾﻨﺶ‬

‫‪.co‬‬
‫زﺑﺎن ھﻨﺪ و آرﯾﺎﯾﻲ‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ﻣﺎ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﮫ ﺧﺎﺻﻲ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪ ،‬زﯾﺮا ﺳﺎﻧﺴﻜﺮﯾﺖ ﯾﻜﻲ از ﻛﮭﻨﺘﺮﯾﻦ‬
‫زﺑﺎن ﮔﺮوه زﺑﺎﻧﮭﺎي »ھﻨﺪ و اروﭘﺎﯾﻲ« اﺳﺖ ﻛﮫ زﺑﺎن اﻧﮕﻠﯿﺴﻲ ھﻢ ﺑﮫ ھﻤﺎن ﮔﺮوه ﺗﻌﻠﻖ دارد‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ‬
‫ﺷﺒﺎھﺖ ﻣﯿﺎن ارﻗﺎم‪ ،‬اﺻﻄﻼﺣﺎت‬

‫‪oo‬‬
‫دھﻨﺪة زﺑﺎﻧﮭﺎي ﺳﺎﻧﺴﻜﺮﯾﺖ‪ ،‬ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻻﺗﯿﻦ‪ ،‬و اﻧﮕﻠﯿﺴﻲ‪ -‬ﻛﮫ ﻓﻌﻞ رﺑﻄﻲ ﻧﺎﻣﯿﺪه ﺷﺪه‪ -‬ﺗﻮﺟﮫ ﻛﻨﯿﻢ‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﻮﻋﻲ‬
‫ارﺗﺒﺎط و ﭘﯿﻮﺳﺘﮕﻲ ﻓﺮھﻨﮕﻲ ﭘﻲ ﻣﻲﺑﺮﯾﻢ ﻛﮫ‪ ،‬ﻋﻠﻲرﻏﻢ ﻓﺎﺻﻠﺔ ﻋﻈﯿﻢ زﻣﺎﻧﻲ و ﻣﻜﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﯿﺎن اﯾﻦ زﺑﺎﻧﮭﺎ‬
‫ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪ .‬اﺣﺘﻤﺎﻻ اﯾﻦ زﺑﺎن ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻛﮫ ﺳﺮ وﯾﻠﯿﺎم ﺟﻮﻧﺰ آن را »ﻛﺎﻣﻠﺘﺮ از ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ‪ ،‬ﭘﺮداﻣﻨﮫﺗﺮ از‬
‫ﻻﺗﯿﻨﻲ‪ ،‬و ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻨﺼﺤﺘﺮ از ھﺮدو« داﻧﺴﺘﮫ‪ ،‬زﺑﺎن ﻣﺤﺎورهاي ﻣﮭﺎﺟﻤﺎن آرﯾﺎﯾﻲ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪ .‬آﻧﮭﺎ ﺑﮫ ﭼﮫ‬

‫‪yah‬‬
‫زﺑﺎﻧﻲ ﺣﺮف ﻣﻲزدﻧﺪ؟ در اﯾﻦ ﺑﺎره ﭼﯿﺰي ﻧﻤﻲداﻧﯿﻢ؛ ﻓﻘﻂ ﻣﻲﺗﻮان ﻓﺮض ﻛﺮد ﻛﮫ ﺧﻮﯾﺶ ﻧﺰدﯾﻚ آن زﺑﺎن‬
‫ﻓﺎرﺳﻲ ﻛﮭﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ اوﺳﺘﺎ ﺑﮫ آن ﻧﻮﺷﺘﮫ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺎﻧﺴﻜﺮﯾﺖ وداھﺎ و ﺣﻤﺎﺳﮫھﺎ ﻧﺸﺎﻧﮫھﺎﯾﻲ از ﯾﻚ زﺑﺎن‬
‫ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ و ادﺑﻲ ﺑﺎ ﺧﻮد داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬از اﯾﻨﺮو ﻓﻘﻂ زﺑﺎن داﻧﺸﻤﻨﺪان و ﺑﺮھﻤﻨﺎن ﺑﻮد؛ ﺧﻮد واژة ﺳﺎﻧﺴﻜﺮﯾﺖ ﺑﮫ‬
‫ﻣﻌﻨﻲ آﻣﺎده‪ ،‬ﺧﺎﻟﺺ‪ ،‬ﻛﺎﻣﻞ‪ ،‬و ﻣﻘﺪس اﺳﺖ‪ .‬در ﻋﺼﺮ وداﯾﻲ ﻣﺮدم ﻧﮫ ﺑﮫ ﯾﻚ زﺑﺎن‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺑﮫ زﺑﺎﻧﮭﺎي‬
‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ؛ ھﺮ ﻗﺒﯿﻠﮫاي ﯾﻚ ﮔﻮﯾﺶ آرﯾﺎﯾﻲ ﺧﺎص ﺧﻮد داﺷﺖ‪ .‬ھﻨﺪ ھﺮﮔﺰ ﯾﻚ زﺑﺎن ﻧﺪاﺷﺘﮫ‬
‫@‪h‬‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫در وداھﺎ ھﯿﭻ اﺷﺎرهاي در ﻛﺎر ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﻧﺸﺎن دھﺪ ﻣﺆﻟﻔﺎن آﻧﮭﺎ ﺑﺎ ﺧﻄﻨﻮﯾﺴﻲ آﺷﻨﺎ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ .‬در ﻗﺮن ھﺸﺘﻢ‬
‫ﯾﺎ ﻧﮭﻢ قم ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن ھﻨﺪي‪ ،‬ﻛﮫ اﺣﺘﻤﺎﻻ دراوﯾﺪي ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﮔﻮﯾﺎ ﯾﻚ ﺧﻂ ﺳﺎﻣﻲ را ﻛﮫ ﺑﮫ ﺧﻂ ﻓﻨﯿﻘﯿﮭﺎ‬
‫ﺷﺒﺎھﺖ داﺷﺖ‪ ،‬از آﺳﯿﺎي ﺑﺎﺧﺘﺮي ﺑﮫ ھﻨﺪ آوردﻧﺪ؛ و ھﻤﺔ اﻟﻔﺒﺎھﺎي ﺑﻌﺪي ھﻨﺪ از اﯾﻦ ﺧﻂ‪ ،‬ﻛﮫ ھﻨﺪﯾﺎن آن‬
‫را »ﺧﻂ ﺑﺮھﻤﺎ« ﻣﻲﻧﺎﻣﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺸﺘﻖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻮﯾﺎ ﺧﻄﻨﻮﯾﺴﻲ ﻗﺮﻧﮭﺎ ﻣﺤﺪود ﺑﮫ ﻣﻘﺎﺻﺪ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ و اداري‬
‫ﺑﻮد؛ و ﭼﻨﺪان ﺗﻮﺟﮭﻲ ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده از آن در ادﺑﯿﺎت ﺑﮫ ﻋﻤﻞ ﻧﻤﻲآﻣﺪ؛ »آﻧﺎن ﻛﮫ اﯾﻦ ھﻨﺮ ﺑﻨﯿﺎدي را‬
‫‪are‬‬

‫ﺗﻜﺎﻣﻞ ﺑﺨﺸﯿﺪﻧﺪ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن ﺑﻮدﻧﺪ ﻧﮫ ﺑﺮھﻤﻨﺎن؛« ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻧﻤﻲرﺳﺪ ﻛﮫ ﺣﺘﻲ ﻛﺘﺎﺑﮭﺎي ﺑﻮداﯾﻲ ھﻢ ﭘﯿﺶ از‬
‫ﻗﺮن ﺳﻮم قم ﻧﻮﺷﺘﮫ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻛﮭﻨﺘﺮﯾﻦ ﺳﻨﮕﻨﺒﺸﺘﮫھﺎي ﻣﻮﺟﻮد ھﻨﺪ ھﻤﺎن ﻛﺘﯿﺒﮫھﺎي آﺷﻮﻛﺎﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺎ‪ ،‬ﻛﮫ )ﺗﺎ ﭘﯿﺶ از آﻧﻜﮫ ھﻮاي‬
‫ﭘﯿﺮاﻣﻮﻧﻤﺎن از ﻛﻠﻤﺎت و ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ اﻧﺒﺎﺷﺘﮫ ﺷﻮد( ﻗﺮﻧﮭﺎ اﻧﺪﯾﺸﯿﺪﻧﻤﺎن از راه ﭼﺸﻢ و ﺑﺎ ﻧﻮﺷﺘﮫ و ﭼﺎپ ﺑﻮد‪،‬‬
‫ﻓﮭﻤﯿﺪن اﯾﻦ ﻧﻜﺘﮫ دﺷﻮار اﺳﺖ ﻛﮫ ﭼﮕﻮﻧﮫ ھﻨﺪ‪ ،‬آﮔﺎھﺎﻧﮫ‪ ،‬دﯾﺮي ﭘﺲ از آﻧﻜﮫ ﻧﻮﺷﺘﻦ را آﻣﻮﺧﺘﮫ‪ ،‬ﺑﺎز ﺑﮫ‬
‫‪set‬‬

‫ھﻤﺎن ﺷﯿﻮهھﺎي ﻛﮭﻦ اﻧﺘﻘﺎل ﺳﯿﮫ ﺑﮫ ﺳﯿﻨﺔ ﺗﺎرﯾﺦ و ادﺑﯿﺎت ﭼﺴﺒﯿﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﺑﮫ ھﻤﺎن راه از ﺑﺮﺧﻮاﻧﺪن و‬
‫ﺑﮫ ﺣﺎﻓﻈﮫ ﺳﭙﺮدن‪ .‬وداھﺎ و ﺣﻤﺎﺳﮫھﺎ ﺳﺮودھﺎﯾﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ ھﻤﭙﺎي ﻧﺴﻠﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ آﻧﮭﺎ را ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ ﺑﺰرگ‬
‫ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ؛ اﯾﻨﮭﺎ ﺑﺮاي ﮔﻮش ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﮫ ﭼﺸﻢ‪ .‬ﺑﯿﺨﺒﺮي ﻣﺎ از ﺳﭙﯿﺪهدم ھﻨﺪ از ھﻤﯿﻦ ﺑﻲاﻋﺘﻨﺎﯾﻲ ﺑﮫ ﺧﻄﻨﻮﯾﺴﻲ‬
‫ﻧﺎﺷﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫ﭘﺲ اﯾﻦ وداھﺎ‪ ،‬ﻛﮫ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﺗﻤﺎم ﻓﮭﻢ ﻣﺎ درﺑﺎرة ھﻨﺪ آﻏﺎزﯾﻦ از آن ﻣﺸﺘﻖ ﺷﺪه‪ ،‬ﭼﯿﺴﺘﻨﺪ؟ واژة ودا ﺑﮫ ﻣﻌﻨﻲ‬
‫»داﻧﺶ« اﺳﺖ؛ و در اﺻﻄﻼح »ﻛﺘﺎب داﻧﺶ« [= داﻧﺸﻨﺎﻣﮫ] اﺳﺖ‪ .‬ھﻨﺪﯾﺎن »ودا« را ﺑﮫ ھﻤﺔ ﻋﻠﻢ ﻣﻘﺪس‬
‫دوران ﻛﮭﻦ اﻃﻼق ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؛ ودا‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﻛﺘﺎب ﻣﻘﺪس‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ادﺑﯿﺎت اﺳﺖ ﺗﺎ ﻛﺘﺎب‪ .‬آﺷﻔﺘﮫﺗﺮ از آراﯾﺶ و‬
‫ﺗﻘﺴﯿﻢﺑﻨﺪي اﯾﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﮫ ﭼﯿﺰي وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬اﻣﺮوزه از وداھﺎي ﻓﺮاوان ﻓﻘﻂ ﭼﮭﺎر ودا در دﺳﺖ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪pym‬‬

‫‪ .1‬رﯾﮓ‪ -‬ودا‪ ،‬ﯾﺎ داﻧﺶ ﺳﺮودھﺎي ﺳﺘﺎﯾﺶ؛‬

 ‫‪m‬‬
‫‪ .2‬ﺳﺎﻣﮫ‪ -‬ودا‪ ،‬ﯾﺎ داﻧﺶ آھﻨﮕﮭﺎ؛‬
‫‪ .3‬ﯾﺠﻮر‪ -‬ودا‪ ،‬ﯾﺎ ﻋﻠﻢ اوراد ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ؛‬
‫‪ .4‬اﺛﺮوه‪ -‬ودا‪ ،‬ﯾﺎ ﻋﻠﻢ اوراد ﺳﺤﺮ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫ھﺮ ﯾﻚ از اﯾﻦ ﭼﮭﺎر ودا ﺧﻮد ﺑﮫ ﭼﮭﺎر ﺑﺨﺶ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬

‫‪ .1‬ﻣﻨﺘﺮهھﺎ‪ ،‬ﯾﺎ ﺳﺮودھﺎ؛‬

‫‪oo‬‬
‫‪ .2‬ﺑﺮھﻤﻨﮫھﺎ‪ ،‬ﯾﺎ ﺟﻨﮓ آﯾﯿﻨﮭﺎ و ﻧﻤﺎزھﺎ و اﻓﺴﻮﻧﮭﺎي ﺑﺮھﻤﻨﺎن؛‬

‫‪ -3‬آرﻧﯿﻜﮫھﺎ‪ ،‬ﯾﺎ »ﻧﺼﻮص ﺟﻨﮕﻠﻲ« ﺑﺮاي زاھﺪان ﺟﻨﮕﻞﻧﺸﯿﻦ؛‬

‫‪yah‬‬
‫‪ -4‬اوﭘﺎﻧﯿﺸﺎدھﺎ‪ ،‬ﻛﮫ ﮔﻔﺘﮕﻮي ﭘﻨﮭﺎن اﺳﺖ ﺑﺮاي ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﺎن‪.‬‬

‫ﻓﻘﻂ ﯾﻜﻲ از وداھﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﮫ ادﺑﯿﺎت ﺗﻌﻠﻖ دارد ﺗﺎ ﺑﮫ دﯾﻦ و ﻓﻠﺴﻔﮫ‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﮫ ﺳﺤﺮ و ﺟﺎدو‪» .‬رﯾﮓ‪ -‬ودا«‬
‫ﻧﻮﻋﻲ ﺟﻨﮓ دﯾﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ از ‪ 1028‬ﺳﺮود ﯾﺎ ﻣﺰاﻣﯿﺮ ﺳﺘﺎﯾﺶ‪ ،‬درﺑﺎرة ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻣﻮرد‬
‫ﭘﺮﺳﺘﺶ ھﻨﺪ و آرﯾﺎﯾﯿﮭﺎ‪ -‬ﺧﻮرﺷﯿﺪ‪ ،‬ﻣﺎه‪ ،‬آﺳﻤﺎن‪ ،‬ﺳﺘﺎرﮔﺎن‪ ،‬ﺑﺎد‪ ،‬ﺑﺎران‪ ،‬آﺗﺶ‪ ،‬ﺳﭙﯿﺪهدم‪ ،‬زﻣﯿﻦ‪ ،‬و ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫اﯾﻨﮭﺎ‪ -‬ﻓﺮاھﻢ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻏﻠﺐ اﯾﻦ ﺳﺮودھﺎ درﺧﻮاﺳﺘﮭﺎي واﻗﻌﻲ ﮔﻠﮫ‪ ،‬ﻣﺤﺼﻮل‪ ،‬و ﻃﻮل ﻋﻤﺮ اﺳﺖ؛‬
‫@‪h‬‬
‫دﺳﺘﺔ ﻛﻮﭼﻜﻲ از آﻧﮭﺎ ﺑﮫ ﻣﺮز ادﺑﯿﺎت ﻣﻲرﺳﺪ؛ ﭼﻨﺪ ﺗﺎ از آﻧﮭﺎ ﺑﮫ ﺷﯿﻮاﯾﻲ و زﯾﺒﺎﯾﻲ ﻣﺰاﻣﯿﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ‬
‫از آﻧﮭﺎ ﺳﺎده و ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺷﻌﺮ ﻃﺒﯿﻌﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﺷﮕﻔﺖزدﮔﻲ ﻃﺒﯿﻌﻲ ﻛﻮدﻛﺎن‪ .‬در ﯾﻚ ﺳﺮود‪ ،‬از‬
‫اﯾﻨﻜﮫ ﺷﯿﺮ ﺳﻔﯿﺪ از ﮔﺎوھﺎي ﺳﺮخ ﻣﻲآﯾﺪ اﻇﮭﺎر ﺗﻌﺠﺐ ﺷﺪه اﺳﺖ؛ در ﺳﺮود دﯾﮕﺮي اﯾﻦ ﺳﺆال ﺑﮫ ﻣﯿﺎن‬
‫آﻣﺪه ﻛﮫ ﭼﺮا ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﭼﻮن ﺷﺮوع ﺑﮫ اﻓﻮل ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﺎ ﺳﺮ ﺑﮫ زﻣﯿﻦ ﻧﻤﻲاﻓﺘﺪ؛ در ﺳﺮود دﯾﮕﺮي ﻣﻲﭘﺮﺳﻨﺪ‬
‫ﭼﮕﻮﻧﮫ »آﺑﮭﺎي رﺧﺸﺎن ھﻤﺔ رودھﺎ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ ﯾﻚ اﻗﯿﺎﻧﻮس ﺟﺎري ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ھﯿﭻ ﮔﺎه آن را ﭘﺮﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﺳﻮﮔﺴﺮودي‪ ،‬ﺑﮫ ﺳﺒﻚ ﺗﺎﻧﺎﺗﻮﭘﺴﯿﺲ‪ ،‬ﺑﺮ ﺳﺮ ﺟﻨﺎزة رﻓﯿﻘﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ در ﻧﺒﺮد ﺑﮫ ﺧﺎك اﻓﺘﺎده اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪are‬‬

‫از دﺳﺖ ﻣﺮده ﻛﻤﺎﻧﻲ را ﻛﮫ او ﻣﻲﻛﺸﯿﺪ ﮔﺮﻓﺘﻢ‬

‫ﺗﺎ ﻣﺎ را ﻓﺮاﻣﺎﻧﺮواﯾﻲ‪ ،‬ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي‪ ،‬و ﺷﻜﻮه آورد‪.‬‬

‫ﺗﻮ آن ﺟﺎ‪ ،‬ﻣﺎ اﯾﻦ ﺟﺎ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﮕﺮ از دودﻣﺎن ﭘﮭﻠﻮاﻧﺎن‪،‬‬

‫‪set‬‬

‫ھﻤﺔ ھﺠﻮﻣﮭﺎي ھﺮ دﺷﻤﻨﻲ را ﻓﺮو ﺧﻮاھﯿﻢ ﺷﻜﺴﺖ‪.‬‬

‫ﺑﮫ ﺳﯿﻨﺔ ﺧﺎك‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﺎدر‪ ،‬ﻧﺰدﯾﻚ ﺷﻮ‪،‬‬

‫‪an‬‬

‫اﯾﻦ ﺧﺎك ﺗﺎ دورھﺎ ﮔﺴﺘﺮده اﺳﺖ و دﻟﺨﻮاﺳﺘﮫﺗﺮﯾﻦ اﺳﺖ؛‬

‫ﺟﻮان و ﻧﺮم [اﺳﺖ] ﭼﻮن ﭘﺸﻢ ﺑﺮاي دھﻨﺪﮔﺎن ﭘﺮﺳﺨﺎوت‪،‬‬

‫‪pym‬‬

‫ﺑﺸﻮد ﻛﮫ ﺗﻮ را از داﻣﺎن زوال دور داراد‪.‬‬

‫اي ﺧﺎك‪ ،‬ﮔﺸﺎده ﺑﺎش‪ ،‬ﺑﺮ او ﺳﺨﺖ ﻣﻔﺸﺎر‪،‬‬

 ‫‪m‬‬
‫آﺳﺎن ﺑﺪو ﻧﺰدﯾﻚ ﺷﻮ‪ ،‬ﺑﺎ ﯾﺎري ﻣﮭﺮآﻣﯿﺰي او را ﺧﻮﺷﺎﻣﺪﮔﻮي؛‬

‫ﺑﮫ ﻛﺮدار ﻣﺎدري ﻛﮫ ﺑﺎ ﺟﺎﻣﺔ ﺧﻮﯾﺶ ﭘﺴﺮش را ﭘﻨﮭﺎن ﻣﻲدارد‬

‫‪.co‬‬
‫ﺗﻮ ﻧﯿﺰ‪ ،‬اي زﻣﯿﻦ‪ ،‬ھﻤﯿﻦ ﮔﻮﻧﮫ اﯾﻦ ﻣﺮد را ﻛﻔﻦ درﭘﻮش‪.‬‬

‫ﯾﻜﻲ دﯾﮕﺮ از اﯾﻦ ﺷﻌﺮھﺎ )رﯾﮓ‪ -‬ودا؛‪ (10 .10‬ﮔﻔﺘﮕﻮي ﺑﻲﭘﺮدهاي اﺳﺖ ﻣﯿﺎن ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﭘﺪر و ﻣﺎدر‬
‫ﺑﺸﺮ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﯾﻤﮫ و ﯾﻤﻲ‪ ،‬دو ﺑﺮادر و ﺧﻮاھﺮ ﺗﻮاﻣﺎن‪ .‬ﯾﻤﻲ زﯾﺮ ﭘﺎي ﺑﺮادرش ﻣﻲﻧﺸﯿﻨﺪ ﻛﮫ ﺑﮫ رﻏﻢ ﺣﺮﻣﺖ‬
‫اﻻھﻲ زﻧﺎي ﺑﺎﻣﺤﺎرم‪ ،‬ﺑﯿﺎﯾﺪ ﺑﺎ او زﻧﺪﮔﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ﻛﮫ او ﻓﻘﻂ ﺧﻮاھﺎن اﺳﺘﻤﺮار ﻧﺴﻞ اﺳﺖ‪ .‬ﯾﻤﮫ ﺑﺎ‬

‫‪oo‬‬
‫ﺗﻜﯿﮫ ﺑﺮ ﺷﺎﻟﻮدهھﺎي ﻋﺎﻟﻲ اﺧﻼﻗﻲ ﭘﺎﻓﺸﺎري ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﯾﻤﻲ ھﺮ اﻧﮕﯿﺰهاي را ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲﮔﯿﺮد‪ ،‬و آﺧﺮﯾﻦ ﺗﯿﺮ‬
‫ﺗﺮﻛﺸﺶ ھﻢ اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ ﯾﻤﮫ را ﻧﺎﺗﻮان ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ داﺳﺘﺎن آن ﻃﻮري ﻛﮫ ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﺎ رﺳﯿﺪه‪ ،‬ﺑﻲﺳﺮاﻧﺠﺎم‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬و ﺧﻮد ﺑﺎﯾﺪ از ﺷﻮاھﺪ و ﻗﺮاﯾﻦ در اﯾﻦ ﺑﺎره ﻗﻀﺎوت ﻛﻨﯿﻢ‪ .‬واﻻﺗﺮﯾﻦ ﺷﻌﺮھﺎ ﯾﻚ »ﺳﺮود آﻓﺮﯾﻨﺶ«‬
‫ﺣﯿﺮتآور اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﮫ در آن ﯾﻚ ھﻤﮫ ﺧﺪاﯾﻲ ﻟﻄﯿﻒ‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﯾﻚ ﺷﻜﺎﻛﯿﺖ ﭘﺎرﺳﺎﯾﺎﻧﮫ‪ ،‬در ﻛﮭﻨﺘﺮﯾﻦ ﻛﺘﺎب‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﺬھﺒﻲﺗﺮﯾﻦ اﻗﻮام ﻧﻤﻮدار ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬

‫[ در آﻏﺎز] ﻧﮫ »ﻧﺒﻮدن« ﺑﻮد ﻧﮫ »ﺑﻮدن«‪.‬‬

‫ﻧﮫ ھﻮا ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﮫ آﺳﻤﺎن آﻧﺴﻮي آن‪،‬‬

‫@‪h‬‬ ‫ﭼﮫ ﭘﻨﮭﺎن ﺑﻮد؟ ﻛﺠﺎ؟ در ﭘﻨﺎه ﻛﮫ؟‬

‫و آب ﺑﻲﭘﺎﯾﺎن ژرف آﻧﺠﺎ ﺑﻮد؟‬

‫ﻧﮫ ﻣﺮگ ﺑﻮد ﻧﮫ ﺑﯿﻤﺮﮔﻲ؛‬

‫‪are‬‬

‫ﻧﮫ ﻧﺸﺎﻧﻲ از ﺷﺐ [ﺑﻮد] و ﻧﮫ از روز؛‬

‫آن ﯾﻚ ﺑﮫ ﺧﻮد [= ﺑﮫ ﻧﯿﺮوي ذاﺗﻲ‪ ،‬ﯾﺎ ﻃﺒﯿﻌﺖ ﺧﻮدش] دم زد‪ ،‬ﺑﻲدم‪:‬‬

‫ھﯿﭻ ﻧﺒﻮد ﺟﺰ آن ﻛﮫ آن ﺳﻮي اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪set‬‬

‫ﺗﺎرﯾﻜﻲ ﺑﻮد ﻧﺨﺴﺖ‪ ،‬ﭘﻮﺷﯿﺪه در ﺗﺎرﯾﻜﻲ؛‬

‫ﺑﻲھﯿﭻ ﻧﺸﺎﻧﺔ ﺷﻨﺎﺧﺘﻦ‪ ،‬اﯾﻦ ھﻤﮫ آب ﺑﻮد‪.‬‬

‫آن‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﭘﻮﺷﯿﺪه در ﺗﮭﻲ ﺑﻮد‪،‬‬

‫‪an‬‬

‫آن ﯾﻚ ﺑﮫ ﻧﯿﺮوي »ﺗﻒ« ﭘﺪﯾﺪ آﻣﺪ‪.‬‬

‫در آﻏﺎز »ﻛﺎم« ﺑﮫ آن »ﯾﻚ« درﺷﺪ‪:‬‬

‫‪pym‬‬

‫ﻛﮭﻨﺘﺮﯾﻦ ﺗﺨﻢ ﺑﻮد‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﺔ ﺟﺎن‪.‬‬

 ‫‪m‬‬
‫ﻓﺮزاﻧﮕﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﺑﺎ ﻓﺮزاﻧﮕﻲ در دﻟﮭﺎي ﺧﻮد ﻣﻲﺟﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬

‫ﺑﻨﺪ »ﺑﻮدن« را در »ﻧﺒﻮدن« درﯾﺎﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﭘﺮﺗﻮ آﻧﮭﺎ روﺷﻨﺎﯾﻲ را ﺑﺮ ﺗﺎرﯾﻜﻲ ﮔﺴﺘﺮد‪:‬‬

‫اﻣﺎ آن »ﯾﻚ« ﺑﺮ ﺑﺎﻻ ﺑﻮد ﯾﺎ ﺑﮫ زﯾﺮ؟‬

‫ﻧﯿﺮوي آﻓﺮﯾﻨﻨﺪه آﻧﺠﺎ ﺑﻮد‪ ،‬و ﻧﯿﺮوي ﺑﺎرآور‪:‬‬

‫‪oo‬‬
‫زﯾﺮ‪ ،‬ﻧﯿﺮو ﺑﻮد و ﺑﺎﻻ‪ ،‬اﻧﮕﯿﺰه‪.‬‬

‫ﻛﮫ ﺑﮫ ﯾﻘﯿﻦ ﻣﻲداﻧﺪ؟ ﻛﮫ آن را اﯾﻨﺠﺎ ﺑﺎزﺧﻮاھﺪ ﮔﻔﺖ؟‬

‫‪yah‬‬
‫از ﻛﺠﺎ زاده ﺷﺪ‪ ،‬و اﯾﻦ آﻓﺮﯾﻨﺶ از ﻛﺠﺎ آﻣﺪ؟‬

‫ﺧﺪاﯾﺎن ﭘﺲ از آﻓﺮﯾﻨﺶ اﯾﻦ ﺟﮭﺎن زاده ﺷﺪﻧﺪ‪:‬‬

‫ﭘﺲ ﻛﮫ ﻣﻲداﻧﺪ ﻛﮫ آن از ﻛﺠﺎ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﮫ اﺳﺖ؟‬

‫@‪h‬‬
‫ھﯿﭻﻛﺲ ﻧﻤﻲداﻧﺪ ﻛﮫ آﻓﺮﯾﻨﺶ از ﻛﺠﺎ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﮫ اﺳﺖ؛‬

‫و [ﻧﻤﻲداﻧﺪ ﻛﮫ آﯾﺎ] او آن را ﭘﺪﯾﺪ آورده اﺳﺖ ﯾﺎ ﻧﮫ‪:‬‬

‫آن ﻛﮫ آن را در ﺑﺮﺗﺮﯾﻦ آﺳﻤﺎن ﻣﻲﻧﮕﺮد‪،‬‬

‫‪are‬‬

‫ﺗﻨﮭﺎ او ﻣﻲداﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﺷﺎﯾﺪ او ھﻢ ﻧﻤﻲداﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮاي ﻣﺆﻟﻔﺎن اوﭘﺎﻧﯿﺸﺎدھﺎ اﯾﻦ ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮد ﻛﮫ اﯾﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ را ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ‪ ،‬در اﯾﻦ اﺷﺎرات ﺑﺎرﯾﻚ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬و آﻧﮭﺎ را‬
‫ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﺑﺮﺟﺴﺘﮫﺗﺮﯾﻦ ﻧﻤﻮﻧﮫ‪ ،‬و ﺷﺎﯾﺪ ھﻢ ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﻣﺤﺼﻮل ﺟﺎن ھﻨﺪي‪ ،‬ﺑﺴﺎزﻧﺪ و ﭘﺮداﺧﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫‪ -VII‬ﻓﻠﺴﻔﺔ اوﭘﺎﻧﯿﺸﺎدھﺎ‬
‫ﻣﺆﻟﻔﺎن آﻧﮭﺎ‪ -‬ﻣﻮﺿﻮع آﻧﮭﺎ‪ -‬ﻋﻘﻞ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺷﮭﻮد‪ -‬آﺗﻤﻦ‪ -‬ﺑﺮھﻤﻦ‪ -‬ھﻤﺎﻧﻲ آن دو‪ -‬وﺻﻒ ﺧﺪا‪ -‬رﺳﺘﮕﺎري‪-‬‬
‫ﺗﺄﺛﯿﺮ اوﭘﺎﻧﯿﺸﺎدھﺎ‪ -‬ﻧﻈﺮ اﻣﺮﺳﻦ درﺑﺎرة ﺑﺮھﻤﺎ‬
‫‪an‬‬

‫ﺷﻮﭘﻨﮭﺎور ﮔﻔﺘﮫ اﺳﺖ‪» :‬در ﺗﻤﺎم ﺟﮭﺎن ھﯿﭻ ﻣﻄﺎﻟﻌﮫاي ﭼﻮن اوﭘﺎﻧﯿﺸﺎدھﺎ ﺗﺎ اﯾﻦ ﺣﺪ ﺳﻮدﻣﻨﺪ و ﺗﻌﺎﻟﻲﺑﺨﺶ‬
‫ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺴﻼي زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ ﻣﻦ ﺑﻮده‪ ،‬و ﺗﺴﻼي ﻣﺮگ ﻣﻦ ھﻢ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪ «.‬اﯾﻨﺠﺎ‪ ،‬ﺳﻮاي ﻗﻄﻌﺎت اﺧﻼﻗﻲ‬
‫ﭘﺘﺎح‪ -‬ﺣﻮﺗﭗ[ ﻛﮫ در ﻓﺼﻞ ھﺸﺘﻢ آﻣﺪه] ﻛﮭﻨﺘﺮﯾﻦ ﻓﻠﺴﻔﮫ و رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ ﻣﻮﺟﻮد ﻧﮋاد ﻣﺎ را ﻣﻲﺗﻮان ﯾﺎﻓﺖ؛‬
‫اوﭘﺎﻧﯿﺸﺎدھﺎ ﻛﻮﺷﺶ ﻟﻄﯿﻒ و ﺻﺒﻮراﻧﺔ ﺣﯿﺮتآور اﻧﺴﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻓﮭﻤﯿﺪن ﺟﺎن و ﺟﮭﺎن‪ ،‬و ﺑﺴﺘﮕﻲ‬
‫‪pym‬‬

‫ﻣﯿﺎن آن دو‪ .‬اوﭘﺎﻧﯿﺸﺎدھﺎ ﺑﮫ ھﻤﺎن دﯾﺮﯾﻨﮕﻲ ھﻮﻣﺮ‪ ،‬و ﺑﮫ ھﻤﺎن ﻧﻮﯾﻲ ﻛﺎﻧﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫واژة اوﭘﺎﻧﯿﺸﺎد [در واﻗﻊ‪ :‬اوﭘﮫﻧﺸﺪ] ﻣﺮﻛﺐ اﺳﺖ از ﯾﻚ ﺟﺰء‪) upa‬اوﭘﮫ( ﺑﮫ ﻣﻌﻨﺎي »ﭘﯿﺶ و ﻧﺰدﯾﻚ و‬
‫ﻛﻨﺎر« و ‪[ sad‬ﺷﺪ] ﺑﮫ ﻣﻌﻨﺎي »ﻧﺸﺴﺘﻦ«‪ .‬اﯾﻦ »ﻧﺰدﯾﻚ ﻧﺸﺴﺘﻦ« ﻛﻢ ﻛﻢ ﻣﻌﻨﻲ »ﺗﻌﻠﯿﻢ ﭘﻨﮭﺎن« ﯾﺎ »ﺗﻌﻠﯿﻢ‬
‫دروﻧﯿﺎن« را ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻛﮫ اﺳﺘﺎد در ﻧﮭﺎن آن را ﺑﮫ ﺑﮭﺘﺮﯾﻦ و ﻣﺤﺒﻮﺑﺘﺮﯾﻦ‬

‫‪.co‬‬
‫ﺷﺎﮔﺮداﻧﺶ ﻣﻲﺳﭙﺮد‪ .‬ﺻﺪ و ھﺸﺖ ﺗﺎ از اﯾﻦ ﮔﻔﺘﺎرھﺎ در دﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ ﭘﺎرﺳﺎﯾﺎن و ﻓﺮزاﻧﮕﺎن ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‬
‫آﻧﮭﺎ را از ‪ 800‬ﺗﺎ ‪ 500‬قم ﺳﺎﺧﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬اﯾﻨﮭﺎ ﻧﺸﺎن دھﻨﺪة ﯾﻚ ﻧﻈﺎم ﻓﻠﺴﻔﻲ ھﻤﺴﺎز ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﻋﻘﺎﯾﺪ‪،‬‬
‫»ﺧﻼﺻﮫھﺎ«‪ ،‬و درﺳﮭﺎي ﻣﺮدان ﺑﺴﯿﺎري اﺳﺖ ﻛﮫ در آﻧﮭﺎ ﻓﻠﺴﻔﮫ و دﯾﻦ ھﻨﻮز ﺑﮫ ھﻢ آﻣﯿﺨﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬آﻧﮭﺎ‬
‫ﻣﻲﻛﻮﺷﯿﺪﻧﺪ آن واﻗﻌﯿﺖ ﺳﺎده و ذاﺗﻲ را ﻛﮫ ﺑﺴﺘﺮ ﻛﺜﺮت ﺳﺎﺧﺘﮕﻲ اﺷﯿﺎ اﺳﺖ ﺑﻔﮭﻤﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﺎ اﺣﺘﺮام ﺑﺎ آن‬

‫‪oo‬‬
‫ﯾﮕﺎﻧﮫ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺘﻨﮭﺎ ﭘﺮ اﺳﺖ از ﺳﺨﻨﺎن ﻣﺒﮭﻢ و ﻣﺘﻨﺎﻗﺺ‪ ،‬و ﮔﺎھﻲ ھﻢ ﻣﻘﺪم ﺑﺮ ﺗﻤﺎم ﺗﻨﺪﺑﺎد ﭘﺮﮔﻮﯾﻲ‬
‫ھﮕﻠﻲ اﺳﺖ؛ ﮔﺎھﻲ در آﻧﮭﺎ ﺳﺨﻨﺎﻧﻲ ھﺴﺖ ﻛﮫ ھﻤﺎن اﻧﺪازه ﻋﺠﯿﺐ و ﻏﺮﯾﺐ ﻣﻲﻧﻤﺎﯾﺪ ﻛﮫ ﺣﺮﻓﮭﺎي ﺗﺎم‬
‫ﺳﺎﯾﺮ ﺑﺮاي ﻣﻌﺎﻟﺠﺔ زﮔﯿﻞ؛ ﮔﺎھﻲ اﯾﻦ ﻛﺘﺎﺑﮭﺎ ﭼﻮن ﻋﻤﯿﻘﺘﺮﯾﻦ ﺗﻔﻜﺮ ﺗﺎرﯾﺦ ﻓﻠﺴﻔﮫ در ﻣﺎ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﻲﮔﺬارﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻧﺎم ﺑﺴﯿﺎري از ﻣﺆﻟﻔﺎن اﯾﻦ ﻛﺘﺎﺑﮭﺎ را ﻣﻲداﻧﯿﻢ‪ ،‬اﻣﺎ از زﻧﺪﮔﻲ آﻧﮭﺎ ﭼﯿﺰي ﻧﻤﻲداﻧﯿﻢ‪ ،‬ﻣﮕﺮ آﻧﭽﮫ ﮔﺎهﮔﺎه در‬

‫‪yah‬‬
‫ﺗﻌﻠﯿﻤﺎﺗﺸﺎن آﺷﻜﺎر ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﻣﯿﺎن آﻧﮭﺎ زﻧﺪهﺗﺮﯾﻦ ﭼﮭﺮهھﺎ ﯾﻜﻲ ﯾﺎﺟﻨﮫواﻟﻜﯿﮫ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺮد اﺳﺖ و‬
‫دﯾﮕﺮي ﮔﺎرﮔﻲ ﻛﮫ زن اﺳﺖ‪ ،‬و اﯾﻦ اﻓﺘﺨﺎر ﻧﺼﯿﺒﺶ ﺷﺪه ﻛﮫ درﺷﻤﺎر ﻗﺪﯾﻤﺘﺮﯾﻦ ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﯾﻜﻲ از‬
‫اﯾﻦ دو‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﯾﺎﺟﻨﮫواﻟﻜﯿﮫ‪ ،‬زﺑﺎﻧﻲ ﮔﺰاﯾﻨﺪهﺗﺮ دارد‪ .‬ھﻤﻜﺎراﻧﺶ در او ﺑﮫ ﭼﺸﻢ ﻧﻮآور ﺧﻄﺮﻧﺎﻛﻲ ﻧﮕﺎه‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ﭘﯿﺮواﻧﺶ از ﺗﻌﺎﻟﯿﻢ او ﯾﻚ ﭘﺎﯾﺔ »درﺳﺖ ﭘﻨﺪاري« ﺑﻼﻣﻌﺎرض ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﯾﺎﺟﻨﮫواﻟﻜﯿﮫ ﺑﺮاي ﻣﺎ‬
‫ﺑﯿﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ ﭼﮕﻮﻧﮫ ﻛﻮﺷﯿﺪ ﺗﺎ دو ھﻤﺴﺮش را رھﺎ ﻛﻨﺪ و ﻓﺮزاﻧﮫاي ﺧﻠﻮتﻧﺸﯿﻦ ﺷﻮد؛ ھﻤﺴﺮش ﻣﺘﺮﯾﻲ‬
‫از او ﻣﻲﺧﻮاھﺪ ﻛﮫ او را ھﻢ ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﺒﺮد‪ ،‬در اﯾﻦ ﺧﻮاھﺶ او ﻣﻲﺗﻮان آن ﻧﯿﺮوﯾﻲ را اﺣﺴﺎس ﻛﺮد ﻛﮫ‬
‫@‪h‬‬
‫ھﻨﺪ ھﺰاران ﺳﺎل ﺑﺎ آن ﺟﻮﯾﺎي دﯾﻦ و ﻓﻠﺴﻔﮫ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ ﯾﺎﺟﻨﮫواﻟﻜﯿﮫ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ ﺗﺮك ﺧﺎﻧﻤﺎن ﻛﻨﺪ‪ ،‬رو ﺑﮫ ھﻤﺴﺮش ﻣﺘﺮﯾﻲ ﻛﺮد و ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫»ﻣﺘﺮﯾﻲ‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﺮاﺳﺘﻲ ﻣﻲﺧﻮاھﻢ از ﺧﺎﻧﮫ ﺑﮫ ﺑﯿﺨﺎﻧﮕﻲ ﺑﺮوم‪ .‬ﻣﻲﺧﻮاھﻢ دار و ﻧﺪارم را ﻣﯿﺎن ﺗﻮ و ھﻤﺴﺮ‬
‫دﯾﮕﺮم‪ ،‬ﻛﺎﺗﯿﺎﯾﻨﻲ‪ ،‬ﻗﺴﻤﺖ ﻛﻨﻢ‪«.‬‬
‫‪are‬‬

‫اﻣﺎ ﻣﺘﺮﯾﻲ ﮔﻔﺖ‪» :‬اي ﺳﺮور ﻣﻦ‪ ،‬اﮔﺮ ھﻤﺔ زﻣﯿﻦ‪ ،‬ﭘﺮ از ﺧﻮاﺳﺘﮫ‪ ،‬از آن ﻣﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﻦ ﺑﮕﻮ ﻛﮫ آﯾﺎ ﻣﻦ‬
‫ﺑﺎ آن ﺑﯿﻤﺮگ ﺧﻮاھﻢ ﺷﺪ؟«‬

‫ﯾﺎﺟﻨﮫواﻟﻜﯿﮫ ﭘﺎﺳﺦ داد‪» :‬ﻧﮫ‪ ،‬زﻧﺪﮔﻲ ﺗﻮ ﭼﻮن ﺗﻮاﻧﮕﺮان ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪ ،‬وﻟﻲ اﻣﯿﺪ ﺧﻠﻮد از ﺧﻮاﺳﺘﮫ ﭼﺸﻢ‬
‫ﻣﺪار‪«.‬‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﺘﺮﯾﻲ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ ﺑﺎ آﻧﭽﮫ ﻣﺮا ﺑﯿﻤﺮگ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ ﭼﮫ ﻛﻨﻢ؟ ﺳﺮورم‪ ،‬آﻧﭽﮫ ﺳﺮور ﻣﻦ از ﺧﻠﻮد‬

‫ﻣﻲداﻧﺪ ﺑﺮاﯾﻢ ﺑﮕﻮﯾﺪ‪«.‬‬

‫‪an‬‬

‫ﻣﻮﺿﻮع اوﭘﺎﻧﯿﺸﺎدھﺎ‪ ،‬ھﻤﮫ‪ ،‬راز اﯾﻦ ﺟﮭﺎن ﻓﮭﻢﻧﺎﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ‪» .‬از ﻛﺠﺎ آﻣﺪهاﯾﻢ‪ ،‬ﻛﺠﺎ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﻨﯿﻢ‪ ،‬و ﺑﮫ‬
‫ﻛﺠﺎ ﻣﻲروﯾﻢ؟ اي آن ﻛﮫ ﺑﺮھﻤﻦ را ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﻲ‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﺎ ﺑﮕﻮ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻓﺮﻣﺎن ﻛﮫ اﯾﻨﺠﺎ ﺳﺎﻛﻨﯿﻢ… آﯾﺎ ﺑﺎﯾﺪ زﻣﺎن‪،‬‬
‫ﯾﺎ ﻃﺒﯿﻌﺖ‪ ،‬ﯾﺎ ﻟﺰوم‪ ،‬ﯾﺎ ﺗﺼﺎدف ﯾﺎ ﻋﻨﺎﺻﺮ را ﻋﻠﺖ آن داﻧﺴﺖ‪ ،‬ﯾﺎ آن ﻛﺲ را ﻛﮫ ﭘﻮروﺷﮫ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ روح‬
‫ﺑﺮﺗﺮﯾﻦ‪ ،‬ﻧﺎم دارد؟« ھﻨﺪ از اﯾﻦ ﻗﺒﯿﻞ ﻣﺮداﻧﻲ ﻛﮫ ﻃﺎﻟﺐ »ﺛﺮوت ﺑﺴﯿﺎر ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﭘﺎﺳﺦ ﭘﺮﺳﺸﮭﺎي ﺧﻮد‬
‫را« ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺼﯿﺐ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺮده اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﯿﺘﺮي اوﭘﺎﻧﯿﺸﺎد ﻣﻲﺧﻮاﻧﯿﻢ ﻛﮫ ﺷﺎھﻲ دﺳﺖ از ﺳﻠﻄﻨﺖ‬
‫‪pym‬‬

‫ﻣﻲﺷﻮﯾﺪ و ﺑﮫ ﺟﻨﮕﻞ ﻣﻲرود ﻛﮫ رﯾﺎﺿﺖ ﺑﻜﺸﺪ‪ ،‬دﻟﺶ را ﺑﺮاي ﻓﮭﻤﯿﺪن ﺻﺎﻓﻲ‪ ،‬و ﻣﻌﻤﺎي ﺟﮭﺎن را ﺣﻞ‬
‫ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺷﺎه‪ ،‬ﭘﺲ از آﻧﻜﮫ ھﺰار روز رﯾﺎﺿﺖ ﻛﺸﯿﺪ‪ ،‬ﻓﺮزاﻧﮫاي »داﻧﻨﺪة دﻟﮭﺎ« ﺑﮫ ﻧﺰدش آﻣﺪ‪ .‬ﺷﺎه ﮔﻔﺖ »ﺗﻮ‬
 ‫‪m‬‬
‫آﻧﻲ ﻛﮫ ﺳﺮﺷﺖ ﺣﻘﯿﻘﻲ آن ﻣﻌﻤﺎي ﺟﮭﺎن را ﻣﻲداﻧﻲ‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﺎ ھﻢ ﺑﮕﻮ‪ «.‬آن ﻓﺮزاﻧﮫ ﺑﮫ او ھﺸﺪار ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ‬
‫»ﭼﯿﺰھﺎي دﯾﮕﺮ ﺑﺨﻮاه‪ «.‬اﻣﺎ ﺷﺎه ﭘﺎﻓﺸﺎري ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ و در ﻋﺒﺎراﺗﻲ ﻛﮫ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮاي ﺷﻮﭘﻨﮭﺎور‪ ،‬ﺷﻮﭘﻨﮭﺎوري‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﯿﺰاري از زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﺑﯿﻢ دوﺑﺎره زاﯾﯿﺪه ﺷﺪن را ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ ﺗﯿﺮﮔﻲ در ﺳﺮاﺳﺮ اﻧﺪﯾﺸﺔ ھﻨﺪي ﻣﻲﮔﺬرد‪،‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﺑﺎز ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬

‫»اي ﺳﺮور‪ ،‬در اﯾﻦ ﺗﻦ ﺑﺪﺑﻮ و ﺑﻲﺟﻮھﺮ‪ ،‬ﻛﮫ آﻣﯿﺰهاي اﺳﺖ از اﺳﺘﺨﻮان‪ ،‬ﭘﻮﺳﺖ‪ ،‬ﻋﻀﻠﮫ‪ ،‬ﻣﻐﺰ‬
‫اﺳﺘﺨﻮان‪ ،‬ﮔﻮﺷﺖ‪ ،‬ﻣﻨﻲ‪ ،‬ﺧﻮن‪ ،‬ﻣﺨﺎط‪ ،‬اﺷﻚ‪ ،‬آب ﺑﯿﻨﻲ‪ ،‬ﻣﺪﻓﻮع‪ ،‬ادرار‪ ،‬ﺑﺎد‪ ،‬زردآب‪ ،‬و ﺑﻠﻐﻢ‪ ،‬از‬
‫ﺑﺮآوردن ﻛﺎﻣﮭﺎ ﭼﮫ ﺣﺎﺻﻞ؟ در اﯾﻦ ﺗﻨﻲ ﻛﮫ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻣﯿﻞ‪ ،‬ﺧﺸﻢ‪ ،‬آز‪ ،‬ﻓﺮﯾﺐ‪ ،‬ﺗﺮس‪ ،‬ﻧﻮﻣﯿﺪي‪ ،‬رﺷﻚ‪،‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﺟﺪاﯾﻲ از آﻧﭽﮫ آرزو ﻣﻲﻛﻨﯿﻢ‪ ،‬ﭘﯿﻮﺳﺘﻦ ﺑﮫ آﻧﭽﮫ از آن ﺑﯿﺰارﯾﻢ‪ ،‬ﮔﺮﺳﻨﮕﻲ‪ ،‬ﺗﺸﻨﮕﻲ‪ ،‬ﺿﻌﻒ و ﭘﯿﺮي‪ ،‬ﻣﺮگ‬
‫و ﺑﯿﻤﺎري‪ ،‬اﻧﺪوه و ﻣﺎﻧﻨﺪ اﯾﻨﮭﺎﺳﺖ‪ ،‬از ﺑﺮآوردن ﻛﺎﻣﮭﺎ ﭼﮫ ﺣﺎﺻﻞ‪ ،‬و ﻣﺎ ﻣﻲﺑﯿﻨﯿﻢ ﻛﮫ ﺗﻤﺎم اﯾﻦ ﺟﮭﺎن ﭼﻮن‬
‫اﯾﻦ ﺣﺸﺮات‪ ،‬اﯾﻦ ﻋﻠﻔﮭﺎ‪ ،‬و اﯾﻦ درﺧﺘﮭﺎﯾﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﭘﺪﯾﺪ ﻣﻲآﯾﻨﺪ و از ﻣﯿﺎن ﻣﻲروﻧﺪ… از ﭼﯿﺰھﺎي دﯾﮕﺮ‪،‬‬
‫ﺧﺸﻜﯿﺪن اﻗﯿﺎﻧﻮﺳﮭﺎي ﺑﺰرگ‪ ،‬ﻓﺮواﻓﺘﺎدن ﻗﻠﻞ ﻛﻮه‪ ،‬اﻧﺤﺮاف ﺳﺘﺎرة ﺛﺎﺑﺖ ﻗﻄﺒﻲ اﺳﺖ… ﻏﺮﻗﮫ ﺷﺪن زﻣﯿﻦ‬
‫اﺳﺖ… در ﭼﻨﯿﻦ داﯾﺮة وﺟﻮدي ﭼﮫ ﺣﺎﺻﻞ از ﺑﺮآوردن ﻛﺎﻣﮭﺎ‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﺮد ﭼﻮن آن ﻛﺎﻣﮭﺎ را ﺑﺮآورد‪،‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﺑﺎرھﺎ ﺑﺎزﮔﺸﺖ او ﺑﮫ اﯾﻦ ﺟﺎ‪ ،‬ﺑﮫ زﻣﯿﻦ دﯾﺪه ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ‪«.‬‬

‫اوﻟﯿﻦ درﺳﻲ ﻛﮫ ﻓﺮزاﻧﮕﺎن اوﭘﺎﻧﯿﺸﺎدھﺎ ﺑﮫ ﺷﺎﮔﺮدان ﺑﺮﮔﺰﯾﺪة ﺧﻮد ﻣﻲدھﻨﺪ ﭼﻮﺑﯿﻦﭘﺎﯾﻲ ﻋﻘﻞ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﮕﻮﻧﮫ‬
‫اﯾﻦ ﻣﻐﺰ ﻧﺎﺗﻮان‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺎ ﻣﺨﺘﺼﺮ ﻋﻤﻞ ﺣﺴﺎب درد ﻣﻲﮔﯿﺮد‪ ،‬ھﻤﯿﺸﮫ اﻣﯿﺪوار اﺳﺖ ﻛﮫ ﻋﻈﻤﺖ ﺗﻮ درﺗﻮي‬
‫ﭼﯿﺰي را درﯾﺎﺑﺪ ﻛﮫ ﺧﻮد ﺟﺰء ﺑﺴﯿﺎر ﻧﺎﭘﺎﯾﺪاري از آن اﺳﺖ؟ اﯾﻦ ﺑﮫ آن ﻣﻌﻨﺎ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﻋﻘﻞ ﺑﯿﺤﺎﺻﻞ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻋﻘﻞ ھﻢ ﺑﺮاي ﺧﻮد ﺟﺎﯾﻲ دارد‪ ،‬و ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻧﺴﺒﺘﮭﺎ و اﺷﯿﺎ ﻣﻲﭘﺮدازد ﺧﻮب ﺑﮫ ﻛﺎرﻣﺎن‬
‫@‪h‬‬
‫ﻣﻲآﯾﺪ؛ اﻣﺎ ﭼﮕﻮﻧﮫ در ﺑﺮاﺑﺮ اﺑﺪﯾﺖ‪ ،‬ﺑﯿﻨﮭﺎﯾﺖ ﯾﺎ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﺑﻨﯿﺎدﯾﻦ درﻣﻲﻣﺎﻧﺪ؟ ﻣﺎ‪ ،‬در ﺣﻀﻮر آن ﺣﻘﯿﻘﺖ‬
‫ﺧﺎﻣﻮش‪ ،‬ﻛﮫ ﻧﮕﮭﺪارﻧﺪة ھﻤﺔ ﻧﻤﻮدھﺎﺳﺖ و در ھﺮ داﻧﺴﺘﮕﻲ ﺑﺮﻣﻲﺟﻮﺷﺪ‪ ،‬ﺳﻮاي اﯾﻦ ﺣﺲ و اﯾﻦ ﻋﻘﻞ‪،‬‬
‫ﻧﯿﺎز ﺑﮫ ﻋﻀﻮ ادراك ﯾﺎ‬

‫ﻛﮫ ھﻤﺎﻧﺎ آﺗﻤﻦ اﺳﺖ‪ ،‬و »آﺗﻤﻦ ﯾﺎ روح ﺟﮭﺎن ﻧﮫ ﺑﺎ ﻋﻠﻢ ﯾﺎﻓﺘﮫ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻧﮫ ﺑﺎ ھﻮش ﺳﺮﺷﺎر‪ ،‬و ﻧﮫ ﺑﺎ داﻧﺸﻲ‬
‫ﻛﮫ از ﻛﺘﺎب ﺑﮫ دﺳﺖآﯾﺪ… ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ ﺑﺮھﻤﻦ داﻧﺶ را رھﺎ ﻛﻨﺪ و ﭼﻮن ﻛﻮدك ﺷﻮد‪ …،‬ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ او ﺟﻮﯾﺎي‬
‫‪are‬‬

‫ﻛﻠﻤﺎت ﺑﺴﯿﺎر ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﻛﮫ اﯾﻦ ﺧﺴﺘﮕﻲ ﻣﺤﺾ زﺑﺎن اﺳﺖ‪ «.‬ﺑﺮﺗﺮﯾﻦ ﻓﮭﻢ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ اﺳﭙﯿﻨﻮزا ﮔﻔﺖ‪،‬‬
‫ادراك ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ و ﺑﯿﻨﺶ ﺑﯿﻮاﺳﻄﮫ اﺳﺖ؛ و ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ ﺑﺮﮔﻮﺳﻦ ﻣﺘﺬﻛﺮ ﺷﺪه‪ ،‬ﺷﮭﻮد اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﮕﺮش دروﻧﻲ ﺟﺎن‬
‫اﺳﺖ ﻛﮫ درھﺎي ﺣﺲ ﺑﯿﺮوﻧﻲ را‪ ،‬ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﻛﮫ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﮫ‪ ،‬ﺑﺪﻗﺖ ﺑﺴﺘﮫ اﺳﺖ‪» .‬ﺑﺮھﻤﻦ ﻣﺘﻜﻲ ﺑﮫ ﺧﻮد‪ ،‬در‬
‫ﺣﻮاس روزﻧﮫھﺎﯾﻲ ﭘﺪﯾﺪ آورد ﺗﺎ رو ﺑﮫ ﺟﮭﺎن ﺑﯿﺮون ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ از اﯾﻨﺮو اﻧﺴﺎن ﺑﮫ ﺑﯿﺮون ﻧﮕﺎه ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻧﮫ ﺑﮫ‬
‫درون ﺧﻮد‪ .‬اﻣﺎ ﻓﺮزاﻧﮫاي‪ ،‬ﺑﺎ ﭼﺸﻤﺎن ﻓﺮوﺑﺴﺘﮫ و آرزوي ﺧﻠﻮد‪ ،‬ﺧﻮد را در آن ﺳﻮ )در درون(‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﻲﻧﮕﺮﯾﺴﺖ‪«.‬‬

‫اﮔﺮ‪ ،‬ﺑﺎ درونﻧﮕﺮي‪ ،‬ﻣﺮد ﭼﯿﺰي ﻧﯿﺎﺑﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﺷﺎﯾﺪ درﺳﺖ ﻧﮕﺮي او را ﺛﺎﺑﺖ ﻛﻨﺪ؛ زﯾﺮا اﮔﺮ ﻣﺮدي در آن‬
‫[ﺟﮭﺎن] ﻧﻤﻮدي و ﺟﺰﺋﻲ ﮔﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ آن ﺟﺎوﯾﺪان را در ﺧﻮد ﺑﯿﺎﺑﺪ‪ .‬اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﭘﯿﺶ‬
‫از آﻧﻜﮫ ﺑﺘﻮاﻧﺪ آن واﻗﻌﯿﺖ دروﻧﻲ را درﯾﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ھﺮ ﻛﺮدار و اﻧﺪﯾﺸﺔ ﺑﺪ‪ ،‬ھﻤﺔ آﺷﻮب ﺗﻦ و ﺟﺎن را از‬
‫‪an‬‬

‫ﺧﻮد ﺑﺰداﯾﺪ‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ دو ھﻔﺘﮫاي روزه ﺑﮕﯿﺮد‪ ،‬و ﻓﻘﻂ آب ﺑﻨﻮﺷﺪ؛ آﻧﮕﺎه‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ ﺑﮕﻮﯾﯿﻢ‪ ،‬ﺟﺎن از ﮔﺮﺳﻨﮕﻲ ﺑﮫ‬
‫آراﻣﺶ و ﺧﺎﻣﻮﺷﻲ ﺧﻮاھﺪ اﻓﺘﺎد؛ ﺣﻮاس ﭘﺎك و ﭘﺎﻛﯿﺰه ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ؛ روح‪ ،‬آرام ﺑﮫ ﺣﺎل ﺧﻮد ﮔﺬاﺷﺘﮫ ﺧﻮاھﺪ‬
‫ﺷﺪ ﺗﺎ آن اﻗﯿﺎﻧﻮس ﺑﺰرگ روان را‪ ،‬ﻛﮫ ﺧﻮد ﺟﺰﺋﻲ از آن اﺳﺖ‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﻛﻨﺪ؛ ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻓﺮد از ھﺴﺘﻲ‬
‫واﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬و »وﺣﺪت« و »ﺣﻘﯿﻘﺖ« ﭘﺪﯾﺪار ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬زﯾﺮا آﻧﭽﮫ در اﯾﻦ ﻧﮕﺮش دروﻧﻲ ﭘﺎك ﻣﻲﻧﮕﺮد ﺧﻮد‬
‫‪pym‬‬

‫ﻓﺮدي ﻧﯿﺴﺖ؛ آن ﺧﻮد ﻓﺮدي ﻓﻘﻂ ﯾﻚ ﺳﻠﺴﻠﮫ از ﺣﺎﻻت ﻣﻐﺰ ﯾﺎ ﺣﺎﻻت رواﻧﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺗﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ از‬
‫درون ﺑﺪان ﻧﮕﺮﯾﺴﺘﮫ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬آﻧﭽﮫ ﺟﻮﯾﻨﺪه ﻣﻲﺟﻮﯾﺪ آﺗﻤﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ »ﺧﻮد« ھﻤﺔ ﺧﻮدھﺎ‪» ،‬روان« ھﻤﺔ‬
‫رواﻧﮭﺎ‪ ،‬و ﻣﻄﻠﻖ ﻏﯿﺮﻣﺎدي ﺑﯿﺸﻜﻠﻲ ﻛﮫ ﻣﺎ ﭼﻮن ﺧﻮد را ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﻨﯿﻢ ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ را در آن ﻣﻲﺷﻮﯾﯿﻢ‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﭘﺲ‪ ،‬اﯾﻦ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﮔﺎم »ﺗﻌﻠﯿﻢ ﭘﻨﮭﺎن« اﺳﺖ‪ :‬ﯾﻌﻨﻲ ﻛﮫ ذات ﺧﻮد ﻣﺎ ھﻤﺎﻧﺎ ﺗﻦ ﯾﺎ ﺟﺎن‪ ،‬ﯾﺎ ﻣﻦ ﻓﺮدي ﻧﯿﺴﺖ‪،‬‬
‫ﺑﻠﻜﮫ ﻋﻤﻖ ﺧﺎﻣﻮش و ﺑﻲﻧﻘﺶ ھﺴﺘﻲ درون ﻣﺎ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ آﺗﻤﻦ‪ ،‬اﺳﺖ‪ .‬ﮔﺎم دوم ﺑﺮھﻤﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ آن ﻛﮫ ھﻤﮫ‬
‫را ﺳﺮﺷﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻨﺜﻲ ‪ ،‬ﻏﯿﺮ ﺷﺨﺼﻲ‪ ،‬در ﺑﺮدارﻧﺪة ھﻤﮫ‪،‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﺑﻨﯿﺎد ھﻤﮫ‪ ،‬و ذات ﻧﺎﮔﺮﻓﺘﻨﻲ ﺟﮭﺎن اﺳﺖ‪» ،‬ھﺴﺖ ھﺴﺖ«‪» ،‬روان ﻧﯿﺎﻓﺮﯾﺪه‪ ،‬ﭘﺮﯾﺸﺎﻧﻲ ﻧﺎﭘﺬﯾﺮ‪ ،‬و ﻧﺎﻣﯿﺮﻧﺪه«‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬آﺗﻤﻦ‪ ،‬ﻛﮫ روان ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ اﺳﺖ‪» ،‬روان رواﻧﮭﺎ«ﺳﺖ؛ ﻧﯿﺮوﯾﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﭘﺸﺖ و زﯾﺮ و زﺑﺮ ھﻤﺔ‬
‫ﻧﯿﺮوھﺎ و ھﻤﺔ ﺧﺪاﯾﺎن ﻣﻲاﯾﺴﺘﺪ‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﺳﭙﺲ وﯾﺪﮔﺪه ﺳﺎﻛﻠﯿﮫ از او ﭘﺮﺳﯿﺪ »اي ﯾﺎﺟﻨﮫواﻟﻜﯿﮫ ﭼﻨﺪ ﺧﺪا ھﺴﺖ؟‬

‫ﭘﺎﺳﺦ داد… »ھﻤﺎن اﻧﺪازه ﻛﮫ در »ﺳﺮود ھﻤﺔ ﺧﺪاﯾﺎن« آﻣﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﺳﯿﺼﺪ و ﺳﮫ‪ ،‬و ﺳﮫ ھﺰار و‬
‫ﺳﮫ ﺗﺎ‪«.‬‬

‫‪yah‬‬
‫»ﺑﻠﮫ‪ ،‬اﻣﺎ ﯾﺎﺟﻨﮫواﻟﻜﯿﮫ‪ ،‬ﺑﺮاﺳﺘﻲ ﭼﻨﺪ ﺧﺪا ھﺴﺖ؟«‬

‫»ﺳﻲ و ﺳﮫ ﺗﺎ‪«.‬‬

‫»ﺑﻠﮫ‪ ،‬اﻣﺎ ﯾﺎﺟﻨﮫواﻟﻜﯿﮫ‪ ،‬ﺑﺮاﺳﺘﻲ ﭼﻨﺪ ﺧﺪا ھﺴﺖ؟«‬

‫@‪h‬‬ ‫»ﺷﺶ ﺗﺎ‪«.‬‬

‫»ﺑﻠﮫ‪ ،‬اﻣﺎ ﯾﺎﺟﻨﮫواﻟﻜﯿﮫ‪ ،‬ﺑﺮاﺳﺘﻲ ﭼﻨﺪ ﺧﺪا ھﺴﺖ؟«‬

‫»دو ﺗﺎ«‪.‬‬
‫‪are‬‬

‫»ﺑﻠﮫ‪ ،‬اﻣﺎ ﯾﺎﺟﻨﮫواﻟﻜﯿﮫ‪ ،‬ﺑﺮاﺳﺘﻲ ﭼﻨﺪ ﺧﺪا ھﺴﺖ؟«‬

‫»ﯾﻜﻲ و ﻧﺼﻔﻲ‪«.‬‬

‫»ﺑﻠﮫ‪ ،‬اي ﯾﺎﺟﻨﮫواﻟﻜﯿﮫ‪ ،‬ﺑﺮاﺳﺘﻲ ﭼﻨﺪ ﺧﺪا ھﺴﺖ؟«‬

‫‪set‬‬

‫»ﯾﻜﻲ‪«.‬‬

‫ﮔﺎم ﺳﻮم از ھﻤﮫ ﻣﮭﻤﺘﺮ اﺳﺖ‪ :‬آﺗﻤﻦ و ﺑﺮھﻤﻦ ﯾﻜﻲ ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬روان )ﻏﯿﺮﻓﺮدي( ﯾﺎ ﻧﯿﺮوي درون ﻣﺎ ھﻤﺎن‬
‫روان ﻏﯿﺮﺷﺨﺼﻲ ﺟﮭﺎن اﺳﺖ‪ .‬اوﭘﺎﻧﯿﺸﺎدھﺎ اﯾﻦ ﺗﻌﻠﯿﻢ را ﺑﺎ ﺗﻜﺮار ﻣﻼﻟﺖآور ﺧﺴﺘﮕﻲﻧﺎﭘﺬﯾﺮي در ﺟﺎن‬
‫ﺷﺎﮔﺮد رﺳﻮخ ﻣﻲدھﻨﺪ‪ .‬دروﻧﻲ و ﺑﯿﺮوﻧﻲ )ﯾﺎ ﻋﯿﻨﻲ و ذھﻨﻲ(‪ ،‬وراي ھﻤﺔ ﺷﻜﻠﮭﺎ و ﺣﺠﺎﺑﮭﺎ‪ ،‬ﯾﻜﻲ اﺳﺖ؛‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﺎ‪ ،‬در واﻗﻌﯿﺖ ﻓﺮدﯾﺖﯾﺎﻓﺘﺔ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﺪا‪ ،‬ﭼﻮن ذات ﺗﻤﺎم اﺷﯿﺎ‪ ،‬ﯾﮕﺎﻧﮫاﯾﻢ‪ .‬آﻣﻮزﮔﺎري آن را در اﯾﻦ ﺗﻤﺜﯿﻞ‬
‫ﻣﺸﮭﻮر ﺑﯿﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬

‫»ﻣﯿﻮهاي از آن درﺧﺖ اﻧﺠﯿﺮ ﺑﯿﺎور‪«.‬‬

‫‪pym‬‬

‫»اﯾﻨﻚ ﻣﯿﻮه‪ ،‬اي اﺳﺘﺎد‪«.‬‬

 ‫‪m‬‬
‫»آن را ازﻣﯿﺎن ﻧﺼﻒ ﻛﻦ‪«.‬‬

‫»ﭼﻨﯿﻦ ﻛﺮدم‪«.‬‬

‫‪.co‬‬
‫»آﻧﺠﺎ ﭼﮫ ﻣﻲﺑﯿﻨﻲ؟«‬

‫»ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً اﯾﻦ رﯾﺰﺗﺮﯾﻦ داﻧﮫھﺎ را‪«.‬‬

‫»ﯾﻜﻲ از آﻧﮭﺎ را از ﻣﯿﺎن ﻧﺼﻒ ﻛﻦ‪«.‬‬

‫‪oo‬‬
‫»ﭼﻨﯿﻦ ﻛﺮدم‪«.‬‬

‫»آﻧﺠﺎ ﭼﮫ ﻣﻲﺑﯿﻨﻲ؟«‬

‫‪yah‬‬
‫»ﭼﯿﺰ ﺧﺎﺻﻲ ﻧﻤﻲﺑﯿﻨﻢ«‬

‫ﭘﺪر ﮔﻔﺖ‪» :‬اي ﻋﺰﯾﺰ‪ ،‬از اﯾﻦ ذات ﻟﻄﯿﻒ ﻛﮫ ﺗﻮ آن را در آﻧﺠﺎ ﻧﻤﻲﺑﯿﻨﻲ‪ ،‬اﯾﻦ درﺧﺖ ﺑﺰرگ اﻧﺠﯿﺮ ﺑﮫ‬
‫وﺟﻮد آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻋﺰﯾﺰم ﺑﺪان ﻛﮫ اﯾﻦ ذات »ﺧﻮد« »ھﻤﮫ« اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺣﻘﯿﻘﺖ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺧﻮد »آﺗﻤﻦ«‬
‫اﺳﺖ‪» .‬ﺗﺖ ﺗﻮماس«‪ -‬آن ﺗﻮ ھﺴﺘﻲ‪ ،‬ﺷﻮﯾﺘﻜﯿﺘﻮ‪«.‬‬
‫@‪h‬‬
‫ﭘﺴﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬اي اﺳﺘﺎد‪ ،‬ﺑﺎز ھﻢ ﺑﮫ ﻣﻦ ﺗﻌﻠﯿﻢ ﺑﺪه‪«.‬‬

‫ﭘﺪر ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺴﺮم‪«.‬‬

‫ذات اوﭘﺎﻧﯿﺸﺎدھﺎ ھﻤﯿﻦ دﯾﺎﻟﻜﺘﯿﻚ ﻛﻤﺎﺑﯿﺶ ھﮕﻠﻲ آﺗﻤﻦ و ﺑﺮھﻤﻦ‪ ،‬و ﺗﺮﻛﯿﺐ آﻧﮭﺎﺳﺖ‪ .‬اﯾﻨﺠﺎ درﺳﮭﺎي دﯾﮕﺮي‬
‫‪are‬‬

‫ھﻢ ﻣﻲآﻣﻮزﻧﺪ ﻛﮫ ارزش ﺛﺎﻧﻮي دارد‪ .‬ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً در اﯾﻦ ﮔﻔﺘﺎرھﺎ‪ ،‬ﻋﻘﯿﺪه ﺑﮫ ﺗﻨﺎﺳﺦ‪ ،‬و ﻧﯿﺰ اﺷﺘﯿﺎق ﺑﮫ رھﺎﯾﻲ‬
‫)ﻣﻜﺸﮫ( از اﯾﻦ زﻧﺠﯿﺮ ﺳﻨﮕﯿﻦ ﺗﻨﺎﺳﺨﮭﺎ را ﻣﻲﯾﺎﺑﯿﻢ‪ .‬ﺟﻨﻜﮫ‪ ،‬ﺷﺎه ﻃﺎﯾﻔﺔ وﯾﺪﯾﮭﮫ از ﯾﺎﺟﻨﮫواﻟﻜﯿﮫ ﻣﻲﺧﻮاھﺪ ﻛﮫ‬
‫ﺑﮫ او ﺑﮕﻮﯾﺪ ﭼﮕﻮﻧﮫ ﻣﻲﺗﻮان از دوﺑﺎره زاﯾﯿﺪهﺷﺪن رھﺎﯾﻲ ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ﯾﺎﺟﻨﮫواﻟﻜﯿﮫ ﭘﺎﺳﺨﺶ را ﺑﺎ روﺷﻨﮕﺮي‬
‫ﯾﻮﮔﮫ ﻣﻲدھﺪ‪ :‬اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺑﺎ زدودن ﻣﺮﺗﺎﺿﺎﻧﺔ ھﻤﺔ ﺧﻮاھﺸﮭﺎي ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از ﯾﻚ ﺟﺰء ﻓﺮديﺑﻮدن رھﺎ‪،‬‬
‫و ﺑﺎ ﺳﻌﺎدت ﻋﺎﻟﻲ روان ﺟﮭﺎن ﯾﮕﺎﻧﮫ ﺷﻮد‪ ،‬و‪ ،‬ﺑﺪﯾﻦﮔﻮﻧﮫ‪ ،‬از دوﺑﺎره زاﯾﯿﺪهﺷﺪن ﺑﺮھﺪ‪ .‬در اﯾﻨﺠﺎ ﺷﺎه‪ ،‬ﻛﮫ‬
‫از ﻧﻈﺮ ﻣﺎﺑﻌﺪاﻟﻄﺒﯿﻌﮫ ﻣﻐﻠﻮب ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬اي ﺷﺮﯾﻒ‪ ،‬ھﻢ ﻣﻦ و ھﻢ وﯾﺪﯾﮭﮫھﺎ ﺑﻨﺪة ﺗﻮ ﺧﻮاھﯿﻢ ﺷﺪ‪«.‬‬
‫‪set‬‬

‫اﻣﺎ اﯾﻦ ﺑﮭﺸﺘﻲ ﻛﮫ ﯾﺎﺟﻨﮫواﻟﻜﯿﮫ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻣﺸﺘﺎق ﺑﺸﺎرت ﻣﻲدھﺪ دﺷﻮار ﻓﮭﻢ اﺳﺖ‪ ،‬زﯾﺮا در آن از داﻧﺴﺘﮕﻲ‬
‫ﻓﺮدي ﺧﺒﺮي ﻧﺨﻮاھﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻓﻘﻂ ﻣﺠﺬوب »ھﺴﺘﻲ« ﺷﺪن اﺳﺖ‪ ،‬و اﺗﺤﺎد ﻣﺠﺪد ﺟﺰء اﺳﺖ ﺑﺎ ﻛﻞ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ‬
‫ﺟﺰﺋﻲ ﻛﮫ ﻣﻮﻗﺘًﺎ ازﻛﻞ ﺟﺪا ﺷﺪه اﺳﺖ‪» .‬ھﻤﺎن ﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ رودھﺎي روان در درﯾﺎ ﻧﺎﭘﺪﯾﺪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﻧﺎم و‬
‫ﺷﻜﻞ ﺧﻮد را از دﺳﺖ ﻣﻲدھﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺪﯾﻦﺳﺎن ھﻢ ﻓﺮزاﻧﮫ‪ ،‬آزاد از ﻧﺎم و ﺷﻜﻞ‪ ،‬ﺑﮫ آن ﺷﺨﺺ اﻻھﻲ ﻛﮫ آﻧﺴﻮي‬
‫‪an‬‬

‫ھﻤﮫ اﺳﺖ ﻧﺰدﯾﻚ ﻣﻲﺷﻮد‪«.‬‬

‫ﭼﻨﯿﻦ ﻧﻈﺮﯾﮫاي در ﺑﺎب زﻧﺪﮔﻲ و ﻣﺮگ‪ ،‬ﻏﺮﺑﯿﺎن را ﺧﺸﻨﻮد ﻧﺨﻮاھﺪ ﻛﺮد‪ ،‬ﭼﮫ دﯾﻦ آﻧﺎن ھﻤﺎن ﻗﺪر از‬
‫ﻓﺮدﮔﺮاﯾﻲ ﺳﺮﺷﺎر اﺳﺖ ﻛﮫ ﻧﮭﺎدھﺎي ﺳﯿﺎﺳﻲ و اﻗﺘﺼﺎدﯾﺸﺎن‪ .‬اﻣﺎ اﯾﻦ ﻧﻈﺮ ذھﻦ ﻓﻠﺴﻔﻲ ھﻨﺪي را ﺑﺎ‬
‫ﭘﯿﻮﺳﺘﮕﻲ ﺣﯿﺮتآورش ارﺿﺎ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ اﯾﻦ ﻓﻠﺴﻔﺔ اوﭘﺎﻧﯿﺸﺎدھﺎ‪ ،‬اﯾﻦ ﺧﺪاﺷﻨﺎﺳﻲ ﯾﻜﺘﺎﭘﺮﺳﺘﺎﻧﮫ و اﯾﻦ‬
‫‪pym‬‬

‫ﺧﻠﻮد رازآﻣﯿﺰ و ﻏﯿﺮﺷﺨﺼﻲ را ﻣﻲﺑﯿﻨﯿﻢ ﻛﮫ ﺑﺮاﻧﺪﯾﺸﺔ ھﻨﺪي‪ ،‬از ﺑﻮدا ﺗﺎ ﮔﺎﻧﺪي‪ ،‬و از ﯾﺎﺟﻨﮫواﻟﻜﯿﮫ ﺗﺎ‬
‫ﺗﺎﮔﻮر ﺳﻠﻄﮫ دارد‪ .‬اوﭘﺎﻧﯿﺸﺎدھﺎ ﺗﺎ اﻣﺮوز ﺑﺮاي ھﻨﺪ ھﻤﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﻋﮭﺪ ﺟﺪﯾﺪ ﺑﺮاي ﺟﮭﺎن ﻣﺴﯿﺤﻲ‪-‬‬
 ‫‪m‬‬
‫اﻋﺘﻘﺎدﻧﺎﻣﺔ ﺷﺮﯾﻔﻲ ﻛﮫ ﻓﻘﻂ ﮔﺎهﮔﺎه ﺑﺪان ﻋﻤﻞ ﻛﺮده‪ ،‬اﻣﺎ ھﻤﻮاره ﺑﺪان ﺣﺮﻣﺖ ﻧﮭﺎدهاﻧﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ در اروﭘﺎ و‬
‫اﻣﺮﯾﻜﺎ ھﻢ اﯾﻦ ﺗﺌﻮزوﻓﻲ دﻗﯿﻖ ﻣﯿﻠﯿﻮن ﻣﯿﻠﯿﻮن ﭘﯿﺮو‪ -‬از زﻧﺎن ﺗﻨﮭﺎ و ﻣﺮدان ﺧﺴﺘﮫ ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺗﺎ ﺷﻮﭘﻨﮭﺎور و‬
‫اﻣﺮﺳﻦ‪ -‬ﯾﺎﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﮫ ﻛﺴﻲ ﻓﻜﺮﻣﻲﻛﺮد ﻛﮫ اﯾﻦ ﻓﯿﻠﺴﻮف ﺑﺰرگ ﻓﺮدﮔﺮاي اﻣﺮﯾﻜﺎﯾﻲ از اﯾﻦ اﻋﺘﻘﺎد‬

‫‪.co‬‬
‫ھﻨﺪي‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ﻓﺮدﯾﺖ ﻓﺮﯾﺒﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﯿﺎن ﻛﺎﻣﻠﻲ ﻋﺮﺿﮫ ﻛﻨﺪ؟‬

‫ﺑﺮھﻤﺎ‬

‫اﮔﺮ ﻛﺸﻨﺪة ﺳﺮخ ﻣﻲاﻧﺪﯾﺸﯿﺪ ﻛﮫ او ﻣﻲﻛﺸﺪ‪،‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﯾﺎ اﮔﺮ ﻛﺸﺘﮫ ﻣﻲاﻧﺪﯾﺸﯿﺪ ﻛﮫ او ﻛﺸﺘﮫ ﺷﺪه اﺳﺖ‪،‬‬

‫آﻧﺎن آن راھﮭﺎي ﻇﺮﯾﻒ را‪ ،‬ﻛﮫ‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﻦ در آﻧﮭﺎ ﻣﻲروم و ﻣﻲﮔﺬرم و ﺑﺎز ﻣﻲﮔﺮدم‪ ،‬ﺧﻮب ﻧﻤﻲداﻧﻨﺪ‪.‬‬

‫دور ﯾﺎ از ﯾﺎد رﻓﺘﮫ ﻣﺮا ﻧﺰدﯾﻚ اﺳﺖ؛‬

‫ﺳﺎﯾﮫ و آﻓﺘﺎب ﯾﻜﻲ اﺳﺖ؛‬

‫@‪h‬‬ ‫ﺧﺪاﯾﺎن ﻧﺎﭘﺪﯾﺪ ﺷﺪه ﻣﺮا ﭘﺪﯾﺪار ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ؛‬

‫و ﻣﺮا ﻧﺎم و ﻧﻨﮓ ﯾﻜﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫آﻧﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﻣﺮا ﺑﮫ ﭼﯿﺰي ﻧﻤﻲﮔﯿﺮﻧﺪ ﺑﺪ ﻣﻲاﻧﺪﯾﺸﻨﺪ‪،‬‬

‫‪are‬‬

‫آﻧﮕﺎه ﻛﮫ ﭘﺮوازم ﻣﻲدھﻨﺪ ﻣﻦ ﺧﻮد ﺑﺎﻟﻢ؛‬

‫ﺷﻜﺎك و ﺷﻜﻢ‪،‬‬

‫و ﺳﺮودي ھﺴﺘﻢ ﻛﮫ ﺑﺮھﻤﻦ ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪set‬‬
‫‪an‬‬
‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﭘﺎﻧﺰدھﻢ‬

‫‪.co‬‬
‫ﺑﻮدا‬
‫‪-I‬ﻣﺮﺗﺪھﺎ‬

‫‪oo‬‬
‫ﺷﻜﺎﻛﺎن‪ -‬ﻧﯿﮭﯿﻠﯿﺴﺘﮭﺎ‪ -‬ﺳﻮﻓﺴﻄﺎﯾﯿﺎن‪ -‬ﻣﻠﺤﺪان‪ -‬ﻣﺎدهﮔﺮاﯾﺎن دﯾﻨﮭﺎي ﺑﺪون ﺧﺪا‬

‫از ﺧﻮد اوﭘﺎﻧﯿﺸﺎدھﺎ ﭘﯿﺪاﺳﺖ ﻛﮫ درھﻤﺎن زﻣﺎن ھﻢ ﺷﻜﺎﻛﮭﺎﯾﻲ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﮔﺎھﻲ ﻓﺮزاﻧﮕﺎﻧﻲ ﺑﺮھﻤﻨﺎن را ﺑﮫ‬

‫‪yah‬‬
‫رﯾﺸﺨﻨﺪ ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ ﭼﺎﻧﺪوﮔﯿﮫ اوﭘﺎﻧﯿﺸﺎد ﺑﺮھﻤﻨﺎن درﺳﺘﻲ ﭘﻨﺪار آن زﻣﺎن را ﺑﮫ ﯾﻚ دﺳﺘﮫ ﺳﮓ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ ھﺮ ﯾﻚ دم دﯾﮕﺮي را ﭼﺴﺒﯿﺪه‪ ،‬ﻣﺆﻣﻨﺎﻧﮫ ﻣﻲﮔﻮﯾﻨﺪ »اوم ‪ ،‬ﺑﺨﻮرﯾﻢ؛ اوم‪ ،‬ﺑﻨﻮﺷﯿﻢ‪«.‬‬
‫ﺳﻮﺳﻨﻮﯾﺪ اوﭘﺎﻧﯿﺸﺎد ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ﻧﮫ ﺧﺪاﯾﻲ ھﺴﺖ‪ ،‬ﻧﮫ ﺑﮭﺸﺘﻲ‪ ،‬ﻧﮫ دوزﺧﻲ‪ ،‬ﻧﮫ ﺗﻨﺎﺳﺨﻲ‪ ،‬و ﻧﮫ ﺟﮭﺎﻧﻲ؛ وداھﺎ و‬
‫اوﭘﺎﻧﯿﺸﺎدھﺎ ﻛﺎر اﺑﻠﮭﺎﻧﻲ ﺧﻮدﺑﯿﻦ اﺳﺖ؛ اﻧﺪﯾﺸﮫھﺎ ﻣﻮھﻮم‪ ،‬و ﻛﻠﻤﺎت ھﻤﮫ دروغ اﺳﺖ؛ ﻣﺮدﻣﻲ ﻛﮫ ﮔﻮل اﯾﻦ‬
‫ﺣﺮﻓﮭﺎي ﭘﺮآب و ﺗﺎب را ﺧﻮردهاﻧﺪ ﺑﮫ ﺧﺪاﯾﺎن و ﻣﻌﺎﺑﺪ و »ﻣﺮدان ﻣﻘﺪس« ﻣﻲﭼﺴﺒﻨﺪ‪ ،‬ﮔﺮ ﭼﮫ در واﻗﻌﯿﺖ‬
‫ﻣﯿﺎن وﯾﺸﻨﻮ و ﺳﮓ ھﯿﭻ ﻓﺮﻗﻲ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬در ﺑﺎب وﯾﺮوﭼﻨﮫ ﮔﻔﺘﮫ ﺷﺪه ﻛﮫ ﺳﻲ و دو ﺳﺎل ﺷﺎﮔﺮد ﺧﻮد ﺧﺪاي‬
‫@‪h‬‬
‫ﺑﺰرگ‪ ،‬ﭘﺮﺟﺎﭘﺘﻲ‪ ،‬ﺑﻮد‪ ،‬و درﺑﺎرة »آن ﺧﻮدي ﻛﮫ از ﺑﺪي‪ ،‬ﭘﯿﺮي‪ ،‬ﻣﺮگ‪ ،‬اﻧﺪوه‪ ،‬ﮔﺮﺳﻨﮕﻲ‪ ،‬و ﺗﺸﻨﮕﻲ آزاد‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬و آرزوﯾﺶ ﺣﻘﯿﻘﺖ اﺳﺖ« ﺗﻌﻠﯿﻢ ﺑﺴﯿﺎر ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬و ﺑﻌﺪ ﻧﺎﮔﮭﺎن ﺑﮫ زﻣﯿﻦ ﺑﺎزﮔﺸﺖ و اﯾﻦ ﺗﻌﻠﯿﻢ ﺑﺴﯿﺎر‬
‫ﭘﺮ ھﯿﺎھﻮ را ﻣﻮﻋﻈﮫ ﻛﺮد »ﺧﻮد اﻧﺴﺎن ﺑﺎﯾﺪ در اﯾﻦ ﺟﺎ روي زﻣﯿﻦ ﻧﯿﻜﺒﺨﺖ ﺷﻮد؛ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮫ ﺧﻮد رﺳﺪ؛ آن‬
‫ﻛﮫ ﺧﻮد را اﯾﻦ ﺟﺎ روي زﻣﯿﻦ ﻧﯿﻜﺒﺨﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬آن ﻛﮫ ﺧﻮد ﺑﮫ ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬ھﺮ دو ﺟﮭﺎن را داراﺳﺖ‪ :‬اﯾﻦ‬
‫ﺟﮭﺎن و آن دﯾﮕﺮي را‪ «.‬ﺷﺎﯾﺪ ﺑﺮھﻤﻨﺎن ﺧﻮﺑﻲ ﻛﮫ ﺗﺎرﯾﺦ ﺳﺮزﻣﯿﻨﺸﺎن را ﺣﻔﻆ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻣﺎ را ﻛﻤﻲ درﺑﺎرة‬
‫‪are‬‬

‫ھﻤﺴﺎزي رازوري و ﺗﻮرع ھﻨﺪو ﻓﺮﯾﻔﺘﮫ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫در واﻗﻊ‪ ،‬از آن ﭼﻨﺪ ﭼﮭﺮهاي ﻛﮫ داﻧﺸﻤﻨﺪان در ﻓﻠﺴﻔﺔ ﭘﯿﺶ از ﺑﻮداي ھﻨﺪ ﻛﺸﻒ ﻛﺮدهاﻧﺪ – ﻛﮫ از اﻗﺪام‬

‫ﻛﮫ درﺑﺎرة ﺑﺮھﻤﻦ ﺗﻔﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﺷﺨﺎص ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ را ﻣﻲﺑﯿﻨﯿﻢ ﻛﮫ ھﻤﺔ ﺑﺮھﻤﻨﺎن را ﺧﻮار ﻣﻲﺷﻤﺮﻧﺪ؛‬
‫در ھﻤﺔﺧﺪاﯾﺎن ﺷﻚ روا ﻣﻲدارﻧﺪ؛ و ﺑﻲھﯿﭻ ھﺮاﺳﻲ ﻧﺎم ﻧﺎﺳﺘﯿﻜﮫ‪ ،‬ﯾﺎ ﻧﮫ – ﮔﻮ‪ ،‬ﻧﯿﮭﯿﻠﯿﺴﺖ )ھﯿﭻ ﺑﺎور( ﺑﺮ‬
‫‪set‬‬

‫ﺧﻮد دارﻧﺪ‪ .‬ﺳﻨﺠﯿﮫ‪ ،‬ﻻادري )آﮔﻨﻮﺳﺘﯿﻚ( ﺑﻮد‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﭘﺲ از ﻣﺮگ را ﻧﮫ ﻣﻲﭘﺬﯾﺮﻓﺖ و ﻧﮫ اﻧﻜﺎرش‬
‫ﻣﻲﻛﺮد؛ او در اﻣﻜﺎن ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﻲ ﺷﻚ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬و ﻓﻠﺴﻔﮫ را ﻣﺤﺪود ﺑﮫ ﺟﺴﺘﺠﻮي آراﻣﺶ ﻣﻲداﻧﺴﺖ‪.‬‬
‫ﭘﻮرﻧﮫﻛﺎﺷﭙﯿﮫ ﻗﺒﻮل ﻓﺮﻗﮭﺎي اﺧﻼﻗﻲ را رد ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬و ﺗﻌﻠﯿﻤﺶ اﯾﻦ ﺑﻮد ﻛﮫ روان آدﻣﻲ ﺑﺮدة ﭘﺬﯾﺮاي ﺑﺨﺖ‬
‫و ﺗﺼﺎدف اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺸﻜﺮﯾﻦ ﮔﺸﺎﻟﮫ ﺑﺮ اﯾﻦ ﻋﻘﯿﺪه ﺑﻮد ﻛﮫ ﺗﻘﺪﯾﺮ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻛﻨﻨﺪة ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﮫ ﻧﯿﻜﯿﮭﺎي‬
‫اﻧﺴﺎﻧﮭﺎ ﺗﻮﺟﮭﻲ ﻧﺪارد‪ .‬اﺟﯿﺘﮫ ﻛﯿﺴﮫ ﻛﻤﺒﻠﯿﻦ اﻧﺴﺎن را ﺳﺎﺧﺘﺔ )ﭼﮭﺎر ﻋﻨﺼﺮ( ﺧﺎك‪ ،‬آب‪ ،‬آﺗﺶ‪ ،‬و ﺑﺎد‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﻲداﻧﺴﺖ‪ ،‬و ﻣﻲﮔﻔﺖ‪» :‬اﺑﻠﮫ و ﻓﺮزاﻧﮫ‪ ،‬ﺑﮫ ھﻨﮕﺎم زوال ﺗﻦ‪ ،‬ﯾﻜﺴﺎن از ﻣﯿﺎن ﻣﻲ روﻧﺪ؛ ﻧﺎﺑﻮد ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ؛ و‬
‫دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﭘﺲ از ﻣﺮگ‪ ،‬ھﺴﺘﻲ ﻧﺪارﻧﺪ‪ «.‬ﻣﺆﻟﻒ راﻣﺎﯾﺎﻧﺎ‪ ،‬ﺑﺮھﻤﻦ ﺟﺎﺑﺎﻟﻲ را در ھﯿﺌﺖ ﯾﻚ ﺷﻜﺎك ﻧﻤﻮﻧﮫ ﻧﺸﺎن‬
‫ﻣﻲدھﺪ‪ .‬ﺟﺎﺑﺎﻟﻲ‪ ،‬راﻣﺎ )ﻗﮭﺮﻣﺎن راﻣﺎﯾﺎﻧﺎ( را‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﻲﺧﻮاھﺪ دﺳﺖ از ﭘﺎدﺷﺎھﻲ ﺑﺮدارد ﺗﺎ ﺳﻮﮔﻨﺪش را‬
‫ﻧﺸﻜﺴﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬رﯾﺸﺨﻨﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪pym‬‬

‫ﺟﺎﺑﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺑﺮھﻤﻦ داﻧﺎ و ﺳﻮﻓﺴﻄﺎﯾﻲ ﺧﻮشﺑﯿﺎن و ﺳﺨﻦآور‪،‬ﻛﮫ در اﯾﻤﺎن و آﯾﯿﻦ و وﻇﯿﻔﮫ ﺗﺮدﯾﺪ روا‬
‫ﻣﻲداﺷﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﭘﺴﺮ ﺟﻮان ﺷﺎه آﯾﻮدھﯿﺎ ﭼﻨﯿﻦ ﮔﻔﺖ‪:‬‬
 ‫‪m‬‬
‫»دﻟﻢ ﺑﮫ ﺣﺎل آﻧﮭﺎﯾﻲ ﻣﻲﺳﻮزد ﻛﮫ از ﻛﺎﻣﮭﺎي دﻧﯿﺎﯾﻲ رو ﻣﻲﮔﺮداﻧﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ ﺟﺴﺘﺠﻮي ﻧﯿﻜﻲ ﺑﺮاي ﻧﯿﻜﺒﺨﺘﻲ‬
‫اﺧﺮوي ﻣﻲﺷﺘﺎﺑﻨﺪ و در ﻣﺮﮔﻲ ﻧﺎﺑﮭﻨﮕﺎم ﻓﺮو ﻣﻲروﻧﺪ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﻏﻢ دﯾﮕﺮان را ﻧﻤﻲﺧﻮرم‪ .‬ﻣﺮدم ھﺮ ﺳﺎﻟﮫ ﺧﻮراك و ﭼﯿﺰھﺎي ﮔﺮاﻧﺒﮭﺎي دﯾﮕﺮ را در راه ﻧﯿﺎﻛﺎن از دﺳﺖ‬
‫رﻓﺘﺔ ﺧﻮد ﭘﯿﺸﻜﺶ ﻛﺮده‪ ،‬آﻧﮭﺎ را از ﻣﯿﺎن ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ .‬اي راﻣﺎ‪ ،‬آﯾﺎ ھﯿﭻﮔﺎه ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺮده ﻏﺬا ﺑﺨﻮرد‬
‫ودﯾﮕﺮي ﭘﺮورده ﺷﻮد‪ ،‬ﭘﺲ آﻧﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ ﺳﻔﺮ ﻣﻲروﻧﺪ ﻧﯿﺎزي ﺑﮫ زادراه ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﺧﻮﯾﺸﺎن آﻧﮭﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ‬
‫ﺑﮫ ﻧﺎم آﻧﮭﺎ در ﺧﺎﻧﮫ ﺑﮫ ﺑﺮھﻤﻨﻲ ﻏﺬا ﺑﺪھﻨﺪ!‬

‫‪oo‬‬
‫اي راﻣﮫﭼﻨﺪره‪ ،‬اﯾﻦ اواﻣﺮ و ﻧﻮاھﻲ ﻛﺘﺎب ﻣﻘﺪس را آﻣﻮﺧﺘﮕﺎﻧﻲ آوردهاﻧﺪ ﻛﮫ در واداﺷﺘﻦ دﯾﮕﺮان ﺑﮫ‬
‫ﺑﺨﺸﺶ و ﭘﯿﺪا ﻛﺮدن دﺳﺘﺎوﯾﺰھﺎي دﯾﮕﺮ ﺛﺮوتاﻧﺪوزي ﭼﺮﺑﺪﺳﺖ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬از اﯾﻨﺮو ﺳﺎدهدﻻن را‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮدار ﺧﻮﯾﺶ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺗﻌﻠﯿﻤﺸﺎن اﯾﻦ اﺳﺖ‪» :‬ﺑﺪھﯿﺪ؛ ﺑﺒﺨﺸﯿﺪ؛ دﺳﺘﮕﯿﺮي ﻛﻨﯿﺪ؛ ﺧﻮد را ﻣﻘﺪس‬
‫ﺳﺎزﯾﺪ؛ رﯾﺎﺿﺖ ﺑﻜﺸﯿﺪ؛ ﻣﺮﺗﺎض ﺷﻮﯾﺪ‪ «.‬اي راﻣﺎ‪ ،‬ﻓﺮزاﻧﮫ ﺑﺎش‪ ،‬ﯾﻘﯿﻦ ﺑﺪان ﻛﮫ ﺟﺰ اﯾﻦ ﺟﮭﺎﻧﻲ ﻧﯿﺴﺖ! از‬
‫آﻧﭽﮫ ھﺴﺖ ﺑﮭﺮهﻣﻨﺪ ﺷﻮ و ھﺮ ﭼﮫ ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪ اﺳﺖ‪ ،‬آن را ﺑﮫ دور اﻓﻜﻦ! اﺻﻠﻲ را ﺑﭙﺬﯾﺮ ﻛﮫ ﺑﺮاي ھﻤﮫ‬

‫‪yah‬‬
‫ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻨﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪«.‬‬

‫وﻗﺘﻲ ﺑﻮدا ﺑﮫ ﺳﻦ ﻣﺮدي رﺳﯿﺪ ﺗﺎﻻرھﺎ‪ ،‬ﺧﯿﺎﺑﺎﻧﮭﺎ‪ ،‬و ﺟﻨﮕﻠﮭﺎي ﺷﻤﺎل ھﻨﺪ را ﭘﺮ از ﻏﻠﻐﻠﺔ ﺑﺤﺜﮭﺎي ﻓﻠﺴﻔﻲ‬

‫و ﻛﮭﻨﺘﺮﯾﻦ ﻛﺘﺎﺑﮭﺎي ﺑﻮداﯾﻲ ﭘﺮ اﺳﺖ از اﺷﺎرات ﺑﮫ اﯾﻦ ﻣﺮﺗﺪھﺎ‪ .‬دﺳﺘﺔ ﺑﺰرﮔﻲ از اﯾﻦ ﺳﻮﻓﺴﻄﺎﯾﯿﺎن‬
‫دورهﮔﺮد‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﭘﺮﯾﺒﺎﺟﻜﺎ‪ ،‬ﺑﮭﺘﺮﯾﻦ اﯾﺎم ﺳﺎل را‪ ،‬در ﺷﻤﺎل ھﻨﺪ‪ ،‬از ﻧﺎﺣﯿﮫاي ﺑﮫ ﻧﺎﺣﯿﺔ دﯾﮕﺮ ﻣﻲرﻓﺘﻨﺪ‪ .‬و‬
‫@‪h‬‬
‫ﭘﻲ ﺷﺎﮔﺮد ﻓﻠﺴﻔﮫ‪ ،‬ﯾﺎ دﻧﺒﺎل ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﺧﻮد ﻣﻲﮔﺸﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از آﻧﮭﺎ ﻣﻨﻄﻖ را ﻓﻦ اﺛﺒﺎت ھﺮ ﭼﯿﺰي‬
‫ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ و آن را ﺗﻌﻠﯿﻢ ﻣﻲدادﻧﺪ و ﺻﺎﺣﺐ اﻟﻘﺎﺑﻲ ﻣﺜﻞ »ﻣﻮﺷﻜﺎف« و »ﻣﺎرﻣﺎھﻲ ﻟﻮﻟﻨﺪه« ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ؛‬
‫ﺑﺮﺧﻲ دﯾﮕﺮ ﻧﯿﺴﺘﻲ ﺧﺪا‪ ،‬و ﺑﯿﺤﺎﺻﻠﻲ ﻓﻀﯿﻠﺖ اﺧﻼﻗﻲ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدادﻧﺪ‪ .‬ﮔﺮوه اﻧﺒﻮھﻲ ﺟﻤﻊ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ ﻛﮫ‬
‫ﺑﮫ اﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ ﮔﻔﺘﺎرھﺎ و ﻣﻨﺎﻇﺮات ﮔﻮش ﺑﺪھﻨﺪ؛ ﺑﺮاي آﻧﮭﺎ ﺗﺎﻻرھﺎي ﺑﺰرﮔﻲ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ؛ و ﮔﺎھﻲ‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯾﺎن ھﻢ ﺑﮫ ﻛﺴﻲ ﻛﮫ از ﻣﯿﺎن اﯾﻦ ﻣﺒﺎرزان ﻣﻌﻨﻮي ﭘﯿﺮوز ﺑﯿﺮون آﻣﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺎداش ﻣﻲدادﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺼﺮ ﺣﯿﺮتآور اﻧﺪﯾﺸﺔ آزاد‪ ،‬و ﻋﺼﺮ ھﺰاران آزﻣﻮن ﻓﻠﺴﻔﻲ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪are‬‬

‫از اﯾﻦ ﺷﻜﺎﻛﺎن ﭼﻨﺪان ﭼﯿﺰي ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﺎ ﻧﺮﺳﯿﺪه اﺳﺖ‪ ،‬و ﯾﺎد آﻧﮭﺎ ﻛﻤﺎﺑﯿﺶ ﻣﻨﺤﺼﺮاً از ﺧﺮدهﮔﯿﺮي‬
‫دﺷﻤﻨﺎﻧﺸﺎن ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺪﯾﻤﯿﺘﺮﯾﻦ اﯾﻦ ﻧﺎﻣﮭﺎ ﺑﺮﯾﮭﺴﭙﺘﻲ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺳﻮﺗﺮهھﺎي ﻧﯿﮭﯿﻠﯿﺴﺘﻲ او از ﻣﯿﺎن‬
‫رﻓﺘﮫ اﺳﺖ؛ و ﺗﻤﺎم ﭼﯿﺰي ﻛﮫ از او ﺑﮫ ﺟﺎ ﻣﺎﻧﺪه ﺷﻌﺮي اﺳﺖ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﺎ زﺑﺎن ﻋﺎري از ھﺮ ﮔﻮﻧﮫ اﺑﮭﺎم ﻧﺎﺷﻲ‬
‫از ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺎﺑﻌﺪاﻟﻄﺒﯿﻌﮫ‪ ،‬ﺑﮫ ﺑﺮھﻤﻨﺎن ﺧﺮده ﻣﻲﮔﯿﺮد‪:‬‬
‫‪set‬‬

‫آﺗﺶ داغ و آب ﺳﺮد اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺴﯿﻢ ﺑﺎﻣﺪادي ﻟﻄﺎﻓﺖ‬

‫ﻓﺮﺣﺒﺨﺸﻲ دارد؛ اﯾﻦ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ از ﭼﮫ ﻛﺴﻲ آﻣﺪ؟‬

‫‪an‬‬

‫از ﺳﺮﺷﺖ ﺧﺎص ﺧﻮد آﻧﮭﺎ زاﯾﯿﺪه ﺷﺪ‪.‬‬

‫و ھﻤﺔ اﯾﻨﮭﺎ را ھﻢ ﺑﺮﯾﮭﺴﭙﺘﻲ ﮔﻔﺘﮫ اﺳﺖ ‪-‬‬

‫ﻧﮫ ﺑﮭﺸﻨﻲ ھﺴﺖ‪ ،‬ﻧﮫ رھﺎﯾﻲ ﻏﺎﯾﻲ‪،‬‬

‫‪pym‬‬

‫ﻧﮫ رواﻧﻲ‪ ،‬ﻧﮫ ﺟﮭﺎﻧﻲ دﯾﮕﺮ‪ ،‬و ﻧﮫ ﺷﻌﺎﯾﺮ ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ…‬

 ‫‪m‬‬
‫ﺳﮫ ودا‪ ،‬ﺧﻮﯾﺸﺘﻨﺪاري ﺳﮫ ﮔﺎﻧﮫ‬

‫و ﺗﻤﺎم ﺧﺎك و ﺧﺎﻛﺴﺘﺮ ﺗﻮﺑﮫ ‪-‬‬

‫‪.co‬‬
‫اﯾﻨﮭﺎ دﺳﺘﺎوﯾﺰ ﻣﻌﺎش ﻣﺮداﻧﻲ اﺳﺖ‬

‫ﻛﮫ از ﻋﻘﻞ و ﻣﺮدي ﻋﺎري ھﺴﺘﻨﺪ…‬

‫ﭼﮕﻮﻧﮫ اﯾﻦ ﺗﻦ‪ ،‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﺧﺎك ﺷﻮد‪،‬‬

‫‪oo‬‬
‫زﻣﯿﻦ را ﺑﺎز ﻣﻲﺑﯿﻨﺪ؟ و اﮔﺮ روﺣﻲ ﺑﺘﻮاﻧﺪ‬

‫ﺑﮫ ﺟﮭﺎﻧﮭﺎي دﯾﮕﺮ ﺑﺮود‪ ،‬ﭼﺮا آن دﻟﺒﺴﺘﮕﻲ ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي ﻛﮫ ﻣﺮده‬

‫‪yah‬‬
‫ﺑﮫ ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪﮔﺎﻧﺶ دارد او را ﺑﮫ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺎز ﻧﻤﻲﮔﺮداﻧﺪ؟‬

‫آن آداب ﭘﺮ ﺧﺮﺟﻲ ﻛﮫ ﺑﺮھﻤﻨﺎن ﺑﺮاي ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﻣﻲﻣﯿﺮﻧﺪ ﺗﺠﻮﯾﺰ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‬

‫ﭼﯿﺰي ﺟﺰ وﺳﯿﻠﺔ ﻣﻌﺎﺷﻲ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﺳﺎﺧﺘﮫ و ﭘﺮداﺧﺘﺔ زﯾﺮﻛﻲ ﺑﺮھﻤﻨﺎن اﺳﺖ –‬

‫@‪h‬‬ ‫ھﻤﯿﻦ و ﺑﺲ…‬

‫ﺗﺎ زﻧﺪﮔﻲ دوام دارد‪ ،‬آن را در آﺳﺎﯾﺶ و ﺷﺎدي ﺳﭙﺮي ﻛﻦ؛‬

‫ﺑﮕﺬار ﻣﺮد از دوﺳﺘﺎﻧﺶ ﭘﻮل ﻗﺮض ﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﻧﺎﻧﺶ در روﻏﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪are‬‬

‫از اﯾﻦ ﻛﻠﻤﺎت ﻗﺼﺎر ﺑﺮﯾﮭﺴﭙﺘﻲ‪ ،‬ﺳﺮاﺳﺮ‪ ،‬ﯾﻚ ﻣﻜﺘﺐ ﻣﺎدي ھﻨﺪي ﭘﺪﯾﺪ آﻣﺪ‪ ،‬ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﮫ اﻋﺘﺒﺎر ﻧﺎم ﯾﻜﻲ از اﯾﻦ‬
‫ﻣﺎده ﮔﺮاﯾﺎن‪ ،‬آن را ﭼﺎرواﻛﮫ ﻧﺎﻣﯿﺪﻧﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﺑﮫ اﯾﻦ ﻓﻜﺮ ﻛﮫ وداھﺎ را ﺣﻘﯿﻘﺘﻲ ﻣﻲداﻧﺪ ﻛﮫ از آﺳﻤﺎن ﻧﺎزل‬
‫ﺷﺪه ﻣﻲﺧﻨﺪﯾﺪﻧﺪ؛ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ اﺳﺘﺪﻻل آﻧﮭﺎ‪ ،‬ﺣﻘﯿﻘﺖ را ھﺮﮔﺰ ﻧﻤﻲ ﺗﻮان ﺷﻨﺎﺧﺖ‪ ،‬ﻣﮕﺮ از راه ﺣﻮاس‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﺑﮫ‬
‫ﻋﻘﻞ ھﻢ ﻧﺒﺎﯾﺪ اﻋﺘﻤﺎد ﻛﺮد‪ ،‬زﯾﺮا ﺻﺤﺖ ھﺮ اﺳﺘﻨﺘﺎﺟﻲ ﻧﮫ ﻓﻘﻂ ﺑﮫ ﻣﺸﺎھﺪة درﺳﺖ و اﺳﺘﺪﻻل ﺻﺤﯿﺢ‬
‫ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻓﺮض ھﻢ ﻣﻮﻛﻮل اﺳﺖ ﻛﮫ آﯾﻨﺪه ﭼﻮن ﮔﺬﺷﺘﮫ ﻋﻤﻞ ﺧﻮاھﺪ ﻛﺮد؛ و در اﯾﻦ ﺑﺎره‪،‬‬
‫‪set‬‬

‫ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ دﯾﻮﯾﺪھﯿﻮم ﮔﻔﺘﮫ اﺳﺖ‪ ،‬ﯾﻘﯿﻨﻲ در ﻛﺎر ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ھﻮا ﺧﻮاھﺎن ﻣﻜﺘﺐ ﭼﺎرواﻛﮫ ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ ﭼﯿﺰي ﻛﮫ‬
‫ﺣﻮاس آن را درك ﻧﻜﻨﺪ‪ ،‬وﺟﻮد ﻧﺪارد؛ ﭘﺲ روح‪ ،‬ﻛﮫ ﺣﻮاس آن را درك ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﯾﻚ ﻓﺮﯾﺐ اﺳﺖ‪ ،‬و آﺗﻤﻦ‬
‫ھﻢ ﻧﯿﺮﻧﮕﻲ ﺑﯿﺶ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﻣﺎ‪ ،‬ﻧﮫ در ﺗﺠﺮﺑﮫ و ﻧﮫ در ﺗﺎرﯾﺦ‪ ،‬اﺛﺮي از داﺧﻠﺔ ﻧﯿﺮوھﺎي ﻓﺮاﺗﺮ از ﻃﺒﯿﻌﻲ را‬
‫در ﺟﮭﺎن ﻧﻤﻲﺑﯿﻨﯿﻢ‪ .‬ﺗﻤﺎم ﻧﻤﻮدھﺎ ﻃﺒﯿﻌﻲ ھﺴﺘﻨﺪ؛ ﻓﻘﻂ ﺳﺎدهﻟﻮﺣﺎن آﻧﮭﺎ را ﺑﮫ اھﺮﯾﻤﻨﺎن ﯾﺎ ﺧﺪاﯾﺎن ﻧﺴﺒﺖ‬
‫ﻣﻲدھﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎده ﺗﻨﮭﺎ واﻗﻌﯿﺖ اﺳﺖ؛ ﺗﻦ ﺗﺮﻛﯿﺒﻲ از اﺗﻤﮭﺎﺳﺖ؛ ذھﻦ ﺻﺮﻓًﺎ ﻣﺎدة اﻧﺪﯾﺸﻨﺪه اﺳﺖ؛ ﺗﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ‬
‫‪an‬‬

‫ﺣﺲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺑﯿﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺷﻨﻮد‪ ،‬ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻧﮫ روح‪» .‬ﭼﮫ ﻛﺴﻲ روح را دﯾﺪه ﻛﮫ در ﺣﺎﻟﺘﻲ ﺟﺪا از ﺗﻦ‬
‫وﺟﻮد داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ؟« ﻧﮫ ﺧﻠﻮدي در ﻛﺎر اﺳﺖ‪ ،‬و ﻧﮫ دوﺑﺎره زاﯾﯿﺪه ﺷﺪﻧﻲ‪ .‬دﯾﻦ‪ ،‬ﮔﻤﺮاھﻲ‪ ،‬ﺑﯿﻤﺎري‪ ،‬ﯾﺎ‬
‫ﻧﯿﺮﻧﮓ اﺳﺖ؛ ﻓﺮض ﺧﺪا ﺑﺮاي روﺷﻨﮕﺮي ﯾﺎ ﻓﮭﻢ ﺟﮭﺎن ﺑﯿﻔﺎﯾﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮدم دﯾﻦ را ﻻزم ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺑﮫ‬
‫اﯾﻦ دﻟﯿﻞ ﻛﮫ ﺑﮫ آن ﺧﻮ ﮔﺮﻓﺘﮫاﻧﺪ و‪ ،‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ رﺷﺪ داﻧﺶ اﯾﻦ اﯾﻤﺎن آﻧﮭﺎ را ﻧﺎﺑﻮد ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻤﺒﻮد و ﭘﻮﻛﻲ‬
‫‪pym‬‬

‫آزار ﻛﻨﻨﺪهاي اﺣﺴﺎس ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﺧﻼق ھﻢ ﻃﺒﯿﻌﻲ اﺳﺖ؛ ﯾﻚ ﻗﺮارداد اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﯾﻚ وﺳﯿﻠﺔ آﺳﺎﯾﺶ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻧﮫ ﯾﻚ ﻓﺮﻣﺎن اﻻھﻲ‪ ،‬ﻃﺒﯿﻌﺖ ﺑﮫ ﺑﺪ و ﺧﻮب‪ ،‬ﺑﮫ ﻋﯿﺐ و ھﻨﺮ ﻛﺲ اﻋﺘﻨﺎﯾﻲ ﻧﺪارد‪ ،‬و ﻣﻲﮔﺬارد ﻛﮫ‬
‫ﺧﻮرﺷﯿﺪ‪ ،‬ﺑﻲھﯿﭻ ﺗﺒﻌﯿﻀﻲ‪ ،‬ﺑﺮ ﺑﺪﻛﺎران و ﭘﺎرﺳﺎﯾﺎن ﺑﺘﺎﺑﺪ؛ اﮔﺮ ﻃﺒﯿﻌﺖ ﯾﻚ ﺻﻔﺖ اﺧﻼﻗﻲ داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‬
 ‫‪m‬‬
‫ھﻤﺎن ﺑﻲاﺧﻼﻗﻲ ﻓﺮاﺗﺮ از ﺗﺠﺮﺑﺔ آن اﺳﺖ‪ .‬ﭼﮫ ﺣﺎﺟﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻏﺮﯾﺰه و ﻣﯿﻞ ﺧﻮد ﻟﮕﺎم ﺑﺰﻧﯿﻢ‪ ،‬ﭼﻮن اﯾﻨﮭﺎ را‬
‫ﻃﺒﯿﻌﺖ ﺑﮫ اﻧﺴﺎن آﻣﻮﺧﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﻀﯿﻠﺖ ﺧﻄﺎﺳﺖ؛ ﻣﻘﺼﻮد از زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬زﯾﺴﺘﻦ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺗﻨﮭﺎ ﻓﺮزاﻧﮕﻲ‬
‫ﺳﻌﺎدت و ﻧﯿﻜﺒﺨﺘﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫اﯾﻦ ﻓﻠﺴﻔﺔ اﻧﻘﻼﺑﻲ ﭼﺎرواﻛﮫ ﺑﮫ ﻋﺼﺮ وداھﺎ و اوﭘﺎﻧﯿﺸﺎدھﺎ ﭘﺎﯾﺎن داد‪ .‬ﭼﻨﺒﺮة ﺑﺮھﻤﻨﺎن را ﺑﺮ ذھﻦ ھﻨﺪ‬
‫ﺳﺴﺖ ﻛﺮد‪ ،‬و ﺟﺎﻣﻌﺔ ھﻨﺪي را در ﺧﻠﺌﻲ ﮔﺬاﺷﺖ ﻛﮫ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً رﺷﺪ دﯾﻦ ﻧﻮﯾﻲ را ﻧﺎﮔﺰﯾﺮ ﻛﺮد‪ .‬اﻣﺎ اﯾﻦ ﻣﺎده‬
‫ﮔﺮاﯾﺎن ﻛﺎرﺷﺎن را ﭼﻨﺎن ﻛﺎﻣﻞ ﻋﯿﺎر اﻧﺠﺎم داده ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ھﺮ دو دﯾﻦ ﻧﻮﯾﻲ ﻛﮫ ﺑﺮاي ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﻲ اﯾﻤﺎن‬
‫وداﯾﻲ ﻋﺮﺿﮫ ﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺮﺳﺘﺸﻲ ﺑﺪون ﺧﺪا ﺑﻮد‪ .‬ھﺮ دو ﺑﮫ ﺟﻨﺒﺶ ﻧﺎﺳﺘﯿﻜﮫ ﯾﺎ ﻧﯿﮭﯿﻠﯿﺴﻢ ﺗﻌﻠﻖ داﺷﺘﻨﺪ؛ و ھﺮ دو‬

‫‪oo‬‬
‫را دو ﺗﻦ از ﻃﺒﻘﺔ ﺟﻨﮕﺠﻮﯾﺎن )ﻛﺸﺘﺮﯾﮫ( ﺑﻨﯿﺎد ﻧﮭﺎده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﮫ ﺑﺮھﻤﻨﺎن‪ ،‬و از واﻛﻨﺶ ﺑﮫ آداب و ﺗﺸﺮﯾﻔﺎت‬
‫و ﺧﺪاﺷﻨﺎﺳﻲ ﺑﺮھﻤﻨﺎﻧﮫ ﭘﯿﺪا ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ آﻣﺪن‬

‫آﯾﯿﻦ ﺟﯿﻦ و آﯾﯿﻦ ﺑﻮدا دوران ﺟﺪﯾﺪي در ﺗﺎرﯾﺦ ھﻨﺪ آﻏﺎز ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫‪ – II‬ﻣﮭﺎوﯾﺮ و ﺟﯿﻦ‬
‫ﻗﮭﺮﻣﺎن ﺑﺰرگ – اﻋﺘﻘﺎدﻧﺎﻣﺔ ﺟﯿﻦ – ﭼﻨﺪ ﺧﺪاﯾﻲ اﻟﺤﺎدي – رﯾﺎﺿﺖ ﻛﺸﻲ – رﺳﺘﮕﺎري از راه ﺧﻮدﻛﺸﻲ‬
‫– ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﺘﺄﺧﺮ آﯾﯿﻦ ﺟﯿﻦ‬
‫@‪h‬‬
‫در ﺣﺪود اواﺳﻂ ﻗﺮن ﺷﺸﻢ قم ﭘﺴﺮي در ﺧﺎﻧﻮادة ﺑﺰرﮔﺰادة ﺗﻮاﻧﮕﺮي از ﻃﺎﯾﻔﺔ ﻟﯿﭽﮭﻮي‪ ،‬در ﺣﻮﻣﺔ ﺷﮭﺮ‬
‫وﯾﺸﺎﻟﻲ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ در ﺟﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺣﺎﻻ اﯾﺎﻟﺖ ﺑﮭﺎر اﺳﺖ‪ ،‬زاﯾﯿﺪه ﺷﺪ‪ .‬واﻟﺪﯾﻨﺶ اﮔﺮ ﭼﮫ ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫ﻓﺮﻗﮫاي ﺗﻌﻠﻖ داﺷﺘﻨﺪ ﻛﮫ دوﺑﺎره زاﯾﯿﺪن ﺷﺪن را ﻧﻔﺮﯾﻦ‪ ،‬و ﺧﻮدﻛﺸﻲ را اﻣﺘﯿﺎز ﺧﺠﺴﺘﮫاي ﻣﻲداﻧﺴﺖ‪.‬‬
‫ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﭘﺴﺮﺷﺎن ﺑﮫ ﺳﻲ و ﯾﻚ ﺳﺎﻟﮕﻲ رﺳﯿﺪ‪ ،‬آن دو‪ ،‬ﺑﮫ اﺧﺘﯿﺎر ﺧﻮد‪ ،‬ﺗﻦ ﺑﮫ ﮔﺮﺳﻨﮕﻲ دادﻧﺪ و‬
‫درﮔﺬﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺟﻮان‪ ،‬ﺑﮫ اﻋﻤﺎق روﺣﺶ رو آورد؛ و داﻣﻦ از ﺟﮭﺎن و راه و رﺳﻢ آن ﻓﺮو ﭘﯿﭽﯿﺪ؛ ﺟﺎﻣﮫ از‬
‫ﺗﻦ ﺑﯿﺮون ﻛﺮد؛ و ﻣﺮﺗﺎضوار‪ ،‬ﺑﮫ ﺟﺴﺘﺠﻮي ﺻﻔﺎ و ﻓﮭﻢ ﺧﻮﯾﺶ‪ ،‬در ﺑﻨﮕﺎل ﺑﺎﺧﺘﺮي راه ﺑﯿﺨﺎﻧﮕﻲ در‬
‫‪are‬‬

‫ﭘﯿﺶ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﭘﺲ از ﺳﯿﺰده ﺳﺎل اﻧﻜﺎر ﻧﻔﺲ‪،‬ﺟﻤﻌﻲ از ﺷﺎﮔﺮداﻧﺶ او را ﺟﯿﻨﮫ ﯾﺎ »ﭘﯿﺮوز« ﻧﺎﻣﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ‬
‫ﯾﻜﻲ از آن آﻣﻮزﮔﺎران ﺑﺰرﮔﻲ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮ ﻋﻘﯿﺪة آﻧﮭﺎ‪ ،‬ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻣﻘﺪر ﻛﺮده اﺳﺖ ﻛﮫ در ﻓﻮاﺻﻞ ﻣﻨﻈﻤﻲ‬
‫ﻇﮭﻮر ﻛﺮده‪ ،‬ﻣﺮدم ھﻨﺪ را ﺑﯿﺪار و روﺷﻦ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ رھﺒﺮﺷﺎن را ﻣﮭﺎوﯾﺮ ﻧﺎﻣﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ »ﭘﮭﻠﻮان‬
‫ﺑﺰرگ«‪ ،‬و از ﺑﺮﺟﺴﺘﮫﺗﺮﯾﻦ ﻋﻘﯿﺪهﺷﺎن‪ ،‬ﻧﺎم ﺟﯿﻦ را ﺑﺮﺧﻮد ﻧﮭﺎدﻧﺪ‪ .‬ﻣﮭﺎوﯾﺮ ﺑﺮاي ﭘﯿﺮوان زن و ﻣﺮدش‬
‫اﻧﺠﻤﻦ رھﺒﺎﻧﻲ ﺑﻨﺎ ﻧﮭﺎد و‪ ،‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ درھﻔﺘﺎد و دو ﺳﺎﻟﮕﻲ در ﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬ﭼﮭﺎردهھﺰار ﭘﯿﺮو ﺑﮫ ﺟﺎ‬
‫ﮔﺬاﺷﺖ‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫ﺑﺘﺪرﯾﺞ‪ ،‬اﯾﻦ ﻓﺮﻗﮫ ﯾﻜﻲ از ﻋﺠﯿﺒﺘﺮﯾﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﮫھﺎي ﺗﻌﻠﯿﻤﺎت ﺗﻤﺎم ﺗﺎرﯾﺦ دﯾﻦ را ﺗﻜﺎﻣﻞ ﺑﺨﺸﯿﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﺑﺎ ﯾﻚ‬
‫ﻣﻨﻄﻖ واﻗﻌﯿﺖﮔﺮا آﻏﺎز ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮ آن‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﻲ ﻣﺤﺪود اﺳﺖ ﺑﮫ دو ﻧﻮع ﻧﺴﺒﻲ و زﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﯾﺎ‬
‫ﻣﻮﻗﺘﻲ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮ اﯾﻦ ﺗﻌﻠﯿﻢ‪ ،‬ھﯿﭻ ﭼﯿﺰ ﺣﻘﯿﻘﻲ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﻣﮕﺮ از ﯾﻚ دﯾﺪﮔﺎه‪ ،‬ﻛﮫ اﺣﺘﻤﺎﻻ اﮔﺮ از دﯾﺪﮔﺎھﮭﺎي‬
‫‪an‬‬

‫دﯾﮕﺮي دﯾﺪه ﺷﻮد ﻏﻠﻂ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪ .‬در ﺗﻮﺿﯿﺢ ﻋﻘﯿﺪة ﺧﻮد‪ ،‬ﻋﻤﻮﻣًﺎ ﺣﻜﺎﯾﺖ آن ﺷﺶ ﻣﺮد ﻛﻮر را ﻧﻘﻞ‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻗﺴﻤﺘﮭﺎي ﻣﺘﻔﺎوت ﻓﯿﻞ دﺳﺖ ﻣﻲﻛﺸﯿﺪﻧﺪ ﺗﺎ آن را ﺑﺸﻨﺎﺳﻨﺪ؛ آن ﻛﮫ دﺳﺘﺶ ﺑﮫ ﮔﻮش ﻓﯿﻞ‬
‫رﺳﯿﺪه ﺑﻮد ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﺮد ﻛﮫ اﯾﻦ ﺣﯿﻮان ﺑﺎدﺑﺰن ﺑﺰرﮔﻲ اﺳﺖ؛ آن ﻛﮫ ﭘﺎ را ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺑﻮد ﻣﻲﮔﻔﺖ اﯾﻦ ﺟﺎﻧﻮر‬
‫ﺳﺘﻮن ﮔﺮد ﻋﻈﯿﻤﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ‪ ،‬ﻛﻠﯿﺔ داورﯾﮭﺎ‬
‫‪pym‬‬

‫ﻣﺤﺪود و ﻣﺸﺮوط اﺳﺖ؛ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻣﻄﻠﻖ را ﻓﻘﻂ رھﺎﻧﻨﺪﮔﺎن ادواري ﯾﺎ ﺟﯿﻨﮫھﺎ در ﻣﻲﯾﺎﺑﻨﺪ‪ .‬از وداھﺎﻛﺎري‬
‫ﺳﺎﺧﺘﮫ ﻧﯿﺴﺖ؛ آﻧﮭﺎ وﺣﻲ ﺧﺪاﯾﻲ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻮﻧﻜﮫ ﺧﺪاﯾﻲ در ﻛﺎر ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺟﯿﻨﮭﺎ ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ ﻓﺮض »آﻓﺮﯾﺪﮔﺎر«‬
 ‫‪m‬‬
‫ﯾﺎ »ﻋﻠﺖ اول« ﻓﺮض ﻻزﻣﻲ ﻧﯿﺴﺖ؛ ھﺮ ﺑﭽﮫاي ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ آن ﻓﺮض را رد ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﻲ ﻛﮫ ﻧﺸﺎن‬
‫دھﺪ ﻓﮭﻤﯿﺪن »آﻓﺮﯾﺪﮔﺎر« ﻧﯿﺎﻓﺮﯾﺪه ﯾﺎ »ﻋﻠﺖ« ﺑﻲﻋﻠﺖ‪ ،‬ھﻤﺎن ﻗﺪر دﺷﻮار اﺳﺖ ﻛﮫ ﻓﮭﻤﯿﺪن ﯾﻚ ﺟﮭﺎن‬
‫ﺑﻲﻋﻠﺖ ﯾﺎ ﻧﯿﺎﻓﺮﯾﺪه‪ .‬اﯾﻦ ﻋﻘﯿﺪه ﻛﮫ ﺑﮕﻮﯾﯿﻢ ﺟﮭﺎن ﻗﺪﯾﻢ اﺳﺖ و ﺗﻐﯿﯿﺮات و ﺗﺤﻮﻻت ﻧﺎﻣﺤﺪودش ﻧﺎﺷﻲ از‬

‫‪.co‬‬
‫ﻧﯿﺮوھﺎي ذاﺗﻲ ﻃﺒﯿﻌﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﮫ ﻧﺎﺷﻲ از دﺧﺎﻟﺖ ﯾﻚ ﺧﺪا‪ ،‬ﺧﯿﻠﻲ ﻣﻨﻄﻘﻲﺗﺮ ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ‪.‬‬

‫اﻣﺎ اﻗﻠﯿﻢ ھﻨﺪ ﺑﺎ ﯾﻚ ﻋﻘﯿﺪة ﻣﻮاﻓﻖ ﺑﺎ اﺻﻮل ﻃﺒﯿﻌﻲ ﭘﺎﯾﺪار ﺳﺎزﮔﺎر ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺟﯿﻨﮭﺎ‪ ،‬ﻛﮫ آﺳﻤﺎن ﺧﺪا را ﺧﺎﻟﻲ‬
‫ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺰودي آن را ﺑﺎ ﭘﺎرﺳﺎﯾﺎن ﺧﺪا ﮔﺸﺘﺔ ﺗﺎرﯾﺦ و اﻓﺴﺎﻧﺔ ﻓﺮﻓﺔ ﺧﻮد ﭘﺮﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﯾﻨﮭﺎ را ﺑﺎ ﻋﺸﻖ و‬
‫آﯾﯿﻨﮭﺎي ﺧﺎص ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺣﺘﻲ اﯾﻨﮭﺎ را ھﻢ دﺳﺘﺨﻮش ﺗﻨﺎﺳﺦ و زوال ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و اﯾﻨﮭﺎ ﺑﮫ ھﯿﭻ‬

‫‪oo‬‬
‫وﺟﮫ آﻓﺮﯾﺪﮔﺎر ﯾﺎ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯾﺎن ﺟﮭﺎن ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺟﯿﻨﮭﺎ ﻣﺎدهﮔﺮا ھﻢ ﻧﺒﻮدﻧﺪ؛ آﻧﺎن در ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ ﯾﻚ ﺗﻤﺎﯾﺰ دوﮔﺎﻧﺔ‬
‫ذھﻦ و ﻣﺎده را ﻣﻲﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻨﺪ؛ در ﻧﻈﺮ آﻧﺎن ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﺳﻨﮓ و ﻓﻠﺰ ھﻢ‪ ،‬روﺣﻲ داﺷﺖ‪ .‬ھﺮ روﺣﻲ ﻛﮫ‬
‫ﺑﮫ زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ ﺑﻲﻣﻼﻣﺖ ﺑﺮﺳﺪ ﭘﺮمآﺗﻤﻦ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﺑﺮﺗﺮﯾﻦ ﺧﻮد‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ واﻻﺗﺮﯾﻦ روح ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬و ﭼﻨﺪي از‬
‫ﺗﻨﺎﺳﺦ رھﺎﯾﻲ ﻣﻲﯾﺎﺑﺪ؛ اﻣﺎ ﭼﻮن ﭘﺎداش اﯾﻦ روح ﺑﺎ ﻧﯿﻜﯿﺶ ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎز ﺑﮫ ﺗﻦ ﺑﺎز ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﻓﻘﻂ ﺑﺮﺗﺮﯾﻦ‬

‫‪yah‬‬
‫و ﻛﺎﻣﻠﺘﺮﯾﻦ ارواح ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﮫ »رھﺎﯾﻲ« ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺮﺳﻨﺪ؛ اﯾﻨﮭﺎ ارھﺘﮭﺎ ﯾﺎ ارزﻧﺪﮔﺎن و ارﺟﻤﻨﺪاﻧﻲ ھﺴﺘﻨﺪ‬
‫ﻛﮫ‪ ،‬ﭼﻮن ﺧﺪاﯾﺎن اﭘﯿﻜﻮري‪ ،‬در ﺳﭙﮭﺮي دور و در ﻗﻠﻤﺮو ﻇﻠﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و از ﺗﺄﺛﯿﺮ درﻛﺎرھﺎي‬
‫اﻧﺴﺎﻧﮭﺎ ﻧﺎﺗﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ‪ ،‬ﺷﺎدﻣﺎﻧﮫ‪ ،‬از ھﺮ ﮔﻮﻧﮫ اﻣﻜﺎن ﺗﻮﻟﺪ ﻣﺠﺪد ﺧﻼص ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺟﯿﻨﮭﺎ ﻣﻲﮔﻮﯾﻨﺪ راهرھﺎﯾﻲ‪ ،‬رﯾﺎﺿﺖ ﻛﺸﯿﺪن و اھﯿﻤﺴﺎي ﻛﺎﻣﻞ اﺳﺖ‪ -‬ﯾﻌﻨﻲ ﺧﻮﯾﺸﺘﻦداري از آزردن‬
‫زﻧﺪﮔﺎن‪ .‬ھﺮ ﻣﺮﺗﺎض ﺟﯿﻦ ﺑﺎﯾﺪ ﭘﻨﺞ ﺳﻮﮔﻨﺪ ﯾﺎد ﻛﻨﺪ‪ :‬ﺟﺎﻧﺪاري را ﻧﻜﺸﺪ؛ دروغ ﻧﮕﻮﯾﺪ؛ ﭼﯿﺰي را ﻛﮫ ﺑﮫ او‬
‫@‪h‬‬ ‫ﻧﺪادهاﻧﺪ ﻧﮕﯿﺮد )دزدي ﻧﻜﻨﺪ(؛ ﭘﺎﻛﺪاﻣﻦ‬

‫ﺑﯿﺮوﻧﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﻣﻲاﻧﺪﯾﺸﻨﺪ ﻛﮫ ﻟﺬت ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ ھﻤﯿﺸﮫ ﮔﻨﺎه اﺳﺖ؛ ﻛﻤﺎل ﻣﻄﻠﻮب روﮔﺮداﻧﺪن از رﻧﺞ و‬
‫راﺣﺖ اﺳﺖ و ﺑﻲﻧﯿﺎزي از ھﻤﺔ ﭼﯿﺰھﺎي ﺑﯿﺮوﻧﻲ‪ .‬ﺑﺮاي ﺟﯿﻨﮭﺎ ﻛﺸﺖ و زرع ﺣﺮام اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻮن در‬
‫زراﻋﺖ ﺧﺎك را ﻣﻲﺷﻜﺎﻓﻨﺪ و ﺣﺸﺮات ﯾﺎ ﻛﺮﻣﮭﺎ را ﻟﮫ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺟﯿﻦ ﺧﻮب از ﻋﺴﻞ ھﻢ ﭼﺸﻢ ﻣﻲﭘﻮﺷﺪ‪،‬‬
‫ﭼﻮن آن را ﺣﯿﺎت زﻧﺒﻮر ﻣﻲداﻧﺪ؛ آب را ﺻﺎف ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﻣﺒﺎدا وﻗﺖ ﻧﻮﺷﯿﺪن ﻣﻮﺟﻮداﺗﻲ را ﻛﮫ در آن‬
‫ﭘﻨﮭﺎن اﺳﺖ از ﻣﯿﺎن ﺑﺒﺮد؛ ﭘﺮده ﺑﺮ دھﺎﻧﺶ ﻣﻲﻛﺸﺪ ﻛﮫ ﺑﮫ ھﻨﮕﺎم ﺗﻨﻔﺲ ﻣﻮﺟﻮدات زﻧﺪة ھﻮا را ﻓﺮو ﻧﺪھﺪ و‬
‫‪are‬‬

‫ﻧﻜﺸﺪ؛ ﮔﺮد ﭼﺮاغ ﭘﺮده ﻣﻲﻛﺸﺪ ﺗﺎ ﺣﺸﺮات را از ﺷﻌﻠﮫ دور ﺑﺪارد؛ و زﻣﯿﻦ ﭘﯿﺶ ﭘﺎﯾﺶ را ﺟﺎرو ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ‬
‫ﭘﺎ ﺑﺮ زﻧﺪهاي ﻧﮕﺬارد و ﺟﺎﻧﺶ را ﻧﮕﯿﺮد‪ .‬ﺟﯿﻦ ھﺮﮔﺰ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺟﺎﻧﻮري را ﮔﺮدن ﺑﺰﻧﺪ ﯾﺎ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﻨﺪ؛ و اﮔﺮ‬
‫ﻣﺆﻣﻦ دﻗﯿﻘﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎﻧﻲ ﯾﺎ آﺳﺎﯾﺸﮕﺎھﻲ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﻛﮫ در اﺣﻤﺪآﺑﺎد ھﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي ﭼﺎرﭘﺎﯾﺎن ﭘﯿﺮ و‬
‫آﺳﯿﺐدﯾﺪه ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﺗﻨﮭﺎ ﺟﺎﻧﻲ را ﻛﮫ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﮕﯿﺮد ھﻤﺎن ﺟﺎن ﺧﻮد اوﺳﺖ‪ .‬ﻛﯿﺶ او ﺧﻮدﻛﺸﻲ را ﺑﺴﯿﺎر‬
‫ﺗﺄﯾﯿﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺼﻮﺻًﺎ اﮔﺮ از راه ﮔﺮﺳﻨﮕﻲ ﻛﺸﯿﺪن آرام ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬زﯾﺮا اﯾﻦ ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﭘﯿﺮوزي روح ﺑﺮ‬
‫‪set‬‬

‫ارادة ﻛﻮر زﯾﺴﺘﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺴﯿﺎري از ﺟﯿﻨﮭﺎ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻃﺮﯾﻖ ﺟﺎن ﺧﻮد را از دﺳﺖ دادهاﻧﺪ؛ ﻣﻲﮔﻮﯾﻨﺪ رھﺒﺮان‬
‫اﯾﻦ ﻓﺮﻗﮫ‪ ،‬ﺣﺘﻲ اﻣﺮوزه ھﻢ‪ ،‬ﺑﺎ ﮔﺮﺳﻨﮕﻲ ﻛﺸﯿﺪن ﺟﮭﺎن را ﺗﺮك ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫دﯾﻨﻲ ﻛﮫ ﺑﺮ ﭼﻨﯿﻦ ﺷﻚ و اﻧﻜﺎر ﻋﻤﯿﻖ زﻧﺪﮔﻲ ﻧﮭﺎده ﺷﺪه‪ ،‬در ﻛﺸﻮري ﻛﮫ زﻧﺪﮔﻲ ھﻤﯿﺸﮫ در آن ﺳﺨﺖ‬
‫ﺑﻮده‪ ،‬از ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﺮﺧﻮردار ﻣﻲﺷﺪه اﺳﺖ؛ اﻣﺎ رﯾﺎﺿﺖﻛﺸﻲ اﻓﺮاﻃﻲ ﮔﯿﺮاﯾﻲ آن را‪ ،‬ﺣﺘﻲ در ھﻨﺪ‬
‫‪an‬‬

‫ھﻢ‪ ،‬ﻣﺤﺪود ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺟﯿﻨﮭﺎ از آﻏﺎز اﻗﻠﯿﺖ ﺑﺮﮔﺰﯾﺪهاي ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و اﮔﺮ ﭼﮫ ﯾﻮانﭼﻮاﻧﮓ )زاﯾﺮ ﭼﯿﻨﻲ( در‬
‫ﻗﺮن ھﻔﺘﻢ‪ ،‬آﻧﮭﺎ را ﺑﯿﺸﻤﺎر و ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ ﯾﺎﻓﺘﮫ ﺑﻮد‪ ،‬اﯾﻦ اوج‪ ،‬در ﺳﯿﺮ آرام اﯾﻦ ﻓﺮﻗﮫ‪ ،‬اﻣﺮ ﻣﻮﻗﺘﻲ و ﮔﺬرﻧﺪهاي‬
‫ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﺪود ﺳﺎل ‪ 79‬ﻣﯿﻼدي ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﺴﺌﻠﺔ ﺑﺮھﻨﮫﺑﻮدن ﯾﺎ ﻧﺒﻮدن ﺷﻜﺎف ﺑﺰرﮔﻲ در اﯾﻦ ﻓﺮﻗﮫ‬
‫اﻓﺘﺎد؛ از آن زﻣﺎن ﺑﮫ ﺑﻌﺪ ﺟﯿﻨﮭﺎ ﺑﮫ دو ﻓﺮﻗﺔ ﺑﺰرگ ﺷﻮﯾﺘﺎﻣﺒﺮه‪ ،‬ﯾﺎ ﺳﭙﯿﺪﺟﺎﻣﮕﺎن‪ ،‬و دﯾﮕﻤﺒﺮه‪ ،‬ﯾﺎ آﺳﻤﺎن‬
‫‪pym‬‬

‫ﭘﻮﺷﺎن‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﺑﺮھﻨﮕﺎن‪ ،‬ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﻣﺮوز ھﺮ دو ﻓﺮﻗﮫ ﻟﺒﺎس ﻣﺮﺳﻮم ﻣﺤﻞ و زﻣﺎن ﺧﻮد را ﻣﻲﭘﻮﺷﻨﺪ؛‬
‫ﻓﻘﻂ اﻓﺮاد ﺳﺎﻟﺨﻮرده در ﺧﯿﺎﺑﺎﻧﮭﺎ ﺑﺮھﻨﮫ ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ دو ﻓﺮﻗﮫ‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﮫ ﻓﺮﻗﮫھﺎي ﻛﻮﭼﻜﺘﺮي ﺗﻘﺴﯿﻢ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪» :‬دﯾﮕﻤﺒﺮهھﺎ« ﭼﮭﺎر ﻓﺮﻗﮫ‪ ،‬و »ﺷﻮﯾﺘﺎﻣﺒﺮهھﺎ« ھﺸﺘﺎدو ﭼﮭﺎر ﻓﺮﻗﮫ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ؛ روﯾﮭﻤﺮﻓﺘﮫ از‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺟﻤﻌﯿﺖ ‪ 320‬ﻣﯿﻠﯿﻮﻧﻲ ﻓﻘﻂ ‪ 000،300،1‬ﻧﻔﺮ ﭘﯿﺮو آﯾﯿﻦ ﺟﯿﻦ ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﮔﺎﻧﺪي‪ ،‬ﻛﮫ ﺳﺨﺖ ﺗﺤﺖﺗﺄﺛﯿﺮ ﻓﺮﻗﺔ‬
‫ﺟﯿﻦ اﺳﺖ‪ ،‬اھﯿﻤﺴﺎ را ﺷﺎﻟﻮدة راه ﺳﯿﺎﺳﻲ و زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ ﺧﻮد ﻛﺮده اﺳﺖ؛ ﺑﮫ ﻓﻮﻃﮫاي ﺧﺮﺳﻨﺪ اﺳﺖ؛ و ﺗﺎ‬
‫ﭘﺎي ﻣﺮگ روزه ﻣﻲﮔﯿﺮد‪ .‬ﺟﯿﻨﮭﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ او را ﯾﻜﻲ از ﺟﯿﻨﮫھﺎي ﺧﻮد ﺑﺪاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﺗﺠﺴﺪ دﯾﮕﺮ روح‬

‫‪.co‬‬
‫ﺑﺰرﮔﻲ ﻛﮫ ھﺮ ﭼﻨﺪ ﯾﻜﺒﺎر ﺑﮫ ﺗﻦ ﺑﺎز ﻣﻲﮔﺮدد ﺗﺎ ﺟﮭﺎن راﺑﺮھﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ -III‬اﻓﺴﺎﻧﺔ ﺑﻮدا‬
‫زﻣﯿﻨﺔ آﯾﯿﻦ ﺑﻮدا‪ -‬ﺗﻮﻟﺪ ﺷﮕﻔﺖآور‪ -‬ﺟﻮاﻧﻲ‪ -‬رﻧﺠﮭﺎي زﻧﺪﮔﻲ‪ -‬ﮔﺮﯾﺰاز ﺧﺎﻧﮫ‪ -‬ﺳﺎﻟﮭﺎي رﯾﺎﺿﺖﻛﺸﻲ‪-‬‬

‫‪oo‬‬
‫روﺷﻨﻔﻜﺮي‪ -‬ﺑﯿﻨﺶ ﻧﯿﺮواﻧﮫ‬

‫اﻣﺮوز‪ ،‬از وراي ‪ 2500‬ﺳﺎل‪ ،‬ﭘﻲﺑﺮدن ﺑﮫ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ آن ﺷﺮاﯾﻂ اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬ﺳﯿﺎﺳﻲ‪ ،‬و اﺧﻼﻗﯿﻲ ﻛﮫ‬
‫دﯾﻨﮭﺎﯾﻲ ﭼﻮن دﯾﻦ ﺑﻮدا و آﯾﯿﻦ ﺟﯿﻦ را ﭼﻨﯿﻦ رﯾﺎﺿﺖ ﭘﯿﺸﮫ و ﺗﻠﺨﻜﺎم ﻛﺮده دﺷﻮار اﺳﺖ‪ .‬ﺑﯿﺸﻚ از زﻣﺎن‬

‫‪yah‬‬
‫اﺳﺘﻘﺮار ﺣﻜﻮﻣﺖ آرﯾﺎﯾﯿﮭﺎ در ھﻨﺪ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﺑﺴﯿﺎري ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ :‬ﺷﮭﺮھﺎي ﺑﺰرﮔﻲ ﭼﻮن ﭘﺎﺗﻠﯿﭙﻮﺗﺮه و‬
‫وﯾﺸﺎﻟﻲ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه ﺑﻮد؛ از ﺻﻨﻌﺖ و ﺗﺠﺎرت‪ ،‬ﺛﺮوت و از ﺛﺮوت ﻓﺮاﻏﺖ ﭘﺪﯾﺪ آﻣﺪه ﺑﻮد‪ ،‬و ﻓﺮاﻏﺖ ھﻢ‬
‫داﻧﺶ و ﻓﺮھﻨﮓ را ﺷﻜﻮﻓﺎ ﻛﺮده ﺑﻮد‪ .‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ﺛﺮوت ھﻨﺪ ﺑﻮد ﻛﮫ ﻟﺬتﻃﻠﺒﻲ و ﻣﺎدهﮔﺮاﯾﻲ ﻗﺮون ھﻔﺘﻢ و‬
‫ھﺸﺘﻢ قم را ﺑﮫ وﺟﻮد آورده ﺑﻮد‪ .‬دﯾﻦ در ﺛﺮوت و ﻏﻨﺎ ﻧﻤﻲﺑﺎﻟﺪ؛ ﺣﻮاس از ﺗﻨﮕﻨﺎھﺎي ﭘﺎرﺳﺎﯾﺎﻧﮫ آزاد‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬و ﻓﻠﺴﻔﮫھﺎﯾﻲ ﻋﺮﺿﮫ ﻣﻲدارد ﻛﮫ آزادي آﻧﮭﺎ را ﺗﺼﺪﯾﻖ ﻛﻨﺪ‪ .‬در ھﻨﺪ روزﮔﺎر ﺑﻮدا‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭼﯿﻦ‬
‫در زﻣﺎن ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس و ﯾﻮﻧﺎن در ﻋﮭﺪ ﭘﺮوﺗﺎﮔﻮراس‪ -‬از روزﮔﺎر ﺧﻮدﻣﺎن ﺣﺮﻓﻲ ﻧﻤﻲزﻧﯿﻢ‪ ،-‬زوال‬
‫@‪h‬‬
‫ﻣﻌﻨﻮي دﯾﻦ ﻛﮭﻦ ﺷﻜﺎﻛﯿﺖ در اﺧﻼق و ھﺮج و ﻣﺮج اﺧﻼﻗﻲ را ﺑﮫ وﺟﻮد آورده ﺑﻮد‪ .‬آﯾﯿﻦ ﺟﯿﻦ و ﺑﻮدا‪،‬‬
‫ﮔﺮﭼﮫ از اﻟﺤﺎد ﻣﺎﻟﯿﺨﻮﻟﯿﺎﯾﻲ ﯾﻚ ﻋﺼﺮ ﭘﻨﺪار زدوده و ﺑﯿﺪار آﺑﺴﺘﻦ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻮد واﻛﻨﺸﮭﺎي دﯾﻨﯿﻲ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ‬
‫روﯾﺎروي ﻋﻘﺎﯾﺪ ﻟﺬﺗﺠﻮي ﯾﻚ ﻃﺒﻘﺔ »آزاد ﺷﺪه« و ﻓﺮاﻏﺒﺎل دﻧﯿﺎ دوﺳﺖ اﯾﺴﺘﺎده ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺳﻨﺖ ھﻨﺪي ﺷﻮدودﻧﮫ‪ ،‬ﭘﺪر ﺑﻮدا‪ ،‬را ﻣﺮد دﻧﯿﺎ و ﻋﻀﻮ ﻃﺎﯾﻔﺔ ﮔﺌﻮﺗﻤﮫ از ﻗﺒﯿﻠﺔ ﻣﻐﺮور ﺷﻜﯿﮫ‪ ،‬و ﻓﺮﻣﺎﻧﺮوا‬
‫ﯾﺎ ﺷﺎه ﻛﭙﯿﻠﮫ وﺳﺘﻮ‪ ،‬ﺷﮭﺮي درداﻣﻨﺔ ﺳﻠﺴﻠﮫ ﺟﺒﺎل ھﯿﻤﺎﻻﯾﺎ‪ ،‬وﺻﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﺎ ﭼﻨﺪان ﭼﯿﺰ ﻣﺴﻠﻤﻲ‬
‫‪are‬‬

‫درﺑﺎرة ﺑﻮدا ﻧﻤﻲداﻧﯿﻢ؛ و اﮔﺮ در اﯾﻨﺠﺎ داﺳﺘﺎﻧﮭﺎﯾﻲ ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﯿﻢ ﻛﮫ ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﻧﺎم او ﮔﺮد آﻣﺪه‪ ،‬ﻧﮫ ﺑﮫ اﯾﻦ‬
‫دﻟﯿﻞ اﺳﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ داﺳﺘﺎﻧﮭﺎ ﺗﺎرﯾﺨﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺑﮫ اﯾﻦ اﻋﺘﺒﺎر اﺳﺖ ﻛﮫ اﯾﻨﮭﺎ ﯾﻚ ﺑﺨﺶ اﺳﺎﺳﻲ ادﺑﯿﺎت ھﻨﺪ‬
‫و دﯾﻦآﺳﯿﺎﯾﻲ را ﺗﺸﻜﯿﻞ ﻣﻲدھﺪ‪ .‬داﻧﺸﻤﻨﺪان زﻣﺎن ﺗﻘﺮﯾﺒﻲ ﺗﻮﻟﺪ او را ‪ 563‬قم ﻣﻲداﻧﻨﺪ و دﯾﮕﺮ ﺟﺰ اﯾﻦ‬
‫ﭼﯿﺰي ﻧﻤﻲﮔﻮﯾﻨﺪ؛ اﻓﺴﺎﻧﮫ ﻣﺎﺟﺮا را دﻧﺒﺎل ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺑﮫ ﺷﯿﻮهھﺎي ﻏﺮﯾﺒﻲ آن را ﺑﺎز ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪ .‬ﯾﻜﻲ از آﻧﮭﺎ‬
‫داﺳﺘﺎﻧﮭﺎي ﺟﺎﺗﻜﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻮﯾﻨﺪ در آن روزﮔﺎر‪:‬‬
‫‪set‬‬

‫&‪;9‬‬

‫در ﺷﮭﺮ ﻛﭙﯿﻠﮫوﺳﺘﻮ ﺟﺸﻨﻮارة ﺑﺪر ﻧﯿﻤﺔ ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن آﻏﺎز ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬و ﻣﺮدم در ﻛﺎر ﺟﺸﻦآراﯾﻲ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ھﻔﺖ‬
‫روز ﭘﯿﺶ از ﺑﺪر ﻣﻠﻜﮫ ﻣﮭﺎﻣﺎﯾﺎ )ﻣﺎدر ﺑﻮدا( در آراﺳﺘﻦ ﺟﺸﻦ‪ ،‬ﻛﮫ از ﺷﺮاﺑﮭﺎي ﻣﺴﺘﻲآور ﺗﮭﻲ و ﺳﺮﺷﺎر‬
‫‪an‬‬

‫از ﺣﻠﻘﮫھﺎي ﮔﻞ و ﺑﻮﯾﮭﺎي ﺧﻮش ﺑﻮد‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬در روز ھﻔﺘﻢ‪ ،‬ﺳﺤﺮﮔﺎه‪ ،‬ﺑﺎﻧﻮﻣﮭﺎﻣﺎﯾﺎ از ﺧﻮاب‬
‫ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ؛ در ﮔﻼب ﺷﺴﺘﺸﻮ ﻛﺮد؛ و ﭘﯿﺸﻜﺸﮭﺎ داد… ﺳﭙﺲ ﺟﺎﻣﮫاي ﺑﺲ ﺑﺎﺷﻜﻮه ﺑﮫ ﺗﻦ ﻛﺮد؛ ازﺧﻮراك‬
‫ﺑﺮﮔﺰﯾﺪه ﺧﻮرد؛ ﺳﻮﮔﻨﺪھﺎي روز ﻣﻘﺪس را ﯾﺎد ﻛﺮد و ﺑﮫ ﺧﻮاﺑﮕﺎه اﻧﺪروﻧﻲ ﺷﺎھﻲ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺎ ﺷﻜﻮھﻲﺗﻤﺎم‬
‫آراﺳﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬رﻓﺖ و ﺑﺮ ﺑﺴﺘﺮي ﺷﺎھﺎﻧﮫ ﺧﻮاﺑﯿﺪ‪ .‬ﺑﮫ ﺧﻮاب رﻓﺖ‪ ،‬و در ﺧﻮاب دﯾﺪ ﻛﮫ‪ :‬ﭼﮭﺎر ﺷﺎه ﺑﺰرگ‬
‫ﺑﺴﺘﺮش را ﺑﮫ ﻛﻮھﺴﺘﺎن ھﯿﻤﺎﻻﯾﺎ ﺑﺮده‪ ،‬ﺑﺮ ﻓﻼت ﻣﻨﻮﺳﯿﻼ‪ ،‬ﺑﮫ ﭘﮭﻨﺎي ﺷﺼﺖ ﻓﺮﺳﻨﮓ‪ ،‬ﻗﺮار دادﻧﺪ‪ ،‬و در‬
‫‪pym‬‬

‫ﮔﻮﺷﮫاي اﯾﺴﺘﺎدﻧﺪ‪ .‬آﻧﮕﺎه ھﻤﺴﺮان ﭼﮭﺎر ﺷﺎه آﻣﺪﻧﺪ و او را ﺑﮫ درﯾﺎﭼﺔ اﻧﻮﺗﺘﮫ راھﻨﻤﺎﯾﻲ ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﺮ آﻧﺶ‬
‫داﺷﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﺷﺴﺘﺸﻮ ﻛﻨﺪ ﺗﺎ از ھﻤﺔ آﻻﯾﺸﮭﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ ﭘﺎك ﺷﻮد‪ .‬ﺟﺎﻣﮫھﺎي آﺳﻤﺎﻧﻲ ﺑﺮ او ﭘﻮﺷﺎﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻮﯾﮭﺎي‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺧﻮش ﺑﺮ او اﻓﺸﺎﻧﺪﻧﺪ و ﮔﻠﮭﺎي آﺳﻤﺎﻧﻲ ﺑﺮ او آوﯾﺨﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﯿﻤﯿﻦﺗﭙﮫ‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﺎخ زرﯾﻨﺶ‪ ،‬ﭼﻨﺪان از آﻧﺠﺎ دور‬
‫ﻧﺒﻮد‪ .‬آﻧﺠﺎ ﺑﺮاﯾﺶ ﺑﺴﺘﺮي آﺳﻤﺎﻧﻲ‪ ،‬رو ﺑﮫ ﺧﺎور‪ ،‬ﮔﺴﺘﺮده او را ﺑﺮ آن ﻧﮭﺎدﻧﺪ‪ .‬آﻧﮕﺎه ﺑﻮدي ﺳﺘﻮه‪ ،‬ﻛﮫ ﮔﻮﯾﻲ‬
‫ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﭘﯿﻠﻲ ﺳﭙﯿﺪ و واﻻ ﺑﮫ زرﯾﻦﺗﭙﮫ‪ ،‬ﻛﮫ ﭼﻨﺪان از آن دور ﻧﺒﻮد‪ ،‬رﻓﺘﮫ ﺑﻮد ﻓﺮودآﻣﺪ و از ﺳﯿﻤﯿﻦﺗﭙﮫ ﺑﺎﻻ‬

‫‪.co‬‬
‫رﻓﺖ‪ .‬از ﺳﻮي ﺷﻤﺎل ﻧﺰدﯾﻚ ﻣﻲﺷﺪ و درﺧﺮﻃﻮم ﺳﯿﻤﮕﻮﻧﺶ ﻧﯿﻠﻮﻓﺮي ﺳﭙﯿﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﺧﺮوﺷﺎن ﺑﮫ ﻛﺎخ‬
‫زرﯾﻦ داﺧﻞ ﺷﺪ و ﺳﮫ ﺑﺎر ﮔﺮد ﺑﺴﺘﺮ ﻣﺎدرش ﭼﺮﺧﯿﺪ و ﭘﮭﻠﻮي راﺳﺖ ﺧﻮد را ﺑﮫ ﺳﻮي او ﮔﺮﻓﺖ و ﭘﮭﻠﻮي‬
‫راﺳﺖ او را ﻟﻤﺲ ﻛﺮد‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﺑﮫ درون رﺣﻢ او رﻓﺖ‪ ،‬ﺑﺪﯾﻨﺴﺎن آﺑﺴﺘﻨﻲ او در ﭘﺎﯾﺎن ﺟﺸﻦ ﺑﺪر ﻧﯿﻤﺔ‬
‫ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫آن ﺑﺎﻧﻮ‪ ،‬ﭼﻮن روز ﺑﻌﺪ ﺑﯿﺪار ﺷﺪ‪ ،‬ﺧﻮاب ﺧﻮد را ﺑﮫراﺟﮫ‪ ،‬ﺷﺎه‪ ،‬ﭘﺪر ﺑﻮدا‪ ،‬ﺑﺎز ﮔﻔﺖ‪ .‬ﺷﺎه ﺷﺼﺖ و ﭼﮭﺎر‬
‫ﺑﺮھﻤﻦ ﺑﺮﺟﺴﺘﮫ را ﻓﺮاﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬آﻧﺎن را ﺑﺰرگ داﺷﺖ و ﺑﺎ ﺧﻮراك ﻋﺎﻟﻲ و ھﺪﯾﮫھﺎي دﯾﮕﺮ ﺧﺸﻨﻮد ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ‪ ،‬ﭼﻮن آﻧﺎن از اﯾﻦ ﭘﺬﯾﺮاﯾﯿﮭﺎ ﺧﺸﻨﻮد ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺖ ﺗﺎ آن ﺧﻮاب را ﺑﺎز ﮔﻮﯾﻨﺪ‪ ،‬و از آﻧﺎن ﭘﺮﺳﯿﺪ ﻛﮫ ﭼﮫ‬
‫ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮھﻤﻨﺎن ﮔﻔﺘﻨﺪ »اي ﺷﺎه‪ ،‬ﻧﮕﺮان ﻣﺒﺎش؛ ﻣﻠﻜﮫ آﺑﺴﺘﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺮ اﺳﺖ ﻧﮫ ﻣﺎدﯾﻨﮫ‪ ،‬و ﺗﻮ‬
‫ﺻﺎﺣﺐ ﭘﺴﺮ ﺧﻮاھﻲ ﺷﺪ ﻛﮫ اﮔﺮ در ﺧﺎﻧﮫ ﺑﻤﺎﻧﺪ ﺷﺎه ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺷﺎه ﺟﮭﺎن؛ و اﮔﺮ ﺧﺎﻧﮫ را ﺗﺮك‪ ،‬و ﺟﮭﺎن‬

‫‪yah‬‬
‫را رھﺎ ﻛﻨﺪ‪ ،‬در ﺟﮭﺎن ﺑﻮدا و ﭘﺮدهدر [ درﻧﺪة ﭘﺮدة ﺟﮭﻞ] ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ…‬

‫ﺑﺎﻧﻮﻣﮭﺎﻣﺎﯾﺎ‪ ،‬ﺑﻮدي ﺳﺘﻮه را‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ روﻏﻨﻲ در ﺳﺒﻮ‪ ،‬ده ﻣﺎه درﺷﻜﻢ داﺷﺖ‪ ،‬و ﭼﻮن ھﻨﮕﺎم زادن ﻓﺮا رﺳﯿﺪ‬
‫ﺧﻮاﺳﺖ ﻛﮫ از ﺧﺎﻧﺔ ﭘﺪري ﺧﻮد دﯾﺪار ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﺷﻮدودﻧﮫ‪ ،‬راﺟﺔ ﺑﺰرگ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺳﺮورم ﻣﻲﺧﻮاھﻢ ﺑﮫ‬
‫ﺷﮭﺮ ﺧﺎﻧﻮادهام‪ ،‬دﯾﻮدھﮫ‪ ،‬ﺑﺮوم‪ «.‬راﺟﮫ ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ و دﺳﺘﻮر داد ﺗﺎ ﺟﺎدة ﻣﯿﺎن ﻛﭙﯿﻠﮫوﺳﺘﻮ و دﯾﻮدھﮫ را‬
‫ھﻤﻮار و ﺑﺎ ﮔﻠﺪاﻧﮭﺎي ﺑﺰرگ‪ ،‬ﮔﻞ‪ ،‬ﺳﺒﺰه‪ ،‬و ﭘﺮﭼﻢ ﺗﺰﯾﯿﻦ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬آﻧﮕﺎه ﺑﺎﻧﻮ را در ﺗﺨﺖ رواﻧﻲ زرﯾﻦ‬
‫@‪h‬‬
‫ﻧﺸﺎﻧﯿﺪ‪ ،‬و ھﺰار ﻧﻔﺮ ﻣﻼزم و ﻣﺴﺘﺨﺪم ﺑﺎ او ھﻤﺮاه ﻛﺮد‪ .‬در آن زﻣﺎن‪ ،‬در ﻣﯿﺎن دو ﺷﮭﺮ‪ ،‬ﮔﺮدﺷﮕﺎھﻲ ﭘﺮ‬
‫از درﺧﺘﺎن »ﺳﺎل«‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﺎم ﺑﯿﺸﺔ ﻟﻮﻣﺒﯿﻨﻲ‪ ،‬ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﮫ ﺳﺎﻛﻨﺎن ھﺮ دو ﺷﮭﺮ ﺗﻌﻠﻖ داﺷﺖ… در آن ﻣﻮﻗﻊ‬
‫درﺧﺘﺎن ﺳﺮاﺳﺮ‪ ،‬از رﯾﺸﮫ ﺗﺎ ﺑﻠﻨﺪﺗﺮﯾﻦ ﺑﺮگ و ﺷﺎﺧﺴﺎر‪ ،‬ﭘﻮﺷﯿﺪه از ﮔﻞ ﺑﻮد‪ .‬آن ﺑﺎﻧﻮ ﭼﻮن آﻧﺠﺎ را دﯾﺪ ﺑﮫ‬
‫وﺟﺪ آﻣﺪ‪ ،‬و اﻇﮭﺎر ﺗﻤﺎﯾﻞ‬

‫ﻛﺮد ﺗﺎ در آن ﺑﯿﺸﮫ ﺗﻔﺮﺟﻲ ﻛﻨﺪ… ﺑﮫ ﭘﺎي درﺧﺖ ﺳﺎل ﺑﻠﻨﺪي رﻓﺖ و دﺳﺖ ﺑﮫ ﯾﻜﻲ از ﺷﺎﺧﮫھﺎي ﺑﻠﻨﺪ آن‬
‫‪are‬‬

‫ﺑﺮد‪ .‬ﺷﺎﺧﮫ‪ ،‬ﭼﻮن ﻧﻲ ﻧﺮﻣﻲ ﺧﻢ ﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺎﯾﯿﻦ آﻣﺪ‪ ،‬و در دﺳﺘﺮﺳﺶ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﺎﻧﻮ دﺳﺖ دراز ﻛﺮد‪ ،‬ﺷﺎﺧﮫ‬
‫را ﺑﮕﺮﻓﺖ‪ ،‬در ھﻤﯿﻦ ﻟﺤﻈﮫ دردھﺎي زاﯾﻤﺎن آﻏﺎز ﺷﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻣﻼزﻣﺎن ﭘﺮدهاي ﻛﻨﻔﻲ ﭘﯿﺮاﻣﻮن او ﻛﺸﯿﺪﻧﺪ‬
‫و ﺧﻮد ﺑﮫ ﻛﻨﺎري رﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﻧﻮ در ھﻤﺎن ﺣﺎل ﻛﮫ اﯾﺴﺘﺎده ﺑﻮد‪ ،‬و ﺷﺎﺧﺔ درﺧﺖ ﺳﺎل را در ﭼﻨﮓ داﺷﺖ‪،‬‬
‫ﻓﺎرغ ﺷﺪ… وﻟﻲ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻼف دﯾﮕﺮ ﻣﻮﺟﻮدات‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ ھﻨﮕﺎم زادهﺷﺪن ﺑﮫ ﻣﺎدة ﻧﺎﭘﺎك آﻟﻮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻮديﺳﺘﻮه‬
‫ﭼﻨﯿﻦ ﻧﺒﻮد‪ .‬وي‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ واﻋﻈﻲ ﻛﮫ از ﻛﺮﺳﻲ ﺧﻄﺎﺑﮫ ﻓﺮود آﯾﺪ‪ ،‬دو دﺳﺖ و دو ﭘﺎﯾﺶ را ﺑﺎز ﻛﺮد‪ ،‬و ﻧﯿﺎﻟﻮده‬
‫‪set‬‬

‫و ﭘﺎك از ھﺮ آﻟﻮدﮔﯿﻲ‪ ،‬ﭼﻮن ﮔﻮھﺮي ﻛﮫ ﺑﺮ ﭘﺎرﭼﺔ ﺑﻨﺎرس ﻧﺸﺎﻧﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬از دل ﻣﺎدرش ﺧﺎرج ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻧﯿﺰ ﺑﺎﯾﺪ داﻧﺴﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ ھﻨﮕﺎم ﺗﻮﻟﺪ ﺑﻮدا روﺷﻨﺎﯾﻲ ﺑﺰرﮔﻲ در آﺳﻤﺎن ﭘﯿﺪا ﺷﺪ؛ ﻛﺮھﺎ ﺷﻨﻮا ﺷﺪﻧﺪ؛ ﻻﻟﮭﺎ ﮔﻮﯾﺎ؛‬
‫وﻟﻨﮕﮭﺎ راﺳﺖ؛ ﺧﺪاﯾﺎن از آﺳﻤﺎن ﻓﺮودآﻣﺪﻧﺪ ﺗﺎ او را ﯾﺎري ﻛﻨﻨﺪ؛ و ﺷﺎھﺎن از دوردﺳﺘﮭﺎ ﺑﮫ‬
‫ﺧﻮﺷﺎﻣﺪﮔﻮﯾﯿﯿﺶ ﺷﺘﺎﻓﺘﻨﺪ‪ .‬در اﻓﺴﺎﻧﮫھﺎ ﺗﺼﻮﯾﺮ رﻧﮕﺎرﻧﮕﻲ از ﺷﻜﻮه وﻧﺎز ﻧﻌﻤﺘﻲ ﻛﮫ در ﺟﻮاﻧﻲ ﭘﯿﺮاﻣﻮن او‬
‫‪an‬‬

‫را ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺑﻮد دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ھﻤﭽﻮن ﺷﺎھﺰادة ﻧﯿﻜﺒﺨﺘﻲ »ﺧﺪاوار« در ﺳﮫ ﻛﺎخ ﻣﻨﺰل داﺷﺖ؛ ﭘﺪر‬
‫ﻣﮭﺮﺑﺎﻧﺶ او را از ھﺮ ﮔﻮﻧﮫ ﺗﻤﺎس ﺑﺎ درد و اﻧﺪوه دور ﻧﮕﺎه ﻣﻲداﺷﺖ؛ ﭼﮭﺎرﺻﺪ رﻗﺎﺻﺔ زﯾﺒﺎروي او را‬
‫ﺳﺮﮔﺮم ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ و ﭼﻮن ﺑﺰرگ ﺷﺪ ﭘﺎﻧﺼﺪ ﺑﺎﻧﻮ را ﺑﮫ ﻧﺰدش ﻓﺮﺳﺘﺎد‪ ،‬ﺗﺎ از آن ﻣﯿﺎن ﯾﻜﻲ را ﺑﮫ ھﻤﺴﺮي‬
‫ﺑﺮﮔﺰﯾﻨﺪ‪ .‬و او ھﻤﭽﻮن ﻓﺮدي از ﻃﺒﻘﺔ ﻛﺸﺘﺮﯾﮫ در ﻓﻨﻮن ﺟﻨﮕﻲ آﻣﻮزش دﻗﯿﻘﻲ دﯾﺪ؛ وﻟﻲ ﭘﯿﺶ ﭘﺎي‬
‫‪pym‬‬

‫ﻓﺮزاﻧﮕﺎن ھﻢ ﻧﺸﺴﺖ‪ ،‬و در ھﻤﺔ ﻣﻜﺘﺒﮭﺎي ﻓﻠﺴﻔﻲ راﯾﺞ آن روزﮔﺎر اﺳﺘﺎد ﺷﺪ‪ .‬زن ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﭘﺪر ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ‬
‫ﺷﺪ‪ ،‬و در ﺛﺮوت و آراﻣﺶ و ﺧﻮﺷﻨﺎﻣﻲ ﻣﻲزﯾﺴﺖ‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮ ﺳﻨﻦ دﯾﻨﻲ‪ ،‬او ﯾﻚ روز از ﻛﺎخ ﺑﮫ ﺧﯿﺎﺑﺎن و ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم آﻣﺪ‪ ،‬ﭘﯿﺮﻣﺮدي را دﯾﺪ؛ روز دﯾﮕﺮ ﺑﺎز از‬
‫ﻛﺎخ ﺑﯿﺮون آﻣﺪ و اﯾﻦ ﺑﺎر ﺑﯿﻤﺎري را دﯾﺪ؛ روز ﺳﻮم ﻛﮫ ﺑﯿﺮون آﻣﺪ ﻣﺮدهاي دﯾﺪ‪ .‬او‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ در‬
‫ﻛﺘﺎﺑﮭﺎي ﻣﻘﺪس ﺷﺎﮔﺮداﻧﺶ آﻣﺪه‪ ،‬ﻣﺎﺟﺮا را ﺑﮫ ﻃﺮز ﻣﺆﺛﺮي ﭼﻨﯿﻦ ﺷﺮح ﻣﻲدھﺪ‪:‬‬

‫‪.co‬‬
‫اي رھﺮوان‪ ،‬ﻣﻦ در ﭼﻨﯿﻦ ﻧﺎز و ﻧﻌﻤﺖ ﺑﺴﯿﺎر ﭘﺮورده ﺷﺪه ﺑﻮدم‪ .‬آﻧﮕﺎه اﯾﻦ اﻧﺪﯾﺸﮫ در ﻣﻦ ﭘﯿﺪا ﺷﺪ‪» :‬ﻣﺮد‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﻧﯿﺎﻣﻮﺧﺘﮫ‪ ،‬ﻛﮫ ﺧﻮد دﺳﺘﺨﻮش ﭘﯿﺮي… ﺑﯿﻤﺎري… و ﻣﺮگ اﺳﺖ و ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ آﻧﮭﺎ ﻓﺎﯾﻖ آﯾﺪ…‬
‫آﻧﮕﺎه ﻛﮫ ﭘﯿﺮﻣﺮد‪ ،‬ﻣﺮد ﺑﯿﻤﺎر‪ ،‬و ﻣﺮدهاي را ﻣﻲﺑﯿﻨﺪ از ﺧﻄﺮ آﮔﺎه و ﺳﺮﮔﺸﺘﮫ ﻣﻲﺷﻮد؛ و رو ﻣﻲﮔﺮداﻧﺪ و‬
‫ﺑﮫ ﺧﻮد ھﺸﯿﺎر ﻣﻲدھﺪ‪ :‬ﻣﻦ ﻧﯿﺰ دﺳﺘﺨﻮش ﭘﯿﺮي‪ ،‬ﺑﯿﻤﺎري‪ ،‬و ﻣﺮﮔﻢ‪ ،‬آﯾﺎ ﻣﻦ ﻧﯿﺰ ﺑﺎﯾﺪ… رو ﺑﮕﺮداﻧﻢ؟« آن‬

‫‪oo‬‬
‫ﺷﺎﯾﺴﺘﺔ ﻣﻦ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﭼﻮن اﯾﻦ اﻧﺪﯾﺸﮫ درﻣﻦ ﭘﯿﺪا ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻲ ﺑﺎدة زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ )ﺟﻮاﻧﻲ‪ ،‬ﺛﺮوت…( ﺑﮫ ﯾﻜﺒﺎره از‬
‫ﺳﺮم ﭘﺮﯾﺪ… اي رھﺮوان‪ ،‬ﻣﻦ ﭘﯿﺶ از روﺷﻦﺷﺪﮔﻲ ﯾﺎ ﺑﯿﺪاري‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﻛﮫ ھﻨﻮز ﺑﯿﺪار ﻧﺸﺪه ﺑﻮدم‪ ...‬آﻧﮕﺎه‬
‫ﻛﮫ دﺳﺘﺨﻮش زاﯾﯿﺪه ﺷﺪن‪ ،‬ﭘﯿﺮي‪ ،‬ﺑﯿﻤﺎري‪ ،‬ﻣﺮگ‪ ،‬اﻧﺪوه‪ ،‬وآﻟﻮدﮔﻲ ﺑﻮدم‪ ،‬ﭼﯿﺰي را ﻣﻲﺟﺴﺘﻢ ﻛﮫ آن ھﻢ‪،‬‬
‫ﺧﻮد‪ ،‬دﺳﺘﺨﻮش )زاﯾﯿﺪه ﺷﺪن‪ ،‬ﭘﯿﺮي‪ ،‬ﺑﯿﻤﺎري‪ ،‬ﻣﺮگ و اﻧﺪوه( ﺑﻮد‪ .‬آﻧﮕﺎه اﯾﻦ اﻧﺪﯾﺸﮫ در ﻣﻦ ﭘﯿﺪا ﺷﺪ‪:‬‬
‫»ﻣﻦ ﻛﮫ ﺧﻮد دﺳﺘﺨﻮش زاﯾﯿﺪه ﺷﺪن‪ ،‬ﭘﯿﺮي‪ ،‬ﺑﯿﻤﺎري‪ ،‬ﻣﺮگ‪ ،‬اﻧﺪوه‪ ،‬و آﻟﻮدﮔﯿﻢ‪ ،‬ﭼﺮا در ﭘﻲ ﭼﯿﺰي ﺑﺎﺷﻢ‬

‫‪yah‬‬
‫ﻛﮫ آن ﻧﯿﺰ ﺧﻮد دﺳﺘﺨﻮش زاﯾﯿﺪه ﺷﺪن… و آﻟﻮدﮔﻲ اﺳﺖ؟ اﻛﻨﻮن ﻣﻦ ﺑﮫ ﭘﺴﺘﻲ دﺳﺘﺨﻮﺷﺎن زاﯾﯿﺪهﺷﺪن‬
‫ﭘﻲﺑﺮدهام‪ .‬ﭼﮕﻮﻧﮫ اﺳﺖ ﻛﮫ‬

‫ﺑﮫ ﺟﺴﺘﺠﻮي ﺑﺮﺗﺮﯾﻦ آزادي از ھﺮﺑﻨﺪ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﻧﯿﺮواﻧﮫ‪ ،‬ﻛﮫ دﺳﺘﺨﻮش ﭘﯿﺮي‪ …،‬و آﻟﻮدﮔﻲ ﻧﯿﺴﺖ ﺑﺮآﯾﻢ؟«‬

‫ﻣﺮگ‪ ،‬ﻣﻨﺸﺄ ﺗﻤﺎم دﯾﻨﮭﺎﺳﺖ‪ ،‬و ﺷﺎﯾﺪ اﮔﺮ ﻣﺮگ ﻧﻤﻲﺑﻮد ﺧﺪاﯾﺎﻧﻲ ھﻢ ﻧﻤﻲﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺑﻮدا دﯾﺪن اﯾﻦ‬
‫@‪h‬‬
‫ﺻﺤﻨﮫھﺎ آﻏﺎز روﺷﻦ ﺷﺪﮔﻲ ﯾﺎ ﺑﯿﺪاري ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺜﻞ ﻛﺴﻲ ﻛﮫ دﺳﺘﺨﻮش »دﯾﮕﺮﮔﻮﻧﻲ ﺣﺎل« ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺎﮔﮭﺎن ﺑﺮ‬
‫آن ﺷﺪ ﻛﮫ ﭘﺪر ‪ ،‬ھﻤﺴﺮ و ﭘﺴﺮ ﻧﻮزادش را ﺗﺮك ﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﺳﺮ ﺑﮫ ﺑﯿﺎﺑﺎن ﺑﮕﺬارد و ﻣﺮﺗﺎض ﺷﻮد‪ .‬ﺷﺒﺎﻧﮕﺎه‪،‬‬
‫ﻣﺨﻔﯿﺎﻧﮫ و آھﺴﺘﮫ‪ ،‬ﺑﮫ اﻃﺎق ھﻤﺴﺮش رﻓﺖ‪ ،‬و ﺑﺮاي آﺧﺮﯾﻦ ﺑﺎر ﻧﮕﺎھﻲ ﺑﮫ ﭘﺴﺮش راھﻮﻟﮫ اﻧﺪاﺧﺖ‪ .‬در‬
‫ﻛﺘﺎﺑﮭﺎي ﻣﻘﺪس ﺑﻮداﯾﻲ‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﺨﻨﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﺑﺮاي ھﻤﺔ ﭘﯿﺮوان ﺑﻮدا ﻣﻘﺪس اﺳﺖ‪ ،‬آﻣﺪه ﻛﮫ درﺳﺖ در آن ھﻨﮕﺎم‪:‬‬

‫ﺑﻮدي ﺳﺘﻮه ﺑﺎ ﺧﻮد اﻧﺪﯾﺸﯿﺪ ﻛﮫ اﻛﻨﻮن ﻛﻮدك را ﺧﻮاھﻢ دﯾﺪ‪ .‬از ﺟﺎي ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و ﺑﮫ ﺧﺎﻧﺔ ﻣﺎدر راھﻮﻟﮫ‬
‫‪are‬‬

‫رﻓﺖ و در اﻧﺪروﻧﻲ را ﮔﺸﻮد‪ .‬ﭼﺮاﻏﻲ ﺑﺎ روﻏﻦ ﻋﻄﺮآﮔﯿﻦ در ﺧﻮاﺑﮕﺎه اﻧﺪروﻧﻲ ﻣﻲﺳﻮﺧﺖ‪ .‬ﻣﺎدر‬
‫راھﻮﻟﮫ ﺑﺮ ﺑﺴﺘﺮي از ﮔﻞ ﺧﻮاﺑﯿﺪه…‪ ،‬و دﺳﺘﺶ زﯾﺮ ﺳﺮ ﻛﻮدك ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻮديﺳﺘﻮه ﭘﺎ ﺑﺮ آﺳﺘﺎﻧﮫ ﻧﮭﺎد‪ ،‬اﯾﺴﺘﺎد‪،‬‬
‫ﻧﮕﺎھﻲ ﻛﺮد و ﺑﺎ ﺧﻮد اﻧﺪﯾﺸﯿﺪ‪ :‬اﮔﺮ دﺳﺖ او را ﺗﻜﺎن ﺑﺪھﻢ و ﻛﻮدك را ﺑﮕﯿﺮم‪ ،‬ھﻤﺴﺮم ﺑﯿﺪار ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ و‬
‫ﻣﺮا از رﻓﺘﻦ ﺑﺎز ﺧﻮاھﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﭼﻮن »ﺑﻮدا« )=ﺑﯿﺪار و روﺷﻦ( ﺷﺪم‪ ،‬ﺑﺎز ﺧﻮاھﻢ ﮔﺸﺖ و او را ﺧﻮاھﻢ‬
‫دﯾﺪ‪» .‬ﺑﺎ ﭼﻨﯿﻦ اﻧﺪﯾﺸﮫاي از آن ﺧﺎﻧﮫ ﻓﺮود آﻣﺪ و ﻛﺎخ را ﺗﺮك ﮔﻔﺖ‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫در ﺗﺎرﯾﻜﻲ ﺻﺒﺢ‪ ،‬ﺳﻮار ﺑﺮ اﺳﺒﺶ ﻛﻨﺘﻜﮫ‪ ،‬از ﺷﮭﺮ ﺑﯿﺮون آﻣﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯿﻜﮫ‪ ،‬ﭼﻨﮫ‪ ،‬اراﺑﮫراﻧﺶ‪ ،‬ﻧﻮﻣﯿﺪاﻧﮫ ﺑﮫ‬
‫دم آن ﭼﺴﺒﯿﺪه ﺑﻮد‪ .‬آﻧﮕﺎه ﻣﺎره‪ ،‬ﺳﻠﻄﺎن ﺑﺪي‪ ،‬ﺑﺮ او ﻇﺎھﺮ ﺷﺪ ﺗﺎ از راه ﺑﮫ درش ﻛﻨﺪ‪ ،‬و اﻣﭙﺮاﻃﻮرﯾﮭﺎي‬
‫ﺑﺰرﮔﻲ ﺑﮫ وي ﭘﯿﺸﻜﺶ ﻛﺮد‪ .‬اﻣﺎ ﺑﻮدا ﻧﭙﺬﯾﺮﻓﺖ‪ ،‬و ھﻤﭽﻨﺎن‪ ،‬ﺳﻮاره‪ ،‬ﺑﺎ ﯾﻚ ﺟﺴﺖ ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ از رود‬
‫ﭘﮭﻨﺎوري ﮔﺬﺷﺖ‪ .‬ﻣﯿﻞ ﺑﮫ دﯾﺪن زادﮔﺎھﺶ در او ﭘﯿﺪا ﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺮﻧﮕﺸﺖ‪ .‬آﻧﮕﺎه زﻣﯿﻦ ﺑﮫ ﮔﺮدش درآﻣﺪ ﺗﺎ او‬
‫‪an‬‬

‫ﻧﺎﮔﺮﯾﺰ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻛﮫ ﺑﮫ ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫در ﻣﺤﻠﻲ ﺑﮫ ﻧﺎم اورووﯾﻼ اﯾﺴﺘﺎد‪ .‬ﺧﻮدش ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ﻓﻜﺮ ﻛﺮدم ﻛﮫ آﻧﺠﺎ ﺑﺮاﺳﺘﻲ ﺑﺮاﯾﻢ ﺟﺎﯾﻲ دﻟﭙﺬﯾﺮ‪ ،‬و‬
‫ﺟﻨﮕﻞ زﯾﺒﺎﯾﻲ اﺳﺖ‪ .‬رود ﺻﺎﻓﻲ روان اﺳﺖ‪ ،‬و ﺷﺴﺘﻨﮕﺎھﮭﺎي آن ﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪ اﺳﺖ؛ ﭘﯿﺮاﻣﻮﻧﺶ ھﻤﮫ‬
‫‪pym‬‬

‫ﻣﺮﻏﺰار و روﺳﺘﺎﺳﺖ‪ «.‬او در اﯾﻨﺠﺎ ﺑﮫ ﺳﺨﺖﺗﺮﯾﻦ اﺷﻜﺎل رﯾﺎﺿﺖ ﺗﻦ داد؛ ﻣﺪت ﺷﺶ ﺳﺎل راھﮭﺎ و‬
‫اﻋﻤﺎل ﭘﯿﺮوان ﯾﻮﮔﮫ را‪ ،‬ﻛﮫ ﭘﯿﺶ از اﯾﻦ ﺑﺮ ﺻﺤﻨﺔ ھﻨﺪ ﻇﺎھﺮ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬آزﻣﻮد‪ .‬ﺑﮫ ﺗﺨﻤﮭﺎ و ﺳﺒﺰه‬
‫ﺑﺴﺎﺧﺖ‪ ،‬و ﭼﻨﺪي ھﻢ ﺳﺮﮔﯿﻦ ﭼﺎرﭘﺎﯾﺎن ﻣﻲﺧﻮرد‪ .‬ﻛﻢ ﻛﻢ ﻏﺬاﯾﺶ را ﺑﮫ روزي ﯾﻚ داﻧﮫ ﺑﺮﻧﺞ رﺳﺎﻧﯿﺪ‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺟﺎﻣﮫاي از ﻣﻮي ﺳﺨﺖ ﺟﺎﻧﻮران ﺑﺮ ﺗﻦ ﻛﺮد؛ ﻣﻮي ﺳﺮ و رﯾﺸﺶ را ﺑﮫ ﻗﺼﺪ ﺧﻮدآزاري ﻛﻨﺪ؛ ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ ﺑﮫ‬
‫درﺧﺘﻲ ﭘﯿﺮ ﻣﻲﻣﺎﻧﺴﺖ‪ .‬ﻣﺮﺗﺐ ﺑﮫ ﺟﺎﯾﻲ‬

‫‪.co‬‬
‫ﻣﻲﺧﻮاﺑﯿﺪ‪ .‬ﺑﺎز ھﻤﻮ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬

‫آﻧﮕﺎه اﯾﻦ اﻧﺪﯾﺸﮫ در ﻣﻦ ﭘﯿﺪا ﺷﺪ‪ :‬اﻛﻨﻮن ﭼﮕﻮﻧﮫ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﻦ‪ ،‬ﺑﺎ دﻧﺪاﻧﮭﺎي ﺑﮫ ھﻢﻓﺸﺮده و ﺑﺎ زﺑﺎن ﺑﮫ ﻛﺎم‬
‫ﭼﺴﺒﯿﺪه‪ ،‬ﺑﮫ اﻧﺪﯾﺸﺔ دﻟﻢ ﭼﯿﺮه ﺷﻮم‪ ،‬آن را ﺑﺸﻜﻨﻢ‪ ،‬و ﺑﺮ آن ﻓﺸﺎر آورم؟… )و ﭼﻨﯿﻦ ﻛﺮدم(‪ .‬ﻋﺮق از زﯾﺮ‬
‫ﺑﻐﻠﻢ ﺟﺎري ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺜﻞ اﯾﻨﻜﮫ ﻣﺮدي ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ ﺳﺮ ﻣﺮدي ﻧﺎﺗﻮان را ﺑﺎ ﺿﺮﺑﺔ ﺷﻤﺸﯿﺮ ﺧﺮد ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻧﯿﺰ‬

‫‪oo‬‬
‫دﺳﺘﺨﻮش ﭼﻨﯿﻦ ﺿﺮﺑﺎﺗﻲ ﺑﻮدم… ﺑﺮاﺳﺘﻲ ﺗﺎب و ﺗﻮاﻧﻢ ﺑﺴﯿﺎر‪ ،‬و ﺟﺎﻧﻢ ﺣﺎﺿﺮ و اﺳﺘﻮار ﺑﻮد‪ ،‬وﻟﻲ ﺗﻨﻢ ﺑﺎ‬
‫اﯾﻦ ﻛﻮﺷﺶ دردآور آﺷﻔﺘﮫ و ﭘﺮﯾﺸﺎن ﺷﺪ‪ .‬ﺟﺎﻧﻢ ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﮫ اﺣﺴﺎﺳﮭﺎي دردآوري ﻛﮫ در ﻣﻦ ﭘﯿﺪا ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‬
‫ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ اﻧﺪﯾﺸﮫام را ﺑﮫ ﺧﻮد ﻣﺘﻮﺟﮫ ﻛﻨﻨﺪ… ﺳﭙﺲ دم و ﺑﺎزدم دھﺎن و ﺑﯿﻨﻲ را ﺣﺒﺲ ﻛﺮدم‪ ،‬آﻧﮕﺎه‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫ﻧﮕﺎھﺪاﺷﺘﻦ دم و ﺑﺎزدم دھﺎن و ﺑﯿﻨﻲ‪ ،‬در اﺛﺮ ﺑﯿﺮون رﻓﺘﻦ ھﻮا‪ ،‬ﻏﺮﺷﻲ ﻋﺠﯿﺐ در ﮔﻮﺷﮭﺎﯾﻢ ﭘﯿﺪا ﺷﺪ‪.‬‬
‫ھﻤﺎنﮔﻮﻧﮫ ﺑﺮاﺳﺘﻲ ﻓﺮﯾﺎدھﺎي ﻓﺮوﺧﻮردة ﻗﻮرﺑﺎﻏﮫ ﻏﺮش ﻋﺠﯿﺒﻲ ﺑﮫ وﺟﻮد ﻣﻲآورد‪ …،‬ﺑﺪﯾﻦﺳﺎن دم و‬

‫‪yah‬‬
‫ﺑﺎزدم دھﺎن و ﺑﯿﻨﻲ را ﻧﮕﺎه داﺷﺘﻢ‪ .‬ﺑﺎ ﺣﺒﺲ دم و ﺑﺎزدم دھﺎن و ﺑﯿﻨﻲ و ﮔﻮش ھﻮاھﺎي ﺗﻨﺪ و ﺳﺨﺘﻲ ﺳﺮم‬
‫را ﺑﮫ ﺣﺮﻛﺖ درآورد‪ .‬ﻣﺜﻞ اﯾﻨﻜﮫ ﻣﺮد ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي ﺳﺮ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻧﻮك ﺗﯿﺰ ﺧﻨﺠﺮي ﺑﺸﻜﺎﻓﺪ؛ ﻛﺎﻣﻼ ھﻤﯿﻦ‬
‫ﮔﻮﻧﮫ ﺑﻮد‪ ،‬وﻗﺘﻲ ﻛﮫ ﻣﻦ دم و ﺑﺎزدم دھﺎن‪ ،‬ﺑﯿﻨﻲ‪ ،‬و ﮔﻮﺷﮭﺎﯾﻢ را ﻧﮕﺎه داﺷﺘﻢ‪ ،‬ﺑﺎدھﺎي ﺗﻨﺪ ﺳﺮم را ﺗﻜﺎن‬
‫ﻣﻲدادﻧﺪ… آﻧﮕﺎه اﯾﻦ اﻧﺪﯾﺸﮫ در ﻣﻦ ﭘﯿﺪا ﺷﺪ‪ :‬اﻛﻨﻮن ﺧﻮب اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﻦ ﺑﯿﺶ از ﭘﯿﺶ ﻏﺬاي ﻛﻤﺘﺮي‬
‫ﺑﺨﻮرم؛ آن ﻗﺪر ﺑﺎﻗﻼ‪ ،‬ﻧﺨﻮد‪ ،‬و ﻋﺪس‪ ،‬ﻛﮫ در ﻛﻒ دﺳﺖ ﺟﺎ ﺑﮕﯿﺮد‪ .‬ﭘﺲ از آن… ﺗﻨﻢ ﺑﻲاﻧﺪازه ﻻﻏﺮ ﺷﺪ؛‬
‫دﺳﺖ و ﭘﺎﯾﻢ‪ ،‬از اﯾﻦ ﻏﺬاي ﺑﯿﺤﺪ اﻧﺪك‪ ،‬ﭼﻮن ﻧﯿﮭﺎي ﺧﺸﻚ ﺧﺸﻜﯿﺪﻧﺪ؛ ﺳﺮﯾﻨﻢ‪ ،‬از اﯾﻦ ﺧﻮراك ﺑﯿﺤﺪ اﻧﺪك‪،‬‬
‫@‪h‬‬
‫ﭼﻮن [ ﻛﻒ] ﭘﺎي ﺷﺘﺮان ﺷﺪ؛ ﻣﮭﺮهھﺎي درآﻣﺪة ﺗﯿﺮة ﭘﺸﺘﻢ ﭼﻮن رﺷﺘﮫھﺎي ﺗﺴﺒﯿﺢ ﺷﺪ؛ دﻧﺪهھﺎي ﺗﻨﻢ‪ ،‬ﭼﻮن‬
‫ﺗﯿﺮھﺎي ﺑﺎم ﺧﺎﻧﺔ ﻗﺪﯾﻤﻲ‪ ،‬ﻛﮫ ﺗﯿﺰ ﺑﯿﺮون زده ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﯿﺮون آﻣﺪه ﺑﻮد؛ در ﭼﺸﻤﺨﺎﻧﮫھﺎي ﻣﻦ ﻣﺮدﻣﻜﮭﺎي‬
‫ﻓﺮورﻓﺘﮫام‪ ،‬ﭼﻮن ﺳﺘﺎرهھﺎي درﯾﺎﯾﻲ ﻛﻮﭼﻚ در ﭼﺎھﻲ ژرف‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر رﯾﺰ ﮔﺸﺘﮫ و ﺑﺴﺨﺘﻲ دﯾﺪه ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ؛‬
‫ﭘﻮﺳﺖ ﺳﺮم ﭼﻮن ﻛﺪوي ﻗﻠﯿﺎﻧﻲ ﺟﻨﮕﻠﻲ‪ ،‬ﻛﮫ ﺗﺎزه ﭼﯿﺪه و در آﻓﺘﺎب داغ ﺧﺎﻟﻲ و ﭘﮋﻣﺮده ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﮭﻲ و‬
‫اﻓﺴﺮده ﺷﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻢ دﺳﺖ ﺑﮫ ﺷﻜﻤﻢ ﺑﻜﺸﻢ‪ ،‬دﺳﺘﻢ ﺑﮫ ﺗﯿﺮة ﭘﺸﺘﻢ ﻣﻲرﺳﯿﺪ‪ ،‬و ﭼﻮن ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻢ ﺑﮫ‬
‫ﺗﯿﺮة ﭘﺸﺘﻢ دﺳﺖ ﺑﻜﺸﻢ‪ ،‬دﺳﺘﻢ ﺑﮫ ﺷﻜﻤﻢ ﻣﻲﺧﻮرد‪ .‬از اﯾﻦ ﺧﻮراك ﺑﯿﺤﺪ اﻧﺪك‪ ،‬اﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ ﺷﻜﻤﻢ ﺑﮫ ﺗﯿﺮة ﭘﺸﺘﻢ‬
‫‪are‬‬

‫ﻧﺰدﯾﻚ ﺷﺪه ﺑﻮد… ﺑﺮاي اﯾﻨﻜﮫ ﺗﻨﻢ ﺗﺎب و ﺗﻮاﻧﻲ ﭘﯿﺪا ﻛﻨﺪ‪ ،‬آن را ﺑﺎ دﺳﺖ ﻣﻲﻣﺎﻟﯿﺪم‪ ،‬و ﺑﺎ اﯾﻦ ﻛﺎر ﻣﻮھﺎﯾﻢ‬
‫ﻛﻨﺪه ﻣﻲﺷﺪ و ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﺑﺪي از ﭘﻮﺳﺘﻢ ﻓﺮو ﻣﻲرﯾﺨﺖ…‬

‫اﻣﺎ ﯾﻚ روز اﯾﻦ اﻧﺪﯾﺸﮫ در ﺑﻮدا ﭘﯿﺪا ﺷﺪ ﻛﮫ ﺧﻮد آزاري راه ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ او ھﻢ ﻣﺜﻞ ﻣﻌﻤﻮل ﮔﺮﺳﻨﮫاش‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﯾﺎ آﻧﻜﮫ ﯾﺎد دﻟﭙﺬﯾﺮي در او ﭘﯿﺪا ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﺣﺲ ﻛﺮد ﻛﮫ از اﯾﻦ رﯾﺎﺿﺘﮭﺎ ھﯿﭻ ﻧﻮر ﺗﺎزهاي در دﻟﺶ‬
‫‪set‬‬

‫ﻧﺪﻣﯿﺪه‪» .‬ﻣﻦ از اﯾﻦ ﺳﺨﺘﻲ ﺑﮫ داﻧﺶ و ﺑﯿﻨﺶ ﻓﺮاﺗﺮ از اﻧﺴﺎن‪ ،‬و ﺑﺮاﺳﺘﻲ اﺻﯿﻞ‪ ،‬ﻧﺨﻮاھﻢ رﺳﯿﺪ‪ «.‬ﺑﻠﻜﮫ‪،‬‬
‫ﺑﺮﻋﻜﺲ‪ ،‬آن ﻛﺒﺮي ﻛﮫ در ﺧﻮد آزاري ﺑﻮد ھﺮﮔﻮﻧﮫ ﻗﺪﺳﯿﺘﻲ را‪ ،‬ﻛﮫ ﺷﺎﯾﺪ از رﯾﺎﺿﺖ ﭘﯿﺪا ﺷﻮد‪ ،‬زھﺮآﮔﯿﻦ‬
‫ﻛﺮده ﺑﻮد‪ .‬از اﯾﻨﺮو دﺳﺖ از رﯾﺎﺿﺖ ﻛﺸﯿﺪ و رﻓﺖ زﯾﺮ درﺧﺖ ﺳﺎﯾﮫﮔﺴﺘﺮي ﻧﺸﺴﺖ‪ ،‬و در آﻧﺠﺎ اﺳﺘﻮار‬
‫و آرام ﻣﺎﻧﺪ؛ ﻋﺰم ﻛﺮد ﺗﺎ ﺑﮫ روﺷﻨﻲ ﻧﺮﺳﺪ و ﺑﮫ ﺣﻘﯿﻘﺖ دﺳﺖ ﻧﯿﺎﺑﺪ از آﻧﺠﺎﻧﺮود‪ .‬از ﺧﻮد ﭘﺮﺳﯿﺪ ﻣﻨﺸﺄ‬
‫اﻧﺪوه‪ ،‬رﻧﺞ‬
‫‪an‬‬

‫ﺑﯿﻤﺎري‪ ،‬ﭘﯿﺮي و ﻣﺮگ اﻧﺴﺎن ﭼﯿﺴﺖ؟ ﻧﺎﮔﮭﺎن در او ﺑﯿﻨﺸﻲ ﺑﮫ ﺗﻮﻟﺪھﺎ و ﻣﺮﮔﮭﺎي ﭘﯿﺎﭘﻲ ﺑﻲﭘﺎﯾﺎن ﺟﺮﯾﺎن‬
‫زﻧﺪﮔﻲ ﭘﯿﺪا ﺷﺪ‪ :‬دﯾﺪ ﻛﮫ ھﺮ ﻣﺮﮔﻲ از ﺗﻮﻟﺪ ﻧﻮﯾﻲ ﺑﻲاﺛﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬و ھﺮ آراﻣﺶ و ﺷﺎدﯾﻲ ﺑﺎ آرزو و‬
‫ﻧﺎﺧﺮﺳﻨﺪي‪ ،‬ﻧﻮﻣﯿﺪي‪ ،‬و اﻧﺪوه و درد ﺗﺎزه و ﻧﻮﯾﻲ ﻣﻮاﺟﮫ ﻣﻲﺷﻮد‪» .‬ﺑﺎ ذھﻨﻲ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﺠﻤﻮع‪ ،‬ﭘﺎك‪ ،‬و‬
‫‪pym‬‬

‫ﻣﺼﻔﺎ‪ …،‬دل را ﺑﮫ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﻲ ﻣﺮگ و دوﺑﺎره زاﯾﯿﺪه ﺷﺪن ﻣﺘﻮﺟﮫ ﻛﺮدم‪ .‬ﺑﺎ ﭼﺸﻤﻲ ﯾﺎ ﺑﯿﻨﺸﻲ ﺧﺪاﯾﻲ‪ ،‬ﻛﮫ از‬
‫ﭼﺸﻢ اﻧﺴﺎﻧﮭﺎ دﺳﺖ ﻣﻲﺑﺮد‪ ،‬ﻣﺮگ و دوﺑﺎره زاﯾﯿﺪه ﺷﺪن ﻣﻮﺟﻮدات ﻋﺎﻟﻲ و ﻧﺠﯿﺐ‪ ،‬زﺷﺖ و زﯾﺒﺎ‪ ،‬ﺷﺎد و‬
‫رﻧﺠﻮر را دﯾﺪم‪ ،‬و ﻓﮭﻤﯿﺪم ﻛﮫ ﭼﮕﻮﻧﮫ ﻣﻮﺟﻮدات ھﻤﯿﺸﮫ ﺑﺮ ﻃﺒﻖ ﻛﺮدارھﺎي ﺧﻮد )ﻛﺮﻣﮫ( از ﻣﯿﺎن‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻣﻲروﻧﺪ‪ -‬و اﯾﻦ ﻛﺮﻣﮫ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺟﮭﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ھﺮ ﻛﺮدار ﺑﺪ و ﻧﯿﻚ‪ ،‬در اﯾﻦ زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﯾﺎ در ﻛﺎﻟﺒﺪ ﺑﻌﺪي‬
‫روان‪ ،‬ﭘﺎداش ﯾﺎ ﻛﯿﻔﺮ ﺧﻮاھﺪ دﯾﺪ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﺗﻮﺟﮫ و ﺗﺪﻗﯿﻖ در اﯾﻦ ﺗﻮاﻟﻲ ﺑﮫ ﻇﺎھﺮ ﻣﺴﺨﺮة ﻣﺮگ و ﺗﻮﻟﺪھﺎ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﻮدا را ﺑﺮ آن داﺷﺖ ﻛﮫ زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ‬
‫اﻧﺴﺎن را ﺧﻮار ﺑﺪارد‪ .‬ﺑﮫ ﺧﻮد ﮔﻔﺖ ﺗﻮﻟﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺸﺄ ھﺮ ﺑﺪي و رﻧﺞ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﺎ اﯾﻨﮭﻤﮫ ﺗﻮﻟﺪ ﺑﮫ ﻃﻮر ﺑﻲﭘﺎﯾﺎﻧﻲ‬
‫اداﻣﮫ ﻣﻲﯾﺎﺑﺪ‪ ،‬و ﺑﺴﺘﺮ رﻧﺞ اﻧﺴﺎن را ھﻤﯿﺸﮫ از ﻧﻮ ﭘﺮآب ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺘﻮان ﺗﻮﻟﺪ را ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻛﺮد…‬
‫راﺳﺘﻲ ﭼﺮا ﺗﻮﻟﺪ از ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺎز ﻧﻤﻲاﯾﺴﺘﺪ؟ ﭼﻮن ﻗﺎﻧﻮن ﻛﺮﻣﮫ ﺗﻨﺎﺳﺨﮭﺎي ﻣﻜﺮر ﻧﻮﯾﻲ ﻣﻲﻃﻠﺒﺪ‪ ،‬ﺗﺎ در آن‪،‬‬
‫روان ﺗﺎوان ﻛﺎر ﺑﺪي را ﻛﮫ در زﻧﺪﮔﯿﮭﺎي ﮔﺬﺷﺘﮫ ﻛﺮده ﭘﺲ ﺑﺪھﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﮔﺮ اﻧﺴﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﻘﺮون ﺑﮫ ﻋﺪل ﻛﺎﻣﻞ‪ ،‬ﺷﻜﯿﺒﺎﯾﻲ ﭘﺎﯾﺪار و ﻣﮭﺮ ﺑﮫ ھﻤﮫ را در ﭘﯿﺶ ﮔﯿﺮد‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ اﻧﺪﯾﺸﮫھﺎﯾﺶ را‬
‫ﺑﮫ ﭼﯿﺰھﺎي ﺟﺎوﯾﺪان‪ ،‬و ﻧﮫ ﺑﮫ ﭼﯿﺰھﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﭘﯿﺪا ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﻣﻲﮔﺬرﻧﺪ‪ ،‬ﺑﭙﯿﻮﻧﺪد‪ -‬آﻧﮕﺎه ﺷﺎﯾﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ‬
‫دوﺑﺎره زاﯾﯿﺪه ﺷﺪن را ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﺮاي او ﭼﺸﻤﺔ ﺑﺪي)=رﻧﺞ( ﺑﺨﺸﻜﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﻧﺴﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ھﻤﺔ‬
‫آرزوھﺎي ﺧﻮد را آرام ﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﻓﻘﻂ ﺟﻮﯾﺎي ﻧﯿﻜﻲ ﻛﺮدن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﺑﺮ ﻓﺮدﯾﺖ‪ ،‬ﻛﮫ اوﻟﯿﻦ و ﺑﺪﺗﺮﯾﻦ ﻓﺮﯾﺐ‬

‫‪yah‬‬
‫اﻧﺴﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﻏﻠﺒﮫ ﻣﻲﯾﺎﻓﺖ و روان ﺳﺮاﻧﺠﺎم در ﺑﯿﻨﮭﺎﯾﺖ ﻧﺪاﻧﺴﺘﮫاي ﻏﺮﻗﮫ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﭼﮫ آراﻣﺸﻲ در آن دل‬
‫ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺧﻮد را از ھﺮ آرزوي ﻓﺮدي ﭘﺎك ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ!‪ -‬و آﯾﺎ دﻟﻲ ﻛﮫ ﭘﺎك ﻧﺸﺪه ھﺮﮔﺰ روي آراﻣﺶ‬
‫را ﺧﻮاھﺪ دﯾﺪ؟ ﺑﻨﺎ ﺑﮫ اﻧﺪﯾﺸﺔ ﻛﻔﺮ‪ ،‬ﺳﻌﺎدت ﻧﮫ در اﯾﻨﺠﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ و ﻧﮫ‪ ،‬ﺑﮫ ﺧﻼف آﻧﭽﮫ ﺑﺴﯿﺎري از ادﯾﺎن‬
‫ﻣﻲﭘﻨﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺲ از اﯾﻦ اﻣﻜﺎﻧﭙﺬﯾﺮ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻓﻘﻂ ﯾﮕﺎﻧﮫ آراﻣﺸﻲ ﻛﮫ ﻣﺘﺼﻮر اﺳﺖ‪ ،‬آراﻣﺶ ﻛﺎﻣﻞ ﻣﯿﻞ و‬
‫آرزوي ﺑﮫ ﭘﺎﯾﺎن رﺳﯿﺪه‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﻧﯿﺮواﻧﮫ اﺳﺖ و ﺑﺲ‪.‬‬

‫ﻣﺮد ﻣﻨﻮر و »روﺷﻨﻲ ﯾﺎﻓﺘﮫ« ﯾﻌﻨﻲ ﺑﻮدا‪ ،‬ﭘﺲ از ھﻔﺖ ﺳﺎل ﺗﻔﻜﺮ‪ ،‬ﭼﻮن ﻋﻠﺖ رﻧﺞ اﻧﺴﺎن را داﻧﺴﺖ‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫@‪h‬‬
‫ﺷﮭﺮ ﻣﻘﺪس ﺑﻨﺎرس رﻓﺖ و آﻧﺠﺎ در ﺑﺎغ ﮔﻮزن‪ ،‬در ﺳﺎرﻧﺎت‪ ،‬ﻧﯿﺮواﻧﮫ را ﺑﺮاي اﻧﺴﺎﻧﮭﺎ ﻣﻮﻋﻈﮫ ﻛﺮد‪.‬‬

‫ﺑﻮدا‬ ‫‪ -IV‬ﺗﻌﻠﯿﻢ‬
‫ﭼﮭﺮة اﺳﺘﺎد‪ -‬روﺷﮭﺎي او‪ -‬ﭼﮭﺎر ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻋﺎﻟﻲ‪ -‬راه ھﺸﺘﮕﺎﻧﮫ‪ -‬ﭘﻨﺞ دﺳﺘﻮر اﺧﻼﻗﻲ‪ -‬ﺑﻮدا و ﻣﺴﯿﺢ‪ -‬ﻣﻜﺘﺐ‬
‫‪are‬‬

‫ﻻادري ﺑﻮدا و ﺿﺪﯾﺖ او ﺑﺎ ﺗﻔﻮق روﺣﺎﻧﯿﻮن‪ -‬اﻟﺤﺎد او‪ -‬رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ ﺑﻲروان او‪ -‬ﻣﻌﻨﻲ »ﻧﯿﺮواﻧﮫ«‬

‫ﺑﻮدا‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﺳﺎﯾﺮ آﻣﻮزﮔﺎران زﻣﺎﻧﺶ‪ ،‬از راه ﺑﺤﺚ‪ ،‬ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ‪ ،‬و ﺗﻤﺜﯿﻞ ﺗﻌﻠﯿﻢ ﻣﻲداد‪ .‬ﭼﻮن او ھﻢ ﻣﺜﻞ‬
‫ﺳﻘﺮاط ﯾﺎ ﻣﺴﯿﺢ ﺑﮫ ﻓﻜﺮش ﻧﺮﺳﯿﺪ ﻛﮫ ﺗﻌﻠﯿﻤﺶ را ﺑﻨﻮﺳﯿﺪ‪ ،‬آن را در ﺳﻮﺗﺮه )»ﻧﺦ‪ ،‬رﺷﺘﮫ«(ھﺎﯾﻲ ﺧﻼﺻﮫ‬
‫ﻣﻲﻛﺮد ﺗﺎ ﺣﺎﻓﻈﮫ را ﺑﮫ ﻛﺎر ﮔﯿﺮد‪ .‬اﯾﻦ ﮔﻔﺘﺎرھﺎ‪ ،‬ﻛﮫ در ﯾﺎد ﭘﯿﺮواﻧﺶ ﺑﺮاي ﻣﺎ ﻣﺤﻔﻮظ ﻣﺎﻧﺪه‪ ،‬ﻧﺪاﻧﺴﺘﮫ‪،‬‬
‫ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺷﺨﺼﯿﺖ ﺑﺮﺟﺴﺘﺔ ﺗﺎرﯾﺦ ھﻨﺪ را ﺑﺮاي ﻣﺎ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ :‬ﻣﺮدي ﺑﺎ ارادهاي ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮﯾﺶ ﻛﺎم‬
‫‪set‬‬

‫و ﻣﻐﺮور‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺎ رﻓﺘﺎر و ﮔﻔﺘﺎري آرام‪ ،‬و ﺑﺎ ﻧﯿﻜﺨﻮاھﻲ ﺑﻲﭘﺎﯾﺎن‪ .‬او ﻣﺪﻋﻲ »روﺷﻦ ﺷﺪﮔﻲ« ﺑﻮد ﻧﮫ‬
‫وﺣﻲ؛ ھﺮﮔﺰ واﻧﻤﻮد ﻧﻜﺮد ﻛﮫ ﺧﺪاﯾﻲ ﺑﺎواﺳﻄﺔ او ﺑﺎ ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪ .‬در ﻣﻨﺎﻇﺮه ﺷﻜﯿﺒﺎﺗﺮ‪ ،‬و از‬
‫ھﺮ آﻣﻮزﮔﺎر ﺑﺰرگ ﺑﺸﺮﯾﺖ ﻣﻼﺣﻈﮫ ﻛﺎرﺗﺮ ﺑﻮد‪ .‬ﺷﺎﮔﺮداﻧﺶ‪ ،‬ﻛﮫ ﺷﺎﯾﺪ ﺻﻮرت آرﻣﺎﻧﻲ او را ﻧﺸﺎن‬
‫ﻣﻲدادﻧﺪ‪ ،‬او را ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲﻧﻤﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ﻛﺎﻣﻼ ﺑﮫ اھﯿﻤﺴﺎ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪» :‬ﮔﻮﺗﻤﺔ زاھﺪ دﺳﺖ از ﻛﺸﺘﻦ زﻧﺪﮔﺎن‬
‫‪an‬‬

‫ﺑﺮداﺷﺘﮫ‪ ،‬از وﯾﺮان ﻛﺮدن زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ دوري ﻣﻲﮔﺰﯾﻨﺪ‪ .‬او ﻛﮫ زﻣﺎﻧﻲ از ﻃﺒﻘﺔ ﻛﺸﺘﺮﯾﮫ ﺑﻮد‪ ،‬اﯾﻨﻚ ﭼﻮب و‬
‫ﺷﻤﺸﯿﺮ را ﺑﮫ ﺳﻮﯾﻲ اﻧﺪاﺧﺘﮫ اﺳﺖ؛ از ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺷﺮﻣﺴﺎر و از ﻋﻄﻮﻓﺖ ﺳﺮﺷﺎر اﺳﺖ؛ و ﺑﺎ ھﻤﺔ‬
‫ﻣﻮﺟﻮداﺗﻲ ﻛﮫ ﺟﺎن دارﻧﺪ ھﻤﺪردي و ﻣﮭﺮﺑﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ… ﮔﻮﺗﻤﮫ ﭼﻮن ﺑﺪﮔﻮﯾﻲ را ﻛﻨﺎر ﻧﮭﺎده‪ ،‬از ﻏﯿﺒﺖ‬
‫رو ﻣﻲﮔﺮداﻧﺪ… ﺑﺪﯾﻦﺳﺎن او‪ ،‬ھﻤﭽﻮن ﭘﯿﻮﻧﺪﮔﺮ‪ ،‬ﻛﺴﺎﻧﻲ را ﻛﮫ از ھﻢ ﺑﺮﯾﺪهاﻧﺪ ﺑﮫ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﻧﺰدﯾﻚ‬
‫‪pym‬‬

‫ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ ﻣﺸﻮق آﻧﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ دوﺳﺖ ھﻤﻨﺪ؛ ﺻﻠﺢآور‪ ،‬دوﺳﺘﺪار ﺻﻠﺢ‪ ،‬ﻣﺸﺘﺎق ﺻﻠﺢ‪ ،‬ﮔﻮﯾﻨﺪة ﺳﺨﻨﺎﻧﻲ‬
‫اﺳﺖ ﻛﮫ ﺻﻠﺢ ﻣﻲآورد‪ «.‬او ھﻤﭽﻮن ﻻﺋﻮ‪ -‬ﺗﺰه و ﻣﺴﯿﺢ آرزو داﺷﺖ ﻛﮫ ﻧﯿﻜﻲ ﺑﮫ ﺟﺎي ﺑﺪي‪ ،‬و ﻣﮭﺮ ﺑﮫ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺟﺎي ﻛﯿﻦ ﺑﺎزﮔﺮدد؛ و در ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﻔﮭﻤﻲ و دﺷﻨﺎم ﺧﺎﻣﻮش ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪» .‬اﮔﺮ ﻣﺮدي از ﺳﺮاﺑﻠﮭﻲ ﺑﺎ ﻣﻦ ﺑﺪ ﻛﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻣﻦ او را در ﭘﻨﺎه ﻣﮭﺮ ﺑﻲﻛﯿﻨﻢ ﺟﺎي ﺧﻮاھﻢ داد؛ ﺑﺪ ھﺮ ﭼﮫ از او ﺑﯿﺶ آﯾﺪ ﻧﯿﻜﻲ ﻣﻦ ﺑﯿﺶ ﺑﺪو ﺑﺎز ﺧﻮاھﺪ‬
‫رﺳﯿﺪ‪ «.‬وﻗﺘﻲ ﺳﺎدهﻟﻮﺣﻲ او را دﺷﻨﺎم ﮔﻔﺖ‪ ،‬ﺑﻮدا‪ ،‬ﺳﺎﻛﺖ و ﺧﺎﻣﻮش‪ ،‬ﮔﻮش داد؛ اﻣﺎ ﭼﻮن آن ﻣﺮد از‬

‫‪.co‬‬
‫دﺷﻨﺎم ﮔﻔﺘﻦ ﺑﺎز اﯾﺴﺘﺎد‪ ،‬ﺑﻮدا از او ﭘﺮﺳﯿﺪ‪» :‬اي ﻓﺮزﻧﺪ اﮔﺮ ﻣﺮدي ﻧﺨﻮاھﺪ ﭘﯿﺸﻜﺸﻲ را ﻛﮫ ﺑﮫ او ﻣﻲدھﻨﺪ‬
‫ﺑﭙﺬﯾﺮد‪ ،‬آن ﭘﯿﺸﻜﺶ از آن ﻛﮫ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد؟« ﻣﺮد ﭘﺎﺳﺦ داد »از آن ﭘﯿﺸﻜﺶ آورﻧﺪه‪ «.‬ﺑﻮدا ﮔﻔﺖ »ﭘﺴﺮم‪،‬‬
‫ﻣﻦ ﻧﻤﻲﺧﻮاھﻢ دﺷﻨﺎﻣﺖ را ﺑﭙﺬﯾﺮم‪ ،‬ﺗﻤﻨﺎ دارم ﻛﮫ آن را در ﺧﻮد ﻧﮕﺎه داري‪ «.‬ﺑﻮدا ﺑﮫ ﺧﻼف ﺑﯿﺸﺘﺮ‬
‫ﭘﺎرﺳﺎﯾﺎن ﻃﺒﻌﻲ ﻃﻨﺰآﻣﯿﺰ داﺷﺖ‪ ،‬و ﻣﻲداﻧﺴﺖ ﻛﮫ ورود در ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﺎﺑﻌﺪاﻟﻄﺒﯿﻌﺔ ﺑﺪون ﻣﺰاح‪ ،‬ﻧﺸﺎن‬
‫ﺑﯿﺬوﻗﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫روش ﺗﻌﻠﯿﻢ او ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﮫ ﻓﺮد ﺑﻮد‪ ،‬ﮔﺮﭼﮫ ﺗﺎ ﺣﺪي آن را ﻣﺪﯾﻮن آوارﮔﺎن ﯾﺎ ﺳﻮﻓﺴﻄﺎﯾﯿﺎن ﺳﯿﺎر زﻣﺎن‬
‫ﺧﻮﯾﺶ ﺑﻮد‪ .‬از ﺷﮭﺮي ﺑﮫ ﺷﮭﺮي ﻣﻲرﻓﺖ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﮫ ﺷﺎﮔﺮدان ﻣﺤﺒﻮﺑﺶ ھﻤﺮاه‪ ،‬و ھﺰار ودوﯾﺴﺖ‬
‫ﭘﯿﺮو ﺑﮫ دﻧﺒﺎﻟﺶ روان ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬در ﻓﻜﺮ ﻓﺮدا ﻧﺒﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺧﺮﺳﻨﺪ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺳﺘﺎﯾﺸﮕﺮي از آن ﺷﮭﺮ ﺑﮫ‬

‫‪yah‬‬
‫ﻟﻘﻤﮫاي ﻣﯿﮭﻤﺎﻧﺶ ﻛﻨﺪ؛ وﻗﺘﻲ درﺧﺎﻧﺔ روﺳﭙﯿﯿﻲ ﻏﺬا ﺧﻮرد‪ ،‬ﭘﯿﺮواﻧﺶ را ﺑﺪﻧﺎم ﻛﺮد‪ .‬در ﻛﻨﺎر روﺳﺘﺎﯾﻲ‬
‫ﺗﻮﻗﻒ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬و در ﺑﺎﻏﻲ ﯾﺎ ﺑﯿﺸﮫاي ﯾﺎ رودﻛﻨﺎري رﺣﻞ اﻗﺎﻣﺖ ﻣﻲاﻓﻜﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﻇﮭﺮھﺎ را ﺑﮫ‬
‫ﺧﻮﯾﺸﺘﻦﻧﮕﺮي‪ ،‬و ﺷﺎﻣﮕﺎه را ﺑﮫ ﺗﻌﻠﯿﻢ ﻣﻲﮔﺬراﻧﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﺎرھﺎﯾﺶ ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﭘﺮﺳﺸﮭﺎي ﺳﻘﺮاﻃﻲ‪ ،‬ﺗﻤﺜﯿﻠﮭﺎي‬
‫اﺧﻼﻗﻲ‪ ،‬ﻣﻨﺎﻇﺮة ﻣﺆدﺑﺎﻧﮫ‪ ،‬ﯾﺎ ﺳﺨﻨﺎن ﻛﻮﺗﺎه ﺑﻮد‪ ،‬و ﻣﺮاد از آن اﯾﻦ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺗﻌﻠﯿﻤﺶ را ﺑﮫ ﺻﻮرت‬
‫اﺧﺘﺼﺎر‪ ،‬آﺳﺎﻧﻲ‪ ،‬و ﻧﻈﻢ درآورد‪ .‬ﮔﻔﺘﺎر ﺧﺎﺻﺶ »ﭼﮭﺎر ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻋﺎﻟﻲ« ﺑﻮد ﻛﮫ در آن ﻧﻈﺮش را در اﯾﻦ‬
‫زﻣﯿﻨﮫ ﺑﯿﺎن ﻣﻲﻛﺮد ﻛﮫ زﻧﺪﮔﻲ رﻧﺞ اﺳﺖ‪ ،‬و رﻧﺞ از آرزوي ﻧﻔﺲ ﭘﯿﺪا ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬و ﻓﺮزاﻧﮕﻲ ھﻤﺎﻧﺎ در‬
‫ﻓﺮوﻧﺸﺎﻧﺪن ھﺮﮔﻮﻧﮫ آرزوي ﻧﻔﺲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫@‪h‬‬
‫‪» .1‬اي رھﺮوان‪ ،‬اﯾﻦ اﺳﺖ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻋﺎﻟﻲ رﻧﺞ‪ .‬زاﯾﯿﺪه ﺷﺪن ﺑﺮاﺳﺘﻲ رﻧﺞ اﺳﺖ؛ ﭘﯿﺮي رﻧﺞ اﺳﺖ؛ ﺑﯿﻤﺎري‬
‫رﻧﺞ اﺳﺖ؛ ﻣﺮگ رﻧﺞ اﺳﺖ؛ ﺑﻮدن ﺑﺎ ﭼﯿﺰھﺎي ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪ رﻧﺞ اﺳﺖ؛ دور ﺑﻮدن از ﭼﯿﺰھﺎي ﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪ‬
‫رﻧﺞ اﺳﺖ؛ ﺑﮫ آرزو ﻧﺮﺳﯿﺪن رﻧﺞ اﺳﺖ؛ ﺳﺨﻦ ﻛﻮﺗﺎه‪ ،‬ﭘﻨﺞ ﺑﺨﺶ دﻟﺒﺴﺘﮕﻲ رﻧﺞ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪» .2‬اي رھﺮوان‪ ،‬اﯾﻦ اﺳﺖ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻋﺎﻟﻲ ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه رﻧﺞ‪ .‬ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه رﻧﺞ‪ ،‬آرزوي ﻧﻔﺲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ دوﺑﺎره‬
‫‪are‬‬

‫زاﯾﯿﺪهﺷﺪن ﻣﻲﭘﯿﻮﻧﺪد‪ ،‬و ﺑﮫ ﻛﺎﻣﺮاﻧﻲ و ﺷﮭﻮت ﺑﺴﺘﮫ اﺳﺖ ﻛﺎﻣﻲ ﻛﮫ اﯾﻨﺠﺎ و آﻧﺠﺎ ﺑﮫ ﺟﺴﺘﺠﻮﺳﺖ‪ .‬آن‬
‫آرزوي ﻧﻔﺲ اﯾﻦ اﺳﺖ‪ :‬آرزوي ﻛﺎم؛ آرزوي ھﺴﺘﻲ؛ و آرزوي ﻧﯿﺴﺘﻲ‪.‬‬

‫‪ .3‬اي رھﺮوان‪ ،‬اﯾﻦ اﺳﺖ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻋﺎﻟﻲ رھﺎﯾﻲ از رﻧﺞ‪ .‬رھﺎﯾﻲ از رﻧﺞ ھﻤﺎن رھﺎﯾﻲ از آرزوي ﻧﻔﺲ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺮك آن اﺳﺖ‪ ،‬روﮔﺮداﻧﺪن از آن‪ ،‬آزادي از آن‪ ،‬و ﺑﺮﯾﺪن از آن اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﻛﮫ ھﯿﭻ ﻧﺸﺎﻧﻲ از‬
‫‪set‬‬

‫آن ﺑﮫ ﺟﺎ ﻧﻤﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ .4‬اي رھﺮوان‪ ،‬اﯾﻦ اﺳﺖ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻋﺎﻟﻲ راھﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ رھﺎﯾﻲ از رﻧﺞ ﻣﻲاﻧﺠﺎﻣﺪ‪ ،‬آن راه در ﺣﻘﯿﻘﺖ راه‬
‫ھﺸﺘﮕﺎﻧﺔ ﻋﺎﻟﯿﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ھﻤﺎﻧﺎ ﺷﻨﺎﺧﺖ درﺳﺖ‪ ،‬اﻧﺪﯾﺸﺔ درﺳﺖ‪ ،‬ﮔﻔﺘﺎر درﺳﺖ‪ ،‬ﻛﺮدار درﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻌﯿﺸﺖ‬
‫درﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻮﺷﺶ درﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺎل درﺳﺖ‪ ،‬وﺧﻠﺴﺔ درﺳﺖ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫‪an‬‬

‫ﺑﻮدا ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮد ﻛﮫ در زﻧﺪﮔﻲ اﻧﺴﺎن ﻛﻔﺔ رﻧﺞ ﭼﻨﺎن ﺳﻨﮕﯿﻨﺘﺮ از ﺷﺎدي اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮭﺘﺮ آن ﻣﻲﺑﻮد ﻛﮫ ھﺮﮔﺰ‬
‫زاده ﻧﻤﻲﺷﺪ‪ .‬ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ﺑﯿﺶ از ھﻤﺔ ﭼﮭﺎر اﻗﯿﺎﻧﻮس ﺑﺰرگ[در رﻧﺞ ﻣﺮگ ﻋﺰﯾﺰان] اﺷﻚ رﯾﺨﺘﮫ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬در ﻧﻈﺮ او‪ ،‬زھﺮ ھﺮ ﺷﺎدي ھﻤﺎن ﻛﻮﺗﺎھﻲ و زودﮔﺬري آن اﺳﺖ‪ .‬از ﺷﺎﮔﺮدي ﻣﻲﭘﺮﺳﺪ »آﯾﺎ آﻧﭽﮫ‬
‫‪pym‬‬

‫ﻧﭙﺎﯾﻨﺪه اﺳﺖ‪ ،‬رﻧﺞ اﺳﺖ ﯾﺎ ﺷﺎدي؟« ﭘﺎﺳﺦ اﯾﻦ اﺳﺖ‪» :‬رﻧﺞ اﺳﺖ‪ ،‬اي اﺳﺘﺎد‪ «.‬ﭘﺲ ﺷﺮ ﺑﻨﯿﺎدي ﺗﻨﮭﺎﺳﺖ‬
‫)ﯾﻌﻨﻲ‪ ،‬آرزوي ﻧﻔﺲ‪ ،‬ﻣﯿﻞ‪ ،‬و ﻃﻠﺐ(‪ ،‬ﻧﮫ ھﺮ ﻣﯿﻠﻲ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﻣﯿﻞ ﺧﻮدﺧﻮاھﺎﻧﮫ‪ ،‬ﻣﯿﻠﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ ﺳﻮي ﺳﻮد ﺟﺰء‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﮫ ﺑﺮاي ﺧﯿﺮ ﻛﻞ؛ از ھﻤﺔ اﯾﻨﮭﺎ ﺑﺎﻻﺗﺮ‪ ،‬آرزوي ﻛﺎم اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺜﻞ ﻣﻲﻛﺸﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻛﮫ اﯾﻦ‪ ،‬ﺧﻮد‪،‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺑﮫ ﻃﻮر ﺑﻲھﺪﻓﻲ زﻧﺠﯿﺮ وﺟﻮد را ﺑﮫ رﻧﺞ ﺗﺎزهاي ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﯾﻜﻲ از ﺷﺎﮔﺮداﻧﺶ‪ ،‬از اﯾﻦ ﺗﻌﻠﯿﻢ اﺳﺘﺎد‪،‬‬
‫ﭼﻨﯿﻦ ﻧﺘﯿﺠﮫ ﻣﻲﮔﯿﺮد ﻛﮫ ﺑﻮدا ﺧﻮدﻛﺸﻲ را ﺗﺄﯾﯿﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻮدا ﻧﻈﺮ او را رد ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ ﺧﻮدﻛﺸﻲ ﺑﯿﻔﺎﯾﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻮن روان‪ ،‬ﺻﻔﺎ ﻧﯿﺎﻓﺘﮫ‪ ،‬ﺑﺎز در ﺗﻨﺎﺳﺨﮭﺎي دﯾﮕﺮي زاﯾﯿﺪه ﻣﻲﺷﻮد ﺗﺎ ﺑﮫ ﻓﺮاﻣﻮﺷﻲ ﻛﺎﻣﻞ ﺧﻮد‬

‫‪.co‬‬
‫ﺑﺮﺳﺪ‪.‬‬

‫وﻗﺘﻲ ﺷﺎﮔﺮداﻧﺶ از او ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﻣﻔﮭﻮم ﻣﻌﯿﺸﺖ درﺳﺖ را روﺷﻨﺘﺮ ﺑﯿﺎن ﻛﻨﺪ‪ ،‬او ﺑﺮاي راھﻨﻤﺎﯾﻲ آﻧﮭﺎ‬
‫»ﭘﻨﺞ دﺳﺘﻮر اﺧﻼﻗﻲ« را آورد ﻛﮫ دﺳﺘﻮرھﺎي ﺳﺎده و ﻣﺨﺘﺼﺮي اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ »ﺷﺎﯾﺪ از ده ﻓﺮﻣﺎن ﻣﻮﺳﻲ‬
‫ﺟﺎﻣﻌﺘﺮ‪ ،‬و اﻧﺠﺎم دادﻧﺶ ﺳﺨﺖﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ«‪:‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﺧﻮدداري از ﻛﺸﺘﻦ ھﺮ ﻣﻮﺟﻮد زﻧﺪه؛‬ ‫‪.1‬‬
‫ﺧﻮدداري از ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﭼﯿﺰي ﻛﮫ ﺑﮫ ﺷﺨﺺ داده ﻧﺸﺪه اﺳﺖ؛‬ ‫‪.2‬‬
‫ﺧﻮدداري از دروغ ﮔﻔﺘﻦ؛‬ ‫‪.3‬‬
‫ﺧﻮدداري از ﻧﻮﺷﺎﺑﮫھﺎي ﻣﺴﺖﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﯿﺨﺒﺮي ﻣﻲآورد؛‬ ‫‪.4‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﺧﻮدداري از زﻧﺪﮔﻲ ﻏﯿﺮﻗﺪﺳﻲ‪.‬‬ ‫‪.5‬‬

‫ﺟﺎي دﯾﮕﺮي ﺑﻮدا ﻋﻨﺎﺻﺮي را ﺑﮫ ﺗﻌﻠﻤﯿﺶ ﻣﻲاﻓﺰاﯾﺪ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻃﻮر ﻋﯿﻨﻲ ﭘﯿﺸﮕﺎم ﻣﺴﯿﺢ اﺳﺖ‪» .‬اﯾﻦ آﯾﯿﻨﻲ‬
‫ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ھﺮﮔﺰ در اﯾﻨﺠﺎ دﺷﻤﻨﻲ ﺑﺎ دﺷﻤﻨﻲ از ﻣﯿﺎن ﻧﺮود؛ ﺗﻨﮭﺎ ﺑﺎ ﻧﺎدﺷﻤﻨﻲ از ﻣﯿﺎن ﺑﺮود‪«.‬‬
‫»ﭘﯿﺮوزي ﺑﮫ دﯾﮕﺮان ﻛﯿﻨﮫ ﺑﮫ ﺑﺎر ﻣﻲآورد؛ ﭼﺮا ﻛﮫ ﺷﻜﺴﺖﯾﺎﻓﺘﮫ رﻧﺞ ﻣﻲﻛﺸﺪ‪ .‬آن ﻛﺲ آرام و ﻧﯿﻜﺒﺨﺖ‬
‫ﻣﻲزﯾﺪ ﻛﮫ اﻧﺪﯾﺸﮫھﺎي ﭘﯿﺮوزي و ﺷﻜﺴﺖ را رھﺎ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪ «.‬او ﻣﺜﻞ ﻋﯿﺴﻲ از ﺣﻀﻮر زﻧﺎن ﻧﺎراﺣﺖ‬
‫@‪h‬‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬و ﻣﺪﺗﮭﺎ در ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻦ آﻧﺎن ﺑﮫ ﻧﻈﺎم ﺑﻮداﯾﻲ دو دل ﺑﻮد‪.‬‬

‫آﻧﻨﺪه ﺷﺎﮔﺮد ﻣﺤﺒﻮﺑﺶ ﯾﻚ ﺑﺎر از او ﭘﺮﺳﯿﺪ‪:‬‬

‫»اﺳﺘﺎد ارﺟﻤﻨﺪ ﺑﺎ زﻧﺎن ﭼﮕﻮﻧﮫ ﺑﺎﯾﺪ رﻓﺘﺎر ﻛﻨﯿﻢ؟«‬

‫‪are‬‬

‫»آن ﻃﻮر ﻛﮫ ﮔﻮﯾﻲ آﻧﺎن را ﻧﻤﻲﺑﯿﻨﯿﺪ‪«.‬‬ ‫‪.1‬‬

‫»اﺳﺘﺎد ارﺟﻤﻨﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﭘﯿﺶآﻣﺪ و آﻧﮭﺎ را دﯾﺪﯾﻢ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﮫ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎآﻧﮭﺎ رﻓﺘﺎر ﻛﻨﯿﻢ؟«‬ ‫‪.2‬‬
‫»ﮔﻔﺘﮕﻮ ﻧﻜﻨﯿﺪ‪«.‬‬ ‫‪.3‬‬
‫»وﻟﻲ وﻗﺘﻲ ﻛﮫ ﮔﻔﺘﮕﻮﯾﻲ ﭘﯿﺶ آﻣﺪ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﮫ ﺑﺎ آﻧﺎن رﻓﺘﺎر ﻛﻨﯿﻢ؟«‬ ‫‪.4‬‬
‫»اﮔﺮ ﭼﻨﯿﻦ ﺷﺪ‪ ،‬ھﺸﯿﺎر ﺑﺎﺷﯿﺪ‪«.‬‬ ‫‪.5‬‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﻔﮭﻮم ذھﻨﻲ او از دﯾﻦ ﻣﻔﮭﻮﻣﻲ ﻛﺎﻣﻼ اﺧﻼﻗﻲ ﺑﻮد؛ او در ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ ﺑﮫ رﻓﺘﺎر و ﺳﻠﻮك ﺗﻮﺟﮫ داﺷﺖ‪ ،‬ﻧﮫ ﺑﮫ‬
‫ﻣﺮاﺳﻢ آﯾﯿﻨﻲ ﯾﺎ ﭘﺮﺳﺘﺶ‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﻌﺪاﻟﻄﺒﯿﻌﮫ ﯾﺎ ﺧﺪاﺷﻨﺎﺳﻲ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﺑﺮھﻤﻨﻲ ﺑﮫ او ﭘﯿﺸﻨﮭﺎد ﻛﺮد ﻛﮫ در ﮔﺎﯾﺎ ﻏﺴﻞ‬
‫ﻛﻨﺪ و ﺧﻮد را از ﮔﻨﺎھﺎﻧﺶ ﭘﺎك ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻮدا ﮔﻔﺖ »اي ﺑﺮھﻤﻦ‪ ،‬اﯾﻨﺠﺎ ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ را ﺑﺸﻮي‪ ،‬درﺳﺖ ھﻤﯿﻦ ﺟﺎ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ھﻤﮕﺎن ﻣﮭﺮﺑﺎن ﺑﺎش‪ .‬اﮔﺮ دروغ ﻧﮕﻮﯾﻲ‪ ،‬اﮔﺮ ﺟﺎن از ﺟﺎﻧﺪاري ﻧﺴﺘﺎﻧﻲ‪ ،‬اﮔﺮ ﻧﺪادهاي را ﻧﮕﯿﺮي‪ ،‬و در‬
‫‪an‬‬

‫اﻧﻜﺎر ﻧﻔﺲ ﭘﺎﯾﺪار ﺑﺎﺷﻲ‪ -‬دﯾﮕﺮ ﭼﮫ ﺣﺎﺟﺖ ﺑﮫ رﻓﺘﻦ ﺑﮫ ﮔﺎﯾﺎ؟ ھﺮ آﺑﻲ ﺑﺮاﯾﺖ آب ﮔﺎﺑﺎﺳﺖ‪ «.‬در ﺗﺎرﯾﺦ دﯾﻦ‪،‬‬
‫ھﯿﭻ ﭼﯿﺰ ﻋﺠﯿﺒﺘﺮ از دﯾﺪن ﺑﻮدا ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ دﯾﻨﻲ ﺟﮭﺎﻧﻲ ﺑﻨﯿﺎد ﻣﻲﮔﺬارد‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺎ اﯾﻨﮭﻤﮫ از ﻛﺸﯿﺪهﺷﺪن ﺑﮫ ھﺮ‬
‫ﮔﻮﻧﮫ ﺑﺤﺜﻲ درﺑﺎرة اﺑﺪﯾﺖ‪ ،‬ﺧﻠﻮد‪ ،‬ﯾﺎ ﺧﺪا ﭘﺮھﯿﺰ دارد‪ .‬ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ﺑﯿﻨﮭﺎﯾﺖ اﻓﺴﺎﻧﮫ اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﯿﺎﻟﺒﺎﻓﺘﺔ ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﺎﻧﻲ‬
‫اﺳﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻓﺮوﺗﻨﻲ را ﻧﺪاﺷﺘﮫاﻧﺪ ﻛﮫ اﻋﺘﺮاف ﻛﻨﻨﺪ »ﭘﺸﮫ ﻛﻲ داﻧﺪ ﻛﮫ اﯾﻦ ﺑﺎغ از ﻛﻲ اﺳﺖ‪ «.‬او ﺑﮫ‬
‫‪pym‬‬

‫ﻣﻨﺎﻇﺮه ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﺤﺪود ﯾﺎ ﻧﺎﻣﺤﺪود ﺑﻮدن ﺟﮭﺎن ﻟﺒﺨﻨﺪ ﻣﻲزﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ ﮔﻮﯾﻲ او اﯾﻦ اﺳﻄﻮرة ﻧﺠﻮﻣﻲ ﻋﺒﺚ‬
‫ﻓﯿﺰﯾﻜﺪاﻧﮭﺎ و رﯾﺎﺿﯿﺪاﻧﮭﺎ را‪ ،‬ﻛﮫ اﻣﺮوزه ﺑﺮ ﺳﺮ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﮫ ﺑﺤﺚ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﻲ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬او از ﺑﯿﺎن‬
‫ھﺮﮔﻮﻧﮫ ﻋﻘﯿﺪه در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﮫھﺎ ﻣﻲﭘﺮھﯿﺰد‪ :‬آﯾﺎ ﺟﮭﺎن آﻏﺎزي داﺷﺘﮫ ﯾﺎ اﻧﺠﺎﻣﻲ ﺧﻮاھﺪ داﺷﺖ؟ آﯾﺎ روان‬
 ‫‪m‬‬
‫)=زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ( ھﻤﺎن ﺗﻦ اﺳﺖ ﯾﺎ ﻣﺘﻤﺎﯾﺰ از آن؟ آﯾﺎ ﺑﺮاي ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﭘﺎﻛﺎن ھﻢ در ﺑﮭﺸﺘﻲ ﭘﺎداﺷﻲ ھﺴﺖ ﯾﺎ‬
‫ﻧﮫ؟ او اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺸﮭﺎ را »ﺟﻨﮕﻞ‪ ،‬ﺑﯿﺎﺑﺎن‪ ،‬ﺧﯿﻤﮫﺷﺐﺑﺎزي‪ ،‬ﭘﯿﭻوﺗﺎب ﺧﻮردن‪ ،‬و دام ﺑﺤﺚ و اﻧﺪﯾﺸﮫ«‬
‫ﻣﻲﻧﺎﻣﺪ‪ ،‬و ﻛﺎري ﺑﺎ آﻧﮭﺎ ﻧﺪارد؛ اﯾﻨﮭﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﮫ ﺑﺤﺜﻲ ﺗﺐآﻟﻮد‪ ،‬دﻟﺨﻮرﯾﮭﺎي ﺷﺨﺼﻲ‪ ،‬و اﻧﺪوه ﻣﻲاﻧﺠﺎﻣﺪ؛‬

‫‪.co‬‬
‫ھﺮﮔﺰ ﺑﮫ ﻓﺮزاﻧﮕﻲ و ﺣﻜﻤﺖ ﯾﺎ آراﻣﺶ راه ﻧﻤﻲﺑﺮد‪ .‬ﭘﺎرﺳﺎﯾﻲ و رﺿﺎ در ﺷﻨﺎﺧﺘﻦ ﺟﮭﺎن و ﺧﺪا ﻧﯿﺴﺖ‪،‬‬
‫ﺑﻠﻜﮫ ﺗﻨﮭﺎ در زﯾﺴﺖ ﻧﯿﻜﺨﻮاھﺎﻧﮫ و دور از ﺧﻮدﭘﺮﺳﺘﻲ اﺳﺖ‪ .‬و آﻧﮕﺎه‪ ،‬ﺑﺎ ﻃﻨﺰي رﺳﻮاﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬ﭘﯿﺸﻨﮭﺎد‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ ﺧﻮد ﺧﺪاﯾﺎن ھﻢ‪ ،‬اﮔﺮ ھﺴﺘﻲ ﻣﻲداﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﮫ اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺸﮭﺎ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﺪھﻨﺪ‪.‬‬

‫روزﮔﺎري‪ ،‬ايﻛﯿﻮده‪ ،‬در دل رھﺮوي از اﻧﺠﻤﻦ رھﺮوان در اﯾﻦ ﻧﻜﺘﮫ ﺷﻜﻲ ﭘﯿﺪا ﺷﺪ ﻛﮫ‪» :‬اﻛﻨﻮن اﯾﻦ‬

‫‪oo‬‬
‫ﭼﮭﺎر ﻋﻨﺼﺮ ﺑﺰرگ‪ :‬ﺧﺎك‪ ،‬آب‪ ،‬آﺗﺶ‪ ،‬و ﺑﺎد ﻛﺠﺎ ﺑﺎز ﻣﻲاﯾﺴﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﻧﺸﺎﻧﻲ از آﻧﮭﺎ ﺑﮫ ﺟﺎ ﻧﻤﻲﻣﺎﻧﺪ؟« ﭘﺲ‪،‬‬
‫آن رھﺮو در ﺣﺎﻟﺖ ﻧﻈﺎره ﭼﻨﺎن‬

‫او راه ﺟﮭﺎن ﺧﺪاﯾﺎن روﺷﻦ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫آﻧﮕﺎه‪ ،‬ايﻛﯿﻮده‪ ،‬آن رھﺮو ﺗﺎ ﺳﭙﮭﺮ ﭼﮭﺎر ﺷﺎه ﺑﺰرگ ﺑﺎﻻ رﻓﺖ و ﺑﮫ ﺧﺪاﯾﺎن آﻧﺠﺎ ﮔﻔﺖ‪» :‬اي دوﺳﺘﺎن‪،‬‬
‫ﭼﮭﺎر ﻋﻨﺼﺮ ﺑﺰرگ ﺧﺎك‪ ،‬آب‪ ،‬آﺗﺶ‪ ،‬و ﺑﺎد ﻛﺠﺎ ﺑﺎز ﻣﻲاﯾﺴﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﻧﺸﺎﻧﻲ از آﻧﮭﺎ ﺑﮫ ﺟﺎ ﻧﻤﻲﻣﺎﻧﺪ؟«‬

‫ﭼﻮن او ﭼﻨﯿﻦ ﮔﻔﺖ ﺧﺪاﯾﺎن آﺳﻤﺎن ﭼﮭﺎرﺷﺎه ﺑﺰرگ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اي رھﺮو‪ ،‬ﻣﺎ اﯾﻦ را ﻧﻤﻲداﻧﯿﻢ‪ .‬اﻣﺎ ﭼﮭﺎرﺷﺎه‬
‫ﺑﺰرگ ھﺴﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﺗﻮاﻧﺎﺗﺮ و ﺷﻜﻮھﻤﻨﺪﺗﺮ از ﻣﺎﯾﻨﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪«.‬‬
‫@‪h‬‬
‫آﻧﮕﺎه‪ ،‬ايﻛﯿﻮده‪ ،‬آن رھﺮو ﻧﺰد ﭼﮭﺎرﺷﺎه ﺑﺰرگ رﻓﺖ )و ھﻤﺎن ﭘﺮﺳﺶ را ﻛﺮد‪ ،‬و آﻧﺎن او را ﺑﺎ ھﻤﺎن‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ﺑﮫ ﺳﭙﮭﺮ ﺳﻲ و ﺳﮫ [ ﺧﺪا] ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ؛ آﻧﮭﺎ ھﻢ او را ﻧﺰد ﺷﺎھﺸﺎن‪ ،‬ﺳﻜﮫ‪ ،‬ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ؛ وي ھﻢ او را‬
‫ﻧﺰد ﺧﺪاﯾﺎن ﯾﺎﻣﮫ ﻓﺮﺳﺘﺎد؛ آﻧﮭﺎ ھﻢ او را ﻧﺰد ﺷﺎھﺸﺎن ﺳﻮﯾﺎﻣﮫ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ؛ او ھﻢ او را ﻧﺰد ﺧﺪاﯾﺎن ﺗﻮﺳﯿﺘﮫ‬
‫ﻓﺮﺳﺘﺎد؛ ﻛﮫ آﻧﮭﺎ ھﻢ او را ﻧﺰد ﺷﺎھﺸﺎن ﺳﻦﺗﻮﺳﯿﺘﮫ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ؛ او ھﻢ او را ﻧﺰد ﺧﺪاﯾﺎن ﻧﯿﻤﺎﻧﮫ‪ -‬رﺗﻲ‬
‫ﻓﺮﺳﺘﺎد؛ ﻛﮫ آﻧﮭﺎ ھﻢ او را ﻧﺰد ﺷﺎھﺸﺎن ﺳﻮﻧﯿﻤﺘﮫ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ؛ او ھﻢ او را ﻧﺰد ﺧﺪاﯾﺎن ﭘﺮ‪ -‬ﻧﻤﯿﺘﮫ و ﺳﻮﺗﻲ‬
‫ﻓﺮﺳﺘﺎد؛ آﻧﮭﺎ ھﻢ او را ﻧﺰد ﺷﺎھﺸﺎن وﺳﻮﺗﻲ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ‪ ،‬و او ھﻢ او را ﻧﺰد ﺧﺪاﯾﺎن ﺟﮭﺎن‪ -‬ﺑﺮھﻤﺎ ﻓﺮﺳﺘﺎد‪(.‬‬
‫‪are‬‬

‫آﻧﮕﺎه‪ ،‬ايﻛﯿﻮده‪ ،‬آن رھﺮو ﭼﻨﺎن در ﯾﻜﺪﻟﻲ ﺧﻮد ﻣﺠﺬوب ﺷﺪ ﻛﮫ راه ﺟﮭﺎن‪ -‬ﺑﺮھﻤﺎ درﺟﺎﻧﺶ‪ ،‬ﻛﮫ ﭼﻨﯿﻦ‬
‫آرام ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬روﺷﻦ ﺷﺪ‪ .‬و او ﺑﮫ ﺧﺪاﯾﺎن ﻣﻼزم ﺑﺮھﻤﺎ ﻧﺰدﯾﻚ ﺷﺪه‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪» :‬اي دوﺳﺘﺎن‪ ،‬ﭼﮭﺎر ﻋﻨﺼﺮ‬
‫ﺑﺰرگ ﺧﺎك‪ ،‬آب‪ ،‬آﺗﺶ‪ ،‬و ﺑﺎد ﻛﺠﺎ ﺑﺎز ﻣﻲاﯾﺴﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﻧﺸﺎﻧﻲ از ﺧﻮد ﺑﮫ ﺟﺎ ﻧﻤﻲﮔﺬارﻧﺪ؟«‬

‫ﭼﻮن او ﭼﻨﯿﻦ ﮔﻔﺖ‪ ،‬ﺧﺪاﯾﺎن ﻣﻼزم ﺑﺮھﻤﺎ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬اي رھﺮو‪ ،‬ﻣﺎ اﯾﻦ را ﻧﻤﻲداﻧﯿﻢ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺮھﻤﺎ ھﺴﺖ‪،‬‬
‫‪set‬‬

‫ﺑﺮھﻤﺎي ﺑﺰرگ‪ ،‬ﺑﺮﺗﺮﯾﻦ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺎ‪ ،‬ﺑﺮھﻤﺎي ﺑﺼﯿﺮ‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎﻧﺮوا‪ ،‬ﺳﺮور ھﻤﮫ‪ ،‬ﻧﮕﮭﺪارﻧﺪه‪ ،‬آﻓﺮﯾﻨﻨﺪه‪،‬‬
‫ﺳﺮھﻤﮫ‪ …،‬دﯾﺮﯾﻨﮫﺳﺎل اﯾﺎم‪ ،‬ﭘﺪر ھﺮ ﭼﮫ ھﺴﺖ و ھﺮ ﭼﮫ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد! او ﺗﻮاﻧﺎﺗﺮ و ﺷﻜﻮھﻤﻨﺪﺗﺮ از‬
‫ﻣﺎﺳﺖ‪ .‬او آن را ﻣﻲداﻧﺪ‪«.‬‬
‫‪an‬‬

‫»اﻛﻨﻮن آن ﺑﺮھﻤﺎي ﺑﺰرگ ﻛﺠﺎﺳﺖ؟«‬

‫»اي رھﺮو‪ ،‬ﻣﺎ ﻧﮫ ﻣﻲداﻧﯿﻢ ﻛﮫ ﺑﺮھﻤﺎ ﻛﺠﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻧﮫ ﭼﺮا ھﺴﺖ‪ ،‬و ﻧﮫ از ﻛﺠﺎﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ‪ ،‬اي رھﺮو‪ ،‬ﭼﻮن‬
‫ﻧﺸﺎﻧﮫھﺎي آﻣﺪﻧﺶ ﭘﺪﯾﺪار ﺷﻮد‪ ،‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ روﺷﻨﻲ ﺑﺮآﯾﺪ‪ ،‬و ﺷﻜﻮه ﺑﺪرﺧﺸﺪ‪ ،‬آﻧﮕﺎه او آﺷﻜﺎر ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫زﯾﺮا ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ روﺷﻨﻲ ﺑﺮآﯾﺪ و ﺷﻜﻮه ﺑﺪرﺧﺸﺪ اﯾﻦ ﻧﺸﺎن ﺗﺠﻠﻲ ﺑﺮھﻤﺎﺳﺖ‪«.‬‬
‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ايﻛﯿﻮده‪ ،‬دﯾﺮي ﻧﮕﺬﺷﺖ ﻛﮫ ﺑﺮھﻤﺎي ﺑﺰرگ ﻧﻤﻮدار ﺷﺪ‪ .‬و آن رھﺮو ﺑﮫ او ﻧﺰدﯾﻚ ﺷﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اي‬
‫دوﺳﺖ‪ ،‬اﯾﻦ ﭼﮭﺎر ﻋﻨﺼﺮ ﺑﺰرگ ﺧﺎك‪ ،‬آب‪ ،‬آﺗﺶ‪ ،‬ﺑﺎد ﻛﺠﺎ ﺑﺎز ﻣﻲاﯾﺴﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﻧﺸﺎﻧﻲ از ﺧﻮد ﺑﮫ ﺟﺎ‬
‫ﻧﻤﻲﮔﺬارﻧﺪ؟«‬

‫‪.co‬‬
‫ﭼﻮن او ﭼﻨﯿﻦ ﮔﻔﺖ‪ ،‬ﺑﺮھﻤﺎي ﺑﺰرگ ﮔﻔﺖ‪» :‬ايرھﺮو‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﺮھﻤﺎي ﺑﺰرﮔﻢ‪ ،‬ﺑﺮﺗﺮﯾﻦ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺎ‪ ،‬ﺑﺼﯿﺮ ﺑﯿﻨﺎ‪،‬‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺮوا‪ ،‬ﺳﺮور ھﻤﮫ‪ ،‬ﻧﮕﮭﺪارﻧﺪه‪ ،‬آﻓﺮﯾﻨﻨﺪه‪ ،‬ﺳﺮھﻤﮫ‪ ،‬ھﺮ ﻛﺲ را ﺑﮫ ﺟﺎﯾﺶ ﮔﻤﺎرﻧﺪه‪ ،‬دﯾﺮﯾﻨﮫ ﺳﺎل اﯾﺎم‪،‬‬
‫ﭘﺪر ھﺮ ﭼﮫ ھﺴﺖ و ھﺮ ﭼﮫ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد!«‬

‫‪oo‬‬
‫آﻧﮕﺎه‪ ،‬آن رھﺮو ﺑﮫ ﺑﺮھﻤﺎ ﭘﺎﺳﺦ داد و ﮔﻔﺖ‪» :‬اي دوﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻦ از ﺗﻮ ﻧﭙﺮﺳﯿﺪم ﻛﮫ ﺗﻮ ﺑﺮاﺳﺘﻲ ﭼﻨﺎن ﻛﮫ‬
‫ﻣﻲﮔﻮﯾﻲ ھﺴﺘﻲ ﯾﺎ ﻧﮫ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ از ﺗﻮ ﭘﺮﺳﯿﺪم ﻛﮫ ﭼﮭﺎر ﻋﻨﺼﺮ ﺑﺰرگ ﺧﺎك‪ ،‬آب‪ ،‬آﺗﺶ‪ ،‬ﺑﺎد ﻛﺠﺎ ﺑﺎز ﻣﻲاﯾﺴﺘﻨﺪ‬
‫ﻛﮫ ﻧﺸﺎﻧﻲ از ﺧﻮد ﺑﮫ ﺟﺎﻧﻤﻲﮔﺬارﻧﺪ؟«‬

‫آﻧﮕﺎه‪ ،‬ايﻛﯿﻮده‪ ،‬ﺑﺮھﻤﺎ آن رھﺮو را ﺑﮫ ﻛﻨﺎري ﻛﺸﯿﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اي رھﺮو‪ ،‬اﯾﻦ ﺧﺪاﯾﺎن ﻣﻼزﻣﺎن ﺑﺮھﻤﺎ‬

‫‪yah‬‬
‫ﺑﺮاﯾﻦ ﺑﺎورﻧﺪ ﻛﮫ ﭼﯿﺰي ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﻣﻦ ﻧﺘﻮاﻧﻢ ﺑﺒﯿﻨﻢ‪ ،‬ﭼﯿﺰي ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﻣﻦ ﻧﻔﮭﻤﯿﺪه ﺑﺎﺷﻢ‪ ،‬ﭼﯿﺰي ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ‬
‫ﻣﻦ در ﻧﯿﺎﻓﺘﮫ ﺑﺎﺷﻢ‪ .‬از اﯾﻨﺮو‪ ،‬ﻣﻦ در ﺣﻀﻮر آﻧﺎن ﭘﺎﺳﺨﻲ ﻧﺪادم‪ .‬اي رھﺮو‪ ،‬ﻣﻦ ﻧﻤﻲداﻧﻢ ﻛﮫ آن ﭼﮭﺎر‬
‫ﻋﻨﺼﺮ ﺑﺰرگ ﺧﺎك‪ ،‬آب‪ ،‬آﺗﺶ‪ ،‬ﺑﺎد ﻛﺠﺎ ﺑﺎز‬

‫ﻣﻲاﯾﺴﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﻧﺸﺎﻧﻲ از آﻧﮭﺎ ﺑﮫ ﺟﺎ ﻧﻤﻲﻣﺎﻧﺪ‪«.‬‬

‫@‪h‬‬
‫ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﺸﺘﺎﻗﺎن ﺑﮫ ﯾﺎدش ﻣﻲآورﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﺮھﻤﻨﺎن ﻣﺪﻋﻲ ھﺴﺘﻨﺪ ﻛﮫ راه ﺣﻞ اﯾﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ را‬
‫ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮫ آﻧﺎن ﻣﻲﺧﻨﺪد‪» :‬اي رھﺮوان‪ ،‬زاھﺪھﺎ و ﺑﺮھﻤﻨﺎﻧﻲ ھﺴﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﭼﻮن ﻣﺎرﻣﺎھﻲ ﻣﻲﻟﻮﻟﻨﺪ؛ و‬
‫ﭼﻮن در اﯾﻦ ﯾﺎ آن ﻣﺴﺌﻠﮫ از اﯾﺸﺎن ﭘﺮﺳﺸﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﮫ دو ﭘﮭﻠﻮﮔﻮﯾﻲ‪ ،‬ﺑﮫ ﻟﻮﻟﯿﺪن ﻣﺎرﻣﺎھﻲوار‬
‫روﻣﻲآورﻧﺪ‪ «.‬اﮔﺮ ﮔﺎھﻲ ﺗﻨﺪزﺑﺎن اﺳﺖ‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ روﺣﺎﻧﯿﺎن زﻣﺎن ﺧﻮﯾﺶ ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺖ؛ او اﯾﻦ ﻓﺮض آﻧﮭﺎ‬
‫را ﻛﮫ وداھﺎ وﺣﻲ ﺧﺪاﯾﺎن اﺳﺖ ﺧﻮار ﻣﻲﺷﻤﺎرد‪ ،‬و ﺑﺮاھﻤﺔ ﻣﻐﺮور ﺑﮫ ﻃﺒﻘﺔ ﺧﻮد را ﺑﺪﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ ﻧﻨﮕﯿﻦ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ اﻋﻀﺎي ھﺮ ﻃﺒﻘﮫ را ﺑﮫ اﻧﺠﻤﻦ رھﺮوان ﺧﻮﯾﺶ ﻣﻲﭘﺬﯾﺮد‪ .‬او آﺷﻜﺎرا ﻧﻈﺎم ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ را ﻣﺤﻜﻮم‬
‫‪are‬‬

‫ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ‪ ،‬ﺑﺮوﺷﻨﻲ‪ ،‬ﺑﮫ ﺷﺎﮔﺮداﻧﺶ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ﺑﮫ ھﻤﺔ ﺳﺮزﻣﯿﻨﮭﺎ ﺑﺮوﯾﺪ و اﯾﻦ ﺑﺸﺎرت را ﺗﻌﻠﯿﻢ دھﯿﺪ‪.‬‬
‫ﺑﮫ آﻧﺎن ﺑﮕﻮﯾﯿﺪ ﻛﮫ ﺑﯿﻨﻮاﯾﺎن و ﻓﺮودﺳﺘﺎن‪ ،‬ﺗﻮاﻧﮕﺮان و ﻓﺮادﺳﺘﺎن ھﻤﮫ ﯾﻜﻲ ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و ھﻤﺔ ﻃﺒﻘﺎت در اﯾﻦ‬
‫آﯾﯿﻦ ﯾﮕﺎﻧﮫ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ھﻤﭽﻨﺎن ﻛﮫ رودھﺎ در درﯾﺎ‪ «.‬او اﻧﺪﯾﺸﺔ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺑﺮاي ﺧﺪاﯾﺎن را رد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و‬
‫ﻧﮕﺮان ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺟﺎﻧﻮران در اﯾﻦ آﯾﯿﻨﮭﺎﺳﺖ؛ ھﺮﮔﻮﻧﮫ آﯾﯿﻦ و ﭘﺮﺳﺘﺶ ﻣﻮﺟﻮدات ﻓﺮاﺗﺮ از ﻃﺒﯿﻌﻲ‪ ،‬ھﻤﺔ‬
‫ﻣﻨﺘﺮهھﺎ و وردھﺎ‪ ،‬ھﺮ رﯾﺎﺿﺖ و ﻧﻤﺎزي را رد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬آرام و ﺑﻲھﯿﭻ ﺟﺪاﻟﻲ‪ ،‬دﯾﻨﻲ را ﻋﺮﺿﮫ ﻣﻲدارد‬
‫‪set‬‬

‫ﻛﮫ ﯾﻜﺴﺮه ازھﺮ ﮔﻮﻧﮫ اﺻﻮل ﺟﺰﻣﻲ و ﺣﺮﻓﺔ روﺣﺎﻧﯿﺘﻲ آزاد اﺳﺖ‪ ،‬و راه رﺳﺘﮕﺎري را ﺑﮫ ھﻤﺔ ﻛﺎﻓﺮان‬
‫و ﻣﺆﻣﻨﺎن ﯾﻜﺴﺎن ﻋﺮﺿﮫ ﻣﻲدارد‪.‬‬

‫ﮔﺎھﻲ اﯾﻦ ﻣﺸﮭﻮرﺗﺮﯾﻦ ﭘﺎرﺳﺎﯾﺎن ھﻨﺪ از ﻻادرﯾﮫ ﺑﮫ اﻟﺤﺎد آﺷﻜﺎر ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬از راھﺶ ﺑﯿﺮاھﮫ ﻧﻤﻲرودﻛﮫ‬
‫ﺧﺪا را اﻧﻜﺎر ﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﮔﺎھﻲ ﭼﻨﺎن ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ﻛﮫ ﮔﻮﯾﻲ ﺑﺮھﻤﺎ واﻗﻌﯿﺖ اﺳﺖ ﻧﮫ ﯾﻚ آرﻣﺎن؛ و ﭘﺮﺳﺘﺶ‬
‫‪an‬‬

‫ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺧﺪاﯾﺎن را ﻣﻤﻨﻮع ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﮫ اﻧﺪﯾﺸﺔ ﻧﻤﺎز و دﻋﺎ ﻓﺮﺳﺘﺎدن ﺑﮫ آن ﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻨﻲ ﻣﻲﺧﻨﺪد؛ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‬
‫»اﯾﻦ ﻛﮫ دﯾﮕﺮي ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺳﺒﺐ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ ﯾﺎ ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ ﻣﺎ ﺑﺸﻮد ﻓﺮض اﺑﻠﮭﺎﻧﮫاي اﺳﺖ« ‪ -‬اﯾﻨﮭﺎ ھﻤﯿﺸﮫ ﺣﺎﺻﻞ‬
‫رﻓﺘﺎر و آرزوھﺎي ﺧﻮد ﻣﺎﺳﺖ‪ .‬او از اﯾﻦ رو ﮔﺮدان اﺳﺖ ﻛﮫ دﺳﺘﻮر اﺧﻼﻗﻲ ﺧﻮد را ﺑﺮ ﭘﺎﯾﺔ ھﺮﮔﻮﻧﮫ‬
‫اﺣﻜﺎم ﻓﺮاﺗﺮ از ﻃﺒﯿﻌﻲ ﺑﮕﺬارد؛ ﻧﮫ ﺑﮭﺸﺘﻲ ﻣﻲآورد و ﻧﮫ ﺑﺮزﺧﻲ و ﻧﮫ دوزﺧﻲ‪ .‬ﺑﮫ رﻧﺞ و ﻛﺸﺘﻨﻲ ﻛﮫ در‬
‫‪pym‬‬

‫ﻓﺮاﯾﻨﺪ زﯾﺴﺖ ھﺴﺖ ﺑﯿﺶ از آن ﺣﺴﺎس اﺳﺖ ﻛﮫ آﻧﮭﺎ را ﺧﻮاﺳﺖ آﮔﺎھﺎﻧﺔ ﯾﻚ ﺧﺪاي اﻧﺴﺎن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﯿﻨﮕﺎرد؛‬
‫او ﻣﻲاﻧﺪﯾﺸﺪ ﻛﮫ اﯾﻦ ﺧﻄﺎھﺎي ﺟﮭﺎﻧﻲ ﺳﻨﮕﯿﻨﺘﺮ از ﻧﺸﺎﻧﮫھﺎي ﯾﻚ ﻗﺼﺪ و ﻧﯿﺖ اﺳﺖ‪ .‬او در اﯾﻦ ﺻﺤﻨﺔ ﻧﻈﻢ‬
 ‫‪m‬‬
‫و آﺷﻔﺘﮕﻲ‪ ،‬ﺑﺪي و ﺧﻮﺑﻲ‪ ،‬ھﯿﭻ اﺻﻞ ﭘﺎﯾﻨﺪه‪ ،‬و ھﯿﭻ ﻣﺮﻛﺰي ﺑﺮاي واﻗﻌﯿﺖ ﺟﺎوﯾﺪان ﻧﻤﻲﯾﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﻓﻘﻂ‬
‫ﮔﺮداﺑﻲ و ﺟﺮﯾﺎﻧﻲ از ﺣﯿﺎت ﺳﺮﻛﺶ ﻣﻲﺑﯿﻨﺪ ﻛﮫ ﺗﻨﮭﺎ اﺻﻞ ﺑﻨﯿﺎدﯾﻦ ﻣﺎﺑﻌﺪاﻟﻄﺒﯿﻌﺔ آن ھﻤﺎن ﺗﻐﯿﯿﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫ھﻤﺎنﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ ﺑﻮدا اﻻھﯿﺎﺗﻲ ﺑﺪون ﺧﺪا ﻋﺮﺿﮫ ﻣﻲدارد‪ ،‬ﯾﻚ رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ ﺑﻲروان ھﻢ ﭘﯿﺶ ﻣﻲﻛﺸﺪ؛ او‬
‫ﺟﺎﻧﮕﺮاﯾﻲ )آﻧﯿﻤﯿﺴﻢ( را ﺑﮫ ھﺮ ﺷﻜﻠﻲ‪ ،‬ﺣﺘﻲ درﺑﺎرة اﻧﺴﺎن‪ ،‬رد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬درﺑﺎرة ﺟﮭﺎن ﺑﺎ ھﺮاﻛﻠﯿﺘﻮس و‬
‫ﺑﺮﮔﻮﺳﻦ ﻣﻮاﻓﻖ اﺳﺖ‪ ،‬و درﺑﺎرة ذھﻦ ﺑﺎ ھﯿﻮم ھﻤﻌﻘﯿﺪه‪ .‬ﺗﻤﺎم آن ﭼﯿﺰي ﻛﮫ ﻣﻲداﻧﯿﻢ ھﻤﺎن اﺣﺴﺎﺳﮭﺎي‬
‫ﻣﺎﺳﺖ؛ از اﯾﻨﺮو‪ ،‬ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﻛﮫ ﻣﻲﺗﻮان دﯾﺪ‪ ،‬ھﺮ ﻣﺎدهاي ﻧﯿﺮو‪ ،‬و ھﺮ ﺟﻮھﺮي ﺣﺮﻛﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﯿﺎت‪ ،‬ﺗﻐﯿﯿﺮ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺟﺮﯾﺎن ﺧﻨﺜﺎيﺷﺪن و ﺧﺎﻣﻮش ﺷﺪن؛ »روان« اﺳﻄﻮرهاي اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺎ‪ ،‬ﺑﺮاي آﺳﻮدﮔﻲ ﻣﻐﺰھﺎي‬

‫‪oo‬‬
‫ﻧﺎﺗﻮاﻧﻤﺎن‪ ،‬آن را‪ ،‬ﺑﻲھﯿﭻ دﻟﯿﻞ درﺳﺘﻲ‪ ،‬ﭘﺸﺖ ﺟﺮﯾﺎن ﺣﺎﻻت ﺧﻮد آﮔﺎه ﺧﻮﯾﺶ ﻗﺮار ﻣﻲدھﯿﻢ‪» .‬اﯾﻦ‬
‫ﯾﮕﺎﻧﮕﻲ ﺑﺮﺗﺮ ادراك«‪ ،‬اﯾﻦ »ذھﻦ« ﻛﮫ اﺣﺴﺎﺳﮭﺎ و ادراﻛﮭﺎ را دراﻧﺪﯾﺸﮫ ﺑﮫ ھﻢ ﭘﯿﻮﻧﺪ ﻣﻲدھﺪ‪ ،‬ﯾﻚ ﺷﺒﺢ‬
‫اﺳﺖ؛ ﺗﻤﺎم آﻧﭽﮫ ھﺴﺖ ﺧﻮد ھﻤﯿﻦ اﺣﺴﺎﺳﮭﺎ و ادراﻛﮭﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ ﻃﻮر ﺧﻮدﺑﮫ ﺧﻮد ﺑﮫ ﯾﺎدھﺎ و ﺗﺼﻮرات‬
‫ﺑﺪل ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺣﺘﻲ »ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ« ﮔﺮاﻧﻘﺪر ھﻢ وﺟﻮدي ﻣﺘﻤﺎﯾﺰ از اﯾﻦ ﺣﺎﻻت رواﻧﻲ ﻧﯿﺴﺖ؛ ﻓﻘﻂ اﺳﺘﻤﺮار‬

‫‪yah‬‬
‫اﯾﻦ ﺣﺎﻻت اﺳﺖ ﻛﮫ ﺣﺎﻻت ﺗﺎزهﺗﺮ ﺣﺎﻻت ﻛﮭﻨﮫﺗﺮ ارﮔﺎﻧﯿﺴﻢ را‪ ،‬ھﻤﺮاه ﺑﺎ ﻋﺎدات رواﻧﻲ و اﺧﻼﻗﻲ‬
‫ﺗﻤﺎﯾﻼت و ﮔﺮاﯾﺸﮭﺎ‪ ،‬ﺑﮫ ﯾﺎد ﻣﻲآورﻧﺪ‪ .‬ﺗﻮاﻟﻲ اﯾﻦ ﺣﺎﻻت ﻣﻌﻠﻮل ﯾﻚ »ارادة« اﺳﻄﻮرهاي ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ آﻧﮭﺎ‬
‫اﻓﺰوده ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﻧﺘﯿﺠﺔ ﺟﺒﺮ وراﺛﺖ‪ ،‬ﻋﺎدت‪ ،‬ﻣﺤﯿﻂ و ﺷﺮاﯾﻂ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ذھﻦ ﺳﯿﺎل ﻛﮫ ﻓﻘﻂ ﺣﺎﻻت‬
‫رواﻧﻲ اﺳﺖ‪ ،‬اﯾﻦ روان ﯾﺎ »ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ« ﻛﮫ ﻓﻘﻂ ﺧﻮي ﯾﺎ ﭘﯿﺸﺪاورﯾﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ وراﺛﺖ ﻧﺎﮔﺰﯾﺮ و‬
‫ﺗﺠﺮﺑﺔﻧﺎﭘﺎﯾﺪار آن را ﺳﺎﺧﺘﮫ‪ ،‬ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺧﻠﻮدي داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻛﮫ ﻓﺮد ھﻤﻮاره ﭘﺎﯾﺪار ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺮدان ارزﻧﺪه‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﺧﻮد ﺑﻮدا ھﻢ‪ ،‬ﭘﺲ از ﻣﺮگ ﭼﻮن ﯾﻚ ﺷﺨﺺ ﺑﺎﻗﻲ ﻧﺨﻮاھﻨﺪ ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫@‪h‬‬
‫اﻣﺎ‪ ،‬اﮔﺮ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﮫ ﺗﻮﻟﺪ ﻣﺠﺪد ﭼﮕﻮﻧﮫ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ؟ اﮔﺮ رواﻧﻲ در ﻛﺎر ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﮫ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ‬
‫ﺑﮫ وﺟﻮدھﺎي دﯾﮕﺮي ﺑﺮود و ﺑﺮاي ﮔﻨﺎھﺎﻧﻲ ﻛﮫ در اﯾﻦ ﻛﺎﻟﺒﺪ ﻛﺮده اﺳﺖ ﻛﯿﻔﺮ ﺑﺒﯿﻨﺪ؟ اﯾﻨﺠﺎ ﻧﻘﻄﺔ ﺿﻌﻒ‬
‫ﻓﻠﺴﻔﺔ ﺑﻮداﺳﺖ؛ او ھﺮﮔﺰ ﻛﺎﻣﻼ ﺑﺎ اﯾﻦ ﺗﻨﺎﻗﺾ ﻣﯿﺎن رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ ﺧﺮدﮔﺮاﯾﺎﻧﮫ و ﻗﺒﻮل ﻧﺴﻨﺠﯿﺪة ﺗﻨﺎﺳﺦ‬
‫روﺑﮫرو ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﻋﻘﯿﺪه ﭼﻨﺎن در ھﻨﺪ ﻋﻤﻮﻣﯿﺖ دارد ﻛﮫ ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ ھﺮ ھﻨﺪوﯾﻲ آن را‪ ،‬ﭼﻮن اﺻﻞ ﯾﺎ‬
‫ﻓﺮض ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﻣﻲﭘﺬﯾﺮد‪ ،‬و ﺑﻨﺪرت ﺑﮫ ﺧﻮدزﺣﻤﺖ ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ آن را اﺛﺒﺎت ﻛﻨﺪ؛ ﻛﻮﺗﺎھﻲ ﻋﻤﺮ و ﻛﺜﺮت‬
‫‪are‬‬

‫ﻧﺴﻠﮭﺎ‪ ،‬ﻧﺎﮔﺰﯾﺮ اﻧﺘﻘﺎل ﻧﯿﺮوي ﺣﯿﺎﺗﻲ ﯾﺎ‪ ،‬اﮔﺮ از دﯾﺪﮔﺎه اﻻھﯿﺎت‬

‫ﺑﮕﻮﯾﯿﻢ‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎل روان را اﻟﻘﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻮدا اﯾﻦ اﻧﺪﯾﺸﮫ را ھﻤﺮاه ﺑﺎ ھﻮاﯾﻲ ﻛﮫ ﺗﻨﻔﺲ ﻣﻲﻛﺮد ﮔﺮﻓﺖ؛ اﯾﻦ‬
‫ﺗﻨﮭﺎﭼﯿﺰي اﺳﺖ ﻛﮫ او ﮔﻮﯾﺎ ھﺮﮔﺰ در آن ﺗﺮدﯾﺪ ﻧﻜﺮده اﺳﺖ‪ .‬او ﭼﺮخ دوﺑﺎره زاﯾﯿﺪه ﺷﺪن‪ ،‬ﯾﺎ داﯾﺮة وﺟﻮد‬
‫و ﻗﺎﻧﻮن ﻛﺮﻣﮫ را ﻣﺴﻠﻢ ﻣﻲداﻧﺴﺖ؛ ﺗﻨﮭﺎ اﻧﺪﯾﺸﮫاش اﯾﻦ ﺑﻮد ﻛﮫ ﭼﮕﻮﻧﮫ از اﯾﻦ داﯾﺮه آزاد ﺷﻮد‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﮫ در‬
‫اﯾﻨﺠﺎ ﺑﮫ »ﻧﯿﺮواﻧﮫ« و ﭘﺲ از آن ﺑﮫ ﻧﯿﺴﺘﻲ ﺑﺮﺳﺪ‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫اﻣﺎ »ﻧﯿﺮواﻧﮫ« ﭼﯿﺴﺖ؟ ﯾﺎﻓﺘﻦ ﭘﺎﺳﺦ ﻏﻠﻄﻲ ﺑﺮاي اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ دﺷﻮار اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻮن »اﺳﺘﺎد« اﯾﻦ ﻧﻜﺘﮫ را‬
‫ﻣﺒﮭﻢ ﮔﺬاﺷﺘﮫ و ﭘﯿﺮواﻧﺶ ھﻢ ھﺮ ﻣﻌﻨﺎﯾﻲ ﻛﮫ زﯾﺮ آﺳﻤﺎن ﻛﺒﻮد ﯾﺎﻓﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ واژه دادهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﮫ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ‪،‬‬
‫ﺳﺎﻧﺴﻜﺮﯾﺖ ﻧﯿﺮواﻧﮫ ﯾﻌﻨﻲ »ﺧﺎﻣﻮش ﺷﺪه«‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﺧﺎﻣﻮش ﺷﺪن ﭼﺮاغ ﯾﺎ آﺗﺶ‪ .‬ﻛﺘﺎﺑﮭﺎي ﺑﻮداﯾﻲ آن را ﺑﮫ‬
‫اﯾﻦ ﻣﻌﺎﻧﻲ ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ (1) :‬ﯾﻚ ﺣﺎﻟﺖ ﺳﻌﺎدت ﻛﮫ از راه ﻣﺤﻮ ﻛﺎﻣﻞ اﻣﯿﺎل ﺧﻮد ﭘﺮﺳﺘﺎﻧﮫ در اﯾﻦ‬
‫‪an‬‬

‫زﻧﺪﮔﻲ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﺷﻮد؛)‪ (2‬رھﺎﯾﺶ ﻓﺮد از دوﺑﺎره زاﯾﯿﺪهﺷﺪن؛ )‪ (3‬ﻓﻨﺎي ﺧﻮد آﮔﺎھﻲ ﻓﺮدي؛)‪ (4‬اﺗﺤﺎد‬
‫ﻓﺮد ﺑﺎ ﺧﺪا؛)‪ (5‬ﺑﮭﺸﺖ ﺳﻌﺎدت ﭘﺲ از ﻣﺮگ؛ ﮔﻮﯾﺎ در ﺗﻌﻠﯿﻢ ﺑﻮدا ﻧﯿﺮواﻧﮫ ﺑﮫ ﻣﻌﻨﺎي ﺧﺎﻣﻮﺷﻲ ھﺮﮔﻮﻧﮫ‬
‫ﻣﯿﻞ ﻓﺮدي‪ ،‬و ﭘﺎداش ﺑﮫ ﯾﻚ ﭼﻨﯿﻦ ﺧﻮدﻧﭙﺮﺳﺘﯿﺪن‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﮔﺮﯾﺰ از دوﺑﺎره زاﯾﯿﺪهﺷﺪن اﺳﺖ‪ .‬در ادﺑﯿﺎت‬
‫ﺑﻮداﯾﻲ‪ ،‬اﯾﻦ اﺻﻄﻼح ﯾﻚ ﻣﻌﻨﺎي دﻧﯿﺎﯾﻲ ھﻢ دارد‪ ،‬زﯾﺮا ارھﺖ‪ ،‬ﯾﺎ ﻣﺮد ارزﻧﺪه‪ ،‬را ﻣﻜﺮرًا ﭼﻨﯿﻦ وﺻﻒ‬
‫‪pym‬‬

‫ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﺎ ﯾﺎﻓﺘﻦ »ھﻔﺖ ﺑﺨﺶ ﺳﺎزﻧﺪة« ﻧﯿﺮواﻧﮫ ﺑﮫ آن ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬آن ھﻔﺖ ﺑﺨﺶ اﯾﻨﮭﺎﺳﺖ‪ :‬ﻣﺘﺎﻧﺖ‬
‫ﭘﮋوھﺶ در ﺣﻘﯿﻘﺖ‪ ،‬ﻧﯿﺮو‪ ،‬ﺷﻮق‪ ،‬آراﻣﺶ‪ ،‬ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺧﺎﻃﺮ‪ ،‬اﺳﺘﻐﻨﺎي ﻃﺒﻊ‪ .‬اﯾﻨﮭﺎ ﻣﺤﺘﻮاي آن اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ‬
‫ﺑﻨﺪرت ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻋﻠﺖ ﺗﻮﻟﯿﺪﻛﻨﻨﺪة آن ﺑﺎﺷﺪ‪ :‬ﻋﻠﺖ و ﺳﺮﭼﺸﻤﺔ ﻧﯿﺮواﻧﮫ ﺧﺎﻣﻮﺷﻲ ﻣﯿﻞ ﺧﻮدﭘﺮﺳﺘﺎﻧﮫ اﺳﺖ؛ و‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻧﯿﺮواﻧﮫ‪ ،‬در ﻏﺎﻟﺐ ﻣﺘﻮن ﻛﮭﻦ‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﻌﻨﺎي آراﻣﺶ ﺑﻲرﻧﺞ اﺳﺖ ﻛﮫ ﭘﺎداش ﻧﯿﺴﺘﻲ اﺧﻼﻗﻲ ﻧﻔﺲ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻮدا‬
‫ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ »اﻛﻨﻮن‪ ،‬اي رھﺮوان‪ ،‬اﯾﻦ اﺳﺖ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻋﺎﻟﻲ رھﺎﯾﻲ از رﻧﺞ‪ .‬رھﺎﯾﻲ از رﻧﺞ ھﻤﺎن رھﺎﯾﻲ از‬
‫آرزوي ﻧﻔﺲ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺮك آن اﺳﺖ‪ ،‬روﮔﺮداﻧﺪن از آن‪ ،‬آزادي از آن‪ ،‬و ﺑﺮﯾﺪن از آن اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﻛﮫ‬

‫‪.co‬‬
‫ھﯿﭻ ﻧﺸﺎﻧﻲ از آن ﺑﮫ ﺟﺎ ﻧﻤﺎﻧﺪ‪ - «.‬و آرزوي ﻧﻔﺲ‪ ،‬اﯾﻦ ﺗﺐ ﻣﯿﻞ ﺧﻮدﺟﻮي ﺧﻮدﭘﺴﻨﺪ‪ .‬در ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ ﺗﻌﻠﯿﻢ‬
‫»اﺳﺘﺎد«‪ ،‬ﻧﯿﺮواﻧﮫ ھﻤﯿﺸﮫ ﻣﺘﺮادف ﺳﻌﺎدت اﺳﺖ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﻣﺤﺘﻮاي آرام آن روان ﻛﮫ دﯾﮕﺮ ﻧﮕﺮان ﺧﻮد‬
‫ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﻧﯿﺮواﻧﺔ ﻛﺎﻣﻞ درﺑﺮدارﻧﺪة ﻧﯿﺴﺘﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺎداش ﺑﺮﺗﺮﯾﻦ ﺗﻘﺪس‪ ،‬ھﻤﺎﻧﺎ ھﺮﮔﺰ دوﺑﺎره زاﯾﯿﺪه ﻧﺸﺪن‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﺑﻮدا ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪ ،‬ﻣﺎ ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﭘﻮﭼﻲ ﻓﺮدﮔﺮاﯾﻲ رواﻧﻲ و اﺧﻼﻗﻲ را درك ﻣﻲﻛﻨﯿﻢ‪ .‬ﻧﻔﺴﮭﺎي ﻣﺎ‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﻮج‬
‫ﻣﻲزﻧﻨﺪ‪ ،‬واﻗﻌًﺎ ﻣﻮﺟﻮدات و ﻧﯿﺮوھﺎي ﺟﺪاﮔﺎﻧﮫاي ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﭼﯿﻦ و ﺷﻜﻨﮭﺎي ﮔﺬرﻧﺪهاي ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﮫ ﺑﺮ‬
‫ﺟﺮﯾﺎن زﻧﺪﮔﻲ ﭘﯿﺪا ﺷﺪهاﻧﺪ؛ ﮔﺮهھﺎي ﻛﻮﭼﻜﻲ ھﺴﺘﻨﺪ ﻛﮫ در ﺗﻮر دﺳﺘﺨﻮش ﺑﺎد ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺳﺎﺧﺘﮫ و از ھﻢ‬
‫ﺑﺎز ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﮫ ﺧﻮد را اﺟﺰاﯾﻲ از ﯾﻚ‬

‫‪yah‬‬
‫ﺷﻜﺴﺘﮭﺎي ﺷﺨﺼﯿﻤﺎن‪ ،‬رﻧﺠﮭﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن و ﻣﺮگ اﺟﺘﻨﺎب ﻧﺎﭘﺬﯾﺮﻣﺎن‪ ،‬دﯾﮕﺮ ﻣﺎ را ھﻤﭽﻮن ﭘﯿﺶ ﺑﮫ ﺗﻠﺨﻲ‬
‫ﻏﻤﮕﯿﻦ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ؛ آﻧﮭﺎ در ﭘﮭﻨﺔ ﻧﺎﻣﺤﺪودي ﮔﻢ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﮫ آﻣﻮﺧﺘﮫ ﺑﺎﺷﯿﻢ ﻛﮫ‪ ،‬ﻧﮫ ﺑﮫ زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ ﺟﺪاﮔﺎﻧﺔ‬
‫ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺑﮫ ھﻤﺔ اﻧﺴﺎﻧﮭﺎ و ھﻤﺔ زﻧﺪﮔﺎن ﻣﮭﺮ ﺑﻮرزﯾﻢ‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﺳﺮاﻧﺠﺎم آراﻣﺶ را ﺑﺎز ﺧﻮاھﯿﻢ ﯾﺎﻓﺖ‪.‬‬

‫‪ – V‬آﺧﺮﯾﻦ روزھﺎي ﺑﻮدا‬

‫@‪h‬‬
‫ﻣﻌﺠﺰات او‪ -‬دﯾﺪارش از ﺧﺎﻧﺔ ﭘﺪري‪ -‬رھﺮوان ﺑﻮداﯾﻲ‪ -‬ﻣﺮگ‬

‫از اﯾﻦ ﻓﻠﺴﻔﺔ واﻻ ﻣﻲﮔﺬرﯾﻢ و ﺑﮫ اﻓﺴﺎﻧﮫھﺎي ﺳﺎدهاي رو ﻣﻲآورﯾﻢ ﻛﮫ ﺗﻨﮭﺎ ﭼﯿﺰھﺎﯾﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺎ درﺑﺎرة‬
‫ﺑﻘﯿﺔ زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ وﻣﺮگ ﺑﻮدا ﻣﻲداﻧﯿﻢ‪ .‬ﺑﺎ آﻧﻜﮫ او ﻣﻌﺠﺰات را ﺧﻮار ﻣﻲداﺷﺘﮫ‪ ،‬اﻣﺎ ﺷﺎﮔﺮداﻧﺶ ھﺰار داﺳﺘﺎن‬
‫درﺑﺎرة ﻋﺠﺎﯾﺒﻲ ﻛﮫ از او ﺑﮫ ﻇﮭﻮر رﺳﯿﺪه ﺳﺎﺧﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬در ﯾﻚ ﭼﺸﻢ ﺑﮫ ھﻢ زدن‪ ،‬ﺟﺎدووار‪ ،‬از وردﮔﻨﮓ‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﻲﮔﺬرد؛ ﺧﻼل دﻧﺪاﻧﻲ ﻛﮫ اﻧﺪاﺧﺘﮫ ﺑﻮد ﺳﺒﺰ و درﺧﺖ ﻣﻲﺷﻮد؛ در ﭘﺎﯾﺎن ﯾﻜﻲ از ﮔﻔﺘﺎرھﺎﯾﺶ »ﻣﻨﻈﻮﻣﺔ‬
‫دهھﺰار ﻻﯾﮫاي ﺟﮭﺎن ﻟﺮزﯾﺪ‪ «.‬وﻗﺘﻲ ﻛﮫ دﺷﻤﻨﺶ دﯾﻮدﺗﮫ ﻓﯿﻞ دﻣﺎﻧﻲ را ﺑﮫ ﺳﻮي او رھﺎ ﻛﺮد‪ ،‬ﺑﻮدا»آن را‬
‫از ﻣﮭﺮش ﺳﺮﺷﺎر ﻛﺮد«‪ ،‬و آن ﻓﯿﻞ ﻛﺎﻣﻼ رام ﺷﺪ‪ .‬ﺳﻨﺎر و دﯾﮕﺮان از اﯾﻦ ﻟﻄﺎﯾﻒ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﮫ رﺳﯿﺪهاﻧﺪ‬
‫ﻛﮫ اﻓﺴﺎﻧﺔ ﺑﻮدا ﺑﺮاﺳﺎس اﺳﻄﻮرهھﺎي ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﻣﮭﻢ ﻧﯿﺴﺖ؛ ﺑﻮدا ﺑﺮاي ﻣﺎ ھﻤﺎن‬
‫اﻧﺪﯾﺸﮫھﺎﯾﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ در ادﺑﯿﺎت ﺑﻮداﯾﻲ ﺑﮫ او ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻲدھﻨﺪ؛ و اﯾﻦ ﺑﻮدا وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫ﻛﺘﺎﺑﮭﺎي ﺑﻮداﯾﻲ ﺗﺼﻮﯾﺮ دﻟﻨﺸﯿﻨﻲ از او ﻣﻲﻧﮕﺎرﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎﮔﺮدان ﺑﺴﯿﺎري ﺑﺮ او ﮔﺮد آﻣﺪﻧﺪ‪ ،‬و آوازهاش‬
‫درﺗﻤﺎم ﺷﮭﺮھﺎي ﺷﻤﺎل ھﻨﺪ ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﺷﺪ‪ .‬ﭘﺪرش ﭼﻮن ﺷﻨﯿﺪ ﻛﮫ ﺑﻮدا در ﻧﺰدﯾﻜﻲ ﻛﭙﯿﻠﮫوﺳﺘﻮ اﺳﺖ ﭘﯿﻜﻲ ﺑﮫ‬
‫ﻧﺰدش ﻓﺮﺳﺘﺎد و از او دﻋﻮت ﻛﺮد ﻛﮫ روزي را در ﺧﺎﻧﺔ ﻛﻮدﻛﯿﺶ ﺑﮕﺬراﻧﺪ‪ .‬او رﻓﺖ‪ ،‬و ﭘﺪرش ﻛﮫ‬
‫ﺑﺮﻓﻘﺪان او ﻣﻮﯾﮫ ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬ﯾﻚ ﭼﻨﺪ از ﺑﺎزﮔﺸﺖ اﯾﻦ ﻗﺪﯾﺲ ﺷﺎدي ﻛﺮد‪ .‬ھﻤﺴﺮ ﺑﻮدا‪ ،‬ﻛﮫ در ﺗﻤﺎم ﻣﺪت‬
‫‪an‬‬

‫دورﯾﺶ ﺑﮫ او وﻓﺎدار ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﮫ ﭘﺎﯾﺶ اﻓﺘﺎد‪ ،‬دوﭘﺎﯾﺶ را ﮔﺮﻓﺖ و ﺳﺮ ﺑﮫ ﭘﺎﯾﺶ ﻧﮭﺎد‪ ،‬و او را ﭼﻮن ﯾﻚ‬
‫ﺧﺪا ﺣﺮﻣﺖ ﻧﮭﺎد‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﺷﻮدودﻧﮫﺷﺎه ﺑﺎ ﺑﻮدا از ﻣﮭﺮ ﺑﺰرﮔﺶ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ او ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺖ‪» :‬اي ﺳﺮور‪،‬‬
‫ﻋﺮوﺳﻢ وﻗﺘﻲ ﺷﻨﯿﺪ ﻛﮫ ﺗﻮ‪ ،‬ﭼﻮن رھﺮوان‪ ،‬ﺧﺮﻗﮫھﺎي زرد ﺑﮫ ﺗﻦ ﻛﺮدهاي‪ ،‬او ھﻢ ﺧﺮﻗﮫھﺎي زرد ﭘﻮﺷﯿﺪ؛‬
‫وﻗﺘﻲ ﺷﻨﯿﺪ ﻛﮫ ﺗﻮ روزي ﯾﻚ ﺑﺎر ﻏﺬا ﻣﻲﺧﻮري‪ ،‬او ھﻢ روزي ﯾﻚ ﺑﺎر ﻏﺬا ﻣﻲﺧﻮرد؛ وﻗﺘﻲ ﻛﮫ ﻓﮭﻤﯿﺪ ﺗﻮ‬
‫ﺑﺴﺘﺮ ﺑﺰرگ را رھﺎ ﻛﺮدهاي‪ ،‬او ھﻢ ﺑﺮ ﺑﺴﺘﺮ ﺗﻨﮓ ﻣﻲﺧﻮاﺑﯿﺪ؛ و ﭼﻮن داﻧﺴﺖ ﻛﮫ ﺗﻮ ﺣﻠﻘﺔ ﮔﻞ و ﺑﻮي‬
‫‪pym‬‬

‫ﺧﻮش را رھﺎ ﻛﺮدهاي‪ ،‬او ھﻢ از آﻧﮭﺎ دﺳﺖ ﺑﺮداﺷﺖ‪ «.‬ﺑﻮدا او را ﺑﺮﻛﺖ ﺑﺨﺸﯿﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ راه ﺧﻮد رﻓﺖ‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﭘﺴﺮش راھﻮﻟﮫ ﺑﮫ ﻧﺰدش آﻣﺪ و ﺑﮫ او ﻣﮭﺮ ورزﯾﺪ و ﮔﻔﺖ»اي ﻣﺮﺗﺎض‪ ،‬ﺳﺎﯾﮫات‬

‫‪.co‬‬
‫دﻟﭙﺬﯾﺮ اﺳﺖ‪ «.‬ﮔﺮﭼﮫ ﻣﺎدر راھﻮﻟﮫ اﻣﯿﺪ داﺷﺖ ﭘﺴﺮش ﺷﺎه ﺷﻮد‪ ،‬اﻣﺎ »اﺳﺘﺎد« او را ﺑﮫ اﻧﺠﻤﻦ ﺑﻮداﯾﻲ‬
‫ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﻌﺪ ﺷﺎھﺰادة دﯾﮕﺮي ﺑﻮد ﺑﮫ ﻧﺎم ﻧﻨﺪه ﻛﮫ او را ﺑﺮاي ﻣﻘﺎم وراﺛﺖ ﻣﺴﻠﻢ ﺗﺨﺖ و ﺗﺎج ﺗﻘﺪﯾﺲ ﻛﺮده‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﻧﻨﺪه‪ ،‬ﻛﮫ ﮔﻮﯾﻲ درﺣﺎﻟﺖ ﺟﺬﺑﮫ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺮاﺳﻢ را ﻧﯿﻤﮫﻛﺎره رھﺎ ﻛﺮد و از ﺷﺎھﻲ دﺳﺖ ﺷﺴﺖ‪ ،‬و‬
‫ﻧﺰد ﺑﻮدا رﻓﺖ و ﺧﻮاﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ او ھﻢ اﺟﺎزه دھﺪ ﻛﮫ ﺑﮫ اﻧﺠﻤﻦ ﺑﭙﯿﻮﻧﺪد‪ .‬ﺷﻮدودﻧﮫ ﭼﻮن اﯾﻦ را ﺷﻨﯿﺪ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻏﻤﮕﯿﻦ ﺷﺪ‪ ،‬و از ﺑﻮدا ﺧﻮاھﺸﻲ ﻛﺮد‪ .‬ﮔﻔﺖ »آﻧﮕﺎه ﻛﮫ آن ﺳﺮور ﺟﮭﺎن را ﺗﺮك ﮔﻔﺖ‪ ،‬اﯾﻦ ﺑﺮاي ﻣﻦ اﻧﺪوه‬
‫ﻛﻮﭼﻜﻲ ﻧﺒﻮد؛ ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﻮد ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﻧﻨﺪه رﻓﺖ‪ ،‬و ﺧﯿﻠﻲ ﺑﯿﺶ از اﯾﻨﮭﺎ ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ راھﻮﻟﮫ رﻓﺖ‪ .‬ﻣﮭﺮ‬
‫ﻓﺮزﻧﺪ از ﭘﻮﺳﺖ‪ ،‬ﮔﻮﺷﺖ‪ ،‬رگ‪ ،‬اﺳﺘﺨﻮان‪ ،‬و ﻣﻐﺰ اﺳﺘﺨﻮان ﻣﻲﮔﺬرد‪ .‬اي ﺳﺮور‪ ،‬ﻋﻨﺎﯾﺖ ﻛﻦ ﻛﮫ ﺷﺮﯾﻔﺎن‬
‫ﺗﻮ ﭘﺬﯾﺮش ﺑﮫ اﻧﺠﻤﻦ را درﺑﺎرة ﭘﺴﺮي ﻛﮫ از ﭘﺪر و ﻣﺎدرش اﺟﺎزه ﻧﺪارد اﻧﺠﺎم ﻧﺪھﻨﺪ‪ «.‬ﺑﻮدا رﺿﺎ داد‪ ،‬و‪،‬‬
‫از آن ﭘﺲ‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ اﺟﺎزهاي ﺷﺮط ﺣﺘﻤﻲ ﭘﺬﯾﺮش در اﻧﺠﻤﻦ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲآﯾﺪ دﯾﻨﻲ ﻛﮫ در آﻏﺎز از ﺣﺮﻓﺔ روﺣﺎﻧﯿﺘﻲ در آن ﺧﺒﺮي ﻧﺒﻮد‪ ،‬اﻧﺠﻤﻨﻲ از رھﺮوان ﭘﺪﯾﺪ آورده‬
‫ﺑﻮد ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﺤﻮ ﺧﻄﺮﻧﺎﻛﻲ‪ ،‬ﻣﺸﺎﺑﮫ ھﻤﺎن ﺣﺮﻓﺔ روﺣﺎﻧﯿﺘﻲ ھﻨﺪو ﺑﻮد‪ .‬ﭼﻨﺪان از ﻣﺮگ ﺑﻮدا ﻧﮕﺬﺷﺘﮫ ﺑﻮد ﻛﮫ‬
‫اﯾﻨﺎن ﺧﻮد را ﺗﺴﻠﯿﻢ دم و دﺳﺘﮕﺎه روﺣﺎﻧﯿﺖ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬درواﻗﻊ‪ ،‬اوﻟﯿﻦ ﮔﺮوﻧﺪﮔﺎن ﺑﮫ اﻧﺠﻤﻦ از ردة ﺑﺮھﻤﻨﺎن و‬
‫ﭘﺲ از آﻧﮭﺎ از ﺗﻮاﻧﮕﺮﺗﺮﯾﻦ ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﻨﺎرس و ﺷﮭﺮھﺎي ﻣﺠﺎور ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬در زﻣﺎن ﺑﻮدا‪ ،‬اﯾﻦ ﺑﯿﻜﻮھﺎ‪ ،‬ﯾﺎ‬
‫رھﺮوان‪ ،‬آداب ﺳﺎدهاي را ﺑﮫ ﺟﺎ ﻣﻲآوردﻧﺪ‪ .‬ﺑﮫ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ‪ ،‬و ﻧﯿﺰ ﺑﺎ ھﺮ ﻛﮫ ﺣﺮف ﻣﻲزدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﻋﺒﺎرت‬
‫@‪h‬‬
‫ﺗﺤﺴﯿﻦآﻣﯿﺰ درود ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ‪» :‬آراﻣﺶ ﺑﺮ ھﻤﺔ ﻣﻮﺟﻮدات!« آﻧﺎن ﻧﻤﻲﺑﺎﯾﺴﺖ ھﯿﭻ زﻧﺪهاي را ﺑﻜﺸﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻧﻤﻲﺑﺎﯾﺴﺖ ھﯿﭻ ﭼﯿﺰي را ﻛﮫ ﺑﮫ آﻧﮭﺎ داده ﻧﺸﺪه ﺑﺮدارﻧﺪ؛ ﻣﻲﺑﺎﯾﺴﺖ از دروغ و ﺑﺪﮔﻮﯾﻲ ﺑﭙﺮھﯿﺰﻧﺪ؛‬
‫اﺧﺘﻼﻓﮭﺎ را ﺣﻞ و ﺑﮫ ھﻤﺎھﻨﮕﻲ ﺗﺸﻮﯾﻖ ﻛﻨﻨﺪ؛ ھﻤﯿﺸﮫ ﺑﮫ ھﻤﺔ اﻧﺴﺎﻧﮭﺎ و ﺟﺎﻧﻮران ﻣﮭﺮ ﺑﻮرزﻧﺪ؛ از ھﺮﮔﻮﻧﮫ‬
‫ﻟﺬت ﺣﺴﻲ ﯾﺎ ﺟﺴﻤﻲ‪ ،‬ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ‪ ،‬رﻗﺼﮭﺎي ﻧﺎچ‪ ،‬ﻣﻌﺮﻛﮫ و ﻧﻤﺎﯾﺶ‪ ،‬ﺑﺎزي ﺗﺠﻤﻼت‪ ،‬ﮔﻔﺘﮕﻮھﺎي ﺑﯿﮭﻮده‪،‬‬
‫ﻣﺒﺎﺣﺜﮫ‪ ،‬ﯾﺎ ﻃﺎﻟﻊﺑﯿﻨﻲ ﺑﭙﺮھﯿﺰﻧﺪ؛ ﺑﺎ ﻛﺴﺐوﻛﺎر‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﺎ ھﺮ ﭘﯿﺸﮫاي ﻛﮫ ﺳﺮو ﻛﺎرش ﺑﺎ ﺧﺮﯾﺪ و ﻓﺮوش ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﻛﺎري ﻧﺪاﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ واﻧﮕﮭﻲ‪ ،‬دﺳﺖ از ﻧﺎﺧﻮﯾﺸﺘﻨﺪاري [ ﺟﻨﺴﻲ] ﺑﻜﺸﻨﺪ‪ ،‬و ﺟﺪا از زﻧﮭﺎ‪ ،‬و ﺑﺎ ﭘﺎﻛﺪاﻣﻨﻲ‬
‫‪are‬‬

‫ﻛﺎﻣﻞ زﻧﺪﮔﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻮدا‪ ،‬ﺑﺮ اﺛﺮ ﻻﺑﮫھﺎي ﻣﻜﺮر زﻧﺎن‪ ،‬ﺑﮫ آﻧﺎن ھﻢ اﺟﺎزه داد ﻛﮫ ﭼﻮن‬

‫رھﺮو ﺑﮫ اﻧﺠﻤﻦ وارد ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ھﯿﭻﮔﺎه ﻛﺎﻣﻼ ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺮﻛﺖ ھﻤﺴﺎز ﻧﺸﺪ‪ .‬ﺑﮫ آﻧﻨﺪه ﮔﻔﺖ »آﻧﻨﺪه اﮔﺮ زﻧﺎن‬
‫اﺟﺎزه ﻧﯿﺎﻓﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪﻛﮫ از زﻧﺪﮔﻲ ﺧﺎﻧﮫ ﺑﮫ ﺑﯿﺨﺎﻧﮕﻲ ﺑﺮوﻧﺪ اﯾﻦ آﯾﯿﻦ ﻣﺼﻔﺎ ﺳﺎﻟﮭﺎ دوام ﻣﻲﯾﺎﻓﺖ و آﯾﯿﻦ ﻧﯿﻚ‬
‫ھﺰار ﺳﺎل‪ ،‬ﭘﺎﺑﺮﺟﺎ ﻣﻲﺑﻮد‪ .‬وﻟﻲ آﻧﻨﺪه از آﻧﺠﺎ ﻛﮫ اﻛﻨﻮن زﻧﺎن اﯾﻦ اﺟﺎزه را ﯾﺎﻓﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬آﯾﯿﻦ ﻣﺼﻔﺎ دﯾﺮي‬
‫‪set‬‬

‫ﻧﻤﻲﭘﺎﯾﺪ‪ ،‬آﯾﯿﻦ ﻧﯿﻚ ﺑﯿﺶ از ﭘﺎﻧﺼﺪ ﺳﺎل ﭘﺎﺑﺮﺟﺎ ﻧﺨﻮاھﺪ ﺑﻮد‪ «.‬ﺣﻖ ﺑﺎ او ﺑﻮد‪ .‬اﻧﺠﻤﻦ ﺑﺰرگ ﯾﺎ ﺳﻨﮕﮫ ﺗﺎ‬
‫اﻣﺮوز دوام داﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ دﯾﺮي اﺳﺖ ﻛﮫ آﯾﯿﻦ اﺳﺘﺎد را ﺑﺎ ﺟﺎدو و ﭼﻨﺪ ﺧﺪاﯾﻲ و ﺧﺮاﻓﺎت ﺑﯿﺸﻤﺎر ﺗﺒﺎه‬
‫ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﭘﯿﺮوان اﺳﺘﺎد در ﭘﺎﯾﺎن ﻋﻤﺮ دراز او ﻛﻢ ﻛﻢ ﺑﮫ ﺧﺪا ﻛﺮدن او روآورده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ آﻧﻜﮫ او‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬آﻧﺎن را ﺑﮫ‬
‫‪an‬‬

‫اﯾﻦ ﻣﺒﺎرزه ﺧﻮاﺳﺘﮫ ﺑﻮد ﻛﮫ در او ﺷﻚ و ﺗﺮدﯾﺪ روا دارﻧﺪ و‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺮاي ﺧﻮد ﺑﯿﻨﺪﯾﺸﻨﺪ‪ .‬در ﯾﻜﻲ از‬
‫آﺧﺮﯾﻦ ﮔﻔﺘﮕﻮھﺎي او ﭼﻨﯿﻦ آﻣﺪه اﺳﺖ‪:‬‬

‫… در آن زﻣﺎن ﺳﺎرﯾﭙﻮﺗﺔ ارﺟﻤﻨﺪ ﻧﺰد آن ﺳﺮور آﻣﺪ‪ ،‬ﺳﻼم ﻛﺮد‪ ،‬و ﺑﮫ اﺣﺘﺮام در ﻛﻨﺎري ﻧﺸﺴﺖ و ﭼﻨﯿﻦ‬
‫‪pym‬‬

‫ﮔﻔﺖ‪:‬‬
 ‫‪m‬‬
‫»ﺳﺮور ارﺟﻤﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﮫ آن ﺳﺮور ﭼﻨﺎن اﯾﻤﺎن دارم ﻛﮫ ﻣﻲاﻧﺪﯾﺸﻢ ﻛﮫ ﺗﺎﻛﻨﻮن‪ ،‬ﭼﻮن آن ﺳﺮور‪ ،‬اﺳﺘﺎد‬
‫دﯾﮕﺮي ﻛﮫ داراي داﻧﺶ ﺑﺮﺗﺮ و اﻓﺰوﻧﺘﺮ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ داراي روﺷﻦﺷﺪﮔﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺒﻮده‪ ،‬ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬و ﻧﺨﻮاھﺪ ﺑﻮد‪«.‬‬

‫‪.co‬‬
‫اي ﺳﺎرﭘﯿﻮﺗﮫ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر درﺷﺖ و ﮔﺴﺘﺎﺧﺎﻧﮫ ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﻲ‪ ،‬ﺗﻮ ﺑﺮاﺳﺘﻲ ﺗﺮاﻧﺔ ﺟﺬﺑﮫ ﺳﺮ دادهاي‪ .‬آﯾﺎ‬ ‫‪.1‬‬
‫ﺗﻤﺎم ﺳﺮوراﻧﻲ را ﻛﮫ‪ ،‬در ﻗﺮﻧﮭﺎي دور ﮔﺬﺷﺘﮫ‪ ،‬از ارھﺘﮭﺎ و ﺑﯿﺪاران )= ﺑﻮداﯾﺎن( ﺑﻮدهاﻧﺪ‬
‫دﯾﺪهاي‪ ،‬دودﻟﯿﮭﺎﯾﺸﺎن را ﺷﻨﺎﺧﺘﮫاي‪ ،‬و آﮔﺎه ﺑﻮدهاي ﻛﮫ رﻓﺘﺎرﺷﺎن‪ ،‬ﻓﺮزاﻧﮕﯿﺸﺎن‪ ،‬راه زﻧﺪﮔﯿﺸﺎن‪،‬‬
‫و ﻣﻘﺎﻣﮭﺎﯾﺸﺎن ﭼﮕﻮﻧﮫ ﺑﻮده اﺳﺖ؟«‬
‫ﻧﮫ ﺳﺮور ارﺟﻤﻨﺪ‪«.‬‬ ‫‪.2‬‬

‫‪oo‬‬
‫»ﭘﺲ ﺣﺘﻤًﺎ ﺗﻮ ھﻤﺔ ﺳﺮوراﻧﻲ را ﻛﮫ در ﻗﺮﻧﮭﺎي دراز آﯾﻨﺪه از ارھﺘﮭﺎ و ﺑﯿﺪاران ﺧﻮاھﻨﺪ ﺑﻮد‬ ‫‪.3‬‬
‫درﯾﺎﻓﺘﮫاي؟«‬
‫»ﻧﮫ ﺳﺮور ارﺟﻤﻨﺪ‪«.‬‬ ‫‪.4‬‬
‫»ﭘﺲ ﺗﻮ‪ ،‬دﺳﺖ ﻛﻢ ﻣﺮا ﭼﻮن ارھﺖ و ﺑﯿﺪاري ﻛﮫ اﻛﻨﻮن زﻧﺪه اﺳﺖ ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﻲ‪ ،‬و در دل او راه‬ ‫‪.5‬‬
‫ﯾﺎﻓﺘﮫاي؟«‬

‫‪yah‬‬
‫»ﺣﺘﻲ آن را ﻧﯿﺰ ﻧﮫ‪ ،‬اي ﺳﺮور‪«.‬‬ ‫‪.6‬‬
‫»ﭘﺲ‪ ،‬ﺗﻮ ﻛﮫ در دﻟﮭﺎي ارھﺘﮭﺎ و ﺑﯿﺪاران ﮔﺬﺷﺘﮫ و آﯾﻨﺪه ﻧﻨﮕﺮﯾﺴﺘﮫاي‪ ،‬ﭼﺮا ﺳﺨﻨﺎﻧﻲ ﭼﻨﯿﻦ درﺷﺖ‬ ‫‪.7‬‬
‫و ﮔﺴﺘﺎﺧﺎﻧﮫ ﻣﻲﮔﻮﯾﻲ؟ ﭼﺮا اﯾﻨﭽﻨﯿﻦ ﺗﺮاﻧﺔ ﺟﺬﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲدھﻲ؟«‬

‫و ﺑﮫ آﻧﻨﺪه ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ و ﺷﺮﯾﻔﺘﺮﯾﻦ درﺳﮭﺎ را آﻣﻮﺧﺖ‪:‬‬

‫@‪h‬‬
‫»آﻧﻨﺪه‪ ،‬ﭼﮫ اﻛﻨﻮن و ﭼﮫ ﭘﺲ از ﻣﺮﮔﻢ‪ ،‬ھﺮ ﻛﺲ ﭼﺮاغ ﺧﻮد ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﻨﺎه ﺧﻮد ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﭘﻨﺎه ﺑﯿﺮوﻧﻲ ﭘﻨﺎه‬
‫ﻧﺒﺮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺳﺨﺖ ﺑﮫ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﺑﯿﺎوﯾﺰد‪ …،‬ﺟﺰ در ﺧﻮد‪ ،‬ﭘﻨﺎه دﯾﮕﺮي ﻧﺠﻮﯾﺪ‪ -‬اﯾﻨﺎن ھﺴﺘﻨﺪ… ﻛﮫ ﺑﮫ ﺑﺮﺗﺮﯾﻦ‬
‫ﺑﻠﻨﺪي ﺧﻮاھﻨﺪ رﺳﯿﺪ! اﻣﺎ آﻧﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺸﺘﺎق آﻣﻮﺧﺘﻦ ﺑﺎﺷﻨﺪ!«‬

‫او در ﺳﺎل ‪483‬قم در ھﺸﺘﺎدﺳﺎﻟﮕﻲ درﮔﺬﺷﺖ‪ .‬واﭘﺴﯿﻦ ﺳﺨﻨﺎﻧﺶ ﺑﺎ رھﺮوان اﯾﻦ ﺑﻮد‪:‬‬
‫‪are‬‬

‫»اي رھﺮوان‪ ،‬ﺑﯿﺎﯾﯿﺪ ﻛﮫ ﻣﻦ ﺷﻤﺎ را ﺗﻌﻠﯿﻢ دھﻢ‪ .‬ﭼﯿﺰھﺎي آﻣﯿﺨﺘﮫ دﺳﺘﺨﻮش ﺗﺒﺎھﻲ ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﯿﺪارو ھﺸﯿﺎر‬
‫‪set‬‬
‫‪an‬‬
‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﺷﺎﻧﺰدھﻢ‬

‫‪.co‬‬
‫از اﺳﻜﻨﺪر ﺗﺎ اورﻧﮓ زﯾﺐ‬
‫‪-I‬ﭼﻨﺪره ﮔﻮﭘﺘﮫ‬

‫‪oo‬‬
‫اﺳﻜﻨﺪر در ھﻨﺪ‪ -‬ﭼﻨﺪره ﮔﻮﭘﺘﺔ رھﺎﯾﻲ ﺑﺨﺶ‪ -‬ﻣﺮدم‪ -‬داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻜﺴﯿﻠﮫ‪ -‬ﻛﺎخ ﺷﺎھﻲ‪ -‬روزي از زﻧﺪﮔﻲ ﯾﻚ‬
‫ﺷﺎه‪ -‬ﻣﺎﻛﯿﺎوﻟﻲ ﻛﮭﯿﻦ‪ -‬ادارة ﺣﻜﻮﻣﺖ‪ -‬ﻗﺎﻧﻮن‪ -‬ﺑﮭﺪاﺷﺖ ﻋﻤﻮﻣﻲ‪ -‬ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ و راھﮭﺎ‪ -‬ادارة ﺷﮭﺮھﺎ‬

‫‪yah‬‬
‫در ﺳﺎل ‪327‬قم اﺳﻜﻨﺪر ﻛﺒﯿﺮ از اﯾﺮان ﺑﮫ راه اﻓﺘﺎد‪ ،‬از ھﻨﺪوﻛﺶ ﮔﺬﺷﺖ و ﺑﺮھﻨﺪ ﻓﺮود آﻣﺪ‪ .‬ﯾﻚ ﺳﺎل‬
‫دراﯾﺎﻻت ﺷﻤﺎل ﻏﺮﺑﻲ ﻛﮫ ﯾﻜﻲ از اﺳﺘﺎﻧﮭﺎي ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ ﺷﺎھﻨﺸﺎھﻲ اﯾﺮان ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺼﺎف ﻣﻲداد؛ ﺑﺮاي‬
‫ﺳﭙﺎھﺶ زاد راه و ﺑﺮاي ﺧﺰاﻧﮫاش زر ﻣﻲﺳﺘﺎﻧﺪ‪ .‬در آﻏﺎز ﺳﺎل ‪326‬قم از ﺳﻨﺪ ﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬و آرام آرام از‬
‫راه ﺗﻜﺴﯿﻠﮫ و راوﻟﭙﻨﺪي ﺟﻨﮕﯿﺪ و ﺑﮫ ﺟﻨﻮب و ﺧﺎور رﺳﯿﺪ‪ ،‬و ﺑﺎ ﺳﭙﺎه ﭘﻮروس ﺷﺎه روﺑﮫرو ﺷﺪ‪ ،‬و در‬
‫ﻧﺒﺮدي ‪ 000،30‬ﭘﯿﺎده‪ 4000 ،‬ﺳﻮاره‪ 300 ،‬اراﺑﮫ و ‪ 200‬ﻓﯿﻞ او را ﺷﻜﺴﺖ‪ ،‬و ‪ 12000‬ﺗﻦ را ھﻢ ﺑﮫ‬
‫ھﻼﻛﺖ رﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﭘﻮروس ﺷﺎه ﺗﺎ ﺗﻮان در ﺗﻦ داﺷﺖ ﺟﻨﮕﯿﺪ و ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺳﭙﺮ اﻧﺪاﺧﺖ‪ .‬اﺳﻜﻨﺪر‪ ،‬ﻛﮫ دﻟﯿﺮي و‬
‫@‪h‬‬
‫ﺑﺎﻻي ﺑﻠﻨﺪ و ﺳﯿﻤﺎي ﻧﯿﻜﻮي او را ﻣﻲﺳﺘﻮد‪ ،‬ﮔﻔﺖ ﺑﮕﻮﯾﺪ ﻛﮫ ﻣﻲﺧﻮاھﺪ اﺳﻜﻨﺪر ﺑﺎ او ﭼﮫ رﻓﺘﺎري در‬
‫ﭘﯿﺶﮔﯿﺮد‪ .‬ﭘﻮروس در ﭘﺎﺳﺦ او ﮔﻔﺖ »اي اﺳﻜﻨﺪر‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﻦ ﺷﺎھﺎﻧﮫ رﻓﺘﺎر ﻛﻦ‪ «.‬اﺳﻜﻨﺪر ﮔﻔﺖ »ﺑﮫ‬
‫ﺧﺎﻃﺮﺧﻮدم ﺑﺎ ﺗﻮ ﭼﻨﯿﻦ رﻓﺘﺎر ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ؛ اﻣﺎ ﺗﻮ ﺑﮫ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﻮدت‪ ،‬آﻧﭽﮫ ﺷﺎدت ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﺨﻮاه‪ «.‬وﻟﻲ‬
‫ﭘﻮروس ﮔﻔﺖ در آﻧﭽﮫ او ﺧﻮاﺳﺘﮫ ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ ھﺴﺖ‪ .‬اﺳﻜﻨﺪر را اﯾﻦ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﺴﯿﺎر ﺧﻮش آﻣﺪ؛ و ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺗﻤﺎم‬
‫ﻧﻮاﺣﻲ ﻓﺘﺢﺷﺪة ھﻨﺪ را‪ ،‬ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﺧﺮاﺟﮕﺰار ﻣﻘﺪوﻧﯿﮫ‪ ،‬ﺑﮫ وي واﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬ﭘﻮروس ھﻤﭙﯿﻤﺎﻧﻲ وﻓﺎدار و‬
‫‪are‬‬

‫ﻛﻮﺷﺎ ﺑﻮد‪ .‬ﺳﭙﺲ اﺳﻜﻨﺪر ﺧﻮاﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ ﺳﻮي درﯾﺎي ﺧﺎور ﺑﺮود‪ ،‬اﻣﺎ ﺳﺮﺑﺎزاﻧﺶ ﺳﺮﺑﺎز زدﻧﺪ‪ .‬اﺳﻜﻨﺪر‬
‫ﭘﺲ از ﮔﻔﺘﮕﻮھﺎ و ﺳﺨﻨﮭﺎي ﺑﺴﯿﺎر ﮔﺮدن ﻧﮭﺎد‪ ،‬و آﻧﺎن را‪ -‬از ﻣﯿﺎن ﻗﺒﺎﯾﻞ وﻃﻨﭙﺮﺳﺖ دﺷﻤﻦ‪ ،‬ﻛﮫ ﺳﺮﺑﺎزان‬
‫ﻧﮕﺮان اﺳﻜﻨﺪر را در ھﺮ ﮔﺎم ﺑﮫ ﺟﻨﮓ وا ﻣﻲداﺷﺘﻨﺪ‪ -‬ﺑﮫ ﭘﺎﯾﯿﻦ رود ھﻮداﺳﭙﺲ‪ ،‬و ﺑﺎﻻي ﺳﺎﺣﻞ‪ ،‬از ﻃﺮﯾﻖ‬
‫ﮔﺪروﺳﯿﺎ‪ ،‬ﺑﮫ ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن ھﺪاﯾﺖ ﻛﺮد‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﮫ ﺑﯿﺴﺖ ﻣﺎه ﭘﺲ از ﻓﺘﻮﺣﺎﺗﺶ ﺑﮫ ﺷﻮش رﺳﯿﺪ‪ ،‬از ارﺗﺸﻲ ﻛﮫ‬
‫ﺳﮫ ﺳﺎل ﭘﯿﺶ ﺑﺎ او ﺑﮫ ھﻨﺪ رﻓﺘﮫ ﺑﻮد ﺟﺰ ﭘﺎرهاي درﻣﺎﻧﺪه و ﺑﯿﻨﻮا ﻧﻤﺎﻧﺪه ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫ھﻔﺖ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ‪ ،‬ھﺮ ﮔﻮﻧﮫ آﺛﺎر ﺳﻠﻄﺔ ﻣﻘﺪوﻧﯿﮫ از ھﻨﺪ ﺑﺮﭼﯿﺪه ﺷﺪ‪ .‬ﻋﺎﻣﻞ اﺻﻠﻲ اﯾﻦ دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ ﯾﻜﻲ از‬
‫ﻣﺎﺟﺮاﺟﻮﺗﺮﯾﻦ ﭼﮭﺮهھﺎي ﺗﺎرﯾﺦ ھﻨﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﮫ ﺟﻨﮕﺎوري ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ از اﺳﻜﻨﺪر اﻣﺎ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯾﻲ ﺑﺰرﮔﺘﺮ از‬
‫او ﺑﻮد و ﭼﻨﺪره ﮔﻮﭘﺘﮫ ﻧﺎم داﺷﺖ‪ .‬وي از ﺑﺰرﮔﺰادﮔﺎن ﻃﺒﻘﺔ ﻛﺸﺘﺮﯾﮫ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺗﻮﺳﻂ ﺧﺎﻧﺪان ﻧﻨﺪه ﻛﮫ در آن‬
‫ﻣﻮﻗﻊ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﻋﻠﻲرﻏﻢ واﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﮫ آن ﺧﺎﻧﺪان‪ ،‬از ﻣﮕﺪه ﺗﺒﻌﯿﺪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﺟﻮان ﺑﮫ ﯾﺎري‬
‫راﯾﺰن زﯾﺮك ﻣﺎﻛﯿﺎوﻟﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪش‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﻛﺌﻮﺗﯿﻠﯿﮫ ﭼﺎﻧﻜﯿﮫ‪ ،‬ﺳﭙﺎه ﻛﻮﭼﻜﻲ ﺳﺎزﻣﺎن داد‪ ،‬و ﺑﺮﭘﺎدﮔﺎﻧﮭﺎي‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﻘﺪوﻧﻲ ﻏﻠﺒﮫ ﯾﺎﻓﺖ و ھﻨﺪ را آزاد اﻋﻼم ﻛﺮد‪ .‬ﺳﭙﺲ راه ﭘﺎﺗﻠﯿﭙﻮﺗﺮه ‪ ،‬ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﭘﺎدﺷﺎھﻲ ﻣﮕﺪه‪ ،‬را در ﭘﯿﺶ‬
‫ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬آﺷﻮﺑﻲ ﺑﮫﭘﺎ ﻛﺮد و ﺗﺨﺖ ﺷﺎھﻲ را ﺑﮫ ﭼﻨﮓ آورد‪ ،‬و ﺳﻠﺴﻠﺔ ﻣﺎورﯾﺎ را ﺑﻨﯿﺎد ﻧﮭﺎد ﻛﮫ ﻣﻲﺑﺎﯾﺴﺖ‬
‫ﯾﻜﺼﺪوﺳﻲوھﻔﺖ ﺳﺎل ﺑﺮ ھﻨﺪوﺳﺘﺎن و اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻓﺮﻣﺎن ﺑﺮاﻧﺪ‪ .‬ﭼﯿﺰي ﻧﮕﺬﺷﺖ ﻛﮫ ﭼﻨﺪرهﮔﻮﭘﺘﮫ‪ ،‬ﻛﮫ‬
‫دﻟﯿﺮﯾﺶ ﺗﺎﺑﻊ ﻓﺮزاﻧﮕﻲ ﺑﻲﻣﺮام ﻛﺌﻮﺗﯿﻠﯿﮫ ﺑﻮد‪ ،‬ﺣﻜﻮﻣﺘﺶ را ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪﺗﺮﯾﻦ ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ ﻛﺮد ﻛﮫ ﺟﮭﺎن ﺗﺎ‬
‫‪pym‬‬

‫آنروز ﺑﮫ ﺧﻮد ﻧﺪﯾﺪه ﺑﻮد‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﻣﮕﺎﺳﺘﻨﺲ‪ ،‬از ﺳﻮي ﺳﻠﻮﻛﻮس ﻧﯿﻜﺎﺗﻮر‪ ،‬ﭘﺎدﺷﺎه ﺳﻮرﯾﮫ‪ ،‬ﺑﮫ ﺳﻔﺎرت‬
‫ﺑﮫ ﭘﺎﺗﻠﯿﭙﻮﺗﺮه آﻣﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺪﻧﻲ در آﻧﺠﺎ ﯾﺎﻓﺖ ﻛﮫ ﺣﯿﺮﺗﺰدهاش ﻛﺮد‪ .‬ﻣﮕﺎﺳﺘﻨﺲ آن را ﺑﺮاي ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن دﯾﺮﺑﺎور‪ -‬ﻛﮫ‬
‫ﺧﻮد ھﻨﻮز ﻧﺰدﯾﻚ ﺑﮫ اوج ﺗﻤﺪﻧﺸﺎن ﺑﻮدﻧﺪ‪ -‬وﺻﻒ ﻛﺮد و آن را ﻛﺎﻣﻼ ھﻤﺴﻨﮓ ﺗﻤﺪن ﺧﻮدﺷﺎن داﻧﺴﺖ‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫اﯾﻦ ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ از زﻧﺪﮔﻲ ھﻨﺪي ﻋﺼﺮ ﺧﻮﯾﺶ ﺷﺮﺣﻲ دﻟﻨﺸﯿﻦ‪ ،‬و ﺷﺎﯾﺪ ھﻢ ﺑﺎ ﻣﺪارا‪ ،‬ﺑﮫ دﺳﺖ داده اﺳﺖ‪ .‬وي‬
‫از دو ﭼﯿﺰ ﺑﮫ ﺷﮕﻔﺖ آﻣﺪه ﺑﻮد‪ :‬ﯾﻜﻲ آﻧﻜﮫ در ھﻨﺪ اﺛﺮي از ﺑﺮدﮔﻲ ﻧﯿﺎﻓﺖ؛ و اﯾﻦ ﺷﯿﻮة ﻣﺮﺿﯿﮫاي ﺑﻮد ﻛﮫ‬
‫در ﻛﺸﻮر وي از آن ﻧﺸﺎﻧﻲ دﯾﺪه ﻧﻤﻲﺷﺪ‪ .‬دو دﯾﮕﺮ آﻧﻜﮫ ﺟﺎﻣﻌﺔ ھﻨﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ﺟﻤﻌﯿﺘﺶ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﭘﯿﺸﮫھﺎي‬

‫‪.co‬‬
‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﮫ ﭼﻨﺪ ﻃﺒﻘﮫ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﺗﻘﺴﯿﻤﺎت را ﻃﺒﯿﻌﻲ ﻣﻲداﻧﺴﺖ و در ﺑﺮاﺑﺮ آن ﺑﺮدﺑﺎر ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮ‬
‫ﮔﺰارش اﯾﻦ ﺳﻔﯿﺮ ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ‪:‬‬

‫آﻧﺎن ﭼﻨﺎن ﻛﮫ ﺑﺎﯾﺪ زﻧﺪﮔﻲ ﺳﻌﺎدﺗﻤﻨﺪاﻧﮫاي دارﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻮن ﺳﺎده رﻓﺘﺎر و ﻣﯿﺎﻧﮫروﻧﺪ‪ .‬ھﺮﮔﺰ ﺷﺮاب ﻧﻤﻲﺧﻮرﻧﺪ‬
‫ﻣﮕﺮ در ﻣﺮاﺳﻢ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ… ﺳﺎدﮔﻲ ﻗﻮاﻧﯿﻦ و ﭘﯿﻤﺎﻧﮭﺎﯾﺸﺎن ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ ﺑﻨﺪرت ﻛﺎرﺷﺎن‬

‫‪oo‬‬
‫ﺑﮫ دادﮔﺎه ﻣﻲﻛﺸﺪ‪ .‬ﺑﺮ ﺳﺮ وﺛﯿﻘﮫ و اﻣﺎﻧﺎﺗﺸﺎن ھﯿﭻ ﺷﻜﺎﯾﺘﻲ ﺑﮫ ﻗﺎﺿﻲ ﻧﻤﻲﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻧﮫ ﺑﮫ ﻣﮭﺮي ﻧﯿﺎز دارﻧﺪ و‬
‫ﻧﮫ ﺑﮫ ﺷﺎھﺪي‪ ،‬اﻣﺎﻧﺘﺸﺎن را ﻧﺰد ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﻣﻲﮔﺬارﻧﺪ و ﺑﮫ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ اﻋﺘﻤﺎد دارﻧﺪ… ﺣﻘﯿﻘﺖ و ﻓﻀﯿﻠﺖ را‬
‫ﯾﻜﺴﺎن ﻣﺤﺘﺮم ﻣﻲدارﻧﺪ… ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺑﺨﺶ ﺧﺎك را ﺑﺮاي ﻛﺸﺖ آﺑﯿﺎري ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و‪ ،‬در ﻧﺘﯿﺠﮫ‪ ،‬ﺳﺎﻟﻲ دوﺑﺎر‬
‫ﻣﺤﺼﻮل ﺑﺮ ﻣﻲدارﻧﺪ… ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﻟﺤﺎظ اﺳﺖ ﻛﮫ ھﻨﺪ ھﺮﮔﺰ دﭼﺎر ﺧﺸﻜﺴﺎﻟﻲ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ھﯿﭻ ﮔﺎه در‬
‫ﻣﻘﺪار ﻗﻮت آﻧﺎن ﻛﻤﺒﻮد ﻛﻠﻲ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫از دوھﺰار ﺷﮭﺮ ھﻨﺪ ﺷﻤﺎﻟﻲ زﻣﺎن ﭼﻨﺪره ﮔﻮﭘﺘﮫ‪ ،‬ﺗﻜﺴﯿﻠﮫ ﻛﮭﻨﺘﺮ از ھﻤﮫ ﺑﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﺷﮭﺮ در ﺳﻲ و دو‬

‫ﻛﺎﻣﯿﺎب« وﺻﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ اﺳﺘﺮاﺑﻮن ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ﺷﮭﺮي »ﺑﺰرگ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻋﺎﻟﯿﺘﺮﯾﻦ ﻗﻮاﻧﯿﻦ را دارد‪ «.‬ﺗﻜﺴﯿﻠﮫ‬
‫ھﻢ ﯾﻚ ﺷﮭﺮ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺑﻮد و ھﻢ ﯾﻚ ﺷﮭﺮ داﻧﺸﮕﺎھﻲ؛ از ﻧﻈﺮ ﺳﻮقاﻟﺠﯿﺸﻲ ﺑﺮ ﻣﮭﻤﺘﺮﯾﻦ راه آﺳﯿﺎي ﺑﺎﺧﺘﺮي‬
‫ﻗﺮار داﺷﺖ‪ ،‬و ﻧﺎﻣﻮرﺗﺮﯾﻦ داﻧﺸﮕﺎھﮭﺎي ھﻨﺪ آن زﻣﺎن در اﯾﻦ ﺷﮭﺮ ﺑﻮد‪ .‬داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن دﺳﺘﮫ دﺳﺘﮫ ﺑﮫ ﺗﻜﺴﯿﻠﮫ‬
‫@‪h‬‬
‫ﻣﻲرﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ھﻤﭽﻨﺎﻧﻜﮫ در ﻗﺮون وﺳﻄﻲ ﺑﮫ ﭘﺎرﯾﺲ ﻣﻲرﻓﺘﻨﺪ‪ .‬در آﻧﺠﺎ ﺗﻤﺎم ھﻨﺮھﺎ و ﻋﻠﻮم را ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ‬
‫ﻧﺰد اﺳﺘﺎدان ﺑﺮﺟﺴﺘﮫ ﺑﯿﺎﻣﻮزﻧﺪ‪ ،‬ﺧﺼﻮﺻًﺎ ﻣﺪرﺳﺔ ﻃﺐ آن در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﮭﺎن ﺷﺮق ﺑﻠﻨﺪ آوازه ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﻣﮕﺎﺳﺘﻨﺲ ﭘﺎﺗﻠﯿﭙﻮﺗﺮه‪ ،‬ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﭼﻨﺪره ﮔﻮﭘﺘﮫ‪ ،‬را ﭼﻨﯿﻦ وﺻﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ :‬ﭼﮭﺎرده ﻛﯿﻠﻮﻣﺘﺮ و ﻧﯿﻢ ﻃﻮل و‬
‫ﻧﺰدﯾﻚ ﺑﮫ ﺳﮫ ﻛﯿﻠﻮﻣﺘﺮ ﻋﺮض دارد‪ .‬ﻛﺎخ ﺷﺎه از ﭼﻮب ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﺳﻔﯿﺮ ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ آن را از ﻛﺎﺧﮭﺎي ﺷﺎھﻲ‬
‫ﺷﻮش و اﻛﺒﺎﺗﺎن ﻋﺎﻟﯿﺘﺮ ﻣﻲداﻧﺴﺖ؛ ﻓﻘﻂ ﻛﺎﺧﮭﺎي ﺗﺨﺖﺟﻤﺸﯿﺪ ﺑﺮ آن ﺑﺮﺗﺮي داﺷﺖ‪ .‬ﺳﺘﻮﻧﮭﺎﯾﺶ را ﺑﮫ زر‬
‫‪are‬‬

‫ﮔﺮﻓﺘﮫ‪ ،‬و ﺑﺎ ﻧﻘﻮش ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن و ﺑﺮﮔﮭﺎ آراﺳﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ؛ دروﻧﺶ ﺑﺎﺷﻜﻮه ﺗﻤﺎم ﺑﮫ ﻓﻠﺰات و ﺳﻨﮕﮭﺎي ﮔﺮاﻧﺒﮭﺎ‬
‫ﻣﺰﯾﻦ ﺑﻮد‪ .‬در اﯾﻦ ﻓﺮھﻨﮓ ﻧﻮﻋﻲ ﺟﻠﻮهﻓﺮوﺷﻲ ﺷﺮﻗﻲ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺜﻼ ﻇﺮوﻓﻲ ﻃﻼﯾﻲ داﺷﺘﻨﺪ ﺑﮫ ﻗﻄﺮ ‪180‬‬
‫ﺳﺎﻧﺘﯿﻤﺘﺮ؛ اﻣﺎ ﯾﻚ ﻣﻮرخ اﻧﮕﻠﯿﺴﻲ‪ ،‬ﺑﮫ اﺳﺘﻨﺎد آﺛﺎر ﻣﻜﺘﻮب‪ ،‬ﺗﺼﺎوﯾﺮ‪ ،‬و ﻋﯿﻦ آﺛﺎر ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ‬
‫ﻧﺘﯿﺠﮫ ﻣﻲﮔﯿﺮد ﻛﮫ »در ﻗﺮون ﭼﮭﺎرم و ﺳﻮم ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد ﺷﺎه ﻣﺎورﯾﺎ ھﻤﮫ ﮔﻮﻧﮫ اﺷﯿﺎي ﺗﺠﻤﻠﻲ و‬
‫ﺻﻨﻌﺘﮕﺮي اﺳﺘﺎداﻧﮫ‪ ،‬در ھﻤﺔ ھﻨﺮھﺎي دﺳﺘﻲ‪ ،‬در اﺧﺘﯿﺎر داﺷﺖ‪ ،‬ﻛﮫ ارزش ھﯿﭻ ﯾﻚ از آﻧﮭﺎ ﻛﻤﺘﺮ از‬
‫‪set‬‬

‫آﺛﺎري ﻧﺒﻮد ﻛﮫ‪ ،‬ھﺠﺪه ﻗﺮن ﺑﻌﺪ‪ ،‬اﻣﭙﺮاﻃﻮران ﮔﻮرﻛﺎﻧﻲ از آن ﺑﮭﺮهﻣﻨﺪ ﺷﺪﻧﺪ‪«.‬‬

‫ﭼﻨﺪره ﮔﻮﭘﺘﮫ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺎ ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺗﺎج و ﺗﺨﺖ را ﺑﮫ ﭼﻨﮓ آورده ﺑﻮد‪ ،‬در اﯾﻦ ﻛﺎخ‪ ،‬ﺑﯿﺴﺖ و ﭼﮭﺎر ﺳﺎل در‬
‫زﻧﺪاﻧﻲ زراﻧﺪود ﻣﻲزﯾﺴﺖ‪ .‬ﺑﻨﺪرت در ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم دﯾﺪه ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﺟﺎﻣﮫاي ﻋﺎﻟﻲ ﻣﻲﭘﻮﺷﯿﺪ ﻛﮫ ﺑﺎ ارﻏﻮان و‬
‫زر ﻗﻼﺑﺪوزي ﺷﺪه ﺑﻮد؛ اﮔﺮ از ﻛﺎخ ﺧﺎرج ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ﺗﺨﺖ رواﻧﻲ زرﯾﻦ‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﺮ ﻓﯿﻠﻲ ﻛﮫ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺎ‬
‫‪an‬‬

‫ﺷﻜﻮھﺶ آراﺳﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲﻧﺸﺴﺖ‪ .‬ﺟﺰ ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻗﺼﺪ ﺷﻜﺎر ﺑﯿﺮون ﻣﻲرﻓﺖ‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﮫ ﻧﺤﻮي ﺑﮫ راﻣﺶ‬
‫و ﺗﻔﺮﯾﺢ ﻣﻲﭘﺮداﺧﺖ‪ ،‬اوﻗﺎﺗﺶ ﻛﺎﻣﻼ ﻣﺼﺮوف ﺳﺮوﺳﺎﻣﺎن دادن ﺑﮫ اﻣﻮر ﻛﺸﻮرش ﻣﻲﺷﺪ ﻛﮫ داﯾﻤًﺎ در‬
‫ﺣﺎل ﮔﺴﺘﺮش ﺑﻮد‪ .‬ھﺮ روز را ﺑﮫ ﺷﺎﻧﺰده ﺑﮭﺮ ﻧﻮد دﻗﯿﻘﮫاي ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻛﺮده ﺑﻮد‪ .‬در ﺑﮭﺮ اول از ﺧﻮاب‬
‫ﺑﺮﻣﻲﺧﺎﺳﺖ و ﺑﺮاي ﺗﻔﻜﺮ آﻣﺎده ﻣﻲﺷﺪ؛ در ﺑﮭﺮ دوم ﮔﺰارش ﻛﺎرﮔﺰاراﻧﺶ را ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬و دﺳﺘﻮرھﺎي‬
‫‪pym‬‬

‫ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﮫ ﺻﺎدر ﻣﻲﻛﺮد؛ ﺑﮭﺮ ﺳﻮم را ﺑﺎ ﻣﺸﺎوراﻧﺶ در اﯾﻮان ﺑﺎر ﺧﺎص ﻣﻲﮔﺬراﻧﺪ؛ در ﺑﮭﺮ ﭼﮭﺎرم ﺑﮫ‬
‫اﻣﻮر ﻣﺎﻟﻲ ﻛﺸﻮر و دﻓﺎع ﻣﻠﻲ ﻣﻲﭘﺮداﺧﺖ؛ در ﺑﮭﺮ ﭘﻨﺠﻢ ﺑﮫ ﺷﻜﺎﯾﺎت و دادﺧﻮاھﻲ رﻋﺎﯾﺎﯾﺶ ﮔﻮش‬
 ‫‪m‬‬
‫در ﺑﮭﺮ ﺷﺸﻢ ﺷﺴﺘﺸﻮ ﻣﻲﻛﺮد و ﻧﺎھﺎر ﻣﻲﺧﻮرد‪ ،‬و ﻛﺘﺎﺑﮭﺎي دﯾﻨﻲ ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ؛ در ﺑﮭﺮ ھﻔﺘﻢ ﻣﺎﻟﯿﺎت و ﺧﺮاج‬
‫را ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬و ﻛﺎرﮔﺰاران را ﺑﮫ ﺣﻀﻮر ﻣﻲﭘﺬﯾﺮﻓﺖ؛ در ﺑﮭﺮ ھﺸﺘﻢ دوﺑﺎره در ﺷﻮرا ﺣﻀﻮر ﻣﻲﯾﺎﻓﺖ‪،‬‬
‫و ﮔﺰارش ﻣﻨﮭﯿﺎن و روﺳﭙﯿﺎﻧﻲ را ﻛﮫ ﺑﺮاي ﻛﺴﺐ ﺧﺒﺮ ﺑﮫ ﺧﺪﻣﺖ ﺧﻮد درآورده ﺑﻮد ﻣﻲﺷﻨﯿﺪ؛ در ﺑﮭﺮ ﻧﮭﻢ‬

‫‪.co‬‬
‫ﺑﮫ اﺳﺘﺮاﺣﺖ و ﻧﻤﺎز ﻣﻲﻧﺸﺴﺖ؛ در ﺑﮭﺮ دھﻢ و ﯾﺎزدھﻢ ﺑﮫ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻧﻈﺎﻣﻲ‪ ،‬و در ﺑﮭﺮ دوازدھﻢ ﺑﺎز ﺑﮫ‬
‫ﮔﺰارﺷﮭﺎي ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﮫ‪ ،‬و در ﺑﮭﺮ ﺳﯿﺰدھﻢ ﺑﮫ ﺷﺴﺘﺸﻮي ﺷﺒﺎﻧﮫ و در ﺑﮭﺮ ﭼﮭﺎردھﻢ و ﭘﺎﻧﺰدھﻢ و ﺷﺎﻧﺰدھﻢ‬
‫ﺑﮫ ﺧﻮاب ﻣﻲﭘﺮاﺧﺖ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ اﯾﻦ ﻣﻮرخ ﻣﻲﺧﻮاھﺪ ﺑﮫ ﻣﺎ ﺑﮕﻮﯾﺪ ﻛﮫ ﭼﻨﺪره ﮔﻮﭘﺘﮫ ﭼﮕﻮﻧﮫ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﯾﺎ‬
‫ﭼﮕﻮﻧﮫ ﻛﺌﻮﺗﯿﻠﯿﮫ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ ﻣﺮدم ﺷﺎه را‪ ،‬ﻧﮫ آﻧﭽﻨﺎن ﻛﮫ واﻗﻌًﺎ ھﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ آن ﻃﻮر ﻛﮫ او ﻣﻲﺧﻮاھﺪ در‬
‫ﻧﻈﺮ ﻣﺠﺴﻢ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺣﻘﯿﻘﺖ از ﻛﺎﺧﮭﺎ ﺑﯿﺮون ﻧﻤﻲآﯾﺪ‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫زﻣﺎم ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻋﻤﻼ در دﺳﺖ ﻛﺌﻮﺗﯿﻠﯿﮫ ﺑﻮد‪ ،‬و او وزﯾﺮ و ﺑﺮھﻤﻦ ﻛﺎرداﻧﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ از ارزش ﺳﯿﺎﺳﻲ دﯾﻦ‬
‫آﮔﺎه ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ھﯿﭻ رھﻨﻤﻮد اﺧﻼﻗﯿﻲ از آن ﻧﻤﻲﺟﺴﺖ؛ ﻣﺜﻞ ﺧﻮدﻛﺎﻣﮕﺎن ﺟﺪﯾﺪ ﻋﻘﯿﺪه داﺷﺖ ﻛﮫ ھﺮ‬
‫دﺳﺘﺎوﯾﺰي اﮔﺮ در ﺧﺪﻣﺖ دوﻟﺖ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺠﺎز اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺎي ﺑﻨﺪ اﺻﻮل اﺧﻼﻗﻲ ﻧﺒﻮد‪ ،‬دﻏﻠﺒﺎز ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ھﺮﮔﺰ ﺑﺎ‬

‫‪yah‬‬
‫ﺷﺎھﺶ ﭼﻨﯿﻦ ﻧﻤﻲﻛﺮد؛ در ﺗﺒﻌﯿﺪ و ﺷﻜﺴﺖ و ﻣﺎﺟﺮاﺟﻮﯾﻲ و دﺳﯿﺴﮫ و ﻗﺘﻞ و ﭘﯿﺮوزي ﺑﮫ ﭼﻨﺪره ﮔﻮﭘﺘﮫ‬
‫ﺧﺪﻣﺖ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬وﺑﺎ ﻓﺮزاﻧﮕﻲ و ﺣﯿﻠﮫﮔﺮي ﻗﻠﻤﺮو ﻣﺨﺪوش را ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ اﻣﭙﺮاﻃﻮرﯾﯿﻲ‬
‫درآورد ﻛﮫ ھﻨﺪ ﺗﺎ آن زﻣﺎن ﺑﮫ ﺧﻮد دﯾﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﻛﺌﻮﺗﯿﻠﯿﮫ ھﻢ‪ ،‬ﻣﺜﻞ )ﻣﺎﻛﯿﺎوﻟﻲ( ﻣﺆﻟﻒ ﺷﺎھﺰاده‪ ،‬ﺑﮭﺘﺮ دﯾﺪ ﻛﮫ‬
‫ﻧﻈﺮات ﺧﻮد را درﺑﺎرة ﺟﻨﮓ و ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺑﮫ رﺷﺘﺔ ﺗﺤﺮﯾﺮ درآورد؛ ﺑﻨﺎﺑﺮ رواﯾﺎت‪ ،‬ﻛﺘﺎب ارﺗﮫﺷﺎﺳﺘﺮه‪،‬‬
‫ﻛﮭﻨﺘﺮﯾﻦ ﻛﺘﺎب ﻣﻮﺟﻮد ادﺑﯿﺎت ﺳﺎﻧﺴﻜﺮﯾﺖ‪ ،‬ﻣﻨﺴﻮب ﺑﮫ اوﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﮫ درﺑﺎرة واﻗﻌﺒﯿﻨﻲ دﻗﯿﻖ اﯾﻦ‬
‫ﻛﺘﺎب‪ ،‬ﺻﻮرت وﺳﺎﯾﻠﻲ را ﻛﮫ ﺑﺮاي ﺗﺴﺨﯿﺮ ﯾﻚ دژ ﻻزم داﻧﺴﺘﮫ اﺳﺖ ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﯿﻢ‪» :‬دﺳﯿﺴﮫ‪ ،‬ﺟﺎﺳﻮﺳﻲ‪،‬‬
‫ﺗﻄﻤﯿﻊ ﻗﻠﻌﮫ ﻧﺸﯿﻨﺎن‪ ،‬ﻣﺤﺎﺻﺮه‪ ،‬و ﺣﻤﻠﮫ« ﻛﮫ ﺧﻮد ﺻﺮﻓﮫﺟﻮﯾﻲ ﻋﺎﻗﻼﻧﮫاي در ﻧﯿﺮوي ﺑﺪﻧﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫@‪h‬‬
‫اﯾﻦ ﺣﻜﻮﻣﺖ ھﯿﭻ ﺗﻈﺎھﺮي ﺑﮫ دﻣﻜﺮاﺳﻲ ﻧﻤﻲﻛﺮد‪ ،‬و اﺣﺘﻤﺎﻻ ﻛﺎر آﻣﺪﺗﺮﯾﻦ ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ ھﻨﺪ ﺗﺎ آن‬
‫روز ﺑﮫ ﺧﻮد دﯾﺪه ﺑﻮد‪ .‬اﻛﺒﺮ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﭘﺎدﺷﺎه ﮔﻮرﻛﺎﻧﻲ ﺑﻮد‪» ،‬ﭼﯿﺰي ﻣﺎﻧﻨﺪ اﯾﻦ ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬و ﺷﺎﯾﺪ‬
‫ﺑﺘﻮان ﺗﺮدﯾﺪ ﻛﺮد ﻛﮫ ھﯿﭻ ﯾﻚ از ﺷﮭﺮھﺎي ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﯾﻮﻧﺎن ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺑﮭﺘﺮ از اﯾﻦ داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ «.‬ﺷﺎﻟﻮدة اﯾﻦ‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺖ آﺷﻜﺎرا ﺑﺮ ﻗﺪرت ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺑﻮد‪ .‬ﭼﻨﺪره ﮔﻮﭘﺘﮫ – اﮔﺮ ﺑﮫ ﻗﻮل ﻣﮕﺎﺳﺘﻨﺲ اﻋﺘﻤﺎد ﻛﻨﯿﻢ‪ ،‬ﺣﺎل آﻧﻜﮫ ﺑﮫ‬
‫او ھﻢ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ھﺮ ﮔﺰارﺷﮕﺮ ﺑﯿﮕﺎﻧﺔ دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺸﻜﻮك ﺑﻮد – ارﺗﺸﻲ ﻣﺮﻛﺐ از ‪ 600000‬ﭘﯿﺎده‪30000 ،‬‬
‫‪are‬‬

‫اﺳﺐ‪ 9000 ،‬ﻓﯿﻞ‪ ،‬و ﺗﻌﺪاد ﻧﺎﻣﻌﻠﻮﻣﻲ اراﺑﮫ داﺷﺖ‪ .‬دھﻘﺎﻧﺎن و ﺑﺮھﻤﻨﺎن از ﺧﺪﻣﺖ ﻧﻈﺎم ﻣﻌﺎف ﺑﻮدﻧﺪ؛ و‬
‫اﺳﺘﺮاﺑﻮن ﻛﺸﺎورزاﻧﻲ را وﺻﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ در ﮔﯿﺮودار ﺟﻨﮓ‪ ،‬در آراﻣﺶ و اﻣﻨﯿﺖ‪ ،‬ﻣﺸﻐﻮل ﻛﺸﺖ و‬
‫زرع ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻗﺪرت ﺷﺎه از ﻟﺤﺎظ ﻇﺎھﺮي ﻧﺎﻣﺤﺪود ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ در ﻋﻤﻞ ﺷﻮراﯾﻲ آن را ﻣﺤﺪود ﻣﻲﻛﺮد – اﯾﻦ‬
‫ﺷﻮرا‪ ،‬ﻛﮫ ﮔﺎھﻲ در ﺣﻀﻮر ﺷﺎه‪ ،‬و ﮔﺎھﻲ در ﻏﯿﺎب او ﺗﺸﻜﯿﻞ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺗﺎزه وﺿﻊ ﻣﻲﻛﺮد؛ اﻣﻮر‬
‫ﻣﺎﻟﻲ داﺧﻠﻲ و اﻣﻮر ﺧﺎرﺟﻲ را ﺳﺮ و ﺳﺎﻣﺎن ﻣﻲداد؛ و ھﻤﺔ ﻛﺎرﮔﺰاران واﻻﻣﻘﺎم دوﻟﺖ را ﻣﻨﺼﻮب‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﻣﮕﺎﺳﺘﻨﺲ »ﻣﻨﺶ ﺑﻠﻨﺪ و ﻓﺮزاﻧﮕﻲ« راﯾﺰﻧﺎن ﭼﻨﺪره ﮔﻮﭘﺘﮫ و ﻗﺪرت ﻣﺆﺛﺮ آﻧﺎن را ﺗﺄﯾﯿﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫دوﻟﺖ ﺑﮫ دﯾﻮاﻧﮭﺎﯾﻲ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﻲﺷﺪ ﻛﮫ ھﺮ ﯾﻚ وﻇﺎﯾﻒ ﻛﺎﻣﻼ ﻣﺸﺨﺼﻲ داﺷﺖ؛ ﻣﻘﺎﻣﺎت رﺳﻤﻲ آﻧﮭﺎ‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫رﻋﺎﯾﺖ دﻗﯿﻖ ﺳﻠﺴﻠﮫ ﻣﺮاﺗﺐ‪ ،‬دﺳﺘﮫﺑﻨﺪي ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ ﺗﺮﺗﯿﺐ درآﻣﺪ‪ ،‬ﮔﻤﺮﻛﺎت‪ ،‬ﻣﺮزﺑﺎﻧﻲ‪ ،‬ﮔﺬرﻧﺎﻣﮫ‪،‬‬
‫ارﺗﺒﺎﻃﺎت‪ ،‬رﺳﻮﻣﺎت‪ ،‬ﻣﻌﺎدن‪ ،‬ﻛﺸﺎورزي‪ ،‬داﻣﺪاري‪ ،‬ﺗﺠﺎرت‪ ،‬اﻧﺒﺎرھﺎ‪ ،‬درﯾﺎﻧﻮردي‪ ،‬ﺟﻨﮕﻞ‪ ،‬ﺳﺮﮔﺮﻣﯿﮭﺎي‬
‫‪an‬‬

‫ﻋﻤﻮﻣﻲ‪ ،‬ﻓﺤﺸﺎ‪ ،‬و ﺿﺮاﺑﺨﺎﻧﮫ را اداره ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻧﺎﻇﺮ رﺳﻮﻣﺎت ﺑﺮ ﻓﺮوش دارو و ﻣﺸﺮوﺑﺎت اﻟﻜﻠﻲ‬
‫ﻧﻈﺎرت داﺷﺖ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد و ﻣﺤﻞ ﻣﯿﻜﺪهھﺎ و ﻣﻘﺪار ﺷﺮاﺑﻲ را ﻛﮫ ﻣﻲﺑﺎﯾﺴﺖ ﺑﻔﺮوﺷﻨﺪ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﻧﺎﻇﺮ‬
‫ﻣﻌﺎدن‪ ،‬ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﻌﺪﻧﻜﺎوي را ﺑﮫ اﺷﺨﺎص ﻏﯿﺮدوﻟﺘﻲ اﺟﺎره ﻣﻲداد‪ ،‬آﻧﮭﺎ ھﻢ اﺟﺎرهاي ﺛﺎﺑﺖ و ھﻢ ﺳﮭﻤﻲ از‬
‫ﺳﻮد ﺣﺎﺻﻠﮫ را ﺑﮫ دوﻟﺖ ﻣﻲﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ؛ ﻧﻈﺎم ﻣﺸﺎﺑﮭﻲ در ﻛﺸﺎورزي ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ ،‬زﯾﺮا دوﻟﺖ ﻣﺎﻟﻚ‬
‫‪pym‬‬

‫ﺗﻤﺎم زﻣﯿﻨﮭﺎ ﺑﻮد‪ .‬ﻧﺎﻇﺮ ﺳﺮﮔﺮﻣﯿﮭﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﺮ ﻗﻤﺎرﺧﺎﻧﮫھﺎ ﻧﻈﺎرت داﺷﺖ‪ ،‬ﻃﺎس ﻓﺮاھﻢ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﻛﮫ‬
‫ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎدة از آﻧﮭﺎ ﻣﺒﻠﻐﻲ ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬و ﭘﻨﺞ درﺻﺪ از ﺗﻤﺎم ﭘﻮﻟﻲ را ﻛﮫ در »ﺑﺎﻧﻚ« ﺟﻤﻊ ﻣﻲﺷﺪ‬
‫ﺑﺮاي ﺧﺰاﻧﮫ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻧﺎﻇﺮ ﻓﺤﺸﺎ از روﺳﭙﯿﺎن ﻣﺮاﻗﺒﺖ‪ ،‬و ﺑﺮ ﺧﺮج و دﺧﻞ آﻧﺎن ﻧﻈﺎرت ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬درآﻣﺪ‬
 ‫‪m‬‬
‫دو روز ھﺮ ﻣﺎه آﻧﮭﺎ را ﺑﺮﻣﻲداﺷﺖ‪ ،‬و دو ﺗﻦ از آﻧﮭﺎ را ﺑﺮاي ﻣﺠﻠﺲآراﯾﻲ و ﺟﺎﺳﻮﺳﻲ در ﻛﺎخ ﺷﺎه‬
‫ﻣﻲﮔﻤﺎﺷﺖ‪ .‬ﺑﮫ ھﺮ ﻛﺎر و ﭘﯿﺸﮫ و ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻣﻲﺑﺎﯾﺴﺖ ﻣﺎﻟﯿﺎت ﺗﻌﻠﻖ ﮔﯿﺮد‪ ،‬واﻧﮕﮭﻲ ﺗﻮاﻧﮕﺮان را ﮔﺎه ﮔﺎه‬
‫ﺗﺸﻮﯾﻖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﺮاي ﺷﺎه »ﭘﯿﺸﻜﺸﮭﺎﯾﻲ« ﺑﯿﺎورﻧﺪ‪ .‬دوﻟﺖ ﻗﯿﻤﺘﮭﺎ را ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻣﻲﻛﺮد و ﻣﺘﻨﺎوﺑًﺎ اوزان و‬

‫‪.co‬‬
‫ﻣﻘﯿﺎﺳﺎت را ﻣﻲﺳﻨﺠﯿﺪ؛ در ﻛﺎرﺧﺎﻧﮫھﺎي ﺧﻮد ﻣﺤﺼﻮﻻﺗﻲ ﺗﮭﯿﮫ ﻣﻲﻛﺮد؛ ﺗﺮهﺑﺎر ﻣﻲﻓﺮوﺧﺖ؛ ﻣﻌﺎدن ﻧﻤﻚ‪،‬‬
‫اﻟﻮار‪ ،‬ﭘﺎرﭼﮫھﺎي ﻋﺎﻟﻲ‪ ،‬اﺳﺐ و ﻓﯿﻞ را در اﻧﺤﺼﺎر ﺧﻮد داﺷﺖ‪.‬‬

‫در روﺳﺘﺎھﺎ اﺟﺮاي ﻗﺎﻧﻮن ﯾﺎ ﺑﺎ ﻛﺪﺧﺪا ﺑﻮد ﯾﺎ ﺑﺎ ﭘﻨﺠﺎﯾﺖ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﺷﻮراي ﭘﻨﺞﻧﻔﺮه؛ و در ﺷﮭﺮھﺎ‪ ،‬ﺑﺨﺸﮭﺎ‪ ،‬و‬
‫اﯾﺎﻻت‪ ،‬ﺑﺎ دادﮔﺎھﮭﺎي ﭘﺎﯾﯿﻨﺘﺮ و ﻋﺎﻟﯿﺘﺮ؛ و در ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﯾﺎ ﺑﺎ ﺷﻮراي درﺑﺎر ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﮫ دادﮔﺎه ﻋﺎﻟﻲ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﻲآﻣﺪ‪ ،‬و ﯾﺎ ﺑﺎ ﺷﺎه ﻛﮫ دادﮔﺎه آﺧﺮﯾﻦ ﺑﺎ ﻣﺮﺣﻠﺔ ﻓﺮﺟﺎم ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﻣﺠﺎزاﺗﮭﺎ ﺳﺨﺖ‪ ،‬و ﻣﺸﺘﻤﻞ ﺑﻮد ﺑﺮ‪:‬‬
‫ﻗﻄﻊ ﻋﻀﻮ‪ ،‬ﺷﻜﻨﺠﮫ و ﻣﺮگ‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﺮاﺳﺎس ﻗﺎﻧﻮن ﻗﺼﺎص اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ .‬اﻣﺎ دوﻟﺖ ﻓﻘﻂ دﺳﺘﮕﺎه‬
‫ﺳﺮﻛﻮب ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺑﮫ درﻣﺎن و ﺑﮭﺪاﺷﺖ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻧﯿﺰ ﻣﻲﭘﺮداﺧﺖ؛ ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن و ﻧﻮاﻧﺨﺎﻧﮫ ﻣﻲﺳﺎﺧﺖ؛ در‬
‫ﺳﺎﻟﮭﺎي ﻗﺤﻂ ارزاﻗﻲ را ﻛﮫ ﺑﺮاي ﭼﻨﯿﻦ ﺿﺮورﺗﮭﺎﯾﻲ در اﻧﺒﺎر دوﻟﺖ ﻧﮕﺎه ﻣﻲداﺷﺘﻨﺪ ﺗﻮزﯾﻊ ﻣﻲﻛﺮد؛ و‬
‫ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪان را وا ﻣﻲداﺷﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ ﺗﻨﮕﺪﺳﺘﺎن ﯾﺎري ﻛﻨﻨﺪ؛ و ﻛﺎرھﺎي ﺑﺰرگ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻣﻲداد ﺗﺎ در‬

‫‪yah‬‬
‫ﺳﺎﻟﮭﺎي رﻛﻮد اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﯿﻜﺎران را ﺑﮫ ﻛﺎر ﮔﯿﺮد‪.‬‬

‫دﯾﻮان ﻛﺸﺘﯿﺮاﻧﻲ ﻣﻘﺮرات ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ آﺑﻲ را ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻣﻲﻛﺮد؛ و ﺣﻔﻆ ﺟﺎن ﻣﺴﺎﻓﺮان را در‬
‫رودﺧﺎﻧﮫھﺎ و درﯾﺎھﺎ ﺑﺮ ﻋﮭﺪه ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ؛ اﯾﻦ دﯾﻮان از ﭘﻠﮭﺎ و ﺑﻨﺎدر ﻧﮕﺎھﺪاري ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬و ﺟﺎﻟﮫھﺎﯾﻲ‬
‫دوﻟﺘﻲ ﺗﮭﯿﮫ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬و اﯾﻦ ﺳﻮاي ﺟﺎﻟﮫھﺎي ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﮫ اﺷﺨﺎص ﺑﻮد ﻛﮫ ﺧﻮدﺷﺎن آﻧﮭﺎ را اداره‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ - .‬و اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺒﻲ ﺳﺘﻮدﻧﻲ ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﮫ دوﻟﺖ‪ ،‬ﺑﺎ اﯾﻦ رﻗﺎﺑﺖ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻣﺎﻧﻊ ﻏﺎرﺗﮕﺮي اﻓﺮاد‬
‫@‪h‬‬
‫ﻏﯿﺮدوﻟﺘﻲ ﺑﺸﻮد‪ ،‬و رﻗﺎﺑﺖ ﻏﯿﺮ دوﻟﺘﻲ ھﻢ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻣﻘﺎﻣﺎت رﺳﻤﻲ را از اﻓﺮاط در ﻛﺎرھﺎ ﻣﺎﻧﻊ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻦ و ﻣﺮﻣﺖ راھﮭﺎي ﺳﺮاﺳﺮ اﻣﭙﺮاﻃﻮري‪ ،‬از راھﮭﺎي ﺗﻨﮓ ﮔﺎريرو روﺳﺘﺎھﺎ ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺗﺎ راھﮭﺎي‬
‫ﺗﺠﺎرﯾﻲ ﻛﮫ ﻋﺮض آن ده ﻣﺘﺮ ﺑﻮد‪ ،‬و راھﮭﺎي ﺷﺎھﻲ ﻛﮫ ﺑﯿﺴﺖ ﻣﺘﺮ ﻋﺮض داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﺎ دﯾﻮان ارﺗﺒﺎﻃﺎت‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﯾﻜﻲ از اﯾﻦ ﺷﺎھﺮاھﮭﺎي ﺷﺎھﻲ ﺣﺪود ﯾﻜﮭﺰار و ﻧﮭﺼﺪ ﻛﯿﻠﻮﻣﺘﺮ‪ -‬ﻣﺴﺎﻓﺘﻲ ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﺼﻒ ﺟﺎدة‬
‫ﺗﺮاﻗﺎرهاي اﻣﺮﯾﻜﺎ‪ -‬ﻃﻮل داﺷﺖ و از ﭘﺎﺗﻠﯿﭙﻮﺗﺮه ﺗﺎ ﻣﺮز ﺷﻤﺎل ﻏﺮب اﻣﺘﺪاد داﺷﺖ‪ .‬ﻣﮕﺎﺳﺘﻨﺲ ﻣﻲﻧﻮﯾﺴﺪ ﻛﮫ‬
‫در اﯾﻦ راه‪ ،‬ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً در ھﺮ رﺑﻊ ﻓﺮﺳﻨﮓ‪ ،‬ﺳﺘﻮن ﻓﺮﺳﻨﮕﺴﺎري ﺑﺮآورده ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ﺟﮭﺖ و ﻓﺎﺻﻠﺔ‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﻘﺼﺪھﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن را ﻧﺸﺎن ﻣﻲداد‪ .‬در ﻓﻮاﺻﻞ ﻣﻨﻈﻢ درﺧﺘﺎن ﺳﺎﯾﮫدار‪ ،‬ﭼﺎه آب‪ ،‬ﭘﺎﺳﺪارﺧﺎﻧﮫ‪ ،‬و‬
‫ﻛﺎرواﻧﺴﺮا ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﺑﺎ اراﺑﮫ‪ ،‬ﺗﺨﺖ روان‪ ،‬ﮔﺎري ﮔﺎوﻛﺶ ‪ ،‬اﺳﺐ‪ ،‬ﺷﺘﺮ‪ ،‬ﻓﯿﻞ‪ ،‬ﺧﺮ‪،‬‬

‫و اﻧﺴﺎن ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻓﯿﻞ از ﺗﺠﻤﻼت ﺑﻮد و ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﮫ درﺑﺎر و ﺻﺎﺣﺒﺎن ﻣﻘﺎﻣﺎت دوﻟﺘﻲ‬
‫ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬و آن ﻗﺪر ﺑﺎ ارزش ﺑﻮد ﻛﮫ ﻋﻔﺖ زن را ﻗﯿﻤﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺧﺮﯾﺪ ﯾﻜﻲ از آﻧﮭﺎ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫ھﻤﯿﻦ روش ادارة دﯾﻮاﻧﻲ را در ادارة ﺷﮭﺮھﺎ ھﻢ ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻧﺠﻤﻨﻲ ﻣﺮﻛﺐ از ﺳﻲﻣﺮد‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ‬
‫ﺷﺶ ﮔﺮوه ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ﭘﺎﺗﻠﯿﭙﻮﺗﺮه ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﯾﻚ ﮔﺮوه ﺻﻨﻌﺖ را اداره ﻣﻲﻛﺮد؛ ﮔﺮوه‬
‫دﯾﮕﺮ ﺑﺮ ﻛﺎر ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﺎن ﻧﻈﺎرت داﺷﺖ‪ ،‬ﺧﺎﻧﮫ و ﺧﺎدم ﺑﮫ آﻧﮭﺎ ﻣﻲداد‪ ،‬و اﻋﻤﺎل و رﻓﺘﺎرﺷﺎن را زﯾﺮ ﻧﻈﺮ‬
‫ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ؛ ﮔﺮوه دﯾﮕﺮ ﮔﺰارش ﺗﻮﻟﺪ و ﻣﺮگ را ﻣﻲﻧﻮﺷﺖ؛ دﯾﮕﺮي ﺑﮫ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن ﺟﻮاز ﺗﺠﺎرت ﻣﻲداد‪،‬‬
‫‪an‬‬

‫ﻓﺮوش ﻣﺤﺼﻮﻻت را ﻧﻈﻢ ﻣﻲﺑﺨﺸﯿﺪ و ﻣﻘﯿﺎﺳﺎت و اوزان را ﻣﻲﺳﻨﺠﯿﺪ؛ ﮔﺮوه دﯾﮕﺮ ﻓﺮوش ﻣﺤﺼﻮﻻت‬
‫ﻛﺎرﺧﺎﻧﮫھﺎ را در ﺿﺒﻂ ﺧﻮد داﺷﺖ؛ ﮔﺮوه دﯾﮕﺮ از ھﻤﺔ ﻛﺎﻻھﺎ دهدرﺻﺪ ﻣﺎﻟﯿﺎت ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ھﺎول‬
‫ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ »ﺧﻼﺻﮫ‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ ﭘﺎﺗﻠﯿﭙﻮﺗﺮه در ﻗﺮن ﭼﮭﺎرم قم ﺷﮭﺮي ﺑﻮد ﻛﺎﻣﻼ ﺳﺎزﻣﺎنﯾﺎﻓﺘﮫ‪ ،‬و‬
‫ﺑﺮﻃﺒﻖ ﺑﮭﺘﺮﯾﻦ اﺻﻮل ﻋﻠﻢ اﺟﺘﻤﺎع اداره ﻣﻲﺷﺪ‪ «.‬وﯾﻨﺴﻨﺖ ﺳﻤﯿﺚ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ »ﻛﻤﺎل ﺗﺮﺗﯿﺒﺎﺗﻲ ﻛﮫ ﻧﺸﺎن داده‬
‫‪pym‬‬

‫ﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﻣﻮﻗﻌﻲ ﻛﮫ ﻃﺮح آن دﯾﺪه ﺷﻮد‪ ،‬ﺣﯿﺮتآور اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮرﺳﻲ ﺟﺰﺋﯿﺎت اﯾﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﮭﺎ آﻧﮕﺎه ﺑﮫ ﺗﻌﺠﺐ‬
‫ﻣﺎ ﻣﻲاﻓﺰاﯾﺪ ﻛﮫ ﻃﺮح ﭼﻨﯿﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﮫ در ‪ 300‬قم در ھﻨﺪ رﯾﺨﺘﮫ ﺷﻮد و ﺑﮫ ﺻﻮرﺗﻲ ﻣﺆﺛﺮ و‬
‫ﻛﺎرآﻣﺪ ﺑﮫ ﻋﻤﻞ درآﯾﺪ‪«.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺗﻨﮭﺎ ﻧﻘﺺ اﯾﻦ دوﻟﺖ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﻄﻠﻘﺔ آن و‪ ،‬از اﯾﻦ رو ﺑﺴﺘﮕﻲ ﻣﺪام آن ﺑﮫ اﻋﻤﺎل زور و ﺟﺎﺳﻮﺳﻲ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﭘﺎﯾﺔ ﻗﺪرت ﭼﻨﺪرهﮔﻮﭘﺘﮫ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ھﺮ ﺧﻮدﻛﺎﻣﺔ دﯾﮕﺮي‪ ،‬ﺑﺮآب ﺑﻮد؛ ھﻤﯿﺸﮫ از ﺷﻮرش و ﻛﺸﺘﮫﺷﺪن‬
‫ﻣﻲﺗﺮﺳﯿﺪ‪ .‬دو ﺷﺐ ﭘﯿﺎﭘﻲ در ﯾﻚ اﻃﺎق ﻧﻤﻲﺧﻮاﺑﯿﺪ‪ ،‬و ھﻤﯿﺸﮫ ﮔﺮد او را ﻧﮕﮭﺒﺎﻧﺎﻧﻲ ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬رواﯾﺎت‬

‫‪.co‬‬
‫ھﻨﺪﯾﻲ ﻛﮫ ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل ﻣﻮرﺧﺎن اروﭘﺎﯾﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﮫ‪ ،‬ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ )ﺑﮫ ﻧﻘﻞ از ﻣﮕﺎﺳﺘﻨﺲ( وﻗﺘﻲ ﯾﻚ ﻗﺤﻄﻲ‬
‫ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺑﺮ ﻗﻠﻤﺮو ﭼﻨﺪرهﮔﻮﭘﺘﮫ اﻓﺘﺎد‪ ،‬او ﻧﻮﻣﯿﺪ و درﻣﺎﻧﺪه ﺷﺪ؛ ﺗﺨﺖ و ﺗﺎج را رھﺎ ﻛﺮد؛ و ﺑﯿﺴﺖ ﺳﺎل‬
‫ﭼﻮن ﻣﺮﺗﺎﺿﺎن ﺟﯿﻦ زﯾﺴﺖ؛ آﻧﮕﺎه آﻧﻘﺪر ﭼﯿﺰي ﻧﺨﻮرد ﺗﺎ ﺑﻤﺮد‪ .‬وﻟﺘﺮ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ‬
‫ھﻤﮫﭼﯿﺰ‪ ،‬زﻧﺪﮔﻲ زورقران وﻧﯿﺰي ﺑﺮزﻧﺪﮔﻲ دوج ﺗﺮﺟﯿﺢ دارد؛ اﻣﺎ ﻣﻦ ﻣﻌﺘﻘﺪم ﻛﮫ اﯾﻦ ﺗﻔﺎوت آﻧﻘﺪر‬
‫ﻧﺎﭼﯿﺰ اﺳﺖ ﻛﮫ در ﺧﻮر زﺣﻤﺖ ﺑﺮرﺳﻲ ھﻢ ﻧﯿﺴﺖ‪«.‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﺸﺎه‬ ‫‪-II‬‬
‫آﺷﻮﻛﺎ‪ -‬ﻓﺮﻣﺎن ﺷﻜﯿﺒﺎﯾﻲ‪ -‬ﺑﺸﯿﺮان آﺷﻮﻛﺎ‪ -‬ﺷﻜﺴﺖ او‪ -‬ﻛﺎﻣﮕﺎري او‬

‫‪yah‬‬
‫ﺑﯿﻨﺪوﺳﺎره‪ ،‬ﻛﮫ ﺟﺎﻧﺸﯿﻦ ﭼﻨﺪرهﮔﻮﭘﺘﮫ ﺷﺪ‪ ،‬ﻇﺎھﺮًا ﻣﺮدي ﺑﻮد ﺑﺎ ﻣﻨﺶ اﻧﺪﯾﺸﻤﻨﺪان‪ .‬ﻣﻲﮔﻮﯾﻨﺪ‬

‫از آﻧﺘﯿﻮﺧﻮس‪ ،‬ﺷﺎه ﺳﻮرﯾﮫ‪ ،‬درﺧﻮاﺳﺖ ﻛﺮد ﻛﮫ ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﻲ ﺑﮫ او ھﺪﯾﮫ ﻛﻨﺪ؛ ﺑﮫ او ﻧﻮﺷﺖ ﻛﮫ‪ ،‬در ازاي ﯾﻚ‬
‫ﻓﯿﻠﺴﻮف واﻗﻌﻲ ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﮭﺎي ﮔﺰاﻓﻲ ﺧﻮاھﺪﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬ﺧﻮاھﺸﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﺮآوردﻧﻲ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﭼﻮن آﻧﺘﯿﻮﺧﻮس‬
‫ﻓﯿﻠﺴﻮف ﻓﺮوﺷﻲ ﭘﯿﺪا ﻧﻜﺮد؛ اﻣﺎ ﺑﺨﺖ ﺑﺎ ﺑﯿﻨﺪوﺳﺎره ﯾﺎر ﺑﻮد‪ ،‬و ﺧﻮد ﺻﺎﺣﺐ ﭘﺴﺮي ﻓﯿﻠﺴﻮف ﺷﺪ‪.‬‬
‫@‪h‬‬
‫آﺷﻮﻛﺎ وردﻧﮫ در ﺳﺎل ‪273‬قم ﺑﺮ ﺗﺨﺖ ﻧﺸﺴﺖ‪ .‬ﺧﻮد را ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواي اﻣﭙﺮاﻃﻮرﯾﻲ ﭘﮭﻨﺎورﺗﺮ از‬
‫اﻣﭙﺮاﻃﻮري ھﺮ ﺷﺎه ھﻨﺪي ﭘﯿﺶ از ﺧﻮد ﯾﺎﻓﺖ‪ :‬اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن‪ ،‬ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن‪ ،‬و ﺗﻤﺎم ھﻨﺪ ﻛﻨﻮﻧﻲ‪ ،‬ﺳﻮاي اﻗﺼﺎي‬
‫ﺟﻨﻮب‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﺗﺎﻣﯿﻠﮫﻛﻢ ﯾﺎﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺗﺎﻣﯿﻞ ﺟﺰو ﻗﻠﻤﺮو او ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺪﺗﻲ ﺑﮫ ھﻤﺎن ﺣﺎل و ھﻮاي ﭘﺪرﺑﺰرﮔﺶ‬
‫ﭼﻨﺪرهﮔﻮﭘﺘﮫ‪ ،‬ﺳﺘﻤﮕﺮاﻧﮫ اﻣﺎ ﺧﻮب‪ ،‬ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻛﺮد‪ .‬ﯾﻮانﭼﻮﻧﮓ‪ ،‬ﺳﯿﺎحﭼﯿﻨﻲ‪ ،‬ﻛﮫ در ﻗﺮن ھﻔﺘﻢ ﻣﯿﻼدي‬
‫ﺳﺎﻟﯿﺎن درازي در ھﻨﺪ ﮔﺬراﻧﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ﻛﮫ زﻧﺪاﻧﻲ را ﻛﮫ آﺷﻮﻛﺎ در ﺷﻤﺎل ﭘﺎﯾﺘﺨﺘﺶ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺑﻮد‬
‫‪are‬‬

‫ھﻨﻮز [ ﯾﻌﻨﻲ‪ ،‬ھﺰارﺳﺎل ﺑﻌﺪ] درﺳﻨﺖ ھﻨﺪي از آن ﺑﮫ »دوزخ آﺷﻮﻛﺎ« ﯾﺎد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﮫ او ﮔﻔﺘﮫ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ھﻤﮫﮔﻮﻧﮫ ﺷﻜﻨﺠﺔ دوزخ رﺳﻤﻲ را در ﻣﺠﺎزات ﺟﺎﻧﯿﺎن ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ؛ و ﺷﺎه ﻓﺮﻣﺎن داده ﺑﻮد‬
‫ﻛﮫ ھﯿﭻﮔﺎه ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻛﺴﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ آن ﺳﯿﺎھﭽﺎل اﻓﺘﺎده زﻧﺪه از آن ﺑﯿﺮون آﯾﺪ‪ .‬ﻗﻀﺎ را ﯾﻜﻲ از ﭘﯿﺮان ﺑﻮداﯾﻲ‪،‬‬
‫ﺑﻲھﯿﭻ ﻋﻠﺖ ﺑﮫ آن زﻧﺪان اﻓﺘﺎده ﺑﻮد‪ .‬او را در دﯾﮓ آبﺟﻮش اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ‪ .‬آب از ﺟﻮﺷﯿﺪن ﺑﺎز اﯾﺴﺘﺎد‪.‬‬
‫زﻧﺪاﻧﺒﺎن ﭘﯿﺎﻣﻲ ﺑﮫ آﺷﻮﻛﺎ ﻓﺮﺳﺘﺎد‪ .‬وي آﻣﺪ‪ ،‬و ﺷﺨﺼﺎً ﻣﻮﺿﻮع را ﻣﻼﺣﻈﮫ‪ ،‬و ﺣﯿﺮت ﻛﺮد‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﮫ ﺷﺎه‬
‫ﺧﻮاﺳﺖ ﺑﺮﮔﺮدد‪ ،‬زﻧﺪاﻧﺒﺎن ﯾﺎدآور ﺷﺪ ﻛﮫ ﺑﻨﺎ ﺑﮫ ﻓﺮﻣﺎن ﺧﻮد او ﻧﺒﺎﯾﺪ زﻧﺪه از زﻧﺪان ﺧﺎرج ﺷﻮد‪ .‬ﺷﺎه ﻛﮫ‬
‫‪set‬‬

‫از اﯾﻦ ﺗﺬﻛﺮ ﻣﺘﺰﻟﺰل ﺷﺪه ﺑﻮد دﺳﺘﻮر داد ﺗﺎ آن زﻧﺪاﻧﺒﺎن را ﺑﮫ آن دﯾﮓ اﻧﺪازﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻲﮔﻮﯾﻨﺪ ﭼﻮن آﺷﻮﻛﺎ ﺑﮫ ﻛﺎﺧﺶ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺣﺎﻟﺶ ﺳﺨﺖ دﮔﺮﮔﻮن ﺷﺪ‪ .‬ﮔﻔﺖ ﺗﺎ آن زﻧﺪان را ﺑﺮﭼﯿﻨﻨﺪ‪ ،‬و‬
‫ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻛﯿﻔﺮي را ﻣﻼﯾﻤﺘﺮ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬درھﻤﺎن ھﻨﮕﺎم ﻓﮭﻤﯿﺪ ﻛﮫ ﺳﭙﺎھﯿﺎﻧﺶ ﭘﯿﺮوزي ﺑﺰرﮔﻲ ﺑﺮ ﻗﺒﯿﻠﺔ ﻃﻐﯿﺎﻧﮕﺮ‬
‫‪an‬‬

‫ﻛﻠﯿﻨﮕﮫ ﺑﮫ دﺳﺖ آوردهاﻧﺪ‪ ،‬و ھﺰاران ﺗﻦ از ﺷﻮرﺷﯿﺎن را ﻛﺸﺘﮫ و ﺑﺴﯿﺎري را ھﻢ ﺑﮫ اﺳﺎرت ﮔﺮﻓﺘﮫاﻧﺪ‪.‬‬
‫آﺷﻮﻛﺎ از اﻧﺪﯾﺸﺔ اﯾﻨﮭﻤﮫ »ﺧﺸﻮﻧﺖ‪ ،‬ﻛﺸﺘﺎر و ﺟﺪاﻛﺮدن« اﺳﯿﺮان از »ﻋﺰﯾﺰاﻧﺸﺎن« ﭘﺸﯿﻤﺎن ﺷﺪ‪ .‬ﻓﺮﻣﺎن‬
‫داد ﻛﮫ اﺳﯿﺮان را آزاد ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬زﻣﯿﻨﮭﺎﯾﺸﺎن را ﺑﮫ آﻧﮭﺎ ﺑﺎزﮔﺮداﻧﻨﺪ؛ و ﭘﯿﺎم ﭘﻮزﺷﻲ ھﻢ ﺑﺮاﯾﺸﺎن ﻓﺮﺳﺘﺎد‪ -‬و‬
‫اﯾﻦ اﻣﺮي ﺑﻮد ﻛﮫ ﭘﯿﺶ از اﯾﻦ ﺳﺎﺑﻘﮫ ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬و ﭘﺲ از او ھﻢ ﻓﻘﻂ ﭼﻨﺪ ﺗﻨﻲ از آن ﭘﯿﺮوي ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ‬
‫ﺑﮫ ﺣﻠﻘﺔ اﻧﺠﻤﻦ رھﺮوان ﺑﻮداﯾﻲ ﭘﯿﻮﺳﺖ؛ ﭼﻨﺪي ﺧﺮﻗﺔ رھﺮواﻧﮫ ﭘﻮﺷﯿﺪ؛ دﺳﺖ از ﺷﻜﺎر و ﺧﻮردن ﮔﻮﺷﺖ‬
‫‪pym‬‬

‫ﺑﺮداﺷﺖ و ﺑﮫ راه ھﺸﺘﮕﺎﻧﺔ ﻋﺎﻟﻲ ﭘﺎ ﻧﮭﺎد‪.‬‬

 ‫‪m‬‬
‫اﻛﻨﻮن ﺑﺪرﺳﺘﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻣﺎﺟﺮا ﺗﺎ ﭼﮫ ﺣﺪ اﻓﺴﺎﻧﮫ و ﺗﺎ ﭼﮫ اﻧﺪازه ﺗﺎرﯾﺦ اﺳﺖ؛ و ﺑﺎ اﯾﻦ ﺑﻌﺪ‬
‫زﻣﺎﻧﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﮫ اﻧﮕﯿﺰهھﺎي اﯾﻦ ﭘﺎدﺷﺎه ﭘﻲﺑﺒﺮﯾﻢ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ﮔﺴﺘﺮش آﯾﯿﻦ ﺑﻮدا را دﯾﺪه و ﺑﺎ ﺧﻮد اﻧﺪﯾﺸﯿﺪه‬
‫ﺑﻮد ﻛﮫ آﯾﯿﻦ ﺳﺨﺎوت و‬

‫‪.co‬‬
‫و ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺑﺮاي ﻣﺮدﻣﺶ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و از ﻋﺴﺲ و ﻣﺤﺘﺴﺐ ﺑﯿﺸﻤﺎر ھﻢ ﺧﻼﺻﺶ ﻛﻨﺪ‪ .‬در ﯾﺎزدھﻤﯿﻦ ﺳﺎل‬
‫ﺳﻠﻄﻨﺘﺶ ﺻﺪور ﻣﮭﻤﺘﺮﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎﻧﮭﺎي ﺗﺎرﯾﺦ ﺣﻜﻮﻣﺖ را آﻏﺎز ﻛﺮد و ﮔﻔﺖ ﻛﮫ آﻧﮭﺎ را ﺑﺎ زﺑﺎﻧﻲ ﺳﺎده و ﺑﮫ‬
‫ﮔﻮﯾﺸﮭﺎي ﻣﺤﻠﻲ ﺑﺮ ﺻﺨﺮهھﺎ و ﺳﺘﻮﻧﮭﺎ ﻧﻘﺮ ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ھﺮ ھﻨﺪي ﺑﺎﺳﻮادي ﺑﺘﻮاﻧﺪ آﻧﮭﺎ را ﺑﻔﮭﻤﺪ‪ .‬ﻓﺮﻣﺎﻧﮭﺎي‬
‫ﺳﻨﮕﻨﺒﺸﺘﺔ او را ﻛﻤﺎﺑﯿﺶ در ﺳﺮاﺳﺮ ھﻨﺪ ﯾﺎﻓﺘﮫاﻧﺪ؛ از ﻓﺮﻣﺎﻧﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺑﺮ ﺳﺘﻮﻧﮭﺎ ﻧﻮﺷﺘﮫ ﺷﺪ ده ﺳﺘﻮن ﺑﮫ ﺟﺎ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ ،‬و ﺟﺎي ﺑﯿﺴﺖ ﺳﺘﻮن دﯾﮕﺮ را ھﻢ ﻣﺸﺨﺺ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬از اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎﻧﮭﺎ ﻣﻌﻠﻮم ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ اﯾﻦ‬
‫اﻣﭙﺮاﻃﻮر دﯾﻦ ﺑﻮداﯾﻲ را ﯾﻜﺴﺮه ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ ،‬و آن را ﺑﺎ ﻋﺰﻣﻲ راﺳﺦ در آﺧﺮﯾﻦ ﺣﻮزة اﻣﻮر اﻧﺴﺎﻧﻲ‪،‬‬
‫ﯾﻌﻨﻲ در ﺳﯿﺎﺳﺘﻤﺪاري‪ ،‬ﺑﮫ ﻛﺎر ﺑﺴﺘﮫ اﺳﺖ‪ -‬و اﯾﻦ ﻋﻤﻞ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ ﻛﮫ اﻣﭙﺮاﻃﻮري ﺟﺪﯾﺪي ﻧﺎﮔﮭﺎن‬
‫اﻋﻼم ﻛﻨﺪ ﻛﮫ از اﯾﻦ ﭘﺲ [در ﺣﻜﻮﻣﺖ ] از ﻣﺴﯿﺤﯿﺖ ﺗﺒﻌﯿﺖ ﺧﻮاھﺪ ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﮔﺮﭼﮫ اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎﻧﮭﺎ ﺑﻮداﯾﻲ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲآﯾﺪ‪ ،‬ھﻤﮕﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ ﻣﺴﺎﺋﻞ و اﻣﻮر دﯾﻨﻲ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬در آﻧﮭﺎ ﺳﺨﻦ‬
‫از زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ آﯾﻨﺪه ﻣﻲرود‪ ،‬و اﯾﻦ ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ ﻛﮫ ﭼﮫ زود اﯾﻤﺎن ﭘﯿﺮواﻧﺶ ﺟﺎي ﺷﻜﺎﻛﯿﺖ ﺑﻮدا را ﮔﺮﻓﺘﮫ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ در اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎﻧﮭﺎ ﻧﮫ اﻋﺘﻘﺎدي ﺑﮫ ﯾﻚ ذات ﺑﺎري ھﺴﺖ‪ ،‬و ﻧﮫ ذﻛﺮي از آن ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬از ﺑﻮدا ھﻢ در‬
‫آﻧﮭﺎ ﺳﺨﻨﻲ ﻧﻤﻲرود‪ .‬در اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎﻧﮭﺎ ﮔﺮاﯾﺶ ﺑﮫ اﻻھﯿﺎت دﯾﺪه ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ :‬ﻓﺮﻣﺎن ﺳﺎرﻧﺎت [ﻓﺮﻣﺎن دوم‬
‫ﺳﺘﻮﻧﻲ ﻛﻮﭼﻚ] ﺧﻮاھﺎن ھﻤﺴﺎزي در اﻧﺠﻤﻦ رھﺮوان اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﺮاي ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ آن را ﺑﺎ ﺗﻔﺮﻗﮫ ﯾﺎ اﻧﺸﻌﺎب‬
‫ﺗﻀﻌﯿﻒ ﻛﻨﻨﺪ ﻣﺠﺎزاﺗﮭﺎﯾﻲ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ در ﻓﺮﻣﺎﻧﮭﺎي دﯾﮕﺮ ﺑﺎرھﺎ ﺷﻜﯿﺒﺎﯾﻲ در دﯾﻦ را‬
‫@‪h‬‬
‫ﺳﻔﺎرش ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻧﺴﺎن ھﻤﺎنﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ ﺑﮫ رھﺮوان ﺑﻮداﯾﻲ ﺻﺪﻗﮫ ﻣﻲدھﺪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮫ ﺑﺮھﻤﻨﺎن ھﻢ ﺑﺪھﺪ؛ ﻧﺒﺎﯾﺪ‬
‫از دﯾﻦ دﯾﮕﺮان ﺑﺪﮔﻮﯾﻲ ﻛﺮد‪ .‬ﺷﺎه اﻋﻼم ﻣﻲدارد ﻛﮫ ھﻤﺔ رﻋﺎﯾﺎﯾﺶ ﻓﺮزﻧﺪان ﻣﺤﺒﻮب او ھﺴﺘﻨﺪ؛ و او ھﯿﭻ‬
‫ﮔﺎه ﺑﮫ ﺧﺎﻃﺮ اﻋﺘﻘﺎدات ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ ﻛﮫ دارﻧﺪ ﺑﺮ آﻧﺎن ﺗﺒﻌﯿﺾ روا ﻧﺨﻮاھﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﻓﺮﻣﺎن ﺳﻨﮕﻨﺒﺸﺘﺔ ‪XII‬‬
‫ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ ﺑﮫ اﻗﺘﻀﺎي آن زﻣﺎن ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬

‫ﭘﺮﯾﮫدرﺷﻲ‪ ،‬ﻣﺤﺒﻮب ﺧﺪاﯾﺎن‪ ،‬ﻣﺮدان ھﻤﺔ ﻓﺮﻗﮫھﺎي دﯾﮕﺮ را‪ ،‬ﺧﻮاه ﻣﺮﺗﺎض ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺧﻮاه ﻣﺮدان‬
‫‪are‬‬

‫ﺧﺎﻧﻮاده‪ ،‬ﺑﺎ ھﺪاﯾﺎ و ھﻤﮫﮔﻮﻧﮫ ﺑﺰرﮔﺪاﺷﺘﻲ ﮔﺮاﻣﻲ ﻣﻲدارد‪ .‬اﻣﺎ ﻣﺤﺒﻮب ﺧﺪاﯾﺎن ﺑﮫ ﭘﯿﺸﻜﺶ ھﺪاﯾﺎ ﯾﺎ‬
‫ﺑﺰرﮔﺪاﺷﺖ آن ﻗﺪر ارج ﻧﻤﻲﻧﮭﺪ ﻛﮫ ﺑﮫ رﺷﺪ ﺑﻨﯿﺎدھﺎي درﻣﮫ در ﻣﯿﺎن ھﻤﺔ ﻓﺮﻗﮫھﺎ‪ .‬ﮔﺴﺘﺮش ﺑﻨﯿﺎدھﺎي‬
‫درﻣﮫ ﺑﮫ راھﮭﺎي ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ رﯾﺸﮫاش در ﺧﻮﯾﺸﺘﻨﺪاري در ﮔﻔﺘﺎر اﺳﺖ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻓﻘﻂ ﺑﮫ‬
‫ﻓﺮﻗﺔ ﺧﻮد ارج ﻧﮭﺎد و ﻓﺮﻗﮫھﺎي دﯾﮕﺮ را‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﺎروا‪ ،‬ﺧﻮار ﺷﻤﺮد؛ ھﻤﻮاره ﺑﺎﯾﺪ در ھﻤﮫ ﺣﺎل‪ ،‬ﺣﺘﻲ در‬
‫آﻧﺠﺎ ﻛﮫ رواﺳﺖ‪ ،‬ﻣﯿﺎﻧﮫرو ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻠﻜﮫ‪ ،‬ﺑﺮﻋﻜﺲ‪ ،‬ﻓﺮﻗﮫھﺎي دﯾﮕﺮ را ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮫ ھﺮ ﻃﺮﯾﻖ و در ھﻤﮫﺣﺎل‬
‫‪set‬‬

‫ﺑﺰرگ داﺷﺖ‪.‬‬

‫اﮔﺮ ﻛﺴﻲ اﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ رﻓﺘﺎر ﻛﻨﺪ‪ ،‬او ﻧﮫ ﺗﻨﮭﺎ ﻓﺮﻗﺔ ﺧﻮد را ﺑﻠﻨﺪ ﻣﻲﮔﺮداﻧﺪ ﺑﻠﻜﮫ ﺑﮫ‬

‫ﻓﺮﻗﮫھﺎي دﯾﮕﺮ ھﻢ ﺧﺪﻣﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﮔﺮ دﯾﮕﺮ ﮔﻮﻧﮫ رﻓﺘﺎر ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻧﮫ ﺗﻨﮭﺎ ﺑﮫ ﻓﺮﻗﺔ ﺧﻮد ﺑﻠﻜﮫ ﺑﮫ ﻓﺮﻗﮫھﺎي‬
‫‪an‬‬

‫دﯾﮕﺮ ھﻢ آﺳﯿﺐ ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ… ھﻤﺎھﻨﮕﻲ ﻧﯿﻚ اﺳﺖ‪.‬‬

‫در دوﻣﯿﻦ ﻓﺮﻣﺎن ﺳﺘﻮﻧﻲ ﻣﻔﮭﻮم ﺑﻨﯿﺎدھﺎي درﻣﮫ ﯾﺎ ذات درﻣﮫ روﺷﻨﺘﺮ ﺗﻮﺿﯿﺢ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﻗﺎﻧﻮن‬
‫ﭘﺎرﺳﺎﯾﻲ [درﻣﮫ] ﻋﺎﻟﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﻗﺎﻧﻮن ﭘﺎرﺳﺎﯾﻲ ﻣﺮﻛﺐ از ﭼﯿﺴﺖ؟ از اﯾﻦ ﭼﯿﺰھﺎ‪ :‬ﯾﻌﻨﻲ‪ ،‬ﻧﺎﭘﺎرﺳﺎﯾﻲ‬
‫‪pym‬‬

‫اﻧﺪك‪ ،‬ﻛﺮدارھﺎي ﻧﯿﻚ ﺑﺴﯿﺎر‪ ،‬ھﻤﺪردي‪،‬آزادﮔﻲ‪ ،‬راﺳﺘﮕﻮﯾﻲ‪ ،‬ﭘﺎﻛﻲ‪ «.‬آﺷﻮﻛﺎ‪ ،‬ﺑﺮاي اﯾﻨﻜﮫ ﺳﺮﻣﺸﻘﻲ‬
‫ﺑﮕﺬارد‪ ،‬ﺑﮫ ﻛﺎرﮔﺰاراﻧﺶ ﻓﺮﻣﺎن داد ﻛﮫ ھﻤﮫ ﺟﺎ ﻣﺮدم را ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﻮﯾﺶ ﺑﺪاﻧﻨﺪ؛ ﺑﺎ آﻧﺎن ﺑﺪون ﻧﺎﺷﻜﯿﺒﺎﯾﻲ و‬
 ‫‪m‬‬
‫درﺷﺘﻲ رﻓﺘﺎر ﻛﻨﻨﺪ؛ ھﺮﮔﺰ آﻧﮭﺎ را ﺷﻜﻨﺠﮫ ﻧﺪھﻨﺪ؛ ھﯿﭻ ﮔﺎه ﺑﺪون ﻋﻠﺖ ﻛﺎﻓﻲ زﻧﺪاﻧﯿﺸﺎن ﻧﻜﻨﻨﺪ؛ و‪ ،‬ﺑﺎﻻﺧﺮه‪،‬‬
‫ﺑﮫ ﻛﺎرﮔﺰاران ﺧﻮد ﻓﺮﻣﺎن ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻛﺘﯿﺒﮫھﺎ را ﻣﺘﻨﺎوﺑﺎً ﺑﺮاي ﻣﺮدم ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫آﯾﺎ اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎﻧﮭﺎي اﺧﻼﻗﻲ در ﺑﮭﺒﻮد ﺳﻠﻮك ﻣﺮدم ﻣﺆﺛﺮ ﺑﻮد؟ ﺷﺎﯾﺪ در ﮔﺴﺘﺮش اﻧﺪﯾﺸﺔ اھﯿﻤﺴﺎ و ﺗﺮﻏﯿﺐ ﺑﮫ‬
‫ﺧﻮدداري از ﺧﻮردن ﮔﻮﺷﺖ و ﻣﺸﺮوﺑﺎت اﻟﻜﻠﻲ در ﻣﯿﺎن ﻃﺒﻘﺎت ﺑﺎﻻي ھﻨﺪ ﺗﺄﺛﯿﺮي داﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻮد‬
‫آﺷﻮﻛﺎ ﭼﻮن ھﺮ ﻣﺼﻠﺤﻲ ﺑﮫ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﻮاﻋﻆ ﺧﻮد ﺑﺮﺳﻨﮕﻨﺒﺸﺘﮫھﺎ ﺳﺨﺖ اﻋﺘﻤﺎد داﺷﺖ‪ :‬در ﻓﺮﻣﺎن ﺳﻨﮕﻨﺒﺸﺘﺔ‬
‫‪ IV‬اﻋﻼم ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺷﮕﻔﺖآوري ﻇﺎھﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬و ﻓﺸﺮدة آن ﻣﻔﮭﻮم روﺷﻨﺘﺮي از آﯾﯿﻦ او ﺑﮫ‬
‫دﺳﺖ ﻣﻲدھﺪ‪:‬‬

‫‪oo‬‬
‫در ﮔﺬﺷﺘﮫھﺎ‪ ،‬ﺻﺪھﺎ ﺳﺎل ﻛﺸﺘﺎر زﻧﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺳﺘﻢ ﺑﮫ زﻧﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺑﯿﺤﺮﻣﺘﻲ ﺑﮫ ﺧﻮﯾﺸﺎن و ﺑﻲ ﺣﺮﻣﺘﻲ ﺑﮫ‬
‫ﺑﺮھﻤﻨﺎن و ﺷﺮﻣﻨﮫھﺎ ﺑﺮاﺳﺘﻲ ﻛﮫ اﻓﺰون ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬وﻟﻲ اﻛﻨﻮن‪ ،‬در ﻧﺘﯿﺠﺔ ﻛﺮدار درﻣﮫ از ﺟﺎﻧﺐ ﺷﮭﺮﯾﺎر‬
‫ﭘﺮﯾﮫدرﺷﻲ‪ ،‬ﻣﺤﺒﻮب ﺧﺪاﯾﺎن‪ ،‬ھﺮ ﻓﺮﻣﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﻛﻮﺳﮭﺎ ﻓﺮﻣﺎن درﻣﮫ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻮﯾﺸﺘﻨﺪاري از‬
‫ﻛﺸﺘﺎر ﺟﺎﻧﺪاران‪ ،‬ﺳﺘﻢ روا ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﺑﮫ زﻧﺪﮔﺎن‪ ،‬رﻓﺘﺎر ﻧﯿﻚ ﺑﺎ ﺧﻮﯾﺸﺎن‪ ،‬رﻓﺘﺎر ﻧﯿﻚ ﺑﺎ ﺑﺮھﻤﻨﺎن و ﺷﺮﻣﻨﮫھﺎ‪،‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮداري از ﭘﺪر و ﻣﺎدر‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮداري از ﺳﺎﻟﺨﻮردﮔﺎن اﻛﻨﻮن از ﺗﻌﻠﯿﻢ درﻣﮫاي ﻛﮫ ﺷﮭﺮﯾﺎر‬
‫ﭘﺮﯾﮫدرﺷﻲ‪ ،‬ﻣﺤﺒﻮب ﺧﺪاﯾﺎن‪ ،‬داده اﺳﺖ‪ ،‬اﻓﺰوﻧﻲ ﯾﺎﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺎ آن ﻣﺎﯾﮫ ﻛﮫ ﻣﻤﻜﻦ ﻧﺒﻮد درﺻﺪھﺎ ﺳﺎل ﺑﺎ‬
‫ﻧﺸﺎن دادن ﻧﺸﺎﻧﮭﺎي اراﺑﮫھﺎي ﺑﮭﺸﺘﻲ و ﭘﯿﻼن ﺑﮭﺸﺘﻲ‪ ،‬ﺗﻮدهھﺎي آﺗﺶ دوزخ‪ ،‬و ﻧﯿﺰ ﺑﺎ ﺷﻜﻠﮭﺎي آﺳﻤﺎﻧﻲ‬
‫دﯾﮕﺮ ﺑﮫ ﻣﺮدم‪ ،‬ﺑﮫ آن دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ﻛﺮدارھﺎي درﻣﮫ‪ ،‬از ﮔﻮﻧﺔ ﭘﯿﺸﯿﻦ‪ ،‬ﻧﯿﺰ از اﻧﻮاع ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن دﯾﮕﺮ‬
‫اﻓﺰوﻧﻲ ﯾﺎﻓﺘﮫ اﺳﺖ و ﺷﮭﺮﯾﺎر ﭘﺮﯾﮫدرﺷﻲ‪ ،‬ﻣﺤﺒﻮب ﺧﺪاﯾﺎن‪ ،‬ھﻤﭽﻨﺎن ﺳﺒﺐ اﻓﺰوﻧﻲ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﭼﻨﯿﻦ‬
‫ﻛﺮدارھﺎي درﻣﮫ را ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ‪ .‬دﯾﮕﺮ آﻧﻜﮫ‪ ،‬ﭘﺴﺮان‪ ،‬ﻧﻮهھﺎ‪ ،‬و ﻧﺒﯿﺮﮔﺎن ﺷﮭﺮﯾﺎر ﭘﺮﯾﮫدرﺷﻲ‪ ،‬ﻣﺤﺒﻮب‬
‫@‪h‬‬
‫ﺧﺪاﯾﺎن‪ ،‬اﯾﻦ ﻛﺮدار درﻣﮫ را ﺗﺎ ﭘﺎﯾﺎن ﺟﮭﺎن اﻓﺰوﻧﻲ ﺧﻮاھﻨﺪ داد و‪ ،‬ﭼﻮن ﺧﻮد داراي درﻣﮫ و ﺳﻠﻮك ﻧﯿﻚ‬
‫ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬درﻣﮫ را ﺑﮫ ﻣﺮدﻣﺎن ﺗﻌﻠﯿﻢ ﺧﻮاھﻨﺪ داد…‬

‫ﺷﮭﺮﯾﺎر ﻧﯿﻚ در ﭘﺎرﺳﺎﯾﻲ ﻣﺮدان و وﻓﺎداري ﭘﺴﺮاﻧﺶ ﮔﺰاف ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪ .‬او ﺧﻮد ﺑﺎ ﻛﻮﺷﺶ ﺑﺴﯿﺎر در راه‬
‫دﯾﻦ ﺟﺪﯾﺪ رﻧﺞ ﺑﺮد؛ ﺳﺮاﻧﺠﻤﻦ ﺑﻮداﯾﻲ ﺷﺪ‪ ،‬ھﺪاﯾﺎي ﺑﺴﯿﺎر ﺑﮫ آن داد‪ ،‬ﺑﺮاﯾﺶ ‪ 84000‬دﯾﺮ ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬و در‬
‫ﺳﺮاﺳﺮ ﻗﻠﻤﺮوش‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﺎم آن‪،‬‬
‫‪are‬‬

‫ﺟﺎﻧﻮران ﺑﺴﺎﺧﺖ‪ .‬ﺑﺸﯿﺮان ﺑﻮداﯾﻲ را ﺑﮫ ھﻤﺔ ﺑﺨﺸﮭﺎي ھﻨﺪ و ﺳﯿﻼن‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﺑﮫ ﺳﻮرﯾﮫ‪ ،‬ﻣﺼﺮ‪ ،‬و ﯾﻮﻧﺎن‬
‫ﻓﺮﺳﺘﺎد‪ ،‬ﺗﺎ در آﻧﺠﺎ در ﻓﺮاھﻢ آﻣﺪن زﻣﯿﻨﮫاي ﺑﺮاي اﺧﻼق ﻣﺴﯿﺢ ﯾﺎري ﻛﺮده ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ و اﯾﻦ ﺑﺸﯿﺮان اﻧﺪﻛﻲ‬
‫ﭘﺲ از ﻣﺮگ او از ھﻨﺪ درآﻣﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺸﺎرت ﺑﻮدا را در ﺗﺒﺖ‪ ،‬ﭼﯿﻦ‪ ،‬ﻣﻐﻮﻟﺴﺘﺎن‪ ،‬و ژاﭘﻦ ﻣﻮﻋﻈﮫ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫آﺷﻮﻛﺎ‪ ،‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﯾﻦ ﻛﻮﺷﺶ دﯾﻨﻲ‪ ،‬ﺧﻮد ﺑﺎ ﺷﻮر ﻓﺮاوان ﺑﮫ ادارة دﻧﯿﺎﯾﻲ اﻣﭙﺮاﻃﻮرﯾﺶ ﭘﺮداﺧﺖ؛‬
‫‪set‬‬

‫روزھﺎي ﻛﺎرش ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺑﻮد‪ ،‬و در ﺗﻤﺎم ﺳﺎﻋﺎت ھﻤﯿﺸﮫ در دﺳﺘﺮس دﺳﺘﻮراﻧﺶ ﺑﻮد ﺗﺎ در ﺗﻤﺎم اوﻗﺎت ﺑﮫ‬
‫ﻛﺎر ﻋﺎﻣﮫ ﭘﺮدازد‪.‬‬

‫ﺧﻄﺎي ﻣﮭﻤﺶ ﺧﻮدﭘﺮﺳﺘﯿﺶ ﺑﻮد؛ ھﻢ ﻓﺮوﺗﻦ و ھﻢ ﻣﺼﻠﺢ ﺑﻮدن‪ ،‬در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل‪ ،‬دﺷﻮار اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻨﺎﻋﺖ او‬
‫در ھﺮ ﻓﺮﻣﺎﻧﻲ دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬و او را ﺑﺮادر ﻛﺎﻣﻠﺘﺮ ﻣﺎرﻛﻮس آورﻟﯿﻮس [ﻣﺎرك اورل] ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻧﻔﮭﻤﯿﺪ ﻛﮫ‬
‫‪an‬‬

‫ﺑﺮھﻤﻨﺎن از او ﻧﻔﺮت دارﻧﺪ و ﻓﻘﻂ ﭘﻲﻓﺮﺻﺖ ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ ﻛﮫ ﻧﺎﺑﻮدش ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ھﻤﺎن ﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ ﻛﺎھﻨﺎن ﺗﺒﺲ‬
‫ھﺰار ﺳﺎل ﭘﯿﺶ اﺧﻨﺎﺗﻮن را ﻧﺎﺑﻮد ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻧﮫ ﻓﻘﻂ ﺑﺮھﻤﻨﺎن‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﻲﺑﺎﯾﺴﺖ ﺟﺎﻧﻮران را ﺑﺮاي ﺧﻮد و‬
‫ﺧﺪاﯾﺎﻧﺸﺎن ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ھﺰاران ﺻﯿﺎد و ﻣﺎھﯿﮕﯿﺮ از ﻓﺮﻣﺎﻧﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﻣﺤﺪودﯾﺘﮭﺎي ﺳﺨﺘﻲ ﺑﺮاي ﻛﺸﺘﻦ‬
‫ﺟﺎﻧﻮران ﻗﺎﯾﻞ ﻣﻲﺷﺪ ﺧﺸﻤﮕﯿﻦ ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﺣﺘﻲ دھﻘﺎﻧﺎن از اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎن ﻛﮫ ﻣﻲﮔﻔﺖ »ﻛﺎه و ﻛﻠﺸﻲ را ﻛﮫ‬
‫‪pym‬‬

‫ﭼﯿﺰھﺎي زﻧﺪه در آن اﺳﺖ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺑﺮ آﺗﺶ ﻧﮭﺎد«ﻣﻲﻧﺎﻟﯿﺪﻧﺪ‪ .‬ﻧﯿﻤﻲ از اﻣﭙﺮاﻃﻮري آﺷﻮﻛﺎ در اﻧﺘﻈﺎر ﻣﺮگ او‬
‫ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﯾﻮانﭼﻮاﻧﮓ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮ ﺳﻨﺖﺑﻮداﯾﻲ‪ ،‬ﻧﻮة آﺷﻮﻛﺎ در آﺧﺮﯾﻦ ﺳﺎﻟﮭﺎي ﻋﻤﺮ ﭘﺪر ﺑﺰرﮔﺶ‪ ،‬ﺑﮫ ﯾﺎري‬
‫درﺑﺎرﯾﺎن‪ ،‬او را از ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺧﻠﻊ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺘﺪرﯾﺞ ﺗﻤﺎم ﻗﺪرت را از ﺷﺎه ﺳﺎﺑﻖ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‬
‫ھﺪاﯾﺎﯾﺶ ھﻢ ﺑﮫ اﻧﺠﻤﻦ رھﺮوان ﭘﺎﯾﺎن ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺟﯿﺮة ﻛﺎﻻھﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ ﺧﻮد آﺷﻮﻛﺎ ﻣﻲدادﻧﺪ‪ ،‬و ﺣﺘﻲ ﺟﯿﺮة‬

‫‪.co‬‬
‫ﻏﺬاﯾﯿﺶ را ھﻢ ﻗﻄﻊ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎ اﯾﻨﻜﮫ روزي ھﻤﺔ ﺳﮭﻢ اوﻧﺼﻒ ﯾﻚ ﻣﯿﻮه اﻣﻠﻜﮫ ﺷﺪ‪ .‬ﺷﺎه ﺑﺎ اﻧﺪوه ﺑﮫ آن ﻧﮕﺎه‬
‫ﻛﺮد و آﻧﮕﺎه آن را‪ ،‬ﭼﻮن ﺗﻤﺎم ﭼﯿﺰي ﻛﮫ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺒﺨﺸﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي رھﺮوان ﺑﻮداﯾﻲ ﻓﺮﺳﺘﺎد‪ .‬در واﻗﻊ ﻣﺎ‬
‫ﭼﻨﺪان ﭼﯿﺰي از ﺳﺎﻟﮭﺎي آﺧﺮ ﻋﻤﺮ او‪ ،‬و ﺣﺘﻲ ﺳﺎل ﻣﺮگ او ھﻢ ﻧﻤﻲداﻧﯿﻢ‪ .‬ﯾﻚ ﻧﺴﻞ ﭘﺲ از درﮔﺬﺷﺖ او‪،‬‬
‫اﻣﭙﺮاﻃﻮرﯾﺶ‪ ،‬ﻣﺜﻞ اﻣﭙﺮاﻃﻮري اﺧﻨﺎﺗﻮن‪ ،‬از ھﻢ ﻓﺮوﭘﺎﺷﯿﺪ‪ .‬ﭼﻮن آﺷﻜﺎر ﺷﺪ ﻛﮫ اداراة ﻣﻤﻠﻜﺖ ﭘﺎدﺷﺎھﻲ‬
‫ﻣﮕﺪه‪ ،‬ﺑﯿﺶ از آﻧﭽﮫ ﺗﺎﺑﻊ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺑﺮوﻣﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬واﺑﺴﺘﮫ ﺑﮫ ﺟﺒﺮ ﺳﻨﺖ اﺳﺖ‪ ،‬اﯾﺎﻟﺖ ﭘﺲ از اﯾﺎﻟﺖ از‬

‫‪oo‬‬
‫ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺧﻮد ﺑﮫ ﺷﺎھﻨﺸﺎه ﭘﺎﺗﻠﯿﭙﻮﺗﺮه ﺳﺮ ﻓﺮو ﭘﯿﭽﯿﺪﻧﺪ‪ .‬اﻋﻘﺎب آﺷﻮﻛﺎ ﺗﺎ ﻗﺮن ھﻔﺘﻢ ﻣﯿﻼدي ﺑﺮ ﻣﮕﺪه ﺣﻜﻮﻣﺖ‬
‫راﻧﺪﻧﺪ؛ اﻣﺎ دودﻣﺎن ﻣﺎورﯾﺎ‪ ،‬ﻛﮫ ﭼﻨﺪرهﮔﻮﭘﺘﮫ آن را ﺑﻨﯿﺎد ﻧﮭﺎده ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﺸﺘﮫ ﺷﺪن ﺑﺮﯾﮭﺮﺗﮫ ﭘﺎدﺷﺎه ﭘﺎﯾﺎن‬
‫ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬دوﻟﺘﮭﺎ ﻧﮫ ﺑﺮ ﺑﻨﯿﺎد آرﻣﺎﻧﮭﺎ ﺑﻠﻜﮫ ﺑﺮ ﻃﺒﯿﻌﺖ اﻧﺴﺎﻧﮭﺎ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫آﺷﻮﻛﺎ از ﻟﺤﺎظ ﺳﯿﺎﺳﻲ ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮرده ﺑﻮد؛ اﻣﺎ‪ ،‬از ﺟﻨﺒﺔ دﯾﮕﺮ‪ ،‬در اﻧﺠﺎم ﯾﻜﻲ از وﻇﺎﯾﻒ ﺑﺰرگ ﺗﺎرﯾﺦ‬
‫ﻛﺎﻣﮕﺎر ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬در ﺣﺪود دوﯾﺴﺖ ﺳﺎل ﭘﺲ از درﮔﺬﺷﺖ او آﯾﯿﻦ ﺑﻮدا در ﺳﺮاﺳﺮ ھﻨﺪ ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﺷﺪه‪ ،‬و‬
‫آﺳﯿﺎ را ﺑﻲھﯿﭻ ﺧﻮﻧﺮﯾﺰي ﻓﺘﺢ ﻛﺮده ﺑﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﺗﺎ اﻣﺮوز‪ ،‬از ﻛﻨﺪي در ﺳﯿﻼن ﺗﺎ ﻛﺎﻣﺎﻛﻮرا در ژاﭘﻦ‪ ،‬ﭼﮭﺮة‬
‫آرام ﮔﺌﻮﺗﻤﮫ )ﺑﻮدا( ﺑﮫ ﻣﺮدﻣﺎن ﻓﺮﻣﺎن ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ ﺑﺎ‬

‫ﺷﺎﯾﺪ ﭘﺎرﺳﺎﯾﻲ‪ ،‬روزﮔﺎري ﺑﺮ ﺗﺨﺖ ﺷﺎھﻲ ھﻨﺪ ﻧﺸﺴﺘﮫ ﺑﻮد‪.‬‬

‫@‪h‬‬ ‫‪ -III‬ﻋﺼﺮ ﻃﻼﯾﻲ ھﻨﺪ‬
‫دوران ﺗﮭﺎﺟﻤﺎت‪ -‬ﺷﺎھﺎن ﻛﻮﺷﺎﻧﻲ‪ -‬اﻣﭙﺮاﻃﻮري ﮔﻮﭘﺘﺎ‪ -‬ﺳﻔﺮھﺎي ﻓﺎ‪ -‬ھﯿﻦ‪ -‬اﺣﯿﺎي ادب‪ -‬ھﻮﻧﮭﺎ در ھﻨﺪ‪-‬‬
‫ھﺮﺷﺔ ﺳﺨﺎوﺗﻤﻨﺪ‪ -‬ﺳﻔﺮھﺎي ﯾﻮانﭼﻮاﻧﮓ‬
‫‪are‬‬

‫از ﻣﺮگ آﺷﻮﻛﺎ ﺗﺎ اﻣﭙﺮاﻃﻮري ﺳﻠﺴﻠﺔ ﮔﻮﭘﺘﮫ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ دورهاي ﺑﮫ ﻣﺪت ﻛﻤﺎﺑﯿﺶ ﺷﺸﺼﺪﺳﺎل‪ ،‬ﻛﺘﯿﺒﮫھﺎ و‬
‫اﺳﻨﺎد ھﻨﺪي ﭼﻨﺎن اﻧﺪك اﺳﺖ ﻛﮫ ﺗﺎرﯾﺦ اﯾﻦ دورة ﻣﯿﺎﻧﻲ در ﺗﯿﺮﮔﻲ ﮔﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ دوره ﻟﺰوﻣﺎً ﯾﻚ‬
‫ﻋﺼﺮ ﺗﺎرﯾﻜﻲ ﯾﺎ ﻓﺘﺮت ﻧﺒﻮد؛ داﻧﺸﮕﺎھﮭﺎي ﺑﺰرگ ﻣﺜﻞ داﻧﺸﮕﺎھﮭﺎي ﺗﻜﺴﯿﻠﮫ ﺑﮫ ﻛﺎرﺷﺎن اداﻣﮫ ﻣﻲدادﻧﺪ‪ ،‬و‬
‫در ﺑﺨﺶ ﺷﻤﺎل ﻏﺮﺑﻲ ھﻨﺪ ﻧﻔﻮذ اﯾﺮان در ﻣﻌﻤﺎري‪ ،‬و ﻧﻔﻮذ ﯾﻮﻧﺎن در ﭘﯿﻜﺮﺗﺮاﺷﻲ‪ ،‬ﺗﻤﺪن ﺑﺎﻟﻨﺪهاي را ﭘﺲ‬
‫از ھﺠﻮم اﺳﻜﻨﺪر ﭘﺪﯾﺪ آورد‪ .‬در ﻗﺮن اول و دوم قم‪ ،‬ﺳﻮرﯾﮭﺎ‪ ،‬ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﮭﺎ‪ ،‬و ﺳﻜﺎھﺎ ﺑﮫ ﭘﻨﺠﺎب ﻓﺮورﯾﺨﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺗﺼﺮﻓﺶ ﻛﺮدﻧﺪ و در ﻣﺪت ﺳﯿﺼﺪ ﺳﺎل اﯾﻦ ﻓﺮھﻨﮓ ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ‪ -‬ﺑﺎﻛﺘﺮﯾﺎﯾﻲ را ﺑﻨﯿﺎد ﻧﮭﺎدﻧﺪ‪ .‬در ﻗﺮن اول‬
‫‪set‬‬

‫ﻋﺼﺮي ﻛﮫ ﻣﺎ آن را ﻋﺼﺮ ﻣﺴﯿﺤﻲ ﻣﻲﻧﺎﻣﯿﻢ‪ ،‬ﻛﻮﺷﺎﻧﮭﺎ‪ ،‬ﻛﮫ ﻃﺎﯾﻔﮫاي از آﺳﯿﺎي ﻣﯿﺎﻧﮫ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﺎ ﺗﺮﻛﺎن‬
‫ﺧﻮﯾﺸﻲ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻛﺎﺑﻞ را ﮔﺮﻓﺘﮫ آن را ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﺧﻮد ﻛﺮدﻧﺪ؛ و از آﻧﺠﺎ‪ ،‬ﻗﺪرﺗﺸﺎن را ﺑﺮ ﺳﺮاﺳﺮ ﺷﻤﺎل‬
‫ﺑﺎﺧﺘﺮي ھﻨﺪ و ﺑﯿﺸﺘﺮ آﺳﯿﺎي ﻣﯿﺎﻧﮫ ﮔﺴﺘﺮش دادﻧﺪ‪ .‬در زﻣﺎن ﭘﺎدﺷﺎھﻲ ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﺷﺎھﺸﺎن‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﻛﻨﯿﺸﻜﮫ‪،‬‬
‫ھﻨﺮ و ﻋﻠﻮم ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﻛﺮد‪ :‬ﭘﯿﻜﺮﺗﺮاﺷﻲ ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ‪ -‬ﺑﻮداﯾﻲ ﺑﺮﺧﻲ از زﯾﺒﺎﺗﺮﯾﻦ ﺷﺎھﻜﺎرھﺎﯾﺶ را ﺑﮫ وﺟﻮد‬
‫‪an‬‬

‫آورد‪ ،‬ﺑﻨﺎھﺎي ﻋﺎﻟﻲ در ﭘﯿﺸﺎور‪ ،‬ﺗﻜﺴﯿﻠﮫ‪ ،‬و ﻣﺘﻮرا ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪ‪ ،‬و ﭼﺮﻛﺔ [ ﻃﺒﯿﺐ] ﻓﻦ ﻃﺒﺎﺑﺖ را ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ‬
‫داد‪ ،‬و ﻧﺎﮔﺎرﺟﻮﻧﮫ و اﺷﻮﮔﺸﮫ ﭘﺎﯾﮫھﺎي آﯾﯿﻦ ﺑﻮداﯾﻲ ﻣﮭﺎﯾﺎﻧﮫ )ﯾﺎ‪ ،‬اراﺑﺔﺑﺰرگ( را ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻛﮫ اﯾﻦ‪ ،‬ﺧﻮد‬
‫در ﭘﯿﺮوزي ﮔﺌﻮﺗﻤﮫ [ﺑﻮدا] ﺑﺮ ﭼﯿﻦ و ژاﭘﻦ ﯾﺎري ﻛﺮد‪ .‬ﻛﻨﯿﺸﻜﮫ در ﺑﺮاﺑﺮ دﯾﻨﮭﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﺮدﺑﺎر ﺑﻮد‪ ،‬و‬
‫ﺧﺪاﯾﺎن ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن را آزﻣﻮد؛ و ﺳﺮاﻧﺠﺎم آﯾﯿﻦ ﺑﻮداي ﺟﺪﯾﺪ آﻣﯿﺨﺘﮫ ﺑﮫ اﺳﺎﻃﯿﺮ [ ﺑﻮداﯾﻲ] را ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻛﮫ در‬
‫‪pym‬‬

‫آن ﺑﻮدا را ﺧﺪا ﻛﺮده و آﺳﻤﺎﻧﮭﺎ را ﺑﮫ ﺑﻮديﺳﺘﻮهھﺎ و ارھﺘﮭﺎ اﻧﺒﺎﺷﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﻓﺮﻣﺎن داد ﺗﺎ ﺷﻮراي ﺑﺰرﮔﻲ‬
‫از ﻣﺘﺄﻟﮭﯿﻦ ﺑﻮداﯾﻲ ﮔﺮدآﯾﻨﺪ ﺗﺎ اﯾﻦ اﻋﺘﻘﺎد را ﺑﺮاي ﻗﻠﻤﺮو او ﺧﻼﺻﮫ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﺧﻮد در ﮔﺴﺘﺮش دﯾﻦ ﺑﻮداﯾﻲ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻛﻤﺎﺑﯿﺶ آﺷﻮﻛﺎي دوم ﺷﺪ‪ .‬ﺷﻮرا ‪ 000،300‬ﺳﻮﺗﺮه [ﯾﺎ‪ ،‬ﮔﻔﺘﺎر ] راﺳﺎﺧﺖ و ﻓﻠﺴﻔﺔ ﺑﻮدا را ﺑﺎ ﻧﯿﺎزھﺎي‬
‫ﻋﺎﻃﻔﻲ ﺗﻮدهھﺎي ﭘﺎﯾﯿﻨﺘﺮ ﻣﺮدم ھﻤﺎھﻨﮓ ﻛﺮد‪ ،‬و ﺧﻮد ﺑﻮدا را ھﻢ ﺑﮫ ﻣﺮﺗﺒﺔ ﺧﺪاﯾﻲ رﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫در اﯾﻦ ﻣﯿﺎن ﭼﻨﺪرهﮔﻮﭘﺘﺔ اول )ﺑﺎ ﭼﻨﺪرهﮔﻮﭘﺘﺔ ﺳﺮﺳﻠﺴﻠﺔ ﻣﺎورﯾﺎ اﺷﺘﺒﺎه ﻧﺸﻮد( درﻣﮕﺪه دودﻣﺎن‬

‫ﺷﺎھﺎن ﻣﺤﻠﻲ ﮔﻮﭘﺘﮫ را ﺑﻨﯿﺎد ﻧﮭﺎد‪ .‬ﺟﺎﻧﺸﯿﻦ او‪ ،‬ﺳﻤﻮدرﮔﻮﭘﺘﮫ‪ ،‬در ﺳﻠﻄﻨﺖ ﭘﻨﺠﺎهﺳﺎﻟﮫاش‪ ،‬از ﺑﺮﺟﺴﺘﮫﺗﺮﯾﻦ‬
‫ﺷﺎھﺎن ﺗﺎرﯾﺦ ﻃﻮﻻﻧﻲ ھﻨﺪ ﺷﺪ‪ .‬او ﺗﺨﺘﮕﺎھﺶ را از ﭘﺎﺗﻠﯿﭙﻮﺗﺮه ﺑﮫ آﯾﻮدھﯿﺎ‪ ،‬ﻛﮫ ﺷﮭﺮ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ راﻣﺎي‬
‫اﻓﺴﺎﻧﮫاي ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺮد؛ ﺳﭙﺎه ﻓﺎﺗﺢ و ﻣﺤﺼﻼن ﻣﺎﻟﯿﺎﺗﯿﺶ را ﺑﮫ ﺑﻨﮕﺎل و آﺳﺎم و ﻧﭙﺎل و ھﻨﺪ ﺟﻨﻮﺑﻲ ﻓﺮﺳﺘﺎد؛‬

‫‪oo‬‬
‫ﺛﺮوﺗﻲ را ﻛﮫ از دوﻟﺘﮭﺎي ﺧﺮاﺟﮕﺰار ﻣﻲﺳﺘﺎﻧﺪﻧﺪ ﺻﺮف اﻋﺘﻼي ادب‪ ،‬ﻋﻠﻢ‪ ،‬دﯾﻦ‪ ،‬و ھﻨﺮ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬او‪،‬‬
‫ﺧﻮد‪ ،‬در ﻣﯿﺎن ﭘﺮدهھﺎي ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﺑﮫ ﺷﺎﻋﺮي و ﻣﻮﺳﯿﻘﯿﺪاﻧﻲ ﻣﺘﻤﺎﯾﺰ ﺷﺪ‪ .‬ﭘﺴﺮش‪ ،‬وﯾﻜﺮهﻣﺎدﯾﺘﯿﮫ )»ﺧﻮرﺷﯿﺪ‬
‫اﻗﺘﺪار«(‪ ،‬اﯾﻦ ﻛﺸﻮرﺳﺘﺎﻧﯿﮭﺎي ﺳﻼﺣﻲ و ﻓﻜﺮي را ﮔﺴﺘﺮش داد و ﺣﺎﻣﻲ ﻛﺎﻟﯿﺪاس‪ ،‬ﻧﻤﺎﯾﺸﻨﺎﻣﮫﻧﻮﯾﺲ‬
‫ﺑﺰرگ‪ ،‬ﺷﺪ و در ﺗﺨﺘﮕﺎھﺶ‪ ،‬اﺟﯿﻦ‪ ،‬ﻣﺤﻔﻞ درﺧﺸﺎﻧﻲ از ﺷﺎﻋﺮان‪ ،‬ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﺎن‪ ،‬ھﻨﺮﻣﻨﺪان‪ ،‬داﻧﺸﻤﻨﺪان‪ ،‬و‬
‫ﻣﺤﻘﻘﺎن را ﮔﺮد ﺧﻮد ﺟﻤﻊ ﻛﺮد‪ .‬ھﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﯾﻦ دو ﺷﺎه‪ ،‬ﺑﮫ اوج ﺗﻜﺎﻣﻠﻲ رﺳﯿﺪ ﻛﮫ از زﻣﺎن ﺑﻮدا ﺑﮫ اﯾﻦ ﻃﺮف‬

‫‪yah‬‬
‫ﺑﯿﮭﻤﺘﺎ ﺑﻮد‪ ،‬و ﺑﮫ ﭼﻨﺎن وﺣﺪت ﺳﯿﺎﺳﯿﻲ دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺖ ﻛﮫ ﻓﻘﻂ ﻋﺼﺮ آﺷﻮﻛﺎ و اﻛﺒﺮ ﺷﺎه ﺑﺎ آن ﺑﺮاﺑﺮي‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺎ ﻃﺮح ﺗﻤﺪن دودﻣﺎن ﮔﻮﭘﺘﮫ را از ﮔﺰارش ﻓﺎ‪ -‬ھﯿﻦ ﻣﻲﻓﮭﻤﯿﻢ‪ .‬او در آﻏﺎز ﻗﺮن ﭘﻨﺠﻢ ﻣﯿﻼدي از ھﻨﺪ‬
‫دﯾﺪن ﻛﺮد؛ وي ﯾﻜﻲ از آن ﺑﻮداﯾﯿﺎن ﺑﯿﺸﻤﺎري ﺑﻮد ﻛﮫ در اﯾﻦ ﻋﺼﺮ ﻃﻼﯾﻲ ھﻨﺪ از ﭼﯿﻦ ﺑﮫ آﻧﺠﺎ ﻣﻲآﻣﺪﻧﺪ؛‬
‫اﺣﺘﻤﺎﻻ ﺷﻤﺎر اﯾﻦ زاﯾﺮان ﻛﻤﺘﺮ از ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن و ﺳﻔﯿﺮاﻧﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ‪ ،‬ﻋﻠﻲرﻏﻢ ﺣﺼﺎرھﺎي ﻛﻮھﺴﺘﺎﻧﻲ ھﻨﺪ‪،‬‬
‫@‪h‬‬
‫از ﺷﺮق و ﻏﺮب‪ ،‬ﺣﺘﻲ از روم دوردﺳﺖ‪ ،‬ﺑﮫ ھﻨﺪ راﻣﺶ ﯾﺎﻓﺘﮫ ﻣﻲآﻣﺪﻧﺪ و او را ﺑﮫ ﺗﻤﺎس ﺑﺎ رﺳﻮم و‬
‫اﻧﺪﯾﺸﮫھﺎي ﺑﯿﮕﺎﻧﮫ ﺑﺮﻣﻲاﻧﮕﯿﺨﺘﻨﺪ‪ .‬ﻓﺎ‪ -‬ھﯿﻦ‪ ،‬ﭘﺲ از آﻧﻜﮫ دل ﺑﮫ درﯾﺎ زد و ﺟﺎن ﺑﮫ ﻛﻒ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬از ﭼﯿﻦ‬
‫ﺑﺎﺧﺘﺮي ﮔﺬﺷﺖ و ﺑﺴﻼﻣﺖ ﺑﮫ ھﻨﺪ رﺳﯿﺪ‪ ،‬و در ﺳﺮاﺳﺮ ھﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻲآﻧﻜﮫ آزاري ﺑﺒﯿﻨﺪ ﯾﺎ ﭼﯿﺰي از او ﺑﮫ ﯾﻐﻤﺎ‬
‫ﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﺳﯿﺮ و ﺳﻔﺮ ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬در ﺳﻔﺮﻧﺎﻣﮫاش آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ ﭼﮕﻮﻧﮫ ﺷﺶ ﺳﺎل ﻃﻮل ﻛﺸﯿﺪ ﺗﺎ او ﺑﮫ ھﻨﺪ‬
‫ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬و ﺷﺶ ﺳﺎل ھﻢ در ھﻨﺪ ﺳﭙﺮي ﻛﺮد‪ ،‬و ﺳﮫ ﺳﺎل وﻗﺖ ﻻزم داﺷﺖ ﻛﮫ از راه ﺳﯿﻼن و ﺟﺎوه ﺑﮫ‬
‫زادﮔﺎھﺶ در ﭼﯿﻦ ﺑﺎزﮔﺮدد‪ .‬او آﺑﺎداﻧﻲ و روﻧﻖ‪ ،‬ﻓﻀﯿﻠﺖ و ﺳﻌﺎدت و آزادي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و دﯾﻨﯿﻲ را ﻛﮫ‬
‫‪are‬‬

‫ھﻨﺪﯾﺎن از آن ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮدﻧﺪ ﺳﺘﺎﯾﺸﮕﺮاﻧﮫ وﺻﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬از ﺗﻌﺪاد‪ ،‬وﺳﻌﺖ‪ ،‬و ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺷﮭﺮھﺎي‬
‫ﺑﺰرگ‪ ،‬از ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎﻧﮭﺎي راﯾﮕﺎن و ﺳﺎﯾﺮ ﻣﺆﺳﺴﺎت ﺧﯿﺮﯾﮫ ﻛﮫ در ﺳﺮاﺳﺮ آن ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﺑﻮد‪ ،‬از‬
‫ﺗﻌﺪاد داﻧﺶﭘﮋوھﺎن داﻧﺸﮕﺎھﮭﺎ و دﯾﺮھﺎ‪ ،‬و از ﻋﻈﻤﺖ و ﺷﻜﻮهﻛﻮﺷﻜﮭﺎي ﺷﺎھﻲ در ﺷﮕﻔﺖ ﺑﻮد‪ .‬وﺻﻔﺶ‬
‫ﺗﻤﺎﻣًﺎ از ﻣﺪﯾﻨﺔ ﻓﺎﺿﻠﮫ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﮕﺮ آﻧﺠﺎ ﻛﮫ از دﺳﺖ راﺳﺖ ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﺮدﻣﺎن ﺑﯿﺸﻤﺎر و ﺷﺎدﻧﺪ؛ ﻣﻜﻠﻒ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﺷﻤﺎر اﻓﺮاد ﺧﺎﻧﻮارﺷﺎن را ﺛﺒﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﻧﺰد ﻗﺎﺿﯿﺎن ﺑﺮوﻧﺪ‪،‬‬
‫ﯾﺎ ﺑﮫ ﻗﻮاﻧﯿﻨﺸﺎن ﺗﻮﺳﻞ ﺟﻮﯾﻨﺪ؛ ﺗﻨﮭﺎ آﻧﺎﻧﻲ ﻛﮫ در ﻣﻠﻚ ﺷﺎھﻲ زراﻋﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺑﺎﯾﺪ از ﺳﻮد ﺑﮭﺮهاي ﺑﺪھﻨﺪ‪.‬‬
‫ھﺮﮔﺎه ﺑﺨﻮاھﻨﺪ ﺑﺮوﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲروﻧﺪ؛ اﮔﺮ ﺑﺨﻮاھﻨﺪ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﻣﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﺷﺎه ﺑﺪون ﮔﺮدنزدن ﯾﺎ ﺗﻨﺒﯿﮫ ﺑﺪﻧﻲ ﻛﺮدن‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺟﺎﻧﯿﺎن ﻓﻘﻂ ﺟﺮﯾﻤﮫ ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ؛… ﺣﺘﻲ در ﻣﻮاردي ﻛﮫ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﺎرھﺎ ﺳﺮ ﺑﮫ ﻃﻐﯿﺎن‬
‫ﺷﺮارتآﻣﯿﺰ‬
‫‪an‬‬

‫ﺑﺮدارﻧﺪ ﻓﻘﻂ دﺳﺖ راﺳﺘﺸﺎن را ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ… در ﺳﺮاﺳﺮ اﯾﻦ ﻣﻠﻚ‪ ،‬ﻣﺮدم ﻧﮫ ﺟﺎن از زﻧﺪهاي ﻣﻲﺳﺘﺎﻧﻨﺪ و ﻧﮫ‬
‫ﺳﯿﺮ و ﭘﯿﺎز ﻣﻲﺧﻮرﻧﺪ‪ .‬ﺗﻨﮭﺎ ﭼﻨﺪاﻟﮫھﺎ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ… در آن ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺧﻮك و ﻣﺮغ ﻧﮕﺎه ﻧﻤﻲدارﻧﺪ؛ دام‬
‫زﻧﺪه را ﻧﻤﻲﻓﺮوﺷﻨﺪ؛ در ﺑﺎزارھﺎ ﻧﮫ ﻗﺼﺎﺑﻲ ھﺴﺖ و ﻧﮫ ﻣﯿﻔﺮوﺷﻲ‪.‬‬
‫‪pym‬‬

‫ﻓﺎ‪ -‬ھﯿﻦ ﭼﻨﺪان ﻣﺘﻮﺟﮫ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﺑﺮھﻤﻨﺎن‪ ،‬ﻛﮫ از زﻣﺎن آﺷﻮﻛﺎ دودﻣﺎن ﻣﺎورﯾﺎ را ﺧﻮش ﻧﻤﻲداﺷﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫دوﺑﺎره‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﺮدﺑﺎر ﺷﺎھﺎن ﮔﻮﭘﺘﮫ ﺛﺮوت و ﻗﺪرت ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﻲآورﻧﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﺳﻨﺘﮭﺎي دﯾﻨﻲ و ادﺑﻲ‬
 ‫‪m‬‬
‫روزﮔﺎر ﭘﯿﺶ از ﺑﻮدا را زﻧﺪه ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ و داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬در ﺳﺮاﺳﺮ ھﻨﺪ‪ ،‬ﺳﺎﻧﺴﻜﺮﯾﺖ را‪ ،‬ﺑﮫ ﻋﻨﻮان زﺑﺎن‬
‫ﻋﻤﻮﻣﻲ داﻧﺸﻮران‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﮫ ﻣﻲدادﻧﺪ‪ .‬از ﻧﻔﻮذ آﻧﺎن و ﺣﻤﺎﯾﺖ درﺑﺎر ﺑﻮد ﻛﮫ دو ﺣﻤﺎﺳﺔ ﺑﺰرگ ھﻨﺪ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ‬
‫ﻣﮭﺎﺑﮭﺎراﺗﺎ و راﻣﺎﯾﺎﻧﺎ‪ ،‬را ﺑﮫ ﺷﻜﻞ اﻣﺮوزي آﻧﮭﺎ ﻧﻮﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ھﻤﭽﻨﯿﻦ‪ ،‬ﺗﺤﺖ اﯾﻦ ﺧﺎﻧﺪان‪ ،‬ھﻨﺮ ﺑﻮداﯾﻲ در‬

‫‪.co‬‬
‫ﻧﻘﻮش دﯾﻮارھﺎي ﻏﺎرھﺎي آﺟﺎﻧﺘﺎ ﺑﮫ اوج ﺧﻮد رﺳﯿﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎ ﺑﮫ ﻗﻀﺎوت ﯾﻜﻲ از داﻧﺎﯾﺎن ﻣﻌﺎﺻﺮ ھﻨﺪ و »ھﻤﺎن‬
‫ﻧﺎم ﻛﺎﻟﯿﺪاس‪ ،‬وراھﮫ ﻣﯿﮭﯿﺮه‪ ،‬ﮔﻮﻧﮫورﻣﻦ‪ ،‬وﺳﻮﺑﻨﺪو‪ ،‬آرﯾﺒﮭﻂ‪ ،‬و ﺑﺮھﻤﮕﭙﺖ ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻋﺼﺮ‬
‫ﻧﺸﺎﻧﺔ اوج ﻓﺮھﻨﮓ ھﻨﺪي ﺑﺎﺷﺪ‪ «.‬ھﺎول ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ »ﻣﻮرخ ﺑﯿﻐﺮض ﺑﺨﻮﺑﻲ ﻣﺸﺎھﺪه ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ‬
‫ﭘﯿﺮوزي ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ در اﯾﻦ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺗﻤﺎم آﻧﭽﮫ راﻛﮫ ھﻨﺪ‪ ،‬در ﻗﺮن ﭘﻨﺠﻢ ﻣﯿﻼدي‪ ،‬از آن‬
‫ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮده ﺑﮫ آن ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪ‪«.‬‬

‫‪oo‬‬
‫اﯾﻦ اوج ﻓﺮھﻨﮓ ﺑﻮﻣﻲ را ﻣﻮج ﺗﮭﺎﺟﻤﺎت ھﻮﻧﮭﺎ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻛﺮد‪ .‬ھﻮﻧﮭﺎ در اﯾﻦ زﻣﺎن ﺑﮫ آﺳﯿﺎ و اروﭘﺎ ﺣﻤﻠﮫ‬
‫ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪،‬و ﻣﺪﺗﻲ ھﻨﺪ و روم را وﯾﺮان ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﮫ آﺗﯿﻼ ﺑﮫ اروﭘﺎ ﺣﻤﻠﮫ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﺗﻮراﻣﺎﻧﮫ ﻣﺎﻟﻮا را‬
‫ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ و ﻣﯿﮭﯿﺮه ﻛﻮﻟﺔ ھﺮاساﻧﮕﯿﺰ ﺷﺎھﺎن ﮔﻮﭘﺘﮫ را از ﺗﺨﺖ ﺑﮫ زﯾﺮ ﻣﻲﻛﺸﯿﺪ‪ ،‬ﺑﺎر دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺪت‬

‫‪yah‬‬
‫ﯾﻚ ﻗﺮن‪ ،‬ھﻨﺪ ﺑﮫ اﺳﺎرت و آﺷﻮب اﻓﺘﺎد‪ .‬ﺑﻌﺪ ﺷﺎﺧﮫاي از ﺷﺠﺮة ﮔﻮﭘﺘﮫ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ھﺮﺷﮫ‪ -‬وردﻧﮫ‪ ،‬ھﻨﺪ ﺷﻤﺎﻟﻲ‬
‫را ﺑﺎزﭘﺲ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺗﺨﺘﮕﺎھﻲ در ﻛﻨﻮج ﺳﺎﺧﺖ و ﭼﮭﻞ و دو ﺳﺎل ﺻﻠﺢ و اﻣﻨﯿﺖ ﺑﮫ ﻗﻠﻤﺮوﯾﻲ ﭘﮭﻨﺎور آورد‬
‫ﻛﮫ در آن ﯾﻚ ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ھﻨﺮ و ادب ﺑﻮﻣﻲ روﻧﻖ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬وﺳﻌﺖ و ﺷﻜﻮه و آﺑﺎداﻧﻲ ﻛﻨﻮج را از اﯾﻦ ﻧﻜﺘﺔ‬
‫ﺑﺎورﻧﻜﺮدﻧﻲ ﻣﻲﺗﻮان اﺳﺘﻨﺒﺎط ﻛﺮد ﻛﮫ ﭼﻮن ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن )در ﺳﺎل ‪ 1018‬ﻣﯿﻼدي( آن را ﻏﺎرت‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ‪ 000،10‬ﻣﻌﺒﺪ را وﯾﺮان ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﻏﮭﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ زﯾﺒﺎ و اﺳﺘﺨﺮھﺎي ﺷﻨﺎي راﯾﮕﺎن آن ﻓﻘﻂ ﮔﻮﺷﺔ‬
‫ﻛﻮﭼﻜﻲ از ﻛﺎرھﺎي ﺧﻮب دودﻣﺎن ﺗﺎزه ﺑﻮد‪ .‬ﺧﻮد ھﺮﺷﮫ از آن ﭘﺎدﺷﺎھﺎن ﻧﺎدري ﺑﻮد ﻛﮫ ﯾﻚ ﭼﻨﺪ رژﯾﻢ‬
‫ﭘﺎدﺷﺎھﻲ را‬
‫@‪h‬‬
‫ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺳﺘﻮدهﺗﺮﯾﻦ ﺷﻜﻞ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯾﻲ درآورد‪ .‬ﻣﺮدي ﺑﻮد ﺻﺎﺣﺐ ﮔﯿﺮاﯾﻲ و ﻛﻤﺎﻻت؛ ﺷﻌﺮ ﻣﻲﮔﻔﺖ‬
‫و ﻧﻤﺎﯾﺸﻨﺎﻣﮫھﺎ ﻣﻲﻧﻮﺷﺖ‪ ،‬ﻛﮫ ھﻨﻮز ھﻢ در ھﻨﺪ آﻧﮭﺎ را ﻣﻲﺧﻮاﻧﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﻧﻤﻲﮔﺬاﺷﺖ اﯾﻦ ﺿﻌﻔﮭﺎ در ادارة‬
‫درﺳﺖ ﻣﻠﻜﺶ رﺧﻨﮫ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﯾﻮانﭼﻮاﻧﮓ ﻣﻲﻧﻮﯾﺴﺪ »او ﺧﺴﺘﮕﻲﻧﺎﭘﺬﯾﺮ ﺑﻮد و روز ﺑﺮاﯾﺶ ﻛﻮﺗﺎه ﻣﻲﻧﻤﻮد؛ از‬
‫ﻋﻼﻗﮫاي ﻛﮫ ﺑﮫ ﻛﺎرھﺎي ﺧﯿﺮ داﺷﺖ‪ ،‬ﺧﻮاب از ﯾﺎدش ﻣﻲرﻓﺖ‪ «.‬در آﻏﺎز ﺷﯿﻮاﭘﺮﺳﺖ ﺑﻮد و ﺳﭙﺲ ﺑﮫ‬
‫‪are‬‬

‫آﯾﯿﻦ ﺑﻮدا ﮔﺮوﯾﺪ‪ ،‬و از ﻟﺤﺎظ ﻧﯿﻜﻮﻛﺎرﯾﮭﺎي ﭘﺎرﺳﺎﯾﺎﻧﮫاش آﺷﻮﻛﺎي دﯾﮕﺮي ﺷﺪ‪ .‬ﺧﻮردن ﻏﺬاھﺎي ﮔﻮﺷﺘﺪار‬
‫را ﻣﻤﻨﻮع ﻛﺮد‪ ،‬در ﺳﺮاﺳﺮ ﻗﻠﻤﺮوش ﺑﺮاي ﻣﺴﺎﻓﺮان رﺑﺎﻃﮭﺎ ﺳﺎﺧﺖ و ﺑﺮﻛﻨﺎر ﮔﻨﮓ ھﺰاران ﺳﺘﻮﭘﺎ‪ ،‬ﯾﺎ‬
‫ﺑﻘﻌﺔ ﺑﻮداﯾﻲ‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﻧﮭﺎد‪.‬‬

‫ﯾﻮان ﭼﻮاﻧﮓ ﻣﺸﮭﻮرﺗﺮﯾﻦ ﺑﻮداﯾﻲ ﭼﯿﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ از ھﻨﺪ دﯾﺪن ﻛﺮد؛ او ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ھﺮﺷﮫ‪ ،‬ھﺮ ﭘﻨﺞ ﺳﺎل ﯾﻚ‬
‫ﺑﺎر‪ ،‬ﺟﺸﻦ ﻧﯿﻜﻮﻛﺎري ﺑﺰرﮔﻲ ﺑﺮﭘﺎ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﻛﮫ ﺳﺮان ﻛﻠﯿﺔ ادﯾﺎن و ﺟﻤﯿﻊ ﺑﯿﻨﻮاﯾﺎن و ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪان ﻗﻠﻤﺮو‬
‫‪set‬‬

‫ﺧﻮد را ﺑﮫ آن ﻓﺮا ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻦ اﺟﺘﻤﺎع رﺳﻢ ﺑﺮ اﯾﻦ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺗﻤﺎم ﻣﺎزاد آﻧﭽﮫ را از آﺧﺮﯾﻦ ﺟﺸﻦ‬
‫ﭘﻨﺠﺴﺎﻟﺔ ﭘﯿﺸﯿﻦ ﺗﺎ آن زﻣﺎن ﺑﮫ ﺧﺰاﻧﺔ دوﻟﺖ آورده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮھﺰﯾﻨﮫھﺎ‪ ،‬ﺑﮫ ﻋﻤﻮم ﺧﯿﺮات ﻛﻨﺪ‪ .‬ﯾﻮانﭼﻮاﻧﮓ‬
‫از دﯾﺪن ﻣﻘﺎدﯾﺮ ھﻨﮕﻔﺘﻲ ﻃﻼ‪ ،‬ﻧﻘﺮه‪ ،‬ﺳﻜﮫ‪ ،‬ﺟﻮاھﺮ‪ ،‬ﭘﺎرﭼﮫھﺎي ﻣﺮﻏﻮب و زرﺑﻔﺘﮭﺎي ﻇﺮﯾﻒ‪ ،‬ﻛﮫ در‬
‫ﻣﯿﺪان روﺑﺎزي اﻧﺒﺎﺷﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﺣﯿﺮت ﻣﻲاﻓﺘﺪ‪ .‬دور ﺗﺎ دور اﯾﻦ ﻣﯿﺪان ﺻﺪ ﭼﺎدر ﺑﺮاﻓﺮاﺷﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ‬
‫در ھﺮ ﯾﻚ از آﻧﮭﺎ ﯾﻜﮭﺰار ﻧﻔﺮ ﻣﻲﻧﺸﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﮫ روز ﺑﮫ ﻋﺒﺎدت ﻣﻲﮔﺬﺷﺖ؛ روز ﭼﮭﺎرم )اﮔﺮ ﺣﺮف اﯾﻦ‬
‫‪an‬‬

‫زاﯾﺮ را ﺑﺎور ﻛﻨﯿﻢ( آن اﺟﻨﺎس را ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم ﻗﺴﻤﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﭘﻨﺞ ھﺰار رھﺮو ﺑﻮداﯾﻲ اﻃﻌﺎم ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ؛‬
‫ﺑﮫ ھﺮ ﻛﺪام از آﻧﺎن ﯾﻚ ﻣﺮوارﯾﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﺟﺎﻣﮫ‪ ،‬ﮔﻞ‪ ،‬ﻋﻄﺮ‪ ،‬و ﯾﻜﺼﺪ ﻗﻄﻌﺔ ﻃﻼ اھﺪا ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ ﻣﯿﺎن‬
‫ﺑﺮھﻤﻨﺎن ﺧﯿﺮات ﻓﺮاوان ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﺑﮫ ﺟﯿﻨﮭﺎ؛ ﺑﻌﺪ ﺑﮫ ﻓﺮﻗﮫھﺎي دﯾﮕﺮ؛ و در آﺧﺮ ﺑﮫ ھﻤﺔ ﺑﯿﻨﻮاﯾﺎن و‬
‫ﯾﺘﯿﻤﺎﻧﻲ ﻛﮫ از ﮔﻮﺷﮫ و ﻛﻨﺎر ﻗﻠﻤﺮو او آﻣﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﮔﺎھﻲ ﺗﻮزﯾﻊ اﯾﻦ ﻋﻄﺎﯾﺎ و ﺑﺨﺸﺸﮭﺎ ﺳﮫ ﯾﺎ ﭼﮭﺎر ﻣﺎه‬
‫‪pym‬‬

‫ﻃﻮل ﻣﻲﻛﺸﯿﺪ‪ .‬در ﭘﺎﯾﺎن ﻛﺎر‪ ،‬ﺧﻮد ھﺮﺷﮫ ﺟﺎﻣﮫھﺎي ﮔﺮاﻧﺒﮭﺎ و ﮔﻮھﺮھﺎﯾﺶ را در ﻣﻲآورد و روي آن‬
‫ﺧﯿﺮات ﻣﻲﮔﺬاﺷﺖ‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫از ﺳﻔﺮﻧﺎﻣﺔ ﯾﻮانﭼﻮاﻧﮓ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﺮﻣﻲآﯾﺪ ﻛﮫ ﺣﺎل و ھﻮاي روﺣﻲ آن ﻋﺼﺮ ﺑﺎ ﻧﻮﻋﻲ اﻻھﯿﺎت ھﻤﺮاه ﺑﻮد‬
‫ﻛﮫ ﻣﻮﺟﺐ اﻧﺒﺴﺎط ﺧﺎﻃﺮ و روح ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﺗﺼﻮﯾﺮ دﻟﭙﺬﯾﺮي اﺳﺖ؛ ﻣﺒﯿﻦ آوازة ھﻨﺪ در ﺳﺮزﻣﯿﻨﮭﺎي‬
‫دﯾﮕﺮاﺳﺖ‪ -‬اﯾﻦ ﺑﺰرﮔﺰادة ﭼﯿﻨﻲ آﺳﺎﯾﺶ و ﺳﻮد ﺧﻮﯾﺶ را در آن ﭼﺎﻧﮕﺎن دوردﺳﺖ رھﺎ ﻛﺮد؛ از ﻣﯿﺎن‬

‫‪.co‬‬
‫ﭼﯿﻦ ﻧﯿﻤﮫﻣﺘﻤﺪن ﺑﺎﺧﺘﺮي ﮔﺬﺷﺖ؛ ﺗﺎﺷﻜﻨﺪ و ﺳﻤﺮﻗﻨﺪ را )ﻛﮫ در آن زﻣﺎن ﺷﮭﺮآﺑﺎدي ﺑﻮد( ﭘﺸﺖ ﺳﺮﮔﺬاﺷﺖ؛‬
‫از روي ھﯿﻤﺎﻻﯾﺎ ﮔﺬﺷﺖ و ﺑﮫ ھﻨﺪ رﻓﺖ؛ ﻣﺪت ﺳﮫ ﺳﺎل‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﻮق ﺑﺴﯿﺎر‪ ،‬در دﯾﺮ داﻧﺸﮕﺎھﻲ ﺗﺎﻟﻨﺪه ﺑﮫ‬
‫ﺗﺤﺼﯿﻞ ﻋﻠﻢ ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬آوازهاش در ﻣﻘﺎم ﻣﺮدي داﻧﺸﻮر و ﻋﺎﻟﯿﻤﻘﺎم ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪ ﻛﮫ اﻣﯿﺮان ھﻨﺪ از ھﺮ ﺳﻮ‬
‫او را ﺑﮫ درﮔﺎه ﺧﻮد ﻓﺮا ﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ھﺮﺷﮫ ﺷﻨﯿﺪ ﻛﮫ ﯾﻮان ﭼﻮاﻧﮓ در درﺑﺎر ﻛﻮﻣﺎره‪ ،‬ﭘﺎدﺷﺎه آﺳﺎم‪،‬‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﯿﺎﻣﻲ ﺑﺮاي اﯾﻦ ﭘﺎدﺷﺎه ﻓﺮﺳﺘﺎد ﻛﮫ ﺑﮫ اﺗﻔﺎق ﯾﻮانﭼﻮاﻧﮓ ﺑﮫ ﻛﻨﻮج ﺑﯿﺎﯾﺪ‪ .‬ﻛﻮﻣﺎره ﺳﺮﺑﺎز زد‪ ،‬و ﮔﻔﺖ‬

‫‪oo‬‬
‫ھﺮﺷﮫ ﺳﺮش را ﺑﺨﻮاھﺪ و ﻣﯿﮭﻤﺎﻧﺶ را ﻧﺨﻮاھﺪ‪ .‬ھﺮﺷﮫ در ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻔﺖ »آن ﺳﺮت‬

‫ﻛﻮﻣﺎره آﻣﺪ‪ .‬ھﺮﺷﮫ ﻣﺠﺬوب داﻧﺶ و رﻓﺘﺎر ﻋﺎﻟﻲ ﯾﻮان ﺷﺪ‪ ،‬و اﻧﺠﻤﻨﻲ از داﻧﺸﻮران ﺑﻮداﯾﻲ را ﻓﺮاﺧﻮاﻧﺪ‬
‫ﻛﮫ روﺷﻨﮕﺮي آﯾﯿﻦ ﻣﮭﺎﯾﺎﻧﮫ را از زﺑﺎن ﯾﻮان ﺑﺸﻨﻮﻧﺪ‪ .‬ﯾﻮان ﻧﻈﺮات ﺧﻮد را ﺑﺮﻗﻄﻌﮫاي ﺛﺒﺖ و آن را ﺑﺮ‬

‫‪yah‬‬
‫درﺧﯿﻤﮫاي ﻛﮫ اﯾﻦ ﮔﻔﺘﮕﻮ در آن ﺑﺮﮔﺰار ﻣﻲﺷﺪ ﻧﺼﺐ ﻛﺮد؛ ﺳﭙﺲ‪ ،‬ﺑﮫ رﺳﻢ روز‪ ،‬ﺑﺮ آن ﭼﻨﯿﻦ اﻓﺰود‪:‬‬
‫»اﮔﺮ در اﯾﻨﺠﺎ ﻛﺴﻲ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﯾﻚ اﺳﺘﺪﻻل ﻧﺎدرﺳﺖ ﺑﯿﺎﺑﺪ و آن را رد ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺳﺮم را از ﺗﻦ ﺟﺪا ﻛﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﻣﺒﺎﺣﺜﮫ ھﺠﺪه روز دوام داﺷﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﯾﻮان )ﺑﻨﺎ ﺑﮫ ﮔﺰارش ﺧﻮدش( ﺑﮫ ھﻤﺔ اﯾﺮادات ﺟﻮاب داد و ﺗﻤﺎم‬
‫ﻣﺮﺗﺪان را ﮔﯿﺞ ﻛﺮد‪) .‬در ﮔﺰارش دﯾﮕﺮي آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎﻧﺶ ﻣﺒﺎﺣﺜﮫ را‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﮫ آﺗﺶ ﻛﺸﯿﺪن آن‬
‫ﭼﺎدر‪ ،‬ﭘﺎﯾﺎن دادﻧﺪ‪ (.‬ﺑﻌﺪ از ﻣﺎﺟﺮاھﺎي ﺑﺴﯿﺎر‪ ،‬ﯾﻮان راه ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﮫ ﭼﺎﻧﮕﺎن را ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ﺧﺎﻗﺎن روﺷﻦﺑﯿﻦ‬
‫ﭼﯿﻦ ﯾﺎدﮔﺎرﯾﮭﺎي ﺑﻮداﯾﻲ را‪ ،‬ﻛﮫ اﯾﻦ ﻣﺎرﻛﻮﭘﻮﻟﻮي ﻓﺪاﻛﺎر از ھﻨﺪ ﺑﺎ ﺧﻮد آورده ﺑﻮد‪ ،‬در ﻣﻌﺒﺪ ﺑﺎﺷﻜﻮھﻲ‬
‫در ﭼﺎﻧﮕﺎن ﻣﺤﻔﻮظ داﺷﺖ؛ ﺿﻤﻨًﺎ ﭼﻨﺪ ﺗﻦ از داﻧﺸﻤﻨﺪان را در اﺧﺘﯿﺎر وي ﮔﺬاﺷﺖ ﻛﮫ در ﺗﺮﺟﻤﺔ‬
‫@‪h‬‬
‫ﻧﺴﺨﮫھﺎي ﺧﻄﯿﻲ ﻛﮫ او در ھﻨﺪ ﺧﺮﯾﺪه ﺑﻮد ﯾﺎرﯾﺶ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫اﻣﺎ ﺗﻤﺎم ﺷﻜﻮه ﺷﺎھﻲ ھﺮﺷﮫ ﺳﺎﺧﺘﮕﻲ و ﺳﭙﻨﺠﻲ ﺑﻮد‪ ،‬زﯾﺮا ﺑﺮﻗﺪرت و ﺑﺨﺸﻨﺪﮔﻲ ﺷﺎھﻲ ﻣﯿﺮا اﺳﺘﻮار ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﭼﻮن او در ﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬ﻏﺎﺻﺒﻲ ﺑﺮ ﺗﺨﺘﺶ ﻧﺸﺴﺖ و آن روي ﭘﺴﺖ ﭘﺎدﺷﺎھﻲ را ﻧﺸﺎن داد‪ .‬آﺷﻮﺑﻲ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ‬
‫ﻛﮫ ﻛﻤﺎﺑﯿﺶ ھﺰار ﺳﺎل دوام داﺷﺖ‪ .‬ھﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻞ اروﭘﺎ‪ ،‬ﺑﮫ ﻋﺬاب ﻗﺮون وﺳﻄﺎﯾﻲ دﭼﺎر ﺷﺪ؛ ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﺎن ﺑﮫ آن‬
‫‪are‬‬

‫ھﺠﻮم آوردﻧﺪ؛ آن را ﮔﺸﻮدﻧﺪ؛ و ﺗﻘﺴﯿﻢ و ﻏﺎرت ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ھﻨﺪ دﯾﮕﺮ ﺗﺎ زﻣﺎن اﻛﺒﺮﺷﺎه ﺑﺰرگ روي ﺻﻠﺢ و‬
‫وﺣﺪت ﺑﮫ ﺧﻮد ﻧﺪﯾﺪ‪.‬‬

‫‪ – IV‬وﻗﺎﯾﻊ راﺟﭙﻮﺗﺎﻧﮫ‬
‫‪set‬‬

‫ﺳﺎﻣﻮراي ھﻨﺪ‪ -‬ﻋﺼﺮ ﺷﮭﺴﻮاري‪ -‬ﺳﻘﻮط ﭼﯿﺘﻮر‬

‫اﯾﻦ ﻗﺮن ﺗﯿﺮﮔﻲ را ﻟﺤﻈﮫاي ﺣﻤﺎﺳﺔ راﺟﭙﻮﺗﺎﻧﮫ روﺷﻦ ﻛﺮد‪ .‬در اﯾﺎﻟﺘﮭﺎي ﻣﻮار‪ ،‬ﻣﺎروار‪ ،‬اﻣﺒﺮ‪ ،‬ﺑﯿﻜﺎﻧﺮ و‬
‫ﺑﺴﯿﺎري دﯾﮕﺮ ﻛﮫ ﻧﺎﻣﮭﺎﯾﻲ آھﻨﮕﯿﻦ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻗﻮﻣﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﮫ ﻧﯿﻤﻲ ﺑﻮﻣﻲ و ﻧﯿﻤﻲ از اﻋﻘﺎب ﺳﻜﺎھﺎ‬
‫و ھﻮﻧﮭﺎﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻗﻮم‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﺣﻜﻮﻣﺖ راﺟﮫھﺎي ﺟﻨﮕﺠﻮﯾﻲ ﻛﮫ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﮫ ھﻨﺮ زﻧﺪﮔﻲ ﺗﻮﺟﮫ داﺷﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﮫ‬
‫‪an‬‬

‫زﻧﺪﮔﻲ ھﻨﺮي‪ ،‬ﺗﻤﺪﻧﻲ ﻓﺌﻮداﻟﻲ ﺑﮫ وﺟﻮد آوردهﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬آﻧﺎن در آﻏﺎز ﺑﮫ اﻗﺘﺪار ﺷﺎھﺎن ﺳﻠﺴﻠﮫھﺎي ﻣﺎورﯾﺎ و‬
‫ﮔﻮﭘﺘﮫﮔﺮدن ﻧﮭﺎدﻧﺪ؛ و‪ ،‬ﺑﺎ دﻓﺎع از اﺳﺘﻘﻼل ﺧﻮد و ھﻤﺔ ھﻨﺪ‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ اﯾﻠﻐﺎرھﺎي اﻗﻮام ﻣﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬ﻛﺎر ﺧﻮد‬
‫را ﺑﮫ اﻧﺠﺎم رﺳﺎﻧﯿﺪﻧﺪ‪ .‬آوازة راﺟﭙﻮﺗﮭﺎ ﺑﮫ ﺣﻤﯿﺖ ﺳﭙﺎھﯿﮕﺮي و دﻟﯿﺮﯾﻲ ﺗﻤﯿﺰ داده ﻣﻲﺷﺪ ﻛﮫ ﻣﻌﻤﻮﻻ رﺑﻄﻲ‬
‫ﺑﮫ ھﻨﺪ ﻧﺪارد؛ اﮔﺮ ﺑﮫ ﺣﺮف ﺗﺎد‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﻮرﺧﻲ ﺳﺘﺎﯾﺸﮕﺮ راﺟﭙﻮﺗﮭﺎﺳﺖ‪ ،‬اﻋﺘﻤﺎد ﻛﻨﯿﻢ‪ ،‬ھﺮ ﻣﺮدي از آﻧﺎن‬
‫‪pym‬‬

‫ﺟﻨﮕﺠﻮﯾﻲ )ﻛﺸﺘﺮﯾﮫاي(‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺑﻮد ﺑﻲﺑﺎك‪ ،‬و ھﺮ زﻧﻲ درﻣﯿﺎن آﻧﺎن ﭘﮭﻠﻮاﻧﻲ ﻧﺒﺮده‪ .‬ﻧﺎﻣﺸﺎن‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ راﺟﭙﻮت‪ ،‬ﺧﻮد ﺑﮫ ﻣﻌﻨﺎي »ﺷﺎھﺰاده«‬
‫اﺳﺖ؛ و اﮔﺮ ﮔﺎھﻲ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺧﻮد را راﺟﺴﺘﺎن ﻣﻲﻧﺎﻣﯿﺪﻧﺪ ﺑﺮاي اﯾﻦ ﺑﻮد ﻛﮫ آن را »ﺧﺎﻧﺔ ﺷﺎھﻲ« ﺑﺪاﻧﻨﺪ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫ھﺮ ﺧﺼﯿﺼﮫاي‪ -‬دﻟﯿﺮي‪ ،‬وﻓﺎداري‪ ،‬زﯾﺒﺎﯾﻲ‪ ،‬ﻛﯿﻨﮫﺟﻮﯾﻲ ﻃﺎﯾﻔﮫاي‪ ،‬زھﺮ دادن و ﻛﺸﺘﻦ‪ ،‬ﺟﻨﮓ‪ ،‬و اﻧﻘﯿﺎد‬
‫زن را‪ ،‬ﻛﮫ ﺳﻨﺖ ﻣﺎ ﺑﮫ ﻋﺼﺮ ﺷﮭﺴﻮاري ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻲدھﺪ‪ -‬ﻣﻲﺗﻮان در ﻛﺎرﻧﺎﻣﺔ اﯾﻦ دوﻟﺘﮭﺎي ﻣﺒﺎرز ھﻢ‬
‫ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ﺗﺎد ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ »ﺳﺮداران راﺟﭙﻮت‪ ،‬ھﻤﺎﻧﻨﺪ ﺷﮭﺴﻮاران ﻏﺮﺑﻲ‪ ،‬ﺑﮫ ھﻤﮫ ﮔﻮﻧﮫ ﻓﻀﺎﯾﻞ آراﺳﺘﮫ‪ ،‬و در‬
‫ﻛﻤﺎﻻت ﻣﻌﻨﻮي از آﻧﺎن ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺮﺗﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ «.‬زﻧﺎﻧﺸﺎن ﭼﻨﺪان زﯾﺒﺎ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ﻣﺮدان در ﻣﺮدن ﺑﺮاي آﻧﺎن‬
‫ھﯿﭻ درﻧﮓ ﻧﻤﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ﺑﺮاي زﻧﺎﻧﺸﺎن ﺗﻨﮭﺎ ﻣﺴﺌﻠﮫ اﺣﺘﺮام و ادب ﺑﻮد ﻛﮫ ھﻤﺮاه ﺑﺎ ﺷﻮھﺮ ﺧﻮد ﺑﮫ رﺳﻢ‬

‫‪oo‬‬
‫ﺳﺎﺗﻲ درﮔﻮر ﻣﻲرﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از اﯾﻦ زﻧﺎن آﻣﻮﺧﺘﮫ و ﻓﺮھﯿﺨﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ از راﺟﮫھﺎ ﺷﺎﻋﺮ ﯾﺎ‬
‫داﻧﺸﻤﻨﺪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و ﯾﻚ ﭼﻨﺪ ﻧﻮﻋﻲ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻇﺮﯾﻒ آﺑﺮﻧﮓ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺮدﻣﺎن ﻣﻲﭘﺮداﺧﺖ‪ ،‬ﺑﮫ ﺳﺒﻚ‬
‫ﻧﻘﺎﺷﻲ آﺑﺮﻧﮓ اﯾﺮاﻧﻲ ﻗﺮون وﺳﻄﻲ‪ ،‬در ﻣﯿﺎﻧﺸﺎن رواج ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ﻣﺪت ﭼﮭﺎر ﻗﺮن ﺑﮫ ﺛﺮوﺗﺸﺎن اﻓﺰوده‬
‫ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﻛﮫ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﻣﺒﻠﻎ ‪ 000،000،20‬دﻻر ﺧﺮج ﺗﺎﺟﮕﺬاري ﺷﺎه ﻣﻮار ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﻏﺮور و ﺑﺪﻓﺮﺟﺎﻣﯿﺸﺎن در اﯾﻦ ﺑﻮد ﻛﮫ از ﺟﻨﮓ ھﻤﭽﻮن ﺑﺮﺗﺮﯾﻦ ھﻤﺔ ھﻨﺮھﺎ ﻟﺬت ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬و اﯾﻦ ﺗﻨﮭﺎ‬
‫ھﻨﺮي ﺑﻮد ﻛﮫ در ﺧﻮر آزاده ﻣﺮد راﺟﭙﻮت ﺑﻮد‪ .‬اﯾﻦ روح ﺳﻠﺤﺸﻮري ﺑﮫ آﻧﺎن ﺗﻮاﻧﺎﯾﻲ ﺑﺨﺸﯿﺪ ﻛﮫ ﺑﺎ‬
‫ﺑﻲﺑﺎﻛﻲ ﺗﺎرﯾﺨﯿﺸﺎن از ﺧﻮد در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن دﻓﺎع ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ھﻤﯿﻦ اﻣﺮ ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪ ﻛﮫ دوﻟﺘﮭﺎي‬
‫ﻛﻮﭼﻜﺸﺎن ﭼﻨﺎن ﺗﻘﺴﯿﻢ‪ ،‬و از ﺟﺪال ﻧﺎﺗﻮان ﺷﻮد ﻛﮫ ﺳﺮاﻧﺠﺎم آﻧﮭﻤﮫ دﻟﯿﺮي ﺑﮫ ﻛﺎر ﻧﯿﺎﯾﺪ‪ .‬ﺷﺮح ﺗﺎد از ﺳﻘﻮط‬
‫ﭼﯿﺘﻮر‪ ،‬ﻛﮫ ﯾﻜﻲ از ﭘﺎﯾﺘﺨﺘﮭﺎي راﺟﭙﻮﺗﮭﺎﺳﺖ‪ ،‬ھﻤﺎن اﻧﺪازه رﻣﺎﻧﺘﯿﻚ اﺳﺖ ﻛﮫ اﻓﺴﺎﻧﺔ آرﺛﺮ و ﺷﺎرﻟﻤﺎﻧﻲ؛ و‬
‫در واﻗﻊ )ﭼﻮن ﻓﻘﻂ ﺑﺮ ﺳﺨﻦ ﻣﻮرﺧﺎن ﺑﻮﻣﻲ اﺳﺘﻮار اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ وﻃﻨﺸﺎن ﺑﯿﺶ از ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻋﺸﻖ‬
‫@‪h‬‬
‫ﻣﻲورزﯾﺪﻧﺪ( ﻣﺎﺟﺮاي ﺷﮕﻔﺖآور وﻗﺎﯾﻊ راﺟﺴﺘﺎن را ﻣﻲﺗﻮان‪ ،‬ھﻤﭽﻮن ﻣﺮگ آرﺛﺮ ﯾﺎ ﺗﺮاﻧﺔ روﻻن‪،‬‬
‫اﻓﺴﺎﻧﮫ داﻧﺴﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ رواﯾﺖ‪ ،‬ﻣﮭﺎﺟﻢ ﻣﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﻋﻼءاﻟﺪﯾﻦ‪ ،‬ﭼﯿﺘﻮر را ﻧﻤﻲﺧﻮاﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺷﺎھﺪﺧﺖ‬
‫ﭘﻮدﻣﯿﻨﻲ را ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ‪ ،‬و ﭘﻮدﻣﯿﻨﻲ »ﻟﻘﺒﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻓﻘﻂ ﺑﮫ زﯾﺒﺎﺗﺮﯾﻦ [ زن] ﻣﻲدھﻨﺪ‪ «.‬ﺳﺮدار ﻣﺴﻠﻤﺎن‬
‫ﭘﯿﺸﻨﮭﺎد ﻛﺮد ﻛﮫ اﮔﺮ وﻛﯿﻞاﻟﺴﻠﻄﻨﺔ ﭼﯿﺘﻮر ﺷﺎھﺪﺧﺖ را ﺗﺴﻠﯿﻢ او ﻛﻨﺪ‪ ،‬او دﺳﺖ از ﻣﺤﺎﺻﺮة ﺷﮭﺮ‬
‫ﺑﺮﻣﻲدارد‪.‬ﭼﻮن اﯾﻦ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﮫ ﻧﺸﺪ‪ ،‬ﻋﻼءاﻟﺪﯾﻦ ﻗﺒﻮل ﻛﺮد ﻛﮫ اﮔﺮ ﺑﮕﺬارﻧﺪ ﯾﻚ ﻧﻈﺮ ﭘﻮدﻣﯿﻨﻲ را ﺑﺒﯿﻨﺪ‬
‫‪are‬‬

‫ﻋﻘﺐﻧﺸﯿﻨﻲ ﺧﻮاھﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم رﺿﺎ داد ﻛﮫ اﮔﺮ روي ﭘﻮدﻣﯿﻨﻲ را در آﯾﻨﮫ ھﻢ ﺑﺒﯿﻨﺪ ﺧﻮاھﺪ رﻓﺖ؛ اﻣﺎ‬
‫ﺑﺎز دﺳﺖ رد ﺑﮫ ﺳﯿﻨﮫاش زدﻧﺪ‪ .‬در ﻋﻮض‪ ،‬زﻧﺎن ﭼﯿﺘﻮر در دﻓﺎع از ﺷﮭﺮ ﺑﮫ ﻣﺮدان ﭘﯿﻮﺳﺘﻨﺪ؛ و ﭼﻮن‬
‫راﺟﭙﻮﺗﮭﺎ دﯾﺪﻧﺪ ﻛﮫ زﻧﺎن و دﺧﺘﺮاﻧﺸﺎن در ﻛﻨﺎرﺷﺎن ﻣﻲﻣﯿﺮﻧﺪ ﭼﻨﺪان ﺟﻨﮕﯿﺪﻧﺪ ﻛﮫ ھﯿﭻ ﻣﺮدي از آﻧﺎن زﻧﺪه‬
‫ﻧﻤﺎﻧﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻋﻼءاﻟﺪﯾﻦ ﺑﮫ ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ وارد ﺷﺪ در داﺧﻞ دروازهھﺎي ﺷﮭﺮ ھﯿﭻ ﻧﺸﺎﻧﻲ از آدﻣﯿﺰاد ﻧﺪﯾﺪ؛‬
‫ﻣﺮدھﺎ ھﻤﮫ در ﻧﺒﺮد ﻣﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و زﻧﺎن ھﻢ‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺑﮫ رﺳﻢ ھﺮاساﻧﮕﯿﺰ ﺟﻮھﺮ‪ ،‬ﺧﻮد را ﺳﻮزاﻧﺪهﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫‪ -V‬اوج ﺟﻨﻮب‬
‫ﻣﻤﻠﻜﺘﮭﺎي ﭘﺎدﺷﺎھﻲ دﻛﻦ‪ -‬وﯾﺠﯿﮫﻧﮕﺮ‪ -‬ﻛﺮﯾﺸﻨﺎراﯾﮫ‪ -‬ﯾﻚ ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﻗﺮون وﺳﻄﺎﯾﻲ‪ -‬ﻗﻮاﻧﯿﻦ‪ -‬ھﻨﺮھﺎ‪ -‬دﯾﻦ‪-‬‬
‫‪an‬‬

‫ﻏﻤﻨﺎﻣﮫ‬

‫ھﺮ ﭼﮫ ﻣﺴﻠﻤﯿﻦ در ھﻨﺪ ﭘﯿﺸﺮوي ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻓﺮھﻨﮓ ﺑﻮﻣﻲ ھﻢ در ﺟﻨﻮب دورﺗﺮ و ﺑﺎز ھﻢ دورﺗﺮ‬
‫ﻣﻲرﻓﺖ؛ در اواﺧﺮ ﻗﺮون وﺳﻄﻲﻋﺎﻟﯿﺘﺮﯾﻦ دﺳﺘﺎوردھﺎي ﺗﻤﺪن ھﻨﺪي در دﻛﻦ ﺟﺎي داﺷﺖ‪ .‬ﻣﺪﺗﻲ ﻃﺎﯾﻔﺔ‬
‫ﭼﺎﻟﻮﻛﯿﮫ ﻣﻤﻠﻜﺖ ﭘﺎدﺷﺎھﻲ ﻣﺴﺘﻘﻠﻲ ﺑﺮﭘﺎ داﺷﺖ ﻛﮫ ﻗﻠﻤﺮوش ﺗﺎ ھﻨﺪ ﻣﺮﻛﺰي ﻣﻲرﺳﯿﺪ‪ ،‬و ﭘﻮﻟﻜﺸﯿﻦ دوم آن‬
‫‪pym‬‬

‫را ﺑﮫ ﭼﻨﺎن ﻗﺪرت و ﺟﻼﻟﻲ رﺳﺎﻧﯿﺪ ﻛﮫ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ھﺮﺷﮫ را ﺷﻜﺴﺖ دھﺪ؛ ﯾﻮانﭼﻮﻧﮓ را ﺑﮫ ﺳﻮي ﺧﻮد‬
‫ﺑﻜﺸﺎﻧﺪ؛ و ﺧﺴﺮوﭘﺮوﯾﺰ‪ ،‬ﭘﺎدﺷﺎه ﺳﺎﺳﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺳﻔﯿﺮ ﻋﺎﻟﯿﻤﻘﺎﻣﻲ ﻧﺰد او رواﻧﮫ ﻛﻨﺪ‪ .‬ھﻢ ﺑﮫ ﻋﮭﺪ ﭘﺎدﺷﺎھﻲ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﭘﻮﻟﻜﺸﯿﻦ و در ﻗﻠﻤﺮو او ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﻧﻘﺎﺷﯿﮭﺎي دﯾﻮاري ھﻨﺪ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﻓﺮﺳﻜﻮھﺎي آﺟﺎﻧﺘﺎ‪ ،‬ﻛﺎﻣﻞ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻮﻟﻜﺸﯿﻦ ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺎه ﭘﻠﻮهھﺎ ﺳﺮﻧﮕﻮن ﺷﺪ‪ .‬اﯾﻨﺎن ﭼﻨﺪ ﺻﺒﺎﺣﻲ ﻗﺪرت ﺑﺮﺗﺮ در ھﻨﺪ ﻣﺮﻛﺰي ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬در آﻏﺎز‬
‫ﻗﺮن اول ﻣﯿﻼدي‪ ،‬در اﻧﺘﮭﺎي ﺟﻨﻮﺑﻲ ھﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺎﻧﺪﯾﮫھﺎ ﻗﻠﻤﺮوﯾﻲ ﺑﻨﯿﺎد ﻧﮭﺎدﻧﺪ ﻛﮫ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺎدوره‪ ،‬ﺗﯿﻨﻮﻟﻲ‪ ،‬و‬

‫‪.co‬‬
‫ﺑﺨﺸﮭﺎﯾﻲ از ﺗﺮاواﻧﻜﻮر ﻣﻲﺷﺪ؛ آﻧﺎن ﻣﺎدوره را ﺑﮫ ﺻﻮرت ﯾﻚ ﺷﮭﺮ ﺑﺴﯿﺎر ﻋﺎﻟﻲ ﻗﺮون وﺳﻄﺎﯾﻲ‬
‫درآوردﻧﺪ و آن را ﺑﺎ ﯾﻚ ﻣﻌﺒﺪ ﻋﻈﯿﻢ‪ ،‬و ھﺰاران آﺛﺎر ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ ھﻨﺮ ﻣﻌﻤﺎري‪ ،‬آراﺳﺘﻨﺪ‪ .‬اﯾﻨﺎن ھﻢ ﺑﮫ ﻧﻮﺑﺔ‬
‫ﺧﻮد ﻧﺨﺴﺖ ﺑﮫ دﺳﺖ ﭼﻮﻟﮫھﺎ‪ ،‬و ﺳﭙﺲ ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺮاﻓﺘﺎدﻧﺪ‪ .‬ﭼﻮﻟﮫھﺎ ﺑﺮ ﻧﺎﺣﯿﺔ ﻣﯿﺎن ﻣﺎدوره و‬
‫ﻣﺪرس‪ ،‬و ﺳﭙﺲ از آﻧﺠﺎ رو ﺑﮫ ﻏﺮب‪ ،‬ﺑﺮ ﻣﯿﺴﻮر‪ ،‬ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻧﺎم اﯾﻦ ﻗﻮم در ﻓﺮﻣﺎﻧﮭﺎي آﺷﻮﻛﺎ‬
‫آﻣﺪه اﺳﺖ‪ ،‬و از اﯾﻦ رو ﻗﻮﻣﻲ ﻛﮭﻦ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲروﻧﺪ؛ اﻣﺎ‬

‫‪oo‬‬
‫اﺳﺖ ﻛﮫ ﻛﺎر ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻛﺸﻮرﺳﺘﺎﻧﻲ را آﻏﺎز ﻛﺮدﻧﺪ و ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻨﻮب‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﺳﯿﻼن ھﻢ‪ ،‬ﺑﺎﺟﮕﺰار آﻧﺎن ﺷﺪه‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻗﺪرﺗﺸﺎن از ﻣﯿﺎن رﻓﺖ‪ ،‬و ﺧﻮد ﺗﺤﺖ ﺳﻠﻄﺔ ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ دوﻟﺖ ﺟﻨﻮب‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ وﯾﺠﯿﮫﻧﮕﺮ‪،‬‬
‫درآﻣﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫وﯾﺠﯿﮫﻧﮕﺮ‪ ،‬ﻛﮫ ھﻢ ﻧﺎم ﻗﻠﻤﺮوي اﺳﺖ و ھﻢ ﻧﺎم ﻛﺮﺳﻲ آن‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﺔ ﻏﻢاﻧﮕﯿﺰ ﺷﻜﻮه از ﯾﺎدرﻓﺘﮫ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در‬
‫ﺳﺎﻟﮭﺎي ﻋﻈﻤﺘﺶ ﺗﻤﺎم اﯾﺎﻻت ﺑﻮﻣﻲ ﻛﻨﻮﻧﻲ ﺑﺨﺶ ﺳﻔﻼي ﺷﺒﮫﺟﺮﯾﺰة ھﻨﺪ را‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﯿﺴﻮر و ﭘﺮزﯾﺪﻧﺴﻲ‬
‫ﻣﺪرس‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﻣﻲﺗﻮان از اﯾﻦ ﻧﻜﺘﮫ درﺑﺎرة اﻗﺘﺪار و ﻣﻨﺎﺑﻌﺶ ﻗﻀﺎوت ﻛﺮد ﻛﮫ ﻛﺮﯾﺸﻨﺎراﯾﮫ ﺷﺎه‬
‫‪ 703000‬ﭘﯿﺎده‪ 32600 ،‬اﺳﺐ‪ 551 ،‬ﻓﯿﻞ‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﺻﺪھﺰار ﺑﺎزرﮔﺎن و روﺳﭙﻲ‪ ،‬و ﺳﺎﯾﺮ دﻧﺒﺎﻟﮫروھﺎي‬
‫اردو‪ ،‬ﻛﮫ در آن ﻋﺼﺮ ﻣﺮﺳﻮم ﺑﻮد ﻛﮫ در ﻟﺸﻜﺮﻛﺸﯿﮭﺎ ھﻤﺮاه ارﺗﺶ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﺒﺮد ﺗﻠﯿﻜﻮﺗﮫ ﮔﺴﯿﻞ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﺧﻮدﻛﺎﻣﮕﻲ ﺷﺎه ﺑﺮ اﺛﺮ ﺧﻮدﻣﺨﺘﺎري روﺳﺘﺎھﺎ ﺗﻌﺪﯾﻞ ﻣﻲﺷﺪ؛ ﮔﺎهﮔﺎه ھﻢ ﺷﺎھﻲ روﺷﻨﻔﻜﺮ و ﻣﺮدﻣﻲ ﺑﺮ‬
‫@‪h‬‬
‫ﺗﺨﺖ ﻣﻲﻧﺸﺴﺖ‪ .‬ﻛﺮﯾﺸﻨﺎراﯾﮫ‪ ،‬ﻛﮫ در روزﮔﺎر ھﻨﺮي ھﺸﺘﻢ ﺑﺮ وﯾﺠﯿﮫﻧﮕﺮ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﻲراﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ آن ﺷﺎه‬
‫ھﻤﯿﺸﮫ ﻋﺎﺷﻖ ﺑﺨﻮﺑﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﯿﺎس اﺳﺖ‪ .‬وي زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ را ﺑﮫ ﻋﺪل و داد و ﻋﯿﺶ و ﺧﻮﺷﻲ ﻣﻲ ﮔﺬراﻧﺪ؛‬
‫ﺧﯿﺮات ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻲﻛﺮد؛ در ﺑﺮاﺑﺮ ھﻤﺔ ادﯾﺎن ھﻨﺪي ﺷﻜﯿﺒﺎ ﺑﻮد؛ از ادﺑﯿﺎت و ھﻨﺮ ﻟﺬت ﻣﻲﺑﺮد و ﺣﺎﻣﻲ آﻧﮭﺎ‬
‫ﺑﻮد؛ دﺷﻤﻨﺎن ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮرده را ﻣﻲﺑﺨﺸﻮد و از ﺷﮭﺮھﺎﯾﺸﺎن ﭼﺸﻢ ﻣﻲﭘﻮﺷﯿﺪ؛ و ﺑﺎ ﺳﻌﻲ ﺗﻤﺎم ﺧﻮد را‬
‫وﻗﻒ ﺗﻜﺎﻟﯿﻒ روزﻣﺮة ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬دوﻣﯿﻨﮕﻮش ﭘﺎﯾﺶ‪ ،‬ﻛﮫ ﯾﻚ ﻣﺒﻠﻎ ﻣﺬھﺒﻲ ﭘﺮﺗﻐﺎﻟﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﮫ ﺳﺎل‬
‫‪are‬‬

‫‪ ،1522‬او را ﭼﻨﯿﻦ وﺻﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬

‫ﭘﺮھﯿﺒﺖﺗﺮﯾﻦ و ﻛﺎﻣﻠﺘﺮﯾﻦ ﺷﺎھﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﻲﺗﻮان ﯾﺎﻓﺖ؛ ﺧﻮﺷﺨﻮ‪ ،‬و ﺑﺴﯿﺎر ﺷﺎد؛ دﻟﺶ ﻣﻲﺧﻮاھﺪ ﻛﮫ‬
‫ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﺎن را ﮔﺮاﻣﻲ ﺑﺪارد‪ ،‬و ﺑﺎ ﻣﮭﺮﺑﺎﻧﻲ آﻧﺎن را ﺑﮫ ﺣﻀﻮر ﻣﻲﭘﺬﯾﺮد… ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯾﻲ ﺑﺰرگ‪ ،‬و ﻣﺮدي‬
‫ﺑﺲ دادﮔﺮ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ دﺳﺘﺨﻮش ھﯿﺠﺎﻧﺎت ﻧﺎﮔﮭﺎﻧﻲ ﺧﺸﻢ ﻣﻲﺷﻮد… ھﻢ در رﺗﺒﺖ و ھﻢ از ﻟﺤﺎظ ﺳﭙﺎه و‬
‫ﻗﻠﻤﺮو از ھﺮ ﻣﻮﻻي ﺑﺰرﮔﻲ ﺑﺰرﮔﺘﺮ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﺑﺪان ﻣﺎﻧﺪ ﻛﮫ ﮔﻮﯾﻲ در ﺣﻘﯿﻘﺖ ﭼﯿﺰي ﻧﺪارد ﻛﮫ ﺑﺎ آﻧﭽﮫ‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﺮدي ﭼﻮن او ﺑﺎﯾﺪ داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺘﻮان ﻣﻘﺎﯾﺴﮫ ﻛﺮد؛ در ھﻤﺔ ﻛﺎرھﺎ ﺑﯿﺒﺎك و ﻛﺎﻣﻞ اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﯾﻦ ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ ﺳﺎل ‪ 1326‬ﻣﯿﻼدي ﺑﻨﺎ ﺷﺪ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ﻏﻨﯿﺘﺮﯾﻦ ﺷﮭﺮي ﺑﻮد ﻛﮫ ھﻨﺪ ﺗﺎ آن روز ﺑﮫ ﺧﻮد‬
‫دﯾﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﻧﯿﻜﻮﻟﻮﻛﻮﻧﺘﻲ‪ ،‬ﻛﮫ در ﺣﺪود ‪ 1420‬از آن دﯾﺪن ﻛﺮد‪ ،‬ﮔﺮداﮔﺮد آن را‬
‫‪an‬‬

‫ﺷﺎﻧﺰده ﻓﺮﺳﻨﮓ ﺑﺮآورد ﻛﺮد؛ ﭘﺎﯾﺶ آن را »ﺑﮫ ﺑﺰرﮔﻲ رم‪ ،‬و ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺒﺎﺗﺮ از آن« ﻣﻲداﻧﺴﺖ‪ .‬ھﻤﻮ‬
‫ﻣﻲاﻓﺰاﯾﺪ ﻛﮫ »ﺑﯿﺸﮫھﺎ و درﺧﺘﺎن ﺑﺴﯿﺎر‪ ،‬و آﺑﮕﺬرھﺎي ﻓﺮاوان« داﺷﺖ؛ زﯾﺮا ﻣﮭﻨﺪﺳﺎﻧﺶ ﺑﻨﺪ ﻋﻈﯿﻤﻲ ﺑﺮ‬
‫رود ﺗﻮﻧﮕﮫ ﺑﺪرا ﺑﺴﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و ﻣﺨﺰن آﺑﻲ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ و‪ ،‬از راه ﻛﺎرﯾﺰي ﻛﮫ ﭼﮭﻞ ﻓﺮﺳﻨﮓ ﻃﻮل داﺷﺖ‬
‫و ﭼﻨﺪﯾﻦ ﻓﺮﺳﻨﮓ آن را در ﺳﻨﮓ ﺧﺎره ﻛﻨﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬آب را ﺑﮫ ﺷﮭﺮ ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪﻧﺪ‪ .‬ﻋﺒﺪاﻟﺮزاق‪ ،‬ﻛﮫ در ﺳﺎل‬
‫‪pym‬‬

‫‪ 1443‬ﻣﯿﻼدي اﯾﻦ ﺷﮭﺮ را دﯾﺪه‪ ،‬آن را ﭼﻨﯿﻦ وﺻﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ »ﻧﮫ ﭼﺸﻢ دﯾﺪه‪ ،‬و ﻧﮫ ﮔﻮش ﺷﻨﯿﺪه ﻛﮫ در ﺗﻤﺎم‬
‫زﻣﯿﻦ ﺟﺎﯾﻲ ﺑﺪان ﻣﺎﻧﺪ‪ «.‬ﭘﺎﯾﺶ آن را ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲﺑﯿﻨﺪ »ﭘﺮﻧﻌﻤﺖﺗﺮﯾﻦ ﺷﮭﺮ ﺟﮭﺎن اﺳﺖ…‪ ،‬زﯾﺮا ﻛﮫ ھﻤﮫ‬
‫ﭼﯿﺰ در آن ﻓﺮاوان اﺳﺖ‪ «.‬ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ﺗﻌﺪاد ﺧﺎﻧﮫھﺎ از ﺻﺪھﺰار ھﻢ ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ -‬ﻛﮫ از اﯾﻨﺠﺎ ﭘﯿﺪاﺳﺖ ﻛﮫ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻧﯿﻢ ﻣﯿﻠﯿﻮن ﻧﻔﺮ ﺟﻤﻌﯿﺖ دارد‪ .‬از ﻗﺼﺮي ﺑﮫ ﺣﯿﺮت ﻣﻲاﻓﺘﺪ ﻛﮫ ﯾﻜﻲ از اﻃﺎﻗﮭﺎﯾﺶ را ﺗﻤﺎﻣﺎً از ﻋﺎج ﺳﺎﺧﺘﮫ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ؛ »ﭼﻨﺪان ﻏﻨﻲ و زﯾﺒﺎﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺪﺷﻮاري ﻣﻲﺗﻮاﻧﻲ ﭼﻨﯿﻦ ﭼﯿﺰي در ﺟﺎي دﯾﮕﺮي ﺑﯿﺎﺑﻲ‪ «.‬وﻗﺘﻲ‬
‫ﻓﯿﺮوزﺷﺎه‪ ،‬ﺳﻠﻄﺎن دھﻠﻲ‪ ،‬ﺑﺎ دﺧﺘﺮ ﭘﺎدﺷﺎه وﯾﺠﯿﮫﻧﮕﺮ در ﺗﺨﺘﮕﺎه او [ وﯾﺠﯿﮫﻧﮕﺮ] ازدواج ﻛﺮد‪ ،‬راه را ﺑﮫ‬

‫‪.co‬‬
‫ﻃﻮل ﯾﻚ ﻓﺮﺳﻨﮓ و ﻧﯿﻢ ﺑﺎ ﻣﺨﻤﻞ و ﺣﺮﯾﺮ‪ ،‬ﭘﺎرﭼﮫھﺎي زرﺑﻔﺖ‪ ،‬و ﺳﺎﯾﺮ ﭼﯿﺰھﺎي ﮔﺮاﻧﺒﮭﺎ ﭘﻮﺷﺎﻧﯿﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﺟﮭﺎﻧﺪﯾﺪه ﺑﺴﯿﺎر ﮔﻮﯾﺪ‪ .‬دروغ‪.‬‬

‫در وراي اﯾﻦ ﻏﻨﺎ‪ ،‬ﺟﻤﻌﯿﺘﻲ از زارﻋﺎن و ﻛﺎرﮔﺮان در ﻓﻘﺮ و ﺧﺮاﻓﺎت ﻣﻲزﯾﺴﺘﻨﺪ و ﺗﺎﺑﻊ ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ‬
‫ﻗﻮاﻧﯿﻨﻲ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ﻧﻮﻋﻲ اﺧﻼق ﻛﺎﺳﺒﻜﺎراﻧﮫ را ﺑﺎ ﺳﺨﺘﮕﯿﺮي وﺣﺸﯿﺎﻧﮫاي ﺣﻔﻆ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﻣﺠﺎزاﺗﮭﺎ از ﻗﻄﻊ‬

‫‪oo‬‬
‫دﺳﺖ ﯾﺎ ﭘﺎ ﺑﻮد ﺗﺎ زﯾﺮ ﭘﻲ ﻓﯿﻞ اﻧﺪاﺧﺘﻦ‪ ،‬ﮔﺮدن زدن‪ ،‬زﻧﺪه را از ﻧﺎﺣﯿﺔ ﺷﻜﻢ ﺑﮫ ﻣﯿﺦ ﻛﺸﯿﺪن‪ ،‬ﯾﺎ ﻗﻼﺑﻲ ﺑﮫ‬
‫زﯾﺮ ﭼﺎﻧﺔ ﻣﺤﻜﻮم اﻧﺪاﺧﺘﻦ و آوﯾﺨﺘﻦ او‪ ،‬ﺗﺎ در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻤﯿﺮد؛ ﺗﺠﺎوز و ﻧﯿﺰ ﺳﺮﻗﺘﮭﺎي ﺑﺰرگ را ﺑﮫ اﯾﻦ‬
‫ﻃﺮﯾﻖ ﻣﺠﺎزات ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻓﺤﺸﺎ ﻣﺠﺎز ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﻈﻤﻲ داﺷﺖ و ﺑﮫ درآﻣﺪ درﮔﺎه ﺑﺪل ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﻋﺒﺪاﻟﺮزاق [‬
‫ﺳﻤﺮﻗﻨﺪي] ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺿﺮاﺑﺨﺎﻧﮫ‪ ،‬ﺷﺤﻨﮫﺧﺎﻧﺔ ﺷﮭﺮ اﺳﺖ ﻛﮫ دوازدهھﺰار ﺷﺤﻨﮫ دارد؛ وﻇﯿﻔﺔ آﻧﮭﺎ‬

‫‪yah‬‬
‫را… از ﻣﺪاﺧﻞ روﺳﭙﯿﺨﺎﻧﮫھﺎ ﻣﻲدھﻨﺪ‪ .‬ﻋﻈﻤﺖ اﯾﻦ ﺧﺎﻧﮫھﺎ‪ ،‬ﺟﻤﺎل دﻟﺒﺮان‪ ،‬ﻧﺎز و ﻧﻮازﺷﺸﺎن از ﺣﺪ‬
‫وﺻﻒ ﺑﯿﺮون اﺳﺖ‪ «.‬وﺿﻊ زﻧﺎن ﺗﺎﺑﻊ وﺿﻊ ﻣﺮدان ﺑﻮد؛ از آﻧﺎن اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻲرﻓﺖ ﻛﮫ ﺧﻮد را در ﻣﺮگ‬
‫ﺷﻮھﺮ ﺑﻜﺸﻨﺪ‪ ،‬ﮔﺎھﻲ زﻧﺎن ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ ﻛﮫ زﻧﺪهﺑﮫﮔﻮرﺷﺎن ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺤﺖ ﺣﻤﺎﯾﺖ راﯾﮫھﺎ ﯾﺎ ﺷﺎھﺎن وﯾﺠﯿﮫﻧﮕﺮ‪ ،‬ادﺑﯿﺎت‪ ،‬ھﻢ ﺑﮫ زﺑﺎن ﺳﺎﻧﺴﻜﺮﯾﺖ و ھﻢ ﺑﮫ ﮔﻮﯾﺶ ﺗﻠﻮﮔﻮ‬
‫)درﺟﻨﻮب(‪ ،‬روﻧﻖ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻛﺮﯾﺸﻨﺎراﯾﮫ ﺧﻮد ﺷﺎﻋﺮ ﺑﻮد‪ ،‬و ھﻢ ﺣﺎﻣﻲ آزادة ادب؛ و اﻟﺴﻨﻲ ﭘﯿﺪاﻧﮫ‪،‬‬
‫ﻣﻠﻚاﻟﺸﻌﺮاي درﺑﺎرش‪ ،‬در ﻣﯿﺎن واﻻﺗﺮﯾﻦ آوازﺧﻮاﻧﺎن ھﻨﺪ ﺟﺎي دارد‪ .‬ﻧﻘﺎﺷﻲ و ﻣﻌﻤﺎري روﻧﻖ ﮔﺮﻓﺖ؛‬
‫@‪h‬‬
‫ﻣﻌﺎﺑﺪ ﻋﻈﯿﻢ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪ‪ ،‬و ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ ﺑﺮ ھﺮ وﺟﺒﻲ از ﺳﻄﺢ آﻧﮭﺎ ﭘﯿﻜﺮهاي ﯾﺎ‬

‫ﺧﺼﻮﺻًﺎ وﯾﺸﻨﻮ را ﺑﺰرگ ﻣﻲداﺷﺖ‪ .‬ﻣﺎده ﮔﺎو ﻣﻘﺪس ﺑﻮد و ھﺮﮔﺰ آن را ﻧﻤﻲﻛﺸﺘﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﺑﺴﯿﺎري از‬
‫ﮔﻮﻧﮫھﺎي دام و ﻣﺎﻛﯿﺎن را ﺑﺮاي ﺧﺪاﯾﺎن ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﻣﺮدم آﻧﮭﺎ را ﻣﻲﺧﻮردﻧﺪ‪ .‬دﯾﻦ ﺧﺸﻦ ﺑﻮد‪ ،‬و‬
‫رﻓﺘﺎرھﺎ آراﺳﺘﮫ‪.‬‬
‫‪are‬‬

‫ﺗﻤﺎم اﯾﻦ ﻗﺪرت و ﺗﺤﻤﻞ ﯾﻜﺸﺒﮫ ﺑﺮ ﺑﺎد ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻓﺎﺗﺢ ﻛﻢ ﻛﻢ راھﺸﺎن را ﺑﮫ ﺟﻨﻮب ﺑﺎز ﻛﺮدﻧﺪ؛ ﺣﺎﻻ‬
‫ﺳﻼﻃﯿﻦ ﺑﯿﺠﺎﭘﻮر‪ ،‬اﺣﻤﺪﻧﮕﺮ‪ ،‬ﮔﻠﻜﻨﺪه‪ ،‬و ﺑﯿﺪر[ در ﺳﺎل ‪ 1565‬ﻣﯿﻼدي‪ ،‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ‪972‬ھـق] ﻧﯿﺮوھﺎﯾﺸﺎن را‬
‫ﻣﺘﺤﺪ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ اﯾﻦ آﺧﺮﯾﻦ دژ ﺷﺎھﺎن ﺑﻮﻣﻲ ھﻨﺪو را ﻓﺘﺢ ﻛﻨﻨﺪ؛ ارﺗﺸﮭﺎي ﻣﺨﺘﻠﻂ آﻧﮭﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﭙﺎه‬
‫ﻧﯿﻢﻣﯿﻠﯿﻮن ﻧﻔﺮي راﻣﮫراﺟﮫ در ﺗﻠﯿﻜﻮﺗﮫ ﻣﺼﺎف دادﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد ﺑﺮﺗﺮ ﻣﮭﺎﺟﻤﺎن ﭼﯿﺮﮔﻲ ﯾﺎﻓﺖ؛ راﻣﮫراﺟﮫ‬
‫اﺳﯿﺮ ﺷﺪ و او را در ﺑﺮاﺑﺮ ﭼﺸﻢ ﭘﯿﺮواﻧﺶ ﮔﺮدن زدﻧﺪ؛ ﻻﺟﺮم ﺑﯿﻢ ﺑﮫ دﻟﮭﺎي اﯾﻨﺎن اﻓﺘﺎد و راه ﮔﺮﯾﺰ در‬
‫‪set‬‬

‫ﭘﯿﺶ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ ﺻﺪھﺰار ﺗﻦ از آﻧﺎن ﺑﮫ ھﻨﮕﺎم ﮔﺮﯾﺰ ﻛﺸﺘﮫ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬و ﺗﻤﺎم ﻧﮭﺮھﺎ ﺑﮫ ﺧﻮﻧﺸﺎن رﻧﮕﯿﻦ‬
‫ﺷﺪ‪ .‬ﺳﭙﺎھﯿﺎن ﻓﺎﺗﺢ آن ﺷﮭﺮ ﻏﻨﻲ را ﻏﺎرت ﻛﺮدﻧﺪ‪ :‬ﻏﻨﯿﻤﺖ ﭼﻨﺪان ﻓﺮاوان ﺑﻮد »ﻛﮫ ھﺮ ﺳﭙﺎھﻲ آن ﺳﭙﺎه‬
‫ﻣﺘﻔﻖ‪ ،‬از زر و ﺟﻮاھﺮ و اﺳﺒﺎب و ﺧﯿﻤﮫ و ﺳﻼح و اﺳﺐ و ﺑﺮده ﺗﻮاﻧﮕﺮ ﺷﺪ‪ «.‬اﯾﻦ ﻏﺎرت ﭘﻨﺞ ﻣﺎه اداﻣﮫ‬
‫ﯾﺎﻓﺖ‪ :‬ﻓﺎﺗﺤﺎن ﺳﺎﻛﻨﺎن ﺑﯿﺪﻓﺎع را ﺑﯿﺪرﯾﻎ از دم ﺗﯿﻎ ﮔﺬراﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬اﻧﺒﺎرھﺎ و دﻛﺎﻧﮭﺎ را ﻏﺎرت‪ ،‬و ﻣﻌﺎﺑﺪ و‬
‫ﻗﺼﻮر را ﺑﺎ ﺧﺎك ﯾﻜﺴﺎن ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و رﻧﺞ ﺑﺴﯿﺎر ﻛﺸﯿﺪﻧﺪ ﺗﺎھﻤﺔ ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎ و ﻧﻘﺎﺷﯿﮭﺎي آن ﺷﮭﺮ را ﻧﺎﺑﻮد‬
‫‪an‬‬

‫ﻛﻨﻨﺪ؛ ﺑﻌﺪ ﺑﺎ ﻣﺸﻌﻠﮭﺎي اﻓﺮوﺧﺘﮫ در ﺷﮭﺮ ﺑﮫ راه اﻓﺘﺎدﻧﺪ و ھﺮ ﭼﮫ را ﺳﻮﺧﺘﻨﻲ ﺑﻮد ﺑﮫ آﺗﺶ ﻛﺸﯿﺪﻧﺪ‪ .‬و‬
‫ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﭼﻮن از آﻧﺠﺎ رﻓﺘﻨﺪ وﯾﺠﯿﮫﻧﮕﺮ ﺑﺘﻤﺎﻣﻲ وﯾﺮاﻧﮫ ﺑﻮد‪ ،‬ﮔﻮﯾﻲ ﻛﮫ دﭼﺎر زﻟﺰﻟﮫ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺳﻨﮓ‬
‫ﺑﺮﺳﻨﮓ ﻧﻤﺎﻧﺪه ﺑﻮد‪ .‬اﯾﻦ وﯾﺮاﻧﮕﺮي درﻧﺪهﺧﻮﯾﺎﻧﮫ و ﻣﻄﻠﻖ ﻧﻤﻮﻧﮫاي از ﻓﺘﺢ وﺣﺸﺘﻨﺎك ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن را در ھﻨﺪ‬
‫ﻧﺸﺎن ﻣﻲداد‪ ،‬ﻛﮫ ھﺰار ﺳﺎل ﭘﯿﺶ آﻏﺎز ﺷﺪه و اﻛﻨﻮن ﻛﺎﻣﻞ ﺷﺪه ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪pym‬‬

‫‪ -VI‬ﻛﺸﻮرﮔﺸﺎﯾﻲ ﻣﺴﻠﻤﯿﻦ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺗﻀﻌﯿﻒ ھﻨﺪ‪ -‬ﻣﺤﻤﻮد ﻏﺰﻧﻮي‪ -‬ﺳﻼﻃﯿﻦ دھﻠﻲ‪ -‬اﻧﺤﺮاﻓﺎت ﻓﺮھﻨﮕﻲ آن‪ -‬ﺳﯿﺎﺳﺖ درﻧﺪهﺧﻮي آن‪ -‬درس‬
‫ﺗﺎرﯾﺦ ھﻨﺪ‬

‫‪.co‬‬
‫ﻛﺸﻮرﮔﺸﺎﯾﻲ ﻣﺴﻠﻤﯿﻦ در ھﻨﺪ اﺣﺘﻤﺎﻻ ﺧﻮﻧﯿﻨﺘﺮﯾﻦ داﺳﺘﺎن ﺗﺎرﯾﺦ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﻜﺎﯾﺘﻲ اﺳﺖ ﻧﻮﻣﯿﺪﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬ﻛﮫ ﻧﺘﯿﺠﺔ‬
‫اﺧﻼﻗﻲ آﺷﻜﺎرش اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺗﻤﺪن ﭼﯿﺰي اﺳﺖ ﺳﭙﻨﺠﻲ‪ ،‬و ﺗﺎر و ﭘﻮد ﺗﺎﻓﺘﺔ ﻇﺮﯾﻒ ﻧﻈﻢ و آزادي و‬
‫ﻓﺮھﻨﮓ و ﺻﻠﺢ آن ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در ھﺮ آن‪ ،‬ﺑﮫ دﺳﺖ وﺣﺸﯿﺎن ﻣﮭﺎﺟﻤﻲ ﻛﮫ از ﺑﯿﺮون آﻣﺪه ﯾﺎ در داﺧﻞ آن‬
‫ﮔﺮد آﻣﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬از ھﻢ درﯾﺪه ﺷﻮد‪ .‬ھﻨﺪوھﺎ ﮔﺬاﺷﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ﺗﻮش و ﺗﻮاﻧﺸﺎن در ﺗﻔﺮﻗﮫ و ﺟﻨﮓ ﺧﺎﻧﮕﻲ‬
‫از ﻣﯿﺎن ﺑﺮود؛ دﯾﻨﮭﺎﯾﻲ را‪ ،‬ﭼﻮن آﯾﯿﻦ ﺑﻮدا و آﯾﯿﻦ ﺟﯿﻦ‪ ،‬ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ آﻧﺎن را در وﻇﺎﯾﻒ زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ‬

‫‪oo‬‬
‫ﺳﺴﺖ ﻛﺮده ﺑﻮد؛ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﻧﯿﺮوھﺎﯾﺸﺎن را ﺳﺎزﻣﺎن دھﻨﺪ ﺗﺎ از ﻣﺮزھﺎ و ﺗﺨﺘﮕﺎھﮭﺎ‪ ،‬ﺛﺮوت و آزادﯾﺸﺎن‬
‫در ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﺒﺎﯾﻞ ﺳﻜﺎھﺎ‪ ،‬ھﻮﻧﮭﺎ‪ ،‬اﻓﻐﺎﻧﮭﺎ‪ ،‬و ﺗﺮﻛﮭﺎ ﻧﮕﮭﺒﺎﻧﻲ ﻛﻨﻨﺪ؛ اﯾﻨﺎن ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﻣﺮزھﺎي ھﻨﺪ ﭘﺮاﻛﻨﺪه‬
‫وﭼﺸﻢ ﺑﮫ راه ﺿﻌﻒ ﻣﻠﻲ آن ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﺪان راه ﯾﺎﺑﻨﺪ‪ .‬ﻣﺪت ﭼﮭﺎرﺻﺪ ﺳﺎل )‪ 1000-600‬ﻣﯿﻼدي( ھﻨﺪ‬
‫ﭼﺸﻢ ﺑﮫ راه ﺳﻠﻄﮫاي ﺑﻮد ﻛﮫ ﺳﺮاﻧﺠﺎم از راه رﺳﯿﺪ‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫اوﻟﯿﻦ ھﺠﻮم ﻣﺴﻠﻤﯿﻦ [ ﯾﻌﻨﻲ‪ ،‬ﻏﺎزﯾﺎن ﻋﺮب] ﺣﻤﻠﺔ ﮔﺬرﻧﺪهاي ﺑﮫ ﻣﻮﻟﺘﺎن ﺑﻮد‪ ،‬در ﻏﺮب ﭘﻨﺠﺎب )ﺳﺎل‬
‫‪664‬ﻣﯿﻼدي(‪ .‬ﻣﮭﺎﺟﻤﺎن در ﺳﮫ ﻗﺮن ﺑﻌﺪ ﺣﻤﻼت ﻣﺸﺎﺑﮭﻲ ﺑﮫ ھﻨﺪ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ﺣﺎﺻﻠﺶ اﺳﺘﻘﺮار ﻣﺴﻠﻤﯿﻦ‬
‫در درة ﺳﻨﺪ ﺑﻮد‪ ،‬و اﯾﻦ ﻣﻘﺎرن زﻣﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ھﻤﺪﯾﻨﺎن ﻋﺮﺑﺸﺎن در ﻏﺮب‪ ،‬در ﻧﺒﺮد ﺗﻮر )ﺳﺎل ‪732‬‬
‫ﻣﯿﻼدي(‪ ،‬ﺑﺮاي اﺳﺘﯿﻼي ﺑﺮ اروﭘﺎ ﻣﻲﺟﻨﮕﯿﺪﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻓﺘﺢ واﻗﻌﻲ ﻣﺴﻠﻤﯿﻦ در ھﻨﺪ در ﭘﺎﯾﺎن ھﺰارة اول‬
‫ﻣﯿﻼدي اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎد‪.‬‬
‫@‪h‬‬
‫در ﺳﺎل ‪ 997‬ﻣﯿﻼدي‪ ،‬ﯾﻜﻲ از ﺳﺮﻛﺮدﮔﺎن ﺗﺮك‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﺎم ﻣﺤﻤﻮد‪ ،‬ﺳﻠﻄﺎن وﻻﯾﺖ ﻛﻮﭼﻚ ﻏﺰﻧﮫ در ﺷﺮق‬
‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺤﻤﻮد ﻣﻲداﻧﺴﺖ ﭘﺎدﺷﺎھﯿﺶ ﻧﻮﭘﺎ و ﺗﻨﮕﺪﺳﺖ اﺳﺖ و ﻣﻲدﯾﺪ ﻛﮫ ھﻨﺪ‪ ،‬در آن ﺳﻮي ﻣﺮز او‪،‬‬
‫ﻛﮭﻨﺴﺎل و ﺗﻮاﻧﮕﺮ اﺳﺖ؛ ﻧﺘﯿﺠﮫ ﻣﻌﻠﻮم ﺑﻮد‪ .‬واﻧﻤﻮد ﻣﻲﻛﺮد ﻛﮫ ﺷﻮق ﻣﻘﺪﺳﻲ ﺑﺮاي ﺑﺮﭼﯿﺪن ﺑﺖﭘﺮﺳﺘﻲ‬
‫ھﻨﺪوان دارد‪ ،‬و ﺑﺎ ﻧﯿﺮوﯾﻲ ﻛﮫ ﻣﻠﮭﻢ از ﯾﻚ ﺷﻮق دﯾﻨﻲ‬

‫ﻏﺎرت ﺑﻮد از ﻣﺮز ﮔﺬﺷﺖ‪ .‬در ﺑﮭﯿﻢ ﻧﮕﺮ ﺑﺎ ھﻨﺪواﻧﻲ ﻛﮫ آﻣﺎدﮔﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ رو ﺑﮫ رو ﺷﺪ‪ ،‬آﻧﺎن را ﺑﮫ ﻗﺘﻞ‬
‫‪are‬‬

‫ﻋﺎم‪ ،‬ﺷﮭﺮھﺎﯾﺸﺎن را ﻏﺎرت‪ ،‬و ﻣﻌﺎﺑﺪﺷﺎن را وﯾﺮان ﻛﺮد‪ ،‬و ذﺧﺎﯾﺮ ﺧﺰاﯾﻦ ﻗﺮﻧﮭﺎ را ﺑﮫ ﯾﻐﻤﺎ ﺑﺮد‪ .‬ﭼﻮن ﺑﮫ‬
‫ﻏﺰﻧﮫ ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﻤﺎﯾﺶ»ﮔﻮھﺮھﺎ و درھﺎي ﻧﺎﺳﻔﺘﮫ‪ ،‬ﯾﺎﻗﻮﺗﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﭼﻮن اﺧﮕﺮ ﯾﺎ ﭼﻮن ﺷﺮاب ﻣﻨﺠﻤﺪ‬
‫ﻣﻲدرﺧﺸﻨﺪ‪ ،‬و زﻣﺮدھﺎﯾﻲ ﭼﻮن ﺷﺎﺧﮫھﺎي ﻧﻮرﺳﺘﺔ ﻣﻮرد‪ ،‬و اﻟﻤﺎﺳﮭﺎﯾﻲ ھﺮ ﯾﻚ ﺑﮫ وزن و اﻧﺪازة اﻧﺎر«‪،‬‬
‫ﺳﻔﺮاي ﻗﺪرﺗﮭﺎي ﺧﺎرﺟﻲ را ﺑﮫ ﺣﯿﺮت اﻧﺪاﺧﺖ‪ .‬ﻣﺤﻤﻮد ھﺮ زﻣﺴﺘﺎن ﺑﮫ ھﻨﺪ ھﺠﻮم ﻣﻲﺑﺮد و ﺧﺰاﻧﺔ ﺧﻮد‬
‫را از ﻏﻨﺎﯾﻢ ﻣﺎﻻﻣﺎل ﻣﻲﻛﺮد و دﺳﺖ ﺳﭙﺎھﺶ را ﻛﺎﻣﻼ ﺑﺎز ﻣﻲﮔﺬاﺷﺖ ﻛﮫ ﻏﺎرت ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻜﺸﻨﺪ؛ ھﺮ ﺑﮭﺎر‬
‫‪set‬‬

‫ﻏﻨﯿﺘﺮ از ﭘﯿﺶ ﺑﮫ ﺗﺨﺘﮕﺎھﺶ ﺑﺎز ﻣﻲﮔﺸﺖ‪ .‬در ﻣﺘﻮرا )در ﻛﻨﺎر ﺟﻤﻨﺎ( از ﻣﻌﺒﺪ آن ﺷﮭﺮ ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎي‬
‫ﺟﻮاھﺮﻧﺸﺎن ﮔﺮﻓﺖ و ﺧﺰاﯾﻦ آن را ﻛﮫ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ھﻨﮕﻔﺘﻲ ﻃﻼ و ﻧﻘﺮه و ﺟﻮاھﺮ داﺷﺖ ﺧﺎﻟﻲ ﻛﺮد‪ ،‬ﻣﻌﻤﺎري‬
‫ﻣﻌﺒﺪ ﺑﺰرگ را ﺑﺴﯿﺎر ﺳﺘﻮد و ﮔﻔﺖ ﻛﮫ ﻟﻨﮕﺔ آن ﺻﺪ ﻣﯿﻠﯿﻮن دﯾﻨﺎر ﻣﻲارزد‪ .‬و ﺳﺎﺧﺘﻨﺶ دوﯾﺴﺖ ﺳﺎل ﻛﺎر‬
‫ﻣﻲﺑﺮد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻓﺮﻣﺎن داد ﻛﮫ آن را ﺑﮫ ﻧﻔﺖ آﻏﺸﺘﻨﺪ و ﺑﮫ آﺗﺶ ﻛﺸﯿﺪﻧﺪ و ﺑﺎ ﺧﺎك ﯾﻜﺴﺎن ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺷﺶ ﺳﺎل‬
‫ﺑﻌﺪ ﺑﮫ ﺷﮭﺮ‬
‫‪an‬‬

‫ﻏﻨﻲ دﯾﮕﺮي‪ ،‬در ﺷﻤﺎل ھﻨﺪ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﺑﮫ ﺳﻮﻣﻨﺎت ﺣﻤﻠﮫ ﻛﺮد‪ ،‬و ﺗﻤﺎم ﭘﻨﺠﺎهھﺰار ﻧﻔﺮي را ﻛﮫ ﺳﺎﻛﻦ آن ﺷﮭﺮ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ از دم ﺗﯿﻎ ﮔﺬراﻧﺪ و ﺛﺮوت آن را ﺑﮫ ﻏﺰﻧﮫ ﺑﺮد‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ‪ ،‬در ﭘﺎﯾﺎن ﻛﺎر‪ ،‬ﺳﻠﻄﺎن ﻣﺤﻤﻮد ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪﺗﺮﯾﻦ‬
‫ﺷﺎھﻲ ﺷﺪ ﻛﮫ ﺗﺎرﯾﺦ ﺗﺎﻛﻨﻮن دﯾﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﮔﺎھﻲ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺷﮭﺮھﺎي وﯾﺮان ﺷﺪه را ﻧﻤﻲﻛﺸﺖ و آﻧﮭﺎ را ﺑﮫ‬
‫‪pym‬‬

‫ﻏﺰﻧﮫ ﻣﻲﺑﺮد ﻛﮫ ﺑﮫ ﺑﺮدﮔﻲ ﺑﻔﺮوﺷﺪ؛ اﻣﺎ ﺗﻌﺪاد اﯾﻦ اﺳﯿﺮان ﭼﻨﺪان زﯾﺎد ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﻌﺪ از ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﻛﺴﻲ را‬
‫ﻧﻤﻲﯾﺎﻓﺘﻲ ﻛﮫ ﺑﺮاي ھﺮ ﺑﺮده ﺑﯿﺶ از ﭼﻨﺪ رﯾﺎل ﺑﺪھﺪ‪ .‬ﻣﺤﻤﻮد ﭘﯿﺶ از ھﺮ درﮔﯿﺮي ﻣﮭﻤﻲ ﻧﻤﺎز ﻣﻲﻛﺮد و‬
‫دﺳﺖ ﺑﮫ دﻋﺎ ﺑﺮﻣﻲداﺷﺖ و از ﺧﺪا ﻃﻠﺐ ﺑﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﯾﻚ ﺳﻮم ﻗﺮن ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻛﺮد [از ‪ 389‬ﺗﺎ‬
 ‫‪m‬‬
‫‪421‬ھـق]؛ و ﭼﻮن در ﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬ﺳﺎﻟﺨﻮرده و ﺳﺮﻓﺮاز ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻮرﺧﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن او را ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﺳﻠﻄﺎن‬
‫زﻣﺎن و ﯾﻜﻲ از ﺷﺎھﺎن ﺑﺰرگ آن ﻋﺼﺮ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر آوردﻧﺪ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﺳﺎﯾﺮ ﺣﻜﺎم ﻣﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬ﻛﮫ از ﻣﻨﺎﻓﻊ اﯾﻦ ﻟﺸﻜﺮﻛﺸﻲ آﮔﺎه ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬او را ﺳﺮﻣﺸﻖ ﻗﺮار داده‪ ،‬ﺑﮫ ھﻤﺎن ﺷﯿﻮه‬
‫رﻓﺘﺎر ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ 1186‬ﻣﯿﻼدي ﻏﻮرﯾﺎن‪ ،‬ﻛﮫ ﻃﺎﯾﻔﮫاي ﺗﺮكﻧﮋاد اﻓﻐﺎﻧﻲ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ھﻨﺪ ھﺠﻮم ﺑﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺷﮭﺮ دھﻠﻲ را ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻌﺎﺑﺪش را وﯾﺮان و ﺛﺮوﺗﺶ را ﺿﺒﻂ ﻛﺮدﻧﺪ و در ﻛﺎﺧﮭﺎﯾﺶ ﺳﻜﻮﻧﺖ ﮔﺰﯾﺪﻧﺪ ﺗﺎ‬
‫ﻣﻤﻠﻜﺖ دھﻠﻲ را ﺑﻨﺎ ﻧﮭﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﺳﺘﺒﺪاد ﺑﯿﮕﺎﻧﮫ ﻣﺪت ﺳﮫ ﻗﺮن ﺷﻤﺎل ھﻨﺪ را ﺑﮫ زﻧﺠﯿﺮ ﻛﺸﯿﺪ‪ ،‬و ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﻛﺸﺘﺎر‬
‫و آﺷﻮب ﺑﺮﭼﯿﺪه ﺷﺪ‪ .‬ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺳﻠﻄﺎن ﺧﻮﻧﺮﯾﺰ اﯾﻦ ﺳﻠﺴﻠﮫ [ ﻛﮫ ﺑﮫ ﺳﻼﻃﯿﻦ ﻣﻤﺎﻟﯿﻚ ﻣﺸﮭﻮرﻧﺪ] ﻗﻄﺐاﻟﺪﯾﻦ‬

‫‪oo‬‬
‫اﯾﺒﻚ ﺑﻮد ﻛﮫ ﯾﻚ ﻧﻤﻮﻧﺔ ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ از ﻧﻮع ﺧﻮد اﺳﺖ‪ :‬ﻣﺘﻌﺼﺐ‪ ،‬درﻧﺪهﺧﻮ‪ ،‬و ﺑﯿﺮﺣﻢ‪ .‬ﯾﻚ ﻣﻮرخ ﻣﺴﻠﻤﺎن‬
‫ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ھﺪاﯾﺎﯾﺶ »ﺻﺪھﺎ ھﺰار و ﻛﺸﺘﮕﺎﻧﺶ ﻧﯿﺰ ﺻﺪھﺎ ھﺰار ﺑﻮد‪ «.‬اﯾﻦ ﺳﺮدار )ﻛﮫ ﻏﻼم ﺑﻮد( در ﯾﻚ‬
‫ﭘﯿﺮوزي »ﭘﻨﺠﺎه ھﺰار ﺗﻦ را ﺑﮫ رﺑﻘﺔ ﺑﻨﺪﮔﻲ درآورد‪ ،‬و دﺷﺖ از ھﻨﺪوان ﻗﯿﺮﮔﻮن ﺷﺪ‪ «.‬ﺳﻠﻄﺎن دﯾﮕﺮ‪،‬‬
‫ﻏﯿﺎثاﻟﺪﯾﻦ ﺑﻠﺒﻦ‪ ،‬ﺷﻮرﺷﯿﺎن و راھﺰﻧﺎن را زﯾﺮ ﭘﻲ ﻓﯿﻼن ﻣﻲاﻧﺪاﺧﺖ و ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﯾﺎ دﺳﺘﻮر ﻣﻲداد‬

‫‪yah‬‬
‫ﭘﻮﺳﺘﺸﺎن را ﻛﻨﺪه‪ ،‬از ﻛﺎه ﭘﺮﻛﻨﻨﺪ و از دروازهھﺎي دھﻠﻲ ﺑﯿﺎوﯾﺰﻧﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﮫ ﺑﺮﺧﻲ از ﺳﺎﻛﻨﺎن ﻣﻐﻮﻟﻲ‪ ،‬ﻛﮫ‬
‫در دھﻠﻲ اﺳﻜﺎن ﮔﺮﻓﺘﮫ و ﺑﮫ اﺳﻼم ﮔﺮوﯾﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺳﺮ ﺑﮫ ﺷﻮرش ﺑﺮداﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺳﻠﻄﺎن‬

‫ﻋﻼءاﻟﺪﯾﻦ )ﻓﺎﺗﺢ ﭼﯿﺘﻮر( ھﻤﺔ ﻣﺮدھﺎ را‪ ،‬ﻛﮫ ﭘﺎﻧﺰده ﺗﺎ ﺳﻲھﺰار ﻧﻔﺮ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬در ﯾﻚ روز ﻛﺸﺖ‪ .‬ﺳﻠﻄﺎن‬
‫ﻣﺤﻤﺪﺑﻦ ﺗﻐﻠﻖ ﺑﺎ ﻛﺸﺘﻦ ﭘﺪرش ﺑﺮ ﺗﺨﺖ ﻧﺸﺴﺖ و داﻧﺸﻤﻨﺪي ﺑﺰرگ و ﻧﻮﯾﺴﻨﺪهاي ﺑﺮﺟﺴﺘﮫ ﺷﺪ؛ در‬
‫رﯾﺎﺿﯿﺎت‪ ،‬ﻓﯿﺰﯾﻚ‪ ،‬و ﻓﻠﺴﻔﮫ ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ ﺑﮫ ﺗﻔﻨﻦ دﺳﺘﻲ داﺷﺖ؛ در ﺧﻮﻧﺮﯾﺰي و ﺳﺘﻤﮕﺮي ﺑﺮ اﺳﻼﻓﺶ ﭘﯿﺸﻲ‬
‫ﮔﺮﻓﺖ؛ ﮔﻮﺷﺖ ﯾﻚ ﺧﻮاھﺮزادة ﺷﻮرﺷﻲ را ﺑﮫ ھﻤﺴﺮ و ﻓﺮزﻧﺪان او ﺧﻮراﻧﺪ؛ ﻛﺸﻮر را ﺑﺎ ﻏﺮور ﺑﯿﺠﺎﯾﺶ‬
‫@‪h‬‬
‫وﯾﺮاﻧﮫ ﻛﺮد و ﺑﺎ ﻗﺘﻞ و ﻏﺎرت آن را ﭼﻨﺎن ﺑﮫ ﺗﺒﺎھﻲ ﻛﺸﯿﺪ ﻛﮫ ﺳﺎﻛﻨﺎﻧﺶ ﺑﮫ ﺟﻨﮕﻞ ﮔﺮﯾﺨﺘﻨﺪ‪ .‬او آن ﻗﺪر‬
‫ھﻨﺪو ﻛﺸﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻗﻮل ﯾﻚ ﻣﻮرخ ﻣﺴﻠﻤﺎن »ھﻤﯿﺸﮫ ﭘﯿﺶﺧﺮﮔﺎه ﺷﺎھﻲ و دﯾﻮان ﻋﺎم ﺗﻠﻲ از ﺟﻨﺎزه و‬
‫ﺗﻮدهاي از اﺟﺴﺎد ﺑﻮد ﻛﮫ رﻓﺘﮕﺮان و دژﺧﯿﻤﺎن از ﻛﺸﯿﺪن اﻧﺒﻮه [ ﻗﺮﺑﺎﻧﯿﺎن]و ﻛﺸﺘﻦ آﻧﺎن ﺧﺴﺘﮫ ﺷﺪه‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ «.‬او ﺑﺮاي آﻧﻜﮫ ﺗﺨﺘﮕﺎه ﺟﺪﯾﺪي در دوﻟﺖآﺑﺎد ﺑﻨﺎ ﻛﻨﺪ ھﻤﺔ ﺳﺎﻛﻨﺎن دھﻠﻲ را از آﻧﺠﺎ ﺑﯿﺮون ﻛﺸﯿﺪ و‬
‫آن را ﺑﮫ ﺑﺮھﻮت ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻛﺮد؛ و‪ ،‬ﭼﻮن ﺷﻨﯿﺪ ﻛﮫ ﻣﺮد ﻛﻮري دردھﻠﻲ ﻣﺎﻧﺪه‪ ،‬دﺳﺘﻮر داد ﻛﮫ او را از‬
‫‪are‬‬

‫ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﻛﮭﻨﮫ ﺗﺎ ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﻧﻮ ﺑﻜﺸﻨﺪ‪ ،‬و ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ اﯾﻦ ﺑﯿﻨﻮا آﺧﺮﯾﻦ ﺳﻔﺮش را ﺑﮫ ﭘﺎﯾﺎن ﺑﺮد ﻓﻘﻂ ﯾﻚ ﭘﺎ از او‬
‫ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﺳﻠﻄﺎن‬

‫ﺷﻜﺎﯾﺖ ﻣﻲﻛﺮد ﻛﮫ ﻣﺮدم او را دوﺳﺖ ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎ دادﮔﺮي اﻧﺤﺮافﻧﺎﭘﺬﯾﺮ او را ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻧﻤﻲدھﻨﺪ‪ .‬ﻣﺪت‬
‫رﺑﻊ ﻗﺮن ﺑﺮ ھﻨﺪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﺮد و در ﺑﺴﺘﺮ ﻣﺮد‪ .‬ﺟﺎﻧﺸﯿﻨﺶ ﻓﯿﺮوز ﺷﺎه ﺑﮫ ﺑﻨﮕﺎل ﺣﻤﻠﮫ ﻛﺮد‪ ،‬ﺑﺮاي ﺳﺮ‬
‫ھﻨﺪوان ﺟﺎﯾﺰه ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻛﺮد‪ ،‬و ﺑﺮاي ‪ 180،000‬ﺳﺮ ﺟﺎﯾﺰه داد؛ ﺑﺮاي ﮔﺮﻓﺘﻦ اﺳﯿﺮ و ﺑﺮده ﺑﮫ روﺳﺘﺎھﺎي‬
‫‪set‬‬

‫ھﻨﺪو ﺣﻤﻠﮫ ﻣﻲﺑﺮد‪ .‬وي در ﺳﻦ ﻛﻤﺎل‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ در ھﺸﺘﺎدﺳﺎﻟﮕﻲ‪ ،‬درﮔﺬﺷﺖ‪ .‬ھﺮﮔﺎه ﺗﻌﺪاد ﻛﺸﺘﮕﺎن ھﻨﺪوان‬
‫ﺑﯿﺪﻓﺎع در دوران ﺳﻠﻄﺎن اﺣﻤﺪﺷﺎه روزاﻧﮫ ﺑﮫ ﺑﯿﺴﺖھﺰار ﻧﻔﺮ ﻣﻲرﺳﯿﺪ ﺳﮫ روز ﺟﺸﻦ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫اﯾﻦ ﺷﺎھﺎن ﻏﺎﻟﺒﺎً ﻣﺮدان ﺑﺎﻟﯿﺎﻗﺘﻲ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و ﭘﯿﺮواﻧﺸﺎن ھﻢ از دﻻوري ﺳﺒﻌﺎﻧﮫ و ﺳﺨﺘﻜﻮﺷﻲ ﺑﺮﺧﻮردار‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬از اﯾﻨﺠﺎ ﻣﻲﺗﻮان ﻓﮭﻤﯿﺪ ﻛﮫ آﻧﮭﺎ ﭼﮕﻮﻧﮫ ﺑﺮ ﻣﺮدﻣﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﻲراﻧﺪﻧﺪ ﻛﮫ ھﻢ ﺧﺼﻢ اﯾﻨﺎن ﺑﻮدﻧﺪ و‬
‫‪an‬‬

‫ھﻢ ﺗﻌﺪادﺷﺎن ﺑﺴﯿﺎر ﺑﯿﺸﺘﺮ از اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯾﺎن ﺑﻮد‪ .‬اﯾﻨﮭﺎ ھﻤﮫ ﻣﺴﻠﺢ ﺑﮫ دﯾﻨﻲ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ در ﻋﻤﻞ ﺑﺮ‬
‫ﺷﻤﺸﯿﺮ ﺗﻜﯿﮫ داﺷﺖ‪ ،‬اﻣﺎ‪ ،‬از ﻧﻈﺮ ﯾﻜﺘﺎﭘﺮﺳﺘﻲ‪ ،‬ﺷﻜﯿﺒﺎﯾﯿﺶ از ﺗﻤﺎم آﯾﯿﻨﮭﺎي ﭘﺮﺳﺘﺸﯿﻲ ﻛﮫ در ﻣﯿﺎن ﻋﺎم‬
‫ھﻨﺪﯾﺎن رواج داﺷﺖ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺮﺗﺮ ﺑﻮد؛ اﻣﺎ اﯾﻦ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺟﺎذﺑﺔ اﯾﻦ دﯾﻦ را ﺑﺎ ﻛﺮدارﺷﺎن از ﻧﻈﺮھﺎ ﭘﻨﮭﺎن‬
‫ﻣﻲداﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺪﯾﻦﻣﻌﻨﺎ ﻛﮫ اﺟﺎزه ﻧﻤﻲدادﻧﺪ ھﻨﺪوان آﺷﻜﺎرا اﻋﻤﺎل ﻣﺬھﺒﻲ ﺧﻮد را ﺑﮫ ﺟﺎي آورﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻮن اﯾﻦ‬
‫‪pym‬‬

‫ﻛﺎر را ﺧﻼف ﺷﺮع ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و ھﻤﯿﻦ ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪ ﻛﮫ ھﻨﺪوان ﺑﯿﺶ از ﭘﯿﺶ در ﻋﻤﻖ روح ھﻨﺪو ﻓﺮو‬
‫روﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از اﯾﻦ ﺳﻼﻃﯿﻦ ﺑﮫ ﺧﻮن ﺗﺸﻨﮫ‪ ،‬ﺳﻮاي اﯾﻦ ﻗﺪرت‪ ،‬ﻓﺮھﯿﺨﺘﮫ ھﻢ ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﺣﺎﻣﻲ ھﻨﺮ ﺑﻮدﻧﺪ و‬
‫ھﻨﺮﻣﻨﺪان و اﺳﺘﺎدﻛﺎران را‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﻌﻤﻮﻻ اﺻﻞ ھﻨﺪو داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﻛﺎر ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﺴﺎﺟﺪ و ﻣﻘﺎﺑﺮ ﺑﺮﻣﻲﮔﻤﺎﺷﺘﻨﺪ؛‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺑﺮﺧﻲ از آﻧﮭﺎ ﻋﺎﻟﻢ ﺑﻮدﻧﺪ و از ﻣﺒﺎﺣﺜﺔ ﺑﺎ ﻣﻮرﺧﺎن و ﺷﺎﻋﺮان و اھﻞ ﻋﻠﻢ ﺷﺎد ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﺑﻮرﯾﺤﺎن‬
‫ﺑﯿﺮوﻧﻲ‪ ،‬ﻛﮫ از ﻓﺤﻮل داﻧﺸﻤﻨﺪان آﺳﯿﺎﺳﺖ‪ ،‬ھﻤﺮاه ﺳﻠﻄﺎن ﻣﺤﻤﻮد ﻏﺰﻧﻮي ﺑﮫ ھﻨﺪ رﻓﺖ‪ ،‬و ﻛﺘﺎب ﺗﺤﻘﯿﻘﻲ‬
‫ﻓﺎﺿﻼﻧﮫاي [ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻣﺎﻟﻠﮭﻨﺪ] درﺑﺎرة ھﻨﺪ ﻧﻮﺷﺖ ﻛﮫ ﻣﻲﺗﻮان آن را ﺑﺎ ﺗﺎرﯾﺦ ﻃﺒﯿﻌﻲ ﭘﻠﯿﻨﻲ [ ﻣﮭﯿﻦ] و‬

‫‪.co‬‬
‫ﻛﯿﮭﺎن اﺛﺮ ھﻮﻣﺒﻮﻟﺖ ﻗﯿﺎس ﻛﺮد‪ .‬ﻏﺎﻟﺒًﺎ ﺷﻤﺎر ﻣﻮرﺧﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬ھﻤﭽﻮن ﺳﺮداران ﺳﭙﺎه‪ ،‬ﺑﯿﺸﻤﺎر ﺑﻮد و‬
‫آﻧﺎن در ﻟﺬت ﺑﺮدن ازﺧﻮﻧﺮﯾﺰي و ﺟﻨﮓ دﺳﺖ ﻛﻤﻲ از اﯾﻨﺎن ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺳﻼﻃﯿﻦ ھﻢ ﺗﺎ آﺧﺮﯾﻦ دﯾﻨﺎر‬
‫ﺛﺮوت اﯾﻦ ﻣﺮدم را‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺷﯿﻮة ﻗﺪﯾﻤﻲ ﺑﺴﺘﻦ ﻣﺎﻟﯿﺎت‪ ،‬از آﻧﺎن ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﺳﻼﻃﯿﻦ در ھﻤﯿﻦ‬
‫ھﻨﺪ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪﻧﺪ؛ ﻏﻨﺎﯾﻤﺸﺎن را در آﻧﺠﺎ ﺧﺮج ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ و‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬آن ﻏﻨﺎﯾﻢ را ﺑﮫ زﻧﺪﮔﻲ اﻗﺘﺼﺎدي‬
‫ھﻨﺪ ﺑﺎز ﻣﻲﮔﺮداﻧﺪﻧﺪ؛ ﺑﺎ اﯾﻨﮭﻤﮫ ارﻋﺎب و ﺑﮭﺮهﻛﺸﻲ اﯾﻦ ﺳﻼﻃﯿﻦ‪ ،‬ﺗﻀﻌﯿﻒ ﺟﺴﻢ و‬

‫‪oo‬‬
‫ﺟﺎن ھﻨﺪوان را‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺎ اﻗﻠﯿﻢ ﻓﺮﺳﺎﯾﻨﺪه‪ ،‬ﻏﺬاي ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬ﺗﻔﺮﻗﺔ ﺳﯿﺎﺳﻲ‪ ،‬و دﯾﻨﮭﺎي ﺑﺪﺑﯿﻨﺎﻧﮫ آﻏﺎز ﺷﺪه ﺑﻮد‪،‬‬
‫ﺗﺴﺮﯾﻊ ﻛﺮد‪.‬‬

‫ﻃﺮح ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻣﻌﻤﻮل اﯾﻦ ﺳﻼﻃﯿﻦ را ﺳﻠﻄﺎن ﻋﻼءاﻟﺪﯾﻦ ﺑﻮﺿﻮح ﻣﺸﺨﺺ ﺳﺎﺧﺖ‪ :‬وي ﻣﺸﺎوراﻧﺶ را‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﻠﺰم ﻛﺮد ﻛﮫ »ﻗﻮاﻧﯿﻦ و ﻗﻮاﻋﺪي« وﺿﻊ ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ »ھﻨﺪوان را در ھﻢ ﺷﻜﻨﻨﺪ و آﻧﺎن را از آن ﺛﺮوت و‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﮫاي ﻛﮫ ﻛﯿﻨﮫ و ﻃﻐﯿﺎن ﻣﻲآورد ﻣﺤﺮوم ﺑﺪارد‪ «.‬دوﻟﺖ ﻧﯿﻤﻲ از ﻣﺤﺼﻮل زراﻋﻲ را ﺑﺮﻣﻲداﺷﺖ‪،‬‬
‫و ﺣﻜﺎم ﺑﻮﻣﻲ ھﻢ ﺷﺶ ﯾﻚ آن ﻧﯿﻤﺔ دﯾﮕﺮ را ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﯾﻜﻲ از ﻣﻮرﺧﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ »ھﯿﭻ ھﻨﺪو‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺳﺮش را ﺑﺎﻻ ﺑﮕﯿﺮد؛ در ﺧﺎﻧﮫھﺎﯾﺸﺎن از زر و ﺳﯿﻢ ﻧﺸﺎﻧﻲ ﻧﺒﻮد… ﯾﺎﻣﺎزادي دﯾﺪه ﻧﻤﻲﺷﺪ…‬
‫ﻛﺘﻚ‪ ،‬ﺑﮫ ﻛﻨﺪه ﻛﺸﯿﺪن‪ ،‬ﺣﺒﺲ و ﺑﻨﺪ‪ ،‬ھﻤﮫ‪ ،‬را ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺴﺘﻨﺪ ﺗﺎ آﻧﺎن را ﺑﮫ ﺗﺄدﯾﺔ [ﻣﺎﻟﯿﺎت] وادارﻧﺪ‪ «.‬وﻗﺘﻲ‬
‫ﯾﻜﻲ از ﻣﺸﺎوران ﻋﻼءاﻟﺪﯾﻦ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺳﯿﺎﺳﺖ اﻋﺘﺮاض ﻛﺮد‪ ،‬او ﮔﻔﺖ »اي ﻣﻼ‪ ،‬ﺗﻮ ﻣﺮد ﻋﺎﻟﻤﻲ‪ ،‬اﻣﺎ ﺗﺠﺮﺑﮫ‬
‫@‪h‬‬
‫ﻧﺪاري‪ ،‬ﻣﻦ ﺟﺎھﻠﻢ‪ ،‬اﻣﺎ ﺗﺠﺮﺑﺔ ﺑﺴﯿﺎر دارم‪ .‬ﭘﺲ‪ ،‬ﯾﻘﯿﻦ داﺷﺘﮫ ﺑﺎش ﻛﮫ ھﻨﺪوھﺎ ھﺮﮔﺰ ﻣﻨﻘﺎد و ﻣﻄﯿﻊ ﻧﺨﻮاھﻨﺪ‬
‫ﺷﺪ‪ ،‬اﻻ ﻛﮫ ﺑﮫ ﺧﺎك ﺳﯿﺎه ﺑﻨﺸﯿﻨﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ‪ ،‬دﺳﺘﻮر دادهام ﻛﮫ ﻓﻘﻂ ﻏﻠﮫ و ﺷﯿﺮ و ﻣﺎﺳﺖ ﯾﻚ ﺳﺎﻟﺸﺎن را ﺑﺮاﯾﺸﺎن‬
‫ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪ ،‬و ﻣﺠﺎز ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﻣﺎل و ﻣﻨﺎﻟﻲ ﺑﯿﻨﺪوزﻧﺪ‪«.‬‬

‫اﯾﻦ راز ﺗﺎرﯾﺦ ﺳﯿﺎﺳﻲ ھﻨﺪ ﺟﺪﯾﺪ اﺳﺖ‪ .‬ھﻨﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺎ ﺗﻔﺮﻗﮫ ﻧﺎﺗﻮان ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﺴﻠﯿﻢ ﻣﮭﺎﺟﻤﺎن ﺷﺪ؛ آﻧﺎن او را‬
‫ﺑﮫ ﻓﻘﺮ ﻛﺸﺎﻧﺪﻧﺪ؛ و او ھﻤﺔ ﺗﺎب و ﺗﻮان اﯾﺴﺘﺎدﮔﯿﺶ را از دﺳﺖ داد؛ ﻻﺟﺮم ﺑﺮاي ﺗﺴﻼي ﺧﻮد ﺑﮫ ﭼﯿﺰھﺎﯾﻲ‬
‫‪are‬‬

‫ﻓﺮاﺗﺮ از ﻃﺒﯿﻌﻲ ﭘﻨﺎه ﺟﺴﺖ‪ .‬دﻟﯿﻠﺶ ھﻢ اﯾﻦ ﺑﻮد ﻛﮫ ﻣﻮﻻﯾﻲ و ﻏﻼﻣﻲ‪ ،‬ھﺮ دو‪ ،‬ﻓﺮﯾﺒﮭﺎﯾﻲ ﻧﺎﭘﺎﯾﺪارﻧﺪ‪ ،‬و اﯾﻦ‬
‫ﻃﻮر ﻧﺘﯿﺠﮫ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ ﻛﮫ آزادي ﻓﺮد ﯾﺎ آزادي ﻣﻠﺖ ﻛﻤﺘﺮ از آن ﻣﻲارزد ﻛﮫ اﯾﻦ ﯾﻜﻲ دو روز ﻋﻤﺮ را ﺑﮫ‬
‫دﻓﺎع از آن ﺑﺮﺧﯿﺰﻧﺪ‪ .‬درس ﺗﻠﺨﻲ ﻛﮫ از اﯾﻦ ﻏﻤﻨﺎﻣﮫ ﮔﺮﻓﺘﮫ ﻣﻲﺷﻮد اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮭﺎي ﺗﻤﺪن ھﻤﯿﺸﮫ‬
‫ھﺸﯿﺎر ﺑﻮدن اﺳﺖ‪ .‬ھﺮ ﻣﻠﺘﻲ ﺑﺎﯾﺪ ﺻﻠﺢ را دوﺳﺖ ﺑﺪارد‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺎروﺗﺶ را ھﻢ ﺧﺸﻚ ﻧﮕﺎه دارد‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫‪ -VII‬اﻛﺒﺮ ﻛﺒﯿﺮ‬
‫ﺗﯿﻤﻮرﻟﻨﮓ‪ -‬ﺑﺎﺑﺮ‪ -‬ھﻤﺎﯾﻮن‪ -‬اﻛﺒﺮ‪ -‬ﺣﻜﻮﻣﺖ او‪ -‬ﻣﻨﺶ او‪ -‬ﺣﻤﺎﯾﺖ او از ھﻨﺮ‪ -‬ﺷﻮق او ﺑﮫ ﻓﻠﺴﻔﮫ‪ -‬دوﺳﺘﻲ او‬
‫ﺑﺎ آﯾﯿﻨﮭﺎي ھﻨﺪو و ﻣﺴﯿﺤﯿﺖ‪ -‬دﯾﻦ ﻧﻮ او‪ -‬واﭘﺴﯿﻦ روزھﺎي او‬
‫‪an‬‬

‫ﻓﺴﺎدﭘﺬﯾﺮي در ﺳﺮﺷﺖ ھﺮ ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ ھﺴﺖ؛ زﯾﺮا ﻗﺪرت‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ ﺷﻠﻲ ﮔﻔﺘﮫ اﺳﺖ‪ ،‬ھﺮ دﺳﺘﻲ را ﻛﮫ ﺑﮫ آن‬
‫ﺑﺨﻮرد زھﺮآﮔﯿﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﻨﺪروﯾﮭﺎي ﺳﻼﻃﯿﻦ دھﻠﻲ ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪ ﻛﮫ ﻧﮫ ﻓﻘﻂ ﺣﻤﺎﯾﺖ ﺟﻤﻌﯿﺖ ھﻨﺪو‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ‬
‫ﭘﺸﺘﻮاﻧﺔ ﭘﯿﺮوان ﻣﺴﻠﻤﺎن را ھﻢ از دﺳﺖ ﺑﺪھﻨﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﮫ ﺗﺮﻛﺘﺎزي ﺗﺎزهاي از ﺷﻤﺎل ﺷﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﺳﻼﻃﯿﻦ‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫ھﻤﺎن آﺳﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﺧﻮد ﺑﺮ ھﻨﺪ ﭘﯿﺮوز ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻨﮭﺰم ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫‪pym‬‬

‫اوﻟﯿﻦ ﻓﺎﺗﺢ آﻧﮭﺎ ﺗﯿﻤﻮر ﻟﻨﮓ ﺑﻮد‪ -‬ﺗﺮﻛﻲ ﻛﮫ اﺳﻼم را ﭼﻮن ﺳﻼح ﻗﺎﺑﻞ ﺳﺘﺎﯾﺸﻲ ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﮫ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺑﻮد و ﻧﺴﺒﺶ را ﺑﮫ ﭼﻨﮕﯿﺰﺧﺎن ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ ﺗﺎ از ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻗﺒﺎﯾﻞ ﻣﻐﻮل ﺑﺮﺧﻮردار ﺷﻮد‪ .‬ﭼﻮن ﺑﺮ ﺗﺨﺖ‬
‫ﺳﻤﺮﻗﻨﺪ ﻧﺸﺴﺖ و ﺣﺎﺟﺖ ﺑﮫ زر ﺑﯿﺸﺘﺮي ﭘﯿﺪا ﻛﺮد‪ ،‬ﺑﮫ ﻓﻜﺮش رﺳﯿﺪ ﻛﮫ ھﻨﺪ ھﻨﻮز ﭘﺮ از ﻛﻔﺎر اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺮداراﻧﺶ‪ ،‬ﻛﮫ از دﻟﯿﺮي ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن آﮔﺎه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﻋﺘﺮاض ﻛﺮدﻧﺪ و ﯾﺎدآور ﺷﺪﻧﺪ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻛﻔﺎري ﻛﮫ او‬

‫‪.co‬‬
‫ﻣﻲﺧﻮاھﺪ از ﺳﻤﺮﻗﻨﺪ ﺑﺮ آﻧﮭﺎ ﻏﻠﺒﮫ ﻛﻨﺪ ﭘﯿﺶ از او ﺗﺤﺖ ﻟﻮاي ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﻼم درآﻣﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﻣﻼﯾﺎﻧﻲ ﻛﮫ در‬
‫ﻗﺮآن اﺳﺘﺎد ﺑﻮدﻧﺪ ﻣﺸﻜﻞ را ﺑﺎ ذﻛﺮ اﯾﻦ آﯾﺔ اﻟﮭﺎﻣﺒﺨﺶ ﺣﻞ ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ »ﯾﺎ اﯾﮭﺎاﻟﻨﺒﻲ ﺟﺎھﺪ اﻟﻜﻔﺎر و اﻟﻤﻨﺎﻓﻘﯿﻦ‬
‫واﻏﻠﻂ ﻋﻠﯿﮭﻢ [ و ﻣﺎوﯾﮭﻢ ﺟﮭﻨﻢ وﺋﯿﺲاﻟﻤﺼﯿﺮ] «‪ .‬ﭘﺲ ﺗﯿﻤﻮر از ﺳﻨﺪ ﮔﺬﺷﺖ )ﺳﺎل ‪ 1398‬ﻣﯿﻼدي(؛‬
‫ﺑﺴﯿﺎري از ﺳﺎﻛﻨﺎﻧﺶ را‪ ،‬ﻛﮫ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ از ﺑﺮاﺑﺮش ﺑﮕﺮﯾﺰﻧﺪ‪ ،‬ﻗﺘﻞﻋﺎم ﻛﺮد و اﺳﯿﺮ ﮔﺮﻓﺖ؛ ﻧﯿﺮوھﺎي‬
‫ﺳﻠﻄﺎن ﻣﺤﻤﻮد ﺗﻐﻠﻖ را ﺷﻜﺴﺖ داد؛ دھﻠﻲ را ﮔﺮﻓﺖ؛ ﺻﺪھﺰار اﺳﯿﺮ را ﺑﺎ ﺧﻮﻧﺴﺮدي ﻛﺸﺖ؛ ﺗﻤﺎم ﺛﺮوت‬

‫‪oo‬‬
‫ﺷﮭﺮ را ﻛﮫ ﺳﻠﺴﻠﺔ اﻓﻐﺎن در آﻧﺠﺎ ﺟﻤﻊ ﻛﺮده ﺑﻮد ﻏﺎرت ﻛﺮد؛ و ﺑﮫ دﻧﺒﺎل ﺧﻮد آﺷﻮب‪ ،‬ﻗﺤﻂ‪ ،‬ﻃﺎﻋﻮن ﺑﮫ‬
‫ﺟﺎ ﻧﮭﺎد‪.‬‬

‫ﺳﻼﻃﯿﻦ دھﻠﻲ ﺑﺎز ﺑﺮ ﺗﺨﺖ ﺧﻮد ﻧﺸﺴﺘﻨﺪ و ﯾﻚ ﻗﺮن دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﭘﯿﺶ از آﻧﻜﮫ آن ﻓﺎﺗﺢ واﻗﻌﻲ ﺑﯿﺎﯾﺪ‪ ،‬از ھﻨﺪ ﺑﺎج‬

‫‪yah‬‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﺑﺮ‪ ،‬ﺑﻨﯿﺎدﮔﺬار ﺳﻠﺴﻠﺔ ﺗﯿﻤﻮرﯾﺎن ھﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺮدي ﺑﻮد ﺑﺘﻤﺎﻣﻲ ھﻤﭽﻮن اﺳﻜﻨﺪر‪ ،‬دﻟﯿﺮ و اﻓﺴﻮنﻛﻨﻨﺪه‪.‬‬
‫ھﻢ از اﻋﻘﺎب ﺗﯿﻤﻮر ﺑﻮد و ھﻢ ﭼﻨﮕﯿﺰ؛ ﺗﻤﺎم ﻛﺎرداﻧﻲ اﯾﻦ دو ﺑﻼي آﺳﯿﺎ را‪ ،‬ﺳﻮاي درﻧﺪهﺧﻮﯾﯿﺸﺎن‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫ارث ﺑﺮده ﺑﻮد‪ .‬از ﻣﺎزاد ﻧﯿﺮوي ﺗﻦ و ﺟﺎﻧﺶ در ﻋﺬاب ﺑﻮد؛ در ﺟﻨﮓ و ﺷﻜﺎر و ﺳﻔﺮ ﺳﯿﺮيﻧﺎﭘﺬﯾﺮ ﺑﻮد؛‬
‫ﭘﯿﺶ او‪ ،‬ﺑﺎ ﯾﻜﺪﺳﺖ ﭘﻨﺞ دﺷﻤﻦ را در ﭘﻨﺞ دﻗﯿﻘﮫ ﻛﺸﺘﻦ ﻛﺎري ﻧﺒﻮد‪ .‬دو روزه‪ ،‬ﺳﻮار ﺑﺮ اﺳﺐ‪ ،‬ﭼﮭﻞ و ﺳﮫ‬
‫ﻓﺮﺳﻨﮓ ﻃﻲﻃﺮﯾﻖ ﻛﺮد‪ ،‬و ﻋﻼوه ﺑﺮ اﯾﻦ دوﺑﺎر ھﻢ از ﮔﻨﮓ ﺑﮫ ﺷﻨﺎ ﮔﺬﺷﺖ؛ و در اواﺧﺮ ﻋﻤﺮ ﯾﺎدآور ﺷﺪ‬
‫ﻛﮫ از ﯾﺎزدهﺳﺎﻟﮕﻲ دﯾﮕﺮ ﻧﺸﺪ ﻛﮫ دو ﻣﺎه رﻣﻀﺎن را در ﯾﻚ ﻣﺤﻞ روزه ﺑﮕﯿﺮد‪.‬‬
‫@‪h‬‬
‫ﺑﺪھﺪ آن را از دﺳﺖ داد‪ .‬ﭼﯿﺰي ﻧﻤﺎﻧﺪه ﺑﻮد ﻛﮫ از ﺑﯿﻤﺎري ﺑﻤﯿﺮد؛ ﻣﺪﺗﻲ در ﻛﻮھﮭﺎ ﭘﻨﮭﺎن ﺷﺪ‪ ،‬وﻟﻲ دوﺑﺎره‬
‫اﯾﻦ ﺷﮭﺮ را ﺑﺎ دوﯾﺴﺖ و ﭼﮭﻞ ﻧﻔﺮ ﻓﺘﺢ ﻛﺮد؛ ﺑﮫ او ﺧﯿﺎﻧﺖ ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﺎز ﺳﻤﺮﻗﻨﺪ از دﺳﺘﺶ رﻓﺖ؛ دو ﺳﺎل‬
‫در ﻓﻘﺮ و ﮔﻤﻨﺎﻣﻲ زﯾﺴﺖ؛ ﺑﮫ ﻓﻜﺮش رﺳﯿﺪ ﻛﮫ ﺑﮫ ﭼﯿﻦ ﺑﺮود و ﺑﺮزﮔﺮي ﭘﯿﺸﮫ ﻛﻨﺪ؛ ﻧﯿﺮوي دﯾﮕﺮي آراﺳﺖ‬
‫و‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﻔﺎذ دﻟﯿﺮﯾﺶ‪ ،‬در ﺑﯿﺴﺖ و دو ﺳﺎﻟﮕﻲ ﻛﺎﺑﻞ را ﻣﺘﺼﺮف ﺷﺪ؛ و ﺑﺎ دوازده ھﺰار ﺳﺮﺑﺎز و ﭼﻨﺪ اﺳﺐ‬
‫اﺻﯿﻞ در ﭘﺎﻧﯿﭙﺖ ﺑﺮ ﯾﻜﺼﺪھﺰار ﺳﭙﺎھﻲ ﺳﻠﻄﺎن اﺑﺮاھﯿﻢ ﭘﯿﺮوز ﺷﺪ؛ ھﺰاران اﺳﯿﺮ را ﻛﺸﺖ؛ دھﻠﻲ را‬
‫‪are‬‬

‫ﺗﺼﺮف ﻛﺮد‪ ،‬و در آﻧﺠﺎ ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ و ﺧﯿﺮﺧﻮاهﺗﺮﯾﻦ ﺳﻠﺴﻠﮫھﺎي ﺑﯿﮕﺎﻧﮫ را ﻛﮫ ﺑﺮ ھﻨﺪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﺮدﻧﺪ ﺑﻨﯿﺎد‬
‫ﻧﮭﺎد‪ .‬از ﭼﮭﺎر ﺳﺎل ﺻﻠﺢ و آراﻣﺶ ﺑﺮﺧﻮردار ﺷﺪ‪ ،‬ﺷﻌﺮھﺎي ﻋﺎﻟﻲ ﺳﺮود؛ ﺧﺎﻃﺮات ﺧﻮد را ﻧﻮﺷﺖ؛ و‬
‫در ﭼﮭﻞ و ھﻔﺖﺳﺎﻟﮕﻲ ﭼﺸﻢ از ﺟﮭﺎن ﻓﺮو ﺑﺴﺖ‪ ،‬ﺣﺎل آﻧﻜﮫ در ﻋﻤﻞ و ﺗﺠﺮﺑﮫ ﺑﮫ اﻧﺪازة ﯾﻚ ﻗﺮن ﻋﻤﺮ‬
‫ﻛﺮده ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﭘﺴﺮش‪ ،‬ھﻤﺎﯾﻮن‪ ،‬ﻧﺎﺗﻮاﻧﺘﺮ‪ ،‬دﻣﺪﻣﻲﻣﺰاﺟﺘﺮ‪ ،‬و ﻣﻌﺘﺎدﺗﺮ از آن ﺑﻮد ﻛﮫ ﻛﺎر ﭘﺪر را دﻧﺒﺎل ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺷﯿﺮﺷﺎه‪ ،‬از‬
‫‪set‬‬

‫ﺳﺮﻛﺮدﮔﺎن اﻓﺎﻏﻨﮫ‪ ،‬او را در دو ﻧﺒﺮد ﺧﻮﻧﯿﻦ ﺷﻜﺴﺖ داد‪ ،‬و ﻣﺪﺗﻲ ﺳﻠﻄﺔ اﻓﻐﺎﻧﮭﺎ را ﺑﮫ ھﻨﺪ ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺷﯿﺮﺷﺎه‪ ،‬ﮔﺮﭼﮫ در ﻛﺸﺘﺎر ﺑﯿﺮﺣﻢ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﻠﯿﻘﺔ ﻣﻌﻤﺎري ﻋﺎﻟﯿﺶ دھﻠﻲ را ﺑﺎزﺳﺎزي ﻛﺮد و اﺻﻼﺣﺎﺗﻲ در‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﮫ وﺟﻮد آورد ﻛﮫ زﻣﯿﻨﮫاي ﺑﺮاي ﺣﻜﻮﻣﺖ روﺷﻦاﻧﺪﯾﺶ اﻛﺒﺮ ﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ از او دو ﺷﺎه ﻧﺎﺗﻮان‬
‫دهﺳﺎﻟﻲ زﻣﺎﻣﺪار ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﺳﭙﺲ ھﻤﺎﯾﻮن‪ ،‬ﻛﮫ ﭘﺲ از دوازده ﺳﺎل ﺳﺨﺘﻲ و آوارﮔﻲ ﻧﯿﺮوﯾﻲ در اﯾﺮان‬
‫ﺗﺮﺗﯿﺐ داده ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﮫ ھﻨﺪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ و ﺗﺨﺘﺶ را ﺑﮫ ﭼﻨﮓ آورد‪ .‬ھﻤﺎﯾﻮن‪ ،‬ھﺸﺖ ﻣﺎه ﺑﻌﺪ‪ ،‬از ﻣﮭﺘﺎﺑﻲ‬
‫‪an‬‬

‫ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﮫاش ﺑﮫ زﯾﺮ اﻓﺘﺎد و ﻣﺮد‪.‬‬

‫ﻧﺎﻣﯿﺪ‪ ،‬اﻣﺎ او را ﺑﻌﺪھﺎ درھﻨﺪ اﻛﺒﺮ ﻧﺎﻣﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ »ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺰرگ«‪ .‬در ﺑﺰرگ ﻛﺮدن او از ھﯿﭻ ﻛﻮﺷﺸﻲ‬
‫ﻓﺮوﮔﺬار ﻧﻤﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ﺣﺘﻲ اﺟﺪادش ھﻢ‪ ،‬از ﭘﯿﺶ‪ ،‬ھﺮﮔﻮﻧﮫ ﺷﺮط اﺣﺘﯿﺎط را ﺑﮫ ﺟﺎ آورده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻮن در‬
‫‪pym‬‬

‫رﮔﮭﺎي او ﺧﻮن ﺑﺎﺑﺮ و ﺗﯿﻤﻮر و ﭼﻨﮕﯿﺰﺧﺎن ﺟﺎري ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮاﯾﺶ ﻣﻌﻠﻤﺎن ﺑﺴﯿﺎري ﺑﮫ ﺧﺎﻧﮫ آوردﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ او‬
‫آﻧﺎن را از ﺧﻮد ﻣﻲراﻧﺪ و از ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺳﺮ ﺑﺎز ﻣﻲزد‪ ،‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ‪ ،‬ﺧﻮد را‪ ،‬ﺑﺎ ورزش ﻣﺪاوم و ﺧﻄﺮﻧﺎك‪،‬‬
‫ﺑﺮاي ﺷﺎھﻲ ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﺳﻮارﻛﺎري ﻛﺎﻣﻞ ﺷﺪ؛ ﭼﻮﮔﺎن ﺷﺎھﺎﻧﮫ ﺑﺎزي ﻣﻲﻛﺮد؛ ھﻨﺮ رام ﻛﺮدن‬
 ‫‪m‬‬
‫رﻣﻨﺪهﺗﺮﯾﻦ ﻓﯿﻼن را ﻣﻲداﻧﺴﺖ؛ ھﻤﯿﺸﮫ آﻣﺎده ﺑﻮد ﻛﮫ راھﻲ ﺷﻜﺎر ﺷﯿﺮ ﯾﺎ ﺑﺒﺮ ﺷﻮد؛ ﺗﻦ ﺑﮫ ھﺮ ﺧﺴﺘﮕﻲ‬
‫ﻣﻲداد‪ ،‬و ﺑﮫ ﺗﻦ ﺧﻮﯾﺶ ﺑﺎ ھﻤﺔ ﺧﻄﺮھﺎ روﺑﮫرو ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﻣﺜﻞ ھﺮ ﺗﺮك اﺻﯿﻠﻲ‪ ،‬از رﯾﺨﺘﻦ ﺧﻮن اﻧﺴﺎن‬
‫ﺑﯿﺰار ﻧﺒﻮد‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﮫ در ﭼﮭﺎرده ﺳﺎﻟﮕﻲ از او ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﺑﺎ ﻛﺸﺘﻦ ﯾﻚ اﺳﯿﺮ ھﻨﺪو ﻟﻘﺐ ﻏﺎزي‪ -‬ﯾﻌﻨﻲ‬

‫‪.co‬‬
‫»ﻛﺎﻓﺮﻛﺶ«‪ -‬ﺑﮕﯿﺮد‪ ،‬او ﺑﺎ ﯾﻚ ﺿﺮﺑﺔ ﺷﻤﺸﯿﺮ آن ﻣﺮد را ﮔﺮدن زد‪ .‬اﯾﻨﮭﺎ ﺳﺮآﻏﺎزھﺎي درﻧﺪهﺧﻮﯾﺎﻧﺔ ﻛﺎر‬
‫ﻣﺮدي ﺑﻮد ﻛﮫ ﻣﻘﺪر ﺑﻮد از ﻓﺮزاﻧﮫﺗﺮﯾﻦ و ﺑﺎﻓﺮھﻨﮕﺘﺮﯾﻦ ھﻤﺔ ﺷﺎھﺎﻧﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ ﺗﺎرﯾﺦ ﺗﺎﻛﻨﻮن ﺷﻨﺎﺧﺘﮫ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫در ھﺠﺪهﺳﺎﻟﮕﻲ اداره ﻛﺎﻣﻞ اﻣﻮر را از وﻛﯿﻞاﻟﺴﻠﻄﻨﮫ ﺗﺤﻮﯾﻞ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻗﻠﻤﺮوش ﯾﻚ ھﺸﺘﻢ ﮔﺴﺘﺮة ﺧﺎك ھﻨﺪ‬

‫‪oo‬‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻛﻤﺮﺑﻨﺪي ﺑﮫ ﭘﮭﻨﺎي ﭼﮭﺎرﺻﺪو ھﺸﺘﺎد ﻛﯿﻠﻮﻣﺘﺮ ﻛﮫ از ﻣﺮز ﺷﻤﺎل ﺑﺎﺧﺘﺮ در ﻣﻮﻟﺘﺎن آﻏﺎز‬
‫و ﺑﮫ ﺑﻨﺎرس در ﺧﺎور ﺧﺘﻢ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺷﻮر و وﻟﻊ ﭘﺪرﺑﺰرﮔﺶ ﺑﮫ راه اﻓﺘﺎد ﺗﺎ اﯾﻦ ﻣﺮزھﺎ را ﮔﺴﺘﺮش دھﺪ؛‬
‫ﺑﺎ ﯾﻚ ﺳﻠﺴﻠﮫ ﺟﻨﮕﮭﺎي ﺧﻮﻧﯿﻦ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواي ھﻨﺪوﺳﺘﺎن ﺑﮫ اﺳﺘﺜﻨﺎي ﻣﻮارﺷﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ﯾﻚ ﻗﻠﻤﺮو ﻛﻮﭼﻚ راﺟﯿﻮﺗﮭﺎ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﭼﻮن ﺑﮫ دھﻠﻲ ﺑﺎزﮔﺸﺖ زره از ﺗﻦ ﺑﺎز ﻛﺮد و زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ را وﻗﻒ ﻧﻮﺳﺎزي ادارة ﻗﻠﻤﺮوش ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﻗﺪرﺗﺶ ﻣﻄﻠﻖ ﺑﻮد‪ ،‬و ﺻﺎﺣﺒﺎن ھﻤﺔ ﻣﻨﺎﺻﺐ ﻣﮭﻢ را‪ ،‬ﺣﺘﻲ در اﺳﺘﺎﻧﮭﺎي دوردﺳﺖ‪ ،‬ﺧﻮد او‬
‫ﺑﺮﻣﻲﮔﻤﺎﺷﺖ‪ .‬دﺳﺘﯿﺎران اﺻﻠﻲ او ﭼﮭﺎر ﻧﻔﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ :‬ﯾﻚ ﺻﺪراﻋﻈﻢ ﯾﺎ »وﻛﯿﻞ«‪ ،‬ﯾﻚ وزﯾﺮ داراﯾﻲ ﻛﮫ‬
‫»وزﯾﺮ« و ﮔﺎھﻲ ھﻢ »دﯾﻮان« ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﯾﻚ »ﺑﺨﺸﻲ« ﯾﺎ وزﯾﺮ درﺑﺎر‪ ،‬و ﯾﻚ »ﺻﺪر« ﻛﮫ در رأس‬
‫اﻣﻮر دﯾﻨﻲ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‬

‫ھﻨﺪﺑﻮد‪ .‬ھﻤﯿﻦ ﻛﮫ ﺣﻜﻮﻣﺖ اﻛﺒﺮ ﻗﻮام و اﻋﺘﺒﺎري ﯾﺎﻓﺖ دﯾﮕﺮ ﻛﻤﺘﺮ ﺑﮫ ﻗﺪرت ﻧﻈﺎﻣﯿﺶ ﺗﻜﯿﮫ ﻛﺮد و ﺑﮫ ﯾﻚ‬
‫ارﺗﺶ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﯿﺴﺖ و ﭘﻨﺞھﺰار ﻧﻔﺮي ﻗﺎﻧﻊ ﺑﻮد‪ .‬در زﻣﺎن ﺟﻨﮓ‪ ،‬اﻣﺮاي ﻧﻈﺎﻣﻲ وﻻﯾﺎت ﺳﭙﺎھﯿﺎﻧﻲ‬
‫@‪h‬‬
‫ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ و اﯾﻦ ﻧﯿﺮوي ﻣﺘﻮﺳﻂ را ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و اﯾﻦ ﯾﻚ ﺗﺮﻛﯿﺐ ﻣﻮﻗﺖ ﺑﻮد ﻛﮫ ﻋﺎﻣﻞ ﻣﺆﺛﺮي در‬
‫ﺳﻘﻮط ﺳﻠﺴﻠﺔ ﺗﯿﻤﻮرﯾﺎن ھﻨﺪ در ﻋﮭﺪ اورﻧﮓ زﯾﺐ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎزار رﺷﻮهﺧﻮاري و اﺧﺘﻼس در ﻣﯿﺎن ﺣﻜﺎم و‬
‫زﯾﺮدﺳﺘﮭﺎﯾﺸﺎن ﮔﺮم ﺑﻮد‪ ،‬از اﯾﻦ رو ﺑﯿﺸﺘﺮ وﻗﺖ اﻛﺒﺮ ﻣﺼﺮوف ﻣﻘﺎﺑﻠﮫ ﺑﺎ اﯾﻦ ﻓﺴﺎد ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺻﺮﻓﮫﺟﻮﯾﻲ‬
‫دﻗﯿﻘﻲ ﺧﺮج درﺑﺎر و درﮔﺎھﺶ را ﻣﻨﻈﻢ ﻣﻲﻛﺮد؛ ﻗﯿﻤﺖ ﻏﺬا و ﭼﯿﺰھﺎﯾﻲ را ﻛﮫ ﺑﺮاﯾﺸﺎن ﻣﻲآوردﻧﺪ و‬
‫دﺳﺘﻤﺰد ﻛﺎرﮔﺮاﻧﻲ را ﻛﮫ اﺟﯿﺮ دوﻟﺖ ﺑﻮدﻧﺪ ﻣﻌﯿﻦ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﭼﻮن درﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬ﻧﻘﺪﯾﻨﺔ ﺧﺰاﻧﮫاش ﻣﻌﺎدل ﯾﻚ‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﯿﻠﯿﺎرددﻻر‪ ،‬و اﻣﭙﺮاﻃﻮرﯾﺶ ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪﺗﺮﯾﻦ اﻣﭙﺮاﻃﻮري روي زﻣﯿﻦ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﻗﺎﻧﻮن و ﻣﺎﻟﯿﺎت ﺳﺨﺖ و ﺳﻨﮕﯿﻦ ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﮫ ﺑﮫ ﺳﻨﮕﯿﻨﻲ زﻣﺎن ﭘﯿﺶ از او‪ .‬ﺑﮭﺮة زﻣﯿﻦ از ﺷﺶﯾﻚ ﺗﺎ ﺳﮫﯾﻚ‬
‫ﻣﺤﺼﻮل ﮔﺮﻓﺘﮫ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬و ﻣﺎﻟﯿﺎت زﻣﯿﻦ ﺳﺎﻻﻧﮫ ﺑﮫ ‪ 000،000،100‬دﻻر ﻣﻲرﺳﯿﺪ‪ .‬اﻣﭙﺮاﻃﻮر ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬار‪،‬‬
‫ﻣﺠﺮي‪ ،‬و ﻗﺎﺿﻲ ﺑﻮد؛ او در ﻣﻘﺎم دﯾﻮان ﻋﺎﻟﻲ ﺳﺎﻋﺘﮭﺎ وﻗﺘﺶ را ﺻﺮف ﺷﻨﯿﺪن ﺣﺮﻓﮭﺎي دادﺧﻮاھﺎن ﻣﮭﻢ‬
‫ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮ ﻗﺎﻧﻮن او‪ ،‬ازدواج در ﺻﻐﺮﺳﻦ‪ ،‬و ﺳﺎﺗﻲ اﺟﺒﺎري ﻣﻤﻨﻮع‪ ،‬و ازدواج ﻣﺠﺪد ﺑﯿﻮﮔﺎن ﻣﺠﺎز‬
‫‪set‬‬

‫ﺷﺪ‪ .‬رﺳﻢ ﺑﺮدﮔﻲ اﺳﯿﺮان و ﻛﺸﺘﺎر ﺣﯿﻮاﻧﺎت را ﺑﺮاي ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺑﺮاﻧﺪاﺧﺖ و ﺑﮫ ھﻤﺔ ادﯾﺎن آزادي داد؛ راه‬
‫ﺻﺎﺣﺒﺎن اﺳﺘﻌﺪاد‪ ،‬ﺑﺎ ھﺮ ﻋﻘﯿﺪه ﯾﺎ ﻧﮋادي‪ ،‬را ﺑﺎز ﻛﺮد و رﺳﻢ ﺳﺮﮔﺰﯾﺖ را ﺑﺮﭼﯿﺪ‪ -‬و آن ﺟﺰﯾﮫاي ﺑﻮد ﻛﮫ‬
‫ﺣﻜﺎم اﻓﻐﺎن از ھﻨﺪواﻧﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ دﯾﻦ ﺧﻮد ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﻣﻲﺳﺘﺎﻧﺪﻧﺪ‪ .‬در آﻏﺎز ﺳﻠﻄﻨﺘﺶ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮن ﺟﺰاﯾﻲ ﺷﺎﻣﻞ‬
‫ﻣﺠﺎزاﺗﮭﺎﯾﻲ ﻣﺜﻞ ﻗﻄﻊ ﻋﻀﻮ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ در ﭘﺎﯾﺎن ﺳﻠﻄﻨﺘﺶ ﻣﻌﺘﺪﻟﺘﺮﯾﻦ و ﻣﺮدﻣﻲﺗﺮﯾﻦ ﻗﺎﻧﻮنﻧﺎﻣﺔ‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺘﮭﺎي ﻗﺮن ﺷﺎﻧﺰدھﻢ ﺑﻮد‪ .‬ھﺮ دوﻟﺘﻲ ﺑﺎ ﻋﻨﻒ و ﺧﺸﻮﻧﺖ آﻏﺎز ﻣﻲﺷﻮد و‪ ،‬اﮔﺮ ﭘﺎ ﺑﮕﯿﺮد‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﺮﻣﻲ و‬
‫‪an‬‬

‫آزادي ﻣﻲﮔﺮاﯾﺪ‪.‬‬

‫اﻣﺎ ﻗﺪرت ﻓﺮﻣﺎﻧﺮوا ﻏﺎﻟﺒًﺎ ﺿﻌﻒ ﺣﻜﻮﻣﺖ اوﺳﺖ‪ .‬ﭼﻮن ﭘﺎدﺷﺎھﻲ اﻛﺒﺮ ﺗﺎ ﺣﺪ زﯾﺎدي ﺑﮫ ﺻﻔﺎت ﺑﺮﺗﺮ‬
‫اﻧﺪﯾﺸﮫ و ﻣﻨﺶ او واﺑﺴﺘﮫ ﺑﻮد‪ ،‬اﯾﻦ ﺧﻮد ﺗﮭﺪﯾﺪ آﺷﻜﺎري ﺑﻮد ﻛﮫ اﯾﻦ ﻧﻈﺎم ﺑﺎ ﻣﺮگ او ﺗﺠﺰﯾﮫ ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪pym‬‬

‫داراي ﻓﻀﺎﯾﻞ ﺑﺴﯿﺎري ﺑﻮد؛ ﺗﻌﺪادي از ﻣﻮرﺧﺎن را در ﺧﺪﻣﺖ ﺧﻮد داﺷﺖ‪ :‬ﺑﮭﺘﺮﯾﻦ ورزﺷﻜﺎر‪ ،‬ﺑﮭﺘﺮﯾﻦ‬
‫ﺳﻮارﻛﺎر‪ ،‬ﺑﮭﺘﺮﯾﻦ ﺷﻤﺸﯿﺮزن ﻋﺼﺮ‪ ،‬ﻣﻌﻤﺎري ﺑﺰرگ‪ ،‬و ﻋﺠﯿﺒﺘﺮ آﻧﻜﮫ‬
 ‫‪m‬‬
‫درﺷﺖ‪ ،‬ﺳﺮش ﻣﺘﻤﺎﯾﻞ ﺑﮫ ﺷﺎﻧﺔ ﭼﭗ‪ ،‬و زﮔﯿﻠﻲ روي ﺑﯿﻨﯿﺶ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎﻧﻈﺎﻓﺖ و وﻗﺎر و آراﻣﺶ‪ ،‬و ﭼﺸﻤﮭﺎي‬
‫درﺧﺸﺎﻧﺶ رﻓﺘﺎر و ﺳﯿﻤﺎي ﻣﻄﺒﻮﻋﻲ ﺑﮫ ﺧﻮدﻣﻲﮔﺮﻓﺖ؛ ﭼﺸﻤﮭﺎﯾﺶ )ﺑﮫ ﻗﻮل ﯾﻜﻲ از ﻣﻌﺎﺻﺮاﻧﺶ( »ﻣﺜﻞ‬
‫درﯾﺎ در آﻓﺘﺎب« ﻣﻲدرﺧﺸﯿﺪ ﯾﺎ ﭼﻨﺎن از ﻏﻀﺐ ﺑﺮق ﻣﻲزد ﻛﮫ ﺧﺎﻃﻲ از وﺣﺸﺖ ﺑﮫ ﺧﻮد ﻣﻲﻟﺮزﯾﺪ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﭘﻮﺷﺎك ﺳﺎدهاي ﺑﮫ ﺗﻦ داﺷﺖ‪ :‬ﻛﻼھﻲ زرﺑﻔﺖ‪ ،‬ﻧﯿﻤﺘﻨﮫ و ﺷﻠﻮاري؛ ﭘﺎي ﺑﺮھﻨﮫ راه ﻣﻲرﻓﺖ‪ .‬ﭼﻨﺪان ﺑﮫ ﻓﻜﺮ‬
‫ﺧﻮردن ﮔﻮﺷﺖ ﻧﺒﻮد و در اواﺧﺮ ﻋﻤﺮ ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ ﯾﻜﺴﺮه آن را رھﺎ ﻛﺮد؛ ﻣﻲﮔﻔﺖ »درﺳﺖ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ اﻧﺴﺎن‬
‫ﺷﻜﻤﺶ را ﻣﻘﺒﺮة ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﺑﻜﻨﺪ‪ «.‬اﻣﺎ‪ ،‬ﺑﺎ اﯾﻨﮭﻤﮫ‪ ،‬ﺟﺴﻢ و ارادهاي ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ داﺷﺖ؛ در ﺑﺴﯿﺎري از‬
‫ورزﺷﮭﺎي ﭘﺮﺗﻼش ﺳﺮآﻣﺪ ھﻤﮫ ﺑﻮد؛ روزي ﻧﮫ ﻓﺮﺳﻨﮓ ﭘﯿﺎدهروي در ﻧﻈﺮش ﻣﮭﻢ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﭼﻮﮔﺎن را آن‬
‫ﻗﺪر دوﺳﺖ داﺷﺖ ﻛﮫ ﮔﻮي درﺧﺸﺎﻧﻲ اﺑﺪاغ ﻛﺮده ﺑﻮد ﻛﮫ ﺷﺐ ھﻢ ﺑﺸﻮد ﺑﺎزي ﻛﺮد‪ .‬اﻧﮕﯿﺰهھﺎي‬

‫‪oo‬‬
‫ﺧﺸﻮﻧﺖآﻣﯿﺰ ﺧﺎﻧﻮادهاش را ﺑﮫ ارث ﺑﺮده ﺑﻮد‪ :‬در ﺟﻮاﻧﻲ )ﻣﺜﻞ ﻣﻌﺎﺻﺮان ﻣﺴﯿﺤﯿﺶ( ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ‬
‫ﻣﺸﻜﻼت را ﺑﺎ آدﻣﻜﺸﻲ ﺣﻞ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻛﻢ ﻛﻢ ﯾﺎد ﮔﺮﻓﺖ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﮫ ﻗﻮل وودرو وﯾﻠﺴﻦ ﻣﺴﺌﻮل اﻋﻤﺎل ﺧﻮدش ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫و از ﻧﻈﺮ رﻓﺘﺎر ﻣﻨﺼﻔﺎﻧﮫ‪ ،‬ﻛﮫ ﺻﻔﺖ ﺷﺎھﺎن ﺷﺮﻗﻲ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬از زﻣﺎﻧﺔ ﺧﻮد ﺑﺴﯿﺎر ﻓﺮاﺗﺮ ﺑﻮد‪ .‬ﺗﺎرﯾﺦ ﻓﺮﺷﺘﮫ‬
‫ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ﻋﻄﻮﻓﺘﺶ ﺣﺪ و ﺣﺼﺮي ﻧﺪاﺷﺖ؛ و اﻏﻠﺐ در اﯾﻦ ﻓﻀﯿﻠﺖ از ﻏﺎﯾﺖ ﺣﺰم ﻣﻲﮔﺬﺷﺖ‪ «.‬ﺑﺨﺸﻨﺪه‬

‫‪yah‬‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺎل ﺑﺴﯿﺎر ﺻﺮف اﻣﻮر ﺧﯿﺮﯾﮫ ﻣﻲﻛﺮد؛ ﺑﺎ ھﻤﮫ ﻣﮭﺮﺑﺎن ﺑﻮد‪ ،‬ﺧﺎﺻﮫ ﺑﺎ ﻓﺮودﺳﺘﺎن؛ ﺑﻨﺎ ﺑﮫ ﻗﻮل ﯾﻜﻲ‬
‫ازﻣﺒﻠﻐﺎن ﯾﺴﻮﻋﻲ‪» :‬ﺳﻼﻣﺎﻧﮫ و ﭘﯿﺸﻜﺸﮭﺎي ﻛﻮﭼﻚ آﻧﺎن را ﺑﺎ ﻧﮕﺎھﻲ ﺑﺴﯿﺎر ﺧﺸﻨﻮد ﻣﻲﭘﺬﯾﺮﻓﺖ‪ ،‬آن را ﺑﮫ‬
‫دﺳﺖ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ و ﺑﺮ ﺳﯿﻨﮫ ﻣﻲﮔﺬاﺷﺖ‪ ،‬و اﯾﻦ ﻛﺎري ﺑﻮد ﻛﮫ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﭘﯿﺸﻜﺸﮭﺎي ﺳﺨﺎوﺗﻤﻨﺪاﻧﺔ‬
‫اﻋﯿﺎن و اﺷﺮاف اﻧﺠﺎم ﻧﻤﻲداد‪ «.‬ﯾﻜﻲ ازﻣﻌﺎﺻﺮاﻧﺶ او را ﻣﺼﺮوع وﺻﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ ﺧﯿﻠﯿﮭﺎ ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ ﻛﮫ‬
‫ﺑﯿﻤﺎرﮔﻮﻧﮫ دﺳﺘﺨﻮش ﻏﻢ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﺷﺮاب ﻣﻲﻧﻮﺷﯿﺪ‪ .‬و اﻓﯿﻮن ﻣﻲﺧﻮرد ﺗﺎ ﺷﺎﯾﺪ رﻧﮓ ﺷﺎدﺗﺮي ﺑﮫ واﻗﻌﯿﺖ‬
‫ﺑﺰﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﻧﺪازه ﻧﮕﺎه ﻣﻲداﺷﺖ؛ ﭘﺪر و ﺑﭽﮫھﺎﯾﺶ ھﻢ ھﻤﯿﻦ ﻋﺎدت را داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺪون آﻧﻜﮫ ﺧﻮﯾﺸﺘﻨﺪاري‬
‫او را داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺣﺮﻣﺴﺮاﯾﻲ داﺷﺖ ﻛﮫ ﺑﺎ‬
‫@‪h‬‬
‫وﺳﻌﺖ اﻣﭙﺮاﻃﻮرﯾﺶ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﻮد؛ ﮔﻔﺘﮫ ﻣﻲﺷﺪ ﻛﮫ »ﺳﻠﻄﺎن‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮ اﺧﺒﺎر ﻣﻮﺛﻖ‪ ،‬در آﮔﺮه و‬
‫ﻓﺘﺤﭙﻮرﺳﯿﻜﺮي ھﺰار ﻓﯿﻞ‪ ،‬ﺳﻲھﺰار اﺳﺐ‪ ،‬ھﺰار و ﭼﮭﺎرﺻﺪ ﮔﻮزن رام‪ ،‬و ھﺸﺘﺼﺪ ﺻﯿﻐﮫ داﺷﺖ‪ «.‬اﻣﺎ‬
‫ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻧﻤﻲرﺳﺪ ﻛﮫ ﻣﯿﻞ ﺟﻨﺴﻲ واﻓﺮ داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬زﯾﺎد زن ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬اﻣﺎ از اﯾﻦ ﻛﺎر ﻗﺼﺪ و ﻏﺮض‬
‫ﺳﯿﺎﺳﻲ داﺷﺖ؛ دﺧﺘﺮان راﺟﭙﻮت را ﺑﮫ ﻋﻘﺪ ﺧﻮد در ﻣﻲآورد و ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ اﻣﺮاي راﺟﭙﻮت را راﺿﻲ‬
‫‪are‬‬

‫ﻧﮕﺎه ﻣﻲداﺷﺖ و ﺑﮫ اﯾﻦ ﺷﻜﻞ آﻧﮭﺎ را ﻣﻜﻠﻒ ﺑﮫ ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﺗﺨﺘﺶ ﻣﻲﻛﺮد؛ از آن زﻣﺎن ﺑﮫ ﺑﻌﺪ ﺳﻠﺴﻠﺔ‬
‫ﺗﯿﻤﻮرﯾﺎن ھﻨﺪ ﺧﻮن ﻧﯿﻤﮫ ﺑﻮﻣﻲ در ﺗﻦ داﺷﺖ‪ .‬ﯾﻜﻲ از راﺟﭙﻮﺗﮭﺎ ﺳﭙﮭﺴﺎﻻرش ﺑﻮد‪ ،‬و ﯾﻚ راﺟﮫ ﺑﮫ‬
‫ﺻﺪارﺗﺶ رﺳﯿﺪ‪ .‬اﻛﺒﺮ رؤﯾﺎي ﯾﻚ ھﻨﺪ ﻣﺘﺤﺪ را در ﺳﺮ داﺷﺖ‪.‬‬

‫ذھﻨﺶ واﻗﻊﺑﯿﻨﻲ و دﻗﺖ اﻣﺜﺎل [ﯾﻮﻟﯿﻮس] ﻗﯿﺼﺮ ﯾﺎ ﻧﺎﭘﻠﺌﻮن را ﻧﺪاﺷﺖ؛ ﺑﮫ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺎﺑﻌﺪاﻟﻄﺒﯿﻌﮫ ﻋﻼﻗﮫ ﻧﺸﺎن‬
‫ﻣﻲداد‪ ،‬و ﺷﺎﯾﺪ اﮔﺮ از ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻛﻨﺎرش ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬زاھﺪي ﻋﺎرف ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﻓﻜﺮش ﻣﺪام ﻣﺘﻮﺟﮫ ﺑﮫ ﻛﺎر‬
‫‪set‬‬

‫ﺑﻮد‪ ،‬ھﻤﯿﺸﮫ در ﺣﺎل اﺑﺪاع ﭼﯿﺰي ﺑﻮد و ﭘﯿﺸﻨﮭﺎدھﺎي اﺻﻼﺣﻲ ﻣﻲداد‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ھﺎروناﻟﺮﺷﯿﺪ ﺷﺒﮭﺎ ﺑﺎ ﻟﺒﺎس‬
‫ﻣﺒﺪل در ﺷﮭﺮ و ﺣﻮﻣﮫ ﮔﺮدش ﻣﻲﻛﺮد و از ﻣﺸﺎھﺪة اﺻﻼﺣﺎﺗﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻋﻤﻞ آورده ﺑﻮد ﺷﺎدﻣﺎن و ﺷﻜﻮﻓﺎن‬
‫ﺑﮫ ﺧﺎﻧﮫ ﺑﺎز ﻣﻲﮔﺸﺖ‪ .‬در ﻣﯿﺎن ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﮭﺎي ﻣﺘﻨﻮع و ﻣﺘﻌﺪدش ﻓﺮﺻﺘﻲ ھﻢ ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﺮد ﺗﺎ ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﺔ ﺑﺰرﮔﻲ‬
‫ﮔﺮد آورد‪ .‬اﯾﻦ ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﮫ ﺗﻤﺎﻣﺎً از ﻛﺘﺎﺑﮭﺎي ﺧﻄﻲ ﺧﻮشﺧﻂ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺧﻮﺷﻨﻮﯾﺴﺎن ﭼﺎﺑﻚ دﺳﺖ آﻧﮭﺎ را ﻧﻮﺷﺘﮫ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ -‬و او آﻧﺎن را ﻛﺎﻣﻼ ھﻤﺘﺮاز ﻧﻘﺎﺷﺎن و ﻣﻌﻤﺎراﻧﻲ ﻣﻲداﻧﺴﺖ ﻛﮫ ﺳﻠﻄﻨﺘﺶ را ﻣﻲآراﺳﺘﻨﺪ‪ .‬از ﭼﺎپ‬
‫‪an‬‬

‫ﺑﺪش ﻣﻲآﻣﺪ‪ ،‬ﭼﻮن آن را ﯾﻚ ﻛﺎر ﻣﺎﺷﯿﻨﻲ و ﻏﯿﺮﺷﺨﺼﻲ ﻣﻲداﻧﺴﺖ؛ ﭼﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﺔ ﺑﺮﮔﺰﯾﺪة ﭼﺎﭘﻲ اروﭘﺎﯾﻲ‬
‫را ﻛﮫ دوﺳﺘﺎن ﯾﺴﻮﻋﯿﺶ ﺑﮫ او ھﺪﯾﮫ داده ﺑﻮدﻧﺪ زود ﺑﮫ دﯾﮕﺮان ﺑﺨﺸﯿﺪ‪ .‬ﺗﻌﺪاد ﻧﺴﺦ ﺧﻄﻲ ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﮫاش را‬
‫ﺑﯿﺴﺖ و ﭼﮭﺎر ھﺰار ﺟﻠﺪ رﻗﻢ زدهاﻧﺪ؛ و آﻧﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﯾﻚ ﭼﻨﯿﻦ ﮔﻨﺞ ﻣﻌﻨﻮي را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ‬
‫ﻣﺼﻄﻠﺤﺎت ﻣﺎدي ﺗﺨﻤﯿﻦ زد ارزش آن را ‪ 000،3500‬دﻻر داﻧﺴﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬ﺣﺎﻣﻲ ﺑﯿﺪرﯾﻎ ﺷﺎﻋﺮان ﺑﻮد‪ ،‬و‬
‫‪pym‬‬

‫ﯾﻜﻲ از آﻧﺎن‪ ،‬ﺑﯿﻲﺑﯿﺮﺑﻞ‪ ،‬ھﻨﺪو را ﭼﻨﺪان دوﺳﺖ ﻣﻲداﺷﺖ ﻛﮫ از ﻣﻼزﻣﺎن درﮔﺎھﺶ ﻛﺮد و ﺳﺮاﻧﺠﺎم ھﻢ‬
‫ﻣﻨﺼﺐ ﺳﺮداري ﺑﮫ او داد؛ او ﺑﺎﻻﺧﺮه در ﯾﻜﻲ از ﻟﺸﻜﺮﻛﺸﯿﮭﺎ ﺿﻤﻦ ﻓﺮار ﻛﺸﺘﮫ ﺷﺪ‪ .‬اﻛﺒﺮ دﺳﺘﯿﺎران‬
 ‫‪m‬‬
‫ادﺑﯿﺶ را ﺑﮫ ﺗﺮﺟﻤﺔ ﺷﺎھﻜﺎرھﺎي ادﺑﯿﺎت‪ ،‬ﺗﺎرﯾﺦ‪ ،‬و ﻋﻠﻢ ھﻨﺪو ﺑﮫ ﻓﺎرﺳﻲ ﮔﻤﺎﺷﺖ‪ .‬ﻓﺎرﺳﻲ‪ ،‬زﺑﺎن درﺑﺎرش‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﺧﻮدش ھﻢ ﺑﺮ ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻣﮭﺎﺑﮭﺎراﺗﺎ‬

‫‪.co‬‬
‫ﻧﻈﺎرت ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ھﺮ ھﻨﺮي ﺑﮫ ﺣﻤﺎﯾﺖ و ﺗﺸﻮﯾﻖ او روﻧﻖ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ و ﺷﻌﺮ ھﻨﺪو در آن ﻋﺼﺮ‬
‫در اوج ﺷﻜﻮﻓﺎﯾﻲ ﺑﻮد؛ و ﻧﻘﺎﺷﻲ‪ ،‬اﻋﻢ از ﺳﺒﻚ ھﻨﺪي و اﯾﺮاﻧﻲ‪ ،‬ﺑﮫ ﺗﺸﻮﯾﻖ او‪ ،‬در ﻣﺮﺣﻠﺔ اوج و ﻛﻤﺎل‬
‫ﺑﻮد‪ .‬در آﮔﺮه ﺑﻨﺎي ﻗﻠﻌﺔ ﻣﺸﮭﻮري را ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺎرت ﺧﻮد ﻗﺮار داد؛ ودر داﺧﻞ آن ﭘﺎﻧﺼﺪ ﺑﻨﺎ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪ ﻛﮫ‬
‫ﻣﻌﺎﺻﺮاﻧﺶ آﻧﮭﺎ را در ﺷﻤﺎر زﯾﺒﺎﺗﺮﯾﻦ ﺑﻨﺎھﺎي ﺟﮭﺎن داﻧﺴﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎه ﺟﮭﺎن ﺑﻲﭘﺮوا آﻧﮭﺎ را ﻓﺮو رﯾﺨﺖ‪،‬‬
‫ﺑﮫ ﻃﻮري ﻛﮫ اﻛﻨﻮن ﻓﻘﻂ از روي ﺑﻘﺎﯾﺎي ﻣﻌﻤﺎري اﻛﺒﺮ‪ -‬ﻧﻈﯿﺮ ﻣﻘﺒﺮة ھﻤﺎﯾﻮن در دھﻠﻲ‪ ،‬و ﺑﻘﺎﯾﺎﯾﻲ از‬

‫‪oo‬‬
‫ﻓﺘﺤﭙﻮر ﺳﯿﻜﺮي‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﻘﻌﺔ دوﺳﺖ ﻣﺤﺒﻮﺑﺶ ﺷﯿﺦ ﺳﻠﯿﻢ ﭼﺸﺘﻲ ﻋﺎرف آﻧﺠﺎﺳﺖ‪ ،‬و از زﯾﺒﺎﺗﺮﯾﻦ ﺑﻨﺎھﺎي ھﻨﺪ‬
‫ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪ -‬ﻣﻲﺗﻮان در اﯾﻦ ﺑﺎب ﻗﻀﺎوت ﻛﺮد‪.‬‬

‫ﻣﯿﻞ ﺷﺪﯾﺪ او ﺑﮫ ﺗﻔﻜﺮ از ﻋﻼﻗﺔ واﻓﺮش ﺑﮫ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن و آﺑﺎدي ﻋﻤﯿﻘﺘﺮ ﺑﻮد‪ .‬اﯾﻦ اﻣﭙﺮاﻃﻮر‪ ،‬ﻛﮫ ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ ﺑﮫ‬
‫ھﻤﮫ ﻛﺎري ﺗﻮاﻧﺎ ﺑﻮد‪ ،‬آرزو داﺷﺖ ﻓﯿﻠﺴﻮف ﺷﻮد‪ -‬ﻛﻤﺎ اﯾﻨﻜﮫ ﺑﺴﯿﺎري از ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﺎن ﺷﻮق اﻣﭙﺮاﻃﻮر ﺷﺪن‬

‫‪yah‬‬
‫دارﻧﺪ و ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ اﺑﮭﺎم ﻣﺸﯿﺖ اﻻھﻲ را درك ﻛﻨﻨﺪ ﻛﮫ ﭼﺮا ﺗﺎج و ﺗﺨﺖ را از آﻧﺎن درﯾﻎ ﻣﻲدارد‪ .‬اﻛﺒﺮ‬
‫ﭘﺲ از ﺟﮭﺎﻧﮕﺸﺎﯾﻲ ﻧﺎﺷﺎد ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﻮن ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ از ﻛﺎر آن ﺳﺮ درآورد‪ .‬ﻣﻲﮔﻔﺖ »ﮔﺮﭼﮫ ﺻﺎﺣﺐ‬
‫ﻗﻠﻤﺮوﯾﻲ ﺗﺎ اﯾﻦ ﺣﺪ ﭘﮭﻨﺎورم و ھﻤﺔ اﺳﺒﺎب دوﻟﺖ را در دﺳﺘﺮس دارم‪ ،‬ﭼﻮن ﺑﺰرﮔﻲ ﺣﻘﯿﻘﻲ در ﺑﮫ اﻧﺠﺎم‬
‫رﺳﺎﻧﯿﺪن ﻣﺸﯿﺖاﻻھﻲ اﺳﺖ‪ ،‬از اﯾﻦ ﻛﺜﺮت ﻓﺮق و ﻋﻘﺎﯾﺪ آﺳﻮدهﺧﺎﻃﺮ ﻧﯿﺴﺘﻢ؛ ﺻﺮفﻧﻈﺮ از اﯾﻦ ﺟﺎه و‬
‫ﺟﻼل ﻇﺎھﺮي ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﺪام رﺿﺎﯾﺖ ﺧﺎﻃﺮي ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ زﻣﺎم اﯾﻦ اﻣﭙﺮاﻃﻮري را ﺑﺮﻋﮭﺪه‬
‫ﺑﮕﯿﺮم؟ ﭼﺸﻢ ﺑﮫ راه آﻣﺪن ﻣﺮد ﺑﺼﯿﺮ ﺻﺎﺣﺒﻨﻈﺮ و اﺻﻮﻟﯿﻲ ھﺴﺘﻢ ﻛﮫ ﻣﺸﻜﻼت وﺟﺪاﻧﻲ ﻣﺮا ﺣﻞ ﻛﻨﺪ…‬
‫@‪h‬‬
‫ﮔﻔﺘﮕﻮھﺎي ﻓﻠﺴﻔﻲ ﺑﺮاﯾﻢ ﭼﻨﺎن ﺟﺎذﺑﮫاي دارد ﻛﮫ ﻣﺮا از ھﺮ اﻧﺪﯾﺸﺔ دﯾﮕﺮي ﻓﺎرغاﻟﺒﺎل ﻣﻲﺳﺎزد؛ ﻣﻦ‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫اﻛﺮاه‪ ،‬از ﮔﻮش ﻛﺮدن ﺑﮫ آﻧﮭﺎ ﺧﻮدداري ﻣﻲﻛﻨﻢ ﺗﺎ ﻣﺒﺎدا از ﺗﻜﺎﻟﯿﻒ ﺿﺮوري روزﻣﺮة ﺧﻮد ﺑﺎزﻣﺎﻧﻢ‪«.‬‬
‫ﺑﺪاوﻧﻲ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ »اﻧﺒﻮه داﻧﺎﯾﺎن از ھﺮ ﻣﻠﺘﻲ و ﺣﻜﻤﺎ و ﻓﺮزاﻧﮕﺎن ادﯾﺎن و ﻓﺮق ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﮫ درﮔﺎه ﻣﻲآﻣﺪﻧﺪ‬
‫و ﺑﮫ ﮔﻔﺘﮕﻮھﺎي ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻣﻔﺘﺨﺮ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﭘﺲ از ﺗﺤﻘﯿﻘﮭﺎ و ﭘﮋوھﺸﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ اوﻗﺎت ﺷﺒﺎﻧﺮوز آﻧﺎن‬
‫را ﺑﮫ ﺧﻮد ﻣﺸﻐﻮل ﻣﻲداﺷﺖ‪ ،‬درﺑﺎرة دﻗﺎﯾﻖ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻇﺮاﯾﻒ ﻋﺮﻓﺎن‪ ،‬ﻛﻨﺠﻜﺎوﯾﮭﺎي ﺗﺎرﯾﺦ و ﻋﺠﺎﯾﺐ ﻃﺒﯿﻌﺖ‬
‫‪are‬‬

‫ﺑﺤﺚ و ﮔﻔﺘﮕﻮ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ «.‬اﻛﺒﺮ ﻣﻲﮔﻔﺖ »ﺑﺮﺗﺮي اﻧﺴﺎن ﺑﮫ ﮔﻮھﺮ ﺧﺮد اﺳﺖ‪«.‬‬

‫ﭘﺲ از ﺗﺒﻠﯿﻐﺎت ﻓﻠﺴﻔﻲ ﻋﻤﯿﻘﺎً ﺑﮫ دﯾﻦ ﻋﻼﻗﮫﻣﻨﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ دﻗﯿﻖ ﻣﮭﺎﺑﮭﺎراﺗﺎ‪ ،‬و آﺷﻨﺎﯾﻲ او ﺑﺎ ﺷﺎﻋﺮان و‬
‫داﻧﺎﯾﺎن ھﻨﺪو‪ ،‬او را ﺑﮫ ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ ادﯾﺎن ھﻨﺪي ﻛﺸﺎﻧﺪ‪ .‬دﺳﺖ ﻛﻢ‪ ،‬ﻣﺪﺗﻲ ﻧﻈﺮﯾﺔ ﺗﻨﺎﺳﺦ را ﻗﺒﻮل داﺷﺖ و‬
‫ﻗﺸﺘﮫھﺎي دﯾﻨﻲ ھﻨﺪوان را ﺑﺮ ﭘﯿﺸﺎﻧﻲ ﻧﮭﺎده در ﻣﻼء ﻋﺎم ﻇﺎھﺮ ﺷﺪ و اﺗﺒﺎع ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺧﻮد را ﻣﻨﺰﺟﺮ و‬
‫ﺷﺮﻣﺴﺎر ﻛﺮد‪ .‬ﻓﺮاﺳﺘﻲ ﺑﺮاي ﺑﮫ دﺳﺖ آوردن دل ﭘﯿﺮوان ھﻤﺔ ادﯾﺎن داﺷﺖ‪ :‬زﯾﺮ ﺗﻨﭙﻮش‪ ،‬ﺳﺪره ﻣﻲﭘﻮﺷﯿﺪ‬
‫‪set‬‬

‫و زﻧﺎر ﻣﻲﺑﺴﺖ ﻛﮫ زردﺷﺘﯿﮭﺎ را راﺿﻲ ﻛﻨﺪ؛ ﺷﻜﺎر را ﺗﺮك ﻛﺮد و در روزھﺎي ﺧﺎﺻﻲ از ﻛﺸﺘﻦ‬
‫ﺟﺎﻧﻮران ﺧﻮدداري ورزﯾﺪ ﺗﺎ ﭘﯿﺮوان آﯾﯿﻦ ﺟﯿﻦ از او‬

‫ﺧﺮﺳﻨﺪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ از آﻧﻜﮫ‪ ،‬ﺑﺮ اﺛﺮ اﺷﻐﺎلﮔﻮآ ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ ﭘﺮﺗﻐﺎﻟﯿﮭﺎ‪ ،‬و رﻓﺖآﻣﺪ آﻧﺎن‪ ،‬ﺑﺎ دﯾﻦ ﻣﺴﯿﺤﯿﺖ آﺷﻨﺎ‬
‫ﺷﺪ‪ ،‬ﭘﯿﺎﻣﻲ ﺑﺮاي ﻣﺒﻠﻐﺎن آﻧﮭﺎ ﻓﺮﺳﺘﺎد و از آﻧﺎن دﻋﻮت ﻛﺮد ﻛﮫ دو ﺗﻦ از داﻧﺎﯾﺎﻧﺸﺎن را ﻧﺰد او ﺑﻔﺮﺳﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫ﺑﻌﺪاً ﭼﻨﺪ ﯾﺴﻮﻋﻲ ﺑﮫ دھﻠﻲ آﻣﺪﻧﺪ و ﭼﻨﺎن او را ﺑﮫ ﻣﺴﯿﺤﯿﺖ ﻋﻼﻗﮫﻣﻨﺪ ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻣﻨﺸﯿﺎﻧﺶ دﺳﺘﻮر داد ﻛﮫ‬
‫ﻋﮭﺪ ﺟﺪﯾﺪ را ﺗﺮﺟﻤﮫ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﮫ ﯾﺴﻮﻋﯿﮭﺎ آزادي ﻛﺎﻣﻞ داد ﻛﮫ ھﺮ ﻛﮫ را ﻣﻲﺧﻮاھﻨﺪ ﺑﮫ ﻛﯿﺶ ﻣﺴﯿﺤﻲ‬
‫درآورﻧﺪ؛ ﺑﮫ آﻧﺎن اﺟﺎزه داد ﻛﮫ ﯾﻜﻲ از ﭘﺴﺮاﻧﺶ را ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﻋﺼﺮي ﻛﮫ در ﻓﺮاﻧﺴﮫ ﻛﺎﺗﻮﻟﯿﻜﮭﺎ را‬
‫ﻣﻲﻛﺸﺘﻨﺪ‪ ،‬و در اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن اﻟﯿﺰاﺑﺖ ﻛﺎﺗﻮﻟﯿﻜﮭﺎ را ﺑﮫ ﻗﺘﻞ ﻣﻲرﺳﺎﻧﯿﺪ‪ ،‬و در اﺳﭙﺎﻧﯿﺎ دادﮔﺎه ﺗﻔﺘﯿﺶ اﻓﻜﺎر‬
‫‪pym‬‬

‫)اﻧﻜﯿﺰﯾﺴﯿﻮن( ﯾﮭﻮدﯾﮭﺎ را ﻣﻲﻛﺸﺖ و ﻏﺎرت ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬و در اﯾﺘﺎﻟﯿﺎ ﺑﺮوﻧﻮ را زﻧﺪه زﻧﺪه ﻣﻲﺳﻮزاﻧﺪﻧﺪ‪،‬‬
‫اﻛﺒﺮ از ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن ھﻤﺔ ادﯾﺎن دﻋﻮت ﻛﺮد ﻛﮫ در اﻣﭙﺮاﻃﻮري وي ﮔﺮدآﯾﻨﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﺠﻤﻊ‪ ،‬وي از آﻧﺎن‬
 ‫‪m‬‬
‫دﻋﻮت ﻛﺮد ﺗﺎ ﺑﮫ ﺻﻠﺢ ﺑﮕﺮاﯾﻨﺪ؛ ﻓﺮﻣﺎﻧﮭﺎﯾﻲ درﺑﺎرة ﺷﻜﯿﺒﺎﯾﻲ در ھﺮ آﯾﯿﻦ و ﻋﻘﯿﺪهاي ﺻﺎدر ﻛﺮد‪ ،‬و از‬
‫ھﻨﺪو و ﺑﻮداﯾﻲ و ﻣﺴﻠﻤﺎن زن ﮔﺮﻓﺖ ﺗﺎ ﺷﺎھﺪي ﺑﺮ ﺑﯿﻄﺮﻓﻲ او ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﭘﺲ از آﻧﻜﮫ از ﺗﺐ و ﺗﺎب ﺟﻮاﻧﻲ اﻓﺘﺎد‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﻟﺬت او ﺑﺤﺚ آزاد در ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﻋﻘﺎﯾﺪ دﯾﻨﻲ ﺑﻮد‪ .‬ﻋﻘﺎﯾﺪ‬
‫و اﻓﻜﺎر ﺟﺰﻣﻲ اﺳﻼم را دور رﯾﺨﺘﮫ ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﺎ آن ﺣﺪ ﻛﮫ رﻋﺎﯾﺎي ﻣﺴﻠﻤﺎن را رﻧﺠﺎﻧﯿﺪ‪ .‬ﻗﺪﯾﺲ‬
‫ﻓﺮاﻧﺴﻮاﮔﺰاوﯾﮫ‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﻤﻲ ﻣﺒﺎﻟﻐﮫ‪ ،‬ﻣﻲﻧﻮﯾﺴﺪ ﻛﮫ »اﯾﻦ ﺷﺎه ﻣﺬھﺐ اﺳﻼم را ﻧﺎﺑﻮد و ﯾﻜﺴﺮه ﺑﻲاﻋﺘﺒﺎر ﻛﺮده‬
‫اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﺷﮭﺮ ﻧﮫ ﻣﺴﺠﺪي ھﺴﺖ و ﻧﮫ ﻗﺮآﻧﻲ…« ﺷﺎه اﻋﺘﻘﺎدي ﺑﮫ وﺣﻲ و اﻟﮭﺎم ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬و ھﺮ ﭼﮫ را‬
‫ﻛﮫ ﻧﺘﻮان ﺑﺎ ﻋﻠﻢ و ﻓﻠﺴﻔﮫ ﺗﺄﯾﯿﺪ و ﺗﺼﺪﯾﻖ ﻛﺮد ﻧﻤﻲﭘﺬﯾﺮﻓﺖ‪ .‬از ﻋﺠﺎﯾﺐ ﻛﺎرھﺎي او اﯾﻨﻜﮫ دوﺳﺘﺎن و‬

‫‪oo‬‬
‫ﭘﯿﺸﻮاﯾﺎن ﻓﺮق ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن را ﮔﺮد ھﻢ ﺟﻤﻊ‪ ،‬و ﺑﺎ آﻧﮭﺎ از ﺷﺎﻣﮕﺎه ﭘﻨﺞ ﺷﻨﺒﮫ ﺗﺎ ﻇﮭﺮ ﺟﻤﻌﮫ ﺑﺮ ﺳﺮ دﯾﻦ ﺑﺤﺚ‬
‫ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬وﻗﺘﻲ روﺣﺎﻧﯿﻮن ﻣﺴﻠﻤﺎن و ﻛﺸﯿﺸﺎن ﯾﺴﻮﻋﻲ ﻧﺰاع ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ او ھﺮ دو دﺳﺘﮫ را ﻣﻼﻣﺖ ﻣﻲﻛﺮد‬
‫و ﻣﻲﮔﻔﺖ ﺧﺪا را ﺑﺎﯾﺪ از راه ﻋﻘﻞ ﭘﺮﺳﺘﯿﺪ‪ ،‬ﻧﮫ ﺑﺎ ھﻮاﺧﻮاھﻲ ﭼﺸﻢﺑﺴﺘﮫ از اﻟﮭﺎﻣﺎت ﺗﺼﻮري‪ .‬ﻣﻲﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫»ھﺮ ﻛﺲ‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺑﮫ وﺿﻊ ﺧﻮد‪ ،‬ﻧﺎﻣﻲ ﺑﮫ آن وﺟﻮد ﻣﺘﻌﺎل ﻣﻲدھﺪ؛ اﻣﺎ درواﻗﻊ ﻧﺎﻣﮕﺬاري ﺑﺮاي آن ﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻨﻲ‬

‫‪yah‬‬
‫ﻛﺎري ﺑﯿﮭﻮده اﺳﺖ‪ «.‬اﺣﺘﻤﺎﻻ در اﺑﺮاز اﯾﻦ ﻋﻘﯿﺪه ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ اوﭘﺎﻧﯿﺸﺎدھﺎ و ﻛﺒﯿﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﭘﯿﺸﻨﮭﺎد ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ اورداﻟﻲ آﺗﺶ آزﻣﻮن ﻣﺴﯿﺤﯿﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﻼم ﺑﺎﺷﺪ‪ :‬ﻣﻲﺑﺎﯾﺴﺖ ﻣﻼﯾﻲ ﻗﺮآﻧﻲ‬
‫ﺑﺮدارد و ﻛﺸﯿﺸﻲ ﯾﻜﻲ از اﻧﺠﯿﻠﮭﺎ را و ﭘﺎ ﺑﮫ آﺗﺶ ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪ ،‬و ھﺮ ﻛﮫ از آﺗﺶ ﺑﯿﺮون آﻣﺪ و ﻧﺴﻮﺧﺖ او را‬
‫ﻣﻌﻤﻢ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﺑﺪاﻧﻨﺪ‪ .‬اﻛﺒﺮ ﭼﻮن از آن روﺣﺎﻧﯿﻮن ﻛﮫ ﭼﻨﯿﻦ آزﻣﺎﯾﺸﻲ را ﭘﯿﺸﻨﮭﺎد ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ ﺧﻮﺷﺶ‬
‫ﻧﻤﻲآﻣﺪ‪ ،‬ﺑﮕﺮﻣﻲ از اﯾﻦ ﭘﯿﺸﻨﮭﺎد اﺳﺘﻘﺒﺎل و ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻛﺮد‪ ،‬وﻟﻲ ﻛﺸﯿﺶ ﯾﺴﻮﻋﻲ ﻧﮕﻔﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻛﺎر ﺧﻄﺮﻧﺎك‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ آن را ﻛﻔﺮآﻣﯿﺰ و ﺧﻼف ﺷﺮع داﻧﺴﺘﮫ‪ ،‬رد‬
‫@‪h‬‬
‫ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺘﺪرﯾﺞ ﮔﺮوھﮭﺎي ﻣﺘﺎﻟﮭﯿﻦ رﻗﯿﺐ از اﯾﻦ ﻣﺒﺎﺣﺜﺎت ﻛﻨﺎره ﮔﺮﻓﺘﮫ‪ ،‬آن را ﺑﺮاي اﻛﺒﺮ و ﻣﻘﺮﺑﺎن‬
‫ﺧﺮدﮔﺮاﯾﺶ ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫اﻛﺒﺮ‪ ،‬ﻛﮫ از ﻃﺮﻓﻲ از دﺳﺘﮫﺑﻨﺪﯾﮭﺎي دﯾﻨﻲ ﻗﻠﻤﺮوش ﺑﮫ ﺳﺘﻮه آﻣﺪه‪ ،‬و از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ از اﯾﻦ اﻧﺪﯾﺸﮫ ﻧﮕﺮان‬
‫ﺑﻮد ﻛﮫ ﻣﺒﺎدا ﺑﻌﺪ از ﻣﺮﮔﺶ اﯾﻦ ﻓﺮق ﺷﯿﺮازة ﭘﺎدﺷﺎھﯿﺶ را از ھﻢ ﺑﮕﺴﻠﻨﺪ‪ ،‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺧﻮد ﺑﺮ آن ﺷﺪ ﻛﮫ‬
‫دﯾﻦ ﻧﻮﯾﻲ را ﺗﺮوﯾﺞ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﺳﺎدهاي ﺟﻮھﺮ اﯾﻦ دﯾﻨﮭﺎي ﻣﺘﺨﺎﺻﻢ را در ﺑﺮداﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎرﺗﻮﻟﻲ‪،‬‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﺒﻠﻎ ﯾﺴﻮﻋﻲ‪ ،‬درﺑﺎرة اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﮫ ﭼﻨﯿﻦ اﻇﮭﺎرﻧﻈﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬

‫ﯾﻚ ﺷﻮراي ﻋﻤﻮﻣﻲ را ﻓﺮاﺧﻮاﻧﺪ ﺗﻮ ﺗﻤﺎم اﺳﺘﺎدان ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ و ﻓﺮﻣﺎﻧﺪھﺎن ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺷﮭﺮھﺎي آن ﺣﻮاﻟﻲ‬
‫را دﻋﻮت ﻛﺮد ) ﺑﮫ اﺳﺘﺜﻨﺎي ﭘﺪر رﯾﺪوﻟﻔﻮ‪ ،‬ﻛﮫ ﻛﺎر اﻛﺒﺮ را ﻧﻮﻋﻲ ﺗﻮھﯿﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﻣﻘﺪﺳﺎت ﻣﻲداﻧﺴﺖ‪ ،‬و‬
‫ﺑﮫ ھﯿﭻ وﺟﮫ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﺒﻮد از ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ آن دﺳﺖ ﺑﺮدارد‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﮫ ھﻤﮫ ﺣﺎﺿﺮ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ روح ﺳﯿﺎﺳﺖ‬
‫‪set‬‬

‫زﯾﺮﻛﺎﻧﮫ و دﻏﻠﻜﺎراﻧﮫاي ﭼﻨﯿﻦ ﮔﻔﺖ‪:‬‬

‫»ﺑﺮاي اﻣﭙﺮاﻃﻮرﯾﻲ ﻛﮫ ﯾﻚ ﺗﻦ ﺑﺮ آن ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺷﺎﯾﺴﺘﮫ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ در ﺑﯿﻦ اﻋﻀﺎﯾﺶ ﺗﻔﺮﻗﮫ ﺑﺎﺷﺪ و‬
‫ھﺮﯾﻚ ﺑﺎ دﯾﮕﺮي ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﻮرزد؛… اﻛﻨﻮن‪ ،‬ﺑﮫ ﺗﻌﺪاد ادﯾﺎن دﺳﺘﮫﺑﻨﺪي و ﻓﺮﻗﮫ ھﺴﺖ‪ .‬ﭘﺲ‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﺎﯾﺪ آﻧﮭﺎ را‬
‫ﯾﻜﻲ ﻛﻨﯿﻢ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﮫ ﺷﻜﻠﻲ ﻛﮫ ھﻢ »ﯾﻜﻲ« ﺑﺎﺷﺪ و ھﻢ »ھﻤﮫ«‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﻣﺰﯾﺖ ﺑﺰرگ ﻛﮫ آﻧﭽﮫ را در دﯾﻨﻲ‬
‫‪an‬‬

‫ﺧﻮب اﺳﺖ از دﺳﺖ ﻧﺪھﺪ‪ ،‬و از آن ﻃﺮف ھﻢ آﻧﭽﮫ را در آن دﯾﮕﺮي ﺑﮭﺘﺮ اﺳﺖ ﺑﮫ دﺳﺖ آورد‪ .‬ﺑﮫ اﯾﻦ‬
‫ﻃﺮﯾﻖ ﺧﺪا را ﺑﺰرگ ﺧﻮاھﯿﻢ داﺷﺖ؛ ﺑﮫ ﻣﺮدم ﺻﻠﺢ و ﺑﮫ اﻣﭙﺮاﻃﻮري اﻣﻨﯿﺖ ﺧﻮاھﯿﻢ داد‪«.‬‬

‫آن ﻣﺠﻤﻊ‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﺎﭼﺎر‪ ،‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﻧﻈﺮ روي ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﻧﺸﺎن داد‪ ،‬و او ﻣﻨﺸﻮري ﺻﺎدر ﻛﺮد ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ اﯾﻨﻜﮫ او‬
‫‪pym‬‬

‫رﺋﯿﺲ ﻣﺴﻠﻢ آن ﻛﻠﯿﺴﺎﺳﺖ‪ -‬و اﯾﻦ ﻛﻤﻚ اﺻﻠﻲ ﻣﺴﯿﺤﯿﺖ ﺑﮫ اﯾﻦ دﯾﻦ ﻧﻮ ﺑﻮد‪ .‬اﯾﻦ دﯾﻦ‪ ،‬ﺑﮫ ﺑﮭﺘﺮﯾﻦ ﺳﻨﺖ‬
‫ھﻨﺪو‪ ،‬وﺣﺪت ھﻤﮫ ﺧﺪاﯾﻲ ﺑﻮد‪ ،‬ﺟﺮﻗﮫاي از ﻋﺒﺎدت ﻣﮭﺮ و آﺗﺶ زرﺗﺸﺘﯿﺎن‪ ،‬و ﯾﻚ ﺳﻨﺖ ﻧﯿﻤﮫ‪ -‬ﺟﯿﻦ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ‬
‫ﺧﻮدداري از ﮔﻮﺷﺘﺨﻮاري‪ .‬ﻛﺸﺘﻦ ﻣﺎده ﮔﺎو ﮔﻨﺎه ﺑﺰرﮔﻲ ﺑﻮد‪ :‬ھﯿﭻ ﭼﯿﺰ ﺑﯿﺶ از اﯾﻦ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ھﻨﺪوان‬
 ‫‪m‬‬
‫را ﺧﺸﻨﻮد و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن را ﻧﺎﺧﺸﻨﻮد ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮﻣﺎن دﯾﮕﺮي ﮔﯿﺎھﺨﻮاري را‪ ،‬ﻻاﻗﻞ ﺳﺎﻟﻲ ﺻﺪ روز‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﻤﺎم‬
‫ﻣﺮدم اﺟﺒﺎري ﻛﺮده ﺑﻮد؛ و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﮫ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﮫ ﻋﻘﺎﯾﺪ ﺑﻮﻣﻲ‪ ،‬ﺧﻮردن ﺳﯿﺮ و ﭘﯿﺎز ھﻢ ﻣﻤﻨﻮع ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺴﺠﺪﺳﺎزي‪ ،‬روزة ﻣﺎه رﻣﻀﺎن‪ ،‬زﯾﺎرت ﻣﻜﮫ و ﺳﺎﯾﺮ رﺳﻮم ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﻤﻨﻮع ﺷﺪ‪ .‬ﺧﯿﻠﻲ از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‪،‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﻛﮫ در ﺑﺮاﺑﺮ اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎن اﯾﺴﺘﺎدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺒﻌﯿﺪ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬در وﺳﻂ دﯾﻮان ﺻﻠﺢ ﻓﺘﺤﭙﻮرﺳﯿﻜﺮي ﻣﻌﺒﺪ دﯾﻦ ﻣﺘﺤﺪ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪ )ﻛﮫ ھﻨﻮز در آﻧﺠﺎ ھﺴﺖ(‪ ،‬ﻛﮫ ﻧﺸﺎﻧﺔ اﻣﯿﺪواري ﻋﻤﯿﻖ اﻣﭙﺮاﻃﻮر ﺑﮫ اﯾﻦ اﻣﺮ ﺑﻮد ﻛﮫ اﻛﻨﻮن ھﻤﺔ‬
‫ﺳﺎﻛﻨﺎن ھﻨﺪ ﺑﺮادر ﺧﻮاھﻨﺪ ﺑﻮد و ﯾﻚ ﺧﺪا را ﺧﻮاھﻨﺪ ﭘﺮﺳﺘﯿﺪ‪.‬‬

‫دﯾﻦ اﻻھﻲ اﻛﺒﺮ‪ ،‬ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﻣﺬھﺐ‪ ،‬ھﯿﭻﮔﺎه ﺗﻮﻓﯿﻘﻲ ﻧﯿﺎﻓﺖ؛ اﻛﺒﺮ درﯾﺎﻓﺖ ﻛﮫ ﻧﯿﺮوي ﺳﻨﺖ‬

‫‪oo‬‬
‫ﺑﯿﺶ از ﻟﻐﺰش ﻧﺎﭘﺬﯾﺮي اوﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻨﺪھﺰار ﻧﻔﺮي ﺑﮫ آﯾﯿﻦ ﻧﻮ او ﮔﺮوﯾﺪﻧﺪ‪ -‬و اﯾﻦ ﻋﻤﻞ ﺑﯿﺸﺘﺮ وﺳﯿﻠﮫاي ﺑﺮاي‬
‫ﺟﻠﺐ ﺗﻮﺟﮫ ﻣﻘﺎﻣﺎت رﺳﻤﻲ ﺑﻮد؛ اﻛﺜﺮﯾﺖ ﻋﻈﯿﻢ ﻣﺮدم ھﻤﭽﻨﺎن ﺑﮫ ادﯾﺎن ﻣﻮروﺛﻲ ﺧﻮد ﭼﺴﺒﯿﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬از‬
‫ﻧﻈﺮ ﺳﯿﺎﺳﻲ‪ ،‬اﯾﻦ ﺿﺮﺑﮫ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﺔ ﻣﻔﯿﺪ داﺷﺖ؛ ﺑﺮاﻓﺘﺎدن ﺟﺰﯾﮫ و ﻣﺎﻟﯿﺎت زﯾﺎرت از ھﻨﺪوان‪ ،‬آزاد‬
‫ﺷﺪن ھﻤﺔ ادﯾﺎن؛ ﺿﻌﯿﻔﺘﺮ ﺷﺪن ﺗﻌﺼﺐ ﻣﺬھﺒﻲ‪ ،‬و ﺟﺰﻣﮕﺮاﯾﻲ و ﺗﻔﺮﻗﮫ‪ ،‬از زﺷﺘﻲ ﺧﻮدﭘﺮﺳﺘﻲ و‬

‫‪yah‬‬
‫زﯾﺎدهروﯾﮭﺎي ﻣﻜﺎﺷﻔﺔ اﻛﺒﺮ ﻛﺎﺳﺖ‪ ،‬و ﺳﺒﺐ ﺷﺪ ﻛﮫ او ﺣﺘﻲ وﻓﺎداري ھﻨﺪواﻧﻲ را ﻛﮫ ﻋﻘﯿﺪهاش را ﻗﺒﻮل‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ ھﻢ ﺟﻠﺐ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﻘﺼﻮد اﺻﻠﯿﺶ‪ ،‬ﻛﮫ ھﻤﺎن وﺣﺪت ﺳﯿﺎﺳﻲ ھﻨﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﺎ ﺣﺪ زﯾﺎدي ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪه ﺑﻮد‪.‬‬

‫دﯾﻦ اﻻھﻲ ﺑﺮاي ھﻤﺪﯾﻨﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن او ﻣﻮﺟﺐ رﻧﺠﺶ و آزردﮔﻲ ﺗﻠﺨﻲ ﺷﺪ‪ ،‬و ﯾﻚ ﺑﺎر ﻛﺎر ﺑﮫ ﺷﻮرش‬
‫ﻛﺸﯿﺪ‪ ،‬ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﻛﮫ ﺷﺎھﺰاده ﺟﮭﺎﻧﮕﯿﺮ را ﺑﮫ دﺳﯿﺴﮫھﺎي ﺧﯿﺎﻧﺘﻜﺎراﻧﮫ ﺑﺮ ﺿﺪ ﭘﺪر ﺑﺮاﻧﮕﯿﺨﺘﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺷﺎھﺰاده‬
‫ﺷﻜﺎﯾﺖ ﻣﻲﻛﺮد ﻛﮫ اﻛﺒﺮ ﭼﮭﻞ ﺳﺎل ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬و ﭼﻨﺎن ﺑﻨﯿﺔ ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي دارد ﻛﮫ ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻧﻤﻲآﯾﺪ ﺑﮫ‬
‫@‪h‬‬
‫اﯾﻦ زودﯾﮭﺎ ﺑﻤﯿﺮد‪ .‬ﺟﮭﺎﻧﮕﯿﺮ ﺳﭙﺎھﻲ ﻣﺮﻛﺐ از ﺳﻲھﺰار ﺳﻮار ﺗﺮﺗﯿﺐ داد و اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ﻋﻼﻣﻲ دﻛﻨﻲ را‬
‫ﻛﮫ ﻣﻮرخ درﮔﺎه و ﻧﺰدﯾﻜﺘﺮﯾﻦ دوﺳﺖ اﻛﺒﺮ ﺑﻮد ﻛﺸﺖ و ﺧﻮد را اﻣﭙﺮاﻃﻮر ﻧﺎﻣﯿﺪ‪ .‬اﻛﺒﺮ اﯾﻦ ﺟﻮان را ﺑﮫ‬
‫ﺗﺴﻠﯿﻢ ﺗﺮﻏﯿﺐ ﻛﺮد و ﭘﺲ از ﯾﻚ روز او را ﺑﺨﺸﻮد؛ اﻣﺎ‪ ،‬ﺑﺮ اﺛﺮ ﺑﯿﻮﻓﺎﯾﻲ ﭘﺴﺮ‪ ،‬و ﻧﯿﺰ ﻣﺮگ ﻣﺎدر و‬
‫دوﺳﺘﺶ‪ ،‬دﻟﺸﻜﺴﺘﮫ ﺷﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻃﻌﻤﺔ ﺳﮭﻞاﻟﻮﺻﻮﻟﻲ ﺑﺮاي آن دﺷﻤﻦ ﺑﺰرگ درآﻣﺪ‪ .‬در آﺧﺮﯾﻦ‬
‫روزھﺎي ﻋﻤﺮش ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ از او ﻏﺎﻓﻞ ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ و ﺗﻤﺎم ھﻤﺸﺎن ﻣﺼﺮوف ﻧﺰاع ﺑﺮ ﺳﺮ ﺗﺎج و ﺗﺨﺖ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﮫ ھﻨﮕﺎم ﻣﺮﮔﺶ ﺗﻨﮭﺎ ﭼﻨﺪ ﺗﻦ از ﻧﺰدﯾﻜﺎﻧﺶ ﺑﺮ ﺑﺎﻟﯿﻨﺶ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﺣﺘﻤﺎﻻ اﺳﮭﺎل ﺧﻮﻧﻲ ﮔﺮﻓﺘﮫ‪ ،‬ﯾﺎ ﺷﺎﯾﺪ ھﻢ‬
‫‪are‬‬

‫ﺟﮭﺎﻧﮕﯿﺮ ﻣﺴﻤﻮﻣﺶ ﻛﺮده ﺑﻮد‪ -‬ﻣﻼﯾﺎن ﺑﮫ ﺑﺎﻟﯿﻨﺶ آﻣﺪﻧﺪ ﻛﮫ او را ﺑﮫ اﺳﻼم ﺑﺎزﮔﺮداﻧﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﺎﻛﺎم ﺷﺪﻧﺪ؛ ﺷﺎه‬
‫»درﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻲآﻧﻜﮫ از دﻋﺎي ھﯿﭻ ﯾﻚ از ﻓﺮﻗﮫھﺎي ﻣﺬھﺒﻲ ﻧﺼﯿﺒﻲ ﺑﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪ «.‬ﺗﺸﯿﯿﻊ ﺟﻨﺎزه ﺑﮫ ﺳﺎدﮔﻲ‬
‫ﺑﺮﮔﺰار ﺷﺪ؛ ﺟﻤﻌﯿﺘﻲ در آن ﺷﺮﻛﺖ ﻧﺪاﺷﺖ؛ و ﭘﺴﺮان و درﺑﺎرﯾﺎﻧﺶ ﻛﮫ در اﯾﻦ واﻗﻌﮫ ﺟﺎﻣﺔ ﻋﺰا ﭘﻮﺷﯿﺪه‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ ھﻤﺎن ﺷﺐ آن را از ﺗﻦ درآوردﻧﺪ و از اﯾﻨﻜﮫ وارث ﻗﻠﻤﺮوش ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﺷﺎدﻣﺎﻧﯿﮭﺎ ﻛﺮدﻧﺪ؛ ﺑﺮاي‬
‫دادﮔﺮﺗﺮﯾﻦ و ﻓﺮزاﻧﮫﺗﺮﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯾﻲ ﻛﮫ آﺳﯿﺎ ﺗﺎﻛﻨﻮن ﺑﮫ ﺧﻮد دﯾﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺮگ ﺗﻠﺨﻲ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫‪ – VIII‬زوال ﺳﻠﺴﻠﺔ ﺗﯿﻤﻮرﯾﺎن ھﻨﺪ‬

‫ﻓﺮزﻧﺪان ﻣﺮدان ﺑﺰرگ‪ -‬ﺟﮭﺎﻧﮕﯿﺮ‪ -‬ﺷﺎه ﺟﮭﺎن‪ -‬ﺟﻼل او‪ -‬ﺳﻘﻮط او‪ -‬اورﻧﮓ زﯾﺐ‪ -‬ﺗﻌﺼﺐ او‪ -‬ﻣﺮگ او‪-‬‬
‫‪an‬‬

‫آﻣﺪن ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎﯾﯿﮭﺎ‬

‫ﻓﺮزﻧﺪاﻧﻲ ﻛﮫ آن ﻃﻮر ﺑﯿﻘﺮاراﻧﮫ ﭼﺸﻢ ﺑﮫ راه ﻣﺮگ ﭘﺪر ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬درﯾﺎﻓﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﻧﮕﮭﺪاري اﻣﭙﺮاﻃﻮرﯾﻲ ﻛﮫ‬
‫آﻓﺮﯾﺪة‬
‫‪pym‬‬

‫ﻣﯿﺎﻧﮫ ﺣﺎل دارﻧﺪ؟ آﯾﺎ ﻋﻠﺘﺶ اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺗﺮﻛﯿﺐ ژﻧﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻓﺮزﻧﺪان از آﻧﮭﺎ ﭘﺪﯾﺪ آﻣﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ‬
‫آﻣﯿﺰش ﺻﻔﺎت اﺟﺪادي و اﻣﻜﺎﻧﺎت زﯾﺴﺘﻲ‪ ،‬اﺗﻔﺎﻗﻲ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻧﺒﺎﯾﺪ ﭼﺸﻢ ﺑﮫ راه ﺑﺮﮔﺸﺘﺸﺎن ﺑﻮد؟ ﯾﺎ ﻋﻠﺘﺶ‬
 ‫‪m‬‬
‫اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻓﺮد ﻧﺎﺑﻐﮫ ﻧﯿﺮوﯾﻲ را ﻛﮫ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﮫ ﻧﺴﻞ ﺧﻮد اﻧﺘﻘﺎل دھﺪ‪ ،‬در اﻧﺪﯾﺸﮫ و ﻛﺎر ﺳﺨﺖ ﺗﻤﺎم‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻓﻘﻂ ﺧﻮن رﻗﯿﻖ را ﺑﺮاي وراﺛﺶ ﻣﻲﮔﺬارد؟ ﯾﺎ ﻋﻠﺘﺶ اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ آﺳﺎﯾﺸﻲ ﻛﮫ ﻓﺮزﻧﺪان دارﻧﺪ‬
‫آﻧﮭﺎ را ﻓﺎﺳﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﺧﻮشاﻗﺒﺎﻟﯿﻲ ﻛﮫ در ﻛﻮدﻛﻲ دارﻧﺪ آﻧﺎن را از اﻧﮕﯿﺰة ﺟﺎهﻃﻠﺒﻲ و رﺷﺪ ﻣﺤﺮوم‬

‫‪.co‬‬
‫ﻣﻲﺳﺎزد؟‬

‫ﺟﮭﺎﻧﮕﯿﺮ ﻣﺮدي ﭼﻨﺪان ﻣﯿﺎﻧﮫﺣﺎل ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﻓﺎﺳﺪ ﺻﺎﺣﺐ ﻗﺪرﺗﻲ ﺑﻮد‪ .‬از ﭘﺪري ﺗﺮك و ﺷﺎھﺪﺧﺘﻲ ھﻨﺪو‬
‫ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪه ﺑﻮد؛ از ﺗﻤﺎم اﻣﻜﺎﻧﺎت و ﻣﻮاھﺐ ﯾﻚ وارث ﻣﺘﻨﻌﻢ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮد؛ ﺷﺮاﺑﺨﻮاري و ھﺮزﮔﻲ ﯾﻠﮫ‬
‫ﭘﯿﺸﮫ ﻛﺮده و ﻟﮕﺎم ﻟﺬت آزارﺟﻮﯾﺎﻧﺔ ﻇﻠﻢ را رھﺎ ﻛﺮده ﺑﻮد‪ :‬ﻛﮫ ﮔﺮﭼﮫ اﯾﻦ ﺧﺼﻠﺖ در ﺑﺎﺑﺮ و ھﻤﺎﯾﻮن و‬

‫‪oo‬‬
‫اﻛﺒﺮ‪ ،‬از ﻧﻈﺮ وراﺛﺖ‪ ،‬ﺻﻔﺖ ﻣﺴﺘﺘﺮي ﺑﻮد‪ ،‬ھﻤﯿﺸﮫ در ﺧﻮن ﺗﺎﺗﺎر ﭘﻨﮭﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬از زﻧﺪه زﻧﺪه ﭘﻮﺳﺖ‬
‫ﻛﻨﺪن و ﺑﮫ ﻣﯿﺦ ﻛﺸﯿﺪن‪ ،‬ﯾﺎ زﯾﺮ ﭘﻲ ﭘﯿﻞ اﻧﺪاﺧﺘﻦ و ﺧﺮد ﻛﺮدن ﻣﺮدم ﻟﺬت ﻣﻲﺑﺮد‪ .‬در ﺟﮭﺎﻧﮕﯿﺮﻧﺎﻣﮫ ﺷﺮح‬
‫ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ ﭼﻮن ﯾﻚ ﺟﻠﻮدار و دوﻛﮭﺎر‪ ،‬ﺑﺪون ﻣﻼﺣﻈﮫ و ﺑﻲﺗﻮﺟﮫ ﺑﮫ وﺿﻊ ﺷﻜﺎرﮔﺎه ﺑﮫ آﻧﺠﺎ وارد و‬
‫ﻣﻮﺟﺐ رﻣﯿﺪن ﺷﻜﺎر ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬دﺳﺘﻮر داده ﺗﺎ ﺟﻠﻮدار و دو زﯾﺮ دﺳﺖ او را ھﻢ ﭘﻲ ﺑﺰﻧﻨﺪ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﭘﻲ‬

‫‪yah‬‬
‫ﭘﺸﺖ زاﻧﻮي آﻧﮭﺎ را ﺑﺒﺮﻧﺪ ﻛﮫ ﺗﻤﺎم ﻋﻤﺮ زﻣﯿﻨﮕﯿﺮ ﺷﻮﻧﺪ؛ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ﭘﺲ از اﯾﻦ ﻛﺎر »ﺑﮫ ﺷﻜﺎر اداﻣﮫ دادم‪«.‬‬
‫وﻗﺘﻲ ﭘﺴﺮش ﺧﺴﺮو ﻋﻠﯿﮫ او ﺗﻮﻃﺌﮫ ﻛﺮد‪ ،‬ﮔﻔﺖ ﻛﮫ ﻛﮫ ھﻔﺘﺼﺪ ﻃﺮﻓﺪار اﯾﻦ ﺷﻮرش را در ﻃﻮل ﯾﻚ ﺧﻂ‬
‫در ﺧﯿﺎﺑﺎﻧﮭﺎي ﻻھﻮر ﺑﮫ ﻣﯿﺦ ﺑﻜﺸﻨﺪ؛ و ﺑﺎ ﻟﺬت از ﻃﻮل ﻣﺪت ﺟﺎن ﻛﻨﺪن اﯾﻦ ﻣﺮدان ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪ .‬زﻧﺪﮔﻲ‬
‫ﺟﻨﺴﯿﺶ ﺑﺎ ﺣﺮﻣﺴﺮاﯾﻲ ﺷﺶ ھﺰار زﻧﮫ ھﻤﺮاه ﺑﻮد‪ ،‬و ﺑﮫ ﻋﻼﻗﺔ ﺑﻌﺪﯾﺶ‪ ،‬ﻛﮫ ھﻤﺴﺮ ﺳﻮﮔﻠﯿﺶ ﻧﻮر ﺟﮭﺎن‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آراﺳﺘﮫ ﺷﺪ؛ او ﻧﻮر ﺟﮭﺎن را ﺑﺎ ﻛﺸﺘﻦ ﺷﻮھﺮش ﺑﮫ ﭼﻨﮓ آورده ﺑﻮد‪ .‬در اﺟﺮاي ﻋﺪاﻟﺖ‪ ،‬ھﻢ‬
‫ﺑﯿﻐﺮض و ھﻢ ﺳﺨﺘﮕﯿﺮ ﺑﻮد‪ .‬اﻣﺎ ﺧﺮجﺗﺮاﺷﯿﮭﺎي ﮔﺰاﻓﺶ روي دوش ﻣﻠﺘﻲ ﻛﮫ ﺑﺎ رھﺒﺮي ﻋﺎﻗﻼﻧﺔ اﻛﺒﺮ‪ ،‬و‬
‫ﺳﺎﻟﮭﺎ ﺻﻠﺢ‪ ،‬ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪﺗﺮﯾﻦ ﻣﻠﺖ ﺟﮭﺎن ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎر ﺳﻨﮕﯿﻨﻲ ﮔﺬارد‪.‬‬
‫@‪h‬‬
‫ﺟﮭﺎﻧﮕﯿﺮ در اواﺧﺮ ﺳﻠﻄﻨﺘﺶ ﺑﯿﺶ از ﭘﯿﺶ ﺷﺮاب ﻣﻲﻧﻮﺷﯿﺪ و از وﻇﺎﯾﻒ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻏﺎﻓﻞ‬

‫ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﻧﺎﮔﺰﯾﺮ ﺗﻮﻃﺌﮫھﺎﯾﻲ ﺑﺮاي ﺳﺮﻧﮕﻮﻧﻲ او ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ؛ ﭘﯿﺶ از اﯾﻦ‪ ،‬در ﺳﺎل ‪ ،1622‬ﭘﺴﺮش‬
‫ﺟﮭﺎن ﺳﻌﻲ ﻛﺮده ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﮫ ﺗﺎج و ﺗﺨﺖ ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﮫ ﺟﮭﺎﻧﮕﯿﺮ ﻣﺮد‪ ،‬ﺟﮭﺎن ﺷﺘﺎﺑﺰده از ﭘﻨﮭﺎﻧﮕﺎھﺶ در‬
‫دﻛﻦ ﺑﯿﺮون آﻣﺪ و ﺧﻮد را اﻣﭙﺮاﻃﻮر ﻧﺎﻣﯿﺪ و ھﻤﺔ ﺑﺮادراﻧﺶ را ﻛﺸﺖ ﺗﺎ آراﻣﺶ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﮫ دﺳﺖ آرد‪.‬‬
‫‪are‬‬

‫ﻋﺎدات اﻓﺮاط‪ ،‬ﺗﻨﺪي‪ ،‬و ﺳﺘﻤﮕﺮي را از ﭘﺪر ﺑﮫ ارث ﺑﺮده ﺑﻮد‪ .‬ھﺰﯾﻨﺔ درﺑﺎر ﺟﮭﺎن‪ ،‬و ﺣﻘﻮﻗﮭﺎي ﮔﺰاﻓﻲ‬
‫ﻛﮫ ﺑﮫ ﺗﻌﺪاد زﯾﺎد ﺻﺎﺣﺒﺎن ﻣﻘﺎﻣﺎت و ﻣﻨﺎﺻﺐ ﭘﺮداﺧﺘﮫ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﺑﯿﺶ از ﭘﯿﺶ‪ ،‬درآﻣﺪي را ﻛﮫ ﺻﻨﻌﺖ و‬
‫ﺗﺠﺎرت ﭘﺮروﻧﻖ ﻣﺮدم ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﻲﻛﺮد ﻣﻲﺑﻠﻌﯿﺪ‪ .‬رواداري دﯾﻨﻲ اﻛﺒﺮ‪ ،‬و ﺑﻲﺗﻔﺎوﺗﻲ ﻣﺬھﺒﻲ ﺟﮭﺎﻧﮕﯿﺮ‪ ،‬ھﺮ دو‬
‫از ﻣﯿﺎن رﻓﺖ؛ وي ﺑﮫ دﯾﻦ اﺳﻼم ﺑﺎزﮔﺸﺖ؛ ﺑﮫ زﺟﺮ و آزار ﻣﺴﯿﺤﯿﺎن ﭘﺮداﺧﺖ و دﺳﺖ ﺑﮫ وﯾﺮاﻧﻲ‬
‫ﺑﻲﺗﺮﺣﻢ و ﻛﻠﻲ ﻣﻌﺎﺑﺪ ھﻨﺪو زد‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫ﺷﺎه ﺟﮭﺎن‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﺸﺎن دادن ﺳﺨﺎوﺗﻤﻨﺪﯾﺶ ﺑﮫ دوﺳﺘﺎن و ﻓﻘﺮا‪ ،‬و ﺑﺎذوق ھﻨﺮي و ﺗﻤﺎﯾﻠﺶ ﺑﮫ آراﺳﺘﻦ ھﻨﺪ ﺑﮫ‬
‫زﯾﺒﺎﺗﺮﯾﻦ آﺛﺎر ﻣﻌﻤﺎرﯾﻲ ﻛﮫ ﺗﺎﻛﻨﻮن دﯾﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﺎ ﻋﺸﻖ ﺑﮫ ھﻤﺴﺮش ﻣﻤﺘﺎزﻣﺤﻞ‪ ،‬ﺗﺎ ﺣﺪي آﺑﺮوﯾﻲ‬
‫ﺑﺮاي ﺧﻮد دﺳﺖ و ﭘﺎ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﯿﺴﺖ و ﯾﻚ ﺳﺎﻟﮫ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﺎ ﻣﻤﺘﺎز ﻣﺤﻞ ازدواج ﻛﺮد؛ از زن دﯾﮕﺮش دو‬
‫ﻓﺮزﻧﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﻣﻤﺘﺎزﻣﺤﻞ‪ ،‬در ﻣﺪت ھﺠﺪهﺳﺎل‪ ،‬ﭼﮭﺎرده ﻓﺮزﻧﺪ ﺑﺮاي ﺷﻮھﺮ ﺧﺴﺘﮕﻲﻧﺎﭘﺬﯾﺮش آورد و در‬
‫‪an‬‬

‫ﺳﻲ و ﻧﮫ ﺳﺎﻟﮕﻲ‪ ،‬ھﻨﮕﺎم زادن آﺧﺮﯾﻦ ﺑﭽﮫ‪ ،‬ﭼﺸﻢ از ﺟﮭﺎن ﻓﺮو ﺑﺴﺖ‪ -‬ﺷﺎهﺟﮭﺎن‪ ،‬ﺗﺎجﻣﺤﻞ ﻋﺎﻟﻲ و ﻣﺠﻠﻞ‬
‫را ﺳﺎﺧﺖ ﺗﺎ آراﻣﮕﺎه ﺧﻮد و ھﻤﺴﺮش ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ھﻢ از وي ﯾﺎدﮔﺎر ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻋﯿﺎﺷﻲ ﭘﯿﺸﮫ ﻛﺮد و ﻛﺎرش‬
‫ﺑﮫ رﺳﻮاﯾﻲ ﻛﺸﯿﺪ‪ .‬ﺗﺎجﻣﺤﻞ زﯾﺒﺎﺗﺮﯾﻦ ﻣﻘﺒﺮهھﺎي ﺟﮭﺎن‪ ،‬و ﯾﻜﻲ از ﺻﺪھﺎ ﺷﺎھﻜﺎري ﺑﻮد ﻛﮫ ﺷﺎهﺟﮭﺎن‬
‫ﺧﺼﻮﺻﺎً در آﮔﺮه و در دھﻠﻲﻧﻮ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﻧﻘﺸﺔ او ﺗﻮﺳﻌﮫ داده ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﺧﺮج ﺳﻨﮕﯿﻦ اﯾﻦ‬
‫‪pym‬‬

‫ﻛﺎﺧﮭﺎ‪ ،‬ﺗﺠﻤﻞ درﺑﺎر‪ ،‬ﺟﻮاھﺮات زﯾﺎده از ﺣﺪ ﺗﺨﺖﻃﺎووس ﻧﺸﺎﻧﺔ ﻣﯿﺰان ﻣﺎﻟﯿﺎﺗﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ وﯾﺮاﻧﮕﺮ ھﻨﺪ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻨﮭﻤﮫ‪ ،‬اﮔﺮ ﭼﮫ ﯾﻜﻲ از ﺳﺨﺖﺗﺮﯾﻦ ﻗﺤﻄﯿﮭﺎي ﺗﺎرﯾﺦ ھﻨﺪ در ﻋﮭﺪ ﺷﺎهﺟﮭﺎن ﭘﯿﺶ آﻣﺪ‪ ،‬ﺳﻲ ﺳﺎل‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺖ او ﻧﺸﺎﻧﺔ اوج روﻧﻖ و اﻋﺘﺒﺎر ھﻨﺪ اﺳﺖ‪ .‬وي ﺷﺎھﻲ ﭘﺮﺟﻼل و ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯾﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﻮد‪ ،‬و اﮔﺮ ﭼﮫ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺟﺎﻧﮭﺎي ﺑﯿﺸﻤﺎري را در ﺟﻨﮓ ﺑﺎ ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﺎن ﺑﺮ ﺑﺎد داد‪ ،‬ﺑﺎز ﺑﺮاي ﯾﻚ ﻧﺴﻞ ﻛﺎﻣﻞ ﺻﻠﺢ را ﺑﮫ ﺳﺮزﻣﯿﻨﺶ‬
‫ﺑﺎز آورد‪ .‬ﻣﻮﻧﺘﺴﺴﺘﻮارتاﻟﻔﯿﻨﺴﺘﻦ‪ ،‬ﻛﮫ ﺣﻜﻤﺮان ﺑﺰرگ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎﯾﻲ ﺑﻤﺒﺌﻲ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻲﻧﻮﯾﺴﺪ‪:‬‬

‫‪.co‬‬
‫آﻧﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ وﺿﻊ ﻛﻨﻮﻧﻲ ھﻨﺪ ﻧﮕﺎه ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﭼﻨﯿﻦ ﺗﺼﻮر ﻛﻨﻨﺪ ﻛﮫ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن ﺑﻮﻣﻲ در ﺑﺎب‬
‫آﺑﺎداﻧﻲ ﭘﯿﺸﯿﻦ ھﻨﺪ ﻣﺒﺎﻟﻐﮫ ﻛﺮدهاﻧﺪ؛ اﻣﺎ ﺷﮭﺮھﺎي ﻣﺘﺮوك و ﻛﺎﺧﮭﺎي وﯾﺮان و ﻛﺎرﯾﺰھﺎي ﻣﺴﺪود‪ ،‬ﻛﮫ ھﻨﻮز‬
‫ھﻢ دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺨﺎزن ﻋﻈﯿﻢ و آبﺑﻨﺪھﺎﯾﻲ ﻛﮫ در ﻣﯿﺎن ﺟﻨﮕﻠﮭﺎﺳﺖ‪ ،‬و ﺳﻨﮕﻔﺮﺷﮭﺎ‪ ،‬ﭼﺎھﮭﺎ‪،‬‬
‫ﻛﺎرواﻧﺴﺮاھﺎي ﻓﺮورﯾﺨﺘﮫ‪ ،‬راھﮭﺎي ﺷﺎھﻲ‪ ،‬و ﺷﮭﺎدت‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﺴﺎﻓﺮان آن زﻣﺎن در ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﻛﺮدن ﻣﺎ ھﻤﺪاﺳﺘﺎﻧﻨﺪ ﻛﮫ آن ﻣﻮرﺧﺎن دﻻﯾﻞ ﺧﻮﺑﻲ ﺑﺮاي اﯾﻦ ﺗﻌﺮﯾﻒ و‬
‫ﺳﺘﺎﯾﺶ داﺷﺘﮫاﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺷﺎهﺟﮭﺎن‪ ،‬ﻛﮫ ﺳﻠﻄﻨﺖ را ﺑﺎ ﻗﺘﻞ ﺑﺮادراﻧﺶ آﻏﺎز ﻛﺮد‪ ،‬از ﻛﺸﺘﻦ ﭘﺴﺮاﻧﺶ ﻏﺎﻓﻞ ﻣﺎﻧﺪ؛ و ﻣﻘﺪر ﭼﻨﯿﻦ ﺑﻮد‬
‫ﻛﮫ ﯾﻜﻲ از آﻧﮭﺎ ﺳﺮﻧﮕﻮﻧﺶ ﻛﻨﺪ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ 1657‬ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪﺗﺮﯾﻦ اﯾﻦ ﻓﺮزﻧﺪان‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ اورﻧﮓزﯾﺐ‪ ،‬از دﻛﻦ‬

‫‪yah‬‬
‫ﻗﯿﺎم ﻛﺮد‪ .‬ﺷﺎهﺟﮭﺎن‪ ،‬ﻣﺜﻞ داوود‪ ،‬ﺑﮫ ﺳﺮداراﻧﺶ دﺳﺘﻮرھﺎﯾﻲ داد ﻛﮫ ﺳﭙﺎه ﺷﻮرﺷﻲ را ﺷﻜﺴﺖ دھﻨﺪ و‪ ،‬اﮔﺮ‬
‫ﻣﻘﺪور ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺴﺮش را زﻧﺪه دﺳﺘﮕﯿﺮ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اورﻧﮓزﯾﺐ ھﻤﺔ ﻧﯿﺮوھﺎﯾﻲ را ﻛﮫ ﺑﮫ ﻣﻘﺎﺑﻠﺔ او ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺷﺪه‬
‫ﺑﻮد ﻣﻐﻠﻮب ﻛﺮد؛ ﭘﺪرش را اﺳﯿﺮ و در ﻗﻠﻌﺔ آﮔﺮه زﻧﺪاﻧﻲ ﻛﺮد‪ .‬ﺷﺎه ﻣﻌﺰول ﻣﺪت ﻧﮫ ﺳﺎل در آﻧﺠﺎ‬
‫روزﮔﺎر ﺗﻠﺨﻲ را ﮔﺬراﻧﯿﺪ؛ ﭘﺴﺮش ھﺮﮔﺰ ﺑﮫ دﯾﺪﻧﺶ ﻧﯿﺎﻣﺪ؛ ﻓﻘﻂ دﺧﺘﺮ وﻓﺎدارش‪ ،‬ﺟﮭﺎنآرا‪ ،‬ﻣﻼزﻣﺶ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺷﺎهﺟﮭﺎن روزھﺎ را از ﺑﺮج ﯾﺎﺳﻤﻦ زﻧﺪان ﺑﮫ آﻧﺴﻮي ﺟﻤﻨﺎ‪ ،‬ﺑﮫ ﺟﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﻣﻤﺘﺎزﻣﺤﻞ دﻟﺪار ﻗﺪﯾﻤﺶ در‬
‫ﻣﻘﺒﺮة ﮔﻮھﺮﻧﺸﺎﻧﺶ ﺧﻔﺘﮫ ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﮕﺎه ﻣﻲﻛﺮد‪.‬‬
‫@‪h‬‬
‫ﭘﺴﺮي ﻛﮫ اﯾﻦ ﻃﻮر او را از ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺧﻠﻊ ﻛﺮده ﺑﻮد از ﻣﻘﺪﺳﺎن ﺑﺰرگ ﺗﺎرﯾﺦ اﺳﻼم‪ ،‬و ﺷﺎﯾﺪ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً‬
‫ﻣﻤﺘﺎزﺗﺮﯾﻦ اﻣﭙﺮاﻃﻮران ﺳﻠﺴﻠﺔ ﺗﯿﻤﻮرﯾﺎن ھﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪ .‬ﻣﻼﯾﺎﻧﻲ ﻛﮫ او را ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‬
‫ذھﻨﺶ را ﭼﻨﺎن ﺑﺎﻣﺴﺎﺋﻞ دﯾﻨﻲ اﺷﺒﺎع ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ﺷﺎھﺰادة ﺟﻮان روزﮔﺎري ﺑﮫ ﻓﻜﺮ ﺗﺮك ﺷﺎھﻲ و‬
‫ﺟﮭﺎن اﻓﺘﺎده ﺑﻮد و ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ زاھﺪ ﺑﺸﻮد‪ .‬در ﺗﻤﺎم ﻋﻤﺮش‪ ،‬ﺳﻮاي اﺳﺘﺒﺪاد و ﺳﯿﺎﺳﺘﻤﺪاري زﯾﺮﻛﺎﻧﮫاش‪،‬‬
‫ﺳﻮاي ﻣﻔﮭﻮﻣﻲ ﻛﮫ از اﺧﻼﻗﯿﺎت ﻣﻌﻤﻮل ﻣﺬھﺒﺶ داﺷﺖ‪ ،‬ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻲ ﻣﺆﻣﻦ و ﻣﺘﻌﺼﺐ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪ‪ :‬ﻧﻤﺎزھﺎي‬
‫‪are‬‬

‫ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ؛ ﺗﻤﺎم ﻗﺮآن را از ﺑﺮ داﺷﺖ؛ و ﺑﺎ ﻛﻔﺎر ﺟﮭﺎد ﻣﻲﻛﺮد؛ ﺳﺎﻋﺘﮭﺎ ﻋﺒﺎدت ﻣﻲﻛﺮد؛ روزھﺎ‬
‫روزه ﺑﻮد‪ .‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻋﻤﺮش اﻋﻤﺎل دﯾﻨﻲ را ﺑﺎ ھﻤﺎن ﺷﻮر و اﺷﺘﯿﺎق و اﯾﻤﺎن ﻗﻮﯾﯿﻲ ﻛﮫ داﺷﺖ ﺑﮫ ﺟﺎي‬
‫ﻣﻲآورد‪ .‬در ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺳﺮد و ﺣﺴﺎﺑﮕﺮ ﺑﻮد و ﺑﮫ زﯾﺮﻛﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ در راه ﻛﺸﻮر و ﺧﺪاﯾﺶ دروغ‬
‫ﺑﮕﻮﯾﺪ‪ ،‬اﻣﺎ در ﺑﯿﻦ ﺳﻼﻃﯿﻦ ﺳﻠﺴﻠﺔ ﺗﯿﻤﻮرﯾﺎن ھﻨﺪ‪ ،‬ﺳﺘﻤﮕﺮي او از ھﻤﮫ ﻛﻤﺘﺮ ﺑﻮد و ﻧﺮﻣﺶ و ﻣﻼﯾﻤﺖ‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮي داﺷﺖ‪ .‬در ﻋﮭﺪ او از ﻛﺸﺖ و ﻛﺸﺘﺎر ﻛﺎﺳﺘﮫ ﺷﺪ؛ در رﺳﯿﺪﮔﻲ ﺑﮫ ﺟﻨﺎﯾﺖ‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮ دﺳﺖ ﺑﮫ ﻣﺠﺎزات‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﻲزد‪ .‬ھﻤﯿﺸﮫ در رﻓﺘﺎرش ﻓﺮوﺗﻦ و‪ ،‬ﺑﮫ ھﻨﮕﺎم ﺧﺸﻢ‪ ،‬ﺻﺒﻮر و در ﻣﺼﯿﺒﺖ ﺗﺴﻠﯿﻢ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﻋﺰﻣﻲ راﺳﺦ‬
‫از ھﺮ ﺧﻮراﻛﻲ‪ ،‬ﻧﻮﺷﯿﺪﻧﻲ‪ ،‬ﯾﺎ ﺗﺠﻤﻠﻲ ﻛﮫ ﻣﺬھﺒﺶ ﺣﺮام ﻛﺮده ﺑﻮد ﺧﻮدداري ﻣﻲﻛﺮد؛ اﮔﺮ ﭼﮫ در ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ‬
‫اﺳﺘﺎد ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﻮن آن را ﻟﺬﺗﻲ ﺷﮭﻮي داﻧﺴﺖ‪ ،‬از آن دﺳﺖ ﻛﺸﯿﺪ؛ ﻇﺎھﺮاً ﻋﺰم ﻛﺮده ﺑﻮد ﻛﮫ ﭼﯿﺰي ﺧﺮج‬
‫ﺧﻮد ﻧﻜﻨﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ آن ﻣﻘﺪار ﻛﮫ ﺧﻮد ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﻋﺮق ﺟﺒﯿﻦ و ﻛﺪ ﯾﻤﯿﻦ ﺑﮫ دﺳﺖ آورد‪ .‬ﻗﺪﯾﺲ آوﮔﻮﺳﺘﯿﻨﻮس‬
‫دﯾﮕﺮي ﺑﻮد ﺑﺮ ﺗﺨﺖ ﻧﺸﺴﺘﮫ‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫اورﻧﮓزﯾﺐ ﺑﮫ ھﻨﺮ ﺑﻲﺗﻮﺟﮫ ﺑﻮد‪ ،‬و ﺑﺎ ﺗﻌﺼﺐ ﺧﺸﻨﻲ ﯾﺎدﮔﺎرھﺎي »ﻛﻔﺎر« را وﯾﺮان ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬در ﻣﺪت‬
‫ﻧﯿﻢ ﻗﺮن ﺳﻠﻄﻨﺘﺶ ﻛﻮﺷﯿﺪ ﺗﺎ ھﻤﺔ ادﯾﺎن را‪ ،‬ﺳﻮاي دﯾﻦ ﺧﻮدش‪ ،‬از ھﻨﺪ ﺑﺮاﻓﻜﻨﺪ‪ .‬ﺑﮫ ﺣﻜﺎم وﻻﯾﺎت و ﺳﺎﯾﺮ‬
‫زﯾﺮدﺳﺘﮭﺎﯾﺶ ﻓﺮﻣﺎن داده ﺑﻮد ﻛﮫ ﺗﻤﺎم ﻣﻌﺎﺑﺪ ھﻨﺪو و ﻣﺴﯿﺤﻲ را ﺑﺎ ﺧﺎك ﯾﻜﺴﺎن ﻛﻨﻨﺪ؛ ھﻤﺔ ﺑﺘﮭﺎ را ﺑﺸﻜﻨﻨﺪ؛‬
‫‪pym‬‬

‫و ھﻤﺔ ﻣﺪرﺳﮫھﺎي ھﻨﺪو را ﺑﺒﻨﺪﻧﺪ‪ .‬در ﻃﻲ ﯾﻚ ﺳﺎل )‪ (1680-1679‬ﺷﺼﺖ و ﺷﺶ ﻣﻌﺒﺪ را‪ ،‬ﻓﻘﻂ در‬
‫اﻣﺒﺮ‪ ،‬ﻓﺮو رﯾﺨﺘﻨﺪ؛ در ﭼﯿﺘﻮر ﺷﺼﺖ و ﺳﮫ ﻣﻌﺒﺪ‪ ،‬و در اوداﯾﭙﻮر ﺻﺪو ﺑﯿﺴﺖ ﺗﺎ ﻣﻌﺒﺪ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﺎر آﻣﺪﻧﺪ؛ دﺳﺘﻮر داد ﺗﺎ در ﻣﺤﻞ ﻣﻌﺒﺪي در ﺑﻨﺎرس‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺮاي ھﻨﺪوان ﻗﺪﺳﯿﺖ ﺧﺎﺻﻲ داﺷﺖ‪،‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻣﺴﺠﺪي ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﻮد‪ .‬ﻋﺒﺎدت ﺗﻤﺎم ﻣﺬاھﺐ ھﻨﺪو را در ﻣﻼء ﻋﺎم ﻣﻤﻨﻮع ﻛﺮد‪ ،‬و ﺑﺮ ھﺮ ھﻨﺪوﯾﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ‬
‫اﺳﻼم ﻧﮕﺮوﯾﺪه ﺑﻮد ﺟﺰﯾﮫاي ﺳﻨﮕﯿﻦ ﻣﻘﺮر داﺷﺖ‪ .‬در ﻧﺘﯿﺠﺔ ﺗﻌﺼﺐ او ھﺰاران ﻣﻌﺒﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ﻧﺸﺎﻧﮫ ﯾﺎ ﻛﺎﻧﻮن‬
‫ھﺰاران ﺳﺎﻟﺔ ھﻨﺮ ھﻨﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﮫ وﯾﺮاﻧﮫ ﻣﺒﺪل ﺷﺪ‪ .‬اﻣﺮوزه ﺑﺎ ﻧﮕﺮﺷﻲ ﺳﻄﺤﻲ ﺑﮫ ھﻨﺪ‪ ،‬ھﺮﮔﺰ ﻧﻤﻲﺗﻮان‬

‫‪.co‬‬
‫درﯾﺎﻓﺖ ﻛﮫ روزي اﯾﻦ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﭼﮫ زﯾﺒﺎﯾﻲ و ﭼﮫ ﺷﻜﻮھﻲ داﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪.‬‬

‫اورﻧﮓزﯾﺐ ﻣﺸﺘﻲ ھﻨﺪوي ﺗﺮﺳﻮ را ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻛﺮد‪ ،‬اﻣﺎ ھﻢ ﺳﻠﺴﻠﺔ ﺧﻮد را ﺑﺮﺑﺎد داد و ھﻢ ﺳﺮزﻣﯿﻨﺶ را‪.‬‬
‫ﺗﻌﺪادي از ﻣﺴﻠﻤﯿﻦ او را ﭼﻮن اوﻟﯿﺎ ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﯿﻠﯿﻮﻧﮭﺎ ﻣﺮدم ﺧﺎﻣﻮش و ھﺮاﺳﻨﺎك ھﻨﺪ در او ﺑﮫ‬
‫ﭼﺸﻢ دﯾﻮي ﻧﮕﺎه ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬از ﺗﻤﻐﺎﭼﯿﺎﻧﺶ ﻣﻲﮔﺮﯾﺨﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﺮاي ﻣﺮﮔﺶ دﻋﺎ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬در ﻋﮭﺪ ﺳﻠﻄﻨﺖ‬

‫‪oo‬‬
‫او اﻣﭙﺮاﻃﻮري ﺗﯿﻤﻮرﯾﺎن ھﻨﺪ ﺑﮫ اوج ﺧﻮد رﺳﯿﺪ و ﺑﮫ دﻛﻦ ھﻢ ﮔﺴﺘﺮش ﯾﺎﻓﺖ؛ اﻣﺎ اﯾﻦ ﻗﺪرت ﭘﺎﯾﮫاي در‬
‫دﻟﮭﺎي ﻣﺮدم ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬و ﻣﺤﻜﻮم ﺑﮫ اﯾﻦ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﺎ اوﻟﯿﻦ ﺟﻨﺒﺶ ﺧﺼﻤﺎﻧﮫ و ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ ﻓﺮو رﯾﺰد‪ .‬ﺧﻮد‬
‫اﻣﭙﺮاﻃﻮر‪ ،‬در آﺧﺮﯾﻦ ﺳﺎﻟﮭﺎي ﻋﻤﺮش‪ ،‬ﻛﻢﻛﻢ ﻓﮭﻤﯿﺪ ﻛﮫ ﺑﺎ ﺗﻨﮓﻧﻈﺮي زاھﺪاﻧﮫاش ﻣﯿﺮاث ﭘﺪراﻧﺶ را‬
‫ﻧﺎﺑﻮد ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺎﻣﮫھﺎﯾﻲ ﻛﮫ در ﺑﺴﺘﺮ ﻣﺮگ ﻧﻮﺷﺘﮫ اﺳﻨﺎد ﺗﺮﺣﻢاﻧﮕﯿﺰي اﺳﺖ‪:‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﻧﻤﻲداﻧﻢ ﻛﯿﻢ‪ ،‬ﻛﺠﺎ ﺧﻮاھﻢ رﻓﺖ‪ ،‬ﯾﺎ ﭼﮫ ﺑﺮ ﺳﺮ اﯾﻦ ﮔﻨﺎھﻜﺎر ﭘﺮ ﻣﻌﺎﺻﻲ ﺧﻮاھﺪ آﻣﺪ… ﺗﻤﺎم ﻋﻤﺮم ﺑﮫ‬
‫ﺑﻲﺛﻤﺮي ﮔﺬﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪا در ﻗﻠﺒﻢ ﺑﻮد‪ ،‬اﯾﻦ ھﻤﮫ ﭼﺸﻤﮭﺎي ﺑﯿﻔﺮوﻏﻢ ﻧﻮر او را ﻧﺸﻨﺎﺧﺖ…‪ ،‬در آﯾﻨﺪه‬
‫ﺑﺮاي ﻣﻦ اﻣﯿﺪي ﻧﯿﺴﺖ و ﺗﺐ ﺑﺮﻃﺮف ﺷﺪه‪ ،‬و ﻓﻘﻂ ﭘﻮﺳﺘﻲ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه… ﺑﺴﯿﺎر ﮔﻨﺎه ﻛﺮدهام‪ ،‬و ﻧﻤﻲداﻧﻢ‬
‫ﭼﮫ ﻋﺬاﺑﻲ در اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻦ اﺳﺖ… رﺣﻤﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﺑﺎد‪.‬‬

‫وﺻﯿﺖ ﻛﺮده ﺑﻮد ﻛﮫ ﺗﺸﯿﯿﻊﺟﻨﺎزهاش زاھﺪاﻧﮫ و ﺳﺎده اﻧﺠﺎم ﮔﯿﺮد‪ ،‬ھﯿﭻ ﭘﻮﻟﻲ ﺑﺮاي ﻛﻔﻦ او ﺧﺮج ﻧﻜﻨﻨﺪ‪،‬‬
‫@‪h‬‬
‫ﻣﮕﺮ ﭼﮭﺎر روﭘﯿﮫاي ﻛﮫ او ﺑﺎ ﻛﻼھﺪوزي ﺑﮫ دﺳﺖ آورده ﺑﻮد‪ .‬ﮔﻔﺖ روي ﺗﺎﺑﻮﺗﺶ را ﺑﺎ ﯾﻚ ﺗﻜﮫ ﻛﺮﺑﺎس‬
‫ﺳﺎده ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻓﻘﺮا ﺳﯿﺼﺪ روﭘﯿﮫ ﮔﺬاﺷﺖ‪ -‬و اﯾﻦ دﺳﺘﻤﺰدي ﺑﻮد ﻛﮫ از اﺳﺘﻨﺴﺎخ ﻗﺮآن ﺑﮫ دﺳﺖ‬
‫آورده ﺑﻮد‪ .‬در ھﺸﺘﺎدو ﻧﮫ ﺳﺎﻟﮕﻲ درﮔﺬﺷﺖ‪ -‬ﻋﻤﺮي ﺑﺲ دراز ﯾﺎﻓﺘﮫ ﺑﻮد‪.‬‬

‫در ﻇﺮف ھﻔﺪهﺳﺎل ﭘﺲ از ﻣﺮﮔﺶ اﻣﭙﺮاﻃﻮرﯾﺶ ﺗﺠﺰﯾﮫ ﺷﺪ‪ .‬اﻛﺒﺮ‪ ،‬ﻋﺎﻗﻼﻧﮫ‪ ،‬ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻣﺮدم را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ‬
‫ﺧﻮد ﺟﻠﺐ‬
‫‪are‬‬

‫ﺟﮭﺎﻧﮕﯿﺮ‪ ،‬وﻟﺨﺮﺟﻲ ﺷﺎه ﺟﮭﺎن‪ ،‬و ﺗﻌﺼﺐ اورﻧﮓزﯾﺐ از دﺳﺖ رﻓﺘﮫ ﺑﻮد‪ .‬اﻗﻠﯿﺖ ﻣﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬ﻛﮫ ﻗﺒﻼ از‬
‫ﮔﺮﻣﺎي ھﻨﺪ ﺳﺴﺖ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬اﯾﻨﻚ ﺣﻤﯿﺖ ﻧﻈﺎﻣﻲ و ﻧﯿﺮوي ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ اوﻟﯿﮫ را از دﺳﺖ دادهﺑﻮد؛ ھﯿﭻ‬
‫ﺳﺮﺑﺎز ﺗﺎزهﻧﻔﺴﻲ ھﻢ از ﺷﻤﺎل ﻧﻤﻲآﻣﺪ ﻛﮫ از ﻓﺮورﯾﺨﺘﻦ ﻛﺎخ ﻋﻈﻤﺖ آﻧﺎن ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي ﻛﻨﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﯿﺎن‪،‬‬
‫از ﻧﻘﺎط دور دﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻐﺮبزﻣﯿﻦ‪ ،‬از ﺟﺰﯾﺮة ﻛﻮﭼﻜﻲ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎﻧﻲ ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺷﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﺛﺮوت ھﻨﺪ را دﺳﺘﭽﯿﻦ‬
‫‪set‬‬

‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭼﯿﺰي ﻧﮕﺬﺷﺖ ﻛﮫ ﻧﻮﺑﺖ ﺗﻔﻨﮕﮭﺎ ﻓﺮا رﺳﯿﺪ و ھﻤﺎن ﺟﺰﯾﺮة ﻛﻮﭼﻚ اﻣﭙﺮاﻃﻮري ﻋﻈﯿﻤﻲ را ﺗﺼﺮف‬
‫ﻛﺮد ﻛﮫ در آن‪ ،‬روزﮔﺎري‪ ،‬ھﻨﺪو و ﻣﺴﻠﻤﺎن دﺳﺖ ﺑﮫ دﺳﺖ ھﻢ داده‪ ،‬ﯾﻜﻲ از ﺗﻤﺪﻧﮭﺎي ﺑﺰرگ ﺗﺎرﯾﺦ را‬
‫ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪an‬‬
‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻓﺼﻞ ھﻔﺪھﻢ‬

‫‪.co‬‬
‫ﻣﺮدم‬ ‫زﻧﺪﮔﻲ‬
‫‪-I‬ﭘﺪﯾﺪ آورﻧﺪﮔﺎن ﺛﺮوت‬

‫‪oo‬‬
‫زﻣﯿﻨﺔ ﺟﻨﮕﻞ – ﻛﺸﺎورزي – اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﻌﺎدن – ﺻﻨﺎﯾﻊ دﺳﺘﻲ –‬

‫ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ – ﭘﻮل – ﻣﺎﻟﯿﺎﺗﮭﺎ – ﻗﺤﻄﻲ – ﻓﻘﺮ و ﺛﺮوت‬

‫‪yah‬‬
‫ﺧﺎك ھﻨﺪ ﺑﮫ رﺿﺎ و رﻏﺒﺖ ﺑﺎ ﺗﻤﺪن ھﻤﺴﺎز ﻧﺸﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺨﺶ ﻋﻈﯿﻤﻲ از آن را ﺟﻨﮕﻞ ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺑﻮد‪ ،‬و‬
‫زﯾﺴﺘﮕﺎه ﺷﯿﺮ‪ ،‬ﺑﺒﺮ‪ ،‬ﻓﯿﻞ‪ ،‬ﻣﺎر‪ ،‬و ﺳﺎﯾﺮ ﺗﻜﺮواﻧﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ روﺳﻮوار ﺑﮫ ﭼﺸﻢ ﺣﻘﺎرت در ﺗﻤﺪن ﻣﻲ‬
‫ﻧﮕﺮﯾﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ھﻤﻮاره‪ ،‬و در وراي ﺟﻠﻮهھﺎي ﺳﻄﺤﻲ ﺟﺪال اﻗﺘﺼﺎدي و ﺳﯿﺎﺳﻲ‪ ،‬ﻣﺒﺎرزهاي ﺣﯿﺎﺗﻲ در‬
‫ﺟﺮﯾﺎن ﺑﻮد ﻛﮫ اﯾﻦ زﻣﯿﻦ را از ﭼﻨﮓ اﯾﻦﮔﻮﻧﮫ دﺷﻤﻨﺎن آزاد ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻛﺒﺮﺷﺎه ﻧﺰدﯾﻚ ﻣﺘﻮرا ﺑﺒﺮ ﺷﻜﺎر ﻣﻲﻛﺮد‬
‫و در ﺑﺴﯿﺎري از ﺟﺎھﺎﯾﻲ ﻛﮫ دﯾﮕﺮ اﻣﺮوزه اﺛﺮي از ﻓﯿﻞ در آﻧﮭﺎ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﻓﯿﻞ وﺣﺸﻲ ﺑﮫ دام ﻣﻲاﻧﺪاﺧﺖ‪.‬‬
‫@‪h‬‬
‫در ﻋﺼﺮ وداﯾﻲ‪ ،‬در ﺷﻤﺎل ﺑﺎﺧﺘﺮي ﯾﺎ ﻣﺮﻛﺰي ھﻨﺪ‪ ،‬ھﻤﮫ ﺟﺎ ﺷﯿﺮ ﭘﯿﺪا ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﻛﻨﻮن ﻛﻤﺎﺑﯿﺶ در‬
‫ﺳﺮاﺳﺮ اﯾﻦ ﺷﺒﮫﺟﺰﯾﺮه ﻧﺸﺎﻧﻲ از اﯾﻦ ﺣﯿﻮان ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﻣﺎرھﺎ و ﺣﺸﺮات ھﻨﻮر ﻣﻲﺟﻨﮕﻨﺪ‪ :‬در ﺳﺎل ‪1926‬‬
‫درﺣﺪود دوھﺰار ھﻨﺪي ﺑﮫ وﺳﯿﻠﮫ ﺟﺎﻧﻮران درﻧﺪه )‪ 875‬ﻧﻔﺮ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺒﺮھﺎي ﻣﮭﺎﺟﻢ( ﻛﺸﺘﮫ ﺷﺪﻧﺪ؛ و ﺗﻌﺪاد‬
‫اﻓﺮادي ﻛﮫ از ﻧﯿﺶ ﻣﺎر ﻣﺮدﻧﺪ ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮ ﺑﯿﺴﺖ ھﺰار ﻧﻔﺮ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﺑﺘﺪرﯾﺞ ﻛﮫ زﻣﯿﻦ از ﭼﻨﮓ ﺟﺎﻧﻮران وﺣﺸﻲ آزادي ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬آن را ﺑﮫ ﻛﺸﺘﮕﺎه ﺑﺮﻧﺞ‪ ،‬ﺣﺒﻮﺑﺎت‪ ،‬ارزن‪ ،‬و‬
‫‪are‬‬

‫اﻧﻮاع ﺳﺒﺰي و ﻣﯿﻮه ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬در ﺑﺨﺶ اﻋﻈﻢ ﺗﺎرﯾﺦ ھﻨﺪ‪ ،‬اﻛﺜﺮﯾﺖ ﺟﻤﻌﯿﺖ اﯾﻦ ﺳﺮزﻣﯿﻦ‪،‬‬
‫ﻣﻤﺴﻜﺎﻧﮫ‪ ،‬از ھﻤﯿﻦ ﻏﺬاھﺎي ﻃﺒﯿﻌﻲ ﺗﻐﺬﯾﮫ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬و ﮔﻮﺷﺖ و ﻣﺮغ و ﻣﺎھﻲ را ﺑﺮاي ﻧﺠﺴﮭﺎ و‬
‫ﺗﻮاﻧﮕﺮان ﮔﺬاﺷﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬ھﻨﺪوھﺎ‪ ،‬ﺑﺮاي اﯾﻨﻜﮫ ﻏﺬاﯾﺸﺎن اﺷﺘﮭﺎآور ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﺷﺎﯾﺪ ھﻢ ﻛﻤﻜﻲ ﺑﮫ آﻓﺮودﯾﺘﮫ ﻛﺮده‬
‫‪set‬‬

‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻛﺎري‪ ،‬زﻧﺠﺒﯿﻞ‪ ،‬ﻣﯿﺨﻚ‪ ،‬دارﭼﯿﻦ‪ ،‬و ادوﯾﮫ دﯾﮕﺮ را ﻛﺎﺷﺘﮫ‪ ،‬ﻣﺼﺮف ﻣﻲﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ادوﯾﮫ آﻧﻘﺪر‬
‫ﺑﺮاي اروﭘﺎﯾﯿﮭﺎ ارزش داﺷﺖ ﻛﮫ ﻧﯿﻤﻜﺮهاي را ﺑﮫ ﺟﺴﺘﺠﻮي آن از ﻧﯿﻤﻜﺮهاي دﯾﮕﺮ ﺳﺮدرآوردﻧﺪ؛ ﭼﮫ‬
‫ﻣﻲداﻧﯿﻢ‪ ،‬ﺷﺎﯾﺪ اﻣﺮﯾﻜﺎ ھﻢ ﺑﮫ ﺧﺎﻃﺮ ﻋﺸﻖ ﻛﺸﻒ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻋﺼﺮ وداﯾﻲ‪ ،‬زﻣﯿﻦ ﺑﮫ ﻣﺮدم ﺗﻌﻠﻖ داﺷﺖ‪،‬‬
‫اﻣﺎ از زﻣﺎن ﭼﻨﺪره ﮔﻮﭘﺘﮫ ﻣﺎورﯾﺎ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﺮﺳﻮم ﺷﺪ ﻛﮫ ﺷﺎھﺎن ﻣﺪﻋﻲ ﻣﺎﻟﻜﯿﺖ ﺗﻤﺎم زﻣﯿﻨﮭﺎ ﺑﺎﺷﻨﺪ و آﻧﮭﺎ را‬
‫‪an‬‬

‫ﺳﺎﻻﻧﮫ ﺑﮫ زارﻋﺎن اﺟﺎره دھﻨﺪ‪ ،‬ﯾﺎ از آﻧﺎن ﺑﮭﺮة ﻣﺎﻟﻜﺎﻧﮫ ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ‪ .‬ﻛﺎر آﺑﯿﺎري ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﮫ ﻋﮭﺪة دوﻟﺖ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﯾﻜﻲ از ﺳﺪھﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﭼﻨﺪره ﮔﻮﭘﺘﮫ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺑﻮد ﺗﺎ ﺳﺎل ‪ 150‬ﻣﯿﻼدي ﻣﻮرد ﺑﮭﺮهﺑﺮداري ﻗﺮار ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ؛‬
‫ﺑﻘﺎﯾﺎي ﻛﺎﻧﺎﻟﮭﺎي ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ را ﻣﻲﺗﻮان اﻣﺮوزه در ﺳﺮاﺳﺮ ھﻨﺪ دﯾﺪ‪ ،‬و ھﻨﻮز ﻧﺸﺎﻧﮫھﺎﯾﻲ از درﯾﺎﭼﮫاي‬
‫ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ ﻛﮫ راج ﺳﯿﻨﮓ‪ ،‬راﻧﺔ راﺟﭙﻮتﻣﻮار‪ ،‬ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﻣﺨﺰن آﺑﯿﺎري‪ ،‬در ﺳﺎل ‪ 1661‬ﺳﺎﺧﺘﮫ و دور‬
‫‪pym‬‬

‫ﺗﺎ دور آن را دﯾﻮار ﻣﺮﻣﺮﯾﻨﻲ ﺑﮫ ﻃﻮل ﻧﻮزده ﻛﯿﻠﻮﻣﺘﺮ ﻛﺸﯿﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﮫ ﺟﺎ ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ھﻨﺪوﯾﺎن ﮔﻮﯾﺎ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻗﻮﻣﻲ ﺑﻮدهاﻧﺪ ﻛﮫ ﻃﻼ اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ھﺮودوت و ﻣﮕﺎﺳﺘﻨﺲ از »ﻣﻮرﭼﮕﺎن‬
‫ﻃﻼﻛﺎو« ﺑﺰرﮔﻲ ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﻨﺪ ﻛﮫ »اﻧﺪازة آﻧﮭﺎ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ از ﺳﮓ‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﺰرﮔﺘﺮ از روﺑﺎه« ﺑﻮده و در‬
‫ﻛﺎر اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﻌﺎدن ﺑﮫ ﻣﻌﺪﻧﭽﯿﺎن ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﺮدهاﻧﺪ؛ ﺑﺪﯾﻦ ﻧﺤﻮ ﻛﮫ آﻧﮭﺎ زﻣﯿﻦ را در ﻃﻠﺐ روزي ﻣﻲﻛﻨﺪﻧﺪ‬

‫‪.co‬‬
‫و ھﻤﯿﻦ اﻣﺮ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻲﺷﺪ ﻛﮫ ﻃﻼ ﻧﻤﺎﯾﺎن ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺨﺶ اﻋﻈﻢ ﻃﻼﯾﻲ را ﻛﮫ‪ ،‬در ﻗﺮن ﭘﻨﺠﻢ قم‪ ،‬در‬
‫ﺷﺎھﻨﺸﺎھﻲ اﯾﺮان ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ از ھﻨﺪ ﻣﻲآوردﻧﺪ‪ .‬ﻧﻘﺮه‪ ،‬ﻣﺲ‪ ،‬ﺳﺮب‪ ،‬ﻗﻠﻊ‪،‬روي‪ ،‬و آھﻦ ھﻢ اﺳﺘﺨﺮاج‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ -‬ﻗﺪﻣﺖ اﺳﺘﺨﺮاج آھﻦ ﺑﮫ ‪ 1500‬قم ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬ﻓﻦ آﺑﺪادن آھﻦ و ﭼﺪنرﯾﺰي‪ ،‬ﻣﺪﺗﮭﺎ ﭘﯿﺶ از آﻧﻜﮫ‬
‫در اروﭘﺎ ﺷﻨﺎﺧﺘﮫ ﺷﻮد‪ ،‬در ھﻨﺪ ﺗﻜﺎﻣﻞ ﯾﺎﻓﺘﮫ ﺑﻮد؛ ﻣﺜﻼ وﯾﻜﺮه ﻣﺎدﯾﺘﯿﮫ )درﺣﺪود ‪ 380‬ﻣﯿﻼدي( ﯾﻚ ﺳﺘﻮن‬
‫آھﻨﻲ ﺑﺮاﻓﺮاﺷﺖ ﻛﮫ اﻣﺮوزه ﭘﺲ از ﭘﺎﻧﺰده ﻗﺮن ھﻨﻮز از ﺟﻼ ﻧﯿﻔﺘﺎده اﺳﺖ؛ ﺑﺮاي داﻧﺶ ﻓﻠﺰﮔﺮي ﺟﺪﯾﺪ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻛﯿﻔﯿﺖ اﯾﻦ ﻓﻠﺰ ﯾﺎ روش ﺳﺎﺧﺖ آن‪ ،‬ﻛﮫ ﻧﮫ زﻧﮓ ﻣﻲزﻧﺪ و ﻧﮫ ﺧﻮرده ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ھﻨﻮز ﯾﻚ راز ﺳﺮ ﺑﮫ ﻣﮭﺮ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﭘﯿﺶ از ھﺠﻮم آرﯾﺎﯾﯿﮭﺎ ﺑﮫ ھﻨﺪ‪ ،‬ﯾﻜﻲ از ﺻﻨﺎﯾﻊ ﻣﮭﻢ اﯾﻦ ﻛﺸﻮر ﮔﺪاﺧﺘﻦ آھﻦ در ﻛﻮرهھﺎي ﻛﻮﭼﻚ‬
‫زﻏﺎﻟﻲ ﺑﻮد‪ .‬اﻧﻘﻼب ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺑﮫ اروﭘﺎﯾﯿﺎن آﻣﻮﺧﺖ ﻛﮫ ﭼﮕﻮﻧﮫ اﯾﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪ را ﺑﮫ ﻣﻘﯿﺎﺳﻲ وﺳﯿﻌﺘﺮ و ارزاﻧﺘﺮ‬
‫اﻧﺠﺎم دھﻨﺪ‪ ،‬و در اﯾﻦ ﻣﯿﺎن ﺻﻨﻌﺖ ھﻨﺪ از اﯾﻦ رﻗﺎﺑﺖ از ﻣﯿﺎن رﻓﺖ‪ .‬ﻓﻘﻂ در ﻋﺼﺮ ﺣﺎﺿﺮ اﺳﺖ ﻛﮫ‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺮﺷﺎر ﻣﻌﺪﻧﻲ ھﻨﺪ از ﻧﻮ ﻛﺸﻒ ﺷﺪه و ﻣﻮرد ﺑﮭﺮهﺑﺮداري ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ ﻗﺪﻣﺖ ﻛﺸﺖ ﭘﻨﺒﮫ در ھﻨﺪ ﺑﯿﺶ از ھﺮﺟﺎي دﯾﮕﺮي ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻇﺎھﺮاً در ﻣﻮھﻨﺠﻮ‪-‬دارو از‬
‫ﭘﻨﺒﮫ ﭘﺎرﭼﮫ ﻣﻲﺑﺎﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﻛﮭﻨﺘﺮﯾﻦ ﻣﺮﺟﻌﻲ ﻛﮫ در آن ﺑﮫ ﭘﻨﺒﮫ اﺷﺎره ﺷﺪه ﻧﻮﺷﺘﮫھﺎي ھﺮودوت اﺳﺖ‪ .‬او ﺑﺎ‬
‫ﻧﻮﻋﻲ ﺗﺠﺎھﻞاﻟﻌﺎرف دﻟﻨﺸﯿﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ﺑﺮﺧﻲ از درﺧﺘﮭﺎي ﺧﻮدرو در آﻧﺠﺎ ﺑﮫ ﺟﺎي ﻣﯿﻮه »ﭘﺸﻢ« دارﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻛﮫ از ﻧﻈﺮ ﻟﻄﺎﻓﺖ و ﻛﯿﻔﯿﺖ ﻣﺮﻏﻮﺑﺘﺮ از ﭘﺸﻢ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ اﺳﺖ؛ و ھﻨﺪﯾﺎن از اﯾﻦ درﺧﺘﮭﺎ ﭘﺎرﭼﮫ ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ‪«.‬‬
‫ﺟﻨﮕﻠﮭﺎي روﻣﯿﺎن در ﺧﺎور ﻧﺰدﯾﻚ ﺳﺒﺐ ﺷﺪ ﻛﮫ آﻧﮭﺎ ﺑﺎ اﯾﻦ »ﭘﺸﻢ« درﺧﺘﻲ آﺷﻨﺎ‬
‫@‪h‬‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺳﯿﺎﺣﺎن ﻋﺮب‪ ،‬ﻛﮫ در ﻗﺮن ﻧﮭﻢ ﺑﮫ ھﻨﺪ رﻓﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬ﮔﺰارش دادهاﻧﺪ ﻛﮫ »در اﯾﻦ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺟﺎﻣﮫھﺎﯾﻲ‬
‫ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ ﻛﮫ از ﭼﻨﺎن ﻛﻤﺎﻟﻲ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺎﻧﻨﺪ آن در ھﯿﭻ ﺟﺎ دﯾﺪه ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻓﺖ و دوﺧﺖ ﺑﮫ‬
‫درﺟﮫاي از ﻇﺮاﻓﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﻲﺗﻮان آن را از ﻣﯿﺎن ﺣﻠﻘﺔ ﻣﺘﻮﺳﻄﻲ ﮔﺬراﻧﺪ‪ «.‬اﻋﺮاب ﻗﺮون وﺳﻄﻲ اﯾﻦ‬
‫ﻓﻦ را از ھﻨﺪ آﻣﻮﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﻟﻐﺖ ‪») cotton‬ﭘﻨﺒﺔ«( ﻣﺎ از ﻟﻐﺖ »ﻗﻄﻦ« )‪ (quttan‬ﻋﺮﺑﻲ ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫واژة ‪» muslin‬ﺷﻤﺸﻲ« در آﻏﺎز ﺑﮫ ﻣﻨﺴﻮﺟﺎت ﻧﺨﻲ ﻟﻄﯿﻔﻲ اﻃﻼق ﻣﻲﺷﺪ ﻛﮫ از روي ﻧﻤﻮﻧﮫھﺎي ھﻨﺪي‬
‫‪are‬‬

‫آن در ﻣﻮﺻﻞ ﺑﺎﻓﺘﮫ ﻣﻲﺷﺪ؛ ‪» Calico‬ﭼﻠﻮار« را اوﻟﯿﻦ ﺑﺎر )در ﺳﺎل ‪ (1631‬از ﻛﺎﻟﯿﻜﺎت‪ ،‬در ﺳﻮاﺣﻞ‬
‫ﺟﻨﻮب ﺑﺎﺧﺘﺮي ھﻨﺪ‪ ،‬آوردﻧﺪ و از اﯾﻦ رو آن را ﺑﮫ اﯾﻦ ﻧﺎم ﺧﻮاﻧﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎرﻛﻮﭘﻮﻟﻮ‪ ،‬درﺑﺎرة ﮔﺠﺮات‪ ،‬در‬
‫‪ 1293‬ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲﻧﻮﯾﺴﺪ‪» :‬در اﯾﻨﺠﺎ ﻗﻼﺑﺪوزي را ﻇﺮﯾﻔﺘﺮ از ھﺮ ﺟﺎي دﯾﮕﺮ ﺟﮭﺎن اﻧﺠﺎم ﻣﻲدھﻨﺪ‪ «.‬ﺷﺎل‬
‫ﻛﺸﻤﯿﺮ و ﻗﺎﻟﯿﭽﮫھﺎي ھﻨﺪي ﺣﺘﻲ اﻣﺮوزه ھﻢ ﮔﻮاه ﺑﺮﺗﺮي ﺑﺎﻓﺖ و ﻃﺮح آن اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺎﻓﺘﻦ ﺗﻨﮭﺎ ﯾﻜﻲ از‬
‫ﺻﻨﺎﯾﻊ دﺳﺘﻲ ھﻨﺪ ﺑﻮد‪ ،‬و ﺟﻮﻻھﺎ ﻓﻘﻂ ﯾﻜﻲ از آن اﺻﻨﺎف ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﺑﻮدهاﻧﺪ ﻛﮫ ﺻﻨﻌﺖ ھﻨﺪ را ﺳﺎزﻣﺎن‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﻲدادﻧﺪ و ﺳﺎﻣﺎن ﻣﻲﺑﺨﺸﯿﺪﻧﺪ‪ .‬در ھﺮ رﺷﺘﮫاي از ﭘﯿﺸﮫھﺎي »دﺳﺘﻲ« ‪ -‬ﭼﻮن ﭼﻮﺑﻜﺎري‪ ،‬ﻋﺎﺟﻜﺎري‪،‬‬
‫ﻓﻠﺰﻛﺎري‪ ،‬ﺳﻔﯿﺪﻛﺎري‪ ،‬رﻧﮕﺮزي‪ ،‬دﺑﺎﻏﻲ‪ ،‬ﺻﺎﺑﻮن ﭘﺰي‪ ،‬ﺷﯿﺸﮫ ﮔﺮي‪ ،‬ﺑﺎروت ﺳﺎزي‪ ،‬ﻓﺸﻔﮫ ﺳﺎزي‪،‬‬
‫ﺳﺎروج ﺳﺎزي‪ ،‬و ﻣﺎﻧﻨﺪ اﯾﻨﮭﺎ – اروﭘﺎ در ھﻨﺪﯾﺎن ﺑﮫ ﭼﺸﻢ اﺳﺘﺎداﻧﻲ ﭼﺎﺑﻚ دﺳﺖ ﻣﻲﻧﮕﺮﯾﺴﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬در‬
‫ﺳﺎل ‪ 1260‬ﻣﯿﻼدي‪ ،‬ﭼﯿﻦ از ھﻨﺪ ذرهﺑﯿﻦ وارد ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﺑﺮﻧﯿﮫ‪ ،‬ﻛﮫ در ﻗﺮن ھﻔﺪھﻢ در ھﻨﺪ ﺳﯿﺎﺣﺖ‬
‫ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬آن ﻛﺸﻮر را از ﺻﻨﻌﺖ ﭘﺮ ﻏﻮﻏﺎ دﯾﺪه اﺳﺖ‪ .‬رﻟﻒ ﻓﯿﭻ در ﺳﺎل ‪ 1585‬ﻧﺎوﮔﺎﻧﻲ ﻣﺮﻛﺐ از‬
‫‪an‬‬

‫ﺻﺪوھﺸﺘﺎد ﻛﺸﺘﻲ را دﯾﺪه ﺑﻮد ﻛﮫ ﻛﺎﻻھﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﮫ ﭘﺎﯾﯿﻦ رود ﺟﻤﻨﺎ ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫داد و ﺳﺘﺪ داﺧﻠﻲ روﻧﻖ داﺷﺖ؛ ﻛﻨﺎر ھﺮ راھﻲ ﺑﺎزاري ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﮫ ھﻨﻮز ھﻢ ھﺴﺖ‪ .‬ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﺧﺎرﺟﻲ ھﻨﺪ‬
‫ﺑﮫ ﻗﺪﻣﺖ ﺗﺎرﯾﺦ آن اﺳﺖ‪ ،‬اﺷﯿﺎﯾﻲ ﻛﮫ در ﺳﻮﻣﺮ و ﻣﺼﺮ ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه ﻧﺸﺎﻧﺔ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ اﯾﻦ ﻛﺸﻮرھﺎ ﺑﺎ ھﻨﺪ‬
‫‪pym‬‬

‫اﺳﺖ‪ ،‬و در ﺗﺎرﯾﺦ آن ﺑﮫ ‪ 3000‬قم ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﻣﯿﺎن ھﻨﺪ و ﺷﮭﺮ ﺑﺎﺑﻞ از ‪ 700‬ﺗﺎ ‪ 480‬قم از‬
‫ﻃﺮﯾﻖ ﺧﻠﯿﺞ ﻓﺎرس روﻧﻖ داﺷﺖ؛ و ﺷﺎﯾﺪ »ﻋﺎج‪ ،‬ﻣﯿﻤﻮن و ﻃﺎووس« ﺳﻠﯿﻤﺎن ﻧﺒﻲ از ھﻤﯿﻦ راه و ھﻤﯿﻦ‬
‫ﻣﻨﺒﻊ ﻣﻲآﻣﺪ‪ .‬ﻛﺸﺘﯿﮭﺎي ھﻨﺪ‪ ،‬در ﻋﮭﺪ ﭼﻨﺪره ﮔﻮﭘﺘﮫ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﺮﻣﮫ و ﭼﯿﻦ ﻧﯿﺰ رﻓﺖ و آﻣﺪ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ و‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺑﺎزارھﺎي ھﻨﺪ دراوﯾﺪي‪ ،‬در ﻗﺮون ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد ﻣﺴﯿﺢ و ﭘﺲ از آن‪ ،‬ﭘﺮ از ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﮫ‬
‫ھﻨﺪﯾﺎن آﻧﺎن را »دﯾﻮﻧﮫ« )ﯾﻮﻧﯿﺎﯾﻲ( ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪ .‬روم‪ ،‬در ﺷﻜﻮه و ﻋﺼﺮ ﻟﺬت ﻃﻠﺒﯿﺶ‪ ،‬ﺑﮫ ادوﯾﮫ‪،‬‬
‫ﻋﻄﺮﯾﺎت‪ ،‬و اﻧﻮاع روﻏﻦ و ﻣﺮھﻢ ھﻨﺪ واﺑﺴﺘﮫ ﺑﻮد و ﺑﮭﺎي ھﻨﮕﻔﺘﻲ ﺑﺮاي اﺑﺮﯾﺸﻢ‪ ،‬زري‪ ،‬ﭘﺎرﭼﮫھﺎي‬

‫‪.co‬‬
‫ﻣﺸﻤﺸﻲ و زرﺑﻔﺘﮭﺎي ھﻨﺪ ﻣﻲﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬ﭘﻠﯿﻨﻲ اﯾﻦ اﺳﺮاﻓﻜﺎري ﺗﺠﻤﻠﻲ را‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﺴﺘﻠﺰم ﭘﺮداﺧﺖ ﺳﺎﻻﻧﮫ‬
‫‪ 000،5000‬دﻻر از روم ﺑﮫ ھﻨﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺤﻜﻮم ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﭼﯿﺘﺎ‪ ،‬ﺑﺒﺮ‪ ،‬و ﻓﯿﻞ ھﻨﺪي در ﺑﺎزﯾﮭﺎي ﮔﻼدﯾﺎﺗﻮري و‬
‫ﻧﯿﺰ در آﯾﯿﻨﮭﺎي ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﻮﻟﻮﺳﺌﻮم ﻧﻘﺸﻲ ﻣﺆﺛﺮ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬در ﺟﻨﮕﮭﺎي اﯾﺮان و روم‪ ،‬روﻣﯿﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺮاي‬
‫ﺑﺎز ﻧﮕﮭﺪاﺷﺘﻦ راه ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ھﻨﺪ ﻣﻲﺟﻨﮕﯿﺪﻧﺪ‪ .‬در ﻗﺮن ھﻔﺘﻢ‪،‬‬

‫‪oo‬‬
‫اﻋﺮاب اﯾﺮان و ﻣﺼﺮ را ﺑﮫ ﺗﺼﺮف ﺧﻮد در آوردﻧﺪ‪ ،‬و از آن ﭘﺲ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﻣﯿﺎن اروﭘﺎ و آﺳﯿﺎ از زﯾﺮ‬
‫دﺳﺖ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﻲﮔﺬﺷﺖ؛ ﺟﻨﮕﮭﺎي ﺻﻠﯿﺒﻲ و ﺳﻔﺮ ﻛﺮﯾﺴﺘﻮف ﻛﻠﻤﺐ ھﻢ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﻮد‪ .‬در ﻋﮭﺪ‬
‫ﺳﻠﺴﻠﺔ ﺗﯿﻤﻮرﯾﺎن ھﻨﺪ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﺧﺎرﺟﻲ دوﺑﺎره روﻧﻖ ﮔﺮﻓﺖ؛ ﺛﺮوت وﻧﯿﺰ و ﺟﻨﻮوا و ﺳﺎﯾﺮ ﺷﮭﺮھﺎي‬
‫اﯾﺘﺎﻟﯿﺎﯾﻲ‪ ،‬از ﻃﺮﯾﻖ اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻦ ﺑﻨﺎدر ﺑﺮاي ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ اروﭘﺎ ﺑﺎ ھﻨﺪ و ﺷﺮق اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺖ؛ رﻧﺴﺎﻧﺲ‬
‫اﯾﺘﺎﻟﯿﺎ‪ ،‬ﺑﯿﺶ از آﻧﭽﮫ ﻣﻌﻠﻮل آن ﻧﺴﺦ ﺧﻄﯿﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﮭﺎ ﺑﮫ اﯾﺘﺎﻟﯿﺎ آورده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺪﯾﻮن ﺛﺮوﺗﻲ اﺳﺖ‬

‫‪yah‬‬
‫ﻛﮫ از اﯾﻦ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﻲآﻣﺪ‪ .‬اﻛﺒﺮ ﺷﺎه ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺨﺼﻮﺻﻲ داﺷﺖ ﻛﮫ ﺑﺮ ﻛﺎر ﻛﺸﺘﻲ ﺳﺎزي و‬
‫ﻧﻈﻢ و ﻧﺴﻖ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ درﯾﺎﯾﻲ ﻧﻈﺎرت ﻣﻲﻛﺮد؛ ﺑﻨﺎدر ﺑﻨﮕﺎل و ﺳﻨﺪ ﺑﮫ ﻛﺸﺘﻲ ﺳﺎزي ﺷﮭﺮه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و‬
‫ﻛﺎرﺷﺎن ﭼﻨﺎن ﺧﻮب ﺑﻮد ﻛﮫ ﺳﻠﻄﺎن ﻗﺴﻄﻨﻄﯿﮫ ﭘﻲ ﺑﺮد ﻛﮫ اﮔﺮ ﻛﺸﺘﯿﮭﺎﯾﺶ را آﻧﺠﺎ ﺑﺴﺎزد ﺑﺎ ﺻﺮﻓﮫﺗﺮ از‬
‫اﺳﻜﻨﺪرﯾﮫ اﺳﺖ؛ ﺣﺘﻲ ﺑﺴﯿﺎري از ﻛﺸﺘﯿﮭﺎي ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ھﻨﺪ ﺷﺮﻗﻲ را ھﻢ در ﻟﻨﮕﺮ ﮔﺎھﮭﺎي ﺑﻨﮕﺎل ﺳﺎﺧﺘﮫ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫@‪h‬‬
‫ﭼﻨﺪﯾﻦ ﻗﺮن ﻃﻮل ﻛﺸﯿﺪ ﺗﺎ ﺑﺮاي ﺗﺴﮭﯿﻞ اﻣﺮ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﺳﻜﮫ ﺿﺮب ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺮاﺟﻊ اﻗﺘﺼﺎدي و ﺳﯿﺎﺳﻲ‬
‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻋﮭﺪ ﺑﻮدا ﺳﻜﮫھﺎي ﻣﺴﺘﻄﯿﻞ ﺷﻜﻞ ﻧﺎﺻﺎﻓﻲ ﺿﺮب ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ در ﻗﺮن ﭼﮭﺎرم قم ﺑﻮد ﻛﮫ‬
‫در ھﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ اﯾﺮان و ﯾﻮﻧﺎن‪ ،‬ﻣﺴﻜﻮﻛﻲ ﺿﺮب ﺷﺪ ﻛﮫ ﺗﻀﻤﯿﻦ ﺷﺪة دوﻟﺖ ﺑﻮد‪ .‬ﺷﯿﺮﺷﺎه ﻣﺴﻜﻮﻛﺎت‬
‫ﻣﺴﯿﻦ و ﺳﯿﻤﯿﻦ و زرﯾﻦ ﺧﻮش ﻧﻘﺸﻲ ﺿﺮب ﻛﺮد و روﭘﯿﮫ را ﺳﻜﺔ اﺳﺎﺳﻲ ﻗﻠﻤﺮو ﺧﻮﯾﺶ ﻗﺮار داد‪ .‬در‬
‫ﻋﮭﺪ اﻛﺒﺮ و ﺟﮭﺎﻧﮕﯿﺮ‪ ،‬ﺿﺮب ﺳﻜﮫ در ھﻨﺪ‪ ،‬از ﻧﻈﺮ ﻛﺎر ھﻨﺮي و ﺧﻠﻮص ﻓﻠﺰ‪ ،‬ﺑﺮﺗﺮ از ﻣﺴﻜﻮك ھﺮ‬
‫دوﻟﺖ اروﭘﺎﯾﻲ ﺟﺪﯾﺪ ﺑﻮد‪ .‬در ھﻨﺪ ﻗﺮون وﺳﻄﺎﯾﻲ‪ ،‬ﻣﺜﻞ اروﭘﺎي ﻗﺮون وﺳﻄﻲ‪ ،‬ﻛﺮاھﺖ دﯾﻨﻲ در ﮔﺮﻓﺘﻦ‬
‫‪are‬‬

‫ﺑﮭﺮه ﻣﺎﻧﻊ رﺷﺪ ﺻﻨﻌﺖ و ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﮕﺎﺳﺘﻨﺲ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ »ھﻨﺪﯾﺎن ﻧﮫ ﭘﻮل ﺑﮫ رﺑﺎﺧﻮاري )ﺑﮭﺮه(‬
‫ﻣﻲﮔﺬارﻧﺪ و ﻧﮫ راه و رﺳﻢ وام ﮔﺮﻓﺘﻦ را ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪ .‬ﻧﺰد ھﻨﺪي‪ ،‬اﯾﻦ ﺧﻼف ﻋﺮف ﻣﺮﺳﻮم اﺳﺖ ﻛﮫ ﻛﺎر‬
‫ﻧﺎدرﺳﺘﻲ ﺑﻜﻨﺪ ﯾﺎ آن را روا ﺑﺪاﻧﺪ؛ از اﯾﻦ رو ﻧﮫ ﭘﯿﻤﺎﻧﻲ ﻣﻲﺑﻨﺪد و ﻧﮫ ﻧﯿﺎز ﺑﮫ ﺗﻀﻤﯿﻦ دارد‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﮫ ﻓﺮد‬
‫ھﻨﺪي ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ اﻧﺪوﺧﺘﮫھﺎﯾﺶ را در ﻛﺎرھﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﺳﺮﻣﺎﯾﮫﮔﺬاري ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣﻲداد ﯾﺎ آن را‬
‫ﭘﻨﮭﺎن ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﺟﻮاھﺮي ﺑﺨﺮد ﻛﮫ ﺧﻮد ﺛﺮوﺗﻲ ﺑﻮد و اﻧﺪوﺧﺘﮫاي‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ اﯾﻦ ﺷﻜﺴﺖ در ﺗﻮﺳﻌﺔ ﯾﻚ ﻧﻈﺎم‬
‫‪set‬‬

‫اﻋﺘﺒﺎري ﺳﮭﻞ و آﺳﺎن ﺑﮫ اﻧﻘﻼب ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻛﻤﻚ ﻛﺮد ﺗﺎ ﺳﻠﻄﺔ اروﭘﺎ را ﺑﺮ آﺳﯿﺎ ﻣﺴﺘﻘﺮ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ‪ ،‬آھﺴﺘﮫ‪،‬‬
‫آھﺴﺘﮫ‪ ،‬ﻋﻠﻲرﻏﻢ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺮھﻤﻨﺎن‪ ،‬وام دادن ﭘﻮل رواج ﭘﯿﺪا ﻛﺮد‪ .‬ﻧﺮخ ﺑﮭﺮه ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﻮد و ‪ ،‬ﺑﺮﺣﺴﺐ‬
‫ﻃﺒﻘﺔ وام ﮔﯿﺮﻧﺪه‪ ،‬از ‪ 12‬ﺗﺎ ‪ 60‬درﺻﺪ ﻧﻮﺳﺎن داﺷﺖ – وﻟﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﮭﺮه ﺣﺪود ‪ 20‬درﺻﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﻣﺠﻮزي ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﯿﺔ ﺑﺪھﯿﮭﺎ ﻧﻤﻲﺷﺪ؛ اﮔﺮ ﻣﻘﺮوﺿﻲ در اﻋﺴﺎر ﻣﻲﻣﺮد‪ ،‬اﻋﻘﺎﺑﺶ ﺗﺎ ﺷﺶ‬
‫ﻧﺴﻞ ﻣﺘﻮاﻟﻲ ﻣﺴﺌﻮل ﺗﻌﮭﺪات او ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫دوﻟﺖ ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﯿﻦ ھﺰﯾﻨﮫھﺎي ﺧﻮد از ﻛﺸﺖ و زرع و ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﻣﺎﻟﯿﺎت ﺳﻨﮕﯿﻨﻲ وﺻﻮل ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﺑﺮزﮔﺮ‬
‫ﻣﻲﺑﺎﯾﺴﺖ از ﺷﺶ ﯾﻚ ﺗﺎ ﻧﯿﻤﻲ از ﻣﺤﺼﻮل ﺧﻮد را ﺑﮫ دوﻟﺖ ﺗﺤﻮﯾﻞ ﺑﺪھﺪ؛ و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﺮون وﺳﻄﻲ و دورة‬
‫ﻣﻌﺎﺻﺮ در اروﭘﺎ‪» ،‬ﺗﻤﻨﺎ و راھﺪاري« زﯾﺎدي از ﮔﺮدش و داد و ﺳﺘﺪ اﺟﻨﺎس ﮔﺮﻓﺘﮫ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬اﻛﺒﺮ ﺷﺎه‬
‫‪pym‬‬

‫ﻣﺎﻟﯿﺎت زﻣﯿﻦ را ﺑﮫ ﯾﻚ ﺛﻠﺚ ﻣﺤﺼﻮل رﺳﺎﻧﯿﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ھﺮ ﮔﻮﻧﮫ ﺗﻤﻐﺎي دﯾﮕﺮي را ﻟﻐﻮ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺎج زﻣﯿﻦ ﮔﺮﭼﮫ‬
‫ﻣﺎﻟﯿﺎت ﻧﺎﻣﻄﺒﻮﻋﻲ ﺑﻮد‪ ،‬اﯾﻦ ﺻﻔﺖ ﭘﺴﻨﺪﯾﺪه را ھﻢ داﺷﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ ھﻨﮕﺎم روﻧﻖ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﻲﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬و ﺑﮫ ھﻨﮕﺎم‬
‫رﻛﻮد‪ ،‬ﻛﺎھﺶ؛ و ﺗﮭﯿﺪﺳﺘﺎن‪ ،‬ﺑﮫ ھﻨﮕﺎم ﺧﺸﻜﺴﺎﻟﻲ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﻻاﻗﻞ ﺑﺪون ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﺎﻟﯿﺎت ﺟﺎن ﺑﺴﭙﺎرﻧﺪ‪-‬‬
 ‫‪m‬‬
‫زﯾﺮا ﺑﺮوز ﻗﺤﻄﻲ‪ ،‬ھﻤﯿﺸﮫ‪ ،‬ﺣﺘﻲ در اﯾﺎم ﭘﺮ روﻧﻖ اﻛﺒﺮ ﺷﺎه ھﻢ ﻣﺤﺘﻤﻞ ﺑﻮد‪ .‬ﮔﻔﺘﮫ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ در ﻗﺤﻄﻲ‬
‫ﺳﺎل ‪ 1556‬ﻣﺮدم ﮔﻮﺷﺖ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ را ﻣﻲﺧﻮردﻧﺪ‪ ،‬و ھﻤﮫ ﺟﺎ ﺑﯿﻐﻮﻟﮫ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬راھﮭﺎ ﺑﺪ‪ ،‬و ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ‬
‫ﺑﻜﻨﺪي ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ؛ اﻣﻜﺎن اﻧﺘﻘﺎل ﻣﺎزاد از ﯾﻚ ﻣﻨﻄﻘﮫ ﺑﮫ‬

‫‪.co‬‬
‫ﻣﻨﻄﻘﮫاي دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﻨﻈﻮر ﻛﻤﯿﺎﺑﻲ در اﯾﻦ ﻣﺤﻞ‪ ،‬ﺑﺪ ﺷﻮاري اﻣﻜﺎنﭘﺬﯾﺮ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﻓﻘﺮ و ﺛﺮوت در ھﻤﮫ ﺟﺎ داراي دو ﺣﺪاﻗﻞ و اﻛﺜﺮ اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻲ در ھﯿﭻﺟﺎ ﺑﮫ اﻧﺪازة ھﻨﺪ ﯾﺎ اﻣﺮﯾﻜﺎي اﻣﺮوز‬
‫ﻧﺒﻮد‪ .‬در ﭘﺎﯾﯿﻨﺘﺮﯾﻦ ﺳﻄﺢ‪ ،‬ﯾﻚ اﻗﻠﯿﺖ ﻛﻮﭼﻚ ﺑﺮدﮔﺎن ﻗﺮار داﺷﺖ؛ روي آن ﺳﻮدرهھﺎ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﯿﺶ از‬

‫‪oo‬‬
‫آﻧﭽﮫ ﺑﺮده ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﺎرﮔﺮ ﻣﺰدور ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺘﻨﺪ؛ وﺿﻊ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ آﻧﮭﺎ‪ ،‬ﻣﺜﻞ وﺿﻊ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً اﻏﻠﺐ ھﻨﺪﯾﺎن‪،‬‬
‫ﻣﻮروﺛﻲ ﺑﻮد‪ .‬ﻓﻘﺮي را ﻛﮫ ﭘﺪر دوﺑﻮا )در ﺳﺎل ‪ (1820‬وﺻﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻧﺘﯿﺠﺔ ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل ﺑﻲﻧﻈﻤﻲ ﺳﯿﺎﺳﻲ‬
‫ﺑﻮد؛ در ﻋﮭﺪ ﺳﻠﺴﻠﺔ ﺗﯿﻤﻮرﯾﺎن ھﻨﺪ وﺿﻊ ﻣﺮدم ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺑﮭﺘﺮ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬دﺳﺘﻤﺰدھﺎ ﻧﺎﭼﯿﺰ ﺑﻮد‪ ،‬در ﻋﮭﺪ اﻛﺒﺮ‬
‫دﺳﺘﻤﺰدﻛﺎرﮔﺮان از روزي ﺳﮫ ﺳﻨﺖ ﺗﺎ ‪ 9‬ﺳﻨﺖ ﻧﻮﺳﺎن داﺷﺖ؛ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻗﯿﻤﺘﮭﺎ ھﻢ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﭘﺎﯾﯿﻦ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬در ﺳﺎل ‪ 1600‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﭘﺮداﺧﺖ ﯾﻚ روﭘﯿﮫ )ﻛﮫ ﺑﮫ ﻃﻮر ﻋﺎدي ‪ 32،5‬ﺳﻨﺖ اﺳﺖ( ‪ 88‬ﻛﯿﻠﻮ ﮔﻨﺪم‪،‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﯾﺎ ‪ 126‬ﻛﯿﻠﻮ ﺟﻮ ﺧﺮﯾﺪاري ﻣﻲﺷﺪ؛ در ﺳﺎل ‪ 1901‬ھﻤﺎن ﯾﻚ روﭘﯿﮫ ﺑﮭﺎي ‪ 13‬ﻛﯿﻠﻮﮔﻨﺪم‪ ،‬ﯾﺎ ‪ 20‬ﻛﯿﻠﻮ ﺟﻮ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﯾﻜﻲ از اﻧﮕﻠﯿﺴﯿﮭﺎي ﻣﻘﯿﻢ ھﻨﺪ در ﺳﺎل ‪» 1616‬وﻓﻮر آذوﻗﮫ« را »در ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﻞ ﻣﻤﻠﻜﺖ ﺑﺴﯿﺎر‬
‫ﻋﻈﯿﻢ« ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﻣﻲاﻓﺰاﯾﺪ ﻛﮫ »در آﻧﺠﺎ ھﺮ ﻛﺲ‪ ،‬ﺑﻲآﻧﻜﮫ ﻛﻤﯿﺎﺑﻲ ﯾﺎ ﻗﺤﻂ و ﻏﻼﯾﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺎن‬
‫ﻣﻲﺧﻮرد‪ «.‬اﻧﮕﻠﯿﺴﻲ دﯾﮕﺮي‪ ،‬ﻛﮫ در ﻗﺮن ھﻔﺪھﻢ در ھﻨﺪ ﺳﯿﺎﺣﺖ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﻣﺘﻮﺟﮫ ﺷﺪ ﻛﮫ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻣﺨﺎرج‬
‫روزاﻧﮫاش ﭼﮭﺎر ﺳﻨﺖ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫@‪h‬‬
‫ﺛﺮوت اﯾﻦ ﻛﺸﻮر در ﻋﮭﺪ ﭼﻨﺪره ﮔﻮﭘﺘﮫ‪ ،‬ﻣﺎورﯾﺎ و ﺷﺎه ﺟﮭﺎن ﺑﮫ اوج ﺧﻮد رﺳﯿﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﺛﺮوت ھﻨﺪ در ﻋﮭﺪ‬
‫ﺷﺎھﺎن ﺳﻠﺴﻠﺔ ﮔﻮﭘﺘﮫ در ﺗﻤﺎم ﺟﮭﺎن ﺿﺮب اﻟﻤﺜﻞ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﯾﻮان ﭼﻮاﻧﮓ در ﺗﻮﺻﯿﻒ ﯾﻜﻲ از ﺷﮭﺮھﺎي‬
‫ھﻨﺪ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ﻛﮫ ﺑﺎ ﺑﺎﻏﮭﺎ و اﺳﺘﺨﺮھﺎ‪ ،‬ﺟﻤﺎﻟﻲ ﯾﺎﻓﺘﮫ ﺑﻮد‪ ،‬و ﺑﮫ ﻧﮭﺎدھﺎي ادب و ھﻨﺮ آراﺳﺘﮫ ﺑﻮد؛ »ﺳﺎﻛﻨﺎﻧﺶ‬
‫در آﺳﺎﯾﺶ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و ﺧﺎﻧﺪاﻧﮭﺎﯾﻲ در آن ﺑﻮدﻧﺪ ﭘﺮ ﺧﻮاﺳﺘﮫ؛ ﻣﯿﻮه و ﮔﻞ در آن ﻓﺮاوان ﺑﻮد…‪ ،‬ﻣﺮدم ﺳﯿﻤﺎﯾﻲ‬
‫ﻇﺮﯾﻒ داﺷﺘﻨﺪ و ﺟﺎﻣﮫھﺎﯾﺸﺎن از ﺣﺮﯾﺮ رﺧﺸﺎن ﺑﻮد؛ ﮔﻔﺘﺎرﺷﺎن… روﺷﻦ و ﺑﺎ ﻣﻌﻨﺎ ﺑﻮد؛ ﺑﮫ ﻃﻮر ﯾﻜﺴﺎن‬
‫ﻣﯿﺎن »درﺳﺖ ﭘﻨﺪاري« و »دﯾﮕﺮ ﭘﻨﺪاري« ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﻟﻔﯿﻨﺴﺘﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ »ﻣﻤﺎﻟﻚ ﭘﺎدﺷﺎھﻲ ھﻨﺪو‪ ،‬ﻛﮫ‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن آﻧﮭﺎ را ﺳﺮﻧﮕﻮن ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺷﺮح و وﺻﻒ ﻏﻨﺎﯾﻢ ھﻨﮕﻔﺖ ﺟﻮاھﺮ و‬
‫ﻣﺴﻜﻮﻛﺎﺗﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ ﭼﻨﮓ ﻣﮭﺎﺟﻤﺎن ﻣﻲاﻓﺘﺎد ﺑﯿﺮون از ﺣﻮﺻﻠﺔ ﻣﻮرﺧﺎن ﺑﻮد‪ «.‬ﻧﯿﻜﻮﻟﻮ ﻛﻮﻧﺘﻲ ﺳﺮاﺳﺮ‬
‫ﺳﻮاﺣﻞ ﮔﻨﮓ را )در ﺣﺪود ﺳﺎل ‪ (1420‬ﭘﺮ از ﺷﮭﺮھﺎي آﺑﺎد ﻣﻲﺑﯿﻨﺪ؛ ھﻤﮫ ﺧﻮش ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬و داراي‬
‫ﺑﻮﺳﺘﺎﻧﮭﺎ و ﺑﺎﻏﺴﺘﺎﻧﮭﺎي ﻓﺮاوان‪ ،‬زر و ﺳﯿﻢ‪ ،‬ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ و ﺻﻨﻌﺖ‪ «.‬ﺧﺰاﻧﺔ ﺷﺎه ﺟﮭﺎن ﭼﻨﺎن ﺳﺮﺷﺎر ﺑﻮد‬
‫ﻛﮫ او دو اﻃﺎق ﻣﺤﻜﻢ زﯾﺮ زﻣﯿﻨﻲ داﺷﺖ ﻛﮫ ﮔﻨﺠﺎﯾﺶ ھﺮ ﯾﻚ ‪ 4250‬ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ ﺑﻮد‪ .‬ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ ﺳﺮﺷﺎر از‬
‫‪set‬‬

‫ﺳﯿﻢ و زر‪ .‬وﯾﻨﺴﻨﺖ ﺳﻤﯿﺚ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ »ﻣﺪارك آن زﻣﺎن ﺟﺎي ھﯿﭻ ﮔﻮﻧﮫ ﺷﻜﻲ ﺑﺎﻗﻲ ﻧﻤﻲﮔﺬارد ﻛﮫ ﺟﻤﻌﯿﺖ‬
‫ﺷﮭﺮھﺎي ﻣﮭﻤﺘﺮ وﺿﻊ ﻣﺮﻓﮭﻲ داﺷﺘﻨﺪ‪ «.‬ﺟﮭﺎﻧﮕﺮدان‪ ،‬ھﺮ ﯾﻚ از ﺷﮭﺮھﺎي آﮔﺮه و ﻓﺘﺤﭙﻮرﺳﯿﻜﺮي را‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ﻟﻨﺪن وﺻﻒ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬آﻧﻜﺘﯿﻞ – دوﭘﺮون‪ ،‬ﻛﮫ در ﺳﺎل ‪ 1760‬در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﮭﺮاﺗﮫ ﺳﻔﺮ ﻣﻲﻛﺮد‪،‬‬
‫ﺧﻮد را »در ﻣﯿﺎن ﺳﺎدﮔﻲ و ﺳﻌﺎدت ﻋﺼﺮ ﻃﻼﯾﻲ ﯾﺎﻓﺘﮫ« اﺳﺖ؛ »ﻣﺮدم ﺷﺎد‪ ،‬ﭘﺮﻧﯿﺮو‪ ،‬و در ﺳﻼﻣﺖ‬
‫ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻮدﻧﺪ‪ «.‬ﻛﻼﯾﻮ‪ ،‬ﻛﮫ در ﺳﺎل ‪ 1759‬از ﻣﺮﺷﺪ آﺑﺎد‬
‫‪an‬‬

‫دﯾﺪن ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬اﺷﺎره ﻣﻲﻛﺮد ﻛﮫ ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﺑﻨﮕﺎل از ﺣﯿﺚ وﺳﻌﺖ‪ ،‬ﺟﻤﻌﯿﺖ‪ ،‬و ﺛﺮوت ﺑﺎ ﻟﻨﺪن زﻣﺎن‬
‫او ﺑﺮاﺑﺮي ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ ﺑﺎ ﻛﺎﺧﮭﺎﯾﻲ ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ﻛﺎﺧﮭﺎي اروﭘﺎ‪ ،‬و ﻣﺮداﻧﻲ ﻛﮫ از ھﺮ ﻓﺮدي در ﻟﻨﺪن‬
‫ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪﺗﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻛﻼﯾﻮ ﻣﻲاﻓﺰاﯾﺪ ھﻨﺪ »ﻛﺸﻮري اﺳﺖ ﻛﮫ ﺛﺮوت ﺑﻲﭘﺎﯾﺎﻧﻲ دارد‪ «.‬ﭘﺎرﻟﻤﻨﺖ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﻛﻼﯾﻮ‬
‫‪pym‬‬

‫را ﺑﮫ اﺧﺘﻼس و ارﺗﺸﺎ ﻣﺘﮭﻢ ﻛﺮد؛ ﻣﻮرد ﻣﺤﺎﻛﻤﮫ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ؛ وﻟﻲ ﺑﺎ دﻓﺎع زﯾﺮﻛﺎﻧﺔ ﺧﻮﯾﺶ ﺗﺒﺮﺋﮫ ﺷﺪ‪:‬‬
‫وي ﻧﺨﺴﺖ ﺛﺮوﺗﮭﺎﯾﻲ را ﻛﮫ ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﺧﻮد در ھﻨﺪ دﯾﺪه ﺑﻮد وﺻﻒ ﻛﺮد‪ ،‬و ﺗﻮﺿﯿﺢ داد ﻛﮫ ﭼﮫ ﺷﮭﺮھﺎي‬
‫ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪي ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﮫ او رﺷﻮه دھﻨﺪ ﺗﺎ از ﺗﺎراج ﺣﺘﻤﻲ در اﻣﺎن ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ؛ ﭼﮫ ﺻﺮاﻓﺎﻧﻲ ﻛﮫ در‬
 ‫‪m‬‬
‫دﺧﻤﮫھﺎي اﻧﺒﺎﺷﺘﮫ از ﺟﻮاھﺮ و ﻃﻼي ﺧﻮد را ﮔﺸﻮدﻧﺪ و در اﺧﺘﯿﺎرش ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ؛ آﻧﮕﺎه ﺑﮫ ﺳﺨﻨﺎن ﺧﻮد‬
‫ﭼﻨﯿﻦ ﭘﺎﯾﺎن داد ﻛﮫ ‪» :‬ﻣﻦ در اﯾﻦ ﻟﺤﻈﮫ از ﻗﻨﺎﻋﺘﻢ در ﺷﮕﻔﺘﻢ«‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫‪ – II‬ﺳﺎزﻣﺎن ﺟﺎﻣﻌﮫ‬
‫ﺳﻠﻄﻨﺖ – ﻗﺎﻧﻮن – ﻗﺎﻧﻮن ﻧﺎﻣﺔ ﻣﺎﻧﻮ – ﺗﻜﺎﻣﻞ ﻧﻈﺎم ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ – ﻇﮭﻮر ﺑﺮھﻤﻨﺎن – اﻣﺘﯿﺎزات و ﻗﺪرﺗﮭﺎي آﻧﮭﺎ‬
‫– ﺗﻌﮭﺪات آﻧﮭﺎ – در دﻓﺎع از ﻃﺒﻘﮫ‬

‫‪oo‬‬
‫ﭼﻮن راھﮭﺎ ﻛﻢ و ﺧﺮاب ﺑﻮد و ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺑﺪﺷﻮاري اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺗﺼﺮف ھﻨﺪ آﺳﺎﻧﺘﺮ از اداره ﻛﺮدن‬
‫آن ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮ وﺿﻊ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﻲ اﯾﻦ ﻧﯿﻢ ﻗﺎره‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻘﺮر ﺷﺪ ﻛﮫ اﯾﻦ ﺳﺮزﻣﯿﻦ‪ ،‬ﺗﺎ ﭘﯿﺪا ﺷﺪن راهآھﻦ در‬
‫آن‪ ،‬ﺑﮫ ﺷﻜﻞ آﻣﯿﺰهاي از اﯾﺎﻻت ﻣﺠﺰا ﺑﺎﻗﻲ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬در ﭼﻨﯿﻦ ﺷﺮاﯾﻄﻲ‪ ،‬ﯾﻚ دوﻟﺖ ﻓﻘﻂ ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ‬
‫اﻣﻨﯿﺖ داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ داراي ارﺗﺶ ﺷﺎﯾﺴﺘﮫاي ﺑﺎﺷﺪ؛ و ارﺗﺶ ھﻢ‪ ،‬در ﺑﺤﺮاﻧﮭﺎي ﻛﺜﯿﺮاﻟﻮﻗﻮع ھﻨﺪ‪ ،‬ﻧﯿﺎز ﺑﮫ‬

‫‪yah‬‬
‫رھﺒﺮي ﺧﻮدﻛﺎﻣﮫ داﺷﺖ ﻛﮫ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻼﻏﺖ ﺳﯿﺎﺳﻲ ﻣﺼﻮن ﺑﻤﺎﻧﺪ؛ ﭘﺲ ﻃﺒﯿﻌﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ آن ﺷﻜﻞ از‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﮫ در ھﻨﺪ ﺗﺤﻮﯾﻞ ﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﺎدﺷﺎھﻲ ﺑﻮد‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﺳﻠﺴﻠﮫھﺎي ﺑﻮﻣﻲ در ھﻨﺪ ﺣﻜﻮﻣﺖ‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺮدم از آزادي زﯾﺎدي ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮدﻧﺪ‪ :‬ﻧﯿﻤﻲ از اﯾﻦ آزادي ﻣﻌﻠﻮل اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت ﺧﻮدﻣﺨﺘﺎر‬
‫روﺳﺘﺎھﺎ و اﺻﻨﺎف ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﺷﮭﺮھﺎ ﺑﻮد‪ ،‬و ﻧﯿﻤﻲ دﯾﮕﺮ ھﻢ ﺑﮫ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺤﺪودﯾﺘﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ اﺷﺮاﻓﯿﺖ ﺑﺮھﻤﻨﻲ‬
‫ﺑﺮ ﻗﺪرت ﺷﺎه ﺗﺤﻤﯿﻞ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻣﺎﻧﻮ‪ ،‬ﺧﻮد اﮔﺮﭼﮫ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﯾﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ اﺧﻼق ﺑﻮد ﺗﺎ ﻧﻈﺎم ﻗﺎﻧﻮن‬
‫ﮔﺬاري ﻋﻤﻠﻲ‪ ،‬اﻧﺪﯾﺸﮫھﺎي اﺳﺎﺳﻲ ھﻨﺪ را درﺑﺎرة ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺑﯿﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ :‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻛﮫ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮫ‬
‫@‪h‬‬
‫ﻃﻮر ﻣﻨﺼﻔﺎﻧﮫ ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺪروار‪ ،‬و ﺧﯿﺮﺧﻮاه ﺗﻮدة ﻣﺮدم ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯾﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻛﻤﺘﺮ از ﭘﯿﺸﯿﻨﯿﺎن‬
‫ھﻨﺪوي ﺧﻮد ﺑﮫ اﯾﻦ آرﻣﺎﻧﮭﺎ و ﻧﻈﺎرﺗﮭﺎ ﺗﻮﺟﮫ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ اﯾﻨﺎن اﻗﻠﯿﺘﻲ ﻛﺸﻮرﮔﺸﺎ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و ﺣﻜﻮﻣﺘﺸﺎن‬
‫آﺷﻜﺎرا ﺗﻜﯿﮫ ﺑﺮ ﺑﺮﺗﺮي ﺳﻼﺣﮭﺎﯾﺸﺎن داﺷﺖ‪ .‬ﯾﻜﻲ از ﻣﻮرﺧﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺻﺮﯾﺤًﺎ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ارﺗﺶ ﻣﻨﺸﺄ و‬
‫وﺳﯿﻠﺔ ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﺖ‪ «.‬اﻛﺒﺮ ﺷﺎه از اﯾﻦ ﻗﺎﻋﺪه ﻣﺴﺘﺜﻨﺎ ﺑﻮد‪ ،‬زﯾﺮا او اﺳﺎﺳﺎً ﻣﺘﻜﻲ ﺑﮫ ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﻲ و ﺣﺴﻦ ﻧﯿﺖ‬
‫ﻣﺮدﻣﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺗﺤﺖ اﺳﺘﺒﺪاد ﻣﻼﯾﻢ و دﻟﺴﻮزاﻧﺔ او ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ در آن ﻋﺼﺮ‪ ،‬ﺣﻜﻮﻣﺖ وي‬
‫ﺑﮭﺘﺮﯾﻦ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﻤﻜﻦ ﺑﻮد‪ .‬ﻋﯿﺐ اﺳﺎﺳﻲ اﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ‬
‫‪are‬‬

‫ﺣﻜﻮﻣﺖ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ ﭘﯿﺶ از اﯾﻦ دﯾﺪهاﯾﻢ‪ ،‬آن ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﮫ ﻣﻨﺶ ﭘﺎدﺷﺎه واﺑﺴﺘﮫ ﺑﻮد؛ )ﻣﺜﻼً( آن اﻗﺘﺪار ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ‬
‫ﻋﺎﻟﻲ ﻛﮫ در ﻋﮭﺪ اﻛﺒﺮ ﺧﯿﺮﺧﻮاه ﻣﺮدم ﺑﻮد‪ ،‬در ﻋﮭﺪ اورﻧﮓ زﯾﺐ ﺑﻨﯿﺎن ﻛﻦ ﻣﺮدم ﺷﺪ‪ .‬ﺷﺎھﺎن ﺗﯿﻤﻮري و‬
‫اﻓﻐﺎن‪ ،‬ﭼﻮن ﺧﻮد ﺑﮫ ﻗﮭﺮ و ﻋﻨﻒ ﺑﺮ ﺗﺨﺖ ﻧﺸﺴﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ھﻤﯿﺸﮫ ﻣﻲﺑﺎﯾﺴﺖ ﻣﻨﻈﺮة ﻛﺸﺘﮫ ﺷﺪن را ﭘﯿﺶ‬
‫ﭼﺸﻢ داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ و ﺟﻨﮕﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺗﺨﺖ و ﺗﺎج ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﮔﺮﭼﮫ ﻣﺜﻞ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺟﺪﯾﺪ ﻋﺼﺮ ﻣﺎ ﺑﮫ‬
‫‪set‬‬

‫زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ اﻗﺘﺼﺎدي آﺳﯿﺐ ﻧﻤﻲرﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻤﺎﺑﯿﺶ ﺗﺎ ھﻤﺎن اﻧﺪازه ﮔﺮان ﺗﻤﺎم ﻣﻲﺷﺪ‪.‬‬

‫در ﻋﮭﺪ ﺳﻠﺴﻠﮫھﺎي ﻣﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮن ﻓﻘﻂ ارادة اﻣﭙﺮاﻃﻮر ﯾﺎ ﺳﻠﻄﺎن ﺑﻮد‪ .‬و در زﻣﺎن ﺷﺎھﺎن ھﻨﺪو آﻣﯿﺰة‬
‫درھﻤﻲ از ﻓﺮﻣﺎﻧﮭﺎي ﺷﺎه‪ ،‬ﺳﻨﻦ روﺳﺘﺎھﺎ‪ ،‬و ﻣﻘﺮرات ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ ﺟﺎي آن را ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻛﺎر ﻗﻀﺎوت ﺑﺎ‬
‫ﺑﺰرگ ﺧﺎﻧﻮاده‪ ،‬ﻛﺪﺧﺪاي ده‪ ،‬رؤﺳﺎي ﻃﺒﻘﺎت‪ ،‬دادﮔﺎه ﺻﻨﻔﻲ‪ ،‬ﺣﺎﻛﻢ وﻻﯾﺖ‪ ،‬وزﯾﺮ ﭘﺎدﺷﺎه‪ ،‬ﯾﺎ ﺷﺨﺺ ﺷﺎه‬
‫‪an‬‬

‫ﺑﻮد‪ .‬دادرﺳﻲ ﻛﻮﺗﺎه ﺑﻮد و ﻗﻀﺎوت ﺳﺮﯾﻊ؛ ﻓﻘﻂ در زﻣﺎن ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎﯾﯿﮭﺎ ﻛﺎر وﻛﺎﻟﺖ دﻋﺎوي در ھﻨﺪ ﻣﺮﺳﻮم‬
‫ﺷﺪ‪ .‬در زﻣﺎن ﻛﻠﯿﺔ ﺳﻠﺴﻠﮫھﺎ‪ ،‬ﺷﻜﻨﺠﮫ و ﺗﻌﺬﯾﺐ در ﻛﺎر ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﺎ اﯾﻨﻜﮫ ﻓﯿﺮوزﺷﺎه آن را ﻣﻨﺴﻮخ ﻛﺮد‪ .‬ﺟﺰاي‬
‫ھﺮ ﯾﻚ از ﺟﻨﺎﯾﺎت ﺑﺰرگ – دزدي از ﺧﺎﻧﮫھﺎ‪،‬‬

‫آﺳﯿﺐ رﺳﺎﻧﺪن ﺑﮫ اﻣﻮال ﺳﻠﻄﺎن – ﻣﺮگ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺠﺎزاﺗﮭﺎ ﺑﮫ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﻇﺎﻟﻤﺎﻧﮫ‪ ،‬و ﻋﺒﺎرت ﺑﻮد از‪ :‬ﻗﻄﻊ‬
‫‪pym‬‬

‫دﺳﺖ و ﭘﺎ‪ ،‬ﻣﺜﻠﮫ ﻛﺮدن‪ ،‬در آوردن ﭼﺸﻢ‪ ،‬رﯾﺨﺘﻦ ﺳﺮب ﮔﺪاﺧﺘﮫ در ﺣﻠﻖ‪ ،‬ﺷﻜﺴﺘﻦ اﺳﺘﺨﻮاﻧﮭﺎي دﺳﺖ و ﭘﺎ‬
‫ﺑﺎ ﭼﻜﺶ‪ ،‬ﺳﻮزاﻧﺪن ﺗﻦ‪ ،‬ﻓﺮو ﺑﺮدن ﻣﯿﺦ در دﺳﺖ و ﭘﺎ و ﺳﯿﻨﮫ‪ ،‬ﺑﺮﯾﺪن ﭘﻲھﺎ‪ ،‬اره ﻛﺮدن‪ ،‬ﭼﮭﺎر ﺷﻘﮫ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻛﺮدن‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﯿﺦ ﻛﺸﯿﺪن‪ ،‬زﻧﺪه زﻧﺪه ﻛﺒﺎب ﻛﺮدن‪ ،‬زﯾﺮ ﭘﻲ ﻓﯿﻞ اﻓﻜﻨﺪن‪ ،‬ﯾﺎ ﭘﯿﺶ ﺳﮕﺎن درﻧﺪه و ﮔﺮﺳﻨﮫ‬
‫اﻧﺪاﺧﺘﻦ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫در ﺳﺮاﺳﺮ ھﻨﺪ ھﯿﭻ ﻗﺎﻧﻮن ﻧﺎﻣﮫاي در ﻛﺎر ﻧﺒﻮد‪ .‬در اﻣﻮر ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬درﻣﮫ‪-‬ﺷﺎﺳﺘﺮهھﺎ ﻛﺎر ﻗﺎﻧﻮن‬
‫را ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ– و اﯾﻨﮭﺎ ﻛﺘﺎﺑﮭﺎي درﺳﻲ ﻣﻨﻈﻮﻣﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ ﻣﻘﺮرات و وﻇﺎﯾﻒ ھﺮ ﻃﺒﻘﮫ را ﻣﻌﯿﻦ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬و‬
‫ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ ﺑﺮھﻤﻨﺎن ﺗﺄﻟﯿﻒ‪ ،‬و ﻣﺒﯿﻦ روﺣﯿﺔ ﺳﺨﺘﮕﯿﺮ آﻧﺎن ﺑﻮد‪ .‬ﻛﮭﻨﺘﺮﯾﻦ اﯾﻦ درﻣﮫ – ﺷﺎﺳﺘﺮهھﺎ »ﻗﺎﻧﻮن ﻧﺎﻣﺔ‬
‫ﻣﺎﻧﻮ« اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎﻧﻮ ﻧﯿﺎي اﺳﺎﻃﯿﺮي ﻗﺒﯿﻠﮫ )ﯾﺎ‪ ،‬ﻣﻜﺘﺐ( ﻣﺎﻧﻮة ﺑﺮھﻤﻨﺎن ﻧﺰدﯾﻚ دھﻠﻲ ﺑﻮد؛ او را ﺑﮫ ھﯿﺌﺖ ﭘﺴﺮ‬
‫ﺧﺪا ﻧﺸﺎن ﻣﻲدادﻧﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﮫ ﻗﻮاﻧﯿﻨﺶ را از ﺧﻮد ﺑﺮھﻤﺎ ﻣﻲﮔﯿﺮد‪ .‬اﯾﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﻧﺎﻣﮫ ﻣﺮﻛﺐ از ‪2685‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﺳﻄﺮ اﺳﺖ؛ ﺗﺎرﯾﺦ ﺗﻨﻈﯿﻢ آن را ﺳﺎﺑﻘﺎً ‪ 1200‬قم ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﻛﻨﻮن دﻻﯾﻠﻲ در دﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ آن را‬
‫از ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻗﺮون ﻣﺴﯿﺤﻲ ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪ .‬در اﺻﻞ ﺑﮫ ﻋﻨﻮان راھﻨﻤﺎﯾﻲ ﺑﺮاي رﻓﺘﺎر درﺳﺖ ﻃﺒﻘﺔ ﺑﺮاھﻤﺔ ﻣﺎﻧﻮه‬
‫ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺷﺪ؛ اﻣﺎ‪ ،‬ﺑﺘﺪرﯾﺞ‪ ،‬ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻗﺎﻧﻮن ﻧﺎﻣﺔ ﺳﻠﻮك ﺗﻤﺎم ﺟﺎﻣﻌﺔ ھﻨﺪو ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﮫ ﺷﺪ؛ و ﮔﺮﭼﮫ ﺷﺎھﺎن‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎن ھﺮﮔﺰ آن را ﺑﮫ رﺳﻤﯿﺖ ﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬در داﺧﻞ ﻧﻈﺎم ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ از ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻗﺪرت ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺑﺮﺧﻮردار‬

‫‪yah‬‬
‫ﻼ در زﻣﯿﻨﺔ ﺟﺎﻣﻌﮫ و اﺻﻮل اﺧﻼﻗﻲ ھﻨﺪو ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﯿﺮد ﺗﺎ ﺣﺪي‬ ‫ﺑﻮد‪ .‬ﺗﺠﺰﯾﮫ و ﺗﺤﻠﯿﻠﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ذﯾ ً‬
‫ﺳﯿﻤﺎھﺎي ﺑﺮﺟﺴﺘﺔ آن را آﺷﻜﺎر ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﺑﮫ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ‪ ،‬اﺳﺎس آن ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻗﺒﻮل روش آزﻣﺎﯾﺶ‬
‫)اورداﻟﻲ( و اﺟﺮاي ﺷﺪﯾﺪ و ﺳﺨﺖ »ﻗﺎﻧﻮن ﻗﺼﺎص« و ﺗﻠﻘﯿﻦ ﻣﺪام ﻓﻀﺎﯾﻞ‪ ،‬ﺣﻘﻮق و ﻗﺪرﺗﮭﺎي ﻃﺒﻘﺔ‬
‫ﺑﺮاھﻤﮫ ﺑﻮد‪ .‬اﺛﺮ اﯾﻦ ﻛﺎر آن ﺑﻮد ﻛﮫ اﺳﺘﯿﻼي ﻧﻈﺎم ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ را ﺑﺮ ﺟﺎﻣﻌﺔ ھﻨﺪو ﺳﺨﺖﺗﺮ و ﺷﺪﯾﺪﺗﺮ ﻣﻲﻛﺮد‪.‬‬

‫اﯾﻦ ﻧﻈﺎم از دورة وداﯾﻲ ﺑﮫ ﺑﻌﺪ‪ ،‬رﻓﺘﮫ رﻓﺘﮫ‪ ،‬ﺳﺨﺖﺗﺮ و ﭘﯿﭽﯿﺪهﺗﺮ ﻣﻲﺷﺪ؛ اﯾﻦ ﺳﺨﺘﻲ و ﭘﯿﭽﯿﺪﮔﻲ ﺻﺮﻓًﺎ ﺑﮫ‬
‫اﯾﻦ دﻟﯿﻞ ﻧﺒﻮد ﻛﮫ ﺳﺮﺷﺖ ھﺮ ﻧﮭﺎدي ﺑﺮ آن اﺳﺖ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن‪ ،‬ﺳﺨﺖﺗﺮ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻋﻠﺖ‬
‫@‪h‬‬
‫ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﻲﺛﺒﺎﺗﻲ ﻧﻈﻢ ﺳﯿﺎﺳﻲ‪ ،‬و ھﺠﻮم اﻗﻮام و اﻋﺘﻘﺎدات ﺑﯿﮕﺎﻧﮫ ﺑﮫ ھﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻈﺎم ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ را ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺳﺪ‬
‫اﺳﺘﻮاري در ﺑﺮاﺑﺮ آﻣﯿﺰش ﺧﻮن ﻣﺴﻠﻤﺎن و ھﻨﺪو در آورده ﺑﻮد‪ .‬در روزﮔﺎر وداﯾﻲ‪ ،‬ﻃﺒﻘﮫ »ورﻧﮫ« ﯾﺎ‬
‫رﻧﮓ ﺑﻮد؛ در ﻗﺮون وﺳﻄﺎي ھﻨﺪ ﺟﺎﺗﻲ ﯾﺎ ﺗﻮﻟﺪ )ﯾﻌﻨﻲ‪ ،‬ﮔﻮھﺮ و‬

‫ﻧﮋاد( ﺷﺪ‪ .‬ﻃﺒﻘﮫ ذات دوﮔﺎﻧﮫاي داﺷﺖ‪ :‬ﯾﻜﻲ وراﺛﺖ وﺿﻊ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﻮد و دﯾﮕﺮي ﻗﺒﻮل درﻣﮫ ﯾﻌﻨﻲ‬
‫ﭘﺬﯾﺮش وﻇﺎﯾﻒ ﺳﻨﺘﻲ و ﻛﺎرھﺎي ﻃﺒﻘﺔ ﺑﻮﻣﻲ ﺧﻮد‪.‬‬
‫‪are‬‬

‫ﺳﺮ و ﺑﺰرگ اﯾﻦ دﺳﺘﮕﺎه و آﻧﺎن ﻛﮫ ﺑﯿﺶ از ھﻤﮫ از آن ﻣﺘﻨﻌﻢ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ ھﺸﺖ ﻣﯿﻠﯿﻮن ﻣﺮدان ﻃﺒﻘﺔ ﺑﺮاھﻤﮫ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮھﻤﻨﺎن ﻛﮫ ﻣﺪﺗﻲ‪ ،‬ﺑﺮ اﺛﺮ آﯾﯿﻦ ﺑﻮدا‪ ،‬در زﻣﺎن آﺷﻮﻛﺎ ﻧﺎﺗﻮان ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ آن ﭘﺸﺘﻜﺎر ﺻﺒﻮراﻧﮫاي‬
‫ﻛﮫ ﺧﺎص دﺳﺘﮕﺎھﮭﺎي روﺣﺎﻧﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻓﺮﺻﺖ ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ ﺗﺎ آﻧﻜﮫ دورة ﺳﻠﺴﻠﺔ ﮔﻮﭘﺘﮫ ﻓﺮا رﺳﺪ و آﻧﺎن‪،‬‬
‫ﺑﺎر دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﻗﺪرت و رھﺒﺮي را ﺑﮫ دﺳﺖ ﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬از ﻗﺮن دوم ﻣﯿﻼدي ﺑﮫ ﺑﻌﺪ ﮔﺰارﺷﮭﺎﯾﻲ در دﺳﺖ اﺳﺖ‬
‫‪set‬‬

‫ﻛﮫ در آﻧﮭﺎ از دھﺸﮭﺎ و ﻋﻄﺎﯾﺎي ﮔﺰاﻓﻲ – ﻋﻤﻮﻣﺎً زﻣﯿﻦ – ﻛﮫ ﺑﮫ ﻃﺒﻘﺔ ﺑﺮھﻤﻦ داده ﺷﺪه ﺳﺨﻦ ﻣﻲرود‪.‬‬
‫اﯾﻦ دھﺸﮭﺎ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ھﻤﺔ اﻣﻮال ﺑﺮھﻤﻨﺎن‪ ،‬ﺗﺎ ھﻨﮕﺎم آﻣﺪن ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎﯾﯿﮭﺎ از ﭘﺮداﺧﺖ ھﺮ ﮔﻮﻧﮫ ﻣﺎﻟﯿﺎﺗﻲ ﻣﻌﺎف‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﻗﺎﻧﻮن ﻧﺎﻣﺔ ﻣﺎﻧﻮ ﺑﮫ ﺷﺎه ھﺸﺪار ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ ھﺮﮔﺰ از ﺑﺮھﻤﻦ ﺧﺮاج ﻧﺴﺘﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺘﻲ آﻧﮕﺎه ﻛﮫ ھﻤﺔ ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
‫درآﻣﺪش از ﻣﯿﺎن رﻓﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ؛ زﯾﺮا ﺑﺮھﻤﻦ ﻛﮫ ﺑﮫ ﺧﺸﻢ آﯾﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در دم ﺷﺎه و ھﻤﺔ ﺳﭙﺎھﺶ را ﺑﺎ ﻧﻔﺮﯾﻦ‬
‫و ﺧﻮاﻧﺪن ﻣﺘﻮن ﻣﺮﻣﻮز رازوراﻧﮫ ﻧﺎﺑﻮد ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫در ﻣﯿﺎن ھﻨﺪوان رﺳﻢ ﻧﺒﻮد ﻛﮫ وﺻﯿﺘﻨﺎﻣﮫ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻮن‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮ ﺳﻨﺖ ھﻨﺪو‪ ،‬اﻣﻮال ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﺎﯾﺪ ﻣﯿﺎن‬
‫ھﻤﺔ اﻓﺮاد آن ﺧﺎﻧﻮاده ﻣﺸﺘﺮك ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﺧﻮد ﺑﮫ ﺧﻮد از ﻣﺘﻮﻓﻲ ﺑﮫ اوﻻد ذﻛﻮر زﻧﺪة او ﻣﻲرﺳﯿﺪ؛ ‪ 68‬اﻣﺎ‬
‫از آن ﻣﻮﻗﻊ ﻛﮫ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻓﺮدﮔﺮاﯾﻲ اروﭘﺎﯾﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺎي وﺻﯿﺘﻨﺎﻣﮫ ھﻢ درﻛﺎرآﻣﺪ‪ ،‬و ﺑﺮھﻤﻨﺎن ﻧﯿﺰ‬
‫‪pym‬‬

‫ﺑﺴﯿﺎر از اﯾﻦ ﻛﺎر ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻮن اﯾﻦ اﻣﺮ دﺳﺘﺎوﯾﺰي اﺗﻔﺎﻗﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ ﻣﺎﻟﻜﯿﺖ را ﺑﮫ ﻧﻔﻊ ﻣﻘﺎﺻﺪ‬
‫روﺣﺎﻧﻲ ﺗﻀﻤﯿﻦ ﻣﻲﻛﺮد‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻣﮭﻤﺘﺮﯾﻦ رﻛﻦ ھﺮ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ در راه ﺧﺪاﯾﺎن دﺳﺘﻤﺰدي ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﮫ روﺣﺎﻧﻲ ﺑﺮﮔﺰار ﻛﻨﻨﺪة ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻣﻲدادﻧﺪ؛ و‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ ﻣﺮﺗﺒﺔ ﺗﻘﻮا ھﻢ ﺳﺨﺎوت و دﺳﺖ و دﻟﺒﺎزي در ﭘﺮداﺧﺖ اﯾﻦ دﺳﺘﻤﺰدھﺎ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻌﺠﺰات و ھﺰاران‬
‫ﺧﺮاﻓﮫ ﻣﻨﺒﻊ ﭘﺮ ﺛﻤﺮ ﺛﺮوت روﺣﺎﻧﯿﺎن ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮھﻤﻦ‪ ،‬ﺑﮫ اﻋﺘﺒﺎري‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ زن ﻧﺎزا را ﺑﺎرور ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ‬

‫‪.co‬‬
‫اﺳﺘﺎدي‪ ،‬وﺧﺸﮭﺎﯾﻲ را ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﺻﺪ ﻣﺎﻟﻲ اداره ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ﻛﺴﺎﻧﻲ را اﺟﯿﺮ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ ﺧﻮدﺷﺎن را ﺑﮫ‬
‫دﯾﻮاﻧﮕﻲ ﺑﺰﻧﻨﺪ و اﻋﺘﺮاف ﻛﻨﻨﺪ ﻛﮫ ﺳﺮﻧﻮﺷﺘﺸﺎن ﺟﺰاي ﺧﺴﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ در ﺣﻖ روﺣﺎﻧﯿﺎن روا داﺷﺘﮫاﻧﺪ‪.‬‬
‫در ھﺮ ﺑﯿﻤﺎري‪ ،‬ﻣﺮاﻓﻌﮫ‪ ،‬ﻓﺎل ﺑﺪ‪ ،‬ﺧﻮاب ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪ‪ ،‬ﯾﺎ اﻗﺪام ﺑﮫ ﻛﺎري ﺗﺎزه‪ ،‬ﻣﺸﻮرت ﺑﺎ ﺑﺮھﻤﻦ ﻣﻄﻠﻮب‬
‫ﺑﻮد؛ ﺑﺪﯾﮭﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺸﺎور از ﺑﺎﺑﺖ اﯾﻦ ﻣﺸﻮرت ھﻢ ﻣﺴﺘﺤﻖ درﯾﺎﻓﺖ دﺳﺘﻤﺰدي ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﻗﺪرت ﺑﺮھﻤﻨﺎن ﻣﺘﻜﻲ ﺑﮫ اﻧﺤﺼﺎر داﻧﺶ ﺑﻮد‪ .‬آﻧﺎن ﻧﮕﮭﺒﺎﻧﺎن و ﻧﻮﺳﺎزان ﺳﻨﺖ‪ ،‬ﻣﺮﺑﻲ ﻛﻮدﻛﺎن‪ ،‬ﻣﺼﻨﻒ ﯾﺎ‬
‫وﯾﺮاﺳﺘﺎر ﻛﺘﺐ‪ ،‬و ﺻﺎﺣﺒﻨﻈﺮاﻧﻲ اﺳﺘﺎد در ﻣﺘﻮن وداھﺎي وﺣﻲ ﺷﺪه و ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﺎﭘﺬﯾﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻓﺮدي از‬
‫ﻃﺒﻘﺔ ﺳﻮدره ﺑﮫ ﻗﺮاﺋﺖ ﻛﺘﺐ ﻣﻘﺪس ﮔﻮش ﻣﻲداد‪ ،‬ﻣﻲﺑﺎﯾﺴﺖ ﮔﻮﺷﺶ را )ﺑﻨﺎ ﺑﮫ ﻛﺘﺎﺑﮭﺎي ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺮھﻤﻨﻲ(‬
‫ﺑﺎ ﺳﺮب ﮔﺪاﺧﺘﮫ ﭘﺮ ﻛﺮد؛ اﮔﺮ آن را زﻣﺰﻣﮫ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ زﺑﺎﻧﺶ‬

‫‪yah‬‬
‫را ﺑﺮﯾﺪ‪ .‬اﮔﺮ آن را ﺑﮫ ﯾﺎد ﺑﺴﭙﺎرد‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ او را دو ﭘﺎره ﻛﺮد‪ .‬ﮔﺎھﻲ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﮭﺪﯾﺪھﺎ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و‬
‫ﺑﺮھﻤﻨﺎن ﺑﺪﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ ﻋﻠﻢ ﺧﻮد را ﺣﺮاﺳﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﻛﯿﺶ ﺑﺮھﻤﻨﻲ آﯾﯿﻨﻲ اﻧﺤﺼﺎري ﺷﺪ‪ ،‬و‬
‫@‪h‬‬
‫دﻗﯿﻘﺎً ﮔﺮد ﺧﻮد ﺣﺼﺎري ﻛﺸﯿﺪ ﺗﺎ ﻣﺮدم ﻋﺎدي ﻧﺘﻮاﻧﻨﺪ در آن راه ﯾﺎﺑﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮ ﻗﺎﻧﻮن ﻧﺎﻣﺔ ﻣﺎﻧﻮ‪ ،‬ھﺮ‬
‫ﺑﺮھﻤﻨﻲ‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺣﻖ آﺳﻤﺎﻧﯿﺶ‪ ،‬در رأس ھﻤﺔ ﻣﻮﺟﻮدات ﻗﺮار ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ؛ در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ از ﻛﻠﯿﺔ‬
‫ﻗﺪرﺗﮭﺎ و اﻣﺘﯿﺎزات ﻃﺒﻘﺔ ﺑﺮاھﻤﮫ ﺑﺮﺧﻮردار ﻣﻲﺷﺪ ﻛﮫ‪ ،‬ﭘﺲ از ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺳﺎل آﻣﺎدﮔﻲ‪ ،‬از ﻃﺮﯾﻖ اﺟﺮاي‬
‫ﺗﺸﺮﯾﻔﺎت ﺧﻠﻌﺖ ﭘﻮﺷﺎن‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﻨﺪ ﺳﮫ رﺷﺘﮫ‪» ،‬دوﺑﺎره زاد« ﺷﻮد‪ .‬از اﯾﻦ ﻟﺤﻈﮫ ﺑﮫ ﺑﻌﺪ‪ ،‬وي ﻣﺮد ﻣﻘﺪﺳﻲ‬
‫ﻣﻲﺷﺪ ﻛﮫ ﺧﻮد و اﻣﻮاﻟﺶ از ﻣﺼﻮﻧﯿﺖ ﺧﺎﺻﻲ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮدﻧﺪ؛ در واﻗﻊ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮ ﻣﺎﻧﻮ »ھﺮ ﭼﮫ در اﯾﻦ‬
‫ﮔﯿﺘﻲ ھﺴﺖ ﻣﻠﻚ ﺑﺮھﻤﻦ اﺳﺖ‪ «.‬ﺑﺮھﻤﻨﺎن را ﻣﻲﺑﺎﯾﺴﺖ ﺑﺎ ﭘﯿﺸﻜﺸﯿﮭﺎي ﻋﺎم و ﺧﺎص ﻧﮕﺎھﺪاري ﻛﺮد‪ ،‬و‬
‫‪are‬‬

‫اﯾﻦ ﭘﯿﺸﻜﺸﯿﮭﺎ ﻧﻤﻲﺑﺎﯾﺴﺖ ﺟﻨﺒﺔ ﺻﺪﻗﮫ ﯾﺎ اﺣﺴﺎن داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ اﯾﻦ ﻛﺎر ﯾﻚ ﺗﻌﮭﺪ ﻣﻘﺪس اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺬﯾﺮاﯾﻲ‬
‫و ﻣﮭﻤﺎﻧﻲ ﻛﺮدن از ﯾﻚ ﺑﺮھﻤﻦ از واﻻﺗﺮﯾﻦ ﺗﻜﺎﻟﯿﻒ دﯾﻨﻲ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬و ﺑﺮھﻤﻨﻲ ﻛﮫ از ﺻﺎﺣﺒﺨﺎﻧﮫ‬
‫ﻣﯿﮭﺎن ﻧﻮازي ﻧﻤﻲدﯾﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻧﺪوﺧﺘﺔ ﺛﻮاب اﻋﻤﺎل ﻧﯿﻚ ﺻﺎﺣﺒﺨﺎﻧﮫ را ﺑﺮدارد و ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﺒﺮد‪.‬‬
‫‪ 80‬ھﯿﭻ ﺑﺮھﻤﻦ را‪ ،‬وﻟﻮ ﻣﺮﺗﻜﺐ ھﺮ ﮔﻮﻧﮫ ﺟﻨﺎﯾﺘﻲ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻛﺸﺖ؛ ﺷﺎه ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ او را‬
‫ﺗﺒﻌﯿﺪ ﻛﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﻣﻲﺑﺎﯾﺴﺖ ﺑﮫ او اﺟﺎزه دھﺪ ﻛﮫ ﻣﺎل و ﻣﻨﺎﻟﺶ را ھﻢ ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﺒﺮد‪ .‬ھﺮ ﻛﺲ درﺻﺪد آن‬
‫‪set‬‬

‫ﺑﺮآﯾﺪ ﻛﮫ ﺑﺮھﻤﻨﻲ را ﻛﺘﻚ ﺑﺰﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺪت ﺻﺪ ﺳﺎل ﺑﮫ ﻋﺬاب دوزخ دﭼﺎر ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ؛ ﭼﻨﺎﻧﭽﮫ ﻛﺴﻲ واﻗﻌﺎً‬
‫ﺑﺮھﻤﻨﻲ را زده ﺑﺎﺷﺪ ﺑﮫ ھﺰار ﺳﺎل ﻋﺬاب دوزخ دﭼﺎر ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻓﺮدي از ﻃﺒﻘﺔ ﺳﻮدره زن‬
‫ﺑﺮھﻤﻨﻲ را از راه ﺑﮫ در ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﻛﻠﯿﺔ ﻣﺎﯾﻤﻠﻚ آن ﺳﻮدره را ﺿﺒﻂ ﻛﺮد و ﻣﺮدﯾﺶ را ﺑﺮﯾﺪ‪ .‬اﮔﺮ‬
‫ﺳﻮدرهاي ﺳﻮدرة دﯾﮕﺮي را ﻛﺸﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻛﻔﺎرهاش ده ﻣﺎده ﮔﺎو اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮫ ﺑﺮھﻤﻨﺎن ﺑﺪھﺪ؛ اﮔﺮ ﻓﺮدي‬
‫از ﻃﺒﻘﺔ وﯾﺴﯿﮫ را ﻛﺸﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺻﺪ ﮔﺎو ﺑﮫ ﺑﺮھﻤﻨﺎن ﺑﺪھﺪ؛ و اﮔﺮ ﻛﺸﺘﺮﯾﮫاي را ﻛﺸﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ‬
‫‪an‬‬

‫ھﺰار ﮔﺎو ﺑﮫ ﺑﺮھﻤﻨﺎن ﺑﺪھﺪ؛ و اﮔﺮ ﺑﺮھﻤﻨﻲ را ﺑﻜﺸﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ او را ﻛﺸﺖ؛ ﺗﻨﮭﺎ ﻛﺸﺘﻦ ﺑﺮھﻤﻦ ﺑﻮد ﻛﮫ واﻗﻌًﺎ‬
‫ﻗﺘﻞ ﺑﮫ ﺣﺴﺎب ﻣﻲآﻣﺪ‪.‬‬

‫ﻼ ﺗﻜﺎﻟﯿﻒ و ﺗﻌﮭﺪاﺗﻲ داﺷﺖ ﻛﮫ ھﻢ ﺑﯿﺸﻤﺎر ﺑﻮد و ھﻢ ﺳﻨﮕﯿﻦ‪ .‬ﺑﺮھﻤﻦ ﻧﮫ ﻓﻘﻂ در ﻣﻘﺎم‬‫اﯾﻦ اﻣﺘﯿﺎزات‪ ،‬ﻣﺘﻘﺎﺑ ً‬
‫‪pym‬‬

‫روﺣﺎﻧﻲ ﺑﺮﮔﺰار ﻛﻨﻨﺪة ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﺑﻠﻜﮫ ﺑﺮاي ﭘﯿﺸﮫھﺎﯾﻲ ﭼﻮن دﺑﯿﺮي و ﺗﻌﻠﯿﻢ و ﺗﺮﺑﯿﺖ و‬
‫ﻛﺎرھﺎي ادﺑﻲ ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﻣﻲﺑﺎﯾﺴﺖ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺪاﻧﺪ و وداھﺎ را ﺑﯿﺎﻣﻮزد؛ و‬
 ‫‪m‬‬
‫‪<"ALIGN="JUSTIFY‬ھﺮ ﺗﻜﻠﯿﻒ دﯾﮕﺮي ھﻢ ﻛﮫ داﺷﺖ ﺗﺎﺑﻊ اﯾﻦ وﻇﯿﻔﮫ ﺑﻮد؛ ﺣﺘﻲ ذﻛﺮ وداھﺎ‪،‬‬
‫ﺑﺪون ﺗﻮﺟﮫ ﺑﮫ آﯾﯿﻨﮭﺎ و اﻋﻤﺎل‪ ،‬او را ﺳﺰاوار ﺳﻌﺎدت اﺑﺪي ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬و اﮔﺮ رﯾﮓ – ودا را از ﺑﺮ‬
‫ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺟﮭﺎن را‪ ،‬ﺑﻲآﻧﻜﮫ ﺣﺮﺟﻲ ﺑﺮ وي ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺎﺑﻮد ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻧﻤﻲﺑﺎﯾﺴﺖ از ﺑﯿﺮون از ﻃﺒﻘﺔ‬

‫‪.co‬‬
‫ﺧﻮد زن ﺑﮕﯿﺮد‪ ،‬و اﮔﺮ ﺑﺎ زن ﺳﻮدرهاي ازدواج ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﺑﭽﺔھﺎﯾﺶ ﺟﺰو ﻧﺠﺴﮭﺎ )ﭘﺎرﯾﺎ( ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ؛ زﯾﺮا‪،‬‬
‫ﭼﻨﺎن ﻛﮫ در ﻣﺎﻧﻮ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» ،‬ﻣﺮدي ﻛﮫ ﺗﻮﻟﺪش ﺧﻮب اﺳﺖ ﺑﺎ ھﻤﻨﺸﯿﻨﯿﮭﺎي ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬ﭘﺴﺖ ﻣﻲﺷﻮد؛ اﻣﺎ‬
‫ﻣﺮدي ﻛﮫ از ﺗﻮﻟﺪي ﭘﺴﺖ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻣﻌﺎﺷﺮﺗﮭﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﺧﻮد ﺑﺮﺗﺮ ﻧﺨﻮاھﺪ ﺷﺪ‪ «.‬ﺑﺮھﻤﻦ ﺑﺎﯾﺴﺖ ھﺮ روز‬
‫ﻏﺴﻞ ﻛﻨﺪ‪ ،‬و اﮔﺮ آراﯾﺸﮕﺮي از ﻃﺒﻘﺔ ﭘﺎﯾﯿﻨﺘﺮ او را اﺻﻼح ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺑﺎﯾﺴﺖ ﻏﺴﻞ ﺧﻮد را ﺗﺠﺪﯾﺪ‬
‫ﻛﻨﺪ؛ ﺟﺎﯾﻲ را ﻛﮫ ﻣﻲﺧﻮاھﺪ ﺑﺨﻮاﺑﺪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﺗﭙﺎﻟﺔ ﮔﺎو ﺗﻄﮭﯿﺮ ﻛﻨﺪ؛ و در ﻗﻀﺎي ﺣﺎﺟﺖ ﻣﻲﺑﺎﯾﺴﺖ آداب‬

‫‪oo‬‬
‫ﺑﮭﺪاﺷﺖ ﺳﺨﺘﻲ ﺑﮫ ﺟﺎ آورد‪ .‬ﻣﻲﺑﺎﯾﺴﺖ از ھﺮ ﮔﻮﻧﮫ ﻏﺬاي ﺣﯿﻮاﻧﻲ‪ ،‬و ﻧﯿﺰ ﺗﺨﻢ ﻣﺮغ‪ ،‬ﺳﯿﺮ‪ ،‬ﭘﯿﺎز‪ ،‬ﻗﺎرچ‪ ،‬و‬
‫ﺗﺮه ﺑﭙﺮھﯿﺰد‪ .‬ﺟﺰ آب‪ ،‬آﺷﺎﻣﯿﺪﻧﻲ دﯾﮕﺮي ﻧﻨﻮﺷﺪ‪ ،‬و ﺟﺰ از دﺳﺖ ﺑﺮھﻤﻦ ھﻢ ﻧﻨﻮﺷﺪ‪ .‬ﻣﻲﺑﺎﯾﺴﺖ از اﻧﻮاع‬
‫روﻏﻦ‪ ،‬ﻋﻄﺮﯾﺎت‪ ،‬ﻛﺎﻣﭙﺮﺳﺘﻲ‪ ،‬آز‪ ،‬و ﺧﺸﻢ ﺑﭙﺮھﯿﺰد‪ .‬اﮔﺮ دﺳﺘﺶ ﺑﮫ ﭼﯿﺰ ﻧﺎﭘﺎﻛﻲ ﯾﺎ ﺑﮫ ﺑﯿﮕﺎﻧﮫاي )ھﺮ ﭼﻨﺪ‬
‫ﻧﺎﯾﺐ اﻟﺴﻠﻄﻨﺔ ھﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ( ﺑﺨﻮرد‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﻄﮭﯿﺮ ﺧﻮد ﺑﺎﯾﺴﺖ ﻏﺴﻠﮭﺎي آﯾﯿﻨﻲ را ﺑﮫ ﺟﺎي آورد‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﺮﺗﻜﺐ‬

‫‪yah‬‬
‫ﻼ اﮔﺮ‬
‫ﺟﻨﺎﯾﺘﻲ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺑﺎﯾﺴﺖ ﻣﺠﺎزاﺗﻲ ﺳﻨﮕﯿﻨﺘﺮ از ﻣﺠﺎزات ﻃﺒﻘﺔ ﭘﺎﯾﯿﻨﺘﺮ از ﺧﻮد را ﺑﭙﺬﯾﺮد؛ ﻣﺜ ً‬
‫ﺳﻮدرهاي دزدي ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﻣﻲﺑﺎﯾﺴﺖ ﺑﮫ ھﺸﺖ ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻘﺪار ﯾﺎ ﻗﯿﻤﺖ آن ﻣﺎل دزدي ﺟﺮﯾﻤﮫ ﺷﻮد؛ اﮔﺮ‬
‫وﯾﺴﯿﮫاي دزدي ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﻣﻲﺑﺎﯾﺴﺖ ﺷﺎﻧﺰده ﺑﺮاﺑﺮ آن ﺟﺮﯾﻤﮫ ﺷﻮد؛ ھﻤﯿﻦ ﻃﻮر ﻛﺸﺘﺮﯾﮫ‪ ،‬ﺑﮫ ﺳﻲ ودو‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ‪ ،‬و ﺑﺮھﻤﻦ ﺑﮫ ﺷﺼﺖ و ﭼﮭﺎر ﺑﺮاﺑﺮ ﺟﺮﯾﻤﮫ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮھﻤﻦ ھﺮﮔﺰ ﻧﻤﻲﺑﺎﯾﺴﺖ ھﯿﭻ زﻧﺪهاي را‬
‫ﺑﯿﺎزارد‪ .‬در ﯾﻚ ﺳﻮ ﻣﻘﺮرات ﻣﺬﻛﻮر در ﺑﺎﻻ ﻗﺮار داﺷﺖ و در ﺳﻮي دﯾﮕﺮ ﻣﺮدﻣﻲ ﻛﮫ ﺑﺎر ﺳﻨﮕﯿﻦ ﻛﺸﺖ‬
‫و زرع را ﺑﮫ دوش ﻣﻲﻛﺸﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺳﺒﺐ ھﻢ‪ ،‬ﻇﺎھﺮًا ﺑﯿﺶ از آن دﺳﺘﺨﻮش ھﻮﺳﮭﺎي ﺧﺎص ﻣﺤﯿﻂ‬
‫ﻃﺒﯿﻌﻲ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ از ﺧﺮاﻓﺎت دﺳﺖ ﺑﺮداﺷﺘﮫ‪ ،‬ﺑﮫ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش روي آورﻧﺪ‪ .‬ﻻﺟﺮم‪ ،‬ﻗﺪرت‬
‫@‪h‬‬
‫روﺣﺎﻧﯿﺎن از ﻧﺴﻠﻲ ﺑﮫ ﻧﺴﻞ دﯾﮕﺮ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﻲﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﻛﮫ آﻧﺎن را ﺑﮫ ﭘﺎﯾﺪارﺗﺮﯾﻦ اﺷﺮاﻓﯿﺖ ﺗﺎرﯾﺦ‬
‫ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻛﺮد‪ .‬ھﯿﭻ ﺟﺎي دﯾﮕﺮ اﯾﻦ ﻧﻤﻮد ﺣﯿﺮت آور را ﻧﻤﻲﺑﯿﻨﯿﺪ – ﻛﮫ ﺧﻮد ﻣﺜﺎل ﺧﻮﺑﻲ ﺑﺮاي ﻧﺮخ ﺑﻄﺌﻲ و‬
‫ﻛﻨﺪ ﺗﻐﯿﯿﺮ در ھﻨﺪ اﺳﺖ – ﻛﮫ ﻃﺒﻘﮫاي ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﺮﺗﺮي و اﻣﺘﯿﺎزات ﺧﻮد را ھﻤﭽﻨﺎن ﺑﮫ ﻣﺪت ‪ 2500‬ﺳﺎل‪،‬‬
‫در ﺗﻤﺎم ﻛﺸﻮر ﮔﺸﺎﯾﯿﮭﺎي ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﺎن‪ ،‬ﺳﻠﺴﻠﮫھﺎ و ﺣﻜﻮﻣﺘﮭﺎ‪ ،‬ﺣﻔﻆ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻓﻘﻂ ﭼﻨﺪاﻟﮫھﺎي ﺧﺎرج از ﻃﺒﻘﮫ از‬
‫ﻧﻈﺮ دوام ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ آﻧﮭﺎ رﻗﺎﺑﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻃﺒﻘﺔ ﻛﺸﺘﺮﯾﺔ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻛﮫ در روزﮔﺎر ﺑﻮدا در ﭘﮭﻨﺔ ﻣﻌﻨﻮي و‬
‫‪are‬‬

‫ﻋﺮﺻﺔ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﯾﻜﮫﺗﺎزي ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﻋﺼﺮ ﮔﻮﭘﺘﮫ ﻧﺎﺑﻮد ﺷﺪﻧﺪ؛ و ﮔﺮﭼﮫ ﺑﺮاھﻤﮫ ﺟﻨﮕﺠﻮﯾﺎن‬
‫راﺟﭙﻮت را ھﻤﺘﺮاز ﻃﺒﻘﺔ ﺟﻨﮕﺎوران ﻛﮭﻦ )ﻛﺸﺘﺮﯾﮫ( ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﻘﻮط راﺟﭙﻮﺗﺎﻧﮫ‪ ،‬اﯾﻦ ﻛﺸﺘﺮﯾﮫھﺎ ھﻢ‬
‫از ﻣﯿﺎن‬
‫‪set‬‬

‫رﻓﺘﻨﺪ ‪.‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻓﻘﻂ دو ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺑﺰرگ ﻣﺎﻧﺪ‪ :‬ﺑﺮھﻤﻨﺎن‪ ،‬ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯾﺎن اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﻣﻌﻨﻮي ھﻨﺪ؛‬
‫ھﺰار ﻃﺒﻘﺔ دﯾﮕﺮ ﻛﮫ در واﻗﻊ اﺻﻨﺎف ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و ﻣﻘﺎﻣﺸﺎن ﭘﺎﯾﯿﻨﺘﺮ از ﺑﺮاھﻤﮫ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫ﻧﻈﺎم ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ ﻧﮭﺎدي اﺳﺖ ﻛﮫ‪ ،‬ﭘﺲ از ﺗﻜﮕﺎﻧﻲ‪ ،‬درﺑﺎرة آن ﺑﯿﺶ از ھﺮ ﻧﮭﺎد اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ دﯾﮕﺮي ﺳﺨﻦ ﻧﺎروا‬
‫ﮔﻔﺘﮫ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در دﻓﺎع از اﯾﻦ ﻧﮭﺎد ﮔﻔﺘﻨﻲ ﺑﺴﯿﺎر اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻈﺎم ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ‪ ،‬از ﻧﻈﺮ اﺻﻼح ﻧﮋاد‪ ،‬اﯾﻦ ﻣﺰﯾﺖ‬
‫را داﺷﺖ ﻛﮫ ﻧﮋادھﺎي ﻓﺮﺿًﺎ ﺧﺎﻟﺼﺘﺮ را ﻣﺤﻔﻮظ دارد ﺗﺎ‪ ،‬ﺑﺮ اﺛﺮ آﻣﯿﺰش ﻧﺎروا‪ ،‬ﺿﻌﯿﻔﺘﺮ و ﻣﺎﻻ‪ ،‬ﻧﺎﭘﺪﯾﺪ‬
‫ﻧﺸﻮﻧﺪ؛ ﺑﺮﺧﻲ از رﺳﻮم ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ ﺧﻮراك و ﭘﺎﻛﯿﺰﮔﻲ‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﺎﯾﺔ ﺳﺮﻓﺮازي ﺑﺮھﻤﻨﺎن ﺑﻮد‪ ،‬از زﻣﺮة‬
‫‪pym‬‬

‫ﻣﺴﺎﺋﻠﻲ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود ﻛﮫ ھﻤﮫ ﺑﺎﯾﺪ آﻧﮭﺎ را رﻋﺎﯾﺖ ﻛﻨﻨﺪ و در آن ﺑﮫ رﻗﺎﺑﺖ ﺑﺮﺧﯿﺰﻧﺪ؛ ﺑﮫ ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮﯾﮭﺎ و‬
‫ﺗﻔﺎوﺗﮭﺎي ﺑﻲﻧﻈﻢ اﻧﺴﺎﻧﮭﺎ ﻧﻈﻢ ﺑﺨﺸﯿﺪ‪ ،‬و روح را از ﻗﯿﺪ ﺗﺐ اﻣﺮوزي‪ ،‬ﻛﮫ ارﺗﻘﺎي ﺳﻮدﺧﻮاھﻲ اﺳﺖ‪ ،‬آزاد‬
‫ﺳﺎزﻧﺪ؛ درﻣﮫاي ﺑﺮاي ھﺮ ﻛﺲ‪ ،‬و ﻗﺎﻧﻮنﻧﺎﻣﮫاي ﺑﺮاي ﻃﺒﻘﺔ او ﻣﻘﺮر ﻛﺮد ﻛﮫ ﺑﮫ زﻧﺪﮔﻲ او ﻧﻈﻤﻲ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻣﻲﺑﺨﺸﯿﺪ؛ ﺑﮫ ھﺮ داد وﺳﺘﺪ و ﭘﯿﺸﮫاي ﺳﺮوﺳﺎﻣﺎﻧﻲ داد‪ ،‬و ھﺮ ﺷﻐﻠﻲ را ﺑﮫ ﻣﺮﺗﺒﺔ ﺣﺮﻓﮫاي رﺳﺎﻧﺪ ﻛﮫ‬
‫ﺑﺂﺳﺎﻧﻲ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﭙﺬﯾﺮد‪ ،‬و ھﺮ ﺻﻨﻌﺘﻲ را ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﻃﺒﻘﮫاي درآورد و ﺑﺮاي اﻋﻀﺎي آن ﻃﺒﻘﮫ اﺑﺰار ﻋﻤﻞ‬
‫ﻣﺘﺤﺪي ﻓﺮاھﻢ آورد ﻛﮫ در ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺘﺜﻤﺎر و اﺳﺘﺒﺪاد اﯾﺴﺘﺎدﮔﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬راه ﮔﺮﯾﺰي از ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺗﻮاﻧﮕﺮ‬

‫‪.co‬‬
‫ﺳﺎﻻري‪ ،‬ﯾﺎ ﺧﻮدﻛﺎﻣﮕﻲ ﻧﻈﺎﻣﻲ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ ﻇﺎھﺮ دوﺷﻖ ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺷﺮاﻓﻲ ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻋﺮﺿﮫ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﮫ ﻛﺸﻮري‬
‫ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﺎ ﺻﺪھﺎ ﺗﮭﺎﺟﻢ و اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﻓﺎﻗﺪ ﺛﺒﺎت ﺳﯿﺎﺳﻲ ﺑﻮد ﯾﻚ ﻧﻈﻢ و ﭘﯿﻮﺳﺘﮕﻲ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و اﺧﻼﻗﻲ و ﻓﺮھﻨﮕﻲ‬
‫داد‪ ،‬ﻛﮫ از اﯾﻦ ﻧﻈﺮ ﻓﻘﻂ ﭼﯿﻨﯿﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ آن رﻗﺎﺑﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬دوﻟﺘﮭﺎ دﺳﺘﺨﻮش ﺻﺪھﺎ دﯾﮕﺮﮔﻮﻧﻲ‬
‫آﻧﺎرﺷﯿﺴﺘﻲ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺮھﻤﻨﺎن‪ ،‬از رھﮕﺬر ﻧﻈﺎم ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﮫاي ھﻤﭽﻨﺎن ﭘﺎﯾﺪار ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ و ﺗﻤﺪن را‬
‫ﺣﺮاﺳﺖ و آن را ﭘﺮﺑﺎرﺗﺮ ﻛﺮده‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﺴﻠﮭﺎي ﭘﺴﯿﻦ ﺳﭙﺮدﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻠﺖ آﻧﺎن را ﺑﺎ ﺻﺒﺮ و ﺑﺮدﺑﺎري ‪-‬و‪ ،‬اﮔﺮ‬

‫‪oo‬‬
‫ﺗﻜﺒﺮ را ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺪارﯾﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻓﺨﺮ و ﻏﺮور‪ -‬ﺗﺤﻤﻞ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﭼﻮن ھﺮ ﻛﺴﻲ ﻣﻲداﻧﺴﺖ ﻛﮫ آﻧﺎن ﺳﺮاﻧﺠﺎم‬
‫ﯾﮕﺎﻧﮫ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺿﺮوري و اﺟﺘﻨﺎبﻧﺎﭘﺬﯾﺮ ھﻨﺪ ھﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ – III‬اﺻﻮل اﺧﻼﻗﻲ و ازدواج‬

‫‪yah‬‬
‫درﻣﮫ – ﻛﻮدﻛﺎن – ازدواج در ﺧﺮدﺳﺎﻟﻲ – ھﻨﺮ ﻋﺸﻖ ورزي – روﺳﭙﯿﮕﺮي – ﻋﺸﻖ رؤﯾﺎﯾﻲ – ازدواج‬
‫– ﺧﺎﻧﻮاده– زن – زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻌﻨﻮي او – ﺣﻘﻮق او – ﺣﺠﺎب – ﺳﺎﺗﻲ – ﺑﯿﻮﮔﻲ‬

‫ﭼﻨﺎﻧﭽﮫ ﻧﻈﺎم ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ در ھﻨﺪ از ﻣﯿﺎن ﺑﺮود ﺣﯿﺎت اﺧﻼﻗﻲ اﯾﻦ ﻛﺸﻮر ھﻢ دﺳﺘﺨﻮش ﯾﻚ رﺷﺘﺔ دراز آﺷﻮب‬
‫و ﺑﻲ ﻧﻈﻤﻲ ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ‪ ،‬زﯾﺮا در اﯾﻦ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﻧﺎﻣﺔ اﺧﻼﻗﻲ ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ از ﻧﻈﺎم ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ ﺟﺪاﯾﻲ ﻧﺎﭘﺬﯾﺮ‬
‫@‪h‬‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻠﻮك اﺧﻼﻗﻲ ھﻤﺎن درﻣﮫ ﺑﻮد‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ آن ﻗﺎﻧﻮن زﻧﺪﮔﻲ ﻛﮫ‬
‫‪are‬‬

‫ﻧﻈﺎم ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ ﺑﺮاي ھﺮ ﻛﺲ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ھﻨﺪو ﺑﻮدن اﻟﺰاﻣًﺎ ﺑﮫ ﻣﻌﻨﺎي ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻦ ﻋﻘﯿﺪهاي ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ ﻛﮫ ﺟﺎ و ﻣﻘﺎﻣﻲ در ﻧﻈﺎم ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ و درﻣﮫ ﯾﺎ وﻇﺎﯾﻔﻲ را‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﻨﺎ ﺑﮫ ﺳﻨﺖ‬
‫و ﺿﻮاﺑﻂ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﺑﮫ آن ﻣﻘﺎم ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ ،‬ﺑﭙﺬﯾﺮد‪ .‬در ﺑﮭﺎﮔﺎواد‪-‬ﮔﯿﺘﺎ ﭼﻨﯿﻦ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﻛﺎر‬
‫ﺧﻮﯾﺶ]ﻛﺮدن[‪ ،‬ھﺮﭼﻨﺪ ﺑﺎ ﻋﯿﺐ ﻛﺮده ﺷﻮد‪ ،‬ﻧﯿﻜﺘﺮ از دﺳﺖ زدن ﺑﮫ ﻛﺎر دﯾﮕﺮان اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺘﻲ اﮔﺮ آن ﻧﯿﻜﻮ‬
‫‪set‬‬

‫ﻛﺮده ﺷﻮد‪ «.‬درﻣﮫ ﺑﺮاي ﻓﺮد ھﻤﭽﻮن ﻧﻤﻮ ﻃﺒﯿﻌﻲ اﺳﺖ ﺑﺮاي داﻧﮫ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﺗﻜﺎﻣﻞ ﻣﻨﻈﻢ ﺳﺮﺷﺖ ذاﺗﻲ و‬
‫ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ اوﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻔﮭﻮم ﺳﻠﻮك اﺧﻼﻗﻲ ﭼﻨﺪان ﻛﮭﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺣﺘﻲ اﻣﺮوزه ﺑﺮاي ھﻤﺔ ھﻨﺪوان دﺷﻮار‪،‬‬
‫و ﺑﺮاي اﻛﺜﺮﺷﺎن ﻧﺎﻣﻤﻜﻦ‪ ،‬اﺳﺖ ﻛﮫ ﺧﻮد را اﻋﻀﺎي ﻃﺒﻘﺔ ﺧﺎﺻﻲ ﻧﺪاﻧﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ اﻃﺎﻋﺖ از ﻗﻮاﻧﯿﻦ آن‬
‫ﻣﻜﻠﻒ ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ و آﻧﮭﺎ را ھﺎدي ﺧﻮد ﻧﺪاﻧﻨﺪ‪ .‬ﯾﻜﻲ از ﻣﻮرﺧﺎن اﻧﮕﻠﯿﺴﻲ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ »ﺗﺼﻮر ﺟﺎﻣﻌﺔ ھﻨﺪوي‬
‫‪an‬‬

‫ﺑﺪون ﻃﺒﻘﮫ ﻣﻤﻜﻦ ﻧﯿﺴﺖ‪«.‬‬

‫ھﻨﺪوان ﻋﻼوه ﺑﺮ درﻣﺔ ھﺮ ﻃﺒﻘﮫ ﯾﻚ درﻣﺔ ﻛﻠﻲ ھﻢ دارﻧﺪ‪ ،‬و آن ﺗﻌﮭﺪي اﺳﺖ ﻛﮫ در ھﻤﺔ ﻃﺒﻘﺎت ﻧﺎﻓﺬ ﺑﻮده‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬و اﺳﺎﺳًﺎ ﺷﺎﻣﻞ اﺣﺘﺮام ﺑﮫ ﺑﺮھﻤﻨﺎن و ﺣﺮﻣﺖ ﮔﺎو اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ از اﯾﻦ وﻇﺎﯾﻒ‪ ،‬وﻇﯿﻔﺔ ﻓﺮزﻧﺪ آوردن‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺎﻧﻮن ﻧﺎﻣﺔ ﻣﺎﻧﻮ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ »ﻣﺮد آﻧﮕﺎه ﻣﺮد ﻛﺎﻣﻞ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺳﮫ ﻧﻔﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬ھﻤﺴﺮ‪ ،‬و ﭘﺴﺮش‪«.‬‬
‫‪pym‬‬

‫ﻓﺮزﻧﺪان ﻧﮫ ﻓﻘﻂ ﺳﺮﻣﺎﯾﺔ اﻗﺘﺼﺎدي واﻟﺪﯾﻦ و ﻋﺼﺎي روزﮔﺎر ﭘﯿﺮي آﻧﺎن ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﻋﺒﺎدت ﺧﺎﻧﮕﻲ‬
‫ﻧﯿﺎﻛﺎﻧﺸﺎن را اﻧﺠﺎم ﻣﻲدھﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ ﺗﻨﺎوب آﻧﮭﺎ را اﻃﻌﺎم ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭼﮫ ارواح ﺑﺪون اﯾﻦ ﻃﻌﺎم ﮔﺮﺳﻨﮫ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺧﻮاھﻨﺪ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬از اﯾﻦ رو در ھﻨﺪ ﻣﺴﺌﻠﺔ ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ وﻻدت در ﻛﺎر ﻧﺒﻮد؛ و ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ را ﺟﻨﺎﯾﺘﻲ ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫ﻛﺸﺘﻦ ﺑﺮھﻤﻦ ﻣﻲﺷﻤﺮدﻧﺪ‪ .‬ﮔﺎه و ﺑﯿﮕﺎه ﻧﻮزاد ﻛﺸﻲ اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺎد‪ ،‬اﻣﺎ ﯾﻚ ﻛﺎر اﺳﺘﺜﻨﺎﯾﻲ ﺑﻮد؛ ﭘﺪر از‬
‫داﺷﺘﻦ ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﻮﺷﺤﺎل‪ ،‬و ﺑﮫ داﺷﺘﻦ ﻓﺮزﻧﺪان ﺑﺴﯿﺎر ﺳﺮﻓﺮاز ﺑﻮد‪ .‬ﻣﮭﺮ ﭘﯿﺮان ﺑﮫ ﺟﻮاﻧﺎن ﯾﻜﻲ از‬

‫‪.co‬‬
‫زﯾﺒﺎﺗﺮﯾﻦ ﺟﻠﻮهھﺎي ﺗﻤﺪن ھﻨﺪوﺳﺖ‪.‬‬

‫ھﻨﻮز ﭼﯿﺰي از ﺗﻮﻟﺪ ﻛﻮدك ﻧﻤﻲﮔﺬﺷﺖ ﻛﮫ واﻟﺪﯾﻦ ﺑﮫ ﻓﻜﺮ ازدواج او ﻣﻲاﻓﺘﺎدﻧﺪ‪ ،‬زﯾﺮا در ﻧﻈﺎم ھﻨﺪو‬
‫ازدواج اﺟﺒﺎري ﺑﻮد؛ ﻣﺮد ﻣﺠﺮد‪ ،‬ﺑﺪون ﺗﻮﺟﮫ ﺑﮫ وﺿﻊ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﯾﺎ ھﯿﭻ ﻣﻼﺣﻈﺔ دﯾﮕﺮي‪ ،‬ﺧﺎرج از‬
‫ﻃﺒﻘﮫ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲآﻣﺪ و ﻓﺎﻗﺪ ﻣﻘﺎم و ﻋﻨﻮاﻧﻲ در ﺟﺎﻣﻌﮫ ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲﺷﺪ؛ ﺑﺎﻛﺮه ﻣﺎﻧﺪن ﻃﻮﻻﻧﻲ ھﻢ ﻣﺎﯾﺔ ﻧﻨﮓ‬

‫‪oo‬‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ازدواج را ﺗﺎﺑﻊ اﻧﺘﺨﺎب ﻓﺮد ﯾﺎ ﻋﺸﻖ رؤﯾﺎﯾﻲ ﻗﺮار ﻧﻤﻲدادﻧﺪ‪ ،‬زﯾﺮا اﯾﻦ ﻛﺎر از ﻟﺤﺎظ ﺟﺎﻣﻌﮫ و ﻧﮋاد‬
‫اﻣﺮي ﺣﯿﺎﺗﻲ ﺑﻮد‪ ،‬و ﻋﺎﻗﻼﻧﮫ ﻧﺒﻮد ﻛﮫ آن را ﺑﮫ اﻋﺘﻤﺎد ﻛﻮﺗﮫﺑﯿﻨﻲ ﺷﮭﻮاﻧﻲ ﯾﺎ ﺑﮫ ﻋﻮاﻣﻞ ھﻤﻨﺸﯿﻨﻲ وﺧﻮﯾﺸﻲ‬
‫رھﺎ ﻛﻨﻨﺪ؛ واﻟﺪﯾﻦ ﻣﻲﺑﺎﯾﺴﺖ ﺧﻮد – ﻗﺒﻞ از آﻧﻜﮫ ﺗﺐ ﺷﮭﻮت ﻓﺮزﻧﺪان ﺷﺪت ﯾﺎﺑﺪ و دﺳﺖ ﺑﮫ ازدواﺟﻲ‬
‫ﻋﺠﻮﻻﻧﮫ ﺑﺰﻧﻨﺪ – دﺳﺖ ﺑﮫ ﻛﺎر ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ ازدواﺟﻲ در ﻧﻈﺮ ھﻨﺪوان ﺟﺰ ﺳﺮاب و ﺗﻠﺨﻜﺎﻣﻲ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﻣﺎﻧﻮ‬

‫‪yah‬‬
‫ﺑﮫ وﺻﻠﺘﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﻧﺎﺷﻲ از اﻧﺘﺨﺎب دو ﺟﺎﻧﺒﮫ اﺳﺖ ﻧﺎم »وﺻﻠﺖ ﮔﻨﺪروه« ﻣﻲدﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ اﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ‬
‫زﻧﺎﺷﻮﯾﯿﮭﺎ رﻧﮓ »ﻛﺎﻣﺰاد« ﻣﻲزﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﯿﻦ وﺻﻠﺘﮭﺎﯾﻲ ﻣﺠﺎز ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ از ارج و ﻗﺮب ﭼﻨﺪاﻧﻲ ﺑﺮﺧﻮردار‬
‫ﻧﺒﻮد‪.‬‬

‫ﺑﻠﻮغ زودرس ھﻨﺪوان‪ ،‬ﻛﮫ دﺧﺘﺮ دوازده ﺳﺎﻟﮫ را ھﻤﺴﻦ دﺧﺘﺮ ﭼﮭﺎرده ﯾﺎ ﭘﺎﻧﺰده ﺳﺎﻟﺔ اﻣﺮﯾﻜﺎﯾﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻣﺴﺌﻠﺔ دﺷﻮار ﻧﻈﻢ اﺧﻼﻗﻲ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ را ﺑﮫ وﺟﻮد ﻣﻲآورد‪ .‬آﯾﺎ ﺑﺎﯾﺪ ازدواج را ھﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﺳﻦ ﺑﻠﻮغ‬
‫ﺗﺮﺗﯿﺐ داد ﯾﺎ ﺑﺎﯾﺪ آن را‪ ،‬ﻣﺜﻞ آﻣﺮﯾﻜﺎ‪ ،‬ﺑﮫ ﺗﻌﻮﯾﻖ اﻧﺪاﺧﺖ ﺗﺎ ﻣﺮد ﺑﮫ ﺑﻠﻮغ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺮﺳﺪ؟ راه ﺣﻞ اول‬
‫@‪h‬‬
‫ﻇﺎھﺮاً ﺑﻨﯿﺔ ﻣﻠﻲ را ﺿﻌﯿﻒ‪ ،‬رﺷﺪ ﺟﻤﻌﯿﺖ را ﺑﯿﺠﮭﺖ ﺗﺴﺮﯾﻊ‪ ،‬و ﻛﻤﺎﺑﯿﺶ زن را ﺑﮫ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ زاد‬
‫و وﻟﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ از راه ﺣﻞ دوم‪ ،‬ﻣﺴﺎﺋﻠﻲ ﭼﻮن ﺗﺄﺧﯿﺮ ﻏﯿﺮ ﻃﺒﯿﻌﻲ‪ ،‬ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ ﺟﻨﺴﻲ‪ ،‬روﺳﭙﯿﮕﺮي‪ ،‬و‬
‫ﺑﯿﻤﺎرﯾﮭﺎي ﻣﻘﺎرﺑﺘﻲ ﺑﮫ وﺟﻮد ﻣﻲآﯾﺪ‪ .‬ھﻨﺪوان‪ ،‬از اﯾﻦ دو راه‪ ،‬ازدواج در ﺧﺮدﺳﺎﻟﻲ را اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺮدﻧﺪ و‬
‫آن را ﻛﻢ زﯾﺎﻧﺘﺮ دﯾﺪﻧﺪ؛ و ﺑﺮاي اﯾﻨﻜﮫ از ﺧﻄﺮات آن ﺑﻜﺎھﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻘﺮر ﺷﺪ ﻛﮫ ﻣﯿﺎن ازدواج و ﻧﻜﺎح ﻣﺪﺗﻲ‬
‫ﻓﺎﺻﻠﮫ ﺑﯿﻔﺘﺪ و در اﯾﻦ ﻣﺪت ﻋﺮوس در ﺧﺎﻧﺔ ﭘﺪر ﺑﻤﺎﻧﺪ ﺗﺎ اﯾﻨﻜﮫ ﺑﮫ ﺳﻦ ﺑﻠﻮغ ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﮭﺎد دﯾﺮﯾﻨﮫ ﺳﺎل‬
‫‪are‬‬

‫ﺑﻮد‪ ،‬و از اﯾﻦ رو ﻣﻘﺪس ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲﺷﺪ؛ اﺳﺎس آن ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ اﯾﻦ ﻧﻈﺮ ﺑﻮد ﻛﮫ از ازدواج ﻣﯿﺎن ﻃﺒﻘﺔ‬
‫ﻣﺘﻔﺎوت‪ ،‬ﻛﮫ ﺧﻮد ﻧﺎﺷﻲ از ﺟﺎذﺑﺔ ﺟﻨﺴﻲ اﺗﻔﺎﻗﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي ﻛﻨﺪ؛ ﺑﻌﺪھﺎ واﻗﻌﯿﺖ دﯾﮕﺮي ھﻢ اﯾﻦ ﻧﻈﺮ‬
‫را ﺗﺄﯾﯿﺪ و ﺗﺸﻮﯾﻖ ﻛﺮد‪ ،‬و آن اﯾﻨﻜﮫ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻓﺎﺗﺢ و ﺑﯿﺮﺣﻢ‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺑﮫ ﺣﻜﻢ ﺷﺮع‪ ،‬از ﺑﺮده ﻛﺮدن و اﺳﯿﺮ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻦ زﻧﺎن ﺷﻮھﺮدار ﻣﻨﻊ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ؛ و ﺑﺎﻻﺧﺮه اﯾﻦ ﻛﺎر‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﺼﻤﯿﻢ واﻟﺪﯾﻦ ﺑﮫ ﺣﻔﻆ دﺧﺘﺮ از‬
‫ﺣﺴﺎﺳﯿﺘﮭﺎي ﺷﮭﻮي ﺟﻨﺲ ﻣﺮد‪ ،‬ﺷﻜﻞ ﺳﺨﺖ و ﺧﺸﻜﻲ ﺑﮫ ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫از ادﺑﯿﺎت ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﺔ ھﻨﺪو آﺷﻜﺎر ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ اﯾﻦ اﺣﺴﺎﺳﺎت ﺑﮫ ﻃﻮر ﻣﻌﻘﻮﻟﻲ ﺗﻨﺪ و ﺷﺪﯾﺪ ﺑﻮد‪ ،‬و ﻣﺮد ﻣﻤﻜﻦ‬
‫ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﮫ اﻧﺪك ﺗﺤﺮﯾﻜﻲ آﺗﺶ ﺧﻮد را ﻓﺮوﺑﻨﺸﺎﻧﺪ‪ .‬ﻛﺎﻣﮫ ﺳﻮﺗﺮه ﯾﺎ ﻛﺎﻣﻨﺎﻣﮫ ﻣﺸﮭﻮرﺗﺮﯾﻦ ﻛﺘﺎب از ﯾﻚ رﺷﺘﮫ‬
‫آﺛﺎر ﺑﻠﻨﺪﺑﺎﻻﯾﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻧﻮﻋﻲ ﺗﻮﺟﮫ و ﻣﺸﻐﻮﻟﯿﺖ ھﻨﺪوھﺎ را در زﻣﯿﻨﺔ ﻓﻨﻮن رواﺑﻂ ﺟﻨﺴﻲ‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ‬
‫ﺟﺴﻤﻲ و روﺣﻲ‪ ،‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ‪ .‬واﺗﺴﯿﺎﯾﻨﮫ ﻣﻮﻟﻒ اﯾﻦ رﺳﺎﻟﮫ ﺑﮫ ﻣﺎ اﻃﻤﯿﻨﺎن ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ »در اﯾﺎﻣﻲ ﻛﮫ‬
‫زﻧﺪﮔﻲ داﻧﺶ ﭘﮋوھﻲ ﻣﺬھﺒﻲ را در ﺑﻨﺎرس ﻣﻲﮔﺬراﻧﺪ‪ ،‬و ﯾﻜﺴﺮه ﻣﺴﺘﻐﺮق اﻧﺪﯾﺸﮫ در ﺑﺎب اﻟﻮھﯿﺖ ﺑﻮد«‬
‫‪an‬‬

‫اﯾﻦ ﻛﺘﺎب را »از روي دﺳﺘﻮرھﺎي ﻛﺘﺎﺑﮭﺎي ﻣﻘﺪس و ﺑﺮاي ﺧﯿﺮ ﺟﮭﺎﻧﯿﺎن ﻧﻮﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ «.‬اﯾﻦ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪة‬
‫زاھﺪ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ »آن ﻛﮫ ﻣﻲاﻧﺪﯾﺸﺪ ﻓﻼن دﺧﺘﺮ ﺑﺴﯿﺎر ﻛﻤﺮوﺳﺖ‪ ،‬و از اﯾﻦ رو از او ﻏﺎﻓﻞ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬دﺧﺘﺮ‬
‫در او ﺑﮫ ﭼﺸﻢ ﭼﺎرﭘﺎﯾﻲ ﻧﮕﺎه ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ از ﻛﺎر دل و ذھﻦ زن ﻏﺎﻓﻞ اﺳﺖ‪ «.‬واﺗﺴﯿﺎﯾﻨﮫ ﺗﺼﻮﯾﺮ دﻟﻨﺸﯿﻨﻲ‬
‫از دﺧﺘﺮ ﻋﺎﺷﻖ ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﻲدھﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻓﺮزاﻧﮕﻲ او‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ‪ ،‬ﯾﻜﻲ درﺑﺎرة ھﻨﺮ واﻟﺪﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ دﺧﺘﺮ را ﺑﮫ‬
‫‪pym‬‬

‫ﺧﺎﻧﺔ ﺑﺨﺖ ﺑﻔﺮﺳﺘﻨﺪ‪ ،‬و دﯾﮕﺮي در ھﻨﺮ ﺷﻮھﺮ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺟﺴﻢ زن را راﺿﻲ ﻧﮕﺎه دارد‪.‬‬

‫ﻧﺒﺎﯾﺪ ﭼﻨﯿﻦ ﻓﺮض ﻛﺮد ﻛﮫ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﺟﻨﺴﻲ ھﻨﺪوان آﻧﺎن را ﺑﮫ ھﺮزﮔﻲ ﻏﯿﺮﻋﺎدي ﻣﻲﻛﺸﺎﻧﺪ‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫‪.co‬‬
‫ازدواج در ﺧﺮدﺳﺎﻟﻲ ﺣﺼﺎري ﺑﻮد در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﭘﯿﺶ از زﻧﺎﺷﻮﯾﻲ؛ اﺣﻜﺎم ﺷﺪﯾﺪ دﯾﻨﻲ ﻛﮫ در ﺗﻠﻘﯿﻦ‬
‫وﻓﺎداري ھﻤﺴﺮ ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻲﺷﺪ ﻛﮫ زﻧﺎ ﺑﺴﯿﺎر دﺷﻮارﺗﺮ و ﻛﻤﺘﺮ از اروﭘﺎ ﯾﺎ آﻣﺮﯾﻜﺎ‬
‫ﺻﻮرت ﮔﯿﺮد‪ .‬روﺳﭙﯿﮕﺮي ﺑﮫ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﻣﺤﺪود ﺑﮫ ﻣﻌﺎﺑﺪ ﺑﻮد‪ .‬در ﺟﻨﻮب‪ ،‬ﻧﯿﺎزھﺎي ﻣﺮد ﺗﺸﻨﮫ را ﻧﮭﺎد‬

‫‪oo‬‬
‫ﺧﺪاﯾﻲ دﯾﻮه داﺳﻲ ﻓﺮو ﻣﻲﻧﺸﺎﻧﺪ – دﯾﻮه داﺳﻲ در ﻟﻐﺖ ﺑﮫ ﻣﻌﻨﺎي »ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪا« اﺳﺖ؛ و اﯾﻦ ﺑﻨﺪﮔﺎن‬
‫روﺳﭙﯿﺎن ﺑﻮدﻧﺪ ‪ -‬در ھﺮ ﻣﻌﺒﺪ ﺗﺎﻣﯿﻞ ﮔﺮوھﻲ از » زﻧﺎن ﻣﻘﺪس« وﺟﻮد داﺷﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﻛﺎرﺷﺎن‪ ،‬در ﻣﺮﺗﺒﺔ‬
‫اول‪ ،‬رﻗﺼﯿﺪن و ﺧﻮاﻧﺪن در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺘﮭﺎ‪ ،‬و ﺷﺎﯾﺪ ھﻢ ﺳﺮﮔﺮم ﻛﺮدن ﺑﺮھﻤﻨﺎن ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از آﻧﺎن ﮔﻮﯾﺎ‬
‫ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ ﻣﻌﺘﻜﻒ ﺻﻮﻣﻌﮫ ﺑﻮدهاﻧﺪ؛ دﯾﮕﺮان ﻣﺠﺎز ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ آﻣﯿﺰش داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﮫ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﭘﻮﻟﻲ‬

‫‪yah‬‬
‫ﺑﺪھﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﺷﺮط آﻧﻜﮫ ﺑﺨﺸﻲ از اﯾﻦ درآﻣﺪﺷﺎن ﺑﮫ ﻣﻘﺎﻣﺎت روﺣﺎﻧﻲ ﺗﺤﻮﯾﻞ داده ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺴﯿﺎري از روﺳﭙﯿﺎن‬
‫ﻣﻌﺎﺑﺪ‪ ،‬ﯾﺎ دﺧﺘﺮان ﻧﺎچ ﻣﺜﻞ ﮔﯿﺸﺎھﺎي ژاﭘﻨﻲ‪ ،‬در ﻣﺠﺎﻣﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ و ﻣﺤﺎﻓﻞ ﺧﺎص ﺑﮫ ﭘﺎﯾﻜﻮﺑﻲ و دﺳﺖ‬
‫اﻓﺸﺎﻧﻲ و آوازﺧﻮاﻧﻲ ﻣﻲﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از آﻧﺎن ﻛﺘﺎب ﺧﻮاﻧﺪن را ﻣﻲآﻣﻮﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﻧﻈﯿﺮ ھﺘﺎﯾﺮاھﺎي‬
‫ﯾﻮﻧﺎن‪ ،‬در ﺧﺎﻧﮫھﺎﯾﻲ ﻛﮫ در آﻧﺠﺎ زﻧﺎن ﺷﻮھﺮدار را ﻧﮫ ﺑﮫ ﺧﻮاﻧﺪن ﺗﺸﻮﯾﻖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و ﻧﮫ ﺑﮫ آﻧﺎن اﺟﺎزه‬
‫ﻣﻲدادﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﺎ ﻣﯿﮭﻤﺎﻧﺎن درآﻣﯿﺰﻧﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺘﮕﻮھﺎ و ﻣﺒﺎﺣﺜﺎت داﻧﺸﻮراﻧﮫ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻣﻲدادﻧﺪ‪ .‬ﺑﮫ ﻃﻮري ﻛﮫ از‬
‫ﻛﺘﯿﺒﺔ ﻣﻘﺪﺳﻲ ﺑﺮﻣﻲآﯾﺪ‪ ،‬در ﺳﺎل ‪ 1004‬ﻣﯿﻼدي‪ ،‬در ﻣﻌﺒﺪ »راﺟﮫ راﺟﺔ« ﺷﺎه ﭼﻮﻟﮫ در ﺗﺎﻧﺠﻮر‪ ،‬ﭼﮭﺎرﺻﺪ‬
‫@‪h‬‬
‫دﯾﻮه داﺳﻲ وﺟﻮد داﺷﺖ‪ .‬اﯾﻦ رﺳﻢ ﺑﮫ ﻣﺮور اﯾﺎم ﺟﻨﺒﺔ ﻣﻘﺪﺳﻲ ﭘﯿﺪا ﻛﺮد‪ ،‬ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻧﻤﻲرﺳﺪ ﻛﺴﻲ‬
‫آن را ﺧﻼف اﺧﻼق داﻧﺴﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﮔﺎه و ﺑﯿﮕﺎه‪ ،‬زﻧﺎن ﻣﺘﺸﺨﺺ ﯾﻜﻲ از دﺧﺘﺮان ﺧﻮد را وﻗﻒ ﭘﯿﺸﺔ‬
‫روﺳﭙﯿﮕﺮي ﻣﻌﺎﺑﺪ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬و اﯾﻦ درﺳﺖ ﺑﮫ ﻣﺜﺎﺑﮫ آن ﺑﻮد ﻛﮫ ﭘﺴﺮي را وﻗﻒ ﭘﯿﺸﺔ روﺣﺎﻧﯿﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫دوﺑﻮا‪ ،‬در آﻏﺎز ﻗﺮون ﻧﻮزدھﻢ‪ ،‬در ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻣﻌﺎﺑﺪ ﺟﻨﻮب ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ﻛﮫ در ﻣﻮاردي‪» ،‬ﺑﮫ روﺳﭙﯿﺨﺎﻧﮫھﺎي‬
‫ﻣﺤﺾ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪه ﺑﻮد«؛ ﻣﺮدم دﯾﻮه داﺳﯿﮭﺎ را‪ ،‬ﺻﺮف ﻧﻈﺮ از ﻛﺎرھﺎي اﺻﻠﯿﺸﺎن‪ ،‬آﺷﻜﺎرا روﺳﭙﻲ‬
‫ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﻛﺸﯿﺶ آﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﺧﻮد را در اﯾﻦ ﻣﻮرد ﭼﻨﯿﻦ ﺑﯿﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ – و دﻟﯿﻠﻲ در‬
‫‪are‬‬

‫دﺳﺖ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﺗﺼﻮر ﻛﻨﯿﻢ وي در اﯾﻦ ﻣﻮرد ﻧﻮﻋﻲ ﭘﯿﺸﺪاوري ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬

‫وﻇﺎﯾﻒ رﺳﻤﻲ آﻧﮭﺎ اﯾﻦ ﺑﻮد ﻛﮫ روزي دوﺑﺎر در ﻣﻌﺒﺪ ﺑﺮﻗﺼﻨﺪ وآواز ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ… در ﺗﻤﺎم ﻣﺮاﺳﻢ ﻋﻤﻮﻣﻲ‬
‫ﻧﯿﺰ ھﻤﯿﻦ ﻋﻤﻞ را اﻧﺠﺎم ﻣﻲدادﻧﺪ‪ .‬اوﻟﻲ )ﯾﻌﻨﻲ‪ ،‬رﻗﺺ( را ﺑﺎ ﻟﻄﻒ ﻛﺎﻓﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدھﻨﺪ‪ ،‬اﮔﺮﭼﮫ‬
‫ﺣﺮﻛﺎﺗﺸﺎن ﺷﮭﻮاﻧﻲ و ﻧﺎﺷﺎﯾﺴﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﯿﺸﺎن ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﻣﺤﺪود ﺑﮫ ﺷﻌﺮھﺎﯾﻲ اﺳﺖ ھﺮزه در وﺻﻒ‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﺎﺟﺮاي ﺷﮭﻮﺗﺮاﻧﻲ ﺗﺎرﯾﺦ ﺧﺪاﯾﺎﻧﺸﺎن‪.‬‬

‫‪an‬‬

‫در اﯾﻦ ﺷﺮاﯾﻂ روﺳﭙﯿﮕﺮي ﻣﻌﺎﺑﺪ و ازدواج در ﺧﺮدﺳﺎﻟﻲ دﯾﮕﺮ ﭼﻨﺪان ﻣﺠﺎﻟﻲ ﺑﺮاي آن ﭼﯿﺰي ﻛﮫ ﻣﺎ از‬
‫آن »ﻋﺸﻖ رؤﯾﺎﯾﻲ« ﺗﻌﺒﯿﺮ ﻣﻲﻛﻨﯿﻢ ﻧﻤﻲﻣﺎﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻋﺸﻖ و ﺳﺮﺳﭙﺎري ﺧﯿﺎﻟﻲ ﯾﻚ ﺟﻨﺲ ﺑﮫ ﺟﻨﺲ دﯾﮕﺮ در‬
‫‪pym‬‬

‫ﻼ در اﺷﻌﺎر ﭼﻨﺪي داس و ﺟﯿﮫ دﯾﻮه ‪ -‬وﻟﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻧﻤﺎدي اﺳﺖ از روح‬
‫ادﺑﯿﺎت ھﻨﺪ ھﻢ دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ -.‬ﻣﺜ ً‬
‫اﻧﺴﺎن ﻛﮫ ﺑﮫ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﺴﻠﯿﻢ ﻣﻲﺷﻮد؛ ﺣﺎل آﻧﻜﮫ در زﻧﺪﮔﻲ ﻋﻤﻠﻲ اﻏﻠﺐ ﺷﻜﻞ ﻋﺸﻖ ﻛﺎﻣﻞ ھﻤﺴﺮ ﺑﮫ ﺷﻮھﺮ‬
 ‫‪m‬‬
‫را ﺑﮫ ﺧﻮد ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺷﻌﺮ ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﮫ ﮔﺎھﻲ ﺑﮫ ﮔﻮﻧﺔ آن ﺷﻌﺮھﺎي ﻣﻠﻜﻮﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ اﻣﺜﺎل ﺗﻨﯿﺴﻦ و ﻻﻧﮕﻔﻠﻮ‬
‫درﺑﺎرة ﻧﮭﻀﺖ ﭘﯿﺮاﯾﮕﺸﺮي ﺳﺮودهاﻧﺪ‪ ،‬و ﮔﺎھﻲ ھﻢ ﺗﻤﺎﻣﺎً ھﻤﭽﻮن اﺷﻌﺎر دﻟﭽﺴﺐ و ﺷﮭﻮي ﻋﺼﺮ‬
‫اﻟﯿﺰاﺑﺖ ا ﺳﺖ‪ .‬ﻧﻮﯾﺴﻨﺪهاي ﻋﺸﻖ و دﯾﻦ را ﯾﻜﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺟﺬﺑﮫ و ﺧﻠﺴﺔ ھﺮ ﯾﻚ از اﯾﻦ دو را ﯾﻜﺴﺎن‬

‫‪.co‬‬
‫ﻣﻲﺑﯿﻨﺪ؛ دﯾﮕﺮي ﺳﯿﺼﺪ و ﺷﺼﺖ ﻋﺎﻃﻔﺔ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن را ﺑﺮﻣﻲﺷﻤﺎرد ﻛﮫ دل ﻋﺎﺷﻖ را ﺳﺮﺷﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و‬
‫ﻧﺸﺎن دﻧﺪاﻧﮭﺎﯾﺶ را ﺑﺮ ﺗﻦ ﻣﺤﺒﻮب ﻣﻲﺷﻤﺎرد‪ ،‬ﯾﺎ ﻣﻌﺸﻮق ﺑﮫ ﻋﺎﺷﻖ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ ﭼﮕﻮﻧﮫ ﭘﺴﺘﺎﻧﮭﺎﯾﺶ‬
‫را ﺑﺎ ﺧﻤﯿﺮ ﺻﻨﺪل ﺑﮫ ﮔﻞ و ﺑﻮﺗﮫ ﻣﻲآراﯾﺪ؛ و ﻣﺆﻟﻒ ﻣﺎﺟﺮاي ﻧﻠﮫ و دﻣﯿﻨﺘﻲ‪ ،‬در ﻣﮭﺎﺑﮭﺎراﺗﺎ آھﮭﺎي ﺳﻮزﻧﺎك‬
‫و ﭘﺮﯾﺸﺎﻧﻲ ﻋﺸﺎق را ﺑﮫ ﺑﮭﺘﺮﯾﻦ ﺳﺒﻚ ﺗﺮوﺑﺎدورھﺎي ﻓﺮاﻧﺴﻮي وﺻﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﺑﻨﺪرت اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺎد ﻛﮫ‪ ،‬در ھﻨﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ ﺗﻤﺎﯾﻼت ﺑﻠﮭﻮﺳﺎﻧﮫ در ازدواج ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺎﻧﻮ ھﺸﺖ ﺷﻜﻞ‬
‫ﻣﺘﻔﺎوت ازدواج را ﻣﺠﺎز ﻣﻲداﻧﺪ‪ ،‬و از اﯾﻦ ھﺸﺖ ﺷﻜﻞ‪ ،‬ازدواج از راه رﺑﻮدن دﺧﺘﺮ و ازدواج »از‬
‫روي ﻋﺸﻖ و ﻋﺎﺷﻘﻲ«‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﻘﯿﺎس اﺧﻼﻗﻲ‪ ،‬ﭘﺴﺖ ﺗﺮ از ھﻤﮫ ﺑﻮد‪ ،‬و ازدواج از ﻃﺮﯾﻖ ﺧﺮﯾﺪن ﻋﺮوس را‬
‫راه ﻋﺎﻗﻼﻧﺔ ﺗﺮﺗﯿﺐ زﻧﺎﺷﻮﯾﻲ ﻣﻲداﻧﺴﺖ‪ .‬ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬار ھﻨﺪي ﻣﻲاﻧﺪﯾﺸﯿﺪ ﻛﮫ‪ ،‬در ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻧﮭﺎﯾﻲ‪ ،‬آن‬

‫‪yah‬‬
‫ازدواﺟﮭﺎﯾﻲ ﺻﺤﯿﺤﺘﺮ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺷﺎﻟﻮدة اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در زﻣﺎن دوﺑﻮا »ازدواج ﻛﺮدن« و‬
‫»ﺧﺮﯾﺪن ھﻤﺴﺮ« »در ھﻨﺪ ﺑﮫ ﯾﻚ ﻣﻌﻨﺎ« ﺑﻮد‪ .‬ﻋﺎﻗﻼﻧﮫﺗﺮﯾﻦ ازدواج آن اﺳﺖ ﻛﮫ واﻟﺪﯾﻦ آن را ﺑﺎ رﻋﺎﯾﺖ‬
‫ﻛﺎﻣﻞ ﻗﻮاﻧﯿﻦ دروﻧﮕﺎﻧﻲ و ﺑﺮوﻧﮕﺎﻧﻲ ﺗﺮﺗﯿﺐ دھﻨﺪ‪ :‬ﺟﻮان ﺑﺎﯾﺪ در داﺧﻞ ﻃﺒﻘﺔ ﺧﻮد‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﯿﺮون از ﮔﺘﺮه ﯾﺎ‬
‫ﮔﺮوه ﺧﻮد ازدواج‬

‫@‪h‬‬
‫ﻛﻨﺪ‪ .‬او ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﭼﻨﺪﯾﻦ زن ﺑﮕﯿﺮد ﻛﮫ ﻓﻘﻂ ﯾﻜﻲ از آﻧﮭﺎ از ﻃﺒﻘﺔ ﺧﻮد اوﺳﺖ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺮ زﻧﺎن دﯾﮕﺮش ﺑﺮﺗﺮي‬
‫دارد‪ .‬ﻣﺎﻧﻮ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪ :‬اﻣﺎ ﺑﮭﺘﺮﯾﻦ ﻛﺎر آن اﺳﺖ ﻛﮫ او ﻓﻘﻂ ﯾﻚ ھﻤﺴﺮ داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬زن ﻣﻲﺑﺎﯾﺴﺖ ﺷﻮھﺮش‬
‫‪are‬‬

‫را ﺑﺎ ﻣﺤﺒﺖ ﺻﺒﻮراﻧﮫاي دوﺳﺖ ﺑﺪارد؛ ﺷﻮھﺮ ھﻢ ﻣﻲﺑﺎﯾﺴﺖ ﻣﺸﺘﺎﻗﺎﻧﮫ از ھﻤﺴﺮش ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻧﮫ آﻧﻜﮫ‬
‫او را ﺑﺎ ﻋﺸﻖ رؤﯾﺎﯾﻲ دوﺳﺖ ﺑﺪارد‪.‬‬

‫ﺧﺎﻧﻮادة ھﻨﺪو ﻧﻮﻋﺎً ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ اﺻﻞ ﭘﺪرﺷﺎھﻲ ﺑﻮد؛ ﭘﺪر ﺑﺮ ھﻤﺴﺮ‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪان‪ ،‬و ﺑﺮدﮔﺎﻧﺶ ﺳﻠﻄﺔ ﻛﺎﻣﻞ‬
‫داﺷﺖ‪ .‬زن ﻣﻮﺟﻮدي ﺑﻮد دوﺳﺖ داﺷﺘﻨﻲ‪ ،‬اﻣﺎ ﭘﺴﺖ؛ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﯾﻚ اﻓﺴﺎﻧﺔ ھﻨﺪو‪ ،‬در آﻏﺎز ﻛﮫ ﺗﻮﺷﺘﺮي‪،‬‬
‫‪set‬‬

‫ﺻﻨﻌﺘﮕﺮ آﺳﻤﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺧﻮاﺳﺖ ﺑﮫ آﻓﺮﯾﻨﺶ زن ﺑﭙﺮدازد‪ ،‬درﯾﺎﻓﺖ ﻛﮫ ھﺮﭼﮫ ﻣﺼﺎﻟﺢ داﺷﺘﮫ در ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﺮد ﺑﮫ‬
‫ﻛﺎر ﺑﺮده‪ ،‬و از ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺟﺎﻣﺪ ﭼﯿﺰي ﺑﺮاﯾﺶ ﻧﻤﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﺣﻞ اﯾﻦ دﺷﻮاري‪ ،‬زن را ﺑﺎ آﻣﯿﺰهاي از‬
‫ﺧﺮد و رﯾﺰھﺎ و ﻣﺎﻧﺪهھﺎي آﻓﺮﯾﻨﺶ ﺷﻜﻞ ﺑﺨﺸﯿﺪ‪ ،‬ﺑﺪﯾﻦﮔﻮﻧﮫ‪:‬‬

‫ﮔﺮدي ﻣﺎه و ﭘﯿﭻ و ﺧﻤﮭﺎي ﮔﯿﺎھﺎن روﻧﺪه‪،‬ﭼﺴﺒﻨﺪﮔﻲ ﭘﯿﭽﻜﮭﺎ‪ ،‬ﻟﺮزش ﻋﻠﻒ‪ ،‬ﺑﺎرﯾﻜﻲ ﻧﻲ‪ ،‬ﺷﻜﻮﻓﺔ ﮔﻠﮭﺎ‪،‬‬
‫‪an‬‬

‫ﺳﺒﻜﻲ ﺑﺮﮔﮭﺎ‪ ،‬اﻧﻌﻄﺎف ﺧﺮﻃﻮم ﻓﯿﻞ‪ ،‬ﻧﮕﺎھﮭﺎي آھﻮ‪ ،‬ﮔﺮد آﻣﺪن دﺳﺘﮫھﺎي زﻧﺒﻮر‪ ،‬ﺷﺎدي ﭘﺮﻧﺸﺎط ﻓﺮوغ‬
‫آﻓﺘﺎب‪ ،‬ﮔﺮﯾﺴﺘﻦ اﺑﺮھﺎ‪ ،‬ﺑﻲ آراﻣﻲ ﺑﺎدھﺎ‪ ،‬ھﺮاﺳﺎﻧﻲ ﺧﺮﮔﻮش‪ ،‬رﻋﻮﻧﺖ ﻃﺎووس‪ ،‬ﻧﺮﻣﻲ ﺳﯿﻨﮫ ﻃﻮﻃﻲ‪،‬‬
‫ﺳﺨﺘﻲ ﺧﺎرا‪ ،‬ﺣﻼوت ﻋﺴﻞ‪ ،‬درﻧﺪه ﺧﻮﯾﻲ ﺑﺒﺮ‪ ،‬ﺷﻌﻠﺔ ﮔﺮم آﺗﺶ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎي ﺑﺮف‪ ،‬ﭼﮭﭽﺔ ﻛﻮﺗﺎه زاغ‪ ،‬ﻧﻐﻤﮫ‬
‫ﻛﻮﻛﻮي ھﻨﺪي )»ﻛﻮﻛﯿﻠﮫ«( ‪ ،‬دورﻧﮕﻲ درﻧﺎ‪ ،‬و وﻓﺎداري ﻏﺎز ﺳﺮخ )»ﭼﻜﺮه واﻛﮫ«( را ﮔﺮﻓﺖ و ھﻤﮫ را‬
‫‪pym‬‬

‫ﺑﮫ ھﻢ آﻣﯿﺨﺖ و زن را ﺳﺎﺧﺖ و او را ﺑﮫ ﻣﺮد داد‪.‬‬

 ‫‪m‬‬
‫ﺑﺎ اﯾﻨﮭﻤﮫ ﺑﮫ رﻏﻢ ﺗﻤﺎم اﯾﻦ ﺗﺠﮭﯿﺰات‪ ،‬زن در ھﻨﺪ وﺿﻊ ﺧﻮﺑﻲ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬آن وﺿﻊ ﻋﺎﻟﻲ‪ ،‬ﻛﮫ در روزﮔﺎر‬
‫وداﯾﻲ داﺷﺖ‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ روﺣﺎﻧﯿﺎن و ﻧﻤﻮﻧﺔ زن اﺳﻼﻣﻲ‪ ،‬ھﻤﮫ ﺑﺮﺑﺎد ﺷﺪ‪ .‬ﻗﺎﻧﻮن ﻧﺎﻣﺔ ﻣﺎﻧﻮ‪ ،‬ﺑﺎ ﻋﺒﺎراﺗﻲ از‬
‫زن ﻧﺎم ﻣﻲﺑﺮد ﻛﮫ ﯾﺎدآور دورة اوﻟﯿﺔ اﻻھﯿﺎت ﻣﺴﯿﺤﻲ اﺳﺖ‪» :‬ﺳﺮﭼﺸﻤﺔ ﻧﻨﮓ زن اﺳﺖ؛ ﺳﺮﭼﺸﻤﺔ ﺳﺘﯿﺰ‬

‫‪.co‬‬
‫زن اﺳﺖ؛ ﺳﺮﭼﺸﻤﺔ وﺟﻮد زﯾﺮﯾﻦ زن اﺳﺖ؛ ﭘﺲ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ از زن ﭘﺮھﯿﺰ ﻛﺮد‪ «.‬در ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮي آﻣﺪه‬
‫اﺳﺖ ﻛﮫ »زن ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در زﻧﺪﮔﻲ ﻧﮫ ﻓﻘﻂ ﻣﺮدﻛﺎﻧﺎ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﻣﺮد داﻧﺎ را ھﻢ از راه راﺳﺖ ﺑﮫ در ﻛﻨﺪ‪ ،‬و‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ او را ﺑﮫ ﺑﺮدﮔﻲ ھﻮس ﯾﺎ ﺧﺸﻢ ﺑﻜﺸﺎﻧﺪ‪ «.‬ﺑﻨﺎﺑﺮ ھﻤﯿﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﻧﺎﻣﮫ‪ ،‬زن در ﺗﻤﺎم ﻋﻤﺮ ﺑﺎﯾﺪ ﺗﺤﺖ‬
‫ﻗﯿﻤﻮﻣﯿﺖ ﻛﺴﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ :‬ﻧﺨﺴﺖ ﭘﺪر‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﺷﻮھﺮ‪ ،‬و ﺳﺮاﻧﺠﺎم ھﻢ ﭘﺴﺮش‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫زن‪ ،‬ﺷﻮھﺮش را ﺑﺎ ﻓﺮوﺗﻨﻲ »آﻗﺎ«‪» ،‬ﺳﺮور« ﺣﺘﻲ »ﺧﺪاي ﻣﻦ«ﺧﻄﺎب ﻣﻲﻛﺮد؛ و در ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم ﭼﻨﺪ‬
‫ﻗﺪم ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﺷﻮھﺮش راه ﻣﻲرﻓﺖ؛ ﺑﻨﺪرت از ﻣﺮد ﺳﺨﻨﻲ ﻣﻲﺷﻨﯿﺪ‪ .‬از او اﻧﺘﻈﺎر‬

‫ﻣﻲرﻓﺖ ﻛﮫ ﻋﺸﻖ را ﺑﺎ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺧﺪﻣﺘﮕﺰاري دﻗﯿﻖ و ﺻﺎدﻗﺎﻧﮫ ﻧﺸﺎن دھﺪ‪ :‬ﻏﺬا را آﻣﺎده ﻛﻨﺪ؛ ﭘﺲ از آﻧﻜﮫ‬
‫دﯾﮕﺮان ﻏﺬاﯾﺸﺎن را ﺧﻮردﻧﺪ او ﭘﺴﻤﺎﻧﺪه ﺷﻮھﺮ و ﭘﺴﺮاﻧﺶ را ﺑﺨﻮرد؛ و در وﻗﺖ ﺧﻮاب ﭘﺎھﺎي ﺷﻮھﺮش‬

‫‪yah‬‬
‫را در آﻏﻮش ﺑﮕﯿﺮد‪ .‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﻣﺎﻧﻮ‪» :‬زن وﻓﺎدار ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮫ ﺳﺮورش ﭼﻨﺎن ﺧﺪﻣﺖ ﻛﻨﺪ ﻛﮫ ﮔﻮﯾﻲ او ﺧﺪاﺳﺖ؛‬
‫ھﺮﮔﺰ ﻛﺎري ﻧﻜﻨﺪ ﻛﮫ رﻧﺠﻲ از او ﺑﮫ ﺷﻮھﺮش ﺑﺮﺳﺪ؛ وﺿﻊ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﺮد و داﺷﺘﻦ ﯾﺎ ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﻓﻀﺎﯾﻞ‬
‫ﺗﺄﺛﯿﺮي در اﯾﻦ اﻣﺮ ﻧﺪارد‪ .‬ھﻤﺴﺮ ﻛﮫ ﺳﺮ از ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮداري ﺷﻮھﺮش ﺑﭙﯿﭽﺪ در ﺗﻨﺎﺳﺦ ﺑﻌﺪي ﺷﻐﺎل ﺧﻮاھﺪ‬
‫ﺷﺪ‪.‬‬

‫زﻧﺎن ھﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﺧﻮاھﺮاﻧﺸﺎن در اروﭘﺎ و اﻣﺮﯾﻜﺎي ﭘﯿﺶ از زﻣﺎن ﻣﺎ‪ ،‬ﺗﻨﮭﺎ در ﺻﻮرﺗﻲ از آﻣﻮزش‬
‫@‪h‬‬
‫ﺑﺮﺧﻮردار ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ ﻛﮫ ﯾﺎ ﺑﺎﻧﻮﯾﻲ ﺑﺰرﮔﺰاده ﯾﺎ اﺻﯿﻞ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﯾﺎ روﺳﭙﻲ ﻣﻌﺎﺑﺪ‪ .‬ﺳﻮاد داﺷﺘﻦ و ﺧﻮاﻧﺪن را‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ زن ﻧﻤﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ؛ ﺳﻮادآﻣﻮزي ﻧﮫ ﻓﻘﻂ ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﯾﺶ ﻗﺪرت او در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺮد ﻧﻤﻲﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ از‬
‫ﺟﺬاﺑﯿﺖ او ھﻢ ﻣﻲﻛﺎﺳﺖ‪ .‬در ﻧﻤﺎﯾﺸﻨﺎﻣﮫ ﭼﯿﺘﺮا‪ ،‬اﺛﺮ ﺗﺎﮔﻮر‪ ،‬ﭼﯿﺘﺮا ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪»:‬زن آﻧﮕﺎه زن اﺳﺖ ﻛﮫ‬
‫ﺑﺎ ﻟﺒﺨﻨﺪھﺎ و اﺷﻜﮭﺎ‪ ،‬و ﺧﺪﻣﺎت و ﻧﻮازﺷﮭﺎي ﻣﺤﺒﺖآﻣﯿﺰ ﺧﻮد ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ را ﺑﮫ ﮔﺮد دﻟﮭﺎي ﻣﺮدان ﺑﯿﺎوﯾﺰد؛‬
‫در ﭼﻨﯿﻦ ﺻﻮرﺗﻲ وي ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻠﻢ و دﺳﺘﺎوردھﺎي ﺑﺰرگ او را ﺑﮫ ﭼﮫ ﻛﺎر آﯾﺪ؟« در داﻧﺶ ودا‬
‫ﺑﺮ او ﺑﺴﺘﮫ ﺑﻮد؛ ﻣﮭﺎﺑﮭﺎراﺗﺎ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬آﻣﻮزش وداھﺎ ﺑﺮاي زن ﺑﮫ ﻣﻨﺰﻟﮫ وﺟﻮد آﺷﻮب در ﻗﻠﻤﺮو‬
‫‪are‬‬

‫اوﺳﺖ‪ «.‬ﻣﮕﺎﺳﺘﻨﺲ ﮔﺰارش ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ در ﻋﮭﺪ ﭼﻨﺪره ﮔﻮﭘﺘﮫ »ﺑﺮھﻤﻨﺎن زﻧﺎن ﺧﻮد را – ﻛﮫ ﺗﻌﺪادﺷﺎن‬
‫ﺑﺴﯿﺎر اﺳﺖ‪ -‬از ھﺮﮔﻮﻧﮫ ﻓﻠﺴﻔﮫاي ﺑﯿﺨﺒﺮ ﻧﮕﺎه ﻣﻲدارﻧﺪ؛ زﯾﺮا اﮔﺮ زﻧﺎن در رﻧﺞ و راﺣﺖ‪ ،‬زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ و‬
‫ﻣﺮگ‪ ،‬ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﺎﻧﮫ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺒﺎه ﺧﻮاھﻨﺪ ﺷﺪ و دﯾﮕﺮ ﻓﺮﻣﺎن ﻧﺨﻮاھﻨﺪ ﺑﺮد‪«.‬‬

‫در ﻗﺎﻧﻮن ﻧﺎﻣﺔ ﻣﺎﻧﻮ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ ﺳﮫ ﻛﺲ ﺳﺰاوار داﺷﺘﻦ ﻣﺎل و ﻣﻨﺎل ﻧﯿﺴﺖ‪ :‬ھﻤﺴﺮ‪ ،‬ﭘﺴﺮ و ﺑﺮده؛ اﯾﻦ‬
‫‪set‬‬

‫ﺳﮫ ھﺮ ﭼﮫ ﺑﮫ دﺳﺖ آورﻧﺪ در ﺗﻤﻠﻚ ﺳﺮورﺷﺎن ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﻣﺎ ھﻤﺴﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺟﮭﯿﺰ و ﭼﺸﻢ‬
‫روﺷﻨﯿﮭﺎﯾﻲ را ﻛﮫ در وﻗﺖ ﻋﺮوﺳﻲ ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺑﻮد در ﺗﻤﻠﻚ ﺧﻮد داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ؛ و ﻣﺎدر ﺷﺎھﺰادهاي ﻛﮫ در‬
‫ﺧﺮدﺳﺎﻟﻲ ﺑﮫ ﺷﺎھﻲ رﺳﯿﺪه اﺳﺖ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﮫ ﺟﺎي او ﭘﺎدﺷﺎھﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺷﻮھﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ زﻧﺶ را ﺑﮫ دﻟﯿﻞ‬
‫آﻟﻮده داﻣﻨﻲ ﻃﻼق دھﺪ؛ اﻣﺎ زن ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ‪ ،‬ﺑﮫ ھﯿﭻ ﻋﻠﺘﻲ‪ ،‬از ﺷﻮھﺮش ﻃﻼق ﺑﮕﯿﺮد‪ .‬زن اﮔﺮ ﺷﺮاب‬
‫ﻣﻲﻧﻮﺷﯿﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﯿﻤﺎر‪ ،‬ﺳﺮﻛﺶ‪ ،‬اﺳﺮاﻓﻜﺎر‪ ،‬ﯾﺎ ﭘﺮﺧﺎﺷﺠﻮ ﻣﻲﺷﺪ در اﯾﻦ ﺻﻮرت ﻣﺮد ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ )ﺑﻲآﻧﻜﮫ او‬
‫‪an‬‬

‫را ﻃﻼق دھﺪ( زن دﯾﮕﺮي ﺑﮕﯿﺮد‪ .‬ﻋﺒﺎراﺗﻲ در ﻣﺎﻧﻮ ھﺴﺖ ﻛﮫ ﻣﺪاﻓﻊ ﻧﺮﻣﺨﻮﯾﻲ ﺧﺮدﻣﻨﺪاﻧﮫ ﺑﺎ زﻧﺎن اﺳﺖ‪:‬‬
‫آﻧﺎن را ﻧﺒﺎﯾﺪ زد»ﺣﺘﻲ ﺑﺎ ﮔﻞ« در ﻛﺎرﺷﺎن ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺧﯿﻠﻲ ﺳﺨﺖ دﻗﯿﻖ ﺷﺪ‪ ،‬ﭼﮫ آﻧﮕﺎه اﺳﺖ ﻛﮫ زﯾﺮﻛﯿﺸﺎن راه‬
‫ﮔﺰﻧﺪي ﺑﯿﺎﺑﺪ؛ و اﮔﺮ ﺟﺎﻣﺔ ﻧﯿﻜﻮ ﻣﻲﺧﻮاھﻨﺪ‪ ،‬ﻋﺎﻗﻼﻧﮫ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺮاﯾﺸﺎن ﻓﺮاھﻢ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬زﯾﺮا »اﮔﺮ ھﻤﺴﺮ‬
‫ﺟﺎﻣﺔ ﻧﯿﻜﻮ ﺑﮫ ﺗﻦ ﻧﺪاﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺷﻮﯾﺶ را دﻟﺸﺎد ﻧﺨﻮاھﺪ ﻛﺮد‪ «.‬و ﺑﺪﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ ﭼﻮن »ھﻤﺴﺮي ﺑﮫ ﮔﻮﻧﮫاي‬
‫‪pym‬‬

‫آراﺳﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﺧﺎﻧﮫ آراﺳﺘﮫ و زﯾﺒﺎﺳﺖ‪ «.‬ھﻤﺎن ﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ ﺑﺮاي ﺳﺎﻟﺨﻮردﮔﺎن و ﻣﺮدان دﯾﻦ راه‬
‫ﻣﻲﮔﺸﺎﯾﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي زﻧﺎن ھﻢ ﺑﺎﯾﺪ راه ﮔﺸﻮد و »ﺑﮫ زﻧﺎن ﺑﺎردار ‪ ،‬ﻋﺮوﺳﺎن‪ ،‬و دوﺷﯿﺰﮔﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﭘﯿﺶ‬
 ‫‪m‬‬
‫ازﻣﯿﮭﻤﺎﻧﺎن دﯾﮕﺮ ﻏﺬا داد‪ «.‬زن اﮔﺮ ﭼﮫ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ در ﻣﻘﺎم ھﻤﺴﺮ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯾﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﻣﺎدر‬
‫اﯾﻦ ﺣﻖ را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ اﻃﻔﺎل ﺧﻮد داﺷﺖ؛ ھﺮﭼﮫ ﺗﻌﺪاد ﺑﭽﮫھﺎي زﻧﻲ زﯾﺎدﺗﺮ ﺑﻮد‪ ،‬از ﻧﺮﻣﺶ و اﺣﺘﺮام‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮي ﺑﺮﺧﻮردار ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬و ﺣﺘﻲ ﻗﺎﻧﻮن ﻧﺎﻣﺔ ﻣﺎﻧﻮ ﻛﮫ ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ اﺻﻞ ﭘﺪرﺷﺎھﻲ اﺳﺖ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬

‫‪.co‬‬
‫»ھﺮﻣﺎدري از ﻧﻈﺮ ﺣﻖ اﺣﺘﺮام ﺑﺮ ھﺰار ﭘﺪر ﺑﺮﺗﺮي دارد‪«.‬‬

‫ﺑﯿﺸﻚ‪ ،‬ﭘﺲ از روزﮔﺎر وداﯾﻲ ﺟﺮﯾﺎن اﻧﺪﯾﺸﮫھﺎي اﺳﻼﻣﻲ در اﻧﺤﻄﺎط وﺿﻊ زن در ھﻨﺪ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫رﺳﻢ ﺣﺠﺎب‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﭘﺮده ﻧﺸﯿﻨﻲ و ﻣﺴﺘﻮري و اﻧﺰواي زﻧﺎن ﺷﻮھﺮدار‪ ،‬ﺑﺎ اﯾﺮاﻧﯿﮭﺎ و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﮫ ھﻨﺪ آﻣﺪ‪،‬‬
‫و از اﯾﻦ رو در ﺷﻤﺎل اﯾﻦ ﻛﺸﻮر ﺳﺨﺖ ﺗﺮ و ﻣﺤﻜﻤﺘﺮ از ﺟﻨﻮب ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻮھﺮان ھﻨﺪو‪ ،‬ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ‬

‫‪oo‬‬
‫زﻧﺎن از دﺳﺖ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‪ ،‬ﻧﻈﺎم ﭘﺮده ﻧﺸﯿﻨﻲ را ﭼﻨﺎن ﺳﺨﺖ ﮔﺴﺘﺮش دادﻧﺪ ﻛﮫ ﯾﻚ زن ﻧﺠﯿﺐ و ﻣﺤﺘﺮم ﻣﻲ‬
‫ﺗﻮاﻧﺴﺖ روي ﺧﻮد را ﻓﻘﻂ ﺑﮫ ﺷﻮھﺮ و ﭘﺴﺮاﻧﺶ ﻧﺸﺎن دھﺪ‪ ،‬و در ﻣﻼء ﻋﺎم ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ روﺑﻨﺪة ﺳﻨﮕﯿﻨﻲ آﻣﺪ و‬
‫ﺷﺪ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ﺻﻮرﺗﺶ را ﭘﻮﺷﯿﺪه دارد؛ ﺣﺘﻲ ﭘﺰﺷﻚ ﻣﻌﺎﻟﺞ اﮔﺮ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ ﻧﺒﺾ زن ﺑﯿﻤﺎري را ﺑﮕﯿﺮد‬
‫زن ﻣﻲﺑﺎﯾﺴﺖ ﭘﺴﺖ ﭘﺮده ﺑﻨﺸﯿﻨﺪ‪ .‬در ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﺤﺎﻓﻞ‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﺮدي از اﺣﻮال ھﻤﺴﺮ ﻣﺮد دﯾﮕﺮي‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﻲﭘﺮﺳﯿﺪ‪ ،‬ﯾﺎ در ﻣﻘﺎم ﻣﮭﻤﺎن ﺑﺎ ﺑﺎﻧﻮان ﻣﻨﺰل ﮔﻔﺘﮕﻮ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﻋﻤﻠﺶ دور از ﻧﺰاﻛﺖ ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲﺷﺪ‪.‬‬

‫رﺳﻢ ﺑﮫ آﺗﺶ اﻓﻜﻨﺪن زﻧﺎن ﺷﻮي ﻣﺮده ﺑﺮ ﺗﻞ آﺗﺶ ﺷﻮھﺮان )ﺳﺎﺗﻲ( ﻧﯿﺰ از ﺑﯿﺮون ﺑﮫ ھﻨﺪ آﻣﺪ‪ .‬ھﺮودوت‬
‫آن را رﺳﻢ ﺳﻜﺎھﺎي ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ و ﺗﺮاﻛﯿﺎﯾﯿﮭﺎ ﻣﻲ داﻧﺪ؛ اﮔﺮ ﻗﻮﻟﺶ را ﺑﺎور ﻛﻨﯿﻢ‪ ،‬ھﻤﺴﺮان ﻣﺮد ﺗﺮاﻛﯿﺎﯾﻲ‬
‫ﺑﺮاي آﻧﻜﮫ اﻓﺘﺨﺎر ﻛﺸﺘﮫ ﺷﺪن ﺑﺮ ﮔﻮر ﺷﻮھﺮ ﻧﺼﯿﺒﺸﺎن ﺷﻮد ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﻧﺰاع ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ اﯾﻦ آﯾﯿﻦ از‬
‫رﺳﻢ اوﻟﯿﺔ دﯾﮕﺮي ﻛﮫ در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﮭﺎن رواج داﺷﺖ ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و آن اﯾﻨﻜﮫ ﯾﻚ ﯾﺎ ﭼﻨﺪ ﺗﻦ از‬
‫ھﻤﺴﺮان ﯾﺎ ﺻﯿﻐﮫھﺎي اﻣﯿﺮي ﯾﺎ ﻣﺮد ﺗﻮاﻧﮕﺮي را‪ ،‬ھﻤﺮاه ﺑﺎ ﺑﺮدﮔﺎن و ﺳﺎﯾﺮ ﻣﺎل و ﻣﻨﺎﻟﺶ‪ ،‬ﺑﺎ او ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ‬
‫@‪h‬‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎ در آن ﺳﻮ ]ﺟﮭﺎن دﯾﮕﺮ[ از او ﻧﮕﮭﺪاري ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﺛﺮوه‪-‬ودا آن را رﺳﻢ ﻛﮭﻦ ﻣﻲداﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ در‬
‫رﯾﮓ‪-‬ودا اﺷﺎره ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ در روزﮔﺎر وداﯾﻲ اﯾﻦ رﺳﻢ ﻣﻼﯾﻤﺘﺮ ﺷﺪه و ﺑﮫ آﻧﺠﺎ رﺳﯿﺪه ﺑﻮد ﻛﮫ زن ﺑﯿﻮه‬
‫ﻣﻲﺑﺎﯾﺴﺖ ﻗﺒﻞ از ﺳﻮزاﻧﺪن ﺟﺴﺪ ﺷﻮھﺮ ﻟﺤﻈﮫاي ﺑﺮ ﭘﺸﺘﺔ ھﯿﺰﻣﻲ ﻛﮫ ﺑﺮاي ﺳﻮزاﻧﺪن ﺷﻮھﺮ ﮔﺮد آﻣﺪه‬
‫دراز ﺑﻜﺸﺪ‪ .‬از ﻣﮭﺎﺑﮭﺎراﺗﺎ ﭘﯿﺪاﺳﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻧﮭﺎد را ﺑﮫ ﺷﻜﻞ اوﻟﺶ ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪهاﻧﺪ‪ ،‬و در اﯾﻦ ﻧﯿﺰ ھﯿﭻ ﻧﺪاﻣﺘﻲ‬
‫ﻧﻤﻲﺑﯿﻨﻨﺪ؛ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﻧﻤﻮﻧﮫ از ﺳﺎﺗﻲ ﻣﻲآورد و اﯾﻦ ﻗﺎﻧﻮن را ﺑﻨﺎ ﻣﻲﻧﮭﺪ ﻛﮫ ﺑﯿﻮة ﭘﺎﻛﺪاﻣﻦ ﻧﻤﻲﺧﻮاھﺪ ﺑﻌﺪ از‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﺮگ ﺷﻮھﺮش زﻧﺪه ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺑﺎ ﻏﺮور ﭘﺎ ﺑﮫ آﺗﺶ ﻣﻲﮔﺬارد‪ .‬ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﺳﻮزاﻧﺪن ھﻤﺴﺮ در ﮔﻮداﻟﻲ‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ ﯾﺎ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﻛﮫ در ﻣﯿﺎن ﺗﻠﻮﮔﻮھﺎي ﺟﻨﻮب ﻣﺮﺳﻮم ﺑﻮد‪ ،‬او را زﻧﺪه زﻧﺪه در ﮔﻮر ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫اﺳﺘﺮاﺑﻮن ﮔﺰارش ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ در زﻣﺎن اﺳﻜﻨﺪر رﺳﻢ ﺳﺎﺗﻲ در ھﻨﺪ رواج داﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ ،‬و ﯾﻚ ﻗﺒﯿﻠﺔ‬
‫ﭘﻨﺠﺎﺑﻲ‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﺎم ﻛﺘﺎﯾﻲ‪ ،‬ﺳﺎﺗﻲ را ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﻗﺎﻧﻮن در آورده ﺑﻮد ﺗﺎ ھﻤﺴﺮان را از ﻣﺴﻤﻮم ﻛﺮدن ﺷﻮھﺮان‬
‫ﺑﺎز دارد‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫در ﻣﺎﻧﻮ ذﻛﺮي از اﯾﻦ رﺳﻢ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬در آﻏﺎز ﺑﺮھﻤﻨﺎن ﺑﺎ آن ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ آن را ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻨﺪ؛ و‬
‫ﺳﺮاﻧﺠﺎم ھﻢ ﺑﺮاﯾﺶ ﯾﻚ ﺿﻤﺎﻧﺖ اﺟﺮاﯾﻲ دﯾﻨﻲ ﺗﺮاﺷﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻛﮫ آن را ﺑﮫ ﭘﯿﻮﻧﺪ اﺑﺪي زﻧﺎﺷﻮﯾﻲ‬
‫ﺗﻌﺒﯿﺮ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬زﻧﻲ ﻛﮫ ﯾﻚ ﺑﺎر ﺑﺎ ﻣﺮدي وﺻﻠﺖ ﻛﺮد ﺗﺎ اﺑﺪ از آن اوﺳﺖ‪ ،‬و در زﻧﺪﮔﺎﻧﯿﮭﺎي ﺑﻌﺪي ھﻢ ﺑﮫ او‬
‫ﺧﻮاھﺪ ﭘﯿﻮﺳﺖ‪ .‬در راﺟﺴﺘﺎن ﺗﻤﻠﻚ ﻣﻄﻠﻖ زن ﺷﻜﻞ ﺟﻮھﺮ ﺑﮫ ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬و آن ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﮫ ﭼﻮن‬
‫‪an‬‬

‫راﺟﭙﻮﺗﻲ ﺑﺎ ﺷﻜﺴﺖ روﺑﺮو ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﭘﯿﺶ از آﻧﻜﮫ در ﻧﺒﺮد ﺑﮫ ﺳﻮي ﻣﺮگ رود‪ ،‬ھﻤﺴﺮاﻧﺶ را ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ‬
‫ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬اﯾﻦ رﺳﻢ در دورة ﺳﻠﺴﻠﺔ ﺗﯿﻤﻮرﯾﺎن ھﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮫ رﻏﻢ ﺗﻨﻔﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‪ ،‬رواج ﯾﺎﻓﺖ؛ و ﺣﺘﻲ اﻛﺒﺮ ﺷﺎه‬
‫ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ ھﻢ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ آن را ﺑﺮاﻧﺪازد‪ .‬ﯾﻚ ﺑﺎر ﺧﻮد اﻛﺒﺮ ﻛﻮﺷﯿﺪ ﻛﮫ ﻧﻮﻋﺮوس ھﻨﺪوﯾﻲ را ﻛﮫ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ‬
‫ﺧﻮد را ﺑﺮ ﺗﻮدة آﺗﺶ ﻧﺎﻣﺰد ﻣﺮدهاش ﺑﺴﻮزاﻧﺪ از اﯾﻦ ﻛﺎر ﺑﺎز دارد؛ اﮔﺮ ﭼﮫ ﺑﺮھﻤﻨﺎن ھﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﺎه از آن‬
‫‪pym‬‬

‫زن ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻛﺎر را ﻧﻜﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎز او ﺑﺮ آن اﺻﺮار ورزﯾﺪ؛ ﭼﻮن ﺷﻌﻠﮫھﺎي آﺗﺶ ﺑﮫ او رﺳﯿﺪ‪ ،‬داﻧﯿﺎل‬
‫‪ ،‬ﭘﺴﺮ اﻛﺒﺮ‪ ،‬ﺑﮫ ﮔﻔﺘﮕﻮي ﺑﺎ او اداﻣﮫ داد‪ ،‬اﻣﺎ او ﭘﺎﺳﺦ داد ﻛﮫ »آزارم ﻣﻜﻨﯿﺪ‪ ،‬آزارم ﻣﻜﻨﯿﺪ‪ «.‬ﺑﯿﻮة دﯾﮕﺮي‬
‫ﻛﮫ درﺧﻮاﺳﺘﮭﺎي ﻣﺸﺎﺑﮭﻲ را رد ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬اﻧﮕﺸﺘﺶ را روي ﺷﻌﻠﺔ ﭼﺮاغ ﮔﺮﻓﺖ ﺗﺎ ﺗﻤﺎم اﻧﮕﺸﺘﺶ ﻛﺎﻣﻼ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺳﻮﺧﺖ؛ و ھﯿﭻ ﻧﺸﺎﻧﻲ از درد از ﺧﻮد آﺷﻜﺎر ﻧﺴﺎﺧﺖ؛ و‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﻃﺮﯾﻖ‪ ،‬ﺗﺤﻘﯿﺮ ﺧﻮد را ﺑﮫ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ او‬
‫را ﺑﮫ ﺗﺮك اﯾﻦ رﺳﻢ اﻧﺪرز ﻣﻲدادﻧﺪ ﻧﺸﺎن داد‪ .‬ﮔﺎھﻲ در وﯾﺠﯿﮫﻧﮕﺮ رﺳﻢ ﺳﺎﺗﻲ ﺷﻜﻞ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﮫ ﺧﻮد‬
‫ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ؛ ﻧﮫ ﯾﻜﻲ ﯾﺎ ﭼﻨﺪ ﺗﻦ از ھﻤﺴﺮان‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺗﻤﺎم ھﻤﺴﺮان ﺑﺴﯿﺎر اﻣﯿﺮي ﯾﺎ ﺳﺮداري ﺑﺎ او ﺑﮫ ﻛﺎم‬

‫‪.co‬‬
‫ﻣﺮگ ﻣﻲﺷﺘﺎﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﻛﻮﻧﺘﻲ ﮔﺰارش ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ راﯾﮫ ﯾﺎ ﺷﺎه ﺳﮫ ھﺰار ﺗﻦ از دوازده ھﺰار ھﻤﺴﺮش را‬
‫ﺳﻮﮔﻠﻲ ﺧﻮد ﻛﺮده ﺑﻮد »ﺑﮫ اﯾﻦ ﺷﺮط ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﮫ ھﻨﮕﺎم ﻣﺮگ او‪ ،‬آﻧﮭﺎ ھﻢ داوﻃﻠﺒﺎﻧﮫ ﺧﻮد را ﺑﺎ او ﺑﺴﻮزاﻧﻨﺪ‪،‬‬
‫و اﯾﻦ را ﺑﺮاي آﻧﺎن ﺳﺮﻓﺮازي ﺑﺰرﮔﻲ ﻣﻲ داﻧﺴﺘﻨﺪ‪ «.‬ﺗﻮﺿﯿﺢ اﯾﻦ ﻧﻜﺘﮫ ﻛﮫ ﭼﮕﻮﻧﮫ ﺑﯿﻮة ھﻨﺪوي ﻗﺮون‬
‫وﺳﻄﺎﯾﻲ را‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻠﻘﯿﻦ و اﻋﺘﻘﺎد و اﻣﯿﺪ ﺑﮫ وﺻﻞ ﻣﺠﺪد ﺑﺎ ﺷﻮھﺮ در زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺑﮫ ﺳﺎﺗﻲ راﺿﻲ‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺮي دﺷﻮار اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﺑﺘﺪرﯾﺞ ﻛﮫ ھﻨﺪ ﺑﺎ اروﭘﺎ ﺗﻤﺎﺳﮭﺎي ﺑﯿﺸﺘﺮي ﭘﯿﺪا ﻛﺮد‪ ،‬رﺳﻢ ﺳﺎﺗﻲ ھﻢ ﻛﻢ ﻛﻢ از رواج اﻓﺘﺎد‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﯿﻮة ھﻨﺪو‬
‫ھﻤﭽﻨﺎن از ﻧﺎﺗﻮاﻧﯿﮭﺎي ﺑﺴﯿﺎر رﻧﺞ ﻣﻲ ﺑﺮد‪ .‬ﭼﻮن ازدواج‪ ،‬زن را ﺑﮫ ﻃﻮر ﺟﺎوﯾﺪ ﺑﺎ ﺷﻮھﺮش ﭘﯿﻮﻧﺪ‬
‫ﻣﻲداد‪ ،‬از اﯾﻦ رو ازدواج ﻣﺠﺪد او ﭘﺲ از ﻣﺮگ ﺷﻮھﺮ‪ ،‬ﮔﻨﺎه ﻛﺒﯿﺮه ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲآﻣﺪ‪ ،‬و در وﺟﻮدھﺎي‬

‫‪yah‬‬
‫ﺑﻌﺪي ﺷﻮھﺮ آﺷﻔﺘﮕﻲ ﭘﺪﯾﺪ ﻣﻲآورد‪ .‬از اﯾﻦ رو‪ ،‬ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺑﺮھﻤﻨﮭﺎ از زن ﺑﯿﻮه ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ ﻛﮫ ﺷﻮھﺮ ﻧﻜﻨﺪ؛‬
‫ﺳﺮش را ﺑﺘﺮاﺷﺪ؛ و )اﮔﺮ ﺳﺎﺗﻲ را ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻧﺪاد( زﻧﺪﮔﻲ را در ﻧﮕﮭﺪاي ﺑﭽﮫھﺎ و در ﻛﺎرھﺎي ﺧﯿﺮ ﻓﺮدي‬
‫ﺑﮕﺬراﻧﺪ‪ .‬او را ﺗﻨﮕﺪﺳﺖ ﻧﻤﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ؛ ﺑﻠﻜﮫ‪ ،‬ﺑﺮﻋﻜﺲ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻧﮕﺎھﺪاري ﺧﻮد از ﻧﻈﺮ ﺗﺼﺮف در اﻣﻮال‬
‫ﺷﻮھﺮش ﺣﻖ ﺗﻘﺪم داﺷﺖ‪ .‬از اﯾﻦ ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻓﻘﻂ زﻧﺎن ھﻨﺪوي ﻣﺘﺪﯾﻦ و ﻣﺘﻌﺼﺐ ﻃﺒﻘﺎت ﻣﺘﻮﺳﻂ و ﺑﺎﻻ‪ -‬ﯾﻌﻨﻲ‬
‫در ﺣﺪود ﺳﻲ درﺻﺪ ﺟﻤﻌﯿﺖ – ﭘﯿﺮوي ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‪ ،‬ﺳﯿﺨﮭﺎ‪ ،‬و ﻃﺒﻘﺎت ﭘﺎﯾﯿﻦ اﯾﻦ ﻗﻮاﻧﯿﻦ را‬
‫ﻧﺎدﯾﺪه‬
‫@‪h‬‬
‫ﻣﻲاﻧﮕﺎﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻌﺘﻘﺪات ھﻨﺪو اﯾﻦ ﺑﻜﺎرت و ﺑﯿﺸﻮھﺮي ﺑﺎر دوم زن را ﺑﮫ ﺗﺠﺮد راھﺒﮫھﺎ در ﺟﮭﺎن ﻣﺴﯿﺤﻲ‬
‫ﺗﺸﺒﯿﮫ ﻣﻲﻛﺮد؛ در ھﺮ دو ﻣﻮرد‪ ،‬ﺗﻌﺪادي از زﻧﺎن دﺳﺖ از ازدواج ﻣﻲﻛﺸﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﺮاي ﺧﺪﻣﺎت ﺧﯿﺮﯾﮫ‬
‫آﻣﺎده ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ – IV‬رﻓﺘﺎر‪ ،‬رﺳﻮم‪ ،‬و ﻣﻨﺶ‬

‫‪are‬‬

‫ﺣﺠﺐ ﺟﻨﺴﻲ – ﺑﮭﺪاﺷﺖ – ﻟﺒﺎس – ﺻﻮرت ﻇﺎھﺮ – ھﻨﺮ ﻇﺮﯾﻒ ھﻨﺪوھﺎ – ﻋﯿﻮب و ﻓﻀﺎﯾﻞ آﻧﮭﺎ –‬
‫ﺑﺎزﯾﮭﺎ – ﺟﺸﻨﻮارهھﺎ – ﻣﺮگ‬

‫ﺑﺮاي ﻓﺮدي ﺗﻨﮓ ﻧﻈﺮ‪ ،‬ﻗﺒﻮل اﯾﻦ ﻧﻜﺘﮫ ﺧﻮار اﺳﺖ ﻛﮫ ھﻤﺎن ﻣﺮدﻣﻲ ﻛﮫ ﻧﮭﺎدھﺎﯾﻲ ﭼﻮن ازدواج در‬
‫ﺧﺮدﺳﺎﻟﻲ‪ ،‬روﺳﭙﯿﮕﺮي ﻣﻌﺎﺑﺪ‪ ،‬و ﺳﺎﺗﻲ را ﺗﺤﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ در ﻧﺮﻣﺨﻮﯾﻲ‪ ،‬رﻓﺘﺎر ﺷﺎﯾﺴﺘﮫ و ادب‪ ،‬واﻻﺗﺮ از‬
‫‪set‬‬

‫دﯾﮕﺮان ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺻﺮف ﻧﻈﺮ از ﭼﻨﺪ دﯾﻮه داﺳﻲ‪ ،‬اﺻﻮﻻ ﺗﻌﺪاد روﺳﭙﯿﺎن در ھﻨﺪ اﻧﺪك ﺑﻮد و‪ ،‬ﺑﻌﻜﺲ‪،‬‬
‫ﭘﺎﻛﺪاﻣﻨﻲ و ﻋﻔﺎف ﺟﻨﺴﻲ ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎد‪ .‬دوﺑﻮا ﻛﮫ از ھﻨﺪوان ﺧﻮﺷﺶ ﻧﻤﻲآﯾﺪ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ »ﺑﺎﯾﺪ ﻗﺒﻮل ﻛﺮد ﻛﮫ‬
‫ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻧﺰاﻛﺖ و ادب اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ )ھﻨﺪ( ﺑﺴﯿﺎر واﺿﺤﺘﺮ]از اروﭘﺎ[ ﺗﺪوﯾﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ھﻤﺔ ﻃﺒﻘﺎت ھﻨﺪو‪،‬‬
‫ﺣﺘﻲ ﭘﺎﯾﯿﻨﺘﺮﯾﻨﺸﺎن ھﻢ آﻧﮭﺎ را ﺑﺴﯿﺎر ﺑﮭﺘﺮ از وﺿﻊ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﺸﺎﺑﮫ ﺧﻮد در اروﭘﺎ رﻋﺎﯾﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ «.‬در‬
‫‪an‬‬

‫ﮔﻔﺘﮕﻮھﺎ و ﻟﻄﯿﻔﮫھﺎي ﻏﺮﺑﻲ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺟﻨﺴﻲ ﺳﮭﻢ اﺳﺎﺳﻲ دارد‪ ،‬اﻣﺎ اﯾﻦ ﻛﺎر در رﻓﺘﺎر ھﻨﺪوان ﻛﺎﻣﻼ ﺑﯿﮕﺎﻧﮫ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﮫ اﯾﻨﺎن ھﺮﮔﻮﻧﮫ ﺻﻤﯿﻤﯿﺖ ﻣﺮدان و زﻧﺎن را در ﻣﻼء ﻋﺎم ﻣﻨﻊ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ ھﻨﮕﺎم رﻗﺺ ﺗﻤﺎس‬
‫ﺟﺴﻤﻲ دو ﺟﻨﺲ ﻣﺨﺎﻟﻒ را ﻧﺎدرﺳﺖ و وﻗﯿﺢ ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪ .‬زن ھﻨﺪو ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ در اﺟﺘﻤﺎع ھﺮﺟﺎ ﻛﮫ‬
‫ﻣﻲﺧﻮاھﺪ ﺑﺮود ﺑﻲآﻧﻜﮫ از آزار ﯾﺎ اھﺎﻧﺖ ﺑﺘﺮﺳﺪ؛ در واﻗﻊ‪ ،‬از دﯾﺪ ﺷﺮﻗﯿﺎن‪ ،‬ﺧﻄﺮ ھﻤﮫ در آن ﻃﺮف‬
‫‪pym‬‬

‫)ﯾﻌﻨﻲ در ﻣﺮد( ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺎﻧﻮ ﺑﮫ ﻣﺮدان ھﺸﺪار ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ »ﺳﺮﺷﺖ زن ھﻤﯿﺸﮫ ﮔﺮاﯾﺶ ﺑﮫ اﻏﻮاي ﻣﺮد دارد‪،‬‬
‫ﭘﺲ‪ ،‬ﻣﺮد ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺣﺘﻲ ﺑﺎ ﻧﺰدﯾﻜﺘﺮﯾﻦ ﺧﻮﯾﺶ زن ﺧﻮد در ﺟﺎي ﺧﻠﻮﺗﻲ ﺗﻨﮭﺎ ﺑﻨﺸﯿﻨﺪ‪«.‬؛ ﻣﺮد ھﺮﮔﺰ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺑﮫ‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻗﻮزك ﭘﺎي دﺧﺘﺮ ﻋﺎﺑﺮ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﺪ‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫در ھﻨﺪ ﭘﺎﻛﯿﺰﮔﻲ دﻗﯿﻘًﺎ ﺑﮫ ﻣﻌﻨﺎي دﯾﻨﺪاري ﺑﻮد؛ ﺑﮭﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽﮫ آﻧﺎﺗﻮل ﻓﺮاﻧﺲ ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﺗﻨﮭﺎ اﺻﻞ‬
‫اﺧﻼﻗﻲ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺑﺨﺶ اﺳﺎﺳﻲ ﺗﻘﻮا ﻧﯿﺰ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ .‬ﻣﺎﻧﻮ‪ ،‬ﻗﺮﻧﮭﺎ ﭘﯿﺶ‪ ،‬ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺳﺨﺘﻲ در ﺑﺎب‬
‫ﭘﺎﻛﯿﺰﮔﻲ ﺗﻦ ﻣﻘﺮر داﺷﺘﮫ ﺑﻮد‪ .‬ﯾﻜﻲ از آن ﺗﻌﺎﻟﯿﻢ اﯾﻦ اﺳﺖ‪» :‬ﺑﺮھﻤﻦ ﭘﮕﺎھﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﺷﺴﺘﺸﻮ ﻛﻨﺪ؛ ﺗﻨﺶ را‬

‫‪.co‬‬
‫ﺑﯿﺎراﯾﺪ‪ ،‬دﻧﺪاﻧﺶ را ﭘﺎﻛﯿﺰه ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺳﺮﻣﮫ ﺑﮫ ﭼﺸﻢ ﺑﻜﺸﺪ‪ ،‬و‬

‫ﺑﭙﺮﺳﺘﺪ‪ «.‬در ﻣﺪرﺳﮫھﺎي ﺑﻮﻣﻲ رﻓﺘﺎر درﺳﺖ و ﻧﻈﺎﻓﺖ ﺷﺨﺼﻲ اوﻟﯿﻦ ﻣﻮاد ﺑﺮﻧﺎﻣﺔ درﺳﻲ ﺑﻮد‪ .‬ھﻨﺪوي‬
‫ﻋﻀﻮ ﻃﺒﻘﮫ ھﺮ روز ﺗﻨﺶ را ﻣﻲﺷﺴﺖ و ﺟﺎﻣﺔ ﺳﺎدهاي را ﻛﮫ ﻣﻲﺑﺎﯾﺴﺖ ﺑﭙﻮﺷﺪ ﺷﺴﺘﺸﻮ ﻣﻲداد؛ ﺑﮫ ﻧﻈﺮ‬
‫او ھﻤﺎن ﺟﺎﻣﮫ را ﺑﯿﺶ از ﯾﻚ روز ﻧﺸﺴﺘﮫ ﺑﮫ ﺗﻦ ﻛﺮدن ﻧﻔﺮت آور ﺑﻮد‪ .‬ﺳﺮوﯾﻠﯿﺎم ھﻮﺑﺮ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ»ھﻨﺪوان‬

‫‪oo‬‬
‫از ﻧﻈﺮ ﭘﺎﻛﯿﺰﮔﻲ ﺗﻦ در ﻣﯿﺎن ﻧﮋادھﺎي آﺳﯿﺎﯾﻲ – و‪ ،‬اﮔﺮ ﺗﻌﺒﯿﺮ را ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺪارﯾﺪ‪ ،‬در ﻣﯿﺎن ﻧﮋادھﺎي‬
‫ﺟﮭﺎن – ﻧﻤﻮﻧﮫ ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻏﺴﻠﮭﺎي ھﻨﺪوان ﺿﺮباﻟﻤﺜﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪«.‬‬

‫‪ 1300‬ﺳﺎل ﭘﯿﺶ ﯾﻮاﻧﮓ ﭼﻮاﻧﮓ ﻋﺎدات ﻏﺬا ﺧﻮردن ھﻨﺪوان را اﯾﻦ ﻃﻮر وﺻﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ :‬آﻧﺎن ﺧﻮد ﺑﮫ‬
‫ﺧﻮد ﭘﺎﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﻛﺴﻲ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻛﺎر ﻣﺠﺒﻮرﺷﺎن ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻗﺒﻞ از ھﺮ ﻏﺬا ﺑﺎﯾﺪ ﺷﺴﺘﺸﻮ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺮده رﯾﺰھﺎ و‬

‫‪yah‬‬
‫ﭘﺴﻤﺎﻧﺪهھﺎ را دوﺑﺎره ﻧﻤﻲﺧﻮرﻧﺪ؛ ﻇﺮوف ﻏﺬا را ﺑﯿﻦ ﺧﻮد ﻧﻤﻲﮔﺮداﻧﻨﺪ؛ ﻇﺮوف ﺳﻔﺎﻟﻲ ﯾﺎ ﭼﻮﺑﻲ را ﭘﺲ‬
‫از ﻣﺼﺮف دور ﻣﻲرﯾﺰﻧﺪ‪ ،‬و ﻇﺮوف ﻃﻼ‪ ،‬ﻧﻘﺮه‪ ،‬ﻣﺴﯿﻦ‪ ،‬ﯾﺎ آھﻨﻲ را از ﻧﻮ ﺻﯿﻘﻞ ﻣﻲدھﻨﺪ‪ .‬ھﻤﯿﻨﻜﮫ ﻏﺬا‬
‫ﺗﻤﺎم ﺷﺪ دﻧﺪان را ﺧﻼل‪ ،‬و ﺧﻮد را ﺗﻤﯿﺰ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭘﯿﺶ از اﯾﻨﻜﮫ ﺷﺴﺘﺸﻮﯾﺸﺎن ﺗﻤﺎم ﺷﻮد ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺗﻤﺎس‬
‫ﻧﻤﻲﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻻ دﺳﺖ و ﭘﺎ و دﻧﺪاﻧﺶ را ﻗﺒﻞ و ﺑﻌﺪ از ھﺮ ﻏﺬا ﻣﻲﺷﺴﺖ؛ ﻏﺬاﯾﻲ را ﻛﮫ ﻣﻌﻤﻮﻻ روي‬

‫@‪h‬‬ ‫ﺑﺮھﻤﻦ ﻣﻌﻤﻮ ً‬
‫ﺑﺮﮔﻲ ﺑﻮد ﺑﺎ دﺳﺖ ﻣﻲﺧﻮرد و ﻣﺼﺮف ﻣﺠﺪد ﺑﺸﻘﺎب و ﻛﺎرد و ﭼﻨﮕﺎل را ﻧﺎﭘﺎك ﻣﻲداﻧﺴﺖ؛ و ﭼﻮن ﻏﺬا‬
‫ﺧﻮردﻧﺶ ﺗﻤﺎم ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ھﻔﺖ ﺑﺎر دھﺎﻧﺶ را آب ﻣﻲﻛﺸﯿﺪ‪ .‬ﻣﺴﻮاك ھﻤﯿﺸﮫ ﺗﺎزه ﺑﻮد؛ و آن ﺗﺮﻛﺔ ﻛﻮﭼﻜﻲ‬
‫ﺑﻮد ﻛﮫ ﺗﺎزه از درﺧﺖ ﻛﻨﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ در ﻧﻈﺮ ھﻨﺪوھﺎ ﺑﺎ ﻣﻮي ﺣﯿﻮان دﻧﺪاﻧﮭﺎ را ﺷﺴﺘﻦ‪ ،‬ﯾﺎ دوﺑﺎر ﻣﺴﻮاك‬
‫واﺣﺪي را ﺑﮫ ﻛﺎر ﺑﺮدن ﻣﺎﯾﺔ ﻧﻨﮓ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺲ‪ ،‬راھﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﻣﺮدم ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ را رﯾﺸﺨﻨﺪ ﯾﺎ ﺗﺤﻘﯿﺮ ﻛﻨﻨﺪ‬
‫ﺑﺴﯿﺎر ﺑﻮد‪ .‬ھﻨﺪو ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ ﻣﺪام ﺑﺮگ ﻓﻮﻓﻞ ﻣﻲﺟﻮﯾﺪ؛ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻋﻤﻞ دﻧﺪاﻧﮭﺎ را ﺳﯿﺎه ﻣﻲﻛﺮد و ﺑﮫ ﺻﻮرﺗﻲ در‬
‫ﻻ از ﻣﺼﺮف‬ ‫ﻣﻲآورد ﻛﮫ ﺑﺮاي اروﭘﺎﯾﯿﺎن ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﺮاي او ﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ھﻨﺪو‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﻌﻤﻮ ً‬
‫‪are‬‬

‫ﺗﻮﺗﻮن و ﻣﺸﺮوﺑﺎت اﻟﻜﻠﻲ ﺧﻮدداري ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﺟﻮﯾﺪن ﺑﺮگ ﻓﻮﻓﻞ و‪ ،‬ﮔﺎه و ﺑﯿﮕﺎه‪ ،‬ﺧﻮردن اﻓﯿﻮن ﺗﺴﻼﯾﻲ‬
‫ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪.‬‬

‫در ﻛﺘﺎﺑﮭﺎي ﻗﺎﻧﻮن ھﻨﺪو ﻗﻮاﻋﺪ ﺻﺮﯾﺤﻲ درﺑﺎرة ﺑﮭﺪاﺷﺖ ﻗﺎﻋﺪﮔﻲ و ﺗﺨﻠﯿﮫ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭼﯿﺰي ﻧﺒﻮد ﻛﮫ‬
‫ﺑﺘﻮاﻧﺪ از ﻧﻈﺮ ﭘﯿﭽﯿﺪﮔﻲ ﯾﺎ ﺗﺸﺮﯾﻔﺎت ﺑﺮ آداب ﺗﺨﻠﯿﺔ ﺑﺮھﻤﻨﺎن ﺑﺮﺗﺮي داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪» .‬دوﺑﺎرزاد«]=ﺑﺮھﻤﻦ[‪،‬‬
‫‪set‬‬

‫در اﯾﻦ آداب‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺑﺎﯾﺪ از دﺳﺖ ﭼﭙﺶ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ و آن ﻗﺴﻤﺘﮭﺎ را ﺑﺎ آب ﺑﺸﻮﯾﺪ؛ و ﺻﺮف ﺣﻀﻮر‬
‫اروﭘﺎﯾﯿﺎن‪ ،‬ﻛﮫ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻛﺎﻏﺬ ﭘﺎك ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺎﻧﮫ را ﻧﺠﺲ ﺧﻮاھﺪ ﻛﺮد‪ .‬اﻣﺎ اﻓﺮاد ﺑﯿﺮون ﻃﺒﻘﮫ و ﺧﯿﻠﻲ از‬
‫ﺳﻮدرهھﺎ ﻛﻤﺘﺮ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺟﺰﺋﯿﺎت ﺗﻮﺟﮫ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﻣﻤﻜﻦ ﺑﻮد ھﺮ ﻛﻨﺎر راھﻲ را ﺑﮫ‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﺴﺘﺮاح ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺷﺒﻜﺔ ﻓﺎﺿﻼب ﻣﺤﻼﺗﻲ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻃﺒﻘﺎت در اﺷﻐﺎل ﺧﻮد داﺷﺘﻨﺪ ﻣﺤﺪود ﺑﮫ ﯾﻚ ﻣﺠﺮاي‬
‫ﻓﺎﺿﻼب روﺑﺎزي ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬آﻧﮭﻢ در وﺳﻂ ﺧﯿﺎﺑﺎن‪.‬‬
‫‪pym‬‬

‫در ﯾﻚ ﭼﻨﯿﻦ اﻗﻠﯿﻢ ﮔﺮﻣﻲ‪ ،‬ﭘﻮﺷﺎك ﭼﯿﺰ زاﯾﺪي ﺑﻮد‪ ،‬و ﻓﻘﺮا و ﭘﺎرﺳﺎﯾﺎن در ﻧﭙﻮﺷﯿﺪن ﺟﺎﻣﮫ ھﻤﺎھﻨﮓ‪ ،‬و از‬
‫اﯾﻦ رو ﻃﺒﻘﮫ و ﻣﺮﺗﺒﺔ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ را زﯾﺮ ﭘﺎ ﮔﺬاﺷﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻓﺮاد ﯾﻚ ﻃﺒﻘﺔ ﺳﺎﻛﻦ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺟﻨﻮﺑﻲ‪ ،‬ﻣﺜﻞ‬
‫دوﺧﻮﺑﻮرھﺎي ﻛﺎﻧﺎداﯾﻲ‪ ،‬ﺗﮭﺪﯾﺪ ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ اﮔﺮ اﻋﻀﺎي ﻃﺒﻘﮫ را ﻣﺠﺒﻮر ﺑﮫ ﭘﻮﺷﯿﺪن ﻟﺒﺎس ﺑﻜﻨﻨﺪ ﻣﮭﺎﺟﺮت‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻻ در ﺟﻨﻮب ھﻨﺪ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﻮده اﺳﺖ )و ھﻨﻮز ھﻢ درﺑﺎﻟﻲ رﺳﻢ‬ ‫ﺧﻮاھﻨﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﺗﺎ اواﺧﺮ ﻗﺮن ھﺠﺪھﻢ اﺣﺘﻤﺎ ً‬
‫اﺳﺖ( ﻛﮫ ﺑﺎﻻﺗﻨﺔ ﻣﺮد و زن ﻋﺮﯾﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺗﻦ ﺑﭽﮫھﺎ را ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﻣﮭﺮه و ﺣﻠﻘﮫ ﻣﻲﭘﻮﺷﺎﻧﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻏﻠﺐ ﻣﺮدم ﭘﺎﺑﺮھﻨﮫ ﻣﻲرﻓﺘﻨﺪ؛ اﮔﺮ ھﻨﺪوي ﻣﺆﻣﻨﻲ ﻛﻔﺶ ﻣﻲﭘﻮﺷﯿﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺑﺎﯾﺴﺖ ﭘﺎرﭼﮫاي ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬زﯾﺮا در‬

‫‪.co‬‬
‫ھﯿﭻ ﺷﺮاﯾﻄﻲ ﻛﻔﺶ ﭼﺮﻣﻲ ﺑﮫ ﭘﺎ ﻧﻤﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺗﻌﺪاد ﺑﯿﺸﻤﺎري از ﻣﺮدان ﻓﻘﻂ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺑﺴﻨﺪه ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ‬
‫ﻓﻮﻃﮫاي ﺑﮫ ﻣﯿﺎن ﺑﺒﻨﺪﻧﺪ؛ وﻗﺘﻲ ھﻢ ﻛﮫ ﺣﺎﺟﺖ ﺑﮫ ﭘﻮﺷﺎك ﺑﯿﺸﺘﺮي ﺑﻮد ﺷﺎﻟﻲ ﺑﮫ ﻛﻤﺮ ﻣﻲﺑﺴﺘﻨﺪ و ﺳﺮ آزاد آن‬
‫را روي ﺷﺎﻧﺔ ﭼﭗ ﻣﻲاﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ‪ .‬راﺟﭙﻮﺗﮭﺎ ﺷﻠﻮاري ﺑﮫ رﻧﮕﮭﺎ و ﺷﻜﻠﮭﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‪ ،‬و ﻧﯿﻤﺘﻨﮫاي ﻣﻲﭘﻮﺷﯿﺪﻧﺪ‬
‫و ﺷﺎﻟﻲ ﺑﺮ ﻛﻤﺮ‪ ،‬و ﺷﺎﻟﻲ ھﻢ ﺑﮫ دور ﮔﺮدن ﻣﻲﺑﺴﺘﻨﺪ؛ ﺻﻨﺪل ﯾﺎ ﭼﻜﻤﮫاي ﺑﮫ ﭘﺎ‪ ،‬و دﺳﺘﺎري ﺑﺮ ﺳﺮ داﺷﺘﻨﺪ‬
‫– دﺳﺘﺎر ﺑﺎ آﻣﺪن ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن رﺳﻢ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬و ھﻨﺪوان آن را از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﺷﯿﻮهھﺎي‬

‫‪oo‬‬
‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن و ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻃﺒﻘﺔ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺪﻗﺖ دور ﺳﺮ ﻣﻲﭘﯿﭽﯿﺪﻧﺪ‪ -‬اﯾﻦ دﺳﺘﺎرھﺎ ﻋﻤﻮﻣًﺎ از ﺳﺨﺎوت ﺟﺎدوﮔﺮي‬
‫ﻛﮫ اﺑﺮﯾﺸﻢ ﺑﻲاﻧﺘﮭﺎﯾﻲ را ﺑﺎز ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮد؛ و ﮔﺎه ﻃﻮل دﺳﺘﺎر ﺑﺎز ﺷﺪه ﺑﮫ ﺑﯿﺴﺖ و ﯾﻚ ﻣﺘﺮ‬
‫ﻣﻲرﺳﯿﺪ‪ .‬زﻧﺎن ﺟﺎﻣﺔ راﺳﺘﺔ ﺑﻠﻨﺪي ﻣﻲﭘﻮﺷﯿﺪﻧﺪ ﺑﮫ ﻧﺎم »ﺳﺎري«‪ ،‬از اﺑﺮﯾﺸﻢ رﻧﮕﯿﻦ‪ ،‬ﯾﺎ از »ﻛﺪر«‬
‫دﺳﺘﺒﺎف‪ ،‬ﻛﮫ از روي ھﺮ دوﺷﺎﻧﮫ ﻣﻲﮔﺬﺷﺖ و ﻣﺤﻜﻢ ﺑﮫ ﻛﻤﺮ ﺑﺴﺘﮫ ﻣﻲﺷﺪ و ﺗﺎ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﭘﺎ ﻣﻲرﺳﯿﺪ؛ اﻏﻠﺐ‬

‫‪yah‬‬
‫ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻧﺘﯿﻤﺘﺮ از ﮔﻮﺷﺖ ﻣﻔﺮﻏﺮﻧﮓ زﯾﺮ ﺳﯿﻨﮫ را ﻋﺮﯾﺎن ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﻮﯾﺸﺎن روﻏﻦ ﻣﻲزدﻧﺪ ﺗﺎ آن را‬
‫از آﻓﺘﺎب ﺧﺸﻚ ﻛﻨﻨﺪه ﻣﺤﻔﻮظ ﺑﺪارﻧﺪ؛ ﻣﺮدھﺎ ﻓﺮق ﺑﺎز ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و ﻣﻮھﺎ را ﺗﺎ ﭘﺸﺖ ﮔﻮش ﭼﭗ ﻣﻲﻛﺸﯿﺪﻧﺪ‬
‫و آﻧﭽﺎ ﺟﻤﻊ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬زﻧﺎن ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﮔﯿﺴﻮﯾﺸﺎن را روي ﺳﺮ ﺟﻤﻊ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﺎﺑﻘﻲ را اﻓﺸﺎﻧﺪه رھﺎ‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و اﻏﻠﺐ آن را ﺑﮫ ﮔﻞ ﻣﻲآراﺳﺘﻨﺪ‪ ،‬ﯾﺎ آن را ﺑﺎ روﺳﺮي ﻣﻲﭘﻮﺷﺎﻧﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﺮدان ﺧﻮش ﻗﯿﺎﻓﮫ‪ ،‬و‬
‫زﻧﺎن ﺟﻮان زﯾﺒﺎ ﺑﻮدﻧﺪ و رﻓﺘﺎري ﺑﺴﯿﺎر ﻋﺎﻟﻲ داﺷﺘﻨﺪ؛ ھﻨﺪوي ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﻓﻮﻃﮫ ﺑﺴﺘﮫ‪ ،‬ﺑﯿﺶ از ﯾﻚ دﯾﭙﻠﻤﺎت‬
‫اروﭘﺎﯾﻲ ﺳﺮاﭘﺎ ﻣﻠﺒﺲ‪ ،‬وﻗﺎر و ﻣﺘﺎﻧﺖ داﺷﺖ‪ .‬از ﻧﻈﺮ ﭘﯿﺮﻟﻮﺗﻲ »ﻣﺴﻠﻢ اﺳﺖ ﻛﮫ زﯾﺒﺎﯾﻲ ﻧﮋاد آرﯾﺎﯾﻲ در‬
‫ﻣﯿﺎن ﻃﺒﻘﺔ ﺑﺎﻻي« ھﻨﺪ »ﺑﮫ ﻋﺎﻟﯿﺘﺮﯾﻦ درﺟﺔ ﺷﻜﻮﻓﺎﯾﻲ ﻛﻤﺎل و ﭘﺎﻛﻲ ﻣﻲرﺳﺪ‪ «.‬زن و ﻣﺮد در اﺳﺘﻌﻤﺎل‬
‫@‪h‬‬
‫آراﯾﮫھﺎ و »ھﺮھﻔﺖ ﻛﺮدن« ﻣﺎھﺮ ﺑﻮدﻧﺪ؛ و زﻧﺎن ﭼﻨﺎﻧﭽﮫ ﺟﻮاھﺮ ﺑﮫ ﺧﻮد ﻧﻤﻲآوﯾﺨﺘﻨﺪ ﺧﻮﯾﺶ را ﻋﺮﯾﺎن‬
‫ﻣﻲﭘﻨﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺣﻠﻘﮫاي در ﺳﻮراخ ﭼﭗ ﺑﯿﻨﻲ ﻧﺸﺎﻧﺔ ازدواج ﺑﻮد‪ .‬در اﻏﻠﺐ ﻣﻮارد‪ ،‬ﺑﺮ ﭘﯿﺸﺎﻧﯿﺸﺎن ﻧﻤﺎدي‬
‫رﻧﮕﯿﻦ‪ ،‬رﻣﺰ اﯾﻤﺎن دﯾﻨﻲ آﻧﺎن ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﻧﻔﻮذ در ﻻﯾﮫھﺎي زﯾﺮﯾﻦ اﯾﻦ ﻛﯿﻔﯿﺎت ﺳﻄﺤﻲ‪ ،‬و ﺗﻮﺻﯿﻒ ﺷﺨﺼﯿﺖ و ﻣﻨﺶ ﻓﺮد ھﻨﺪو ﻛﺎري دﺷﻮار‬
‫‪are‬‬

‫اﺳﺖ‪ ،‬زﯾﺮا ھﺮ ﻗﻮﻣﻲ ھﻤﺔ ﻋﯿﺒﮭﺎ و ھﻨﺮھﺎ را در ﺧﻮد ﺟﻤﻊ دارد‪ ،‬و ﮔﻮاھﺎن ﻣﺎﯾﻠﻨﺪ ﻛﮫ آن ﻧﻜﺎﺗﻲ را‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻨﺪ ﻛﮫ ﻣﺒﯿﻦ اﺧﻼق ﺧﻮد آﻧﮭﺎﺳﺖ و ﺳﺨﻦ آﻧﺎن را ﻣﻲآراﯾﺪ‪ .‬ﻛﺸﯿﺶ دوﺑﻮا ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ»ﻓﻜﺮ‬

‫ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻗﺎﺑﻞ اﻋﺘﻤﺎد ﻧﺒﻮدن‪ ،‬دﻏﻠﻜﺎري‪ ،‬و دورﻧﮕﻲ را … ﻛﮫ در ﻣﯿﺎن ھﻨﺪوان ﻋﻤﻮﻣﯿﺖ دارد‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ‬
‫‪set‬‬

‫ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﻋﯿﺐ آﻧﮭﺎ ﺑﺪاﻧﯿﻢ… ﻣﺴﻠﻢ اﺳﺖ ﻛﮫ در ﺟﮭﺎن ﻣﻠﺘﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮان ﯾﺎﻓﺖ ﻛﮫ ﺗﺎ اﯾﻦ ﺣﺪ ﺳﻮﮔﻨﺪ ﯾﺎ ﭘﯿﻤﺎن‬
‫ﺷﻜﻨﻲ را ﻧﺎﭼﯿﺰ ﺑﺪاﻧﺪ‪ «.‬وﺳﺘﺮ ﻣﺎرك ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ »دروﻏﮕﻮﯾﻲ را ﻋﯿﺐ ﻣﻠﻲ ھﻨﺪوان ﺧﻮاﻧﺪهاﻧﺪ‪ «.‬ﻣﻜﻮﻟﻲ‬
‫ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ »ھﻨﺪوان ﻣﺤﯿﻞ و ﻧﯿﺰﻧﮕﺒﺎزﻧﺪ‪ «.‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻣﺎﻧﻮ و راه و رﺳﻢ دﻧﯿﺎ‪ ،‬دروغ اﮔﺮ ﺑﮫ اﻧﮕﯿﺰهھﺎي‬
‫ﺧﯿﺮ ﮔﻔﺘﮫ ﺷﻮد ﺑﺨﺸﻮدﻧﻲ اﺳﺖ؛ ﻣﺜﻼً‪ ،‬اﮔﺮ ﻧﺘﯿﺠﺔ راﺳﺘﮕﻮﯾﻲ ﻣﺮگ روﺣﺎﻧﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛ دروغ ﮔﻔﺘﻦ رواﺳﺖ‪«.‬‬
‫اﻣﺎ ﯾﻮان ﭼﻮاﻧﮓ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ »ﻧﯿﺮﻧﮕﺒﺎز ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ و ﻗﻮﻟﻲ را ﻛﮫ ﺑﺮ آن ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺧﻮرده ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﮫ ﺟﺎ ﻣﻲآورﻧﺪ…‬
‫‪an‬‬

‫ﭼﯿﺰي را از راه ﻧﺎدرﺳﺖ ﺑﺪﺳﺖ ﻧﻤﻲآورﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﯿﺶ از آﻧﭽﮫ اﻧﺼﺎف ﺣﻜﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻣﻲدھﻨﺪ‪ «.‬اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ‬
‫]ﻋﻼﻣﻲ دﻛﻨﻲ[‪ ،‬ﻛﮫ ھﯿﭻ ﺗﻌﺼﺒﻲ ﺑﮫ ﻧﻔﻊ ھﻨﺪ ﻧﺪارد‪ ،‬ھﻨﺪوان ﻗﺮن ﺷﺎﻧﺰدھﻢ را »دﯾﻨﺪار‪ ،‬ﻣﮭﺮﺑﺎن‪ ،‬ﺷﺎد‪،‬‬
‫ﻋﺎﺷﻖ دادﮔﺮي‪ ،‬ﻋﺰﻟﺖﻧﺸﯿﻦ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺎ در ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‪ ،‬ﺳﺘﺎﯾﻨﺪة ﺣﻘﯿﻘﺖ‪ ،‬ﺳﭙﺎﺳﮕﺰار‪ ،‬و ﺑﺎ وﻓﺎداري ﺑﻲ‬
‫ﭘﺎﯾﺎن« ﻣﻲداﻧﺪ‪ .‬ﻛﯿﺮھﺎردي ﭼﻨﯿﻦ ﻣﺘﺬﻛﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪» :‬ﻧﺠﺎﺑﺖ آﻧﮭﺎ ﺿﺮباﻟﻤﺜﻞ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﮫ اﻋﺘﺒﺎر ﻗﻮﻟﺸﺎن وام‬
‫‪pym‬‬

‫ﻣﻲدھﻨﺪ و ﻣﻲﺳﺘﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬و اﻧﻜﺎر وام ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً در ﻣﯿﺎﻧﺸﺎن ﻛﺎري ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﮫ اﺳﺖ‪ «.‬ﯾﻚ ﻗﺎﺿﻲ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎﯾﻲ در‬
‫ھﻨﺪ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ»ﻣﻦ ﺑﺎ ﺻﺪھﺎ ﻣﻮرد رو ﺑﮫ رو ﺷﺪهام ﻛﮫ در آﻧﮭﺎ اﻣﻮال‪ ،‬آزادي‪ ،‬و ﺟﺎن ﻣﺮدي ﺑﺴﺘﮫ ﺑﮫ‬
 ‫‪m‬‬
‫دروﻏﮕﻮﯾﻲ او ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ راﺿﻲ ﺑﮫ دروﻏﮕﻮﯾﻲ ﻧﺸﺪ‪ «.‬ﭼﮕﻮﻧﮫ ﻣﻲﺗﻮان اﯾﻦ ﺷﮭﺎدﺗﮭﺎي ﺿﺪ و ﻧﻘﯿﺾ را ﺑﺎ‬
‫ھﻢ آﺷﺘﻲ داد؟ ﺷﺎﯾﺪ راه ﺳﺎدهاش اﯾﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ ﺑﺮﺧﻲ از ھﻨﺪوان ﺷﺮﯾﻔﻨﺪ و ﺑﺮﺧﻲ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫دﯾﮕﺮ آﻧﻜﮫ ھﻨﺪوان ﺑﺴﯿﺎر ﻇﺎﻟﻢ و ﻧﺮﻣﺨﻮ ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬زﺑﺎن اﻧﮕﻠﯿﺴﻲ ﯾﻚ واژة ﻛﻮﺗﺎه و زﺷﺖ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ »‪،«Thug‬‬
‫را از آن اﻧﺠﻤﻦ ﻣﺨﻔﻲ ﻋﺠﯿﺐ‪ ،‬ﻛﮫ ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ ﯾﻚ ﻃﺒﻘﮫ اﺳﺖ‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﮕﮭﺎ در ﻗﺮون ھﺠﺪھﻢ و ﻧﻮزدھﻢ‬
‫ﻣﺮﺗﻜﺐ ھﺰاران ﻗﺘﻞ ﺑﯿﺮﺣﻤﺎﻧﮫ ﺷﺪﻧﺪ ﺗﺎ )ﺑﮫ ﻗﻮل ﺧﻮدﺷﺎن( ﻗﺮﺑﺎﻧﯿﺎن را ﺑﮫ اﻻھﺔ ﻛﺎﻟﻲ ﭘﯿﺸﻜﺶ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫وﯾﻨﺴﻨﺖ ﺳﻤﯿﺚ درﺑﺎرة اﯾﻦ ﺗﮕﮭﺎ )ﻛﮫ در ﻟﻐﺖ ﺑﮫ ﻣﻌﻨﺎي »دزد« اﺳﺖ( ﺑﺎ ﻋﺒﺎراﺗﻲ ﻛﮫ ﺑﺎ زﻣﺎن ﻣﺎ ﭼﻨﺪان‬
‫ﺑﻲ ارﺗﺒﺎط ھﻢ ﻧﯿﺴﺖ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬

‫‪oo‬‬
‫اﯾﻦ ﮔﺮوھﮭﺎ ﭼﻨﺪان ﺑﯿﻤﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ از ﻣﺼﻮﻧﯿﺖ ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮدﻧﺪ؛… آﻧﺎن ھﻤﯿﺸﮫ ﺣﺎﻣﯿﺎن‬
‫ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪي داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬اﺣﺴﺎس اﺧﻼﻗﻲ ﻣﺮدم ﭼﻨﺎن ﺑﮫ ﭘﺴﺘﻲ ﮔﺮاﯾﯿﺪه ﺑﻮد ﻛﮫ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺟﻨﺎﯾﺎﺗﻲ ﻛﮫ ﺗﮕﮭﺎ ﺑﺎ‬
‫ﺧﻮﻧﺴﺮدي ﻣﺮﺗﻜﺐ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ ھﯿﭻ ﻧﺸﺎﻧﻲ از ﺳﺮزﻧﺶ ﻋﻤﻮﻣﻲ دﯾﺪه ﻧﻤﻲﺷﺪ‪ .‬آﻧﺎن را ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﺑﺨﺸﻲ از‬
‫ﻧﻈﺎم ﻣﺴﺘﻘﺮ ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ؛ و ﺗﺎ ﻣﻮﻗﻌﻲ ﻛﮫ اﺳﺮار اﯾﻦ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﮫ ﺑﯿﺮون درز ﭘﯿﺪا ﻧﻜﺮده ﺑﻮد‪ …،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً‬

‫‪yah‬‬
‫اﻣﻜﺎن ﻧﺪاﺷﺖ ﻛﮫ ﺣﺘﻲ ﻋﻠﯿﮫ ﺑﺪﻧﺎﻣﺘﺮﯾﻦ اﻓﺮاد ﻓﺮﻗﮫ ﻣﺪرﻛﻲ ﺑﮫ دﺳﺖ آﯾﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎ اﯾﻨﮭﻤﮫ‪ ،‬ﺟﻨﺎﯾﺖ و ﺧﺸﻮﻧﺖ در ھﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﻃﻮر ﻧﺴﺒﻲ‪ ،‬ﻛﻢ اﺳﺖ‪ .‬ھﻤﮫ ﻗﺒﻮل دارﻧﺪ ﻛﮫ ھﻨﺪوان ﺗﺎ ﺳﺮﺣﺪ ﺟﺒﻦ‬
‫ﻣﻼﯾﻢ و ﻧﺮﻣﺨﻮ ھﺴﺘﻨﺪ؛ آﻧﺎن واﻻﻣﻨﺶ و ﻗﺎﺑﻞ اﺣﺘﺮاﻣﻨﺪ‪ ،‬و ﭼﻮن ﻣﺪﺗﻲ ﻃﻮﻻﻧﻲ در زﯾﺮ ﭼﺮخ ﻛﺸﻮر‬
‫ﮔﺸﺎﯾﻲ و اﺳﺘﺒﺪادھﺎي ﺑﯿﮕﺎﻧﮫ در ھﻢ‬

‫ﻻ ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﻋﯿﺒﺸﺎن ﺑﯿﺤﺎﻟﻲ‬

‫@‪h‬‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ ﺗﻨﮭﺎ رﻧﺞ اﺳﺖ ﻛﮫ آن را ﺑﺎ ﺷﺠﺎﻋﺖ ﺑﻲﻧﻈﯿﺮي ﺗﺤﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﺣﺘﻤﺎ ً‬
‫و ﺗﻨﺒﻠﻲ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ اﯾﻨﮭﺎ ﻋﯿﻮب ھﻨﺪوان ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺿﺮورﺗﮭﺎ و ﺳﺎزﮔﺎرﯾﮭﺎي اﻗﻠﯿﻤﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﻲﺗﻮان آن‬
‫را ﺑﺎ ﻣﺜﻞ »ﺑﯿﻜﺎري ﺧﻮش اﺳﺖ« اﻗﻮام ﻻﺗﯿﻦ‪ ،‬و ﺗﺐ اﻗﺘﺼﺎدي اﻣﺮﯾﻜﺎﯾﯿﮭﺎ ﻗﯿﺎس ﻛﺮد‪ .‬ھﻨﺪوان‪ ،‬ﺣﺴﺎس‪،‬‬
‫ﺑﺎﻋﺎﻃﻔﮫ‪ ،‬دﻣﺪﻣﻲ ﻣﺰاج‪ ،‬و ﺧﯿﺎﻟﭙﺮﺳﺘﻨﺪ؛ از اﯾﻦ رو ﺑﯿﺸﺘﺮ ھﻨﺮﻣﻨﺪ و ﺷﺎﻋﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮوا و ﻛﺎرﮔﺰار و‬
‫ﻣﺠﺮي‪ .‬آﻧﺎن ﺑﺎ ھﻤﺎن ﺷﻮق و ﺷﻮري ﻛﮫ ﻣﺸﺨﺼﺔ »ﻣﻘﺎﻃﻌﮫ ﻛﺎران« ھﻤﮫ ﺟﺎﺳﺖ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ھﻤﻮﻃﻨﺎن‬
‫ﺧﻮد را اﺳﺘﺜﻤﺎر ﻛﻨﻨﺪ؛ ﺑﺎ اﯾﻨﮭﻤﮫ ﺑﻐﺎﯾﺖ ﺑﺨﺸﻨﺪهاﻧﺪ؛ ﻣﯿﮭﻤﺎن ﻧﻮازﺗﺮﯾﻦ ﻣﯿﺰﺑﺎﻧﮭﺎ ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ دﺷﻤﻨﺎﻧﺸﺎن ھﻢ‬
‫‪are‬‬

‫ﻧﺰاﻛﺖ آﻧﺎن را ﻗﺒﻮل دارﻧﺪ‪ ،‬و ﯾﻜﻲ از رﻋﺎﯾﺎي ﺳﺨﻲ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎﯾﻲ ﺗﺠﺮﺑﺔ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺧﻮد را‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺻﯿﻒ‬
‫ﻃﺒﻘﺎت ﺑﺎﻻي ﻛﻠﻜﺘﮫ‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ ﺧﻼﺻﮫ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ :‬داراي »رﻓﺘﺎر ﻋﺎﻟﻲ‪ ،‬روﺷﻨﻲ و ﺟﺎﻣﻌﯿﺖ ﻓﮭﻢ‪ ،‬آزادﮔﻲ‬
‫اﺣﺴﺎس‪ ،‬و اﺳﺘﻘﻼل در اﺻﻮﻟﻨﺪ؛ اﯾﻨﮭﺎ ﺧﻮد ﻋﻮاﻣﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ در ھﺮ ﯾﻚ از ﻛﺸﻮرھﺎي ﺟﮭﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ‬
‫ﻣﮭﺮ ﺟﻮاﻧﻤﺮدي ﺑﺮ آﻧﮭﺎ ﺑﺰﻧﺪ‪«.‬‬
‫‪set‬‬

‫ھﻨﺪو ھﻢ ﻧﺒﻮﻏﻲ دارد‪ ،‬وﻟﻲ اﯾﻦ ﻧﺒﻮغ ﺑﮫ ﭼﺸﻢ ﺧﺎرﺟﯿﺎن ﻏﻤﮕﯿﻨﺎﻧﮫ ﻣﻲﻧﻤﺎﯾﺪ؛ ﺑﯿﺸﻚ ھﻨﺪوان ﭼﻨﺪان دﻟﯿﻠﻲ‬
‫ﺑﺮاي ﺧﻨﺪﯾﺪن ﻧﺪاﺷﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬در ﮔﻔﺘﮕﻮھﺎي ﺑﻮدا ﻧﺎم ﺑﺴﯿﺎري از ﺑﺎزﯾﮭﺎ]ي آن زﻣﺎن[ – از ﺟﻤﻠﮫ ﺑﺎزي ﺧﺎﺻﻲ‬
‫ﻛﮫ ﺑﮫ ﻃﺮز ﻋﺠﯿﺒﻲ ﺷﺒﯿﮫ ﺷﻄﺮﻧﺞ اﺳﺖ‪- .‬را ﻣﻲﺗﻮان دﯾﺪ؛ اﻣﺎ ﻧﮫ اﯾﻨﮭﺎ و ﻧﮫ ﺑﺎزﯾﮭﺎي ﺑﻌﺪي ھﯿﭽﻜﺪام آن‬
‫ﺳﺮزﻧﺪﮔﻲ و ﻧﺸﺎط ﺑﺎزﯾﮭﺎي ﻏﺮﺑﻲ را ﻧﺪارد‪ .‬در ﻗﺮن ﺷﺎﻧﺰدھﻢ اﻛﺒﺮ ﺷﺎه ﺑﺎزي ﭼﻮﮔﺎن را‪ ،‬ﻛﮫ ﻇﺎھﺮاً‬
‫اﺻﻞ آن اﯾﺮاﻧﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﮫ ھﻨﺪ آورد؛ و اﯾﻦ ﺑﺎزي ﺑﻌﺪاً‪ ،‬از ﻃﺮﯾﻖ ﺗﺒﺖ‪ ،‬ﺑﮫ ﭼﯿﻦ و ژاﭘﻦ راه ﯾﺎﻓﺖ؛ او‬
‫‪an‬‬

‫دوﺳﺖ داﺷﺖ ﻛﮫ »ﭘﭽﯿﺴﻲ« )»ﭘﺎرﭼﺲ« ﻛﻨﻮﻧﻲ( ﺑﺎزي ﻛﻨﺪ‪ .‬ﮔﻔﺖ ﺗﺎ در ﺣﯿﺎط ﭼﺎرﮔﻮش آﮔﺮه ﺧﺎﻧﮫھﺎﯾﻲ‬
‫درﺳﺖ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﮫ ﺟﺎي ﻣﮭﺮه‪ ،‬ﻣﮭﺮهھﺎي زﻧﺪه‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﻛﻨﯿﺰﻛﺎن را ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺸﻨﮭﺎي ﻣﺬھﺒﻲ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﮫ زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ ﻣﺮدم رﻧﮓ و روﯾﻲ ﻣﻲﺑﺨﺸﯿﺪ‪ .‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﺟﺸﻦ »دورﮔﺎـ ﭘﻮﺟﺎ«‬
‫‪pym‬‬

‫ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﮫ اﻓﺘﺨﺎر ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ اﻻھﺔ ﻣﺎدر‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﻛﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺑﺮﭘﺎ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬از ھﻔﺘﮫھﺎ ﻗﺒﻞ از آﻏﺎز اﯾﻦ ﺟﺸﻦ‪،‬‬
‫ھﻨﺪوان ﺿﯿﺎﻓﺘﮭﺎﯾﻲ ﺑﺮﭘﺎ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و آواز ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ؛ اﻣﺎ اوج اﯾﻦ آﯾﯿﻦ ﻣﺮاﺳﻤﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ در آن ھﺮ‬
‫ﺧﺎﻧﻮادهاي ﭘﯿﻜﺮهاي از اﯾﻦ اﻻھﮫ را ﺑﮫ ﮔﻨﮓ ﺑﺮده‪ ،‬ﺑﮫ آب ﻣﻲﺳﭙﺮد و ﭘﺲ از ﺷﺎدﻣﺎﻧﯿﮭﺎ راه ﺧﺎﻧﮫ در ﭘﯿﺶ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺟﺸﻦ ھﻮﻟﻲ را ﺑﮫ اﻓﺘﺨﺎر اﻻھﺔ واﺳﻨﺘﻲ ﺑﺮﭘﺎ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و ﺻﻔﺖ ﺳﺎﺗﻮرﻧﺎﻟﯿﺎﯾﻲ داﺷﺖ‪ :‬در‬
‫راھﭙﯿﻤﺎﯾﻲ ﻧﺸﺎﻧﮭﺎﯾﻲ از آﻟﺖ رﺟﻮﻟﯿﺖ )اھﻠﯿﻞ( ﺑﺎ ﺧﻮد ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ و ﻃﻮري آﻧﮭﺎ را ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲدادﻧﺪ ﻛﮫ‬
‫ﺣﺮﻛﺎت و ﺟﻔﺖ و ﺧﯿﺰ را ﻧﺸﺎن دھﻨﺪ‪ .‬در ﭼﻮﺗﮫ ﻧﺎﮔﭙﻮر ھﻨﮕﺎم ﺑﺮداﺷﺖ ﺧﺮﻣﻦ ﻣﻮﻗﻌﯿﺘﻲ ﺑﺮاي ﻋﯿﺶ و‬

‫‪.co‬‬
‫ﻋﺸﺮت ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﻮد؛ »ﻣﺮدان ھﺮﮔﻮﻧﮫ ﺿﺎﺑﻄﮫاي را ﺑﮫ ﻛﻨﺎر ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ و زﻧﺎن ھﺮ ﮔﻮﻧﮫ ﭘﺎﻛﺪاﻣﻨﻲ را‪،‬‬
‫و ﺑﮫ دﺧﺘﺮان آزادي ﻛﺎﻣﻞ ﻣﻲدادﻧﺪ‪ «.‬ﭘﺮﮔﻨﮫاﯾﮭﺎ‪ ،‬ﻛﮫ ﻃﺒﻘﮫاي از دھﻘﺎﻧﺎن ﺑﻮدﻧﺪ و در ﺗﭙﮫھﺎي راج ﻣﺤﻞ‬
‫ﻣﻲزﯾﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﯾﻚ ﺟﺸﻦ ﻛﺸﺎورزي داﺷﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﺳﺎﻟﻲ ﯾﻚ ﺑﺎر ﺑﺮﮔﺰار ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و اﻓﺮاد ﻣﺠﺮد ﻣﺠﺎز ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ‬
‫در آن آزاداﻧﮫ ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ رواﺑﻂ ﺟﻨﺴﻲ ﺑﺮﻗﺮار ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﯿﺸﻚ ﺑﺎر دﯾﮕﺮ در اﯾﻨﺠﺎ ﺑﻘﺎﯾﺎي ﺳﺤﺮ روﯾﺶ ﮔﯿﺎه‬
‫را ﻣﻲﺑﯿﻨﯿﻢ‪ ،‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﻧﯿﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ ﺑﺎروري ﺧﺎﻧﻮادهھﺎ و ﻛﺸﺘﺰارھﺎ ﺑﯿﻔﺰاﯾﺪ‪ .‬ﺷﺎﯾﺴﺘﮫﺗﺮ از ھﻤﺔ اﯾﻨﮭﺎ‬

‫‪oo‬‬
‫ﺟﺸﻨﻮارهھﺎي ﻋﺮوﺳﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ ﻧﺸﺎﻧﺔ روﯾﺪاد ﺑﺰرﮔﻲ در زﻧﺪﮔﻲ ھﺮ ھﻨﺪو ﺑﻮد؛ اي ﺑﺴﺎ ﭘﺪري ﻛﮫ ﺑﺎ ﺗﺮﺗﯿﺐ‬
‫دادن ﺿﯿﺎﻓﺖ ﭘﺮ ﺧﺮج ﻋﺮوﺳﻲ دﺧﺘﺮ ﯾﺎ ﭘﺴﺮش ﺑﮫ ﺧﺎك ﺳﯿﺎه ﻣﻲﻧﺸﺴﺖ‪.‬‬

‫در آﺧﺮ ﻣﺴﯿﺮ زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﻣﺮاﺳﻢ ﻓﺮﺟﺎم ﻛﺎر ﺑﻮد‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﺳﻮزاﻧﺪن ﺟﺴﺪ‪ .‬در زﻣﺎن ﺑﻮدا زردﺷﺘﯿﮭﺎ ﺟﺴﺪ را‬

‫‪yah‬‬
‫ﻃﻌﻤﺔ ﻣﺮﻏﺎن ﺷﻜﺎري ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و اﯾﻦ راه و رﺳﻢ ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ وداع ﺑﻮد؛ اﻣﺎ ﺑﺰرﮔﺎن را ﭘﺲ از ﻣﺮگ‬
‫ﺑﺮﺗﻠﻲ از آﺗﺶ ﻣﻲﺳﻮزاﻧﺪﻧﺪ و ﺧﺎﻛﺴﺘﺮﺷﺎن را زﯾﺮ »ﺗﻮپ« ﯾﺎ ﯾﻚ »ﺳﺘﻮﭘﺎ« ﻛﮫ ﺑﻘﻌﺔ ﯾﺎدﮔﺎر ﺑﻮد دﻓﻦ‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪھﺎ ﺳﻮزاﻧﺪن ﺟﺴﺪ اﻣﺘﯿﺎز ھﺮ ﻣﺮد ﺷﺪ؛ ھﺮ روز ﺑﺮ ﺑﻠﻨﺪﯾﮭﺎ ھﯿﺰم ﮔﺮد ﻣﻲآوردﻧﺪ و ﺷﺐ ھﻤﮫ‬
‫ﺷﺐ ﻣﺮدهاي را ﺑﺮ آن ﻣﻲﺳﻮزاﻧﯿﺪﻧﺪ‪ .‬در زﻣﺎن ﯾﻮان ﭼﻮاﻧﮓ ﻋﺠﯿﺐ ﻧﺒﻮد ﻛﮫ ﭘﯿﺮان ﺑﮫ ﭘﯿﺸﻮاز ﻣﺮگ‬
‫ﺑﺮوﻧﺪ‪ .‬ﻓﺮزﻧﺪان‪ ،‬آﻧﺎن را ﺑﮫ ﻣﯿﺎن ﮔﻨﮓ ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬و اﯾﻨﺎن ﺧﻮد را ﺑﮫ آب ﻧﺠﺎﺗﺒﺨﺶ ﻣﻲﺳﭙﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺧﻮدﻛﺸﻲ‪ ،‬در ﺷﺮاﯾﻂ ﺧﺎﺻﻲ‪ ،‬ھﻤﯿﺸﮫ در ﺷﺮق ﺑﯿﺶ از ﻏﺮب ﻣﻮرد ﺗﺎﯾﯿﺪ ﺑﻮد؛ ﺑﻨﺎﺑﺮ ﻗﻮاﻧﯿﻦ اﻛﺒﺮ ﺷﺎه‪،‬‬
‫ﭘﯿﺮان ﯾﺎ ﺑﯿﻤﺎران ﻋﻼج ﻧﺎﭘﺬﯾﺮ‪ ،‬و ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺧﻮد را در راه ﺧﺪاﯾﺎن ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺠﺎز ﺑﮫ‬
‫@‪h‬‬
‫ﺧﻮدﻛﺸﻲ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ھﺰاران ھﻨﺪو آﺧﺮﯾﻦ ﻧﺬر و ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺧﻮد را ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﮫ ﺟﺎ ﻣﻲآوردﻧﺪ ﻛﮫ روزه‬
‫ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻤﯿﺮﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﺧﻮد را در ﺑﺮف ﻣﺪﻓﻮن ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﺧﻮد را در ﺗﭙﺎﻟﺔ ﮔﺎو ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و آن را‬
‫آﺗﺶ ﻣﻲزدﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ ﻛﮫ در دھﺎﻧﺔ ﮔﻨﮓ ﺧﻮراك ﺳﻮﺳﻤﺎران ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ﻣﯿﺎن ﺑﺮھﻤﻨﺎن ھﺎراﻛﯿﺮي‬
‫ﭘﯿﺪا ﺷﺪ؛ اﯾﻦ ﻧﻮع ﺧﻮدﻛﺸﻲ ﺑﺮاي آن ﺑﻮد ﻛﮫ ﺗﺎوان آﺳﯿﺒﻲ ﯾﺎ ﺧﻄﺎﻛﺎرﯾﻲ را داده ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﯾﻜﻲ‬
‫‪are‬‬

‫از ﺷﺎھﺎن راﺟﭙﻮت ﺑﺮ ﻃﺒﻘﺔ ﺑﺮاھﻤﮫ ﺧﺮاج ﺑﺴﺖ‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﺗﻦ از ﻣﺘﻤﻮﻟﺘﺮﯾﻦ ﺑﺮھﻤﻨﺎن در ﺣﻀﻮر آن ﺷﺎه‬
‫ﺧﻮد را ﻛﺸﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﻓﺮض ﻛﮫ او را ﺑﮫ وﺣﺸﺘﻨﺎﻛﺘﺮﯾﻦ و ﻛﺎرﯾﺘﺮﯾﻦ ﻟﻌﻨﺘﮭﺎ‪ ،‬ﻛﮫ ھﻤﺎن ﻧﻔﺮﯾﻦ و ﻟﻌﻨﺖ‬
‫ﺑﺮھﻤﻦ در ﺣﺎل ﻣﺮگ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬دﭼﺎر ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮ ﻛﺘﺎﺑﮭﺎي ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺮاھﻤﮫ‪ ،‬ﻻزم اﺳﺖ ﻛﺴﻲ ﻛﮫ ﻣﻲﺧﻮاھﺪ‬
‫ﺧﻮد را ﺑﺎ دﺳﺖ ﺧﻮدش ﺑﻜﺸﺪ ﺳﮫ روز روزه ﺑﮕﯿﺮد؛ و ﻛﺴﻲ ﻛﮫ دﺳﺖ ﺑﮫ ﺧﻮدﻛﺸﻲ زد و ﻧﺎﻛﺎم ﺷﺪ ﺑﺎﯾﺪ‬
‫ﺳﺨﺖﺗﺮﯾﻦ ﺗﻮﺑﮫھﺎ را ﺑﮫ ﺟﺎ آورد‪ .‬زﻧﺪﮔﻲ ﯾﻚ ﺻﺤﻨﺔ ﻧﻤﺎﯾﺶ اﺳﺖ ﻛﮫ ﯾﻚ در ورودي دارد و ﭼﻨﺪﯾﻦ در‬
‫‪set‬‬
‫‪an‬‬
‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻓﺼﻞ ھﯿﺠﺪھﻢ‬

‫‪.co‬‬
‫ﺑﮭﺸﺖ ﺧﺪاﯾﺎن‬

‫‪oo‬‬
‫دﯾﻦ در ھﻨﺪ ﻗﺪرت و اھﻤﯿﺖ ﻓﻮقاﻟﻌﺎده دارد؛ در ھﯿﭻ ﻛﺸﻮري دﯾﮕﺮي وﺿﻊ ﭼﻨﯿﻦ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬اﯾﻨﻜﮫ ھﻨﺪوان‬
‫ﺑﺎرھﺎ ﺑﮫ ﺣﻜﻮﻣﺘﮭﺎي ﺑﯿﮕﺎﻧﮫ ﮔﺮدن ﻧﮭﺎدهاﻧﺪ از اﯾﻦ ﻟﺤﺎظ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺮاي آﻧﺎن ﻓﺮﻗﻲ ﻧﻤﻲﻛﺮده اﺳﺖ ﻛﮫ‬
‫ﭼﮫ ﻛﺴﻲ‪ ،‬ﺑﯿﮕﺎﻧﮫ ﯾﺎ ﺧﻮدي‪ ،‬ﺑﺮ آﻧﺎن ﺣﻜﻮﻣﺖ و ﯾﺎ از آﻧﺎن ﺑﮭﺮه ﻛﺸﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ ﻣﺴﺌﻠﺔ اﺳﺎﺳﻲ دﯾﻦ ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﮫ‬

‫‪yah‬‬
‫ﺳﯿﺎﺳﺖ؛ روح ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﮫ ﺟﺴﻢ؛ زﻧﺪﮔﯿﮭﺎي ﺑﻲﭘﺎﯾﺎن ﺑﻌﺪي ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﮫ اﯾﻦ زﻧﺪﮔﻲ ﺳﭙﻨﺠﻲ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﮫ آﺷﻮﻛﺎ ﻣﺴﻠﻚ‬
‫ﭘﺎرﺳﺎﯾﻲ ﭘﯿﺶ ﮔﺮﻓﺖ و اﻛﺒﺮ ﻛﻤﺎ ﺑﯿﺶ ﻛﯿﺶ ھﻨﺪو ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻗﺪرت دﯾﻦ ﺣﺘﻲ ﺑﺮ اﯾﻦ ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪﺗﺮﯾﻦ ﻣﺮدان‬
‫ھﻢ آﺷﻜﺎر ﺷﺪ‪ .‬در ﻗﺮن ﻣﺎ آن ﻛﮫ ﺑﺮاي ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺑﺎر در ﺗﺎرﯾﺦ ﺳﺮاﺳﺮ ھﻨﺪ را ﻣﺘﺤﺪ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺎرﺳﺎ‬
‫ﻣﺮدي اﺳﺖ ﻧﮫ ﺳﯿﺎﺳﺘﻤﺪاري‪.‬‬

‫‪ – I‬ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﻌﺪي آﯾﯿﻦ ﺑﻮدا‬

‫@‪h‬‬
‫اوج آﯾﯿﻦ ﺑﻮدا – دو اراﺑﮫ ‪» -‬ﻣﮭﺎﯾﺎﻧﮫ« ‪ -‬آﯾﯿﻦ ﺑﻮدا – آﯾﯿﻦ رواﻗﻲ و ﻣﺴﯿﺤﯿﺖ – ﺑﺮﭼﯿﺪه ﺷﺪن آﯾﯿﻦ ﺑﻮدا –‬
‫اﺷﺎﻋﺔ آن ﺑﮫ ‪ :‬ﺳﯿﻼن‪ ،‬ﺑﺮﻣﮫ‪ ،‬ﺗﺮﻛﺴﺘﺎن‪ ،‬ﺗﺒﺖ‪ ،‬ﻛﺎﻣﺒﻮج‪ ،‬ﭼﯿﻦ‪ ،‬ژاﭘﻦ‬

‫دوﯾﺴﺖ ﺳﺎل ﭘﺲ از ﻣﺮگ آﺷﻮﻛﺎ‪ ،‬آﯾﯿﻦ ﺑﻮدا در ھﻨﺪ ﺑﮫ اوج ﺧﻮد رﺳﯿﺪ‪ .‬دورة رﺷﺪ آﯾﯿﻦ ﺑﻮدا از آﺷﻮﻛﺎ ﺗﺎ‬
‫ھﺮﺷﮫ از ﭼﻨﺪ ﻟﺤﺎظ اوج دﯾﻦ‪ ،‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‪ ،‬و ھﻨﺮﻣﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬وﻟﻲ آﯾﯿﻨﻲ ﻛﮫ رواج ﻣﻲﯾﺎﻓﺖ آﯾﯿﻦ ﺧﻮد‬
‫‪are‬‬

‫ﺑﻮدا ﻧﺒﻮد؛ ﺷﺎﯾﺪ ﺑﮭﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ آن را آﯾﯿﻦ ﺷﺎﮔﺮد ﺳﺮﻛﺶ او‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﺳﻮﺑﺪه‪ ،‬ﺑﺪاﻧﯿﻢ ﻛﮫ ﭼﻮن ﺷﻨﯿﺪ اﺳﺘﺎد در‬
‫ﮔﺬﺷﺘﮫ اﺳﺖ ﺑﮫ رھﺮوان ﮔﻔﺖ‪» :‬دوﺳﺘﺎن ﺑﺲ اﺳﺖ؛ ﻏﻢ ﻣﺨﻮرﯾﺪ‪ ،‬ﻣﻮﯾﮫ ﻣﻜﻨﯿﺪ؛ ﺧﻮب ﺷﺪ ﻛﮫ از دﺳﺖ‬
‫ﺳﻤﻨﺔ ﺑﺰرگ ﺧﻼص ﺷﺪﯾﻢ و )ﭼﻘﺪر( »اﯾﻦ ﺷﺎﯾﺴﺘﺔ ﺷﻤﺎﺳﺖ‪ ،‬آن ﺷﺎﯾﺴﺘﺔ ﺷﻤﺎ ﻧﯿﺴﺖ« رﻧﺠﻤﺎن داده اﺳﺖ‪.‬‬
‫وﻟﻲ اﻛﻨﻮن ھﺮ ﻛﺎري ﻛﮫ دﻟﻤﺎن ﺑﺨﻮاھﺪ ﻣﻲﻛﻨﯿﻢ‪ .‬و ھﺮ ﭼﮫ ﻧﺨﻮاھﺪ ﻧﻤﻲﻛﻨﯿﻢ‪«.‬‬
‫‪set‬‬

‫اوﻟﯿﻦ ﻛﺎري ﻛﮫ ﺑﺎ اﯾﻦ آزادي ﻛﺮدﻧﺪ آن ﺑﻮد ﻛﮫ اﻧﺸﻌﺎب ﻛﺮده‪ ،‬ﺑﮫ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﻓﺮﻗﮫ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬در ﻣﺪت دو‬
‫ﻗﺮن ﭘﺲ از ﻣﺮگ ﺑﻮدا‪ ،‬ھﺠﺪه ﻣﻜﺘﺐ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﻮداﯾﻲ ﻣﯿﺮاث اﺳﺘﺎد را ﻣﯿﺎن ﺧﻮد ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻮداﯾﯿﺎن ﺟﻨﻮب ھﻨﺪ و ﺳﯿﻼن ﻣﺪﺗﻲ ﻛﮫ ﻣﺪﺗﮭﺎ ﺑﮫ ﻋﻘﯿﺪة ﺳﺎده‪ ،‬ﭘﺎك و ﺑﻲﭘﯿﺮاﯾﺔ ﺑﻨﯿﺎدﮔﺬار ﭼﺴﺒﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬ھﯿﻨﮫ ﯾﺎﻧﮫ‬
‫ﯾﺎ اراﺑﺔ ﻛﻮﭼﻚ ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ :‬ﺑﻮدا را ﭼﻮن اﺳﺘﺎدي ﺑﺰرگ ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻧﮫ در ھﯿﺌﺖ ﺧﺪا؛ و ﻛﺘﺎﺑﮭﺎي‬
‫ﻣﻘﺪﺳﺸﺎن ﻣﺘﻨﮭﺎي ﭘﺎﻟﻲ دﯾﻦ ﻛﮭﻦ ﺑﻮد‪ .‬اﻣﺎ آن آﯾﯿﻦ ﺑﻮدا ﻛﮫ در ﺳﺮاﺳﺮ ﺷﻤﺎل ھﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺒﺖ‪ ،‬ﻣﻐﻮﻟﺴﺘﺎن‪ ،‬ﭼﯿﻦ و‬
‫‪an‬‬

‫ژاﭘﻦ رواج ﯾﺎﻓﺖ ﻣﮭﺎﯾﺎﻧﮫ ﯾﺎ اراﺑﺔ ﺑﺰرگ ﻧﺎم داﺷﺖ‪ ،‬ﻛﮫ ﺷﻮراي ﻛﻨﯿﺸﻜﮫ آن را ﺗﻌﺮﯾﻒ و ﺗﺒﻠﯿﻎ ﻛﺮده ﺑﻮد؛‬
‫اﯾﻦ ﻣﺘﺄﻟﮭﯿﻦ )ﺑﮫ ﻃﻮر ﺳﯿﺎﺳﻲ( اﻟﮭﺎم ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺧﺪاﯾﻲ ﺑﻮدا را اﻋﻼم ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﭘﯿﺮاﻣﻮن او را ﭘﺮ از ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن‬
‫و ﭘﺎرﺳﺎﯾﺎن ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬رﯾﺎﺿﺖ ﯾﻮﮔﮫ ﭘﺘﻨﺠﻠﻲ را ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻨﺪ وﯾﻚ ﺳﻠﺴﻠﮫ ﻛﺘﺎب ﻣﻘﺪس ﻧﻮ ﺑﮫ زﺑﺎن ﺳﺎﻧﺴﻜﺮﯾﺖ‬
‫ﺗﮭﯿﮫ ﻛﺮدﻧﺪ؛ و اﮔﺮ ﭼﮫ اﯾﻦ آﯾﯿﻦ ﺑﺎ آﻣﺎدﮔﻲ ﺑﮫ ﻇﺮاﯾﻒ ﻣﺎﺑﻌﺪاﻟﻄﺒﯿﻌﻲ و ﻣﺪرﺳﻲ ﺗﻦ در داد‪ ،‬دﯾﻨﻲ ﻣﺮدﻣﯿﺘﺮ‬
‫‪pym‬‬

‫و ﻣﻘﺒﻮﻟﺘﺮ از ﺑﺪﺑﯿﻨﻲ ﺳﺨﺖ ﺷﻜﯿﮫ ﻣﻮﻧﻲ را اﻋﻼم ﻛﺮد و ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ‪.‬‬

 ‫‪m‬‬
‫ﻣﮭﺎﯾﺎﻧﮫ آن آﯾﯿﻦ ﺑﻮدا ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﺎ ﺧﺪاﯾﺎن و اﻋﻤﺎل و اﺳﻄﻮرهھﺎي ﺑﺮھﻤﻨﻲ ﻧﺮم و ﺗﻌﺪﯾﻞ ﺷﺪه‪ ،‬و ﺑﺎ ﻧﯿﺎزھﺎي‬
‫ﺗﺎﺗﺎرھﺎي »ﻛﻮﺷﺎن« و ﻣﻐﻮﻟﮭﺎي ﺗﺒﺖ‪ ،‬ﻛﮫ ﻛﻨﯿﺸﻜﮫ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯾﻲ ﺧﻮد را ﺑﺮ آﻧﺎن ﮔﺴﺘﺮش داد‪ ،‬ﺳﺎزﮔﺎر ﺷﺪه‬
‫ﺑﻮد‪ .‬در اﯾﻦ آﯾﯿﻦ‪ ،‬ﺑﮭﺸﺘﻲ را ﻣﺠﺴﻢ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ در آن ﺑﻮداﯾﺎن ﻓﺮاوان ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﺮدم ﯾﻜﻲ از آﻧﺎن‪،‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﯾﻌﻨﻲ اﻣﯿﺪا ﺑﻮداي رھﺎﻧﻨﺪه را ﺑﯿﺶ از ھﻤﮫ دوﺳﺖ ﻣﻲداﺷﺘﻨﺪ؛ اﯾﻦ ﺑﮭﺸﺖ و دوزخ ﭘﺎداش ﯾﺎ ﺟﺰاي‬
‫ﻛﺮدارھﺎي ﻧﯿﻚ و ﺑﺪي ﺑﻮد ﻛﮫ ھﻨﺪوھﺎ روي زﻣﯿﻦ ﺑﮫ آن دﺳﺖ ﻣﻲﯾﺎزﯾﺪﻧﺪ – ﻻﺟﺮم دﯾﮕﺮ ﻧﯿﺎزي ﺑﮫ اﯾﻦ‬
‫ﻧﺒﻮد ﻛﮫ ﻧﯿﺮوي اﻧﺘﻈﺎﻣﻲ ﺑﮫ ﻣﺮاﻗﺒﺖ از اﻋﻤﺎل و رﻓﺘﺎر آﻧﺎن ﺑﭙﺮدازد و ﺧﻄﺎﻛﺎران را ﺗﻌﻘﯿﺐ ﻛﻨﺪ؛ در‬
‫ﻧﺘﯿﺠﮫ‪ ،‬ﺳﭙﺎھﯿﺎن ﺑﺮاي ﺧﺪﻣﺖ دﯾﮕﺮي آزاد ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻦ اﻻھﯿﺎت ﻧﻮﯾﻦ‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﭘﺎرﺳﺎﯾﺎن‪ ،‬ﺑﻮدي‬
‫ﺳﺘﻮهھﺎ ﯾﺎ ﺑﻮداھﺎي آﯾﻨﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﮫ اﺧﺘﯿﺎر ﺧﻮد از رﺳﯿﺪن ﺑﮫ ﻧﯿﺮواﻧﮫ )ﻛﮫ در اﯾﻨﺠﺎ ﺑﮫ ﻣﻌﻨﺎي آزادي از‬

‫‪oo‬‬
‫دوﺑﺎره زاده ﺷﺪن اﺳﺖ( ﺧﻮدداري ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎ در زﻧﺪﮔﯿﮭﺎي ﭘﯿﺎﭘﻲ زاﯾﯿﺪه ﺷﻮﻧﺪ و دﯾﮕﺮان را روي‬
‫زﻣﯿﻦ ﯾﺎري ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ راه را ﺑﯿﺎﺑﻨﺪ‪ .‬ﺣﺎل آﻧﻜﮫ ﻧﯿﻞ ﺑﮫ ﻧﯿﺮواﻧﮫ‪ ،‬ھﻢ ﺷﺎﯾﺴﺘﺔ آﻧﺎن ﺑﻮد و ھﻢ در ﻗﺪرﺗﺸﺎن‪ .‬اﯾﻦ‬
‫ﭘﺎرﺳﺎﯾﺎن‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﻗﺪﺳﯿﺎن ﻣﺴﯿﺤﯿﺖ ﺳﻮاﺣﻞ ﻣﺪﯾﺘﺮاﻧﮫ‪ ،‬در ﻣﯿﺎن ﺗﻮده ﭼﻨﺎن ﻣﺮدمﭘﺴﻨﺪ و ﻧﺎﻣﻮر ﺷﺪﻧﺪ ﻛﮫ‪،‬‬
‫ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ در ﭘﺮﺳﺘﺶ و ھﻨﺮ‪ ،‬ﺑﺰرگ ﺧﻮد را ﺗﺤﺖ اﻟﺸﻌﺎع ﻗﺮار دادﻧﺪ‪ .‬در آﯾﯿﻦ ﺑﻮدا‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﻣﺴﯿﺤﯿﺖ ﻗﺮون‬

‫‪yah‬‬
‫وﺳﻄﻲ‪ ،‬ﮔﺮاﻣﻲ داﺷﺘﻦ ﯾﺎدﮔﺎرھﺎ‪ ،‬ﺑﮫ ﻛﺎر ﺑﺮدن آب ﻣﻘﺪس‪ ،‬روﺷﻦ ﻛﺮدن ﺷﻤﻊ‪ ،‬ﺳﻮزاﻧﺪن ﺑﺨﻮر‪ ،‬ﺳﺒﺤﮫ‬
‫ﮔﺮاﯾﻲ‪ ،‬رداھﺎي روﺣﺎﻧﻲ‪ ،‬زﺑﺎن ﻣﺮده‪ ،‬ﻧﻤﺎز و دﻋﺎ‪ ،‬راھﺐ‬

‫و راھﺒﮫ‪ ،‬ﺗﺮاﺷﯿﺪن ﺳﺮ در ﺻﻮﻣﻌﮫ‪ ،‬ﺗﺠﺮد‪ ،‬اﻋﺘﺮاف‪ ،‬اﯾﺎم ﺻﯿﺎم‪ ،‬ﺗﻘﺪﯾﺲ ﻗﺪﯾﺴﺎن‪ ،‬ﺑﺮزخ و دﻋﺎ ﺑﺮاي‬
‫آﻣﺮزش ﻣﺮدﮔﺎن رواج ﯾﺎﻓﺖ؛ و ﮔﻮﯾﺎ ﻧﺨﺴﺖ ھﻢ اﯾﻦ ﭼﯿﺰھﺎ در آﯾﯿﻦ ﺑﻮدا ﭘﯿﺪا ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻣﮭﺎﯾﺎﻧﮫ در ﺑﺮاﺑﺮ ھﯿﻨﮫ ﯾﺎﻧﮫ‪ ،‬ﯾﺎ آﯾﯿﻦ ﺑﻮداي اوﻟﯿﮫ‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﺜﺎﺑﮫ آﯾﯿﻦ ﻛﺎﺗﻮﻟﯿﻚ اﺳﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ آﯾﯿﻦ رواﻗﻲ و‬
‫@‪h‬‬
‫ﻣﺴﯿﺤﯿﺖ آﻏﺎزﯾﻦ‪ .‬اﺷﺘﺒﺎه ﺑﻮدا ھﻢ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻟﻮﺗﺮ‪ ،‬در اﯾﻦ ﻓﺮض ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﻮﻋﻈﮫ و اﺧﻼق ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ‬
‫ﺟﺎي ﺷﻌﺎﯾﺮ دﯾﻨﻲ را ﺑﮕﯿﺮد؛ و ﭘﯿﺮوزي آن آﯾﯿﻦ ﺑﻮداﯾﻲ‪ ،‬ﻛﮫ از ﻧﻈﺮ اﺳﻄﻮره‪ ،‬ﻣﻌﺠﺰه‪ ،‬ﺗﺸﺮﯾﻔﺎت‪ ،‬و‬
‫ﭘﺎرﺳﺎﯾﺎن ﻣﯿﺎﻧﺠﻲ ﻏﻨﻲ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ﭘﯿﺮوزي ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ آن آﯾﯿﻦ ﻛﺎﺗﻮﻟﯿﻚ ﻧﻤﺎﯾﺸﻲ ﭘﺮ زرق و‬
‫ﺑﺮق‪ ،‬ﺑﺮ ﺳﺎدﮔﻲ رﯾﺎﺿﺖ ﭘﯿﺸﺔ ﻣﺴﯿﺤﯿﺖ اوﻟﯿﮫ و آﯾﯿﻦ ﺟﺪﯾﺪ ﭘﺮوﺗﺴﺘﺎن‪.‬‬

‫ھﻤﺎن ﭘﺬﯾﺮش ﻋﻤﻮﻣﻲ ﭼﻨﺪ ﺧﺪاﯾﻲ و ﻣﻌﺠﺰات و اﺳﻄﻮرهھﺎ ﻛﮫ آﯾﯿﻦ ﺑﻮداي ﺑﻮدا را از ﻣﯿﺎن ﺑﺮد‪،‬‬
‫‪are‬‬

‫ﺳﺮاﻧﺠﺎم‪ ،‬آﯾﯿﻦ ﺑﻮداي ﻣﮭﺎﯾﺎﻧﮫ را ھﻢ در ھﻨﺪ ﻧﺎﺑﻮد ﻛﺮد‪ .‬زﯾﺮا – ﭼﻮن ﺑﺎ ﻓﺮزاﻧﮕﻲ ﮔﺬﺷﺘﮫ ﻧﮕﺮ ﻣﻮرخ‬
‫ﺣﺮف ﺑﺰﻧﯿﻢ – اﮔﺮ آﯾﯿﻦ ﺑﻮدا آن ﻗﺪر از آﯾﯿﻨﮭﺎي ھﻨﺪو‪ ،‬از اﻓﺴﺎﻧﮫھﺎ‪ ،‬آﯾﯿﻨﮭﺎ‪ ،‬و ﺧﺪاﯾﺎن آن در ﺧﻮد‬
‫ﻣﻲﭘﺬﯾﺮﻓﺖ‪ ،‬دﯾﺮي ﻧﻤﻲﮔﺬﺷﺖ ﻛﮫ دﯾﮕﺮ ﭼﯿﺰي ﻧﻤﻲ ﻣﺎﻧﺪ ﻛﮫ از رھﮕﺬر آن اﯾﻦ دو دﯾﻦ را از ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ‬
‫ﺑﺎزﺑﺸﻨﺎﺳﺪ‪ .‬و آﻧﻜﮫ رﯾﺸﮫھﺎي ﻋﻤﯿﻘﺘﺮ‪ ،‬ﺟﺎذﺑﺔ ﻣﺮدﻣﯿﺘﺮ‪ ،‬و ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻗﺘﺼﺎدي ﻏﯿﻨﯿﺘﺮي داﺷﺖ‪ ،‬و از ﻧﻈﺮ‬
‫ﺳﯿﺎﺳﻲ ھﻢ ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﻛﻢ ﻛﻢ آن دﯾﮕﺮي را ﺟﺬب ﺧﻮد ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﺧﺮاﻓﺎت‪ ،‬ﻛﮫ ﮔﻮﯾﺎ ھﻤﺎن ﺧﻮن‬
‫‪set‬‬

‫ﺣﯿﺎﺗﺒﺨﺶ ﻧﮋاد ﻣﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺑﮫ ﺳﺮﻋﺖ از دﯾﻦ ﭘﯿﺮﺗﺮ ﺑﮫ دﯾﻦ ﺟﻮانﺗﺮ رﯾﺨﺖ‪ ،‬ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﻛﮫ ﺣﺘﻲ ﺷﻮق و‬
‫ﺷﻮرھﺎي ﻓﺎﻟﯿﺴﯿﻢ ﻓﺮﻗﮫھﺎي ﺷﻜﺘﻲ در ﻣﺮاﺳﻢ آﯾﯿﻨﻲ آﯾﯿﻦ ﺑﻮدا ﺟﺎﯾﻲ ﭘﯿﺪا ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺮھﻤﻨﺎن ﺻﺒﻮر ﻣﺼﺮ آرام‬
‫آرام ﻧﻔﻮذ و ﺣﻤﺎﯾﺖ ﺷﺎھﺎن را دوﺑﺎره ﺑﮫ ﭼﻨﮓ آوردﻧﺪ؛ و ﺗﻮﻓﯿﻖ ﺷﻨﻜﺮه‪ ،‬ﻓﯿﻠﺴﻮف ﺟﻮان در اﺣﯿﺎي اﻗﺘﺪار‬
‫وداھﺎ‪ ،‬ھﻤﭽﻮن ﺑﻨﯿﺎد اﻧﺪﯾﺸﺔ ھﻨﺪو‪ ،‬ﺑﮫ رھﺒﺮي ﻣﻌﻨﻮي ﺑﻮداﯾﯿﺎن در ھﻨﺪ ﭘﺎﯾﺎن داد‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫ﺿﺮﺑﺔ آﺧﺮي ھﻢ از ﺧﺎرج ﻧﻮاﺧﺘﮫ ﺷﺪ – و ﺑﮫ ﯾﻚ ﻣﻌﻨﺎ‪ ،‬ﺧﻮد آﯾﯿﻦ ﺑﻮدا آن را ﻓﺮاﺧﻮاﻧﺪه ﺑﻮد – ﯾﻌﻨﻲ‬
‫اﻋﺘﺒﺎر ﺳﻨﮕﮫ‪ ،‬ﯾﺎ اﻧﺠﻤﻦ رھﺮوان ﺑﻮداﯾﻲ‪ ،‬ﭘﺲ از آﺷﻮﻛﺎ ﺑﮭﺘﺮﯾﻦ ﺧﻮن ﻣﮕﺪه را ﺑﮫ ﯾﻚ رھﺒﺎﻧﯿﺖ آرام و‬
‫ﺗﺠﺮد ﭘﯿﺸﮫ ﻛﺸﯿﺪه ﺑﻮد؛ ﺣﺘﻲ در زﻣﺎن ﺑﻮدا ﺑﺮﺧﻲ از وﻃﻦ ﭘﺮﺳﺘﺎن ﺷﻜﺎﯾﺖ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ »ﮔﺌﻮﺗﻤﺔ‬
‫رھﺮو ﭘﺪران را وا ﻣﻲدارد ﻛﮫ ﻓﺮزﻧﺪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﺧﺎﻧﻮادهھﺎ را ﺑﮫ ﻣﻀﻤﺤﻞ ﺷﺪن ﺑﺮ ﻣﻲاﻧﮕﯿﺰد‪ .‬رﺷﺪ‬
‫‪pym‬‬

‫آﯾﯿﻦ ﺑﻮدا و دﯾﺮﻧﺸﯿﻨﻲ‪ ،‬در اوﻟﯿﻦ ﺳﺎﻟﮭﺎي ﻋﺼﺮ ﻣﺎ ]ﻋﺼﺮ ﻣﺴﯿﺤﻲ[‪،‬‬

 ‫‪m‬‬
‫رﻓﺘﮫ رﻓﺘﮫ ﻣﺮدان ﻣﺴﯿﺤﻲ را ﺳﺴﺖ ﻛﺮد‪ ،‬و ﺑﺎ ﺗﻔﺮﻗﺔ ﺳﯿﺎﺳﻲ ﺗﻮﻃﺌﮫاي ﺗﺮﺗﯿﺐ داد ﻛﮫ در ھﻨﺪ ﺑﮫ روي ھﺮ‬
‫ﻛﺸﻮر ﮔﺸﺎﯾﻲ ﺑﺂﺳﺎﻧﻲ ﺑﺎز ﺷﻮد‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﮫ اﻋﺮاب ﺑﺎ اﯾﻦ ﭘﯿﻤﺎن آﻣﺪﻧﺪ ﻛﮫ ﺗﻮﺣﯿﺪي ﺳﺎده و ﭘﺮھﯿﺰﻛﺎراﻧﮫ و‬
‫ﺑﻲاﻋﺘﻨﺎ ﺑﮫ ﻟﺬت و رﻧﺞ را اﺷﺎﻋﮫ دھﻨﺪ‪ ،‬در رھﺮوان ﺗﻦ آﺳﺎن و رﺷﻮهﺧﻮار ﻛﺮاﻣﺖ ﻓﺮوش ﺑﻮداﯾﻲ ﺑﮫ‬

‫‪.co‬‬
‫ﭼﺸﻢ ﺗﺤﻘﯿﺮ ﻧﮕﺮﯾﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬دﯾﺮھﺎ را ﺑﺎ ﺧﺎك ﯾﻜﺴﺎن ﻛﺮدﻧﺪ؛ ھﺰاران رھﺮو را ﻛﺸﺘﻨﺪ؛ و دﯾﺮ ﻧﺸﯿﻨﻲ را در‬
‫ﻧﻈﺮ ﻣﺮدم ﻣﺤﺘﺎط از اﻋﺘﺒﺎر اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻘﯿﮫ ھﻢ دوﺑﺎره ﺟﺬب آﯾﯿﻦ ھﻨﺪوﯾﻲ ﺷﺪﻧﺪ ﻛﮫ ﺧﻮد آﻧﮭﺎ را ﭘﺪﯾﺪ آورده‬
‫ﺑﻮد؛ »درﺳﺖ ﭘﻨﺪاري« ﻛﮭﻦ اﯾﻦ ارﺗﺪاد ﻧﺎدم را ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ‪ ،‬و »آﯾﯿﻦ ﺑﺮھﻤﻨﻲ آﯾﯿﻦ ﺑﻮدا را در آﻏﻮش‬
‫ﭘﺪراﻧﮫاش ﺑﮫ ﻗﺘﻞ رﺳﺎﻧﺪ«‪ .‬آﯾﯿﻦ ﺑﺮھﻤﻨﻲ ھﻤﯿﺸﮫ ﺷﻜﯿﺒﺎ ﺑﻮده اﺳﺖ؛ در ﺗﻤﺎم ﺗﺎرﯾﺦ ﭘﯿﺪاﯾﺶ و ﺑﺮﭼﯿﺪه ﺷﺪن‬
‫آﯾﯿﻦ ﺑﻮدا و ﯾﻜﺼﺪ ﻓﺮﻗﺔ دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺑﮫ ﺟﺪاﻟﮭﺎي ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺮﻣﻲﺧﻮرﯾﻢ‪ ،‬اﻣﺎ ﺣﺘﻲ ﯾﻚ ﻧﻤﻮﻧﮫ ھﻢ از زﺟﺮ و آزار‬

‫‪oo‬‬
‫ﻧﻤﻲﺑﯿﻨﯿﻢ‪ .‬ﺑﺮﻋﻜﺲ‪ ،‬آﯾﯿﻦ ﺑﺮھﻤﻨﻲ ﺑﻮدا را ﺧﺪا ﺧﻮاﻧﺪ )ﺑﮫ ﺷﻜﻞ اوﺗﺮ وﯾﺸﻨﻮ(؛ و ﺑﺎزﮔﺸﺖ اﺳﺮاﻓﻜﺎران را‬
‫آﺳﺎن ﻛﺮد؛ ﺑﮫ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﭘﺎﯾﺎن داد؛ و ﺗﻌﻠﯿﻢ ﺑﻮداﯾﻲ را درﺑﺎرة ﻣﻘﺪس ﺑﻮدن ھﺮﮔﻮﻧﮫ ﺣﯿﺎت ﺣﯿﻮاﻧﻲ‬
‫در اﻋﻤﺎل ﻣﺆﻣﻨﺎﻧﺔ ھﻨﺪو ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬آﯾﯿﻦ ﺑﻮدا‪ ،‬ﺑﺂراﻣﻲ و ﻗﺮﯾﻦ ﺑﺎ ﺻﻠﺢ‪ ،‬ﭘﺲ از ھﺰار ﺳﺎل‬
‫زوال ﺗﺪرﯾﺠﻲ‪ ،‬از ھﻨﺪ رﺧﺖ ﺑﺮﺑﺴﺖ‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫در اﯾﻦ ھﻨﮕﺎم آﯾﯿﻦ ﺑﻮدا‪ ،‬ﺟﺰ ھﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻤﺎﺑﯿﺶ ﺑﺮ ﺗﻤﺎم ﺟﮭﺎن آﺳﯿﺎ ﭘﯿﺮوزي ﻣﻲﯾﺎﻓﺖ‪ .‬اﻧﺪﯾﺸﮫھﺎ و ادﺑﯿﺎت و‬
‫ھﻨﺮ ﺑﻮداﯾﻲ ﺑﮫ ﺳﯿﻼن و ﺷﺒﮫ ﺟﺰﯾﺮة ﻣﺎﻻﯾﺎ در ﺟﻨﻮب‪ ،‬ﺑﮫ ﺗﺒﺖ و ﺗﺮﻛﺴﺘﺎن در ﺷﻤﺎل‪ ،‬ﺑﮫ ﺑﺮﻣﮫ‪ ،‬ﺳﯿﺎم‬
‫]ﺗﺎﯾﻠﻨﺪ[‪ ،‬ﻛﺎﻣﺒﻮج‪ ،‬ﭼﯿﻦ‪ ،‬ﻛﺮه‪ ،‬و ژاﭘﻦ در ﺧﺎور ﮔﺴﺘﺮش ﯾﺎﻓﺖ؛ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻃﺮﯾﻖ ﺗﻤﺎم اﯾﻦ ﻣﻨﺎﻃﻖ‪ ،‬ﺟﺰ ﺧﺎور‬
‫دور‪ ،‬ﺑﮫ اﻧﺪازة ﻇﺮﻓﯿﺖ و ﺗﻮاﻧﺎﯾﻲ ﺧﻮد‪ ،‬از آﯾﯿﻦ ﺑﻮدا ﺧﻮﺷﮫ ﭼﯿﻨﻲ ﻛﺮدﻧﺪ – و اﯾﻦ دﻗﯿﻘﺎً ﻧﻈﯿﺮ اﺳﺘﻔﺎدهاي‬
‫اﺳﺖ ﻛﮫ اروﭘﺎي ﺑﺎﺧﺘﺮي و روﺳﯿﮫ‪ ،‬در ﻗﺮون وﺳﻄﻲ‪ ،‬از راھﺒﺎن روﻣﻲ و ﺑﯿﺰاﻧﺴﻲ ﺑﺮدهاﻧﺪ‪ .‬آﯾﯿﻦ ﺑﻮدا‬
‫اﻧﮕﯿﺰة اوج ﻓﺮھﻨﮕﻲ ﺑﯿﺸﺘﺮ اﯾﻦ ﻛﺸﻮرھﺎ ﺑﻮد‪ .‬از زﻣﺎن آﺷﻮﻛﺎ ﺗﺎ زوال اﯾﻦ آﯾﯿﻦ در ﻗﺮن ﻧﮭﻢ‪،‬‬
‫@‪h‬‬
‫آﻧﻮرادھﺎﭘﻮرا در ﺳﯿﻼن‪ ،‬ﯾﻜﻲ از ﺷﮭﺮھﺎي ﻣﮭﻢ ﺟﮭﺎن ﺷﺮق ﺑﻮد؛ ﻣﺪت دو ھﺰار ﺳﺎل درﺧﺖ ﺑﻮدي را‬
‫در آﻧﺠﺎ ﭘﺮﺳﺘﯿﺪﻧﺪ؛ ﻣﻌﺒﺪي ﻛﮫ ﺑﺮ ﻣﺮﺗﻔﻌﺎت ﻛﻨﺪي ﺑﻨﺎ ﺷﺪه ﯾﻜﻲ از ﻛﻌﺒﮫھﺎي ‪ 000،000،150‬ﺑﻮداﯾﻲ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬آﯾﯿﻦ ﺑﻮدا در ﺑﺮﻣﮫ اﺣﺘﻤﺎﻻ ﻣﻨﺰهﺗﺮﯾﻦ ﺷﻜﻞ ﻣﻮﺟﻮد اﯾﻦ آﯾﯿﻦ اﺳﺖ‪ ،‬و رھﺮواﻧﺶ اﻏﻠﺐ ﺑﮫ آرﻣﺎن‬
‫ﺑﻮدا ﻧﺰدﯾﻚ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ؛ ﺗﺤﺖ ﺧﺪﻣﺎت آﻧﮭﺎﺳﺖ ﻛﮫ ﺳﻄﺢ زﻧﺪﮔﻲ ‪ 13000000‬ﺳﺎﻛﻨﺎن ﺑﺮﻣﮫ ﺑﮫ ﻃﻮر ﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﺗﻮﺟﮭﻲ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ھﻨﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻮن ھﺪﯾﻦ‪ ،‬اورل ﺳﺘﺎﯾﻦ و ﭘﻠﯿﻮ ﺻﺪھﺎ دﺳﺖ ﻧﻮﺷﺘﺔ ﺑﻮداﯾﻲ و‬
‫‪are‬‬

‫ﻧﯿﺰ ﻣﺪارك دﯾﮕﺮي را‪ ،‬درﺑﺎرة ﻓﺮھﻨﮕﻲ ﻛﮫ از زﻣﺎن ﻛﻨﯿﺸﻜﮫ ﺗﺎ ﻗﺮن ﺳﯿﺰدھﻢ ﻣﯿﻼدي ﺷﻜﻮﻓﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ‪،‬‬
‫از زﯾﺮ ﺷﻨﮭﺎي ﺗﺮﻛﺴﺘﺎن ﺑﯿﺮون آوردهاﻧﺪ‪ .‬در ﻗﺮن ھﻔﺘﻢ ﻣﯿﻼدي‪ ،‬ﺳﺮوﻧﮓ – ﺗﺴﺎن ﮔﺎﻣﭙﻮ‪ ،‬ﺟﻨﮕﺎور آﮔﺎه و‬
‫ﺑﯿﺪار ﺗﺒﺘﻲ‪ ،‬ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪي در ﺗﺒﺖ ﺑﻨﯿﺎد ﻧﮭﺎد؛ ﻧﭙﺎل را ﺿﻤﯿﻤﺔ ﺧﺎك ﺧﻮد ﻛﺮد‪ ،‬ﻟﮭﺎﺳﺎ را ﺳﺎﺧﺘﮫ‬
‫ﺗﺨﺘﮕﺎھﺶ ﻛﺮد؛ و ﭼﻮن اﯾﻦ ﺷﮭﺮ ﺑﺮ ﺳﺮ راه ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﭼﯿﻦ و ھﻨﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺰودي ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ ﺷﺪ‪ .‬او رھﺮوان‬
‫ﺑﻮداﯾﻲ را از ھﻨﺪ ﺑﮫ ﺗﺒﺖ دﻋﻮت ﻛﺮد وآﯾﯿﻦ ﺑﻮدا و ﺗﻌﻠﯿﻢ و ﺗﺮﺑﯿﺖ را در ﻣﯿﺎن ﻣﺮدﻣﺶ ﮔﺴﺘﺮش داد‪ .‬و‬
‫‪set‬‬

‫ﺧﻮد ﻣﺪت ﭼﮭﺎر ﺳﺎل از ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﻨﺎره ﮔﺮﻓﺖ ﺗﺎ ﺧﻮاﻧﺪن و ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺑﯿﺎﻣﻮزد؛ و ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﻋﺼﺮ‬
‫ﻃﻼﯾﻲ ﺗﺒﺖ آﻏﺎز ﺷﺪ‪ .‬ھﺰاران دﯾﺮ در ﻛﻮھﮭﺎ و در ﻓﻼت ﺑﺰرگ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ؛ و ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ ﭘﺮ ﺟﺤﻤﻲ از‬
‫ﻛﺘﺎﺑﮭﺎي ﺑﻮداﯾﻲ‪ ،‬در ﺳﯿﺼﺪ و ﺳﻲ و ﺳﮫ ﺟﻠﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﺗﺒﺘﻲ ﭼﺎپ ﺷﺪ‪ ،‬و آﺛﺎر ﺑﺴﯿﺎري را ﺑﺮاي داﻧﺶ ﺟﺪﯾﺪ‬
‫ﺣﻔﻆ ﻛﺮده‪ ،‬ﻛﮫ اﻣﺮوزه اﺻﻞ ھﻨﺪي آﻧﮭﺎ از ﻣﯿﺎن رﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬آﯾﯿﻦ ﺑﻮدا در اﯾﻦ ﺳﺮزﻣﯿﻦ‪ ،‬ﻛﮫ ھﻤﭽﻮن‬
‫ﮔﻮﺷﮫ ﻧﺸﯿﻨﻲ از ﺳﺎﯾﺮ ﻧﻘﺎط ﺟﮭﺎن ﺑﺮﯾﺪه اﺳﺖ‪ ،‬در ﭘﯿﭻ و ﺧﻢ ﺧﺮاﻓﺎت‪ ،‬دﯾﺮﻧﺸﯿﻨﻲ‪ ،‬و روﺣﺎﻧﯿﺖﻣﺂﺑﻲ‬
‫‪an‬‬

‫ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﺪ؛ از اﯾﻦ ﻧﻈﺮ‪ ،‬ﻓﻘﻂ آﻏﺎز ﻗﺮون وﺳﻄﺎي اروﭘﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ آن ﺑﮫ رﻗﺎﺑﺖ ﺑﺮﺧﯿﺰد؛ ﻣﺮدم ﻣﮭﺮﺑﺎن‬
‫ﺗﺒﺖ ھﻨﻮز ﻋﻘﯿﺪه دارﻧﺪ ﻛﮫ داﻻﯾﻲ ﻻﻣﺎ)ﯾﺎ »روﺣﺎﻧﻲ در ﺑﺮدارﻧﺪة ھﻤﮫ«( ﻛﮫ در دﯾﺮ ﺑﺰرگ ﭘﻮﺗﻠﮫ‪ ،‬ﻣﺸﺮف‬
‫ﺑﮫ ﺷﮭﺮ ﻟﮭﺎﺳﺎ‪ ،‬از ﻧﻈﺮھﺎ ﭘﻨﮭﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺠﺴﻢ زﻧﺪة »ﺑﻮدي ﺳﺘﻮه« »اوﻟﻮ ﻛﯿﺘﺸﻮره« اﺳﺖ‪ .‬آﯾﯿﻦ ﺑﻮدا در‬
‫ﻛﺎﻣﺒﻮج ﯾﺎ ھﻨﺪوﭼﯿﻦ ﺑﺎ آﯾﯿﻦ ھﻨﺪو ﺗﻠﻔﯿﻖ ﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﺮاي ﯾﻜﻲ از ﻏﻨﯿﺘﺮﯾﻦ اﻋﺼﺎر ﺗﺎرﯾﺦ ھﻨﺮ ﺷﺮق ﯾﻚ‬
‫‪pym‬‬

‫ﭼﺎرﭼﻮب دﯾﻨﻲ ﺑﺴﺎزد‪ .‬آﯾﯿﻦ ﺑﻮدا‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﻣﺴﯿﺤﯿﺖ‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﻛﺸﻮرﮔﺸﺎﯾﯿﮭﺎﯾﺶ را در ﺑﯿﺮون از زادﮔﺎه‬
‫ﺧﻮد ﻛﺮد‪ ،‬و ﺑﻲآﻧﻜﮫ ﻗﻄﺮه ﺧﻮﻧﻲ ﺑﺮﯾﺰد‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﭘﯿﺮوزﯾﮭﺎ دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺖ‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫‪ – II‬ﺧﺪاﯾﺎن ﻧﻮ‬
‫آﯾﯿﻦ ھﻨﺪو – ﺑﺮھﻤﺎ – وﯾﺸﻨﻮ‪ ،‬ﺷﯿﻮا – ﻛﺮﯾﺸﻨﺎ – ﻛﺎﻟﻲ – ﺧﺪاﯾﺎن ﺣﯿﻮان‪-‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﮔﺎو ﻣﻘﺪس – ﺷﺮك و ﺗﻮﺣﯿﺪ‬

‫آﯾﯿﻦ ھﻨﺪو ﻛﮫ ﺟﺎي آﯾﯿﻦ ﺑﻮدا را ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﮫ ﻓﻘﻂ ﯾﻚ دﯾﻦ ﺑﻮد‪ ،‬و ﻧﮫ دﯾﻦ ﺗﻨﮭﺎ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ آﻣﯿﺰهاي از‬
‫اﯾﻤﺎﻧﮭﺎ و آﯾﯿﻨﮭﺎﯾﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ ﭘﯿﺮواﻧﺶ ﭼﮭﺎر ﺻﻔﺖ ﻣﺸﺘﺮك داﺷﺘﻨﺪ‪ :‬ﻧﻈﺎم ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ و رھﺒﺮي ﺑﺮاھﻤﮫ را ﺑﮫ‬

‫‪oo‬‬
‫رﺳﻤﯿﺖ ﻣﻲﺷﻨﺎﺧﺘﻨﺪ؛ ﮔﺎو را ﺧﺼﻮﺻًﺎ در ﻣﻘﺎم آﯾﺖ اﻟﻮھﯿﺖ ﺣﺮﻣﺖ ﻣﻲﻧﮭﺎدﻧﺪ؛ ﻗﺎﻧﻮن ﻛﺮﻣﮫ و ﺗﻨﺎﺳﺦ و‬
‫ﺣﻠﻮل ارواح را ﻗﺒﻮل داﺷﺘﻨﺪ؛ و‪ ،‬ﺑﮫ ﺟﺎي ﺧﺪاﯾﺎن وداﯾﻲ‪ ،‬ﺧﺪاﯾﺎن ﻧﻮﯾﻲ را در ﻛﺎر آوردﻧﺪ‪ .‬از ﯾﻚ ﻟﺤﺎظ‪،‬‬
‫ﺑﻌﻀﻲ از اﯾﻦ اﯾﻤﺎﻧﮭﺎ ﭘﯿﺶ از ﻃﺒﯿﻌﺖ ﭘﺮﺳﺘﻲ وداﯾﻲ وﺟﻮد داﺷﺖ‪ ،‬و ﭘﺲ از آﻧﮭﻢ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪ؛ و از ﻟﺤﺎظ‬
‫دﯾﮕﺮ‪ ،‬اﯾﻨﮭﺎ از ﺑﻲاﻋﺘﻨﺎﯾﻲ ﺑﺮھﻤﻨﺎن ﺑﮫ آﯾﯿﻨﮭﺎ و ﺧﺪاﯾﺎن و اﻋﺘﻘﺎداﺗﻲ رﺷﺪ ﻛﺮده ﺑﻮد ﻛﮫ در ﻛﺘﺎﺑﮭﺎي ﻣﻘﺪس‬

‫‪yah‬‬
‫ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﮫ و ﺗﺎ ﺣﺪ زﯾﺎدي ﻣﺨﺎﻟﻒ روح وداﯾﻲ ﺑﻮد؛ ﺣﺘﻲ ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ آﯾﯿﻦ ﺑﻮدا دورة ﺑﺮﺗﺮي ﻋﻘﻠﻲ ﮔﺬراﯾﻲ‬
‫داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﺎز اﯾﻨﮭﺎ از ﻣﻨﺒﻊ اﻧﺪﯾﺸﺔ دﯾﻨﻲ ھﻨﺪو ﻣﺎﯾﮫ ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫وﯾﮋﮔﻲ ﺧﺪاﯾﺎن آﯾﯿﻦ ھﻨﺪو ﻧﻮﻋﻲ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﺗﺸﺮﯾﺤﻲ و ﻣﺒﺎﻟﻐﮫ آﻣﯿﺰ اﻋﻀﺎي ﺑﺪن ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ ﻃﻮر ﻣﺒﮭﻢ و‬
‫ﻼ ﺑﺮھﻤﺎي ﺟﺪﯾﺪ ﭼﮭﺎر ﺳﺮ و‬ ‫ﻣﺮﻣﻮزي داﻧﺶ و ﻛﻮﺷﺶ و ﯾﺎ ﻗﺪرت ﻓﻮق اﻟﻌﺎده را ﻣﺠﺴﻢ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺜ ُ‬
‫@‪h‬‬ ‫ﺻﻮرت داﺷﺖ‪ ،‬و ﻛﺎرﺗﯿﻜﯿﮫ ﺷﺶ ﺗﺎ؛‬

‫و‪ ،‬ﻛﻤﺎ ﺑﯿﺶ‪ ،‬ھﺮ ﺧﺪاﯾﻲ ﭼﮭﺎر دﺳﺖ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﺮھﻤﺎ‪ ،‬در اﯾﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ ﺗﺠﺪﯾﺪ ﻧﻈﺮ ﺷﺪة ﺧﺪاﯾﺎن‪ ،‬ﺑﺰرگ‬
‫ھﻤﮫ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺤﺘﺮم‪ ،‬ﺧﻨﺜﻲ‪ ،‬و ﺳﺮور ﻣﺴﻠﻢ ﺧﺪاﯾﺎن ﺑﻮد‪ .‬وﻟﻲ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺟﻨﺒﺔ ﺗﺸﺮﯾﻔﺎﺗﻲ داﺷﺖ و ﻣﺜﺎﺑﮫ ﯾﻚ ﺷﺎه‬
‫ﻣﺸﺮوﻃﮫ در اروﭘﺎي ﺟﺪﯾﺪ ﺑﻮد‪ .‬وﯾﺸﻨﻮ ﺑﺎ ﺑﺮھﻤﺎ و ﺷﯿﻮا ﯾﻚ ﺳﮫ ﮔﺎﻧﮕﻲ – ﻧﮫ ﺗﺜﻠﯿﺚ – ھﻨﺪوﯾﻲ را ﺗﺸﻜﯿﻞ‬
‫ﻣﻲداد‪ .‬وﯾﺸﻨﻮ ﺧﺪاي ﻋﺸﻖ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﺎرھﺎ ﺑﮫ ھﯿﺌﺖ اﻧﺴﺎﻧﻲ در آﻣﺪه ﺑﻮد ﺗﺎ ﺑﮫ اﻧﺴﺎﻧﮭﺎ ﯾﺎري ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ‬
‫ﺗﺠﻠﻲ او ﻛﺮﯾﺸﻨﺎ ﺑﻮد؛ ﭼﻮن در زﻧﺪان ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﺮاﻣﺎت و ﻛﺎرھﺎي ﻏﺮﯾﺐ و ﺷﮕﻔﺖ از ﺧﻮد ﻇﺎھﺮ‬
‫‪are‬‬

‫ﺳﺎﺧﺖ‪ :‬ﻛﺮان و ﻛﻮران را ﺷﻔﺎ ﻣﻲﺑﺨﺸﯿﺪ؛ دﺳﺘﮕﯿﺮ ﻣﺒﺮوﺻﺎن و ﺑﯿﻨﻮاﯾﺎن ﺑﻮد و ﻣﺮدﮔﺎن را از ﮔﻮر‬
‫ﺑﺮﻣﻲاﻧﮕﯿﺨﺖ‪ .‬ﺷﺎﮔﺮد ﻣﺤﺒﻮﺑﻲ ﺑﮫ ﻧﺎم ارﺟﻮﻧﮫ داﺷﺖ‪ ،‬ﻛﮫ ﭘﯿﺶ او ]ﺑﮫ ﺷﻜﻞ اراﺑﮫ راﻧﻲ[ ﺗﺠﺴﻢ ﯾﺎﻓﺘﮫ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻲﮔﻮﯾﻨﺪ ﻛﮫ از زﺧﻢ ﺗﯿﺮي ﻛﺸﺘﮫ ﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺮﺧﻲ دﯾﮕﺮ ﻣﻲﮔﻮﯾﻨﺪ ﻛﮫ ﺑﺮ درﺧﺘﻲ ﻣﺼﻠﻮب ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫دوزخ اﻓﺘﺎد‪ ،‬و ﭘﺲ آﻧﮕﺎه ﺑﮫ ﺑﮭﺸﺖ ﺑﺮآﻣﺪ‪ ،‬و در روز داوري ﺑﺎز ﺧﻮاھﺪ آﻣﺪ ﺗﺎ در ﻛﺎر زﻧﺪﮔﺎن و ﻣﺮدﮔﺎن‬
‫داوري ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫در ﻧﻈﺮ ھﻨﺪوان ﺳﮫ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﻣﮭﻢ در زﻧﺪﮔﻲ و ﺟﮭﺎن ھﺴﺖ‪ :‬ﯾﻌﻨﻲ آﻓﺮﯾﻨﺶ‪ ،‬و ﻧﮕﮭﺪاري‪ ،‬و وﯾﺮاﻧﻲ‪ .‬از اﯾﻦ‬
‫رو اﻟﻮھﯿﺖ در ﻧﻈﺮ آﻧﺎن ﺳﮫ ﺷﻜﻞ اﺻﻠﻲ دارد‪ :‬ﯾﻜﻲ ﺑﺮھﻤﺎي آﻓﺮﯾﻨﻨﺪه اﺳﺖ‪ ،‬دﯾﮕﺮي وﯾﺸﻨﻮي‬
‫ﻧﮕﺎھﺪارﻧﺪه‪ ،‬و ﺳﮫ دﯾﮕﺮ ﺷﯿﻮاي وﯾﺮاﻧﮕﺮ؛ اﯾﻨﮭﺎ ﺳﮫ ﮔﺎﻧﮕﻲ )ﺗﺮﯾﻤﻮرﺗﻲ( ﯾﺎ »ﺳﮫ ﺻﻮرت«اﻧﺪ ﻛﮫ ھﻤﺔ‬
‫ھﻨﺪوان‪ ،‬ﻣﮕﺮ ﺟﯿﻨﮭﺎ‪ ،‬آﻧﮭﺎ را ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﻨﺪ‪ .‬آﻧﭽﮫ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻗﺒﻮل ﻋﺎﻣﮫ دارد دو آﯾﯿﻦ اﺳﺖ‪ :‬ﯾﻜﻲ آﯾﯿﻦ وﯾﺸﻨﻮ‪ ،‬و‬
‫‪an‬‬

‫دﯾﮕﺮي آﯾﯿﻦ ﺷﯿﻮا‪ .‬اﯾﻦ دو آﯾﯿﻦ ھﻤﺴﺎﯾﮕﺎﻧﻲ ﺻﻠﺤﺠﻮ ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﮔﺎھﻲ ﻗﺮﺑﺎﻧﯿﮭﺎي ﺧﻮد را در ﯾﻚ ﻣﻌﺒﺪ‬
‫ﺑﺮﮔﺰار ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؛ و ﺑﺮھﻤﻨﺎن ﻓﺮزاﻧﮫ‪ ،‬ﻛﮫ اﻛﺜﺮﯾﺖ ﻣﺮدم ﭘﯿﺮو آﻧﮭﺎ ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ھﺮ دو ﺧﺪا ﯾﻜﺴﺎن‬
‫اﺣﺘﺮام ﻣﻲﮔﺰارﻧﺪ‪ .‬وﯾﺸﻨﻮﭘﺮﺳﺘﺎن ﻣﺆﻣﻦ ھﺮ ﺻﺒﺢ ﺑﺎ ﮔﻞ ﺳﺮﺧﻲ ﻧﺸﺎﻧﺔ ﻧﯿﺰة ﺳﮫ ﺷﺎﺧﺔ وﯾﺸﻨﻮ را ﺑﺮ‬
‫ﭘﯿﺸﺎﻧﻲ ﺧﻮد ﻧﻘﺶ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﺷﯿﻮا ﭘﺮﺳﺘﺎن ﻣﺆﻣﻦ ھﻢ ﺑﺎ ﺧﺎﻛﺴﺘﺮ ﺗﭙﺎﻟﺔ ﮔﺎو ﺑﺮ ﺑﺎﻻي اﺑﺮواﻧﺸﺎن ﺧﻄﻮط‬
‫اﻓﻘﻲ ﻣﻲ ﻛﺸﻨﺪ ﯾﺎ ﻟﯿﻨﮕﮫ ﻣﻲﺑﻨﺪﻧﺪ‪ ،‬و آن ﺷﻜﻞ آﻟﺖ رﺟﻮﻟﯿﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ ﯾﺎ ﺑﺮ ﺑﺎزو ﻣﻲﺑﻨﺪﻧﺪ ﯾﺎ ﺑﮫ ﮔﺮدن ﻣﻲ‬
‫‪pym‬‬

‫آوﯾﺰﻧﺪ‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﭘﺮﺳﺘﺶ ﺷﯿﻮا ﯾﻜﻲ از ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺑﺴﯿﺎر ﻛﮭﻦ و ژرف و ھﺮاس اﻧﮕﯿﺰ آﯾﯿﻨﮭﺎي ھﻨﺪوﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮﺟﺎن ﻣﺎرﺷﺎل از‬
‫»ﻣﺪرك ﻣﺴﻠﻢ« آﯾﯿﻦ ﺷﯿﻮا در ﻣﻮھﻨﺠﻮ – دارو ﮔﺰارش ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ ﻧﯿﻤﻲ ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﺷﯿﻮاي ﺳﮫ ﺳﺮ‪ ،‬و ﻧﯿﻤﻲ‬
‫– ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﮫ ھﺎي ﺟﺪﯾﺪﺷﺎن – ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﺳﺘﻮﻧﮭﺎي ﺳﻨﮕﻲ ﻛﻮﭼﻜﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ او آﻧﮭﺎ را آﻟﺖ رﺟﻮﻟﯿﺖ‬

‫‪.co‬‬
‫ﻣﻲداﻧﺪ؛ و ﭼﻨﯿﻦ ﻧﺘﯿﺠﮫ ﻣﻲﮔﯿﺮد ﻛﮫ »ﭘﺲ‪ ،‬ﺷﯿﻮا ﭘﺮﺳﺘﻲ ﻛﮭﻨﺘﺮﯾﻦ اﯾﻤﺎن زﻧﺪة ﺟﮭﺎن اﺳﺖ‪ «.‬ﻧﺎم اﯾﻦ ﺧﺪا‬
‫ﻧﻮﻋﻲ ﺣﺴﻦ ﺗﻌﺒﯿﺮ درﺧﻮد دارد‪» ،‬ﺷﯿﻮا« در ﻟﻐﺖ ﺑﮫ‬

‫ﻣﻌﻨﻲ »ﺧﺠﺴﺘﮫ و ﻓﺮﺧﻨﺪه« اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺎل آﻧﻜﮫ ﺷﯿﻮا را اﺳﺎﺳًﺎ ﺧﺪاي ﺳﺘﻢ و وﯾﺮاﻧﻲ ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪ ،‬و ﺗﺠﺴﻢ آن‬
‫ﻧﯿﺮوي ﻛﯿﮭﺎﻧﯿﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺗﻤﺎم اﺷﻜﺎﻟﻲ را ﻛﮫ واﻗﻌﯿﺖ ﺑﮫ ﺧﻮد ﻣﻲﮔﯿﺮد – ھﻤﺔ ﺳﻠﻮﻟﮭﺎ‪ ،‬ھﻤﺔ ارﮔﺎﻧﯿﺴﻤﮭﺎ‪،‬‬

‫‪oo‬‬
‫ھﻤﺔ اﻧﻮاع‪ ،‬ھﻤﺔ اﻧﺪﯾﺸﮫھﺎ‪ ،‬ھﻤﺔ ﻛﺎرھﺎ‪ ،‬ھﻤﺔ ﺳﯿﺎرهھﺎ‪ ،‬و ھﻤﺔ اﺷﯿﺎ را – ﯾﻜﺎﯾﻚ ﻧﺎﺑﻮد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﺎ ﻛﻨﻮن ھﯿﭻ‬
‫ﻣﻠﺘﻲ ﺟﺮﺋﺖ ﻧﻜﺮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺎ ﻧﺎﭘﺎﯾﻨﺪﮔﻲ ﺷﻜﻠﮭﺎ و ﺑﯿﻐﺮﺿﻲ ﻃﺒﯿﻌﺖ‪ ،‬ﺗﺎ اﯾﻦ ﺣﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺻﺮاﺣﺖ رو ﺑﮫ رو‬
‫ﺷﻮد‪ ،‬ﯾﺎ اﯾﻦ ﻃﻮر آﺷﻜﺎرا درﯾﺎﺑﺪ ﻛﮫ ﺑﺪي ﺗﻮازن ﻧﯿﻜﻲ اﺳﺖ؛ وﯾﺮاﻧﻲ ھﻤﭙﺎي آﻓﺮﯾﻨﺶ ﮔﺎم ﻣﻲزﻧﺪ؛ ھﺮ‬
‫ﺗﻮﻟﺪي ﺟﻨﺎﯾﺖ ﺑﺰرﮔﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺎ ﻣﺮگ ﻛﯿﻔﺮ ﻣﻲﺑﯿﻨﺪ‪ .‬ھﻨﺪو‪ ،‬ﻛﮫ از ھﺰار ﺳﯿﮫروزي و رﻧﺞ در ﻋﺬاب‬

‫‪yah‬‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬در آﻧﮭﺎ دﺳﺘﻜﺎر ﻧﯿﺮوي ﺳﺮزﻧﺪهاي را ﻣﻲﺑﯿﻨﺪ ﻛﮫ ﭘﺪﯾﺪار ﻣﻲﺷﻮد ﺗﺎ در ﻓﺮوﺷﻜﺴﺘﻦ ھﺮ آﻧﭽﮫ ﺑﺮھﻤﺎ‬
‫– ﻧﯿﺮوي آﻓﺮﯾﻨﻨﺪة ﻃﺒﯿﻌﺖ – ﭘﺪﯾﺪ آورده ﺷﺎدي ﺑﺠﻮﯾﺪ‪ .‬ﺷﯿﻮا ﺑﮫ آھﻨﮓ ﭘﺪﯾﺪ آﻣﺪن‪ ،‬از ﻣﯿﺎن رﻓﺘﻦ‪ ،‬و ﺑﺎز‬
‫ﭘﺪﯾﺪ آﻣﺪن ﺟﺎوداﻧﺔ ﺟﮭﺎن ﻣﻲ رﻗﺼﺪ‪.‬‬

‫ھﻤﺎن ﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ ﻣﺮگ ﻛﯿﻔﺮ ﺗﻮﻟﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻮﻟﺪ ھﻢ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ ﻣﺮگ اﺳﺖ؛ و ھﻤﺎن ﺧﺪاﯾﻲ ﻛﮫ رﻣﺰ وﯾﺮاﻧﻲ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ھﻤﻮ‪ ،‬در اﻧﺪﯾﺸﺔ ھﻨﺪو‪ ،‬ﻧﻤﺎﯾﺸﮕﺮ آن ﺷﮭﻮت و ﺗﻨﺪاب ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺜﻞ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺎ اﺳﺘﻤﺮار ﻧﺴﻞ ﻣﺮگ ﻓﺮد را‬
‫ﺟﺒﺮان ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در ﺑﺮﺧﻲ از ﺑﺨﺸﮭﺎي ھﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺼﻮﺻًﺎ در ﺑﻨﮕﺎل‪ ،‬اﯾﻦ ﻧﯿﺮوي آﻓﺮﯾﻨﻨﺪه و ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻛﻨﻨﺪة‬
‫@‪h‬‬
‫)ﺷﻜﺘﻲ( ﺷﯿﻮا ﯾﺎ ﻃﺒﯿﻌﺖ را ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﻛﺎﻟﻲ )ﭘﺎروﺗﻲ‪ ،‬اوﻣﺎ‪ ،‬دورﮔﺎ‪ (،‬ھﻤﺴﺮ ﺷﯿﻮا‪ ،‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﻨﺪ‪ ،‬و در‬
‫ﯾﻜﻲ از آﯾﯿﻨﮭﺎي ﻣﺘﻌﺪد ﺷﻜﺘﻲ او را ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﺎ ﻗﺮن ﭘﯿﺶ‪ ،‬اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺘﺶ ﻋﺒﺎرت از ﻣﺮاﺳﻢ ﺧﻮﻧﯿﻨﻲ ﺑﻮد‬
‫ﻛﮫ اﻏﻠﺐ ﺷﺎﻣﻞ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ اﻧﺴﺎن ھﻢ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﺗﺎزﮔﻲ‪ ،‬اﯾﻦ اﻻھﮫ ﺑﮫ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺑﺰ اﻛﺘﻔﺎ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺧﺪا را در‬
‫اﻧﻈﺎر در ھﯿﺌﺘﻲ ﺳﯿﺎه ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﮫ ﺑﺎ دھﺎﻧﻲ ﮔﺸﻮده و زﺑﺎﻧﻲ در آﻣﺪه‪ ،‬و آراﺳﺘﮫ ﺑﮫ ﻣﺎران‪،‬‬
‫ﺑﺮﺟﺴﺪي ﻣﻲرﻗﺼﺪ؛ ﮔﻮﺷﻮارهھﺎﯾﺶ ﻣﺮدﮔﺎن‪ ،‬و ﮔﺮدﻧﺒﻨﺪش رﺷﺘﮫاي از ﺟﻤﺠﻤﮫ‪ ،‬و ﭼﮭﺮه و ﭘﺴﺘﺎﻧﮭﺎﯾﺶ‬
‫‪are‬‬

‫ﺧﻮنآﻟﻮد اﺳﺖ‪ .‬در دو دﺳﺖ از ﭼﮭﺎر دﺳﺘﺶ ﺷﻤﺸﯿﺮي و ﺳﺮي ﺑﺮﯾﺪه دارد؛ دو دﺳﺖ دﯾﮕﺮش را ﺑﺮاي‬
‫ﺑﺮﻛﺖ و ﺣﻤﺎﯾﺖ ﮔﺸﻮده اﺳﺖ‪ .‬زﯾﺮا ﻛﺎﻟﻲ – ﭘﺎروﺗﻲ ھﻢ اﻻھﺔ ﻣﺎدري و ھﻢ ﻋﺮوس وﯾﺮاﻧﻲ و ﻣﺮگ‬
‫اﺳﺖ؛ ھﻢ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﮭﺮﺑﺎن و ھﻢ ﺳﺘﻤﮕﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ھﻢ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺨﻨﺪد و ھﻢ ﺑﻜﺸﺪ‪ ،‬ﺷﺎﯾﺪ روزﮔﺎري در ﺳﻮﻣﺮ‬
‫اﻻھﺔ ﻣﺎدري ﺑﻮده‪ ،‬و ﭘﯿﺶ از اﯾﻨﻜﮫ اﯾﻦ ھﻤﮫ ﺧﻮف اﻧﮕﯿﺰ ﺷﻮد او را ﺑﮫ ھﻨﺪ آوردﻧﺪ‪ .‬ﺑﯿﺸﻚ او و ﺳﺮورش‬
‫را از آن رو ﺗﺎ اﯾﻦ ﺣﺪ ھﺮاس اﻧﮕﯿﺰ ﺳﺎﺧﺘﮫاﻧﺪ ﻛﮫ ﭘﺮﺳﺘﻨﺪﮔﺎن ﺗﺮﺳﻮ را ﺑﺘﺮﺳﺎﻧﻨﺪ و ﺑﮫ رﻓﺘﺎر ﺷﺎﯾﺴﺘﮫ‬
‫ﺑﺮاﻧﮕﯿﺰﻧﺪ؛ ﺷﺎﯾﺪ ھﻢ ﻣﻲﺧﻮاھﻨﺪ ﺑﮫ روﺣﺎﻧﯿﺎن دﺳﺖ و دﻟﺒﺎزي ﻧﺸﺎن دھﻨﺪ‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫اﯾﻨﺎن ﺧﺪاﯾﺎن ﺑﺰرگ آﯾﯿﻦ ھﻨﺪو ھﺴﺘﻨﺪ؛ ﻟﻜﻦ ﺗﻨﮭﺎ ﭘﻨﺞ ﺧﺪا از ﺳﻲ ﻣﯿﻠﯿﻮن ﺧﺪاي ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ ﺧﺪاﯾﺎن ھﻨﺪو‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ؛ ھﻤﺎﻧﺎ ﻓﮭﺮﺳﺖ ﻧﺎم اﯾﻦ ﺧﺪاﯾﺎن ﻓﻘﻂ ﺻﺪ ﻣﺠﻠﺪ ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از آﻧﮭﺎ ﺑﯿﺶ از آﻧﭽﮫ ﺧﺪا ﺑﮫ‬
‫ﺷﻤﺎر روﻧﺪ‪ ،‬ﻓﺮﺷﺘﮫاﻧﺪ؛ ﺑﺮﺧﻲ را ﺑﺎﯾﺪ اھﺮﯾﻤﻦ ﺧﻮاﻧﺪ؛ ﺟﻤﻌﻲ اﺟﺮام‬
‫‪an‬‬

‫ﺳﻤﺎوي ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﻮرﺷﯿﺪ؛ ﮔﺮوھﻲ ﺑﮭﺮوزي ﻣﻲآورﻧﺪ ﻣﺜﻞ ﻟﻜﺸﻤﻲ )اﻻھﺔ ﺑﮭﺮوزي(؛ ﺑﺴﯿﺎري از‬
‫آﻧﮭﺎ ﭼﺎرﭘﺎﯾﺎن ﻛﺸﺘﺰار ﯾﺎ ﻣﺮﻏﺎن ھﻮاﯾﻨﺪ‪ .‬در ذھﻦ ھﻨﺪو‪ ،‬ﻣﯿﺎن ﺟﺎﻧﻮر و اﻧﺴﺎن ﺷﻜﺎﻓﻲ ﻧﺒﻮد؛ ھﻢ ﺣﯿﻮان و‬
‫ھﻢ اﻧﺴﺎن ھﺮ دو روان داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬و رواﻧﮭﺎ ھﻢ ھﻤﻮاره از اﻧﺴﺎﻧﮭﺎ در ﺟﺎﻧﻮران‪ ،‬و ﻧﯿﺰ از ﺟﺎﻧﻮران در‬
‫اﻧﺴﺎﻧﮭﺎ ﺣﻠﻮل ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؛ ھﻤﮫ اﻧﻮاع در ﯾﻚ ﺑﺎﻓﺘﺔ ﺑﻲﭘﺎﯾﺎن »ﻛﺮﻣﮫ« و ﺗﻨﺎﺳﺦ ﺑﮫ ھﻢ ﺑﺎﻓﺘﮫ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼً‬
‫‪pym‬‬

‫ﻓﯿﻞ‪ ،‬ﮔﻨﯿﺸﮫ ﺧﺪا ﺷﺪ‪ ،‬و او را ﭘﺴﺮ ﺷﯿﻮا داﻧﺴﺘﻨﺪ؛ او ﺗﺠﺴﻢ ﻃﺒﯿﻌﺖ ﺣﯿﻮاﻧﻲ اﻧﺴﺎن اﺳﺖ؛ و در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل‬
‫ھﻢ ﻣﺠﺴﻤﮫاش اﻓﺴﻮن دﻓﻊ ﺑﺨﺖ ﺑﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎر و ﻣﯿﻤﻮن ﺧﻮفاﻧﮕﯿﺰ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و ھﻢ از اﯾﻦ رو ﺧﺪا ﺑﮫ ﺷﻤﺎر‬
‫ﻣﻲآﻣﺪﻧﺪ‪ .‬ﻛﻔﭽﮫ ﻣﺎر ﯾﺎ ﻧﺎﮔﮫ‪ ،‬ﻛﮫ ﻧﯿﺸﺶ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﺮگ آﻧﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬از ﺣﺮﻣﺖ ﺧﺎﺻﻲ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮد؛ ھﺮ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺳﺎﻟﮫ ﻣﺮدم ﺑﺴﯿﺎري از ﺑﺨﺸﮭﺎي ھﻨﺪ ﯾﻚ ﺟﺸﻦ دﯾﻨﻲ ﺑﮫ اﺣﺘﺮام ﻣﺎر ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻣﻲدھﻨﺪ‪ ،‬و دم ﺳﻮراخ ﻛﻔﭽﮫ‬
‫ﻣﺎران رﻓﺘﮫ‪ ،‬ﺑﺮاﯾﺸﺎن ﺷﯿﺮ و ﻣﻮز ﭘﯿﺸﻜﺶ ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺣﺮﻣﺖ ﻣﺎران ﻣﻌﺎﺑﺪ ﺳﺎﺧﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻼً در ﻣﯿﺴﻮر‬
‫ﺧﺎوري؛ ﺑﯿﺸﻤﺎري از ﺧﺰﻧﺪﮔﺎن در اﯾﻦ ﺑﻨﺎھﺎ ﺟﺎﯾﻲ دارﻧﺪ‪ ،‬و روﺣﺎﻧﯿﺎن ﺑﮫ آﻧﮭﺎ ﻏﺬا ﻣﻲدھﻨﺪ و از آﻧﮭﺎ‬

‫‪.co‬‬
‫ﻧﮕﺎھﺪاري ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺳﻮﺳﻤﺎر‪ ،‬ﺑﺒﺮ‪ ،‬ﻃﺎووس‪ ،‬ﻃﻮﻃﻲ‪ ،‬و ﺣﺘﻲ ﻣﻮش را ھﻢ ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﻨﺪ و ﻣﻮرد ﺗﺠﻠﯿﻞ‬
‫ﻗﺮار ﻣﻲدھﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮاي ھﻨﺪو‪ ،‬ﮔﺎو ﻣﻘﺪﺳﺘﺮﯾﻦ ﺟﺎﻧﻮران اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎي ﮔﺎو‪ ،‬از ھﺮ ﻣﺎده و ﺑﮫ ھﺮ اﻧﺪازه‪ ،‬در ﻣﻌﺎﺑﺪ و‬
‫ﺧﺎﻧﮫھﺎ و ﻣﯿﺪاﻧﮭﺎي ﺷﮭﺮ دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد؛ ﺧﻮد ﮔﺎو در ھﻨﺪ ﻣﺤﺒﻮﺑﺘﺮﯾﻦ ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬و در ﺧﯿﺎﺑﺎﻧﮭﺎ از آزادي‬

‫‪oo‬‬
‫ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ؛ ﺗﭙﺎﻟﮫاش را ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﺳﻮﺧﺖ ﯾﺎ ﻣﺮھﻢ ﻣﺘﺒﺮك ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ؛ ﭘﯿﺸﺎﺑﺶ ﻧﻮﺷﺎﺑﺔ‬
‫ﻣﺘﺒﺮﻛﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ھﺮ ﻧﺎﭘﺎﻛﻲ دروﻧﻲ ﯾﺎ ﺑﯿﺮوﻧﻲ را ﻣﻲﺷﻮﯾﺪ‪ .‬ھﻨﺪوان در ھﯿﭻ ﺷﺮاﯾﻄﻲ اﯾﻦ ﺣﯿﻮان را‬
‫ﻧﻤﻲﺧﻮرﻧﺪ‪ ،‬و از ﭘﻮﺳﺘﺶ ﭘﻮﺷﺎك – ﭼﻮن ﻛﻼه ﯾﺎ دﺳﺘﻜﺶ ﯾﺎ ﻛﻔﺶ – ﻧﻤﻲدوزﻧﺪ؛ ﭼﻮن ﮔﺎوي ﺑﻤﯿﺮد‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ‬
‫آن را ﺑﺎ ﺷﻜﻮه و ﻣﺮاﺳﻢ ﻣﺬھﺒﻲ ﺑﮫ ﺧﺎك ﺑﺴﭙﺎرﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ روزﮔﺎري‪ ،‬ﺳﯿﺎﺳﺘﻤﺪار ﻓﺮزاﻧﮫاي ﻓﺮﻣﺎن ﺑﮫ ﺗﺤﺮﯾﻢ‬

‫‪yah‬‬
‫اﯾﻦ ﻛﺎر داده ﺑﻮد ﺗﺎ اﯾﻦ ﺣﯿﻮان ﺑﺎرﻛﺶ ﻛﺸﺎورزي را ﺑﺮاي ﺟﻤﻌﯿﺖ روزاﻓﺰون ھﻨﺪ ﺣﻔﻆ ﻛﻨﺪ؛ اﻣﺮوزه‬
‫ﺗﻌﺪاد ﮔﺎو ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ ﺑﮫ ﯾﻚ ﭼﮭﺎرم ﺟﻤﻌﯿﺖ ھﻨﺪ ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬ﻧﻈﺮ ھﻨﺪو آن اﺳﺖ ﻛﮫ ﭼﻮن دﯾﮕﺮ ﻣﺤﺒﺖ ﻋﻤﯿﻖ ﺑﮫ‬
‫ﮔﺎو و ﻧﻔﺮت ﻋﻤﯿﻖ از اﻧﺪﯾﺸﺔ ﺧﻮردن او اﺣﺴﺎس ﻧﺎﻣﻌﻘﻮﻟﻲ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﭘﺲ داﺷﺘﻦ ﭼﻨﯿﻦ اﺣﺴﺎﺳﮭﺎﯾﻲ درﺑﺎرة‬
‫ﻣﻮش و ﺳﮓ ﺧﺎﻧﮕﻲ ھﻢ ﻣﻌﻘﻮل اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮھﻤﻨﺎن ﻋﻘﯿﺪه داﺷﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﮔﺎو را ھﺮﮔﺰ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻛﺸﺖ؛ ھﺮﮔﺰ ﻧﺒﺎﯾﺪ‬
‫ﺑﮫ ﺣﺸﺮات ﮔﺰﻧﺪي رﺳﺎﻧﺪ؛ اﻣﺎ ﺑﯿﻮﮔﺎن را زﻧﺪه زﻧﺪه ﺑﺎﯾﺪ ﺳﻮزاﻧﺪ‪ .‬ﺣﻘﯿﻘﺖ اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺣﯿﻮانﭘﺮﺳﺘﻲ در‬
‫ﺗﺎرﯾﺦ ھﺮ ﻗﻮﻣﻲ ھﺴﺖ‪ ،‬و اﮔﺮ ﻣﻲﺑﺎﯾﺪ ﺑﮫ ﺟﺎﻧﻮري ﺟﻨﺒﺔ اﻟﻮھﯿﺖ داد‪ ،‬ﺷﺎﯾﺪ ﮔﺎو ﻣﮭﺮﺑﺎن و آرام ﺑﺮاي ﻣﮭﺮ‬
‫و ﭘﺮﺳﺘﺶ ﺳﺰاوارﺗﺮ از ﺳﺎﯾﺮ ﺟﺎﻧﻮران ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﻏﺮﺑﯿﺎن ﻧﺒﺎﯾﺪ از ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﭼﻨﯿﻦ اوﺿﺎﻋﻲ ﺑﮫ ﺧﻮد ﺑﺒﺎﻟﯿﻢ و‬
‫@‪h‬‬
‫از ﻧﻤﺎﯾﺶ ﺟﺎﻧﻮر ﺧﺪاﯾﺎن ھﻨﺪو ﻣﺘﻌﺠﺐ ﺷﻮﯾﻢ‪ ،‬ﭼﮫ ﻣﺎ ھﻢ ﺷﯿﻄﺎن ﻣﺎرﺷﻜﻞ ﺑﮭﺸﺖ ﻋﺪن‪ ،‬و ﮔﻮﺳﺎﻟﺔ ﻃﻼﯾﻲ‬
‫ﻋﮭﺪ ﻋﺘﯿﻖ‪ ،‬ﻣﺎھﻲ ﻣﻘﺪس دﺧﻤﮫ و ﺑﺮة رﺣﯿﻢ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺧﻮدﻣﺎن را داﺷﺘﯿﻢ‪.‬‬

‫راز ﺗﺮك ﻋﺠﺰ و ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ ذھﻨﮭﺎي ﺳﺎده در ﺗﻔﻜﺮ اﻣﻮر ﻏﯿﺮﻋﯿﻨﻲ اﺳﺖ؛ اﯾﻦ اذھﺎن ﺳﺎده ﻋﯿﻨﯿﺎت را‬
‫راﺣﺖﺗﺮ از ﻧﯿﺮوھﺎ ادراك ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و ارادهھﺎ را آﺳﺎﻧﺘﺮ از ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻣﻲﻓﮭﻤﻨﺪ‪ .‬ھﻨﺪو در اﯾﻦ ﺗﺮدﯾﺪ دارد ﻛﮫ‬
‫‪are‬‬

‫ﺣﻮاس آدﻣﻲ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻏﯿﺮ از ﻇﻮاھﺮ و اﻋﺮاض ﭘﺪﯾﺪهھﺎ ﭼﯿﺰي درك ﻛﻨﺪ و ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ ﻛﮫ در وراي اﯾﻦ‬
‫ﭘﺪﯾﺪهھﺎ ﻣﻮﺟﻮدات ﺑﯿﺸﻤﺎر ﻣﺎﻓﻮق ﻃﺒﯿﻌﻲ وﺟﻮد دارد ﻛﮫ ﺑﻨﺎ ﺑﮫ ﮔﻔﺘﺔ ﻛﺎﻧﺖ‪ ،‬ﻣﺎ ﻓﻘﻂ ﻣﻲﺗﻮاﻧﯿﻢ آﻧﮭﺎ را ﺑﮫ‬
‫ﺗﺼﻮر درآورﯾﻢ‪ ،‬اﻣﺎ ھﺮﮔﺰ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﯿﻢ آﻧﮭﺎ را درك ﻛﻨﯿﻢ‪ .‬ﺑﺮھﻤﻨﺎن ﻧﻮﻋﻲ ﺗﺴﺎھﻞ ﻓﻠﺴﻔﻲ داﺷﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﺧﻮد ﺑﮫ‬
‫ﮔﺮوه ﺑﯿﺸﻤﺎر ﺧﺪاﯾﺎن ھﻨﺪو اﻓﺰوده اﺳﺖ؛ ﺑﺪﯾﻦ ﻃﺮﯾﻖ ﻛﮫ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺧﺪاﯾﺎن ﻣﺤﻠﻲ ﯾﺎ ﻗﺒﯿﻠﮫاي را ﺑﮫ ﺻﻮرت‬
‫ﺟﻠﻮهھﺎ ﯾﺎ اوﺗﺮھﺎي ﺧﺪاﯾﺎن ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل ﺗﻌﺒﯿﺮ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ آﻧﮭﺎ را ﺑﮫ واﻟﮭﺎﻻي ھﻨﺪو‬
‫ﻣﻲﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻨﺪ؛ در ھﻨﺪ ھﺮ ﻣﺬھﺒﻲ ﭼﻨﺎﻧﭽﮫ دﯾﻦ ﺧﻮد را ﻣﻲﭘﺮداﺧﺖ اﻋﺘﺒﺎرﻧﺎﻣﮫ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم‪،‬‬
‫‪set‬‬

‫ﻛﻤﺎﺑﯿﺶ ھﺮ ﺧﺪاﯾﻲ ﺟﻠﻮه و ﺻﻔﺖ ﯾﺎ ﺗﺠﺴﻢ ﺧﺪاي دﯾﮕﺮي ﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﻛﮫ ھﻤﺔ اﯾﻦ ﺧﺪاﯾﺎن در اذھﺎن ھﻨﺪو‬
‫ﺑﺎ ھﻢ آﻣﯿﺨﺘﻨﺪ؛ ﺷﺮك ﻧﺨﺴﺖ ﺑﮫ ﺻﻮرت ھﻤﮫ ﺧﺪاﯾﻲ و ﻣﺂﻻ ﻣﺒﺪل ﺑﮫ وﺣﺪت ﯾﺎ ﯾﻜﺘﺎﭘﺮﺳﺘﻲ ﺷﺪ‪ .‬ھﻤﺎن ﮔﻮﻧﮫ‬
‫ﻛﮫ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ھﺮ ﻣﺴﯿﺤﻲ ﺑﺎ اﻋﺘﻘﺎدي در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻤﺜﺎل ﻣﺮﯾﻢ ﻋﺬرا‪ ،‬ﯾﺎ ﯾﻜﻲ از ھﺰاران ﻗﺪﯾﺲ‪ ،‬ﻧﯿﺎﯾﺶ ﻛﻨﺪ‬
‫و ھﻤﭽﻨﺎن ﯾﻜﺘﺎﭘﺮﺳﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﻛﮫ ﯾﻚ ﺧﺪا را ﻣﺘﻌﺎل ﺑﺪاﻧﺪ‪ ،‬ھﻨﺪو ﻧﯿﺰ ھﻤﯿﻦ ﮔﻮﻧﮫ ﺑﮫ ﻛﺎﻟﻲ ﯾﺎ راﻣﺎ ﯾﺎ‬
‫ﻛﺮﯾﺸﻨﺎ ﯾﺎ ﮔﻨﯿﺸﮫ ﻧﻤﺎز ﻣﻲﺑﺮد‪ ،‬ﺑﻲآﻧﻜﮫ ﯾﻚ ﻟﺤﻈﮫ ھﻢ ﺑﺮ اﯾﻦ ﻓﺮض ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ اﯾﻨﮭﺎ ﺧﺪاﯾﺎن ﺑﺮﺗﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫ﮔﺮوھﻲ از ھﻨﺪوان‪ ،‬وﯾﺸﻨﻮ را ﺑﺮﺗﺮﯾﻦ ﺧﺪا ﻣﻲداﻧﻨﺪ و ﺷﯿﻮا را ﻓﻘﻂ ﺧﺪاي ﺗﺎﺑﻊ او ﻣﻲﺧﻮاﻧﻨﺪ؛ ﺟﻤﻌﻲ ﺷﯿﻮا‬
‫را ﺑﺮﺗﺮﯾﻦ ﺧﺪا‪ ،‬و وﯾﺸﻨﻮ را ﻓﺮﺷﺘﮫ ﻣﻲداﻧﻨﺪ؛ اﮔﺮ ﺑﺮھﻤﺎ را ﻓﻘﻂ اﻧﺪك ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﻨﺪ ﺑﺮاي اﯾﻦ اﺳﺖ‬
‫ﻛﮫ او ﻏﯿﺮﻋﯿﻨﻲ و ﻧﺎﻣﻠﻤﻮس و دوردﺳﺖ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻧﯿﺰ ﻣﻌﻠﻮل ھﻤﺎن ﻋﻠﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ اﮔﺮ ﭼﮫ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻛﻠﯿﺴﺎھﺎ‬
‫را در ﻋﺎﻟﻢ ﻣﺴﯿﺤﯿﺖ ﺑﮫ اﻓﺘﺨﺎر ﻣﺮﯾﻢ ﻋﺬرا ﯾﺎ ﻗﺪﯾﺴﻲ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺴﯿﺤﯿﺖ ﭼﺸﻢ ﺑﮫ راه وﻟﺘﺮ ﺑﻮد ﻛﮫ‬
‫‪pym‬‬

‫ﻧﻤﺎزﺧﺎﻧﮫاي ﺑﺮاي ﺧﺪا‬

 ‫‪m‬‬
‫‪ -III‬اﻋﺘﻘﺎدات‬
‫ﭘﻮراﻧﮫھﺎ – ﺗﻨﺎﺳﺨﺎت ﺟﮭﺎن – ﺣﻠﻮل روان – ﻛﺮﻣﮫ – ﺟﻨﺒﮫھﺎي ﻓﻠﺴﻔﻲ آن – زﻧﺪﮔﻲ ﺷﺮ اﺳﺖ – رھﺎﯾﻲ‬

‫‪.co‬‬
‫اﺳﺎﻃﯿﺮ ﭘﯿﭽﯿﺪهاي ھﻢ ﺑﺎ اﯾﻦ اﻻھﯿﺎت درھﻢ ﭘﯿﭽﯿﺪه آﻣﯿﺨﺘﮫ اﺳﺖ ﻛﮫ ھﻢ ﺧﺮاﻓﻲ اﺳﺖ و ھﻢ ﻋﻤﯿﻖ‪ .‬ﭼﻮن‬
‫وداھﺎ در ھﻤﺎن زﺑﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ آن ﻧﻮﺷﺘﮫ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﻣﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﻣﺎﺑﻌﺪاﻟﻄﺒﯿﻌﺔ ﻣﻜﺎﺗﺐ ﺑﺮھﻤﻨﻲ ھﻢ از دﺳﺘﺮس‬
‫ﻓﮭﻢ ﻣﺮدم دور ﺑﻮد‪ ،‬از اﯾﻦ رو وﯾﺎﺳﮫ و دﯾﮕﺮان‪ ،‬در ﻃﻲ ﯾﻚ دوران ھﺰارﺳﺎﻟﮫ )از ‪ 500‬قم ﺗﺎ ‪500‬‬
‫ﻣﯿﻼدي( ھﺠﺪه ﭘﻮراﻧﮫ‪،‬ﯾﺎ داﺳﺘﺎﻧﮭﺎي ﻛﮭﻦ‪ ،‬در ‪ 000،400‬ﺑﯿﺖ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ و ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻛﺎﻣﻞ را درﺑﺎرة آﻓﺮﯾﻨﺶ‬

‫‪oo‬‬
‫ﺟﮭﺎن‪ ،‬ﺷﻜﻮﻓﺎﯾﻲ و زوال ادواري آن‪ ،‬ﺷﺠﺮهﻧﺎﻣﺔ ﺧﺪاﯾﺎن‪ ،‬و ﺗﺎرﯾﺦ ﻋﺼﺮ ﭘﮭﻠﻮاﻧﻲ را ﺑﺮاي ﻋﺎﻣﺔ ﻣﺮدم‬
‫ﺑﺘﻔﺼﯿﻞ ﺷﺮح دادﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻛﺘﺎﺑﮭﺎ ھﯿﭻ ﺗﻈﺎھﺮي ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ادﺑﻲ‪ ،‬ﻧﻈﻢ ﻣﻨﻄﻘﻲ‪ ،‬ﯾﺎ رﻋﺎﯾﺖ اﻋﺘﺪال در ﻋﺪد و‬
‫رﻗﻢ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ؛ [ ﻣﺜﻼ] اﺻﺮار داﺷﺘﻨﺪ ﻛﮫ دو ﻋﺎﺷﻖ و ﻣﻌﺸﻮق‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ اوروﺷﻲ و ﭘﻮروروس‪61000 ،‬‬
‫ﺳﺎل ﺧﻮش و ﺧﺮم زﯾﺴﺘﻨﺪ‪ .‬وﻟﻲ از آﻧﺠﺎ ﻛﮫ زﺑﺎن اﯾﻦ آﺛﺎر ﻗﺎﺑﻞ ﻓﮭﻢ‪ ،‬ﺗﻤﺜﯿﻼﺗﺸﺎن ﺟﺬاب‪ ،‬و ﺗﻌﻠﯿﻤﺸﺎن ﺑﺎ‬

‫‪yah‬‬
‫درﺳﺖ ﭘﻨﺪاري دﯾﻨﻲ ھﻤﺴﺎز ﺑﻮد‪ ،‬ﻻﺟﺮم‪ ،‬ﺑﮫ ﺻﻮرت دوﻣﯿﻦ ﻛﺘﺎب آﯾﯿﻦ ھﻨﺪو و اﻧﺒﺎن ﺑﺰرگ ﺧﺮاﻓﺎت‪،‬‬
‫اﺳﻄﻮرهھﺎ‪ ،‬و ﺣﺘﻲ ﻓﻠﺴﻔﮫاش درآﻣﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼ در وﯾﺸﻨﻮ ﭘﻮراﻧﮫ ﻣﺴﺌﻠﺔ ﻣﻮھﻮم ﺑﻮدن ﺗﻜﺜﺮ و اﺻﺎﻟﺖ وﺣﺪت‬
‫و ﯾﮕﺎﻧﮕﻲ ﻛﻞ ﺣﯿﺎت را ﻣﻲﯾﺎﺑﯿﻢ ﻛﮫ‪ ،‬در ﺣﻘﯿﻘﺖ‪ ،‬ﻗﺪﯾﻤﯿﺘﺮﯾﻦ زﻣﯿﻨﺔ اﻧﺪﯾﺸﮫ ھﻨﺪوﺳﺖ‪ ،‬ﻛﮫ اﯾﻦ زﻣﯿﻨﮫ ﮔﺮدش‬
‫رﺟﻌﻲ داﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪:‬‬

‫@‪h‬‬ ‫ﭘﺲ از ھﺰار ﺳﺎل رﯾﺒﻮ‬

‫ﺑﮫ ﺷﮭﺮ ﻧﯿﺪاﮔﮫ آﻣﺪ ﻛﮫ داﻧﺶ ﺑﯿﺸﺘﺮي ﺑﺪو ﺳﭙﺎرد‪.‬‬

‫او را ھﻢ ﺑﺪاﻧﮕﺎه ﻛﮫ ﺷﺎه ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ ﺑﺎ ﺧﯿﻞ ﻃﻮﯾﻞ ﻣﻼزﻣﺎﻧﺶ وارد ﺷﻮد‪،‬‬

‫در ﺑﯿﺮون ﺷﮭﺮ دﯾﺪ‪ ،‬ﻛﮫ در ﻛﻨﺎري اﯾﺴﺘﺎده‬

‫‪are‬‬

‫و از ﺟﻤﻊ ﻛﻨﺎر ﮔﺮﻓﺘﮫ‪،‬‬

‫ﮔﺮدﻧﺶ از روزه ﺧﺸﻜﯿﺪه‪ ،‬از ﺟﻨﮕﻞ ﺑﺎ ﺳﻮﺧﺖ و ﻋﻠﻒ ﺑﺎزﻣﻲﮔﺸﺖ‪.‬‬

‫رﯾﺒﻮ ﭼﻮن او را دﯾﺪ ﺑﮫ ﻧﺰدش رﻓﺖ و ﺳﻼم ﻛﺮد و ﮔﻔﺖ‪:‬‬

‫‪set‬‬

‫»اي ﺑﺮھﻤﻦ‪ ،‬ﭼﺮا اﯾﻦ ﺟﺎ ﺗﻨﮭﺎ اﯾﺴﺘﺎدهاي؟«‬

‫ﻧﯿﺪاﮔﮫ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺟﻤﻌﯿﺖ را ﺑﻨﮕﺮ ﻛﮫ ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﺷﺎه ﻓﺸﺎر ﻣﻲآورد‪،‬‬

‫‪an‬‬

‫ﺷﺎه اﻛﻨﻮن دارد وارد ﺷﮭﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﮫ اﯾﻦ دﻟﯿﻞ ﺗﻨﮭﺎ در ﻛﻨﺎري اﯾﺴﺘﺎدهام‪«.‬‬

‫رﯾﺒﻮ ﮔﻔﺖ‪» :‬از اﯾﻨﺎن ﻛﺪام ﯾﻚ ﺷﺎه اﺳﺖ؟‬

‫‪pym‬‬

‫و آن دﯾﮕﺮان ﻛﯿﺎﻧﻨﺪ؟‬

‫ﺑﮫ ﻣﻦ ﺑﮕﻮ‪ .‬زﯾﺮا ﮔﻮﯾﺎ ﺗﻮ ﻣﻲداﻧﻲ‪«.‬‬

 ‫‪m‬‬
‫ﻧﯿﺪاﮔﮫ ﮔﻔﺖ‪»:‬آن ﻛﮫ ﺑﺮﭘﯿﻠﻲ دﻣﺎن ﻧﺸﺴﺘﮫ اﺳﺖ‬

‫و ﭼﻮن ﻗﻠﺔ ﻛﻮه ﺳﺮﺑﺮاﻓﺮاﺷﺘﮫ‪،‬‬

‫‪.co‬‬
‫او ﺷﺎه اﺳﺖ و دﯾﮕﺮان ھﻢ ﻣﻼزﻣﺎن او‪«.‬‬

‫رﯾﺒﻮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺗﻮ ﺑﮫ اﯾﻦ دو ﺷﺎه و ﻓﯿﻞ‪ ،‬اﺷﺎره ﻛﺮدهاي ﺑﻲآﻧﻜﮫ ﺑﮫ ﻧﺸﺎن ﺗﻤﺎﯾﺰ ﺟﺪاﯾﺸﺎن ﻛﺮده ﺑﺎﺷﻲ؛‬

‫ﻧﺸﺎن ﺗﻤﺎﯾﺰ اﯾﻦ دو را ﺑﺮاﯾﻢ ﺑﮕﻮ‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﻲﺧﻮاھﻢ ﺑﺪاﻧﻢ‪ ،‬اﯾﻨﺠﺎ ﻛﺪام ﻓﯿﻞ اﺳﺖ و ﻛﺪام ﺷﺎه‪«.‬‬

‫ﻧﺪاﮔﮫ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻓﯿﻞ در زﯾﺮ اﺳﺖ و ﺷﺎه ﺑﺮ زﺑﺮ او؛‬

‫‪yah‬‬
‫ﻛﯿﺴﺖ ﻛﮫ راﺑﻄﺔ ﻣﯿﺎن راﻛﺐ و ﻣﺮﻛﻮب را ﻧﺪاﻧﺪ؟«‬

‫رﯾﺒﻮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ ﻣﻲﺧﻮاھﻢ ﺑﺪاﻧﻢ‪ ،‬ﻣﺮا ﺗﻌﻠﯿﻢ ده‪.‬‬

‫آن ﭼﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ واژة »زﯾﺮ« و واژة »زﺑﺮ« اﺷﺎره ﻣﻲﻛﻨﺪ؟«‬

‫@‪h‬‬
‫ﻧﯿﺪاﮔﮫ راﺳﺖ ﺑﺮ ﭘﺸﺖ ﮔﻮرو ﭘﺮﯾﺪ و ﺑﮫ او ﮔﻔﺖ‪:‬‬

‫»اﻛﻨﻮن ﺑﺸﻨﻮ‪ ،‬ﺧﻮاھﻤﺖ ﮔﻔﺖ آﻧﭽﮫ از ﻣﻦ ﺧﻮاﺳﺘﻲ‪:‬‬

‫ﻣﻦ ﺑﺮ زﺑﺮم ﭼﻮن ﺷﺎه‪ ،‬و ﺗﻮ ﺑﺮ زﯾﺮي ﭼﻮن ﻓﯿﻞ‪،‬‬

‫‪are‬‬

‫ﻣﻦ ﺑﺮاي ﺗﻌﻠﯿﻢ ﺗﻮ اﯾﻦ ﻋﻤﻞ را اﻧﺠﺎم دادم‪«.‬‬

‫رﯾﺒﻮ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﮔﺮ ﺗﻮ در ﺟﺎي ﺷﺎھﻲ‪ ،‬و ﻣﻦ در ﺟﺎي ﻓﯿﻞ‪ ،‬ﭘﺲ اﯾﻦ ﻧﯿﺰ ﺑﺎ ﻣﻦ ﺑﮕﻮ‪ ،‬از ﻣﺎ ﻛﺪاﻣﯿﻦ‬
‫»ﺗﻮ«اﺳﺖ و ﻛﺪام ﯾﻚ»ﻣﻦ«؟‬
‫‪set‬‬

‫آﻧﮕﺎه ﻧﯿﺪاﮔﮫ ﺑﺴﺮﻋﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ او ﺑﺮزﻣﯿﻦ اﻓﺘﺎد‪ ،‬ﭘﺎﯾﺶ را در دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺖ و ﮔﻔﺖ‪:‬‬

‫»اﺳﺘﺎدم‪ ،‬ﺗﻮ ﺑﺮاﺳﺘﻲ رﯾﺒﻮﯾﻲ…‬

‫ﻣﻦ از اﯾﻦ ﻣﻲداﻧﻢ ﻛﮫ ﺗﻮ‪»،‬ﮔﻮرو«ي ﻣﻦ‪ ،‬آﻣﺪهاي‪«.‬‬

‫‪an‬‬

‫رﯾﺒﻮ ﮔﻔﺖ‪» :‬آري‪ ،‬ﺗﺎ ﺗﺮا ﺑﯿﺎﻣﻮزم‪،‬‬

‫ﺑﮫ ﺳﺒﺐ ﻣﯿﻞ ﭘﯿﺸﯿﻦ ﺗﻮ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻣﻦ ﺧﺪﻣﺖ ﻛﻨﻲ‪،‬‬

‫‪pym‬‬

‫ﻣﻦ‪ ،‬رﯾﺒﻮﻧﺎم‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﺰد ﺗﻮ آﻣﺪهام‪.‬‬

 ‫‪m‬‬
‫و آﻧﭽﮫ اﻛﻨﻮن ﺑﮫ ﺳﺨﻦ ﻛﻮﺗﺎه ﺗﺮا آﻣﻮﺧﺘﮫام – ﻛﮫ ﻟﺐ ﺑﺮﺗﺮﯾﻦ ﺣﻘﯿﻘﺖ اﺳﺖ – ھﻤﺎن ﻧﺎدو ﮔﺎﻧﮕﻲ ﻛﺎﻣﻞ‬
‫اﺳﺖ‪«.‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﭼﻮن »ﮔﻮرو« رﯾﺒﻮ اﯾﻦ را ﺑﮫ ﻧﯿﺪاﮔﮫ ﮔﻔﺖ‪ ،‬از آﻧﺠﺎ رﻓﺖ‪.‬‬

‫وﻟﻲ ﺟﺎن ﻧﯿﺪاﮔﮫ‪ ،‬ﻛﮫ اﯾﻦ ﺗﻌﻠﯿﻢ ﻧﻤﺎدي را آﻣﻮﺧﺘﮫ ﺑﻮد‪،‬‬

‫ﺑﯿﺪرﻧﮓ ﺑﺘﻤﺎﻣﻲ ﺑﮫ ﻧﺎدوﮔﺎﻧﮕﻲ روي آورد‬

‫‪oo‬‬
‫از آن ﭘﺲ ھﯿﭻ ﻣﻮﺟﻮدي را از ﺧﻮد ﺟﺪا ﻧﺪﯾﺪ‪.‬‬

‫و از اﯾﻦ رو »ﺑﺮھﻤﻦ« را دﯾﺪ و ﺑﺪﯾﻦ ﺳﺎن ﺑﺮ ﺑﺮﺗﺮﯾﻦ رﺳﺘﮕﺎري رﺳﯿﺪ‪«.‬‬

‫‪yah‬‬
‫در اﯾﻦ ﭘﻮراﻧﮫھﺎ‪ ،‬و ﻧﻮﺷﺘﮫھﺎي ﻣﺸﺎﺑﮫ ﻗﺮون وﺳﻄﺎي ھﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻈﺮﯾﺔ ﺑﺴﯿﺎر ﺟﺪﯾﺪي درﺑﺎرة ﻋﺎﻟﻢ ﻣﻲﯾﺎﺑﯿﻢ‪ .‬در‬
‫اﯾﻦ ﻧﻈﺮﯾﮫ ھﯿﭻ ﮔﻮﻧﮫ آﻓﺮﯾﻨﺸﻲ ﺑﮫ ﻣﻌﻨﺎي »ﺗﻜﻮﯾﻦ« وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ ،‬ﺟﮭﺎن‪ ،‬ﺑﮫ ﻃﻮر ﺗﺴﻠﺴﻞ و ادواري‪ ،‬ﭼﻮن‬
‫ھﺮ ﮔﯿﺎھﻲ ﻛﮫ در آن اﺳﺖ و ﭼﻮن ھﺮ ﺳﺎزوارهاي‪ ،‬ﺟﺎوداﻧﮫ ﺑﺮﻣﻲﺷﻜﻨﺪ و از ﻣﯿﺎن ﻣﻲرود‪ ،‬ﻣﻲروﯾﺪ و‬
‫ﻣﻲﭘﻮﺳﺪ‪ .‬ﺑﺮھﻤﺎ – ﻛﮫ در اﯾﻦ آﺛﺎر ادﺑﻲ آن را ﺑﯿﺸﺘﺮ آﻓﺮﯾﺪﮔﺎر ﯾﺎ ﭘﺮﺟﺎﭘﺘﻲ ﻣﻲﺧﻮاﻧﻨﺪ – آن ﻧﯿﺮوي ﻣﻌﻨﻮي‬
‫اﺳﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺑﻲﭘﺎﯾﺎن را ﻧﮕﺎه ﻣﻲدارد‪ .‬اﮔﺮ ﺟﮭﺎن آﻏﺎزي‬
‫@‪h‬‬
‫داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺎ ﻧﻤﻲداﻧﯿﻢ ﭼﮕﻮﻧﮫ آﻏﺎزﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﭘﻮراﻧﮫھﺎ ﻣﻲﮔﻮﯾﻨﺪ ﺷﺎﯾﺪ ﺗﺨﻢ آن را ﺑﺮھﻤﺎ ﮔﺬاﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ و‬
‫ﺑﻌﺪ روي آن ﻧﺸﺴﺘﮫ و آن را درآورده ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺷﺎﯾﺪ ﺧﻄﺎي ﮔﺬراي ﻛﺮدﮔﺎر اﺳﺖ‪ ،‬ﯾﺎ ﻟﻄﯿﻔﺔ ﻛﻮﭼﻜﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ھﺮ دوران ﯾﺎ ﻛﻠﭙﮫ در ﺗﺎرﯾﺦ ﺟﮭﺎن ﺑﮫ ھﺰار »ﻣﮭﺎﯾﻮﮔﮫ«‪ ،‬ﯾﺎ ﻋﺼﺮ ﺑﺰرگ‪ ،‬ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ ھﺮﯾﻚ از‬
‫آﻧﮭﺎ ﺧﻮد ‪ 000،320،4‬ﺳﺎل اﺳﺖ و ھﺮ ﻣﮭﺎﯾﻮﮔﮫ ﺷﺎﻣﻞ ﭼﮭﺎر »ﯾﻮﮔﮫ« ﯾﺎ ﻋﺼﺮ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ در ﻃﻲ آﻧﮭﺎ‬
‫‪are‬‬

‫ﻧﮋاد ﺑﺸﺮي ﺗﺪرﯾﺠﺎً رو ﺑﮫ زوال ﻣﻲرود‪ .‬ﺳﮫ ﻋﺼﺮ از اﻋﺼﺎر ﻣﺎﯾﻮﮔﺔ ﻛﻨﻮﻧﻲ ﮔﺬﺷﺘﮫ اﺳﺖ ‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﺠﻤﻮﻋًﺎ‬
‫‪ 888،888،3‬ﺳﺎل ﻣﻲﺷﻮد؛ ﻣﺎ در ﻋﺼﺮ ﭼﮭﺎرم‪ ،‬ﯾﺎ »ﻛﺎﻟﻲ – ﯾﻮﮔﮫ« ﯾﺎ ﻋﺼﺮ ﺑﯿﻨﻮاﯾﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫از اﯾﻦ دوران ﺗﻠﺦ ‪ 5035‬ﺳﺎل ﺳﭙﺮي ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ھﻨﻮز ‪ 965،426‬ﺳﺎل آن ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻌﺪ ﺟﮭﺎن‬
‫دﺳﺘﺨﻮش ﯾﻜﻲ از ﻣﺮﮔﮭﺎي ادوارﯾﺶ ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ‪ ،‬و ﺑﺮھﻤﺎ »روزﺑﺮھﻤﺎ«ي دﯾﮕﺮي‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﯾﻚ »ﻛﻠﭙﺔ«‬
‫‪ 000،000،432‬ﺳﺎﻟﻲ دﯾﮕﺮي را آﻏﺎز ﺧﻮاھﺪ ﻛﺮد‪ .‬در ھﺮ دوران ﻛﻠﭙﮫ‪ ،‬ﺟﮭﺎن ﺑﺎ وﺳﺎﯾﻞ و ﻓﺮاﯾﻨﺪھﺎي‬
‫ﻃﺒﯿﻌﻲ ﺗﻜﺎﻣﻞ ﻣﻲﯾﺎﺑﺪ‪ ،‬و ھﻢ ﺑﺎ وﺳﺎﯾﻞ و ﻓﺮاﯾﻨﺪھﺎي ﻃﺒﯿﻌﻲ رو ﺑﮫ زوال ﻣﻲرود‪ .‬ﻧﺎﺑﻮدي ﻛﻞ ﺟﮭﺎن ھﻤﺎن‬
‫‪set‬‬

‫ﻗﺪر ﻣﺴﻠﻢ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺮگ ﯾﻚ ﻣﻮش‪ ،‬و اﯾﻦ ﻧﺰد ﻓﯿﻠﺴﻮف ارزﺷﻲ ﻧﺪارد‪ .‬ھﯿﭻ ﻣﻘﺼﺪي ﻏﺎﯾﻲ در ﻛﺎر ﻧﯿﺴﺖ‬
‫ﻛﮫ ﺗﻤﺎم آﻓﺮﯾﻨﺶ ﺑﮫ ﺳﻮي آن در ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺎﺷﺪ؛ ھﯿﭻ »ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻲ« در ﻛﺎر ﻧﯿﺴﺖ؛ ﺗﻜﺮار ﺑﻲﭘﺎﯾﺎن اﺳﺖ و‬
‫ﺑﺲ‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﯿﻠﯿﺎردھﺎ روح از ﺗﻤﺎم اﯾﻦ ﻋﺼﺮھﺎ و ﻋﺼﺮھﺎي ﺑﺰرگ در ﺣﻠﻮﻟﻲ ﻣﻼﻟﺖ ﺑﺎر از اﯾﻦ ﻧﻮع ﺑﮫ آن ﻧﻮع‪،‬‬
‫از اﯾﻦ ﺗﻦ ﺑﮫ آن ﺗﻦ‪ ،‬از اﯾﻦ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﮫ آن زﻧﺪﮔﻲ رﻓﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬ھﯿﭻ ﻓﺮدي واﻗﻌًﺎ ﯾﻚ ﻓﺮد ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺣﻠﻘﮫاي در‬
‫زﻧﺠﯿﺮ ﺣﯿﺎت و ورﻗﻲ در ﺗﺎرﯾﺦ وﻗﺎﯾﻊ ﯾﻚ روح اﺳﺖ؛ ھﯿﭻ ﻧﻮﻋﻲ واﻗﻌًﺎ ﯾﻚ ﻧﻮع ﺟﺪاﮔﺎﻧﮫ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬زﯾﺮا‬
‫روان اﯾﻦ ﮔﻞ ﯾﺎ آن ﻛﻚ ﺷﺎﯾﺪ دﯾﺮوز روان اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺑﻮده‪ ،‬ﯾﺎ ﺷﺎﯾﺪ ﻓﺮدا روان اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺗﻤﺎم ﺣﯿﺎت ﯾﻜﻲ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻤﺎم وﺟﻮد اﻧﺴﺎن‪ ،‬اﻧﺴﺎن ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬او ﺣﯿﻮان ھﻢ ھﺴﺖ؛ ذرات و ﭘﮋواﻛﮭﺎي وﺟﻮدھﺎي ﭘﺴﺖﺗﺮ ﮔﺬﺷﺘﮫ‬
‫‪pym‬‬

‫در او ﺟﺎي دارﻧﺪ‪ ،‬و او را ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﮫ ﺳﺘﻤﮕﺮي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﮫ ﻓﺮزاﻧﮕﻲ‪ .‬اﻧﺴﺎن ﻓﻘﻂ ﺑﺨﺸﻲ از ﻋﺎﻟﻢ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻋﻤﻼ ﻣﺮﻛﺰ ﯾﺎ ﻣﻮﻻي آن ﻧﯿﺴﺖ؛ ھﺮ زﻧﺪﮔﻲ ﻓﻘﻂ ﺟﺰﯾﻲ از ﮔﺬر ﯾﻚ روان اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﮫ ﺗﻤﺎم آن؛ ھﺮ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺷﻜﻠﻲ ﮔﺬرﻧﺪه اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻲ ھﺮ واﻗﻌﯿﺘﻲ ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ و ﯾﮕﺎﻧﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻨﺎﺳﺨﮭﺎي ﺑﺴﯿﺎر روان ﺷﺒﯿﮫ ﺑﮫ ﺳﺎﻟﮭﺎ ﯾﺎ‬
‫روزھﺎي ﯾﻚ زﻧﺪﮔﻲ واﺣﺪ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺷﺎﯾﺪ روان را ﮔﺎھﻲ ﺑﮫ رﺷﺪ‪ ،‬و ﮔﺎھﻲ ﺑﮫ زوال ﺑﻜﺸﺎﻧﺪ‪ .‬ﭼﮕﻮﻧﮫ‬
‫زﻧﺪﮔﻲ ﻓﺮدي‪ ،‬ﻛﮫ در ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺪاوم و ﺧﺮوﺷﺎن ﻧﺴﻠﮭﺎ اﯾﻨﮭﻤﮫ ﻛﻮﺗﺎه اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺣﺎوي ھﻤﺔ ﺳﺮﮔﺬﺷﺖ‬

‫‪.co‬‬
‫ﯾﻚ روان ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﺮاي ﻛﺎر ﺑﺪ و ﻧﯿﻜﺶ ﭘﺎداش ﺷﺎﯾﺴﺘﮫاي ﺑﮫ او ﺑﺪھﺪ؟ و اﮔﺮ روان ﺑﯿﻤﺮگ و ﻧﻤﯿﺮ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﭼﮕﻮﻧﮫ ﯾﻚ زﻧﺪﮔﻲ ﻛﻮﺗﺎه ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺎ اﺑﺪ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ او را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻛﻨﺪ؟‬

‫ھﻨﺪوان ﻣﻲﮔﻮﯾﻨﺪ زﻧﺪﮔﻲ را ﻓﻘﻂ ﺑﺮ اﯾﻦ ﻓﺮض ﻣﻲﺗﻮان ﻓﮭﻤﯿﺪ ﻛﮫ ھﺮ وﺟﻮدي ﺑﮫ ﻛﯿﻔﺮ ﮔﻨﺎھﺎن زﻧﺪﮔﻲ‬
‫ﮔﺬﺷﺘﮫ ﺧﻮاھﺪ رﺳﯿﺪ ﯾﺎ از ﺛﻤﺮات ﺗﻘﻮاي آن دوره ﺑﺮﺧﻮردار ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ‪ .‬ھﯿﭻ ﻋﻤﻠﻲ‪ ،‬ﺑﺰرگ ﯾﺎ ﻛﻮﭼﻚ‪،‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﻧﯿﻚ ﯾﺎ ﺑﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺪون ﻣﻌﻠﻮل ﺑﺎﺷﺪ؛ ھﺮﭼﮫ در ﺟﮭﺎن اﻧﺠﺎم ﮔﯿﺮد ﻓﺎش ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﻛﺮﻣﮫ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﯾﻌﻨﻲ ﻗﺎﻧﻮن ﻛﺮدار‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮن ﻋﻠﯿﺖ ﺟﮭﺎن ﻣﻌﻨﻮي؛ و اﯾﻦ ﺑﺮﺗﺮﯾﻦ و ھﺮاس اﻧﮕﯿﺰﺗﺮﯾﻦ ھﻤﺔ ﻗﺎﻧﻮﻧﮭﺎﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ‬
‫ﻣﺮدي داد و ﻣﮭﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻲآﻧﻜﮫ ﮔﻨﺎھﻲ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﯾﻚ ﻋﻤﺮ ﻓﺎﻧﻲ ﺑﺮاي ﺑﺮﺧﻮرداري از ﺛﻤﺮات اﯾﻦ‬
‫اﻋﻤﺎل ﻧﯿﻚ ﻛﺎﻓﻲ ﻧﺨﻮاھﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺑﮫ دورة ﺣﯿﺎﺗﮭﺎي دﯾﮕﺮ ﻛﺸﯿﺪه ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ ﻛﮫ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽﮫ ﻧﯿﻜﻲ و ﺗﻘﻮاﯾﺶ‬

‫‪yah‬‬
‫اداﻣﮫ داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻮﻟﺪي دوﺑﺎره در ﻣﻘﺎﻣﻲ واﻻﺗﺮ‪ ،‬و ﺑﺎ ﺑﮭﺮوزي ﺑﯿﺸﺘﺮ‪ ،‬ﺧﻮاھﺪ ﯾﺎﻓﺖ؛ اﻣﺎ اﮔﺮ ﺑﮫ ﺑﺪي‬
‫زﯾﺴﺖ‪ ،‬در ﺗﻮﻟﺪ دوﺑﺎرهاش ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺧﺎرج از ﻃﺒﻘﮫ ﯾﺎ راﺳﻮ ﯾﺎ ﺳﮕﻲ ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ‪ 35 .‬اﯾﻦ ﻗﺎﻧﻮن‬
‫»ﻛﺮﻣﮫ« ﻧﻈﯿﺮ ﻣﻮﯾﺮاي ﯾﺎ اﻻھﮕﺎن ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ اﺳﺎﻃﯿﺮ ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ از ﺧﺪاﯾﺎن و اﻧﺴﺎﻧﮭﺎ ﺑﺮﺗﺮ اﺳﺖ؛ ﺣﺘﻲ‬
‫ﺧﺪاﯾﺎن ھﻢ اﻋﻤﺎل ﺧﻮدﻛﺎﻣﺔ آن را ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﻤﻲدھﻨﺪ؛ ﯾﺎ ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ ﻣﺘﺄﻟﮭﯿﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﻨﺪ‪ ،‬ﻛﺮﻣﮫ ھﻤﺎن ﻣﺸﯿﺖ ﯾﺎ‬
‫ﻛﺮدار ﺧﺪاﯾﺎن اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻛﺮﻣﮫ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻧﯿﺴﺖ؛ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ و درﻣﺎﻧﺪﮔﻲ اﻧﺴﺎن را در ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺑﺨﺖ‬
‫و ﺗﻘﺪﯾﺮ ﺧﻮد ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺎل آﻧﻜﮫ ﻛﺮﻣﮫ او را )اﮔﺮ ھﻤﺔ زﻧﺪﮔﯿﮭﺎﯾﺶ را ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﯾﻚ ﻛﻞ در ﻧﻈﺮ‬
‫ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ( ﺑﺮ آن ﻣﻲدارد ﻛﮫ ﺧﻮد ﺧﺎﻟﻖ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺧﻮﯾﺶ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﮫ ﺑﮭﺸﺖ و ﻧﮫ دوزخ ﺑﮫ ﻛﺎر ﻛﺮﻣﮫ‪ ،‬ﯾﺎ‬
‫@‪h‬‬
‫زﻧﺠﯿﺮ ﺗﻮﻟﺪھﺎ و ﻣﺮﮔﮭﺎ‪ ،‬ﭘﺎﯾﺎن ﻧﻤﻲدھﻨﺪ؛ روان‪ ،‬ﭘﺲ از ﻣﺮگ ﺗﻦ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺮاي ﭼﺸﯿﺪن ﻛﯿﻔﺮي ﺑﮫ‬
‫دوزخ ﺑﺮود ﯾﺎ ﺑﺮاي ﭘﺎداش ﻋﺎﺟﻞ و ﺧﺎﺻﻲ‪ ،‬ﺑﮫ ﺑﮭﺸﺖ؛ اﻣﺎ ھﯿﭻ رواﻧﻲ در دوزخ ﻧﻤﻲﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬و ﻓﻘﻂ ﭼﻨﺪ‬
‫روان ﺟﺎوداﻧﮫ در ﺑﮭﺸﺖ ﻣﻲﻣﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻤﺎﺑﯿﺶ ھﺮ رواﻧﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ ﯾﻜﻲ از اﯾﻦ دو وارد ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ دﯾﺮ ﯾﺎ زود‬
‫ﺑﮫ زﻣﯿﻦ ﺑﺎزﮔﺮدد و »ﻛﺮﻣﺔ« ﺧﻮد را در ﺗﻨﺎﺳﺨﮭﺎي ﻧﻮﺑﺘﻲ ﻃﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪are‬‬

‫اﯾﻦ ﻣﻌﺘﻘﺪات‪ ،‬از ﻧﻈﺮ زﯾﺴﺘﺸﻨﺎﺳﻲ‪ ،‬ﺣﻘﺎﯾﻖ ﺑﺴﯿﺎري درﺑﺮ دارد‪ .‬ﻣﺎ ﺗﺠﺴﻤﺎت ﻣﺠﺪد ﻧﯿﺎﻛﺎﻧﻤﺎن ھﺴﺘﯿﻢ‪ ،‬و در‬
‫ﻓﺮزﻧﺪاﻧﻤﺎن دوﺑﺎره ﺗﺠﺴﻢ ﺧﻮاھﯿﻢ ﯾﺎﻓﺖ؛ و ﻣﻌﺎﯾﺐ ﭘﺪران ﺗﺎ ﺣﺪي )اﮔﺮ ﭼﮫ ﺷﺎﯾﺪ ﻧﮫ آن ﻗﺪر ﻛﮫ‬
‫ﻣﺤﺎﻓﻈﮫﻛﺎران ﺳﺎدهدل ﺗﺼﻮر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ(‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﭘﺲ از ﮔﺬﺷﺖ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﻧﺴﻞ‪ ،‬ﺑﮫ ﻓﺮزﻧﺪان ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬ﻛﺮﻣﮫ‬
‫اﺳﻄﻮرهاي ﻋﺎﻟﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ اﻓﺮاد ددﻣﻨﺶ را از ﻗﺘﻞ‪ ،‬دزدي‪ ،‬ﻃﻔﺮه و ﺗﻌﻠﻞ و ﺧﺴﺖ در اﺣﺴﺎن و اﻋﺎﻧﺔ‬
‫ﻣﺬھﺒﻲ ﺑﺎزﻣﻲداﺷﺖ؛ واﻧﮕﮭﻲ ﺣﺲ وﺣﺪت و ﺗﻌﮭﺪات اﺧﻼﻗﻲ را ﺑﮫ ﺗﻤﺎم زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﺸﺎﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﯿﺶ از ھﺮ‬
‫ﺗﻤﺪن دﯾﮕﺮي ﺑﮫ ﻗﻮاﻧﯿﻦ اﺧﻼﻗﻲ وﺳﻌﺖ و ﻛﺎرﺑﺮدي ﺑﺴﯿﺎر ﮔﺴﺘﺮدهﺗﺮ و ﻣﻨﻄﻘﻲﺗﺮ ﻣﻲداد‪ .‬ھﻨﺪوھﺎي‬
‫‪set‬‬

‫ﭘﺎكﻃﯿﻨﺖ ﺣﺘﻲ اﻟﻤﻘﺪور از ﻛﺸﺘﻦ ﺣﺸﺮات ﺧﻮدداري ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؛ ﺣﺘﻲ‪ ،‬آﻧﺎن ﻛﮫ ﭼﻨﺪان رﻏﺒﺘﻲ ﺑﮫ ﻓﻀﯿﻠﺖ‬
‫ﺗﺮﺣﻢ ﻧﺪارﻧﺪ ﺑﺎ ﺟﺎﻧﻮران ﭼﻮن ﺑﺮادران ﻓﺮوﺗﻦ ﺧﻮد رﻓﺘﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻧﮫ ﭼﻮن ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت ﭘﺴﺖﺗﺮي ﻛﮫ ﺑﻨﺎ ﺑﮫ‬
‫ﻓﺮﻣﺎن اﻻھﻲ ﺑﺮ آﻧﺎن ﺳﻠﻄﮫ دارﻧﺪ‪ «.‬از ﻧﻈﺮ ﻓﻠﺴﻔﻲ »ﻛﺮﻣﮫ« ﺑﺮاي ھﻨﺪو ﺣﻘﺎﯾﻖ ﺑﺴﯿﺎري را ﺗﺸﺮﯾﺢ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﺪون آن‪،‬از ﻟﺤﺎظ ﻣﻌﻨﺎ ﻧﺎﻣﻔﮭﻮم و از ﻟﺤﺎظ ﻋﺪاﻟﺖ ﺑﺴﯿﺎر ﻇﺎﻟﻤﺎﻧﮫ ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬ﻋﺪم‬
‫ﻣﺴﺎوات و ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮﯾﮭﺎي اﺑﺪي ﻣﯿﺎن اﻓﺮاد ﻛﮫ ﺷﻮق و ﻃﻠﺐ اﺑﺪي اﻧﺴﺎن را ﺑﺮاي اﺳﺘﻘﺮار ﻋﺪاﻟﺖ و‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﺴﺎوات ﺑﮫ ﺷﻜﺴﺖ ﻣﻲﻛﺸﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺎم رﻧﺠﻲ ﻛﮫ ھﻤﺮاه ﺑﺎ ﺗﻮﻟﺪ اﻧﺴﺎن ﺑﮫ زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ او وارد ﻣﻲﺷﻮد و ﺗﺎ‬
‫ﻣﺮگ ﺑﺎ آن ھﻤﺮاه اﺳﺖ‪ ،‬ھﻤﮫ و ھﻤﮫ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻓﺮد ھﻨﺪوﯾﻲ ﻛﮫ ﻛﺮﻣﮫ را ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﮫ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ درك و ﻓﮭﻢ اﺳﺖ؛‬
‫اﯾﻦ ﺷﺮھﺎ و ﺑﯿﻌﺪاﻟﺘﯿﮭﺎ‪ ،‬اﯾﻦ اﺧﺘﻼﻓﮭﺎي ﻣﯿﺎن ﺑﻼھﺖ و ﻧﺒﻮغ‪ ،‬ﻣﯿﺎن ﻓﻘﺮ و ﺛﺮوت‪ ،‬ﻧﺘﺎﯾﺞ وﺟﻮدھﺎي ﮔﺬﺷﺘﮫ‬
‫اﺳﺖ؛ ﻛﺎرﻛﺮد اﺟﺘﻨﺎب ﻧﺎﭘﺬﯾﺮ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﮔﺮﭼﮫ ﺑﺮاي ﯾﻚ زﻧﺪﮔﻲ ﯾﺎ ﯾﻚ ﻟﺤﻈﮫ ﻧﺎﻋﺎدﻻﻧﮫ اﺳﺖ‪ ،‬در‬
‫‪pym‬‬

‫ﭘﺎﯾﺎن ﻛﺎر ﻛﺎﻣﻼ ﻋﺎدﻻﻧﮫ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻛﺮﻣﮫ ﯾﻜﻲ از آن اﺑﺪاﻋﺎت ﺑﺴﯿﺎري اﺳﺖ ﻛﮫ اﻧﺴﺎن ﺑﮫ ﻋﻤﻞ آورده اﺳﺖ‬
‫ﺗﺎ ﺷﺮ را ﺻﺒﻮراﻧﮫ ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﺎ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺎﺣﺎﻟﺘﻲ اﻣﯿﺪوار روﺑﮫرو ﺷﻮد‪ .‬اﻏﻠﺐ ادﯾﺎن ﻛﻮﺷﯿﺪهاﻧﺪ ﻛﮫ‬
 ‫‪m‬‬
‫وﻇﯿﻔﺔ ﺗﻮﺿﯿﺢ ﺷﺮ و ﯾﺎﻓﺘﻦ ﻃﺮﺣﻲ را ﺑﮫ اﻧﺠﺎم رﺳﺎﻧﻨﺪ ﻛﮫ ﺑﻨﺎﺑﺮ آن ﻃﺮح‪ ،‬اﻧﺴﺎن ﺷﺮ را‪ ،‬ﻧﮫ ﺑﺎ دﻟﺨﻮﺷﻲ‪،‬‬
‫ﺑﻠﻜﮫ ﺑﺎ آراﻣﺶ ﺟﺎن ﺑﭙﺬﯾﺮد‪ .‬ﭼﻮن ﻣﺸﻜﻞ واﻗﻌﻲ ﺣﯿﺎت رﻧﺞ ﻧﺒﻮده‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ رﻧﺞ ﻧﺎﺷﺎﯾﺴﺖ اﺳﺖ‪ .‬دﯾﻦ ھﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫ﻣﻌﻨﺎ ﺑﺨﺸﯿﺪن و ارزش دادن ﺑﮫ اﻧﺪوه و درد از اﻧﺪوه ﻏﻤﻨﺎﻣﺔ اﻧﺴﺎن ﻣﻲﻛﺎھﺪ‪ .‬در اﻻھﯿﺎت ھﻨﺪو‪ ،‬روان‬

‫‪.co‬‬
‫ﻻاﻗﻞ اﯾﻦ ﺗﺴﻼ را دارد ﻛﮫ ﻓﻘﻂ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎر ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻛﺮدارھﺎي ﺧﻮد را ﺑﺮ دوش ﻛﺸﺪ و اﮔﺮ در ﻛﻞ ھﺴﺘﻲ ﺷﻚ‬
‫ﻧﻜﻨﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺷﺮ را ﻣﺠﺎزاﺗﻲ ﺳﭙﻨﺠﻲ ﺑﺪاﻧﺪ و ﭼﺸﻢ ﺑﮫ راه ﭘﺎداﺷﮭﺎي ﻣﺤﺴﻮس ﻓﻀﺎﯾﻞ و اﻋﻤﺎل ﻧﯿﻚ اﻧﺠﺎم‬
‫دادة ﺧﻮد ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫اﻧﻘﯿﺎد ﻣﻠﻲ‪ ،‬و ﺑﮭﺮهﻛﺸﻲ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﮔﺮاﯾﺶ ﺑﮫ اﯾﻦ داﺷﺘﻨﺪ ﻛﮫ زﻧﺪﮔﻲ را ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﮫ ﭼﺸﻢ ﻣﺠﺎزاﺗﻲ‬

‫‪oo‬‬
‫ﺟﺎﻧﻜﺎه ﺑﻨﮕﺮﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻓﺮاﻏﺖ ﯾﺎ ﭘﺎداﺷﻲ‪ .‬وداھﺎ‪ ،‬ﻛﮫ ﻧﻮﺷﺘﺔ ﻧﮋاد ﺳﺨﺘﻜﻮﺷﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ از ﺷﻤﺎل ﺑﮫ‬
‫ھﻨﺪ آﻣﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﻤﺎﺑﯿﺶ‪ ،‬ﻧﻈﯿﺮ اﺷﻌﺎر وﯾﺘﻤﻦ‪ ،‬ﺟﻨﺒﺔ ﺧﻮﺷﺒﯿﻨﻲ دارد؛ ﺑﻮدا‪ ،‬ﻛﮫ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ھﻤﺎن ﻧﮋاد در ﭘﺎﻧﺼﺪ‬
‫ﺳﺎل ﺑﻌﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ارزش زﻧﺪﮔﻲ را اﻧﻜﺎر ﻛﺮد؛ ﭘﻮراﻧﮫھﺎ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺎز ﭘﻨﺞ ﻗﺮن دﯾﺮﺗﺮ از ﺑﻮدا ﭘﺪﯾﺪ آﻣﺪه‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ﻧﻈﺮي ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﯿﺶ از ھﺮ ﭼﮫ در ﻣﻐﺮب زﻣﯿﻦ ﺷﻨﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه ﺑﻮد – ﺟﺰ ﻟﺤﻈﺎت ﭘﺮاﻛﻨﺪة‬

‫‪yah‬‬
‫ﺷﻚ ﻓﻠﺴﻔﻲ ‪ ،-‬ﺑﺪﺑﯿﻨﺎﻧﮫ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺸﺮق زﻣﯿﻦ‪ ،‬ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﮫ اﻧﻘﻼب ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺑﮫ آن ﻧﺮﺳﯿﺪ‪ ،‬ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ ﺷﻮر و‬
‫ﺷﻮق ﻏﺮﺑﯿﺎن را در ﺑﺮداﺷﺖ از زﻧﺪﮔﻲ درﯾﺎﺑﺪ؛ ﺷﺮق‪ ،‬در ﺗﻼش ﺑﻲاﻣﺎن‪ ،‬در ﺟﺎه ﻃﻠﺒﻲ ﺑﻲاﻣﺎن‪ ،‬در‬
‫ﺗﻤﮭﯿﺪات ﺟﺎﻧﻜﺎه و ﺧﺮد ﻛﻨﻨﺪة اﻋﺼﺎب ﺑﺮاي ﺻﺮﻓﮫﺟﻮﯾﻲ در ﻛﺎر‪ ،‬و در ﺗﺮﻗﻲ و ﺳﺮﻋﺖ ﻣﻐﺮبزﻣﯿﻦ‪،‬‬
‫ﺟﺰ ﺑﯿﻤﺎﯾﮕﻲ و ﺳﺒﻜﺴﺮي ﭼﯿﺰي ﻧﻤﻲدﯾﺪ؛ دﯾﮕﺮ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ اﯾﻦ ﮔﺮﻓﺘﺎري ﻋﻤﯿﻖ در اﻣﻮر ﺳﻄﺤﻲ و اﯾﻦ‬
‫ﺗﺤﺎﺷﻲ زﯾﺮﻛﺎﻧﮫ را درﯾﺎﺑﺪ ﻛﮫ ﻏﺎﯾﺎت را درﺻﻮرت و ﻇﺎھﺮ ﺑﻨﮕﺮد‪ ،‬ﻛﻤﺎ اﯾﻨﻜﮫ ﻏﺮب ھﻢ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﮫ‬
‫ﻋﻤﻖ اﯾﻦ رﺧﻮت آرام‪» ،‬رﻛﻮد«‪ ،‬و »ﻧﻮﻣﯿﺪي« ﺷﺮق ﺳﻨﺘﻲ دﺳﺖ ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬در ﻧﯿﺎﺑﺪ ﺣﺎل ﭘﺨﺘﮫ ھﯿﭻ ﺧﺎم‪.‬‬
‫@‪h‬‬
‫ﯾﻤﮫ از ﯾﻮدﯾﺸﺘﯿﺮه ﻣﻲﭘﺮﺳﺪ‪» :‬آن ﭼﯿﺴﺖ ﻛﮫ در ﺟﮭﺎن از ھﻤﮫ ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰﺗﺮ اﺳﺖ؟« ﯾﻮدﯾﺸﺘﯿﺮه ﭘﺎﺳﺦ‬
‫ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ‪» :‬اﻓﺮاد ﯾﻜﺎﯾﻚ ﻣﻲﻣﯿﺮﻧﺪ؛ ﻣﺮدم اﯾﻦ را ﻣﻲﺑﯿﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺎز اﯾﻨﺴﻮ و آﻧﺴﻮ ﻣﻲروﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﺎ ﻛﮫ ﺧﻮد‬
‫ﺑﯿﻤﺮﮔﻨﺪ‪ .‬ﻣﮭﺎﺑﮭﺎراﺗﺎ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ »ﺟﮭﺎن از ﻣﺮگ رﻧﺞ ﻣﻲﺑﺮد‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﺎر ﭘﯿﺮي اﺳﺖ‪ ،‬و ﺷﺒﮭﺎ‪ ،‬ﻛﮫ ﺗﻤﺎﻣﻲ‬
‫ﻧﺎﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺪام ﻣﻲآﯾﻨﺪ و ﻣﻲروﻧﺪ‪ .‬ﺣﺎل ﻛﮫ ﻣﻲداﻧﻢ ﻣﺮگ از ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺑﺎز ﻧﻤﻲاﯾﺴﺘﺪ‪ ،‬ﻣﺮا از ﮔﺎم زدن ﺑﺎ‬
‫ﻧﻘﺎب ﻋﻠﻢ ﭼﮫ ﺣﺎﺻﻞ؟« و ﺳﯿﺘﺎي راﻣﺎﯾﺎﻧﺎ‪ ،‬ﻛﮫ در ھﺮ وﺳﻮﺳﮫ و آزﻣﻮﻧﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﺷﻮھﺮش وﻓﺎدار ﻣﺎﻧﺪه‬
‫‪are‬‬

‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﭘﺎداش اﯾﻦ وﻓﺎداري‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻣﺮگ را ﻣﻲﻃﻠﺒﺪ‪:‬‬

‫اﮔﺮ در ﺣﻘﯿﻘﺖ ﺑﮫ ﺷﻮﯾﻢ ﻧﺸﺎن دادهام ﻛﮫ ھﻤﺴﺮي وﻓﺎدارم‪ ،‬اي زﻣﯿﻦ‪ ،‬اي ﻣﺎدر ﻣﻦ‪ ،‬ﺳﯿﺘﺎ را از ﺑﺎر اﯾﻦ‬
‫زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺮھﺎن!‬

‫ﭘﺲ‪ ،‬آﺧﺮﯾﻦ ﻛﻼم در ﻓﻜﺮ ﻣﺬھﺒﻲ ھﻨﺪو ﻣﻜﺸﮫ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ رھﺎﯾﻲ و ﻧﺠﺎت‪ ،‬اﺳﺖ؛ ﻧﺨﺴﺖ رھﺎﯾﻲ‬
‫‪set‬‬

‫از ھﺮﮔﻮﻧﮫ ﻛﺎم و آرزو‪ ،‬و ﺳﭙﺲ رھﺎﯾﻲ از زﻧﺪﮔﻲ‪ .‬ﻧﯿﺮواﻧﮫ را ﻣﻲﺗﻮان رھﺎﯾﻲ آن ﯾﺎ اﯾﻦ داﻧﺴﺖ؛ وﻟﻲ‬
‫ﻧﯿﺮواﻧﺔ ﻛﺎﻣﻞ ھﻨﮕﺎﻣﻲ دﺳﺖ ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ رھﺎﯾﻲ از اﯾﻦ ھﺮدو ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺘﺮي‪-‬ھﺮي ﻓﺮزاﻧﮫ‪] ،‬رھﺎﯾﻲ[ اول را‬
‫ﭼﻨﯿﻦ ﺑﯿﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬
‫‪an‬‬

‫ھﺮﭼﮫ ﺑﺮزﻣﯿﻦ اﺳﺖ از آن ﺑﯿﻢ زاﯾﺪ‪ ،‬و ﺗﻨﮭﺎ راه رھﺎﯾﻲ از ﺑﯿﻢ را ﻣﻲﺗﻮان در ﭘﺸﺖ ﭘﺎ زدن ﺑﮫ ھﺮﮔﻮﻧﮫ‬
‫ﻛﺎم و آرزو ﯾﺎﻓﺖ …‪ .‬روزﮔﺎري ﻛﮫ دﻟﻢ ﺳﺨﺖ از آن ﺧﻮﻧﯿﻦ ﺑﻮد ﻛﮫ ﮔﻮﺷﺔ ﭼﺸﻤﻲ از ﺗﻮاﻧﮕﺮان‬
‫ﻣﻲﻃﻠﺒﯿﺪ‪ ،‬روزھﺎ ﺑﺮ ﻣﻦ ﺑﺲ دﯾﺮﭘﺎي ﻣﻲﻧﻤﻮد؛‬
‫‪pym‬‬

‫اﻣﺎ آﻧﮕﺎه ﻛﮫ ﺑﮫ ﺟﺴﺘﺠﻮ ﺑﺮآﻣﺪم ﺗﺎ ﺑﮫ آرزوھﺎ و ﻛﺎﻣﮭﺎي اﯾﻦ ﺟﮭﺎﻧﻲ ﭘﺎﯾﺎن ﺑﺨﺸﻢ‪ ،‬روزھﺎ ﺑﺮﻣﻦ ھﻤﮫ ﺑﺲ‬
‫ﻛﻮﺗﺎه ﻣﻲﻧﻤﻮد‪ .‬اﻣﺎ اﻛﻨﻮن ﭼﻮن ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﻲ‪ ،‬در ﻏﺎر ﻛﻨﺎر ﻛﻮھﻲ‪ ،‬ﺑﺮﺳﻨﮓ ﺳﺨﺘﻲ ﻣﻲﻧﺸﯿﻨﻢ‪ ،‬و ﭼﻮن ﺑﮫ‬
‫زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ ﭘﯿﺸﯿﻨﻢ ﻣﻲاﻧﺪﯾﺸﻢ‪ ،‬ﻣﻲﺧﻨﺪم‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﮔﺎﻧﺪي ﺷﻜﻞ دوم رھﺎﯾﻲ را ﺑﯿﺎن ﻛﺮده‪ ،‬ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ﻧﻤﻲﺧﻮاھﻢ دوﺑﺎره زاﯾﯿﺪه ﺷﻮم‪«.‬‬

‫ﺑﺮﺗﺮﯾﻦ آرزو و ﻏﺎﯾﺖ آﻣﺎل ھﺮ ھﻨﺪو اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ از ﺑﺎزآﻣﺪن ﺑﺮھﺪ؛ آن ﺗﺐ »ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ« را‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺎ ھﺮ‬

‫‪.co‬‬
‫ﺗﻨﻲ و ﺗﻮﻟﺪ ﻓﺮدي دوﺑﺎره زﻧﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬از دﺳﺖ ﺑﺪھﺪ‪ .‬رﺳﺘﮕﺎري ﻧﮫ از رھﮕﺬر اﯾﻤﺎن ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﺷﻮد و‬
‫ﻧﮫ ﺑﺎ ﻛﺮدارھﺎﯾﻤﺎن؛ ﺑﻠﻜﮫ از اﻧﻜﺎر ﻧﻔﺲ ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ‪ ،‬و ﺷﮭﻮد ﻓﺮاوان دور از ﺧﻮدﭘﺮﺳﺘﻲ آن »ﻛﻞ« ﺟﺰءﺳﻮز‬
‫ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﻲآﯾﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺳﺮاﻧﺠﺎم »ﺧﻮد« ﻣﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﭼﯿﺰي ﻧﻤﺎﻧﺪ ﻛﮫ دﯾﮕﺮ ﺑﺎر زاﯾﯿﺪه ﺷﻮد‪ .‬دوزخ ﻓﺮدﯾﺖ‬
‫ﺑﮫ ﺑﮭﺸﺖ‪ ،‬و ﺑﮭﺸﺖ وﺣﺪت ﺑﮫ ﻣﺠﺬوﺑﯿﺖ ﻛﺎﻣﻞ و ﺑﻲ ﺗﺸﺨﺺ در ﺑﺮھﻤﻦ – ﯾﻌﻨﻲ ﺑﮫ ﺟﺎن ﺟﮭﺎن ﯾﺎ ﻧﯿﺮوي‬
‫ﺟﮭﺎن – ﺑﺪل ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫‪-IV‬ﻏﺮاﯾﺐ دﯾﻦ‬
‫ﺧﺮاﻓﺎت – ﻋﻠﻢ اﺣﻜﺎم ﻧﺠﻮم – ﻓﺎﻟﯿﺴﯿﺴﻢ – ﺷﻌﺎﯾﺮ – ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ – ﺗﻄﮭﯿﺮ – آﺑﮭﺎي ﻣﺘﺒﺮك‬

‫‪yah‬‬
‫در ﻣﯿﺎن اﯾﻦ اﻻھﯿﺎت آﻣﯿﺨﺘﮫ ﺑﺎ ﺑﯿﻢ و رﻧﺞ‪ ،‬ﺧﺮاﻓﺎت – ﻛﮫ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﯾﺎري ﻋﺎﻟﻢ ﻣﺎﻓﻮقاﻟﻄﺒﯿﻌﮫ ﺑﺮاي‬
‫ﺑﯿﻤﺎرﯾﮭﺎي ﻛﻮﭼﻚ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﻮد ‪ -‬ﺑﺮگ و ﺑﺎر ﯾﺎﻓﺖ و ﺷﻜﻮﻓﺎ ﺷﺪ‪ .‬ﻧﺬرھﺎ‪ ،‬اﻓﺴﻮﻧﮭﺎ‪ ،‬ﺟﻦ ﮔﯿﺮﯾﮭﺎ‪ ،‬ﻋﻠﻢ اﺣﻜﺎم‬
‫ﻧﺠﻮم‪ ،‬ﻏﯿﺒﮕﻮﯾﯿﮭﺎ‪ ،‬اوراد‪ ،‬ﺳﻮﮔﻨﺪھﺎ‪ ،‬ﻛﻒﺑﯿﻨﻲ‪ ،‬ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﻲ‪ 812،728،2 ،‬ﻣﺮد دﯾﻦ‪ ،‬ﯾﻚ ﻣﯿﻠﯿﻮن ﻓﺎﻟﺒﯿﻦ‪،‬‬
‫ﯾﻜﺼﺪ ھﺰار ﻣﺎر اﻓﺴﺎ‪ ،‬ﯾﻚ ﻣﯿﻠﯿﻮن »ﻓﻘﯿﺮ« و ﺟﻮﻛﻲ و ﻣﺮدان ﻣﻘﺪس دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺟﻤﻠﮕﻲ‪ ،‬ﺑﺨﺸﻲ از ﺗﺼﻮﯾﺮ‬
‫ﺗﺎرﯾﺨﻲ ھﻨﺪ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﻨﺪ‪ .‬ھﻨﺪوان ﺑﮫ ﻣﺪت ھﺰار و دوﯾﺴﺖ ﺳﺎل ﺗﻌﺪاد زاﯾﺪي ﺗﻨﺘﺮه )ﺟﻨﮓ( داﺷﺘﻨﺪ‬
‫@‪h‬‬
‫ﻛﮫ ﺷﺮح ﻋﻠﻢ اﺳﺮار‪ ،‬ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﻲ‪ ،‬و ﺟﺎدوﮔﺮي ﺑﻮد‪ ،‬و ﻣﻨﺘﺮه )اﻓﺴﻮن و ورد( ھﺎي ﻣﻘﺪﺳﻲ را ﺑﯿﺎن ﻣﻲﻛﺮد‬
‫ﻛﮫ ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ ﻣﻲﺷﺪ ﺑﺎ آﻧﮭﺎ‪ ،‬از راه ﺳﺤﺮ و ﺟﺎدو‪ ،‬ﺑﮫ ھﺮ ﻗﺼﺪ و ﻧﯿﺘﻲ رﺳﯿﺪ‪ .‬ﺑﺮھﻤﻨﺎن ﺑﺎ ﭼﺸﻢ ﺗﺤﻘﯿﺮ ﺑﮫ اﯾﻦ‬
‫دﯾﻦ ﺟﺎدو ﻧﮕﺎه ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و دم ﺑﺮ ﻧﻤﻲآوردﻧﺪ؛ و ﻋﻠﺖ اﯾﻦ ﺗﺴﺎھﻞ را ﻣﻲﺗﻮان ﺗﺎﺣﺪي ﻣﻌﻠﻮل اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ‬
‫داﻧﺴﺖ‬
‫‪are‬‬
‫‪set‬‬
‫‪an‬‬
‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫‪.co‬‬
‫‪oo‬‬
‫‪yah‬‬
‫@‪h‬‬
‫ﺳﻜﻮھﺎي ﻣﺮدهﺳﻮزي در ﻛﻠﻜﺘﮫ‬
‫‪are‬‬
‫‪set‬‬
‫‪an‬‬
‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫‪.co‬‬
‫‪oo‬‬
‫‪yah‬‬
‫@‪h‬‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﺆﻣﻨﯿﻦ در ﺑﻨﺎرس‬

‫ﻛﮫ ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ رواج اﯾﻦ ﺧﺮاﻓﺎت ﺑﺮاي ﺗﺜﺒﯿﺖ ﻗﺪرت ﺧﻮد آﻧﮭﺎ ﺿﺮوري اﺳﺖ؛ از اﯾﻦ ﮔﺬﺷﺘﮫ‪ ،‬ﺷﺎﯾﺪ‬
‫ھﻢ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ﺧﺮاﻓﺎت از ﻣﯿﺎن رﻓﺘﻨﻲ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬و ﭼﻨﺎﻧﭽﮫ اﻣﺮوز ﺑﺴﺎط آن ﺑﺮﭼﯿﺪه ﺷﻮد‪ ،‬ﻓﺮدا ﺑﮫ ﺷﻜﻞ‬
‫دﯾﮕﺮي ﻧﻤﻮدار ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﺣﺲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ ھﯿﭻ ذﯾﺸﻌﻮري ﺑﺎ ﻧﯿﺮوﯾﻲ ﻛﮫ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﮫ اﺷﻜﺎل‬
‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺗﺠﻠﻲ ﻛﻨﺪ در ﻧﻤﻲاﻓﺘﺪ‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫ھﻨﺪوي ﺳﺎده دل‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﺑﺴﯿﺎري از اﻣﺮﯾﻜﺎﯾﯿﮭﺎي ﺑﺎ ﻓﺮھﻨﮓ‪ ،‬ﻋﻠﻢ اﺣﻜﺎم ﻧﺠﻮم را ﻗﺒﻮل داﺷﺖ‪ ،‬و اﯾﻦ اﻣﺮ‬
‫را ﻣﺴﻠﻢ ﻣﻲداﻧﺴﺖ ﻛﮫ ھﺮ ﺳﺘﺎره ﺑﺮ آﻧﺎن ﻛﮫ زﯾﺮ ﻧﻔﻮذ آن ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪهاﻧﺪ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺧﺎﺻﻲ دارد‪ .‬زﻧﺎن ﺣﺎﯾﻀﮫ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ اوﻓﻠﯿﺎ ]در ﻧﻤﺎﯾﺸﻨﺎﻣﺔ ھﻤﻠﺖ ﺷﻜﺴﭙﯿﺮ[ ﻣﻲﺑﺎﯾﺴﺖ ﺧﻮد را از آﻓﺘﺎب دور ﻧﮕﺎه دارﻧﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﻣﻤﻜﻦ ﺑﻮد‬
‫‪an‬‬

‫ﻛﮫ آﺑﺴﺘﻦ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ﻛﻮﺷﯿﺘﻜﻲ اوﭘﺎﻧﯿﺸﺎد آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ راز ﺑﮭﺮوزي ﻣﺎدي ﺳﺘﺎﯾﺶ ﻣﻨﻈﻢ ﻣﺎه ﻧﻮﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺎﺣﺮان‪ ،‬اﺣﻀﺎرﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ارواح‪ ،‬و رﻣﺎﻻن‪ ،‬ﺑﺎ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﺨﺘﺼﺮ ﭘﻮﻟﻲ‪ ،‬ﮔﺬﺷﺘﮫ و آﯾﻨﺪه را از روي ﻛﻒ‬
‫دﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺠﺎﺳﺖ‪ ،‬رؤﯾﺎھﺎ‪ ،‬ﻋﻼﯾﻤﻲ ﻛﮫ در آﺳﻤﺎن ﻇﺎھﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﯾﺎ ﻣﻮش ﺧﻮردﮔﯿﮭﺎي ﭘﺎرﭼﮫ ﺗﻌﺒﯿﺮ‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺧﻮاﻧﺪن اورادي ﻛﮫ ﻓﻘﻂ ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﻠﺪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ارواح را ﻧﺎﭘﺪﯾﺪ ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ؛ ﻛﻔﭽﮫ ﻣﺎران را‬
‫اﻓﺴﻮن ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن را ﺑﮫ دام ﻣﻲاﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ؛ و ﺧﻮد ﺧﺪاﯾﺎن را ﻣﺠﺒﻮر ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ ﻧﯿﺎزدھﻨﺪه را‬
‫‪pym‬‬

‫ﯾﺎري دھﻨﺪ‪ .‬ﺟﺎدوﮔﺮان‪ ،‬در ﻗﺒﺎل دﺳﺘﻤﺰد ﺣﺴﺎﺑﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻲ را ﺑﮫ ﺗﻦ دﺷﻤﻦ داﺧﻞ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﺟﻦ ﺧﻮد‬
‫ﺷﺨﺺ را ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ؛ ﻣﺮگ ﻧﺎﮔﮭﺎﻧﻲ دﺷﻤﻦ را ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎ او را ﺑﺎ درد ﺑﯿﺪرﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬زﻣﯿﻨﮕﯿﺮ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ ﺑﺮھﻤﻦ ھﻢ وﻗﺘﻲ ﻛﮫ دھﻦ دره ﻣﻲﻛﺮد اﻧﮕﺸﺘﺎﻧﺶ را ﺑﮫ راﺳﺖ و ﺑﮫ ﭼﭗ ﻣﻲﺷﻜﺴﺖ ﺗﺎ‬
‫ارواح ﺧﺒﯿﺜﮫ را‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﻤﻜﻦ ﺑﻮد وارد دھﺎﻧﺶ ﺑﺸﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺘﺮﺳﺎﻧﺪ و دور ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮد ھﻨﺪو؛ ﻣﺜﻞ ﺑﺴﯿﺎري از‬
‫دھﻘﺎﻧﺎن اروﭘﺎﯾﻲ‪ ،‬در ﻛﻠﯿﺔ ادوار و ﻗﺮون از ﭼﺸﻢ زﺧﻢ ﻣﻲﺗﺮﺳﯿﺪ؛ در ھﺮ ﺣﺎﻟﻲ ﻣﻤﻜﻦ ﺑﻮد ﺑﺎ ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ ﯾﺎ ﺑﺎ‬

‫‪.co‬‬
‫ﻣﺮﮔﻲ ﻛﮫ دﺷﻤﻨﺎن ﺑﺎ ﺳﺤﺮ و ﺟﺎدو ﺑﺮ ﺳﺮش ﻣﻲآوردﻧﺪ روﺑﮫرو ﺷﻮد‪ .‬از اﯾﻨﮭﺎ ﮔﺬﺷﺘﮫ‪ ،‬ﺟﺎدوﮔﺮ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻗﻮة ﺑﺎه را ﺗﺠﺪﯾﺪ و ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻛﻨﺪ؛ ﯾﺎ ﻋﺸﻖ اﯾﻦ را ﺑﮫ دل آن ﺑﯿﻨﺪازد؛ ﯾﺎ زﻧﺎن ﻧﺎزا را ﺑﭽﮫدار ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻮق ھﻨﺪو ﺑﮫ داﺷﺘﻦ ﻓﺮزﻧﺪ از ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﻧﯿﺮواﻧﮫ‪ ،‬ﺷﺪﯾﺪﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﺑﮫ ﻗﺪرت ﺟﻨﺴﻲ‬
‫ﺧﻮد ﻓﻮقاﻟﻌﺎده ﻋﻼﻗﮫﻣﻨﺪ اﺳﺖ و ﺷﻌﺎﯾﺮ ﭘﺮﺳﺘﺶ ﻧﻤﺎدھﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪﻣﺜﻞ و ﺑﺎرآوري از ھﻤﯿﻦ ﻋﻼﻗﮫ ﺳﺮﭼﺸﻤﮫ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﻲﮔﯿﺮد‪ .‬ﻓﺎﻟﯿﺴﯿﺴﻢ ﯾﺎ ذﻛﺮﭘﺮﺳﺘﻲ‪ ،‬ﻛﮫ در ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻛﺸﻮرھﺎ در دورهھﺎي ﻣﺘﻔﺎوت رواج داﺷﺘﮫ‪ ،‬از‬
‫ﻗﺪﯾﻤﯿﺘﺮﯾﻦ ازﻣﻨﮫ ﺗﺎ ﻗﺮن ﺑﯿﺴﺘﻢ در ھﻨﺪ ﭘﺎﺑﺮﺟﺎ ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺷﯿﻮا‪ ،‬ﺧﺪاي اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺘﺶ‪،‬آﻟﺖ رﺟﻮﻟﯿﺖ ﺷﻤﺎﯾﻞ‬
‫او‪ ،‬و ﺗﻨﺘﺮهھﺎ ﺗﻠﻤﻮد آن ﺑﻮد‪ .‬ﺷﻜﺘﻲ‪ ،‬ﯾﺎ ﻧﯿﺮوي ﺗﻮاﻧﺒﺨﺶ ﺷﯿﻮا را‪ ،‬ﮔﺎھﻲ ﺑﮫ ﻋﻨﻮان‬

‫ﻛﮫ ھﻢ ﻗﻮة ﻧﺮﯾﻨﮫ و ھﻢ ﻣﺎدﯾﻨﮫ را در ﺧﻮد داﺷﺖ؛ اﯾﻦ دو ﻧﯿﺮو را ﺑﺎ دو ﺑﺖ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﻨﺪ ﻛﮫ آﻧﮭﺎ را ﻟﯿﻨﮕﮫ‬

‫‪yah‬‬
‫و ﯾﻮﻧﻲ ﻣﻲﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻛﮫ آن ﻧﺸﺎن ﺷﺮم ﻣﺮد‪ ،‬و اﯾﻦ ﻧﺸﺎن ﺷﺮم زن اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺸﺎﻧﮫھﺎي اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺘﺶ ﺟﻨﺴﯿﺖ را‬
‫در ﺳﺮاﺳﺮ ھﻨﺪ ﻣﻲﺗﻮان دﯾﺪ‪ :‬ﺑﮫ اﺷﻜﺎل آﻟﺖ رﺟﻮﻟﯿﺖ در ﻣﻌﺒﺪ ﻧﭙﺎﻟﻲ و ﻣﻌﺎﺑﺪ دﯾﮕﺮ ﺑﻨﺎرس؛ ﺑﮫ ﺷﻜﻞ‬
‫ﻟﯿﻨﮕﮫھﺎي ﻋﻈﯿﻤﻲ ﻛﮫ درون ﻣﻌﺎﺑﺪ ﻣﻨﺴﻮب ﺑﮫ ﺷﯿﻮا را در ﺟﻨﻮب ھﻨﺪ ﻣﻲآراﯾﻨﺪ ﯾﺎ ﭘﯿﺮاﻣﻮن آﻧﮭﺎ را اﺣﺎﻃﮫ‬
‫ﻛﺮدهاﻧﺪ؛ ﯾﺎ در دﺳﺘﮫھﺎ و ﺗﺸﺮﯾﻔﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ ذﻛﺮﭘﺮﺳﺘﻲ و در ﺗﺼﺎوﯾﺮ آﻟﺖ رﺟﻮﻟﯿﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ ﺑﺎزو‬
‫ﻣﻲﺑﻨﺪﻧﺪ ﯾﺎ ﺑﮫ ﮔﺮدن ﻣﻲآوﯾﺰﻧﺪ‪ .‬ﻟﯿﻨﮕﮫھﺎي ﺳﻨﮕﻲ را در ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺷﺎھﺮاھﮭﺎ ﻣﻲﺗﻮان دﯾﺪ؛ ھﻨﺪوھﺎ ﻧﺎرﮔﯿﻠﮭﺎﯾﻲ‬
‫را ﻛﮫ ﺑﻨﺎﺳﺖ در ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﭘﯿﺸﻜﺶ ﻛﻨﻨﺪ روي اﯾﻦ ﺳﻨﮕﮭﺎ ﻣﻲﺷﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻟﯿﻨﮕﺔ ﺳﻨﮕﻲ ﻣﻌﺒﺪ راﻣﺸﻮرام را ھﺮ‬
‫@‪h‬‬
‫روز ﺑﺎ آب ﮔﻨﮓ ﻣﻲﺷﻮﯾﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﻌﺪ آن را – ﻧﻈﯿﺮ آب ﻣﺘﺒﺮك ﯾﺎ آب ﺑﺎﻃﻞاﻟﺴﺤﺮي ﻛﮫ در اروﭘﺎ‬
‫ﻻ آﯾﯿﻦ ذﻛﺮﭘﺮﺳﺘﻲ ﺑﮫ ﺻﻮرﺗﻲ ﺳﺎده وزﯾﺒﻨﺪه اﻧﺠﺎم‬ ‫ﻣﻲﻓﺮوﺧﺘﮫاﻧﺪ – ﺑﮫ ﻣﺆﻣﻨﺎن ﻣﻲﻓﺮوﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮ ً‬
‫ﻣﻲﮔﯿﺮد‪ ،‬ﺑﺪﯾﻦ ﻧﺤﻮ ﻛﮫ ﺳﻨﮓ را ﺑﺎ آب ﯾﺎ روﻏﻦ ﻣﺘﺒﺮك ﻣﺎﻟﺶ ﻣﻲدھﻨﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺲ آن را ﺑﺎ ﺑﺮگ ﻣﻲآراﯾﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﯿﺸﻚ ﻣﺮدم ﻃﺒﻘﺎت ﭘﺎﯾﯿﻦ از دﺳﺘﮫھﺎي ذﻛﺮﭘﺮﺳﺘﻲ ﺗﻔﺮﯾﺢ و ﺣﻈﻲ ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ؛ وﻟﻲ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺮدم‬
‫ﮔﻮﯾﺎ ھﯿﭻ اﻧﮕﯿﺰة زﺷﺖ و وﻗﯿﺤﻲ در ﻟﯿﻨﮕﮫ و ﯾﻮﻧﻲ ﻧﻤﻲﺑﯿﻨﻨﺪ‪ ،‬و اﯾﻦ ﻋﯿﻨﺎً ﻧﻈﯿﺮ ھﺮ ﻣﺴﯿﺤﻲ ﻣﺆﻣﻨﻲ اﺳﺖ‬
‫‪are‬‬

‫ﻛﮫ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻣﺮﯾﻢ ﻋﺬرا را‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﮫ ﻣﺸﻐﻮل ﺷﯿﺮدادن ﺑﮫ ﭘﺴﺮش ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻈﺎره ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ آداب و‬
‫رﺳﻮم ﺑﮫ ھﺮ ﭼﯿﺰي رﻧﮓ دﺳﺘﻲ ﻣﻲدھﺪ‪ ،‬و زﻣﺎن ھﻢ ﺑﮫ آن ﺗﻘﺪس ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ‪ .‬ﻇﺎھﺮاً ﻣﺪﺗﮭﺎﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺮدم‬
‫رﻣﺰ ﺟﻨﺴﻲ اﯾﻦ اﺷﯿﺎ را ازﯾﺎد ﺑﺮدهاﻧﺪ؛ ﺗﻤﺜﺎﻟﮭﺎ اﻛﻨﻮن ﺻﺮﻓًﺎ ﻃﺮﯾﻘﮫھﺎي ﺳﻨﺘﻲ و ﻣﻘﺪس ﻧﺸﺎن دادن ﻧﯿﺮوي‬
‫ﺷﯿﻮاﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ﺗﻔﺎوت ﻣﻔﮭﻮم ھﻨﺪو و اروﭘﺎﯾﻲ‪ ،‬در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﮫ‪ ،‬از اﺧﺘﻼف در ﺳﻦ ازدواج ﭘﯿﺪا ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ؛‬
‫ازدواج در ﺧﺮدﺳﺎﻟﻲ آن اﻧﮕﯿﺰهھﺎﯾﻲ را آزاد ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ ﭼﻮن ﻣﺪت ﻣﺪﯾﺪي ﻧﺎﻛﺎم ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﺧﻮد ﺑﺎز‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ و اﻧﺤﺮاﻓﺎت ﺷﮭﻮاﻧﻲ و ﻧﯿﺰ ﻋﺸﻖ رؤﯾﺎﯾﻲ را ﺑﮫ وﺟﻮد ﻣﻲآورﻧﺪ‪ .‬ﺑﮫ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ‪ ،‬اﺧﻼﻗﯿﺎت و‬
‫رﻓﺘﺎر ﺟﻨﺴﻲ در ھﻨﺪ ﺑﺎﻻﺗﺮ از اروﭘﺎ و اﻣﺮﯾﻜﺎ‪ ،‬و ﺑﺴﯿﺎر ﺷﺎﯾﺴﺘﮫﺗﺮ اﺳﺖ و ﻗﯿﺪ و ﺑﻨﺪ ﺑﯿﺸﺘﺮي دارد‪.‬‬
‫ﭘﺮﺳﺘﺶ ﺷﯿﻮا از ھﻤﺔ آﯾﯿﻨﮭﺎي ھﻨﺪو ﺳﺨﺖﺗﺮ و ﻣﺮﺗﺎﺿﺎﻧﮫﺗﺮ اﺳﺖ؛ و دﯾﻨﺪارﺗﺮﯾﻦ ﻟﯿﻨﮕﮫ ﭘﺮﺳﺘﺎن‪ ،‬ﻟﯿﻨﮕﺎﯾﺖ‬
‫ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬و اﯾﻦ »ﭘﯿﺮاﯾﺸﮕﺮ«ﺗﺮﯾﻦ ﻓﺮﻗﺔ ھﻨﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﮔﺎﻧﺪي ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪»:‬ھﻤﯿﻦ ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮد ﻏﺮﺑﯿﺎﻧﻲ ﻛﮫ‬
‫از ھﻨﺪ دﯾﺪار ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻣﺎ را ﺑﺎ ﺷﻨﺎﻋﺖ ﺑﺴﯿﺎري از اﻋﻤﺎﻟﻤﺎن‪ ،‬ﻛﮫ ﺗﺎ آن زﻣﺎن ﻣﻌﺼﻮﻣﺎﻧﮫ ﺑﺪان‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﻲﭘﺮداﺧﺘﯿﻢ‪ ،‬آﺷﻨﺎ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺑﺎر‪ ،‬در ﻛﺘﺎﺑﻲ از ﻣﺒﻠﻐﺎن ﻏﺮﺑﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ ﯾﺎد ﮔﺮﻓﺘﻢ ﻛﮫ ﺷﯿﻮا ﻟﯿﻨﮕﻢ ]ﻟﯿﻨﮕﺔ‬
‫ﺷﯿﻮا[ ﻣﻌﻨﺎي زﺷﺖ و وﻗﯿﺤﻲ دارد‪«.‬‬

‫رﺳﻢ ﻟﯿﻨﮕﮫ و ﯾﻮﻧﻲ ﻓﻘﻂ ﯾﻜﻲ از آﯾﯿﻨﮭﺎي ﺑﯿﺸﻤﺎري ﺑﻮد ﻛﮫ‪ ،‬از ﻧﻈﺮ زودﮔﺬر ﺑﯿﮕﺎﻧﮫ‪ ،‬ﻧﮫ ﻓﻘﻂ ﺷﻜﻞ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ‬
‫‪pym‬‬

‫ﻧﯿﻤﻲ از ذات دﯾﻦ ھﻨﺪ ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲآﻣﺪ‪ .‬ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ھﺮ ﯾﻚ از اﻋﻤﺎل زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﺣﺘﻲ دﺳﺖ و رو ﺷﺴﺘﻦ و ﻟﺒﺎس‬
‫ﭘﻮﺷﯿﺪن ھﻢ ﻣﺮاﺳﻢ دﯾﻨﻲ ﺧﺎﺻﻲ داﺷﺖ‪ .‬در ﺧﺎﻧﺔ ھﺮ دﯾﻨﺪاري ﺧﺪاﯾﺎن ﺷﺨﺼﻲ و ﺧﺎﺻﻲ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ‬
‫ﻣﻲﺑﺎﯾﺴﺖ ھﺮ روز آﻧﺎن را ﺑﭙﺮﺳﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﻧﯿﺰ ﻧﯿﺎﻛﺎﻧﻲ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺑﮕﯿﺮد ﺗﺎ در ﻣﺮاﺳﻢ ﻣﻌﺒﺪ‪ ،‬ﻛﮫ در اﯾﺎم ﻣﻘﺪس ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ .‬و اﻣﺎ ﻣﺮدم در ﺟﺸﻨﮭﺎي ﺑﺴﯿﺎري ﻛﮫ‬
‫ﻧﺸﺎﻧﺔ ]آﻏﺎز[ ﺳﺎل ﻣﺬھﺒﻲ ﺑﻮد ﺷﺎدي ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و اﯾﻦ ﺧﻮد ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻲﺷﺪ ﻛﮫ در دﺳﺘﮫھﺎي ﺑﺰرگ ﺑﮫ راه‬
‫اﻓﺘﻨﺪ ﯾﺎ ﺑﮫ زﯾﺎرت ﺑﻘﺎع ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﺑﺮوﻧﺪ‪ .‬آﻧﺎن در آﻧﺠﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ آﻧﭽﮫ را ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲﺷﺪ ﺑﻔﮭﻤﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻮن ﺑﮫ‬

‫‪.co‬‬
‫زﺑﺎن ﺳﺎﻧﺴﻜﺮﯾﺖ ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﺖ را درك ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬آن را ﺑﺎ ﭘﯿﺮاﯾﮫھﺎ ﻣﻲآراﺳﺘﻨﺪ؛ ﺑﺎ رﻧﮓ‬
‫ﻣﻲﭘﻮﺷﺎﻧﺪﻧﺪ؛ و ﮔﻮھﺮآﮔﯿﻨﺶ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﮔﺎھﻲ ﺑﺎ آن ﭼﻮن اﻧﺴﺎن رﻓﺘﺎر ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ او را ﺑﯿﺪار‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ﺣﻤﺎﻣﺶ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ﻟﺒﺎس ﺑﺮ او ﻣﻲﭘﻮﺷﺎﻧﯿﺪﻧﺪ؛ ﺧﻮراﻛﺶ ﻣﻲدادﻧﺪ؛ ﺳﺮزﻧﺸﺶ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و‬
‫ﺷﺐ او را در رﺧﺘﺨﻮاﺑﺶ ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﺮاﺳﻢ ﺑﺰرگ ھﻤﮕﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﯾﺎ ﭘﯿﺸﻜﺶ ﺑﻮد‪ ،‬و ﺷﻌﺎﯾﺮ ﺑﺰرگ ﺷﺨﺼﻲ‪ ،‬ﺗﻄﮭﯿﺮ‪ .‬ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻧﺰد ھﻨﺪو‪ ،‬ﯾﻚ‬
‫ﺻﻮرت ﺗﮭﻲ ﺑﻲﻣﺤﺘﻮا ﻧﺒﻮد؛ او ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮد ﻛﮫ اﮔﺮ ﺑﮫ ﺧﺪاﯾﺎن ﻏﺬا ﭘﯿﺸﻜﺶ ﻧﺸﻮد از ﮔﺮﺳﻨﮕﻲ ﺧﻮاھﻨﺪ ﻣﺮد‪.‬‬
‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﮫ اﻧﺴﺎﻧﮭﺎ آدﻣﺨﻮار ﺑﻮدﻧﺪ در ھﻨﺪ ھﻢ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ھﺮ ﺟﺎي دﯾﮕﺮي‪ ،‬اﻧﺴﺎن را ھﻢ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺼﻮﺻﺎً ﻛﺎﻟﻲ اﺷﺘﮭﺎﯾﻲ ﺑﮫ اﻧﺴﺎن داﺷﺖ‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﺮھﻤﻨﺎن ﺗﻮﺿﯿﺢ ﻣﻲدادﻧﺪ ﻛﮫ او ﻓﻘﻂ اﻓﺮاد ﻃﺒﻘﺎت ﭘﺎﯾﯿﻦ را‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﻲﺧﻮرد‪ 63 .‬ﺑﺎ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ اﺧﻼق‪ ،‬آن ﺧﺪاﯾﺎن ھﻢ ﻣﻲﺑﺎﯾﺴﺖ ﺑﮫ ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﻗﺎﻧﻊ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﭼﮫ ﺗﻌﺪاد ﻛﺜﯿﺮي‬
‫از آﻧﮭﺎ را ﺑﮫ آﻧﺎن ﭘﯿﺸﻜﺶ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﺮاﺳﻢ ﺑﺰ از اﻟﺘﻔﺎت ﺧﺎﺻﻲ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮد‪ .‬آﯾﯿﻦ ﺑﻮدا و‬
‫آﯾﯿﻦ ﺟﯿﻦ و »اھﯿﻤﺴﺎ« در ھﻨﺪ ﺑﮫ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺟﺎﻧﻮران ﭘﺎﯾﺎن دادﻧﺪ؛ اﻣﺎ ﭘﺲ از آﻧﻜﮫ آﯾﯿﻦ ھﻨﺪو ﺟﺎي آﯾﯿﻦ ﺑﻮدا‬
‫را ﮔﺮﻓﺖ اﯾﻦ رﺳﻢ دوﺑﺎره ﻣﻌﻤﻮل ﺷﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ زﻣﺎن ﻣﺎ ھﻢ رﺳﯿﺪ‪ ،‬ﮔﺮﭼﮫ ﺗﺎ ﺣﺪي از ﺷﺪت آن ﻛﺎﺳﺘﮫ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮھﻤﻨﺎن اﻓﺘﺨﺎر ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ از ﺷﺮﻛﺖ در ھﺮ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﻻزﻣﮫاش ﺧﻮن رﯾﺨﺘﻦ اﺳﺖ ﺧﻮدداري‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫@‪h‬‬
‫ﻣﺮاﺳﻢ ﻏﺴﻞ و ﺗﻄﮭﯿﺮ ﺳﺎﻋﺘﮭﺎ از زﻧﺪﮔﻲ ھﻨﺪو را ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬زﯾﺮا ﺗﺮس از آﻟﻮدﮔﻲ در دﯾﻦ ھﻨﺪ ھﻤﺎن‬
‫ﻗﺪر ﻓﺮاوان ﺑﻮد ﻛﮫ در ﺑﮭﺪاﺷﺖ ﺟﺪﯾﺪ دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ھﺮ آن ﻣﻤﻜﻦ ﺑﻮد ﻛﮫ ھﻨﺪو از ﻏﺬاي ﻧﺎﺷﺎﯾﺴﺖ‪ ،‬از‬
‫ﻓﻀﻮﻻت‪ ،‬از دﺳﺖ زدن ﺑﮫ ﯾﻚ ﺳﻮدره ﯾﺎ ﻓﺮدي ﺧﺎرج از ﻃﺒﻘﮫ‪ ،‬ﯾﺎ ﺟﺴﺪي ﯾﺎ زن ﺣﺎﺋﻀﮫاي‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﮫ ﺻﺪھﺎ‬
‫ﻃﺮﯾﻖ دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﻧﺠﺲ ﺷﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘﮫ ﺧﻮد زن ھﻢ ﺑﺮ اﺛﺮ ﺧﻮﻧﺮﯾﺰي ﻣﺎھﺎﻧﮫ ﯾﺎ زاﯾﻤﺎن ﻧﺎﭘﺎك ﻣﻲﺷﺪ؛ در اﯾﻦ‬
‫ﻣﻮارد‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺮھﻤﻨﻲ اﻧﺰواي زن و اﺣﺘﯿﺎﻃﺎت ﺑﮭﺪاﺷﺘﻲ ﭘﯿﭽﯿﺪهاي را ﻻزم ﻣﻲﺷﻤﺮد‪ .‬ﺑﻌﺪ از ھﺮ ﯾﻚ از‬
‫‪are‬‬

‫اﯾﻦ آﻻﯾﺸﮭﺎ ‪ -‬ﯾﺎ‪ ،‬ﺑﮫ اﺻﻄﻼح ﻛﻨﻮﻧﻲ ﻣﺎ‪ ،‬ﻋﻔﻮﻧﺘﮭﺎي ﻣﻤﻜﻦ – ھﻨﺪو ﻣﻲﺑﺎﯾﺴﺖ ﻣﺮاﺳﻢ ﺗﻄﮭﯿﺮ را اﻧﺠﺎم دھﺪ‪:‬‬
‫در ﻣﻮارد ﺟﺰﺋﻲ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ آب ﻣﺘﺒﺮك ﺑﺮ ﺳﺮ و ﺻﻮرت ﭘﺎﺷﯿﺪه ﺷﻮد؛ در ﻣﻮارد ﺑﺰرﮔﺘﺮ روﺷﮭﺎي‬
‫ﭘﯿﭽﯿﺪهﺗﺮي ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﺎ ﻋﻤﻞ وﺣﺸﺘﻨﺎك » ﭘﻨﺠﮫ‬

‫ﻼ ﺗﺮك ھﻨﺪ(‬
‫ﮔﺎوﯾﮫ« ﭘﺎﯾﺎن ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺗﻄﮭﯿﺮ‪ ،‬ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﻣﺠﺎزات در ﻣﻮرد ﻧﻘﺾ ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻣﮭﻢ ﻃﺒﻘﮫ )ﻣﺜ ً‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬و آن ﻋﺒﺎرت ﺑﻮد از ﺧﻮردن »ﭘﻨﺞ ﭼﯿﺰ« ﮔﺎو ﻣﻘﺪس‪ :‬ﺷﯿﺮ‪ ،‬ﻣﺎﺳﺖ‪ ،‬روﻏﻦ‪ ،‬ﭘﯿﺸﺎب‪ ،‬و‬
‫‪set‬‬

‫ﺗﭙﺎﻟﮫ‪.‬‬

‫آﻧﭽﮫ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺎ ﺳﻠﯿﻘﺔ اﻣﺮوزي ﻣﻐﺮب زﻣﯿﻦ ﻧﺰدﯾﻚ اﺳﺖ اﺳﺘﺤﻤﺎم روزاﻧﮫ اﺳﺖ؛ در اﯾﻦ ﻣﻮرد ھﻢ‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫ﻣﻨﻈﻮر اﯾﻨﻜﮫ اﯾﻦ رﺳﻢ ﺑﮭﺪاﺷﺘﻲ‪ ،‬ﻛﮫ در ﯾﻚ اﻗﻠﯿﻢ ﻧﯿﻤﮫ ﮔﺮﻣﺴﯿﺮي ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻄﻠﻮب اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺑﮭﺘﺮي‬
‫اﻧﺠﺎم ﮔﯿﺮد‪ ،‬ﺟﺎﻣﺔ دﯾﻨﻲ ﺑﺮ آن ﭘﻮﺷﺎﻧﺪﻧﺪ‪ .‬اﺳﺘﺨﺮھﺎ و ﺣﻮﺿﮭﺎي »ﻣﺘﺒﺮك« ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ؛ رودھﺎي ﺑﺴﯿﺎري را‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﻘﺪس و ﻣﺘﺒﺮك داﻧﺴﺘﻨﺪ؛ و ﺑﮫ ﻣﺮدم ﮔﻔﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ اﮔﺮ در اﯾﻦ رودﺧﺎﻧﮫھﺎ ﻏﺴﻞ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻦ و ﺟﺎﻧﺸﺎن ﭘﺎك‬
‫ﻼ در زﻣﺎن ﯾﻮان ﭼﻮاﻧﮓ ھﺮ ﺻﺒﺢ ﻣﯿﻠﯿﻮﻧﮭﺎ ﻧﻔﺮ در ﮔﻨﮓ ﻏﺴﻞ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ از آن ﻗﺮن ﺗﺎ‬ ‫ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻗﺒ ً‬
‫زﻣﺎن ﻣﺎ ھﺮ ﺑﺎﻣﺪاد‪ ،‬ھﻨﮕﺎم ﺗﺎﺑﯿﺪن اﺷﻌﺔ ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﺑﺮ آﺑﮭﺎي رودﺧﺎﻧﮫ‪ ،‬ﺑﺎﻧﮓ دﻋﺎ و ﺳﺮود ﻣﺆﻣﻨﺎن ﺷﻨﯿﺪه‬
‫ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﮫ دﺳﺘﮭﺎﯾﺸﺎن را ﺑﮫ ﺳﻮي آن ﮔﻮي ﻣﻘﺪس ﺑﮫ دﻋﺎ ﺑﺮداﺷﺘﮫ‪ ،‬ﺻﺒﻮراﻧﮫ زﻣﺰﻣﮫ‬
‫‪pym‬‬

‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ»اوم‪ ،‬اوم‪ ،‬اوم«‪ .‬ﺑﻨﺎرس‪ ،‬ﺷﮭﺮ ﻣﻘﺪس ھﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻘﺼﺪ ﻣﯿﻠﯿﻮﻧﮭﺎ زاﯾﺮ‪ ،‬ﻣﺄﻣﻦ ﭘﯿﺮﻣﺮدان و ﭘﯿﺮ زﻧﺎﻧﻲ‬
‫ﺷﺪ ﻛﮫ از ﺳﺮاﺳﺮ اﯾﻦ ﻛﺸﻮر ﺑﺮاي ﻏﺴﻞ در رود ﮔﻨﮓ ﻣﻲآﻣﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﯿﮕﻨﺎه و ﭘﺎك ﺑﺎ ﻣﺮگ روﺑﮫرو ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺼﻮر اﯾﻨﻜﮫ اﯾﻦ ﻣﺆﻣﻨﯿﻦ ﻃﻲ ﻣﺪت دوھﺰار ﺳﺎل ﺑﮫ ﺑﻨﺎرس آﻣﺪه و‪ ،‬ﺣﺘﻲ در ﺳﭙﯿﺪه دم زﻣﺴﺘﺎن‪ ،‬ﻟﺮزان ﺑﮫ‬
 ‫‪m‬‬
‫آب ﮔﻨﮓ ﭘﺎ ﻧﮭﺎدهاﻧﺪ‪ ،‬و در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﮫ ﺑﻮي ﮔﻮﺷﺖ ﻣﺮدﮔﺎﻧﻲ را ﻛﮫ ﺑﺮ ﺳﻜﻮھﺎي ﻣﺮدهﺳﻮزي ﻣﻲﺳﻮﺧﺘﮫاﻧﺪ‬
‫ﺑﻮﯾﯿﺪهاﻧﺪ‪ ،‬و ھﻤﺎن ﻋﺒﺎدﺗﮭﺎي ﻧﻮﯾﺪﺑﺨﺶ را ﺑﺮاي ھﻤﺎن ﺧﺪاﯾﺎن ﻃﻲ ﻗﺮﻧﮭﺎ ﺑﮫ ﻋﻤﻞ آوردهاﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺮسآور‪،‬‬
‫ﺑﻠﻜﮫ وﺣﺸﺘﻨﺎك اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺧﺪاﯾﻲ اﯾﻦ ادﻋﯿﮫ را اﺟﺎﺑﺖ ﻧﻜﻨﺪ‪ ،‬ﭼﯿﺰي از ارج و ﻗﺮﺑﺶ ﻛﺎﺳﺘﮫ ﻧﺨﻮاھﺪ ﺷﺪ؛‬

‫‪.co‬‬
‫ھﻨﺪ ھﻨﻮز ھﻢ ﺑﮫ ھﻤﺎن ﺷﺪت ﺑﮫ ﺧﺪاﯾﺎﻧﻲ ﻛﮫ در ﻃﻲ اﯾﻦ ﻣﺪت ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺑﺎ آراﻣﺶ ﺧﯿﺎل ﺑﮫ ﻓﻘﺮو وﯾﺮاﻧﻲ او‬
‫ﻓﺮوﻧﮕﺮﯾﺴﺘﮫاﻧﺪ اﻋﺘﻘﺎد دارد‪.‬‬

‫‪ -V‬ﭘﺎرﺳﺎﯾﺎن و ﺷﻜﺎﻛﺎن‬

‫‪oo‬‬
‫روﺷﮭﺎي ﺗﻘﺪس ‪ -‬ﻣﺮﺗﺪان ‪ -‬ﺗﺴﺎھﻞ – ﻧﻈﺮ ﻛﻠﻲ درﺑﺎرة دﯾﻦ ھﻨﺪو‬

‫در ھﻨﺪ‪ ،‬ﮔﻮﯾﺎ ﺗﻌﺪاد اوﻟﯿﺎ و ﭘﺎرﺳﺎﯾﺎن ﺑﯿﺶ از ھﺮ ﺟﺎي دﯾﮕﺮي ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﻛﮫ ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺑﯿﻨﻨﺪه ﺣﺲ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ آﻧﮭﺎ ھﻢ ﻣﺜﻞ ﻣﺎر و ﻛﻮﻛﻨﺎر ﻣﺤﺼﻮل ﻃﺒﯿﻌﻲ اﯾﻦ ﻛﺸﻮرﻧﺪ‪ .‬ﺗﻘﻮاي ھﻨﺪو ﺳﮫ راه اﺻﻠﻲ ﺗﻘﺪس را‬

‫‪yah‬‬
‫ﺑﮫ رﺳﻤﯿﺖ ﻣﻲﺷﻨﺎﺧﺖ‪» :‬ﺟﻨﺎﻧﮫ ‪ -‬ﯾﻮﮔﮫ«‪ ،‬ﯾﺎ راه ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﻲ‪» ،‬ﻛﺮﻣﮫ ‪ -‬ﯾﻮﮔﮫ« ﯾﺎ راه ﻛﺮدار؛ و »ﺑﻜﺘﻲ –‬
‫ﯾﻮﮔﮫ« ﯾﺎ راه ﻋﺸﻖ‪ .‬ﺑﺮھﻤﻨﺎن ﺑﻨﺎﺑﺮ ﻗﺎﻧﻮن ﭼﮭﺎر »اﺷﺮﻣﮫ« ﯾﺎ ﭼﮭﺎر ﻣﺮاﺣﻞ ﺗﻘﺪس‪ ،‬ﺳﯿﺮ و‬

‫ﺳﻠﻮك در ھﺮ ﺳﮫ ﻃﺮﯾﻖ را ﻣﺠﺎز ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮھﻤﻦ ﺟﻮان ﻣﻲﺑﺎﯾﺴﺖ از »ﺑﺮھﻤﮫ ﭼﺎري« آﻏﺎز ﻛﻨﺪ‪،‬‬
‫ﯾﻌﻨﻲ ﺑﮫ ﭘﺎﻛﺪاﻣﻨﻲ ﭘﯿﺶ از ازدواج‪ ،‬ﺑﮫ ﺗﻘﻮا‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﻌﮫ‪ ،‬راﺳﺘﮕﻮﯾﻲ و ﺧﺪﻣﺖ ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﮫ ﺑﮫ »ﮔﻮرو« ﯾﺎ اﺳﺘﺎد‬
‫ﺧﻮد ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﺨﻮرد‪ .‬ﭘﺲ از ازدواج ﻛﮫ ﻧﺒﺎﯾﺪ دﯾﺮﺗﺮ از ﺳﻦ ھﺠﺪه ﺳﺎﻟﮕﻲ اﻧﺠﺎم ﮔﯿﺮد‪ ،‬ﻣﻲﺑﺎﯾﺴﺖ‪ ،‬ھﻤﭽﻮن‬
‫@‪h‬‬
‫»ﮔﺮھﺴﺘﯿﮫ« ﯾﺎ ﻣﺮدﺧﺎﻧﮫ‪ ،‬ﭘﺎ ﺑﮫ ﻣﺮﺣﻠﺔ دوم زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺮھﻤﻨﻲ ﺑﮕﺬارد‪ ،‬و ﺑﺮاي ﻧﮕﺎھﺪاري و ﻋﺒﺎدت ﺧﻮد و‬
‫ﻧﯿﺎﻛﺎﻧﺶ ﺻﺎﺣﺐ ﭘﺴﺮاﻧﻲ ﺑﺸﻮد‪ .‬در ﻣﺮﺣﻠﺔ ﺳﻮم )ﻛﮫ اﻛﻨﻮن ﮔﮭﮕﺎه اﻋﻤﺎل ﻣﻲﺷﻮد( ﺳﺎﻟﻚ ﻣﺮﺣﻠﺔ ﺗﻘﺪس‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ھﻤﺴﺮش ﮔﻮﺷﺔ ﻋﺰﻟﺖ ﮔﺰﯾﻨﺪ؛ ﻣﺜﻞ ﯾﻚ »واﻧﮫ ﭘﺮﺳﺘﮫ« ﯾﺎ ﺟﻨﮕﻞ ﻧﺸﯿﻦ زﻧﺪﮔﻲ ﻛﻨﺪ؛ ﺷﺮاﯾﻂ ﺳﺨﺖ را‬
‫ﺑﺎ ﺷﺎدﻣﺎﻧﻲ ﺑﭙﺬﯾﺮد؛ و ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﺟﻨﺴﻲ را ﺑﮫ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻓﺮزﻧﺪ ﻣﺤﺪود ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﻻﺧﺮه ﺑﺮھﻤﻨﻲ ﻛﮫ ﺑﺨﻮاھﺪ ﺑﮫ‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ ﻣﻘﺎم ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬ﺣﺘﻲ ھﻤﺴﺮش را ھﻢ رھﺎ ﻛﻨﺪ و »ﺳﻨﯿﺎﺳﻲ« ﯾﺎ ﺗﺎرك دﻧﯿﺎ ﺑﺸﻮد‪ .‬از ھﺮﭼﮫ دارد‪ ،‬از‬
‫ﺛﺮوت و ﺧﻮاﺳﺘﮫ‪ ،‬و از ھﺮ ﺑﻨﺪي دﺳﺖ ﺑﺸﻮﯾﺪ‪ ،‬و ﻓﻘﻂ ﭘﻮﺳﺖ آھﻮﯾﻲ ﺑﺮاي ﺗﻨﺶ‪ ،‬ﭼﻮﺑﻲ ﺑﺮاي دﺳﺘﺶ‪ ،‬و‬
‫‪are‬‬

‫ﻛﺪوﯾﻲ آب ﺑﺮاي ﺗﺸﻨﮕﯿﺶ ﺑﺮدارد‪ .‬ھﺮ روز ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻨﺶ را ﺑﮫ ﺧﺎﻛﺴﺘﺮ ﺑﯿﺎﻻﯾﺪ‪» ،‬ﭘﻨﺞ ]ﭼﯿﺰ[ ﮔﺎوي« را‬
‫ﻣﺮﺗﺒًﺎ ﺑﺨﻮرد‪ ،‬و ﯾﻜﺴﺮه از درﯾﻮزه و ﺧﯿﺮات دﯾﮕﺮان زﻧﺪﮔﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺮھﻤﻨﻲ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪»:‬او ﺑﺎﯾﺪ ھﻤﺔ‬
‫اﻧﺴﺎﻧﮭﺎ را ﯾﻜﺴﺎن ﺑﺪاﻧﺪ‪ .‬ﻧﺒﺎﯾﺪ از ﭼﯿﺰي ﻛﮫ رخ ﻣﻲدھﺪ ﺗﺄﺛﯿﺮي ﺑﭙﺬﯾﺮد‪ ،‬و ﺑﺎﯾﺪ ﺣﺘﻲ ﺑﮫ اﻧﻘﻼﺑﺎﺗﻲ ﻛﮫ‬
‫اﻣﭙﺮاﻃﻮرﯾﮭﺎ را ﺳﺮﻧﮕﻮن ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﺎ ﺑﻲﺗﻔﺎوﺗﻲ ﻛﺎﻣﻞ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻨﮭﺎ ھﺪﻓﺶ ﺑﺎﯾﺪ دﺳﺘﯿﺎﺑﻲ ﺑﮫ آن ﻣﯿﺰان از‬
‫ﻓﺮزاﻧﮕﻲ و ﻣﻌﻨﻮﯾﺖ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ ﺳﺮاﻧﺠﺎم او را ﺑﺎ ﺑﺮﺗﺮﯾﻦ اﻟﻮھﯿﺖ – ﻛﮫ ﺑﺮ اﺛﺮ اﻋﻤﺎل ﺷﮭﻮات و ﻣﺤﯿﻂ‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﺎدي ﺧﻮد از او ﺟﺪا ﺷﺪه اﺳﺖ – دوﺑﺎره ﯾﮕﺎﻧﮫ ﻛﻨﺪ‪«.‬‬

‫در ﻣﯿﺎن ﺗﻤﺎم اﯾﻦ ﺗﻘﻮا‪ ،‬اﻧﺴﺎن ﮔﺎه و ﺑﯿﮕﺎه ﺑﮫ آواز ﺷﻜﺎﻛﻲ ﺑﺮﻣﻲﺧﻮرد ﻛﮫ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﻃﻤﺄﻧﯿﻨﺔ آھﻨﮓ ﻧﺮم و‬
‫ﺑﺎوﻗﺎر ھﻨﺪو‪ ،‬آوازي ﻧﺎﻣﻮزون اﺳﺖ‪ .‬ﺑﯿﺸﻚ وﻗﺘﻲ ﻛﮫ ھﻨﺪ ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﻌﺪاد ﺷﻜﺎﻛﺎن ھﻢ ﺑﯿﺸﻤﺎر ﺑﻮد‪،‬‬
‫زﯾﺮا ﺑﺸﺮﯾﺖ ﻏﺎﻟﺒًﺎ آﻧﮕﺎه ﻛﮫ ﻛﺎرش ﺑﮫ ﻛﺎم اﺳﺖ ﺑﮫ ﺧﺪاﯾﺎن ﺷﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﯿﺸﺘﺮ ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﻛﺎﺳﮫ و‬
‫‪an‬‬

‫ﻛﯿﺴﮫاش ﺧﺎﻟﻲ اﺳﺖ آﻧﺎن را ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﺪ‪ .‬ﭘﯿﺶ از اﯾﻦ‪ ،‬از ﭼﺎرواﻛﮫھﺎ و ﺳﺎﯾﺮ ﻣﺮﺗﺪان زﻣﺎن ﺑﻮدا ﺳﺨﻦ‬
‫ﮔﻔﺘﮫاﯾﻢ‪ .‬ﻛﺘﺎب ﻗﺪﯾﻤﻲ ﺷﻮه ﺳﻢ وﯾﺪي اوﭘﺎﻧﯿﺸﺎد اﻻھﯿﺎت را در ﭼﮭﺎر ﺣﻜﻢ ﺧﻼﺻﮫ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ (1):‬ﻧﮫ ﺗﻨﺎﺳﺨﻲ‬
‫ھﺴﺖ‪ ،‬ﻧﮫ ﺧﺪاﯾﻲ‪ ،‬ﻧﮫ ﺑﮭﺸﺘﻲ‪ ،‬ﻧﮫ دوزﺧﻲ‪ ،‬وﻧﮫ ﺟﮭﺎﻧﻲ؛ )‪ (2‬ﺗﻤﺎم ﻛﺘﺐ ﺳﻨﺘﻲ دﯾﻨﻲ ﻛﺎر اﺑﻠﮭﺎ ن ﻓﺮﯾﺒﻜﺎر‬
‫اﺳﺖ؛ )‪ (3‬ﻃﺒﯿﻌﺖ ﭘﺪﯾﺪ آورﻧﺪه و زﻣﺎن وﯾﺮاﻧﮕﺮ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯾﺎن ھﻤﮫ ﭼﯿﺰﻧﺪ‪ ،‬و آﻧﮕﺎه ﻛﮫ ]اﯾﻦ دو[ ﺑﮫ‬
‫‪pym‬‬

‫اﻧﺴﺎﻧﮭﺎ ﭘﺎداش ﺑﮭﺮوزي ﯾﺎ ﻛﯿﻔﺮ ﺳﯿﮫ روزي ﻣﻲدھﻨﺪ‪ ،‬ﻋﯿﺐ و ھﻨﺮﺷﺎن را ﻧﺪﯾﺪه ﻣﻲﮔﯿﺮﻧﺪ؛ و )‪ (4‬ﻣﺮدم‪،‬‬
‫ﻛﮫ ﻓﺮﯾﺐ ﺳﺨﻨﺎن زﯾﺒﺎ را ﺧﻮردهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﺧﺪاﯾﺎن و ﻣﻌﺎﺑﺪ و روﺣﺎﻧﯿﺎن ﻣﻲﭼﺴﺒﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺎل آﻧﻜﮫ در واﻗﻊ‪ ،‬ﭼﮫ‬
‫وﯾﺸﻨﻮ و ﭼﮫ ﺳﮓ‪ ،‬ﻣﯿﺎﻧﺸﺎن ﻓﺮﻗﻲ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻛﺎﻧﻮن ﭘﺎﻟﻲ آﯾﯿﻦ ﺑﻮدا رﺳﺎﻟﺔ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﮭﻲ ﺑﮫ ﻣﺎ اراﺋﮫ ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ اﺣﺘﻤﺎﻻً ﺑﮫ ﻗﺪﻣﺖ ﻣﺴﯿﺤﯿﺖ اﺳﺖ؛ اﯾﻦ‬
‫ﻛﺘﺎب ﭘﺮﺳﺸﮭﺎي ﻣﯿﻠﯿﻨﺪه ﺷﺎه ﻧﺎم دارد‪ ،‬و در آن ﺗﻤﺎم ﺗﻨﺎﻗﻀﮭﺎي‬

‫‪.co‬‬
‫ﻛﺘﺎب ﻣﻘﺪﺳﻲ ﻛﮫ ﻛﺘﺎب ﺟﺎﻣﻌﮫ را ھﻢ در ﺑﺮدارد دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در اﯾﻦ ﻛﺘﺎب‪ ،‬ﻧﺎﮔﺴﯿﻨﮫ‪ ،‬ﻣﻌﻠﻢ ﺑﻮداﯾﻲ‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫ﭘﺮﺳﺸﮭﺎي دﯾﻨﻲ ﻣﻨﺎﻧﺪر ﺷﺎه‪ ،‬ﭘﺎدﺷﺎه ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ ﺑﺎﻛﺘﺮﯾﺎ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺨﮭﺎي ﺑﺴﯿﺎر ﮔﯿﺞ ﻛﻨﻨﺪهاي ﻣﻲدھﺪ ‪ .‬ﻣﻨﺎﻧﺪر در‬
‫اواﺧﺮ ﻗﺮن اول قم ﺑﺮ ﺷﻤﺎل ھﻨﺪ ﻓﺮﻣﺎن ﻣﻲراﻧﺪ‪ .‬ﻧﺎﮔﺴﯿﻨﮫ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ دﯾﻦ را ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻓﻘﻂ ﺑﮫ ﺻﻮرت راه‬
‫رھﺎﯾﻲ اﻧﺴﺎﻧﮭﺎي رﻧﺠﺪﯾﺪه در آورد‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺑﺎﯾﺪ ﺟﺴﺘﺠﻮي ﻣﺮﺗﺎﺿﺎﻧﺔ ﺗﻘﺪس و ﻓﺮزاﻧﮕﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻲآﻧﻜﮫ‬
‫ﺑﮭﺸﺘﻲ ﯾﺎ ﺧﺪاﯾﻲ ﻣﻨﻈﻮر ﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد؛ زﯾﺮا‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﮔﻔﺘﺔ اﯾﻦ ﭘﺎرﺳﺎ‪ ،‬اﺳﺎﺳًﺎ ﻧﮫ ﺧﺪاﯾﻲ وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﻧﮫ‬

‫‪oo‬‬
‫ﺑﮭﺸﺘﻲ‪ .‬ﻣﮭﺎﺑﮭﺎراﺗﺎ ﺑﮫ ﺷﻜﺎﻛﺎن و ﻣﻠﺤﺪاﻧﻲ ﻛﮫ واﻗﻌﯿﺖ ارواح را اﻧﻜﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﺧﻠﻮد را ﺧﻮار‬
‫ﻣﻲﺷﻤﺎرﻧﺪ ﭘﺮﺧﺎش ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﺮداﻧﻲ »ﺑﺮ ﺑﺴﯿﻂ ﺧﺎك ﺳﺮﮔﺮداﻧﻨﺪ«؛ و آﻧﺎن را ﺑﮫ ﻣﺠﺎزات‬
‫آﯾﻨﺪهﺷﺎن ھﺸﺪار ﻣﻲدھﺪ‪ ،‬و ﺑﺮاي ﺗﺨﺪﯾﺮ آﻧﺎن ﻣﺠﺎزات ھﺮاساﻧﮕﯿﺰ آن ﺷﻐﺎﻟﻲ را ﻣﺜﺎل ﻣﻲآورد ﻛﮫ در‬
‫ﺗﻮﺿﯿﺢ ﻧﻮع ﺧﻮد ﻣﻲﮔﻔﺖ‪ :‬ﻋﻠﺖ اﯾﻨﻜﮫ ﻧﻮع او ﺑﮫ اﯾﻦ روز اﻓﺘﺎده آن اﺳﺖ ﻛﮫ در ﯾﻚ ﺗﺠﺴﻢ ﻗﺒﻠﻲ ﺧﺮدﮔﺮا‬

‫‪yah‬‬
‫)راﺳﯿﻮﻧﺎﻟﯿﺴﺖ( ﺑﻮده‪ ،‬ﺑﺮ وداھﺎ ﺧﺮده ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﮫ‪ …،‬ﺑﮫ روﺣﺎﻧﯿﺎن دﺷﻨﺎم ﻣﻲداده و ﺑﺎ آﻧﮭﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ‬
‫ﻣﻲورزﯾﺪه‪ ،‬و ﺑﺎﻻﺧﺮه ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ ﺑﻲاﻋﺘﻘﺎد و ﺷﻜﺎك ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬در ﺑﮭﺎﮔﺎواد‪-‬ﮔﯿﺘﺎ ﺑﮫ ﻣﺮﺗﺪاﻧﻲ‬
‫اﺷﺎره ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ وﺟﻮد ﺧﺪا را اﻧﻜﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻣﻲﮔﻮﯾﻨﺪ ﻛﮫ ﺟﮭﺎن »ﭼﯿﺰي ﻧﯿﺴﺖ ﻣﮕﺮ ﻛﺎﻣﮕﺎه«‪.‬‬
‫ﺑﺮھﻤﻨﺎن ﺧﻮد اﻏﻠﺐ ﺷﻜﺎك ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﻧﮫ آن ﻗﺪر ﻛﮫ ﺑﮫ دﯾﻦ ﻣﺮدم ﺣﻤﻠﮫ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﮔﺮﭼﮫ ﺷﺎﻋﺮان ھﻨﺪ‬
‫ﻗﺎﻋﺪﺗﺎً دﯾﻨﺪاراﻧﻲ ﻓﻌﺎل ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ از آﻧﺎن‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺒﯿﺮ و وﯾﻤﻨﮫ‪ ،‬در دﻓﺎع از ﯾﻜﺘﺎﭘﺮﺳﺘﻲ ﺧﺎﺻﻲ ﺳﺨﻦ‬
‫ﻣﻲﮔﻮﯾﻨﺪ ﻛﮫ از ﺑﺴﯿﺎري ﻗﯿﻮد آزاد ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬وﯾﻤﻨﮫ‪ ،‬ﺷﺎﻋﺮ ﻗﺮن ھﻔﺪھﻢ ﺟﻨﻮب ھﻨﺪ‪ ،‬در ﺑﺎب زاھﺪان‬
‫ﻣﺮﺗﺎض و زﯾﺎرﺗﮭﺎ و ﻃﺒﻘﺎت ﺑﮫ ﺗﺤﻘﯿﺮ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬
‫@‪h‬‬
‫ﮔﻮﺷﮫ ﻧﺸﯿﻨﻲ ﺳﮓ ﺑﺎ ﺗﻔﻜﺮات درﻧﺎ! ﺧﻮاﻧﺪن ﺧﺮ! ﻏﺴﻞ ﻗﻮرﺑﺎﻏﮫ!… ﺑﺎ اﯾﻦ ﺧﺎﻛﺴﺘﺮي ﻛﮫ ﺑﮫ ﺗﻨﺖ‬
‫ﻣﻲﻣﺎﻟﻲ ﭼﮕﻮﻧﮫ ﺑﮭﺘﺮ ﻣﻲﺷﻮي؟ ﺑﺎﯾﺪ اﻧﺪﯾﺸﮫات ﻓﻘﻂ ﻣﺘﻮﺟﮫ ﺑﮫ ﺧﺪا ﺑﺎﺷﺪ؛ در ﻏﯿﺮ اﯾﻦ ﺻﻮرت‪ ،‬ھﺮﺧﺮي‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺜﻞ ﺗﻮ در ﻛﺜﺎﻓﺖ ﻏﻠﺖ ﺑﺰﻧﺪ… ﻛﺘﺎﺑﮭﺎﯾﻲ را ﻛﮫ ودا ﻣﻲﺧﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺜﻞ روﺳﭙﯿﺎن ھﺴﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﻣﺮدان‬
‫را از راه ﺑﮫ در ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﻣﻄﻠﻘﺎً ﻗﺎﺑﻞ ﻓﮭﻢ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﻋﻠﻢ ﭘﻨﮭﺎن ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺜﻞ ھﻤﺴﺮي ﻧﺠﯿﺐ اﺳﺖ … آﯾﺎ‬
‫ﻣﺎﻟﯿﺪن ﺧﺎﻛﺴﺘﺮ ﺳﻔﯿﺪ ﺑﮫ ﺟﺎم ﺷﺮاب ﺑﻮي آن را ﺧﻮاھﺪ ﺑﺮد؟ اﮔﺮ رﺷﺘﮫاي ﺑﮫ ﮔﺮدﻧﺖ ﺑﯿﻨﺪازي »دوﺑﺎره‬
‫‪are‬‬

‫زاد«ت ﺧﻮاھﺪ ﻛﺮد؟ … ﭼﺮا ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺪام ﺑﮫ ﭘﺎرﯾﺎھﺎ دﺷﻨﺎم دھﯿﻢ؟ آﯾﺎ ﮔﻮﺷﺖ و ﺧﻮن آﻧﺎن ﭼﻮن ﻣﺎ ﻧﯿﺴﺖ؟ و‬
‫آن ﻛﮫ در ﭘﺎرﯾﺎھﺎ ﻧﻔﻮذ دارد ﺧﻮد از ﻛﺪام ﻃﺒﻘﮫ اﺳﺖ؟… آن ﻛﮫ ﻣﻲ ﮔﻮﯾﺪ»ﻣﻦ ﭼﯿﺰي ﻧﻤﻲداﻧﻢ« زﯾﺮﻛﺘﺮ‬
‫از ھﻤﮫ اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﯾﺮاد ﺳﺨﻨﺎﻧﻲ از اﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ‪ ،‬آن ھﻢ در ﺟﺎﻣﻌﮫاي ﻛﮫ ھﻤﻮاره ﯾﻚ ﻃﺒﻘﺔ روﺣﺎﻧﻲ ﺑﺮ آن ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯾﻲ داﺷﺖ‬
‫‪set‬‬

‫– ﺑﺪون آﻧﻜﮫ ﺑﮫ ﮔﻮﯾﻨﺪة آن آﺳﯿﺐ و ﺻﺪﻣﮫاي ﺑﺮﺳﺪ ‪ -‬ﻧﻜﺘﮫاي ﻓﻮقاﻟﻌﺎده ﺟﺎﻟﺐ ﺗﻮﺟﮫ اﺳﺖ‪ .‬ھﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫اﺳﺘﺜﻨﺎي ﻓﺸﺎرھﺎي ﺧﺎرﺟﻲ )و ﺷﺎﯾﺪ ﺑﮫ ﻋﻠﺖ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯾﺎن ﺑﯿﮕﺎﻧﮫ ﻛﮫ ﺑﮫ اﻻھﯿﺎت ﺑﻮﻣﻲ ﺑﻲاﻋﺘﻨﺎ ﺑﻮدﻧﺪ(‬
‫ھﻤﻮاره از آزاداﻧﺪﯾﺸﯿﻲ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ از آزادي اروﭘﺎي ﻗﺮون وﺳﻄﻲ‪ ،‬ﻛﮫ ﺗﻤﺪﻧﺶ ﺑﮫ آن‬
‫ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ ،‬ﺑﻤﺮاﺗﺐ ﺑﺰرﮔﺘﺮ و واﻻﺗﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ؛ ﺑﺮھﻤﻨﺎن اﻗﺘﺪار ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺑﺼﯿﺮت و ﻧﺮﻣﻲ و ﻣﺪارا‬
‫اﻋﻤﺎل ﻣﻲﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺻﯿﺎﻧﺖ از دﯾﻦ »درﺳﺖﭘﻨﺪار« ﺧﻮد ﺑﺮ ﻣﺤﺎﻓﻈﮫﻛﺎري ﻓﻘﺮا ﺗﻜﯿﮫ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و‬
‫‪an‬‬

‫ﻧﻮﻣﯿﺪ ھﻢ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﮫ زﻧﺪﻗﮫ ﯾﺎ ﺧﺪاﯾﺎن ﻋﺠﯿﺐ ﺑﮫ ﻃﻮر ﺧﻄﺮﻧﺎﻛﻲ رواج ﻋﺎم ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮھﻤﻨﺎن ﻧﺨﺴﺖ‬
‫ﻃﺮﯾﻖ ﺗﺴﺎھﻞ ﭘﯿﺶ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ‪ ،‬ﺑﻌﺪًا آﻧﮭﺎ را در ﻏﺎرھﺎي ژرف ﻋﻘﯿﺪة ھﻨﺪو ﻣﺴﺘﺤﯿﻞ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬در ﺟﺎﻣﻌﺔ‬
‫ﺧﺪاﯾﺎن ھﻨﺪو ﯾﻚ ﺧﺪا ﻛﻤﺘﺮ ﯾﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺗﺄﺛﯿﺮي ﻧﺪاﺷﺖ؛ ﻻﺟﺮم‪ ،‬ﻛﯿﻨﮫﺗﻮزي و اﻧﺸﻌﺎب در داﺧﻞ ﺟﺎﻣﻌﺔ ھﻨﺪو‬
‫– ﺑﮫ اﺳﺘﺜﻨﺎي اﺧﺘﻼﻓﺎت ﺷﺪﯾﺪ ﻣﯿﺎن ھﻨﺪوان و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن – ﻧﺴﺒﺘًﺎ ﻛﻢ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬در ھﻨﺪ ھﯿﭻ ﺧﻮﻧﻲ در راه‬
‫‪pym‬‬

‫دﯾﻦ رﯾﺨﺘﮫ ﻧﺸﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﮭﺎﺟﻤﺎن‪ .‬ﻋﺪم ﺗﺴﺎھﻞ ھﻤﺮاه ﺑﺎ اﺳﻼم و ﻣﺴﯿﺤﯿﺖ ھﻢ ﺑﮫ ھﻨﺪ آﻣﺪ؛‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺑﮭﺸﺖ را ﺑﺎ ﺧﻮن »ﻛﻔﺎر« ﺑﺮاي ﺧﻮد ﺑﺨﺮﻧﺪ؛ و ﭘﺮﺗﻐﺎﻟﯿﮭﺎ‪ ،‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﮔﻮآ را‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻔﺘﯿﺶ اﻓﻜﺎر )اﻧﻜﯿﺰﯾﺴﯿﻮن( را ﺑﮫ ھﻨﺪ آوردﻧﺪ‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫اﮔﺮ در اﯾﻦ ﺟﻨﮕﻞ اﯾﻤﺎﻧﮭﺎ‪ ،‬ﭘﻲ ﻋﻮاﻣﻠﻲ ﺑﮕﺮدﯾﻢ ﻛﮫ ﺳﺎﻣﺎن ﻣﺸﺘﺮك ھﻤﺔ آﻧﮭﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﻋﻮاﻣﻞ را ﺧﻮاھﯿﻢ‬
‫ﯾﺎﻓﺖ‪ :‬ھﻤﺮأﯾﻲ ﻋﻤﻠﻲ ھﻨﺪوان در ﭘﺮﺳﺘﺶ وﯾﺸﻨﻮ و ﺷﯿﻮا‪ ،‬ھﺮدو؛ ﮔﺮاﻣﻲ داﺷﺘﻦ وداھﺎ و ﺑﺮھﻤﻨﺎن و ﮔﺎو؛‬
‫ﻗﺒﻮل اﯾﻨﻜﮫ ﻣﮭﺎﺑﮭﺎراﺗﺎ و راﻣﺎﯾﺎﻧﺎ‪ ،‬ﻧﮫ ﻓﻘﻂ ﺟﻨﺒﺔ ﺣﻤﺎﺳﮫھﺎي ادﺑﻲ ﻣﺤﺾ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﻛﺘﺎﺑﮭﺎي ﻣﻘﺪس ﺛﺎﻧﻮي‬

‫‪.co‬‬
‫ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲروﻧﺪ‪ .‬ﺟﺎﻟﺐ اﯾﻨﻜﮫ اﺻﻮل ﺟﺰﻣﻲ ھﻨﺪ اﻣﺮوزه ھﻤﺎن ﺧﺪاﯾﺎن و اﺻﻮل ﺟﺰﻣﻲ وداھﺎ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬و‬
‫آﯾﯿﻦ ھﻨﺪو‪ ،‬ﺑﮫ ﯾﻚ ﻣﻌﻨﺎ‪ ،‬ﻧﻤﺎﯾﺸﮕﺮ ﭼﯿﺮﮔﻲ ھﻨﺪ در اوﯾﺪي ﺑﻮﻣﻲ ﺑﺮ آرﯾﺎﯾﯿﮭﺎي ﻋﺼﺮ وداﯾﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻦ و‬
‫ﺟﺎن ھﻨﺪ از ﻛﺸﻮرﮔﺸﺎﯾﻲ ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﺎن‪ ،‬ﺗﺎراﺟﮭﺎ‪ ،‬و ﻓﻘﺮ آﺳﯿﺐ دﯾﺪه اﺳﺖ‪ ،‬و از اﯾﻦ ﺷﻜﺴﺘﮭﺎي ﺳﺨﺖ زﻣﯿﻨﻲ‬
‫ﺑﮫ ﭘﯿﺮوزﯾﮭﺎي آﺳﺎن اﺳﻄﻮره و ﺗﺨﯿﻞ ﭘﻨﺎه ﺑﺮده اﺳﺖ‪ .‬آﯾﯿﻦ ﺑﻮدا‪ ،‬ﺑﮫ رﻏﻢ ﻋﻨﺎﺻﺮ اﺷﺮاﻓﯿﻲ ﻛﮫ در آن ﺑﻮد‪،‬‬
‫ﻣﺜﻞ ﻓﻠﺴﻔﺔ رواﻗﻲ‪ ،‬ﻓﻠﺴﻔﺔ ﺑﻨﺪﮔﻲ ﺑﻮد‪ ،‬وﻟﻮ آﻧﻜﮫ از دھﺎن ﺷﺎھﺰادهاي ﺑﯿﺮون آﻣﺪه ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻣﻌﻨﺎي آﯾﯿﻦ ﺑﻮدا‬

‫‪oo‬‬
‫اﯾﻦ ﺑﻮد ﻛﮫ ھﺮ آرزو و ﺗﻼﺷﻲ را‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﺑﺮاي آزادي ﻓﺮدي ﯾﺎ ﻣﻠﻲ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ رھﺎ ﻛﺮد؛ آرﻣﺎن آن ﻋﺪم‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ و ﺳﻜﻮن ﻋﺎري از ﻣﯿﻞ و ﻃﻠﺐ ﺑﻮد‪ .‬ﺗﺮدﯾﺪ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﮔﺮﻣﺎي ﻃﺎﻗﺖ ﻓﺮﺳﺎي ھﻨﺪ آﺷﻜﺎرا در‬
‫ﺗﻮﺟﯿﮫ ﻋﻘﻠﻲ اﯾﻦ ﺧﺴﺘﮕﻲ ﺧﻮدﻧﻤﺎﯾﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬آﯾﯿﻦ ھﻨﺪو‪ ،‬از ﻃﺮﯾﻖ ﻧﻈﺎم ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ و ﺗﻘﯿﺪ داﯾﻤﻲ ﺑﮫ ﻃﺒﻘﺔ‬
‫روﺣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﮫ ﺗﻀﻌﯿﻒ ھﻨﺪ اداﻣﮫ داد‪ .‬ﻣﻔﮭﻮﻣﺎت ذھﻨﻲ ﺧﺪاﯾﺎﻧﺶ را ﺑﺎ ﻣﺼﻄﻠﺤﺎت ﻏﯿﺮ اﺧﻼﻗﻲ ﺑﯿﺎن داﺷﺖ‪،‬‬

‫‪yah‬‬
‫و ﻗﺮﻧﮭﺎ رﺳﻮم ﺳﺘﻤﮕﺮاﻧﮫاي را – از ﻗﺒﯿﻞ رﺳﻢ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ اﻧﺴﺎن و رﺳﻢ ﺳﺎﺗﻲ‪ ،‬ﻛﮫ دﯾﺮي اﺳﺖ ﺑﺴﯿﺎري از‬
‫ﻣﻠﺘﮭﺎ آﻧﮭﺎ را رھﺎ ﻛﺮدهاﻧﺪ – ﻧﮕﺎه داﺷﺖ؛ زﻧﺪﮔﻲ را ﺑﮫ ﺻﻮرت ﯾﻚ ﺷﺮ ﻗﮭﺮي ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻛﺮد‪ ،‬ﺟﺮﺋﺖ را از‬
‫ﻣﯿﺎن ﺑﺮد و روح ﭘﺮﺳﺘﻨﺪﮔﺎﻧﺶ را ﺗﯿﺮه و ﺗﺎر ﻛﺮد؛ ھﻤﺔ ﭘﺪﯾﺪهھﺎي زﻣﯿﻨﻲ را ﺑﮫ ﭘﻨﺪار و ﺧﯿﺎل ﺑﺪل ﻛﺮد‪ ،‬و‬
‫از اﯾﻦ رھﮕﺬر ﻓﺮق ﻣﯿﺎن آزادي و ﺑﺮدﮔﻲ‪ ،‬ﺧﯿﺮ و ﺷﺮ‪،‬‬

‫ﻓﺴﺎد و ﺑﮭﺒﻮد را از ﻣﯿﺎن ﺑﺮد‪ .‬ﺑﮫ زﺑﺎن ﯾﻚ ھﻨﺪوي دﻟﯿﺮ‪» ،‬دﯾﻦ ھﻨﺪو… اﻛﻨﻮن ﺗﺒﺎه ﺷﺪه و ﺑﮫ ﺷﻜﻞ‬
‫ﺑﺖﭘﺮﺳﺘﻲ و آﯾﯿﻦ ﺗﺸﺮﯾﻔﺎﺗﯿﻲ درآﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ در آن ﺻﻮرت و ﻇﺎھﺮ ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺟﻮھﺮش ھﯿﭻ‪«.‬‬
‫@‪h‬‬
‫ھﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻠﺘﻲ ﻛﮫ ﺗﺎ اﯾﻦ ﺣﺪ ﭘﺎي در ﺑﻨﺪ روﺣﺎﻧﯿﻮن دارد و ﻣﻌﺮوض ﺗﺰاﺣﻢ ﭘﺎرﺳﺎﯾﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ اﺷﺘﯿﺎق و‬
‫ﺑﯿﺼﺒﺮي ﭼﺸﻢ ﺑﮫ راه ﻋﺼﺮ رﻧﺴﺎﻧﺲ‪ ،‬اﺻﻼح دﯾﻨﻲ‪ ،‬و ﻋﺼﺮ روﺷﻨﻔﻜﺮي ﺧﻮﯾﺶ اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﻣﺎ ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ ھﻨﺪ ﻣﻲاﻧﺪﯾﺸﯿﻢ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮫ دﯾﺪﮔﺎه ﺗﺎرﯾﺨﻲ ﺧﻮدﻣﺎن ھﻢ ﺗﻮﺟﮫ داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﯿﻢ؛ ﻣﺎ ﻏﺮﺑﯿﺎن ھﻢ‬
‫روزﮔﺎري در ﻗﺮون وﺳﻄﻲ ﺑﻮدﯾﻢ‪ ،‬رازوري را ﺑﮫ ﻋﻠﻢ‪ ،‬و روﺣﺎﻧﯿﺖ را ﺑﮫ ﺗﻮاﻧﮕﺮ ﺳﺎﻻري ﺗﺮﺟﯿﺢ‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﻲدادﯾﻢ – و ﺷﺎﯾﺪ ﺑﺎزھﻢ ھﻤﯿﻦ ﻛﺎر را ﺑﻜﻨﯿﻢ ‪ .‬ﻣﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﯿﻢ درﺑﺎرة اﯾﻦ رازوران ﻗﻀﺎوت ﻛﻨﯿﻢ‪ ،‬ﭼﻮن‬
‫ﻻ ﻗﻀﺎوﺗﮭﺎي ﻣﺎ در ﻏﺮب ﺑﺮ ﺷﺎﻟﻮدة ﺗﺠﺮﺑﺔ ﺟﺴﻤﻲ وﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﺎدي ﻣﺒﺘﻨﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﺑﺮ اﺻﻮﻟﻲ ﻛﮫ‬ ‫ﻣﻌﻤﻮ ً‬
‫ﺑﺮاي ﭘﺎرﺳﺎي ھﻨﺪو ﻧﺎدرﺳﺖ و ﺳﻄﺤﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﮫ ﻣﻲﺷﺪ اﮔﺮ ﺛﺮوت و ﻗﺪرت و ﺟﻨﮓ و ﻛﺸﻮرﮔﺸﺎﯾﻲ‬
‫ﻓﻘﻂ ﭘﻨﺪارھﺎي ﺳﻄﺤﻲ ﻣﻲﺑﻮد‪ ،‬و ﻧﮫ در ﺧﻮر ﺟﺎن ﭘﺨﺘﮫ؟ ﭼﮫ ﻣﻲﺷﺪ اﮔﺮ اﯾﻦ ﻋﻠﻢ اﺗﻤﮭﺎ و ژﻧﮭﺎي ﻓﺮﺿﻲ‪،‬‬
‫ﭘﺮوﺗﻮﻧﮭﺎ و ﺳﻠﻮﻟﮭﺎي ﻏﺮﯾﺐ‪ ،‬و ﻋﻠﻢ ﮔﺎزھﺎ ﻛﮫ ﺷﻜﺴﭙﯿﺮھﺎ را ﺑﮫ وﺟﻮد آوردهاﻧﺪ‪ ،‬و ﻣﻮاد ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﻲ ﻛﮫ‬
‫ﻋﯿﺴﻲ ﻣﺴﯿﺢ را ﺳﺮﺷﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬ﻓﻘﻂ اﯾﻤﺎن دﯾﮕﺮي ﻣﻲﺑﻮد ﻛﮫ از ھﻤﮫ ﻧﺠﯿﺒﺘﺮ‪ ،‬ﺑﺎور ﻧﻜﺮدﻧﯿﺘﺮ‪ ،‬و ﺳﭙﻨﺠﯿﺘﺮ‬
‫‪set‬‬

‫ﺑﻮد؟ ﺷﺮق‪ ،‬ﻛﮫ از اﻧﻘﯿﺎد و ﻓﻘﺮ ﺑﮫ ﺟﺎن آﻣﺪه‪ ،‬ﺷﺎﯾﺪ روزي ﻗﺪم ﺑﮫ ﻣﯿﺪان ﻋﻠﻢ و ﺻﻨﻌﺖ ﺑﮕﺬارد‪ :‬و اﯾﻦ اﻣﺮ‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ درﺳﺖ در ھﻤﺎن ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ ﻓﺮزﻧﺪان ﻏﺮب‪ ،‬ﻛﮫ از رھﮕﺬر ﻣﺎﺷﯿﻦ و ﻋﻠﻢ ﺑﯿﻤﺎر ﺷﺪهاﻧﺪ‬
‫– و آن ﺗﮭﯿﺪﺳﺘﺸﺎن ﻛﺮده و اﯾﻦ ﺑﮫ ﺳﺮاﺑﺸﺎن ﻛﺸﺎﻧﯿﺪه اﺳﺖ – در اﻧﻘﻼﺑﻲ ﭘﺮآﺷﻮب ﯾﺎ در ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﺷﮭﺮھﺎ و‬
‫ﻣﺎﺷﯿﻨﮭﺎﯾﺸﺎن را ﻧﺎﺑﻮد ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و آﻧﮕﺎه ﻛﻮﻓﺘﮫ‪ ،‬ﺧﺴﺘﮫ‪ ،‬و ﮔﺮﺳﻨﮫ ﺑﮫ ﺧﺎك رو آورﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﺮاي ﺧﻮد اﯾﻤﺎن‬
‫رازوراﻧﺔ دﯾﮕﺮي ﭘﺪﯾﺪ ﺳﺎزﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﮫ آﻧﺎن در روﯾﺎروﺷﺪن ﺑﺎ ﮔﺮﺳﻨﮕﻲ‪ ،‬ﺳﺘﻢ‪ ،‬ﺑﯿﺪادﮔﺮي و ﻣﺮگ ﺟﺮﺋﺖ‬
‫‪an‬‬

‫دھﺪ‪ .‬ﺷﻮخ ﻃﺒﻌﻲ ﺗﺎرﯾﺦ را ھﯿﭻ ﻛﺲ ﻧﺪارد‪.‬‬

‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﻧﻮزدھﻢ‬

‫‪.co‬‬
‫ﺟﺎن‬ ‫زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ‬
‫‪-I‬ﻋﻠﻢ ھﻨﺪي‬

‫‪oo‬‬
‫ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه دﯾﻨﻲ آن – ﺳﺘﺎره ﺷﻨﺎﺳﺎن – اﻧﺪﯾﺸﺔ رﯾﺎﺿﻲ – ارﻗﺎم »ﻋﺮﺑﻲ« ‪ -‬ﺳﻠﺴﻠﺔ اﻋﺸﺎري – ﺟﺒﺮ –‬
‫ھﻨﺪﺳﮫ – ﻓﯿﺰﯾﻚ – ﺷﯿﻤﻲ – زﯾﺴﺖﺷﻨﺎﺳﻲ – ﻃﺐ وداﯾﻲ – ﭘﺰﺷﻜﺎن – ﺟﺮاﺣﺎن – ﻋﻠﻢ ﺑﯿﮭﻮﺷﻲ – ﻣﺎﯾﮫ‬

‫‪yah‬‬
‫ﻛﻮﺑﻲ – ھﯿﭙﻨﻮﺗﯿﺴﻢ‬

‫ﻛﺎر ھﻨﺪ در ﻋﻠﻢ‪ ،‬ھﻢ ﺑﺴﻲ دﯾﺮﯾﻨﮫ ﺳﺎل اﺳﺖ و ھﻢ ﺑﺴﯿﺎر ﺟﻮان‪ :‬از آﻧﺠﺎ ﻛﮫ ﭘﯿﺸﮫاي ﻣﺴﺘﻘﻞ و دﻧﯿﺎﯾﻲ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺟﻮان اﺳﺖ‪ ،‬و از آن رو ﻛﮫ ﻋﻠﻘﺔ ﺛﺎﻧﻮي روﺣﺎﻧﯿﺎن ﺑﻮد‪ ،‬ﺳﺎﻟﺨﻮرده اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻮن دﯾﻦ ھﺴﺘﺔ اﺻﻠﻲ‬
‫زﻧﺪﮔﻲ ھﻨﺪو ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﺨﺴﺖ آن دﺳﺘﮫ ﻋﻠﻮﻣﻲ ﺗﻮﺳﻌﮫ ﯾﺎﻓﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ دﯾﻦ ﯾﺎري ﻣﻲداد‪ :‬ﻋﻠﻢ ﻧﺠﻮم از ﭘﺮﺳﺘﺶ‬
‫اﺟﺮام ﺳﻤﺎوي و رﺻﺪ ﺑﺴﺘﻦ ﺣﺮﻛﺎت آﻧﮭﺎ رﺷﺪ ﻛﺮد‪ ،‬و ﻣﺮاد از آن ﻧﯿﺰ ﺗﻌﯿﯿﻦ و ﺗﺜﺒﯿﺖ دﻗﯿﻖ روزھﺎي‬
‫ﺟﺸﻦ و ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺑﻮد؛ دﺳﺘﻮر زﺑﺎن و ﻓﻘﮫ اﻟﻠﻐﮫ از اﯾﻦ ﭘﺎﻓﺸﺎري ﺷﻜﻮﻓﺎ ﺷﺪ ﻛﮫ ھﻨﺪوان ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮدﻧﺪ ھﺮ ﻧﻤﺎز‬
‫@‪h‬‬
‫و دﻋﺎﯾﻲ‪ ،‬اﮔﺮ ﭼﮫ ﺑﮫ زﺑﺎﻧﻲ ﻣﺮده ﺑﯿﺎن ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ از ﻧﻈﺮ ﻣﺘﻦ و ﺗﻼوت ﺑﮫ ﻧﺤﻮ ﺻﺤﯿﺢ ﺑﺮﮔﺰار‬
‫ﺷﻮد‪ .‬داﻧﺸﻤﻨﺪان ھﻨﺪ ھﻢ‪،‬‬

‫ﻋﻠﻢ ﻧﺠﻮم ﺷﺎﺧﺔ ﻓﺮﻋﻲ ﻋﻠﻢ اﺣﻜﺎم ﻧﺠﻮم ﺑﻮد‪ ،‬و آرام آرام ﺧﻮد را از زﯾﺮ]ﻧﻔﻮذ[ ﻧﺠﻮم ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ آزاد ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﺳﺪھﺎﻧﺘﮭﺎ )در ﺧﺪود ‪ 425‬قم( ﺑﺮ ﺷﺎﻟﻮدة ﻋﻠﻢ ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ اﺳﺘﻮار ﺑﻮد‪ ،‬و وراھﮫ ﻣﯿﮭﯿﺮه‪ ،‬ﻛﮫ ﺗﻠﺨﯿﺺ اﺛﺮش‬
‫داراي ﻋﻨﻮان ﭘﺮﻣﻌﻨﺎي »دﺳﺘﮕﺎه ﻛﺎﻣﻞ ﻋﻠﻢ ﺗﻨﺠﯿﻢ ﻃﺒﯿﻌﻲ« اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺼﺮاﺣﺖ ﺑﺴﺘﮕﯿﺶ را ﺑﮫ ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﮭﺎ‬
‫‪are‬‬

‫ﺗﺼﺪﯾﻖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬آرﯾﺒﮭﻂ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﻣﻨﺠﻢ و رﯾﺎﺿﯿﺪان ھﻨﺪو ﺑﻮد ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻇﺮﯾﻔﻲ ﭼﻮن ﻣﻌﺎﻣﻼت‬
‫درﺟﺔ دوم‪ ،‬ﺧﻄﻮط ﻣﺜﻠﺜﺎﺗﻲ‪ ،‬و ارزش ‪) ;60‬ﻋﺪد ﭘﻲ( را ﺑﮫ ﻧﻈﻢ درآورد؛ ﻛﺴﻮف و ﺧﺴﻮف‪ ،‬اﻧﻘﻼﺑﯿﻦ و‬
‫اﻋﺘﺪاﻟﯿﻦ را ﺗﺒﯿﯿﻦ و ﺗﺸﺮﯾﺢ ﻛﺮد‪ ،‬ﻛﺮوﯾﺖ زﻣﯿﻦ و ﮔﺮدش ﺷﺒﺎﻧﺮوزي آن را ﺣﻮل ﻣﺤﻮر ﺑﯿﺎن داﺷﺖ‪ ،‬و ﺑﺎ‬
‫ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﻲ دﻟﯿﺮاﻧﺔ ﺧﻮد ﺑﺮ ﻋﻠﻢ ﺻﺮ رﻧﺴﺎﻧﺲ ﭘﯿﺸﻲ ﮔﺮﻓﺖ و ﭼﻨﯿﻦ ﻧﻮﺷﺖ ﻛﮫ »ﻓﻠﻚ ﺳﺘﺎرﮔﺎن ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ و‬
‫زﻣﯿﻦ‪ ،‬ﺑﺎ ﺣﺮﻛﺖ وﺿﻌﯿﺶ‪ ،‬ﻃﻠﻮع و ﻏﺮوب روزاﻧﺔ ﺳﯿﺎرات و ﺳﺘﺎرﮔﺎن ]ﺛﻮاﺑﺖ[ را اﯾﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪«.‬‬
‫‪set‬‬

‫ﺑﺮھﻤﮕﭙﺖ‪ ،‬ﻛﮫ ﻧﺎﻣﻮرﺗﺮﯾﻦ ﺟﺎﻧﺸﯿﻦ اوﺳﺖ‪ ،‬داﻧﺶ ﻧﺠﻮﻣﻲ ھﻨﺪ را ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻛﺮد‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺎ رد ﻧﻈﺮﯾﺔ آرﯾﺒﮭﻂ‬
‫درﺑﺎرة ﺣﺮﻛﺖ وﺿﻌﻲ زﻣﯿﻦ ﻣﺎﻧﻊ ﺗﻜﺎﻣﻞ اﯾﻦ ﻋﻠﻢ ﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺮدان و ﭘﯿﺮواﻧﺸﺎن ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺑﻨﺪي ﺑﺎﺑﻠﻲ اﻓﻼك‬
‫را ﺑﮫ ﺻﻮر ﻓﻠﻜﻲ ﻣﻨﻄﻘﺔاﻟﺒﺮوج‪ ،‬ﺑﺎ راه و رﺳﻢ ھﻨﺪي ﺗﻄﺒﯿﻖ دادﻧﺪ؛ ﺗﻘﻮﯾﻤﻲ ﻣﺮﻛﺐ از دوازده ﻣﺎه‪ ،‬و ھﺮ‬
‫ﻣﺎه ﺳﻲ روز‪ ،‬و ھﺮ روز ﺳﻲ ﺳﺎﻋﺖ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ .‬و ھﺮ ﭘﻨﺞ ﺳﺎل‪ ،‬ﯾﻚ ﻣﺎه ﻛﺒﯿﺴﮫ ﺑﮫ آن اﻓﺰودﻧﺪ؛ ﺑﺎ دﻗﺖ ﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﺗﻮﺟﮭﻲ ﻗﻄﺮ ﻣﺎه‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﮭﺎي ﻣﺎه و ﺧﻮرﺷﯿﺪ‪ ،‬وﺿﻊ ﻗﻄﺒﯿﻦ‪ ،‬وﺿﻊ و ﺣﺮﻛﺖ ﺳﺘﺎرﮔﺎن ﺑﺰرگ را ﻣﺤﺎﺳﺒﮫ‬
‫‪an‬‬

‫ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬آﻧﺠﺎ ﻛﮫ در ﺳﺪھﺎﻧﺘﮭﺎ ﻧﻮﺷﺘﻨﺪ ﻛﮫ »زﻣﯿﻦ ﺑﮫ ﺳﺒﺐ ﻗﻮة ﺛﻘﻠﺶ ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ را ﺑﮫ ﺧﻮد ﻣﻲﻛﺸﺪ‪ «.‬ﻧﻈﺮﯾﺔ‬
‫ﺟﺎذﺑﮫ‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﮫ ﻗﺎﻧﻮن آن‪ ،‬را ﺑﯿﺎن ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫ھﻨﺪﯾﺎن ﺑﺮاي آﻧﻜﮫ اﯾﻦ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﭘﯿﭽﯿﺪه را اﻧﺠﺎم دھﻨﺪ ﯾﻚ دﺳﺘﮕﺎه رﯾﺎﺿﻲ ﭘﺪﯾﺪ آوردﻧﺪ ﻛﮫ در ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ‪،‬‬
‫‪pym‬‬

‫ﺟﺰ در ھﻨﺪﺳﮫ‪ ،‬از دﺳﺘﮕﺎه ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن ﻋﺎﻟﯿﺘﺮ و ﺑﮭﺘﺮ ﺑﻮد‪ .‬در ﻣﯿﺎن اﺳﺎﺳﯿﺘﺮﯾﻦ ﺑﺨﺸﮭﺎي ﻣﯿﺮاث ﺷﺮﻗﻲ ﻣﺎ‪،‬‬
‫ارﻗﺎم »ﻋﺮﺑﻲ« و ﺳﻠﺴﻠﺔ اﻋﺸﺎري اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﮫ اﯾﻦ ھﺮ دو از ھﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﺎ واﺳﻄﺔ اﻋﺮاب‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﺎ رﺳﯿﺪ‪.‬‬
‫ارﻗﺎﻣﻲ را ﻛﮫ ﺑﻐﻠﻂ »ﻋﺮﺑﻲ« ﺧﻮاﻧﺪهاﻧﺪ در ﻓﺮﻣﺎﻧﮭﺎي ﺳﻨﮕﻨﺒﺸﺘﺔ آﺷﻮﻛﺎ )ﺣﺪود ‪ 256‬ق م( ﻣﻲﺗﻮان ﯾﺎﻓﺖ‪،‬‬
 ‫‪m‬‬
‫و اﯾﻦ ﺗﺎرﯾﺦ ھﺰار ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از آن اﺳﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ ارﻗﺎم در ﻛﺘﺎﺑﮭﺎي ﻋﺮﺑﻲ دﯾﺪه ﺷﻮد‪ .‬ﻻﭘﻼس ﺑﺰرگ و‬
‫ﺑﻠﻨﺪﻣﻨﺶ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬

‫‪.co‬‬
‫روش ﻛﺎرآﻣﺪ ﺑﯿﺎن ھﻤﺔ اﻋﺪاد ﺑﮫ ﻛﻤﻚ ده ﻋﻼﻣﺖ را‪ ،‬ﻛﮫ ھﺮ ﯾﻚ ھﻢ ارزش وﺻﻔﻲ و ھﻢ ارزش ﻣﻄﻠﻖ‬
‫دارﻧﺪ‪ ،‬ھﻨﺪ ﺑﮫ ﻣﺎ داد؛ و اﯾﻦ اﻧﺪﯾﺸﺔ ژرف و ﻣﮭﻢ اﻛﻨﻮن ﺑﺮاي ﻣﺎ آن ﻗﺪر ﺳﺎده اﺳﺖ ﻛﮫ ارزش ﺣﻘﯿﻘﻲ آن‬
‫را ﻧﺪﯾﺪه ﻣﻲﮔﯿﺮﯾﻢ‪ .‬اﻣﺎ ھﻤﯿﻦ ﺳﺎدﮔﻲ آن‪ ،‬و ﺳﮭﻮﻟﺖ ﻋﻈﯿﻤﻲ ﻛﮫ در ھﻤﺔ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻓﺮاھﻢ آوردﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ ﻋﻠﻢ ﺣﺴﺎب را در ردﯾﻒ اول اﺑﺪاﻋﺎت ﻣﻔﯿﺪ ﻗﺮار دھﺪ؛ و ﻣﺎ ﻋﻈﻤﺖ اﯾﻦ دﺳﺘﺎورد ﺑﺰرگ را‬
‫ھﻨﮕﺎﻣﻲ درك ﺧﻮاھﯿﻢ ﻛﺮد ﻛﮫ ﺑﮫ ﯾﺎد ﺑﯿﺎورﯾﻢ ﻛﮫ ﻧﺒﻮغ ارﺷﻤﯿﺪس و آﭘﻮﻟﻮﻧﯿﻮس‪ ،‬دو ﺗﻦ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﺮدان ﺟﮭﺎن ﺑﺎﺳﺘﺎن‪ ،‬از آن ﻏﺎﻓﻞ ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﻣﺪﺗﮭﺎ ﻗﺒﻞ از آﻧﻜﮫ ﺳﻠﺴﻠﺔ اﻋﺸﺎري در ﻛﺘﺐ اﻋﺮاب و ﺳﻮرﯾﮭﺎ دﯾﺪه ﺷﻮد‪ ،‬آرﯾﺒﮭﻂ و ﺑﺮھﻤﮕﭙﺖ آن را‬
‫ﻣﻲﺷﻨﺎﺧﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬ﭼﯿﻦ آن را از ﻣﺒﻠﻐﺎن ﺑﻮداﯾﻲ ﮔﺮﻓﺖ؛ و ﮔﻮﯾﺎ اﺑﻮﻋﺒﺪاﷲ ﻣﺤﻤﺪاﺑﻦ ﻣﻮﺳﻲ ﺧﻮارزﻣﻲ‪،‬‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ رﯾﺎﺿﯿﺪان ﻋﺼﺮ ﺧﻮد )ﻣﺘﻮﻓﻲ ﺑﮫ ﺳﺎل ‪ 850‬ﻣﯿﻼدي( ]ﯾﺎ ﺑﯿﻦ ‪ 220‬ﺗﺎ ‪ 230‬ﯾﺎ ﺑﻌﺪ از ‪232‬‬

‫‪yah‬‬
‫هق[‪ ،‬آن را ﺑﮫ ﺑﻐﺪاد آورده اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﻛﮫ ﻣﻲداﻧﯿﻢ ﻛﮭﻨﺘﺮﯾﻦ زﻣﺎن اﺳﺘﻔﺎده از ﺻﻔﺮ در آﺳﯿﺎ و اروﭘﺎ در‬
‫ﯾﻚ ﺳﻨﺪ ﻋﺮﺑﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺗﺎرﯾﺦ آن ﺑﮫ ‪ 873‬ﻣﯿﻼدي ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬و اﯾﻦ ﺳﮫ ﺳﺎل زودﺗﺮ از اوﻟﯿﻦ ﭘﯿﺪاﯾﺶ‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪة آن در ھﻨﺪ اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻲ ﺟﻤﻠﮕﻲ در اﯾﻦ اﺗﻔﺎق دارﻧﺪ ﻛﮫ اﻋﺮاب اﯾﻦ را ھﻢ از ھﻨﺪ وام ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫و ﻛﻮﭼﻜﺘﺮﯾﻦ و‪ ،‬در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﺑﺎ ارزﺷﺘﺮﯾﻦ ھﻤﺔ ارﻗﺎم ﯾﻜﻲ از رهآوردھﺎي ﻛﻤﯿﺎب ھﻨﺪ ﺑﮫ ﺑﺸﺮﯾﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺟﺒﺮ را ﮔﻮﯾﺎ ھﻨﺪﯾﺎن و ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن ﻣﺴﺘﻘﻞ از ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺗﻜﺎﻣﻞ ﺑﺨﺸﯿﺪﻧﺪ؛ اﻣﺎ از ﻧﺎم ﻋﺮﺑﻲ اﯾﻦ ﻋﻠﻢ )»اﻟﺠﺒﺮ«(‪،‬‬
‫@‪h‬‬
‫ﻛﮫ ﻣﺎ ]ﻏﺮﺑﯿﮭﺎ[ ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﮫاﯾﻢ‪ ،‬ﻣﻌﻠﻮم ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ اﯾﻦ ﻋﻠﻢ از اﻋﺮاب‪) ،‬از ھﻨﺪ( ﺑﮫ اروﭘﺎي ﺑﺎﺧﺘﺮي رﺳﯿﺪه‬
‫اﺳﺖ ﻧﮫ از ﯾﻮﻧﺎن‪ .‬ﭘﯿﺸﮕﺎﻣﺎن ﺑﺰرگ ھﻨﺪي در اﯾﻦ ﺣﻮزه ھﻢ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﺠﻮم‪ ،‬ﻋﺒﺎرت ﺑﻮدﻧﺪ از آرﯾﺒﮭﻂ‪،‬‬
‫ﺑﺮھﻤﮕﭙﺖ‪ ،‬و ﺑﮭﺎﺳﻜﺮه‪ .‬ﮔﻮﯾﺎ ﺑﮭﺎﺳﻜﺮه )ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺑﮫ ﺳﺎل ‪ 1114‬ﻣﯿﻼدي( ﻋﻼﻣﺖ رادﯾﻜﺎل‪ ،‬و ﺑﺴﯿﺎري از‬
‫ﻋﻼﯾﻢ ﺟﺒﺮي را اﺑﺪاع ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺮدان ﻣﻔﮭﻮم ذھﻨﻲ ﻛﻤﯿﺖ ﻣﻨﻔﻲ را‪ ،‬ﻛﮫ ﺟﺒﺮ ﺑﻲ آن ﻧﺎﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺑﮫ وﺟﻮد آوردﻧﺪ؛ ﺑﺮاي ﯾﺎﻓﺘﻦ ﺟﺎﯾﮕﺸﺘﮭﺎ و ﺗﺮﻛﯿﺒﺎت ﻗﻮاﻋﺪي آوردﻧﺪ؛ ﺟﺬر ﻋﺪد ‪ 2‬را ﭘﯿﺪا ﻛﺮدﻧﺪ؛ و در‬
‫ﻗﺮن ھﺸﺘﻢ ﻣﯿﻼدي‪ ،‬ﻣﻌﺎدﻻت ﻧﺎﻣﻌﯿﻦ درﺟﺔ دوم را ﻛﮫ ﺗﺎ ھﺰار ﺳﺎل ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﺗﺎ زﻣﺎن اوﯾﻠﺮ‪ ،‬ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﮫ‬
‫‪are‬‬

‫ﺑﻮد ﺣﻞ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻋﻠﻤﺸﺎن را ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﺷﺎﻋﺮاﻧﮫاي ﺑﯿﺎن ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ ﻣﺴﺎﺋﻞ رﯾﺎﺿﻲ ﻇﺮاﻓﺘﻲ ﻣﻲدادﻧﺪ ﻛﮫ‬
‫ﺧﺎص ﻋﺼﺮ ﻃﻼﯾﻲ ھﻨﺪ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ دو ﻣﺴﺌﻠﺔ زﯾﺮ ﻧﻤﻮﻧﮫاي از ﺟﺒﺮ ﺳﺎدهﺗﺮ ھﻨﺪو ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬

‫ﯾﻚ ﭘﻨﺠﻢ ﯾﻚ دﺳﺘﮫ زﻧﺒﻮر ﺑﺮ ﺷﻜﻮﻓﺔ ]درﺧﺖ[ ﻛﺎدﻣﺒﮫ ﻧﺸﺴﺘﻨﺪ؛ ﯾﻚ ﺳﻮم ﺑﺮ ﮔﻞ ﺳﯿﻠﯿﻨﺪره؛ ﺳﮫ ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻔﺎﺿﻞ‬
‫آن ﺗﻌﺪاد ﺑﮫ ﻃﺮف ﺷﻜﻮﻓﮫ ﻛﻮﺗﺠﮫ ﭘﺮواز ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﯾﻚ زﻧﺒﻮر ﺑﺎﻗﯿﻤﺎﻧﺪه در ھﻮا اﯾﻨﺴﻮ و آﻧﺴﻮ ﻣﻲرﻓﺖ‪ .‬اي‬
‫‪set‬‬

‫دﻟﺒﺮ اﻓﺴﻮﻧﮕﺮ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد زﻧﺒﻮرھﺎ را ﺑﺮاﯾﻢ ﺑﮕﻮ… ]ﻣﺜﺎل دﯾﮕﺮ[ اي ﻣﺤﺒﻮﺑﻢ‪ ،‬ھﺸﺖ ﯾﺎﻗﻮت‪ ،‬ده زﻣﺮد‪ ،‬و‬
‫ﯾﻜﺼﺪ ﻣﺮوارﯾﺪ را ﻛﮫ در ﮔﻮﺷﻮار ﺗﻮﺳﺖ ﺑﺮاﯾﺖ ﺑﮫ ﻣﻘﺪار ﻣﺴﺎوي ﺧﺮﯾﺪهام؛ و ﻣﺠﻤﻮع ﻗﯿﻤﺘﮭﺎي اﯾﻦ ﺳﮫ‬
‫ﻧﻮع ﮔﻮھﺮ ﺳﮫ ﻋﺪد ﻛﻤﺘﺮ از ﻧﺼﻒ ﯾﻜﺼﺪ ﺑﻮد‪ ،‬اي زن ﺧﺠﺴﺘﮫ‪ ،‬ﺑﮭﺎي ھﺮﯾﻚ را ﺑﮫ ﻣﻦ ﺑﮕﻮ‪.‬‬

‫ھﻨﺪﯾﺎن در ﻋﻠﻢ ھﻨﺪﺳﮫ ﭼﻨﺪان ﺗﻮﻓﯿﻘﻲ ﻧﯿﺎﻓﺘﻨﺪ‪ .‬روﺣﺎﻧﯿﺎن در اﻧﺪازهﮔﯿﺮي و ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﺤﺮاب ﻗﻀﯿﺔ‬
‫‪an‬‬

‫ﻓﯿﺜﺎﻏﻮرس را )ﻛﮫ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ آن‪ ،‬در ﻣﺜﻠﺚ ﻗﺎﺋﻢاﻟﺰاوﯾﮫ ﻣﺮﺑﻊ وﺗﺮ ﻣﺴﺎوري اﺳﺖ ﺑﺎ ﻣﺠﻤﻮع ﻣﺮﺑﻌﺎت اﺿﻼع‬
‫دﯾﮕﺮ( ﭼﻨﺪ ﺻﺪ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد ﻣﺴﯿﺢ ﺑﮫ ﺿﺎﺑﻄﮫ درآوردﻧﺪ‪ .‬آرﯾﺒﮭﻂ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻً ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ‬

‫‪<"ALIGN="JUSTIFY‬ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن‪ ،‬ﻣﺴﺎﺣﺖ ﻣﺜﻠﺚ‪ ،‬ﺷﺒﮫ ذوزﻧﻘﮫ‪ ،‬و داﯾﺮه را ﭘﯿﺪا ﻛﺮد و ارزش ﻋﺪد‬
‫‪pym‬‬

‫»ﭘﻲ« )ﻧﺴﺒﺖ ﻗﻄﺮ داﯾﺮه ﺑﮫ ﻣﺤﯿﻂ آن را ﺗﺎ ‪ 3.1416‬ﭘﯿﺪا ﻛﺮد‪ ،‬و از ﻧﻈﺮ دﻗﺖ و ﺻﺤﺖ ھﯿﭻ ﻣﺤﺎﺳﺒﺔ‬
‫دﯾﮕﺮي ﺗﺎ زﻣﺎن ﭘﻮرﺑﺎخ )‪ (1461-1423‬در اروﭘﺎ ﺑﺎ آن ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺑﮭﺎﺳﻜﺮه‪ ،‬ﮔﺮﭼﮫ ﺑﮫ ﺻﻮرت‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻧﺎﻗﺺ‪ ،‬در ﺣﺴﺎب دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﭘﯿﺸﮕﺎم ﺑﻮد‪ ،‬آرﯾﺒﮭﻂ ﺟﺪول ﺟﯿﺒﮭﺎ را ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻛﺮد و در رﺳﺎﻟﺔ »ﺳﻮريـ‬
‫ﺳﺪھﺎﻧﺖ« ﯾﻚ ﺷﯿﻮة ﻣﺜﻠﺜﺎﺗﻲ ﺑﮫ وﺟﻮد آورد ﻛﮫ از آﻧﭽﮫ ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن ﻣﻲﺷﻨﺎﺧﺘﻨﺪ ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﮫﺗﺮ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫دو ﻧﻈﺎم اﻧﺪﯾﺸﺔ ھﻨﺪي ﻧﻈﺮﯾﮫھﺎي ﻓﯿﺰﯾﻜﻲ آوردﻧﺪ ﻛﮫ ﺣﺎﻛﻲ از ﺷﺒﺎھﺖ آﻧﮭﺎ ﺑﺎ ﻧﻈﺮﯾﺎت ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻛﻨﺎده‪ ،‬ﺑﻨﯿﺎدﮔﺬار ﻓﻠﺴﻔﺔ وﯾﺸﯿﺸﯿﻜﮫ‪ ،‬ﻋﻘﯿﺪه داﺷﺖ ﻛﮫ ﺟﮭﺎن از اﺗﻤﮭﺎ ﺗﺮﻛﯿﺐ ﺷﺪه‪ ،‬و اﯾﻦ اﺗﻤﮭﺎ ﺑﮫ اﻧﺪازة‬
‫ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺗﻌﺪد و ﺗﻨﻮع دارﻧﺪ‪ .‬ﺟﯿﻨﮭﺎ ﺑﺮ آن ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ھﻤﺔ اﺗﻤﮭﺎ از ﯾﻚ ﻧﻮﻋﻨﺪ و ﺑﺎ وﺟﻮه ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺗﺮﻛﯿﺒﺸﺎن‬
‫ﻣﻮاد ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﮫ وﺟﻮد ﻣﻲآورﻧﺪ ـ اﯾﻦ ﻧﻈﺮ ﺑﺎ ﻣﻜﺘﺐ ذﯾﻤﻘﺮاﻃﯿﺲ ﻧﺰدﯾﻜﺘﺮ ﺑﻮد‪ .‬ﻛﻨﺎده ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮد ﻛﮫ ﻧﻮر و‬
‫ﺣﺮارت ﮔﻮﻧﮫھﺎﯾﻲ از ﯾﻚ ﺟﻮھﺮﻧﺪ؛ اودﯾﻨﮫ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮد ﻛﮫ ھﺮ ﺣﺮارﺗﻲ از ﺧﻮرﺷﯿﺪ اﺳﺖ؛ و واﭼﺴﭙﺘﻲ‪،‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﻧﻈﯿﺮ ﻧﯿﻮﺗﻦ‪ ،‬ﻧﻮر را ﻣﺮﻛﺐ از ذرات ﻛﻮﭼﻜﻲ ﻣﻲداﻧﺴﺖ ﻛﮫ از ﻣﻮاد ﺟﺪا ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﮫ ﭼﺸﻢ ﻣﻲﺧﻮرد‪.‬‬
‫در رﺳﺎﻻت ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ ھﻨﺪي ﻧﺖ و ﻓﻮاﺻﻞ ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ ﻣﻮرد ﺗﺠﺰﯾﮫ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﮫ و از ﻧﻈﺮ رﯾﺎﺿﻲ‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﮫ ﺷﺪه اﺳﺖ؛ و ﻣﻔﮭﻮم »ﻗﺎﻧﻮن ﻓﯿﺜﺎﻏﻮرس« ﻋﺮﺿﮫ ﺷﺪه ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮآن‪ ،‬ﺗﻌﺪاد ارﺗﻌﺎﺷﺎت‪ ،‬و ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪،‬‬
‫ارﺗﻔﺎع ﻧﺖ ]ﯾﺎ‪ ،‬ﺻﻮت[‪ ،‬ﺑﺎ ﻃﻮل زه ﻣﯿﺎن ﻧﻘﻄﺔ اﺗﺼﺎل و ﻧﻘﻄﺔ ﺗﻤﺎس ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻌﻜﻮس دارد‪ .‬ﺷﻮاھﺪي در‬
‫دﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ درﯾﺎﻧﻮردان ھﻨﺪي در ﻗﺮون اوﻟﯿﺔ ﻣﯿﻼدي ﻗﻄﺒﻨﻤﺎﯾﻲ ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﯾﻚ ﻣﺎھﻲ‬

‫‪yah‬‬
‫آھﻨﯿﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ در ﯾﻚ ﻇﺮف روﻏﻦ ﺷﻨﺎور ﺑﻮد و ﺟﮭﺖ ﺷﻤﺎل را ﻧﺸﺎن ﻣﻲداد‪.‬‬

‫!! ! !!!!!!!!!!! !!! !!! !!!!! !!!! ! !! ! !!!!!! !! !! !!! !!!!!!!!!!!!!! !! !! !!!! !! !! !! !!!!!! !!! !•!!!!!!!!!!! !!! !!‬
‫!!!! !! !!! !! !!!! !! !!‪!! !!!! !!!! !! !! !!!! !Š!!!!!!!!!!!!! !!! !!!!!!! !! !•!!! !! !!!!!!!! ! !!!!! !!!! ! !!!!!!!!!! !Š‬‬
‫!! !!! !•!!!! ! !•! !!!! ! !!! !•! !! !!! !! !!!! !!!! ! !!! !! !!!! !!!!!! ! !!!!! !!!!! !!!!!!!!! !!!!! ! !!!!!!!! ! !! !!! !!!!‬
‫@‪h‬‬
‫!! !!!!!!!! !! !!!! !!! !!!!!! !!! !!!! !!! !!!!!!!!! !! !!!!!!! ! !!!!! !!!!!! !! !! !!!!!!! !!!!! !!!!!!! !! ! !!!!!!!!!!‪!Š‬‬
‫!! ! !! !!!! !! !!! !!!!!!!!!!! !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! !!! ‪!! !!!!!!!!!!! !!!•! !!! !! !!!!•! !!!!!! !!•!!!! !!•!!! !!!•ž‬‬
‫!!!! ‪!! !!•! !!! !!!!!! !!!!!!!!!!!!!!! !!!! !!!!!!!!š !!!! !!!!!! !!!!! !!! !!!Š!!!!!!•! !!! !!!! !!!! ! !!!!!!!! !! ! !! ! •š‬‬
‫!!! !!!! !!!!!!!! !!! !!!!! ! !! !!! !!!!!!!!! !!!!!!!!!!!! !!!!!!!!!!!!!! !!! !!!!! ! !!!! ! !!!!!!!! ! ! !! !! !!!!!!!! ! !!‬
‫‪are‬‬

‫!!!!!!! ‪!!!! !! !!!!!!! !!!! !!! ! ! !!! !! !! !!!!!!!!! !!!!!!! !15!!! !!!•!!!!!!!! !!!!!!!!! !! !! !!!!!!!! ! !!! !!!!!!! !Ž‬‬
‫!! !!! !! !! !!!! !! !!!!! !! !!!!!! !!!!!!!!! !!!!!!!!!!!!!!!!!!! !!!!!! !! !! !!!!!!! !!!! !! !! ! ! !!! !!!!!!!!!!!!!!!!!! !!!!!!!‬
‫!!! !!!! !!!!!!!!!!!!!!‬
‫‪set‬‬

‫!!!!! !!! !!!!!!!!!!!! !•!!! !!!! ! !!!!! !! !! !! !! !!! !•!! ! !! !!!! ! !! ! !! !!! !!!!!!! !!!!! !! !!! !•!!!!!! !! ! !!!‬
‫!!•!!!! !!!•!!!!!!!! !!!•! !!!!!!!! !•! !!!‪!! !! ! ! !!!!!!!•! !! !!!!! !!!!!! !! !! ! !•! !!!! !!!! !!! !! !!!!!!!•!!!!!•! !! ! !Š‬‬
‫!!•!!! !!!!!!! !!!!!!!!!!!!!!! !! !!! ! !! !!! !!!! !!! !! !!!‬

‫داد‪ ،‬وﺻﻒ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻃﺒﯿﺒﺎن ﭘﯿﺶ از ﻋﺼﺮ ﻣﺴﯿﺤﯿﺖ در ھﻨﺪ ﻧﯿﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ارﺳﻄﻮ ﻣﻔﮭﻮم ﻧﺎدرﺳﺘﻲ از ﻗﻠﺐ‬
‫‪an‬‬

‫داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭼﮫ آن را ﺟﺎﯾﮕﺎه و ﻋﻀﻮ آﮔﺎھﻲ اﻧﺴﺎن ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺮاﯾﻦ ﻓﺮض ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ اﻋﺼﺎب از ﺳﻮي‬
‫ﻗﻠﺐ ﺑﮫ ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻣﻲرود‪ .‬وﻟﻲ ﻓﺮاﯾﻨﺪھﺎي ﮔﻮارش‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ اﻋﻤﺎل ﻣﺘﻔﺎوت ﻋﺼﺎرهھﺎي ﻣﻌﺪي‪ ،‬ﺗﺒﺪﯾﻞ‬
‫ﻛﯿﻤﻮس ﺑﮫ ﻛﯿﻠﻮس‪ ،‬و ﺗﺒﺪﯾﻞ اﯾﻦ ﺑﮫ ﺧﻮن را ﺑﺴﯿﺎر ﺧﻮب ﻣﻲﻓﮭﻤﯿﺪﻧﺪ‪ .‬آﺗﺮﯾﮫ)در ﺣﺪود ‪ 500‬قم( –‬
‫دوھﺰار و ﭼﮭﺎرﺻﺪ ﺳﺎل ﭘﯿﺶ از واﯾﺴﻤﺎن – ﺑﺮاﯾﻦ ﻧﻈﺮ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺗﺨﻢ واﻟﺪﯾﻦ ﻣﺴﺘﻘﻞ از ﺗﻦ واﻟﺪﯾﻦ اﺳﺖ‪،‬‬
‫‪pym‬‬

‫و ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﻛﻮﭼﻚ‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﺳﺎزوارة واﻟﺪﯾﻦ را دز ﺧﻮد دارد‪ .‬آزﻣﻮدن ﻣﺮدي را‪ ،‬ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﺷﺮط ﻻزم‬
‫ازدواج ﻣﺮدان‪ ،‬ﺗﻮﺻﯿﮫ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ و ﻗﺎﻧﻮن ﻧﺎﻣﺔ ﻣﺎﻧﻮ از ازدواج ﺑﺎ دﺧﺘﺮاﻧﻲ ﻛﮫ ﻣﺒﺘﻼ ﺑﮫ ﺳﻞ‪ ،‬ﺻﺮع‪،‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺑﺮص‪ ،‬ﺳﻮء ھﺎﺿﻤﺔ ﻣﺰﻣﻦ‪ ،‬ﺑﻮاﺳﯿﺮ‪ ،‬ﯾﺎ ﭘﺮﭼﺎﻧﮕﻲ ھﺴﺘﻨﺪ ﺑﺮ ﺣﺬر ﻣﻲدارد‪ .‬ﻣﻜﺎﺗﺐ ﻃﺐ ھﻨﺪي در ‪500‬‬
‫قم ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ وﻻدت را‪ ،‬ﺑﺎ ﺟﺪﯾﺪﺗﺮﯾﻦ ﺳﺒﻚ ﻣﻮاﻓﻖ ﺑﺎ اﻻھﯿﺎت‪ ،‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﻧﻈﺮﯾﮫ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ‪ ،‬در‬
‫ﻃﻲ دوازده روز دورة ﺧﻮﻧﺮﯾﺰي ﻣﺎھﯿﺎﻧﮫ‪ ،‬آﺑﺴﺘﻨﻲ ﻧﺎﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‪ .‬رﺷﺪ ﺟﻨﯿﻦ را ﺑﺎ دﻗﺖ ﺑﺴﯿﺎر وﺻﻒ‬

‫‪.co‬‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ و ﯾﺎدآور ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ ﻛﮫ ﻧﻮع ﭘﺴﺮ ﯾﺎ دﺧﺘﺮ ﺑﻮدن ﺟﻨﯿﻦ ﻣﺪﺗﻲ ﻧﺎﻣﻌﯿﻦ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬و ﻣﺪﻋﻲ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ‬
‫در ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﻮارد ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ ﻏﺬا ﯾﺎ دوا ﺟﻨﺴﯿﺖ ﺟﻨﯿﻦ را ﺗﻐﯿﯿﺮ داد‪.‬‬

‫ﮔﺰارﺷﮭﺎي ھﻨﺪو درﺑﺎرة ﻋﻠﻢ ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺑﺎ »اﺛﺮوه ‪ -‬ودا« آﻏﺎز ﻣﻲﺷﻮد؛ در اﯾﻦ ودا ﻓﮭﺮﺳﺘﻲ از ﺑﯿﻤﺎرﯾﮭﺎ و‬
‫ﻋﻼﯾﻢ آﻧﮭﺎ‪ ،‬ھﻤﺮاه ﺑﺎ ﺗﻮدهاي از اﻓﺴﻮن و اوراد ذﻛﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻃﺐ اﺻﻮﻻ ﺑﮫ ﻋﻨﻮان دﺳﺘﯿﺎر ﺟﺎدو ﭘﺪﯾﺪ‬

‫‪oo‬‬
‫آﻣﺪ‪ :‬ﺷﻔﺎ دھﻨﺪه وﺳﺎﯾﻞ زﻣﯿﻨﻲ درﻣﺎن را ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﮫ ﻗﺮار ﻣﻲداد و آﻧﮭﺎ را ﺑﺮاي ﻛﻤﻚ ﺑﮫ ﻓﺮﻣﻮﻟﮭﺎي‬
‫روﺣﺎﻧﯿﺶ ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن‪ ،‬ﺗﻜﯿﺔ او ﺑﺮاﯾﻦ اﺳﺒﺎب و ﻋﻠﻞ دﻧﯿﺎﯾﻲ زﯾﺎدﺗﺮ ﺷﺪ و از ورد‬
‫ﺟﺎدوﯾﻲ ھﻢ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ روﺷﮭﺎي ﻣﺘﻜﻲ ﺑﮫ رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ ﻣﺎ‪ ،‬ﻛﻤﻚ ﮔﺮﻓﺖ‪» .‬اﺛﺮوه‪ -‬ودا« اﻓﺰودهاي ھﻢ داﺷﺖ ﺑﮫ‬
‫ﻧﺎم »آﺟﻮر – ودا« )ﯾﺎ ﻋﻠﻢ ﻃﻮل ﻋﻤﺮ(‪ .‬در اﯾﻦ ﻛﮭﻨﺘﺮﯾﻦ ﻧﻈﺎم ﻃﺐ ھﻨﺪي ﺑﯿﻤﺎري را ﺑﮫ ﺑﻲﻧﻈﻤﻲ در‬
‫ﯾﻜﻲ از ﭼﮭﺎر ﺧﻠﻂ )ھﻮا‪ ،‬آب‪ ،‬ﺑﻠﻐﻢ‪ ،‬و ﺧﻮن( ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻲدادﻧﺪ‪ ،‬و درﻣﺎن را ﺑﺎ ﮔﯿﺎھﺎن داروﯾﻲ و اﻓﺴﻮن‬

‫‪yah‬‬
‫ﺗﻮﺻﯿﮫ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺴﯿﺎري از ﺗﺸﺨﯿﺼﮭﺎ و درﻣﺎﻧﮭﺎي اﯾﻦ ﻧﻈﺎم ھﻨﻮز ھﻢ در ھﻨﺪ ﻣﻌﻤﻮل اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﺎ‬
‫ﺗﻮﻓﯿﻘﻲ ھﻤﺮاه اﺳﺖ ﻛﮫ ﮔﺎه رﺷﻚ ﻃﺒﯿﺒﺎن ﻏﺮﺑﻲ را ﺑﺮﻣﻲاﻧﮕﯿﺰد‪ .‬در »رﯾﮓ‪-‬ودا« ﻧﺎم ﺑﯿﺶ از ھﺰار ﮔﻮﻧﮫ‬
‫از اﯾﻦ ﮔﯿﺎھﺎن آﻣﺪه اﺳﺖ‪ ،‬و ھﻤﯿﻦ ﻛﺘﺎب آب را ﺑﮭﺘﺮﯾﻦ درﻣﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ اﻣﺮاض ﻣﻲداﻧﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ در ادوار‬
‫وداﯾﻲ ﻃﺒﯿﺒﺎن و ﺟﺮاﺣﺎن‪ ،‬از ﭘﺰﺷﻜﺎن ﺟﺎدوﮔﺮ ﻣﺠﺰا ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و در ﺧﺎﻧﮫھﺎﯾﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ‬
‫ﮔﺮداﮔﺮد آﻧﮭﺎ را ﺑﺎﻏﮭﺎﯾﻲ ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺑﻮد ﻛﮫ در آﻧﮭﺎ ﮔﯿﺎھﺎن داروﯾﻲ ﻣﻲﻛﺎﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫@‪h‬‬
‫ﭘﺰﺷﻜﺎن ﺑﺮﺟﺴﺘﺔ ھﻨﺪي ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﺳﻮﺷﺮوﺗﮫ‪ ،‬در ﻗﺮن ﭘﻨﺠﻢ قم‪ ،‬و ﭼﺮﻛﮫ‪ ،‬ﻛﮫ در ﻗﺮن دوم ﻣﯿﻼدي‬
‫ﻣﻲزﯾﺴﺖ‪ .‬ﺳﻮﺷﺮوﺗﮫ اﺳﺘﺎد ﻃﺐ داﻧﺸﮕﺎه ﺑﻨﺎرس ﺑﻮد و درﺑﺎرة ﻧﻈﺎم ﺗﺸﺨﯿﺺ و درﻣﺎن ﻛﺘﺎﺑﻲ ﺑﮫ زﺑﺎن‬
‫ﺳﺎﻧﺴﻜﺮﯾﺖ ﻧﻮﺷﺖ‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﻔﺮدات آن را از اﺳﺘﺎدش دﻧﻮﻧﺘﺮي اﺧﺬ ﻛﺮده ﺑﻮد‪ .‬در ﻛﺘﺎﺑﺶ از ﺟﺮاﺣﻲ‪،‬‬
‫ﻣﺎﻣﺎﯾﻲ‪ ،‬ﭘﺮھﯿﺰ‪ ،‬اﺳﺘﺤﻤﺎم‪ ،‬دارو‪ ،‬ﺗﻐﺬﯾﮫ و ﺑﮭﺪاﺷﺖ ﻧﻮزاد‪ ،‬و آﻣﻮزش ﭘﺰﺷﻜﻲ ﻣﺸﺮوﺣًﺎ ﺑﺤﺚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭼﺮﻛﮫ ﻛﺘﺎب ﺳﻤﮭﯿﺘﺎ )ﯾﺎ داﻧﺸﻨﺎﻣﺔ( ﻃﺐ را ﺗﺄﻟﯿﻒ ﻛﺮد ﻛﮫ ھﻨﻮز ھﻢ در ھﻨﺪ از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬او ﺑﮫ‬
‫‪are‬‬

‫ﺷﺎﮔﺮداﻧﺶ ﺳﻮﮔﻨﺪي ﻣﻲآﻣﻮﺧﺖ ﻛﮫ ﻛﻤﺎﺑﯿﺶ ﺑﮫ ﻣﻔﮭﻮم ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻘﺮاﻃﻲ ﻧﺰدﯾﻚ اﺳﺖ‪» :‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﯿﻤﺎراﻧﺘﺎن را‬
‫ﻧﮫ ﺑﺮاي ﺧﻮدﺗﺎن‪ ،‬ﻧﮫ ﺑﺮاي رﺳﯿﺪن ﺑﮫ ﺟﯿﻔﺔ دﻧﯿﺎﯾﻲ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺗﻨﮭﺎ ﺑﺮاي ﺧﯿﺮ اﻧﺴﺎﻧﮭﺎي رﻧﺠﻮر درﻣﺎن ﻛﻨﯿﺪ‪ ،‬و‬
‫ﺑﺪﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ ﺑﺮھﻤﮫ ﺑﺮﺗﺮي ﯾﺎﺑﯿﺪ‪ «.‬ﻛﻢ آوازهﺗﺮ از اﯾﻦ دو‪،‬‬

‫دارد‪ ،‬و دﯾﮕﺮي ﺑﮭﺎوه ﻣﯿﺴﺮه)‪ (1550‬اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﮫ ﺻﺪ ﺳﺎل ﭘﯿﺶ از ھﺎروي‪ ،‬در ﻛﺘﺎب ﻗﻄﻮري ﻛﮫ درﺑﺎرة‬
‫ﺗﺸﺮﯾﺢ و ﻓﯿﺰﯾﻮﻟﻮژي و ﻃﺐ ﻧﻮﺷﺘﮫ‪ ،‬از ﮔﺮدش ﺧﻮن ﻧﺎم ﻣﻲﺑﺮد‪ ،‬و ﺟﯿﻮه را ﺑﺮاي ﺑﯿﻤﺎري ﻧﻮﻇﮭﻮر‬
‫‪set‬‬

‫ﺳﯿﻔﯿﻠﯿﺲ ﺗﺠﻮﯾﺰ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎري را ﭘﺮﺗﻐﺎﻟﯿﮭﺎ ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﺑﺨﺸﻲ از ﻣﯿﺮاث اروﭘﺎ ﺑﮫ ھﻨﺪ ﺑﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺳﻮﺷﺮوﺗﮫ ﺑﺴﯿﺎري از اﻋﻤﺎل ﺟﺮاﺣﻲ‪ ،‬ﻣﺜﻞ آب ﻣﺮوارﯾﺪ‪ ،‬ﻓﺘﻖ‪ ،‬درآوردن ﺳﻨﮓ‪ ،‬ﺳﺰارﯾﻦ‪ ،‬و ﻣﺎﻧﻨﺪ اﯾﻨﮭﺎ‪،‬‬
‫و ‪ 121‬اﺑﺰار ﺟﺮاﺣﻲ‪ ،‬از ﻗﺒﯿﻞ اﻧﻮاع ﻧﺸﺘﺮ‪ ،‬ﺳﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻓﻮرﺳﭙﺲ‪ ،‬ﻣﯿﻞ‪ ،‬و ﺳﭙﻜﻮﻟﻮم ﺑﺮاي ﻣﮭﺒﻞ و ﻣﻘﻌﺪ را‬
‫ﺷﺮح ﻣﻲدھﺪ‪ .‬او‪ ،‬ﺑﮫ رﻏﻢ ﻣﻨﻊ ﺑﺮھﻤﻨﺎن‪ ،‬ﻣﺪاﻓﻊ ﺗﺸﺮﯾﺢ اﺟﺴﺎد ﺑﻮد و آن را در ﺗﺮﺑﯿﺖ ﺟﺮاﺣﺎن ﺿﺮوري‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﻲداﻧﺴﺖ‪ .‬او اوﻟﯿﻦ ﻛﺴﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ ﻗﺴﻤﺘﮭﺎﯾﻲ از ﭘﻮﺳﺖ ﺑﺪن را ﺑﮫ ﮔﻮش ﭘﺎره ﺷﺪهاي ﭘﯿﻮﻧﺪ زد؛ ﺑﺮ اﺛﺮ‬
‫ﻛﺎرھﺎي او و اﺧﻼف ھﻨﺪﯾﺶ ﺑﻮد ﻛﮫ رﯾﻨﻮﭘﻼﺳﺘﻲ‪ ،‬ﯾﺎ ﺟﺮاﺣﻲ ﺗﺮﻣﯿﻤﻲ ﺑﯿﻨﻲ‪ ،‬ﺑﮫ ﻃﺐ ﺟﺪﯾﺪرﺳﯿﺪ‪ .‬ﮔﺎرﯾﺴﻦ‬
‫ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ھﻨﺪﯾﺎن ﻗﺪﯾﻢ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ھﻤﮫ ﮔﻮﻧﮫ ﻋﻤﻞ ﻣﮭﻤﻲ را‪ ،‬ﺑﮫ اﺳﺘﺜﻨﺎﻧﻲ ﺑﺴﺘﻦ ﺷﺮﯾﺎﻧﮭﺎ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲدادﻧﺪ‪«.‬‬
‫دﺳﺖ و ﭘﺎ ﻗﻄﻊ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ﺟﺮاﺣﯿﮭﺎي درون ﺷﻜﻢ را اﻧﺠﺎم ﻣﻲدادﻧﺪ؛ ﺷﻜﺴﺘﮕﯿﮭﺎ را ﺟﺎ ﻣﻲاﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ؛ اﻧﻮاع‬
‫‪pym‬‬

‫ﺑﻮاﺳﯿﺮ و ﻓﯿﺴﺘﻮل را در ﻣﻲآوردﻧﺪ‪ .‬ﺳﻮﺷﺮوﺗﮫ اﺻﻮل دﻗﯿﻘﻲ ﺑﺮاي ﻣﻘﺪﻣﺎت ﺟﺮاﺣﻲ وﺿﻊ ﻛﺮد؛ ﭘﯿﺸﻨﮭﺎد‬
‫او ﺑﺮاي اﺳﺘﺮﯾﻞ ﻛﺮدن زﺧﻢ‪ ،‬از ﻃﺮﯾﻖ دود دادن ﺑﺎ ﻣﻮاد ﮔﻨﺪزدا‪ ،‬ﯾﻜﻲ از ﻛﮭﻨﺘﺮﯾﻦ ﻛﻮﺷﺸﮭﺎي ﺷﻨﺎﺧﺘﮫ‬
‫ﺷﺪه در ﺟﺮاﺣﻲ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ روﺷﮭﺎي ﺿﺪﻋﻔﻮﻧﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻮﺷﺮوﺗﮫ و ﭼﺮﻛﮫ ھﺮدو ﻛﺎرﺑﺮد ﺷﺮاﺑﮭﺎي ﻃﺒﻲ‬
 ‫‪m‬‬
‫را ﺑﺮاي اﯾﺠﺎد ﺑﯿﺤﺴﻲ در ﺑﺮاﺑﺮ درد ذﻛﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ 927‬ﻣﯿﻼدي دو ﺟﺮاح ﺟﻤﺠﻤﺔ ﯾﻚ ﭘﺎدﺷﺎه‬
‫ھﻨﺪي را ﺑﺎ ﻣﺘﮫ ﺳﻮراخ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از داروﯾﻲ ﺑﮫ ﻧﺎم ﺳﻤﻮھﯿﻨﻲ او را در ھﻨﮕﺎم ﻋﻤﻞ ﺑﯿﺤﺲ‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﺳﻮﺷﺮوﺗﮫ ‪ 1120‬ﺑﯿﻤﺎري ﺑﺮ ﻣﻲﺷﻤﺎرد‪ ،‬و ﺑﺮاي ﻛﺸﻒ آﻧﮭﺎ ﺗﺸﺨﯿﺺ از ﻃﺮﯾﻖ ﻣﺸﺎھﺪه‪ ،‬ﻟﻤﺲ ﺑﺎ دﺳﺖ‪،‬‬
‫و ﮔﻮش دادن ﺑﮫ ﺻﺪاھﺎي ﺑﺪن ﺑﯿﻤﺎر را ﺗﻮﺻﯿﮫ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻧﺒﺾ در رﺳﺎﻟﮫاي ﺑﮫ ﺗﺎرﯾﺦ ‪1300‬‬
‫ﻣﯿﻼدي وﺻﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺠﺰﯾﺔ ادرار روش ﻣﻄﻠﻮب ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺑﯿﻤﺎري ﺑﻮد؛ ﻣﺸﮭﻮر ﺑﻮد ﻛﮫ ﭘﺰﺷﻜﺎن‬
‫ﺗﺒﺘﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ھﺮ ﻣﺮﯾﻀﻲ را ﻓﻘﻂ ﺑﺎ دادن اﻧﺪﻛﻲ از ﻗﺎرورة او درﻣﺎن ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در زﻣﺎن ﯾﻮان ﭼﻮاﻧﮓ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﻌﺎﻟﺠﺔ ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺑﺎ ﯾﻚ روزة ھﻔﺖ روزه آﻏﺎز ﻣﻲﺷﺪ؛ ﻏﺎﻟﺒًﺎ ﺑﯿﻤﺎر در اﯾﻦ ﻓﺎﺻﻠﮫ ﺧﻮب ﻣﻲﺷﺪ؛ اﻣﺎ اﮔﺮ‬
‫ﺑﯿﻤﺎري اداﻣﮫ ﻣﻲﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬آن وﻗﺖ از دارو اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ آن ﻣﻮﻗﻊ ھﻢ در ﻣﺼﺮف دارو اﻣﺴﺎك‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﮫ ﭘﺮھﯿﺰ‪ ،‬اﻧﻮاع اﺳﺘﺤﻤﺎم‪ ،‬اﻧﻮاع ﺗﻨﻘﯿﮫ‪ ،‬اﻧﻮاع ﺑﺨﻮر‪ ،‬اﻧﻮاع ﺗﺰرﯾﻔﺎت ﻣﯿﺰراھﻲ و‬
‫ﻣﮭﺒﻠﻲ‪ ،‬و ﺧﻮﻧﮕﯿﺮي ﺑﺎ زاﻟﻮ اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﯾﺎ از ﻃﺮﯾﻖ ﺣﺠﺎﻣﺖ ﺗﻜﯿﮫ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﭘﺰﺷﻜﺎن ھﻨﺪي‪ ،‬ﺧﺼﻮﺻﺎً‪ ،‬در‬

‫‪yah‬‬
‫درﺳﺖ ﻛﺮدن اﻧﻮاع ﭘﺎدزھﺮ ﻣﮭﺎرت داﺷﺘﻨﺪ؛ آﻧﺎن در درﻣﺎن ﻣﺎرﮔﺰﯾﺪﮔﻲ ھﻨﻮز ﺑﺮ اﻃﺒﺎي اروﭘﺎﯾﻲ ﺑﺮﺗﺮي‬
‫دارﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎﯾﮫﻛﻮﺑﻲ‪ ،‬ﻛﮫ ﭘﯿﺶ از ﻗﺮن ھﺠﺪھﻢ در اروﭘﺎ ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﮫ ﺑﻮد‪ ،‬در ﺳﺎل ‪550‬‬

‫ﻣﯿﻼدي در ھﻨﺪ ﺷﻨﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه ﺑﻮد؛ ﻣﺆﯾﺪ اﯾﻦ اﻣﺮ اﻟﺒﺘﮫ ﻣﺘﻨﻲ ﻣﻨﺴﻮب ﺑﮫ دﻧﻮﻧﺘﺮي‪ ،‬ﯾﻜﻲ از ﻛﮭﻨﺘﺮﯾﻦ اﻃﺒﺎي‬
‫ھﻨﺪي اﺳﺖ‪» :‬ﻣﺎﯾﻊ آﺑﻠﮫ را ﺑﺎ ﻧﻮك ﻧﺸﺘﺮ از روي ﭘﺴﺘﺎن ﮔﺎو‪ ...‬ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ‪ ،‬و ﺑﺎ آن ﺑﺎزوھﺎ را در ﻗﺴﻤﺖ ﺑﯿﻦ‬
‫ﺷﺎﻧﮫ و آرﻧﺞ ﻧﺸﺘﺮ ﺑﺰﻧﯿﺪ ﺗﺎ ﺧﻮن ﺑﯿﺎﯾﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ‪ ،‬آن ﻣﺎﯾﻊ را ﺑﺎ ﺧﻮن ﺑﯿﺎﻣﯿﺰﯾﺪ‪ ،‬ﺗﺐ آﺑﻠﮫ اﯾﺠﺎد ﻣﻲﺷﻮد‪«.‬‬
‫ﭘﺰﺷﻜﺎن ﻛﻨﻮﻧﻲ اروﭘﺎ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﺮاھﻤﮫ ﺟﺪاﯾﻲ ﻃﺒﻘﺎت را از ﯾﻜﯿﺪﯾﮕﺮ از آن رو ﺗﺠﻮﯾﺰ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﮫ‬
‫@‪h‬‬
‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻧﺎﻣﺮﺋﻲ ﻧﺎﻗﻞ ﺑﯿﻤﺎري ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎري از دﺳﺘﻮرات ﻛﺎرھﺎي ﺑﮭﺪاﺷﺘﻲ ﻛﮫ ﺳﻮﺷﺮوﺗﮫ و ﻣﺎﻧﻮ‬
‫ﺗﻮﺻﯿﮫ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ دال ﺑﺮ اﯾﻦ ﺑﻮد ﻛﮫ ﮔﻮﯾﺎ آﻧﮭﺎ آﻧﭽﮫ را ﻣﺎ اﻣﺮوزﯾﮭﺎ ـ ﻛﮫ ﻋﺎﺷﻖ ﻟﻐﺎت ﻧﻮ ﺑﺮاي ﭼﯿﺰھﺎي‬
‫ﻛﮭﻨﮫ ھﺴﺘﯿﻢ ـ ﻧﻈﺮﯾﺔ ﻣﯿﻜﺮوﺑﻲ ﺑﯿﻤﺎري ﻣﻲﻧﺎﻣﯿﻢ ﻣﺴﻠﻢ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﺣﺘﻤﺎل ﻣﻲرود ﻛﮫ ھﯿﭙﻨﻮﺗﯿﺴﻢ ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫ﻋﻨﻮان درﻣﺎن‪ ،‬در ﻣﯿﺎن ھﻨﺪﯾﺎن ﭘﺪﯾﺪ آﻣﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻨﺎن ﻧﯿﺰ ﻣﺜﻞ ﻣﺼﺮﯾﺎن و ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن‪ ،‬اﻏﻠﺐ ﺑﯿﻤﺎران را ﺑﮫ‬
‫ﻣﻌﺎﺑﺪ ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﺎ اﻟﻐﺎي ھﯿﭙﻨﻮﺗﯿﻚ ﯾﺎ »ﺧﻮاب ﻣﻌﺒﺪ« درﻣﺎن ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻧﮕﻠﯿﺴﯿﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ھﯿﭙﻨﻮﺗﺮاﭘﻲ ]درﻣﺎن‬
‫‪are‬‬

‫از راه ھﯿﭙﻨﻮﺗﯿﺴﻢ[ را در اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﻣﻌﻤﻮل ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ ـ ﺑﺮﯾﺪ‪ ،‬اﺳﺪﯾﻞ و اﻟﯿﺴﺘﻦ ـ »ﺑﯿﺸﻚ اﻧﺪﯾﺸﺔ ﺧﻮد‪ ،‬و‬
‫ﺑﺮﺧﻲ از ﺗﺠﺮﺑﮫھﺎﯾﺸﺎن را از ﺗﻤﺎس ﺑﺎ ھﻨﺪ ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪«.‬‬

‫از ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻛﻠﻲ ﻃﺐ ھﻨﺪي ﭼﻨﯿﻦ ﺑﺮﻣﻲآﯾﺪ ﻛﮫ ﻋﻠﻢ ﭘﺰﺷﻜﻲ در ھﻨﺪ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﺳﺮﯾﻌﻲ داﺷﺘﮫ‪ ،‬و ﺳﭙﺲ‪ ،‬در‬
‫ﻃﻲ ﻗﺮون ﻣﺘﻤﺎدي‪ ،‬ﺣﺮﻛﺖ آن ﻛﻨﺪ ﺷﺪه و ﺑﮫ ﺻﻮرت اﺣﺘﯿﺎطآﻣﯿﺰ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﻧﻤﻲداﻧﯿﻢ‬
‫آﺗﺮﯾﮫ‪ ،‬دﻧﻮﻧﺘﺮي‪ ،‬و ﺳﻮﺷﺮوﺗﮫ ﭼﻘﺪر ﻣﺪﯾﻮن ﯾﻮﻧﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬و ﻣﺘﻘﺎﺑﻼ‪ ،‬ﯾﻮﻧﺎن ﺗﺎ ﭼﮫ ﺣﺪ ﻣﺪﯾﻮن آﻧﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫ﮔﺎرﯾﺴﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪ ،‬در زﻣﺎن اﺳﻜﻨﺪر »ﻃﺒﯿﺒﺎن و ﺟﺮاﺣﺎن ھﻨﺪي‪ ،‬ﺑﺤﻖ ﻣﺸﮭﻮر ﺑﮫ ﺗﻔﻮق ﻋﻠﻤﻲ و ﺣﺬاﻗﺖ‬
‫ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺑﻮدﻧﺪ‪ «.‬و ﺑﺮﺧﻲ از داﻧﺶﭘﮋوھﺎن ﺑﺮ اﯾﻦ ﻋﻘﯿﺪهاﻧﺪ ﻛﮫ ﺣﺘﻲ ارﺳﻄﻮ ھﻢ ﻣﺪﯾﻮن ھﻨﺪوھﺎ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫وﺿﻊ درﺑﺎرة اﯾﺮاﻧﯿﺎن و اﻋﺮاب ﻧﯿﺰ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﮔﻮﻧﮫ اﺳﺖ‪ :‬ﻣﺸﻜﻞ ﺑﺘﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﮫ ﻃﺐ ھﻨﺪي ﭼﻘﺪر ﻣﺪﯾﻮن‬
‫اﻃﺒﺎي ﺑﻐﺪاد اﺳﺖ‪ ،‬و از ﻃﺮﯾﻖ آﻧﺎن ھﻢ از ﻣﯿﺮاث ﻃﺐ ﺑﺎﺑﻠﻲ ﺧﺎور ﻧﺰدﯾﻚ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬از ﯾﻚ ﺳﻮ‬
‫ﺑﺮﺧﻲ از درﻣﺎﻧﮭﺎ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﻛﺎرﺑﺮد اﻓﯿﻮن و ﺟﯿﻮه‪ ،‬و ﭼﻨﺪ روش ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺑﯿﻤﺎري‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻧﺒﺾ‪ ،‬ﮔﻮﯾﺎ‬
‫‪an‬‬

‫از اﯾﺮان ﺑﮫ ھﻨﺪ رﻓﺘﮫ اﺳﺖ؛ و از ﺳﻮي دﯾﮕﺮ ﻣﻲﺑﯿﻨﯿﻢ ﻛﮫ اﯾﺮاﻧﯿﺎن و اﻋﺮاب در ﻗﺮن ھﺸﺘﻢ ﻣﯿﻼدي‬
‫ﺗﻠﺨﯿﺼﮭﺎي ھﺰارﺳﺎﻟﺔ رﺳﺎﻻت ﺳﻮﺷﺮوﺗﮫ و ﭼﺮﻛﮫ را ﺑﮫ زﺑﺎﻧﮭﺎي ﻓﺎرﺳﻲ و ﻋﺮﺑﻲ ﺗﺮﺟﻤﮫ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ھﺎروناﻟﺮﺷﯿﺪ‪ ،‬ﺧﻠﯿﻔﺔ ﻣﺸﮭﻮر ﺑﻐﺪاد‪ ،‬ﺗﻔﻮق ﻃﺐ و ﻋﻠﻢ ھﻨﺪي را ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ‪ ،‬و اﻃﺒﺎي ھﻨﺪي را ﺑﮫ ﺑﻐﺪاد ﻓﺮا‬
‫ﺧﻮاﻧﺪ ﺗﺎ در آن ﺷﮭﺮ ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎﻧﮭﺎ و ﻣﺪارس ﻃﺐ داﯾﺮ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻟﺮد اﻣﺘﯿﻞ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﮫ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ اروﭘﺎي‬
‫‪pym‬‬

‫ﻗﺮون وﺳﻄﻲ و ﺟﺪﯾﺪ ﻧﻈﺎم ﻃﺐ ﺧﻮد را ﻣﺴﺘﻘﯿﻤًﺎ ﺑﮫ اﻋﺮاب‪ ،‬و ﺑﺎ واﺳﻄﺔ آﻧﮭﺎ ﺑﮫ ھﻨﺪ ﻣﺪﯾﻮن اﺳﺖ‪ .‬ﭼﮫ‬
‫ﺑﺴﺎ ﻛﮫ ﺷﺮﯾﻔﺘﺮﯾﻦ و ﺑﻲﺛﺒﺎتﺗﺮﯾﻦ ﻋﻠﻮم‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﻋﻠﻢ ﭘﺰﺷﻜﻲ‪ ،‬ھﻢ ﺑﺎ دﯾﮕﺮ ﻋﻠﻮم ﻗﺪﻣﺘﻲ ﯾﻜﺴﺎن داﺷﺘﮫ و در‬
‫ﺳﻮﻣﺮ‪،‬‬
 ‫‪m‬‬
‫‪ -II‬ﺷﺶ دﺳﺘﮕﺎه ﻓﻠﺴﻔﺔ ﺑﺮھﻤﻨﻲ‬
‫ﻗﺪﻣﺖ ﻓﻠﺴﻔﺔ ھﻨﺪي ‪ -‬ﺳﮭﻢ ﺑﺮﺟﺴﺘﺔ آن – داﻧﺸﻤﻨﺪان آن – اﺷﻜﺎل – ﻣﻔﮭﻮم ذھﻨﻲ درﺳﺖ ﭘﻨﺪاري –‬

‫‪.co‬‬
‫ﻣﻔﺮوﺿﺎت ﻓﻠﺴﻔﺔ ھﻨﺪي‬

‫ﺗﻘﺪم ھﻨﺪ در ﻓﻠﺴﻔﮫ روﺷﻨﺘﺮ از ﻃﺐ اﺳﺖ‪ ،‬ﮔﺮﭼﮫ ﺧﺎﺳﺘﮕﺎھﮭﺎي ﻓﻠﺴﻔﮫ ھﻢ در ﭘﺮدة اﺑﮭﺎم اﺳﺖ‪ ،‬و ھﺮ‬
‫ﻧﺘﯿﺠﮫاي ﺧﻮد در ﺣﺪ ﯾﻚ ﻓﺮﺿﯿﮫ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از اوﭘﺎﻧﯿﺸﺎدھﺎ از ھﺮ ﺷﻜﻞ »ﻣﻮﺟﻮد« ﻓﻠﺴﻔﺔ ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ‬
‫ﻛﮭﻨﺘﺮﻧﺪ؛ و ﮔﻮﯾﺎ ﻓﯿﺜﺎﻏﻮرس‪ ،‬ﭘﺎرﻣﻨﯿﺪس‪ ،‬آﻧﺎﻛﺴﯿﻤﻨﺲ‪ ،‬ھﺮاﻛﻠﯿﺘﻮس‪ ،‬آﻧﺎﻛﺴﺎﮔﻮراس‪ ،‬و اﻣﭙﺪوﻛﻠﺲ ﻧﮫ ﻓﻘﻂ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﻘﺪم ﺑﺮ ﻓﻠﺴﻔﺔ ﻏﯿﺮ دﯾﻨﻲ ھﻨﺪﯾﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺻﺒﻐﮫاي از ﺷﻜﺎﻛﯿﺖ و ﻃﺒﯿﻌﺖﺑﺎوري ﺑﺮ آن اﺳﺖ ﻛﮫ‬
‫ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ ﻛﮫ ﭘﺎﯾﮫ از ﺟﺎﯾﻲ ﺟﺰ از ھﻨﺪ ﻧﺸﺌﺖ ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬وﯾﻜﺘﻮر ﻛﻮزن ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ ﻛﮫ »ﻣﺎ ﻧﺎﮔﺰﯾﺮﯾﻢ ﻛﮫ‬
‫در اﯾﻦ ﮔﮭﻮارة ﻧﮋاد ﺑﺸﺮي‪ ،‬ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺑﻮﻣﻲ ﺑﺮﺗﺮﯾﻦ ﻓﻠﺴﻔﮫ را ﺑﺒﯿﻨﯿﻢ‪ «.‬ﺑﮫ اﻏﻠﺐ اﺣﺘﻤﺎل‪ ،‬ھﯿﭻ ﯾﻚ از‬
‫ﺗﻤﺪﻧﮭﺎي ﺷﻨﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪة ﻛﻨﻮﻧﻲ ﭘﺪﯾﺪآورﻧﺪة ھﯿﭻ ﯾﻚ از ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺗﻤﺪن ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫اﻣﺎ در ھﯿﭻ ﺟﺎي دﯾﮕﺮي ﺷﻮر ﻓﻠﺴﻔﮫ ﺑﮫ ﮔﺮﻣﻲ ھﻨﺪ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻓﻠﺴﻔﮫ ﺑﺮاي ھﻨﺪﯾﺎن زﯾﻨﺖ ﯾﺎ ﺳﺮﮔﺮﻣﻲ‬
‫ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﯾﻚ دﻟﺒﺴﺘﮕﻲ ﺑﺰرگ و راه و رﺳﻢ ﺧﻮد زﻧﺪﮔﻲ اﺳﺖ؛ و در ھﻨﺪ ھﻤﺎن ارج و ﻗﺮﺑﻲ ﻧﺼﯿﺐ‬
‫ﻓﺮزاﻧﮕﺎن ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ در ﻏﺮب دوﻟﺘﻤﻨﺪان ﯾﺎ اھﻞ ﻋﻤﻞ از آن ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ‪ .‬ﻛﺪام ﻣﻠﺖ دﯾﮕﺮي ھﯿﭻ ﮔﺎه ﺑﮫ‬
‫اﯾﻦ ﻓﻜﺮ اﻓﺘﺎده اﺳﺖ ﻛﮫ ﺟﺸﻨﮭﺎ ﺑﺮﭘﺎ ﻛﻨﺪ و‪ ،‬در آن‪ ،‬رھﺒﺮان ﻣﻜﺎﺗﺐ ﻓﻠﺴﻔﻲ رﻗﯿﺐ را‪ ،‬ھﻤﭽﻮن‬
‫ﮔﻼدﯾﺎﺗﻮرھﺎي روم ﻗﺪﯾﻢ ﻛﮫ ﺑﺎ ھﻢ دﺳﺖ و ﭘﻨﺠﮫ ﻧﺮم ﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﺑﺤﺚ و ﺟﺪل وا دارد؟ در اوﭘﺎﻧﯿﺸﺎدھﺎ‬
‫@‪h‬‬
‫ﻣﻲﺧﻮاﻧﯿﻢ ﻛﮫ ﭼﮕﻮﻧﮫ ﺷﺎه وﯾﺪﯾﮭﮫ‪ ،‬ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﺑﺨﺸﻲ از ﯾﻚ ﺟﺸﻦ دﯾﻨﻲ‪ ،‬روزي را ﺑﮫ ﻣﻨﺎﻇﺮة ﻓﻠﺴﻔﮫ ﻣﯿﺎن‬
‫ﯾﺎﺟﻨﮫواﻟﻜﯿﮫ‪ ،‬اﺳﻮﻟﮫ‪ ،‬آرﺗﮫ ﺑﺎﮔﮫ‪ ،‬و ﮔﺎرﮔﻲ)ﻛﮫ آﺳﭙﺎﺳﯿﺎي ھﻨﺪ اﺳﺖ( اﺧﺘﺼﺎص داد؛ ﺷﺎه ﺑﮫ ﺑﺮﻧﺪه ھﺰار‬
‫رأس ﮔﺎو ‪ ،‬و ﺳﻜﮫھﺎي ﻓﺮاوان زر وﻋﺪه داد‪ ،‬و وﻓﺎ ھﻢ ﻛﺮد‪ .‬در ھﻨﺪ ﺑﺮاي ﻣﻌﻠﻢ ﻓﻠﺴﻔﮫ راه ﻣﻌﻤﻮل اﯾﻦ‬
‫ﺑﻮد ﻛﮫ ﺗﺪرﯾﺲ ﻛﻨﺪ ﻧﮫ اﯾﻨﻜﮫ ﻛﺘﺎب ﺑﻨﻮﯾﺴﺪ؛ از او اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻲرﻓﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ ﺟﺎي آﻧﻜﮫ از ﺻﻨﻌﺖ ﭼﺎپ ﺑﺮاي‬
‫ﺣﻤﻠﮫ ﺑﮫ ﻣﺨﺎﻟﻔﯿﻦ ﺧﻮد اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ ﺑﺎ آﻧﺎن روﺑﮫرو ﺷﻮد و ﺑﮫ ﻣﻨﺎﻇﺮه ﺑﭙﺮدازد؛ و از ﻣﻜﺎﺗﺐ دﯾﮕﺮ دﯾﺪار‬
‫ﻛﻨﺪ و ﺑﮫ ﺟﺪال و ﭘﺮﺳﺶ آﻧﺎن ﺗﻦ دردھﺪ؛ ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﺎن ﺑﺮﺟﺴﺘﮫاي‪ ،‬ﭼﻮن ﺷﻨﻜﺮه‪ ،‬ﻗﺴﻤﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮ وﻗﺘﺸﺎن را‬
‫‪are‬‬

‫در ﭼﻨﯿﻦ ﺳﻔﺮھﺎي ﻣﻌﻨﻮي ﻣﻲﮔﺬراﻧﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮ ﮔﺰارﺷﮭﺎي ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﺎن‪ ،‬ﮔﺎھﻲ ﺷﺎھﺎن ھﻢ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮاﺿﻌﻲ ﻛﮫ در‬
‫ﺧﻮر ﺷﺎھﻲ در ﺣﻀﻮر ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﻲ اﺳﺖ‪ ،‬در اﯾﻦ ﻣﺒﺎﺣﺜﺎت ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬آن ﻛﺲ ﻛﮫ از ﯾﻚ ﻣﻨﺎﻇﺮة‬
‫ﺣﯿﺎﺗﻲ ﭘﯿﺮوز ﺑﯿﺮون ﻣﻲآﻣﺪ ﻣﺮدم او را ﻗﮭﺮﻣﺎﻧﻲ ﺑﺰرگ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر‬

‫ﻣﻲآوردﻧﺪ و از او‪ ،‬ھﻤﭽﻮن ﺳﺮداري ﻛﮫ از ﻓﺘﻮﺟﺎت ﺧﻮﻧﯿﻦ ﺟﻨﮓ آﻣﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺠﻠﯿﻞ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫در ﯾﻜﻲ از ﻧﻘﺎﺷﯿﮭﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ ﻗﺮن ھﺠﺪھﻢ راﺟﭙﻮﺗﮭﺎ ﯾﻚ »ﻣﻜﺘﺐ ﻓﻠﺴﻔﺔ«ﻧﻤﻮﻧﺔ ھﻨﺪي را ﻣﻲﺑﯿﻨﯿﻢ –‬
‫اﺳﺘﺎد زﯾﺮ درﺧﺘﻲ ﺑﺮ ﻓﺮﺷﻲ ﻧﺸﺴﺘﮫ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺷﺎﮔﺮداﻧﺶ روﺑﮫ روي او دوزاﻧﻮ روي ﭼﻤﻦ ﻗﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﯿﻦ ﺻﺤﻨﮫھﺎﯾﻲ ﻣﻲﺑﺎﯾﺴﺖ ھﻤﮫ ﺟﺎ ﺑﮫ ﭼﺸﻢ ﻣﻲﺧﻮرد‪ ،‬زﯾﺮا ﺗﻌﺪاد ﻣﻌﻠﻢ ﻓﻠﺴﻔﮫ در ھﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫اﻧﺪازة ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن در ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺑﺎﺑﻞ ﻓﺮاوان ﺑﻮد‪ .‬ھﺮﮔﺰ ھﯿﭻ ﻛﺸﻮر دﯾﮕﺮي اﯾﻨﮭﻤﮫ ﻣﻜﺎﺗﺐ ﻓﻜﺮي ﻧﺪاﺷﺘﮫ‬
‫‪an‬‬

‫اﺳﺖ‪ .‬در ﯾﻜﻲ از ﮔﻔﺘﺎرھﺎي ﺑﻮدا ﻣﻲﺧﻮاﻧﯿﻢ ﻛﮫ درﺑﺎرة روان‪ ،‬ﺷﺼﺖ و دو ﻧﻈﺮﯾﺔ ﻣﺘﻤﺎﯾﺰ در ﻣﯿﺎن‬
‫ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﺎن زﻣﺎن او راﯾﺞ ﺑﻮد‪ .‬ﻛﻨﺖ ﻛﺎﯾﺴﺮﻟﯿﻨﮓ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪»:‬اﯾﻦ ﻣﻠﺘﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ اﻋﻼ درﺟﮫ ﻓﯿﻠﺴﻮف اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﯿﺶ‬
‫از ﻣﺠﻤﻮع زﺑﺎﻧﮭﺎي ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻻﺗﯿﻦ‪ ،‬و آﻟﻤﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﺮاي اﻓﻜﺎر ﻓﻠﺴﻔﻲ و دﯾﻨﻲ واژهھﺎي ﺳﺎﻧﺴﻜﺮﯾﺖ دارد‪«.‬‬

‫ﭼﻮن اﻧﺪﯾﺸﺔ ھﻨﺪي ﺳﯿﻨﮫ ﺑﮫ ﺳﯿﻨﮫ ﻧﻘﻞ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬و ﻧﮫ از راه ﻛﺘﺎب‪ ،‬از اﯾﻦ رو ﻛﮭﻨﺘﺮﯾﻦ ﺷﻜﻠﻲ ﻛﮫ از‬
‫‪pym‬‬

‫ﻧﻈﺮﯾﮫھﺎي ﻣﻜﺎﺗﺐ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﮫ ﻣﺎ رﺳﯿﺪه‪» ،‬ﺳﻮﺗﺮه« ﯾﻌﻨﻲ رﺷﺘﮫھﺎي ﺳﺨﻨﺎن ﻛﻮﺗﺎھﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﻌﻠﻢ ﯾﺎ‬
‫ﺷﺎﮔﺮد آﻧﮭﺎ را ﯾﺎدداﺷﺖ ﻣﻲﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬و اﯾﻦ دﺳﺘﺎوﯾﺰي ﻧﺒﻮد ﻛﮫ او اﻧﺪﯾﺸﺔ ﺧﻮد را ﺑﮫ دﯾﮕﺮان ﺗﻮﺿﯿﺢ‬
 ‫‪m‬‬
‫دھﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﻛﻤﻜﻲ ﺑﮫ ﺣﺎﻓﻈﺔ ﺧﻮد او ﺑﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﺳﻮﺗﺮهھﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﺗﺎرﯾﺨﮭﺎي ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻗﺪﻣﺖ ﺑﺮﺧﻲ‬
‫از آﻧﮭﺎ ﺑﮫ ‪ 200‬ﻣﯿﻼدي ﻣﻲرﺳﺪ و ﺑﺮﺧﻲ ھﻢ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺘﺄﺧﺮ اﺳﺖ و ﺑﮫ ‪ 1400‬ﻣﯿﻼدي ﻣﻲرﺳﺪ؛ ﺳﻮﺗﺮهھﺎ‬
‫در ﺗﻤﺎم ﻣﻮارد ﺑﺴﯿﺎر ﺟﺪﯾﺪﺗﺮ از آن ﺳﻨﻦ ﻓﻜﺮﯾﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺪﯾﻦ ﺷﻜﻞ ﺧﻼﺻﮫ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬زﯾﺮا رﯾﺸﺔ اﯾﻦ‬

‫‪.co‬‬
‫ﻻ ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﺑﻮدا ﺑﮫ ﺟﮭﺎن آﻣﺪ‪،‬‬
‫ﻣﻜﺎﺗﺐ ﻓﻠﺴﻔﮫ ﺑﮫ ﻗﺪﻣﺖ ﺑﻮداﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ از آﻧﮭﺎ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﺳﺎﻧﻜﯿﮫ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎ ً‬
‫ﻛﺎﻣﻼً ﺟﺎ اﻓﺘﺎده ﺑﻮد‪.‬‬

‫ھﻨﺪﯾﺎن ﺗﻤﺎم دﺳﺘﮕﺎھﮭﺎي ﻓﻠﺴﻔﺔ ھﻨﺪي را ﺑﮫ دو ﻣﻘﻮﻟﮫ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ :‬ﯾﻜﻲ دﺳﺘﮕﺎھﮭﺎي آﺳﺘﯿﻜﮫ ﯾﺎ‬
‫ھﺴﺘﯿﻚ)اﺛﺒﺎﺗﻲ(‪ ،‬و دﯾﮕﺮي ﻧﺎﺳﺘﯿﻜﮫ ﯾﺎ ﻧﯿﺴﺘﯿﻚ)ﻧﻔﯿﻲ(‪ .‬ﭘﯿﺶ از اﯾﻦ دﺳﺘﮕﺎھﮭﺎي ﻧﺎﺳﺘﯿﻜﮫ را ﻛﮫ ﺑﯿﺸﺘﺮ از آن‬

‫‪oo‬‬
‫ﭼﺎروا ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﻮداﯾﯿﮭﺎ‪ ،‬و ﺟﯿﻨﮭﺎ ﺑﻮد ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار دادهاﯾﻢ‪ .‬اﻣﺎ ﻧﻜﺘﺔ ﻋﺠﯿﺐ اﯾﻨﻜﮫ اﯾﻦ دﺳﺘﮕﺎھﮭﺎ را ﺑﮫ اﯾﻦ‬
‫دﻟﯿﻞ ﻧﺎﺳﺘﯿﻜﮫ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ دﯾﮕﺮ ﭘﻨﺪار ﯾﺎ ﻧﯿﮭﯿﻠﯿﺴﺖ‪ ،‬ﻧﻤﻲﮔﻔﺘﻨﺪ ﻛﮫ در وﺟﻮد ﺧﺪا ﺗﺮدﯾﺪ روا ﻣﻲداﺷﺘﻨﺪ ﯾﺎ آن را‬
‫اﻧﻜﺎر ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ)ﻛﮫ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ(‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ آﻧﮭﺎ را از آن رو ﻧﺎﺳﺘﯿﻜﮫ ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ ﻛﮫ در ﻣﺮﺟﻌﯿﺖ وداھﺎ ﺷﻚ‬
‫روا ﻣﻲداﺷﺘﻨﺪ ﯾﺎ آن را اﻧﻜﺎر ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﯾﺎ ﻧﺪﯾﺪهاش ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺴﯿﺎري از دﺳﺘﮕﺎھﮭﺎي ﻓﻠﺴﻔﻲ آﺳﺘﯿﻜﮫ ھﻢ‬

‫‪yah‬‬
‫در وﺟﻮد ﺧﺪا ﺷﻚ ﯾﺎ آن را اﻧﻜﺎر ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ اﻣﺎ ﺑﺎ اﯾﻨﮭﻤﮫ آﻧﮭﺎ را آﺳﺘﯿﻜﮫ ﯾﺎ »درﺳﺖ ﭘﻨﺪار« ﺧﻮاﻧﺪهاﻧﺪ‪،‬‬
‫ﭼﮫ اﯾﻨﮭﺎ ﻟﻐﺰش ﻧﺎﭘﺬﯾﺮ ﺑﻮدن ﻛﺘﺎﺑﮭﺎي ﻣﻘﺪس و اﺻﻞ ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ را ﻣﻲﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻨﺪ؛ و ﭼﻮن اﺻﻮل ﺑﻨﯿﺎدي ﺟﺎﻣﻌﺔ‬
‫ﺳﻨﺘﻲ ھﻨﺪو را ﺗﺼﺪﯾﻖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ھﺮﭼﻨﺪ ﺧﺪا را ھﻢ اﻧﻜﺎر ﻛﺮده ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎز ﭘﯿﺶ‬

‫روي اﻧﺪﯾﺸﺔ آزاد اﯾﻦ ﻣﻜﺎﺗﺐ ﺳﺪ و ﺑﻨﺪي وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﭼﻮن دﺳﺖ ﻣﻔﺴﺮان در ﺗﻔﺴﯿﺮ ﻛﺘﺎﺑﮭﺎي ﻣﻘﺪس ﺑﺎز‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬اﺻﺤﺎب ﺟﺪل زﯾﺮك ھﺮ ﻧﻈﺮﯾﮫاي را ﻛﮫ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ در وداھﺎ ﺑﯿﺎﺑﻨﺪ‪ .‬از اﯾﻦ رو‪ ،‬ﺑﺮاي‬
‫آﻧﻜﮫ از ﻧﻈﺮ ﻣﻌﻨﻮي درﺧﻮر اﺣﺘﺮام ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺑﺎﯾﺴﺖ ﯾﻚ اﺻﻞ را رﻋﺎﯾﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻛﮫ آن ھﻢ ﺑﮫ رﺳﻤﯿﺖ‬
‫@‪h‬‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻦ ﻃﺒﻘﺎت ﺑﻮد؛ ﭼﻮن ﻧﻈﺎم ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ ﭘﺎﯾﺔ ﺣﻜﻮﻣﺖ واﻗﻌﻲ ھﻨﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﺲ رد آن ﺧﯿﺎﻧﺖ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲآﻣﺪ‬
‫و ﻗﺒﻮل آن ھﻢ ﭘﺮده ﺑﺮ ﺑﺴﯿﺎري از ﮔﻨﺎھﺎن ﻓﺮو ﻣﻲﻛﺸﯿﺪ‪ ،‬در ﻧﺘﯿﺠﮫ‪ ،‬ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﺎن ھﻨﺪ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﯿﺶ از‬
‫ھﻤﺘﺎھﺎي ﺧﻮد در ﻣﻜﺘﺐ ﻣﺪرﺳﻲ اروﭘﺎ از آزادي ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﮔﺮﭼﮫ ﺷﺎﯾﺪ اﯾﻦ آزادي ﻛﻤﺘﺮ از‬
‫آزادي اﻧﺪﯾﺸﻤﻨﺪان ﺟﮭﺎن ﻣﺴﯿﺤﯿﺖ ﻋﮭﺪ ﭘﺎﭘﮭﺎي روﺷﻨﻔﻜﺮ دورة رﻧﺴﺎﻧﺲ ﺑﻮد‪.‬‬

‫از دﺳﺘﮕﺎھﮭﺎ ﯾﺎ درﺷﻨﮫ )»ﺑﯿﻨﺶ«(ھﺎي درﺳﺖ ﭘﻨﺪار ھﺴﺘﯿﻚ‪ ،‬ﺷﺶ دﺳﺘﮕﺎه ﭼﻨﺎن ﺑﺮﺟﺴﺘﮫاﻧﺪ ﻛﮫ ھﺮ‬
‫‪are‬‬

‫اﻧﺪﯾﺸﻨﺪة ھﻨﺪي ﻛﮫ ﻣﺮﺟﻌﯿﺖ ﺑﺮھﻤﻨﺎن را ﺗﺼﺪﯾﻖ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﺧﻮد را ﺑﮫ اﯾﻦ ﯾﺎ آن ﯾﻚ از اﯾﻦ ]ﺷﺶ[ ﻣﻜﺘﺐ‬
‫ﻣﻲﺑﺴﺖ‪ .‬ھﺮ ﺷﺶ دﺳﺘﮕﺎه ﻓﺮﺿﯿﺎت ﻣﺴﻠﻢ ﺧﺎﺻﻲ دارﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﻨﯿﺎدھﺎي اﻧﺪﯾﺸﺔ ھﻨﺪي ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲروﻧﺪ‪ ،‬و‬
‫آﻧﮭﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از اﯾﻨﻜﮫ‪ :‬وداھﺎ وﺣﻲ آﺳﻤﺎﻧﻲ ھﺴﺘﻨﺪ؛ اﺳﺘﺪﻻل‪ ،‬از ﻧﻈﺮ ھﺪاﯾﺖ ﺑﮫ واﻗﻌﯿﺖ و ﺣﻘﯿﻘﺖ‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮ‬
‫از ادراك ﺑﯿﻮاﺳﻄﮫ و ﺷﮭﻮد ﻓﺮدي‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺎ رﯾﺎﺿﺖ ﻛﺸﯿﺪن و ﺳﺮﺳﭙﺮدﮔﻲ ﺑﮫ اﺳﺘﺎد ﺑﺮاي ﭘﺬﯾﺮﻧﺪﮔﻲ ﻣﻌﻨﻮي‬
‫و ﺑﺎرﯾﻚﺑﯿﻨﻲ ﺑﺨﻮﺑﻲ آﻣﺎده ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ اﻋﺘﻤﺎد اﺳﺖ؛ و ﻣﻘﺼﻮد از داﻧﺶ و ﻓﻠﺴﻔﮫ ﺑﮫ ﻓﺮﻣﺎن درآوردن‬
‫‪set‬‬

‫ﺟﮭﺎن ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ رھﺎ ﺷﺪن از آن اﺳﺖ؛ و ﻣﻘﺼﺪ اﻧﺪﯾﺸﮫ آزاد ﺷﺪن از رﻧﺞ آرزوي ﺑﮫ ﻛﺎم ﻧﺮﺳﯿﺪه اﺳﺖ‬
‫ﻛﮫ از راه رھﺎﯾﻲ از ﺧﻮد آن ﻛﺎم و آرزو دﺳﺖ ﻣﻲدھﺪ‪ .‬اﯾﻨﮭﺎ ﻓﻠﺴﻔﮫھﺎﯾﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ اﻧﺴﺎﻧﮭﺎ ﭼﻮن ھﺮﮔﺎه از‬
‫ﺟﺎه ﻃﻠﺒﻲ‪ ،‬ﺗﻼش‪ ،‬ﺛﺮوت‪ ،‬ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ‪ ،‬و ﻛﺎﻣﯿﺎﺑﻲ ﺧﺴﺘﮫ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﺑﮫ آﻧﮭﺎ رو ﻣﻲآورﻧﺪ‪.‬‬

‫‪-1‬ﻧﻈﺎم ﻧﯿﺎﯾﮫ‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﻨﻄﻘﻲ ھﻨﺪي‬

‫در ﻧﻈﻢ ﻣﻨﻄﻘﻲ اﻧﺪﯾﺸﺔ ھﻨﺪي )زﯾﺮا ﻧﻈﻢ زﻣﺎﻧﻲ اﯾﻦ ﺷﺶ دﺳﺘﮕﺎه ﻧﺎﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ‪ ،‬و اﯾﻨﮭﺎ در ﺗﻤﺎم ﻣﻔﺮدات‬
‫‪pym‬‬

‫ﺑﻨﯿﺎدي ھﻤﺰﻣﺎﻧﻨﺪ( اوﻟﯿﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﻓﻠﺴﻔﻲ از اﯾﻦ ﺷﺶ دﺳﺘﮕﺎه ﺑﺮھﻨﻤﻲ ]»ﻧﯿﺎﯾﮫ« ﯾﺎ[ ﻣﺠﻤﻮﻋﮫاي از ﻧﻈﺮﯾﺔ‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﯿﺶ از دو ھﺰاره دوام دارد‪» .‬ﻧﯿﺎﯾﮫ« ﯾﻌﻨﻲ ﺣﺠﺖ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ راھﻲ ﻛﮫ ذھﻦ را ﺑﮫ ﻧﺘﯿﺠﮫاي‬
 ‫‪m‬‬
‫دﻻﻟﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﻌﺮوﻓﺘﺮﯾﻦ ﻣﺘﻦ ﻧﯿﺎﯾﮫ‪» ،‬ﻧﯿﺎﯾﮫ ﺳﻮﺗﺮه« اﺳﺖ ﻛﮫ آن را ﺑﻲھﯿﭻ ﯾﻘﯿﻨﻲ ﺑﮫ ﮔﺌﻮﺗﻤﮫ ﻧﺎﻣﻲ ﻧﺴﺒﺖ‬
‫ﻣﻲدھﻨﺪ و زﻣﺎن او را ھﻢ‪ ،‬ﺑﮫ اﺧﺘﻼف‪ ،‬از ﻗﺮن ﺳﻮم قم ﺗﺎ ﻗﺮن اول ﻣﯿﻼدي داﻧﺴﺘﮫاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﮔﺌﻮﺗﻤﮫ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ھﻤﺔ اﻧﺪﯾﺸﻨﺪﮔﺎن ھﻨﺪي‪ ،‬اﻋﻼم ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ ھﺪﻓﺶ از ﺗﺤﺮﯾﺮ ﻛﺘﺎب ﺣﺼﻮل ﺑﮫ ﻧﯿﺮواﻧﮫ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﯾﻌﻨﻲ رھﺎﯾﻲ از ﭼﻨﺒﺮ ﻛﺎم‪ ،‬ﻛﮫ در اﯾﻨﺠﺎ ﺑﺎﯾﺪﺑﺎ ﺗﻔﻜﺮ روﺷﻦ و ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺑﮫ آن رﺳﯿﺪ؛ اﻣﺎ ﻣﺎ در اﯾﻦ اﻣﺮ ﺷﻚ‬
‫دارﯾﻢ‪ ،‬ﭼﮫ ﻧﯿﺖ ﺳﺎدة او اﯾﻦ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﮫ زورآزﻣﺎﯾﺎن ﺳﺮﮔﺸﺘﺔ ﻣﻨﺎﻇﺮات ﻓﻠﺴﻔﻲ ھﻨﺪ دﻟﯿﻞ و راھﻨﻤﺎﯾﻲ‬
‫ﻋﺮﺿﮫ ﻛﻨﺪ‪ .‬او ﺑﺮاي آﻧﺎن اﺻﻮل اﺣﺘﺠﺎج را ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻛﺮد؛ ﻓﻨﻮن ﺟﺪل را ﻧﺸﺎن داد؛ و ﻓﮭﺮﺳﺖ ﻣﻐﺎﻟﻄﺎت‬
‫ﻣﺸﮭﻮر اﻧﺪﯾﺸﮫ را آورد‪ .‬او ھﻤﭽﻮن ارﺳﻄﻮ ﺟﻮﯾﺎي ﺳﺎﺧﺖ اﺳﺘﺪﻻل در ﻗﯿﺎس ﺻﻮري اﺳﺖ‪ ،‬و ﻣﻌﻤﺎي‬

‫‪oo‬‬
‫ﺣﻜﻢ را در اوﺳﻂ ﻣﻲﯾﺎﺑﺪ؛ او ﻣﺜﻞ وﯾﻠﯿﺎم ﺟﯿﻤﺰ و ﺟﺎن دﯾﻮﺋﻲ ﺑﮫ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﻲ و اﻧﺪﯾﺸﮫ ﭼﻮن اﺑﺰارھﺎي ﻋﻤﻠﻲ‬
‫و اﻧﺪاﻣﮭﺎي ﻧﯿﺎز و ارادة اﻧﺴﺎن ﻧﮕﺎه ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ﺗﻮاﻧﺎﯾﻲ آﻧﮭﺎ را در ھﺪاﯾﺖ ﺑﮫ ﻋﻤﻞ ﺗﻮﻓﯿﻖآﻣﯿﺰ ﺑﺎﯾﺪ آزﻣﻮد‪.‬‬
‫او ﻣﺮدي واﻗﻌﭙﺮداز اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﺎ اﯾﻦ ﺗﺼﻮر اﻓﺮاﻃﻲ ﻛﮫ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ھﺮﮔﺎه ﻛﺴﻲ‪ ،‬ﺷﺮط اﺣﺘﯿﺎط ﺑﮫ ﺟﺎ‬
‫ﻧﯿﺎورده‪ ،‬ﺟﮭﺎن را ادراك ﻧﻜﻨﺪ‪ ،‬ھﺴﺘﻲ ﺟﮭﺎن از ﻣﯿﺎن ﺧﻮاھﺪ رﻓﺖ‪ ،‬ﺳﺮوﻛﺎري ﻧﺪارد‪ .‬ﻇﺎھﺮًا ھﻤﺔ‬
‫ﭘﯿﺸﯿﻨﯿﺎن ﮔﺌﻮﺗﻤﮫ در ﻧﯿﺎﯾﮫ ﻣﻠﺤﺪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و اﺧﻼﻓﺶ ھﻢ ھﻤﮫ ﻣﻌﺮﻓﺘﺸﻨﺎس ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬دﺳﺘﺎوردي ﻛﮫ ﺑﮫ ھﻨﺪ داد ﯾﻚ‬

‫‪yah‬‬
‫»ارﻏﻨﻮن« ﭘﮋوھﺶ و اﻧﺪﯾﺸﮫ‪ ،‬و ﻧﯿﺰ ﻣﺠﻤﻮﻋﮫاي ﻏﻨﻲ از ﻣﺼﻄﻠﺤﺎت ﻓﻠﺴﻔﻲ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪ -2‬ﻧﻈﺎم وﯾﺸﯿﺸﯿﻜﮫ‬
‫ذﯾﻤﻘﺮاﻃﯿﺲ در ھﻨﺪ‬ ‫@‪h‬‬
‫ھﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﮫ ﮔﺌﻮﺗﻤﮫ ارﺳﻄﻮي ھﻨﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻨﺎده ھﻢ ذﯾﻤﻘﺮاﻃﯿﺲ آن اﺳﺖ‪ .‬ازﻧﺎم »ﻛﻨﺎده«‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ ﻣﻌﻨﻲ‬
‫»اﺗﻢ ﺧﻮار« اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺘﻨﺒﺎط ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ او ﺷﺎﯾﺪ ﺳﺎﺧﺘﺔ اﻓﺴﺎﻧﮫاي ﺗﺨﯿﻞ ﺗﺎرﯾﺨﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎﺗﻤﺎم دﻗﺘﻲ‬
‫ﻛﮫ ﺷﺪه‪ ،‬ھﻨﻮز زﻣﺎن ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺳﯿﺴﺘﻢ وﯾﺸﯿﺸﯿﻜﮫ ﻣﻌﻠﻮم ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ :‬ﮔﻔﺘﮫاﻧﺪ ﻛﮫ ﭘﯿﺶ از ‪ 300‬قم و ﭘﺲ از‬
‫‪ 800‬ﻣﯿﻼدي ﻧﺒﻮده‪ .‬ﻧﺎم اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ از وﯾﺸﯿﺸﮫ ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻣﻌﻨﻲ ﺟﺰﺋﯿﺖ اﺳﺖ‪ :‬در ﻧﻈﺮﯾﺔ‬
‫ﻛﻨﺎده‪ ،‬ﺟﮭﺎن ﭘﺮ از ﭼﯿﺰھﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ھﻤﺔ آﻧﮭﺎ‪ ،‬از ﯾﻚ ﻧﻈﺮ‪ ،‬ﺗﺮﻛﯿﺒﺎت ﻣﺤﺾ اﺗﻤﮭﺎ ھﺴﺘﻨﺪ؛‬
‫‪are‬‬

‫اﺷﻜﺎل دﯾﮕﺮﮔﻮن ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﺗﻤﮭﺎ ﻣﻲﻣﺎﻧﻨﺪ و از ﻣﯿﺎن ﻧﻤﻲروﻧﺪ‪ .‬ﻛﻨﺎده‪ ،‬ﻛﮫ اﻧﺪﯾﺸﮫاش در اﯾﻨﺠﺎ ﯾﻜﺴﺮه‬
‫ﻣﺸﺎﺑﮫ ذﯾﻤﻘﺮاﻃﯿﺲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ﻛﮫ ﺟﺰ »اﺗﻤﮭﺎ و ﺧﻼ« ﭼﯿﺰي وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ ،‬و اﺗﻤﮭﺎ ﻧﮫ ﺑﮫ ارادة ﺧﺪاﯾﻲ‬
‫ھﻮﺷﻤﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺑﮫ واﺳﻄﺔ ﯾﻚ ﻧﯿﺮوي ﻏﯿﺮ ﺷﺨﺼﻲ ﯾﺎ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺑﮫ ﺣﺮﻛﺖ در ﻣﻲآﯾﻨﺪ ﻛﮫ ادرﯾﺸﺘﮫ ﯾﻌﻨﻲ‬
‫»ﻧﺎدﯾﺪﻧﻲ« اﺳﺖ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﮫ ﺑﭽﺔ آدم ﺑﻨﯿﺎدﮔﺮا)رادﯾﻜﺎل( ﻣﺤﺎﻓﻈﮫ ﻛﺎر ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺷﺎرﺣﺎن ﺑﻌﺪي ﺳﯿﺴﺘﻢ‬
‫وﯾﺸﯿﺸﯿﻜﮫ ھﻢ‪ ،‬ﻛﮫ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ درﯾﺎﺑﻨﺪ ﻛﮫ ﭼﮕﻮﻧﮫ ﯾﻚ ﻧﯿﺮوي ﻛﻮر ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﮫ ﻛﯿﮭﺎن ﻧﻈﻢ و وﺣﺪت ﺑﺪھﺪ‪،‬‬
‫‪set‬‬

‫در ﻛﻨﺎر ﺟﮭﺎن اﺗﻤﮭﺎ ﯾﻚ ﺟﮭﺎن رواﻧﮭﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﻗﺮار دادﻧﺪ‪ ،‬و ﺧﺪاي ھﻮﺷﻤﻨﺪي را ھﻢ ﺑﺮ اﯾﻦ دو ﻧﺎﻇﺮ‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ‪) .‬ﻧﻈﺮﯾﺔ( »ھﻤﺎھﻨﮕﻲ ازﻟﻲ ﻻﯾﺒﻨﯿﺘﺰ« ﺑﺴﯿﺎر ﻛﮭﻦ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -3‬ﻧﻈﺎم ﺳﺎﻧﻜﯿﮫ‬
‫‪an‬‬

‫آوازة ﺑﻠﻨﺪ آن‪ -‬ﻣﺎﺑﻌﺪاﻟﻄﺒﯿﻌﮫ – ﺗﻜﺎﻣﻞ – اﻟﺤﺎد – اﯾﺪﺋﺎﻟﯿﺴﻢ – روح – ﺗﻦ – ذھﻦ و روان – ﻣﻘﺼﺪ ﻓﻠﺴﻔﮫ –‬
‫ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺳﺎﻧﻜﯿﮫ‬

‫ﯾﻜﻲ از ﻣﻮرﺧﺎن ھﻨﺪي ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ اﯾﻦ »ﭘﺮﻣﻌﻨﺎﺗﺮﯾﻦ ﻧﻈﺎم ﻓﻠﺴﻔﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ھﻨﺪ ﭘﺪﯾﺪ آورده اﺳﺖ‪ «.‬ﭘﺮوﻓﺴﻮر‬
‫‪pym‬‬

‫ﮔﺎرﺑﮫ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻋﻤﺮش را وﻗﻒ ﺗﺤﻘﯿﻖ در ﺳﺎﻧﯿﻜﮫ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ ﻣﺘﺬﻛﺮ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ »ﺑﺮاي ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ‬
‫ﺑﺎر در ﺗﺎرﯾﺦ ﺟﮭﺎن‪ ،‬در ﺗﻌﻠﯿﻢ ﻛﭙﯿﻠﮫ اﺳﺘﻘﻼل ﻛﺎﻣﻞ و آزادي ﺟﺎن ﺑﺸﺮي‪ ،‬و ﯾﻘﯿﻦ ﻛﺎﻣﻞ آن ﺑﮫ ﻧﯿﺮوھﺎي‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺧﻮﯾﺶ‪ ،‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ «.‬ﺳﺎﻧﻜﯿﮫ ﻛﮭﻨﺘﺮﯾﻦ اﯾﻦ ﺷﺶ »ﺑﯿﻨﺶ« و ﺷﺎﯾﺪ ﻛﮭﻨﺘﺮﯾﻦ ھﻤﺔ ﻧﻈﺎﻣﮭﺎي ﻓﻠﺴﻔﻲ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬از ﺧﻮد ﻛﭙﯿﻠﮫ ﭼﯿﺰي ﻧﻤﻲداﻧﯿﻢ‪ ،‬ﺟﺰ اﯾﻨﻜﮫ ﺳﻨﺖ ھﻨﺪي‪ ،‬ﻛﮫ ﭼﻮن ﺑﭽﮫ ﻣﻜﺘﺒﯿﮭﺎ ﺗﺎرﯾﺨﮭﺎ را ﺗﺤﻘﯿﺮ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻨﯿﺎدﮔﺬاري ﻓﻠﺴﻔﺔ ﺳﺎﻧﻜﯿﮫ را در ﻗﺮن ﺷﺸﻢ قم ﺑﮫ او ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻲدھﺪ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﻛﭙﯿﻠﮫ ھﻢ واﻗﻌﭙﺮداز ﺑﻮد و ھﻢ ﭘﯿﺮو ﻣﻜﺘﺐ ﻣﺪرﺳﻲ‪ .‬وي اﺳﺎس ﻓﻠﺴﻔﺔ ﺧﻮد را ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ ﺑﮫ ﺷﯿﻮة ﻃﺒﻲ آﻏﺎز‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ واﯾﻦ ﻓﻠﺴﻔﮫ را در اوﻟﯿﻦ ﺳﺨﻦ ﻛﻮﺗﺎھﺶ ﭼﻨﯿﻦ ﻋﺮﺿﮫ ﻣﻲدارد ﻛﮫ »ﻣﻘﺼﺪ ﻛﺎﻣﻞ اﻧﺴﺎن… از ﻣﯿﺎن‬
‫ﺑﺮدن ﻛﺎﻣﻞ اﻟﻢ اﺳﺖ‪ «.‬او آن ﻛﻮﺷﺸﻲ را ﻛﮫ ﺑﺮاي رھﺎﯾﻲ از رﻧﺞ ﺑﮫ دﺳﺘﺎوﯾﺰھﺎي ﺟﺴﻤﻲ ﻣﺘﻮﺳﻞ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﻧﺎدرﺳﺖ داﻧﺴﺘﮫ‪ ،‬رد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﺎ ﺗﺮدﺳﺘﻲ و ﻧﯿﺮﻧﮕﻲ ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺑﺮ ﻛﻠﯿﺔ آراي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ ﻛﮫ در اﯾﻦ‬

‫‪oo‬‬
‫زﻣﯿﻨﮫ ﻋﺮﺿﮫ ﺷﺪه ﺧﻂ ﺑﻄﻼن ﻣﻲﻛﺸﺪ؛ آﻧﮕﺎه ﺧﻮد ﻗﺪم ﭘﯿﺶ ﻣﻲﮔﺬارد ﺗﺎ دﺳﺘﮕﺎه ﻓﻠﺴﻔﻲ ﻣﺎﺑﻌﺪاﻟﻄﺒﯿﻌﻲ‬
‫ﺧﻮﯾﺶ را ﺑﺎ ﯾﻚ رﺷﺘﮫ ﺳﻮﺗﺮهھﺎي ﻣﻮﺟﺰ و ﻣﺨﺘﺼﺮ و ﻧﺎﻣﻔﮭﻮم ﺑﺴﺎزد‪ .‬ﻧﺎم اﯾﻦ ﻧﻈﺎم از ﺷﻤﺎرش و ﺳﻨﺠﺶ‬
‫ﺑﯿﺴﺖ و ﭘﻨﺞ واﻗﻌﯿﺖ ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺑﮫ ﻗﻀﺎوت ﻛﭙﯿﻠﮫ‪ ،‬ﺟﮭﺎن از آﻧﮭﺎ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬او اﯾﻦ‬
‫ﺑﯿﺴﺖ و ﭘﻨﺞ واﻗﻌﯿﺖ ﯾﺎ ذات را در ﯾﻚ ﻧﺴﺒﺖ ﭘﯿﭽﯿﺪه ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ ﺷﺎﯾﺪ در ﻃﺮح زﯾﺮ روﺷﻦ ﺷﻮد‪،‬‬

‫‪yah‬‬
‫)‪ (1‬اﻟﻒ‪ :‬ﺟﻮھﺮ )= »ﭘﺮاﻛﺮﯾﺘﻲ«‪» ،‬ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻛﻨﻨﺪه« ﯾﺎ»ﻣﺎﯾﺔ ازﻟﻲ«(‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ آن اﺻﻞ ﻣﺎدي ﻛﻠﻲ ﻛﮫ از راه‬
‫ﺑﺮﺷﻜﻔﺘﻦ »ﮔﻮﻧﮫ«ھﺎﯾﺶ‪،‬ﯾﻌﻨﻲ از ﻃﺮﯾﻖ ﺗﺤﻮل و ﺗﻜﺎﻣﻞ ﻧﯿﺮوھﺎﯾﺶ‬

‫»ﺑﻮدي« را ﻣﻲﺳﺎزد‪:‬‬

‫)‪ -1 (2‬ھﻮش )»ﺑﻮدي«(‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﻧﯿﺮوي ادراك ﻛﮫ آن ھﻢ ﺑﺎ ﺑﺮﺷﻜﻔﺘﻦ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﺗﺤﻮل ﮔﻮﻧﮫھﺎﯾﺶ ﻋﻨﺎﺻﺮ‬
‫@‪h‬‬
‫ﮔﻮﻧﮫھﺎﯾﺶ ﻋﻨﺎﺻﺮ و ﻣﻮارد زﯾﺮ را ﻣﻲﺳﺎزد‪:‬‬

‫‪ -I‬ﭘﻨﺞ ﻋﻨﺼﺮ ﻟﻄﯿﻒ‪ ،‬ﯾﺎ ﻧﯿﺮوھﺎي ﺣﺴﻲ ﺟﮭﺎن دروﻧﻲ‪:‬‬ ‫‪.3‬‬

‫‪ -1‬ﺑﯿﻨﺎﯾﻲ‪،‬‬ ‫‪.4‬‬
‫‪ -2‬ﺷﻨﻮاﯾﻲ‪،‬‬ ‫‪.5‬‬
‫‪ -3‬ﺑﻮﯾﺎﯾﻲ‪،‬‬ ‫‪.6‬‬
‫‪are‬‬

‫‪ -4‬ﭼﺸﺎﯾﻲ‪ ،‬و‬ ‫‪.7‬‬

‫‪ -5‬ﺑﺴﺎواﯾﻲ ) ذاﺗﮭﺎي )‪ (1‬ﺗﺎ)‪ (8‬ﺑﺎ ھﻤﻜﺎري ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ذاﺗﮭﺎي)‪ (10‬ﺗﺎ )‪ (24‬را ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ‪(.‬‬ ‫‪.8‬‬
‫‪ -II‬ﻣﻨﺶ‪ ،‬ﻧﯿﺮوي ﻓﮭﻢ و ادراك‬ ‫‪.9‬‬

‫‪ -III‬ﭘﻨﺞ اﻧﺪام ﺣﺴﻲ )ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ ﺑﺎ ذاﺗﮭﺎي )‪ (4‬ﺗﺎ )‪ (8‬اﺳﺖ(‪:‬‬

‫‪set‬‬

‫)‪ -1 (10‬ﭼﺸﻢ‪،‬‬

‫)‪ -2 (11‬ﮔﻮش‪،‬‬
‫‪an‬‬

‫)‪ -3 ;9&;9&(12‬ﺑﯿﻨﻲ‪،‬‬

‫)‪ -4 (13‬زﺑﺎن‪ ،‬و‬

‫)‪ -5 (14‬ﭘﻮﺳﺖ‪.‬‬
‫‪pym‬‬

‫&‪ -IV;9&;9‬ﭘﻨﺞ اﻧﺪام ﻛﺮدار‪:‬‬

 ‫‪m‬‬
‫)‪ -1 ;9(15‬ﺣﻨﺠﺮه‪،‬‬

‫)‪ -2 ;9 (16‬دﺳﺖ‪،‬‬

‫‪.co‬‬
‫)‪ -3 ;9&(17‬ﭘﺎ‪،‬‬

‫)‪ -4 (18‬ﺟﮭﺎز داﻓﻌﮫ‪ ،‬و‬

‫)‪ -5 ;9(19‬اﻧﺪاﻣﮭﺎي ﺗﻨﺎﺳﻠﻲ‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫‪ -V;9‬ﭘﻨﺞ ﻋﻨﺼﺮ درﺷﺖ ﺟﮭﺎن ﺑﯿﺮوﻧﻲ‪:‬‬

‫)‪ -1 ;9(20‬اﺛﯿﺮ‪،‬‬

‫‪yah‬‬
‫)‪ -2 ;9(21‬ھﻮا‪،‬‬

‫)‪ -3 ;9(22‬آﺗﺶ و ﻧﻮر‪،‬‬

‫@‪h‬‬ ‫)‪ -4 ;9 (23‬آب‪ ،‬و‬

‫)‪ -5 ;9(24‬ﺧﺎك‪.‬‬

‫‪ .25‬ب‪ :‬روح ]»ﭘﻮروﺷﮫ«‪) ،‬ﺷﺨﺺ([‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﯾﻚ اﺻﻞ رواﻧﻲ ﻛﻠﻲ ﻛﮫ اﮔﺮﭼﮫ ﺧﻮد ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻛﺎري‬
‫ﺑﻜﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﭘﺮاﻛﺮﯾﺘﻲ ﺟﺎن ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ و زﻧﺪهاش ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﻧﯿﺮوھﺎي ﺗﻜﺎﻣﻠﻲ ﯾﺎ ﮔﻮﻧﮫھﺎي او را ﺑﮫ‬
‫ﻛﻮﺷﺶ ﺑﺮﻣﻲاﻧﮕﯿﺰد‪.‬‬
‫‪are‬‬

‫در آﻏﺎز ﭼﻨﯿﻦ ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻧﻈﺎم ﺻﺮﻓﺎً ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻣﺎدهﮔﺮاﯾﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ :‬ﻋﺎﻟﻢ ذھﻦ و ﻧﻔﺲ ھﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﻋﺎﻟﻢ ﺟﺴﻢ و ﻣﺎده ﯾﻜﺴﺮه ﺗﺤﻮﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺎ وﺳﺎﯾﻞ ﻃﺒﯿﻌﻲ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ؛ و وﺣﺪت و ﭘﯿﻮﺳﺘﮕﻲ‬
‫ﻋﻨﺎﺻﺮ اﺳﺖ ﻛﮫ در ﺟﺮﯾﺎن ﺗﻜﻮﯾﻦ و ﻓﺴﺎد اﺑﺪي از ﻣﺮاﺗﺐ اﺳﻔﻞ ﺑﮫ ﻣﺮاﺗﺐ اﻋﻼ و ﺑﺎﻟﻌﻜﺲ ﻣﻲرود‪ .‬در‬
‫اﻧﺪﯾﺸﺔ ﻛﭙﯿﻠﮫ ﭘﯿﺶ ھﺸﺪار ﮔﻔﺘﮫھﺎي ﻻﻣﺎرك دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ :‬ﻧﯿﺎز ﺳﺎزواره )»ﺧﻮد«( وﻇﯿﻔﮫاي )ﺑﯿﻨﺎﯾﻲ‪،‬‬
‫ﺷﻨﻮاﯾﻲ‪ ،‬ﺑﻮﯾﺎﯾﻲ‪ ،‬ﭼﺸﺎﯾﻲ‪ ،‬و ﺑﺴﺎواﯾﻲ( را ﭘﺪﯾﺪ ﻣﻲآورد‪ ،‬و اﯾﻦ وﻇﯿﻔﮫ ھﻢ ﻋﻀﻮ ﺧﺎﺻﻲ را )ﭼﺸﻢ‪ ،‬ﮔﻮش‪،‬‬
‫‪set‬‬

‫ﺑﯿﻨﻲ‪ ،‬زﺑﺎن‪ ،‬و ﭘﻮﺳﺖ(‪ .‬ﻧﮫ در اﯾﻦ ﻧﻈﺎم ﻣﯿﺎن ﺟﮭﺎن آﻟﻲ و ﻏﯿﺮ آﻟﻲ‪ ،‬ﻣﯿﺎن ﻧﺒﺎت و ﺣﯿﻮان‪ ،‬ﯾﺎ ﻣﯿﺎن ﻋﺎﻟﻢ‬
‫ﺣﯿﻮان و ﻋﺎﻟﻢ اﻧﺴﺎن ﻓﺮﻗﻲ ھﺴﺖ‪ ،‬و ﻧﮫ در ھﯿﭻ ﻓﻠﺴﻔﺔ ھﻨﺪي ﭼﻨﯿﻦ ﺗﻤﺎﯾﺰ ﺣﯿﺎﺗﻲ وﺟﻮد دارد؛ اﯾﻨﮭﺎ ھﻤﮫ‬
‫ﺣﻠﻘﮫھﺎي ﯾﻚ زﻧﺠﯿﺮ ﺣﯿﺎت‪ ،‬و ﭘﺮدهھﺎي ﭼﺮخ ﺗﻜﺎﻣﻞ و زوال‪ ،‬ﺗﻮﻟﺪ و ﻣﺮگ و ﺗﻮﻟﺪ دوﺑﺎره ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺮﯾﺎن ﺗﻜﺎﻣﻞ‪ ،‬ﺟﺒﺮًا ﺗﻮﺳﻂ ﻧﯿﺮوي ﻓﻌﺎل ﺳﮫ ﮔﻮﻧﮫ ﻣﻘﺪر ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬و آن ﺳﮫ ﻧﯿﺮو ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ‪ :‬ﺧﻠﻮس‪،‬‬
‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ‪ ،‬و ﺟﮭﺎﻟﺖ ﻛﻮر‪ .‬ﭼﻨﯿﻦ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ از اﯾﻦ ﻧﯿﺮوھﺎ ﺑﮫ ﺳﻮد ﺗﻜﺎﻣﻞ و ﺑﮫ زﯾﺎن زوال ﺟﺎﻧﺒﺪاري ﺷﻮد؛‬
‫‪an‬‬

‫ﺑﻠﻜﮫ‪ ،‬ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺗﺴﻠﺴﻞ ﯾﻜﻲ را ﭘﺲ از دﯾﮕﺮي ]ﯾﻌﻨﻲ‪ ،‬ﺑﺮﺷﻜﻔﺘﻦ را ﭘﺲ از زوال‪ ،‬و زوال را ﭘﺲ از‬
‫ﺑﺮﺷﻜﻔﺘﻦ و ﺗﺤﻮل‪ ،‬اﻟﻲ آﺧﺮ[ ﭘﺪﯾﺪ ﻣﻲآورﻧﺪ – اﯾﻦ ﺗﺴﻠﺴﻞ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﮫ ﻛﺮدار آن ﺟﺎدوﮔﺮي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺮد‬
‫ﻛﮫ از درون ﯾﻚ ﻛﻼه ﭼﯿﺰھﺎي ﺑﯿﺸﻤﺎر ﺑﯿﺮون ﻣﻲآورد‪ ،‬و ﺑﺎز آﻧﮭﺎ را ﺳﺮﺟﺎي اوﻟﺸﺎن ﻣﻲﮔﺬارد‪ ،‬و اﯾﻦ‬
‫ﻛﺎر را ﻣﺪام ﺗﻜﺮار ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ھﺮ ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻜﺎﻣﻞ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ ھﺮﺑﺮت ﺳﭙﻨﺴﺮ ﻣﺘﺬﻛﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﮔﺮاﯾﺸﻲ در ﺧﻮد‬
‫‪pym‬‬

‫دارد ﻛﮫ ﻣﻲﺧﻮاھﺪ راه زوال ﺑﭙﯿﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬ﮔﻮﯾﻲ اﯾﻦ زوال ﺑﺨﺶ ﻣﻜﻤﻞ ﻣﻘﺪر و ﻓﺮﺟﺎم آن ﺗﻜﺎﻣﻞ اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻛﭙﯿﻠﮫ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻻﭘﻼس‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﻔﺴﯿﺮ و ﺗﻮﺿﯿﺢ آﻓﺮﯾﻨﺶ ﯾﺎ ﺗﻜﺎﻣﻞ اﺳﺘﻤﺪاد از ﯾﻚ ﺧﺪا را ﺿﺮوري‬
‫ﻧﻤﻲداﻧﺴﺖ؛ ھﯿﭻ ﻋﺠﯿﺐ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ در ﻣﯿﺎن اﯾﻦ ﻣﻠﺖ‪ ،‬ﻛﮫ از ھﻤﺔ ﻣﻠﺘﮭﺎي دﯾﮕﺮ دﯾﻨﺪارﺗﺮ و ﻓﻠﺴﻔﯿﺘﺮ اﺳﺖ‪،‬‬
‫دﯾﻨﮭﺎ و ﻓﻠﺴﻔﮫھﺎﯾﻲ ﺑﯿﺎﺑﯿﻢ ﻛﮫ ﺧﺪا ﺟﺎﯾﻲ در آﻧﮭﺎ ﻧﺪاﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺴﯿﺎري از ﻣﺘﻨﮭﺎي »ﺳﺎﻧﻜﯿﮫ« آﺷﻜﺎرا وﺟﻮد‬

‫‪.co‬‬
‫ﯾﻚ ذات ﺑﺎري را اﻧﻜﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؛ آﻓﺮﯾﻨﺶ دركﭘﺬﯾﺮ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬زﯾﺮا »ﭼﯿﺰي از ھﯿﭻ ﭘﺪﯾﺪ ﻧﻤﻲآﯾﺪ«؛ آﻓﺮﯾﻨﻨﺪه‬
‫و آﻓﺮﯾﺪه ﯾﻚ ﭼﯿﺰﻧﺪ‪ .‬ﻛﭙﯿﻠﮫ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺧﺮﺳﻨﺪ ﺑﻮد )درﺳﺖ ﻣﺜﻞ اﯾﻨﻜﮫ اﯾﻤﺎﻧﻮﺋﻞ ﻛﺎﻧﺖ ﺑﻮد( ﻛﮫ ﺑﻨﻮﯾﺴﺪ ﯾﻚ ذات‬
‫ﺑﺎري را ھﺮﮔﺰ ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺑﺎ ﺧﺮد اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻧﺸﺎن داد‪ .‬اﯾﻦ ﺷﻜﺎك زﯾﺮك ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪ :‬زﯾﺮا ھﺮﭼﮫ ھﺴﺖ ﯾﺎ ﺑﺎﯾﺪ‬
‫ﻣﺠﺒﻮر ﺑﺎﺷﺪ ﯾﺎ‬

‫‪oo‬‬
‫و ﺧﺪا ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ھﯿﭻ ﯾﻚ از اﯾﻦ دو ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺧﺪا اﮔﺮ وﺟﻮدي ﻛﺎﻣﻞ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻧﯿﺎزي ﺑﮫ آﻓﺮﯾﺪن ﺟﮭﺎن ﻧﺪارد‪،‬‬
‫ﻻ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ‬ ‫و اﮔﺮ ﻧﺎﻗﺺ اﺳﺖ ﻛﮫ دﯾﮕﺮ ﺧﺪا ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺧﺪا ﻧﯿﻚ ﺑﻮد و ﻧﯿﺮوھﺎي ﺧﺪاﯾﻲ داﺷﺖ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎ ً‬
‫ﺟﮭﺎﻧﻲ ﺑﯿﺎﻓﺮﯾﻨﺪ ﻛﮫ ﺗﺎ اﯾﻦ ﺣﺪ ﻧﺎﻗﺺ‪ ،‬و ﭘﺮ از رﻧﺞ‪ ،‬و ﻣﺮگ ھﻢ در آن ﺣﺘﻤﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻮﺟﮫ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻧﻜﺘﮫ‬
‫آﻣﻮزﻧﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ اﻧﺪﯾﺸﻤﻨﺪان ھﻨﺪي ﺑﺎ ﭼﮫ آراﻣﺸﻲ درﺑﺎرة اﯾﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﺤﺚ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﻨﺪرت ﺑﮫ آزار ﯾﺎ‬

‫‪yah‬‬
‫دﺷﻨﺎم ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺑﺮﻣﻲﺧﯿﺰﻧﺪ‪ ،‬و ﻣﻨﺎﻇﺮه را درﺣﺪي ﻧﮕﺎه ﻣﻲدارﻧﺪ ﻛﮫ در زﻣﺎن ﻣﺎ ﻓﻘﻂ ﻣﺒﺎﺣﺜﺎت ﭘﺨﺘﮫﺗﺮﯾﻦ‬
‫داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺑﮫ آن ﺣﺪ ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬ﻛﭙﯿﻠﮫ ﺑﺎ ﺑﮫ رﺳﻤﯿﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻦ وداھﺎ ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬او ﻓﻘﻂ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‬
‫وداھﺎ ﻣﺮﺟﻌﯿﺖ دارﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻮن ﻣﺆﻟﻒ آﻧﮭﺎ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻣﺘﺤﻘﻖ را ﻣﻲﺷﻨﺎﺧﺖ‪ .‬ﺑﻌﺪ ﺑﮫ ﻛﺎرش اداﻣﮫ ﻣﻲدھﺪ و‬
‫دﯾﮕﺮ ھﯿﭻ ﺗﻮﺟﮭﻲ ﺑﮫ وداھﺎ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫اﻣﺎ او ﻣﺎده ﮔﺮا ﻧﯿﺴﺖ؛ ﺑﻠﻜﮫ‪ ،‬ﺑﮫﻋﻜﺲ‪ ،‬اﯾﺪﺋﺎﻟﯿﺴﺖ و روح ﮔﺮاﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻨﺘﮭﺎ در اﯾﻦ راه ﺷﯿﻮهاي ﻏﯿﺮ ﻣﺄﻟﻮف‬
‫و ﺧﺎص ﺧﻮد دارد‪ .‬او ﺣﻘﯿﻘﺖ را ﯾﻜﺴﺮه از ادراك اﺳﺘﻨﺘﺎج ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ﺣﻘﯿﻘﺖ‪ ،‬ﺷﻜﻞ‪ ،‬و ﻣﻔﮭﻮم‬
‫@‪h‬‬
‫ﻋﺎﻟﻢ وﺟﻮد‪ ،‬ھﻤﮫ‪ ،‬ﻣﻨﺒﻌﺚ از اﻧﺪاﻣﮭﺎي ﺣﺴﻲ و اﻧﺪﯾﺸﺔ ﻣﺎﺳﺖ؛ و اﯾﻨﻜﮫ ﻋﺎﻟﻢ وﺟﻮد‪ ،‬ﻣﺴﺘﻘﻞ از اﯾﻦ اﻣﻮر‬
‫ﭼﮫ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺳﺆاﻟﻲ ﺑﯿﮭﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﻌﻨﺎﯾﻲ ﻧﺪارد و ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﭘﺎﺳﺨﻲ ھﻢ داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬آﻧﮕﺎه ﭘﺲ‬
‫از ﺑﺮﺷﻤﺎري ﺑﯿﺴﺖ و ﭼﮭﺎر ذات )ﺗﺘﻮه(‪ ،‬ﻛﮫ در ﻧﻈﺎم او ﺑﮫ ﺗﻜﺎﻣﻞ ﺟﺴﻤﻲ و ﻣﺎدي ﺗﻌﻠﻖ دارد‪ ،‬ﭘﻮروﺷﮫ‪،‬‬
‫ﯾﻌﻨﻲ ﺷﺨﺺ ﯾﺎ روان‪ ،‬را ﻋﺮﺿﮫ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻛﮫ آﺧﺮﯾﻦ و ﺷﺎﯾﺪ ﻋﺠﯿﺒﺘﺮﯾﻦ و ﻣﮭﻤﺘﺮﯾﻦ ھﻤﺔ ﺣﻘﺎﯾﻖ ﺑﺎﺷﺪ و‬
‫ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ھﻢ ﻣﺎدهﮔﺮاﯾﻲ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺧﻮد را واژﮔﻮن ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﭘﻮروﺷﮫ ﻣﺎﻧﻨﺪ آن ﺑﯿﺴﺖ و ﺳﮫ ﺗﺘﻮة دﯾﮕﺮ‬
‫‪are‬‬

‫ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﭘﺪﯾﺪ آوردة ﭘﺮاﻛﺮﯾﺘﻲ ﯾﺎ ﻧﯿﺮوي ﻣﺎدي ھﺴﺘﻨﺪ؛ ﺑﻠﻜﮫ ﻧﺎﻣﻮﺳﻲ ﻣﺴﺘﻘﻞ و رواﻧﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ھﻤﮫ ﺟﺎ‬
‫ﺣﺎﺿﺮ و ﺟﺎوﯾﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ﻓﻲ ﻧﻔﺴﮫ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻛﺎري اﻧﺠﺎم دھﺪ]ﭼﻮن ﻧﺎﻛﻨﻨﺪه و ﺑﻲﺗﺄﺛﯿﺮ اﺳﺖ[‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺑﺮاي ھﺮ‬
‫ﻛﺮداري ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺮاﻛﺮﯾﺘﻲ ھﺮﮔﺰ ﻧﻤﻲﺷﻜﻔﺪ]ﭼﮫ ﻧﺎھﻮﺷﯿﺎر و ﻧﺪاﻧﺴﺘﮫ اﺳﺖ[‪ ،‬و ﮔﻮﻧﮫھﺎ ھﺮﮔﺰ ﻛﺎري‬
‫ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ ﺑﮫ اﻧﮕﯿﺰش و دم ﭘﻮروﺷﮫ؛]ﺟﮭﺎن[ ﻓﯿﺰﯾﻜﻲ از اﺻﻞ رواﻧﻲ‪ ،‬ﻛﮫ ھﻤﮫ ﺟﺎ ھﺴﺖ‪ ،‬ﺟﺎن‬
‫ﻣﻲﮔﯿﺮد و زﻧﺪه ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﮫ ﺷﻜﻔﺘﻦ ]ﯾﺎ ﺗﺤﻮل ﮔﻮﻧﮫھﺎﯾﺶ[ ﺑﺮاﻧﮕﯿﺨﺘﮫ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در اﯾﻨﺠﺎ ﻛﭙﯿﻠﮫ ھﻤﭽﻮن‬
‫ارﺳﻄﻮ ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪ .‬در روح )ﺑﺮ ﭘﺮاﻛﺮﯾﺘﻲ ﯾﺎ ﺑﺮ ﺟﮭﺎن ﺷﻜﻮﻓﺎن( ﻧﻔﻮذي ﭼﯿﺮه دارد ﻛﮫ ﭘﺪﯾﺪ آﻣﺪة‬
‫‪set‬‬

‫ﻧﺰدﯾﻜﻲ آن دو اﺳﺖ‪ ،‬ھﻤﭽﻮن آھﻨﺮﺑﺎ)ﻛﮫ آھﻦ را ﺑﮫ ﺧﻮد ﻣﻲﻛﺸﺪ(‪ .‬ﯾﻌﻨﻲ‪ ،‬ﻧﺰدﯾﻜﻲ ﭘﻮروﺷﮫ ﺑﮫ ﭘﺮاﻛﺮﯾﺘﻲ‪،‬‬
‫ﭘﺮاﻛﺮﯾﺘﻲ را وا ﻣﻲدارد ﻛﮫ از ﭘﻠﮫھﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪ]ﯾﻌﻨﻲ ﺗﺤﻮل‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﺮﺷﻜﻔﺘﻦ[ ﺑﺎﻻ ﺑﺮود‪ .‬اﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ ﺟﺎذﺑﺔ ﻣﯿﺎن‬
‫اﯾﻦ دو ﺑﮫ آﻓﺮﯾﻨﺶ ﻣﻲاﻧﺠﺎﻣﺪ‪ ،‬از اﯾﻦ ﻛﺎر ﮔﺬﺷﺘﮫ‪ ،‬دﯾﮕﺮ روح ﺑﮫ ھﯿﭻ ﻣﻌﻨﺎ ﻋﺎﻣﻞ آﻓﺮﯾﻨﺶ ﻧﯿﺴﺖ و‬
‫ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺑﮫ آن ﻧﺪارد‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫روح ﻣﺘﻜﺜﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻛﮫ در ھﺮ ﺳﺎزوارهاي وﺟﻮد دارد‪ ،‬اﻣﺎ در ھﻤﮫ ﯾﻜﺴﺎن اﺳﺖ‪ ،‬و از‬
‫ﻓﺮدﮔﺮاﯾﻲ ﭘﯿﺮوي ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮدﮔﺮاﯾﻲ از ﻣﻘﻮﻟﺔ ﺟﺴﻤﺎﻧﯿﺎت اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎ ھﻤﺎﻧﯿﻢ ﻛﮫ ھﺴﺘﯿﻢ‪ ،‬و اﯾﻦ ﻣﻌﻠﻮل‬
‫ﭘﻮروﺷﮫ ﯾﺎ روح ﻣﺎ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﻧﺘﯿﺠﺔ ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه‪ ،‬ﺗﺤﻮل و ﺗﺠﺮﺑﮫھﺎي ﺟﺴﻢ و ﺟﺎن ﻣﺎﺳﺖ‪ .‬در ﻣﻜﺘﺐ‬
‫ﺳﺎﻧﻜﯿﮫ‪ ،‬ذھﻦ ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻋﻀﺎ و اﻧﺪاﻣﮭﺎي دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺟﺰﺋﻲ از ﺑﺪن اﺳﺖ‪ .‬ﭘﻮروﺷﺔ ﺧﻠﻮت ﮔﺰﯾﺪه و دﺳﺖ‬
‫‪pym‬‬

‫ﻧﺎﯾﺎﻓﺘﺔ درون ﻣﺎ آزاد اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺎل آﻧﻜﮫ ذھﻦ و ﺟﺴﻢ ﺑﮫ ﻗﻮاﻧﯿﻦ و ﮔﻮﻧﮫھﺎي ﺟﮭﺎن ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ واﺑﺴﺘﮫ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﻮروﺷﮫ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﻛﺎري ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺗﻌﯿﻦ ﻣﻲﯾﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ آن ﭘﯿﻜﺮ ذھﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﻮروﺷﮫ دﺳﺘﺨﻮش زوال و از‬
‫ﻣﯿﺎن رﻓﺘﻦ ﺗﻦ و ﺷﺨﺼﯿﺖ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺟﺮﯾﺎن ﺗﻮﻟﺪ وﻣﺮگ را ﺑﺪان دﺳﺘﺮس ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻛﭙﯿﻠﮫ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ »ﺟﺎن‬
 ‫‪m‬‬
‫از ﻣﯿﺎن رﻓﺘﻨﻲ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﭘﻮروﺷﮫ)روح( ﭼﻨﯿﻦ ﻧﯿﺴﺖ‪ «.‬در آن ﺗﻤﻮج ﺧﺴﺘﮕﻲ ﻧﺎﭘﺬﯾﺮ ﺻﻮر ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻛﮫ‬
‫ﺗﺎرﯾﺦ ﺟﮭﺎن ﺑﯿﺮوﻧﻲ را ﺗﺸﻜﯿﻞ ﻣﻲدھﺪ‪ ،‬ﺗﻨﮭﺎ ﻧﻔﺲ ﻓﺮدي ﻛﮫ ﺗﺨﺘﮫ ﺑﻨﺪ ﻣﺎده و ﺟﺴﻢ اﺳﺖ زاده ﻣﻲﺷﻮد‪،‬‬
‫ﻣﻲﻣﯿﺮد‪ ،‬و دوﺑﺎره زاده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻛﭙﯿﻠﮫ‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﮫ ھﻤﮫ ﭼﯿﺰي ﺷﻚ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ھﺮﮔﺰ در ﺗﻨﺎﺳﺦ ﺷﻚ‬

‫‪.co‬‬
‫ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫او‪ ،‬ھﻤﭽﻮن ﺑﯿﺸﺘﺮ اﻧﺪﯾﺸﻨﺪﮔﺎن ھﻨﺪي‪ ،‬زﻧﺪﮔﻲ را ﺑﮫ ﭼﺸﻢ ﻧﯿﻚ ﯾﺎ ﺧﯿﺮ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺸﻜﻮﻛﻲ ﻣﻲﻧﮕﺮد‪ -‬اﮔﺮ‬
‫اﺻﻼ ﺧﯿﺮي در ﻛﺎر ﺑﺎﺷﺪ‪» .‬اﯾﻦ روزھﺎي ﺷﺎدي اﻧﺪك‪ ،‬و اﯾﻦ روزھﺎي اﻧﺪوه ھﻢ اﻧﺪك اﺳﺖ‪ ،‬ﺛﺮوت ﺑﮫ‬
‫رودي ﻃﻐﯿﺎن ﻛﺮده ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬و ﺟﻮاﻧﻲ ﺑﮫ رود ﻛﻨﺎر در ھﻢ ﺷﻜﻨﻨﺪة رودي ﻃﻐﯿﺎن ﻛﺮده‪ ،‬و زﻧﺪﮔﻲ ﭼﻮن‬

‫‪oo‬‬
‫درﺧﺘﻲ اﺳﺖ ﺑﺮ رود ﻛﻨﺎري در ھﻢ ﺷﻜﻨﻨﺪه‪ «.‬رﻧﺞ ﻧﺘﯿﺠﺔ اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺧﻮد ﻓﺮدي و ذھﻦ در ﻗﯿﺪ‬
‫ﻣﺎدهاﻧﺪ‪ ،‬و ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻧﯿﺮوھﺎي ﻛﻮر ﺗﺤﻮل‪ .‬راه ﮔﺮﯾﺰ از اﯾﻦ رﻧﺞ ﻛﺪام اﺳﺖ؟ ﭘﺎﺳﺦ ﻓﯿﻠﺴﻮف ﻣﺎ اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ‬
‫ﻓﻘﻂ از راه ﻓﻠﺴﻔﮫ؛ ﺗﻨﮭﺎ از ﻃﺮﯾﻖ ﻓﮭﻢ اﯾﻦ ﻧﻜﺘﮫ ﻛﮫ ھﻤﺔ اﯾﻦ دردھﺎ واﻧﺪوھﮭﺎ‪ ،‬ھﻤﺔ اﯾﻦ ﺗﻔﺮﻗﮫ و آﺷﻮب‬
‫»ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ«ھﺎي ﭘﺮ ﺗﻼش‪ ،‬ﻣﺎﯾﺎ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﭘﻨﺪار وﺧﯿﺎل‪ ،‬و ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﻮھﻮم ﺣﯿﺎت و زﻣﺎن ھﺴﺘﻨﺪ‪» .‬ﺑﻨﺪﮔﻲ از‬

‫‪yah‬‬
‫ﺧﻄﺎي ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﺗﻤﯿﺰ اﺳﺖ«‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﺗﻤﯿﺰ ﺑﯿﻦ آن ﻧﻔﺴﻲ ﻛﮫ رﻧﺞ ﻣﻲﺑﺮد و روﺣﻲ ﻛﮫ ]از رﻧﺞ[ اﯾﻤﻦ و آزاد‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﯿﻦ ﺳﻄﺢ ﻣﺘﻼﻃﻢ و آﺷﻔﺘﮫ و ژرﻓﻨﺎي آرام و ﺑﻲﺗﻐﯿﯿﺮ‪ .‬ﺑﺮاي ﻏﻠﺒﮫ ﻛﺮدن ﺑﺮ اﯾﻦ رﻧﺠﮭﺎ ﺗﻨﮭﺎ‬
‫اﻧﺪرﯾﺎﻓﺖ اﯾﻦ ﻧﻜﺘﮫ ﻻزم اﺳﺖ ﻛﮫ ذات ﻣﺎ‪ ،‬ﻛﮫ روح اﺳﺖ ‪ ،‬ﻓﺮاﺗﺮ از ﻧﯿﻚ و ﺑﺪ‪ ،‬ﺷﺎدي و رﻧﺞ‪ ،‬ﺗﻮﻟﺪ و‬
‫ﻣﺮگ‪ ،‬آزاد و اﯾﻤﻦ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻛﺮدارھﺎ و ﺗﻨﺎزﻋﺎت‪ ،‬اﯾﻦ ﻛﺎﻣﮭﺎ و ﻧﺎﻛﺎﻣﯿﮭﺎ‪ ،‬ﻣﺎ را ﻓﻘﻂ ﺗﺎ ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﭘﺮﯾﺸﺎن‬
‫ﻣﻲدارد ﻛﮫ ﭘﻲ ﻧﺒﺮﯾﻢ آﻧﮭﺎ را در روح ﺗﺄﺛﯿﺮي ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﯾﺎ از روح ﻧﻤﻲآﯾﻨﺪ؛ ﻣﺮد روﺷﻨﻔﻜﺮ‪ ،‬ھﻤﭽﻮن‬
‫ﺗﻤﺎﺷﺎﮔﺮ ﺑﯿﻄﺮﻓﻲ ﻛﮫ ﺷﺎھﺪ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬از ﺑﯿﺮون ﺑﮫ آﻧﮭﺎ ﻧﮕﺎه ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﮕﺬار ﺗﺎ روان درﯾﺎﺑﺪ ﻛﮫ از‬
‫ﭼﯿﺰھﺎ ﺟﺪا و ﻣﺴﺘﻘﻞ اﺳﺖ‪ ،‬و ]ﺑﺎ اﯾﻦ اﻧﺪرﯾﺎﻓﺖ[ در دم آزاد ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ؛ ﺑﺎ ھﻤﺎن ﻛﻨﺶ ﻓﮭﻢ و درﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬از‬
‫@‪h‬‬
‫زﻧﺪان زﻣﺎن و ﻣﻜﺎن و درد و ﺗﻨﺎﺳﺦ ﺧﻮاھﺪ رﺳﺖ‪ .‬ﻛﭙﯿﻠﮫ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ »آزادﯾﻲ ﻛﮫ از ﻃﺮﯾﻖ آﮔﺎھﻲ ﺑﮫ ﺑﯿﺴﺖ‬
‫و ﭘﻨﺞ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﺑﮫ دﺳﺖ آﯾﺪ ﻓﻘﻂ اﯾﻦ داﻧﺶ را ]ﺑﮫ ﻣﺎ[ ﻣﻲآﻣﻮزد ﻛﮫ‪ :‬ﻧﮫ ﻣﻦ ھﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻧﮫ ﭼﯿﺰي از آن ﻣﻦ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬و ﻧﮫ ﻣﻦ ھﺴﺘﻲ دارم‪ «.‬ﺑﮫ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺟﺪاﯾﻲ ﺷﺨﺼﻲ و ﻓﺮدي از ﭼﯿﺰھﺎ وھﻢ اﺳﺖ؛ ھﺮﭼﮫ‬
‫ھﺴﺘﻲ دارد از ﯾﻚ ﺗﻮدة ﻣﺘﺤﻮل و ﻓﺴﺎدﭘﺬﯾﺮ ﻣﺎده و ذھﻦ‪ ،‬اﺑﺪان و ﻧﻔﻮس اﺳﺖ‪ ،‬و از ﺳﻮي دﯾﮕﺮ اﺑﺪﯾﺖ‬
‫آرام‬
‫‪are‬‬

‫ﺗﺰﻟﺰل ﻧﺎﭘﺬﯾﺮ‪.‬‬

‫ﭼﻨﯿﻦ ﻓﻠﺴﻔﮫاي‪ ،‬ﺑﺮاي ﻛﺴﻲ ﻛﮫ در ﻣﻘﺎم ﺟﺪا ﻛﺮدن ﻧﻔﺲ از ﺗﻦ دردﻣﻨﺪ و ﯾﺎد اﻧﺪوھﮕﯿﻦ ﺧﻮﯾﺶ ﺑﮫ دﺷﻮاري‬
‫ﻣﻲاﻓﺘﺪ‪ ،‬ھﯿﭻ آﺳﺎﯾﺸﻲ ﭘﺪﯾﺪ ﻧﻤﻲآورد؛ اﻣﺎ ﮔﻮﯾﻲ اﯾﻦ ﻓﻠﺴﻔﮫ ﺑﺨﻮﺑﻲ ﮔﻮﯾﺎي ﺣﺎﻟﺖ ھﻨﺪ ﻣﺘﻔﻜﺮ اﺳﺖ‪ .‬ھﯿﭻ‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ اﻧﺪﯾﺸﺔ ﻓﻠﺴﻔﻲ‪ ،‬ﺳﻮاي وﯾﺪاﻧﺘﮫ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻋﻤﻖ در ﺟﺎن ھﻨﺪي ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻧﻜﺮده اﺳﺖ‪ .‬در اﻟﺤﺎد و‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺷﻨﺎﺳﻲ اﯾﺪﺋﺎﻟﯿﺴﻢ ﺑﻮدا‪ ،‬و ﻣﻔﮭﻮم او از ﻧﯿﺮواﻧﮫ‪ ،‬ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻛﭙﯿﻠﮫ را ﻣﻲﺑﯿﻨﯿﻢ؛ آن را در ﻣﮭﺎﺑﮭﺎراﺗﺎ و‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﻧﺎﻣﺔ ﻣﺎﻧﻮ‪ ،‬در ﭘﻮرﻧﮫھﺎ و ﺗﻨﺘﺮهھﺎ ھﻢ ﻣﺸﺎھﺪه ﻣﻲﻛﻨﯿﻢ؛ در ﺗﻨﺘﺮهھﺎ‪ ،‬ﭘﻮروﺷﮫ و ﭘﺮاﻛﺮﯾﺘﻲ ﺑﮫ اﺻﻮل‬
‫ﻧﺮﯾﻨﮫ و ﻣﺎدﯾﻨﺔ آﻓﺮﯾﻨﺶ ﺑﺪل ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬از ھﻤﺔ اﯾﻨﮭﺎ ﮔﺬﺷﺘﮫ‪ ،‬آن را در ﻧﻈﺎم ﯾﻮﮔﮫ ﻣﻲﯾﺎﺑﯿﻢ‪ ،‬ﻛﮫ ﺧﻮد ﺗﺤﻮل‬
‫ﻋﻤﻠﻲ ﺳﺎﻧﻜﯿﮫ ﺑﺸﻤﺎر ﻣﻲرود‪ ،‬و ﺑﺮ ﺷﺎﻟﻮدة ﻧﻈﺮﯾﮫھﺎي آن ﺑﻨﺎ و در ﻋﺒﺎرات آن ﺑﯿﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺮوزه‬
‫ھﻮاﺧﻮاھﺎن آﺷﻜﺎر ﻛﭙﯿﻠﮫ اﻧﺪﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻮن ﺷﻨﻜﺮه و وﯾﺪاﻧﺘﮫ ﺟﺎن ھﻨﺪو را ﻣﺴﺨﺮ ﻛﺮدهاﻧﺪ؛ اﻣﺎ در ھﻨﺪ ھﻨﻮز‬
‫‪an‬‬

‫ﮔﮭﮕﺎه اﯾﻦ ﺿﺮباﻟﻤﺜﻞ ﻗﺪﯾﻤﻲ ﺑﮫ ﮔﻮش ﻣﻲﺧﻮرد ﻛﮫ‪» :‬ھﯿﭻ داﻧﺸﻲ ھﻤﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎﻧﻜﯿﮫ‪ ،‬و ھﯿﭻ ﻗﺪرﺗﻲ ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫ﯾﻮﮔﮫ ﻧﯿﺴﺖ‪«.‬‬

‫‪ -4‬ﻧﻈﺎم ﯾﻮﮔﮫ‬
‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻣﺮﺗﺎﺿﺎن – ﻗﺪﻣﺖ »ﯾﻮﮔﮫ« ‪ -‬ﻣﻌﻨﺎي آن – ھﺸﺖ ﻣﻘﺎم ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻧﻔﺲ – ھﺪف »ﯾﻮﮔﮫ« ‪ -‬ﻣﻌﺠﺰات‬
‫»ﺟﻮﻛﻲ« ‪ -‬ﺻﺪاﻗﺖ »ﯾﻮﮔﮫ«‬

‫‪.co‬‬
‫ﭼﻮن ﻧﺸﯿﻤﻨﻲ اﺳﺘﻮار ﺑﯿﺎﻓﺖ‬

‫در ﻣﺤﻠﻲ آرام و ﻣﺼﻔﺎ‬

‫ﻣﺴﻜﻦ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻧﮫ ﺑﺲ ﺑﻠﻨﺪ و ﻧﮫ ﺑﺴﯿﺎر ﭘﺴﺖ‪،‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﻓﺮوﭘﻮﺷﯿﺪه از ﻋﻠﻒ ﻣﻘﺪس‪،‬‬

‫و ]ﺑﺮآن[ ﭘﻮﺳﺖ آھﻮﯾﻲ ]ﻧﮭﺎده[‪ ،‬و]ﺑﺮآن ﭘﻮﺳﺖ[‬

‫‪yah‬‬
‫ﭘﺎرﭼﮫاي ]ﻓﻜﻨﺪه[‪ ،‬ﯾﻜﻲ ﺑﺮ دﯾﮕﺮي‪.‬‬

‫ﭼﻮن ﺑﺮ آن ﻧﺸﯿﻤﻨﮕﮫ ﺑﻨﺸﺴﺖ‪،‬‬

‫دل ﯾﻜﺪﻟﮫ ﻛﺮد‪ ،‬و اﻧﺪﯾﺸﮫ را و ﺣﺲ را ﺑﮫ ﻓﺮﻣﺎن آورد‪،‬‬

‫@‪h‬‬‫و ﺑﺮاي ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ زداﯾﻲ ﺑﮫ ﯾﻮﮔﮫ روي آرد‪.‬‬

‫ﺗﻦ را وﺳﺮ را و ﮔﺮدن را ﺑﺮاﻓﺮاﺷﺘﮫ‪ ،‬آرام‪،‬‬

‫ﺑﮫ ﻧﻮك ﺑﯿﻨﻲ ﭼﺸﻢ ﺑﺮدوﺧﺘﮫ‪ ،‬ﺑﻲ ﺟﻨﺒﺶ‪،‬‬

‫ﺑﮫ ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﺧﻮﯾﺶ ھﯿﭻ ﻧﻈﺮ ﻧﻜﻨﺪ‬

‫‪are‬‬

‫آرام و ﺑﻲ ﺑﯿﻢ‪ ،‬ﺗﺠﺮد را اﯾﺴﺘﺎده‬

‫دل را رام ﻛﺮده‪ ،‬ﯾﻜﺪﻟﮫ ﻣﻲﻧﺸﯿﻨﺪ‪،‬‬

‫‪set‬‬

‫روي دل ﺑﮫ »ﻣﻦ« آورده‪ ،‬ﻣﺠﺬوب »ﻣﻦ« ﺗﻨﮭﺎ‪.‬‬

‫روي ﮔﺎﺗﮭﺎي ﻏﺴﻞ‪ ،‬اﯾﻨﺠﺎ و آﻧﺠﺎ در ﻣﯿﺎن ھﻨﺪوان ﻣﺤﺘﺮم‪ ،‬ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻲاﻋﺘﻨﺎ و ﺟﮭﺎﻧﮕﺮدان ﻣﺘﺤﯿﺮ‪،‬‬
‫ﻣﺮﺗﺎﺿﺎن ﯾﺎ ﺟﻮﻛﯿﮭﺎﯾﻲ ﻧﺸﺴﺘﮫاﻧﺪ ﻛﮫ دﯾﻦ و ﻓﻠﺴﻔﮫ در آﻧﺎن آﺧﺮﯾﻦ و ﻋﺠﯿﺒﺘﺮﯾﻦ ﺗﺠﻠﻲ ﺧﻮد را ﯾﺎﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺟﻨﮕﻠﮭﺎ و ﻛﻨﺎر راھﮭﺎ ﺑﮫ ﺗﻌﺪاد ﻛﻤﺘﺮي از آﻧﺎن ﺑﺮ ﻣﻲﺧﻮرﯾﻢ‪ ،‬ﻛﮫ ﺳﺎﻛﺖ و ﻣﺠﺬوب ﻧﺸﺴﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ‬
‫‪an‬‬

‫ﭘﯿﺮ و ﺑﺮﺧﻲ ﺟﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺟﻤﻌﻲ ﻣﺮﻗﻌﻲ ﺑﺮ دوش اﻓﻜﻨﺪه‪ ،‬ﮔﺮوھﻲ ﻓﻮﻃﮫاي ﺑﮫ ﻣﯿﺎن ﺑﺴﺘﮫ؛ ﻋﺪهاي ﺧﺎﻛﺴﺎرﻧﺪ و‬
‫ﺑﮫ ﺳﺮاﭘﺎ و ﺑﮫ ﻣﻮي ژوﻟﯿﺪة ﺧﻮد ﺧﺎﻛﺴﺘﺮ ﻣﻲﭘﺎﺷﻨﺪ‪ .‬دﺳﺘﮫاي ﭼﺎرزاﻧﻮ و ﺑﯿﺤﺮﻛﺖ ﻧﺸﺴﺘﮫ‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﻮك ﺑﯿﻨﻲ ﯾﺎ‬
‫ﺑﮫ ﻧﺎﻓﺸﺎن ﭼﺸﻢ دوﺧﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬اﯾﻨﺎن ﺳﺎﻋﺘﮭﺎ و روزھﺎ ﺻﺎف ﺑﮫ ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﻧﮕﺎه ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻛﻢ ﻛﻢ ﻛﻮر ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ؛‬
‫آﻧﺎن در ﮔﺮﻣﺎي ﻧﯿﻤﺮوز ﺑﺮ آﺗﺶ ﻣﻲﻧﺸﯿﻨﻨﺪ؛ ﯾﻜﻲ ﭘﺎﺑﺮھﻨﮫ در آﺗﺶ ﻣﻲرود‪ ،‬ﯾﺎ آﺗﺶ روي ﺳﺮش ﺧﺎﻟﻲ‬
‫‪pym‬‬

‫ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ دﯾﮕﺮي‪ ،‬ﺑﺮھﻨﮫ‪ ،‬ﺳﻲ و ﭘﻨﺞ ﺳﺎل روي ﺑﺴﺘﺮ ﻣﯿﺨﻜﻮب ﻣﻲﺧﻮاﺑﺪ؛ ﺳﮫ دﯾﮕﺮ ھﺰاران ﻓﺮﺳﻨﮓ‬
‫ﻣﻲﻏﻠﺘﺪ ﺗﺎ ﺑﮫ زﯾﺎرﺗﮕﺎه ﺑﺮﺳﺪ؛ ﺑﻌﻀﻲ ﺧﻮد را ﺑﮫ درﺧﺖ زﻧﺠﯿﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﺧﻮد را در ﻗﻔﺴﻲ زﻧﺪاﻧﻲ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﻤﯿﺮﻧﺪ؛ ﺑﺮﺧﻲ ﺧﻮد را ﺗﺎ ﮔﺮدن در ﺧﺎك دﻓﻦ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﺳﺎﻟﮭﺎ‪ ،‬ﯾﺎ ﺗﻤﺎم ﻋﻤﺮ‪ ،‬ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺷﻜﻞ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻣﻲﻣﺎﻧﻨﺪ؛ ﺟﻤﻌﻲ ﺳﯿﻤﻲ از دو ﮔﻮﻧﮫﺷﺎن ﻣﻲﮔﺬراﻧﻨﺪ و ﺑﺎز ﺷﺪن آروارهھﺎ را ﻧﺎﻣﻤﻜﻦ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﺧﻮد را‬
‫ﺑﮫ ﺧﻮردن ﻓﻘﻂ ﻣﺎﯾﻌﺎت ﻣﺤﻜﻮم ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؛ ﺟﻤﻌﻲ دﯾﮕﺮ دﺳﺘﺸﺎن را ﻣﺸﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و آن ﻗﺪر ﻧﮕﺎه ﻣﻲدارﻧﺪ‬
‫ﻛﮫ ﻧﺎﺧﻨﮭﺎﯾﺸﺎن از ﭘﺸﺖ دﺳﺘﺸﺎن ﺑﯿﺮون آﯾﺪ؛ ﻋﺪهاي ﯾﻚ دﺳﺖ ﯾﺎ ﯾﻚ ﭘﺎﯾﺸﺎن را ﺑﻠﻨﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺧﺸﻚ ﺷﻮد‬

‫‪.co‬‬
‫و از ﻛﺎر ﺑﯿﻔﺘﺪ‪ .‬دﺳﺘﮫاي ﺟﺎﯾﻲ آرام ﻣﻲﻧﺸﯿﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﺷﺎﯾﺪ ﺳﺎﻟﮭﺎ ﺑﮫ ﺑﺮگ و ﺑﺎدام و ﻣﺎﻧﻨﺪ اﯾﻨﮭﺎ ﻛﮫ ﻣﺮدم‬
‫ﺑﺮاﯾﺸﺎن ﻣﻲآورﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﺪﻗﺖ ھﺮ ﺣﺴﻲ را از ﻛﺎر ﻣﻲاﻧﺪازﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﺮ ھﺮ اﻧﺪﯾﺸﮫاي ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﻗﺼﺪ ﻛﮫ ﻣﻌﺮﻓﺖ را درﯾﺎﺑﻨﺪ‪ .‬ﺧﯿﻠﻲ از آﻧﮭﺎ از روﺷﮭﺎي ﻧﻤﺎﯾﺸﻲ ﻣﻲﭘﺮھﯿﺰﻧﺪ‪ ،‬و ﺣﻘﯿﻘﺖ‬
‫را در ﮔﻮﺷﺔ ﺧﻠﻮت ﺧﺎﻧﮫھﺎﯾﺸﺎن ﻣﻲﺟﻮﯾﻨﺪ‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﺎ ]در ﻏﺮب[ در ﻗﺮون وﺳﻄﻲ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﺮداﻧﻲ داﺷﺘﯿﻢ‪ ،‬اﻣﺎ اﻣﺮوزه ﺑﺎﯾﺪ در ﮔﻮﺷﮫ و ﻛﻨﺎر اروﭘﺎ و اﻣﺮﯾﻜﺎ‬
‫ﻻ از دوران ﻣﺎﻗﺒﻞ‬‫ﺳﺮاغ آﻧﺎن را ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ھﻨﺪ ‪ 2500‬ﺳﺎل اﺳﺖ ﻛﮫ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﺮداﻧﻲ داﺷﺘﮫ اﺳﺖ – اﺣﺘﻤﺎ ً‬
‫ﺗﺎرﯾﺦ – ﺷﺎﯾﺪ آﻧﮭﺎ دﺷﻤﻨﺎن ﻗﺒﺎﯾﻞ وﺣﺸﻲ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻧﻈﺎم ﺗﻔﻜﺮ ﻣﺮﺗﺎﺿﺎﻧﮫ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ ﯾﻮﮔﮫ ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ‪ ،‬در‬
‫ﻋﺼﺮ وداﯾﻲ وﺟﻮد داﺷﺖ‪ .‬اوﭘﺎﻧﯿﺸﺎدھﺎ و ﻣﮭﺎﺑﮭﺎراﺗﺎ آن را ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻨﺪ؛ در ﻋﺼﺮ ﺑﻮدا روﻧﻖ داﺷﺖ؛ و‬

‫‪yah‬‬
‫ﺣﺘﻲ اﺳﻜﻨﺪر‪ ،‬ﻛﮫ از ﺗﻮاﻧﺎﯾﻲ اﯾﻦ »ﺑﺮھﻨﮫ ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﺎن«‬

‫در ﺗﺤﻤﻞ ﺧﺎﻣﻮش درد ﺑﮫ ﺣﯿﺮت اﻓﺘﺎده ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺷﺪ ﻛﮫ در ﺣﺎل آﻧﺎن ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﯾﻜﻲ از آﻧﺎن را‬
‫دﻋﻮت ﻛﺮد ﻛﮫ ﺑﯿﺎﯾﺪ و ﺑﺎ او زﻧﺪﮔﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬آن ﺟﻮﻛﻲ اﯾﻦ ﭘﯿﺸﻨﮭﺎد را ﺑﮫ ھﻤﺎن ﺻﻼﺑﺖ دﯾﻮﺟﺎﻧﺲ رد ﻛﺮد و‬
‫ﮔﻔﺖ ﭼﯿﺰي از او ﻧﻤﻲﺧﻮاھﺪ‪ ،‬ﭼﻮن ﺑﮫ ھﻤﺎن ھﯿﭽﻲ ﻛﮫ دارد ﺧﺮﺳﻨﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮﺗﺎﺿﺎن دﯾﮕﺮ ﺑﮫ اﯾﻦ‬
‫آرزوي ﻛﻮدﻛﺎﻧﺔ اﯾﻦ ﻣﺮد ﻣﻘﺪوﻧﻲ ﻛﮫ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ ﺟﮭﺎﻧﮕﯿﺮي ﻛﻨﺪ ﺧﻨﺪﯾﺪﻧﺪ و ﺑﮫ او ﮔﻔﺘﻨﺪ ھﺮﻛﺲ را‪ ،‬ﺧﻮاه‬
‫زﻧﺪه ﺑﺎﺷﺪ و ﺧﻮاه ﻣﺮده‪ ،‬ﻓﻘﻂ دو ذرع ﺧﺎك ﺑﺲ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮزاﻧﺔ دﯾﮕﺮي‪ ،‬ﻛﺎﻻﻧﻮس ﻧﺎم )‪ 326‬قم(‪ ،‬ھﻤﺮاه‬
‫@‪h‬‬
‫اﺳﻜﻨﺪر ﺑﮫ اﯾﺮان آﻣﺪ و در آﻧﺠﺎ ﺑﯿﻤﺎر ﺷﺪ و از او رﺧﺼﺖ ﺧﻮاﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﻤﯿﺮد‪ ،‬ﮔﻔﺖ ﻛﮫ ﻣﺮگ را ﺑﺮ‬
‫ﺑﯿﻤﺎري ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣﻲدھﺪ؛ و ﺑﺂراﻣﻲ ﺑﺎﻻي ﺗﻠﻲ از آﺗﺶ رﻓﺖ و ﺳﻮﺧﺖ و ﻣﺮد‪ ،‬ﺑﻲ آﻧﻜﮫ ﺻﺪاﯾﻲ از او‬
‫ﺑﺮﺧﯿﺰد‪ .‬اﯾﻦ اﻣﺮ ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن را ﺑﮫ ﺣﯿﺮت اﻧﺪاﺧﺖ‪ ،‬ﭼﮫ ھﺮﮔﺰ از اﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ دﻻورﯾﮭﺎي ﺑﺪون ﺧﻮﻧﺮﯾﺰي‬
‫ﻧﺪﯾﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬دو ﻗﺮن ﺑﻌﺪ )در ﺣﺪود ‪ 150‬قم( ﭘﺘﻨﺠﻠﻲ اﻋﻤﺎل و ﺳﻨﺘﮭﺎي اﯾﻦ ﻧﻈﺎم را در ﯾﻮﮔﮫ –‬
‫ﺳﻮﺗﺮهھﺎي ﻣﺸﮭﻮر ﺧﻮد ﺟﻤﻊ ﻛﺮد‪ .‬اﯾﻦ ﺳﻮﺗﺮهھﺎ ھﻨﻮز از ﺑﻨﺎرس ﺗﺎ ﻟﻮس آﻧﺠﻠﺲ ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﻛﺘﺎب ﻣﻌﺘﺒﺮ‬
‫‪are‬‬

‫ﭘﯿﺮوان ﯾﻮﮔﮫ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ‪ .‬ﯾﻮاﻧﮓ ﭼﻮاﻧﮓ‪ ،‬در ﻗﺮن ھﻔﺘﻢ ﻣﯿﻼدي‪ ،‬در وﺻﻒ اﯾﻦ ﻧﻈﺎم ﮔﻮﯾﺪ‬
‫»ھﺰاران ﺳﺮﺳﭙﺮده دارد«‪ .‬ﻣﺎرﻛﻮﭘﻮﻟﻮ‪ ،‬در ﺣﺪود ‪ ،1296‬ﺷﺮح زﻧﺪهاي از آن ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﻲدھﺪ؛‬
‫اﻣﺮوزه‪ ،‬ﺑﻌﺪ از ﮔﺬﺷﺖ ﻗﺮﻧﮭﺎ‪ ،‬ﭘﯿﺮوان ﺗﻨﺪروﺗﺮ آن‪ ،‬ﻛﮫ ﺗﻌﺪادﺷﺎن ﺑﮫ ﯾﻚ ﺗﺎ ﺳﮫ ﻣﯿﻠﯿﻮن ﻧﻔﺮ ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬ھﻨﻮز‬
‫ﺧﻮد را ﻣﻲآزارﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﮫ درﯾﺎﻓﺖ ﻣﻌﺮﻓﺖ ﻧﺎﯾﻞ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﯾﻮﮔﮫ ﯾﻜﻲ از ﻧﻤﻮدھﺎي ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺆﺛﺮ و ﻣﺘﺄﺛﺮ ﻛﻨﻨﺪة‬
‫ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﺸﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫ﯾﻮﮔﮫ ﭼﯿﺴﺖ؟ ﯾﻮﮔﮫ در ﻟﻐﺖ ﺑﮫ ﻣﻌﻨﻲ »ﯾﻮغ« اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﮫ آﻧﻜﮫ ﯾﻮغ ﯾﺎ اﺗﺤﺎد و اﺗﺼﺎل روح ﺑﺎ وﺟﻮد ﻣﺘﻌﺎل‪،‬‬
‫ﺑﻠﻜﮫ ﯾﻮغ ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻣﺮﺗﺎﺿﺎﻧﮫ و ﺿﺒﻂ ﻧﻔﺲ ﻛﮫ ﻣﺸﺘﺎق ﯾﻮﮔﮫ ﺑﺪان ﺗﻦ در ﻣﻲدھﺪ ﺗﺎ روﺣﺶ را از ھﺮﮔﻮﻧﮫ‬
‫ﻗﯿﻮد ﻣﺎدي ﭘﺎك ﻛﻨﺪ و ﺑﮫ ادراك و ﻗﺪرﺗﮭﺎي ﻓﺮاﺗﺮ از ﻃﺒﯿﻌﻲ ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬ﻣﺎده‪ ،‬رﯾﺸﺔ ﻧﺎداﻧﻲ و رﻧﺞ اﺳﺖ؛ از‬
‫اﯾﻦ رو ﯾﻮﮔﮫ ﺟﻮﯾﺎي رھﺎﻧﯿﺪن روح از ھﻤﺔ ﻧﻤﻮدھﺎي ﺣﺴﻲ و ھﻤﺔ ﻋﻼﯾﻖ ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ اﺳﺖ؛ ﻛﻮﺷﺸﻲ اﺳﺖ‬
‫در رﺳﯿﺪن ﺑﮫ روﺷﻦ ﺷﺪﮔﻲ ]ﯾﻌﻨﻲ اﺷﺮاق[ و رﺳﺘﮕﺎري در ﯾﻚ زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﻛﮫ از ﻃﺮﯾﻖ ﭘﺲ دادن ﻛﻔﺎرة‬
‫‪an‬‬

‫ھﻤﺔ ﮔﻨﺎھﺎن ﺗﻨﺎﺳﺨﮭﺎي ﮔﺬﺷﺘﺔ روح در ﯾﻚ وﺟﻮد ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﯿﺮد‪.‬‬

‫اﻟﺒﺘﮫ ﯾﻜﺒﺎره ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺑﮫ ﭼﻨﯿﻦ اﺷﺮاﻗﻲ رﺳﯿﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺳﺎﻟﻚ ﺑﺎﯾﺪ ﻗﺪم ﺑﮫ ﻗﺪم ﺑﮫ ﺳﻮي آن رود؛ و ھﯿﭻ ﻛﺲ‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﮫ ﻣﻘﺎﻣﻲ از اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻣﺎت ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬اﻻ آﻧﻜﮫ ﻣﻘﺎم ﭘﯿﺶ از آن را ﻃﻲ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺣﺼﻮل ﯾﻮﮔﮫ ﺗﻨﮭﺎ‬
‫‪pym‬‬

‫ﺑﺎ ﭘﮋوھﺶ ﻃﻮﻻﻧﻲ و ﺻﺒﻮراﻧﺔ ]در ﺧﻮد[ و ﺑﺎ ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻧﻔﺲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘﺎﻣﺎت »ﯾﻮﮔﮫ« ھﺸﺖ اﺳﺖ‪:‬‬

‫‪» -I‬ﯾﻤﮫ« ﯾﺎ ﻣﺮگ آرزو و ﻛﺎم؛ در اﯾﻦ ﻣﻘﺎم روح دو ﺧﻮﯾﺸﺘﻨﺪاري اھﯿﻤﺴﺎ و ﺑﺮھﻤﮫ ﭼﺎري را ]ﻛﮫ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﭘﺎﻛﺪاﻣﻨﻲ و ﺗﺠﺮد اﺳﺖ[ ﻣﻲﭘﺬﯾﺮد‪ ،‬ارﺿﺎي ﻧﻔﺲ را رھﺎ ﻛﺮده‪ ،‬ﺧﻮد را از ھﻤﺔ ﻋﻼﯾﻖ ﻣﺎدي و ﺧﻮاھﺸﮭﺎ‬
‫آزاد‪ ،‬و ﺑﺮاي ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ آرزوي ﻧﯿﻜﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫‪» -II‬ﻧﯿﻤﮫ«‪ ،‬ﺑﮫ ﺟﺎ آوردن ﻣﺆﻣﻨﺎﻧﺔ ﺑﺮﺧﻲ از دﺳﺘﻮرات ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﻲ ﯾﻮﮔﮫ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﭘﺎﻛﯿﺰﮔﻲ‪ ،‬ﺧﺮﺳﻨﺪي‪،‬‬
‫ﺗﺼﻔﯿﮫ‪ ،‬ﭘﮋوھﺶ ]در ﺧﻮد[‪ ،‬و ورع‪.‬‬

‫‪» -III‬آﺳﻨﮫ«‪ ،‬وﺿﻊ و ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻦ؛ ﻣﺮاد از آﺳﻨﮫ اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ ھﺮ ﺣﺮﻛﺖ و ﻧﯿﺰ ھﺮ اﺣﺴﺎﺳﻲ را آرام ﻛﻨﺪ؛‬
‫ﺑﮭﺘﺮﯾﻦ آﺳﻨﮫ ﺑﺮاي اﯾﻦ ﻣﻘﺼﻮد ﭼﺎرزاﻧﻮ ﻧﺸﺴﺘﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﭘﺎي راﺳﺖ روي ران ﭼﭗ‪ ،‬و ﭘﺎي‬

‫‪oo‬‬
‫ﭼﭗ روي ران راﺳﺖ‪ ،‬و ﺻﻠﯿﺐ ﻛﺮدن دﺳﺘﮭﺎ و ﮔﺮﻓﺘﻦ دو ﺷﺴﺖ ﭘﺎ‪ ،‬و ﭼﺴﺒﺎﻧﺪن ﭼﺎﻧﮫ ﺑﮫ ﺳﯿﻨﮫ‪ ،‬و ﭼﺸﻢ‬
‫دوﺧﺘﻦ ﺑﮫ ﻧﻮك ﺑﯿﻨﻲ‪.‬‬

‫‪» -IV‬ﭘﺮاﻧﺎﯾﺎﻣﮫ«‪ ،‬ﺣﺒﺲ دم و ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺗﻨﻔﺲ‪ :‬ﺳﺎﻟﻚ ﺑﺎ اﯾﻦ ﺗﻤﺮﯾﻨﺎت ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ‪ ،‬ﺟﺰ ﺧﻮ ﺗﻨﻔﺲ‪ ،‬را ﻓﺮاﻣﻮش‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ اﯾﻦ ﻃﺮﯾﻖ ذھﻦ را ﺑﺮاي ﺗﮭﯿﺖ ﻧﻘﺶ ﭘﺬﯾﺮ‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﻘﺎم ﭘﯿﺶ از ﺟﺬﺑﮫ اﺳﺖ‪ ،‬ﺻﺎﻓﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ در‬

‫‪yah‬‬
‫ھﻤﺎن ﺣﺎل ﺑﺎﯾﺪ ﺑﯿﺎﻣﻮزد ﻛﮫ ﺑﮫ ﻛﻤﺘﺮﯾﻦ ﻣﻘﺪار ھﻮا زﻧﺪﮔﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬و روزھﺎي ﺑﺴﯿﺎر در ﺧﺎك ﻣﺪﻓﻮن ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﺑﻲآﻧﻜﮫ دﺳﺘﺨﻮش ﺧﻄﺮي ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪» -V‬ﭘﺮﺗﯿﺎھﺎره«‪ ،‬ﺗﺠﺮﯾﺪ؛ در اﯾﻦ ﻣﻘﺎم ذھﻦ ھﻤﺔ ﺣﻮاس را ﺑﮫ ﻓﺮﻣﺎن دارد‪ ،‬و ﺧﻮد را از ھﻤﺔ‬
‫ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﺣﺴﻲ ﺑﺮﻛﻨﺎر ﻣﻲدارد‪.‬‬
‫@‪h‬‬
‫‪» -VI‬دارﻧﺎ« ﯾﺎ ﺗﻤﺮﻛﺰ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﯾﮕﺎﻧﮫ ﻛﺮدن ﯾﺎ اﻧﺒﺎﺷﺘﻦ ذھﻦ و ﺣﻮاس ﺑﺎ ﯾﻚ اﻧﺪﯾﺸﮫ‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﺎ ﯾﻚ ﻣﻮﺿﻮع‪ ،‬و‬
‫ﺑﺮﯾﺪن از ﻣﺎﺳﻮا‪ .‬ﺗﻤﺮﻛﺰ ﺑﺮ ھﺮ ﭼﯿﺰي ﻛﮫ ﺑﮫ اﻧﺪازة ﻛﺎﻓﻲ دوام داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ روان را از ھﺮ اﺣﺴﺎﺳﻲ‪ ،‬ھﺮ‬
‫اﻧﺪﯾﺸﺔ ﺧﺎص و ھﺮ آرزوي ﺧﻮدﺧﻮاھﺎﻧﮫاي‪ ،‬آزاد ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ ﺑﻌﺪ‪ ،‬ذھﻦ‪ ،‬ﻛﮫ از ﭼﯿﺰھﺎ ﻣﺠﺮد ﺷﺪه‪ ،‬آزاد‬
‫ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺟﻮھﺮ ﻏﯿﺮﻣﺎدي ﺣﻘﯿﻘﺖ را اﺣﺴﺎس ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪» -VII‬دﯾﺎﻧﮫ«‪ ،‬ﻧﮕﺮش ﯾﺎ ﻧﻈﺎره‪ ،‬اﯾﻦ ﯾﻚ ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ ھﯿﭙﻨﻮﺗﯿﺴﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺳﺖ ﻛﮫ از دارﻧﺎ ﻧﺘﯿﺠﮫ ﻣﻲﺷﻮد؛‬
‫‪are‬‬

‫ﭘﺘﻨﺠﻠﻲ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ از ذﻛﺮ ﻣﺪام ھﺠﺎي ﻣﻘﺪس »اوم« ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻣﺮﺗﺎض در اوج‬
‫ﯾﻮﮔﮫ ﺑﮫ ﻣﻘﺎم ﯾﻜﺪﻟﻲ ﯾﺎ »ﺳﻤﺎدي« ﻣﻲرﺳﺪ‪.‬‬

‫‪» -VIII‬ﺳﻤﺎدي«‪ ،‬ﯾﻜﺪﻟﻲ ﯾﺎ ﻧﻈﺎرة در ﺟﺬﺑﮫ اﺳﺖ‪ ،‬در اﯾﻦ ﻣﻘﺎم ﺣﺘﻲ آن آﺧﺮﯾﻦ اﻧﺪﯾﺸﮫ ھﻢ از ذھﻦ زدوده‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ذھﻦ ﻛﮫ ﺗﮭﻲ اﺳﺖ ﺧﻮدآﮔﺎھﻲ را‪ ،‬در ﻣﻘﺎم وﺟﻮدي ﺟﺪاﮔﺎﻧﮫ‪ ،‬از دﺳﺖ ﻣﻲدھﺪ؛ ذھﻦ ﺑﺎ ﺟﺎﻣﻌﯿﺖ‬
‫ﻣﻲآﻣﯿﺰد‪ ،‬و ﺑﮫ اﯾﻦ اﻧﺪرﯾﺎﻓﺖ ﺳﻌﺎدتآﻣﯿﺰ و ﺧﺪاﮔﻮﻧﮫ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ را در اﺣﺪ ﺑﻨﮕﺮد‪ .‬ھﯿﭻ ﺳﺨﻨﻲ‬
‫‪set‬‬

‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺷﺮح اﯾﻦ ﺣﺎل را ﺑﮫ ﻧﺎﻣﺤﺮﻣﺎن ﺑﺎزﮔﻮﯾﺪ؛ ھﯿﭻ ﺧﺮد ﯾﺎ اﺳﺘﺪﻻﻟﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ آن را ﺑﯿﺎﺑﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﻧﻈﻤﻲ‬
‫ﺑﮫ آن ﺑﺒﺨﺸﺪ؛ »ﯾﻮﮔﮫ را ھﻢ از راه ﯾﻮﮔﮫ ﺑﺎﯾﺪ ﺷﻨﺎﺧﺖ‪«.‬‬

‫ﺑﺎ اﯾﻨﮭﻤﮫ‪ ،‬ﭼﯿﺰي ﻛﮫ ﺟﻮﻛﻲ ﺟﻮﯾﺎي آن اﺳﺖ ﺧﺪا‪ ،‬ﯾﺎاﺗﺤﺎد ﺑﺎ ﺧﺪا‪ ،‬ﻧﯿﺴﺖ؛ در ﻓﻠﺴﻔﺔ ﯾﻮﮔﮫ‪ ،‬ﺧﺪا )اﯾﺸﻮره(‬
‫‪an‬‬

‫آﻓﺮﯾﺪﮔﺎر ﯾﺎ ﻧﮕﺎھﺪار ﺟﮭﺎن‪ ،‬ﯾﺎ ﭘﺎداش و ﭘﺎداﻓﺮهده اﻧﺴﺎﻧﮭﺎ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ از ﺟﻤﻠﮫ ﻣﻮاﺿﯿﻊ ﻣﺘﻌﺪدي اﺳﺖ ﻛﮫ‬
‫روح ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ آن را واﺳﻄﺔ ﻧﯿﻞ ﺑﮫ ﺗﻤﺮﻛﺰ و روﺷﻦ ﺷﺪﮔﻲ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر آورد‪ .‬آﺷﻜﺎر اﺳﺖ ﻛﮫ ﻏﺎﯾﺖ آن‬
‫اﻧﻔﺼﺎل ذھﻦ از ﺟﺴﻢ‪ ،‬و ﺳﺘﺮدن ھﻤﺔ ﻋﻼﯾﻖ ﻣﺎدي از ﺿﻤﯿﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﺪﯾﻦ وﺳﯿﻠﮫ ادراك و ﻇﺮﻓﯿﺖ‬
‫ﻣﺎﻓﻮق ﻃﺒﯿﻌﻲ ﺑﺮاي روح ﻓﺮاھﻢ ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ روح از ﺑﻨﺪ ﺗﻦ آزاد ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﺮھﻤﻦ ﯾﮕﺎﻧﮫ ﻧﺨﻮاھﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ‬
‫او ﺧﻮد ﺑﺮھﻤﻦ ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ؛ زﯾﺮا ﺑﺮھﻤﻦ دﻗﯿﻘﺎً ھﻤﺎن ﺑﻨﯿﺎن ﻣﻌﻨﻮي ﻧﮭﺎﻧﻲ‪ ،‬و آن روح ﻋﺎري از ﺧﻮد و‬
‫‪pym‬‬

‫ﻏﯿﺮ ﻣﺎدي اﺳﺖ ﻛﮫ‪ ،‬ﭼﻮن آدﻣﻲ ھﺮﮔﻮﻧﮫ ﺗﻌﻠﻘﺎت ﺣﺴﻲ را از ﻣﯿﺎن ﺑﺮدارد‪ ،‬ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ھﺮ ﻗﺪر روان‬
‫ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ را از ﻣﺤﯿﻂ ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ و زﻧﺪاﻧﺶ آزاد ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ھﻤﺎن اﻧﺪازه ﺑﺮھﻤﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬و ھﻮش و‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻗﺪرت ﺑﺮھﻤﻦ را ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲﮔﯿﺮد‪ .‬در اﯾﻨﺠﺎ ﺑﺎز ﺑﻨﯿﺎد ﺟﺎدوي دﯾﻦ آﺷﻜﺎر ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬و ﻛﻤﺎﺑﯿﺶ ذات ﺧﻮد‬
‫دﯾﻦ را‪ ،‬ﻛﮫ ھﻤﺎﻧﺎ ﭘﺮﺳﺘﺶ ﻧﯿﺮوھﺎي ﻓﺮاﺗﺮ از اﻧﺴﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﮭﺪﯾﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫در روزﮔﺎر اوﭘﺎﻧﯿﺸﺎدھﺎ‪ ،‬ﯾﻮﮔﮫ را زوري ﺑﻮد‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﻛﻮﺷﺸﻲ ﺑﻮد ﺑﮫ ادراك ھﻤﺎﻧﻲ روان و ﺧﺪا‪ .‬در‬
‫اﻓﺴﺎﻧﺔ ھﻨﺪي آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ در روزﮔﺎران ﻗﺪﯾﻢ ھﻔﺖ ﻓﺮزاﻧﮫ‪ ،‬ﯾﺎ رﯾﺸﻲ‪ ،‬ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﺎ رﯾﺎﺿﺖ و ﺗﻔﻜﺮ‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫داﻧﺶ ﻛﺎﻣﻞ ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ رﺳﯿﺪﻧﺪ‪ .‬در ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﺘﺄﺧﺮ ھﻨﺪ‪ ،‬ﯾﻮﮔﮫ ﺑﺎ ﺟﺎدوﮔﺮي ﺗﺒﺎه ﺷﺪ‪ ،‬و ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﮫ ﻗﺪرت‬
‫ﻣﻌﺠﺰات ﻣﻲاﻧﺪﯾﺸﯿﺪ ﺗﺎ ﺑﮫ آراﻣﺶ ادراك‪ .‬ﺟﻮﻛﻲ ﯾﻘﯿﻦ دارد ﻛﮫ ﺑﺎ ﯾﻮﮔﮫ ﺧﻮاھﺪ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ھﺮ ﺑﺨﺸﻲ از ﺗﻨﺶ‬
‫را‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻤﺮﻛﺰ ﺑﺮ آن ﺑﺨﺶ‪ ،‬از ﻛﺎر ﺑﯿﻨﺪازد و ﺑﮫ ﻓﺮﻣﺎن ﺧﻮد درآورد؛ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اراده ﻛﻨﺪ ﻛﮫ ﻏﯿﺐ ﺷﻮد؛ ﯾﺎ‬

‫‪oo‬‬
‫ﭼﻨﺎن ﺑﺮﺟﺎي ﺑﻤﺎﻧﺪ ﻛﮫ ﻧﺘﻮاﻧﻨﺪ او را از ﺟﺎ ﺑﺠﻨﺒﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﻃﻲاﻻرض ﻛﻨﺪ؛ ﯾﺎ ﭼﻨﺪان ﻛﮫ ﺑﺨﻮاھﺪ ﻋﻤﺮ ﻛﻨﺪ؛ ﯾﺎ‬
‫ﮔﺬﺷﺘﮫ و آﯾﻨﺪه را‪ ،‬وﺑﺴﯿﺎري از ﺳﺘﺎرﮔﺎن دور دﺳﺖ را‪ ،‬ﺑﺸﻨﺎﺳﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﺎﻛﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﺑﭙﺬﯾﺮﻧﺪ ﻛﮫ در اﯾﻦ ﻛﺎرھﺎ ھﯿﭻ ﭼﯿﺰ ﻧﺎﻣﻤﻜﻦ ﻧﯿﺴﺖ؛ اﺑﻠﮭﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﯿﺶ از آن ﻓﺮﺿﯿﮫ ﺑﺒﺎﻓﻨﺪ‬
‫ﻛﮫ ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﺎن ﻗﺎدر ﺑﮫ رد ﻛﺮدن آﻧﮭﺎ ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ و ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﺎن اﻏﻠﺐ در اﯾﻦ ﺑﺎزي ﺧﻮد ﺑﮫ آﻧﺎن ﻣﻲﭘﯿﻮﻧﺪﻧﺪ‪ .‬ﺧﻠﺴﮫ‬

‫‪yah‬‬
‫و ﺗﻮھﻤﺎت را ﻣﻲﺗﻮان از راه روزه و ﺧﻮدآزاري ﭘﺪﯾﺪ آورد‪ ،‬ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﺷﺨﺺ را ﺑﮫ‬
‫درد‪ ،‬ﭼﮫ از ﻧﻈﺮ ﻣﻮﺿﻌﻲ و ﭼﮫ ﺑﮫ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ‪ ،‬از ﻣﯿﺎن ﺑﺒﺮد؛ راﺳﺘﻲ ﻛﮫ ﭼﮫ ﻧﯿﺮوھﺎ و ﺗﻮاﻧﺎﯾﯿﮭﺎي‬
‫اﻧﺪوﺧﺘﮫاي در ذھﻦ ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﺔ آدﻣﻲ ﻧﮭﻔﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺴﯿﺎري از ﺟﻮﻛﯿﺎن ﮔﺪاﯾﺎﻧﻲ ﺑﯿﺶ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﺑﮫ اﻣﯿﺪ‬
‫زر‪ ،‬ﻛﮫ آن را از آﻣﺎل ﻏﺮﺑﯿﺎن ﻓﺮض ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﮫ اﺷﺘﯿﺎق ﺟﻠﺐ ﺗﻮﺟﮫ و ﺗﺤﺴﯿﻦ ﻣﺮدم‪ ،‬رﯾﺎﺿﺖ‬
‫ﻣﻲﻛﺸﻨﺪ‪ .‬رﯾﺎﺿﺖ ﻛﺸﻲ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺷﮭﻮت ﭘﺮﺳﺘﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﯾﺎ‪ ،‬ﺑﮫ ﺑﯿﺎن دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﻛﻮﺷﺸﻲ اﺳﺖ ﺑﺮاي ﻣﮭﺎر ﻛﺮدن‬
‫@‪h‬‬ ‫اﯾﻦ ﺷﮭﻮت ﭘﺮﺳﺘﻲ؛ اﻣﺎ‬

‫ﺧﻮد اﯾﻦ ﻛﻮﺷﺶ در زﻣﺮة ﯾﻚ ﻧﻔﺲﭘﺮﺳﺘﻲ ﺧﻮد آزاراﻧﮫ ﻗﺮار دارد ﻛﮫ ﻣﺮﺗﺎض در آن از درد ﺧﻮد ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ‬
‫ﯾﻚ ﻟﺬت ﺷﮭﻮاﻧﻲ ﻣﻲﺟﻮﯾﺪ‪ .‬ﺑﺮھﻤﻨﺎن ﺑﺨﺮداﻧﮫ از اﯾﻦ ﻛﺎرھﺎ دوري ﺟﺴﺘﮫ و ﺑﮫ ﭘﯿﺮوان ﺧﻮد ﺳﻔﺎرش‬
‫ﻣﻲﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﮫ ﺗﻜﺎﻟﯿﻒ ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ زﻧﺪﮔﻲ را آﮔﺎھﺎﻧﮫ ﺑﮫ ﺟﺎ آورﻧﺪ و ﺑﮫ ﺗﻘﺪس از اﯾﻦ راه دﺳﺖ ﯾﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬

‫‪» -5‬ﭘﻮروه‪-‬ﻣﯿﻤﺎﻧﺴﺎ«‬
‫‪are‬‬

‫رھﺎ ﻛﺮدن ﯾﻮﮔﮫ و ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﮫ ﭘﻮره‪-‬ﻣﯿﻤﺎﻧﺴﺎ ﺑﮫ ﻣﻨﺰﻟﺔ آن اﺳﺖ ﻛﮫ از ﭘﺮآوازهﺗﺮﯾﻦ اﯾﻦ ﺷﺶ ﻣﻜﺘﺐ ﻓﻠﺴﻔﺔ‬
‫ﺑﺮاھﻤﻨﻲ ﺑﮫ ﻛﻢ آوازهﺗﺮﯾﻦ و ﻛﻢ اھﻤﯿﺖﺗﺮﯾﻦ آﻧﮭﺎ ﺑﭙﺮدازﯾﻢ‪ .‬و ھﻤﺎن ﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ ﯾﻮﮔﮫ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺟﻨﺒﺔ ﺟﺎدوﮔﺮي‬
‫و رازوري دارد ﺗﺎ ﻓﻠﺴﻔﮫ‪ ،‬اﯾﻦ ﻧﻈﺎم ھﻢ ﻛﻤﺘﺮ ﻓﻠﺴﻔﮫ و ﺑﯿﺸﺘﺮ دﯾﻦ اﺳﺖ؛ واﻛﻨﺶ ﺳﻨﺖ ﭘﺮﺳﺘﺎﻧﮫاي اﺳﺖ‬
‫ﻋﻠﯿﮫ ﻧﻈﺮات ﻛﻔﺮ آﻣﯿﺰ ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﺎن‪ .‬ﺑﻨﯿﺎدﮔﺬار آن‪ ،‬ﺟﯿﻤﯿﻨﻲ‪ ،‬ﺑﮫ ﮔﺮاﯾﺶ ﻛﭙﯿﻠﮫ و ﻛﻨﺎده اﻋﺘﺮاض ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ‬
‫‪set‬‬

‫آﻧﮭﺎ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﮫ وداھﺎ را ﺗﺼﺪﯾﻖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ آﻧﮭﺎ را ﻧﺪﯾﺪه ﻣﻲﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬ﺟﯿﻤﯿﻨﻲ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ذھﻦ اﻧﺴﺎن وﺳﯿﻠﮫاي‬
‫اﺳﺖ ﻧﺎﺗﻮاﻧﺘﺮ از آﻧﻜﮫ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻣﺸﻜﻼت ﻣﺎﺑﻌﺪاﻟﻄﺒﯿﻌﮫ و اﻻھﯿﺎت را ﺣﻞ ﻛﻨﺪ؛ ﻋﻘﻞ‪ ،‬ﻋﺎﻣﻠﻲ ﻻاﺑﺎﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ‬
‫ﺧﺎدم ھﺮ آرزوﯾﻲ ﻣﻲﺷﻮد؛ ﻧﮫ »ﻋﻠﻢ « را ﺑﮫ ﻣﺎ ﻣﻲدھﺪ و ﻧﮫ »ﺣﻘﯿﻘﺖ« را‪ ،‬آﻧﭽﮫ ﺑﮫ ﻣﺎ ﻣﻲدھﺪ ﺻﺮﻓﺎً‬
‫ھﻤﺎن ﻧﻔﺲﭘﺮﺳﺘﻲ و ﻏﺮور ﻣﺎﺳﺖ ﻛﮫ ﻋﻘﻠﻲﻧﻤﺎ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬راه رﺳﯿﺪن ﺑﮫ ﻓﺮزاﻧﮕﻲ و آراﻣﺶ درﮔﺬر از‬
‫‪an‬‬

‫ﭘﯿﭻ و ﺧﻤﮭﺎي ﺑﯿﮭﻮدة ﻣﻨﻄﻖ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ در ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻦ ﺧﺎﺿﻌﺎﻧﺔ ﺳﻨﺖ و ﺑﮫ ﺟﺎ آوردن ﻣﺘﻮاﺿﻌﺎﻧﺔ ﺷﻌﺎﯾﺮي‬
‫اﺳﺖ ﻛﮫ در ﻛﺘﺎﺑﮭﺎي ﻣﻘﺪس ﺗﺠﻮﯾﺰ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﺑﺎره ﺳﺨﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪Cela vous :‬‬
‫‪] abetira‬آن ﯾﻚ ﺷﻤﺎ را ﺑﮫ ﺣﻤﺎﻗﺖ ﺧﻮاھﺪ ﻛﺸﺎﻧﺪ‪[.‬‬

‫‪ -6‬ﻧﻈﺎم وﯾﺪاﻧﺘﮫ‬
‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻣﻨﺸﺄ – ﺷﻨﻜﺮه – ﻣﻨﻄﻖ – ﻣﻌﺮﻓﺘﺸﻨﺎﺳﻲ ‪» -‬ﻣﺎﯾﺎ« ‪ -‬رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ – اﻻھﯿﺎت – ﺧﺪا – اﺧﻼق –‬
‫دﺷﻮارﯾﮭﺎي اﯾﻦ ﻧﻈﺎم – ﻣﺮگ ﺷﻨﻜﺮه‬

‫‪.co‬‬
‫واژة وﯾﺪاﻧﺘﮫ در اﺻﻞ ﺑﮫ ﻣﻌﻨﻲ »ﭘﺎﯾﺎن وداھﺎ«ﺳﺖ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ اوﭘﺎﻧﯿﺸﺎدھﺎ‪ .‬اﻣﺮوزه در ھﻨﺪ اﯾﻦ واژه را ﺑﮫ آن‬
‫ﻧﻈﺎم ﻓﻠﺴﻔﻲ اﻃﻼق ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﮫ ﻣﻲﻛﻮﺷﺪ ﺑﮫ ﺗﻌﻠﯿﻢ ﺑﻨﯿﺎدي اوﭘﺎﻧﯿﺸﺎدھﺎ)ﻛﮫ ﭼﻮن ﻧﻐﻤﮫاي در ﺳﺮاﺳﺮ اﻧﺪﯾﺸﺔ‬
‫ھﻨﺪي ﻃﻨﯿﻦ اﻧﺪاز اﺳﺖ(‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﺑﮫ اﯾﻦ اﻧﺪﯾﺸﮫ ﻛﮫ ﺑﺮھﻤﻦ )ﺧﺪا( و آﺗﻤﻦ )روان( ﯾﻚ ﭼﯿﺰﻧﺪ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺖ و‬
‫ﭘﺸﺘﻮاﻧﮫاي ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺑﺪھﺪ‪ .‬ﻛﮭﻨﺘﺮﯾﻦ ﺷﻜﻞ ﺷﻨﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪة اﯾﻦ ﻓﻠﺴﻔﮫ – ﻛﮫ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻣﻜﺎﺗﺐ ﻓﻠﺴﻔﻲ ھﻨﺪ ﻗﺒﻮل‬
‫ﻋﺎﻣﮫ ﯾﺎﻓﺘﮫ – ﺑﺮھﻤﮫ – ﺳﻮﺗﺮة ﺑﺎدراﯾﻨﮫ اﺳﺖ)در ﺣﺪود ‪ 200‬قم(‪ ،‬ﻣﺸﺘﻤﻞ ﺑﺮ ‪ 555‬ﺳﺨﻦ ﻛﻮﺗﺎه‪ ،‬ﻛﮫ اوﻟﯿﻦ‬

‫‪oo‬‬
‫آﻧﮭﺎ ﻣﻘﺼﻮد ﺗﻤﺎﻣﺸﺎن را ﺑﯿﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ‪» :‬آرزوي ﺷﻨﺎﺧﺘﻦ ﺑﺮھﻤﻦ«‪ .‬ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ ھﺰار ﺳﺎل ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﮔﻮده – ﭘﺎده‬
‫ﺗﻔﺴﯿﺮي ﺑﺮ اﯾﻦ ﺳﻮﺗﺮهھﺎ ﻧﻮﺷﺖ‪ ،‬و اﺻﻮل ﺑﺎﻃﻨﻲ اﯾﻦ ﻧﻈﺎم را ﺑﮫ ﮔﻮوﯾﻨﺪه آﻣﻮﺧﺖ و او ھﻢ آن را ﺑﮫ‬
‫ﺷﻨﻜﺮه آﻣﻮﺧﺖ – و ﺷﻨﻜﺮه ﻣﺸﮭﻮرﺗﺮﯾﻦ‬

‫وﯾﺪاﻧﺘﮫ را ﻧﻮﺷﺖ و ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﺎن ھﻨﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﺷﻨﻜﺮه در زﻧﺪﮔﻲ ﻛﻮﺗﺎه ﺳﻲ و دوﺳﺎﻟﮫاش ﺑﮫ اﺗﺤﺎد ﻓﺮزاﻧﮫ و ﭘﺎرﺳﺎ‪ ،‬ﻓﺮزاﻧﮕﻲ و ﻣﮭﺮﺑﺎﻧﻲ دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬و‬
‫اﯾﻦ ﺻﻔﺖ ﺑﺮﺗﺮﯾﻦ ﻣﺮدي اﺳﺖ ﻛﮫ در ھﻨﺪ ﭘﺪﯾﺪ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﯿﺎن ﺑﺮھﻤﻨﺎن ﺳﺎﻋﻲ ﻧﻤﺒﻮدري ﻣﺎﻻﺑﺎر‬
‫ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ؛ ﺗﺠﻤﻼت دﻧﯿﺎﯾﻲ را رھﺎ ﻛﺮد‪ ،‬و در ھﻤﺎن ﺟﻮاﻧﻲ ﺳﻨﯿﺎﺳﻲ ﺷﺪ؛ ﺑﻲ ھﯿﭻ ﺧﻮدﻧﻤﺎﯾﻲ‪ ،‬ﺧﺪاﯾﺎن‬
‫ھﻨﺪي را ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﯿﺪ؛ و ‪ ،‬ﺑﺎ اﯾﻨﮭﻤﮫ‪ ،‬رازوراﻧﮫ ﻣﺠﺬوب ﺷﮭﻮد ﺑﺮھﻤﻦ ﺷﺪ‪ ،‬ﻛﮫ درﺑﺮدارﻧﺪة ھﻤﮫ اﺳﺖ‪ .‬در‬
‫ﻧﻈﺮ او ژرﻓﺘﺮﯾﻦ دﯾﻦ و ﻋﻤﯿﻘﺘﺮﯾﻦ ﻓﻠﺴﻔﮫ‪ ،‬دﯾﻦ و ﻓﻠﺴﻔﺔ اوﭘﺎﻧﯿﺸﺎدھﺎﺳﺖ‪ .‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺷﺮك ﻣﺮدم را‬
‫@‪h‬‬
‫ﺑﺒﺨﺸﺎﯾﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ از اﻟﺤﺎد ﺳﺎﻧﻜﯿﮫ ﯾﺎ ﻣﻜﺘﺐ ﻻادري ﺑﻮدا ﺑﮕﺬرد‪ .‬ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ﺟﻨﻮب ﺑﮫ ﺷﻤﺎل‬
‫رﺳﯿﺪ‪ ،‬و در داﻧﺸﮕﺎه ﺑﻨﺎرس ﭼﻨﺎن آوازهاي ﺑﮫ ھﻢ رﺳﺎﻧﯿﺪ ﻛﮫ ﺑﮫ واﻻﺗﺮﯾﻦ اﺣﺘﺮاﻣﺎت ﻣﻔﺘﺨﺮ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ‬
‫ﻣﻌﻨﺎ ﻛﮫ ﻣﺄﻣﻮر ﺷﺪ ﺑﺎ ﺟﻤﻌﻲ از ﺷﺎﮔﺮداﻧﺶ در ھﻤﺔ ﺗﺎﻻرھﺎي ﻣﻨﺎﻇﺮة ھﻨﺪ از آﯾﯿﻦ ﺑﺮھﻤﻨﻲ دﻓﺎع ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻻ در ﺑﻨﺎرس ﺑﻮد ﻛﮫ ﻣﺸﮭﻮرﺗﺮﯾﻦ ﺗﻔﺴﯿﺮھﺎﯾﺶ را ﺑﺮ اوﭘﺎﻧﯿﺸﺎدھﺎ و ﺑﮭﺎﮔﺎواد‪-‬ﮔﯿﺘﺎ ﻧﻮﺷﺖ‪ ،‬و در آﻧﮭﺎ‬‫اﺣﺘﻤﺎ ً‬
‫ﺑﺎ ﺷﺪت و ﺣﺮارﺗﻲ ﻛﮫ ﺧﺎص ﻣﺘﺄﻟﮭﯿﻦ و اﺻﺤﺎب ﻣﺪرﺳﮫ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﮫ ھﻤﺔ ﻣﺮﺗﺪان ھﻨﺪ ﺗﺎﺧﺖ و آﯾﯿﻦ‬
‫ﺑﺮھﻤﻨﻲ را ﺑﮫ آن ﻣﻘﺎﻣﻲ از رھﺒﺮي ﻓﻜﺮي ﺑﺎز آورد ﻛﮫ ﺑﻮدا و ﻛﭙﯿﻠﮫ او را از آن ﻣﻘﺎم ﺳﺮﻧﮕﻮن ﻛﺮده‬
‫‪are‬‬

‫ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬

‫در اﯾﻦ ﮔﻔﺘﺎرھﺎ‪ ،‬ھﺮﺟﺎ ﺳﺨﻨﻲ از ﻣﺎﺑﻌﺪاﻟﻄﺒﯿﻌﮫ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺮھﺎت و ﺗﻔﺴﯿﺮھﺎي ﺑﻲاﺳﺎس ﺑﺴﯿﺎري دﯾﺪه‬
‫ﻣﻲﺷﻮد؛ اﻣﺎ اﯾﻨﮭﺎ را ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮫ ﻣﺮدي ﻛﮫ در ﺳﻲﺳﺎﻟﮕﻲ ھﻢ ﺑﮫ ﻣﻨﺰﻟﺔ ﺗﻮﻣﺎس آﻛﻮﯾﻨﺎس و ھﻢ ﻛﺎﻧﺖ ھﻨﺪ اﺳﺖ‬
‫ﺑﺨﺸﻮد‪ .‬ﺷﻨﻜﺮه‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻛﻮﯾﻨﺎس‪ ،‬ﻣﺮﺟﻌﯿﺖ ﻛﺎﻣﻞ ﻛﺘﺎﺑﮭﺎي ﻣﻘﺪس ﺳﺮزﻣﯿﻨﺶ را ﭼﻮن ﯾﻚ وﺣﻲ اﻻھﻲ‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﻲﭘﺬﯾﺮد‪ ،‬و ﺑﻌﺪ ﺑﺮ آن ﻣﻲﺷﻮد ﺗﺎ ﺑﺮاي ﺗﻤﺎم ﺗﻌﻠﯿﻤﺎت ﻛﺘﺎﺑﮭﺎي ﻣﻘﺪس دﻻﯾﻞ ﺗﺠﺮﺑﻲ و ﻋﻘﻠﻲ ﺑﯿﺎﺑﺪ‪ .‬اﻣﺎ‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫ﺧﻼف آﻛﻮﯾﻨﺎس‪ ،‬ﻋﻘﯿﺪه ﻧﺪارد ﻛﮫ ﻋﻘﻞ ﺑﺮاي ﭼﻨﯿﻦ ﻛﺎري ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺑﺮﻋﻜﺲ‪ ،‬ﻣﻲاﻧﺪﯾﺸﺪ ﻛﮫ ﻣﺎ در ﻗﺪرت‬
‫و ﻧﻘﺶ و وﺿﻮح و ﻗﺎﺑﻞ اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻮدن ﻋﻘﻞ ﮔﺰاﻓﮫ ﮔﻔﺘﮫاﯾﻢ‪ .‬ﺟﯿﻤﯿﻨﻲ راﺳﺖ ﻣﻲﮔﻔﺖ ﻛﮫ‪ :‬ﻋﻘﻞ ﯾﻚ وﻛﯿﻞ‬
‫دﻋﺎوي اﺳﺖ‪ ،‬و ھﺮﭼﮫ را ﻣﺎ ﺑﺨﻮاھﯿﻢ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ ﺑﺮاي ھﺮ ﺣﺠﺘﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺣﺠﺘﻲ ﺑﺮاﺑﺮ و ﻣﺘﻀﺎد ﭘﯿﺪا‬
‫ﻛﻨﺪ؛ و ﻧﺘﯿﺠﺔ اﯾﻦ اﻣﺮ ھﻢ ﺷﻜﺎﻛﯿﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺗﻤﺎم ﻧﯿﺮوي ﻣﻨﺶ را ﻧﺎﺗﻮان و ھﻤﺔ ارزﺷﮭﺎي زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ را‬
‫‪an‬‬

‫ﺳﺴﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺷﻨﻜﺮه ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ﭼﯿﺰي ﻛﮫ ﺑﮫ آن ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪﯾﻢ ﻧﮫ ﻣﻨﻄﻖ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﯿﻨﺶ اﺳﺖ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﺗﻮاﻧﺎﯾﻲ )ﯾﺎ‬
‫ھﻨﺮي( ﻛﮫ ﺑﯿﺪرﻧﮓ ﺑﻨﯿﺎد را در ﭼﯿﺰ ﺑﻲﭘﺎﯾﮫ‪ ،‬ﺟﺎوﯾﺪ را در ﻧﺎﭘﺎﯾﺪار‪ ،‬و ﻛﻞ را در ﺟﺰء درﯾﺎﺑﯿﻢ‪ :‬اﯾﻦ‬
‫ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺷﺮط ﻻزم ﻓﻠﺴﻔﮫ اﺳﺖ‪ .‬دوﻣﯿﻦ ﺷﺮط‪ ،‬ﺧﻮاھﻨﺪﮔﻲ ﻣﺸﺎھﺪه‪ ،‬ﺗﺤﻘﯿﻖ و اﻧﺪﯾﺸﯿﺪن ﺑﮫ ﺧﺎﻃﺮ درﯾﺎﻓﺘﻦ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﮫ ﺑﮫ ﺧﺎﻃﺮ اﺑﺪاع‪ ،‬ﺛﺮوت‪ ،‬و ﻗﺪرت؛ روﮔﺮداﻧﺪن روح اﺳﺖ از ھﺮﮔﻮﻧﮫ ﺑﺮاﻧﮕﯿﺨﺘﮕﻲ‪ ،‬و ﮔﺮاﯾﺶ‬
‫‪pym‬‬

‫و ﺛﻤﺮات ﻛﺮدار‪ .‬ﺷﺮط ﺳﻮم اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻓﯿﻠﺴﻮف ﺑﺎﯾﺪ ﺧﻮﯾﺸﺘﻨﺪاري‪ ،‬ﺷﻜﯿﺒﺎﯾﻲ و آراﻣﺶ ﻓﺮاﭼﻨﮓ آورد؛‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﺑﯿﺎﻣﻮزد ﻛﮫ ﻓﺮاﺗﺮ از وﺳﻮﺳﺔ ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ ﯾﺎ ﻋﻼﯾﻖ ﻣﺎدي زﻧﺪﮔﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم آﻧﻜﮫ او ﺑﺎﯾﺪ آرزوي‬
‫ﻣﻜﺸﮫ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ آرزوي رھﺎﯾﻲ از ﺟﮭﻞ‪ ،‬آرزوي ﭘﺎﯾﺎن دادن ﺑﮫ ھﺮﮔﻮﻧﮫ ﺧﻮدآﮔﺎھﻲ ﻧﻔﺲ ﺟﺪاﮔﺎﻧﮫ‪ ،‬و‬
 ‫‪m‬‬
‫وﺣﺪت ﺑﻲﭘﺎﯾﺎن – را در ﻋﻤﻖ ﺟﺎﻧﺶ ﭼﻮن آﺗﺸﻲ روﺷﻦ دارد‪ .‬ﻛﻮﺗﺎه ﺳﺨﻦ‪ ،‬ﭘﮋوھﻨﺪه آنﻗﺪر ﻛﮫ ﺑﮫ ﺗﻄﮭﯿﺮ‬
‫و ﺗﺮﺑﯿﺖ ژرﻓﺎﺑﺨﺶ روح ﻧﯿﺎز دارد‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﻨﻄﻖ ﻋﻘﻞ اﺣﺘﯿﺎج ﻧﺪارد‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ راز ھﻤﺔ آﻣﻮزش و ﭘﺮورﺷﮭﺎي‬
‫ﻋﻤﯿﻖ ھﻤﯿﻦ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﺷﻨﻜﺮه ﺑﻨﯿﺎد ﻓﻠﺴﻔﺔ ﺧﻮد را ﺑﺮﭘﺎﯾﮕﺎھﻲ ﭼﻨﺎن دوردﺳﺖ و دﻗﯿﻖ ﻗﺮار ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ ھﺮﮔﺰ دﯾﮕﺮ ﺑﺎر ﻛﺎﻣﻼ‬
‫ﺑﻮﺿﻮح دﯾﺪه ﻧﺸﺪه‪ ،‬ﻣﮕﺮ ھﺰار ﺳﺎل ﺑﻌﺪ ﻛﮫ اﯾﻤﺎﻧﻮﺋﻞ ﻛﺎﻧﺖ ﻛﺘﺎب ﻧﻘﺪ ﻋﻘﻞ ﻣﺤﺾ را ﻧﻮﺷﺖ‪ .‬او ﻣﻲﭘﺮﺳﺪ‬
‫ﻛﮫ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﻲ ﭼﮕﻮﻧﮫ اﻣﻜﺎن ﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ؟ ﻇﺎھﺮًا ﺗﻤﺎم ﻋﻠﻢ ﻣﺎ ازﺣﻮاس اﺳﺖ‪ ،‬و اﯾﻦ ﻋﻠﻢ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﺧﺎرﺟﻲ را‬
‫آﺷﻜﺎر ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺑﺮداﺷﺖ ﺣﺴﻲ )و ﺷﺎﯾﺪ اﺳﺘﺤﺎﻟﺔ( ﻣﺎ را از آن ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻣﻲﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﻣﺎ ھﺮﮔﺰ »اﻣﺮ‬

‫‪oo‬‬
‫ﺣﻘﯿﻘﻲ« را از راه ﺣﻮاس ﺑﮫ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﻧﺨﻮاھﯿﻢ ﺷﻨﺎﺧﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﻓﻘﻂ ﻣﻲﺗﻮاﻧﯿﻢ آن را در ﭘﻮﺷﺶ زﻣﺎن و‬
‫ﻣﻜﺎن و ﻋﻠﺖ ﺑﺸﻨﺎﺳﯿﻢ‪ ،‬ﻛﮫ ﺧﻮد ﺷﺎﯾﺪ ﺗﺎري ﺑﺎﺷﺪ ﺗﻨﯿﺪة اﻧﺪاﻣﮭﺎي ﺣﺴﻲ و ﻓﮭﻢ ﻣﺎ – ﺗﺎري ﻛﮫ ﺷﺎﯾﺪ ﻣﺮاد از‬
‫ﻃﺮح و ﮔﺴﺘﺮش آن اﯾﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﮔﺮﯾﺰﻧﺪه و اﻏﻔﺎﻟﮕﺮي را ﺑﮕﯿﺮد و ﺣﻔﻆ ﻛﻨﺪ‪ .‬وﺟﻮدش را ﺣﺪس‬
‫ﻣﻲزﻧﯿﻢ‪ ،‬اﻣﺎ ھﺮﮔﺰ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺧﺼﻠﺘﺶ را ﺑﮫ ﻃﻮر ﻋﯿﻨﻲ وﺻﻒ ﻛﻨﯿﻢ؛ ﺷﯿﻮة ادراك ﻣﺎ ﭼﻨﺎن ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮع‬

‫‪yah‬‬
‫در ﻛﻤﺎن آﻣﯿﺨﺘﮫ اﺳﺖ ﻛﮫ ھﯿﭻ ﮔﺎه از ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺟﺪاﺷﺪﻧﻲ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫اﻣﺎ اﯾﻦ ھﻤﺎن ذھﻦ ﮔﺮاﯾﻲ واھﻲ آدم »ﺧﻮد ﺑﺎور«ي ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﺧﯿﺎل ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﺎ ﺧﻮاﺑﯿﺪن ﻣﻲﺗﻮان ﺟﮭﺎن را‬
‫ﻧﺎﺑﻮد ﻛﺮد‪ .‬ﺟﮭﺎن ھﺴﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﺎﯾﺎﺳﺖ؛ ﻓﺮﯾﺐ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﭘﺪﯾﺪه اﺳﺖ؛ ﻧﻤﻮدي اﺳﺖ ﻛﮫ ﺗﺎ ﺣﺪودي ﺳﺎﺧﺘﺔ‬
‫اﻧﺪﯾﺸﺔ ﻣﺎﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﮫ آﻧﮭﺎ ﺑﯿﻨﺪﯾﺸﯿﻢ‪ ،‬و اﯾﻦ ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ ﻣﺎ ﯾﻚ ﻣﺤﺪودﯾﺖ ﻓﻄﺮي اﺳﺖ‪ ،‬ﯾﻚ اوﯾﺪﯾﮫ‪،‬‬
‫ﯾﻌﻨﻲ ﯾﻚ ﺟﮭﻞ‪ ،‬اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﻘﯿﺪ ﺑﮫ ھﻤﺎن ﺷﯿﻮة ادراك ﻣﺎﺳﺖ‪ ،‬و از اﯾﻦ رو ﺗﻤﺎم ﺳﺮﺷﺖ ﻣﺎ وارث آن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﮫ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺎﯾﺎ و اوﯾﺪﯾﮫ و ﺟﮭﻞ ﻣﺎدرزاد اﺳﺖ ﻛﮫ ﻛﺜﺮﺗﻲ در ﻋﯿﻨﯿﺎت و ﺳﯿﻼﻧﻲ در ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻣﻲﺑﯿﻨﯿﻢ‪ .‬در‬
‫@‪h‬‬
‫ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻓﻘﻂ ﯾﻚ وﺟﻮد ھﺴﺖ‪ ،‬و ﺗﻐﯿﯿﺮ »ﺻﺮف ﻧﺎم« ﺗﻤﻮﺟﺎت ﺳﻄﺤﻲ ﺻﻮر اﺳﺖ‪ .‬در وراي ﻣﺎﯾﺎ‪ ،‬ﯾﺎ‬
‫ﭘﺮدة ﺗﻐﯿﯿﺮ و اﺷﯿﺎ‪ ،‬ﺗﻨﮭﺎ واﻗﻌﯿﺖ ﻛﻞ ﺟﮭﺎن – ﺑﺮھﻤﻦ – ھﺴﺖ‪ ،‬ﻛﮫ راه وﺻﻞ ﺑﺪان‪ ،‬ﻧﮫ ﺑﺎ اﺣﺴﺎس ﯾﺎ‬
‫ﺑﺎﻋﻘﻞ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﺑﯿﻨﺶ و ﺷﮭﻮد روﺣﻲ ورزﯾﺪه و ﺗﻤﺮﯾﻦ ﯾﺎﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﺑﮭﺎم ﻃﺒﯿﻌﻲ ﺣﺲ و ﻋﻘﻞ‪ ،‬ﻛﮫ ﭘﺪﯾﺪ آﻣﺪة اﻧﺪاﻣﮭﺎ و ﺻﻮرﺗﮭﺎي اﺣﺴﺎس و ﻓﮭﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺪﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ ﻣﺎ را از‬
‫درﯾﺎﻓﺖ آن روان ﺑﻲﺗﻐﯿﯿﺮي ﻛﮫ ﺑﻨﯿﺎد ھﻤﺔ رواﻧﮭﺎ و ﺟﺎﻧﮭﺎي ﻓﺮدي اﺳﺖ ﺑﺎز ﻣﻲدارد‪» .‬ﺧﻮد«ھﺎ ﯾﺎ‬
‫‪are‬‬

‫»ﻣﻦ«ھﺎي ﻓﺮدي ﻣﺎ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ درﯾﺎﻓﺖ‬

‫اﻧﺪازه ﻏﯿﺮ ﺣﻘﯿﻘﻲ ھﺴﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﻓﺎﻧﻮس ﺧﯿﺎل زﻣﺎن و ﻣﻜﺎن؛ اﺧﺘﻼﻓﺎت ﻓﺮدي و ﺷﺨﺼﯿﺘﮭﺎي ﻣﺘﻤﺎﯾﺰ ﻣﻘﯿﺪ ﺑﮫ‬
‫ﺟﺴﻢ و ﻣﺎدهاﻧﺪ‪ ،‬و‪ ،‬ھﻤﭽﻮن ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﺷﮭﺮﻓﺮﻧﮓ‪ ،‬داﯾﻤﺎً ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و دﮔﺮﮔﻮن ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ؛ و اﯾﻦ ﻣﻦھﺎي‬
‫ﻧﻤﻮدي ﻣﺤﺾ ﺑﺎ ھﻤﺎن ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺎدﯾﻲ ﻛﮫ ﺧﻮد ﺟﺰﺋﻲ از آﻧﻨﺪ از ﻣﯿﺎن ﻣﻲروﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ‪ ،‬ﭼﻮن زﻣﺎن و ﻣﻜﺎن‪،‬‬
‫‪set‬‬

‫ﻋﻠﺖ و ﺗﻐﯿﯿﺮ را ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﻨﯿﻢ‪ ،‬ﺣﯿﺎﺗﻲ ﺑﻨﯿﺎدي را در ﺧﻮد ﺣﺲ ﻣﻲﻛﻨﯿﻢ ﻛﮫ ھﻤﺎن ذات و واﻗﻌﯿﺖ ﻣﺎﺳﺖ‪،‬‬
‫آن آﺗﻤﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺎ ﺑﺎ ھﻤﺔ ﻣﻦھﺎ و اﺷﯿﺎ در آن ﺷﺮﯾﻜﯿﻢ‪ ،‬و ﻏﯿﺮ ﻣﻨﻘﺴﻢ اﺳﺖ و در ھﻤﮫ ﺟﺎ ﺣﺎﺿﺮ؛ و اﯾﻦ‬
‫ھﻤﺎن ﺑﺮھﻤﻦ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﺧﺪاﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺣﺎل ﺑﺒﯿﻨﯿﻢ ﺧﺪا ﭼﯿﺴﺖ؟ ھﻤﺎن ﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ دو »ﺧﻮد« ﯾﺎ دو »ﻣﻦ« دارﯾﻢ‪ ،‬ﯾﻜﻲ ﻣﻦ و دﯾﮕﺮ آﺗﻤﻦ‪ ،‬و دو ﺟﮭﺎن‬
‫‪an‬‬

‫دارﯾﻢ‪ ،‬ﯾﻜﻲ ﻧﻤﻮدي و دﯾﮕﺮي ﺑﻮدي‪ ،‬ھﻤﯿﻦ ﮔﻮﻧﮫ ھﻢ دو ﺧﺪا دارﯾﻢ؛ ﯾﻜﻲ اﯾﺸﻮره‪ ،‬ﯾﺎ آﻓﺮﯾﺪﮔﺎر‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﺮدم‬
‫او را ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﻜﺎن‪ ،‬ﻋﻠﺖ‪ ،‬زﻣﺎن‪ ،‬و ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﻨﺪ؛ و دﯾﮕﺮي ﺑﺮھﻤﻦ‪ ،‬ﯾﺎ وﺟﻮد ﺻﺮف‪ ،‬ﻛﮫ‬
‫ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﺎن ﻣﺘﻮرع او را ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﻨﺪ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ آن ﺗﻮرﻋﻲ ﻛﮫ‪ ،‬در وراي اﺷﯿﺎ و ﻣﻦھﺎي ﺟﺪا از ھﻢ‪ ،‬ﯾﻚ‬
‫واﻗﻌﯿﺖ ﻛﻠﻲ ﻣﻲﺟﻮﯾﺪ و ﻣﻲﯾﺎﺑﺪ‪ ،‬ﻛﮫ در ﻣﯿﺎن ھﻤﺔ ﺗﻐﯿﯿﺮھﺎ او ﺑﻲﺗﻐﯿﯿﺮ اﺳﺖ‪ ،‬و در ﻣﯿﺎن ھﻤﺔ دوﯾﯿﮭﺎ او‬
‫‪pym‬‬

‫دوﯾﻲ ﻧﺎﭘﺬﯾﺮ‪ ،‬و ﻋﻠﻲرﻏﻢ ھﻤﺔ دﯾﮕﺮﮔﻮﻧﯿﮭﺎي ﺷﻜﻞ‪ ،‬و زادﻧﮭﺎ و از ﻣﯿﺎن رﻓﺘﻨﮭﺎ‪ ،‬او ﺟﺎوﯾﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺮك‪ ،‬و‬
‫ﺣﺘﻲ ﺧﺪاﭘﺮﺳﺘﻲ‪ ،‬ﺑﮫ ﺟﮭﺎن ﻣﺎﯾﺎ و اوﯾﺪﯾﮫ ﺗﻌﻠﻖ دارﻧﺪ‪ ،‬آن دو ﺻﻮري از ﭘﺮﺳﺘﺶ ھﺴﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﺑﺎ ﺻﻮر ادراك‬
 ‫‪m‬‬
‫و اﻧﺪﯾﺸﮫ ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ؛ ھﻤﭽﻨﺎﻧﻜﮫ ﻣﻜﺎن و زﻣﺎن و ﻋﻠﺖ ﺑﺮاي ﺣﯿﺎت ﻓﻜﺮي ﻣﺎ ﻻزم ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﯾﻨﮭﺎ ھﻢ‬
‫ﺑﺮاي ﺣﯿﺎت اﺧﻼﻗﻲ ﻣﺎ ﺿﺮوري ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ارزش ﻣﻄﻠﻖ ﯾﺎ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻋﯿﻨﻲ ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﺑﺮاي ﺷﻨﻜﺮه وﺟﻮد ﺧﺪا ﻣﺴﺌﻠﮫاي ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬زﯾﺮا او ﺧﺪا را ﺑﮫ ھﺴﺘﻲ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﻛﻞ وﺟﻮد واﻗﻌﻲ را‬
‫ھﻤﺎن ﺧﺪا ﻣﻲداﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ او ﻣﻲاﻧﺪﯾﺸﺪ ﻛﮫ وﺟﻮد ﯾﻚ ذات ﺑﺎري‪ ،‬ﻛﮫ آﻓﺮﯾﻨﻨﺪه ﯾﺎ رھﺎﻧﻨﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﮫاي‬
‫اﺳﺖ؛ ﺷﻨﻜﺮه‪ ،‬ﻛﮫ ﮔﻮﯾﻲ اﯾﻦ اﻧﺪﯾﺸﮫ را از ﻛﺎﻧﺖ ﮔﺮﻓﺘﮫ‪ ،‬ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ﭼﻨﯿﻦ ﺧﺪاﯾﻲ را ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺑﺎ دﻟﯿﻞ اﺛﺒﺎت‬
‫ﻛﺮد‪ ،‬او را ﻓﻘﻂ ﻣﻲﺗﻮان ﺿﺮورﺗﻲ ﻋﻤﻠﻲ داﻧﺴﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻋﻘﻮل ﻣﺤﺪود ﻣﺎ آراﻣﺶ‪ ،‬و ﺑﮫ اﺻﻮل اﺧﻼﻗﻲ‬
‫ﻧﺎﺗﻮان ﻣﺎ دﻟﮕﺮﻣﻲ و ﻧﯿﺮو ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ‪ .‬ﻓﯿﻠﺴﻮف‪ ،‬اﮔﺮﭼﮫ در ھﺮ ﻣﻌﺒﺪي ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪﻋﺒﺎدت ﻛﻨﺪ و ﺑﮫ ھﺮ ﺧﺪاﯾﻲ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻧﻤﺎز ﺑﺮد‪ ،‬از اﯾﻦ ﺻﻮر ﺑﺨﺸﻮدﻧﻲ اﯾﻤﺎن ﻋﻤﻮﻣﻲ درﻣﻲﮔﺬرد و ﭘﯿﺶ ﻣﻲرود؛ و ﺑﺎ درك ﻓﺮﯾﺐ ﻛﺜﺮت‪،‬‬
‫وﺣﺪت ﯾﻜﺘﺎي ﻛﻠﯿﺔ اﺷﯿﺎ را اﺣﺴﺎس ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺧﻮد وﺟﻮد را ﭼﻮن وﺟﻮد ﻣﺘﻌﺎل ﺧﻮاھﺪ ﺳﺘﻮد‪ ،‬ﻛﮫ وﺟﻮدي‬
‫وﺻﻒﻧﺎﭘﺬﯾﺮ‪ ،‬ﺑﯿﺤﺪ‪ ،‬ﺑﯿﻤﻜﺎن‪ ،‬اﺑﺪي و ازﻟﻲ‪ ،‬ﺑﯿﻌﻠﺖ و ﺑﻲﺗﻐﯿﯿﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﺮﭼﺸﻤﮫ و ﺟﻮھﺮ ﺗﻤﺎم ﺣﻘﯿﻘﺘﮭﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺻﻔﺎت»آﮔﺎه«‪» ،‬ھﻮﺷﻤﻨﺪ«‪ ،‬ﺣﺘﻲ »ﻧﯿﻜﺒﺨﺖ« را درﺑﺎرة ﺑﺮھﻤﻦ ﺑﮫ ﻛﺎر ﺑﺮﯾﻢ‪ ،‬ﭼﻮن‬

‫‪yah‬‬
‫ﺑﺮھﻤﻦ ھﻤﺔ ﻣﻦھﺎ را درﺧﻮد دارد‪ ،‬و اﯾﻨﮭﺎ ھﻢ ﭼﻨﯿﻦ ﺻﻔﺎﺗﻲ دارﻧﺪ؛ وﻟﻲ ﺗﻤﺎم ﺻﻔﺎت دﯾﮕﺮ را ھﻢ‬
‫ﻣﻲﺗﻮان ﺑﮫ ﻃﻮر ﯾﻜﺴﺎن درﺑﺎرة ﺑﺮھﻤﻦ ﺑﮫ ﻛﺎر ﺑﺮد‪ ،‬ﭼﻮن او ﺻﻔﺎت ھﻤﺔ اﺷﯿﺎ را در ﺧﻮد دارد‪ .‬ﺑﺮھﻤﻦ‬
‫اﺳﺎﺳًﺎ ﺧﻨﺜﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮﺗﺮ از ﺷﺨﺼﯿﺖ و ﺟﻨﺲ‪ ،‬وراي ﺧﯿﺮ و ﺷﺮ‪ ،‬و ﻓﺮاﺗﺮ از ھﻤﺔ ﻓﺮﻗﮭﺎي اﺧﻼﻗﻲ‪،‬‬
‫اﺧﺘﻼﻓﮭﺎ و اﻋﺮاض‪ ،‬آرزوھﺎ و ﻣﻘﺎﺻﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮھﻤﻦ ﻋﻠﺖ و ﻣﻌﻠﻮل‪ ،‬و ذات ﺑﯿﺰﻣﺎن و ﭘﻨﮭﺎن ﺟﮭﺎن‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫@‪h‬‬
‫ﻣﻘﺼﺪ ﻓﻠﺴﻔﮫ ﯾﺎﻓﺘﻦ آن راز و ﻣﺤﻮ ﻛﺮدن ﺟﻮﯾﻨﺪه در آن رازﯾﺎﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﺷﻨﻜﺮه‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﺪا ﯾﮕﺎﻧﮫ ﺑﻮدن‬
‫ﯾﻌﻨﻲ از ﺟﺪاﮔﺎﻧﮕﻲ و ﻛﻮﺗﺎھﻲ »ﺧﻮد«‪ -‬ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﻣﻘﺎﺻﺪ وﻋﻼﯾﻖ ﺗﻨﮕﻲ ﻛﮫ دارد‪ -‬ﻓﺮاﺗﺮ رﻓﺘﻦ‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﮫ زﯾﺮ آن‬
‫ﻓﺮو ﺷﺪن‪ ،‬ﻧﺎھﺸﯿﺎر ﺷﺪن از ھﻤﺔ اﺟﺰا‪ ،‬دوﯾﯿﮭﺎ و اﺷﯿﺎ اﺳﺖ؛ و در ﻧﯿﺮواﻧﮫاي ﺑﻲآرزو‪ ،‬ﺑﺂراﻣﻲ‬
‫ھﻤﺴﺎزﺷﺪن ﺑﺎ اﻗﯿﺎﻧﻮس ﺑﺰرگ وﺟﻮد‪ ،‬ﻛﮫ در آن ﻧﮫ ﻛﺸﺎﻛﺶ ﻣﻘﺎﺻﺪ‪ ،‬ﻧﮫ ﻣﻦھﺎي ﺳﺘﯿﺰﻧﺪه‪ ،‬ﻧﮫ اﺟﺰا‪ ،‬ﻧﮫ‬
‫ﺗﻐﯿﯿﺮ‪ ،‬ﻧﮫ ﻣﻜﺎن و ﻧﮫ زﻣﺎن ھﺴﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﯾﺎﻓﺘﻦ اﯾﻦ آراﻣﺶ ﺳﻌﺎدت آﻣﯿﺰ)آﻧﻨﺪه(‪ ،‬اﻧﺴﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﻧﮫ ﻓﻘﻂ داﻣﻦ از‬
‫ﺟﮭﺎن ﻓﺮو ﭼﯿﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺑﺎﯾﺪ ﺧﻮد را ھﻢ رھﺎ ﻛﻨﺪ؛ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻏﻢ داﺷﺘﮫھﺎ و ﺧﻮاﺳﺘﮫھﺎ را ﺑﺨﻮرد‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﻏﻢ ﺧﻮب‬
‫‪are‬‬

‫و ﺑﺪ را؛ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮫ رﻧﺞ و ﻣﺮگ ﭼﻮن ﻣﺎﯾﺎ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ آﻧﮭﺎ را روﯾﺪادھﺎي ﺳﻄﺤﻲ ﺟﺴﻢ و ﻣﺎده‪ ،‬زﻣﺎن و‬
‫ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺑﺪاﻧﺪ؛ و ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺑﮫ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺷﺨﺼﻲ و ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺧﻮد ﺑﯿﻨﺪﯾﺸﺪ؛ ﻓﻘﻂ ﯾﻚ ﻟﺤﻈﺔ ﺗﻌﻠﻖ ﺑﮫ ﺧﻮد ﯾﺎ ﻣﻨﻲ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻤﺎم آزادي او را ﻧﺎﺑﻮد ﻛﻨﺪ‪ .‬رﺳﺘﮕﺎري اﻧﺴﺎن از ﻛﺎرھﺎي ﻧﯿﻚ ﺣﺎﺻﻞ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ ،‬زﯾﺮا ﻛﺎرھﺎي‬
‫ﻧﯿﻚ‪ ،‬ﺟﺰ در ﺟﮭﺎن ﻣﺎﯾﺎﯾﻲ زﻣﺎن و ﻣﻜﺎن‪ ،‬دﯾﮕﺮ ھﯿﭻ ارزش و ﻣﻌﻨﺎﯾﻲ ﻧﺪارد؛ ﻓﻘﻂ داﻧﺶ ﺑﯿﻨﺎدي ﭘﺎرﺳﺎﺳﺖ‬
‫ﻛﮫ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ رﺳﺘﮕﺎرﯾﻲ را ﭘﺪﯾﺪ آورد ﻛﮫ ﺷﻨﺎﺧﺖ ھﻤﺎﻧﻲ ﺧﻮد و ﺟﮭﺎن‪ ،‬اﺗﻤﻦ و ﺑﺮھﻤﻦ‪ ،‬روان و ﺧﺪا‪ ،‬و‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﺠﺬوﺑﯿﺖ ﺟﺰء در ﻛﻞ اﺳﺖ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻣﺠﺬوﺑﯿﺖ ﻛﺎﻣﻞ‬

‫ﺷﻮد‪» ،‬دور ﭘﺮﮔﺎر وﺟﻮد« ﻣﻲاﯾﺴﺘﺪ؛ زﯾﺮا آﻧﮕﺎه دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ ﺧﻮد ﯾﺎ ﻣﻦ ﺟﺪاﮔﺎﻧﮫ و ﺷﺨﺼﯿﺖ‪ ،‬ﻛﮫ‬
‫ﺗﻨﺎﺳﺦ ﺑﮫ آن ﺑﺎز ﻣﻲﮔﺮدد‪ ،‬ﭘﻨﺪار و وھﻢ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﺸﻮره ﺧﺪاي ﻣﺎﯾﺎﺳﺖ ﻛﮫ‪ ،‬در ﭘﺎداش و ﭘﺎداﻓﺮه‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫»ﺧﻮد« وﺟﻮد دوﺑﺎره ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ؛ ﺷﻨﻜﺮه ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ اﻣﺎ »ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ھﻤﺎﻧﻲ ]آﺗﻤﻦ و ﺑﺮھﻤﻦ[ ﺷﻨﺎﺧﺘﮫ ﺷﻮد‪،‬‬
‫‪an‬‬

‫آﻧﮕﺎه وﺟﻮد روان ﭼﻮن آوارة ﺳﺮﮔﺮدان‪ ،‬و وﺟﻮد ﺑﺮھﻤﻦ ﺑﮫ ﻋﻨﻮان آﻓﺮﯾﺪﮔﺎر)ﯾﻌﻨﻲ‪ ،‬ﭼﻮن اﯾﺸﻮره(‬
‫ﻧﺎﭘﺪﯾﺪ ﻣﻲﺷﻮد‪ «.‬اﯾﺸﻮره و ﻛﺮﻣﮫ‪ ،‬ﭼﻮن اﺷﯿﺎ و ﻣﻦھﺎ‪ ،‬ﺑﮫ ﺗﻌﻠﯿﻢ ﺑﯿﺮوﻧﻲ وﯾﺪاﻧﺘﮫ ﺗﻌﻠﻖ دارﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﺮاي‬
‫ﻧﯿﺎزھﺎي اﻧﺴﺎن ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﺳﺎزﮔﺎر ﺷﺪه اﺳﺖ؛ در ﺗﻌﻠﯿﻢ دروﻧﻲ و ﭘﻨﮭﺎن‪ ،‬روان وﺑﺮھﻤﻦ ﯾﻜﻲ ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ھﺮﮔﺰ‬
‫ﺳﺮﮔﺮدان ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ھﺮﮔﺰ ﻧﻤﻲﻣﯿﺮﻧﺪ‪ ،‬و ھﺮﮔﺰ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﻤﻲﭘﺬﯾﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪pym‬‬

‫اﻧﺪﯾﺸﺔ ﺷﻨﻜﺮه آن ﺑﻮد ﻛﮫ ﺗﻌﻠﯿﻢ دروﻧﻲ ﺧﻮد را ﺑﮫ ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﺎن ﻣﺤﺪود ﻛﻨﺪ؛ زﯾﺮا ھﻤﺎن ﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ وﻟﺘﺮ ﻋﻘﯿﺪه‬
‫داﺷﺖ ﻛﮫ ﺗﻨﮭﺎ ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺪون ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺑﮫ ﺣﯿﺎﺗﺶ اداﻣﮫ دھﺪ‪ ،‬ھﻤﺎن ﮔﻮﻧﮫ ھﻢ ﺟﺎﻣﻌﺔ‬
 ‫‪m‬‬
‫اﺑﺮﻣﺮدان ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ آن ﺳﻮي ﻧﯿﻚ و ﺑﺪ زﻧﺪﮔﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻧﻘﺎدان ﺷﻜﺎﯾﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﮫ اﮔﺮ ﺧﯿﺮوﺷﺮ‪ ،‬ﻣﺎﯾﺎ و‬
‫ﺟﺰﺋﻲ از ﺟﮭﺎن ﻏﯿﺮواﻗﻌﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ھﻤﺔ ﻣﻤﯿﺰات اﺧﻼﻗﻲ از ﻣﯿﺎن ﻣﻲرود‪ ،‬و اھﺮﯾﻤﻨﺎن ﭼﻮن ﻗﺪﯾﺴﺎن‬
‫ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲروﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺷﻨﻜﺮه ﺑﺎ ﺗﯿﺰھﻮﺷﻲ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻣﻤﯿﺰات اﺧﻼﻗﻲ درون ﺟﮭﺎن زﻣﺎن و‬

‫‪.co‬‬
‫ﻣﻜﺎن واﻗﻌﯿﺖ دارد‪ ،‬و ﺑﺮاي ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ در اﯾﻦ ﺟﮭﺎن ]زﻣﺎن و ﻣﻜﺎن[ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ اﻟﺰامآور اﺳﺖ؛ ﻟﻜﻦ‬
‫ﺑﺮاي رواﻧﻲ ﻛﮫ ﺑﺎ ﺑﺮھﻤﻦ ﯾﮕﺎﻧﮫ ﺷﺪه اﺳﺖ اﻟﺰاﻣﻲ در ﻛﺎر ﻧﯿﺴﺖ؛ ﭼﻨﯿﻦ رواﻧﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ھﯿﭻ ﺧﻄﺎﯾﻲ‬
‫ﻧﻜﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻮن ﺧﻄﺎ ﻣﻌﻨﻲ آرزو و ﻛﺮدار را در ﺧﻮد ﭘﻨﮭﺎن دارد‪ ،‬و روان رھﺎﯾﻲ ﯾﺎﻓﺘﮫ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮ ﺗﻌﺮﯾﻒ‪ ،‬در‬
‫ﺣﻮزة آرزو و ﻛﺮدار )ﺧﻮدﺑﯿﻨﺎﻧﮫ( ﺣﺮﻛﺖ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ھﺮﻛﮫ آﮔﺎھﺎﻧﮫ ﮔﺰﻧﺪي ﺑﮫ دﯾﮕﺮي ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ در ﺳﻄﺢ ﻣﺎﯾﺎ‬
‫زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﺗﺎﺑﻊ ﻣﻤﯿﺰات‪ ،‬اﺻﻮل اﺧﻼﻗﻲ ‪ ،‬و ﻗﻮاﻧﯿﻦ آن اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻨﮭﺎ ﻓﯿﻠﺴﻮف اﺳﺖ ﻛﮫ آزاد اﺳﺖ‪،‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﻓﻘﻂ ﻓﺮزاﻧﮕﻲ آزادي اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﯾﻦ ﻓﻠﺴﻔﮫ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﮫ ﺑﮫ اﯾﻨﻜﮫ ﻧﻮﺷﺘﺔ ﺟﻮاﻧﻚ ﺑﯿﺴﺖ و ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻟﮫاي ﺑﻮد‪ ،‬ﻋﻤﯿﻖ و دﻗﯿﻖ ﻣﻲﻧﻤﻮد‪ .‬ﺷﻨﻜﺮه ﻧﮫ‬
‫ﻓﻘﻂ آن را ﺑﺎ ﻧﻮﺷﺘﮫھﺎﯾﺶ ﺑﮫ اﺳﺘﺎدي ﺳﺎﺧﺖ و ﭘﺮداﺧﺖ و ﺑﺎ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ در ﻣﻨﺎﻇﺮه از آن دﻓﺎع ﻛﺮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ‬

‫‪yah‬‬
‫ﮔﻠﭽﯿﻨﻲ از آن را ھﻢ در ﺑﺮﺧﻲ از ﺣﺴﺎﺳﺘﺮﯾﻦ ﺷﻌﺮ دﯾﻨﻲ ھﻨﺪ ﺑﺎزﮔﻔﺖ‪ .‬ﭘﺲ از آﻧﻜﮫ در ھﻤﺔ ﻣﺒﺎرزهھﺎ‬
‫ﺷﺮﻛﺖ ﺟﺴﺖ‪ ،‬در ﻋﺰﻟﺘﮕﺎھﻲ در ﻛﻮھﮭﺎي ھﯿﻤﺎﻻﯾﺎ ﺧﻠﻮت ﮔﺰﯾﺪ و‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺑﮫ رواﯾﺎت ھﻨﺪو‪ ،‬در ﺳﻲ و دو‬
‫ﺳﺎﻟﮕﻲ درﮔﺬﺷﺖ‪ .‬ده اﻧﺠﻤﻦ دﯾﻨﻲ ﺑﮫ ﻧﺎم او ﺗﺄﺳﯿﺲ ﺷﺪ؛ و ﺷﺎﮔﺮدان ﺑﺴﯿﺎري ﻓﻠﺴﻔﮫاش را‬

‫از آﻧﮭﺎ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ ھﻢ ﻣﻲﮔﻮﯾﻨﺪ ﺧﻮد ﺷﻨﻜﺮه‪ ،‬ﺷﺮح وﯾﺪاﻧﺘﮫ را ﺑﺮاي ﻋﻤﻮم ﻧﻮﺷﺖ و آن را ﻣﻮھﮫ ﻣﻮدﮔﺮه ﯾﺎ‬
‫ﭼﻜﺶ ﻓﺮﯾﺐ ﻧﺎم ﮔﺬاﺷﺖ‪ ،‬ﻛﮫ در آن اﺻﻮل اﯾﻦ ﻧﻈﺎم ﺑﺎ وﺿﻮح و ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي ﺗﻤﺎم ﺧﻼﺻﮫ ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫@‪h‬‬
‫ﻧﺎدان! ﻋﻄﺶ ﺛﺮوت را رھﺎ ﻛﻦ‪ ،‬اﻣﯿﺎل را از دﻟﺖ ﺑﯿﺮون رﯾﺰ‪ .‬ﺑﮕﺬار ذھﻨﺖ ﺑﮫ آﻧﭽﮫ از ﻛﺮﻣﮫات ﯾﺎﻓﺘﮫ‬
‫ﺧﺮﺳﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ …،‬ﺑﮫ ﺛﺮوت‪ ،‬ﺑﮫ دوﺳﺘﺎن‪ ،‬و ﺑﮫ ﺟﻮاﻧﻲ ﻣﻨﺎز؛ زﻣﺎن در ﯾﻚ ﻟﺤﻈﮫ اﯾﻨﮭﺎ را ﺧﻮاھﺪ ﺑﺮد‪ .‬اﯾﻨﮭﺎ‬
‫را ﺑﯿﺪرﻧﮓ رھﺎ ﻛﻦ ﻛﮫ ﭘﺮ از ﭘﻨﺪار اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﮫ ﺟﺎﯾﮕﺎه »ﺑﺮھﻤﻦ« ﭘﺎ ﺑﻨﮫ… زﻧﺪﮔﻲ ﻟﺮزان اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻮن‬
‫ﻗﻄﺮة آﺑﻲ ﺑﺮ ﺑﺮگ ﻧﯿﻠﻮﻓﺮي … ‪ .‬زﻣﺎن ﻣﻲﮔﺬرد‪ ،‬ﻋﻤﺮ ﻣﺤﻮ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎ اﯾﻨﮭﻤﮫ دم اﻣﯿﺪ ھﺮﮔﺰ ﻧﻤﻲاﯾﺴﺘﺪ‪،‬‬
‫ﺗﻦ ﭘﺮﭼﯿﻦ و آژﻧﮓ‪ ،‬ﻣﻮﺧﺎﻛﺴﺘﺮي‪ ،‬و دھﺎن ﺑﻲدﻧﺪان ﻣﻲﺷﻮد؛ ﻋﺼﺎ در دﺳﺖ ﻣﻲﻟﺮزد‪ ،‬ﺑﺎ اﯾﻨﮭﻤﮫ اﻧﺴﺎن‬
‫از ﻟﻨﮕﺮ اﻣﯿﺪ دﺳﺖ ﺑﺮﻧﻤﻲدارد… ‪ .‬ھﻤﯿﺸﮫ ﯾﻜﺴﺎﻧﻲ ﺧﻮد را ﻧﮕﺎھﺪار … ‪ .‬درﺗﻮ‪ ،‬درﻣﻦ‪ ،‬و در دﯾﮕﺮان‬
‫‪are‬‬

‫ﺗﻨﮭﺎ وﯾﺸﻨﻮ ﺧﺎﻧﮫ دارد؛ از »ﻣﻦ« ﺧﺸﻤﮕﯿﻦ ﯾﺎ ﻧﺎﺷﻜﯿﺒﺎ ﺷﺪن ﺑﯿﮭﻮده اﺳﺖ‪ .‬ھﺮ »ﻣﻦ« را در »ﻣﻦ« اﺻﻠﻲ‬
‫ﺑﻨﮕﺮ‪ ،‬و ھﺮ اﻧﺪﯾﺸﺔ »ﻣﺎ« و »ﺗﻮ«ﯾﻲ )دوﯾﻲ( را رھﺎ ﻛﻦ‪.‬‬

‫‪ -III‬ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻓﻠﺴﻔﮫ ھﻨﺪو‬

‫‪set‬‬

‫اﻧﺤﻄﺎط – ﺧﻼﺻﮫ – ﻧﻘﺪ – ﺗﺄﺛﯿﺮ‬

‫ﺗﺮﻛﺘﺎزﯾﮭﺎي ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﮫ ﻋﺼﺮ ﺑﺰرگ ﻓﻠﺴﻔﺔ ھﻨﺪي ﭘﺎﯾﺎن داد‪ .‬ﺗﮭﺎﺟﻤﺎت ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‪ ،‬و ﺑﻌﺪھﺎ ھﻢ ﻣﺴﯿﺤﯿﺎن‪،‬‬
‫ﺑﮫ اﯾﻤﺎن ﺑﻮﻣﻲ ھﻨﺪ ﺳﺒﺐ ﺷﺪ ﻛﮫ اﯾﻦ اﯾﻤﺎن‪ ،‬در دﻓﺎع از ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﮫ وﺣﺪﺗﻲ آﻣﯿﺨﺘﮫ ﺑﺎ ﺑﯿﻢ و ﺗﺮس ﻛﺸﺎﻧﯿﺪه‬
‫‪an‬‬

‫ﺷﻮد؛ ھﺮﮔﻮﻧﮫ ﻣﻨﺎﻇﺮهاي را ﺧﯿﺎﻧﺖ ﺷﻤﺮد؛ و ارﺗﺪاد ﺧﻼق را در ﻧﻮﻋﻲ ﯾﻜﺴﺎﻧﻲ راﻛﺪ اﻧﺪﯾﺸﮫ ﺧﻔﮫ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﺎ‬
‫ﻗﺮن دوازدھﻢ‪ ،‬ﭘﺎرﺳﺎﯾﺎﻧﻲ ﭼﻮن راﻣﺎﻧﻮﺟﮫ )در ﺣﺪود ‪ 1050‬ﻣﯿﻼدي( ﻧﻈﺎم وﯾﺪاﻧﺘﮫ را‪ ،‬ﻛﮫ ﺷﻨﻜﺮه ﻛﻮﺷﯿﺪه‬
‫ﺑﻮد آن را ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻣﺬھﺐ ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﺎن درآورد‪ ،‬از ﻧﻮ ﺗﻔﺴﯿﺮ ﻛﺮده‪ ،‬آن را ﺑﮫ ﭘﺮﺳﺘﺶ ﺣﻨﯿﻒ )ﯾﺎ‪ ،‬رﺳﻤﻲ(‬
‫وﯾﺸﻨﻮ‪ ،‬راﻣﺎ‪ ،‬و ﻛﺮﯾﺸﻨﺎ ﺑﺪل ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻓﻠﺴﻔﮫ‪ ،‬ﻛﮫ دﯾﮕﺮ ﻧﻮاﻧﺪﯾﺸﻲ در آن ﻣﻤﻨﻮع ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﮫ ﻓﻘﻂ ﺑﮫ‬
‫ﺻﻮرت ﻛﻼﺳﯿﻚ درآﻣﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺳﺘﺮون ﺷﺪ؛ ﺟﺰﻣﯿﺎﺗﺶ را از روﺣﺎﻧﯿﺖ ﮔﺮﻓﺖ و آﻧﮭﺎ را ﺑﺎ ﺳﻌﻲ ﺗﻤﺎم ﺑﺎ‬
‫‪pym‬‬

‫ﻣﻤﯿﺰات ﺑﻼﻣﺮﺟﺢ و ﺑﺎ ﻣﻨﻄﻖ ﻓﺎﻗﺪ ﻋﻘﻞ ﺛﺎﺑﺖ ﻛﺮد‪.‬‬

 ‫‪m‬‬
‫ﺑﺎ اﯾﻨﮭﻤﮫ‪ ،‬ﺑﺮھﻤﻨﺎن در ﺧﻠﻮت ﻋﺰﻟﺘﮕﺎه‪ ،‬و زﯾﺮ ﺣﻤﺎﯾﺖ اﺑﮭﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻈﺎﻣﮭﺎي ﻛﮭﻦ را‬
‫ﺑﺪﻗﺖ در ﺳﻮﺗﺮهھﺎ و ﺗﻔﺴﯿﺮھﺎي دروﻧﻲ ﺣﻔﻆ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﺣﺎﺻﻞ ﻓﻠﺴﻔﺔ ھﻨﺪي را ﺑﮫ ﻧﺴﻠﮭﺎ و ﻗﺮﻧﮭﺎي ﺑﻌﺪ‬
‫رﺳﺎﻧﺪﻧﺪ‪ .‬در ﺗﻤﺎم اﯾﻦ ﻧﻈﺎﻣﮭﺎ‪ ،‬ﺧﻮاه ﺑﺮھﻤﻨﻲ و ﺧﻮاه ﺟﺰ آن‪ ،‬ﻣﻘﻮﻻت ﻋﻘﻞ را در ﺑﺮاﺑﺮ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻣﺤﺴﻮس‬

‫‪.co‬‬
‫ﯾﺎ ﻣﺮﺋﻲ ﻧﺎﺗﻮان ﯾﺎ ﻓﺮﯾﺒﻜﺎر ﻧﺸﺎن دادهاﻧﺪ؛ و ھﻤﺔ ﺧﺮدﮔﺮاﯾﻲ ﻗﺮن‬

‫ھﺠﺪه ﻣﺎ‪ ،‬در ﻧﻈﺮ ﺣﻜﻤﺎي ﻣﺎﺑﻌﺪاﻟﻄﺒﯿﻌﺔ ھﻨﺪي‪ ،‬ﻛﻮﺷﺸﻲ ﺑﯿﮭﻮده و ﺳﺮﺳﺮي اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﻲﺧﻮاھﺪ ﺟﮭﺎن‬
‫ﺑﯿﻜﺮان را ﺑﺎ ﻣﻔﺎھﯿﻢ ذھﻨﻲ ﯾﻚ ﺑﺎﻧﻮي اﺷﺮاﻓﻲ ﺳﺎﻟﻨﺪار ﻣﻨﻘﺎد ﻛﻨﺪ‪» .‬آﻧﺎن ﻛﮫ ﻧﺎداﻧﻲ ﭘﺮﺳﺘﻨﺪ ﺑﮫ ﻇﻠﻤﺖ ﻣﺤﺾ‬
‫ﻓﺮو ﻣﻲروﻧﺪ؛ آﻧﺎن ﻛﮫ ﺑﮫ داﻧﺶ ﺧﺮﺳﻨﺪﻧﺪ ﺑﯿﺶ از اﯾﻨﺎن ﺑﮫ ﻇﻠﻤﺖ ﻓﺮو ﻣﻲروﻧﺪ‪ «.‬ﻓﻠﺴﻔﺔ ھﻨﺪي از ﺟﺎﯾﻲ‬

‫‪oo‬‬
‫آﻏﺎز ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ ﭘﺎﯾﺎن ﻓﻠﺴﻔﺔ اروﭘﺎﯾﻲ اﺳﺖ؛ ﯾﻌﻨﻲ ﺑﺎ ﭘﮋوھﺶ در ﺳﺮﺷﺖ ﻣﻌﺮﻓﺖ و ﺣﺪود ﻋﻘﻞ؛ ﻧﮫ ﺑﺎ‬
‫ﻓﯿﺰﯾﻚ ﻃﺎﻟﺲ و ذﯾﻤﻘﺮاﻃﯿﺲ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺑﺎ ﻣﻌﺮﻓﺘﺸﻨﺎﺳﻲ ﻻك و ﻛﺎﻧﺖ ﺷﺮوع ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ اﯾﻦ ﻓﻠﺴﻔﮫ ذھﻦ را ﭼﯿﺰي‬
‫ﻣﻲداﻧﺪ ﻛﮫ ﺷﻨﺎﺧﺖ آن‪ ،‬ﺑﯿﺶ از ھﺮ ﭼﯿﺰ‪ ،‬ﺑﮫ ﻃﻮر ﺑﯿﻮاﺳﻄﮫ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬و از اﯾﻦ رو ﻧﻤﻲﭘﺬﯾﺮد ﻛﮫ‬
‫آن را ﺑﮫ ﻣﻮﺿﻮﻋﻲ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻛﻨﺪ ﻛﮫ ﻓﻘﻂ ﺑﻮاﺳﻄﮫ و از ﻃﺮﯾﻖ ﺧﻮد ذھﻦ ﺷﻨﺎﺧﺘﮫ ﻣﻲﺷﻮد؛ ﺟﮭﺎن ﺑﯿﺮوﻧﻲ را‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﻲﭘﺬﯾﺮد‪ ،‬اﻣﺎ ﻋﻘﯿﺪه ﻧﺪارد ﻛﮫ ﺣﻮاس ﻣﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ھﻤﯿﺸﮫ آن را ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ ھﺴﺖ ﺑﺸﻨﺎﺳﺪ‪ .‬ﺗﻤﺎم ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺟﮭﻠﻲ اﺳﺖ‬
‫ﻛﮫ ﺣﺪود آن از روي ﻧﻘﺸﮫ ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺑﮫ ﻣﺎﯾﺎ ﺗﻌﻠﻖ دارد؛ ﻋﻠﻢ‪ ،‬اﺳﺎس ﻋﻘﻠﻲ ﺟﮭﺎن را در ﻣﻔﺎھﯿﻢ‬
‫و ﻋﺒﺎرات داﯾﻢاﻟﺘﻐﯿﯿﺮ ﺑﺎز ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪ ،‬و ﻋﻘﻞ ﻓﻘﻂ ﺟﺰﺋﻲ از آن ﺟﮭﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮي در‬
‫درﯾﺎﯾﻲ ﺑﯿﻜﺮاﻧﮫ‪ .‬ﺣﺘﻲ ﺷﺨﺼﻲ ﻛﮫ ﺗﻌﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻣﺎﯾﺎﺳﺖ‪ ،‬ﭘﻨﺪار اﺳﺖ؛ او ﺟﺰ ﯾﻚ ﭘﯿﻮﺳﺘﮕﻲ ﻣﻮﻗﺘﻲ‬
‫روﯾﺪادھﺎ‪ ،‬ﺟﺰ ﯾﻚ ﻋﻘﺪة ﮔﺬرا در ﻣﻨﺤﻨﯿﮭﺎي ﻣﺎده و ذھﻦ‪ ،‬در زﻣﺎن و ﻣﻜﺎن‪ ،‬ﭼﯿﺴﺖ؟ – و ﻛﺮدارھﺎ ﯾﺎ‬
‫اﻧﺪﯾﺸﮫھﺎﯾﺶ ﺟﺰ ﺑﮫ ﺗﺤﻘﻖ ﻧﯿﺮوھﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﻣﺪﺗﮭﺎ ﻗﺒﻞ از ﺗﻮﻟﺪ او ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻛﺪام؟ ﺟﺰ ﺑﺮھﻤﻦ ھﯿﭻ ﭼﯿﺰ واﻗﻌﻲ‬
‫ﻧﯿﺴﺖ – ﺑﺮھﻤﻦ آن اﻗﯿﺎﻧﻮس ﭘﮭﻨﺎور وﺟﻮد اﺳﺖ ﻛﮫ در آن ھﺮ ﺻﻮرت ﻣﻮج‪ ،‬ﯾﻚ ﻟﺤﻈﮫ ﯾﺎ ﯾﻚ ﻧﻘﻄﮫ از‬
‫@‪h‬‬
‫ﻛﻒ آن ﻣﻮج اﺳﺖ‪ .‬ﻓﻀﯿﻠﺖ ﻧﮫ دﻻوري اﻧﺠﺎم دادن آرام و ﺑﯿﺼﺪاي ﻛﺎرھﺎي ﻧﯿﻚ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻧﮫ ﺷﻮر و ﺟﺬﺑﺔ‬
‫ﭘﺎرﺳﺎﯾﺎﻧﮫ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﻓﻘﻂ ﺷﻨﺎﺧﺖ ھﻤﺎﻧﻲ ﺧﻮد اﺳﺖ ﺑﺎ ﺧﻮدھﺎي دﯾﮕﺮ وﺟﻮد ﺑﺮھﻤﻦ؛ اﺧﻼق‪ ،‬آن ﻧﺤﻮة زﻧﺪﮔﻲ‬
‫اﺳﺖ ﻛﮫ از ﺣﺲ اﺗﺤﺎد ﺑﺎ ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ دﺳﺖ دھﺪ‪» .‬آن ﻛﺲ ﻛﮫ ھﻤﺔ آﻓﺮﯾﺪﮔﺎن را در ﻧﻔﺲ ﺧﻮﯾﺶ‪ ،‬و ﻧﻔﺲ‬
‫ﺧﻮﯾﺶ را در ھﻤﺔ آﻓﺮﯾﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺑﺎزﺷﻨﺎﺳﺪ‪ ،‬دﯾﮕﺮ ھﯿﭻ ﻧﺎآراﻣﻲ ﻧﺪارد‪ .‬دﯾﮕﺮ ﭼﮫ ﻓﺮﯾﺒﻲ و ﭼﮫ اﻧﺪوھﻲ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ او ﺑﺎﺷﺪ؟«‬
‫‪are‬‬

‫ﭼﻨﺪ ﺻﻔﺖ ﻣﺸﺨﺼﮫ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻧﻤﻲرﺳﺪ از دﯾﺪﮔﺎه ھﻨﺪي ﻧﻘﺼﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﻓﻠﺴﻔﮫ را از ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻧﮭﺎدن‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ در ﺗﻤﺪﻧﮭﺎي دﯾﮕﺮ ﺑﺎزداﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬روش آن‪ ،‬ﻣﺼﻄﻠﺤﺎت ﻣﺪرﺳﻲ آن‪ ،‬و ﻧﯿﺰ ﻓﺮﺿﯿﺎت وداﯾﻲ‪،‬‬
‫ﻣﺎﻧﻊ آن ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻓﻠﺴﻔﮫ ھﻤﺪﻟﻲ ﻣﻠﺘﮭﺎي دﯾﮕﺮي را ﻛﮫ ﻓﺮﺿﯿﺎت دﯾﮕﺮ ﯾﺎ ﻓﺮھﻨﮕﮭﺎي دﻧﯿﺎﯾﻲﺗﺮي‬
‫دارﻧﺪ ﺟﻠﺐ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﻌﻠﯿﻢ ﻣﺬھﺐ ﻣﺎﯾﺎ ﺑﮫ اﺧﻼﻗﯿﺎت ﯾﺎ ﻓﻀﯿﻠﺖ ﻋﻤﻠﻲ ﭼﻨﺪان دﻟﮕﺮﻣﯿﻲ ﻧﻤﻲدھﺪ؛ ﺑﺪﺑﯿﻨﻲ آن دال‬
‫ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ‪ ،‬ﻋﻠﻲرﻏﻢ ﻧﻈﺮﯾﺔ ﻛﺮﻣﮫ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﺔ ﺷﺮ را‬
‫‪set‬‬

‫روﺷﻨﮕﺮي ﻧﻜﺮده اﺳﺖ؛ و ﺑﺨﺸﻲ از ﺗﺄﺛﯿﺮ اﯾﻦ ﻧﻈﺎﻣﮭﺎ آن ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﺮھﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺷﺎﯾﺪ‬
‫اﺻﻼح آﻧﮭﺎ ﺗﺼﻮر ﭘﺬﯾﺮ ﺑﻮده‪ ،‬ﯾﺎ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻛﺎري ﻛﮫ اﻧﺠﺎم دادﻧﺶ ﻣﻘﺪور ﺑﻮده‪ ،‬ﻧﻮﻋﻲ آراﻣﺶ ﻃﻠﺒﻲ‬
‫ﺑﻲﺗﺤﺮك را ﺗﻌﺎﻟﻲ ﺑﺨﺸﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ھﻤﮫ‪ ،‬در اﯾﻦ ﻧﮕﺮﺷﮭﺎ ﻋﻤﻘﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ‪ ،‬در ﻣﻘﺎم ﻣﻘﺎﯾﺴﮫ‪ ،‬ﻓﻠﺴﻔﮫھﺎي ﻓﻌﺎل‬
‫ﻣﻨﺎﻃﻖ ﭘﺮﺟﻨﺒﺶ و ﻧﯿﺮوﺑﺨﺶ را ﺳﻄﺤﻲ ﺟﻠﻮه ﻣﻲدھﺪ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ﻧﻈﺎﻣﮭﺎي ﻏﺮﺑﻲ ﻣﺎ‪ ،‬ﻛﮫ آن ﻗﺪر اﻋﺘﻤﺎد ﺑﮫ‬
‫‪an‬‬

‫ﻧﻔﺲ دارﻧﺪ ﻛﮫ ﻣﻲﮔﻮﯾﻨﺪ »داﻧﺶ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺎﯾﻲ اﺳﺖ«‪ ،‬آواي ﻛﺴﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ روزﮔﺎري ﺟﻮان ﭘﺮ ﺷﺮوﺷﻮري‬
‫ﺑﻮده و اﻛﻨﻮن درﺑﺎرة ﺗﻮاﻧﺎﯾﻲ و اﺳﺘﻌﺪاد اﻧﺴﺎﻧﻲ ﮔﺰاﻓﮫ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪ .‬ھﺮﭼﮫ ﻧﯿﺮوھﺎي ﻣﺎ در ﺗﻨﺎزع روزﻣﺮة ﻣﺎ‬
‫ﺑﺎ ﻃﺒﯿﻌﺖ ﺑﯿﻄﺮف ﻣﻲﺷﻮد و زﻣﺎن ﺧﺼﻢ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﻲرود‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﺴﺎھﻞ ﺑﯿﺸﺘﺮي ﺑﮫ ﻓﻠﺴﻔﮫھﺎي ﺗﺴﻠﯿﻢ و آراﻣﺶ‬
‫ﺷﺮﻗﻲ ﻧﮕﺎه ﻣﻲﻛﻨﯿﻢ‪ .‬از اﯾﻦ روﺳﺖ ﻛﮫ ﺗﺄﺛﯿﺮ اﻧﺪﯾﺸﺔ ھﻨﺪي ﺑﺮ ﻓﺮھﻨﮕﮭﺎي دﯾﮕﺮ در روزﮔﺎر ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ ﯾﺎ‬
‫‪pym‬‬

‫زوال آﻧﮭﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻣﻮاﻗﻊ دﯾﮕﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﯾﻮﻧﺎن ﭘﯿﺮوزﯾﮭﺎﯾﻲ ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﻲآورد‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫ﻓﯿﺜﺎﻏﻮرس ﯾﺎ ﭘﺎرﻣﻨﯿﺪس ﭼﻨﺪان اﻟﺘﻔﺎﺗﻲ ﻧﻤﻲﻛﺮد‪ ،‬اﻣﺎ وﻗﺘﻲ ﻛﮫ رو ﺑﮫ زوال ﺑﻮد‪ ،‬اﻓﻼﻃﻮن و ﻛﺎھﻨﺎن‬
‫اورﻓﺌﻮﺳﻲ ﻧﻈﺮﯾﺔ ﺗﻨﺎﺳﺦ را ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬و زﻧﻮن ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﺟﺒﺮ و ﺗﻔﻮﯾﺾ ھﻨﺪي را ﺗﻌﻠﯿﻢ ﻣﻲداد؛ و ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﯾﻮﻧﺎن ﺑﺎ ﻣﺮگ دﺳﺖ ﺑﮫ ﮔﺮﯾﺒﺎن ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﻮاﻓﻼﻃﻮﻧﯿﺎن و ﮔﻨﻮﺳﺘﯿﻜﮭﺎ از ﭼﺸﻤﮫھﺎي ھﻨﺪي ﺳﯿﺮاب ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻮﯾﺎ ﺳﻘﻮط روم و ﺗﮭﯿﺪﺳﺖ ﺷﺪن اروﭘﺎ‪ ،‬و اﻓﺘﺎدن راھﮭﺎي ﻣﯿﺎن اروﭘﺎ و ھﻨﺪ ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‪ ،‬ھﺰار‬
‫ﺳﺎل ﻣﺎﻧﻊ ﺗﻘﺎﻃﻲ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ اﻓﻜﺎر ﺷﺮق و ﻏﺮب ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﻘﺎرن ﺑﺎ اﺳﺘﻘﺮار ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎﯾﯿﮭﺎ در ھﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺸﺮ‬

‫‪.co‬‬
‫و ﺗﺮﺟﻤﺔ اوﭘﺎﻧﯿﺸﺎدھﺎ ﺑﮫ ﺑﺮاﻧﮕﯿﺨﺘﻦ اﻧﺪﯾﺸﺔ ﻏﺮﺑﻲ آﻏﺎز ﻛﺮده ﺑﻮد‪ .‬اﯾﺪﺋﺎﻟﯿﺴﻢ ﻓﯿﺸﺘﮫ ﺑﮫ ﻃﻮر ﻋﺠﯿﺒﻲ ﺑﺎ‬
‫اﯾﺪﺋﺎﻟﯿﺴﻢ ﺷﻨﻜﺮه ﺷﺒﯿﮫ ﺑﻮد؛ ﺷﻮﭘﻨﮭﺎور‪ ،‬و ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً آﯾﯿﻦ ﺑﻮدا‪ ،‬اوﭘﺎﻧﯿﺸﺎدھﺎ و وﯾﺪاﻧﺘﮫ را ﺑﺎ ﻓﻠﺴﻔﺔ ﺧﻮد ﺗﻠﻘﯿﻦ‬
‫ﻛﺮد؛ و ﺷﻠﯿﻨﮓ‪ ،‬در روزﮔﺎر ﭘﯿﺮي‪ ،‬اوﭘﺎﻧﯿﺸﺎدھﺎ را ﭘﺨﺘﮫﺗﺮﯾﻦ ﻓﺮزاﻧﮕﻲ ﺑﺸﺮﯾﺖ ﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬ﻧﯿﭽﮫ ﺧﯿﻠﻲ ﭘﯿﺶ‬
‫از آن ﺑﺎ ﺑﯿﺴﻤﺎرك و ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﮭﺎ ﺑﮫ ﺳﺮ ﺑﺮده ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﮫ ﻓﻜﺮ ھﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺳﺮاﻧﺠﺎم آن اﻧﺪﯾﺸﮫاي را ﻛﮫ‬
‫ھﻤﻮاره در ذھﻨﺶ ﺧﻠﺠﺎن ﻣﻲﻛﺮد ﺑﺮ اﻧﺪﯾﺸﮫھﺎي دﯾﮕﺮش ﺑﺮﺗﺮي داد – و آن اﯾﻨﻜﮫ اﻧﺪﯾﺸﺔ دور اﺑﺪي‬

‫‪oo‬‬
‫ﺻﻮرت دﯾﮕﺮي اﺳﺖ از ﺗﻨﺎﺳﺦ‪.‬‬

‫در زﻣﺎن ﻣﺎ‪ ،‬اروﭘﺎ ﺑﯿﺶ از ﭘﯿﺶ از ﻓﻠﺴﻔﺔ ﺷﺮق ﺑﮭﺮه ﻣﻲﮔﯿﺮد‪ ،‬ﺣﺎل آﻧﻜﮫ ﺷﺮق ﺑﯿﺶ از‬

‫ﭘﯿﺶ از ﻋﻠﻢ ﻏﺮب ﺳﻮد ﻣﻲﺟﻮﯾﺪ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ﺟﻨﮓ ﺟﮭﺎﻧﻲ دﯾﮕﺮي دروازهھﺎي اروﭘﺎ را ﺑﮫ روي ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﺎن و‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﺬاھﺐ ﺑﮕﺸﺎﯾﺪ – ﻛﻤﺎاﯾﻨﻜﮫ در ھﻢ رﯾﺨﺘﻦ اﻣﭙﺮاﻃﻮري اﺳﻜﻨﺪر دروازهھﺎي ﯾﻮﻧﺎن را‪ ،‬و ﺳﻘﻮط ﺟﻤﮭﻮري‬
‫روم دروازهھﺎي روم را ﺑﺎز ﻛﺮد‪ .‬ﻃﻐﯿﺎن روزاﻓﺰون ﺷﺮق در ﺑﺮاﺑﺮ ﻏﺮب‪ ،‬از دﺳﺖ رﻓﺘﻦ آن‬
‫ﺑﺎزارھﺎي آﺳﯿﺎ ﻛﮫ ﻧﮕﺎھﺪار ﺻﻨﻌﺖ و رﻓﺎه ﻏﺮب ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻀﻌﯿﻒ اروﭘﺎ از راه ﻓﻘﺮ‪ ،‬ﺷﻘﺎق‪ ،‬و‬
‫اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﺷﺎﯾﺪ ﺟﮭﺎن ﻏﺮب ﭘﺎره ﭘﺎره ﺷﺪه را ﺑﺮاي رﺷﺪ ﻣﺬھﺒﻲ ﻧﻮﯾﻦ‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﺒﺸﺮ اﻣﯿﺪ آﺳﻤﺎﻧﻲ و ﯾﺄس‬
‫زﻣﯿﻨﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آﻣﺎده ﺳﺎزد‪ .‬اﺣﺘﻤﺎﻻً ﭘﯿﺸﺪاوري و ﺗﻌﺼﺐ ﻣﺎ ﭼﻨﯿﻦ ﻓﺮﺟﺎﻣﻲ را در اﻣﺮﯾﻜﺎ ﺗﺼﻮرﻧﺎﭘﺬﯾﺮ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ :‬ﺗﺴﻠﯿﻢ و ﺗﺮك ﻧﻔﺲ ﺑﺎ ﺟﻮ ﭘﺮﺧﺮوش و ھﯿﺠﺎن ﻣﺎ‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﺎ ﻧﯿﺮوي زﯾﺴﺖ ﻣﺎ ﻛﮫ ﻧﺎﺷﻲ از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻏﻨﻲ‬
‫@‪h‬‬
‫ﺧﺎك ﭘﮭﻨﺎور ﻣﺎﺳﺖ‪ ،‬ھﻤﺴﺎز ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺑﯿﺸﻚ آب و ھﻮاي اﻣﺮﯾﻜﺎ ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻧﮕﺎھﺪار ﻣﺎ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪are‬‬
‫‪set‬‬
‫‪an‬‬
‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﺑﯿﺴﺘﻢ‬

‫‪.co‬‬
‫ادﺑﯿﺎت ھﻨﺪ‬

‫‪oo‬‬
‫زﺑﺎﻧﮭﺎي ھﻨﺪ‬
‫ﺳﺎﻧﺴﻜﺮﯾﺖ – ﮔﻮﯾﺸﮭﺎي ﺑﻮﻣﻲ – دﺳﺘﻮر زﺑﺎن‬

‫‪yah‬‬
‫ھﻤﺎنﻃﻮر ﻛﮫ ﻓﻠﺴﻔﮫ و ﺑﺴﯿﺎري از ادﺑﯿﺎت ﻗﺮون وﺳﻄﺎي اروﭘﺎ ﺑﮫ زﺑﺎن ﻣﺮدهاي ﻧﻮﺷﺘﮫ ﺷﺪه ﺑﻮد ﻛﮫ ﻣﺮدم‬
‫از آن ﭼﯿﺰي ﻧﻤﻲﻓﮭﻤﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻓﻠﺴﻔﮫ و ادﺑﯿﺎت ﻛﮭﻦ ھﻨﺪ ھﻢ ﺑﮫ زﺑﺎن ﺳﺎﻧﺴﻜﺮﯾﺘﻲ ﻧﻮﺷﺘﮫ ﺷﺪه ﺑﻮد ﻛﮫ دﯾﮕﺮ‬
‫زﺑﺎن ﺗﻮدة ﻣﺮدم ﻧﺒﻮد‪ ،‬و ھﻤﭽﻮن اﺳﭙﺮاﻧﺘﻮي ﻣﺤﻘﻘﺎﻧﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ زﺑﺎن ﻣﺸﺘﺮك دﯾﮕﺮي ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ زﺑﺎن‬
‫ادﺑﻲ‪ ،‬ﻛﮫ از ﺗﻤﺎس ﺑﺎ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻠﺖ ھﻨﺪ ﺑﺮﯾﺪه ﺑﻮد‪ ،‬اﻟﮕﻮي ﻛﺎر ﻣﻜﺘﺐ ﻣﺪرﺳﻲ و ﻣﮭﺬﺑﺎن ﺷﺪ؛ ﻛﻠﻤﺎت‬
‫ﺗﺎزهاي ﺳﺎﺧﺘﮫ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﻧﮫ ﺑﮫ ﻇﺮاﻓﺖ ﻃﺒﻊ ﻣﺮدم‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺑﮫ ﺿﺮورت ﮔﻔﺘﺎرھﺎي ﻓﻨﻲ در ﻣﺪارس؛ ﺗﺎ‬
‫@‪h‬‬
‫آﻧﺠﺎ ﻛﮫ ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺳﺎﻧﺴﻜﺮﯾﺖ ﻓﻠﺴﻔﮫ آن ﺳﺎدﮔﻲ ﭘﺮﻗﻮت ﺳﺮودهھﺎي وداﯾﻲ را از دﺳﺖ داد و ﺑﮫ ﺻﻮرت‬
‫ﻏﻮﻟﻲ ﺳﺎﺧﺘﮕﻲ در آﻣﺪ ﻛﮫ ﻟﻐﺎت ﺑﺤﺮ ﻃﻮﯾﻞ ﻣﺎﻧﻨﺪش‪ ،‬ھﻤﭽﻮن ﻛﺮم ﻛﺪوي ﻏﻮل آﺳﺎﯾﻲ‪ ،‬روي ﺻﻔﺤﺔ‬
‫ﻛﺘﺎب ﻣﻲﻟﻮﻟﯿﺪ‪.‬‬

‫در اﯾﻦ ﻣﯿﺎن‪ ،‬ﻣﺮدم ﺷﻤﺎل ھﻨﺪ‪ ،‬در ﺣﺪود ﻗﺮن ﭘﻨﺠﻢ قم ‪ ،‬ﺳﺎﻧﺴﻜﺮﯾﺖ را ﺑﺪل ﺑﮫ ﭘﺮاﻛﺮﯾﺖ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻤﺎ‬
‫اﯾﻨﻜﮫ اﯾﺘﺎﻟﯿﺎ زﺑﺎن ﻻﺗﯿﻨﻲ را ﺑﮫ اﯾﺘﺎﻟﯿﺎﯾﻲ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻛﺮد‪ .‬ﻣﺪﺗﻲ ﺑﺮاﻛﺮﯾﺖ زﺑﺎن ﺑﻮداﯾﯿﮭﺎ و ﺟﯿﻨﮭﺎ ﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺎ آﻧﻜﮫ اﯾﻦ‬
‫‪are‬‬

‫زﺑﺎن ھﻢ‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﮫ ﭘﺎﻟﻲ ﺗﺤﻮل ﯾﺎﻓﺖ – ﻛﮫ زﺑﺎن ﻛﮭﻨﺘﺮﯾﻦ ﻣﺘﻮن ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻮداﯾﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎ اواﺧﺮ ﻗﺮن دھﻢ‬
‫ﻣﯿﻼدي‪ ،‬از اﯾﻦ زﺑﺎﻧﮭﺎي »ھﻨﺪي ﻣﯿﺎﻧﮫ« ﮔﻮﯾﺸﮭﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ ﭘﺪﯾﺪ آﻣﺪ ﻛﮫ ﻣﮭﻤﺘﺮﯾﻦ آﻧﮭﺎ »ھﻨﺪي« اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻗﺮن دوازدھﻢ‪ ،‬زﺑﺎن »ھﻨﺪوﺳﺘﺎﻧﻲ« از آن ﺑﮫ وﺟﻮد آﻣﺪ ﻛﮫ زﺑﺎن ﻧﯿﻤﺔ ﺷﻤﺎﻟﻲ ھﻨﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم‪،‬‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﮭﺎﺟﻢ »ھﻨﺪوﺳﺘﺎﻧﻲ« را ﺑﺎ ﻟﻐﺎت ﻓﺎرﺳﻲ اﻧﺒﺎﺷﺘﻨﺪ و ﺑﺪﯾﻦ ﻃﺮﯾﻖ ﮔﻮﯾﺶ ﻧﻮﯾﻨﻲ ﺑﮫ ﻧﺎم »اردو«‬
‫ﭘﯿﺪا ﺷﺪ‪ .‬ھﻤﺔ اﯾﻨﮭﺎ زﺑﺎﻧﮭﺎي »ھﻨﺪ و ژرﻣﻨﻲ« ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ ھﻨﺪوﺳﺘﺎن ﻣﺤﺪود ﻣﻲﺷﺪ؛ دﻛﻦ زﺑﺎﻧﮭﺎي ﻛﮭﻦ‬
‫‪set‬‬

‫دراوﯾﺪي ﺧﻮد را ﻧﮕﺎه داﺷﺖ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﺗﺎﻣﯿﻞ‪ ،‬ﺗﻠﻮﮔﻮ‪ ،‬ﻛﺎﻧﺮهاي‪ ،‬ﻣﻠﯿﺎﻟﻢ ‪ -‬و‬

‫ﺗﺎﻣﯿﻞ زﺑﺎن ادﺑﻲ ﻣﺮدم ﺟﻨﻮب ﺷﺪ‪ .‬در ﻗﺮن ﻧﻮزدھﻢ در ﺑﻨﮕﺎل‪ ،‬زﺑﺎن ﺑﻨﮕﺎﻟﻲ ﺟﺎي ﺳﺎﻧﺴﻜﺮﯾﺖ را ﮔﺮﻓﺖ و‬
‫زﺑﺎن ادﺑﻲ اﯾﻦ ﺧﻄﮫ ﺷﺪ؛ ﭼﺘﺮﺟﻲ ﻗﺼﮫﻧﻮﯾﺲ‪ ،‬ﺑﻮﻛﺎﺗﭽﻮي آن ﺑﻮد‪ ،‬و ﺗﺎﮔﻮر ﺷﺎﻋﺮ‪ ،‬ﭘﺘﺮارك آن‪ .‬ﺣﺘﻲ‬
‫اﻣﺮوزه ھﻢ ﺻﺪ زﺑﺎن در ھﻨﺪ راﯾﺞ اﺳﺖ‪ ،‬و ادﺑﯿﺎت »ﺳﻮراج« زﺑﺎن ﻣﺤﺎورة ﻓﺎﺗﺤﺎن را ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫ھﻨﺪ‪ ،‬از زﻣﺎﻧﮭﺎي ﺑﺴﯿﺎر دور‪ ،‬ﺑﮫ ﯾﺎﻓﺘﻦ رﯾﺸﮫ‪ ،‬ﺗﺎرﯾﺦ‪ ،‬و رواﺑﻂ و ﺗﺮﻛﯿﺒﺎت ﻛﻠﻤﺎت آﻏﺎز ﻛﺮد‪ .‬ﺗﺎ ﻗﺮن‬
‫ﭼﮭﺎرم قم ﻋﻠﻢ دﺳﺘﻮري ﺧﺎص ﺧﻮد را ﭘﺪﯾﺪ‪ ،‬و اﺣﺘﻤﺎﻻً ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ دﺳﺘﻮردان ﺷﻨﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﭘﺎﻧﯿﻨﻲ‪،‬‬
‫را ﺑﮫ وﺟﻮد آورده ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﭘﺎﻧﯿﻨﻲ‪ ،‬ﭘﺘﻨﺠﻠﻲ )ﺣﺪود ‪ 150‬ﻣﯿﻼدي(‪ ،‬و ﺑﺘﺮي‪-‬ھﺮي )ﺣﺪود ‪650‬‬
‫‪pym‬‬

‫ﻣﯿﻼدي( ﻓﻘﮫاﻟﻠﻐﮫ را ﺑﻨﯿﺎد ﮔﺬاﺷﺖ؛ و اﯾﻦ ﻋﻠﻢ ﺳﺤﺮاﻧﮕﯿﺰ‪ ،‬ﻛﮫ از ﺗﻜﻮﯾﻦ اﻟﻔﺎظ ﺑﺤﺚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ ﺣﯿﺎت‬
‫ﺧﻮد را در دورهھﺎي ﺟﺪﯾﺪ ﻣﺪﯾﻮن ﻛﺸﻒ ﻣﺠﺪد ﺳﺎﻧﺴﻜﺮﯾﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ ﭘﯿﺶ از اﯾﻦ دﯾﺪهاﯾﻢ‪ ،‬در ھﻨﺪ ﻋﺼﺮ وداﯾﻲ ﺧﻄﻨﻮﯾﺴﻲ ﻣﺮﺳﻮم ﻧﺒﻮد‪ .‬در ﺣﺪود ﻗﺮن ﭘﻨﺠﻢ قم ﺧﻂ‬
‫ﺧﺮوﺷﺘﻲ از ﻧﻤﻮﻧﮫھﺎي ﺳﺎﻣﻲ ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺷﺪه‪ ،‬و در ﺣﻤﺎﺳﮫھﺎ و ﻣﺘﻮن ﺑﻮداﯾﻲ ﻛﻢﻛﻢ از دﺑﯿﺮان ﺳﺨﻦ ﻣﻲرود‪.‬‬
‫ﺑﺮروي ﺑﺮﮔﮭﺎي ﻧﺨﻞ و ﭘﻮﺳﺖ درﺧﺘﺎن ﻣﻲﻧﻮﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﻧﻮﻋﻲ اﺑﺰار ﻧﻮك ﺗﯿﺰ آھﻨﻲ را ﺑﮫ ﺟﺎي ﻗﻠﻢ ﺑﮫ ﻛﺎر‬

‫‪.co‬‬
‫ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ؛ ﭘﻮﺳﺖ درﺧﺖ را ﻋﻤﻞ ﻣﻲآوردﻧﺪ ﻛﮫ ﻧﺮم و ﻟﻄﯿﻒ ﺷﻮد‪ ،‬ﺳﭙﺲ‪ ،‬ﺑﺎ ﻗﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺮوف را ﺑﺮ آن ﻧﻘﺮ‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬روي ﭘﻮﺳﺖ ﻣﺮﻛﺐ ﻣﻲﭘﺎﺷﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ ﻣﺮﻛﺐ را از روي ﺑﺮگ ﭘﺎك ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﻓﻘﻂ ﺗﻮي‬
‫ﺧﺮاﺷﯿﺪهھﺎ ﻣﺮﻛﺐ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن )در ﺣﺪود ‪ 1000‬ﻣﯿﻼدي( ﻛﺎﻏﺬ را ﺑﮫ ھﻨﺪ ﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ آﺧﺮ‪ ،‬ﺗﺎ ﻗﺮن‬
‫ھﻔﺪھﻢ‪ ،‬ﺟﺎي ﭘﻮﺳﺖ درﺧﺖ را ﻧﮕﺮﻓﺖ‪ .‬از ﻣﯿﺎن اوراق ﭘﻮﺳﺖ درﺧﺖ رﺷﺘﮫاي ﻣﻲﮔﺬراﻧﺪﻧﺪ و آن را‬
‫ﻣﺮﺗﺐ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﻛﺘﺎﺑﮭﺎﯾﻲ را ﻛﮫ از اﯾﻦ ﺑﺮﮔﮭﺎ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه ﺑﻮد در ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﮫھﺎﯾﻲ ﮔﺮد ﻣﻲ آوردﻧﺪ ﻛﮫ‬

‫‪oo‬‬
‫ھﻨﺪﯾﺎن آﻧﮭﺎ را »ﮔﻨﺠﺨﺎﻧﮫھﺎي اﻻھﺔ ﺳﺨﻦ« ﻣﻲﻧﺎﻣﯿﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﺠﻤﻮﻋﮫھﺎي ﻋﻈﯿﻤﻲ از اﯾﻦ آﺛﺎر ﭼﻮﺑﻲ از اﻧﮭﺪام‬
‫روزﮔﺎر و ﺟﻨﮓ ﻣﺼﻮن ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -II‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﺪارس – روﺷﮭﺎ – داﻧﺸﮕﺎھﮭﺎ – ﺗﻌﻠﯿﻢ و ﺗﺮﺑﯿﺖ اﺳﻼﻣﻲ – ﻧﻈﺮ ﯾﻚ اﻣﭙﺮاﻃﻮر درﺑﺎرة آﻣﻮزش و‬
‫ﭘﺮورش‬

‫ﺧﻄﻨﻮﯾﺴﻲ ﺣﺘﻲ ﺗﺎ ﻗﺮن ﻧﻮزدھﻢ ﺳﮭﻢ ﻧﺎﭼﯿﺰي در آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ھﻨﺪي ﺑﺮﻋﮭﺪه داﺷﺖ‪.‬‬

‫ﺷﺎﯾﺪ ﺑﮫ ﻧﻔﻊ روﺣﺎﻧﯿﺎن ﻧﺒﻮد ﻛﮫ راز ﻣﺘﻮن ﻣﻘﺪس ﯾﺎ ﻣﺪرﺳﻲ ﺑﺮھﻤﮕﺎن آﺷﻜﺎر ﺷﻮد‪ .‬ﭼﻮن ﺑﮫ ﮔﺬﺷﺘﺔ دور‬
‫@‪h‬‬
‫ﺗﺎرﯾﺦ ھﻨﺪ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﯿﻢ‪ ،‬ﺑﮫ ﯾﻚ ﻧﻈﺎم آﻣﻮزﺷﻲ ﺑﺮﻣﻲﺧﻮرﯾﻢ ‪7‬ﻛﮫ ھﻤﯿﺸﮫ دردﺳﺖ روﺣﺎﻧﯿﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ‬
‫ﻧﻈﺎم‪ ،‬ﻛﮫ در آﻏﺎز ﺑﮫ روي ﭘﺴﺮان ﺑﺮھﻤﻨﺎن ﺑﺎز ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻌﺪھﺎ‪ ،‬ﺑﮫ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬از ﻃﺒﻘﮫاي ﺑﮫ ﻃﺒﻘﺔ دﯾﮕﺮ‬
‫ﮔﺴﺘﺮش ﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬ﺗﺎ در دورة ﻣﺎ ﻛﮫ ﻓﻘﻂ ﻧﺠﺴﮭﺎ از آن ﻣﺤﺮوﻣﻨﺪ‪ .‬ھﺮ روﺳﺘﺎي ھﻨﺪي ﻣﺪﯾﺮ ﻣﺪرﺳﮫاي ﺧﺎص‬
‫ﺧﻮد داﺷﺖ ﻛﮫ از ﺻﻨﺪوق ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺣﻘﻮق ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﭘﯿﺶ از آﻣﺪن ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎﯾﯿﮭﺎ ﺑﮫ ھﻨﺪ‪ ،‬ﻓﻘﻂ در ﺑﻨﮕﺎل در‬
‫ﺣﺪود ھﺸﺘﺎدھﺰار ﻣﺪرﺳﺔ ﻣﺤﻠﻲ وﺟﻮد داﺷﺖ؛ ﯾﻌﻨﻲ ﺑﺮاي ھﺮ ﭼﮭﺎرﺻﺪ ﻧﻔﺮ ﯾﻚ ﻣﺪرﺳﮫ‪ .‬ﻇﺎھﺮاً درﺻﺪ‬
‫ﺑﺎﺳﻮادھﺎ در زﻣﺎن آﺷﻮﻛﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ھﻨﺪ اﻣﺮوز ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪are‬‬

‫ﺑﭽﮫھﺎ از ﺷﮭﺮﯾﻮر ﺗﺎ ﺑﮭﻤﻦ ﺑﮫ ﻣﺪرﺳﺔ دھﻜﺪه ﻣﻲرﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬در ﭘﻨﺠﺴﺎﻟﮕﻲ ﺑﮫ ﻣﺪرﺳﮫ وارد و در ھﺸﺖ ﺳﺎﻟﮕﻲ‬
‫از آن ﺧﺎرج ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ .‬آﻣﻮزش اﺳﺎﺳﺎً ﺧﺼﻠﺘﻲ ﻣﺬھﺒﻲ داﺷﺖ‪ ،‬و ﻣﻮﺿﻮع درس ھﻢ ﻣﮭﻢ ﻧﺒﻮد؛ روش‬
‫ﻣﻌﻤﻮل از ﺑﺮ ﻛﺮدن ﺑﻮد و وداھﺎ ھﻢ ﻣﺘﻨﮭﺎي ﺑﻲﭼﻮن و ﭼﺮاي درﺳﻲ را ﺗﺸﻜﯿﻞ ﻣﻲداد‪ .‬ﺧﻮاﻧﺪن و ﻧﻮﺷﺘﻦ‬
‫و ﺣﺴﺎب ﻛﺮدن ﺟﺰو ﺑﺮﻧﺎﻣﮫ ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﻛﺎر اﺻﻠﻲ آﻣﻮزش ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻧﻤﻲآﻣﺪ؛ ﻣﻨﺶ را ﺑﺮﺗﺮ از ﺧﺮد‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و اﻧﻀﺒﺎط ﺟﻮھﺮ ﺗﺤﺼﯿﻞ ﺑﻮد‪ .‬ﭼﯿﺰي از ﭼﻮب و ﻓﻠﻚ ﯾﺎ ﻛﺎرھﺎي ﺳﺨﺖ دﯾﮕﺮ ﻧﺸﻨﯿﺪهاﯾﻢ؛ اﻣﺎ‬
‫ﻣﻲﺑﯿﻨﯿﻢ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﯿﺶ از ھﻤﮫ‪ ،‬ﺑﺮ اﯾﺠﺎد ﻋﺎدات ﺷﺎﯾﺴﺘﮫ و درﺳﺖ زﻧﺪﮔﻲ ﺗﺄﻛﯿﺪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺷﺎﮔﺮد در ھﺸﺖ‬
‫ﺳﺎﻟﮕﻲ ﺑﮫ ﻣﺮاﻗﺒﺖ رﺳﻤﯿﺘﺮ ﮔﻮرو‪ ،‬ﯾﺎ ﻣﻌﻠﻢ ﺷﺨﺼﻲ ﯾﺎ راھﻨﻤﺎ‪ ،‬ﺳﭙﺮده ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﻲﺑﺎﯾﺴﺖ ﺑﺎ او زﻧﺪﮔﻲ‬
‫ﻻ اﯾﻦ ﻛﺎر ﺗﺎ ﺑﯿﺴﺖ ﺳﺎﻟﮕﻲ اداﻣﮫ ﻣﻲﯾﺎﻓﺖ‪ .‬از او اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻲرﻓﺖ ﻛﮫ در ﺧﺪﻣﺖ ﮔﻮرو ﺑﺎﺷﺪ‬ ‫ﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﻣﻌﻤﻮ ً‬
‫)اﯾﻦ ﮔﺎھﻲ در ﺣﺪ ﻧﻮﻛﺮي ﺑﻮد(؛ ﻣﻜﻠﻒ ﺑﮫ ﺧﻮﯾﺸﺘﻨﺪاري‪ ،‬ﻋﻔﺖ‪ ،‬ﭘﺎﻛﯿﺰﮔﻲ‪ ،‬و ﺧﻮراك ﺑﯿﮕﻮﺷﺖ ﺑﻮد‪ .‬در‬
‫‪an‬‬

‫اﯾﻦ ﻣﻘﺎم »ﭘﻨﺞ ﺷﺎﺳﺘﺮه«‪ ،‬ﯾﺎ ﭘﻨﺞ ﻋﻠﻢ‪ ،‬را ﻣﻲآﻣﻮﺧﺖ ﻛﮫ ھﻤﺎﻧﺎ دﺳﺘﻮر زﺑﺎن‪ ،‬ھﻨﺮھﺎ و ﻓﻨﻮن‪ ،‬ﻃﺐ‪ ،‬ﻣﻨﻄﻖ‪،‬‬
‫و ﻓﻠﺴﻔﮫ ﺑﻮد‪ .‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم او را ﺑﺎ اﯾﻦ ﭘﻨﺪ ﻓﺮزاﻧﮫوار ﺑﮫ ﺟﮭﺎن ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ ﻛﮫ ﻓﻘﻂ ﯾﻚ ﭼﮭﺎرم آﻣﻮزش و‬
‫ﭘﺮورش از اﺳﺘﺎد اﺳﺖ؛ ﯾﻚ ﭼﮭﺎرم از ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ ﺧﻮد او‪ ،‬ﯾﻚ ﭼﮭﺎرم از ھﻤﮕﻨﺎن‪ ،‬و ﯾﻚ ﭼﮭﺎرم از زﻧﺪﮔﻲ‬
‫ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪pym‬‬

‫ﺷﺎﮔﺮد ﺷﺎﯾﺪ در ﺣﺪود ﺷﺎﻧﺰدهﺳﺎﻟﮕﻲ از ﻧﺰد ﮔﻮرو ﻣﺮﺧﺺ ﻣﻲﺷﺪ و ﺑﮫ ﯾﻜﻲ از داﻧﺸﮕﺎھﮭﺎي ﺑﺰرﮔﻲ‬
‫ﻣﻲرﻓﺖ ﻛﮫ ھﺮﻛﺪام ﻣﺎﯾﺔ ﺳﺮاﻓﺮازي ھﻨﺪ ﺑﺎﺳﺘﺎن و ﻗﺮون وﺳﻄﺎي اﯾﻦ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺑﻮد‪ ،‬از ﻗﺒﯿﻞ‪:‬‬
 ‫‪m‬‬
‫داﻧﺸﮕﺎھﮭﺎي ﺑﻨﺎرس‪ ،‬ﺗﻜﺴﯿﻠﮫ‪ ،‬وﯾﺪرﺑﮫ‪ ،‬آﺟﺎﻧﺘﺎ‪ ،‬اﺟﯿﻦ‪ ،‬و ﻧﺎﻟﻨﺪه‪ .‬در روزﮔﺎر ﺑﻮدا داﻧﺸﮕﺎه ﺑﻨﺎرس‪ ،‬ﻣﺜﻞ‬
‫اﻣﺮوز‪ ،‬دژ ﻋﻠﻢ درﺳﺖ ﭘﻨﺪار ]ﯾﺎ‪ ،‬رﺳﻤﻲ[ ﺑﺮھﻤﻨﺎن ﺑﻮد؛ داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻜﺴﯿﻠﮫ‪ ،‬در زﻣﺎن ﺣﻤﻠﺔ اﺳﻜﻨﺪر‪ ،‬در‬
‫ﺗﻤﺎم آﺳﯿﺎ‪ ،‬ﺑﮫ ﻛﺎﻧﻮن ﺑﺮﺟﺴﺘﺔ داﻧﺶﭘﮋوھﻲ ھﻨﺪي ﻣﻌﺮوف‪ ،‬و ﺑﯿﺶ از ھﻤﮫ ﺑﮫ ﻣﺪرﺳﺔ ﻃﺒﺶ ﻣﺸﮭﻮر ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫داﻧﺸﮕﺎه اﺟﯿﻦ ﺑﮫ ﺳﺒﺐ ﻋﻠﻢ ﻧﺠﻮم‪ ،‬و داﻧﺸﮕﺎه آﺟﺎﻧﺘﺎ از ﻟﺤﺎظ ﺗﺪرﯾﺲ ھﻨﺮ‪ ،‬از آوازة ﺑﻠﻨﺪي ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻧﻤﺎي ﺳﺮدر ﯾﻜﻲ از‬

‫داﻧﺸﮕﺎھﮭﺎي ﻛﮭﻦ اﺳﺖ‪ .‬داﻧﺸﮕﺎه ﻧﺎﻟﻨﺪه‪ ،‬ﻛﮫ ﭘﺮآوازهﺗﺮﯾﻦ ﻧﮭﺎدھﺎي ﺗﻌﻠﯿﻤﺎت ﻋﺎﻟﻲ ﺑﻮداﯾﻲ ﺑﻮد‪ ،‬اﻧﺪﻛﻲ ﭘﺲ‬
‫از ﻣﺮگ »اﺳﺘﺎد« ﺑﻨﯿﺎد ﻧﮭﺎده ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬و دوﻟﺖ درآﻣﺪ ﺻﺪ روﺳﺘﺎ را وﻗﻒ ﻧﮕﺎھﺪاري آن ﻛﺮده ﺑﻮد‪ .‬ده‬

‫‪oo‬‬
‫ھﺰار ﺷﺎﮔﺮد‪ ،‬ﺻﺪ اﻃﺎق درس‪ ،‬ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﮫھﺎي ﺑﺰرگ‪ ،‬و ﺷﺶ ﺧﻮاﺑﮕﺎه ﻋﻈﯿﻢ داﺷﺖ‪ ،‬ھﺮ ﯾﻚ داراي ﭼﮭﺎر‬
‫ﻃﺒﻘﮫ‪ .‬ﯾﻮاﻧﮓ ﭼﻮاﻧﮓ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ رﺻﺪﺧﺎﻧﮫھﺎي آن »در ﺑﺨﺎر و ﻣﮫ ﺻﺒﺤﮕﺎھﻲ از دﯾﺪه ﭘﻨﮭﺎن ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬و‬
‫اﻃﺎﻗﮭﺎي ﺑﺎﻻﯾﻲ آن ﺳﺮ ﺑﮫ اﺑﺮھﺎ ﻣﻲﺳﻮد‪ «.‬اﯾﻦ زاﯾﺮ ﻛﮭﻦ ﭼﯿﻨﻲ رھﺮوان داﻧﺎ و درﺧﺘﺴﺘﺎﻧﮭﺎي اﻧﺒﻮه ﻧﺎﻟﻨﺪه‬
‫را ﭼﻨﺪان دوﺳﺖ ﻣﻲداﺷﺖ ﻛﮫ ﭘﻨﺞ ﺳﺎل در آﻧﺠﺎ رﺣﻞ اﻗﺎﻣﺖ اﻓﻜﻨﺪ‪ .‬ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪»:‬از ﻣﯿﺎن داوﻃﻠﺒﺎﻧﻲ ﻛﮫ از‬

‫‪yah‬‬
‫ﺧﺎرج آرزوي ورود ﺑﮫ ﻣﺪارس ﻣﺒﺎﺣﺜﺔ ]ﻧﺎﻟﻨﺪه[ را داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺟﻤﻊ ﻛﺜﯿﺮي از دﺷﻮارﯾﮭﺎي ﻛﺎر و ﻣﺒﺎﺣﺜﮫ‬
‫ﻋﺎﺟﺰ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ و ﭘﺎي ﭘﺲ ﻣﻲﻛﺸﯿﺪﻧﺪ؛ و آﻧﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﻋﻤﯿﻘﺎً در ﻋﻠﻢ ﻛﮭﻦ و ﻧﻮ وارد ﺑﻮدﻧﺪ ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﮫ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫از ھﺮ ده ﻧﻔﺮ‪ ،‬دو ﯾﺎ ﺳﮫ ﺗﻦ ﻣﻮﻓﻖ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ «.‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ آن اﻧﺪازه ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﮫ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬از‬
‫آﻣﻮزش‪ ،‬ﻏﺬا‪ ،‬و ﺟﺎي راﯾﮕﺎن ﺑﮭﺮه ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ؛ اﻣﺎ ﺗﺎﺑﻊ اﻧﻀﺒﺎﻃﻲ ﺳﺨﺖ‪ ،‬ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ ﻧﻈﯿﺮ اﻧﻀﺒﺎط دﯾﺮھﺎ‪،‬‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن اﺟﺎزه ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﺑﺎ زﻧﺎن ﺣﺮف ﺑﺰﻧﻨﺪ‪ ،‬ﯾﺎ آﻧﮭﺎ را ﺑﺒﯿﻨﻨﺪ؛ ﺣﺘﻲ آرزوي ﺗﻤﺎﺷﺎي زن از‬
‫ﻣﻌﺎﺻﻲ ﻛﺒﯿﺮه ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ .‬اﮔﺮ داﻧﺸﺠﻮﯾﻲ ﺑﺎ زﻧﻲ ﻧﺰدﯾﻜﻲ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﻣﻲﺑﺎﯾﺴﺖ ﯾﻚ ﺳﺎل ﺗﻤﺎم در‬
‫ﭘﻮﺳﺖ ﺧﺮ ﺑﺮود‪ ،‬دﻣﺶ رو ﺑﮫ ﺑﺎﻻ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎ درﯾﻮزﮔﻲ روزﮔﺎر ﺑﮕﺬراﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ ﮔﻨﺎھﺶ اﻋﺘﺮاف ﻛﻨﺪ‪ .‬ھﺮ‬
‫@‪h‬‬
‫ﺻﺒﺢ ﺗﻤﺎم داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﻣﻲﺑﺎﯾﺴﺖ در ده اﺳﺘﺨﺮ ﺷﻨﺎي ﺑﺰرگ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻌﻠﻖ داﺷﺖ‪ ،‬ﺷﺴﺘﺸﻮ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫دورة ﺗﺤﺼﯿﻞ دوازده ﺳﺎل ﻃﻮل ﻣﻲﻛﺸﯿﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﺮﺧﻲ ﺳﻲ ﺳﺎل ‪ ،‬و ﺑﺮﺧﻲ ھﻢ ﺗﺎ آﺧﺮ ﻋﻤﺮ در آﻧﺠﺎ‬
‫ﻣﻲﻣﺎﻧﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‪ ،‬ﭘﺲ از ھﺠﻮم ﺑﮫ ھﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ ﺗﻤﺎم دﯾﺮھﺎي ﺷﻤﺎل ھﻨﺪ‪ ،‬ﭼﮫ ﺑﻮداﯾﻲ و ﭼﮫ ﺑﺮھﻤﻨﻲ‪ ،‬را وﯾﺮان‬
‫‪are‬‬

‫ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻧﺎﻟﻨﺪه را در ﺳﺎل ‪ 1197‬ﻣﯿﻼدي ﺑﺎ ﺧﺎك ﯾﻜﺴﺎن ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﺗﻤﺎم رھﺮواﻧﺶ را از دم ﺗﯿﻎ ﮔﺬراﻧﺪﻧﺪ؛‬
‫از آﻧﭽﮫ ﭘﺲ از اﯾﻦ ﻣﮭﺎﺟﻤﺎن ﺑﺮﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪه ھﺮﮔﺰ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﯿﻢ زﻧﺪﮔﻲ ﭘﺮﻋﻈﻤﺖ و ﺟﻼل ھﻨﺪ ﺑﺎﺳﺘﺎن را‬
‫ارزﯾﺎﺑﻲ ﻛﻨﯿﻢ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺘﺬﻛﺮ ﺷﺪ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻣﮭﺎﺟﻤﯿﻦ در ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺮﺑﺮﯾﺖ ﻧﺒﻮدﻧﺪ؛ ذوﻗﻲ ﺑﺮاي زﯾﺒﺎﯾﻲ داﺷﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫و ﺑﺮاي ﻏﺎرﺗﮕﺮي ﺧﻮد ﻣﺠﻮزھﺎﯾﻲ دﯾﻨﻲ اراﺋﮫ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﮫ ﻣﻐﻮﻟﮭﺎي ﺳﻠﺴﻠﺔ ﺗﯿﻤﻮرﯾﺎن ھﻨﺪ ﺑﺮ‬
‫ﺗﺨﺖ ﻧﺸﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺮھﻨﮕﻲ ﺑﺎ ﺧﻮد آوردﻧﺪ ﻛﮫ در ﺣﺪ ﺧﻮد ﻋﺎﻟﻲ ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ وﺳﻌﺖ ﻧﺪاﺷﺖ؛ ادﺑﯿﺎت را ھﻤﭽﻮن‬
‫ﺷﻤﺸﯿﺮ دوﺳﺖ ﻣﻲداﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﭼﮕﻮﻧﮫ ﻣﺤﺎﺻﺮة ﻣﻮﻓﻘﻲ را ﺑﺎ ﻓﺘﺤﻨﺎﻣﮫاي ﻣﻨﻈﻮم ﺑﯿﺎﻣﯿﺰﻧﺪ‪ .‬در‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﯿﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‪ ،‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﺑﯿﺸﺘﺮ ﯾﻚ ﻛﺎر ﻣﺰدي ﺑﻮد‪ ،‬و ﭘﺪران ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ ﺑﺮاي ﭘﺴﺮاﻧﺸﺎن ﻟـﻠﮫ و‬
‫ﻣﻌﻠﻢ ﺳﺮﺧﺎﻧﮫ ﻣﻲآوردﻧﺪ‪ .‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﻔﮭﻮم اﺷﺮاﻓﻲ آن‪ ،‬زﯾﻨﺖ و ﻗﺪرت و ﮔﺎھﻲ ھﻢ دﺳﺘﯿﺎر‬
‫ﻣﺮد ﺻﺎﺣﺐ ﭘﯿﺸﮫ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲآﻣﺪ؛ اﻣﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻً آن را ﺑﺮاي ﻛﺴﻲ ﻛﮫ ﮔﺮدآﻟﻮد ﻓﻘﺮ ﺑﻮد ﯾﺎ ﻣﻘﺎﻣﻲ ﺑﻠﻨﺪ و‬
‫واﻻ ﻧﺪاﺷﺖ ﺧﻄﺮ و ﻋﺎﻣﻞ ﺗﺤﺮﯾﻜﻲ ﺑﺮاي اﺟﺘﻤﺎع ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ‪ .‬درﺑﺎرة ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ روش آﻣﻮزش ﻟﻠﮕﺎن‬
‫ﻣﻲﺗﻮان از روي ﯾﻜﻲ از ﻧﺎﻣﮫھﺎي ﻣﮭﻢ ﺗﺎرﯾﺨﻲ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﭘﺎﺳﺦ اورﻧﮓ زﯾﺐ ﺑﮫ ﻣﻌﻠﻢ ﺳﺎﺑﻘﺶ‪ ،‬ﻗﻀﺎوت ﻛﺮد‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫اﯾﻦ ﻣﻌﻠﻢ از ﺳﻠﻄﺎن وﻇﯿﻔﮫاي ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ‪:‬‬

‫اي ﻓﻘﯿﮫ‪ ،‬ﭼﮫ ﺣﺎﺟﺘﻲ داري؟ ﻃﺎﻟﺐ آﻧﻲ ﻛﮫ ﺗﺮا در ﺳﻠﻚ اﻣﯿﺮان ﻋﺎﻟﯿﻤﻘﺎم درﮔﺎه ﺧﻮد در آورم؟ ﺑﺮاﯾﺖ‬
‫ﺑﮕﻮﯾﻢ ﻛﮫ اﮔﺮ ﺗﻮ ﺣﻖ ﺗﻌﻠﯿﻢ را‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﻛﮫ ﺑﺎﯾﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﺟﺎ آورده ﺑﻮدي ﭼﯿﺰي از اﯾﻦ ﻣﻨﺼﻔﺎﻧﮫﺗﺮ ﻧﺒﻮد؛ زﯾﺮا‬
‫‪pym‬‬

‫اﻋﺘﻘﺎد ﻣﻦ آن اﺳﺖ ﻛﮫ ﭼﻮن ﻃﻔﻞ ﺧﻮب ﻣﮭﺬب و آﻣﻮﺧﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻻاﻗﻞ ھﻤﺎن ﻗﺪر در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻌﻠﻤﺶ ﻣﻜﻠﻒ‬
‫اﺳﺖ ﻛﮫ در ﺑﺮاﺑﺮ ﭘﺪرش‪ .‬اﻣﺎ ﻛﻮ آن اﺳﻨﺎد)ﯾﻌﻨﻲ‪ ،‬ﺗﻌﻠﯿﻤﺎت( ﺧﻮﺑﻲ ﻛﮫ ﺗﻮ ﺑﮫ ﻣﻦ دادهاي؟ ﻧﺨﺴﺖ ﺑﮫ ﻣﻦ‬
‫ﭼﻨﯿﻦ آﻣﻮﺧﺘﻲ ﻛﮫ ھﻤﺔ ﻓﺮﻧﮕﺴﺘﺎن)ﻛﮫ ﮔﻮﯾﺎ ﺑﮫ اروﭘﺎ ﻣﻲﮔﻮﯾﻨﺪ( ﭼﯿﺰي ﺟﺰ ﺟﺰﯾﺮة ﻛﻮﭼﻜﻲ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﭘﺎدﺷﺎه آن‪ ،‬ﭘﺎدﺷﺎه ﭘﺮﺗﻐﺎل اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﻌﺪ از او ﭘﺎدﺷﺎه ھﻠﻨﺪ‪ ،‬و ﺳﭙﺲ ﭘﺎدﺷﺎه اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن‪ ،‬ھﻤﭽﻨﯿﻦ‬
‫درﺑﺎرة ﺷﺎھﺎن دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﺷﺎھﺎن ﻓﺮاﻧﺴﮫ و اﻧﺪﻟﺲ‪ ،‬ﺗﻮ آﻧﺎن را ﻣﺜﻞ راﺟﮫھﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﺧﻮدﻣﺎن ﺑﮫ ﻣﻦ‬
‫ﻧﻤﻮدهاي‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﻦ ﮔﻔﺘﮫاي ﻛﮫ ﺷﺎھﺎن ھﻨﺪوﺳﺘﺎن از آﻧﮭﺎ ﺧﯿﻠﻲ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻧﺪ‪ ،‬و آﻧﮭﺎ)ﺷﺎھﺎن ھﻨﺪوﺳﺘﺎن( ﺷﺎھﺎن‬

‫‪.co‬‬
‫ﺑﺰرگ…‪ ،‬ﺟﮭﺎﻧﮕﯿﺮ و ﺟﮭﺎن ﭘﺎدﺷﺎه ﺑﻮدﻧﺪ؛ و ﺷﺎھﺎن اﯾﺮان و ازﺑﻚ‪ ،‬ﻛﺎﺷﻐﺮ‪ ،‬ﺗﺎﺗﺎرﺳﺘﺎن‪ ،‬ﺧﺘﺎ‪ ،‬ﭘﮕﻮ‪ ،‬ﭼﯿﻦ‬
‫و ﻣﺎﭼﯿﻦ‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﻨﯿﺪن ﻧﺎم ﺷﺎھﺎن ھﻨﺪوﺳﺘﺎن ﺑﺮﺧﻮد ﻣﻲﻟﺮزﻧﺪ‪ .‬اﻟﺤﻖ ﭼﮫ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﻲ ﻋﺎﻟﻲ! ﺗﻮ ﺑﮭﺘﺮ ﺑﻮد دﻗﯿﻘًﺎ‬
‫ﺑﮫ ﻣﻦ ﻣﻲآﻣﻮﺧﺘﻲ ﻛﮫ آن ﻣﻤﺎﻟﻚ ﺟﮭﺎن را از ھﻢ ﺗﻤﯿﺰ ﺑﺪھﻢ‪ ،‬و ﻗﺪرت آﻧﮭﺎ‪ ،‬راه و رﺳﻢ ﺟﻨﮕﯿﺪﻧﺸﺎن‪،‬‬
‫رﺳﻮﻣﺸﺎن‪ ،‬دﯾﻨﮭﺎﺷﺎن‪ ،‬ﺣﻜﻮﻣﺘﮭﺎﺷﺎن‪ ،‬و ﻋﻼﯾﻘﺸﺎن را ﺧﻮب و درﺳﺖ ﺑﻔﮭﻤﻢ؛ و ﭘﮋوھﺶ در ﺗﺎرﯾﺨﮭﺎي‬
‫ﻣﻮﺛﻖ‪ ،‬ﻇﮭﻮر و ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ‪ ،‬و اﻧﺤﻄﺎط آﻧﮭﺎ را ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﮫ ﻗﺮار دھﻢ‪ ،‬و درﯾﺎﺑﻢ ﻛﮫ آن ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺑﺰرگ و‬

‫‪oo‬‬
‫اﻧﻘﻼﺑﺎت در اﻣﭙﺮاﻃﻮرﯾﮭﺎ و ﻣﻤﻠﻜﺘﮭﺎي ﭘﺎدﺷﺎھﻲ از ﻛﺠﺎ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﮫ‪ ،‬و ﺑﺮاﺛﺮ ﻛﺪام ﺧﻄﺎھﺎ واﺷﺘﺒﺎھﺎت اﺗﻔﺎق‬
‫اﻓﺘﺎده اﺳﺖ‪ .‬از ﺗﻮ ﺑﻨﺪرت ﻧﺎم اﺟﺪادم را‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﻨﯿﺎﻧﮕﺬاران ﻣﺸﮭﻮر اﯾﻦ اﻣﭙﺮاﻃﻮري ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬آﻣﻮﺧﺘﮫام؛ ﺗﻮ از‬
‫ﻼ‬
‫ﯾﺎد دادن ﺗﺎرﯾﺦ ﺣﯿﺎت آﻧﮭﺎ‪ ،‬و اﯾﻨﻜﮫ ﭼﮫ راھﻲ را در ﭘﯿﺶ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﭼﻨﯿﻦ ﻓﺘﺢ ﻋﻈﯿﻤﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻛﺎﻣ ً‬
‫ﻏﺎﻓﻞ ﺑﻮدهاي‪ .‬ﺗﻮ ﻓﻘﻂ ﻓﻜﺮ و ذﻛﺮت اﯾﻦ ﺑﻮد ﻛﮫ زﺑﺎن ﻋﺮﺑﻲ و ﺧﻮاﻧﺪن و ﻧﻮﺷﺘﻦ ﯾﺎدم ﺑﺪھﻲ‪ .‬اﻟﺤﻖ ﻛﮫ‬

‫‪yah‬‬
‫ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻤﻨﻮﻧﻢ ﻛﮫ ﻣﺮا واداﺷﺘﻲ اﯾﻨﮭﻤﮫ وﻗﺘﻢ را ﺑﺮ ﺳﺮ زﺑﺎﻧﻲ ﺗﻠﻒ ﻛﻨﻢ ﻛﮫ ﺑﮫ ده ﯾﺎ دوازده ﺳﺎل وﻗﺖ ﻧﯿﺎز‬
‫دارد ﺗﺎ ﻛﻤﺎﻟﺶ ﺣﺎﺻﻞ آﯾﺪ؛ ﭘﻨﺪاﺷﺘﮫ ﺑﻮدي ﻛﮫ ﺷﺎھﺰادهاي ﺑﺎﯾﺪ در اﯾﻦ ﻓﻜﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ ﻋﺎﻟﻢ ﻧﺤﻮ ﯾﺎ ﻣﺠﺘﮭﺪ‬
‫ﺷﻮد و ﺑﮫ آﻣﻮﺧﺘﻦ زﺑﺎﻧﮭﺎﯾﻲ ﺑﮫ ﺟﺰ زﺑﺎن ھﻤﺴﺎﯾﮕﺎﻧﺶ اﻓﺘﺨﺎر ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺎل آﻧﻜﮫ ﺑﻲ آن اﻃﻼﻋﺎت ھﻢ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ‬
‫]ﺷﺎه[ ﺧﻮﺑﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛ وﻗﺖ ﺑﺮاي او ﺑﺴﯿﺎر ﮔﺮاﻧﺒﮭﺎﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻮن ﺧﯿﻠﻲ ﻛﺎرھﺎي ﺳﻨﮕﯿﻦ ھﺴﺖ ﻛﮫ ﺑﺎﯾﺪ داﯾﻤًﺎ آﻧﮭﺎ‬
‫را ﺑﯿﺎﻣﻮزد‪ .‬آﯾﺎ ذﯾﺮوﺣﻲ ھﺴﺖ ﻛﮫ ﺟﺰ ﺑﺎ اﻛﺮاه‪ ،‬و ﺣﺘﻲ ﺑﺎ ﻧﻮﻋﻲ ﺣﻘﺎرت‪ ،‬ﺑﮫ ﭼﻨﯿﻦ ﺗﻤﺮﯾﻦ ﻏﻢاﻧﮕﯿﺰ و‬
‫ﺧﺸﻚ و ﻣﻼلاﻧﮕﯿﺰ آﻣﻮﺧﺘﻦ ﻟﻐﺎت ﺗﻦ در داده ﺑﺎﺷﺪ؟‬
‫@‪h‬‬
‫ﺑﺮﻧﯿﮫ‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﻌﺎﺻﺮ اورﻧﮓ زﯾﺐ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ اورﻧﮓ زﯾﺐ ﻧﻔﺮﺗﺶ را از آﻣﻮزﺷﮭﺎي‬
‫ﻓﻀﻞﻓﺮوﺷﺎﻧﺔ ﻣﻌﻠﻤﺎﻧﺶ اﺑﺮاز ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ و در آن درﺑﺎرﯾﮭﺎي او ﺗﺄﯾﯿﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﮫ … اﯾﻦ ﺳﺮزﻧﺶ را ھﻢ ﺑﮫ‬
‫ﻧﺎﻣﺔ ﺧﻮد اﻓﺰوده اﺳﺖ؛«‬

‫ﻻ ﺑﺎ ﺧﺎﻃﺮة ﺧﻮش ھﻤﺮاه اﺳﺖ‪ ،‬و اﮔﺮ ﺧﻮب از آن‬ ‫ﻧﻤﻲداﻧﻲ ﻛﮫ دوران ﻃﻔﻮﻟﯿﺖ ﺣﺎﻟﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﻌﻤﻮ ً‬
‫ﻧﮕﺎھﺪاري ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺴﺘﻌﺪ ﻓﺮاﮔﺮﻓﺘﻦ ھﺰاران اﺣﻜﺎم و ﺗﻌﻠﯿﻤﺎت ﺧﻮب اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﮫ ﻋﻤﯿﻘًﺎ در ﺗﻤﺎم ﺑﺎﻗﯿﻤﺎﻧﺪة ﻋﻤﺮ‬
‫‪are‬‬

‫آدﻣﻲ اﺛﺮ ﻣﻲﮔﺬارد‪ ،‬و ھﻤﯿﺸﮫ ذھﻦ را ﺑﺮاي ﻛﺎرھﺎي ﺑﺰرگ آﻣﺎده ﻧﮕﺎه ﻣﻲدارد؟ آﯾﺎ ﻓﻘﮫ‪ ،‬ﻋﺒﺎدات‪ ،‬و‬
‫ﻋﻠﻮم را‪ ،‬ھﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﮫ ﺑﮫ ﻋﺮﺑﻲ ﻣﻲآﻣﻮزﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﮫ زﺑﺎن ﻣﺎدرﯾﻤﺎن ﺑﯿﺎﻣﻮزﯾﻢ؟ ﺑﮫ ﭘﺪرم ﺷﺎه ﺟﮭﺎن‬
‫ﮔﻔﺘﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻣﻦ ﻓﻠﺴﻔﮫ ﯾﺎد‬

‫ﺧﻮاھﻲ داد‪ .‬راﺳﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﻮب ﯾﺎدم ھﺴﺖ ﻛﮫ ﺗﻮ ﺳﺎﻟﮭﺎ ﻣﺮا ﺑﮫ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﯿﮭﻮده درﺑﺎرة ﭼﯿﺰھﺎﯾﻲ ﻣﺸﻐﻮل‬
‫‪set‬‬

‫ﻛﺮدي ﻛﮫ ﺑﮫ ھﯿﭻ وﺟﮫ ﻣﺎﯾﺔ رﺿﺎي روح آدﻣﻲ ﻧﯿﺴﺖ؛ ﻛﮫ ﺳﻮدي در ﺟﺎﻣﻌﺔ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻧﺪارد؛ ﭘﻨﺪارھﺎي‬
‫ﺗﻮﺧﺎﻟﻲ و ﺧﯿﺎﻻت ﻣﺤﻀﻲ ھﺴﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﻓﻘﻂ اﯾﻦ ﺧﺼﻮﺻﯿﺖ در آﻧﮭﺎﺳﺖ ﻛﮫ دﺷﻮار ﻓﮭﻤﻨﺪ و ﺧﺎﻃﺮﮔﺮﯾﺰ …‬
‫ھﻨﻮز ﺑﮫ ﯾﺎد دارم ﻛﮫ‪ ،‬ﭘﺲ از آﻧﻜﮫ ﻧﻤﻲداﻧﻢ ﭼﮫ ﻣﺪت ﺑﺎ آن ﻓﻠﺴﻔﺔ ﺧﻮﺑﺖ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻃﺮﯾﻖ ﻣﺸﻐﻮﻟﻢ داﺷﺘﻲ‪،‬‬
‫ﺗﻤﺎم آﻧﭽﮫ ﺑﮫ ﯾﺎدم ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮد ﻋﺒﺎرت از ﻣﺸﺘﻲ اﻟﻔﺎظ ﻣﺒﮭﻢ و ﻧﺎھﻨﺠﺎر ﺑﻮد ﻛﮫ ﻓﻘﻂ ﺑﮫ ﻛﺎر ﮔﯿﺞ ﻛﺮدن‪،‬‬
‫ﻣﺸﻮش ﺳﺎﺧﺘﻦ‪ ،‬و ﺧﺴﺘﮫ ﻛﺮدن اﻓﺮاد ﺑﺎ اﺳﺘﻌﺪاد ﻣﻲﺧﻮرد‪ ،‬و اﺑﺪاع آﻧﮭﺎ ﻓﻘﻂ اﯾﻦ ﻣﺰﯾﺖ را دارد ﻛﮫ‬
‫‪an‬‬

‫ﺑﺮﺑﻄﺎﻟﺖ و ﺟﮭﻞ ﻣﺮداﻧﻲ ﻣﺜﻞ ﺧﻮدت ﺳﺮﭘﻮش ﺑﮕﺬارد و ﻣﺎ را ﻣﻌﺘﻘﺪ ﻛﻨﺪ ﻛﮫ اﻣﺜﺎل ﺗﻮ ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪،‬‬
‫و در ﭘﺲ آن اﻟﻔﺎظ ﮔﻨﮓ و ﻣﺒﮭﻢ اﺳﺮار ﺑﺰرﮔﻲ ﻧﮭﻔﺘﮫ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻓﻘﻂ ﺗﻮ و اﻣﺜﺎل ﺗﻮ ﻻﯾﻖ داﻧﺴﺘﻨﺶ ھﺴﺘﯿﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺗﻮ ﻣﺮا ﺑﺎ ﻓﻠﺴﻔﮫاي آﺷﻨﺎ ﻛﺮده ﺑﻮدي ﻛﮫ ذھﻦ را ﺑﺎ اﺳﺘﺪﻻل ﻣﻨﻄﻘﻲ ھﻤﺴﺎز ﻣﻲﻛﻨﺪ و‪ ،‬آھﺴﺘﮫ آھﺴﺘﮫ‪،‬‬
‫آن را ﭼﻨﺎن ﻋﺎدت ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ ﺟﺰ ﺑﮫ ادﻟﺔ ﻣﺤﻜﻢ ﻋﻘﻠﻲ راﺿﻲ ﻧﺸﻮد؛ اﮔﺮ ﺗﻮ ﺑﮫ ﻣﻦ آن اﺣﻜﺎم و ﺗﻌﻠﯿﻤﺎت‬
‫‪pym‬‬

‫ﻋﺎﻟﻲ را آﻣﻮﺧﺘﮫ ﺑﻮدي ﻛﮫ روح را از دﺳﺘﺮس ﺗﮭﺎﺟﻤﺎت ﺑﺨﺖ و اﻗﺒﺎل ﻓﺮاﺗﺮ ﻣﻲﺑﺮد و ﻣﻮﺟﺒﺎت اﺳﺘﻮاري‬
‫آن را ﻓﺮاھﻢ ﻣﻲآورد و ھﻤﯿﺸﮫ آن را در ﯾﻚ ﺣﺎل ﻧﮕﺎه ﻣﻲدارد واﺟﺎزه ﻧﻤﻲدھﺪ ﻛﮫ ﻧﮫ از ﺑﮭﺮوزي‬
‫ﻣﻐﺮور ﺷﻮد و ﻧﮫ از ادﺑﺎر ﺧﻮار؛ اﮔﺮ دﻗﺖ ﻛﺮده ﺑﻮدي ﻛﮫ ﺑﮫ ﻣﻦ ﻋﻠﻢ ﺧﻮﯾﺸﺘﻨﺸﻨﺎﺳﻲ و درك اﺻﻮل‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ اﺷﯿﺎ را ﺑﯿﺎﻣﻮزي‪ ،‬و ﻣﺮا ﯾﺎري ﻛﺮده ﺑﻮدي ﻛﮫ ﺗﺼﻮر ﺷﺎﯾﺴﺘﮫاي از ﻋﻈﻤﺖ و ﻧﻈﻢ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﺴﯿﻦ‬
‫ﻋﺎﻟﻢ وﺣﺮﻛﺖ اﺟﺰاي آن در اﻧﺪﯾﺸﮫام ﭘﯿﺪا ﺷﻮد؛ ﻣﻲﮔﻮﯾﻢ اﮔﺮ ﺗﻮ ﺗﺪرﯾﺠﺎً ﭼﻨﯿﻦ ﻓﻠﺴﻔﮫاي ﺑﮫ ﻣﻦ اﻟﻘﺎ ﻛﺮده‬
‫ﺑﻮدي‪ ،‬ﻣﻦ اﻛﻨﻮن ﺧﻮد را ﺑﯿﺸﺘﺮ از آﻧﭽﮫ اﺳﻜﻨﺪر ﻣﺪﯾﻮن ارﺳﻄﻮ ﺑﻮد ﻣﺪﯾﻮن ﺗﻮ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻢ‪ ،‬و ھﻢ وﻇﯿﻔﺔ‬

‫‪.co‬‬
‫ﺧﻮد ﻣﻲﺷﻤﺮدم ﻛﮫ ﺑﮭﺘﺮ از اﺳﻜﻨﺪر در ﻣﻘﺎم ﺟﺒﺮان ﺣﻖ اﺳﺘﺎد ﺑﺮآﯾﻢ‪ .‬آﯾﺎ ﻧﻤﻲﺑﺎﯾﺴﺖ‪ ،‬ﺑﮫ ﺟﺎي آﻧﮭﻤﮫ‬
‫ﭼﺎﭘﻠﻮﺳﻲ‪ ،‬ﭼﯿﺰي از ﻧﻜﺎﺗﻲ را ﻛﮫ ﺑﺮاي ھﺮ ﺳﻠﻄﺎن ﺑﺴﯿﺎر ﻣﮭﻢ اﺳﺖ ﺑﮫ ﻣﻦ ﻣﻲآﻣﻮﺧﺘﻲ؟ ﻣﻘﺼﻮدم ﺗﻜﺎﻟﯿﻒ‬
‫ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺳﻠﻄﺎن ﺑﮫ رﻋﺎﯾﺎ و رﻋﺎﯾﺎ ﺑﮫ ﺳﻠﻄﺎن اﺳﺖ؛ و آﯾﺎ ﻧﻤﻲﺑﺎﯾﺴﺖ در ﻧﻈﺮ ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻲ ﻛﮫ روزي ﻣﻦ ﺑﺎﯾﺪ‪،‬‬
‫ﻧﺎﮔﺰﯾﺮ‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﻤﺸﯿﺮ ﺑﺮاي زﻧﺪﮔﻲ و ﺗﺨﺖ و ﺗﺎﺟﻢ ﺑﺎ ﺑﺮادراﻧﻢ ﺑﮫ ﺟﺪال ﺑﺮﺧﯿﺰم؟… آﯾﺎ ھﯿﭻ ﺑﮫ ﺻﺮاﻓﺖ اﯾﻦ‬
‫ﺑﻮدي ﻛﮫ ﺑﮫ ﻣﻦ ﺑﯿﺎﻣﻮزي ﻛﮫ ﻣﺤﺎﺻﺮه ﻛﺮدن ﺷﮭﺮ‪ ،‬ﯾﺎ آراﺳﺘﻦ ﺳﭙﺎه ﯾﻌﻨﻲ ﭼﮫ؟ ﻣﻦ اﯾﻦ ﭼﯿﺰھﺎ را ﻣﺪﯾﻮن‬

‫‪oo‬‬
‫دﯾﮕﺮاﻧﻢ‪ ،‬و ھﯿﭻ دﯾﻨﻲ ﺑﮫ ﺗﻮ ﻧﺪارم‪ .‬ﺑﺮو‪ ،‬ﺑﮫ ھﻤﺎن دھﻲ ﻛﮫ از آن آﻣﺪي ﺑﺮﮔﺮد‪ ،‬و ﻧﮕﺬار ﻛﺴﻲ ﺑﻔﮭﻤﺪ ﻛﮫ‬
‫ﺗﻮ ﻛﯿﺴﺘﻲ و ﭼﮫ ﺑﺮ ﺳﺮت آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -III‬ﺣﻤﺎﺳﮫھﺎ‬

‫‪yah‬‬
‫»ﻣﮭﺎﺑﮭﺎراﺗﺎ« ‪ -‬داﺳﺘﺎن آن – ﺷﻜﻞ آن ‪» -‬ﺑﮭﺎﮔﺎواد‪-‬ﮔﯿﺘﺎ« ‪ -‬ﻣﺎﺑﻌﺪاﻟﻄﺒﯿﻌﺔ ﺟﻨﮓ ‪ -‬ﺑﮭﺎي آزادي ‪-‬‬
‫»راﻣﺎﯾﺎﻧﺎ« ‪ -‬ﻧﻐﻤﺔ ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﮫ در ﺟﻨﮕﻞ – رﺑﻮدن ﺳﯿﺘﺎ – ﺣﻤﺎﺳﮫھﺎي ھﻨﺪي و ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ‬

‫ﻣﺪارس و داﻧﺸﮕﺎھﮭﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﺨﺸﻲ از ﻧﻈﺎم آﻣﻮزﺷﻲ ھﻨﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﻮن ارزش ﺧﻄﻨﻮﯾﺴﻲ در اﯾﻦ ﺗﻤﺪن ﻛﻤﺘﺮ‬
‫از ﺗﻤﺪﻧﮭﺎي دﯾﮕﺮ ﺑﻮد‪ ،‬و آﻣﻮزش ﺷﻔﺎھﻲ‪ ،‬ﺗﺎرﯾﺦ و ﺷﻌﺮ اﯾﻦ ﻣﻠﺖ را ﺣﻔﻆ ﻣﻲﻛﺮد و ﮔﺴﺘﺮش ﻣﻲداد‪،‬‬
‫@‪h‬‬
‫رﺳﻢ ﻧﻘﻞ‪ ،‬ﮔﺮاﻧﺒﮭﺎﺗﺮﯾﻦ ﺑﺨﺶ ﻣﯿﺮاث ﻓﺮھﻨﮕﻲ ﻣﺮدم را در ﻣﯿﺎن آﻧﺎن ﮔﺴﺘﺮش داد‪ .‬و ھﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﮫ‬
‫راوﯾﺎن ﮔﻤﻨﺎم در ﻣﯿﺎن ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن اﯾﻠﯿﺎد و اودﯾﺴﮫ را ﺳﯿﻨﮫ ﺑﮫ ﺳﯿﻨﮫ ﺳﭙﺮدﻧﺪ وﮔﺴﺘﺮش دادﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺎﻓﻈﺎن و‬
‫ﻧﻘﺎﻻن ھﻨﺪ ھﻢ ﺣﻤﺎﺳﮫھﺎي ھﻤﻮاره روزاﻓﺰوﻧﻲ را ﻛﮫ ﺑﺮھﻤﻨﺎن ﻋﻠﻢ اﻓﺴﺎﻧﮫاي ﺧﻮد را در آﻧﮭﺎ اﻧﺒﺎﺷﺘﮫ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ از ﻧﺴﻠﻲ ﺑﮫ ﻧﺴﻞ دﯾﮕﺮ‪ ،‬و از درﺑﺎر ﺑﮫ‬

‫ﻣﺮدم ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫‪are‬‬

‫ﯾﻜﻲ از داﻧﺎﯾﺎن ھﻨﺪي ﻣﮭﺎﺑﮭﺎراﺗﺎ را »ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ اﺛﺮ ﺗﺨﯿﻞ« داﻧﺴﺘﮫ اﺳﺖ ﻛﮫ »آﺳﯿﺎ ﭘﺪﯾﺪ آورده اﺳﺖ«؛ و‬
‫ﺳﺮ ﭼﺎرﻟﺰ اﻟﯿﺖ آن را »ﻣﻨﻈﻮﻣﮫاي ﻋﻈﯿﻤﺘﺮ از اﯾﻠﯿﺎد« ﺧﻮاﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﮫ ﯾﻚ ﻣﻌﻨﺎ‪ ،‬در اﯾﻦ ﻗﻀﺎوت‬
‫ﺗﺮدﯾﺪي ﻧﻤﻲﺗﻮان ﻛﺮد‪ .‬ﻣﮭﺎﺑﮭﺎراﺗﺎ در آﻏﺎز )در ﺣﺪود ‪ 500‬قم( ﻣﻨﻈﻮﻣﺔ رواﯾﺘﻲ ﻛﻮﺗﺎھﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﺎ ﻋﺪة‬
‫اﺑﯿﺎﺗﻲ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬ﻛﻢﻛﻢ‪ ،‬ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ ھﺮ ﻗﺮن‪ ،‬داﺳﺘﺎﻧﮭﺎ و ﮔﻔﺘﺎرھﺎ‪ ،‬و ﺳﭙﺲ ﺑﮭﺎﮔﺎواد‪-‬ﮔﯿﺘﺎ و ﺑﺨﺸﮭﺎﯾﻲ از‬
‫ﺳﺮﮔﺬﺷﺖ راﻣﺎ ﺑﮫ آن اﻓﺰوده ﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺑﮫ ‪ 107000‬ﺑﯿﺖ ھﺸﺖ وﺗﺪي رﺳﯿﺪ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ھﻔﺖ ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﺠﻤﻮع اﯾﻠﯿﺎد و اودﯾﺴﮫ‪ .‬ﮔﺮوھﻲ ﻣﺆﻟﻒ آن ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ .‬وﯾﺎﺳﮫ‪ ،‬ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮ رواﯾﺎت‪ ،‬ﻣﮭﺎﺑﮭﺎراﺗﺎ از اوﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺧﻮد ﺑﮫ ﻣﻌﻨﻲ»آراﯾﻨﺪه« اﺳﺖ‪ .‬ﺻﺪ ﺷﺎﻋﺮ آن را ﺳﺮودﻧﺪ‪ ،‬ھﺰار ﺧﻮاﻧﻨﺪه ﺑﮫ آن ﺷﻜﻞ ﺑﺨﺸﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎ در ﻋﮭﺪ‬
‫ﺷﺎھﺎن ﮔﻮﭘﺘﮫ )در ﺣﺪود ‪ 400‬ﻣﯿﻼدي( ﺑﺮھﻤﻨﺎن اﻧﺪﯾﺸﮫھﺎي دﯾﻨﻲ و اﺧﻼﻗﻲ ﺧﻮد را در اﺛﺮي ﻛﮫ در‬
‫اﺻﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ ﻃﺒﻘﺔ ﻛﺸﺘﺮﯾﮫ ﺑﻮد ﮔﻨﺠﺎﻧﯿﺪﻧﺪ و آن را ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﻋﻈﯿﻤﻲ ﻛﮫ اﻣﺮوزه در دﺳﺖ ﻣﺎﺳﺖ در‬
‫‪an‬‬

‫آوردﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺎﯾﺔ اﺻﻠﻲ اﯾﻦ ﺣﻤﺎﺳﮫ دﻗﯿﻘًﺎ ﺑﺮاي ﺗﻌﻠﯿﻢ دﯾﻨﻲ آﻣﺎده ﻧﺸﺪ‪ ،‬زﯾﺮا در آن ﺳﺨﻦ ﺧﺸﻮﻧﺖ‪ ،‬ﻗﻤﺎر‪ ،‬و ﺟﻨﮓ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬در »دﻓﺘﺮ اول«‪ ،‬وﺻﻒ ﺷﺎﻛﻮﻧﺘﺎﻻي زﯾﺒﺎ )ﻛﮫ ﻣﻘﺪر ﺑﻮد ﺷﺨﺼﯿﺖ اﺻﻠﻲ ﻣﺸﮭﻮرﺗﺮﯾﻦ ﻧﻤﺎﯾﺸﻨﺎﻣﺔ‬
‫ھﻨﺪ ﺷﻮد( و ﭘﺴﺮ ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪش ﺑﮭﺎراﺗﺎ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬از ﺻﻠﺐ اﯾﻦ ﭘﺴﺮ ﻗﺒﺎﯾﻞ »ﺑﮭﺎراﺗﺎي ﺑﺰرگ«‬
‫‪pym‬‬

‫)ﻣﮭﺎﺑﮭﺎراﺗﺎ(‪ ،‬ﻛﻮروھﺎ و ﭘﺎﻧﺪوھﺎ ﭘﺪﯾﺪ ﻣﻲآﯾﻨﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ﻧﺒﺮد ﺧﻮﻧﯿﻦ آﻧﺎن ﺑﺎرھﺎ رﺷﺘﺔ داﺳﺘﺎن را ﻣﻲﮔﺴﻠﺪ‪.‬‬
‫ﯾﻮدﯾﺸﺘﯿﺮه‪ ،‬ﺷﺎه ﭘﺎﻧﺪوھﺎ‪ ،‬ﺛﺮوت و ﺳﭙﺎه و ﻣﻠﻚ و ﺑﺮادران‪ ،‬و دﺳﺖ آﺧﺮ ھﻢ ھﻤﺴﺮش دروﭘﺪي‪ ،‬را در‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻗﻤﺎري ﻛﮫ دﺷﻤﻨﺶ ﻛﻮرو ﺑﺎ ﻃﺎس ﭘﺮ در آن ﺑﺎزي ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﭘﺎك ﻣﻲﺑﺎزد‪ .‬ﻗﺮار ﺑﺮ اﯾﻦ ﺷﺪ ﻛﮫ ﭘﺎﻧﺪوھﺎ‪،‬‬
‫ﭘﺲ از ﺗﺤﻤﻞ دوازده ﺳﺎل ﺗﺒﻌﯿﺪ از ﺧﺎك زادﮔﺎه‪ ،‬ﻣﻠﻜﺸﺎن را ﭘﺲ ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ‪ ،‬دوازده ﺳﺎل ﺳﭙﺮي ﺷﺪ؛ ﭘﺎﻧﺪوھﺎ‬
‫ﻧﺰد ﻛﻮروھﺎ آﻣﺪﻧﺪ ﻛﮫ ﻗﻠﻤﺮوﺷﺎن را ﭘﺲ ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ؛ ﺟﻮاﺑﻲ ﻧﺸﻨﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬و اﻋﻼم ﺟﻨﮓ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ھﺮ ﻃﺮف‬

‫‪.co‬‬
‫ﻣﺘﺤﺪاﻧﻲ ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ ﺗﻤﺎم ﺷﻤﺎل ھﻨﺪ درﮔﯿﺮ اﯾﻦ ﺟﻨﮓ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﻧﺒﺮد ھﺠﺪه روز اداﻣﮫ داﺷﺖ‬
‫و ﺷﺮح آن ﭘﻨﺞ دﻓﺘﺮ )ﻣﮭﺎﺑﮭﺎراﺗﺎ( اﺳﺖ؛ ﺗﻤﺎم ﻛﻮروھﺎ‪ ،‬و ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﺗﻤﺎم ﭘﺎﻧﺪوھﺎ‪ ،‬ﻛﺸﺘﮫ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺗﻨﮭﺎ ﺑﯿﺸﻤﺔ‬
‫ﭘﮭﻠﻮان ‪ 000،100‬ﻣﺮد را در ده روز ﻣﻲﻛﺸﺪ؛ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ آﻣﺎري ﻛﮫ ﺷﺎﻋﺮ ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬روﯾﮭﻤﺮﻓﺘﮫ ﺷﻤﺎر ﺑﮫ‬
‫ﺧﺎك اﻓﺘﺎدﮔﺎن ﺑﮫ ﭼﻨﺪ ﺻﺪ ﻣﯿﻠﯿﻮن ﺗﻦ ﻣﻲرﺳﯿﺪ‪ .‬در ﻣﯿﺎن اﯾﻦ ﺻﺤﻨﺔ ﺧﻮﻧﯿﻦ ﻣﺮگ‪ ،‬ﮔﺎﻧﺪھﺎري‪ ،‬ﻣﻠﻜﺔ‬
‫ھﻤﺴﺮ درﯾﺘﮫ–راﺷﺘﺮه‪ ،‬ﺷﺎه ﻧﺎﺑﯿﻨﺎي ﻛﻮروھﺎ‪ ،‬از وﺣﺸﺖ دﯾﺪن ﻛﺮﻛﺴﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺣﺮﯾﺼﺎﻧﮫ ﺑﺮ ﺟﺴﺪ ﭘﺴﺮش‬

‫‪oo‬‬
‫– ﺷﺎھﺰاده دورﯾﺪﻧﮫ – ﻣﻲﭼﺮﺧﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻮﯾﮫ و زاري ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮭﺒﺎﻧﻮي ﭘﺎﻛﺪاﻣﻦ‪ ،‬و زن ﻋﻔﯿﻒ و ھﻤﺎره ﻧﯿﻜﻮﻛﺎر و ھﻤﯿﺸﮫ ﺧﻮب‪،‬‬

‫ﮔﺎﻧﺪھﺎري ﺷﻜﻮھﻤﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﻧﺪوه ﻓﺮاواﻧﺶ در ﻣﯿﺪان اﯾﺴﺘﺎد‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﯿﺪان ﺳﺮخ از ﺳﺮھﺎ و ﮔﯿﺴﻮان ﭘﺮﯾﺸﺎن اﻧﺒﺎﺷﺘﮫ از ﺟﻮي ﺧﻮن‪ ،‬ﺳﯿﺎه‪،‬‬

‫ﭘﻮﺷﯿﺪه از دﺳﺘﮭﺎ و ﭘﺎھﺎي ﺟﻨﮕﺎوران ﺑﯿﺸﻤﺎر‪… .‬‬

‫و زوزة ﻣﻤﺘﺪ ﺷﻐﺎﻻن ﺑﺮ ﻋﺮﺻﺔ آوردﮔﺎه ﺧﻮﻧﯿﻦ‪ ،‬و ﻛﺮﻛﺴﺎن وزاﻏﺎن ﺑﺎﻟﮭﺎي ﺳﯿﺎه و ﻧﻔﺮتاﻧﮕﯿﺰ ﺧﻮد را‬
‫@‪h‬‬ ‫ﺑﮫ ھﻢ ﻣﻲزﻧﻨﺪ‪.‬‬

‫»ﭘﯿﺸﺎﭼﮫ«ھﺎي ﭘﻠﯿﺪ‪ ،‬در ﺑﺰم ﺧﻮن رزمآوران‪ ،‬ھﻮا را ﭘﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪،‬‬

‫ھﺰاران ھﺰار »راﻛﺸﺴﺔ« ﮔﺮﺳﻨﮫ ﺑﻨﺪ از ﺑﻨﺪ ﻣﺮدﮔﺎن ﺟﺪا ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪are‬‬

‫ﺷﺎه دﯾﺮﯾﻨﮫ ﺳﺎل را از ﻣﯿﺎن اﯾﻦ ﻋﺮﺻﺔ ﻣﺮگ و ﻛﺸﺘﺎر راه ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪،‬‬

‫ﺑﺎﻧﻮان ﻛﻮرو‪ ،‬ﺑﺎ ﮔﺎﻣﮭﺎي ﻟﺮزان‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﯿﺎن ﻣﺮدﮔﺎن ﺑﯿﺸﻤﺎر ﮔﺎم ﻧﮭﺎدﻧﺪ‪،‬‬

‫و ﺷﯿﻮﻧﻲ ﺟﺎﻧﺴﻮز ﺑﺮ دﺷﺖ ﺗﻮﻓﻨﺪه ﻃﻨﯿﻦ اﻓﻜﻨﺪ‪.‬‬

‫‪set‬‬

‫آن ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ ﭘﺴﺮان‪ ،‬ﭘﺪران‪ ،‬ﺑﺮادران‪ ،‬و ﺳﺮوران ﺧﻮﯾﺶ را در ﻣﯿﺎن ﻛﺸﺘﮕﺎن دﯾﺪﻧﺪ‪،‬‬

‫و ﭼﻮن ﮔﺮﮔﮭﺎي ﺟﻨﮕﻞ را دﯾﺪﻧﺪ ﻛﮫ از ﺷﻜﺎر ﻣﻘﺪر ﺗﻐﺬﯾﮫ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪،‬‬

‫و آوارﮔﺎن ﺗﯿﺮة ﻧﯿﻤﺸﺐ را دﯾﺪﻧﺪ ﻛﮫ در روﺷﻨﺎي روز در ﭘﻲ ﺷﻜﺎر ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ‪،‬‬

‫‪an‬‬

‫و آن ﭘﮋواك ﻓﺮﯾﺎد درد و ﺷﯿﻮن ﭘﺮﯾﺸﺎﻧﻲ ﺑﺮ ﻣﯿﺪان ﺳﮭﻤﮕﯿﻦ ﻓﺮو ﻣﻲﭘﯿﭽﺪ‪،‬‬

‫و ﮔﺎﻣﮭﺎي ﻧﺎﺗﻮاﻧﺸﺎن ﻣﻲﻟﺮزد و ﺑﺮﺧﺎك ﻣﻲاﻓﺘﺪ‪،‬‬

‫‪pym‬‬

‫ﺳﻮﮔﻮاران‪ ،‬ﻣﻮﯾﺎن از اﻧﺪوه ﻣﺸﺘﺮﻛﺸﺎن‪ ،‬از ﺧﻮﯾﺶ ﺑﻲﺧﻮﯾﺶ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪،‬‬

 ‫‪m‬‬
‫و ﺣﺲ و ﺟﺎن از ﺗﻨﺸﺎن ﻣﻲرود‪،‬‬

‫ﺑﯿﮭﻮﺷﻲ ﻣﺮگ ﻣﺎﻧﻨﺪي ﻛﮫ ﭘﺲ از اﻧﺪوه ﻣﻲآﯾﺪ‪ ،‬دﻣﻲ‪ ،‬ﻓﺮاﻏﻲ زودﮔﺬر ﻣﻲآورد‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫آﻧﮕﺎه از ﺳﯿﻨﺔ ﮔﺎﻧﺪھﺎري آه ﺑﻠﻨﺪي دردي ﺑﺮآﻣﺪ‪،‬‬

‫ﺑﮫ دﺧﺘﺮان ﭘﺮﯾﺸﺎن ﺧﻮﯾﺶ ﭼﺸﻢ ﺑﺮدوﺧﺖ و ﺑﺎ ﻛﺮﯾﺸﻨﺎ ﭼﻨﯿﻦ ﮔﻔﺖ‪:‬‬

‫» دﺧﺘﺮان ﺑﯿﻘﺮار ﻣﻦ‪ ،‬ﺑﮫ ﺷﮭﺒﺎﻧﻮھﺎي ﺷﻮي ﻣﺮدة درﺑﺎر ﻛﻮرو ﺑﻨﮕﺮ‪،‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﺑﺮ رﻓﺘﮕﺎن ﻋﺰﯾﺰ ﺧﻮﯾﺶ ﻣﻲﮔﺮﯾﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﻛﺮدار ھﻤﺎﯾﻲ ﺑﺮ ﺟﻔﺖ ﺧﻮﯾﺶ؛‬

‫ﭼﮕﻮﻧﮫ ھﺮر ﺳﯿﻤﺎي ﺳﺮد و رﻧﮕﺒﺎﺧﺘﮫ در ﺧﻮد ﻋﺸﻖ زﻧﻲ را ﺑﯿﺪار ﻣﻲﻛﻨﺪ‪،‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﭼﮕﻮﻧﮫ در ﻣﯿﺎن رزمآوران ﺑﯿﺠﺎن ﺑﺎ ﮔﺎﻣﮭﺎي ﺑﯿﻘﺮار آرام ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ؛‬

‫ﻣﺎدران‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪان ﺑﮫ ﺧﺎك اﻓﺘﺎدة ﺧﻮﯾﺶ را‪ ،‬ﻛﮫ ھﻤﮫ ﺑﮫ ﺧﻮاب ﺑﯿﮭﻮﺷﻲ ﻓﺮو رﻓﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ آﻏﻮش ﻣﻲﮔﺸﻨﺪ‪،‬‬

‫ﺑﯿﻮﮔﺎن ﺑﺮ ﺷﻮھﺮان ﺧﻮﯾﺶ ﺧﻢ ﺷﺪه‪ ،‬در اﻧﺪوھﻲ ﺑﯿﻔﺮﺟﺎم ﻣﻲﮔﺮﯾﻨﺪ…«‪.‬‬

‫@‪h‬‬
‫ﺑﺪﯾﻦ ﺳﺎن‪ ،‬ﺷﮭﺒﺎﻧﻮ ﮔﺎﻧﺪھﺎري ﻛﻮﺷﯿﺪ ﺗﺎ اﻧﺪﯾﺸﮫھﺎي اﻧﺪوھﻨﺎك ﺧﻮﯾﺶ را ﺑﮫ ﻛﺮﯾﺸﻨﺎ ﺑﮕﻮﯾﺪ‪ ،‬آﻧﮕﺎه‪ ،‬درﯾﻐﺎ‬
‫ﻛﮫ ﻧﮕﺎه ﺳﺮﮔﺮداﻧﺶ ﺑﮫ ﭘﺴﺮش دورﯾﺪﻧﮫ اﻓﺘﺎد‪،‬‬

‫ﻧﺎﮔﺎھﺎن دردي ﺟﺎﻧﻜﺎه ﺑﺮدﻟﺶ ﺧﻨﺠﺮ زد؛ ﮔﻔﺘﻲ ھﻮش و ﺣﻮاس ﺧﻮد را از دﺳﺖ داد؛‬
‫‪are‬‬

‫ﺑﻲﺧﻮﯾﺶ‪ ،‬ﺑﮫ ﻛﺮدار درﺧﺘﻲ در رھﮕﺬار ﻃﻮﻓﺎن‪ ،‬ﺑﺮﺧﺎك اﻓﺘﺎد‪.‬‬

‫دﯾﮕﺮ ﺑﺎره در اﻧﺪوه ﺑﮫ ھﻮش آﻣﺪ‪ ،‬ﺑﺎز ﺑﮫ ﺟﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﭘﺴﺮش‪،‬‬

‫‪set‬‬

‫ارﻏﻮاﻧﻲ از ﺧﻮن ﺧﻮﯾﺶ‪ ،‬زﯾﺮ آﺳﻤﺎن ﻓﺮاخ داﻣﻦ ﺧﻔﺘﮫ ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﻈﺮ ﻛﺮد‪.‬‬

‫و دروﯾﺪﻧﺔ ﻧﺎزﻧﯿﻦ ﺧﻮﯾﺶ را ﺗﻨﮓ در آﻏﻮش ﻛﺸﯿﺪ‪.‬‬

‫ﭼﻮن آن ﭘﯿﻜﺮ ﺑﯿﺠﺎن را ﺑﺮ ﺳﯿﻨﮫ ﻓﺸﺮد‪ ،‬ﺳﯿﻨﮫاش از ھﺎي ھﺎي ﮔﺮﯾﮫ ﻣﻲﻟﺮزﯾﺪ‪،‬‬
‫‪an‬‬

‫و اﺷﻜﺶ‪ ،‬ھﻤﭽﻮن ﺑﺎراﻧﮭﺎي ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن‪ ،‬ﺑﺮ ﺳﺮ واﻻي دورﯾﺪﻧﮫ ﻓﺮو ﻣﻲﺑﺎرﯾﺪ‪،‬‬

‫ﺳﺮي ﻛﮫ ﺑﮫ ﺣﻠﻘﮫھﺎي ﮔﻠﻲ ﻛﮫ ھﻨﻮز رﻧﮓ و روﯾﻲ داﺷﺖ‪ ،‬و ﺑﮫ ﻧﺸﻜﺎھﺎي رﺧﺸﺎن و ﺳﺮخ آراﺳﺘﮫ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪pym‬‬

‫آﻧﮕﺎه ﻛﮫ دورﯾﺪﻧﺔ ﻧﺎزﻧﯿﻦ ﻣﻦ ﻋﺰم ﭘﯿﻜﺎر داﺷﺖ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪:‬‬

 ‫‪m‬‬
‫»ﻣﺎدر‪ ،‬ﭼﻮن ﺑﺮ اراﺑﺔ ﻧﺒﺮد ﺑﻨﺸﯿﻨﻢ‪ ،‬ﻣﺮا ﺷﺎدي آرزو ﻛﻦ‪ ،‬ﻣﺮا ﭘﯿﺮوزي آرزو ﻛﻦ‪«.‬‬

‫ﺑﮫ دورﯾﺪﻧﺔ ﻧﺎزﻧﯿﻦ ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺪي را از ﺳﺮ ﺗﻮ دور ﻛﻨﺎد‪،‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﭘﯿﺮوزي در ﮔﺮو ﻓﻀﯿﻠﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﯿﺮوز ﺑﺎﺷﻲ‪«.‬‬

‫اﻣﺎ او دل در ﻧﺒﺮد ﺑﺴﺘﮫ ﺑﻮد‪ ،‬و ﮔﻨﺎھﺎن ﺧﻮﯾﺶ ﺑﮫ دﻟﯿﺮﯾﺶ ﺑﺴﺘﺮد؛‬

‫اﻛﻨﻮن در ﻗﻠﻤﺮوھﺎي آﺳﻤﺎﻧﯿﻲ ﻣﻲزﯾﺪ ﻛﮫ رزمآور ﺑﺎ اﯾﻤﺎن ﺑﺪان ﺟﺎﯾﮕﺎه ﻣﻲرﺳﺪ‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫و ﻣﻦ ﺑﺮ دورﯾﺪﻧﮫ ﻣﻮﯾﮫ ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ‪ ،‬ﭼﻮن ﺷﮭﺰادهاي ﺑﺠﻨﮕﯿﺪ و ﺑﺮ ﺧﺎك اﻓﺘﺎد‪،‬‬

‫اﻣﺎ ﺷﻮي ﻏﻤﺰدهام‪ ،‬ﺳﯿﮫ روزي او را ﻛﮫ ﺑﺎز ﺗﻮاﻧﺪ ﮔﻔﺖ؟ …‬

‫‪yah‬‬
‫ﺑﺸﻨﻮﯾﺪ زوزة ﻧﻔﺮتاﻧﮕﯿﺰ ﺷﻐﺎﻻن را‪ ،‬ﮔﺮﮔﮭﺎ ﺷﺒﮭﺎ ﭼﮕﻮﻧﮫ ﺑﯿﺪارﻧﺪ‪-‬‬

‫زﯾﻦ ﭘﯿﺶ‪ ،‬ﻛﻨﯿﺰﻛﺎن ﺳﺮﺷﺎر از ﺗﺮاﻧﮫ و زﯾﺒﺎﯾﻲ ﻣﻲﺑﺎﯾﺴﺖ ﻧﻈﺎرهﮔﺮ ﺧﻮاب او ﺑﺎﺷﻨﺪ‪،‬‬

‫ﺑﺸﻨﻮﯾﺪ ﻛﺮﻛﺴﺎن ﭘﻠﯿﺪ و ﺧﻮﻧﯿﻦ ﻣﻨﻘﺎر را ﻛﮫ ﺑﺮ اﯾﻦ ﻣﺮده ﺑﺎل ﻣﻲزﻧﻨﺪ –‬

‫@‪h‬‬
‫ﻛﻨﯿﺰﻛﺎن ﭘﻨﻜﮫھﺎي ﭘﺮدار ﺧﻮﯾﺶ را ﺑﺮﮔﺮد ﺑﺴﺘﺮ ﺷﺎھﺎﻧﺔ دورﯾﺪﻧﮫ ﺗﻜﺎن ﻣﻲدادﻧﺪ‪… .‬‬

‫ﺑﯿﻮة ﻧﺠﯿﺐ دورﯾﺪﻧﮫ را ﺑﻨﮕﺮ‪ ،‬ﻣﺎدري ﺳﺮﻓﺮاز از دﻻوري ﻟﻜﺸﻤﻨﮫ‪،‬‬

‫ھﻨﻮز ﭼﻮن ﺷﮭﺒﺎﻧﻮﯾﻲ ﺟﻮان و زﯾﺒﺎﺳﺖ‪ ،‬و ﭼﻮن ﻣﺤﺮاﺑﻲ از زر رﺧﺸﺎن‪،‬‬

‫‪are‬‬

‫از آﻏﻮش ﺷﯿﺮﯾﻦ ﺷﻮھﺮ و ﺣﻠﻘﺔ ﺑﺎزوان ﭘﺴﺮ ﺟﺪا ﺷﺪه‪،‬‬

‫در ﺟﻮاﻧﻲ و زﯾﺒﺎﯾﻲ‪ ،‬ﺑﮫ اﻧﺪوه و درد ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻋﻤﺮ ﺧﻮﯾﺶ ﻣﺤﻜﻮم اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺮدرﯾﺪ ﺳﯿﻨﺔ ﺳﺨﺖ و ﺳﻨﮕﻲ ﻣﺮا ﻛﮫ زﯾﺮ اﯾﻦ درد ﺳﺘﻤﮕﺮ ﻓﺮو ﺷﻜﺴﺘﮫ‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫ﮔﺎﻧﺪھﺎري آﯾﺎ ﺑﺎﯾﺪ زﻧﺪه ﺑﻤﺎﻧﺪ و ﺑﮫ ﭼﺸﻢ ﺧﻮﯾﺶ ﻛﺸﺘﺔ ﻓﺮزﻧﺪ واﻻ و ﻧﻮة ﺧﻮﯾﺶ را ﺑﺒﯿﻨﺪ؟‬

‫ﺑﺎز ﺑﮫ ﺑﯿﻮة دورﯾﺪﻧﮫ ﺑﻨﮕﺮﯾﺪ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﮫ ﺳﺮ ﭘﺮﺟﻼل او را ﺑﮫ آﻏﻮش ﻣﻲﻛﺸﺪ‪،‬‬

‫‪an‬‬

‫ﭼﮕﻮﻧﮫ ﺑﺎ دﺳﺘﺎن آرام و ﻇﺮﯾﻒ ﺧﻮﯾﺶ ﺑﻨﺮﻣﻲ او را ﺑﺮ ﺑﺴﺘﺮ ﻣﻲﻧﮭﺪ‪،‬‬

‫ﭼﮕﻮﻧﮫ از ﺷﻮي در ﮔﺬﺷﺘﺔ ﻋﺰﯾﺰ ﻣﻦ ﺑﮫ ﻋﺰﯾﺰﺗﺮﯾﻦ ﭘﺴﺮش رو ﻣﻲآورد؛‬

‫و ﭼﮕﻮﻧﮫ اﺷﻜﮭﺎي ﻣﺎدر راه ﻧﺎﻟﺔ ﺗﻠﺦ ﺑﯿﻮه را در ﮔﻠﻮ ﻣﻲﺑﻨﺪد؛‬

‫‪pym‬‬

‫ﭘﯿﻜﺮش ھﻤﭽﻮن ﺑﺮگ ﻧﯿﻠﻮﻓﺮ آﺑﻲ ﻧﺮم و ﻃﻼﯾﻲ اﺳﺖ؛‬

 ‫‪m‬‬
‫اي ﻧﯿﻠﻮﻓﺮ ﻣﻦ‪ ،‬اي دﺧﺘﺮم‪ ،‬اي ﻏﺮور ﺑﮭﺎراﺗﺎ و آوازة ﻛﻮرو!‬

‫اﮔﺮ وداھﺎ را ﺣﻘﯿﻘﺘﻲ اﺳﺖ‪ ،‬دورﯾﺪﻧﺔ دﻻور را ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺑﺮ آﺳﻤﺎﻧﮭﺎﺳﺖ؛‬

‫‪.co‬‬
‫ﭼﺮا در اﯾﻦ اﻧﺪوھﮕﯿﻨﻲ درﻧﮓ ﻛﻨﻢ ﻛﮫ از ﻧﻮازش ﻋﺸﻖ او ﺑﺮﯾﺪهاﯾﻢ؟‬

‫اﮔﺮ در »ﺷﺎﺳﺘﺮه« ﺣﻘﯿﻘﺘﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺴﺮ ﻧﺒﺮدهام در آﺳﻤﺎن ﺟﺎي دارد؛‬

‫ﭼﺮا در اﻧﺪوه درﻧﮓ ﻛﻨﯿﻢ‪ ،‬ﭼﻮن او وﻇﯿﻔﺔ ﺧﺎﻛﯿﺶ را ﺑﮫ اﻧﺠﺎم رﺳﺎﻧﺪه‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫در اﯾﻦ ﺣﻜﺎﯾﺖ ﻋﺸﻖ و ﻧﺒﺮد‪ ،‬ھﺰاران ﻧﻜﺘﺔ اﻟﺤﺎﻗﻲ وارد ﺷﺪه اﺳﺖ‪ :‬ﻛﺮﯾﺸﻨﺎ )ﺧﺪا( ﻛﺸﺘﺎر را در ﯾﻚ ﺑﻨﺪ‬
‫از ﺷﻌﺮ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ در ﺷﺮاﻓﺖ ﺟﻨﮓ و ﻛﺮﯾﺸﻨﺎ ﺳﺨﻦ ﺑﮕﻮﯾﺪ؛ ﺑﯿﺸﻤﺔ ﻣﺤﺘﻀﺮ ﻣﺮﮔﺶ را ﺑﮫ ﺗﻌﻮﯾﻖ‬
‫ﻣﻲاﻧﺪازد ﺗﺎ ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻧﻈﺎم ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ‪ ،‬ارث‪ ،‬ازدواج‪ ،‬ھﺪاﯾﺎ‪ ،‬و آﯾﯿﻨﮭﺎي ﺳﻮزاﻧﺪن ﺟﺴﺪ را ﺷﺮح دھﺪ؛ ﻓﻠﺴﻔﺔ‬

‫‪yah‬‬
‫ﺳﺎﻧﻜﯿﮫ و اوﭘﺎﻧﯿﺸﺎدھﺎ را روﺷﻨﮕﺮي ﻛﻨﺪ؛ و ﻣﺸﺘﻲ اﻓﺴﺎﻧﮫ‪ ،‬رواﯾﺖ‪ ،‬و اﺳﻄﻮره ﻧﻘﻞ ﻛﻨﺪ؛ و‪ ،‬در ﮔﻔﺘﺎري‬
‫ﺑﻠﻨﺪ‪ ،‬وﻇﺎﯾﻒ ﺳﻠﻄﻨﺖ را ﺑﺮاي ﯾﻮدﯾﺸﺘﯿﺮه ﺷﺮح دھﺪ؛ ﺑﺮ اﯾﻦ ﭘﮭﻨﺪﺷﺖ وادﯾﮭﺎي ﺧﺸﻚ ﻋﻠﻢاﻻﻧﺴﺎب‪،‬‬
‫ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎ‪ ،‬اﻻھﯿﺎت‪ ،‬ﻣﺎﺑﻌﺪاﻟﻄﺒﯿﻌﮫ‪ ،‬واﺣﮫھﺎي درام و ﻋﻤﻞ را از ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺟﺪا ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؛ ﻓﺎﺑﻠﮭﺎ و اﻓﺴﺎﻧﮫھﺎي‬
‫ﭘﺮﯾﺎن‪ ،‬داﺳﺘﺎﻧﮭﺎي ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﮫ و زﻧﺪﮔﻲ اوﻟﯿﺎ‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﮭﺎﺑﮭﺎراﺗﺎ ﻧﻮﻋﻲ ﺑﯿﺸﻜﻠﻲ و ﻧﯿﺰ ﻣﺠﻤﻮﻋﮫ اﻧﺪﯾﺸﮫھﺎﯾﻲ داد –‬
‫ﻛﮫ آن از ﺑﯿﺸﻜﻠﻲ اﯾﻠﯿﺎد و اودﯾﺴﮫ ﺑﺪﺗﺮ‪ ،‬و اﯾﻦ از ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ اﻧﺪﯾﺸﮫھﺎي آن دو ﻏﻨﻲﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﺣﻤﺎﺳﮫ‬
‫آﻧﭽﮫ ﻇﺎھﺮاً ﺳﺮﯾﺮ ﺟﻨﺒﺶ و ﻗﮭﺮﻣﺎﻧﻲ و ﺟﻨﮓ ﺑﻮد‪ ،‬در دﺳﺖ ﺑﺮاھﻤﮫ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻛﺮﺳﻲ ﺧﻄﺎﺑﮫاي در‬
‫@‪h‬‬
‫ﻣﻲآﯾﺪ ﻛﮫ از آن‪ ،‬ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻣﺎﻧﻮ‪ ،‬اﺻﻮل ﯾﻮﮔﮫ‪ ،‬دﺳﺘﻮرھﺎي اﺧﻼﻗﻲ‪ ،‬و زﯾﺒﺎﯾﻲ ﻧﯿﺮواﻧﮫ را ﺑﮫ ﻣﺮدم ﺗﻌﻠﯿﻢ‬
‫دھﻨﺪ‪» .‬ﻗﺎﻧﻮن زرﯾﻦ« ﺑﮫ اﺷﻜﺎل ﺑﺴﯿﺎر ﺑﯿﺎن ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺳﺨﻨﺎن ﻛﻮﺗﺎه اﺧﻼﻗﻲ زﯾﺒﺎ و ﺧﺮدﻣﻨﺪاﻧﮫ ﻓﺮاوان‬
‫اﺳﺖ؛ و داﺳﺘﺎﻧﮭﺎي زﯾﺒﺎﯾﻲ درﺑﺎرة وﻓﺎداري در زﻧﺎﺷﻮﯾﻲ )ﻧﻠﮫ‪ ،‬دﻣﯿﻨﺘﻲ‪ ،‬ﺳﻮﯾﺘﺮي(آرﻣﺎن ﺑﺮھﻤﻨﻲ را در‬
‫ﺑﺎب ھﻤﺴﺮ وﻓﺎدار و ﺻﺒﻮر ﺑﮫ زﻧﺎن ﺷﻨﻮﻧﺪه ﻣﻲآﻣﻮزد‪.‬‬

‫واﻻﺗﺮﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮﻣﺔ ﻓﻠﺴﻔﻲ ادﺑﯿﺎت ﺟﮭﺎن‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﺑﮭﺎﮔﺎواد‪-‬ﮔﯿﺘﺎ‪ ،‬ﯾﺎ ﺳﺮود ﺧﺪاﯾﻲ‪ ،‬در ﻣﯿﺎن رواﯾﺖ اﯾﻦ ﻧﺒﺮد‬
‫‪are‬‬

‫ﺑﺰرگ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﮭﺎﮔﺎواد‪-‬ﮔﯿﺘﺎ ﺑﮫ ﻣﻨﺰﻟﺔ »ﻋﮭﺪ ﺟﺪﯾﺪ« ھﻨﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ از وداھﺎ آن را ﺣﺮﻣﺖ ﻣﻲﻧﮭﻨﺪ‪ ،‬و‬
‫ﻣﺜﻞ ﻛﺘﺎب ﻣﻘﺪس ﯾﺎ ﻗﺮآن آن را ﺑﺮاي اداي ﺳﻮﮔﻨﺪ در دادﮔﺎھﮭﺎ ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ .‬وﯾﻠﮭﻠﻢ ﻓﻮن ھﻮﻣﺒﻮﻟﺖ‬
‫درﺑﺎرة آن ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪»:‬زﯾﺒﺎﺗﺮﯾﻦ‪ ،‬ﯾﺎ ﺷﺎﯾﺪ ﺗﻨﮭﺎ ﺳﺮود ﺣﻘﯿﻘﻲ و ﻓﻠﺴﻔﻲ ﻣﻮﺟﻮد در ھﻤﺔ زﺑﺎﻧﮭﺎي ﺷﻨﺎﺧﺘﮫ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ؛ … ﺷﺎﯾﺪ ﻋﻤﯿﻘﺘﺮﯾﻦ و واﻻﺗﺮﯾﻦ ﭼﯿﺰي اﺳﺖ ﻛﮫ ﺟﮭﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻋﺮﺿﮫ ﻛﻨﺪ‪ «.‬ھﻨﺪ‪ ،‬ﻛﮫ اﻋﺘﻨﺎﯾﻲ‬
‫ﺑﮫ ﭼﯿﺰھﺎي ﻓﺮدي و‬
‫‪set‬‬

‫ﺟﺰﺋﻲ ﻧﺪارد‪ ،‬ﭘﯿﺮاﻣﻮن آﻓﺮﯾﺪهھﺎﯾﺶ ﭘﺮدهاي از ﮔﻤﻨﺎﻣﻲ ﻣﻲﻛﺸﺪ‪ ،‬و ﮔﯿﺘﺎ ھﻢ از اﯾﻦ روش ﺑﺮﻛﻨﺎر ﻧﻤﺎﻧﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻧﮫ ﻧﺎم ﻣﺆﻟﻒ آن را ﻣﻲداﻧﯿﻢ و ﻧﮫ ﺗﺎرﯾﺦ ﭘﺪﯾﺪ آﻣﺪﻧﺶ را‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ﻗﺪﻣﺖ آن را ﺑﺘﻮان ﺑﯿﻦ ‪ 400‬قم و‬
‫‪ 200‬ﻣﯿﻼدي داﻧﺴﺖ‪ .‬ﺻﺤﻨﺔ اﯾﻦ ﺷﻌﺮ ﻧﺒﺮد ﻣﯿﺎن ﻛﻮروھﺎ و ﭘﺎﻧﺪوھﺎﺳﺖ؛ زﻣﯿﻨﺔ ﺷﻌﺮ ﺑﯿﺰاري دﻻور‬
‫ﭘﺎﻧﺪوھﺎ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ارﺟﻮﻧﮫ‪ ،‬از ﺟﻨﮕﯿﺪن در ﻧﺒﺮدي ﻣﺮﮔﺒﺎر اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﻲﺑﺎﯾﺴﺖ ﺑﺎ ﺧﻮﯾﺸﺎن ﻧﺰدﯾﻜﺶ در ﺳﭙﺎه‬
‫‪an‬‬

‫ﺧﺼﻢ ﺑﺠﻨﮕﺪ‪ .‬ارﺟﻮﻧﮫ ﺑﺎ ﺧﺪاي ﺧﻮد‪ ،‬ﻛﺮﯾﺸﻨﺎ‪ ،‬ﻛﮫ ﻧﻈﯿﺮ ﺧﺪاي ھﻮﻣﺮي در ﻛﻨﺎر او ﻣﻲﺟﻨﮕﺪ‪ ،‬ﻓﻠﺴﻔﺔ‬
‫ﮔﺎﻧﺪي و ﻣﺴﯿﺢ را ﺑﺎز ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬

‫اي ﻛﺮﯾﺸﻨﺎ‪ ،‬ﻣﺮدم ﺧﻮﯾﺶ را ﭼﻮن ﻣﻲﻧﮕﺮم‪ ،‬ﺻﻒ آراﺳﺘﮫ و ﭘﯿﻜﺎرﺟﻮي‪،‬‬

‫‪pym‬‬

‫ﺗﺎب دﺳﺖ و ﭘﺎﯾﻢ رﻓﺘﮫ‪ ،‬ﻛﺎﻣﻢ ﺧﺸﻚ ﺷﺪه‪ ،‬ﺗﻨﻢ ﻣﻲﻟﺮزد‪ ،‬و ﻣﻮي ﺑﺮ ﺗﻨﻢ ﻣﻲاﯾﺴﺘﺪ‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻛﻤﺎن ﮔﺎﻧﺪﯾﻮه از دﺳﺘﻢ ﻣﻲﻟﻐﺰد‪ ،‬و ﺳﺮاﭘﺎي ﭘﻮﺳﺘﻢ ﻧﯿﺰ ﻣﻲﺳﻮزد‪ .‬اﺳﺘﻮار ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ اﯾﺴﺘﺎد‪.‬‬

‫دﻟﻢ ﻣﻲﻟﺮزد‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫اي ﺑﻠﻨﺪ ﻣﻮي ﻛﯿﺸﻮه]ﻛﺮﯾﺸﻨﺎ[‪ ،‬ﻓﺎل ﺑﺪ ﻣﻲﺑﯿﻨﻢ‪ ،‬از ﻛﺸﺘﻦ ﻣﺮدﻣﻢ در ﻧﺒﺮد ھﯿﭻ ﺧﻮﺑﻲ ﻧﻤﻲﺑﯿﻨﻢ‪.‬‬

‫اي ﻛﺮﯾﺸﻨﺎ‪ ،‬ﻣﻦ ﻧﮫ آرزوﻣﻨﺪ ﭘﯿﺮوزﯾﻢ‪ ،‬ﻧﮫ ﭘﺎدﺷﺎھﻲ‪ ،‬و ﻧﮫ ﺧﻮﺷﻲ‪ .‬اي ﻛﺮﯾﺸﻨﺎ‪ ،‬ﻣﺮا از ﭘﺎدﺷﺎھﻲ ﯾﺎ‬
‫ﻛﺎﻣﺠﻮﯾﻲ ﯾﺎ ﺑﮕﻮ از زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ ﭼﮫ ﺣﺎﺻﻞ؟‬

‫‪oo‬‬
‫آﻧﺎن را ﻛﮫ آرزوي ﺷﺎھﻲ‪ ،‬ﻛﺎم و ﺧﻮش ﻣﻲﻛﻨﯿﻢ‪ ،‬اﯾﻨﺠﺎ در ﻧﺒﺮد اﯾﺴﺘﺎدهاﻧﺪ‪ ،‬از ﺟﺎن و ﺧﻮاﺳﺘﺔ ﺧﻮﯾﺶ‬
‫دﺳﺖ ﺑﺪاﺷﺘﮫ‪.‬‬

‫آﻣﻮزﮔﺎران‪ ،‬ﭘﺪران‪ ،‬ﭘﺴﺮان‪ ،‬و ﻧﯿﺰ ﻧﯿﺎﯾﺎن؛ داﯾﯿﮭﺎ و ﭘﺪران ھﻤﺴﺮان‪ ،‬ﻧﻮﮔﺎن و ﺑﺮادران ھﻤﺴﺮ و ﺧﻮﯾﺸﺎن‬

‫‪yah‬‬
‫]دﯾﮕﺮﻧﺪ[‪.‬‬

‫اي ﻣﺪوﺳﻮدﻧﮫ ]ﻛﺮﯾﺸﻨﺎ[ ﺷﺎھﻲ ﺳﮫ ﺟﮭﺎن را ﻧﯿﺰ ھﻢ ﺑﮫ ﻛﺸﺘﻦ اﯾﻨﺎن راﺿﻲ ﻧﯿﻢ‪ ،‬ﮔﺮ ﺧﻮد ﺑﻜﺸﻨﺪم؛ ﺗﺎ ﭼﮫ‬
‫رﺳﺪ ﺑﮫ ﺷﺎھﻲ ﺑﺮ ﺧﺎك؟‬

‫اي ﻛﺮﯾﺸﻨﺎ‪ ،‬ﮔﯿﺮم ﻛﮫ ﭘﺴﺮان درﯾﺘﮫ‪-‬راﺷﺘﺮه را ﻛﺸﺘﯿﻢ‪ ،‬ﻣﺎ را ﭼﮫ ﺷﺎدي از اﯾﻦ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻮد؟‬
‫@‪h‬‬
‫ﺧﻮد اﮔﺮ اﯾﻦ ﻛﯿﻨﮫﺟﻮﯾﺎن را ﺑﮫ ﻗﺘﻞ آرﯾﻢ‪ ،‬ﮔﻨﺎه ﻧﺼﯿﺒﻤﺎن ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ و ﺑﺲ‪… .‬‬

‫درﯾﻐﺎ! ﺑﺮ آن ﺷﺪهاﯾﻢ ﻛﮫ دﺳﺖ ﺑﮫ ﮔﻨﺎه ﺑﺰرﮔﻲ ﺑﯿﺎزﯾﻢ ﻣﺎ‪ ،‬ﺧﻮد از آز ﭘﺎدﺷﺎھﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﻲﻛﻮﺷﯿﻢ ﺟﺎن‬
‫ﻣﺮدم ﺧﻮﯾﺶ ﺑﺴﺘﺎﻧﯿﻢ!‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﺮا آن ﺑﺴﻲ ﻧﯿﻜﻮﺗﺮ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد ﻛﮫ ﭘﺴﺮان درﯾﺘﮫ‪-‬راﺷﺘﺮه‪ ،‬رزماﺑﺰار در دﺳﺖ‪ ،‬ﺧﻮن ﻣﺮا ﻛﮫ در ﻧﺒﺮد‬
‫ﭘﺎﯾﺪاري ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ و ﺑﻲﺳﻼح ﻣﻲﻣﺎﻧﻢ ﺿﺮورﯾﻨﺪ‪.‬‬

‫آﻧﮕﺎه ﻛﺮﯾﺸﻨﺎ‪ ،‬ﻛﮫ اﻟﻮھﯿﺖ او از ﺷﺎدي او در ﻧﺒﺮد ﻧﻤﻲﻛﺎھﺪ‪ ،‬در ﻣﻘﺎم ﭘﺴﺮ وﯾﺸﻨﻮ‪ ،‬ﺗﻮﺿﯿﺢ ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ ﺑﻨﺎ‬
‫ﺑﺮ ﻛﺘﺎﺑﮭﺎي ﻣﻘﺪس‪ ،‬و ﺑﮭﺘﺮﯾﻦ اﻧﺪﯾﺸﺔ درﺳﺖﭘﻨﺪار‪ ،‬ﻛﺸﺘﻦ ﺧﻮﯾﺸﺎن در ﺟﻨﮓ درﺳﺖ‬
‫‪set‬‬

‫و دادﮔﺮاﻧﮫ اﺳﺖ؛ و وﻇﯿﻔﺔ ارﺟﻮﻧﮫ اﺳﺖ ﻛﮫ از ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻛﺎﺳﺖ ﻛﺸﺘﺮﯾﺔ ﺧﻮد ﭘﯿﺮوي ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ وﺟﺪان ﺧﻮب‬
‫و ارادة ﻧﯿﻜﻮ ﺑﺠﻨﮕﺪ و ﺑﻜﺸﺪ؛ واﻧﮕﮭﻲ‪ ،‬ﺗﻨﮭﺎ ﺗﻦ ﻛﺸﺘﮫ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اﻣﺎ روح ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬و ﭘﻮروﺷﺔ از ﻣﯿﺎن‬
‫ﻧﺮﻓﺘﻨﻲ ﺳﺎﻧﻜﯿﮫ و آﺗﻤﻦ ﺑﻲﺗﻐﯿﯿﺮ اوﭘﺎﻧﯿﺸﺎد را روﺷﻨﮕﺮي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬

‫ﺑﺪان ﻛﮫ آﻧﭽﮫ ھﻤﮫ را ﺳﺮﺷﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻧﺎﺑﻮد ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬از اﯾﻦ ﺑﻮدن ﺑﻲﺗﻐﯿﯿﺮ‪ ،‬ھﯿﭻ ﻛﺲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻧﺎﺑﻮدي‬
‫‪an‬‬

‫ﭘﺪﯾﺪآورد‪.‬‬

‫ﮔﻮﯾﻨﺪ ﻛﮫ اﯾﻦ ﺗﻦھﺎي ﻛﺎﻟﺒﺪ ﮔﺮﻓﺘﺔ ﺟﺎوﯾﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ﻧﺎﺑﻮدﻧﺸﺪﻧﻲ و درﻧﯿﺎﻓﺘﻨﻲ ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﭘﺎﯾﺎن ﻣﻲرﺳﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ‪ ،‬اي‬
‫ﭘﺎرﺗﮫ)ارﺟﻮﻧﮫ( ‪ ،‬ﻧﺒﺮد ﻛﻦ‪.‬‬
‫‪pym‬‬

‫آن ﻛﮫ ﻣﻲاﻧﺪﯾﺸﺪ اﯾﻦ را ﻣﻲﻛﺸﺪ‪ ،‬و آن ﻛﮫ ﻣﻲاﻧﺪﯾﺸﺪ اﯾﻦ ﻛﺸﺘﮫ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬اﯾﻦ ھﺮ دو‪ ،‬ﺣﻘﯿﻘﺖ را در‬
‫ﻧﯿﺎﻓﺘﮫاﻧﺪ؛ اﯾﻦ ﻧﮫ ﻣﻲﻛﺸﺪ و ﻧﮫ ﻛﺸﺘﮫ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻧﮫ ھﺮﮔﺰ زاده ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬و ﻧﮫ ھﯿﭻ ﮔﺎه ﻣﻲﻣﯿﺮد؛ ﺑﮫ ھﺴﺘﻲ ﻛﮫ آﻣﺪ‪ ،‬ﻧﯿﺴﺖ ﻧﺨﻮاھﺪ ﺷﺪ‪ .‬او ﻧﺰاده‪ ،‬ﺟﺎوﯾﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺮﻣﺎﻧﻨﺪه‪ ،‬و آﻏﺎزﯾﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻦ ﻛﮫ ﻛﺸﺘﮫ ﺷﻮد‪ ،‬او ﻛﺸﺘﮫ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫آن ﻛﮫ ﻣﻲداﻧﺪ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻧﺎﺑﻮدﻧﺸﺪﻧﻲ و ﺟﺎوﯾﺪ‪ ،‬ﻧﯿﺎﻓﺮﯾﺪه و ﺑﻲﺗﻐﯿﯿﺮ اﺳﺖ‪ ،‬اي ﭘﺎرﺗﮫ )ارﺟﻮﻧﮫ(‪ ،‬ﭼﻮن اوﯾﻲ‬
‫ﭼﮕﻮﻧﮫ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ دﯾﮕﺮي را ﺑﻜﺸﺪ ﯾﺎ دﯾﮕﺮي را ﺑﮫ ﻛﺸﺘﻦ ﺑﺮاﻧﮕﯿﺰد‪.‬‬

‫ﻛﺮﯾﺸﻨﺎ‪ ،‬ﻛﮫ ھﻤﭽﻨﺎن ﺑﮫ ارﺟﻮﻧﮫ ﻣﺎﺑﻌﺪاﻟﻄﺒﯿﻌﮫ ﻣﻲآﻣﻮزد‪ ،‬ﺳﺎﻧﻜﯿﮫ و وﯾﺪاﻧﺘﮫ را ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﺧﺎﺻﻲ ﺗﺮﻛﯿﺐ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل ﻓﺮﻗﺔ وﯾﺸﻨﻮه اﺳﺖ‪ .‬او ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ﻛﮫ ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ ﺧﻮد را ﺑﺎ »ﺑﺮﺗﺮﯾﻦ ﺑﻮدن« ﯾﻚ و‬

‫‪oo‬‬
‫ھﻤﺎن ﻣﻲداﻧﺪ‪:‬‬

‫اي ﺑﺮﻧﺪة ﺛﺮوت )ارﺟﻮﻧﮫ(‪ ،‬ﭼﯿﺰي ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﻓﺮاﺗﺮ از ﻣﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ھﺮﭼﮫ اﯾﻨﺠﺎ ھﺴﺖ ﺑﮫ ﻣﻦ آوﯾﺨﺘﮫ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺑﮫ ﻛﺮدار ردهھﺎي ﮔﻮھﺮ ﺑﺮ رﺷﺘﮫاي‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫اي ﭘﺴﺮ ﻛﻮﻧﺘﻲ ]ارﺟﻮﻧﮫ[‪ ،‬ﻃﻌﻢ آﺑﮭﺎﯾﻢ ﻣﻦ‪ ،‬روﺷﻨﻲ ﻣﺎه و ﺧﻮرﺷﯿﺪم ﻣﻦ‪ .‬ﻟﻔﻆ »اوم« ھﻤﺔ وداھﺎﯾﻢ ﻣﻦ‪،‬‬
‫آواز اﺛﯿﺮم‪ ،‬و ﻣﺮدي ﻣﺮداﻧﻢ ﻣﻦ‪.‬‬

‫ﺑﻮي ﺧﻮش ﻧﺎب ﺧﺎﻛﻢ و رﺧﺸﻨﺪﮔﻲ آﺗﺸﻢ ﻣﻦ‪ .‬زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ ھﻤﺔ ھﺴﺘﯿﮭﺎ و رﯾﺎﺿﺖ ﻣﺮﺗﺎﺿﺎﻧﻢ ﻣﻦ‪.‬‬

‫اي ﭘﺎرﺗﮫ)ارﺟﻮﻧﮫ(‪ ،‬ﺑﺪان ﻛﮫ ﺗﺨﻤﺔ ﺟﺎوﯾﺪان ھﻤﺔ ھﺴﺘﯿﮭﺎﯾﻢ ﻣﻦ‪ ،‬ھﻮش ھﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻢ ﻣﻦ؛ روﺷﻨﺎي روﺷﻨﺎﻧﻢ‬
‫@‪h‬‬ ‫ﻣﻦ‪.‬‬

‫ﻧﯿﺮوي ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪاﻧﻢ ﻣﻦ‪ ،‬ﺑﻲﻛﺎم و ﺑﻲرﻧﮕﻢ ]ﺷﮭﻮت[ ﻣﻦ‪ .‬اي ﺳﺮور ﭘﺎرﺗﮫھﺎ )ارﺟﻮﻧﮫ(‪ ،‬ﻣﻦ آن ﻛﺎم‬
‫ﻣﻮﺟﻮداﺗﻢ ﻛﮫ ﺧﻼف آﯾﯿﻦ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬

‫داﻧﺎﯾﺎن ﺑﺎﭼﺸﻤﻲ ﯾﻜﺴﺎن ﻧﮕﺮﻧﺪ ﺑﺮھﻤﻦ داﻧﺎ و ﻓﺮوﺗﻦ را‪ ،‬ﮔﺎو را و ﭘﯿﻞ را‪ ،‬ﯾﺎ ﺧﻮد ﺳﮕﻲ ﯾﺎ از‬
‫‪are‬‬

‫»ﻛﺎﺳﺖراﻧﺪه«اي را‪.‬‬

‫اﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮﻣﮫ‪ ،‬از ﻧﻈﺮ رﻧﮕﮭﺎي ﻣﻜﻤﻞ‪ ،‬و از ﻧﻈﺮ ﺗﻨﺎﻗﻀﺎت ﻣﺎﺑﻌﺪاﻟﻄﺒﯿﻌﻲ و اﺧﻼﻗﻲ ﻛﮫ ﻣﻐﺎﯾﺮت و‬
‫ﭘﯿﭽﯿﺪﮔﻲ زﻧﺪﮔﻲ را ﻣﻨﻌﻜﺲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻏﻨﻲ اﺳﺖ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﻣﻲﺑﯿﻨﯿﻢ اﻧﺴﺎن آﻧﭽﮫ را ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﭘﺎﯾﮕﺎه‬
‫اﺧﻼﻗﻲ ﻋﺎﻟﯿﺘﺮي اﺳﺖ ﻣﻲﭘﺬﯾﺮد‪ ،‬اﻣﺎ ﺧﺪا ﺑﮫ اﯾﻦ دﺳﺘﺎوﯾﺰ ﻟﺮزان‪ ،‬ﻛﮫ ﺣﯿﺎت را ﻧﻤﻲﺗﻮان ﻛﺸﺖ وﻓﺮدﯾﺖ‬
‫اﻣﺮي اﺳﺖ ﻏﯿﺮواﻗﻌﻲ‪ ،‬ﺟﺎﻧﺐ ﺟﻨﮓ و ﻛﺸﺘﺎر را ﻣﻲﮔﯿﺮد‪ ،‬دﭼﺎر ﺣﯿﺮت و ﺷﮕﻔﺘﻲ ﻣﻲﺷﻮﯾﻢ‪ .‬ﻇﺎھﺮًا آﻧﭽﮫ‬
‫‪set‬‬

‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪة ﺑﮭﺎﮔﺎواد‪-‬ﮔﯿﺘﺎ در اﻧﺪﯾﺸﮫ داﺷﺖ اﯾﻦ ﺑﻮد ﻛﮫ روان ھﻨﺪي را از آراﻣﺶ ﻃﻠﺒﻲ رﺧﻮتآور ﻣﺬھﺐ‬
‫ﺑﻮداﯾﻲ ﺑﯿﺮون آورد‪ ،‬و در او ﺗﻤﺎﯾﻠﻲ ﺑﮫ ﺟﻨﮕﯿﺪن ﺑﺮاي ھﻨﺪ اﯾﺠﺎد ﻛﻨﺪ؛ اﯾﻦ ﻋﺼﯿﺎن ﻃﺒﻘﺔ ﻛﺸﺘﺮﯾﮫ ﺑﻮد ﻛﮫ‬
‫ﺣﺲ ﻣﻲﻛﺮد دﯾﻦ‪ ،‬ﺳﺮزﻣﯿﻨﺶ را ﻧﺎﺗﻮان ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و او ﺑﺎ ﻏﺮور اﺷﺎره ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ ﺑﺴﯿﺎري از ﭼﯿﺰھﺎ‬
‫ﮔﺮاﻧﺒﮭﺎﺗﺮ از ﺻﻠﺢ ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬روﯾﮭﻤﺮﻓﺘﮫ درس ﺧﻮﺑﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ اﮔﺮ ھﻨﺪ آن را ﻋﻤﻘًﺎ ﻣﻲآﻣﻮﺧﺖ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ‬
‫‪an‬‬

‫آزادي ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫دوﻣﯿﻦ ﺣﻤﺎﺳﺔ ھﻨﺪي از ھﻤﺔ ﻛﺘﺎﺑﮭﺎي ھﻨﺪو ﻣﺸﮭﻮرﺗﺮ و ﻣﻄﻠﻮﺑﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﻏﺮﺑﯿﺎن آن را آﺳﺎﻧﺘﺮ از‬
‫ﻣﮭﺎﺑﮭﺎراﺗﺎ ﻣﻲﻓﮭﻤﻨﺪ‪ .‬راﻣﺎﯾﺎﻧﺎ ﻛﻮﺗﺎھﺘﺮ از آن اﺳﺖ؛ ﻓﻘﻂ ھﺰار ﺻﻔﺤﮫ اﺳﺖ ﻛﮫ ھﺮ ﺻﻔﺤﮫاش ‪ 48‬ﺑﯿﺖ‬
‫دارد؛ و اﮔﺮﭼﮫ از ﻗﺮن ﺳﻮم قم ﺗﺎ ﻗﺮن دوم ﻣﯿﻼدي ﺑﮫ آن ﻧﯿﺰ اﻓﺰودهاﻧﺪ‪ ،‬اﯾﻦ اﻓﺰودهھﺎ ﻛﻤﺘﺮ از‬
‫‪pym‬‬

‫ﻣﮭﺎﺑﮭﺎراﺗﺎﺳﺖ و ارﺗﺒﺎط ﻣﻮﺿﻮع اﺻﻠﻲ را ﭼﻨﺪان ﻗﻄﻊ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮ رواﯾﺎت‪ ،‬اﯾﻦ ﺣﻤﺎﺳﮫ ﺳﺮودة‬
‫واﻟﻤﯿﻜﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﮫ او ھﻢ ﻣﺜﻞ ﻣﺆﻟﻒ ﻓﺮﺿﻲ ﻣﮭﺎﺑﮭﺎراﺗﺎ‪ ،‬ﯾﻜﻲ از ﺷﺨﺼﯿﺘﮭﺎي داﺳﺘﺎن اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ‬
 ‫‪m‬‬
‫اﺣﺘﻤﺎل ﻣﻲرود ﻛﮫ اﯾﻦ ﺣﻤﺎﺳﮫ ﺳﺎﺧﺘﺔ ﺧﻨﯿﺎﮔﺮان دوره ﮔﺮدي ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ ﻧﻈﯿﺮ ﻧﻘﺎﻻﻧﻲ ھﺴﺘﻨﺪ ﻛﮫ ھﻨﻮز ھﻢ‬
‫آن را ﺗﺎ ﻧﻮد ﺷﺐ ﭘﯿﺎﭘﻲ ﺑﺮاي ﺷﻨﻮﻧﺪﮔﺎن ﻣﺴﺤﻮر ﺷﺪه ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﻣﮭﺎﺑﮭﺎراﺗﺎ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ ذﻛﺮ ﺷﺪ‪ ،‬داﺳﺘﺎن ﺟﻨﮓ ﺑﺰرﮔﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺧﺪاﯾﺎن و اﻧﺴﺎﻧﮭﺎ در آن ﺷﺮﻛﺖ دارﻧﺪ‪ ،‬و‬
‫ﯾﻜﻲ از ﻋﻠﻞ درﮔﺮﻓﺘﻦ آن ھﻢ ﻣﺎﺟﺮاي ﮔﻢ ﺷﺪن زن زﯾﺒﺎﯾﻲ اﺳﺖ از ﻣﯿﺎن ﯾﻚ ﻣﻠﺖ‪ ،‬و اﻓﺘﺎدن او ﺑﮫ دﺳﺖ‬
‫ﻣﻠﺘﻲ دﯾﮕﺮ؛ از اﯾﻦ رو ﻣﻲﺗﻮان آن را ﺑﮫ اﯾﻠﯿﺎد ﺗﺸﺒﯿﮫ ﻛﺮد‪ .‬ھﻤﯿﻦ ﻃﻮر راﻣﺎﯾﺎﻧﺎ ھﻢ ﺑﮫ اودﯾﺴﮫ ﺷﺒﺎھﺖ‬
‫دارد‪ ،‬ﻛﮫ از ﻣﺮارﺗﮭﺎ و آوارﮔﯿﮭﺎي ﯾﻚ ﻗﮭﺮﻣﺎن‪ ،‬و ﭼﺸﻢ ﺑﮫ راھﻲ ﺻﺒﻮراﻧﺔ ھﻤﺴﺮ او‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﻲﺧﻮاھﺪ ﺑﮫ‬
‫او ﺑﭙﯿﻮﻧﺪد‪ ،‬ﺣﻜﺎﯾﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در آﻏﺎز ﺣﻤﺎﺳﮫ‪ ،‬ﺗﺼﻮﯾﺮي دارﯾﻢ از ﯾﻚ ﻋﺼﺮ ﻃﻼﯾﻲ‪ ،‬و آن دورهاي اﺳﺖ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻛﮫ دﺷﮫ‪-‬رﺗﮫ‪ ،‬از ﭘﺎﯾﺘﺨﺘﺶ آﯾﻮدھﯿﺎ‪ ،‬ﺑﺮ ﻗﻠﻤﺮو ﻛﺴﻠﮫ)اودة ﻛﻨﻮﻧﻲ( ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫دﺷﮫ‪-‬رﺗﮫ ﺳﺮﺷﺎر از ﺷﺎﯾﺴﺘﮕﻲ ﺷﺎھﺎﻧﮫ‪ ،‬ﺳﺮﺷﺎر از ﻋﻠﻢ ﻣﻘﺪس وداﯾﻲ‪،‬‬

‫در روزﮔﺎران ﺷﺎد ﮔﺬﺷﺘﮫ ﺑﺮ اﻣﭙﺮاﻃﻮرﯾﺶ ﭘﺎدﺷﺎھﻲ ﻣﻲراﻧﺪ‪… .‬‬

‫‪yah‬‬
‫راﺳﺘﻜﺎران در ﺻﻠﺢ ﻣﻲزﯾﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬از ﺛﺮوت ﺗﻮاﻧﮕﺮ‪ ،‬و در ﻧﯿﻜﻲ واﻻ‪،‬‬

‫ﻧﮫ رﺷﻚ در ﺳﯿﻨﮫھﺎﺷﺎن ﺟﺎﯾﻲ داﺷﺖ و ﻧﮫ دروغ در ﮔﻔﺘﺎرﺷﺎن رﻧﮕﻲ‪.‬‬

‫ﭘﺪران ﺑﺎ ﺧﺎﻧﻮادهھﺎي ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ ﺧﻮد ﻣﺎﻟﻚ دام‪ ،‬ﻏﻠﮫ‪ ،‬و زر ﺧﻮﯾﺶ ﺑﻮدﻧﺪ؛‬
‫@‪h‬‬
‫ﻓﻘﺮ ﺗﻠﺦ و ﻗﺤﻄﻲ را در آﯾﻮدھﯿﺎ ﺟﺎﯾﻲ ﻧﺒﻮد‪.‬‬

‫ﻧﺰدﯾﻚ آﻧﺠﺎ ﻣﻤﻠﻜﺖ ﭘﺎدﺷﺎھﻲ دﯾﮕﺮي ﺑﮫ ﻧﺎم وﯾﺪﯾﮭﮫ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺟﻨﻜﮫ ﺑﺮآن ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬او ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﻛﯿﻨﻜﯿﻨﺎﺗﻮس دﻟﯿﺮ‪» ،‬ﺧﯿﺶ ﺑﺮﻣﻲداﺷﺖ و زﻣﯿﻦ را ﺷﺨﻢ ﻣﻲزد‪ «.‬روزي‪ ،‬از‬
‫‪are‬‬

‫ﺑﺮﺧﻮرد ﺧﯿﺶ او ﺑﮫ زﻣﯿﻦ‪ ،‬دﺧﺘﺮ زﯾﺒﺎﯾﻲ ﺑﮫ ﻧﺎم ﺳﯿﺘﺎ از ﺷﯿﺎر ﺧﺎك ﺑﯿﺮون ﺟﮭﯿﺪ‪ .‬دﯾﺮي ﻧﮕﺬﺷﺖ ﻛﮫ‬
‫ﻣﻲﺑﺎﯾﺴﺖ ﺳﯿﺘﺎ را ﺑﮫ ﺧﺎﻧﺔ ﺑﺨﺖ ﺑﻔﺮﺳﺘﺪ؛ ﺟﻨﻜﮫ ﺑﺮاي ﺧﻮاﺳﺘﮕﺎراﻧﺶ ﻣﺴﺎﺑﻘﮫاي ﺗﺮﺗﯿﺐ داد‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎ‬
‫ﻛﮫ ھﺮ ﻛﮫ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻛﻤﺎن ﺟﻨﮕﻲ او را ﺧﻢ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻋﺮوس از آن او ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﭘﺴﺮ دﺷﮫ‪-‬رﺗﮫ‪،‬‬
‫ﯾﻌﻨﻲ راﻣﺎ‪» ،‬ﺷﯿﺮ دل‪ ،‬آھﻨﯿﻦ ﭘﻨﺠﮫ‪ ،‬ﻧﯿﻠﻮﻓﺮي ﭼﺸﻢ‪ ،‬ﺷﻜﻮھﻤﻨﺪ ﭼﻮن ﻓﯿﻞ ﺟﻨﮕﻠﻲ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﺎج ﮔﺮة ﮔﯿﺴﻮاﻧﺶ«‪،‬‬
‫ﺑﮫ ﻣﺴﺎﺑﻘﮫ آﻣﺪ‪ .‬ﻓﻘﻂ او ﻛﻤﺎن را ﺧﻢ ﻛﺮد؛ و ﺟﻨﻜﮫ دﺧﺘﺮش را ﺑﺎ ﻋﺒﺎرت ﺧﺎص ازدواج ھﻨﺪو ﺑﮫ او‬
‫ﭘﯿﺸﻜﺶ ﻛﺮد‪:‬‬
‫‪set‬‬

‫اﯾﻦ ﺳﯿﺘﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪ ﺟﻨﻜﮫ‪ ،‬ﻋﺰﯾﺰﺗﺮ از ﺟﺎﻧﺶ؛ اي ﺷﺎھﺰاده‪ ،‬از اﯾﻦ ﭘﺲ‪ ،‬او ﺷﺮﯾﻚ ﻓﻀﯿﻠﺖ ﺗﻮ‪ ،‬و ھﻤﺴﺮ‬
‫وﻓﺎدار ﺗﻮ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد؛‬
‫‪an‬‬

‫ﺷﺮﯾﻚ ﺑﮭﺮوزي و اﻧﺪوه ﺗﻮ‪ ،‬و در ھﺮ ﺳﺮزﻣﯿﻨﻲ از آن ﺗﻮ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد؛‬

‫در ﺷﺎدي و اﻧﺪوه او را ﺑﻨﻮاز‪ ،‬دﺳﺘﺶ را ﻣﯿﺎن دﺳﺘﺖ ﺑﮕﯿﺮ؛‬

‫ھﻤﭽﻨﺎن ﻛﮫ ﺳﺎﯾﮫ ﺑﮫ دﻧﺒﺎل ﺟﺴﻢ اﺳﺖ‪،‬‬

‫‪pym‬‬

‫او ﻧﯿﺰ ﺑﺮاي ﺳﺮورش ھﻤﺴﺮي وﻓﺎدار اﺳﺖ‪،‬‬

 ‫‪m‬‬
‫و ﺳﯿﺘﺎي ﻣﻦ‪ ،‬ﻧﯿﻜﻮﺗﺮﯾﻦ زﻧﺎن‪ ،‬ﺗﺮا در ﻣﺮگ ﯾﺎ در زﻧﺪﮔﻲ دﻧﺒﺎل ﺧﻮاھﺪ ﻛﺮد‪.‬‬

‫ﭘﺲ راﻣﺎ ﺑﺎ ﺷﺎھﺰاده ﺧﺎﻧﻢ ﻋﺮوس ‪» -‬ﺑﺎ ﭘﯿﺸﺎﻧﻲ ھﻤﭽﻮ ﻋﺎج‪ ،‬ﻟﺒﺎﻧﻲ ﭼﻮن ﻣﺮﺟﺎن‪ ،‬و دﻧﺪاﻧﮭﺎﯾﻲ ﭼﻮن‬

‫‪.co‬‬
‫ﻣﺮوارﯾﺪ رﺧﺸﺎن«‪ -‬ﺑﮫ آﯾﻮدھﯿﺎ ﺑﺎز ﻣﻲﮔﺮدد‪ ،‬و ﺑﺎ ﭘﺎرﺳﺎﯾﻲ و آراﻣﻲ و ﺑﺨﺸﻨﺪﮔﯿﺶ دل از ﻛﺴﻠﮫھﺎ‬
‫ﻣﻲرﺑﺎﯾﺪ‪ .‬ﻧﺎﮔﮭﺎن اﺑﻠﯿﺲ ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ھﻤﺴﺮ دوم دﺷﮫ‪-‬رﺗﮫ‪ ،‬ﻣﻮﺳﻮم ﺑﮫ ﻛﯿﻜﯿﻲ‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺑﮭﺸﺖ ﻋﺪن ﭘﺎ ﻣﻲﻧﮭﺪ‪.‬‬
‫دﺷﮫ‪-‬رﺗﮫ ﺑﮫ او ﻗﻮل داده ﺑﻮد ﻛﮫ ھﺮﭼﮫ از او ﺑﺨﻮاھﺪ ﺑﺮآورد؛ و او ھﻢ ﺑﮫ ھﻤﺴﺮ]دﯾﮕﺮ[ دﺷﮫ‪-‬رﺗﮫ‪ ،‬ﻛﮫ‬
‫ﭘﺴﺮش راﻣﺎ وارث ﺗﺎج وﺗﺨﺖ ﺑﻮد‪ ،‬رﺷﻚ ﻣﻲﺑﺮد‪ .‬از اﯾﻦ رو‪ ،‬از دﺷﮫ‪-‬رﺗﮫ ﻣﻲﺧﻮاھﺪ ﻛﮫ راﻣﺎ را ﻣﺪت‬
‫ﭼﮭﺎرده ﺳﺎل از آن ﻗﻠﻤﺮو ﺗﺒﻌﯿﺪ ﻛﻨﺪ‪ .‬دﺷﮫ‪-‬رﺗﮫ ﺑﺎ‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﺷﺮاﻓﺘﻲ ﻛﮫ ﻓﻘﻂ ﯾﻚ ﺷﺎﻋﺮ ﻧﺎآﺷﻨﺎي ﺑﮫ ﺳﯿﺎﺳﺖ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ آن را ﺑﻔﮭﻤﺪ‪ ،‬ﺳﺮﻗﻮﻟﺶ ﻣﻲاﯾﺴﺘﺪ‪ ،‬و آﻣﺎده ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ ﺗﻚ وﺗﻨﮭﺎ راه ﺟﻨﮕﻞ در ﭘﯿﺶ ﮔﯿﺮد؛ وﻟﻲ‬
‫ﺳﯿﺘﺎ ﭘﺎﻓﺸﺎري ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ ﺑﺎ او ﺑﺮود‪ .‬ﺳﺨﻨﺶ ﺟﺰﺋﻲ از ﻣﺤﻔﻮﻇﺎت ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ھﺮ ﻋﺮوس ھﻨﺪوﺳﺖ؛‬

‫»اﺳﺐ و اراﺑﮫ وﻛﺎخ زراﻧﺪود‪ ،‬اﯾﻨﮭﺎ را در زﻧﺪﮔﻲ زن ﻗﺪري ﻧﯿﺴﺖ؛‬

‫‪yah‬‬
‫ھﻤﺴﺮ دﻟﺒﻨﺪ و دوﺳﺘﺪار را ﺳﺎﯾﺔ ﺷﻮي ﻋﺰﯾﺰﺗﺮ اﺳﺖ‪… .‬‬

‫آوارﮔﻲ ﺟﻨﮕﻠﮭﺎ را ﺳﯿﺘﺎ از ﻛﻮﺷﻜﮭﺎي ﭘﺪري ﺧﻮﺷﺘﺮ دارد‪،‬‬

‫ﻧﮫ ﺑﮫ ﺧﺎﻧﮫ ﻣﻲاﻧﺪﯾﺸﺪ و ﻧﮫ ﺑﮫ ﺧﻮﯾﺸﺎن‪ ،‬در ﻋﺸﻖ ﺷﻮي ﺧﻮﯾﺶ ﻛﺎﺷﺎﻧﮫ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪… .‬‬
‫@‪h‬‬
‫و از ﺟﻨﮕﻞ ﻧﻮرﺳﺘﮫ و ﺧﻮﺷﺒﻮ ﻣﯿﻮهھﺎي ﺻﺤﺮاﯾﻲ ﺧﻮاھﺪ ﭼﯿﺪ‪،‬‬

‫ﺑﻘﯿﺔ ﺧﻮراﻛﻲ ﻛﮫ راﻣﺎ آن را ﺧﻮرده ﺑﺎﺷﺪ دﻟﭙﺬﯾﺮﺗﺮﯾﻦ ﺧﻮراك ﺳﯿﺘﺎ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪«.‬‬

‫ﻟﻜﺸﻤﻨﮫ‪ ،‬ﺑﺮادر راﻣﺎ‪ ،‬ھﻢ اﻟﺘﻤﺎس ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ ھﻤﺮاه راﻣﺎ ﺑﺮود‪:‬‬

‫‪are‬‬

‫»ﺗﻮ ﺗﻨﮭﺎ ﺑﺎ ﺳﯿﺘﺎي ﻣﮭﺮﺑﺎن ﺳﺮاﺳﺮ در ﺗﺎرﯾﻜﻲ راه ﺧﻮاھﯿﺪ ﺳﭙﺮد؛‬

‫ﺑﮕﺬار ﻛﮫ ﻟﻜﺸﻤﻨﺔ وﻓﺎدار ﺗﻮ او را ﺷﺐ و روز ﭘﺎﺳﺒﺎﻧﻲ ﻛﻨﺪ؛‬

‫ﺑﮕﺬار ﻟﻜﺸﻤﻨﮫ ﺑﺎ ﻛﻤﺎن و ﺗﺮﻛﺸﺶ در ﺗﻤﺎم ﺟﻨﮕﻞھﺎ ﺑﮕﺮدد‪،‬‬

‫‪set‬‬

‫و ﺑﺎ ﺗﺒﺮش ﺟﻨﮕﻞ را ﻓﺮو ﻓﻜﻨﺪ؛ و ﺑﺎ دﺳﺘﮭﺎﯾﺶ ﺧﺎﻧﮫ ﺑﺮآرد‪«.‬‬

‫ﺣﻤﺎﺳﮫ از اﯾﻨﺠﺎ ﺑﮫ ﺑﻌﺪ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﭼﻜﺎﻣﺔ ﺟﻨﮕﻞ در ﻣﻲآﯾﺪ و ﻣﺘﺬﻛﺮ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ ﭼﮕﻮﻧﮫ راﻣﺎ‪ ،‬ﺳﯿﺘﺎ‪ ،‬و‬
‫ﻟﻜﺸﻤﻨﮫ رھﺴﭙﺎر ﺟﻨﮕﻞ ﺷﺪﻧﺪ؛ ﭼﮕﻮﻧﮫ ﻣﺮدم آﯾﻮدھﯿﺎ‪ ،‬ﺳﻮﮔﻮار و ﻏﻤﮕﯿﻦ‪ .‬ﺗﺎ ﺷﺎﻣﮕﺎه‪ ،‬ھﻤﭙﺎي آﻧﺎن‬
‫ﻣﻲرﻓﺘﻨﺪ؛ ﭼﮕﻮﻧﮫ ﺗﺒﻌﯿﺪﯾﺎن ﺷﺒﺎﻧﮕﺎه ﺧﻮد را از ھﻤﺮھﺎن ﻣﺸﺘﺎق ﺧﻮﯾﺶ ﭘﻨﮭﺎن داﺷﺘﮫ‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﭼﯿﺰھﺎي‬
‫‪an‬‬

‫ﺑﺎارزش و ﺟﺎﻣﮫھﺎي ﺷﺎھﺎﻧﺔ ﺧﻮد را ﺑﮫ ﺟﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭘﻮﺳﺖ درﺧﺘﺎن و ﺑﻮرﯾﺎي ﺑﺎﻓﺘﮫ ﺑﮫ ﺗﻦ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﺎ‬
‫ﺷﻤﺸﯿﺮھﺎﯾﺸﺎن از ﻣﯿﺎن ﺟﻨﮕﻞ راه ﻣﻲﮔﺸﻮدﻧﺪ‪ ،‬وﻗﻮﺗﺸﺎن ﻣﯿﻮه و ﻣﻐﺰ ﻣﯿﻮه ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﺳﯿﺘﺎ‪ ،‬اﻏﻠﺐ‪ ،‬ﺷﺎد و ﻛﻨﺠﻜﺎوﺗﺮ از ھﻤﯿﺸﮫ‪ ،‬رو ﺑﮫ ﺳﻮي راﻣﺎ ﻣﻲﻛﺮد‪،‬‬

‫‪pym‬‬

‫ﻧﺎم درﺧﺘﻲ ﯾﺎ ﭘﯿﭽﻜﻲ‪ ،‬ﻣﯿﻮهاي ﯾﺎ ﮔﻠﻲ را ﻛﮫ ﭘﯿﺶ از اﯾﻦ ﻧﺪﯾﺪه ﺑﻮد ﻣﻲﭘﺮﺳﯿﺪ‪… .‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻃﺎووﺳﺎن ﭘﯿﺮاﻣﻮﻧﺸﺎن ﺷﺎدﻣﺎﻧﮫ ﭘﺮواز ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻮزﯾﻨﮕﺎن ﺑﺮ ﺷﺎﺧﮫھﺎ ﻣﻲﺟﮭﯿﺪﻧﺪ‪… .‬‬

‫راﻣﺎ در ﭘﺮﺗﻮ زرﯾﻦ ﺑﺎﻣﺪادي در آب رود ﻏﻮﻃﮫ ﻣﻲﺧﻮرد‪،‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﺳﯿﺘﺎ‪ ،‬ﺑﺪان ﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ ﻧﯿﻠﻮﻓﺮ ﭘﻲ ﺟﻮﯾﺒﺎر ﻣﻲرود‪ ،‬ﺑﮫ دﻧﺒﺎل آب روان ﻣﻲﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻛﻨﺎر رودي ﻛﻠﺒﮫاي ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮد را ﺑﺎ زﻧﺪﮔﻲ در ﺟﻨﮕﻞ ﺗﻄﺒﯿﻖ دادﻧﺪ و ﺑﮫ اﯾﻦ زﻧﺪﮔﻲ دل ﻧﮭﺎدﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ‬

‫‪oo‬‬
‫ﺷﻮرﭘﮫ‪-‬ﻧﻜﺎ‪ ،‬از ﺷﺎھﺪﺧﺘﮭﺎي ﺟﻨﻮب‪ ،‬ﻛﮫ در ﺟﻨﮕﻞ ﺳﺮﮔﺮدان ﺑﻮد‪ ،‬راﻣﺎ را ﻣﻲﺑﯿﻨﺪ و ﻋﺎﺷﻘﺶ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬از‬
‫ﭘﺎﻛﺪاﻣﻨﻲ راﻣﺎ دﻟﮕﯿﺮ ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﺮادر ﺧﻮد راوﻧﮫ را ﺑﺮﻣﻲاﻧﮕﯿﺰد ﻛﮫ ﺳﯿﺘﺎ را ﺑﺮﺑﺎﯾﺪ‪ .‬راوﻧﮫ ﺗﻮﻓﯿﻖ‬
‫ﻣﻲﯾﺎﺑﺪ و ﺳﯿﺘﺎ را ﻣﻲرﺑﺎﯾﺪ و ﺑﮫ دژ دوردﺳﺖ ﺧﻮد ﻣﻲﺑﺮد و ﺑﮫ ﯾﺎوه ﻣﻲﻛﻮﺷﺪ ﻛﮫ او را ﺑﻔﺮﯾﺒﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﭘﯿﺶ‬
‫ﺧﺪاﯾﺎن و ﺳﺮاﯾﻨﺪﮔﺎن ﻛﺎري ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﻧﺸﻮد ﻛﺮد‪ ،‬راﻣﺎ ھﻢ ﺳﭙﺎه ﮔﺮاﻧﻲ ﻣﻲآراﯾﺪ و ﺑﮫ ﻗﻠﻤﺮو راوﻧﮫ‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﻲﺗﺎزد‪ ،‬و او را در ﻧﺒﺮدي ﻓﺮو ﻣﻲﺷﻜﻨﺪ؛ ﺳﯿﺘﺎ را ﻣﻲرھﺎﻧﺪ‪ ،‬و ﺳﭙﺲ )ﭼﻮن روزﮔﺎر ﺗﺒﻌﯿﺪش ﺑﮫ ﺳﺮ‬
‫آﻣﺪه( در ھﻮاﭘﯿﻤﺎﯾﻲ ﺑﺎ او ﺑﮫ آﯾﻮدھﯿﺎ ﺑﺎز ﻣﻲﮔﺮدد‪ ،‬ﻛﮫ در آﻧﺠﺎ ﺑﺮادر وﻓﺎدار دﯾﮕﺮ ﺗﺨﺖ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻛﺴﻠﮫ را‬
‫ﺑﮫ او ﺑﺎز ﻣﻲﮔﺮداﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻻ ﺑﻌﺪھﺎ ﺑﮫ ﻣﻨﻈﻮﻣﮫ اﻟﺤﺎق ﺷﺪه‪ ،‬راﻣﺎ ﺳﺨﻦ ﺑﺪاﻧﺪﯾﺸﺎن و ﺷﻜﺎﻛﺎﻧﻲ را ﻛﮫ ﻋﻘﯿﺪه‬

‫ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺑﺨﺸﻲ‪ ،‬ﻛﮫ اﺣﺘﻤﺎ َ‬
‫داﺷﺘﻨﺪ ﻧﻤﻲﺗﻮان ﻗﺒﻮل ﻛﺮد ﻛﮫ ﺳﯿﺘﺎ ﻛﮫ در ﻛﺎخ راوﻧﮫ ﺑﻮده ﮔﺎھﻲ ﺑﮫ آﻏﻮش او ﻧﺮﻓﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻲﭘﺬﯾﺮد‪.‬‬
‫@‪h‬‬
‫اﮔﺮﭼﮫ او از اورداﻟﻲ آﺗﺶ )آزﻣﺎﯾﺶ ﺑﺎ آﺗﺶ( ﺳﺮﻓﺮاز ﺑﯿﺮون ﻣﻲآﯾﺪ‪،‬‬

‫و اﯾﻦ ﺑﯿﮕﻨﺎھﻲ او را ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ راﻣﺎ ﺑﺎ آن ﺷﯿﻮة ﺗﻠﺦ ﻣﻮروﺛﻲ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺪان وﺳﯿﻠﮫ ﯾﻚ ﻧﺴﻞ ﮔﻨﺎھﺎن و‬
‫ﺧﻄﺎھﺎﯾﻲ را ﻛﮫ در ﺟﻮاﻧﻲ از ﺑﺰرﮔﺘﺮان ﺧﻮد دﯾﺪه درﺑﺎرة ﻧﺴﻞ ﺑﻌﺪي ﺗﻜﺮار ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺳﯿﺘﺎ را ﺑﮫ‬
‫ﻋﺰﻟﺘﮕﺎھﻲ در ﺟﻨﮕﻞ ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﺪ‪ .‬ﺳﯿﺘﺎ واﻟﻤﯿﻜﻲ را در ﺟﻨﮕﻞ ﻣﻲﺑﯿﻨﺪ؛ و دو ﭘﺴﺮ ﺑﺮاي راﻣﺎ ﻣﻲزاﯾﺪ‪ .‬ﺳﺎﻟﮭﺎ‬
‫ﺑﻌﺪ‪ ،‬اﯾﻦ دو ﭘﺴﺮ‪ ،‬ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﺧﻨﯿﺎﮔﺮان دوره ﮔﺮد‪ ،‬در ﻣﺤﻀﺮ راﻣﺎي دﻟﺸﻜﺴﺘﮫ ﺣﻤﺎﺳﮫاي را ﻛﮫ واﻟﻤﯿﻜﻲ‬
‫‪are‬‬

‫از ﺧﺎﻃﺮات ﺳﯿﺘﺎ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺑﻮد ﻣﻲﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ .‬راﻣﺎ ﭘﺴﺮاﻧﺶ را ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﺪ‪ ،‬و ﭘﯿﺎﻣﻲ ﺑﮫ ﺳﯿﺘﺎ ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﺪ و از او‬
‫درﺧﻮاﺳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ ﺑﺮﮔﺮدد‪ .‬اﻣﺎ ﺳﯿﺘﺎ‪ ،‬دﻟﺸﻜﺴﺘﮫ از آن ﺑﺪﮔﻤﺎﻧﻲ ﺷﻮھﺮ‪ ،‬ﻛﮫ ﭼﻨﺎن ﺗﮭﻤﺘﻲ ﺑﮫ او ﺑﺴﺘﮫ‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬در ﺧﺎك‪ ،‬ﻛﮫ روزﮔﺎري ﻣﺎدرش ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﺎﭘﺪﯾﺪ ﺷﺪ‪ .‬راﻣﺎ ﺳﺎﻟﮭﺎي ﺑﺴﯿﺎر در ﺗﻨﮭﺎﯾﻲ و اﻧﺪوه ﺳﻠﻄﻨﺖ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬آﯾﻮدھﯿﺎ در دورة ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻣﮭﺮآﻣﯿﺰ او ھﻤﺎن ﻣﺪﯾﻨﺔ ﻓﺎﺿﻠﺔ روزﮔﺎر دﺷﮫ‪-‬رﺗﮫ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬

‫و ﻓﺮزاﻧﮕﺎن ﻛﮭﻦ آوردهاﻧﺪ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﮫ روزﮔﺎر ﺷﺎد ﺷﺎھﻲ راﻣﮫ‪،‬‬

‫‪set‬‬

‫رﻋﺎﯾﺎﯾﺶ دﺳﺘﺨﻮش ﻣﺮگ ﻧﺎﺑﮭﻨﮕﺎم و ﺑﯿﻤﺎرﯾﮭﺎي ﻣﺼﯿﺒﺖ ﺑﺎر ﻧﺸﺪﻧﺪ؛‬

‫ﺑﯿﻮﮔﺎن در اﻧﺪوه از دﺳﺖ دادن ﻧﺎﺑﮭﻨﮕﺎم ﺳﺮوراﻧﺸﺎن ﻧﻤﻲﮔﺮﯾﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬

‫‪an‬‬

‫ﻣﺎدران در ﻋﺰاي ﻛﻮدﻛﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﯾﻤﮫ ﻣﻲرﺑﻮد ﻣﻮﯾﮫ ﻧﻤﻲﻛﺮدﻧﺪ؛‬

‫راھﺰﻧﺎن‪ ،‬ﻓﺮﯾﺒﻜﺎران‪ ،‬و ﻓﺮﯾﺒﻨﺪﮔﺎن ﺷﺎد ﺑﺎ دروغ ﻛﺴﻲ را ﻧﻤﻲﻓﺮﯾﻔﺘﻨﺪ؛‬

‫‪pym‬‬

‫ھﻤﺴﺎﯾﮫ ھﻤﺴﺎﯾﺔ درﺳﺘﻜﺎرش را دوﺳﺖ ﻣﻲداﺷﺖ‪ ،‬و ﻣﺮدم ﺷﺎھﺸﺎن را‪.‬‬

‫ھﻤﺎن ﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ ﻓﺼﻮل ﭘﯿﺎﭘﻲ ﻣﻲﮔﺬﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬درﺧﺘﺎن ﻣﯿﻮهھﺎي ﻓﺮاوان ﻣﻲآوردﻧﺪ‪،‬‬

 ‫‪m‬‬
‫و زﻣﯿﻦ ﺑﺎ ﺷﺎدﻣﺎﻧﻲ و ﺣﻘﮕﺰاري ھﯿﭻ ﮔﺎه از ﺑﺎرآوري ﻧﻤﻲاﯾﺴﺘﺎد‪.‬‬

‫ﺑﺎران ﺑﮫ ﻣﻮﺳﻢ ﺧﻮﯾﺶ ﻣﻲآﻣﺪ‪ ،‬و ھﺮﮔﺰ ﺗﻨﺪﺑﺎد آﻓﺖ ﺧﯿﺰ ﻧﻤﻲوزﯾﺪ‪،‬‬

‫‪.co‬‬
‫درهھﺎي ﺧﺮم و ﺑﺎﺻﻔﺎ ﭘﺮﺣﺎﺻﻞ و ﭘﺮﻣﺮﺗﻊ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬

‫دﺳﺘﮕﺎه ﺑﺎﻓﻨﺪﮔﻲ و ﺳﻨﺪان و زﻣﯿﻦ ﺷﺨﻢ زده و ﺑﺎرور‪ ،‬ھﻤﮫ‪ ،‬ﻣﺤﺼﻮل ﺧﻮد را ﻣﻲدادﻧﺪ‪ ،‬و ﻣﺮدﻣﺎن‪،‬‬
‫ﺷﺎدﻣﺎﻧﮫ‪ ،‬ﺑﮫ دﺳﺘﺮﻧﺞ ﻧﯿﺎﻛﺎن ﻛﮭﻦ ﺧﻮﯾﺶ ﻣﻲزﯾﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫اﯾﻦ ﺣﻤﺎﺳﮫ‪ ،‬داﺳﺘﺎن دﻟﭙﺬﯾﺮي اﺳﺖ ﻛﮫ ﺣﺘﻲ ﯾﻚ ﻧﻔﺮ ﻛﻠﺒﻲ اﻣﺮوزي ھﻢ‪ ،‬اﮔﺮ ﭼﻨﺎن ﻛﮫ ﺑﺎﯾﺪ ﻋﺎﻗﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﮔﮭﮕﺎه ﺧﻮد را ﺑﮫ اﯾﻦ ﺳﺮﮔﺬﺷﺖ و ﻧﻮاي ﺳﺮود ﺑﺴﭙﺎرد و ﻟﺬت ﺑﺒﺮد‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮﻣﮫھﺎ‪ ،‬اﮔﺮﭼﮫ ﺷﺎﯾﺪ‬
‫از ﻧﻈﺮ ﻛﯿﻔﯿﺖ ادﺑﻲ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ در ﻣﻨﻄﻖ ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬روﻧﻖ و درﺧﺸﺶ زﺑﺎن‪ ،‬ﻋﻤﻖ ﭼﮭﺮهﭘﺮدازي و ﺣﻔﻆ اﻣﺎﻧﺖ‬
‫در ﺗﻮﺻﯿﻒ اﺷﯿﺎ‪ ،‬ﺑﮫ ﭘﺎي ﺣﻤﺎﺳﮫھﺎي ھﻮﻣﺮ ﻧﻤﻲرﺳﺪ‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ رﻗﺖ اﺣﺴﺎﺳﺎت‪ ،‬ﺗﻌﺎﻟﻲ ﺷﺄن زن و ﻣﺮد‪،‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﺗﺎ ﺣﺪ ﻛﻤﺎل ﻣﻄﻠﻮب‪ ،‬ﺗﺠﺴﻢ زﻧﺪه – و ﮔﺎه واﻗﻌﭙﺮدازاﻧﺔ – ﺣﯿﺎت ﻣﻤﺘﺎز اﺳﺖ‪ .‬راﻣﺎ و ﺳﯿﺘﺎ ﺧﻮﺑﺘﺮ از آﻧﻨﺪ‬
‫ﻛﮫ ﺑﺘﻮان آﻧﮭﺎ را اﻧﺴﺎﻧﮭﺎي واﻗﻌﻲ داﻧﺴﺖ؛ اﻣﺎ دروﭘﺪي‪ ،‬ﯾﻮدﯾﺸﯿﺘﺮه‪ ،‬درﯾﺘﮫ‪-‬راﺷﺘﺮه و ﮔﺎﻧﺪھﺎري‪ ،‬ھﻤﮫ‪،‬‬
‫ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺧﯿﻠﺲ‪ ،‬ھﻠﻨﮫ‪ ،‬اوﻟﯿﺲ‪ ،‬و ﭘﻨﻠﻮﭘﮫ اﻓﺮادي ﻋﺎدي ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ھﻨﺪو ﺑﺤﻖ ﻣﻌﺘﺮض اﺳﺖ ﻛﮫ ھﯿﭻ‬
‫ﺑﯿﮕﺎﻧﮫ ﻗﺎدر ﻧﯿﺴﺖ درﺑﺎرة اﯾﻦ ﺣﻤﺎﺳﮫھﺎ داوري ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭼﮫ رﺳﺪ ﺑﮫ اﯾﻨﻜﮫ ﺑﮫ درك آﻧﮭﺎ ﺗﻮﻓﯿﻖ ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﺮاي او‬
‫اﯾﻦ ﺣﻤﺎﺳﮫھﺎ ﻓﻘﻂ داﺳﺘﺎن ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﮕﺎرﺧﺎﻧﺔ ﺷﺨﺼﯿﺘﮭﺎي آرﻣﺎﻧﻲ ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و ھﺮ ھﻨﺪو ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺳﻠﻮك ﺧﻮد‬
‫را از آﻧﮭﺎ ﺳﺮﻣﺸﻖ ﺑﮕﯿﺮد؛ ﻣﺠﻤﻮﻋﮫاي اﺳﺖ از ﺳﻨﻦ‪ ،‬ﻓﻠﺴﻔﮫ‪ ،‬و اﻻھﯿﺎت ھﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﺎﻟﺠﻤﻠﮫ ﻛﺘﺎﺑﮭﺎي ﻣﻘﺪﺳﻲ‬
‫@‪h‬‬ ‫ھﺴﺘﻨﺪ ﻛﮫ‪،‬‬

‫ھﻤﭽﻨﺎن ﻛﮫ ﯾﻚ ﻣﺴﯿﺤﻲ ﻛﺘﺎب ﺗﺄﺳﻲ ﺑﮫ ﻣﺴﯿﺢ ﯾﺎ ﺣﯿﺎت ﻗﺪﯾﺴﺎن را ﻗﺮاﺋﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬آﻧﮭﺎ را ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ‪.‬‬
‫ھﻨﺪوي ﻣﺆﻣﻦ ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻛﺮﯾﺸﻨﺎ و راﻣﺎ ﺗﺠﺴﻤﮭﺎي اﻻھﻲ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و ھﻨﻮز ﺑﮫ آﻧﺎن ﻧﻤﺎز ﻣﻲﺑﺮد؛ و‬
‫ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ داﺳﺘﺎن آﻧﮭﺎ را در اﯾﻦ ﺣﻤﺎﺳﮫھﺎ ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ اﺣﺴﺎس ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ‪ ،‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻛﺴﺐ ﻟﺬت ادﺑﻲ و‬
‫ﺗﻌﺎﻟﻲ اﺧﻼﻗﻲ‪ ،‬ﺛﻮاب دﯾﻨﻲ ھﻢ ﻣﻲﺑﺮد‪ .‬او ﺑﮫ اﯾﻦ اﻣﺮ اﻋﺘﻤﺎد دارد ﻛﮫ اﮔﺮ راﻣﺎﯾﺎﻧﺎ را ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ ،‬از ھﺮ‬
‫‪are‬‬

‫ﮔﻨﺎھﻲ ﭘﺎك ﻣﻲﺷﻮد؛ و ]ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﮫ او[ ﭘﺴﺮي ﺧﻮاھﺪ داد؛ و ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﺑﺎ اﯾﻤﺎﻧﻲ ﺳﺎده‪ ،‬ﻧﺘﯿﺠﺔ ﻏﺮورآﻣﯿﺰ‬
‫ﻣﮭﺎﺑﮭﺎراﺗﺎ را ﻣﻲﭘﺬﯾﺮد‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬

‫اﮔﺮ ﻣﺮدي »ﻣﮭﺎﺑﮭﺎراﺗﺎ« ﺑﺨﻮاﻧﺪ و ﺑﮫ ﺗﻌﺎﻟﯿﻤﺶ اﯾﻤﺎن داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬از ھﺮ ﮔﻨﺎھﻲ ﭘﺎك ﻣﻲﺷﻮد و ﭘﺲ از‬
‫ﻣﺮگ ﺑﮫ آﺳﻤﺎن ﻣﻲرود ‪ … .‬ﻧﺴﺒﺖ »ﻣﮭﺎﺑﮭﺎراﺗﺎ« ﺑﮫ ﺗﺎرﯾﺨﮭﺎي دﯾﮕﺮ ھﻤﭽﻮن ﻛﺮه اﺳﺖ ﺑﮫ ﺧﻮراﻛﯿﮭﺎي‬
‫‪set‬‬

‫دﯾﮕﺮ؛ ھﻤﭽﻮن ﺑﺮھﻤﻨﺎن اﺳﺖ ﺑﮫ اﻧﺴﺎﻧﮭﺎي دﯾﮕﺮ؛ … ھﻤﭽﻮن اﻗﯿﺎﻧﻮس اﺳﺖ ﺑﮫ اﺳﺘﺨﺮ آب؛ ھﻤﭽﻮن ﮔﺎو‬
‫اﺳﺖ ﺑﮫ ﭼﺎرﭘﺎﯾﺎن دﯾﮕﺮ‪ … .‬آن ﻛﮫ ﺑﺎ دﻗﺖ‪ ،‬و از ﺗﮫ دل‪ ،‬ﺑﮫ »ﺷﻠﻮﻛﮫ«ھﺎي »ﻣﮭﺎﺑﮭﺎراﺗﺎ« ﮔﻮش ﻓﺮا دھﺪ و‬
‫ﺑﮫ آﻧﮭﺎ اﯾﻤﺎن داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در اﯾﻦ ﺟﮭﺎن از ﻋﻤﺮ دراز و ﻧﺎم ﻧﯿﻚ‪ ،‬و در آن ﺟﮭﺎن از ﻣﻨﺰل ﺟﺎوﯾﺪ‬
‫ﺑﺮﺧﻮردار ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫‪ -IV‬درام‬
‫ﻣﻨﺸﺄھﺎ ‪» -‬اراﺑﺔ ﮔﻠﯿﻦ« ‪ -‬وﯾﮋﮔﯿﮭﺎي درام ھﻨﺪي – ﻛﺎﻟﯿﺪاس – داﺳﺘﺎن »ﺷﺎﻛﻮﻧﺘﺎﻻ« ‪ -‬ارزﯾﺎﺑﻲ درام ھﻨﺪي‬
‫‪pym‬‬

‫ﺑﮫ ﯾﻚ ﻣﻌﻨﺎ‪ ،‬درام در ھﻨﺪ ﺑﮫ ﻗﺪﻣﺖ وداھﺎﺳﺖ‪ ،‬زﯾﺮا دﺳﺖ ﻛﻢ ھﺴﺘﺔ آن در اوﭘﺎﻧﯿﺸﺎدھﺎﺳﺖ‪ .‬ﺑﯿﺸﻚ درام‬
‫ﻣﺒﺪأ و ﻣﻨﺸﺄ ﻗﺪﯾﻤﺘﺮ و ﻣﺆﺛﺮﺗﺮي از اﯾﻦ ﻧﻮﺷﺘﮫھﺎي ﻣﻘﺪس دارد‪ ،‬ﻛﮫ ھﻤﺎن ﺗﺸﺮﯾﻔﺎت و ﺟﺸﻨﻮارهھﺎي‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻣﺮاﺳﻢ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ و دﺳﺘﮫھﺎي ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﺬھﺒﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻮﻣﯿﻦ ﻣﻨﺸﺄ درام در رﻗﺺ اﺳﺖ ﻧﮫ آن رﻗﺼﻲ ﻛﮫ ﻓﻘﻂ‬
‫آزاد ﻛﺮدن اﻧﺮژي اﺳﺖ‪ ،‬ﯾﺎ رﻗﺼﻲ ﻛﮫ ﺟﺎﻧﺸﯿﻦ ﺧﻔﺖ و ﺧﯿﺰ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ رﻗﺺ ﺑﮫ ﺻﻮرت آﯾﯿﻦ ﺟﺪي‬
‫ﺗﻘﻠﯿﺪ و اﻟﻘﺎي ﻛﺎرھﺎ وﺣﻮادﺛﻲ ﻛﮫ ﺑﺮاي ﻗﺒﯿﻠﮫ اﻣﺮي ﺣﯿﺎﺗﻲ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ﻣﻨﺸﺄ ﭼﮭﺎرم ھﻢ در ﻧﻘﻞ‬

‫‪.co‬‬
‫ﺷﻌﺮ ﺣﻤﺎﺳﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻛﮫ در اﺟﺘﻤﺎع و ﺑﮫ ﺻﻮرت زﻧﺪه ﻣﺠﺴﻢ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﺎ ھﻢ ﺗﺌﺎﺗﺮ ھﻨﺪ را ﭘﺪﯾﺪ‬
‫آوردﻧﺪ و ﻣﮭﺮي دﯾﻨﻲ ﺑﺮ آن زدﻧﺪ ﻛﮫ در ﺳﺮاﺳﺮ ﻋﺼﺮ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﺮﻣﺎھﯿﺖ اﺻﻠﻲ درام‪ ،‬ﻣﻨﺒﻊ ﺣﻤﺎﺳﻲ ﯾﺎ‬
‫وداﯾﻲ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت آن‪ ،‬و ﻧﯿﺰ در دﻋﺎي ﺧﯿﺮي ﻛﮫ ھﻤﯿﺸﮫ ﭘﯿﺶ از ﻧﻤﺎﯾﺶ ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﭘﺎﯾﺪار ﻣﺎﻧﺪه‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﺷﺎﯾﺪ آﺧﺮﯾﻦ اﻧﮕﯿﺰة ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻧﺎﺷﻲ از رواﺑﻂ ﻣﯿﺎن ھﻨﺪ و ﯾﻮﻧﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺎ ﺣﻤﻠﺔ اﺳﻜﻨﺪر ﭘﺪﯾﺪ‬

‫آﻣﺪ‪ .‬ﭘﯿﺶ از دوران آﺷﻮﻛﺎ‪ ،‬ھﯿﭻ ﻣﺪرﻛﻲ در ﺑﺎب درام ھﻨﺪ در دﺳﺖ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬آﻧﭽﮫ ھﻢ از دوران او در‬
‫دﺳﺖ اﺳﺖ ﭼﻨﺪان اﻋﺘﺒﺎري ﻧﺪارد‪ .‬ﻛﮭﻨﺘﺮﯾﻦ ﻧﻤﺎﯾﺸﻨﺎﻣﮫھﺎي ﻣﻮﺟﻮد ھﻨﺪي ﻧﺴﺦ ﺧﻄﯿﻲ اﺳﺖ ﺑﺮ ﺑﺮگ ﻧﺨﻞ‪،‬‬
‫ﻛﮫ اﺧﯿﺮًا در ﺗﺮﻛﺴﺘﺎن ﭼﯿﻦ ﻛﺸﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬از ﺟﻤﻠﮫ ﺳﮫ درام ﺑﻮد؛ ﻣﺆﻟﻒ ﯾﻜﻲ از آﻧﮭﺎ اﺷﻮﮔﺸﮫ ﻧﺎم دارد‬

‫‪yah‬‬
‫ﻛﮫ از ﻣﺘﺄﻟﮭﯿﻦ درﺑﺎر ﻛﻨﯿﺸﻜﮫ اﺳﺖ‪ .‬از ﻗﺎﻟﺐ ﻓﻨﻲ اﯾﻦ ﻧﻤﺎﯾﺸﻨﺎﻣﮫ و ﺷﺒﺎھﺖ دﻟﻘﻚ آن ﺑﮫ ﻧﻮع دﻟﻘﻜﮭﺎي ﺧﺎص‬
‫و ﺳﻨﺘﻲ ﺗﺌﺎﺗﺮ ھﻨﺪي ﭼﻨﯿﻦ ﺑﺮﻣﻲآﯾﺪ ﻛﮫ در ھﻨﮕﺎم ﺗﻮﻟﺪ اﺷﻮﮔﺸﮫ درام در ھﻨﺪ ﻗﺪﻣﺘﻲ ﻛﮭﻦ داﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬در‬
‫ﺳﺎل ‪ ،1910‬در ﺗﺮاواﻧﻜﻮر‪ ،‬ﺳﯿﺰده ﻧﻤﺎﯾﺸﻨﺎﻣﮫ ﺑﮫ زﺑﺎن ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﺳﺎﻧﺴﻜﺮﯾﺖ ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﻚ و‬
‫ﺗﺮدﯾﺪ‪ ،‬آﻧﮭﺎ را ﻣﻨﺴﻮب ﺑﮫ ﺑﺎﺳﮫ)ﺣﺪود ﺳﺎل ‪ 350‬ﻣﯿﻼدي( داﻧﺴﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬او در ھﻨﺮ ﻧﻤﺎﯾﺸﻨﺎﻣﮫﻧﻮﯾﺴﻲ ﭘﯿﺸﮕﺎم‬
‫ﻛﺎﻟﯿﺪاس اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﮫ او را ﺑﺴﯿﺎر ارج ﻣﻲﻧﮭﺎد‪ .‬ﻛﺎﻟﯿﺪاس در ﭘﯿﺸﮕﻔﺘﺎر »ﻣﺎﻟﻮﯾﻜﺎ«ﯾﺶ‪ ،‬ﺑﮫ ﻃﺮزي ﻧﺎﺧﻮدآﮔﺎه‪،‬‬
‫ﻧﺴﺒﯿﺖ زﻣﺎن و ﺻﻔﺎت را ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻗﺎﺑﻞ ﺳﺘﺎﯾﺸﻲ ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﻣﻲﭘﺮﺳﺪ‪» :‬آﯾﺎ ﻣﻲﺗﻮان از آﺛﺎر‬
‫@‪h‬‬
‫ﻣﺼﻨﻔﺎن ﻧﺎمآوري ﭼﻮن ﺑﺎﺳﮫ‪ ،‬ﺳﻮﻣﯿﻠﮫ‪ ،‬و ﻛﻮي ﭘﻮﺗﺮه ﻏﺎﻓﻞ ﻣﺎﻧﺪ؟ آﯾﺎ ﺗﻤﺎﺷﺎﮔﺮان ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﮫ ﻛﺎر ﺷﺎﻋﺮي‬
‫ﻧﻮ‪ ،‬ﻛﺎﻟﯿﺪاس ﻧﺎم‪ ،‬ﺣﺮﻣﺖ ﻧﮭﻨﺪ؟«‬

‫ﺗﺎ ﭼﻨﺪي ﭘﯿﺶ‪ ،‬ﻛﮭﻨﺘﺮﯾﻦ ﻧﻤﺎﯾﺸﻨﺎﻣﺔ ھﻨﺪﯾﻲ ﻛﮫ ﻣﺤﻘﻘﺎن ﻣﻲﺷﻨﺎﺧﺘﻨﺪ اراﺑﺔ ﮔﻠﯿﻦ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﻣﺘﻦ ﻧﻤﺎﯾﺸﻨﺎﻣﮫ‪،‬‬
‫ﻧﺎم ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه ﺷﻮدر ﻛﮫ ﺷﮭﺮﯾﺎر ﮔﻤﻨﺎﻣﻲ اﺳﺖ )ﻗﺒﻮل اﯾﻦ ﻣﺪﻋﺎ اﻟﺰاﻣﻲ ﻧﯿﺴﺖ( ﻛﮫ او را اﺳﺘﺎد وداھﺎ و‬
‫رﯾﺎﺿﯿﺎت و رام ﻛﺮدن ﻓﯿﻼن و ھﻨﺮ ﻋﺸﻖورزي وﺻﻒ ﻛﺮدهاﻧﺪ ‪ -‬در ھﺮ ﺣﺎل‪ ،‬در ﺗﺌﺎﺗﺮ ﻛﮫ اﺳﺘﺎد ﺑﻮده‬
‫‪are‬‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺴﻠﻤﺎً ﻧﻤﺎﯾﺸﻨﺎﻣﮫاش ﺟﺎﻟﺒﺘﺮﯾﻦ ﻧﻤﺎﯾﺸﻨﺎﻣﮫاي اﺳﺖ ﻛﮫ از ھﻨﺪ ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﺎ رﺳﯿﺪه اﺳﺖ؛ ﺗﺮﻛﯿﺐ‬
‫ھﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﮫاي اﺳﺖ از ﻣﻠﻮدرام )ﻧﻤﺎﯾﺶ و ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ( و ﻃﻨﺰ‪ ،‬ﺑﺎ ﻋﺒﺎراﺗﻲ ﻋﺎﻟﻲ ﻛﮫ از ﺷﻮر و ﺗﻮﺻﯿﻒ‬
‫ﺷﺎﻋﺮاﻧﮫاي ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺮاي ﻧﺸﺎن دادن ﺧﺼﻠﺖ ﻧﻤﺎﯾﺶ ھﻨﺪي‪ ،‬ﺧﻼﺻﮫاي از ﻃﺮح اﯾﻦ ﻧﻤﺎﯾﺸﻨﺎﻣﮫ ﺑﯿﺶ از ﯾﻚ ﻛﺘﺎب ﺗﻔﺴﯿﺮ ﺑﮫ‬
‫‪set‬‬

‫ﻛﺎر ﻣﻲآﯾﺪ‪ .‬در ﭘﺮدة اول‪ ،‬ﭼﺎرو‪-‬دﺗﮫ را ﻣﻲﺑﯿﻨﯿﻢ ﻛﮫ روزﮔﺎري ﺗﻮاﻧﮕﺮ ﺑﻮده‪ ،‬و اﻛﻨﻮن از ﮔﺸﺎده دﺳﺘﻲ و‬
‫ﺑﺪﻓﺮﺟﺎﻣﻲ ﺑﮫ ﺗﻨﮕﺪﺳﺘﻲ اﻓﺘﺎده اﺳﺖ‪ .‬دوﺳﺘﻲ دارد ﻣﯿﺘﺮﯾﮫ ﻧﺎم‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺮھﻤﻦ اﺑﻠﮭﻲ اﺳﺖ و در ﻧﻤﺎﯾﺸﻨﺎﻣﮫ ﻧﻘﺶ‬
‫دﻟﻘﻚ را ﺑﺮﻋﮭﺪه دارد‪ .‬ﭼﺎرو از ﻣﯿﺘﺮﯾﮫ ﻣﻲﺧﻮاھﺪ ﻛﮫ ﺑﺮاي ﺧﺪاﯾﺎن ﯾﻚ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ اھﺪا ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺮھﻤﻦ زﯾﺮ‬
‫ﺑﺎر ﻧﻤﻲرود و ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬وﻗﺘﻲ ﺧﺪاﯾﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﺗﻮﻣﻲﭘﺮﺳﺘﻲ ﻛﺎري ﺑﺮاﯾﺖ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬دﯾﮕﺮ اﯾﻦ ﻛﺎر ﭼﮫ ﻓﺎﯾﺪه‬
‫دارد؟« ﻧﺎﮔﮭﺎن زن ﺟﻮان ھﻨﺪوﯾﻲ‪ ،‬از ﺧﺎﻧﻮادهاي ﺑﺰرگ و ﺑﺴﯿﺎر ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮد را ﺑﮫ ﺣﯿﺎط ﺧﺎﻧﺔ ﭼﺎرو‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﻲاﻧﺪازد‪ ،‬و از دﺳﺖ ﺗﻌﺎﻗﺐ ﻛﻨﻨﺪهاي ﭘﻨﺎه ﻣﻲﺧﻮاھﺪ؛ اﯾﻦ ﺗﻌﺎﻗﺐ ﻛﻨﻨﺪه ﻛﮫ ﺳﻤﺴﺘﺎﻧﻜﮫ ﻧﺎم دارد‪ ،‬ﺑﺮادر ﺷﺎه‬
‫و ﻧﻘﻄﺔ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﭼﺎرو اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﻲ ﻛﮫ اﯾﻦ ﯾﻚ ﭼﻨﺎن ﺧﻮب اﺳﺖ ﻛﮫ ﻛﺎرﯾﺶ ﻧﻤﻲﺷﻮد ﻛﺮد‪ ،‬و آن ﯾﻚ‬
‫ﭼﻨﺪان ﺑﺪ ﻛﮫ ﺑﺎورش ﻧﻤﻲﺗﻮان ﻛﺮد‪ .‬ﭼﺎرو از دﺧﺘﺮ ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﺳﻤﺴﺘﺎﻧﻜﮫ را از ﺧﺎﻧﮫ ﺑﯿﺮون‬
‫ﻣﻲاﻧﺪازد و ﺗﮭﺪﯾﺪ ﺑﮫ اﻧﺘﻘﺎم او را ﺑﮫ ﭼﯿﺰي ﻧﻤﻲﮔﯿﺮد‪ .‬دﺧﺘﺮ‪ ،‬ﻛﮫ ﻧﺎﻣﺶ وﺳﻨﺘﮫ‪-‬ﺳﯿﻨﺎﺳﺖ‪ ،‬از ﭼﺎرو‬
‫‪pym‬‬

‫ﻣﻲﺧﻮاھﺪ ﻛﮫ درج ﺟﻮاھﺮاﺗﺶ را در ﺟﺎي اﻣﻨﻲ ﻧﮕﺎه دارد‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﺒﺎدا دﺷﻤﻨﺎﻧﺶ آن را از او ﺑﺪزدﻧﺪ‪ ،‬و‬
‫ﻧﯿﺰ ﺑﮭﺎﻧﮫاي داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ دوﺑﺎره ﻧﺠﺎت دھﻨﺪهاش را ﺑﺒﯿﻨﺪ‪ .‬ﭼﺎرو ﻗﺒﻮل ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ درج را ﻣﻲﮔﯿﺮد‪ ،‬و او‬
‫را ﺗﺎ ﺳﺮاي ﺑﺰرﮔﺶ ھﻤﺮاھﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﭘﺮدة دوم ﻣﯿﺎن ﭘﺮدهاي ﺧﻨﺪهدار اﺳﺖ‪ .‬ﻗﻤﺎرﺑﺎزي از دﺳﺖ دو ﻗﻤﺎرﺑﺎز دﯾﮕﺮ ﻣﻲﮔﺮﯾﺰد و ﺑﮫ ﻣﻌﺒﺪي ﭘﻨﺎه‬
‫ﻣﻲﺑﺮد‪ .‬داﺧﻞ ﻣﻌﺒﺪ ﻛﮫ ﺷﺪ‪ ،‬ھﯿﺌﺖ ﺑﺘﻲ را ﺑﮫ ﺧﻮد ﻣﻲﮔﯿﺮد و آن دو را ﻣﻲﻓﺮﯾﺒﺪ‪ .‬دو ﻗﻤﺎر ﺑﺎزي ﻛﮫ او را‬
‫دﻧﺒﺎل ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻧﯿﺸﮕﻮﻧﺶ ﻣﻲﮔﯿﺮﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﺒﯿﻨﻨﺪ آﯾﺎ او ﺑﺮاﺳﺘﻲ ﯾﻚ ﺧﺪاي ﺳﻨﮕﻲ اﺳﺖ ﯾﺎ ﻧﮫ‪،‬‬

‫‪.co‬‬
‫اﻣﺎ او ﺗﻜﺎن ﻧﻤﻲﺧﻮرد‪ .‬آندو دﺳﺖ از ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻣﻲﻛﺸﻨﺪ و درﭘﺎي ﻣﺤﺮاب ﺑﮫ ﻃﺎس ﺑﺎزي ﻣﻲﻧﺸﯿﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎزي‬
‫ﭼﻨﺎن ھﯿﺠﺎناﻧﮕﯿﺰ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ آن »ﻣﺠﺴﻤﮫ« ﻛﮫ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺟﻠﻮ ﺧﻮد را ﺑﮕﯿﺮد‪ ،‬از ﭘﺎﯾﮫاش ﭘﺎﯾﯿﻦ‬
‫ﻣﻲﭘﺮد و از آﻧﮭﺎ اﺟﺎزه ﻣﻲﺧﻮاھﺪ ﻛﮫ ﺑﺎزي ﻛﻨﺪ‪ .‬آندو ﻗﻤﺎر ﺑﺎز ھﻢ ﺣﺴﺎﺑﻲ ﻣﺸﺖ وﻣﺎﻟﺶ ﻣﻲدھﻨﺪ؛ و او‬
‫ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﻓﺮار را ﺑﺮﻗﺮار ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣﻲدھﺪ‪ ،‬در اﯾﻦ ﻣﯿﺎن‪ ،‬وﺳﻨﺘﮫ‪-‬ﺳﯿﻨﺎ او را‪ ،‬ﻛﮫ ﻗﺒﻼ ﺧﺎدم ﭼﺎرو‪-‬دﺗﮫ ﺑﻮد‪،‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﺪ و ﻧﺠﺎﺗﺶ ﻣﻲدھﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺮدة ﺳﻮم ﭼﺎرو‪-‬دﺗﮫ و ﻣﯿﺘﺮﯾﮫ را در ﺣﺎﻟﻲ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ از ﻛﻨﺴﺮﺗﻲ ﺑﺎز ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬دزدي‪ ،‬ﺷﺮوﯾﻠﻜﮫ‬
‫ﻧﺎم‪ ،‬ﺑﮫ ﺧﺎﻧﮫاش ﻣﻲآﯾﺪ و درج ﮔﻮھﺮ را ﻣﻲدزدد‪ .‬ﭼﺎرو‪ ،‬ﻛﮫ ﭘﻲ ﺑﮫ دزدي ﻣﻲﺑﺮد‪ ،‬دﻟﺘﻨﮓ ﻣﻲﺷﻮد‬
‫وآﺧﺮﯾﻦ رﺷﺘﺔ ﻣﺮوارﯾﺪي را ﻛﮫ ﺑﺮاﯾﺶ ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮد ﺑﮫ ﺗﺎوان آن درج ﺑﺮاي وﺳﻨﺘﮫ‪-‬ﺳﯿﻨﺎ ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﺪ‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫در ﭘﺮدة ﭼﮭﺎرم ﺷﺮوﯾﻠﻜﮫ را ﻣﻲﺑﯿﻨﯿﻢ ﻛﮫ درج دزدي را ﺑﮫ ﺧﺪﻣﺘﻜﺎر وﺳﻨﺘﮫ‪-‬ﺳﯿﻨﺎ ﻣﻲدھﺪ ﺗﺎ دل و ﻋﺸﻖ او‬
‫را ﺑﮫ دﺳﺖ آورد‪ .‬ﻣﺴﺘﺨﺪﻣﮫ ﭼﻮن ﻣﻲﺑﯿﻨﺪ ﻛﮫ اﯾﻦ درج ﻣﺎل ﺑﺎﻧﻮي ﺧﻮد اوﺳﺖ‪ ،‬ﺷﺮوﯾﻠﻜﮫ را دزد ﺧﻮاﻧﺪه‬
‫ﺳﺮزﻧﺶ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺷﺮوﯾﻠﻜﮫ ﺑﺎ ﺳﺨﻨﺎﻧﻲ ﺗﻠﺦ و درﺷﺖ‪ ،‬ﻧﻈﯿﺮ ﮔﻔﺘﮫھﺎي ﺷﻮﭘﻨﮭﺎور‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻲدھﺪ‪:‬‬
‫@‪h‬‬ ‫زن‪ ،‬ﺑﮫ ﺧﺎﻃﺮ ﭘﻮل‪ ،‬ﻣﻲﺧﻨﺪد ﯾﺎ ﻣﻲﮔﺮﯾﺪ؛‬

‫و اﯾﻦ ﺑﺴﺘﮫ ﺑﮫ ﻣﯿﻞ ﺗﻮﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺨﻨﺪد ﯾﺎ ﺑﮕﺮﯾﺪ‪ .‬او ﻣﺮد را واﻣﻲدارد‬

‫ﻛﮫ ﺑﮫ او اﻋﺘﻤﺎد ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ او ﺧﻮد ﺑﮫ ﻣﺮد اﻋﺘﻤﺎد ﻧﺪارد‪.‬‬

‫زﻧﺎن ﭼﻮن اﻣﻮاج اﻗﯿﺎﻧﻮس ﻧﺎﭘﺎﯾﺪارﻧﺪ‪،‬‬

‫‪are‬‬

‫ﻣﮭﺮﺷﺎن ﮔﺮﯾﺰﻧﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻮن ﺑﺮق ﺗﺎﺑﺶ ﻏﺮوب آﻓﺘﺎب‪،‬‬

‫ﭼﻮن ﺗﺎﺑﺶ ﺷﺎﻣﮕﺎھﻲ ﻛﮫ ﺑﺮ اﺑﺮي ﺑﺘﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎ اﺷﺘﯿﺎﻗﻲ ﭘﺮﺷﻮر ﺑﮫ ﻣﺮدي ﻣﻲآوﯾﺰﻧﺪ‬

‫‪set‬‬

‫ﻛﮫ ﺛﺮوت ﻧﺜﺎرﺷﺎن ﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﺷﯿﺮة آن]ﺛﺮوت[ را‬

‫ﻣﺜﻞ ﮔﯿﺎه ﺷﯿﺮهداري ﻣﻲﻣﻜﻨﺪ‪ ،‬و آﻧﮕﺎه او را رھﺎ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪an‬‬

‫ﺧﺪﻣﺘﻜﺎر ھﻢ او را ﻣﻲﺑﺨﺸﺎﯾﺪ و ﺑﺪﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ ﻧﺎدرﺳﺘﻲ ﺳﺨﻦ او را ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و وﺳﻨﺘﮫ‪-‬ﺳﯿﻨﺎ ھﻢ ﺑﮫ آن دو‬
‫اﺟﺎزه ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ ﺑﺎ ھﻢ ازدواج ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫در آﻏﺎز ﭘﺮدة ﭘﻨﺠﻢ‪ ،‬وﺳﻨﺘﮫ‪-‬ﺳﯿﻨﺎ ﺑﮫ ﺧﺎﻧﺔ ﭼﺎرو ﻣﻲآﯾﺪ ﻛﮫ ھﻢ ﻣﺮوارﯾﺪھﺎي ﭼﺎرو را ﺑﮫ او ﺑﺎز ﮔﺮداﻧﺪ و‬
‫‪pym‬‬

‫ھﻢ درج ﺧﻮﯾﺶ را ﺑﮫ او ﺑﺴﭙﺎرد‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﻧﺰد ﭼﺎرو ﺑﻮد‪ ،‬ﻃﻮﻓﺎﻧﻲ ﺑﺮﻣﻲﺧﯿﺰد ﻛﮫ وﺳﻨﺘﮫ‪-‬ﺳﯿﻨﺎ آن را‪،‬‬
‫ﺑﮫ زﺑﺎن ﺳﺎﻧﺴﻜﺮﯾﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﻋﺒﺎراﺗﻲ ﻋﺎﻟﻲ وﺻﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻃﻮﻓﺎن ﺧﺸﻤﮕﯿﻨﺘﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬و او را ﻧﺎﮔﺰﯾﺮ‬
‫ﻼ ﻣﻄﺒﻮع ﻃﺒﻊ او ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ ﺷﺐ را در ﺧﺎﻧﺔ ﭼﺎرو ﺑﻤﺎﻧﺪ – اﯾﻦ اﺟﺒﺎر ﻛﺎﻣ ً‬
 ‫‪m‬‬
‫ﭘﺮدة ﺷﺸﻢ وﺳﻨﺘﮫ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ ﺻﺒﺢ ﻓﺮدا از ﺧﺎﻧﺔ ﭼﺎرو ﺑﯿﺮون ﻣﻲآﯾﺪ‪ .‬ﺑﮫ ﺟﺎي آﻧﻜﮫ ﭘﺎ ﺑﮫ‬
‫ﻛﺎﻟﺴﻜﮫاي ﺑﮕﺬارد ﻛﮫ ﭼﺎرو ﺑﺮاﯾﺶ آﻣﺎده ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬اﺷﺘﺒﺎھًﺎ ﺑﮫ ﻛﺎﻟﺴﻜﺔ ﺳﻤﺴﺘﺎﻧﻜﺔ ﻓﺎﺳﺪ و ﺷﺮﯾﺮ ﻣﻲرود‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﭘﺮدة ھﻔﺘﻢ راﺟﻊ ﺑﮫ ﻣﻮﺿﻮع دﯾﮕﺮي اﺳﺖ ﻛﮫ ﭼﻨﺪان رﺑﻄﻲ ﺑﮫ ﻣﻮﺿﻮع اﺻﻠﻲ ﻧﻤﺎﯾﺸﻨﺎﻣﮫ ﻧﺪارد‪ .‬در ﭘﺮدة‬
‫ھﺸﺘﻢ وﺳﻨﺘﮫ را ﻣﻲﺑﯿﻨﯿﻢ ﻛﮫ ﻧﮫ در ﻗﺼﺮ ﺧﻮدش‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ در ﺧﺎﻧﮫ و ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً در آﻏﻮش دﺷﻤﻦ اﺳﺖ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﮫ‬

‫وﺳﻨﺘﮫ ﺑﺎز دﺳﺖ رد ﺑﮫ ﺳﯿﻨﺔ او ﻣﻲزﻧﺪ‪ ،‬ﺳﻤﺴﺘﺎﻧﻜﮫ او را ﺧﻔﮫ و دﻓﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ ﺑﮫ دادﮔﺎه ﻣﻲرود و ﻋﻠﯿﮫ‬
‫ﭼﺎرو اﻗﺎﻣﺔ دﻋﻮي ﻛﺮده‪ ،‬او را ﻣﺘﮭﻢ ﻣﻲﺳﺎزد ﻛﮫ وﺳﻨﺘﮫ را ﺑﮫ ﻃﻤﻊ ﺟﻮاھﺮاﺗﺶ ﻛﺸﺘﮫ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﭘﺮدة ﻧﮭﻢ ﺷﺮح ﻣﺤﺎﻛﻤﮫ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﮫ در آن ﻣﯿﺘﺮﯾﮫ‪ ،‬ﻧﺪاﻧﺴﺘﮫ‪ ،‬ﺑﮫ ارﺑﺎﺑﺶ ﺧﯿﺎﻧﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻛﮫ‬
‫ﺟﻮاھﺮات وﺳﻨﺘﮫ از ﺟﯿﺐ او ﻣﻲاﻓﺘﺪ‪ .‬ﭼﺎرو ﻣﺤﻜﻮم ﺑﮫ ﻣﺮگ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﭘﺮدة دھﻢ ﭼﺎرو را ﻣﻲﺑﯿﻨﯿﻢ ﻛﮫ‬
‫راه ﺳﯿﺎﺳﺘﮕﺎه را در ﭘﯿﺶ ﮔﺮﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺴﺮش ﺑﮫ دﺳﺖ و ﭘﺎي دژﺧﯿﻤﺎن ﻣﻲاﻓﺘﺪ ﻛﮫ او را ﺑﮫ ﺟﺎي ﭘﺪرش‬
‫اﻋﺪام ﺑﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ اﯾﻦ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﮫ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬در ﻟﺤﻈﺔ آﺧﺮ ﺧﻮد وﺳﻨﺘﮫ ﻇﺎھﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪] .‬ﻣﺎﺟﺮا از اﯾﻦ‬

‫‪yah‬‬
‫ﻗﺮار ﺑﻮد ﻛﮫ[ ﺷﺮوﯾﻠﻜﮫ ﻛﮫ دﯾﺪه ﺑﻮد ﺳﻤﺴﺘﺎﻧﻜﮫ دارد وﺳﻨﺘﮫ را دﻓﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻤﻮﻗﻊ او را از زﯾﺮ ﺧﺎك‬
‫ﺑﯿﺮون ﻣﻲآورد و دوﺑﺎره او را زﻧﺪه ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬درﺣﺎﻟﻲ ﻛﮫ وﺳﻨﺘﮫ ﭼﺎرو را از ﻣﺮگ ﻧﺠﺎت ﻣﻲدھﺪ‪،‬‬
‫ﺷﺮوﯾﻠﻜﮫ ھﻢ‪ ،‬از آن ﻃﺮف‪ ،‬ﺑﺮادر ﺷﺎه را ﺑﮫ آدﻣﻜﺸﻲ ﻣﺘﮭﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﭼﺎرو از اﯾﻦ اﺗﮭﺎم ﺟﺎﻧﺒﺪاري‬
‫ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ و ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺳﻤﺴﺘﺎﻧﻜﮫ ھﻢ از ﻣﺠﺎزات ﻧﺠﺎت ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و ھﻤﮫ ﺧﻮﺷﺤﺎل و ﺷﺎدﻛﺎم‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫@‪h‬‬
‫از آﻧﺠﺎ ﻛﮫ در ﺷﺮق وﻗﺖ و ﻓﺮﺻﺖ ﺑﺮاي ﻣﺮدم ﺑﯿﺶ از ﻏﺮب اﺳﺖ‪ ،‬و در ﺷﺮق‪ ،‬ﺑﮫ ﺧﻼف ﻏﺮب‪ ،‬ﻛﮫ‬
‫ﺑﺮاي ﺻﺮﻓﮫﺟﻮﯾﻲ در وﻗﺖ ﺗﻤﮭﯿﺪات ﻓﺮاوان دارﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ ھﻤﺔ ﻛﺎرھﺎ ﺑﮫ دﺳﺖ اﻧﺴﺎن اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﯿﺮد‪ ،‬و‬
‫ﻏﺮب ھﻢ اﯾﻨﮭﻤﮫ ﺗﺪاﺑﯿﺮ ﻛﺎراﻧﺪوز ﺑﮫ ﻛﺎر ﻧﻤﻲﮔﯿﺮﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺲ‪ ،‬ﻃﻮل ﻧﻤﺎﯾﺸﻨﺎﻣﮫھﺎي ھﻨﺪي ھﻢ‪ ،‬از ﻟﺤﺎط وﻗﺖ‪،‬‬
‫دوﺑﺮاﺑﺮ دراﻣﮭﺎي روزﮔﺎر ﻛﻨﻮﻧﻲ ﻣﺎﺳﺖ‪ .‬ھﺮ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﭘﻨﺞ ﺗﺎ ده ﭘﺮده دارد‪ ،‬و ھﺮ ﭘﺮده ھﻢ‪ ،‬ﺑﺪون اﯾﻨﻜﮫ‬
‫ﺗﺪاﺧﻠﻲ در آن ﺣﺎﺻﻞ ﺑﺸﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﺮوج ﯾﻚ ﺷﺨﺼﯿﺖ ﻧﻤﺎﯾﺶ و ورود ﺷﺨﺼﯿﺖ دﯾﮕﺮ ﺑﮫ دو ﺻﺤﻨﮫ ﺗﻘﺴﯿﻢ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬وﺣﺪت زﻣﺎن و ﻣﻜﺎن در ﻛﺎر ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬و ﺗﺨﯿﻞ ھﻢ ھﯿﭻ ﺣﺪ و ﻣﺮزي ﻧﻤﻲﺷﻨﺎﺳﺪ‪ .‬ﺻﺤﻨﮫ آراﯾﻲ‬
‫‪are‬‬

‫ﺑﺴﯿﺎر ﻛﻢ‪ ،‬اﻣﺎ ﻟﺒﺎﺳﮭﺎ ھﻤﮫ رﻧﮕﺎرﻧﮓ اﺳﺖ‪ .‬ﮔﺎھﻲ ﺣﯿﻮاﻧﺎت زﻧﺪه ﺑﮫ ﻧﻤﺎﯾﺶ روح ﻣﻲﺑﺨﺸﻨﺪ‪ ،‬و ﻟﺤﻈﮫاي‬
‫ﺻﺤﻨﺔ ﺳﺎﺧﺘﮕﻲ ﺻﻮرت ﻃﺒﯿﻌﻲ ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻧﻤﺎﯾﺶ ﺑﺎ ﭘﯿﺸﮕﻔﺘﺎر ﺷﺮوع ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻛﮫ در آن ﺑﺎزﯾﮕﺮي ﯾﺎ‬
‫ﻣﺪﯾﺮ ﻧﻤﺎﯾﺶ درﺑﺎرة ﻧﻤﺎﯾﺸﻨﺎﻣﮫ ﺣﺮف ﻣﻲزﻧﺪ؛ ﺷﺎﯾﺪ ﮔﻮﺗﮫ ﻓﻜﺮ ﭘﯿﺸﮕﻔﺘﺎر ﻓﺎوﺳﺖ را از ﻛﺎﻟﯿﺪاس ﮔﺮﻓﺘﮫ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﯿﺸﮕﻔﺘﺎر ﺑﺎ ﻣﻌﺮﻓﻲ اوﻟﯿﻦ ﺷﺨﺼﯿﺖ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﺗﻤﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻛﮫ او ﭘﺎ ﺑﮫ ﻣﯿﺪان ﻣﻲﮔﺬارد و‬
‫ﻧﻤﺎﯾﺶ آﻏﺎز ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﺗﻔﺎﻗﺎت ﺑﺴﯿﺎر اﺳﺖ‪ ،‬و ﺗﺄﺛﯿﺮات ﻓﺮاﺗﺮ از ﻃﺒﯿﻌﻲ اﻏﻠﺐ ﻣﺴﯿﺮ ﺣﻮادث را ﺗﻌﯿﯿﻦ‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﯾﻚ داﺳﺘﺎن ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﮫ و ﻧﯿﺰ ﯾﻚ ﺑﺬﻟﮫﮔﻮ ھﻤﯿﺸﮫ ﺟﺰء ﻻﯾﻨﻔﻚ ﻧﻤﺎﯾﺸﻨﺪ‪ .‬ﺗﺮاژدي ﺟﺎﯾﻲ در ﺗﺌﺎﺗﺮ ھﻨﺪي‬
‫ﻧﺪارد؛ ﭘﺎﯾﺎن ﺧﻮش در ھﺮ ﻧﻤﺎﯾﺸﻨﺎﻣﮫ ﺣﺘﻤﻲ اﺳﺖ؛ ﻋﺎﺷﻖ وﻓﺎدار ھﻤﻮاره ﭘﯿﺮوز ﻣﻲﺷﻮد؛ ﺑﮫ ﻓﻀﯿﻠﺖ ﺑﺎﯾﺪ‬
‫ھﻤﯿﺸﮫ ﭘﺎداش داده ﺷﻮد‪ ،‬ﺣﺘﻲ اﮔﺮ اﯾﻦ ﻛﺎر ﺑﺮاي اﯾﺠﺎد ﺗﻌﺎدﻟﻲ در واﻗﻌﯿﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻓﻠﺴﻔﻲ‪ ،‬ﻛﮫ ﻏﺎﻟﺒًﺎ‬
‫در ﺷﻌﺮ ھﻨﺪي دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬راھﻲ ﺑﮫ درام ھﻨﺪي ﻧﺪارد؛ درام‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﺧﻮد زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﻋﻤﻞ ﺗﻌﻠﯿﻢ‬
‫دھﺪ ﻧﮫ ﺑﺎ ﻛﻠﻤﺎت‪ .‬ﺷﻌﺮ ﻏﻨﺎﯾﻲ‪ ،‬ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻋﻈﻤﺖ‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﻮﺿﻮع ﺷﺨﺼﯿﺖ ﻧﻤﺎﯾﺶ‪ ،‬و ﻋﻤﻞ‪ ،‬ﺟﺎي ﻧﺜﺮ را ﻣﻲﮔﯿﺮد‪ .‬اﻓﺮاد ﻃﺒﻘﺎت ﺑﺎﻻ در ﻧﻤﺎﯾﺶ ﺑﮫ زﺑﺎن‬
‫ﺳﺎﻧﺴﻜﺮﯾﺖ ﺣﺮف ﻣﻲزﻧﻨﺪ‪ ،‬و زﻧﺎن در ﻃﺒﻘﺎت ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺑﮫ ﭘﺮاﻛﺮﯾﺖ‪ .‬ﺗﻮﺻﯿﻔﺎت ﻋﺎﻟﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻟﻜﻦ ﻃﺮح‬
‫ﺗﺮﺳﯿﻢ ﺷﺨﺼﯿﺘﮭﺎ ﺿﻌﯿﻒ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎزﯾﮕﺮان ‪ -‬ﻛﮫ ﺷﺎﻣﻞ زﻧﺎن ھﻢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ – ﻛﺎرﺷﺎن را ﺧﻮب اﻧﺠﺎم‬
‫‪pym‬‬

‫ﻣﻲدھﻨﺪ‪ ،‬ﻧﮫ ﺷﺘﺎب ﻏﺮﺑﯿﺎن را دارﻧﺪ‪ ،‬و ﻧﮫ زﺑﺎن ﻣﻄﻨﻄﻦ ﺑﺎزﯾﮕﺮان ﺧﺎور دور را‪ .‬ﻧﻤﺎﯾﺸﻨﺎﻣﮫ ﺑﺎ ﮔﻔﺘﺎري‬
‫ﭘﺎﯾﺎن ﻣﻲﯾﺎﺑﺪ ﻛﮫ در آن از ﺧﺪاي ﻣﺤﺒﻮب ﻣﺆﻟﻒ ﯾﺎ ﻣﺤﻞ ﻣﻲﺧﻮاھﻨﺪ ﻛﮫ ﺑﮫ ھﻨﺪ رﻓﺎه و ﺑﮭﺮوزي ﻋﻄﺎ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫از آن زﻣﺎن ﻛﮫ ﺳﺮوﯾﻠﯿﺎم ﺟﻮﻧﺰ ﺷﺎﻛﻮﻧﺘﺎﻻي ﻛﺎﻟﯿﺪاس را ﺑﮫ اﻧﮕﻠﯿﺴﻲ ﺗﺮﺟﻤﮫ ﻛﺮد و ﮔﻮﺗﮫ آن را ﺳﺘﻮد‪ ،‬اﯾﻦ‬
‫ﻧﻤﺎﯾﺸﻨﺎﻣﮫ ھﻤﻮاره ﻣﺸﮭﻮرﺗﺮﯾﻦ ﻧﻤﺎﯾﺸﻨﺎﻣﮫھﺎي ھﻨﺪي ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻨﮭﻤﮫ‪ ،‬ﻣﺎ ﻛﺎﻟﯿﺪاس را ﻓﻘﻂ از ﻃﺮﯾﻖ‬
‫ﺳﮫ ﻧﻤﺎﯾﺸﻨﺎﻣﮫ‪ ،‬و از ﻃﺮﯾﻖ اﻓﺴﺎﻧﮫھﺎي زاھﺪاﻧﮫاي ﻛﮫ ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﻧﺎم او ﻓﺮاھﻢ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﯿﻢ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﻇﺎھﺮًا او ﯾﻜﻲ از ﻧﮫ ﮔﻮھﺮ – ﺷﺎﻋﺮان‪ ،‬ھﻨﺮﻣﻨﺪان‪ ،‬و ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﺎن – ﺑﻮد ﻛﮫ ﻣﻮرد ﻣﺮﺣﻤﺖ وﯾﻜﺮه ﻣﺎدﯾﺘﯿﮫ‬
‫)‪ 412-380‬ﻣﯿﻼدي( ﺷﺎه ﺳﻠﺴﻠﺔ ﮔﻮﭘﺘﮫ دراﺟﯿﻦ‪ ،‬ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬

‫»ﺷﺎﻛﻮﻧﺘﺎﻻ« ھﻔﺖ ﭘﺮده دارد‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺨﺸﻲ از آن ﺑﮫ ﻧﺜﺮ اﺳﺖ و ﺑﺨﺸﻲ دﯾﮕﺮ ﺑﮫ ﺷﻌﺮ آﺑﺪار‪ .‬ﭘﺲ از ﯾﻚ‬
‫ﭘﯿﺸﮕﻔﺘﺎر‪ ،‬ﻛﮫ در آن ﻣﺪﯾﺮ ﺗﺌﺎﺗﺮ ﺗﻤﺎﺷﺎﮔﺮان را دﻋﻮت ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ ﺑﮫ زﯾﺒﺎﯾﯿﮭﺎي ﻃﺒﯿﻌﺖ ﺗﻮﺟﮫ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺻﺤﻨﮫ‬

‫‪oo‬‬
‫ﺑﮫ ﺳﺒﺰهزاري در ﺟﻨﮕﻞ ﺑﺎز ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ در آن زاھﺪي ﺑﺎ دﺧﺘﺮﺧﻮاﻧﺪهاش‪ ،‬ﺷﺎﻛﻮﻧﺘﺎﻻ‪ ،‬ﻣﺴﻜﻦ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫آراﻣﺶ ﺻﺤﻨﮫ ﺑﺮاﺛﺮ ﺻﺪاي اراﺑﮫاي ﺑﮫ ھﻢ ﻣﻲﺧﻮرد؛ ﺳﺮﻧﺸﯿﻦ آن اراﺑﮫ‪ ،‬دوﺷﯿﻨﺘﮫ ﺷﺎه‪ ،‬ﻇﺎھﺮ ﻣﻲﺷﻮد و‬
‫در دم ﺑﮫ ﺷﺎﻛﻮﻧﺘﺎﻻ دل ﻣﻲﺑﺎزد‪ .‬در ﭘﺮدة اول ﺑﺎ او ازدواج ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﻧﺎﮔﮭﺎن ﺷﺎه را ﺑﮫ ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﻓﺮا‬
‫ﻣﻲﺧﻮاﻧﻨﺪ؛ ﺷﺎه ﻧﺎﭼﺎر ﺷﺎﻛﻮﻧﺘﺎﻻ را ﺗﺮك ﻣﻲﻛﻨﺪ و‪ ،‬ﻃﺒﻖ ﻣﻌﻤﻮل‪ ،‬ﻗﻮل ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ در اوﻟﯿﻦ ﻓﺮﺻﺖ ﻧﺰد‬

‫‪yah‬‬
‫وي ﺑﺮﮔﺮدد‪ .‬ﻣﺮﺗﺎﺿﻲ ﺑﮫ دﺧﺘﺮ اﻧﺪوھﮕﯿﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﺗﺎ وﻗﺘﻲ ﻛﮫ آن اﻧﮕﺸﺘﺮي را ﻛﮫ ﺷﺎه ﺑﮫ ﺗﻮ داده داﺷﺘﮫ‬
‫ﺑﺎﺷﻲ‪ ،‬ﺷﺎه ﺗﺮا ﺑﮫ ﯾﺎد ﺧﻮاھﺪ داﺷﺖ؛ ﻗﻀﺎ را ﺷﺎﻛﻮﻧﺘﺎﻻ‪ ،‬ﺑﮫ ھﻨﮕﺎم ﺷﺴﺘﺸﻮ‪ ،‬آن اﻧﮕﺸﺘﺮ را ﮔﻢ ﻛﺮد‪ .‬ﻣﻘﺎرن‬
‫ﺑﺎ روزھﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺑﺎﯾﺪ ﻛﻮدﻛﺶ ﺑﮫ دﻧﯿﺎ آﯾﺪ‪ ،‬راه درﺑﺎر دوﺷﯿﻨﺘﮫ را در ﭘﯿﺶ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺗﺎ درﯾﺎﺑﺪ ﻛﮫ آﯾﺎ ﺷﺎه او‬
‫را‪ ،‬ﺑﮫ ﺷﯿﻮهاي ﻛﮫ ﻣﺮدان ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ زﻧﺎن ﺑﺨﺸﻨﺪه دارﻧﺪ‪ ،‬ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﺮده اﺳﺖ ﯾﺎ ﻧﮫ‪ .‬ﻣﻲﻛﻮﺷﺪ ﻛﮫ ﺧﺎﻃﺮات‬
‫ﺷﺎه را ﺑﮫ ﯾﺎدش ﺑﯿﺎورد‪:‬‬

‫ﺷﺎﻛﻮﻧﺘﺎﻻ‪;:‬آﯾﺎ ﺑﮫ ﯾﺎ ﻧﻤﻲآوري ﻛﮫ روزي‪ ،‬زﯾﺮ آن ﺳﺎﯾﺒﺎن ﯾﺎﺳﻤﻦ‪،‬‬

‫@‪h‬‬
‫;ﭼﮕﻮﻧﮫ آب ﺑﺎراﻧﻲ را ﻛﮫ ﻧﯿﻠﻮﻓﺮي آن را در ﺟﺎﻣﺶ ﮔﺮدآورده ﺑﻮد‬

‫;در ﻛﻒ دﺳﺘﺖ رﯾﺨﺘﮫ ﺑﻮدي؟‬

‫ﺷﺎه‪:‬اداﻣﮫ ﺑﺪه‪،‬‬
‫‪are‬‬

‫;ﮔﻮش ﻣﻲﻛﻨﻢ‪.‬‬

‫ﺷﺎﻛﻮﻧﺘﺎﻻ‪;:‬درﺳﺖ در ھﻤﺎن ھﻨﮕﺎم ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﻮاﻧﺪة ﻣﻦ‪،‬‬

‫آن آھﻮ ﺑﺮة ﻛﻮﭼﻚ‪ ،‬ﺑﺎ ﭼﺸﻤﺎن ﻛﺸﯿﺪه و ﻧﺮم ﺑﮫ ﭘﯿﺶ دوﯾﺪ‪،‬‬
‫‪set‬‬

‫و ﺗﻮ ﭘﯿﺶ از آﻧﻜﮫ ﻋﻄﺸﺖ را ﻓﺮو ﺑﻨﺸﺎﻧﻲ‪،‬‬

‫ﺑﮫ آن ﻣﻮﺟﻮد ﻛﻮﭼﻚ آب دادي‪ ،‬و ﮔﻔﺘﻲ‪،‬‬

‫‪an‬‬

‫»اول ﺗﻮ ﺑﺨﻮر‪ ،‬آھﻮ ﺑﺮة آرام!«‬

‫اﻣﺎ او از دﺳﺘﮭﺎي ﻧﺎآﺷﻨﺎ ﻧﻤﻲﺧﻮرد‪.‬‬

‫‪pym‬‬

‫وﻟﻲ‪ ،‬ﭘﺲ از آﻧﻜﮫ ﻣﻦ آب در دﺳﺘﻢ رﯾﺨﺘﻢ‪ ،‬ﺑﺎ اﻋﺘﻤﺎد ﻛﺎﻣﻞ‪ ،‬آن را ﻧﻮﺷﯿﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺗﻮ ﺑﺎ ﻟﺒﺨﻨﺪي ﮔﻔﺘﻲ‪:‬‬

‫»ھﺮ ﻣﻮﺟﻮدي ﺑﮫ ﻧﻮع ﺧﻮد اﻋﺘﻤﺎد دارد‪.‬‬

 ‫‪m‬‬
‫ﺷﻤﺎ ھﺮدو ﻛﻮدﻛﺎن ﯾﻚ ﺟﻨﮕﻞ وﺣﺸﻲ ھﺴﺘﯿﺪ‪ ،‬و ھﺮ ﯾﻚ دﯾﮕﺮي را ﻣﺤﺮم راز ﻣﻲداﻧﯿﺪ‪ ،‬و ھﺮ ﯾﻚ ﻣﻲداﻧﯿﺪ‬
‫ﻛﮫ ﻣﺤﻞ اﻣﻦ ﻛﺠﺎﺳﺖ‪« .‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﺷﺎه‪;:‬ﺷﯿﺮﯾﻦ‪ ،‬زﯾﺒﺎ‪ ،‬و دروغ! ﭼﻨﯿﻦ زﻧﺎﻧﻲ اﺑﻠﮭﺎن را ﻣﻲﻓﺮﯾﺒﻨﺪ‪… .‬‬

‫;اﺳﺘﻌﺪاد ﻣﻜﺮ زﻧﺎﻧﮫ را ﻣﻲﺗﻮان در ھﺮ ﻧﻮﻋﻲ از ﻣﻮﺟﻮدات ﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬اﻣﺎ در زﻧﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫;ﻛﻮﻛﻮ ﺗﺨﻤﮭﺎﯾﺶ را وا ﻣﻲﮔﺬارد ﺗﺎ ﭘﺮﻧﺪهھﺎي ﮔﻮل از آن ﺟﻮﺟﮫ در آورﻧﺪ‪،‬‬

‫‪oo‬‬
‫;ﺳﭙﺲ اﯾﻤﻦ و ﭘﯿﺮوز‪ ،‬ﭘﺮ ﻣﻲﻛﺸﺪ و ﻣﻲرود‪.‬‬

‫ﺷﺎﻛﻮﻧﺘﺎﻻ‪ ،‬ﺳﺮﺧﻮرده و ﻧﻮﻣﯿﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﻃﻮر ﻣﻌﺠﺰه آﺳﺎﯾﻲ ﺑﮫ ھﻮا ﺑﻠﻨﺪ ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﮫ ﺟﻨﮕﻞ دﯾﮕﺮي ﺑﺮده‬
‫ﻣﻲﺷﻮد و در آن ﺟﻨﮕﻞ ﻓﺮزﻧﺪش را ﺑﮫ دﻧﯿﺎ ﻣﻲآورد – و اﯾﻦ ھﻤﺎن ﺑﮭﺎراﺗﺎﺳﺖ ﻛﮫ ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ ﻣﻲﺑﺎﯾﺴﺖ‬

‫‪yah‬‬
‫ﺗﻤﺎم ﻧﺒﺮدھﺎي »ﻣﮭﺎﺑﮭﺎراﺗﺎ« را اﻧﺠﺎم دھﻨﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﯿﺎن‪ ،‬ﻣﺎھﯿﮕﯿﺮي آن اﻧﮕﺸﺘﺮ را ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ و‪ ،‬ﭼﻮن‬
‫ﻣﮭﺮ ﺷﺎه را ﺑﺮ آن ﻣﻲﺑﯿﻨﺪ‪ ،‬آن را ﻧﺰد دوﺷﯿﻨﺘﮫ ﻣﻲﺑﺮد‪ .‬دوﺷﯿﻨﺘﮫ ﺑﺎ دﯾﺪن اﻧﮕﺸﺘﺮ‪ ،‬ﺷﺎﻛﻮﻧﺘﺎﻻ را ﺑﮫ ﯾﺎد‬
‫ﻣﻲآورد‪ ،‬و ھﻤﮫ ﺟﺎ او را ﻣﻲﺟﻮﯾﺪ‪ .‬ﻣﺪﺗﻲ ﺑﺎ ھﻮاﭘﯿﻤﺎﯾﺶ ﺑﺮﻓﺮاز ھﯿﻤﺎﻻﯾﺎ ﭘﺮواز ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ ﺳﺮاﻧﺠﺎم‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫ﺣﻮل و ﻗﻮة اﻻھﻲ‪ ،‬در ھﻤﺎن ﻋﺰﻟﺘﮕﺎھﻲ ﻓﺮود ﻣﻲآﯾﺪ ﻛﮫ ﺷﺎﻛﻮﻧﺘﺎﻻ در آن زاﻧﻮي ﻏﻢ ﺑﮫ ﺑﻐﻞ ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺷﺎه ﺑﮭﺎراﺗﺎ را ﻣﻲﺑﯿﻨﺪ ﻛﮫ ﺟﻠﻮ ﻛﻠﺒﮫ ﺑﺎزي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ واﻟﺪﯾﻨﺶ رﺷﻚ ﺑﺮده‪ ،‬ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬
‫@‪h‬‬
‫»آه ﭼﮫ ﭘﺪر ﻧﯿﻜﺒﺨﺘﻲ‪ ،‬ﭼﮫ ﻣﺎدر ﺳﻌﺎدﺗﻤﻨﺪي‪،‬‬

‫ﻛﮫ ﭘﺴﺮ ﺧﺮدﺳﺎﻟﺸﺎن را ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬و ﺧﺎكآﻟﻮد ﻏﺒﺎري ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‬

‫ﻛﮫ از ﺗﻦ او ﻣﻲﺳﺘﺮﻧﺪ؛ او‪ ،‬ﺑﺎ اﻋﺘﻤﺎد ﻣﺸﺘﺎﻗﺎﻧﮫ‪،‬‬

‫‪are‬‬

‫در داﻣﻦ آﻧﺎن ﺟﺎي ﻣﻲﮔﯿﺮد‪ ،‬و اﯾﻦ ﭘﻨﺎھﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ او ﻣﻲﻃﻠﺒﺪ‪-‬‬

‫ﺷﻜﻮﻓﮫھﺎي ﺳﭙﯿﺪ دﻧﺪاﻧﮭﺎﯾﺶ ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﺑﮫ دﯾﺪه ﻣﻲآﯾﺪ‬

‫ﻛﮫ ﻟﺐ ﺑﮫ ﺧﻨﺪهاي ﺑﻲﻋﻠﺖ ﻣﻲﮔﺸﺎﯾﺪ‪،‬‬

‫‪set‬‬

‫و ﻣﻲﻛﻮﺷﺪ ﻛﮫ ﺑﮫ آواي ﺷﯿﺮﯾﻦ‪ ،‬ﺑﯿﻠﻔﻆ‪ ،‬ﺑﯿﺶ از ھﺮ ﺳﺨﻦ ﺷﯿﺮﯾﻨﻲ‪ ،‬دل را آب ﻛﻨﺪ‪«.‬‬

‫ﺷﺎﻛﻮﻧﺘﺎﻻ ﻇﺎھﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺷﺎه از او ﻃﻠﺐ ﺑﺨﺸﺎﯾﺶ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﺨﺸﻮده ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬دوﺷﯿﻨﺘﮫ او را ﻣﻠﻜﺔ‬
‫ﺧﻮﯾﺶ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻧﻤﺎﯾﺸﻨﺎﻣﮫ ﺑﺎ دﻋﺎﯾﻲ ﺷﮕﻔﺖ‪ ،‬اﻣﺎ از ﻧﻮع ﺧﺎص ھﻨﺪو‪ ،‬ﭘﺎﯾﺎن ﻣﻲﮔﯿﺮد‪:‬‬
‫‪an‬‬

‫»ﺑﺸﻮد ﻛﮫ ﺷﺎھﺎن ﺑﺮاي ﺑﮭﺮوزي رﻋﺎﯾﺎﯾﺸﺎن ﺷﺎھﻲ ﻛﻨﻨﺪ!‬

‫ﺑﻜﻨﺪ ﻛﮫ ﺳﺮ ﺳﻮﺗﻲ آﺳﻤﺎﻧﻲ‪ ،‬اﻟﮭﺎﻣﺒﺨﺶ‬

‫‪pym‬‬

‫ﺳﺨﻦ و اﻻھﺔ ھﻨﺮ ﻧﻤﺎﯾﺶ‪ ،‬را‬

‫ﺑﺰرﮔﺎن و ﻓﺮزاﻧﮕﺎن ھﻤﻮاره ﮔﺮاﻣﻲ ﺑﺪارﻧﺪ!‬

 ‫‪m‬‬
‫و انﺷﺎءاﷲ ﺧﺪاي ارﻏﻮاﻧﻲ ﻗﺎﺋﻢ ﺑﺎﻟﺬات‪،‬‬

‫ﻛﮫ ﻧﯿﺮوي ﺣﯿﺎﺗﺶ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻓﻀﺎ را ﺳﺮﺷﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪،‬‬

‫‪.co‬‬
‫روان ﻣﺎ را از ﺗﻨﺎﺳﺨﺎت آﯾﻨﺪه ﻣﺼﻮن ﺑﺪارد!«‬

‫ﺑﻌﺪ از ﻛﺎﻟﯿﺪاس‪ ،‬درام راه زوال ﻧﭙﯿﻤﻮد‪ ،‬اﻣﺎ دﯾﮕﺮ اﺛﺮي ﻣﺸﺎﺑﮫ ﺷﺎﻛﻮﻧﺘﺎﻻ ﯾﺎ اراﺑﺔ ﮔﻠﯿﻦ ﭘﺪﯾﺪ ﻧﯿﺎﻣﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﯾﻚ‬
‫رواﯾﺖ اﻟﮭﺎﻣﻲ و اﺟﻤﺎﻟﻲ را ﻗﺒﻮل ﻛﻨﯿﻢ‪ ،‬ھﺮﺷﮫ ﺷﺎه ﺳﮫ ﻧﻤﺎﯾﺸﻨﺎﻣﮫ ﻧﻮﺷﺖ ﻛﮫ ﻗﺮﻧﮭﺎ آﻧﮭﺎ را ﺑﮫ روي ﺻﺤﻨﮫ‬
‫ﻣﻲآوردﻧﺪ‪ .‬ﺻﺪ ﺳﺎل ﭘﺲ از او‪ ،‬ﺑﻮهﺑﻮﺗﻲ‪ ،‬ﺑﺮھﻤﻨﻲ از ﻧﺎﺣﯿﺔ ﺑﺮار‪ ،‬ﺳﮫ درام رﻣﺎﻧﺘﯿﻚ ﻧﻮﺷﺖ ﻛﮫ‪ ،‬ﭘﺲ از‬

‫‪oo‬‬
‫آﺛﺎر ﻛﺎﻟﯿﺪاس‪ ،‬در ﺗﺎرﯾﺦ ﺗﺌﺎﺗﺮ ھﻨﺪ ﻣﻘﺎم اول را ﺣﺎﯾﺰ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺳﺒﻜﺶ ﭼﻨﺎن ﭘﯿﭽﯿﺪه و ﮔﻨﮓ ﺑﻮد ﻛﮫ‬
‫ﺗﻤﺎﺷﺎﮔﺮان اﻧﺪﻛﻲ ﺑﺮاي دﯾﺪن اﺛﺮش ﮔﺮد ﻣﻲآﻣﺪﻧﺪ اﻟﺒﺘﮫ او ﺑﮫ اﯾﻦ اﻋﺘﺮاض داﺷﺖ‪ .‬ﻣﻲﻧﻮﯾﺴﺪ»آﻧﺎن ﻛﮫ از‬
‫ﻣﺎ ﺑﮫ ﺧﺮدهﮔﯿﺮي ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﻨﺪ ﭼﮫ ﻛﻢ ﻣﺎﯾﮫاﻧﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﺑﺮاي آﻧﺎن ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ﯾﻜﻲ در ﺟﮭﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﯾﺎ در آﯾﻨﺪه ﺑﮫ وﺟﻮد ﺑﯿﺎﯾﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺎ ﻣﻦ ھﻢ ﺳﻠﯿﻘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬زﯾﺮا زﻣﺎن ﺑﻲﭘﺎﯾﺎن اﺳﺖ‪ ،‬و ﺟﮭﺎن‪ ،‬ﭘﮭﻨﺎور‪«.‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﺑﺪﯾﮭﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻧﻤﻲﺗﻮان آﺛﺎر دراﻣﺎﺗﯿﻚ ھﻨﺪ را ھﻤﻄﺮاز آﺛﺎر ﯾﻮﻧﺎن ﯾﺎ آﺛﺎر اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﻋﮭﺪ اﻟﯿﺰاﺑﺖ‬
‫داﻧﺴﺖ؛ اﻣﺎ ﻣﻲﺗﻮان آن را ﺑﺨﻮﺑﻲ ﺑﺎ ﺗﺌﺎﺗﺮ ﭼﯿﻦ ﯾﺎ ژاﭘﻦ ﻣﻘﺎﯾﺴﮫ ﻛﺮد‪ .‬ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﻟﺰوﻣﻲ ﻧﺪارد ﻛﮫ از ﺗﺌﺎﺗﺮ‬
‫ھﻨﺪ ھﻢ زرق و ﺑﺮق و ﺗﺼﻨﻌﺎﺗﻲ را اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﯿﻢ ﻛﮫ از ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﺗﺌﺎﺗﺮ ﻧﻮﯾﻦ اﺳﺖ؛ اﯾﻨﮭﺎ ھﻤﮫ‬
‫از ﺟﻤﻠﺔ ﻋﻮارض زﻣﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﮫ ﯾﻚ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﺟﺎوﯾﺪ‪ ،‬و ﭼﮫ ﺑﺴﺎ ﻛﮫ ﯾﻜﺴﺮه از ﻣﯿﺎن ﺑﺮداﺷﺘﮫ ﺷﻮد‪ ،‬و ﺣﺘﻲ‬
‫ﺟﻨﺒﺔ ﻣﺨﺎﻟﻒ آن ﭘﺪﯾﺪار ﮔﺮدد‪ .‬ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺎﻓﻮق ﻃﺒﯿﻌﻲ در درام ھﻨﺪي ھﻤﺎﻧﻘﺪر ﺑﮫ ذوق ﻣﺎ ﺑﯿﮕﺎﻧﮫ ﻣﻲآﯾﺪ ﻛﮫ‬
‫@‪h‬‬
‫»ﺧﺪاي ﻣﺎﺷﯿﻨﻲ« اورﯾﭙﯿﺪ روﺷﻨﻔﻜﺮ؛ اﻣﺎ اﯾﻦ ﻧﯿﺰ رﺳﻢ ﺗﺎرﯾﺦ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻘﺎط ﺿﻌﻒ درام ھﻨﺪي )اﮔﺮ‬
‫ﺑﯿﮕﺎﻧﮫاي ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻓﮭﺮﺳﺘﻲ از آﻧﮭﺎ ﺗﮭﯿﮫ ﻛﻨﺪ( ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﺷﯿﻮة ﺑﯿﺎن ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ اﻟﻔﺎظ‪ ،‬ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﺎﻛﺎرﺑﺮد ﺗﺠﺎﻧﺲ‬
‫ﺣﺮوف و ﺷﯿﻮهھﺎي ﻏﺮﯾﺐ ﻟﻔﻈﻲ‪ ،‬زﺷﺖ و ﻧﺎھﻨﺠﺎر ﺷﺪه؛ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺷﺨﺼﯿﺘﮭﺎي ﺑﺎزي ﺑﺎ ﯾﻚ رﻧﮓ و ﭘﺮ‬
‫رﻧﮓ‪ ،‬ﻛﮫ در آن ھﺮﻛﺲ ﯾﺎ ﺧﻮب ﺧﻮب اﺳﺖ‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﺪ ﺑﺪ؛ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻏﯿﺮ ﻣﺤﺘﻤﻞ‪ ،‬ﻛﮫ ﺣﻮل ﻣﺤﻮر ﻣﺴﺎﺋﻞ‬
‫ﻓﺮﻋﻲ و ﺑﺎور ﻧﻜﺮدﻧﻲ ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ؛ و اﻓﺮاط در ﺷﺮح و ﺑﺴﻂ ﻋﻤﻠﻲ )= آﻛﺴﯿﻮﻧﻲ( ﻛﮫ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮ‬
‫ﺗﻌﺮﯾﻒ‪ ،‬واﺳﻄﺔ ﺧﺎص اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻌﻨﺎي درام اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺤﺎﺳﻦ ھﻨﺮھﺎي درام ھﻨﺪي اﯾﻨﮭﺎﺳﺖ‪ :‬ﺗﺨﯿﻞ ﺧﻼق‪،‬‬
‫‪are‬‬

‫اﺣﺴﺎس ﻇﺮﯾﻒ‪،‬‬

‫ﺷﻌﺮﮔﯿﺮا‪ ،‬و ﺗﻮﺻﯿﻒ ھﻤﺪﻻﻧﺔ زﯾﺒﺎﯾﻲ و زﺷﺘﻲ ﻃﺒﯿﻌﺖ‪ .‬درﺑﺎرة اﻧﻮاع ﻣﻠﻲ ھﻨﺮ ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺑﺤﺜﻲ ﻛﺮد؛‬
‫آﻧﭽﮫ ﻣﺎ درك ﻣﻲﻛﻨﯿﻢ ﯾﺎ از دﯾﺪﮔﺎه ﺗﻨﮓ ﻧﻈﺮاﻧﺔ ﺧﻮﯾﺶ اﺳﺖ‪ ،‬ﯾﺎ از ﻣﻔﺎد ﺗﺮﺟﻤﮫھﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻣﻨﺰﻟﺔ رؤﯾﺖ‬
‫از ﭘﺸﺖ »ﺷﯿﺸﺔ ﻛﺒﻮد« اﺳﺖ‪ .‬ھﻤﯿﻦ ﺑﺲ ﻛﮫ ﮔﻮﺗﮫ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﯿﺶ از ھﻤﺔ اروﭘﺎﯾﯿﺎن ﺗﻮاﻧﺎﯾﻲ آن را داﺷﺖ ﻛﮫ از‬
‫‪set‬‬

‫ﺳﺪ و ﺑﻨﺪھﺎي ﺑﻮﻣﻲ و ﻣﺤﻠﻲ ﻓﺮاﺗﺮ رود‪ ،‬ﺧﻮاﻧﺪن ﺷﺎﻛﻮﻧﺘﺎﻻ را از ﺗﺠﺮﺑﯿﺎت ژرف زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ ﺧﻮﯾﺶ داﻧﺴﺘﮫ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬و درﺑﺎرةآن از ﺳﺮﺳﭙﺎس و ﺣﻘﮕﺰاري ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲﻧﻮﯾﺴﺪ‪:‬‬

‫آﯾﺎ ﺗﻮ ﺷﻜﻮﻓﮫھﺎي ﻧﻮ ﺑﮭﺎران و ﻣﯿﻮهھﺎي ﺧﺰان را ﻣﻲﺧﻮاھﻲ؟‬

‫‪an‬‬

‫و ﺗﻤﺎﻣﻲ آﻧﭽﮫ را ﻛﮫ ﺟﺎن از او اﻓﺴﻮن ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﮫ وﺟﺪ آﯾﺪ‪ ،‬ﺑﭙﺮورد‪ ،‬و ﻗﻮت دھﺪ ﻣﻲﺧﻮاھﻲ؟‬

‫آﯾﺎ ﻣﻲﺧﻮاھﻲ ﺗﺎ ﺧﻮد زﻣﯿﻦ و آﺳﻤﺎن را ﺑﮫ ھﻢ آﻣﯿﺰم و در ﯾﻚ ﻟﻔﻆ ﺗﺮﻛﯿﺐ ﻛﻨﻢ؟‬

‫ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ ﻧﺎم ﺗﻮ را ﺑﺒﺮم اي ﺷﺎﻛﻮﻧﺘﺎﻻ‪ .‬و در دم ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ ﮔﻔﺘﮫ ﺷﺪه‪.‬‬
‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫‪ -V‬ﻧﺜﺮ و ﻧﻈﻢ‬
‫وﺣﺪت آن دو در ھﻨﺪ – ﻓﺎﺑﻠﮭﺎ ‪ -‬ﺗﺎرﯾﺦ ‪ -‬اﻓﺴﺎﻧﮫھﺎ – ﺷﺎﻋﺮان ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ – ﻇﮭﻮر ادﺑﯿﺎت ﻣﺤﻠﻲ ‪» -‬ﭼﻨﺪي‬

‫‪.co‬‬
‫داس« ‪» -‬ﺗﻮﻟﺴﻲ داس« ‪ -‬ﺷﺎﻋﺮان ﺟﻨﻮب – ﻛﺒﯿﺮ‬

‫در ادﺑﯿﺎت ھﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺜﺮ ﭘﺪﯾﺪهاي اﺳﺖ ﻛﺎﻣﻼ ﻣﺘﺄﺧﺮ‪ ،‬و ﺷﺎﯾﺪ ﺑﺸﻮد ﭼﻨﯿﻦ ﺗﻌﺒﯿﺮ ﻛﺮد ﻛﮫ ﻧﺜﺮ‪ ،‬ﺗﺒﺎھﻲ ﺑﯿﮕﺎﻧﮫاي‬
‫اﺳﺖ ﻛﮫ از ﺗﻤﺎس ﺑﺎ اروﭘﺎﯾﯿﺎن ﭘﯿﺪا ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي روح ھﻨﺪي‪ ،‬ﻛﮫ ﻃﺒﻌًﺎ ﺷﺎﻋﺮ ﻣﺰاج اﺳﺖ‪ ،‬ھﺮ ﭼﯿﺰي‬
‫ﻛﮫ درﺧﻮر ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻀﻤﻮﻧﻲ ﺷﺎﻋﺮاﻧﮫ داﺷﺖ‪ ،‬و ﻧﯿﺰ ﺻﻮرﺗﻲ ﺷﺎﻋﺮاﻧﮫ ﻣﻲﻃﻠﺒﯿﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮد‬

‫‪oo‬‬
‫ﻛﮫ ادﺑﯿﺎت را ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ آواي ﺑﻠﻨﺪ ﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬و ﻣﻲداﻧﺴﺖ ﻛﮫ اﮔﺮ اﺛﺮش ﺑﮫ ﻃﺮﯾﻘﻲ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﻮد و دوام ﯾﺎﺑﺪ‪ ،‬از‬
‫راه ﺳﯿﻨﮫ ﺑﮫ ﺳﯿﻨﮫ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﮫ از ﻃﺮﯾﻖ ﻧﺸﺮ ﻧﻮﺷﺘﮫ‪ ،‬از اﯾﻦ رو‪ ،‬ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﮫھﺎﯾﺶ ﯾﻚ ﻗﺎﻟﺐ ﻣﻮزون‬
‫و ﻣﻮﺟﺰ اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺮد ﺗﺎ آﺳﺎﻧﺘﺮ ﺑﺸﻮد آن را ﻧﻘﻞ ﻛﺮد و ﺑﮫ ﺧﺎﻃﺮ ﺳﭙﺮد‪ .‬در ﻧﺘﯿﺠﮫ‪ ،‬ﺳﺮاﺳﺮ ادﺑﯿﺎت ھﻨﺪ‬
‫ﻣﻨﻈﻮم اﺳﺖ‪ :‬رﺳﺎﻻت ﻋﻠﻤﻲ‪ ،‬ﻃﺒﻲ‪ ،‬ﺣﻘﻮﻗﻲ‪ ،‬و ھﻨﺮي اﻏﻠﺐ ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﻣﻮزون‪ ،‬ﯾﺎ ﻣﻘﻔﻲ‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﮫ ھﺮ دو‬

‫‪yah‬‬
‫ﺷﻜﻞ‪ ،‬ﻋﺮﺿﮫ ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﺣﺘﻲ دﺳﺘﻮرھﺎي زﺑﺎن و ﻓﺮھﻨﮕﮭﺎي ﻟﻐﺖ را ھﻢ ﺑﮫ ﻧﻈﻢ درآوردهاﻧﺪ‪ .‬ﻓﺎﺑﻞ و‬
‫ﺗﺎرﯾﺦ‪ ،‬ﻛﮫ در ﻏﺮب ﺑﮫ ﻧﺜﺮ ﻧﻮﺷﺘﮫ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬در ھﻨﺪ ﻗﺎﻟﺐ ﺷﻌﺮي ﺑﮫ ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ادﺑﯿﺎت ھﻨﺪي‪ ،‬ﺧﺼﻮﺻًﺎ از ﻧﻈﺮ ﻓﺎﺑﻠﮭﺎ‪ ،‬ﻏﻨﻲ اﺳﺖ؛ در واﻗﻊ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻓﺎﺑﻠﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ‪ ،‬ﻧﻈﯿﺮ ﭘﻮﻟﻲ‬

‫ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ‪ ،‬از ﻣﺮزھﺎي ﺟﮭﺎن ﮔﺬﺷﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬ﻇﺎھﺮاً از آن ھﻨﺪ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬آﯾﯿﻦ ﺑﻮدا‪ ،‬در روزﮔﺎري ﻛﮫ‬
‫@‪h‬‬
‫اﻓﺴﺎﻧﮫھﺎي ﺟﺎﺗﻜﺔ)ﺗﻮﻟﺪ( ﺑﻮدا و ﺟﻮاﻧﻲ او در ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم رواج داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﯿﺶ از ھﻤﯿﺸﮫ ﺷﻜﻮﻓﺎ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻌﺮوﻓﺘﺮﯾﻦ ﻛﺘﺎب ھﻨﺪ »ﭘﻨﭽﺘﻨﺘﺮا«‪ ،‬ﯾﺎ »ﭘﻨﺞ ﻛﺘﺎب؛ ﭘﻨﺞ ﺑﺎب« )ﺣﺪود ‪ 500‬ﻣﯿﻼدي( اﺳﺖ؛ اﯾﻦ ﻛﺘﺎب‬
‫ﺳﺮﭼﺸﻤﺔ ﺑﺴﯿﺎري از ﻓﺎﺑﻠﮭﺎﯾﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل ﻣﺮدم اروﭘﺎ و ﻧﯿﺰ آﺳﯿﺎ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪.‬‬
‫»ھﯿﺘﻮﭘﺪﯾﺸﮫ«‪ ،‬ﯾﺎ »ﭘﻨﺪ ﻧﯿﻜﻮ«‪ ،‬ﮔﺰﯾﺪه و آداﭘﺘﮫاي اﺳﺖ از ﺣﻜﺎﯾﺎت »ﭘﻨﭽﺘﻨﺘﺮا«‪ .‬ﻋﺠﯿﺐ آﻧﻜﮫ ھﺮ دو ﻛﺘﺎب‬
‫را ھﻨﺪﯾﺎن ﺗﺤﺖ ﻧﺎم »ﻧﯿﺘﻲ‪-‬ﺷﺎﺳﺘﺮه«‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ دﺳﺘﻮراﺗﻲ در ﺳﯿﺎﺳﺖ ﯾﺎ اﺧﻼق‪ ،‬ﻃﺒﻘﮫﺑﻨﺪي ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؛ ھﺮ‬
‫ﺣﻜﺎﯾﺖ ﻣﺘﻀﻤﻦ ﯾﻚ ﻧﻜﺘﺔ اﺧﻼﻗﻲ‪ ،‬ﯾﺎ ﯾﻚ اﺻﻞ در رﻓﺘﺎر ﯾﺎ ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ﭼﻨﯿﻦ ﮔﻔﺘﮫ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ‬
‫‪are‬‬

‫اﯾﻦ ﺣﻜﺎﯾﺎت را ﺑﺮھﻤﻦ ﻓﺮزاﻧﮫاي‪ ،‬ﺑﮫ ﻗﺼﺪ ﺗﻌﻠﯿﻢ ﺑﮫ ﺷﺎھﺰادﮔﺎﻧﻲ ﭼﻨﺪ‪ ،‬اﺑﺪاع ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﺣﻜﺎﯾﺎت‪،‬‬
‫اﻏﻠﺐ‪ ،‬از زﺑﺎن ﭘﺴﺖﺗﺮﯾﻦ ﺣﯿﻮاﻧﺎت‪ ،‬ﻟﻄﯿﻔﺘﺮﯾﻦ وﻧﻐﺰﺗﺮﯾﻦ دﻗﺎﯾﻖ ﻓﻠﺴﻔﻲ ﺑﯿﺎن ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﺜﻼ ﺣﻜﺎﯾﺖ آن‬
‫ﺑﻮزﯾﻨﮫ ﻛﮫ ﻣﻲﻛﻮﺷﯿﺪ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻧﻮر ﻛﺮم ﺷﺒﺘﺎﺑﻲ ﮔﺮم ﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﻣﺮﻏﻲ را ﻛﮫ اﺷﺘﺒﺎه او را ﮔﻮﺷﺰد ﻛﺮده ﺑﻮد‬
‫»ﺑﮕﺮﻓﺖ و ﺳﺮش را ﺟﺪا ﻛﺮد«‪ ،‬ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺒﻨﺪهاي اﺳﺖ از ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ داﻧﺸﻤﻨﺪي ﻛﮫ ﻓﺮﯾﺐ و‬
‫ﮔﻤﺮاھﻲ ﻣﺮدم را آﺷﻜﺎر ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫ﻛﺘﺎﺑﮭﺎي ﺗﺎرﯾﺨﻲ از ﺣﺪ وﻗﺎﯾﻊ ﻧﮕﺎري ﻣﺤﺾ ﯾﺎ داﺳﺘﺎﻧﮭﺎي ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﺔ ﭘﺮ زرق و ﺑﺮق ﺗﺠﺎوز ﻧﻤﻲﻛﺮد‪.‬‬
‫ھﻨﺪﯾﺎن‪ ،‬ﺷﺎﯾﺪ ﻧﻈﺮ ﺑﮫ اﯾﻨﻜﮫ »ﻣﺎﯾﺎ« ﺣﻮادث زﻣﺎن و ﻣﻜﺎن را ﺗﺤﻘﯿﺮ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﺷﺎﯾﺪ ھﻢ از ﻟﺤﺎظ اﯾﻨﻜﮫ‬
‫رواﯾﺎت ﺷﻔﺎھﻲ را ﺑﺮ آﺛﺎر ﻣﻜﺘﻮب ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣﻲدادﻧﺪ‪ ،‬از اﯾﺠﺎد ﻛﺘﺎﺑﮭﺎي ﺗﺎرﯾﺨﯿﻲ ﻛﮫ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺎ آﺛﺎر‬
‫ھﺮودوت ﯾﺎ ﺗﻮﺳﯿﺪﯾﺪ‪ ،‬ﭘﻠﻮﺗﺎرك ﯾﺎ ﺗﺎﺳﯿﺖ‪ ،‬ﮔﯿﺒﻦ ﯾﺎ وﻟﺘﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﯿﺎس ﺑﺎﺷﺪ ﻏﻔﻠﺖ ورزﯾﺪﻧﺪ‪ .‬ﺟﺰﺋﯿﺎت ﻣﻜﺎن و‬
‫‪an‬‬

‫ﺗﺎرﯾﺦ را‪ ،‬ﺣﺘﻲ در ﻣﻮرد ﻣﺮدان ﻣﺸﮭﻮر‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﻛﻢ ﺿﺒﻂ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻼ داﻧﺶ ﭘﮋوھﺎن ھﻨﺪي زﻣﺎن‪،‬‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﺷﺎﻋﺮﺷﺎن‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﻛﺎﻟﯿﺪاس‪ ،‬را ﺑﺎ اﺧﺘﻼف ھﺰار ﺳﺎل ﻧﻮﺷﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﮫ ﻓﺮد ھﻨﺪي ﺗﺎ ﻋﺼﺮ‬
‫ﺣﺎﺿﺮ در ﺟﮭﺎﻧﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﺮد ﻛﮫ رﺳﻮم‪ ،‬ﺧﻠﻖ و ﺧﻮ‪ ،‬و ﻣﻌﺘﻘﺪات آن دﺳﺖ ﻧﺨﻮرده ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ھﯿﭻ‬
‫ﮔﺎه رؤﯾﺎي ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ و ﺗﺮﻗﻲ درﺳﺮ ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬و ھﺮﮔﺰ ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ را ﺑﺮﺳﺮ ﭼﯿﺰھﺎي ﻛﮭﻦ ﺑﮫ زﺣﻤﺖ‬
‫‪pym‬‬

‫ﻧﻤﻲاﻧﺪاﺧﺖ؛ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺧﺮﺳﻨﺪ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺣﻤﺎﺳﮫھﺎ را ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﻮﺛﻖ‪ ،‬و اﻓﺴﺎﻧﮫ ھﺎ را زﻧﺪﮔﯿﻨﺎﻣﮫ ﺑﺪاﻧﺪ‪ .‬ﺷﺮح‬
‫ﺣﺎﻟﻲ ﻛﮫ اﺷﻮﮔﺸﮫ در ﻛﺘﺎب »ﺑﺪه‪-‬ﭼﺮﯾﺘﮫ« از زﻧﺪﮔﻲ ﺑﻮدا ﻧﻮﺷﺖ‪ ،‬ﺑﯿﺶ از آﻧﻜﮫ ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻓﺴﺎﻧﮫھﺎﯾﻲ‬
‫ﺑﻮد؛ ھﻤﭽﻨﯿﻦ‪ ،‬ﭘﺎﻧﺼﺪ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺎﻧﮫ ﻛﺘﺎب »ھﺮﺷﮫ‪-‬ﭼﺮﯾﺘﮫ« را ﻧﻮﺷﺖ‪ ،‬ﺗﺼﻮﯾﺮي ﻛﮫ از ﺷﺎه ﺑﮫ دﺳﺖ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻣﻲداد ﺑﯿﺸﺘﺮ ﯾﻚ ﺗﺼﻮﯾﺮ آرﻣﺎﻧﻲ ﺑﻮد ﺗﺎ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻣﻮﺛﻖ ﯾﻚ ﺷﺎه ﺑﺰرگ‪ .‬ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ ]ﺷﺮح[ وﻗﺎﯾﻊ‬
‫ﺑﻮﻣﻲ راﺟﭙﻮﺗﺎﻧﮫ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺗﻤﺮﯾﻨﮭﺎﯾﻲ در وﻃﻨﭙﺮﺳﺘﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺣﻘﺎﯾﻖ ﺗﺎرﯾﺨﻲ‪ .‬اﺣﺘﻤﺎﻻً ﻓﻘﻂ ﯾﻚ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪة ھﻨﺪي‬
‫وﻇﯿﻔﺔ ﻣﻮرخ را درﯾﺎﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ ،‬و آن ﻛﻠﮭﻨﮫ‪ ،‬ﻣﺆﻟﻒ »راﺟﮫ ﺗﺮﻧﮕﯿﻨﻲ« ﯾﺎ رود ﺷﺎھﺎن‪ ،‬اﺳﺖ ﻛﮫ ﻧﻈﺮ ﺧﻮد‬

‫‪.co‬‬
‫را ﭼﻨﯿﻦ ﺑﯿﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ‪» :‬ﺗﻨﮭﺎ آن ﺷﺎﻋﺮ ﻣﻨﯿﻊاﻟﻄﺒﻊ در ﺧﻮرﺳﺘﺎﯾﺶ اﺳﺖ ﻛﮫ ﮔﻔﺘﮫھﺎﯾﺶ در ﺷﺮح وﻗﺎﯾﻊ‬
‫ﮔﺬﺷﺘﮫ‪ ،‬ﭼﻮن ﺣﻜﻢ ﻗﺎﺿﻲ‪ ،‬از ﺷﺎﺋﺒﺔ ﺣﺐ و ﺑﻐﺾ ﺑﺮﻛﻨﺎر ﺑﺎﺷﺪ‪ «.‬وﯾﻨﺘﺮﻧﯿﺘﺲ او را »ﺗﻨﮭﺎ ﻣﻮرخ ﺑﺰرﮔﻲ«‬
‫ﻣﻲداﻧﺪ »ﻛﮫ ھﻨﺪ ﭘﺪﯾﺪ آورده اﺳﺖ‪«.‬‬

‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن در زﻣﯿﻨﺔ ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﺴﯿﺎر دﻗﯿﻘﺘﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و ﭼﻨﺪ ﻧﻮﺷﺘﺔ ﻣﻨﺜﻮر ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﺴﯿﻦ از ﻛﺎرھﺎﯾﺸﺎن در ھﻨﺪ ﺑﮫ‬

‫‪oo‬‬
‫ﺟﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ از ﺗﺤﻘﯿﻖ اﺑﻮرﯾﺤﺎن ﺑﯿﺮوﻧﻲ درﺑﺎرة ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﻧﮋادﺷﻨﺎﺳﻲ در ھﻨﺪ ]ﻛﺘﺎب »ﺗﺤﻘﯿﻖ‬
‫ﻣﺎﻟﻠﮭﻨﺪ…«[ و »ﺑﺎﺑﺮﻧﺎﻣﺔ« ﻇﮭﯿﺮاﻟﺪﯾﻦ ﺑﺎﺑﺮ ﯾﺎد ﻛﺮدهاﯾﻢ‪ .‬ﻣﺤﻤﺪ ﻗﺎﺳﻢ ﻓﺮﺷﺘﮫ‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﻮرخ ﻋﺎﻟﯿﻘﺪر و ﻣﻌﺎﺻﺮ‬
‫اﻛﺒﺮﺷﺎه اﺳﺖ‪» ،‬ﺗﺎرﯾﺦ ﻓﺮﺷﺘﮫ« را ﻧﻮﺷﺘﮫ ﻛﮫ ﻣﻮﺛﻘﺘﺮﯾﻦ راھﻨﻤﺎي ﻣﺎ درﺑﺎرة وﻗﺎﯾﻊ دورة اﺳﻼﻣﻲ ھﻨﺪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻮرخ دﯾﮕﺮي‪ ،‬ﻛﮫ در ﺑﯿﻐﺮﺿﻲ و ﺑﻲﻧﻈﺮي ﺑﮫ ﭘﺎي ﻓﺮﺷﺘﮫ ﻧﻤﻲرﺳﺪ‪ ،‬اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ]ﻣﺒﺎرك ﻋﻼﻣﻲ‬
‫دﻛﻨﻲ[ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﮫ ﺻﺪراﻋﻈﻢ اﻛﺒﺮ ﺷﺎه ﯾﺎ ﻛﺎرﮔﺰار ھﻤﺔ ﻛﺎرھﺎي ﺳﯿﺎﺳﻲ او ﺑﻮد و روﺷﮭﺎي ﻣﻠﻜﺪاري‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﺨﺪوم ﺧﻮد را در ﻛﺘﺎب »آﯾﯿﻦ اﻛﺒﺮي« ﺑﺮاي آﯾﻨﺪﮔﺎن ﻧﻮﺷﺘﮫ اﺳﺖ و‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﻮر و ﻋﻼﻗﺔ ﻗﺎﺑﻞ اﻏﻤﺎﺿﻲ‪،‬‬
‫زﻧﺪﮔﯿﻨﺎﻣﺔ ﻣﺨﺪوﻣﺶ را در ﻛﺘﺎب »اﻛﺒﺮﻧﺎﻣﮫ« ﺑﯿﺎن ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﻛﺒﺮ ﻧﯿﺰ ﻣﮭﺮ او را ﺑﻲاﺟﺮ ﻧﮕﺬاﺷﺖ؛ و‬
‫وﻗﺘﻲ ﻛﮫ ﺧﺒﺮ آوردﻧﺪ ﻛﮫ ﺟﮭﺎﻧﮕﯿﺮ ]ﭘﺴﺮ اﻛﺒﺮ[ اﯾﻦ وزﯾﺮ را ﻛﺸﺘﮫ اﺳﺖ‪ ،‬ﻏﻢ ﮔﺮاﻧﻲ ﺑﺮ اﻛﺒﺮ ﭼﯿﺮه ﺷﺪ‪ ،‬و‬
‫ﻓﺮﯾﺎد زد‪» ،‬اﮔﺮ ﺳﻠﯿﻢ )ﺟﮭﺎﻧﮕﯿﺮ( ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ اﻣﭙﺮاﻃﻮر ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻲﺑﺎﯾﺴﺖ ﻣﺮا ﻣﻲﻛﺸﺖ و ﺑﺮ اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ‬
‫رﺣﻤﺖ ﻣﻲآورد‪«.‬‬
‫@‪h‬‬
‫ﺑﯿﻦ ﻓﺎﺑﻞ و ﺗﺎرﯾﺦ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﮫھﺎي ﻋﻈﯿﻢ ﻗﺼﮫھﺎي ﺷﺎﻋﺮاﻧﮫاي ﺑﻮد ﻛﮫ ﻧﻈﻢﭘﺮدازان ﻛﻮﺷﺎ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺑﮭﺠﺖ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ ھﻨﺪﯾﺎن اﻓﺴﺎﻧﮫ ﭘﺴﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﻈﻢ آورده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬در ﮔﺬﺷﺘﺔ دور‪ ،‬در ﻗﺮن اول ﻣﯿﻼدي‪ ،‬ﮔﻮﻧﺪﯾﮫ ﻧﺎﻣﻲ‬
‫»ﺑﺮﯾﮭﺖ‪-‬ﻛﺘﺎ« ﯾﺎ »داﺳﺘﺎن ﻋﺸﻘﻲ ﺑﺰرگ« را در ﺻﺪ ھﺰار ﺑﯿﺖ ﺑﮫ ﻧﻈﻢ درآورد؛ و ھﺰار ﺳﺎل ﺑﻌﺪ‪،‬‬
‫ﺳﻤﮫ‪-‬دﯾﻮه ]ﺑﺘﮫ[‪» ،‬ﻛﺘﺎ‪-‬ﺳﺮﯾﺖ‪-‬ﺳﺎﮔﺮه« ﯾﺎ »اﻗﯿﺎﻧﻮس رودھﺎي داﺳﺘﺎن« را ﺑﮫ ﻧﻈﻢ درآورد‪ ،‬ﮔﻮﯾﻲ ﺗﻨﺪاﺑﻲ‬
‫اﺳﺖ ﻛﮫ ﻃﻮﻟﺶ ‪ 21500‬ﺑﯿﺖ اﺳﺖ‪ .‬در ھﻤﺎن ﻗﺮن ﯾﺎزدھﻢ‪ ،‬داﺳﺘﺎﻧﺴﺮاي زﯾﺮﻛﻲ ﻛﮫ ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﮫ ﻣﺎﻧﺪه‪ ،‬در‬
‫اﺛﺮ ﺧﻮد ﺑﮫ ﻧﺎم »وﯾﺘﺎﻟﮫ ﭘﻨﭽﮫ وﯾﻤﺸﺘﻲ« )ﺑﯿﺴﺖ و ﭘﻨﺞ داﺳﺘﺎن ﺧﻔﺎش(‪ ،‬وﯾﻜﺮه ﻣﺎدﯾﺘﯿﮫ را ﭼﻨﯿﻦ ﻧﺸﺎن‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ ھﺮﺳﺎﻟﮫ از دﺳﺖ ﻣﺮﺗﺎﺿﻲ ﻣﯿﻮهاي ﻣﻲﮔﯿﺮد ﻛﮫ در آن ﺳﻨﮓ ﮔﺮاﻧﺒﮭﺎﯾﻲ ھﺴﺖ‪ .‬ﺷﺎه از او‬
‫ﻣﻲﭘﺮﺳﺪ ﻛﮫ ﭼﮕﻮﻧﮫ ﺑﺎﯾﺪ از ﺗﻮ ﺳﭙﺎﺳﮕﺰاري ﻛﻨﻢ؟ ﻣﺮﺗﺎض از او ﻣﻲﺧﻮاھﺪ ﻛﮫ ﺑﺮاﯾﺶ ﺟﺴﺪ ﻣﺮدي را‬
‫ﺑﯿﺎورد ﻛﮫ ﺑﮫ دار آوﯾﺨﺘﮫ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ او را ﺑﺮﺣﺬر داﺷﺖ ﻛﮫ اﮔﺮ آن ﺟﺴﺪ ﭘﺮﺳﺸﻲ ﻛﺮد ﺟﻮاب ﻧﺪھﺪ‪.‬‬
‫در اﯾﻦ ﺟﺴﺪ ﺧﻔﺎﺷﻲ ﻻﻧﮫ داﺷﺖ ﻛﮫ‪ ،‬ﭼﻮن ﺷﺎه ﺑﮫ راه اﻓﺘﺎد‪ ،‬او را ﺑﮫ داﺳﺘﺎﻧﻲ اﻓﺴﻮن ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ در ﭘﺎﯾﺎن‬
‫داﺳﺘﺎن‪ ،‬ﺧﻔﺎش ﺳﺆاﻟﻲ ﻣﻄﺮح ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺷﺎه‪ ،‬ﻛﮫ اﻧﺪرزھﺎي ﻣﺮﺗﺎض‬
‫‪set‬‬

‫را از ﯾﺎد ﺑﺮده ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﮫ آن ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻲدھﺪ‪ .‬ﺷﺎه ﺑﯿﺴﺖ و ﭘﻨﺞ ﺑﺎر ﺳﻌﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺟﺴﺪي ﺑﺮاي ﻣﺮﺗﺎض ﺑﺒﺮد و‬
‫آراﻣﺸﺶ را ﻧﮕﺎه دارد؛ ﺑﯿﺴﺖ وﭼﮭﺎر ﺑﺎر ﻣﺠﺬوب ﻗﺼﮫھﺎﯾﻲ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ ﺧﻔﺎش ﺑﺮاﯾﺶ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪ ،‬و ھﺮ‬
‫ﺑﺎر ﺑﮫ ﭘﺮﺳﺸﻲ ﻛﮫ در آﺧﺮ ﻗﺼﮫ از او ﻣﻲﻛﻨﺪ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻲدھﺪ‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫در اﯾﻦ ﻣﯿﺎن‪ ،‬ﻛﻢ ﻧﺒﻮدﻧﺪ ﺷﺎﻋﺮاﻧﻲ ﻛﮫ ﭼﯿﺰي ﺑﺴﺮاﯾﻨﺪ ﻛﮫ ﻣﺎ آن را ﺷﻌﺮ ﻣﻲﺧﻮاﻧﯿﻢ‪ .‬اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ از‬
‫»ھﺰاران ﺷﺎﻋﺮ« درﺑﺎر اﻛﺒﺮ ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ؛ در ﺷﮭﺮھﺎي ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ‪ ،‬ﺻﺪھﺎ ﺗﻦ از اﯾﻦ ﺷﺎﻋﺮان ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و‬
‫ﺑﯿﺸﻚ دھﮭﺎ ﺗﻦ در ھﺮ ﺧﺎﻧﮫاي‪ .‬ﯾﻜﻲ از ﻗﺪﯾﻤﺘﺮﯾﻦ و ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ اﯾﻦ ﺷﺎﻋﺮان ﺑﺘﺮي – ھﺮي راھﺐ و‬
‫دﺳﺘﻮردان ﻋﺎﺷﻖ ﭘﯿﺸﮫاي ﺑﻮد ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﯿﺶ از آﻧﻜﮫ ﺑﮫ آﻏﻮش دﯾﻦ ﭘﻨﺎه ﺑﺮد‪ ،‬رواﻧﺶ را ﻋﺸﻖ ﺗﻌﻠﯿﻢ ﺳﺨﻦ‬
‫‪pym‬‬

‫ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﺷﺮﺣﻲ از ﻋﺸﻘﮭﺎي ﺧﻮد در ﻛﺘﺎﺑﺶ‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﺎم »ﻗﺮن ﻋﺸﻖ«‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺎ ﺑﮫ ﯾﺎدﮔﺎر ﮔﺬاﺷﺘﮫ اﺳﺖ – ﻛﮫ‬
‫ﺻﺪ ﺷﻌﺮ ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﺔ ھﺎﯾﻨﮫ را ﺑﮫ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﻮاﻧﻨﺪه ﻣﻲآورد‪ .‬ﺑﮫ ﯾﻜﻲ از ﻣﻌﺸﻮﻗﮭﺎﯾﺶ ﻣﻲﻧﻮﯾﺴﺪ‪» :‬ﭘﯿﺶ از اﯾﻦ‬
‫ﻣﺎ دو ﺗﻦ ﻣﻲاﻧﺪﯾﺸﯿﺪﯾﻢ ﻛﮫ ﺗﻮ ﻣﻨﻲ و ﻣﻦ ﺗﻮ؛ ﺣﺎل ﭼﮕﻮﻧﮫ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺗﻮ ﺗﻮﯾﻲ و ﻣﻦ ﻣﻦ؟ « ﻧﻘﺎداﻧﺶ را ﺑﮫ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﭼﯿﺰي ﻧﻤﻲﮔﺮﻓﺖ و ﺑﮫ آﻧﺎن ﻣﻲﮔﻔﺖ »ﺧﺸﻨﻮد ﻛﺮدن ﻧﺎداﻧﺎن آﺳﺎن اﺳﺖ‪ ،‬آﺳﺎﻧﺘﺮ از آن ﺧﺸﻨﻮد ﻛﺮدن‬
‫ﺻﺎﺣﺒﻨﻈﺮان اﺳﺖ؛ اﻣﺎ آﻓﺮﯾﺪﮔﺎر ھﻢ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺮدي را ﻛﮫ ﻓﻘﻂ ﻟﻘﻤﮫاي از ﺧﻮان داﻧﺶ ﺑﺮ ﮔﺮﻓﺘﮫ راﺿﻲ‬
‫ﻛﻨﺪ‪ «.‬در »ﮔﯿﺘﺎ – ﮔﻮوﯾﻨﺪه« ﯾﺎ »ﺳﺮود ﭼﻮﭘﺎن اﯾﺰدي«‪ ،‬اﺛﺮ ﺟﯿﮫ دﯾﻮه‪ ،‬ﻋﺸﻖ و دﻟﺪادﮔﻲ ھﻨﺪي ﺑﮫ دﯾﻦ‬

‫‪.co‬‬
‫ﻣﻲﮔﺮاﯾﺪ‪ ،‬و ﺻﻼي ﻋﺸﻖ ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ رادا و ﻛﺮﯾﺸﻨﺎ را ﺑﮫ آواز ﺳﺮ ﻣﻲدھﺪ؛ ﻣﻨﻈﻮﻣﮫاي اﺳﺖ ﻋﺸﻘﻲ و‬
‫ﺳﺮاﭘﺎ ﺷﮭﻮت‪ .‬اﻣﺎ ھﻨﺪﯾﺎن‪ ،‬ﺑﺎ اﺣﺘﺮام ﺗﻤﺎم‪ ،‬آن را ﭼﻨﯿﻦ ﺗﻔﺴﯿﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ :‬رﻣﺰي اﺳﺖ از اﺷﺘﯿﺎق روح ﺑﮫ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ – و اﯾﻦ ﺗﻌﺒﯿﺮ ﺑﺮاي آن روﺣﺎﻧﯿﺎن ﺛﺎﺑﺖ ﻗﺪم ﻗﺎﺑﻞ ﻓﮭﻢ اﺳﺖ ﻛﮫ ﭼﻨﯿﻦ ﻧﺎﻣﮭﺎي ﺗﻮرعآﻣﯿﺰي ﺑﺮاي‬
‫اﯾﻦ »ﻏﺰل ﻏﺰﻟﮭﺎ« ﺳﺎﺧﺘﮫاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫در ﻗﺮن ﯾﺎزدھﻢ‪ ،‬زﺑﺎﻧﮭﺎي ﻣﺤﻠﻲ ﺑﮫ ﻋﺮﺻﺔ زﺑﺎن ﻣﺮدهاي ﻛﮫ واﺳﻄﺔ ﺑﯿﺎن ادﺑﻲ ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﺎﺧﺖ و ﺗﺎز آﻏﺎز‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ – ﻛﻤﺎاﯾﻨﻜﮫ‪ ،‬ﯾﻚ ﻗﺮن ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﻧﻈﯿﺮ ﭼﻨﯿﻦ ﺗﮭﺎﺟﻤﻲ در اروﭘﺎ آﻏﺎز ﺷﺪ‪ .‬ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺷﺎﻋﺮ ﺑﺰرﮔﻲ ﻛﮫ در‬
‫ﺳﺮودهھﺎي ﺧﻮد زﺑﺎن ﻣﺤﺎورهاي ﻣﺮدم را ﺑﮫ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺖ ﭼﻨﺪ ﺑﺮداﯾﻲ ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﻨﻈﻮﻣﺔ ﺗﺎرﯾﺨﻲ ﻋﻈﯿﻤﻲ‪،‬‬
‫در ﺷﺼﺖ دﻓﺘﺮ‪ ،‬ﺑﮫ زﺑﺎن ھﻨﺪي ﺳﺮود‪ ،‬و ﺗﻨﮭﺎ ﭘﯿﻚ ﻣﺮگ ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪ ﻛﮫ دﺳﺖ از ﻛﺎر ﺑﻜﺸﺪ‪ .‬ﺳﻮرداس‪،‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﺷﺎﻋﺮ ﻧﺎﺑﯿﻨﺎي آﮔﺮه‪ 000،60 ،‬ﺑﯿﺖ درﺑﺎرة زﻧﺪﮔﻲ و ﻣﺎﺟﺮاھﺎي ﻛﺮﯾﺸﻨﺎ ﺳﺮود؛ ﮔﻔﺘﮫاﻧﺪ ﻛﮫ ﺧﻮد ﻛﺮﯾﺸﻨﺎ‬
‫ﯾﺎرﯾﺶ ﻛﺮد‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﻛﺎﺗﺒﺶ ﺷﺪ و ﺗﻨﺪﺗﺮ از آﻧﭽﮫ ﺷﺎﻋﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺗﻘﺮﯾﺮ ﻛﻨﺪ ﻧﻮﺷﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﯿﺎن‪،‬‬
‫روﺣﺎﻧﻲ ﺑﯿﻨﻮاﯾﻲ ﺑﮫ ﻧﺎم ﭼﻨﺪي داس‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﺮودن ﻏﺰﻟﮭﺎي داﻧﺘﮫوار ﺑﺮاي ﯾﻚ ﺑﺌﺎﺗﺮﯾﭽﺔ روﺳﺘﺎﯾﻲ‪ ،‬ﺑﻨﮕﺎل را‬
‫ﺑﮫ ﻟﺮزه درآورد‪ .‬ﭼﻨﺪي‬

‫داس‪ ،‬ﺑﺎ ﻋﺸﻘﻲ ﭘﺮﺳﻮز و ﮔﺪاز‪ ،‬از ﺳﯿﻤﺎي ﻣﺤﺒﻮب ﺧﻮد ﺗﺼﻮﯾﺮي اﯾﺪﺋﺎﻟﻲ ﭘﺮداﺧﺖ و او را ﺗﺎ ﻣﺮز‬
‫اﻟﻮھﯿﺖ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﺑﺨﺸﯿﺪ وﻋﺸﻘﺶ را ﺗﻤﺜﯿﻞ آرزوي ﻣﺠﺬوﺑﯿﺖ در ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﻤﺮد؛ در ھﻤﺎن زﻣﺎن؛ ﺑﻨﮕﺎﻟﻲ را‬
‫@‪h‬‬
‫ﺑﮫ ﻋﻨﻮان زﺑﺎن ادﺑﻲ آﻏﺎز ﺑﺮﮔﺰﯾﺪ‪» .‬اي ﻣﺤﺒﻮب ﻣﻦ‪ ،‬ﺑﮫ زﯾﺮ ﭘﺎي ﺗﻮ ﭘﻨﺎه ﺑﺮدهام‪ .‬ﭼﻮن ﺟﻤﺎﻟﺖ را‬
‫ﻧﻤﻲﺑﯿﻨﻢ‪ ،‬دﻟﻢ ﻗﺮار ﻧﺪارد‪ … .‬ﻟﻄﻒ و اﻓﺴﻮﻧﺖ را از ﯾﺎد ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ ﺑﺮد – و ﺑﺎ اﯾﻨﮭﻤﮫ در دﻟﻢ آرزوﯾﻲ‬
‫ﻧﯿﺴﺖ‪ «.‬ﺑﺮھﻤﻨﺎن دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺑﮫ اﺳﺘﻨﺎد اﯾﻨﻜﮫ اﺷﻌﺎر او ﻣﺎﯾﺔ رﺳﻮاﯾﻲ ﻣﺮدم اﺳﺖ‪ ،‬او را از ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺧﻮد ﻃﺮد‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ؛ وﻟﻲ او ﺣﺎﺿﺮ ﺷﺪ ﻛﮫ در ﻣﻼء ﻋﺎم‪ ،‬در ﯾﻚ ﻣﺮاﺳﻢ رﺳﻤﻲ‪ ،‬دﺳﺖ ازﻋﺸﻖ ﺧﻮد ﺑﻜﺸﺪ و‬
‫ﻣﻌﺸﻮﻗﺶ‪ ،‬راﻣﻲ‪ ،‬را ﺗﺮك ﻛﻨﺪ؛ وﻟﻲ ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ‪ ،‬در ﻃﻲ ﻣﺮاﺳﻢ‪ ،‬راﻣﻲ را ﻣﯿﺎن ﺟﻤﻊ دﯾﺪ‪ ،‬اﻓﻜﺎر ﺧﻮﯾﺶ‬
‫‪are‬‬

‫را ﭘﺲ ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﮫ ﺳﻮي او رﻓﺖ و‪ ،‬ﺑﺎ دوﻛﻒ ﺑﮫ ھﻢ ﻧﮭﺎده‪ ،‬ﺑﮫ ﺣﺎﻟﺖ ﭘﺮﺳﺘﺶ ﺑﺮ او ﺗﻌﻈﯿﻢ ﻛﺮد‪.‬‬

‫واﻻﺗﺮﯾﻦ ﺷﺎﻋﺮ ادﺑﯿﺎت ھﻨﺪي ﺗﻮﻟﺴﻲ داس اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﮫ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺷﻜﺴﭙﯿﺮ ﺑﻮد‪ .‬ﭼﻮن ﻗﺮان او ﻧﺤﺲ‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﺪر و ﻣﺎدر او را ﺳﺮ راه ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻋﺎرف ﺟﻨﮕﻞ ﻧﺸﯿﻨﻲ او را ﺑﮫ ﻓﺮزﻧﺪي ﺑﺮداﺷﺖ‪ ،‬و ﻋﻠﻢ‬
‫اﻓﺴﺎﻧﮫاي راﻣﺎ را ﺑﮫ او آﻣﻮﺧﺖ‪ .‬ازدواج ﻛﺮد؛ وﻟﻲ ھﻨﻜﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﭘﺴﺮش ﻣﺮد‪ ،‬راه ﺟﻨﮕﻞ را ﮔﺮﻓﺖ ﺗﺎ‬
‫ﻋﺰﻟﺖ ﮔﺰﯾﻨﺪ و رﯾﺎﺿﺖ و ﻧﻈﺎره در ﭘﯿﺶ ﮔﯿﺮد‪ .‬درآﻧﺠﺎ‪ ،‬و در ﺑﻨﺎرس‪ ،‬ﺣﻤﺎﺳﺔ دﯾﻨﻲ ﺧﻮد ﺑﮫ ﻧﺎم راﻣﺎ‪-‬‬
‫‪set‬‬

‫ﭼﺮﯾﺘﮫ‪-‬ﻣﺎﻧﺴﮫ ﯾﺎ »درﯾﺎﭼﺔ ﻛﺮدارھﺎي راﻣﺎ« را ﻧﻮﺷﺖ‪ ،‬ﻛﮫ در آن داﺳﺘﺎن راﻣﺎ را ﺑﺎز ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ و او را‬
‫ھﻤﭽﻮن ﺑﺮﺗﺮﯾﻦ ﺧﺪا‪ ،‬و ﺧﺪاي ﯾﮕﺎﻧﮫ‪ ،‬ﺑﮫ ھﻨﺪ ﻋﺮﺿﮫ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﻮﻟﺴﻲ داس ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ »ﯾﻚ ﺧﺪا ھﺴﺖ‪ ،‬و او‬
‫راﻣﺎﺳﺖ‪ ،‬آﻓﺮﯾﺪﮔﺎر آﺳﻤﺎن و زﻣﯿﻦ و رھﺎﻧﻨﺪة اﻧﺴﺎﻧﮭﺎ ‪ … .‬ھﻤﺎن ﺧﺪا‪ ،‬راﻣﺎي ﺳﺮور‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺮدم وﻓﺎدار‬
‫ﺑﮫ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﭘﺎدﺷﺎھﻲ ﺗﺠﺴﻢ ﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬و ﺑﺮاي ﺗﻘﺪﯾﺲ ﻣﺎ ھﻤﭽﻮن ﻓﺮدي ﻋﺎدي زﯾﺴﺖ‪ «.‬ﺗﻨﻲ ﭼﻨﺪ از‬
‫اروﭘﺎﯾﯿﺎن ﺗﻮاﻧﺴﺘﮫاﻧﺪ اﯾﻦ اﺛﺮ را در اﺻﻞ ھﻨﺪي آن‪ ،‬ﻛﮫ اﻛﻨﻮن زﺑﺎن ﻛﮭﻨﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ؛ ﯾﻜﻲ از اﯾﻨﺎن‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ﻛﮫ اﯾﻦ اﺛﺮ‪ ،‬ﺗﻮﻟﺴﻲ داس را »ﺑﺮﺟﺴﺘﮫﺗﺮﯾﻦ ﭼﮭﺮة ﺗﻤﺎم ادﺑﯿﺎت ھﻨﺪ« ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺷﻌﺮ‪ ،‬ﺑﺮاي‬
‫ﺳﺎﻛﻨﺎن ھﻨﺪوﺳﺘﺎن‪ ،‬اﻧﺠﯿﻞ اﻻھﯿﺎت و اﺧﻼق اﺳﺖ‪ .‬ﮔﺎﻧﺪي ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ »ﻣﻦ راﻣﺎﯾﺎﻧﺎي ﺗﻮﻟﺴﻲ داس را‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﻛﺘﺎب ﺗﻤﺎم ادﺑﯿﺎت ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﮫ ﻣﻲداﻧﻢ‪«.‬‬
‫‪pym‬‬

‫در اﯾﻦ ﻣﯿﺎن‪ ،‬دﻛﻦ ھﻢ ﺷﺎﻋﺮان و اﺷﻌﺎري ﭘﺪﯾﺪ ﻣﻲآورد‪ .‬ﺗﻮﻛﺎرام‪ ،‬ﺑﮫ زﺑﺎن ﻣﺮاﺗﻲ‪ 4600 ،‬ﻏﺰل دﯾﻨﻲ‬
‫ﺳﺮود‪ ،‬ﻛﮫ اﻣﺮوزه در ھﻨﺪ رواج دارد و ﻣﺜﻞ ﻣﺰاﻣﯿﺮ داوود اﺳﺖ در ﯾﮭﻮدﯾﺖ‪ ،‬ﯾﺎ در ﻋﺎﻟﻢ ﻣﺴﯿﺤﯿﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻮن ھﻤﺴﺮ اوﻟﺶ ﻣﺮده ﺑﻮد‪ ،‬زن ﺑﺪﺧﻮﯾﻲ را ﺑﮫ زﻧﻲ ﮔﺮﻓﺖ و ﻓﯿﻠﺴﻮف ﺷﺪ‪ .‬ﻣﻲﻧﻮﯾﺴﺪ »راه ﯾﺎﻓﺘﻦ ﺑﮫ‬
 ‫‪m‬‬
‫رﺳﺘﮕﺎري دﺷﻮار ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﭼﮫ ﺷﺎﯾﺪ آن را ﺑﺂﺳﺎﻧﻲ در ﺑﺴﺘﮫاي ﻛﮫ ﺑﺮ ﭘﺸﺖ دارﯾﻢ ﺑﯿﺎﺑﯿﻢ‪ «.‬در اواﯾﻞ ﻗﺮن‬
‫دوم ﻣﯿﻼدي‪ ،‬ﻣﺎدوره ﻣﺮﻛﺰ ادﺑﯿﺎت زﺑﺎن ﺗﺎﻣﯿﻞ ﺷﺪ؛ در اﯾﻦ ﺷﮭﺮ ﯾﻚ ﺳﻨﮕﻢ‪ ،‬ﯾﺎ اﻧﺠﻤﻨﻲ از ﺷﺎﻋﺮان و‬
‫ﻧﻘﺎدان‪ ،‬ﺗﺸﻜﯿﻞ ﺷﺪ ﻛﮫ ﺷﺎھﺎن ﭘﺎﻧﺪﯾﮫ از آن ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ اﯾﻦ اﻧﺠﻤﻦ‪ ،‬ﻣﺜﻞ آﻛﺎدﻣﻲ ﻓﺮاﻧﺴﮫ‪ ،‬در ﻛﺎر‬

‫‪.co‬‬
‫ﮔﺴﺘﺮش و ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ زﺑﺎن ﻧﻈﺎرت ﻣﻲﻛﺮد و ﻋﻨﻮان و‬

‫ﺟﺎﯾﺰه ﻣﻲداد‪ .‬ﺗﯿﺮو وﻟﻮر‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺎﻓﻨﺪهاي ﺑﻮد ﺑﯿﺮون از ﻃﺒﻘﮫ‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﺸﻜﻠﺘﺮﯾﻦ وزن‪ ،‬اﺛﺮي دﯾﻨﻲ و ﻓﻠﺴﻔﻲ ﺑﮫ‬
‫ﻧﺎم ﻛﻮرل ﺳﺮود ﻛﮫ در آن آرﻣﺎﻧﮭﺎي اﺧﻼﻗﻲ و ﺳﯿﺎﺳﻲ ﺗﺸﺮﯾﺢ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮ رواﯾﺎت‪ ،‬وﻗﺘﻲ اﻋﻀﺎي‬
‫ﺳﻨﮕﻢ‪ ،‬ﻛﮫ ھﻤﮫ ﺑﺮھﻤﻦ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻛﺎﻣﮕﺎري ﺷﻌﺮ اﯾﻦ ﻓﺮد ﻣﻄﺮود )ﭘﺎرﯾﺎ( را دﯾﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺟﻤﻠﮕﻲ ﺧﻮد را ﻏﺮق‬

‫‪oo‬‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ؛ اﻣﺎ اﯾﻦ ﻛﺎر از ﯾﻚ آﻛﺎدﻣﻲ ﺑﺎور ﻛﺮدﻧﻲ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺤﺚ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﺷﺎﻋﺮ ﻏﻨﺎﯾﻲ ﻗﺮون وﺳﻄﺎي ھﻨﺪ را ﺑﺮاي آﺧﺮ اﯾﻦ ﻣﻘﻮﻟﮫ ﮔﺬاﺷﺘﮫاﯾﻢ‪ ،‬ﮔﺮﭼﮫ از ﻧﻈﺮ‬
‫ﺗﺎرﯾﺨﻲ ﺟﺎي او آﺧﺮ ھﻤﮫ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﻧﺎﻣﺶ ﻛﺒﯿﺮ‪ ،‬و ﺑﺎﻓﻨﺪهاي از ﻣﺮدم ﺑﻨﺎرس ﺑﻮد‪ .‬ﮔﻮﯾﻨﺪ ﻛﮫ ﭘﺪرش ﻣﺴﻠﻤﺎن‬
‫ﺑﻮد و ﻣﺎدرش ﺑﺎﻛﺮهاي از ﻃﺒﻘﺔ ﺑﺮاھﻤﮫ‪ .‬ﻛﺒﯿﺮ وﻇﯿﻔﺔ ﺧﻮد ﻣﻲداﻧﺴﺖ ﻛﮫ اﺳﻼم و آﯾﯿﻦ ھﻨﺪو را ﺑﺎ ھﻢ ﯾﻜﻲ‬

‫‪yah‬‬
‫ﻛﻨﺪ‪ .‬وي‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﺴﺤﻮر ﺳﺨﻨﺎن راﻣﺎﻧﻨﺪه ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬راﻣﺎﭘﺮﺳﺖ ﺷﺪ؛ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻮﻟﺴﻲ داس( راﻣﺎ را ﺑﮫ ﺧﺪاي‬
‫ﺟﮭﺎﻧﻲ ﺑﺪل ﻛﺮد؛ و ﺷﻌﺮھﺎﯾﻲ ﺑﮫ زﺑﺎن ھﻨﺪي ﺳﺮود ﻛﮫ از زﯾﺒﺎﯾﻲ ﻛﻢ ﻧﻈﯿﺮي ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻈﺮش‬
‫اﯾﻦ ﺑﻮد ﻛﮫ آﯾﯿﻦ ﻧﻮﯾﻨﻲ ﻋﺮﺿﮫ ﻛﻨﺪ ﻛﮫ در آن ﻧﮫ ﻣﻌﺒﺪي ھﺴﺖ‪ ،‬ﻧﮫ ﻣﺴﺠﺪي‪ ،‬ﻧﮫ ﺑﺘﻲ‪ ،‬ﻧﮫ ﻃﺒﻘﮫاي‪ ،‬و ﻧﮫ‬
‫ﻓﺘﻨﮫاي؛ ﺗﻨﮭﺎ ﯾﻚ ﺧﺪا در آن ھﺴﺖ‪ .‬او ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬

‫ﻛﺒﯿﺮ ﻓﺮزﻧﺪم رام و اﷲ اﺳﺖ و ﺳﺮﺳﭙﺮدة ھﻤﺔ »ﮔﺮوھﺎ« و »ﭘﯿﺮان«‪… .‬‬

‫@‪h‬‬
‫»ﺧﺪاﯾﺎ‪ ،‬ﺧﻮاه اﷲ ﺑﺎﺷﻲ و ﺧﻮاه راﻣﺎ‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﮫ ﻧﺎم ﺗﻮ زﻧﺪهام‪ … .‬ﺑﺘﮭﺎي ھﻤﺔ ﺧﺪاﯾﺎن ﺑﯿﺠﺎن اﺳﺖ؛‬

‫ﺳﺨﻦ ﻧﻤﻲﯾﺎرﻧﺪ ﮔﻔﺖ؛ ﻣﻦ اﯾﻦ را ﻣﻲداﻧﻢ‪ ،‬از اﯾﻦ رو آﻧﺎن را ﺑﮫ ﺑﺎﻧﮓ ﺑﻠﻨﺪ ﺧﻮاﻧﺪهام‪ … .‬از دھﻦ‬

‫ﺷﺴﺘﻦ و ﺳﺒﺤﮫ ﮔﺮداﻧﺪن‪ ،‬و ﻏﺴﻞ در رودھﺎي ﻣﻘﺪس ﻛﺮدن و ﻧﻤﺎز در ﻣﻌﺎﺑﺪ ﺑﺮدن ﭼﮫ ﺣﺎﺻﻞ اﮔﺮ‪ ،‬آﻧﮕﺎه‬
‫‪are‬‬

‫ﻛﮫ ﻧﻤﺎز ﻣﻲﺧﻮاﻧﯿﺪ ﯾﺎ ﺑﮫ زﯾﺎرت ﻣﻲروﯾﺪ‪ ،‬در دﻟﮭﺎﯾﺘﺎن رﯾﺎ ﺑﺎﺷﺪ؟«‬

‫آوردهاﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﺮھﻤﻨﺎن از ﻛﺎر او ﺣﯿﺮان ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﺮاي ﻃﺮد او روﺳﭙﯿﻲ را‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﻨﻈﻮر اﻏﻮا‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﺰدش‬
‫ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ؛ اﻣﺎ او آن روﺳﭙﻲ را ﺑﮫ ﻛﯿﺶ ﺧﻮﯾﺶ درآورد‪ .‬اﯾﻦ ﻛﺎر آﺳﺎن ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﻮن در ﻛﺎر او ھﯿﭻ اﺻﻮل‬
‫ﺟﺰﻣﻲ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﯾﻚ اﺣﺴﺎس دﯾﻨﻲ ﻋﻤﯿﻖ ﺑﻮد و ﺑﺲ‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫ﺑﺮادرا‪ ،‬ﺟﮭﺎﻧﻲ ھﺴﺖ ﺑﯿﻜﺮاﻧﮫ‪،‬‬

‫و وﺟﻮدي ھﺴﺖ ﺑﻲﻧﺎم‪ ،‬ﻛﮫ از او ھﯿﭻ ﻧﻤﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ؛‬

‫‪an‬‬

‫ﺗﻨﮭﺎ آن ﻛﺲ اﯾﻦ را ﻣﻲداﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﺪان ﻣﻘﺎم رﺳﯿﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻧﮫ آن اﺳﺖ ﻛﮫ ﺷﻨﯿﺪهاﯾﺪ ﯾﺎ ﮔﻔﺘﮫاﻧﺪ‪.‬‬

‫آﻧﺠﺎ ﻧﮫ ﺻﻮرت اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﮫ ﺟﺴﻢ‪ ،‬ﻧﮫ ﻃﻮل‪ ،‬ﻧﮫ ﻋﺮض؛‬

‫‪pym‬‬

‫ﭼﮕﻮﻧﮫ وﺻﻒ آن ﺗﻮاﻧﻢ ﮔﻔﺖ؟‬

 ‫‪m‬‬
‫ﻛﺒﯿﺮ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ﻧﮫ ﺑﺎ ﺳﺨﻦ وﺻﻔﺶ ﺗﻮان ﻛﺮد‪ ،‬ﻧﮫ ﺑﺮﻛﺎﻏﺬش ﺗﻮان ﻧﻮﺷﺖ؛‬

‫ﺑﺪان ﻣﺎﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﯿﺰﺑﺎﻧﻲ ﭼﯿﺰي ﺷﯿﺮﯾﻦ ﺑﭽﺸﺪ – آن را ﭼﮕﻮﻧﮫ وﺻﻒ ﺗﻮاﻧﺪ ﻛﺮد؟«‬

‫‪.co‬‬
‫ﻣﻲﻛﺮد ﻛﮫ از زﻧﺠﯿﺮ ﺗﻮﻟﺪ و ﻣﺮگ ﻣﺠﺪد ﺑﺮھﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﺻﻮل اﺧﻼﻗﯿﺶ ﺳﺎدهﺗﺮﯾﻦ اﺻﻮل اﺧﻼﻗﻲ ﺟﮭﺎن ﺑﻮد‪:‬‬
‫ﺑﺎ داد زي‪ ،‬و ﻧﯿﻜﺒﺨﺘﻲ را در ﻛﻨﺎر ﺧﻮﯾﺶ ﺑﺠﻮي‪.‬‬

‫ﭼﻮن ﻣﻲﺷﻨﻮم ﻛﮫ ﻣﺎھﻲ در آب ﻋﻄﺸﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻲﺧﻨﺪم؛‬

‫‪oo‬‬
‫ﻧﻤﻲﺑﯿﻨﻲ ﻛﮫ »ﺣﻖ« در ﺧﺎﻧﺔ ﺗﻮﺳﺖ‪ ،‬و ﺗﻮ ﺑﻲآرام آوارة اﯾﻦ ﺟﻨﮕﻞ و آن ﺟﻨﮕﻠﻲ!‬

‫اﯾﻨﻚ ﺣﻘﯿﻘﺖ! ﺑﮫ ھﺮ ﻛﺠﺎ ﻛﮫ ﺧﻮاھﻲ ﺑﺮو‪ ،‬ﺑﮫ ﺑﻨﺎرس‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﺘﻮرا‪ ،‬اﮔﺮ روﺣﺖ را ﻧﯿﺎﺑﻲ‪ ،‬ﺟﮭﺎن ﺑﮫ دﯾﺪة‬

‫‪yah‬‬
‫ﺗﻮ ﻏﯿﺮ واﻗﻌﻲ اﺳﺖ‪… .‬‬

‫دﻻ‪ ،‬ﺑﮫ ﻛﺪام ﺳﺎﺣﻞ ﺧﻮاھﻲ رﻓﺖ؟ ﭘﯿﺶ از ﺗﻮ ﻧﮫ رھﺮوﯾﻲ ھﺴﺖ و ﻧﮫ راھﻲ‪… .‬‬

‫آﻧﺠﺎ ﻛﮫ ﻧﮫ ﺗﻦ اﺳﺖ و ﻧﮫ ذھﻦ؛ و ﻛﺪام ﻣﻘﺎم اﺳﺖ ﻛﮫ ﻋﻄﺶ روح را ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻓﺮو ﺑﻨﺸﺎﻧﺪ؟‬
‫@‪h‬‬ ‫ﺗﻮ در ﻧﯿﺴﺘﻲ ﭼﯿﺰي ﻧﺨﻮاھﻲ ﯾﺎﻓﺖ‪.‬‬

‫ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ ﺑﺎش‪ ،‬و ﺑﮫ ﺗﻦ ﺧﻮﯾﺶ درآي؛ زﯾﺮا آﻧﺠﺎﺳﺖ ﻛﮫ ﭘﺎﯾﮕﺎه ﺗﻮ اﺳﺘﻮار اﺳﺖ‪ .‬دﻻ‪ ،‬ﻧﯿﻜﺶ ﺑﻨﮕﺮ! ﺑﮫ‬

‫ﺟﺎﯾﻲ ﻣﺮو‪.‬‬

‫ﻛﺒﯿﺮ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﺟﻤﻠﺔ ﺧﯿﺎﻻت را رھﺎ ﻣﻲﻛﻦ‪ ،‬و در آﻧﭽﮫ ھﺴﺘﻲ اﺳﺘﻮار ﺑﺎش‪.‬‬
‫‪are‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻓﺴﺎﻧﮫاي‪ ،‬ﭘﺲ از ﻣﺮﮔﺶ‪ ،‬ھﻨﺪوان و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺮ ﺳﺮ ﺟﻨﺎزة او ﺑﮫ ﻧﺰاع اﯾﺴﺘﺎدﻧﺪ‪ ،‬ﻛﮫ آﯾﺎ ﺑﺎﯾﺪ او را‬
‫ﺑﺴﻮزاﻧﻨﺪ ﯾﺎ ﺑﮫ ﺧﺎك ﺑﺴﭙﺎرﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ آﻧﺎن ﮔﺮم ﻧﺰاع ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ﯾﻜﻲ ﻛﻔﻦ را ﺑﮫ ﻛﻨﺎري زد‪ ،‬و ﺟﺰ ﺧﺮﻣﻨﻲ ﮔﻞ‬
‫ﭼﯿﺰي در ﻣﯿﺎن آن ﻧﯿﺎﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ھﻨﺪوان ﺑﺨﺸﻲ از آن ﮔﻠﮭﺎ را در ﺑﻨﺎرس ﺳﻮزاﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﺎﺑﻘﻲ را ﺑﮫ‬
‫ﺧﺎك ﺳﭙﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻏﺰﻟﮭﺎي ﻛﺒﯿﺮ‪ ،‬ﭘﺲ از ﻣﺮﮔﺶ‪ ،‬در ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم دھﺎن ﺑﮫ دھﺎن ﮔﺸﺖ‪ ،‬و ﻧﺎﻧﻚ‪ ،‬ﻛﮫ از ﺳﯿﺨﮭﺎ‬
‫‪set‬‬

‫ﺑﻮد‪ ،‬از ﺳﺮودهھﺎي وي اﻟﮭﺎم ﮔﺮﻓﺖ و ﻓﺮﻗﺔ ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪش را ﺑﻨﯿﺎد ﮔﺬارد؛ دﯾﮕﺮان اﯾﻦ ﺑﺎﻓﻨﺪة ﺑﯿﻨﻮا را ﺑﮫ‬
‫ﻣﻘﺎم اﻟﻮھﯿﺖ رﺳﺎﻧﯿﺪﻧﺪ‪ .‬اﻣﺮوزه دو ﻓﺮﻗﺔ ﻛﻮﭼﻚ‪ ،‬ﻛﮫ ﺣﺴﻮداﻧﮫ از ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺟﺪاﯾﻨﺪ‪ ،‬از اﺻﻮل و ﺗﻌﺎﻟﯿﻢ او‬
‫ﭘﯿﺮوي ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻧﺎم اﯾﻦ ﺷﺎﻋﺮ را‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﻲﻛﻮﺷﯿﺪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن و ھﻨﺪوان را ﻣﺘﺤﺪ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺳﺘﺎﯾﻨﺪ‪ .‬از اﯾﻦ دو‬
‫ﻓﺮﻗﮫ ﯾﻜﻲ ھﻨﺪوﺳﺖ‪ ،‬و دﯾﮕﺮي ﻣﺴﻠﻤﺎن‪.‬‬
‫‪an‬‬
‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﺑﯿﺴﺖ و ﯾﻜﻢ‬

‫‪.co‬‬
‫ھﻨﺮ ھﻨﺪي‬
‫‪ - I‬ھﻨﺮھﺎي ﻛﻮﭼﻚ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻋﺼﺮ ﺑﺰرگ ھﻨﺮ ھﻨﺪي‪ -‬ﯾﻜﺘﺎﯾﻲ آن‪ -‬ﺑﺴﺘﮕﻲ آن ﺑﺎ ﺻﻨﻌﺖ‪ -‬ﺳﻔﺎﻟﮕﺮي‪ -‬ﻓﻠﺰﻛﺎري‪ -‬ﭼﻮﺑﻜﺎري‪-‬‬
‫ﻋﺎﺟﻜﺎري‪ -‬ﺟﻮاھﺮﺳﺎزي‪ -‬ﭘﺎرﭼﮫﺑﺎﻓﻲ‬

‫‪yah‬‬
‫اﻧﺴﺎن‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﺪﻣﺖ ھﻨﺮ ھﻨﺪي ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﻠﯿﮫ ﺳﯿﻤﺎھﺎي ﺗﻤﺪن اﯾﻦ ﺧﻄﮫ‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﻀﻮع و ﺧﺸﻮع‪،‬‬
‫دﺳﺘﺨﻮش ﺑﮭﺖ و ﺣﯿﺮت ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﮔﺮﭼﮫ ھﻤﺔ وﯾﺮاﻧﮫھﺎي ﻣﻮھﻨﺠﻮ‪ -‬دارو در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﮫ ﺳﻮدﻣﻨﺪ ﻧﯿﺴﺖ‪،‬‬
‫در ﻣﯿﺎن آﻧﮭﺎ ﺗﻨﺪﯾﺴﮭﺎي ﻣﺮدان رﯾﺸﺪاري از ﺟﻨﺲ ﺳﻨﮓ آھﻚ )ﺷﺒﯿﮫ ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎي ﺳﻮﻣﺮي(‪ ،‬ﺗﻨﺪﯾﺴﻜﮭﺎي‬
‫ﺳﻔﺎﻟﯿﻦ زﻧﺎن و ﺟﺎﻧﻮران‪ ،‬ﻣﮭﺮهھﺎ و زﯾﻮرھﺎﯾﻲ از ﻋﻘﯿﻖ ﺳﺮخ‪ ،‬و زرﯾﻨﮫھﺎﯾﻲ ﺧﻮش ﭘﺮداﺧﺖ دﯾﺪه‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮ ﯾﻚ ﻣﮭﺮ ﻧﻘﺶ ﺑﺮﺟﺴﺘﺔ ﮔﺎوي اﺳﺖ ﻛﮫ آن را ﭼﻨﺎن ﺑﺎ ﻗﺪرت و ﭘﺮﺗﻮان درآوردهاﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﯿﻨﻨﺪه‪،‬‬
‫ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ ﺑﯿﺪرﻧﮓ‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﮫ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ ھﻨﺮ ]در ﻃﻲ ﺗﺎرﯾﺦ[ ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻲ ﻧﺪاﺷﺘﮫ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﻓﻘﻂ ﺻﻮرت ﯾﺎ‬
‫@‪h‬‬ ‫ﻗﺎﻟﺐ آن دﯾﮕﺮﮔﻮن ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫از آن ھﻨﮕﺎم ﺗﺎﻛﻨﻮن‪ ،‬ھﻨﺪ‪ ،‬از ﻣﯿﺎن ﻓﺮاز و ﻧﺸﯿﺒﮭﺎي ﺗﺎرﯾﺦ ﭘﻨﺠﮭﺰار ﺳﺎﻟﺔ ﺧﻮد‪ ،‬زﯾﺒﺎﯾﯿﮭﺎي ﺧﺎص ﺧﻮد را‬
‫در ﺻﺪھﻨﺮ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن آﻓﺮﯾﺪه اﺳﺖ‪ .‬آﻧﭽﮫ از آﺛﺎر ھﻨﺮي ھﻨﺪ ﻣﺎﻧﺪه‪ ،‬ﺷﻜﺴﺘﮫ و ﻧﺎﻗﺺ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﮫ از آن رو ﻛﮫ‬
‫ھﻨﺪ ﮔﺎهﮔﺎه از آﻓﺮﯾﻨﺶ ھﻨﺮي ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺑﮫ اﯾﻦ دﻟﯿﻞ ﻛﮫ ﺑﯿﺸﻤﺎري از ﺷﺎھﻜﺎرھﺎي ﻣﻌﻤﺎري و‬
‫ﭘﯿﻜﺮﺗﺮاﺷﻲ ھﻨﺪ را ﺟﻨﮓ و ﺧﻠﺴﮫھﺎي ﺑﺖﺷﻜﻨﻲ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻧﺎﺑﻮد ﻛﺮده اﺳﺖ؛ از اﯾﻦ ﮔﺬﺷﺘﮫ‪ ،‬ﻓﻘﺮ ھﻢ‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﻮﺟﺐ آن ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ از ﻧﮕﺎھﺪاري ﻣﺎﺑﻘﻲ ھﻢ ﻏﺎﻓﻞ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ‪ .‬در ﻧﻈﺮ اول‪ ،‬ﻣﺸﻜﻞ ﺑﺘﻮان از اﯾﻦ ھﻨﺮ ﻟﺬت‬
‫ﺑﺮد؛ ﻣﻮﺳﯿﻘﯿﺶ ﻋﺠﯿﺐ‪ ،‬ﻧﻘﺎﺷﯿﺶ ﻣﺒﮭﻢ و ﻧﺎﻣﻔﮭﻮم‪ ،‬ﻣﻌﻤﺎرﯾﺶ ﮔﯿﺞﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬و ﭘﯿﻜﺮﺗﺮاﺷﯿﺶ ﻧﺎﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﮫ ﻧﻈﺮ‬
‫ﺧﻮاھﺪ آﻣﺪ‪ .‬اﻣﺎ‪ ،‬در اﯾﻦ ﺳﯿﺮ و ﺗﻤﺎﺷﺎ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ در ھﺮ ﮔﺎم ﺑﮫ ﯾﺎد داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﯿﻢ ﻛﮫ ذوق ﻣﺎ ﻣﺤﺼﻮل ﻟﻐﺰشﭘﺬﯾﺮ‬
‫ﺳﻨﻦ و ﻣﺤﯿﻂ ﻣﺤﻠﻲ ﻣﺤﺪود ﺧﻮد ﻣﺎﺳﺖ؛ و ﭼﻨﺎﻧﭽﮫ ﺑﺎ ﻣﻌﯿﺎرھﺎ و ھﺪﻓﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺑﺮاي زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺎ ﻃﺒﯿﻌﻲ‪ ،‬و‬
‫ﺑﺮاي آﻧﮭﺎ ﺑﯿﮕﺎﻧﮫ اﺳﺖ درﺑﺎرة ﻣﺘﻠﮭﺎي دﯾﮕﺮ ﯾﺎ درﺑﺎرة ھﻨﺮھﺎﯾﺸﺎن ﻗﻀﺎوت ﻣﻲﻛﻨﯿﻢ‪ ،‬ﻣﺴﻠﻤﺎً در ﺣﻖ ﺧﻮد‬
‫‪set‬‬

‫و آﻧﺎن ﺑﻲاﻧﺼﺎﻓﻲ روا داﺷﺘﮫاﯾﻢ‪.‬‬

‫در ھﻨﺪ آن دوران‪ ،‬ھﻨﻮز ھﻨﺮﻣﻨﺪ از ﺻﻨﻌﺘﮕﺮ ﺟﺪا ﻧﺸﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﺎ ھﻨﺮﻛﺎري ﺗﺼﻨﻌﻲ ﺷﻮد و ﻛﺎر‪ ،‬اﻣﺮي‬
‫ﺷﺎق؛ در ھﻨﺪي ﻛﮫ ﺣﯿﺎت ﺧﻮد را در رزﻣﮕﺎه ﭘﻼﺳﻲ از دﺳﺖ داد‪ ،‬ھﺮﻛﺎرﮔﺮ ﭼﯿﺮهدﺳﺖ‪،‬‬
‫‪an‬‬

‫ﻧﻈﯿﺮ ﻛﺎرﮔﺮ ﻗﺮون وﺳﻄﺎي اروﭘﺎ‪ ،‬ﺻﻨﻌﺘﮕﺮي ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﮫ ﻣﺤﺼﻮل ذوق و ﻣﮭﺎرت ﺧﻮد ﺻﻮرﺗﻲ و‬
‫ﺟﺎﻧﻲ ﻣﻲﺑﺨﺸﯿﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ اﻣﺮوزه ھﻢ‪ ،‬ﻛﮫ ﻛﺎرﺧﺎﻧﮫھﺎ ﺟﺎي ﻛﺎرھﺎي دﺳﺘﻲ را ﮔﺮﻓﺘﮫ و ﺻﻨﻌﺘﮕﺮان ﺑﺪل ﺑﮫ‬
‫»دﺳﺖ« ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬در ﻛﺎرﮔﺎھﮭﺎ و دﻛﺎﻧﮭﺎي ھﺮ ﺷﮭﺮ ھﻨﺪ‪ ،‬ﺻﻨﻌﺘﮕﺮاﻧﻲ را ﻣﻲﺑﯿﻨﯿﻢ ﻛﮫ ﻧﺸﺴﺘﮫاﻧﺪ و ﻓﻠﺰ‬
‫ﻣﻲﻛﻮﺑﻨﺪ‪ ،‬ﮔﻮھﺮ ﻣﻲﻧﺸﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻃﺮح ﻣﻲﻛﺸﻨﺪ‪ ،‬ﺷﺎﻟﮭﺎي ﻇﺮﯾﻒ ﻣﻲﺑﺎﻓﻨﺪ و ﻗﻼﺑﺪوزي ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﻋﺎج و‬
‫‪pym‬‬

‫ﭼﻮب را ﻗﻠﻤﺰﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ھﯿﭻ ﯾﻚ از ﻣﻠﺘﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﯿﻢ ھﺮﮔﺰ اﯾﻨﮭﻤﮫ ﺗﻨﻮع ھﻨﺮ ﻧﺪاﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻧﻜﺘﺔ ﻋﺠﯿﺐ آن اﺳﺖ ﻛﮫ‪ ،‬در ھﻨﺪ‪ ،‬ﺳﻔﺎﻟﮕﺮي از ﺣﺪ ﺻﻨﻌﺖ ﺑﮫ ﻣﺮﺣﻠﺔ ھﻨﺮ ﻧﺮﺳﯿﺪه اﺳﺖ؛ ﻣﻘﺮرات‬
‫ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ درﺑﺎرة ﻣﺼﺮف ﻣﺠﺪد ﻇﺮوف‪ ،‬ﻣﺤﺪودﯾﺘﮭﺎي زﯾﺎدي در ﻛﺎر آورده اﺳﺖ؛ از اﯾﻦ رو‪ ،‬ھﻨﺪﯾﺎن‬
‫ﭼﻨﺪان اﻧﮕﯿﺰهاي ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﺳﻔﺎﻟﯿﻨﮫھﺎي ﺷﻜﻨﻨﺪه و ﻧﺎﭘﺎﯾﺪار را‪ ،‬ﻛﮫ آﻧﮭﻤﮫ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ‪ ،‬و ﺑﮫ ﻣﻘﺪار زﯾﺎد‪ ،‬از‬

‫‪.co‬‬
‫زﯾﺮ دﺳﺖ ﻛﻮزهﮔﺮ ﺑﯿﺮون ﻣﻲآﻣﺪ‪ ،‬ﺑﮫ زﯾﺒﺎﯾﻲ ﺑﯿﺎراﯾﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ آن ﻇﺮف را از ﻓﻠﺰ ﮔﺮاﻧﺒﮭﺎﯾﻲ ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﺻﻨﻌﺘﮕﺮي‪ ،‬ﺑﯿﺪرﯾﻎ‪ ،‬ﺑﺮ آن ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲﻧﺸﺴﺖ؛ ﮔﻠﺪان ﻧﻘﺮهاي ﺗﺎﻧﺠﻮر در ﻣﺆﺳﺴﺔ وﯾﻜﺘﻮرﯾﺎ‪ ،‬در‬
‫ﻣﺪرس‪ ،‬ﯾﺎ ﺗﻨﺒﻮﻟﺪان ﻃﻼي ﻛﻨﺪي‪ ،‬ﮔﻮاه ﺑﺮ اﯾﻦ ﻣﺪﻋﺎﺳﺖ‪ .‬از ﺑﺮﻧﺞ‪ ،‬ﭼﺮاغ و ﻛﺎﺳﮫ و دﯾﮓ و ﻇﺮوف‬
‫دﯾﮕﺮ ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ؛ اﻏﻠﺐ از آﻟﯿﺎژ ﺳﯿﺎھﻲ )ﺑﯿﺪري( از روي‪ ،‬ﺻﻨﺪوق‪ ،‬ﻟﮕﻦ‪ ،‬و ﺳﯿﻨﻲ ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ؛ و ﻓﻠﺰي‬
‫را روي ﻓﻠﺰ دﯾﮕﺮ ﻣﻲﻧﺸﺎﻧﺪﻧﺪ ﯾﺎ ﺑﺮ آن ﻣﻲﻛﺸﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎ زراﻧﺪود و ﺳﯿﻢاﻧﺪود ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬روي ﭼﻮب ﻧﻘﻮش‬

‫‪oo‬‬
‫ﻓﺮاوان ﮔﯿﺎھﺎن و ﺟﺎﻧﻮران را ﻣﻲﻛﻨﺪﻧﺪ‪ .‬از ﻋﺎج ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ‪ ،‬از ﺧﺪاﯾﺎن ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺗﺎ ﻃﺎس ﻧﺮد‪ ،‬ﻣﻲﺗﺮاﺷﯿﺪﻧﺪ؛‬
‫ﺑﺮ درھﺎ ﯾﺎ ﺑﺮ ﭼﯿﺰھﺎي ﭼﻮﺑﻲ دﯾﮕﺮ ﻋﺎج ﻣﻲﻧﺸﺎﻧﺪﻧﺪ؛ و از آن ﺳﺮﻣﮫدان‪ ،‬روﻏﻨﺪان‪ ،‬و ﻋﻄﺮداﻧﮭﺎي‬
‫ﻇﺮﯾﻒ ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﮔﻮھﺮ ﻓﺮاوان ﺑﻮد و‪ ،‬ﺗﻮاﻧﮕﺮ و دروﯾﺶ‪ ،‬آن را ﯾﺎ ﺑﮫ ﻋﻨﻮان زﯾﻨﺖ ﺑﺮ ﺧﻮد ﻣﻲآوﯾﺨﺘﻨﺪ‬
‫ﯾﺎا ھﻤﭽﻮن ﮔﻨﺠﻲ ﻣﻲاﻧﺪوﺧﺘﻨﺪ؛ ﺟﯿﭙﻮر در ﻣﯿﻨﺎﻛﺎري ﺑﺮ زﻣﯿﻨﺔ ﻃﻼ ﺳﺮآﻣﺪ ﺑﻮد؛ ﻗﺰنﻗﻔﻠﻲ‪ ،‬ﻣﮭﺮه‪ ،‬آوﯾﺰ‪،‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﻛﺎرد‪ ،‬و ﺷﺎﻧﮫ را ﺑﮫ اﺷﻜﺎل ﺧﻮشرﯾﺨﺖ و ﺑﺎ ﻃﺮح ﮔﻞ‪ ،‬ﺣﯿﻮان‪ ،‬ﯾﺎ ﻃﺮح ﺧﺪاﯾﺎن ﻣﻲرﯾﺨﺘﻨﺪ‪ .‬آوﯾﺰة‬
‫ﺑﺮھﻤﻨﻲ‪ ،‬ﺑﺎ آن ﮔﻨﺠﺎﯾﺶ ﻣﺨﺘﺼﺮ ﺧﻮد‪ ،‬ﮔﺎه داراي ﭘﻨﺠﺎه ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺧﺪا ﺑﻮد‪ .‬ھﻨﺮ ﭘﺎرﭼﮫﺑﺎﻓﻲ آﻧﺎن ھﺮﮔﺰ‬
‫ھﻤﺘﺎ ﻧﺪاﺷﺖ؛ از روزﮔﺎر ﻗﯿﺼﺮ ﺗﺎ زﻣﺎن ﻣﺎ‪ ،‬ﻣﻨﺴﻮﺟﺎت ھﻨﺪ را در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﮭﺎن ﺳﺘﻮدهاﻧﺪ‪ .‬ﮔﺎھﻲ‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺑﺴﯿﺎر دﻗﯿﻖ و ﭘﺮزﺣﻤﺖ از ﭘﯿﺶ ﺣﺴﺎبﺷﺪهاي‪ ،‬ھﺮ رﺷﺘﮫ از ﺗﺎر و ﭘﻮد را‪ ،‬ﭘﯿﺶ از ﺑﺴﺘﻦ ﺑﮫ‬
‫دﺳﺘﮕﺎه ﺑﺎﻓﻨﺪﮔﻲ‪ ،‬رﻧﮓ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ھﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﮫ ﺑﺎﻓﺖ ﭘﯿﺶ ﻣﻲرﻓﺖ‪ ،‬ﻃﺮح ﭘﺎرﭼﮫ ﺷﻜﻞ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬و‬
‫@‪h‬‬ ‫در ھﺮ ﻃﺮف ﯾﻜﺴﺎن ﺑﻮد‪ .‬از‬
‫‪are‬‬
‫‪set‬‬
‫‪an‬‬
‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫‪.co‬‬
‫‪oo‬‬
‫‪yah‬‬
‫@‪h‬‬
‫‪are‬‬

‫ﻓﺮﺳﻜﻮﯾﻲ در آﺟﺎﻧﺘﺎ‬

‫ﭘﺎرﭼﮫھﺎي ﺧﺎﻧﮫﺑﺎف ﺗﺎ ﭘﺎرﭼﮫھﺎي زرﺑﻔﺖ ﭘﯿﭽﯿﺪه‪ ،‬از ﭘﯿﮋاﻣﮫھﺎي ﺧﻮشﻧﮕﺎر ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺗﺎ ﺷﺎﻟﮭﺎي ﺑﻲدرز‬
‫ﻛﺸﻤﯿﺮ‪ ،‬ھﺮ ﺟﺎﻣﮫاي ﻛﮫ درھﻨﺪ ﺑﺎﻓﺘﮫ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬زﯾﺒﺎﯾﻲ و ﺟﻠﻮة ﺧﺎﺻﻲ داﺷﺖ ﻛﮫ ﺧﻠﻖ آن ﻓﻘﻂ از ھﻨﺮﻣﻨﺪان‬
‫ﺑﺎﺳﺘﺎن و ھﻨﺮﻣﻨﺪاي ﻓﻄﺮي اﯾﻦ ﻋﺼﺮ ﺳﺎﺧﺘﮫ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫‪ -II‬ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ‬
‫ﻛﻨﺴﺮت در ھﻨﺪ‪ -‬ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ و رﻗﺺ‪ -‬ﻣﻮﺳﯿﻘﯿﺪاﻧﺎن‪ -‬ﮔﺎم و ﻓﺮم‪ -‬ﻣﺎﯾﮫ‪ -‬ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ و ﻓﻠﺴﻔﮫ‬
‫‪an‬‬

‫ﯾﻚ ﺟﮭﺎﻧﮕﺮد اﻣﺮﯾﻜﺎﯾﻲ‪ ،‬ﻛﮫ در ﻣﺪرس اﺟﺎزه ﯾﺎﻓﺘﮫ ﺑﻮد وارد ﻛﻨﺴﺮﺗﻲ ﺷﻮد‪ ،‬در ﺣﺪود دوﯾﺴﺖ ھﻨﺪو را‬
‫دﯾﺪ‪ :‬ﻇﺎھﺮاً‪ ،‬ھﻤﮫ ﺑﺮھﻤﻦ؛ روي ﻧﯿﻤﻜﺖ ﯾﺎ ﻓﺮش ﻧﺸﺴﺘﮫ؛ ﺳﺮاﭘﺎ ﮔﻮش و ﻣﺠﺬوب ﺟﻤﻊ ﻛﻮﭼﻜﻲ از‬
‫ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺻﺪاي آﻻت ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن ﭼﻨﺎن ﺑﻠﻨﺪ ﺑﻮد ﻛﮫ ﮔﻮﯾﻲ ﺑﺮاي اﯾﻦ ﺑﮫ وﺟﻮد آﻣﺪه ﺑﻮد‬
‫ﻛﮫ ﺑﺎﯾﺪ در ﻣﺎه ھﻢ ﺻﺪاي آن ﺷﻨﯿﺪه ﺷﻮد‪ .‬ﺳﺎزھﺎ ﺑﺮاي اﯾﻦ ﻣﺴﺎﻓﺮ ﻏﺮﯾﺐ‪ ،‬و در ﻧﻈﺮ ﮔﺎه ﺗﻨﮓ او‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫‪pym‬‬

‫ﻣﺜﺎﺑﮫ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺑﺎﻏﻲ ﺑﻮد ﻓﺮاﻣﻮش ﺷﺪه و از ﻧﻈﺮ اﻓﺘﺎده‪ :‬ﻃﺒﻠﮭﺎﯾﻲ ﺑﮫ اﺷﻜﺎل و اﻧﺪازهھﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن؛‬
‫ﻓﻠﻮﺗﮭﺎي ﻣﺰﯾﻦ و ﺑﻮﻗﮭﺎي ﻣﺎرﻣﺎﻧﻨﺪ؛ و ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺟﻮر ﺳﺎز زھﻲ‪ .‬اﻏﻠﺐ اﯾﻦ اﺷﯿﺎ را ﺑﺎ اﺳﺘﺎدي ﺗﻤﺎم ﺳﺎﺧﺘﮫ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﻌﻀﻲ ھﻢ ﮔﻮھﺮآﮔﯿﻦ ﺑﻮد‪ .‬ﯾﻚ ﻃﺒﻞ ﺑﮫ ﻧﺎم ﻣﺮﯾﺪﻧﮕﮫ را ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﭼﻠﯿﻚ ﻛﻮﭼﻜﻲ ﺳﺎﺧﺘﮫ‪ ،‬دو ﺳﺮ آن‬
 ‫‪m‬‬
‫را ﺑﺎ ﭘﻮﺳﺖ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺎ ﺗﺴﻤﮫھﺎي ﭼﺮﻣﻲ ﻛﻮﭼﻜﻲ آن را ﺳﻔﺖ و ﺷﻞ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﺗﺎ زﯾﺮو ﺑﻤﻲ‬
‫ﺻﺪا را ﺗﻐﯿﯿﺮ دھﻨﺪ؛ ﺑﮫ ﭘﻮﺳﺖ ﯾﻚ ﺳﺮ ﻃﺒﻞ ذرات ﻣﻨﮕﻨﺰ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺞ ﺟﻮﺷﺎﻧﺪه‪ ،‬و ﻋﺼﺎرة ﺗﻤﺒﺮھﻨﺪي ﻣﺎﻟﯿﺪه‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﺎ از آن ﭘﺮدة ﺧﺎﺻﻲ درآورﻧﺪ‪ .‬ﻃﺒﺎل ﻓﻘﻂ ﺑﺎ دﺳﺖ ﻃﺒﻠﮫ ﻣﻲﻧﻮاﺧﺖ‪ ،‬ﮔﺎھﻲ ﺑﺎ ﻛﻒ دﺳﺖ‪ ،‬ﮔﺎھﻲ ﺑﺎ‬

‫‪.co‬‬
‫اﻧﮕﺸﺘﺎن‪ ،‬و ﮔﺎھﻲ ھﻢ ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﺳﺮاﻧﮕﺸﺖ‪ .‬ﻧﻮازﻧﺪة دﯾﮕﺮي ﻃﻨﺒﻮر )ﺗﻨﺒﻮره(‪ ،‬ﯾﺎ ﻋﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﭼﮭﺎرﺳﯿﻢ ﯾﺎ زه‬
‫ﻃﻮﯾﻞ داﺷﺖ ﻛﮫ داﯾﻤًﺎ آواي ﻣﻤﺘﺪي‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﺜﺎﺑﮫ زﻣﯿﻨﺔ ﻋﻤﯿﻖ و آرام ﻣﻠﻮدي )آھﻨﮓ(‪ ،‬از آن ﻃﻨﯿﻦاﻧﺪاز ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺳﺎزي دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ وﯾﻨﺎ‪ ،‬آواﯾﻲ ﺣﺴﺎس و رﺳﺎ داﺷﺖ؛ از ﻃﺒﻠﻚ ﭼﻮﺑﻲ ﭘﻮﺳﺖ ﻛﺸﯿﺪة ﯾﻚ ﺳﺮ اﯾﻦ ﺳﺎز‪،‬‬
‫ﺳﯿﻤﮭﺎﯾﻲ روي ﯾﻚ ﺻﻔﺤﺔ ﻓﻠﺰي ﺑﺎرﯾﻜﻲ ﻛﺸﯿﺪه ﺷﺪه ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﮫ ﺳﺮ دﯾﮕﺮ ﺳﺎز‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﺑﮫ ﯾﻚ ﻛﺪوي ﻣﯿﺎن‬
‫ﺗﮭﻲ ﻃﻨﯿﻦﺳﺎز‪ ،‬ﻣﻲرﺳﯿﺪ‪ .‬ﻧﻮازﻧﺪه‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﮫ اﻧﮕﺸﺘﺎن دﺳﺖ ﭼﭗ را ﻣﺎھﺮاﻧﮫ از اﯾﻦ ﭘﺮده ﺑﮫ آن ﭘﺮده‬

‫‪oo‬‬
‫ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲداد‪ ،‬ﺗﺎرھﺎ را ﺑﺎ زﺧﻤﮫ ﺑﮫ ارﺗﻌﺎش درﻣﻲآورد و ﻣﻠﻮدي را ﻗﻮت ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﻲﺑﺨﺸﯿﺪ‪ .‬ﺟﮭﺎﻧﮕﺮد ﺑﺎ‬
‫ﻓﺮوﺗﻨﻲ و ﺧﺸﻮع ﮔﻮش ﻣﻲداد‪ ،‬اﻣﺎ ﭼﯿﺰي ﻧﻤﻲﻓﮭﻤﯿﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ ھﻨﺪ دﺳﺖ ﻛﻢ ﺑﮫ ﺳﮫ ھﺰار ﺳﺎل ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬ﺳﺮودھﺎي وداﯾﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ھﻤﺔ اﺷﻌﺎر‬

‫‪yah‬‬
‫ھﻨﺪي‪ ،‬ﺑﺮاي ﺧﻮاﻧﺪن ﺳﺮوده ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬در ﺷﻌﺎﯾﺮ ﻛﮭﻦ‪ ،‬ﺷﻌﺮ و ﺗﺮاﻧﮫ و ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ و رﻗﺺ ﯾﻚ ھﻨﺮ ﺑﻮد‪.‬‬
‫رﻗﺺ ھﻨﺪي ﺑﮫ ﭼﺸﻢ ﻏﺮﺑﯿﺎن ھﺮزه و ﺷﮭﻮاﻧﻲ ﻣﻲﻧﻤﺎﯾﺪ؛ رﻗﺺ ﻏﺮﺑﻲ ﻧﯿﺰ در ﻧﻈﺮ ھﻨﺪﯾﺎن ھﻤﯿﻦ ﺣﺎل را‬
‫دارد؛ وﻟﻲ‪ ،‬در ﻗﺴﻤﺖ اﻋﻈﻢ ﺗﺎرﯾﺦ ھﻨﺪ‪ ،‬رﻗﺺ ﺷﻜﻠﻲ از ﻋﺒﺎدت دﯾﻨﻲ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﻌﻈﯿﻢ و ﺗﻜﺮﯾﻢ ﺧﺪاﯾﺎن‪،‬‬
‫ﻛﮫ ﺣﺮﻛﺖ و وزن )رﯾﺘﻢ( زﯾﺒﺎﯾﻲ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲداد‪ .‬ﻓﻘﻂ در دورهھﺎي ﺟﺪﯾﺪ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﯿﺸﻤﺎري از دﯾﻮه‬
‫داﺳﯿﮭﺎ از ﻣﻌﺎﺑﺪ در ﻣﻲآﻣﺪﻧﺪ ﺗﺎ دﻧﯿﺎﭘﺮﺳﺘﺎن را ﺳﺮﮔﺮم ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﻧﻈﺮ ھﻨﺪوان اﯾﻦ رﻗﺼﮭﺎ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﺤﺾ‬
‫ﺗﻦ ﻧﺒﻮد؛ از ﯾﻚ ﻧﻈﺮ‪ ،‬ﺗﺠﺴﻤﻲ از وزﻧﮭﺎ و ﻓﺮاﯾﻨﺪھﺎي ﺟﮭﺎن ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ .‬ﺷﯿﻮا‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬ﺧﺪاي رﻗﺺ‬
‫@‪h‬‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬و رﻗﺺ ﺷﯿﻮا رﻣﺰ ھﻤﺎن ﺣﺮﻛﺖ ﺟﮭﺎن ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﻣﻮﺳﯿﻘﯿﺪاﻧﺎن‪ ،‬ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬و رﻗﺎﺻﺎن‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ھﻤﺔ ھﻨﺮﻣﻨﺪان ھﻨﺪ‪ ،‬از ﻃﺒﻘﺎت ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮھﻤﻦ ﺷﺎﯾﺪ‬
‫ﺧﻮش ﻣﻲداﺷﺖ ﻛﮫ در ﺧﻠﻮت آوازي ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ ،‬و آن را وﯾﻨﺎ‪ ،‬ﯾﺎ ﺳﺎززھﻲ دﯾﮕﺮي‪ ،‬ھﻤﺮاه ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ﺳﺎز‬
‫زدن‪ ،‬ﯾﺎ ﺧﻮاﻧﺪن‪ ،‬ﯾﺎ رﻗﺼﯿﺪن را ﺑﮫ دﯾﮕﺮان ﻣﻲآﻣﻮﺧﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ھﺮﮔﺰ اﯾﻦ ﺧﯿﺎل در ﺳﺮش ﻧﺒﻮد ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﺮاي‬
‫دﺳﺘﻤﺰد‪ ،‬دﺳﺘﻲ ﺑﮫ ﺳﺎز ﯾﺎ ﺳﺎزي ﺑﮫ ﻟﺐ ﺑﺒﺮد‪ .‬ﺗﺎ ﭼﻨﺪي ﭘﯿﺶ‪ ،‬ﻛﻨﺴﺮﺗﮭﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ در ھﻨﺪ ﻛﻤﯿﺎب ﺑﻮد؛‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ ﻏﯿﺮدﯾﻨﻲ ﯾﺎ ﻋﺒﺎرت ﺑﻮد از آﻧﭽﮫ ﺗﻮدة ﻣﺮدم‪ ،‬ﺑﮫ ﻃﯿﺐ ﺧﺎﻃﺮ‪ ،‬زﻣﺰﻣﮫ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﯾﺎ ﺑﮫ ﻧﺤﻮي‬
‫ﻧﺎھﻨﺠﺎر ﺳﺎز ﻣﻲﻧﻮاﺧﺘﻨﺪ؛ ﯾﺎ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ ﻣﺠﻠﺴﻲ اروﭘﺎ‪ ،‬آن را در ﺣﻠﻘﺔ ﻛﻮﭼﻜﻲ‪ ،‬در ﺧﺎﻧﮫھﺎي اﺷﺮاف‪،‬‬
‫اﺟﺮا ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺧﻮد اﻛﺒﺮ ﺷﺎه‪ ،‬ﻛﮫ در ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ ﻣﮭﺎرت ﺗﺎم داﺷﺖ‪ ،‬ﻣﻮﺳﯿﻘﯿﺪاﻧﺎن ﻓﺮاواﻧﻲ در درﺑﺎر‬
‫ﺧﻮﯾﺶ ﮔﺮدآورد؛ ﯾﻜﻲ از ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎﻧﺶ‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﺎم ﺗﻨﺴﻦ‪ ،‬ﻣﺸﮭﻮر و ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ ﺷﺪ‪ ،‬وﻟﻲ در ﺳﻲ و‬
‫ﭼﮭﺎرﺳﺎﻟﮕﻲ‪ ،‬ﺑﺮ اﺛﺮ اﻓﺮاط در ﻣﯿﮕﺴﺎري‪ ،‬درﮔﺬﺷﺖ‪ .‬در ﻛﺎر ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ ﻛﺴﻲ اھﻞ ﺗﻔﻨﻦ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ھﻤﮫ‬
‫‪set‬‬

‫ﺣﺮﻓﮫاي ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ را ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﯾﻜﻲ از ﻛﻤﺎﻻت اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻧﻤﻲآﻣﻮﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﻛﻮدﻛﺎن را ﺗﻨﺒﯿﮫ‬
‫ﻧﻤﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ ﭼﺮا ﻣﺜﻞ ﺑﺘﮭﻮون ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻛﺎر ﻣﺮدم ﻧﮫ آن ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﺪﺳﺎز ﺑﺰﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﻣﻲﺑﺎﯾﺴﺖ ﺧﻮب‬
‫ﮔﻮش ﺑﺪھﻨﺪ‪.‬‬

‫ﮔﻮش ﻓﺮادادن ﺑﮫ ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ‪ ،‬درھﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮدھﻨﺮي ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪ ،‬و ﻧﯿﺎز ﺑﮫ ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﮔﻮش و ﺟﺴﻢ‬
‫‪an‬‬

‫و ﺟﺎن دارد‪ .‬ﺑﺮاي ﻏﺮﺑﯿﺎن‪ ،‬ﻛﻼم ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ ھﻨﺪي ﻣﻔﮭﻮﻣﺘﺮ از ﻛﻼم اﭘﺮاھﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﻟﺬت ﺑﺮدن از آن را‬
‫وﻇﯿﻔﺔ ﻃﯿﻘﺎﺗﻲ ﺧﻮد ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻧﯿﺴﺖ؛ ﻣﻮاﺿﯿﻊ ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ ھﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ھﺮ ﺟﺎي دﯾﮕﺮي‪ ،‬درﺑﺎرة دو ﻣﻮﺿﻮع‬
‫ﻋﺸﻖ و ﻣﺬھﺐ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ در ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ ھﻨﺪي ﻛﻼم ﭼﻨﺪان ارﺟﻲ ﻧﺪارد‪ ،‬و آوازﺧﻮان اﻏﻠﺐ ھﺠﺎھﺎي‬
‫ﺑﯿﻤﻌﻨﻲ را ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﻛﻠﻤﺎت ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ -‬و اﯾﻦ ﻛﺎري اﺳﺖ ﻛﮫ در ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﮫﺗﺮﯾﻦ آﺛﺎر ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ‬
‫‪pym‬‬

‫ﻣﺎ ﻧﯿﺰ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﯿﺮد‪ .‬ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ آﻧﮭﺎ در ﮔﺎﻣﮭﺎﯾﻲ ﻟﻄﯿﻔﺘﺮ و ﻇﺮﯾﻔﺘﺮ از ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ ﻣﺎ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﮫ ﮔﺎم‬
‫دوازده ﭘﺮدهاي ﻣﺎ ده »ﭘﺮدة ﻛﻮﭼﻚ« ﻣﻲاﻓﺰاﯾﻨﺪ‪ ،‬در ﻧﺘﯿﺠﮫ ﮔﺎم آﻧﮭﺎ ﻣﺸﺘﻤﻞ ﺑﺮ ﺑﯿﺴﺖ و دو رﺑﻊ ﭘﺮده‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ ھﻨﺪي را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﮫ ﻧﺘﮭﺎﯾﻲ ﻧﻮﺷﺖ ﻛﮫ از ﺣﺮوف ﺳﺎﻧﺴﻜﺮﯾﺖ ﺗﺮﻛﯿﺐ ﯾﺎﻓﺘﮫ اﺳﺖ؛‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻ آن را ﻧﮫ ﻣﻲﻧﻮﯾﺴﻨﺪ و ﻧﮫ ﻣﻲﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ .‬ﺑﻠﻜﮫ از »راه ﮔﻮش« از ﻧﺴﻠﻲ ﺑﮫ ﻧﺴﻞ دﯾﮕﺮ‪ ،‬و از اﺳﺘﺎد ﺑﮫ‬
‫ﺷﺎﮔﺮد‪ ،‬ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬ﺑﮫ ﺧﻂ ﺣﺎﻣﻞ ھﻢ از ھﻢ ﺟﺪا ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻠﻜﮫ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ و ﻣﺘﺼﻞ از ﭘﺮدهاي ﺑﮫ‬

‫‪.co‬‬
‫ﭘﺮدة دﯾﮕﺮ ﻣﻲرود؛ در ﻧﺘﯿﺠﮫ‪ ،‬ﺷﻨﻮﻧﺪهاي را ﻛﮫ ﺑﮫ ﺗﻜﯿﮫ ﯾﺎ ﺿﺮﺑﮫھﺎي ﻣﻨﻈﻢ آﻣﺨﺘﮫ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻮﻣﯿﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ ھﻨﺪي ﻧﮫ آﻛﻮردي دارد‪ ،‬ﻧﮫ ﺑﺎ آرﻣﻮﻧﻲ ﺳﺮوﻛﺎري؛ ﺑﻠﻜﮫ ﻓﻘﻂ ﻣﺤﺪود اﺳﺖ ﺑﮫ ﻣﻠﻮدي )آھﻨﮓ(‪ ،‬و‬
‫ﺷﺎﯾﺪ ﺑﺎ زﻣﯿﻨﮫاي از ﺗﮫﺻﺪاھﺎ؛ در اﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎ‪ ،‬اﯾﻦ ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ ﺑﺴﯿﺎر ﺳﺎدهﺗﺮ و اﺑﺘﺪاﯾﻲﺗﺮ از ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ اروﭘﺎﯾﻲ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ‪ ،‬از ﺳﻮي دﯾﮕﺮ‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ﮔﺎم و وزن‪ ،‬ﭘﯿﭽﯿﺪهﺗﺮ از آن اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻠﻮدﯾﮭﺎ‪ ،‬ھﻢ ﻣﺤﺪودﻧﺪ‪ ،‬ھﻢ‬
‫ﻧﺎﻣﺤﺪود‪ :‬ھﻤﮫ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﯾﻜﻲ از ﺳﻲ و ﺷﺶ ﻣﻘﺎم ﯾﺎ ﻟﺤﻦ ﺳﻨﺘﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ از ھﻤﯿﻦ ﺗﻤﮭﺎ ﻣﻲﺗﻮان‬

‫‪oo‬‬
‫وارﯾﺎﺳﯿﻮﻧﮭﺎي ﺑﻲﭘﺎﯾﺎن و ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ ﭘﺪﯾﺪ آورد‪ .‬ھﺮ ﯾﻚ ازاﯾﻦ ﺗﻤﮭﺎ ﯾﺎ »راﮔﮫھﺎ«‪ ،‬ﻣﺮﻛﺐ از ﭘﻨﺞ ﯾﺎ ﺷﺶ ﯾﺎ‬
‫ھﻔﺖ ﻧﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﮫ ﻧﻮازﻧﺪه داﯾﻢ ﺑﮫ ﯾﻜﻲ از آﻧﮭﺎ ﺑﺎز ﺑﺮﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ھﺮ راﮔﮫ را ﺑﮫ ﻧﺎم ھﻤﺎن ﺣﺎﻟﺘﻲ‬
‫ﻣﻲﺧﻮاﻧﻨﺪ ﻛﮫ ﻣﻲﺧﻮاھﻨﺪ آن را اﻟﻘﺎ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻼ »ﺳﭙﯿﺪهدم«‪» ،‬ﺑﮭﺎر«‪» ،‬زﯾﺒﺎﯾﻲ ﺷﺎﻣﮕﺎه«‪» ،‬ﻣﺴﺘﻲ«‪ ،‬و‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ اﯾﻨﮭﺎ‪ ،‬و ﺑﮫ زﻣﺎن ﻣﻌﯿﻨﻲ از روز ﯾﺎ ﺳﺎل ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﯾﻚ اﻓﺴﺎﻧﺔ ھﻨﺪي‪ ،‬اﯾﻦ راﮔﮫھﺎ ﻗﺪرت‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﺮﻣﻮزي دارﻧﺪ؛ از اﯾﻦ رو ﮔﻔﺘﮫاﻧﺪ ﻛﮫ ﯾﻚ رﻗﺎﺻﺔ ﺑﻨﮕﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﻮاﻧﺪن »ﻣﯿﮕﮫ ﻣﻠﺮ راﮔﮫ« ﯾﺎ آھﻨﮓ‬
‫ﺑﺎرانآور‪ ،‬ﻛﮫ ﻧﻮﻋﻲ »ﭘﺮﻟﻮد ﻗﻄﺮة ﺑﺎران« اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﮫ ﺧﺸﻜﺴﺎﻟﻲ ﭘﺎﯾﺎن داد‪ .‬ﻗﺪﻣﺖ راﮔﮫھﺎ ﺑﮫ آﻧﮭﺎ ﺧﺼﻠﺖ‬
‫ﻣﻘﺪﺳﻲ داده اﺳﺖ؛ ﻛﺴﻲ ﻛﮫ آﻧﮭﺎ را ﻣﻲﻧﻮازد ﺑﺎﯾﺪ‪ ،‬ﻣﺆﻣﻨﺎﻧﮫ‪ ،‬در آﻧﮭﺎ ﺑﮫ ﭼﺸﻢ ﻓﻮرﻣﮭﺎﯾﻲ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﺪ ﻛﮫ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﺔ ﺧﻮد ﺷﯿﻮاﺳﺖ‪ .‬ﻧﺎردة ﻧﻮازﻧﺪه‪ ،‬ﭼﻮن از ﺳﺮ ﺑﻲﭘﺮواﯾﻲ آﻧﮭﺎ را ﻧﻮاﺧﺖ‪ ،‬وﯾﺸﻨﻮ او را ﺑﮫ دوزخ‬
‫ﻓﺮﺳﺘﺎد‪ ،‬و در آﻧﺠﺎ ﻣﺮدان و زﻧﺎﻧﻲ را ﻧﺸﺎﻧﺶ دادﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﺮ دﺳﺘﮭﺎ و ﭘﺎھﺎي ﺷﻜﺴﺘﺔ ﺧﻮﯾﺶ ﻣﻲﮔﺮﯾﺴﺘﻨﺪ؛‬
‫وﯾﺸﻨﻮ ﮔﻔﺖ اﯾﻨﮭﺎ راﮔﮫھﺎ و راﮔﯿﻨﯿﮭﺎﯾﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻧﺎرده‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﺑﻲﭘﺮواي ﺧﻮد‪ ،‬آﻧﮭﺎ را از رﯾﺨﺖ‬
‫اﻧﺪاﺧﺘﮫ و ﭘﺎره ﭘﺎره ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬ﻣﻲﮔﻮﯾﻨﺪ ﻧﺎرده‪ ،‬ﭼﻮن اﯾﻦ را دﯾﺪ‪ ،‬ﻓﺮوﺗﻨﺎﻧﮫ‪ ،‬ﺟﻮﯾﺎي ﻛﻤﺎل واﻻﺗﺮي در‬
‫@‪h‬‬ ‫ھﻨﺮ ﺧﻮﯾﺶ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻮازﻧﺪة ھﻨﺪي ﭼﻨﺪان ﻣﻘﯿﺪ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﻌﮭﺪ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ راﮔﮫاي ﻛﮫ ﺑﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﮫاش اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺮده وﻓﺎدار‬
‫ﺑﻤﺎﻧﺪ؛ و اﮔﺮ ھﻢ ﻗﯿﺪي در ﻛﺎر ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ھﻤﺎنﻗﺪر اﺳﺖ ﻛﮫ آھﻨﮕﺴﺎز ﻏﺮﺑﻲ‪ ،‬ﻛﮫ ﺳﻮﻧﺎت ﯾﺎ ﺳﻤﻔﻮﻧﻲ ﻣﻲﺳﺎزد‪،‬‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮫ ﺗﻢ )اﺻﻠﻲ( ﺧﻮد ﻣﻘﯿﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﮫ ھﺮ ﺣﺎل‪ ،‬آﻧﭽﮫ در اﯾﻦ آزادي از دﺳﺖ ﻣﻲرود‪ ،‬در ﻧﺰدﯾﻚ ﺷﺪن ﺑﮫ‬
‫‪are‬‬

‫اﻧﺴﺠﺎم ﺳﺎﺧﺖ و اﻧﺘﻈﺎم ﺷﻜﻞ ﺟﺒﺮان ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﻮﺳﯿﻘﯿﺪان ھﻨﺪي ﻣﺜﻞ ﻓﯿﻠﺴﻮف ھﻨﺪي اﺳﺖ؛ ﺑﺎ ﻣﺤﺪود آﻏﺎز‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ و »رواﻧﺶ را ﺑﮫ ﻧﺎﻣﺤﺪود ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﺪ«؛ ﺑﺮﺗﻢ ﺧﻮد ﭼﻨﺪان ﭘﯿﺮاﯾﮫ ﻣﻲﺑﻨﺪﻧﺪ ﺗﺎ‪ ،‬ﺑﮫ ﯾﺎري ﺟﻮﯾﺒﺎر‬
‫ﻣﻮاﺟﻲ از وزن و ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪ ،‬و ﺣﺘﻲ ﯾﻜﻨﻮاﺧﺘﻲ ﺧﻮابآور ﻧﺘﮭﺎ‪ ،‬ﮔﻮﻧﮫاي ﯾﻮﮔﺔ ﻣﻮﺳﯿﻘﻲوار‪ ،‬ﻧﻮﻋﻲ‬
‫ﻓﺮاﻣﻮﺷﻲ اراده و ﻓﺮدﯾﺖ‪ ،‬ﻓﺮاﻣﻮﺷﻲ ﻣﺎده‪،‬‬
‫‪set‬‬
‫‪an‬‬
‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫‪.co‬‬
‫‪oo‬‬
‫‪yah‬‬
‫@‪h‬‬
‫‪are‬‬

‫ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻣﻐﻮﻟﻲ از درﺑﺎر اﻛﺒﺮ ﺷﺎه‪ ،‬در اﻛﺒﺮآﺑﺎد‪ ،‬ﻣﻮزة ھﻨﺮھﺎي زﯾﺒﺎي ﺑﺴﺘﻦ‬

‫زﻣﺎن‪ ،‬و ﻣﻜﺎن ﭘﺪﯾﺪ آﯾﺪ؛ در اﯾﻦ ﺣﺎل ‪ ،‬روح ﻋﺮوج ﻣﻲﻛﻨﺪ و‪ ،‬ﺑﺎ آﻣﯿﺰهاي ﺑﺴﯿﺎر ژرف‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﻮﺟﻮدي‬
‫ﻋﻤﯿﻖ‪ ،‬ﻋﻈﯿﻢ‪ ،‬و آرام‪ ،‬ﺑﺎ ﺣﻘﯿﻘﺘﻲ ازﻟﻲ و ﻧﺎﻓﺬ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺮ ھﻤﺔ ارادهھﺎي ﻛﻮﺷﻨﺪه و ﺗﻐﯿﯿﺮات و ﻣﺮﮔﮭﺎ ﻟﺒﺨﻨﺪ‬
‫ﻣﻲزﻧﺪ‪ ،‬اﺗﺼﺎل و ﭘﯿﻮﻧﺪي ﻣﺮﻣﻮز ﻣﻲﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﻣﺎ آراﻣﺶ‪ ،‬ﺛﺒﺎت‪ ،‬ﺗﺴﻠﯿﻢ‪ ،‬و ﺳﻜﻮن را ﺑﮫ ﺟﺎي ﺗﻼش‪ ،‬ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺗﻤﻨﺎ‪ ،‬و ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺮﻧﮕﺰﯾﺪهاﯾﻢ‪،‬‬
‫ﺷﺎﯾﺪ ھﯿﭻﮔﺎه ﺑﮫ ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ ھﻨﺪي ﺗﻮﺟﮭﻲ ﻧﻜﻨﯿﻢ و ھﺮﮔﺰ آن را در ﻧﯿﺎﺑﯿﻢ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻘﺎم زﻣﺎﻧﻲ دﺳﺖ ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ‬
‫اروﭘﺎ دوﺑﺎره ﺧﺎدم‪ ،‬و آﺳﯿﺎ دوﺑﺎره ﻣﺨﺪوم ﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ‪ ،‬در اﯾﻦ ﺣﺎل ﺑﺎز ﻧﻮﺑﺖ ﺑﮫ آﺳﯿﺎ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ از ھﺴﺘﻲ‪،‬‬
‫ﺛﺒﺎت‪ ،‬ﺗﺴﻠﯿﻢ و ﺳﻜﻮن ﺧﺴﺘﮫ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫‪ – III‬ﻧﻘﺎﺷﻲ‬
‫ﻣﺎﻗﺒﻞ ﺗﺎرﯾﺦ‪ -‬ﻓﺮﺳﻜﻮھﺎي آﺟﺎﻧﺘﺎ‪ -‬ﻣﯿﻨﯿﺎﺗﻮرھﺎي راﺟﭙﻮت‪ -‬ﻣﻜﺘﺐ ﻣﻐﻮﻟﻲ‪ -‬ﻧﻘﺎﺷﺎن‪ -‬ﻧﻈﺮﯾﮫﭘﺮدازان‬
‫‪pym‬‬

‫ﻛﺴﻲ را ﻛﻮﺗﮫاﻧﺪﯾﺶ ﻣﻲﻧﺎﻣﻨﺪ ﻛﮫ ﺟﮭﺎن را ﺑﺎ ﻣﻌﯿﺎرھﺎي دﯾﺎر ﺧﻮﯾﺶ ﺑﺴﻨﺠﺪ و ھﺮﭼﮫ را ﺑﺮاي او ﻧﺎﻣﺄﻧﻮس‬
‫اﺳﺖ ﺑﺮﺑﺮي ﺑﺪاﻧﺪ‪ .‬ﻣﻲﮔﻮﯾﻨﺪ روزي ﯾﻜﻲ از ﻧﻘﺎﺷﯿﮭﺎي اروﭘﺎﯾﻲ را ﺑﮫ ﺟﮭﺎﻧﮕﯿﺮﺷﺎه‪ -‬ﻛﮫ ﺧﻮد ذوﻗﻲ و‬
 ‫‪m‬‬
‫دﺳﺘﻲ در ھﻨﺮ داﺷﺖ‪ -‬ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ‪ ،‬و او ﺑﺎ ﻣﺨﺘﺼﺮ ﺳﺨﻨﻲ آن را رد ﻛﺮد؛ ﭼﻮن آن ﺗﺎﺑﻠﻮ »رﻧﮓ و‬
‫روﻏﻨﻲ« ﺑﻮد‪ ،‬و »او را از آن ﺧﻮش ﻧﻤﻲآﻣﺪ‪ «.‬داﻧﺴﺘﻦ اﯾﻦ ﻧﻜﺘﮫ ﺟﺎﻟﺐ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺣﺘﻲ ﯾﻚ اﻣﭙﺮاﻃﻮر ھﻢ‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﻮﺗﮫاﻧﺪﯾﺶ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﺑﺮاي ﺟﮭﺎﻧﮕﯿﺮ ﻟﺬت ﺑﺮدن از ﻧﻘﺎﺷﻲ رﻧﮓ و روﻏﻨﻲ اروﭘﺎﯾﻲ ھﻤﺎن ﻗﺪر‬

‫‪.co‬‬
‫ﺳﺨﺖ ﺑﻮد ﻛﮫ ادراك ﻣﯿﻨﯿﺎﺗﻮرھﺎي ھﻨﺪي ﺑﺮاي ﻣﺎ‪.‬‬

‫از روي ﻧﻘﻮش ﺣﯿﻮاﻧﺎت‪ -‬ﻛﮫ ﺑﮫ رﻧﮓ ﺳﺮخ اﺳﺖ‪ -‬و ﺷﻜﺎر ﻛﺮﻛﺪن ﻏﺎرھﺎي ﻣﺎﻗﺒﻞ ﺗﺎرﯾﺦ ﺳﯿﻨﮕﺎﻧﭙﻮر و‬
‫ﻣﯿﺮزاﭘﻮر‪ ،‬روﺷﻦ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ ﺗﺎرﯾﺦ ﻧﻘﺎﺷﻲ ھﻨﺪي ﺑﮫ ﭼﻨﺪھﺰار ﺳﺎل ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬در ﻣﯿﺎن ﻣﺎﻧﺪهھﺎي ﻋﺼﺮ‬
‫ﻧﻮﺳﻨﮕﻲ ھﻨﺪ‪ ،‬ﻛﺎردﻛﮭﺎي ﻧﻘﺎﺷﻲ‪ ،‬ﺑﺎ رﻧﮕﮭﺎي ﺳﻮدة آﻣﺎدة ﻛﺎر‪ ،‬ﻓﺮاوان اﺳﺖ‪ .‬در ﺗﺎرﯾﺦ ھﻨﺮ ھﻨﺪ‬

‫‪oo‬‬
‫ﮔﺴﯿﺨﺘﮕﯿﮭﺎي ﺑﺰرﮔﻲ وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﭼﻮن اﻛﺜﺮ آﺛﺎر ﻛﮭﻦ را ﺗﺄﺛﯿﺮات آب و ھﻮا از ﻣﯿﺎن ﺑﺮده اﺳﺖ؛ و‬
‫ﻣﻘﺪاري از آﺛﺎر ﺑﺎﻗﯿﻤﺎﻧﺪه را ھﻢ »ﺑﺖﺷﻜﻨﺎن« ﻣﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬از ﺳﻠﻄﺎن ﻣﺤﻤﻮد ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺗﺎ اورﻧﮓ زﯾﺐ‪ ،‬ﻧﺎﺑﻮد‬
‫ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬در ]ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ ﺑﻮداﯾﻲ[ »وﯾﻨﯿﮫﭘﯿﺘﻜﮫ« )ﯾﺎ ﺳﮫ ﺳﺒﺪ( )ﺣﺪود ‪300‬قم( آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ ﻛﺎخ ﭘﺴﯿﻨﺪي‬
‫ﺗﺎﻻرھﺎي ﻧﻘﺎﺷﻲ دارد؛ ﻓﺎ‪-‬ھﯿﻦ و ﯾﻮانﭼﻮاﻧﮓ [ زاﯾﺮان ﭼﯿﻨﻲ] ﺑﻨﺎھﺎﯾﻲ را ﻛﮫ ﺑﮫ داﺷﺘﻦ ﻧﻘﺎﺷﯿﮭﺎي ﻋﺎﻟﻲ‬
‫دﯾﻮاري وﺻﻒ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﻧﺸﺎﻧﻲ از اﯾﻦ ﺑﻨﺎھﺎ ﺑﮫ ﺟﺎ ﻧﻤﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﯾﻜﻲ از ﻛﮭﻨﺘﺮﯾﻦ ﻓﺮﺳﻜﻮھﺎي ﺗﺒﺖ‬

‫‪yah‬‬
‫ﻧﻘﺎﺷﻲ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ ﻣﺸﻐﻮل ﺗﺮﺳﯿﻢ ﺻﻮرﺗﻲ از ﺑﻮداﺳﺖ؛ ھﻤﯿﻦ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻣﺴﻠﻢ ﻣﻲﭘﻨﺪاﺷﺖ ﻛﮫ در‬
‫روزﮔﺎر ﺑﻮدا ﻧﻘﺎﺷﻲ ھﻨﺮي ﺑﻮد ﭘﺎﮔﺮﻓﺘﮫ‪.‬‬

‫ﻛﮭﻨﺘﺮﯾﻦ ﻧﻘﺎﺷﻲ ھﻨﺪي‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺸﻮد ﺗﺎرﯾﺨﻲ ﺑﺮاي آن ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ‪ ،‬ﯾﻚ دﺳﺘﮫ از ﻓﺮﺳﻜﻮھﺎي ﺑﻮداﯾﻲ )ﺣﺪود‬
‫‪100‬قم( اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺮ دﯾﻮارھﺎي ﻏﺎري در ﺳﯿﺮﮔﻮﯾﮫ‪ ،‬در اﯾﺎﻻت ﻣﺮﻛﺰي‪ ،‬ﭘﯿﺪا ﺷﺪ‪ .‬از آن ﺑﮫ ﺑﻌﺪ‪ ،‬ھﻨﺮ‬
‫ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻓﺮﺳﻜﻮ‪ -‬ﯾﻌﻨﻲ ﻧﻘﺎﺷﻲ روي دﯾﻮاري ﻛﮫ ﺗﺎزه ﺑﺮ آن ﮔﭻ ﻛﺸﯿﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ و ھﻨﻮز ﺧﺸﻚ ﻧﺸﺪه‬
‫@‪h‬‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ -‬ﮔﺎم ﺑﮫ ﮔﺎم ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﻛﺮد ﺗﺎ‪ ،‬ﺑﺮ دﯾﻮارھﺎي ﻏﺎرھﺎي آﺟﺎﻧﺘﺎ‪ ،‬ﺑﮫ ﻛﻤﺎﻟﻲ رﺳﯿﺪ ﻛﮫ ﺣﺘﻲ ﺟﻮﺗﻮ‪ ،‬و‬
‫ﻟﺌﻮﻧﺎردو [داوﯾﻨﭽﻲ] ھﻢ ھﺮﮔﺰ ﺑﮫ ﭘﺎي آن ﻧﺮﺳﯿﺪﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻌﺎﺑﺪ را در ادوار ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬از ﻗﺮن اول ﻣﯿﻼدي‬
‫ﺗﺎ ﻗﺮن ھﻔﺘﻢ ﻣﯿﻼدي‪ ،‬در ﺟﺒﮭﺔ ﺳﻨﮕﻲ داﻣﻨﺔ ﻛﻮھﻲ ﻛﻨﺪهاﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻏﺎرھﺎ‪ ،‬ﭘﺲ از زوال آﯾﯿﻦ ﺑﻮدا‪ ،‬ﻗﺮﻧﮭﺎ از‬
‫ﭼﺸﻢ ﺗﺎرﯾﺦ و ﯾﺎد ﻣﺮدﻣﺎن رﻓﺘﮫ ﺑﻮد؛ ﭘﯿﺮاﻣﻮن آﻧﮭﺎ ﺟﻨﮕﻞ روﯾﯿﺪه و آﻧﮭﺎ را ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً دﻓﻦ ﻛﺮده ﺑﻮد؛ ﻻﻧﺔ‬
‫ﺧﻔﺎش و ﻣﺎر و ﺟﺎﻧﻮران دﯾﮕﺮ ﺑﻮد‪ ،‬و ﻧﯿﺰ آﺷﯿﺎن ھﺰارﮔﻮﻧﮫ ﭘﺮﻧﺪه و ﺣﺸﺮه‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺎ ﻓﻀﻠﺔ ﺧﻮد ﻧﻘﺎﺷﯿﮭﺎ را‬
‫‪are‬‬

‫ﻛﺜﯿﻒ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ 1819‬ﭘﺎي اروﭘﺎﯾﯿﮭﺎ ﺑﮫ اﯾﻦ وﯾﺮاﻧﮫھﺎ رﺳﯿﺪ‪ ،‬و از ﯾﺎﻓﺘﻦ آن ﻓﺮﺳﻜﻮھﺎ‪ ،‬ﻛﮫ‬
‫اﻛﻨﻮن در ﻣﯿﺎن ﺷﺎھﻜﺎرھﺎي ھﻨﺮﺟﮭﺎن ﺟﺎي دارﻧﺪ‪ ،‬درﺷﮕﻔﺖ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫اﯾﻦ ﻣﻌﺎﺑﺪ را از آن رو ﻏﺎر ﺧﻮاﻧﺪهاﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﺴﯿﺎري از آﻧﮭﺎ را در دل ﻛﻮھﮭﺎ ﻛﻨﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼ ﻏﺎر ﺷﻤﺎرة ‪16‬‬
‫از ھﺮ ﻃﺮف ﺑﯿﺴﺖ ﻣﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﯿﺴﺖ ﺳﺘﻮن آن را ﻧﮕﺎه ﻣﻲدارد؛ در ﻃﻮل ﺗﺎﻻر اﺻﻠﻲ‪ ،‬ﺷﺎﻧﺰده ﺣﺠﺮة‬
‫‪set‬‬

‫رھﺒﺎﻧﻲ ھﺴﺖ‪ ،‬ﺟﻠﻮ آن را اﯾﻮاﻧﻲ ﻣﺮوق آراﺳﺘﮫ‪ ،‬و در ﭘﺸﺖ آن ﻣﺤﺮاﺑﻲ اﺳﺖ ﭘﻨﮭﺎن‪ .‬ھﻤﺔ دﯾﻮارھﺎ‬
‫ﭘﻮﺷﯿﺪه از ﻓﺮﺳﻜﻮﺳﺖ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ 1879‬ﺷﺎﻧﺰده ﻣﻌﺒﺪ از ﺑﯿﺴﺖ و ﻧﮫ ﻣﻌﺒﺪ ﻧﻘﺎﺷﻲ داﺷﺖ‪ .‬ﭼﻮن اﯾﻦ ﻧﻘﻮش‬
‫در ﻣﻌﺮض ھﻮا ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺗﺎ ﺳﺎل ‪ ،1910‬ﻧﻘﻮش ده ﺗﺎ از اﯾﻦ ﺷﺎﻧﺰده ﻣﻌﺒﺪ از ﻣﯿﺎن رﻓﺖ‪ ،‬و آﻧﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ‬
‫در ﺷﺶ ﻣﻌﺒﺪ دﯾﮕﺮ ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﻮﺷﺸﮭﺎي ﻧﺎﺑﺠﺎﯾﻲ ﻛﮫ در اﺣﯿﺎي آﻧﮭﺎ ﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺎﻗﺺ ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬روزﮔﺎري‬
‫ﯾﻜﻲ از اﯾﻦ ﻧﻘﺎﺷﯿﮭﺎ از رﻧﮕﮭﺎي ﺳﺮخ‪ ،‬ﺳﺒﺰ‪ ،‬آﺑﻲ‪ ،‬و ارﻏﻮاﻧﻲ ﻣﻲدرﺧﺸﯿﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﻣﺮوزه‪ ،‬ﺟﺰ ﺳﻄﻮﺣﻲ‬
‫‪an‬‬

‫ﻛﻤﺮﻧﮓ ﯾﺎ ﺳﯿﺎه‪ ،‬ﭼﯿﺰي از آن رﻧﮕﮭﺎ ﺑﺮﺟﺎي ﻧﻤﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از اﯾﻦ ﻧﻘﺎﺷﯿﮭﺎ‪ ،‬ﻛﮫ ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن و‬
‫ﻧﺎداﻧﻲ اﺑﻨﺎي ﺑﺸﺮ آﻧﮭﺎ را ﺗﯿﺮه ﻛﺮده‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ﻣﺎ ﻛﮫ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﯿﻢ اﻓﺴﺎﻧﮫھﺎي ﺑﻮداﯾﻲ را ﺑﺎ ﻋﻼﻗﮫ و اﯾﻤﺎن‬
‫ﺑﻮداﯾﻲ ﺑﺨﻮاﻧﯿﻢ‪ ،‬ﺧﺸﻦ و ﻋﺠﯿﺐ ﻣﻲﻧﻤﺎﯾﺪ؛ ﻧﻘﺎﺷﯿﮭﺎي دﯾﮕﺮي ھﻢ‪ ،‬ﻛﮫ روزﮔﺎري اﺳﺘﺎداﻧﮫ و ﻇﺮﯾﻒ ﺑﻮدﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺗﺠﻠﻲ اﺳﺘﺎدي ﺻﻨﻌﺘﮕﺮاﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻧﺎﻣﺸﺎن دﯾﺮي ﭘﯿﺶ از آﺛﺎرﺷﺎن از ﻣﯿﺎن رﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪pym‬‬

‫ﺑﮫ رﻏﻢ اﯾﻦ ﺗﺎراﺟﮭﺎ‪ ،‬ﻏﺎر ﺷﻤﺎرة ‪ 1‬ھﻨﻮز از ﻧﻈﺮ ﺷﺎھﻜﺎر ﻏﻨﻲ اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻨﺠﺎ‪ ،‬ﺑﺮ دﯾﻮاري‪ ،‬ﺗﺼﻮﯾﺮي‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻ از ﯾﻚ ﺑﻮديﺳﺘﻮه؛ او راھﺒﻲ ﺑﻮداﯾﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﻲﺑﺎﯾﺪ ﺑﮫ ﻧﯿﺮواﻧﮫ ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﮫ اﺧﺘﯿﺎر ﺧﻮد‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺗﻮﻟﺪھﺎي ﻣﺠﺪد ﻣﻜﺮر را ﻣﻲﭘﺬﯾﺮد ﺗﺎ در ﺟﮭﺎن ﺑﻤﺎﻧﺪ و ﯾﺎر اﻧﺴﺎﻧﮭﺎ ﺷﻮد‪ .‬اﻧﺪوھﻲ ﻛﮫ ﺑﺮ اﺛﺮ ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺑﮫ‬
‫آدﻣﻲ دﺳﺖ ﻣﻲدھﺪ‪ ،‬ھﯿﭻﮔﺎه ﺗﺎﻛﻨﻮن ﺑﮫ اﯾﻦ ﺧﻮﺑﻲ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻧﺸﺪه ﺑﻮد؛ ﺑﯿﻨﻨﺪه ﺑﺎ دﯾﺪن اﺛﺮ ﻣﺘﺤﯿﺮ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ‬
‫آﯾﺎ آن اﺛﺮ ﻇﺮﯾﻔﺘﺮ و ﻋﻤﯿﻘﺘﺮ اﺳﺖ ﯾﺎ ﺗﺎﺑﻠﻮ ﻧﻈﯿﺮ آن‪ ،‬ﻛﮫ ﻟﺌﻮﻧﺎردو [داوﯾﻨﭽﻲ] از ﺳﺮ ﻣﺴﯿﺢ ﻛﺸﯿﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﺑﺮ دﯾﻮار دﯾﮕﺮ ھﻤﺎن ﻣﻌﺒﺪ‪ ،‬ﻃﺮﺣﻲ از ﺷﯿﻮا و ھﻤﺴﺮش ﭘﺎروﺗﻲ ھﺴﺖ ﻛﮫ ﮔﻮھﺮھﺎﯾﻲ ﺑﮫ ﺧﻮﯾﺶ‬
‫آوﯾﺨﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬ﻧﺰدﯾﻚ آن‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﭼﮭﺎر آھﻮﺳﺖ‪ ،‬ﻛﮫ از ﻣﮭﺮ ﺑﻮداﯾﻲ ﺑﮫ ﺟﺎﻧﻮران ﺳﺮﺷﺎر اﺳﺖ؛ ﺑﺮ ﺳﻘﻒ‪،‬‬
‫ﻃﺮﺣﻲ از ﮔﻠﮭﺎ و ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن ھﺴﺖ ﻛﮫ ﭼﻨﺎن ﺑﮫ ﻇﺮاﻓﺖ ﻛﺸﯿﺪه ﺷﺪه ﻛﮫ ﮔﻮﯾﻲ ھﻨﻮز ﺟﺎن دارﻧﺪ‪ .‬روي ﯾﻜﻲ‬
‫از دﯾﻮارھﺎي ﻏﺎر ﺷﻤﺎرة ‪ ،17‬ﺗﺼﻮﯾﺮ زﯾﺒﺎﯾﻲ از وﯾﺸﻨﻮي ﺧﺪا و ﻣﻼزﻣﺎﻧﺶ ھﺴﺖ ﻛﮫ از آﺳﻤﺎن ﻓﺮود‬
‫ﻣﻲآﯾﻨﺪ ﺗﺎ در واﻗﻌﮫاي از زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ ﺑﻮدا ﺷﺮﻛﺖ ﺟﻮﯾﻨﺪ‪ .‬اﻛﻨﻮن ﻧﯿﻤﻲ از آن از ﻣﯿﺎن رﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮ دﯾﻮار‬

‫‪oo‬‬
‫دﯾﮕﺮي‪ ،‬ﻃﺮح زﻧﺪة ﺻﻮرت ﯾﻚ ﺷﺎھﺪﺧﺖ و ﻧﺪﯾﻤﮫھﺎي اوﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ »ﺷﺎھﻜﺎرھﺎ« ﻧﻘﺸﮭﺎي ﺑﺴﯿﺎري‬
‫آﻣﯿﺨﺘﮫ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻇﺎھﺮاً اﺛﺮ ﻧﮕﺎرﻧﺪﮔﺎن ﺧﺎﻣﮫ ﺳﺴﺘﻲ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺟﻮاﻧﻲ و ﺗﺮك ﺧﺎن و ﻣﺎن و‬

‫]ﻛﻮﺷﺶ ﻣﺎره در[ اﻏﻮاي ﺑﻮدا را ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫اﻣﺎ از آﻧﭽﮫ اﻛﻨﻮن ﺑﮫ ﺟﺎ ﻣﺎﻧﺪه ﻧﻤﻲﺗﻮان ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ اﺻﻞ اﯾﻦ آﺛﺎر ﻗﻀﺎوت ﻛﺮد؛ و ﺑﯿﺸﻚ ﻛﻠﯿﺪھﺎﯾﻲ ﺑﺮاي‬
‫ادراك آﻧﮭﺎ وﺟﻮد دارد ﻛﮫ ھﻨﻮز ﺑﺮ ﺟﺎﻧﮭﺎي ﺑﯿﮕﺎﻧﮫ آﺷﻜﺎر ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻨﮭﻤﮫ‪ ،‬ﻏﺮﺑﯿﺎن ﺣﺘﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ‬
‫اﺻﺎﻟﺖ ﻣﻮﺿﻮع‪ ،‬ﻣﯿﺪان ﻋﻈﻤﺖ ووﺳﻌﺖ ﻃﺮح‪ ،‬وﺣﺪت ﺗﺮﻛﯿﺐ‪ ،‬وﺿﻮح‪ ،‬ﺳﺎدﮔﻲ‪ ،‬روﺷﻨﻲ ﺧﻄﻮط‪ ،‬و‪-‬‬
‫ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺟﺰﺋﯿﺎت ﻓﺮاوان‪ -‬ﺗﻤﺎﻣﯿﺖ ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰ ﻛﺎر دﺳﺖ را‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﺎﯾﺔ ھﻼك ھﻤﺔ ﻧﻘﺎﺷﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺴﺘﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎﯾﺪ در ﻧﻈﺮ ﻣﺠﺴﻢ ﻛﺮد ﻛﮫ اﯾﻦ روﺣﺎﻧﯿﻮن ھﻨﺮﻣﻨﺪ‪ ،‬ﻛﮫ در اﯾﻦ ﺣﺠﺮهھﺎ ﻋﺒﺎدت ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮ اﯾﻦ‬
‫دﯾﻮارھﺎ و ﺳﻘﻔﮭﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﻮق و ذوﻗﻲ زاھﺪاﻧﮫ ﻧﻘﺶ ﻣﻲآﻓﺮﯾﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺎل آﻧﻜﮫ‪ ،‬در ھﻤﺎن ﻣﻮﻗﻊ‪ ،‬اروﭘﺎ در ﺗﺎرﯾﻜﻲ‬
‫@‪h‬‬
‫آﻏﺎز ﻗﺮون وﺳﻄﻲ ﻓﺮو رﻓﺘﮫ ﺑﻮد‪ .‬اﯾﻨﺠﺎ‪ ،‬در آﺟﺎﻧﺘﺎ‪ ،‬ﻋﺸﻖ دﯾﻨﻲ و اﯾﻤﺎن ﻣﺬھﺒﻲ ﻣﻌﻤﺎري‪ ،‬ﭘﯿﻜﺮﺗﺮاﺷﻲ‪ ،‬و‬
‫ﻧﻘﺎﺷﻲ را در وﺣﺪﺗﻲ ﻣﺒﺎرك ﻣﺠﺘﻤﻊ ﺳﺎﺧﺘﮫ و ﯾﻜﻲ از ﯾﺎدﺑﻮدھﺎي ﻋﺎﻟﻲ ھﻨﺮ ھﻨﺪي را ﭘﺪﯾﺪ آورده اﺳﺖ‪.‬‬

‫وﻗﺘﻲ ﻛﮫ ھﻮﻧﮭﺎ ﯾﺎ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﻌﺎﺑﺪ آﻧﺎن را ﺑﺴﺘﮫ ﯾﺎ وﯾﺮان ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ھﻨﺪﯾﺎن ﭼﯿﺮهدﺳﺘﻲ ﺧﻮد را در‬
‫ﻧﻘﺶﭘﺮدازي ﺑﮫ اﺷﻜﺎل ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ ﻣﺤﺪود ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬در ﻣﯿﺎن راﺟﭙﻮﺗﮭﺎ‪ ،‬ﻣﻜﺘﺒﻲ از ﻧﻘﺎﺷﺎن ﭘﯿﺪا ﺷﺪ ﻛﮫ‪ ،‬در‬
‫ﻣﯿﻨﯿﺎﺗﻮرھﺎي ﻇﺮﯾﻒ ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﺎﺟﺮاھﺎﯾﻲ از »ﻣﮭﺎﺑﮭﺎراﺗﺎ« و »راﻣﺎﯾﺎﻧﺎ«‪ ،‬و ﻛﺎرھﺎي ﻗﮭﺮﻣﺎﻧﻲ ﺳﺮان‬
‫‪are‬‬

‫راﺟﭙﻮﺗﺎﻧﮫ را ﻧﻘﺶ ﻛﺮدﻧﺪ؛ اﻏﻠﺐ اﯾﻦ آﺛﺎر ﺻﺮﻓًﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ﺧﻄﻮط ﻛﻠﻲ‪ ،‬ﻟﻜﻦ ﻃﺮﺣﮭﺎ ھﻤﮫ ﺟﺎﻧﺪار و‬
‫ﻛﺎﻣﻞ اﺳﺖ‪ .‬ﯾﻚ ﻧﻤﻮﻧﺔ ﺟﺬاب اﯾﻦ ﺳﺒﻚ در ﻣﻮزة ھﻨﺮھﺎي زﯾﺒﺎي ﺑﺴﺘﻦ ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﮫ ﯾﻜﻲ از راﮔﮫھﺎي‬
‫ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ را در ھﯿﺌﺖ زﻧﺎن زﯾﺒﺎ‪ ،‬و ﯾﻚ ﺑﺮج ﻋﻈﯿﻢ‪ ،‬و ﯾﻚ آﺳﻤﺎن اﺑﺮي را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﺔ دﯾﮕﺮي‬
‫در ﻣﻮﺳﺴﺔ ھﻨﺮ دﯾﺘﺮوﯾﺖ ھﺴﺖ ﻛﮫ ﺑﺎ ﻇﺮاﻓﺖ ﺑﯿﮭﻤﺘﺎﯾﻲ ﻣﺠﻠﺴﻲ از »ﮔﯿﺘﺎ‪ -‬ﮔﻮوﯾﻨﺪه« را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ‪ .‬در‬
‫اﯾﻦ ﻧﻘﺎﺷﯿﮭﺎ‪ ،‬و ﺳﺎﯾﺮ ﻧﻘﺎﺷﯿﮭﺎي ھﻨﺪي‪ ،‬اﻧﺴﺎن را ﺑﻨﺪرت از روي ﻣﺪل ﻛﺸﯿﺪهاﻧﺪ؛ ﻧﻘﺎش آﻧﮭﺎ را از روي‬
‫‪set‬‬

‫ﺗﺨﯿﻞ و ﺣﺎﻓﻈﺔ ﺧﻮد ﺗﺮﺳﯿﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ھﻨﺮﻣﻨﺪ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﺎ رﻧﮓ ﻟﻌﺎﺑﻲ درﺧﺸﺎﻧﻲ ﺑﺮ ﺳﻄﺢ ﻛﺎﻏﺬ ﻧﻘﺎﺷﻲ‬
‫ﻣﻲﻛﺮد؛ ﻗﻠﻢﻣﻮھﺎي ﻇﺮﯾﻔﻲ ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮد‪ ،‬ﻛﮫ آن را از ﻇﺮﯾﻔﺘﺮﯾﻦ ﻣﻮھﺎي ﺳﻨﺠﺎب‪ ،‬ﺷﺘﺮ‪ ،‬ﺑﺰ ﯾﺎ راﺳﻮي‬
‫ھﻨﺪي ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ؛ ﺧﻄﻮط و ﻧﻘﺶوﻧﮕﺎرھﺎ ﺑﺎ ﭼﻨﺎن آراﺳﺘﮕﯿﻲ ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻲﯾﺎﻓﺖ ﻛﮫ ﺣﺘﻲ ﭼﺸﻢ ﻧﺎآزﻣﻮدة‬
‫ﺑﯿﮕﺎﻧﮫ ھﻢ از آن ﻟﺬت ﻣﻲﺑﺮد‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫ﺷﺒﯿﮫ ھﻤﯿﻦ ﻛﺎر در ﺑﺨﺸﮭﺎي دﯾﮕﺮ ھﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺼﻮﺻًﺎ در اﯾﺎﻟﺖ ﻛﺎﻧﮕﺮه‪ ،‬ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺑﻮد‪ .‬ﻧﻮع دﯾﮕﺮي از‬
‫ھﻤﯿﻦ ﻧﻘﺎﺷﻲ »ژاﻧﺮ« در ﻋﮭﺪ ﺳﻠﺴﻠﺔ ﺗﯿﻤﻮرﯾﺎن ھﻨﺪ در دھﻠﻲ رواج ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺳﺒﻚ‪ ،‬ﻛﮫ از ﺧﻮﺷﻨﻮﯾﺴﻲ‬
‫ﻓﺎرﺳﻲ و ھﻨﺮ ﺗﺬھﯿﺐ و ﻣﺼﻮر ﻛﺮدن ﻧﺴﺦ ﺧﻄﻲ ﭘﯿﺪا ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻧﻮﻋﻲ ﺻﻮرﺗﮕﺮي اﺷﺮاﻓﻲ درآﻣﺪ‬
‫ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﮫ ﻟﺤﺎظ آراﺳﺘﮕﻲ و اﻧﺤﺼﺎري ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﺜﺎﺑﮫ ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ ﻣﺠﻠﺴﯿﻲ ﺷﺪ ﻛﮫ در درﺑﺎر ﺷﻜﻮﻓﺎ ﺑﻮد‪ .‬ﻧﻘﺎﺷﺎن‬
‫‪pym‬‬

‫ﺳﻠﺴﻠﺔ ﺗﯿﻤﻮرﯾﺎن ھﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻘﺎﺷﺎن ﻣﻜﺘﺐ راﺟﭙﻮت‪ ،‬ھﻤﺔ ﻛﻮﺷﺶ ﺧﻮد را در راه ﻇﺮاﻓﺖ ﺧﻄﻮط ﺑﮫ ﻛﺎر‬
‫ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ؛ و ﮔﺎھﻲ از ﻗﻠﻤﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ ﻓﻘﻂ از ﯾﻚ ﺗﺎر ﻣﻮ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬از رﻧﮓ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬و رﻣﺰ و ﭘﻮﺷﯿﺪﮔﻲ ﻛﻤﺘﺮ ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲرﻓﺖ؛ ﺑﻨﺪرت ﻓﻜﺮﺷﺎن ﻣﻌﻄﻮف ﺑﮫ دﯾﻦ ﯾﺎ اﺳﺎﻃﯿﺮ ﻣﻲﺷﺪ‪،‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺑﻠﻜﮫ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺧﻮد را ﻣﺤﺪود ﺑﮫ ﻛﺮة ﺧﺎك ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و در واﻗﻌﮕﺮاﯾﻲ ھﯿﭻ ﮔﺎه ﺷﺮط و ﻣﻘﺘﻀﯿﺎت اﺣﺘﯿﺎط‬
‫را از ﻧﻈﺮ دور ﻧﻤﻲداﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻮﺿﻮع ﻧﻘﺎﺷﯿﮭﺎ ﻣﺮدان و زﻧﺎن زﻧﺪهاي ﺑﻮد ﻛﮫ ﻣﻨﺼﺐ و ﺧﻮي درﺑﺎري‬
‫داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﮫ آﻧﻜﮫ ﺑﮫ ﻓﺮوﺗﻨﻲ ﺷﮭﺮه ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ اﯾﻦ اﻓﺮاد ﻋﺎﻟﻲﻣﻘﺎم‪ ،‬ﯾﻜﻲ ﭘﺲ از دﯾﮕﺮي‪ ،‬ﺑﺮاي‬

‫‪.co‬‬
‫‪oo‬‬
‫‪yah‬‬
‫@‪h‬‬
‫‪are‬‬

‫ﺷﯿﻮاي رﻗﺼﻨﺪه‪ ،‬ﺟﻨﻮب ھﻨﺪ‪ ،‬ﻗﺮن ‪ 17‬ﻣﯿﻼدي‪ ،‬اﻧﺴﺘﯿﺘﻮي ھﻨﺮي ﻣﯿﻨﯿﺎﭘﻮﻟﯿﺲ‬

‫‪set‬‬
‫‪an‬‬
‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫‪.co‬‬
‫‪oo‬‬
‫‪yah‬‬
‫@‪h‬‬
‫‪are‬‬

‫ﺑﻮداي آﻧﻮراد ھﺎﭘﻮرا‪ ،‬ﺳﯿﻼن‬

‫ﺗﺮﺳﯿﻢ ﭼﮭﺮهھﺎﯾﺸﺎن‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ ھﻨﺮﻣﻨﺪ ﻣﻲﻧﺸﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﻧﻘﺸﺨﺎﻧﮫھﺎي آن ﺷﺎه ھﻨﺮدوﺳﺖ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﺟﮭﺎﻧﮕﯿﺮ‪،‬‬
‫از ﺗﺼﺎوﯾﺮ ھﻤﺔ ﻓﺮﻣﺎﻧﻔﺮﻣﺎﯾﺎن ﯾﺎ درﺑﺎرﯾﺎن ﻣﮭﻢ‪ ،‬از ﻋﮭﺪ اﻛﺒﺮ ﺗﺎ آن روز‪ ،‬ﭘﺮﺷﺪ‪ .‬اﻛﺒﺮ اوﻟﯿﻦ ﻓﺮد آن‬
‫ﺳﻠﺴﻠﮫ ﺑﻮد ﻛﮫ ﻧﻘﺎﺷﻲ را ﺗﺮﻏﯿﺐ ﻛﺮد؛ اﮔﺮ ﻗﻮل اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ﻋﻼﻣﻲ را ﺑﺎور ﻛﻨﯿﻢ‪ ،‬در ﭘﺎﯾﺎن ﺳﻠﻄﻨﺖ اﻛﺒﺮ‬
‫ﺷﺎه‪ ،‬ﺻﺪ ﻣﺼﻮر اﺳﺘﺎد و ھﺰار ﻧﻘﺎش ﻣﺘﻔﻨﻦ در دھﻠﻲ ﻣﻘﺎم داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺣﻤﺎﯾﺖ ھﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﺔ ﺟﮭﺎﻧﮕﯿﺮ ﻣﻮﺟﺐ‬
‫‪set‬‬

‫ﺗﻜﺎﻣﻞ اﯾﻦ ھﻨﺮ ﺷﺪ‪ ،‬و داﻣﻨﺔ آن را از ﺻﻮرﺗﺴﺎزي ﺑﮫ ﺗﺮﺳﯿﻢ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻜﺎر و ﺳﺎﯾﺮ زﻣﯿﻨﮫھﺎي ﻃﺒﯿﻌﻲ‬
‫ﺑﺮاي ﭘﯿﻜﺮ آدﻣﮭﺎ‪ -‬ﻛﮫ ھﻤﭽﻨﺎن در ﺗﺼﻮﯾﺮ ﭼﯿﺮﮔﻲ داﺷﺖ‪ -‬ﮔﺴﺘﺮش داد‪ .‬ﯾﻚ ﻣﯿﻨﯿﺎﺗﻮر ﺧﻮد اﻣﭙﺮاﻃﻮر را‬
‫در ﭼﻨﮕﺎل ﺷﯿﺮي ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ ﺑﺮ ﭘﺸﺖ ﻓﯿﻞ ھﻤﺎﯾﻮﻧﻲ ﺟﮭﯿﺪه اﺳﺖ و دارد ﺑﮫ ﮔﻮﺷﺖ ﺷﺎھﺎﻧﮫ ﻧﺰدﯾﻚ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ -‬ﻣﻼزم ﺷﺎه ھﻢ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ﺟﺎن‪ ،‬ﻓﺮار را ﺑﺮ ﻗﺮار ﺗﺮﺟﯿﺢ داده اﺳﺖ‪ .‬در ﻋﮭﺪ ﺷﺎه ﺟﮭﺎن‪ ،‬اﯾﻦ‬
‫‪an‬‬

‫ھﻨﺮ ﺑﮫ اوج ﺧﻮد رﺳﯿﺪ و ﻛﻢ ﻛﻢ رو ﺑﮫ ﺳﺮاﺷﯿﺐ اﻧﺤﻄﺎط اﻓﺘﺎد؛ ﻧﻈﯿﺮ اﯾﻦ اﻣﺮ در ﻣﻮرد ﻧﻘﺎﺷﯿﮭﺎي ﭼﺎﭘﻲ‬
‫ژاﭘﻨﻲ روي داد ﻛﮫ وﺳﻌﺖ رواج آن در ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم از ﯾﻚ ﺳﻮ ﺑﺮ ﻋﻼﻗﻤﻨﺪان آن اﻓﺰود‪ ،‬و از ﺳﻮي دﯾﮕﺮ‬
‫از ذوق ﺳﻠﯿﻢ در آن ھﻨﺮ ﻛﺎﺳﺖ‪ .‬اورﻧﮓزﯾﺐ‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﮫ ﺣﻜﻢ دﻗﯿﻖ ﺷﺮع اﺳﻼم‪ ،‬ﻛﮫ ھﻤﺎن ﺣﺮﻣﺖ‬
‫ﺷﺒﯿﮫﺳﺎزي ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬زوال اﯾﻦ ھﻨﺮ را ﺗﻜﻤﯿﻞ ﻛﺮد‪.‬‬
‫‪pym‬‬

‫ﻣﺼﻮران ھﻨﺪي‪ ،‬از رھﮕﺬر ﺑﺨﺸﺸﮭﺎي ھﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﺔ ﺷﺎھﺎن ﺳﻠﺴﻠﺔ ﺗﯿﻤﻮرﯾﺎن ھﻨﺪ در دھﻠﻲ‪ ،‬از ﭼﻨﺎن‬
‫رﻓﺎھﻲ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ﻗﺮﻧﮭﺎ ﭘﯿﺶ از آن ﻧﻈﯿﺮي ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﺻﻨﻒ ﻣﺼﻮران‪ ،‬ﻛﮫ ﺧﻮد را از دورة‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺑﻮداﯾﻲ ﺳﺮﭘﺎ ﻧﮕﺎه داﺷﺘﮫ ﺑﻮد‪ ،‬ﺟﻮاﻧﻲ از ﺳﺮﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬و ﺑﺮﺧﻲ از اﻋﻀﺎﯾﺶ از آن ﭘﺮدة ﮔﻤﻨﺎﻣﯿﻲ ﻛﮫ‬
‫ﻓﺮاﻣﻮﺷﻲ زﻣﺎﻧﮫ‪ ،‬و ﻏﻔﻠﺖھﻨﺪو از ارزش ﻓﺮد‪ ،‬ﺑﺮ ﺳﺮاﺳﺮ آﺛﺎر ھﻨﺮي ﻛﺸﯿﺪه ﺑﻮد ﺑﮫ درآﻣﺪﻧﺪ‪ .‬از آن ھﻔﺪه‬
‫ﻣﺼﻮري ﻛﮫ در ﻋﮭﺪ اﻛﺒﺮ ﺳﺮآﻣﺪ اﻗﺮان ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺳﯿﺰده ﺗﻦ ھﻨﺪو ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺤﺒﻮﺑﺘﺮﯾﻦ ھﻤﺔ ﻣﺼﻮران درﺑﺎر‬

‫‪.co‬‬
‫اﯾﻦ ﻣﻐﻮل ﺑﺰرگ‪ ،‬دﺳﻮﻧﺖ ﺑﻮد‪ ،‬و‪ ،‬ﺑﺎ آﻧﻜﮫ ﺗﺒﺎر ﭘﺴﺘﻲ داﺷﺖ و ﭘﺪرش ﭘﺎﻟﻜﻲﻛﺶ ﺑﻮد‪ ،‬اﯾﻦ ﻧﻜﺘﮫ از ﻣﻨﺰﻟﺖ‬
‫او در ﻧﻈﺮ ﺳﻠﻄﺎن ﻧﻜﺎﺳﺖ‪ .‬ﺟﻮان ﻋﺠﯿﺒﻲ ﺑﻮد‪ ،‬و اﺻﺮار داﺷﺖ ھﺮ ﺟﺎ ﻛﮫ ﻣﻲرود و ھﺮ ﺳﻄﺤﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ‬
‫دﺳﺘﺶ ﻣﻲرﺳﺪ ﺑﺮ آن ﻧﻘﺸﻲ ﺑﭙﺮدازد‪ .‬اﻛﺒﺮ ﺑﮫ ﻧﺒﻮغ او ﭘﻲ ﺑﺮد‪ ،‬و ﺑﮫ اﺳﺘﺎد ﻣﺼﻮراﻧﺶ دﺳﺘﻮر داد ﻛﮫ او‬
‫را ﺗﻌﻠﯿﻢ دھﺪ‪ .‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم‪ ،‬اﯾﻦ ﭘﺴﺮ ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ اﺳﺘﺎد زﻣﺎﻧﺔ ﺧﻮﯾﺶ ﺷﺪ؛ اﻣﺎ‪ ،‬ﭼﻮن آوازهاش ﺑﮫ ھﻤﮫ ﺟﺎ‬
‫رﺳﯿﺪ‪ ،‬ﺑﺎ زﺧﻢ ﺧﻨﺠﺮي ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ را ﻛﺸﺖ‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫ھﺮﺟﺎ ﻣﺮداﻧﻲ دﺳﺖ ﺑﮫ ﻛﺎري ﻣﻲزﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻣﺮداﻧﻲ دﯾﮕﺮ ﭘﯿﺪا ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﮫ راه اﻧﺠﺎم ﻛﺎر را‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫ﺻﻮرﺗﻲ ﺑﮭﺘﺮ‪ ،‬ﺑﺮاي آﻧﺎن ﺗﻮﺿﯿﺢ دھﻨﺪ‪ .‬ھﻨﺪﯾﺎن‪ ،‬ﮔﺮﭼﮫ در ﻋﺮﺻﺔ ﻓﻠﺴﻔﮫ ﺑﮫ ﻣﻨﻄﻖ ارﺟﻲ ﻧﻤﻲﻧﮭﺎدﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻣﻨﻄﻖ را دوﺳﺖ داﺷﺘﻨﺪ و ﺑﺮ آن ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﺎ روش ﻇﺮﯾﻒ ھﻤﺔ ھﻨﺮھﺎ را در ﻗﺎﻟﺐ دﻗﯿﻘﺘﺮﯾﻦ و ﻣﻌﻘﻮﻟﺘﺮﯾﻦ‬
‫ﻗﻮاﻋﺪ ﺑﺮﯾﺰﻧﺪ‪ .‬از اﯾﻦ رو‪ ،‬در آﻏﺎز ﻋﺼﺮ ﻣﺴﯿﺤﻲ‪» ،‬ﺳﻨﺪﻧﮕﮫ« ﯾﺎ »ﺷﺶاﻧﺪام ﻧﻘﺎﺷﻲ ھﻨﺪي«‪ -‬ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻧﭽﮫ‬

‫‪yah‬‬
‫ﺑﻌﺪاً‪،‬‬

‫و ﺷﺎﯾﺪ ﺑﮫ ﺗﻘﻠﯿﺪ از ھﻨﺪ‪ ،‬در ﭼﯿﻦ اﺑﺪاع ﺷﺪ‪ -‬را وﺿﻊ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ﺷﺶ ﻗﺎﻋﺪة ﻋﺎﻟﻲ ھﻨﺮ ﺗﺼﻮﯾﺮي اﺳﺖ‪:‬‬
‫)‪ (1‬ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻧﻤﻮدھﺎ؛ )‪ (2‬ادراك‪ ،‬ﺳﻨﺠﺶ و ﺳﺎﺧﺖ درﺳﺖ؛ )‪ (3‬ﺗﺠﺴﻢ اﺣﺴﺎﺳﺎت روي ﻓﺮﻣﮭﺎ؛ )‪ (4‬در‬
‫ﻛﺎر آوردن زﯾﺒﺎﯾﻲ‪ ،‬ﯾﺎ ﺗﺠﺴﻢ ھﻨﺮي؛ )‪ (5‬ﺷﺒﺎھﺖ؛ و )‪ (6‬ﻛﺎرﺑﺮد ھﻨﺮي ﻗﻠﻢﻣﻮ و رﻧﮕﮭﺎ‪ .‬ﺑﻌﺪھﺎ ﯾﻚ‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ ﻗﻮاﻋﺪ ﺟﻤﺎﻟﺸﻨﺎﺳﻲ دﻗﯿﻘﻲ ﺑﮫ ﻧﺎم ﺷﯿﻠﭙﮫ‪ -‬ﺷﺎﺳﺘﺮه ﭘﺪﯾﺪ آﻣﺪ ﻛﮫ در آن ﻗﻮاﻋﺪ و ﺳﻨﻦ ھﺮ ھﻨﺮي‬
‫@‪h‬‬
‫ﺑﺮاي ھﻤﯿﺸﮫ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﮔﻔﺘﮫاﻧﺪ ﻛﮫ ھﻨﺮﻣﻨﺪ ﺑﺎﯾﺪ داﻧﺎي وداھﺎ ﺑﺎﺷﺪ؛ »از ﭘﺮﺳﺘﺶ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺮور‬
‫ﺷﻮد؛ ﺑﮫ ھﻤﺴﺮش وﻓﺎدار ﺑﺎﺷﺪ؛ از زﻧﺎن ﻧﺎﻣﺤﺮم دوري ﺟﻮﯾﺪ؛ و‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻘﻮا و ﭘﺮھﯿﺰﮔﺎري‪ ،‬از ﺧﺮﻣﻦ ﻋﻠﻮم‬
‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﮭﺮهھﺎ ﮔﯿﺮد‪«.‬‬

‫در ﻓﮭﻢ ھﻨﺮ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﺷﺮﻗﻲ ﻧﻜﺎﺗﻲ ھﺴﺖ ﻛﮫ‪ ،‬اﮔﺮ آﻧﮭﺎ را ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﮫ ﻗﺮار دھﯿﻢ‪ ،‬ﻛﺎر ﻣﺎ را ﺗﺴﮭﯿﻞ‬
‫ﺧﻮاھﺪﻛﺮد‪ :‬ﻧﺨﺴﺖ آﻧﻜﮫ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﺷﺮق ﻣﻲﻛﻮﺷﺪ ﻧﻘﺶﭘﺮداز اﺣﺴﺎﺳﮭﺎ ﺑﺎﺷﺪ ﻧﮫ اﺷﯿﺎ‪ ،‬آﻧﮭﺎ را ﺗﺼﻮﯾﺮ‬
‫‪are‬‬

‫ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ اﻟﻘﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ دﯾﮕﺮ آﻧﻜﮫ اﯾﻦ ھﻨﺮ ﺑﮫ ﺧﻂ ﻣﺘﻜﻲ اﺳﺖ ﻧﮫ ﺑﮫ رﻧﮓ؛ ﺳﻮم آﻧﻜﮫ ھﺪف ان ﺧﻠﻖ‬
‫ﻋﺎﻃﻔﺔ ﻣﺬھﺒﻲ و ﺟﻤﺎﻟﭙﺮﺳﺘﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﮫ ﺗﺠﺪﯾﺪ آﻓﺮﯾﻨﺶ واﻗﻌﯿﺖ؛ ﭼﮭﺎرم آﻧﻜﮫ ﺑﯿﺸﺘﺮ دﻟﺒﺴﺘﮫ »ﺟﺎن« ﯾﺎ‬
‫»روح« اﻧﺴﺎﻧﮭﺎ و اﺷﯿﺎ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﮫ دﻟﺒﺴﺘﺔ ﺷﻜﻞ ﻣﺎدي آﻧﮭﺎ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻨﻤﮭﻤﮫ‪ ،‬ھﺮﭼﮫ ﻛﻮﺷﺶ ﻛﻨﯿﻢ‪ ،‬ﻣﺸﻜﻞ ﺑﺘﻮان آن‬
‫ﺗﻮﺳﻌﺔ ﻓﻨﻲ ﯾﺎ وﺳﻌﺖ و ﻋﻤﻖ ﻣﻌﻨﺎي ھﻨﺮ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﭼﯿﻦ را در ﻧﻘﺎﺷﻲ ھﻨﺪي ﭘﯿﺪا ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از ھﻨﺪﯾﺎن اﯾﻦ‬
‫ﻧﻜﺘﮫ را ﺑﺎ ﺧﯿﺎﻟﺒﺎﻓﻲ ﭼﻨﯿﻦ ﺗﻮﺿﯿﺢ ﻣﻲدھﻨﺪ‪ :‬ﻧﻘﺎﺷﻲ ھﻨﺮي ﺑﻮد ﺑﺴﯿﺎر ﺳﮭﻞ و آﺳﺎن‪ ،‬و ھﺪﯾﮫاي ﻧﺒﻮد ﻛﮫ‬
‫‪set‬‬

‫دﺷﻮار ﺑﮫ دﺳﺖ آﯾﺪ ﺗﺎ در ﺧﻮر ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﮫ ﺧﺪاﯾﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬از اﯾﻦ رو زوال ﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬ﺷﺎﯾﺪ ﺗﺼﺎوﯾﺮ‪ ،‬ﻛﮫ اﺷﯿﺎﯾﻲ‬
‫ﻧﺎﺗﻮان و ﻧﺎﭘﺎﯾﺪار اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﻮر و ﺷﻮق ھﻨﺪي را ﺑﺮاي ﺗﺠﺴﻢ ﭘﺎﯾﺪار و ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر ﺧﺪاي ﺑﺮﮔﺰﯾﺪهاش ارﺿﺎ‬
‫ﻧﻤﻲﻛﺮد‪ .‬رﻓﺘﮫ رﻓﺘﮫ‪ ،‬ﻛﮫ آﯾﯿﻦ ﺑﻮدا ﺑﺎ ﭘﯿﻜﺮﺗﺮاﺷﻲ ھﻤﺴﺎز ﺷﺪ‪ ،‬و ﻣﻌﺎﺑﺪ ﺑﺮھﻤﻨﻲ اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺖ و در ھﻤﮫ‬
‫ﺟﺎ ﺑﺮﭘﺎ ﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻘﺎﺷﻲ ﺟﺎي ﺧﻮد را ﺑﮫ ﭘﯿﻜﺮﺗﺮاﺷﻲ داد و ﺳﻨﮓ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر ﺟﺎي رﻧﮓ و ﺧﻂ را ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫‪ – IV‬ﻣﺠﺴﻤﮫﺳﺎزي‬
‫اوﻟﯿﮫ‪ -‬ﺑﻮداﯾﻲ‪ -‬ﮔﻨﺪھﺎره‪ -‬ﻋﺼﺮﮔﻮﭘﺘﮫ‪» -‬ﻣﺴﺘﻌﻤﺮاﺗﻲ«‪ -‬ارزﯾﺎﺑﻲ‬
‫‪pym‬‬

‫از ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﻣﻮھﻨﺠﻮ‪-‬دارو ﺗﺎ ﻋﺼﺮ آﺷﻮﻛﺎ‪ ،‬ﻧﻤﻲﺗﻮان از ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﺠﺴﻤﮫﺳﺎزي ھﻨﺪي ﻧﺸﺎﻧﻲ‬
‫ﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﮫ ﺣﺪس‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﭼﻨﯿﻦ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ ﺷﻜﺎف در آﮔﺎھﻲ ﻣﺎ از اﯾﻦ ھﻨﺮ ﭘﺪﯾﺪ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﮫ در‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺧﻮد اﯾﻦ ھﻨﺮ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ھﻨﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ﭼﻨﺪي ﺑﺎ ﺗﮭﺎﺟﻤﺎت آرﯾﺎﯾﯿﺎن دﭼﺎر ﺗﮭﯿﺪﺳﺘﻲ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺠﺴﻤﮫﺳﺎزي‪ ،‬از‬
‫ﺳﻨﮓ ﺑﮫ ﭼﻮب روي آورده؛ ﯾﺎ ﺷﺎﯾﺪ آرﯾﺎﯾﯿﮭﺎ ﺑﯿﺶ از آن ﺑﮫ ﺟﻨﮓ ﺗﻮﺟﮫ داﺷﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻓﻜﺮ ھﻨﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻛﮭﻨﺘﺮﯾﻦ ﭘﯿﻜﺮهھﺎي ﺳﻨﮕﻲ ﻛﮫ در ھﻨﺪ ﻣﺎﻧﺪه از زﻣﺎن آﺷﻮﻛﺎﺳﺖ؛ وﻟﻲ در ﺳﺎﺧﺘﻦ اﯾﻦ ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎ ﭼﻨﺎن‬

‫‪.co‬‬
‫اﺳﺘﺎدي‪ ،‬ﻣﮭﺎرت و ﻛﻤﺎل ﺑﮫ ﻛﺎر رﻓﺘﮫ ﻛﮫ ﺟﺎي ھﯿﭻ ﺗﺮدﯾﺪ ﺑﺎﻗﻲ ﻧﻤﻲﮔﺬارد ﻛﮫ اﯾﻦ ھﻨﺮ‪ ،‬از ﻗﺮﻧﮭﺎ ﭘﯿﺶ از‬
‫آن‪ ،‬در ﺣﺎل رﺷﺪ و ﺗﻜﺎﻣﻞ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬آﯾﯿﻦ ﺑﻮدا‪ ،‬ﭼﻮن از ﺑﺖﭘﺮﺳﺘﻲ و ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎي واﺑﺴﺘﮫ ﺑﮫ ﻣﺴﺎﺋﻞ‬
‫ﻏﯿﺮدﯾﻨﻲ ﺑﯿﺰار ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺮ ﺳﺮ راه ﻧﻘﺎﺷﻲ و ﻣﺠﺴﻤﮫﺳﺎزي ﻣﻮاﻧﻊ ﻣﺸﺨﺼﻲ ﮔﺬاﺷﺘﮫ ﺑﻮد‪ :‬ﺑﻮدا »ﻧﻘﺎﺷﯿﮭﺎي‬
‫ﺧﯿﺎﻟﻲ را‪ ،‬ﻛﮫ در ھﯿﺌﺖ ﭘﯿﻜﺮھﺎي ﻣﺮدان و زﻧﺎن ﻛﺸﯿﺪه ﻣﻲﺷﺪ‪ «،‬ﻣﻨﻊ‬

‫‪oo‬‬
‫‪yah‬‬
‫@‪h‬‬
‫‪are‬‬
‫‪set‬‬

‫ﺷﯿﻮاي ﺳﮫﭼﮭﺮه ﯾﺎ ﺗﺮﯾﻤﻮرﺗﻲ‪ ،‬در اﻟﻔﻨﺘﺎ‬

‫‪an‬‬
‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫‪.co‬‬
‫‪oo‬‬
‫‪yah‬‬
‫@‪h‬‬
‫‪are‬‬

‫ﺳﺘﻮن آﺷﻮﻛﺎ ﺑﺎ ﺳﺮﺳﺘﻮن ﭘﯿﻜﺮ ﺷﯿﺮ‪ ،‬ﻣﻮزة ﺳﺎرﻧﺎت ﺑﻨﺎرس‬

‫ﻛﺮد‪ .‬در اﺛﺮ اﯾﻦ ﻣﻨﻊ‪ ،‬ﻛﮫ ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ ﺷﺒﺎھﺖ ﺑﮫ ﺗﺤﺮﯾﻢ ﻣﻮﺳﻲ داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﮫ ھﻨﺮ ﺗﺼﻮﯾﺮي و ﺗﺠﺴﻤﻲ ھﻨﺪ ﻧﯿﺰ‪،‬‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ھﻨﺮ ﯾﮭﻮدﯾﮫ و ھﻨﺮ در ﻋﺎﻟﻢ اﺳﻼﻣﻲ‪ ،‬ﻟﻄﻤﺎﺗﻲ وارد ﺷﺪ‪ .‬ھﺮ ﭼﮫ آﯾﯿﻦ ﺑﻮدا از ﺳﺨﺘﮕﯿﺮﯾﮭﺎي ﺧﻮد‬
‫ﻣﻲﻛﺎﺳﺖ و ﺑﯿﺶ از ﭘﯿﺶ ﺑﮫ ﮔﺮاﯾﺶ دراوﯾﺪي ﺑﮫ ﻧﻤﺎد و اﺳﻄﻮره رو ﻣﻲآورد‪ ،‬ﭘﯿﺮاﯾﺸﮕﺮي آن ھﻢ ﺑﺘﺪرﯾﺞ‬
‫ﻧﺮﻣﺘﺮ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﮫ ھﻨﺮ ﻛﻨﺪهﻛﺎري )در ﺣﺪود ‪200‬قم( دوﺑﺎره در ﻧﻘﺶ ﺑﺮﺟﺴﺘﺔ ﺳﻨﮕﻲ »ﻧﺮدهھﺎ«ي‬
‫‪set‬‬

‫ﭘﯿﺮاﻣﻮن »ﺳﺘﻮﭘﺎ«ھﺎ ﯾﺎ ﮔﻮراﺑﮭﺎي ﺑﻮداﯾﻲ در ﺑﻮده ﮔﺎﯾﺎ و ﺑﺎرھﻮت ﭘﯿﺪا ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺟﺰﺋﻲ از ﯾﻚ ﻃﺮح‬
‫ﻣﻌﻤﺎري ﺑﻮد ﺗﺎ ﯾﻚ ھﻨﺮ ﻣﺴﺘﻘﻞ؛ و ﻣﺠﺴﻤﮫﺳﺎزي ھﻨﺪي‪ ،‬ﺗﺎ ﭘﺎﯾﺎن ﺗﺎرﯾﺦ ﺧﻮد‪ ،‬ھﻤﭽﻨﺎن ﺟﺰﺋﻲ از ﻣﻌﻤﺎري‬
‫ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬و ﻧﻘﺶ ﺑﺮﺟﺴﺘﮫ را ﺑﮫ ﺗﺮاﺷﯿﺪن ﻣﺠﺴﻤﺔ ﻛﺎﻣﻞ و و ﺗﻤﺎم ﺗﺮﺟﯿﺢ دادﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ھﻨﺮ ﻧﻘﺶ ﺑﺮﺟﺴﺘﮫ‪،‬‬
‫در ﻣﻌﺎﺑﺪ ﺟﯿﻦ در ﻣﺘﻮرا‪ ،‬و ﺑﻘﺎع ﺑﻮداﯾﻲ در اﻣﺮاوﺗﻲ و آﺟﺎﻧﺘﺎ‪ ،‬ﺑﮫ ذروة ﻛﻤﺎل رﺳﯿﺪ‪ .‬ﯾﻜﻲ از‬
‫‪an‬‬

‫ﺻﺎﺣﺒﻨﻈﺮان داﻧﺎ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ﻧﺮدة اﻣﺮاوﺗﻲ »ﺷﺎدياﻧﮕﯿﺰﺗﺮﯾﻦ و ﻇﺮﯾﻔﺘﺮﯾﻦ ﮔﻞ ﺣﺠﺎري ھﻨﺪي اﺳﺖ‪«.‬‬

‫در اﯾﻦ ﻣﯿﺎن‪ ،‬در اﯾﺎﻟﺖ ﮔﻨﺪھﺎره‪ ،‬در ﺷﻤﺎل ﻏﺮب ھﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﺣﻤﺎﯾﺖ ﺷﺎھﺎن ﻛﻮﺷﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻧﻮع دﯾﮕﺮي از‬
‫ﻣﺠﺴﻤﮫﺳﺎزي ﺗﻜﺎﻣﻞ ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺳﻠﺴﻠﺔ اﺳﺮارآﻣﯿﺰ‪ ،‬ﻛﮫ ﻧﺎﮔﮭﺎن از ﺷﻤﺎل‪ -‬اﺣﺘﻤﺎﻻ از ﺑﺎﻛﺘﺮﯾﺎي ]ﺑﺎﺧﺘﺮ‪،‬‬
‫ﺑﻠﺦ[ ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ ﺷﺪه‪ -‬آﻣﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﮔﺮاﯾﺸﻲ ﺑﮫ ﺗﻘﻠﯿﺪ از ﻓﺮﻣﮭﺎي ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ را ﺑﺎ ﺧﻮد آورد‪ .‬آﯾﯿﻦ ﺑﻮداﯾﻲ ﻣﮭﺎﯾﺎﻧﮫ‪ ،‬ﻛﮫ‬
‫‪pym‬‬

‫ﺷﻮراي ﻛﻨﯿﺸﻜﮫ را در ﭼﻨﮓ ﺧﻮد داﺷﺖ‪ ،‬ﺣﺮﻣﺖ ﭘﯿﻜﺮﺗﺮاﺷﻲ را زﯾﺮﭘﺎ ﮔﺬاﺷﺖ‪ ،‬و ﺑﺪﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ راه را ﺑﺎز‬
‫ﻛﺮد‪ .‬ﻣﺠﺴﻤﮫﺳﺎزي در ھﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﻲ اﺳﺘﺎدان ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﺪﺗﻲ ﭼﮭﺮة ﺻﺎف ﯾﻮﻧﺎﻧﻲﺷﺪه ﺑﮫ ﺧﻮد‬
 ‫‪m‬‬
‫ﮔﺮﻓﺖ؛ ﺑﻮدا ﺑﮫ آﭘﻮﻟﻮن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﺪ‪ ،‬و ﻣﺸﺘﺎق ﻛﻮه اوﻟﻤﭗ ﮔﺸﺖ‪ .‬ﺑﺮﻗﺎﻣﺖ ﺧﺪاﯾﺎن و ﭘﺎرﺳﺎﯾﺎن ھﻨﺪي‬
‫ﺟﺎﻣﮫھﺎﯾﻲ ﺑﮫ ﺳﺒﻚ آﺛﺎر ﻓﯿﺪﯾﺎس آوﯾﺨﺘﮫ ﺷﺪ‪ ،‬و ﺑﻮديﺳﺘﻮهھﺎي ﭘﺎرﺳﺎ و ﻣﺘﻮرع ھﻤﻨﺸﯿﻦ ﺳﯿﻠﻨﻮﺳﮭﺎي ﺷﺎد‬
‫ﻣﺴﺖ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺗﺠﺴﻤﺎت اﺑﺘﺪاﯾﻲ و ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ زﻧﺎﻧﮫاي از اﺳﺘﺎد و ﺷﺎﮔﺮداﻧﺶ ﺑﺎ ﻧﻤﻮﻧﮫھﺎي ھﺮاساﻧﮕﯿﺰ ﻣﻜﺘﺐ‬

‫‪.co‬‬
‫واﻗﻌﭙﺮدازي ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺧﻮرد‪ ،‬از آن ﺟﻤﻠﮫ اﺳﺖ ﻣﺠﺴﻤﺔ ﺑﻮداي ﮔﺮﺳﻨﮕﻲ ﻛﺸﯿﺪة ﻻھﻮر‪ ،‬ﻛﮫ دﻧﺪهھﺎ و‬
‫ﭘﻲھﺎي آن زﯾﺮ ﭼﮭﺮهاي زﻧﺎﻧﮫ‪ ،‬ﺑﺎ ﮔﯿﺴﻮاﻧﻲ آراﺳﺘﮫ و رﯾﺸﻲ ﻣﺮداﻧﮫ‪ ،‬ﻧﻤﺎﯾﺎن اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ھﻨﺮ ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ‪-‬‬
‫ﺑﻮداﯾﻲ در ﯾﻮانﭼﻮاﻧﮓ ﻣﺆﺛﺮ اﻓﺘﺎد و‪ ،‬از ﻃﺮﯾﻖ او و زاﯾﺮان ﺑﻌﺪي‪ ،‬ﺑﮫ ﭼﯿﻦ‪ ،‬ﻛﺮه‪ ،‬و ژاﭘﻦ راه ﯾﺎﻓﺖ؛‬
‫وﻟﻲ ﺑﺮ ﻓﺮﻣﮭﺎ و روﺷﮭﺎي ﻣﺠﺴﻤﮫﺳﺎزي ﺧﻮد ھﻨﺪ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻛﻤﺘﺮي داﺷﺖ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﻣﻜﺘﺐ ﮔﻨﺪھﺎره‪ ،‬ﭘﺲ‬
‫از ﭼﻨﺪ ﻗﺮن ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺷﻜﻮﻓﻨﺪه‪ ،‬از ﻣﯿﺎن رﻓﺖ‪ ،‬ھﻨﺮ ھﻨﺪ ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺮ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯾﺎن ھﻨﺪو از ﻧﻮ زﻧﺪه ﺷﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ‬

‫‪oo‬‬
‫ﺳﻨﺘﻲ روي آورد ﻛﮫ ھﻨﺮﻣﻨﺪان ﺑﻮﻣﻲ ﺑﺎرھﻮت‪ ،‬اﻣﺮاوﺗﻲ‪ ،‬و ﻣﺘﻮرا ﺑﮫ ﺟﺎ ﮔﺬاﺷﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ ﻣﯿﺎن ﭘﺮدة‬
‫ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ ﮔﻨﺪھﺎره ﻛﻤﺘﺮ ﺗﻮﺟﮫ داﺷﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺠﺴﻤﮫﺳﺎزي ھﻨﺪ ھﻢ‪ ،‬ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﻣﺜﻞ ﭼﯿﺰھﺎي دﯾﮕﺮ‪ ،‬در دورة ﺳﻠﺴﻠﺔ ﮔﻮﭘﺘﮫ روﻧﻖ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﻮﻗﻊآﯾﯿﻦ‬

‫‪yah‬‬
‫ﺑﻮدا دﺷﻤﻨﻲ ﺑﺎ ﻣﺠﺴﻤﮫﺳﺎزي را از ﯾﺎد ﺑﺮده ﺑﻮد؛ و آﯾﯿﻦ ﺑﺮھﻤﻨﻲ‪ ،‬ﻛﮫ دوﺑﺎره ﻧﯿﺮو ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺑﻮد‪،‬‬
‫ﻧﻤﺎدﭘﺮدازي و آراﯾﺶ ھﻨﺮي ﻣﺬھﺐ را ﺗﺸﻮﯾﻖ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬در ﻣﻮزة ﻣﺘﻮرا ﯾﻚ ﻣﺠﺴﻤﺔ ﺗﻤﺎم ﺳﻨﮕﻲ‬

‫@‪h‬‬
‫‪are‬‬
‫‪set‬‬
‫‪an‬‬
‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫دروازة ﺷﻤﺎﻟﻲ ﺳﺘﻮﭘﺎي ﺳﺎﻧﭽﻲ‬

‫‪.co‬‬
‫‪oo‬‬
‫‪yah‬‬
‫@‪h‬‬
‫‪are‬‬

‫ﺳﺮدر وھﺎرة ﻧﺎﺳﯿﻚ‬

‫‪set‬‬
‫‪an‬‬
‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫‪.co‬‬
‫‪oo‬‬
‫‪yah‬‬
‫@‪h‬‬
‫‪are‬‬

‫ﻏﺎر ﺷﻤﺎرة ‪ ،19‬آﺟﺎﻧﺘﺎ‬

‫ﻋﺎﻟﻲ از ﺑﻮدا ھﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺎ دﯾﺪﮔﺎﻧﻲ ﻓﻜﻮر و ﻋﻤﯿﻖ‪ ،‬ﻟﺒﺎﻧﻲ ﺷﮭﻮاﻧﻲ‪ ،‬ﻗﺎﻟﺒﻲ ﺑﺴﯿﺎر ﻇﺮﯾﻒ‪ ،‬و ﭘﺎھﺎﯾﻲ زﺷﺖ ﺑﮫ‬
‫ﺷﯿﻮة ﻛﻮﺑﯿﺴﻢ‪ .‬ﻣﻮزة ﺳﺎرﻧﺎت ﺑﻮداي ﺳﻨﮕﻲ دﯾﮕﺮي دارد‪ ،‬در وﺿﻌﯿﺖ ﻧﺸﺴﺘﮫ‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﻘﺪر ﺑﻮد ﺑﺮ ھﻨﺮ‬
‫ﻣﺠﺴﻤﮫﺳﺎزي ﺑﻮداﯾﻲ ﭼﯿﺮﮔﻲ ﯾﺎﺑﺪ؛ در اﯾﻦ ﻣﺠﺴﻤﮫ اﺛﺮ ﺗﻔﻜﺮ آرام و ﻣﮭﺮﺑﺎﻧﻲ ﭘﺮھﯿﺰﻛﺎراﻧﺔ ﺑﻮدا در ﺣﺪ‬
‫ﻛﻤﺎل ﻧﻤﺎﯾﺎﻧﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﻛﺮاﭼﻲ ھﻢ ﯾﻚ ﻣﺠﺴﻤﺔ ﺑﺮﻧﺰي ﻛﻮﭼﻚ از ﺑﺮھﻤﺎ ھﺴﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻃﻮر ﺷﺮمآوري‬
‫‪set‬‬

‫ﺷﺒﯿﮫ ﺑﮫ وﻟﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫در ھﺰارة ﭘﯿﺶ از آﻣﺪن ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‪ ،‬ھﻨﺮ ﻣﺠﺴﻤﮫﺳﺎزي در ھﻤﮫ ﺟﺎ ﺷﺎھﻜﺎرھﺎﯾﻲ ﭘﺪﯾﺪ آورد‪ ،‬ﭼﻮن در‬
‫ﺧﺪﻣﺖ ﻣﻌﻤﺎري و دﯾﻦ ﺑﻮد‪ ،‬ھﻢ ﻣﺤﺪود ﺑﻮد و ھﻢ از آﻧﮭﺎ اﻟﮭﺎم ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ :‬ﻣﺠﺴﻤﺔ زﯾﺒﺎي وﯾﺸﻨﻮ در‬
‫ﺳﻠﻄﺎﻧﭙﻮر؛ ﻣﺠﺴﻤﺔ ﺧﻮﺷﺘﺮاش ﭘﺪﻣﮫﯾﺎﻧﻲ؛ ﺷﯿﻮاي ﺳﮫ ﭼﮭﺮة ﻋﻈﯿﻢ )ﻛﮫ ﻋﻤﻮﻣًﺎ ﺗﺮﯾﻤﻮرﺗﻲ ﺧﻮاﻧﺪه‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﻲﺷﻮد(‪ ،‬و آن ﻧﻘﺶ ﺑﺮﺟﺴﺘﮫاي اﺳﺖ ﻛﮫ در ﻏﺎرھﺎي اﻟﻔﻨﺘﺎ ﻛﻨﺪهاﻧﺪ؛ ﻣﺠﺴﻤﺔ ﺳﻨﮕﻲ ﻛﻤﺎﺑﯿﺶ ﺑﮫ ﺳﺒﻚ‬
‫ﭘﺮاﻛﺴﯿﺘﻠﺲ‪ ،‬ﻛﮫ در ﻧﻮﻛﺲ‪ ،‬ﺑﮫ ﻋﻨﻮان اﻻھﺔ روﻛﻤﯿﻨﻲ‪ ،‬ﻣﻮرد ﭘﺮﺳﺘﺶ ﺑﻮد؛ ﺷﯿﻮاي رﻗﺼﻨﺪة زﯾﺒﺎ‪ ،‬ﯾﺎ »ﻧﺘﮫ‬
‫راﺟﮫ«‪ ،‬ﻛﮫ ھﻨﺮﻣﻨﺪان ﺻﻨﻌﺘﮕﺮ دورة ﺳﻠﺴﻠﺔ ﭼﻮﻟﮫ ﻣﺠﺴﻤﺔ ﻣﻔﺮﻏﻲ او را در ﺗﺎﻧﺠﻮر رﯾﺨﺘﮫاﻧﺪ؛ آھﻮي‬
‫ﺳﻨﮕﻲ زﯾﺒﺎي ﻣﺎﻣﻠﮫ ﭘﻮرم‪ ،‬و ﺷﯿﻮاي ﺧﻮشاﻧﺪام ﭘﯿﺮوز – اﯾﻨﮭﺎ ﺷﻮاھﺪ ﮔﺴﺘﺮش ھﻨﺮ ﻣﺠﺴﻤﮫﺳﺎزي در‬
‫‪pym‬‬

‫اﯾﺎﻻت ﻣﺨﺘﻠﻒ ھﻨﺪ اﺳﺖ‪.‬‬

 ‫‪m‬‬
‫ھﻤﺎن اﻧﮕﯿﺰهھﺎ و روﺷﮭﺎ از ﻣﺮزھﺎي ھﻨﺪ ﻣﻄﻠﻖ ﮔﺬﺷﺖ و‪ ،‬از ﺗﺮﻛﺴﺘﺎن و ﻛﺎﻣﺒﻮج ﺗﺎ ﺟﺎوه و ﺳﯿﻼن‪،‬‬
‫ﺷﺎھﻜﺎرھﺎﯾﻲ ﭘﺪﯾﺪ آورد‪ .‬ﭘﮋوھﻨﺪه در ﺳﺮاﺳﺮ اﯾﻦ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻧﻤﻮﻧﮫھﺎﯾﻲ ﺧﻮاھﺪ ﯾﺎﻓﺖ‪ :‬ﺳﺮﺳﻨﮕﻲ‪ -‬ﻇﺎھﺮًا‬
‫ﺳﺮﭘﺴﺮي‪ -‬ﻛﮫ ھﯿﺌﺖ ﻋﻠﻤﻲ ﺳﺮ اورل ﺳﺘﺎﯾﻦ از ﺷﻨﮭﺎي ﺧﺘﻦ ﺑﯿﺮون آورده اﺳﺖ؛ ﺳﺮ ﺑﻮدا از ﺳﯿﺎم‬

‫‪.co‬‬
‫]ﺗﺎﯾﻠﻨﺪ[؛ ھﺮي‪ -‬ھﺮة زﯾﺒﺎي ﻛﺎﻣﺒﻮﺟﻲ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ ﺳﺒﻚ ﻣﺼﺮي اﺳﺖ؛ ﻣﻔﺮﻏﮭﺎي ﺑﺎﺷﻜﻮه ﺟﺎوه؛ ﺳﺮ ﺷﯿﻮا از‬
‫ﭘﺮاﻣﺒﻨﻢ‪ ،‬ﺑﮫ ﺳﺒﻚ ﮔﻨﺪھﺎره؛ ﭘﯿﻜﺮ ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺒﺎي زﻧﺎﻧﮫ )»ﭘﺮﺟﻨﯿﺎ ﭘﺎرﻣﯿﺘﺎ«(‪ ،‬ﻛﮫ اﻛﻨﻮن د رﻣﻮزة ﻟﯿﺪن اﺳﺖ؛‬
‫ﺑﻮديﺳﺘﻮة ﻛﺎﻣﻞ در ﮔﻠﯿﭙﺘﻮﺗﻚ ﻛﭙﻨﮭﺎگ؛ ﺑﻮداي آرام و ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ‪ ،‬و اوﻟﻮ ﻛﯿﺘﺸﻮرة ﺧﻮﺷﺘﺮاش )»ﺧﺪاﯾﻲ ﻛﮫ‬
‫ﺑﺎ ﺷﻔﻘﺖ ﺑﮫ ھﻤﺔ اﻧﺴﺎﻧﮭﺎ ﻓﺮو ﻣﻲﻧﮕﺮد«(‪ ،‬ﻛﮫ ھﺮ دو از ﻣﻌﺒﺪ ﻋﻈﯿﻢ ﺟﺎوهاي ﺑﻮروﺑﻮدور اﺳﺖ؛ ﯾﺎ ﺑﻮداي‬
‫ﺟﺴﯿﻢ اﺑﺘﺪاﯾﻲ‪ ،‬و ﭘﻠﺔ درﮔﺎه زﯾﺒﺎﯾﻲ از ﺟﻨﺲ »ﺳﻨﮓ ﻣﺎه« آﻧﻮرادھﺎﭘﻮرا در ﺳﯿﻼن‪ .‬اﯾﻦ ﻓﮭﺮﺳﺖ ﻣﻼلآور‪،‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﻛﮫ ﻗﻄﻌﺎً ﻃﻲ ﻗﺮﻧﮭﺎ ﺧﻮن ﺑﺴﯿﺎري ﻣﺮدﻣﺎن ﺑﮫ ﺑﮭﺎي آن رﯾﺨﺘﮫ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﺎﯾﺪ اﻧﺪﻛﻲ از ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻧﺒﻮغ ھﻨﺪي‬
‫را در ﻣﺴﺘﻤﺮات ﻓﺮھﻨﮕﻲ آن ﻧﺸﺎن دھﺪ‪.‬‬

‫در ﻧﻈﺮ اول‪ ،‬دوﺳﺖ داﺷﺘﻦ اﯾﻦ ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎ ﺑﺮاي ﺑﯿﻨﻨﺪه دﺷﻮار اﺳﺖ؛ ﻓﻘﻂ آن ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﺿﻤﯿﺮي ﺻﺎف‬
‫و ﻋﻤﯿﻖ دارﻧﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ھﻨﮕﺎم ﺳﻔﺮ‪ ،‬ﻣﺤﯿﻂ ﻣﺄﻧﻮس ﺧﻮد را ﭘﺸﺖ ﺳﺮﺟﺎ ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎﯾﺪ ھﻨﺪي ﯾﺎ‬

‫‪yah‬‬
‫ﺷﺎرﻣﻨﺪ آن ﻛﺸﻮرھﺎﯾﻲ ﻛﮫ رھﺒﺮي ﻓﺮھﻨﮕﻲ ھﻨﺪ را ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﮫاﻧﺪ ﺑﺎﺷﯿﻢ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﯿﻢ ﻧﻜﺎت زﯾﺮ را ﺑﻔﮭﻤﯿﻢ‪ :‬رﻣﺰ‬
‫اﯾﻦ ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎ؛ وﻇﺎﯾﻒ ﭘﯿﭽﯿﺪه؛ و ﻧﯿﺮوھﺎي ﻣﺎﻓﻮق اﻧﺴﺎﻧﯿﻲ ﻛﮫ اﯾﻦ دﺳﺘﮭﺎ و ﭘﺎھﺎي ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﮫ ﺑﮫ آن اﺷﺎرت‬
‫دارﻧﺪ؛ واﻗﻌﭙﺮدازي ھﺮاس اﻧﮕﯿﺰ اﯾﻦ ﺻﻮرﺗﮭﺎي ﺧﯿﺎﻟﻲ ﻛﮫ ﺗﺮﺟﻤﺎن ﺗﺼﻮر‬

‫@‪h‬‬
‫‪are‬‬
‫‪set‬‬
‫‪an‬‬
‫‪pym‬‬

‫ﻧﻤﺎي داﺧﻠﻲ ﺗﺎﻻر‪ ،‬ﻏﺎر ﺷﻤﺎرة ‪ ،26‬آﺟﺎﻧﺘﺎ‬

 ‫‪m‬‬
‫‪.co‬‬
‫‪oo‬‬
‫‪yah‬‬
‫@‪h‬‬
‫‪are‬‬

‫ﻗﺴﻤﺖ داﺧﻠﻲ ﮔﻨﺒﺪ ﻣﻌﺒﺪ ﺗﯿﺠﮭﭙﺎﻟﮫ‪ ،‬در ﻛﻮه آﺑﻮ‬

‫‪set‬‬
‫‪an‬‬
‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫‪.co‬‬
‫‪oo‬‬
‫‪yah‬‬
‫@‪h‬‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﻌﺒﺪ وﯾﻤﻠﮫ‪ ،‬در ﻛﻮه آﺑﻮ‬

‫ھﻨﺪﯾﺎن درﺑﺎرة ﻧﯿﺮوھﺎي ﻣﺎﻓﻮق ﻃﺒﯿﻌﯿﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻃﻮر ﻧﺎﻣﻌﻘﻮﻟﻲ ﺧﻼق و ﺑﺎرآور و وﯾﺮاﻧﮕﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﻣﻲﺑﯿﻨﯿﻢ در روﺳﺘﺎھﺎي ھﻨﺪ ھﻤﮫ ﻻﻏﺮﻧﺪ‪ ،‬و در ﭘﯿﻜﺮﺗﺮاﺷﻲ ھﻨﺪي ھﻤﮫ ﻓﺮﺑﮫ‪ ،‬دﭼﺎر ﺣﯿﺮت‬
‫ﻣﻲﺷﻮﯾﻢ؛ اﻣﺎ ﻧﺒﺎﯾﺪ از ﯾﺎد ﺑﺒﺮﯾﻢ ﻛﮫ اﯾﻨﮭﺎ ﻏﺎﻟﺒﺎً ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎي ﺧﺪاﯾﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﮫ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺛﻤﺮات زﻣﯿﻦ ﺑﮭﺮة‬
‫آﻧﺎن ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬از اﯾﻦ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻛﮫ ھﻨﺪﯾﺎن ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎي ﺧﻮد را رﻧﮓ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﺑﮫ ﻋﺪم اﻃﻼع ﺧﻮد از اﯾﻦ‬
‫‪set‬‬

‫واﻗﻌﯿﺖ ﭘﻲ ﻣﻲﺑﺮﯾﻢ ﻛﮫ ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن ھﻢ ھﻤﯿﻦ ﻛﺎر را ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و اﻧﺪﻛﻲ از آن اﺻﺎﻟﺖ ﻛﮭﻦ ﺧﺪاﯾﺎن ﻓﯿﺪﯾﺎﺳﻲ‬
‫ھﻢ ﻣﺪﯾﻮن ﭘﺎك ﺷﺪن ﺗﺼﺎدﻓﻲ رﻧﮓ آﻧﮭﺎﺳﺖ؛ و ﻧﺎراﺣﺖ ﻣﻲﺷﻮﯾﻢ‪ .‬از ﻛﻤﺒﻮد ﻧﺴﺒﻲ ﭘﯿﻜﺮ زﻧﺎن در ﺗﺎﻻر‬
‫ھﻨﺮ ھﻨﺪي ﻧﺎﺧﺸﻨﻮدﯾﻢ؛ و‪ ،‬ﭼﻮن از اﯾﻦ رھﮕﺬر درﻣﻲﯾﺎﺑﯿﻢ ﻛﮫ زن در اﻧﻘﯿﺎد ﻣﺮد ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺄﺳﻒ‬
‫ﻣﻲﺧﻮرﯾﻢ؛ و ھﺮﮔﺰ ﺑﮫ اﯾﻦ اﻧﺪﯾﺸﮫ ﻧﻤﻲاﻓﺘﯿﻢ ﻛﮫ آﯾﯿﻦ ﭘﺮﺳﺘﺶ ﭘﯿﻜﺮﻋﺮﯾﺎن زن ﺑﻨﯿﺎد ﻻﯾﻨﻔﻚ ھﻨﺮ ﺗﺠﺴﻤﻲ‬
‫‪an‬‬

‫ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬و ﺑﮫ اﯾﻦ ﻧﻜﺘﮫ ﺗﻮﺟﮫ ﻧﺪارﯾﻢ ﻛﮫ ﺷﺎﯾﺪ ﻛﻤﺎل زﯾﺒﺎﯾﻲ زﻧﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮ در ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺎدري ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ در‬
‫وﺿﻌﯿﺖ ﺟﻮاﻧﻲ‪ -‬ﺑﯿﺸﺘﺮ در دﻣﺘﺮ اﺳﺖ ﺗﺎ در آﻓﺮودﯾﺘﮫ‪ .‬ﯾﺎ از ﯾﺎد ﻣﻲﺑﺮﯾﻢ ﻛﮫ ﭘﯿﻜﺮﺗﺮاش ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺧﻮاﺳﺖ‬
‫روﺣﺎﻧﯿﺎن را ﺗﺮاﺷﯿﺪه اﺳﺖ ﺗﺎ آرزوي ﺧﻮد را؛ و اﯾﻦ ﻧﻜﺘﮫ را ھﻢ ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﻲﻛﻨﯿﻢ ﻛﮫ در ھﻨﺪ ھﺮ ھﻨﺮي‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﮫ دﯾﻦ ﺗﻌﻠﻖ داﺷﺖ ﺗﺎ ﺑﮫ ﺧﻮد ھﻨﺮ‪ ،‬و ھﻨﺮ ﺧﺎدم اﻻھﯿﺎت ﺑﻮد‪ .‬ﯾﺎ ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎﯾﻲ را ﺟﺪي ﻣﻲﮔﯿﺮﯾﻢ ﻛﮫ‬
‫ﻧﯿﺖ ﻣﺠﺴﻤﮫﺳﺎز از ﺗﺮاﺷﯿﺪن آﻧﮭﺎ اﯾﻦ ﺑﻮده ﻛﮫ ﻛﺎرﯾﻜﺎﺗﻮر‪ ،‬دﻟﻘﻚ‪ ،‬ﯾﺎ دﯾﻮي ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﮫ ارواح ﺧﺒﯿﺚ را‬
‫‪pym‬‬

‫ﺑﺘﺮﺳﺎﻧﻨﺪ و دور ﻛﻨﻨﺪ؛ اﻣﺎ اﮔﺮ ﻣﺎ ﺑﺎ وﺣﺸﺖ از آﻧﮭﺎ رو ﺑﮕﺮداﻧﯿﻢ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺗﺤﻘﻖ ھﺪف آﻧﮭﺎ را ﺗﺼﺪﯾﻖ‬
‫ﻛﺮدهاﯾﻢ‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺑﺎ اﯾﻨﮭﻤﮫ‪ ،‬ﻣﺠﺴﻤﮫﺳﺎزي در ھﻨﺪ ھﺮﮔﺰ ﻛﺎﻣﻼ ﺑﮫ ﻛﻤﺎل ﻇﺮاﻓﺖ ادﺑﯿﺎت‪ ،‬ﻋﻠﻮ ﻣﻌﻤﺎري‪ ،‬ﯾﺎ ﻋﻤﻖ ﻓﻠﺴﻔﺔ آن‬
‫ﻧﺮﺳﯿﺪ؛ و ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻃﺒﯿﻌﺖ ﻣﻐﺸﻮش و ﺑﯿﻨﺶ ﺳﺮدرﮔﻢ و ﻧﺎﻣﻌﯿﻦ ﻣﺬاھﺐ ھﻨﺪ در آن ﻣﻨﻌﻜﺲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﮫ‬
‫از ھﻨﺮ ﻣﺠﺴﻤﮫﺳﺎزي ﭼﯿﻦ و ژاﭘﻦ ﺑﺮﺗﺮ ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ھﺮﮔﺰ ھﻤﺴﻨﮓ ﻛﻤﺎل ﺧﺎﻣﻮش و ﺑﯿﺠﻨﺒﺶ ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎي‬

‫‪.co‬‬
‫ﻣﺼﺮي‪ ،‬ﯾﺎ زﯾﺒﺎﯾﻲ ﺳﺮزﻧﺪه و وﺳﻮﺳﮫاﻧﮕﯿﺰ ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎي ﻣﺮﻣﺮﯾﻦ ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻓﮭﻢ ﻣﺪﻋﯿﺎن‬
‫ﻣﺠﺴﻤﮫﺳﺎزان ھﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ آن ﭘﺮھﯿﺰﻛﺎري ﺻﻤﯿﻤﺎﻧﮫ و اﻋﺘﻤﺎدﺑﺨﺶ ﻗﺮون وﺳﻄﻲ را در دﻟﮭﺎﯾﻤﺎن ﺗﺎزه ﻛﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫راﺳﺘﻲ را ﻛﮫ ﻣﺎ از ﻣﺠﺴﻤﮫﺳﺎزي ھﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﻧﻘﺎﺷﯿﺶ‪ ،‬زﯾﺎده از ﺣﺪ ﺗﻮﻗﻊ دارﯾﻢ؛ ﻣﺎ درﺑﺎرة اﯾﻦ ھﻨﺮھﺎ‬
‫ﻃﻮري ﻗﻀﺎوت ﻣﻲ ﻛﻨﯿﻢ ﻛﮫ ﮔﻮﯾﻲ در ھﻨﺪ ھﻢ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﻓﺼﻮل ﻛﺘﺎب ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬ھﻨﺮھﺎي ﻣﺴﺘﻘﻠﻲ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺎل‬
‫آﻧﻜﮫ در ﺣﻘﯿﻘﺖ آﻧﮭﺎ را‪ ،‬ﺑﺮاي آﻧﻜﮫ ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﯿﻢ‪ ،‬ﻣﺼﻨﻮﻋًﺎ ﺑﮫ ﻋﻨﺎوﯾﻦ و ھﻨﺠﺎرھﺎي ﺳﻨﺘﻲ ﺧﻮدﻣﺎن از‬

‫‪oo‬‬
‫ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺟﺪا ﻛﺮدهاﯾﻢ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺎ ھﻢ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﯿﻢ آﻧﮭﺎ را ھﻤﺎنﻃﻮر ﺑﺒﯿﻨﯿﻢ ﻛﮫ ھﻨﺪﯾﺎن ﻣﻲﺑﯿﻨﻨﺪ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ آﻧﮭﺎ را‬
‫ھﻤﭽﻮن اﺟﺰاﯾﻲ از ﻛﻞ ﻣﻌﻤﺎري ﺑﯿﺮﻗﯿﺐ ھﻨﺪ در ﻧﻈﺮ آورﯾﻢ‪ ،‬آﻧﮕﺎه در راه ﻓﮭﻢ ھﻨﺮ ھﻨﺪي اﻧﺪك اﻧﺪك ﮔﺎم‬
‫ﺧﻮاھﯿﻢ ﻧﮭﺎد‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫@‪h‬‬
‫‪are‬‬
‫‪set‬‬

‫ﻏﺎرھﺎي اﻟﻔﻨﺘﺎ‪ ،‬ﻧﺰدﯾﻚ ﺑﻤﺒﺌﻲ‬

‫‪ -V‬ﻣﻌﻤﺎري‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﻌﻤﺎري ھﻨﺪي‬ ‫‪.1‬‬

‫‪pym‬‬

‫ﻗﺒﻞ از آﺷﻮﻛﺎ‪ -‬آﺷﻮﻛﺎﯾﻲ‪ -‬ﺑﻮداﯾﻲ‪ -‬ﺟﯿﻨﻲ‪ -‬ﺷﺎھﻜﺎرھﺎي ﺷﻤﺎل‪ -‬وﯾﺮان ﺷﺪن آﻧﮭﺎ‪ -‬ﺳﺒﻚ ﺟﻨﻮﺑﻲ‪ -‬ﻣﻌﺎﺑﺪ‬
‫ﺗﻜﺴﻨﮕﻲ )ﯾﻜﭙﺎرﭼﮫ(‪ -‬ﻣﻌﺎﺑﺪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻲ‬
 ‫‪m‬‬
‫از ﻣﻌﻤﺎري ھﻨﺪي ﭘﯿﺶ از آﺷﻮﻛﺎ ﭼﯿﺰي ﺑﮫ ﺟﺎ ﻧﻤﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺮاﺑﮫھﺎي آﺟﺮي ﻣﻮھﻨﺠﻮ‪ -‬دارو ﻣﻮﺟﻮد‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﮔﻮﯾﺎ ﺑﻨﺎھﺎي ھﻨﺪ ﻋﺼﺮ وداﯾﻲ و ﺑﻮداﯾﻲ از ﭼﻮپ ﺑﻮد‪ ،‬و اﺣﺘﻤﺎﻻ آﺷﻮﻛﺎ اوﻟﯿﻦ ﻛﺴﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ از‬
‫ﺳﻨﮓ ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﺻﺪ ﻣﻌﻤﺎري اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪ .‬در آﺛﺎر ادﺑﻲ‪ ،‬از ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﮭﺎي ھﻔﺖ ﻃﺒﻘﮫ و ﻛﻮﺷﻜﮭﺎي ﺑﺎ ﺷﻜﻮه‬

‫‪.co‬‬
‫ﺳﺨﻦ ﻣﻲرود‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﺸﺎﻧﻲ از آﻧﮭﺎ ﺑﮫ ﺟﺎ ﻧﻤﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﮕﺎﺳﺘﻨﺲ ﻛﻮﺷﻜﮭﺎي ﺷﺎھﻲ ﭼﻨﺪرهﮔﻮﭘﺘﮫ را ﭼﻨﺎن‬
‫وﺻﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ از ھﺮ اﺛﺮ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ اﯾﺮان‪ ،‬ﻏﯿﺮ از ﺗﺨﺖ ﺟﻤﺸﯿﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺗﺮ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻇﺎھﺮاً آن ﻛﻮﺷﻜﮭﺎ را‬
‫از روي ﻧﻤﻮﻧﮫھﺎي ﺑﻨﺎھﺎي اﯾﺮاﻧﻲ ﻃﺮح ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺗﺄﺛﯿﺮ اﯾﺮاﻧﻲ ﺗﺎ زﻣﺎن آﺷﻮﻛﺎ ﭘﺎﯾﺪار ﻣﺎﻧﺪ؛ و اﯾﻦ‬
‫ﻧﻜﺘﮫ در ﻃﺮح اﺻﻠﻲ ﻛﺎخ او‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ ﺑﺎ »ﺗﺎﻻر ﺻﺪ ﺳﺘﻮن« ﺗﺨﺖ ﺟﻤﺸﯿﺪ اﺳﺖ‪ ،‬روﺷﻦ ﻣﻲﺷﻮد؛‬
‫ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﺳﺘﻮن زﯾﺒﺎي آﺷﻮﻛﺎ در ﻟﻮرﯾﺎ‪ ،‬ﻛﮫ ﺳﺮﺳﺘﻮن آن ﭘﯿﻜﺮ ﺷﯿﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺆﯾﺪ اﯾﻦ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﻲرود‪.‬‬

‫ﭘﺲ از ﮔﺮوﯾﺪن آﺷﻮﻛﺎ ﺑﮫ آﯾﯿﻦ ﺑﻮدا‪ ،‬ﻣﻌﻤﺎري ھﻨﺪي ﻛﻢ ﻛﻢ از زﯾﺮ اﯾﻦ ﻧﻔﻮذ ﺑﯿﮕﺎﻧﮫ ﺑﯿﺮون آﻣﺪ‪ ،‬و از آن‬
‫ﭘﺲ ﻧﻤﺎدھﺎ و اﻟﮭﺎﻣﮭﺎﯾﺶ از اﯾﻦ دﯾﻦ ﺟﺪﯾﺪ ﻧﺸﺌﺖ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ .‬اﯾﻦ اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬در ﺳﺮﺳﺘﻮن ﺑﺰرﮔﻲ ﻛﮫ ﺗﻨﮭﺎ اﺛﺮ‬
‫ﺑﺎﻗﯿﻤﺎﻧﺪه از ﺳﺘﻮن دﯾﮕﺮ آﺷﻮﻛﺎﯾﯿﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ در ﺳﺎرﻧﺎت ﺑﺮﭘﺎ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺨﻮﺑﻲ ﻧﻤﻮدار اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮﺟﺎن‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﺎرﺷﺎل اﯾﻦ اﺛﺮ را ﺑﺎ »ھﻤﺔ ﻧﻈﺎﯾﺮ ﺧﻮد در ﺟﮭﺎن ﻗﺪﯾﻢ« ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻲداﻧﺪ؛ ﺻﻮرت ﺗﺮﻛﯿﺒﻲ آن‪ ،‬ﻛﮫ در ﻛﻤﺎل‬
‫ھﻨﺮﻣﻨﺪي ﭘﺮداﺧﺘﮫ ﺷﺪه‪ ،‬ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﭼﮭﺎر ﺷﯿﺮ ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ ﻛﮫ ﭘﺸﺖ ﺑﮫ ﭘﺸﺖ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ داده‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﮕﮭﺒﺎﻧﻲ‬
‫اﯾﺴﺘﺎدهاﻧﺪ –ھﺮ ﭼﮭﺎر ﺷﯿﺮ ﻗﺎﻟﺐ و ﺷﻜﻞ اﯾﺮاﻧﻲ دارد‪ .‬در زﯾﺮ اﯾﻨﮭﺎ ﻛﺘﯿﺒﮫاي اﺳﺖ از ﺻﻮرﺗﮭﺎي‬
‫ﺧﻮﺷﺘﺮاﺷﻲ‪ ،‬ﻣﻨﺠﻤﻠﮫ ﺻﻮرت ﺣﯿﻮان ﻣﺤﺒﻮب ھﻨﺪﯾﺎن‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﻓﯿﻞ‪ ،‬و رﻣﺰ ﻣﺤﺒﻮب ھﻨﺪ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﮔﺮدوﻧﺔ‬
‫ﺷﺮﯾﻌﺖ ﺑﻮدا‪ .‬زﯾﺮ اﯾﻦ ﻛﺘﯿﺒﮫ ﻧﯿﻠﻮﻓﺮ آﺑﻲ ﺳﻨﮕﻲ ﺑﺰرﮔﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﭘﯿﺶ از اﯾﻦ آن را ﺑﻐﻠﻂ ﺳﺮﺳﺘﻮن ﻧﺎﻗﻮس‬
‫اﯾﺮاﻧﻲ ﻣﻲﭘﻨﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﻛﻨﻮن ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﮫاﻧﺪ ﻛﮫ ﻛﮭﻨﺘﺮﯾﻦ و ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ھﻨﺮ ھﻨﺪي ]ﯾﻌﻨﻲ ﻧﯿﻠﻮﻓﺮ[ اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻞ ﺑﮫ‬
‫@‪h‬‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ﻋﻤﻮدي ﺗﺮاﺷﯿﺪه ﺷﺪه‪ ،‬ﮔﻠﺒﺮﮔﮭﺎي آن ﺑﮫ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺑﺮﮔﺸﺘﮫ و ﺗﺨﻤﺪان آن ﻧﻤﺎﯾﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﻲﺗﻮان آن را‬
‫ﯾﺎ ﻧﺸﺎﻧﺔ زھﺪان ﺟﮭﺎن‪ ،‬ﯾﺎ‪ ،‬ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﯾﻜﻲ از زﯾﺒﺎﺗﺮﯾﻦ ﺗﺠﻠﯿﺎت ﻃﺒﯿﻌﺖ‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﺜﺎﺑﮫ ﺗﺨﺖ ﯾﻜﻲ از ﺧﺪاﯾﺎن‬
‫داﻧﺴﺖ‪ .‬ﻧﻤﺎد ﻧﯿﻠﻮﻓﺮ‪ ،‬ھﻤﺮاه آﯾﯿﻦ ﺑﻮدا‪ ،‬از ھﻨﺪ ﻣﮭﺎﺟﺮت و ھﻨﺮ ﭼﯿﻦ و ژاﭘﻦ را ﺳﺮﺷﺎر ﻛﺮد‪ .‬ﯾﻚ ﻧﻮع‬
‫ﻣﺸﺎﺑﮫ آن‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﻃﺮﺣﻲ ﻛﮫ ﺑﺮاي ﭘﻨﺠﺮهھﺎ و درھﺎ ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ ،‬ﺑﮫ ﺻﻮرت »ﻃﺎق ﻧﻌﻠﻲ« درآﻣﺪ‪ ،‬و‬
‫ﮔﻨﺒﺪھﺎ و ﻗﺒﮫھﺎي زﻣﺎن آﺷﻮﻛﺎ ﺑﮫ ﺷﯿﻮة آن ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪ؛ اﯾﻦ ﺷﯿﻮه از اﻧﺤﻨﺎي »دﻟﯿﺠﺎن ﺳﺮﭘﻮﺷﯿﺪة« ﺳﻘﻔﮭﺎي‬
‫‪are‬‬

‫ﮔﺎﻟﻲﭘﻮش اﻗﺘﺒﺎس ﺷﺪه ﺑﻮد ﻛﮫ ﺧﯿﺰراﻧﮭﺎي ﺧﻤﯿﺪه ﺣﺎﯾﻞ آن ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬

‫از ﻣﻌﻤﺎري ﻣﺬھﺒﻲ روزﮔﺎر ﺑﻮداﯾﻲ‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﻣﻌﺒﺪ وﯾﺮاﻧﮫ‪ ،‬و ﺑﯿﺸﻤﺎري ﺳﺘﻮﭘﺎ و ﻧﺮده ﺑﮫ ﺟﺎ ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮپ‬
‫ﯾﺎ ﺳﺘﻮﭘﺎ در روزﮔﺎر ﻛﮭﻦ ﭘﺸﺘﮫ ﯾﺎ ﺗﻮدة ﺧﺎﻛﻲ ﺑﻮد ﺑﺮﮔﻮري؛ در آﯾﯿﻦ ﺑﻮدا ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺑﻘﻌﺔ ﯾﺎدﺑﻮد درآﻣﺪ‪،‬‬
‫ﻛﮫ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﻘﺎﯾﺎﯾﻲ از ﯾﻚ ﭘﺎرﺳﺎي ﺑﻮداﯾﻲ در آن اﺳﺖ‪ .‬اﻏﻠﺐ اﯾﻦ ﺑﻘﻌﮫھﺎ ﺳﺘﻮﭘﺎھﺎ ﯾﺎ ﮔﻮراﺑﮭﺎي ﮔﻨﺒﺪي‬
‫ﺷﻜﻞ آﺟﺮي اﺳﺖ؛ روي آن ﻣﻨﺎري اﻓﺮاﺷﺘﮫاﻧﺪ؛ و ﮔﺮداﮔﺮد آن را ﻧﺮدهھﺎي ﺳﻨﮕﻲ‬
‫‪set‬‬

‫ﺳﺎﺧﺘﮫ‪ ،‬و ﺑﺮ آﻧﮭﺎ ﻧﻘﻮش ﺑﺮﺟﺴﺘﮫ ﻛﻨﺪهاﻧﺪ‪ .‬از ﻛﮭﻨﺘﺮﯾﻦ اﯾﻦ ﺳﺘﻮﭘﺎھﺎ‪ ،‬ﺳﺘﻮﭘﺎي ﺑﺎرھﻮت اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﻘﺶ‬
‫ﺑﺮﺟﺴﺘﺔ آن اﺑﺘﺪاﯾﻲ و ﻧﺎھﻨﺠﺎر اﺳﺖ‪ .‬آراﺳﺘﮫﺗﺮﯾﻦ ﻧﺮدهھﺎي ﻣﻮﺟﻮد در اﻣﺮاوﺗﻲ اﺳﺖ؛ در اﯾﻨﺠﺎ ﻓﻀﺎﯾﻲ‬
‫ﺑﮫ ﻣﺴﺎﺣﺖ ‪ 1580‬ﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ ﭘﻮﺷﯿﺪه از ﻧﻘﺶ ﺑﺮﺟﺴﺘﮫھﺎي ﻇﺮﯾﻔﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺎ اﺳﺘﺎدي ﺑﯿﮭﻤﺘﺎﯾﻲ‬
‫ﺑﺮآوردهاﻧﺪ‪ .‬ﻓﺮﮔﻮﺳﻦ درﺑﺎرة آن ﭼﻨﯿﻦ ﻗﻀﺎوت ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ »اﺣﺘﻤﺎﻻ ﺑﺮﺟﺴﺘﮫﺗﺮﯾﻦ ﺑﻨﺎي ﯾﺎدﺑﻮد ھﻨﺪ« اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﻌﺮوﻓﺘﺮﯾﻦ اﯾﻦ ﺳﺘﻮﭘﺎھﺎ‪ ،‬ﺳﺘﻮﭘﺎي ﺳﺎﻧﭽﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﮫ ﯾﻜﻲ از ﮔﺮوه ﺳﺘﻮﭘﺎھﺎي ﺑﯿﻠﺴﺎ در ﺑﮭﻮﭘﺎل اﺳﺖ‪.‬‬
‫دروازهھﺎي ﺳﻨﮕﻲ اﯾﻦ ﺳﺘﻮﭘﺎ ﻇﺎھﺮاً ﺗﻘﻠﯿﺪي از ﻓﺮﻣﮭﺎي ﭼﻮﺑﻲ ﻛﮭﻦ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﺮ »ﭘﺎﯾﻠﻮس« ﯾﺎ‬
‫»ﺗﻮرياي«ھﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻣﺸﺨﺼﺔ ﻣﺪﺧﻞ ﻣﻌﺎﺑﺪ ﺧﺎور دور اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻘﺪم دارد‪ .‬ﺑﺮ ھﺮ وﺟﺐ از ﺳﺘﻮﻧﮭﺎ‪،‬‬
‫ﺳﺮﺳﺘﻮﻧﮭﺎ‪ ،‬ﻗﻄﻌﺎت ﭼﻠﯿﭙﺎﯾﻲ‪ ،‬و ﺗﻜﯿﮫ ﮔﺎھﮭﺎ‪ ،‬اﻧﺒﻮھﻲ ﮔﯿﺎه و اﺷﻜﺎل اﻧﺴﺎﻧﻲ و ﺧﺪاﯾﻲ ﻛﻨﺪهاﻧﺪ‪ .‬روي ﯾﻚ‬
‫‪pym‬‬

‫ﺳﺘﻮن دروازة ﺷﺮﻗﻲ ﻛﻨﺪهﻛﺎري ﻇﺮﯾﻔﻲ از رﻣﺰ دﯾﺮﯾﻦ ﺑﻮداﯾﻲ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﺑﻮدي‪ ،‬ھﺴﺖ ﻛﮫ ﺻﺤﻨﺔ‬
‫روﺷﻦﺷﺪﮔﻲ اﺳﺘﺎد را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ؛ ﺑﺮ ھﻤﺎن دروازه‪ ،‬ﻃﺎﻗﭽﺔ زﯾﺒﺎﯾﻲ ھﺴﺖ‪ ،‬و در آن اﻻھﺔ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺷﮭﻮتاﻧﮕﯿﺰي )ﯾﻌﻨﻲ‪،‬ﯾﻜﺸﻲ( دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ دﺳﺖ و ﭘﺎي ﺳﻨﮕﯿﻦ‪ ،‬ﺳﺮﯾﻨﮭﺎي ﭘﺮ‪ ،‬ﻣﯿﺎن ﺑﺎرﯾﻚ‪ ،‬و‬
‫ﭘﺴﺘﺎﻧﮭﺎي ﻣﺎﻻﻣﺎل دارد‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﮫ ﭘﺎرﺳﺎﯾﺎن ﻣﺮده در اﯾﻦ ﮔﻮرﭘﺸﺘﮫھﺎ ﻣﻲآرﻣﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬رھﺮوان زﻧﺪه در دل ﺳﻨﮕﮭﺎي ﻛﻮه ﻣﻌﺎﺑﺪي‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪﻧﺪ ﻛﮫ در آﻧﮭﺎ ﺑﮫ ﺧﻠﻮت و ﺗﻦآﺳﺎﻧﻲ و آراﻣﺶ‪ ،‬و اﯾﻤﻦ از ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺟﻮي و ﺗﺎﺑﺶ و ﮔﺮﻣﺎي‬
‫ﺧﻮرﺷﯿﺪ‪ ،‬زﻧﺪﮔﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﮫ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻧﻜﺘﮫ ﻛﮫ در ﻗﺮون اوﻟﯿﺔ ﻣﺴﯿﺤﻲ ﭼﻨﺪﯾﻦ ھﺰار ﻏﺎر ﻣﻌﺒﺪي ﺳﺎﺧﺘﮫ‬
‫ﺷﺪه‪ -‬ﺗﻌﺪادي از آﻧﮭﺎ ﺑﺮاي ﺟﯿﻨﮭﺎ و ﺑﺮھﻤﻨﮭﺎ‪ ،‬وﻟﻲ ﻗﺴﻤﺖ اﻋﻈﻢ آﻧﮭﺎ ﺑﺮاي اﻧﺠﻤﻨﮭﺎي رھﺮوان ﺑﻮداﯾﻲ‬
‫ﺑﻮد‪ -‬و اﻛﻨﻮن ھﻢ ﯾﻚ ھﺰار و دوﯾﺴﺖ ﻏﺎر ﺑﺮ ﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان درﺑﺎرة ﻗﺪرت اﻧﮕﯿﺰة ﻣﺬھﺒﻲ در‬

‫‪oo‬‬
‫ھﻨﺪ ﻗﻀﺎوت ﻛﺮد‪ .‬اﻏﻠﺐ ﻣﺪﺧﻞ اﯾﻦ »وھﺎرهھﺎ« )دﯾﺮھﺎ( ﺳﺮدر ﺳﺎدهاي ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﻃﺎق ﻧﻌﻠﻲ ﯾﺎ ﻃﺎق‬
‫ﻧﯿﻠﻮﻓﺮي ﺑﻮد؛ ﮔﺎھﻲ‪ ،‬ﻣﺜﻞ وھﺎرة ﻧﺎﺳﯿﻚ‪ ،‬ﻧﻤﺎﯾﻲ ﺑﻮد داراي ﺳﺘﻮﻧﮭﺎي ﻣﺰﯾﻦ اﺳﺘﻮار‪ ،‬ﺳﺮﺳﺘﻮﻧﮭﺎي‬
‫ﺟﺎﻧﻮران‪ ،‬و ﻛﻨﺪهﻛﺎرﯾﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺑﺎ ﺷﻜﯿﺒﺎﯾﻲ ﺗﻤﺎم ﻛﻨﺪه و ﭘﺮداﺧﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و اﻏﻠﺐ ﺳﺮدرھﺎ را ﺑﺎ ﺳﺘﻮﻧﮭﺎ و‬
‫دﯾﻮارھﺎي ﺳﻨﮕﻲ‪ ،‬ﯾﺎ رواﻗﮭﺎي ﺧﻮشﻧﻘﺶ‪ ،‬زﯾﻨﺖ ﻣﻲدادﻧﺪ‪ .‬درون ﻣﻌﺒﺪ ﺷﺎﻣﻞ ﯾﺎ »ﭼﯿﺘﯿﮫ« ﯾﺎ ﺗﺎﻻر اﺟﺘﻤﺎع‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬و ردﯾﻒ ﺳﺘﻮﻧﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺷﺒﺴﺘﺎن را از راھﺮو ﺟﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬و در ھﺮ ﻃﺮف زاوﯾﮫھﺎﯾﻲ ﺑﺮاي‬

‫‪yah‬‬
‫رھﺮوان دارد؛ و در آﺧﺮ ﺗﺎﻻر ھﻢ ﻣﺤﺮاﺑﻲ وﺟﻮد دارد ﻛﮫ ﺑﻘﺎﯾﺎي ﻣﺮدﮔﺎن ﻣﻘﺪس را در آن ﻧﮕﺎه‬
‫ﻣﻲدارﻧﺪ‪ .‬ﯾﻜﻲ از ﻛﮭﻨﺘﺮﯾﻦ اﯾﻦ ﻏﺎر‪ -‬ﻣﻌﺒﺪھﺎ‪ ،‬و ﺷﺎﯾﺪ زﯾﺒﺎﺗﺮﯾﻦ آﻧﮭﺎ ﻛﮫ ﺗﺎﻛﻨﻮن ﺑﮫ ﺟﺎﻣﺎﻧﺪه‪ ،‬ﻣﻌﺒﺪي اﺳﺖ‬
‫در ﻛﺎرﻟﻲ‪ ،‬ﻣﯿﺎن ﭘﻮﻧﮫ و ﺑﻤﺒﺌﻲ؛ اﯾﻨﺠﺎ آﯾﯿﻦ ﺑﻮداﯾﻲ »ھﯿﻨﮫﯾﺎﻧﮫ« ﺑﮫ ﺷﺎھﻜﺎر ﺧﻮد دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺖ‪.‬‬

‫ﻏﺎرھﺎي آﺟﺎﻧﺘﺎ‪ ،‬ﻋﻼوه ﺑﺮ آﻧﻜﮫ ﻧﮭﺎﻧﺨﺎﻧﺔ ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﻧﻘﺎﺷﯿﮭﺎي ﺑﻮداﯾﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﻌﺒﺪ ﻛﺎرﻟﻲ ﺑﺮاﺑﺮي‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ و‪ ،‬از اﯾﻦ ﻧﻈﺮ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﮫاي از ھﻨﺮ ﺗﺮﻛﯿﺒﻲ ﺧﺎص ﻣﻌﺎﺑﺪ ھﻨﺪي اﺳﺖ ﻛﮫ ﻧﯿﻤﻲ ﻣﻌﻤﺎري و ﻧﯿﻤﻲ‬
‫@‪h‬‬
‫ﻣﺠﺴﻤﮫﺳﺎزي ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻏﺎرھﺎي ﺷﻤﺎرة ‪ 1‬و‪ 2‬ﺗﺎﻻرھﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت وﺳﯿﻌﻲ دارد ﻛﮫ ﺳﻘﻒ آﻧﮭﺎ‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫ﻃﺮﺣﮭﺎي ﺳﻨﮕﯿﻦ و در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل ﻇﺮﯾﻒ‪ ،‬ﻛﻨﺪهﻛﺎري و ﻧﻘﺎﺷﻲ ﺷﺪه‪ ،‬و ﺑﺮ ﺳﺘﻮﻧﮭﺎي ﻣﺤﻜﻢ ﺧﯿﺎرهداري‬
‫ﺑﺮﭘﺎ ﺷﺪه ﻛﮫ در ﭘﺎﯾﯿﻦ ﭼﮭﺎرﮔﻮش‪ ،‬در ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎﻻ ﮔﺮد‪ ،‬و ﺑﮫ ﻧﻮارهھﺎي ﮔﻞآذﯾﻦ و ﺳﺮﺳﺘﻮﻧﮭﺎي ﻋﻈﯿﻢ‬
‫آراﺳﺘﮫاﻧﺪ؛ ﻏﺎر ﺷﻤﺎرة ‪ 19‬ﻧﻤﺎي زﯾﺒﺎﯾﻲ دارد ﻛﮫ ﺑﮫ ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎي ﺗﻨﻮﻣﻨﺪ و ﻧﻘﻮش ﻧﯿﻢﺑﺮﺟﺴﺘﺔ ﭘﯿﭽﯿﺪه‬
‫‪are‬‬
‫‪set‬‬
‫‪an‬‬
‫‪pym‬‬
pym
an
set
‫ ﻣﻌﺒﺪ ﺳﻨﮕﻲ ﻛﯿﻼﺳﮫ‬-
are
h@
yah
oo
.co
m
 ‫‪m‬‬
‫‪.co‬‬
‫‪oo‬‬
‫‪yah‬‬
‫@‪h‬‬
‫‪are‬‬

‫ﺧﺪاﯾﺎن ﻣﺤﺎﻓﻆ‪ ،‬ﻣﻌﺒﺪ اﯾﻠﻮره‬

‫آراﺳﺘﮫ اﺳﺖ؛ در ﻏﺎر ﺷﻤﺎرة ‪ 26‬ﺳﺘﻮﻧﮭﺎي ﻋﻈﯿﻢ ﺑﮫ اﻓﺮﯾﺰي ﻣﻲرﺳﻨﺪ؛ ﭘﺮ از ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﻓﻘﻂ‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﺷﻮر دﯾﻨﻲ و ھﻨﺮي ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺟﺰﺋﯿﺎت و دﻗﺎﯾﻖ آﻧﮭﺎ را ﻛﻨﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺸﻜﻞ ﺑﺘﻮان ﻋﻨﻮان ﯾﻜﻲ‬
‫از ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ آﺛﺎر ﺑﺰرگ ﺗﺎرﯾﺦ ھﻨﺮ را از آﺟﺎﻧﺘﺎ درﯾﻎ ﻛﺮد‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫ﺟﺎﻟﺒﺘﺮﯾﻦ ﻣﻌﺒﺪ از ﻣﻌﺎﺑﺪ ﺑﻮداﯾﻲ ﻛﮫ ھﻨﻮز در ھﻨﺪ ﭘﺎﯾﺪار ﻣﺎﻧﺪه‪ ،‬ﺑﺮج ﺑﺰرگ ﺑﻮده ﮔﺎﯾﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ ﻃﺎﻗﮭﺎي‬
‫ﺳﺒﻚ ﮔﻮﺗﯿﻚ ﺧﻮد ﻣﻤﺘﺎز اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﺎ اﯾﻨﮭﻤﮫ ﺗﺎرﯾﺨﺶ ﻇﺎھﺮاً ﺑﮫ ﻗﺮن اول ﻣﯿﻼدي ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬ﺑﮫ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ‪،‬‬
‫ﺑﻘﺎﯾﺎي ﻣﻌﻤﺎري ﺑﻮداﯾﻲ ھﻤﮫ ﻧﺎﻗﺼﻨﺪ‪ ،‬و ﺷﻜﻮه آﻧﮭﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﮫ ھﻨﺮ ﻣﺠﺴﻤﮫﺳﺎزي آﻧﮭﺎﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﮫ ﺳﺒﻚ‬
‫ﻣﻌﻤﺎرﯾﺸﺎن‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ﻛﮫ »ﭘﯿﺮاﯾﺸﮕﺮي« دﯾﺮﭘﺎ ﺳﺒﺐ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ ﻧﻤﺎي ﺑﯿﺮوﻧﻲ آﻧﮭﺎ زﻧﻨﺪه و ﻋﺮﯾﺎن ﺑﻤﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺟﯿﻨﮭﺎ ﺑﮫ ﻓﻦ ﻣﻌﻤﺎري ﻋﻼﻗﮫ و دﻟﺒﺴﺘﮕﻲ ﺑﯿﺸﺘﺮي داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬و در ﻃﻲ ﻗﺮون ﯾﺎزدھﻢ و دوازدھﻢ ﻣﯿﻼدي‪،‬‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﻌﺎﺑﺪﺷﺎن زﯾﺒﺎﺗﺮﯾﻦ ﻣﻌﺎﺑﺪ ھﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬آﻧﮭﺎ ﺳﺒﻜﻲ ﺧﺎص ﺧﻮد ﭘﺪﯾﺪ ﻧﯿﺎوردﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺧﺮﺳﻨﺪ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ‬
‫ﻧﺨﺴﺖ )ﻣﺜﻞ ﻣﻌﺒﺪ اﯾﻠﻮره( از ﻧﻘﺸﺔ ﻣﻌﺎﺑﺪ ﺑﻮداﯾﻲ‪ ،‬ﻛﮫ در دل ﻛﻮه ﻛﻨﺪه ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﻘﻠﯿﺪ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﻧﻘﺸﺔ‬
‫ﻣﻌﺎﺑﺪ ﻣﺤﺼﻮر وﯾﺸﻨﻮ ﯾﺎ ﺷﯿﻮا را‪ ،‬ﮔﺮوه ﮔﺮوه‪ ،‬ﺑﺮﻓﺮاز ﺗﭙﮫاي ﺑﺮﭘﺎ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻌﺎﺑﺪ ﻧﯿﺰ ﻧﻤﺎي ﺑﯿﺮوﻧﻲ‬
‫ﺳﺎدهاي داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ از درون ﭘﯿﭽﯿﺪه و ﻏﻨﻲ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و اﯾﻦ رﻣﺰ ﻣﺒﺎرﻛﻲ از زﻧﺪﮔﻲ ﺳﺎدة ھﻨﺪي اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪pym‬‬

‫ﺗﻘﻮاي ﺟﯿﻨﮭﺎ ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪ ﻛﮫ ﻣﺠﺴﻤﺔ ﻧﺎﻣﺪاران ﺟﯿﻦ را ﯾﻜﻲ ﭘﺲ از دﯾﮕﺮي در اﯾﻦ ﻧﯿﺎﯾﺸﮕﺎھﮭﺎ ﺑﮕﺬارﻧﺪ؛ ﺑﻨﺎ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺑﺮ ﺷﻤﺎرﺷﻲ ﻛﮫ ﻓﺮﮔﻮﺳﻦ ﺑﮫ ﻋﻤﻞ آورده‪ ،‬ﺷﻤﺮده ﺗﻌﺪاد آﻧﮭﺎ در ﮔﺮوه ﻣﻌﺎﺑﺪ ﺷﺘﺮوﻧﺠﯿﮫ ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮ ‪6449‬‬
‫ﭘﯿﻜﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﻣﻌﺒﺪ ﺟﯿﻦ در اﯾﮭﻠﻲ ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ ﺑﮫ ﺳﺒﻚ ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﻣﺮﺑﻊ‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﺘﻮﻧﮭﺎﯾﻲ در ﺑﯿﺮون‪ ،‬ﯾﻚ‬
‫رواق‪ ،‬و ﯾﻚ زاوﯾﮫ ﯾﺎ اﻃﺎق ﻣﺮﻛﺰي در داﺧﻞ‪ .‬در ﻛﺤﻮراھﻮ‪ ،‬ﺟﯿﻨﮭﺎ‪ ،‬وﯾﺸﻨﻮ ﭘﺮﺳﺘﺎن‪ ،‬و ﺷﯿﻮاﭘﺮﺳﺘﺎن‬
‫ﺑﯿﺴﺖ و ھﺸﺖ ﻣﻌﺒﺪ در ﻛﻨﺎر ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺳﺎﺧﺘﮫاﻧﺪ‪ -‬ﮔﻮﯾﻲ ﺑﺪﯾﻦوﺳﯿﻠﮫ ﺧﻮاﺳﺘﮫاﻧﺪ رواداري دﯾﻨﻲ ﺧﻮد را‬
‫ﻧﺸﺎن دھﻨﺪ‪ .‬در ﻣﯿﺎن آﻧﮭﺎ ﻣﻌﺒﺪ ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ ﻛﺎﻣﻞ ﭘﺎرﺷﻮﻧﺎﺗﮫ را‪ ،‬ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﻣﺨﺮوﻃﮭﺎي ﻣﻄﺒﻖ روي ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫ارﺗﻔﺎع ﻋﻈﯿﻤﻲ ﺑﺮآوردهاﻧﺪ‪ ،‬و وﺟﻮه ﺗﺮاﺷﯿﺪة آن‪ ،‬ﺟﺎﯾﮕﺎه ﯾﻚ ﺷﮭﺮ واﻗﻌﻲ از ﭘﺎرﺳﺎﯾﺎن ﺟﯿﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺟﯿﻨﮭﺎ‬

‫‪oo‬‬
‫ﺑﺮﻛﻮه آﺑﻮ‪ ،‬ﻛﮫ ھﺰار و دوﯾﺴﺖ و ﺑﯿﺴﺖ ﻣﺘﺮ از ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ ارﺗﻔﺎع دارد‪ ،‬ﻣﻌﺎﺑﺪ ﺑﺴﯿﺎري ﺳﺎﺧﺘﮫاﻧﺪ ﻛﮫ دو‬
‫ﺗﺎي از آﻧﮭﺎ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ :‬ﯾﻌﻨﻲ ﻣﻌﺎﺑﺪ وﯾﻤﻠﮫ وﺗﯿﺠﮭﭙﺎﻟﮫ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ دﺳﺘﺎورد اﯾﻦ ﻓﺮﻗﮫ در اﯾﻦ‬
‫ﺣﻮزه از ھﻨﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻨﺒﺪ ﻧﯿﺎﯾﺸﮕﺎه ﺗﯿﺠﮭﭙﺎﻟﮫ ﯾﻜﻲ از آن ﺗﺠﺮﺑﮫھﺎي ﭘﯿﺮوزﻣﻨﺪي اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺮ ھﺮﭼﮫ ﻧﻮﺷﺘﮫ‬
‫در ﺑﺎب ھﻨﺮ اﺳﺖ ﺧﻂ ﺑﻄﻼن ﻣﻲﻛﺸﺪ‪ .‬ﻣﻌﺒﺪ وﯾﻤﻠﮫ‪ ،‬ﻛﮫ ﺗﻤﺎﻣﺎً از ﻣﺮﻣﺮ ﺳﻔﯿﺪ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﮫاي‬
‫اﺳﺖ از ﺳﺘﻮﻧﮭﺎي ﻧﺎﻣﻨﻈﻢ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺎ ھﻼﻟﮭﺎﯾﻲ ﺧﯿﺎلاﻧﮕﯿﺰ ﺑﮫ ﻋﺮﺷﺔ ﻛﻨﺪهﻛﺎري ﺷﺪة ﺳﺎدهﺗﺮي وﺻﻞ ﺷﺪه‬

‫‪yah‬‬
‫اﺳﺖ؛ ﺑﺎﻻي آن ﮔﻨﺒﺪي ﻣﺮﻣﺮﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺮ آن ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎي ﺑﺴﯿﺎر ﺳﺎﺧﺘﮫاﻧﺪ؛ زھﻮارهھﺎي ﻛﻨﺪهﻛﺎري و‬
‫ﺳﻨﮕﻲ آن ﺷﻜﻮه ﭼﺸﻤﮕﯿﺮي دارد‪ .‬ﻓﺮﮔﻮﺳﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ »ﺟﺰﺋﯿﺎت و ﺗﻨﺎﺳﺐ آراﯾﺶ آن ﺑﺎ ﭼﻨﺎن ﻇﺮاﻓﺘﻲ‬
‫ﭘﺮداﺧﺖ ﺷﺪه ﻛﮫ اﺣﺘﻤﺎﻻ ﺑﺮ ھﺮ ﻧﻤﻮﻧﺔ ﻣﺸﺎﺑﮭﻲ‪ ،‬ﻛﮫ در ھﺮ ﺟﺎي دﯾﮕﺮي ﯾﺎﻓﺖ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺮﺗﺮي دارد‪ .‬در‬
‫ﻣﻘﺎﯾﺴﮫ ﺑﺎ اﯾﻦ زھﻮار ﺳﻨﮕﻲ‪ ،‬آﻧﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﻣﻌﻤﺎران ﺳﺒﻚ ﮔﻮﺗﯿﻚ در ﻧﻤﺎزﺧﺎﻧﺔ ھﻨﺮي ھﻔﺘﻢ در وﺳﺘﻤﯿﻨﯿﺴﺘﺮ‪،‬‬
‫ﯾﺎ در آﻛﺴﻔﺮد‪ ،‬ﻋﺮﺿﮫ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ھﻤﮫ ﺧﺸﻦ و ﻧﺎھﻨﺠﺎر اﺳﺖ‪«.‬‬
‫@‪h‬‬
‫در اﯾﻦ ﻣﻌﺎﺑﺪ ﺟﯿﻦ‪ ،‬و ﻣﻌﺎﺑﺪ ﻣﻌﺎﺻﺮ آﻧﮭﺎ‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎل از ﺷﻜﻞ ﻣﺪور ﻧﯿﺎﯾﺸﮕﺎھﮭﺎي ﺳﺒﻚ ﺑﻮداﯾﻲ ﺑﮫ ﺳﺒﻚ‬
‫ﺑﺮجدار ھﻨﺪ ﻗﺮون وﺳﻄﻲ را ﻣﻲﺑﯿﻨﯿﻢ‪ .‬ﺷﺒﺴﺘﺎن‪ ،‬ﯾﺎ ﻓﻀﺎي داﺧﻠﻲ ﻣﺤﺼﻮر ﺑﮫ ﺳﺘﻮن ﺗﺎﻻر اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت‪ ،‬را‬
‫ﺑﮫ ﺑﯿﺮون ﺑﺮده و ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﯾﻚ »ﻣﻨﺪﭘﮫ«ﯾﺎ ھﺎل درآوردهاﻧﺪ؛ ﭘﺸﺖ اﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ‪ ،‬زاوﯾﮫ اﺳﺖ؛ و ﺑﺎﻻي زاوﯾﮫ‪،‬‬
‫ﺑﺮﺟﻲ ﺣﺠﺎريﺷﺪه و ﭘﯿﭽﯿﺪه ﺑﺮآوردهاﻧﺪ ﻛﮫ‪ ،‬در ﺳﻄﻮح ]ﻣﻄﺒﻖ[ ﻣﺘﻮاﻟﻲ‪ ،‬روي ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﻗﺮار‬

‫ﻣﻲﮔﯿﺮد‪ .‬ﻣﻌﺎﺑﺪ ھﻨﺪو در ﺷﻤﺎل ﺑﺮ اﺳﺎس ھﻤﯿﻦ ﻧﻘﺸﮫ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﭼﺸﻤﮕﯿﺮﺗﺮﯾﻦ اﯾﻦ ﻣﻌﺎﺑﺪ ﮔﺮوه‬
‫‪are‬‬

‫ﺑﻮوﻧﯿﺸﻮره در اﯾﺎﻟﺖ اورﺳﯿﺎ اﺳﺖ؛ و زﯾﺒﺎﺗﺮﯾﻦ اﯾﻦ ﮔﺮوه ﻣﻌﺒﺪ راﺟﺮاﻧﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﮫ آن را در ﻗﺮن ﯾﺎزدھﻢ‬
‫ﻣﯿﻼدي ﺑﺮاي وﯾﺸﻨﻮ ﺳﺎﺧﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻌﺒﺪ ﺑﺮج ﻋﻈﯿﻤﻲ اﺳﺖ ﻣﺘﺸﻜﻞ از ﺳﺘﻮﻧﮭﺎي ﻧﯿﻤﮫ ﻣﺪور ﻛﮫ ﭘﮭﻠﻮي ھﻢ‬
‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﮫ و ﭘﻮﺷﯿﺪه از ﻣﺠﺴﻤﮫ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺳﻄﻮح ]ﻣﻄﺒﻖ[ ﺳﻨﮕﻲ آن ھﺮ ﭼﮫ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻣﻲرود ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺗﻤﺎم ﺑﺮج رو ﺑﮫ درون اﻧﺤﻨﺎ دارد و ﺑﮫ ﯾﻚ ﺗﺎج ﻣﺪور ﺑﺰرگ و ﯾﻚ ﻣﻨﺎر ﺧﺘﻢ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻧﺰدﯾﻚ اﯾﻦ‬
‫ﻣﻌﺒﺪ‪ ،‬ﻟﯿﻨﮕﮫ راﺟﮫ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﻌﺒﺪي اﺳﺖ از آن ﺑﺰرﮔﺘﺮ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﮫ زﯾﺒﺎﯾﻲ آن ﻧﯿﺴﺖ؛ ﺑﺎ اﯾﻨﮭﻤﮫ‪ ،‬ﺑﺮ ھﺮ‬
‫‪set‬‬

‫ﮔﻮﺷﮫ از ﺳﻄﺢ آن اﺳﻜﻨﺔ ﻣﺠﺴﻤﮫﺳﺎزان ﺧﻮرده اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﻛﮫ ارزش ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎي آن را ﺳﮫ ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫ﺧﻮد ﺑﻨﺎ داﻧﺴﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬ھﻨﺪوان ﺗﻘﻮا و روح ﭘﺮھﯿﺰﮔﺎري ﺧﻮد را‪ ،‬ﻧﮫ ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﺷﻜﻮه و ﺟﻼل ﻣﻌﺎﺑﺪ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺑﺎ‬
‫ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﮫ ﺟﺰﺋﯿﺎﺗﻲ ﺑﺴﯿﺎر دﻗﯿﻖ و ﻇﺮﯾﻒ‪ ،‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﻨﺪ؛ ﺑﺮاي ﺧﺪاوﻧﺪ ھﯿﭻ ﭼﯿﺰ ﺑﮭﺘﺮ از اﯾﻦ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬

‫ذﻛﺮ ﻓﮭﺮﺳﺖ ﺳﺎﯾﺮ ﺷﺎھﻜﺎرھﺎي ﺑﻨﺎي ھﻨﺪو در ﺷﻤﺎل‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﺎ وﺻﻒ ﺧﺎص و ﻋﻜﺲ آﻧﮭﺎ ھﻤﺮاه ﻧﺒﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﻼلآور ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد؛ ﺑﺎ اﯾﻨﮭﻤﮫ‪ ،‬ھﯿﭻ ﺷﺮح و ﮔﺰارﺷﻲ در ﺑﺎب ﺗﻤﺪن ھﻨﺪي ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻲاﻋﺘﻨﺎي ﺑﮫ اﯾﻦ‬
‫آﺛﺎر ﺑﮕﺬرد‪ :‬ﻣﻌﺎﺑﺪ ﺳﻮرﯾﮫ در ﻛﻨﺎرك‪ ،‬ﻣﻮدﯾﺮه‪ ،‬ﺑﺮج ﺟﺎﮔﺎﻧﺎت ﭘﻮري‪ ،‬دروازة زﯾﺒﺎي ودﻧﮕﺮ‪ ،‬ﻣﻌﺎﺑﺪ ﻋﻈﯿﻢ‬
‫ﺳﺲ–ﺑﺎھﻮ‪ ،‬ﺗﯿﻠﻲ–ﻛﺎ–ﻣﻨﺪﯾﺮ در ﮔﻮاﻟﯿﻮر‪ ،‬ﻛﺎخ راﺟﮫ ﻣﺎنﺳﯿﻨﮕﮫ‪ ،‬ﻛﮫ آن ھﻢ در ﮔﻮاﻟﯿﻮر اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﺮج‬
‫ﭘﯿﺮوزي در ﭼﯿﺘﻮر‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﯾﻦ ﺗﻌﺪاد ﻛﺜﯿﺮ ﻣﻌﺎﺑﺪ‪ ،‬ﻣﻌﺎﺑﺪ ﺷﯿﻮا ﭘﺮﺳﺘﺎن در ﻛﺠﻮراھﻮ ﭼﺸﻤﮕﯿﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪pym‬‬

‫در ھﻤﺎن ﺷﮭﺮ‪ ،‬ﮔﻨﺒﺪ اﯾﻮان ﻣﻌﺒﺪ ﻛﻨﻮرﻣﺎت‪ ،‬ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي ﻣﻌﻤﺎران‪ ،‬و ﻏﻨﺎ و ﺷﻜﯿﺒﺎﯾﻲ ﺣﺠﺎري ھﻨﺪي را‬
‫ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ وﯾﺮاﻧﮫھﺎي ﻣﻌﺒﺪ ﺷﯿﻮا در اﻟﻔﻨﺘﺎ‪ ،‬ﺑﺎ آن ﺳﺘﻮﻧﮭﺎي ﺧﯿﺎرهدار ﺟﺴﯿﻢ‪ ،‬ﺳﺮ ﺳﺘﻮﻧﮭﺎي ﻗﺎرچ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﺑﺮﺟﺴﺘﮫھﺎي ﺑﯿﮭﻤﺘﺎ‪ ،‬و ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎي ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﺎن ﻋﺼﺮي از ﻗﺪرت ﻣﻠﻲ و ﻣﮭﺎرت‬
‫ھﻨﺮﯾﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ اﻣﺮوزه ﺧﺎﻃﺮهاي از آن ﻧﻤﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﻣﺎ ھﺮﮔﺰ ﻧﺨﻮاھﯿﻢ ﺗﻮاﻧﺴﺖ درﺑﺎرة ھﻨﺮ ھﻨﺪي ﺑﺪرﺳﺘﻲ داوري ﻛﻨﯿﻢ‪ ،‬ﺟﻮن ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ دﺳﺘﺎوردھﺎي آن را‬
‫ﺟﮭﻞ و ﺗﻌﺼﺐ از ﻣﯿﺎن ﺑﺮده و ﻣﺎﺑﻘﻲ را ھﻢ ﻧﯿﻤﮫ وﯾﺮان ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺮﺗﻐﺎﻟﯿﮭﺎ‪ ،‬در اﻟﻔﻨﺘﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺣﺶ ﺗﻤﺎم‪،‬‬
‫ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎ و ﻧﻘﺶ ﺑﺮﺟﺴﺘﮫھﺎ را ﺧﺮد ﻛﺮده‪ ،‬از اﯾﻦ راه ﺗﻘﻮاي ﺧﻮد را ﺑﮫ ﺛﺒﻮت رﺳﺎﻧﯿﺪﻧﺪ؛ و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‪،‬‬
‫ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً در ھﻤﮫ ﺟﺎي ﺷﻤﺎل ھﻨﺪ‪ ،‬ﺷﺎھﻜﺎرھﺎي ﻣﻌﻤﺎري ھﻨﺪي ﻗﺮون ﭘﻨﺞ و ﺷﺶ را – ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮ رواﯾﺎت‪،‬‬
‫آﻧﮭﺎ را ﺑﺮﺗﺮ از آﺛﺎر ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰ و ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﺴﯿﻦ ﺑﻌﺪي ﺷﻤﺮدهاﻧﺪ – ﺑﺎ ﺧﺎك ﯾﻜﺴﺎن ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎ را ﮔﺮدن ﻣﻲزدﻧﺪ و اﻧﺪاﻣﺸﺎن را ﺗﻜﮫ ﺗﻜﮫ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ﺳﺘﻮﻧﮭﺎي زﯾﺒﺎي ﻣﻌﺎﺑﺪ ﺟﯿﻦ را ﺑﮫ‬
‫ﻣﺴﺎﺟﺪﺷﺎن اﺧﺘﺼﺎص ﻣﻲدادﻧﺪ‪ ،‬و ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﻘﯿﺎس وﺳﯿﻌﻲ‪ ،‬از آﻧﮭﺎ ﺗﻘﻠﯿﺪ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬زﻣﺎﻧﮫ و ﺗﻌﺼﺐ‪ ،‬در‬
‫اﯾﻦ ﻧﺎﺑﻮد ﻛﺮدن‪ ،‬دﺳﺖ ﺑﮫ دﺳﺖ ھﻢ دادﻧﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ھﻨﺪوان ﻣﺆﻣﻦ ﻣﻌﺎﺑﺪي را ﻛﮫ دﺳﺖ ﺑﯿﮕﺎﻧﮫ ﺑﮫ آن‬
‫ﻣﻲﺧﻮرد‪ ،‬ﻧﺎﭘﺎك داﻧﺴﺘﮫ‪ ،‬آﻧﮭﺎ را ﺗﺮك ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﻋﻈﻤﺖ از دﺳﺖ رﻓﺘﺔ ﻣﻌﻤﺎري ھﻨﺪي ﺷﻤﺎل را ﻣﻲﺗﻮان از روي ﺑﻨﺎھﺎي ﻋﻈﯿﻤﻲ ﻛﮫ ھﻨﻮز در ﺟﻨﻮب‬
‫ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه ﺑﮫ ﺣﺪس درﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﯿﺰان ﻛﻤﻲ‪ ،‬ﭼﻨﺪان ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻲ در ﺟﻨﻮب ﻧﺪاﺷﺖ؛ از‬
‫اﯾﻦ ﮔﺬﺷﺘﮫ‪ ،‬از ﻧﻔﺮت ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‪،‬‬

‫راه و رﺳﻢ آﻧﮭﺎ آﺷﻨﺎ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻛﺎﺳﺘﮫ ﺷﺪ‪ .‬دﯾﮕﺮ آﻧﻜﮫ ﻋﺼﺮ ﺑﺰرگ ﻣﻌﺒﺪﺳﺎزي در ﻗﺮن ﺷﺎﻧﺰده و ھﻔﺪه‬
‫ﻣﯿﻼدي‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﭘﺲ از آﻧﻜﮫ اﻛﺒﺮ ﺷﺎه ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن را ﻣﻼﯾﻢ ﺳﺎﺧﺖ و ادراك ھﻨﺮ ھﻨﺪي را ﺑﮫ آﻧﺎن آﻣﻮﺧﺖ‪،‬‬
‫@‪h‬‬
‫در ﺟﻨﻮب آﻏﺎز ﺷﺪ‪ .‬در ﻧﺘﯿﺠﮫ‪ ،‬ﺟﻨﻮب از ﻧﻈﺮ ﻣﻌﺎﺑﺪ ﻏﻨﻲ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﺮﺗﺮ از آﻧﮭﺎﯾﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ در‬
‫ﺷﻤﺎل ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه‪ ،‬و از ﻋﻈﻤﺖ و ﺑﺮﺟﺴﺘﮕﻲ ﺑﯿﺸﺘﺮي ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮﮔﻮﺳﻦ در ﺣﺪود ﺳﻲ ﻣﻌﺒﺪ‬
‫»دراوﯾﺪي« ﯾﺎ ﺟﻨﻮﺑﻲ ﺑﺮﺷﻤﺮده ﻛﮫ ھﺮ ﯾﻚ از آﻧﮭﺎ‪ ،‬ﺑﮫ ﺗﺨﻤﯿﻦ او‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮫ اﻧﺪازة ﯾﻚ ﻛﻠﯿﺴﺎي ﺟﺎﻣﻊ‬
‫اﻧﮕﻠﯿﺴﻲ ارزش داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺟﻨﻮب در ﺳﺒﻜﮭﺎي ﺷﻤﺎل دﺳﺖ ﺑﺮد‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻛﮫ ﭘﯿﺶ از ﻣﻨﺪﭘﮫ ﯾﺎ ھﺎل‪،‬‬
‫ﯾﻚ ﮔﻮﭘﻮره ﯾﺎ ﻣﺪﺧﻞ و دروازه زدﻧﺪ و اﯾﻮان را ﺑﺮ ﺳﺘﻮﻧﮭﺎي ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺮﭘﺎ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﻌﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺻﺪھﺎ‬
‫ﻧﻤﻮد و رﻣﺰ ﺑﮫ ﻛﺎر ﺑﺮده ﺷﺪه‪ ،‬از ﺳﻮاﺳﺘﯿﻜﺎ‪ ،‬رﻣﺰ ﺧﻮرﺷﯿﺪ و ﭼﺮخ زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺗﺎ ﻣﺠﻤﻮﻋﮫاي از‬
‫‪are‬‬

‫ﺟﺎﻧﻮران ﻣﻘﺪس‪ .‬ﻣﺎر‪ ،‬ﺑﺎ ﭘﻮﺳﺖ اﻧﺪاﺧﺘﻦ‪ ،‬ﻧﻤﺎد ﺗﻨﺎﺳﺦ ﺑﻮد؛ ﻧﺮه ﮔﺎو ﻧﻤﻮﻧﺔ رﺷﻚاﻧﮕﯿﺰ ﻧﯿﺮوي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺜﻞ‪.‬‬
‫ﻟﯿﻨﮕﮫ‪ ،‬ﯾﺎ آﻟﺖ رﺟﻮﻟﯿﺖ‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﺔ ﺑﺮﺗﺮي ﺗﻮﻟﯿﺪي ﺷﯿﻮا؛ و ﮔﺎه ﺷﻜﻞ ﺧﻮد ﻣﻌﺒﺪ از روي آن ﻃﺮﺣﺮﯾﺰي‬
‫ﻣﻲﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻃﺮح ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻲ ﻣﻌﺎﺑﺪ ﺟﻨﻮﺑﻲ ﻣﺘﺸﻜﻞ از ﺳﮫ ﻋﻨﺼﺮ ﺑﻮد‪ :‬دروازه‪ ،‬اﯾﻮان ﺳﺘﻮﻧﺪار‪ ،‬و ﺑﺮج )وﯾﻤﺎﻧﮫ(‪ ،‬ﻛﮫ‬
‫‪set‬‬

‫ﺗﺎﻻر اﺻﻠﻲ ﯾﺎ زاوﯾﮫ را در ﺧﻮد داﺷﺖ‪ .‬ﺟﺰ ﭼﻨﺪ ﻣﻮرد اﺳﺘﺜﻨﺎ‪ ،‬ﻧﻈﯿﺮ ﻛﺎخ ﺗﯿﺮوﻣﻠﮫ ﺷﺎه‪ ،‬از ﺳﻠﺴﻠﺔ‬
‫ﻧﺎﯾﻚ‪،‬در ﻣﺎدوره‪ ،‬ﻣﻌﻤﺎري ھﻨﺪي ﺳﺮاﺳﺮ در ﺧﺪﻣﺖ دﯾﻦ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺮدم ﺑﮫ ﺧﻮد زﺣﻤﺖ ﻧﻤﻲدادﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﺮاي‬
‫ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﻨﺎھﺎي ﺑﺎﺷﻜﻮه ﺑﺴﺎزﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ھﻨﺮ ﺧﻮد را ﺧﺎدم روﺣﺎﻧﯿﺎن و ﺧﺪاﯾﺎن ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ھﯿﭻ ﻣﺜﺎﻟﻲ ﺑﮭﺘﺮ‬
‫از اﯾﻦ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻧﺸﺎن دھﺪ ﻛﮫ ﺣﻜﻮﻣﺖ واﻗﻌﻲ ھﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮد ﺑﮫ ﺧﻮد‪ ،‬ﺣﻜﻮﻣﺖ دﯾﻦ و ﺧﺪا ﺑﻮد‪ .‬از ﺑﻨﺎھﺎي‬
‫ﺑﺴﯿﺎري ﻛﮫ ﺷﺎھﺎن ﭼﺎﻟﻮﻛﯿﮫ و ﻗﻮم آﻧﺎن ﺑﺮآورده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺟﺰ ﻣﻌﺎﺑﺪ‪ ،‬ﭼﯿﺰي ﺑﮫ ﺟﺎ ﻧﻤﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺮﯾﻨﮫ ﺳﺎزي‬
‫‪an‬‬

‫زﯾﺒﺎي ﻧﯿﺎﯾﺸﮕﺎھﻲ را ﻛﮫ در اﯾﺘﮕﻲ ﺣﯿﺪرآﺑﺎد ھﺴﺖ‪ ،‬ﺗﻨﮭﺎ و ﺗﻨﮭﺎ‪ ،‬ﯾﻚ ھﻨﺪوي ﭘﺎرﺳﺎي ﺳﺨﻨﻮر ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ‬
‫وﺻﻒ ﻛﻨﺪ؛ ھﻤﯿﻦ ﻃﻮر ھﻨﺮﻣﻨﺪﯾﻲ را ﻛﮫ در ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺳﻮﻣﻨﺎﺗﭙﻮر در ﻣﯿﺴﻮر ‪ -‬ﻛﮫ در آن ﺗﻮدهھﺎي ﺣﺠﯿﻢ‬
‫ﺳﻨﮓ ﺧﺎرا را ﺑﮫ ﻇﺮاﻓﺖ ﺗﻮر ﺣﺠﺎري ﻛﺮدهاﻧﺪ – ﯾﺎ ﻣﻌﺒﺪ ھﻮﯾﺸﻠﯿﺸﻮره در ھﻠﯿﺒﯿﺪ )ﺑﺎز ھﻢ در ﻣﯿﺴﻮر( ﺑﮫ‬
‫ﻛﺎر رﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮﮔﻮﺳﻦ درﺑﺎرة اﯾﻦ ﻣﻌﺒﺪ آﺧﺮي ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ﯾﻜﻲ از آن ﺑﻨﺎھﺎﯾﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺪاﻓﻊ ﻣﻌﻤﺎري‬
‫‪pym‬‬

‫ھﻨﺪو‬
 ‫‪m‬‬
‫‪.co‬‬
‫‪oo‬‬
‫‪yah‬‬
‫@‪h‬‬
‫ﺳﺮدر ﻣﻌﺒﺪ آﻧﮕﻜﻮر وات‪ ،‬ھﻨﺪوﭼﯿﻦ‬
‫‪are‬‬
‫‪set‬‬
‫‪an‬‬
‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫‪.co‬‬
‫‪oo‬‬
‫‪yah‬‬
‫@‪h‬‬
‫ﮔﻮﺷﺔ ﺷﻤﺎل ﺷﺮﻗﻲ آﻧﮕﻜﻮر وات‪ ،‬ھﻨﺪوﭼﯿﻦ‬

‫آرزو ﻣﻲﻛﻨﺪ آن را ﺑﺮھﺎن ﺗﺄﯾﯿﺪي دﻓﺎﻋﯿﺔ ﺧﻮد ﻗﺮار دھﺪ‪ «.‬و ﺳﭙﺲ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲاﻓﺰاﯾﺪ »ﺗﺮﻛﯿﺐ ھﻨﺮي‬
‫ﺧﻄﻮط اﻓﻘﻲ ﺑﺎ ﻋﻤﻮدي‪ ،‬و ﺑﺎزي ﻃﺮح ﺳﺎﯾﮫ روﺷﻦ‪ ،‬از ھﺮ ﭼﮫ در ھﻨﺮ ﮔﻮﺗﯿﻚ ھﺴﺖ ﭘﯿﺸﻲ ﮔﺮﻓﺘﮫ‪ .‬آﻧﭽﮫ‬
‫‪are‬‬

‫ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ درﺳﺖ ﺷﺪه ھﻤﺎن ﭼﯿﺰي اﺳﺖ ﻛﮫ ﻏﺎﻟﺒًﺎ ھﺪف ﻣﻌﻤﺎران ﻗﺮون وﺳﻄﺎﯾﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ آﻧﺎن‬
‫ھﺮﮔﺰ ﺑﮫ ﻛﻤﺎﻟﻲ ﻛﮫ ﻣﻌﻤﺎران در ھﻠﯿﺒﯿﺪ ﺑﮫ ﻛﺎر ﺑﺮدﻧﺪ ﻧﺮﺳﯿﺪﻧﺪ‪«.‬‬

‫ﻣﺴﻠﻤًﺎ اﯾﻦ ورع ﭘﺮﺟﻮش و ﻛﻮﺷﻨﺪه‪ ،‬ﻛﮫ ﺗﻮاﻧﺴﺖ در ﻣﻌﺒﺪ ھﻠﯿﺒﯿﺪ ‪ 548‬ﻣﺘﺮ ﻛﺘﯿﺒﮫ ﺣﺠﺎري ﻛﻨﺪ‪ ،‬و دو ھﺰار‬
‫ﻓﯿﻞ در آﻧﮭﺎ ﻧﻘﺶ ﻛﻨﺪ ﻛﮫ ھﺮ ﯾﻚ ﺑﺎ دﯾﮕﺮي ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ھﺮ ﺑﯿﻨﻨﺪه را ﺑﮫ ﺣﯿﺮت ﺧﻮاھﺪ اﻧﺪاﺧﺖ؛ ﺣﺎﺟﺖ‬
‫‪set‬‬

‫ﺑﮫ ﮔﻔﺘﺎر ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﺷﻜﯿﺒﺎﯾﻲ و ﺷﻮﻗﻲ ﻛﮫ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﯾﻚ ﻣﻌﺒﺪ ﻛﺎﻣﻞ از دل ﺳﻨﮓ ﺧﺎره ﺑﺮآورد‪ ،‬ﭼﮫ اﺛﺮي ﺑﺮ‬
‫دل ﺧﻮاھﺪ داﺷﺖ! ﺗﺎزه اﯾﻦ از ﺟﻤﻠﮫ ﻛﺎرھﺎي ﻋﺎدي ﺻﻨﻌﺘﮕﺮان ھﻨﺪو ﺑﻮد‪ .‬در ﻣﺎﻣﻠﮫ ﭘﻮرم‪ ،‬ﺑﺮ ﺳﺎﺣﻞ‬
‫ﺧﺎوري ﻧﺰدﯾﻚ ﻣﺪرس‪ ،‬ﭼﻨﺪﯾﻦ »رﺗﮫ« ﯾﺎ ﭘﺎﮔﻮدا ﺣﺠﺎري ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ زﯾﺒﺎﺗﺮﯾﻦ آﻧﮭﺎ درﻣﮫ – راﺟﮫ – رﺗﮫ‪،‬‬
‫دﯾﺮ ﺑﺮاي ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ ﻣﺮﺗﺒﺔ اﻧﻀﺒﺎط‪ ،‬اﺳﺖ‪.‬در اﯾﻠﻮره‪ ،‬ﻛﮫ زﯾﺎرﺗﮕﺎھﻲ در ﺣﯿﺪرآﺑﺎد اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻮداﯾﯿﺎن‪ ،‬ﺟﯿﻨﮭﺎ‪،‬‬
‫و ھﻨﺪوان ﻣﺆﻣﻦ در ﻛﻨﺪن ﻣﻌﺎﺑﺪ ﺗﻜﺴﻨﮕﻲ از دل ﻛﻮه ھﻤﭽﺸﻤﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ﻋﺎﻟﯿﺘﺮﯾﻦ ﻧﻤﻮﻧﺔ اﯾﻦ ﻣﻌﺎﺑﺪ‬
‫‪an‬‬

‫ﻧﯿﺎﯾﺸﮕﺎه ھﻨﺪوي ﻛﯿﻼﺳﮫ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻧﺎم ﺑﮭﺸﺖ اﺳﺎﻃﯿﺮي ﺷﯿﻮا را در ﺳﻠﺴﻠﮫ ﺟﺒﺎل ھﯿﻤﺎﻻﯾﺎ ﺑﮫ آن دادهاﻧﺪ‪ .‬در‬
‫اﯾﻨﺠﺎ ﺳﺎزﻧﺪﮔﺎﻧﻲ ﺧﺴﺘﮕﻲﻧﺎﭘﺬﯾﺮ ﺳﻲ ﻣﺘﺮ در دل ﺳﻨﮓ ﻓﺮو رﻓﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺗﺨﺘﮫ ﺳﻨﮕﻲ را ﺑﮫ اﺑﻌﺎد‪ 76*49‬ﻣﺘﺮ‪،‬‬
‫ﻛﮫ ﻣﻲﺑﺎﯾﺴﺖ ﻣﻌﺒﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬از ﺑﻘﯿﮫ ﺟﺪا ﻛﻨﻨﺪ؛ آﻧﮕﺎه دﯾﻮارھﺎ را ﺣﺠﺎري ﻛﺮدﻧﺪ و از آﻧﮭﺎ ﺳﺘﻮﻧﮭﺎي ﻣﺤﻜﻢ‪،‬‬
‫ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎ و ﻧﻘﻮش ﻧﯿﻢ ﺑﺮﺟﺴﺘﮫ در آوردﻧﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺲ درون ﻣﻌﺒﺪ را ﺑﺎ ﻗﻠﻢ ﺗﺮاﺷﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﺎز در آﻧﺠﺎ‬
‫‪pym‬‬

‫ﺣﯿﺮتآورﺗﺮﯾﻦ ھﻨﺮ را ﺑﺎ ﮔﺸﺎده دﺳﺘﻲ ﺑﮫ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ﻧﻤﻮﻧﮫاش ﻓﺮﺳﻜﻮي ﺑﺮﺟﺴﺘﺔ »ﻋﺸﺎق« اﺳﺖ‪ .‬و‬
‫ﺑﺎﻻﺧﺮه‪ ،‬ﺑﺮاي آﻧﻜﮫ از ﺷﻮر ﻣﻌﻤﺎري و ھﻨﺮﻣﻨﺪي ﺣﺪاﻛﺜﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﺑﮫ ﻋﻤﻞ آﻣﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﯾﻚ ﺳﻠﺴﻠﮫ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻧﻤﺎزﺧﺎﻧﮫ و دﯾﺮ‪ ،‬در ﻋﻤﻖ ﺳﻨﮓ‪ ،‬در ﺳﮫ ﻃﺮف اﯾﻦ ﻣﻌﺪن ﺳﻨﮓ ﺗﺮاﺷﯿﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از ھﻨﺪوان ﻣﻌﺒﺪ‬
‫ﻛﯿﻼﺳﮫ را ﺑﺎ ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ دﺳﺘﺎوردھﺎي ﺗﺎرﯾﺦ ھﻨﺮ ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻦ ﯾﻚ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﻨﺎﯾﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎﺧﺘﻦ اھﺮام ﻣﺼﺮ‪ ،‬ﻧﺘﯿﺠﺔ ﯾﻚ ﺑﯿﮕﺎري ﺑﻮد‪ ،‬و ﻣﻲﺑﺎﯾﺴﺖ ﺑﮫ ﺑﮭﺎي ﺧﻮد و‬
‫ﻋﺮق ﻣﺮدان ﺑﯿﺸﻤﺎري ﺗﻤﺎم ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﮫ ﻛﺎرﮔﺮھﺎ ﺧﺴﺘﮫ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ و ﻧﮫ ﻛﺎرﻓﺮﻣﺎﯾﺎن‪ ،‬ﺑﮫ ﻃﻮري ﻛﮫ در‬
‫ﺳﺮاﺳﺮ اﯾﺎﻟﺖ ھﻨﺪ ﺟﻨﻮﺑﻲ ﻧﯿﺎﯾﺸﮕﺎھﮭﺎي ﻋﻈﯿﻤﻲ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﺗﻌﺪاد اﯾﻨﮭﺎ ﭼﻨﺪان زﯾﺎد اﺳﺖ ﻛﮫ ﭘﮋوھﻨﺪه ﯾﺎ‬
‫ﻣﺴﺎﻓﺮ‪ ،‬ﺳﺮﮔﺮدان در ﺟﻤﻊ ﺑﺴﺘﻦ ﺗﻌﺪاد و ﻗﺪرت آﻧﮭﺎ‪ ،‬ﺧﺼﻮﺻﯿﺖ و ﻛﯿﻔﯿﺖ ﻓﺮدي ھﺮ ﯾﻚ را ﮔﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻠﻜﮫ ﻟﻮﻛﮫ ﻣﮭﺎدﯾﻮي‪ ،‬ﯾﻜﻲ از ھﻤﺴﺮان وﯾﻜﺮه ﻣﺎدﯾﺘﯿﺔ دوم‪ ،‬ﭘﺎدﺷﺎه ﭼﺎﻟﻮﻛﯿﮫ‪ ،‬در ﭘﺘﮫدﻛﻞ‪ ،‬ﻣﻌﺒﺪ وﯾﺮوﭘﻜﺸﮫ‬

‫‪oo‬‬
‫را ﺑﮫ ﺷﯿﻮا ھﺪﯾﮫ ﻛﺮد ﻛﮫ در ﻣﯿﺎن ﻣﻌﺎﺑﺪ ﺑﺰرگ ھﻨﺪ از ھﻤﮫ ﺳﺮ اﺳﺖ‪ .‬راﺟﮫ راﺟﺔ ﻛﺒﯿﺮ‪ ،‬ﭘﺎدﺷﺎه ﭼﻮﻟﮫ‪،‬‬
‫ﭘﺲ از ﻓﺘﺢ ﺗﻤﺎم ھﻨﺪ ﺟﻨﻮﺑﻲ و ﺳﯿﻼن‪ ،‬ﺷﯿﻮا را ھﻢ در ﻏﻨﺎﯾﻢ ﺧﻮد ﺷﺮﯾﻚ ﻛﺮد‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻛﮫ‪ ،‬در ﺗﺎﻧﺠﻮر‬
‫و در ﺟﻨﻮب ﻣﺪرس‪ ،‬ﻣﻌﺒﺪ ﺑﺎﺷﻜﻮھﻲ ﺑﺮآورد‪ ،‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﺧﺼﻮﺻﯿﺖ ﻛﮫ رﻣﺰ ﺗﻨﺎﺳﻠﻲ اﯾﻦ ﺧﺪا را ﻧﻤﺎﯾﺶ‬
‫ﻣﻲداد‪ .‬ﻧﺰدﯾﻚ‬

‫‪yah‬‬
‫ﺗﺮﯾﭽﯿﻨﺎﭘﺎﻟﻲ‪ ،‬در ﺑﺎﺧﺘﺮ ﺗﺎﻧﺠﻮر‪ ،‬وﯾﺸﻨﻮﭘﺮﺳﺘﺎن ﺑﺮ ﺗﭙﮫاي ﺑﻠﻨﺪ ﻣﻌﺒﺪ ﺷﺮي راﻧﮕﻢ را ﺑﺮﭘﺎ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻛﮫ‬
‫ﻣﺸﺨﺼﺔ ﻣﺘﻤﺎﯾﺰ آن ﯾﻚ ﻣﻨﺪﭘﺔ ﭘﺮﺳﺘﻮن ﺑﮫ ﺷﻜﻞ »ﺗﺎﻻر ھﺰار ﺳﺘﻮن« ﺑﻮد؛ ھﺮ ﺳﺘﻮن از ﯾﻚ ﺗﺨﺘﮫ ﺳﻨﮓ‬
‫ﮔﺮاﻓﯿﺖ ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺎ رﯾﺰهﻛﺎري ﺗﻤﺎم ﺣﺠﺎري ﺷﺪه ﺑﻮد؛ ﺻﻨﻌﺘﮕﺮان ھﻨﺪو ھﻨﻮز در ﻛﺎر ﺗﻜﻤﯿﻞ اﯾﻦ ﻣﻌﺒﺪ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ﮔﻠﻮﻟﮫھﺎي اﻧﮕﻠﯿﺴﯿﮭﺎ و ﻓﺮاﻧﺴﻮﯾﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺑﺮاي ﺗﺼﺎﺣﺐ ھﻨﺪ ﻣﻲﺟﻨﮕﯿﺪﻧﺪ آﻧﺎن را ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﻛﺮد و‬
‫از ﻛﺎر ﺑﺎز داﺷﺖ‪ .‬ﻧﺰدﯾﻚ اﯾﻨﺠﺎ‪ ،‬در ﻣﺎدوره‪ ،‬دو ﺑﺮادر ﺑﮫ ﻧﺎﻣﮭﺎي ﻣﻮﺗﻮﻧﺎﯾﻚ و ﺗﯿﺮوﻣﻠﮫ ﻧﺎﯾﻚ ﺑﺮاي ﺷﯿﻮا‬
‫ﻧﯿﺎﯾﺸﮕﺎه وﺳﯿﻌﻲ ﺑﺮﭘﺎ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﻌﺒﺪ ﯾﻚ ﺗﺎﻻر ھﺰار ﺳﺘﻮن‪ ،‬ﯾﻚ ﺣﻮض ﻣﻘﺪس‪ ،‬و ده ﮔﻮﭘﻮره ﯾﺎ ﻣﺪﺧﻞ و‬
‫@‪h‬‬
‫دروازه دارد‪ ،‬ﻛﮫ ﭼﮭﺎرﺗﺎي آن ﻛﺎﻣﻼ ﻣﺮﺗﻔﻊ ﺑﻮده و اﻧﺒﻮھﻲ ﻣﺠﺴﻤﮫ در آن ﺣﺠﺎري ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﻨﺎھﺎ‬
‫ﺑﺎ ھﻢ ﯾﻜﻲ از ﭼﺸﻤﮕﯿﺮﺗﺮﯾﻦ ﻣﻨﺎﻇﺮ ھﻨﺪ را ﺗﺸﻜﯿﻞ ﻣﻲدھﻨﺪ؛ ﻣﻲﺗﻮاﻧﯿﻢ از ﭼﻨﯿﻦ آﺛﺎر ﺑﺎﻗﯿﻤﺎﻧﺪة ﭘﺮاﻛﻨﺪه‪ ،‬در‬
‫ﺑﺎرة ﻣﻌﻤﺎري ﻏﻨﻲ و ﭘﮭﻨﺎور ﺷﺎھﺎن وﯾﺠﯿﮫﻧﮕﺮ ﻗﻀﺎوت ﻛﻨﯿﻢ‪ .‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم‪ ،‬ﺑﺮھﻤﻨﺎن ﺟﻨﻮب در ﻃﻲ ﭘﻨﺞ‬
‫ﻗﺮن )از‪ 1200‬ﺗﺎ‪ 1769‬ﻣﯿﻼدي( در راﻣﺸﻮرام‪ ،‬در ﻣﯿﺎن ﻣﺠﻤﻊاﻟﺠﺰاﯾﺮي ﻛﮫ راه »ﭘﻞ آدم« را از ھﻨﺪ‬
‫ﺑﮫ ﺳﯿﻼن ھﻤﻮار ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻌﺒﺪي ﭘﺪﯾﺪ آوردﻧﺪ ﻛﮫ ﭘﯿﺮاﻣﻮﻧﺶ را ﻣﺤﺘﺸﻤﺘﺮﯾﻦ راھﺮوھﺎ ﯾﺎ اﯾﻮاﻧﮭﺎ آراﺳﺘﮫ‬
‫‪are‬‬

‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻃﻮل اﯾﻦ راھﺮوھﺎ ‪ 1200‬ﻣﺘﺮ ﺑﻮد‪ ،‬ﺳﺘﻮﻧﮭﺎﯾﻲ ﻣﻀﺎﻋﻒ داﺷﺖ ﻛﮫ ﺑﺎ ﻇﺮاﻓﺖ ﺗﻤﺎم ﺣﺠﺎري ﺷﺪه‬
‫ﺑﻮد ﺗﺎ ﺑﺮاي ﻣﯿﻠﯿﻮﻧﮭﺎ زاﯾﺮي ﻛﮫ‪ ،‬از دﯾﺮﺑﺎز ﺗﺎﻛﻨﻮن‪ ،‬از دوردﺳﺖﺗﺮﯾﻦ ﺷﮭﺮھﺎ راھﻲ آﻧﺠﺎ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬و‬
‫اﻣﯿﺪھﺎ و اﻧﺪوھﮭﺎي ﺧﻮد را ﺑﮫ ﭘﺎي اﯾﻦ ﺧﺪاﯾﺎن ﺑﻲ اﻋﺘﻨﺎ ﻣﻲﮔﺬارﻧﺪ‪ ،‬ﺳﺎﯾﮫﮔﺎھﮭﺎﯾﻲ ﺧﻨﻚ و ﭼﺸﻢاﻧﺪازھﺎﯾﻲ‬
‫اﻟﮭﺎﻣﺒﺨﺶ از آﻓﺘﺎب و درﯾﺎ ﭘﺪﯾﺪ آورد‪.‬‬

‫‪ -2‬ﻣﻌﻤﺎري »ﻣﺴﺘﻌﻤﺮاﺗﻲھﺎ«‬
‫‪set‬‬

‫ﺳﯿﻼن – ﺟﺎوه‪ -‬ﻛﺎﻣﺒﻮج‪ -‬ﺧﻤﺮھﺎ‪ -‬دﯾﻦ آﻧﮭﺎ‪ -‬آﻧﮕﻜﻮر‪ -‬ﺳﻘﻮط ﺧﻤﺮھﺎ‪ -‬ﺳﯿﺎم – ﺑﺮﻣﮫ‬

‫در اﯾﻦ ﻣﯿﺎن ھﻨﺮ ھﻨﺪي‪ ،‬ﺑﮫ ھﻤﺮاه دﯾﻦ ھﻨﺪي‪ ،‬از ﺗﻨﮕﮫھﺎ و ﻣﺮزھﺎ ﮔﺬﺷﺘﮫ‪ ،‬ﺑﮫ ﺳﯿﻼن‪ ،‬ﺟﺎوه‪ ،‬ﻛﺎﻣﺒﻮج‪،‬‬
‫‪an‬‬

‫ﺳﯿﺎم ]ﺗﺎﯾﻠﻨﺪ[‪ ،‬ﺑﺮﻣﮫ‪ ،‬ﺗﺒﺖ‪ ،‬ﺧﺘﻦ‪ ،‬ﺗﺮﻛﺴﺘﺎن‪ ،‬ﻣﻐﻮﻟﺴﺘﺎن‪ ،‬ﭼﯿﻦ‪ ،‬ﻛﺮه‪ ،‬و ژاﭘﻦ رﺳﯿﺪه ﺑﻮد؛ »در آﺳﯿﺎ ﺗﻤﺎم‬
‫راھﮭﺎ ﺑﮫ ھﻨﺪ ﺧﺘﻢ ﻣﻲﺷﻮد‪ «.‬ھﻨﺪﯾﺎن در ﻗﺮن ﭘﻨﺠﻢ قم از درة ﮔﻨﮓ ﺑﮫ ﺳﯿﻼن رﻓﺘﮫ‪ ،‬در آن ﻣﺴﻜﻦ‬
‫ﮔﺰﯾﺪﻧﺪ؛ دوﯾﺴﺖ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ‪ ،‬آﺷﻮﻛﺎ ﯾﻚ ﭘﺴﺮ و ﯾﻚ دﺧﺘﺮش را ﺑﮫ ﺳﯿﻼن ﻓﺮﺳﺘﺎد ﺗﺎ ﻣﺮدم آﻧﺠﺎ را ﺑﮫ آﯾﯿﻦ‬
‫ﺑﻮدا در آورﻧﺪ؛ و‪ ،‬ﮔﺮﭼﮫ اﯾﻦ ﺟﺰﯾﺮة ﭘﺮﺑﺎر ﻣﻲﺑﺎﯾﺴﺖ ﭘﺎﻧﺰده ﻗﺮن ﺑﺎ ھﺠﻮم ﺗﺎﻣﯿﻠﮭﺎ ﺑﺠﻨﮕﺪ‪ ،‬ﺗﺎ زﻣﺎن ﺳﻠﻄﺔ‬
‫‪pym‬‬

‫ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﺑﺮ آن‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﺗﺎ ﺳﺎل ‪ ،1815‬داراي ﻓﺮھﻨﮕﻲ ﻏﻨﻲ ﺑﻮد‪.‬‬

 ‫‪m‬‬
‫‪.co‬‬
‫‪oo‬‬
‫‪yah‬‬
‫@‪h‬‬
‫‪are‬‬

‫ﻛﺎخ آﻧﻨﺪه‪ ،‬در ﭘﺎﮔﺎن‪ ،‬ﺑﺮﻣﮫ‬

‫ھﻨﺮ ﺳﯿﻼﻧﻲ ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺘﻦ داﮔﻮﺑﮫ آﻏﺎز ﺷﺪ‪ -‬و آن ﻧﯿﺎﯾﺸﮕﺎه ﯾﺎ ﺑﻘﻌﺔ ﮔﻨﺒﺪداري اﺳﺖ ﺑﺮاي ﻧﮕﺎھﺪاري ﺑﻘﺎﯾﺎي‬
‫ﭘﺎرﺳﺎﯾﺎن ﻛﮫ ﺑﮫ ﺳﺘﻮﭘﺎھﺎي ﺑﻮداﯾﻲ ﺷﻤﺎل ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ -‬ﺳﭙﺲ ﺑﮫ ﻣﻌﺎﺑﺪ ﺑﺰرﮔﻲ رﺳﯿﺪ ﻧﻈﯿﺮ ﻣﻌﺒﺪي ﻛﮫ‬
‫وﯾﺮاﻧﮫھﺎي آن ﻧﺸﺎﻧﺔ ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ آﻧﻮرادھﺎﭘﻮر اﺳﺖ؛ ﺑﺮﺧﻲ از زﯾﺒﺎﺗﺮﯾﻦ ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎي ﺑﻮدا‪ ،‬و‬
‫آﺛﺎر ھﻨﺮي ﺑﯿﺸﻤﺎر ﭘﺪﯾﺪ آورد؛ و وﻗﺘﻲ ﻛﮫ آﺧﺮﯾﻦ ﺷﺎه ﺑﺰرگ ﺳﯿﻼن‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﻛﯿﺮﺗﻲ ﺷﺮي راﺟﮫﺳﯿﻨﮕﮫ‪،‬‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﻌﺒﺪ دﻧﺪان را در ﻛﻨﺪي ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬اﯾﻦ ھﻨﺮ ﻣﻮﻗﺘﺎً ﭘﺎﯾﺎن ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬از دﺳﺖ دادن اﺳﺘﻘﻼل‪ ،‬ﻃﺒﻘﺎت ﺑﺎﻻ را ﺑﮫ‬
‫ﻧﯿﺴﺘﻲ ﻛﺸﺎﻧﺪ‪ ،‬و آن ﺣﻤﺎﯾﺖ و ذوﻗﻲ ﻛﮫ اﻧﮕﯿﺰة ﻻزﻣﻲ ﺑﺮاي ھﻨﺮﻣﻨﺪ ﺑﻮد‪ ،‬و ﻧﮕﮭﺪاﺷﺖ او را ﻓﺮاھﻢ‬
‫ﻣﻲآورد‪ ،‬از ﺳﯿﻼن ﻧﺎﭘﺪﯾﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫ﻋﺠﺐ آﻧﻜﮫ ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﻣﻌﺎﺑﺪ ﺑﻮداﯾﻲ‪ -‬ﻛﮫ ﺑﺮﺧﻲ از ﭘﮋوھﻨﺪﮔﺎن آن را ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﻣﻌﺎﺑﺪ ﺗﻤﺎم ﺟﮭﺎن‬
‫ﻣﻲﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ -‬ﻧﮫ درھﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ در ﺟﺎوه اﺳﺖ‪ .‬در ﻗﺮن ھﺸﺘﻢ‪ ،‬ﺳﻠﺴﻠﺔ ﺷﯿﻠﯿﻨﺪرة ﺳﻮﻣﺎﺗﺮا ﺟﺎوه را ﻓﺘﺢ ﻛﺮد و‬
‫آﯾﯿﻦ ﺑﻮدا را دﯾﻦ رﺳﻤﻲ ﻗﺮار داد‪ ،‬و ھﺰﯾﻨﺔ ﺑﻨﺎي ﻣﻌﺒﺪ ﻋﻈﯿﻢ ﺑﻮروﺑﻮدور )ﯾﻌﻨﻲ‪ ،‬ﺑﻮداﯾﺎن ﺑﺴﯿﺎر( را‬
‫ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻛﺮد‪ .‬وﺳﻌﺖ ﺧﻮد ﻣﻌﺒﺪ ﻣﺘﻮﺳﻂ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻃﺮح ﺧﺎﺻﻲ دارد‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻛﮫ ﯾﻚ ﺳﺘﻮﭘﺎي ﮔﻨﺒﺪدار‬
‫ﻛﻮﭼﻚ اﺳﺖ ﻛﮫ ﭘﯿﺮاﻣﻮﻧﺶ را ھﻔﺘﺎدودو ﺳﺘﻮﭘﺎي ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ ﮔﺮﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﮫ ھﻤﮫ در دواﯾﺮ ﻣﺘﺤﺪاﻟﻤﺮﻛﺰي‬
‫‪pym‬‬

‫آراﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺗﻤﺎم ﻣﻌﺒﺪ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺧﺘﻢ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﺷﺎﯾﺪ ﺑﻮروﺑﻮدور ﭼﯿﺰي ﺟﺎﻟﺐ ﻧﺒﻮد؛ ﻋﻈﻤﺖ اﯾﻦ ﺑﻨﺎ‬
‫در ﭘﺎﯾﺔ آن اﺳﺖ ﻛﮫ ‪ 16،37‬ﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺼﻄﺒﺔ ﻋﻈﯿﻤﻲ اﺳﺖ ﺑﺎ ھﻔﺖ ﻃﺒﻘﮫ ﻛﮫ‪ ،‬از ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺑﮫ ﺑﺎﻻ‪،‬‬
 ‫‪m‬‬
‫رﻓﺘﮫرﻓﺘﮫ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ھﺮ ﻧﺒﺶ آن ﻃﺎﻗﭽﮫھﺎﯾﻲ ﺑﺮاي ﻣﺠﺴﻤﮫ ﺗﻌﺒﯿﮫ ﺷﺪه‪ ،‬و ﻣﺠﻤﺴﮫﺳﺎزان‬
‫ﺑﻮروﺑﻮدور ‪ 436‬ﺑﺎر ﭘﯿﻜﺮ ﺑﻮدا را ﺗﺮاﺷﯿﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﮫ اﯾﻦ ھﻢ اﻛﺘﻔﺎ ﻧﻜﺮده‪ ،‬در دﯾﻮارھﺎي ﻃﺒﻘﺎت‪ 4827 ،‬ﻣﺘﺮ‬
‫ﻧﻘﺶ ﻧﯿﻢ ﺑﺮﺟﺴﺘﮫ ﺣﺠﺎري ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ ﺗﻮﻟﺪ اﻓﺴﺎﻧﮫاي‪ ،‬ﺟﻮاﻧﻲ‪ ،‬و روﺷﻦﺷﺪﮔﻲ اﺳﺘﺎد را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ؛ در‬

‫‪.co‬‬
‫اﯾﻦ اﺛﺮ ﭼﻨﺎن ﻣﮭﺎرﺗﻲ ﺑﮫ ﻛﺎر رﻓﺘﮫ ﻛﮫ در ﺷﻤﺎر زﯾﺒﺎﺗﺮﯾﻦ ﻧﻘﺶ ﺑﺮﺟﺴﺘﮫھﺎي آﺳﯿﺎ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ‬
‫ﻧﯿﺎﯾﺸﮕﺎه‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﻘﻌﺔ ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ ﺑﻮداﯾﻲ‪ ،‬و ﻣﻌﺎﺑﺪ ﺑﺮھﻤﻨﻲ ﻣﺠﺎور آن در ﭘﺮاﻣﺒﻨﻢ‪ ،‬ﻣﻌﻤﺎري ﺟﺎوهاي ﺑﮫ اوج ﺧﻮد‬
‫رﺳﯿﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﯿﺪرﻧﮓ رو ﺑﮫ زوال رﻓﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺟﺰﯾﺮه ﻣﺪﺗﻲ ﺻﺎﺣﺐ ﻗﺪرت درﯾﺎﯾﻲ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﺛﺮوت و ﺗﺠﻤﻞ‬
‫رﺳﯿﺪ‪ ،‬و ﺣﺎﻣﻲ ﺷﺎﻋﺮان ﺑﺴﯿﺎر ﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ‪ ،‬در ﺳﺎل ‪ ،1479‬ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻛﻢﻛﻢ ﺳﺎﻛﻦ اﯾﻦ ﺑﮭﺸﺖ ﮔﺮﻣﺴﯿﺮي‬
‫ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬و از آن زﻣﺎن ﺑﮫ ﺑﻌﺪ اﯾﻦ ﺟﺰﯾﺮه ھﯿﭻ ھﻨﺮي ﭘﺪﯾﺪ ﻧﯿﺎورد‪ .‬در ﺳﺎل ‪ 1595‬ﻧﺎﮔﮭﺎن ھﻠﻨﺪﯾﮭﺎ ﺑﺮ آن‬

‫‪oo‬‬
‫ﭼﻨﮓ اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ و‪ ،‬در ﻃﻲ ﻗﺮن ﺑﻌﺪ‪ ،‬اﯾﺎﻟﺖ ﺑﮫ اﯾﺎﻟﺖ آن را ﺗﺼﺮف ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎ اﯾﻨﻜﮫ ﺳﻠﻄﺔ آﻧﺎن ﺑﺮ اﯾﻦ‬
‫ﺟﺰﯾﺮه ﻛﺎﻣﻞ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻨﮭﺎ ﯾﻚ ﻣﻌﺒﺪ ھﻨﺪو ﺑﺮ ﺑﻮروﺑﻮدور ﺑﺮﺗﺮي دارد‪ ،‬و آن ﻧﯿﺰ از ھﻨﺪ ﺑﺴﯿﺎر دور اﺳﺖ‪ ،‬و در ﺟﻨﮕﻞ‬

‫‪yah‬‬
‫دوردﺳﺘﻲ ﻛﮫ ﻗﺮﻧﮭﺎ آن را در ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺑﺮاﺳﺘﻲ ﮔﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ ،1858‬ﯾﻚ ﻛﺎﺷﻒ ﻓﺮاﻧﺴﻮي‪،‬‬
‫ﻛﮫ از ﻃﺮﯾﻖ درة ﻋﻠﯿﺎي رود ﻣﻜﻮﻧﮓ ﺑﺮاي ﺧﻮد راه ﻣﻲﮔﺸﻮد‪ ،‬از ﻣﯿﺎن درﺧﺘﺎن و ﺑﻮﺗﮫھﺎ‪ ،‬ﭼﺸﻤﺶ ﺑﮫ‬
‫ﻣﻨﻈﺮهاي اﻓﺘﺎد ﻛﮫ در ﻧﻈﺮش ﺑﮫ ﻣﻌﺠﺰه ﻣﻲﻣﺎﻧﺴﺖ‪ :‬ﻣﻌﺒﺪي ﻋﻈﯿﻢ‪ ،‬ﺑﺎ ﻃﺮﺣﻲ ﺷﻜﻮھﻤﻨﺪ و ﺑﺎورﻧﻜﺮدﻧﻲ‪،‬‬
‫در ﻣﯿﺎن ﺟﻨﮕﻞ ﺳﺮﺑﺮاﻓﺮاﺷﺘﮫ ﺑﻮد‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﮫ از ﺑﻮﺗﮫھﺎ و ﮔﯿﺎھﺎن و ﺑﺮﮔﮭﺎ ﭘﻮﺷﯿﺪه و ﺑﺎ آﻧﮭﺎ آﻣﯿﺨﺘﮫ ﺑﻮد‪.‬‬
‫آن روز او ﻣﻌﺎﺑﺪ ﺑﺴﯿﺎري دﯾﺪ ﻛﮫ درﺧﺘﺎن ﺟﻨﮕﻞ‪ ،‬ﭘﯿﺶ‬

‫از اﯾﻦ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ از آﻧﮭﺎ را در ﺧﻮد ﻓﺮو ﭘﻮﺷﯿﺪه ﯾﺎ از ھﻢ ﮔﺴﺴﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﯿﺪ ﻛﮫ او درﺳﺖ ﺑﮫ‬
‫@‪h‬‬
‫ﻣﻮﻗﻊ رﺳﯿﺪه ﺗﺎ از ﻏﻠﺒﺔ ﺟﻨﮕﻞ ﺑﺮ آﺛﺎر دﺳﺖ ﺑﺸﺮ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي ﻛﻨﺪ‪ .‬اروﭘﺎﯾﯿﺎن دﯾﮕﺮي ﻣﻲﺑﺎﯾﺴﺖ ﺑﯿﺎﯾﻨﺪ و‬
‫ﻛﺸﻒ ھﺎﻧﺮي ﻣﻮﺋﻮ را ﺗﺄﯾﯿﺪ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺘﻌﺎﻗﺒﺎً ﭼﻨﺪﯾﻦ ھﯿﺌﺖ ﻋﻠﻤﻲ ﺑﮫ ﺧﻠﻮﺗﮕﺎه‪ ،‬ﻛﮫ روزﮔﺎري ﺧﺎﻣﻮش ﺑﻮد‪ ،‬ﮔﺎم‬
‫ﻧﮭﺎدﻧﺪ‪ ،‬و ﺗﻤﺎم اﻋﻀﺎي ﯾﻚ ﻣﺪرﺳﮫ در ﭘﺎرﯾﺲ )»ﻣﺪرﺳﺔ ﺧﺎور دور«( ھﻢ ﺧﻮد را وﻗﻒ ﻧﻘﺸﮫﺑﺮداري و‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ اﯾﻦ ﺑﻨﺎ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻣﺮوزه آﻧﮕﻜﻮروات ﯾﻜﻲ از ﻋﺠﺎﯾﺐ ﻋﺎﻟﻢ اﺳﺖ‪.‬‬

‫در آﻏﺎز ﻋﺼﺮ ﻣﺴﯿﺤﻲ‪ ،‬در ھﻨﺪوﭼﯿﻦ ﯾﺎ ﻛﺎﻣﺒﻮج‪ ،‬ﻗﻮﻣﻲ ﺳﺎﻛﻦ ﺷﺪﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﯿﺸﺘﺮ آﻧﮭﺎ ﭼﯿﻨﻲ‪ ،‬و ﻗﻠﯿﻠﻲ ھﻢ‬
‫‪are‬‬

‫ﺗﺒﺘﻲ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و ﻛﺎﻣﺒﻮﺟﻲ ﯾﺎ ﺧﻤﺮ ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﭼﺌﻮ‪ -‬ﺗﺎ‪ -‬ﻛﻮان‪ ،‬ﺳﻔﯿﺮ ﻗﺒﻼي ﻗﺎآن‪ ،‬از آﻧﮕﻜﻮرﺗﻮم‪،‬‬
‫ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﺧﻤﺮ‪ ،‬دﯾﺪن ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﻣﻼﺣﻈﮫ ﻛﺮد ﻛﮫ دوﻟﺖ ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي ﺑﺮ ﻣﻠﺘﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﻲﻛﺮد ﻛﮫ از‬
‫ﺷﺎﻟﯿﻜﺎري و ﻋﺮق ﺟﺒﯿﻨﺶ ﺛﺮوﺗﻲ ﺑﮫ دﺳﺖ آورده ﺑﻮد؛ ﺑﻨﺎ ﺑﮫ ﮔﺰارش ﭼﺌﻮ‪ ،‬ﺷﺎه ﭘﻨﺞ ھﻤﺴﺮ داﺷﺖ‪» :‬ﯾﻜﻲ‬
‫ﺧﺎص‪ ،‬و ﭼﮭﺎرﺗﺎي دﯾﮕﺮ ﺑﺮاي ﺟﮭﺎت اﺻﻠﻲ ﻗﻄﺐﻧﻤﺎ«‪ ،‬و ﭼﮭﺎرھﺰار ﺻﯿﻐﮫ‪ .‬ﻃﻼ و ﺟﻮاھﺮ ﻓﺮاوان‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬درﯾﺎﭼﮫ ﭘﺮ از ﻗﺎﯾﻘﮭﺎي ﺗﻔﺮﯾﺤﻲ ﺑﻮد؛ ﺧﯿﺎﺑﺎﻧﮭﺎي ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﻣﻤﻠﻮ ﺑﻮد از اراﺑﮫ‪ ،‬ﺗﺨﺖ روان ﭘﺮدهدار‪ ،‬و‬
‫‪set‬‬

‫ﻓﯿﻠﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺑﺮ ﮔﺴﺘﻮان ﻛﺎﻣﻞ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﺟﻤﻌﯿﺘﻲ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﻣﺸﺘﻤﻞ ﺑﺮ ﯾﻚ ﻣﯿﻠﯿﻮن ﻧﻔﺮ‪ .‬ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎﻧﮭﺎ ﺟﻨﺐ ﻣﻌﺎﺑﺪ‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬و ھﺮ ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن ﮔﺮوھﻲ ﭘﺮﺳﺘﺎر و اﻃﺒﺎي ﻣﺨﺼﻮص ﺑﮫ ﺧﻮد داﺷﺖ‪.‬‬

‫اﮔﺮ ﭼﮫ اﯾﻦ ﻣﺮدم ﭼﯿﻨﻲ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻓﺮھﻨﮕﺸﺎن ھﻨﺪي ﺑﻮد‪ .‬دﯾﻨﺸﺎن ﺑﺮ ﻣﺎرﭘﺮﺳﺘﻲ اوﻟﯿﮫ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﻧﺎﮔﮫ‪ ،‬اﺳﺘﻮار‬
‫ﺑﻮد ﻛﮫ ﺳﺮ ﺑﺎدﺑﺰن ﻣﺎﻧﻨﺪش ھﻤﮫ ﺟﺎ در ھﻨﺮ ﻛﺎﻣﺒﻮﺟﻲ ﻧﻤﺎﯾﺎن اﺳﺖ؛ ﺑﻌﺪ ﺧﺪاﯾﺎن ﺑﺰرگ ﺳﮫﮔﺎﻧﺔ ھﻨﺪو‪،‬‬
‫‪an‬‬

‫ﯾﻌﻨﻲ ﺑﺮھﻤﺎ‪ ،‬وﯾﺸﻨﻮ‪ ،‬و ﺷﯿﻮا‪ ،‬از راه ﺑﺮﻣﮫ رﺳﯿﺪﻧﺪ؛ و‪ ،‬ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ درھﻤﺎن زﻣﺎن‪ ،‬ﺑﻮدا ھﻢ رﺳﯿﺪ و ﺑﮫ وﯾﺸﻨﻮ‬
‫و ﺷﯿﻮا ﭘﯿﻮﺳﺖ و ﺧﺪاي ﻣﺤﺒﻮب ﺧﻤﺮھﺎ ﺷﺪ‪ .‬ﺳﻨﮕﻨﺒﺸﺘﮫھﺎ ﺣﺎﻛﻲ از آن اﺳﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻣﺮدم ھﺮ روز‬
‫ﻣﻘﺎدﯾﺮ ھﻨﮕﻔﺘﻲ ﺑﺮﻧﺞ‪ ،‬ﻛﺮه‪ ،‬و روﻏﻨﮭﺎي ﻛﻤﯿﺎب ﺑﮫ ﺧﺎدﻣﺎن ﺧﺪاﯾﺎن ﻣﻲدادﻧﺪ‪.‬‬
‫‪pym‬‬

‫ﺧﻤﺮھﺎ در اواﺧﺮ ﻗﺮن ﻧﮭﻢ ﻛﮭﻨﺘﺮﯾﻦ ﻣﻌﺎﺑﺪ ﻣﻮﺟﻮد ﺧﻮد‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﺑﯿﻮن‪ ،‬را ﺑﮫ ﺷﯿﻮا ﭘﯿﺸﻜﺶ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻌﺒﺪ‬
‫اﻛﻨﻮن وﯾﺮاﻧﮫاي ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻧﯿﻤﻲ از آن را ﮔﯿﺎھﺎن ﭼﺴﺒﻨﺪه ﻓﺮاﮔﺮﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻨﮕﮭﺎ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﻲﺳﺎروج‬
‫ﺑﺮھﻢ ﻧﮭﺎده ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬در ﻃﻲ ھﺰار ﺳﺎل‪ ،‬از ھﻢ ﺟﺪا ﺷﺪه‪ ،‬ﭼﮭﺮهھﺎي ﺑﺰرگ ﺑﺮھﻤﺎ و ﺷﯿﻮا را‪ ،‬ﻛﮫ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺑﺮﺟﮭﺎي ﻣﻌﺒﺪ را ﺗﺸﻜﯿﻞ ﻣﻲدھﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﭘﻮزﺧﻨﺪھﺎﯾﻲ واداﺷﺘﮫ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺷﺎﯾﺴﺘﺔ اﯾﻦ ﺧﺪاﯾﺎن ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺳﮫ ﻗﺮن‬
‫ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﺑﺮدﮔﺎن و اﺳﯿﺮان ﺟﻨﮕﻲ ﺷﺎھﺎن آﻧﮕﻜﻮروات را ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ﺷﺎھﻜﺎري اﺳﺖ ھﻤﺴﻨﮓ زﯾﺒﺎﺗﺮﯾﻦ‬
‫دﺳﺘﺎوردھﺎي ﻣﻌﻤﺎري ﻣﺼﺮﯾﺎن‪ ،‬ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن‪ ،‬ﯾﺎ ﺳﺎزﻧﺪﮔﺎن ﻛﻠﯿﺴﺎھﺎي ﺟﺎﻣﻊ اروﭘﺎ‪ .‬ﺧﻨﺪق ﻋﻈﯿﻤﻲ ﺑﮫ ﻃﻮل‬

‫‪.co‬‬
‫ﻧﻮزده‬

‫ﮔﺮﻓﺘﮫ اﺳﺖ؛ ﺑﺮ اﯾﻦ ﺧﻨﺪق ﭘﻞ ﺳﻨﮕﻔﺮﺷﻲ زده اﻧﺪ ﻛﮫ ﻧﺎﮔﮫھﺎي ﺑﺎزدارﻧﺪة ﺳﻨﮕﻲ از آن ﻧﮕﮭﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪ از آن ﺑﺎرة ﻣﺰﯾﻨﻲ ھﺴﺖ؛ ﺳﭙﺲ ﺗﺎﻻرھﺎي ﺑﺰرگ‪ ،‬ﻛﮫ ﻧﻘﺶ ﺑﺮﺟﺴﺘﮫھﺎي آﻧﮭﺎ دوﺑﺎره از داﺳﺘﺎﻧﮭﺎي‬
‫ﻣﮭﺎﺑﮭﺎراﺗﺎ و راﻣﺎﯾﺎﻧﺎ ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﻨﺪ؛ ﺳﭙﺲ ﺑﮫ ﺧﻮد آن ﺑﻨﺎي ﺑﺎ ﺷﻜﻮه ﻣﻲرﺳﯿﻢ ﻛﮫ آن را ﺑﺮ ﺑﻨﯿﺎد ﭘﮭﻨﺎوري‬

‫‪oo‬‬
‫ﺑﺮآورده و‪ ،‬ﻃﺒﻘﮫ ﺑﮫ ﻃﺒﻘﮫ‪ ،‬ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ھﺮم ﻣﺴﻄﺤﻲ ﺑﺎﻻ ﺑﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮ ﻓﺮاز اﯾﻦ ﻃﺒﻘﺎت‪ ،‬ﻣﺤﺮاب ﺧﺪاﯾﺎن‬
‫ﻗﺮار دارد‪ ،‬ﻛﮫ داراي ﺷﺼﺖ ﻣﺘﺮ ارﺗﻔﺎع اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻨﺠﺎ ﻋﻈﻤﺖ ﺑﻨﺎ از زﯾﺒﺎﯾﻲ آن ﻧﻤﻲﻛﺎھﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺑﮫ آن‬
‫ﺟﻼﻟﻲ ﭼﻨﺎن ﭘﺮھﯿﺒﺖ ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ ﻛﮫ ﺑﯿﻨﻨﺪة ﻏﺮﺑﻲ را ﺗﻜﺎن ﻣﻲدھﺪ‪ ،‬و از ﺷﻜﻮه دﯾﺮﯾﻦ ﺗﻤﺪن ﺷﺮق در اﻓﻖ‬
‫ﺿﻤﯿﺮش ﭘﺮدهاي ﻧﻤﺎﯾﺎن ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬اﻧﺴﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﺧﯿﺎل ﺧﻮد ﺟﻤﻌﯿﺖ اﻧﺒﻮه آن ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ را ﺑﺒﯿﻨﺪ‪:‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﺑﺮدھﺎ‪ ،‬دﺳﺘﮫدﺳﺘﮫ‪ ،‬ﺳﻨﮕﮭﺎي ﮔﺮان را ﻣﻲﺷﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﻛﺸﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ ﺑﺎﻻ ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ؛ ﺻﻨﻌﺘﮕﺮان ﻧﻘﺶ ﺑﺮﺟﺴﺘﮫ و‬
‫ﻣﺠﺴﻤﮫ ﺣﺠﺎري ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﮔﻮﯾﻲ ﻛﮫ زﻣﺎن ھﺮﮔﺰ ﺑﺮاي آﻧﺎن ﭘﺎﯾﺎن ﻧﻤﻲﭘﺬﯾﺮد؛ روﺣﺎﻧﯿﺎن ﻣﺮدم را ﻣﻲﻓﺮﯾﺒﻨﺪ‬
‫و ﺗﺴﻼ ﻣﻲدھﻨﺪ؛ دﯾﻮهداﺳﯿﮭﺎ )ﻛﮫ ھﻤﭽﻨﺎن ﺑﺮ ﮔﺮاﻧﯿﺖ ﻣﺠﺴﻢ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ( ﻣﺮدم را ﻣﻲﻓﺮﯾﻔﺘﻨﺪ و ﻣﺎﯾﺔ ﺗﺴﻼي‬
‫روﺣﺎﻧﯿﺎن ﺑﻮدﻧﺪ؛ اﺷﺮاﻓﯿﺖ ﻣﻐﺮور ﻛﺎﺧﮭﺎﯾﻲ ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ ﻣﺜﻞ ﭘﯿﻨﺌﺎن‪ -‬اﻛﺲ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﮭﺘﺎﺑﻲ ﺗﺸﺮﯾﻔﺎت ﺑﺰرﮔﺶ؛‬
‫و ﺷﺎھﺎن ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ و ﺑﯿﺮﺣﻢ‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﺎر دﯾﮕﺮان‪ ،‬ﺑﺮﺗﺮ از ھﻤﮫ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺷﺎھﺎن‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ ﺑﺮدﮔﺎن ﻓﺮاوان ﻧﯿﺎز داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬دﺳﺖ ﺑﮫ ﺟﻨﮕﮭﺎي ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻲزدﻧﺪ‪ .‬اﻏﻠﺐ ﭘﯿﺮوز ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ؛ اﻣﺎ‬
‫@‪h‬‬
‫ﻧﺰدﯾﻚ ﺑﮫ آﻏﺎز ﻗﺮن ﺳﯿﺰدھﻢ‪[ ،‬ھﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ] »ﻧﯿﻤﮫراه«زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ داﻧﺘﮫ‪ ،‬ﺳﭙﺎھﯿﺎن ﺳﯿﺎم ]= ﺗﺎﯾﻠﻨﺪ[ ﺧﻤﺮھﺎ را‬
‫ﺷﻜﺴﺖ دادﻧﺪ؛ ﺷﮭﺮھﺎﯾﺸﺎن را ﻏﺎرت ﻛﺮدﻧﺪ؛ و از ﻣﻌﺎﺑﺪ و ﻛﺎﺧﮭﺎي ﺑﺎﺷﻜﻮھﺸﺎن وﯾﺮاﻧﮫھﺎ ﺑﮫ ﺟﺎي‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬اﻣﺮوزه ﭼﻨﺪ ﺟﮭﺎﻧﮕﺮد در ﻣﯿﺎن ﺳﻨﮕﮭﺎي از ﺟﺎدررﻓﺘﮫ ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ و ﻧﻈﺎره ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﮫ ﭼﮕﻮﻧﮫ‬
‫درﺧﺘﺎن‪ ،‬رﯾﺸﮫھﺎ ﯾﺎ ﺷﺎﺧﮫھﺎي ﺧﻮد را‪ ،‬ﻛﮫ آرام آرام رﺧﻨﮫ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺻﺒﻮراﻧﮫ در ﺷﻜﺎف ﺳﻨﮕﮭﺎ ﻓﺮو‬
‫ﻣﻲﻧﺸﺎﻧﻨﺪ و آھﺴﺘﮫآھﺴﺘﮫ آﻧﮭﺎ را از ھﻢ ﻣﻲﺷﻜﺎﻓﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻮن ﺳﻨﮓ ﻧﮫ ﺗﻤﻨﺎ دارد‪ ،‬و ﻧﮫ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺒﺎﻟﺪ‪ .‬ﭼﺌﻮ‪-‬ﺗﺎ‪-‬‬
‫‪are‬‬

‫ﻛﻮان از ﻛﺘﺎﺑﮭﺎي ﺑﺴﯿﺎري ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ﻛﮫ ﻣﺮدم آﻧﮕﻜﻮر ﻧﻮﺷﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺮﮔﻲ از آﻧﮭﺎ ﻧﻤﺎﻧﺪه اﺳﺖ؛‬
‫آﻧﺎن ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﭼﻮن ﻣﺎ‪ ،‬اﻧﺪﯾﺸﮫھﺎي از ﻣﯿﺎن رﻓﺘﻨﻲ را ﺑﺮ اوراق ﻓﻨﺎﭘﺬﯾﺮ ﻣﻲﻧﻮﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬و اﻛﻨﻮن آن آﺛﺎر ﻓﻨﺎﻧﺎﭘﺬﯾﺮ‬
‫ھﻤﮫ از ﻣﯿﺎن رﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻘﺶ ﺑﺮﺟﺴﺘﮫھﺎي ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰ‪ ،‬ﻣﺮدان وزﻧﺎﻧﻲ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ ﭘﺮده و ﺗﻮر‬
‫ﺑﺮ ﺧﻮد ﻛﺸﯿﺪهاﻧﺪ ﺗﺎ آﻧﺎن را از ﮔﺰﻧﺪ ﭘﺸﮫ و ﺧﺰﻧﺪﮔﺎن ﻟﺰج در اﻣﺎن ﺑﺪارد‪ .‬آن ﻣﺮدان و زﻧﺎن ھﻤﮫ‬
‫رﻓﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬و ﺗﻨﮭﺎ ﺑﺮ ﺳﻨﮕﮭﺎ ﻣﺎﻧﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﭘﺸﮫھﺎ و ﻣﺎرﻣﻮﻟﻜﮭﺎ ﻣﻲﻣﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫ﻧﺰدﯾﻚ ﺑﮫ آن‪ ،‬در ﺳﯿﺎم‪ ،‬ﻗﻮﻣﻲ ﻛﮫ ﻧﯿﻤﻲ ﺗﺒﺘﻲ و ﻧﯿﻤﻲ ﭼﯿﻨﻲ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺘﺪرﯾﺞ ﺧﻤﺮھﺎي ﻓﺎﺗﺢ را ﺑﯿﺮون راﻧﺪه‬
‫و ﺧﻮد ﺗﻤﺪﻧﻲ ﺑﺮاﺳﺎس دﯾﻦ و ھﻨﺮ ھﻨﺪي ﭘﻲاﻓﻜﻨﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺳﯿﺎﻣﯿﮭﺎ‪ ،‬ﭘﺲ از ﻓﺘﺢ ﻛﺎﻣﺒﻮج‪،‬‬
‫‪an‬‬
‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫‪.co‬‬
‫‪oo‬‬
‫‪yah‬‬
‫@‪h‬‬
‫‪are‬‬

‫ﺗﺎج ﻣﺤﻞ‪ ،‬در آﮔﺮا‬

‫در ﻣﺤﻞ ﯾﻚ ﺷﮭﺮ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﺧﻤﺮھﺎ‪ ،‬ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﻧﻮﯾﻲ ﺑﮫ ﻧﺎم آﯾﻮﺗﮭﺎﯾﺎ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﺳﻠﻄﺔ ﺧﻮد را از اﯾﻦ ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ‬
‫ﮔﺴﺘﺮش دادﻧﺪ ﺗﺎ در ﺣﺪود ﺳﺎل ‪ ،1600‬ﻛﮫ اﻣﭙﺮاﻃﻮرﯾﺸﺎن ﺑﺮﻣﺔ ﺟﻨﻮﺑﻲ‪ ،‬ﻛﺎﻣﺒﻮج و ﺷﺒﮫﺟﺰﯾﺮة ﻣﺎﻻﯾﺎ را‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺠﺎرﺗﺸﺎن در ﺷﺮق ﺑﮫ ﭼﯿﻦ‪ ،‬و در ﻏﺮب ﺑﮫ اروﭘﺎ رﺳﯿﺪ‪ .‬ﻧﻘﺎﺷﺎﻧﺸﺎن دﺳﺘﻨﻮﺷﺘﮫھﺎ را ﻣﺼﻮر‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ﭼﻮب را ﺑﺎ ﻻك رﻧﮓ ﻣﻲزدﻧﺪ؛ ﻇﺮوف ﭼﯿﻨﻲ را ﺑﮫ ﺳﺒﻚ ﭼﯿﻨﻲ ﻣﻲﭘﺨﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮ اﺑﺮﯾﺸﻤﮭﺎي زﯾﺒﺎ‬
‫‪set‬‬

‫ﻗﻼﺑﺪوزي ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ و ﮔﺎھﻲ ھﻢ ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎﯾﻲ ﻣﻲﺗﺮاﺷﯿﺪﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﺮﺗﺮي ﺑﯿﮭﻤﺘﺎﯾﻲ داﺷﺖ‪ .‬در ﻓﺮاز و‬
‫ﻧﺸﯿﺒﮭﺎي روزﮔﺎر ‪ ،‬ﻣﺮدم ﺑﺮﻣﮫ آﯾﻮﺗﮭﺎﯾﺎ را ﺗﺼﺮف ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و آن را ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ھﻨﺮش ﻧﺎﺑﻮد ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﯿﺎﻣﯿﮭﺎ‬
‫در ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﺟﺪﯾﺪﺷﺎن‪ ،‬ﺑﺎﻧﻜﻮك‪ ،‬ﭘﺎﮔﻮداي ﺑﺰرﮔﻲ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﻛﺜﺮت آراﯾﺶ آن ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ زﯾﺒﺎﯾﻲ ﻃﺮح آن‬
‫را ﻛﺎﻣﻼ ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫ﺑﺮﻣﮫاﯾﮭﺎ در ﺷﻤﺎر ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﺳﺎزﻧﺪﮔﺎن آﺳﯿﺎ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬آﻧﺎن‪ ،‬ﻛﮫ از ﻣﻐﻮﻟﺴﺘﺎن و ﺗﺒﺖ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻛﺸﺘﺰارھﺎي‬
‫ﺣﺎﺻﻠﺨﯿﺰ ﻓﺮو آﻣﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮات ھﻨﺪي ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬و از ﻗﺮن ﭘﻨﺠﻢ ﺑﮫ اﯾﻨﺴﻮ ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎي ﻓﺮاوان‬
‫ﺑﻮداﯾﻲ‪ ،‬وﯾﺸﻨﻮي ]وﯾﺸﻨﻮﭘﺮﺳﺘﻲ[ و ﺷﯿﻮه ]ﺷﯿﻮا ﭘﺮﺳﺘﻲ[‪ ،‬و ﺳﺘﻮﭘﺎھﺎي ﺑﺰرﮔﻲ ﭘﺪﯾﺪ آوردﻧﺪ ﻛﮫ در ﻣﻌﺒﺪ‬
‫ﺑﺎﺷﻜﻮه آﻧﻨﺪه ﺑﮫ ذروة ﻛﻤﺎل رﺳﯿﺪ‪ -‬و اﯾﻦ ﯾﻜﻲ از ﭘﻨﺞ ھﺰار ﭘﺎﮔﻮداي ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ آﻧﺎن‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﭘﺎﮔﺎن‬
‫‪pym‬‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺒﻼي ﻗﺎآن ﭘﺎﮔﺎن را ﻏﺎرت ﻛﺮد‪ ،‬و ﻣﺮﻛﺰ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﺮﻣﮫاي ﻣﺪت ﭘﺎﻧﺼﺪ ﺳﺎل از اﯾﻦ ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﺑﮫ آن‬
‫ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ در ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺪﺗﻲ ﻣﻨﺪﻟﮫ ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﻛﺎﻧﻮن ﺣﯿﺎت ﺑﺮﻣﮫاي روﻧﻖ ﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬و آﺷﯿﺎن ھﻨﺮﻣﻨﺪاﻧﻲ ﺷﺪ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻛﮫ در ﺑﺴﯿﺎري از زﻣﯿﻨﮫھﺎ ﺑﮫ زﯾﺒﺎﯾﻲ دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬از ﻗﻼﺑﺪوزي و ﺟﻮاھﺮﺳﺎزي ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺗﺎ ]ﺑﻨﺎي[ ﻛﺎخ‬
‫ﺷﺎھﻲ‪ -‬ﻛﮫ ﺧﻮد ﻧﺸﺎن ﻣﻲداد آﻧﺎن ﺑﺎ ﭼﻮب ﺷﻜﻨﻨﺪه ﭼﮫھﺎ ﻛﮫ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻧﮕﻠﯿﺴﯿﮭﺎ‪ ،‬ﻛﮫ از رﻓﺘﺎر ﺑﺎ ھﯿﺌﺘﮭﺎي‬
‫ﻣﺒﻠﻐﺎن و ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن ﺧﻮد ﻧﺎﺧﺸﻨﻮد ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬در ﺳﺎل ‪1886‬ﺑﺮﻣﮫ را ﺗﺤﺖ ﺳﻠﻄﺔ ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ را‬

‫‪.co‬‬
‫ﺑﮫ راﻧﮕﻮن ﻛﻮچ دادﻧﺪ‪ ،‬و اﯾﻦ ﺷﮭﺮ ﺗﺴﻠﯿﻢ ﻧﻔﻮذ اﻧﻀﺒﺎﻃﻲ ﻧﯿﺮوي درﯾﺎﯾﻲ اﻣﭙﺮاﻃﻮري ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮﻣﮫاﯾﮭﺎ در‬
‫آﻧﺠﺎ ﯾﻜﻲ از زﯾﺒﺎﺗﺮﯾﻦ ﻧﯿﺎﯾﺸﮕﺎھﮭﺎي ﺧﻮد‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﺷﻮﺋﻲ داﮔﻮن ﻣﺸﮭﻮر‪ ،‬را ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و آن ﭘﺎﮔﻮداي‬
‫زرﯾﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ھﺮ ﺳﺎﻟﮫ ﻣﯿﻠﯿﻮﻧﮭﺎ زاﯾﺮ ﺑﻮداﯾﻲ ﺑﺮﻣﮫاي را ﺑﮫ ﺳﻤﺖ ﺧﻮد ﻣﻲﻛﺸﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﮫ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ ﻣﻮي‬
‫ﺳﺮ ﺷﻜﯿﮫﻣﻮﻧﻲ [ﺑﻮد ا] در اﯾﻦ ﻣﻌﺒﺪ ﻗﺮار دارد‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫‪ -3‬ﻣﻌﻤﺎري اﺳﻼﻣﻲ در ھﻨﺪ‬
‫ﺳﺒﻚ اﻓﻐﺎﻧﻲ‪ -‬ﺳﺒﻚ ﻣﻐﻮﻟﻲ‪ -‬دھﻠﻲ‪ -‬آﮔﺮه‪ -‬ﺗﺎج ﻣﺤﻞ‬

‫‪yah‬‬
‫ﻓﺘﺢ ﻧﮭﺎﯾﻲ ﻣﻌﻤﺎري ھﻨﺪي در ﻋﮭﺪ ﺳﻠﺴﻠﺔ ﺗﯿﻤﻮرﯾﺎن ھﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺛﺎﺑﺖ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﮫ ھﺮﺟﺎ‬
‫دﺳﺖ ﯾﺎﺑﻨﺪ‪ -‬در ﻏﺮﻧﺎﻃﮫ و ﻗﺎھﺮه و اورﺷﻠﯿﻢ و ﺑﻐﺪاد‪ -‬ﺳﺎزﻧﺪﮔﺎﻧﻲ اﺳﺘﺎد ھﺴﺘﻨﺪ؛ از اﯾﻦ دودﻣﺎن ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ‬
‫ھﻤﯿﻦ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻲرﻓﺖ ﻛﮫ‪ ،‬ﭘﺲ از آﻧﻜﮫ ﺑﮫ اﯾﻤﻨﻲ در ھﻨﺪ اﺳﺘﻘﺮار ﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬ﺑﺮ ﺧﺎﻛﻲ ﻛﮫ ﺑﺮآن ﭘﯿﺮوزي ﯾﺎﻓﺘﮫ‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺴﺠﺪھﺎﯾﻲ ﺑﮫ ﺑﺎﺷﻜﻮھﻲ ﻣﺴﺠﺪ ﻋﻤﺮ )اورﺷﻠﯿﻢ(‪ ،‬ﺑﮫ ﻋﻈﻤﺖ ﻣﺴﺠﺪ ﺟﺎﻣﻊ ﺳﻠﻄﺎن ﺣﺴﻦ )ﻗﺎھﺮه(‪ ،‬و‬
‫ﺑﮫ ﻇﺮاﻓﺖ اﻟﺤﻤﺮاء )ﻏﺮﻧﺎﻃﮫ( ﺑﺮآورد‪ .‬ﺳﻠﺴﻠﺔ اﻓﻐﺎن ﺻﻨﻌﺘﮕﺮان ھﻨﺪي را ﺑﮫ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺖ‪،‬‬
‫@‪h‬‬
‫ﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎص داد؛ اﻣﺎ ﺣﻘﯿﻘﺖ اﻣﺮ اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ آﻧﮭﻤﮫ ﻣﺴﺠﺪ ھﻤﺎن ﻣﻌﺎﺑﺪ ھﻨﺪي ﺑﻮد ﻛﮫ آﻧﮭﺎ را ﺑﺮاي‬
‫ﻧﻤﺎز ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺎزﺳﺎزي ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﺑﺎ اﯾﻨﮭﻤﮫ دﯾﺮي ﻧﭙﺎﯾﯿﺪ ﻛﮫ اﯾﻦ ﺗﻘﻠﯿﺪ ﻃﺒﯿﻌﻲ ﻣﺒﺪل ﺑﮫ ﺳﺒﻚ ﺧﺎص‬
‫اﺳﻼﻣﻲ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﻃﻮري ﻛﮫ اﻧﺴﺎن از اﯾﻨﻜﮫ ﺗﺎج ﻣﺤﻞ را در ھﻨﺪ ﻣﻲﺑﯿﻨﺪ‪ ،‬ﻧﮫ در اﯾﺮان ﯾﺎ ﺷﻤﺎل اﻓﺮﯾﻘﺎ ﯾﺎ‬
‫اﺳﭙﺎﻧﯿﺎ‪ ،‬ﺣﯿﺮت ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻗﻄﺐ – ﻣﻨﺎر زﯾﺒﺎ ﻧﻤﻮﻧﺔ اﯾﻦ اﻧﺘﻘﺎل اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻨﺎر ﺟﺰﺋﻲ از ﯾﻚ ﻣﺴﺠﺪ ﺑﻮد ﻛﮫ ﻗﻄﺐاﻟﺪﯾﻦ اﯾﺒﻚ ﺑﻨﺎي آن‬
‫‪are‬‬

‫را در دھﻠﻲ ﻛﮭﻨﮫ آﻏﺎز ﻛﺮده ﺑﻮد؛ و‪ ،‬ﺑﺮاي ھﻨﺪﯾﺎن‪ ،‬ﺑﻨﺎي ﯾﺎدﺑﻮد ﭘﯿﺮوزﯾﮭﺎي اﯾﻦ ﺳﻠﻄﺎن ﺧﻮﻧﺮﯾﺰ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﮫ‬
‫ﻓﺮﻣﺎن او ﺑﯿﺴﺖ و ھﻔﺖ ﻣﻌﺒﺪ ھﻨﺪي را وﯾﺮان ﻛﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﺼﺎﻟﺢ آن را ﺑﺮاي ﺑﻨﺎي اﯾﻦ ﻣﺴﺠﺪ و ﻣﻨﺎر آن ﺑﮫ‬
‫ﻛﺎر ﺑﺮﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻨﺎر ﺑﺰرگ‪ ،‬ﻛﮫ ھﻔﺘﺎد و ﺷﺶ ﻣﺘﺮ ارﺗﻔﺎع دارد‪ ،‬از ﻣﺎﺳﮫﺳﻨﮓ ﺳﺮخ زﯾﺒﺎ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه و‬
‫در ﻛﻤﺎل ﺗﻘﺎرن و ﺗﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ؛ ﻗﺴﻤﺘﮭﺎي ﺑﺎﻻﯾﻲ آن از ﻣﺮﻣﺮ ﺳﻔﯿﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻨﺎر‪ ،‬ﭘﺲ از ھﻔﺖ ﻗﺮن‬
‫اﯾﺴﺘﺎدﮔﻲ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎد و ﺑﺎران و آﻓﺘﺎب‪ ،‬ھﻨﻮز در ﺷﻤﺎر ﺷﺎھﻜﺎرھﺎي ﺻﻨﻌﺖ و ھﻨﺮ ھﻨﺪي اﺳﺖ‪ .‬ﺑﮫ‬
‫ﻃﻮر ﻛﻠﻲ‪ ،‬ﺳﻼﻃﯿﻦ دھﻠﻲ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺳﺮﮔﺮم آدﻣﻜﺸﻲ و ﺟﻨﮓ و ﺟﺪال ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﻃﻮري ﻛﮫ ﭼﻨﺪان وﻗﺖ و‬
‫‪set‬‬

‫ﻓﺮاﻏﺖ ﺑﺮاي ﻛﺎرھﺎي ﻣﻌﻤﺎري ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ؛ اﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ ﺑﻨﺎھﺎﯾﻲ ھﻢ ﻛﮫ ﺑﺮاي ﻣﺎ ﺑﮫ ﺟﺎ ﮔﺬاﺷﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ‬
‫ﻣﻘﺒﺮهھﺎﯾﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ در زﻣﺎن ﺣﯿﺎت ﺧﻮد ﺳﺎﺧﺘﮫاﻧﺪ ﺗﺎ ﯾﺎدآور آن ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ ﺣﺘﻲ آﻧﺎن ھﻢ ﻣﻲﻣﯿﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﮭﺘﺮﯾﻦ‬
‫ﻧﻤﻮﻧﺔ اﯾﻦ ﻣﻘﺎﺑﺮ‪ ،‬ﻣﻘﺒﺮة ﺷﯿﺮﺷﺎه ﺳﻮري در ﺳﺴﺮام‪ ،‬در اﯾﺎﻟﺖ ﺑﮭﺎر‪ ،‬اﺳﺖ؛ ﺑﻨﺎﯾﻲ اﺳﺖ ﻋﻈﯿﻢ‪ ،‬ﺳﺨﺖ‪،‬‬
‫ﻣﺴﺘﺤﻜﻢ‪ ،‬ﻛﮫ‪ ،‬ﭘﯿﺶ از آﻧﻜﮫ ﺳﺒﻚ درﺧﺸﺎن ﻣﻌﻤﺎري ﺷﺎھﺎن ﺳﻠﺴﻠﺔ ﺗﯿﻤﻮرﯾﺎن ھﻨﺪ ﺟﺎي آن را ﺑﮕﯿﺮد‪،‬‬
‫‪an‬‬

‫آﺧﺮﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﺔ ﺳﺒﻚ ﻣﻌﻤﺎري اﺳﻼﻣﻲ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﮔﺮاﯾﺶ ﺑﮫ آﻣﯿﺨﺘﻦ ﺳﺒﻜﮭﺎي اﺳﻼﻣﻲ و ھﻨﺪي ﻧﺘﯿﺠﺔ ﺑﯿﻄﺮﻓﻲ اﻟﺘﻘﺎﻃﻲ اﻛﺒﺮﺷﺎه ﺑﻮد؛ و در ﺷﺎھﻜﺎرھﺎﯾﻲ ﻛﮫ‬
‫ھﻨﺮﻣﻨﺪان او ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬روﺷﮭﺎ و ﻣﺎﯾﮫھﺎي اﯾﺮاﻧﻲ و ھﻨﺪي ﺑﺎ ھﻢ آﻣﯿﺨﺘﮫ‪ ،‬و ﭼﻨﺎن ھﻤﺎھﻨﮕﻲ ﻟﻄﯿﻔﻲ ﭘﺪﯾﺪ‬
‫آوردهاﻧﺪ ﻛﮫ ﻣﺒﯿﻦ اﺳﺘﮭﻼك زودﮔﺬر ﻋﻘﺎﯾﺪ ﺑﻮﻣﻲ و اﺳﻼﻣﻲ در دﯾﻦ اﻟﺘﻘﺎﻃﻲ اﻛﺒﺮ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪ .‬اوﻟﯿﻦ‬
‫‪pym‬‬

‫ﯾﺎدﺑﻮد ﺳﻠﻄﻨﺖ او ﻣﻘﺒﺮهاي ﺑﻮد ﻛﮫ ﻧﺰدﯾﻚ دھﻠﻲ ﺑﺮاي ﭘﺪرش ھﻤﺎﯾﻮن ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺑﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﺑﻨﺎ ﺳﺒﻜﻲ ﺧﺎص‬
‫دارد‪ :‬ﺧﻄﻮط آن ﺳﺎده و آراﯾﺶ آن ﻣﻌﺘﺪل اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ زﯾﺒﺎﯾﻲ آن ﭘﯿﺸﺎﭘﯿﺶ ﺧﺒﺮ از ﺑﻨﺎھﺎي زﯾﺒﺎﺗﺮ ﺷﺎه ﺟﮭﺎن‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻣﻲدھﺪ‪ .‬اﯾﻦ ھﻨﺮﻣﻨﺪان در ﻓﺘﺤﭙﻮر ﺳﯿﻜﺮي ﺷﮭﺮي ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ ﻛﮫ در آن ﺗﻤﺎم ﻗﺪرت ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺷﺎھﺎن ﺳﻠﺴﻠﺔ‬
‫ﺗﯿﻤﻮرﯾﺎن ھﻨﺪ ﺑﺎ آراﺳﺘﮕﻲ اﻣﭙﺮاﻃﻮران ﺑﻌﺪي در آﻣﯿﺨﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﯾﻚ ردﯾﻒ ﭘﻠﻜﺎن ﺑﮫ دروازة ﺑﺰرگ‬
‫ﺑﺎھﯿﺒﺘﻲ از ﻣﺎﺳﮫﺳﻨﮓ ﺳﺮخ ﻣﻨﺘﮭﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﭘﺲ از ﮔﺬﺷﺘﻦ از زﯾﺮ ﻃﺎق ﺑﺎﺷﻜﻮه آن‪ ،‬ﺑﯿﻨﻨﺪه ﺑﮫ ﻣﺤﻮﻃﮫاي‬

‫‪.co‬‬
‫ﭘﺎي ﻣﻲﻧﮭﺪ ﻛﮫ ﺳﺮﺷﺎر از ﺷﺎھﻜﺎر اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎي اﺻﻠﻲ‪ ،‬ﻣﺴﺠﺪ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ زﯾﺒﺎﺗﺮﯾﻦ اﯾﻦ ﺑﻨﺎھﺎ ﺳﮫ ﻛﻮﺷﻚ‬
‫ﻣﺠﺰاﺳﺖ ﺑﺮاي ﺳﮫ زن ﻣﺤﺒﻮب ﺳﻠﻄﺎن‪ ،‬و ﻣﻘﺒﺮة ﻣﺮﻣﺮﯾﻦ دوﺳﺘﺶ‪ ،‬ﺷﯿﺦ ﺳﻠﯿﻢ ﭼﺸﺘﻲ‪ ،‬ﻋﺎرف؛ در اﯾﻨﺠﺎ‬
‫ھﻨﺮﻣﻨﺪان ھﻨﺪ اﺳﺘﺎدي ﺧﻮد را در ﻣﻄﺮز ﻛﺮدن ﺳﻨﮓ ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ‪ -‬ﺷﯿﻮهاي ﻛﮫ ﺑﻌﺪھﺎ در ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻧﺮدة‬
‫ﺳﻨﮕﻲ‬

‫‪oo‬‬
‫ﺗﺎجﻣﺤﻞ ﺑﮫ اوج ﺧﻮد رﺳﯿﺪ‪.‬‬

‫ﺟﮭﺎﻧﮕﯿﺮ ﺑﮫ ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﻌﻤﺎري ھﻨﺪ ﺧﺪﻣﺖ اﻧﺪﻛﻲ ﻛﺮد‪ ،‬اﻣﺎ ﭘﺴﺮش‪ ،‬ﺷﺎهﺟﮭﺎن‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﻮر و ﻋﻼﻗﮫاي ﻛﮫ ﺑﺮاي‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺑﻨﺎھﺎي زﯾﺒﺎ داﺷﺖ‪ ،‬ﻧﺎم ﻧﯿﻜﻲ ﭼﻮن اﻛﺒﺮ از ﺧﻮد ﺑﮫ ﯾﺎدﮔﺎر ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬ﺟﮭﺎﻧﮕﯿﺮ‪ ،‬ﺑﮫ ھﻤﺎن اﻧﺪازه ﻛﮫ‬
‫ﺑﮫ ھﻤﺴﺮاﻧﺶ ﭘﻮل ﻣﻲداد‪ ،‬ﺑﺎ دﺳﺖ و دﻟﺒﺎزي‪ ،‬ھﻨﺮﻣﻨﺪان را ﻧﯿﺰ از ﻣﺎل و ﻣﻨﺎل ﺑﻲﻧﯿﺎز ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬او‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‬

‫‪yah‬‬
‫ﺷﺎھﺎن اروﭘﺎي ﺷﻤﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺗﻌﺪادي از ھﻨﺮﻣﻨﺪان اﯾﺘﺎﻟﯿﺎ را ﺑﮫ ھﻨﺪ ﻓﺮا ﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬و آﻧﺎن را ﺑﺮ آن داﺷﺖ ﻛﮫ ﻓﻦ‬
‫ﭘﯿﺘﺮادورا )ﯾﻌﻨﻲ‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﺪن ﻗﻄﻌﺎت ﻛﻮﭼﻚ ﺳﻨﮕﮭﺎي ﮔﺮاﻧﺒﮭﺎ در ﻣﺮﻣﺮ؛ ﺗﺮﺻﯿﻊ ﻣﺮﻣﺮ( را ﺑﮫ ﺣﺠﺎراﻧﺶ‬
‫ﺑﯿﺎﻣﻮزﻧﺪ‪ -‬و اﯾﻦ ﯾﻜﻲ از ﻋﻨﺎﺻﺮ وﯾﮋة آراﯾﺶ ھﻨﺪي در ﻃﻲ ﺳﻠﻄﻨﺖ او ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲآﻣﺪ‪ .‬ﺷﺎه ﺟﮭﺎن‬
‫ﭼﻨﺪان ﭘﺎيﺑﻨﺪ دﯾﻦ و ﻣﺬھﺐ ﻧﺒﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﮫ ﺣﻤﺎﯾﺖ و ﺗﺸﻮﯾﻖ او ﺑﻮد ﻛﮫ دو ﻣﺴﺠﺪ از زﯾﺒﺎﺗﺮﯾﻦ ﻣﺴﺎﺟﺪ ھﻨﺪ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪ‪ :‬ﯾﻜﻲ ﻣﺴﺠﺪ ﺟﻤﻌﮫ در دھﻠﻲ‪ ،‬و دﯾﮕﺮي ﻣﻮﺗﻲ ﻣﺴﺠﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﻣﺴﺠﺪ ﻣﺮوارﯾﺪ‪ ،‬در آﮔﺮه‪.‬‬
‫@‪h‬‬
‫ﺷﺎهﺟﮭﺎن‪ ،‬ھﻢ در دھﻠﻲ و ھﻢ در آﮔﺮه‪ ،‬ﭼﻨﺪﯾﻦ ﻗﻠﻌﮫ ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬ﻛﮫ ﯾﻚ رﺷﺘﮫ از ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﮭﺎي ﺳﻠﻄﻨﺘﯿﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ‬
‫ﺑﺎرهاي ﺑﺮ ﮔﺮدش ﻛﺸﯿﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬او‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﻤﺎل ﺑﻲاﻋﺘﻨﺎﯾﻲ‪ ،‬ﻛﻮﺷﻜﮭﺎي ﺻﻮرﺗﻲ رﻧﮓ اﻛﺒﺮ را در دھﻠﻲ ﻓﺮو‬
‫ﻛﻮﺑﯿﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ ﺟﺎي آن ﺑﻨﺎھﺎﯾﻲ ﺳﺎﺧﺖ ﻛﮫ ﺑﺪﺗﺮﯾﻦ ﻗﺴﻤﺘﮭﺎي آن ھﻢ از زﯾﺒﺎﯾﻲ ﺑﮭﺮة ﻛﺎﻓﻲ دارد‪ ،‬و ﺑﮭﺘﺮﯾﻨﺸﺎن‬
‫ﻋﺎﻟﯿﺘﺮﯾﻦ زﯾﺒﺎﯾﻲ ﻣﻌﻤﺎري آﻓﺎق اﺳﺖ‪ .‬در ﺳﻮﯾﻲ ﺗﺎﻻر ﺑﺎرﻋﺎم دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻛﮫ ﻛﻒ آن از ﻣﺮﻣﺮ ﺳﯿﺎه‬
‫ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه؛ ﺑﺮ ﺳﻘﻒ‪ ،‬ﺳﺘﻮﻧﮭﺎ‪ ،‬و ﻃﺎﻗﮭﺎ زھﻮارھﺎي ﺳﻨﮕﻲ ﻛﻨﺪهاﻧﺪ ﻛﮫ‪ ،‬ﮔﺮﭼﮫ ﻛﻢ ﻣﺎﯾﮫ اﺳﺖ‪ ،‬زﯾﺒﺎﯾﻲ‬
‫ﺧﯿﺮهﻛﻨﻨﺪة اﻓﺴﺎﻧﮫاي دارد؛ در ﺳﻮﯾﻲ دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺗﺎﻻر ﺑﺎرﺧﺎص ﺑﮫ ﭼﺸﻢ ﻣﻲﺧﻮرد ﻛﮫ ﺳﻘﻔﺶ از ﺳﯿﻢ و زر‪ ،‬و‬
‫‪are‬‬

‫ﺳﺘﻮﻧﮭﺎي آن از ﻣﺮﻣﺮ ﻣﻠﯿﻠﮫ دار اﺳﺖ؛ ﻃﺎﻗﮭﺎي آن ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﻧﯿﻤﺪاﯾﺮة ﮔﻮﺷﮫداري اﺳﺖ ﻣﺘﺸﻜﻞ از‬
‫ﻧﯿﻤﺪاﯾﺮهھﺎي ﮔﻞﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ؛ ﺷﮭﺮت ﺗﺨﺖﻃﺎووس آن ﻋﺎﻟﻤﮕﯿﺮ ﺑﻮد و ﺑﺮ ﺗﺮﺻﯿﻊﮔﺮاﻧﺒﮭﺎي دﯾﻮارش‬
‫ھﻨﻮز اﯾﻦ ﺑﯿﺖ ﭘﺮﻏﺮور ﺷﺎﻋﺮ ﻓﺎرﺳﻲﮔﻮ را دارد‪:‬‬

‫اﮔﺮ ﻓﺮودس ﺑﺮ روي زﻣﯿﻦ اﺳﺖ‬

‫‪set‬‬

‫ھﻤﯿﻦ اﺳﺖ و ھﻤﯿﻦ اﺳﺖ و ھﻤﯿﻦ اﺳﺖ‬

‫ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﻣﻲﺑﯿﻨﯿﻢ ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﻣﻮرﺧﺎن ﻣﻌﻤﺎري‪ ،‬در وﺻﻒ ﻛﻮﺷﻚ ﺷﺎھﻲ در دھﻠﻲ‪ ،‬ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ﻛﮫ‬
‫ﻣﺴﺎﺣﺘﻲ دوﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻨﺎي ﻋﻈﯿﻢ اﺳﻜﻮرﯾﺎل ‪-‬ﻧﺰدﯾﻚ ﻣﺎدرﯾﺪ‪ -‬را دارد و‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﺑﺨﺸﮭﺎي واﺑﺴﺘﮫ ﺑﮫ آن‪ ،‬در‬
‫‪an‬‬

‫آن زﻣﺎن »ﺑﺎﺷﻜﻮھﺘﺮﯾﻦ ﻛﺎخ ﺷﺮق‪ ،‬و ﺷﺎﯾﺪ ﺟﮭﺎن« ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲآﻣﺪ؛ ﺑﺮاي ﻣﺎ ﺗﺼﻮر ﻣﺨﺘﺼﺮي از ﻏﻨﺎي‬
‫ھﻨﺪ در ﻋﮭﺪ ﺳﻠﺴﻠﺔ ﺗﯿﻤﻮرﯾﺎن ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻗﻠﻌﺔ آﮔﺮه اﻛﻨﻮن وﯾﺮاﻧﮫ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺗﻨﮭﺎ از روي ﺣﺪس و ﮔﻤﺎن ﻣﻲﺗﻮان ﺑﮫ ﺟﻼل دﯾﺮﯾﻦ آن ﭘﻲ ﺑﺮد‪ .‬در‬
‫‪pym‬‬

‫ﻣﯿﺎن ﺑﺎﻏﮭﺎي ﻓﺮاوان ﻗﻠﻌﮫ اﯾﻦ ﺑﻨﺎھﺎ را ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪ :‬ﻣﺴﺠﺪ ﻣﺮوارﯾﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺠﺪ ﮔﻮھﺮ‪ ،‬ﺗﺎﻻر ﺑﺎرﻋﺎم‪ ،‬ﺗﺎﻻر‬
‫ﺑﺎرﺧﺎص‪ ،‬ﺗﺨﺖﻃﺎووس‪ ،‬ﺣﻤﺎﻣﮭﺎي ﺷﺎھﻲ‪ ،‬ﺗﺎﻻر آﯾﻨﮫ‪ ،‬ﻛﺎﺧﮭﺎي ﺟﮭﺎﻧﮕﯿﺮ و ﺷﺎهﺟﮭﺎن‪ ،‬ﻛﺎخ ﯾﺎﺳﻤﻦ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻧﻮرﺟﮭﺎن‪ ،‬و آن ﺑﺮج ﯾﺎﺳﻤﻦ ﻛﮫ اﻣﭙﺮاﻃﻮر اﺳﯿﺮ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﺷﺎهﺟﮭﺎن‪ ،‬از آن‪ ،‬از ﻓﺮاز رود ﺟﻤﻨﺎ‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﻘﺒﺮهاي‬
‫]= ﺗﺎجﻣﺤﻞ[ ﻣﻲﻧﮕﺮﯾﺴﺖ ﻛﮫ ﺑﺮاي ھﻤﺴﺮ ﻣﺤﺒﻮﺑﺶ »ﻣﻤﺘﺎز ﻣﺤﻞ« ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﮭﺎن اﯾﻦ ﻣﻘﺒﺮه را ﺑﮫ ﻧﺎم ﻣﺨﺘﺼﺮﺷﺪة ﻣﻠﻜﮫ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﺗﺎجﻣﺤﻞ‪ ،‬ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﻨﺪ‪ .‬ﺑﺴﯿﺎري ﻣﻌﻤﺎران آن‬
‫را ﻛﺎﻣﻠﺘﺮﯾﻦ ھﻤﺔ ﺑﻨﺎھﺎي ﻣﻌﻤﻮر اﻣﺮوز روي زﻣﯿﻦ داﻧﺴﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬ﻃﺮح آن را ﺳﮫ ھﻨﺮﻣﻨﺪ ﻛﺸﯿﺪﻧﺪ‪ :‬ﯾﻜﻲ‬
‫اﯾﺮاﻧﻲ‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﺎم اﺳﺘﺎد ﻋﯿﺴﻲ ﺷﯿﺮازي؛ ﯾﻚ اﯾﺘﺎﻟﯿﺎﯾﻲ ﺑﮫ ﻧﺎم وروﻧﺌﻮ؛ و ﯾﻚ ﻓﺮاﻧﺴﻮي ﺑﮫ ﻧﺎم اوﺳﺘﻦ دوﺑﺮدو‪.‬‬
‫ﮔﻮﯾﺎ در ﺷﻜﻞ ﭘﺬﯾﺮي آن ھﯿﭻ ھﻨﺪو ﺳﮭﻤﻲ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﺳﺒﻚ اﯾﻦ ﺑﻨﺎ ﻛﺎﻣﻼ ﻏﯿﺮھﻨﺪي و ﺗﻤﺎﻣﺎً اﺳﻼﻣﻲ اﺳﺖ؛‬
‫ﺣﺘﻲ ﺻﻨﻌﺘﮕﺮان اﺳﺘﺎد را‪ ،‬ﺗﺎ ﺣﺪي‪ ،‬از ﺑﻐﺪاد‪ ،‬ﻗﺴﻄﻨﻄﻨﯿﮫ‪ ،‬و ﺳﺎﯾﺮ ﻣﺮاﻛﺰ اﺳﻼﻣﻲ آوردﻧﺪ‪ .‬ﻣﺪت ﺑﯿﺴﺖ و‬

‫‪oo‬‬
‫دو ﺳﺎل‪ ،‬ﺑﯿﺴﺖ و دو ھﺰار ﻛﺎرﮔﺮ را ﺑﺮ ﺗﺎج ﻣﺤﻞ ﺑﮫ ﺑﯿﮕﺎري ﻛﺸﯿﺪﻧﺪ؛ و اﮔﺮ ﭼﮫ ﻣﮭﺎراﺟﺔ ﺟﯿﭙﻮر ﻣﺮﻣﺮ‬
‫آن را ﺑﮫ ﺷﺎه ﺟﮭﺎن ھﺪﯾﮫ ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎز اﯾﻦ ﺑﻨﺎ و ﻣﺘﻌﻠﻘﺎت آن‪ 000،000،230‬دﻻر‪ ،‬ﻛﮫ در آن روزﮔﺎر‬
‫ﻣﺒﻠﻎ ھﻨﮕﻔﺘﻲ ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻓﻘﻂ ﻛﻠﯿﺴﺎي ﺳﺎنﭘﯿﺘﺮو در واﺗﯿﻜﺎن را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ ﺗﺎجﻣﺤﻞ ﻗﯿﺎس ﻛﺮد‪ .‬ﭘﺲ از ﮔﺬﺷﺘﻦ از ﻣﯿﺎن دﯾﻮاري‬

‫‪yah‬‬
‫ﻛﻨﮕﺮهدار‪ ،‬ﻧﺎﮔﮭﺎن ﭼﺸﻤﺎن ﺑﯿﻨﻨﺪه ﺑﮫ ﺗﺎج ﻣﺤﻞ ﻣﻲاﻓﺘﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﻨﺎ را ﺑﺮ ﺻﻔﺤﮫاي ﻣﺮﻣﺮﯾﻦ ﺑﺮآورده‪ ،‬و در‬
‫ھﺮ ﺟﺎﻧﺐ آن ﻣﺴﺎﺟﺪ زﯾﺒﺎ و ﻣﻨﺎرهھﺎي ﺑﺎﺷﻜﻮه ﻃﺮح ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﭘﯿﺶ روي ﺑﻨﺎ ﺑﺎﻏﮭﺎي ﺑﺰرﮔﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﮫ‪،‬‬
‫و در ﻣﯿﺎن آن اﺳﺘﺨﺮ ﺑﺰرﮔﻲ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه ﻛﮫ ﻋﻜﺲ واژﮔﻮﻧﺔ ﺗﺎجﻣﺤﻞ در آﺑﮭﺎي آن ﺑﯿﻨﻨﺪه را ﻛﺎﻣﻼ‬
‫ﻣﺠﺬوب و ﻣﻔﺘﻮن ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ھﺮ ﻗﺴﻤﺖ اﯾﻦ ﺑﻨﺎ از ﻣﺮﻣﺮ ﺳﻔﯿﺪ‪ ،‬ﻓﻠﺰھﺎي ﮔﺮاﻧﺒﮭﺎ‪ ،‬ﯾﺎ ﺳﻨﮕﮭﺎي ﭘﺮﺑﮭﺎﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎ‬
‫دوازده ﭘﮭﻠﻮ دارد ﻛﮫ ﭼﮭﺎر ﭘﮭﻠﻮي آن ﻣﺪﺧﻞ اﺳﺖ؛ از ھﺮﮔﻮﺷﺔ آن ﻣﻨﺎرهاي ﺑﺎرﯾﻚ ﺳﺮﺑﺮاﻓﺮاﺷﺘﮫ‪ ،‬و‬
‫ﺳﻘﻒ آن را ﮔﻨﺒﺪي ﺗﺸﻜﯿﻞ ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ ﻣﯿﻠﮫاي ﺑﺮﻓﺮاز آن ﺟﺎي ﮔﺮﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺪﺧﻞ اﺻﻠﻲ‪ ،‬ﻛﮫ روزﮔﺎري‬
‫@‪h‬‬ ‫درھﺎي ﺗﻮﭘﺮ ﺳﯿﻤﯿﻦ داﺷﺖ‪ ،‬اﻛﻨﻮن‬

‫ﻣﺘﺸﻜﻞ از ﺳﻨﮕﮭﺎي ﻣﺮﻣﺮﯾﻦ ﻣﻄﺮز اﺳﺖ؛ ﺑﺮ دﯾﻮار‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﻂ زرﯾﻦ‪ ،‬آﯾﺎﺗﻲ از ﻗﺮآن ﻛﺮﯾﻢ ﺗﺮﺻﯿﻊ ﺷﺪه‪ ،‬ﻛﮫ‬
‫ﯾﻜﻲ از آن آﯾﺎت »ﭘﺮھﯿﺰﻛﺎران« را ﺑﮫ »ﺑﺎﻏﮭﺎي ﺑﮭﺸﺖ« دﻋﻮت ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬درون ﺑﻨﺎ ﺳﺎده اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﺎﯾﺪ ﺑﮫ‬
‫اﯾﻦ دﻟﯿﻞ ﻛﮫ دزدان ھﻨﺪي و اروﭘﺎﯾﻲ در ﻏﺎرت ﺟﻮاھﺮات ﺑﯿﺸﻤﺎر و ﺑﮫ ﯾﻐﻤﺎ ﺑﺮدن ﺿﺮﯾﺢ ﻃﻼي‬
‫ﮔﻮھﺮآﮔﯿﻦ آن‪ ،‬ﻛﮫ روزﮔﺎري ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﺗﺎﺑﻮﺗﮭﺎي ﺳﻨﮕﻲ ﺷﺎهﺟﮭﺎن و ﻣﻤﺘﺎزﻣﺤﻞ را ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺑﻮد‪ ،‬از‬
‫‪are‬‬

‫ھﻤﻜﺎري و ﺗﺸﺮﯾﻚ ﻣﺴﺎﻋﻲ ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ درﯾﻎ ﻧﻮرزﯾﺪهاﻧﺪ‪ .‬زﯾﺮا اورﻧﮕﺰﯾﺐ‪ ،‬ﺑﮫ ﺟﺎي آن ﺿﺮﯾﺢ‪ ،‬دﯾﻮارة‬
‫ﻣﺸﺒﻚ ھﺸﺖ ﺿﻠﻌﯿﻲ از ﻣﺮﻣﺮ ﺳﻔﯿﺪ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﺷﻔﺎف ﻧﺼﺐ ﻛﺮد‪ ،‬و روي آن ﯾﻚ زھﻮار ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰ از‬
‫ﻣﺮﻣﺮ ﺳﻔﯿﺪ ﻗﺮار داد؛ ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﺑﺮﺧﻲ از ﺑﯿﻨﻨﺪﮔﺎن آن ﭼﻨﯿﻦ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ‪ ،‬در ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ آﺛﺎر ﺧﺮد و ﻓﺮﻋﻲ‬
‫ھﻨﺮي اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﭼﯿﺰي ﻧﺒﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ از زﯾﺒﺎﯾﻲ اﯾﻦ دﯾﻮاره ﺑﺮﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫ﺗﺎج ﻣﺤﻞ ﻋﺎﻟﯿﺘﺮﯾﻦ ﺑﻨﺎھﺎ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ زﯾﺒﺎﺗﺮﯾﻦ آﻧﮭﺎﺳﺖ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ از آن دور ﻣﻲﺷﻮﯾﻢ ﺟﺰﺋﯿﺎت ﻇﺮﯾﻒ‬
‫آن از ﻧﻈﺮ ﭘﻨﮭﺎن ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬و دﯾﮕﺮ ﺷﻮﻛﺘﻲ ﻧﺪارد‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﻓﻘﻂ ﻣﻨﻈﺮة آن ﺑﮫ دل ﻣﻲﻧﺸﯿﻨﺪ؛ ﺗﻨﮭﺎ اﮔﺮ از‬
‫ﻧﺰدﯾﻚ ﺑﮫ آن ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻨﺪ آﺷﻜﺎر ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ ﻛﻤﺎل ﻇﺮاﻓﺖ آن ھﯿﭻ ﺗﻨﺎﺳﺒﻲ ﺑﺎ ﺣﺠﻢ ﺑﻨﺎ ﻧﺪارد‪ .‬اﮔﺮ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻧﻜﺘﮫ‬
‫ﺗﻮﺟﮫ ﻛﻨﯿﻢ ﻛﮫ‪ ،‬در ﻋﺼﺮ ﭘﺮﺷﺘﺎب ﻣﺎ‪ ،‬ﻛﮫ اﯾﻦ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﮭﺎي ﻏﻮلﭘﯿﻜﺮ ﺻﺪ ﻃﺒﻘﮫ در ﯾﻜﻲ دو ﺳﺎل ﺑﺮﭘﺎ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬و ﺑﻌﺪ در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ ﻛﮫ ﭼﮕﻮﻧﮫ ﺑﯿﺴﺖ و دو ھﺰار ﻣﺮد در ﻣﺪت ﺑﯿﺴﺖ و دو ﺳﺎل ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻦ‬
‫‪an‬‬

‫اﯾﻦ ﻣﻘﺒﺮة ﻛﻮﭼﻚ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺰﺣﻤﺖ ﺳﻲﻣﺘﺮ ارﺗﻔﺎع دارد‪ ،‬رﻧﺞ ﻛﺸﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﻛﻢ ﻛﻢ ﺗﻔﺎوت ﻣﯿﺎن ﺻﻨﻌﺖ و ھﻨﺮ‬
‫را ﺣﺲ ﻣﻲﻛﻨﯿﻢ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ آن ارادهاي ﻛﮫ در ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺑﻨﺎﯾﻲ ﭼﻮ ﺗﺎج ﻣﺤﻞ ﺑﮫ ﻛﺎر رﻓﺖ‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺘﺮ و ژرﻓﺘﺮ از‬
‫ارادة ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﻓﺎﺗﺤﺎن ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ زﻣﺎﻧﮫ ﻋﻘﻞ و ھﻮش داﺷﺖ‪ ،‬آﻧﭽﮫ را ﭘﯿﺶ از ﺗﺎج ﻣﺤﻞ ﺑﻨﺎ ﺷﺪه‬
‫ﺑﻮد ﻧﺎﺑﻮد ﻣﻲﻛﺮد و‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﺴﻼي دل آدﻣﻲ‪ ،‬ﺗﻨﮭﺎ اﯾﻦ ﻧﺸﺎن ﮔﺮاﻧﻤﺎﯾﺔ اﺻﺎﻟﺖ اﻧﺴﺎﻧﻲ را ﺑﺮﺟﺎي‬
‫‪pym‬‬

‫ﻣﻲﮔﺬاﺷﺖ‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫‪ -4‬ﻣﻌﺎري و ﺗﻤﺪن ھﻨﺪي‬
‫زوال ھﻨﺮ ھﻨﺪي‪ -‬ﻣﻘﺎﯾﺴﺔ ﻣﻌﻤﺎري ھﻨﺪي و اﺳﻼﻣﻲ‪ -‬ﻧﻈﺮي ﻛﻠﻲ ﺑﮫ ﺗﻤﺪن ھﻨﺪي‬

‫‪.co‬‬
‫اورﻧﮓ زﯾﺐ‪ ،‬ﺟﺰ آن دﯾﻮارة ﻣﺸﺒﻚ ]ﻛﮫ در ﺗﺎجﻣﺤﻞ ﺳﺎﺧﺖ[ ‪ ،‬ﺑﺮاي ھﻨﺮ ﮔﻮرﻛﺎﻧﻲ و ھﻨﺪي ﺟﺰ‬
‫ﺳﯿﮫروزي ﭼﯿﺰي ﻧﺒﻮد‪ .‬او‪ ،‬ﻛﮫ از ﺳﺮ ﺗﻌﺼﺐ ﺗﻤﺎﻣﻲ ھﻢ ﺧﻮد را وﻗﻒ ﻣﺬھﺐ اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ ﺧﻮد ﻛﺮده‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬در ھﻨﺮ ﭼﯿﺰي ﺟﺰ ﺑﻄﺎﻟﺖ و ﺑﺖﭘﺮﺳﺘﻲ ﻧﻤﻲدﯾﺪ‪ .‬ﭘﯿﺶ از او ﺷﺎهﺟﮭﺎن ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﻌﺎﺑﺪ ھﻨﺪو را ﻣﻨﻊ‬
‫ﻛﺮده ﺑﻮد؛ اورﻧﮓ زﯾﺐ ﻧﮫ ﻓﻘﻂ اﯾﻦ ﻣﻤﻨﻮﻋﯿﺖ را اداﻣﮫ داد‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ در ﻛﻔﺎﯾﺖ ﻣﺨﺎرج اﺳﻼﻣﻲ ھﻢ ﭼﻨﺪان‬

‫‪oo‬‬
‫ﺧﺴﺖ ﻣﻲورزﯾﺪ ﻛﮫ‪ ،‬در ﻋﺼﺮ او‪ ،‬ﻛﺎر ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن آﻧﮭﺎ ھﻢ رو ﺑﮫ ﺳﺴﺘﻲ ﻧﮭﺎد‪ .‬ھﻨﺮ ھﻨﺪي ﺑﺎ او ﺑﮫ ﮔﻮر‬
‫رﻓﺖ‪.‬‬

‫ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ اﺧﺘﺼﺎر و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﮫ ﺑﮫ ﺣﻮادث ﮔﺬﺷﺘﮫ ﺑﮫ ﻣﻌﻤﺎري ھﻨﺪي ﻣﻲاﻧﺪﯾﺸﯿﻢ‪ ،‬ﻣﻲﺑﯿﻨﯿﻢ ﻛﮫ دو زﻣﯿﻨﺔ‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﮭﻢ دارد‪ :‬ھﻨﺪي و اﺳﻼﻣﻲ‪ ،‬اﯾﻦ ﺳﻤﻔﻮﻧﻲ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻲ ﻛﻼ ﺑﺮ اﯾﻦ دو زﻣﯿﻨﮫ ﭘﺮداﺧﺘﮫ‬

‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ھﻤﺎنﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ در ﺳﻤﻔﻮﻧﯿﮭﺎي ﻣﺸﮭﻮر‪ ،‬ﭘﺲ از ﺑﺨﺶ اول‪ ،‬ﻛﮫ ﺗﻨﺪ و ﭘﺮﺟﻨﺐوﺟﻮش اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻧﻐﻤﮫاي ﺑﯿﻨﮭﺎﯾﺖ ﻟﻄﯿﻒ و ﻧﺮم آﻏﺎز ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬در ﻣﻌﻤﺎري ھﻨﺪي ھﻢ‪ ،‬ﺑﮫ دﻧﺒﺎل اﯾﺠﺎد ﺑﻨﺎھﺎي ﯾﺎدﺑﻮد ﺑﺴﯿﺎر‬
‫ﭘﺮﻗﺪرت و ﻋﻈﯿﻢ در ﺑﻮدهﮔﺎﯾﺎ‪ ،‬ﺑﻮوﻧﯿﺸﻮره‪ ،‬ﻣﺎدوره‪ ،‬و ﺗﺎﻧﺠﻮر‪ ،‬زﯾﺒﺎﯾﻲ و ﻟﻄﺎﻓﺖ ﺳﺒﻚ ﻣﻐﻮﻟﻲ در ﻓﺘﺤﭙﻮر‬
‫ﺳﯿﻜﺮي‪ ،‬دھﻠﻲ‪ ،‬و آﮔﺮه ﻣﺘﺠﻠﻲ ﺷﺪ؛ ﺳﺮاﻧﺠﺎم اﯾﻦ دو زﻣﯿﻨﮫ‪ ،‬ﺑﮫ وﺟﮭﻲ اﺳﺘﺎداﻧﮫ‪ ،‬ﺑﮫ ھﻢ ﻣﻲآﻣﯿﺰﻧﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﮫ‬
‫@‪h‬‬
‫ﺷﺪه ﻛﮫ ﺷﺎھﺎن ﺳﻠﺴﻠﺔ ﺗﯿﻤﻮرﯾﺎن ھﻨﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻏﻮﻻن ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ و ھﻤﭽﻮن زرﮔﺮان ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ اﻣﺎ‬
‫ﺑﮭﺘﺮ آن اﺳﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻣﻀﻤﻮن ﺑﯿﺸﺘﺮ درﺑﺎرة ﻛﻞ ﻣﻌﻤﺎري ﺑﮫ ﻃﻮر ﻋﻠﻲاﻻﻃﻼق ﮔﻔﺘﮫ ﺷﻮد‪ :‬ھﻨﺪوان ]ﭼﮫ‬
‫ﺑﻮداﯾﯿﮭﺎ و ﭼﮫ ﻏﯿﺮ آﻧﮭﺎ[ ﭼﻮن ﻏﻮﻻن ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ و ﺷﺎھﺎن ﺗﯿﻤﻮري ھﻨﺪ ﭼﻮن زرﮔﺮان آن را ﺑﮫ ﭘﺎﯾﺎن ﺑﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﻣﻌﻤﺎري ھﻨﺪو ﺟﺴﺎﻣﺖ ﺑﻨﺎ ﻧﻈﺮﮔﯿﺮ اﺳﺖ‪ ،‬و در ﻣﻌﻤﺎري اﺳﻼﻣﻲ‪ ،‬رﯾﺰهﻛﺎرﯾﮭﺎ؛ آن ﯾﻚ ﻋﻈﻤﺖ و‬
‫ﻗﺪرت داﺷﺖ‪ ،‬و اﯾﻦ ﻛﻤﺎل و زﯾﺒﺎﯾﻲ؛ ھﻨﺪاون ﺷﻮر و ﺑﺎرآوري داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ذوق و ﺧﻮﯾﺸﺘﻨﺪاري‪.‬‬
‫ھﻨﺪوان ﺑﻨﺎي ﺧﻮﯾﺶ را ﭼﻨﺪان ﺑﺎ ﻣﺠﺴﻤﮫ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪﻧﺪ ﻛﮫ اﻧﺴﺎن ﺑﮫ ﺗﺮدﯾﺪ ﻣﻲاﻓﺘﺪ ﻛﮫ آﻧﮭﺎ را ﺑﻨﺎ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر آورد‬
‫‪are‬‬

‫ﯾﺎ ﮔﺎﻟﺮي ﻣﺠﺴﻤﮫ؛ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن از ھﺮﮔﻮﻧﮫ ﺗﻤﺜﺎل و ﻣﺠﺴﻤﮫ ﺑﯿﺰار ﺑﻮدﻧﺪ و ﺧﻮد را ﺑﮫ آراﯾﺶ ﮔﻞ و ﻧﻘﻮش‬
‫ھﻨﺪﺳﻲ ﻣﺤﺪود ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ھﻨﺪوان ﻣﻌﻤﺎران ﻣﺠﺴﻤﮫﺳﺎز ﺳﺒﻚ ﮔﻮﺗﯿﻚ ﻗﺮون وﺳﻄﺎﯾﻲ ھﻨﺪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‬
‫ھﻨﺮﻣﻨﺪان ﺟﻼي وﻃﻦ ﻛﺮدة رﻧﺴﺎﻧﺲ ﺑﯿﮕﺎﻧﮫ‪ .‬ﺑﮫ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ‪ ،‬ﺳﺒﻚ ھﻨﺪو‪ ،‬ﺑﮫ ھﻤﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﻛﮫ در آن ﻋﻈﻤﺖ‬
‫ﺑﺮ زﯾﺒﺎﯾﻲ و دﻟﺮﺑﺎﯾﻲ ﺑﺮﺗﺮي ﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬ﺑﮫ ذروهھﺎي ﺑﻠﻨﺪﺗﺮي رﺳﯿﺪ؛ ﻣﺜﻼ‪ ،‬اﮔﺮ ﻗﻠﻌﺔ دھﻠﻲ و ﺗﺎجﻣﺤﻞ را در‬
‫ﻛﻨﺎر آﻧﮕﻜﻮر و ﺑﻮروﺑﻮدور ﻗﺮار دھﯿﻢ‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﺜﺎﺑﮫ آن اﺳﺖ ﻛﮫ اﺷﻌﺎر ﻏﻨﺎﯾﻲ زﯾﺒﺎ را ﺑﺎ ﻧﻤﺎﯾﺸﻨﺎﻣﮫھﺎي‬
‫‪set‬‬

‫ﻋﻤﯿﻖ ﺑﺴﻨﺠﯿﻢ‪ -‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﭘﺘﺮارك در ﻛﻨﺎر داﻧﺘﮫ؛ ﻛﯿﺘﺲ در ﻛﻨﺎر ﺷﻜﺴﭙﯿﺮ؛ و ﺳﺎﻓﻮ در ﻛﻨﺎر ﺳﻮﻓﻜﻞ‪ .‬اﯾﻦ ﯾﻚ‬
‫ھﻨﺮ ﺗﺠﻠﻲ زﯾﺒﺎ و ﺟﺎﻧﺒﮕﯿﺮ اﻧﺴﺎﻧﮭﺎي ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ اﺳﺖ‪ ،‬و آن دﯾﮕﺮي ﺗﺠﻠﻲ ﻛﺎﻣﻞ و ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ ﯾﻚ ﻧﮋاد‪.‬‬

‫اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ اﺟﻤﺎﻟﻲ را ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮫ ھﻤﺎن ﺷﯿﻮه ﺧﺘﻢ ﻛﻨﯿﻢ ﻛﮫ آﻏﺎز ﻛﺮدﯾﻢ‪ ،‬و اﻋﺘﺮاف ﻛﻨﯿﻢ ﻛﮫ ﺟﺰ ھﻨﺪو ﻛﺴﻲ‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ھﻨﺮ ھﻨﺪ را‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﻛﮫ ھﺴﺖ‪ ،‬درﯾﺎﺑﺪ ﯾﺎ درﺑﺎرة آن‪ ،‬ﺑﮫ وﺟﮭﻲ ﺑﺨﺸﺎﯾﺶﭘﺬﯾﺮ‪ ،‬ﻣﻄﻠﺒﻲ ﺑﻨﻮﯾﺴﺪ‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫ﺑﺮاي ھﺮ اروﭘﺎﯾﻲ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺎ ﻗﻮاﻋﺪ اﻋﺘﺪال و ﺳﺎدﮔﻲ ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ و اﺷﺮاﻓﻲ ﺑﺎر آﻣﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ھﻨﺮ ﻋﺎم ھﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ آن‬
‫ﭘﯿﭽﯿﺪﮔﻲ و وﻓﻮر زﯾﻨﺖ و آراﯾﺶ‪ ،‬ھﻨﺮي اﺑﺘﺪاﯾﻲ و ﺑﺮﺑﺮي ﻣﻲﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬اﻣﺎﮔﻮﺗﮫ‪ ،‬ﻛﮫ ذھﻦ و دﻟﺶ ﺑﺎ ادب‬
‫ﻛﻼﺳﯿﻚ ﭘﺮورده ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ھﻤﯿﻦ ﺻﻔﺖ »ﺑﺮﺑﺮي«‪ ،‬از ﻛﻠﯿﺴﺎي ﺟﺎﻣﻊ ﺳﺘﺮاﺳﺒﻮرگ و ﺳﺒﻚ ﮔﻮﺗﯿﻚ آن‬
‫ﺑﯿﺰاري ﺟﺴﺖ‪ .‬اﯾﻦ واﻛﻨﺶ ﺧﺮد در ﺑﺮاﺑﺮ اﺣﺴﺎس‪ ،‬و ﺧﺮدﮔﺮاﯾﻲ در ﺑﺮاﺑﺮ دﯾﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﻘﻂ ﻣﻌﺘﻘﺪ ھﻨﺪي‬
‫‪pym‬‬

‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻋﻈﻤﺖ ﻣﻌﺎﺑﺪ ھﻨﺪ را درﯾﺎﺑﺪ‪ ،‬زﯾﺮا اﯾﻨﮭﺎ را ﺑﺮاي آن ﻧﺴﺎﺧﺘﮫاﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﮫ زﯾﺒﺎﯾﻲ ﺷﻜﻠﻲ داده ﺑﺎﺷﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻠﻜﮫ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ اﻧﮕﯿﺰهاي ﺑﺮاي زھﺪ و ﺗﻮرع‪ ،‬و ﭘﺎﯾﮫاي ﺑﺮاي اﯾﻤﺎن ﻓﺮاھﻢ آورﻧﺪ‪ .‬ﻓﻘﻂ ﻗﺮون وﺳﻄﺎي ﻣﺎ‬
‫ﻏﺮﺑﯿﺎن‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺟﻮﺗﻮھﺎ و داﻧﺘﮫھﺎي ﻣﺎ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ھﻨﺪ را درك ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺑﺮ ﺳﺮاﺳﺮ ﺗﻤﺪن ھﻨﺪ ﺑﺎﯾﺪ از اﯾﻦ دﯾﺪﮔﺎه ﻧﻈﺮ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﮫ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ‪ ،‬اﯾﻦ ﺗﻤﺪن را ﺑﺎﯾﺪ ﺗﺠﻠﻲ ﻣﺮدﻣﻲ‬
‫»ﻗﺮون‬

‫‪.co‬‬
‫از آﻏﺎز ﻛﺎر‪ ،‬ﺟﺎوداﻧﮕﻲ ﺟﮭﻞ و ﺑﻄﺎﻟﺖ ﻗﺪرت اﻧﺴﺎﻧﻲ را ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ و ﺗﻮاﻧﺎﯾﻲ ھﻨﺪي در‬
‫ھﻤﯿﻦ زھﺪ و دﯾﻨﺪاري اوﺳﺖ‪ :‬ﯾﻌﻨﻲ در ﻣﻮھﻮمﭘﺮﺳﺘﻲ و ﻣﮭﺮﺑﺎﻧﻲ او‪ ،‬درونﻧﮕﺮي و ﺑﯿﻨﺶ او‪ ،‬ﭘﺲﻧﮕﺮي‬
‫و ﻋﻤﻖ او‪ ،‬ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ او در ﺟﻨﮓ و دﺳﺘﺎورد او در ھﻨﺮ‪ -‬ھﻤﮫ از ھﻤﯿﻦ آﺑﺸﺨﻮر ﺳﺮﭼﺸﻤﮫ ﻣﻲﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫ﺑﯿﺸﻚ‪ ،‬اﻗﻠﯿﻤﻲ ﻛﮫ او در آن زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬در دﯾﻨﺶ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﻮد‪ ،‬و اﯾﻦ دو در ﻧﺎﺗﻮان ﻛﺮدن او دﺳﺖ ﺑﮫ‬
‫دﺳﺖ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ داده ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﻻﺟﺮم‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺑﮫ ﺗﻘﺪﯾﺮ‪ ،‬ﺗﺴﻠﯿﻢ آرﯾﺎﯾﯿﮭﺎ‪ ،‬ھﻮﻧﮭﺎ‪ ،‬ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‪ ،‬و اروﭘﺎﯾﯿﮭﺎ ﺷﺪ‪ .‬ﺗﺎرﯾﺦ‪،‬‬

‫‪oo‬‬
‫او را ﺑﺮاي ﻏﻔﻠﺘﺶ از ﻋﻠﻢ ﺗﻨﺒﯿﮫ ﻛﺮد؛ و ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﺗﻮﭘﮭﺎي ﻋﻈﯿﻢ ﻛﻼﯾﻮ ارﺗﺶ ھﻨﺪي را در ﭘﻼﺳﻲ‬
‫ﻛﺸﺘﺎر ﻣﻲﻛﺮد )‪ ،(1757‬ﻏﺮش آن ﺗﻮﭘﮭﺎ ﺧﺒﺮ از اﻧﻘﻼب ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻣﻲداد‪ .‬در ﻋﺼﺮ ﻣﺎ اﻧﻘﻼب ﺑﮫ ھﻨﺪ‬
‫راھﻲ ﺑﺎز ﺧﻮاھﺪ ﻛﺮد‪ ،‬ﻛﻤﺎ اﯾﻨﻜﮫ اراده و ﻃﺒﯿﻌﺖ ﺧﻮد را ﺑﺮ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن‪ ،‬اﻣﺮﯾﻜﺎ‪ ،‬آﻟﻤﺎن‪ ،‬روﺳﯿﮫ‪ ،‬و ژاﭘﻦ‬
‫ﺗﺤﻤﯿﻞ ﻛﺮد‪ .‬ھﻨﺪ ﻧﯿﺰ ﺳﺮﻣﺎﯾﮫداري و ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ‪ ،‬ﻣﯿﻠﯿﻮﻧﺮھﺎ و ﺣﻠﺒﻲآﺑﺎدﯾﮭﺎي ﺧﻮد را ﺧﻮاھﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﺗﻤﺪن‬

‫‪yah‬‬
‫ﻛﮭﻨﺔ ھﻨﺪ ﭘﺎﯾﺎن ﯾﺎﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎﯾﯿﮭﺎ ﺑﮫ ھﻨﺪ درآﻣﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺪن آن ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺳﺎﻋﺎت اﺣﺘﻀﺎر‬
‫ﺧﻮد را ﻃﻲ ﻣﻲﻛﺮد‪.‬‬

‫@‪h‬‬
‫‪are‬‬
‫‪set‬‬
‫‪an‬‬
‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﺑﯿﺴﺖ و دوم‬

‫‪.co‬‬
‫ﻣﺆﺧﺮة ﻣﺴﯿﺤﻲ‬
‫‪ – I‬دزدان درﯾﺎﯾﻲ ﺷﺎد‬

‫‪oo‬‬
‫آﻣﺪن اروﭘﺎﯾﯿﺎن‪ -‬ﭘﯿﺮوزي ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ‪ -‬ﺷﻮرش ﺳﭙﺎھﯿﺎن‪ -‬ﺳﻮد و زﯾﺎﻧﮭﺎي ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ‬

‫آﻧﮕﺎه ﻛﮫ ﻛﻼﯾﻮ و ھﯿﺴﺘﯿﻨﮕﺰ ﺛﺮوت ھﻨﺪ را ﻛﺸﻒ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺪن ھﻨﺪ‪ ،‬از ﭼﻨﺪ ﻟﺤﺎظ‪ ،‬ﺧﻮد از ﭘﯿﺶ ﻣﺮده‬

‫‪yah‬‬
‫ﺑﻮد‪ .‬از ﯾﻚ ﺳﻮ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻃﻮﻻﻧﻲ و ﺷﻘﺎقآور اورﻧﮓ زﯾﺐ‪ ،‬و از ﺳﻮي دﯾﮕﺮ آﺷﻮب و ﺟﻨﮕﮭﺎي داﺧﻠﯿﻲ‬
‫ﻛﮫ ﺑﮫ دﻧﺒﺎل آن آﻣﺪ‪ ،‬ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ھﻨﺪ را آﻣﺎدة آﻣﺎج ﻛﺸﻮرﮔﺸﺎﯾﻲ ﻛﺮد؛ و ﺗﻨﮭﺎ ﺳﺨﻦ در اﯾﻦ ﺑﻮد ﻛﮫ ﻛﺪام ﯾﻚ‬
‫از ﻗﺪرﺗﮭﺎي ﻧﻮﯾﻦ اروﭘﺎﯾﻲ ﻣﻲﺑﺎﯾﺴﺖ اﻓﺰار اﯾﻦ »ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻣﺴﻠﻢ و آﺷﻜﺎر« ﺑﺸﻮد‪ .‬ﻓﺮاﻧﺴﻮﯾﺎن ﻛﻮﺷﯿﺪﻧﺪ‪،‬‬
‫و ﻧﺎﻛﺎم ﺷﺪﻧﺪ؛ در روﺳﺒﺎخ و واﺗﺮﻟﻮ‪ ،‬ھﻢ ھﻨﺪ از ﻛﻔﺸﺎن رﻓﺖ و ھﻢ ﻛﺎﻧﺎدا‪ .‬اﻧﮕﻠﯿﺴﯿﮭﺎ ﻛﻮﺷﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬و ﻛﺎﻣﮕﺎر‬
‫ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫@‪h‬‬
‫در ﺳﺎل ‪ ،1498‬واﺳﻜﻮ د ﮔﺎﻣﺎ‪ ،‬ﭘﺲ از ﯾﻚ ﺳﻔﺮ ﯾﺎزدهﻣﺎھﮫ از ﻟﯿﺴﺒﻮن‪ ،‬در ﻛﺎﻟﯿﻜﺎت ﻟﻨﮕﺮ اﻧﺪاﺧﺖ‪ .‬راﺟﺔ‬
‫ھﻨﺪي ﻣﺎﻻﺑﺎر او را ﺑﮕﺮﻣﻲ ﭘﺬﯾﺮه ﺷﺪ‪ ،‬و ﻧﺎﻣﺔ ﻣﺆدﺑﺎﻧﮫاي ﺑﺮاي ﭘﺎدﺷﺎه ﭘﺮﺗﻐﺎل ﺑﮫ دﺳﺖ او ﺳﭙﺮد‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ‬
‫ﻣﻀﻤﻮن ﻛﮫ »واﺳﻜﻮ د ﮔﺎﻣﺎ‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺰادهاي از ﺧﺎﻧﺪان ﺷﻤﺎ‪ ،‬از ﻗﻠﻤﺮو ﻣﻦ دﯾﺪار‪ ،‬و ﻣﺮا ﺑﺴﯿﺎر ﺷﺎدﻣﺎن‬
‫ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﻠﻚ ﻣﻦ دارﭼﯿﻦ‪ ،‬ﻣﯿﺨﻚ‪ ،‬ﻓﻠﻔﻞ‪ ،‬و ﺳﻨﮕﮭﺎي ﮔﺮاﻧﺒﮭﺎ ﻓﺮاوان اﺳﺖ‪ .‬آﻧﭽﮫ ﻣﻦ از ﻛﺸﻮر ﺷﻤﺎ‬
‫ﻣﻲﺧﻮاھﻢ زر و ﺳﯿﻢ‪ ،‬ﻣﺮﺟﺎن‪ ،‬ﻣﺎھﻮت ﻗﺮﻣﺰ اﺳﺖ‪ «.‬اﻋﻠﯿﺤﻀﺮت ﻣﺴﯿﺤﻲ در ﭘﺎﺳﺦ او ﻣﺪﻋﻲ ﺷﺪ ﻛﮫ‬
‫ھﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺑﮫ دﻻﯾﻠﻲ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻌﻤﺮة ﭘﺮﺗﻐﺎل اﺳﺖ‪ .‬و راﺟﮫ‪ ،‬ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪهﺗﺮ از آن اﺳﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ دﻻﯾﻞ را ﺑﻔﮭﻤﺪ‪.‬‬
‫‪are‬‬

‫ﭘﺮﺗﻐﺎل‪ ،‬ﺑﺮاي آﻧﻜﮫ ﻣﺴﺌﻠﮫ را ﺟﻨﺒﺔ ﻋﻤﻠﻲ ﺑﺨﺸﺪ‪ ،‬ﻧﺎوﮔﺎﻧﻲ ﺑﮫ ھﻨﺪ ﻓﺮﺳﺘﺎد‪ ،‬ﺑﺎ اﯾﻦ دﺳﺘﻮر ﻛﮫ ﻣﺴﯿﺤﯿﺖ را‬
‫در ھﻨﺪ اﺷﺎﻋﮫ دھﻨﺪ و ﺟﻨﮓ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﻗﺮن ھﻔﺪھﻢ‪ ،‬ھﻠﻨﺪﯾﮭﺎ از راه رﺳﯿﺪﻧﺪ و ﭘﺮﺗﻐﺎﻟﯿﮭﺎ را ﺑﯿﺮون راﻧﺪﻧﺪ؛‬
‫در ﻗﺮن ھﺠﺪھﻢ ﻓﺮاﻧﺴﻮﯾﮭﺎ و اﻧﮕﻠﯿﺴﯿﮭﺎ آﻣﺪﻧﺪ و ھﻠﻨﺪﯾﮭﺎ را ﺑﯿﺮون ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺗﻨﮭﺎ ﻧﺒﺮدي اورداﻟﻲ ﮔﻮﻧﮫ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻛﻨﺪ ﻛﮫ ﻛﺪام ﯾﻚ ﺑﺎﯾﺴﺖ ھﻨﺪﯾﺎن را ﻣﺘﻤﺪن ﻛﻨﺪ و از آﻧﺎن ﺧﺮاج ﺑﺴﺘﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫در ﺳﺎل ‪ ،1600‬ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ھﻨﺪﺷﺮﻗﻲ در ﻟﻨﺪن ﺗﺄﺳﯿﺲ ﺷﺪه ﺑﻮد ﻛﮫ ﻣﺤﺼﻮﻻت ھﻨﺪ و ھﻨﺪﺷﺮﻗﻲ‬

‫را ارزان ﺑﺨﺮد و در اروﭘﺎ ﺑﺴﯿﺎر ﮔﺮان ﺑﻔﺮوﺷﺪ‪ .‬در آﻏﺎز ﺳﺎل ‪ ، 1686‬ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ اﻋﻼم داﺷﺖ ﻛﮫ ھﺪﻓﺶ‬
‫آن اﺳﺖ ﻛﮫ »ﯾﻚ ﻗﻠﻤﺮو اﻧﮕﻠﯿﺴﻲ ﺑﺰرگ ﻣﺴﺘﺤﻜﻢ ﻣﻄﻤﺌﻦ‪ ،‬ﺑﺮاي اﺑﺪ‪ ،‬در ھﻨﺪ ﻣﺴﺘﻘﺮ ﻛﻨﺪ‪ «.‬در ﻣﺪرس‪،‬‬
‫ﻛﻠﻜﺘﮫ‪ ،‬و ﺑﻤﺒﺌﻲ ﻣﺮاﻛﺰ ﺗﺠﺎري ﭘﻲاﻓﻜﻨﺪ؛ ﻣﺴﺘﺤﻜﻤﺸﺎن ﻛﺮد؛ ﺳﺮﺑﺎز آورد؛ ﻣﺼﺎﻓﮭﺎ ﺑﮫ ﻋﻤﻞ آورد؛ رﺷﻮه‬
‫‪an‬‬

‫داد و رﺷﻮه ﺳﺘﺎﻧﺪ؛ و دﺳﺖ ﺑﮫ ﺳﺎﯾﺮ ﻛﺎرھﺎي ﺣﻜﻮﻣﺖ زد‪ .‬ﻛﻼﯾﻮ‪ ،‬ﺑﺎ اﺗﻜﺎ ﺑﮫ ﺗﻔﻨﮕﮭﺎﯾﺶ‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻲ‬
‫»ھﺪاﯾﺎ«ﯾﻲ ﺑﮫ ﻣﺒﻠﻎ ‪ 000،170‬دﻻر از ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯾﺎن ھﻨﺪ ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ؛ واﻧﮕﮭﻲ‪ ،‬ﺳﺎﻻﻧﮫ ﺧﺮاﺟﻲ ﺑﮫ‬
‫ﻣﺒﻠﻎ‪ 000،140‬دﻻر از آﻧﺎن ﺑﮫ ﺟﯿﺐ ﻣﻲزد؛ ﺑﺎ ﮔﺮﻓﺘﻦ ‪ 000،6000‬دﻻر‪ ،‬ﻣﯿﺮﺟﻌﻔﺮ را ﻧﻮاب ﺑﻨﮕﺎل‬
‫ﻛﺮد؛ ﻧﻮاب و ﺻﻮﺑﮫداران را ﺑﮫ ﺟﺎن ھﻢ ﻣﻲاﻧﺪاﺧﺖ و ﺑﺘﺪرﯾﺞ ﺳﺮزﻣﯿﻨﮭﺎﯾﺸﺎن را ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﻣﻠﻚ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ‬
‫‪pym‬‬

‫ھﻨﺪ ﺷﺮﻗﻲ ﺗﺼﺮف ﻣﻲﻛﺮد؛ اﻓﯿﻮﻧﻲ ﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺎرﻟﻤﻨﺖ اﻧﮕﻠﯿﺲ او را ﺑﮫ ﺑﺎزﺟﻮﯾﻲ ﻛﺸﺎﻧﺪ‪ ،‬و ﺗﺒﺮﺋﮫاش ﻛﺮد‪ ،‬و‬
‫او )ﺑﮫ ﺳﺎل ‪ (1774‬ﺧﻮد را ﻛﺸﺖ‪ .‬وارنھﯿﺴﺘﯿﻨﮕﺰ‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﺮدي ﺑﺎ ﺟﺮﺋﺖ‪ ،‬داﻧﺎ‪ ،‬و ﺗﻮاﻧﺎ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺒﻠﻎ‬
‫‪ 000،250‬دﻻر از ﺣﻜﺎم ﻣﺤﻠﻲ ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﮫ ﺻﻨﺪوق ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ رﯾﺨﺖ؛ رﺷﻮه ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ ﻛﮫ دﯾﮕﺮ ﭼﯿﺰي ﺑﮫ‬
 ‫‪m‬‬
‫زور ﻧﺴﺘﺎﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﻲﺳﺘﺎﻧﺪ‪ ،‬و اﯾﺎﻻﺗﻲ را ﻛﮫ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﺎج ﺑﺪھﻨﺪ ﺑﮫ ﻧﻔﻊ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﺗﺼﺮف ﻣﻲﻛﺮد‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺳﭙﺎھﺶ اوده را اﺷﻐﺎل ﻛﺮد‪ ،‬و اﯾﻦ اﺳﺘﺎن را ﺑﮫ ﻣﺒﻠﻎ ‪ 000،2500‬دﻻر ﺑﮫ ﯾﻜﻲ از اﻣﯿﺮان ﻓﺮوﺧﺖ ‪-‬‬
‫ﻓﺎﺗﺢ و ﻣﻔﺘﻮح در ﻋﻘﯿﺪه ﻓﺮوﺷﻲ و دﻧﺎﺋﺖ ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﭼﺸﻢ و ھﻤﭽﺸﻤﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬آن ﻗﺴﻤﺘﮭﺎﯾﻲ از ھﻨﺪ ﻛﮫ‬

‫‪.co‬‬
‫ﺗﺤﺖ ﺳﻠﻄﺔ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﮫ ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﮭﺮة ﻣﺎﻟﻜﺎﻧﮫاي ﺑﮫ ﻣﯿﺰان ﻧﺼﻒ ﻣﺤﺼﻮل‪ ،‬و ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت دﯾﮕﺮي‪،‬‬
‫ﻣﻮﻇﻒ و ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﻃﻮري ﻛﮫ‪ ،‬از ﺷﺪت ﺳﺨﺘﻲ و ﻓﺸﺎر‪ ،‬دو ﺳﻮم ﺟﻤﻌﯿﺖ ﻓﺮار ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ‬
‫ﻛﮫ دﯾﮕﺮان ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺸﺎن را ﻣﻲﻓﺮوﺧﺘﻨﺪ ﺗﺎ از ﻋﮭﺪة ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﺎﻟﯿﺎﺗﮭﺎي رو ﺑﮫ اﻓﺰاﯾﺶ ﺑﺮآﯾﻨﺪ‪ .‬ﻣﻜﻮﻟﻲ‬
‫ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ »ﺛﺮوت ھﻨﮕﻔﺖ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﺴﺮﻋﺖ در ﻛﻠﻜﺘﮫ اﻧﺒﺎﺷﺘﮫ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﮫ ﺳﻲ ﻣﯿﻠﯿﻮن اﻧﺴﺎن ﺑﮫ‬
‫ﺧﺎك ﺳﯿﺎه اﻓﺘﺎده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﺑﮫ زﻧﺪﮔﻲ ﺗﺤﺖ ﻇﻠﻢ و ﺳﺘﻢ ﺧﻮ ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ھﯿﭻﮔﺎه ﺗﺎ اﯾﻦ ﺣﺪ دﺳﺘﺨﻮش‬

‫‪oo‬‬
‫ﺑﯿﺪادﮔﺮي ﻧﺸﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪«.‬‬

‫ﺗﺎ ﺳﺎل ‪ ،1875‬ﺟﻨﺎﯾﺎت ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﭼﻨﺎن ﺷﻤﺎل ﺷﺮﻗﻲ ھﻨﺪ را ﺑﮫ ﺧﺎك ﺳﯿﺎه ﻧﺸﺎﻧﺪه ﺑﻮد ﻛﮫ ﻣﺮدم ﺑﮫ ﻗﯿﺎﻣﻲ‬
‫ﻧﻮﻣﯿﺪاﻧﮫ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻨﺪ‪ .‬ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ در ﻣﻮﺿﻮع دﺧﺎﻟﺖ ﻛﺮد؛ »ﺷﻮرش« را در ھﻢ ﺷﻜﺴﺖ؛‬

‫‪yah‬‬
‫ﺳﺮزﻣﯿﻨﮭﺎي ﻣﺘﺼﺮﻓﻲ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ را ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﻣﺴﺘﻌﻤﺮة ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ ﺗﺤﻮﯾﻞ ﮔﺮﻓﺖ؛ ﺳﺨﺎوﺗﻤﻨﺪاﻧﮫ‪ ،‬ﭘﻮﻟﻲ ﺑﮫ‬
‫ﺷﺮﻛﺖ ﭘﺮداﺧﺖ‪ ،‬و ﻗﯿﻤﺖ ﺧﺮﯾﺪ را ھﻢ ﺑﮫ ﺑﺪھﻲ ﻋﻤﻮﻣﻲ ھﻨﺪ اﻓﺰود‪ .‬ﻓﺘﺢ ﺳﺎدهاي ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﮫ ﺷﺎﯾﺪ ﻧﺒﺎﯾﺪ آن را‬
‫ﺑﺎ ﻣﻌﯿﺎر ده ﻓﺮﻣﺎﻧﻲ ﻛﮫ در ﻏﺮب ﺳﻮﺋﺰ ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻮرد ﻗﻀﺎوت ﻗﺮار داد‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺑﺎﯾﺪ آن را ﺑﺎ‬
‫اﺻﻄﻼﺣﺎت و ﻣﻔﮭﻮﻣﺎت ذھﻨﻲ داروﯾﻦ و ﻧﯿﭽﮫ ﻓﮭﻤﯿﺪ‪ :‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻛﮫ ﻣﻠﺘﻲ ﻛﮫ ﺗﻮاﻧﺎﯾﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﺮﺧﻮد‪،‬‬
‫ﯾﺎ ﺗﻮﺳﻌﺔ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﯿﻌﻲ ﺧﻮﯾﺶ‪،‬‬

‫اﯾﻦ ﻓﺘﺢ ﺑﺮاي ھﻨﺪ ﻓﻮاﯾﺪي ھﻢ داﺷﺖ‪ .‬ﻣﺮداﻧﻲ ﻣﺜﻞ ﺑﻨﺘﯿﻨﻚ‪ ،‬ﻛﻨﯿﻨﮓ‪ ،‬ﻣﺎﻧﺮو‪ ،‬اﻟﻔﯿﻨﺴﺘﻦ‪ ،‬و ﻣﻜﻮﻟﻲ اﻧﺪﻛﻲ از‬
‫@‪h‬‬
‫آن آزادﯾﺨﻮاھﻲ ﺳﺨﺎوﺗﻤﻨﺪاﻧﮫاي را ﻛﮫ ﺑﮫ ﺳﺎل ‪ 1832‬ﺑﺮ اﻧﮕﻠﯿﺲ ﺣﺎﻛﻢ ﺑﻮد‪ ،‬در ادارة اﯾﺎﻻت ﺗﺤﺖ ﺗﺴﻠﻂ‬
‫ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﺑﮫ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﻟﺮد وﯾﻠﯿﺎم ﺑﻨﺘﯿﻨﻚ ﺑﮫ ﯾﺎري و اﻧﮕﯿﺰة ﻣﺼﻠﺤﺎن ھﻨﺪﯾﻲ ﭼﻮن رامﻣﻮھﻦروي ﺑﮫ رﺳﻢ‬
‫ﺳﺎﺗﻲ و ﻛﺎرھﺎي ﺗﮕﮭﺎ ﭘﺎﯾﺎن داد‪ .‬اﻧﮕﻠﯿﺴﯿﮭﺎ‪ ،‬ﭘﺲ از آن‪ ،‬ﺑﺎ ﭘﻮل و ﺳﺮﺑﺎزان ھﻨﺪي ﺻﺪ و ﯾﺎزده ﺑﺎر در ھﻨﺪ‬
‫ﺟﻨﮕﯿﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﻓﺘﺢ ھﻨﺪ را ﻛﺎﻣﻞ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم در ﺳﺮاﺳﺮ اﯾﻦ ﺷﺒﮫﺟﺰﯾﺮه ﺻﻠﺢ ﺑﺮﻗﺮار ﻛﺮدﻧﺪ؛ راهآھﻦ‪،‬‬
‫ﻛﺎرﺧﺎﻧﮫ‪ ،‬و ﻣﺪرﺳﮫ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ؛ در ﻛﻠﻜﻠﺘﮫ‪ ،‬ﻣﺪرس‪ ،‬ﺑﻤﺒﺌﻲ‪ ،‬ﻻھﻮر‪ ،‬و اﷲآﺑﺎد داﻧﺸﮕﺎه ﺗﺄﺳﯿﺲ ﻛﺮدﻧﺪ؛ ﻋﻠﻢ و‬
‫‪are‬‬

‫ﺻﻨﻌﺖ را از اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺑﮫ ھﻨﺪ آوردﻧﺪ‪ ،‬آرﻣﺎﻧﮭﺎي دﻣﻜﺮاﺗﯿﻚ ﻏﺮب را ﺑﮫ ﺷﺮق اﻟﮭﺎم ﺑﺨﺸﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬و در‬
‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻧﺪن ﺛﺮوت ﻓﺮھﻨﮕﻲ ﮔﺬﺷﺘﺔ ھﻨﺪ ﺑﮫ ﺟﮭﺎن ﺳﮭﻢ ﺑﺮﺟﺴﺘﮫاي ﺑﮫ ﻋﮭﺪه داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﮭﺎي اﯾﻦ ﻛﺎرھﺎي ﻧﯿﻚ‬
‫ﯾﻚ اﺳﺘﺒﺪاد ﻣﺎﻟﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ ﻧﺴﻠﻲ از ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯾﺎن ﻣﻮﻗﺘﻲ‪ ،‬ﻣﻘﺎرن ﺑﺎ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺧﻮد ﺑﮫ ﺷﻤﺎل ھﻨﺪ‪ ،‬ﻛﮫ ھﻤﯿﺸﮫ‬
‫ﻣﻮﺟﺪ ﻗﺪرت و ﻧﯿﺮوﺑﺨﺶ ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺛﺮوت ھﻨﺪ را ﻣﻲﺑﻠﻌﯿﺪﻧﺪ؛ ﯾﻚ اﺳﺘﺒﺪاد اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬ﻛﮫ ﺻﻨﺎﯾﻊ ھﻨﺪ را‬
‫وﯾﺮان ﻛﺮد و ﻣﯿﻠﯿﻮﻧﮭﺎ ﺻﻨﻌﺘﮕﺮ آن را ﺑﮫ ﻛﺎر ﻛﺸﺎورزي ﻛﻢ ﻣﺎﯾﮫ ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪ؛ ﯾﻚ اﺳﺘﺒﺪاد ﺳﯿﺎﺳﻲ‪ ،‬ﻛﮫ‬
‫ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﮫ ﭘﺲ از اﺳﺘﺒﺪاد ﺳﺨﺖ اورﻧﮓ زﯾﺐ ﺑﺮﻗﺮار ﺷﺪ‪ ،‬و روﺣﯿﺔ ﻣﺮدم ھﻨﺪ را ﺑﺮاي ﻣﺪت ﯾﻚ ﻗﺮن‬
‫‪set‬‬

‫درھﻢ ﺷﻜﺴﺖ‪.‬‬

‫‪ – II‬ﭘﺎرﺳﺎﯾﺎن ﻣﺘﺄﺧﺮ‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﺴﯿﺤﯿﺖ در ھﻨﺪ ‪» -‬ﺑﺮھﻤﺎ – ﺳﻤﺞ« ‪ -‬اﺳﻼم – راﻣﺎﻛﺮﯾﺸﻨﺎ – وﯾﻮﯾﻜﺎﻧﻨﺪه‬

‫در ﭼﻨﯿﻦ اوﺿﺎع و اﺣﻮاﻟﻲ‪ ،‬ﻃﺒﯿﻌﻲ و ﻗﮭﺮي ﺑﻮد ﻛﮫ ھﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﺴﻼي ﺧﻮﯾﺶ‪ ،‬ﺑﮫ دﯾﻦ ﭘﻨﺎه ﺑﺮد‪ .‬ﻣﺪﺗﻲ از‬
‫ﺗﮫ دل ﻣﺴﯿﺤﯿﺖ را ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ و در آن آرﻣﺎﻧﮭﺎي اﺧﻼﻗﻲ ﺑﺴﯿﺎري ﯾﺎﻓﺖ ﻛﮫ ھﺰاران ﺳﺎل آﻧﮭﺎ را ﮔﺮاﻣﻲ‬
‫‪pym‬‬

‫داﺷﺘﮫ ﺑﻮد؛ دوﺑﻮا‪ ،‬ﻛﺸﯿﺶ ﺻﺮﯾﺢاﻟﻠﮭﺠﮫ‪ ،‬در اﯾﻦ ﻣﻮرد ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ﭘﯿﺶ از آﻧﻜﮫ ﺧﻮي و رﻓﺘﺎر اروﭘﺎﯾﯿﺎن‬
‫ﺑﺮاي اﯾﻦ ﻣﺮدم ﺷﻨﺎﺧﺘﮫ ﺷﻮد‪ ،‬اﻣﻜﺎنﭘﺬﯾﺮ ﻣﻲﻧﻤﻮد ﻛﮫ ﻣﺴﯿﺤﯿﺖ در ﻣﯿﺎن اﯾﻦ ﻣﺮدم رﯾﺸﮫ ﺑﺪواﻧﺪ‪ «.‬در‬
‫ﺳﺮاﺳﺮ ﻗﺮن ﻧﻮزدھﻢ‪ ،‬ﻣﺒﻠﻐﺎن دﯾﻨﻲ ﺳﺨﺘﻜﻮش ﺳﻌﻲ ﻛﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﺻﺪاي ﻣﺴﯿﺢ ﺑﯿﺶ از ﻏﺮش ﺗﻮپ ﻛﺸﻮر‬
 ‫‪m‬‬
‫ﮔﺸﺎﯾﺎن ﺑﮫ ﮔﻮﺷﮭﺎ ﺑﺮﺳﺪ؛ ﻣﺪارس و ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎﻧﮭﺎ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ و آﻧﮭﺎ را ﻣﺠﮭﺰ ﻛﺮدﻧﺪ؛ و اوﻟﯿﻦ ﺑﺎر آﻧﺎن ﺑﻮدﻧﺪ‬
‫ﻛﮫ ﻧﺠﺴﮭﺎ را ھﻢ اﻧﺴﺎن ﺗﻠﻘﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺗﻀﺎد ﻣﯿﺎن ﺗﻌﺎﻟﯿﻢ ﻣﺴﯿﺤﻲ و اﻋﻤﺎل ﻣﺴﯿﺤﯿﺎن‪ ،‬ھﻨﺪﯾﺎن را ﺑﮫ ﺷﻚ‬
‫و ﻃﻨﺰ ﻛﺸﺎﻧﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﺧﺎﻃﺮﻧﺸﺎن ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ زﻧﺪه ﻛﺮدن اﻟﯿﻌﺎزر ﻣﻮﺿﻮع ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﮭﻲ ﻧﯿﺴﺖ؛ ﭼﻨﺪان‬

‫‪.co‬‬
‫ﺷﻖاﻟﻘﻤﺮي ھﻢ ﻧﺒﻮد؛ در دﯾﻦ آﻧﺎن ﻣﻌﺠﺰاﺗﻲ‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﺮاﺗﺐ ﺟﺎﻟﺒﺘﺮ و ﺣﯿﺮتآورﺗﺮ از اﯾﻦ‪ ،‬ﻓﺮاوان ﺑﻮد؛ و‬
‫اﻣﺮوزه‬

‫‪oo‬‬
‫‪yah‬‬
‫@‪h‬‬
‫‪are‬‬
‫‪set‬‬

‫راﺑﯿﻨﺪراﻧﺎت ﺗﺎﮔﻮر‬

‫از ھﺮ ﯾﻮﮔﻲ ﺣﻘﯿﻘﻲ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻌﺠﺰاﺗﻲ ﺑﺮ ﻣﻲآﯾﺪ‪ ،‬ﺣﺎل آﻧﻜﮫ ﮔﻮﯾﺎ ﻣﻌﺠﺰات ﻣﺴﯿﺤﯿﺖ ﺑﺎ ﻣﺮگ ﻋﯿﺴﻲ ﭘﺎﯾﺎن‬
‫‪an‬‬

‫ﯾﺎﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮھﻤﻨﺎن ﻣﻐﺮوراﻧﮫ اﺳﺘﻮار ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ و‪ ،‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ درﺳﺖﭘﻨﺪارﯾﮭﺎي ﻏﺮب‪ ،‬ﯾﻚ ﺷﯿﻮة ﻓﻜﺮي‬
‫ﺑﺴﯿﺎر ﻧﻐﺰ‪ ،‬ﻋﻤﯿﻖ‪ ،‬و ﺑﺎور ﻧﻜﺮدﻧﻲ ﻋﺮﺿﮫ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺳﺮ ﭼﺎرﻟﺰ اﻟﯿﺖ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﻣﺴﯿﺤﯿﺖ در ھﻨﺪ‬
‫ﻧﺎﭼﯿﺰ ﺑﻮده اﺳﺖ‪«.‬‬
‫‪pym‬‬

‫ﺑﺎ اﯾﻨﮭﻤﮫ ﺳﯿﻤﺎي ﺟﺬاب ﻣﺴﯿﺢ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﯿﺶ از آن در ھﻨﺪ ﺗﺄﺛﯿﺮ داﺷﺘﮫ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺸﻮد‪ ،‬در ﻣﻘﺎم ارزﯾﺎﺑﻲ‪،‬‬
‫ﮔﻔﺖ ﻛﮫ ﻣﺴﯿﺤﯿﺖ‪ ،‬در ﺳﯿﺼﺪ ﺳﺎل‪ ،‬ﺷﺶ درﺻﺪ از ﺟﻤﻌﯿﺖ ھﻨﺪ را ﺑﮫ آن ﻛﯿﺶ در آورده اﺳﺖ‪ .‬اوﻟﯿﻦ‬
‫ﻋﻼﯾﻢ آن ﻧﻔﻮذ در ﺑﮭﺎﮔﺎواد – ﮔﯿﺘﺎ ﻇﺎھﺮ ﺷﺪ؛ آﺧﺮﯾﻦ ﺗﺄﺛﯿﺮ ھﻢ در ﮔﺎﻧﺪي و ﺗﺎﮔﻮر‪ .‬روﺷﻨﺘﺮﯾﻦ ﻣﺜﺎل در‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن اﺻﻼﺣﻲ ﻣﻌﺮوف ﺑﮫ ﺑﺮھﻤﺎ – ﺳﻤﺞ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﮫ در ﺳﺎل ‪ 1828‬ﺗﻮﺳﻂ رامﻣﻮھﻦروي ﺗﺄﺳﯿﺲ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ھﯿﭻ ﻛﺲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺟﺪﯾﺘﺮ از او ﺑﮫ ﺗﺤﻘﯿﻖ در دﯾﻦ روي آورد‪ .‬وي زﺑﺎن ﺳﺎﻧﺴﻜﺮﯾﺖ آﻣﻮﺧﺖ ﺗﺎ وداھﺎ‬
‫را ﺑﺨﻮاﻧﺪ؛ ﭘﺎﻟﻲ آﻣﻮﺧﺖ ﺗﺎ [ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ] ﺳﮫ ﺳﺒﺪ ﺑﻮداﯾﻲ را ﺑﺨﻮاﻧﺪ؛ ﻓﺎرﺳﻲ و ﻋﺮﺑﻲ آﻣﻮﺧﺖ ﺗﺎ ﺑﺎ اﺳﻼم و‬

‫‪.co‬‬
‫ﻗﺮآن آﺷﻨﺎﯾﻲ ﺣﺎﺻﻞ ﻛﻨﺪ؛ ﻋﺒﺮي ﯾﺎد ﮔﺮﻓﺖ ﺗﺎ در ﻋﮭﺪ ﻋﺘﯿﻖ ﺗﺒﺤﺮ ﭘﯿﺪا ﻛﻨﺪ؛ و ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ آﻣﻮﺧﺖ ﺗﺎ ﻛﮫ ﻋﮭﺪ‬
‫ﺟﺪﯾﺪ را ﺑﻔﮭﻤﺪ؛ ﺑﻌﺪ اﻧﮕﻠﯿﺴﻲ ﯾﺎد ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬و ﺑﮫ اﯾﻦ زﺑﺎن ﭼﻨﺎن روان و زﯾﺒﺎ ﻣﻲﻧﻮﺷﺖ ﻛﮫ ﺟﺮﻣﻲ ﺑﻨﺘﻢ‬
‫آرزو ﻣﻲﻛﺮد ﻛﮫ ﻛﺎش ﺟﯿﻤﺰ ﻣﯿﻞ از او ﺳﺮﻣﺸﻖ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ .‬روي در ﺳﺎل ‪ 1820‬اﺛﺮ ﺧﻮد ﻣﻮﺳﻮم ﺑﮫ‬
‫ﺗﻌﺎﻟﯿﻢ ﻋﯿﺴﻲ‪ :‬راھﻨﻤﺎي ﺻﻠﺢ و ﺳﻌﺎدت را ﭼﺎپ ﻛﺮد‪ ،‬و اﻋﻼم داﺷﺖ‪» :‬ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﺗﻌﺎﻟﯿﻢ ﻣﺴﯿﺢ ﺑﯿﺶ از‬
‫ھﺮ ﭼﯿﺰي ﻛﮫ از آن آﮔﺎھﻢ راھﺒﺮ اﺻﻮل اﺧﻼﻗﻲ‪ ،‬و ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺣﻮال ﻣﺮدم ﻋﺎﻗﻞ اﺳﺖ‪ «.‬او ﺑﮫ ھﻤﻮﻃﻨﺎن‬

‫‪oo‬‬
‫آزرده از دﯾﻦ ﺧﻮد دﯾﻦ ﻧﻮﯾﻲ ﭘﯿﺸﻨﮭﺎد ﻛﺮد‪ ،‬ﻛﮫ در آن ﺷﺮك‪ ،‬ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻧﻈﺎم ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ‪ ،‬ازدواج در‬
‫ﺧﺮدﺳﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺳﺎﺗﻲ‪ ،‬و ﺑﺖﭘﺮﺳﺘﻲ اﺛﺮي ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬و ﺑﺎﯾﺪ ﯾﻚ ﺧﺪا‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﺑﺮھﻤﻦ‪ ،‬را ﺑﭙﺮﺳﺘﻨﺪ‪ .‬او ھﻢ‪ ،‬ﻣﺜﻞ‬
‫اﻛﺒﺮﺷﺎه‪ ،‬اﯾﻦ رؤﯾﺎ را در ﺳﺮداﺷﺖ ﻛﮫ ھﻨﺪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﯾﻚ دﯾﻦ ﺳﺎده وﺣﺪﺗﻲ ﭘﯿﺪا ﻛﻨﺪ؛ و ھﻢ ﻣﺜﻞ اﻛﺒﺮ رواج‬
‫ﻋﺎم ﺧﺮاﻓﺎت را دﺳﺖ ﻛﻢ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﺮھﻤﺎ – ﺳﻤﺞ‪ ،‬ﭘﺲ از ﯾﻜﺼﺪﺳﺎل ﺗﻼش ﻣﻔﯿﺪ‪ ،‬اﻛﻨﻮن در ﺣﯿﺎت ھﻨﺪ‬

‫‪yah‬‬
‫ﻧﯿﺮوﯾﻲ ﺧﺎﻣﻮش اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪﺗﺮﯾﻦ و ﺟﺎﻟﺒﺘﺮﯾﻦ اﻗﻠﯿﺘﮭﺎي دﯾﻨﻲ ھﻨﺪﻧﺪ؛ اﻣﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ دﯾﻦ آﻧﺎن ﻣﻮﺿﻮع ﻣﺠﻠﺪ دﯾﮕﺮي از‬
‫اﯾﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﮫ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻨﻜﮫ دﯾﻦ اﺳﻼم‪ ،‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﻛﻤﻜﮭﺎي ﻓﻮقاﻟﻌﺎدة اورﻧﮓ زﯾﺐ‪ ،‬ﻣﻮﻓﻖ ﻧﺸﺪ ﻛﮫ ھﻨﺪ را ﺑﮫ‬
‫ﺗﺴﺨﯿﺮ ﺧﻮد درآورد‪ ،‬ﺟﺎي ﺷﮕﻔﺘﻲ ﻧﯿﺴﺖ؛ ﻣﻌﺠﺰه آن اﺳﺖ ﻛﮫ اﺳﻼم در ھﻨﺪ ﺗﺴﻠﯿﻢ‬

‫آﯾﯿﻦ ھﻨﺪو ﻧﺸﺪ‪ .‬ﺑﻘﺎي اﯾﻦ ﺗﻮﺣﯿﺪ ﺳﺎده و ﻣﺮداﻧﮫ‪ ،‬درﻣﯿﺎن ﺟﻨﮕﻠﻲ از ﺷﺮك‪ ،‬ﺻﻼﺑﺖ روح اﺳﻼﻣﻲ را‬
‫@‪h‬‬
‫ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ؛ ﺗﻨﮭﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﮫ ﺑﮫ ﺟﺬب ﺷﺪن آﯾﯿﻦ ﺑﻮدا در آﯾﯿﻦ ھﻨﺪو‪ ،‬ﻗﺪرت اﯾﻦ ﭘﺎﯾﺪاري و ﻣﯿﺰان اﯾﻦ دﺳﺘﺎورد‬
‫روﺷﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﺳﻼم‪ ،‬اﻛﻨﻮن‪ ،‬در ھﻨﺪ ﺣﺪود ‪ 000،000،70‬ﭘﯿﺮو دارد‪.‬‬

‫ﻓﺮد ھﻨﺪو در ادﯾﺎن ﺑﯿﮕﺎﻧﮫ ﭼﻨﺪان آﺳﺎﯾﺶ و آراﻣﺸﻲ ﻧﯿﺎﻓﺘﮫ اﺳﺖ؛ و ﭼﮭﺮهھﺎﯾﻲ ﻛﮫ در ﻗﺮن ﻧﻮزدھﻢ ﺑﯿﺶ‬
‫از ھﻤﮫ وﺟﺪان ﻣﺬھﺒﻲ او را ﻣﻠﮭﻢ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ اﺻﻮل ﻧﻈﺮﯾﺎت و ﻣﻌﺘﻘﺪاﺗﺸﺎن در ﺷﺮاﯾﻊ‬
‫ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ آن ﻣﺮدم رﯾﺸﮫ داﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬راﻣﺎ ﻛﺮﯾﺸﻨﺎ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺮھﻤﻦ ﺗﮭﯿﺪﺳﺘﻲ از ﻣﺮدم ﺑﻨﮕﺎل ﺑﻮد‪ ،‬ﯾﻚ ﭼﻨﺪ‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﺴﯿﺤﻲ ﺷﺪ و ﺟﺎذﺑﺔ ﻣﺴﯿﺢ را ﺣﺲ ﻛﺮد؛ ﻣﻮﻗﻌﻲ دﯾﮕﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ اﻧﺠﺎم ﻋﺒﺎدات ﺳﺨﺖ اﺳﻼﻣﻲ‬
‫ﭘﺮداﺧﺖ؛ اﻣﺎ دﯾﺮي ﻧﮕﺬﺷﺖ ﻛﮫ ﻗﻠﺐ ﭘﺮھﯿﺰﮔﺎرش او را ﺑﮫ آﯾﯿﻦ ھﻨﺪو ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﺑﮫ ﻛﺎﻟﻲ‬
‫وﺣﺸﺖاﻧﮕﯿﺰ روي آورد و روﺣﺎﻧﻲ او ﺷﺪ و از او ﺑﺮاي ﺧﻮد ﯾﻚ اﻻھﺔ ﻣﺎدر ﺳﺎﺧﺖ ﻛﮫ از ﻇﺮاﻓﺖ و‬
‫ﻋﺸﻖ ﺳﺮﺷﺎر ﺑﻮد‪ .‬او راھﮭﺎي ﺧﺮد را رھﺎ و ﺑﻜﺘﻲ–ﯾﻮﮔﮫ‪ ،‬ﯾﺎ راه ﻋﺸﻖ‪ ،‬را ﻣﻮﻋﻈﮫ ﻛﺮده‪ ،‬ﻣﻲﮔﻔﺖ‬
‫»ﺷﺎﯾﺪ ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺑﮫ ﺧﺪاوﻧﺪ را ﺑﺘﻮان ﺑﮫ ﻣﺮد ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺮد‪ ،‬اﻣﺎ ﻋﺸﻖ ﺧﺪاوﻧﺪ ھﻤﺎﻧﻨﺪ زن اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻌﺮﻓﺖ ﻓﻘﻂ‬
‫‪set‬‬

‫راه ﺑﮫ اﻃﺎﻗﮭﺎي ﺑﯿﺮوﻧﻲ ﺧﺪاوﻧﺪ دارد؛ و ھﯿﭻ ﻛﺲ را ﺟﺰ ﻋﺎﺷﻖ‪ ،‬راه ﺑﮫ اﺳﺮار دروﻧﻲ او ﻧﯿﺴﺖ‪«.‬‬
‫راﻣﺎﻛﺮﯾﺸﻨﺎ‪ ،‬ﺑﮫ ﺧﻼف رامﻣﻮھﻦروي‪ ،‬در ﺗﺮﺑﯿﺖ ﺧﻮد رﻧﺠﻲ ﺑﮫ ﺧﻮد ﻧﻤﻲداد؛ ﻧﮫ ﺳﺎﻧﺴﻜﺮﯾﺖ آﻣﻮﺧﺖ و‬
‫ﻧﮫ اﻧﮕﻠﯿﺴﻲ؛ ﭼﯿﺰي ھﻢ ﻧﻨﻮﺷﺖ‪ ،‬و از ھﺮ ﮔﻮﻧﮫ ﺑﺤﺚ اﺳﺘﺪﻻﻟﻲ ﭘﺮھﯿﺰ ﻛﺮد‪ .‬روزي ﯾﻚ ﻣﻨﻄﻘﻲ‬
‫ﺧﻮدﺧﻮاھﻲ از او ﭘﺮﺳﯿﺪ »ﺷﻨﺎﺧﺖ ﭼﯿﺴﺖ؟«‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳﻨﺪه ﭼﮫ‪ ،‬و ﺷﻨﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه ﻛﺪام؟« وي ﭘﺎﺳﺦ داد‪» :‬اي‬
‫ﻣﺮد ﺧﻮب‪ ،‬ﻣﻦ از اﯾﻦ دﻗﺎﯾﻖ ﺑﺎرﯾﻚ ﻋﻠﻢ ﻣﺪرﺳﻲ ھﯿﭻ ﻧﻤﻲداﻧﻢ‪ ،‬ﻣﻦ ﻓﻘﻂ ﻣﺎدر ﺧﺪاي ﺧﻮﯾﺶ را ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﻢ‬
‫‪an‬‬

‫و ﻣﻲداﻧﻢ ﻛﮫ ﭘﺴﺮ اوﯾﻢ‪ «.‬او ﺑﮫ ﭘﯿﺮواﻧﺶ آﻣﻮﺧﺖ ﻛﮫ ھﻤﺔ ادﯾﺎن ﺧﻮﺑﻨﺪ؛ ھﺮ ﯾﻚ راھﻲ اﺳﺖ ﺑﮫ ﺳﻮي‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﻣﻨﺰﻟﻲ در راه‪ ،‬ﻛﮫ ﻓﺮاﺧﻮر ﺟﺎن و دل ﺟﻮﯾﻨﺪه اﺳﺖ‪ .‬از اﯾﻦ دﯾﻦ ﺑﮫ آن دﯾﻦ ﮔﺮوﯾﺪن از اﺑﻠﮭﻲ‬
‫اﺳﺖ؛ اﻧﺴﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﻓﻘﻂ راه ﺧﻮد را اداﻣﮫ دھﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ ﺟﻮھﺮ دﯾﻦ ﺧﻮﯾﺶ ﺑﺮﺳﺪ‪» .‬ھﻤﺔ رودھﺎ ﺑﮫ اﻗﯿﺎﻧﻮس‬
‫ﻣﻲرﯾﺰﻧﺪ؛ ﺟﺎري ﺷﻮ‪ ،‬و دﯾﮕﺮان را ھﻢ ﺟﺎري ﻛﻦ!« در ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﺮك ﺗﻮدة ﻣﺮدم‪ ،‬از ﺳﺮ‬
‫‪pym‬‬

‫ھﻤﺪردي‪،‬ﺗﺴﺎھﻞ روا ﻣﻲ داﺷﺖ‪ ،‬و وﺣﺪت ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﺎن را ﺑﺎ ﻓﺮوﺗﻨﻲ ﻣﻲﭘﺬﯾﺮﻓﺖ؛ اﻣﺎ‪ ،‬در ﻣﺬھﺐ ﺧﺎص‬
‫ﺧﻮد او‪ ،‬ﺧﺪا روﺣﻲ ﺑﻮد ﻣﺠﺴﻢ در ھﻤﺔ اﻧﺴﺎﻧﮭﺎ‪ ،‬و ﺗﻨﮭﺎ ﭘﺮﺳﺘﺶ ﺣﻘﯿﻘﻲ ﺧﺪا ﺧﺪﻣﺖ ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﮫ ﺑﮫ ﺑﺸﺮﯾﺖ‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺑﺴﯿﺎري از ﻣﺮدم روﺷﻦ ﺿﻤﯿﺮ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﮕﺮ و دروﯾﺶ‪ ،‬ﺑﺮھﻤﻦ و ﻧﺠﺲ‪ ،‬او را ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﮔﻮرو ﺑﺮﮔﺰﯾﺪﻧﺪ‪ ،‬و‬
‫ﻓﺮﻗﮫ و ھﯿﺌﺘﻲ ﺗﺒﻠﯿﻐﻲ ﺑﮫ ﻧﺎم او ﺗﺸﻜﯿﻞ دادﻧﺪ‪ .‬ﭘﺮ ﺗﻼﺷﺘﺮﯾﻦ اﯾﻦ ﭘﯿﺮوان‪ ،‬ﺟﻮان ﻣﻐﺮوري ﺑﻮد از ﻃﺒﻘﺔ‬
‫ﻛﺸﺘﺮﯾﮫ‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﺎم ﻧﺎرﻧﺪرﻧﺎت دوت‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺎ‬

‫‪.co‬‬
‫ﻧﺨﺴﺖ ﻧﺰد راﻣﺎﻛﺮﯾﺸﻨﺎ آﻣﺪه‪ ،‬ﺧﻮد را زﻧﺪﯾﻘﻲ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﺮد ﻛﮫ از زﻧﺪﻗﺔ ﺧﻮﯾﺶ ﻧﺎﺷﺎد ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﮫ در‬
‫اﺳﻄﻮرهھﺎ و ﺧﺮاﻓﺎت ﺑﮫ دﯾﺪة ﺗﺤﻘﯿﺮ ﻣﻲﻧﮕﺮﯾﺴﺖ و آﻧﮭﺎ را ھﻤﺎن دﯾﻦ ﻣﻲداﻧﺴﺖ‪ .‬ﻧﺎرن )ﻧﺎرﻧﺪرﻧﺎت(‬
‫ﻣﻐﻠﻮب ﻣﮭﺮ ﺻﺒﻮراﻧﺔ راﻣﺎﻛﺮﯾﺸﻨﺎ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﮫ ﺻﻮرت ﭘﺮﺷﻮرﺗﺮﯾﻦ ﺷﺎﮔﺮدان اﺳﺘﺎد ﺟﻮان درآﻣﺪ‪ .‬او ﺧﺪا را‬
‫»ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ ھﻤﺔ رواﻧﮭﺎ« ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬و ھﻤﺮاھﺎن ﺧﻮد را ﻓﺮا ﺧﻮاﻧﺪ ﻛﮫ ﻧﮫ از ﻃﺮﯾﻖ رﯾﺎﺿﺖ و‬

‫‪oo‬‬
‫ﻧﻈﺎرة ﺑﯿﮭﻮده‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ از راه ﻋﺸﻖ ﻣﻄﻠﻖ ﺑﮫ اﻧﺴﺎﻧﮭﺎ‪ ،‬در راه دﯾﻦ ﮔﺎم ﺑﺮدارﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺧﻮاﻧﺪن »وﯾﺪاﻧﺘﮫ« و ﺗﻤﺮﯾﻦ ﻧﻈﺎره را ﺑﺮاي زﻧﺪﮔﻲ ﺑﻌﺪي ﺑﮕﺬار‪ .‬ﺑﮕﺬار اﯾﻦ ﺗﻦ ﻛﮫ اﯾﻨﺠﺎﺳﺖ در ﺧﺪﻣﺖ‬
‫دﯾﮕﺮان ﺑﺎﺷﺪ!… واﻻﺗﺮﯾﻦ ﺣﻘﯿﻘﺖ اﯾﻦ اﺳﺖ‪ :‬ﺧﺪا در ھﻤﺔ ﻣﻮﺟﻮدات ﺣﺎﺿﺮ اﺳﺖ‪ .‬آﻧﺎن ھﻤﮫ ﺻﻮر‬
‫ﻣﺘﻜﺜﺮ اوﯾﻨﺪ‪ .‬ﺧﺪاي دﯾﮕﺮي ﻧﯿﺴﺖ ﺗﺎ ﺑﮫ ﻃﻠﺒﺶ ﺑﺮﺧﯿﺰﯾﻢ‪ .‬ﺗﻨﮭﺎ آن ﻛﺲ ﺑﮫ ﺧﺪا ﺧﺪﻣﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ ﺧﺎدم‬

‫‪yah‬‬
‫دﯾﮕﺮان ﺑﺎﺷﺪ؛‬

‫ﻧﺎﻣﺶ را از ﻧﺎرﻧﺪرﻧﺎتدوت ﺑﮫ وﯾﻮﯾﻜﺎﻧﻨﺪه ﺗﻐﯿﯿﺮ داد‪ ،‬از ھﻨﺪ درآﻣﺪ ﺗﺎ‪ ،‬در ﺧﺎرج از ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺑﺮاي‬
‫رﺳﺎﻟﺖ راﻣﺎﻛﺮﯾﺸﻨﺎ ﭘﻮﻟﻲ ﻓﺮاھﻢ ﻛﻨﺪ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ 1893‬ﺧﻮد را در ﺷﯿﻜﺎﮔﻮ ﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬ﻣﻔﻠﺲ و ﺗﮭﯿﺪﺳﺖ‪ .‬روز‬
‫ﺑﻌﺪ در ﻣﺠﻠﺲ ادﯾﺎن‪ ،‬در ﺑﺎزار ﻣﻜﺎرة ﺟﮭﺎن‪ ،‬ﻇﺎھﺮ ﺷﺪ و در ﻣﻘﺎم ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة آﯾﯿﻦ ھﻨﺪو در آن اﺟﺘﻤﺎع‬
‫ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ﻛﺮد‪ .‬وي ﺑﺎ ﺷﺨﺼﯿﺖ ﺑﺎﺷﻜﻮه‪ ،‬و ﺑﺸﺎرﺗﺶ ﺑﺮاي وﺣﺪت ھﻤﺔ ادﯾﺎن‪ ،‬و اﺻﻮل ﺳﺎدة اﺧﻼﻗﯿﺶ –‬
‫@‪h‬‬
‫ﻛﮫ ﻣﻲﮔﻔﺖ ﺧﺪﻣﺖ ﺑﮫ ﺧﻠﻖ ﺑﮭﺘﺮ از ﻋﺒﺎدت ﺧﺎﻟﻖ اﺳﺖ – ھﻤﺔ ﺣﺎﺿﺮان را ﻣﻔﺘﻮن ﺧﻮد ﺳﺎﺧﺖ؛ ﺑﮫ اﻓﺴﻮن‬
‫ﺑﻼﻏﺖ و ﻓﺼﺎﺣﺖ او‪ ،‬اﻟﺤﺎد ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻣﺬھﺒﻲ ﺷﺮﯾﻒ ﺗﻠﻘﻲ ﺷﺪ‪ ،‬و ﻛﺸﯿﺸﯿﺎن درﺳﺖﭘﻨﺪار ﺑﮫ »ﻛﺎﻓﺮي«‬
‫اﺣﺘﺮام ﻣﻲﻧﮭﺎدﻧﺪ ﻛﮫ ﻣﻲﮔﻔﺖ ﺧﺪاﯾﻲ ﺟﺰ رواﻧﮭﺎي ﻣﻮﺟﻮدات زﻧﺪه وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﭼﻮن ﺑﮫ ھﻨﺪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫ھﻤﻮﻃﻨﺎﻧﺶ ﺷﺮﯾﻌﺘﻲ ﻋﺮﺿﮫ ﻛﺮد ﻛﮫ از زﻣﺎن وداھﺎ ﺗﺎ آن زﻣﺎن ھﯿﭻ ھﻨﺪوﯾﻲ ﭼﻨﯿﻦ ﺷﺮﯾﻌﺘﻲ ﻋﺮﺿﮫ‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﮫ ﺑﻮد‪:‬‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﺎ دﯾﻨﻲ ﻣﻲﺧﻮاھﯿﻢ اﻧﺴﺎﻧﺴﺎز… اﯾﻦ رازورﯾﮭﺎي ﻧﺎﺗﻮان را رھﺎ ﻛﻨﯿﺪ‪ ،‬و ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ ﺑﺎﺷﯿﺪ… ‪ .‬ﺗﺎ ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل‬
‫آﯾﻨﺪه… ﭼﯿﺰھﺎي دﯾﮕﺮ‪ ،‬و ﺧﺪاﯾﺎن ﺑﯿﮭﻮده را از ﺿﻤﯿﺮﺗﺎن ﺑﺰداﯾﯿﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺗﻨﮭﺎ ﺧﺪاﯾﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﯿﺪار اﺳﺖ‪،‬‬
‫[ﯾﻌﻨﻲ] ﻧﮋاد ﺧﻮد ﻣﺎ‪ ،‬ﻛﮫ دﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺎ‪ ،‬و ﮔﻮﺷﮭﺎﯾﺶ ھﻤﮫ ﺟﺎ ﭘﯿﺪاﺳﺖ؛ ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ را در ﺑﺮ ﻣﻲﮔﯿﺮد…‪.‬‬
‫ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﭘﺮﺳﺘﺶ‪ ،‬ﭘﺮﺳﺘﺶ ﻛﺴﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﻣﺎ ھﺴﺘﻨﺪ…‪ .‬اﯾﻨﮭﺎ ھﻤﮫ ﺧﺪاﯾﺎن ﻣﺎ ھﺴﺘﻨﺪ –اﯾﻦ‬
‫اﻧﺴﺎﻧﮭﺎ و اﯾﻦ ﺟﺎﻧﻮران؛ و ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺧﺪاﯾﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﻣﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﭙﺮﺳﺘﯿﻢ ھﻢ ﻣﯿﮭﻨﺎن ﺧﻮد ﻣﺎ ھﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫از اﯾﻨﺠﺎ ﺗﺎ ﮔﺎﻧﺪي ﺑﯿﺶ از ﯾﻚ ﮔﺎم ﻓﺎﺻﻠﮫ ﻧﺒﻮد‪.‬‬

‫‪ – III‬ﺗﺎﮔﻮر‬
‫‪an‬‬

‫ﻋﻠﻢ و ھﻨﺮ – ﺧﺎﻧﻮادهاي از ﻧﻮاﺑﻎ – ﺟﻮاﻧﻲ راﺑﯿﻨﺪراﻧﺎت – ﺷﻌﺮش – ﺳﯿﺎﺳﺘﺶ – ﻣﻜﺘﺒﺶ‬

‫در ﻣﯿﺎن‪ ،‬ھﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮫ رﻏﻢ ﺳﺘﻢ و ﻣﺮارت و ﺗﮭﯿﺪﺳﺘﻲ‪ ،‬ﺑﮫ آﻓﺮﯾﻨﺶ در ﻋﻠﻢ و ادب و ھﻨﺮ اداﻣﮫ‬
‫‪pym‬‬

‫ﻣﻲداد‪ .‬ﭘﺮوﻓﺴﻮر ﺟﮕﺪﯾﺲ ﭼﻨﺪرهﺑﻮﺳﻲ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎﺗﺶ در اﻟﻜﺘﺮﯾﺴﯿﺘﮫ و ﻓﯿﺰﯾﻮﻟﻮژي ﮔﯿﺎھﻲ‪ ،‬ﺑﮫ ﺷﮭﺮت‬
‫ﺟﮭﺎﻧﻲ رﺳﯿﺪ؛ و ﭘﺮوﻓﺴﻮر ﭼﺎﻧﺪرا ﺳﻜﺎرا راﻣﺎن‪ ،‬در زﻣﯿﻨﺔ ﻓﯿﺰﯾﻚ ﻧﻮر‪ ،‬ﺑﮫ درﯾﺎﻓﺖ ﺟﺎﯾﺰة ﻧﻮﺑﻞ ﻧﺎﯾﻞ آﻣﺪ‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫در ﻗﺮن ﻣﺎ ﯾﻚ ﻣﻜﺘﺐ ﺟﺪﯾﺪ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﭘﯿﺪا ﺷﺪ ﻛﮫ ﻏﻨﺎي رﻧﮓ ﻓﺮﺳﻜﻮھﺎي آﺟﺎﻧﺘﺎ را ﺑﺎ ﻇﺮاﻓﺖ ﺧﻄﻮط‬
‫ﻣﯿﻨﯿﺎﺗﻮر راﺟﭙﻮت ﺑﮫ ھﻢ ﻣﻲآﻣﯿﺰد‪ .‬ﻧﻘﺎﺷﯿﮭﺎي اﺑﻨﯿﻨﺪراﻧﺎت ﺗﺎﮔﻮر ﺗﺎﺣﺪي در آن رازوري ﺷﻮراﻧﮕﯿﺰ و‬
‫ﻣﮭﺎرت ھﻨﺮي ﻇﺮﯾﻔﻲ ﻛﮫ ﺷﻌﺮ ﻋﻤﻮﯾﺶ را ﺑﮫ ﺷﮭﺮت ﺟﮭﺎﻧﻲ رﺳﺎﻧﺪ ﺳﮭﯿﻢ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﺧﺎﻧﺪان ﺗﺎﮔﻮر از ﺧﺎﻧﺪاﻧﮭﺎي ﺑﺰرگ ﺗﺎرﯾﺦ اﺳﺖ‪ .‬دوﯾﻨﺪراﻧﺎت ﺗﺎﮔﻮر )ﺑﮫ ﺑﻨﮕﺎﻟﻲ ﺗﻜﻮر( ﯾﻜﻲ از‬
‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪھﺎن ﺑﺮھﻤﺎ‪ -‬ﺳﻤﺞ ﺑﻮد‪ ،‬و ﺑﻌﺪھﺎ رھﺒﺮ آن ﺷﺪ؛ ﻣﺮدي ﺑﻮد ﺗﻮاﻧﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺎﻓﺮھﻨﮓ‪ ،‬و ﺑﺎ ﺗﻘﺪس؛ و در‬
‫روزﮔﺎر ﭘﯿﺮﯾﺶ ﺳﺎﻻر زﻧﺪﯾﻘﺎن ﺑﻨﮕﺎل ﺷﺪ‪ .‬از اﯾﻦ ﺧﺎﻧﺪان دو ﻧﻘﺎش ﺑﮫ ﻧﺎﻣﮭﺎي اﺑﻨﯿﻨﺪراﻧﺎت و‬
‫ﮔﻮﮔﻮﻧﻨﺪراﻧﺎت‪ ،‬ﯾﻚ ﻓﯿﻠﺴﻮف ﺑﮫ ﻧﺎم دوﺋﯿﺠﯿﻨﺪراﻧﺎت‪ ،‬و راﺑﯿﻨﺪراﻧﺎت ﺷﺎﻋﺮ ﭘﯿﺪا ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬اﯾﻦ دوﺗﺎي آﺧﺮي‬

‫‪oo‬‬
‫ﭘﺴﺮان دوﯾﻨﺪراﻧﺎت ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬

‫راﺑﯿﻨﺪراﻧﺎت در ﺟﻮي ﻗﺮﯾﻦ آﺳﺎﯾﺶ و آراﻣﺶ ﺑﺎر آﻣﺪ‪ ،‬ﻛﮫ در آن ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ‪ ،‬ﺷﻌﺮ‪ ،‬ﮔﻔﺘﮕﻮھﺎ و ﻣﺒﺎﺣﺜﺎت‬
‫ﻋﺎﻟﻲ ھﻮاﯾﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ او در آن دم ﻣﻲزد‪ .‬از ھﻨﮕﺎم ﺗﻮﻟﺪ‪ ،‬روﺣﻲ آرام و ﺣﺴﺎس داﺷﺖ؛ او ھﻢ ﯾﻚ »ﺷﻠﻲ«‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬وﻟﻲ ﻧﮫ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ ﺑﻤﯿﺮد ﻧﮫ اﯾﻨﻜﮫ زﯾﺎد ﭘﯿﺮ ﺷﻮد‪ .‬ﭼﻨﺎن ﻣﮭﺮﺑﺎن ﺑﻮد ﻛﮫ ﺳﻨﺠﺎﺑﮭﺎ ﺑﺮ زاﻧﻮﯾﺶ‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﻲﻧﺸﺴﺘﻨﺪ و ﭘﺮﻧﺪهھﺎ ﺑﺮ دﺳﺘﺶ‪ .‬اھﻞ ﻣﺸﺎھﺪه و ادراك ﺑﻮد و زﯾﺮ و ﺑﻤﮭﺎي ﻣﺤﺾ ﭘﺪﯾﺪهھﺎ را ﺑﺎ‬
‫ﺣﺴﺎﺳﯿﺘﻲ رازوراﻧﮫ درك ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﮔﺎھﻲ ﺳﺎﻋﺘﮭﺎ ﺑﺮ ﻣﮭﺘﺎﺑﯿﻲ ﻣﻲاﯾﺴﺘﺎد و ﺑﺎ ﻏﺮﯾﺰة ادﺑﯿﺶ ﭘﯿﻜﺮ و ﺳﯿﻤﺎ‪،‬‬
‫رﻓﺘﺎر و ﺷﯿﻮة راه رﻓﺘﻦ ھﺮ ﻋﺎﺑﺮي را در ﺧﯿﺎﺑﺎن ﺗﺤﺖﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﻣﻲداد؛ ﮔﺎه در ﺧﻠﻮت ﺑﺮ ﺗﺨﺘﻲ‬
‫ﻣﻲﻧﺸﺴﺖ و ﻧﯿﻤﻲ از روز را ﺑﺎ ﯾﺎدھﺎ و رؤﯾﺎھﺎﯾﺶ در ﺳﻜﻮت ﻣﻲﮔﺬراﻧﺪ‪ .‬رﻓﺘﮫ رﻓﺘﮫ ﺷﻌﺮھﺎﯾﻲ ﺑﺮ ﻟﻮح‬
‫ﻧﻮﺷﺖ‪ ،‬ﺷﺎد از اﯾﻦ اﻧﺪﯾﺸﮫ ﻛﮫ ﺧﻄﺎھﺎ را آﺳﺎن ﻣﻲﺗﻮان از آن زدود‪ .‬دﯾﺮي ﻧﮕﺬﺷﺖ ﻛﮫ ﺳﺮودھﺎﯾﻲ‬
‫ﺳﺮﺷﺎر از ﻟﻄﺎﻓﺖ ﺑﺮاي ھﻨﺪ ﺳﺮود‪ -‬در زﯾﺒﺎﯾﻲ ﻣﻨﺎﻇﺮ‪ ،‬زﯾﺒﺎﯾﻲ زﻧﺎن‪ ،‬و آﻻم ﻣﺮدم؛ و ﺧﻮدش ﺑﺮاي اﯾﻦ‬
‫@‪h‬‬
‫ﺳﺮودھﺎ آھﻨﮓ ﻣﻲﺳﺎﺧﺖ‪ .‬در ﺗﻤﺎم ھﻨﺪ آﻧﮭﺎ را ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬و ﺷﺎﻋﺮ ﺟﻮان‪ ،‬ﺿﻤﻦ آﻧﻜﮫ ﺑﮫ ﻃﻮر ﻧﺎﺷﻨﺎس‬
‫در روﺳﺘﺎھﺎي دوردﺳﺖ ﺳﻔﺮ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﭼﻮن آن ﺳﺮودھﺎ را از ﻟﺒﺎن دھﻘﺎﻧﺎن زﺣﻤﺘﻜﺶ ﻣﻲﺷﻨﯿﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﺷﻮق‬
‫ﻣﻲآﻣﺪ‪ .‬در اﯾﻨﺠﺎ ]ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻓﺎرﺳﻲ[ ﯾﻜﻲ از ﻏﺰﻟﮭﺎي او را‪ ،‬ﻛﮫ ﺧﻮد ﺷﺎﻋﺮ از زﺑﺎن ﺑﻨﮕﺎﻟﻲ ﺑﮫ اﻧﮕﻠﯿﺴﻲ‬
‫ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪه‪ ،‬ﻣﻲآورﯾﻢ؛ ﺗﺎﻛﻨﻮن ﺟﺰ او ﭼﮫ ﻛﺴﻲ ﭘﻮﭼﻲ ﻋﺸﻖ آﺳﻤﺎﻧﻲ را ﺑﺎ ﻟﺤﻨﻲ ﭼﻨﯿﻦ ﭘﺮاﺣﺴﺎس ﺑﯿﺎن‬
‫ﻛﺮده اﺳﺖ؟‬
‫‪are‬‬

‫اي ﻋﺎﺷﻖ ﻣﻦ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﻦ ﺑﮕﻮ ﻛﮫ آﯾﺎ اﯾﻦ ﺳﺨﻨﺎن ھﻤﮫ راﺳﺖ اﺳﺖ؟ ﺑﺎ ﻣﻦ ﺑﮕﻮ‪.‬‬

‫آن ﮔﺎه ﻛﮫ ﺑﺮق ﭼﺸﻤﺎن ﺗﻮ ﻣﻲدرﺧﺸﺪ‪ ،‬اﺑﺮھﺎي ﺗﯿﺮة ﺳﯿﻨﺔ ﺗﻮ ﭘﺎﺳﺨﻲ ﺗﻮﻓﻨﺪه ﻣﻲدھﻨﺪ‪.‬‬

‫آﯾﺎ راﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻟﺒﺎﻧﻢ‪ ،‬ﭼﻮن ﻏﻨﭽﺔ ﻧﻮﺷﻜﻔﺘﺔ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻋﺸﻖ آﮔﺎھﺎﻧﮫ‪ ،‬ﺷﯿﺮﯾﻦ اﺳﺖ؟‬
‫‪set‬‬

‫آﯾﺎ ﺧﺎﻃﺮة ﻣﺎھﮭﺎي ﺳﭙﺮيﺷﺪة ﺑﮭﺎران ھﻨﻮز در اﻧﺪاﻣﮭﺎﯾﻢ درﻧﮓ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؟‬

‫آﯾﺎ ﺗﺎرھﺎي زﻣﯿﻦ ﻧﯿﺰ‪ ،‬ھﻤﭽﻮن ﭼﻨﮓ‪ ،‬ﺑﺎ زﺧﻤﺔ ﭘﺎھﺎي ﻣﻦ ﻧﻐﻤﮫ ﺳﺮ ﻣﻲدھﻨﺪ؟‬
‫‪an‬‬

‫ﭘﺲ آﯾﺎ راﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ ﭼﻮن ﻣﻦ ﭘﺪﯾﺪار ﺷﻮم‪ ،‬ژاﻟﮫ از دﯾﺪﮔﺎن ﺷﺐ ﻓﺮو ﻣﻲﺑﺎرد‪ ،‬ﻓﺮوغ ﭘﮕﺎھﺎن از آﻧﻜﮫ‬
‫ﺑﺮﮔﺮد ﭘﯿﻜﺮ ﻣﻦ ﻣﻲﮔﺮدد ﺷﺎد اﺳﺖ؟‬

‫راﺳﺖ اﺳﺖ‪ ،‬آﯾﺎ راﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻋﺸﻖ ﺗﻮ در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﮭﺎن‪ ،‬و ﻃﻲ ﻗﺮون‪ ،‬ﺗﻨﮭﺎ ﺑﮫ ﺟﺴﺘﺠﻮي‬
‫‪pym‬‬

‫ﻣﻦ ره ﺳﭙﺮده اﺳﺖ؟‬

 ‫‪m‬‬
‫ﺳﺮاﻧﺠﺎم‪ ،‬آن ﮔﺎه ﻛﮫ ﻣﺮا ﯾﺎﻓﺘﻲ‪ ،‬آرزوي دﯾﺮﭘﺎي ﺗﻮ در ﺳﺨﻨﺎن ﺷﯿﺮﯾﻦ‪ ،‬ﭼﺸﻤﺎن‪ ،‬ﻟﺒﺎن‪ ،‬و زﻟﻔﺎن ﻣﻮاﺟﻢ‬
‫آراﻣﺸﻲ ﻛﺎﻣﻞ ﯾﺎﻓﺖ؟‬

‫‪.co‬‬
‫ﭘﺲ آﯾﺎ راﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ رﻣﺰ اﺑﺪﯾﺖ ﺑﺮاﯾﻦ ﭘﯿﺸﺎﻧﻲ ﻛﻮﭼﻚ ﻣﻦ ﻧﻮﺷﺘﮫ ﺷﺪه اﺳﺖ؟‬

‫ﺑﺎ ﻣﻦ ﺑﮕﻮ‪ ،‬اي ﻋﺎﺷﻘﻢ‪ ،‬ﻛﮫ آﯾﺎ اﯾﻨﮭﻤﮫ راﺳﺖ اﺳﺖ؟‬

‫در اﺷﻌﺎر ﺗﺎﮔﻮر ﻓﻀﺎﯾﻞ ﺑﺴﯿﺎري وﺟﻮد دارد‪ :‬وﻃﻨﭙﺮﺳﺘﻲ ﺷﺪﯾﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﻌﺘﺪل؛ ادراك دﻗﯿﻖ و ﻟﻄﯿﻒ از‬
‫ﻋﺸﻖ و زن و ﻃﺒﯿﻌﺖ و ﻣﺮد؛ ﺗﺄﻣﻠﻲ ﺳﺨﺖ و ﭘﺮﺷﻮر از ﺑﯿﻨﺶ ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﺎن ھﻨﺪ؛ و ﻇﺮاﻓﺘﻲ ھﻤﺴﻨﮓ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻇﺮاﻓﺖ ﺗﻨﯿﺴﻦ‪ ،‬در اﺣﺴﺎس و ﺑﯿﺎن‪ .‬اﮔﺮ در آﻧﮭﺎ ﻋﯿﺒﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ھﻤﺎن زﯾﺒﺎﯾﻲ ﯾﻜﺪﺳﺖ و اﯾﺪﺋﺎﻟﯿﺴﻢ ﯾﻜﻨﻮاﺧﺖ‬
‫و رﻗﺖ آﻧﮭﺎﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ اﺷﻌﺎر‪ ،‬زﻧﺎن ھﻤﮫ دوﺳﺖداﺷﺘﻨﻲ‪ ،‬و ﻣﺮدان ھﻤﮫ ﺷﯿﻔﺘﺔ زﻧﺎن ﯾﺎ ﻣﺮگ ھﺴﺘﻨﺪ؛‬
‫ﻃﺒﯿﻌﺖ در آﻧﮭﺎ‪ ،‬ﮔﺮﭼﮫ ﮔﺎھﻲ ھﻮلاﻧﮕﯿﺰ اﺳﺖ‪ ،‬ھﻤﯿﺸﮫ ﺑﺎﺷﻜﻮه ﻣﻲﻧﻤﺎﯾﺪو ھﯿﭻﮔﺎه‪ ،‬ﺳﺮد‪ ،‬ﺳﺘﺮون‪ ،‬ﯾﺎ‬
‫زﺷﺖ ﻧﻤﻲﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ﭼﯿﺘﺮا ﻣﺎﺟﺮاي ﺧﻮد ﺗﺎﮔﻮر ﺑﺎﺷﺪ‪ :‬ارﺟﻮﻧﮫ‪ ،‬ﻛﮫ ﻋﺎﺷﻖ ﭼﯿﺘﺮاﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻮن ﺳﺎﻟﻲ از‬

‫‪yah‬‬
‫دﻟﺪادﮔﻲ آﻧﮭﺎ ﻣﻲﮔﺬرد‪ ،‬از ﻣﻌﺸﻮﻗﮫ زده ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬زﯾﺮا ﻛﮫ او ھﻤﻮاره از زﯾﺒﺎﯾﻲ ﻛﺎﻣﻞ و ﺑﯿﺰوال ﺑﮭﺮهور‬
‫اﺳﺖ؛ ﻓﻘﻂ آﻧﮕﺎه ﻛﮫ زﯾﺒﺎﯾﯿﺶ را از دﺳﺖ ﻣﻲدھﺪ و‪ ،‬ﭼﻮن ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﺎرھﺎي ﻃﺒﯿﻌﻲ زﻧﺪﮔﻲ را‬
‫در ﭘﯿﺶ ﻣﻲﮔﯿﺮد‪ ،‬ﺧﺪا ﺑﺎر دﯾﮕﺮ دل ﺑﮫ او ﻣﻲﺑﻨﺪد‪ -‬و اﯾﻦ رﻣﺰ ﻋﻤﯿﻘﻲ اﺳﺖ از ازدواج ﺗﻮأم ﺑﺎ رﺿﺎﯾﺖ و‬
‫ﺧﺮﺳﻨﺪي‪ .‬ﺗﺎﮔﻮر ﻣﺤﺪودﯾﺘﮭﺎي ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻇﺮاﻓﺘﻲ اﻓﺴﻮﻧﮕﺮ ﺑﺪﯾﻦﻧﺤﻮ ﻓﺎش ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬

‫اي دﻟﺪار‪ ،‬روزﮔﺎري ﺷﺎﻋﺮ ﺗﻮ ﺣﻤﺎﺳﺔ ﺑﺰرﮔﻲ در اﻧﺪﯾﺸﮫ ﭘﺮورده ﺑﻮد‪.‬‬

‫@‪h‬‬
‫درﯾﻐﺎ‪ ،‬ﻣﺮاﻗﺐ ﻧﺒﻮدم و آن ﺣﻤﺎﺳﮫ ﺑﮫ ﺧﻠﺨﺎﻟﮭﺎي ﻃﻨﯿﻦاﻧﺪاز ﺗﻮ ﺧﻮرد و ﺑﺪل ﺑﮫ اﻧﺪوه ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﺴﺖ‪ ،‬و ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻧﻐﻤﮫھﺎي ﺧﺮد درآﻣﺪ‪ ،‬و در ﭘﺎي ﺗﻮ ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﮔﺸﺖ‪.‬‬

‫او ﺗﺎ ﭘﺎﯾﺎن ﺑﮫ ﺳﺮودن ﻏﺰل ﭘﺮداﺧﺖ‪ ،‬و ﻣﺮدم ﺟﮭﺎن‪ ،‬ﺟﺰ ﻧﻘﺎدان‪ ،‬ﺑﮫ ﺳﺮودھﺎﯾﺶ ﺷﺎدﻣﺎﻧﮫ ﮔﻮش ﻓﺮا‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﻲدادﻧﺪ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﺷﺎﻋﺮ ھﻨﺪي ﺟﺎﯾﺰة ﻧﻮﺑﻞ ﮔﺮﻓﺖ)‪ (1913‬ھﻨﺪ ﻛﻤﻲ ﺗﻌﺠﺐ ﻛﺮد‪ .‬ﻧﻘﺎدان ﺑﻨﮕﺎﻟﻲ ھﻤﮫ‬
‫ﺑﮫ ﻣﻌﺎﯾﺐ آﺛﺎرش ﭼﺸﻢ دوﺧﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ؛ اﺳﺎﺗﯿﺪ ﻛﻠﻜﺘﮫ ﺷﻌﺮھﺎﯾﺶ را ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﮫھﺎي ﺑﺪ زﺑﺎن ﺑﻨﮕﺎﻟﻲ‬
‫ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﻠﻲﮔﺮاﯾﺎن ﺟﻮان از او دلﺧﻮﺷﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻮن او ﻣﻌﺎﯾﺐ و ﺗﻨﺪروﯾﮭﺎ را در زﻧﺪﮔﻲ‬
‫اﺧﻼﻗﻲ ھﻨﺪ ﺑﺸﺪت ﻣﺤﻜﻮم ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬و ﻓﺮﯾﺎدش در اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻠﻨﺪﺗﺮ و رﺳﺎﺗﺮ از ﺧﺮوﺷﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﺮاي‬
‫آزادي ﺳﯿﺎﺳﻲ ﺑﺮﻣﻲآورد؛ و ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻟﻘﺐ »ﺳﺮ« ﻣﻠﻘﺐ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﻈﺮ آﻧﮭﺎ ﻗﺒﻮل اﯾﻦ ﻟﻘﺐ ﺧﯿﺎﻧﺖ ﺑﮫ‬
‫‪set‬‬

‫ھﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﻣﺎ او ﻣﺪت‬

‫ﻧﮕﺎه ﻧﺪاﺷﺖ؛ ﭼﮫ در ﻣﻮﻗﻌﻲ ﻛﮫ ﺳﺮﺑﺎزان ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎﯾﻲ‪ ،‬ﺑﺮاﺛﺮ ﺳﻮءﺗﻔﺎھﻢ ﻏﻢاﻧﮕﯿﺰي‪ ،‬ﺑﮫ روي ﯾﻚ اﺟﺘﻤﺎع‬
‫دﯾﻨﻲ در اﻣﺮﯾﺘﺴﺎر آﺗﺶ ﮔﺸﻮدﻧﺪ )‪ ،(1919‬ﺗﺎﮔﻮر ھﻢ ﻧﺸﺎن ﺧﻮد را‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﺎﻣﺔ ﺗﻨﺪ و زﻧﻨﺪهاي‪ ،‬ﺑﺮاي‬
‫ﻧﺎﯾﺐاﻟﺴﻠﻄﻨﺔ ھﻨﺪ ﭘﺲ ﻓﺮﺳﺘﺎد‪ .‬اﻣﺮوزه ﺗﺎﮔﻮر ﭼﮭﺮة ﻣﻨﺰوﯾﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺷﺎﯾﺪ ﻧﻈﺮﮔﯿﺮﺗﺮﯾﻦ ھﻤﺔ ﻣﺮدان‬
‫‪an‬‬

‫روي زﻣﯿﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ :‬ﻣﺼﻠﺤﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ اﯾﻦ ﺷﮭﺎﻣﺖ را داﺷﺖ ﻛﮫ اﺳﺎﺳﯿﺘﺮﯾﻦ ﻧﮭﺎدھﺎي ھﻨﺪ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﻧﻈﺎم‬
‫ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ‪ ،‬و ﻧﯿﺰ ﮔﺮاﻣﯿﺘﺮﯾﻦ ﻋﻘﺎﯾﺪ آن‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﺗﻨﺎﺳﺦ‪ ،‬را ﻧﻔﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﻠﻲﮔﺮاﯾﻲ ﺑﻮد ﻣﺸﺘﺎق آزادي ھﻨﺪ؛ ﺑﺎ‬
‫وﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬ﺟﺮﺋﺖ آن را داﺷﺖ ﻛﮫ ﻋﻠﯿﮫ وﻃﻨﭙﺮﺳﺘﻲ اﻓﺮاﻃﻲ و ﺧﻮدﺧﻮاھﻲ ﻃﺮﻓﺪاران ﻧﮭﻀﺖ ﻣﻠﻲ‬
‫اﻋﺘﺮاض ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺮﺑﯿﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ از ﺧﻄﺎﺑﮫ و ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺧﺴﺘﮫ ﺷﺪه ﺑﻮد و در »اﺷﺮم« و زاوﯾﮫاش‪ ،‬در‬
‫ﺷﺎﻧﺘﻲﻧﯿﻜﯿﺘﺎن ﻋﺰﻟﺖ ﮔﺰﯾﺪ ﺗﺎ رﺳﺎﻟﺖ ﺧﻮد را‪ ،‬در ﺑﺎب ﻧﺠﺎﺑﺖ اﺧﻼﻗﻲ ﻧﻔﺲ‪ ،‬ﺑﮫ ﺑﺮﺧﻲ از ﺟﻮاﻧﺎن ﻧﺴﻞ ﻧﻮ‬
‫‪pym‬‬

‫ﺑﯿﺎﻣﻮزد؛ ﺷﺎﻋﺮي ﺑﻮد دﻟﺸﻜﺴﺘﮫ از ﻣﺮگ ﻧﺎﺑﮭﻨﮕﺎم ھﻤﺴﺮ‪ ،‬و ﺳﺮﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﻛﺸﻮرش؛ ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﻲ ﻣﺴﺘﻐﺮق‬
‫در وﯾﺪاﻧﺘﮫ؛ رازوري ﻛﮫ‪ ،‬ﭼﻮن ﭼﻨﺪيداس‪ ،‬ﻣﯿﺎن زن و ﺧﺪا دو دل اﺳﺖ‪ ،‬و‪ ،‬ﺑﺎ اﯾﻨﮭﻤﮫ‪ ،‬ﺑﺮاﺛﺮ وﺳﻌﺖ‬
 ‫‪m‬‬
‫داﻧﺶ‪ ،‬از اﯾﻤﺎن ﻧﯿﺎﻛﺎﻧﺶ دﺳﺖ ﻛﺸﯿﺪه اﺳﺖ؛ ﻋﺎﺷﻖ ﻃﺒﯿﻌﺖ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺗﻨﮭﺎ ﺗﺴﻼﯾﺶ‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ ﭘﯿﺎمآوران‬
‫ﻣﺮگ‪ ،‬ھﺪﯾﺔ ﺟﺎوﯾﺪ ﻧﻐﻤﮫھﺎﯾﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺧﻮد ﺳﺮوده اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫»اي ﺷﺎﻋﺮ‪ ،‬ﺷﺐ ﺑﺮ ﺳﺮ دﺳﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻮﯾﺖ ﺧﺎﻛﺴﺘﺮي ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫آﯾﺎ ﺗﻮ در ﺗﻔﻜﺮات ﺗﻨﮭﺎﯾﻲ ﺧﻮﯾﺶ ﭘﯿﺎم زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ ﭘﺲ از ﻣﺮگ را ﻣﻲﺷﻨﻮي؟«‬

‫ﺷﺎﻋﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺷﺐ ﻓﺮا رﺳﯿﺪه اﺳﺖ و ﻣﻦ ﺳﺮاﭘﺎ ﮔﻮﺷﻢ ﻛﮫ ﺷﺎﯾﺪ ﻛﺴﻲ از روﺳﺘﺎ ﻧﺪا دھﺪ‪ ،‬ﮔﻮاﯾﻨﻜﮫ دﯾﺮﮔﺎه‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﻧﮕﺎه ﻣﻲﻛﻨﻢ ﺗﺎ ﻣﮕﺮ دﻟﮭﺎي ﺳﺮﮔﺸﺘﺔ ﺟﻮان ﺑﮫ ھﻢ ﺑﺎز ﮔﺮدﻧﺪ‪ ،‬و دو ﺟﻔﺖ ﭼﺸﻢ ﻣﺸﺘﺎق ﺗﻤﻨﺎي ﻣﻮﺳﯿﻘﯿﻲ ﻛﻨﻨﺪ‬
‫ﻛﮫ اﯾﻦ ﺳﻜﻮت را ﺑﺸﻜﻨﺪ و ﺑﮫ ﺟﺎي آﻧﺎن ﺳﺨﻦ ﺑﮕﻮﯾﺪ‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫اﮔﺮ ﻣﻦ ﺑﺮ ﺳﺎﺣﻞ زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ ﺑﻨﺸﯿﻨﻢ و ﻣﺮگ و ﻓﺮا ﻣﺮگ را ﻧﻈﺎره ﻛﻨﻢ‪ ،‬ﻛﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﺗﺮاﻧﮫھﺎي ﭘﺮﺷﻮر آﻧﺎن‬
‫را ﺑﮫ ھﻢ ﺑﺒﺎﻓﺪ؟‬

‫ﺳﺘﺎرة ﺷﺎﻣﮕﺎھﻲ ﻧﺎﭘﺪﯾﺪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺗﺎﺑﺶ اﻧﺒﻮه ھﯿﻤﺔ ﻣﺮدهﺳﻮزي آھﺴﺘﮫ آھﺴﺘﮫ در ﻛﻨﺎر رود ﺧﺎﻣﻮش از ﻣﯿﺎن ﻣﻲرود‪.‬‬
‫@‪h‬‬
‫ﺷﻐﺎﻻن ﺑﺎ ھﻢ‪ ،‬در ﻓﺮوغ ﻣﺎه‪ ،‬ﻓﺮﺳﻮده از ﺻﺤﻦ آن ﺧﺎﻧﺔ ﻣﺘﺮوك‪ ،‬زوزه ﻣﻲﻛﺸﻨﺪ‪.‬‬

‫اﮔﺮ آوارهاي ﺧﺎﻧﮫ رھﺎ ﻛﺮده‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻨﺠﺎ ﺑﯿﺎﯾﺪ ﺗﺎ ﺷﺐ را ﺗﻤﺎﺷﺎ ﻛﻨﺪ و ﺑﺎ ﺳﺮي ﻓﺮواﻓﻜﻨﺪه ﺑﮫ زﻣﺰﻣﺔ ﺗﺎرﯾﻜﻲ‬
‫ﮔﻮش ﻓﺮا دھﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽﮫ ﻣﻦ درھﺎي ﺧﺎﻧﮫام را ﻓﺮو ﺑﻨﺪم و ﺑﻜﻮﺷﻢ ﻛﮫ ﺧﻮد را از ﺑﻨﺪھﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ آزاد ﻛﻨﻢ‪،‬‬
‫ﻛﯿﺴﺖ ﻛﮫ رازھﺎي زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ را ﺑﮫ ﮔﻮش او زﻣﺰﻣﮫ ﻛﻨﺪ؟‬
‫‪are‬‬

‫ﭼﮫ ﻏﻢ ﻛﮫ ﻣﻮﯾﻢ ﺧﺎﻛﺴﺘﺮي ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻣﻦ ھﻤﻮاره ھﻤﭽﻮن ﺟﻮاﻧﺘﺮﯾﻦ و ﻛﮭﻨﺴﺎﻟﺘﺮﯾﻦ ﻣﺮد اﯾﻦ روﺳﺘﺎ ﺧﻮاھﻢ ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮﺧﻲ ﻟﺒﺨﻨﺪھﺎي دﻻوﯾﺰ و ﺳﺎده ﺑﮫ ﻟﺐ دارﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﺮﺧﻲ ﻓﺮوﻏﻲ ﻛﻤﺮﻧﮓ در ﭼﺸﻢ‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫ﺑﺮﺧﻲ اﺷﻜﮭﺎﯾﻲ دارﻧﺪ ﻛﮫ در روﺷﻨﻲ روز ﺑﺮﻣﻲﺟﻮﺷﺪ‪ ،‬و ﺑﺮﺧﻲ اﺷﻜﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ در ﺗﺎرﯾﻜﻲ ﭘﻨﮭﺎن اﺳﺖ‪.‬‬

‫آﻧﺎن ھﻤﮫ ﺑﮫ ﻣﻦ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪﻧﺪ و ﻣﺮا ﻣﺠﺎل آن ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ ﭘﺲ از زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ ﺑﯿﻨﺪﯾﺸﻢ‪.‬‬

‫‪an‬‬

‫ﻣﻦ ﺑﺎ ﯾﻜﺎﯾﻚ آﻧﺎن ھﻤﺴﺎﻟﻢ‪ ،‬ﭼﮫ ﻏﻢ ﻛﮫ ﻣﻮﯾﻢ ﺧﺎﻛﺴﺘﺮﮔﻮن ﻣﻲﺷﻮد؟« ‪33‬‬

‫‪ -IV‬ﺷﺮق‪ ،‬ﻏﺮب اﺳﺖ‬

‫‪pym‬‬

‫ھﻨﺪ دﮔﺮﮔﻮن ﻣﻲﺷﻮد‪ -‬ﺗﻐﯿﯿﺮات اﻗﺘﺼﺎدي‪ -‬اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ -‬زوال ﻧﻈﺎم ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ‪ -‬ﻃﺒﻘﺎت و اﺻﻨﺎف‪ -‬ﻧﺠﺴﮭﺎ‪-‬‬
‫ﻇﮭﻮر زن‬
 ‫‪m‬‬
‫اﯾﻦ ﻧﻜﺘﮫ ﻛﮫ ﻣﺮدي‪ ،‬ﻛﮫ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﺗﺎ ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎﻟﮕﻲ ﺑﺎ زﺑﺎن اﻧﮕﻠﯿﺴﻲ ﻧﺎآﺷﻨﺎﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﻌﺪًا اﻧﮕﻠﯿﺴﻲ را ﺑﮫ آن‬
‫ﺧﻮﺑﻲ ﻣﻲﻧﻮﯾﺴﺪ‪ ،‬ﺧﻮد ﻧﺸﺎﻧﺔ آن اﺳﺖ ﻛﮫ ﺷﻜﺎﻓﮭﺎي ﻣﯿﺎن ﺷﺮق و ﻏﺮب را‪ -‬ﻛﮫ ﺷﺎﻋﺮ ﻏﺮﺑﻲ دﯾﮕﺮي ﭘﯿﻮﻧﺪ‬
‫آن دو را ﺗﺤﺮﯾﻢ ﻛﺮده ﺑﻮد‪ -‬ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺂﺳﺎﻧﻲ ﭘﺮﻛﺮد‪ .‬ﭼﻮن‪ ،‬ﺗﺎ زﻣﺎن ﺗﻮﻟﺪ ﺗﺎﮔﻮر‪ ،‬ﻏﺮب از ﺻﺪ ﻃﺮﯾﻖ ﺑﮫ‬

‫‪.co‬‬
‫ﺷﺮق راه ﯾﺎﻓﺘﮫ و اﻛﻨﻮن در ﺣﺎل دﮔﺮﮔﻮن ﻛﺮدن ﻛﻠﯿﺔ ﺷﺌﻮن ﺣﯿﺎﺗﻲ ﻣﺸﺮق زﻣﯿﻦ اﺳﺖ‪ 48270 .‬ﻛﯿﻠﻮﻣﺘﺮ‬
‫راهآھﻦ ﺑﯿﺎﺑﺎﻧﮭﺎ و ﮔﺎﺗﮭﺎي ھﻨﺪ را ﺑﮫ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﻛﺮده و ﭼﮭﺮهھﺎي ﻏﺮﺑﻲ را ﺑﮫ ھﺮ روﺳﺘﺎﯾﻲ ﺑﺮده‬
‫اﺳﺖ؛ ﺳﯿﻤﮭﺎي ﺗﻠﮕﺮاف و ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت اﺧﺒﺎر ﻣﮭﻢ ﺟﮭﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ را ﺑﮫ ﮔﻮش ھﺮ ﭘﮋوھﻨﺪهاي رﺳﺎﻧﯿﺪه اﺳﺖ؛‬
‫ﻣﺪارس اﻧﮕﻠﯿﺴﻲ ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ را ﺑﺎ اﯾﻦ ﻧﻈﺮ ﺗﻌﻠﯿﻢ دادهاﻧﺪ ﻛﮫ ]ھﻨﺪﯾﺎن را[ ﺷﺎرﻣﻨﺪ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و‬
‫ﻧﺪاﻧﺴﺘﮫ اﻧﺪﯾﺸﮫھﺎي اﻧﮕﻠﯿﺴﻲ دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ و آزادي را ﺗﻠﻘﯿﻦ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﺣﺘﻲ ﺷﺮق ھﻢ ھﺮاﻛﻠﯿﺘﻮس را‬

‫‪oo‬‬
‫ﺗﺄﯾﯿﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ھﻨﺪ‪ ،‬ﻛﮫ در ﻗﺮن ﻧﻮزدھﻢ ﺑﺮ اﺛﺮ ﻣﺎﺷﯿﻦآﻻت ﺑﺮﺗﺮ دﺳﺘﮕﺎھﮭﺎي ﺑﺎﻓﻨﺪﮔﻲ و ﺗﻮﭘﮭﺎي ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎﯾﻲ‬
‫ﮔﺮدآﻟﻮد ﻓﻘﺮ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬اﻛﻨﻮن ﺧﻮاه ﻧﺎﺧﻮاه ﺑﮫ ﺳﻮي ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺷﺪن روي آورده اﺳﺖ‪ .‬ﺻﻨﺎﯾﻊ دﺳﺘﻲ رو ﺑﮫ‬

‫‪yah‬‬
‫زوال اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﺎرﺧﺎﻧﮫھﺎ رﺷﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖ آھﻦ و ﻓﻮﻻد ﺗﺎﺗﺎ در ﺟﻤﺸﯿﺪﭘﻮر ‪ 45000‬ﻛﺎرﮔﺮ در‬
‫اﺳﺘﺨﺪام دارد‪ ،‬و رھﺒﺮي ﺷﺮﻛﺘﮭﺎي اﻣﺮﯾﻜﺎﯾﻲ را در ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻓﻮﻻد ﺗﮭﺪﯾﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﻮﻟﯿﺪ زﻏﺎل ﺳﻨﮓ ھﻨﺪ‬
‫ﺑﺴﺮﻋﺖ رو ﺑﮫ اﻓﺰاﯾﺶ اﺳﺖ؛ ﺷﺎﯾﺪ ﭘﺲ از ﯾﻚ ﻧﺴﻞ‪ ،‬ﭼﯿﻦ و ھﻨﺪ‪ ،‬در اﺳﺘﺨﺮاج ﺳﻮﺧﺘﮭﺎي اﺳﺎﺳﻲ و‬
‫ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺻﻨﻌﺘﻲ از دل ﺧﺎك‪ ،‬از اروﭘﺎ و اﻣﺮﯾﻜﺎ ﭘﯿﺸﻲ ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ‪ .‬ﻧﮫ ﻓﻘﻂ اﯾﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ داﺧﻠﻲ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮي‬
‫ﻧﯿﺎزھﺎي داﺧﻠﻲ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺷﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﻏﺮب ﺳﺮ ﺑﺎزارھﺎي ﺟﮭﺎﻧﻲ رﻗﺎﺑﺖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﺷﺎﯾﺪ ﻓﺎﺗﺤﺎن آﺳﯿﺎ‬
‫ﻧﺎﮔﮭﺎن ﺑﺎزارھﺎي ﺧﻮد را از دﺳﺖرﻓﺘﮫ ﺑﺒﯿﻨﻨﺪ‪ ،‬و‬
‫@‪h‬‬
‫)ﯾﻌﻨﻲ‪ ،‬زراﻋﻲ( ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺳﻄﺢ زﻧﺪﮔﻲ ﻏﺮﺑﯿﺎن ﺷﺪﯾﺪاً ﻛﺎھﺶ ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬در ﺑﻤﺒﺌﻲ ﻛﺎرﺧﺎﻧﮫھﺎﯾﻲ ﺑﮫ ﺳﺒﻚ اواﺳﻂ‬
‫ﻋﺼﺮ وﯾﻜﺘﻮرﯾﺎ‪ ،‬ﺑﺎ دﺳﺘﻤﺰدھﺎي ﻗﺪﯾﻤﻲ‪ ،‬ھﺴﺖ ﻛﮫ اﺷﻚ ﺣﺴﺪ ﺑﮫ ﭼﺸﻢ ﻣﺤﺎﻓﻈﮫﻛﺎران ﻏﺮﺑﻲ ﻣﻲآورد‪ .‬در‬
‫ﺑﺴﯿﺎري از اﯾﻦ ﺻﻨﺎﯾﻊ‪ ،‬ﻛﺎرﻓﺮﻣﺎﯾﺎن ھﻨﺪي ﺟﺎي ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎﯾﯿﮭﺎ را ﮔﺮﻓﺘﮫاﻧﺪ و‪ ،‬ﺑﺎ ھﻤﺎن ﺣﺮص و آز‬
‫اروﭘﺎﯾﯿﮭﺎ‪ ،‬ھﻤﻮﻃﻨﺎن ﺧﻮد را اﺳﺘﺜﻤﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫اﺳﺎس اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﺎﻣﻌﺔ ھﻨﺪي‪ ،‬ﺿﻤﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮ‪ ،‬ﺑﺮ ﻧﮭﺎدھﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و رﺳﻮم اﺧﻼﻗﻲ ﻣﺮدم ﺗﺄﺛﯿﺮ داﺷﺘﮫ‬
‫‪are‬‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻈﺎم ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ‪ ،‬ﻣﻌﻠﻮل و ﻣﻮﻟﻮد اﺟﺘﻤﺎع ﺑﻲﺗﺤﺮك و ﻛﺸﺎورزي ھﻨﺪ ﺑﻮد؛ اﯾﻦ ﻧﻈﺎم ﺳﺎﻣﺎﻧﻲ ﺑﮫ ﺟﺎﻣﻌﮫ‬
‫ﻣﻲداد‪ .‬اﻣﺎ‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﺒﻮغ اﻓﺮادي ﻛﮫ ﺗﺒﺎري ﺳﺮﺷﻨﺎس ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬راھﻲ ﻧﻤﻲﮔﺸﻮد؛ ﺧﺮﯾﺪار اﻣﯿﺪھﺎ و‬
‫ﺑﻠﻨﺪﮔﺮاﯾﯿﮭﺎ ﻧﺒﻮد؛ و ﺑﺮاي اﺑﺪاﻋﺎت و اﻗﺪاﻣﺎت ﺑﺰرگ اﻧﮕﯿﺰهاي ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ اﻧﻘﻼب ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺑﮫ‬
‫ﺳﻮاﺣﻞ ھﻨﺪ رﺳﯿﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﻧﻈﺎم ﻣﺤﻜﻮم ﺑﮫ ﻓﻨﺎ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺎﺷﯿﻦ ﺑﮫ اﻧﺴﺎﻧﮭﺎ اﺣﺘﺮام ﻧﻤﻲﮔﺬارد‪ :‬در اﻏﻠﺐ ﻛﺎرﺧﺎﻧﮫھﺎ‬
‫ﻣﺮدم ﺑﺪون ﺗﺒﻌﯿﺾ ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ در ﻛﻨﺎر ھﻢ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؛ ﻗﻄﺎرھﺎ و ﺗﺮاﻣﻮاھﺎ ھﺮ ﻛﮫ را ﭘﻮل ﺑﻠﯿﺖ ﺑﭙﺮدازد‬
‫‪set‬‬

‫ﺳﻮار ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؛ اﻧﺠﻤﻨﮭﺎي ﺗﻌﺎوﻧﻲ و اﺣﺰاب ﺳﯿﺎﺳﻲ ﺗﻤﺎم ﻃﺒﻘﺎت را ﺑﮫ ھﻢ ﻧﺰدﯾﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ و ﺑﺮھﻤﻦ و ﻓﺮد‬
‫ﻧﺠﺲ‪ ،‬در ﺗﺠﻤﻊ ﺗﺌﺎﺗﺮھﺎي ﺷﮭﺮي‪ ،‬ﯾﺎ در ﺧﯿﺎﺑﺎﻧﮭﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﯾﻚ دوﺳﺘﻲ ﻧﺎﻣﻨﺘﻈﺮ‪ ،‬ﺷﺎﻧﮫ ﺑﮫ ﺷﺎﻧﺔ ھﻢ ﻣﻲﻧﺸﯿﻨﻨﺪ و‬
‫راه ﻣﻲروﻧﺪ‪ .‬راﺟﮫاي اﻋﻼم ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ ھﺮ ﻃﺒﻘﮫ و ﺻﺎﺣﺐ ھﺮ ﻋﻘﯿﺪهاي را در درﺑﺎر ﺧﻮد ﻣﻲﭘﺬﯾﺮد‪،‬‬
‫ﻓﺮدي از ﻃﺒﻘﺔ ﺳﻮدره ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواي روﺷﻦاﻧﺪﯾﺶ ﺑﺎرودا ﻣﻲﺷﻮد؛ ﺑﺮھﻤﺎ‪ -‬ﺳﻤﺞ ﻧﻈﺎم ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ را ﻧﻔﻲ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ و ﻛﻨﮕﺮة اﯾﺎﻟﺘﻲ ﺑﻨﮕﺎل در اﻟﻐﺎي ﺑﯿﺪرﻧﮓ ھﻤﺔ اﻣﺘﯿﺎزات ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ از ﻛﻨﮕﺮة ﻣﻠﻲ ﻃﺮﻓﺪاري ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﺎﺷﯿﻦ ﺑﺘﺪرﯾﺞ ﻃﺒﻘﺔ ﺟﺪﯾﺪي را ﺑﮫ ﺛﺮوت و ﻗﺪرت ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ ﻛﮭﻨﺘﺮﯾﻦ ﺣﻜﻮﻣﺘﮭﺎي اﺷﺮاﻓﻲ ﻣﻮﺟﻮد‬
‫ﭘﺎﯾﺎن ﻣﻲدھﺪ‪.‬‬

‫اﻛﻨﻮن ﻣﻔﺮدات و اﺻﻄﻼﺣﺎت ﻧﻈﺎم ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ ﻣﻌﻨﺎ و ﻣﻔﮭﻮم ﺧﻮد را ﻛﻢ ﻛﻢ از دﺳﺖ ﻣﻲدھﺪ‪ .‬اﻣﺮوزه ﻛﻠﻤﮫ‬
‫‪pym‬‬

‫واﯾﺸﯿﮫ را در ﻛﺘﺎﺑﮭﺎ ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ در زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ ﻋﻤﻠﻲ ﻛﺎرﺑﺮدي ﻧﺪارد‪ .‬ﺣﺘﻲ اﺻﻄﻼح ﺳﻮدره در‬
‫ﺷﻤﺎل از ﺑﯿﻦ رﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ در ﺟﻨﻮب‪ ،‬ﺑﺪون ﺳﺒﺐ‪ ،‬ﺑﺮ ﻛﻠﯿﺔ ﻛﺴﺎﻧﻲ اﻃﻼق ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ از ﺑﺮھﻤﻨﺎن‬
‫ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺟﺎي ﻛﺎﺳﺘﮭﺎي ﭘﺎﯾﯿﻨﺘﺮ روزﮔﺎر ﻛﮭﻨﺘﺮ را‪ ،‬ﻋﻤﻼ‪ ،‬ﻣﺘﺠﺎوز از ﺳﮫ ھﺰار »ﻃﺒﻘﮫ« ﮔﺮﻓﺘﮫ‪ ،‬ﻛﮫ در‬
 ‫‪m‬‬
‫واﻗﻊ ھﻤﺎن اﺻﻨﺎف ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ :‬ﺻﺮاﻓﺎن‪ ،‬ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن‪ ،‬ﻛﺎرﺧﺎﻧﮫداران‪ ،‬ﺑﺮزﮔﺮان‪ ،‬اﺳﺘﺎدان‪ ،‬ﻣﮭﻨﺪﺳﺎن‪،‬‬
‫ﺑﺎزرﺳﺎن ﺧﻂ آھﻦ‪ ،‬ﻗﺼﺎﺑﺎن‪ ،‬آراﯾﺸﮕﺮان‪ ،‬ﻣﺎھﯿﮕﯿﺮان‪ ،‬ﺑﺎزﯾﮕﺮان ﺗﺌﺎﺗﺮ‪ ،‬ﻣﻌﺪﻧﻜﺎران زﻏﺎلﺳﻨﮓ‪،‬‬
‫رﺧﺘﺸﻮﯾﺎن‪ ،‬درﺷﻜﮫﭼﯿﮭﺎ‪ ،‬زﻧﺎن ﻓﺮوﺷﻨﺪه‪ ،‬واﻛﺴﯿﮭﺎ‪ -‬اﯾﻨﮭﺎ در ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ ﺻﻨﻔﻲ ﺗﺸﻜﯿﻞ ﻣﻲﯾﺎﺑﻨﺪ ﻛﮫ ﻓﺮق‬

‫‪.co‬‬
‫اﺳﺎﺳﻲ آﻧﮭﺎ ﺑﺎ اﺗﺤﺎدﯾﮫھﺎي ﻛﺎرﮔﺮي ﻣﺎ در اﯾﻦ ﺗﻮﻗﻊ ﻧﺎﺑﺠﺎﺳﺖ ﻛﮫ ﭘﺴﺮان ﺑﺎﯾﺪ‪ ،‬در اﯾﻦ ﻃﺒﻘﺎت‪ ،‬ﺣﺮﻓﮫھﺎي‬
‫ﭘﺪراﻧﺸﺎن را دﻧﺒﺎل ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻏﻤﻨﺎﻣﺔ ﺑﺰرگ ﻧﻈﺎم ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ در اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻧﺴﻞ ﺑﮫ ﻧﺴﻞ ﺗﻌﺪاد ﻧﺠﺴﮭﺎ را ﭼﻨﺪ ﺑﺮاﺑﺮ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬و اﯾﻦ‬
‫اﻓﺰاﯾﺶ داﯾﻤﻲ و روح ﻋﺼﯿﺎن و ﻃﻐﯿﺎﻧﮕﺮي آﻧﮭﺎ ﺑﻨﯿﺎد ﻧﮭﺎدي را ﻛﮫ ﭘﺪﯾﺪآورﻧﺪة آﻧﮭﺎ ﺑﻮد ﺳﺴﺖ و ﺿﻌﯿﻒ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﻤﺎم ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﺟﻨﮓ ﯾﺎ ﻗﺮض‪ ،‬آﻧﺎن را ﺑﺤﺪ ﺑﺮدﮔﻲ رﺳﺎﻧﺪه‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﻛﻮدﻛﺎﻧﻲ ﻛﮫ از ازدواج‬
‫ﺑﺮھﻤﻨﺎن و ﺳﻮدرهھﺎ ﺑﮫ دﻧﯿﺎ آﻣﺪهاﻧﺪ‪ ،‬و ﺗﻤﺎم آن ﺷﻮرﺑﺨﺘﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﭼﻮن رﻓﺘﮕﺮ‪ ،‬ﻗﺼﺎب‪ ،‬ﺑﻨﺪﺑﺎز‪ ،‬ﺷﻌﺒﺪهﺑﺎز‪،‬‬
‫ﯾﺎ ﺟﻼد ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺮھﻤﻨﻲ داغ ﭘﺴﺘﻲ ﺑﺮ آﻧﮭﺎ ﻧﮭﺎده ﺑﻮد‪ ،‬ﺟﺰو ﻣﻄﺮودان ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲروﻧﺪ؛ و‬
‫آﻧﺎن ﺑﺎ ﻗﺪرت زاد و وﻟﺪ‪ ،‬ﺑﺪون ﻋﺎﻗﺒﺖاﻧﺪﯾﺸﻲ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﭼﯿﺰي ﻧﺪارﻧﺪ از دﺳﺖ ﺑﺪھﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺪام ﺑﺮ ﺗﻌﺪاد ﺧﻮد‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﻲاﻓﺰاﯾﻨﺪ‪ .‬ﻓﻘﺮ ﻣﻔﺮط‪ ،‬ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﮫ ﭘﺎﻛﯿﺰﮔﻲ ﺗﻦ‪ ،‬ﭘﻮﺷﺎك‪ ،‬ﯾﺎ ﺧﻮراك را ﺑﺮاي آﻧﺎن از ﺟﻤﻠﮫ ﺗﻔﻨﻨﺎت ﻏﯿﺮ‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﺣﺼﻮل ﻛﺮده اﺳﺖ؛ و ھﻤﻮﻃﻨﺎﻧﺸﺎن ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﻗﻮا و ﺣﻮاس از آﻧﺎن دوري ﻣﻲﺟﻮﯾﻨﺪ‪ .‬از اﯾﻦ رو‬
‫ﻣﻘﺮرات ﻃﺒﻘﺎﺗﯿﻲ ﺗﺠﻮﯾﺰ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ ﻓﺎﺻﻠﺔ ھﺮ ﻓﺮد ﻧﺠﺲ ﺑﺎ ﺳﻮدره ﻻاﻗﻞ ھﻔﺖ ﻣﺘﺮ‪ ،‬و ﺑﺎ ﺑﺮھﻤﻦ ﻻاﻗﻞ‬
‫ﺑﯿﺴﺖ و دو ﻣﺘﺮ و ﻧﯿﻢ ﺑﺎﺷﺪ؛ اﮔﺮ ﺳﺎﯾﺔ ﻓﺮدي ﻧﺠﺲ ﺑﺮ روي ﻓﺮدي از ﻃﺒﻘﺎت ﺑﯿﻔﺘﺪ‪ ،‬او ﺑﺎﯾﺪ اﯾﻦ ﭘﻠﯿﺪي را‬
‫ﺑﺎ ﻏﺴﻞ از ﺧﻮد ﺑﺰداﯾﺪ‪ .‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﻓﺮد ﻣﻄﺮود ﺑﮫ ھﺮ ﭼﮫ دﺳﺖ ﺑﺰﻧﺪ ﻧﺠﺲ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻧﺠﺲ‪ ،‬در ﺧﯿﻠﻲ‬
‫از ﻗﺴﻤﺘﮭﺎي ھﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺒﺎﯾﺪ از ﭼﺎھﮭﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ آب ﺑﻜﺸﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﮫ ﻣﻌﺒﺪي ﻛﮫ ﻣﺨﺼﻮص ﺑﺮھﻤﻨﺎن اﺳﺖ ﭘﺎ‬
‫ﺑﮕﺬارد‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﭽﮫھﺎﯾﺶ را ﺑﮫ ﻣﺪارس ھﻨﺪو ﺑﻔﺮﺳﺘﺪ‪ .‬ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎﯾﯿﮭﺎ‪ ،‬ﻛﮫ ﺳﯿﺎﺳﺘﺸﺎن ﺗﺎ ﺣﺪي ﺑﮫ ﺗﮭﯿﺪﺳﺘﻲ‬
‫@‪h‬‬
‫ﻣﻄﺮودﯾﻦ داﻣﻦ زده اﺳﺖ‪ ،‬دﺳﺖ ﻛﻢ‪ ،‬آﻧﮭﺎ را در ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺴﺎوي داﻧﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و ھﻤﺔ ﻛﺎﻟﺠﮭﺎ و ﻣﺪارﺳﻲ‬
‫را ﻛﮫ ﺗﺤﺖ ادارة ﺧﻮد داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﻃﻮر ﻣﺴﺎوي‪ ،‬در دﺳﺘﺮس آﻧﮭﺎ ﻗﺮار دادﻧﺪ‪ .‬ﺟﻨﺒﺶ ﻧﺎﺳﯿﻮﻧﺎﻟﯿﺴﻢ )ﻣﻠﻲ‬
‫ﮔﺮاﯾﻲ(‪ ،‬ﺑﮫ اﻟﮭﺎم از ﮔﺎﻧﺪي‪ ،‬ﻛﻮﺷﺸﮭﺎي ﻓﺮاواﻧﻲ ﻛﺮده اﺳﺖ ﻛﮫ از ﺷﻮرﺑﺨﺘﻲ و ﺑﯿﭽﺎرﮔﻲ ﻧﺠﺴﮭﺎ ﺑﻜﺎھﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺎﯾﺪ ﻧﺴﻞ آﯾﻨﺪه ﺷﺎھﺪ آزادي ﻇﺎھﺮي و ﺳﻄﺤﻲ آﻧﮭﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪are‬‬

‫وارد ﺷﺪن ﺻﻨﻌﺖ و اﻧﺪﯾﺸﮫھﺎي ﻏﺮﺑﻲ ﺳﯿﺎدت ﻗﺪﯾﻤﻲ ﻣﺮد ھﻨﺪي را ﻣﻮرد ﺗﮭﺪﯾﺪ ﻗﺮار ﻣﻲدھﺪ‪ .‬ﺻﻨﻌﺘﻲ‬
‫ﺷﺪن ﺳﻦ ازدواج را ﻋﻘﺐ ﻣﻲاﻧﺪازد‪ ،‬و ﻣﺴﺘﻠﺰم »آزادي« زن اﺳﺖ؛ زن را ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺑﮫ ﻛﺎرﺧﺎﻧﮫ ﻛﺸﺎﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻣﮕﺮ او را ﺗﺮﻏﯿﺐ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﮫ ﺧﺎﻧﮫ زﻧﺪان اﺳﺖ و او‪ ،‬ﺑﺮ ﻃﺒﻖ ﻗﺎﻧﻮن‪ ،‬ﺣﻖ دارد درآﻣﺪش را ﺑﺮاي ﺧﻮدش‬
‫ﻧﮕﺎه دارد‪ .‬ﺑﺴﯿﺎري از اﺻﻼﺣﺎت واﻗﻌﻲ ﺑﮫ دﻧﺒﺎل اﯾﻦ آزادي ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ‪) .‬در ﺳﺎل ‪ (1929‬ﺑﮫ‬
‫ازدواج در ﺧﺮدﺳﺎﻟﻲ رﺳﻤﺎً ﭘﺎﯾﺎن داده ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻛﮫ ﺳﻦ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ازدواج را ﺑﺮاي دﺧﺘﺮان ﺑﮫ‬
‫ﭼﮭﺎردهﺳﺎل‪ ،‬و ﺑﺮاي ﭘﺴﺮان ﺑﮫ ھﺠﺪه ﺳﺎل رﺳﺎﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺳﺎﺗﻲ از ﻣﯿﺎن رﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ ،‬و ازدواج ﻣﺠﺪد ﺑﯿﻮﮔﺎن‬
‫‪set‬‬

‫ھﺮ روز اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﻲﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻌﺪد زوﺟﺎت ﻣﺠﺎز اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﺮدان ﻛﻤﻲ ﺑﮫ آن ﻣﺒﺎدرت ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؛ و ﺟﮭﺎﻧﮕﺮدان از اﯾﻨﻜﮫ دﯾﮕﺮ ﻧﺸﺎﻧﻲ از‬
‫رﻗﺎﺻﮫھﺎي ﻣﻌﺒﺪ ﻧﻤﻲﺑﯿﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺄﯾﻮس ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ھﯿﭻ ﻛﺸﻮري دﯾﮕﺮ اﺻﻼح اﺧﻼﻗﻲ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺳﺮﻋﺖ‬
‫ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ .‬زﻧﺪﮔﻲ ﺻﻨﻌﺘﻲ در ﺷﮭﺮ زﻧﺎن را از ﻣﺴﺘﻮري و ﭘﺮدهﻧﺸﯿﻨﻲ ﺑﯿﺮون آورد و ﺣﺠﺎب را‬
‫‪an‬‬

‫ﺑﺮاﻧﺪاﺧﺖ؛ اﻣﺮوزه‪ ،‬ﺑﺴﺨﺘﻲ‪ ،‬ﺷﺶ درﺻﺪ زﻧﺎن ھﻨﺪ ﺑﮫ ﭼﻨﯿﻦ ﻋﻤﻠﻲ ﺗﻦ درﻣﻲدھﻨﺪ‪ .‬ﺗﻌﺪادي از‬
‫ھﻔﺘﮫﻧﺎﻣﮫھﺎي ﺟﺎﻟﺐ ﺗﻮﺟﮫ ﺑﺮاي زﻧﺎن از ﺗﺎزهﺗﺮﯾﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ روز ﺑﺤﺚ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؛ ﺣﺘﻲ ﻣﺠﻤﻌﻲ ﺑﺮاي ﻧﻈﺎرت‬
‫ﺑﺮ وﻻدت اﯾﺠﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﺎ ﺷﮭﺎﻣﺖ ﺗﺎم ﺑﺎ ﺳﺨﺖﺗﺮﯾﻦ ﻣﺸﻜﻞ ھﻨﺪ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ زاد و وﻟﺪ ﺑﯿﺤﺴﺎب‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﻘﺎﺑﻠﮫ‬
‫ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬در ﺑﺴﯿﺎري از اﺳﺘﺎﻧﮭﺎي ھﻨﺪ‪ ،‬زﻧﺎن ﺣﻖ رأي و ﻣﻨﺼﺐ ﺳﯿﺎﺳﻲ دارﻧﺪ؛ زﻧﺎن دوﺑﺎر ﺑﮫ‬
‫‪pym‬‬

‫رﯾﺎﺳﺖ ﻛﻨﮕﺮة ﻣﻠﻲ ھﻨﺪ رﺳﯿﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺴﯿﺎري از آﻧﺎن از داﻧﺸﮕﺎھﮭﺎ ﻓﺎرغاﻟﺘﺤﺼﯿﻞ ﺷﺪه و ﺑﮫ ﻃﺒﺎﺑﺖ‪ ،‬وﻛﺎﻟﺖ‬
‫دﻋﺎوي‪ ،‬ﯾﺎ اﺳﺘﺎدي اﺷﺘﻐﺎل ورزﯾﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﯿﺸﻚ‪ ،‬ﺑﺰودي اوﺿﺎع دﮔﺮﮔﻮن ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ و زﻧﺎن ﺑﮫ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯾﻲ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺧﻮاھﻨﺪ رﺳﯿﺪ‪ .‬آﯾﺎ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ اﯾﻦ درﺧﻮاﺳﺖ آﺗﺸﯿﻦ را‪ ،‬ﻛﮫ ﯾﻜﻲ از ﭘﯿﺮوان ﮔﺎﻧﺪي ﺑﺮاي زﻧﺎن ھﻨﺪ‬
‫ﻓﺮﺳﺘﺎده اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﮫ ﻋﮭﺪة ﻧﻔﻮذ وﺣﺸﯿﺎﻧﺔ ﻏﺮب ﻗﺮار داد؟‬

‫‪.co‬‬
‫ﺣﺠﺎب ﻛﮭﻦ را ﺑﺮاﻧﺪازﯾﺪ! ﺑﯿﺪرﻧﮓ از آﺷﭙﺰﺧﺎﻧﮫھﺎ ﺑﯿﺮون ﺑﯿﺎﯾﯿﺪ! دﯾﮓ و ﺗﺎوه را ﻛﻨﺎر ﺑﮕﺬارﯾﺪ! ﭘﺮده را‬
‫از ﭘﯿﺶ ﭼﺸﻤﺎﻧﺘﺎن ﺑﺪرﯾﺪ و ﺑﮫ ﺟﮭﺎن ﻧﻮ ﺑﻨﮕﺮﯾﺪ! ﺑﮕﺬارﯾﺪ ﺷﻮھﺮان و ﺑﺮادراﻧﺘﺎن ﺧﻮدﺷﺎن ﭘﺨﺖ و ﭘﺰ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي اﯾﻨﻜﮫ ﻣﺮدم ھﻨﺪ ﻣﻠﺘﻲ ﺳﺮاﻓﺮاز ﺑﺸﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺧﯿﻠﻲ ﻛﺎرھﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﻛﺮد!‬

‫‪-v‬ﻧﮭﻀﺖ ﻣﻠﻲ‬

‫‪oo‬‬
‫داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﻏﺮﺑﮕﺮا‪ -‬دﻧﯿﺎﯾﻲ ﺷﺪن ﺑﮭﺸﺖ‪ -‬ﻛﻨﮕﺮة ﻣﻠﻲ ھﻨﺪ‬

‫در ﺳﺎل ‪ ،1923‬ﻣﺘﺠﺎوز از ھﺰار ھﻨﺪي در اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن درس ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ھﻤﯿﻦ ﺗﻌﺪاد ھﻢ در‬

‫‪yah‬‬
‫اﻣﺮﯾﻜﺎ‪ ،‬و ﺑﺎز ﺷﺎﯾﺪ ھﻤﯿﻦ ﺗﻌﺪاد در ﺟﺎھﺎي دﯾﮕﺮ ﺗﺤﺼﯿﻞ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬آﻧﺎن از اﻣﺘﯿﺎزاﺗﻲ ﻛﮫ ﭘﺎﯾﯿﻨﺘﺮﯾﻦ‬
‫ﺷﺎرﻣﻨﺪان اروﭘﺎي ﻏﺮﺑﻲ و اﻣﺮﯾﻜﺎ از آﻧﮭﺎ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮدﻧﺪ ﺳﺨﺖ ﻣﺘﻌﺠﺐ ﺷﺪﻧﺪ؛ اﻧﻘﻼﺑﮭﺎي ﻓﺮاﻧﺴﮫ و‬
‫اﻣﺮﯾﻜﺎ را ﻣﻄﺎﻟﻌﮫ ﻛﺮدﻧﺪ؛ آﺛﺎري در زﻣﯿﻨﺔ اﺻﻼﺣﺎت و ﺷﻮرش ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ؛ ﺑﺎ ﻧﮕﺎھﻲ ﺣﺴﺮﺗﺒﺎر‪ ،‬ﺑﯿﻠﺔ‬
‫ﺣﻘﻮق‪ ،‬اﻋﻼﻣﯿﺔ ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ‪ ،‬اﻋﻼﻣﯿﺔ اﺳﺘﻘﻼل‪ ،‬و ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ اﻣﺮﯾﻜﺎ را ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﮫ ﻗﺮار ﻣﻲدادﻧﺪ؛ و‬
‫ﭼﻮن ﺑﮫ ﻛﺸﻮرﺷﺎن ﺑﺎز ﮔﺸﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻣﺮﻛﺰي ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎل اﻧﺪﯾﺸﮫھﺎي دﻣﻮﻛﺮاﺗﯿﻚ و ﺑﺸﺎرت آزادي‬
‫در آﻣﺪﻧﺪ‪ .‬ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﮭﺎي ﺻﻨﻌﺘﻲ و ﻋﻠﻤﻲ ﻏﺮب‪ ،‬و ﭘﯿﺮوزي ﻣﺘﻔﻘﯿﻦ در ﺟﻨﮓ‪ ،‬ارزش اﯾﻦ اﻧﺪﯾﺸﮫھﺎ را‬
‫@‪h‬‬
‫ﻓﻮقاﻟﻌﺎده ﺑﺎﻻ ﺑﺮد؛ دﯾﺮي ﻧﮕﺬﺷﺖ ﻛﮫ ھﺮ داﻧﺸﺠﻮﯾﻲ ﺑﺎﻧﮓ آزادي ﺳﺮداد‪ .‬ھﻨﺪﯾﺎن در ﻣﺪارس اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن و‬
‫اﻣﺮﯾﻜﺎ درس آزادي را‬

‫ﻓﺮاﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫اﯾﻦ ﺷﺮﻗﯿﮭﺎي ﺗﺤﺼﯿﻠﻜﺮدة ﻏﺮب‪ ،‬ﻃﻲ دورة ﺗﺤﺼﯿﻞ در ﺧﺎرج‪ ،‬ﻧﮫ ﻓﻘﻂ آرﻣﺎﻧﮭﺎي ﺳﯿﺎﺳﻲ آﻧﺎن را اﺧﺬ‬
‫‪are‬‬

‫ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ اﻧﺪﯾﺸﮫھﺎي دﯾﻨﻲ را ھﻢ دور رﯾﺨﺘﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ دو ﻓﺮاﯾﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻ‪ ،‬در زﻧﺪﮔﯿﻨﺎﻣﮫ و در ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﺎ ھﻢ‬
‫ﻗﺮﯾﻦ ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬آﻧﺎن‪ ،‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ اروﭘﺎ ﻣﻲرﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺟﻮاﻧﺎﻧﻲ ﺑﻮدﻧﺪ ﻣﺘﻮرع‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺎ ﻛﺮﯾﺸﻨﺎ‪ ،‬ﺷﯿﻮا‪ ،‬وﯾﺸﻨﻮ‪،‬‬
‫ﻛﺎﻟﻲ‪ ،‬و راﻣﺎ… ﭘﯿﻮﻧﺪ داﺷﺘﻨﺪ؛ در آﻧﺠﺎ ﻋﻠﻢ آﻣﻮﺧﺘﻨﺪ و روﺷﻦ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬در ﻧﺘﯿﺠﮫ آﯾﯿﻦ ﻛﮭﻦ ﻓﺮو رﯾﺨﺖ‪،‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ ﮔﻮﯾﻲ ﺷﻮﻛﻲ ﺑﺮ آﻧﮭﺎ وارد ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ھﻨﺪﯾﺎن ﻏﺮبﮔﺮا ﻣﻌﺘﻘﺪات ﻗﺪﯾﻢ را‪ ،‬ﻛﮫ ھﻤﺎن روح ھﻨﺪ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﮫ دور اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﺎ دﻟﻲ اﻓﺴﺮده و ﺳﺮﺧﻮرده ﺑﮫ ﻛﺸﻮرﺷﺎن ﺑﺎزﮔﺸﺘﻨﺪ؛ ﻧﻘﺶ ھﺰاران ﺧﺪا از‬
‫آﺳﻤﺎن ﺑﺮ زﻣﯿﻦ ﻓﺮو اﻓﺘﺎد‪ .‬ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﻧﺎﮔﺰﯾﺮ‪ ،‬ﻣﺪﯾﻨﺔ ﻓﺎﺿﻠﮫ ﺟﺎي ﺑﮭﺸﺖ را ﭘﺮ ﻛﺮد؛ دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ ﺟﺎﻧﺸﯿﻦ‬
‫‪set‬‬

‫ﻧﯿﺮواﻧﮫ ﺷﺪ؛ و آزادي ﺟﺎي ﺧﺪا را ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬آﻧﭽﮫ در ﻧﯿﻤﺔ دوم ﻗﺮن ھﺠﺪھﻢ ﺑﺮ اروﭘﺎ ﮔﺬﺷﺘﮫ ﺑﻮد‪ ،‬اﻛﻨﻮن ﺑﮫ‬
‫ﺷﺮق ﻣﻲﮔﺬﺷﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺎ اﯾﻨﮭﻤﮫ‪ ،‬اﻧﺪﯾﺸﮫھﺎي ﻧﻮ ﺑﺂھﺴﺘﮕﻲ ﺗﺤﻮل ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ 1885‬ﭼﻨﺪ رھﺒﺮ ھﻨﺪي در ﺑﻤﺒﺌﻲ ﺟﻤﻊ ﺷﺪﻧﺪ و‬
‫‪an‬‬

‫»ﻛﻨﮕﺮة ﻣﻠﻲ ھﻨﺪ« را ﺗﺸﻜﯿﻞ دادﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﮔﻮﯾﺎ در آن ھﻨﮕﺎم ﺣﺘﻲ ﺧﯿﺎل ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯾﻲ ﻣﯿﮭﻨﻲ ھﻢ در ﺳﺮ آﻧﺎن‬
‫ﻧﺒﻮد‪ .‬ﻛﻮﺷﺶ ﻟﺮدﻛﺮزن در ﺗﺠﺰﯾﺔ ﺑﻨﮕﺎل )ﯾﻌﻨﻲ‪ ،‬ﻧﺎﺑﻮد ﻛﺮدن وﺣﺪت و ﻗﺪرت ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪﺗﺮﯾﻦ اﯾﺎﻟﺖ ھﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻛﮫ از ﻧﻈﺮ ﺷﻢ و درك ﺳﯿﺎﺳﻲ ﺳﺮآﻣﺪ ﻛﻠﯿﺔ اﯾﺎﻻت ﺑﻮد( ﻣﻠﯿﻮن را ﺑﺸﻮرش و ﻃﻐﯿﺎن ﺑﺮاﻧﮕﯿﺨﺖ؛ و در‬
‫ﻛﻨﮕﺮة ‪ ،1905‬ﺗﯿﻠﻚ‪ ،‬ﻛﮫ ﺳﯿﺎﺳﺘﻤﺪاري ﺳﺎزشﻧﺎﭘﺬﯾﺮ ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺳﻮراج )ﺟﻨﺒﺶ ﺧﻮدﻣﺨﺘﺎري( ﻛﺮد‪ .‬او‬
‫اﯾﻦ ﻟﻐﺖ را از رﯾﺸﮫھﺎي ﺳﺎﻧﺴﻜﺮﯾﺖ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﮫ اﻛﻨﻮن در زﺑﺎن اﻧﮕﻠﯿﺴﻲ ﺑﮫ ﻣﻌﻨﺎي ﺧﻮدﻣﺨﺘﺎري‬
‫‪pym‬‬

‫اﺳﺖ‪ .‬در ھﻤﺎن ﺳﺎل ﭘﺮﺣﺎدﺛﮫ‪ ،‬ژاﭘﻦ روﺳﯿﮫ را ﺷﻜﺴﺖ داد؛ و ﺷﺮق‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ ﻣﺪت ﯾﻚ ﻗﺮن از ﻏﺮب‬
‫ﺗﺮﺳﯿﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﮫ ﻃﺮح ﻧﻘﺸﺔ آزادي آﺳﯿﺎ آﻏﺎز ﻛﺮد‪ .‬ﭼﯿﻦ از ﺳﻮنﯾﺎتﺳﻦ ﭘﯿﺮوي ﻛﺮد‪ ،‬ﺷﻤﺸﯿﺮ آھﯿﺨﺖ‪ ،‬و‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺑﮫ آﻏﻮش ژاﭘﻦ اﻓﺘﺎد‪ .‬ھﻨﺪ ﺑﻲﺳﻼح ﯾﻜﻲ از ﻋﺠﯿﺒﺘﺮﯾﻦ ﭼﮭﺮهھﺎي ﺗﺎرﯾﺦ را ﺑﮫ رھﺒﺮي ﺧﻮد ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ‪ ،‬و ﺑﮫ‬
‫ﺟﮭﺎن ﭘﺪﯾﺪة ﺑﯿﺴﺎﺑﻘﺔ اﻧﻘﻼﺑﻲ را ﻋﺮﺿﮫ داﺷﺖ ﻛﮫ ﭘﺎرﺳﺎ ﻣﺮدي آن را رھﺒﺮي ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬و ﺑﻲﺳﻼح اﻧﺠﺎم‬
‫ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫‪ -VI‬ﻣﮭﺎﺗﻤﺎ ﮔﺎﻧﺪي‬
‫ﺗﺼﻮﯾﺮ ﯾﻚ ﭘﺎرﺳﺎ‪ -‬ﻣﺮﺗﺎض‪ -‬ﻣﺴﯿﺤﻲ‪ -‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﮔﺎﻧﺪي‪ -‬در اﻓﺮﯾﻘﺎ‪ -‬ﺷﻮرش ‪» -1921‬ﻣﻦ آن‬
‫اﻧﺴﺎﻧﻢ«‪ -‬ﺳﺎﻟﮭﺎي زﻧﺪان‪» -‬ھﻨﺪ ﺟﻮان«‪ -‬اﻧﻘﻼب ﭼﺮخ رﯾﺴﻨﺪﮔﻲ‪ -‬دﺳﺘﺎوردھﺎي ﮔﺎﻧﺪي‬

‫‪oo‬‬
‫زﺷﺖﺗﺮﯾﻦ‪ ،‬ﻻﻏﺮﺗﺮﯾﻦ‪ ،‬و ﻧﺎﺗﻮانﺗﺮﯾﻦ ﻣﺮد آﺳﯿﺎ را ﻣﺠﺴﻢ ﻛﻨﯿﺪ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﺎ ﭼﮭﺮه و ﮔﻮﺷﺘﻲ ﻣﻔﺮغ‬

‫رﻧﮓ‪ ،‬ﻣﻮي ﺧﺎﻛﺴﺘﺮي ﺑﺴﯿﺎر ﻛﻮﺗﺎه‪ ،‬ﮔﻮﻧﮫھﺎي اﺳﺘﺨﻮاﻧﻲ ﺑﺮﺟﺴﺘﮫ‪ ،‬ﭼﺸﻤﺎن رﯾﺰ ﻣﯿﺸﻲرﻧﮓ ﻣﮭﺮآﻣﯿﺰ‪،‬‬

‫‪yah‬‬
‫دھﺎﻧﻲ ﮔﺸﺎد و ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﻋﺎري از دﻧﺪان‪ ،‬ﮔﻮﺷﮭﺎي دراز‪ ،‬ﺑﯿﻨﻲ ﺑﺰرگ‪ ،‬دﺳﺖ و ﭘﺎي ﻻﻏﺮ‪ ،‬ﻓﻮﻃﮫ ﺑﮫ ﻣﯿﺎن‬
‫ﺑﺴﺘﮫ‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ ﯾﻚ ﻗﺎﺿﻲ اﻧﮕﻠﯿﺴﻲ در ھﻨﺪ اﯾﺴﺘﺎده اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﮫ اﺗﮭﺎم ﺗﺒﻠﯿﻎ »ﻋﺪم ھﻤﻜﺎري« ﻣﯿﺎن‬
‫ھﻤﻮﻃﻨﺎﻧﺶ ﻣﺤﺎﻛﻤﮫ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﯾﺎ او را اﯾﻦ ﻃﻮر ﻣﺠﺴﻢ ﻛﻨﯿﺪ ﻛﮫ روي ﻓﺮش ﻛﻮﭼﻜﻲ در اﻃﺎﻗﻲ ﺧﺎﻟﻲ در‬
‫ﺳﯿﺘﯿﺎﮔﺮھﮫ اﺷﺮم‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﻣﺪرﺳﺔ ﺣﻘﯿﻘﺖﺟﻮﯾﺎن‪ ،‬در اﺣﻤﺪآﺑﺎد ﻧﺸﺴﺘﮫ اﺳﺖ‪ :‬ﺑﮫ رﺳﻢ ﺟﻮﻛﯿﺎن‪ ،‬ﭼﮭﺎرزاﻧﻮ‬
‫ﻧﺸﺴﺘﮫ؛ ﻛﻒ ﭘﺎھﺎ ﻣﺘﻤﺎﯾﻞ ﺑﮫ ﺑﺎﻻ؛ دﺳﺘﮭﺎ ﺑﺎ ﭼﺮﺧﺔ رﯾﺴﻨﺪﮔﻲ ﻣﺸﻐﻮل؛ در ﭼﮭﺮهاش ﻋﺰم ﻗﺒﻮل ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ‬
‫ﻧﻤﺎﯾﺎن؛ ذھﻨﺶ ﻓﻌﺎل و آﻣﺎده ﺑﺮاي ﭘﺎﺳﺦ دادن ﺑﮫ ھﺮ ﺳﺆاﻟﻲ ﻛﮫ درﺑﺎرة آزادي ﺑﺸﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﺑﺎﻓﻨﺪة ﻋﺮﯾﺎن‪ ،‬از‬
‫@‪h‬‬
‫ﺳﺎل ‪1920‬ﺗﺎ ‪ ،1935‬ھﻢ رھﺒﺮ ﻣﻌﻨﻮي و ھﻢ رھﺒﺮ ﺳﯿﺎﺳﻲ ‪ 000،000،320‬ھﻨﺪي ﺑﻮد‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﮫ در‬
‫اﺟﺘﻤﺎع دﯾﺪه ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﺟﻤﻌﯿﺖ ﭘﯿﺮاﻣﻮن او ﮔﺮد ﻣﻲآﻣﺪ ﺗﺎ ﺟﺎﻣﮫاش را ﻟﻤﺲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﭘﺎﯾﺶ را ﺑﺒﻮﺳﺪ‪.‬‬

‫روزي ﭼﮭﺎر ﺳﺎﻋﺖ ﻛﺪر ﺧﺸﻦ ﻣﻲﺑﺎﻓﺖ‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ اﻣﯿﺪ ﻛﮫ ھﻤﻮﻃﻨﺎﻧﺶ ﺑﮫ ﺟﺎي ﺧﺮﯾﺪن ﻣﺤﺼﻮل‬
‫دﺳﺘﮕﺎھﮭﺎي ﺑﺎﻓﻨﺪﮔﻲ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎﯾﻲ‪ ،‬ﻛﮫ ﺻﻨﻌﺖ ﻧﺴﺎﺟﻲ ھﻨﺪ را وﯾﺮان ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬در اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻦ ﭘﺎرﭼﺔ‬
‫ﺳﺎدة دﺳﺘﺒﺎف او را ﺳﺮﻣﺸﻖ ﺧﻮد ﻗﺮار دھﻨﺪ‪ .‬ھﻤﺔ ﻣﺎﯾﻤﻠﻚ او ﻓﻘﻂ ﺳﮫ ﺗﻜﮫ ﭘﺎرﭼﺔ ﺧﺸﻦ ﺑﻮد‪ -‬ﻛﮫ دو ﺗﺎ‬
‫‪are‬‬

‫ﺗﻨﭙﻮش و ﯾﻜﻲ ﺑﺴﺘﺮش ﺑﻮد‪ .‬او‪ ،‬ﻛﮫ روزﮔﺎري وﻛﯿﻞ دﻋﺎوي ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪي ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﻠﯿﺔ داراﯾﻲ ﺧﻮد را ﺑﮫ‬
‫ﺑﯿﻨﻮاﯾﺎن ﺑﺨﺸﯿﺪ‪ ،‬و ھﻤﺴﺮش ھﻢ‪ ،‬ﭘﺲ از ﭼﻨﺪي ﺗﺮدﯾﺪ ﻣﻮﻗﺮاﻧﮫ‪ ،‬ﺑﮫ ﺷﻮھﺮش اﻗﺘﺪا ﻛﺮد‪ .‬روي ﻛﻒ ﺑﯿﻔﺮش‬
‫اﻃﺎق‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﺮزﻣﯿﻦ ﻣﻲﺧﻮاﺑﯿﺪ‪ .‬ﺧﻮراﻛﺶ ﺟﻮز‪ ،‬ﻣﻮز‪ ،‬ﻟﯿﻤﻮ‪ ،‬ﭘﺮﺗﻘﺎل‪ ،‬ﺧﺮﻣﺎ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺞ‪ ،‬و ﺷﯿﺮ ﺑﺰ ﺑﻮد؛ ﭼﮫ ﺑﺴﺎ‪،‬‬
‫ﻣﺎھﮭﺎ ﺟﺰ ﺷﯿﺮ و ﻣﯿﻮه ﭼﯿﺰي ﻧﻤﻲﺧﻮرد؛ در ﺗﻤﺎم ﻋﻤﺮش ﯾﻚ ﺑﺎر ﮔﻮﺷﺖ ﺧﻮرد؛ ﮔﺎھﻲ ھﻔﺘﮫھﺎ ﭼﯿﺰي‬
‫ﻧﻤﻲﺧﻮرد‪» .‬اﮔﺮ ﻣﻲﺷﺪ ﻧﯿﺎزي ﺑﮫ ﭼﺸﻤﺎﻧﻢ ﻧﺪاﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﻢ‪ ،‬از روزه ھﻢ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ ﺑﻲﻧﯿﺎز ﺑﺎﺷﻢ‪ .‬روزه‬
‫ﺑﺮاي ﺟﮭﺎن دروﻧﻲ ھﻤﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ ﭼﺸﻢ ﺑﺮاي ﺟﮭﺎن ﺑﺮوﻧﻲ‪ «.‬ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮد ﻛﮫ ھﺮﭼﮫ ﺧﻮن رﻗﯿﻘﺘﺮ‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺿﻤﯿﺮ ھﻢ ﺻﺎﻓﯿﺘﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻧﺎﺷﺎﯾﺴﺘﮕﯿﮭﺎ از ﻣﯿﺎن ﻣﻲرود‪ ،‬و ﭼﯿﺰھﺎي ﺑﻨﯿﺎدي‪ -‬ﮔﺎھﻲ ﺧﻮد ھﻤﺎن‬
‫ﺟﺎن ﺟﮭﺎن‪ -‬از ﻣﺎﯾﺎ ﺑﺮﻣﻲﺧﯿﺰد‪ ،‬ھﻤﭽﻮن اورﺳﺖ ﻛﮫ از ﻣﯿﺎن اﺑﺮھﺎ ﻗﺪ ﺑﺮاﻓﺮاﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪.‬‬

‫در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل ﻛﮫ روزه ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ ﺗﺎ اﻟﻮھﯿﺖ را ﻧﻈﺎره ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺎﯾﻲ ﻧﯿﺰ ﺑﺮ ﺧﺎك داﺷﺖ‪ ،‬و ﺑﮫ ﭘﯿﺮواﻧﺶ اﻧﺪرز‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﻲداد ﻛﮫ ﺑﮫ ھﻨﮕﺎم روزهداري ھﺮ روز ﺗﻨﻘﯿﮫ ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﻣﺒﺎدا در ﻟﺤﻈﮫاي ﻛﮫ ﺑﮫ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ دﺳﺖ‬
‫ﻣﻲﯾﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮ اﺛﺮ ﻣﻮاد اﺳﯿﺪي ﺣﺎﺻﻞ از ﺳﻮﺧﺖ و ﺳﺎز ﺑﺪن‪ ،‬ﻣﺴﻤﻮم ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﮫ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن و ھﻨﺪوھﺎ‬
‫ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ را ﺑﺎ ﺷﻮق و ﺷﻮري ﺧﺪاﭘﺮﺳﺘﺎﻧﮫ ﻣﻲﻛﺸﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ ﻻﺑﮫھﺎي او ﺑﺮاي ﺻﻠﺢ اﻋﺘﻨﺎﯾﻲ ﻧﻤﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺳﮫ‬
‫ھﻔﺘﮫ ﯾﻜﺴﺮه روزه ﮔﺮﻓﺖ ﺗﺎ آﻧﺎن را ﺗﺤﺖﺗﺄﺛﯿﺮ ﻗﺮار دھﺪ‪ .‬از روزه و رﯾﺎﺿﺖ ﭼﻨﺎن ﻧﺰار و ﻧﺎﺗﻮان ﺷﺪ ﻛﮫ‬
‫وﻗﺘﻲ ﺑﺮاي ﺟﻤﻌﯿﺖ اﻧﺒﻮھﻲ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺮاي ﺷﻨﯿﺪن ﺳﺨﻨﺎﻧﺶ ﮔﺮد آﻣﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﻧﺎﭼﺎر از روي‬
‫‪pym‬‬

‫ﻛﺮﺳﻲ ﺑﻠﻨﺪي ﺣﺮف ﻣﻲزد‪ .‬رﯾﺎﺿﺖﻛﺸﻲ را ﺑﮫ ﺣﻮزة ﺟﻨﺴﯿﺖ ﻧﯿﺰ ﻛﺸﺎﻧﺪ‪ ،‬و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻮﻟﺴﺘﻮي ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ‬
‫ﻛﮫ ﻧﺰدﯾﻜﻲ را ﺻﺮﻓﺎً ﻣﺤﺪود ﺑﮫ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﭼﻨﺎن ﻣﻀﻄﺮب و ﻣﺸﻮش ﺷﺪ ﻛﮫ ﺑﮫ آﻏﻮش ﻋﺸﻖ ﭘﻨﺎه ﺟﺴﺖ‪ .‬آﻧﮕﺎه‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﺪاﻣﺖ ﺑﺴﯿﺎر‪ ،‬ﺑﮫ ﺑﺮھﻤﮫ ﭼﺎرﯾﮫ‪،‬‬
‫ﯾﻌﻨﻲ ﺧﻮدداري از ھﺮ ﮔﻮﻧﮫ ﻣﯿﻞ ﺟﻨﺴﻲ‪ ،‬ﻛﮫ در ﻛﻮدﻛﻲ ﺑﮫ او آﻣﻮﺧﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬روي آورد‪ .‬ھﻤﺴﺮش را‬
‫ﺗﺮﻏﯿﺐ ﻛﺮد ﺗﺎ ﺑﺎ ھﻢ ﻣﺜﻞ ﺑﺮادر و ﺧﻮاھﺮ زﻧﺪﮔﻲ ﻛﻨﻨﺪ؛ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬از آن ﭘﺲ ھﺮﮔﻮﻧﮫ ﻧﺰاﻋﻲ از ﻣﯿﺎن‬

‫‪.co‬‬
‫ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ‪ «.‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ درﯾﺎﻓﺖ ﻛﮫ ﻧﯿﺎز اﺳﺎﺳﻲ ھﻨﺪ ھﻤﺎﻧﺎ ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ وﻻدت اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﮫ دﻧﺒﺎل روﺷﮭﺎي‬
‫ﻏﺮﺑﻲ ﻧﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺑﮫ ﻧﻈﺮﯾﮫھﺎي ﻣﺎﻟﺘﻮس و ﺗﻮﻟﺴﺘﻮي رو آورد‪.‬‬

‫آﯾﺎ ﺑﺮاي ﻣﺎ‪ ،‬ﻛﮫ از اﯾﻦ وﺿﻊ ﺑﺎﺧﺒﺮﯾﻢ‪ ،‬درﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺻﺎﺣﺐ ﻓﺮزﻧﺪ ﺷﻮﯾﻢ؟ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﮫ ﻣﺎ ﺧﻮد را‬
‫درﻣﺎﻧﺪه ﻣﻲﺑﯿﻨﯿﻢ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﮫ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺜﻞ اداﻣﮫ دھﯿﻢ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺑﮫ ﺑﺮدﮔﺎن و ﻧﺎﺗﻮاﻧﺎن اﻓﺰودهاﯾﻢ… ﺗﺎ ھﻨﺪ ﻣﻠﺖ‬

‫‪oo‬‬
‫آزادي ﻧﺸﻮد… ﻣﺎ ﺣﻖ ﻧﺪارﯾﻢ زاد و وﻟﺪ ﻛﻨﯿﻢ… ذرهاي ھﻢ ﺷﻚ ﻧﺪارم ﻛﮫ ﻣﺘﺄھﻼن‪ ،‬اﮔﺮ ﺧﯿﺮ ﻛﺸﻮر را‬
‫ﻣﻲﺧﻮاھﻨﺪ و در آرزوي آن ھﺴﺘﻨﺪ ﻛﮫ ھﻨﺪ ﻣﻠﺘﻲ ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ و ﺧﻮﺷﻜﺎم ﺷﻮد و ﻣﺮدان و زﻧﺎﻧﻲ ﺧﻮش ﻗﺪ و‬
‫ﻗﺎﻣﺖ داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﻮﯾﺸﺘﻨﺪاري را ﺗﻤﺮﯾﻦ ﺧﻮاھﻨﺪ ﻛﺮد و ﻓﻌﻼ دﺳﺖ از زاد و وﻟﺪ ﺧﻮاھﻨﺪ ﻛﺸﯿﺪ‪.‬‬

‫ﻋﻼوه ﺑﺮاﯾﻦ دﻗﺎﯾﻖ‪ ،‬در ﻣﻨﺶ او ﺧﺼﺎﯾﺼﻲ ﺑﻮد ﻛﺎﻣﻼ ﻏﺮﯾﺐ‪ ،‬ھﻤﺎﻧﻨﺪ ھﻤﺎن ﺧﺼﺎﯾﺼﻲ ﻛﮫ ﺑﻨﯿﺎدﮔﺬار‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﺴﯿﺤﯿﺖ را از دﯾﮕﺮان ﻣﺘﻤﺎﯾﺰ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﻧﺎم ﻣﺴﯿﺢ را ﺑﮫ زﺑﺎن ﻧﻤﻲآورد‪ ،‬اﻣﺎ ﭼﻨﺎن رﻓﺘﺎر ﻣﻲﻛﺮد ﻛﮫ‬
‫ﮔﻮﯾﻲ ھﺮ ﻛﻠﻤﺔ »ﻣﻮﻋﻈﮫ ﺑﺮﻛﻮھﺴﺎر« را ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬از زﻣﺎن ﻗﺪﯾﺲ ﻓﺮاﻧﺴﯿﺲ آﺳﯿﺰي ﺑﮫ ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﺗﺎرﯾﺦ‬
‫ﻛﺴﻲ را ﻧﻤﻲﺷﻨﺎﺳﺪ ﻛﮫ ﺣﯿﺎﺗﺶ ﺗﺎ اﯾﻦ ﺣﺪ ﺑﺎ ﺑﺰرﮔﻮاري‪ ،‬وارﺳﺘﮕﻲ‪ ،‬ﺳﺎدﮔﻲ‪ ،‬و ﺑﺨﺸﺎﯾﺶ ﺑﺮ دﺷﻤﻨﺎن ﻗﺮﯾﻦ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺣﺴﻦ ﺳﻠﻮك و ﺗﺄدب ﺳﺮديﻧﺎﭘﺬﯾﺮ او ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎﻧﺶ ﺳﺒﺐ ﻣﻲﺷﺪ ﻛﮫ آﻧﺎن ﻧﯿﺰ ﻣﺘﻘﺎﺑﻼ ﺣﺴﻦ‬
‫ﺳﻠﻮك و ﺗﺄدب ﻋﺎﻟﻲ ﭘﯿﺶ ﮔﯿﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻛﮫ اﯾﻦ ﻣﺎﯾﺔ ﺳﺮﻓﺮازي دﺷﻤﻨﺎن‪ ،‬و دوﭼﻨﺪان ھﻢ ﻣﺎﯾﺔ اﻓﺘﺨﺎر ﺧﻮد او‬
‫ﺑﻮد؛ ﺣﻜﻮﻣﺖ‪ ،‬او را ﺑﺎ ﭘﻮزﺷﺨﻮاھﻲ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﮫ زﻧﺪان ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﺎد‪ .‬ھﺮﮔﺰ ﻛﯿﻨﮫ و رﻧﺠﺶ از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن‬
‫@‪h‬‬
‫ﻧﺪاد‪ .‬ﻣﺮدم ﺳﮫ ﺑﺎر ﺑﮫ ﺳﺮش رﯾﺨﺘﻨﺪ و ﺑﮫ ﻗﺼﺪ ﻛﺸﺖ ﻛﺘﻜﺶ زدﻧﺪ؛ ﺣﺘﻲ ﯾﻚ ﺑﺎر ھﻢ ﺗﻼﻓﻲ ﻧﻜﺮد؛ و‪،‬‬
‫ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﯾﻜﻲ از ﻣﮭﺎﺟﻤﺎن را ﺗﻮﻗﯿﻒ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬از ﺷﻜﺎﯾﺖ ﺧﻮدداري ﻛﺮد‪ .‬اﻧﺪك زﻣﺎﻧﻲ ﭘﺲ از درﮔﺮﻓﺘﻦ‬
‫ﺷﺪﯾﺪﺗﺮﯾﻦ ﻣﺨﺎﺻﻤﺎت ﻣﯿﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن و ھﻨﺪوان در ﺳﺎل ‪ ،1921‬ﻛﮫ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﻮﭘﻠﮫ ﺻﺪھﺎ ھﻨﺪوي‬
‫ﺑﻲﺳﻼح را ﻗﺘﻞﻋﺎم ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻗﻀﺎ را ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن دﭼﺎر ﻗﺤﻄﻲ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﮔﺎﻧﺪي از ﺳﺮاﺳﺮ ھﻨﺪ ﺑﺮاﯾﺸﺎن اﻋﺎﻧﮫ‬
‫ﺟﻤﻊ ﻛﺮد و‪ ،‬ﺑﺪون ﺗﻮﺟﮫ ﺑﮫ ﺳﻮاﺑﻖ و اﻋﻤﺎل آﻧﮭﺎ‪ ،‬ﺑﺪون آﻧﻜﮫ دﯾﻨﺎري از وﺟﻮه ﺟﻤﻊآوري ﺷﺪه را ﺑﺮاي‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﺼﺎرف ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻛﺴﺮ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻠﯿﺔ اﻋﺎﻧﺎت را ﺑﮫ دﺷﻤﻦ ﮔﺮﺳﻨﮫ داد‪.‬‬

‫ﻣﮭﻨﺪس ﻛﺎرﻣﭽﺎﻧﺪﮔﺎﻧﺪي در ‪ 1869‬ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺧﺎﻧﻮادهاش از ﻃﺒﻘﺔ واﯾﺸﯿﮫ ]ﻛﺸﺎورزان و ﺳﻮداﮔﺮان[ ﺑﻮد‬
‫و ﺑﮫ ﻓﺮﻗﺔ ﺟﯿﻦ ﺗﻌﻠﻖ داﺷﺖ و ﭘﺎيﺑﻨﺪ اﺻﻞ اھﯿﻤﺴﺎ ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﮫ ھﻤﺎﻧﺎ ھﺮﮔﺰ ﻧﯿﺎزردن ﻣﻮﺟﻮدات زﻧﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺪرش ﻣﺪﯾﺮي ﻗﺎﺑﻞ‪ ،‬اﻣﺎ در اﻣﻮر ﻣﺎﻟﻲ ﻣﺘﺨﺼﺼﻲ ﺑﺪﻋﺖﮔﺬاز ﺑﻮد؛ ﺑﮫ ﺧﺎﻃﺮ درﺷﺘﯿﺶ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺻﺒﺶ را‬
‫ﯾﻜﻲ ﺑﻌﺪ از دﯾﮕﺮي از دﺳﺖ ﻣﻲداد‪ ،‬و ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ ﺗﻤﺎم ﺛﺮوﺗﺶ را‬
‫‪set‬‬

‫ﺻﺮف ﻛﺎرھﺎي ﺧﯿﺮ ﻛﺮد‪ ،‬و ﻣﺨﺘﺼﺮي ھﻢ ﺑﺮاي ﺧﺎﻧﻮادهاش ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬ﻣﮭﻨﺪس ھﻨﻮز ﺑﭽﮫ ﺑﻮد ﻛﮫ از دﯾﻦ‬
‫روي ﺑﺮﮔﺮداﻧﯿﺪ‪ ،‬ﭼﮫ از ﻓﺴﻖ زﻧﺎﻛﺎراﻧﺔ ﺑﺮﺧﻲ از ﺧﺪاﯾﺎن ﺧﺸﻨﻮد ﺑﻮد؛ و‪ ،‬ﺑﺮاي آﻧﻜﮫ اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﺮ اﺑﺪي‬
‫ﺧﻮد را در ﺑﺎب دﯾﻦ ﻧﺸﺎن دھﺪ‪ ،‬ﮔﻮﺷﺖ ﺧﻮرد‪ .‬ﻗﻀﺎ را از اﯾﻦ ﮔﻮﺷﺖ ﺑﯿﻤﺎر ﺷﺪ و ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﺑﮫ ﺳﻮي‬
‫دﯾﻦ روي آورد‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫در ھﺸﺖ ﺳﺎﻟﮕﻲ ﻧﺎﻣﺰد ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬و در دوازدهﺳﺎﻟﮕﻲ ﺑﺎ ﻛﺎﺳﺘﻮرﺑﺎي ازدواج ﻛﺮد‪ ،‬و اﯾﻦ زن در ﻛﻠﯿﺔ‬
‫ﻣﺎﺟﺮاھﺎي زﻧﺪﮔﻲ ﮔﺎﻧﺪي‪ -‬ﺛﺮوت‪ ،‬ﻓﻘﺮ‪ ،‬زﻧﺪانرﻓﺘﻨﮭﺎ‪ ،‬و »ﺑﺮھﻤﮫﭼﺎرﯾﮫ«‪ -‬ﺑﮫ ﮔﺎﻧﺪي وﻓﺎدار ﺑﻮد‪ .‬در‬
‫ھﺠﺪهﺳﺎﻟﮕﻲ در اﻣﺘﺤﺎﻧﺎت ورودي داﻧﺸﮕﺎه ﻗﺒﻮل ﺷﺪ‪ ،‬و ﺑﺮاي ﺗﺤﺼﯿﻞ ﺣﻘﻮق ﺑﮫ ﻟﻨﺪن رﻓﺖ‪ .‬در ﺳﺎل اول‬
‫‪pym‬‬

‫اﻗﺎﻣﺘﺶ در ﻟﻨﺪن‪ ،‬ھﺸﺘﺎد ﻛﺘﺎب درﺑﺎرة ﻣﺴﯿﺤﯿﺖ ﺧﻮاﻧﺪ‪» .‬ھﻤﺎن ﺑﺎر اوﻟﻲ ﻛﮫ »ﻣﻮﻋﻈﮫ ﺑﺮﻛﻮھﺴﺎر« را‬
‫ﺧﻮاﻧﺪم درﺳﺖ ﺑﮫ دﻟﻢ ﻧﺸﺴﺖ‪ «.‬ﭘﻨﺪ ﻧﯿﻜﻲ ﺑﮫ ﺟﺎي ﺑﺪي‪ ،‬و ﻣﺤﺒﺖ ‪-‬ﺣﺘﻲ ﺑﮫ دﺷﻤﻨﺎن‪ -‬را ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ ﺗﺠﻠﻲ‬
 ‫‪m‬‬
‫ھﺮﮔﻮﻧﮫ اﯾﺪﺋﺎﻟﯿﺴﻢ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻣﻲداﻧﺴﺖ؛ و ﺑﺎ ﺧﻮد ﮔﻔﺖ ﻛﮫ اﮔﺮ ﺑﺎ اﯾﻦ ﭘﻨﺪھﺎ ﺷﻜﺴﺖ ﺑﺨﻮرد‪ ،‬ﺑﮭﺘﺮ از آن‬
‫اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﻲآﻧﮭﺎ ﭘﯿﺮوز ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﭼﻮن در ﺳﺎل ‪ 1891‬ﺑﮫ ھﻨﺪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪ ،‬ﻣﺪﺗﻲ در ﺑﻤﺒﺌﻲ وﻛﺎﻟﺖ ﻛﺮد؛ از ﺗﻌﻘﯿﺐ ﻛﺮدن ]دﻋﺎوي ﻣﺮﺑﻮﻃﮫ‬
‫ﺑﮫ[ ﻣﺴﺌﻠﺔ وام ﺧﻮدداري ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬و ھﻤﯿﺸﮫ اﯾﻦ ﺣﻖ را ﺑﺮاي ﺧﻮد ﻣﺤﻔﻮظ ﻣﻲداﺷﺖ ﻛﮫ اﮔﺮ ﺷﻜﺎﯾﺘﻲ را‬
‫ﻋﺎدﻻﻧﮫ ﻧﺪاﻧﺪ‪ ،‬آن را ﻧﭙﺬﯾﺮد ﯾﺎ از آن دﺳﺖ ﺑﻜﺸﺪ‪ .‬ﺗﻌﻘﯿﺐ ﯾﻜﻲ از دﻋﺎوي او را ﺑﮫ اﻓﺮﯾﻘﺎي ﺟﻨﻮﺑﻲ ﻛﺸﺎﻧﺪ؛‬
‫در آﻧﺠﺎ ﭘﻲ ﺑﺮد ﻛﮫ ﺑﺎ ھﻤﻮﻃﻨﺎن ھﻨﺪوﯾﺶ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺪرﻓﺘﺎري ﻣﻲﺷﻮد؛ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﮫ ھﻨﺪ را از ﯾﺎد ﺑﺮد و‪،‬‬
‫ﺑﺪون ھﯿﭻ ﻣﺰدي‪ ،‬ﺧﻮد را ﯾﻜﺴﺮه وﻗﻒ ﺟﻨﺒﺶ زدودن ﻧﺎﺗﻮاﻧﯿﮭﺎي ھﻤﻮﻃﻨﺎﻧﺶ در اﻓﺮﯾﻘﺎ ﻛﺮد‪ .‬ﻣﺪت ﺑﯿﺴﺖ‬

‫‪oo‬‬
‫ﺳﺎل ﺑﺮ ﺳﺮ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﮫ ﻣﺒﺎرزه ﻛﺮد‪ ،‬ﺗﺎ آﻧﻜﮫ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺗﺴﻠﯿﻢ ﺷﺪ؛ در اﯾﻦ ﻣﻮﻗﻊ او ھﻢ ﺑﮫ ھﻨﺪ ﺑﺮﮔﺸﺖ‪.‬‬

‫در ﺳﺮاﺳﺮ ھﻨﺪ ﺑﮫ ﺳﻔﺮ ﭘﺮداﺧﺖ و ﺑﺮاي اوﻟﯿﻦ ﺑﺎر ﺑﮫ ﺳﯿﮫروزي ﻛﺎﻣﻞ ﻣﺮدﻣﺶ ﭘﻲ ﺑﺮد‪ .‬ﭼﻮن آن ﭘﻮﺳﺖ‬
‫و اﺳﺘﺨﻮاﻧﮭﺎ را دﯾﺪ ﻛﮫ در ﻣﺰارع ﺟﺎن ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و آن ﻣﻄﺮودان ﭘﺴﺖ را دﯾﺪ ﻛﮫ ﻓﻲاﻟﻮاﻗﻊ ﻧﻮﻛﺮي‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬دﭼﺎر وﺣﺸﺖ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﮫ ﻧﻈﺮش ﭼﻨﯿﻦ رﺳﯿﺪ ﻛﮫ ﺗﺒﻌﯿﻀﺎﺗﻲ ﻛﮫ‪ ،‬در ﺧﺎرج‪ ،‬درﺑﺎرة ھﻤﻮﻃﻨﺎﻧﺶ‬

‫‪yah‬‬
‫روا ﻣﻲدارﻧﺪ ﺻﺮﻓًﺎ ﻧﺘﯿﺠﺔ ﻓﻘﺮ و اﻧﻘﯿﺎد آﻧﺎن در داﺧﻞ ﻛﺸﻮر اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻨﮭﻤﮫ‪ ،‬ﺑﺎز‪ ،‬در ھﻨﮕﺎم ﺟﻨﮓ‬
‫]ﺟﮭﺎﻧﻲ[‪ ،‬وﻓﺎداراﻧﮫ ﺟﺎﻧﺐ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن را ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺣﺘﻲ از ھﻨﺪوھﺎﯾﻲ ﻛﮫ اﺻﻞ »ﻋﺪم ﺧﺸﻮﻧﺖ« را‬
‫ﻧﻤﻲﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻨﺪ ﻧﯿﺰ ﺧﻮاﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﮫ ﺳﺮﺑﺎزي ﺑﺮوﻧﺪ‪ .‬او در آن ﻣﻮﻗﻊ ﺑﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ در ﭘﻲ اﺳﺘﻘﻼل ﺑﻮدﻧﺪ ﻣﻮاﻓﻖ‬
‫ﻧﺒﻮد؛ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﺑﮫ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﺧﻮب اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ رﻓﺘﺎرش در ھﻨﺪ ﺑﺪ اﺳﺖ‪ ،‬درﺳﺖ ﺑﮫ‬
‫اﯾﻦ دﻟﯿﻞ ﻛﮫ ﺗﻤﺎم اﺻﻮﻟﻲ را ﻛﮫ در ﺧﻮد ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ رﻋﺎﯾﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ اﯾﻨﺠﺎ زﯾﺮ ﭘﺎ ﻣﻲﮔﺬارد‪ ،‬و اﮔﺮ ﻣﻲﺷﺪ‬
‫ﻣﺮدم اﻧﮕﻠﯿﺲ را ﺑﮫ وﺿﻊ ھﻨﺪﯾﺎن آﮔﺎه ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬دﯾﺮي ﻧﺨﻮاھﺪ ﮔﺬﺷﺖ ﻛﮫ ھﻨﺪ را ﺑﮫ ﺑﺮادري ﻛﺎﻣﻞ در‬
‫@‪h‬‬
‫ﻛﺸﻮرھﺎي ﻣﺸﺘﺮكاﻟﻤﻨﺎﻓﻊ ﺑﭙﺬﯾﺮﻧﺪ‪ .‬او ﯾﻘﯿﻦ داﺷﺖ ﻛﮫ ﭼﻮن ﺟﻨﮓ ﺗﻤﺎم ﺷﻮد و ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﻓﺪاﻛﺎري ﺟﺎﻧﻲ و‬
‫ﻣﺎﻟﻲ ھﻨﺪ را در راه اﻣﭙﺮاﻃﻮري ﻗﺪر ﺑﺸﻨﺎﺳﺪ‪ ،‬دﯾﮕﺮ در اﻋﻄﺎي آزادي ﺑﮫ او ﺗﺮدﯾﺪ ﻧﺨﻮاھﺪ ﻛﺮد‪.‬‬

‫ﺑﯿﺎن و ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت ﺧﺎﺗﻤﮫ ﻣﻲداد‪ -‬و ﺑﺎ اﺳﺘﻘﺮار ﯾﻚ ھﯿﺌﺖ ﻣﻘﻨﻨﺔ ﺳﺴﺖ ﺑﻨﯿﺎد‪ ،‬اﺻﻼﺣﺎت ﻣﺎﻧﺘﮕﯿﻮ‪ -‬ﭼﻤﺰﻓﺮد‪،‬‬
‫و ﺳﺮاﻧﺠﺎم ھﻢ ﺑﺎ ﻛﺸﺘﺎر اﻣﺮﯾﺘﺴﺎر روﺑﮫرو ﺷﺪ‪ .‬ﮔﺎﻧﺪي از اﯾﻦ اوﺿﺎع ﺗﻜﺎن ﺧﻮرد و ﺑﮫ اﻗﺪام ﻗﺎﻃﻌﻲ‬
‫دﺳﺖ زد‪ :‬ﻧﺸﺎﻧﮭﺎﯾﻲ را ﻛﮫ‪ ،‬در ﻣﻮارد ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‪ ،‬از دوﻟﺘﮭﺎي ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺑﻮد ﺑﺮاي ﻧﺎﯾﺐاﻟﺴﻠﻄﻨﮫ ﭘﺲ‬
‫‪are‬‬

‫ﻓﺮﺳﺘﺎد‪ ،‬و اﻋﻼﻣﯿﮫاي ﺑﺮاي ھﻨﺪﯾﺎن ﺻﺎدر ﻛﺮد ﻛﮫ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺣﻜﻮﻣﺖ ھﻨﺪ ﺑﮫ ﻃﻮر ﻓﻌﺎل ﺑﮫ »ﻋﺪم‬
‫ھﻤﻜﺎري آرام« ﺑﺮﺧﯿﺰﻧﺪ‪ .‬ﻣﺮدم ﺑﮫ اﯾﻦ ﻧﺪا ﺑﺎ ﺧﻮﻧﺮﯾﺰي و ﺧﺸﻮﻧﺖ ﭘﺎﺳﺦ دادﻧﺪ‪ ،‬ﻧﮫ‪ -‬ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ ﮔﺎﻧﺪي ﺧﻮاﺳﺘﮫ‬
‫ﺑﻮد‪ -‬ﺑﺎ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺻﻠﺢآﻣﯿﺰ‪ .‬ﻣﺜﻼ‪ ،‬در ﺑﻤﺌﻲ ‪ 53‬ﻧﻔﺮ از ﭘﺎرﺳﯿﺎﻧﻲ را ﻛﮫ ﺑﺎ آﻧﺎن ھﻤﺪردي ﻧﻤﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﺸﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮔﺎﻧﺪي‪ ،‬ﻛﮫ ﺳﻮﮔﻨﺪ اھﯿﻤﺴﺎ ﺧﻮرده ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﯿﺎم دﯾﮕﺮي ﻓﺮﺳﺘﺎد و در آن از ﻣﺮدم ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻛﺮد‪ ،‬ﭼﻮن ﻛﺎر‬
‫»ﻋﺪم ھﻤﻜﺎري آرام« ﺑﮫ اﺳﺘﻘﺮار ﺣﻜﻮﻣﺖ اوﺑﺎش ﻣﻨﺠﺮ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﮭﺘﺮ آن اﺳﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻧﮭﻀﺖ ﺑﮫ ﺗﻌﻮﯾﻖ‬
‫‪set‬‬

‫اﻓﺘﺪ‪ .‬در ﺗﺎرﯾﺦ ﻛﻤﺘﺮ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده ﺑﻮد ﻛﮫ ﻣﺮدي‪ ،‬در ﭘﯿﺮوي از اﺻﻮل و ﺗﺤﻘﯿﺮ ﻣﺼﻠﺤﺖ و ﺷﮭﺮت‪ ،‬ﺗﺎ اﯾﻦ‬
‫ﺣﺪ از ﺧﻮد ﺟﺴﺎرت ﻧﺸﺎن داده ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻠﺖ از ﺗﺼﻤﯿﻢ او ﺣﯿﺮت ﻛﺮد؛ ﭼﮫ‪ ،‬ﺧﻮد را در آﺳﺘﺎﻧﺔ ﭘﯿﺮوزي‬
‫ﻣﻲدﯾﺪ‪ ،‬و در اﯾﻦ اﻣﺮ »ﻛﮫ اھﻤﯿﺖ اﺳﺒﺎب و وﺳﺎﯾﻞ ﺑﺎﯾﺪ ھﻤﺴﻨﮓ ﻏﺎﯾﺖ و ھﺪف ﺑﺎﺷﺪ« ﺗﻮاﻓﻖ ﻧﺪاﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻻﺟﺮم ﺷﮭﺮت ﻣﮭﺎﺗﻤﺎ ﺳﺨﺖ ﺗﻨﺰل ﻛﺮد‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫درﺳﺖ در ھﻤﯿﻦ اﯾﺎم )ﻣﺎرس ‪ (1922‬ﺑﻮد ﻛﮫ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﺮﻓﺖ او را ﺗﻮﻗﯿﻒ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎوﻣﺘﻲ ﻧﻜﺮد‪،‬‬
‫از ﮔﺮﻓﺘﻦ وﻛﯿﻞ ﺧﻮدداري ورزﯾﺪ‪ ،‬و ھﯿﭻ دﻓﺎﻋﻲ از ﺧﻮد ﺑﮫ ﻋﻤﻞ ﻧﯿﺎورد‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﮫ دادﺳﺘﺎن او را ﻣﺘﮭﻢ‬
‫ﻛﺮد ﻛﮫ ﺑﺎ ﻧﻮﺷﺘﮫھﺎﯾﺶ ﻣﺴﺌﻮل ﺧﺸﻮﻧﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﻠﻮاي ‪ 1921‬را ﺑﺮاﻧﮕﯿﺨﺘﮫ‪ ،‬ﮔﺎﻧﺪي ﺑﺎ ﻋﺒﺎراﺗﻲ ﭘﺎﺳﺦ‬
‫داد ﻛﮫ او را ﻧﺎﮔﮭﺎن ﺑﮫ اﻓﺘﺨﺎر رﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫‪pym‬‬

‫ﻣﺎﯾﻠﻢ ﺗﻤﺎم ﺳﺮزﻧﺸﻲ را ﻛﮫ ﻣﺪﻋﻲاﻟﻌﻤﻮم ﻓﺎﺿﻞ در زﻣﯿﻨﺔ ﺣﻮادث ﺑﻤﺒﺌﻲ‪ ،‬ﻣﺪرس‪ ،‬و ﭼﻮريﭼﻮرا ﺑﺮدوش‬
‫ﻣﻦ ﮔﺬاﺷﺘﮫاﻧﺪ ﺑﭙﺬﯾﺮم‪ .‬ﻋﻤﯿﻘًﺎ ﺑﺮ اﯾﻦ ﺣﻮادث ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﻢ و ﺷﺒﮭﺎي ﻣﺘﻮاﻟﻲ ﺑﺎ اﯾﻦ ﻓﻜﺮ ﺑﮫ ﺧﻮاب ﻣﻲروم‪ ،‬و‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺑﺮاي ﻣﻦ ﻏﯿﺮﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺧﻮد را از اﯾﻦ ﺟﻨﺎﯾﺎت ﺷﯿﻄﺎﻧﻲ ﺟﺪا ﺑﺪاﻧﻢ… ﻣﺪﻋﻲاﻟﻌﻤﻮم ﻓﺎﺿﻞ ﻛﺎﻣﻼ ﺣﻖ‬
‫دارﻧﺪ ﻛﮫ ﻣﻲﮔﻮﯾﻨﺪ ﻣﻦ‪ ،‬در ﻣﻘﺎم ﻣﺮدي ﻛﮫ ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ دارد‪ ،‬ﻣﺮدي ﻛﮫ از ﺳﮭﻢ ﺧﻮﺑﻲ از ﺗﺮﺑﯿﺖ ﺑﺮﺧﻮردار‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ …،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮫ ﻧﺘﺎﯾﺞ ھﺮ ﯾﻚ از اﻋﻤﺎﻟﻢ آﮔﺎه ﺑﺎﺷﻢ‪.‬ﻣﻦ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻢ ﻛﮫ دارم ﺑﺎ آﺗﺶ ﺑﺎزي ﻣﻲﻛﻨﻢ‪ ،‬و ﺗﻦ‬

‫‪.co‬‬
‫ﺑﮫ ﻣﮭﻠﻜﮫ دادم‪ ،‬و اﮔﺮ آزاد ﺑﻮدم ﺑﺎز ھﻤﯿﻦ ﻛﺎر را ﻣﻲﻛﺮدم‪ .‬اﻣﺮوز ﺻﺒﺢ اﺣﺴﺎس ﻣﻲﻛﺮدم ﻛﮫ اﮔﺮ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﺒﻲ را ﻛﮫ اﻟﺴﺎﻋﮫ اﯾﻨﺠﺎ ﮔﻔﺘﻢ ﻧﮕﻮﯾﻢ‪ ،‬دراﻧﺠﺎم وﻇﯿﻔﮫام ﻛﻮﺗﺎھﻲ ﻛﺮدهام‪.‬‬

‫ﻣﻦ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻢ از ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺑﭙﺮھﯿﺰم‪ .‬اﻛﻨﻮن ھﻢ ﻣﻲﺧﻮاھﻢ از ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺑﭙﺮھﯿﺰم‪ .‬ﻋﺪم ﺧﺸﻮﻧﺖ اوﻟﯿﻦ رﻛﻦ‬
‫اﯾﻤﺎن ﻣﻦ اﺳﺖ‪ ،‬و آﺧﺮﯾﻦ رﻛﻦ ﻋﻘﯿﺪة ﻣﻦ ﻧﯿﺰ ھﺴﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﻦ ﻣﻲﺑﺎﯾﺴﺖ راھﻲ را ﺑﺮﻣﻲﮔﺰﯾﺪم‪ .‬ﯾﺎ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﻲﺑﺎﯾﺴﺖ ﺑﮫ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺗﻦ ﻣﻲدادم ﻛﮫ ﺑﮫ ﻛﺸﻮر ﻣﻦ اﯾﻦ ﻟﻄﻤﺎت ﺟﺒﺮانﻧﺎﭘﺬﯾﺮ را وارد آورده اﺳﺖ‪ ،‬ﯾﺎ ﺧﻄﺮ‬
‫ﺧﺸﻢ دﯾﻮاﻧﮫوار ﻣﺮدﻣﻲ را ﺑﮫ ﺟﺎن ﻣﻲﺧﺮﯾﺪم ﻛﮫ ﭼﻮن ﺣﻘﯿﻘﺖ را از ﻟﺒﺎن ﻣﻦ ﻣﻲﻓﮭﻤﯿﺪﻧﺪ ﻗﯿﺎم ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻲداﻧﻢ ﻛﮫ ﻣﺮدﻣﻢ ﮔﺎه ﮔﺎه دﺳﺖ ﺑﮫ دﯾﻮاﻧﮕﯿﮭﺎﯾﻲ زدهاﻧﺪ؛ از اﯾﻦ ﺑﺎﺑﺖ از ﺗﮫ دل ﻣﺘﺄﺳﻔﻢ‪ ،‬و از آن رو اﯾﻨﺠﺎ‬
‫ھﺴﺘﻢ ﻛﮫ‪ ،‬ﻧﮫ ﻓﻘﻂ ﺑﮫ ﻛﯿﻔﺮي ﺳﺒﻚ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺑﮫ ﺷﺪﯾﺪﺗﺮﯾﻦ ﻣﺠﺎزاﺗﮭﺎ ﺗﻦ دردھﻢ‪ .‬ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺗﺮﺣﻢ ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ‪.‬‬
‫ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺗﺨﻔﯿﻒ ھﻢ ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ‪ .‬ﭘﺲ‪ ،‬ﻣﻦ اﯾﻨﺠﺎ ھﺴﺘﻢ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﮫ ﺧﺎﻃﺮ آﻧﭽﮫ در ﻗﺎﻧﻮن ﺟﻨﺎﯾﺖ ﻋﻤﺪي ﺷﻤﺮده‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬و ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﻋﺎﻟﯿﺘﺮﯾﻦ وﻇﯿﻔﺔ ھﺮ ﺷﺎرﻣﻨﺪي اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻲ ﺗﺴﻠﯿﻢ ﺷﺪﯾﺪﺗﺮﯾﻦ ﻣﺠﺎزاﺗﻲ ﺷﻮم‬
‫ﻛﮫ ﻣﺴﺘﺤﻖ آﻧﻢ‪.‬‬

‫ﻗﺎﺿﻲ در ﻧﮭﺎﯾﺖ ﺗﺄﺳﻒ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ ﻣﺠﺒﻮر اﺳﺖ او را ﺑﮫ زﻧﺪان ﺑﻔﺮﺳﺘﺪ‪ -‬ﻛﺴﻲ را ﻛﮫ ﻣﯿﻠﯿﻮﻧﮭﺎ ﺗﻦ از‬
‫ھﻤﻮﻃﻨﺎﻧﺶ »وﻃﻨﭙﺮﺳﺖ ﺑﺰرگ و رھﺒﺮ ﺑﺰرگ« ﻣﻲداﻧﻨﺪ؛ ﻗﺎﺿﻲ ﺗﺼﺪﯾﻖ ﻛﺮد ﻛﮫ ﺣﺘﻲ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﮔﺎﻧﺪي‬
‫او را ﺑﮫ ﭼﺸﻢ ﻣﺮدي ﻧﮕﺎه ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ »آرﻣﺎﻧﮭﺎي ﺑﺰرگ‪ ،‬و زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ ﺷﺮاﻓﺘﻤﻨﺪاﻧﮫ و ﭘﺎك« دارد‪.‬‬
‫@‪h‬‬
‫ﺳﺮاﻧﺠﺎم‪ ،‬او را ﺑﮫ ﺷﺶ ﺳﺎل ﺣﺒﺲ ﻣﺤﻜﻮم ﻛﺮد‪.‬‬

‫ﮔﺎﻧﺪي را ﺑﮫ ﺳﻠﻮل ﻣﺠﺮد اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺷﻜﺎﯾﺘﻲ ﻧﻜﺮد‪ .‬ﻣﻲﻧﻮﯾﺴﺪ »ھﯿﭻ ﯾﻚ از زﻧﺪاﻧﯿﮭﺎي دﯾﮕﺮ را‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ ﺑﺒﯿﻨﻢ‪ ،‬ﮔﺮﭼﮫ واﻗﻌﺎً ﻧﻤﻲﻓﮭﻤﻢ ﭼﮕﻮﻧﮫ ﻣﻌﺎﺷﺮت ﻣﻦ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﮫ آﻧﺎن آﺳﯿﺐ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ «.‬وﻟﻲ‬
‫»ﺷﺎدم‪ .‬ﺳﺮﺷﺖ ﻣﻦ ﺗﻨﮭﺎﯾﻲ را دوﺳﺖ دارد‪ .‬ﻣﻦ آراﻣﺶ را دوﺳﺖ دارم‪ .‬و اﻛﻨﻮن اﯾﻦ ﻓﺮﺻﺖ را دارم ﻛﮫ‬
‫ﺑﮫ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺗﻲ ﺳﺮﮔﺮم ﺑﺎﺷﻢ ﻛﮫ در ﺟﮭﺎن ﺑﯿﺮون‪ ،‬ﻧﺎﮔﺰﯾﺮ‪ ،‬از آﻧﮭﺎ ﻏﺎﻓﻞ ﺑﻮدم‪ «.‬ﺑﺎ ﭘﺸﺘﻜﺎر ﺑﺴﯿﺎر ﺑﮫ ﺧﻮاﻧﺪن‬
‫‪are‬‬

‫آﺛﺎر ﺑﯿﻜﻦ‪ ،‬ﻛﺎرﻻﯾﻞ‪ ،‬راﺳﻜﯿﻦ‪ ،‬اﻣﺮس‪ ،‬ﺛﻮرو‪ ،‬و ﺗﻮﻟﺴﺘﻮي ﭘﺮداﺧﺖ‪ ،‬و ﺳﺎﻋﺎت ﻣﺘﻤﺎدي ﺑﺎ ﺑﻦ ﺟﺎﻧﺴﻦ و‬
‫واﻟﺘﺮﺳﻜﺎت ﺧﻮد را ﺗﺴﻼ ﻣﻲﺑﺨﺸﯿﺪ‪ .‬ﺑﺎرھﺎ ﺑﮭﺎﮔﺎواد‪-‬ﮔﯿﺘﺎ را ﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬زﺑﺎﻧﮭﺎي ﺳﺎﻧﺴﻜﺮﯾﺖ‪ ،‬ﺗﺎﻣﯿﻞ‪ ،‬و اردو‬
‫را ﻓﺮاﮔﺮﻓﺖ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ھﻢ ﺑﮫ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻧﺎﻣﮫ ﺑﻨﻮﯾﺴﺪ و ھﻢ ﺑﺎ ﺗﻮدة ﻣﺮدم ﺻﺤﺒﺖ ﺑﻜﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي دورة ﺷﺶ‬
‫ﺳﺎﻟﺔ ﺣﺒﺲ ﺧﻮد ﺑﺮﻧﺎﻣﺔ ﻣﻔﺼﻠﻲ ﺑﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌﮫ و ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺗﮭﯿﮫ ﻛﺮد‪ ،‬و در ﻛﻤﺎل دﻗﺖ آن را ﺑﮫ ﻣﻮﻗﻊ اﺟﺮا‬
‫ﮔﺬارد‪ ،‬ﺗﺎ آﻧﻜﮫ ﺣﺎدﺛﮫاي روي داد‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﻮرد‪ ،‬ﺧﻮد ﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ﺑﺎ ﺷﺎدي ﺟﻮان ﺑﯿﺴﺖ و ﭼﮭﺎرﺳﺎﻟﮫ ﺑﮫ‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ آن ﻛﺘﺎﺑﮭﺎ ﻣﻲﻧﺸﺴﺘﻢ و ﭘﻨﺠﺎه و ﭼﮭﺎر ﺳﺎل ﺳﻦ و ﺟﺴﻢ ﻧﺎﺗﻮاﻧﻢ را از ﯾﺎد ﻣﻲﺑﺮدم‪«.‬‬

‫ﺑﯿﻤﺎري آﭘﺎﻧﺪﯾﺴﯿﺖ از زﻧﺪان ﻧﺠﺎﺗﺶ داد‪ ،‬و ﻃﺐ ﻏﺮﺑﻲ‪ ،‬ﻛﮫ او ﻏﺎﻟﺒﺎً از آن ﺧﺮده ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ ﻣﻮﺟﺐ‬
‫ﺑﮭﺒﻮدﯾﺶ ﺷﺪ‪ .‬ﺟﻤﻌﯿﺖ ﻋﻈﯿﻤﻲ دم درھﺎي زﻧﺪان ﺟﻤﻊ ﺷﺪﻧﺪ ﺗﺎ او را ﺑﮫ ھﻨﮕﺎم ﺧﺎرج ﺷﺪن ﺑﺒﯿﻨﻨﺪ‪ ،‬و‬
‫ﻣﻮﻗﻌﻲ ﻛﮫ او رد ﻣﻲﺷﺪ ﺧﯿﻠﯿﮭﺎ ﺑﮫ ﺟﺎﻣﺔ ﺧﺸﻨﺶ ﺑﻮﺳﮫ ﻣﻲزدﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ او از ﺳﯿﺎﺳﺖ و ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ در‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﻨﻈﺮ ﻋﺎم ﭘﺮھﯿﺰ ﻛﺮد‪ ،‬ﺿﻌﻒ و ﺑﯿﻤﺎري را ﺑﮭﺎﻧﮫ آورد و در ﻣﺪرﺳﮫاش‪ ،‬در اﺣﻤﺪآﺑﺎد‪ ،‬ﮔﻮﺷﮫ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬و‬
‫ﺳﺎﻟﮭﺎي ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺎ ﺷﺎﮔﺮداﻧﺶ در اﻧﺰواي آراﻣﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﻛﺮد‪ .‬اﻣﺎ‪ ،‬از آن ﺧﻠﻮﺗﮕﺎه‪ ،‬ھﺮ ھﻔﺘﮫ‪ ،‬از ﻃﺮﯾﻖ‬
‫ھﻔﺘﮫﻧﺎﻣﮫاش ﺑﮫ ﻧﺎم ھﻨﺪ ﺟﻮان‪ ،‬ﺳﺮﻣﻘﺎﻟﮫھﺎﯾﻲ در ﺗﺸﺮﯾﺢ ﻓﻠﺴﻔﮫاش در ﺑﺎرة اﻧﻘﻼب و زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻨﺘﺸﺮ‬
‫ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬از ﭘﯿﺮواﻧﺶ ﺧﻮاﺳﺖ ﻛﮫ از ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺑﭙﺮھﯿﺰﻧﺪ‪ ،‬ﻧﮫ ﻓﻘﻂ ﺑﮫ اﯾﻦ دﻟﯿﻞ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻛﺎر ﺧﻮدﻛﺸﻲ اﺳﺖ‪،‬‬
‫‪pym‬‬

‫وھﻨﺪ ھﯿﭻ ﺗﻔﻨﮕﻲ ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺑﮫ اﯾﻦ دﻟﯿﻞ ﻛﮫ اﺳﺘﺒﺪادي ﺟﺎي اﺳﺘﺒﺪاد دﯾﮕﺮي را ﻣﻲﮔﯿﺮد و ﺑﺲ؛ ﺑﮫ آﻧﺎن‬
‫ﻣﻲﮔﻔﺖ‪» :‬ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﮫ ﻣﺎ ﻣﻲآﻣﻮزد ﻛﮫ آﻧﺎﻧﻲ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﯿﺸﻚ ﺑﮫ اﻧﮕﯿﺰهھﺎي ﺷﺮﯾﻒ و ارﺟﻤﻨﺪ‪ ،‬آزﻣﻨﺪان را‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫ﺗﻮﺳﻞ ﺑﮫ زور‪ ،‬از اﻣﺘﯿﺎزات ﺧﻮد ﻣﺤﺮوم ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﻮﺑﺔ ﺧﻮد ﺷﻜﺎر ﺑﯿﻤﺎري ﻣﻐﻠﻮﺑﺎن ﺷﺪهاﻧﺪ… اﮔﺮ‬
 ‫‪m‬‬
‫ھﻨﺪ ﺑﮫ دﺳﺘﺎوﯾﺰھﺎي ﺧﺸﻦ رو آورد‪ ،‬ﻣﻦ ﻋﻼﻗﮫام را ﺑﮫ آزادي آن از دﺳﺖ ﺧﻮاھﻢ داد‪ .‬زﯾﺮا ﺛﻤﺮة اﯾﻦ‬
‫ﮔﻮﻧﮫ دﺳﺘﺎوﯾﺰھﺎ ﻧﮫ آزادي‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺑﺮدﮔﻲ اﺳﺖ‪«.‬‬

‫‪.co‬‬
‫دوﻣﯿﻦ رﻛﻦ ﻋﻘﯿﺪة او رد ﻗﻄﻌﻲ ﺻﻨﻌﺖ ﺟﺪﯾﺪ ﺑﻮد‪ ،‬و‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ روﺳﻮ‪ ،‬ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﮫ زﻧﺪﮔﻲ ﺳﺎدة ﻛﺸﺎورزي‬
‫و ﺻﻨﻌﺖ ﺧﺎﻧﮕﻲ روﺳﺘﺎھﺎ را ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﺑﻮد‪ .‬ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﮔﺎﻧﺪي‪ ،‬ﻣﺤﺒﻮس ﺷﺪن ﻣﺮدان و زﻧﺎن در‬
‫ﻛﺎرﺧﺎﻧﮫھﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺎﺷﯿﻨﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ در ﻣﺎﻟﻜﯿﺖ‬

‫ھﺮﮔﺰ ﺷﻜﻞ ﺗﻤﺎمﺷﺪة آﻧﮭﺎ را ﻧﺨﻮاھﻨﺪ دﯾﺪ‪ ،‬راه ﻏﯿﺮﻣﺴﺘﻘﯿﻤﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ اﻧﺴﺎﻧﯿﺖ را در زﯾﺮ ﺗﻮدهاي از‬

‫‪oo‬‬
‫ﻛﺎﻻھﺎي ﺑﻲارزش دﻓﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﮫ ﻋﻘﯿﺪة او‪ ،‬ﺗﻮﻟﯿﺪات ﻣﺎﺷﯿﻨﻲ ﻏﯿﺮﻻزم اﺳﺖ؛ )ﻧﯿﺮوي( ﻛﺎري ﻛﮫ ﺑﺎ ﺑﮫ‬
‫ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻦ آﻧﮭﺎ اﻧﺪوﺧﺘﮫ ﺷﻮد‪ ،‬در ﺳﺎﺧﺖ و ﺗﻌﻤﯿﺮ آﻧﮭﺎ ﻣﺼﺮف ﻣﻲﺷﻮد؛ ﯾﺎ اﮔﺮ واﻗﻌﺎً )ﻧﯿﺮوي( ﻛﺎري‬
‫اﻧﺪوﺧﺘﮫ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺮاي ﻛﺎرﮔﺮ ﺳﻮدي ﻧﺪارد‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺑﮫ ﺳﻮد ﺳﺮﻣﺎﯾﮫدار اﺳﺖ؛ ﻛﺎرﮔﺮ‪ ،‬ﺑﺎ ﻗﺪرت ﺗﻮﻟﯿﺪي ﺧﺎص‬
‫ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﮫ ھﺮاس »ﺑﯿﻜﺎري ﺻﻨﻌﺘﻲ« دﭼﺎر ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬از اﯾﻦ رو ﻧﮭﻀﺖ ﺳﻮدﯾﺸﻲ را ﻛﮫ ﺗﯿﻠﻚ در ‪1905‬‬
‫اﻋﻼم ﻛﺮده ﺑﻮد از ﻧﻮ ﺑﺮﭘﺎ ﻛﺮد؛ ﺧﻮد ﺗﻮﻟﯿﺪي )ﺳﻮدﯾﺸﻲ( ﻣﻲﺑﺎﯾﺴﺖ ﺑﮫ ﺳﻮراج‪ ،‬ﯾﺎ ﺧﻮدﻣﺨﺘﺎري‪ ،‬اﻓﺰوده‬

‫‪yah‬‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﮔﺎﻧﺪي ﺑﮫ ﻛﺎر ﺑﺮدن ﭼﺮﻛﮫ‪ ،‬ﯾﺎ ﭼﺮﺧﺔ رﯾﺴﻨﺪﮔﻲ‪ ،‬را ﻧﺸﺎﻧﺔ ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺻﺎدﻗﺎﻧﮫ ﺑﮫ ﻧﮭﻀﺖ ﻣﻠﻲ‬
‫ﻣﻲداﻧﺴﺖ؛ او از ھﺮ ھﻨﺪي‪ ،‬ﺣﺘﻲ از ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪﺗﺮﯾﻨﺸﺎن‪ ،‬ﺧﻮاﺳﺖ ﻛﮫ ﭘﺎرﭼﮫھﺎي دﺳﺘﺒﺎف ﺑﭙﻮﺷﻨﺪ و‬
‫ﻣﻨﺴﻮﺟﺎت ﺑﯿﮕﺎﻧﮫ و ﻣﺎﺷﯿﻨﻲ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ را ﻃﺮد ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ در زﻣﺴﺘﺎن ﻣﻼلآور‪ ،‬ﺑﺎر دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺧﺎﻧﮫھﺎي ھﻨﺪ‬
‫ﭘﺮاز آواز ﭼﺮﺧﺔ رﯾﺴﻨﺪﮔﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﭘﺎﺳﺦ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻧﺪا ھﻤﮕﺎﻧﻲ ﻧﺒﻮد؛ ﺗﺎرﯾﺦ را در ﻣﺴﯿﺮش ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻛﺮدن دﺷﻮار اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ھﻨﺪ در اﯾﻦ ﻛﺎر‬
‫@‪h‬‬
‫ﻛﻮﺷﺎ ﺑﻮد‪ .‬داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ھﻨﺪي در ھﻤﮫ ﺟﺎ ﻛﺪر ﻣﻲﭘﻮﺷﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻧﻮان ﺑﺰرﮔﺰاده ﺳﺎرﯾﮭﺎي اﺑﺮﯾﺸﻤﻲ ژاﭘﻨﻲ را‬
‫ﻛﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ و ﭘﺎرﭼﮫھﺎي ﺧﺸﻦ دﺳﺘﺒﺎف ﭘﻮﺷﯿﺪﻧﺪ؛ روﺳﭙﯿﺎن در روﺳﭙﯿﺨﺎﻧﮫھﺎ‪ ،‬و ﻣﺤﻜﻮﻣﺎن در زﻧﺪاﻧﮭﺎ‪،‬‬
‫ﻧﺦرﯾﺴﻲ آﻏﺎز ﻛﺮدﻧﺪ؛ و در ﺑﺴﯿﺎري از ﺷﮭﺮھﺎي ﺑﺰرگ‪ ،‬ﻣﺜﻞ روزﮔﺎر ﺳﺎووﻧﺎروﻻ‪ ،‬ﺟﺸﻨﮭﺎي ﺑﺰرگ‬
‫ﻣﺰﺧﺮﻓﺎتﺳﻮزي ﺗﺮﺗﯿﺐ دادﻧﺪ ﻛﮫ در آن ھﻨﺪﯾﺎن و ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ‪ ،‬از ﺧﺎﻧﮫھﺎ و اﻧﺒﺎرھﺎﯾﺸﺎن‪ ،‬ﺗﻤﺎم‬
‫ﭘﺎرﭼﮫھﺎي ﺧﺎرﺟﻲ را ﺑﯿﺮون آورده‪ ،‬ﺑﮫ آﺗﺶ اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﻓﻘﻂ در ﯾﻚ روز‪ ،‬در ﺑﻤﺒﺌﻲ‪ 000،150‬ﻃﺎﻗﮫ‬
‫ﭘﺎرﭼﮫ را ﺑﮫ ﺷﻌﻠﮫھﺎي آﺗﺶ ﺳﭙﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪are‬‬

‫ﻧﮭﻀﺖ ﻛﻨﺎرهﮔﯿﺮي از ﺻﻨﻌﺖ در ھﻨﺪ ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮرد‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﮫ ﻣﺪت ﯾﻚ دھﮫ ﻧﻤﺎد ﺷﻮرش ﺑﻮد‪ ،‬و ﺑﮫ‬
‫ﻣﯿﻠﯿﻮﻧﮭﺎ ﻣﺮدم ﺧﺎﻣﻮش آن ﺧﻄﮫ وﺣﺪت و آﮔﺎھﻲ ﺳﯿﺎﺳﻲ ﺟﺪﯾﺪي ﺑﺨﺸﯿﺪ‪ .‬ھﻨﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ اﺳﺒﺎب و وﺳﺎﯾﻞ دو‬
‫دل ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ »ھﺪف« را ﮔﺮاﻣﻲ ﻣﻲداﺷﺖ؛ و اﮔﺮ ﭼﮫ در ﺳﯿﺎﺳﺘﻤﺪاري ﮔﺎﻧﺪي ﺗﺮدﯾﺪ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﻗﺪﺳﯿﺖ او‬
‫را ﺑﮫ ﺟﺎن ﻣﻲﭘﺬﯾﺮﻓﺖ‪ ،‬و در ﯾﻚ ﻟﺤﻈﮫ‪ ،‬در ﺣﺮﻣﺖ ﻧﮭﺎدن ﺑﮫ او‪ ،‬ﺟﻤﻠﮕﻲ ﯾﮕﺎﻧﮫ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺗﺎﮔﻮر درﺑﺎرة او‬
‫‪set‬‬

‫ﭼﻨﯿﻦ ﮔﻔﺘﮫ اﺳﺖ‪:‬‬

‫او در آﺳﺘﺎﻧﺔ ﻛﻠﺒﮫھﺎي ھﺰاران ﺑﯿﻨﻮا ﻣﻲاﯾﺴﺘﺎد‪ ،‬و ھﻤﭽﻮن آﻧﺎن ﺟﺎﻣﮫ ﻣﻲﭘﻮﺷﯿﺪ‪ .‬ﺑﺎ آﻧﺎن ﺑﮫ زﺑﺎن ﺧﻮدﺷﺎن‬
‫ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻔﺖ‪ .‬در اﯾﻨﺠﺎ ﭘﯿﻜﺮ او ﻻاﻗﻞ ﺣﻘﯿﻘﺖ زﻧﺪة ﻣﺠﺴﻢ ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﮫ ﺻﺮف ﻣﻨﻘﻮﻻﺗﻲ از ﻛﺘﺎﺑﮭﺎ‪ .‬ﺑﮫ اﯾﻦ‬
‫دﻟﯿﻞ‪» ،‬ﻣﮭﺎﺗﻤﺎ« ﻧﺎم ﺣﻘﯿﻘﻲ اوﺳﺖ‪ ،‬و اﯾﻦ ﻧﺎﻣﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺮدم ھﻨﺪ ﺑﮫ او دادهاﻧﺪ‪ ،‬ﺟﺰ او ﭼﮫ ﻛﺴﻲ ﺣﺲ‬
‫‪an‬‬

‫ﻛﺮده اﺳﺖ ﻛﮫ ھﻤﺔ ھﻨﺪﯾﺎن ﮔﻮﺷﺖ و ﺧﻮن او را‬

‫دارﻧﺪ؟… ﻣﻮﻗﻌﻲ ﻛﮫ ﻋﺸﻖ ﺑﮫ درﺧﺎﻧﺔ ھﻨﺪ آﻣﺪ‪ ،‬آن در ﻛﺎﻣﻼ ﮔﺸﺎده ﺑﻮد… ﺑﮫ ﻧﺪاي ﮔﺎﻧﺪي ﻏﻨﭽﺔ ﻋﻈﻤﺖ‬
‫ﻧﻮﯾﻦ ھﻨﺪ ﺷﻜﻔﺘﮫ ﺷﺪ‪ ،‬ﻛﻤﺎ اﯾﻨﻜﮫ در روزﮔﺎري ﻛﮫ ﺑﻮدا ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻣﮭﺮ و ھﻤﺪردي را در ﻣﯿﺎن ﻣﻮﺟﻮدات‬
‫‪pym‬‬

‫زﻧﺪه اﻋﻼم ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬ھﻨﺪ ﺷﻜﻮﻓﺎ ﺷﺪ‪ .‬ﻧﺪاي ﮔﺎﻧﺪي در ﻋﻈﻤﺖ ﺟﺪﯾﺪي ﺷﻜﻮﻓﺎ ﺷﺪ‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫وﻇﯿﻔﺔ ﮔﺎﻧﺪي ﻣﺘﺤﺪ ﻛﺮدن ھﻨﺪ ﺑﻮد‪ ،‬و او آن وﻇﯿﻔﮫ را ﺑﮫ اﻧﺠﺎم رﺳﺎﻧﺪ‪ .‬وﻇﺎﯾﻒ دﯾﮕﺮ ﭼﺸﻢ ﺑﮫ راه ﻣﺮدان‬
‫دﯾﮕﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫‪ – VII‬وداع ﺑﺎ ھﻨﺪ‬
‫ﻣﻮرخ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺎرﯾﺦ ھﻨﺪ را ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﺼﺮ‪ ،‬ﺑﺎﺑﻞ‪ ،‬ﯾﺎ آﺷﻮر ﺑﮫ ﭘﺎﯾﺎن ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﺗﺎرﯾﺦ ھﻨﺪ‬
‫ھﻤﭽﻨﺎن در ﺗﻜﺎﻣﻞ‪ ،‬و ﺗﻤﺪن آن ھﻨﻮز در ﻛﺎر ﺧﻼﻗﯿﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮھﻨﮓ اﯾﻦ ﻛﺸﻮر‪ ،‬از راه ﺗﻤﺎس ﻓﻜﺮي ﺑﺎ‬
‫ﻏﺮب‪ ،‬ﺟﺎﻧﻲ ﺗﺎزه ﮔﺮﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ ،‬و ادﺑﯿﺎﺗﺶ اﻣﺮوز‪ ،‬ھﻤﭽﻮن ادﺑﯿﺎت دﯾﮕﺮ ﻛﺸﻮرھﺎ‪ ،‬ﺑﺎرآور و ﺳﺘﻮدﻧﻲ‬

‫‪oo‬‬
‫اﺳﺖ‪ .‬از ﻧﻈﺮ روﺣﻲ‪ ،‬ھﻨﻮز ﺑﺎ ﺧﺮاﻓﺎت و ذﺧﯿﺮة ﻋﻈﯿﻢ اﻻھﯿﺎت ﺧﻮد در ﻛﺸﻤﻜﺶ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮان‬
‫ﮔﻔﺖ ﻛﮫ اﺳﯿﺪھﺎي ﻋﻠﻢ ﻧﻮﯾﻦ ﺑﺎ ﭼﮫ ﺳﺮﻋﺘﻲ اﯾﻦ ﺧﺪاﯾﺎن ﺑﯿﺮون از ﺷﻤﺎر را در ﺧﻮد ﺣﻞ ﺧﻮاھﺪ ﻛﺮد‪ .‬از‬
‫ﻧﻈﺮ ﺳﯿﺎﺳﻲ‪ ،‬ﺻﺪ ﺳﺎل اﺧﯿﺮ ﭼﻨﺎن وﺣﺪﺗﻲ ﺑﮫ ھﻨﺪ ﺑﺨﺸﯿﺪه ﻛﮫ در ﮔﺬﺷﺘﮫ اﯾﻦ ﻛﺸﻮر ﻛﻤﺘﺮ ﻧﻈﯿﺮ داﺷﺘﮫ‬
‫اﺳﺖ‪ :‬اﯾﻦ وﺣﺪت‪ ،‬ﻧﯿﻤﻲ وﺣﺪت ﯾﻚ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﯿﮕﺎﻧﮫ‪ ،‬و ﻧﯿﻤﻲ دﯾﮕﺮ وﺣﺪت ﯾﻚ زﺑﺎن ﺑﯿﮕﺎﻧﮫ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ‬

‫‪yah‬‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮ از ھﻤﺔ اﯾﻨﮭﺎ وﺣﺪت اﺷﺘﯿﺎق ﺑﮫ آزادي اﺳﺖ ﻛﮫ ھﻤﮫ را ﺑﮫ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﭘﯿﻮﻧﺪ ﻣﻲدھﺪ‪ .‬ھﻨﺪ‪ ،‬از ﻧﻈﺮ‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬در ﺣﺎل اﻧﺘﻘﺎل از اﺻﻮل ﺻﻨﻌﺖ ﻗﺮون وﺳﻄﺎﯾﻲ ﺑﮫ ﺻﻨﻌﺖ ﺟﺪﯾﺪ اﺳﺖ‪ -‬ﭼﮫ ﺧﻮب ﺑﺎﺷﺪ و ﭼﮫ‬
‫ﺑﺪ‪ .‬ﺛﺮوت و ﺗﺠﺎرﺗﺶ اﻓﺰاﯾﺶ ﺧﻮاھﺪ ﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬و ﭘﯿﺶ از ﭘﺎﯾﺎن اﯾﻦ ﻗﺮن‪ ،‬ﺑﯿﺸﻚ در ﺷﻤﺎر ﻗﺪرﺗﮭﺎي ﺑﺰرگ‬
‫ﺟﮭﺎﻧﻲ درﺧﻮاھﺪ آﻣﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﯿﻢ ادﻋﺎ ﻛﻨﯿﻢ ﻛﮫ اﯾﻦ ﺗﻤﺪن‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﻤﺪن ﻏﺮﺑﻲ‪ ،‬ھﻤﺎن رهآوردھﺎي ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﻲ را دارد ﻛﮫ ﻣﺼﺮ و‬
‫@‪h‬‬
‫ﺧﺎور ﻧﺰدﯾﻚ داﺷﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬ﭼﮫ اﯾﻦ دو ﺗﻤﺪن ﻧﯿﺎﻛﺎن ﺑﻼﻓﺼﻞ ﻓﺮھﻨﮓ ﻣﺎ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﮫ ﺗﺎرﯾﺦ ھﻨﺪ‪ ،‬ﭼﯿﻦ‪،‬‬
‫و ژاﭘﻦ در ﻣﺴﯿﺮ دﯾﮕﺮي ﺟﺮﯾﺎن داﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻓﻘﻂ در ﻋﺼﺮ ﺣﺎﺿﺮ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺗﻤﺎس آﻧﮭﺎ ﺑﺎ ﺟﺮﯾﺎن‬
‫زﻧﺪﮔﻲ ﻏﺮﺑﻲ آﻏﺎز ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻣﻲﻛﻮﺷﻨﺪ ﻛﮫ در آن ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬درﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ ھﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺘﻲ در ﺣﺼﺎر‬
‫ھﯿﻤﺎﻻﯾﺎ‪ ،‬رهآوردھﺎي ﺗﺮدﯾﺪﭘﺬﯾﺮي‪ ،‬ﻧﻈﯿﺮ دﺳﺘﻮر زﺑﺎن و ﻣﻨﻄﻖ‪ ،‬ﻓﻠﺴﻔﮫ و ﻓﺎﺑﻞ‪ ،‬ھﯿﭙﻨﻮﺗﯿﺴﻢ و ﺷﻄﺮﻧﺞ‪ ،‬و‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮ از ھﻤﺔ اﯾﻨﮭﺎ‪ ،‬ارﻗﺎم و ﺳﻠﺴﻠﺔ اﻋﺸﺎري ﺑﺮاي ﻣﺎ ﻓﺮﺳﺘﺎده‪ ،‬اﻣﺎ اﯾﻨﮭﺎ ﺟﻮھﺮ روح ھﻨﺪ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ؛ اﯾﻨﮭﺎ‬
‫در ﻣﻘﺎﯾﺴﮫ ﺑﺎ آﻧﭽﮫ ﻣﺎ ﺷﺎﯾﺪ در آﯾﻨﺪه از او ﺑﯿﺎﻣﻮزﯾﻢ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﻧﺎﭼﯿﺰ اﺳﺖ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ اﺧﺘﺮاع‪ ،‬ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬و‬
‫‪are‬‬

‫ﺗﺠﺎرت ﻗﺎرهھﺎ را ﺑﮫ ھﻢ ﺑﭙﯿﻮﻧﺪد‪ ،‬ﯾﺎ اﯾﻦ ﻣﺴﺘﺤﺪﺛﺎت ﻣﺎ را ﻧﺎﮔﮭﺎن ﺑﮫ زدوﺧﻮرد ﺑﺎ آﺳﯿﺎ ﺑﻜﺸﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎ‬
‫ﺗﻤﺪﻧﮭﺎي آن را دﻗﯿﻘﺘﺮ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﮫ ﻗﺮار ﺧﻮاھﯿﻢ داد‪ ،‬و ﺣﺘﻲ در‬

‫از راه و رﺳﻤﮭﺎ و اﻧﺪﯾﺸﮫھﺎي آن را ﺟﺬب ﺧﻮاھﯿﻢ ﻛﺮد‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ھﻨﺪ‪ -‬در ﭘﺎﺳﺦ ﻛﺸﻮرﮔﺸﺎﯾﻲ و ﺧﻮدﺑﯿﻨﻲ و‬
‫ﺗﺎراج‪ -‬ﺗﺴﺎھﻞ و ﻣﻼﯾﻤﺖ ﻣﺮدان ﭘﺨﺘﮫ‪ ،‬ﺧﺮﺳﻨﺪي و رﺿﺎي روح وارﺳﺘﮫ‪ ،‬آراﻣﻲ رواﻧﻲ روﺷﻦﺑﯿﻦ‪ ،‬و‬
‫‪set‬‬

‫ﻋﺸﻘﻲ اﻟﻔﺖﭘﺬﯾﺮ و ﺻﻔﺎﺑﺨﺶ‬

‫ﻛﺘﺎب ﺳﻮم‬

‫ﺧﺎور دور‬
‫‪an‬‬

‫ﻓﻐﻔﻮري ﻓﻦ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﺮدن ﻣﻲداﻧﺪ ﻛﮫ در زﻣﺎﻧﺶ ﺳﺨﻦﺳﺮاﯾﺎن ﺑﺂزادي ﺷﻌﺮ ﺳﺮاﯾﻨﺪ و ﻣﺮدم ﺑﮫ ﺑﺎزي و‬
‫ﻧﻤﺎﯾﺶ ﭘﺮدازﻧﺪ و ﺗﺎرﯾﺨﮕﺬاران ﺣﻘﯿﻘﺖ را ﺑﺮﮔﻮﯾﻨﺪ و وزﯾﺮان از اﻧﺪرز ﺑﺎز ﻧﺎﯾﺴﺘﻨﺪ و ﺗﮭﯿﺪﺳﺘﺎن از ﺧﺮاج‬
‫ﺷﻜﻮهﻛﻨﻨﺪ و داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﺑﮫ آواز ﺑﻠﻨﺪ درس ﺧﻮاﻧﻨﺪ و ﻛﺎرﮔﺮان ﻣﮭﺎرت ﺧﻮد را ﺳﺘﺎﯾﻨﺪ و ﻛﺎر ﺧﻮاھﻨﺪ و‬
‫ھﻤﮕﺎن در ھﺮ ﺑﺎره دم زﻧﻨﺪ و ﺳﺎﻟﺨﻮردﮔﺎن ﺑﺮ ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ ﺧﺮده ﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪pym‬‬

‫ﭘﯿﺎم اﻣﯿﺮ ﺷﺎﺋﻮ ﺑﮫ ﻓﻐﻔﻮر ﻟﻲواﻧﮓ‪) ،‬در ﺣﺪود ‪845‬قم(‬

 ‫‪m‬‬
‫ﺟﺪول ﮔﺎھﺸﻤﺎري ﺗﻤﺪن ﭼﯿﻦ‬

‫قم‬

‫‪.co‬‬
‫‪ :2205-2852‬ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯾﺎن داﺳﺘﺎﻧﻲ‬

‫‪ :2737-2852‬ﻓﻮﺷﻲ‬

‫‪ :2697-2737‬ﺷﻦ ﻧﻮﻧﮓ‬

‫‪oo‬‬
‫‪ :2597-2697‬ھﻮاﻧﮓ ﺗﻲ‬

‫‪ :2255-2356‬ﯾﻮ‬

‫‪yah‬‬
‫‪ :2205-2155‬ﺷﻮﯾﻦ‬

‫‪ :1766-2205‬دودﻣﺎن ﺷﯿﺎ‬

‫@‪h‬‬ ‫‪ :2197-2205‬ﯾﻮ‬

‫‪ :1766-1818‬ﭼﻲﯾﮫ ﻛﻮي‬

‫‪ :1123-1766‬دودﻣﺎن ﺷﺎﻧﮓ )وﯾﯿﻦ(‬

‫‪ :1753-1766‬ﺗﺎﻧﮓ‬
‫‪are‬‬

‫‪ :1194-1198‬ووﯾﻲ‪ ،‬ﻓﻐﻔﻮر ﺧﺪاﻧﺎﺷﻨﺎس‬

‫‪ :1123-1154‬ﭼﻮﺳﯿﻦ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﮫزﺷﺘﻜﺎري‬

‫‪ :255-1122‬دودﻣﺎن ﭼﻮ‬
‫‪set‬‬

‫‪ :1115-1122‬وو واﻧﮓ‬

‫‪ :1123‬ﺳﺎل ﺷﮭﺮت ون واﻧﮓ ﻣﺆﻟﻒ ‪0‬؟( »ﻛﺘﺎب ﺗﺤﻮﻻت«‬

‫‪an‬‬

‫‪ :1078-1115‬ﭼﻨﮓواﻧﮓ‬

‫‪ :1079-1115‬ﭼﻮﻛﻮﻧﮓ؛ ﻣﺆﻟﻒ)؟( »ﭼﻮ ﻟﻲ« ﯾﺎ »ﻗﺎﻧﻮن ﭼﻮ«‬

‫‪ :255-770‬ﻋﺼﺮ ﻣﻠﻮكاﻟﻄﻮاﯾﻔﻲ‬
‫‪pym‬‬

‫‪ :640-683‬ﻛﻮان ﭼﻮﻧﮓ‪ ،‬وزﯾﺮ اﻋﻈﻢ ﺗﺲ اي‬

 ‫‪m‬‬
‫‪ :517-604‬ﻻﺋﻮ‪ -‬ﺗﺰه)؟(‬

‫‪ :478-551‬ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس‬

‫‪.co‬‬
‫‪ :501‬ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس‪ ،‬ﻛﻼﻧﺘﺮ ﺑﺰرگ ﭼﻮﻧﮓ ﺗﻮ‬

‫‪ :498‬ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس‪ ،‬ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ ﺧﺪﻣﺎت ﻋﻤﻮﻣﻲ دراﻣﺎرات ﻟﻮ‬

‫‪ :497‬ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس‪ ،‬وزﯾﺮ ﺟﺮاﯾﻢ‬

‫‪oo‬‬
‫‪ :496‬ﻛﻨﺎرهﮔﯿﺮي ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس‬

‫‪ :483-496‬ﺳﺎﻟﮭﺎي آوارﮔﻲ ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس‬

‫‪yah‬‬
‫‪ :450‬ﺳﺎل ﺷﮭﺮت ﻣﻮﺗﻲ ﻓﯿﻠﺴﻮف‬

‫‪ :221-403‬دورة اﻣﺎرت ﺟﻨﮕﺎور‬

‫@‪h‬‬ ‫‪ :390‬ﺳﺎل ﺷﮭﺮت ﯾﺎﻧﮓ ﭼﻮي ﻓﯿﻠﺴﻮف‬

‫‪ :289-372‬ﻣﻨﺴﯿﻮس ﻓﯿﻠﺴﻮف‬

‫‪ :370‬ﺳﺎل ﺗﻮﻟﺪ ﭼﻮاﻧﮓ ﺗﺰه ﻓﯿﻠﺴﻮف‬

‫‪ :350‬ﺳﺎل ﻣﺮگ ﭼﻮﭘﯿﻨﮓ ﺷﺎﻋﺮ‬

‫‪are‬‬

‫‪ :305‬ﺳﺎل ﺗﻮﻟﺪ ﺷﻮنﺗﺰة ﻓﯿﻠﺴﻮف‬

‫‪ :233‬ﺳﺎل ﻣﺮگ ھﺎنﻓﻲ ﻣﻘﺎﻟﮫﻧﮕﺎر‬

‫‪ :222-230‬ﮔﺸﻮده ﺷﺪن و وﺣﺪت ﯾﺎﻓﺘﻦ ﭼﯿﻦ ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ ﺷﻲھﻮاﻧﮓ ﺗﻲ‬

‫‪set‬‬

‫‪ :206-255‬دودﻣﺎن ﭼﯿﻦ‬

‫‪ :211-221‬ﺷﻲھﻮاﻧﮓﺗﻲ‪» ،‬ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻓﻐﻔﻮر«‬

‫‪an‬‬

‫‪206‬قم‪ 221 -‬ﻣﯿﻼدي‪ :‬دودﻣﺎن ھﺎن‬

‫‪ :157-179‬ون ﺗﻲ‬

‫‪ :145‬ﺳﺎل ﺗﻮﻟﺪ ﺳﻮﻣﺎ ﭼﻲ ﯾﻦ ﻣﻮرخ‬

‫‪pym‬‬

‫‪ :87-140‬ووﺗﻲ‪ ،‬ﻓﻐﻔﻮر اﺻﻼحﻃﻠﺐ‬

 ‫‪m‬‬
‫ﻣﯿﻼدي‬

‫‪ :25-5‬واﻧﮓﻣﺎﻧﮓ‪ ،‬ﻓﻐﻔﻮر ﺟﺎﻣﻌﮫﮔﺮاي‬

‫‪.co‬‬
‫‪ :67‬آﻣﺪن آﯾﯿﻦ ﺑﻮداﯾﻲ ﺑﮫ ﭼﯿﻦ‬

‫ﻣﯿﻼدي‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮ ﻣﺪارك ﻣﻮﺟﻮد‬

‫‪oo‬‬
‫‪ :400-200‬ﺗﺎﺧﺘﮭﺎي ﺗﺎﺗﺎرھﺎ در ﭼﯿﻦ‬

‫‪ :264-221‬دورة ﻣﻠﻜﮭﺎي ﺳﮫﮔﺎﻧﮫ‬

‫‪yah‬‬
‫‪ :618-221‬دودﻣﺎﻧﮭﺎي ﻓﺮﻋﻲ‬

‫‪ :427-365‬ﺗﺎﺋﻮﭼﻲ ﯾﻦ ﺷﺎﻋﺮ‬

‫@‪h‬‬ ‫‪ :364‬ﺳﺎل ﺷﮭﺮت ﻛﻮﻛﺎي ﭼﻲ ﻧﻘﺎش‬

‫‪ :640-490‬ﻋﺼﺮ ﻋﻈﻤﺖ ﻣﺠﺴﻤﮫﺳﺎزي ﺑﻮداﯾﻲ‬

‫‪ :905-618‬دودﻣﺎن ﺗﺎﻧﮓ‬

‫‪ :627-618‬ﻛﺎﺋﻮ ﺗﺴﻮ‬
‫‪are‬‬

‫‪ :650-627‬ﺗﺎي ﺗﺴﻮﻧﮓ‬

‫‪ :716-651‬ﻟﻲﺳﻮﺷﻮن ﻧﻘﺎش‬

‫‪ :759-699‬واﻧﮓوي ﻧﻘﺎش‬
‫‪set‬‬

‫ﺣﺪود ‪ :700‬ﺳﺎل ﺗﻮﻟﺪ وو ﺗﺎﺋﻮﺗﺰة ﻧﻘﺎش‬

‫‪ :762-705‬ﻟﻲﭘﻮ ﺷﺎﻋﺮ‬
‫‪an‬‬

‫‪ :770-712‬ﺗﻮﻓﻮ ﺷﺎﻋﺮ‬

‫‪ :756-713‬ﺷﻮان ﺗﺴﻮﻧﮓ )ﻣﯿﻨﮓھﻮاﻧﮓ(‬

‫‪ :755‬ﻃﻐﯿﺎن آن ﻟﻮﺷﺎن‬
‫‪pym‬‬

‫‪ :824-768‬ھﺎنﯾﻮ ﻣﻘﺎﻟﮫﻧﮕﺎر‬
 ‫‪m‬‬
‫‪ :770‬اﺧﺘﺮاع اوﻟﯿﻦ ﻣﮭﺮھﺎي ﭼﺎﭘﻲ ﺑﻨﺎﺑﺮ ﻣﺪارك ﻣﻮﺟﻮد‬

‫‪ :846-722‬ﭘﻮﭼﻮﯾﻲ ﺷﺎﻋﺮ‬

‫‪.co‬‬
‫‪ :868‬ﻛﮭﻨﮫﺗﺮﯾﻦ ﻛﺘﺎب ﭼﺎﭘﻲ ﻣﻮﺟﻮد‬

‫‪ :960-907‬دودﻣﺎﻧﮭﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﭘﻨﺠﮕﺎﻧﮫ‬

‫‪ :953-932‬ﭼﺎپ آﺛﺎر اﺻﯿﻞ ﭼﯿﻨﻲ‬

‫‪oo‬‬
‫‪ :950‬آﻏﺎز ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﭘﻮل ﻛﺎﻏﺬي‬

‫‪ :1127-960‬دودﻣﺎن ﺳﻮﻧﮓ ﺷﻤﺎﻟﻲ‬

‫‪yah‬‬
‫‪ :976-960‬ﺗﺎي ﺗﺴﻮ‬

‫‪ :970‬اوﻟﯿﻦ داﯾﺮةاﻟﻤﻌﺎرف ﺑﺰرگ ﭼﯿﻨﻲ‬

‫‪ :1076-1069‬ﺻﺪارت واﻧﮓآنﺷﻲ ﺟﺎﻣﻌﮫﮔﺮاي‬

‫@‪h‬‬ ‫‪ :1106-1040‬ﻟﻲﻟﻮﻧﮓ ﻣﻲﯾﻦ ﻧﻘﺎش‬

‫‪ :1041‬اﺧﺘﺮاع ﺣﺮوف ﻣﺠﺰاي ﭼﺎﭘﻲ ﺑﮫ وﺳﯿﻠﮫ ﭘﻲﺷﻨﮓ‬

‫‪ :1100‬ﺳﺎل ﺗﻮﻟﺪ ﻛﻮﺋﻮﺷﻲ ﻧﻘﺎش‬

‫‪are‬‬

‫‪ : 1126-1101‬ھﻮيﺗﺴﻮﻧﮓ‪ ،‬ﻓﻐﻔﻮر ھﻨﺮﻣﻨﺪ‬

‫‪ :1126‬ﺗﺎﺗﺎرھﺎ ﺷﮭﺮ ﭘﻲﯾﻦ ﻟﯿﺎﻧﮓ را ﺗﺎراج ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﺑﮫ ﻟﯿﻨﺎن ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ :1279-1127‬دودﻣﺎن ﺳﻮﻧﮓ ﺟﻨﻮﺑﻲ‬

‫‪set‬‬

‫‪ :1200-1130‬ﭼﻮﺷﻲ ﻓﯿﻠﺴﻮف‬

‫‪ :1161‬آﻏﺎز اﺳﺘﻌﻤﺎل ﺑﺎروت در ﺟﻨﮓ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﻣﺪارك ﻣﻮﺟﻮد‬

‫‪an‬‬

‫‪ :1227-1162‬ﭼﻨﮕﯿﺰ‬

‫‪ :1212‬ھﺠﻮم ﭼﻨﮕﯿﺰ ﺑﮫ ﭼﯿﻦ‬

‫‪ :1368-1260‬دودﻣﺎن ﻣﻐﻮﻟﻲ ﯾﻮان‬

‫‪pym‬‬

‫‪ :1295-1269‬ﻗﺒﻼي‬
 ‫‪m‬‬
‫‪ :1269‬ﻣﺎرﻛﻮﭘﻮﻟﻮ از وﻧﯿﺰ رھﺴﭙﺎر ﭼﯿﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ :1295‬ﻣﺎرﻛﻮﭘﻮﻟﻮ ﺑﮫ وﻧﯿﺰ ﺑﺎز ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫‪ :1644-1368‬دودﻣﺎن ﻣﯿﻨﮓ‬

‫‪ :1399-1368‬ﺗﺎي ﺗﺴﻮ‬

‫‪ :1425-1403‬ﭼﻨﮓ ﺗﺴﻮ )ﯾﻮﻧﮓ ﻟﻮ(‬

‫‪oo‬‬
‫‪ :1517‬ورود ﭘﺮﺗﻐﺎﻟﯿﺎن ﺑﮫ ﻛﺎﻧﺘﻮن‬

‫‪ :1571‬اﺳﭙﺎﻧﯿﺎﯾﯿﺎن ﻓﯿﻠﯿﭙﯿﻦ را ﺗﺴﺨﯿﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫‪ :1620-1573‬ﺷﻦ ﺗﺴﻮﻧﮓ )وان ﻟﻲ(‬

‫‪ :1673‬ورود ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن اﻧﮕﻠﯿﺴﻲ ﺑﮫ ﻛﺎﻧﺘﻮن‬

‫@‪h‬‬ ‫‪ :1912-1644‬دودﻣﺎن ﭼﯿﻨﮓ )ﻣﻨﭽﻮ(‬

‫‪ :1722-1662‬ﻛﺎﻧﮓ ﺷﻲ‬

‫ﻣﯿﻼدي‬

‫‪ :1796-1736‬ﭼﻲﯾﻦ ﻟﻮﻧﮓ‬
‫‪are‬‬

‫‪ :1795‬آﻏﺎز ﻣﻨﻊ ﺗﺠﺎرت ﺗﺮﯾﺎك‬

‫‪ :1800‬ﺗﺠﺪﯾﺪ ﻣﻨﻊ ﺗﺠﺎرت ﺗﺮﯾﺎك‬

‫‪ :1901-1823‬ﻟﻲ ھﻮﻧﮓ ﭼﺎﻧﮓ ﺳﯿﺎﺳﺘﻤﺪار‬

‫‪set‬‬

‫‪ :1908-1834‬ﺗﺰوﺷﻲ‪» ،‬ﻣﻠﻜﺔ وارث«‬

‫‪ :1842-1839‬اوﻟﯿﻦ »ﺟﻨﮓ ﺗﺮﯾﺎك«‬

‫‪an‬‬

‫‪ :1864-1850‬ﺷﻮرش ﺗﺎيﭘﯿﻨﮓ‬

‫‪ :1860-1856‬دوﻣﯿﻦ »ﺟﻨﮓ ﺗﺮﯾﺎك«‬

‫‪ :1860-1856‬روﺳﯿﮫ در ﺷﻤﺎل رود آﻣﻮر ﺑﮫ اراﺿﻲ ﭼﯿﻦ دﺳﺖ اﻧﺪازي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪pym‬‬

‫‪ :1860‬ﻓﺮاﻧﺴﮫ ھﻨﺪو ﭼﯿﻦ را ﻣﻲرﺑﺎﯾﺪ‪.‬‬

 ‫‪m‬‬
‫‪ :1925-1866‬ﺳﻮن ﯾﺎت ﺳﻦ‬

‫‪ :1908-1875‬ﻛﻮاﻧﮓ ﺷﻮ‬

‫‪.co‬‬
‫‪ :1894‬ﺟﻨﮓ ﭼﯿﻦ و ژاﭘﻦ‬

‫‪ :1898‬آﻟﻤﺎن ﻛﯿﺎﺋﻮﭼﻮ‪ ،‬و اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪ اﻣﺮﯾﻜﺎ ﻓﯿﻠﯿﭙﯿﻦ را ﻣﻲﮔﯿﺮد‪.‬‬

‫‪ :1898‬ﻓﺮﻣﺎﻧﮭﺎي ﻛﻮاﻧﮓ ﺷﻮ‬

‫‪oo‬‬
‫‪ :1900‬ﻃﻐﯿﺎن ﻣﺸﺘﺰﻧﺎن )ﺑﻮﻛﺴﺮھﺎ(‬

‫‪ :1905‬ﻟﻐﻮ اﻣﺘﺤﺎﻧﺎت ﻣﺸﺎﻏﻞ دوﻟﺘﻲ‬

‫‪yah‬‬
‫‪ :1911‬اﻧﻘﻼب ﭼﯿﻦ‬

‫‪) :1912‬ژاﻧﻮﯾﮫ ﺗﺎ ﻣﺎرس(‪ :‬ﺳﻮن ﯾﺎت ﺳﻦ رﺋﯿﺲ ﺟﻤﮭﻮري ﻣﻮﻗﺖ ﭼﯿﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ :1916-1912‬دورة ﻣﻮﻗﺖ رﺋﯿﺲ ﺟﻤﮭﻮري ﯾﻮانﺷﻲ ﻛﺎي‬

‫@‪h‬‬ ‫‪ :1914‬ژاﭘﻦ ﻛﯿﺎﺋﻮ ﭼﻮ را ﻣﻲﮔﯿﺮد‪.‬‬

‫‪ :1915‬ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت ﺑﯿﺴﺖ و ﯾﻚ ﮔﺎﻧﮫ‬

‫‪ :1920‬ﭘﻲھﻮا )زﺑﺎن ﺳﺎده( در آﻣﻮزﺷﮕﺎھﮭﺎي ﭼﯿﻦ ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲرود و ﺟﻨﺒﺶ »ﻃﻐﯿﺎن ﻧﻮ« ﺑﮫ اوج ﺧﻮد‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﻲرﺳﺪ‪.‬‬

‫‪ :1926‬ﭼﯿﺎﻧﮓ ﻛﺎي ﺷﻚ و ﺑﻮرودﯾﻦ ﺷﻤﺎل را ﻣﺴﺨﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ :1927‬واﻛﻨﺶ ﻋﻠﯿﮫ ﻛﻤﻮﻧﯿﺴﻢ‬

‫‪set‬‬
‫‪an‬‬
‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﺑﯿﺴﺖ و ﺳﻮم‬

‫‪.co‬‬
‫ﻋﺼﺮ ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﺎن‬
‫‪-I‬ﺳﺮآﻏﺎز‬

‫‪oo‬‬
‫داوري درﺑﺎرة ﭼﯿﻨﯿﺎن‬ ‫‪.1‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﻛﺸﻒ ﻓﺮھﻨﮓ ﭼﯿﻦ ﯾﻜﻲ از ﻣﻮﻓﻘﯿﺘﮭﺎﯾﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ در ﻋﺼﺮ روﺷﻨﻔﻜﺮي اروﭘﺎ دﺳﺖ داد‪ .‬دﯾﺪرو درﺑﺎرة‬
‫ﭼﯿﻨﯿﺎن ﭼﻨﯿﻦ ﻧﻮﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪» :‬اﯾﻦ اﻗﻮام‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ﻗﺪﻣﺖ ﺗﺎرﯾﺨﻲ‪ ،‬ھﻨﺮ‪ ،‬ھﻮش‪ ،‬ﺧﺮد‪ ،‬ﺳﯿﺎﺳﺖ و‬
‫ﻓﻠﺴﻔﮫدوﺳﺘﻲ‪ ،‬از ﺳﺎﯾﺮ اﻗﻮام آﺳﯿﺎﯾﻲ ﺑﺮﺗﺮﻧﺪ و‪ ،‬ﺑﮫ ﮔﻔﺘﺔ ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﺆﻟﻔﺎن‪ ،‬در اﯾﻦ ﻣﻮارد ﺑﺎ ﻣﻨﻮرﺗﺮﯾﻦ‬
‫اﻗﻮام اروﭘﺎ ﺑﺮاﺑﺮي ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬وﻟﺘﺮ ﮔﻔﺘﮫ اﺳﺖ‪» :‬ھﯿﺌﺖ اﯾﻦ ﺷﺎھﻨﺸﺎھﻲ‪ ،‬ﺑﻲ آﻧﻜﮫ ﻗﻮاﻧﯿﻦ و رﺳﻮم و زﺑﺎن و‬
‫ﺣﺘﻲ ﻣﺪ ﺟﺎﻣﮫھﺎي ﻣﺮدم آن ﭼﻨﺪان ﺗﻐﯿﯿﺮي ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭼﮭﺎرھﺰار ﺳﺎل دوام آورده اﺳﺖ… ﺳﺎزﻣﺎن اﯾﻦ‬
‫ﺷﺎھﻨﺸﺎھﻲ ﺑﺮاﺳﺘﻲ ﺑﮭﺘﺮﯾﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺟﮭﺎن ﺑﮫ ﺧﻮد دﯾﺪه اﺳﺖ‪ «.‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﭼﯿﻦ از ﻧﺰدﯾﻚ‬
‫@‪h‬‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪ‪ ،‬ﺳﺘﺎﯾﺶ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ آن ﻛﺎھﺶ ﻧﯿﺎﻓﺖ‪ ،‬و ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﺤﻘﻘﺎن ﻋﺼﺮ ﻣﺎ ﺑﺎ ﻓﺮوﺗﻨﻲ اﯾﻦ‬
‫ﺳﺘﺎﯾﺶ را ﺑﮫ اوج رﺳﺎﻧﺪﻧﺪ‪ .‬ﻛﺎﯾﺴﺮﻟﯿﻨﮓ در ﯾﻜﻲ از آﻣﻮزﻧﺪهﺗﺮﯾﻦ و ژرﻓﺘﺮﯾﻦ ﻛﺘﺎﺑﮭﺎي ﻋﺼﺮ ﻣﺎ ﭼﻨﯿﻦ‬
‫ﻧﺘﯿﺠﮫﮔﯿﺮي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬

‫ﺑﺮ روي ھﻢ‪ ،‬ﻛﺎﻣﻠﺘﺮﯾﻦ ﻗﻮم اﻧﺴﺎﻧﻲ در ﭼﯿﻦ ﺑﺎﺳﺘﺎن ﺑﮫ ﺑﺎر آﻣﺪه اﺳﺖ… واﻻﺗﺮﯾﻦ ﻓﺮھﻨﮓ ﺟﮭﺎﻧﻲ ﻛﮫ‬
‫ﺗﺎﻛﻨﻮن ﺷﻨﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬از ﭼﯿﻦ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﮫ اﺳﺖ… ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻋﻈﻤﺖ ﭼﯿﻦ در ﻣﻦ ھﻤﻮاره اﻓﺰاﯾﺶ‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﻲﯾﺎﺑﺪ… ﻣﻘﺎم ﻓﺮھﻨﮕﻲ ﺑﺰرﮔﻤﺮدان اﯾﻦ ﻛﺸﻮر از ﭘﺎﯾﺔ ﺑﺰرﮔﺎن ﻣﺎ ﺑﺎﻻﺗﺮ اﺳﺖ… اﯾﻦ ﻣﺮدان…‬
‫ﻧﻤﻮﻧﮫھﺎﯾﻲ از اﻧﺴﺎﻧﻨﺪ ﻛﮫ ﺑﺮ ﭘﺎﯾﮕﺎھﻲ ﻓﻮقاﻟﻌﺎده رﻓﯿﻊ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ ،‬و ﻣﺨﺼﻮﺻًﺎ ﺑﺮﺗﺮي آﻧﺎن ﺳﺨﺖ در‬
‫ﻣﻦ اﺛﺮ ﻛﺮده اﺳﺖ… اﯾﻦ اﻧﺴﺎن ﭼﯿﻨﻲ ﺑﺎ ﻓﺮھﻨﮓ ﭼﻘﺪر ﻣﮭﺬب اﺳﺖ!… ﺑﺮﺗﺮي ﭼﯿﻦ در ھﺮ ﮔﻮﻧﮫ از‬
‫اﻣﻮر ﺻﻮري ﺑﻲﭼﻮن و ﭼﺮاﺳﺖ… ﺷﺎﯾﺪ اﻧﺴﺎن ﭼﯿﻨﻲ ﻋﻤﯿﻘﺘﺮﯾﻦ اﻧﺴﺎﻧﮭﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫ﭼﯿﻨﯿﺎن ﺧﻮد ﻧﯿﺰ اﯾﻦ ﻧﻜﺘﮫ را ﻛﺘﻤﺎن ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ و ﺗﺎ ﻗﺮن ﺣﺎﺿﺮ ھﻤﺔ آﻧﺎن ﺳﺎﻛﻨﺎن اروﭘﺎ و اﻣﺮﯾﻜﺎ را وﺣﺸﻲ‬
‫ﺷﻤﺮدهاﻧﺪ‪ .‬اﻛﻨﻮن ھﻢ در ﭼﯿﻦ‪ ،‬ﻓﻘﻂ اﻓﺮادي اﺳﺘﺜﻨﺎﯾﻲ ﺟﺰ اﯾﻦ ﻣﻲاﻧﺪﯾﺸﻨﺪ‪ .‬ﭘﯿﺶ از ﺳﺎل ‪ 1860‬ﻣﯿﻼدي‪،‬‬
‫ﻣﺮﺳﻮم ﺑﻮد ﻛﮫ در اﺳﻨﺎد رﺳﻤﻲ‪ ،‬ﺑﮫ ﺟﺎي ﻛﻠﻤﺔ »ﺑﯿﮕﺎﻧﮫ«‪ ،‬واژة »ﺑﺮﺑﺮي« ﺑﮫ ﻛﺎر ﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬و از اﯾﻦ رو‬
‫ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﺎن ﻧﺎﮔﺰﯾﺮ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ‪ ،‬از ﻃﺮﯾﻖ ﻋﮭﺪﻧﺎﻣﮫھﺎ‪ ،‬ﺗﻐﯿﯿﺮ اﯾﻦ‬
‫‪an‬‬

‫ﻛﻠﻤﮫ را ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﭼﯿﻨﯿﺎن‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﯿﺸﺘﺮ اﻗﻮام زﻣﯿﻦ‪» ،‬ﺧﻮد را آراﺳﺘﮫﺗﺮﯾﻦ و ﻣﺘﻤﺪﻧﺘﺮﯾﻦ ﻣﻠﺘﮭﺎ‬
‫ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪ «.‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﻓﺴﺎد و ھﺮج و ﻣﺮج ﺳﯿﺎﺳﻲ و ﻋﻠﻮم ﭘﺲاﻓﺘﺎده و ﺻﻨﺎﯾﻊ ﻛﻢﺑﮭﺮه و ﺷﮭﺮھﺎي ﺑﻮﯾﻨﺎك و‬
‫ﻛﺸﺘﺰارھﺎي ﭘﻠﺸﺖ و ﺳﯿﻠﮭﺎ و ﺧﺸﻜﺴﺎﻟﯿﮭﺎ و ﺑﯿﺪردي و ﺑﯿﺮﺣﻤﻲ و ﻓﻘﺮ و ﺧﺮاﻓﺎت و ﺗﻮﻟﯿﺪﻣﺜﻞ ﺑﻲﺑﻨﺪ و ﺑﺎر‬
‫و ﺟﻨﮕﮭﺎي ﺧﻮدﻛﺸﻲﻣﺎﻧﻨﺪ و ﻛﺸﺘﺎرھﺎ و ﺷﻜﺴﺘﮭﺎي ﺣﻘﺎرتآﻣﯿﺰ‪ ،‬ﺑﺎز ﺷﺎﯾﺪ ﺣﻖ ﺑﺎ آﻧﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬زﯾﺮا‪ ،‬در ﭘﺲ‬
‫‪pym‬‬

‫اﯾﻦ ﭘﺮدة ﺗﺎرﯾﻚ ﻛﮫ ﺑﮫ ﭼﺸﻢ ﺑﯿﮕﺎﻧﮫ ﻣﻲﺧﻮرد‪ ،‬ﯾﻜﻲ از ﻛﮭﻨﺘﺮﯾﻦ و ﻏﻨﯿﺘﺮﯾﻦ ﺗﻤﺪﻧﮭﺎي زﻧﺪه ﺧﻮدﻧﻤﺎﯾﻲ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ :‬ﺳﻨﺘﮭﺎي ﺷﻌﺮي آﻧﺎن ﺑﮫ ‪ 1700‬ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬ﻓﻠﺴﻔﺔ ﻛﮭﻨﺴﺎﻟﻲ دارﻧﺪ ﻛﮫ ﮔﺮﭼﮫ‬
‫ﺧﯿﺎلآﻣﯿﺰ اﺳﺖ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻲ اﺳﺖ‪ ،‬و ﮔﺮﭼﮫ ژرف اﺳﺖ‪ ،‬درﯾﺎﻓﺘﻨﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﯿﻨﻲﺳﺎزي و ﭘﯿﻜﺮﻧﮕﺎري آﻧﺎن‬
 ‫‪m‬‬
‫اﺳﺘﺎداﻧﮫ و در ﻧﻮع ﺧﻮد ﺑﻲﻧﻈﯿﺮ اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﯿﺎن آﻧﺎن‪ ،‬ھﻨﺮھﺎي ﻓﺮﻋﻲ در اوج ﺳﺎدﮔﻲ و ﻛﻤﺎﻟﻨﺪ و‪ ،‬ﺟﺰ‬
‫در ژاﭘﻦ‪ ،‬رﻗﯿﺒﻲ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬در ھﯿﭻ ﯾﻚ از دورهھﺎي ﺗﺎرﯾﺦ‪ ،‬اﺧﻼﻗﻲ اﺛﺮﺑﺨﺸﺘﺮ از اﺧﻼق ﭼﯿﻨﯿﺎن دﯾﺪه ﻧﺸﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺎزﻣﺎن اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ آﻧﺎن ﺑﯿﺶ از ﺳﺎﯾﺮ ﺳﺎزﻣﺎﻧﮭﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺗﺎرﯾﺦ ﺗﺎب آورده و اﻧﺒﻮھﺘﺮﯾﻦ ﺟﻤﻌﯿﺘﮭﺎ‬

‫‪.co‬‬
‫را ﺳﺎﻣﺎن ﺑﺨﺸﯿﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻜﻞ ﺣﻜﻮﻣﺖ آﻧﺎن‪ ،‬ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﺑﺮ اﺛﺮ اﻧﻘﻼب ﻧﺎﺑﻮد ﺷﺪ‪ ،‬ھﻤﻮاره ﻛﻤﺎل ﻣﻄﻠﻮب‬
‫ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﺎن ﺑﻮد‪ .‬ﺟﺎﻣﻌﺔ آﻧﺎن از ﻓﺮازھﺎ و ﻧﺸﯿﺒﮭﺎي ﺑﺎﺑﻞ و آﺷﻮر و اﯾﺮان و ﯾﮭﻮدﺳﺘﺎن و آﺗﻦ و روم و وﻧﯿﺰ‬
‫و اﺳﭙﺎﻧﯿﺎ ﮔﺬﺷﺘﮫ‪ ،‬و در ﻋﺼﺮي ﻛﮫ ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎن در ﺗﻮﺣﺶ ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺘﻤﺪن ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬و ﺷﺎﯾﺪ ﭘﺲ‬
‫از آﻧﻜﮫ اروﭘﺎي آﺷﻔﺘﮫ ﺑﮫ ﻇﻠﻤﺖ و ﺗﻮﺣﺶ ﺑﺎزﮔﺮدد‪ ،‬ھﻤﭽﻨﺎن ﭘﺎﯾﺪار ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ دﯾﺪ ﻛﮫ راز دﯾﺮﭘﺎﯾﻲ‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺖ و ھﻨﺮﻧﻤﺎﯾﻲ و ﭼﯿﺮهدﺳﺘﻲ و وﻗﺮ و ﻋﻤﻖ روﺣﻲ ﭼﯿﻨﯿﺎن در ﭼﯿﺴﺖ‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫‪ -2‬ﻣﻠﻚ ﮔﻞآذﯾﻦ ﻣﯿﺎﻧﯿﻦ‬
‫ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎ – ﻧﮋاد – دورة ﭘﯿﺶ از ﺗﺎرﯾﺦ‬

‫‪yah‬‬
‫اﮔﺮ روﺳﯿﮫ را ـ ﻛﮫ ﭘﯿﺶ از ﭘﻄﺮ ﻛﺒﯿﺮ ﻛﺸﻮري آﺳﯿﺎﯾﻲ ﺑﻮد‪ ،‬و ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺎز ھﻢ ﭼﻨﯿﻦ ﺷﻮد ـ ﺟﺰو آﺳﯿﺎ‬
‫ﺑﮫ ﺷﻤﺎر آورﯾﻢ‪ ،‬اروﭘﺎ ﺗﻨﮭﺎ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﯾﻚ زاﯾﺪة ﺣﻘﯿﺮ ﯾﺎ ﯾﻚ اﻧﮕﺸﺖ ﻛﻮﭼﻚ ﻗﺎرة ﻏﻮلآﺳﺎي آﺳﯿﺎ‪ ،‬ﯾﺎ‬
‫ﺿﻤﯿﻤﺔ ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻛﺸﺘﺰارھﺎي ﭘﮭﻨﺎور آﺳﯿﺎﯾﻲ ﺟﻠﻮه ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﭼﯿﻦ‪ ،‬ﻛﮫ وﺳﻌﺖ و ﺟﻤﻌﯿﺘﺶ ﺑﮫ ﻗﺪر اروﭘﺎﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺑﺮ ﻗﺎرة آﺳﯿﺎ ﻣﺴﻠﻂ اﺳﺖ‪ ،‬و ﭼﻮن ﭘﮭﻨﺎورﺗﺮﯾﻦ اﻗﯿﺎﻧﻮﺳﮭﺎ‪ ،‬ﺑﻠﻨﺪﺗﺮﯾﻦ ﻛﻮھﮭﺎ‪ ،‬و ﯾﻜﻲ از وﺳﯿﻌﺘﺮﯾﻦ ﺑﯿﺎﺑﺎﻧﮭﺎي‬
‫ﺟﮭﺎن آن را در ﻣﯿﺎن ﮔﺮﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ ،‬در ﻗﺴﻤﺖ اﻋﻈﻢ ﺗﺎرﯾﺦ ﺧﻮد از اﻧﺰواﯾﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ وي‬
‫@‪h‬‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﯾﻦ ﺳﺒﺐ ﭼﯿﻨﯿﺎن ﻛﺸﻮر ﺧﻮد را‪ ،‬ﺑﮫ ﺟﺎي »ﭼﯿﻦ«‪ ،‬ﺗﻲﯾﻦ ھﻮا‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ »زﯾﺮ آﺳﻤﺎﻧﮭﺎ«؛ ﯾﺎ ﺳﮭﺎي‪،‬‬
‫ﯾﻌﻨﻲ »ﻣﯿﺎن ﭼﮭﺎر درﯾﺎ«؛ ﯾﺎ ﭼﻮﻧﮓ ﻛﻮﺋﻮ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ »ﻣﻠﻚ ﻣﯿﺎﻧﯿﻦ«؛ ﯾﺎ ﭼﻮﻧﮓ ھﻮاﻛﻮﺋﻮ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ »ﻣﻠﻚ‬
‫ﮔﻞآذﯾﻦ ﻣﯿﺎﻧﯿﻦ«؛ ﯾﺎ‪ ،‬ﺑﮫ ﻓﺮﻣﺎن اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﭼﻮن ھﻮا ﻣﯿﻦ ﻛﻮﺋﻮ ﯾﻌﻨﻲ »ﻣﻠﻚ ﮔﻞآذﯾﻦ ﻣﺮدم« ﻣﻲﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ .‬در‬
‫اﯾﻦ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﮔﻞ ﻓﺮاوان اﺳﺖ‪ ،‬و ﻧﯿﺰ ﻣﻨﺎﻇﺮ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻃﺒﯿﻌﻲ‪ ،‬ﻛﮫ از آﻓﺘﺎب و ﻣﮫھﺎي ﺷﻨﺎور و‬
‫ﺻﺨﺮهھﺎي ﺳﮭﻤﮕﯿﻦ و رودھﺎي ﭘﺮاﺑﮭﺖ و ﺗﻨﮕﮫھﺎي ژرف و آﺑﺸﺎرھﺎي ﺗﻨﺪ ﻛﻮھﺴﺘﺎﻧﻲ ﻣﺎﯾﮫ ﮔﺮﻓﺘﮫاﻧﺪ‪،‬‬
‫‪are‬‬

‫ﺑﻮﻓﻮر دﯾﺪه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ﺳﺮزﻣﯿﻨﮭﺎي ﭘﺮﺑﺮﻛﺖ ﺟﻨﻮب‪ ،‬ﺷﻂ ﯾﺎﻧﮕﺘﺴﮫ ﺑﮫ ﻃﻮل ‪4800‬ﻛﯿﻠﻮﻣﺘﺮ ﺟﺮﯾﺎن‬
‫دارد‪ ،‬و در ﺷﻤﺎل‪ ،‬ﺷﻂ زرد ﯾﺎ ھﻮاﻧﮓ ھﻮ‪ ،‬ﻛﮫ از ﻛﻮھﮭﺎي ﺑﺎﺧﺘﺮي ﺑﮫ دﺷﺘﮭﺎي رﺳﻲ و ﺷﻨﻲ ﻣﻲرﺳﺪ‪،‬‬
‫ﮔﻞ و ﻻي ﺧﻮد را ﻛﮫ روزﮔﺎري از ﻛﺸﻨﺪاﻧﮭﺎي ﺧﺮوﺷﺎن ﺑﮫ درﯾﺎي زرد ﻣﻲرﯾﺨﺖ‪ -‬و ﺷﺎﯾﺪ ﻓﺮدا ﺑﺎز ھﻢ‬
‫ﭼﻨﯿﻦ ﻛﻨﺪ‪ -‬ﺑﮫ ﺧﻠﯿﺞ ﭘﭽﯿﻠﻲ ﻣﻲﺑﺮد‪ .‬ﺗﻤﺪن ﭼﯿﻨﻲ در اﻣﺘﺪاد اﯾﻦ ﺷﻄﮭﺎي ﭘﮭﻨﺎور‪ ،‬و رودھﺎي ﭘﮭﻨﺎور دﯾﮕﺮي‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ وي‪ ،‬آﻏﺎز ﺷﺪ و رﻓﺘﮫ رﻓﺘﮫ ﺟﻨﮕﻞ و وﺣﻮش آن را ﭘﺲ راﻧﺪ؛ وﺣﺸﯿﺎن ﭘﯿﺮاﻣﻮن را ﻣﮭﺎر ﻛﺮد؛ ﺧﺎك‬
‫‪set‬‬

‫را ازﺧﺎر و ﺧﺲ ﭘﯿﺮاﺳﺖ و از ﺣﺸﺮات ﻣﺨﺮب و ﻣﻮاد رﺳﻮﺑﻲ ﺗﺒﺎھﻲ آور‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﻮره‪ ،‬زدود؛ ﻣﺮداﺑﮭﺎ‬
‫را ﺧﺸﻜﺎﻧﯿﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﯿﻞ و ﺧﺸﻜﺴﺎﻟﻲ و ﺿﺎﯾﻌﺎت ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺑﺴﺘﺮ رودھﺎ ﻣﺒﺎرزه ﻛﺮد و ﺑﺎ ﺷﻜﯿﺒﺎﯾﻲ‬
‫ﺗﻮانﻓﺮﺳﺎ آب را از اﯾﻦ رودھﺎ ﻛﮫ در ﻋﯿﻦ دﺷﻤﻨﻲ‪ ،‬دوﺳﺖ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ھﺰاران ﺗﺮﻋﮫ ﻛﺸﺎﻧﯿﺪ‪ ،‬و در ﻃﻲ‬
‫ﻗﺮﻧﮭﺎ ھﺮ روز ﺑﮫ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻛﻠﺒﮫ و ﺧﺎﻧﮫ و ﻧﯿﺎﯾﺸﮕﺎه و آﻣﻮزﺷﮕﺎه و روﺳﺘﺎو ﺷﮭﺮو اﯾﺎﻟﺖ ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬اﻧﺴﺎﻧﮭﺎ‬
‫ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺗﻤﺪﻧﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺧﻮد ﺑﺂﺳﺎﻧﻲ ﻧﺎﺑﻮد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭼﮫ رﻧﺠﮭﺎ ﺑﺮدهاﻧﺪ!‬
‫‪an‬‬

‫ھﯿﭻ ﻛﺲ ﻧﻤﻲداﻧﺪ ﻛﮫ ﭼﯿﻨﯿﺎن از ﻛﺠﺎ آﻣﺪﻧﺪ و از ﭼﮫ ﻧﮋادي ﺑﻮدﻧﺪ و ﻗﺪﻣﺖ ﺗﻤﺪن آﻧﺎن ﺗﺎ ﭼﮫ ﭘﺎﯾﮫ اﺳﺖ‪ .‬از‬
‫ﺑﻘﺎﯾﺎي »اﻧﺴﺎن ﭘﻜﻦ« ﭼﻨﯿﻦ ﺑﺮﻣﻲآﯾﺪ ﻛﮫ ﻣﯿﻤﻮن اﻧﺴﺎنﻧﻤﺎ از ﮔﺬﺷﺘﮫھﺎي دور در ﭼﯿﻦ وﺟﻮد داﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪،‬‬
‫و ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت اﻧﺪروز ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ ﻛﮫ‪ ،‬در ‪ 000،20‬ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد‪ ،‬ﻗﻮم اﻧﺒﻮھﻲ ﻛﮫ اﺑﺰارھﺎي آﻧﺎن ﺑﮫ‬
‫‪pym‬‬

‫اﺑﺰارھﺎي دورة آزﯾﻠﻲ‪ ،‬از ﻋﺼﺮ ﻣﯿﺎﻧﮫﺳﻨﮕﻲ اروﭘﺎ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ در ﻣﻐﻮﻟﺴﺘﺎن ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ھﻨﮕﺎﻣﻲ‬
‫ﻛﮫ ﻣﻐﻮﻟﺴﺘﺎن ﺟﻨﻮﺑﻲ ﺑﮫ ﺧﺸﻜﻲ ﮔﺮاﯾﯿﺪ و ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺑﯿﺎﺑﺎنﮔﻮﺑﻲ درآﻣﺪ‪ ،‬در ﺳﯿﺒﺮﯾﮫ و ﭼﯿﻦ ﭘﺨﺶ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻛﺘﺸﺎﻓﺎت اﻧﺪرﺳﻮن و دﯾﮕﺮان در ھﻮﻧﺎن و ﺟﻨﻮب ﻣﻨﭽﻮري روﺷﻦ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻧﻮاﺣﻲ‪ ،‬ﯾﻚ ﯾﺎ دوھﺰار‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺳﺎل دﯾﺮﺗﺮ از ﻣﺼﺮ و ﺳﻮﻣﺮ‪ ،‬ﺑﺮ ﻓﺮھﻨﮓ ﻋﺼﺮ ﻧﻮﺳﻨﮕﻲ دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از اﺑﺰارھﺎي ﺳﻨﮕﯿﻲ ﻛﮫ‬
‫در ﻻﯾﮫھﺎي ﻋﺼﺮ ﻧﻮﺳﻨﮕﻲ اﯾﻦ ﻧﻮاﺣﻲ ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ﺷﻜﻞ و ﻃﺮز ﺳﻔﺘﮫﺷﺪن‪ ،‬ﺑﮫ ﻛﺎردھﺎي‬
‫آھﻨﯿﻨﻲ ﻛﮫ اﻛﻨﻮن در ﭼﯿﻦ ﺷﻤﺎﻟﻲ ﺑﺮاي ﭼﯿﺪن ﻧﯿﺸﻜﺮ ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲروﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪﮔﻲ ﻛﺎﻣﻞ دارﻧﺪ‪ ،‬و اﯾﻦ‬

‫‪.co‬‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪﮔﻲ –ﮔﺮﭼﮫ ﻣﺨﺘﺼﺮ اﺳﺖ‪ -‬ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ ﻛﮫ ﻓﺮھﻨﮓ ﭼﯿﻨﻲ ﻣﺤﺘﻤﻼ‪ ،‬در ﻃﻲ ھﻔﺖ ھﺰار ﺳﺎل‪،‬‬
‫ﭘﯿﻮﺳﺘﮕﻲ ﺧﻮد را از دﺳﺖ ﻧﺪاده اﺳﺖ‪«.‬‬

‫دوراﻓﺘﺎدﮔﻲ ﭼﯿﻦ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺳﺒﺐ ﺷﻮد ﻛﮫ ﻓﺮھﻨﮓ و ﻣﺮدم آن ﻛﺸﻮر را زﯾﺎده از ﺣﺪ »ﯾﻜﺪﺳﺖ« و »ﺧﺎﻟﺺ«‬
‫ﺑﺪاﻧﯿﻢ‪ .‬ﻇﺎھﺮًا ﺑﺮﺧﻲ از ﻋﻨﺎﺻﺮ ھﻨﺮ و ﺻﻨﻌﺖ دﯾﺮﯾﻨﺔ آﻧﺎن از ﺑﯿﻦاﻟﻨﮭﺮﯾﻦ و ﺗﺮﻛﺴﺘﺎن آﻣﺪهاﻧﺪ‪ ،‬و از‬

‫‪oo‬‬
‫اﯾﻨﺠﺎﺳﺖ ﻛﮫ ﺳﻔﺎﻟﮕﺮي ﻋﺼﺮ ﻧﻮﺳﻨﮕﻲ ھﻮﻧﺎن ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﻋﯿﻦ ﺳﻔﺎﻟﮕﺮي آﻧﺎﺋﻮ و ﺷﻮش اﺳﺖ‪ .‬ﻧﮋاد »ﻣﻐﻮﻟﻲ«‬
‫ﭼﯿﻨﯿﺎن ﻛﻨﻮﻧﻲ ﻧﺘﯿﺠﺔ آﻣﯿﺨﺘﮕﯿﮭﺎي ﻣﻜﺮر و ﭘﯿﭽﯿﺪة اﻗﻮام ﻣﺘﺠﺎوز ﯾﺎ ﻣﮭﺎﺟﺮي اﺳﺖ ﻛﮫ از ﻣﻐﻮﻟﺴﺘﺎن و‬
‫روﺳﯿﺔ ﺟﻨﻮﺑﻲ )ﺳﻜﺎھﺎ؟(‪ ،‬و ﻧﯿﺰ از آﺳﯿﺎي ﻣﯿﺎﻧﮫ‪ ،‬ﺑﮫ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﭼﯿﻦ ﻓﺮا آﻣﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﭼﯿﻦ‪ ،‬و ﻧﯿﺰ ھﻨﺪ‪ ،‬را‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺑﺎ ﯾﻜﻲ از ﻣﻠﺘﮭﺎي اروﭘﺎ ﺳﻨﺠﯿﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺑﺎﯾﺪ آن را ﺑﺎ ھﻤﺔ ﻗﺎرة اروﭘﺎ ﻣﻘﺎﯾﺴﮫ ﻛﺮد‪ .‬ھﯿﭻ ﯾﻚ از اﯾﻦ‬

‫‪yah‬‬
‫دو ﻛﺸﻮر ﺧﺎﻧﺔ ﯾﻚ ﻗﻮم ﯾﮕﺎﻧﮫ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ زﯾﺴﺘﮕﺎه اﻗﻮام ﻣﺘﻌﺪدي اﺳﺖ ﻛﮫ از ﺣﯿﺚ ﻣﻨﺸﺄ و زﺑﺎن و ﻣﻨﺶ‬
‫و ھﻨﺮ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﻮدهاﻧﺪ و ﻛﺮاراً در زﻣﯿﻨﺔ رﺳﻮم و اﺧﻼق و ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺧﺼﻮﻣﺖ ورزﯾﺪهاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ -3‬ﻗﺮون ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺖ‬
‫آﻓﺮﯾﻨﺶ در ﻧﻈﺮ ﭼﯿﻨﯿﺎن‪ -‬ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﻓﺮھﻨﮓ‪ -‬ﺷﺮاب و ﻗﺎﺷﻘﮭﺎي ﻣﯿﻠﮫاي‪ -‬ﻓﻐﻔﻮرھﺎي ﺑﺎ ﻓﻀﯿﻠﺖ‪ -‬ﯾﻚ ﺳﻠﻄﺎن‬
‫@‪h‬‬
‫ﺧﺪاﻧﺎﺷﻨﺎس‬

‫ﭼﯿﻦ را »ﺑﮭﺸﺖ ﺗﺎرﯾﺨﮕﺰاران« ﺧﻮاﻧﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺻﺪھﺎ و ﺑﻠﻜﮫ ھﺰارھﺎ ﺳﺎل اﺳﺖ ﻛﮫ ﺗﺎرﯾﺨﻨﻮﯾﺴﺎن رﺳﻤﻲ آن‬
‫ﻛﺸﻮر ھﻤﺔ وﻗﺎﯾﻊ را ﺛﺒﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ و‪ ،‬از اﯾﻦ ﺑﺎﻻﺗﺮ‪ ،‬ﺧﻮد ﻧﯿﺰ ﻗﺼﮫھﺎ ﺑﺮ ﺗﺎرﯾﺦ اﻓﺰودهاﻧﺪ! ﻣﺴﻠﻤﺎً‬
‫ﮔﺰارﺷﮭﺎي ﺣﻮادث ﭘﯿﺶ از ‪ 766‬قم در ﺧﻮر اﻋﺘﻤﺎد ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ وﺻﻒ‪ ،‬ﺗﺎرﯾﺨﻨﻮﯾﺴﺎن ﭼﯿﻨﻲ رواﯾﺎت‬
‫ﺧﻮد را ﺑﮫ ‪3000‬قم ﻣﻲرﺳﺎﻧﻨﺪ و آﻧﺎن ﻛﮫ ﭘﺎرﺳﺎﺗﺮﻧﺪ‪ ،‬ھﻤﭽﻮن اوﻟﯿﺎي دﯾﻨﻲ ﺧﻮد ﻣﺎ‪ ،‬ﺣﺘﻲ داﺳﺘﺎن‬
‫‪are‬‬

‫آﻓﺮﯾﻨﺶ ﺟﮭﺎن را ﻧﯿﺰ ﺑﺎز ﻣﻲﮔﻮﯾﻨﺪ! ﺑﻨﺎﺑﺮ ﮔﺰارش اﯾﻨﺎن‪ ،‬ﭘﺎنﻛﻮ‪ ،‬آدم ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ‪ ،‬ﭘﺲ از آﻧﻜﮫ ھﺠﺪهھﺰار‬
‫ﺳﺎل رﻧﺞ ﻛﺸﯿﺪ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺴﺖ در ‪ 229000،2‬ﺳﺎل قم ﺑﮫ ﮔﯿﺘﻲ ﺷﻜﻞ ﺑﺨﺸﺪ‪ .‬در آن ﺣﺎل ﻛﮫ در اﯾﻦ ﻛﺎر ﺑﻮد‪،‬‬
‫از ﻧﻔﺴﺶ اﺑﺮ و ﺑﺎد‪ ،‬از آوازش ﺗﻨﺪر‪ ،‬از رﮔﮭﺎﯾﺶ رودھﺎ‪ ،‬از ﮔﻮﺷﺘﺶ زﻣﯿﻦ‪ ،‬از ﻣﻮﯾﺶ ﺳﺒﺰه و درﺧﺖ‪،‬‬
‫از اﺳﺘﺨﻮاﻧﺶ ﻓﻠﺰات‪ ،‬و از ﻋﺮﻗﺶ ﺑﺎران ﭘﺪﯾﺪ آﻣﺪ‪ ،‬و از ﺣﺸﺮاﺗﻲ ﻛﮫ ﺑﺮ ﺑﺪﻧﺶ ﻧﺸﺴﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻮع اﻧﺴﺎن‬
‫زاده ﺷﺪ‪) .‬اﻟﺒﺘﮫ ﻣﺎ ھﯿﭻﮔﻮﻧﮫ دﻟﯿﻠﻲ ﺑﺮاي رد اﯾﻦ ﺟﮭﺎﻧﺸﻨﺎﺳﻲ رﻧﺪاﻧﮫ ﻧﺪارﯾﻢ!(‬
‫‪set‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻓﺴﺎﻧﮫھﺎي ﭼﯿﻨﻲ‪ ،‬ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺷﺎھﺎن ﭼﯿﻦ‪ ،‬ﻛﮫ ﭘﻨﺞ ﺗﻦ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ھﺮ ﯾﻚ ھﺠﺪهھﺰار ﺳﺎل ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻛﺮدﻧﺪ و‬
‫ﺳﺨﺖ ﻛﻮﺷﯿﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﺷﭙﺸﮭﺎي ﭘﺎنﻛﻮ را ﺑﮫ ﻣﺮدﻣﺎﻧﻲ ﻣﺘﻤﺪن ﻣﺒﺪل ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭘﯿﺶ از ﻇﮭﻮر اﯾﻦ »ﻓﻐﻔﻮرھﺎي‬
‫آﺳﻤﺎﻧﻲ«‪ ،‬ﻣﺮدم ھﻤﭽﻮن ددان ﻣﻲزﯾﺴﺘﻨﺪ‪ :‬ﭘﻮﺳﺖ ﺑﮫ ﺧﻮد ﻣﻲﭘﻮﺷﯿﺪﻧﺪ و ﮔﻮﺷﺖ ﺧﺎم ﻣﻲﺧﻮردﻧﺪ و ﺗﻨﮭﺎ‬
‫ﻣﺎدران ﺧﻮد را ﻣﻲﺷﻨﺎﺧﺘﻨﺪ و از ﭘﺪراﻧﺸﺎن ﺧﺒﺮي ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪) .‬اﺳﺘﺮﯾﻨﺪﺑﺮگ اﯾﻦ »ﺑﯿﺨﺒﺮي« را ﺗﻨﮭﺎ ﻣﺨﺘﺺ‬
‫‪an‬‬

‫ﭘﯿﺸﯿﻨﯿﺎن ﯾﺎ ﭼﯿﻨﯿﺎن ﻧﻤﻲداﻧﺪ!( درﺳﺖ در ‪ 2852‬قم اﻣﭙﺮاﻃﻮر آﺳﻤﺎﻧﻲ ﯾﺎ ﻓﻐﻔﻮر ﻓﻮﺷﻲ‪ ،‬ﺑﮫ ﯾﺎري ﻣﻠﻜﺔ‬
‫ھﻮﺷﻤﻨﺪ ﺧﻮد‪ ،‬راه و رﺳﻢ ازدواج‪ ،‬ﺧﻨﯿﺎﮔﺮي‪ ،‬ﺧﻄﻨﻮﯾﺴﻲ‪ ،‬ﻧﻘﺎﺷﻲ‪ ،‬ﻣﺎھﯿﮕﯿﺮي ﺑﺎ ﺗﻮر‪ ،‬اھﻠﻲ ﻛﺮدن‬
‫ﺣﯿﻮاﻧﺎت‪ ،‬و ﭘﺮورش ﻛﺮم اﺑﺮﯾﺸﻢ را ﺑﮫ ﻗﻮم ﺧﻮد آﻣﻮﺧﺖ و ﺳﭙﺲ ﺷﻦﻧﻮﻧﮓ را ﺑﮫ ﺟﺎﻧﺸﯿﻨﻲ ﺑﺮﮔﺰﯾﺪ و در‬
‫ﮔﺬﺷﺖ‪ .‬ﺷﻦﻧﻮﻧﮓ ﻧﯿﺰ‬
‫‪pym‬‬

‫ﻛﺸﺎورزي را ﺑﮫ ﻣﺮد ﯾﺎد داد‪ ،‬ﺧﯿﺶ ﭼﻮﺑﻲ را اﺧﺘﺮاع ﻛﺮد‪ ،‬ﺑﺎزار و ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﺑﺮﭘﺎ داﺷﺖ‪ ،‬و‪ ،‬ﺑﮫﻣﺪد‬
‫ﮔﯿﺎھﺎن درﻣﺎنﺑﺨﺶ‪ ،‬ﻋﻠﻢ ﭘﺰﺷﻜﻲ را ﺑﮫ وﺟﻮد آورد‪ .‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬اﻓﺴﺎﻧﮫ‪ ،‬ﻛﮫ اﺷﺨﺎص را ﺑﯿﺶ از ﻋﻘﺎﯾﺪ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻣﻮرد ﺗﺄﻛﯿﺪ ﻗﺮار ﻣﻲدھﺪ‪ ،‬ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﮭﺎي رﻧﺞآﻣﯿﺰ ﻧﺴﻠﮭﺎي ﺑﯿﺸﻤﺎر را ﺑﮫ اﻓﺮادي ﻣﻌﺪود ﻧﺴﺒﺖ داده اﺳﺖ!‬
‫ﺷﻲھﻮاﻧﮓﺗﻲ‪ ،‬ﻓﻐﻔﻮر ﺟﻨﮕﺠﻮ و ﭘﺮﺷﻮر ﭼﯿﻦ‪ ،‬ﻛﮫ ﺷﮭﺮﯾﺎرﯾﺶ ﺻﺪﺳﺎﻟﻲ ﺑﯿﺶ ﻧﭙﺎﯾﯿﺪ‪ ،‬ﻣﻐﻨﺎﻃﯿﺲ و ﭼﺮخ‬
‫را اﺧﺘﺮاع ﻛﺮد‪ ،‬ﻣﻮرﺧﺎن را رﺳﻤﺎً ﺑﮫ ﺗﺎرﯾﺨﻨﻮﯾﺴﻲ ﮔﻤﺎﺷﺖ‪ ،‬اوﻟﯿﻦ ﻋﻤﺎرات آﺟﺮي را ﺑﺮﭘﺎ داﺷﺖ‪،‬‬

‫‪.co‬‬
‫رﺻﺪﺧﺎﻧﮫاي ﺑﺮاي ﺗﺮﺻﺪ ﺳﺘﺎرﮔﺎن ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬ﺗﻘﻮﯾﻢ را اﺻﻼح ﻛﺮد‪ ،‬و در ﺗﻘﺴﯿﻢ اراﺿﻲ ﺗﺠﺪﯾﺪﻧﻈﺮ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﯾﻮ‪ ،‬ﻛﮫ ﻗﺮﻧﻲ ﺑﺮارﯾﻜﺔ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻧﺸﺴﺖ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﻛﺎردان ﺑﻮد ﻛﮫ ﯾﻚ ھﺰار و ھﺸﺘﺼﺪ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس )‬
‫ﻛﮫ ﻻﺑﺪ از ﺳﺮﺳﺎم ﻋﺼﺮ ﺧﻮد آزرده ﺑﻮد( از او ﺑﮫ ﻧﯿﻜﻲ ﻧﺎم ﺑﺮد و ﺑﺮ اﻧﺤﻄﺎط ﭼﯿﻦ ﺳﻮﮔﻮاري ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس‪ ،‬از آﻧﺠﺎ ﻛﮫ ﺑﺮاي اﻟﻘﺎي ﻧﻜﺎت اﺧﻼﻗﻲ از داﺳﺘﺎﻧﭙﺮدازي روﯾﮕﺮدان ﻧﺒﻮد و اﯾﻦ ﻧﯿﺮﻧﮓ‬
‫زاھﺪاﻧﮫ را ﺟﺎﯾﺰ ﻣﻲﺷﻤﺮد‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﺎ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ﻛﮫ ﻣﺮدم ﭼﯿﻦ‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﺤﺾ دﯾﺪن ﺳﯿﻤﺎي ﯾﻮ‪ ،‬ﺑﮫ ﭘﺎرﺳﺎﯾﻲ ﭘﯿﺸﮫ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﻲﮔﺮاﯾﯿﺪﻧﺪ! ﯾﻮ در ﺑﯿﺮون ﻛﺎخ ﺧﻮد ﻃﺒﻠﻲ ﻧﮭﺎد ﺗﺎ دادﺧﻮاھﺎن‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﻮاﺧﺘﻦ آن‪ ،‬او را ﻓﺮاﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ .‬ھﻤﭽﻨﯿﻦ‬
‫در آﻧﺠﺎ ﻟﻮﺣﮫاي ﻧﺼﺐ ﻛﺮد ﺗﺎ ﻣﺮدم‪ ،‬ﺑﺮاي راھﻨﻤﺎﯾﻲ دوﻟﺖ‪ ،‬اﻧﺪرزھﺎﯾﻲ ﺑﺮآن ﺑﻨﮕﺎرﻧﺪ‪ .‬در اﺛﺮ ﻛﮭﻦ‬
‫ﭼﯿﻨﻲ‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﺎم ﻛﺘﺎب ﺗﺎرﯾﺦ‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ آﻣﺪه اﺳﺖ‪:‬‬

‫ﮔﻔﺘﮫاﻧﺪ ﻛﮫ ﯾﻮ ﻧﯿﻜﻮﻛﺎر ﯾﻜﺼﺪ ﺳﺎل ﺑﺮ ﭼﻮﻧﮓ ﻛﻮﺋﻮ )ﻣﻠﻚ ﻣﯿﺎﻧﯿﻦ( ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯾﻲ ﻛﺮد‪ ،‬و ﺷﻤﺎر ﺳﺎﻟﯿﺎن‬

‫‪yah‬‬
‫ﻋﻤﺮش ﺑﮫ ﯾﻜﺼﺪ و ﺷﺎﻧﺰده رﺳﯿﺪ‪ .‬ھﻤﭽﻮن آﺳﻤﺎن‪ ،‬ﭘﺮﻣﮭﺮ و ﺑﺨﺸﻨﺪه ﺑﻮد و‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﺪاﯾﺎن ﺧﺮدﻣﻨﺪ و‬
‫ھﻮﺷﯿﺎر‪ .‬از دور ﺑﮫ ﺳﺎن اﺑﺮي ﭘﺮﻓﺮوغ ﻣﻲدرﺧﺸﯿﺪ و از ﻧﺰدﯾﻚ‪ ،‬ﺗﺎﺑﺸﻲ ﭼﻮن ﺧﻮرﺷﯿﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﻲزﯾﻮر‪،‬‬
‫ﺗﻮاﻧﮕﺮ ﺑﻮد‪ ،‬و ﺑﻲﺗﺠﻤﻞ‪ ،‬ﺷﺎھﻮار ﻣﻲﻧﻤﻮد‪ .‬ﻛﻼھﻲ زرد ﺑﺮ ﺳﺮﻣﻲﻧﮭﺎد و ﻧﯿﻤﺘﻨﮫاي ﺗﯿﺮهرﻧﮓ ﺑﺮ ﺗﻦ‬
‫ﻣﻲﻛﺮد و ﺑﺮ اراﺑﺔ ﺳﺮﺧﻲ ﻛﮫ اﺳﺒﺎن ﺳﻔﯿﺪ آن را ﻣﻲﻛﺸﯿﺪﻧﺪ ﺳﻮار ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﻛﺎھﮕﻞ ﻟﺒﺔ ﺑﺎم او ھﻤﻮار و‬
‫ﻻﯾﮫھﺎﯾﺶ ﻣﻨﻈﻢ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺗﯿﺮھﺎي ﺧﺎﻧﺔ او ﻧﯿﺰ آراﯾﺸﻲ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﺧﻮراك اﺻﻠﻲ او ﺷﻮرﺑﺎ ﺑﻮد‪ ،‬و در اﻧﺘﺨﺎب‬
‫ﺣﺒﻮﺑﺎت و ﻣﻮاد دﯾﮕﺮ ﺳﻠﯿﻘﮫ ﺑﮫ ﻛﺎر ﻧﻤﻲﺑﺮد‪ .‬در ﻇﺮﻓﻲ ﮔﻠﯿﻦ‪ ،‬ﺑﺎ ﻗﺎﺷﻘﻲ ﭼﻮﺑﯿﻦ ﻋﺪس ﻣﻲﺧﻮرد‪ .‬ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ‬
‫@‪h‬‬
‫را ﺑﺎ ﮔﻮھﺮ ﻧﻤﻲآراﺳﺖ و ﺟﺎﻣﮫھﺎي ﺑﻲﻧﻘﺶ و ﻧﮕﺎر و ﺳﺎده و ﺑﻲﺗﻨﻮع ﻣﻲﭘﻮﺷﯿﺪ‪ .‬ﺑﮫ ﭼﯿﺰھﺎي ﻧﺎﻣﺘﺪاول و‬
‫روﯾﺪادھﺎي ﻏﺮﯾﺐ رﻏﺒﺖ ﻧﺪاﺷﺖ و ﺑﮫ آﻧﭽﮫ ﻛﻤﯿﺎب و ﺷﮕﺮف ﺑﻮد و ﻗﻌﻲ ﻧﻤﻲﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬ﺑﮫ آوازھﺎي ﺳﺒﻚ‬
‫ﮔﻮش ﻧﻤﻲداد‪ ،‬و ﺑﺮ اراﺑﺔ او ﻧﺸﺎن اﺻﺎﻟﺖ ﻧﻘﺶ ﻧﺸﺪه ﺑﻮد… در ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ﺟﺎﻣﺔ ﻛﺘﺎﻧﻲ ﺳﺎده در ﺑﺮ ﻣﻲﻛﺮد‬
‫و در زﻣﺴﺘﺎن ﺧﻮد را ﺑﺎ ﭘﻮﺳﺖ ﮔﻮزن ﻣﻲﭘﻮﺷﺎﻧﯿﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ وﺻﻒ‪ ،‬از ھﻤﺔ آﻧﺎن ﻛﮫ ﺑﺮﭼﻮﻧﮓ ﻛﻮﺋﻮ‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻏﻨﯿﺘﺮ و ﺧﺮدﻣﻨﺪﺗﺮ و ﺳﺎﻟﺪارﺗﺮ و ﻣﺤﺒﻮﺑﺘﺮ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪are‬‬

‫آﺧﺮﯾﻦ ﻓﺮد از ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯾﺎن ﭘﻨﺠﮕﺎﻧﮫ ﺷﻮﯾﻦ اﺳﺖ‪ .‬وي ﻧﻤﻮﻧﺔ ﻓﺮزﻧﺪان ﺣﻘﺸﻨﺎش‪ ،‬و ﻗﮭﺮﻣﺎﻧﻲ ﺷﻜﯿﺒﺎ ﺑﻮدﻛﮫ‬
‫ﻃﻐﯿﺎﻧﮭﺎي رود ھﻮاﻧﮓھﻮ را ﻓﺮو ﻧﺸﺎﻧﺪ‪ ،‬دﺳﺖ ﺑﮫ اﺻﻼح ﮔﺎھﺸﻤﺎري زد‪ ،‬اوزان و ﻣﻘﯿﺎﺳﺎت را‬
‫ھﻤﺎھﻨﮓ ﺳﺎﺧﺖ و‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﻮﺗﺎه ﻛﺮدن ﻃﻮل ﺗﺎزﯾﺎﻧﮫاي ﻛﮫ ﻛﻮدﻛﺎن ﭼﯿﻨﻲ را ﺑﺎ آن ﺗﺄدﯾﺐ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻮد را‬
‫ﻧﺰد آﻣﻮزﺷﮕﺮان آﯾﻨﺪه ﮔﺮاﻣﻲ ﮔﺮداﻧﯿﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ از رواﯾﺎت ﭼﯿﻨﻲ ﺑﺮﻣﻲآﯾﺪ‪ ،‬ﺷﻮﯾﻦ‪ ،‬در اوان ﭘﯿﺮي‪ ،‬ﯾﻮ‪،‬‬
‫ﻣﮭﻨﺪس ﺑﺰرگ و ﻛﺎرداﻧﺘﺮﯾﻦ دﺳﺘﯿﺎر ﺧﻮد را ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﻜﺎﻓﺘﻦ ﻧﮫ ﻛﻮه‪ ،‬ﻧﮫ رودﺧﺎﻧﮫ را از ﻃﻐﯿﺎن‬
‫‪set‬‬

‫ﺗﺨﺖ ﻣﻲﻧﺸﺎﻧﯿﺪ‪ .‬ﭼﯿﻨﯿﺎن ﻣﻲﮔﻮﯾﻨﺪ‪» :‬اﮔﺮ ﯾﻮ ﻧﺒﻮد‪ ،‬اﻣﺮوز ﻣﺎ ھﻤﮫ ﻣﺎھﻲ ﺑﻮدﯾﻢ!« ﺑﻨﺎﺑﺮ رواﯾﺎت ﻣﻘﺪس‪ ،‬در‬
‫ﻋﮭﺪ ﺷﻮﯾﻦ ﺷﺮاب ﺑﺮﻧﺞ ﻛﺸﻒ و ﺑﮫ ﻓﻐﻔﻮر ﻋﺮﺿﮫ ﺷﺪ‪ .‬وﻟﻲ او ﻇﺮف ﺷﺮاب را ﺑﺮ زﻣﯿﻦ زد و ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﻲ‬
‫ﻛﺮد ﻛﮫ روزي آن ﺷﺮاب ﻛﺸﻮري را از ﭼﻨﮓ ﻛﺸﻮرداري ﺑﯿﺮون ﺧﻮاھﺪ ﻛﺸﯿﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﮫ ﺗﺒﻌﯿﺪ ﻧﻮﺷﺎﺑﮫﺳﺎز‬
‫و ﺗﺤﺮﯾﻢ ﻧﻮﺷﺎﺑﮫ ﻓﺮﻣﺎن داد‪ .‬وﻟﻲ ﺑﯿﮭﻮده‪ :‬ﭘﺲ از او‪ ،‬ﺷﺮاب ﺑﺮﻧﺞ ﻧﻮﺷﺎﺑﺔ ﻣﻠﻲ ﭼﯿﻨﯿﺎن ﺷﺪ! ﺷﻮﯾﻦ‪ ،‬ﺑﺮ‬
‫‪an‬‬

‫ﺧﻼف ﺷﺎھﺎن ﭘﯿﺸﯿﻦ ﻛﮫ ھﺮ ﯾﻚ ﺑﺮاي ﺧﻮد ﺟﺎﻧﺸﯿﻨﻲ ﺑﺮﻣﻲﮔﺰﯾﺪ‪ ،‬ﺳﻠﻄﻨﺖ را در ﺧﺎﻧﺪان ﺧﻮد ﻣﻮروﺛﻲ‬
‫ﮔﺮداﻧﯿﺪ و دودﻣﺎن ﺷﯿﺎ )ﺑﮫ ﻣﻌﻨﻲ »ﻣﺘﻤﺪن«( را ﺑﻨﯿﺎد ﮔﺬارد‪ .‬در ﺳﺎﯾﺔ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻣﻮروﺛﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ از آن ﭘﺲ‬
‫ھﻢ اﺑﻠﮭﺎن و ھﻢ ﻣﺮدم ﻣﯿﺎﻧﮫ ﺣﺎل و ھﻢ ﻧﻮاﺑﻎ ﺑﺮ ارﯾﻜﺔ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﭼﯿﻦ ﻧﺸﺴﺘﻨﺪ‪ .‬آﺧﺮﯾﻦ ﺳﻠﻄﺎن اﯾﻦ دودﻣﺎن‬
‫ﻓﻐﻔﻮر ھﻮﺳﺒﺎز‪ ،‬ﭼﻲﯾﮫ‪ ،‬ﺑﻮد‪ .‬وي ﺑﺮاي ﺳﺮﮔﺮﻣﻲ ﺧﻮد و ھﻤﺴﺮش اراده ﻓﺮﻣﻮد ﻛﮫ ﺳﮫھﺰار ﺗﻦ ﭼﯿﻨﻲ در‬
‫‪pym‬‬

‫درﯾﺎﭼﮫاي ﺳﺮﺷﺎر از ﺷﺮاب ﺑﺠﮭﻨﺪ و ﺳﺒﻜﺒﺎر ﺟﺎن دھﻨﺪ!‬

 ‫‪m‬‬
‫رواﯾﺎﺗﻲ ﻛﮫ ﻣﻮرﺧﺎن ﻗﺪﯾﻢ ﭼﯿﻨﻲ درﺑﺎرة دودﻣﺎن ﺷﯿﺎ ﺑﮫ ﻣﺎ رﺳﺎﻧﯿﺪهاﻧﺪ‪ ،‬در ﺧﻮر رﺳﯿﺪﮔﻲ و ﺳﻨﺠﺶ‬
‫ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺳﺘﺎرهﺷﻨﺎﺳﺎن ﻛﺴﻮﻓﻲ را ﻛﮫ در اﯾﻦ اﺧﺒﺎر ذﻛﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺗﺄﯾﯿﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ‪2165‬قم را ﺳﺎل وﻗﻮع‬
‫آن ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﻧﺎﻗﺪان ﺗﻮاﻧﺎ ﺑﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت آﻧﺎن ﺧﺮده ﮔﺮﻓﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬در ھﻮﻧﺎن اﺳﺘﺨﻮاﻧﮭﺎﯾﻲ ﯾﺎﻓﺖ ﺷﺪه ﻛﮫ‪،‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮ رواﯾﺎت‪ ،‬ﺑﮫ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯾﺎن دوﻣﯿﻦ دودﻣﺎن‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ دودﻣﺎن ﺷﺎﻧﮓ‪ ،‬ﺗﻌﻠﻖ دارﻧﺪ‪ .‬ﻇﺮﻓﮭﺎي ﻣﻔﺮﻏﻲ‬
‫ﺑﺴﯿﺎر ﻛﮭﻨﮫاي را ﻧﯿﺰ ﺑﮫ اﯾﻦ دوره ﻧﺴﺒﺖ دادهاﻧﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﺟﺰ اﯾﻨﮭﺎ ﻣﺪارﻛﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ داﺳﺘﺎﻧﮭﺎﯾﻲ‬
‫ﻛﮫ ﻟﻄﻒ آﻧﮭﺎ از ﺻﺤﺖ آﻧﮭﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬در اﻓﺴﺎﻧﮫھﺎ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ ووﯾﻲ‪ ،‬ﯾﻜﻲ از ﻓﻐﻔﻮرھﺎي دودﻣﺎن‬
‫ﺷﺎﻧﮓ‪ ،‬ﺧﺪاﻧﺎﺷﻨﺎس ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺲ ﺑﺎ ﺧﺪاﯾﺎن در اﻓﺘﺎد‪ ،‬ﺑﮫ روح ﻋﺎﻟﻢ ﺑﺎﻻ ﻧﺎﺳﺰا ﮔﻔﺖ و ﻣﻘﺮر داﺷﺖ ﻛﮫ ﯾﻜﻲ از‬
‫درﺑﺎرﯾﺎن ﺑﮫ ﻋﻨﻮان روح ﻋﺎﻟﻢ ﺑﺎﻻ ﺑﺎ وي ﺷﻄﺮﻧﺞ ﺑﺎزد‪ ،‬و ﭼﻮن ﺑﺮ درﺑﺎري ﭘﯿﺮوز ﺷﺪ‪ ،‬روح ﻋﺎﻟﻢ ﺑﺎﻻ‬

‫‪oo‬‬
‫را ﺑﮫ رﯾﺸﺨﻨﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪ :‬اﻧﺒﺎﻧﻲ ﭼﺮﻣﯿﻦ را ﻛﮫ ﺑﮫ او اھﺪا ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬از ﺧﻮن اﻧﺒﺎﺷﺖ و‪ ،‬از ﺳﺮ ﺷﯿﻄﻨﺖ‪ ،‬آن‬
‫را آﻣﺎج ﺗﯿﺮ ﺧﻮد ﻗﺮار داد‪ .‬ﺗﺎرﯾﺨﮕﺰاراﻧﻲ ﻛﮫ از ﺗﺎرﯾﺦ ﭘﺮھﯿﺰﮔﺎرﺗﺮﻧﺪ‪ ،‬رواﯾﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﮫ ﺻﺎﻋﻘﮫاي‬
‫ووﯾﻲ را ﺑﮫ ھﻼﻛﺖ رﺳﺎﻧﯿﺪ‪.‬‬

‫ﭼﻮﺳﯿﻦ‪ ،‬ﻛﮫ ﻗﺎﺷﻘﮭﺎي ﻣﯿﻠﮫاي را اﺧﺘﺮاع ﻛﺮد‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﺮارت ﺑﺎور ﻧﻜﺮدﻧﻲ ﺧﻮد‪ ،‬دودﻣﺎن ﺷﺎﻧﮓ را ﺑﮫ‬

‫‪yah‬‬
‫ﻧﺎﺑﻮدي ﻛﺸﺎﻧﯿﺪ‪ .‬از ﺳﺨﻨﺎن اوﺳﺖ‪» :‬ﺷﻨﯿﺪهام ﻛﮫ ﻗﻠﺐ آدﻣﻲ ھﻔﺖ دھﺎﻧﮫ دارد‪ .‬ﺷﻮق ﺑﺴﯿﺎر دارم ﻛﮫ در اﯾﻦ‬
‫ﺑﺎره وزﯾﺮ ﭘﻲﻛﺎن را ﻣﻮرد آزﻣﺎﯾﺶ ﻗﺮار دھﻢ!« ھﻤﺴﺮ او‪ ،‬ﺗﺎﻛﻲ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﺔ ھﺮزﮔﻲ و ﺳﻨﮕﺪﻟﻲ ﺑﻮد‪ .‬در‬
‫درﺑﺎر او رﻗﺼﮭﺎي ﺷﮭﻮتآﻟﻮد ﺑﺮﮔﺰار ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬و درﺑﺎﻏﮭﺎي او ﻣﺮدان و زﻧﺎن ﻋﺮﯾﺎن ﭘﺎﯾﻜﻮﺑﻲ و دﺳﺖ‬
‫اﻓﺸﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﻣﺮدم ﺑﮫ ﺧﺮدهﮔﯿﺮي ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎﻛﻲ ﺑﺮاي ﻓﺮوﻧﺸﺎﻧﺪن آن ﺑﮫ ﺷﻜﻨﺠﮫھﺎﯾﻲ ﺑﺪﯾﻊ‬
‫دﺳﺖ زد‪ :‬ﻃﺎﻏﯿﺎن را وا ﻣﻲداﺷﺖ ﻛﮫ ﻓﻠﺰ ﮔﺪاﺧﺘﮫ در دﺳﺖ ﮔﯿﺮﻧﺪ ﯾﺎ‪ ،‬روي ﮔﻮداﻟﻲ آﻛﻨﺪه از ذﻏﺎل‬
‫ﻓﺮوزان‪ ،‬ﺗﯿﺮھﺎي روﻏﻦآﻟﻮد ﻟﻐﺰﻧﺪه ﺑﺨﻮاﺑﺎﻧﻨﺪ و ﺑﺮ آﻧﮭﺎ راه روﻧﺪ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﻗﺮﺑﺎﻧﯿﺎن در ﮔﻮدال آﺗﺸﯿﻦ‬
‫@‪h‬‬
‫ﻓﺮو ﻣﻲاﻓﺘﺎدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻠﻜﮫ از ﻛﺒﺎب ﺷﺪن آﻧﺎن ﻟﺬت ﻣﻲﺑﺮد‪ .‬ﺷﻮرﺷﯿﺎن داﺧﻠﻲ‪ ،‬و ﻣﮭﺎﺟﻤﺎﻧﻲ ﻛﮫ از ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﭼﻮ‬
‫ﺳﺮازﯾﺮ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻮﺳﯿﻦ را ﺑﺮاﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ و دودﻣﺎن ﭼﻮ را‪ ،‬ﻛﮫ از ھﻤﺔ دودﻣﺎﻧﮭﺎي ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ ﭼﯿﻦ دﯾﺮﻧﺪهﺗﺮ‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻨﯿﺎد ﻧﮭﺎدﻧﺪ‪ .‬ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯾﺎن ﺟﺪﯾﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﺎم ﭘﺎداش‪ ،‬وﻻﯾﺎت را ﻣﯿﺎن اﻣﯿﺮان ﺧﻮد ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﮫ آﻧﺎن‬
‫اﺳﺘﻘﻼل دادﻧﺪ‪ .‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﻋﺼﺮ ﻣﻠﻮكاﻟﻄﻮاﯾﻔﻲ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ ﺷﺎھﻨﺸﺎھﻲ ﭼﯿﻦ ﻟﻄﻤﮫاي ﺑﺰرگ زد وﻟﻲ ادب‬
‫و ﻓﻠﺴﻔﮫ را ﺳﺨﺖ ﺑﮫ ﭘﯿﺶ راﻧﺪ‪ ،‬آﻏﺎز‬
‫‪are‬‬

‫ﺷﺪ‪ .‬ﻧﻮآﻣﺪﮔﺎن‪ ،‬از ﻃﺮﯾﻖ ازدواج‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﺎﻧﺪاﻧﮭﺎي ﻛﮭﻦ درآﻣﯿﺨﺘﻨﺪ‪ ،‬و اﯾﻦ آﻣﯿﺰش ﻛﻢ ﻛﻢ زﻣﯿﻨﺔ زﯾﺴﺘﻲ‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺑﺮاي ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺗﻤﺪن ﺗﺎرﯾﺨﻲ ﺧﺎور دور ﻓﺮاھﻢ آورد‪.‬‬

‫‪ -4‬ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺗﻤﺪن ﭼﯿﻨﻲ‬

‫‪set‬‬

‫ﻋﺼﺮ ﻣﻠﻮكاﻟﻄﻮاﯾﻔﻲ ﭼﯿﻦ‪-‬ﯾﻚ وزﯾﺮ ﺗﻮاﻧﺎ‪-‬ﻛﺸﻤﻜﺶ ﻋﺮف و ﻗﺎﻧﻮن‪-‬ﻓﺮھﻨﮓ و ھﺮج و ﻣﺮج‪-‬ﺗﻐﺰﻻت‬

‫ﻋﺸﻘﻲ از »ﻛﺘﺎب ﭼﻜﺎﻣﮫھﺎ«‬

‫ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﻠﻮكاﻟﻄﻮاﯾﻔﻲ‪ ،‬ﻛﮫ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﺗﺎ ھﺰار ﺳﺎل ﻣﺴﯿﺮ ﻧﻈﺎم ﺳﯿﺎﺳﻲ ﭼﯿﻦ را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻛﺮد‪ ،‬ﺑﮫ دﺳﺖ‬
‫‪an‬‬

‫ﺟﮭﺎﻧﮕﺸﺎﯾﺎن ﭘﺪﯾﺪ ﻧﯿﺎﻣﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ از اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت ﻓﻼﺣﺘﻲ ﻛﮭﻨﺴﺎل ﻧﺸﺌﺖ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬در اﯾﻦ اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت‪ ،‬اﻗﻮﯾﺎ‬
‫ﺗﺪرﯾﺠًﺎ ﺿﻌﻔﺎ را در ﻗﺪرت ﺧﻮد ﻣﺴﺘﺤﯿﻞ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﺮاي دﻓﺎع ﻣﺰارع ﺧﻮد در ﻣﻘﺎﺑﻞ وﺣﺸﯿﺎن‬
‫ﭘﯿﺮاﻣﻮن‪ ،‬ﺑﺎ ﻗﺒﻮل رھﺒﺮي ﻣﺸﺘﺮك‪ ،‬ﻣﺘﺤﺪ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ و اﻣﺎرﺗﻲ ﺑﮫ وﺟﻮد ﻣﻲآوردﻧﺪ‪ .‬ھﺮ ﯾﻚ از اﯾﻦ اﻣﺎرﺗﮭﺎ‪،‬‬
‫ﻛﮫ روزﮔﺎري از ﯾﻚ ھﺰار و ھﻔﺘﺼﺪ ﺗﺠﺎوز ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ﯾﻚ ﺷﮭﺮ و ﺣﻮﻣﺔ آن را در ﺑﺮ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫‪pym‬‬

‫ﺷﮭﺮ را ﺑﺎروﯾﻲ اﺳﺘﻮار از ﻣﺰارع اﻃﺮاف ﺟﺪا ﻣﻲﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬و ﺣﻮﻣﮫ را ﺣﺼﺎرھﺎﯾﻲ ﻛﻮﺗﺎھﺘﺮ از ﺧﻄﺮ‬
‫ھﺠﻮم ﺣﻔﻆ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﺷﮭﺮھﺎ ﺑﺘﺪرﯾﺞ ﺑﮫ ھﻢ ﭘﯿﻮﺳﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ‪ ،‬ﺷﻤﺎرة اﻣﺎرﺗﮭﺎ‪ ،‬ﻛﮫ ﺷﺎﻣﻞ ﻧﺎﺣﯿﺔ ﻛﻨﻮﻧﻲ ھﻮﻧﺎن و‬
‫ﻣﻨﻄﻘﺔ ﺷﺎنﺳﻲ و ﺷﻦﺳﻲ و ﺷﺎﻧﺘﻮﻧﮓ ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﺎ ﭘﻨﺠﺎه و ﭘﻨﺞ ﻛﺎھﺶ ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬از آن ﻣﯿﺎن‪ ،‬اﻣﺎرات ﭼﻲ و ﭼﯿﻦ‬
 ‫‪m‬‬
‫اھﻤﯿﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮي داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎرت ﭼﻲ ﺷﺎﻟﻮدهاي ﺑﺮاي ﻧﻈﺎم اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر ﻓﺮاھﻢ آورد‪ ،‬و اﻣﺎرت‬
‫ﭼﯿﻦ ﺳﺮزﻣﯿﻨﮭﺎي دﯾﮕﺮ را ﻓﺘﺢ و ﺷﺎھﻨﺸﺎھﻲ ﯾﮕﺎﻧﮫاي ﺗﺄﺳﯿﺲ ﻛﺮد و ﻧﺎم ﺧﻮد‪« ،‬ﭼﯿﻦ«‪ ،‬را ﺑﮫ ھﻤﺔ آن‬
‫ﺳﺮزﻣﯿﻨﮭﺎ داد‪ .‬اﻣﺮوز ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ ﺗﻤﺎم ﻣﺮدم ﺟﮭﺎن‪ ،‬ﺟﺰ ﺧﻮد ﭼﯿﻨﯿﺎن‪ ،‬آن ﻛﺸﻮر را ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﻧﺎم ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﻨﺪ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﯾﻜﻲ از ﻣﺮدان ﺑﺮﺟﺴﺘﺔ اﻣﺎرت ﭼﻲ ﻛﮫ در ﺳﺎزﻣﺎﻧﭙﺮدازي ﻧﺒﻮﻏﻲ داﺷﺖ‪ ،‬ﻛﻮان ﭼﻮﻧﮓ‪ ،‬راﯾﺰن ھﻮان‪،‬‬
‫اﻣﯿﺮ ﭼﻲ ﺑﻮد‪ .‬در ﺑﺎدي اﻣﺮ ﻛﮫ ھﻮان و ﺑﺮادرش ﺑﺮاي رﺑﻮدن ﺣﻜﻮﻣﺖ رﻗﺎﺑﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻮان ﺑﮫ ﯾﺎري‬
‫ﺑﺮادر ھﻮان ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و ﺑﮫ ﺟﻨﮓ ھﻮان رﻓﺖ‪ ،‬و ﻧﺰدﯾﻚ ﺑﻮد ﻛﮫ ھﻮان ﺑﮫ دﺳﺖ ﻛﻮان ﭼﻮﻧﮓ ﺑﮫ ﻗﺘﻞ رﺳﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﺳﺮاﻧﺠﺎم ھﻮان ﭘﯿﺮوز ﺷﺪ و ﻛﻮان ﭼﻮﻧﮓ را‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ اﺳﺎرت درآورد‪ ،‬وزﯾﺮاﻋﻈﻢ ﺧﻮد ﮔﺮداﻧﯿﺪ‪ .‬ﻛﻮان‬

‫‪oo‬‬
‫ﭼﻮﻧﮓ ھﻢ ﺑﺮاي ﺑﺴﻂ ﺳﯿﻄﺮة ﺧﺪاوﻧﺪﮔﺎر ﺧﻮد دﺳﺘﻮر داد ﻛﮫ در ﺳﺎﺧﺘﻦ اﺑﺰارھﺎ وﺳﻼﺣﮭﺎ‪ ،‬ﺑﮫ ﺟﺎي‬
‫ﻣﻔﺮغ‪ ،‬آھﻦ ﺑﮫ ﻛﺎر ﺑﺮﻧﺪ و آھﻦ و ﻧﻤﻚ را ﺑﮫ اﻧﺤﺼﺎر ﺣﻜﻮﻣﺖ درآورﻧﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ‪ ،‬ﺑﮫ اﻣﯿﺪ آﻧﻜﮫ ﺑﯿﻨﻮاﯾﺎن را‬
‫درﯾﺎﺑﺪ و ﺧﺮدﻣﻨﺪان و ﻛﺎرداﻧﺎن را ﭘﺎداﺷﮭﺎﯾﻲ در ﺧﻮر دھﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ﭘﻮل و ﻣﺎھﻲ و ﻧﻤﻚ ﻣﺎﻟﯿﺎت ﺑﺴﺖ‪ .‬در‬
‫ﻃﻲ وزارت ﻃﻮﻻﻧﻲ او‪ ،‬اﻣﺎرت ﭼﻲ ﺑﮫ ﺻﻮرت دوﻟﺘﻲ آراﺳﺘﮫ درآﻣﺪ‪ ،‬داراي دﺳﺘﮕﺎه اداري ﻣﻨﻈﻢ و‬
‫ﻓﺮھﻨﮕﻲ درﺧﺸﺎن ﺷﺪ‪ ،‬و ﭘﻮل آن ﺛﺒﺎت و اﻋﺘﺒﺎر ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس‪ ،‬ﻛﮫ در ﻣﻘﺎم ﺳﺘﺎﯾﺶ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺑﺎزان‬

‫‪yah‬‬
‫ﻛﻮﺗﮫ ﺳﺨﻦ ﺑﻮد‪ ،‬درﺑﺎرة ﻛﻮان ﭼﻮﻧﮓ ﭼﻨﯿﻦ ﮔﻔﺘﮫ اﺳﺖ‪» :‬از دﯾﺮ ﺑﺎز‪ ،‬ﻣﺮدم ھﻤﻮاره از ﻣﻮاھﺐ او‬
‫ﺑﺮﺧﻮردار ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻛﻮان ﭼﻮﻧﮓ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﻣﺎ اﻛﻨﻮن ﻣﻮھﺎﯾﻲ ژوﻟﯿﺪه داﺷﺘﯿﻢ و ﺗﻜﻤﮫھﺎي ﺟﺎﻣﺔ ﺧﻮد را در‬
‫ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﻣﻲدوﺧﺘﯿﻢ!«‬

‫در درﺑﺎرھﺎي ﻣﻠﻮكاﻟﻄﻮاﯾﻒ آداب اﺷﺮاﻓﻲ رﯾﺸﮫ دواﻧﯿﺪ‪ ،‬و رﺳﻮم و ﺗﺸﺮﯾﻔﺎت و اﻓﺘﺨﺎرات آرام‬
‫@‪h‬‬
‫آرام در زﻧﺪﮔﻲ ﻃﺒﻘﺎت ﺑﺎﻻي ﺟﺎﻣﻌﮫ ﭼﻨﺎن اھﻤﯿﺖ ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﺟﺎي دﯾﻦ را ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬاري آﻏﺎز ﺷﺪ‪ ،‬و‬
‫ﺑﺮ اﺛﺮ آن‪ ،‬ﻛﺸﻤﻜﺶ ﺷﺪﯾﺪي ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم‪ ،‬ﻛﮫ ھﻮاﺧﻮاه ﻋﺮف ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و ﺣﻜﻮﻣﺖ‪،‬ﻛﮫ از ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺣﻤﺎﯾﺖ‬
‫ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬در ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﭼﻮن اﻣﺎرت ﭼﻨﮓ و اﻣﺎرت ﭼﯿﻦ )‪ 512 ،535‬قم( ﺑﮫ وﺿﻊ ﻗﺎﻧﻮن ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫رﻋﺎﯾﺎ اﯾﻦ ﻛﺎر آﻧﮭﺎ را وﺣﺸﺖآور و ﺑﺮاﻧﮕﯿﺰﻧﺪة ﺧﺸﻢ اﻻھﻲ ﺷﻤﺮدﻧﺪ – و ﺑﺮاﺳﺘﻲ دﯾﺮي ﻧﮕﺬﺷﺖ ﻛﮫ‬
‫ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﭼﻨﮓ در آﺗﺶ وﯾﺮان ﺷﺪ! اﻟﺒﺘﮫ ﻗﻮاﻧﯿﻦ وﺿﻌﻲ ﺑﺎ ﻣﺼﺎﻟﺢ اﺷﺮاف ﻣﻮاﻓﻖ ﺑﻮد‪ :‬ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬاران ﺑﺮ‬
‫اﺳﺎس اﯾﻦ ﻓﺮض ﻛﮫ اﺷﺮاف ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻧﺎﻇﻢ رﻓﺘﺎر ﺧﻮد ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬آﻧﺎن را ﻣﺸﻤﻮل ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻧﺪاﻧﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ آﻧﺎن‬
‫‪are‬‬

‫اﺟﺎزه دادﻧﺪ ﻛﮫ در ﺻﻮرت ارﺗﻜﺎب ﺟﻨﺎﯾﺖ ﺑﮫ ﺷﯿﻮهاي ﻛﮫ ﺑﻌﺪًا ﻣﻘﺒﻮل ﻃﺒﻘﺔ »ﺳﺎﻣﻮراي« ژاﭘﻦ اﻓﺘﺎد‪،‬‬
‫اﻧﺘﺤﺎر ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺮدم ﻣﺘﻌﺎرف زﺑﺎن اﻋﺘﺮاض ﺑﮫ اﻣﺘﯿﺎزات اﺷﺮاﻓﻲ ﮔﺸﻮدﻧﺪ و ﻣﺪﻋﻲ ﺷﺪﻧﺪ ﻛﮫ آﻧﺎن ھﻢ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻧﺎﻇﻢ رﻓﺘﺎر ﺧﻮد ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ‪ ،‬در ﺻﺪد ﺑﺮآﻣﺪﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﮫ رھﺒﺮي ﻛﺴﺎﻧﻲ ھﻤﭙﺎﯾﺔ ﻣﯿﮭﻦﭘﺮﺳﺘﺎن آﺗﻨﻲ‪-‬‬
‫ھﺎرﻣﻮدﯾﻮس و ارﯾﺴﺘﻮ ﮔﯿﺘﻮن – از ﺑﯿﺪاد ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺮھﻨﺪ‪ .‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم‪ ،‬دو ﻧﯿﺮوي ﻣﺨﺎﻟﻒ – ﻋﺮف و ﻗﺎﻧﻮن –‬
‫ﺳﺎزش ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻗﺎﻧﻮن ﺗﻨﮭﺎ ﺑﺮ اﻣﻮر ﻣﮭﻢ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺷﻤﻮل ﯾﺎﻓﺖ و اﻣﻮر ﺟﺰﺋﻲ ھﻤﭽﻨﺎن در ﻗﻠﻤﺮو‬
‫‪set‬‬

‫ﻋﺮف ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﭼﻮن اﻣﻮر ﺟﺰﺋﻲ ﺑﯿﺸﺘﺮ زﻧﺪﮔﻲ اﻧﺴﺎﻧﻲ را در ﺑﺮ ﻣﻲﮔﯿﺮد‪ ،‬ﻋﺮف ﺑﺮ ﻗﺎﻧﻮن ﻏﺎﻟﺐ آﻣﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮ اﺛﺮ ﺗﻮﺳﻌﺔ ﺳﺎزﻣﺎن ﺟﺎﻣﻌﮫ‪» ،‬ﭼﻮﻟﻲ« ﯾﺎ »ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﭼﻮ«‪ ،‬ﻛﮫ آن را ﺳﮭﻮًا ﺑﮫ ﭼﻮﻛﻮﻧﮓ وزﯾﺮ اﻋﻈﻢ و‬
‫ﻋﻤﻮي دوﻣﯿﻦ اﻣﯿﺮ ﭼﻮ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻲدھﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺷﺪ‪ .‬ﭼﻮﻟﻲ ﺑﮫ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺤﺼﻮل آﻏﺎز دودﻣﺎن ﭼﻮ‬
‫ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺑﮫ ﭘﺎﯾﺎن آن ﻋﺼﺮ ﺗﻌﻠﻖ دارد و از اﻓﻜﺎر ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس و ﻣﻨﺴﯿﻮس ﻧﯿﺰ ﻣﺘﺄﺛﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻄﺎﺑﻖ‬
‫‪an‬‬

‫اﯾﻦ ﻗﻮاﻧﯿﻦ‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﺪت دو ھﺰار ﺳﺎل آﯾﯿﻦ ﻛﺸﻮرداري ﭼﯿﻨﯿﺎن ﺑﮫ ﺷﻤﺎر رﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ ،‬دوﻟﺖ ﻣﺮﻛﺐ اﺳﺖ از‬
‫اﻣﭙﺮاﻃﻮر و اﺷﺮاف و ﻣﺮدم و وزﯾﺮان‪ .‬اﻣﭙﺮاﻃﻮر ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﻧﺎﯾﺐ و ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﺪا )ﺑﻐﭙﻮر ﯾﺎ ﻓﻐﻔﻮر(‪،‬‬
‫ﺑﺮاﺳﺎس ﺗﻘﻮا ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﺷﺮاف ﺑﺮ دو ﺑﺨﺸﻨﺪ‪ :‬ﮔﺮوھﻲ از ﻧﺴﻞ اﺷﺮاف ﭘﯿﺸﯿﻦ ھﺴﺘﻨﺪ و ﮔﺮوھﻲ ﺑﮫ‬
‫ﺑﺮﻛﺖ ﺗﻌﻠﯿﻢ و ﺗﺮﺑﯿﺖ ﺑﺪان ﭘﺎﯾﮕﺎه راه ﻣﻲﯾﺎﻓﺘﻨﺪ‪ .‬واﺣﺪ زﻧﺪﮔﻲ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺧﺎﻧﻮاده اﺳﺖ‪ ،‬و رﯾﺎﺳﺖ ھﺮ‬
‫‪pym‬‬

‫ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﺮﻋﮭﺪة ﭘﺪر اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮدم ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ وﻇﯿﻔﮫﺷﻨﺎﺳﻲ ﻛﺸﺘﻜﺎري ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬از ﺣﻘﻮق ﻣﺪﻧﻲ ﺑﮭﺮهور ﺷﻮﻧﺪ‪،‬‬
‫وﻟﻲ در اﻣﻮر ﻋﻤﻮﻣﻲ دﺧﺎﻟﺘﻲ ﻧﻨﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬وزﯾﺮان ﺷﺶ ﺗﻦ ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و اﻣﻮر درﺑﺎر‪ ،‬رﻓﺎه ﻣﺮدم‪ ،‬ﺗﺄھﻞ ﺟﻮاﻧﺎن‪،‬‬
‫اﺻﻮل و ﻓﺮوع دﯾﻦ‪ ،‬ﺗﺪارك و ادارة ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﺑﺮﻗﺮاري ﻋﺪاﻟﺖ‪ ،‬و ﺧﺪﻣﺎت ﻋﻤﻮﻣﻲ را ﻛﻔﺎﻟﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻣﺤﺘﻤﻼ ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﭼﻮ‪ ،‬ﻛﮫ در ﺣﺪ ﺧﻮد ﻛﺎﻣﻞ ﻣﻲﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ ،‬از ﺗﺠﺎرب رھﺒﺮاﻧﻲ ﻛﮫ ﻋﻤﻼ ﻗﺪرت را در ﻛﻒ‬
‫داﺷﺘﻨﺪ و ﻣﺮدم واﻗﻌﻲ را ﻣﻲﺷﻨﺎﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺻﺎدر ﻧﺸﺪه‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ از ذھﻦ ﻣﺘﻔﻜﺮي ﻛﻨﺎرهﮔﯿﺮ ﭼﻮن اﻓﻼﻃﻮن‬
‫ﺗﺮاوﯾﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫از آﻧﺠﺎ ﻛﮫ ﻓﺴﺎد ﺣﺘﻲ در ﻛﺎﻣﻠﺘﺮﯾﻦ ﻗﻮاﻧﯿﻦ رﺧﻨﮫ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎرﯾﺦ ﻋﺼﺮﻣﻠﻮكاﻟﻄﻮاﯾﻔﻲ ﭼﯿﻦ آﻛﻨﺪه از‬
‫ﺷﺮارﺗﮭﺎﯾﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﮔﺎه ﮔﺎه ﻣﻮرد ﺗﺼﻔﯿﮫ و اﺻﻼح ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ھﻤﭽﻨﺎﻧﻜﮫ ﺛﺮوت اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﻲﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬از‬
‫ﯾﻚ ﺳﻮ‪ ،‬ﺑﻲاﻋﺘﺪاﻟﻲ و ﺗﺠﻤﻞﺧﻮاھﻲ اﺷﺮاف را ﺑﮫ اﻧﺤﻄﺎط ﻣﻲﻛﺸﺎﻧﯿﺪ‪ ،‬و از ﺳﻮي دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺧﻨﯿﺎﮔﺮان و‬
‫آدﻣﻜﺸﺎن و درﺑﺎرﯾﺎن و ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﺎن در درﺑﺎرھﺎ‪ ،‬و ﻋﺎﻗﺒﺖ در ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ )ﻟﻮﯾﺎﻧﮓ( ﮔﺮد ﻣﻲآﻣﺪﻧﺪ‪ .‬وﺣﺸﯿﺎن‬

‫‪oo‬‬
‫ﮔﺮﺳﻨﮫ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﺑﮫ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﻣﺮزھﺎ را ﻣﻲﺷﻜﺴﺘﻨﺪ و ﺑﮫ وﻻﯾﺖ ﺣﻤﻠﮫ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺟﻨﮓ‪ ،‬در آﻏﺎز ﺑﺮاي‬
‫دﻓﺎع و ﺳﭙﺲ ﺑﺮاي ﺗﺠﺎوز‪ ،‬ﺿﺮورت ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ﻧﺨﺴﺖ ﺗﻔﺮﯾﺢ ﺧﺎص اﺷﺮاف ﺑﻮد‪ ،‬ﺳﭙﺲ ‪ ،‬ﺑﮫ ﺻﻮرت‬
‫»رﻗﺎﺑﺖ در ﺧﻮﻧﺮﯾﺰي«‪ ،‬ﺑﮫ ھﻤﺔ ﻣﺮدم ﺳﺮاﯾﺖ ﻛﺮد‪ .‬آﻧﮕﺎه دھﮭﺎ ھﺰار ﺳﺮ از ﺗﻦ ﺟﺪا ﺷﺪﻧﺪ و‪ ،‬در زﻣﺎﻧﻲ‬
‫ﻛﮫ از دو ﻗﺮن اﻧﺪﻛﻲ ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﻲ و ﺷﺶ ﭘﺎدﺷﺎه ﺑﮫ ﻗﺘﻞ رﺳﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ھﺮج و ﻣﺮج داﻣﻨﮫدارﺗﺮ‬
‫ﮔﺮدﯾﺪ‪ ،‬و ﺣﻜﯿﻤﺎن ﺑﮫ ﻧﻮﻣﯿﺪي اﻓﺘﺎدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫اﻣﺎ ﺣﯿﺎت ھﻤﭽﻨﺎن ﺑﺎ ﮔﺎﻣﮭﺎي ﺳﻨﮕﯿﻦ از اﯾﻦ ﻣﻮاﻧﻊ ﻛﮭﻨﺴﺎل ﻣﻲﮔﺬﺷﺖ‪ .‬ﺑﺮزﮔﺮان ﮔﺎھﻲ ﺑﺮاي‬

‫ﺧﻮد‪ ،‬و ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﺮاي ﺗﯿﻮﻟﺪاراﻧﻲ ﻛﮫ ھﻢ ﺻﺎﺣﺐ زﻣﯿﻦ و ھﻢ ﻣﺎﻟﻚ رﻋﺎﯾﺎ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲﻛﺎﺷﺘﻨﺪ و ﻣﻲدروﯾﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺎ ﭘﺎﯾﺎن ﻛﺎر اﯾﻦ دودﻣﺎن‪ ،‬رﻋﺎﯾﺎ ﮔﺮدن ﻧﯿﻔﺮاﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﺣﻜﻮﻣﺖ‪ ،‬ﻛﮫ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻣﺮﻛﺐ از ﺗﯿﻮﻟﺪاران ﺑﻮد و‬
‫ﺑﻨﺪرت ﺻﻮرﺗﻲ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻛﺎرھﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ‪ ،‬ﻣﺮدم را ﺑﮫ ﺑﯿﻜﺎري وا ﻣﻲداﺷﺖ و‪ ،‬ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ‬
‫@‪h‬‬
‫ﺗﺮﻋﮫھﺎي ﻃﻮﻻﻧﻲ‪ ،‬ﻛﺸﺘﺰارھﺎ را آﺑﯿﺎري ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﻛﺎرﮔﺰاران ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ در ﻛﺸﺘﻜﺎري و درﺧﺘﻜﺎري ﺑﮫ‬
‫راھﻨﻤﺎﯾﻲ ﻣﺮدم ﻣﻲﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ و ھﻤﺔ ﻣﺮاﺣﻞ ﺗﮭﯿﺔ اﺑﺮﯾﺸﻢ را زﯾﺮ ﻧﻈﺎرت ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬در ﺑﺴﯿﺎري از‬
‫وﻻﯾﺎت‪ ،‬ﻣﺎھﯿﮕﯿﺮي و اﺳﺘﺨﺮاج ﻛﺎﻧﮭﺎي ﻧﻤﻚ در اﻧﺤﺼﺎر ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ داﺧﻠﻲ در ﺷﮭﺮھﺎ‬
‫روﻧﻖ داﺷﺖ‪ ،‬و ﺳﻮداﮔﺮان )»ﺑﻮرژوازي«( ﺑﮫ ﺻﻮرت ﯾﻚ ﻃﺒﻘﺔ ﻣﺮﻓﮫ درآﻣﺪﻧﺪ‪ :‬اﯾﻨﺎن ﻛﻔﺶ ﭼﺮﻣﯿﻦ و‬
‫ﺟﺎﻣﮫھﺎي ﺧﺎﻧﮫﺑﺎﻓﺖ ﯾﺎ اﺑﺮﯾﺸﯿﻤﻦ ﻣﻲﭘﻮﺷﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬در ﺧﺸﻜﻲ ﺑﺮﮔﺎري و اراﺑﮫ ﺳﻮار ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬و در رودھﺎ‬
‫ﺑﺮ زورق ﻣﻲﻧﺸﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬در ﺧﺎﻧﮫھﺎي ﺧﻮش ﺳﺎﺧﺖ ﻣﻲزﯾﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬از ﻣﯿﺰ و ﺻﻨﺪﻟﻲ ﺑﮭﺮه ﻣﻲﺟﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و در‬
‫‪are‬‬

‫ﻛﺎﺳﮫھﺎ و ﺑﺸﻘﺎﺑﮭﺎي ﺳﻔﺎﻟﯿﻦ ﻣﺰﯾﻦ ﺧﻮراك ﻣﻲﺧﻮردﻧﺪ‪ .‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ﺳﻄﺢ زﻧﺪﮔﻲ اﯾﻨﺎن از ﺳﻄﺢ زﻧﺪﮔﻲ‬
‫ﻣﻌﺎﺻﺮاﻧﺸﺎن در ﯾﻮﻧﺎن ﻋﺼﺮ ﺳﻮﻟﻮن ﯾﺎ روم ﻋﺼﺮ ﻧﻮﻣﺎ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﻮد‪.‬‬

‫در ﺑﺤﺒﻮﺑﺔ اﯾﻦ ﭘﺮﯾﺸﺎﻧﻲ و آﺷﻮب‪ ،‬ﺣﯿﺎت ﻋﻘﻠﻲ ﭼﯿﻦ ﺷﻮري ﻋﻈﯿﻢ داﺷﺖ‪ ،‬و از اﯾﻦ رو ﻣﻮرﺧﺎن‬
‫ﺑﺪﺷﻮاري ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻈﺎھﺮ ﺟﺎﻣﻌﺔ ﭼﯿﻨﻲ را در ﭼﺎرﭼﻮﺑﻲ ﯾﮕﺎﻧﮫ ﺗﻮﺟﯿﮫ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ھﻤﯿﻦ دورة ﺑﯿﺴﺎﻣﺎﻧﻲ‬
‫‪set‬‬

‫اﺳﺖ ﻛﮫ ﺷﺎﻟﻮدة زﺑﺎن و ادب و ﻓﻠﺴﻔﮫ و ھﻨﺮ ﭼﯿﻨﻲ رﯾﺨﺘﮫ ﺷﺪ‪ .‬ﺣﯿﺎﺗﻲ ﻛﮫ ﺗﺎزه ﺑﮫ ﺑﺮﻛﺖ ﺗﻮﻟﯿﺪ و ﺳﺎزﻣﺎن‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي ﺳﺮو ﺳﺎﻣﺎن ﯾﺎﻓﺘﮫ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﻓﺮھﻨﮕﻲ ﻛﮫ ھﻨﻮز ﺑﺮ اﺛﺮ ﺑﯿﺪاد ﺳﻨﺘﮭﺎي ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ و ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻓﻐﻔﻮري‬
‫ﻣﺘﺤﺠﺮ ﻧﺸﺪه ﺑﻮد آﻣﯿﺨﺖ و زﻣﯿﻨﺔ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺧﻼﻗﺘﺮﯾﻦ دورة ﺗﺎرﯾﺦ ﻓﻜﺮي ﭼﯿﻦ را ﻓﺮاھﻢ آورد‪ .‬در ھﺮ ﯾﻚ‬
‫از درﺑﺎرھﺎ‪ ،‬و در ھﺰاران ﺷﮭﺮ و ده‪ ،‬ﺷﺎﻋﺮان ﺷﻌﺮ ﻣﻲﺳﺮودﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻮزهﮔﺮان ﭼﺮﺧﮭﺎي ﻛﻮزهﮔﺮي را‬
‫ﻣﻲﮔﺮداﻧﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬رﯾﺨﺘﮫﮔﺮان ﻇﺮﻓﮭﺎي ﺑﺎ ﺷﻜﻮه ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬دﺑﯿﺮان ﻓﺎرغاﻟﺒﺎل ﺧﻄﻮط زﯾﺒﺎ ﻣﻲآﻓﺮﯾﺪﻧﺪ‪،‬‬
‫‪an‬‬

‫ﺟﺪلﮔﺮاﯾﺎن ﺣﯿﻞ ﻋﻘﻠﻲ را ﺑﮫ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﻣﺸﺘﺎق ﻣﻲآﻣﻮﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﺎن از ﻧﻘﺼﮭﺎي اﻧﺴﺎﻧﮭﺎ و اﻧﺤﻄﺎط‬
‫دوﻟﺘﮭﺎ رﻧﺞ ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫در ﺑﺨﺸﮭﺎي ﺑﻌﺪ‪ ،‬ھﻨﺮ و زﺑﺎن ﭼﯿﻨﻲ را در ﻋﺼﺮ ﻛﻤﺎل آﻧﮭﺎ ﺑﺮرﺳﻲ ﺧﻮاھﯿﻢ ﻛﺮد‪ ،‬وﻟﻲ ﺷﻌﺮ و ﻓﻠﺴﻔﺔ‬
‫‪pym‬‬

‫ﭼﯿﻨﻲ را در ھﻤﯿﻦ ﻣﻘﺎم ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار ﻣﻲدھﯿﻢ‪ ،‬زﯾﺮا ﻋﺼﺮ ﻋﻈﻤﺖ آﻧﮭﺎ ھﻤﯿﻦ ﻋﺼﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﯿﺸﺘﺮ‬
‫ﺷﻌﺮھﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﭘﯿﺶ از ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس ﺳﺮوده ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬از ﻣﯿﺎن رﻓﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬و آﻧﭽﮫ ﺑﺮﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ ﻧﻤﻮﻧﮫھﺎﯾﻲ‬
‫اﺳﺖ از اﺷﻌﺎر ﺳﻨﮕﯿﻦ و ﭘﺮوﻗﺎري ﻛﮫ ﺑﮫ اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس‪ ،‬در ﺷﻲ ﭼﯿﻨﮓ ﯾﺎ ﻛﺘﺎب ﭼﻜﺎﻣﮫھﺎ ﮔﺮد‬
 ‫‪m‬‬
‫آﻣﺪهاﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﺷﻌﺎر در ﻃﻲ ھﺰار ﺳﺎل ﺳﺮوده ﺷﺪهاﻧﺪ‪ :‬ﻗﺪﻣﺖ ﺑﻌﻀﻲ ﺑﮫ ﻋﺼﺮ دودﻣﺎن ﺷﺎﻧﮓ ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬و‬
‫ﺑﺮﺧﻲ ﻋﻤﺮي ﻛﻮﺗﺎه دارﻧﺪ و ﺑﺎ ﻓﯿﺜﺎﻏﻮرس ھﻤﺰﻣﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﺳﯿﺼﺪ و ﭘﻨﺠﺎه ﭼﻜﺎﻣﮫ ﻛﮫ در اﯾﻦ ﻛﺘﺎب راه ﯾﺎﻓﺘﮫاﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺎ اﯾﺠﺎزي ﺗﺮﺟﻤﮫﻧﺎﭘﺬﯾﺮ و ﺻﻮرﺗﺴﺎزﯾﮭﺎﯾﻲ زﺑﺎﻧﺪار‪ ،‬ﻓﻀﯿﻠﺖ دﯾﻦ و ﺳﺨﺘﯿﮭﺎي ﺟﻨﮓ و ﺷﻮق ﻋﺸﻖ را‬

‫‪.co‬‬
‫ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﻲدھﻨﺪ‪ .‬ﺑﮫ ﻣﺎﺗﻢ اﺑﺪي ﺳﺮﺑﺎزاﻧﻲ ﻛﮫ از ﺧﺎﻧﻤﺎن ﺧﻮد دور اﻓﺘﺎده و ﺑﯿﮭﻮده ﺑﮫ ﺳﻮي ﻣﺮگ ﭘﯿﺶ‬
‫ﻣﻲروﻧﺪ‪ ،‬ﮔﻮش ﻓﺮا دھﯿﺪ‪:‬‬

‫ﭼﮫ آزادﻧﺪ ﻏﺎزھﺎي وﺣﺸﻲ ﺑﺮ ﺑﺎﻟﮭﺎي ﺧﻮد‪،‬‬

‫‪oo‬‬
‫و ﭼﮫ آراﻣﺸﻲ در درﺧﺘﺎن اﻧﺒﻮه ﯾﻮ ﻣﻲﯾﺎﺑﻨﺪ!‬

‫وﻟﻲ ﻣﺎ رﻧﺠﺒﺮان ﺑﻲآرام‪ ،‬ﻛﮫ در ﺧﺪﻣﺖ ﺳﻠﻄﺎن ﻋﻤﺮ ﻣﻲﮔﺬارﯾﻢ‪،‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﺣﺘﻲ ﻣﺠﺎل آن ﻧﺪارﯾﻢ ﻛﮫ ارزن ﯾﺎ ﺑﺮﻧﺞ ﺧﻮد را ﺑﻜﺎرﯾﻢ‪.‬‬

‫ﺗﻜﯿﮫﮔﺎه ﻛﺴﺎن ﻣﺎ ﭼﯿﺴﺖ؟‬

‫@‪h‬‬ ‫اي آﺳﻤﺎن دور دﺳﺖ ﻧﯿﻠﮕﻮن!‬

‫اﯾﻨﮭﺎ ھﻤﮫ ﻛﻲ ﭘﺎﯾﺎن ﻣﻲﭘﺬﯾﺮﻧﺪ؟…‬

‫ﭼﮫ ﺑﺮﮔﻲ ارﻏﻮاﻧﻲ ﻧﮕﺸﺘﮫ اﺳﺖ؟‬

‫ﻛﺪام ﻣﺮد از زﻧﺶ ﻧﮕﺴﯿﺨﺘﮫ اﺳﺖ؟‬

‫‪are‬‬

‫ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮫ ﻣﺎ ﺳﺮﺑﺎزان ﺗﺮﺣﻢ ﻛﺮد‪.‬‬

‫آﺧﺮ ﻣﮕﺮ ﻣﺎ اﻧﺴﺎن ﻧﯿﺴﺘﯿﻢ؟‬

‫ﺑﺎ آﻧﻜﮫ ﻣﺎ‪ ،‬از ﺳﺮﺟﮭﻞ‪ ،‬اﯾﻦ ﻋﺼﺮ را ﻋﺼﺮ ﻃﻔﻮﻟﯿﺖ و ﺑﺮﺑﺮﯾﺖ ﻣﻲﺷﻤﺎرﯾﻢ‪ ،‬ﺑﺎز در ﻛﺘﺎب ﭼﻜﺎﻣﮫھﺎ ﺑﮫ‬
‫‪set‬‬

‫ﺷﻌﺮھﺎي ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﺔ ﺑﺴﯿﺎر ﻟﻄﯿﻒ ﺑﺮﻣﻲﺧﻮرﯾﻢ‪ .‬در ﯾﻜﻲ از اﺷﻌﺎر اﯾﻦ ﻗﺮون ﻣﺪﻓﻮن‪ -‬ﻗﺮوﻧﻲ ﻛﮫ ﺳﺨﺖ ﻣﺎﯾﺔ‬
‫ﺣﺴﺮت ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس ﺑﻮدﻧﺪ‪ -‬ﻓﺮﯾﺎد ﺷﻜﺎﯾﺖ ﺟﻮاﻧﺎن ھﻨﺠﺎرﺷﻜﻦ را ﻣﻲﺷﻨﻮﯾﻢ‪ -‬ﮔﻮﯾﻲ در زﯾﺮ آﺳﻤﺎن ھﯿﭻ‬
‫ﭼﯿﺰ ﻛﮭﻨﮫﺗﺮ از ھﻨﺠﺎر ﺷﻜﻨﻲ ﻧﯿﺴﺖ‪:‬‬

‫ﻋﺰﯾﺰم‪ ،‬از ﺗﻮ ﻣﻲﺧﻮاھﻢ‪:‬‬

‫‪an‬‬

‫ﻣﺰرﻋﺔ ﻛﻮﭼﻚ ﻣﺮا ﺗﺮك ﻛﻦ‪،‬‬

‫و ﺷﺎﺧﮫھﺎي ﺑﯿﺪ ﻣﺮا ﻣﺸﻜﻦ‪.‬‬

‫‪pym‬‬

‫ﻣﭙﻨﺪار ﻛﮫ ﻣﻦ آﻧﮭﺎ را ﮔﺮاﻣﻲ ﻣﻲدارم؛‬

 ‫‪m‬‬
‫از آن ﺗﺮﺳﺎﻧﻢ ﻛﮫ ﭘﺪرم ﺑﮫ ﺧﺸﻢ اﻓﺘﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺤﺒﺖ‪ ،‬ﺷﻮق و ﺷﻮر را ﻓﺮو ﻣﻲﻧﺸﺎﻧﺪ و ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﺑﺎﯾﺪ از دﺳﺘﻮر ﭘﺪر ﻓﺮﻣﺎن ﺑﺮد‪.‬‬

‫ﻋﺰﯾﺰم‪ ،‬از ﺗﻮ ﻣﻲﺧﻮاھﻢ‪:‬‬

‫از دﯾﻮار ﻣﻦ اﯾﻦ ﺳﻮ ﻣﺠﮫ‪،‬‬

‫‪oo‬‬
‫و ﺷﺎﺧﮫھﺎي ﺗﻮت ﻣﺮا ﻣﺸﻜﻦ‪.‬‬

‫ﻣﭙﻨﺪار ﻛﮫ ﻣﻦ از ﺷﻜﺴﺖ آﻧﮭﺎ ﺗﺮﺳﺎﻧﻢ؛‬

‫‪yah‬‬
‫از آن ﺗﺮﺳﺎﻧﻢ ﻛﮫ ﻣﺒﺎدا ﺑﺮادرم ﻏﻀﺐ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺤﺒﺖ‪ ،‬ﺷﻮق و ﺷﻮر را ﻓﺮو ﻣﻲﻧﺸﺎﻧﺪ و ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬

‫@‪h‬‬ ‫ﺑﺎﯾﺪ از اﻣﺮ ﺑﺮادر ﻓﺮﻣﺎن ﺑﺮد‪.‬‬

‫ﻋﺰﯾﺰم‪ ،‬از ﺗﻮ ﻣﻲﺧﻮاھﻢ‪،‬‬

‫ﺑﮫ ﺑﺎغ دزداﻧﮫ ﻣﯿﺎ‪،‬‬

‫و درﺧﺘﺎن ﺻﻨﺪل ﻣﺮا ﻣﺸﻜﻦ‪.‬‬

‫‪are‬‬

‫ﻣﭙﻨﺪار ﻛﮫ ﻣﻦ ﺑﺪاﻧﮭﺎ اﻋﺘﻨﺎ دارم‪،‬‬

‫اوه‪ ،‬ﻣﻦ از ﺑﺪﮔﻮﯾﻲ ﻣﺮدم ﻣﻲﺗﺮﺳﻢ‪.‬‬

‫اﮔﺮ ﻋﺎﺷﻘﺎن ﺑﮫ راه دﻟﺨﻮاه ﺧﻮد روﻧﺪ‪،‬‬

‫‪set‬‬

‫ھﻤﺴﺎﯾﮕﺎن ﭼﮫ ﺧﻮاھﻨﺪ ﮔﻔﺖ؟‬

‫ﺷﻌﺮ دﯾﮕﺮي ﻛﮫ ﻛﺎﻣﻠﺘﺮ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﻠﻜﮫ ﻛﺎﻣﻠﺘﺮ ﺗﺮﺟﻤﮫ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬دﯾﺮﻧﺪﮔﻲ و ﻛﮭﻨﮕﻲ ﻋﻮاﻃﻒ‬
‫‪an‬‬

‫ﺑﺸﺮي را ﺑﺮ ﻣﺎ آﺷﻜﺎر ﻣﻲﮔﺮداﻧﺪ‪:‬‬

‫ﺷﻜﻮه ﺑﺎﻣﺪادي ﺑﺮ ﻓﺮاز ﺳﺮم ﺑﺎﻻ ﻣﻲرود‪،‬‬

‫ﮔﻠﮭﺎي رﻧﮓ ﭘﺮﯾﺪة ﺳﻔﯿﺪ و ارﻏﻮاﻧﻲ‪ ،‬آﺑﻲ و ﺳﺮخ‪.‬‬

‫‪pym‬‬

‫ﻣﻦ ﺑﯿﻘﺮارم‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫در ﻋﻠﻔﮭﺎي ﭘﮋﻣﺮده ﭼﯿﺰي ﺗﻜﺎن ﺧﻮد؛‬

‫ﭘﻨﺪاﺷﺘﻢ ﺻﺪاي ﭘﺎي اوﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ ﮔﻮﺷﻢ رﺳﯿﺪ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﻣﻠﺨﻲ ﺻﺪا ﻛﺮد‪.‬‬

‫ﭼﻮن ﻣﺎه ﻧﻮ ﭘﺪﯾﺪار ﺷﺪ‪ ،‬از ﺗﭙﮫ ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻢ‪.‬‬

‫دﯾﺪﻣﺶ ﻛﮫ از راه ﺟﻨﻮﺑﻲ ﺳﺮ ﻣﻲرﺳﺪ‪:‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﻗﻠﺒﻢ ﺳﺒﻜﺒﺎر ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ -5‬ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﺎن ﭘﯿﺶ از ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس‬

‫‪yah‬‬
‫»ﻛﺘﺎب ﺗﺤﻮﻻت«‪» -‬ﯾﺎﻧﮓ« و »ﯾﯿﻦ« ‪ -‬ﻋﺼﺮ روﺷﻨﻔﻜﺮي ﭼﯿﻦ – ﺗﻨﮓ ﺷﻲ ﯾﺎ ﺳﻘﺮاط ﭼﯿﻦ‬

‫ﻣﺤﺼﻮل ﺑﺎرز اﯾﻦ دوره ﻓﻠﺴﻔﮫ اﺳﺖ‪ .‬در ھﻤﺔ اﻋﺼﺎر ﻛﻨﺠﻜﺎوي ﻣﺎ اﻧﺴﺎﻧﮭﺎ از داﻧﺶ و اﻣﻜﺎﻧﺎت ﻣﺎ ﭘﯿﺸﻲ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ ،‬و آرﻣﺎﻧﮭﺎي ﻣﺎ ﺑﺮاي رﻓﺘﺎر اﻧﺴﺎﻧﻲ راھﻲ ﻧﭙﯿﻤﻮدﻧﻲ ﺑﺮﮔﺰﯾﺪه‪ -‬اﯾﻦ ھﻢ از ﻋﻈﻤﺖ اﻧﺴﺎن‬
‫ﻧﻤﻲﻛﺎھﺪ‪ .‬در ‪1250‬قم ﯾﻮﺗﺰه را ﻣﻲﺑﯿﻨﯿﻢ ﻛﮫ ﻧﺪا ﻣﻲدھﺪ‪» :‬آن ﻛﺲ ﻛﮫ از ﺷﮭﺮت ﭼﺸﻢ ﭘﻮﺷﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﻏﻢ‬
‫@‪h‬‬
‫ﻧﯿﻔﺘﺪ« ‪ -‬و ﺧﻮﺷﺎ آن ﻛﺲ ﻛﮫ ﻧﺎم در ﺗﺎرﯾﺦ ﻧﺪارد! اﯾﻦ ﺳﺨﻦ ﻧﻐﺰ و ﭘﺮﻣﻐﺰ‪ ،‬ﻛﮫ در آن زﻣﺎن ﻧﯿﺰ ﻛﮭﻨﮫ ﺑﻮد‪،‬‬
‫ھﻨﻮز ﺑﺮاي زﺑﺎنﺑﺎزاﻧﻲ ﻛﮫ ﻓﺮﺟﺎم ﺗﻠﺦ آوازه و ﺷﻜﻮه را ﻧﻤﻲداﻧﻨﺪ آﻣﻮزﻧﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫از زﻣﺎن ﯾﻮﺗﺰه ﺗﺎﻛﻨﻮن‪ ،‬ﭼﯿﻦ ﻓﯿﻠﺴﻮفﭘﺮور ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ھﻤﭽﻨﺎن ﻛﮫ ھﻨﺪ ﺑﺮﺗﺮﯾﻦ زادﮔﺎه ﻓﻠﺴﻔﺔ اوﻟﻲ و دﯾﻦ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﯿﻦ واﻻﺗﺮﯾﻦ ﻣﻮﻃﻦ ﻓﻠﺴﻔﺔ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﯾﺎ ﻏﯿﺮاﻻھﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﮫ در ﭼﯿﻦ‪ ،‬ﺗﻨﮭﺎ اﺛﺮ ﻣﮭﻤﻲ‬
‫‪are‬‬

‫ﻛﮫ در ﻓﻠﺴﻔﺔ اوﻟﻲ ﻓﺮاھﻢ آﻣﺪه اﺳﺖ اي ﭼﯿﻨﮓ ﯾﺎ ﻛﺘﺎب ﺗﺤﻮﻻت اﺳﺖ‪ .‬درﺑﺎرة اﯾﻦ ﺳﻨﺪ ﻋﺠﯿﺐ‪ ،‬ﻛﮫ‬
‫ﺳﺮﻓﺼﻞ ﺗﺎرﯾﺦ ﻓﻜﺮ ﭼﯿﻨﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ ﮔﻔﺘﮫاﻧﺪ ﻛﮫ ﯾﻜﻲ از ﺑﻨﯿﺎدﮔﺬاران دودﻣﺎن ﭼﻮ‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﺎم ون واﻧﮓ‪ ،‬در‬
‫زﻧﺪان آن را ﭘﺮداﺧﺘﮫ و در اﯾﻦ ﻛﺎر از اﻓﻜﺎر ﻓﻐﻔﻮر اﻓﺴﺎﻧﮫاي‪ ،‬ﻓﻮﺷﻲ‪ ،‬ﺑﮭﺮه ﺟﺴﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮ رواﯾﺎت‪،‬‬
‫ﻓﻮﺷﻲ ھﺸﺖ ﻛﻮا‪» -‬ﺳﮫ ﺧﻄﻲ« ﻣﺮﻣﻮز ﻛﮫ در ﻓﻠﺴﻔﺔ اوﻻي ﭼﯿﻦ ﻧﻮاﻣﯿﺲ و ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻃﺒﯿﻌﺖ را ﻧﻤﺎﯾﺶ‬
‫ﻣﻲدھﻨﺪ‪ -‬را اﺑﺪاع ﻛﺮد‪» .‬ﺳﮫ ﺧﻄﻲ«ھﺎ ﯾﺎ ﭘﯿﻮﺳﺘﮫاﻧﺪ و ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ﯾﺎﻧﮓ ﯾﺎ اﺻﻞ ﻧﺮﯾﻦ ﺷﻤﺮده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎ‬
‫ﺷﻜﺴﺘﮫاﻧﺪ و ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة ﯾﯿﻦ ﯾﺎ اﺻﻞ ﻣﺎدﯾﻦ‪ .‬در اﯾﻦ دو ﮔﺎﻧﮕﻲ ﻣﻌﻨﻮي‪ ،‬ﯾﺎﻧﮓ اﺻﻞ ﻓﻠﻜﻲ ﻣﺜﺒﺖ و ﻓﻌﺎل و ﻣﻮﻟﺪ‬
‫‪set‬‬

‫ﻧﻮر و ﮔﺮﻣﻲ و زﻧﺪﮔﻲ اﺳﺖ‪ ،‬و ﯾﯿﻦ اﺻﻞ ﻓﻠﻜﻲ ﻣﻨﻔﻲ و ﻣﻨﻔﻌﻞ و ﻣﻈﮭﺮ ﻇﻠﻤﺖ و ﺳﺮدي و ﻣﺮگ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ونواﻧﮓ »ﺳﮫﺧﻄﻲ«ھﺎ را دو ﺑﺮاﺑﺮ ﻛﺮد و ﺗﺮﻛﯿﺒﺎت ﺧﻄﮭﺎي ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ و ﺷﻜﺴﺘﮫ را ﺑﮫ ﺷﺼﺖ و ﭼﮭﺎر‬
‫رﺳﺎﻧﯿﺪ و ﺑﮫ اﯾﻦ ﺷﯿﻮه ﻧﺎم ﺧﻮد را ﺟﺎوﯾﺪان ﺳﺎﺧﺖ و ﺳﺮ ﻣﯿﻠﯿﻮﻧﮭﺎ ﭼﯿﻨﻲ را ﺑﮫ دوار اﻧﺪاﺧﺖ‪ .‬ھﺮ ﯾﻚ‬
‫‪an‬‬

‫از اﯾﻦ ﺧﻄﮭﺎ ﺑﺎ ﯾﻜﻲ از ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻃﺒﯿﻌﺖ ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ دارد‪ ،‬و ھﻤﺔ ﺗﺤﻮﻻت ﺗﺎرﯾﺦ و ﻣﻌﺮﻓﺖ زادة ﺗﻐﯿﯿﺮات و‬
‫ﺗﺄﺛﯿﺮات ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ اﯾﻦ ﺗﺮﻛﯿﺒﺎت ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲروﻧﺪ‪ .‬ﻣﻌﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺳﺮﺑﮫﺳﺮ‪ ،‬درﺷﺼﺖ و ﭼﮭﺎر ﺷﯿﺎﻧﮓ ﯾﺎ ﻣﺜﺎل‪،‬‬
‫ﻛﮫ ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ »ﺳﮫ ﺧﻄﻲ«ھﺎ ﻣﻤﺜﻞ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻜﺘﻮم اﺳﺖ‪ ،‬و ﺗﻤﺎم واﻗﻌﯿﺖ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﮫ ﺗﻘﺎﺑﻞ و اﺗﺤﺎد‬
‫‪pym‬‬

‫ﻋﻨﺎﺻﺮ دوﮔﺎﻧﺔ ﮔﯿﺘﻲ‪ -‬ﯾﺎﻧﮓ و ﯾﯿﻦ‪ -‬ﺗﺤﻮﯾﻞ ﻛﺮد‪ .‬ﭼﯿﻨﯿﺎن ﻛﺘﺎب ﺗﺤﻮﻻت را وﺳﯿﻠﺔ ﻏﯿﺒﮕﻮﯾﻲ و ﻣﮭﻤﺘﺮﯾﻦ‬
‫اﺛﺮ ﻋﺘﯿﻖ ﺧﻮد ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮ آن ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ اﮔﺮ ﻛﺴﻲ ﺗﺮﻛﯿﺐ ﺧﻄﮭﺎ را درﯾﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ھﻤﺔ ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻃﺒﯿﻌﺖ‬
 ‫‪m‬‬
‫دﺳﺖ ﺧﻮاھﺪ ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس اﯾﻦ ﻛﺘﺎب را ﻣﺪون ﻛﺮد و ﺑﺎ ﺗﻔﺎﺳﯿﺮ ﺧﻮد آراﺳﺖ و ﺑﺮﺗﺮﯾﻦ ﻛﺘﺎب ﺷﻤﺮد‪.‬‬
‫آرزو داﺷﺖ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﻠﻲ در آن ﻛﺘﺎب‪ ،‬ﻓﺮاﻏﺘﻲ ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎﻟﮫ ﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫اﯾﻦ ﻛﺘﺎب ﻋﺠﯿﺐ‪ ،‬ﺑﺎ آﻧﻜﮫ ﺑﺎ ﻣﺰاج ﻋﯿﺒﺠﻮي ﭼﯿﻨﯿﺎن ﺳﺎزﮔﺎر اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ روح ﻣﺜﺒﺖ و ﻋﻤﻠﻲ ﭼﯿﻨﻲ‬
‫ﻧﻤﻲﺳﺎزد‪ .‬ھﺮ ﭼﮫ در ﺗﺎرﯾﺦ ﭼﯿﻦ ﺑﮫ ﻋﻘﺐ ﻣﻲروﯾﻢ‪ ،‬ﺑﮫ ﻓﯿﻠﺴﻮف ﺑﺮﻣﻲﺧﻮرﯾﻢ‪ .‬اﻣﺎ از ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﺎن ﭘﯿﺶ از‬
‫ﻻﺋﻮﺗﺰه ﺟﺰ ﻧﺎم ﯾﺎ ﻣﻄﺎﻟﺒﻲ ﮔﺴﯿﺨﺘﮫ ﻧﻤﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﻗﺮﻧﮭﺎي ﺷﺸﻢ و ﭘﻨﺠﻢ قم‪ ،‬ﭼﯿﻦ ھﻤﺎﻧﻨﺪ ھﻨﺪ و اﯾﺮان و‬
‫ﯾﮭﻮدﺳﺘﺎن و ﯾﻮﻧﺎن‪ ،‬ﻧﻮاﺑﻎ درﺧﺸﺎﻧﻲ ﺑﮫ ﻋﺮﺻﺔ ﻓﻠﺴﻔﮫ و ادب ﻋﺮﺿﮫ داﺷﺖ‪ .‬روﺷﻨﻔﻜﺮي در ﭼﯿﻦ ﻧﯿﺰ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﯾﻮﻧﺎن‪ ،‬ﺳﺮآﻏﺎز اﯾﻦ ﻋﺼﺮﺑﻮد‪ .‬ﺟﻨﮕﮭﺎ و ھﺮج و ﻣﺮﺟﮭﺎ راه ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﻓﻜﺮ را ﮔﺸﻮدﻧﺪ؛ ﺷﮭﺮﻧﺸﯿﻨﺎن‪،‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﺑﺮاي ﻓﺮاﮔﺮﻓﺘﻦ ھﻨﺮھﺎي ﻓﻜﺮي‪ ،‬ﺟﻮﯾﺎي آﻣﻮزﮔﺎراﻧﻲ ورزﯾﺪه ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ‪ ،‬از ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم آﻣﻮزﮔﺎراﻧﻲ‬
‫ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻨﺪ و ﺑﺰودي درﯾﺎﻓﺘﻨﺪ ﻛﮫ اﻻھﯿﺎت ﺑﺮ ﭘﺎﯾﮫاي ﻟﻐﺰان اﺳﺘﻮار اﺳﺖ‪ ،‬و اﺧﻼق اﻣﺮي ﻧﺴﺒﻲ‪ ،‬و‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﺮﻧﻘﺼﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ‪ ،‬ﻧﺎﭼﺎر در ﺧﯿﺎل ﻣﺪﯾﻨﮫھﺎي ﻓﺎﺿﻠﮫ ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﺻﺎﺣﺒﺎن اﻗﺘﺪار‪ ،‬ﻛﮫ ﭘﺎﺳﺦ‬
‫ﮔﻔﺘﻦ ﺑﮫ ﺳﺆاﻻت آﻣﻮزﮔﺎران ﻣﺮدم را دﺷﻮارﺗﺮ از ﻛﺸﺘﻦ آﻧﺎن ﻣﻲﯾﺎﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ از آﻧﺎن را ﺑﮫ ھﻼﻛﺖ‬

‫‪yah‬‬
‫رﺳﺎﻧﺪﻧﺪ‪ .‬در رواﯾﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس‪ ،‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ در اﻣﯿﺮﻧﺸﯿﻦ ﻟﻮ وزﯾﺮ ﺟﺮاﯾﻢ ﺑﻮد‪،‬‬
‫ﺻﺎﺣﺒﻤﻨﺼﺐ آﺷﻮﺑﮕﺮي را ﺑﮫ ﻣﺮگ ﻣﺤﻜﻮم ﻛﺮد‪ ،‬زﯾﺮا وي »ﻗﺪرت آن داﺷﺖ ﻛﮫ ﺟﻤﺎﻋﺎت ﻛﺜﯿﺮي از‬
‫ﻣﺮدم را ﺑﮫ دور ﺧﻮد ﺟﻤﻊ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺒﺎﺣﺜﮫھﺎي او ﺑﺴﮭﻮﻟﺖ در ﺗﻮده ﻣﺆﺛﺮ ﻣﻲاﻓﺘﺎد و اﻧﺤﺮاﻓﮭﺎ را ﻧﯿﻜﻮ‬
‫ﻣﻲﻧﻤﻮد‪ ،‬ﺳﻔﺴﻄﺔ او ﭼﻨﺎن ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ ﺑﻮد ﻛﮫ ﻣﻔﮭﻮم ﻣﻘﺒﻮل ﺣﻖ و ﺑﺎﻃﻞ را ﺑﻲاﻋﺘﺒﺎر ﻣﻲﮔﺮداﻧﯿﺪ‪ «.‬ﺳﻮﻣﺎ‬
‫ﭼﻲﯾﻦ اﯾﻦ واﻗﻌﮫ را ﺗﺄﯾﯿﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﺮﺧﻲ دﯾﮕﺮ از ﺗﺎرﯾﺦﻧﻮﯾﺴﺎن آن را ﺑﺎور ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ راﺳﺖ‬
‫ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫@‪h‬‬
‫ﻧﺎﻣﺪارﺗﺮﯾﻦ اﯾﻦ ﺳﺮﻛﺸﺎن ﻓﻠﺴﻔﻲ ﺗﻨﮓﺷﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ‪ ،‬در اوان ﺟﻮاﻧﻲ ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس‪ ،‬از ﺟﺎﻧﺐ اﻣﯿﺮ ﭼﻨﮓ‬
‫اﻋﺪام ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﻛﺘﺎب ﻟﻲﯾﮫﺗﺰه‪ ،‬ﺗﻨﮓﺷﻲ »اﺻﻞ ﻧﺴﺒﯿﺖ ﺣﻖ و ﺑﺎﻃﻞ را ﺗﻌﻠﯿﻢ ﻣﻲﻛﺮد و ﺑﮫ ﻣﺠﺎدﻻت‬
‫ﭘﺎﯾﺎنﻧﺎﭘﺬﯾﺮ ﻣﻲﭘﺮداﺧﺖ‪ «.‬دﺷﻤﻨﺎﻧﺶ ﺑﺪو ﺗﮭﻤﺖ ﺑﺴﺘﻨﺪ ﻛﮫ اﮔﺮ وي را اﻣﯿﺪ ﭘﺎداش ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺎﺿﺮ اﺳﺖ ﻛﮫ‬
‫در ﯾﻚ روز اﻣﺮي را ﺛﺎﺑﺖ ﻛﻨﺪ و در روز دﯾﮕﺮ ﻧﻘﯿﺾ آن را ﺑﮫ اﺛﺒﺎت رﺳﺎﻧﺪ‪ .‬وي ﻣﮭﺎرت ﺧﻮد را ﺑﮫ‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﮔﺮﻓﺘﺎر دادرﺳﯿﮭﺎي دادﮔﺎھﮭﺎ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻋﺮﺿﮫ ﻣﻲداﺷﺖ و ﺑﺮﻛﻨﺎر از ھﺮ ﻗﯿﺪي ﻛﺎﺳﺒﻲ ﻣﻲﻛﺮد‪.‬‬
‫‪are‬‬

‫ﯾﻚ ﻣﻮرخ ﻣﺨﺎﻟﻒ‪ ،‬داﺳﺘﺎن ﺷﯿﺮﯾﻨﻲ درﺑﺎرة او ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬

‫در زادﮔﺎه ﺗﻨﮓﺷﻲ ﻣﺮدي ﺗﻮاﻧﮕﺮ در رود وي ﻏﺮق ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺮدي دﯾﮕﺮ ﺟﺴﺪ را از آب ﺑﺮﮔﺮﻓﺖ و‪ ،‬در‬
‫ازاي ﻛﺎر ﺧﻮد‪ ،‬از ﺧﺎﻧﻮادة ﻣﺮده ﭘﻮﻟﻲ ﮔﺰاف ﺧﻮاﺳﺖ‪ .‬ﺧﺎﻧﻮادة ﻣﺮده از‬

‫ﺗﻨﮓﺷﻲ ﯾﺎري ﺟﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﻮﻓﺴﻄﺎﯾﻲ ﺑﺪاﻧﺎن ﮔﻔﺖ‪» :‬دﺳﺖ ﻧﮕﺎه دارﯾﺪ‪ ،‬ھﯿﭻ ﺧﺎﻧﻮادة دﯾﮕﺮ ﺑﺮاي آن ﺟﺴﺪ‬
‫‪set‬‬

‫ﭘﻮل ﻧﺨﻮاھﺪ ﭘﺮداﺧﺖ‪ «.‬اﻧﺪرز او را ﺑﮫ ﻛﺎر ﺑﺴﺘﻨﺪ‪ .‬آﻧﮕﺎه‪ ،‬ﻣﺮدي ﻛﮫ ﺟﺴﺪ را در اﺧﺘﯿﺎر داﺷﺖ‪ ،‬ﻧﮕﺮان‬
‫ﺷﺪ و ﺑﺮاي راھﻨﻤﺎﯾﻲ ﺑﮫ ﺗﻨﮓﺷﻲ رﺟﻮع ﻛﺮد‪ .‬ﺳﻮﻓﺴﻄﺎﯾﻲ ﺑﮫ او ﻧﯿﺰ ھﻤﺎن اﻧﺪرز را داد‪» :‬دﺳﺖ‬
‫ﻧﮕﮭﺪار‪ :‬آﻧﺎن ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺟﺴﺪ را ﻧﺰد دﯾﮕﺮي ﺑﮫ دﺳﺖ آورﻧﺪ‪«.‬‬

‫ﺗﻨﮓﺷﻲ ﻗﻮاﻧﯿﻨﻲ در زﻣﯿﻨﺔ ﻛﯿﻔﺮﺷﻨﺎﺳﻲ ﻓﺮاھﻢ آورد‪ .‬ﻟﯿﻜﻦ اﯾﻦ ﻗﻮاﻧﯿﻦ از ﻣﻘﺘﻀﯿﺎت ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭼﻨﮓ ﺑﺮﺗﺮ‬
‫‪an‬‬

‫ﺑﻮد‪ .‬وزﯾﺮ اﻋﻈﻢ ﭼﻮن از ﻣﻘﺎﻻﺗﻲ ﻛﮫ ﺗﻨﮕﺎﺷﻲ در اﻧﺘﻘﺎد ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﻲﻧﻮﺷﺖ ﺧﺮﺳﻨﺪ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎن داد ﻛﮫ‬
‫از ﭘﺨﺶ ﻣﻘﺎﻻت او ﺑﯿﻦ ﻣﺮدم ﺟﻠﻮﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺗﻨﮓ ﺧﻮد ﺑﮫ ﭘﺨﺶ ﻣﻘﺎﻻﺗﺶ ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬وزﯾﺮ اﻋﻈﻢ او را از‬
‫اﯾﻦ ﻛﺎر ﺑﺮﺣﺬر داﺷﺖ‪ .‬ﻧﺎﮔﺰﯾﺮ ﺗﻨﮓ از آن ﭘﺲ ﻣﻘﺎﻻت ﺧﻮد را در ﻣﯿﺎن ﻣﻘﺎﻻت دﯾﮕﺮان ﭘﻨﮭﺎن ﻣﻲﻛﺮد و‬
‫ﺑﮫ اﯾﻦ ﺷﯿﻮه ﺑﮫ ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﻣﻲرﺳﺎﻧﯿﺪ‪ .‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم‪ ،‬ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﺎ ﺑﺮﯾﺪن ﺳﺮش ﺑﮫ ﻏﺎﯾﻠﮫ ﭘﺎﯾﺎن داد‪.‬‬
‫‪pym‬‬

‫‪ -6‬اﺳﺘﺎد ﻛﮭﻦ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻻﺋﻮﺗﺰه‪ -‬ﺗﺎﺋﻮ‪ -‬ﻧﻈﺮ ﻻﺋﻮﺗﺰه درﺑﺎرة روﺷﻨﻔﻜﺮان‪ -‬ﺳﺨﺎﻓﺖ ﻗﻮاﻧﯿﻦ‪ -‬ﻣﺪﯾﻨﺔ ﻓﺎﺿﻠﺔ روﺳﻮ و اﺧﻼق ﻣﺴﯿﺤﻲ‪-‬‬
‫ﺗﺼﻮﯾﺮ ﯾﻚ ﺧﺮدﻣﻨﺪ‪ -‬ﻣﻼﻗﺎت ﻻﺋﻮﺗﺰه و ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس‬

‫‪.co‬‬
‫ﻻﺋﻮﺗﺰه‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﻓﯿﻠﺴﻮف ﭘﯿﺶ از ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس اﺳﺖ‪ ،‬از ﺗﻨﮕﺸﻲ ﻋﺎﻗﻠﺘﺮ ﺑﻮد‪ .‬وي ﺑﮫ ﺣﻜﻤﺖ ﺳﻜﻮت‬
‫وﻗﻮف داﺷﺖ و ﻋﻤﺮ ﺑﺴﯿﺎر ﻛﺮد‪ -‬ھﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﮫ اﺳﺎﺳًﺎ وﺟﻮد او ﻣﻮرد ﺗﺮدﯾﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻮﻣﺎﭼﻲﯾﻦ‪ ،‬ﻣﻮرخ‬
‫ﭼﯿﻨﻲ‪ ،‬ﺧﺒﺮ ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ ﻻﺋﻮﺗﺰه ھﻤﻮاره از ﻓﺮوﻣﺎﯾﮕﻲ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺑﺎزان ﺑﯿﺰاري ﻣﻲﺟﺴﺖ‪ .‬ﻛﺘﺎﺑﺪاري‬
‫ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﺔ ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ ﭼﻮ را‪ ،‬ﻛﮫ ﺷﻐﻞ او ﺑﻮد‪ ،‬ﺧﻮش ﻧﺪاﺷﺖ و درﺻﺪد ﺑﺮآﻣﺪ ﻛﮫ ﭼﯿﻦ را ﺗﺮك ﮔﻮﯾﺪ و در‬
‫ﺑﯿﻐﻮﻟﮫاي دوراﻓﺘﺎده ﮔﻮﺷﮫ ﮔﯿﺮد‪» .‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻣﺮز رﺳﯿﺪ‪ ،‬ﯾﯿﻦ ﺷﻲ ﻣﺮزدار ﺑﺪو ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺣﺎل ﻛﮫ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﻲﺧﻮاھﻲ ﻛﻨﺎره ﺑﮕﯿﺮي‪ ،‬اﻟﺘﻤﺎس دارم ﻛﮫ ﻛﺘﺎﺑﻲ ﺑﺮاي ﻣﻦ ﺑﻨﻮﯾﺴﻲ‪ «.‬ﻻﺋﻮﺗﺰه ﻛﺘﺎﺑﻲ در دو ﺑﺨﺶ‪ ،‬ﺗﺎﺋﻮ و‬
‫ﺗﮫ‪ ،‬ﻣﺸﺘﻤﻞ ﺑﺮ ﺑﯿﺶ از ﭘﻨﺞ ھﺰار ﻛﻠﻤﮫ ﻧﮕﺎﺷﺖ‪ .‬ﺳﭙﺲ آواره ﺷﺪ‪ ،‬و ﻛﺴﻲ ﻧﻤﻲداﻧﺪ ﻛﮫ در ﻛﺠﺎ درﮔﺬﺷﺖ‪«.‬‬
‫رواﯾﺖ ﮔﺬاران‪ ،‬ﻛﮫ ﺧﻮد را ﻋﺎﻟﻢ ﻛﻞ ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻋﻤﺮ او را ھﺸﺘﺎد و ھﻔﺖ ذﻛﺮ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬آﻧﭽﮫ از او ﻣﺎﻧﺪه‬
‫اﺳﺖ ﻧﺎم و ﻛﺘﺎب اوﺳﺖ‪ .‬وﻟﻲ ﺷﺎﯾﺪ ھﯿﭻ ﯾﻚ از اﯾﻦ دو واﻗﻌﺎً ﺑﺪو ﻣﺘﻌﻠﻖ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬واژة ﻻﺋﻮﺗﺰه اﺳﻢ ﺧﺎص‬

‫‪yah‬‬
‫ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ وﺻﻒ ﯾﺎ ﻧﻌﺘﻲ اﺳﺖ ﺑﮫ ﻣﻌﻨﻲ »اﺳﺘﺎد ﻛﮭﻦ«‪ .‬در اﺧﺒﺎر آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ ﻧﺎم ﺣﻘﯿﻘﻲ او ﻟﻲ‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫ﻣﻌﻨﻲ »آﻟﻮ« اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺘﺎﺑﻲ ﻧﯿﺰ ﻛﮫ ﺑﮫ او ﻧﺴﺒﺖ دادهاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل ھﻤﺔ ﻣﺤﻘﻘﺎن ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬و ﺑﺮ ﺳﺮ آن‬
‫ﻣﻨﺎﻗﺸﺎت ﺑﺴﯿﺎر در ﮔﺮﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬آﻧﭽﮫ ھﻤﮫ ﺑﺮآﻧﻨﺪ اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺗﺎﺋﻮﺗﮫ ﭼﯿﻨﮓ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ »ﻛﺘﺎب‬

‫ﺻﺮاط و ﻓﻀﯿﻠﺖ« ﻣﺄﺧﺬ و ﻣﮭﻤﺘﺮﯾﻦ ﻣﺘﻦ ﻣﺬھﺐ ﺗﺎﺋﻮ ﯾﺎ ﻓﻠﺴﻔﺔ ﺗﺎﺋﻮﯾﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮ ﻧﻈﺮ ﻣﺤﻘﻘﺎن ﭼﯿﻨﻲ‪،‬‬
‫ﻓﻠﺴﻔﺔ ﺗﺎﺋﻮﯾﻲ ﻣﺪﺗﮭﺎ ﭘﯿﺶ از ﻻﺋﻮﺗﺰه وﺟﻮد داﺷﺘﮫ و ﭘﺲ از او ﻧﯿﺰ ﻣﺪاﻓﻌﺎن ﺑﺰرگ ﯾﺎﻓﺘﮫ و ﻓﻘﻂ از زﻣﺎن‬
‫ﻻﺋﻮﺗﺰه ﺑﮫ ﺻﻮرت دﯾﻦ اﻗﻠﯿﺖ ﺑﺰرﮔﻲ از ﭼﯿﻨﯿﺎن درآﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻔﺎھﯿﻢ اﯾﻦ ﻛﺘﺎب از ﮔﯿﺮاﺗﺮﯾﻦ ﻣﻔﺎھﯿﻢ‬
‫@‪h‬‬
‫ﺗﺎرﯾﺦ اﻧﺪﯾﺸﮫ اﺳﺖ و ھﻮﯾﺖ ﻣﺆﻟﻒ آن اﻣﺮي درﺟﮫ دوم ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺗﺎﺋﻮ ﺑﮫ ﻣﻌﻨﻲ »راه« اﺳﺖ و ﮔﺎھﻲ در ﻣﻌﻨﻲ راه ﻃﺒﯿﻌﺖ و ﮔﺎھﻲ در ﻣﻌﻨﻲ راھﻲ ﻛﮫ ﭘﯿﺮوان اﯾﻦ ﻓﻠﺴﻔﮫ‬
‫ﺑﺮاي زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ ﻣﻘﺮون ﺑﮫ ﺧﺮد ﺑﺮﮔﺰﯾﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲرود‪ .‬اﻣﺎ در اﺻﻞ راه اﻧﺪﯾﺸﯿﺪن ﯾﺎ ﺑﻠﻜﮫ راه‬
‫ﻧﯿﻨﺪﯾﺸﯿﺪن اﺳﺖ‪ .‬در ﻧﻈﺮ ﺗﺎﺋﻮ ﮔﺮاﯾﺎن‪ ،‬ﺗﻔﻜﺮ اﻣﺮي ﻛﻢﻣﺎﯾﮫ اﺳﺖ و ﻓﻘﻂ درﻣﺒﺎﺣﺜﺎت ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲآﯾﺪ و‪ ،‬ﺑﯿﺶ‬
‫از ﺳﻮد ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﮫ زﻧﺪﮔﻲ زﯾﺎن ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﯾﺎﻓﺘﻦ راه زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮫ ﻃﺮد ﻋﻘﻞ و ﺗﻔﻜﺮ‪ ،‬و اﺧﺘﯿﺎر‬
‫‪are‬‬

‫ﺣﯿﺎﺗﻲ ﻣﺤﻘﺮ و ﻣﻘﺮون ﺑﮫ ﮔﻮﺷﮫﮔﯿﺮي و ﺳﺎدﮔﻲ و اﺳﺘﻐﺮاق در ﻃﺒﯿﻌﺖ ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬داﻧﺶ‪ ،‬ﻓﻀﯿﻠﺖ ﻧﯿﺴﺖ‪،‬‬
‫ﺑﻠﻜﮫ ﺑﺮﻋﻜﺲ ھﺮﭼﮫ داﻣﻨﺔ آﻣﻮﺧﺘﻨﯿﮭﺎ وﺳﻌﺖ ﮔﺮﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮﺷﻤﺎر اراذل اﻓﺰوده اﺳﺖ‪ .‬داﻧﺶ از ﺧﺮد ﺑﮫ‬
‫دور اﺳﺖ‪ ،‬و ﻣﯿﺎن ﯾﻚ ﺧﺮدﻣﻨﺪ ﻋﺎرف و ﯾﻚ داﻧﺸﻤﻨﺪ روﺷﻨﻔﻜﺮ‪ ،‬ﺗﻔﺎوت از زﻣﯿﻦ ﺗﺎ آﺳﻤﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﺗﺮﯾﻦ‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ ﻛﮫ ﻣﻲﺗﻮان ﺗﺼﻮر ﻛﺮد‪ ،‬ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﺎن اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻨﺎن‪ ،‬در ﺳﺎﯾﺔ ﭘﻨﺪاﺷﺘﮭﺎي ﺧﻮد‪ ،‬ﺟﺮﯾﺎﻧﮭﺎي‬
‫ﻃﺒﯿﻌﺖ را ﺑﮫ ﺻﻮرﺗﮭﺎﯾﻲ ﻣﺴﺦ و ﻣﻨﻜﺴﺮ ﻋﺮﺿﮫ ﻣﻲدارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاﺳﺘﻲ ﺗﻮاﻧﺎﯾﻲ آﻧﺎن در ﭘﻨﺪارﺳﺎزي و‬
‫‪set‬‬

‫ﺳﺨﻦآوري‪ ،‬ﺻﺮﻓًﺎ از ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ اﯾﺸﺎن در ﻋﺮﺻﺔ ﻛﺮدار ﺧﺒﺮ ﻣﻲدھﺪ‪.‬‬

‫آﻧﺎن ﻛﮫ ﻛﺎرداﻧﻨﺪ ﺑﺤﺚ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و اﺻﺤﺎب ﺑﺤﺚ‪ ،‬ﻛﺎردان ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ… ﭼﻮن از آﻣﻮﺧﺘﻦ ﭼﺸﻢ ﭘﻮﺷﯿﻢ‪،‬‬
‫ﺑﻲﮔﺰﻧﺪ ﻣﻲﺷﻮﯾﻢ… ﻋﺎرف ھﻤﻮاره ﻣﺮدم را از داﻧﺶ و ھﻮش دور‪ ،‬و ﺻﺎﺣﺒﺎن داﻧﺶ را از ﻋﻤﻞ‬
‫ﺑﺮﺣﺬر ﻣﻲدارد… ﭘﯿﺸﯿﻨﯿﺎن‪ ،‬ﻛﮫ در ﯾﺎﻓﺘﻦ ﺗﺎﺋﻮ ﺗﻮاﻧﺎ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻗﺼﺪ آن ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﻓﻜﺮ ﻣﺮدم را روﺷﻦ‬
‫‪an‬‬

‫ﮔﺮداﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺧﻮاھﺎن ﺣﻔﻆ ﺳﺎدﮔﻲ و ﻧﺎآﮔﺎھﻲ ﺑﻮدﻧﺪ… دﺷﻮاري ﻛﺎر ﺣﻜﻮﻣﺖ از زﯾﺎدﺗﻲ داﻧﺶ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻛﺴﻲ ﻛﮫ ﺑﻜﻮﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ داﻧﺶ ﺧﻮد ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬در ﺣﻜﻢ ﺗﺎزﯾﺎﻧﮫ اﺳﺖ‪ ،‬و آن ﻛﺲ ﻛﮫ ﭼﻨﯿﻦ ﻧﻜﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎﯾﺔ‬
‫ﺑﺮﻛﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪pym‬‬

‫روﺷﻨﻔﻜﺮ دوﻟﺖ را ﺑﮫ ﺧﻄﺮ ﻣﻲاﻧﺪازد‪ ،‬زﯾﺮا در ﻗﺎﻟﺐ ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻣﻲاﻧﺪﯾﺸﺪ و ﻣﻲﺧﻮاھﺪ ﺟﺎﻣﻌﮫ را اﻧﺘﻈﺎﻣﻲ‬
‫ھﻨﺪﺳﻲ ﺑﺨﺸﺪ‪ .‬در ﻧﻤﻲﯾﺎﺑﺪ ﻛﮫ ﻗﻮاﻧﯿﻦ‪ ،‬آزادي و ﺷﻮر ﺣﯿﺎﺗﻲ اﻋﻀﺎي ﺟﺎﻣﻌﮫ را از ﻣﯿﺎن ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ .‬ﺳﺎدهدﻟﻲ‬
‫ﻛﮫ در آزﻣﺎﯾﺸﮭﺎي ﺷﺨﺼﻲ ﺧﻮد ﻟﺬت و ﻧﺸﺌﺔ ﻛﺎر ﻣﻘﺮون ﺑﮫ آزادي را درﯾﺎﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﮫ ﻗﺪرت‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺟﺎﻣﻌﮫ ﺧﻄﺮي ﻛﻤﺘﺮ دارد‪ ،‬زﯾﺮا ﻧﯿﻚ ﻣﻲداﻧﺪ ﻛﮫ ﻗﺎﻧﻮن ﭼﯿﺰي ﺧﻄﺮﻧﺎك اﺳﺖ و‪ ،‬ﺑﯿﺶ از‬
‫ﻓﺎﯾﺪة ﺧﻮد‪ ،‬ﺿﺮر ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ‪ .‬اﯾﻨﭽﻨﯿﻦ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮوا‪ ،‬ھﺮ ﭼﮫ ﺑﺘﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮ در زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺮدم دﺧﺎﻟﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ و‪،‬‬
‫در ﺟﺮﯾﺎن رھﺒﺮي‪ ،‬اﻧﺴﺎﻧﮭﺎ را ﺑﮫ ﺗﻜﻠﻒ و ﭘﯿﭽﯿﺪﮔﻲ ﺳﻮق ﻧﻤﻲدھﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ آﻧﺎن را ﺑﮫ ﺣﯿﺎﺗﻲ ﻣﺘﻌﺎرف و‬

‫‪.co‬‬
‫ﺑﻲﭘﯿﺮاﯾﮫ‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﻲﺗﺼﻨﻊ و ﺳﺎﻟﻢ ﻃﺒﯿﻌﺖ ﺳﯿﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﻛﺸﺎﻧﺪ و ﺣﺘﻲ ﻛﺘﺎﺑﺖ را ﻛﺎري‬
‫اھﺮﯾﻤﻨﻲ و ﻣﺎﯾﺔ ﭘﺮﯾﺸﯿﺪﮔﻲ ﻣﻲﺷﻤﺎرد و ﻛﻨﺎر ﻣﻲﮔﺬارد‪ .‬در وﺿﻌﻲ اﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ اﺳﺖ ﻛﮫ اﻧﮕﯿﺰهھﺎي‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي‪ -‬ﺷﻮق ﻧﺎن و ﻋﺸﻖ‪ -‬ﻛﮫ در ﻛﺎﻟﺒﺪ ﻣﻘﺮرات ﻣﻘﯿﺪ ﻧﺸﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻮد ﺑﮫ‬

‫در ﻧﺘﯿﺠﮫ‪ ،‬از ﺷﻤﺎر ﻧﻮآورﯾﮭﺎ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺮ ﺛﺮوت زرداران و ﻗﺪرت زورﻣﻨﺪان ﻣﻲاﻓﺰاﯾﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮاھﺪ ﻛﺎﺳﺖ؛ از‬

‫‪oo‬‬
‫ﻛﺘﺎﺑﺖ و ﻗﺎﻧﻮﻧﮭﺎي وﺿﻌﻲ و ﺻﻨﺎﻋﺖ اﺛﺮي ﻧﺨﻮاھﺪ ﻣﺎﻧﺪ و داد و ﺳﺘﺪ ﺗﻨﮭﺎ ﺑﮫ ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﮫ در روﺳﺘﺎھﺎ‬
‫ﺟﺮﯾﺎن دارد‪ ،‬ﺑﺮﻗﺮار ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫در ﻗﻠﻤﺮو ﻣﻤﻠﻜﺖ‪ ،‬اﻓﺰاﯾﺶ ﻧﻮاھﻲ ﻣﺎﯾﺔ اﻓﺰاﯾﺶ ﻓﻘﺮ ﻣﺮدم اﺳﺖ‪ .‬ھﺮﭼﮫ اﺑﺰارھﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺑﺮ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﺮدم‬
‫ﻣﻲاﻓﺰاﯾﻨﺪ اﻓﺰوﻧﻲ ﮔﯿﺮﻧﺪ‪ ،‬داﻣﻨﺔ ھﺮج وﻣﺮج درﻣﯿﺎن ﻃﻮاﯾﻒ و دوﻟﺖ ﮔﺴﺘﺮش ﺑﯿﺸﺘﺮ ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ھﺮ ﭼﮫ‬

‫‪yah‬‬
‫دﺳﺖورزي ﯾﺎ ﻛﺎر ﯾﺪي ﻣﺎھﺮاﻧﮫﺗﺮ ﮔﺮدد‪ ،‬ﺣﯿﻠﮫھﺎي ﻏﺮﯾﺐ ﺑﯿﺸﺘﺮي ﺑﮫ ﻣﯿﺎن آﯾﻨﺪ‪ .‬ھﺮﭼﮫ ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬاري‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﮫ ﭘﯿﺶ ﺗﺎزد‪ ،‬دزدان و راھﺰﻧﺎن ﻓﺮاواﻧﺘﺮ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬از اﯾﻦ رھﮕﺬر اﺳﺖ ﻛﮫ ﻋﺎرف ﮔﻔﺘﮫ اﺳﺖ‪» :‬ھﯿﭻ‬
‫ﻛﺎر ﻧﺨﻮاھﻢ ﻛﺮد‪ ،‬و ﻣﺮدم ﺧﻮد ﺑﮫ ﺧﻮد دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ ﺧﻮاھﻨﺪ ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ؛ آراﻣﺶ را ﺑﺮ ﺧﻮاھﻢ ﮔﺰﯾﺪ‪ ،‬و ﻣﺮدم‬
‫ﺧﻮد ﺑﮫ راه ﺻﻼح ﺧﻮاھﻨﺪ رﻓﺖ‪ .‬ﺑﮫ ﺧﻮد رﻧﺠﻲ ﻧﺨﻮاھﻢ داد‪ ،‬و ﻣﺮدم ﺑﮫ ﺧﻮدي ﺧﻮد ﺑﻲﻧﯿﺎزي ﺧﻮاھﻨﺪ‬
‫ﯾﺎﻓﺖ؛ ﺟﺎه ﺟﻮﯾﻲ ﻧﺨﻮاھﻢ ﻧﻤﻮد‪ ،‬و ﻣﺮدم ﺧﻮد ﺑﮫ ﺳﺎدﮔﻲ اﺑﺘﺪاﯾﻲ ﺧﻮاھﻨﺪ رﺳﯿﺪ…«‬
‫@‪h‬‬
‫»در ﯾﻚ دوﻟﺖ ﻛﻮﭼﻚ ﻛﻢ ﺟﻤﻌﯿﺖ‪ ،‬اﮔﺮ ﻓﺮدي ﺑﮫ ﻗﺪرت ده ﯾﺎ ﺻﺪ ﻣﺮد ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﻓﺘﻮاي ﻣﻦ‪ ،‬ﻧﺒﺎﯾﺪ او را ﺑﮫ‬
‫ﻛﺎر ﮔﻤﺎﺷﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎن ﻣﻲﺧﻮاھﻢ ﻛﮫ ﻣﺮدم ﺑﺎ آﻧﻜﮫ ﻣﺮگ را اﻧﺪوھﺒﺎر ﻣﻲﺷﻤﺎرﻧﺪ‪ ،‬از آن روي ﻧﮕﺮداﻧﻨﺪ؛ و ﺑﺎ‬
‫آﻧﻜﮫ زورق و ﻛﺎﻟﺴﻜﮫ دارﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺎ در آﻧﮭﺎ ﻧﮕﺬارﻧﺪ؛ و ﺑﺎ آﻧﻜﮫ ﺟﺎﻣﮫھﺎي ﭼﺮﻣﯿﻦ و ﺳﻼﺣﮭﺎي ﺗﯿﺰ دارﻧﺪ‪ ،‬آﻧﮭﺎ‬
‫را ﺑﮫ ﻛﺎر ﻧﺒﺮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺮدم را وا ﻣﻲدارم ﻛﮫ اﺳﺘﻌﻤﺎل رﯾﺴﻤﺎﻧﮭﺎي ﮔﺮهدار را از ﺳﺮﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ ﺧﻮراك [‬
‫ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪ] ﺧﻮد را ﺷﯿﺮﯾﻦ‪ ،‬ﻟﺒﺎس [ ﺳﺎدة] ﺧﻮد را زﯾﺒﺎ‪ ،‬ﻣﻨﺎزل [ ﻣﺤﻘﺮ] ﺧﻮد را آﺳﺎﯾﺸﮕﺎه‪ ،‬و راه و‬
‫رﺳﻢ ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﺧﻮد را ﺳﺮﭼﺸﻤﺔ ﺧﻮﺷﻲ ﺑﺪاﻧﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ دوﻟﺖ ھﻤﺴﺎﯾﮫ در ﺣﺪ رؤﯾﺖ ﻣﺎ ﺑﺎﺷﺪ و ﺻﺪاي ﻃﯿﻮر‬
‫‪are‬‬

‫ﺧﺎﻧﮕﻲ و ﺳﮕﮭﺎي آﻧﺎن ﺑﮫ ﻣﺎ رﺳﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ وﺻﻒ‪ ،‬ﻣﺮدم را وا ﺧﻮاھﻢ داﺷﺖ ﻛﮫ ﺗﺎ ﮔﺎه ﭘﯿﺮي‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺗﺎ دم‬
‫ﻣﺮگ‪ ،‬ﺑﺎ ھﻤﺴﺎﯾﮕﺎن آﻣﯿﺰش ﻧﻜﻨﻨﺪ‪«.‬‬

‫ﺑﺎﯾﺪ دﯾﺪ ﻃﺒﯿﻌﺘﻲ ﻛﮫ ﻻﺋﻮﺗﺰه ﺑﺮاي رھﻨﻤﻮﻧﻲ ﺧﻮد ﻣﻲﺟﻮﯾﺪ‪ ،‬ﭼﯿﺴﺖ‪ .‬اﺳﺘﺎد ﻛﮭﻦ‪ ،‬ﻃﺒﯿﻌﺖ را از ﺗﻤﺪن‬
‫ﯾﻜﺴﺮه ﺗﻔﻜﯿﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و اﯾﻦ ھﻤﺎن ﻛﺎري اﺳﺖ ﻛﮫ روﺳﻮ در ﻋﺼﺮي ﻛﮫ »ﻋﺼﺮ اﻓﻜﺎر ﺟﺪﯾﺪ« ﻧﺎم ﮔﺮﻓﺘﮫ‬
‫‪set‬‬

‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮاد ﻻﺋﻮﺗﺰه از ﻃﺒﯿﻌﺖ ﺗﻜﺎﭘﻮي ﻃﺒﯿﻌﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﺟﺮﯾﺎن آرام ﺣﻮادﺛﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺎ ﺳﻨﺘﮭﺎ‬
‫ﺳﺎزﮔﺎرﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻈﺎم ﭘﺮﺷﻜﻮه ﻓﺼﻮل و آﺳﻤﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ھﻤﺎﻧﺎ ﺗﺎﺋﻮ ﯾﺎ »راه« اﺳﺖ ﻛﮫ از ھﺮ رود و ﺻﺨﺮه و‬
‫ﺳﺘﺎرهاي ﺑﺮﻣﻲآﯾﺪ‪ ،‬ﻧﺎﻣﻮﺳﻲ اﺳﺖ ﺑﯿﻄﺮف و ﺑﻲﺗﺸﺨﺺ و در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل ﺑﺨﺮداﻧﮫ ﻛﮫ ﺑﺮ ﻣﻮﺟﻮدات اﺳﺘﯿﻼ‬
‫ﻣﻲورزد و رﻋﺎﯾﺖ آن‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺮدﻣﻲ ﻛﮫ ﻣﻲﺧﻮاھﻨﺪ ﺑﺎ ﺧﺮد و آراﻣﺶ ﺑﮫ ﺳﺮ ﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺮھﯿﺰﻧﺎﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺎﺋﻮ دو وﺟﮫ دارد‪ ،‬ﺗﺎﺋﻮي ﮔﯿﺘﻲ ﯾﺎ ﻧﺎﻣﻮس اﺷﯿﺎ‪ ،‬و ﺗﺎﺋﻮي ﺣﯿﺎت ﯾﺎ ﻧﺎﻣﻮس رﻓﺘﺎر‪ .‬ﻻﺋﻮﺗﺰه اﻋﻼم ﻣﻲدارد‬
‫‪an‬‬

‫ﻛﮫ اﯾﻦ ھﺮ دو ﺗﺎﺋﻮ در واﻗﻊ ﯾﻜﻲ ﺑﯿﺶ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﺣﯿﺎت اﻧﺴﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﺎ آھﻨﮓ ﭘﺎﯾﺪار و ﻣﻮزون ﺧﻮد‪ ،‬ﺟﺰﺋﻲ از‬
‫آھﻨﮓ ﻋﺎﻟﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎﺋﻮي ﻛﯿﮭﺎﻧﻲ ھﻤﺎﻧﺎ وﺣﺪت ھﻤﺔ ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻃﺒﯿﻌﺖ و ﺑﮫ ﻣﻨﺰﻟﺔ ذات واﻗﻌﯿﺖ ﯾﺎ‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫اﺻﻄﻼح اﺳﭙﯿﻨﻮزا‪ ،‬ﺟﻮھﺮ ھﺴﺘﻲ اﺳﺖ‪ .‬ھﻤﺔ ﺻﻮرﺗﮭﺎ ﯾﺎ ﺟﻠﻮهھﺎي ﻃﺒﯿﻌﺖ در اﯾﻦ ﺗﺎﺋﻮي ﻛﯿﮭﺎﻧﻲ ﺟﺎﯾﻲ‬
‫دارﻧﺪ و ھﻤﺔ‬
‫‪pym‬‬

‫ﺗﻜﺜﺮات و ﺗﻨﺎﻗﻀﺎت ﭘﺪﯾﺪار در آن ﮔﺮد ﻣﻲآﯾﻨﺪ‪ .‬ﺗﺎﺋﻮي ﻻﺋﻮﺗﺰه ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻣﻔﮭﻮم ﻣﻄﻠﻖ ھﮕﻞ‪ -‬ﻣﻔﮭﻮﻣﻲ‬
‫ﻛﮫ ھﻤﺔ ﺟﺰﺋﯿﺎت در آن ﻣﺴﺘﮭﻠﻚ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻻﺋﻮ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ﻛﮫ ﻃﺒﯿﻌﺖ‪ ،‬در ﻋﺼﺮھﺎي ﭘﯿﺸﯿﻦ‪ ،‬اﻧﺴﺎن و ﺣﯿﺎت را ﺳﺎده و ﺑﺮﺧﻮردار از آراﻣﺶ ﮔﺮداﻧﯿﺪ‪.‬‬
‫در آن زﻣﺎن‪ ،‬ﺟﮭﺎن ﺷﺎد و ﻓﺮﺧﻨﺪه ﺑﻮد‪ .‬اﻣﺎ اﻧﺴﺎﻧﮭﺎ‪ ،‬ﺑﺮ اﺛﺮ دﺳﺘﯿﺎﺑﻲ ﺑﺮ داﻧﺶ‪ ،‬زﻧﺪﮔﻲ را ﺑﺎ اﺑﺪاﻋﺎت و‬
‫اﺧﺘﺮاﻋﺎت ﺧﻮد ﭘﯿﭽﯿﺪه ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻋﺼﻤﺖ ﻓﻜﺮي و اﺧﻼﻗﻲ را از ﻛﻒ دادﻧﺪ‪ ،‬از ﻛﺸﺘﺰارھﺎ ﺑﮫ ﺷﮭﺮھﺎ‬

‫‪.co‬‬
‫روي آوردﻧﺪ‪ ،‬و دﺳﺖ ﺑﮫ ﻛﺘﺎبﻧﻮﯾﺴﻲ زدﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﻧﻜﺒﺘﮭﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ و اﺷﻜﮭﺎي ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﺎن آﻏﺎز ﺷﺪ‪ .‬از آن‬
‫ﭘﺲ‪ ،‬ﻣﺮد ﺧﺮدﻣﻨﺪ از آﺷﻔﺘﮕﻲ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ -‬از اﯾﻦ ﺑﺎزار آﺷﻔﺘﺔ ﺗﺒﺎھﻲآور و ﺷﻮرﺑﺎي ﻗﺎﻧﻮن و ﺗﻤﺪن‪-‬‬
‫ﮔﺮﯾﺨﺖ و‪ ،‬دور از ﺷﮭﺮ و ﻛﺘﺎب و ﻛﺎرﮔﺰاران ﭘﻮﻟﺠﻮ و ﻣﺼﻠﺤﺎن ﺑﯿﮭﻮدهﻛﺎر‪ ،‬در داﻣﺎن ﻃﺒﯿﻌﺖ آرﻣﯿﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻌﺎدت ﭘﺎﯾﺪار اﻧﺴﺎﻧﻲ در ﺧﺮد و ﻗﻨﺎﻋﺖ اﺳﺖ‪ .‬و راز ﺧﺮد و ﻗﻨﺎﻋﺖ در اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ رواﻗﯿﺎن‪،‬‬
‫ﻣﻨﻘﺎد ﻃﺒﯿﻌﺖ ﺷﻮﯾﻢ‪ ،‬ﻋﻘﻞ و ﺗﺪﺑﯿﺮ را ﯾﻜﺴﺮه ﺑﮫ دور راﻧﯿﻢ‪ ،‬ﺑﮫ ﻓﺘﺎوي ﻃﺒﯿﻌﺖ‪ ،‬ﻛﮫ در ﻏﺮاﯾﺰ و ﻋﻮاﻃﻒ ﻣﺎ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﻨﻌﻜﺲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﻋﺘﻤﺎد ﮔﺮدن ﻧﮭﯿﻢ‪ ،‬و از راه و رﺳﻢ ﺧﺎﻣﻮش ﻃﺒﯿﻌﺖ ﺑﺎ ﻓﺮوﺗﻨﻲ ﭘﯿﺮوي ﻛﻨﯿﻢ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ‬
‫ھﯿﭻ ﺳﺨﻨﻲ از اﯾﻦ ﺧﺮدﻣﻨﺪاﻧﮫﺗﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪:‬‬

‫در ﻃﺒﯿﻌﺖ ھﻤﺔ ﭼﯿﺰھﺎ ﺑﮫ ﺧﺎﻣﻮﺷﻲ در ﻛﺎر اﺳﺖ‪ .‬ﺑﮫ وﺟﻮد ﻣﻲآﯾﻨﺪ و ﻣﺎﻟﻚ ﭼﯿﺰي ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻛﺎر ﺧﻮد را‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ادﻋﺎﯾﻲ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ھﻤﺔ ﭼﯿﺰھﺎ‪ ،‬ﺑﻲﺗﻔﺎوت‪ ،‬ﻛﺎر ﺧﻮد را ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و آﻧﮕﺎه ﻣﻲﺑﯿﻨﯿﻢ ﻛﮫ آرام ﻣﻲﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫ھﺮ ﯾﻚ از آﻧﮭﺎ‪ ،‬ﭼﻮن ﺑﮫ ذروة ﻛﻤﺎل رﺳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮫ اﺻﻞ ﺧﻮد ﺑﺎز ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻧﺘﯿﺠﺔ رﺟﻌﺖ ﺑﮫ اﺻﻞ‪ ،‬آراﻣﺶ‬
‫اﺳﺖ و ﺗﺤﻘﻖ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ‪ .‬اﯾﻦ رﺟﻌﺖ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺟﺎوﯾﺪان اﺳﺖ‪ ،‬و درﯾﺎﻓﺖ اﯾﻦ ﻗﺎﻧﻮن‪ ،‬ﺧﺮد اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺳﻜﻮن‪ ،‬ﻧﻮﻋﻲ ﺑﯿﺤﺮﻛﺘﻲ ﻓﻠﺴﻔﻲ‪ ،‬و اﺟﺘﻨﺎب از دﺧﺎﻟﺖ در ﺟﺮﯾﺎن ﻃﺒﯿﻌﻲ اﻣﻮر‪ ،‬آﯾﺖ ﺧﺮدﻣﻨﺪان اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ‬
‫دوﻟﺖ ﺑﮫ ھﺮج و ﻣﺮج اﻓﺘﺪ‪ ،‬اﺻﻼح آن ﻛﺎري ﺷﺎﯾﺴﺘﮫ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ھﺮ ﻛﺲ ﺑﺎﯾﺪ در اﺟﺮاي وﻇﺎﯾﻒ ﻓﺮدي ﺧﻮد‬
‫ﺑﻜﻮﺷﺪ‪ ،‬و اﮔﺮ ﻣﺎﻧﻊ و ﻣﻘﺎوﻣﺘﻲ ﭘﯿﺶ آﯾﺪ‪ ،‬ﺷﯿﻮة ﺧﺮدﻣﻨﺪاﻧﮫ‪ ،‬ﻧﮫ ﺳﺘﯿﺰه‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﮔﻮﺷﮫﮔﯿﺮي و آراﻣﺸﺠﻮﯾﻲ‬
‫@‪h‬‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬و ﭘﯿﺮوزي‪ -‬اﮔﺮ اﺳﺎﺳًﺎ ﻣﻄﻤﺢ ﻧﻈﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ -‬زادة ﺗﺴﻠﯿﻢ و ﺷﻜﯿﺒﺎﯾﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﻧﻔﻌﺎل ﺑﻤﺮاﺗﺐ ﺑﯿﺶ از‬
‫ﻓﻌﻞ‪ ،‬ﭘﯿﺮوزي آﻓﺮﯾﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺨﻦ ﻻﺋﻮﺗﺰه در اﯾﻦ ﻣﻘﺎم ﻟﺤﻨﻲ ﻣﺴﯿﺤﯿﺎﯾﻲ دارد‪:‬‬

‫اﮔﺮ ﺳﺘﯿﺰه ﻧﻜﻨﯿﺪ‪ ،‬ھﯿﭻ ﻛﺲ در ﺟﮭﺎن ﻧﺨﻮاھﺪ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﺳﺘﯿﺰه ﻛﻨﺪ‪ …،‬ﮔﺰﻧﺪ را ﺑﺎ ﻣﮭﺮﺑﺎﻧﻲ ﺗﻼﻓﻲ‬
‫ﻛﻨﯿﺪ… ﺑﮫ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﻧﯿﻜﻮﻛﺎرﻧﺪ‪ ،‬ﻧﯿﻜﻲ ﻣﻲﻛﻨﻢ و ﺑﮫ آﻧﺎن ﻛﮫ ﻧﯿﻜﻮﻛﺎر ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﯿﺰ ﻧﯿﻜﻲ ﻣﻲﻛﻨﻢ‪ .‬ﺑﮫ اﯾﻦ‬
‫ﺷﯿﻮه‪ ،‬ھﻤﮫ ﺑﮫ ﻧﯿﻜﻲ ﻛﺸﺎﻧﯿﺪه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ اﺧﻼص دارﻧﺪ ﻣﺨﻠﺼﻢ‪ ،‬و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ آﻧﺎن ﻛﮫ‬
‫‪are‬‬

‫اﺧﻼص ﻧﺪارﻧﺪ ﻧﯿﺰ ﻣﺨﻠﺼﻢ‪ .‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺷﯿﻮه‪ ،‬ھﻤﮫ ﺑﮫ اﺧﻼص ﻛﺸﺎﻧﯿﺪه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ… ﻧﺮﻣﺘﺮﯾﻦ ﭼﯿﺰھﺎي ﺟﮭﺎن‬
‫درﺷﺖﺗﺮﯾﻦ اﺷﯿﺎ را درھﻢ ﻣﻲﺷﻜﻨﺪ و ﺑﺮ آﻧﮭﺎ ﻏﺎﻟﺐ ﻣﻲآﯾﻨﺪ… در ﺟﮭﺎن ﭼﯿﺰي ﻣﻼﯾﻤﺘﺮ ﯾﺎ ﻛﻢ ﻧﯿﺮوﺗﺮ از‬
‫آب ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ وﺻﻒ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺣﻤﻠﮫ ﺑﺮ اﺷﯿﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﻗﺪرت و اﺳﺘﺤﻜﺎم دارﻧﺪ‪ ،‬ﭼﯿﺰي ﺗﻮاﻧﺎﺗﺮ از آب وﺟﻮد‬
‫ﻧﺪارد‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫ھﻤﺔ اﯾﻦ اﺻﻮل ﻣﺆدي ﺑﮫ ﺗﺼﻮري اﺳﺖ ﻛﮫ ﻻﺋﻮ از ﻣﻔﮭﻮم »اﻧﺴﺎن ﺧﺮدﻣﻨﺪ« دارد‪ .‬وﺟﮫ ﻣﺸﺨﺺ ﻓﻠﺴﻔﺔ‬
‫ﭼﯿﻨﻲ اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ ﺟﺎي ﭘﺎرﺳﺎﯾﺎن از ﺧﺮدﻣﻨﺪان ﻧﺎم ﻣﻲﺑﺮد و ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﮫ ﺧﺮد ﻣﻲﭘﺮدازد ﺗﺎ ﺑﮫ ﺧﯿﺮ‪.‬‬
‫اﻧﺴﺎن آرﻣﺎﻧﻲ ﭼﯿﻨﯿﺎن زاھﺪ ﻣﺘﻘﻲ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﻣﻮﺟﻮد ﭘﺨﺘﮫ و آرﻣﯿﺪه اﺳﺖ‪ ،‬اﻧﺴﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ‪ ،‬ﮔﺮﭼﮫ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﺟﮭﺎن ﻣﻘﺎﻣﻲ ﺷﺎﻣﺦ ﺑﯿﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺑﮫ آﻏﻮش ﺳﺎدﮔﻲ و ﺳﻜﻮت ﭘﻨﺎه ﻣﻲﺑﺮد‪ .‬ﺳﻜﻮت آﻏﺎز ﺧﺮد اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺧﺮدﻣﻨﺪ ﺣﺘﻲ از ﺗﺎﺋﻮ ﯾﺎ ﺧﺮد ﺳﺨﻦ ﻧﻤﻲﮔﻮﯾﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ھﯿﭻﮔﺎه ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺧﺮد را ﺑﺎ اﻟﻔﺎظ اﺑﻼغ ﻛﺮد‪ .‬وﺳﯿﻠﺔ‬
‫‪an‬‬

‫اﺑﻼغ ﺧﺮد‪ ،‬ﻋﻤﻞ اﺳﺖ‪» .‬ﻛﺴﻲ ﻛﮫ [ راه را] ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﺪ‪ ،‬درﺑﺎرة آن دم ﻧﻤﻲزﻧﺪ‪ ،‬ﻛﺴﻲ ﻛﮫ درﺑﺎرة آن زﺑﺎن‬
‫ﻣﻲﮔﺸﺎﯾﺪ‪ ،‬آن را ﻧﻤﻲﺷﻨﺎﺳﺪ‪ .‬او ]ﻛﮫ آن را ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﺪ[ دھﺎن ﺧﻮد را ﻓﺮو ﻣﻲﺑﻨﺪد و ﺳﻮراﺧﮭﺎي ﺑﯿﻨﻲ را‬
‫ﺟﻤﻊ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ «.‬ﺧﺮدﻣﻨﺪ ﻓﺮوﺗﻦ اﺳﺖ‪ ،‬زﯾﺮا ﭘﺲ از ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل زﻧﺪﮔﻲ ﺑﮫ ﻧﺴﺒﯿﺖ داﻧﺶ و ﺳﺴﺘﻲ ﺧﺮد ﭘﻲ‬
‫ﺑﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺧﺮدﻣﻨﺪ از دﯾﮕﺮان ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺪاﻧﺪ‪ ،‬در ﻛﺘﻤﺎن ﺑﯿﺶداﻧﻲ ﺧﻮد ﻣﻲﻛﻮﺷﺪ‪» ،‬زﯾﺮﻛﻲ ﺧﻮد را‬
‫‪pym‬‬

‫ﺗﻌﺪﯾﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻛﻨﺪھﻮﺷﻲ [دﯾﮕﺮان] ھﻤﻨﻮا ﻣﻲﮔﺮداﻧﺪ‪ «.‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺎ ﺳﺎدهاﻧﺪﯾﺸﺎن‪ ،‬و ﻧﮫ داﻧﺎﯾﺎن‬
‫ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﻣﻲﻧﻤﺎﯾﺪ و از ﻏﺮﯾﺰة ﺧﻼﻓﮕﻮﯾﻲ ﻧﻮآﻣﻮزان آزرده ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬وﻗﻌﻲ ﺑﮫ ﺛﺮوت و ﻗﺪرت ﻧﻤﻲﻧﮭﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻠﻜﮫ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﻮداﯾﯿﺎن ھﻮﺳﮭﺎي ﺧﻮد را ﺑﮫ ﻛﻤﺘﺮﯾﻦ ﺣﺪ ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﭼﯿﺰي ﻧﺪارم ﻛﮫ ﺑﺪان ارج ﮔﺬارم‪ .‬آرزوﻣﻨﺪم ﻛﮫ ﻗﻠﺒﻢ ﻛﺎﻣﻼ ﻣﻔﺘﻮح و ﺑﺮاي ﺧﻼ ﺧﺎﻟﻲ ﺷﻮد… ﺑﺎﯾﺪ ﺣﺎﻟﺖ‬
‫ﺧﻸ ﺑﮫ ﻛﻤﺎل رﺳﺪ‪ ،‬و‪ ،‬ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ آراﻣﺶ‪ ،‬ﻧﯿﺮوﯾﻲ ﻛﺎھﺶﻧﺎﭘﺬﯾﺮ ﺑﮫ ﻛﺎر رود… ﻧﮫ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﮫ ﭼﻨﯿﻦ ﻛﺴﻲ‬
‫ﻧﺰدﯾﻚ ﺷﺪ و ﻧﮫ ﻣﻲﺗﻮان از وي دور ﺷﺪ‪ .‬وي از ﺳﻮد و ﮔﺰﻧﺪ و ﺑﺰرﮔﻲ و ﻓﺮوﻣﺎﯾﮕﻲ ﺑﺮﻛﻨﺎر اﺳﺖ‪،‬‬

‫‪.co‬‬
‫واﻻﺗﺮﯾﻦ اﻧﺴﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ در زﯾﺮ آﺳﻤﺎن وﺟﻮد دارد‪.‬‬

‫ﻟﺰوﻣﻲ ﻧﺪارد ﻛﮫ دﻗﯿﻘﺎً ﺑﮫ ﻣﻮارد وﻓﺎق ﻋﻘﺎﯾﺪ ﻻﺋﻮﺗﺰه و آراي ژانژاكروﺳﻮاﺷﺎره ﻛﻨﯿﻢ‪ .‬اﯾﻦ ھﺮ دو‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫آﻧﻜﮫ ﺑﮫ ﯾﻚ زﻣﺎن ﺗﻌﻠﻖ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬از ﯾﻚ ﺳﻨﺦ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻓﻠﺴﻔﮫھﺎﯾﻲ اﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ ﮔﺎه ﺑﮫ ﮔﺎه در ﺟﮭﺎن رخ ﻣﻲﻧﻤﺎﯾﺪ‪،‬‬
‫زﯾﺮا در ھﺮ ﻧﺴﻠﻲ ﻛﺴﺎﻧﻲ ھﺴﺘﻨﺪ ﻛﮫ از ﻛﺸﺎﻛﺶ و ﺳﺨﺘﮕﯿﺮي و ﭘﯿﭽﯿﺪﮔﻲ و ﺷﺘﺎﺑﻨﺪﮔﻲ ﺣﯿﺎت ﺷﮭﺮي ﺧﺴﺘﮫ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﺨﯿﻠﻲ ﻛﮫ داﻧﺶ را ﺗﺤﺖاﻟﺸﻌﺎع ﻗﺮار ﻣﻲدھﺪ‪ ،‬درﺑﺎرة ﺧﻮﺷﯿﮭﺎي زﻧﺪﮔﻲ روﺳﺘﺎﯾﻲ ﻗﻠﻢ‬
‫ﻣﻲﻓﺮﺳﺎﯾﻨﺪ‪ ،‬ﻏﺎﻓﻞ از آﻧﻜﮫ ﺗﻨﮭﺎ ﻛﺴﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺷﻌﺮ روﺳﺘﺎﯾﻲ ﺑﺴﺎزد ﻛﮫ زﻣﯿﻨﺔ ﺷﮭﺮي اﺳﺘﻮاري داﺷﺘﮫ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪» .‬ﻃﺒﯿﻌﺖ« واژهاي اﺳﺖ ﻛﮫ در ھﺮ دﺳﺘﮕﺎه اﺧﻼﻗﻲ ﯾﺎ ﻻھﻮﺗﻲ ﻣﻲﮔﻨﺠﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﺎ ﺑﯿﻨﺶ داروﯾﻨﻲ و‬
‫دﯾﺪ ﻏﯿﺮاﺧﻼﻗﻲ ﻧﯿﭽﮫ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺳﺎزش دارد ﺗﺎ ﺑﺎ ﺳﻨﺠﯿﺪﮔﻲ دﻻرام ﻻﺋﻮﺗﺰه و ﻣﺴﯿﺢ‪ .‬ﻛﺴﻲ ﻛﮫ ﺑﺨﻮاھﺪ ﻃﺒﯿﻌﺖ‬

‫‪yah‬‬
‫را ﭘﯿﺮو ﮔﺮدد و ﺑﮫ ﺣﻜﻢ‬

‫ﺑﺪن دﺷﻤﻨﺎن ﺧﻮد را ﺧﻮاھﺪ ﺧﻮرد‪ .‬ﭼﻨﯿﻦ ﻛﺴﻲ را ﺗﻮان آن ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﺧﻀﻮع و ﺧﺸﻮع ﭘﯿﺶ ﮔﯿﺮد و‬
‫ﺳﻜﻮت ﭘﯿﺸﮫ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ ﺷﺨﻢ زدن ﺧﺎك ﺧﻼف ﻃﺒﻊ ﻣﻮﺟﻮدي اﺳﺖ ﻛﮫ از آﻏﺎز ﺑﮫ ﺷﻜﺎر ﻛﺮدن و ﻛﺸﺘﻦ‬
‫ﺧﻮ ﮔﺮﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺘﻲ ﻛﺸﺎورزي و ﺻﻨﺎﻋﺖ ﺑﺮاي او »ﻏﯿﺮ ﻃﺒﯿﻌﻲ« اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻨﮭﻤﮫ‪ ،‬ﻓﻠﺴﻔﺔ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﮫ‬
‫ﻃﺒﯿﻌﺖ ﺷﺎﻣﻞ ﻧﻜﺎت آﻣﻮزﻧﺪهاي ﻧﯿﺰ ھﺴﺖ‪ .‬ﮔﻤﺎن ﻣﻲرود ﻛﮫ ﭼﻮن در ﺳﯿﺮ ﻋﻤﺮ‪ ،‬ﺗﯿﺰي آﺗﺶ ﻣﺎ ﺑﻜﺎھﺪ‪ ،‬ﻣﺎ‬
‫ﻧﯿﺰ اﯾﻦ ﻓﻠﺴﻔﮫ را ﺑﺎرور ﯾﺎﺑﯿﻢ و ﺧﻮاﺳﺘﺎر آراﻣﺶ ﺷﻔﺎﺑﺨﺶ ﻛﻮھﮭﺎي ﺑﻲازدﺣﺎم و ﻛﺸﺘﺰارھﺎي ﭘﮭﻨﺎور‬
‫@‪h‬‬
‫ﺷﻮﯾﻢ‪ .‬زﻧﺪﮔﻲ ﻣﯿﺎن وﻟﺘﺮ و روﺳﻮ‪ ،‬ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس و ﻻﺋﻮﺗﺰه‪ ،‬و ﺳﻘﺮاط و ﻣﺴﯿﺢ در ﻧﻮﺳﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ از‬
‫آﻧﻜﮫ از ﺳﺮ ﺧﯿﺮهﺳﺮي در راه ﻋﻘﯿﺪهاي ﺟﻨﮕﯿﺪﯾﻢ و ﻛﻨﺎرش ﮔﺬاﺷﺘﯿﻢ‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﻮﺑﺔ ﺧﻮد از ﺟﻨﮓ ﻣﻠﻮل ﺧﻮاھﯿﻢ‬
‫ﺷﺪ و دﻓﺘﺮ ﻋﻘﺎﯾﺪ ﻛﻢﻣﺎﯾﺔ ﺧﻮد را ﺑﮫ ﻧﻮﺑﺎوﮔﺎن ﺧﻮاھﯿﻢ ﺳﭙﺮد و ﺑﮫ ھﻤﺮاھﻲ ژان ژاك و ﻻﺋﻮﺗﺰه ﺑﮫ ﺑﯿﺸﮫھﺎ‬
‫ﺧﻮاھﯿﻢ ﺷﺘﺎﻓﺖ؛ ﺑﺎ ﺟﺎﻧﻮران دوﺳﺘﻲ ﺧﻮاھﯿﻢ ﻛﺮد و‪ ،‬ﺧﺮﺳﻨﺪﺗﺮ از ﻣﺎﻛﯿﺎوﻟﻲ‪ ،‬ﺑﺎ اذھﺎن ﺳﺎدة دھﻘﺎﻧﺎن اﻟﻔﺖ‬
‫ﺧﻮاھﯿﻢ ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﯿﺪرﯾﻎ دﻧﯿﺎ را رھﺎ ﺧﻮاھﯿﻢ ﻛﺮد ﺗﺎ در دﯾﮓ ﺧﺒﺎﺛﺖ ﺧﻮد ﺑﺠﻮﺷﺪ‪ .‬آﻧﮕﺎه از اﺻﻼح دﻧﯿﺎ‬
‫‪are‬‬

‫دﺳﺖ ﺧﻮاھﯿﻢ ﺷﺴﺖ و‪ ،‬ﺷﺎﯾﺪ‪ ،‬ھﻤﺔ ﻛﺘﺎﺑﮭﺎ را ﺧﻮاھﯿﻢ ﺳﻮزاﻧﯿﺪ‪ ،‬ﺟﺰ ﯾﻜﻲ‪ :‬ﻣﻌﺠﻮن ﺧﺮدﻣﻨﺪي را در‬
‫ﺗﺎﺋﻮﺗﮫﭼﯿﻨﮓ ﺧﻮاھﯿﻢ ﯾﺎﻓﺖ‪.‬‬

‫ﺑﮫ ﺣﺪس ﻣﻲﺗﻮان درﯾﺎﻓﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻓﻠﺴﻔﮫ ﺑﺮاي ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس ﺑﺴﻲ رﻧﺞآور ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬وي‪ ،‬ﻛﮫ ﭘﯿﺶ از ﺳﻦ‬
‫ﻛﻤﺎل‪ -‬در ﺳﺎل ﺳﻲ و ﭼﮭﺎرم ﻋﻤﺮ‪ -‬ﺑﮫ ﻟﻮﯾﺎﻧﮓ‪ ،‬ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﭼﻮ‪ ،‬ﺷﺘﺎﻓﺖ و از اﺳﺘﺎد ﻛﮭﻦ دﯾﺪن ﻛﺮد‪ ،‬در‬
‫ﭘﺎرهاي از دﻗﺎﯾﻖ ﺗﺎرﯾﺦ‪ ،‬از او راھﻨﻤﺎﯾﻲ ﺟﺴﺖ‪ ،‬وﻟﻲ ﻻﺋﻮﺗﺰه ﺑﺎ اﯾﺠﺎزي ﺧﺸﻚ و رﻣﺰ ﺑﺎر ﭘﺎﺳﺨﺶ ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫‪set‬‬

‫ﺟﻮﯾﺎي ﻛﺴﺎﻧﻲ ھﺴﺘﻲ ﻛﮫ اﺳﺘﺨﻮاﻧﮭﺎﯾﺸﺎن ﺧﺎكﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬از آﻧﺎن ﺟﺰ ﺳﺨﻨﺎﻧﺸﺎن ﭼﯿﺰي ﻧﻤﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺰرﮔﻤﺮد‪ ،‬ﭼﻮن ھﻨﮕﺎﻣﺶ ﻓﺮا رﺳﺪ‪ ،‬ﺑﮫ رھﺒﺮي ﺑﺮ ﻣﻲﺧﯿﺰد‪ .‬اﻣﺎ ﭘﯿﺶ از آن ھﻨﮕﺎم‪ ،‬از ھﺮ ﻛﻮﺷﺸﻲ‬
‫ﺧﻮدداري ﻣﻲﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﺷﻨﯿﺪهام ﻛﮫ ﺳﻮداﮔﺮ ﻛﺎﻣﯿﺎب‪ ،‬ﺗﻤﻮل ﺧﻮد را ﻛﺘﻤﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﭼﻨﺎن ﻣﻲﻧﻤﺎﯾﺪ ﻛﮫ ﮔﻮﯾﻲ‬
‫ﭼﯿﺰي ﻧﺪارد‪ ،‬و ﺑﺰرﮔﻤﺮد‪ ،‬ﮔﺮﭼﮫ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺎﯾﮫور اﺳﺖ‪ ،‬آداب و ﻇﺎھﺮي ﺳﺎده دارد‪ .‬ﻏﺮور و ﻓﺰونﺟﻮﯾﻲ‬
‫‪an‬‬

‫و ﺧﻮدﻧﻤﺎﯾﻲ و اﻏﺮاض ﺑﯿﮭﻮدة ﺧﻮد را ﺑﮫ دور اﻓﻜﻦ‪ .‬از اﯾﻨﮭﺎ ﺑﮫ ﻣﻨﺶ ﺗﻮ ﺳﻮدي ﻧﻤﻲرﺳﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﻧﺪرز ﻣﻦ‬
‫اﺳﺖ ﺑﮫ ﺗﻮ‪.‬‬

‫ﻣﻮرﺧﺎن ﭼﯿﻨﻲ رواﯾﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﮫ ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس ﺑﯿﺪرﻧﮓ ﭘﺮﻣﻐﺰي اﯾﻦ ﺳﺨﻨﺎن را درﯾﺎﻓﺖ و از اﯾﻦ رو‬
‫‪pym‬‬

‫دﻟﺘﻨﮓ ﻧﺸﺪ و‪ ،‬ﭼﻮن از ﻧﺰد ﺧﺮدﻣﻨﺪ ﻣﯿﺮﻧﺪه ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪ ،‬ﺑﮫ ﺷﺎﮔﺮدان ﺧﻮد ﭼﻨﯿﻦ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻲداﻧﻢ ﻛﮫ ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن‬
‫ﭼﮕﻮﻧﮫ ﭘﺮواز ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻣﺎھﯿﺎن ﭼﮕﻮﻧﮫ ﺷﻨﺎور ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﭼﺎرﭘﺎﯾﺎن ﭼﮕﻮﻧﮫ ﻣﻲدوﻧﺪ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ دوﻧﺪه‬
‫ﺑﮫ دام اﻓﺘﺪ و ﺷﻨﺎور ﺻﯿﺪ ﺷﻮد و ﭘﺮﻧﺪه ﺑﮫ ﺗﯿﺮي ﻓﺮو اﻓﺘﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ ﺑﮕﻮﯾﻢ ﻛﮫ اژدھﺎ ﭼﮕﻮﻧﮫ از ﻣﯿﺎن‬
 ‫‪m‬‬
‫اﺑﺮھﺎ ﺑﺮ ﺑﺎد ﺳﻮار ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﮫ آﺳﻤﺎن ﻣﻲرود‪ .‬اﻣﺮوز ﻻﺋﻮﺗﺰه را دﯾﺪم‪ .‬او را ﺗﻨﮭﺎ ﺑﮫ اژدھﺎ ھﻤﺎﻧﻨﺪ ﺗﻮاﻧﻢ‬
‫ﻛﺮد‪ «.‬اﯾﻦ اﺳﺘﺎد ﻧﻮﺧﺎﺳﺘﮫ‪ ،‬ﭘﺲ از‬

‫‪.co‬‬
‫آن ﻣﻼﻗﺎت‪ ،‬داﻣﻦ ھﻤﺖ ﺑﮫ ﻛﻤﺮ ﺑﺴﺖ ﺗﺎ رﺳﺎﻟﺖ ﺧﻮد را ﺑﮫ اﻧﺠﺎم رﺳﺎﻧﺪ و ﻧﺎﻓﺬﺗﺮﯾﻦ ﻓﯿﻠﺴﻮف ﺗﺎرﯾﺦ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ -II‬ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس‬
‫ﺧﺮدﻣﻨﺪ در ﺟﺴﺘﺠﻮي دوﻟﺖ ﻋﺎدل‬

‫‪oo‬‬
‫‪.1‬‬

‫وﻻدت و ﺟﻮاﻧﻲ‪ -‬ﺷﺎﮔﺮدان و روﺷﮭﺎ‪ -‬ﺳﯿﻤﺎ و ﻣﻨﺶ‪ -‬زن و ﺑﺒﺮ‪ -‬ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺧﻮب‪ -‬ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس‬
‫ﺑﺮارﯾﻜﺔ ﻗﺪرت‪ -‬ﺳﺎﻟﮭﺎي ﺳﺮﮔﺮداﻧﻲ‪ -‬ﺗﺴﻼي دورة ﭘﯿﺮي‬

‫‪yah‬‬
‫ﻛﻮﻧﮓ ﭼﻲﯾﻮ‪ ،‬ﻛﮫ ﺷﺎﮔﺮداﻧﺶ او را ﻛﻮﻧﮓ ﻓﻮﺗﺰه‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ »ﻛﻮﻧﮓ اﺳﺘﺎد« ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﺳﺎل ‪551‬قم‪،‬‬
‫در ﭼﻮﻓﻮ‪ ،‬واﻗﻊ در اﻣﺎرات ﻟﻮ ﻛﮫ ھﻤﺎن اﺳﺘﺎن ﺷﺎﻧﺘﻮﻧﮓ ﻛﻨﻮﻧﻲ اﺳﺖ‪ ،‬زاده ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻓﺴﺎﻧﮫھﺎي ﭼﯿﻨﻲ‬
‫ﻛﮫ در ﻋﺮﺻﺔ ﻣﺒﺎﻟﻐﮫﭘﺮدازي از اﻓﺴﺎﻧﮫھﺎي ھﺮ ﻗﻮﻣﻲ ﮔﻮي ﺳﺒﻘﺖ ﻣﻲرﺑﺎﯾﻨﺪ‪ ،‬اﺷﺒﺎح‪ ،‬ﺗﻮﻟﺪ ﻃﻔﻞ‬
‫ﻧﺎﻣﺸﺮوﻋﻲ را ﺑﮫ ﻣﺎدري ﺟﻮان ﺧﺒﺮ ﻣﻲدھﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﻣﺎدر ﺟﻮان ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس را در ﻏﺎري ﺑﮫ دﻧﯿﺎ ﻣﻲآورد‪.‬‬
‫ﺑﮫ ھﻨﮕﺎم زادﻧﺶ‪ ،‬ﺧﯿﻞ اژدھﺎ ﺑﮫ ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ و ﺑﺎﻧﻮان اﺛﯿﺮي ھﻮا را ﻋﻄﺮآﮔﯿﻦ ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ‪.‬‬
‫@‪h‬‬
‫آوردهاﻧﺪ ﻛﮫ ﻧﻮزاد ﭘﺸﺘﻲ ﭼﻮن ﭘﺸﺖ اژدھﺎ و ﻟﺒﺎﻧﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻟﺒﺎن ﮔﺎو و دھﺎﻧﻲ ﺑﮫ ﺳﺎن درﯾﺎ داﺷﺖ‪ .‬وي ﺑﮫ‬
‫ﺧﺎﻧﻮادهاي ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻮد ﻛﮫ ھﻨﻮز ﺑﺮﻗﺮار اﺳﺖ و ﻗﺪﯾﻤﺘﺮﯾﻦ ﺧﺎﻧﻮادة ﭼﯿﻨﻲ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد ﺗﺒﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن‬
‫ﺗﺄﯾﯿﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﮫ ﻧﺴﺐ وي ﻣﺴﺘﻘﯿﻤًﺎ ﺑﮫ ﻓﻐﻔﻮر ﺑﺰرگ‪ ،‬ﺷﻲھﻮاﻧﮓ ﺗﻲ‪ ،‬ﻣﻲرﺳﺪ و ﺗﻘﺪﯾﺮ ﺑﺮ اﯾﻦ ﺑﻮده اﺳﺖ‬
‫ﻛﮫ اﺧﻼف وي ﺗﺎ اﻣﺮوز دوام آورﻧﺪ‪ .‬اﺧﻼف ﻧﺮﯾﻨﺔ او در ﺳﺪة ﭘﯿﺶ ﺑﮫ ﯾﺎزدهھﺰار ﺗﻦ ﻣﻲرﺳﯿﺪﻧﺪ‪ .‬اﻛﻨﻮن‬
‫ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ ھﻤﺔ ﻣﺮدم ﺷﮭﺮ ﻣﻮﻟﺪ او ﺧﻮد را از ﺻﻠﺐ او‪ ،‬ﯾﺎ از ﻧﺴﻞ ﯾﮕﺎﻧﮫ ﻓﺮزﻧﺪش‪ ،‬ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪ .‬وزﯾﺮ داراﯾﻲ‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﻨﻮﻧﻲ ﭼﯿﻦ ]ﺳﺎل ‪ [1935‬ﻛﮫ در ﻧﺎﻧﻜﯿﻨﮓ ﻣﺴﺘﻘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬از آن زﻣﺮه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪are‬‬

‫وﻗﺘﻲ ﻛﮫ ﻛﻮﻧﻚ ﻓﻮﺗﺰه ﺑﮫ ﺟﮭﺎن آﻣﺪ‪ ،‬ﭘﺪرش ھﻔﺘﺎد ﺳﺎﻟﮫ ﺑﻮد‪ ،‬و ﭼﻮن ﻓﺮزﻧﺪ ﺑﮫ ﺳﮫ ﺳﺎﻟﮕﻲ رﺳﯿﺪ‪ ،‬ﭘﺪر‬
‫درﮔﺬﺷﺖ‪ .‬او را ﺑﮫ ﻣﺪرﺳﮫ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ وﻟﻲ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻛﻤﻚ ﺑﮫ ﻣﺎدر‪ ،‬ﺑﮫ ﺷﻐﻠﻲ ﻧﯿﺰ ﺗﻦ درداد‪ ،‬و ﺷﺎﯾﺪ رﺧﻮت ﯾﺎ‬
‫وﻗﺎري ﻛﮫ ھﻤﺔ اوراق ﻛﺎرﻧﺎﻣﺔ ﻋﻤﺮ او را درﻧﻮردﯾﺪه اﺳﺖ‪ ،‬در ھﻤﯿﻦ اوان ﻛﻮدﻛﻲ ﺑﺮ او دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﮫ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ وﺻﻒ‪ ،‬در ﺟﻮاﻧﻲ ﻣﺠﺎل آن داﺷﺖ ﻛﮫ در ﺗﯿﺮاﻧﺪازي و ﺧﻨﯿﺎﮔﺮي ﺗﺮدﺳﺖ ﮔﺮدد‪ .‬ﭼﻨﺎن ﺑﮫ‬
‫ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ ﺧﻮ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﮫ ﺑﺮاﺛﺮ ﺷﻨﯿﺪن آھﻨﮕﻲ دﻟﻨﺸﯿﻦ ﻣﻨﻘﻠﺐ ﺷﺪ و از آن ﭘﺲ ﺑﮫ ﮔﯿﺎهﺧﻮاري روي آورد و‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﺪت ﺳﮫ ﻣﺎه ﮔﻮﺷﺖ ﻧﺨﻮرد! ﺑﺮﺧﻼف ﻧﯿﭽﮫ‪ ،‬ﻣﯿﺎن ﻓﻠﺴﻔﮫ و ازدواج ﻣﺨﺎﻟﻔﺘﻲ ﻧﺪﯾﺪ؛ ﭘﺲ‪ ،‬در ﺳﻦ ﻧﻮزده‪،‬‬
‫ھﻤﺴﺮي ﺑﺮﮔﺰﯾﺪ و در ﺑﯿﺴﺖ و ﺳﮫ او را رھﺎ ﻛﺮد و ﻇﺎھﺮًا دﯾﮕﺮ ﻣﺘﺄھﻞ ﻧﺸﺪ‪.‬‬

‫در ﺳﺎل ﺑﯿﺴﺖ و دوم ﻋﻤﺮ‪ ،‬ﻛﺎر ﺧﻮد‪ -‬آﻣﻮزﮔﺎري‪ -‬را آﻏﺎز ﻛﺮد‪ .‬ﺧﺎﻧﺔ ﺧﻮد را آﻣﻮزﺷﮕﺎه ﮔﺮداﻧﯿﺪ و از‬
‫‪an‬‬

‫درﺳﻲ او ﻣﺮﻛﺐ از ﺗﺎرﯾﺦ و ﺷﻌﺮ و آﯾﯿﻦ ﻣﺮدﻣﺪاري ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻲﮔﻔﺖ‪» :‬ﺷﻌﺮ‪ ،‬ﻣﻨﺶ اﻧﺴﺎﻧﻲ را ﻣﻲﺳﺎزد‪،‬‬
‫آﯾﯿﻦ ﻣﺮدﻣﺪاري‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﯿﺎﻧﺠﻲ آداب و ﺗﺸﺮﯾﻔﺎت‪ ،‬ﻣﻨﺶ را ﻣﻲﭘﺮورد‪ ،‬و ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ ﻣﻨﺶ را ﻛﻤﺎل ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ‪«.‬‬
‫ھﻤﭽﻮن ﺳﻘﺮاط‪ ،‬ﺷﺎﮔﺮدان ﺧﻮد را ﺑﮫ ﺷﯿﻮة زﺑﺎﻧﻲ درس ﻣﻲداد و ﭼﯿﺰي ﻧﻤﻲﻧﻮﺷﺖ‪ .‬از اﯾﻦ رو‪ ،‬آﻧﭽﮫ از‬
‫او ﻣﻲداﻧﯿﻢ ﻧﺎﺷﻲ از ﮔﺰارﺷﮭﺎي اﻋﺘﻤﺎدﻧﺎﭘﺬﯾﺮ ﺷﺎﮔﺮدان اوﺳﺖ‪ .‬وي‪ ،‬ﻛﮫ از ﺣﻤﻠﮫﻛﺮدن ﺑﮫ ﻓﺮزاﻧﮕﺎن‬
‫‪pym‬‬

‫دﯾﮕﺮ ﭘﺮھﯿﺰ ﻣﻲﻧﻤﻮد و رد ﻛﺮدن ﻋﻘﺎﯾﺪ دﯾﮕﺮان را اﺗﻼف ﻋﻤﺮ ﻣﻲﺷﻤﺮد‪ ،‬ﺑﺎ رﻓﺘﺎر ﺧﻮد‪ ،‬ﺳﺮﻣﺸﻘﻲ‬
‫ﭘﺴﻨﺪﯾﺪه ﺑﺮاي ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﺎن آﺗﻲ ﺑﺎﻗﻲ ﻧﮭﺎد‪ .‬در ﻛﺎر ﺗﺪرﯾﺲ‪ ،‬ھﯿﭻﮔﻮﻧﮫ روش ﻣﻨﻄﻘﻲ دﻗﯿﻖ ﺑﮫ ﺷﺎﮔﺮدان‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻧﻤﻲآﻣﻮﺧﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺑﺂراﻣﻲ ﺧﻄﺎھﺎي آﻧﺎن را ﻧﺸﺎن ﻣﻲداد و از آﻧﺎن ﻓﺮاﺳﺖ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ و ھﻮش آﻧﺎن را‬
‫ﺗﯿﺰ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﻣﻲﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺮاﺳﺘﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ ﺑﺮاي ﻛﺴﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ ﮔﻔﺘﻦ )ﭼﮫ ﻓﻜﺮ ﻛﻨﻢ؟( ﻣﻌﺘﺎد ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻛﺎري‬
‫ﻛﻨﻢ‪ «.‬و »ﺑﺮاي ﻛﺴﻲ ﻛﮫ ﻣﺸﺘﺎق ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣﻘﯿﻘﺖ را ﻧﻤﻲﮔﺸﺎﯾﻢ‪ ،‬و ﺑﮫ ﯾﺎري ﻛﺴﻲ ﻛﮫ ﻧﮕﺮان ﺗﺒﯿﯿﻦ ﻧﻤﻮدهھﺎ‬

‫‪.co‬‬
‫ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮﻧﻤﻲﺧﯿﺰم ﺑﺮاي ﻛﺴﻲ ﻛﮫ ﯾﻚ ﮔﻮﺷﺔ ﻣﻮﺿﻮع را ﺑﮫ او ﺑﻨﻤﺎﯾﻢ و او ﺧﻮد ﺳﮫ ﮔﻮﺷﺔ دﯾﮕﺮ را از آن‬
‫درﻧﯿﺎﺑﺪ‪ ،‬درﺳﻢ را ﺗﻜﺮار ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ‪ «.‬اﻃﻤﯿﻨﺎن داﺷﺖ ﻛﮫ داﻧﺎﺗﺮﯾﻦ و ﻛﺎﻧﺎﺗﺮﯾﻦ ﻣﺮدﻣﺎن از آﻣﻮزش ﺑﮭﺮهاي‬
‫ﻧﻤﻲﺟﻮﯾﻨﺪ‪ ،‬و ﻛﺴﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از ﺳﺮﺧﻠﻮص ﺑﮫ ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ ﻓﻠﺴﻔﮫاي ﻣﺮدﻣﻲ ﺑﭙﺮدازد ﻛﮫ ﻗﺒﻼ ﻣﻨﺶ و ذھﻦ ﺧﻮد‬
‫را ﺑﭙﺮورد‪» .‬ﯾﺎﻓﺘﻦ ﻣﺮدي ﻛﮫ ﺳﮫ ﺳﺎل درس ﮔﺮﻓﺘﮫ وﻟﻲ ﺑﮫ ﺧﯿﺮ ﮔﺮاﯾﺶ ﻧﯿﺎﻓﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آﺳﺎن ﻧﯿﺴﺖ‪«.‬‬

‫‪oo‬‬
‫در آﻏﺎز‪ ،‬ﺑﯿﺶ از ﭼﻨﺪ ﺷﺎﮔﺮد ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﺰودي در اﻛﻨﺎف ﭘﯿﭽﯿﺪ ﻛﮫ‪ ،‬در ﭘﺲ ﻟﺒﺎﻧﻲ ﮔﺎوآﺳﺎ و دھﺎﻧﻲ‬
‫درﯾﺎوش‪ ،‬دﻟﻲ ﭘﺮﻣﮭﺮ و ذھﻨﻲ ﭘﺮﺑﺎر در ﺟﻨﺐوﺟﻮش اﺳﺖ‪ .‬ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس در ﭘﺎﯾﺎن ﻋﻤﺮ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺮﺧﻮد‬
‫ﺑﺒﺎﻟﺪ ﻛﮫ ﺳﮫ ھﺰار ﺗﻦ از ﺟﻮاﻧﺎن ﻧﺰد او درس ﺧﻮاﻧﺪه و‪ ،‬ﭼﻮن ﺧﺎﻧﺔ او را ﺗﺮك ﮔﻔﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﻘﺎﻣﺎت ﺷﺎﻣﺦ‬
‫رﺳﯿﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﮔﺮوھﻲ از داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن‪ ،‬ﻛﮫ زﻣﺎﻧﻲ ﺑﮫ ھﻔﺘﺎد ﺗﻦ رﺳﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬ھﻤﻮاره ﻧﺰد ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس ﻣﻲزﯾﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬

‫‪yah‬‬
‫ھﻤﭽﻨﺎن ﻛﮫ ﻧﻮآﻣﻮزان ھﻨﺪو ﺑﺎ »ﮔﻮرو«ي ﺧﻮد زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ھﻤﺔ ﺷﺎﮔﺮدان ﺑﮫ اﺳﺘﺎد ﺧﻮد ﻋﻼﻗﺔ ﺗﺎم‬
‫داﺷﺘﻨﺪ و ھﻤﻮاره از ﺳﺮ ﻧﯿﻜﺨﻮاھﻲ ﻣﻌﺘﺮض ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ﭼﺮا ﺧﻮد را ﺑﮫ ﺧﻄﺮ ﻣﻲاﻧﺪازد و ﭼﺮا در ﺣﻔﻆ‬
‫ﻧﺎم ﻧﯿﻚ ﺧﻮد ﻧﻤﻲﻛﻮﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ آﻧﻜﮫ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﺷﺎﮔﺮدان ﺳﺨﺘﮕﯿﺮ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻌﻀﻲ از آﻧﺎن را ﺑﯿﺶ از ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﻮد‬
‫دوﺳﺖ ﻣﻲداﺷﺖ؛ ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﯾﻦھﻮوي درﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬ﺑﯿﺶ از اﻧﺪازه ﮔﺮﯾﺴﺖ و در ﭘﺎﺳﺦ اﻣﯿﺮ ﮔﻲ‪ ،‬ﻛﮫ از‬
‫او ﻧﺎم ﺑﮭﺘﺮﯾﻦ ﺷﺎﮔﺮدش را ﭘﺮﺳﯿﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪» :‬ﯾﻦ ھﻮوي ﻋﺎﺷﻖ آﻣﻮﺧﺘﻦ ﺑﻮد… ھﻨﻮز ﻧﺸﯿﻨﺪهام ﻛﮫ ﻓﺮدي‬
‫]ﭼﻮن او[ ﺷﯿﻔﺘﺔ آﻣﻮﺧﺘﻦ ﺑﺎﺷﺪ… ھﺮ ﭼﮫ ﻣﻲﮔﻔﺘﻢ او را ﺑﮫ وﺟﺪ ﻣﻲآورد… ﺧﺸﻢ ﺧﻮد را ﺑﺮوز ﻧﻤﻲداد‪.‬‬
‫ﺧﻄﺎ را ﺗﻜﺮار ﻧﻤﻲﻛﺮد‪ .‬ﺑﺪﺑﺨﺘﺎﻧﮫ ﻋﻤﺮ ﻣﻘﺪر او ﻛﻮﺗﺎه ﺑﻮد و ﻣﺮد‪ ،‬و اﻛﻨﻮن ﻛﺴﻲ ]ﭼﻮن او[ ﻧﯿﺴﺖ‪«.‬‬
‫@‪h‬‬
‫ﻃﻼب ﻛﺎھﻞ از ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس دوري ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﯾﺎ ﻋﻨﺎﯾﺖ ﭼﻨﺪاﻧﻲ ﻧﻤﻲدﯾﺪﻧﺪ‪ .‬وي از آﻧﺎن ﺑﻮد ﻛﮫ ﺷﺎﮔﺮد‬
‫ﻛﺎھﻞ را ﺑﺎ ﺿﺮب ﭼﻮﺑﺪﺳﺖ درس ﻣﻲدھﻨﺪ و ﺑﺎ ﺻﺮاﺣﺘﻲ ﺑﯿﺮﺣﻤﺎﻧﮫ ﻣﻲراﻧﻨﺪ‪» .‬ﺳﺨﺖ اﺳﺖ وﺿﻊ ﻛﺴﻲ‬
‫ﻛﮫ ﺳﺮاﺳﺮ روز‪ ،‬ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺧﻮراك اﻧﺒﺎﺷﺘﮫ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻲآﻧﻜﮫ ذھﻦ ﺧﻮﯾﺶ را ﻛﺎري ﮔﻤﺎرد… در‬

‫در ﻛﻤﺎل ﻋﻤﺮ دﺳﺖ ﺑﮫ ﻛﺎري ﻧﺘﯿﺠﮫﺑﺨﺶ ﻧﻤﻲزﻧﺪ‪ ،‬و ﻋﻤﺮي دراز ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ -‬ﭼﻨﯿﻦ ﻛﺴﻲ در ﺣﻜﻢ آﻓﺖ‬
‫‪are‬‬

‫اﺳﺖ‪ «.‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ در ﺣﺠﺮه ﺑﻮد‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﺎ ﺷﻮق ﻓﺮاوان در رھﮕﺬرھﺎ ﻣﻲاﯾﺴﺘﺎد و ﺑﮫ ﺷﺎﮔﺮداﻧﺶ ﺗﺎرﯾﺦ و‬
‫ﺷﻌﺮ و آداب و ﻓﻠﺴﻔﮫ ﻣﻲآﻣﻮﺧﺖ‪ ،‬ﻣﻨﻈﺮي ﻏﺮﯾﺐ داﺷﺖ‪ .‬ﺻﻮرﺗﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﻧﻘﺎﺷﺎن ﭼﯿﻨﻲ از او ﺳﺎﺧﺘﮫاﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺑﮫ اواﺧﺮ ﻋﻤﺮ او ﺗﻌﻠﻖ دارﻧﺪ‪ :‬ﺳﺮش ﻛﻤﺎﺑﯿﺶ ﺑﻲﻣﻮﺳﺖ و ﺑﺮ اﺛﺮآزﻣﺎﯾﺸﮭﺎي روزﮔﺎر ﮔﺮه ﺧﻮرده و‬
‫ﭼﺮوﻛﯿﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭼﮭﺮهاش ﭼﻨﺎن ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺟﺪي و ﺗﺮس آوري دارد ﻛﮫ ﺑﮫ ﺷﻮخﻃﺒﻌﻲ و ﻣﻼﯾﻤﺖ‬
‫ﺗﺼﺎدﻓﻲ او‪ ،‬و ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ و ﻇﺮاﻓﺘﻲ ﻛﮫ ﻋﻠﻲرﻏﻢ ﻛﻤﺎل ﺗﺤﻤﻞﻧﺎﭘﺬﯾﺮش ﺑﮫ او ﺣﺎﻟﺘﻲ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻣﻲداد‪ ،‬ﻣﺠﺎل‬
‫ﺧﻮدﻧﻤﺎﯾﻲ ﻧﻤﻲﺑﺨﺸﺪ‪ .‬ﯾﻚ ﻣﻌﻠﻢ ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ ﭼﻮﻧﮓ ﻧﻲ ﯾﺎﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس را در اواﺳﻂ ﻋﻤﺮ ﭼﻨﯿﻦ وﺻﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬
‫‪set‬‬

‫ﺑﺴﯿﺎري از آﯾﺎت ﺧﺮدﻣﻨﺪان را در ﭼﻮﻧﮓ ﻧﻲ دﯾﺪهام‪ .‬ﭼﺸﻤﺎن رودﺳﺎن‪ ،‬و ﭘﯿﺸﺎﻧﻲ اژدھﺎ آﺳﺎ دارد‪ -‬و اﯾﻨﮭﺎ‬
‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ھﻮاﻧﮓ ﺗﻲ اﺳﺖ‪ .‬دﺳﺘﮭﺎﯾﺶ دراز و ﭘﺸﺘﺶ ﭼﻮن ﺳﻨﮓﭘﺸﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻠﻨﺪﯾﺶ از ﻧﮫ ﭘﺎ]ي ﭼﯿﻨﻲ[‬
‫ﺗﺠﺎوز ﻣﻲﻛﻨﺪ‪… .‬ھﺮﮔﺎه ﻟﺐ ﺑﮫ ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﺸﺎﯾﺪ‪ ،‬ﺳﻼﻃﯿﻦ ﻣﺎﺿﻲ را ﻣﻲﺳﺘﺎﯾﺪ‪ .‬راه ﻓﺮوﺗﻨﻲ و ادب‬
‫ﻣﻲﭘﻮﯾﺪ‪ .‬ھﺮ ﻣﻮﺿﻮﻋﻲ را ﺷﻨﯿﺪه و ﺑﮫ ﺣﺎﻓﻈﺔ ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ ﺧﻮد ﺳﭙﺮده اﺳﺖ‪ .‬داﻧﺶ او ﭘﺎﯾﺎن ﻧﺎﭘﺬﯾﺮ ﻣﻲﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫آﯾﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﯿﻢ ﻃﻠﻮع ﻣﺮدي ﺧﺮدﻣﻨﺪ را در او ﺳﺮاغ ﻛﻨﯿﻢ؟‬

‫در داﺳﺘﺎﻧﮭﺎ »ﭼﮭﻞ و ﻧﮫ وﯾﮋﮔﻲ ﺑﺮﺟﺴﺘﮫ« ﺑﮫ او ﻧﺴﺒﺖ دادهاﻧﺪ‪ .‬ﯾﻚ ﺑﺎر ﻛﮫ در ﺣﯿﻦ ﺳﻔﺮ‪ ،‬ﺑﺘﺼﺎدف‪ ،‬از‬
‫ﺷﺎﮔﺮداﻧﺶ ﺟﺪا ﺷﺪ‪ ،‬ﺷﺎﮔﺮدان از ﮔﺰارش ﻣﺴﺎﻓﺮي ﻣﺤﻞ او را ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺴﺎﻓﺮ ﮔﻔﺘﮫ ﺑﻮد ﻣﺮدي را دﯾﺪه‬
‫‪pym‬‬

‫اﺳﺖ دﯾﻮ آﺳﺎ ﺑﺎ »ﺳﯿﻤﺎي ﭘﺮﯾﺸﺎن ﯾﻚ ﺳﮓ وﻟﮕﺮد‪ «.‬وﻗﺘﻲ ﻛﮫ ﺷﺎﮔﺮدان اﯾﻦ ﺗﻮﺻﯿﻒ را ﺑﺮاي ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس‬
‫ﺑﺎز ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ ،‬وي ﻣﺤﻈﻮظ ﺷﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻋﺎﻟﻲ اﺳﺖ! ﻋﺎﻟﻲ اﺳﺖ!« ﻣﻌﻠﻤﻲ ﻛﮭﻨﮫﭘﺮﺳﺖ ﺑﻮد و ﺑﺎور داﺷﺖ ﻛﮫ‬
‫رﻋﺎﯾﺖ ﺣﺪود ﺷﺎﮔﺮدي و ﻣﻌﻠﻤﻲ ﺿﺮور اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻘﯿﺪ ﺑﮫ آداب‪ ،‬آرﻣﺎن ﺑﻮد‪ .‬آﯾﯿﻦ ﻣﺮدﻣﺪاري آب و ﻧﺎﻧﺶ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﻛﻮﺷﯿﺪ ﺗﺎ ﻟﺬﺗﺠﻮﯾﻲ ﻏﺮاﯾﺰ را ﺑﺎ ﺧﺸﻜﻲ و ﺳﺨﺘﻲ ﻛﺸﻲ ﻣﺸﺮب ﺧﻮد ﺗﻌﺪﯾﻞ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲﻧﻤﺎﯾﺪ ﻛﮫ‬
‫ﮔﺎھﻲ ﺑﮫ ﺧﻮدﺳﺘﺎﯾﻲ ﺗﻦ درداده اﺳﺖ‪ ،‬ﮔﻔﺘﮫ اﺳﺖ‪» :‬ﻣﻲﺗﻮان در ﯾﻚ ﻣﺰرﻋﺔ ده ﺧﺎﻧﻮاري ﯾﻚ ﺗﻦ را ﺑﺎ‬
‫ﻋﺰت و ﺻﻤﯿﻤﯿﺖ ﻣﻦ ﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬اﻣﺎ او ﺑﮫ ﻗﺪر ﻣﻦ ﺷﯿﻔﺘﺔ داﻧﺶ ﻧﺨﻮاھﺪ ﺑﻮد‪» «.‬در ﻓﺮھﻨﮓ ﺷﺎﯾﺪ ﺑﺮاﺑﺮ‬

‫‪.co‬‬
‫دﯾﮕﺮان ﺑﺎﺷﻢ‪ ،‬اﻣﺎ ھﻨﻮز ﺑﮫ[ ﻣﻨﺶ] اﻧﺴﺎن ﺑﺮﺗﺮ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ ﺗﻌﺎﻟﯿﻢ ﺧﻮد ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬دﺳﺖ ﻧﯿﺎﻓﺘﮫام‪» «.‬اﮔﺮ‬
‫اﻣﯿﺮي ﺑﻮد ﻛﮫ ﻣﺮا ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲﮔﻤﺎﺷﺖ‪ ،‬در ﻇﺮف دوازده ﻣﺎه ﻛﺎري ﻋﻤﺪه ﻣﻲﻛﺮدم‪ ،‬و در ﻃﻲ ﺳﮫ ﺳﺎل‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﺎﻣﻞ ﻣﻲﺷﺪ‪ «.‬اﻣﺎ ﺑﺮروي ھﻢ ﻋﻈﻤﺖ او ﺑﺎ ﻓﺮوﺗﻨﻲ ھﻤﺮاه ﺑﻮد‪ .‬ﺷﺎﮔﺮداﻧﺶ ﺑﮫ ﻣﺎ اﻃﻤﯿﻨﺎن‬
‫ﻣﻲدھﻨﺪ‪» :‬ﭼﮭﺎر ﭼﯿﺰ ﺑﻮدﻛﮫ اﺳﺘﺎد از آﻧﮭﺎ ﯾﻜﺴﺮه ﺑﺮﻛﻨﺎر ﺑﻮد‪ :‬ﺑﺎ ﺗﺼﺪﯾﻖ ﺑﻼﺗﺼﻮر و ﺗﺼﻤﯿﻤﺎت ﻧﺴﻨﺠﯿﺪة‬
‫ھﻮﺳﻨﺎﻛﺎﻧﮫ و ﻟﺠﺎﺟﺖ و ﺧﻮدﺧﻮاھﻲ ﺳﺮوﻛﺎر ﻧﺪاﺷﺖ‪ «.‬ﺧﻮد را »ﻧﺎﻗﻞ‪-‬و ﻧﮫ واﺿﺢ‪-‬ﻣﻲﻧﺎﻣﯿﺪ‪ «.‬و واﻧﻤﻮد‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﻲﻛﺮد ﻛﮫ ﻓﻘﻂ ﻧﺎﻗﻞ ﭼﯿﺰھﺎﯾﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ از ﻓﻐﻔﻮرھﺎي ﻧﯿﻜﻮﻛﺎر‪ -‬ﯾﻮ و ﺷﻮﯾﻦ‪ -‬آﻣﻮﺧﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺨﺖ‬

‫در ﻧﻤﻲداد‪ .‬ﺑﺎرھﺎ ﻣﻘﺎﻣﺎت واﻻ را رد ﻛﺮد‪ ،‬زﯾﺮا ﮔﻤﺎرﻧﺪﮔﺎن او ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ﺣﻜﻮﻣﺘﺸﺎن از دﯾﺪﮔﺎه او‬
‫ﻋﺎدﻻﻧﮫ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺑﮫ ﺷﺎﮔﺮدان ﺧﻮد اﻧﺪرز ﻣﻲداد ﻛﮫ اﻧﺴﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮕﻮﯾﺪ »ﻣﺮا ﺑﺎﻛﻲ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﻣﻘﺎﻣﻲ ﻧﺪارم‪،‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﭘﺮواي ﻣﻦ اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺮاي ﺗﺤﺼﯿﻞ ﻣﻘﺎم‪ ،‬ﺷﺎﯾﺴﺘﮫ ﮔﺮدم‪ .‬ﻣﺮا ﺑﺎﻛﻲ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﻣﺸﮭﻮر ﻧﯿﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺧﻮاھﺎن‬
‫آﻧﻢ ﻛﮫ ﻻﯾﻖ ﺷﮭﺮت ﺷﻮم‪«.‬‬

‫ﻣﺎﻧﮓ ھﮫ‪ ،‬ﻛﮫ ﯾﻜﻲ از وزﯾﺮان اﻣﯿﺮ ﻟﻮ ﺑﻮد‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﻮد را ﺑﮫ ﻣﺤﻀﺮ ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس ﻓﺮﺳﺘﺎد‪ ،‬و‬
‫ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس‪ ،‬ﺑﮫ ﭘﺎﯾﻤﺮدي آﻧﺎن‪ ،‬ﺑﮫ درﺑﺎر ﭼﻮ در ﻟﻮﯾﺎﻧﮓ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ‪ ،‬از ﺳﺮ اﻓﺘﺎدﮔﻲ‪ ،‬از آن دوري‬
‫ﮔﺮﻓﺖ و‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ دﯾﺪهاﯾﻢ‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﻼﻗﺎت ﻻﺋﻮﺗﺰة ﺧﺮدﻣﻨﺪ‪ ،‬ﻛﮫ در آﺳﺘﺎﻧﺔ ﻣﺮگ ﺑﻮد‪ ،‬ﺷﺘﺎﻓﺖ‪ .‬ﭼﻮن ﺑﮫ ﻟﻮ‬
‫ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪ ،‬ﻣﻮﻃﻦ ﺧﻮد را ﭼﻨﺎن آﺷﻮﺑﻨﺎك دﯾﺪ ﻛﮫ ﺑﺎ ﭼﻨﺪ ﺗﻦ از ﺷﺎﮔﺮدان ﺑﮫ اﻣﺎرت ﭼﻲ ﻛﻮﭼﯿﺪ‪ .‬ﻛﻮﭼﻨﺪﮔﺎن‪،‬‬
‫@‪h‬‬
‫ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ در راه ﺧﻮد از ﻣﯿﺎن ﻛﻮھﮭﺎي ﺑﻠﻨﺪ دوراﻓﺘﺎده ﻣﻲﮔﺬﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬از دﯾﺪن ﻓﺮﺗﻮتزﻧﻲ ﻛﮫ ﻛﻨﺎر ﮔﻮري‬
‫ﻣﻲﮔﺮﯾﺴﺖ‪ ،‬ﻣﺒﮭﻮت ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس ﺗﺴﮫ ﻟﻮ را ﮔﺴﯿﻞ داﺷﺖ ﺗﺎ از ﻏﻢ او ﺑﭙﺮﺳﺪ‪ .‬ﭘﯿﺮزن در ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫»ﭘﺪر ﺷﻮھﺮم در اﯾﻨﺠﺎ ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ ﺑﺒﺮي ﺑﮫ ﻗﺘﻞ رﺳﯿﺪ و ﺷﻮھﺮم ﻧﯿﺰ‪ ،‬و اﻛﻨﻮن ﭘﺴﺮم ھﻢ ﺑﮫ ھﻤﺎن ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ‬
‫دﭼﺎر آﻣﺪه اﺳﺖ‪ «.‬ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس از او ﭘﺮﺳﯿﺪ ﻛﮫ ﭼﺮا در ﭼﻨﺎن ﺟﺎي ﺧﻄﺮﻧﺎﻛﻲ ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬زن ﭘﺎﺳﺦ داد‪:‬‬
‫»در اﯾﻨﺠﺎ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺳﺘﻤﻜﺎر وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ «.‬ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس ﺑﮫ ﺷﺎﮔﺮداﻧﺶ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻓﺮزﻧﺪان ﻣﻦ‪ ،‬اﯾﻦ را ﺑﮫ ﯾﺎد‬
‫‪are‬‬

‫ﺑﺴﭙﺎرﯾﺪ‪ :‬ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺳﺘﻤﻜﺎر ﺳﺒﻌﺘﺮ از ﺑﺒﺮ اﺳﺖ!«‬

‫اﻣﯿﺮ ﭼﻲ او را ﺑﺎر داد و از ﺗﻌﺮﯾﻔﻲ ﻛﮫ درﺑﺎرة ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻧﯿﻚ از او ﺷﻨﯿﺪ‪ ،‬ﺑﺴﻲ ﺧﺸﻨﻮد ﺷﺪ‪» :‬ﺣﻜﻮﻣﺖ‬
‫ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻧﯿﻚ اﺳﺖ ﻛﮫ اﻣﯿﺮ‪ ،‬اﻣﯿﺮ ﺑﺎﺷﺪ و وزﯾﺮ‪ ،‬وزﯾﺮ و ﭘﺪر‪ ،‬ﭘﺪر ﺑﺎﺷﺪ و ﭘﺴﺮ‪ ،‬ﭘﺴﺮ‪ «.‬اﻣﯿﺮ ﺧﺮاج ﺷﮭﺮ‬
‫ﻟﯿﻦ ﭼﻲ ﯾﻮ را ﺑﺮاي ﻣﻌﯿﺸﺖ او ﺗﺨﺼﯿﺺ داد‪ .‬اﻣﺎ ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس ھﺪﯾﺔ اﻣﯿﺮ را ﻧﭙﺬﯾﺮﻓﺖ و اﻇﮭﺎر داﺷﺖ ﻛﮫ‬
‫ﻛﺎر در ﺧﻮر ﭘﺎداﺷﻲ ﭼﻨﺎن ﻧﻜﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﻣﯿﺮ اﺻﺮار ورزﯾﺪ ﻛﮫ او را ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﻣﺸﺎور ﻧﺰد ﺧﻮد ﻧﮕﺎه‬
‫‪set‬‬

‫دارد‪ .‬وﻟﻲ ﮔﺎن ﯾﯿﻨﮓ‪ ،‬وزﯾﺮ اﻋﻈﻢ‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﺨﻦ ﺧﻮد او را ﻣﻨﺼﺮف ﮔﺮداﻧﯿﺪ‪» :‬اﯾﻦ داﻧﺸﻮران از ﻛﺮدار‬
‫ﺑﺮﻛﻨﺎرﻧﺪ و ﻧﻤﻲﺗﻮان از آﻧﺎن ﭘﯿﺮوي ﻛﺮد‪ .‬ﭼﻨﺎن ﺑﺎ ﻧﺨﻮت و ﺧﻮدﺑﯿﻨﻲ ﺑﮫ آراي ﺧﻮﯾﺶ ﻣﻲﻧﮕﺮﻧﺪ ﻛﮫ در‬
‫ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻓﺮودﯾﻦ ﺧﺮﺳﻨﺪ ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ‪ … .‬اﯾﻦ ﺟﻨﺎب ﻛﻮﻧﮓ ﻋﺠﺎﯾﺐ ﻓﺮاوان دارد‪ .‬ﺗﻨﮭﺎ ﺑﺮاي اﺟﺮاي‬
‫ﺗﺸﺮﯾﻔﺎﺗﻲ ﻛﮫ وي درﺑﺎرة رﻓﺖ و آﻣﺪ ﻣﻲداﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺴﻠﮭﺎ وﻗﺖ ﻻزم اﺳﺖ!« ﭘﺲ‪ ،‬ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس ﺑﮫ ﻟﻮ ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪،‬‬
‫ﭘﺎﻧﺰده ﺳﺎل دﯾﮕﺮ ﺑﮫ ﺷﺎﮔﺮدان درس داد و آﻧﮕﺎه ﺑﺮاي ﺗﺼﺪي ﻣﻘﺎﻣﺎت دﯾﻮاﻧﻲ ﻓﺮا ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫در ﭘﺎﯾﺎن ﺳﺪه‪ ،‬او را ﺳﺮﻛﻼﻧﺘﺮ ﭼﻮﻧﮓ ﺗﻮ ﮔﺮداﻧﯿﺪﻧﺪ‪ .‬از ﯾﻚ رواﯾﺖ ﭼﯿﻨﻲ ﺑﺮ ﻣﻲآﯾﺪ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﺎ اﻧﺘﺼﺎب او‪،‬‬
‫درﺳﺘﻜﺎري ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺮﺿﻲ ﻣﺴﺮي ﺷﮭﺮ ﮔﯿﺮ ﺷﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺪاﻧﻜﮫ ﻣﺮدم اﮔﺮ در ﺧﯿﺎﺑﺎن اﺷﯿﺎي ﮔﺮاﻧﺒﮭﺎ ﻣﻲﯾﺎﻓﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫ﯾﺎ آﻧﮭﺎ را ﺑﺮ ﻧﻤﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﯾﺎ ﺑﮫ ﺻﺎﺣﺒﺎﻧﺸﺎن ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪﻧﺪ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﺗﯿﻨﮓ‪ ،‬اﻣﯿﺮ ﻟﻮ‪ ،‬ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس را ﺑﺮ‬
‫‪pym‬‬

‫ﻣﺴﻨﺪ ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﻲ ﺧﺪﻣﺎت ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻧﺸﺎﻧﯿﺪ‪ ،‬ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس ﻓﺮﻣﺎن داد ﻛﮫ اراﺿﻲ را ﻣﺴﺎﺣﻲ ﻛﻨﻨﺪ و در‬
‫ﻛﺸﺎورزي اﺻﻼﺣﺎت ﻓﺮاوان ﻣﻌﻤﻮل دارﻧﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ‪ ،‬ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ارﺗﻘﺎ ﯾﺎﻓﺖ و ﺑﮫ وزارت ﺟﺮاﯾﻢ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻧﺎﺑﻮدي ﺟﻨﺎﯾﺖ را ﻛﻔﺎﯾﺖ ﻛﺮد‪ .‬در اﺧﺒﺎر ﭼﯿﻨﯿﺎن آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ »ﻧﺎدرﺳﺘﻲ و ﺗﺒﺎھﻲ ﺑﮫ ﺷﺮم اﻓﺘﺎدﻧﺪ و رو‬
‫ﭘﻨﮭﺎن ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺻﺪاﻗﺖ و وﻓﺎداري‪ ،‬ﺧﺼﻠﺖ ﻣﺮدان ﺷﺪ و ﻋﻔﺖ و ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮي‪ ،‬ﺧﺼﯿﺼﺔ زﻧﺎن‪ .‬ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﺎن از‬
‫اﻣﺎرات دﯾﮕﺮ ﺑﺪان ﺳﺎﻣﺎن روي آوردﻧﺪ‪ .‬ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس ﺑﺖ ﻣﺮدم ﮔﺮدﯾﺪ‪«.‬‬

‫‪.co‬‬
‫اﯾﻦ ﺗﺤﻮل ﭼﻨﺎن ﻋﻈﯿﻢ اﺳﺖ ﻛﮫ اﻟﺒﺘﮫ ﺑﺎور ﻛﺮدﻧﻲ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬در ھﺮ ﺣﺎل‪ ،‬وﺿﻊ ﺟﺪﯾﺪ دوام ﻧﯿﺎورد و ﺑﯿﮕﻤﺎن‬
‫ﺑﺰھﻜﺎران از ﻧﮭﺎﻧﮕﺎھﮭﺎ ﺳﺮ ﺑﺮ آوردﻧﺪ و زﯾﺮ ﭘﺎي اﺳﺘﺎد دام ﮔﺴﺘﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﻮرﺧﺎن ﻣﻲﮔﻮﯾﻨﺪ ﻛﮫ اﻣﺎرات‬
‫ﻣﺠﺎور‪ ،‬ﺑﮫ ﻟﻮ رﺷﻚ ﺑﺮدﻧﺪ و از ﻗﺪرت اﻓﺰاﯾﻨﺪة آن ﺑﮫ ھﺮاس اﻓﺘﺎدﻧﺪ‪ .‬در ﭼﻲ‪ ،‬وزﯾﺮي ﻣﻜﺎر ﻧﻈﺮ داد ﻛﮫ‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﺗﯿﻨﮓ‪ ،‬اﻣﯿﺮ ﻟﻮ‪ ،‬را از ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس دور و ﺑﯿﺰار ﮔﺮداﻧﯿﺪ‪ .‬ﭘﺲ اﻣﯿﺮ ﭼﻲ ﮔﺮوھﻲ از دﺧﺘﺮان ﺧﻮﺷﻨﻮا‬

‫‪oo‬‬
‫و ﺷﯿﺮﯾﻦ ادا را ﺑﺎ ﯾﻜﺼﺪ و ﺑﯿﺴﺖ اﺳﺐ‪ ،‬ﻛﮫ از دﺧﺘﺮﻛﺎن ﻧﯿﺰ زﯾﺒﺎﺗﺮ ﻣﻲﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺰد اﻣﯿﺮ ﺗﯿﻨﮓ ﻓﺮﺳﺘﺎد‪.‬‬
‫اﻣﯿﺮ ﺷﯿﻔﺘﺔ دﺧﺘﺮان و اﺳﺒﺎن ﺷﺪ‪ ،‬و ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس‪ ،‬ﻛﮫ ﺣﺎﻛﻢ را ﺳﺮﻣﺸﻘﻲ ﺑﺮاي رﻋﺎﯾﺎ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ‪ ،‬رﻧﺠﯿﺪ‪.‬‬
‫اﻣﯿﺮ رﻧﺠﺶ او را ﺑﮫ ﭼﯿﺰي ﻧﮕﺮﻓﺖ و از وزﯾﺮان و اﻣﻮر ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻏﺎﻓﻞ ﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺗﺴﮫ ﻟﻮ ﺑﺎﻧﮓ‬
‫ﺑﺮداﺷﺖ‪» :‬اﺳﺘﺎد‪ ،‬وﻗﺖ رﻓﺘﻦ اﺳﺖ‪ «.‬ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس ﺑﺎ اﻛﺮاه از ﻛﺎر ﺧﻮد ﻛﻨﺎره ﮔﺮﻓﺖ و ﻟﻮ را ﺗﺮك ﮔﻔﺖ‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﺳﯿﺰده ﺳﺎل ﺑﮫ آوارﮔﻲ ﻋﻤﺮ ﮔﺬاﺷﺖ و ﺷﻜﻮه ﺳﺮداد ﻛﮫ ھﺮﮔﺰ »ﻛﺴﻲ را ﻧﺪﯾﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ ﺗﻘﻮا را ﺑﮫ ﻗﺪر‬
‫ﺟﻤﺎل دوﺳﺖ ﺑﺪارد«‪ .‬ﺣﻘًﺎ ﯾﻜﻲ از ﺧﻄﺎھﺎي ﺷﺎﯾﺎن ﺳﺮزﻧﺶ ﻃﺒﯿﻌﺖ اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﯿﺎن ﺗﻘﻮا و ﺟﻤﺎل‬
‫ﺟﺪاﯾﻲ اﻧﺪاﺧﺘﮫ اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﺳﺘﺎد و ﺗﻨﻲ ﭼﻨﺪ از ﺷﺎﮔﺮدان از وﻻﯾﺘﻲ ﺑﮫ وﻻﯾﺘﻲ رﻓﺘﻨﺪ‪ .‬دﯾﮕﺮ در وﻻﯾﺖ ﻣﻮﻃﻦ ﺧﻮد ﻣﻌﺰز ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ .‬در‬
‫ﺑﺨﻲ از وﻻﯾﺎت‪ ،‬ﺗﻜﺮﯾﻢ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ و در ﺑﻌﻀﻲ‪ ،‬ﺗﺨﻔﯿﻒ و ﺗﮭﺪﯾﺪ‪ .‬دوﺑﺎر ﻣﻮرد ﺣﻤﻠﺔ اوﺑﺎﺷﺎن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‬
‫و ﯾﻚ ﺑﺎر از ﮔﺮﺳﻨﮕﻲ ﺑﮫ آﺳﺘﺎﻧﺔ ھﻼﻛﺖ رﺳﯿﺪﻧﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ ﺗﺴﮫ ﻟﻮ زﺑﺎن ﺷﻜﺎﯾﺖ ﮔﺸﻮد ﻛﮫ ﭼﻨﯿﻦ ﺣﯿﺎﺗﻲ در‬
‫@‪h‬‬
‫ﺧﻮر »اﻧﺴﺎن ﺑﺮﺗﺮ« ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬در ﺟﺮﯾﺎن ﺳﻔﺮ آﻧﺎن‪ ،‬اﻣﯿﺮ وي رﯾﺎﺳﺖ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺧﻮد را ﺑﮫ ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس‬
‫ﭘﯿﺸﻨﮭﺎد ﻛﺮد‪ .‬اﻣﺎ ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس‪ ،‬ﻛﮫ از ﻋﻘﺎﯾﺪ اﻣﯿﺮ ﺧﺸﻨﻮد ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﻧﭙﺬﯾﺮﻓﺖ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ آن ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻛﻮﭼﻚ‬
‫از ﺧﺎك ﭼﻲ ﻣﻲﮔﺬﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ دو ﭘﯿﺮﻣﺮد‪ ،‬ﻛﮫ از ﺑﺪ روزﮔﺎر‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻻﺋﻮﺗﺰه‪ ،‬زﻧﺪﮔﻲ را رھﺎ ﻛﺮده و در‬
‫ﮔﻮﺷﮫاي ﺑﮫ ﻓﻼﺣﺖ ﭘﺮداﺧﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬روﺑﺮو ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﯾﻜﻲ از آن دو ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس ر ا ﺑﮫ ﺟﺎ آورد و ﺑﮫ ﺗﺴﮫ ﻟﻮ‬
‫دﺷﻨﺎم داد ﻛﮫ ﭼﺮا ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس را ھﻤﺮاھﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﭘﯿﺮﻣﺮد ﻣﻲﮔﻔﺖ‪» :‬آﺷﻔﺘﮕﻲ ھﻤﭽﻮن ﺳﯿﻠﻲ ﺑﺎﻟﻨﺪه‬
‫‪are‬‬

‫ﺳﺮاﺳﺮ ﺷﺎھﻨﺸﺎھﻲ را ﻓﺮا ﻣﻲﮔﯿﺮد‪ ،‬و ﻛﯿﺴﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ وﺿﻊ را ﺑﺮاي ﺗﻮ دﮔﺮﮔﻮن ﺳﺎزد؟ ﺑﮫ ﺟﺎي ﭘﯿﺮوي‬
‫از ﻣﺮدي ﻛﮫ از اﯾﻦ اﯾﺎﻟﺖ ﺑﮫ آن اﯾﺎﻟﺖ ﭘﻨﺎه ﻣﻲﺑﺮد‪ ،‬آﯾﺎ ﺑﮭﺘﺮ ﻧﯿﺴﺖ ﭘﯿﺮو ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺷﻮي ﻛﮫ از ﺳﺮاﺳﺮ ﻋﺎﻟﻢ‬
‫رو ﺑﺮ ﻣﻲﺗﺎﺑﻨﺪ؟« ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس در اﯾﻦ ﺗﻮﺑﯿﺦ ﺗﺄﻣﻞ ﻛﺮد‪ ،‬اﻣﺎ ھﻨﻮز اﻣﯿﺪوار ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﺎري دﯾﮕﺮ در اﯾﺎﻟﺘﻲ‬
‫ﻣﺠﺎﻟﻲ ﯾﺎﺑﺪ و رھﺒﺮي اﺻﻼح و ﺻﻠﺢ را ﺑﺮ ﻋﮭﺪه ﮔﯿﺮد‪.‬‬

‫ﺳﺮاﻧﺠﺎم‪ ،‬در ﺳﺎل ﺷﺼﺖ و ﻧﮭﻢ ﻋﻤﺮ ﻓﯿﻠﺴﻮف‪ ،‬اﻣﯿﺮ ﮔﻲ ﺑﺮ ارﯾﻜﺔ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻟﻮ ﻧﺸﺴﺖ و ﺳﮫ ﺗﻦ را ﺑﺎ‬
‫‪set‬‬

‫ھﺪاﯾﺎي ﺷﺎﯾﺴﺘﮫ ﻧﺰد او ﻓﺮﺳﺘﺎد و دﻋﻮﺗﺶ ﻛﺮد ﻛﮫ ﺑﮫ ﻣﺴﻘﻂاﻟﺮأس ﺧﻮد ﺑﺎز ﮔﺮدد‪ .‬در ﻧﺘﯿﺠﮫ‪ ،‬ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس‬
‫ﭘﻨﺞ ﺳﺎل ﭘﺎﯾﺎن ﻋﻤﺮ را ﺑﺎ ﻋﺰت و‬

‫ﺑﮫ ﻣﺸﺎوره ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪ .‬وﻟﻲ او ﺧﺮدﻣﻨﺪاﻧﮫ ﮔﻮﺷﮫ ﮔﺮﻓﺖ و ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ را وﻗﻒ ﺗﺪوﯾﻦ آﺛﺎر اﺻﯿﻞ )ﻛﻼﺳﯿﻚ(‬
‫ﭼﯿﻦ و ﺗﺄﻟﯿﻒ ﺗﺎرﯾﺦ ﻗﻮم ﺧﻮد ﻛﺮد‪ .‬در آن زﻣﺎن‪ ،‬ﯾﻚ ﺑﺎر اﻣﯿﺮ ﭼﻲ اﺣﻮال اﺳﺘﺎد را از ﺗﺴﮫ ﻟﻮ ﭘﺮﺳﯿﺪ و‬
‫‪an‬‬

‫ﺗﺴﮫ ﻟﻮ از ﭘﺎﺳﺦ درﯾﻎ ورزﯾﺪ‪ .‬ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس ﭼﻮن از آن ﺧﺒﺮدار ﺷﺪ‪ ،‬اﻋﺘﺮاض ﻛﺮد‪» :‬ﭼﺮا ﻧﮕﻔﺘﻲ؟ ﭼﮫ او‬
‫ﻣﺮدي اﺳﺖ ﻛﮫ‪ ،‬از ﺷﻮق داﻧﺶﭘﮋوھﻲ‪ ،‬ﺧﻮراك ﺧﻮد را ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬از ﺷﺎدي ]ﯾﺎﻓﺘﮫھﺎي ﺧﻮد[‬
‫ﻏﻤﮭﺎ را از ﯾﺎد ﻣﻲﺑﺮد‪ ،‬و ﻓﺮا آﻣﺪن ﭘﯿﺮي را در ﻧﻤﻲﯾﺎﺑﺪ‪ «.‬در ﮔﻮﺷﺔ ﻋﺰﻟﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﻌﺮ و ﻓﻠﺴﻔﮫ‪ ،‬ﺧﻮد را‬
‫ﺗﺴﻼ ﻣﻲداد و ﻣﺴﺮور ﺑﻮد ﻛﮫ ﻏﺮاﯾﺰش ﺑﺎ ﻋﻘﻞ ھﻤﺎھﻨﮓ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﻣﻲﮔﻔﺖ‪» :‬در ﭘﺎﻧﺰده ﺳﺎﻟﮕﻲ ﺑﮫ‬
‫‪pym‬‬

‫آﻣﻮﺧﺘﻦ دل دادم‪ .‬در ﺳﺎل ﺳﻲام ﺳﺨﺖ ﺑﮫ ﺧﻮد ﻗﺎﺋﻢ ﺷﺪم‪ .‬در ﭼﮭﻞ از ﺷﻚ رھﺎﯾﻲ ﺟﺴﺘﻢ‪ .‬در ﭘﻨﺠﺎه ﺑﮫ‬
‫ﻧﻮاﻣﯿﺲ آﺳﻤﺎﻧﻲ ﭘﻲ ﺑﺮدم‪ .‬در ﺷﺼﺖ ﮔﻮﺷﮭﺎﯾﻲ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻧﯿﻮش ﯾﺎﻓﺘﻢ‪ .‬در ھﻔﺘﺎد ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ از ﺧﻮاﺳﺖ دل‬
‫ﭘﯿﺮوي ﻛﻨﻢ‪ ،‬ﺑﻲآﻧﻜﮫ از راه ﺻﻮاب اﻧﺤﺮاف ﺟﻮﯾﻢ‪«.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫در ﺳﻦ ھﻔﺘﺎد و دو در ﮔﺬﺷﺖ‪ .‬ﭘﯿﺮاﻣﻮﻧﯿﺎن او روزي ﺑﺎﻣﺪادان ﺷﻨﯿﺪﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﮫ آوازي ﺣﺰﯾﻦ ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ‪:‬‬

‫ﻛﻮه ﻋﻈﯿﻢ ﺑﺎﯾﺪ ﻓﺮو رﯾﺰد‪،‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﺗﯿﺮ ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ ﺑﺎﯾﺪ در ھﻢ ﺷﻜﻨﺪ‪،‬‬

‫و ﺧﺮدﻣﻨﺪ‪ ،‬ھﻤﭽﻮن ﮔﯿﺎھﻲ‪ ،‬ﭘﮋﻣﺮده و ﻧﺎﺑﻮد ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﭼﻮن ﺷﺎﮔﺮدش‪ ،‬ﺗﺴﮫ ﻛﻮﻧﮓ‪،‬ﺧﻮد را ﺑﺪو رﺳﺎﻧﯿﺪ‪ ،‬اﺳﺘﺎد ﮔﻔﺖ‪» :‬ھﯿﭻ ﺳﻠﻄﺎن ھﻮﺷﯿﺎر ﻓﺮا ﻧﻤﻲآﯾﺪ‪ .‬در‬

‫‪oo‬‬
‫ﺳﺮاﺳﺮ ﺷﺎھﻨﺸﺎھﻲ ﯾﻜﻲ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﻣﺮا ﺳﺮور ﺧﻮد ﮔﺮداﻧﺪ‪ .‬زﻣﺎن ﻣﺮگ ﻣﻦ ﻓﺮا رﺳﯿﺪه اﺳﺖ‪ «.‬در ﺑﺴﺘﺮ‬
‫اﻓﺘﺎد و ﭘﺲ از ھﻔﺖ روز ﺟﺎن داد‪ .‬ﺣﻮارﯾﺎﻧﺶ‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﻜﻮه و ﺗﺸﺮﯾﻔﺎﺗﻲ ﻛﮫ زﯾﺒﻨﺪة اﺧﻼص آﻧﺎن ﺑﻮد‪ ،‬وي را‬
‫ﺑﮫ ﺧﺎك ﺳﭙﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻣﺪت ﺳﮫ ﺳﺎل در ﻛﻠﺒﮫھﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﻛﻨﺎر ﮔﻮرش ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﺳﺮ ﺑﺮدﻧﺪ و ھﻤﭽﻮن ﭘﺪر‬
‫ﻣﺮدﮔﺎن‪ ،‬ﺑﺮ او ﺳﻮﮔﻮاري ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ از آﻧﻜﮫ ھﻤﮫ رﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺴﮫ ﻛﻮﻧﮓ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﯿﺶ از دﯾﮕﺮان ﺑﮫ وي ﻣﮭﺮ‬

‫‪yah‬‬
‫داﺷﺖ‪ ،‬ﺳﮫ ﺳﺎل دﯾﮕﺮ در آﻧﺠﺎ ﻣﺎﻧﺪ و ﺑﮫ ﺗﻨﮭﺎﯾﻲ در ﻛﻨﺎر آراﻣﮕﺎه اﺳﺘﺎد ﻣﺎﺗﻢ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫‪ -2‬ﻧﮫ اﺛﺮ ﻛﻼﺳﯿﻚ‬

‫ﭘﻨﺞ اﺛﺮ ﻛﮫ ﺑﮫ دﺳﺖ ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس ﻧﻮﺷﺘﮫ ﯾﺎ ﺗﺪوﯾﻦ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺎ ﺑﮫ ﺟﺎ ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﭘﻨﺞ اﺛﺮ را در ﭼﯿﻦ‬
‫@‪h‬‬
‫»ﭘﻨﺞ ﭼﯿﻨﮓ« ﯾﺎ ﭘﻨﺞ ﻛﺘﺎب ﺷﺮﻋﻲ ﻣﻲﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ .‬ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس در اﺑﺘﺪا »ﻟﻲﭼﻲ« ﯾﺎ »آداﺑﻨﺎﻣﮫ« را‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﺮاﺳﻢ‬
‫دﯾﺮﯾﻦ ﻣﻌﺎﺷﺮت را در ﺑﺮ داﺷﺖ و ﺑﮫ ﻧﻈﺮ او ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻦ و ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﻣﻨﺶ اﻧﺴﺎﻧﻲ و ﻧﮕﺎھﺪاري ﻧﻈﻢ و‬
‫ﺻﻠﺢ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺳﻮدﻣﻨﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﺪوﯾﻦ ﻛﺮد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺿﻤﺎﯾﻢ و ﺗﻔﺎﺳﯿﺮي ﺑﺮاي »ايﭼﯿﻨﮓ« ﯾﺎ »ﻛﺘﺎب‬
‫ﺗﺤﻮﻻت« ﻧﻮﺷﺖ‪ .‬وي ﺑﺎ آﻧﻜﮫ در ﻓﻠﺴﻔﺔ ﺧﻮد از ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻻھﻮﺗﻲ »ﻛﺘﺎب ﺗﺤﻮﻻت« اﺟﺘﻨﺎب‬
‫ﻣﻲورزﯾﺪ‪ ،‬ﺑﺎز اﯾﻦ ﻛﺘﺎب را ﻧﻤﻮﻧﺔ اﻛﻤﻞ ﻓﻠﺴﻔﺔ اوﻻي ﭼﯿﻦ ﻣﻲداﻧﺴﺖ‪ .‬در ﻣﺮﺣﻠﺔ ﺑﻌﺪ »ﺷﻲﭼﯿﻨﮓ« ﯾﺎ‬
‫»ﻛﺘﺎب ﭼﻜﺎﻣﮫھﺎ« را ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻛﺮد ﺗﺎ ذات ﺣﯿﺎت اﻧﺴﺎﻧﻲ و اﺻﻮل اﺧﻼق را ﺑﺎزﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬در ﻣﺮﺣﻠﺔ ﭼﮭﺎرم‪،‬‬
‫‪are‬‬

‫ﺑﺮاي ﺑﯿﺎن ﺣﻮادث ﺑﺰرگ ﻣﻮﻃﻦ ﺧﻮد‪» ،‬ﭼﻮنﭼﯿﻮ« ﯾﺎ »ﺳﺎﻟﻨﺎﻣﮫھﺎي ﺑﮭﺎر و ﺧﺰان« را ﺑﮫ ﺷﯿﻮهاي‬
‫ﻣﻮﺟﺰ و ﺑﻲآراﯾﺶ ﻧﻮﺷﺖ‪ .‬ﺑﺎﻻﺧﺮه ﺑﮫ ﺗﺄﻟﯿﻒ »ﺷﻮﭼﯿﻨﮓ« ﯾﺎ »ﻛﺘﺎب ﺗﺎرﯾﺦ« دﺳﺖ زد‪ .‬در اﯾﻦ ﻛﺘﺎب‬
‫ﻣﮭﻤﺘﺮﯾﻦ روﯾﺪادھﺎ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﺳﺮﮔﺬﺷﺖ ﺳﻼﻃﯿﻦ دﯾﺮﯾﻦ و روزﮔﺎراﻧﻲ ﻛﮫ ﺷﺎھﻨﺸﺎھﻲ ﭼﯿﻦ ﺗﺎ اﻧﺪازهاي از‬
‫وﺣﺪت ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮد و رھﺒﺮان آن ﻗﮭﺮﻣﺎﻧﺎن ﻣﺪﻧﯿﺖ و آﻣﻮزﮔﺎران ﻣﺮدم ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﯿﺎن‬
‫آﻣﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس از ﻧﻮﺷﺘﻦ اﯾﻦ ﻛﺘﺐ ﻗﺼﺪ ﺗﺎرﯾﺨﮕﺰاري ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ‪ ،‬ﺑﮫ ﻋﻨﻮان آﻣﻮزﮔﺎر‬
‫‪set‬‬

‫ﺟﻮاﻧﺎن‪ ،‬ﺑﺎ اﻧﺘﺨﺎب و ﻃﺮح ﭘﺎرهاي از ﺣﻮادث ﮔﺬﺷﺘﮫ‪ ،‬ﺷﺎﮔﺮدان ﺧﻮد را از ﭘﺮﯾﺸﺎﻧﻲ ﺑﺮھﺎﻧﺪ و ﺑﮫ راه‬
‫اﻧﺪازد‪ .‬اﮔﺮ اﯾﻦ ﻛﺘﺎﺑﮭﺎ را ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﺗﺎرﯾﺦ ﻋﻠﻤﻲ و ﺑﯿﻄﺮﻓﺎﻧﺔ ﭼﯿﻦ ﻣﻮرد داوري ﻗﺮار دھﯿﻢ‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس ﺳﺘﻢ روا داﺷﺘﮫاﯾﻢ‪ .‬زﯾﺮا ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس در اﯾﻦ ﻛﺘﺎﺑﮭﺎ‪ ،‬ﺑﮫ اﻗﺘﻀﺎي رﻏﺒﺘﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ اﺧﻼق و‬
‫ﺣﺮﻣﺘﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ ﺧﺮد ﻣﻲﻧﻤﻮد‪ ،‬ﺧﻮد ﻗﺼﮫھﺎ و ﮔﻔﺘﺎرھﺎي ﺧﯿﺎﻟﻲ ﺑﺮ ﺗﺎرﯾﺦ اﻓﺰوده اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس‬
‫‪an‬‬

‫ﮔﺬﺷﺘﺔ ﻛﺸﻮر ﺧﻮد را ﻣﻲآراﯾﺪ‪ ،‬ﻣﺎ اﻣﺮﯾﻜﺎﯾﯿﺎن ﻧﯿﺰ ﺑﺎ ﺗﺎرﯾﺦ ﻛﻮﺗﺎه ﺧﻮد ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲﻛﻨﯿﻢ‪ .‬از اﯾﻦ رو‪،‬‬
‫ﺟﻤﮭﻮرﺳﺎﻻران ﯾﺎ رھﺒﺮان ﻣﺎ‪ ،‬ﻛﮫ ﻓﻘﻂ در ﻇﺮف ﯾﻜﻲ دو ﻗﺮن ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻋﺎرﻓﺎن و ﭘﺎرﺳﺎﯾﺎن در‬
‫آﻣﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺴﻠﻤًﺎ در ﻧﻈﺮ ﻣﻮرﺧﺎن ھﺰار ﺳﺎل ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﯾﻮ و ﺷﻮﯾﻦ‪ ،‬اﻧﺴﺎﻧﮭﺎﯾﻲ ﻣﺘﻘﻲ و ﻛﺎﻣﻞ ﺟﻠﻮه ﺧﻮاھﻨﺪ‬
‫ﻛﺮد! ﭼﯿﻨﯿﺎن ﺑﺮ اﯾﻦ ﭘﻨﺞ »ﭼﯿﻨﮓ«‪ ،‬ﭼﮭﺎر »ﺷﻮ« ﯾﺎ »ﻛﺘﺎب« اﻓﺰوده و »ﻧﮫ اﺛﺮ اﺻﯿﻞ« )ﻛﻼﺳﯿﻚ( ﺑﮫ‬
‫وﺟﻮد آوردهاﻧﺪ‪ .‬ﺷﻮھﺎ آﺛﺎري ﻓﻠﺴﻔﻲ ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و اوﻟﯿﻦ و ﻣﮭﻤﺘﺮﯾﻦ آﻧﮭﺎ‪» ،‬ﻟﻮنﯾﻮ« ﯾﺎ »ﮔﻔﺘﺎرھﺎ و‬
‫‪pym‬‬

‫ﮔﻔﺘﮕﻮھﺎ«‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺮ اﺛﺮ ھﻮسﻟﮓ‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﺎم »ﮔﻠﭽﯿﻦ آﺛﺎر ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس«‪ ،‬در دﻧﯿﺎي اﻧﮕﻠﯿﺴﻲ زﺑﺎن ﻧﺎﻣﻮر ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﺎدﮔﻲ و ﻛﻮﺗﺎھﻲ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﮫھﺎﯾﻲ از اﻧﺪﯾﺸﮫھﺎ و ﮔﻔﺘﮫھﺎي ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس را از زﺑﺎن ﺷﺎﮔﺮدان و‬
 ‫‪m‬‬
‫ﭘﯿﺮوان او ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻛﺘﺎب اﺛﺮ اﺳﺘﺎد ﻧﯿﺴﺖ و‪ ،‬ﭼﻨﺪ دھﮫ ﭘﺲ از ﻣﺮگ او‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ‬
‫ﺷﺎﮔﺮدان ﺷﺎﮔﺮداﻧﺶ ﮔﺮد آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ وﺻﻒ‪ ،‬ﺑﺮاي آﺷﻨﺎﯾﻲ ﺑﺎ ﻓﻠﺴﻔﺔ او‪ ،‬از ﻛﺘﺎﺑﮭﺎي دﯾﮕﺮ ﻣﻌﺘﺒﺮﺗﺮ‬
‫اﺳﺖ‪» .‬ﺷﻮ« ﯾﺎ ﻛﺘﺎب دوم‪ ،‬ﻛﮫ ﻧﺰد ﭼﯿﻨﯿﺎن‪» ،‬ﺗﺎﺷﻮﺋﮫ« ﯾﺎ آﻣﻮزش ﺑﺰرگ ﻧﺎم دارد‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﮔﯿﺮاﺗﺮﯾﻦ و‬

‫‪.co‬‬
‫آﻣﻮزﻧﺪهﺗﺮﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻛﻼﺳﯿﻚ ﭼﯿﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﯿﻠﺴﻮف ﭼﻮﺷﻲ‪ ،‬ﻛﮫ از ﭘﯿﺮوان ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس و از ﻧﺎﺷﺮان اﻓﻜﺎر‬
‫اوﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺑﻨﺪھﺎي ﭼﮭﺎرم و ﭘﻨﺠﻢ اﯾﻦ ﻛﺘﺎب را ﺑﮫ ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس‪ ،‬وﺳﺎﯾﺮ ﻣﻄﺎﻟﺐ آن را ﺑﮫ ﯾﻜﻲ از‬
‫ﺷﺎﮔﺮدان ﺟﻮان او ﺑﮫ ﻧﺎم ﺗﺴﻨﮓ ﺗﺴﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻲدھﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﻛﯿﺎﻛﮫوي‪ ،‬ﻣﺤﻘﻖ ﻗﺮن اول ﻣﯿﻼدي اﯾﻦ اﺛﺮ را‬
‫از آن ﻛﻮﻧﮓ ﭼﻲ‪ ،‬ﻧﻮادة ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس‪ ،‬ﻣﻲداﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻨﮭﻤﮫ‪ ،‬ﻋﻤﻮم داﻧﺶ ﭘﮋوھﺎن ﺷﻜﺎك ﻛﻨﻮﻧﻲ ﻣﺆﻟﻒ‬
‫آﻣﻮزش ﺑﺰرگ را ﻣﺠﮭﻮل ﻣﻲﺷﻤﺎرﻧﺪ‪ .‬ﺳﻮﻣﯿﻦ ﻛﺘﺎب ﻓﻠﺴﻔﻲ ﭼﯿﻦ »ﭼﻮﻧﮓ ﯾﻮﻧﮓ« ﯾﺎ »آﯾﯿﻦ ﻣﯿﺎﻧﮫروي«‬

‫‪oo‬‬
‫ﻧﺎم دارد و‪ ،‬ﺑﮫ ﺗﺼﺪﯾﻖ ھﻤﺔ ﻣﺤﻘﻘﺎن‪ ،‬ﺑﮫ ﻗﻠﻢ ﻧﻮادة ﻓﻮقاﻟﺬﻛﺮ اﺳﺖ‪» .‬ﻛﺘﺎب ﻣﻨﺴﯿﻮس«‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺰودي از آن‬
‫ﺳﺨﻦ ﺧﻮاھﯿﻢ ﮔﻔﺖ‪ ،‬ﺑﺎزﭘﺴﯿﻦ اﺛﺮ ﻛﻼﺳﯿﻚ ﭼﯿﻦ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﻓﻠﺴﻔﺔ ﻛﻼﺳﯿﻚ ﭼﯿﻦ ﭘﺲ از اﯾﻦ آﺛﺎر ﻧﯿﺰ اداﻣﮫ‬
‫ﻣﻲﯾﺎﺑﺪ و‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ ﺧﻮاھﯿﻢ دﯾﺪ‪ ،‬ﺳﺮﻛﺸﺎن و ﻧﻮآوراﻧﻲ ﺑﮫ ﺑﺎر ﻣﻲآورد و ﺑﮫ ﺷﺎھﻜﺎر ﻛﮭﻨﮫ ﭘﺮﺳﺘﻲ‪ ،‬ﻛﮫ‬
‫ھﻤﺎﻧﺎ ﻓﻠﺴﻔﺔ ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺎﺧﺘﻦ ﻣﻲﮔﯿﺮد‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫‪ -3‬ﻓﻠﺴﻔﺔ ﻻادري ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس‬
‫ﭘﺎرهاي از ﻣﻨﻄﻖ – ﻓﯿﻠﺴﻮف و ﻛﻮدﻛﺎن وﻟﮕﺮد – دﺳﺘﻮر ﺧﺮد‬

‫رواﺳﺖ ﻛﮫ ﻓﻠﺴﻔﺔ ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس را دادﮔﺮاﻧﮫ ﻣﻮرد داوري ﻗﺮار دھﯿﻢ‪ .‬اﯾﻦ ﻓﻠﺴﻔﮫ – ھﺮ ﭼﮫ‬
‫@‪h‬‬
‫ﺑﺎﺷﺪ – ﺑﯿﺶ از ﺷﻌﺮ ﻋﮭﺪ ﺟﻮاﻧﻲ ﺑﮫ ﺧﺮد ﻣﻘﺮون اﺳﺖ‪ ،‬و ﻣﺎ‪ ،‬ﭼﻮن ﭘﺎ ﺑﮫ ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎﻟﮕﻲ ﮔﺬارﯾﻢ‪ ،‬ﺧﻮد‬
‫ﺑﯿﻨﺸﻲ آﻧﭽﻨﺎن ﻣﻲﯾﺎﺑﯿﻢ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ وﺻﻒ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﮫ ھﻨﮕﺎم ﺟﻮاﻧﻲ و ﻧﻮﺟﻮﯾﻲ ھﻢ ﺑﺎ اﯾﻦ ﻓﻠﺴﻔﮫ دﻣﺴﺎز ﺷﻮﯾﻢ‪ ،‬ﺑﺎز‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺣﻘﺎﯾﻖ ﻧﯿﻤﮫ ﺗﻤﺎﻣﻲ را ﻛﮫ ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ درﯾﺎﻓﺘﮫاﯾﻢ‪ ،‬در ﭘﺮﺗﻮ آن‪ ،‬ﺑﺮاي ﺧﻮد روﺷﻨﻲ ﺑﺨﺶ ﮔﺮداﻧﯿﻢ‪.‬‬
‫ﻓﻠﺴﻔﺔ ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس را ﻧﺒﺎﯾﺪ ﯾﻚ ﻧﻈﺎم ﻓﻠﺴﻔﻲ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ دﺳﺘﮕﺎھﻲ ھﻤﺴﺎز‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻨﻄﻖ و ﻓﻠﺴﻔﺔ اوﻟﻲ و اﺧﻼق‬
‫و ﺳﯿﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻠﻘﻲ ﻛﺮد‪ .‬ھﻤﭽﻨﺎﻧﻜﮫ ھﻤﺔ آﺟﺮھﺎي ﻗﺼﻮر ﺑﺨﺘﻨﺼﺮ ﻧﺎم او را ﺑﺮ ﺧﻮد داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺷﻌﺐ ﻣﺘﻌﺪد ﯾﻚ‬
‫‪are‬‬

‫ﻧﻈﺎم ﻓﻠﺴﻔﻲ ﻧﯿﺰ ﺑﺮ ﻣﺤﻮر اﻧﺪﯾﺸﮫاي ﯾﮕﺎﻧﮫ ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻓﻠﺴﻔﺔ ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس ﭼﻨﯿﻦ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس‪،‬‬
‫ﺑﺮاي آﻣﻮﺧﺘﻦ ﻓﻦ اﺳﺘﺪﻻل‪ ،‬ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﯾﺎ ﻗﯿﺎﺳﺎت ﻣﻨﻄﻘﻲ را ﻻزم ﻧﻤﻲداﻧﺴﺖ و ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ذھﻦ وﻗﺎد ﺧﻮد ﺑﮫ‬
‫ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻋﻘﺎﯾﺪ ﺷﺎﮔﺮداﻧﺶ ﻣﻲﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬ﺷﺎﮔﺮدان‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﮫ آﻣﻮزﺷﮕﺎه او را ﺗﺮك ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭼﯿﺰي از‬
‫ﻣﻨﻄﻖ ﻧﻤﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﮫ وﺿﻮح و دﻗﺖ ﻣﻲاﻧﺪﯾﺸﯿﺪﻧﺪ‪ .‬روﺷﻦﺑﯿﻨﻲ و درﺳﺖاﻧﺪﯾﺸﻲ و ﭘﺎكﺳﺨﻨﻲ‪ ،‬اوﻟﯿﻦ‬
‫درﺳﮭﺎي اﺳﺘﺎد ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻲﮔﻔﺖ‪» :‬ﻏﺎﯾﺖ ﻗﺼﻮاي ﻛﻼم اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ درﯾﺎﻓﺖ ﺷﻮد«‪ -‬و اﯾﻦ ﻧﻜﺘﮫاي اﺳﺖ ﻛﮫ‬
‫‪set‬‬

‫ﻓﻠﺴﻔﮫ در ﻣﻮارد ﺑﺴﯿﺎر از آن ﻏﺎﻓﻞ ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪» .‬ھﺮﮔﺎه ﭼﯿﺰي را ﻣﻲداﻧﯿﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺳﺎﻧﯿﺪ ﻛﮫ ﻣﻲداﻧﯿﺪ‪ ،‬و‬
‫ھﺮﮔﺎه ﻧﻤﻲداﻧﯿﺪ‪ ،‬واﻗﻊ اﻣﺮ را ﺗﺼﺪﯾﻖ ﻛﻨﯿﺪ‪ -‬اﯾﻦ اﺳﺖ ﻣﻌﻨﻲ داﻧﺶ‪ «.‬ﺑﮫ ﻧﻈﺮ او‪ ،‬ﻣﺒﮭﻢ ﮔﺮاﯾﻲ ﯾﺎ ﻣﺒﮭﻢ‬
‫ﮔﻮﯾﻲ ﻛﺎري اﺳﺖ ﺧﻼف ﺻﺪاﻗﺖ و ﻣﺎﯾﺔ ادﺑﺎر اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ .‬اﮔﺮ اﻣﯿﺮي ﻛﮫ از ﺣﯿﺚ ﻋﻤﻞ و ﻗﺪرت اﻣﯿﺮ‬
‫ﻧﯿﺴﺖ‪» ،‬اﻣﯿﺮ« ﺧﻮاﻧﺪه ﻧﺸﻮد‪ ،‬اﮔﺮ ﭘﺪري ﻛﮫ ﭘﺪراﻧﮫ رﻓﺘﺎر ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪» ،‬ﭘﺪر« ﻧﺎم ﻧﮕﯿﺮد‪ ،‬و اﮔﺮ ﻓﺮزﻧﺪ‬
‫ﻧﺎﺳﭙﺎس‪» ،‬ﻓﺮزﻧﺪ« ﺷﻤﺮده ﻧﺸﻮد‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﻣﺮدﻣﺎن ﻛﻠﻤﺎت را دﯾﮕﺮ ﺑﺨﻄﺎ ﺑﮫ ﻛﺎر ﻧﺨﻮاھﻨﺪ ﺑﺮد‪ .‬روزي ﺗﺴﮫ‬
‫‪an‬‬

‫ﻟﻮ ﺑﮫ ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس ﺧﺒﺮ داد‪» :‬اﻣﯿﺮ وي ﺗﻮ را ﭼﺸﻢ دارد و ﻣﻲﺧﻮاھﺪ در راﻧﺪن ﻣﮭﻤﺎت ﺣﻜﻮﻣﺖ اﻧﺒﺎز ﺧﻮد‬
‫ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻛﺎري ﻛﮫ ﭘﯿﺶﮔﯿﺮي ﭼﯿﺴﺖ؟ ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس ﺑﺎ ﭘﺎﺳﺦ ﺧﻮد اﻣﯿﺮ و ﺷﺎﮔﺮد ﺧﻮد را ﺑﮫ ﺷﮕﻔﺖ‬
‫اﻧﺪاﺧﺖ‪» :‬آﻧﭽﮫ ﺿﺮور اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺼﺤﯿﺢ ﻧﺎﻣﮭﺎﺳﺖ‪«.‬‬
‫‪pym‬‬

‫ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس‪ ،‬ﭼﻮن ﻓﻠﺴﻔﮫ را در ﺧﺪﻣﺖ ﻛﺸﻮرداري ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ‪ ،‬از ﻓﻠﺴﻔﺔ اوﻟﻲ روﺑﺮ ﮔﺮﻓﺖ و ﻛﻮﺷﯿﺪ ﻛﮫ‬
‫اذھﺎن ﺷﺎﮔﺮداﻧﺶ را از ﻣﺴﺎﯾﻞ ﻣﺮﻣﻮز ﯾﺎ ﻻھﻮﺗﻲ ﻣﻨﺼﺮف ﮔﺮداﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ آﻧﻜﮫ ﮔﺎه ﺑﮫ ﮔﺎه از ﻋﺎﻟﻢ ﺑﺎﻻ و دﻋﺎ‬
‫و ﻧﻤﺎز ﯾﺎد ﻣﻲﻛﺮد و ﺑﮫ ﺷﺎﮔﺮدان ﺧﻮد اﻧﺪرز ﻣﻲداد ﻛﮫ ﺳﻨﻦ و ﺷﻌﺎﯾﺮ ﻛﮭﻦ – ﻧﯿﺎﭘﺮﺳﺘﻲ و ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ – را‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺑﻲ ﻛﻢ و ﻛﺎﺳﺖ ﻣﺮاﻋﺎت ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬از ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻔﺘﻦ ﺑﮫ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻻھﻮﺗﻲ رو ﮔﺮدان ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﻨﺪاﻧﻜﮫ ﻣﻔﺴﺮان‬
‫اﻣﺮوزي آﺛﺎر او‪ ،‬ﻣﺘﻔﻘﺎً‪ ،‬او را »ﻻادري« ﻣﻲﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﺗﺴﮫ ﻛﻮﻧﮓ از او ﭘﺮﺳﯿﺪ ﻛﮫ »آﯾﺎ ﻣﺮدﮔﺎن‬
‫داﻧﺶ دارﻧﺪ ﯾﺎ ﺑﯿﺪاﻧﺸﻨﺪ؟« ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس از دادن ﭘﺎﺳﺨﻲ ﻗﻄﻌﻲ ﺧﻮدداري ﻛﺮد‪ .‬ﭼﻮن ﻛﻲ ﻟﻮ درﺑﺎرة‬

‫‪.co‬‬
‫»ﺧﺪﻣﺖ ﺑﮫ ارواح [ﻣﺮدﮔﺎن]« ﺳﺆاﻟﻲ ﻛﺮد‪ ،‬اﺳﺘﺎد در ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺗﻮ ﻛﮫ ﻗﺎدر ﺑﮫ ﺧﺪﻣﺖ ﻣﺮدﻣﺎن ﻧﯿﺴﺘﻲ‪،‬‬
‫ﭼﮕﻮﻧﮫ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻲ ﺑﮫ ارواح آﻧﺎن ﺧﺪﻣﺖ ﻛﻨﻲ؟« ﻛﻲ ﻟﻮ ﭘﺮﺳﯿﺪ‪» :‬ﺑﺎرم ده ﻛﮫ درﺑﺎرة ﻣﺮگ ﺑﭙﺮﺳﻢ‪«.‬‬
‫ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس ﭘﺎﺳﺦ داد‪» :‬ﺗﻮ ﻛﮫ زﻧﺪﮔﻲ را ﻧﻤﻲﺷﻨﺎﺳﻲ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﮫ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻲ ﺑﮫ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﻲ ﻣﺮگ ﻧﺎﯾﻞ آﯾﻲ؟«‬
‫ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس ﺳﺆال »ﺧﺮد ﭼﯿﺴﺖ« را از ﻓﺎنﭼﮫ ﺷﻨﯿﺪ‪ ،‬اﻇﮭﺎر داﺷﺖ‪» :‬ﺑﮫ وﻇﺎﯾﻒ اﻧﺴﺎﻧﮭﺎ ﺑﮫ‬

‫‪oo‬‬
‫ﺟﺪي ﭘﺮداﺧﺘﻦ و ﺑﮫ ﻣﻮﺟﻮدات روﺣﺎﻧﻲ ﺣﺮﻣﺖ ﻧﮭﺎدن‪ ،‬وﻟﻲ از آﻧﮭﺎ دوري ﮔﺮﻓﺘﻦ – اﯾﻦ را ﻣﻲﺗﻮان ﺧﺮد‬
‫داﻧﺴﺖ‪ «.‬رواﯾﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﮫ »ﭼﯿﺰھﺎي ﺧﺎرقاﻟﻌﺎده و ﻗﺪرت ﻧﻤﺎﯾﻲ و ھﺮج و ﻣﺮج و ﻣﻮﺟﻮدات روﺣﺎﻧﻲ‬
‫ھﯿﭻﮔﺎه ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ اﺳﺘﺎد ﻗﺮار ﻧﻤﻲﮔﺮﻓﺖ‪ «.‬ﺷﺎﮔﺮدان از ﺧﻀﻮع ﻓﻠﺴﻔﻲ او ﺳﺨﺖ در رﻧﺞ ﺑﻮدﻧﺪ و‬
‫ﺑﯿﮕﻤﺎن آرزو داﺷﺘﻨﺪ ﻛﮫ وي اﺳﺮار آﺳﻤﺎن را ﺑﺮاي اﯾﺸﺎن ﺑﮕﺸﺎﯾﺪ‪ .‬در ﻛﺘﺎب ﻟﻲ ﯾﮫ ﺗﺰه ﺑﺎ آب و ﺗﺎب‬

‫‪yah‬‬
‫ﺑﺴﯿﺎر آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ ﻛﻮدﻛﺎن وﻟﮕﺮد اﺳﺘﺎد را ﺑﮫ ﺳﺨﺮه ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬زﯾﺮا وي اذﻋﺎن ﻛﺮد ﻛﮫ ﺟﻮاب ﺳﺆال‬
‫ﺳﺎدة آﻧﺎن را ﻧﻤﻲداﻧﺪ‪ .‬آن ﺳﺆال اﯾﻦ اﺳﺖ‪» :‬آﯾﺎ ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﺑﮫ ھﻨﮕﺎم ﺑﺎﻣﺪاد‪ ،‬ﻛﮫ درﺷﺖﺗﺮ ﻣﻲﻧﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫زﻣﯿﻦ ﻧﺰدﯾﻜﺘﺮ اﺳﺖ ﯾﺎ ﻧﯿﻤﺮوز‪ ،‬ﻛﮫ ﮔﺮﻣﺘﺮ اﺳﺖ؟« ﺗﻨﮭﺎ ﻧﻜﺘﮫاي از ﻓﻠﺴﻔﺔ ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس ﻛﮫ در ﻓﻠﺴﻔﺔ اوﻟﻲ‬
‫ﻣﻲﮔﻨﺠﺪ‪ ،‬اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ وي در ھﻤﺔ ﻧﻤﻮدھﺎ وﺣﺪت ﻣﻲدﯾﺪ و ﻣﻲﻛﻮﺷﯿﺪ ﺗﺎ ﻣﯿﺎن ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺳﻠﻮك ﺻﺤﯿﺢ و‬
‫ﻧﻈﺎﻣﺎت ﻃﺒﯿﻌﺖ‪ ،‬ھﻤﺎھﻨﮕﻲ ﭘﺎﯾﺪاري ﺑﯿﺎﺑﺪ‪ .‬روزي ﺑﮫ ﺗﺴﮫﻛﻮﻧﮓ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺗﺴﮫ‪ ،‬ﺑﮫ ﮔﻤﺎﻧﻢ ﻣﻲﭘﻨﺪاري ﻛﮫ ﻣﻦ‬
‫ﺑﺴﯿﺎر ﭼﯿﺰھﺎ را ﻣﻲآﻣﻮزم و ﺑﮫ ﺣﺎﻓﻈﮫ ﻣﻲﺳﭙﺎرم؟« ﺗﺴﮫﻛﻮﻧﮓ ﭘﺎﺳﺦ داد‪» :‬آري‪ ،‬اﻣﺎ ﺷﺎﯾﺪ ﭼﻨﯿﻦ ﻧﺒﺎﺷﺪ؟«‬
‫ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﻨﯿﻦ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﺟﻮﯾﺎي وﺣﺪﺗﻲ ﻛﻠﻲ ھﺴﺘﻢ‪ «.‬ﺑﺮاﺳﺘﻲ ذات ﻓﻠﺴﻔﮫ ﺟﺰ اﯾﻦ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫@‪h‬‬
‫ﺑﯿﺶ از ھﺮ ﭼﯿﺰ‪ ،‬اﺧﻼق را ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﮫ ﻗﺮار ﻣﻲداد‪ .‬ھﺮج و ﻣﺮج ﻋﺼﺮ ﺧﻮد را ھﺮج و ﻣﺮج اﺧﻼق‬
‫ﻣﻲداﻧﺴﺖ و آن را ﻣﻌﻠﻮل ﻧﺎﺗﻮان ﺷﺪن ﻋﻘﺎﯾﺪ ﻛﮭﻦ و ﭘﺨﺶ ﺷﻜﺎﻛﯿﺖ ﺳﻮﻓﺴﻄﺎﯾﻲ – درﺑﺎرة ﺻﻮاب و ﺧﻄﺎ‬
‫– ﻣﻲﺷﻤﺮد‪ ،‬و ﺑﺎور داﺷﺖ ﻛﮫ ﺑﺮاي درﻣﺎن آن ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺑﮫ اﻧﺪﯾﺸﮫھﺎي ﻛﮭﻨﮫ ﻣﺘﺸﺒﺚ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺑﺎﯾﺪ داﻧﺸﻲ‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﮫ دﺳﺖ آورد و‪ ،‬ﺑﺎ اﯾﺠﺎد زﻧﺪﮔﻲ ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﻣﻨﻈﻢ‪ ،‬اﺧﻼق را اﺣﯿﺎ ﻛﺮد‪ .‬ﻟﺐ ﻟﺒﺎب ﺑﺮﻧﺎﻣﺔ‬
‫‪are‬‬

‫ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس را ﻣﻲﺗﻮان در دو ﺑﻨﺪ ﻣﺸﮭﻮر ﻛﺘﺎب آﻣﻮزش ﺑﺰرگ ﯾﺎﻓﺖ‪:‬‬

‫ﭘﯿﺸﯿﻨﯿﺎن ﻛﮫ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﻓﻀﯿﻠﺖ اﻋﻼ را در ﺳﺮاﺳﺮ ﺷﺎھﻨﺸﺎھﻲ ﭘﺨﺶ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺨﺴﺖ اﻣﺎرﺗﮭﺎي ﺧﻮد را‬
‫ﺑﺨﻮﺑﻲ اﻧﺘﻈﺎم ﻣﻲﺑﺨﺸﯿﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي اﻧﺘﻈﺎم ﺑﺨﺸﯿﺪن ﺑﮫ اﻣﺎرﺗﮭﺎي ﺧﻮد ﻧﺨﺴﺖ ﺑﮫ ﺧﺎﻧﻮادهھﺎي ﺧﻮد ﻧﻈﺎم‬
‫ﻣﻲدادﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻧﻈﺎم دادن ﺑﮫ ﺧﺎﻧﻮادهھﺎي ﺧﻮد‪ ،‬ﻧﺨﺴﺖ ﻧﻔﻮﺳﺸﺎن را ﻣﻲﭘﺮوردﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﭘﺮوردن‬
‫ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ‪ ،‬ﻧﺨﺴﺖ ﻗﻠﻮب ﺧﻮﯾﺶ را ﭘﺎك ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﭘﺎك ﻛﺮدن ﻗﻠﻮب ﺧﻮد‪ ،‬ﻧﺨﺴﺖ ﻣﻲﻛﻮﺷﯿﺪﻧﺪ ﺗﺎ در‬
‫‪set‬‬

‫اﻓﻜﺎر ﺧﻮﯾﺶ ﺻﺎدق و ﺻﻤﯿﻤﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي آﻧﻜﮫ در اﻓﻜﺎر ﺧﻮﯾﺶ ﺻﺎدق و ﺻﻤﯿﻤﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺨﺴﺖ‬
‫داﻧﺶ ﺧﻮد را ﺗﺎ ﺑﺮﺗﺮﯾﻦ ﻣﺮز ﻣﻲﮔﺴﺘﺮدﻧﺪ‪ .‬ﮔﺴﺘﺮش داﻧﺶ زادة ﭘﮋوھﺶ در اﺣﻮال اﺷﯿﺎ اﺳﺖ‪.‬‬

‫از ﭘﮋوھﺶ در اﺣﻮال اﺷﯿﺎ‪ ،‬داﻧﺶ راه ﻛﻤﺎل ﻣﻲﺳﭙﺮد‪ .‬از ﻛﻤﺎل داﻧﺶ‪ ،‬اﻓﻜﺎر ﻣﺮدم ﺑﮫ ﺧﻠﻮص ﻣﻲﮔﺮاﯾﯿﺪ‪.‬‬
‫از ﺧﻠﻮص اﻓﻜﺎر آﻧﺎن‪ ،‬ﻗﻠﻮﺑﺸﺎن ﭘﺎك ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬از ﭘﺎﻛﻲ ﻗﻠﻮﺑﺸﺎن‪ ،‬ﻧﻔﻮﺳﺸﺎن ﭘﺮورش ﻣﻲﯾﺎﻓﺖ‪ .‬از ﭘﺮورش‬
‫‪an‬‬

‫ﻧﻔﻮﺳﺸﺎن‪ ،‬ﺧﺎﻧﻮادهھﺎﯾﺸﺎن ﻧﻈﺎم ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ .‬از ﻧﻈﺎم ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺧﺎﻧﻮادهھﺎﯾﺸﺎن‪ ،‬اﻣﻮر اﻣﺎرات ﻗﻮام‬
‫ﻣﻲﭘﺬﯾﺮﻓﺖ‪ .‬از ﮔﺮدش درﺳﺖ اﻣﻮر اﻣﺎرات‪ ،‬ﺳﺮاﺳﺮ ﺷﺎھﻨﺸﺎھﻲ ﺑﮫ آراﻣﺶ و ﺑﮭﺮوزي ﻣﻲرﺳﯿﺪ‪.‬‬

‫اﯾﻦ اﺳﺖ ﺷﺎﻟﻮده ﯾﺎ ﺟﻮھﺮ ﻓﻠﺴﻔﺔ ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس‪ .‬اﮔﺮ ھﻤﺔ ﺳﺨﻨﺎن اﺳﺘﺎد و ﺷﺎﮔﺮداﻧﺶ را ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﻨﯿﻢ وﻟﻲ‬
‫‪pym‬‬

‫ﯾﻚ ﺳﺨﻦ را ﺑﮫ ﺧﺎﻃﺮ ﺳﭙﺎرﯾﻢ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﮫ ﻛﻨﮫ ﻗﻀﺎﯾﺎ راه ﯾﺎﺑﯿﻢ و ﺑﮫ راز زﻧﺪﮔﻲ راه ﺑﺮﯾﻢ‪ .‬ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس‬
‫ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﺟﮭﺎن دﺳﺘﺨﻮش ﺟﻨﮓ‬
 ‫‪m‬‬
‫رﺗﻖ و ﻓﺘﻖ ﻧﻤﻲﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﻛﺎرھﺎ درﺳﺖ رﺗﻖ و ﻓﺘﻖ ﻧﻤﻲﯾﺎﺑﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﻗﻮاﻧﯿﻦ وﺿﻌﻲ ﺟﺎي ﻧﻈﺎم اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻃﺒﯿﻌﻲ‬
‫ﺧﺎﻧﻮاده را ﮔﺮﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺎﻧﻮاده آﺷﻔﺘﮫ ﺷﺪه و ﻧﻈﺎم اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻃﺒﯿﻌﻲ را از ﻛﻒ داده اﺳﺖ‪ ،‬زﯾﺮا ﻣﺮدم‬
‫ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﺪون اﻧﺘﻈﺎم ﻛﺎرھﺎي ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻛﺎرھﺎي ﺧﺎﻧﻮاده را ﺳﺎﻣﺎن ﺑﺨﺸﻨﺪ‪ .‬ﻣﺮدم‬

‫‪.co‬‬
‫از اﻧﺘﻈﺎم ﻛﺎرھﺎي ﺧﻮد دور ﻣﺎﻧﺪهاﻧﺪ‪ ،‬زﯾﺮا دﻟﮭﺎﺷﺎن ﺻﺎﻓﻲ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬زﯾﺮا ﺗﻔﻜﺮﺷﺎن ﺻﺎدﻗﺎﻧﮫ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ‬
‫ﺑﮫ واﻗﻌﯿﺖ ﻣﻨﺼﻒ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﻃﺒﺎﯾﻊ ﺧﻮد را‪ ،‬ﺑﮫ ﺟﺎي اﺑﺮاز‪ ،‬ﻛﺘﻤﺎن ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺗﻔﻜﺮﺷﺎن ﺻﺎدﻗﺎﻧﮫ ﻧﯿﺴﺖ‪،‬‬
‫زﯾﺮا ﺑﮫ ﺟﺎي آﻧﻜﮫ‪ ،‬ﺑﺎ ﭘﮋوھﺶ ﺑﯿﻄﺮﻓﺎﻧﮫ درﺑﺎرة ﭼﯿﺰھﺎ‪ ،‬داﻧﺶ ﺧﻮد را ﺗﺎ ﺑﺮﺗﺮﯾﻦ ﻣﺮز ﺑﮕﺴﺘﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺠﺎل‬
‫ﻣﻲدھﻨﺪ ﻛﮫ اﻣﯿﺎﻟﺸﺎن رﻧﮓ واﻗﻌﯿﺘﮭﺎ را دﮔﺮﮔﻮن ﻛﻨﺪ و ﻗﻀﺎﯾﺎ را ﭼﻨﺎن ﻛﮫ ﺧﻮاﺳﺖ آﻧﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﺟﻠﻮهﮔﺮ‬
‫ﺳﺎزد‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺮدم ﺟﻮﯾﺎي داﻧﺶ ﺑﯿﻐﺮﺿﺎﻧﮫ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻔﻜﺮﺷﺎن ﻣﻘﺮون ﺑﮫ ﺻﺪق ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ اﻓﻜﺎر آﻧﺎن‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﻘﺮون ﺑﮫ ﺻﺪق ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻗﻠﻮب آﻧﺎن از ھﻮﺳﮭﺎي آﺷﻔﺘﮫ ﺷﺴﺘﮫ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﻗﻠﻮب اﯾﺸﺎن ﺷﺴﺘﮫ ﺷﻮد‪،‬‬
‫ﻧﻔﻮﺳﺸﺎن اﻧﺘﻈﺎم ﻣﻲﯾﺎﺑﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻧﻔﻮﺳﺸﺎن اﻧﺘﻈﺎم ﯾﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺧﺎﻧﻮادهھﺎﯾﺸﺎن ﺧﻮد ﺑﮫ ﺧﻮد ﻣﻨﻈﻢ ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ؛ اﯾﻦ‬
‫ھﻢ‪ ،‬ﻧﮫ ﺑﺎ وﻋﻆ ﻓﻀﯿﻠﺖ ﻣﺂﺑﺎﻧﮫ ﯾﺎ ﻣﺠﺎزات ﺷﺪﯾﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺑﺎ روﺷﻲ ﺳﺎده ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﺷﻮد – روش ﻧﻤﻮﻧﮫ‬
‫ﺑﻮدن و ﺳﺮﻣﺸﻖ ﺷﺪن‪ .‬اﮔﺮ ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﮫ اﯾﻦ ﺷﯿﻮه‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﯿﺎﻧﺠﻲ داﻧﺶ و درﺳﺘﻜﺎري و ﺑﺎ راھﻨﻤﺎﯾﻲ ﻋﻤﻠﻲ‪،‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﻨﻈﻢ ﮔﺮدد‪ ،‬ﻗﮭﺮًا ﭼﻨﺎن ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﻣﺎﯾﺔ ﻛﺸﻮرداري ﻣﻮﻓﻘﯿﺖآﻣﯿﺰ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﯾﻚ ﺑﺎر دﯾﮕﺮ در ﺟﺎﻣﻌﮫ ﭘﺪﯾﺪ آﯾﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ دوﻟﺖ از ﻋﺪاﻟﺖ و آراﻣﺶ داﺧﻠﻲ ﺑﮭﺮه ﺑﺮد‪ ،‬ھﻤﺔ ﻋﺎﻟﻢ ﻏﺮق ﺻﻠﺢ و ﺳﻌﺎدت ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻓﻠﺴﻔﺔ‬
‫ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس ﻣﻲﺧﻮاھﺪ اﻧﺴﺎن ﻛﺎﻣﻞ ﺑﮫ ﺑﺎر آورد و ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ اﻧﺴﺎن ددي ﺷﻜﺎري اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ‬
‫ﻓﻠﺴﻔﮫ‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺴﯿﺤﯿﺖ ھﺪﻓﻲ ﺑﺮ ﻣﻲﮔﺰﯾﻨﺪ و ﻧﺮدﺑﺎﻧﻲ ﺑﺮاي رﺳﯿﺪن ﺑﮫ آن در دﺳﺘﺮس ﻣﻲﮔﺬارد‪ ،‬ﯾﻜﻲ‬
‫از آﺛﺎر زرﯾﻦ ﻓﻠﺴﻔﮫ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -4‬ﺷﯿﻮة اﻧﺴﺎن ﺑﺮﺗﺮ‬

‫@‪h‬‬
‫ﺗﺼﻮﯾﺮي دﯾﮕﺮ از ﺧﺮدﻣﻨﺪ – ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺷﺨﺼﯿﺖ – ﻗﺎﻧﻮن زرﯾﻦ‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮ اﯾﻦ‪ ،‬ﺧﺮد در ﺧﺎﻧﮫ آﻏﺎز ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬و ﺑﻨﯿﺎد ﺟﺎﻣﻌﮫ ﻓﺮدي اﺳﺖ ﻣﻨﻈﻢ در ﺧﺎﻧﻮادهاي ﻣﻨﻈﻢ‪ .‬ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس‬
‫ﺑﺎ ﮔﻮﺗﮫ ھﻤﺪاﺳﺘﺎن اﺳﺖ ﻛﮫ ﺗﻜﺎﻣﻞ ﻧﻔﺲ ﺑﻨﯿﺎد ﺗﻜﺎﻣﻞ ﺟﺎﻣﻌﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻮن ﺗﺴﮫﻟﻮ ﭘﺮﺳﯿﺪ ﻛﮫ »اﻧﺴﺎن ﺑﺮﺗﺮ‬
‫‪are‬‬

‫ﭼﮕﻮﻧﮫ ﭘﺪﯾﺪ آﻣﺪ«‪ ،‬ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس ﭘﺎﺳﺦ داد »از ﻃﺮﯾﻖ ﭘﺮورش ﻧﻔﺲ ﺑﺎ ﻣﺮاﻗﺒﺖ و ﺣﺮﻣﺖ‪ «.‬از ﺧﻼل‬
‫ﻣﻜﺎﻟﻤﺎت ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس ﻣﻲﺗﻮان ﺻﻮرت اﻧﺴﺎن آرﻣﺎﻧﻲ او – اﻧﺴﺎن ﺧﺮدﻣﻨﺪ – را‪ ،‬ﻛﮫ ﺗﺮﻛﯿﺒﻲ از ﻓﯿﻠﺴﻮف و‬
‫ﭘﺎرﺳﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺑﮫ دﺳﺖ آورد‪ .‬اﺑﺮﻣﺮد ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس ﺳﮫ ﻓﻀﯿﻠﺖ دارد ﻛﮫ‪ ،‬ﯾﻜﻲ در ﻧﻈﺮ ﺳﻘﺮاط و دﯾﮕﺮي در‬
‫ﻧﻈﺮ ﻧﯿﭽﮫ و ﺳﻮﻣﻲ در ﻧﻈﺮ ﻣﺴﯿﺢ‪ ،‬ﻓﻀﯿﻠﺖ اﻋﻼ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪ :‬ﻋﻘﻞ‪ ،‬ﺷﺠﺎﻋﺖ‪ ،‬و ﻧﯿﻜﺨﻮاھﻲ‪.‬‬
‫»اﻧﺴﺎن ﺑﺮﺗﺮ ﻧﮕﺮان اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺒﺎدا ﺑﮫ ﺣﻘﯿﻘﺖ واﺻﻞ ﻧﺸﻮد‪ .‬از ﻓﻘﺮ ﺑﺎﻛﻲ ﻧﺪارد‪ … .‬ﺻﺎدق و ﺑﯿﻐﺮض‬
‫‪set‬‬

‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﮫ ﺗﺒﻌﯿﺾ ﻛﺎر‪ … .‬ھﺸﯿﺎر اﺳﺖ ﻛﮫ‪ ،‬در آﻧﭽﮫ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪،‬‬

‫داﻧﺶ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ھﻤﭽﻨﺎﻧﻜﮫ ﻋﻘﻞ دارد‪ ،‬ﻣﻨﺶ ﻧﯿﺰ دارد‪ «.‬ﭼﻮن ﺳﺠﺎﯾﺎ از ﻋﻤﻞ ﭘﯿﺸﻲ ﮔﯿﺮﻧﺪ‪،‬ﺳﺎدﮔﻲ روﺳﺘﺎﯾﻲ‬
‫روي ﻣﻲﻧﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬ﭼﻮن ﻋﻤﻞ ﭼﯿﺮهﺗﺮ از ﺳﺠﺎﯾﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آداب و اﻃﻮار ﻣﻨﺸﯿﺎن دﺳﺖ ﻣﻲدھﺪ‪ ،‬و ﭼﻮن ﻋﻤﻞ و‬
‫ﺳﺠﺎﯾﺎ ﺑﮫ ﺗﺴﺎوي ﺑﯿﺎﻣﯿﺰﻧﺪ‪ ،‬آﻧﮕﺎه اﻧﺴﺎﻧﻲ در ﻛﻤﺎل ﻓﻀﯿﻠﺖ ﺑﮫ ﺑﺎر ﻣﻲآﯾﺪ‪ .‬ھﻮﺷﻤﻨﺪ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻋﻘﻠﺶ ﺑﺮ‬
‫‪an‬‬

‫ﭘﺎﯾﺔ ﺣﻮادث ﺟﮭﺎن ﻣﺤﺴﻮس اﺳﺘﻮار ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺷﺎﻟﻮدة ﻣﻨﺶ‪ ،‬ﺻﺪاﻗﺖ اﺳﺖ‪» .‬آﯾﺎ ﺗﻨﮭﺎ ﺻﺪاﻗﺖ ﻛﺎﻣﻞ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ اﻧﺴﺎن ﺑﺮﺗﺮ را ﻣﻤﺘﺎز ﻣﻲﻛﻨﺪ؟« ﭼﻨﯿﻦ‬
‫اﻧﺴﺎﻧﻲ »ﭘﯿﺶ از ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ‪ ،‬ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ و‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﺑﮫ ﻣﻘﺘﻀﺎي ﻋﻤﻞ ﺧﻮد‪ ،‬ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» «.‬زﻧﺪﮔﻲ‬
‫‪pym‬‬

‫اﻧﺴﺎن ﺑﺮﺗﺮ ﺑﮫ ﻛﺎر ﺗﯿﺮاﻧﺪازان ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ :‬وﻗﺘﻲ ﻛﮫ ﺗﯿﺮ ﺑﮫ آﻣﺎج اﺻﺎﺑﺖ ﻧﻜﻨﺪ‪ ،‬ﺗﯿﺮاﻧﺪاز ﻋﻠﺖ را در ﺧﻮد‬
‫ﻣﻲﺟﻮﯾﺪ‪» «.‬آﻧﭽﮫ اﻧﺴﺎن ﺑﺮﺗﺮ ﻣﻲﺟﻮﯾﺪ‪ ،‬در ﺧﻮد اوﺳﺖ و آﻧﭽﮫ اﻧﺴﺎن ﭘﺴﺖ ﻣﻲﺟﻮﯾﺪ‪ ،‬در دﯾﮕﺮان اﺳﺖ‪.‬‬
‫… اﻧﺴﺎن ﺑﺮﺗﺮ از درﯾﺎﻓﺖ ﻧﯿﺎز ﺧﻮد ﺑﮫ ﻗﺪرت ﭘﺮﯾﺸﺎن ﻣﻲﺷﻮد‪ …،‬ﻧﮫ از ﮔﻤﻨﺎﻣﻲ ﺧﻮد ﻧﺰد ﻣﺮدﻣﺎن‪ «.‬و‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺑﺎ اﯾﻦ وﺻﻒ »ﻣﺘﻨﻔﺮ اﺳﺖ ﻛﮫ ﭘﺲ از ﻣﺮگ ﻧﺎﻣﻲ از او ﻧﻤﺎﻧﺪ‪ «.‬اﻧﺪك ﮔﻔﺘﺎر و ﺑﺴﯿﺎر ﻛﺮدار اﺳﺖ‪… .‬‬
‫ﺑﻨﺪرت ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪ ،‬و ﭼﻮن ﺳﺨﻦ ﮔﻮﯾﺪ‪ ،‬ﺟﺎن ﻛﻼم را ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ‪ … .‬آﻧﭽﮫ اﻧﺴﺎن ﺑﺮﺗﺮ را از دﯾﮕﺮان‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﺮدار اوﺳﺖ‪ ،‬ﻛﮫ دﯾﮕﺮان ادراك آن ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ‪ «.‬در ﮔﻔﺘﺎر و ﻛﺮدار ﻣﯿﺎﻧﮫرو و ﻣﻌﺘﺪل‬

‫‪.co‬‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬و در ھﯿﭻ ﻛﺎري از راه اﻋﺘﺪال اﻧﺤﺮاف ﻧﻤﻲﺟﻮﯾﺪ‪ «.‬ﭼﯿﺰھﺎﯾﻲ ﻛﮫ در اﻧﺴﺎن ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﯿﺸﻤﺎر‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬و ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﺧﻮاﺳﺘﮫھﺎ و ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﮫھﺎي او ﺗﺤﺖ اﻧﺘﻈﺎم ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﭼﯿﺰھﺎ‪ ،‬ھﻤﭽﻨﺎﻧﻜﮫ از ﺑﺮاﺑﺮ او‬
‫ﻣﻲﮔﺬرﻧﺪ‪ ،‬او را ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﺧﻮد در ﻣﻲآورﻧﺪ‪» .‬اﻧﺴﺎن ﺑﺮﺗﺮ ﭼﻨﺎن ﺗﻜﺎﭘﻮ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ راه او در ھﻤﺔ ﻧﺴﻠﮭﺎ‬
‫راھﻲ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎن رﻓﺘﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ رﻓﺘﺎرش در ھﻤﺔ ﻧﺴﻠﮭﺎ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻛﻠﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﺳﺨﻦ‬
‫ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ﻛﮫ ﺳﺨﻨﺶ در ھﻤﺔ ﻧﺴﻠﮭﺎ ھﻨﺠﺎري ﻛﻠﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ «.‬ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس‪ ،‬ﭼﮭﺎر ﻗﺮن ﭘﯿﺶ از ھﯿﻜﻞ و ﭘﻨﺞ ﻗﺮن‬

‫‪oo‬‬
‫ﻗﺒﻞ از ﻋﯿﺴﻲ‪« ،‬ﻗﺎﻧﻮن زرﯾﻦ« را ﻣﻲﭘﺬﯾﺮد‪ :‬ﭼﻮﻧﮓ ﻛﻮﻧﮓ درﺑﺎرة ﻓﻀﯿﻠﺖ ﻛﺎﻣﻞ ﺳﺆال ﻛﺮد‪ .‬اﺳﺘﺎد‬
‫ﮔﻔﺖ‪ …» :‬آﻧﭽﮫ ﺑﮫ ﺧﻮد ﻧﻤﻲﭘﺴﻨﺪي ﺑﮫ دﯾﮕﺮان ﻣﭙﺴﻨﺪ‪ «.‬در آﺛﺎر ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس اﯾﻦ اﺻﻞ ﻛﺮارًا ﺑﮫ ﺻﻮرت‬
‫ﻣﻨﻔﻲ‪ ،‬و ﯾﻚ ﺑﺎر ﺑﺎ ﯾﻚ ﻛﻠﻤﺔ ﻣﺮﻛﺐ‪ ،‬ﺑﯿﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪ :‬ﺗﺴﮫﻛﻮﻧﮓ ﭘﺮﺳﯿﺪ‪» :‬آﯾﺎ ﯾﻚ ﻣﻔﮭﻮم واﺣﺪ وﺟﻮد دارد‬
‫ﻛﮫ ﺑﺘﻮاﻧﺪ در ﺳﺮاﺳﺮ ﻋﻤﺮ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮن ﻋﻤﻞ ﻣﺤﺴﻮب ﺷﻮد؟« اﺳﺘﺎد ﮔﻔﺖ‪» :‬آﯾﺎ اﯾﻦ ﻛﻠﻤﮫ‪ ،‬ﻣﻌﺎﻣﻠﺔ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ‬

‫‪yah‬‬
‫ﻧﯿﺴﺖ؟« ﺑﺎ اﯾﻨﮭﻤﮫ‪ ،‬ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس ﻣﺎﯾﻞ ﻧﺒﻮد ﻛﮫ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻻﺋﻮﺗﺰه ﺑﺪي را ﺑﺎ ﻧﯿﻜﻲ ﭘﺎﺳﺦ دھﺪ‪ ،‬ﭼﮫ ﻣﻲﮔﻮﯾﻲ؟«‬
‫ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس ﺑﺎ ﺧﺸﻮﻧﺘﻲ ﺑﯿﺶ از ﺧﺸﻮﻧﺖ ﻣﺘﻌﺎرف ﺧﻮد ﮔﻔﺖ‪» :‬در آن ﺻﻮرت ﻣﮭﺮﺑﺎﻧﻲ را ﭼﮫ ﺟﻮاب‬
‫ﻣﻲدھﻲ؟ آزار را ﺑﺎ ﻋﺪاﻟﺖ ﺟﻮاب ده‪ ،‬و ﻣﮭﺮﺑﺎﻧﻲ را ﺑﺎ ﻣﮭﺮﺑﺎﻧﻲ‪«.‬‬

‫اﻗﺘﻀﺎي ﻣﻨﺶ اﻧﺴﺎن ﺑﺮﺗﺮ ھﻤﺪردي ﺳﺮﺷﺎر اﺳﺖ ﺑﺎ ھﻤﺔ اﻧﺴﺎﻧﮭﺎ‪ .‬از ﻣﺸﺎھﺪة اﻣﺘﯿﺎزات دﯾﮕﺮان‬

‫ﺑﮫ ﺧﺸﻢ ﻧﻤﻲاﻓﺘﺪ‪ .‬ھﺮ ﮔﺎه ﮔﺮاﻧﻤﺎﯾﮕﺎن را ﺑﯿﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﻓﻜﺮ آن ﻣﻲاﻓﺘﺪ ﻛﮫ ﺑﺎ آﻧﺎن ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﻮد‪ .‬ھﺮ ﮔﺎه‬
‫@‪h‬‬
‫ﻓﺮوﻣﺎﯾﮕﺎن را ﺑﯿﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮫ درون ﺧﻮد ﻣﻲﻧﮕﺮد و ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ را ﻣﻮرد رﺳﯿﺪﮔﻲ ﻗﺮار ﻣﻲدھﺪ‪ .‬زﯾﺮا ﻛﻤﺘﺮ‬
‫ﺧﻄﺎﯾﻲ در ھﻤﺴﺎﯾﮕﺎن ﻣﺎ ھﺴﺖ ﻛﮫ ﻣﺎ از آن ﺳﮭﻤﻲ ﻧﺒﺮده ﺑﺎﺷﯿﻢ‪ .‬ﺑﮫ اھﺎﻧﺖ و ﺗﮭﻤﺖ وﻗﻌﻲ ﻧﻤﻲﻧﮭﺪ‪ .‬ﺑﮫ‬
‫ھﻤﺴﺎﯾﮕﺎن رأﻓﺖ و ادب ﻣﻲورزد‪ ،‬وﻟﻲ زﺑﺎن ﺑﮫ ﺳﺘﺎﯾﺶ ﻧﺎروا ﻧﻤﻲﮔﺸﺎﯾﺪ‪ .‬ﻓﺮودﺳﺘﺎن را ﺧﻮار ﻧﻤﻲدارد و‬
‫ﺑﮫ ﺟﻠﺐ ﻧﻈﺮ ﻓﺮادﺳﺘﺎن ﺑﺮ ﻧﻤﻲﺧﯿﺰد‪ .‬ﺑﮫ وﻗﺎر ﺳﻠﻮك ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﻛﺴﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ وﻗﺎر ﻣﺮدم را ﭘﺬﯾﺮا ﻧﺸﻮد‪،‬‬
‫ﻧﺰد آﻧﺎن ارﺟﻲ ﻧﻤﻲﯾﺎﺑﺪ‪ .‬در ﮔﻔﺘﺎر‪ ،‬ﻣﻼﯾﻢ‪ ،‬و در رﻓﺘﺎر‪ ،‬ﺻﺪﯾﻖ اﺳﺖ‪ .‬از ﺗﻨﺪﮔﻮﯾﻲ و ﭼﺮﺑﺰﺑﺎﻧﻲ‬
‫ﻣﻲﭘﺮھﯿﺰد‪ .‬ﻛﻮﺷﺎ و ﺟﺪي اﺳﺖ‪ ،‬زﯾﺮا ﻛﺎر ﺑﺴﯿﺎر در ﭘﯿﺶ دارد‪ -‬و ھﻤﯿﻦ راز وﻗﺎر ﺳﺎدة اوﺳﺖ‪ .‬ﺣﺘﻲ‬
‫‪are‬‬

‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ دﻣﺴﺎزان ﺧﻮد ﻣﺆدب اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ھﻤﮫ‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﻮد‪ ،‬اﻧﺪازه ﻧﮕﺎه ﻣﻲدارد‪.‬‬
‫ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس ﻣﺸﺨﺼﺎت اﻧﺴﺎن ﺑﺮﺗﺮ را‪ -‬ﻛﮫ ﺳﺨﺖ ﺑﮫ »اﻧﺴﺎن ﺑﺰرگ اﻧﺪﯾﺸﺔ« ارﺳﻄﻮ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ -‬ﭼﻨﯿﻦ‬
‫ﺧﻼﺻﮫ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬

‫اﻧﺴﺎن ﺑﺮﺗﺮ ﻧﮫ ﭼﯿﺰ دارد ﻛﮫ در ﺧﻮر ﺗﺄﻣﻞ ﻋﻤﯿﻖ اﺳﺖ‪ .‬ھﻨﮕﺎم ﺑﮫ ﻛﺎرﺑﺮدن ﭼﺸﻤﺎﻧﺶ‪ ،‬ﻣﻲﻛﻮﺷﺪ ﺗﺎ درﺳﺖ‬
‫‪set‬‬

‫ﺑﺒﯿﻨﺪ‪ … .‬ﻣﺸﺘﺎق اﺳﺖ ﻛﮫ رأﻓﺖ در ﺳﯿﻤﺎﯾﺶ ﺟﻠﻮه ﻛﻨﺪ‪ .‬در ﻣﻌﺎﺷﺮت‪ ،‬ﻣﻲﻛﻮﺷﺪ ﺗﺎ ﭘﺎس ﺣﺮﻣﺖ دﯾﮕﺮان‬
‫ﺑﺪارد‪ .‬در ﺗﻜﻠﻢ‪ ،‬ﻣﻲﻛﻮﺷﺪ ﺗﺎ ﺻﺪﯾﻖ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻛﺎرش‪ ،‬ﻣﻲﻛﻮﺷﺪ ﺗﺎ دﻗﺘﻲ ﻣﺆدﺑﺎﻧﮫ ﻣﺒﺬول دارد‪ .‬در ﻣﻮرد‬
‫آﻧﭽﮫ ﺷﻚ دارد‪ ،‬ﻣﻲﻛﻮﺷﺪ ﺗﺎ از دﯾﮕﺮان ﺑﭙﺮﺳﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﮫ ﺧﺸﻤﮕﯿﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﮫ ﻋﻮاﻗﺐ ﺧﺸﻢ ﺧﻮد ﻣﻲاﻧﺪﯾﺸﺪ‪.‬‬
‫وﻗﺘﻲ ﻛﮫ ﻣﻨﻔﻌﺘﻲ در ﭘﯿﺶ دارد‪ ،‬از ﺗﻘﻮا ﻏﺎﻓﻞ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫‪ -5‬ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس‬
‫ﺣﻖ ﺣﺎﻛﻤﯿﺖ ﻣﺮدم‪ -‬ﺣﻜﻮﻣﺖ از روي ﺳﺮﻣﺸﻖ‪ -‬ﻋﺪم ﺗﻤﺮﻛﺰ ﺛﺮوت‪ -‬ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ و آداب‪ -‬ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ و‬
‫‪pym‬‬

‫اﻧﻘﻼب‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس‪ ،‬ھﯿﭻ ﻛﺲ‪ ،‬ﺟﺰ ﻣﺮداﻧﻲ اﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ‪ ،‬ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻧﻈﺎم ﺧﺎﻧﻮاده را ﺑﺎز ﮔﺮداﻧﺪ و دوﻟﺖ را‬
‫ﺑﮫ راه ﺻﻼح اﻧﺪازد‪ .‬ﺟﺎﻣﻌﮫ ﺑﺮ ﻓﺮﻣﺎن ﺑﺮدن ﻛﻮدﻛﺎن از ﭘﺪران و ﻣﺎدران‪ ،‬و اﻃﺎﻋﺖ زن از ﺷﻮھﺮ ﻗﺎﺋﻢ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬و ﭼﻮن از اﯾﻨﮭﺎ ﻧﺸﺎﻧﻲ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ھﺮج و ﻣﺮج ﻓﺮا ﻣﻲآﯾﺪ‪ .‬ﺗﻨﮭﺎ ﯾﻚ اﻣﺮ از اﯾﻦ ﻗﺎﻧﻮن اﻃﺎﻋﺖ ﺑﺮﺗﺮ‬

‫‪.co‬‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬و آن ﻗﺎﻧﻮن اﺧﻼق اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮزﻧﺪ »ﭼﻮن ﺑﮫ ﺧﺪﻣﺖ واﻟﺪﯾﻦ ﺑﺮﺧﯿﺰد‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ آﻧﺎن را ﺑﺤﻖ ﻧﻜﻮھﺶ‬
‫ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺂراﻣﻲ‪ .‬ﭼﻮن درﯾﺎﺑﺪ ﻛﮫ آن را ﺑﮫ ﻗﺒﻮل اﻧﺪرز او رﻏﺒﺘﻲ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺮ ﺷﺪت ﺗﻜﺮﯾﻢ ﻣﻲاﻓﺰاﯾﺪ‪ ،‬وﻟﻲ‬
‫از ﻗﺼﺪ ﺧﻮد ﭼﺸﻢ ﻧﻤﻲﭘﻮﺷﺪ‪… .‬‬

‫ھﺮﮔﺎه ﻓﺮﻣﺎن ﭘﺪر ﯾﺎ اﻣﯿﺮ ﻧﺎﺻﻮاب ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﻓﺮزﻧﺪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﭘﺪر ﺧﻮد اﯾﺴﺘﺎدﮔﻲ ورزد‪ ،‬و وزﯾﺮ در‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺧﺪاوﻧﺪﮔﺎر ﺧﻮﯾﺶ ﺑﺎﯾﺴﺘﺪ‪ «.‬اﯾﻦ ﺳﺨﻦ را ﻣﻲﺗﻮان ﯾﻜﻲ از ﭘﺎﯾﮫھﺎي ﻧﻈﺮ ﻣﻨﺴﯿﻮس داﻧﺴﺖ ﻛﮫ‬
‫ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪ :‬اﻧﻘﻼب ﺣﻘﻲ اﻻھﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻣﺮدم داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس را ﻧﻤﻲﺗﻮان اﻧﻘﻼﺑﻲ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر آورد‪ .‬وي اﺣﺘﻤﺎﻻ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺂﺳﺎﻧﻲ ﺑﭙﺬﯾﺮد ﻛﮫ ﺧﻮن ﺳﻼﻃﯿﻦ‬
‫ﺑﺎ ﺧﻮن ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﺑﺮ آﻧﺎن ﻣﻲﺷﻮرﻧﺪ و ﺟﺎﯾﺸﺎن را ﻣﻲﮔﯿﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻓﺮﻗﻲ ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ وﺻﻒ‪ ،‬در ﻛﺘﺎب‬

‫‪yah‬‬
‫ﭼﻜﺎﻣﮫھﺎ ﺑﺎ ﺷﮭﺎﻣﺖ ﻛﺎﻓﻲ ﻧﻮﺷﺖ‪» :‬ﭘﯿﺶ از آﻧﻜﮫ ﺳﻼﻃﯿﻦ [ دودﻣﺎن] ﺷﺎﻧﮓ از دل ﻣﺮدم ﺑﺮوﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻘﺮب‬
‫ﺧﺪا ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬از ﺧﺎﻧﺪان ﺷﺎﻧﮓ ﻋﺒﺮت ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ‪ .‬ﻣﺸﯿﺖ ﺑﺰرگ‬

‫ﺻﺮﻓﺎً ﺛﺎﺑﺖ ﻧﻤﻲﻣﺎﻧﺪ‪» .‬ﻛﺎﻧﻮن ﻣﺴﻠﻢ و واﻗﻌﻲ ﺣﺎﻛﻤﯿﺖ ﺳﯿﺎﺳﻲ‪ ،‬ﻣﺮدﻣﻨﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ھﺮ ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ ﻛﮫ از اﻋﺘﻤﺎد‬
‫آﻧﺎن ﺑﻲﺑﮭﺮه ﺷﻮد‪ ،‬دﯾﺮ ﯾﺎ زود ﺳﻘﻮط ﻣﻲﻛﻨﺪ‪«.‬‬
‫@‪h‬‬
‫ﺗﺴﮫﻛﻮﻧﮓ درﺑﺎرة ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺳﺆال ﻛﺮد‪ .‬اﺳﺘﺎد ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻟﻮازم ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺳﮫ ﭼﯿﺰﻧﺪ‪ :‬ﺑﺎﯾﺪ ﺧﻮراك و وﺳﺎﯾﻞ‬
‫ﺟﻨﮕﻲ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﺮدم ﺑﮫ ﺣﺎﻛﻢ ﺧﻮد اﻋﺘﻤﺎد داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ «.‬ﺗﺴﮫﻛﻮﻧﮓ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﮔﺮ ﺗﺮك ﯾﻜﻲ از اﯾﻦ‬
‫ﺳﮫ ﺿﺮورت ﯾﺎﺑﺪ‪ ،‬ﻛﺪام را ﺑﺎﯾﺪ در اﺑﺘﺪا رھﺎ ﻛﺮد؟« اﺳﺘﺎد ﮔﻔﺖ‪» :‬وﺳﺎﯾﻞ ﺟﻨﮕﻲ‪ «.‬ﺗﺴﮫﻛﻮﻧﮓ ﺑﺎز‬
‫ﭘﺮﺳﯿﺪ‪» :‬اﮔﺮ ﺗﺮك ﯾﻜﻲ از آن دو ﺿﺮورت دﯾﮕﺮ ﻻزم آﯾﺪ‪ ،‬ﻛﺪام را ﺑﺎﯾﺪ ﻛﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺖ؟« اﺳﺘﺎد ﭘﺎﺳﺦ داد‪:‬‬
‫»ﺧﻮراك را ﻛﻨﺎر ﮔﺬار‪ .‬از دﯾﺮﮔﺎه ﻣﺮگ ﻧﺼﯿﺐ آدﻣﯿﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ؛ اﻣﺎ اﮔﺮ ﻣﺮدم ﺑﮫ ﺣﻜﺎم ﺧﻮد اﯾﻤﺎن‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬دوﻟﺖ را ﻗﻮاﻣﻲ ﻧﯿﺴﺖ‪«.‬‬
‫‪are‬‬

‫ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﻧﮕﺮش ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس‪ ،‬ﺷﺎﻟﻮدة ﺣﻜﻮﻣﺖ‪ ،‬ھﻤﺎﻧﻨﺪ ﺑﻨﯿﺎد ﻣﻨﺶ اﻧﺴﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺻﺪاﻗﺖ و اﺧﻼص اﺳﺖ‪ .‬از اﯾﻦ‬
‫رو ﺣﻜﻤﺮان ﻧﯿﻜﻮ ﺳﺮﻣﺸﻘﻲ اﺳﺖ ﺑﺮاي ﻣﺮدم‪ .‬ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺎﯾﺪ ﻧﻤﻮﻧﺔ ﻋﺎﻟﻲ ﺳﻠﻮك ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﻣﺮدم ﻧﯿﺰ‪ ،‬از راه‬
‫ﺗﻘﻠﯿﺪ‪ ،‬ﺑﮫ رﻓﺘﺎر ﺻﻮاب ﻛﺸﺎﻧﯿﺪه ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫ﻛﻲﻛﺎﻧﮓ درﺑﺎرة ﺣﻜﻮﻣﺖ از ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس ﭼﻨﯿﻦ ﭘﺮﺳﯿﺪه‪» :‬ﭼﮫ ﻣﻲﮔﻮﯾﻲ در ﺑﺎب ﻛﺸﺘﻦ ﻣﺮدم ﻛﮋآھﻨﮓ‪،‬‬
‫ﻣﺤﺾ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻣﺮدم راﺳﺘﺮو؟«ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس ﭘﺎﺳﺦ داد‪» :‬در راﻧﺪن اﻣﻮر ﺣﻜﻮﻣﺖ‪ ،‬ﭼﺮا ﺑﺎﯾﺪ دﺳﺖ ﺑﮫ‬
‫ﻛﺸﺘﻦ زﻧﻲ؟ ھﻮﺳﮭﺎي ﺧﻮد را ﺑﮫ آﻧﭽﮫ ﺧﯿﺮ اﺳﺖ ﻣﺨﺘﺺ ﻛﻦ ﺗﺎ ﻣﺮدم ﻧﯿﻜﻮ ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬راﺑﻄﺔ ﻣﮭﺘﺮان و‬
‫ﻛﮭﺘﺮان ھﻤﭽﻮن راﺑﻄﺔ ﺑﺎدو ﻋﻠﻒ اﺳﺖ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﮫ ﺑﺎد ﺑﺮ ﻋﻠﻒ ﻣﻲوزد‪ ،‬ﻋﻠﻒ ﺑﺎﯾﺪ در ﺑﺮاﺑﺮ آن ﺧﻢ‬
‫ﺷﻮد… ﻛﺴﻲ ﻛﮫ ﺑﺎ ﺗﻘﻮا ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﺳﺘﺎرة ﻗﻄﺒﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ ﻛﮫ ﺧﻮد ﺑﺮ ﺟﺎي ﺧﻮد ﻗﺎﺋﻢ اﺳﺖ و ھﻤﺔ‬
‫‪an‬‬

‫اﺧﺘﺮان ﻓﺮاﺳﻮي آن ﻣﻲﮔﺮاﯾﻨﺪ‪ «.‬ﻛﻲ ﻛﺎﻧﮓ ﭘﺮﺳﯿﺪ ﻛﮫ ﭼﮕﻮﻧﮫ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺮدم را ﺑﺮاﻧﮕﯿﺨﺖ ﺗﺎ ﺣﺎﻛﻢ ﺧﻮد را‬
‫ﮔﺮاﻣﻲ دارﻧﺪ و ﺑﮫ او وﻓﺎدار ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺑﮫ ﺗﻘﻮا روي آورﻧﺪ‪ .‬اﺳﺘﺎد ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ وﻗﺮ و ﻣﺘﺎﻧﺖ ﺑﺮ‬
‫ﻣﺮدم ﺳﻠﻄﮫ ورزد‪ .‬آﻧﮕﺎه ﺑﺮ او ﺣﺮﻣﺖ ﺧﻮاھﻨﺪ ﻧﮭﺎد‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ھﺮ ﻛﺲ ﭘﺪراﻧﮫ و ﻣﺸﻔﻘﺎﻧﮫ رﻓﺘﺎر ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ او وﻓﺎدار ﺧﻮاھﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ ﻧﯿﻜﺎن را ﺑﺮﺗﺮي ﺑﺨﺸﺪ و ﻧﺎﻻﯾﻘﺎن را ﺗﻌﻠﯿﻢ دھﺪ‪ .‬آﻧﮕﺎه آﻧﺎن ﺑﺎ‬
‫‪pym‬‬

‫اﺷﺘﯿﺎق در ﭘﻲ ﻓﻀﯿﻠﺖ ﺧﻮاھﻨﺪ رﻓﺖ‪«.‬‬

 ‫‪m‬‬
‫اﯾﺠﺎد ﺳﺮﻣﺸﻖ ﺧﻮب اوﻟﯿﻦ ﺿﺮورت ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﺖ‪ ،‬و اﻧﺘﺼﺎب ﺧﻮب دوﻣﯿﻦ ﺿﺮورت‪» .‬راﺳﺘﺮو را‬
‫ﺑﮫ ﻛﺎر ﮔﻤﺎر و ﻛﺠﺮو را ﻛﻨﺎر ﮔﺬار‪ .‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺷﯿﻮه‪ ،‬ﻛﺞ را ﻣﻲﺗﻮان راﺳﺖ ﻛﺮد‪ «.‬در ﻛﺘﺎب آﯾﯿﻦ ﻣﯿﺎﻧﮫروي‬
‫آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﮔﺮداﻧﺪن ﺣﻜﻮﻣﺖ واﺑﺴﺘﮫ ﺑﮫ [اﻧﺘﺨﺎب] ﻣﺮدان ]ﺷﺎﯾﺴﺘﮫ[ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﯿﻦ ﻣﺮدان را ﺑﺎﯾﺪ در ﭘﺮﺗﻮ‬

‫‪.co‬‬
‫ﻣﻨﺶ ﺷﺨﺺ [ﺣﺎﻛﻢ] ﺑﮫ ﺑﺎر آورد‪ «.‬آﯾﺎ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﺮدان را ﺗﻮان آن ھﺴﺖ ﻛﮫ دوﻟﺖ را ﭘﺎك ﻛﻨﺪ و ﻣﺮدم‬
‫را ﺑﮫ ﺗﻤﺪن واﻻﺗﺮي ﻛﺸﺎﻧﺪ؟ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﺮدان ﺑﺮﺗﺮ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻧﯿﻞ ﺑﮫ اﯾﻦ ھﺪﻓﮭﺎ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ دﺳﺖ ﻛﻢ در ﻃﻲ ﯾﻚ‬
‫ﻧﺴﻞ از ﭘﺎرهاي ﻛﺎرھﺎ ﺧﻮدداري ورزد و‪ ،‬ﺑﺮﻋﻜﺲ‪ ،‬دﺳﺖ ﺑﮫ ﭘﺎرهاي ﻛﺎرھﺎ زﻧﺪ‪ :‬ﻣﺮدان ﺑﺮﺗﺮ ﺑﺎﯾﺪ‪ ،‬ﺗﺎ‬
‫ﻣﺮز اﻣﻜﺎن‪ ،‬از واﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﮫ ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﺎن دوري ﮔﯿﺮﻧﺪ و دوﻟﺖ ﺧﻮد را از دﺳﺘﺎوردھﺎي ﺧﺎرﺟﻲ ﻣﺴﺘﻘﻞ‬
‫ﮔﺮداﻧﻨﺪ ﻛﮫ ھﺮﮔﺰ ﺑﺮاي آن دﺳﺘﺎوردھﺎ ﺑﮫ ﺟﻨﮓ وﺳﻮﺳﮫ ﻧﺸﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ از ﺗﺠﻤﻞ درﺑﺎرھﺎ ﺑﻜﺎھﻨﺪ و ﺧﻮاﺳﺘﺎر‬

‫‪oo‬‬
‫ﺑﺴﻂ داﻣﻨﺔ ﺗﻮزﯾﻊ ﺛﺮوت ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬زﯾﺮا »ﺗﻤﺮﻛﺰ ﺛﺮوت ﻋﺎﻣﻞ ﭘﺮاﻛﻨﺪن ﻣﺮدم اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻲ ﭘﺮاﻛﻨﺪن ﺛﺮوت‬

‫ﺑﮕﺴﺘﺮﻧﺪ‪ ،‬زﯾﺮا »ﺑﺮاﺛﺮ ﺗﻌﺎﻟﯿﻢ‪ ،‬ﺗﻤﺎﯾﺰ ﻃﺒﻘﺎت از ﻣﯿﺎن ﻣﻲرود‪ «.‬ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺮدم ﻣﺘﻮﺳﻂاﻟﻔﻜﺮ را از آﻣﻮﺧﺘﻦ‬
‫درﺳﮭﺎي ﻋﺎﻟﻲ ﻣﻤﻨﻮع داﺷﺖ‪ ،‬وﻟﻲ ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ را ﺑﮫ ھﻤﮕﺎن آﻣﻮﺧﺖ‪» .‬ﭼﻮن ﻛﺴﻲ ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ را درﺳﺖ ﻓﺮا‬

‫‪yah‬‬
‫ﮔﯿﺮد و دل و ﺟﺎن ﺧﻮد را ﺑﺎ آن ھﻤﻨﻮا ﺳﺎزد‪ ،‬ﺑﺴﮭﻮﻟﺖ ﺑﺮ ﻗﻠﺐ ﭘﺮﺧﻠﻮص و آرام و ﺳﺎﻟﻢ و ﻃﺒﯿﻌﻲ دﺳﺖ‬
‫ﻣﻲﯾﺎﺑﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ ﺑﺮﻛﺖ آن ﺑﮫ ﺳﺮور ﻣﻲرﺳﺪ… ﺑﮭﺘﺮﯾﻦ راه اﺻﻼح آداب اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ… ﺑﮫ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ‬
‫ﻣﻤﻠﻜﺖ ﺗﻮﺟﮫ ﺷﻮد‪ ….‬ھﯿﭻ ﻛﺲ ﻧﺒﺎﯾﺪ آداب و ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ را دﻣﻲ از ﻧﻈﺮ دور دارد‪ … .‬ﻧﯿﻜﺨﻮاھﻲ ﻗﺮن‬
‫ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ‪ ،‬و ﭘﺮھﯿﺰﮔﺎري ﻣﻼزم آداب ﻧﯿﻜﻮﺳﺖ‪«.‬‬

‫ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮫ آداب ﻧﯿﻜﻮ ﻋﻨﺎﯾﺖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ آداب ﺑﮫ ﺗﺒﺎھﻲ اﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻠﺖ ھﻢ راه ﺗﺒﺎھﻲ‬
‫ﻣﻲﺳﭙﺮد‪ .‬آﯾﯿﻦ ﻣﺮدﻣﺪاري وﺟﻮه ﺑﯿﺮوﻧﻲ ﻣﻨﺶ را ﻗﻮام ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ‪ ،‬و ﺷﺨﺼﯿﺖ را از ﻟﻄﻒ رﻓﺘﺎر‬
‫@‪h‬‬
‫ﺑﺰرﮔﻤﺮدان ﺑﮭﺮهور ﻣﻲﮔﺮداﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ ھﻤﺎن ﻣﻲﺷﻮﯾﻢ ﻛﮫ ﻣﻲﻛﻨﯿﻢ‪ .‬در ﻋﺮﺻﺔ ﺳﯿﺎﺳﺖ‪» ،‬آﯾﯿﻦ ﻣﺮدﻣﺪادي‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺮدم ھﻤﭽﻮن ﺳﺪي اﺳﺖ در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻓﺮاطﻛﺎرﯾﮭﺎي ﺷﯿﻄﺎﻧﻲ« و »ﻛﺴﻲ ﻛﮫ ﺧﺎﻛﺮﯾﺰ و ﺑﻨﺪ ﻛﮭﻦ‬
‫]رود[ را ﺑﯿﮭﻮده اﻧﮕﺎرد و از ﻣﯿﺎن ﺑﺮدارد‪ ،‬ﺑﯿﮕﻤﺎن از آﻓﺎت ﻃﻐﯿﺎن آب ﻣﺼﻮن ﻧﺨﻮاھﺪ ﻣﺎﻧﺪ‪ «.‬ﭼﻨﺎن‬
‫ﻣﻲﻧﻤﺎﯾﺪ ﻛﮫ اﯾﻦ ﺳﺨﻨﺎن اﺳﺘﺎد ﺧﺸﻤﮕﯿﻦ ھﻨﻮز ھﻢ در ﮔﻮﺷﮭﺎ ﻃﻨﯿﻦ ﻣﻲاﻓﻜﻨﺪ‪ -‬ﺳﺨﻨﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﮔﺮﭼﮫ روزﮔﺎري‬
‫ﺑﺮ ﺳﻨﮓ ﻛﻨﺪه ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎز ﺑﺮ اﺛﺮ اﻧﻘﻼب از ﺣﺮﻣﺖ اﻓﺘﺎدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪are‬‬

‫ﺑﺎ اﯾﻨﮭﻤﮫ‪ ،‬ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس ﻧﯿﺰ ﺑﺮاي ﺧﻮد ﻧﺎﻛﺠﺎآﺑﺎد و رؤﯾﺎھﺎي ﺷﯿﺮﯾﻦ داﺷﺖ‪ ،‬و از اﯾﻦ رو ﺑﺎ ﺑﺮﺧﻲ ﻛﺴﺎن‬
‫ﻛﮫ ﺳﻠﻄﻨﺖ آن ﻋﺼﺮ را از ﻓﯿﻀﺎن »ﻣﺸﯿﺖ ﺑﺰرگ« و »ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﻲ ﺧﺪا« ﺑﻲﻧﺼﯿﺐ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ و‪ ،‬ﺑﮫ اﻣﯿﺪ‬
‫ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺑﮭﺘﺮ‪ ،‬در اﻧﮭﺪام ﻧﻈﺎم ﻣﻮﺟﻮد ﻣﻲﻛﻮﺷﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬ھﻤﺪاﺳﺘﺎن ﺷﺪ‪ .‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺑﮫ ﺻﻮرت ﯾﻚ ﺗﻦ‬
‫ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺖ درآﻣﺪ و ﺑﮫ ﻣﺮغ ﺧﯿﺎل ﺑﺎل و ﭘﺮ داد‪:‬‬
‫‪set‬‬

‫ﭼﻮن اﺻﻞ ﺑﺰرگ ھﻤﺎﻧﻨﺪي ﺑﺰرگ اﺳﺘﯿﻼ ﯾﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﮭﺎن ﺑﮫ ﺻﻮرت ﯾﻚ ﺟﻤﮭﻮري درآﯾﺪ؛ ﻣﺮدان‬
‫ﺑﺎاﺳﺘﻌﺪاد و ﻓﻀﯿﻠﺖ و ﻟﯿﺎﻗﺖ را ﺑﺮﮔﺰﯾﻨﻨﺪ؛ ﺻﺎدﻗﺎﻧﮫ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﻮاﻓﻖ‪ ،‬ﮔﻔﺘﮕﻮ ﻛﻨﻨﺪ و ﺻﻠﺢ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﭘﺪﯾﺪ‬
‫آورﻧﺪ‪ .‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺷﯿﻮه‪ ،‬ﻣﺮدم ﺗﻨﮭﺎ واﻟﺪﯾﻦ ﺧﻮد را واﻟﺪﯾﻦ ﺧﻮد ﻧﺪاﻧﻨﺪ‪ ،‬و ﺗﻨﮭﺎ ﻛﻮدﻛﺎن ﺧﻮد را ﻛﻮدﻛﺎن ﺧﻮد‬
‫ﻧﺸﻤﺮﻧﺪ‪ .‬ﺳﺎﻟﺨﻮردﮔﺎن ﺗﺎ ھﻨﮕﺎم ﻣﺮگ از وﺳﺎﯾﻞ ﻣﻌﺎش ﺑﺮﺧﻮردار ﮔﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﯿﺎﻧﺴﺎﻻن ﺑﮫ ﻛﺎر اﺷﺘﻐﺎل‬
‫ورزﻧﺪ‪ ،‬و ﺟﻮاﻧﺎن از ﻟﻮازم ﻧﺸﻮ و ﻧﻤﺎ ﺑﮭﺮهﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﯿﻮﮔﺎن و ﯾﺘﯿﻤﺎن و ﺑﯿﻔﺮزﻧﺪان و ﻋﻠﯿﻼن از ﻣﺮاﻗﺒﺖ‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﺤﺮوم ﻧﻤﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﺣﻘﻮق ھﺮ ﻣﺮد ﻣﺤﻔﻮظ‪ ،‬و ﻓﺮدﯾﺖ ھﺮ زن ﻣﺤﺘﺮم ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ھﻤﮫ ﺑﮫ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺛﺮوت ﭘﺮدازﻧﺪ و‬
‫دور رﯾﺨﺘﻦ آن را ﻧﭙﺴﻨﺪﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺮاي ﻛﺎﻣﺮاﻧﻲ‪ ،‬در ﻧﮕﺎھﺪاري ﺛﺮوت‪ ،‬اھﺘﻤﺎم ﻧﻮرزﻧﺪ‪ .‬ﭼﻮن از ﻛﺎھﻠﻲ‬
‫ﺑﯿﺰارﻧﺪ‪ ،‬ﻛﺎر ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ‪ ،‬در ﻛﺎر‪ ،‬ﺗﻨﮭﺎ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺧﻮد را ﻧﺠﻮﯾﻨﺪ‪ .‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﻃﺮﯾﻖ ﺗﺪاﺑﯿﺮ ﺧﻮدﭘﺮﺳﺘﺎﻧﮫ ﺳﺮﻛﻮب‬
‫ﺷﻮﻧﺪ و ﺗﻮان ﺗﻈﺎھﺮ ﻧﯿﺎﺑﻨﺪ و دزدان و ﻛﺞدﺳﺘﺎن و ﺧﺎﺋﻨﺎن ﻓﺘﻨﮫﺟﻮ ﺑﮫ ﻇﮭﻮر ﻧﺮﺳﻨﺪ‪ .‬در ﻧﺘﯿﺠﮫ‪ ،‬درھﺎي‬
‫‪pym‬‬

‫ﺧﺎرﺟﻲ ﮔﺸﺎده ﻣﺎﻧﻨﺪ و ﺑﺴﺘﮫ ﻧﺸﻮﻧﺪ‪ ،‬اﯾﻦ اﺳﺖ دوﻟﺘﻲ ﻛﮫ ﺑﺪان »ھﻤﺎﻧﻨﺪي ﺑﺰرگ« ﻧﺎم ﻣﻲدھﻢ‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫‪ -6‬ﻧﻔﻮذ ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس‬
‫داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮسﮔﺮاي‪ -‬ﻏﻠﺒﺔ آﻧﺎن ﺑﺮ ﻗﺎﻧﻮنﮔﺮاﯾﺎن‪ -‬ﻧﻮاﻗﺺ آﯾﯿﻦ ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس‪ -‬ارزش آﻧﺎن در زﻣﺎن‬

‫‪.co‬‬
‫ﻣﺎ‬

‫ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس‪ ،‬ﺑﺎ آﻧﻜﮫ ﺑﻌﺪ از ﻣﺮگ او ﻇﺎھﺮ ﺷﺪ‪ ،‬ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻮد‪ .‬ﻓﻠﺴﻔﺔ او ﺻﻮرﺗﻲ ﻋﻤﻠﻲ و ﺳﯿﺎﺳﻲ‬
‫داﺷﺖ‪ ،‬وﻟﻲ ﭘﺲ از او ﻛﺴﻲ درﺻﺪد ﺗﺤﻘﻖ و اﻋﻤﺎل آن ﺑﺮﻧﯿﺎﻣﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ وﺻﻒ‪ ،‬در ﻧﻈﺮ ﭼﯿﻨﯿﺎن ﺳﺨﺖ‬
‫ارج ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﮫ ﻣﺮدان ﻓﺮھﻨﮓ ﺑﮫ ﻓﺮھﻨﮕﻲ ﺑﻮدن ﺧﻮد ﻗﺎﻧﻊ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺣﻜﯿﻤﺎن ﻗﺮﻧﮭﺎي ﺑﻌﺪ ﻧﻈﺮﯾﺔ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس را ﺑﮫ ﻋﻨﻮان وﺳﯿﻠﮫاي ﺑﺮاي ﻛﺴﺐ ﻧﻔﻮذ و ﻣﻘﺎم ﭘﯿﺶ ﻛﺸﯿﺪﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﻧﺤﻠﺔ ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس ﮔﺮاﯾﺎن‪،‬‬
‫ﻛﮫ در ﺳﺮاﺳﺮ ﺷﺎھﻨﺸﺎﻧﻲ ﭼﯿﻦ‪ ،‬ﻧﺤﻠﮫاي ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪﺗﺮ از آن ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺑﮫ وﺟﻮد آﻣﺪ و‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﻌﻠﯿﻢ ﻓﻠﺴﻔﺔ اﺳﺘﺎد‪-‬‬
‫ﺑﺪان ﺻﻮرت ﻛﮫ از ﺷﺎﮔﺮدان او رﺳﯿﺪه و ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ ﻣﻨﺴﯿﻮس ﮔﺴﺘﺮش ﯾﺎﻓﺘﮫ و در ﺟﺮﯾﺎن زﻣﺎن ﺑﮫ دﺳﺖ‬
‫ھﺰاران داﻧﺸﻮر دﺳﺘﻜﺎري ﺷﺪه ﺑﻮد‪ -‬ﻣﺪارس ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺮﭘﺎ ﻛﺮد‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺪارس‪ ،‬در ﻃﻲ ﺳﺪهھﺎي اﻧﺤﻄﺎط‬

‫‪yah‬‬
‫ﺳﯿﺎﺳﻲ‪ ،‬ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﻣﺮاﻛﺰ ﻓﻜﺮي ﭼﯿﻦ ﺑﺮﻗﺮار ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ و ﺗﻤﺪن را زﻧﺪه ﻧﮕﺎھﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ھﻤﭽﻨﺎﻧﻜﮫ‪ ،‬ﭘﺲ از‬
‫ﺳﻘﻮط روم‪ ،‬راھﺒﺎن ﻣﺴﯿﺤﻲ ﺑﺨﺸﻲ از ﻓﺮھﻨﮓ ﺑﺎﺳﺘﺎن را در ﻋﺼﺮ ﻇﻠﻤﺎﻧﻲ اروﭘﺎ ﭘﺎﺳﺪاري ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻗﯿﺎدت ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﺎن ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮﺳﻲ در ﺟﮭﺎن ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺑﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﮔﺮوھﻲ ﺑﮫ ﻧﺎم »ﻗﺎﻧﻮنﮔﺮاﯾﺎن« ﺑﺮﺧﻮرد ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻗﺎﻧﻮنﮔﺮاﯾﺎن‪ ،‬ﻛﮫ ﭼﻨﺪ ﮔﺎھﻲ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺳﯿﺎﺳﺖ دوﻟﺖ را ﻗﺎﻟﺒﺮﯾﺰي ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﺳﺮﻣﺸﻖ ﺑﻮدن ﺣﻜﺎم‬
‫و ﺗﻜﯿﮫ ﺑﺮ ﻧﯿﻚﻧﮭﺎدي ﻣﺮدم‪ ،‬ﺣﻜﻮﻣﺖ را ﺑﮫ ﺧﻄﺮات ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻲاﻧﺪازد‪ ،‬و اﯾﻦ اﺻﻮل ﺧﯿﺎﻟﻲ در ﺗﺎرﯾﺦ‬
‫@‪h‬‬
‫ﻧﺘﯿﺠﮫاي ﺑﮫ دﺳﺖ ﻧﺪاده اﺳﺖ‪ .‬آﻧﭽﮫ ﺿﺮورت دارد ﻧﺸﺎﻧﺪن ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺖ ﺑﮫ ﺟﺎي ﺣﻜﻮﻣﺖ اﻓﺮاد‪.‬‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﻗﻮاﻧﯿﻦ را ﺑﺮ ﻣﺮدم ﺗﺤﻤﯿﻞ ﻛﺮد ﺗﺎ ﻃﺒﯿﻌﺖ ﺛﺎﻧﻮي آﻧﺎن ﮔﺮدد‪ ،‬و ﺧﻮد ﺑﮫ ﺧﻮد و ﺑﺪون ﻓﺸﺎر‪ ،‬ﻣﺮاﻋﺎت‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻗﺎﻧﻮن ﮔﺮاﯾﺎن‪ ،‬ﻣﺮدم آﻧﭽﻨﺎن ھﻮﺷﻤﻨﺪ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ ﻛﮫ درﺳﺖ ﺑﺮ ﺧﻮد ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﻣﺴﻠﻤًﺎ‬
‫ﺳﻠﻄﺔ اﺷﺮاف ﺑﮫ ﺳﻮد آﻧﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺘﻲ ﺳﻮداﮔﺮان ھﻢ ﭼﻨﺪان ھﻮﺷﻲ ﻧﺪارﻧﺪ و ﻏﺎﻟﺒﺎً‪ ،‬ﺑﮫ زﯾﺎن دوﻟﺖ‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫دﻧﺒﺎل ﺳﻮد ﺧﻮد ﻣﻲدوﻧﺪ‪ .‬از دﯾﺪﮔﺎه ﺑﺮﺧﻲ از ﻗﺎﻧﻮنﮔﺮاﯾﺎن‪ ،‬ﺻﻼح دوﻟﺖ ﺷﺎﯾﺪ در آن ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ را‬
‫از دﺳﺖ اﻓﺮاد ﺧﺎرج ﻛﻨﺪ و داد و ﺳﺘﺪ را در اﻧﺤﺼﺎر ﺧﻮد ﮔﯿﺮد و از ﻧﻮﺳﺎن ﻗﯿﻤﺘﮭﺎ و ﺗﻤﺮﻛﺰ ﺛﺮوت‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ ﻧﻈﺮھﺎ ﺑﺎرھﺎ در ﺗﺎرﯾﺦ ﭼﯿﻦ رخ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫در ﺟﺪال ﻗﺎﻧﻮنﮔﺮاﯾﺎن ﺑﺎ ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس ﮔﺮاﯾﺎن‪ ،‬ﻋﺎﻗﺒﺖ آﯾﯿﻦ ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮﺳﻲ ﭘﯿﺮوز ﺷﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ ﺧﻮاھﯿﻢ دﯾﺪ‪،‬‬
‫ﻓﻐﻔﻮر ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ‪ ،‬ﺷﻲھﻮاﻧﮓﺗﻲ‪ ،‬ﻛﮫ وزﯾﺮ اﻋﻈﻤﺶ از ﻗﺎﻧﻮنﮔﺮاﯾﺎن ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺮاي ﭘﺎﯾﺎن دادن ﺑﮫ ﻧﻔﻮذ‬
‫ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس‪ ،‬ﺳﻮﺧﺘﻦ ھﻤﺔ ﻛﺘﺎﺑﮭﺎي ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮﺳﻲ را ﻓﺮﻣﺎن داد‪ .‬اﻣﺎ ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪ ﻛﮫ ﻗﺪرت ﻛﻼم از زور‬
‫‪set‬‬

‫ﺷﻤﺸﯿﺮ ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ :‬ھﻤﺎن ﻛﺘﺒﻲ ﻛﮫ »ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺧﺎﻗﺎن« دﺳﺖ ﺑﮫ ﺳﻮﺧﺘﻦ آﻧﮭﺎ زد‪ ،‬ﺑﺮاﺛﺮ ﻋﺪاوت او‪،‬‬
‫ﮔﺮاﻧﺒﮭﺎ و ﻣﻘﺪس ﺑﮫ ﺷﻤﺎر آﻣﺪﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﺴﺎ ﻣﺮدان ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ آﻧﮭﺎ ﺷﺮﺑﺖ ﺷﮭﺎدت ﻧﻮﺷﯿﺪﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ از آﻧﻜﮫ‬

‫ﻓﻐﻔﻮر ﺧﺮدﻣﻨﺪﺗﺮي ﺑﮫ ﻧﺎم ووﺗﻲ ﻛﺘﺐ ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس را از ﻧﮭﺎﻧﺨﺎﻧﮫھﺎ ﺑﯿﺮون آورد و ﻃﺎﻟﺒﺎن آﻧﮭﺎ را ﻣﻨﺼﺐ‬
‫داد و‪ ،‬از ﻃﺮﯾﻖ ﺑﮫ ﻛﺎرﺑﺴﺘﻦ ﻋﻘﺎﯾﺪ و روﺷﮭﺎي ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس در زﻣﯿﻨﺔ ﺗﺮﺑﯿﺖ ﺟﻮاﻧﺎن و ﻛﺸﻮرداري‪،‬‬
‫‪an‬‬

‫ﺧﺎﻧﺪان ﺧﻮد‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ دودﻣﺎن ھﺎن‪ ،‬را ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬در دورة ﺳﻠﻄﻨﺖ ھﺎن‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮﻓﺮﻣﺎﻧﮭﺎي ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫اﺣﺘﺮام ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس‪ ،‬ﻣﺮاﺳﻢ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺑﺮﭘﺎ داﺷﺘﻨﺪ و ﻛﺘﺎﺑﮭﺎي ﻛﻼﺳﯿﻚ را ﺑﺮ ﺳﻨﮓ ﻧﻘﺶ ﻛﺮدﻧﺪ و آﯾﯿﻦ‬
‫ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس را ﺑﮫ ﺻﻮرت دﯾﻦ رﺳﻤﻲ ﻛﺸﻮر درآوردﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ آﯾﯿﻦ‪ ،‬ﻛﮫ ﭼﻨﺪﮔﺎھﻲ دﭼﺎر رﻗﺎﺑﺖ آﯾﯿﻦ ﺗﺎﺋﻮ و‬
‫زﻣﺎﻧﻲ ﺗﺤﺖاﻟﺸﻌﺎع آﯾﯿﻦ ﺑﻮدا ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﺑﮫ دﺳﺖ ﺳﻼﻃﯿﻦ دودﻣﺎن ﺗﺎﻧﮓ ﻋﻈﻤﺖ ﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬و ﻓﻐﻔﻮر‬
‫‪pym‬‬

‫ﺑﺰرگ‪ ،‬ﺗﺎيﺗﺴﻮﻧﮓ‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎن داد ﻛﮫ در ھﺮ ﺷﮭﺮ و دھﻲ ﻣﻌﺒﺪي ﺑﮫ ﻧﺎم ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس ﺑﺮاﻓﺮازﻧﺪ و ﺣﻜﯿﻤﺎن و‬
‫دﯾﻮانﺳﺎﻻران ﺑﮫ ﻧﺎم او ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﻋﮭﺪ دودﻣﺎن ﺳﻮﻧﮓ‪ ،‬ﻧﺤﻠﺔ ﭘﺮﺷﻮر ﺟﺪﯾﺪي ﺑﮫ ﻧﺎم‬
‫ﻧﻮﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮﺳﯿﺎن ﻇﮭﻮر ﻛﺮد و‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻔﺎﺳﯿﺮ ﻓﺮاواﻧﻲ ﻛﮫ ﺑﺮ ﻛﺘﺐ ﻛﻼﺳﯿﻚ ﻧﻮﺷﺖ‪ ،‬ﻓﻠﺴﻔﺔ اﺳﺘﺎد را در ﺳﺮاﺳﺮ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺧﻄﺔ ﺧﺎور دور ﮔﺴﺘﺮد و در ژاﭘﻦ ﻧﯿﺰ ﺟﻨﺒﺸﻲ ﺑﺮاﻧﮕﯿﺨﺖ‪ .‬ﺑﺮ روي ھﻢ‪ ،‬ﻧﻈﺮﯾﺔ ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس از زﻣﺎن‬
‫ﻓﺮاآﻣﺪن دودﻣﺎن ھﺎن ﺗﺎ زﻣﺎن ﻓﺮواﻓﺘﺎدن ﺳﻠﺴﻠﺔ ﻣﻨﭽﻮ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﻣﺪت دو ھﺰار ﺳﺎل‪ ،‬ذھﻨﮭﺎي ﭼﯿﻨﯿﺎن را‬
‫ﻗﺎﻟﺒﺮﯾﺰي و ﻣﺴﺨﺮ ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﺗﺎرﯾﺦ ﭼﯿﻦ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﺗﺎرﯾﺦ ﻧﻔﻮذ ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس ﺑﮫ ﻧﮕﺎرش درآورد‪ .‬زﯾﺮا‪ ،‬در ﻃﻲ ﻧﺴﻠﮭﺎ‪،‬‬
‫ﻧﻮﺷﺘﮫھﺎي ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس ﻣﺘﻨﮭﺎي درﺳﻲ ﻣﺪارس ﺑﮫ ﺷﻤﺎر آﻣﺪهاﻧﺪ‪ ،‬و ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ ھﻤﺔ ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺪرﺳﮫرو آﻧﮭﺎ را‬
‫ﺑﮫ ﯾﺎد ﺳﭙﺮدهاﻧﺪ‪ .‬از اﯾﻦ رو ﻣﺤﺎﻓﻈﮫﻛﺎري زاھﺪاﻧﺔ ﺧﺮدﻣﻨﺪ ﺑﺎﺳﺘﺎن در ﺧﻮن ﻣﺮدم رﺧﻨﮫ ﻛﺮده و ﻋﻈﻤﺖ‬
‫و ﻋﻤﻘﻲ ﻛﮫ در ﻛﺸﻮرھﺎي دﯾﮕﺮ ﯾﺎ در ﺗﺎرﯾﺦ ﺟﮭﺎن ﺑﺮاﺑﺮھﺎﯾﻲ ﻧﺪارد‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﻠﺖ ﭼﯿﻦ ﺑﺨﺸﯿﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﮫ‬

‫‪oo‬‬
‫ﺑﺮﻛﺖ اﯾﻦ ﻓﻠﺴﻔﮫ اﺳﺖ ﻛﮫ ﭼﯿﻦ ﺑﮫ ﺣﯿﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﺘﻌﺎدﻟﻲ دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ ،‬آﻣﻮزش و ﺧﺮد را ﺑﺎ‬
‫دﯾﺪﮔﺎﻧﻲ ﺳﺨﺖ ﺳﺘﺎﯾﺶآﻣﯿﺰ ﻧﮕﺮﯾﺴﺘﮫ اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﺮھﻨﮕﻲ ﭘﺮ وﻗﺮ و ﺑﺎدوام ﺑﮫ ﺑﺎر آورده و ﺗﻮاﻧﺴﺘﮫ اﺳﺖ‬
‫ﻣﺪﻧﯿﺖ ﺧﻮد را ﭼﻨﺪان ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ ﺳﺎزد ﻛﮫ در ﺑﺮاﺑﺮ ھﺮ ھﺠﻮﻣﻲ ﺟﺎن ﺑﮫ در ﺑﺮد و ھﺮ ﻣﮭﺎﺟﻤﻲ را ﺑﮫ‬
‫ھﯿﺌﺖ ﺧﻮد درآورد‪ .‬ﭼﻨﯿﻦ ﺗﻼش ﻗﮭﺮﻣﺎﻧﯿﻲ ﻛﮫ ﺑﺮاي ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺗﻮﺣﺶ ﻃﺒﯿﻌﻲ ﺑﮫ ﺗﻤﺪن اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻣﺒﺬول ﺷﺪه‬

‫‪yah‬‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻨﮭﺎ در دﯾﻦ ﻣﺴﯿﺤﻲ و آﯾﯿﻦ ﺑﻮداﯾﻲ ھﻤﺎﻧﻨﺪ دارد‪ .‬اﻣﺮوز ﻧﯿﺰ ھﺮ ﻣﻠﺘﻲ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﺮ اﺛﺮ آﻣﻮزش و‬
‫ﭘﺮورش ﺧﺸﻚ ﻋﻘﻠﻲ و ﻗﻮاﻧﯿﻦ اﺧﻼﻗﻲ اﻧﺤﻄﺎﻃﻲ و ﺗﻀﻌﯿﻒ ﺗﺎروﭘﻮد ﻣﻨﺶ ﻓﺮدي و ﻣﻠﻲ‪ ،‬دﺳﺘﺨﻮش‬
‫ﺑﯿﺴﺎﻣﺎﻧﻲ ﺷﻮد‪ ،‬داروﯾﻲ ﺑﮭﺘﺮ از آﺷﻨﺎ ﻛﺮدن ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﺎ ﻓﻠﺴﻔﺔ ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس ﺑﮫ ﻛﻒ ﻧﺨﻮاھﺪ آورد‪.‬‬

‫ﺑﺎ اﯾﻨﮭﻤﮫ‪ ،‬ﻓﻠﺴﻔﺔ ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﮫ ﺧﻮدي ﺧﻮد ﺧﻮراك ﻛﺎﻣﻠﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﺗﻨﮭﺎ در ﺧﻮر ﻣﻠﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮاي ﻧﺠﺎت ﺧﻮﯾﺶ از ھﺮج و ﻣﺮج و ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ و ﺗﺤﺼﯿﻞ ﻧﻈﻢ و ﻗﺪرت ﺗﻼش ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺮاي ﻛﺸﻮري‬
‫ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﮫ ﺳﺒﺐ رﻗﺎﺑﺖ ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ‪ ،‬ﻧﺎﮔﺰﯾﺮ از ﺗﻐﯿﯿﺮ و ﺗﻜﺎﻣﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﻓﻠﺴﻔﮫاي ﻗﯿﺪي ﺑﯿﺶ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬و‬
‫@‪h‬‬
‫ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻣﺮدﻣﺪاري ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس‪ ،‬ﻛﮫ ھﺪﻓﺶ ﭘﺮورش ﻣﻨﺶ اﻧﺴﺎﻧﻲ و ﻧﻈﺎم اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻗﺎﻟﺒﻲ ﺳﺨﺖ‬
‫ﺗﻨﮓ اﺳﺖ و ھﺮ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺣﯿﺎﺗﻲ را ﺑﮫ ﺻﻮرﺗﻲ ﻣﻘﺮر و ﻻﯾﺘﻐﯿﺮ درﻣﻲآورد‪ .‬در آﯾﯿﻦ ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس‪ ،‬ﺧﺸﻮﻧﺖ‬
‫زاھﺪاﻧﮫاي وﺟﻮد دارد ﻛﮫ ﻏﺮاﯾﺰ ﻃﺒﯿﻌﻲ ﺑﺸﺮ را ﺑﺸﺪت ﺳﺮﻛﻮب ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﻓﻀﯿﻠﺖ ﭼﻨﺎن ﻣﻮرد ﺗﺄﻛﯿﺪ‬
‫اﺳﺖ ﻛﮫ ﺷﻮر ﻧﻮزاﯾﻲ از ﻣﯿﺎن ﻣﻲرود‪.‬‬
‫‪are‬‬

‫ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس ﺑﺮاي ﻟﺬت و ﺷﻮق ﺟﻮﺷﺶ زﻧﺪﮔﻲ ھﯿﭻ اﻣﻜﺎﻧﻲ ﺑﺎﻗﻲ ﻧﮕﺬاﺷﺘﮫ و ﺑﮫ رﻓﺎﻗﺖ و ﻋﺸﻖ ﻣﺠﺎﻟﻲ‬
‫اﻧﺪك داده اﺳﺖ‪ .‬آﯾﯿﻦ ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس ﯾﻜﻲ از ﻋﻮاﻣﻞ ﺧﻤﻮد و ﻣﺬﻟﺖ زن ﭼﯿﻨﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ آﯾﯿﻦ ﻣﻠﺖ ﭼﯿﻦ را ﺑﮫ‬
‫ﻣﻐﺎك ﻣﺤﺎﻓﻈﮫﻛﺎري ﻛﺸﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ ،‬و اﯾﻦ ﻣﺤﺎﻓﻈﮫﻛﺎري ھﻤﺎنﻗﺪر ﻛﮫ ﺑﮫ ﺳﻮد ﺻﻠﺢ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﺮﻗﻲ‬
‫ﻣﻨﺎﻓﺎت داﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس را ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻣﺴﺌﻮل ھﻤﺔ اﯾﻨﮭﺎ داﻧﺴﺖ‪ .‬ﻧﻤﻲﺗﻮان ﯾﻚ ﺗﻦ را ﻣﺴﺌﻮل ﺳﯿﺮ ﻓﻜﺮي ﺑﯿﺴﺖ ﻗﺮن داﻧﺴﺖ‪.‬‬
‫آﻧﭽﮫ ﻣﺎ از ﯾﻚ ﻣﺘﻔﻜﺮ ﺗﻨﮭﺎ اﻧﺘﻈﺎر دارﯾﻢ اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﯿﺮوي ﯾﻚ ﻋﻤﺮ ﺗﻌﻘﻞ‪ ،‬ﭼﺮاﻏﻲ در راه‬
‫اﻧﺪﯾﺸﮫھﺎي ﻣﺎ ﺑﺮاﻓﺮوزد‪ -‬و اﻧﺪﻛﻨﺪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ در اﯾﻦ ﺑﺎره از ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس ﭘﯿﺸﻲ ﮔﺮﻓﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﮫ ھﻨﮕﺎم‬
‫ﺧﻮاﻧﺪن آﺛﺎر او ﺑﮫ ﯾﺎد آورﯾﻢ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ داﻧﺶ و ﺗﻐﯿﯿﺮ اوﺿﺎع‪ ،‬ھﻨﻮز ﺑﺴﯿﺎري از آن آﺛﺎر ﺑﮫ‬
‫‪an‬‬

‫ﻗﻮت ﺧﻮد ﺑﺎﻗﻲ ھﺴﺘﻨﺪ و ﺣﺘﻲ در دﻧﯿﺎي ﻣﻌﺎﺻﺮ ھﻢ ﻣﻲﺗﻮان از ﻓﻠﺴﻔﺔ او راھﻨﻤﺎﯾﻲ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﺧﺸﻜﻲ‬
‫و ﻛﻤﺎل ﻃﻠﺒﻲ ﺗﺤﻤﻞﻧﺎﭘﺬﯾﺮ او را از ﯾﺎد ﻣﻲﺑﺮﯾﻢ و ﺑﺎ ﻧﻮادة زاھﺪش‪ ،‬ﻛﻮﻧﮓﭼﻲ‪ ،‬ﻛﮫ رﺳﻢ ﭘﺮﺳﺘﺶ‬
‫ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس را ﭘﺎﯾﮫ ﮔﺬاﺷﺖ‪ ،‬ھﻤﺪاﺳﺘﺎن ﻣﻲﺷﻮﯾﻢ‪:‬‬
‫‪pym‬‬

‫ﭼﻮﻧﮓﻧﻲ )ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس( ﻧﻈﺮﯾﮫھﺎي ﯾﻮ و ﺷﻮﯾﻦ را ﺑﮫ ﻣﯿﺮاث ﮔﺬاﺷﺖ‪ -‬ﺗﻮ ﮔﻮﯾﻲ ﻛﮫ آﻧﺎن ﻧﯿﺎﻛﺎﻧﺶ ﺑﻮدﻧﺪ‪-‬‬
‫و ﺑﺎ ﻇﺮاﻓﺖ ﻗﻮاﻋﺪ »ون« و »وو« را ﺑﺎز ﻧﻤﻮد و آﻧﮭﺎ را اﻧﮕﺎرة ﻛﺎر ﺧﻮد ﮔﺮداﻧﯿﺪ‪ .‬در ﺑﺎﻻ ﺑﺎ ادوار‬
‫ﻓﻠﻜﻲ ھﻤﺎھﻨﮓ ﺷﺪ و در ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺑﺎ آب و ﺧﺎك ﺳﺎزﮔﺎري ﯾﺎﻓﺖ‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫او را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﮫ آﺳﻤﺎن و زﻣﯿﻦ ﺗﺸﺒﯿﮫ ﻛﺮد ﻛﮫ ھﻤﺔ ﭼﯿﺰھﺎ را ﻧﮕﺎه ﻣﻲدارﻧﺪ و در ﺑﺮدارﻧﺪ و‬
‫ﺗﺤﺖاﻟﺸﻌﺎع ﻗﺮار ﻣﻲدھﻨﺪ و ﻧﺎﭼﯿﺰ ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬او را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﮫ ﭼﮭﺎر ﻓﺼﻞ ھﻤﺎﻧﻨﺪ ﻛﺮد ﻛﮫ ﺑﻨﻮﺑﺖ ﻓﺮا‬
‫ﻣﻲرﺳﻨﺪ‪ .‬او را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ ﻣﮭﺮ و ﻣﺎه ﺳﻨﺠﯿﺪ ﻛﮫ ﭘﺲ از ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺗﺎﺑﻨﺪﮔﻲ ﻣﻲﮔﯿﺮﻧﺪ‪… .‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﻓﺮاﮔﯿﺮ اﺳﺖ و ﭘﮭﻨﺎور ھﻤﭽﻮن آﺳﻤﺎن‪ ،‬ژرف و ﻛﻮﺷﺎ ھﻤﭽﻮن ﭼﺸﻤﮫ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪﮔﺮداب ﻓﺮا ﻣﻲآﯾﺪ‪ ،‬و ھﻤﺔ‬
‫ﻣﺮدم ﺣﺮﻣﺘﺶ ﻣﻲﮔﺬارﻧﺪ‪ .‬ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪ ،‬و ھﻤﺔ ﻣﺮدم ﺑﺎورش ﻣﻲدارﻧﺪ‪ .‬ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و ھﻤﺔ ﻣﺮدم از‬
‫او ﺧﺸﻨﻮد ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﺷﮭﺮت او از »ﻣﻠﻚ ﻣﯿﺎﻧﯿﻦ« ﻣﻲ ﮔﺬرد و ﺑﮫ ھﻤﺔ ﻃﻮاﯾﻒ ﺑﺮﺑﺮي ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬در ھﺮ ﺟﺎ ﻛﮫ ﻛﺸﺘﻲ‬
‫و اراﺑﮫ ﻣﻲرود‪ ،‬در ھﺮ ﺟﺎ ﻛﮫ ﻗﺪرت اﻧﺴﺎن رﺧﻨﮫ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬در ھﺮ ﺟﺎ ﻛﮫ آﺳﻤﺎﻧﮭﺎ ﺳﻠﻄﮫ ﻣﻲورزﻧﺪ و‬
‫زﻣﯿﻦ ﻧﮕﺎھﺪارﻧﺪه اﺳﺖ‪ ،‬در ھﺮ ﺟﺎ ﻛﮫ ﺧﻮرﺷﯿﺪ و ﻣﺎه ﻣﻲدرﺧﺸﻨﺪ‪ ،‬در ھﺮ ﺟﺎ ﻛﮫ ﺷﺒﻨﻢ ﻓﺮو ﻣﻲاﻓﺘﺪ‪ -‬ھﻤﺔ‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﺧﻮن دارﻧﺪ و دم ﻣﻲزﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻲﻏﻞ و ﻏﺶ‪ ،‬او را ﺑﺰرگ و ﮔﺮاﻣﻲ ﻣﻲدارﻧﺪ‪ .‬از اﯾﻦ رو ﮔﻔﺘﮫ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪» :‬او ھﻤﭙﺎﯾﺔ ﺧﺪاﺳﺖ‪«.‬‬

‫‪yah‬‬
‫‪ – III‬ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﮭﺎ و آﻧﺎرﺷﯿﺴﺘﮭﺎ‬
‫ﭘﺲ از ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس‪ ،‬ﻣﺪت دو ﻗﺮن ﺟﺪاﻟﮭﺎي ﭘﺮﺷﻮر و ﺑﺪﻋﺘﮭﺎي ﻛﻔﺮآﻣﯿﺰ درﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻣﺮداﻧﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ھﻮي‬
‫ﺗﺰه و ﻛﻮﻧﮓ ﺳﻮنﻟﻮﻧﮓ ﻛﮫ ﻟﺬات ﻓﻠﺴﻔﮫ را ﻛﺸﻒ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻨﻄﻖ را ﺑﮫ ﺑﺎزي ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و اﻧﺒﻮھﻲ‬
‫@‪h‬‬
‫ﭘﺎرادوﻛﺲ )ﻗﻀﯿﺔ ﺷﮕﺮف(‪ ،‬ﻛﮫ در ﺗﻨﻮع و دﻗﺖ ﺑﮫ ﭘﺎي ﺑﺮاھﯿﻦ زﻧﻮن ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ ﻣﻲرﺳﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬اﺧﺘﺮاع‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬در ھﻤﺎن ﺳﺪهھﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺑﻨﺎرس و آﺗﻦ ﻛﺎﻧﻮن ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﺎن ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﺎن ﭼﯿﻨﻲ در ﺷﮭﺮ ﻟﻮﯾﺎﻧﮓ‪،‬‬
‫ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﭼﯿﻦ‪ ،‬ﮔﺮد آﻣﺪﻧﺪ و‪ ،‬ﺑﺎ ھﻤﺎن آزادﮔﻮﯾﻲ و آزاد‬

‫اﻧﺪﯾﺸﻲ ﻛﮫ آﺗﻦ را ﻣﺮﻛﺰ ﻋﻘﻠﻲ دﻧﯿﺎي ﻣﺪﯾﺘﺮاﻧﮫ ﮔﺮداﻧﯿﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﺑﺤﺚ و ﻓﺤﺺ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﻮﻓﺴﻄﺎﯾﯿﺎن‪ ،‬ﻛﮫ‬
‫ﺗﺴﻮﻧﮓھﻨﮓﻛﯿﺎ ﯾﻌﻨﻲ »ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﺎن ﮔﻤﺮاه« ﻧﺎم ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬در ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ اﻧﺒﻮه ﺷﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﮫ ﺗﻌﻠﯿﻢ و ﺗﺮوﯾﺞ ﻓﻦ‬
‫‪are‬‬

‫اﻏﻮاﮔﺮي ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪ .‬ﻣﻨﺴﯿﻮس‪ ،‬وارث ﺟﺒﺔ ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس‪ ،‬و ﭼﻮاﻧﮓﺗﺰه‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﭘﯿﺮوﻻﺋﻮﺗﺰه‪ ،‬و‬
‫ﺷﻮنﺗﺰه‪ ،‬ﻣﻨﺎدي ﺷﺮ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ و ﻣﻮﺗﻲ‪ ،‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﻣﺤﺒﺖ ﺟﮭﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﮫ ﻟﻮﯾﺎﻧﮓ ﺷﺘﺎﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪-1‬ﻣﻮﺗﻲ دﯾﮕﺮﮔﺮاي‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﻨﻄﻘﻲ و ﻣﺴﯿﺤﻲ و ﺻﻠﺢدوﺳﺖ ﻗﺪﯾﻢ‬

‫ﻣﻨﺴﯿﻮس‪ ،‬دﺷﻤﻦ ﻣﻮﺗﻲ‪ ،‬ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ﻣﻮﺗﻲ ھﻤﺔ ﻣﺮدم را دوﺳﺖ ﻣﻲداﺷﺖ و ﺑﺎ ﺷﺎدي ھﻤﺔ وﺟﻮدش را از‬
‫ﺳﺮ ﺗﺎ ﭘﺎ ﺑﺮاي ﺧﯿﺮ اﻧﺴﺎن ﺑﮫ رﻧﺞ ﻣﻲاﻧﺪاﺧﺖ‪ «.‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس‪ ،‬اھﻞ ﻟﻮ ﺑﻮد و اﻧﺪﻛﻲ ﭘﺲ از ﻣﺮگ آن‬
‫ﺧﺮدﻣﻨﺪ ﺷﮭﺮت ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ﻓﻠﺴﻔﺔ ﻏﯿﺮﻋﻤﻠﻲ ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس را ﻣﺤﻜﻮم ﻛﺮد و ﻛﻮﺷﯿﺪ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﺮﻏﯿﺐ ﻣﺮدم ﺑﮫ‬
‫‪an‬‬

‫دوﺳﺖ داﺷﺘﻦ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ‪ ،‬ﻓﻠﺴﻔﺔ ﻧﻮﯾﻲ ﻓﺮاھﻢ آورد‪ .‬ﻣﻮﺗﻲ ﯾﻜﻲ از اوﻟﯿﻦ ﻣﻨﻄﻘﯿﺎن و ﺳﺮﺳﺨﺖﺗﺮﯾﻦ اﺳﺘﺪﻻﻟﯿﺎن‬
‫ﭼﯿﻦ ﺑﻮد‪ ،‬و ﻣﺴﺌﻠﺔ ﻣﻨﻄﻖ را ﺑﺎ ﺳﺎدﮔﻲ ﻋﻈﯿﻢ ﺑﯿﺎن ﻛﺮد‪:‬‬

‫آﻧﭽﮫ ﻣﻦ ﺳﮫ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺘﺪﻻل ﻣﻲﺧﻮاﻧﻢ اﯾﻨﮭﺎﺳﺖ‪:‬‬

‫‪pym‬‬

‫‪ .1‬ﺑﻨﯿﺎد را ﻛﺠﺎ ﺑﯿﺎﺑﻢ؟ آن را در ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ آزﻣﺎﯾﺸﮭﺎي ﺧﺮدﻣﻨﺪﺗﺮﯾﻦ ﻣﺮدان ﮔﺬﺷﺘﮫ ﺑﯿﺎب‪.‬‬

‫‪ .2‬ﭼﮕﻮﻧﮫ آن را ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار دھﻢ؟ واﻗﻌﯿﺘﮭﺎي آزﻣﺎﯾﺸﮭﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﻣﺮدم را ﻣﺸﺎھﺪه ﻛﻦ‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫‪ .3‬ﭼﮕﻮﻧﮫ آن را ﺑﮫ ﻛﺎر ﺑﻨﺪم؟ آن را ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻗﺎﻧﻮن و روﯾﺔ ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ درآور و ﺑﺒﯿﻦ ﻛﮫ آﯾﺎ ﺑﮫ‬
‫رﻓﺎه دوﻟﺖ و ﻣﺮدم ﻣﻲاﻧﺠﺎﻣﺪ ﯾﺎ ﻧﮫ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﻣﻮﺗﻲ ﺑﺮ اﯾﻦ ﭘﺎﯾﮫ ﺑﺎﻻ رﻓﺖ و اﻋﻼم ﻛﺮد ﻛﮫ‪ ،‬ﭼﻮن ﻣﺮدم ﻣﺪﻋﻲ دﯾﺪن اﺷﺒﺎح و ارواح ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﺷﺒﺎح و‬
‫ارواح وﺟﻮد دارﻧﺪ‪ .‬ﻧﻈﺮ ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس را درﺑﺎرة ﻋﺎﻟﻢ ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﻛﮫ ﻧﻈﺮي ﺳﺮد و ﻋﺎري از ﻣﮭﺮ ﺑﻮد‪ ،‬ﺳﺨﺖ‬
‫ﻣﻮرد اﻋﺘﺮاض ﻗﺮار داد و ﺑﺮاي ﺧﺪا ﺗﺸﺨﺺ ﻗﺎﯾﻞ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﺎﺳﻜﺎل‪ ،‬دﯾﻦ را ﻗﻤﺎر ﯾﺎ ﻣﻌﺎﻣﻠﮫاي ﺳﻮدﻣﻨﺪ‬
‫داﻧﺴﺖ‪ :‬ﻧﯿﺎﻛﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﻣﺎ ﺑﺮاﯾﺸﺎن ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﯿﻢ‪ ،‬اﮔﺮ از ﻛﺎر ﻣﺎ آﮔﺎه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻌﺎﻣﻠﺔ ﺳﻮدﻣﻨﺪي ﻛﺮدهاﯾﻢ؛ و‬
‫اﮔﺮ ﻣﺮدة ﻣﺤﺾ و از ﻗﺮﺑﺎﻧﯿﮭﺎي ﻣﺎ ﺑﯿﺨﺒﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎز ﻗﺮﺑﺎﻧﯿﮭﺎي ﻣﺎ ﻣﺠﺎﻟﻲ ﻓﺮاھﻢ ﻣﻲآورﻧﺪ ﻛﮫ »ﺑﺴﺘﮕﺎن‬

‫‪oo‬‬
‫و ھﻤﺴﺎﯾﮕﺎن ﺧﻮد را ﮔﺮد آورﯾﻢ و در ﺧﻮردﻧﯿﮭﺎ و ﻧﻮﺷﯿﺪﻧﯿﮭﺎي ﻧﺬري ﺳﮭﯿﻢ ﮔﺮداﻧﯿﻢ!«‬

‫ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺷﯿﻮه‪ ،‬ﻣﻮﺗﻲ اﺣﺘﺠﺎج ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ ﻣﺤﺒﺖ ھﻤﮕﺎﻧﻲ ﺗﻨﮭﺎ راه ﺣﻞ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ اﺳﺖ‪ .‬زﯾﺮا اﮔﺮ‬
‫ﺗﺤﻘﻖ ﯾﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺑﯿﺸﻚ ﻧﺎﻛﺠﺎآﺑﺎدي ﺑﮫ ﺑﺎر آﯾﺪ‪» .‬ﭼﻮن ﻣﺮدان ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ را دوﺳﺖ ﺑﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪان ﻧﺎﺗﻮاﻧﺎن را‬
‫ﺷﻜﺎر ﻧﺨﻮاھﻨﺪ ﻛﺮد‪ ،‬ﻛﺜﯿﺮ ﺑﮫ ﻏﺎرت ﻗﻠﯿﻞ ﺑﺮﻧﺨﻮاھﺪ ﺧﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﮕﺮان ﺑﮫ ﺗﮭﯿﺪﺳﺘﺎن دﺷﻨﺎم ﻧﺨﻮاھﻨﺪ ﮔﻔﺖ‪،‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﻧﺠﯿﺒﺰادﮔﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﻓﺮوﻣﺎﯾﮕﺎن ﮔﺴﺘﺎخ ﻧﺨﻮاھﻨﺪ ﺑﻮد‪ ،‬و‬

‫ﻓﺮﯾﺒﻜﺎران ﺑﺮ ﺳﺎده دﻻن ﻣﺴﻠﻂ ﻧﺨﻮاھﻨﺪ ﺷﺪ‪ «.‬ﺳﺮﭼﺸﻤﺔ ھﻤﺔ ﺑﺪﯾﮭﺎ‪ -‬از آزﻣﻨﺪي ﯾﻚ ﻛﻮدك ﺗﺎ ﻏﻠﺒﮫﺟﻮﯾﻲ‬
‫ﯾﻚ ﺷﺎھﻨﺸﺎھﻲ‪ -‬ﺧﻮدﺧﻮاھﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻮﺗﻲ ﺑﮫ ﺣﯿﺮت ﻣﻲاﻓﺘﺪ ﻛﮫ در ھﻤﮫ ﺟﺎ دزد ﯾﻚ ﺧﻮك را ﻣﺤﻜﻮم و‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻣﺠﺎزات ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ دزد ﯾﻚ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻧﺰد ﻗﻮم ﺧﻮد‪ ،‬ﻗﮭﺮﻣﺎن اﺳﺖ و ﺳﺮﻣﺸﻖ آﯾﻨﺪﮔﺎن‪ .‬ﻣﻮﺗﻲ‪،‬‬
‫ﺑﮫ اﻗﺘﻀﺎي ﺻﻠﺢزدﮔﻲ ﺧﻮد‪ ،‬ﭼﻨﺎن از ذات دوﻟﺖ اﻧﺘﻘﺎد ﻛﺮد ﻛﮫ ﻧﻈﺮﯾﮫاش ﺑﮫ آﺷﻮبﮔﺮاﯾﻲ )آﻧﺎرﺷﯿﺴﻢ(‬
‫@‪h‬‬
‫ﻧﺰدﯾﻚ ﺷﺪ و ﺻﺎﺣﺒﺎن ﻧﻔﻮذ را ﺗﺮﺳﺎﻧﯿﺪ‪ .‬ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن زﻧﺪﮔﯿﻨﺎﻣﺔ او ﺑﮫ ﻣﺎ اﻃﻼع ﻣﻲدھﻨﺪ ﻛﮫ روزﮔﺎري‬
‫ﻣﮭﻨﺪس ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭼﻮ‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﻨﻈﻮر آزﻣﺎﯾﺶ ﻧﺮدﺑﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﺑﺮاي ھﺠﻮم ﺑﺮ ﻗﻼع و اﺳﺘﺤﻜﺎﻣﺎت ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺑﻮد‪ ،‬در‬
‫ﺻﺪد ﯾﻮرش ﺑﮫ اﻣﺎرت ﺳﻮﻧﮓ ﺑﺮآﻣﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﻣﻮﺗﻲ ﺗﻮاﻧﺴﺖ او را ﺑﺎ‪ ،‬ﺗﻌﻠﯿﻢ ﻧﻈﺮﯾﺔ ﻣﺤﺒﺖ و ﺻﻠﺢ ﺟﮭﺎﻧﻲ‪،‬‬
‫از آن ﻛﺎر ﺑﺎز دارد‪ .‬ﻣﮭﻨﺪس ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﯿﺶ از دﯾﺪن ﺗﻮ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻢ اﻣﺎرت ﺳﻮﻧﮓ را ﺗﺴﺨﯿﺮ ﻛﻨﻢ‪ .‬اﻣﺎ از‬
‫اﯾﻦ ﭘﺲ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﻮﺿﻮﻋﻲ ﻏﯿﺮﻋﺎدﻻﻧﮫ ﻣﺮا ﻧﺎﮔﺰﯾﺮ از ﭼﻨﯿﻦ ﻛﺎري ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬زﯾﺮ ﺑﺎر ﻧﺨﻮاھﻢ رﻓﺖ‪«.‬‬
‫ﻣﻮﺗﻲ ﭘﺎﺳﺦ داد‪» :‬اﮔﺮ ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﮔﻮﯾﻲ ﻛﮫ اﻣﺎرت ﺳﻮﻧﮓ را ھﻢ اﻛﻨﻮن از ﻣﻦ ﺳﺘﺪهاي‪ .‬در راه ﺻﻮاب‬
‫‪are‬‬

‫ھﻤﭽﻨﺎن ﭘﯿﺶ رو ﺗﺎ ﻣﻦ ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﮭﺎن را ﺑﮫ ﺗﻮ دھﻢ‪«.‬‬

‫ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس ﮔﺮاﯾﺎن‪ ،‬ھﻤﺎﻧﻨﺪ ﺳﯿﺎﺳﺖﺑﺎزان ﻟﻮﯾﺎﻧﮓ‪ ،‬ﺑﮫ ﭘﯿﺸﻨﮭﺎدھﺎي ﻣﮭﺮآﻣﯿﺰ ﻣﻮﺗﻲ ﻣﻲﺧﻨﺪﯾﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ‬
‫وﺻﻒ‪ ،‬ﻣﻮﺗﻲ ﻧﯿﺰ ﺑﺮاي ﺧﻮد ﭘﯿﺮواﻧﻲ داﺷﺖ و آراي او ﻣﺪت دو ﻗﺮن درﺣﻜﻢ دﯾﻦ ﺻﻠﺢﭘﺮﺳﺘﺎن ﺑﻮد‪ .‬دو‬
‫ﺗﻦ از ﺷﺎﮔﺮدان او‪ ،‬ﺳﻮﻧﮓﭘﯿﻨﮓ و ﻛﻮﻧﮕﺴﻮنﻟﻮﻧﮓ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺧﻠﻊ ﺳﻼح‪ ،‬ﭘﺎ در ﻣﯿﺪان ﻣﺒﺎرزة اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‬
‫‪set‬‬

‫ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ھﺎنﻓﻲ‪ ،‬ﻛﮫ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﻧﻘﺎدان ﻋﺼﺮ ﺧﻮد ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ ،‬از ﻣﻨﻈﺮ دﯾﮕﺮي ﻛﮫ ﺑﮫ دﯾﺪﮔﺎه‬
‫ﻧﯿﭽﮫ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮاﯾﻦ ﺟﻨﺒﺶ ﺧﺮده ﮔﺮﻓﺖ و اﺳﺘﺪﻻل ﻛﺮد ﻛﮫ ﺗﺎ ﻋﻤﻼ ﺑﺎﻟﮭﺎي ﻣﺤﺒﺖ ﺟﮭﺎﻧﻲ ﺑﺮ ﻣﺮدﻣﺎن‬
‫ﮔﺴﺘﺮده ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﺟﻨﮓ ھﻤﭽﻨﺎن داور ﻣﻠﻞ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﺷﻲھﻮاﻧﮓﺗﻲ ﻓﺮﻣﺎن ﻣﻌﺮوف ﺧﻮد را‬
‫ﺑﺮاي ﻛﺘﺎﺑﺴﻮزان ﺻﺎدر ﻛﺮد‪ ،‬ﻛﺘﺎﺑﮭﺎي آﯾﯿﻦ ﻣﻮﺗﻲ ﻧﯿﺰ ھﻤﺮاه ﻛﺘﺎﺑﮭﺎي آﯾﯿﻦ ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس ﺑﮫ آﺗﺶ ﺳﭙﺮده ﺷﺪ‪.‬‬
‫وﻟﻲ آﺛﺎر اﯾﻦ دﯾﻦ ﺟﺪﯾﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻼف آﺛﺎر ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮﺳﻲ‪ ،‬از ﻛﺎم ﺷﻌﻠﮫھﺎ ﻧﺮﺳﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫‪ -2‬ﯾﺎﻧﮓ ﭼﻮي ﺧﻮدﮔﺮاي‬

‫ﯾﻚ ﺟﺒﺮي ﻟﺬتﺟﻮ‪ -‬ﺑﺤﺚ ﺷﺮ‬
‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫در ﺑﺤﺒﻮﺣﺔ اﯾﻦ ﻛﺸﺎﻛﺶ‪ ،‬ﻧﻈﺮﯾﺔ دﯾﮕﺮي در ﻣﯿﺎن ﭼﯿﻨﯿﺎن رواج ﻓﺮاوان ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ﯾﺎﻧﮓﭼﻮ‪ ،‬ﻛﮫ درﺑﺎرة او‬
‫ﺟﺰ از زﺑﺎن دﺷﻤﻨﺎﻧﺶ ﺧﺒﺮي ﺑﮫ ﻣﺎ ﻧﺮﺳﯿﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﯿﺎﻧﻲ ﻣﺘﻨﺎﻗﺾ‪ ،‬اﻋﻼم داﺷﺖ ﻛﮫ ﺣﯿﺎت ﭘﺮ از رﻧﺞ‬
‫اﺳﺖ و ھﺪف اﺻﻠﻲ آن‪ ،‬ﻟﺬت‪ .‬ﺧﺪا و ﻋﻘﺒﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬و ﻣﺮدم ﺑﺎزﯾﭽﮫھﺎي ﺑﯿﭽﺎرة ﻧﯿﺮوھﺎي ﻛﻮر‬

‫‪.co‬‬
‫ﻃﺒﯿﻌﻲ ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﯿﺮوھﺎ اﻧﺴﺎﻧﮭﺎ را ﺳﺎﺧﺘﮫاﻧﺪ و ﺟﺒﺮًا ﺗﺒﺎر و ﻣﻨﺶ ﺗﻐﯿﯿﺮﻧﺎﭘﺬﯾﺮي ﺑﺮ ھﺮ ﻓﺮد ﺗﺤﻤﯿﻞ‬
‫ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﻣﺮد ﺧﺮدﻣﻨﺪ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺧﻮد را ﺑﻲﺷﻜﺎﯾﺖ ﻣﻲﭘﺬﯾﺮد و ﻓﺮﯾﻔﺘﺔ ﻻﻃﺎﯾﻼت ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس و ﻣﻮﺗﻲ‬

‫ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ :‬اﺧﻼق‪ ،‬ﻓﺮﯾﺒﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ زﯾﺮﻛﺎن ﺑﺮﺳﺎدهدﻻن روا ﻣﻲدارﻧﺪ؛ ﻋﺸﻖ ھﻤﮕﺎﻧﻲ و ھﻢ ﻛﻮدﻛﺎﻧﻲ اﺳﺖ‬
‫ﻛﮫ از ھﻤﺴﺘﯿﺰي ﻋﻤﻮﻣﻲ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﻧﺎﻣﻮس ﺣﯿﺎت‪ ،‬ﺑﯿﺨﺒﺮﻧﺪ؛ و ﻧﯿﻜﻨﺎﻣﻲ ﺑﺎزﯾﭽﮫاي اﺳﺖ واھﻲ‪ ،‬و اﺑﻠﮭﺎﻧﻲ ﻛﮫ‬

‫‪oo‬‬
‫ﺑﮭﺎي ﺳﻨﮕﯿﻦ آن را ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ‪ ،‬از آن ﻃﺮﻓﻲ ﻧﻤﻲﺑﻨﺪﻧﺪ‪ .‬ﻧﯿﻜﺎن در زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ھﻤﺎﻧﻨﺪ ﺑﺪان‪ ،‬رﻧﺞ ﻣﻲﻛﺸﻨﺪ و‪،‬‬
‫ﻛﻤﺘﺮ از ﺑﺪان‪ ،‬ﺑﮫ ﺧﻮﺷﻲ ﻣﻲرﺳﻨﺪ‪ .‬ﺧﺮدﻣﻨﺪﺗﺮﯾﻦ ﻣﺮدان ﻛﮭﻦ‪ ،‬ﺑﺮ ﺧﻼف ﭘﻨﺪار ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس‪ ،‬از ﻃﺮﻓﺪاران‬
‫اﺧﻼق ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﻧﻔﺲﭘﺮﺳﺘﺎن ھﺸﯿﺎري ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ‪ ،‬از ﺑﺨﺖ ﺧﻮش‪ ،‬ﭘﯿﺶ از زﻣﺎن ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬاران‬
‫و ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﺎن زﯾﺴﺘﻨﺪ و از ھﻤﺔ ﻟﺬات ﻏﺮﯾﺰي ﺑﺮﺧﻮردار ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬راﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ ﮔﺎھﻲ ﺑﺪﻛﺎران ﻧﺎﻣﻲ ﺑﺪ از‬

‫‪yah‬‬
‫ﺧﻮد ﺑﮫ ﺟﺎ ﻣﻲﮔﺬارﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ اﯾﻦ ﺑﺪ ﻧﺎﻣﻲ آﺳﯿﺒﻲ ﺑﮫ اﺳﺘﺨﻮاﻧﮭﺎي آﻧﺎن ﻧﻤﻲرﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي درﯾﺎﻓﺖ اﯾﻦ ﻧﻜﺘﮫ‪،‬‬
‫ﺳﺮﻧﻮﺷﺘﮭﺎي ﻧﯿﻜﺎن و ﺑﺪان را در ﻧﻈﺮ آورﯾﺪ‪:‬‬

‫ھﻤﮫ ﺑﺮآﻧﻨﺪ ﻛﮫ ﺷﻮﯾﻦ و ﯾﻮ و ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس‪ ،‬ﺳﺘﺎﯾﺶ اﻧﮕﯿﺰﺗﺮﯾﻦ ﻣﺮدان‪ ،‬و ﭼﻲﯾﮫ و ﭼﻮ [ﺳﯿﻦ]‪ ،‬ﺑﺪﺗﺮﯾﻦ‬
‫اﺷﺮار ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻮﯾﻦ ﻧﺎﮔﺰﯾﺮ ﺑﻮد ﻛﮫ در ﺟﻨﻮب رود ھﻮ زﻣﯿﻦ را ﺷﺨﻢ زﻧﺪ و در ﻛﻨﺎر درﯾﺎﭼﺔ ﻟﻲ ﺳﻔﺎﻟﮕﺮي ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫@‪h‬‬
‫اﻧﺪاﻣﮭﺎﯾﺶ ﺣﺘﻲ از آﺳﺎﯾﺶ ﻣﻮﻗﺖ ﻧﺼﯿﺐ ﻧﻤﻲﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺮاي دھﺎن و ﺷﻜﻢ ﺧﻮد ﺧﻮراﻛﻲ‬
‫ﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪ و ﭘﻮﺷﺎﻛﻲ ﮔﺮم ﺑﯿﺎﺑﺪ‪ .‬ﻧﮫ ﻣﮭﺮ ﭘﺪر و ﻣﺎدر او را دﺳﺖ داد‪ ،‬ﻧﮫ ﻋﻼﻗﺔ ﺑﺮادر و ﺧﻮاھﺮ‪ … .‬وﻗﺘﻲ‬
‫ﻛﮫ ﺑﺮ ﺗﺨﺖ ﻧﺸﺴﺖ‪ ،‬ﻋﻤﺮش از ﻧﯿﻤﮫ ﮔﺬﺷﺘﮫ و داﻧﺶ او زاﯾﻞ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺴﺮش ﺷﺎﻧﮓﭼﻮن ﻧﺎﻻﯾﻖ از ﻛﺎر‬
‫درآﻣﺪ‪ ،‬و ﺧﻮد ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻧﺎﮔﺰﯾﺮ از ﺗﺮك ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺷﺪ‪ .‬در آﻏﻮش اﻧﺪوه ﺟﺎن داد؛ از ﻣﯿﺮﻧﺪﮔﺎن‪ ،‬ھﯿﭻ ﻛﺲ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ او ﺣﯿﺎﺗﻲ ﺗﺒﺎه و زھﺮآﮔﯿﻦ ﻧﺪاﺷﺖ‪… .‬‬
‫‪are‬‬

‫ﯾﻮ ﺗﻤﺎم ﻧﯿﺮوي ﺧﻮد را ﺻﺮف ﻋﻤﺮان اراﺿﻲ ﻛﺮد‪ .‬ﻓﺮزﻧﺪي ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ او را ﺑﮫ ﻋﺮﺻﺔ رﺷﺪ‬
‫رﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﺧﺎﻧﺔ ﺧﻮد را ﺑﺪرود ﮔﻔﺖ‪ .‬ﭘﯿﻜﺮش ﺑﮫ ﺧﻤﯿﺪﮔﻲ و ﭘﮋﻣﺮدﮔﻲ ﮔﺮاﯾﯿﺪ‪ ،‬و ﭘﻮﺳﺖ دﺳﺘﮭﺎ و ﭘﺎھﺎﯾﺶ‬
‫ﻛﻠﻔﺖ و ﭘﯿﻨﮫدار ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﺑﮫ ﺳﻠﻄﻨﺖ رﺳﯿﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺟﺎﻣﮫ و ﻛﻼه ﻣﺠﻠﻞ در ﺧﺎﻧﮫاي ﻣﺤﻘﺮ اﻗﺎﻣﺖ ﮔﺰﯾﺪ‪ .‬در‬
‫آﻏﻮش اﻧﺪوه ﺟﺎن داد‪ .‬از ﻣﯿﺮﻧﺪﮔﺎن‪ ،‬ھﯿﭻ ﻛﺲ ﻣﺎﻧﻨﺪ او ﺣﯿﺎﺗﻲ ﻏﻢآﻟﻮده و ﭘﺮﻣﺮارت ﻧﺪاﺷﺖ‪… .‬‬
‫‪set‬‬

‫ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس راه و رﺳﻢ ﺣﻜﺎم و ﺳﻼﻃﯿﻦ ﺑﺎﺳﺘﺎن را درﯾﺎﻓﺖ و ﺑﮫ دﻋﻮﺗﮭﺎي اﻣﯿﺮان زﻣﺎن ﺧﻮد ﻟﺒﯿﻚ ﮔﻔﺖ‪.‬‬
‫در ﺳﻮﻧﮓ‪ ،‬درﺧﺖ را ﺑﺮ ﺳﺮ او ﺳﺮﻧﮕﻮن ﻛﺮدﻧﺪ؛ در ﺧﺎك وي‪ ،‬آﺛﺎر ﻗﺪﻣﺶ را زدودﻧﺪ؛ در ﺷﺎﻧﮓ و‬
‫ﭼﻮ‪ ،‬ﺑﮫ ﺣﺪ اﻋﻼ ﺧﻮارش داﺷﺘﻨﺪ؛ در ﭼﺎن و ﭼﻲ‪ ،‬ﻣﻄﺮود ﺷﺪ‪ … ،‬ﻣﻮرد ﺑﯿﻤﮭﺮي ﯾﺎﻧﮓ ھﻮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ؛‬
‫در آﻏﻮش اﻧﺪوه ﺟﺎم داد؛ از ﻣﯿﺮﻧﺪﮔﺎن‪ ،‬ھﯿﭻ ﻛﺲ ﻣﺎﻧﻨﺪ او ﺣﯿﺎﺗﻲ ﭘﺮ دﻏﺪﻏﮫ و ﺷﺘﺎﺑﺰده ﻧﺪاﺷﺖ‪… .‬‬
‫‪an‬‬

‫اﯾﻦ ﭼﮭﺎر ﺧﺮدﻣﻨﺪ‪ ،‬ﻛﮫ در ﺣﯿﺎت ﺧﻮد روزي ﺑﺨﻮﺷﻲ ﻧﺰﯾﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺲ از ﻣﺮگ ﺷﮭﺮﺗﻲ ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ ﻛﮫ ھﺰاران‬
‫ﻗﺮن دوام ﺧﻮاھﺪ آورد‪ .‬اﻣﺎ ﻛﺴﻲ ﻛﮫ در ﺑﻨﺪ واﻗﻌﯿﺘﮭﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﺷﮭﺮت وﻗﻌﻲ ﻧﻤﻲﮔﺬارد‪ .‬در ﺑﺰرﮔﺪاﺷﺖ‬
‫آﻧﺎن اھﺘﻤﺎم ورز – ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ ﻛﮫ درﯾﺎﺑﻨﺪ! ﺑﮫ آﻧﺎن ﭘﺎداش ده – ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﺑﺪاﻧﻨﺪ! ﻧﯿﻜﻨﺎﻣﻲ ﺑﺮاي آﻧﺎن ھﻤﺎن‬
‫اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺮاي ﺗﻨﺔ درﺧﺖ ﯾﺎ ﻛﻠﻮخ زﻣﯿﻦ‪.‬‬
‫‪pym‬‬

‫]از آن ﺳﻮ‪ [،‬ﭼﻲ ﯾﮫ ﺑﺮ ﺛﺮوت ﻣﺘﺮاﻛﻢ ﻧﺴﻠﮭﺎي ﺑﺴﯿﺎر دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬اورﻧﮓ ﺷﺎھﻲ از آن او ﺑﻮد‪ .‬ﺧﺮد آن‬
‫داﺷﺖ ﻛﮫ ھﻤﺔ زﯾﺮدﺳﺘﺎن را زﺑﻮن ﺳﺎزد‪ .‬ﭼﻨﺪان ﻗﺪرت داﺷﺖ ﻛﮫ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺗﻤﺎم ﺟﮭﺎن را ﺑﻠﺮزاﻧﺪ‪ .‬ﺑﮫ ﻟﺬاﺗﻲ ﻛﮫ ﭼﺸﻢ و ﮔﻮش ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻦ در ﻣﻲداد‪ .‬ھﺮ ﭼﮫ ﺑﮫ‬
‫ﻓﻜﺮش ﻣﻲرﺳﯿﺪ‪ ،‬ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﻛﺎﻣﺮان در ﮔﺬﺷﺖ؛ از ﻣﯿﺮﻧﺪﮔﺎن‪ ،‬ھﯿﭻ ﻛﺲ ﻣﺎﻧﻨﺪ او ﺣﯿﺎﺗﻲ ﭘﺮ ﺟﻼل و‬
‫ﺟﻨﻮنآﻣﯿﺰ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﭼﻮ ]ﺳﯿﻦ[ ﺑﺮ ﺛﺮوت ﻣﺘﺮاﻛﻢ ﻧﺴﻠﮭﺎ دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬اورﻧﮓ ﺷﺎھﻲ از آن او ﺑﻮد‪ .‬ﭼﻨﺪان‬

‫‪.co‬‬
‫ﻗﺪرت داﺷﺖ ﻛﮫ آﻧﭽﮫ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻛﺮد‪ … .‬ﻋﻮاﻃﻒ ﺧﻮد را در ﻛﺎﺧﮭﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﺶ ﺳﯿﺮاب‬
‫ﻣﻲﺳﺎﺧﺖ‪ .‬در ﺷﺒﮭﺎي دراز ﻟﮕﺎم از ھﻮﺳﮭﺎي ﺧﻮد ﺑﺮ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ھﯿﭻﮔﺎه ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﺮدﻣﺪاري و‬
‫ﺣﻖﺟﻮﯾﻲ‪ ،‬ﻛﺎم ﺧﻮد را ﺗﻠﺦ ﻧﻜﺮد‪ .‬ﻛﺎﻣﺮان از ﻣﯿﺎن رﻓﺖ؛ از ھﻤﺔ ﻣﯿﺮﻧﺪﮔﺎن‪ ،‬ھﯿﭻ ﻛﺲ ﻣﺎﻧﻨﺪ او ﺣﯿﺎﺗﻲ‬
‫ﺑﻲﺑﻨﺪوﺑﺎر ﻧﺪاﺷﺖ‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫اﯾﻦ دو ﺗﺒﮫﻛﺎر در ﺣﯿﺎت ﺧﻮد از ﺑﺮ آوردن آرزوھﺎي ﺧﻮﯾﺶ ﺳﺮﻣﺴﺖ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و ﭘﺲ از ﻣﺮگ ﺑﮫ ﺷﺮارت‬
‫و ﺳﺘﻢ ﻧﺎﻣﻮر ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ واﻗﻌﯿﺖ [ﻟﺬت] ﭼﯿﺰي اﺳﺖ ﻛﮫ از ﻧﯿﻜﻨﺎﻣﻲ ﺑﮫ دﺳﺖ ﻧﻤﻲآﯾﺪ‪ .‬آﻧﺎن را ﺑﮫ زﺷﺘﻲ ﯾﺎد‬
‫ﻛﻦ – در ﻧﺨﻮاھﻨﺪ ﯾﺎﻓﺖ! آﻧﺎن را ﺑﺴﺘﺎ – ﻧﺨﻮاھﻨﺪ داﻧﺴﺖ! ﺑﺪﻧﺎﻣﻲ ﺑﺮاي آﻧﺎن ھﻤﺎن اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺮاي ﺗﻨﺔ‬
‫درﺧﺖ ﯾﺎ ﻛﻠﻮخ زﻣﯿﻦ‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫اﯾﻦ ﮔﻔﺘﮫھﺎ ﻛﺠﺎ و ﺳﺨﻨﺎن ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس ﻛﺠﺎ! زﻣﺎن – اﯾﻦ ﻋﻤﻞ ارﺗﺠﺎﻋﻲ! – ﭘﺮ ارﺟﺘﺮﯾﻦ ﻣﺘﻔﻜﺮان ﭼﯿﻦ را‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺎ ﺣﻔﻆ ﻛﺮده و ﺑﻘﯿﮫ را ﺑﮫ ورﻃﺔ ارواح ﻓﺮاﻣﻮش ﺷﺪه راﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ھﻢ ﺣﻖ ﺑﺎ زﻣﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ :‬اﮔﺮ‬
‫ھﻤﻔﻜﺮان ﯾﺎﻧﮓﭼﻮ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺸﺮﯾﺖ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ دﯾﺮ ﮔﺎھﻲ دوام آورد‪ .‬ﺗﻨﮭﺎ ﭘﺎﺳﺨﻲ ﻛﮫ در ﺧﻮر‬
‫اوﺳﺖ‪ ،‬اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ اﮔﺮ اﻓﺮاد ﻗﯿﻮد اﺧﻼﻗﻲ را ﻧﭙﺬﯾﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﮫ دوام ﻧﻤﻲآورد‪ ،‬و ﺑﺪون وﺟﻮد ﺟﺎﻣﻌﮫ‪،‬‬
‫وﺟﻮد اﻓﺮاد ﺗﻜﺎﻣﻞ ﯾﺎﻓﺘﮫ ﻧﺎﻣﻘﺪور اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺤﺪودﯾﺘﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﻣﺎ را در ﻓﺸﺎر ﻣﻲﮔﺬارﻧﺪ‪ ،‬ﺿﺎﻣﻦ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺎ‬
‫ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﮫ اﻋﺘﻘﺎد ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﻮرﺧﺎن‪ ،‬ﯾﻜﻲ از ﻋﻠﻞ ﺑﯿﺴﺎﻣﺎﻧﻲ و ﭘﺮﯾﺸﺎﻧﻲ ﺟﺎﻣﻌﺔ ﭼﯿﻦ در ﻗﺮﻧﮭﺎي ﭼﮭﺎرم و‬
‫@‪h‬‬
‫ﺳﻮم قم ھﻤﺎﻧﺎ ﻓﻠﺴﻔﮫھﺎي ﺧﻮدﮔﺮاﯾﺎﻧﮫاي ﭼﻮن ﻓﻠﺴﻔﺔ ﯾﺎﻧﮓ ﭼﻮ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻨﺴﯿﻮس – ﻛﮫ ﺑﺮاﺳﺘﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ دﻛﺘﺮ‬
‫ﺟﺎﻧﺴﻮن‪ ،‬ﻧﻘﺎد ﻋﺼﺮ ﺧﻮد ﺑﻮد – ﺑﺮ ﺿﺪ ﻟﺬت ﻃﻠﺒﻲ ﯾﺎﻧﮓ ﭼﻮ و ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﺧﯿﺎل ﭘﺮدازي ﻣﻮﺗﻲ‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﺪت و‬
‫ﺣﺪت‪ ،‬زﺑﺎن ﺑﮫ اﻋﺘﺮاض ﮔﺸﻮد‪ .‬و اﯾﻦ ھﻢ ﻋﺠﯿﺐ ﻧﯿﺴﺖ‪:‬‬

‫ﺳﺨﻨﺎن ﯾﺎﻧﮓ ﭼﻮ و ﻣﻮﺗﻲ ﺟﮭﺎن را ﻓﺮا ﻣﻲﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﮫ ﮔﻔﺘﮕﻮھﺎي ﻣﺮدم ﮔﻮش ﻓﺮا دھﻲ‪ ،‬درﺧﻮاھﻲ‬
‫ﯾﺎﻓﺖ ﻛﮫ ھﺮ ﮔﺮوھﻲ ﭘﯿﺮو ﻧﻈﺮ ﯾﻜﻲ از اﯾﻦ دو ﺣﻜﯿﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﯾﺎﻧﮓ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ھﺮ ﻛﺲ ﺑﺮاي ﺧﻮدش«‪ ،‬و‬
‫‪are‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮ اﯾﻦ ﺑﮫ ﺣﻘﻮق ﺳﻠﻄﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﻣﺮدم ﻣﻌﺘﺮف ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﻣﻮ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ھﻤﮫ را ﯾﻜﺴﺎن دوﺳﺖ ﺑﺪار«‪ ،‬و‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ از ﻣﮭﺮ ﺷﺪﯾﺪ ﻓﺮزﻧﺪ ﺑﮫ واﻟﺪﯾﻦ ﻏﻔﻠﺖ ﻣﻲورزد‪ .‬اﮔﺮ ﺣﻘﻮق ﺷﺎه و ﭘﺪر را از دﯾﺪه دور دارﯾﻢ‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫ﺑﮭﺎﯾﻢ ﻓﺮﻗﻲ ﻧﺨﻮاھﯿﻢ داﺷﺖ‪ ،‬و اﮔﺮ اﯾﻦ ﻧﻈﺮﯾﺎت دﻓﻊ ﻧﺸﻮد و آراي ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس ﺟﺬب ﻧﮕﺮدد‪ ،‬ﺳﺨﻨﺎن ﻓﺎﺳﺪ‬
‫اﯾﻨﺎن ﻣﺮدم را ﺑﮫ ﮔﻤﺮاھﻲ ﻛﺸﺪ و راه ﺧﯿﺮ و ﺻﻮاب را ﻣﺴﺪود ﺳﺎزد‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﻦ از اﯾﻨﮭﺎ وﺣﺸﺖ دارم و ﺑﺮ ﺧﻮد ھﻤﻮار ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻛﮫ ﺑﮫ دﻓﺎع ﻧﻈﺮﯾﺎت ﺧﺮدﻣﻨﺪان ﭘﯿﺸﯿﻦ ﺑﺮﺧﯿﺰم و ﺑﺎ‬
‫ﯾﺎﻧﮓ و ﻣﻮ ﺑﺴﺘﯿﺰم‪ .‬ھﺮزهﮔﻮﯾﯿﮭﺎي آﻧﺎن را ﺑﮫ دور ﻣﻲرﯾﺰم ﺗﺎ ﭼﻨﯿﻦ ﺳﺨﻨﻮران ﺗﺒﺎھﻜﺎري ﺧﻮدﻧﻤﺎﯾﻲ‬
‫ﻧﺘﻮاﻧﻨﺪ‪ .‬ﺧﺮدﻣﻨﺪان آﯾﻨﺪه ﻛﻼم ﻣﺮا ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﺨﻮاھﻨﺪ داد‪.‬‬

‫‪ -3‬ﻣﻨﺴﯿﻮس‪ ،‬راﯾﺰن اﻣﯿﺮان‬

‫‪an‬‬

‫ﯾﻚ ﻣﺎدر ﻧﻤﻮﻧﮫ‪ -‬ﻓﯿﻠﺴﻮف درﻣﯿﺎن ﺷﺎھﺎن‪ -‬آﯾﺎ اﻧﺴﺎﻧﮭﺎ ﻃﺒﻌﺎً ﻧﯿﻜﻮﻛﺎرﻧﺪ؟ – ﯾﮕﺎﻧﮫ ﺧﺮاج‪ -‬ﻣﻨﺴﯿﻮس و‬
‫ﻛﻤﻮﻧﯿﺴﺘﮭﺎ‪ -‬ﺳﻮدﺟﻮﯾﻲ – ﺣﻖ اﻧﻘﻼب‬
‫‪pym‬‬

‫ﻣﻨﺴﯿﻮس ﻛﮫ در ﺳﺎﻟﻨﺎﻣﮫھﺎي ﻓﻠﺴﻔﺔ ﭼﯿﻦ‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ﺷﮭﺮت‪ ،‬ﭘﺲ از ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس ﻗﺮار دارد‪ ،‬از ﺧﺎﻧﻮادة‬
‫ﻛﮭﻨﺴﺎل ﻣﺎﻧﮓ ﺑﻮد و‪ ،‬ﺑﮫ ﻓﺮﻣﺎن ﭘﺎدﺷﺎه‪ ،‬ﻧﺎﻣﺶ از ﻣﺎﻧﮓﻛﻮ ﺑﮫ ﻣﺎﻧﮓﺗﺰه‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﻣﺎﻧﮓ اﺳﺘﺎد‪ ،‬ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪ‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻣﺤﻘﻘﺎن اروﭘﺎﯾﻲ‪ ،‬ﻛﮫ زﯾﺮ ﻧﻔﻮذ زﺑﺎن ﻻﺗﯿﻦ ﻗﺮاردارﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺎم او را ﺑﮫ »ﻣﻨﺴﯿﻮس« ﮔﺮداﻧﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ‬
‫ﻛﻮﻧﮓﻓﻮﺗﺰه را »ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس« ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﻣﺎدر ﻣﻨﺴﯿﻮس را ﺑﮫ ﺧﻮﺑﻲ ﺧﻮد او ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﯿﻢ‪ ،‬زﯾﺮا ﻣﻮرﺧﺎن او را ﺑﮫ ﻧﺎم ﻣﺎدري ﻧﻤﻮﻧﮫ ﺑﻠﻨﺪآوازه ﻛﺮده‬
‫و ﺣﻜﺎﯾﺖ ﻧﻐﺰ ﺑﺴﯿﺎر درﺑﺎرة او ﻧﻮﺷﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬ﻣﻲﮔﻮﯾﻨﺪ ﻛﮫ وي ﺳﮫ ﺑﺎر‪ ،‬ﻣﺤﺾ ﻓﺮزﻧﺪش‪ ،‬ﺧﺎﻧﺔ ﺧﻮد را ﺗﻐﯿﯿﺮ‬
‫داد‪ :‬ﺑﺎر اول ﺑﮫ اﯾﻦ ﻋﻠﺖ ﻛﮫ ﻣﺠﺎور ﮔﻮرﺳﺘﺎن ﻣﻲزﯾﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﭘﺴﺮ ھﻤﭽﻮن ﺧﺎدﻣﺎن ﮔﻮرﺳﺘﺎن ﺳﻠﻮك‬
‫ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﺑﺎر دوم ﺑﮫ اﯾﻦ ﺳﺒﺐ ﻛﮫ ھﻤﺴﺎﯾﺔ ﻛﺸﺘﺎرﮔﺎه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و ﭘﺴﺮ ﺑﮫ ﺗﻘﻠﯿﺪ ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﻧﻌﺮه ﻣﻲﻛﺸﯿﺪ‪ .‬ﺑﺎر‬
‫ﺳﻮم ﺑﮫ اﯾﻦ ﻋﻠﺖ ﻛﮫ ﻧﺰدﯾﻚ ﺑﺎزار اﻗﺎﻣﺖ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﭘﺴﺮ رﻓﺘﺎري ﺑﺎزاري ﻣﻲﻧﻤﻮد‪ .‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم در ﻛﻨﺎر‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﺪرﺳﮫاي ﺧﺎﻧﮫ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و دﯾﮕﺮ ﺑﺮ رﻓﺘﺎر ﻛﻮدك اﯾﺮادي ﻧﺒﻮد‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﮫ ﻃﻔﻞ در درس ﻛﻮﺗﺎھﻲ ﻛﺮد‪،‬‬
‫ﻣﺎدر در ﺣﻀﻮر او ﻧﺦ ﻣﺎﻛﻮي ﺧﯿﺎﻃﻲ ﺧﻮد را ﮔﺴﺴﺖ و‪ ،‬در ﭘﺎﺳﺦ ﭘﺴﺮ‪ ،‬ﺗﻮﺿﯿﺢ داد ﻛﮫ ﭼﻮن ﻓﺮزﻧﺪ در‬
‫درس ﺧﻮاﻧﺪن و ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﻛﺮدن ﻛﻮﺗﺎھﻲ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎدر ھﻢ دﺳﺖ از ﻛﺎر ﻣﻲﻛﺸﺪ‪ .‬ﺑﺮ اﺛﺮ اﯾﻦ ﺗﺬﻛﺮ‪،‬‬
‫ﻣﻨﺴﯿﻮس ﻣﺤﺼﻠﻲ ﺳﺎﻋﻲ ﺷﺪ‪ .‬در ﺟﻮاﻧﻲ ھﻤﺴﺮي ﺑﺮﮔﺰﯾﺪ و ﺳﭙﺲ در ﺑﺮاﺑﺮ وﺳﻮﺳﺔ ﻃﻼق ﻣﻘﺎوﻣﺖ‬

‫‪yah‬‬
‫ورزﯾﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﺪرﯾﺲ ﻓﻠﺴﻔﮫ ﻣﺪرﺳﮫاي ﺑﺮﭘﺎ ﻛﺮد و ﮔﺮوه ﻧﺨﺒﮫاي از داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن را ﮔﺮد آورد‪ .‬اﻣﯿﺮان از‬
‫ھﺮ ﺳﻮ دﻋﻮﺗﺶ ﻛﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﮫ درﺑﺎر آﻧﺎن رود و در ﺑﺎرة ﻛﺸﻮرداري ﺑﮫ اﯾﺸﺎن ﻧﻈﺮ دھﺪ‪ .‬ﻣﻨﺴﯿﻮس‪ ،‬ﻛﮫ‬
‫ﻧﻤﻲﺧﻮاﺳﺖ ﻣﺎدرش را در ﺳﺎﻟﺨﻮردﮔﻲ ﺗﻨﮭﺎ ﮔﺬارد‪ ،‬اﻣﺘﻨﺎع ﻧﻤﻮد‪ .‬اﻣﺎ ﻣﺎدر ﭘﯿﺮ ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺑﺎ ﺳﺨﻨﺎﻧﻲ ﻧﻐﺰ‬
‫او را ﻗﺎﻧﻊ و رھﺴﭙﺎر ﻛﺮد‪ .‬اﯾﻦ ﺳﺨﻨﺎن ﻧﻐﺰ‪ ،‬ﻛﮫ ﺷﺎﯾﺪ در اﺻﻞ ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ ﯾﻜﻲ از ﻣﺮدان ﭼﯿﻨﻲ ﺟﻌﻞ ﺷﺪه‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﯿﻨﯿﺎن را ﺑﮫ ﺑﺰرﮔﺪاﺷﺖ ﻣﺎدر ﻣﻨﺴﯿﻮس ﺑﺮاﻧﮕﯿﺨﺘﮫ اﺳﺖ‪:‬‬

‫زن را ﺣﻖ آن ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﺧﻮد ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ وﻇﯿﻔﺔ او اﻃﺎﻋﺖ اﺳﺖ از ﺳﮫ اﻣﺮ‪ :‬در ﻛﻮدﻛﻲ ﺑﺎﯾﺪ از‬
‫@‪h‬‬
‫ﭘﺪر و ﻣﺎدر ﺧﻮد ﻓﺮﻣﺎن ﺑﺮد‪ .‬ﭘﺲ از ازدواج ﺑﺎﯾﺪ ﺷﻮھﺮ را اﻃﺎﻋﺖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﭼﻮن ﺑﯿﻮه ﺷﺪ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻄﯿﻊ‬
‫ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﻮد ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻮ ﻣﺮدي ھﺴﺘﻲ در ﻛﻤﺎل ﻋﻤﺮ‪ ،‬و ﻣﻦ زﻧﻲ ﺳﺎﻟﺨﻮردهام‪ .‬آﻧﭽﮫ را ﺻﻮاب ﻣﻲداﻧﻲ‪،‬‬
‫ﺟﺎﻣﺔ ﻋﻤﻞ ﭘﻮﺷﺎن؛ ﻣﻦ ﻧﯿﺰ ﺑﺮوﻓﻖ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻛﮫ از آن ﻣﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻢ‪ .‬ﭼﺮا ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮭﺮ ﻣﻦ دﻏﺪﻏﮫ ﺑﮫ‬
‫ﺧﻮد راه دھﻲ؟‬

‫ﻣﻨﺴﯿﻮس رواﻧﮫ ﺷﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﻣﯿﻞ ﺗﻌﻠﯿﻢ دادن از ﻣﯿﻞ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﺮدن ﺟﺪا ﻧﯿﺴﺖ؛ ﯾﻜﻲ را ﺑﺨﺮاش و دﯾﮕﺮي‬
‫‪are‬‬

‫را ﺑﯿﺎب‪ .‬ﻣﻨﺴﯿﻮس‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ وﻟﺘﺮ‪ ،‬ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ را ﺑﺮ دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣﻲداد و ﻣﻲﮔﻔﺖ ﻛﮫ‪ ،‬در‬
‫ﻧﻈﺎم دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ‪ ،‬ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﺮاي ﺗﻮﻗﯿﻖ ﺧﻮد ﺑﺎﯾﺪ ھﻤﺔ ﻣﺮدم را ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ درﺣﻜﻮﻣﺖ ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ‪،‬‬
‫ﺑﺮاي ﺳﻼﻣﺖ دوﻟﺖ‪ ،‬ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺣﻜﯿﻤﺎن ﺗﻨﮭﺎ ﯾﻚ ﺗﻦ‪ -‬ﺷﺎه‪-‬‬

‫را ﺑﮫ داﻧﺶ رﺳﺎﻧﻨﺪ‪» .‬ﺧﻄﺎھﺎي ذھﻦ اﻣﯿﺮ را ﺗﺼﺤﯿﺢ ﻛﻦ‪ .‬ﭼﻮن اﻣﯿﺮ را ﺑﮫ ﺻﻮاب آوري‪ ،‬ﺳﻠﻄﻨﺖ‬
‫‪set‬‬

‫اﺳﺘﻮار ﻣﻲﺷﻮد‪ «.‬ﻧﺨﺴﺖ ﺑﮫ ﭼﻲ رﻓﺖ و ﻛﻮﺷﯿﺪ ﺗﺎ اﻣﯿﺮ ﺷﻮان را ﺑﮫ راه راﺳﺖ ﻛﺸﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﮫ ﺷﻐﻠﻲ اﻓﺘﺨﺎري‬
‫ﺗﻤﻜﯿﻦ ﻛﺮد و از ﻗﺒﻮل ﺣﻘﻮق آن ﺳﺮﭘﯿﭽﯿﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﭘﺲ از آﻧﻜﮫ ﺑﯿﺮﻏﺒﺘﻲ اﻣﯿﺮ را ﺑﮫ ﻓﻠﺴﻔﮫ درﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬ﺑﮫ اﻣﺎرت‬
‫ﻛﻮﭼﻚ ﺗﺎﻧﮓ‪ ،‬ﻛﮫ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯾﺶ ﯾﻜﻲ از ﺷﺎﮔﺮدان ﻣﺨﻠﺺ وﻟﻲ ﺑﻲﻣﺎﯾﺔ او ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﻮﭼﯿﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﮫ ﭼﻲ‬
‫ﺑﺎزﮔﺸﺖ و‪ ،‬ﺑﺎ ﻗﺒﻮل ﻣﻘﺎﻣﻲ ﺳﻮدآور‪ ،‬ﺑﮫ اﺛﺒﺎت رﺳﺎﻧﯿﺪ ﻛﮫ داﻧﺶ و ﻓﮭﻢ او ﻓﺰوﻧﻲ ﯾﺎﻓﺘﮫ اﺳﺖ! در ﺧﻼل‬
‫اﯾﻦ ﺳﺎﻟﮭﺎي آﺳﻮدﮔﻲ‪ ،‬ﻣﺎدرش درﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬و ﻣﻨﺴﯿﻮس ﺟﺴﺪ را ﺑﺎ ﻛﺒﻜﺔ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﮫ ﺧﺎك ﺳﭙﺮد‪ ،‬ﭼﻨﺪاﻧﻜﮫ‬
‫‪an‬‬

‫ﺷﺎﮔﺮداﻧﺶ ﺑﮫ ﺷﺮم اﻓﺘﺎدﻧﺪ‪ ،‬و ﻣﻨﺴﯿﻮس ﻧﺎﮔﺰﯾﺮ ﺗﻮﺿﯿﺢ داد ﻛﮫ آﻧﭽﮫ ﻛﺮده اﺳﺖ ﺗﻨﮭﺎ از ﺳﺮ ﻣﮭﺮ ﻓﺮزﻧﺪي‬
‫ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﺷﻮان دﺳﺖ ﺑﮫ ﻛﺸﻮرﮔﺸﺎﯾﻲ زد و‪ ،‬ﺑﮫ ﺳﺒﺐ ﻧﺎﺧﺸﻨﻮدي از ﺻﻠﺢﻃﻠﺒﻲ ﻧﺎﺑﮭﻨﮕﺎم‬
‫ﻣﻨﺴﯿﻮس‪ ،‬ﺑﮫ ﺧﺪﻣﺖ او ﭘﺎﯾﺎن داد‪ .‬ﭼﻮن ﺷﮭﺮت ﯾﺎﻓﺖ ﻛﮫ اﻣﯿﺮ ﺳﻮﻧﮓ ﻣﻲﺧﻮاھﺪ ھﻤﭽﻮن ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﺎن‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺴﯿﻮس ﺑﮫ درﺑﺎر او ﺷﺘﺎﻓﺖ‪ .‬وﻟﻲ در آﻧﭽﺎ ﭘﻲ ﺑﺮد ﻛﮫ ﺧﺒﺮ آوران درﺑﺎرة ﻓﯿﻠﺴﻮفﻣﺂﺑﻲ‬
‫‪pym‬‬

‫اﻣﯿﺮ راه ﻣﺒﺎﻟﻐﮫ ﭘﯿﻤﻮدهاﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ‪ ،‬ﯾﻜﺒﺎره از او و اﻣﯿﺮان دﯾﮕﺮ روي ﮔﺮداﻧﯿﺪ‪ .‬ھﻤﺔ اﻣﯿﺮان اﺻﻼحﻧﺎﭘﺬﯾﺮ‬
‫ﻣﻲﻧﻤﻮدﻧﺪ و‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ ﯾﻚ وﻟﯿﻤﺔ ﻋﺮوﺳﻲ ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﮫ دﻋﻮت ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي اﺻﻼحﻧﺎﭘﺬﯾﺮي‬
‫ﺧﻮد ﺑﮭﺎﻧﮫھﺎﯾﻲ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﯾﻜﻲ از آﻧﺎن ﻣﻲﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ ﺿﻌﻔﻲ دارم‪ :‬ﻋﺎﺷﻖ ﺷﮭﺎﻣﺘﻢ!« دﯾﮕﺮي ﻣﻲﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺿﻌﻔﻲ دارم‪ :‬ﻃﺎﻟﺐ ﺛﺮوﺗﻢ!« ﻣﻨﺴﯿﻮس‪ ،‬ﭘﺲ از ﻛﻨﺎرهﮔﯿﺮي از زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ ،‬ﺳﺎﻟﮭﺎي ﭘﯿﺮي را وﻗﻒ‬
‫ﺗﻌﻠﯿﻢ ﻃﻼب و ﺗﺼﻨﯿﻒ ﻛﺘﺎﺑﻲ ﺑﮫ ﻧﺎم ﻛﺘﺎب ﻣﻨﺴﯿﻮس‪ ،‬ﺣﺎوي ﻣﻜﺎﻟﻤﺎت ﺧﻮد ﺑﺎ ﺳﻼﻃﯿﻦ آن زﻣﺎن‪ ،‬ﻛﺮد‪.‬‬
‫درﺳﺖ ﻧﻤﻲداﻧﯿﻢ ﻛﮫ آﯾﺎ ﺑﺎﯾﺪ اﯾﻦ ﻣﻜﺎﻟﻤﺎت را ﺑﺎ ﻣﺒﺎﺣﺜﺎت واﻟﺘﺮ ﺳﺎوجﻟﻨﺪور‪ ،‬ادﯾﺐ اﻧﮕﻠﯿﺴﻲ‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﻤﺎرﯾﻢ‬

‫‪.co‬‬
‫ﯾﺎ ﻧﮫ‪ .‬اﯾﻦ را ھﻢ ﻧﻤﻲداﻧﯿﻢ ﻛﮫ آﯾﺎ اﺳﺎﺳﺎً اﯾﻦ ﻛﺘﺎب ﺑﮫ ﻣﻨﺴﯿﻮس ﺗﻌﻠﻖ دارد ﯾﺎ ﺑﮫ ﺷﺎﮔﺮدان او‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﮫ ھﯿﭻ‬
‫ﻛﺪام‪ .‬ﺗﻨﮭﺎ اﯾﻦ را ﻣﻲﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﮕﻮﯾﯿﻢ ﻛﮫ ﻛﺘﺎب ﻣﻨﺴﯿﻮس ﯾﻜﻲ از ﮔﺮاﻣﯿﺘﺮﯾﻦ آﺛﺎر ﻓﻠﺴﻔﺔ ﻛﻼﺳﯿﻚ ﭼﯿﻦ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﻈﺮﯾﺔ او‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻈﺮﯾﺔ ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس‪ ،‬ﺑﮫ ﻛﺎر دﻧﯿﺎي ﻋﻤﻞ ﻣﻲآﯾﺪ و از ﻣﻨﻄﻖ و ﺷﻨﺎﺧﺘﺸﻨﺎﺳﻲ و ﻓﻠﺴﻔﺔ اوﻟﻲ‬
‫ﺑﮭﺮة ﭼﻨﺪاﻧﻲ ﻧﺪارد‪ .‬ﭘﯿﺮوان ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس اﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ ﺗﺪﻗﯿﻘﺎت را ﺑﮫ ﭘﯿﺮوان ﻻﺋﻮﺗﺰه ﺳﭙﺮدﻧﺪ و ﺧﻮد ﺑﮫ‬

‫‪oo‬‬
‫ﺗﻔﻜﺮات اﺧﻼﻗﻲ و ﺳﯿﺎﺳﻲ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ ﻣﻨﺴﯿﻮس ﺑﮫ ﺑﺮرﺳﻲ ﺣﯿﺎت ﻣﻘﺮون ﺑﮫ ﺧﯿﺮ و ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺧﯿﺎر‬
‫ﺑﺴﻨﺪه ﻛﺮد‪ .‬دﻋﻮي اﺻﻠﻲ او اﯾﻦ ﺑﻮد ﻛﮫ اﻧﺴﺎﻧﮭﺎ ﻃﺒﻌﺎً ﻧﯿﻜﻮ ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﻣﺸﻜﻼت اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻧﺎﺷﻲ از ﻃﺒﻊ‬
‫اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﻣﻌﻠﻮل ﺑﺪي ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﺎﯾﺪ ﯾﺎ ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﺎن ﺷﺎه ﺷﻮﻧﺪ و ﯾﺎ ﺷﺎھﺎن اﯾﻦ ﺟﮭﺎن‬
‫ﻓﯿﻠﺴﻮف ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﮫ زﺑﺎن ﻣﻨﺴﯿﻮس‪:‬‬

‫‪yah‬‬
‫»اﯾﻨﻚ‪ ،‬اﮔﺮ ﺧﺪاﯾﮕﺎن ﻓﻐﻔﻮر ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ ﺑﺮ ﺻﻮاب ﺑﺮﭘﺎ دارد‪ ،‬ھﻤﺔ ﻛﺎرﮔﺰاران ﻛﺸﻮر را آرزو آن ﺧﻮاھﺪ‬
‫ﺑﻮد ﻛﮫ در درﺑﺎر ﺧﺪاﯾﮕﺎن ﺑﮫ ﺧﺪﻣﺖ ﻗﯿﺎم ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ھﻤﺔ ﺑﺮزﮔﺮان ﻛﺸﻮر را آرزو آن ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد ﻛﮫ در‬
‫درﺑﺎر ﺧﺪاﯾﮕﺎن ﺑﮫ ﺧﺪﻣﺖ ﻗﯿﺎم ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ھﻤﺔ ﺑﺮزﮔﺮان را آرزو آن ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد ﻛﮫ در ﻣﺰارع ﺧﺪاﯾﮕﺎن ﺑﮫ‬
‫ﺷﺨﻢ زدن ﭘﺮدازﻧﺪ‪ ،‬ھﻤﺔ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن را آرزو آن ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد ﻛﮫ ﻛﺎﻻھﺎي ﺧﻮد ﺑﮫ ﺑﺎزارھﺎي ﺧﺪاﯾﮕﺎن‬
‫رﺳﺎﻧﻨﺪ و ھﻤﺔ ﻣﺴﺎﻓﺮان ﺑﯿﮕﺎﻧﮫ را آرزو آن ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد ﻛﮫ در ﺷﻮارع ﺧﺪاﯾﮕﺎن ﭘﺎي ﮔﺬارﻧﺪ‪ .‬آﻧﮕﺎه‪ ،‬در‬
‫ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ھﻤﺔ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ از ﺣﻜﺎم ﺧﻮد ﺳﺘﻢ دﯾﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺰد ﺧﺪاﯾﮕﺎن ﺧﻮاھﻨﺪ ﺷﺘﺎﻓﺖ‪ ،‬و ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ‬
‫@‪h‬‬ ‫آﻧﺎن‬

‫ﭼﻨﯿﻦ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻲ ﻗﺪرت آن ﺧﻮاھﺪ داﺷﺖ ﻛﮫ آﻧﺎن را ﭘﺲ زﻧﺪ؟« ﻓﻐﻔﻮر ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ ﭼﯿﺰي ﻧﻤﻲداﻧﻢ و‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ ﺑﺪﯾﻦ ﺳﻮ روم‪«.‬‬

‫زﻣﺎﻣﺪار ﻧﯿﻚ ﺑﺎﯾﺪ‪ ،‬ﻧﮫ ﺑﺮ ﺿﺪ ﻛﺸﻮرھﺎي دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺑﺮ ﺿﺪ دﺷﻤﻦ ﻣﺸﺘﺮك ھﻤﮕﺎن‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﻓﻘﺮ‪ ،‬ﺑﺠﻨﮕﺪ‪،‬‬
‫‪are‬‬

‫زﯾﺮا از ﻓﻘﺮ و ﻧﯿﺰ ﺟﮭﻞ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺟﻨﺎﯾﺖ و اﻏﺘﺸﺎش ﻣﻲزاﯾﺪ‪ .‬ﻣﺠﺎزات ﻣﺮدم ﺑﺮاي ﺟﻨﺎﯾﺎﺗﻲ ﻛﮫ در ﻧﺘﯿﺠﺔ‬
‫ﺑﯿﻜﺎري و ﺑﯿﭽﺎرﮔﻲ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬داﻣﻲ اﺳﺖ ﻧﺎﺟﻮاﻧﻤﺮداﻧﮫ ﺑﺮ ﺳﺮ راه آﻧﺎن‪ .‬ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﺴﺌﻮل رﻓﺎه‬
‫ﻣﺮدم اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﺎﯾﺪ اﻣﻮر اﻗﺘﺼﺎدي را در اﯾﻦ ﺟﮭﺖ ﺑﮕﺮداﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻨﮭﺎ از زﻣﯿﻦ ﺧﺮاج ﺳﺘﺎﻧﺪ و از ﭼﯿﺰي‬
‫ﻛﮫ روي آن ﺳﺎﺧﺘﮫ ﻣﻲﺷﻮد ﯾﺎ ﻛﺎري ﻛﮫ روي آن ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﯿﺮد‪ ،‬ﭼﯿﺰي ﻧﺨﻮاﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﺎﺟﮭﺎي دﯾﮕﺮ را‬
‫ﻟﻐﻮ ﻛﺮد‪ ،‬و آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﻋﻤﻮﻣﻲ اﺟﺒﺎري را ﺳﺎﻟﻤﺘﺮﯾﻦ ﻣﺒﻨﺎي ﺗﻜﺎﻣﻞ ﻣﺪﻧﯿﺖ داﻧﺴﺖ‪» .‬ﻗﻮاﻧﯿﻦ‬
‫‪set‬‬

‫ﻧﯿﻜﻮ‪ ،‬ﺑﮫ ﺧﻮﺑﻲ آﻣﻮزش ﻧﯿﻜﻮ‪ ،‬ﺑﺮ ﻣﺮدم دﺳﺖ ﻧﻤﻲﯾﺎﺑﻨﺪ‪ «.‬و »آﻧﭽﮫ اﻧﺴﺎن را از ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﭘﺴﺖﺗﺮ ﻣﻤﺘﺎز‬
‫ﻣﻲﮔﺮداﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺘﯿﺎزي ﻟﻄﯿﻒ اﺳﺖ؛ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺮدم اﯾﻦ اﻣﺘﯿﺎز را از ﻛﻒ ﻣﻲدھﻨﺪ‪ ،‬و ﻓﻘﻂ اﻓﺮاد ﺑﺮﺗﺮ آن را‬
‫ﺣﻔﻆ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪«.‬‬

‫ﭼﻮن ﺑﮫ ﯾﺎد آورﯾﻢ ﻛﮫ اﻣﯿﺮان‪ ،‬ﺑﮫ ﺳﺒﺐ اﺻﻼحﻃﻠﺒﻲ ﺷﺪﯾﺪ ﻣﻨﺴﯿﻮس‪ ،‬او را ﻣﺮدود ﻣﻲﺷﻤﺮدﻧﺪ و‬
‫‪an‬‬

‫ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﮭﺎ و ﻛﻤﻮﻧﯿﺴﺘﮭﺎي آن ﻋﺼﺮ او را ﺑﮫ ﮔﻨﺎه ﻛﮭﻨﮫﭘﺮﺳﺘﻲ ﻣﻼﻣﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬درﻣﻲﯾﺎﺑﯿﻢ ﻛﮫ‬

‫ﻣﺴﺌﻠﮫھﺎ و ﻧﻈﺮﯾﮫھﺎ و ﭼﺎرهﮔﺮﯾﮭﺎي ﻋﺼﺮ ﻣﻨﻮر ﻣﺎ ﭼﮫ ﻗﺪﻣﺘﻲ دارﻧﺪ‪ .‬در زﻣﺎن ﻣﻨﺴﯿﻮس ﺑﻮد ﻛﮫ‬
‫ﺷﻮﺷﯿﻨﮓ درﻓﺶ دﯾﻜﺘﺎﺗﻮري رﻧﺠﺒﺮان را ﺑﺮاﻓﺮاﺷﺖ و ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﺷﺪ ﻛﮫ رھﺒﺮي دوﻟﺖ ﺑﮫ ﻛﺎرﮔﺮان‬
‫ﺳﭙﺮده ﺷﻮد‪ .‬ﺷﻮ ﻣﻲﮔﻔﺖ‪» :‬ﻛﻼﻧﺘﺮان ﺑﺎﯾﺪ ﻛﺎرﮔﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ «.‬در آن ھﻨﮕﺎم ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻛﻨﻮن‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎري از‬
‫‪pym‬‬

‫»داﻧﺎﯾﺎن« زﯾﺮ درﻓﺶ ﻧﻮ ﮔﺮد آﻣﺪﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﻨﺴﯿﻮس ﺑﺎ آﻧﺎن دراﻓﺘﺎد و اﺣﺘﺠﺎج ﻛﺮد ﻛﮫ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﺎﯾﺪ در‬
‫دﺳﺖ ﻣﺮدان ﺑﺎﻓﺮھﻨﮓ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ وﺻﻒ‪ ،‬ﻣﻨﺴﯿﻮس ﺳﻮدﺟﻮﯾﻲ را ﺷﺎﯾﺴﺘﺔ ﺟﺎﻣﻌﺔ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻧﻤﻲداﻧﺴﺖ‪،‬‬
‫از اﯾﻦ رو ﭘﯿﺸﻨﮭﺎد ﺳﻮﻧﮓﻛﺎﻧﮓ را ﻣﺮدود ﻣﻲﺷﻤﺮد‪ .‬ﺳﻮﻧﮓﻛﺎﻧﮓ‪ ،‬ﺑﮫ ﺷﯿﻮة زﻣﺎن ﻣﺎ‪ ،‬ﺗﻨﮭﺎ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻋﻠﺖ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻛﮫ ﺟﻨﮓ ﺳﻮدرﺳﺎن و ﻧﺘﯿﺠﮫﺑﺨﺶ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺷﺎھﺎن را ﺑﮫ ﺻﻠﺢدوﺳﺘﻲ ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﻣﻨﺴﯿﻮس در رد ﻧﻈﺮ‬
‫او ﻣﻲﮔﻔﺖ‪:‬‬

‫‪.co‬‬
‫ھﺪف ﺗﻮ ﺑﺰرگ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ اﺳﺘﺪﻻل ﺗﻮ ﺧﻮب ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬اﮔﺮ از ﻣﻨﻈﺮ ﺳﻮد ﺑﻨﮕﺮي و ﺷﺎھﺎن اﻣﺎرات ﭼﯿﻦ و‬
‫اﻣﺎرت ﭼﻲ را اﻧﺪرز دھﻲ و آﻧﺎن ھﻢ‪ ،‬ﻣﺤﺾ ﺳﻮد ﺧﻮد‪ ،‬از ﺣﺮﻛﺖ ارﺗﺸﮭﺎﯾﺸﺎن ﺟﻠﻮﮔﯿﺮﻧﺪ‪ ،‬آﻧﮕﺎه ھﻤﺔ‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ آن ارﺗﺸﮭﺎ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارﻧﺪ‪ ،‬از ﻗﻄﻊ [ﺟﻨﮓ] ﺧﺮﺳﻨﺪ ﺧﻮاھﻨﺪ ﺷﺪ و ﺧﻮﺷﻲ ﺧﻮد را در‬
‫ﺳﻮدﺟﻮﯾﻲ ﺧﻮاھﻨﺪ ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬وزﯾﺮان‪ ،‬ﻣﺤﺾ ﺳﻮد‪ ،‬ﺑﮫ ﺧﺪﻣﺖ ﺳﻠﻄﺎن ﻛﻤﺮ ﺧﻮاھﻨﺪ ﺑﺴﺖ‪ .‬ﺧﺪﻣﺖ ﻓﺮزﻧﺪان ﺑﮫ‬
‫ﭘﺪران و ﺧﺪﻣﺖ ﺑﺮادران ﻛﮭﺘﺮ ﺑﮫ ﺑﺮادران ﻣﮭﺘﺮ ﻧﯿﺰ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺳﺒﺐ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪ ،‬و در ﻧﺘﯿﺠﮫ‪ ،‬ﺳﻠﻄﺎن و‬

‫‪oo‬‬
‫وزﯾﺮ‪ ،‬ﭘﺪر و ﭘﺴﺮ‪ ،‬ﺑﺮادر ﻣﮭﺘﺮ و ﺑﺮادر ﻛﮭﺘﺮ از ﺧﯿﺮ و ﺻﻮاب ﻣﻨﺼﺮف ﺧﻮاھﻨﺪ ﺷﺪ و‪ ،‬ﺑﮫ اﻗﺘﻀﺎي‬
‫ﻓﻜﺮ ﺳﻮدآورﯾﻲ ﻛﮫ در ﻗﻠﺐ ﺧﻮد ﮔﺮاﻣﻲ ﻣﻲدارﻧﺪ‪ ،‬ھﻤﺔ ﻛﺎرھﺎ را ﺑﮫ ﺟﺮﯾﺎن ﺧﻮاھﻨﺪ اﻧﺪاﺧﺖ‪ .‬اﻣﺎ ھﯿﭻ ﮔﺎه‬
‫ﭼﻨﯿﻦ [ﺟﺎﻣﻌﮫاي] ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﮕﺮ آﻧﻜﮫ ﺗﺒﺎھﻲ ﺑﮫ ﺑﺎر آورده ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻨﺴﯿﻮس ﺑﺮاي ﻣﺮدم ﺣﻖ اﻧﻘﻼب ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﻋﻠﻨﺎً‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ دﯾﺪﮔﺎن ﺷﺎھﺎن‪ ،‬درﺗﺮوﯾﺞ اﯾﻦ رأي ﻛﻮﺷﯿﺪ‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﺟﻨﮓ را‬

‫»ﻣﺮداﻧﻲ ھﺴﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﻣﻲﮔﻮﯾﻨﺪ‪» :‬ﻣﻦ در ﺗﺠﮭﯿﺰ ﻧﯿﺮوھﺎي ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻣﮭﺎرت دارم‪ ،‬ﻣﻦ در آراﺳﺘﻦ ﺻﺤﻨﺔ‬
‫ﺟﻨﮓ ﭼﯿﺮهدﺳﺘﻢ‪ .‬اﯾﻨﺎن ﺑﺰھﻜﺎراﻧﻲ ﺑﺰرﮔﻨﺪ‪ «.‬و ﻧﯿﺰ »ﺟﻨﮓ ﻣﻘﺮون ﺑﮫ ﺧﯿﺮ ھﯿﭻﮔﺎه وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﻣﻨﺴﯿﻮس ﺑﺎ ﺗﺠﻤﻞ درﺑﺎرھﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻧﻤﻮد و ﺑﮫ ﭘﺎدﺷﺎھﻲ ﻛﮫ در ﺧﺸﻜﺴﺎﻟﻲ ﻣﺮدم را ﻧﺎدﯾﺪه ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ و‬
‫ﺳﮓ و ﺧﻮك ﻣﻲﭘﺮورﯾﺪ‪ ،‬ﺗﺎﺧﺘﻦ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﭼﻮن ﺷﺎه ﻣﺘﻌﺬر ﺷﺪ ﻛﮫ ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﻗﺤﻄﻲ ﺗﻮاﻧﺎﯾﻲ‬
‫@‪h‬‬
‫ﻧﺪارد‪ ،‬ﻣﻨﺴﯿﻮس ﺑﺪو ﮔﻔﺖ ﻛﮫ ﺑﺎﯾﺪ از ﺳﻠﻄﻨﺖ ﭼﺸﻢ ﭘﻮﺷﺪ‪ .‬از دﯾﺪﮔﺎه او‪» ،‬ﻣﺮدم ﻣﮭﻤﺘﺮﯾﻦ ﻋﻨﺼﺮ [ﻣﻠﺖ]‬
‫ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺳﻠﻄﺎن ﻋﺎﻟﯿﺘﺮﯾﻦ ﻋﻨﺼﺮ اﺳﺖ؛« وﻣﺮدم ﺣﻖ آن دارﻧﺪ ﻛﮫ زﻣﺎﻣﺪاران ﺧﻮد را ﺧﻠﻊ ﻛﻨﻨﺪ و ﺣﺘﻲ‬
‫در ﻣﻮاردي اﯾﺸﺎن را ﺑﮫ ﻗﺘﻞ رﺳﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺷﺎه ﺷﻮان درﺑﺎرة وزﯾﺮان واﻻﻣﻘﺎم ﭘﺮﺳﯿﺪ‪… .‬ﻣﻨﺴﯿﻮس ﭘﺎﺳﺦ داد‪» :‬اﮔﺮ از اﻣﯿﺮ ﺗﻘﺼﯿﺮي ﻋﻈﯿﻢ ﺳﺮزﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺎﯾﺪ آﻧﺎن ﺑﺤﻖ اﻣﯿﺮ را ﺑﮫ ﺑﺎد ﻧﻜﻮھﺶ ﮔﯿﺮﻧﺪ‪ ،‬و اﮔﺮ آﻧﺎن ﭼﻨﺪ ﺑﺎر ﭼﻨﯿﻦ ﻛﻨﻨﺪ و اﻣﯿﺮ ﮔﻮش ﺑﮫ ﺳﺨﻦ آﻧﺎن‬
‫‪are‬‬

‫ﻧﺪھﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪدﺳﺖ ﺑﮫ ﺧﻠﻊ او زﻧﻨﺪ‪ …«.‬ﻣﻨﺴﯿﻮس ﺑﮫ ﺳﺨﻦ اداﻣﮫ داد‪» :‬اﮔﺮ ﻗﺎﺿﻲاﻟﻘﻀﺎت از ادارة اﻣﻮر‬
‫ﻣﺄﻣﻮران [ زﯾﺮدﺳﺖ ﺧﻮد] ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ او ﭼﮫ ﻣﻲﻛﻨﻲ؟« ﺷﺎه ﮔﻔﺖ‪» :‬اﺧﺮاﺟﺶ ﻣﻲﻛﻨﻢ‪ «.‬ﻣﻨﺴﯿﻮس ﻣﺠﺪدًا‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬اﮔﺮ در ﻣﯿﺎن ﻣﺮزھﺎي ﭼﮭﺎرﮔﺎﻧﺔ [ﻣﻠﻚ ﺗﻮ] ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺧﻮﺑﻲ ﺑﺮﻗﺮار ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﮫ ﺑﺎﯾﺪ ﻛﺮد؟« ﺷﺎه ﺑﮫ‬
‫ﭼﭗ و راﺳﺖ ﻧﮕﺮﯾﺴﺖ و ازﻣﻘﻮﻻت دﯾﮕﺮ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺖ‪… .‬ﺷﺎه ﺷﻮان ﭘﺮﺳﯿﺪ‪» :‬آﯾﺎ ﺗﺎﻧﮓ دﺳﺖ ﺑﮫ ﺗﺒﻌﯿﺪ‬
‫ﭼﻲﯾﮫ زد‪ ،‬و ﭼﻮ[ﺳﯿﻦ] از ﺷﺎه وو ﮔﻮﺷﻤﺎﻟﻲ دﯾﺪ؟ ﻣﻨﺴﯿﻮس ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﻨﯿﻦ رواﯾﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ «.‬ﺷﺎه‬
‫‪set‬‬

‫ﮔﻔﺖ‪» :‬آﯾﺎ وزﯾﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺳﻠﻄﺎن ﺧﻮد را ﺑﮫ ھﻼﻛﺖ رﺳﺎﻧﺪ؟« ﻣﻨﺴﯿﻮس ﭘﺎﺳﺦ داد‪» :‬ﻛﺴﻲ ﻛﮫ از ﺧﯿﺮ‬
‫[ﻣﻮاﻓﻖ ﻃﺒﻊ ﺧﻮد] رو ﻣﻲﮔﺮداﻧﺪ‪ ،‬از راھﺰﻧﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﺴﻲ ﻛﮫ از ﺻﻮاب ﻛﻨﺎر رود‪ ،‬از اوﺑﺎش اﺳﺖ‪ .‬در‬
‫ﻧﻈﺮ ﻣﺎ‪ ،‬راھﺰﻧﺎن و اوﺑﺎش ﺻﺮﻓﺎً اﻓﺮادي ﺳﺎدهاﻧﺪ‪ .‬ﭼﻮ را ﺳﺮ ﺑﺮﯾﺪﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﭼﻮ در آن ھﻨﮕﺎم ﻓﺮدي ﺳﺎده‬
‫ﺑﻮد و ﻧﮫ ﺳﻠﻄﺎن‪«..‬‬
‫‪an‬‬

‫اﯾﻦ ﻧﻈﺮﯾﮫ‪ ،‬ﻧﻈﺮﯾﮫاي اﺳﺖ ﺗﮭﻮرآﻣﯿﺰ و در ﺑﯿﻨﺶ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﭼﯿﻨﯿﺎن ﺗﺄﺛﯿﺮ ژرف ﮔﺬارده اﺳﺖ‪ .‬ﻓﻐﻔﻮرھﺎ و‬
‫ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﺮدم ﭼﯿﻦ ﺑﺮ آن ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ اﮔﺮ زﻣﺎﻣﺪاري دﺷﻤﻨﻲ ﻣﺮدم را ﺑﺮاﻧﮕﯿﺰد‪» ،‬ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﻲ ﺧﺪا« را از‬
‫ﻛﻒ ﻣﻲدھﺪ‪ ،‬و ﻣﻲﺗﻮان او را ﻛﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬از اﯾﻦ رو ھﻮﻧﮓوو‪ ،‬ﺑﻨﯿﺎدﮔﺬار دودﻣﺎن ﻣﯿﻨﮓ‪ ،‬از ﺧﻮاﻧﺪن‬
‫ﻣﻜﺎﻟﻤﺔ ﻣﻨﺴﯿﻮس ﺑﺎ ﺷﺎه ﺷﻮان دژم ﺷﺪ و ﻓﺮﻣﺎن ﭘﺎﯾﯿﻦ آوردن ﻟﻮﺣﺔ او را‪ ،‬ﻛﮫ در ﺳﺎل ‪ 1084‬در ﻣﻌﺒﺪ‬
‫‪pym‬‬

‫ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس ﻧﺼﺐ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺻﺎدر ﻛﺮد‪ .‬اﻣﺎ‪ ،‬ﯾﻜﻲ دو ﺳﺎل ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﻟﻮﺣﮫ را ﺑﮫ ﺟﺎي ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻧﮭﺎدﻧﺪ و‬
‫ﻣﻨﺴﯿﻮس ﺗﺎ اﻧﻘﻼب ‪1911‬ﺑﮫ ﻧﺎم ﯾﻜﻲ از ﻗﮭﺮﻣﺎﻧﺎن ﭼﯿﻦ و دوﻣﯿﻦ ﻓﺮد ﭘﺮﻧﻔﻮذ ﺗﺎرﯾﺦ ﻓﻠﺴﻔﺔ رﺳﻤﻲ آن‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻛﺸﻮر ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس ﭘﯿﺸﻮاﯾﻲ ﻓﻜﺮي ﺧﻮد را ﻛﮫ ﻣﺪت دو ھﺰار ﺳﺎل در ﭼﯿﻦ دوام آورد‪ ،‬ﺑﮫ او و‬
‫ﭼﻮﺷﻲ ﻣﺪﯾﻮن اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫‪ -4‬ﺷﻮن ﺗﺰة واﻗﻊﮔﺮاي‬
‫ﻃﺒﻊ ﺷﺮﯾﺮ اﻧﺴﺎﻧﻲ‪ -‬ﺿﺮورت ﻗﺎﻧﻮن‬

‫آﺷﻜﺎر ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ .‬آﯾﺎ اﻧﺴﺎﻧﮭﺎ ﻃﺒﻌﺎً ﺧﻮﺑﻨﺪ و ﺗﻨﮭﺎ ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ ﻣﺆﺳﺴﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﺪ دﭼﺎر ﺷﺮارت ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎ‬

‫‪oo‬‬
‫اﯾﻨﻜﮫ ﻃﺒﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻣﺴﺌﻮل ﺑﺪﯾﮭﺎي ﺟﺎﻣﻌﮫ اﺳﺖ؟ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﮫ ﻗﺮﻧﮭﺎ ﻣﻮﺿﻮع اﺧﺘﻼف اﺻﻼحﻃﻠﺒﺎن و‬
‫ﻛﮭﻨﮫﭘﺮﺳﺘﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬آﯾﺎ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﻣﺎﯾﺔ ﻛﺎھﺶ ﺟﻨﺎﯾﺖ و اﻓﺰاﯾﺶ ﻓﻀﯿﻠﺖ و ﺗﻘﺮب اﻧﺴﺎن ﺑﮫ‬
‫ﻧﺎﻛﺠﺎآﺑﺎد اﺳﺖ؟ آﯾﺎ ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﺎن از ﻋﮭﺪة ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﺮدن ﺑﺮﻣﻲآﯾﻨﺪ ﯾﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﻈﺮﯾﮫھﺎي ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺮ اﺧﺘﻼﻻﺗﻲ ﻛﮫ‬
‫ﺑﺮاي رﻓﻊ آﻧﮭﺎ ﺑﺮﻣﻲﺧﯿﺰﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲاﻓﺰاﯾﻨﺪ؟‬

‫‪yah‬‬
‫ﺗﻮاﻧﺎﺗﺮﯾﻦ و ﺳﺮﺳﺨﺖﺗﺮﯾﻦ ﻧﺎﻗﺪان ﻓﻠﺴﻔﺔ ﻣﻨﺴﯿﻮس ﯾﻜﻲ از ﻛﺎرﮔﺰاران ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ ﺑﮫ ﻧﺎم ﺷﻮنﺗﺰه ﺑﻮد‪ .‬وي‪،‬‬
‫ﻛﮫ ﮔﻮﯾﺎ در ﺣﺪود ‪235‬قم ﺑﮫ ﺳﻦ ھﻔﺘﺎد درﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻼف ﻣﻨﺴﯿﻮس‪ ،‬ﻛﮫ ﻃﺒﻊ ھﻤﺔ اﻧﺴﺎﻧﮭﺎ را ﻧﯿﻚ‬
‫ﻣﻲداﻧﺴﺖ‪ ،‬ﺑﮫ ﺑﺪي ﻧﮭﺎد اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺑﺎور داﺷﺖ و اﻋﺘﻘﺎد داﺷﺖ ﻛﮫ ﺣﺘﻲ ﺷﻮﯾﻦ و ﯾﻮ ﻧﯿﺰ در دم زاﯾﺶ ﺑﺪ‬
‫ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ .‬ﻧﻮﺷﺘﮫاي ﻛﮫ از ﺷﻮن ﺗﺰه ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ ،‬او را ھﻤﻔﻜﺮ ھﺎﺑﺰ اﻧﮕﻠﯿﺴﻲ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬
‫@‪h‬‬
‫ﻃﺒﻊ اﻧﺴﺎن ﺷﺮﯾﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﯿﺮي ﻛﮫ از آن ﻇﺎھﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺠﻌﻮل اﺳﺖ‪ .‬ﻃﺒﻊ اﻧﺴﺎن ﺣﺘﻲ ﺑﮫ ھﻨﮕﺎم ﺗﻮﻟﺪ‬
‫دﺳﺘﺨﻮش ﺳﻮدﭘﺮﺳﺘﻲ اﺳﺖ‪ ،‬و ﭼﻮن ﺑﺮ وﻓﻖ اﯾﻦ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻛﺸﻤﻜﺸﮭﺎ و راھﺰﻧﯿﮭﺎ ﻓﺰوﻧﻲ ﻣﻲﮔﯿﺮد‪ ،‬و‬
‫اﻧﻜﺎر ﻧﻔﺲ و ﺗﻤﻜﯿﻦ ﺑﮫ ﻣﺼﺎﻟﺢ دﯾﮕﺮان در ذات ﻣﺎ راه ﻧﻤﻲﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﻃﺒﻊ اﻧﺴﺎن اﺳﯿﺮ رﺷﻚ و ﺑﯿﺰاري اﺳﺖ‪،‬‬
‫و ﭼﻮن ﺑﺮ وﻓﻖ اﯾﻨﮭﺎ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺸﻮﻧﺖ و اذﯾﺖ ﭘﺪﯾﺪ ﻣﻲآﯾﺪ‪ ،‬و ﻓﺪاﻛﺎري و اﺧﻼص دﺳﺖ ﻧﻤﻲدھﺪ‪.‬‬
‫ﻃﺒﻊ اﻧﺴﺎن ﮔﺮﻓﺘﺎر ھﻮﺳﮭﺎي ﭼﺸﻢ و ﮔﻮش‪ ،‬و ﺷﯿﻔﺘﺔ ﻧﻮاھﺎ و زﯾﺒﺎﯾﻲ اﺳﺖ‪ ،‬و ﭼﻮن ﺑﺮ وﻓﻖ اﯾﻨﮭﺎ ﻋﻤﻞ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ھﺮزﮔﻲ و ﺑﻲﻧﻈﺎﻣﻲ ﭘﯿﺪا ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬و ﻧﯿﻜﻲ و ﻣﺮدﻣﺪاري ﺑﺎ ﺗﺠﻠﯿﺎت ﻧﻈﺎمآﻓﺮﯾﻦ ﺧﻮد ﺗﺤﻘﻖ‬
‫‪are‬‬

‫ﻧﻤﻲﭘﺬﯾﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺪﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﭘﯿﺪاﺳﺖ ﻛﮫ ﭘﯿﺮوي از ﻃﺒﻊ اﻧﺴﺎن و ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮي از ﻋﻮاﻃﻒ‪ ،‬ﺑﯿﮕﻤﺎن‪ ،‬ﺑﮫ ﻛﺸﺎﻛﺶ‬
‫و راھﺰﻧﻲ ﻣﻲﻛﺸﺪ‪ ،‬ﻓﺮد را ﺑﮫ ﺗﺨﻄﻲ ازوﻇﺎﯾﻔﻲ ﻛﮫ ﺑﺮﻋﮭﺪه دارد ﺑﺮ ﻣﻲاﻧﮕﯿﺰد‪ .‬و ﺑﮫ زوال ﺗﻤﺎﯾﺰات و‬
‫رواج ﺗﻮﺣﺶ ﻣﻲاﻧﺠﺎﻣﺪ‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ از ﻧﻔﻮذ آﻣﻮزﮔﺎران و ﻗﻮاﻧﯿﻦ و ﻣﺮدﻣﺪاري و ﻧﯿﻜﻲ ﺑﮭﺮه ﺟﺴﺖ‪ ،‬ﺗﺎ اﻧﻜﺎر‬
‫ﻧﻔﺲ و ﺗﻤﻜﯿﻦ ﺑﮫ دﯾﮕﺮان و رﻋﺎﯾﺖ ﻣﻘﺮرات ﻣﺴﻠﻢ ﺳﻠﻮك ﻣﯿﺴﺮ ﺷﻮد و ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻧﯿﻜﻮ ﺗﺤﻘﻖ ﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫…ﺷﺎھﺎن ﺧﺮدﻣﻨﺪ ﻗﺪﯾﻢ‪ ،‬ﭼﻮن ﭘﻲ ﺑﺮدﻧﺪ ﻛﮫ ذات اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺑﺪ اﺳﺖ‪… ،‬اﺻﻮل ﻧﯿﻜﻲ و ﻣﺮدﻣﺪاري را ﺑﻨﯿﺎد‬
‫ﻧﮭﺎدﻧﺪ‪ ،‬و ﻗﻮاﻧﯿﻦ و ﻣﻘﺮراﺗﻲ ﺑﺮاي آراﺳﺘﻦ ﻋﻮاﻃﻒ و ﺗﺼﺤﯿﺢ آﻧﮭﺎ ﭘﺪﯾﺪ آوردﻧﺪ… ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻮاﻓﻖ‬
‫‪set‬‬

‫ﻋﻘﻞ‪ ،‬در راه ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺧﻼق ﭘﯿﺶ روﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻮنﺗﺰه‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻮرﮔﻨﯿﻒ‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﮫ رﺳﯿﺪ ﻛﮫ ﻃﺒﯿﻌﺖ ﻣﻌﺒﺪ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ در ﺣﻜﻢ ﯾﻚ ﻛﺎرﮔﺎه اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻣﻮاد ﺧﺎم را ﺗﮭﯿﮫ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻘﯿﺔ ﻛﺎر را ﺑﺮﻋﮭﺪة ﻋﻘﻞ ﻣﻲﮔﺬارد‪ .‬ﺑﮫ ﻧﻈﺮ او ﻣﻲﺗﻮان اﻧﺴﺎﻧﮭﺎ را‪ ،‬ﻛﮫ ﻃﺒﻌًﺎ‬
‫‪an‬‬

‫ﺷﺮورﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﺮﺑﯿﺖ‪ ،‬راﺳﺘﺮو ﮔﺮداﻧﯿﺪ و ﺣﺘﻲ‪ -‬اﮔﺮ ﺑﺨﻮاھﯿﻢ‪ -‬ﺑﮫ ﭘﺎرﺳﺎﯾﺎن ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻛﺮد‪ .‬در اﯾﻦ ﺑﺎره ﺳﺨﻨﻲ‬
‫دارد ﻛﮫ ﺑﮫ ﺳﺨﻨﺎن ﻓﺮاﻧﺴﯿﺲ ﺑﯿﻜﻦ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﺳﺨﻦ او‪ ،‬ﺑﺮﺧﻼف ﺳﺨﻨﺎن ﺑﯿﻜﻦ‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﻈﻢ اﺳﺖ‪:‬‬

‫ﺗﻮ ﻃﺒﯿﻌﺖ را ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﻲ و در آن ﺑﮫ ﺗﺄﻣﻞ ﻣﻲﭘﺮدازي؛‬

‫‪pym‬‬

‫ﭼﺮا راﻣﺶ ﻧﻜﻨﻲ و ﻧﻈﺎﻣﺶ ﻧﺪھﻲ؟‬

 ‫‪m‬‬
‫ﻃﺒﯿﻌﺖ را ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮداري‪ ،‬و در ﻣﺪﺣﺶ ﺣﻤﺎﺳﮫ ﻣﻲﺧﻮاﻧﻲ؛‬

‫ﭼﺮا زﻣﺎم آن را ﺑﮫ دﺳﺖ ﻧﮕﯿﺮي و ﺑﮫ ﻛﺎرش ﻧﺒﺮي؟‬

‫‪.co‬‬
‫ﺑﺎ ﺣﺮﻣﺖ ﺑﮫ ﻓﺼﻮل ﻣﻲﻧﮕﺮي‪ ،‬و در اﻧﺘﻈﺎر آﻧﮭﺎ ﻣﻲﻣﺎﻧﻲ؛‬

‫ﭼﺮا ﺑﺎ ﻛﺎر ﺑﮭﻨﮕﺎم ﺑﺪاﻧﮭﺎ ﭘﺎﺳﺦ ﻧﺪھﻲ؟‬

‫ﺑﮫ اﺷﯿﺎ ﺗﻜﯿﮫ ﻣﻲﻛﻨﻲ و از آﻧﮭﺎ ﺑﮫ ﺣﯿﺮت ﻣﻲاﻓﺘﻲ؛‬

‫‪oo‬‬
‫ﭼﺮا ﺗﻮاﻧﺎﯾﻲ ﺧﻮد را ﺑﺮوز ﻧﺪھﻲ و آﻧﮭﺎ رادﯾﮕﺮﮔﻮن ﻧﺴﺎزي؟‬

‫‪ -5‬ﭼﻮاﻧﮓﺗﺰة اﯾﺪﺋﺎﻟﯿﺴﺖ‬

‫‪yah‬‬
‫ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﮫ ﻃﺒﯿﻌﺖ‪ -‬ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺑﯿﺤﻜﻮﻣﺖ‪ -‬راه ﻃﺒﯿﻌﺖ‪ -‬ﺣﺪود ﻋﻘﻞ‪ -‬ﺗﻜﺎﻣﻞ اﻧﺴﺎن‪ -‬ﺗﻜﻤﮫﺳﺎز‪ -‬ﻧﻔﻮذ ﻓﻠﺴﻔﺔ‬
‫ﭼﯿﻦ در اروﭘﺎ‬

‫ﺑﺎ اﯾﻨﮭﻤﮫ‪ ،‬آﯾﯿﻦ »ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﮫ ﻃﺒﯿﻌﺖ« ﺑﺂﺳﺎﻧﻲ از رواج ﻧﯿﻔﺘﺎد‪ ،‬و در آن ﻋﺼﺮ ھﻢ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻋﺼﺎر دﯾﮕﺮ‪،‬‬
‫ﻣﺒﻠﻐﺎﻧﻲ ﯾﺎﻓﺖ؛ ھﻮادار ﺑﺰرگ آن ﺗﺼﺎدﻓًﺎ ﺷﯿﻮاﺗﺮﯾﻦ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪة آن ﻋﺼﺮ ﺑﻮد‪ .‬ﭼﻮاﻧﮓﺗﺰه ﻃﺒﯿﻌﺖ را دوﺳﺖ‬
‫@‪h‬‬
‫ﻣﻲداﺷﺖ و آن را دﻻراﻣﻲ ﻣﻲداﻧﺴﺖ ﻛﮫ‪ ،‬ﻋﻠﻲرﻏﻢ ﺳﺎﻟﺨﻮردﮔﻲ و ﺑﯿﻮﻓﺎﯾﯿﮭﺎي ﺧﻮد‪ ،‬ھﻤﻮاره ﻣﺎ را‬
‫ﺧﻮﺷﺎﻣﺪ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ژانژاكروﺳﻮ‪ ،‬ﺣﺴﺎﺳﯿﺘﻲ ﺷﺎﻋﺮاﻧﮫ داﺷﺖ و‪ ،‬ھﻤﭽﻮن وﻟﺘﺮ‪ ،‬آن را ﺑﺎ ﭼﺎﺷﻨﻲ‬
‫ﻃﻨﺰ ﻣﻲآﻣﯿﺨﺖ و در ﻓﻠﺴﻔﺔ ﺧﻮد ﻣﻲﮔﻨﺠﺎﻧﯿﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻼف ﻣﻨﺴﯿﻮس‪ ،‬ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﻲ ادﯾﺐ ﺑﻮد و ﺑﮫ ﺧﻮد اﺟﺎزه‬
‫ﻣﻲداد ﻛﮫ ﺷﺎﻋﺮاﻧﮫ در وﺻﻒ ﻣﺮدي ﺑﮕﻮﯾﺪ‪» :‬ﺳﯿﺐ آدﻣﺶ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﻮزهاي ﮔﻠﻲ ﻣﺘﻮرم ﺑﻮد!«‬
‫‪are‬‬

‫وي در اﻣﺎرت ﺳﻮﻧﮓ زاده ﺷﺪ و ﭼﻨﺪﮔﺎھﻲ در ﺷﮭﺮ ﻛﻲاﯾﺎن ﺷﻐﻠﻲ ﻛﻮﭼﻚ ﺑﺮﻋﮭﺪه ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﮫ ھﻤﺎن‬
‫درﺑﺎرھﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﻣﺤﻞ ﺗﺮدد ﻣﻨﺴﯿﻮس ﺑﻮد‪ ،‬روي ﺑﺮد‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ وﺻﻒ‪ ،‬اﯾﻦ دو ﺣﻜﯿﻢ ﻛﮫ ﺷﺎﯾﺪ‪ ،‬ﺑﮫ اﻗﺘﻀﺎي‬
‫ھﻤﺰﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ دوﺳﺘﻲ ھﻢ داﺷﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬در ﻧﻮﺷﺘﮫھﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ ﺟﺎ ﻧﮭﺎدهاﻧﺪ‪ ،‬از ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﻧﺎﻣﻲ ﻧﻤﻲﺑﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫در رواﯾﺎت آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ درﺑﺎرھﺎ دوﺑﺎر ﻣﻘﺎﻣﻲ ﺑﺰرگ ﺑﮫ ﭼﻮاﻧﮕﺘﺰه ﻋﺮﺿﮫ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ او ﻧﭙﺬﯾﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﺎر‬
‫اول اﻣﯿﺮ وي ﭘﯿﻜﻲ ﻧﺰد او ﻓﺮﺳﺘﺎد و از او ﺧﻮاﺳﺖ ﻛﮫ وزﯾﺮ اﻋﻈﻢ او ﮔﺮدد‪ .‬اﻣﺎ او ﺑﺎ ﻟﺤﻨﻲ ﺗﻨﺪ‪ ،‬ﻛﮫ‬
‫ﻣﻘﺘﻀﺎي رؤﯾﺎھﺎي ﯾﻚ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﯿﻚ را ﻣﺮﺧﺺ ﻛﺮد‪» :‬زود ﺑﺮﮔﺮد و ﺑﺎ ﺣﻀﻮر ﺧﻮد ﻣﺮا ﻣﯿﺎﻻي‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣﻲدھﻢ در ﮔﻮداﻟﻲ ﭘﻠﯿﺪ ﺧﻮد را ﺳﺮﮔﺮم و ﺳﺮﺧﻮش ﺳﺎزم ﺗﺎ آﻧﻜﮫ اﺳﯿﺮ ﻣﻘﺮرات و ﻣﺤﺪودﯾﺘﮭﺎي‬
‫درﺑﺎر ﯾﻚ ﺳﻠﻄﺎن ﺷﻮم‪ «.‬ﺑﺎر دوم‪ ،‬از ﺟﺎﻧﺐ ﺷﺎه اﻣﺎرت ﻛﻮ‪ ،‬دو ﻣﺄﻣﻮر ﺑﻠﻨﺪﭘﺎﯾﮫ ﻧﺰد او رﻓﺘﻨﺪ و ﭘﯿﺎم ﺷﺎه‬
‫را ﺑﮫ او‪ ،‬ﻛﮫ ﺳﺮﮔﺮم ﻣﺎھﯿﮕﯿﺮي ﺑﻮد‪ ،‬رﺳﺎﻧﺪﻧﺪ‪» :‬آرزوﻣﻨﺪم زﺣﻤﺖ ﺗﺼﺪي ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر ﻣﺮا ﺑﭙﺬﯾﺮي‪«.‬‬
‫ﭼﻮاﻧﮓ ﺑﻲآﻧﻜﮫ دﺳﺖ از ﻣﺎھﯿﮕﯿﺮي ﺑﺮدارد‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ داد‪:‬‬
‫‪an‬‬

‫»ﺷﻨﯿﺪهام ﻛﮫ در ﻛﻮ‪ ،‬ﻛﺎﺳﺔ ﺳﻨﮓﭘﺸﺘﻲ وﺟﻮد دارد ﻛﮫ ﺳﮫ ھﺰار ﺳﺎل ﭘﯿﺶ از ﺳﻨﮓﭘﺸﺘﻲ ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪه‬
‫اﺳﺖ و اﻛﻨﻮن در ﻣﻌﺒﺪ ﺧﺎﻧﺪان ﺷﺎھﻲ‪ ،‬در ﺳﺒﺪي ﭘﺎرﭼﮫﭘﻮش‪ ،‬ﻧﮕﺎھﺪاري ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬آﯾﺎ ﺑﺮاي ﺳﻨﮓﭘﺸﺖ‬
‫ﺑﮭﺘﺮ آن ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﻤﯿﺮد و ﻛﺎﺳﮫاش را ﺑﺎ ﭼﻨﯿﻦ ﺣﺮﻣﺘﻲ ﻧﮕﺎه دارﻧﺪ ﯾﺎ اﯾﻨﻜﮫ ﺑﮫ زﻧﺪﮔﻲ اداﻣﮫ دھﺪ و دم ﺧﻮد‬
‫را‪ ،‬در ﭘﻲ ﺧﻮد‪ ،‬روي ﮔﻞ ﻛﺸﺪ؟« ﻣﺄﻣﻮران ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺑﺮاي او ﺑﮭﺘﺮ آن ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﮫ زﻧﺪﮔﻲ اداﻣﮫ دھﺪ و دم‬
‫‪pym‬‬

‫ﺧﻮد را‪ ،‬در ﭘﻲ ﺧﻮد‪ ،‬روي ﮔﻞ ﻛﺸﺪ‪ «.‬ﭼﻮاﻧﮓ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﮫ راه ﺧﻮد روﯾﺪ‪ .‬ﻣﻦ دم ﺧﻮد را‪ ،‬در ﭘﻲ ﺧﻮد‪،‬‬
‫روي ﮔﻞ ﻣﻲﻛﺸﻢ‪«.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻧﻈﺮ او ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﺣﻜﻮﻣﺘﮭﺎ ھﻤﺎﻧﻨﺪ ﻧﻈﺮ ﻧﯿﺎي روﺣﺎﻧﻲ او‪ ،‬ﻻﺋﻮﺗﺰه‪ ،‬اﺳﺖ‪ .‬وي از ذﻛﺮ وﺟﻮه ﻣﺸﺘﺮك‬
‫ﺳﻼﻃﯿﻦ و ﺣﻜﺎم و دزدان ﻟﺬت ﻣﻲﺑﺮد‪ .‬ﻣﻲﮔﻔﺖ ﻛﮫ ﻓﯿﻠﺴﻮف راﺳﺘﯿﻦ اﮔﺮ‪ ،‬ﺑﺮاﺛﺮ ﻗﺼﻮر‪ ،‬زﻣﺎﻣﺪار دوﻟﺘﻲ‬
‫ﮔﺮدد‪ ،‬ﺻﻮاب اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ دﺳﺖ ﺑﮫ ھﯿﭻ ﻛﺎر ﻧﺰﻧﺪ و ﺑﮫ ﻣﺮدم اﺟﺎزه دھﺪ ﻛﮫ آزاداﻧﮫ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺣﻜﻮﻣﺖ‬

‫‪.co‬‬
‫ﺑﺮﺧﻮد‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎﻧﮭﺎﯾﻲ ﺑﮫ وﺟﻮد آورﻧﺪ‪» .‬از واﮔﺬاردن ﺟﮭﺎن ﺑﮫ ﺣﺎل ﺧﻮد و ﻛﻨﺎرهﮔﺮﻓﺘﻦ ﺧﺒﺮ دارم‪ ،‬وﻟﻲ‬
‫از ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﺮدن ﺑﺮ ﺟﮭﺎن ﭼﯿﺰي ﻧﺸﻨﯿﺪهام‪ «.‬در ﻋﺼﺮ ﻃﻼﯾﻲ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﭘﯿﺶ از ﻋﮭﺪ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺳﻼﻃﯿﻦ‪،‬‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺖ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬و ﯾﻮ و ﺷﻮﯾﻦ‪ ،‬ﺑﮫ ﺟﺎي آﻧﻜﮫ ﻣﻮرد اﺣﺘﺮام ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس و ﭼﯿﻨﯿﺎن ﻗﺮار ﮔﯿﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ‬
‫ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﺑﺎﻧﯿﺎن ﺣﻜﻮﻣﺖ و رﺑﺎﯾﻨﺪﮔﺎن آراﻣﺶ اﺑﺘﺪاﯾﻲ ﻣﺤﻜﻮم ﺷﻮﻧﺪ‪» .‬در ﻋﺼﺮ ﻓﻀﯿﻠﺖ ﻛﺎﻣﻞ‪ ،‬اﻧﺴﺎﻧﮭﺎ‬
‫ﺑﺎ ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن و ددان دﻣﺴﺎز‪ ،‬و ﺑﺎ ھﻤﺔ ﻣﻮﺟﻮدات ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺧﺎﻧﻮادة ﯾﮕﺎﻧﮫاي ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺘﻨﺪ‪ :‬در‬

‫‪oo‬‬
‫اﯾﻦ ﺻﻮرت ﭼﮕﻮﻧﮫ ﻣﻤﻜﻦ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﯿﻦ ﺧﻮد ﻣﮭﺘﺮ و ﻛﮭﺘﺮ ﺷﻨﺎﺳﻨﺪ؟«‬

‫ﭼﻮاﻧﮓﺗﺰه ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲاﻧﺪﯾﺸﯿﺪ ﻛﮫ ﺧﺮدﻣﻨﺪ ﺑﺎﯾﺪ از ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﮕﺮﯾﺰد و‪ ،‬ﺗﺎ ﺣﺪي ﻛﮫ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ‪ ،‬دور از‬
‫ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﺎن و ﺷﺎھﺎن ﺑﮫ ﺳﺮ ﺑﺮد‪ ،‬و ﺳﻜﻮن و ﺳﻜﻮت ﺟﻨﮕﻠﮭﺎ را )ﻛﮫ ﻣﻄﻠﻮب ھﺰاران ﭘﯿﻜﺮﻧﮕﺎر ﭼﯿﻨﻲ ﺑﻮد(‬

‫‪yah‬‬
‫ﺑﺠﻮﯾﺪ و ﻣﺠﺎل دھﺪ ﺗﺎ ﺗﻤﺎم وﺟﻮدش‪ ،‬ﺑﺮﻛﻨﺎر از ﻗﯿﻮد ﺗﺪﺑﯿﺮ و ﺗﻔﻜﺮ‪ ،‬از ﺗﺎﺋﻮي آﺳﻤﺎﻧﻲ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﻗﺎﻧﻮن و‬
‫ﺟﺮﯾﺎن ﺣﯿﺎت ﺑﯿﺎنﻧﺎﭘﺬﯾﺮ ﻃﺒﯿﻌﺖ‪ ،‬ﭘﯿﺮوي ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ در ﺳﺨﻦ ﻛﻮﺗﺎه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﺳﺨﻦ‪ ،‬ﺑﯿﺶ از آﻧﭽﮫ راھﺒﺮ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﮔﻤﺮاه ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﺗﺎﺋﻮ‪ -‬ﯾﻌﻨﻲ راه و ذات ﻃﺒﯿﻌﺖ‪ -‬را ھﺮﮔﺰ ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺑﮫ ﻟﻔﻆ آورد ﯾﺎ ﺻﻮرت ذھﻨﻲ‬
‫ﺑﺨﺸﯿﺪ‪ .‬ﺗﺎﺋﻮ را ﺗﻨﮭﺎ در ﺧﻮن ﻣﻲﺗﻮان اﺣﺴﺎس ﻛﺮد‪ .‬ﺧﺮدﻣﻨﺪ ﺑﺎﯾﺪ از ﻛﻤﻚ دﺳﺖاﻓﺰار ﭼﺸﻢ ﭘﻮﺷﺪ و ﺑﮫ‬
‫ﺷﯿﻮهھﺎي ﻛﮭﻦ و دﺷﻮار ﻣﺮدم ﺳﺎده ﻛﺎر ﻛﻨﺪ‪ ،‬زﯾﺮا دﺳﺖاﻓﺰارھﺎ ﺳﺒﺐ ﭘﯿﭽﯿﺪﮔﻲ و ﮔﺮدﻧﻜﺸﻲ و ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮي‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬و ھﯿﭻ ﻛﺲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﻣﯿﺎن اﻓﺰارھﺎ ﺑﮫ ﺳﺮ ﺑﺮد و آراﻣﺶ ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ از ﻣﺎﻟﻜﯿﺖ ﺑﭙﺮھﯿﺰد و در‬
‫ﺣﯿﺎت ﺧﻮدﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﻃﻼ ﻧﮕﺮدد‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﯿﻤﻮن ﻃﻼ را ﺑﮫ دﺳﺖ ﻓﺮاﻣﻮﺷﻲ ﺳﭙﺎرد و از ﺟﺴﺘﺠﻮي‬
‫@‪h‬‬
‫ﻣﺮوارﯾﺪھﺎ ﺑﺎز اﯾﺴﺘﺪ‪» .‬اﻣﺘﯿﺎز او درﯾﺎﻓﺖ اﯾﻦ ﻧﻜﺘﮫ اﺳﺖ ﻛﮫ ھﻤﺔ ﻣﻮﺟﻮدات از ﯾﻚ ﺧﺰاﻧﮫ ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﻣﺮگ‬
‫و زﻧﺪﮔﻲ از ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺟﺪاﯾﻲ ﻧﺪارﻧﺪ«‪ -‬ھﻤﭽﻮن اوزان ھﻤﻨﻮاي ﺗﺮاﻧﺔ ﻃﺒﯿﻌﺖ ﯾﺎ اﻣﻮاج درﯾﺎ‪.‬‬

‫ﭼﻮاﻧﮓﺗﺰه‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻻﺋﻮﺗﺰه‪ -‬آن ﺷﺨﺼﯿﺖ اﻓﺴﺎﻧﮫاي ﻛﮫ ﻧﺰد ﭼﻮاﻧﮓ ﻛﺎﻣﻠﺘﺮ از ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس ﺑﻮد‪ -‬ﻋﺎرﻓﺎﻧﮫ‬
‫ﺟﮭﺎن را از وﺣﺪﺗﻲ ﺑﻲﺗﺸﺨﺺ ﺑﮭﺮهﻣﻨﺪ ﻣﻲدﯾﺪ‪ .‬ﻧﻈﺮ او ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﺑﻮدا و اوﭘﺎﻧﯿﺸﺎدھﺎي ھﻨﺪوان ﺷﺒﺎھﺖ‬
‫‪are‬‬

‫دارد‪ ،‬و از اﯾﻦ ﺷﺒﺎھﺖ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﺮﻣﻲآﯾﺪ ﻛﮫ ﻓﻠﺴﻔﺔ اوﻻي ھﻨﺪ‪ ،‬ﭼﮭﺎرﺻﺪ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از ورود رﺳﻤﻲ آﯾﯿﻦ‬
‫ﺑﻮدا ﺑﮫ ﭼﯿﻦ‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺳﺮزﻣﯿﻦ راه ﯾﺎﻓﺘﮫاﺳﺖ‪ .‬راﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ ﭼﻮاﻧﮓﺗﺰه ﻻادري و ﻗﺪري و ﺑﺪﺑﯿﻦ اﺳﺖ‪،‬‬
‫وﻟﻲ اﯾﻨﮭﺎ ﻣﺎﻧﻊ از آن ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﭼﻮاﻧﮓﺗﺰه ﭘﺎرﺳﺎﯾﻲ ﺷﻜﺎك و ﻣﺠﺬوب آﯾﯿﻦ ﺗﺎﺋﻮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬وي ﺷﻜﺎﻛﯿﺖ ﺧﻮد‬
‫را در اﯾﻦ داﺳﺘﺎن ﺑﯿﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬

‫ﻧﯿﻤﺴﺎﯾﮫ ﺑﮫ ﺳﺎﯾﮫ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻟﺤﻈﮫاي ﺟﻨﺒﺎﻧﻲ و ﻟﺤﻈﮫاي آرام‪ .‬دﻣﻲ ﺑﺮ ﻣﻲﺧﯿﺰي و دﻣﻲ ﻣﻲﻧﺸﯿﻨﻲ‪ .‬اﯾﻦ‬
‫‪set‬‬

‫ﺗﺰﻟﺰل اﻧﺪﯾﺸﮫ از ﭼﯿﺴﺖ؟« ﺳﺎﯾﮫ ﭘﺎﺳﺦ داد‪» :‬ﻗﻮام ﻣﻦ ﺑﮫ ﭼﯿﺰي اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﻮﺟﺐ آﻧﭽﮫ ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻣﻲﺷﻮد؛ و‬
‫آن ﭼﯿﺰ ﻧﯿﺰ ﺑﮫ ﭼﯿﺰ دﯾﮕﺮي ﻗﺎﯾﻢ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﻮﺟﺐ آن ﻛﮫ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻣﻲﺷﻮد… ﭼﮕﻮﻧﮫ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ ﺑﮕﻮﯾﻢ ﭼﺮا‬
‫ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻲﻛﻨﻢ و ﭼﻨﺎن ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ؟«… ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﺗﻦ ﻣﺘﻼﺷﻲ ﺷﻮد‪ ،‬روان ﻧﯿﺰ ﺑﺎ آن ﻣﺘﻼﺷﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬آﯾﺎ‬
‫اﯾﻦ وﺿﻊ را ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺑﺴﯿﺎر رﻗﺖاﻧﮕﯿﺰ ﺷﻤﺮد؟… ﺗﻐﯿﯿﺮ‪ -‬ﻓﺮاﺷﺪن و ﻓﺮواﻓﺘﺎدن‪ -‬در ھﻤﮫ اﺷﯿﺎ [ ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ]‬
‫اداﻣﮫ دارد‪ .‬اﻣﺎ ﻧﻤﻲداﻧﻢ ﻛﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﺟﺮﯾﺎن را ﺣﻔﻆ ﻣﻲﻛﻨﺪ و اداﻣﮫ ﻣﻲدھﺪ‪ .‬ﭼﮕﻮﻧﮫ زﻣﺎن آﻏﺎز ﯾﻜﻲ را‬
‫‪an‬‬

‫ﺑﺪاﻧﯿﻢ؟ ﭼﮕﻮﻧﮫ زﻣﺎن ﭘﺎﯾﺎن دﯾﮕﺮي را ﺑﺪاﻧﯿﻢ؟ ﺗﻨﮭﺎ ﻧﺎﮔﺰﯾﺮﯾﻢ ﻛﮫ ﭼﺸﻢ ﺑﮫ راه ﺑﺎﺷﯿﻢ و ﺑﺲ‪.‬‬

‫ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﭼﻮاﻧﮓﺗﺰه‪ ،‬اﯾﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﻌﻠﻮل ﻣﺤﺪودﯾﺖ ﻓﻜﺮ ﻣﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺎ زادة ﻃﺒﻊ اﺷﯿﺎ؛ و ﻋﺠﺐ ﻧﯿﺴﺖ‬
‫ﻛﮫ ذھﻨﮭﺎي ﻣﺤﺒﻮس ﻣﺎ ﺑﺮاي ﻓﮭﻢ ﻛﯿﮭﺎن ﺑﮫ ﺗﻨﺎﻗﺾ و ﺗﻨﺎﻓﻲ و ﭘﺮﯾﺸﺎﻧﻲ اﻓﺘﻨﺪ‪ -‬ذھﻨﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺧﻮد ﺻﺮﻓًﺎ‬
‫‪pym‬‬

‫ﭘﺎرهھﺎي ﻧﺎﭼﯿﺰي از ﻛﯿﮭﺎﻧﻨﺪ! ﻓﻠﺴﻔﮫﭘﺮدازي‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﺗﺒﯿﯿﻦ ﻛﻞ ﺑﺮ وﻓﻖ اﺣﻮال ﺟﺰء‪ ،‬ﮔﺴﺘﺎﺧﻲ ﻋﻈﯿﻤﻲ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻲ ﭼﻮن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻄﺎﯾﺒﮫ ﻣﺎﯾﺔ ﺳﺮﮔﺮﻣﻲ اﺳﺖ‪ ،‬در ﺧﻮر ﻋﻔﻮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاﺳﺘﻲ ﻓﻠﺴﻔﮫ و ﻣﻄﺎﯾﺒﮫ ﻣﺘﻀﻤﻦ‬
‫ﻛﻠﻲﺑﺎﻓﻲ و ﮔﻨﺪﮔﻮﯾﻲ ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و ھﯿﭻ ﯾﻚ از اﯾﻦ دو ﺑﺪون دﯾﮕﺮي دﺳﺖ ﻧﻤﻲدھﺪ! ﭼﻮاﻧﮓ ﺗﺰه ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ ﻛﮫ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻋﻘﻞ را ھﺮﮔﺰ ﺑﮫ ﺣﻘﺎﯾﻖ ﻧﮭﺎﯾﻲ ﯾﺎ دﻗﺎﯾﻘﻲ ﻋﻤﯿﻖ ﭼﻮن ﺑﺎﻟﻨﺪﮔﻲ ﻛﻮدك‪ ،‬راه ﻧﯿﺴﺖ‪» .‬ﺟﺮ و ﺑﺤﺚ دﻟﯿﻞ ﺗﺎرﯾﻚ‬
‫اﻧﺪﯾﺸﻲ اﺳﺖ« و ﺷﺨﺺ ﺑﺮاي ﻓﮭﻢ ﺗﺎﺋﻮ »ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺸﺪت داﻧﺶ ﺧﻮد را ﺳﺮ ﻛﻮﺑﺪ‪ «.‬ﺑﺮﻣﺎﺳﺖ ﻛﮫ ﻧﻈﺮﯾﮫھﺎي‬
‫ﺧﻮد را از ﯾﺎد ﺑﺮﯾﻢ ﺗﺎ ﺑﺮاي درﯾﺎﻓﺖ واﻗﻌﯿﺖ آﻣﺎده ﺷﻮﯾﻢ‪ ،‬ﺑﺮاي ﭼﻨﯿﻦ درﯾﺎﻓﺘﻲ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫‪.co‬‬
‫ﺳﻮدﺑﺨﺶ ﻧﯿﺴﺖ؛ آﻧﭽﮫ ﻣﮭﻢ اﺳﺖ اﺳﺘﻐﺮاق اﺳﺖ در ﺟﺮﯾﺎن ﻃﺒﯿﻌﺖ‪.‬‬

‫اﯾﻦ ﺗﺎﺋﻮ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ ﻋﺎرﻓﺎن ﺷﮕﺮف ﺧﺠﺴﺘﮫ ﺣﺎل درﯾﺎﻓﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﭼﯿﺴﺖ؟ ﺗﺎﺋﻮ در ﻟﻔﻆ ﻧﻤﻲﮔﻨﺠﺪ‪،‬‬
‫وﻟﻲ ﻣﺎ آن را از ﺳﺮ ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ و ﺑﮫ ﺻﻮرﺗﻲ ﭘﺮ ﺗﻨﺎﻗﺾ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﻲﻛﻨﯿﻢ و ﻣﻲﮔﻮﯾﯿﻢ‪ :‬وﺣﺪت ھﻤﺔ اﺷﯿﺎﺳﺖ؛‬
‫ﺟﺮﯾﺎن آرام ﻣﻮﺟﻮدات اﺳﺖ‪ ،‬از دم ﻇﮭﻮر ﺗﺎ ﻟﺤﻈﺔ ﻛﻤﺎل؛ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺮ اﯾﻦ ﺟﺮﯾﺎن ﺣﻜﻤﺮواﯾﻲ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪» .‬ﭘﯿﺶ از آﻧﻜﮫ آﺳﻤﺎن و زﻣﯿﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺎﺋﻮ ﺑﻮد‪ ،‬از دﯾﺮﮔﺎه وﺟﻮدش ﻣﺴﻠﻢ ﺑﻮد‪ «.‬در اﯾﻦ وﺣﺪت‬
‫ﻛﯿﮭﺎﻧﻲ‪ ،‬ھﻤﺔ ﺗﻨﺎﻗﻀﺎت ﻣﺴﺘﮭﻠﻚ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ھﻤﺔ ﺗﻤﺎﯾﺰات زاﯾﻞ ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ‪ ،‬ھﻤﺔ اﺿﺪاد ﺟﻤﻊ ﻣﻲآﯾﻨﺪ‪ .‬در‬
‫ﺗﺎﺋﻮ و از ﭘﺎﯾﮕﺎه ﺗﺎﺋﻮ‪ ،‬ﺧﻮب و ﺑﺪ و ﺳﻔﯿﺪ و ﺳﯿﺎه و زﯾﺒﺎ و زﺷﺖ و ﻛﻮﭼﻚ و ﺑﺰرگ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪» .‬اﮔﺮ‬
‫ﻛﺴﻲ ﻓﻘﻂ ﺑﺪاﻧﺪ ﻛﮫ ﺟﮭﺎن ﺑﮫ ﺧﺮدي ﯾﻚ داﻧﺔ ﮔﺮﮔﺎس‪ ،‬و ﯾﻚ ﺳﺮ ﻣﻮ ﺑﮫ ﺑﺰرﮔﻲ ﻛﻮھﻲ اﺳﺖ‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﻣﻲﺗﻮان‬

‫‪yah‬‬
‫ﮔﻔﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻧﺴﺒﯿﺖ اﺷﯿﺎ ﭘﻲ ﺑﺮده اﺳﺖ‪ «.‬در اﯾﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﺟﺎﻣﻊ ﭘﺮ اﺑﮭﺎم‪ ،‬ھﯿﭻ ﺻﻮرﺗﻲ ﺛﺎﺑﺖ ﻧﻤﻲﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫ھﯿﭻ ﺻﻮرﺗﻲ ﭼﻨﺪان ﻃﺮﻓﮫ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﮔﺮدش ﻣﻼﯾﻢ ﺗﻜﺎﻣﻞ‪ ،‬آن را ﺑﮫ ﺻﻮرﺗﻲ دﯾﮕﺮ ﻧﮕﺮداﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺨﻤﮭﺎي ]اﺷﯿﺎ[ ﻓﺮاوان و ﺧﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮ ﺳﻄﺢ آب‪ ،‬ﯾﻚ ﺑﺎﻓﺖ ﭘﻮﺳﺘﮫدار ﺑﮫ وﺟﻮد ﻣﻲآورﻧﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﺑﮫ آﻧﺠﺎ ﻛﮫ‬
‫ﺧﺎك و آب ﺑﺎ ھﻢ آﻣﯿﺨﺘﮫاﻧﺪ ﺑﺮﺳﻨﺪ‪] ،‬ﮔﻠﺴﻨﮕﮭﺎ[ ﭘﻮﺷﺶ ﻗﻮرﺑﺎﻏﮫھﺎ و ﺻﺪﻓﮭﺎ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﭼﻮن روي ﭘﺸﺘﮫھﺎ‬
‫و ﺑﻠﻨﺪﯾﮭﺎ ﺟﺎ ﮔﯿﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎرھﻨﮓ ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﺎ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻛﻮد ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺧﺴﻚ در ﻣﻲآﯾﻨﺪ‪ ،‬و رﯾﺸﺔ ﺧﺴﻚ‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫@‪h‬‬
‫ﺻﻮرت ﻛﺮم‪ ،‬و ﺑﺮﮔﮭﺎي آن ﺑﮫ ﺻﻮرت ﭘﺮواﻧﮫ‪ .‬اﯾﻦ ﭘﺮواﻧﮫ ﺑﮫ ﯾﻚ ﺣﺸﺮه ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﻲﺷﻮد و زﯾﺮ ﯾﻚ ﺗﻨﻮر‬
‫ﺟﺎن ﻣﻲﮔﯿﺮد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺑﯿﺪ ﺟﻠﻮه ﻣﻲﻛﻨﺪ و‪ ،‬ﭘﺲ از ھﺰار روز‪ ،‬ﺑﮫ ﺻﻮرت ﭘﺮﻧﺪه‪ … .‬از اﺗﺤﺎد‬
‫»ﯾﯿﻨﮓ ﺷﻲ« و ﯾﻚ ﺧﯿﺰران‪ ،‬ﻛﯿﻨﮓ ﻧﯿﻨﮓ ﻣﻲزاﯾﺪ‪ .‬از اﯾﻦ‪ ،‬ﭘﻠﻨﮓ‪ ،‬و از ﭘﻠﻨﮓ‪ ،‬اﺳﺐ‪ ،‬و از اﺳﺐ‪ ،‬اﻧﺴﺎن‬
‫ﺑﮫ ﺑﺎر ﻣﻲآﯾﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ اﻧﺴﺎن ﺑﮫ ﻋﺮﺻﺔ [ﺗﻜﺎﻣﻞ]‪ ،‬ﻛﮫ ھﻤﺔ ﭼﯿﺰھﺎ روزﮔﺎري از آن ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻨﺪ و ھﻨﮕﺎم‬
‫ﻣﺮگ ﺑﺪان ﺑﺎز ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺎ ﻣﻲﮔﺬارد‪.‬‬
‫‪are‬‬

‫اﯾﻦ ﻧﻈﺮ ﺑﮫ روﺷﻨﻲ ﻧﻈﺮ داروﯾﻦ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﯿﻔﺎﯾﺪه ھﻢ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬اﻧﺴﺎن ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺧﻮد در اﯾﻦ ﮔﺮدش‬
‫ﺑﻲﭘﺎﯾﺎن داراي ﺻﻮرﺗﮭﺎي دﯾﮕﺮ ﺷﻮد‪ .‬ﺻﻮرت ﻛﻨﻮﻧﻲ او زودﮔﺬر اﺳﺖ و از دﯾﺪﮔﺎه اﺑﺪﯾﺖ‪ ،‬واﻗﻌﯿﺘﻲ‬
‫ﺳﻄﺤﻲ دارد؛ ﭘﺎرهاي اﺳﺖ از ﭘﺮدة ﭘﻨﺪار‪ ،‬ﭘﺮدة ﻣﺎﯾﺎ‪ ،‬ﭘﺮدة ﻓﺮﯾﺒﻨﺪة ﺟﺪاﯾﯿﮭﺎ‪.‬‬

‫روزﮔﺎري ﻣﻦ‪ ،‬ﻛﮫ ﭼﻮاﻧﮓ ﺗﺰه ھﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺧﻮاب دﯾﺪم ﻛﮫ ﭘﺮواﻧﮫام و اﯾﻨﺴﻮ و آﻧﺴﻮ ﭘﺮ ﻣﻲﻛﺸﻢ و از ھﺮ‬
‫‪set‬‬

‫ﺟﮭﺖ ﭘﺮواﻧﮫام‪ .‬ﺗﻨﮭﺎ ﺑﺮ وﺟﻮد ﭘﺮواﻧﮫاي ﺧﻮد آﮔﺎه ﺑﻮدم‪ ،‬و از ﻓﺮدﯾﺖ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺧﻮﯾﺶ ﺧﺒﺮي ﻧﺪاﺷﺘﻢ‪ .‬ﻧﺎﮔﺎه‬
‫ﺑﯿﺪار ﺷﺪم و ﻣﺠﺪدًا ﺧﻮد را ﯾﺎﻓﺘﻢ‪ .‬اﯾﻨﻚ ﻧﻤﻲداﻧﻢ ﻛﮫ آن زﻣﺎن اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺑﻮدم و ﺧﻮد را در ﺧﻮاب ﭘﺮواﻧﮫ‬
‫ﻣﻲدﯾﺪم‪ ،‬ﯾﺎ اﯾﻦ زﻣﺎن ﭘﺮواﻧﮫاي ھﺴﺘﻢ و ﺧﻮد را در ﺧﻮاب اﻧﺴﺎن ﻣﻲﺑﯿﻨﻢ!‬

‫در اﯾﻦ ﺻﻮرت‪ ،‬ﻣﺮگ ﭼﯿﺰي ﺟﺰ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺻﻮرت ﻧﯿﺴﺖ؛ اﺣﺘﻤﺎﻻ وﺳﯿﻠﮫاي اﺳﺖ ﺑﺮاي ارﺗﻘﺎ ﺑﮫ ﻣﺮﺣﻠﮫاي‬
‫‪an‬‬

‫ﺑﺮﺗﺮ‪ ،‬ﯾﺎ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ اﯾﺒﺴﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪ ،‬ﺗﻜﻤﮫ ﺳﺎز ﺑﺰرﮔﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﻣﺎ را در ﻛﻮرة ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﻲﮔﺪازد‪.‬‬

‫ﺗﺰهﻻي ﺑﯿﻤﺎر ﺷﺪ و در ﺑﺴﺘﺮ ﻣﺮگ اﻓﺘﺎد‪ .‬زن و ﻛﻮدﻛﺎﻧﺶ ﭘﯿﺮاﻣﻮن او ﮔﺮد آﻣﺪﻧﺪ و ﮔﺮﯾﺴﺘﻦ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﻟﻲ‬
‫ﺑﮫ ﻋﯿﺎدت او رﻓﺖ و ﺑﮫ آﻧﺎن ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺧﺎﻣﻮش! دور ﺷﻮﯾﺪ‪ .‬او را در ﺟﺮﯾﺎن ﺗﺤﻮل ﻣﺰاﺣﻢ ﻣﺸﻮﯾﺪ‪… «.‬‬
‫‪pym‬‬

‫ﺳﭙﺲ ﺑﮫ در ﺗﻜﯿﮫ داد و [ﺑﺎ ﻣﺮد ﻣﯿﺮﻧﺪه] ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺖ‪ .‬ﺗﺰه ﻻي ﮔﻔﺖ‪» :‬رواﺑﻂ اﻧﺴﺎن ﺑﺎ ﯾﯿﻦ و ﯾﺎﻧﮓ از‬
‫رواﺑﻂ او ﺑﺎ ﭘﺪر و ﻣﺎدر اﺳﺘﻮارﺗﺮﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﯾﯿﻦ و ﯾﺎﻧﮓ ﻣﺮا ﺑﮫ ﺳﻮي ﻣﺮگ راﻧﻨﺪ و ﻣﻦ اﯾﺴﺘﺎدﮔﻲ ورزم‪،‬‬
‫ﻣﺘﻤﺮد ﺷﻤﺮده ﺧﻮاھﻢ ﺷﺪ‪ .‬آن ﺗﻮدة ﺑﺰرگ [ﻃﺒﯿﻌﺖ] اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺮا وا ﻣﻲدارد ﺗﺎ اﯾﻦ ﺟﺴﻢ را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻢ‪ ،‬ﺑﺎ‬
 ‫‪m‬‬
‫اﯾﻦ ﺣﯿﺎت ﺑﺴﺘﯿﺰم‪ ،‬در ﻛﮭﻮﻟﺖ از ﻛﺎر ﺑﻜﺎھﻢ‪ ،‬و در آﻏﻮش ﻣﺮگ ﺑﯿﺎﺳﺎﯾﻢ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮ اﯾﻦ‪ ،‬آﻧﭽﮫ ﻋﮭﺪه دار زادن‬
‫ﻣﻦ ﺷﺪ ھﻤﺎﻧﺎ ﻣﺮگ ﻣﺮا ھﻢ ﺗﻜﻔﻞ ﺧﻮاھﺪ ﻛﺮد‪ .‬رﯾﺨﺘﮫﮔﺮ ﺑﺰرﮔﻲ ھﺴﺖ ﻛﮫ ﻓﻠﺰ ﺧﻮد را ﻗﺎﻟﺐﮔﯿﺮي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻓﻠﺰ‪ ،‬ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﻣﻲرﻗﺼﺪ و ﺑﮫ ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻣﻲﺟﮭﺪ‪ ،‬ﺑﮕﻮﯾﺪ »ﺑﺎﯾﺪ از ﻣﻦ ﯾﻚ ﻣﻮ ﯾﮫ ]ﺷﻤﺸﯿﺮ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ‬

‫‪.co‬‬
‫ﻣﺸﮭﻮر[ ﺑﺴﺎزي«‪ ،‬رﯾﺨﺘﮫﮔﺮ ﺑﺰرگ ﺑﯿﮕﻤﺎن آن ﻓﻠﺰ را ﺷﺮور ﺧﻮاھﺪ ﺷﻤﺮد‪ .‬از اﯾﻦ رو‪ ،‬اﮔﺮ ﺷﺨﺺ‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫اﯾﻦ ﻋﻠﺖ ﻛﮫ روزﮔﺎري ﺻﻮرت اﻧﺴﺎﻧﻲ ﮔﺮﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ ،‬اﺻﺮار ورزد ﻛﮫ اﻧﺴﺎن – و ﺗﻨﮭﺎ اﻧﺴﺎن – ﻣﺎﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﺤﻮل‪ ،‬ﺑﯿﮕﻤﺎن او را ﻣﻮﺟﻮدي ﺷﺮور ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﺧﻮاھﺪ آورد‪ .‬ﺑﯿﺎﯾﯿﺪ آﺳﻤﺎن و زﻣﯿﻦ را ﻛﻮرهاي‬
‫ﺑﺰرگ‪ ،‬و ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﺤﻮل را رﯾﺨﺘﮫﮔﺮي ﺑﺰرگ‬

‫‪oo‬‬
‫ﺑﺸﻤﺎرﯾﻢ‪ .‬آﯾﺎ‪ ،‬در آن ﺻﻮرت‪ ،‬ھﺮ ﺟﺎ روﯾﻢ از ﻧﻌﻤﺖ آراﻣﺶ ﺑﺮﺧﻮردار ﻧﺨﻮاھﯿﻢ ﺑﻮد؟ ﺧﻮاب ﻣﺎ آﺳﻮده‬
‫ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد ﺑﯿﺪاري ﻣﺎ آرام‪«.‬‬

‫ﻣﻮﻗﻌﻲ ﻛﮫ ﭼﻮاﻧﮓ ﺗﺰه ﺧﻮد ﺑﮫ آﺳﺘﺎﻧﺔ ﻣﺮگ رﺳﯿﺪ‪ ،‬ﺷﺎﮔﺮداﻧﺶ ﺑﺮاي ﺗﺸﯿﯿﻊ ﺟﻨﺎزة او ﺗﺪارك ﻓﺮاوان‬
‫دﯾﺪﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ وي آﻧﺎن را ﻧﮭﻲ ﻛﺮد‪» :‬آﺳﻤﺎن و زﻣﯿﻦ ﻛﻔﻦ و ﺗﺎﺑﻮت ﻣﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮرﺷﯿﺪ و ﻣﺎه و اﺧﺘﺮان‬

‫‪yah‬‬
‫ﭼﺮاﻏﮭﺎي ﻣﺪﻓﻦ ﻣﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﺳﺮاﺳﺮ آﻓﺮﯾﻨﺶ ﻣﺮا ﺗﺎ ﮔﻮر ﻣﺸﺎﯾﻌﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ – آﯾﺎ اﯾﻨﮭﺎ ﺑﺮاي ﺗﺪﻓﯿﻦ ﻣﻦ ﻛﺎﻓﻲ‬
‫ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ؟« ﺷﺎﮔﺮدان اﻋﺘﺮاض ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ اﮔﺮ ﺑﮫ ﺧﺎك ﺳﭙﺮده ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﻣﺮﻏﺎن ﻻﺷﺨﻮار ھﻮا او را ﺧﻮاھﻨﺪ‬
‫ﺧﻮرد‪ .‬ﭼﻮاﻧﮓ ﺑﺎ ﺗﺒﺴﻢ ﻃﻨﺰ آﻣﯿﺰ ھﯿﺸﮕﻲ ﺧﻮد ﭘﺎﺳﺦ داد‪» :‬روي زﻣﯿﻦ ﺧﻮراك زﻏﻨﮭﺎ ﺧﻮاھﻢ ﺑﻮد و زﯾﺮ‬
‫زﻣﯿﻦ ﺧﻮراك آﺑﺪزدﻛﮭﺎ و ﻣﻮران‪ .‬ﭼﺮا ﯾﻜﻲ را ﺑﻲﻧﺼﯿﺐ ﺳﺎزم و ﻃﻌﻤﺔ دﯾﮕﺮي ﺷﻮم؟«‬

‫اﮔﺮ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﻔﺼﯿﻞ از ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﺎن ﺑﺎﺳﺘﺎن ﭼﯿﻦ ﺳﺨﻦ راﻧﺪم‪ ،‬ﺑﺪﯾﻦ ﺳﺒﺐ ﺑﻮد ﻛﮫ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻻﯾﻨﺤﻞ ﺣﯿﺎت و‬
‫@‪h‬‬
‫ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺑﺸﺪت ذھﻦ ﻛﻨﺠﻜﺎو را ﺑﮫ ﺧﻮد ﻣﻲﻛﺸﺪ‪ ،‬و از اﯾﻦ ﮔﺬﺷﺘﮫ‪ ،‬داﻧﺶ ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﺎن ﭼﯿﻨﻲ‬
‫ﮔﺮاﻧﺒﮭﺎﺗﺮﯾﻦ ارﻣﻐﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﭼﯿﻦ ﺑﮫ ﺟﮭﺎن داده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺪﺗﮭﺎ ﭘﯿﺶ از اﯾﻦ‪ ،‬در ‪ ،1697‬ﻻﯾﺒﻨﯿﺘﺰ ﻛﮫ ﭘﮭﻨﺔ‬
‫ذھﻨﺶ ﺑﮫ ﭘﮭﻨﺎي ﮔﯿﺘﻲ ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﺲ از ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ ﻓﻠﺴﻔﺔ ﭼﯿﻦ ﺧﻮاﺳﺘﺎر آﻣﯿﺨﺘﻦ ﺷﺮق و ﻏﺮب ﺷﺪ‪ .‬آﻧﭽﮫ او در‬
‫اﯾﻦ ﺑﺎره ﻧﻮﺷﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي ھﺮ ﻧﺴﻠﻲ ﺳﻮدﻣﻨﺪ اﺳﺖ‪» :‬وﺿﻊ ﻛﻨﻮﻧﻲ ﻣﺎ ﭼﻨﺎن اﺳﺖ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﮫ ﺑﮫ ﺑﺴﻂ ﻣﻔﺮط‬
‫داﻣﻨﺔ اﻧﺤﻄﺎط اﺧﻼق‪ ،‬ﻻزم ﻣﻲﺑﯿﻨﻢ ھﯿﺌﺘﮭﺎﯾﻲ از ﭼﯿﻦ ﻧﺰد ﻣﺎ آﯾﻨﺪ و ﻣﻘﺼﺪ و ﺷﯿﻮة ﻛﺎرﺑﺮد ﻋﻠﻮم اﻻھﻲ را‬
‫ﺑﮫ ﻣﺎ ﺑﯿﺎﻣﻮزﻧﺪ‪ … ،‬زﯾﺮا ﺑﺎور دارم ﻛﮫ اﮔﺮ ﺧﺮدﻣﻨﺪي ﺑﺮاي داوري… ﻣﺤﺎﺳﻦ اﻗﻮام ﺑﺮﮔﺰﯾﺪه ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫‪are‬‬

‫رﺳﻢ ﺟﺎﯾﺰه‪ ،‬ﺳﯿﺐ زرﯾﻦ را ﺑﮫ ﭼﯿﻨﯿﺎن ﺧﻮاھﺪ داد‪ «.‬وي از ﭘﻄﺮ ﻛﺒﯿﺮ درﺧﻮاﺳﺖ ﻛﺮد ﻛﮫ در ﺧﺸﻜﻲ‬
‫راھﻲ ﺑﮫ ﭼﯿﻦ ﺑﻜﺸﺪ‪ ،‬و ﺧﻮد ﺑﺮاي »ﮔﺸﺎﯾﺶ ﭼﯿﻦ و ﻣﺒﺎدﻟﺔ ﺗﻤﺪﻧﮭﺎي ﭼﯿﻦ و اروﭘﺎ« اﻧﺠﻤﻨﮭﺎﯾﻲ در ﻣﺴﻜﻮ و‬
‫ﺑﺮﻟﯿﻦ ﺑﺮﭘﺎ ﻛﺮد‪ .‬در ‪ ،1721‬ﻛﺮﯾﺴﺘﯿﺎن وﻟﻒ در داﻧﺸﮕﺎه ھﺎﻟﮫ ﻧﻄﻘﻲ درﺑﺎرة ﻓﻠﺴﻔﺔ ﻋﻤﻠﻲ ﭼﯿﻦ اﯾﺮاد ﻛﺮد‬
‫و در ﺗﺮوﯾﺞ آن ﻛﻮﺷﺸﻲ ﻣﺒﺬول داﺷﺖ‪ .‬اﻣﺎ وي را ﺑﮫ اﻟﺤﺎد ﻣﺘﮭﻢ و اﺧﺮاج ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﻓﺮدرﯾﻚ ﺑﺮ‬
‫ارﯾﻜﺔ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺟﺎي ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬او را ﺑﮫ ﭘﺮوس ﻓﺮا ﺧﻮاﻧﺪ و ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ارﺟﻤﻨﺪ ﮔﺮداﻧﯿﺪ‪ .‬در ﻋﺼﺮ‬
‫‪set‬‬

‫روﺷﻨﮕﺮي اروﭘﺎ‪ ،‬ھﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﮫ ﺑﺎﻏﮭﺎ را ﺑﮫ ﺷﯿﻮة ﭼﯿﻨﻲ و ﺧﺎﻧﮫھﺎ را ﺑﺎ اﺷﯿﺎي ھﻨﺮي ﭼﯿﻦ ﻣﻲآراﺳﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻓﻠﺴﻔﺔ ﭼﯿﻨﻲ ھﻢ ﻣﻮرد رﻏﺒﺖ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ ﻓﯿﺰﯾﻮﻛﺮاﺗﮭﺎ ﻧﻈﺮﯾﺔ اﻗﺘﺼﺎدي »اﻗﺘﺼﺎد‬
‫ﺑﻲﺑﻨﺪوﺑﺎر« را ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻻﺋﻮﺗﺰه و ﭼﻮاﻧﮓ ﺗﺰه ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺳﺨﻨﺎن روﺳﻮ‪ ،‬در ﻣﻮاردي‪ ،‬ھﻤﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﮔﻔﺘﮫھﺎي ﺗﺎﺋﻮﮔﺮاﯾﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻨﺪاﻧﻜﮫ ﻣﺎ ﺑﯿﺪرﻧﮓ او را‬
‫‪an‬‬

‫ﻗﺮﯾﻦ ﻻﺋﻮﺗﺰه و ﭼﻮاﻧﮓ ﺗﺰه ﻣﻲاﻧﮕﺎرﯾﻢ‪ ،‬ھﻤﭽﻨﺎﻧﻜﮫ ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس و ﻣﻨﺴﯿﻮس را‪ -‬اﮔﺮ واﺟﺪ ﻃﺒﻌﻲ ﻇﺮﯾﻒ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ -‬ﺑﺮاﺑﺮ وﻟﺘﺮ ﻣﻲﺷﻤﺮدﯾﻢ‪ .‬ھﻤﯿﻦ وﻟﺘﺮ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ﻣﻦ ﻛﺘﺎﺑﮭﺎي ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس را ﺑﺪﻗﺖ ﺧﻮاﻧﺪهام؛ از آﻧﮭﺎ‬
‫ﯾﺎدداﺷﺘﮭﺎ ﺑﺮداﺷﺘﮫام؛ آﻧﮭﺎ را ﺳﺮﺷﺎر از ﭘﺎﻛﺘﺮﯾﻦ اﺧﻼق و دور از ھﺮ ﻧﻮع ﻓﺮﯾﺒﻜﺎري دﯾﺪهام‪ «.‬ﮔﻮﺗﮫ در‬
‫‪ 1770‬ﯾﺎدداﺷﺖ ﻛﺮد ﻛﮫ ﻣﺼﻤﻢ اﺳﺖ آﺛﺎر ﻛﻼﺳﯿﻚ ﻓﻠﺴﻔﺔ ﭼﯿﻦ را ﺑﺨﻮاﻧﺪ؛ و ﭼﮭﻞ و ﺳﮫ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﻛﮫ‬
‫‪pym‬‬

‫ﺗﻔﻨﮕﮭﺎ و ﺗﻮﭘﮭﺎي ﻧﺼﻒ ﺟﮭﺎن در ﻻﯾﭙﺰﯾﻚ ﻣﻲﻏﺮﯾﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﺧﺮدﻣﻨﺪ ﺳﺎﻟﺨﻮرده‪ ،‬ﺑﺪون اﻋﺘﻨﺎ ﺑﮫ آﻧﮭﺎ‪ ،‬در ادب‬
‫ﭼﯿﻨﻲ ﻣﺘﺴﻐﺮق ﺑﻮد‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﭼﮫ ﺧﻮب اﺳﺖ ﻛﮫ ﺧﻮاﻧﻨﺪه از اﯾﻦ ﻣﻘﺪﻣﺔ ﻛﻮﺗﺎه و ﺳﺒﻚ ﺑﮫ ﺷﻮر اﻓﺘﺪ و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﻮﺗﮫ و وﻟﺘﺮ و ﺗﻮﻟﺴﺘﻮي ﺑﮫ‬

‫‪.co‬‬
‫‪oo‬‬
‫‪yah‬‬
‫@‪h‬‬
‫‪are‬‬
‫‪set‬‬
‫‪an‬‬
‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﺑﯿﺴﺖ و ﭼﮭﺎرم‬

‫‪.co‬‬
‫ﻋﺼﺮ ﺷﺎﻋﺮان‬
‫‪ – I‬ﺑﯿﺴﻤﺎرك ﭼﯿﻦ‬

‫‪oo‬‬
‫دورة اﻣﺎرات ﺟﻨﮕﺎور – ﺧﻮدﻛﺸﻲ ﭼﻮﭘﯿﻨﮓ – ﺷﻲ ھﻮاﻧﮓ ﺗﻲ ﭼﯿﻦ را وﺣﺪت ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ – دﯾﻮار ﺑﺰرگ‬
‫– ﻛﺘﺎﺑﺴﻮزان – ﺷﻜﺴﺖ ﺷﻲ ھﻮاﻧﮓ ﺗﻲ‬

‫‪yah‬‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس‪ ،‬ﻧﺎﺷﺎد ﺟﺎن داد‪ ،‬زﯾﺮا ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﺎن دوﺳﺘﺪار وﺣﺪﺗﻨﺪ‪ ،‬و ﻣﻠﺘﻲ ﻛﮫ‪ ،‬ﻣﻄﺎﺑﻖ اﻧﺘﻈﺎر‬
‫ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس‪ ،‬ﻣﻲﺑﺎﯾﺴﺖ در زﯾﺮ ﻟﻮاي ﯾﻚ دودﻣﺎن ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ ﻣﺘﺤﺪ ﺷﻮد‪ ،‬ﺗﺎ او زﻧﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ھﻤﭽﻨﺎن در ھﺮج و‬
‫ﻣﺮج و ﻓﺴﺎد و ﭘﺮاﻛﻨﺪﮔﻲ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬دﯾﺮ زﻣﺎﻧﻲ ﭘﺲ از ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس‪ ،‬ﺷﻲھﻮاﻧﮓ ﺗﻲ‪ ،‬وﺣﺪت ﺑﺨﺶ ﭼﯿﻦ‪،‬‬
‫ﻓﺮا آﻣﺪ و‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﺒﻮغ ﻧﻈﺎﻣﻲ و اداري ﺧﻮد‪ ،‬اﻣﺎرات ﭼﯿﻦ را ﯾﮕﺎﻧﮫ ﺳﺎﺧﺖ و ﺑﮫ »دورة اﻣﺎرات ﺟﻨﮕﺎور«‬
‫ﺧﺎﺗﻤﮫ داد‪ .‬وﻟﻲ در ھﻤﺎن ﺣﺎل ﻓﺮﻣﺎن ﺳﻮزاﻧﺪن ﻛﺘﺎﺑﮭﺎي ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس را ﺻﺎدر ﻛﺮد‪.‬‬
‫@‪h‬‬
‫اوﺿﺎع »دورة اﻣﺎرات ﺟﻨﮕﺎور« را ﻣﻲﺗﻮاﻧﯿﻢ از ﺧﻼل اﺣﻮال ﺷﺎﻋﺮ ﭼﻮ ﭘﯿﻨﮓ درﯾﺎﺑﯿﻢ‪ .‬ﭼﻮ ﭘﯿﻨﮓ ﭘﺲ‬
‫از آﻧﻜﮫ در ﺷﺎﻋﺮي و ﺧﺪﻣﺎت دﯾﻮاﻧﻲ ﻣﻘﺎﻣﻲ ﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬ﻧﺎﮔﮭﺎن ﻣﻮرد ﻃﺮد ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﮫ روﺳﺘﺎ رﻓﺖ و‬
‫در ﻛﻨﺎر ﺟﻮﯾﺒﺎري آرام درﺑﺎرة زﻧﺪﮔﻲ و ﻣﺮگ ﺑﮫ ﺗﺄﻣﻞ ﭘﺮداﺧﺖ و از ﻋﺎﻟﻢ ﻏﯿﺐ ﭘﺮﺳﺎن ﺷﺪ‪:‬‬

‫آﯾﺎ ﺑﺎﯾﺪ ھﻤﻮاره راه ﺣﻘﯿﻘﺖ و اﻣﺎﻧﺖ را دﻧﺒﺎل ﻛﻨﻢ ﯾﺎ ﺷﯿﻮة ﯾﻚ ﻧﺴﻞ ﻓﺎﺳﺪ را ﭘﻲﮔﯿﺮ ﺷﻮم؟ آﯾﺎ ﺑﺎﯾﺪ ھﻤﻮاره‬
‫در ﻣﺰارع ﺑﺎ ﺑﯿﻞ و ﻛﺞ ﺑﯿﻞ ﻛﺎر ﻛﻨﻢ ﯾﺎ در ﺳﻠﻚ ﻣﻼزﻣﺎن ﺑﺰرﮔﺰادهاي در آﯾﻢ و ﺗﺮﻗﻲ ﺟﻮﯾﻢ؟ آﯾﺎ ﺑﺎ ﻛﻠﻤﺎت‬
‫‪are‬‬

‫آﺗﺸﯿﻦ ﺧﻮد ﺑﮫ اﺳﺘﻘﺒﺎل ﺧﻄﺮ روم ﯾﺎ درﺑﺎرة ﺗﻮاﻧﮕﺮان و ﭘﺎﯾﻮران ﺑﺎ ﻟﺤﻨﻲ دروﻏﯿﻦ ﻣﺪاھﻨﮫ ﻛﻨﻢ؟ آﯾﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮫ‬
‫ﻓﻀﯿﻠﺖ ﭘﺮوري ﻗﻨﺎﻋﺖ ورزم ﯾﺎ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﻮﻓﯿﻖ ﺧﻮد‪ ،‬از زﻧﺎن دﻟﺒﺮي ﻛﻨﻢ؟ آﯾﺎ ﺑﺎﯾﺪ در ﻋﺎﻟﻢ ﺻﻔﺎي ﺧﻮد‪،‬‬
‫ﭘﺎك و ﻧﯿﺎﻟﻮده ﺑﮫ ﺳﺮ ﺑﺮم ﯾﺎ ﭼﺎﭘﻠﻮﺳﻲ ﭼﺮبزﺑﺎن و دروﻏﺰن ﮔﺮدم؟‬

‫ﭼﻮ ﭘﯿﻨﮓ ﺑﺮاي ﺣﻞ ﻣﻌﻤﺎي ﻻﯾﻨﺤﻞ ﺧﻮد راھﻲ ﺟﺰ ﺧﻮدﻛﺸﻲ ﻧﯿﺎﻓﺖ )ﺣﺪود ‪ 350‬قم(‪ ،‬و از آن ﭘﺲ‬
‫‪set‬‬

‫ﭼﯿﻨﯿﺎن ھﺮ‬

‫ﻣﺮدي ﻛﮫ ﺑﮫ ﭼﯿﻦ وﺣﺪت ﺑﺨﺸﯿﺪ‪ ،‬در اﺑﺘﺪا داراي ﺷﮭﺮت ﺧﻮﺑﻲ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﮔﻔﺘﮫاﻧﺪ ﻛﮫ ﺷﻲھﻮاﻧﮓ ﺗﻲ از‬
‫آﻣﯿﺰش ﻧﺎﻣﺸﺮوع ﻣﻠﻜﺔ اﻣﺎرت ﭼﯿﻦ ﺑﺎ ﻟﻮ‪ ،‬وزﯾﺮ واﻻﺗﺒﺎر‪ ،‬زاده ﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ وزﯾﺮ ھﺰار ﺗﻜﺔ زر ﺑﺮ دروازة‬
‫ﻗﺼﺮ ﺧﻮد آوﯾﺨﺘﮫ و ﻧﺪا در داده ﺑﻮد ﻛﮫ ھﺮ ﻛﺲ ﺑﺘﻮاﻧﺪ در ﻛﻠﻤﮫاي از ﻣﻨﺸﺂت او ﻧﻘﺼﺎﻧﻲ ﯾﺎﺑﺪ و ﺑﮭﺘﺮ از‬
‫‪an‬‬

‫ﻛﻼم او ﺑﯿﺎورد‪ ،‬زر را ﺑﮫ ﺟﺎﯾﺰه ﺧﻮاھﺪ ﺑﺮد‪ .‬ﻣﻄﺎﺑﻖ رواﯾﺖ ﺳﻮﻣﺎﭼﻲﯾﻦ‪ ،‬ﺷﻲ‪ ،‬ﻛﮫ از ﻗﺮﯾﺤﺔ ادﺑﻲ ﭘﺪر‬
‫ﺧﻮد ﺑﻲﺑﮭﺮه ﺑﻮد‪ ،‬در دوازده ﺳﺎﻟﮕﻲ‪ ،‬ﻣﺎدر را آزرد و ﭘﺪر را ﻣﺠﺒﻮر ﺑﮫ ﺧﻮدﻛﺸﻲ ﻛﺮد و ﺧﻮد ﺑﺮ ارﯾﻜﺔ‬
‫اﻣﺎرت ﭼﯿﻦ‪ ،‬ﻛﮫ ﯾﻜﻲ از اﻣﺎرات ﻏﺮﺑﻲ ﺑﻮد‪ ،‬ﻓﺮا ﺷﺪ‪ .‬در ﺑﯿﺴﺖ و ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻟﮕﻲ ﺑﮫ ﮔﺸﻮدن و ﯾﮕﺎﻧﮫ ﺳﺎﺧﺘﻦ‬
‫دوﻟﺘﮭﺎي ﻛﻮﭼﻚ ھﻤﺴﺎﯾﮫ ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬ھﺎن در ‪ 230‬قم‪ ،‬ﭼﺎﺋﻮ در ‪ ،228‬وي در ‪ ،225‬ﭼﻮ در ‪ ،223‬ﯾﻦ در‬
‫‪pym‬‬

‫‪ ،222‬و ﺳﺮاﻧﺠﺎم دوﻟﺖ ﻣﮭﻢ ﭼﻲ در ‪ 211‬ﻓﺘﺢ ﺷﺪ‪ ،‬و ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﭼﯿﻦ‪ ،‬ﭘﺲ از ﻗﺮﻧﮭﺎ‪ ،‬و ﺷﺎﯾﺪ ﺑﺮاي اوﻟﯿﻦ‬
‫ﺑﺎر‪ ،‬زﯾﺮ ﺳﻠﻄﺔ ﯾﻚ ﻓﻐﻔﻮر درآﻣﺪ‪ .‬ﻓﺎﺗﺢ ﺟﺪﯾﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﺧﻮد ﻟﻘﺐ ھﻮاﻧﮓ ﺗﻲ )ﻓﻐﻔﻮر ﻧﺨﺴﺖ( داد و ﻣﺼﻤﻢ ﺷﺪ‬
‫ﻛﮫ ﺷﺎھﻨﺸﺎھﻲ ﻧﻮ را از ﻧﻈﺎﻣﻲ ﭘﺎﯾﺪار ﺑﺮﺧﻮردار ﺳﺎزد‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺗﻨﮭﺎ ﺗﻮﺻﯿﻔﻲ ﻛﮫ ﻣﻮرﺧﺎن ﭼﯿﻨﻲ از دﺷﻤﻦ ﻧﺎﻣﺪار ﺧﻮد ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬اﯾﻦ اﺳﺖ‪» :‬ﻣﺮدي ﺑﺎ ﺑﯿﻨﻲ ﺑﺴﯿﺎر ﭘﯿﺶ‬
‫آﻣﺪه‪ ،‬ﭼﺸﻤﺎﻧﻲ درﺷﺖ‪ ،‬ﺳﯿﻨﮫاي ﭼﻮن ﺳﯿﻨﺔ ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن ﺷﻜﺎري‪ ،‬ﺻﺪاﯾﻲ ﭼﻮن ﺻﺪاي ﺷﻐﺎل‪ ،‬ﺑﻲﺷﻔﻘﺖ‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫دل ﺑﺒﺮ ﯾﺎ ﮔﺮگ«‪ .‬وي ﻃﺒﻌﻲ ﺧﺸﻦ و ﻟﺠﻮج داﺷﺖ‪ ،‬ﺧﺪاﯾﻲ ﺟﺰ ﺧﻮد ﻧﻤﻲﺷﻨﺎﺧﺖ و‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﯿﺴﻤﺎرك‪ ،‬ﺳﺮ‬

‫‪.co‬‬
‫آن داﺷﺖ ﻛﮫ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺧﻮن و آھﻦ ﻣﺘﺤﺪ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ از رﺑﻮدن ﺗﺎج ﺳﻠﻄﻨﺖ‪ ،‬ﯾﻜﻲ از ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ‬
‫ﻛﺎرھﺎﯾﺶ ﻣﺘﺼﻞ ﻛﺮدن و ﻛﺎﻣﻞ ﺳﺎﺧﺘﻦ دﯾﻮارھﺎي ﻣﺠﺰاﯾﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ از دﯾﺮﮔﺎه‪ ،‬ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ﭼﯿﻦ از اﻗﻮام‬
‫ﺑﺮﺑﺮي‪ ،‬در ﻣﺮزھﺎي ﺷﻤﺎﻟﻲ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬وي ﻣﺘﻮﺟﮫ ﺷﺪ ﻛﮫ ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻦ دﯾﻮار – اﯾﻦ ﻧﺸﺎﻧﺔ ﻋﻈﻤﺖ و‬
‫ﺷﻜﯿﺒﺎﯾﻲ ﻗﮭﺮﻣﺎﻧﻲ ﭼﯿﻦ – ﺑﺎﯾﺪ از اﻧﺒﻮه ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن داﺧﻠﻲ ﺧﻮد ﺳﻮد ﺟﻮﯾﺪ‪ .‬دﯾﻮار ﺑﺰرگ ﭼﯿﻦ‪ ،‬ﻛﮫ دو ھﺰارو‬
‫ﭼﮭﺎرﺻﺪ ﻛﯿﻠﻮﻣﺘﺮ ﻃﻮل دارد و در اﻣﺘﺪاد آن ﺟﺎي ﺟﺎي دروازهھﺎي ﺑﺰرﮔﻲ ﺑﮫ ﺳﺒﻚ آﺷﻮر ﺗﻌﺒﯿﮫ ﺷﺪه‪،‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﻋﻈﯿﻤﺘﺮﯾﻦ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺸﺮ ﺗﺎ ﻛﻨﻮن ﺑﺮﭘﺎ داﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬وﻟﺘﺮ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬اھﺮام ﻣﺼﺮ در ﻛﻨﺎر آن‬
‫ﭼﯿﺰي ﺟﺰ ﺗﻮدهھﺎﯾﻲ ﺳﺴﺖ و ﺑﻲاﻋﺘﺒﺎر ﻧﯿﺴﺖ‪ «.‬در ﻃﻲ ده ﺳﺎل‪ ،‬ﻣﺮداﻧﻲ ﺑﯿﺸﻤﺎر در راه ﺑﻨﺎي دﯾﻮار‬
‫ﺟﺎن دادﻧﺪ‪ .‬ﭼﯿﻨﯿﺎن ﻣﻲﮔﻮﯾﻨﺪ‪» :‬ﻣﺎﯾﺔ اﻧﮭﺪام ﯾﻚ ﻧﺴﻞ و ﻣﺎﯾﺔ ﻧﺠﺎت ﻧﺴﻠﮭﺎي ﺑﺴﯿﺎر ﺷﺪ‪ «.‬ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ ﺧﻮاھﯿﻢ دﯾﺪ‪،‬‬
‫اﯾﻦ دﯾﻮار ﺑﺎ آﻧﻜﮫ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ از ﺗﺮﻛﺘﺎزي ﺑﺮﺑﺮﯾﺎن ﺑﺨﻮﺑﻲ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮد‪ ،‬از ﺷﻤﺎرة ﯾﻮرﺷﮭﺎي آﻧﺎن ﻛﺎﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ‬

‫‪yah‬‬
‫ھﻮﻧﮭﺎي وﺣﺸﻲ‪ ،‬ﻛﮫ راه ﺧﻮد را ﺑﮫ ﭼﯿﻦ ﻣﺴﺪود ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﻏﺮب رو ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬رھﺴﭙﺎر اروﭘﺎ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ‬
‫اﯾﺘﺎﻟﯿﺎ رﯾﺨﺘﻨﺪ‪ .‬آري‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻦ دﯾﻮار ﭼﯿﻦ ﺑﺎﻋﺚ ﻓﺮو اﻓﺘﺎدن روم ﺷﺪ‪!.‬‬

‫ﺷﻲ ھﻮاﻧﮓ ﺗﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﺎﭘﻠﺌﻮن‪ ،‬ﭘﺲ از ﺟﻨﮕﮭﺎي ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﺮﺳﻨﺪي ﺑﮫ ﺗﻤﺸﯿﺖ اﻣﻮر ﭘﺮداﺧﺖ و ﻃﺮح‬
‫دوﻟﺖ ﭼﯿﻦ آﯾﻨﺪه را رﯾﺨﺖ‪ .‬ﺑﮫ اﻧﺪرز ﻟﻲ ﺳﻮ‪ ،‬وزﯾﺮ اﻋﻈﻢ ﺧﻮد ﻛﮫ از ﻗﺎﻧﻮنﮔﺮاﯾﺎن ﺑﻮد‪ ،‬در ﺻﺪد ﺑﺮآﻣﺪ‬
‫ﻛﮫ ﻋﺮف و ﺧﻮدﻣﺨﺘﺎري ﻣﺤﻠﻲ را ﭘﺎﯾﻤﺎل ﻛﻨﺪ و ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻣﺼﺮح و ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﺮﻛﺰي ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي ﺑﮫ ﺑﺎر‬
‫آورد‪ .‬ﻧﯿﺮوي ﺗﯿﻮﻟﺪاران را درھﻢ ﺷﻜﺴﺖ و ﮔﺮوھﻲ از ﻛﺎرﮔﺰاران‬
‫@‪h‬‬
‫ﺧﻮد را ﺑﮫ ﺟﺎي آﻧﺎن ﻧﺸﺎﻧﺪ‪ .‬در ھﺮ ﻧﺎﺣﯿﮫ ﻧﯿﺮوﯾﻲ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺑﮫ وﺟﻮد آورد و آن را‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ ﺣﺎﻛﻢ ﻧﺎﺣﯿﮫ‪،‬‬
‫اﺳﺘﻘﻼل ﺑﺨﺸﯿﺪ‪ .‬ﻗﻮاﻧﯿﻦ و ﻣﻘﺮرات ﯾﻜﺪﺳﺖ ﺑﺮﻗﺮار ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬از ﺗﺸﺮﯾﻔﺎت رﺳﻤﻲ ﻛﺎﺳﺖ و ﻣﺴﻜﻮﻛﺎت‬
‫ﯾﻜﺴﺎن رواج داد‪ .‬اﻣﻼك اﻛﺜﺮ ﺗﯿﻮﻟﺪاران را ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻛﺮد و‪ ،‬ﺑﺎ دادن ﺣﻖ ﻣﺎﻟﻜﯿﺖ اراﺿﻲ ﺑﮫ ﺑﺮزﮔﺮان‪ ،‬ﺑﻨﯿﺎد‬
‫ﺳﻌﺎدت ﭼﯿﻦ را ﻧﮭﺎد و‪ ،‬ﺑﺮاي ﻛﺎﻣﻞ ﺳﺎﺧﺘﻦ وﺣﺪت ﻛﺸﻮر‪ ،‬ھﻲﯾﻦﯾﺎﻧﮓ‪ ،‬ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﺧﻮد‪ ،‬را ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ‬
‫‪are‬‬

‫ﺷﺎھﺮاھﮭﺎي ﺑﺰرﮔﻲ ﺑﮫ ﻧﻮاﺣﻲ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﭘﯿﻮﻧﺪ داد‪ .‬ﺷﮭﺮ را ﺑﺎ ﻛﺎﺧﮭﺎي ﻓﺮاوان آراﺳﺖ و ﯾﻜﺼﺪ و ﺑﯿﺴﺖ‬
‫ھﺰار ﺧﺎﻧﻮادة ﺑﺴﯿﺎر ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ و ﻣﻘﺘﺪر ﺷﺎھﻨﺸﺎھﻲ را ﺑﺮاﻧﮕﯿﺨﺖ ﻛﮫ در ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ‪ ،‬در ﻣﺠﺎورت او‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫ﺳﺮﺑﺮﻧﺪ‪ .‬ﻋﺎدت داﺷﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ ھﯿﺌﺖ ﻣﺒﺪل‪ ،‬و ﺑﻲﺳﻼح‪ ،‬ﺑﮫ ﺳﻔﺮ و ﺳﯿﺎﺣﺖ ﭘﺮدازد و ﺑﯿﻤﺒﺎﻻﺗﯿﮭﺎ و‬
‫ﺑﻲﻧﻈﻤﯿﮭﺎ را ﺑﺒﯿﻨﺪ و ﺳﭙﺲ ﺑﺮاي اﺻﻼح آﻧﮭﺎ ﻓﺮﻣﺎﻧﮭﺎي ﻗﺎﻃﻊ ﺻﺎدر ﻛﻨﺪ‪ .‬آﮔﺎھﺎﻧﮫ ﻣﺸﻮق ﻋﻠﻢ ﺷﺪ و ﺑﺎ‬
‫ﻓﻠﺴﻔﮫ و ادب ﺑﮫ ﺳﺘﯿﺰ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫ﺷﺎﻋﺮان و ﻧﻘﺎدان و ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﺎن‪ ،‬و ﻣﺨﺼﻮﺻًﺎ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻛﻨﻔﺴﯿﻮس ﮔﺮاي‪ ،‬دﺷﻤﻨﺎن ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺧﻮردة او‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﯾﻨﺎن از ﻗﺪرت ﺧﻮدﻛﺎﻣﺔ او آﺳﯿﺐ دﯾﺪﻧﺪ و ﺑﺮﻗﺮاري ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ او را ﺑﮫ ﻣﻨﺰﻟﺔ ﭘﺎﯾﺎن آزادي‬
‫و ﮔﻮﻧﮫﮔﻮﻧﻲ ﻓﻜﺮﯾﻲ ﻛﮫ‪ ،‬در ﺑﺤﺒﻮﺣﺔ ﺟﻨﮕﮭﺎ و ﺗﺸﺘﺖ‪ ،‬ﻋﺼﺮ ادب را ﺑﮫ ﭘﯿﺶ ﺑﺮد‪ ،‬داﻧﺴﺘﻨﺪ و اﻋﺘﺮاض‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﮫ ﺷﻲ ھﻮاﻧﮓ ﺗﻲ از ﺗﺸﺮﯾﻔﺎت ﺑﺎﺳﺘﺎن ﻏﻔﻠﺖ ﻣﻲورزد‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫اﻣﺎ ﺷﻲ ھﻮاﻧﮓ ﺗﻲ آﻧﺎن را ﺑﺎ ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺑﺮ ﺟﺎي ﺧﻮد ﻧﺸﺎﻧﯿﺪ‪ .‬ھﯿﺌﺘﻲ از ﻣﺎﻧﺪارﯾﻨﮭﺎ ﯾﺎ دﯾﻮاﻧﺴﺎﻻران از او‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﻛﮫ دﺳﺘﮕﺎه ﻣﻠﻮكاﻟﻄﻮاﯾﻔﻲ را ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪ و ﺑﮫ واﺑﺴﺘﮕﺎن ﺧﻮد ﺗﯿﻮل دھﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻛﺴﻲ ﻛﮫ از‬
‫ﺳﻨﺘﮭﺎي ﻋﻤﯿﻖ ﺳﺮﻣﺸﻖ ﻧﮕﯿﺮد وﺧﻮاھﺎن ﺑﻘﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ -‬ﺗﺎ ﺟﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﻣﺎ ﻣﻲداﻧﯿﻢ‪ -‬ھﯿﭻ ﮔﺎه ﻣﻮﻓﻖ ﻧﺸﻮد‪ «.‬ﻟﻲﺳﻮ‪،‬‬
‫وزﯾﺮ اﻋﻈﻢ‪ ،‬ﻛﮫ در آن ﻣﻮﻗﻊ ﺳﺮﮔﺮم اﺻﻼح ﺧﻂ و ﺗﻨﻈﯿﻢ اﻟﻔﺒﺎي ﭼﯿﻨﻲ ﻛﻨﻮﻧﻲ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﺨﻨﻲ ﺗﺎرﯾﺨﻲ‪،‬‬
‫‪pym‬‬

‫ﻛﮫ ﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪ ادﯾﺒﺎن ﭼﯿﻨﻲ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ اﻧﺘﻘﺎدات ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻔﺖ‪:‬‬
 ‫‪m‬‬
‫»ﺳﻼﻃﯿﻦ ﭘﻨﺠﮕﺎﻧﮫ« ﺑﮫ ﺗﻜﺮار روﯾﺔ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﻧﭙﺮداﺧﺘﻨﺪ و »ﺳﻠﺴﻠﮫھﺎي ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ ﺳﮫﮔﺎﻧﮫ« از ھﻤﺪﯾﮕﺮ ﺗﻘﻠﯿﺪ‬
‫ﻧﻜﺮدﻧﺪ…زﯾﺮا زﻣﺎﻧﮫ دﯾﮕﺮﮔﻮن ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬اﯾﻨﻚ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻓﻐﻔﻮر‪ ،‬ﺑﺮاي اول ﺑﺎر‪ ،‬ﻛﺎري ﺑﺰرگ ﻛﺮده و‬
‫ﺷﻜﻮھﻲ را ﺑﻨﯿﺎد ﻧﮭﺎده اﺳﺖ ﻛﮫ ﺗﺎ ده ھﺰار ﻧﺴﻞ ﭘﺎﺑﺮﺟﺎ ﺧﻮاھﺪ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎﻧﺪارﯾﻨﮭﺎي اﺑﻠﮫ از درﯾﺎﻓﺖ اﯾﻦ‬

‫‪.co‬‬
‫ﻋﺎﺟﺰﻧﺪ‪… .‬در روزﮔﺎر ﭘﯿﺸﯿﻦ‪ ،‬ﭼﯿﻦ ﻣﻨﻘﺴﻢ و رﻧﺠﻮر ﺑﻮد‪ ،‬و ﻛﺴﻲ ﻧﺒﻮد ﻛﮫ ﺑﺘﻮاﻧﺪ اﺗﺤﺎد آن را ﺗﻜﻔﻞ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﮫ اﯾﻦ ﺳﺒﺐ‪ ،‬ھﻤﺔ ﻧﺠﺒﺎ ﺻﺎﺣﺐ ﻗﺪرت ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎﻧﺪارﯾﻨﮭﺎ در ﺳﺨﻨﺎن ﺧﻮد از اﯾﺎم ﮔﺬﺷﺘﮫ دم ﻣﻲزﻧﻨﺪ ﺗﺎ اﯾﻦ‬
‫زﻣﺎن را ﺑﮫ ﺳﯿﺎھﻲ ﻛﺸﻨﺪ‪… .‬اﯾﻨﺎن ﻣﺮدم را ﺑﮫ ﺟﻌﻞ دروﻏﮭﺎ و ﺑﮭﺘﺎﻧﮭﺎ ﺑﺮﻣﻲاﻧﮕﯿﺰﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺻﻮرت‪،‬‬
‫اﮔﺮ ﻣﻮرد ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻗﺮار ﻧﮕﯿﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺳﻠﻄﻨﺖ در ﭼﺸﻢ ﻃﺒﻘﺎت ﺑﺎﻻ ﺧﻮار ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ و ﺳﺎزﻣﺎﻧﮭﺎﯾﻲ در ﻣﯿﺎن‬
‫ﻃﺒﻘﺎت ﭘﺎﯾﯿﻦ ﭘﺪﯾﺪ ﺧﻮاھﺪ آﻣﺪ‪… .‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ھﻤﺔ ﺗﺎرﯾﺨﮭﺎي رﺳﻤﻲ ﺟﺰ »ﯾﺎدﺑﻮدھﺎي اﻣﺎرت ﭼﯿﻦ« را ﺳﻮزاﻧﺪ‪ ،‬و ﻛﺴﺎﻧﻲ را ﻛﮫ در‬
‫ﻧﮭﺎن ﻛﺮدن »ﺷﻲﭼﯿﻨﮓ« و »ﺷﻮﭼﯿﻨﮓ« و »ﮔﻔﺘﺎرھﺎي ﺻﺪ ﻣﺪرﺳﮫ« ﻣﻲﻛﻮﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮ آن داﺷﺖ ﻛﮫ آﻧﮭﺎ‬
‫را ﺑﺮاي ﺳﻮﺧﺘﻦ ﺑﮫ ﻣﻘﺎﻣﺎت رﺳﻤﻲ ﺗﺴﻠﯿﻢ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫اﯾﻦ ﻓﻜﺮ ﻓﻐﻔﻮر را ﺧﻮش آﻣﺪ و ﻓﺮﻣﺎن ﺑﮫ اﺟﺮاي آن داد‪ .‬ﭘﺲ ﻛﺘﺐ ﻣﻮرﺧﺎن را در ھﻤﮫ ﺟﺎ ﺑﮫ ﺷﻌﻠﮫ‬
‫ﺳﭙﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﻓﺸﺎر ﮔﺬﺷﺘﮫ از زﻣﺎن ﺣﺎل ﺑﺮداﺷﺘﮫ ﺷﻮد و ﺗﺎرﯾﺦ ﭼﯿﻦ ﺑﺎ ﺷﻲھﻮاﻧﮓﺗﻲ آﻏﺎز ﮔﺮدد‪ .‬ﮔﻮﯾﺎ ﻛﺘﺐ‬
‫ﻋﻠﻤﻲ و آﺛﺎر ﻣﻨﺴﯿﻮس از ﺳﻮﺧﺘﻦ ﻣﺼﻮن ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﺴﯿﺎري از ﻛﺘﺎﺑﮭﺎي ﻣﻤﻨﻮع ﻧﯿﺰ در ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﺔ ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ‬
‫ﻧﮕﺎھﺪاري ﺷﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﺤﻘﻘﺎن‪ ،‬ﺑﮫ ھﻨﮕﺎم ﻟﺰوم‪ ،‬ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ اﺟﺎزة ﻣﺨﺼﻮص از آﻧﮭﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭼﻮن در‬
‫اﯾﻦ زﻣﺎن ﻛﺘﺎب را روي ﺑﺎرﯾﻜﮫھﺎي ﺧﯿﺰران ﻣﻲﻧﻮﺷﺘﻨﺪ و ﺑﺎرﯾﻜﮫھﺎ را ﺑﺎ ﺳﻨﺠﺎق ﺑﮫ ھﻢ ﻣﻲﭘﯿﻮﺳﺘﻨﺪ‪ ،‬ھﺮ‬
‫ﻛﺘﺎب ﺑﺮاي ﺧﻮد وزﻧﻲ داﺷﺖ‪ .‬از اﯾﻦ رو داﻧﺸﻤﻨﺪاﻧﻲ ﻛﮫ آھﻨﮓ ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﻲ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮫ دﺷﻮاري اﻓﺘﺎدﻧﺪ‪.‬‬
‫@‪h‬‬
‫آوردهاﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﺮﺧﻲ از آﻧﺎن را ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﺑﮫ ﺳﺎﺧﺘﻦ دﯾﻮار ﺑﺰرگ ﮔﻤﺎردﻧﺪ‪ ،‬و ﭼﮭﺎر ﺻﺪ و ﺷﺼﺖ ﺗﻦ را‬
‫ﺑﮫ ﻗﺘﻞ رﺳﺎﻧﯿﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ وﺻﻒ‪ ،‬ﺑﻌﻀﻲ از اھﻞ ﻋﻠﻢ ھﻤﺔ آﺛﺎر ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس را از ﺑﺮ ﻛﺮدﻧﺪ و ﺷﻔﺎھﺎً ﺑﮫ‬
‫دﯾﮕﺮان رﺳﺎﻧﯿﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﺰودي‪ ،‬ﭘﺲ از ﻣﺮگ ﻓﻐﻔﻮر‪ ،‬ﺑﺎر دﯾﮕﺮ اﯾﻦ ﻛﺘﺎﺑﮭﺎ‪ ،‬ﻛﮫ ﻇﺎھﺮًا اﻏﻼط ﻓﺮاواﻧﻲ در آﻧﮭﺎ‬
‫راه ﯾﺎﻓﺘﮫ ﺑﻮد‪ ،‬رواج ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﻧﺘﯿﺠﺔ ﭘﺎﯾﺪار ﻛﺘﺎﺑﺴﻮزي ﺗﻨﮭﺎ اﯾﻦ ﺑﻮد ﻛﮫ ﻛﺘﺎﺑﮭﺎ ﺟﻠﻮهاي ﻗﺪﺳﻲ ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ و‬
‫ﺷﻲھﻮاﻧﮓﺗﻲ ﻣﺒﻐﻮض ﺗﺎرﯾﺨﻨﻮﯾﺴﺎن ﭼﯿﻦ ﮔﺮدﯾﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺪان ﻛﮫ ﻧﺴﻠﮭﺎي ﻣﺘﻤﺎدي در آﻟﻮدن ﮔﻮر او ﻛﻮﺷﯿﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫‪are‬‬

‫ﻧﺎﺑﻮدي ﺧﺎﻧﻮادهھﺎي ﭘﺮ ﻗﺪرت و اﻧﮭﺪام آزادي ﻧﻮﺷﺘﻦ وﮔﻔﺘﻦ ﺳﺒﺐ ﺷﺪ ﻛﮫ ﺷﻲھﻮاﻧﮓﺗﻲ‪ ،‬در ﺳﺎﻟﮭﺎي‬
‫آﺧﺮ‪ ،‬ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ ﺑﻲﯾﺎور ﺷﻮد‪ .‬دﺷﻤﻨﺎﻧﺶ ﺑﺮاي ﻗﺘﻞ او ﻣﺠﺎھﺪت ورزﯾﺪﻧﺪ؛ وﻟﻲ او ﺗﻮﻃﺌﮫھﺎ را ﺑﮭﻨﮕﺎم ﻛﺸﻒ‬
‫ﻛﺮد و ﺑﮫ دﺳﺖ ﺧﻮد ﺗﻮﻃﺌﮫﮔﺮان را ھﻼك ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﭼﻮن ﺑﺮ ﺗﺨﺖ ﻣﻲﻧﺸﺴﺖ‪ ،‬ﺷﻤﺸﯿﺮي ﺑﺮ زاﻧﻮان‬
‫ﻣﻲﻧﮭﺎد‪ ،‬و ﺷﺐ ھﻨﮕﺎم در ﯾﻜﻲ از اﻃﺎﻗﮭﺎي ﯾﻜﻲ از ﻛﺎﺧﮭﺎي ﻣﺘﻌﺪد ﺧﻮد‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺮ ﻛﺴﻲ ﻣﻌﻠﻮم ﻧﺒﻮد‪،‬‬
‫ﻣﻲﺧﻮاﺑﯿﺪ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺳﻜﻨﺪر ﻣﻘﺪوﻧﻲ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺑﺴﻂ ﻗﺪرت دودﻣﺎﻧﺶ‪ ،‬ﺧﻮد را ﺧﺪا ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﺮد‪ ،‬اﻣﺎ او ھﻢ‪ ،‬ﻣﺜﻞ‬
‫‪set‬‬

‫اﺳﻜﻨﺪر‪ ،‬در اﯾﻦ راه ﺑﮫ ﺟﺎﯾﻲ ﻧﺮﺳﯿﺪ‪ .‬ﻓﺮﻣﺎن داد ﻛﮫ ﺟﺎﻧﺸﯿﻨﺎﻧﺶ وي را »ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻓﻐﻔﻮر« ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ و‬
‫ﺷﺠﺮة او را ﺗﺎ »ﻓﻐﻔﻮر ده ھﺰارم« ﺣﻔﻆ ﻛﻨﻨﺪ! اﻣﺎ دودﻣﺎن وي ﺑﮫ ﭘﺴﺮش ﺧﺘﻢ ﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺘﻮاﻧﯿﻢ ﺑﮫ اﺧﺒﺎر‬
‫ﻣﻮرﺧﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﺑﺎ او دﺷﻤﻨﻲ داﺷﺘﮫاﻧﺪ اﻋﺘﻤﺎد ﻛﻨﯿﻢ‪ ،‬وي‪ ،‬در ﻣﺮﺣﻠﺔ ﻛﮭﻮﻟﺖ‪ ،‬اﺳﯿﺮ ﻣﻮھﻮﻣﺎت ﺷﺪ و در ﭘﻲ‬
‫اﻛﺴﯿﺮ ﺣﯿﺎت ﺟﺎوﯾﺪان رﻧﺠﮭﺎ ﺑﺮد‪ .‬ﭼﻮن در ﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬ﭘﯿﻜﺮش را ﻧﮭﺎﻧﻲ ﺑﮫ ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ و‪ ،‬ﺑﺮاي آﻧﻜﮫ‬
‫ﻛﺴﻲ از ﺑﻮي ﺟﺴﺪ ﺑﮫ وﺟﻮدش ﭘﻲ ﻧﺒﺮد‪ ،‬ﺟﺴﺪ را ھﻤﺮاه ﻛﺎرواﻧﻲ ﺣﺎﻣﻞ ﻣﺎھﯿﺎن ﻓﺎﺳﺪ رواﻧﮫ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬در‬
‫‪an‬‬

‫رواﯾﺎت آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ ﭼﻨﺪ ﺻﺪ دﺧﺘﺮ ﺟﻮان را زﻧﺪه ﺑﺎ ﺟﺴﺪ او ﺑﮫ ﺧﺎك ﺳﭙﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﺼﺎﺣﺐ داﯾﻢ او ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺧﻠﻒ او‪ ،‬ﻛﮫ از ﻣﺮﮔﺶ ﺷﺎد ﺑﻮد‪ ،‬در ﺗﺰﯾﯿﻦ آراﻣﮕﺎھﺶ ﺳﺨﺖ ﺑﮫ اﺳﺮاف ﮔﺮاﯾﯿﺪ‪ .‬ﺻﻮر ﺑﺮوج ﻓﻠﻜﻲ را‬
‫ﺑﺮ ﺳﻘﻒ آراﻣﮕﺎه ﻧﻘﺶ ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﺮ ﻛﻒ ﺑﺮﻧﺠﻲ آن ﻧﻘﺸﺔ ﺷﺎھﻨﺸﺎھﻲ را ﺑﺎ ﺟﯿﻮه ﻛﺸﯿﺪﻧﺪ‪ .‬در درون‬
‫آراﻣﮕﺎه ﺷﻤﻌﮭﺎي ﺗﻨﺎور اﻓﺮوﺧﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﻛﺎرھﺎي ﻓﻐﻔﻮر ﻣﺮده و ﻣﻠﻜﮫھﺎي او دﯾﺮ زﻣﺎﻧﻲ در ﯾﺎدھﺎ ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫‪pym‬‬

‫ھﻤﭽﻨﯿﻦ‪ ،‬دﺳﺘﮕﺎھﻲ در ﮔﻨﺒﺪ ﻣﻘﺒﺮه ﺗﻌﺒﯿﮫ ﻛﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﺧﻮد ﺑﮫ ﺧﻮد ھﺮ ﻛﮫ را ﻛﮫ ﻧﺎﺧﻮاﻧﺪه در آﯾﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﻗﺘﻞ‬
‫رﺳﺎﻧﺪ‪ .‬از اﯾﻨﮭﺎ ﮔﺬﺷﺘﮫ‪ ،‬ﻛﺎرﮔﺮاﻧﻲ ﻛﮫ ﺗﺎﺑﻮت را ﺑﮫ درون ﻣﻘﺒﺮه ﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬زﻧﺪه‪ ،‬در ﻛﻨﺎر ﺗﺎﺑﻮت دﻓﻦ ﺷﺪﻧﺪ ﺗﺎ‬
‫ﻣﺒﺎدا راز ﮔﺬرﮔﺎه ﮔﻮر را ﻓﺎش ﺳﺎزﻧﺪ‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫‪ – II‬آزﻣﺎﯾﺸﮭﺎﯾﻲ در ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ‬
‫ھﺮج و ﻣﺮج و ﻓﻘﺮ – دودﻣﺎن ھﺎن – اﺻﻼﺣﺎت وو ﺗﻲ – ﻣﺎﻟﯿﺎت ﺑﺮ درآﻣﺪ – اﻗﺘﺼﺎد ﻣﻨﻈﻢ واﻧﮓ ﻣﺎﻧﮓ‬

‫‪.co‬‬
‫– اﻧﮭﺪام آن – ھﺠﻮم ﺗﺎﺗﺎرھﺎ‬

‫ﻣﺮگ ﺷﻲ ھﻮاﻧﮓ ﺗﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺮگ ھﺮ ﺳﻠﻄﺎن ﺧﻮدﻛﺎم دﯾﮕﺮ‪ ،‬اﻏﺘﺸﺎﺷﺎﺗﻲ در ﭘﻲ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﺮاﺳﺘﻲ ﺗﻨﮭﺎ ﯾﻚ‬
‫ﻓﺮد ﺟﺎوﯾﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ واﻗﻌﺎً ﻗﺪرت را اﻧﺤﺼﺎر ﻛﻨﺪ! ﭘﺴﺮ ﺷﻲ ھﻮاﻧﮓ ﺗﻲ وزﯾﺮ ﭘﺪر‪ ،‬ﻟﻲﺳﻮ‪ ،‬را ﻛﺸﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺲ‪ ،‬ﻣﺮدم ﺑﺮ او ﺷﻮرﯾﺪﻧﺪ و ﺑﮫ ھﻼﻛﺘﺶ رﺳﺎﻧﯿﺪﻧﺪ و‪ ،‬ﭘﻨﺞ ﺳﺎل ﭘﺲ از ﻣﺮگ ﺑﻨﯿﺎدﮔﺬار دودﻣﺎن ﭼﯿﻦ‪ ،‬ﺑﮫ‬

‫‪oo‬‬
‫آن ﭘﺎﯾﺎن دادﻧﺪ‪ .‬اﻣﯿﺮان رﻗﯿﺐ ﺣﻜﻮﻣﺘﮭﺎﯾﻲ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﺮﭘﺎ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﺑﻲﻧﻈﻤﻲ ﭘﺪﯾﺪ آﻣﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ‬
‫راھﺰﻧﻲ زرﻧﮓ‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﺎم ﻛﺎﺋﻮﺗﺴﻮ‪ ،‬ﺗﺎج و ﺗﺨﺖ را رﺑﻮد و ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭼﮭﺎرﺻﺪ ﺳﺎﻟﺔ ﺳﻠﺴﻠﺔ ھﺎن را‪ ،‬ﻛﮫ ﭼﻨﺪ‬
‫ﺑﺎر دﭼﺎر وﻗﻔﮫ ﺷﺪ و ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ آن ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻛﺮد‪ ،‬اﺳﺘﻮار ﮔﺮداﻧﯿﺪ‪ .‬ون ﺗﻲ )‪ 57 – 179‬ق م( آزادي ﮔﻔﺘﻦ و‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻦ را ﺑﮫ ﻣﺮدم ﺑﺎز داد و ﻓﺮﻣﺎن ﺷﻲ ھﻮاﻧﮓ ﺗﻲ را‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ ﻣﻮﺟﺐ آن اﻧﺘﻘﺎد از ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﻤﻨﻮع ﺑﻮد‪،‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﺑﻲاﻋﺘﺒﺎر ﺳﺎﺧﺖ؛ ﺳﯿﺎﺳﺘﻲ ﺻﻠﺤﺪوﺳﺘﺎﻧﮫ ﭘﯿﺶ ﮔﺮﻓﺖ و رﺳﻢ ﻛﺮد ﻛﮫ ﺳﺮداران ﺧﺼﻢ را ﺑﺎ ﺗﻘﺪﯾﻢ ھﺪاﯾﺎ‬
‫ﺷﻜﺴﺖ دھﻨﺪ!‬

‫ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﻓﻐﻔﻮر ھﺎن‪ ،‬وو ﺗﻲ ﺑﻮد‪،‬ﻛﮫ در ﻣﺪﺗﻲ ﺑﯿﺶ از ﻧﯿﻢ ﻗﺮن )‪ 87 – 140‬قم( ﺑﺮﺑﺮھﺎي ﻣﮭﺎﺟﻢ را‬
‫ﭘﺲ راﻧﺪ و ﺳﻠﻄﺔ ﭼﯿﻦ را ﺑﮫ ﻛﺮه و ﻣﻨﭽﻮري و آﻧﺎم و ھﻨﺪوﭼﯿﻦ و ﺗﺮﻛﺴﺘﺎن رﺳﺎﻧﯿﺪ‪ .‬وﺳﻌﺘﻲ ﻛﮫ ﺑﺮاي‬
‫ﭼﯿﻦ ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﯿﻢ‪ ،‬از اﯾﻦ زﻣﺎن ﺗﺤﻘﻖ ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬وو ﺗﻲ ﺷﯿﻮة ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ )ﺟﺎﻣﻌﮫﮔﺮاﯾﻲ( را ﻣﻮرد آزﻣﺎﯾﺶ‬
‫@‪h‬‬
‫ﻗﺮار داد‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﻲ ﻛﮫ ﻣﺎﻟﻜﯿﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﯿﻌﻲ را از آن دوﻟﺖ داﻧﺴﺖ ﺗﺎ دﺳﺘﮭﺎي ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻧﺘﻮاﻧﻨﺪ‬
‫»ﺛﺮوﺗﮭﺎي ﻛﻮھﮭﺎ و درﯾﺎھﺎ را‪ ،‬ﻣﻨﺤﺼﺮاً‪ ،‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺧﻮد ﺑﮫ ﻛﺎر ﺑﺮﻧﺪ و دارا ﺷﻮﻧﺪ و ﻃﺒﻘﺎت‬
‫ﭘﺎﯾﯿﻦ را زﯾﺮ دﺳﺖ ﺧﻮد ﺳﺎزﻧﺪ‪ «.‬ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﻤﻚ و آھﻦ و ﺗﮭﯿﮫ و ﻓﺮوش ﻧﻮﺷﺎﺑﮫھﺎي ﺗﺨﻤﯿﺮي را در‬
‫اﻧﺤﺼﺎر دوﻟﺖ در آورد‪ .‬ﻣﻌﺎﺻﺮ او‪ ،‬ﺳﻮﻣﺎﭼﻲﯾﻦ‪ ،‬ﺧﺒﺮ ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ وي دﺳﺘﮕﺎھﻲ ﺑﺮاي ﺣﻤﻞ و ﻣﺒﺎدﻟﺔ‬
‫ﻛﺎﻻ ﺑﮫ وﺟﻮد آورد و‪ ،‬ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺳﺮﯾﻊ ﻗﯿﻤﺘﮭﺎ‪ ،‬ﺗﺠﺎرت را زﯾﺮ ﻧﻈﺎرت ﮔﺮﻓﺖ ﺗﺎ ﻗﺪرت‬
‫دﻻﻻن و ﺳﻔﺘﮫﺑﺎزان‪» ،‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻧﺴﯿﮫ ﻣﻲﺧﺮﻧﺪ و وام ﻣﻲﮔﯿﺮﻧﺪ‪ ،‬آﻧﺎن ﻛﮫ ﻣﻲﺧﺮﻧﺪ و در ﺷﮭﺮھﺎ اﻧﺒﺎر‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬آﻧﺎن ﻛﮫ ھﻤﮫ ﻧﻮع ﻛﺎﻻ را روي ھﻢ ﻣﻲرﯾﺰﻧﺪ«‪ ،‬از ﻣﯿﺎن ﺑﺮود‪ .‬ﻛﺎرﮔﺮان دوﻟﺘﻲ وﺳﺎﯾﻞ ﺣﻤﻞ‬
‫ﻛﺎﻻھﺎ را ﺑﺮاي ﺳﺮاﺳﺮ ﺧﻄﺔ ﺷﺎھﻨﺸﺎھﻲ ﻓﺮاھﻢ ﻣﻲآوردﻧﺪ‪ .‬ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﺎﻻھﺎي اﺿﺎﻓﻲ را ذﺧﯿﺮه ﻣﻲﻛﺮد‪،‬‬
‫و ھﺮﮔﺎه ﻗﯿﻤﺘﮭﺎ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ زﯾﺎد ﺑﺎﻻ ﻣﻲرﻓﺖ‪ ،‬دﺳﺖ ﺑﮫ ﻓﺮوش ﻛﺎﻻ ﻣﻲزد‪ ،‬و ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﻗﯿﻤﺘﮭﺎ ﭘﺎﯾﯿﻦ‬
‫ﻣﻲآﻣﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﺧﺮﯾﺪ ﻛﺎﻻ ﻣﻲﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬ﺳﻮﻣﺎ ﭼﻲﯾﻦ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﻃﺮﯾﻖ‪» ،‬ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن ﺗﻮاﻧﮕﺮ و ﻛﺎﺳﺒﺎن‬
‫ﻓﺮاﺧﺪﺳﺖ از ﺳﻮدھﺎي ھﻨﮕﻔﺖ ﻣﺤﺮوم ﺷﺪﻧﺪ‪ …،‬و ﻗﯿﻤﺘﮭﺎ در ﺳﺮاﺳﺮ ﺷﺎھﻨﺸﺎھﻲ اﻧﺘﻈﺎم ﯾﺎﻓﺖ‪«.‬‬
‫‪set‬‬

‫ھﺮ ﻛﺲ ﻣﻮﻇﻒ ﺑﻮد ﻛﮫ ﻣﯿﺰان درآﻣﺪ ﺧﻮد را ﺑﮫ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺧﺒﺮ دھﺪ و ﭘﻨﺞ درﺻﺪ آن را ﺑﮫ ﻧﺎم ﻣﺎﻟﯿﺎت‬
‫ﺗﺴﻠﯿﻢ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي آﻧﻜﮫ ﺧﺮﯾﺪاري و ﻣﺼﺮف ﻛﺎﻻھﺎ آﺳﺎن ﺻﻮرت ﮔﯿﺮد‪ ،‬ﻓﻐﻔﻮر‪ ،‬ﺑﺎ ﺿﺮب ﻣﺴﻜﻮﻛﺎﺗﻲ از‬
‫ﻧﻘﺮة آﻣﯿﺨﺘﮫ ﺑﺎ ﻗﻠﻊ‪ ،‬ﺑﺮ ﺣﺠﻢ ﭘﻮل راﯾﺞ اﻓﺰود‪ .‬ﺑﮫ اﻣﺮ او‪ ،‬دوﻟﺖ ﺑﺮاي ﻣﯿﻠﯿﻮﻧﮭﺎ ﺑﯿﻜﺎري ﻛﮫ در ﻣﺆﺳﺴﺎت‬
‫ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺧﺼﻮﺻﻲ راھﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻛﺎر اﯾﺠﺎد ﻛﺮد‪ ،‬روي رودھﺎي ﭼﯿﻦ ﭘﻠﮭﺎي ﻓﺮاوان ﺳﺎﺧﺖ و ﺑﺮاي‬
‫‪an‬‬

‫ﭘﯿﻮﺳﺘﻦ رودھﺎ و آﺑﯿﺎري ﻛﺸﺘﺰارھﺎ ﺗﺮﻋﮫھﺎي ﺑﺴﯿﺎر ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻈﻢ ﻧﻮ ﭼﻨﺪﮔﺎھﻲ ﺑﺨﻮﺑﻲ ﭘﯿﺶ رﻓﺖ‪ :‬ﻛﺎﻻھﺎي ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ اﻓﺰاﯾﺶ و ﺗﻨﻮع ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ﺑﺮ داﻣﻨﺔ ﻣﺒﺎدﻻت اﻓﺰوده‬
‫ﺷﺪ‪ ،‬و ﭼﯿﻦ‪ ،‬در ﻋﺮﺻﺔ ﺗﺠﺎرت‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﻠﻞ دور اﻓﺘﺎدة ﺧﺎور ﻧﺰدﯾﻚ ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺧﻮرد‪ .‬ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ‪ ،‬ﻟﻮﯾﺎﻧﮓ‪ ،‬از‬
‫‪pym‬‬

‫ﺣﯿﺚ ﺟﻤﻌﯿﺖ و ﺛﺮوت ﺗﺮﻗﻲ ﻛﺮد‪ ،‬و ﺧﺰاﻧﮫھﺎي ﺣﻜﻮﻣﺖ از ﭘﻮل ﻣﺎﻟﯿﺎت ﻣﺎﻻﻣﺎل ﺷﺪ‪ .‬ﻋﻠﻢ و ﺷﻌﺮ ﺑﮫ راه‬
‫ﺗﻜﺎﻣﻞ اﻓﺘﺎد‪ ،‬و ﺳﻔﺎﻟﮕﺮي ﭼﯿﻨﻲ ﺑﺎ زﯾﺒﺎﯾﻲ ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺧﻮرد‪ .‬در ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﺔ ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ ‪ 3123‬ﺟﻠﺪ درﺑﺎرة آﺛﺎر‬
‫ﻛﻼﺳﯿﻚ‪ 2705 ،‬ﺟﻠﺪ در ﻓﻠﺴﻔﮫ‪ 1318 ،‬ﺟﻠﺪ درﺑﺎرة ﺷﻌﺮ‪ 2568 ،‬ﺟﻠﺪ درﺑﺎرة رﯾﺎﺿﯿﺎت‪ 868 ،‬ﺟﻠﺪ‬
 ‫‪m‬‬
‫درﺑﺎرة ﭘﺰﺷﻜﻲ‪ ،‬و ‪ 790‬ﺟﻠﺪ ﻛﺘﺎب درﺑﺎرة ﺟﻨﮓ وﺟﻮد داﺷﺖ‪ .‬ﺗﻨﮭﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﮫ ﻣﻘﺎﻣﺎت ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ ﮔﻤﺎرده‬
‫ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ ﻛﮫ از ﻋﮭﺪة اﻣﺘﺤﺎﻧﺎت ﻣﺨﺼﻮص ﺑﺮ ﻣﻲآﻣﺪﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ھﺮ ﻛﺲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ در اﯾﻦ اﻣﺘﺤﺎﻧﺎت‬
‫ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﭼﯿﻦ ھﯿﭻﮔﺎه ﺗﺎ آن ﭘﺎﯾﮫ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﻧﻜﺮده ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫اﻣﺎ اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶ ﺗﮭﻮر آﻣﯿﺰ ﺑﺮ اﺛﺮ ﻧﻜﺒﺘﮭﺎي ﻃﺒﯿﻌﻲ و ﻣﻔﺎﺳﺪ ﺑﺸﺮي ﻗﻄﻊ ﺷﺪ‪ .‬ﺳﯿﻠﮭﺎ و ﺧﺸﻜﺴﺎﻟﯿﮭﺎ ﻗﯿﻤﺘﮭﺎ‬
‫را از ﻧﻈﺎرت ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺧﺎرج ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﻣﺮدم‪ ،‬ﻛﮫ از ﮔﺮاﻧﻲ ھﺰﯾﻨﺔ ﺧﻮراك و ﭘﻮﺷﺎك ﺑﮫ زﺣﻤﺖ اﻓﺘﺎدﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻧﻐﻤﺔ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﮫ ﮔﺬﺷﺘﮫ را‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺮ اﺛﺮ ﻣﺮور زﻣﺎن زﯾﺒﺎ ﻣﻲﻧﻤﻮد‪ ،‬ﺳﺎز ﻛﺮدﻧﺪ و ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﺷﺪﻧﺪ ﻛﮫ ﻣﺒﺘﻜﺮ‬
‫ﻧﻈﻢ ﺟﺪﯾﺪ‪ ،‬زﻧﺪه‪ ،‬در آب ﺟﻮﺷﺎن اﻓﻜﻨﺪه ﺷﻮد‪ .‬ﺳﻮداﮔﺮان اﻋﺘﺮاض ﻧﻤﻮدﻧﺪ ﻛﮫ دﺧﺎﻟﺖ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﺎﻧﻊ اﺑﺘﻜﺎر‬

‫‪oo‬‬
‫و رﻗﺎﺑﺖ ﺳﺎﻟﻢ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺳﭙﺲ از ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﺎﻟﯿﺎﺗﮭﺎي ﺳﻨﮕﯿﻨﻲ ﻛﮫ ﺑﺮاي آزﻣﺎﯾﺸﮭﺎي ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻻزم ﺑﻮد‪،‬‬
‫اﺳﺘﻨﻜﺎف ورزﯾﺪﻧﺪ‪ .‬زﻧﺎن ﺑﮫ دادﮔﺎھﮭﺎ راه ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺻﺎﺣﺒﺎن ﻣﻘﺎم را ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺧﻮد ﻗﺮار دادﻧﺪ و ﺑﺮ‬
‫ﻣﻔﺎﺳﺪي ﻛﮫ ﭘﺲ از ﻣﺮگ ﻓﻐﻔﻮر داﻣﻨﮫدار ﺷﺪ‪ ،‬اﻓﺰودﻧﺪ‪ .‬ﺟﺎﻋﻼن ﭼﻨﺎن ﺑﺎ ﻣﮭﺎرت ﺑﮫ ﺟﻌﻞ ﻣﺴﻜﻮﻛﺎت‬
‫ﺟﺪﯾﺪ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻧﺎﭼﺎر از ﺟﻤﻊ ﻛﺮدن آﻧﮭﺎ ﺷﺪ‪ .‬ﻛﺎرﻓﺮﻣﺎﯾﺎن ﺗﺎزهاي ﭘﺪﯾﺪ آﻣﺪﻧﺪ و اﺳﺘﺜﻤﺎر ﺿﻌﻔﺎ‬

‫‪yah‬‬
‫را از ﺳﺮ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺪت ﯾﻚ ﻗﺮن اﺻﻼﺣﺎت وو ﺗﻲ ﻓﺮاﻣﻮش ﺷﺪ ﯾﺎ ﻣﻮرد ﻟﻌﻦ و ﻃﻌﻦ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫در آﻏﺎز ﻋﺼﺮ ﻣﯿﻼدي‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ھﺸﺘﺎدوﭼﮭﺎر ﺳﺎل ﭘﺲ از ﻣﺮگ وو ﺗﻲ‪ ،‬اﺻﻼح ﻃﻠﺐ دﯾﮕﺮي‬

‫ﺑﺮ اورﻧﮓ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﭼﯿﻦ ﺟﻠﻮس ﻛﺮد‪ .‬واﻧﮓ ﻣﺎﻧﮓ‪ ،‬ﻛﮫ ﻧﺨﺴﺖ ﻧﺎﯾﺐاﻟﺴﻠﻄﻨﮫ و ﺑﻌﺪاً ﻓﻐﻔﻮر ﮔﺮدﯾﺪ‪ ،‬از‬
‫ارﺟﺪارﺗﺮﯾﻦ آزادﻣﺮدان ﭼﯿﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ آﻧﻜﮫ ﺧﺪاوﻧﺪ زر ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎز ﺑﺎ اﻋﺘﺪال و ﺣﺘﻲ اﻣﺴﺎك ﻣﻲزﯾﺴﺖ و‬
‫درآﻣﺪ ﺧﻮد را ﻣﯿﺎن دوﺳﺘﺎن و ﺗﮭﯿﺪﺳﺘﺎن ﭘﺨﺶ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ھﻤﻮاره در ﺳﺎﻣﺎن دادن ﺑﮫ ﺣﯿﺎت اﻗﺘﺼﺎدي‬
‫@‪h‬‬
‫ﻛﺸﻮرش ﻣﺠﺎھﺪه ﻣﻲورزﯾﺪ‪ .‬واﻧﮕﮭﻲ‪ ،‬ﻧﮫ ﺗﻨﮭﺎ ﻛﻤﺮ ﺑﮫ ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻋﻠﻢ و ادب ﺑﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺧﻮد را ﻧﯿﺰ ﺑﮫ‬
‫زﯾﻮر داﻧﺶ آراﺳﺖ‪ .‬ﭼﻮن ﺑﮫ ﻗﺪرت رﺳﯿﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﺟﺎي ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺑﺎزان‪ ،‬ﻣﺮدان آزﻣﻮدة ﻓﻠﺴﻔﮫ و ادب را ﮔﺮد‬
‫ﺧﻮد آورد‪ .‬دﺷﻤﻨﺎﻧﺶ ﻧﺎﻣﺮادﯾﮭﺎي او را ﺑﮫ اﯾﻦ ﮔﺮوه ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻲدھﻨﺪ‪ ،‬و دوﺳﺘﺎﻧﺶ آﻧﺎن را ﻣﺎﯾﺔ ﻛﺎﻣﯿﺎﺑﯿﮭﺎي‬
‫او ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪.‬‬

‫واﻧﮓ ﻣﺎﻧﮓ‪،‬ﻛﮫ از ﺗﻮﺳﻌﺔ ﺑﺮدﮔﻲ در اﻣﻼك ﺑﺰرگ دﻟﮕﯿﺮ و ﺑﯿﺰار ﺑﻮد‪ ،‬در ھﻤﺎن آﻏﺎز ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﻠﻲ ﻛﺮدن زﻣﯿﻦ‪ ،‬ھﻢ ﺑﺮدﮔﻲ و ھﻢ ﻣﺎﻟﻜﯿﺖ ﻋﻤﺪه را ﺑﺮاﻧﺪاﺧﺖ‪ .‬زﻣﯿﻦ را ﺑﮫ ﻗﻄﻌﺎت ﻣﺴﺎوي ﺗﻘﺴﯿﻢ و ﻣﯿﺎن‬
‫دھﻘﺎﻧﺎن ﺗﻮزﯾﻊ ﻛﺮد و‪ ،‬ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻣﺠﺪد ﺛﺮوت‪ ،‬ﻓﺮوش و ﺧﺮﯾﺪ زﻣﯿﻦ را ﻣﻤﻨﻮع ﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬
‫ھﻤﭽﻨﺎن ﻧﻤﻚ و آھﻦ را در اﻧﺤﺼﺎر ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻧﮕﺎه داﺷﺖ و ﻣﺎﻟﻜﯿﺖ ﻣﻌﺎدن را ﻧﯿﺰ از آن دوﻟﺖ ﻛﺮد و‬
‫ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺷﺮاب را زﯾﺮ ﻧﻈﺎرت ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ وو ﺗﻲ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﺜﺒﯿﺖ ﺑﮭﺎي ﻛﺎﻻھﺎ‪ ،‬ﻛﺸﺘﻜﺎران و ﻣﺼﺮف‬
‫ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن را در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻛﺮد‪ .‬ﺣﻜﻮﻣﺖ‪ ،‬ﺑﮫ ھﻨﮕﺎم وﻓﻮر‪ ،‬ﻓﺮاوردهھﺎي ﻛﺸﺎورزي را‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﻲﺧﺮﯾﺪ و‪ ،‬در وﻗﺖ ﻛﻤﯿﺎﺑﻲ‪ ،‬ﻣﻲﻓﺮوﺧﺖ‪ ،‬و ﺑﺎ ﻧﺮﺧﻲ ﻧﺎزل ﺑﮫ ﺻﺎﺣﺒﺎن ﻛﺎرھﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪي وام ﻣﻲداد‪.‬‬

‫واﻧﮓ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺧﻮد را ﺑﺮ اﺻﻮل دﻧﯿﺎي اﻗﺘﺼﺎد اﺳﺘﻮار ﺳﺎﺧﺘﮫ و از ﻃﺒﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻏﺎﻓﻞ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ آﻧﻜﮫ‬
‫ﺷﺐ و روز ﺑﺮاي ﺑﻲﻧﯿﺎزي و ﻛﺎﻣﺮاﻧﻲ ﻣﻠﺖ ﺗﻼش ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﺑﺰودي درﯾﺎﻓﺖ ﻛﮫ در ﻋﮭﺪ او ﺑﯿﺴﺎﻣﺎﻧﻲ‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ داﻣﻨﮫدارﺗﺮ ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ دﻟﺸﻜﺴﺘﮫ ﺷﺪ‪ .‬ﺳﻮاﻧﺢ ﻃﺒﯿﻌﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﺸﻜﺴﺎﻟﻲ و ﺳﯿﻞ‪ ،‬در ﻛﺎر‬
‫‪an‬‬

‫اﻗﺘﺼﺎد ﺳﻨﺠﯿﺪه و ﻣﻨﻈﻢ او اﺧﻼل وارد ﻣﻲآورد؛ ھﻤﺔ ﮔﺮوھﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ اﺻﻼﺣﺎت او ﺑﺮ آز آﻧﮭﺎ ﻣﮭﺎر زده‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺮ ﺿﺪ او ھﻤﺪاﺳﺘﺎن ﮔﺮدﯾﺪﻧﺪ؛ ﻣﺮدم ﭘﻮﻟﺪار ﻃﺒﻘﺎت ﺑﺎﻻ ﭼﻨﺪ ﺑﺎر دﺳﺖ ﺑﮫ ﺷﻮرش زدﻧﺪ‪ .‬واﻧﮓ‪ ،‬ﻛﮫ‬
‫از اﯾﻦ ﻧﺎﺳﭙﺎﺳﯿﮭﺎ ﺑﮫ ﺣﯿﺮت اﻓﺘﺎده ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﻮﺷﯿﺪ ﻛﮫ ﺑﺮ ﺷﻮرﺷﮭﺎ راه ﺑﻨﺪد‪ .‬در آن ﻣﯿﺎﻧﮫ‪ ،‬اﻗﻮاﻣﻲ ﻛﮫ ﯾﻮغ‬
‫ﺑﻨﺪﮔﻲ اﻣﺎرت ﭼﯿﻦ را ﺑﺮ ﮔﺮدن داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬آن را ﺑﮫ دور اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ و ﺑﺮ اﻋﺘﺒﺎر واﻧﮓ ﻟﻄﻤﺔ دﯾﮕﺮي وارد‬
‫‪pym‬‬

‫ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ اﻗﻮام ﺑﺮﺑﺮي ﺷﯿﻮﻧﮓ ﻧﻮ وﻻﯾﺎت ﺷﻤﺎﻟﻲ را ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺧﺎﻧﺪان ﺗﻮاﻧﮕﺮ ﻟﻲ ﯾﻮ ﺷﻮرﺷﻲ‬
‫ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﺮاﻧﮕﯿﺨﺖ‪ ،‬ﭼﺎﻧﮕﺎن را ﻓﺘﺢ ﻛﺮد‪ ،‬واﻧﮓ ﻣﺎﻧﮓ را ﺑﮫ ﻗﺘﻞ رﺳﺎﻧﯿﺪ‪ ،‬و اﺻﻼﺣﺎت او را ﺧﻨﺜﻲ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﺟﺎﻣﻌﮫ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﭘﯿﺸﯿﻦ ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺑﺎ ﻇﮭﻮر ﭼﻨﺪ ﻓﻐﻔﻮر ﻧﺎﺗﻮان‪ ،‬ﺳﻠﻄﺔ دودﻣﺎن ھﺎن ﭘﺎﯾﺎن ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ‪ .‬ﭘﺲ‪ ،‬دودﻣﺎﻧﮭﺎي ﻛﻮﭼﻚ و دوﻟﺘﮭﺎي ﻣﺠﺰا‬
‫اﺳﺘﻘﺮار ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﻛﺸﻮر ﺑﮫ ھﺮج و ﻣﺮج اﻓﺘﺎد‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد دﯾﻮار ﺑﺰرگ‪ ،‬ﺗﺎﺗﺎرھﺎ ﺑﮫ ﭼﯿﻦ رﯾﺨﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻮاﺣﻲ‬
‫ﭘﮭﻨﺎور ﺷﻤﺎل را ﮔﺸﻮدﻧﺪ‪ ،‬زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ ﭼﯿﻨﯿﺎن را ﻣﻐﺸﻮش ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﭼﻨﺪ ﮔﺎه‬

‫‪.co‬‬
‫ﮔﺴﺘﺮش ﺗﻤﺪن را ﻣﻮﻗﻮف داﺷﺘﻨﺪ – درﺳﺖ ھﻤﭽﻨﺎن ﻛﮫ ھﻮﻧﮭﺎ ﺳﺎزﻣﺎن اﻣﭙﺮاﻃﻮري روم را درھﻢ‬
‫ﺷﻜﺴﺘﻨﺪ و‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﻮﺑﺔ ﺧﻮد‪ ،‬راه ﻗﺮون وﺳﻄﻲ ﯾﺎ ﻋﺼﺮ ﻇﻠﻤﺖ اروﭘﺎ را ﻛﻮﺑﯿﺪﻧﺪ‪ .‬ﭼﻮن در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ ﻛﮫ‬
‫ﻣﺰاﺣﻤﺖ ﺗﺎﺗﺎرھﺎ در ﭼﯿﻦ ﺑﻤﺮاﺗﺐ از ﺗﺴﻠﻂ وﺣﺸﯿﺎن ﺑﺮ روم ﻛﻮﺗﺎھﺘﺮ و ﻛﻢ ﻋﻤﻘﺘﺮ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﮫ ﻗﺪرت ﻧﮋاد و‬
‫ﺧﺼﺎﯾﺺ ﻓﺮھﻨﮓ ﭼﯿﻨﻲ ﭘﻲ ﻣﻲﺑﺮﯾﻢ‪ .‬ﺟﻨﮓ و آﺷﻮب و اﺧﺘﻼط ﭼﯿﻨﯿﺎن ﺑﺎ ﻣﮭﺎﺟﻤﺎن ﻣﺪﺗﻲ اداﻣﮫ ﯾﺎﻓﺖ‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫وﻟﻲ‪ ،‬ﭘﺲ از آن‪ ،‬ﺗﻤﺪن ﭼﯿﻦ ﺑﮫ ﺧﻮد آﻣﺪ و از رﺳﺘﺎﺧﯿﺰ درﺧﺸﺎﻧﻲ ﺑﺮﺧﻮردار ﺷﺪ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ﺧﻮد ﺗﺎﺗﺎرھﺎ در‬
‫اﺣﯿﺎي ﻣﻠﺘﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻛﮭﻮﻟﺖ رﺳﯿﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺆﺛﺮ اﻓﺘﺎد‪ .‬ﭼﯿﻨﯿﺎن ﻓﺎﺗﺤﺎن را ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ آﻧﺎن وﺻﻠﺖ ﻛﺮدﻧﺪ‪،‬‬
‫آﻧﺎن را ﻣﺘﻤﺪن ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ و ﺑﮫ ﺳﻮي ﻋﺎﻟﯿﺘﺮﯾﻦ دورة ﺗﺎرﯾﺦ ﺧﻮد ﭘﯿﺶ رﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ – III‬اﻓﺘﺨﺎر ﺳﻠﺴﻠﺔ ﺗﺎﻧﮓ‬

‫‪yah‬‬
‫دودﻣﺎن ﺟﺪﯾﺪ – ﺷﯿﻮة ﺗﺎي ﺗﺴﻮﻧﮓ ﺑﺮاي ﻛﺎھﺶ ﺑﺰھﻜﺎري – ﻋﺼﺮ آﺳﺎﯾﺶ – ﻓﻐﻔﻮر ﻣﺸﻌﺸﻊ – ﺳﺮ‬
‫ﮔﺬﺷﺖ ﯾﺎﻧﮓ ﻛﻮي ﻓﻲ – ﻃﻐﯿﺎن آن ﻟﻮﺷﺎن‬

‫ﻇﮭﻮر ﻋﺼﺮ درﺧﺸﺎن ﺗﺎرﯾﺦ ﭼﯿﻦ ﻣﻌﻠﻮل ﺳﮫ ﻋﻠﺖ اﺳﺖ‪ :‬اﺧﺘﻼط ﻧﮋادي‪ ،‬ﺗﺤﺮﯾﻚ ﻣﻌﻨﻮي آﯾﯿﻦ ﺑﻮدا‪ ،‬و‬
‫@‪h‬‬
‫ﻧﺒﻮغ ﯾﻜﻲ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﻓﻐﻔﻮرھﺎي ﭼﯿﻦ ﺑﮫ ﻧﺎم ﺗﺎي ﺗﺴﻮﻧﮓ )‪ 650 – 627‬ﻣﯿﻼدي(‪ .‬ﭘﺪر ﺗﺎي ﺗﺴﻮﻧﮓ‪،‬‬
‫ﻛﮫ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺎﻧﻲ دودﻣﺎن ھﺎن‪ ،‬ﻛﺎﺋﻮﺗﺴﻮ ﻧﺎم داﺷﺖ‪ ،‬ﺳﻠﺴﻠﺔ ﺗﺎﻧﮓ را ﺗﺄﺳﯿﺲ ﻛﺮد و ﭘﺲ از ﻧﮫ ﺳﺎل ﺳﻠﻄﻨﺖ‪،‬‬
‫ﻛﻨﺎره ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺗﺎي ﺗﺴﻮﻧﮓ در ﺳﻦ ﺑﯿﺴﺖ و ﯾﻚ ﺑﺮ ﺗﺨﺖ ﻧﺸﺴﺖ و ﺑﮫ ﻗﺘﻞ ﺑﺮادران ﺧﻮد‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ ﻣﻘﺎم او‬
‫ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬دﺳﺖ زد‪ ،‬ﺳﭙﺲ‪ ،‬ﺑﺎ ﭘﺲ راﻧﺪن ﺑﺮﺑﺮھﺎ و ﻓﺘﺢ ﻣﺠﺪد ﺧﻄﮫھﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﯾﻮغ ﺳﻠﻄﺔ ﭼﯿﻦ را ﭘﺲ از‬
‫ﺳﻘﻮط دودﻣﺎن ھﺎن از ﮔﺮدن ﺑﺮداﺷﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﺑﺮاز ﻟﯿﺎﻗﺖ ﻛﺮد‪ .‬ﻧﺎﮔﮭﺎن از ﺟﻨﮓ ﻣﻠﻮل ﺷﺪ و ﺑﮫ ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ‬
‫ﺧﻮد‪ ،‬ﭼﺎﻧﮕﺎن‪ ،‬ﺑﺎزﮔﺸﺖ و روﺷﻲ ﺻﻠﺢآﻣﯿﺰ ﭘﯿﺶ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﮫ ﺧﻮاﻧﺪن و ﺑﺎز ﺧﻮاﻧﺪن آﺛﺎر ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس‬
‫‪are‬‬

‫ﭘﺮداﺧﺖ و اﻣﺮ ﺑﮫ اﻧﺘﺸﺎر آﻧﮭﺎ داد و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﮫ ﻛﻤﻚ آﯾﯿﻨﮫاي ﺑﺮﻧﺠﯿﻦ ﻣﻲﺗﻮاﻧﯿﺪ ﻛﻼه ﺧﻮد را درﺳﺖ ﺑﺮ‬
‫ﺳﺮ ﺑﮕﺬارﯾﺪ‪ .‬ﺑﮫ ﻛﻤﻚ آﯾﯿﻨﺔ اﻋﺼﺎر ﮔﺬﺷﺘﮫ ﻣﻲﺗﻮاﻧﯿﺪ ﻗﯿﺎم و ﺳﻘﻮط ﺷﺎھﻨﺸﺎھﯿﮭﺎ را ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﻲ ﻛﻨﯿﺪ‪ «.‬از‬
‫ھﻤﺔ ﺗﺠﻤﻠﮭﺎ روي ﮔﺮداﻧﯿﺪ و ﺳﮫ ھﺰار ﺑﺎﻧﻮ را ﻛﮫ ﺑﺮاي ﺳﺮﮔﺮﻣﻲ او اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺮﺧﺺ ﻛﺮد‪.‬‬
‫وﻗﺘﻲ ﻛﮫ وزﯾﺮاﻧﺶ ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﻗﻮاﻧﯿﻨﻲ ﺳﺨﺖ ﺑﺮاي دﻓﻊ ﺑﺰھﻜﺎري ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ آﻧﺎن ﮔﻔﺖ‪» :‬اﮔﺮ از ﻣﺨﺎرج‬
‫ﺑﻜﺎھﻢ و ﺑﺎر ﺧﺮاج را ﺳﺒﻚ ﺳﺎزم و ﺗﻨﮭﺎ ﻛﺎرﮔﺰاران درﺳﺘﻜﺎر را ﺑﮫ ﻛﺎر ﮔﻤﺎرم ﺗﺎ ﻣﺮدم ﻟﺒﺎس ﻛﺎﻓﻲ ﺑﮫ‬
‫‪set‬‬

‫دﺳﺖ آورﻧﺪ‪ ،‬اﯾﻨﮭﺎ‪ ،‬ﺑﮭﺘﺮ از ﻛﯿﻔﺮھﺎي ﺳﺨﺖ‪ ،‬دزدي را ﻣﻨﺴﻮخ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪«.‬‬

‫روزي ﺑﮫ زﻧﺪاﻧﮭﺎي ﭼﺎﻧﮕﺎن رﻓﺖ و دوﯾﺴﺖ و ﻧﻮد ﺗﻦ را دﯾﺪ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻣﺮگ ﻣﺤﻜﻮم ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺗﻨﮭﺎ ﺑﮫ‬
‫اﺗﻜﺎي ﻗﻮﻟﻲ ﻛﮫ از آﻧﮭﺎ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬در زﻧﺪان را ﺑﮫ روﯾﺸﺎن ﮔﺸﻮد‪ .‬ﻗﻮل دادﻧﺪ ﻛﮫ‬
‫‪an‬‬

‫ﺑﺮوﻧﺪ زﻣﯿﻨﮭﺎ را ﺷﺨﻢ ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺎزﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﯿﻦ ﻧﯿﺰ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﺗﺎي ﺗﺴﻮﻧﮓ ﭼﻨﺎن ﺧﺸﻨﻮد ﮔﺸﺖ ﻛﮫ آزادﺷﺎن‬
‫ﮔﺮداﻧﯿﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻣﻘﺮر داﺷﺖ ﻛﮫ ھﯿﭻ ﻓﻐﻔﻮري ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺣﻜﻢ ﻣﺮگ ﻛﺴﻲ را ﺗﻮﺷﯿﺢ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ آﻧﻜﮫ ﺳﮫ روز‬
‫روزه ﺑﮕﯿﺮد‪ .‬ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﺧﻮد را ﺑﮫ ﻗﺪري زﯾﺒﺎ ﺳﺎﺧﺖ ﻛﮫ اﻧﺒﻮه ﺳﯿﺎﺣﺎن از ھﻨﺪ و اروﭘﺎ ﺑﺪاﻧﺠﺎ ﺷﺘﺎﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫راھﺒﺎن ﺑﻮداﯾﻲ‪ ،‬ﺑﮫ ﺗﻌﺪاد زﯾﺎد‪ ،‬از ھﻨﺪ آﻣﺪﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﻮداﯾﯿﺎن ﭼﯿﻦ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﯾﻮان ﭼﻮاﻧﮓ‪ ،‬آزاداﻧﮫ ﺑﮫ ھﻨﺪ رﻓﺘﻨﺪ‬
‫ﺗﺎ آﯾﯿﻦ ﺟﺪﯾﺪ ﻛﺸﻮر ﺧﻮد را در ﺳﺮﭼﺸﻤﺔ آن ﻣﻄﺎﻟﻌﮫ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭼﻮن ھﯿﺌﺘﮭﺎﯾﻲ ﺑﺮاي ﺗﺒﯿﻠﻎ آﯾﯿﻦ زردﺷﺘﻲ و‬
‫‪pym‬‬

‫آﯾﯿﻦ ﻣﺴﯿﺤﯿﺖ ﻧﺴﻄﻮري وارد ﭼﺎﻧﮕﺎن ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻓﻐﻔﻮر ﭼﯿﻦ‪ ،‬در زﻣﺎﻧﻲ ﻛﮫ اروﭘﺎ در ﻓﻘﺮ و ﻇﻠﻤﺖ ﻣﻌﻨﻮي و‬
‫ﻛﺸﻤﻜﺸﮭﺎي دﯾﻨﻲ ﻏﺮﻗﮫ ﺑﻮد‪ ،‬ھﻤﺎﻧﻨﺪ اﻛﺒﺮﺷﺎه‪ ،‬ﺑﮫ آﻧﮭﺎ ﺧﻮﺷﺎﻣﺪ ﮔﻔﺖ‪ ،‬از آزادي و ﺣﻤﺎﯾﺖ ﺧﻮد‬
 ‫‪m‬‬
‫ﺑﺮﺧﻮردارﺷﺎن ﻛﺮد‪ ،‬و ﻧﯿﺎﯾﺸﮕﺎھﮭﺎي آﻧﮭﺎ را از ﺧﺮاج ﻣﻌﺎف داﺷﺖ‪ .‬او ﺧﻮد ﺑﮫ آﯾﯿﻦ ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس وﻓﺎدار‬
‫ﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ از ﺧﺸﻜﻲ و ﺗﻌﺼﺐ ﺑﺮ ﻛﻨﺎر ﺑﻮد‪ .‬ﯾﻚ ﻣﻮرخ ﻣﺸﮭﻮر ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ﭼﻮن در ﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬ﻣﺎﺗﻢ ﻣﺮدم‬
‫را ﺣﺪي ﻧﺒﻮد‪ ،‬و ﺣﺘﻲ ﻓﺮﺳﺘﺎدﮔﺎن ﺧﺎرﺟﻲ‪ ،‬ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻛﺎرد و ﻧﯿﺰه زﺧﻤﺪار ﻛﺮدﻧﺪ و ﺧﻮﻧﻲ را ﻛﮫ از ﺗﻦ‬

‫‪.co‬‬
‫ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ﺗﺎﺑﻮت ﻓﻐﻔﻮر ﻣﺘﻮﻓﺎ اﻓﺸﺎﻧﺪﻧﺪ‪«.‬‬

‫وي زﻣﯿﻨﺔ ﺧﻼﻗﺘﺮﯾﻦ ﻋﺼﺮ ﺗﺎرﯾﺦ ﭼﯿﻦ را ﺗﺪارك دﯾﺪ‪ ،‬و ﭼﯿﻦ ﻣﺪت ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل از ﺻﻠﺢ و ﺛﺒﺎت ﻧﺴﺒﻲ‬
‫ﺑﺮﺧﻮردار ﺷﺪ و ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺮﻧﺞ و ﮔﻨﺪم و اﺑﺮﯾﺸﻢ و ادوﯾﺔ اﺿﺎﻓﻲ ﺧﻮد را ﺻﺎدر‪ ،‬و ﺳﻮد ﺧﻮد را ﺻﺮف‬
‫ﺗﺠﻤﻠﻲ ﺑﯿﺴﺎﺑﻘﮫ ﻛﻨﺪ‪ .‬در آن روزﮔﺎر‪ ،‬ھﻤﻮاره زورﻗﮭﺎي ﺗﻔﺮﯾﺤﻲ ﻣﺰﯾﻦ و ﻣﻨﻘﺶ در درﯾﺎﭼﮫھﺎي ﭼﯿﻦ در‬

‫‪oo‬‬
‫رﻓﺖ و آﻣﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﺎﻻھﺎي ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﯿﺎﻧﺠﻲ رودھﺎ و ﺗﺮﻋﮫھﺎ‪ ،‬ﺑﮫ ھﺮ ﮔﻮﺷﺔ ﻛﺸﻮر ﻣﻲرﺳﯿﺪ‪ ،‬و‬
‫ﻛﺸﺘﯿﮭﺎ و ﺑﻨﺪرھﺎي ﭼﯿﻦ را ﺑﮫ اﻗﯿﺎﻧﻮس ھﻨﺪ و ﺧﻠﯿﺞ ﻓﺎرس ﭘﯿﻮﻧﺪ ﻣﻲدادﻧﺪ‪ .‬ﭼﯿﻦ ﺗﺎ آن زﻣﺎن ﭼﻨﺎن ﺛﺮوﺗﻲ‬
‫ﺑﮫ ﺧﻮد ﻧﺪﯾﺪه و ﭼﻨﺪان از ﺧﻮاروﺑﺎر ﻓﺮاوان و ﺧﺎﻧﮫھﺎي آﺳﻮده و ﭘﻮﺷﺎك ﻋﺎﻟﻲ ﺑﮭﺮه ﻧﺒﺮده ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ آﻧﻜﮫ در‬
‫اروﭘﺎ ﺑﮫ وزن اﺑﺮﯾﺸﻢ ﭼﯿﻦ‪ ،‬ﻃﻼ ﻣﻲﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎز ﻧﯿﻤﻲ از ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺷﮭﺮھﺎي ﺑﺰرگ ﭼﯿﻦ ھﻤﯿﺸﮫ‬

‫‪yah‬‬
‫ﺟﺎﻣﮫھﺎي اﺑﺮﯾﺸﻤﯿﻦ در ﺑﺮ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و در ﭼﺎﻧﮕﺎن ﻗﺮن ﺑﯿﺴﺘﻢ ﭘﻮﺳﺘﮭﺎي ﺧﺰ و ﺳﻨﺠﺎب ﺑﺮ ﺗﻦ ﻣﺮدم دﯾﺪه‬
‫ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬در ﯾﻜﻲ از دھﻜﺪهھﺎي ﻧﺰدﯾﻚ ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ‪ ،‬در ﻛﺎرﺧﺎﻧﮫھﺎي اﺑﺮﯾﺸﻢﺳﺎزي‪ ،‬ﯾﻜﺼﺪھﺰار ﻛﺎرﮔﺮ ﺑﮫ ﻛﺎر‬
‫اﺷﺘﻐﺎل داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻟﻲ ﭘﻮ‪ ،‬ﺷﺎﻋﺮ ﭼﯿﻨﻲ‪ ،‬از آﻧﮭﻤﮫ ﺟﻼل در ﻋﺠﺐ ﺑﻮد‪» :‬ﭼﮫ ﻣﮭﻤﺎنﻧﻮازي ﭘﺮﺷﻜﻮھﻲ! ﭼﮫ‬
‫اﻓﺮاط و اﺳﺮاﻓﻲ! ﻓﻨﺠﺎﻧﮭﺎﯾﻲ از ﯾﺸﻢ ﺳﺮخ و ﺧﻮراﻛﮭﺎي ﻟﺬﯾﺬ ﻛﻤﯿﺎب‪ ،‬روي ﻣﯿﺰھﺎﯾﻲ ﻣﺮﺻﻊ ﺑﮫ ﺳﻨﮕﮭﺎي‬
‫ﮔﺮاﻧﺒﮭﺎي ﺳﺒﺰ رﻧﮓ‪ «.‬از ﯾﺎﻗﻮت ﻣﺠﺴﻤﮫ ﻣﻲﺗﺮاﺷﯿﺪﻧﺪ و اﺟﺴﺎد ﺗﺠﻤﻠﭙﺮﺳﺘﺎن را ﺑﺮ ﺑﺴﺘﺮھﺎﯾﻲ از‬
‫ﻣﺮوارﯾﺪ ﻣﻲﺧﻮاﺑﺎﻧﯿﺪﻧﺪ و دﻓﻦ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻗﻮم ﺑﺰرگ ﻧﺎﮔﮭﺎن زﯾﺒﺎﯾﻲﭘﺮﺳﺖ ﺷﺪ و آﻓﺮﯾﻨﻨﺪﮔﺎن زﯾﺒﺎﯾﻲ‬
‫را ﺳﺨﺖ ﺑﺰرگ داﺷﺖ‪ .‬ﻧﻘﺎدي ﭼﯿﻨﻲ ﮔﻮﯾﺪ‪» :‬در اﯾﻦ ﻋﺼﺮ‪ ،‬ھﺮ ﻛﺲ آدم ﺑﻮد‪ ،‬ﺷﺎﻋﺮ ﺑﻮد‪ «.‬ﻓﻐﻔﻮرھﺎ‬
‫@‪h‬‬
‫ﺷﺎﻋﺮان و ﻧﻘﺎﺷﺎن را ﺑﮫ ﻣﻘﺎﻣﺎت ﺷﺎﻣﺦ ﻣﻲرﺳﺎﻧﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﮫ ﻗﻮل ﺟﺎن ﻣﻦ وﯾﻞ‪ ،‬ﻏﯿﺮ از »ﺧﻨﯿﺎﮔﺮان و‬
‫ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن و دﻟﻘﻜﺎن«‪،‬‬

‫ھﯿﭻ ﻛﺲ ﺟﺮﺋﺖ آن ﻧﺪاﺷﺖ ﻛﮫ ﻓﻐﻔﻮر را ﻣﻮرد ﺧﻄﺎب ﻗﺮار دھﺪ‪ .‬در ﻗﺮن ھﺠﺪھﻢ ﻣﯿﻼدي‪ ،‬ﻓﻐﻔﻮرھﺎي‬
‫ﻣﻨﭽﻮ ﻓﺮﻣﺎن دادﻧﺪ ﻛﮫ از آﺛﺎر ﺷﺎﻋﺮان ﺗﺎﻧﮓ ﮔﻠﭽﯿﻨﻲ ﻓﺮاھﻢ آﯾﺪ‪ .‬در ﻧﺘﯿﺠﮫ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﮫاي در ﺳﻲ ﺟﻠﺪ ﺷﺎﻣﻞ‬
‫‪are‬‬

‫‪ 48900‬ﻗﻄﻌﮫ ﺷﻌﺮ از ‪ 2300‬ﺷﺎﻋﺮ‪ ،‬ﻛﮫ از دﺳﺘﺒﺮد زﻣﺎن ﻣﺤﻔﻮظ ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﮔﺮد آﻣﺪ‪ .‬از آن ﮔﺬﺷﺘﮫ‪،‬‬
‫ﺷﻤﺎرة ﻛﺘﺎﺑﮭﺎي ﻛﺘﺎﺧﺎﻧﺔ ﻓﻐﻔﻮر ھﻢ ﺑﮫ ‪ 54000‬رﺳﯿﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺮداك ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬دراﯾﻦ زﻣﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎً ﭼﯿﻦ در‬
‫ﺟﺒﮭﺔ ﻣﻘﺪم ﺗﻤﺪن ﻗﺮار داﺷﺖ‪ .‬ﻗﻮﯾﺘﺮﯾﻦ‪ ،‬ﻣﻨﻮرﺗﺮﯾﻦ‪ ،‬ﻣﺘﺮﻗﯿﺘﺮﯾﻦ اﻣﭙﺮاﻃﻮري روي زﻣﯿﻦ‪ ،‬و داراي‬
‫ﺑﮭﺘﺮﯾﻦ ﺣﻜﻮﻣﺘﮭﺎ ﺑﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﻋﺼﺮ آراﺳﺘﮫﺗﺮﯾﻦ ﻋﺼﺮ ﺗﺎﯾﺦ ﺟﮭﺎن اﺳﺖ‪«.‬‬

‫ﻣﯿﻨﮓ ھﻮاﻧﮓ ﯾﺎ »ﻓﻐﻔﻮر ﻣﺸﻌﺸﻊ« ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﻌﻀﻲ وﻗﻔﮫھﺎ‪ ،‬در ﺣﺪود ﭼﮭﻞ ﺳﺎل )‪ (756 – 713‬ﺑﺮ ﭼﯿﻦ‬
‫‪set‬‬

‫ﺳﻠﻄﮫ ورزﯾﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ﺗﺎرك اﯾﻦ ﻋﺼﺮ ﻣﻲدرﺧﺸﺪ‪ .‬وي ﻣﺮدي ﺑﻮد ﭘﺮ از ﺗﻨﺎﻗﻀﺎت ﺑﺸﺮي‪ .‬ﺷﻌﺮ ﻣﻲﮔﻔﺖ و ﺑﺎ‬
‫ﻛﺸﻮرھﺎي دوردﺳﺖ ﻣﻲﺟﻨﮕﯿﺪ و از ﺗﺮﻛﯿﮫ و اﯾﺮان و ﺳﻤﺮﻗﻨﺪ ﺧﺮاج ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ‪ .‬وي ﻣﺠﺎزات اﻋﺪام را‬
‫ﻟﻐﻮ‪ ،‬و زﻧﺪاﻧﮭﺎ و دادﮔﺎھﮭﺎ را اﺻﻼح ﻛﺮد؛ ﺑﻲﺗﺮﺣﻢ‪ ،‬ﺑﺮ داراﯾﯿﮭﺎ ﻣﺎﻟﯿﺎت ﺑﺴﺖ؛ ﺑﮫ ﺗﺸﻮﯾﻖ ﺷﺎﻋﺮان و‬
‫ھﻨﺮﻣﻨﺪان و داﻧﺸﻤﻨﺪان ﭘﺮداﺧﺖ و در »ﺑﺎغ درﺧﺖ ﮔﻼﺑﻲ« ﺧﻮد داﻧﺸﻜﺪهاي ﺑﺮاي آﻣﻮزش ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ ﺑﺮﭘﺎ‬
‫داﺷﺖ‪ .‬در آﻏﺎز ﻣﺎﻧﻨﺪ ﯾﻚ زاھﺪ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻛﺮد‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﻲ ﻛﮫ ﻛﺎرﺧﺎﻧﮫھﺎي اﺑﺮﯾﺸﻢﺳﺎزي را ﺑﺴﺖ و‬
‫‪an‬‬

‫ﺑﺎﻧﻮان درﺑﺎري را از اﺳﺘﻌﻤﺎل ﺟﻮاھﺮ و ﺟﺎﻣﮫھﺎي ﮔﻠﺪوزي ﺷﺪه ﺑﺎز داﺷﺖ‪ .‬وﻟﻲ دﯾﺮي ﻧﮕﺬﺷﺖ ﻛﮫ‬
‫ﻟﺬﺗﺠﻮﯾﻲ ﻛﺎﻣﻞ ﮔﺮدﯾﺪ و از ھﺮ ھﻨﺮ و ﺗﺠﻤﻠﻲ ﺑﮭﺮهھﺎ ﮔﺮﻓﺖ و ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺗﺎج و ﺗﺨﺖ را ﻣﺤﺾ ﻟﺒﺨﻨﺪھﺎي‬
‫دﻻراﯾﻲ ﺑﮫ ﻧﺎم ﯾﺎﻧﮓﻛﻮي ﻓﻲ از ﻛﻒ داد‪.‬‬
‫‪pym‬‬

‫در ﺷﺼﺖﺳﺎﻟﮕﻲ‪ ،‬ﺑﺎ ﯾﺎﻧﮓﻛﻮي ﻓﻲ ﺑﯿﺴﺖ و ھﻔﺖ ﺳﺎﻟﮫ‪ ،‬ﻛﮫ از ده ﺳﺎل ﭘﯿﺶ ﯾﺎر دﻻرام ھﺠﺪھﻤﯿﻦ ﻓﺮزﻧﺪ‬
‫او ﺑﻮد و ﭘﯿﻜﺮي ﺗﻨﺎور داﺷﺖ و ﮔﯿﺴﻮي ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ ﺑﺮ ﺧﻮد ﻣﻲآراﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻮرد ﻛﺮد‪ .‬ﺑﮫ ﻋﺸﻖ او‪ ،‬ﻛﮫ‬
‫زﻧﻲ ﻟﺠﻮج و ھﻮﺳﺮان و ﻗﺪرتﻃﻠﺐ و ﮔﺴﺘﺎخ ﺑﻮد‪ ،‬دﭼﺎر آﻣﺪ‪ .‬ﺑﺎﻧﻮ ھﻢ‪ ،‬از ﺳﺮ ﻟﻄﻒ‪ ،‬ﺳﺘﺎﯾﺸﮕﺮﯾﮭﺎي‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻓﻐﻔﻮر را ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ و او را ﺑﺎ ﭘﻨﺞ ﺧﺎﻧﻮاده از ﻛﺴﺎن ﺧﻮد آﺷﻨﺎ ﺳﺎﺧﺖ و رﺧﺼﺘﺶ داد ﻛﮫ اﯾﺸﺎن را‪ ،‬در‬
‫درﺑﺎر ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﻨﺼﺐ و ﻣﻘﺮري دھﺪ! ﻣﯿﻨﮓھﻮاﻧﮓ ﺑﺎﻧﻮ را »ﺑﻲآﻻﯾﺶ ﺑﺰرگ« ﺧﻮاﻧﺪ و ﺗﺪرﯾﺠﺎً ﻓﻦ‬
‫ﻇﺮﯾﻒ ﻋﺸﺮت را از او ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬در ﻧﺘﯿﺠﮫ‪ ،‬دﯾﮕﺮ ﭼﻨﺪان ﻋﻨﺎﯾﺘﻲ ﺑﮫ دوﻟﺖ و ﻣﮭﻤﺎﺗﺶ ﻧﻨﻤﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺗﻤﺎم‬

‫‪.co‬‬
‫اﻗﺘﺪارات ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ را ﺑﮫ ﯾﺎﻧﮓ ﻛﻮﺋﻮﭼﻮﻧﮓ‪ ،‬ﺑﺮادر ﻓﺎﺳﺪ و ﻧﺎﻻﯾﻖ »ﺑﻲآﻻﯾﺶ ﺑﺰرگ«‪ ،‬ﺳﭙﺮد و‪ ،‬در‬
‫ﺣﯿﻨﻲ ﻛﮫ ﻋﻮاﻣﻞ اﻧﺤﻄﺎط و اﻧﮭﺪام در ﭘﯿﺮاﻣﻮﻧﺶ ﻓﺰوﻧﻲ ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺷﺐ و روز را ﺑﮫ ﻋﺸﺮت ﮔﺬارﻧﯿﺪ‪.‬‬

‫ﯾﻜﻲ از درﺑﺎرﯾﺎن او ﺗﺎﺗﺎري ﺑﮫ ﻧﺎم آنﻟﻮﺷﺎن ﺑﻮد‪ .‬وي‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ ﯾﺎﻧﮕﻜﻮي ﻓﻲ دﻟﺒﺎﺧﺘﮫ ﺑﻮد‪ ،‬اﻋﺘﻤﺎد ﻓﻐﻔﻮر را‬
‫ﺑﮫ ﺧﻮد ﺟﻠﺐ ﻛﺮد و ﺑﮫ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯾﻲ ﺧﻄﺔ ﺷﻤﺎل ﮔﻤﺎرده ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﭼﺎﻻﻛﺘﺮﯾﻦ‬

‫‪oo‬‬
‫ارﺗﺸﮭﺎي ﭼﯿﻦ ﺑﺪاﻧﺠﺎ رﻓﺖ و ﻧﺎﮔﮭﺎن ﺧﻮد را ﻓﻐﻔﻮر ﭼﯿﻦ ﺧﻮاﻧﺪ و ﺑﮫ ﺳﻮي ﭼﺎﻧﮕﺎن ﺗﺎﺧﺖ‪ .‬اﺳﺘﺤﻜﺎﻣﺎت‬
‫ﺷﮭﺮ‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﺪﺗﮭﺎ از ﻧﻈﺮ اﻓﺘﺎده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬از ﭘﺎ درآﻣﺪﻧﺪ‪ ،‬و ﻣﯿﻨﮕﭙﺎﯾﺘﺨﺖ را ﺗﺮك ﮔﻔﺖ‪ .‬ﺳﺮﺑﺎزاﻧﻲ ﻛﮫ در‬
‫ﻣﻼزﻣﺖ ﻣﯿﻨﮓ ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲ ﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮ او ﺷﻮرﯾﺪﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎﻧﮓ ﻛﻮﺋﻮ ﭼﻮﻧﮓ و اﻋﻀﺎي ھﺮ ﭘﻨﺞ ﺧﺎﻧﻮاده را‬
‫ﻛﺸﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﯾﺎﻧﮓ ﻛﻮي ﻓﻲ را از دﺳﺘﮭﺎي ﺳﻠﻄﺎن ﺑﯿﺮون ﻛﺸﯿﺪﻧﺪ و در ﺑﺮاﺑﺮ او ﺑﮫ ھﻼﻛﺖ رﺳﺎﻧﯿﺪﻧﺪ‪ .‬ﻓﻐﻔﻮر‬

‫‪yah‬‬
‫ﺳﺎﻟﺨﻮردة درھﻢ ﺷﻜﺴﺘﮫ‪ ،‬ﻧﺎﮔﺰﯾﺮ‪ ،‬از ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻛﻨﺎره ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬و ﺳﭙﺎھﯿﺎن وﺣﺸﻲ آن ﻟﻮﺷﺎن ﺷﮭﺮ ﭼﺎﻧﮕﺎن‬
‫را ﻏﺎرت ﻛﺮدﻧﺪ و ﻣﺮدم را ﺑﯿﺪرﯾﻎ از دم ﺗﯿﻎ ﮔﺬراﻧﯿﺪﻧﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﮫاﻧﺪ ﻛﮫ‪ ،‬در ﺷﻮرش آن ﻟﻮﺷﺎن‪ ،‬ﺳﻲو ﺷﺶ‬
‫ﻣﯿﻠﯿﻮن ﺗﻦ ﺗﻠﻒ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﯾﻦ ﺷﻮرﺷﻲ ﺑﻲﺛﻤﺮ ﺑﻮد‪ :‬آن ﻟﻮﺷﺎن ﺑﮫ دﺳﺖ ﭘﺴﺮش‪ ،‬و ﭘﺴﺮش ﺑﮫ دﺳﺖ ﯾﻚ‬
‫ﺳﺮدار‪ ،‬و ﺳﺮدار ﺑﮫ دﺳﺖ ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﻮد ﻛﺸﺘﮫ ﺷﺪ‪ .‬ﻏﺎﯾﻠﮫ ﺑﮫ ﺳﺎل ‪762‬ﻣﯿﻼدي ﻓﺮو ﻧﺸﺴﺖ‪ ،‬و ﻣﯿﻨﮓ‬
‫ھﻮاﻧﮓ ﺑﺎ ﻗﻠﺒﻲ ﺷﻜﺴﺘﮫ ﺑﮫ ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ وﯾﺮان ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪ ،‬و ﭘﺲ از ﭼﻨﺪ ﻣﺎه درﮔﺬﺷﺖ‪ .‬ﺑﺮ روي ھﻢ‪ ،‬در ﺟﺮﯾﺎن‬
‫اﯾﻦ ﻣﮭﺮورزﯾﮭﺎ و ﺗﯿﺮهروزﯾﮭﺎ‪ ،‬ﺷﻌﺮ ﭼﯿﻨﻲ ﻧﻘﺸﻲ ﭼﻨﺎن ﺗﺎﺑﻨﺎك ﯾﺎﻓﺖ ﻛﮫ ﭘﯿﺶ از آن ھﺮﮔﺰ ﺑﮫ ﺧﻮد ﻧﺪﯾﺪه‬
‫@‪h‬‬ ‫ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪ – IV‬ﻓﺮﺷﺘﺔ ﻣﻄﺮود‬
‫ﻗﺼﮫاي از ﻟﻲﭘﻮ‪ -‬ﺟﻮاﻧﻲ و دﻟﯿﺮي و ﻋﺸﻘﮭﺎي او‪ -‬در زورق ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ‪ -‬ﺑﺸﺎرت اﻧﮕﻮر‪ -‬ﺟﻨﮓ‪ -‬ﺳﻔﺮھﺎي‬
‫‪are‬‬

‫ﻟﻲﭘﻮ‪ -‬در زﻧﺪان ﺷﻌﺮ ﺑﯿﻤﺮگ‬

‫ﺑﮫ ھﻨﮕﺎم ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻣﯿﻨﮓھﻮاﻧﮓ‪ ،‬ﻓﺮﺳﺘﺎدﮔﺎﻧﻲ از ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﻛﺮه آﻣﺪﻧﺪ و ﭘﯿﺎﻣﻲ آوردﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﭘﯿﺎم را ﺑﮫ‬
‫ﺧﻄﻲ ﻧﻮﺷﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ھﯿﭻ ﯾﻚ از وزﯾﺮان ﻧﻤﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻓﻐﻔﻮر ﺑﮫ ﺷﮕﻔﺘﻲ اﻓﺘﺎد و ﮔﻔﺖ‪» :‬آﯾﺎ در ﻣﯿﺎن‬
‫ﻛﻼﻧﺘﺮان و داﻧﺸﻤﻨﺪان و دﻻوران ﺑﯿﺸﻤﺎر ﻣﺎﻛﺴﻲ ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﻣﺎ را از اﯾﻦ ﻣﺨﻤﺼﮫ ﺧﻼص ﻛﻨﺪ؟ اﮔﺮ ﺗﺎ ﺳﮫ‬
‫روز رﻣﺰ اﯾﻦ ﻧﺎﻣﮫ ﮔﺸﻮده ﻧﺸﻮد‪ ،‬ھﻤﮫ از ﺧﺪﻣﺖ ﻃﺮد ﺧﻮاھﯿﺪ ﺷﺪ‪«.‬‬
‫‪set‬‬

‫وزﯾﺮان از ﺑﯿﻢ ﺑﺎﺧﺘﻦ ﻣﻨﺼﺒﮭﺎ‪ ،‬و ﻧﯿﺰ ﺳﺮھﺎي ﺧﻮد‪ ،‬روز را ﺑﮫ ﺗﻠﺨﻲ ﮔﺬراﻧﺪﻧﺪ و ﻛﻨﻜﺎش ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺮاﻧﺠﺎم‪ ،‬وزﯾﺮ ھﻮﭼﻲﭼﺎﻧﮓ ﺑﮫ اورﻧﮓ ﻓﻐﻔﻮري ﻧﺰدﯾﻚ ﺷﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اﯾﻦ ﺑﻨﺪه رﺧﺼﺖ ﻣﻲﺧﻮاھﺪ ﺗﺎ ﺑﮫ‬
‫ﻋﺮض ﺧﺪاوﻧﺪﮔﺎر ﻣﻌﺮوض دارد ﻛﮫ در اﯾﻦ ﺷﮭﺮ ﺷﺎﻋﺮي ھﺴﺖ ﭘﺮﺧﺮد‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﺎم ﻟﻲ؛ ﺑﺎ داﻧﺸﮭﺎي ﺑﺴﯿﺎر‬
‫‪an‬‬

‫آﺷﻨﺎﺳﺖ‪ ،‬و ﻛﺎري ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ از وي ﺑﺮﻧﯿﺎﯾﺪ‪ .‬ﺑﻔﺮﻣﺎي ﺗﺎ ﻧﺎﻣﮫ را ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ «.‬ﻓﻔﻐﻮر ﻓﺮﻣﺎن داد ﻛﮫ ﻟﻲ‬
‫ﺑﯿﺪرﻧﮓ ﺑﮫ درﺑﺎر آﯾﺪ‪ .‬ﻟﻲ ﻧﭙﺬﯾﺮﻓﺖ و ﭘﯿﻐﺎم ﻓﺮﺳﺘﺎد ﻛﮫ داﻧﺸﻤﻨﺪان دوﻟﺘﻲ رﺳﺎﻟﮫاي را ﻛﮫ او در اﻣﺘﺤﺎن‬
‫اﺳﺘﺨﺪام دوﻟﺘﻲ ﻧﻮﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺮدود داﻧﺴﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ ﻛﮫ او ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺑﺮاي ﺧﻮاﻧﺪن ﭼﻨﺎن‬
‫ﻧﺎﻣﮫاي ﺷﺎﯾﺴﺘﮕﻲ داﺷﺘﮫ‬
‫‪pym‬‬

‫ﻟﻲ ﺑﮫ درﺑﺎر آﻣﺪ و ﭼﻮن ﻣﻤﺘﺤﻨﺎن اﻣﺘﺤﺎن اﺳﺘﺨﺪام دوﻟﺘﻲ را در ﻣﯿﺎن وزﯾﺮان دﯾﺪ‪ ،‬آﻧﺎن را واداﺷﺖ ﻛﮫ‬
‫ﻛﻔﺶ از ﭘﺎﯾﺶ ﺑﯿﺮون آورﻧﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻧﺎﻣﮫ را ﺗﺮﺟﻤﮫ ﻛﺮد‪ .‬دوﻟﺖ ﻛﺮه اﻋﻼم داﺷﺘﮫ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﺮاي ﺑﺮاﻓﻜﻨﺪن‬
 ‫‪m‬‬
‫ﯾﻮغ ﭼﯿﻦ آﻣﺎدة ﺟﻨﮓ اﺳﺖ‪ .‬ﻟﻲ‪ ،‬در ﭘﺎﺳﺦ‪ ،‬ﻧﺎﻣﮫاي ﺧﺮدﻣﻨﺪاﻧﮫ و ﺗﺮﺳﺎﻧﻨﺪه ﻧﻮﺷﺖ‪ ،‬و ﻓﻐﻔﻮر ﺑﻲﺗﺮدﯾﺪ آن‬
‫را ﺗﻮﺷﯿﺢ ﻛﺮد‪ ،‬زﯾﺮا‪ ،‬ﺑﮫ ﺗﻠﻘﯿﻦ ھﻮﭼﻲﭼﺎﻧﮓ‪ ،‬ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﺑﺎور ﻛﺮده ﺑﻮد ﻛﮫ ﻟﻲ ﻓﺮﺷﺘﮫاي اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺮ اﺛﺮ‬
‫ﺷﺮارﺗﻲ از آﺳﻤﺎن راﻧﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﺮه‪ ،‬ﭘﺲ از درﯾﺎﻓﺖ آن ﻧﺎﻣﮫ‪ ،‬زﺑﺎن ﺑﮫ ﻣﻌﺬرت ﮔﺸﻮد و‬

‫‪.co‬‬
‫ﺧﺮاج ﻓﺮﺳﺘﺎد‪ ،‬و ﻓﻐﻔﻮر ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﺧﺮاج را ﺑﮫ ﻟﻲ ﺑﺨﺸﯿﺪ‪ ،‬و ﻟﻲ ھﻢ ﻛﮫ ﻋﺎﺷﻖ ﺷﺮاب ﺑﻮد آن را ﺑﮫ‬
‫ﻣﯿﻔﺮوش داد‪.‬‬

‫ﮔﻮﯾﻨﺪ ﺷﺒﻲ ﻛﮫ ﻟﻲﭘﻮ زاده ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺎدرش ﺗﺎيﭘﻮﺷﯿﻨﮓ ﺳﺘﺎرة ﺳﭙﯿﺪ ﺑﺰرگ ﯾﺎ زھﺮه را‪ ،‬ﻛﮫ در‬
‫ﻣﻐﺮبزﻣﯿﻦ »وﻧﻮس« ﻣﻲﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﺧﻮاب دﯾﺪ‪ .‬ﭘﺲ‪ ،‬ﻛﻮدك ﺧﻮد را ﻟﻲ )ﺑﮫ ﻣﻌﻨﻲ »آﻟﻮ«( ﻧﺎم ﻧﮭﺎد و‬

‫‪oo‬‬
‫ﺗﺎي ﭘﻮ )ﺑﮫ ﻣﻌﻨﻲ »ﺳﺘﺎرة ﺳﭙﯿﺪ«( ﻟﻘﺐ داد‪ .‬ﻟﻲ در دھﺴﺎﻟﮕﻲ ﺑﺮ ھﻤﺔ آﺛﺎر ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس ﺗﺴﻠﻂ ﯾﺎﻓﺖ و‬
‫ﭼﻜﺎﻣﮫھﺎﯾﻲ ﺟﺎوﯾﺪان آﻓﺮﯾﺪ‪ .‬در ﺳﺎل دوازدھﻢ ﻋﻤﺮ‪ ،‬زﻧﺪﮔﻲ ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﺎن ﭘﯿﺶ ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﮫ ﻛﻮھﺴﺘﺎن ﭘﻨﺎه ﺑﺮد‬
‫و ﺳﺎﻟﮭﺎ در ﻛﻮھﮭﺎ زﯾﺴﺖ‪ .‬در آﻧﺠﺎ ﺳﺨﺖ ﺗﻨﺪرﺳﺖ و ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺸﯿﺮزﻧﻲ آﻣﻮﺧﺖ‪ ،‬ﺳﭙﺲ ھﻨﺮھﺎي‬
‫ﺧﻮد را ﺑﮫ ﺟﮭﺎن اﻋﻼم داﺷﺖ‪» :‬ھﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﮫ ﻗﺎﻣﺘﻢ از ھﻔﺖ ﭘﺎ [ ي ﭼﯿﻨﻲ] ﻛﻤﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﻗﻮت آن دارم ﻛﮫ‬

‫‪yah‬‬
‫ده ھﺰار ﻣﺮد را ﺑﺮاﺑﺮي ﻛﻨﻢ‪) «.‬ده ھﺰار‪ ،‬در ﺑﯿﻦ ﭼﯿﻨﯿﺎن‪ ،‬ﻣﻌﻨﻲ »ﺑﺴﯿﺎر« ﻣﻲدھﺪ‪ (.‬ﭘﺲ از آن‪ ،‬از ﺳﺮ‬
‫ﻓﺮاﻏﺖ‪ ،‬در اﻛﻨﺎف زﻣﯿﻦ ﺑﮫ ﻣﺴﺎﻓﺮت ﭘﺮداﺧﺖ و ﺷﮭﺪ ﻋﺸﻖ را از ﻟﺒﺎن ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻧﻮﺷﯿﺪ‪ .‬ﺑﺮاي »دﺧﺘﺮك‬
‫وو« ﭼﻨﯿﻦ ﺳﺮود‪:‬‬

‫ﺷﺮاب زر‪،‬‬
‫@‪h‬‬ ‫ﺟﺎﻣﮭﺎي زر‪،‬‬

‫و دﺧﺘﺮﻛﻲ از وو‬

‫ﺳﻮاره ﻣﻲآﯾﺪ‪ .‬ﭘﺎﻧﺰده ﺳﺎل دارد‪:‬‬

‫اﺑﺮوھﺎي آﺑﻲ ﺷﺪه‪،‬‬

‫‪are‬‬

‫ﻛﻔﺸﮭﺎي ﺳﺮخ زرﺑﻔﺖ‪،‬‬

‫ﺳﺨﻦ ﺑﯿﺰﺑﺎن‪.‬‬

‫اﻣﺎ آوازش ﻣﺴﺤﻮر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪set‬‬

‫دور ﻣﯿﺰ ﺟﺸﻦ ﻣﻲﮔﯿﺮﯾﻢ‪-‬‬

‫ﻣﯿﺰي ﻣﺮﺻﻊ ﺑﮫ ﻛﺎﺳﺔ ﺳﻨﮓﭘﺸﺖ‪.‬‬

‫‪an‬‬

‫دﺧﺘﺮك در داﻣﺎن ﻣﻦ ﻣﺴﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫آه ﻃﻔﻠﻚ‪ ،‬ﭼﮫ ﻧﻮازﺷﮭﺎ‬

‫‪pym‬‬

‫در ﭘﺸﺖ ﭘﺮدهھﺎي ﮔﻠﺪار‪ ،‬ﺳﻮﺳﻦدار!‬

 ‫‪m‬‬
‫ھﻤﺴﺮي ﺑﺮﮔﺰﯾﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﭼﻨﺎن اﻧﺪكﻣﺎﯾﮫ ﺑﻮد ﻛﮫ زن ﺗﺮﻛﺶ ﮔﻔﺖ و ﻛﻮدﻛﺎن را ﺑﺎﺧﻮد ﺑﺮد‪ .‬آﯾﺎ اﯾﻦ اﺑﯿﺎت‬
‫اﺷﺘﯿﺎقآﻣﯿﺰ ﺑﮫ ﯾﺎد اوﺳﺖ ﯾﺎ ﺑﮫ ﯾﺎد ﯾﺎري ﺷﻮراﻧﮕﯿﺰﺗﺮ؟‬

‫‪.co‬‬
‫دﻻراﻣﺎ‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﮫ اﯾﻨﺠﺎ ﺑﻮدي‪ ،‬ﺧﺎﻧﮫ را ﭘﺮﮔﻞ ﻣﻲﻛﺮدم‪.‬‬

‫دﻻراﻣﺎ‪ ،‬اﻛﻨﻮن رﻓﺘﮫاي‪ -‬ﺗﻨﮭﺎ ﺗﺨﺘﻲ ﺑﮫ ﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻟﺤﺎف ﻣﻨﻘﺶ‪ ،‬روي ﺗﺨﺖ ﺟﻤﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ ﺑﺨﻮاﺑﻢ‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﺳﮫ ﺳﺎل از رﻓﺘﻦ ﺗﻮ ﻣﻲﮔﺬرد‪ .‬ھﻨﻮز ﻋﻄﺮي ﻛﮫ از ﺧﻮد ﺑﮫ ﺟﺎ ﮔﺬاردهاي‪ ،‬ﻣﻔﺘﻮﻧﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫اﯾﻦ ﻋﻄﺮ را ﺗﺎ اﺑﺪ در ﻣﺸﺎم ﺧﻮاھﻢ داﺷﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﻛﺠﺎﯾﻲ ﺗﻮ‪ ،‬ﻣﺤﺒﻮﺑﻢ؟‬

‫‪yah‬‬
‫آه ﻣﻲﻛﺸﻢ‪ -‬ﺑﺮﮔﮭﺎي زرد از ﺷﺎﺧﮫ ﺑﮫ زﯾﺮ ﻣﻲاﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫زاري ﻣﻲﻛﻨﻢ‪ -‬ﺷﺒﻨﻢ ﺳﭙﯿﺪ روي ﺧﺰهھﺎي ﺳﺒﺰ ﭼﺸﻤﻚ ﻣﻲزﻧﺪ‪.‬‬

‫وي ﺑﺮاي ﺗﺴﻼي ﺧﻮد ﺑﮫ ﺷﺮاب روي آورد‪ ،‬و در ﺳﻠﻚ »ﺷﺶ ﻻاﺑﺎﻟﻲ ﺑﺎغ ﺧﯿﺰران«‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﻲﺷﺘﺎب‬
‫ﻣﻲزﯾﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺎ ﺗﺮاﻧﮫھﺎ و ﺷﻌﺮھﺎي ﺧﻮد ﻧﺎن ﻣﻲﺧﻮردﻧﺪ‪ ،‬درآﻣﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﺷﻨﯿﺪ ﻛﮫ در ﻧﯿﺎﺋﻮﭼﻮﻧﮓ ﺷﺮاﺑﻲ‬
‫@‪h‬‬
‫ﻋﺎﻟﻲ ھﺴﺖ‪ ،‬ﺑﮫ ﺻﻮب آن ﺷﮭﺮ‪ ،‬ﻛﮫ ﺣﺪود ﭘﺎﻧﺼﺪ ﻛﯿﻠﻮﻣﺘﺮ ﺑﺎ او ﻓﺎﺻﻠﮫ داﺷﺖ‪ ،‬رواﻧﮫ ﺷﺪ‪ .‬در ﺳﻔﺮھﺎي‬
‫ﺧﻮد ﺑﺎ ﺗﻮﻓﻮ‪ ،‬ﻛﮫ واﻻﺗﺮﯾﻦ ﺷﺎﻋﺮان ﭼﯿﻦ و ھﻤﺴﻨﮓ او ﺑﻮد‪ ،‬آﺷﻨﺎ ﺷﺪ‪ .‬دﯾﺮزﻣﺎﻧﻲ ﺑﺎ ھﻢ ﻏﺰل ﺳﺮودﻧﺪ و‬
‫ﺑﺮادراﻧﮫ دﺳﺖ ﺑﮫ دﺳﺖ دادﻧﺪ و ﺑﺮ ﯾﻚ ﺑﺴﺘﺮ ﺧﻮاﺑﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎ آﻧﻜﮫ ﺷﮭﺮت‪ ،‬آﻧﺎن را از ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺟﺪا ﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬
‫ھﻤﺔ ﻣﺮدم آﻧﺎن را دوﺳﺖ ﻣﻲداﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬زﯾﺮا‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﺎرﺳﺎﯾﺎن‪ ،‬ﺑﻲآزار ﺑﻮدﻧﺪ و‪ ،‬ﺑﺎ ﻏﺮور و اﺧﻼص‪،‬‬
‫ﯾﻜﺴﺎن ﺑﺎ ﺷﺎه و ﮔﺪا رﻓﺘﺎر ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻋﺎﻗﺒﺖ ﺑﮫ ﭼﺎﻧﮕﺎن ﭘﺎ ﻧﮭﺎدﻧﺪ؛ ھﻮ‪ ،‬وزﯾﺮ ﺻﺎﺣﺒﺪل‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﻣﻔﺘﻮن‬
‫اﺷﻌﺎر ﻟﻲﭘﻮ ﺷﺪ ﻛﮫ ﺑﺮاي ﭘﺮداﺧﺖ ﭘﻮل ﺷﺮاب او زﯾﻨﺖآﻻت زرﯾﻦ ﺧﻮد را ﻓﺮوﺧﺖ‪ .‬ﺗﻮﻓﻮ در وﺻﻒ‬
‫‪are‬‬

‫ﻟﻲﭘﻮ ﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬

‫اﻣﺎ ﭘﻮ‪ ،‬ﺟﺎﻣﻲ ﺳﺮﺷﺎر ﺑﮫ او ﺑﺪه‪،‬‬

‫ﺻﺪ ﺷﻌﺮ ﺧﻮاھﺪ ﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬

‫‪set‬‬

‫درون ﻣﯿﻜﺪهاي در ﯾﻜﻲ از ﺧﯿﺎﺑﺎﻧﮭﺎي ﭼﺎﻧﮕﺎن‬

‫ﭼﺮت ﻣﻲزﻧﺪ؛‬

‫و ﺑﺎ آﻧﻜﮫ وﻟﯿﻨﻌﻤﺘﺶ او را ﻓﺮا ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ‪،‬‬

‫‪an‬‬

‫ﭘﺎ در زورق ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ ﻧﻤﻲﮔﺬارد‪.‬‬

‫ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪﮔﺎرا‪ ،‬ﺑﺮ ﻣﻦ ﺑﺒﺨﺸﺎ‪،‬‬

‫‪pym‬‬

‫ﻣﻦ ﺧﺪاي ﺷﺮاﺑﻢ!«‬

 ‫‪m‬‬
‫ﻟﻲﭘﻮ در ﻣﺪح »ﺑﻲآﻻﯾﺶ ﺑﺰرگ« )ﯾﺎﻧﮓ ﻛﻮيﻓﻲ( ﺷﻌﺮ ﻣﻲﺳﺮود‪ ،‬و از اﯾﻦ رو ﻓﻐﻔﻮر ﺑﺪو دوﺳﺘﻲ‬
‫ﻣﻲﻧﻤﻮد و ﺻﻠﮫﺑﺎراﻧﺶ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬روزي ﻣﯿﻨﮓھﻮاﻧﮓ در »ﻛﻮﺷﻚ ﻋﻮد« ﺟﺸﻦ ﺷﻘﺎﯾﻖ ﺑﺮﭘﺎ داﺷﺖ و ﻟﻲﭘﻮ‬
‫را اﺣﻀﺎر ﻛﺮد ﺗﺎ ﺑﮫ اﻓﺘﺨﺎر ﻣﺤﺒﻮﺑﮫاش ﺷﻌﺮ ﺳﺮاﯾﺪ‪ .‬ﻟﻲﭘﻮ ﭼﻨﺎن ﻣﺴﺖ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺷﻌﺮ ﮔﻔﺘﻦ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﻧﺎﭼﺎر آب ﺳﺮد ﺑﺮ ﭼﮭﺮة ﻣﮭﺮﺑﺎﻧﺶ رﯾﺨﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﮫ ﺧﻮد آﻣﺪ و ﻏﺰﻟﺴﺮاﯾﻲ آﻏﺎز ﻛﺮد و‪ ،‬در وﺻﻒ رﻗﺎﺑﺖ‬
‫ﮔﻠﮭﺎي ﺷﻘﺎﯾﻖ ﺑﺎ ﺑﺎﻧﻮ ﯾﺎﻧﮓﻛﻮي ﻓﻲ‪ ،‬داد ﺳﺨﻦ داد‪:‬‬

‫ﺟﻼل اﺑﺮھﺎي داﻣﻦﻛﺶ در ﺟﺎﻣﺔ اوﺳﺖ‪،‬‬

‫‪oo‬‬
‫و ﺟﻠﻮة ﮔﻞ در ﭼﮭﺮة او‪.‬‬

‫اي ﻣﻨﻈﺮ آﺳﻤﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺗﻨﮭﺎ در آن ﺑﺎﻻ‬

‫ﺑﺮ ﻓﺮاز »ﻛﻮه ﮔﻮھﺮ«‪،‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﯾﺎ در »ﻗﺼﺮ ﺑﻠﻮرﯾﻦ« ﭘﺮﯾﺎن‪ ،‬در زﯾﺮ ﻣﺎه ﯾﺎﻓﺖ ﻣﻲﺷﻮي!‬

‫ﺑﺎ اﯾﻨﮭﻤﮫ او را در اﯾﻦ ﺑﺴﺘﺎن زﻣﯿﻨﻲ ﻣﻲﺑﯿﻨﻢ‪-‬‬

‫@‪h‬‬ ‫ﺑﺎدﺑﮭﺎري ﺑﺂراﻣﻲ ﺑﺮ ﻧﺮدهھﺎ ﻣﻲوزد‪،‬‬

‫و داﻧﮫھﺎي درﺷﺖ ﺷﺒﻨﻢ ﻣﻲدرﺧﺸﻨﺪ‪… .‬‬

‫ﭘﯿﺮوز اﺳﺖ ﺷﻮق ﺑﻲﭘﺎﯾﺎن ﻋﺸﻖ‪،‬‬

‫ﻛﮫ ﺑﺎ ﺑﺎد ﺑﮭﺎري در دل ﺧﺎﻧﮫ ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪are‬‬

‫ﻛﯿﺴﺖ ﻛﮫ از ﭼﻨﯿﻦ ﺳﺘﺎﯾﺸﻲ ﺧﺮﺳﻨﺪ ﻧﺸﻮد؟ ﺑﺎ اﯾﻦ وﺻﻒ‪ ،‬ﺑﺎﻧﻮ ﯾﺎﻧﮓ ﭘﻨﺪاﺷﺖ ﻛﮫ ﺷﺎﻋﺮ او را ﻇﺮﯾﻔﺎﻧﮫ‬
‫ھﺠﻮ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬و از آن ﭘﺲ ﻛﻮﺷﯿﺪ ﺗﺎ ﺷﺎه را ﺑﮫ او ﺑﺪﮔﻤﺎن ﺳﺎزد‪ .‬ﭘﺲ‪ ،‬ﻓﻐﻔﻮر ﺑﺪرهاي ﺑﮫ ﻟﻲﭘﻮ داد و‬
‫رواﻧﮫاش ﻛﺮد‪ .‬ﯾﻚ ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﺷﺎﻋﺮ راه ﺳﺮﮔﺮداﻧﻲ ﭘﯿﺶ ﮔﺮﻓﺖ و ﻏﻢ دل ﺑﮫ ﻣﻲ ﺷﺴﺖ‪ .‬ﺑﮫ »ھﺸﺖ ﺗﻦ‬
‫ﺟﺎوﯾﺪان ﺟﺎم ﺷﺮاب«‪ ،‬ﻛﮫ ﻧﻘﻞ ﻣﺠﺎﻟﺲ ﭼﺎﻧﮕﺎن ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﭘﯿﻮﺳﺖ و ﺑﺎ ﺷﺎﻋﺮي ﺑﮫ ﻧﺎم ﻟﯿﻮﻟﯿﻨﮓ ھﻤﺪاﺳﺘﺎن‬
‫ﺷﺪ‪ :‬ﻟﯿﻮﻟﯿﻨﮓ ﻣﺘﻮﻗﻊ ﺑﻮد ﻛﮫ ھﻤﻮاره دو ﺧﺎدم ﺑﮫ ھﻤﺮاه داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ :‬ﯾﻜﻲ ﺑﺎ ﻛﻮزهاي ﺷﺮاب‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﮫ ﺧﻮاﺟﮫ‬
‫‪set‬‬

‫ﻧﻮﺷﺎﻧﺪ؛ و دﯾﮕﺮي ﺑﺎ ﺑﯿﻠﻲ آﻣﺎدة ﻛﺎر‪ ،‬ﺗﺎ ﭼﻮن ﺷﺮاب ﺧﻮاﺟﮫ را از ﭘﺎ درآورد‪ ،‬او را ﺑﮫ ﺧﺎك ﺳﭙﺎرد!‬
‫ﻣﻲﮔﻔﺖ‪» :‬اﻣﻮر اﯾﻦ ﺟﮭﺎن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺒﺰاب رودﺧﺎﻧﮫ ﻧﺎاﺳﺘﻮار اﺳﺖ‪ «.‬ﺑﺮاﺳﺘﻲ ﺷﺎﻋﺮان ﭼﯿﻦ ﺑﺮ ﺳﺮ آن‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ ﻃﮭﺎرت ﺧﺸﻚ ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﺎن آن ﺳﺮزﻣﯿﻦ را ﺟﺒﺮان ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و از ﺟﻤﻠﮫ ﻟﻲﭘﻮ ﻣﻲﮔﻔﺖ‪» :‬از ﺑﮭﺮ ﺷﺴﺘﻦ‬
‫ﻏﻤﮭﺎي دﯾﺮﯾﻨﺔ روح ﺧﻮد‪ ،‬ﺻﺪﺧﻢ ﺷﺮاب ﻧﻮﺷﯿﺪﯾﻢ‪ «.‬وي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻋﻤﺮ ﺧﯿﺎم ﺑﺸﺎرت اﻧﮕﻮر را ﺑﮫ ﺟﮭﺎﻧﯿﺎن‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ‪:‬‬

‫رود ﺗﻨﺪرو ﺑﮫ درﯾﺎ ﻣﻲرﯾﺰد و دﯾﮕﺮ ﺑﺎز ﻧﻤﻲﮔﺮدد‪.‬‬

‫آﯾﺎ ﻧﻤﻲﺑﯿﻨﻲ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﺎﻻي آن ﺑﺮج ﺑﻠﻨﺪ‪ ،‬ﺳﭙﯿﺪﻣﻮﯾﻲ‬

‫‪pym‬‬

‫درﺑﺮاﺑﺮ آﯾﯿﻨﺔ روﺷﻦ ﺧﻮد اﻧﺪوه ﻣﻲﺧﻮرد؟‬

 ‫‪m‬‬
‫ﺟﻌﺪش‪ ،‬ﺑﺎﻣﺪادان‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺑﺮﯾﺸﻢ ﺳﯿﺎه ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﺷﺎﻣﮕﺎھﺎن‪ ،‬ﺳﺮاﺳﺮ ﭼﻮن ﺑﺮف‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﺑﯿﺎ ﺗﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﯿﻢ از ﺧﻮﺷﯿﮭﺎي ﻛﮭﻦ ﻃﺮﻓﻲ ﺑﻨﺪﯾﻢ‬

‫و ﺳﺎﻏﺮ زرﯾﻦ را از ﻛﻒ ﻧﻨﮭﯿﻢ‬

‫و ﺑﻲآن در ﻣﺎھﺘﺎب ﻧﻤﺎﻧﯿﻢ‪… .‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﺗﻨﮭﺎ آرزوﻣﻨﺪ ﻧﺸﺌﺔ دﯾﺮﭘﺎي ﺷﺮاﺑﻢ‪،‬‬

‫و ھﻤﯿﻦ ﺧﻮاھﻢ ﻛﮫ ھﺮﮔﺰ ﺑﮫ ﺧﻮد ﻧﯿﺎﯾﻢ‪… .‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﺑﯿﺎ اﻣﺮوز ﻣﻦ و ﺗﻮ ﺑﺎ ھﻢ ﺷﺮاﺑﻲ ﺧﺮﯾﻢ!‬

‫ﭼﺮا ﺑﮕﻮﯾﯿﻢ ﺑﮭﺎﯾﺶ را ﻧﺪارﯾﻢ؟‬

‫@‪h‬‬ ‫اﺳﺐ ﻣﻦ آراﺳﺘﮫ ﺑﮫ ﮔﻠﮭﺎي زﯾﺒﺎﺳﺖ‪،‬‬

‫ﻗﺒﺎي ﭘﻮﺳﺘﯿﻦ ﻣﻦ ھﺰار ﻗﻄﻌﮫ زر ﻣﻲارزد‪،‬‬

‫از ﭘﺴﺮك )ﺧﺎدم( ﻣﻲﺧﻮاھﻢ‬

‫ﻛﮫ اﯾﻨﮭﺎ را ﺑﺪھﺪ و ﺷﺮاب ﺷﯿﺮﯾﻦ ﺑﮕﯿﺮد‬

‫‪are‬‬

‫آﻧﮕﺎه ﻣﻦ و ﺗﻮ ﻏﻤﮭﺎي دهھﺰار ﻗﺮن را‬

‫ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﻲﻛﻨﯿﻢ‪.‬‬

‫اﯾﻦ ﻏﻤﮭﺎ ﭼﮫ ﻏﻤﮭﺎﯾﻲ ﺑﻮدﻧﺪ؟ ﺧﻠﺠﺎن ﻋﺸﻖ ﻣﺮدود؟ ﺑﻌﯿﺪ اﺳﺖ‪ ،‬زﯾﺮا ﺑﺎ آﻧﻜﮫ ﭼﯿﻨﯿﺎن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺎ ﻋﺸﻖ ﺑﮫ دل‬
‫‪set‬‬

‫راه ﻣﻲدھﻨﺪ‪ ،‬ﺷﺎﻋﺮان آﻧﺎن ﺑﮫ ﺷﺪت ﻣﺎ از درد آن ﻧﻤﻲﻧﺎﻟﻨﺪ‪ .‬ﺗﺮاژدي اﻧﺴﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﺪاﻧﺴﺎن ﻛﮫ از اﺷﻌﺎر ﻟﻲﭘﻮ‬
‫ﺑﺮﻣﻲآﯾﺪ‪ ،‬ﺑﺎزﺗﺎب ﺣﻮادث ﺑﺴﯿﺎر اﺳﺖ‪ :‬ﺟﻨﮓ و ﺗﺒﻌﯿﺪ‪ ،‬ھﺠﻮم آن ﻟﻮﺷﺎن و ﺳﻘﻮط ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ‪ ،‬ﻓﺮار ﻓﻐﻔﻮر‪،‬‬
‫ﻣﺮگ ﯾﺎﻧﮓﻛﻮي ﻓﻲ‪ ،‬و ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻣﯿﻨﮓھﻮاﻧﮓ ﺑﮫ ﻗﺼﺮھﺎي وﯾﺮان ﺷﺪة ﺧﻮد‪ .‬ﻟﻲﭘﻮ ﺳﻮﮔﻮاري ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬
‫»ﺟﻨﮓ را ﭘﺎﯾﺎﻧﻲ ﻧﯿﺴﺖ‪ «.‬و ﺳﭙﺲ ﺑﺎ زﻧﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﺷﻮھﺮاﻧﺸﺎن ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻣﺮﯾﺦ‪ ،‬ﺧﺪاي ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫ھﻤﺪردي ﻣﻲﭘﺮدازد‪:‬‬
‫‪an‬‬

‫ديﻣﺎه اﺳﺖ‪ .‬دﺧﺘﺮك اﻓﺴﺮدة ﯾﻮﭼﻮ را ﺑﻨﮕﺮ!‬

‫ﻧﻤﻲﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﻟﺐ ﺑﮫ ﺗﺒﺴﻢ ﻧﻤﻲﮔﺸﺎﯾﺪ‪ .‬اﺑﺮوھﺎي ﭘﺮواﻧﮫآﺳﺎي او ژوﻟﯿﺪهاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪pym‬‬

‫دم در ﻣﻲاﯾﺴﺘﺪ و رھﮕﺬران را ﻣﻲﻧﮕﺮد‪،‬‬

 ‫‪m‬‬
‫و او را ﺑﮫ ﯾﺎد ﻣﻲآورد ﻛﮫ ﺗﯿﻎ ﺑﺮﮔﺮﻓﺖ و ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ﻣﺮز رﻓﺖ‪،‬‬

‫او ﻛﮫ در ﺳﺮﻣﺎي آن ﺳﻮي دﯾﻮار ﺑﺰرگ رﻧﺞ ﻋﻈﯿﻢ ﺑﺮد‪،‬‬

‫‪.co‬‬
‫او ﻛﮫ در ﺟﻨﮓ ﻓﺮو ﻏﻠﺘﯿﺪ و ھﺮﮔﺰ ﺑﺎز ﻧﻤﻲﮔﺮدد‪.‬‬

‫در ﺗﯿﺮدان زرﯾﻨﻲ‪ ،‬آراﺳﺘﮫ ﺑﮫ ﭘﻮﺳﺖ ﺑﺒﺮ‪،‬‬

‫درﻣﯿﺎن ﺗﺎر ﻋﻨﻜﺒﻮت و ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر ﺳﺎﻟﮭﺎ‪،‬‬

‫‪oo‬‬
‫دو ﺗﯿﺮ ﺑﺎ ﭘﺮھﺎي ﺳﻔﯿﺪ ﺑﮫ ﯾﺎدﮔﺎر ﻣﺎﻧﺪهاﻧﺪ‪-‬‬

‫اي رؤﯾﺎھﺎي ﻣﯿﺎنﺗﮭﻲ ﻋﺸﻖ‪ ،‬دﯾﺪار ﺷﻤﺎ ﭼﮫ ﻏﻤﺰاﺳﺖ!‬

‫‪yah‬‬
‫دﺧﺘﺮك ﺗﯿﺮھﺎ را ﺑﯿﺮون ﻣﻲآورد و ﻣﻲﺳﻮزاﻧﺪ و ﺧﺎﻛﺴﺘﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺳﺪ ﻣﻲﺗﻮان از ﺟﺮﯾﺎن رود زرد ﺟﻠﻮ ﮔﺮﻓﺖ‪،‬‬

‫اﻣﺎ ﺑﮫ ھﻨﮕﺎم ﺑﺮف و ﺑﺎد ﺷﻤﺎل‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از اﻧﺪوه او ﺑﻜﺎھﺪ؟‬

‫@‪h‬‬
‫ﻟﻲﭘﻮ را ﻣﻲﺗﻮاﻧﯿﻢ در ﻧﻈﺮ آورﯾﻢ ﻛﮫ از ﺷﮭﺮي ﺑﮫ ﺷﮭﺮي و از اﻣﺎرﺗﻲ ﺑﮫ اﻣﺎرﺗﻲ ﻣﻲرود‪ .‬آﻧﭽﻨﺎن ﻛﮫ‬
‫ﺗﺴﻮي ﺗﺴﻮﻧﮓ ﭼﻲ او را وﺻﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪» :‬زاﯾﺮي ھﺴﺘﻲ ﻛﮫ ﻛﻮﻟﺒﺎري ﭘﺮ از ﻛﺘﺎب ﺑﺮ ﭘﺸﺖ داري و‬
‫ھﺰار و ﺻﺪھﺎ ﻓﺮﺳﻨﮓ و ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻃﻲ ﻃﺮﯾﻖ ﻣﻲﻛﻨﻲ‪ .‬زﯾﺮ آﺳﺘﯿﻦ‪ ،‬دﺷﻨﮫاي داري و در ﺟﯿﺐ‪ ،‬دﯾﻮاﻧﻲ‬
‫ﺷﻌﺮ‪ «.‬در اﯾﻦ آوارﮔﯿﮭﺎي ﻃﻮﻻﻧﻲ‪ ،‬دوﺳﺘﻲ دﯾﺮﯾﻦ او ﺑﺎ ﻃﺒﯿﻌﺖ وي را از آراﻣﺸﻲ ﻧﺎﮔﻔﺘﻨﻲ ﺑﺮﺧﻮردار‬
‫ﮔﺮداﻧﯿﺪ‪ .‬از ﻻﺑﻼي اﺷﻌﺎر او ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﮔﻞآذﯾﻨﺶ را ﻣﻲﺑﯿﻨﯿﻢ و در ﻣﻲﯾﺎﺑﯿﻢ ﻛﮫ ﺗﻤﺪن ﺷﮭﺮي در آن زﻣﺎن‬
‫‪are‬‬

‫ﺑﺎر ﺳﻨﮕﯿﻨﻲ ﺑﺮ روح ﭼﯿﻨﯿﺎن ﻧﮭﺎده اﺳﺖ‪:‬‬

‫ﭼﺮا در ﻣﯿﺎن ﻛﻮھﮭﺎي ﺳﺮﺳﺒﺰ ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮم؟‬

‫ﻣﻲﺧﻨﺪم و ﭘﺎﺳﺦ ﻧﻤﻲدھﻢ‪ .‬روﺣﻢ آرام اﺳﺖ‪،‬‬

‫‪set‬‬

‫روﺣﻢ در آﺳﻤﺎن و زﻣﯿﻨﻲ دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﻛﮫ از آن ھﯿﭻ ﻛﺲ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺳﺎﻛﻦ اﺳﺖ‪.‬‬

‫درﺧﺘﺎن ھﻠﻮ ﻏﺮق در ﮔﻠﻨﺪ‪ ،‬و آب روان اﺳﺖ‪.‬‬

‫ھﻤﭽﻨﯿﻦ‪:‬‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﺎھﺘﺎب را در ﭘﺎي ﺗﺨﺘﻢ دﯾﺪم‬

‫ﺳﺮﺑﺮداﺷﺘﻢ و ﺑﮫ ﻣﺎه ﻛﻮھﺴﺎر ﻧﮕﺮﯾﺴﺘﻢ؛‬

‫‪pym‬‬

‫ﺳﺮ ﻓﺮود آوردم و از ﺧﺎﻧﺔ دوراﻓﺘﺎدة ﺧﻮد ﯾﺎد ﻛﺮدم‪.‬‬

 ‫‪m‬‬
‫ھﻤﭽﻨﺎﻧﻜﮫ ﻣﻮﯾﺶ ﺑﮫ ﺳﭙﯿﺪي ﻣﻲﮔﺮاﯾﯿﺪ‪ ،‬ﺷﻮق ﺧﺎﻃﺮات ﺟﻮاﻧﻲ ﻗﻠﺒﺶ را ﻣﺎﻻﻣﺎل ﻣﻲﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﭼﮫ ﺑﺴﯿﺎر‪ ،‬در‬
‫ﻣﺤﯿﻂ ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺳﺎدﮔﻲ ﻃﺒﯿﻌﻲ ﺧﺎﻧﮫ و ﺧﺎﻧﻮادة ﺧﻮد دﻟﺘﻨﮕﻲ ﻧﻤﻮد!‬

‫‪.co‬‬
‫در ﺳﺮزﻣﯿﻦ وو ﺑﺮﮔﮭﺎي درﺧﺖ ﺗﻮت ﺳﺒﺰﻧﺪ‪،‬‬

‫و ﻛﺮﻣﮭﺎي اﺑﺮﯾﺸﻢ ﺳﮫ ﺑﺎر ﺑﮫ ﺧﻮاب رﻓﺘﮫاﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻤﻲداﻧﻢ در ﻟﻮهﺷﺮﻗﻲ‪ ،‬ﻛﮫ ﺧﺎﻧﻮادهام ﺳﻜﻮﻧﺖ دارد‪،‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﻣﺰارع ﻣﺎ را ﻛﻲ ﻛﺸﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ؟‬

‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ‪ ،‬ﺑﮭﻨﮕﺎم‪ ،‬ﺑﺮاي ﻛﺎرھﺎي ﺑﮭﺎري ﺑﺎزﮔﺮدم‪،‬‬

‫‪yah‬‬
‫روي رود ﺳﻔﺮ ﻣﻲﻛﻨﻢ و ﺛﻤﺮي ﻧﺪارم‪.‬‬

‫ﺑﺎد ﺟﻨﻮب ﻣﻲوزد و روح دورﻣﺎﻧﺪة ﻣﺮا ﺳﺒﻚ ﻣﻲراﻧﺪ‬

‫و ﺑﮫ ﺳﻮي ﻣﯿﺨﺎﻧﮫاي آﺷﻨﺎ ﻣﻲﺑﺮد‪.‬‬

‫@‪h‬‬
‫در آﻧﺠﺎ‪ ،‬در ﺳﻤﺖ ﺧﺎور‪ ،‬درﺧﺖ ھﻠﻮﯾﻲ ﻣﻲﺑﯿﻨﻢ‪،‬‬

‫ﻛﮫ ﺑﺎ ﺑﺮﮔﮭﺎ و ﺷﺎﺧﮫھﺎي ﺳﺘﺒﺮ در ﻣﯿﺎن ﻣﮫ آﺑﻲﻓﺎم ﺗﻜﺎن ﻣﻲﺧﻮرد‪.‬‬

‫اﯾﻦ درﺧﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺳﮫ ﺳﺎل ﭘﯿﺶ‪ ،‬ﻗﺒﻞ از آوارﮔﻲ‪ ،‬ﻛﺎﺷﺘﻢ‪.‬‬

‫اﻛﻨﻮن درﺧﺖ ھﻠﻮ ﺗﺎ ﺑﺎم ﻣﯿﺨﺎﻧﮫ رﺳﺘﮫ اﺳﺖ‪،‬‬

‫‪are‬‬

‫در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﮫ ﻣﻦ در ﺳﻔﺮھﺎﯾﻲ ﺑﻲﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻋﻤﺮ ﮔﺬاﺷﺘﮫام‪.‬‬

‫ﭘﯿﻨﮓﯾﺎﻧﮓ‪ ،‬دﺧﺘﺮ زﯾﺒﺎﯾﻢ! ﺗﻮ را ﻣﻲﺑﯿﻨﻢ‬

‫‪set‬‬

‫ﻛﮫ ﻛﻨﺎر درﺧﺖ ھﻠﻮ اﯾﺴﺘﺎدهاي و ﺷﺎﺧﺔ ﭘﺮﮔﻠﻲ ﻣﻲﭼﯿﻨﻲ‪.‬‬

‫ﮔﻠﮭﺎ را ﻣﻲﭼﯿﻨﻲ‪ ،‬وﻟﻲ ﻣﻦ آﻧﺠﺎ ﻧﯿﺴﺘﻢ‪-‬‬

‫اﺷﻚ ﺗﻮ ﻣﺎﻧﻨﺪ رود روان ﻣﻲﺷﻮد!‬

‫‪an‬‬

‫ﭘﺴﺮ ﻛﻮﭼﻜﻢ‪ ،‬ﭘﻮﭼﯿﻦ! ﻗﺎﻣﺖ ﺗﻮ ﺑﮫ ﺷﺎﻧﺔ ﺧﻮاھﺮت رﺳﯿﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺎ ﺧﻮاھﺮت ﺑﮫ زﯾﺮ درﺧﺖ ھﻠﻮ ﻣﻲآﯾﻲ‪،‬‬

‫‪pym‬‬

‫اﻣﺎ ﻛﯿﺴﺖ ﻛﮫ دﺳﺖ ﻧﻮازش ﺑﺮ دوش ﺗﻮ ﻛﺸﺪ؟‬

 ‫‪m‬‬
‫ﭼﻮن از اﯾﻨﮭﺎ ﯾﺎد ﻣﻲﻛﻨﻢ‪ ،‬از ﺧﺮد ﺑﯿﮕﺎﻧﮫ ﻣﻲﺷﻮم‪،‬‬

‫و ھﺮ روز درد ﺗﯿﺰي ﻗﻠﺒﻢ را ﺳﻮراخ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫اﯾﻨﻚ ﻗﻤﺎش اﺑﺮﯾﺸﻤﯿﻦ ﺑﺮﻣﻲﮔﯿﺮم ﺗﺎ اﯾﻦ ﻧﺎﻣﮫ را ﺑﻨﻮﯾﺴﻢ‪،‬‬

‫و ﺑﺎ ﻣﮭﺮم‪ ،‬از راھﻲ دراز‪ ،‬آﻧﺴﻮي رود‪ ،‬ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ ﺑﻔﺮﺳﺘﻢ‪.‬‬

‫ﻟﻲﭘﻮ ﺑﺎزﭘﺴﯿﻦ ﺳﺎﻟﮭﺎي ﻋﻤﺮ را ﺑﮫ ﺗﻠﺨﻲ ﮔﺬراﻧﯿﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ھﺮﮔﺰ ﺑﮫ ﻛﺴﺐ ﻣﺎل ﺗﻦ درﻧﺪاده ﺑﻮد‪ ،‬و در آن‬

‫‪oo‬‬
‫ﺑﺤﺒﻮﺣﺔ آﺷﻮب و ﺟﻨﮓ و اﻧﻘﻼب ﻧﯿﺰ ﺳﻠﻄﺎﻧﻲ ﻧﺒﻮد ﻛﮫ او را از ﮔﺮﺳﻨﮕﻲ ﺣﻔﻆ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم‪ ،‬ﻟﻲﻟﯿﻨﮓ‪،‬‬
‫اﻣﯿﺮ ﯾﻮﻧﮓ‪ ،‬او را ﺑﮫ ﻣﺠﻠﺲ ﺧﻮد ﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺷﺎدي ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ و ﻧﺰد او ﺷﺘﺎﻓﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﭼﻮن ﻟﻲﻟﯿﻨﮓ ﺑﺮ ﺿﺪ‬
‫ﺟﺎﻧﺸﯿﻦ ﻓﻐﻔﻮر ﻣﯿﻨﮓھﻮاﻧﮓ ﺷﻮرﯾﺪ و ﻣﻨﻜﻮب ﺷﺪ‪ ،‬ﻟﻲﭘﻮ را ھﻢ ﺑﺎ‬

‫‪yah‬‬
‫ﺳﺮداران‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﺎم ﻛﻮﺋﻮ ﺗﺴﻲاي‪ ،‬ﻛﮫ ﺷﻮرش آن ﻟﻮﺷﺎن را ﻓﺮوﻧﺸﺎﻧﯿﺪه ﺑﻮد‪ ،‬وﺳﺎﻃﺖ ﻛﺮد و ﺣﺎﺿﺮ ﺷﺪ ﻛﮫ‬
‫درﺟﮫ و ﻋﻨﻮان او را ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ و ﺟﺎن ﻟﻲﭘﻮ را ﺑﺒﺨﺸﺎﯾﻨﺪ‪ .‬در ﻧﺘﯿﺠﮫ‪ ،‬ﺣﻜﻮﻣﺖ از ﻗﺘﻞ ﻟﻲﭘﻮ ﭼﺸﻢ ﭘﻮﺷﯿﺪ و‬
‫ﺑﮫ ﺗﺒﻌﯿﺪ او اﻛﺘﻔﺎ ورزﯾﺪ‪ .‬ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﮫ ﺑﺰودي ﻓﺮﻣﺎن ﻋﻔﻮ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺻﺎدر ﺷﺪ‪ ،‬و ﻟﻲﭘﻮ ﺑﺎ ﮔﺎﻣﮭﺎي ﻧﺎﺗﻮان و‬
‫ﻟﺮزان ﺑﮫ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺧﻮد ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪ .‬ﺳﮫ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ‪ ،‬در ﺑﺴﺘﺮ ﺑﯿﻤﺎري اﻓﺘﺎد و درﮔﺬﺷﺖ‪ .‬اﻣﺎ راوﯾﺎن‪ ،‬ﻛﮫ‬
‫ﭼﻨﯿﻦ ﻣﺮگ ﺳﺎدهاي را ﺑﺮاي ﭼﻨﺎن روح ﺑﺰرﮔﻲ ﺷﺎﯾﺴﺘﮫ ﻧﻤﻲداﻧﺴﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬رواﯾﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﮫ ﺷﺒﻲ‪ ،‬در‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ﺷﻮق و ﺟﺬﺑﮫ‪ ،‬ﺑﺮاي ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻣﺎه در آب‪ ،‬ﺧﻮد را ﺑﮫ رودي اﻓﻜﻨﺪ و ﻏﺮق ﺷﺪ!‬
‫@‪h‬‬
‫ﺳﻲﺟﻠﺪ ﺷﻌﺮ ﻟﻄﯿﻒ و رﻗﺖآﻣﯿﺰ از او ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ و او را ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﺷﺎﻋﺮ ﭼﯿﻦ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﯾﻚ ﻧﻘﺎد‬
‫ﭼﯿﻨﻲ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪» :‬وي ﺗﺎرك رﻓﯿﻊﺗﺎي اﺳﺖ و از ھﺰار ﺗﻞ و ﻛﻮه ﺑﺎﻻﺗﺮ رﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻮرﺷﯿﺪي اﺳﺖ ﻛﮫ‬
‫ھﺰار ھﺰار ﺳﺘﺎرة آﺳﻤﺎﻧﻲ در ﺑﺮاﺑﺮ آن درﺧﺸﺶ ﺗﺎﺑﻨﺎك ﺧﻮد را از ﻛﻒ ﻣﻲدھﻨﺪ‪ «.‬ﻣﯿﻨﮓ ھﻮاﻧﮓ و ﺑﺎﻧﻮ‬
‫ﯾﺎﻧﮓ ﻣﺮدﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﻧﻐﻤﺔ ﻟﻲﭘﻮ ھﻨﻮز ﺟﺎن دارد‪:‬‬
‫‪are‬‬

‫ﻛﺸﺘﻲ ﻣﻦ از ﭼﻮﺑﮭﺎي ﮔﺮاﻧﺒﮭﺎﺳﺖ‪ ،‬و ﺳﻜﺎﻧﻲ دارد از ﻣﺎدهاي ﻛﻤﯿﺎب‪.‬‬

‫ﺧﻨﯿﺎﮔﺮان‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﻲﻟﺒﻜﮭﺎﯾﻲ از ﺧﯿﺰران و ﻃﻼ‪ ،‬در دو ﺳﺮ آن ﻣﻲﻧﺸﯿﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﭼﮫ ﺧﻮش اﺳﺖ ﻛﻮزهاي ﺷﺮاب ﺑﮫ دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻦ‪،‬‬

‫‪set‬‬

‫دﺧﺘﺮان ﻧﻐﻤﮫﺳﺮا در ﻛﻨﺎر داﺷﺘﻦ‪،‬‬

‫و ﺷﺎدﻣﺎن ﺑﺎ اﻣﻮاج ﺑﺪﯾﻨﺴﻮي وآﻧﺴﻮي رﻓﺘﻦ!‬

‫ﺷﺎدﻣﺎﻧﺘﺮم از آن ﭘﺮي ﻛﮫ در ھﻮا‬

‫‪an‬‬

‫ﺑﺮ درﻧﺎي زردﻓﺎم ﺧﻮد ﺳﻮار ﺑﻮد؛‬

‫و آزادم ھﻤﭽﻮن آدم درﯾﺎﯾﻲ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﯿﮭﺪف‪ ،‬ﻣﺮﻏﺎن را دﻧﺒﺎل ﻣﻲﻛﺮد‪.‬‬

‫‪pym‬‬

‫اﻛﻨﻮن‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﯿﺮوي ﺧﺎﻣﺔ اﻟﮭﺎمﯾﺎﻓﺘﺔ ﺧﻮد‪» ،‬ﭘﻨﺞﻛﻮه« را در ھﻢ ﻣﻲﺷﻜﻨﻢ‪.‬‬

 ‫‪m‬‬
‫ﺷﻌﺮ ﻣﻦ زاده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻲﺧﻨﺪم‪ ،‬و ﺷﺎدﯾﻢ ﮔﺴﺘﺮدهﺗﺮ از درﯾﺎﺳﺖ‪.‬‬

‫اي ﺷﻌﺮ ﺑﯿﻤﺮگ! ﺗﺮاﻧﮫھﺎي ﭼﻮﭘﯿﻨﮓ ھﻤﭽﻮن ﻣﮭﺮ و ﻣﺎه ﭘﺮﺷﻜﻮه اﺳﺖ‪،‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﺣﺎل آﻧﻜﮫ ﻛﺎﺧﮭﺎ و ﺑﺮﺟﮭﺎي ﺷﺎھﺎن ﭼﻮ از ﺗﭙﮫھﺎ زدوده ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ -V‬ﭘﺎرهاي از وﯾﮋﮔﯿﮭﺎي ﺷﻌﺮ ﭼﯿﻨﻲ‬

‫‪oo‬‬
‫ﻧﻈﻢ آزاد‪ -‬ﺗﺼﻮﯾﺮﺳﺎزي در ﺷﻌﺮ‪ -‬ھﺮ ﺷﻌﺮي ﺗﺼﻮﯾﺮ اﺳﺖ و ھﺮ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺷﻌﺮ‪ -‬رﻗﺖ‪ -‬ﻛﻤﺎل ﺻﻮري‬

‫ﺷﻌﺮ ﭼﯿﻨﻲ را ﺗﻨﮭﺎ از روي آﺛﺎر ﻟﻲﭘﻮ ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺷﻨﺎﺧﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺧﺖ ﯾﺎ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﮭﺘﺮ ﺑﮕﻮﯾﯿﻢ‪ ،‬ﺑﺮاي‬
‫اﺣﺴﺎس ﺷﻌﺮ ﭼﯿﻨﻲ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻲﺷﺘﺎب ﺑﮫ ﺷﺎﻋﺮان ﺑﺴﯿﺎر رو ﻛﻨﯿﻢ و ﺑﺎ ﺷﯿﻮهھﺎي ﻣﺨﺼﻮص آﻧﺎن آﺷﻨﺎ ﺷﻮﯾﻢ‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﺴﻠﻤًﺎ ﭘﺎرهاي از ﻛﯿﻔﯿﺎت ﻇﺮﯾﻒ ﺷﻌﺮ‬

‫ﻣﯿﺎن ﻣﻲرود‪ :‬ﻣﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺣﺮوف ﺧﻮﺷﻨﻤﺎي ﭼﯿﻨﻲ را‪ ،‬ﻛﮫ از ﺑﺎﻻ ﺑﮫ ﭘﺎﯾﯿﻦ و از راﺳﺖ ﺑﮫ ﭼﭗ ﻛﺸﯿﺪه‬
‫ﺷﺪهاﻧﺪ و‪ ،‬در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل ﻛﮫ ھﺮ ﻛﺪام ھﺠﺎﯾﻲ واﺣﺪﻧﺪ‪ ،‬اﻧﺪﯾﺸﮫاي ﭘﯿﭽﯿﺪه را ﺑﯿﺎن ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺒﯿﻨﯿﻢ؛ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﯿﻢ‬
‫وزﻧﮭﺎ و ﻗﺎﻓﯿﮫھﺎﯾﻲ را ﻛﮫ ﺑﺪﻗﺖ از ﮔﺬﺷﺘﮫھﺎ ﺑﮫ ﺷﻌﺮ ﭼﯿﻨﻲ رﺳﯿﺪهاﻧﺪ‪ ،‬درﯾﺎﺑﯿﻢ؛ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﯿﻢ اﻟﺤﺎن زﯾﺮ و ﺑﻢ‬
‫را‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ ﺷﻌﺮ ﭼﯿﻨﻲ آھﻨﮓ و ﺿﺮب ﻣﻲدھﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺸﻨﻮﯾﻢ‪ .‬ﺑﯿﮕﺎﻧﮫ ﭼﻮن ﺑﮫ ﺧﻮاﻧﺪن ﺗﺮﺟﻤﺔ ﺷﻌﺮ ﭼﯿﻨﻲ‬
‫@‪h‬‬
‫ﻣﻲﭘﺮدازد‪ ،‬دﺳﺖ ﻛﻢ از ﻧﯿﻤﻲ از ﻟﻄﻒ آن ﻣﺤﺮوم ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺷﻌﺮ ﻋﺎﻟﻲ ﭼﯿﻨﻲ در اﺻﻞ ھﻤﭽﻮن ﮔﻠﺪاﻧﻲ‬
‫اﺳﺖ آراﺳﺘﮫ و ﭘﺮﻧﮕﺎر‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﺰد ﻣﺎ ﻧﻈﻤﻲ اﺳﺖ آزاد ﯾﺎ ﺻﻮرﺗﮭﺎﯾﻲ اﺳﺖ ﺳﺎده‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﯿﮕﺎﻧﮫاي ﻧﯿﻢ ﺗﺮﺟﻤﮫاي‬
‫از آن را ﺑﮫ ﻣﺎ رﺳﺎﻧﯿﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫در ﺷﻌﺮ ﭼﯿﻨﻲ آﻧﭽﮫ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﮫ ﭼﺸﻢ ﻣﻲﺧﻮرد‪ ،‬اﯾﺠﺎز اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ اﯾﻦ ﺷﻌﺮھﺎ در ﻧﻈﺮ ﻣﺎ ﻧﺎﭼﯿﺰ و ﺳﺒﻚ‬
‫ﺟﻠﻮه ﻛﻨﺪ و ﺷﻜﻮه و ﭘﯿﭻ و ﺗﺎب اﺷﻌﺎر ﻣﯿﻠﺘﻦ و ھﻮﻣﺮ را ﻧﺪاﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از اﯾﻦ رو‪ ،‬ﻣﺎ از ﺷﻌﺮ ﭼﯿﻨﻲ‬
‫‪are‬‬

‫ﺧﺮﺳﻨﺪ ﻧﻤﻲﺷﻮﯾﻢ‪ .‬وﻟﻲ ﭼﯿﻨﯿﮭﺎ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻛﮫ ﺷﻌﺮ ﺑﺎﯾﺪ ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﻮﺗﺎه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﺷﻌﺮ ﺑﻠﻨﺪ اﻣﺮي اﺳﺖ ﻣﺘﻨﺎﻗﺾ‪.‬‬
‫ﻧﺰد آﻧﺎن‪ ،‬ﺷﻌﺮ ﺧﻠﺴﮫاي آﻧﻲ اﺳﺖ؛ وﻗﺘﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻃﻮﻣﺎري ﺣﻤﺎﺳﻲ درآﯾﺪ‪ ،‬ﻣﻲﻣﯿﺮد‪ .‬رﺳﺎﻟﺖ ﺷﻌﺮ‬
‫اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻲ ﻛﻮﺗﺎه ﺗﺼﻮﯾﺮي ﺑﺴﺎزد و‪ ،‬ﺑﺎ ﭼﻨﺪ ﺑﯿﺖ‪ ،‬ﻓﻠﺴﻔﮫاي را ﺑﯿﺎن ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻛﻤﺎل ﻣﻄﻠﻮب ﺷﻌﺮ‬
‫ﺑﯿﺎن ﻣﻌﺎﻧﻲ ﻧﺎﻣﺤﺪود اﺳﺖ در اﻟﻔﺎظ ﻣﻮزون ﻣﻌﺪود‪ .‬ﺷﻌﺮ ﭼﯿﻨﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻘﺎﺷﻲ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺧﻂ ﭼﯿﻨﻲ ھﻢ اﺳﺎﺳًﺎ‬
‫ﻧﻮﻋﻲ ﻧﻘﺎﺷﻲ اﺳﺖ‪ .‬از اﯾﻦ رو‪ ،‬زﺑﺎن ﻣﻜﺘﻮب ﭼﯿﻨﻲ‪ ،‬ﺑﮫ ﺧﻮدي ﺧﻮد‪ ،‬ﺣﺎﻟﺘﻲ ﺷﺎﻋﺮاﻧﮫ دارد‪ .‬اﻣﺎ در ھﻤﺎن‬
‫ﺣﺎل ﻛﮫ اﺷﯿﺎ و اﻣﻮر واﻗﻌﻲ را در ﻗﺎﻟﺐ ﺗﺼﺎوﯾﺮي روﺷﻦ ﻣﻲرﯾﺰد‪ ،‬ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻣﻮر اﻧﺘﺰاﻋﻲ را ﺑﯿﺎن‬
‫‪set‬‬

‫ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ وﺻﻒ‪ ،‬در ﺟﺮﯾﺎن ﮔﺴﺘﺮش ﺗﻤﺪن‪ ،‬ھﻤﭽﻨﺎﻧﻜﮫ ﻣﻔﺎھﯿﻢ اﻧﺘﺰاﻋﻲ اﻓﺰوﻧﻲ ﮔﺮﻓﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬ﭼﯿﻨﯿﺎن‪،‬‬
‫ﺑﺮاي اﻟﻘﺎي آﻧﮭﺎ‪ ،‬آﯾﺎت ﯾﺎ اﺷﺎرات دﻗﯿﻘﻲ ﺑﮫ ﻛﺎر ﺑﺴﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ‪ ،‬ﺷﻌﺮ ﭼﯿﻨﻲ ھﻢ ﺗﻮﺟﮫ ﺷﻌﺮﺷﻨﺎس‬
‫را روي ﻋﺒﺎراﺗﻲ ﻛﻮﺗﺎه ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﻣﻲﮔﺮداﻧﺪ و ھﻢ او را ﺑﺮاي درﯾﺎﻓﺖ اﻟﻘﺎﺋﺎت ﻣﺘﺸﺘﺖ آﻣﺎده ﻣﻲﺳﺎزد و‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺳﺎدهاي ﻛﮫ ﻋﺮﺿﮫ ﻣﻲدارد‪ ،‬ﻣﻌﻨﻲ ژرﻓﻲ را ﺑﮫ ذھﻦ ﺗﺤﻤﯿﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺷﻌﺮ ﭼﯿﻨﻲ ﺑﺮﻛﻨﺎر از‬
‫‪an‬‬

‫ﺗﻔﺼﯿﻞ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﯿﺰي ﺟﺰ اﺷﺎرهاي ﻣﻮﺟﺰ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬و ﺑﯿﺶ از آﻧﭽﮫ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪ ،‬ﻧﺎﮔﻔﺘﮫ ﻣﻲﮔﺬارد‪ -‬ﻧﺎﮔﻔﺘﮫھﺎﯾﻲ‬
‫ﻛﮫ ﺗﻨﮭﺎ ﯾﻚ ﺗﻦ ﺷﺮﻗﻲ ﺗﻮان درك آﻧﮭﺎ را دارد‪ .‬ﭼﯿﻨﯿﺎن ﻣﻲﮔﻮﯾﻨﺪ‪» :‬ﭘﯿﺸﯿﻨﯿﺎن ﺑﺮﺗﺮﯾﻦ ﺣﺴﻦ ﺷﻌﺮ را در اﯾﻦ‬
‫داﻧﺴﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﻣﻌﺎﻧﻲ اﻟﻔﺎظ در وراي آﻧﮭﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﺧﻮاﻧﻨﺪه ﻣﺠﺒﻮر ﺑﮫ ﺗﺄﻣﻞ و اﺳﺘﺨﺮاج آﻧﮭﺎ ﮔﺮدد‪ «.‬ﺷﻌﺮ‬
‫ﭼﯿﻨﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎﯾﺮ ھﻨﺮھﺎ و ﻧﯿﺰ آداب ﭼﯿﻨﻲ‪ ،‬داراي ﻟﻄﻔﻲ اﺳﺖ ﺑﯿﻜﺮان‪ ،‬ﻧﮭﻔﺘﮫ در ﺻﻮرﺗﻲ ﺳﺎده و‬
‫ﻟﻄﯿﻒ‪ .‬از ﻣﺠﺎز و ﺗﺸﺒﯿﮫ و ﻛﻨﺎﯾﮫ ﭼﺸﻢ ﻣﻲﭘﻮﺷﺪ و ﻓﻘﻂ ﺑﮫ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﯾﻚ ﭼﯿﺰ و اﺷﺎرهاي ﺑﮫ ﻣﻔﺎھﯿﻢ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ‬
‫‪pym‬‬

‫آن ﺑﺴﻨﺪه ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬از ﻣﺒﺎﻟﻐﮫ و ھﯿﺠﺎن دوري ﻣﻲﮔﯿﺮد و ﺑﺎ روﺷﻨﻲ و اﻋﺘﺪال‪ ،‬ﺑﮫ ذھﻦ ﭘﺨﺘﮫ و ﺑﺎﻟﻎ راه‬
‫ﻣﻲﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﻋﻮاﻃﻒ ﺷﺪﯾﺪ را ﻣﻼﯾﻤﺖ ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ و ﺑﻨﺪرت ﺻﻮرﺗﻲ ﺷﻮراﻧﮕﯿﺰ ﺑﮫ ﺧﻮد ﻣﻲﮔﯿﺮد‪.‬‬
 ‫‪m‬‬
‫اﻧﺴﺎﻧﮭﺎ ﺟﺪا از ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ زﯾﺴﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ -‬ھﻤﭽﻮن ﺳﺘﺎرﮔﺎن ﻛﮫ ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ھﺮﮔﺰ ﺑﮫ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﻧﻤﻲرﺳﻨﺪ‪.‬‬

‫اﯾﻦ ﭼﺸﻢ‪ -‬ﭼﮫ ﺧﻮش اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺎ ھﺮ دو از ﯾﻚ ﭼﺮاغ ﻧﻮر ﻣﻲﮔﯿﺮﯾﻢ!‬

‫‪.co‬‬
‫دور ﺟﻮاﻧﻲ ﻛﻮﺗﺎه اﺳﺖ‪.‬‬

‫از ﻣﻌﺎﺑﺪ ﻣﺎ ﺑﻮي ﻣﺮگ ﻣﻲآﯾﺪ‪.‬‬

‫ھﻢ اﻛﻨﻮن ﻧﯿﻤﻲ از آﻧﺎن ﻛﮫ ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﻢ‪ ،‬روح ﮔﺸﺘﮫاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫اﻋﻤﺎق روح ﻣﻦ ﺑﮫ ﺟﻨﺒﺶ آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﮔﺎھﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ از رﻗﺖ اﯾﻦ اﺷﻌﺎر ﺑﮫ ﻣﻼل اﻓﺘﯿﻢ‪ ،‬و ﻧﯿﺰ از اﯾﻦ ﺣﺴﺮت ﺑﯿﺤﺎﺻﻞ ﻣﺤﺰون ﺷﻮﯾﻢ ﻛﮫ‬

‫‪yah‬‬
‫ﭼﺮا زﻣﺎن از ﮔﺬﺷﺖ ﺑﺎز ﻧﻤﻲاﯾﺴﺘﺪ و ﺑﮫ اﻧﺴﺎﻧﮭﺎ و دوﻟﺘﮭﺎ ﻣﺠﺎل آن ﻧﻤﻲدھﺪ ﻛﮫ ﺗﺎ اﺑﺪ ﺟﻮان ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ در‬
‫ﻧﻈﺮ آورﯾﻢ ﻛﮫ در روزﮔﺎر ﻣﯿﻨﮓھﻮاﻧﮓ ﺗﻤﺪن ﭼﯿﻨﻲ ﺳﺎﻟﺪار و ﺧﺴﺘﮫ ﺑﻮد و ﺷﺎﻋﺮان آن‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ھﻨﺮﻣﻨﺪان‬
‫ﺳﺮاﺳﺮ ﻣﺸﺮقزﻣﯿﻦ‪ ،‬ﺑﮫ ﺗﻜﺮار ﻣﻮﺿﻮﻋﮭﺎي ﻛﮭﻨﮫ و رﻋﺎﯾﺖ زﯾﺒﺎﯾﻲ ﺻﻮري اﺷﺘﯿﺎق واﻓﺮ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ‬
‫وﺻﻒ‪ ،‬ﺷﻌﺮ ﭼﯿﻨﻲ در ھﯿﭻ ﺟﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﺪارد‪ :‬اﯾﻨﮭﻤﮫ دﻗﺖ ﺑﯿﺎن‪ ،‬اﯾﻨﮭﻤﮫ ﻋﻮاﻃﻒ ﻟﻄﯿﻒ و در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل‬
‫اﻋﺘﺪالآﻣﯿﺰ‪ ،‬و اﯾﻨﮭﻤﮫ ﺳﺎدﮔﻲ و ﻛﻮﺗﺎھﻲ و رﺳﺎﯾﻲ در ﺷﻌﺮ اﻗﻮام دﯾﮕﺮ دﯾﺪه ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﻲﮔﻮﯾﻨﺪ ﻛﮫ اﺷﻌﺎر‬
‫دورة ﺗﺎﻧﮓ ﻧﻘﺶ ﺑﺰرﮔﻲ در ﺗﺮﺑﯿﺖ ﺟﻮاﻧﺎن ﭼﯿﻦ اﯾﻔﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و ھﺮ ﭼﯿﻨﻲ ھﻮﺷﻤﻨﺪ ﻛﺜﯿﺮي از اﺷﻌﺎر اﯾﻦ‬
‫@‪h‬‬
‫دوره را از ﺑﺮدارد‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﺑﺎﯾﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﺒﯿﯿﻦ اﯾﻦ ﻧﻜﺘﮫ ﻛﮫ ﭼﺮا ھﺮ ﭼﯿﻨﻲ ﺑﺎﻓﺮھﻨﮓ ھﻢ‬
‫ھﻨﺮﻣﻨﺪ اﺳﺖ و ھﻢ ﻓﯿﻠﺴﻮف‪ ،‬در اﺣﻮال ﻟﻲﭘﻮ و ﺗﻮﻓﻮ ﺗﺄﻣﻞ ﻛﻨﯿﻢ‪.‬‬

‫‪ -VI‬ﺗﻮﻓﻮ‬
‫‪are‬‬

‫ﺗﺎﺋﻮ ﭼﻲﯾﻦ‪ -‬ﭘﻮﭼﻮﯾﻲ‪ -‬اﺷﻌﺎر درﻣﺎﻧﺒﺨﺶ ﻣﺎﻻرﯾﺎ‪ -‬ﺗﻮﻓﻮ و ﻟﻲﭘﻮ‪ -‬ﺗﺼﻮﯾﺮي از ﺟﻨﮓ‪ -‬اﯾﺎم آﺳﺎﯾﺶ‪-‬‬
‫ﺑﯿﻨﻮاﯾﻲ‪ -‬ﻣﺮگ‬

‫ﻟﻲﭘﻮ در ﭼﯿﻦ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻛﯿﺘﺲ در اﻧﮕﻠﯿﺲ‪ .‬اﻣﺎ ﺳﺮاﯾﻨﺪﮔﺎن دﯾﮕﺮي ھﻢ ھﺴﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﻣﺎﻧﻨﺪ او ﻧﺰد ﭼﯿﻨﯿﺎن‬
‫ﮔﺮاﻣﯿﻨﺪ‪ .‬ﯾﻜﻲ از اﯾﻨﺎن ﺗﺎﺋﻮ ﭼﻲ ﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ اھﻞ زھﺪ ﺑﻮد و دﺳﺖ از ﻛﺎر ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ ﺧﻮد ﺑﺮداﺷﺖ و ﮔﻔﺖ‬
‫ﻛﮫ دﯾﮕﺮ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ‪ ،‬در ازاي ﻛﺎرﻣﺰدي ﻛﮫ ﺑﮫ او ﻣﻲدھﻨﺪ‪ ،‬در ازاي ﭘﻨﺞ ﭘﯿﻤﺎﻧﮫ ﺑﺮﻧﺞ در روز‪ ،‬ﺗﻦ ﺑﮫ‬
‫‪set‬‬

‫ﻛﻮﺗﻮ دھﺪ و »ﻣﻔﺎﺻﻞ ﭘﺸﺖ ﺧﻮد را ﺧﻢ ﻛﻨﺪ«‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺴﯿﺎري از ﻛﺎرﮔﺰاران ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ‪ ،‬ﻛﮫ از‬
‫ﻛﻮﺗﮫﻧﻈﺮﯾﮭﺎي اداري ﺧﺴﺘﮫ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﺟﻨﮕﻠﮭﺎ ﭘﻨﺎه ﺑﺮد ﺗﺎ در آﻧﺠﺎ »ﻃﻮل ﺳﺎﻟﮭﺎ و ﻋﻤﻖ ﺷﺮاب« را‬
‫درﯾﺎﺑﺪ و در ﻛﻨﺎر رودھﺎ و ﻛﻮھﮭﺎي ﭼﯿﻦ‪ ،‬ﻛﮫ ﻧﻘﺎﺷﺎن ﭼﯿﻨﻲ ﺑﮫ دﻓﻌﺎت روي ﭘﺎرﭼﮫھﺎي اﺑﺮﯾﺸﻤﯿﻦ ﺗﺼﻮﯾﺮ‬
‫ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬آراﻣﺶ ﭘﺬﯾﺮد‪:‬‬
‫‪an‬‬

‫زﯾﺮ ﺧﺎرﺑﺴﺖ ﺧﺎوري‪ ،‬ﮔﻠﮭﺎي داوودي را ﻣﻲﭼﯿﻨﻢ‪،‬‬

‫ﺳﭙﺲ زﻣﺎﻧﻲ ﺑﮫ ﺗﭙﮫھﺎي دور دﺳﺖ ﺗﺎﺑﺴﺘﺎﻧﻲ ﺧﯿﺮه ﻣﻲﺷﻮم‪.‬‬

‫‪pym‬‬

‫ھﻮاي ﻛﻮھﺴﺘﺎن در ﺑﺎﻣﺪادان ﭘﺮﻃﺮاوت اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن‪ ،‬دو ﺑﮫ دو‪ ،‬ﺑﺎز ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬

 ‫‪m‬‬
‫اﯾﻨﮭﺎ ﻣﻌﻨﯿﮭﺎﯾﻲ ژرف دارﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎ اﯾﻨﮭﻤﮫ‪ ،‬ﭼﻮن ﺑﮫ ﺑﯿﺎن آﻧﮭﺎ ﻣﻲﭘﺮدازﯾﻢ‪ ،‬اﻟﻔﺎظ ﻗﺎﺻﺮ ﻣﻲآﯾﻨﺪ‪… .‬‬

‫‪.co‬‬
‫ﺣﻤﺎﻗﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺮﮔﻲ ﻓﺮواﻓﺘﺎده در ﺧﺎك ﺧﯿﺎﺑﺎﻧﮭﺎ ﻋﻤﺮ ﮔﺬارﯾﻢ!‬

‫اﻣﺎ ﻣﻦ ﺳﯿﺰده ﺳﺎل ﭼﻨﯿﻦ زﯾﺴﺘﻢ‪… .‬‬

‫دﯾﺮﮔﺎھﻲ در ﻗﻔﺲ ﺑﮫ ﺳﺮ ﺑﺮدم‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫اﯾﻨﻚ ﺑﺎزﮔﺸﺘﮫام‪.‬‬

‫اﻧﺴﺎن ﺑﺎﯾﺪ رﺟﻌﺖ ﻛﻨﺪ‬

‫‪yah‬‬
‫ﺗﺎ ذات ﺧﻮد را ﺗﺤﻘﻖ ﺑﺨﺸﺪ‪.‬‬

‫ﺷﺎﻋﺮ دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﭘﻮﭼﻮﯾﻲ‪ ،‬راه ﻣﺨﺎﻟﻒ را ﺑﺮﮔﺰﯾﺪ و ﺑﮫ ﻣﺸﺎﻏﻞ دﯾﻮاﻧﻲ و ﺣﯿﺎت ﺷﮭﺮي روي ﻧﻤﻮد‪ .‬از‬
‫ﻣﻨﺼﺒﻲ ﺑﮫ ﻣﻨﺼﺒﻲ ارﺗﻘﺎ ﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬ﺗﺎ آﻧﻜﮫ ﺣﺎﻛﻢ ﺷﮭﺮ ﺑﺰرگ ھﺎﻧﮓ ﭼﻮ و رﺋﯿﺲ »ﺷﻮراي ﺟﻨﮓ« ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ‬
‫اﯾﻦ وﺻﻒ‪ ،‬ھﻔﺘﺎد ﺳﺎل ﻋﻤﺮ ﻛﺮد و ﭼﮭﺎر ھﺰار ﻗﻄﻌﮫ ﺷﻌﺮ ﺳﺮود و‪ ،‬در ﻣﻮاردي ﻛﮫ در ﺗﺒﻌﯿﺪ ﺑﻮد‪ ،‬از‬
‫@‪h‬‬
‫ﻃﺒﯿﻌﺖ ﻛﺎم دل ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬وي ﺑﮫ راز آﻣﯿﺨﺘﻦ ﺗﻨﮭﺎﯾﻲ ﺑﺎ ﺣﯿﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﭘﯿﻮﻧﺪ آراﻣﺶ و ﺗﻜﺎﭘﻮ ﭘﻲﺑﺮد‪ .‬ﭘﺮ‬
‫دوﺳﺖ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺑﮫ ﻗﻮل ﺧﻮد‪ ،‬در »ﺧﻮشﻧﻮﯾﺴﻲ و ﻧﻘﺎﺷﻲ و ﺷﻄﺮﻧﺞ و ﻗﻤﺎرﺑﺎزي‪ ،‬ﻛﮫ ﻣﺮدم را ﮔﺮد‬
‫ﻣﻲآورﻧﺪ«‪ ،‬دﺳﺘﻲ ﻣﺘﻮﺳﻂ داﺷﺖ‪ .‬از ﺻﺤﺒﺖ ﻣﺮدم ﺳﺎده ﻟﺬت ﻣﻲﺑﺮد‪ ،‬و آوردهاﻧﺪ ﻛﮫ اﺷﻌﺎر ﺧﻮد را اول‬
‫ﺑﺎر ﺑﺮاي ﭘﯿﺮزﻧﻲ روﺳﺘﺎﯾﻲ ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ و ھﺮ ﭼﮫ را ﺑﺮاي او ﻧﺎﻣﻔﮭﻮم ﺑﻮد‪ ،‬ﺳﺎده ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬از اﯾﻦ رو‪،‬‬
‫ﻣﺤﺒﻮﺑﺘﺮﯾﻦ ﺷﺎﻋﺮ ﺗﻮدة ﻣﺮدم ﺷﺪ‪ .‬اﺷﻌﺎرش را ﺑﺮ ھﻤﮫ ﺟﺎ ﻧﻮﺷﺘﻨﺪ – روي دﯾﻮارھﺎي ﻣﺪارس و ﻣﻌﺎﺑﺪ و‬
‫اﻃﺎﻗﻜﮭﺎي ﻛﺸﺘﯿﮭﺎ‪ .‬ﮔﻮﯾﻨﺪ دﺧﺘﺮﻛﻲ ﻧﻐﻤﮫﭘﺮداز ﺑﮫ ﻣﺮدي ﻛﮫ ﺑﺮاي ﻋﺸﺮت ﻧﺰد او رﻓﺘﮫ ﺑﻮد‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻧﺒﺎﯾﺪ‬
‫‪are‬‬

‫ﻣﺮا رﻗﺎص ﺳﺎدهاي ﺑﺪاﻧﻲ‪ .‬ﻣﻦ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ »ﺧﻄﺎي اﺑﺪي« اﺳﺘﺎد ﭘﻮ را ﺑﺨﻮاﻧﻢ!«‬

‫آﺧﺮﯾﻦ ﺷﺎﻋﺮي ﻛﮫ ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻣﺎ ﻗﺮارﻣﻲﮔﯿﺮد‪ ،‬ﺗﻮ ﻓﻮ‪ ،‬ﺳﺮاﯾﻨﺪة ﻋﻤﯿﻖ و دوﺳﺖداﺷﺘﻨﻲ اﺳﺖ‪ .‬آرﺛﺮ وﯾﻠﻲ‬
‫ﻣﻲﻧﻮﯾﺴﺪ‪» :‬ﻣﺆﻟﻔﺎن اﻧﮕﻠﯿﺴﯿﻲ ﻛﮫ ادب ﭼﯿﻦ را ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﮫ ﻗﺮار دادهاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎﯾﻠﻨﺪ ﻟﻲ ﭘﻮ را ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ‬
‫ﺷﺎﻋﺮ ﭼﯿﻨﻲ ﺑﺸﻤﺎرﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﭼﯿﻨﯿﺎن‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬اﯾﻦ ﻣﻘﺎم را از آن ﺗﻮ ﻓﻮ ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪ «.‬ﻧﻮﺷﺘﮫاﻧﺪ ﻛﮫ ﺗﻮ ﻓﻮ ﺑﮫ‬
‫ﭼﺎﻧﮕﺎن آﻣﺪ ﺗﺎ ﺑﺮاي ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺷﻐﻠﻲ دﯾﻮاﻧﻲ اﻣﺘﺤﺎن دھﺪ‪ .‬اﻣﺘﺤﺎن داد و ﻣﺮدود ﺷﺪ و‪ ،‬ﺑﺎ آﻧﻜﮫ ﻣﺨﺼﻮﺻًﺎ در‬
‫‪set‬‬

‫ﻣﻮﺿﻮع ﺷﻌﺮ رد ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎز ﯾﺄس ﺑﮫ ﺧﻮد راه ﻧﺪاد و اﻋﻼم داﺷﺖ ﻛﮫ اﺷﻌﺎر او ﺗﺐ ﻣﺎﻻرﯾﺎ را درﻣﺎن‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و اﯾﻦ درﻣﺎن را ﺧﻮد ﺑﮫ ﻛﺎر ﺑﺴﺘﮫ اﺳﺖ! ﺑﺮﺧﻲ از اﺷﻌﺎر او ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﯿﻨﮓ ھﻮاﻧﮓ رﺳﯿﺪ‪ .‬ﭘﺲ‪،‬‬
‫ﺷﺨﺼًﺎ از او اﻣﺘﺤﺎن ﻛﺮد و‪ ،‬ﭼﻮن ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮﻟﺶ ﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬او را ﺑﮫ ﺳﻤﺖ دﺑﯿﺮي ﺳﺮدار ﺗﺴﻮا ﮔﻤﺎرد‪ .‬ﺗﻮ ﻓﻮ‬
‫دﻟﮕﺮم ﺷﺪ و زن و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ را‪ ،‬ﻛﮫ در دھﻜﺪهاي دور‬
‫‪an‬‬

‫ﻣﻲﻛﺮد و در ﻣﯿﺨﺎﻧﮫھﺎ ﺗﺮدد داﺷﺖ و ﺑﮭﺎي ﺷﺮاب را ﺑﺎ ﺷﻌﺮ ﻣﻲﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬درﺑﺎرة ﻟﻲ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬

‫ﺳﺮورم را دوﺳﺖ دارم‪ ،‬ﭼﻮن ﺑﺮادري ﻛﻮﭼﻚ ﺑﺮادر ﺑﺰرگ را‪.‬‬

‫‪pym‬‬

‫در ﺧﺰان‪ ،‬ﺳﺮﺧﻮش از ﺷﺮاب‪ ،‬در ﺑﺴﺘﺮ ﯾﮕﺎﻧﮫاي ﻣﻲﺧﻮاﺑﯿﻢ‪.‬‬

‫ھﺮ روز دﺳﺖ ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﻲﺧﺮاﻣﯿﻢ‪.‬‬

 ‫‪m‬‬
‫در آن اﯾﺎم‪ ،‬ﻣﯿﻨﮓ ﺑﮫ ﯾﺎﻧﮓ ﻛﻮي ﻓﻲ ﻋﺸﻖ ﻣﻲورزﯾﺪ‪ ،‬و ﺗﻮ ﻓﻮ ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﺎﻋﺮان دﯾﮕﺮ‪ ،‬در آن ﺑﺎره‬
‫ﺷﻌﺮ ﻣﻲﺳﺎﺧﺖ‪ .‬وﻟﻲ وﻗﺘﻲ ﻛﮫ اﻧﻘﻼب درﮔﺮﻓﺖ و ﺟﺎه ﺟﻮﯾﺎن ﭼﯿﻦ را ﺑﮫ ﺧﻮن ﺷﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﻮﺿﻮﻋﮭﺎي‬
‫ﻏﻢاﻧﮕﯿﺰ ﭘﺮداﺧﺖ و وﺟﮫ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺟﻨﮓ را ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻛﺮد‪:‬‬

‫‪.co‬‬
‫دﯾﺸﺐ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻓﺮﻣﺎن داد‬

‫ﻛﮫ از ﻣﯿﺎن ﻛﻮدﻛﺎن ھﺠﺪه ﺳﺎﻟﮫ ﺳﺮﺑﺎزﮔﯿﺮي ﺷﻮد‪.‬‬

‫اﯾﻨﺎن ﺑﺎﯾﺪ از ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ دﻓﺎع ﻛﻨﻨﺪ‪… .‬‬

‫‪oo‬‬
‫اي ﻣﺎدر‪ ،‬اي ﻛﻮدﻛﺎن‪ ،‬اﯾﻨﭽﻨﯿﻦ ﻣﮕﺮﯾﯿﺪ!‬

‫اﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ اﺷﻚ رﯾﺨﺘﻦ ﺑﮫ ﺷﻤﺎ آﺳﯿﺐ ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫‪yah‬‬
‫ﭼﻮن اﺷﻚ رﯾﺨﺘﻦ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺷﻮد‪ ،‬اﺟﺴﺎد ﻓﺮا ﻣﻲآﯾﻨﺪ‪،‬‬

‫آﻧﮕﺎه ﻧﮫ آﺳﻤﺎن ﺷﻔﻘﺖ ﻣﻲورزد‪ ،‬ﻧﮫ زﻣﯿﻦ‪… .‬‬

‫ﻣﻲداﻧﯿﺪ ﻛﮫ در ﺷﺎﻧﺘﻮﻧﮓ دوﯾﺴﺖ ﻧﺎﺣﯿﮫ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺑﯿﺎﺑﺎن درآﻣﺪه اﺳﺖ‪،‬‬

‫@‪h‬‬
‫و ھﺰاران ده و ﻣﺰرﻋﮫ ﺳﺮاﺳﺮ ﺧﺎرﭘﻮش ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ؟‬

‫ﻣﺮدان ﭼﻮن ﺳﮕﺎن ﺑﮫ ﻗﺘﻞ رﺳﯿﺪهاﻧﺪ و زﻧﺎن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺎﻛﯿﺎن راﻧﺪه ﺷﺪهاﻧﺪ‪… .‬‬

‫اﮔﺮ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺑﺪ ﭘﺴﺮان را ﻣﻲداﻧﺴﺘﻢ‪،‬‬

‫‪are‬‬

‫آرزو ﻣﻲﻛﺮدم ﻛﮫ ھﻤﺔ ﭘﺴﺮان‪ ،‬دﺧﺘﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪… .‬‬

‫ﭘﺴﺮان ﻓﻘﻂ ﺑﮫ دﻧﯿﺎ ﻣﻲآﯾﻨﺪ ﺗﺎ در زﯾﺮ ﻋﻠﻔﮭﺎي ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺪﻓﻮن ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ھﻨﻮز اﺳﺘﺨﻮاﻧﮭﺎي ﻛﺸﺘﮕﺎن ﺟﻨﮕﮭﺎي ﻛﮭﻦ در ﻛﻨﺎر درﯾﺎي ﻧﯿﻠﮕﻮن ﻗﺮار دارد‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫اﺳﺘﺨﻮاﻧﮭﺎ روي ﺷﻨﮭﺎ ﺑﮫ ﭼﺸﻢ ﻣﻲﺧﻮرد و ﺳﺨﺖ ﺳﭙﯿﺪ ﻓﺎﻣﻨﺪ‪.‬‬

‫ارواح ﺟﻮان و ﭘﯿﺮ در اﯾﻨﺠﺎ ﮔﺮد ﻣﻲآﯾﻨﺪ ﺗﺎ ھﻤﺎھﻨﮓ ﻓﺮﯾﺎد ﻛﺸﻨﺪ‪.‬‬

‫‪an‬‬

‫وﻗﺘﻲ ﻛﮫ ﺑﺎران ﻣﻲﺑﺎرد و ﺧﺰان و ﺑﺎدھﺎي ﺳﺮد ﻓﺮا ﻣﻲرﺳﻨﺪ‪،‬‬

‫ﺑﺎﻧﮓ آﻧﺎن رﺳﺎ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﭼﻨﺎن رﺳﺎ ﻛﮫ در ﻣﻲﯾﺎﺑﻢ ﻏﻢ ﭼﮫ ﻣﮭﻠﻚ اﺳﺖ‪… .‬‬

‫ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻛﮫ ھﻤﺮاه ﻃﻐﯿﺎن آب در ﺣﺮﻛﺘﻨﺪ‪ ،‬در رؤﯾﺎھﺎي ﺧﻮد ﻋﺸﻘﺒﺎزي ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪pym‬‬

‫ﻛﺮﻣﮭﺎي ﺷﺐﺗﺎب ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﻧﻮر ﺧﻮد راه ﺻﺒﺢ را ﺑﮕﺸﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬

 ‫‪m‬‬
‫ﭼﺮا ﺑﺎﯾﺪ اﻧﺴﺎن ﺑﺮاي زﯾﺴﺘﻦ اﻧﺴﺎن را ﺑﻜﺸﺪ؟‬

‫ﺑﯿﮭﻮده در ﺷﺐ ﮔﺬران آه ﻣﻲﻛﺸﻢ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫در ﻃﻲ دو ﺳﺎل اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﺗﻮﻓﻮ ﺑﺎ زن و ﻓﺮزﻧﺪان ﭘﺮﯾﺸﺎن ﺧﻮد ﺳﺮﮔﺮدان ﺷﺪ‪ .‬ﭼﻨﺪان ﺑﯿﻨﻮا ﺑﻮد ﻛﮫ ﻧﺎن‬
‫درﯾﻮزه ﻣﻲﻛﺮد و ﭼﻨﺎن ﻓﺮو اﻓﺘﺎده ﺑﻮد ﻛﮫ زاﻧﻮ ﺑﺮ زﻣﯿﻦ ﻣﻲزد و ﻣﺮدي را ﻛﮫ ﭼﻨﺪ ﮔﺎھﻲ ﺑﮫ ﺧﺎﻧﻮادهاش‬
‫ﻧﺎن و آب ﻣﻲرﺳﺎﻧﯿﺪ‪ ،‬دﻋﺎ ﻣﻲﻛﺮد‪.‬‬

‫دﺑﯿﺮ ﺧﻮد ﮔﺮداﻧﯿﺪ و از ﻣﺬﻟﺖ ﻧﺠﺎت ﺑﺨﺸﯿﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺳﺮدار او را در ﻛﻠﺒﮫاي ﻧﺰدﯾﻚ »رودﮔﻞﺷﻮي« ﻣﺴﻜﻦ‬

‫‪oo‬‬
‫داد و از او ﺧﻮاﺳﺖ ﻛﮫ ﺗﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺷﻌﺮ ﺳﺮاﯾﺪ‪ .‬ﺗﻮﻓﻮ ﺑﺪﯾﻦ ﻃﺮﯾﻖ آراﻣﺶ ﯾﺎﻓﺖ و در ﺑﺎرة ﺑﺎران و ﻛﻮه و‬
‫ﻣﺎه ﺑﮫ ﻧﻐﻤﮫ ﺳﺮاﯾﻲ ﭘﺮداﺧﺖ‪:‬‬

‫ﭼﮫ ﺳﻮد از ﯾﻚ ﻛﻼم ﯾﺎ ﯾﻚ ﺷﻌﺮ ﻧﻐﺰ؟‬

‫‪yah‬‬
‫ﺟﺰ ﻛﻮھﮭﺎ و ﺟﻨﮕﻠﮭﺎي ﻋﻤﯿﻖ ﺗﯿﺮه ﭼﯿﺰي در ﺑﺮاﺑﺮم ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬

‫ﺳﺮآن دارم ﻛﮫ ھﻨﺮ اﻓﺰارھﺎ و ﻛﺘﺎﺑﮭﺎﯾﻢ را ﺑﻔﺮوﺷﻢ‪،‬‬

‫@‪h‬‬ ‫و از ﺳﺮﭼﺸﻤﺔ ﭘﺎك ﻃﺒﯿﻌﺖ ﺑﻨﻮﺷﻢ‪… .‬‬

‫وﻗﺘﻲ ﻛﮫ ﺟﺎي اﯾﻨﭽﻨﯿﻦ دﻻرا ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬

‫آھﺴﺘﮫ ﻣﻲﺧﺮاﻣﻢ‪ .‬ﻣﻲﺧﻮاھﻢ روﺣﻢ را در دﻻراﯾﻲ آن ﻏﺮق ﻛﻨﻢ‪.‬‬

‫دوﺳﺖ دارم ﺑﺮ ﭘﺮھﺎي ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن دﺳﺖ ﻛﺸﻢ‪.‬‬

‫‪are‬‬

‫در آﻧﮭﺎ ﻣﻲدﻣﻢ ﺗﺎ ﭘﺮھﺎي ﻟﻄﯿﻒ زﯾﺮﯾﻦ را ﺑﺒﯿﻨﻢ‪.‬‬

‫دوﺳﺖ دارم ﻛﮫ ﭘﺮﭼﻤﮭﺎي ﮔﻠﮭﺎ را ﺑﺸﻤﺎرم‪،‬‬

‫و ﺣﺘﻲ ﮔﺮدة زرﯾﻦ آﻧﮭﺎ را وزن ﻛﻨﻢ‪.‬‬

‫‪set‬‬

‫ﻟﻄﻒ دارد ﻛﮫ ﺑﺮ ﻋﻠﻒ ﺑﻨﺸﯿﻨﻢ‪.‬‬

‫در اﯾﻨﺠﺎ ﻣﺮا ﺑﮫ ﺷﺮاب ﻧﯿﺎزي ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬زﯾﺮا ﮔﻠﮭﺎ ﻣﺴﺘﻢ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪… .‬‬
‫‪an‬‬

‫ﺗﺎ اﻋﻤﺎق اﺳﺘﺨﻮاﻧﮭﺎﯾﻢ‪ ،‬درﺧﺘﺎن ﻛﮭﻦ و اﻣﻮاج آﺑﻲ درﯾﺎ را ﻋﺎﺷﻘﻢ‪.‬‬

‫ﺳﺮدار ﻧﯿﻜﻮﻛﺎر وي را دوﺳﺖ داﺷﺖ‪ .‬از اﯾﻦ رو آراﻣﺶ او را ﺑﺮ ھﻢ زد و در دﺳﺘﮕﺎه ﺗﻔﺘﯿﺶ ﭼﺎﻧﮕﺎن ﺑﮫ‬
‫وي ﻣﻘﺎﻣﻲ ﺷﺎﻣﺦ داد‪ .‬اﻣﺎ‪ ،‬ﻧﺎﮔﮭﺎن ﺳﺮدار در ﮔﺬﺷﺖ و ﺷﺎﻋﺮ ﺧﻮد را در ﺑﺤﺒﻮﺣﺔ ﺟﻨﮓ ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ﺟﺰ‬
‫‪pym‬‬

‫ﻧﺒﻮﻏﺶ ﭼﯿﺰي ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﻛﻮدﻛﺎﻧﺶ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺎر دﯾﮕﺮ از ﮔﺮﺳﻨﮕﻲ ﺑﮫ ﺻﻮرت وﺣﺸﯿﺎن درآﻣﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮ‬
‫ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ او ﻣﻲﺧﻨﺪﯾﺪﻧﺪ‪ .‬در ﭘﯿﺮي ﺳﺨﺖ ﺗﻨﮭﺎ و ﺗﻠﺨﻜﺎم و »ﭼﯿﺰي زﺷﺖﻧﻤﺎ« ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬ﺑﺎد ﺑﺎم ﻛﻠﺒﮫاش را‬
‫وﯾﺮان ﻛﺮد‪ ،‬و ﻛﻮدﻛﺎن وﻟﮕﺮد ﻛﺎه ﺑﺴﺘﺮش را در ﻣﻘﺎﺑﻞ دﯾﺪﮔﺎﻧﺶ رﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬آن ﻗﺪر ﻧﺎﺗﻮان ﺑﻮد ﻛﮫ ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ‪ .‬از اﯾﻨﮭﺎ ﺑﺪﺗﺮ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﺷﺮاب ﺑﯿﻤﯿﻞ ﺷﺪ‪ ،‬و دﯾﮕﺮ ﻗﺎدر ﻧﺒﻮد ﻛﮫ ﺑﮫ ﺷﯿﻮة ﻟﻲ ﭘﻮ ﻣﺸﻜﻼت‬
‫ﺣﯿﺎت را ﺑﮕﺸﺎﯾﺪ‪ .‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺑﮫ دﯾﻦ ﮔﺮاﯾﯿﺪ و در آﯾﯿﻦ ﺑﻮدا آراﻣﺶ ﺟﺴﺖ‪ .‬در ﺳﻦ ﭘﻨﺠﺎه و ﻧﮫ‪ ،‬ﺑﺎ آﻧﻜﮫ ﻋﻠﯿﻞ‬
‫ﺑﻮد و زﯾﺎده ﭘﯿﺮ ﻣﻲﻧﻤﻮد‪ ،‬ﺑﺮاي زﯾﺎرت‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﻌﺒﺪ ﻛﻮه ﻣﻘﺪس ھﻮﺋﻦ رﻓﺖ‪ .‬در آﻧﺠﺎ ﻛﻼﻧﺘﺮي ﻛﮫ ﺑﺎ اﺷﻌﺎر‬

‫‪.co‬‬
‫او اﻟﻔﺖ داﺷﺖ‪ ،‬وي را ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﺑﮫ ﺧﺎﻧﮫ ﺑﺮد و ﺑﮫ اﺣﺘﺮاﻣﺶ ﺿﯿﺎﻓﺘﻲ ﺑﺮﭘﺎ داﺷﺖ‪ .‬ﺳﺎﻟﮭﺎ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺗﻮﻓﻮ‬
‫ﭼﻨﺎن ﻣﺠﻠﺴﻲ ﻧﺪﯾﺪه ﺑﻮد‪ .‬از ﮔﻮﺷﺖ ﮔﺮم ﺑﺨﺎر ﺑﺮ ﻣﻲﺧﺎﺳﺖ‪ ،‬و ﺷﺮاب ﺷﯿﺮﯾﻦ ﺑﻔﺮاواﻧﻲ ﯾﺎﻓﺖ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ‬
‫وﻟﻊ ﺑﮫ ﺧﻮردن ﭘﺮداﺧﺖ و ﺳﭙﺲ‪ ،‬ﺑﮫ در ﺧﻮاﺳﺖ ﻣﯿﺰﺑﺎن‪ ،‬ﻛﻮﺷﯿﺪ ﻛﮫ ﺷﻌﺮي ﺑﺴﺎزد و ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﯿﺤﺎل‬
‫ﺑﮫ زﻣﯿﻦ اﻓﺘﺎد و روز ﺑﻌﺪ ﺟﺎن داد‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫‪ – VII‬ﻧﺜﺮ‬
‫وﺳﻌﺖ داﻣﻨﺔ ادﺑﯿﺎت ﭼﯿﻦ – داﺳﺘﺎﻧﮭﺎ – ﺗﺎرﯾﺦ – ﺳﻮﻣﺎ ﭼﻲ ﯾﻦ – ﻣﻘﺎﻻت – ﮔﻔﺘﺎر ھﺎن ﯾﻮ درﺑﺎرة‬
‫اﺳﺘﺨﻮان ﺑﻮدا‬

‫‪yah‬‬
‫ﺷﺎﻋﺮان دورة ﺗﺎﻧﮓ ﺗﻨﮭﺎ ﺑﺨﺸﻲ از ﺷﻌﺮ ﭼﯿﻨﻲ را ﺑﮫ ﺑﺎر آوردهاﻧﺪ‪ ،‬و ﺷﻌﺮ ﻓﻘﻂ ﺑﺨﺶ ﻛﻮﭼﻜﻲ از ادب‬
‫ﭼﯿﻨﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺎ دﺷﻮار اﺳﺖ ﻛﮫ ﻋﻤﺮ و داﻣﻨﺔ اﯾﻦ ادب و رواج ﻓﺮاوان آن را در ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم ﭼﯿﻦ‬
‫درﯾﺎﺑﯿﻢ‪ .‬در ﭼﯿﻦ‪ ،‬ﭼﺎپ ﻛﺘﺎب‪ ،‬ﺑﮫ ﺳﺒﺐ ﻧﺒﻮدن ﻗﻮاﻧﯿﻦ »ﺣﻖ ﻣﺆﻟﻒ« و ﻋﻮاﻣﻞ دﯾﮕﺮ‪ ،‬ارزان ﺑﻮد‪ .‬از اﯾﻦ‬
‫رو‪ ،‬ﭘﯿﺶ از آﻣﺪن اﻓﻜﺎر ﻏﺮﺑﻲ ﺑﮫ ﭼﯿﻦ‪ ،‬دورهھﺎي ﺑﯿﺴﺖ ﺟﻠﺪي ﻧﻮ ﺑﮫ ﺑﮭﺎي ﯾﻚ دﻻر‪ ،‬و داﯾﺮةاﻟﻤﻌﺎرﻓﮭﺎي‬
‫ﺑﯿﺴﺖ ﺟﻠﺪي ﺑﮫ ﺑﮭﺎي ﭼﮭﺎر دﻻر‪ ،‬و ﻣﺠﻤﻮع آﺛﺎر ﻛﻼﺳﯿﻚ ﭼﯿﻨﻲ ﺑﮫ ﺑﮭﺎي دو دﻻر ﺧﺮﯾﺪ و ﻓﺮوش ﻣﻲﺷﺪ‪.‬‬
‫@‪h‬‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺎ‪ ،‬ﻧﻘﺪ ادب ﭼﯿﻨﻲ ﺑﯿﺶ از ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻗﺪﻣﺖ آن دﺷﻮاري دارد‪ ،‬زﯾﺮا ادب ﭼﯿﻦ‪ ،‬ﺑﺮاي داوري درﺑﺎرة‬
‫ﯾﻚ ﻛﺘﺎب‪ ،‬ﺻﻮرت ﯾﺎ ﺳﺒﻚ را ﺑﻤﺮاﺗﺐ ﺑﯿﺶ از ﻣﺤﺘﻮا ارج ﻣﻲﮔﺬارد‪ ،‬و ﺻﻮرت ﯾﺎ ﺳﺒﻚ ﻧﯿﺰ اﻟﺒﺘﮫ در‬
‫ﺗﺮﺟﻤﮫ آﺳﯿﺐ ﻣﻲﺑﯿﻨﺪ‪ .‬ﭼﯿﻨﯿﺎن ادب ﺧﻮد را واﻻﺗﺮ از ادب ھﺮ ﻛﺸﻮري ﺟﺰ ﯾﻮﻧﺎن ﻣﻲﺷﻤﺎرﻧﺪ‪ ،‬و ﺷﺎﯾﺪ اﯾﻦ‬
‫اﺳﺘﺜﻨﺎ ﻧﯿﺰ زادة ﻓﺮوﺗﻨﻲ ﺷﺮﻗﻲ ﺑﺎﺷﺪ! در ھﺮ ﺣﺎل‪ ،‬ﺧﻮدﺳﺘﺎﯾﻲ ادﺑﻲ آﻧﺎن ﺑﺨﺸﻮدﻧﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫داﺳﺘﺎن )رﻣﺎن(‪ ،‬ﻛﮫ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن ﻏﺮﺑﻲ را ﺑﺂﺳﺎﻧﻲ ﺑﮫ اوج اﺷﺘﮭﺎر ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺰد ﭼﯿﻨﯿﺎن در زﻣﺮة آﺛﺎر‬
‫‪are‬‬

‫ادﺑﻲ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬داﺳﺘﺎن‪ ،‬ﭘﯿﺶ از آﻧﻜﮫ ﺑﺎ ﻣﻐﻮﻻن ﺑﮫ ﭼﯿﻦ آﯾﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺪرت در ﭼﯿﻦ وﺟﻮد داﺷﺖ‪ ،‬و ﺣﺘﻲ اﻣﺮوز‬
‫ھﻢ ادﯾﺒﺎن ﭼﯿﻦ ﺑﮭﺘﺮﯾﻦ داﺳﺘﺎﻧﮭﺎ را ﺳﺮﮔﺮﻣﯿﮭﺎﯾﻲ ﻧﺎزل و ﺗﻮده ﭘﺴﻨﺪ ﻣﻲﺷﻤﺎرﻧﺪ و ﺳﺰاوار ذﻛﺮ در ﺗﺎرﯾﺦ‬
‫ادﺑﯿﺎت ﻧﻤﻲداﻧﻨﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﺗﻮدة ﻣﺮدم ﺳﺎدة ﺷﮭﺮھﺎ اﯾﻦ ﺗﻤﺎﯾﺰات را ﺑﮫ ﭼﯿﺰي ﻧﻤﻲﮔﯿﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ‪ ،‬ﺑﻲﺗﻌﺼﺐ‪ ،‬از‬
‫ﺗﺮاﻧﮫھﺎي ﭘﻮﭼﻮﯾﻲ و ﻟﻲﭘﻮ‪ ،‬ﺑﮫ داﺳﺘﺎﻧﮭﺎي ﺑﻲﻧﺎم ﺑﯿﺸﻤﺎري ﻛﮫ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻤﺎﯾﺸﻨﺎﻣﮫ‪ ،‬ﺑﮫ زﺑﺎن ﻣﺘﻌﺎرف ﻣﺮدم‬
‫ﻧﻮﺷﺘﮫ ﺷﺪه و ﺣﻮادث ﭘﺮﺷﻮر ﮔﺬﺷﺘﺔ ﺗﺎرﯾﺨﻲ آﻧﺎن را ﺑﺮوﺷﻨﻲ ﺑﯿﺎن ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬روي ﻣﻲﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫‪set‬‬

‫ﺗﻘﺮﯾﺒًﺎ ھﻤﺔ داﺳﺘﺎﻧﮭﺎي ﻣﺸﮭﻮر ﭼﯿﻦ ﺑﮫ ﺻﻮرت داﺳﺘﺎن ﺗﺎرﯾﺨﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺪﻛﻨﺪ داﺳﺘﺎﻧﮭﺎي واﻗﻌﭙﺮداز‬
‫)رﺋﺎﻟﯿﺴﺖ(‪ ،‬و اﻧﺪﻛﺘﺮﻧﺪ داﺳﺘﺎﻧﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ھﻤﭽﻮن »ﺑﺮادران ﻛﺎراﻣﺎزوف« اﺛﺮ داﺳﺘﺎﯾﻔﺴﻜﻲ‪» ،‬ﻛﻮه ﺟﺎدو«‪،‬‬
‫اﺛﺮ ﺗﻮﻣﺎس ﻣﺎن‪» ،‬ﺟﻨﮓ و ﺻﻠﺢ« اﺛﺮ ﺗﻮﻟﺴﺘﻮي‪ ،‬و »ﺑﯿﻨﻮاﯾﺎن« اﺛﺮ وﯾﻜﺘﻮرھﻮﮔﻮ ﺑﮫ ﻣﻮﺷﻜﺎﻓﯿﮭﺎي رواﻧﻲ‬
‫و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﭘﺮدازﻧﺪ‪ .‬ﯾﻜﻲ از دﯾﺮﯾﻨﮫﺗﺮﯾﻦ داﺳﺘﺎﻧﮭﺎي ﭼﯿﻨﻲ »ﺷﻮي ھﻮﭼﻮان« ﯾﺎ »ﺣﻜﺎﯾﺖ ﺣﺎﺷﯿﺔ آب«‬
‫‪an‬‬

‫اﺳﺖ ﻛﮫ در ﺳﺪة ﭼﮭﺎردھﻢ ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ ﺟﻤﻌﻲ از ﻣﺆﻟﻔﺎن ﻓﺮاھﻢ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» .‬ھﻮﻧﮓ ﻟﻮﻣﻦ« ﯾﺎ »رؤﯾﺎي‬
‫ﺣﺠﺮة ﺳﺮخ«‪ ،‬ﻛﮫ در ﺣﺪود ‪ 1650‬در ﺑﯿﺴﺖ و ﭼﮭﺎر ﺟﻠﺪ ﺗﺪوﯾﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﯾﻜﻲ از درازﺗﺮﯾﻦ داﺳﺘﺎﻧﮭﺎ‪،‬‬
‫و »ﻟﯿﺎﺋﻮ ﭼﺎي ﭼﻲ اي« ﯾﺎ »ﺳﺮﮔﺬﺷﺘﮭﺎي ﻋﺠﯿﺐ«‪ ،‬ﻛﮫ در ﺣﺪود ‪ 1660‬ﻧﮕﺎرش ﯾﺎﻓﺘﮫ و‪ ،‬ﺑﮫ ﺳﺒﺐ ﺳﺒﻚ‬
‫ﻣﻮﺟﺰ و زﯾﺒﺎي ﺧﻮد‪ ،‬ﺳﺨﺖ ﻣﻮرد اﻋﺘﻨﺎﺳﺖ‪ ،‬ﯾﻜﻲ از ﺑﮭﺘﺮﯾﻦ داﺳﺘﺎﻧﮭﺎي ﭼﯿﻨﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺸﮭﻮرﺗﺮﯾﻦ داﺳﺘﺎن‬
‫‪pym‬‬

‫ﭼﯿﻨﻲ »ﺳﺎن ﻛﻮﺋﻮ ﭼﻲ ﯾﻦ اي« ﯾﺎ »داﺳﺘﺎن ﺳﮫ ﻣﻠﻚ« اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻮﯾﺴﻨﺪة اﯾﻦ داﺳﺘﺎن‪ ،‬ﻟﻮﻛﻮان ﭼﻮﻧﮓ )‪1260‬‬
‫– ‪ ،(1341‬در ﻃﻲ ‪ 1200‬ﺻﻔﺤﮫ‪ ،‬ﺟﻨﮕﮭﺎ و ﻓﺘﻨﮫھﺎﯾﻲ را ﻛﮫ ﭘﺲ از ﺳﻘﻮط ﺳﻠﺴﻠﺔ ھﺎن درﮔﺮﻓﺖ‪،‬‬
‫ﻣﺎھﺮاﻧﮫ در داﺳﺘﺎن ﺧﻮد ﺷﺮح داده اﺳﺖ‪ .‬رﻣﺎﻧﮭﺎي دراز ﭼﯿﻨﻲ‪،‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻛﮫ ھﻢ ﺷﺨﺼﯿﺖﭘﺮدازي ﻧﺸﺎط ﺑﺨﺶ داﺳﺘﺎن »ﺗﺎم ﺟﻮﻧﺰ« و ھﻢ رواﯾﺖﭘﺮدازي ﺟﺎﻧﺪار داﺳﺘﺎن »ژﯾﻞ‬
‫ﺑﻼس« را در ﺑﺮ ﻣﻲﮔﯿﺮﻧﺪ‪ ،‬ھﻤﺎﻧﻨﺪ اوﺑﺎﺷﻨﺎﻣﮫھﺎي اروﭘﺎي ﻗﺮن ھﺠﺪھﻢ‪ ،‬ﺑﺮاي دورة ﭘﺮ ﻓﺮاﻏﺖ ﭘﯿﺮي‬
‫ﺧﻮاﻧﺪﻧﯿﮭﺎﯾﻲ ﻣﻨﺎﺳﺒﻨﺪ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫ارﺟﺪارﺗﺮﯾﻦ و ﻣﺮدم ﭘﺴﻨﺪﺗﺮﯾﻦ ﺑﺨﺶ ادب ﭼﯿﻦ‪ ،‬ﺗﺎرﯾﺦ اﺳﺖ‪ .‬ھﯿﭻ ﻣﻠﺘﻲ ﺑﮫ ﻗﺪر ﻣﻠﺖ ﭼﯿﻦ ﻣﻮرخ ﻧﺪاﺷﺘﮫ و‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭼﯿﻨﯿﺎن ﺗﺎرﯾﺨﮭﺎي ﭘﺮداﻣﻨﮫ ﻧﻨﮕﺎﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺘﻲ در درﺑﺎرھﺎي ﺑﺴﯿﺎر ﻛﮭﻦ ﭼﯿﻦ‪ ،‬دﺑﯿﺮاﻧﻲ وﺟﻮد‬
‫داﺷﺘﻨﺪ و ﻛﺮدارھﺎي ﺷﮭﺮﯾﺎران و اوﺿﺎع ﻋﺼﺮ ﺧﻮد را ﻧﻘﻞ و ﺛﺒﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﻮرﺧﺎن درﺑﺎري ﭼﯿﻦ‪،‬‬
‫ﻛﮫ ﺗﺎ ﻧﺴﻞ ﻣﺎ دﻧﺒﺎﻟﮫ ﯾﺎﻓﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻮدهاي از ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺗﺎرﯾﺨﻲ ﺑﺮاي ﻣﺎ ﺑﮫ ﯾﺎدﮔﺎر ﮔﺬاﺷﺘﮫاﻧﺪ ﻛﮫ از ﻟﺤﺎظ زﯾﺎدﺗﻲ‬

‫‪oo‬‬
‫ﯾﺎ ﺳﻨﮕﯿﻨﻲ در ھﯿﭻ ﺟﺎي دﻧﯿﺎ ﻧﻈﯿﺮ ﻧﺪارد‪ .‬ﺗﺎرﯾﺨﮭﺎي ﺳﻠﺴﻠﮫھﺎي ﺑﯿﺴﺖ و ﭼﮭﺎر ﮔﺎﻧﮫ‪ ،‬ﯾﺎ »ﻛﺘﺎب ﺗﺎرﯾﺦ«‪،‬‬
‫ﻛﮫ در ‪ 1747‬ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ‪ 219‬ﺟﻠﺪ ﺑﺰرگ ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬ﺗﺎرﯾﺨﻨﮕﺎري ﭼﯿﻨﻲ ﺑﺎ »ﺷﻮﭼﯿﻨﮓ« ﯾﺎ »ﻛﺘﺎب‬
‫ﺗﺎرﯾﺦ«‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس ﺑﺎ ﺗﮭﺬﯾﺐ ﺗﻤﺎم ﺗﻨﻘﯿﺢ ﮔﺮدﯾﺪ‪ ،‬آﻏﺎز ﺷﺪ‪ ،‬و ﺑﺎ »ﺗﺴﻮﭼﻮان«‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﺗﻔﺴﯿﺮي‬
‫ﻛﮫ در ﺳﺪة ﺑﻌﺪ ﺑﺮاي ﺗﺸﺮﯾﺢ و اﺣﯿﺎي ﻛﺘﺎب اﺳﺘﺎد ﻧﮕﺎرش ﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬و ﻧﯿﺰ ﺑﺎ »ﺳﺎﻟﻨﺎﻣﮫھﺎي ﻛﺘﺎب ﺧﯿﺰران«‪،‬‬
‫ﻛﮫ در آراﻣﮕﺎه ﺳﻠﻄﺎن وي ﺑﮫ دﺳﺖ آﻣﺪ‪ ،‬ﺑﺘﻨﺪي راه ﻛﻤﺎل ﭘﯿﻤﻮد و ﺳﺮاﻧﺠﺎم‪ ،‬در ﺳﺪة دوم قم‪ ،‬ﺑﮫ ﻇﮭﻮر‬

‫‪yah‬‬
‫»ﮔﺰارش ﺗﺎرﯾﺨﻲ«‪ ،‬ﺷﺎھﻜﺎر دﻗﯿﻖ ﺳﻮﻣﺎ ﭼﻲ ﯾﻦ‪ ،‬اﻧﺠﺎﻣﯿﺪ‪.‬‬

‫ﺳﻮﻣﺎﭼﻲﯾﻦ‪ ،‬ﻛﮫ ﭘﺲ از ﭘﺪر ﺑﮫ ﻣﻨﺼﺐ او – ﺳﺘﺎره ﺷﻤﺎري درﺑﺎر – دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬ﻧﺨﺴﺖ ﺑﮫ اﺻﻼح ﺗﻘﻮﯾﻢ‬
‫ﭘﺮداﺧﺖ و ﺳﭙﺲ ﻋﻤﺮ ﺧﻮد را ﺑﮫ ﻛﺎري ﻛﮫ ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ ﭘﺪرش آﻏﺎز ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬وﻗﻒ ﻛﺮد و ﺗﺎرﯾﺦ ﭼﯿﻦ را‪،‬‬
‫از ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ دودﻣﺎن اﻓﺴﺎﻧﮫاي ﺗﺎ ﻋﺼﺮ ﺧﻮد‪ ،‬رﻗﻢ زد‪ .‬وي ﺑﮫ زﯾﺒﺎﯾﻲ ﺳﺒﻚ ﭼﻨﺪان ﻋﻨﺎﯾﺘﻲ ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ‬
‫ﯾﮕﺎﻧﮫ ھﺪﻓﺶ ﺛﺒﺖ ھﻤﺔ ﺣﻮادث ﺗﺎرﯾﺦ ﭼﯿﻦ ﺑﻮد‪ .‬ﻛﺘﺎب او ﭘﻨﺞ ﺑﺨﺶ دارد؛ )‪ (1‬ﺳﺎﻟﻨﺎﻣﮫھﺎي ﻓﻐﻔﻮرھﺎ‪(2) ،‬‬
‫@‪h‬‬
‫ﺟﺪوﻟﮭﺎي زﻣﺎﻧﻲ‪ (3) ،‬ھﺸﺖ ﻓﺼﻞ درﺑﺎرة ﺷﻌﺎﯾﺮ و ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ و ﻧﻲﻧﻮازي و ﺗﻘﻮﯾﻢ و ﺳﺘﺎرهﺷﻤﺎري و‬
‫ﻗﺮﺑﺎﻧﯿﮭﺎي ﺷﺎھﺎﻧﮫ و آﺑﮕﺬرھﺎ و اﻗﺘﺼﺎد ﺳﯿﺎﺳﻲ‪ (4) ،‬ﺳﺎﻟﻨﺎﻣﮫھﺎي ﻧﺠﯿﺐزادﮔﺎن ﺗﯿﻮﻟﺪار‪ ،‬و )‪ (5‬زﻧﺪﮔﯿﻨﺎﻣﺔ‬
‫ﻣﺮدان ﺑﻠﻨﺪ ﭘﺎﯾﮫ‪ .‬اﯾﻦ ﺗﺎرﯾﺦ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﻣﺪت ﺳﮫ ھﺰار ﺳﺎل را در ﺑﺮ ﮔﺮﻓﺘﮫ‪ ،‬و ﺑﺮاي ﻧﻮﺷﺘﻦ آن ‪526000‬‬
‫ﺣﺮف ﭼﯿﻨﻲ ﺑﮫ زﺣﻤﺖ ﺑﺎ ﺧﺎﻣﮫ ﺑﺮ ﻟﻮﺣﮫھﺎي ﺧﯿﺰران ﻧﻘﺶ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺳﻮﻣﺎ‪ ،‬ﻛﮫ ﻋﻤﺮي در آن ﻛﺎر ﻧﮭﺎد‪،‬‬
‫ﻛﺘﺎب ﺧﻮد را ﺑﺎ اﯾﻦ دﯾﺒﺎﭼﺔ ﭘﺮآزرم ﺑﮫ درﮔﺎه ﻓﻐﻔﻮر ﻓﺮﺳﺘﺎد‪:‬‬
‫‪are‬‬

‫اﻛﻨﻮن ﺑﻨﯿﺔ ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ ﺑﻨﺪة آن درﮔﺎه رو ﺑﮫ زوال رﻓﺘﮫ‪ ،‬ﭼﺸﻤﺎﻧﺶ ﻧﺰدﯾﻚﺑﯿﻦ و ﺗﺎر ﮔﺸﺘﮫ‪ ،‬و از دﻧﺪاﻧﮭﺎﯾﺶ‬
‫ﺟﺰ ﻣﻌﺪودي ﻧﻤﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺎﻓﻈﮫاش ﭼﻨﺎن ﺑﮫ ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ ﮔﺮاﯾﯿﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ ﭼﻮن از ﺣﻮادث دﻣﻲ ﺑﮕﺬرد‪،‬‬
‫ﭼﯿﺰي ﺑﮫ ﯾﺎدش ﻧﻤﺎﻧﺪ‪ .‬ﻧﯿﺮوھﺎﯾﺶ ﺳﺮاﺳﺮ در ﻓﺮاھﻢ آوردن اﯾﻦ ﻛﺘﺎب ﻧﺎﺑﻮد ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬از اﯾﻦ رو اﻣﯿﺪ آن‬
‫دارد ﻛﮫ ﺧﺪاﯾﮕﺎن ﻓﻐﻔﻮر ﻛﻮﺷﺶ ﻋﺒﺚ وي را ﺑﺮ ﻧﯿﺖ ﺷﺎھﭙﺮﺳﺘﺎﻧﮫاش ﺑﺒﺨﺸﺎﯾﻨﺪ و در ﻟﺤﻈﺎت ﻓﺮاﻏﺖ‪ ،‬از‬
‫ﺳﺮ ﺑﻨﺪهﻧﻮازي‪ ،‬ﻧﮕﺎھﻲ ﻗﺪﺳﻲ ﺑﺮ اﯾﻦ اﺛﺮ ﺑﯿﻔﻜﻨﻨﺪ ﺗﺎ‪ ،‬از ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ ﻓﺮاﺷﺪن و ﻓﺮو اﻓﺘﺎدن دودﻣﺎﻧﮭﺎي ﭘﯿﺸﯿﻦ‪،‬‬
‫‪set‬‬

‫راز ﻛﺎﻣﯿﺎﺑﯿﮭﺎ و ﺷﻜﺴﺘﮭﺎي زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ را درﯾﺎﺑﻨﺪ‪ .‬ھﺮﮔﺎه از اﯾﻦ داﻧﺶ‪ ،‬ﺷﺎھﻨﺸﺎھﻲ را ﺳﻮدي رﺳﺪ‪،‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﻣﻘﺼﻮد و ﻣﻄﻠﻮب ﺣﯿﺎت ﺑﻨﺪة آن درﮔﺎه ﺑﺮآورده ﺷﻮد – ﺣﺘﻲ اﮔﺮ اﺳﺘﺨﻮاﻧﮭﺎﯾﺶ در »ﭼﺸﻤﮫھﺎي‬
‫زرد« ﻧﮭﺎده ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫در ﺻﻔﺤﺎت ﻛﺘﺎب ﺳﻮﻣﺎﭼﻲﯾﻦ ﻧﮫ ﺷﻜﻮه ﺗﻦ ﻓﺮاﻧﺴﻮي را ﻣﻲﺑﯿﻨﯿﻢ‪ ،‬ﻧﮫ ﻓﺰوﻧﮕﻮﯾﯿﮭﺎ و ﻧﻜﺘﮫﭘﺮدازﯾﮭﺎي‬
‫‪an‬‬

‫ﮔﯿﺮاي ھﺮودوت ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ را‪ ،‬ﻧﮫ ﺗﺴﻠﺴﻞ داﯾﻤﻲ ﻋﻠﺖ و ﻣﻌﻠﻮل و ﺟﺒﺮ ﺗﺎرﯾﺨﻲ ﺗﻮﺳﯿﺪﯾﺪ ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ را ﻣﺸﺎھﺪه‬
‫ﻣﻲﻛﻨﯿﻢ‪ ،‬و ﻧﮫ از ﺑﺼﯿﺮت ﭘﺎرﺳﺎﯾﺎﻧﺔ ﮔﯿﺒﻦ اﻧﮕﻠﯿﺴﻲ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﺎ زﺑﺎﻧﻲ ﻧﺰدﯾﻚ ﺑﮫ ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ ﺑﺮ ﻛﺎﻏﺬ ﻣﻨﻌﻜﺲ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻮﯾﻲ ﻣﻲﺑﺮﯾﻢ‪ .‬زﯾﺮا‪ ،‬در ﭼﯿﻦ‪ ،‬ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﻨﺪرت از ﺻﻮرت ﻓﻦ ﺑﯿﺮون آﻣﺪه و ﺣﺎﻟﺖ ھﻨﺮ ﺑﮫ ﺧﻮد‬
‫ﮔﺮﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻮرﺧﺎن ﭼﯿﻨﻲ – از ﺳﻮﻣﺎﭼﻲﯾﻦ ﺗﺎ ھﻤﻨﺎم او ﺳﻮﻣﺎﻛﻮاﻧﮓ‪ ،‬ﻛﮫ ﯾﺎزده‬
‫‪pym‬‬

‫ﻗﺮن ﺑﻌﺪ ﺑﺮاي ﺑﺎزﻧﮕﺎري ﺗﺎرﯾﺦ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻛﻮﺷﯿﺪ – رﻧﺞ ﻓﺮاوان ﺑﺮدهاﻧﺪ ﺗﺎ ﺣﻮادث ﯾﻚ ﺳﻠﺴﻠﮫ ﯾﺎ ﯾﻚ‬
‫ﺳﻠﻄﻨﺖ را ﺻﺎدﻗﺎﻧﮫ ﺛﺒﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻛﺎر ﮔﺎھﻲ ﺑﮫ ﺑﮭﺎي رزق و ﺣﺘﻲ ﺟﺎن آﻧﺎن ﺗﻤﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻨﺎن ﺗﻤﺎم‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻧﯿﺮوي ﺧﻮد را ﺑﺮ ﺳﺮ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻧﮭﺎده و ﭼﯿﺰي ﺑﺮاي زﯾﺒﺎﯾﻲ ﺑﺎﻗﻲ ﻧﮕﺬاﺷﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ھﻢ ﺣﻖ ﺑﺎ آﻧﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و‬
‫ﺷﺎﯾﺪ ﺗﺎرﯾﺦ را ﺑﺎﯾﺪ‪ ،‬ﻧﮫ ﺑﮫ ﺻﻮرت ھﻨﺮ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻋﻠﻢ درآورد‪ ،‬ﭼﮫ اﺣﺘﻤﺎل دارد ﻛﮫ واﻗﻌﯿﺘﮭﺎي‬
‫ﮔﺬﺷﺘﮫ‪ ،‬در زﯾﺮ رداي ﭘﺮﺷﻜﻮه ﮔﯿﺒﻦ ﯾﺎ ﻣﻮاﻋﻆ ﻛﺎرﻻﯾﻞ‪ ،‬دﭼﺎر اﺑﮭﺎم ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬در ﻣﯿﺎن ﻣﺎ ﻏﺮﺑﯿﺎن ﻧﯿﺰ ﻋﻤﺪة‬

‫‪.co‬‬
‫ﻣﻮرﺧﺎن ﻣﻼلآور ﻛﻢ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬و ﻣﺎ ﻧﯿﺰ ﺑﺎ ﻣﺠﻠﺪاﺗﻲ ﻛﮫ ﺗﻨﮭﺎ ﺑﮫ درد ﮔﺮد ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﻲﺧﻮرﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﺎ ھﺮ‬
‫ﻣﻠﺘﻲ ھﻤﺴﺮي ﻛﻨﯿﻢ!‬

‫ﻣﻘﺎﻻت ﭼﯿﻨﻲ ﻧﺸﺎط اﻧﮕﯿﺰﺗﺮ از ﺗﺎرﯾﺨﻨﺪ‪ ،‬زﯾﺮا در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﮫ ھﻨﺮوري ﻣﻤﻨﻮع ﻧﯿﺴﺖ و ﻟﮕﺎم ﻓﺼﺎﺣﺖ ﺑﺎز‬
‫اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﯿﺎن ﯾﻜﮫﺗﺎزان اﯾﻦ ﻣﯿﺪان‪ ،‬ھﺎنﯾﻮ ﺷﮭﺮت ﺑﯿﺸﺘﺮي دارد‪ .‬ﺑﮫ ﻛﺘﺎﺑﮭﺎي او ﭼﻨﺪان ارج ﻣﻲﻧﮭﻨﺪ ﻛﮫ‬

‫‪oo‬‬
‫ﺧﻮاﻧﻨﺪه ﺑﺎﯾﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺳﻨﺖ‪ ،‬ﭘﯿﺶ از ﻟﻤﺲ آﻧﮭﺎ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﮔﻼب ﺑﺸﻮﯾﺪ! ھﺎنﯾﻮ از ﻓﺮوﺗﺮﯾﻦ ﻗﺸﺮھﺎي‬
‫ﺟﺎﻣﻌﮫ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺑﮫ ﻋﺎﻟﯿﺘﺮﯾﻦ ﻣﻘﺎﻣﺎت دﯾﻮاﻧﻲ رﺳﯿﺪ‪ ،‬و ﻋﺎﻗﺒﺖ ﺑﺎ ﺻﺮاﺣﺖ ﺗﺎم ﺑﺮ اﻣﺘﯿﺎزاﺗﻲ ﻛﮫ ﻓﻐﻔﻮر ﺑﮫ‬
‫ﺑﻮداﯾﯿﺎن ﻣﻲداد‪ ،‬اﻋﺘﺮاض ﻛﺮد و از ﻧﻈﺮ اﻓﺘﺎد‪ .‬دﯾﻦ ﻧﻮﺑﻮداﯾﻲ ھﺎنﯾﻮ‪ ،‬ﻛﮫ ﺑﮫ ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس ﮔﺮاﯾﺶ داﺷﺖ‪،‬‬
‫ﭼﯿﺰي ﺟﺰ ﺧﺮاﻓﺎت ھﻨﺪوان ﻣﺤﺴﻮب ﻧﻤﻲﺷﺪ‪ ،‬و ﭼﻮن ﻣﻲدﯾﺪ ﻛﮫ ﻓﻐﻔﻮر ﺑﮫ ﻣﺮدم رﺧﺼﺖ ﻣﻲدھﺪ ﺗﺎ از‬
‫ﺳﻜﺮ اﯾﻦ رؤﯾﺎي ﺗﻮانﺷﻜﺎر ﺑﯿﺨﻮد ﮔﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ رﻧﺞ ﻣﻲاﻓﺘﺎد‪ .‬ﭘﺲ ﺗﺬﻛﺮهاي‪ ،‬ﻛﮫ اﯾﻨﻚ ﺳﻄﻮري از آن ﻧﻘﻞ‬

‫‪yah‬‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﮫ ﻓﻐﻔﻮر ﻋﺮﺿﮫ ﻛﺮد )‪ 803‬ﻣﯿﻼدي(‪ .‬اﯾﻦ ﺳﻄﻮر ﺑﺨﻮﺑﻲ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ ﻛﮫ ﻧﺜﺮ ﭼﯿﻨﻲ‪ ،‬ﺣﺘﻲ اﮔﺮ‬
‫ﺑﺪﻗﺖ ھﻢ ﺗﺮﺟﻤﮫ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎز رﻧﮓ و روي ﺧﻮد را ﻣﻲﺑﺎزد‪:‬‬

‫ﺑﻨﺪة آن درﮔﺎه اﻛﻨﻮن ﺷﻨﯿﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ ﺟﺎﻣﻌﺔ روﺣﺎﻧﯿﺎن ﻣﺄﻣﻮر ﺷﺪه اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﮫ ﻓﻨﮓ ﺷﯿﺎﻧﮓ ﺑﺮود و ﯾﻜﻲ از‬
‫اﺳﺘﺨﻮاﻧﮭﺎي ﺑﻮدا را درﯾﺎﻓﺖ دارد؛ و ﺷﻨﯿﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ ﺧﺪاﯾﮕﺎن ﻓﻐﻔﻮر از ﺑﺮﺟﻲ رﻓﯿﻊ ورود آن را ﺑﮫ ﻛﺎخ‬
‫ﻓﻐﻔﻮري ﻧﻈﺎره ﺧﻮاھﻨﺪ ﻛﺮد؛ ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﺷﻨﯿﺪه اﺳﺖ ﻛﮫ ﻓﺮﻣﺎﻧﮭﺎﯾﻲ ﺷﺮف ﺻﺪور ﯾﺎﻓﺘﮫاﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﻌﺎﺑﺪ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‪،‬‬
‫@‪h‬‬
‫آن ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪه را ﺑﺎ ﺗﺸﺮﯾﻔﺎت ﺷﺎﯾﺴﺘﮫ ﭘﺬﯾﺮا ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺣﺎل‪ ،‬ﺑﻨﺪة اﯾﻦ درﮔﺎه‪ ،‬ﺑﺎ آﻧﻜﮫ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻧﺎدان ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺎز ﺑﺨﻮﺑﻲ آﮔﺎه اﺳﺖ ﻛﮫ ﺧﺪاﯾﮕﺎن ﺑﮫ اﻣﯿﺪ واھﻲ ﺟﻠﺐ ﻓﺎﯾﺪه ﺑﮫ اﯾﻦ ﻛﺎر ﻣﺒﺎدرت ﻧﻤﻲﻓﺮﻣﺎﯾﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﺳﺮ آن‬
‫دارﻧﺪ ﻛﮫ در اﯾﻦ دورة ﭘﺮ ﺳﻌﺎدت‪ ،‬ﻛﮫ ﺷﺎدي ﺑﺮ ﻗﻠﻮب ھﻤﮕﺎن ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ آرزوھﺎي ﻣﺮدم ﺑﺮاي‬
‫اداي اﯾﻦ ﺗﺸﺮﯾﻔﺎت ﻣﻀﺤﻚ و ﻓﺮﯾﺒﻨﺪه ھﻤﺎھﻨﮓ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬و ﮔﺮ ﻧﮫ ﭼﮕﻮﻧﮫ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ داﻧﺶ ﺧﺪاﯾﮕﺎن ﺑﮫ‬
‫ﻋﻘﺎﯾﺪي ﭼﻨﯿﻦ ﺳﺨﺮﯾﮫآﻣﯿﺰ ﺗﻤﻜﯿﻦ ﻛﻨﺪ؟ واﻧﮕﮭﻲ‪ ،‬ﻣﺮدم در ﻓﮭﻢ و ادراك ﻛﻨﺪ‪ ،‬و در ﻓﺮﯾﺒﺨﻮاري ﺗﻨﺪ ﻛﺎرﻧﺪ‪،‬‬
‫و اﮔﺮ ﺧﺪاﯾﮕﺎن را ﺑﺒﯿﻨﻨﺪ ﻛﮫ از ﺳﺮ وﺟﺪ در ﭘﺎي ﺑﻮدا ﻋﺒﺎدت ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻧﮓ ﺑﺮﺧﻮاھﻨﺪ داﺷﺖ‪» :‬ﺑﻨﮕﺮ‪،‬‬
‫‪are‬‬

‫ﻓﺮزﻧﺪ آﺳﻤﺎن‪ ،‬آن ﻛﮫ ﺑﺮ ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ آﮔﺎه اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﻮد ﻣﺆﻣﻨﻲ ﻏﯿﻮر اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ‪ ،‬ﻗﻮم او‪ ،‬ﻛﯿﺴﺘﯿﻢ ﻛﮫ ﺟﺴﻢ ﺧﻮد‬
‫را ﻣﻀﺎﯾﻘﮫ ﻛﻨﯿﻢ؟« ﺳﭙﺲ داغ زدن ﺳﺮھﺎ و ﺳﻮزاﻧﺪن اﻧﮕﺸﺘﺎن رواج ﺧﻮاھﺪ ﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬ﺟﻤﺎﻋﺎت ﮔﺮد ﺧﻮاھﻨﺪ‬
‫آﻣﺪ‪ ،‬و ﺟﺎﻣﮫدران و ﭘﻮلرﯾﺰان‪ ،‬ﺑﮫ اﻗﺘﺪاي ﺧﺪاﯾﮕﺎن‪ ،‬اوﻗﺎت ﺧﻮد را از ﺑﺎم ﺗﺎ ﺷﺎم ﺗﺒﺎه ﺧﻮاھﻨﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﻧﺘﯿﺠﮫ‬
‫اﯾﻦ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد ﻛﮫ رﻓﺘﮫ رﻓﺘﮫ ﭘﯿﺮ و ﺟﻮان‪ ،‬ﺑﺮ اﺛﺮ اﯾﻦ ﻧﺸﺌﮫ‪ ،‬ﯾﻜﺴﺮه از ﻛﺎر ﻣﻌﺎش ﻏﻔﻠﺖ ﺧﻮاھﻨﺪ ورزﯾﺪ‪.‬‬
‫و اﮔﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺧﺎﻗﺎن آن را ﻧﮭﻲ ﻧﻔﺮﻣﺎﯾﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺮدم را ﺗﻮان دﯾﺪ ﻛﮫ در ﻣﻌﺎﺑﺪ اﻧﺒﻮه ﺷﻮﻧﺪ و آﻣﺎدة آن ﺑﺎﺷﻨﺪ‬
‫‪set‬‬

‫ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﺎم ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺑﺮاي ﺧﺪاﯾﺎن‪ ،‬دﺳﺘﻲ را ﺑﺒﺮﻧﺪ و ﺑﺪﻧﮭﺎي ﺧﻮد را ﺗﻜﮫﺗﻜﮫ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در آن ﺻﻮرت‪ ،‬ﺳﻨﺘﮭﺎ و‬
‫رﺳﻮم ﻣﺎ ﺑﺴﺨﺘﻲ ﮔﺰﻧﺪ ﺑﯿﻨﺪ و ﻣﺎ ﺧﻮد در روي زﻣﯿﻦ ﻣﺎﯾﺔ ﺧﻨﺪه ﺷﻮﯾﻢ‪… .‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﺑﻨﺪة آن درﮔﺎه‪ ،‬ﻛﮫ از ﻏﻔﻠﺖ دﺳﺘﮕﺎه ﺗﻔﺘﯿﺶ در اﯾﻦ ﺑﺎره ﺷﺮﻣﻨﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﮫ درﮔﺎه ﺧﺪاﯾﮕﺎن‬
‫ﻣﻠﺘﻤﺲ اﺳﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ اﺳﺘﺨﻮاﻧﮭﺎ را ﺑﺮاي اﻧﮭﺪام ﺑﮫ آﺗﺶ و آب ﺑﺴﭙﺎرﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎ‪ ،‬در ﻧﺘﯿﺠﮫ‪ ،‬اﯾﻦ ﺷﺮ ﻋﻈﯿﻢ ﺑﺮاي‬
‫‪an‬‬

‫ھﻤﯿﺸﮫ رﯾﺸﮫ ﻛﻦ ﺷﻮد و رﻋﺎﯾﺎ ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﻛﮫ داﻧﺶ ﺧﺪاﯾﮕﺎن‬

‫ﺗﺎ ﭼﮫ ﭘﺎﯾﮫ از داﻧﺶ ﻣﺮدم ﻣﺘﻌﺎرف ﺑﺮﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻈﻤﺖ ﭼﻨﺎن ﻛﺮداري از ﺣﺪ ھﺮ ﺳﺘﺎﯾﺸﻲ ﺑﯿﺮون اﺳﺖ‪ ،‬و‬
‫اﮔﺮ ﺣﻀﺮت ﺑﻮدا ﻗﺪرت آن داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ اﯾﻦ اھﺎﻧﺖ را ﺑﺎ ﻧﺎزل ﻛﺮدن ﻋﺬاﺑﻲ اﻧﺘﻘﺎم ﮔﯿﺮد‪ ،‬ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ‬
‫‪pym‬‬

‫ﺑﺎران ﻏﻀﺐ او ﺑﺮ ﺷﺨﺺ اﯾﻦ ﺑﻨﺪه – ﻛﮫ اﻛﻨﻮن ﺧﺪا را ﺑﮫ ﺷﮭﺎدت ﻣﻲﮔﯿﺮد ﻛﮫ از ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺧﻮد ﭘﺸﯿﻤﺎن‬
‫ﻧﺨﻮاھﺪ ﺷﺪ – ﺑﺎرﯾﺪن ﮔﯿﺮد!‬
 ‫‪m‬‬
‫در ﺟﺪال ﻣﯿﺎن ﺧﺮاﻓﺎت و ﻓﻠﺴﻔﮫ ﻣﻲﺗﻮان از ﭘﯿﺮوزي ﺧﺮاﻓﺎت ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﻮد‪ ،‬زﯾﺮا ﺟﮭﺎن ھﻤﻮاره‪ ،‬از روي‬
‫ﺧﺮد‪ ،‬ﺳﻌﺎدت را ﺑﺮ داﻧﺶ ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣﻲدھﺪ! ھﺎن ﯾﻮ ﺑﮫ روﺳﺘﺎﯾﻲ در ﻛﻮاﻧﮓ ﺗﻮﻧﮓ ﺗﺒﻌﯿﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺮدم اﯾﻦ‬
‫ﻧﺎﺣﯿﮫ ﺑﺮﺑﺮﯾﺎﻧﻲ ﺳﺎده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬وﻟﻲ‪ ،‬وي زﺑﺎن ﺑﮫ ﺷﻜﺎﯾﺖ ﻧﮕﺸﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮ آﻣﻮزش ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس‪ ،‬ﻛﻤﺮ‬

‫‪.co‬‬
‫ھﻤﺖ ﺑﺴﺖ ﺗﺎ آﻧﺎن را‪ ،‬ﻣﻮاﻓﻖ دﺳﺘﻮرھﺎي اﺳﺘﺎد‪ ،‬ﻣﺘﻤﺪن ﺳﺎزد‪ ،‬و ﭼﻨﺎن ﺗﻮﻓﯿﻖ ﯾﺎﻓﺖ ﻛﮫ اﻣﺮوز ﺗﺼﻮﯾﺮ او‬
‫ﻏﺎﻟﺒًﺎ ﺑﺎ اﯾﻦ ﺳﺨﻦ ھﻤﺮاه اﺳﺖ‪» :‬از ھﺮ ﺟﺎ ﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬آﻧﺠﺎ را ﻣﺼﻔﺎ ﮔﺮداﻧﯿﺪ‪ «.‬ﻋﺎﻗﺒﺖ ﺑﮫ ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﻓﺮاﺧﻮاﻧﺪه‬
‫ﺷﺪ و ﺑﮫ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺧﺪﻣﺖ ﺑﺴﯿﺎر ﻛﺮد و‪ ،‬ﻏﺮق اﻓﺘﺨﺎر‪ ،‬در ﮔﺬﺷﺖ‪ .‬ﻟﻮﺣﺔ ﯾﺎد ﺑﻮد او در ﻣﻌﺒﺪ ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس‪،‬‬
‫ﻛﮫ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻣﺨﺘﺺ ﺷﺎﮔﺮدان ﯾﺎ ﺷﺎرﺣﺎن ﺑﺰرگ اﺳﺘﺎد اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﮭﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬زﯾﺮا وي‪ ،‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ ھﺠﻮم‬
‫آﯾﯿﻦ واﻻﯾﻲ ﻛﮫ در روزﮔﺎر او ﻓﺎﺳﺪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻲﭘﺮوا‪ ،‬ﺑﮫ دﻓﺎع ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫‪ -VIII‬ﻧﻤﺎﯾﺶ‬
‫ﭘﺴﺘﻲ ﻓﻦ ﻧﻤﺎﯾﺶ در ﭼﯿﻦ – ﻣﻨﺸﺄ آن – ﻧﻤﺎﯾﺸﻨﺎﻣﮫ – ﺗﻤﺎﺷﺎﮔﺮان – ﺑﺎزﯾﮕﺮان – ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ‬

‫‪yah‬‬
‫ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻧﻤﺎﯾﺶ در ﭼﯿﻦ ﻛﺎري دﺷﻮار اﺳﺖ‪ ،‬زﯾﺮا در آﻧﺠﺎ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻧﮫ ﯾﻜﻲ از ھﻨﺮھﺎ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد ﻧﮫ‬
‫ﺟﺰو ادب اﺳﺖ‪ ،‬و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺴﯿﺎري دﯾﮕﺮ از ﺷﺌﻮن زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺸﺮي‪ ،‬آن ﻗﺪر ﻛﮫ رواج دارد‪ ،‬اھﻤﯿﺖ و ﻣﻨﺰﻟﺖ‬
‫ﻧﺪارد‪ .‬در ﭼﯿﻦ ﺑﻨﺪرت ﻧﺎﻣﻲ از ﻧﻤﺎﯾﺸﻨﺎﻣﮫﻧﻮﯾﺴﺎن ﺑﮫ ﻣﯿﺎن ﻣﻲآﯾﺪ‪ ،‬و ﺑﺎزﯾﮕﺮان‪ ،‬ﺑﺎ آﻧﻜﮫ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻋﻤﺮ‬
‫ﺧﻮد را ﺑﺮ ﺳﺮ اﯾﻦ ﻛﺎر ﺑﻨﮭﻨﺪ و ﺑﮫ ﺷﮭﺮﺗﻲ ﺑﺮﺳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎز اﻋﻀﺎي ﯾﻜﻲ از ﻗﺸﺮھﺎي ﭘﺴﺖ ﺟﺎﻣﻌﮫ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر‬
‫ﻣﻲروﻧﺪ‪ .‬ﺑﺪون ﺷﻚ‪ ،‬در ھﯿﭻ ﯾﻚ از ﺗﻤﺪﻧﮭﺎ‪ ،‬ﺑﺎزﯾﮕﺮان از اﯾﻦ ﺻﺒﻐﮫ ﭘﺎك ﻧﻤﺎﻧﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً در آﻏﺎز‬
‫@‪h‬‬
‫ﻛﺎر ﻛﮫ درام ﺳﺮﻛﺸﺎﻧﮫ ﻣﻲﻛﻮﺷﺪ ﺗﺎ ﺧﻮد را از ﻣﻨﺸﺄ ﺧﻮﯾﺶ‪ ،‬ﯾﻌﻨﻲ ﺷﺒﯿﮫ ﺑﺎزﯾﮭﺎي دﯾﻨﻲ‪ ،‬ﻣﺘﻤﺎﯾﺰ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫در ﭼﯿﻦ ﻧﯿﺰ وﺿﻊ دﯾﮕﺮ ﮔﻮﻧﮫ ﻧﺒﻮد‪ .‬در ﻋﺼﺮ دودﻣﺎن ﭼﻮ‪ ،‬ﺷﻌﺎﯾﺮ دﯾﻨﻲ ﺷﺎﻣﻞ ﭘﺎرهاي رﻗﺼﮭﺎ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﺎ‬
‫ﭼﻮﺑﺪﺳﺖ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻣﻲﮔﻮﯾﻨﺪ ﭼﻮن اﯾﻦ رﻗﺼﮭﺎ ﺑﮫ ﻣﺮور زﻣﺎن ﺑﮫ ﺻﻮرﺗﮭﺎﯾﻲ ھﻮساﻧﮕﯿﺰ‬
‫درآﻣﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺴﻮخ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﻇﺎھﺮًا ھﻨﺮ ﻧﻤﺎﯾﺶ دﻧﺒﺎﻟﺔ آﻧﮭﺎﺳﺖ‪ .‬ﻣﯿﻨﮓ ھﻮاﻧﮓ‪ ،‬ﻛﮫ ﺣﺎﻣﻲ ھﻨﺮھﺎي‬
‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﻮد‪،‬ﮔﺮوھﻲ از ﻣﺮدان و زﻧﺎن ﺑﺎزﯾﮕﺮ را‪ ،‬ﻛﮫ ﺧﻮد »ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﺎغ ﮔﻼﺑﻲ« ﻣﻲﻧﺎﻣﯿﺪ‪ ،‬ﮔﺮد آورد‬
‫‪are‬‬

‫و ﺑﺪﯾﻦ وﺳﯿﻠﮫ در ﺗﻮﺳﻌﺔ ھﻨﺮ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﺆﺛﺮ اﻓﺘﺎد‪ .‬اﻣﺎ ﺗﻨﮭﺎ در زﻣﺎن ﻗﺒﻼي ﻗﺎآن ﺑﻮد ﻛﮫ ﻧﻤﺎﯾﺶ در‬
‫ﭼﯿﻦ ﺻﻮرﺗﻲ ﻣﻠﻲ ﺑﮫ ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ ،1031‬ﯾﻜﻲ از اﺧﻼف ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس ﺑﮫ ﻧﺎم ﻛﻮﻧﮓ ﺗﺎﺋﻮﻓﻮ‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫ﻋﻨﻮان ﻓﺮﺳﺘﺎدة ﭼﯿﻦ‪ ،‬ﻧﺰد‬

‫ﻛﮫ ﺑﮫ اﻓﺘﺨﺎر او ﺑﺮﭘﺎ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻤﺎﯾﺸﻲ ﺑﺮﮔﺰار ﺷﺪ‪ .‬ﭼﻮن دﻟﻘﻚ اﯾﻦ ﻧﻤﺎﯾﺶ در ﻧﻘﺶ ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﻮﻧﮓ‬
‫ﺗﺎﺋﻮﻓﻮ ﺑﺎ ﺧﺸﻢ ﻣﺠﻠﺲ را ﺗﺮك ﮔﻔﺖ‪ .‬وﻟﻲ وﻗﺘﻲ ﻛﮫ او و ﻣﺴﺎﻓﺮان ﭼﯿﻨﻲ دﯾﮕﺮ از ﻣﻐﻮﻟﺴﺘﺎن ﺑﺎزﮔﺸﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮫ‬
‫‪set‬‬

‫ھﻤﻮﻃﻨﺎن ﺧﻮد ﺧﺒﺮ دادﻧﺪ ﻛﮫ ﻣﻐﻮﻻن در ﻧﻤﺎﯾﺶ از ﭼﯿﻨﯿﺎن ﺑﺴﯿﺎر ﭘﯿﺸﺘﺮﻧﺪ‪ .‬ﻣﻐﻮﻻن‪ ،‬ﭘﺲ از ﮔﺸﻮدن ﭼﯿﻦ‪،‬‬
‫دو ﻓﻦ داﺳﺘﺎن ﻧﻮﺷﺘﻦ و ﻧﻤﺎﯾﺶ دادن را در آن ﺳﺮزﻣﯿﻦ راﯾﺞ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻧﻤﺎﯾﺸﻨﺎﻣﮫھﺎي ﻛﻼﺳﯿﻚ )اﺻﯿﻞ(‬
‫ﭼﯿﻦ ھﻤﺎﻧﮭﺎﯾﻲ ھﺴﺘﻨﺪ ﻛﮫ زﯾﺮ ﻧﻔﻮذ ﻣﻐﻮﻻن ﺑﮫ وﺟﻮد آﻣﺪهاﻧﺪ‪.‬‬
‫‪an‬‬

‫اﯾﻦ ھﻨﺮ در ﭼﯿﻦ ﺑﻜﻨﺪي ﭘﯿﺶ رﻓﺖ‪ ،‬زﯾﺮا ﻧﮫ ﺣﻜﻮﻣﺖ و ﻧﮫ روﺣﺎﻧﯿﺎن ﺑﺪان ﻋﻨﺎﯾﺖ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺮوﺟﯿﻦ‬
‫اﺻﻠﻲ آن ﺑﺎزﯾﮕﺮاﻧﻲ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﮫ در دھﻜﺪهھﺎ‪ ،‬زﯾﺮ آﺳﻤﺎن ﺑﺎز‪ ،‬ﺻﺤﻨﮫاي ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ و ﻧﻤﺎﯾﺸﻲ ﻣﻲدادﻧﺪ و‬
‫از ﺟﺎﯾﻲ ﺑﮫ ﺟﺎﯾﻲ ﻣﻲﻛﻮﭼﯿﺪﻧﺪ‪ .‬ﮔﺎھﻲ دﯾﻮاﻧﯿﺎن ﺑﺎزﯾﮕﺮان را ﺑﺮاي ﻧﻤﺎﯾﺶ دادن اﺟﯿﺮ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و در‬
‫ﺟﺸﻨﮭﺎي ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺧﻮد ﺑﮫ ھﻨﺮﻧﻤﺎﯾﻲ وا ﻣﻲداﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﮔﺎھﻲ ھﻢ اﺻﻨﺎف ﺷﮭﺮھﺎ ﻧﻤﺎﯾﺸﻲ ﺑﺮاي ﺧﻮد ﺗﺮﺗﯿﺐ‬
‫ﻣﻲدادﻧﺪ‪ .‬در ﻗﺮن ﻧﻮزدھﻢ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد ﺗﻤﺎﺷﺎﺧﺎﻧﮫھﺎ ﻓﺮاواﻧﺘﺮ ﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ‪ ،‬ﺣﺘﻲ در ﭘﺎﯾﺎن آن ﻗﺮن‪ ،‬در ﺷﮭﺮ ﺑﺰرگ‬
‫‪pym‬‬

‫ﻧﺎﻧﻜﯿﻨﮓ ﺗﻨﮭﺎ دو ﺗﻤﺎﺷﺎﺧﺎﻧﮫ وﺟﻮد داﺷﺖ‪ .‬ﻧﻤﺎﯾﺸﮭﺎي ﭼﯿﻨﻲ از ﺗﺎرﯾﺦ و ﺷﻌﺮ و ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ ﺑﮭﺮهور ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻ در ھﺮ ﺷﺐ ﯾﻜﻲ از وﻗﺎﯾﻊ ﺗﺎرﯾﺨﻲ روي ﺻﺤﻨﮫ ﻣﻲآﻣﺪ‪ ،‬و ﮔﺎھﻲ ﺻﺤﻨﮫھﺎﯾﻲ از ﭼﻨﺪ ﻧﻤﺎﯾﺸﻨﺎﻣﮫ‬
 ‫‪m‬‬
‫در ﯾﻚ ﺷﺐ ﺑﮫ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﮔﺬارده ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﻧﻤﺎﯾﺸﮭﺎ ﻣﺤﺪود ﺑﮫ زﻣﺎن ﻣﻌﯿﻨﻲ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از آﻧﮭﺎ زود ﺑﮫ ﭘﺎﯾﺎن‬
‫ﻣﻲرﺳﯿﺪ و ﺑﺮﺧﻲ ﺷﺒﮭﺎي ﻣﺘﻤﺎدي ﻃﻮل ﻣﻲﻛﺸﯿﺪ‪ .‬وﻟﻲ اﻛﺜﺮ آﻧﮭﺎ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﮭﺘﺮﯾﻦ ﻧﻤﺎﯾﺸﮭﺎي اﻣﺮوزي‬
‫اﻣﺮﯾﻜﺎ‪ ،‬ﺷﺶ‪ -‬ھﻔﺖ ﺳﺎﻋﺖ وﻗﺖ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﻧﻤﺎﯾﺸﻨﺎﻣﮫھﺎ ﻟﻔﺎﻇﻲ و ﺳﺨﻨﻮري و ﺧﺸﻮﻧﺖ و‬

‫‪.co‬‬
‫ﺧﻮﻧﺮﯾﺰي ﻓﺮاوان ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻨﮭﻤﮫ‪ ،‬ﻧﻤﺎﯾﺶﭘﺮدازان ﻣﻲﻛﻮﺷﯿﺪﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﺮاي ﺟﺒﺮان ﻓﻘﺮ ﻣﺤﺘﻮاي ﻧﻤﺎﯾﺸﻨﺎﻣﮫ‪،‬‬
‫در آﺧﺮ ﺻﺤﻨﮫ‪ ،‬ﻓﻀﯿﻠﺖ را ﺑﺮ رذﯾﻠﺖ ﭘﯿﺮوز ﮔﺮداﻧﻨﺪ‪ .‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﻧﻤﺎﯾﺶ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻋﺎﻣﻠﻲ ﺗﺮﺑﯿﺘﻲ‬
‫و اﺧﻼﻗﻲ در ﻣﻲآﻣﺪ و ﺑﮫ ﻣﺮدم اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺗﺎرﯾﺨﻲ ﻣﻲداد و ﻓﻀﺎﯾﻞ آﯾﯿﻦ ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس‪ ،‬ﻣﺨﺼﻮﺻًﺎ وﻇﺎﯾﻒ‬
‫ﻓﺮزﻧﺪان‪ ،‬را ﺑﺎ ﻧﻈﻢ ﻃﺎﻗﺖﻓﺮﺳﺎﯾﻲ ﺗﺈﻛﯿﺪ و ﺗﺒﻠﯿﻎ ﻣﻲﻛﺮد‪.‬‬

‫‪oo‬‬
‫ﺻﺤﻨﮫ داراي دﻛﻮر‪ ،‬ﺳﺎز و ﺑﺮگ ﻛﺎﻓﻲ‪ ،‬و در ﻣﺨﺼﻮص ﻧﺒﻮد‪ .‬ھﻤﺔ ﺑﺎزﯾﮕﺮان اﺻﻠﻲ‪ ،‬و ﻧﯿﺰ »ﺳﯿﺎھﻲ‬
‫ﻟﺸﻜﺮ«ھﺎ‪ ،‬در ﺿﻤﻦ ﻧﻤﺎﯾﺶ‪ ،‬در ﻛﻨﺎر ﺻﺤﻨﮫ ﻣﻲﻧﺸﺴﺘﻨﺪ و ﺑﻨﻮﺑﺖ ﺑﺮ ﻣﻲﺧﺎﺳﺘﻨﺪ و ﻧﻘﺶ ﺧﻮد را اﯾﻔﺎ‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﮔﺎھﻲ ھﻢ ﺧﺎدﻣﺎن ﺑﺮاي آﻧﮭﺎ ﭼﺎي ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬در ﺣﯿﻦ ﻧﻤﺎﯾﺶ‪ ،‬ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺗﻮﺗﻮن و ﭼﺎي و‬
‫ﺗﻨﻘﻼت ﺑﮫ ﺗﻤﺎﺷﺎﮔﺮان ﻣﻲﻓﺮوﺧﺘﻨﺪ و‪ ،‬در ﺷﺒﮭﺎي ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن‪ ،‬ﺣﻮﻟﺔ ﮔﺮم ﺑﺮاي ﭘﺎك ﻛﺮدن ﻋﺮق ﭼﮭﺮهھﺎ‬

‫‪yah‬‬
‫ﻋﺮﺿﮫ ﻣﻲداﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﻤﺎﺷﺎﮔﺮان ھﻤﻮاره ﻣﻲﺧﻮردﻧﺪ و ﻣﻲﻧﻮﺷﯿﺪﻧﺪ و ﮔﻔﺘﮕﻮ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﮔﺎھﻲ ﻛﮫ ﺻﺪاي‬
‫ﺑﺎزﯾﮕﺮان ﺑﺎﻻ ﻣﻲرﻓﺖ‪ ،‬ﺧﺎﻣﻮش ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ و ﻧﮕﺎھﻲ ﺑﮫ ﺻﺤﻨﮫ ﻣﻲاﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎزﯾﮕﺮان ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﮫ اﺟﺒﺎر‬
‫ﻓﺮﯾﺎد ﻣﻲﻛﺸﯿﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﺻﺪاي آﻧﺎن ﺑﮫ ﮔﻮش ﺣﺎﺿﺮان ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬ﺑﺮاي آﻧﻜﮫ ﻧﻘﺸﮭﺎي آﻧﺎن ﺑﺂﺳﺎﻧﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﮫ ﺷﻮد‪،‬‬
‫ﺻﻮرﺗﻜﮭﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮ ﭼﮭﺮه ﻣﻲزدﻧﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﻓﻐﻔﻮر‬

‫ﺑﻮد‪ ،‬اﯾﻔﺎي ﻧﻘﺸﮭﺎي زﻧﺎن ﻧﯿﺰ ﺑﺮ ﻋﮭﺪة ﻣﺮدان ﺑﺎزﯾﮕﺮ ﺑﻮد‪ .‬در ﻋﺼﺮ ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬زﻧﺎن ﺑﮫ ﺻﺤﻨﮫ راه ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫وﻟﻲ‪ ،‬ﻣﺪﺗﮭﺎ‪ ،‬ھﻤﺎﻧﻨﺪ ﻣﺮداﻧﻲ ﻛﮫ ﺳﺎﺑﻘًﺎ در ﻧﻘﺶ اﯾﺸﺎن ﻇﺎھﺮ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ﻃﺮزي »ﻣﺮداﻧﮫ« ﻋﻤﻞ‬
‫@‪h‬‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﮔﺮﻧﮫ ﻣﻮرد ﭘﺴﻨﺪ ﺗﻤﺎﺷﺎﮔﺮان ﻗﺮار ﻧﻤﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ! ھﻤﺔ ﺑﺎزﯾﮕﺮان ﻣﻲﺑﺎﯾﺴﺖ در ﺑﻨﺪﺑﺎزي و‬
‫رﻗﺺ اﺳﺘﺎد ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﮫ ﻃﺮزي ﻣﻮزون ﺑﺎزي ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺎ ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ ھﻤﺎھﻨﮕﻲ ﯾﺎﺑﻨﺪ‪ .‬ﺑﮫ ﺣﻜﻢ ﺳﻨﻦ‪،‬‬
‫ﺑﺮاي رﺳﺎﻧﯿﺪن ﺣﺎﻻت روﺣﻲ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‪ ،‬اﻧﺪاﻣﮭﺎي ﺑﺪن‪ ،‬ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً دﺳﺘﮭﺎ‪ ،‬را ﺑﺎ دﻗﺖ ﺑﮫ ﺣﺮﻛﺖ در‬
‫ﻣﻲآوردﻧﺪ‪ ،‬و ﻧﯿﻤﻲ از ﻟﻄﻒ ﺷﺎﻋﺮاﻧﺔ ﻧﻤﺎﯾﺸﮭﺎي ھﻨﺮﻣﻨﺪاﻧﻲ ﺑﺮﺟﺴﺘﮫ‪ ،‬از ﻗﺒﯿﻞ ﻣﻲﻻن ﻓﺎﻧﮓ‪ ،‬زادة اﯾﻦ‬
‫ﺣﺮﻛﺎت ﺑﻮد‪ .‬ﻧﻤﺎﯾﺶ ﭼﯿﻨﻲ ﻧﮫ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﮫ اﭘﺮاي ﻣﺤﺾ‪ ،‬و ﻧﮫ رﻗﺺ ﺻﺮف‪ ،‬ﺑﻠﻜﮫ ﻣﻌﺠﻮﻧﻲ ﺑﻮد‬
‫‪are‬‬

‫از اﯾﻦ ھﺮ ﺳﮫ‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﯿﻔﯿﺖ ﻧﻤﺎﯾﺸﮭﺎي اروﭘﺎ در ﻗﺮون وﺳﻄﻲ‪ .‬در ﻣﻘﺎم ﻣﻘﺎﯾﺴﮫ ﻣﻲﺗﻮان آن را ﺑﺎ ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ‬
‫در ﻋﺼﺮ ﭘﺎﻟﺲ ﺗﺮﯾﻨﺎ‪ ،‬ﯾﺎ ﻣﻌﻤﺎري در ﻋﺼﺮ ﺗﺰﯾﯿﻦ ﻋﻤﺎرات اروﭘﺎ ﺑﺎ ﺷﯿﺸﺔ رﻧﮕﯿﻦ‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮ داﻧﺴﺖ‪.‬‬

‫ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ ﭼﯿﻨﻲ‪ ،‬ﻛﮫ ھﻤﻮاره ﺑﺎ ﺗﺸﺮﯾﻔﺎت دﯾﻨﻲ و ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﻼزﻣﺖ داﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺪﺷﻮاري ھﻨﺮي ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﮫ‬
‫ﺷﻤﺎر ﻣﻲآﯾﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮ رواﯾﺎت ﭼﯿﻨﻲ‪ ،‬ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺴﯿﺎري از ﺟﻠﻮهھﺎي دﯾﮕﺮ ﻓﺮھﻨﮓ‪ ،‬ﯾﻜﻲ از اﺑﺘﻜﺎرات‬
‫ﻓﻮﺷﻲ‪ ،‬ﻓﻐﻔﻮر اﻓﺴﺎﻧﮫاي‪ ،‬اﺳﺖ‪ .‬ﻟﻲ ﭼﻲ ﯾﺎ »ﻛﺘﺎب ﺷﻌﺎﯾﺮ«‪ ،‬ﻛﮫ ﻗﺪﻣﺖ آن ﺑﮫ ﻋﮭﺪ ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس ﻣﻲرﺳﺪ‪،‬‬
‫‪set‬‬

‫ﺷﺎﻣﻞ ﭼﻨﺪ رﺳﺎﻟﮫ درﺑﺎرة ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ ﺑﻮد‪ ،‬و ﺗﺴﻮﭼﻮان‪ ،‬ﻛﮫ ﯾﻚ ﻗﺮن ﭘﺲ از ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس ﺗﺪوﯾﻦ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﯿﺎﻧﻲ‬
‫ﺷﯿﻮا‪ ،‬ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ ﭼﻜﺎﻣﮫھﺎي ﺳﺮزﻣﯿﻦ وي را ﺷﺮح ﻣﻲدھﺪ‪ .‬ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ ﭼﯿﻨﻲ‪ ،‬ﺣﺘﻲ در ﻋﺼﺮ ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس‪،‬‬
‫ﺑﮫ ﺣﺪ ﻛﻔﺎﯾﺖ ﺳﺎﻟﺪار و از ﺑﺪﻋﺖ ﮔﺮﯾﺰان ﺑﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﺧﺮدﻣﻨﺪ ﻣﻲﻧﺎﻟﺪ ﻛﮫ در ﻋﺼﺮ او آھﻨﮕﮭﺎي اﺧﻼﻗﻲ ﻛﮭﻦ‬
‫را ﺑﺎ ﻧﻮاھﺎي ھﻮساﻧﮕﯿﺰﺳﺒﻚ آﻣﯿﺨﺘﮫاﻧﺪ‪ .‬ﺑﮫ ﻣﺮور زﻣﺎن‪ ،‬ﻣﻮﺳﯿﻘﯿﮭﺎي ﯾﻮﻧﺎﻧﻲ و ﺑﺎﻛﺘﺮﯾﺎﯾﻲ و ﻣﻐﻮﻟﻲ در‬
‫ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ ﭼﯿﻨﻲ راه ﯾﺎﻓﺘﮫ و در ﮔﺎﻣﮭﺎي ﺳﺎدة آن اﺛﺮ ﻧﮭﺎدهاﻧﺪ‪ .‬ﭼﯿﻨﯿﺎن از ﺗﻘﺴﯿﻢ اﻛﺘﺎو ﺑﮫ دوازده ﻧﯿﻤﭙﺮده‬
‫‪an‬‬

‫آﮔﺎھﻲ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣﻲدادﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﺎ ﯾﻚ ﮔﺎم ﭘﻨﺞ ﺻﺪاﯾﻲ )ﻛﻤﺎ ﺑﯿﺶ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ »ﻓﺎ«‪» ،‬ﺳﻞ«‪» ،‬ﻻ«‪،‬‬
‫»دو«‪» ،‬ر« در ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ ﻏﺮﺑﻲ( ﻧﺖ ﺑﻨﻮﯾﺴﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﯿﻤﭙﺮدهھﺎ را »ﻓﻐﻔﻮر«‪» ،‬وزﯾﺮاﻋﻈﻢ«‪» ،‬رﻋﺎﯾﺎ«‪،‬‬
‫»ﻛﺸﻮرداري«‪ ،‬و »ﺟﮭﺎن ﻧﻤﺎ« ﻣﻲﻧﺎﻣﯿﺪﻧﺪ‪ .‬ھﻤﺎھﻨﮕﻲ )آرﻣﻮﻧﻲ( را ﻣﻲﺷﻨﺎﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ‪ ،‬ﺟﺰ در ﻛﻮك ﻛﺮدن‬
‫اﺑﺰارھﺎ‪ ،‬ﺑﻨﺪرت از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺳﺎزھﺎي آﻧﮭﺎ ﺷﺎﻣﻞ ﺳﺎزھﺎي ﺑﺎدي‪ ،‬از ﻗﺒﯿﻞ ﻓﻠﻮت‪ ،‬ﺗﺮوﻣﭙﺖ‪،‬‬
‫‪pym‬‬

‫اوﺑﻮا‪ ،‬ﺳﻮت‪ ،‬و ﮔﻮرد؛ و ﺳﺎزھﺎي زھﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ وﯾﻮل و ﻋﻮد؛ و ﺳﺎزھﺎي ﻛﻮﺑﻲ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ داﯾﺮه‪ ،‬ﻃﺒﻞ‪،‬‬
‫زﻧﮓ‪ ،‬ﮔﻮﻧﮓ‪ ،‬ﺳﻨﺞ‪ ،‬ﻗﺎﺷﻘﻚ‪ ،‬و ﺻﻔﺤﮫھﺎﯾﻲ از ﻋﻘﯿﻖ ﯾﺎ ﯾﺸﻢ ﺑﻮد‪ .‬ﺗﺄﺛﯿﺮ اﯾﻦ ﺳﺎزھﺎ در ﮔﻮش ﻏﺮﺑﻲ ﭼﻨﺎن‬
‫اﺳﺖ ﻛﮫ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺳﻮﻧﺎت آﭘﺎﺳﯿﻮﻧﺎﺗﺎ اﺛﺮ ﺑﺘﮭﻮون در ﮔﻮش ﭼﯿﻨﻲ – ﯾﻌﻨﻲ ﻏﺮﯾﺐ و ﻏﯿﺮ ﻣﺘﻌﺎرف‪ .‬ھﻤﯿﻦ‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ‪ ،‬ﻛﮫ ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس را ﺑﮫ ﺣﺎﻟﺖ ﺧﻠﺴﮫ اﻧﺪاﺧﺖ و ﺑﮫ ﮔﯿﺎھﺨﻮاري ﻛﺸﺎﻧﯿﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ھﺮ ﻧﻮع ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ‬
‫ﻋﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺷﻨﻮﻧﺪﮔﺎن ﻛﺜﯿﺮ را از ﻛﺸﺎﻛﺶ ﺧﻮاﺳﺘﮭﺎ و راﯾﮭﺎ ﻣﻲرھﺎﻧﯿﺪ‪.‬‬

‫‪.co‬‬
‫‪oo‬‬
‫‪yah‬‬
‫@‪h‬‬
‫‪are‬‬
‫‪set‬‬
‫‪an‬‬
‫‪pym‬‬
 ‫‪m‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﺑﯿﺴﺖ و ﭘﻨﺠﻢ‬

‫‪.co‬‬
‫ﻋﺼﺮ ھﻨﺮﻣﺮدان‬
‫‪ – I‬رﻧﺴﺎﻧﺲ دورة ﺳﻮﻧﮓ‬

‫‪oo‬‬
‫‪ – 1‬ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ واﻧﮓ آن ﺷﻲ‬

‫‪yah‬‬
‫دودﻣﺎن ﺳﻮﻧﮓ – ﻧﺨﺴﺖ وزﯾﺮ ﺑﮭﺒﻮد ﺧﻮاه – ﭼﺎرة ﺑﯿﻜﺎري – اﻧﺘﻈﺎم ﺻﻨﻌﺖ – ﻗﻮاﻧﯿﻦ دﺳﺘﻤﺰدھﺎ و‬
‫ﻗﯿﻤﺘﮭﺎ – ﻣﻠﻲ ﻛﺮدن ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ – ﺑﯿﻤﺔ ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ ﺑﺮاي ﺑﯿﻜﺎري و ﺑﯿﻨﻮاﯾﻲ و ﭘﯿﺮي – اﻣﺘﺤﺎﻧﺎت اﺳﺘﺨﺪام‬
‫دوﻟﺘﻲ – ﺷﻜﺴﺖ واﻧﮓ آن ﺷﻲ‬

‫دودﻣﺎن ﻧﺎﻧﮓ ھﯿﭻﮔﺎه از ﻋﻮاﻗﺐ اﻧﻘﻼب آن ﻟﻮﺷﺎن رھﺎﯾﻲ ﻧﯿﺎﻓﺖ‪ .‬ﭘﺲ از ﻣﯿﻨﮓ ھﻮاﻧﮓ‪ ،‬ﻓﻐﻔﻮرھﺎ دﯾﮕﺮ‬
‫ﻗﺎدر ﺑﮫ ﺑﺮﻗﺮاري اﻗﺘﺪار ﺧﻮد در ﺳﺮاﺳﺮ ﺧﻄﺔ ﺷﺎھﻨﺸﺎھﻲ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ ،‬و اﯾﻦ دودﻣﺎن‪ ،‬ﭘﺲ از ﻗﺮﻧﻲ ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ و‬
‫@‪h‬‬
‫ﺷﻜﺴﺘﮕﻲ‪ ،‬ﺳﻘﻮط ﻛﺮد‪ .‬ﭘﺲ از آن‪ ،‬در ﻇﺮف ﭘﻨﺠﺎه و ﺳﮫ ﺳﺎل‪ ،‬ﭘﻨﺞ دودﻣﺎن روي ﻛﺎر آﻣﺪﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﻗﺪرت‬
‫آﻧﮭﺎ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻋﻤﺮﺷﺎن‪ ،‬ﻧﺎﭼﯿﺰ ﺑﻮد‪ .‬در وﺿﻌﻲ اﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ‪ ،‬ﻓﺮدي ﺧﺸﻦ و وﺣﺸﻲ ﻻزم ﺑﻮد ﺗﺎ ﻧﻈﻢ را ﻋﻮدت‬
‫دھﺪ‪ .‬ﺳﺮﺑﺎزي ﺑﮫ ﻧﺎم ﺗﺎي ﺗﺴﻮ در ھﻨﮕﺎﻣﺔ آﺷﻮب ﻗﺪ ﻋﻠﻢ ﻛﺮد و ﺳﻠﺴﻠﺔ ﺳﻮﻧﻚ را ﺑﻨﯿﺎد ﻧﮭﺎد‪ .‬ﭘﺲ‪ ،‬اﺻﻮل‬
‫اداري ﻛﻨﻔﻮﺳﯿﻮس ﺑﺎز آﻣﺪ و اﻣﺘﺤﺎﻧﺎت ﻣﺸﺎﻏﻞ دوﻟﺘﻲ ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﻣﺮﺳﻮم ﺷﺪ‪ .‬در ھﻤﺎن ﺣﺎل‪ ،‬ﺑﺮاي ﺣﻞ‬
‫ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺳﺘﺜﻤﺎر و ﻓﻘﺮ‪ ،‬ﻧﻮﻋﻲ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ ﺑﺮﻗﺮار ﮔﺸﺖ‪.‬‬
‫‪are‬‬

‫واﻧﮓ آن ﺷﻲ )‪ (86 – 1021‬ﯾﻜﻲ از اﻓﺮاد ﺑﺮﺟﺴﺘﮫاي اﺳﺖ ﻛﮫ ﻧﺎﻣﺶ در ﺳﺎﻟﻨﺎﻣﮫھﺎي ﺗﺎرﯾﺨﻲ ﭼﯿﻦ‬
‫زﻧﺪه ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻌﺪ ﻣﺴﺎﻓﺖ ﺳﺒﺐ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﮫ روﯾﺪادھﺎ و ﺟﺎھﺎ و ﻣﺮدﻣﺎن ﺳﺮزﻣﯿﻨﮭﺎي دور دﺳﺖ ھﻤﮫ‬
‫ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﺎ ﯾﻜﻨﻮاﺧﺖ ﺟﻠﻮه ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻨﮭﻤﮫ‪ ،‬واﻧﮓ ﻓﺮدي اﺳﺖ ﻣﻤﺘﺎز از دﯾﮕﺮان‪ ،‬و اﯾﻦ ﻗﻮﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ‬
‫دﺷﻤﻨﺎن ﻓﺮاوان او ﻧﯿﺰ ﺑﺮ آن ﮔﻮاھﻨﺪ‪ .‬از ﺳﺮ ﺻﺪق‪ ،‬ھﻢ ﺧﻮد را ﻣﺼﺮوف اﻣﻮر ﺣﻜﻮﻣﺖ و ﺑﮭﺒﻮد زﻧﺪﮔﻲ‬
‫ﻣﺮدم ﻛﺮد و ﺑﺮاي آﺳﺎﯾﺶ ﺧﻮد وﻗﺖ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺎﻗﻲ ﻧﮕﺬاﺷﺖ‪ .‬در ﻧﺘﯿﺠﮫ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺴﺖ در داﻧﺶ و ھﻨﺮ ﺑﺎ‬
‫‪set‬‬

‫داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻋﺼﺮ ﺧﻮد ﺑﺮاﺑﺮي ﻛﻨﺪ و دﻟﯿﺮاﻧﮫ ﺑﺎ ﻛﮭﻨﮫﭘﺮﺳﺘﺎن زورﻣﻨﺪ و زردار دراﻓﺘﺪ‪ .‬ﺑﺘﺼﺎدف‪ ،‬ﺗﻨﮭﺎ‬
‫ﻣﺮد ﺑﺰرﮔﻲ ﻛﮫ در ﺗﺎرﯾﺦ ﭼﯿﻦ ﺑﮫ او ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬ھﻤﻨﺎم او‪ ،‬واﻧﮓ ﻣﺎﻧﮓ اﺳﺖ‪ .‬وﻟﻲ ﻣﯿﺎن اﯾﻦ دو ﺗﻦ ھﺰار‬
‫ﺳﺎل ﻓﺎﺻﻠﮫ وﺟﻮد دارد‪.‬‬

‫وﻗﺘﻲ ﻛﮫ‪ ،‬ﺑﮫ ﻓﺮﻣﺎن ﻓﻐﻔﻮر‪ ،‬ﺷﺎﻣﺨﺘﺮﯾﻦ ﻣﻘﺎﻣﺎت دوﻟﺘﻲ را ﺑﮫ واﻧﮓ آن ﺷﻲ واﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬وي اﻋﻼم ﻛﺮد ﻛﮫ‬
‫‪an‬‬

‫ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﺎﯾﺪ ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ را ﻣﺴﺌﻮل رﻓﺎه ھﻤﺔ اﺗﺒﺎع ﺧﻮد ﺑﺪاﻧﺪ‪» .‬دوﻟﺖ ﺑﺎﯾﺪ ادارة اﻣﻮر ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ و ﺻﻨﻌﺖ‬
‫و ﻛﺸﺎورزي را در دﺳﺖ ﺑﮕﯿﺮد ﺗﺎ ﻃﺒﻘﺎت زﺣﻤﺘﻜﺶ ﻗﻮام ﯾﺎﺑﻨﺪ و در زﯾﺮ ﭘﺎي اﻏﻨﯿﺎ ﺑﺎ ﺧﺎك ﯾﻜﺴﺎن‬
‫ﻧﮕﺮدﻧﺪ‪ «.‬وي ﻛﺎر اﺟﺒﺎري را‪ ،‬ﻛﮫ از زﻣﺎﻧﮭﺎي دور از ﻃﺮف‬

‫ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﮫ ﻣﺮدم ﺗﺤﻤﯿﻞ ﻣﻲﺷﺪ و ﺑﺮزﮔﺮان را ﺑﺮ آن