‫استاندارد ايمني و بهداشت شغلي ‪))OHSAS 18001 :1999‬‬

‫مقدمه ‪ :‬با آغاز انقلب صنعتي و انتقال توليد از کارگاههاي کوچک به کارخانه هاي توليد انبوه‪ ،‬موضوع حفاظت از سلمت نيروي کار نيز از‬
‫حالت فردي خارج و حالت عمومي تري به خود گرفت ‪ .‬پس از پيدايش مکتب روابط انساني در مديريت که براثر تجربيات هاتورن پديد آمد‬
‫‪ ،‬توجه به ايمني منابع انساني اهميت بيشتري يافت‪.‬‬

‫مقدممه ‪ :‬بما آغاز انقلب صمنعتي و انتقال توليمد از كارگاههاي كوچمك بمه كارخانمه هاي توليمد انبوه‪ ،‬موضوع حفاظمت از سملمت‬
‫نيروي كار نيز از حالت فردي خارج و حالت عمومي تري به خود گرفت ‪ .‬پس از پيدايش مكتب روابط انساني در مديريت كه‬
‫براثر تجربيات هاتورن پديد آمد ‪ ،‬توجه به ايمني منابع انساني اهميت بيشتري يافت‪ .‬پس از بيان اهميت وجود ايمني در محيط‬
‫كار ‪ ،‬پرسش اصلي اين است كه چگونه مي توان ايمني محيط كار را افزايش داد ‪ .‬به عبارت ديگر بهترين راه ارتقاي وضعيت‬
‫ايمنمي محيمط كار چيسمت ؟امروزه اهميمت مديريمت ايمنمي در دسمتيابي بمه كارايمي سمازمان بمه طور فزاينده اي مورد توجمه قرار‬
‫گرفته است ‪ .‬مقررات ايمني روز به روز سخت گيرانه تر مي شود و از نگاه كاركنان نيز ايمني شرط اوليه محيط كار است ‪.‬‬
‫حتمي ممي توان گفمت علت اصملي پيدايمش سميستمهاي مديريمت ايمنمي و بهداشمت شغلي ‪ ‌،‬ايجاد راهمي براي رعايمت مقررات‬
‫اجباري اسمت كمه روز بمه روز سمخت گيرانمه تمر ممي شونمد ‪ .‬البتمه امروز همگان بر ايمن باورنمد كمه ايمنمي و بهداشمت بمه سميستم‬
‫مديريت فعالي نياز دارد چرا كه ايمني و بهداشت را نمي توان از طريق مقررات اجباري يا احساس جمعي و يا توسط يك فرد‬
‫به تنهايي تامين كرد ‪ OHSAS .‬مخفف عبارت ‪Occupational Health and Safety Assessment Series‬‬
‫مي باشد‪.‬‬

‫مقدممه ‪ :‬بما آغاز انقلب صمنعتي و انتقال توليمد از كارگاههاي كوچمك بمه كارخانمه هاي توليمد انبوه‪ ،‬موضوع حفاظمت از سملمت‬
‫نيروي كار نيز از حالت فردي خارج و حالت عمومي تري به خود گرفت ‪ .‬پس از پيدايش مكتب روابط انساني در مديريت كه‬
‫براثر تجربيات هاتورن پديد آمد ‪ ،‬توجه به ايمني منابع انساني اهميت بيشتري يافت‪ .‬پس از بيان اهميت وجود ايمني در محيط‬
‫كار ‪ ،‬پرسش اصلي اين است كه چگونه مي توان ايمني محيط كار را افزايش داد ‪ .‬به عبارت ديگر بهترين راه ارتقاي وضعيت‬
‫ايمنمي محيمط كار چيسمت ؟امروزه اهميمت مديريمت ايمنمي در دسمتيابي بمه كارايمي سمازمان بمه طور فزاينده اي مورد توجمه قرار‬
‫گرفته است ‪ .‬مقررات ايمني روز به روز سخت گيرانه تر مي شود و از نگاه كاركنان نيز ايمني شرط اوليه محيط كار است ‪.‬‬
‫حتمي ممي توان گفمت علت اصملي پيدايمش سميستمهاي مديريمت ايمنمي و بهداشمت شغلي ‪ ‌،‬ايجاد راهمي براي رعايمت مقررات‬
‫اجباري اسمت كمه روز بمه روز سمخت گيرانمه تمر ممي شونمد ‪ .‬البتمه امروز همگان بر ايمن باورنمد كمه ايمنمي و بهداشمت بمه سميستم‬
‫مديريت فعالي نياز دارد چرا كه ايمني و بهداشت را نمي توان از طريق مقررات اجباري يا احساس جمعي و يا توسط يك فرد‬
‫به تنهايي تامين كرد ‪ OHSAS .‬مخفف عبارت ‪ Occupational Health and Safety Assessment Series‬مي باشد‪.‬‬

‫‪ 1‬م دامنه كاربرد ‪ :‬مشخصات اين سري ارزيابي بهداشت حرفه اي و ايمني ( ‪ ) OHSAS 18001‬الزاماتي را براي يك سيستم‬
‫مديريت بهداشت شغلي و ايمني ( ‪ ) OH & S‬معين مي نمايد تا يك سازمان بتواند با كنترل خطرات ( ريسك ها ) بهداشتي و‬
‫ايمنممي ‪ ،‬عملكرد خود را بهبود بخشممد ‪ OHSAS 18001.‬خود بيانگممر معيار عملكرد بهداشتممي و ايمنممي خاصممي نيسممت و كليممه‬
‫جزييات لزم براي طراحي يك سيستم مديريتي را نيز ارائه نمي دهد‪ .‬مشخصات ‪ OHSAS 18001‬در مورد هر سازماني كه‬
‫مايل به اعمال موارد زير باشد كاربرد دارد ‪:‬‬

‫الف ) ايجاد يمك سميستم مديريمت بهداشمت شغلي و ايمنمي بمه منظور حذف يما كاهمش خطرات (‌ ريسمك ) براي كاركنان و‬
‫ساير طرفهاي ذينفع كه ممكن است در معرض خطرات ( ريسك ) بهداشتي و ايمني ناشي از فعاليتهاي سازمان باشند ‪.‬‬
 ‫ب ) استقرار ‪ ،‬حفظ و بهبود مستمر يك سيستم مديريت بهداشت شغلي و ايمني‬

‫ج ) حصول اطمينان از انطباق با خط مشي بهداشت شغلي ايمني كه خود تعيين كرده است‬

‫د ) اثبات اين انطباق به ديگران‬

‫ه ) درخواست گواهي ‪ /‬ثبت سيستم مديريت بهداشت شغلي و ايمني خود توسط يك سازمان بيروني‬

‫و ) تعييمن انطباق بما ايمن مشخصمات و اظهار آن توسمط خود سمازمان تمام الزامات مندرج در ‪ OHSAS 18001‬بمه منظور‬
‫لحاظ شدن در يك سيستم مديريت بهداشت شغلي و ايمني در نظر گرفته شده اند ‪.‬‬

‫گسمتره كاربرد آن بمه عواملي ماننمد خمط مشمي بهداشمت شغلي و ايمنمي ‪ ،‬ماهيمت و شرايطمي كمه در آن فعاليمت ممي نمايمد ‪،‬‬
‫اندازه سمازمان و نيمز خطرات و پيچيدگمي ايمن فعاليتهما بسمتگي دارد ‪ .‬توجمه ‪ OHSAS 18001 :‬قصمد دارد تما بمه موضوعات‬
‫بهداشت شغلي و ايمني اشاره نمايد و نه به ايمني محصول و خدمات‬

‫‪ 2‬م استاندارد مرجع ( ‪ : ) NORMATIVE REFERENCES‬ساير مراجع و انتشاراتي كه مي تواند اطلعات و راهنمايي هايي را‬
‫ارائه نمايمد در قسممت ‪ Bibliography‬آمده اسمت ‪ .‬پيشنهاد ممي شود كمه آخريمن چاپ بازنگري شده ايمن مراجمع مورد اسمتفاده‬
‫قرار گيرد ‪ .‬بمه طورويژه بايمد بمه موارد زيمر ارجاع نمود ‪OHSAS 18002 : 1999 Guide line for implementation of :‬‬
‫‪OHSAS 18001 BS 8800 : 1996 Guide to occupational Health & safety Management systems‬‬

‫‪3‬م تعاريف ‪:‬‬

‫‪ 3‬م ‪ 1‬م حادثه ( ‪ : ) Accident‬يك اتفاق يا واقعه ناخواسته كه منجر به مرگ ‪ ،‬بيماري ‪ ،‬جراحت ‪ ،‬صدمه و يا ساير خسارات‬
‫گردد ‪.‬‬

‫‪ 3‬م ‪ 2‬م مميزي ( ‪ : ) Audit‬بررسي ( و در صورت امكان مستقل ) به منظور تعيين اينكه ايا فعاليتها و نتايج حاصل از آنها با‬
‫ترتيبات برناممه ريزي شده مطابقمت دارد و ايما ايمن ترتيبات بمه طور موثمر و مناسمب براي دسمتيابي بمه خمط مشمي و اهداف‬
‫سازمان اجرا شده اند‪.‬‬

‫‪3‬م م ‪3‬م م بهبود مسممتمر ( ‪ : ) Continual Improvement‬فراينممد ارتقاي سمميستم مديريممت بهداشممت شغلي و ايمنممي براي‬
‫دستيابي به بهبودهايي در عملكرد كلي بهداشتي و ايمني ‪ ،‬در راستاي خط مشي بهداشتي و ايمني سازمان ‪.‬‬

‫‪3‬مم ‪4‬مم خطر ( ‪ : ) Hazard‬موقعيت يا منبع بالقوه ايجاد خسارات انسماني يا بيماري ‪ ،‬تخريمب اموال و تجهيزات ‪ ،‬صمدمه به‬
‫محيط كارگاه ( يا محيط زيست ) و يا تركيبي از آنها ‪.‬‬

‫‪3‬مم ‪5‬مم شناسمايي خطمر ( ‪ : ) Hazard Identification‬فراينمد شناسمايي ( تشخيمص ) وجود خطمر يما عاممل زيان آور و تعييمن‬
‫مشخصات آن ‪.‬‬

‫‪3‬مم ‪6‬مم رويداد ( ‪ : ) Incident‬يمك رخداد يما اتفاق ( برناممه ريزي نشده ) كمه منجمر بمه يمك حادثمه ( ‪ ) accident‬شده و يما‬
‫پتانسيل منجر شدن به حادثه را داشته باشد ‪.‬‬

‫يادآوري ‪ :‬يمك رويداد ( ‪ ) incident‬كمه منجمر بمه بيماري ‪ ،‬جراحمت ‪ ،‬صمدمه و يما سماير خسمارات نشده اسمت را – ‪misses‬‬
‫‪ near‬نيز مي گويند كلمه رويداد ( ‪ ) incident‬شامل اين موارد ‪ misses – near‬هم مي شود ‪.‬‬

‫‪3‬مم ‪7‬مم طرف ذينفمع ( ‪ : ) Interested Parties‬فرد يما گروهمي كمه بمه عملكرد بهداشمت شغلي و ايمنمي يمك سمازمان مرتبمط‬
‫مي باشد و يا از آن تاثير مي پذيرد ‪.‬‬

‫‪3‬مم ‪8‬مم عدم انطباق ( ‪ : ) Nonconformance‬هرگونمه انحراف از اسمتانداردهاي كاري ‪ ،‬دسمتورالعملها ‪ ،‬روشهاي اجرايمي ‪،‬‬
‫مقررات ‪ ،‬عملكرد سيستم مديريتي و غيره كه به طور مستقيم منجر به جراحات يا بيماري ‪ ،‬صدمه به محيط كارگاه و يا‬
‫تركيبي از اينها شود ‪.‬‬

‫‪3‬م ‪9‬م اهداف ( ‪ : ) Objectives‬اهداف يا مقاصد كه در قالب عملكرد بهداشت شغلي و ايمني بيان شده و سازمان خود را‬
‫مقيد به حصول آنها مي داند ‪.‬‬

‫يادآوري ‪ :‬اهداف حتي المقدور بايد كمي باشند ‪.‬‬

‫‪ 3‬م ‪ 10‬م بهداشت شغلي و ايمني ( ‪ : ) Occupational Health and Safety‬شرايط و عواملي كه مي تواند بر سلمتي (‬
‫‪ ) being-well‬كاركنان ‪ ،‬كارگران موقتمي ‪ ،‬پرسمنل ‪ ،‬پيمانكاران ‪ ،‬ميهمانان و مراجعمه كنندگان و يما همر فرد ديگري در محمل‬
‫كار تاثير بگذارد ‪.‬‬

‫يادآوري ‪ :‬منظور از سلمتي ( ‪ ) being-well‬در اينجا ‪ ،‬سلمتي به معناي عام مي باشد ‪.‬‬
‫‪ 3‬م ‪ 11‬م سيستم مديريت بهداشت شغلي و ايمني ( ‪ : ) OH & S Management System‬بخشي از كل سيستم مديريت‬
‫كمه مديريمت بر ريسمكهاي بهداشتمي مم ايمنمي ناشمي از فعاليتهاي همر سمازمان را تسمهيل ممي نمايمد ‪ .‬ايمن شاممل سماختار‬
‫سمازماني ‪ ،‬فعاليتهاي طرح ريزي ‪ ،‬مسمئوليتها ‪ ،‬روشهما ‪ ،‬فرايندهما و منابمع براي تهيمه ‪ ،‬اجرا ‪ ‌،‬بازنگري و حفمظ خمط مشمي‬
‫بهداشت شغلي و ايمني مي باشد ‪.‬‬

‫‪3‬م ‪12‬م سازمان ( ‪ : ) Organization‬شركت ‪ ،‬بنگاه ‪ ،‬اداره ‪ ،‬مجتمع كاري ‪ ،‬نهاد مسئول ‪ ،‬انجمن يا بخش يا تركيبي از آنها‬
‫‪ ،‬اعم از ثبت شده يا نشده ‪ ،‬دولتي ‪ ،‬عمومي يا خصوصي كه داراي وظايف و تشكيلت اداري خاص خود باشند ‪.‬‬

‫‪3‬مم ‪13‬مم عملكرد ( ‪ : ) Performance‬نتايمج قابمل اندازه گيري سميستم مديريمت بهداشمت شغلي و ايمنمي مربوط بمه كنترل‬
‫ريسكهاي بهداشتي و ايمني توسط يك سازمان ‪ ،‬بر مبناي خط مشي و اهداف ‪.‬‬

‫يادآوري ‪ ‌:‬اندازه گيري عملكرد شامل اندازه گيري فعاليتهاي مديريت بهداشتي م ايمني و نتايج آن مي باشد ‪.‬‬

‫‪3‬م ‪14‬م ريسك ( ‪ : ) Risk‬تركيب يا تابعي از احتمال و پيامدهاي ناشي از وقوع يك اتفاق خطرناك مشخص ‪.‬‬

‫‪3‬م ‪15‬م ايمني ( ‪ : ) Safety‬در امان بودن از ريسك غير قابل قبول يك خطر ‪.‬‬

‫‪3‬مم ‪16‬مم ريسمك قابمل تحممل ( ‪ : ) Tolerable Risk‬ريسمكي كمه ميزان آن تما حمد قابمل تحممل توسمط سمازمان و بما در نظمر‬
‫گرفتن الزامات قانوني و خط مشي بهداشتي م ايمني پايين آمده است ‪.‬‬

‫‪3‬مم ‪17‬مم بيماري شغلي ( ‪ : ) Ill – Health‬بيماري كمه از فعاليمت يما محيمط كاري مشخمص ناشمي شده باشمد و يما توسمط ايمن‬
‫فعاليتها ‪ /‬محيط ‪ ،‬تشديد گردد ‪.‬‬

‫‪4‬م عناصر سيستم مديريت ايمني و بهداشت شغلي‪:‬‬

‫‪4‬مم ‪1‬مم الزامات كلي ‪ :‬سمازمان بايمد يمك سميستم مديريمت بهداشمت شغلي و ايمنمي ايجاد نموده و برقرار نگهدارد كمه الزامات‬
‫آن در كل بند ‪ 4‬تشريح مي شود ‪ .‬بايد توجه داشت كه هدف از استقرار سيستم ايمني و بهداشت شغلي همانگونه كه در‬
‫ويژگيهاي ‪ OHSAS 18001‬درج شده اسمت ‪ ،‬بهبود عملكرد سمازمان در زمينمه ايمنمي و بهداشمت شغلي اسمت ‪ .‬نكتمه مهمم‬
‫اينست كه پياده سازي يك سيستم مديريت به خودي خود براي سازمان مفيد نيست بلكه هنگامي اين امر پسنديده است‬
‫كه بتواند موجب بهبود عملكرد سازمان در زمينه اي شود كه سيستم مديريت براي آن طراحي و اجراشده است‪.‬‬

‫ويژگيهاي مندرج در ‪ OHSAS 18001‬نيز همگي بر اين پايه استوارند كه سازمان به طور مداوم سيستم مديريت ايمني و‬
‫بهداشمت شغلي خود را بررسمي ‪ ،‬ارزيابمي و بازنگري ممي كنمد تما فرصمتهاي بهبود را شناسمايي كنمد و آنهما را بمه كار گيرد ‪ .‬در‬
‫نهايمت بهبود در سميستم مديريمت ايمنمي و بهداشمت شغلي سمازمان بايمد موجمب بهبود در عملكرد ايمنمي و بهداشمت شغلي‬
‫سازمان شود ‪ .‬تنها در اين صورت است كه مي توان انتظار داشت پياده سازي سيستم مديريت ايمني و بهداشت شغلي‬
‫موجممب افزايممش ارزش افزوده براي فعاليتهاي سممازمان شود ‪ .‬پيامممد سمميستم مديريممت ايمنممي و بهداشممت شغلي ‪ ،‬ايجاد‬
‫فرايندي منسجم براي دستيابي به بهبود مستمر است كه ميزان و دامنه اين فرايند ‪ ،‬با توجه به جنبه هاي اقتصادي و ساير‬
‫شرايط ‪ ،‬توسط سازمان تعيين مي شود ‪.‬‬

‫‪4‬مم ‪2‬مم خمط مشمي ايمنمي و بهداشمت شغلي ( ‪ : ) OH & S Policy‬مديريمت ارشمد بايمد خمط مشمي بهداشمت شغلي و ايمنمي‬
‫سازمان را كه در آن اهداف و تعهد به بهبود عملكرد بهداشتي م ايمني به روشني مورد تاكيد قرار گرفته است ‪ ،‬تعريف و‬
‫مدون نمايد ‪ .‬مديريت مذكور بايد اطمينان يابد كه خط مشي تدوين شده متضمن موارد ذيل باشد ‪:‬‬

‫الف ) متناسب با ماهيت و گستردگي و ميزان ريسكهاي بهداشتي م ايمني سازمان باشد ‪.‬‬

‫ب )‌ شامل تعهد به بهبود مستمر باشد ‪.‬‬

‫ج ) حداقل شامل تعهد به تبعيت از قوانين بهداشت شغلي و ايمني مرتبط و نيز الزامات ديگري كه سازمان آنها را تقبل‬
‫نموده است ‪ ‌،‬باشد ‪.‬‬

‫د ) مدون ‪ ،‬اجرا و برقرار نگهداشته شود ‪.‬‬

‫ه ) به كليه كاركنان ابلغ گرد تا ايشان را از الزامات بهداشتي م ايمني خود آگاه نمايد ‪.‬‬

‫و ) براي عموم و افراد علقه مند ( جهت هرگونه پيشنهاد يا انتقاد ) قابل دسترسي باشد ‪.‬‬

‫ز ) به طور متناوب مورد بازنگري قرار گيرد تا از ارتباط و تناسب آن با سازمان اطمينان حاصل شود ‪.‬‬

‫خمط مشمي ايمنمي و بهداشمت شغلي عبارت اسمت از اصمول هدايمت كننده اجرا و بهبود سميستم مديريمت ايمنمي و بهداشمت‬
‫شغلي سازمان به گونه اي كه بتواند عملكرد ايمني و بهداشت خود را برقرار نگهدارد و امكان بهبود آن را فراهم كند ‪ .‬خط‬
‫مشمي ‪ ،‬اهداف كلي را در سمطحي از عملكرد كمه مورد نياز سمازمان اسمت بيان ممي كنمد و سماير فعاليتهاي سمازمان بايمد در‬
‫طول خط مشي و در همان راستا و نشات گرفته از آن باشد‪ .‬در حقيقت خط مشي ‪ ،‬ساختاري را بنا مي نهد كه سازمان‬
‫بر روي آن ‪ ،‬طرحهاي ايمنمي و بهداشمت شغلي خويمش را اسمتوار ممي سمازد ‪ .‬بمه هميمن دليمل در خمط مشمي بايسمتي تعهمد‬
‫مديريت رده بال به تبعيت از قوانين ذيربط و بهبود مستمر بازتاب يافته باشد ‪ .‬در خط مشي ايمني و بهداشت شغلي بايد‬
‫موارد زيممر را مورد توجممه قرار داد ‪ :‬راهممبرد كلي و رسممالت سممازمان و اصممول و ضوابممط كلي و حاكممم بر آن نيازمنديهاي‬
‫طرفهاي ذينفمع و نحوه ارتباط بما آنهما بهبود مسمتمر كاهمش مخاطرات اصمول راهنمما هماهنگمي بما سماير خمط مشمي هاي‬
‫سازمان ( نظير خط مشي كيفيت و خط مشي زيست محيطي ) شرايط محلي و منطقه اي خاص مطابقت با مقررات و‬
‫قوانين مربوط به ايمني و بهداشت شغلي و ساير الزاماتي كه سازمان تقبل كرده است‪.‬‬

‫‪4‬م ‪3‬م طرح ريزي ( ‪: ) Planning‬‬

‫‪4‬مممم ‪3‬مممم ‪1‬مممم طرح ريزي براي شناسمممايي خطرات ‪ ،‬ارزيابمممي ريسمممك و كنترل ريسمممك ( ‪Planning for Hazard‬‬
‫‪ : ) Identification , Risk Assessment and Risk Control‬سمازمان بايمد روشهاي اجرايمي براي شناسمايي مداوم‬
‫خطرات ‪ ،‬ارزيابي ريسكها و اجراي اقدامات كنترلي ايجاد كرده و برقرار نگهدارد ‪ .‬اينها بايد شامل موارد زير باشد ‪:‬‬

‫فعاليتهاي عادي و غيممر عادي فعاليتهاي تمام كاركنانممي كممه بممه محممل كار دسممترسي دارنممد ( شامممل پيمانكاران و بازديممد‬
‫كنندگان ) امكانات موجود در محل كار كه توسط سازمان يا سايرين تهيه شده است سازمان بايد مطمئن باشد كه نتايج‬
‫حاصمل از ايمن ارزيابمي هما و همچنيمن تاثيرات ناشمي از اقدامات كنترلي در زمان تدويمن اهداف بهداشتمي مم ايمنمي در نظمر‬
‫گرفته مي شوند ‪ .‬سازمان بايد اين اطلعات را مستند و به روز نگهدارد ‪ .‬روش ( متدولوژي ) سازمان براي شناسايي‬
‫خطرات و ارزيابي ريسكها بايد ‪ :‬با درنظر گرفتن دامنه فعاليتها ‪ ،‬طبيعت و زمان تعريف شود تا اطمينان حاصل گردد كه‬
‫روش بمه كار رفتمه پويما ممي باشمد و نمه واكنشمي توانايمي تقسميم بندي ريسمكها و شناسمايي خطراتمي را كمه بايمد توسمط‬
‫اقداماتي حذف يا كنترل شوند داشته باشد‪ .‬هماهنگ با تجربه عملياتي و ظرفيت امكانات كنترل ريسك در سازمان باشد‬
‫‪ .‬ورودي هاي لزم را براي تعيين نيازمنديهاي سازمان ‪ ،‬شناسايي نيازهاي آموزش و يا گسترش كنترل عمليات فراهم‬
‫نمايد ‪ .‬برخي از خطرات و مخاطرات مهم ايمني و بهداشت شغلي عبارتند از ‪:‬‬

‫الف ) سقوط اشياء‬

‫ب ) سقوط افراد‬

‫ج ) تشعشعات خطرناك ( نظير راديوگرافي )‬

‫د ) آلودگي محيط كار ‪ ،‬رستوران ها و دستشويي ها‬

‫ه ) برق گرفتگي‬

‫و )‌ آتش سوزي‬

‫ز ) بلياي طبيعي‬

‫ح ) كار با ماشين آلت خطرناك نظير پرسها ‪ ،‬اره ها و ماشين كاري‬

‫ط ) مواد خطرناك و سمي اعم از مايع ‪ ،‬گاز و جامد‬

‫ي ) حمل و نقل افراد و اشياء‬

‫روشهاي متفاوتمي براي مخاطره سمنجي وجود دارد كمه يكمي از معروفتريمن آنهما تجزيمه و تحليمل عواممل بالقوه شكسمت و‬
‫تاثيمر آن ( ‪ ) FMEA‬اسمت ‪ .‬ايمن روش پمس از اينكمه كارايمي خود را در زمينمه ايمنمي بمه اثبات رسماند ‪ ،‬بما قدري تغييمر در‬
‫مباحث كيفي نيز مورد استفاده قرار گرفت به گونه اي كه يكي از الزامات استاندارد سيستم مديريت كيفيت در صنايع‬
‫قطعات خودرو ( ‪ QS 9000‬و ‪ ) ISO/TS 16949‬را تشكيل مي دهد ‪ .‬حسن بزرگ ‪ FMEA‬اين است كه بدون آنكه نياز‬
‫به محاسبات پيچيده آماري يا رياضي داشته باشد ‪ ،‬نتايج بسيار سودمندي به بار مي آورد ‪.‬‬

‫‪4‬مم ‪3‬مم ‪2‬مم الزامات قانونمي و سماير الزامات ( ‪ : ) Legal and Other Requirements‬سمازمان بايمد روش اجرايمي براي‬
‫شناسايي و دستيابي به الزامات قانوني و ساير الزامات بهداشت شغلي و ايمني كه قابل اعمال در آن باشد ( متناسب‬
‫بما مديريمت بهداشمت شغلي و ايمنمي ) ايجاد و برقرار نمايمد ‪ .‬سمازمان بايمد ايمن اطلعات را بمه روز نگهدارد ‪ .‬اطلعات‬
‫مربوط به الزامات قانوني و ساير الزامات بايد به اطلع كاركنان سازمان و ساير طرفهاي ذينفع مرتبط رسانده شود ‪.‬‬
‫برخمي از الزامات ديگمر كمه ممكمن اسمت براي سمازمان كاربرد داشتمه باشنمد عبارتنمد از‪ :‬اييمن كارهاي صمنعتي توافمق ناممه‬
‫هاي منعقده با سازمانهاي دولتي و عمومي راهنمايي هايي كه جنبه مقرراتي ندارند براي همسازي با مقررات قانوني ‪،‬‬
‫سازمان بايد الزامات قانوني مرتبط با فعاليتها ‪ ،‬محصولت و خدمات خود را كه جنبه ايمني دارند شناسايي كرده و درك‬
‫كند ‪ .‬قوانين ممكن است به شكلهاي متفاوتي وجود داشته باشند ‪ :‬قوانين ويژه در خصوص فعاليتها نظير مجوزهاي بهره‬
‫برداري قوانين ويژه در خصوص محصولت يا خدمات قوانين ويژه در خصوص صنعتي كه سازمان در آن زمينه فعاليت‬
‫ممي كنمد قوانيمن عموممي ايمنمي و بهداشمت براي شناسمايي ايمن قوانيمن و نيمز تغييرات آنهما ممي توان از منابمع مختلفمي‬
‫استفاده كرد مانند ‪ :‬سازمانهاي دولتي تشكل هاي صنفي و صنعتي بانكهاي اطلعاتي موجود خدمات تخصصي مشاورين‬
‫و كارشناسان ايمني بهترين روش ‪ ‌،‬تهيه ليستي از قوانين مرتبط با فعاليتها ‪ ،‬محصولت و خدمات سازمان است كه به‬
‫طور دائم به روز مي شوند ‪ .‬اين كار مشابهت فراواني با شناسايي و مطابقت با استانداردهاي عملياتي ‪ ،‬محصولت و‬
‫خدمات در سيستمهاي مديريت كيفيت دارد ‪.‬‬
‫‪4‬مم ‪3‬مم ‪3‬مم اهداف ( ‪ : ) Objectives‬سمازمان بايمد اهداف بهداشمت شغلي و ايمنمي مدونمي در همر بخمش و سمطحي در‬
‫درون سمازمان كمه مرتبمط باشمد ايجاد كرده و برقرار نگهدارد ‪ .‬سمازمان هنگام تعييمن و بازنگري اهداف خود بايمد الزامات‬
‫قانونمي و سماير الزامات ‪ ،‬خطرات ( عواممل زيان آور ) بهداشتمي مم ايمنمي و ريسمك هما ‪ ،‬گزينمه هاي فمن آوري ‪ ،‬الزامات‬
‫مالي و عملياتي و بازرگاني خود و نيز نظرات طرفهاي ذينفع را در نظر گيرد ‪ .‬اهداف بايد با خط مشي بهداشت شغلي‬
‫و ايمنمي و از جمله تعهمد بمه بهبود مسمتمر سمازگار باشمد ‪ .‬بمه هنگام تدويمن اهداف بايمد در نظمر داشمت كمه ايمن اهداف بمه‬
‫منظور دستيابي به خط مشي ايمني و بهداشت شغلي ايجاد مي شوند ‪ .‬بنابراين اهداف بايد در راستاي خط مشي بوده‬
‫و از سمازگاري كاممل بما آن برخوردار باشنمد ‪ .‬بهتريمن روش ايمن اسمت كمه خمط مشمي ايمنمي و بهداشمت شغلي بمه گزاره‬
‫هايي تقسيم و اهداف بر اساس اين گزاره ها تدوين شوند ‪.‬به هنگام تدوين اهداف همچنين بايد به يافته هاي حاصل از‬
‫بازنگري هاي ايمني و نيز خطرات و مخاطرات ايمني تعيين شده توجه داشت ‪ .‬ساير مواردي كه به هنگام تدوين اهداف‬
‫مورد استفاده قرار مي گيرند عبارتند از ‪ :‬مطابقت با قوانين و مقررات ايمني و بهداشت شغلي نظرات طرفهاي ذينفع‬
‫شاخصمهاي عملكرد ايمنمي و بهداشمت شغلي تدويمن روش اجرايمي براي تعييمن اهداف اگرچمه بمه عنوان الزام اسمتاندارد‬
‫تعريمف نشده ليكمن ممي توانمد بسميار مفيمد واقمع شود ‪ .‬روش بسميار مناسمب جهمت ارزيابمي اهداف و تعييمن مناسمب بودن‬
‫آنهما ‪ ،‬روش آزمون هوشمنمد ( ‪ ) Smart Test‬اسمت ‪ .‬در ايمن روش عواملي كمه بايمد بمه هنگام تدويمن و ارزيابمي اهداف‬
‫مورد توجمه قرار گيرنمد بمه طور بسميار خلصمه و روشمن تمبيين ممي شود ‪ .‬ايمن عواممل عبارتنمد از ‪ :‬مشخمص بودن ‪ :‬اهداف‬
‫بايممد مشخممص بوده و از بممه كارگيري جملت و الفاظ مبهممم در آنهمما خودداري شود ‪ .‬سممنجش پذيري ‪ :‬اهداف بايممد حتممي‬
‫المقدور قابل اندازه گيري باشد ‪ .‬بيان اهداف به صورت وصفي در بسياري از موارد ‪ ،‬تعيين ميزان دستيابي به آنها را با‬
‫مشكل مواجه مي كند ‪ .‬مورد توافق بودن ‪ :‬اهداف بايد موافق نظر افرادي باشد كه قرار است جهت دستيابي به آنها‬
‫اقدام كنند و به تاييد آنان برسد ‪ .‬به بيان بهتر لزم است يك توافق جمعي در خصوص اهداف ايمني و بهداشت شغلي‬
‫سمازمان وجود داشتمه باشمد ‪ .‬واقمع نگرانمه بودن ‪ :‬اهداف بايمد واقمع بينانمه و بما در نظمر گرفتمن امكانات ‪ ،‬محدوديتهما و‬
‫وضعيمت فعلي سمازمان تدويمن شونمد ‪ .‬اگمر اهداف بلنمد پروازانمه باشنمد ‪ ،‬علوه بر ايجاد مغايرت و عدم تطابمق ‪ ،‬انگيزه و‬
‫تلش كاركنان در جهت دستيابي به آن را نابود خواهد كرد و موجب بروز دلسردي در ميان آنان خواهد شد ‪ .‬همين طور‬
‫اگر اهداف بسيار بدبينانه تدوين شوند ‪ ،‬سازمان نخواهد توانست به ميزان مطلوبي از بهبود در عملكرد خود دست يابد ‪.‬‬
‫علوه بر اين ‪ ،‬واقع بينانه بودن يك هدف ‪ ‌،‬بدين معناست كه هدف بايد معقول و مرتبط با خط مشي ايمني و بهداشت‬
‫شغلي سازمان باشد ‪ .‬زمان بندي ‪ :‬اهداف بايد در يك محدوده زماني بيان شوند ‪ .‬عدم وجود يك مهلت براي دستيابي به‬
‫هدف ‪ ،‬موجب خواهد شد كه سازمان تلش لزم جهت دستيابي به آن را از خود نشان ندهد ‪ .‬تعيين يك زمان مشخص‬
‫براي دستيابي به هدف باعث خواهد شد كه سازمان بتواند در فواصل زماني معين ميزان دستيابي به هدف را ارزيابي‬
‫كند و در صورت لزوم برنامه ها و روشهاي دستيابي به اهداف را مورد بازنگري قرار دهد‪.‬‬

‫‪ 4‬م ‪ 3‬م ‪ 4‬م برنامه ( هاي ) مديريت ايمني و بهداشت شغلي (‪ :)OH & S Management Programs‬سازمان بايد برنامه‬
‫هايي براي دستيابي به اهداف ايجاد كرده و برقرار نگهدارد كه شامل موارد زير باشد ‪:‬‬

‫الف ) تعيين مسئوليتها براي دستيابي به اهداف در هر بخش و سطحي از سازمان كه مرتبط باشد ‪.‬‬

‫ب ) نحوه و زمان بندي دستيابي به آنها‬

‫برنامه ( هاي ) مديريت بهداشت شغلي و ايمني بايد در فواصل زماني مناسب و مشخص مورد بازنگري قرار گيرد ‪ .‬اين‬
‫برنامه ( ها ) هر جا كه لزم باشد بايد اصلح شوند تا هرگونه تغيير در فعاليتها ‪ ،‬محصولت ‪ ،‬خدمات يا شرايط عملياتي‬
‫سازمان در آنها ملحوظ گردد ‪ .‬ايجاد و به كارگيري يك يا چند برنامه ‪ ،‬عاملي كليدي براي اجراي موفق سيستم مديريت‬
‫ايمنمي و بهداشمت شغلي اسمت‪.‬در ايمن برناممه بايمد نحوه دسمتيابي بمه اهداف از جمله زمانبندي و كاركنان مسمئول اجراي‬
‫آن تشريح شود ‪ .‬برنا مه را ممي توان به بخشهايمي تقسيم كرد كه همر كدام ‪ ،‬عناصر خاصي از عمليات سازمان را در بر‬
‫گيرد ‪ .‬نبايمد فراموش كرد كمه ايمن برناممه بايمد شاممل بازنگري ايمنمي و بهداشمت شغلي در فعاليتهاي جديمد باشمد ‪ .‬برناممه‬
‫هاي مديريمت ايمنمي و بهداشمت شغلي بايمد بما هدف دسمتيابي به اهداف ايمنمي و بهداشمت شغلي تدويمن شونمد ‪ .‬بمه هميمن‬
‫دليمل بمه هنگام تدويمن برناممه بايمد كليمه اهداف ايمنمي و بهداشمت شغلي در نظمر گرفتمه شونمد ‪ .‬بمه منظور دسمتيابي بمه‬
‫حداكثمر اثربخشمي لزم اسمت برناممه هاي مديريمت ايمنمي و بهداشمت شغلي بمه صمورت هماهنمگ و سمازگار بما برناممه‬
‫راهبردي سازمان تدوين شوند ‪ .‬در چنين حالتي است كه مي توان انتظار حمايت كامل مديريت از برنامه را داشت ‪ .‬هر‬
‫برنامه بايد به سه سوال در خصوص يك هدف پاسخ دهد ‪:‬‬

‫چگونه ‪ :‬چگونه قرار است اين هدف به وقوع بپيوندد ؟‬

‫چه كسي ‪ :‬چه كسي قرار است اين كار را انجام دهد ؟‬

‫چه هنگام ‪ :‬چه زماني اين كار بايد انجام شود ؟‬

‫تدوين يك روش اجرايي براي تنظيم برنامه هاي ايمني و بهداشت شغلي در اكثر مواقع فوايد بسياري دارد ‪ .‬برنامه هاي‬
‫مديريمت ايمنمي و بهداشمت شغلي يكمي از قويتريمن ابزارهاي مديريمت براي بهبود عملكرد و بهداشمت شغلي سمازمان ممي‬
‫باشند ‪ .‬اين برنامه ها بايد پويا بوده و به منظور سازگاري با تغييرات اهداف سازمان مورد بازنگري قرار گيرند ‪.‬‬

‫‪4‬م ‪4‬م اجرا و عمليات ( ‪: ) Implementation and Operation‬‬

‫‪4‬مم ‪4‬مم ‪1‬مم سماختار و مسمئوليت ( ‪ : ) Structure and Responsibility‬وظايمف ‪ ،‬مسمئوليتها و اختيارات كاركنانمي كمه در‬
‫مديريت ‪ ،‬اجرا و تاييد فعاليتهاي موثر بر ريسكهاي بهداشتي م ايمني سازمان نقش دارند بايد تعيين ‪ ،‬مدون و ابلغ شوند‬
‫تما مديريمت بهداشتمي مم ايمنمي موثمر تسمهيل شود ‪ .‬مسمئوليت نهايمي ( اجراي صمحيح نظام مديريمت ) بهداشتمي مم ايمنمي بر‬
‫عهده مديريت رده بالي سازمان مي باشد ‪ .‬سازمان بايد يكي از مديران رده بال ( به عنوان مثال در سازمانهاي بزرگ‬
‫يكمي از اعضاي هيات مديره يما هيات اجرايمي ) را بما مسمئوليتهاي ويژه بمه عنوان نماينده مديريمت منصموب نمايمد ‪ ،‬تما از‬
‫اسممتقرار و اجراي مناسممب الزامات سمميستم مديريممت بهداشممت شغلي و ايمنممي در تمام قسمممتها و حوزه هاي عملياتممي‬
‫اطمينان يابد ‪ .‬نماينده مديريت سازمان بايد داراي وظايف ‪ ،‬مسئوليتها و اختيارات معيني براي موارد زير باشد ‪:‬‬

‫الف ) حصممول اطمينان از اينكممه الزامات مديريممت بهداشممت شغلي و‬

‫ايمنمي بر طبمق مشخصمات ‪ OHSAS 18001‬ممي باشمد ‪ ( .‬و اجرا و‬
‫حفظ نيز مي گردد )‬

‫ب ) حصممول اطمينان از اينكممه الزامات مديريممت بهداشممت شغلي و‬

‫ايمنمي جهمت بازنگري و بمه عنوان پايمه اي براي بهبود ايمن سميستم ‪ ،‬بمه‬
‫مديريت رده بال اعلم مي گردد ‪.‬‬

‫كليه كساني كه داراي مسئوليتهاي مديريتي مي باشنمد بايد تعهد خود را‬
‫به بهبود مستمر عملكرد بهداشتي م ايمني نشان دهند ‪.‬‬

‫يادآوري ‪ ( :‬سمممازمان بايمممد منابمممع ضروري براي اجرا و كنترل سممميستم‬

‫مديريت بهداشت شغلي و ايمني را فراهم نمايد) اين منابع شامل منابع‬
‫انسماني ‪ ،‬مهارتهاي تخصمصي ‪ ،‬فمن آوري و منابمع مالي ممي باشمد ‪ .‬براي‬
‫اجراي اثربخممش سمميستم مديريممت ايمنممي و بهداشممت شغلي لزم اسممت‬
‫سمازمان توانايمي هما و سمازوكارهاي پشتيبانمي لزم جهمت دسمتيابي بمه خمط مشمي و اهداف ايمنمي و بهداشمت شغلي ايجاد‬
‫كند و به طور مستمر بهبود دهد ‪ .‬توانايي ها و پشتيباني هاي مورد نياز سازمان به منظور آمادگي در برابر تغيير خواسته‬
‫هاي طرفهاي ذينفع و فرايند بهبود مستمر توسعه مي يابند ‪ .‬براي دستيابي به اهداف ايمني و بهداشت شغلي ‪ ،‬سازمان‬
‫بايد انسانها ‪ ،‬سيستمها ‪ ،‬راهبردها ‪ ،‬منابع و ساختار لزم را شناسايي و به كار گيرد ‪ .‬براي بسياري از سازمانها استقرار‬
‫سميستم مديريمت ايمنمي و بهداشمت شغلي ممي توانمد بما نگرش مرحله اي صمورت پذيرد ‪ .‬بنابرايمن لزم نيسمت در ابتداي‬
‫اسمتقرار ايمن سميستم كليمه منابمع و ساختار در سطح عالي وجود داشتمه باشمد ‪ ،‬بلكه مهم ايمن اسمت كه بر اسماس سطح‬
‫آگاهمي سمازمان ‪ ،‬مخاطرات و انتظارات طرفهاي ذينفمع سميستم مديريمت ايمنمي و بهداشمت شغلي پايمه مسمتقر شود و‬
‫سمپس بما اتكما بمه ديدگاه بهبود مسمتمر ‪ ،‬ايمن ديدگاه ارتقما يابمد ‪ .‬ابتدا بايمد سماختار سمازماني ايجاد شود و در صمورتي كمه‬
‫چنيمن سماختاري موجود باشمد ‪ ،‬بايمد بما درنظمر گرفتمن الزامات سميستم مديريمت ايمنمي و بهداشمت شغلي مورد بازنگري‬
‫قرار گيرد ‪ .‬سماختار سمازمان متشكمل از دو بخمش اسماسي يعنمي نمودار سمازماني و شرح وظايمف و اختيارات عناويمن‬
‫مختلف سازمان است ‪ .‬همانطور كه مي دانيم هدف از استقرار يك سيستم مديريت ايمني و بهداشت شغلي اين نيست‬
‫كه سازمان تمامي انرژي خود را صرف ايجاد محيط امن كند ‪ .‬چرا كه رسالت اصلي هر سازماني در وهله اول ‪ ،‬بقاي‬
‫سازمان در محيط رقابتي است و سيستم مديريت ايمني و بهداشت شغلي نيز در نهايت بايد سازمان را در دستيابي به‬
‫ايمن رسمالت ياري كنمد ‪ .‬بمه هميمن دليمل بمه هنگام ايجاد يما بازنگري سماختار سمازماني مطابمق بما نيازمنديهاي ‪ OHSAS‬بايمد‬
‫رسالت كلي سازمان تعريف و بر آن اساس اجزايي كه براي دستيابي به آن رسالت مورد نيازند ‪ ،‬ايجاد شود ‪ .‬اين اجزا‬
‫به صمورت عناوين و واحدهاي سمازمان به همر شكل مناسمب تعر يف مي شونمد ‪ .‬حال بما ايمن اطلعات بايد اجزايمي را كه‬
‫مسمئوليت و نقمش در اسمتقرار موثمر سميستم مديريمت ايمنمي و بهداشمت شغلي دارنمد ‪ ،‬شناسمايي كرد و ايمن وظايمف و‬
‫نقشها را در قالب شرح وظايف و اختيارات به آنها ابلغ كرد ‪ .‬در سيستم مديريت ايمني و بهداشت شغلي هيچ واحد يا‬
‫فرايند سازماني كه مرتبط با ايمني و بهداشت شغلي نباشد ‪ ،‬وجود ندارد ‪ .‬اجراي موفقيت آميز سيستم مديريت ايمني‬
‫و بهداشت شغلي تعهد تمامي كاركنان سازمان را مي طلبد ‪ .‬بنابراين مسئوليتهاي ايمني و بهداشت شغلي نبايد محدود‬
‫به امور ايمني انگاشته شود ‪ ،‬بلكه مي تواند امور ديگر سازمان مانند مديريت عمليات يا ساير وظايف كاركنان به جز‬
‫موارد ايمنمي و بهداشمت را نيمز در بر گيرد ‪ .‬ايمن تعهمد بايمد از بالتريمن سمطوح مديريمت شروع شود ‪ .‬لذا مديريمت رده بال‬
‫بايسمتي خمط مشمي ايمنمي و بهداشمت شغلي را ايجاد كنمد و اطمينان حاصمل نمايمد كه سيستم مديريمت ايمنمي و بهداشمت‬
‫شغلي اجرا مي شود ‪ .‬به عنوان بخشي از اين تعهد ‪ ،‬مديريت رده بال بايستي فرد يا افراد خاصي را به عنوان گماشته‬
‫مديريت با مسئوليت و اختيار تعريف شده براي اجراي سيستم مديريت ايمني و بهداشت شغلي تعيين كند ‪ .‬سازمانهاي‬
‫بزرگ يا پيچيده مي توانند بيش از يك گماشته مديريت داشته باشند ‪ .‬در شركتهاي كوچك يا متوسط اين مسئوليتها مي‬
‫توانمد توسمط يمك نفمر انجام شود ‪ .‬اكيدا توصميه ممي شود كمه گماشتمه مديريمت در نمودار سمازماني مشخمص شده باشمد ‪.‬‬
‫ايمن اممر اگرچمه صمراحتا در اسمتاندارد ‪ OHSAS‬خواسمته نشده اسمت ليكمن باعمث خواهمد شمد كمه اول تماممي پرسمنل بمه‬
‫راحتمي از وجود و موقعيمت چنيمن سممتي مطلع شونمد و ثانيما بما توجمه به ارتباط مسمتقيم گماشتمه مديريمت بما مديريمت رده‬
‫بال ‪ ،‬جايگاه و اختيارات وي مستحكم تمر شود ‪ .‬به هميمن ترتيمب حائز اهميمت است كه سماير مسئوليتهاي كليدي سيستم‬
‫مديريمت ايمنمي و بهداشمت شغلي بمه درسمتي تعريمف شود و بمه كاركنان مربوطمه منتقمل شود‪ .‬مديريمت رده بال همچنيمن‬
‫بايمد اطمينان حاصمل كنمد كمه منابمع مناسمب همواره فراهمم اسمت تما مطمئن شود كمه سميستم مديريمت ايمنمي و بهداشمت‬
‫شغلي اجرا مي شود و برقرار مي ماند ‪ .‬اين منابع شامل منابع انساني ‪ ،‬فيزيكي ( نظير تجهيزات و تسهيلت ) و منابع‬
‫لزم براي دسمتيابي بمه اهداف ايمنمي و بهداشمت شغلي ممي شود ‪ .‬برخمي از ايمن منابمع عبارتنمد از ‪ :‬نيروي آموزش ديده و‬
‫ماهمر اطلعات مربوط بمه روشهاي نويمن و مقررات جديمد تجهيزات و ماشيمن آلتمي كمه نكات ايمنمي در آنهما رعايمت شده‬
‫باشمد تسمهيلت ايمنمي و بهداشتمي نظيمر درمانگاه ‪ ،‬آتمش نشانمي و غيره منابمع فمن آوري نظيمر اسمتفاده از ربات براي‬
‫فعاليتهاي بسيار خطرناك ريشه بسياي از مغايرتها و حوادث ايمني در عدم شناسايي و تامين منابع لزم نهفته است ‪ .‬به‬
‫ويژه در كشور مما بمه منابمع اطلعاتمي توجمه بسميار كممي ممي شود و بمه هنگام سمخن گفتمن از منابمع فقمط منابمع انسماني و‬
‫فيزيكي مدنظر قرار مي گيرند‪ .‬از طرف ديگر سازمانهاي كوچك و متوسط به دليل محدوديتهاي ناشي از امكانات خود‬
‫در بسياري موارد در تامين منابع لزم با مشكلت زيادي مواجه مي شوند ‪ .‬در برخورد با چنين محدوديتهايي ‪ ‌،‬استفاده از‬
‫راهمبردهاي همكاري نظيمر موارد زيمر ممي توانمد كممك شايانمي بمه سمازمان نمايمد ‪ :‬اسمتفاده از منابمع اطلعاتمي و فمن آوري‬
‫مشتريان بزرگ ساير سازمانهاي متو سط و كوچك كه همكار يا عضو يك مجموعه اند مي تواننمد براي تبادل اطلعات ‪،‬‬
‫ايجاد و اسمتفاده از تسمهيلت مشترك ‪ ،‬تعريمف پروژه هاي مشترك جهمت بهبود عملكرد اسمتفاده از مشاوريمن بمه صمورت‬
‫مشترك اقدام كننمد ‪ .‬اسمتفاده از موسمسات اسمتاندارد ‪ ،‬تشكمل هاي سمازمانهاي كوچمك و متوسمط ‪ ،‬اتحاديمه هاي صمنفي‬
‫براي آموزش و برناممه هاي افزايمش آگاهمي اسمتفاده از دانشگاههما و سماير مراكمز تحقيقاتمي در ارتباط بما منابمع ‪ ،‬سموالت‬
‫زير مي تواند راهنماي خوبي براي بررسي وضعيت سازمان در اين خصوص باشد ‪:‬‬
 ‫‪ 1‬م سازمان چگونه منابع لزم براي دستيابي به اهداف ايمني و بهداشت شغلي را شناسايي و تامين ميكند ؟‬

‫‪ 2‬م سازمان چگونه بين هزينه ها و فوايد فعاليتهاي ايمني و بهداشت شغلي تعادل برقرار مي كند ؟‬

‫‪ 4‬م ‪ 4‬م ‪ 2‬م آموزش ‪ ،‬آگاهي و صلحيت ( ‪ : ) Training , Awareness and Competence‬كاركناني كه وظايف آنها مي‬
‫توانمد باعمث پيامدهاي بهداشمت شغلي و ايمنمي در محمل كار شود بايمد واجمد صملحيت باشنمد ‪ .‬صملحيت بمه معناي داشتمن‬
‫تحصيلت ‪ ،‬آموزش و يا تجربه مناسب مي باشد ‪ .‬سازمان بايد روشهاي اجرايي ايجاد كرده و برقرار نگهدارد تا مطمئن‬
‫شود كه كاركنان در هر بخش و سطحي از موارد زير آگاه مي باشند ‪:‬‬

‫الف ) اهميت انطباق با خط مشي و روشهاي اجرايي بهداشتي م ايمني و با الزامات سيستم مديريت بهداشت شغلي‬
‫و ايمني‬

‫ب ) پيامدهاي بهداشتي م ايمني ‪ ،‬حاصل از فعاليتهاي كاري آنان و منافع حاصل از عملكرد بهبود يافته افراد ‪ ،‬اعم از‬
‫بالقوه و بالفعل‬

‫ج )‌ نقمش و مسمئوليتهاي خود در حصمول انطباق بما خمط مشمي و روشهاي اجرايمي بهداشتمي مم ايمنمي و بما نيازمنديهاي‬
‫سيستم مديريت بهداشت شغلي و ايمني و از جمله با الزامات آمادگي و واكنش در شرايط اضطراري‬

‫د ) عواقب بالقوه عدول از روشهاي اجرايي عملياتي مشخص شده روشهاي اجرايي آموزش بايد سطوح مختلفي را‬
‫در نظر بگيرد از جمله ‪:‬‬

‫‪ ) 2‬ريسمك قدم اول در افزايش آگاهي پرسمنل نسمبت به ايمنمي و بهداشت‬ ‫‪ )1‬مسئوليت ‪ ،‬توانايمي و معلومات‬
‫شغلي ‪ ،‬شناسايي نيازهاي آموزشي است ‪.‬‬

‫تهيه روش اجرايمي براي تعييمن نيازهاي آموزشمي و بمه روز كردن آن معمول باعمث انجام بهتمر ايمن كار ممي شود ‪ .‬نيازهاي‬
‫آموزشمي را ممي توان از طرق زيمر شناسمايي كرد ‪ :‬بررسمي وظايمف و مسمئوليتهاي همر پسمت و تعييمن شرايمط احراز بما‬
‫توجه به مسائل ايمني و بهداشت شغلي و سپس مقايسه اين شرايط با وضع موجود فرد متصدي شغل نظرات مديران‬
‫و مسمئولين مسمتقيم نتايمج مميزي هاي داخلي اقدامات اصملحي و پيشگيرانمه اهداف ايمنمي و بهداشمت شغلي سمازمان‬
‫قوانين و مقررات ايمني و بهداشت شغلي نكته مهم در تعيين نيازهاي آموزشي استمرار اين فرايند است ‪ .‬به بيان ديگر‬
‫نيازهاي آموزشمي بمه هنگام تغييرات در فرايندهما ‪ ،‬اهداف و مخاطرات ايمنمي و بهداشمت شغلي بايمد مورد بازنگري قرار‬
‫گيرد ‪ .‬بازنگري دوره اي نيازهاي آموزشمي تما حمد زيادي ممي توانمد از مطابقمت نيازهما بما تغييرات اطمينان بمه دسمت دهمد ‪.‬‬
‫مساله ديگر ‪ ،‬تفاوت بين آموزش و آگاهي در سيستمهاي مديريت است ‪ .‬آگاهي هاي عمومي پرسنل در خصوص مسائل‬
‫ايمني و نقش آنان درجلوگيري از مخاطرات احتمالي بسيار حايز اهميت است ‪ .‬مديريت رده بالي سازمان نقش كليدي‬
‫در ايجاد آگاهمي و انگيزش نزد پرسمنل دارد و بايمد تعهمد خود نسمبت بمه ايمنمي را بمه طرق مختلف بمه سمطوح پاييمن تمر‬
‫سازمان منتقل كند ‪ .‬همچنين كليه پرسنل بايد اين تعهد و آگاهي را به همان شكل به سطح پايين تر خود منتقل كنند ‪ .‬در‬
‫نهايمت كليمه اعضاي سمازمان بايمد اهميمت دسمتيابي بمه اهداف ايمنمي و بهداشمت شغلي را درك كننمد و از انگيزه لزم براي‬
‫تلش در راسمتاي دسمتيابي بمه آن برخوردار شونمد ‪ .‬بمه ايمن ترتيمب عملكرد ايمنمي و بهداشمت شغلي سمازمان در كليمه‬
‫سطوح افزايش مي يابد ‪ .‬همانگونه كه قبل نيز ذكر شد اين فرايند يك چرخه مستمر بوده و هيچگاه نمي توان ادعا كرد‬
‫كمه سمازمان ديگمر نيازي بمه افزايمش آگاهمي و آموزش پرسمنل ندارد ‪ .‬آموزش كاركنان بمه طور معمول طمي مراحمل زيمر‬
‫صمورت مممي پذيرد ‪ :‬تعييممن نيازهاي آموزشممي كاركنان ايجاد برنامممه آموزشممي جهمت تاميممن نيازهاي تعييمن شده تصمديق‬
‫مطابقت برنامه آموزشها با الزامات قانوني يا نيازمنديهاي سازمان اجراي برنامه هاي آموزشي مستند سازي آموزشها و‬
‫حفظ سوابق ارزيا بي ميزان موثر بودن آموزشها از آنجا كه مسايل ايمني و بهداشت شغلي ارتباط مستقيم با سلمت‬
‫كليه افراد حاضر در محيط كار از جمله پيمانكاران و بازديد كنندگان دارد ‪ ،‬سازمان بايد ثابت كند كه تدابيري براي آگاهي‬
‫لزم در اين افراد نيز اتخاذ كرده است ‪ .‬اين امر از طرق مختلف نظير نصب عليم هشداردهنده و انتقال اصول ابتدايي‬
‫به افراد ميسر است ‪.‬‬

‫‪4‬مم ‪4‬مم ‪3‬مم مشاوره و ارتباطات ( ‪ : ) Consultation and Communication‬سمازمان جهمت حصمول اطمينان از انجام‬
‫تبادل دو طرفه اطلعات بهداشتي م ايمني مرتبط با كاركنان و طرفهاي ذينفع ‪ ،‬بايد روشهاي اجرايي تدوين نمايد ‪ .‬درگير‬
‫نمودن كاركنان با مسايل بهداشتي م ايمني و مشاوره هاي مربوط به ايشان بايد مستند شده و به اطلع طرفهاي ذينفع‬
‫برسد ‪ .‬كاركنان بايد ‪:‬‬

‫الف ) جهت مديريت بر ريسكها ‪ ،‬در تهيه و بازنگري خط مشي و روشهاي اجرايي درگير شوند ‪.‬‬

‫ب ) در صورت بروز هرگونه تغيير كه ممكن است بر بهداشت شغلي و ايمني كارگاه موثر باشد طرف مشورت قرار‬
‫گيرند ‪.‬‬

‫ج ) در مورد مسايل بهداشتي و ايمني توجيه شوند ‪.‬‬

‫د ) از اينكمه چمه كسمي ( كسماني ) نمايندگان بهداشتمي مم ايمنمي آنان ممي باشنمد و نماينده مديريمت در ايمن خصموص چمه‬
‫كسي است ‪ ،‬اطلع داشته باشند ‪.‬‬

‫در خصوص مسايل درون سازماني اطلعات مرتبط با ايمني و بهداشت شغلي مي تواند شا مل موارد زير باشد ‪ :‬خط‬
‫مشممي ايمنممي و بهداشممت شغلي و تغييرات آن اهداف و برنامممه هاي ايمنممي و بهداشممت شغلي و تغييرات آنهمما روشهمما و‬
‫دستورالعملهاي ايمني و بهداشت شغلي و تغييرات آنها نتايج حاصل از پايش و اندازه گيري عملكرد و اقدامات اصلحي‬
‫و پيشگيرانمه مرتبمط بما آنهما نتايمج حاصمل از مميزي هاي داخلي نتايمج حاصمل از بررسمي حوادث ‪ ،‬رخدادهما و موارد شبمه‬
‫رخداد نتايمج حاصمل از بازنگري مديريمت بايمد توجمه داشمت كمه لزوممي ندارد حتمما تماممي ايمن اطلعات بمه تماممي افراد‬
‫سمازمان منتقمل شود بلكمه ايمن اطلعات بايمد بمه افراد مرتبمط بمه طرز صمحيح منتقمل شود ‪ ،‬در خصموص موارد عموممي از‬
‫قبيل خط مشي ‪ ،‬لزم است اين اطلعات به كليه سطوح سازماني انتقال پيدا كند ‪ .‬همچنين بايد توجه داشت كه اين‬
‫انتقال نبايمد ارتباطمي يمك جانبمه باشمد بلكمه سمازمان نيمز بايمد از اطلعات كاركنان بهره برداري لزم را بكنمد ‪ .‬مواردي كمه‬
‫سازمان مي تواند از اطلعات كاركنان استفاده كند عبارتند از ‪ :‬تعيين اهداف ايمني و بهداشت شغلي تعيين مخاطرات و‬
‫مخاطره سمنجي تدويمن برناممه هاي ايمنمي و بهداشمت شغلي منابمع اطلعات برون سمازماني مرتبمط بما ايمنمي و بهداشمت‬
‫شغلي ممي توانمد شاممل ايمن موارد باشمد ‪ :‬خمط مشمي ايمنمي و بهداشمت شغلي كمه بايمد بمه اطلع طرفهاي ذينفمع برسمد ‪.‬‬
‫انجمنهاي صنفي و مراكز تدوين قوانين ايمني و بهداشت شغلي اطلعات مربوط به مخاطرات ايمني و بهداشت شغلي‬
‫مرتبمط بما عمليات سمازمان كمه بمه اطلع طرفهاي ذينفمع ممي رسمد ‪ .‬اطلعات لزم در خصموص برناممه ريزي اضطراري و‬
‫ساير موارد مربوط كه با مسئولين دولتي و عمومي رد و بدل مي شود ( نظير هماهنگي با سازمان محلي آتش نشاني )‬

‫‪4‬م ‪4‬م ‪4‬م مستند سازي ( ‪ : ) Documentation‬سازمان بايد براي موارد زير اطلعات را به شكل مناسب ‪ ،‬از قبيل ثبت‬
‫بر روي كاغذ يا به صورت الكترونيكي ‪ ،‬ايجاد نموده و برقرار نگهدارد ‪:‬‬

‫الف ) تشريح عناصر اصلي سيستم مديريت و روابط متقابل آنها‬

‫ب ) رجوع دادن به مستندات مربوطه‬

‫يادآوري ‪ :‬به منظور استفاده موثر و كارآمد از مستندات ‪ ،‬بسيار مهم است كه مستند سازي در كمترين حد لزم انجام و‬
‫نگهداري شود ‪ .‬سممازمان بايممد اطمينان يابممد كممه مسممتندات براي اجراي كامممل برنامممه هاي بهداشممت شغلي و ايمنممي در‬
‫دسترس بوده و متناسب با نيازها مي باشد ‪ .‬مستنداتي كه به منظور تشريح الزامات سيستم مديريت ايمني و بهداشت‬
‫شغلي تدويمن ممي شونمد بايمد بمه حمد كافمي عناصمر اصملي ايمن نظام و بمه ويژه تاثيمر متقابمل آنهما را تشريمح كنمد ‪ ،‬ايمن‬
‫مستندات همچنين بايد راهنمايي هاي لزم را در خصوص اين كه از كجا مي توان اطلعات تفصيلي بيشتر را درباره كار‬
‫همر يمك از بخشهاي خاص سميستم مديريمت ايمنمي و بهداشمت شغلي بمه دسمت آورد ‪ ،‬ارايمه نمايمد ‪ .‬يكپارچمه سمازي ايمن‬
‫نظامناممه بما نظامناممه مديريمت كيفيمت و احتمال نظامناممه مديريمت زيسمت محيطمي تاثيمر بارزي در ارتقاي اثربخشمي و‬
‫كارايي مستندات خواهد داشت ‪ .‬مستندات مربوطه ميتواند شامل موارد زير باشد ‪:‬‬

‫الف ) اطلعات فرايند‬

‫ب ) ساختار سازماني‬

‫ج ) استانداردهاي داخلي و روشهاي اجرايي عملياتي‬

‫د ) طرحهاي اضطراري مربوط به هر مكان روشها و فرايندهاي عملياتي بايد تعريف شده و به صورت مناسب مدون‬
‫شوند و به هنگام لزوم مورد بازنگري قرار گيرند ‪.‬‬

‫انواع مختلف مسمتندات مورد اسمتفاده درسمازمان بايمد بمه صمورت روشمن و شفاف تعريمف شده و ارتباط آنهما مشخمص‬
‫باشمد ‪ .‬وجود مسمتندات ايمنمي و بهداشمت شغلي بمه كاركنان كممك ممي كنمد تما بتواننمد براي دسمتيابي بمه اهداف ايمنمي و‬
‫بهداشت شغلي چه فعاليتهايمي بايد صورت گيرد ‪ .‬همچنين اين مستندات ‪ ،‬ارزيابي سيستم و عملكرد ايمني و بهداشت‬
‫شغلي را امكان پذير مي سازد ‪ .‬ماهيت مستندات بسته به اندازه و پيچيدگي سازمان متفاوت است ‪.‬‬

‫‪4‬مم ‪4‬مم ‪5‬مم كنترل مدارك و داده هما ( ‪ : ) Document and Data Control‬سمازمان بايمد روشهاي اجرايمي را براي كنترل‬
‫تمام مدارك مورد نياز اين استاندارد ايجاد نموده و برقرار نگهدارد تا اطمينان حاصل كند كه ‪:‬‬

‫الف ) محل مدارك و داده ها ( مستندات ) معلوم است ‪.‬‬

‫ب ) مدارك و داده ها به طور ادواري بازنگري و در صورت لزوم تجديد نظر مي شوند و مناسب بودن آنها مورد تاييد‬
‫مجاز قرار مي گيرد ‪.‬‬

‫‪ 1‬م دامنه كاربرد ‪ :‬مشخصات اين سري ارزيابي بهداشت حرفه اي و ايمني ( ‪ ) OHSAS 18001‬الزاماتي را براي يك سيستم‬
‫مديريت بهداشت شغلي و ايمني ( ‪ ) OH & S‬معين مي نمايد تا يك سازمان بتواند با كنترل خطرات ( ريسك ها ) بهداشتي و‬
‫ايمنممي ‪ ،‬عملكرد خود را بهبود بخشممد ‪ OHSAS 18001.‬خود بيانگممر معيار عملكرد بهداشتممي و ايمنممي خاصممي نيسممت و كليممه‬
‫جزييات لزم براي طراحي يك سيستم مديريتي را نيز ارائه نمي دهد‪ .‬مشخصات ‪ OHSAS 18001‬در مورد هر سازماني كه‬
‫مايل به اعمال موارد زير باشد كاربرد دارد ‪:‬‬

‫الف ) ايجاد يمك سميستم مديريمت بهداشمت شغلي و ايمنمي بمه منظور حذف يما كاهمش خطرات (‌ ريسمك ) براي كاركنان و‬
‫ساير طرفهاي ذينفع كه ممكن است در معرض خطرات ( ريسك ) بهداشتي و ايمني ناشي از فعاليتهاي سازمان باشند ‪.‬‬

‫ب ) استقرار ‪ ،‬حفظ و بهبود مستمر يك سيستم مديريت بهداشت شغلي و ايمني‬

 ‫ج ) حصول اطمينان از انطباق با خط مشي بهداشت شغلي ايمني كه خود تعيين كرده است‬

‫د ) اثبات اين انطباق به ديگران‬

‫ه ) درخواست گواهي ‪ /‬ثبت سيستم مديريت بهداشت شغلي و ايمني خود توسط يك سازمان بيروني‬

‫و ) تعييمن انطباق بما ايمن مشخصمات و اظهار آن توسمط خود سمازمان تمام الزامات مندرج در ‪ OHSAS 18001‬بمه منظور‬
‫لحاظ شدن در يك سيستم مديريت بهداشت شغلي و ايمني در نظر گرفته شده اند ‪.‬‬

‫گسمتره كاربرد آن بمه عواملي ماننمد خمط مشمي بهداشمت شغلي و ايمنمي ‪ ،‬ماهيمت و شرايطمي كمه در آن فعاليمت ممي نمايمد ‪،‬‬
‫اندازه سمازمان و نيمز خطرات و پيچيدگمي ايمن فعاليتهما بسمتگي دارد ‪ .‬توجمه ‪ OHSAS 18001 :‬قصمد دارد تما بمه موضوعات‬
‫بهداشت شغلي و ايمني اشاره نمايد و نه به ايمني محصول و خدمات‬

‫‪ 2‬م استاندارد مرجع ( ‪ : ) NORMATIVE REFERENCES‬ساير مراجع و انتشاراتي كه مي تواند اطلعات و راهنمايي هايي را‬
‫ارائه نمايمد در قسممت ‪ Bibliography‬آمده اسمت ‪ .‬پيشنهاد ممي شود كمه آخريمن چاپ بازنگري شده ايمن مراجمع مورد اسمتفاده‬
‫قرار گيرد ‪ .‬بمه طورويژه بايمد بمه موارد زيمر ارجاع نمود ‪OHSAS 18002 : 1999 Guide line for implementation of :‬‬
‫‪OHSAS 18001 BS 8800 : 1996 Guide to occupational Health & safety Management systems‬‬