You are on page 1of 5

‫‪1‬‬ ‫الدارة‬

‫معوقات وصعوبات التخطيط‬


‫ثرؤسةى ثلندانان رووبةرووى زؤر ريَطرىء ئاستةنط دةبيَت لةوانة‬
‫ئةوةى ثةيوةندى بة سروشتى ثرؤسةى ثلندانانةوة هةيةء ئةوةى‬
‫ثةيوةندى بةو كةسانةوة هةية كة ثلندانةرنء ثلنةكة جيَبةجآ دةكةن ‪..‬‬

‫من اهم الصعوبات الناشئة عن تعقود عملية التخطيط الخاصة بطبيعة عملية‬
‫التخطيط‬
‫‪ -1‬طرانى دةستكةوتنى زانيارى ورد كة ثةيوةندى بة طؤرِانكاريية‬
‫ذينطةيية جؤراوجؤرةكانةوة هةية‪ ،‬لةطةل ئةو زانيارييانةى كة‬
‫ثةيوةندي بة هةلومةرجة ئايندةييةكانةوة هةية‪..‬‬
‫‪ -2‬طؤرِانكاريية ذينطةيية خيَراكان كة رادةى جةختكردنةوة لةسةر‬
‫ئةطةرة ئايندةييةكان كةمتر دةكةنةوة ‪..‬‬
‫‪ -3‬طرانى دياريكردنى ئامانجة روونةكان كة تواناى ثيَوانةكردنى‬
‫واقيعيانةى نةرمى هةبيَت‪( ،‬تواناى طؤرِانكارى) ‪..‬‬
‫‪ -4‬ثرؤسةى ثلندانان ثيَويستى بةكاتء خةرجى زؤر هةية ‪..‬‬

‫أما ما يتعلق في صعوبات الناشئة عن الفراد المعنين كما يلي‬


‫‪ -1‬نةبوونى ئيلتيزامكردنى راستةقينة بة ثلنةكة لة هةموو ئاستةكاندا‬
‫‪..‬‬
‫‪ -2‬نةبوونى يان دةست نةكةوتنى سةرضاوةى ثيَويست بؤ ئةنجامدانى‬
‫ثرؤسةى ثلندانان ‪.‬‬
‫‪ -3‬نةبوونى جياكارى لة نيَوان ليَكؤلَينةوةكرن لة ثلنةكانء خودى‬
‫ثلنةكان ‪..‬‬
‫‪ -4‬ثشت بةستنى زؤر بة ليَهاتوويى ‪..‬‬
‫‪ -5‬بةرنطاربوونةوةى طؤرِانكارى ‪..‬‬
‫‪ -6‬هةلَبذاردنى سيستةمى ثاداشتى نةطونجاو‪ ،‬واتا ثاداشتكردنى‬
‫رةفتاريَكى ئيدارى كورت خايةن لةسةر حيسابى رةفتاريَكى ئيدارى‬
‫دريَذ خايةن ‪..‬‬

‫مسئولية التخطيط‬
‫دياريكردنى ليةنى بةرثرسيار لة ثلندانان لة دامةزراوةيةكةوة بؤ‬
‫دامةزراوةيةكى تر جياوازة‪ ،‬لةوانةية لة هةنديَك دامةزراوة يةكةيةكى‬
‫ريَكخراوى بةرثرس لة ثلندانان دابمةزريَت يان داوا لة ئةنجومةنيَكى‬
‫ئيدارةى دامةزراوةيةكى تر دةكريَت بؤ دانانى ثلن بؤ دامةزراوةكة‪،‬‬
‫لةوانةشة ضةند دامةزراوةيةك تيميَكى كاركردن يان ليذنةيةكى كاتى‬
‫بةريَوةبةرةكان ئةركى ئةم‬
‫ِ‬ ‫راسثيَريَت بؤ دانانى ثلن يان ليذنةيةك لة‬
‫كارةيان ثيَبسثيَردريَت‪ ،‬لة هةموو ئةم حالَةتانةشدا دةبيَت جةخت‬

‫‪asowahab …..2009‬‬
‫‪2‬‬ ‫الدارة‬
‫لةسةر ئةوة بكريَتةوة كة ثلندانان هةموو دامةزراوةو ئاستةكانى‬
‫دامةزراوةكة دةطريَتةوة ‪..‬‬

‫الوضائف الدارية‬
‫‪ //2‬التنظيم ( ‪: ) Organizing‬‬
‫زؤر سروشتىء لؤذيكيية كة ئةركى ريَكخستن ئةركى دووةم يان‬
‫توخمى دووةم بيَت لة ثرؤسةى ئيدارة‪ ،‬دواى ئةركى ثلندانان‪ ،‬دواى‬
‫تةواوكردنى دانانى ئامانجء ستراتيذةكانء ثلنةكان‪ ،‬دةبيَت ئيدارة ئةو‬
‫ضالكيية تةندورستانة ئةنجام بدةن كة دةيانطةيةنآ بة ئامانجةكانيان ‪..‬‬

‫تعريف التنظيم ‪:‬‬


‫وشةى ريَكخستن نةك تةنها لة ناوةندة فيكرىء ليَكؤلَينةوةكان لة‬
‫بارةى ئيدارةوة بةكار دةهيَنريَت‪ ،‬بطرة دةتوانين بلَيَن كة زؤر ضةمكء‬
‫ثيَناسةى جؤراوجؤر هةية بؤ وشةى ريَكخستن‪ ،‬بةلم بة شيَوةيةكى‬
‫طشتى خؤيان لة دوو ضةمكى بنةرِةتى دةبينينةوة كة بريتين لة ‪:‬‬
‫يةكةم ‪ :‬سةيرى ريَكخستن دةكريَت بةوةى ثرؤسةية يان ئةركة ‪.‬‬
‫دووةم‪ :‬لةروانطةى ئؤرطانييةوة سةيرى ريَكخستن دةكريَت بةوةى‬
‫(كيان)يَكة يان يةكةيةكة ‪.‬‬
‫سيَةم‪ //‬ثيناسةى (التنظيم) ‪ :‬دؤزينةوةى ئةو ثةيكةرةية كة ثيَوةندى‬
‫دةسةلتء بةرثرسياريَتى روون دةكاتةوة‪ ،‬ئةركى ريَكخستنيش بريتيية‬
‫لة بةش بةشكردنى ضالكيي طشتيية بؤ ئةركى تاك تاك ثاشان‬
‫بةريَوةبةرى هةر‬
‫ِ‬ ‫كؤكردنةوةيان لة يةكةكانء ثيَدانى دةسةلت بة‬
‫يةكةيةك ‪..‬‬
‫ضوارةم‪ //‬ريَكخستن ثرؤسةى ثةيكةرةكردنى سةرضاوة مرؤيىء‬
‫داراييةكانة بؤ بةدةستهيَنانى ئامانجةكانى دامةزراوةكة ‪..‬‬

‫الهيكل التنظيمي‬
‫ثةيكةرى ريَكخستن كة بة بونياى ريَكخستنيش ناو دةبريَت‪،‬‬
‫دةرئةنجامى كؤتايى ثرؤسةى ريَكخستنة ‪..‬‬
‫ثسثؤريَتى‬
‫ِ‬ ‫الهيكل التنظيمي ‪ :‬ئةو ضوارضيَوةيةية كة ورد دةبيَتةوة لة‬
‫ئةركةكانء دابةشكردنء دانانى سيستةمء ضؤنيَتى مامةلَةكردنء‬
‫دياريكردنى دةسةلتةكان ‪..‬‬
‫الهيكل التنظيمي ‪ :‬ثةيكةرى ريَكخستن ئةو ضوارضيَوةيةية كة رؤلَى‬
‫تاكء كؤمةلَةكان ديارى دةكات بؤ بةدةستهيَنانى ئامانجةكانى‬
‫دامةزراوةكةء دياريكردنى رؤلَى ئةو بةرثرسانةى كة تاكةكان لة ذيَر‬
‫برياردان ‪..‬‬
‫دةسةلتياندايةء ئةو تاكانة رادةى دةسةلتيان ضةندة بؤ ِ‬
‫اهمية وفوائد الهيكل التنظيمي‬

‫‪asowahab …..2009‬‬
‫‪3‬‬ ‫الدارة‬
‫زؤرترين شتيَك كة كاريطةرى هةية لةسةر درك كردنى تاك بة‬
‫كارةكةىء ضؤنيَتى رةفتاركردنى لة كاتى كارةكةى‪ ،‬ثةيكةرى‬
‫ريَكخستنة ‪..‬‬
‫بةريَوةبةرةكانيشة ثةيكةرى ريَكخستن دابنيَن تا هاوكار‬ ‫ِ‬ ‫ئةركى‬
‫كريَكارةكان بكات بؤ راثةرِاندنى كارةكانيان بة باشترين ويَنة تا‬
‫ئامانجى دامةزراوةكة بهيَنيَتة دى ‪..‬‬

‫يعتبر الهيكل التنظيمي وسيلة وليس الغاية ‪:‬‬


‫ثةيكةرى ريَكخستن ئةو ئامرازةية كة يارمةتى دامةزراوةو كريَكارةكان‬
‫دةدات بؤ بةديهيَنانى ئامانجةكانيان بةسةركةوتوويى‪ ،‬ثةيكةرى‬
‫ريَكخستن سآ ئةركى سةرةكى رادةثةرِيَنيَت ‪-:‬‬
‫‪ -1‬ئةكةمء طرنطترينيان ئةركى بةديهيَنانى (مخرجات)ى‬
‫دامةزراوةكةء بةديهيَنانى ئامانجةكانيَتى ‪..‬‬
‫‪ -2‬ثةيكةرى ريَكخستن هاوكارى دةكات لة كةمكردنةوةى‬
‫جياوازييةكاننى نيَوان تاكةكان بؤ كةمترين رادةى ‪..‬‬
‫‪ -3‬ثةيكةرى ريَكخستن ئةو ضوارضيَوةيةية كة تيايدا هيَز مومارةسة‬
‫دةكريَت ‪..‬‬
‫بريار لةبارةى ئةو ئةركانةوة دةدات كة هيَزيان‬‫ثةيكةرى ريَكخستن ِ‬
‫هةية لة ناو دامةزراوةك هةروةها ئةو ئةركانة دياري دةكات ‪..‬‬

‫تصميم الهيكل التنظيمي‬


‫دانانى (ديزاين كردنى) ثةيكةرى ريَكخستن ثرؤسةيةكى طرانء‬
‫ئالَؤزة‪ ،‬بطرة دةبيَتة هؤى كيَشة بؤ زؤريَك‪ ،‬ئةمةش بةهؤى رةهةندء‬
‫ليةنة طؤرِاوةكانى ئةم ثرؤسةية كة زؤرنء كارليَك دةكةن لة طةل‬
‫يةكتردا ‪..‬‬

‫لةكاتى ديزاينكردنى ثةيكةرى ريَكخستن ثيَويستة بةرِيَوةبةر شةش‬


‫توخمى سةرةكى لةبةرضاو بطريَت ‪-:‬‬
‫‪ -1‬التخصص في العمل [ ثسثؤرِيَتى لة كار دا ] ‪..‬‬
‫‪ -2‬تجميع العمال [ كؤكردنةوةى كارةكان ] ‪..‬‬
‫‪ -3‬سلسلة الوامر [ زنجيرةى فةرمانةكان ] ‪..‬‬
‫‪ -4‬نطاق الشراف [ سنوورى سةرثةرشتيكردن ] ‪..‬‬
‫‪ -5‬مةركةزييةتء نا مةركةزييةت ‪..‬‬
‫‪ -6‬الرسمية [ فةرةمى بوون ] ‪..‬‬

‫ويمكن القول بأن تصميم الهيكل التنظيمي يتحدد و يتضمن اتخاذ القرارات‬
‫الربعة الرئيسية التالية ‪:‬‬

‫‪asowahab …..2009‬‬
‫‪4‬‬ ‫الدارة‬
‫بريارى يةكةم ثةيوةندى هةية بة دابةشكردنى ضالكى طشتى‬ ‫‪ِ -1‬‬
‫دامةزراوةكة بؤ ضالكى بضووكء ئةك ضالكيية بضوكة بؤ بضوكتر بؤ‬
‫ئةوةى ئةركء كارةكان روون بنء هةر يةك لةو ئةركء كارانة ئةركء‬
‫بةرثرسياريَتى هةبيَت ‪..‬‬
‫بريارى دووةم ثةيوةندى هةية بة هةلَبذاردنى بنةمايةكى دياريكراو‬ ‫‪ِ -2‬‬
‫بريارة‬
‫بؤ كؤكردنةوةى كارو ئةركةكان‪ ،‬لةوانةشة لة ئةنجامى ئةم ِ‬
‫طروث دروست ببيَت كة كارةكانيان هةنديَك جار هاوشيَوةيةو هةنديَك‬
‫جارى تر جياوازة ‪..‬‬
‫بريارى سيَيةمم ثةيوةندى هةية بة دياريكردنى ذمارةى ئةو‬ ‫‪ِ -3‬‬
‫كةسانةى كة دةبنة بةرثرس (‪ ).....‬سةرؤكى راستةوخؤ بةواتايةكى تر‬
‫دياريكردنى سنوورى سةرثةرشتى ‪..‬‬
‫‪ -4‬دوا برِياريش ثةيوةستة بة دابةشكردنى دةسةلتةكان لة نيَوان‬
‫ئةكةكاندا ‪ ..‬بةم شيَوةية‪-:‬‬

‫‪ -1‬دابةشكردنى كارو ثسثؤرِيَتى ‪.‬‬

‫نزم‬ ‫بال‬

‫‪ -2‬بنةماى كؤكردنةوةى كار‬

‫كارة جياوازةكان‬ ‫كارة هاوشيَوةكان‬


‫‪ -3‬سنوورى سةرثةرشتيكردن‬

‫بةربلو‬ ‫بةرتةسك‬

‫‪ -4‬مةركةزييةت‬

‫نزم‬ ‫بال‬

‫تقسيم العمل والتخصص (تصميم العمال) ‪Job Design‬‬

‫دواى دياريكردنى ضالكى طشتى دامةزراوةكة بؤ ئةوةى ئامانجةكانى‬


‫بثيَكيَت‪ ،‬ضالكييةكة دابةشء بةش بةش دةكريَت بؤ ضالكىء ئةركى‬
‫سةرةكى وةك ( بةرهةمهيَنان – بازارِطةرى – دارايى ) ئةمانةش‬
‫دابةش دةكريَن بؤ ضالكىء ئةركى لوةكى تا قورسايى كارو ئةركء‬
‫ضؤنيَتى راثةرِاندني كار دياري بكريَت تا ببنة بنةما بؤ دروستبوونى‬
‫كارةكان ‪..‬‬

‫‪asowahab …..2009‬‬
‫‪5‬‬ ‫الدارة‬
‫دروستكردنى كارةكانى ئةو ئةركانةى كة كريَكارةكانى هةر‬
‫رايدةثةريَنن وةك (بةرِيَوةبةرى بةرهةمهيَنان –‬
‫ِ‬ ‫دامةزراوةيةك‬
‫بةريَوةبةرى بازارِطةرِى – بةرِيَوةبةرى فرؤشراوةكان – بةرِيَوةبةرى‬
‫ِ‬
‫بةشى ذميَريارى – بةرِيَوةبةرى كارةبارى كةسةكان (كريَكارةكان))‬

‫اساليب تصميم العمل‬


‫دةكريَت كارةكان لةسةر بنةماى تاك يا راسثاردنى كاريَكى دياريكراو‬
‫بة كةسيَك يان لةسةر بنةماى كؤمةل ديزاين (تصميم)بكريَت ‪..‬‬
‫(الفريق) تيم ‪ :‬تيم يان كؤمة َ‬
‫ل كاريَكى دياريكراويان ثيَدةسثيَردريَت تا‬
‫ئةنجامى بدةن ‪..‬‬

‫ومن اهم اساليب تصميم العمل على مستوى الفرد ما يلي ‪-:‬‬
‫شيَوازى زانستى (ئاميَرى ) ‪ ..‬السلوب العلمي اللي ‪..‬‬ ‫‪-1‬‬
‫خولندنةوةى ئةركةكان ‪ ..‬تدوير الوضيفي ‪..‬‬ ‫‪-2‬‬
‫طةورةكردنةوةو بةربلوكردنةوةى كار ‪ ..‬تكبيرو توسيع العمل ‪..‬‬ ‫‪-3‬‬
‫دةولَةمةندكردنى كار ‪ ..‬أثراء – أغناء العمل ‪..‬‬ ‫‪-4‬‬

‫السلوب العلمي اللي ‪...‬‬


‫تةنها جةخت دةكاتةوة لة سةر هونةرى كاركردن‪ ،‬بانطةشة بؤ‬
‫جيَبةجيَكردنى بنةماى ثسثؤرِيَتىء دابةشكردنى كار دةكات‬
‫بةشيَوةيةكى رادةبةدةر (واتا جيَبةجيَكردنى ئاستيَكى بالى ثسثؤرِيَتى)‬
‫‪..‬‬
‫بةرِادةيةك كار ئةركى دياريكراوء ناجؤراوجؤر لةخؤ دةطريَت‪ ،‬كة لةم‬
‫ثاكانةكردنانة خؤى دةبينيَتةوة ‪-:‬‬
‫‪ -1‬كةمكردنةوةى كاتى ثيَويست بؤ ئةنجامدانى كارةكة ‪.‬‬
‫‪ -2‬كةمكردنةوةى كاتى ثيَويست بؤ طؤرِينى كار بؤ كاريَكى تر ‪.‬‬
‫‪ -3‬زيادكردنى ليَهاتوويىء توانا بةهؤى مومارةسةكردنى هةمان‬
‫ئةركةوة ‪.‬‬
‫‪ -4‬زيادكردنى ليَهاتوويى ثرؤسةى هةلَبذاردنى تاكةكان (كريَكارةكان) ‪.‬‬

‫ئةم ريَبازة لةكار كردن لة ديزاينكردنى كار دةبيَتة هؤى ئةوةى كريَكار‬
‫بةشيَوةيةكى رؤتينىء دووبارةبووةوة كة توانايةكى كةمى مةعريفىء‬
‫هةولَدانى دةويَت بؤ راثةرِاندنى ‪..‬هةروةها توانايةكى كةمى دةويَتء‬
‫بة هيض شيَوةيةك تاك ناخاتة بةردةم كيَبرِكيَوة‪ ،‬بةمةش ريَذةى‬
‫نةهاتنى كريَكاران بةرزبووةوةو تيَضوونةكانيش زيادى كردو ريَذةى‬
‫خولنةوةى ئةركةكانيش زياتر بوو‪..‬‬

‫‪asowahab …..2009‬‬

You might also like