DIESEL MOTOR

Rudolf Diesel (1858-1913) bavio se od malih nogu sa motorim. U svojoj mladosti pokazivao je interesovanje za motore, Lenoirs i mnoge tada uobiajene parne maine. Za vrijeme studiranja njegov docent i uveni pronalaza professor Linde, skrenuli su mu panju da toplotne maine izmeu ostalog daju bolje rezultate. On _______ francuski Sadi Cornot (1796-1832) koji je formulisao kruni tok, jedan fiziki princip, koji je idealan process, opisuje sagorijevanje. Dizela je od toga momenta progonila misao da konstruira jednu takvu mainu. 1890 Diesel-u se rodila odluujuda ideja, kako bi se proces sagorijevanja poboljao. Usisava se zrak,koji se sabije ispod 200 bara i u tom momentu kada imamo gorivo (teka goriva, kao nafta ) zrak se ubrizga. Visoka temperature dovodi se odmah do zapaljenja goriva putem samozapaljiva; i rezultati su suvini.

PRVI DIESEL- PROTOTIP MOTORI

Princip je bio jednostavan, ali njegova primjena u praksi bila je komplikovana. Ni jedna _______________________ i temperatura se koristila i prvi eksperimetalni motori konstruisani 1893 u fabrici Augsburg (MAH ) u Njemakoj nije davao nikakav rezultat. Tek drugi motor, konstruisan 1896 nas je uvjerio u efikasnost rada od preko 25 % dotadanjih motora to ih je sve bacio u sijenku. Ali ipak taj motor nije bio po Dieselovim eljama. Odnos kompresije bio je nizak i maksimalni pritisak mali (oko 30 bara ) i nije bilo mogude ubrizgavanje goriva, tako da se moralo koristiti ubrizgavanje zraka, postupak koji je iziskivao komplikacije, skupe i teke ureaje. Pa samim tim motor se teko mogao napraviti zbog problema goriva i ulja bila su skupa i sporovi na patente nisu dozvoljavali uspjeno uvoenje.

DIESEL- ovi PROBLEMI Kudolf Diesel uao je u ogromne probleme zbog patenata i bezskupoloznim ljudima polo je za rukom da mu oduzmu prava,tako da sam vie nije mogao da radi na svom motoru. Tek 1908 kada su patenti istekli napravio je male motore za auta i kamione zajedno sa vicarskom firmom Sauler. A kada je najzad u potpunosti osiromaio i nije vie mogao da vjeruje u uspjenost svog motora, preminuo je 1913 godine.

NAPOKON: Pumpa za ubrizgavanje goriva Tek 10 godina nakon Diesel-ove smrti, uspjeva se napraviti pumpa koja je bila u stanju da direktno ubrizgava teka tena goriva. Do tada u uobiajeno ubrizgavanje zraka sa malo kompriniranim zrakom u cilindar. Firmi Bosch na ovom razvoju u velikoj mjeri polo je za rukom 1927 godine izala je seriska proizvodnja pumpe, koja je konano donijela eljene diesel motore na trite.

PRVI MOTORIZOVANI LET U EVROPI Danski izumitelj Jakob Christen Ellehammer poeo je poetkom 20-tog vijeka eksperimentisati sa avionima. Prvobitno se bio meutim obrazovao kao arar. J. C. E. je u Danskoj poetkom 20-tog vijeka imao uspijeha sa jednokrilcima,dvokrilcima, a od 1906-1908 i sa trokrilcima . U septembru 1906 provodio je na otoku Lindbolm prvi motorizovani let u Evropi. Kako avion, tako je i motor bio Ellhammerova vlastita konstrukcija. Let je bio dug samo 42 m i odravao se na visini od oko 40 cm iznad tla. Avio je bio privrden za jedan kolac u centru jedne postavljene cementne trake ili pruge, let je uslijedio kao u tzv. '' okovanom letu''. Motor kojeg je E. konstruisao bio je 18 ks 3-cilindrini zvjezdani motor iz vlastite konstrukcije i vlastite izrade. Let je 12. Septembra bio uvod niza letova sa razliitim tipovima koje je E. napravio. Tako je E. 1908 u Kielu dobio natjecanje u letovima. Dogaaj su danci uostalom honorirali u obliku vlastite potanske marke. PRVI PRAVI HELIKOPTER 24. Augusta 1907 se jedan helikopter,kojeg su napravili Louis i Jacques Bregent uz sudjelovanje profesora, odvojio doista kratko od tla. Raspolagao je sa 4 vodoravna rotora, koji su se okretali i koje je pogonio jedan motor od 45 ks. Anntoniette. Dospjeo je na visinu od 60 cm a zbog njegove nestabilnosti su ga 4 mukarca morala odravati u ravnotei. Ne bi se dodue jo moglo govoriti o slobodnom letu, ali se svakako radilo o prvom poznatom okomitom startu sa tla. Vie od uspravnog starta, odnosno slijetanje u to doba takoe nije bilo planirano,tako helikopter nije raspolagao upravljakim mehanizmom.

PRVI ZVANINO PRIZNATI '' Slobodni '' LET HELIKOTERA

Francuz Paul Cornu bio je fabrikant bicikla iz Lisieux (Normandija) i bavio se izradom helikoptera. Uspjelo mu je da sagradi letedi ureaj, koji je bio oznaen kao letedi bicikl, zato to je raspolagao sa 2 velika toka sa icama, na koje su bila privrdena 2 lista rotora u obliku lopatica. Oni su imali promjer od 6m i pokretali su se na pogon remena u suprotnim smjerovima. Prvi slobodni usponi i lebdenje od 30 cm visine iznad tla u trajanju od 20 sekundi polo je Paulu Cornu za rukom 13. Novembra 1907.Pogon tanderskih rotora uslijedio je pomodu 24 ks Antoinette motora. Ovo je time bio prvi zvanino priznati slobodni let helikoptera.

PRVI MOTORNI LETOVI- BRADA WRIGHT Pronalazak motora sa sagorijevanjem 1876 doveo je napokon i najzad do eljenog pogona (pogon za kojim se eznulo. Motori sa sagorijevanjem u dananjem obliku vradaju nas na Nikolausa Augusta Otta (1832-1891) (otuda i oznaka Otto motor, radilo se o sporom etverotaktnom motoru sa sagorijevanjem), a dalje ih je G. Daimler razvio u brzi motor sa sagorijevanjem. Ovaj sistem je bio veoma pogodan za ugradnju u avione. Wilbur i Orville Wright bili su brada iz Dayton-a u Ohio-u . Brada Wright prihvatila su Lilienthalseva istraivanja i razvili po miljenju mnogih prvi motorni avion na svijetu. Wilbur i Wright napisao je 1901 : ,, Njemaki ininjer Otto Lilienthal dao je izgleda najvedi doprinos rjeavanju problema letenja, koji je ikad jedan ovjek napravio '' . Prethodno su razvili upravljaki sistem i isprobali ga u brojnim eksperimentima sa jedrilicama, dok nije dostigao zadovoljavajudu funkciju. U razvojnoj fazi testirali su diverzne krilne profile u vjetrovitom kanalu, skicirali motore i propelere i izvodili probne letove. U decembru 1903 uspjevaju u Kitty Hawk-u (Sjeverna Karolina ) na obali Atlantika 4 kontrolisana leta '' dueg'' trajanja sa 12 ks motornim avionom, koga su optimisti krstili sa ,, Flyer'' . Najdui od tih letova preao je udaljenost od 260 m, koji je izveden u roku od 59 sekundi. Motor (110 kg mase ) su uostalom sami konstuirali i izgradili, poto su tadanji automobilski motori bili preteki. Postoje svakako i vjerodostojniji dokazi na to da je nijemac Karl Jatho bio prvi kome se posredio motorizovani let. Nema sumlje da mu se izmeu avgusta i novembra 1903 posredilo vie skokov, a takoer i kratkih letova oko 60 m duine na visini od 4 m . Neki Jathoa proglaavaju kao najuuspjenijeg avijatiara

prije brade Wright. U vedini knjiga se svakako zasluga da su izveli prvi motorizovani let pripisuje bradi Wright. uveni ,,Wright- Flyer'' iz 1903 letio je samo 4 puta i to 17 decembra 1903 . Zadnji i istovremeno najuspjjeniji let iao je preko 260 m i trajao 59 sekundi. Umjesto da svoj izum obelodane u javnosti, brada Wright su prestla s letenjem i htjeli su umjesto toga prodati svoj pronalazak. Sponzori nisu htjeli otkriti suvie detalja kako bi sprijeili krau svojih ideja. Na osnovu neuspjeha znaajnih pionira leta kao C. Adler i S.P. L angley i navodnih tvrdih arlatana i pekulanata vidjeli su se nasuprot velikoj skeptici na stranama vladajudih institucija. Bilo je izgleda tee Flyer prodati nego ga napraviti.