Yugoslavya Kral mteveffa Aleksandr, Balkan Atlant'nn imzasn takip eden gnlerde

memleketimize gelmiti. Atatrk'le sohbeti srasnda, ahsna ve Trk Milleti'ne kar duyduu yaknl ve iyi hisleri ifade iin dedi ki: "- Cihan Harbini takip eden mtareke gnlerinde, tilaf devletleri Yunanistan'dan evvel Trkiye'yi igali bana teklif etmilerdi. Fakat hi tereddt etmeden bu teklifi reddettim, bunun zerine Yunanllar tercihe mecbur kaldlar." Mustafa kemal muhatabnn szlerini skunetle dinledi ve birden yerinden kalkp, muhatabn aknlk iinde brakarak elini skt: "-Size ve milletinize gemi olsun Ekselans..." dedi. Ve anlatmak istedi ki, Trk topraklarna saldran kim olursa olsun akibeti deimeyecekti! Daha sonra, kalb-i alakas uruna ta ve tahtn terkederek, ngiltere Krall makamn terkedip Windsor Dk' olarak kalmay tercih eden ngiltere Kral 8. Edward da Atatrk'n misafiri olmutu. Neeli bir akam yemeini takip eden sohbet srasnda, mevzu, Trk ordusunun sava gcne intikal etti. ngiliz hakikatilii ile, Mustafa Kemal'in ne eiz bir

kumandan olduunu bilen misafiri, Atatrk'e o tarihte bir milyonluk insan gc olan Trk ordusunun iki milyonla harp sahnesine kmasnn, dnya bar iin "Ne gvenilecek kuvvet..." olduunu syledi. Atatrk'n "iki milyon"u "bir milyon" olarak nezaketle tashihini de u hayranlk duygusuyla tamamlad: "-Evet Atatrk... Bir milyon Trk ordusu, bir milyon da ahsen siz. Ben tahminimde hata etmedim." Bakumandanlk yllarn hatrlayan Gazi, atavik gururu dnyaca malum olan hametli misafirinin bu nazik esprisinden elbette ok mtehassis olmutu. Fakat ona Trk ordusu ve bilhassa hayatnda en sevdii varlk olan Mehmetik iin daha aydnlk bir fikir vermek istedi: "- Eer, yurt ve dnya sulhu ve insanlk hrriyetleri iin bir kuvvet dengesi olarak ihtiya olursa, bizim ordumuzun her ferdini bana layk grdnz l iinde lebilirsiniz." Yani bir milyon kere bir milyonluk bir kuvvet... Milletinin kymeti iin bylecesine sonsuz gven sahibi idi. "Bir Trk dnyaya bedeldir." , "Ne mutlu Trk'm diyene!" hkmlerinde asla "politika" kokmaz. Bu daha ok milletinin aslnda var olan hasletlerini devrin bilgi ve teknii ile cihazlamak hasretini, kendisinden sonra geleceklere inandrmak duygusunun ifadesi idi. Bir aralk konu stikll Sava'na geldi. Dikkat ettim, Binbalar dahil her komutann hangi birlie komuta ettiini, nerede bulunduunu, -bir gn nce olmu gibi- hatrlyordu. O sava ki ara, gere, personel ktl bugn g tasavvur edilirdi. Tmenlere binbalar, Kolordulara yarbaylar komuta ediyordu! Fakat, bu kadro cann diine takm bir ekipti. Var olmak ya da olmamak bu savan sonucuna balyd. 30 Austos bu ruh haletinin eseriydi. Byle bir dram, hem yazar, hem ba aktrnn azndan dinlemek mstesna bir mutluluktu. O anlar Ata'y coturduka coturuyordu. Anlatmalarnda abartma yoktu. Ama bu anlat ylesine canl, ylesine plastikti ki, hepimiz heyecandan heyecana srkleniyorduk. Anlatlarn yle balad: - te byk zafer byle ortak bir eserdir. erefler de ortaktr. Bu alakgnlllk aheseriyle konunun kapanacan tahmin ediyorduk. Bu arada Atatrk bir duraklama yapt. Sonra iine dnk, adeta kendisiyle konuur gibi ilave etti: - Ama yenilseydik sorumluluk ortak olmayacak yalnz bana ait olacakt. Bu belagat karsnda gzyam tutamadm. Tarihin, zaferleri kendine maleden, yenilgileri ise maiyetine ykleyen sahte kahramanlarn hatrladm.
YANINA ALDII LK ER

O, Samsun'a kt zaman, st ba yrtk, postallar patlam, silahsz bir er grd.

Yznn rengi bakra dnm, yalan eriyip kemik ve sinir kalm bu Trk askeri alyordu. O'na sordu: - Asker alamaz arkada, sen ne alyorsun? Er irkildi, ban kaldrd. Bu sesi tanyordu ve bu yz ona yabanc deildi. Hemen doruldu ve Anafartalar'daki Komutann elik yay gibi selamlad. - Syle niin alyorsun? Anadolu'nun yank yrekli ocuu iini ekti: - Dman memleketi bast, hkmet beni terhis etti. Silahmz elimizden ald. Toprama giren dman ne ile ldreceim? Kemal Atatrk, er'in omzuna elini koydu: - zlme ocuum, dedi. Gel benimle! Ve Samsun deposunda giydirilip silahlandrarak yanna ald ilk er bu Mehmetik oldu.

TRK ORDULARI BAKUMANDANIYIM

Afyonkarahisar'n hatlarnn zlmesi sonunda birka Yunanl tutsak, geceleyin Mustafa

Kemal'in adrna getirilmiti. Bunlardan birisi, Muzaffer Generalin doup bym olduu Selanik'ten gelmiti. Yz, kendisine yabanc gelmediinden ve niformasnda da hibir bellilik grmediinden kim olduklarn ve rtbelerini sormaya balamt. - Binba msnz? - Hayr. - Albay m? - Hayr. - Korgeneral mi? - Hayr. - Peki nesiniz? - Ben Mareal ve Trk Ordular Bakomutanym! aknlktan az ak kalan Yunanl kekeledi: - Bir bakomutann sava hattna bu kadar yakn yerlerde dolamas iitilmi deil de!.. ZMR SUKASTI

zmir'de hazrlanan o alaka suikastn sonusuz kalmasndan sonra bir gn bize u olay
anlatmt: - "Ziya Hurit'in beni ldrmeye memur ettii iki zavall vard. Sorgular yapldktan sonra bunlarn birisini yanma ardm. Odada kimse yoktu. Kendisine sordum: - Sen Mustafa Kemal'i ldrecekmisin, yle mi? - Evet, dedi. Ben yine sordum: - Mustafa Kemal ne yapmt ki onu ldrecektin? - Fena bir adamm o. Memlekete ok fenalk yapm. Sonra bize onu ldrmek iin para da vereceklerdi. - Sen Mustafa Kemal'i tanyor musun? - Hayr. - O halde tanmadn bir adam nasl ldrecektin? - Geerken iaret edecekler, Mustafa Kemal ite budur, diyeceklerdi. Biz de ldrecektik. O zaman cebimdeki tabancay kararak kendisine uzattm: - Mustafa Kemal benim, haydi al eline tabancay, ldr, dedim. Herif benden bu karl alnca yldrmla vurulmu gibi oldu. Bir sre akn akn yzme baktktan sonra diz st kapanarak hngr hngr alamaya balad. MUTSUZ LDER

Bir akam sofrasnn hararetli bir dneminde Mustafa Kemal, kiisel zgrlnn birok
blmlerinden yoksun braklmas acsn hzn dolu szlerle yle anlatt: - "imdi siz buradan ayrlr, istediiniz yerde gezer dolarsnz. Benim gzmde bunun ne byk mutluluk olduunu bilemezsiniz. Halime bakn, sahip olduunuz bu zgrlkten yoksunum, cumhurbakanym ama keye atlm ve zgrl snrl bir insanm. Btn elencem, akamlar soframa topladm arkadalara ayrlmtr. Haydi imdi buradan ayrlp bol bol dolan, istediiniz yerlere girip kn, arzu ettiiniz gibi elenin. Ben de bunun hayaliyle avunurum." dedi. O akam hepimiz masadan erken ayrldk.

ASKERLE GRE

Bir gezisinde, Kolordu binasnn kapsnda aslan yapl bir Mehmetik grd. ard ve
gler yzle sordu: - Sen gre bilir misin? Yanndakilerden en kuvvetli grnenlerle Mehmetii gretirdi. Gen asker her zaman stn geliyordu. ok neelendi, ayaa frlad. Ceketini karp Mehmet'e ense tuttu: - Haydi, bir de benimle gre! Katksz ve temiz Anadolu ocuu Ata'snn yzne hayranlkla bakt: - "Atam," dedi. "Senin srtn yedi dvel yere getiremedi. Bir Mehmet mi bu ii baarr?" Gzleri doldu ve alamamak iin glmeye alt.

ABDLHAMD

1937 ylnda idi. Yaz aylarndan biri. Dorudan doruya kendi kontrolndeki bir gazetede
"Makedonya" adl bir eserim tefrika ediliyordu. Bir akam st Bayaver Cell (ner) Bey beni telefonla arad. Dolmabahe Saray'na davet edildim. Ve Saraya gidince de, hemen hi bekletilmeden, st kata karldm. Bir kap ald, kendimi Byk Adamn karsnda buldum. Sayglarm bildirince, belli bir iki nezaket cmlesi ile beni okad. Sonra: - Yazn okuyorum, dedi. Hrriyetin iln edildii zaman kk bir ocuk olman lzm. Fakat kutlarm, o gnleri iyi canlandryorsun. Yalnz Abdlhamid'i hi sevmediin belli. Biraz durdu. Elindeki bir renkli kalemi, nnde ak duran kaln ciltli bir Franszca kitaba dikine vurarak dnr gibi oldu. Ben susuyordum. Bu hal bir iki dakika devam etti. Sonra birdenbire u szler kt azndan: - Sevme Abdlhamid'i! Yine de sevme! Fakat sakn ansna hakaret edeyim deme. Senin kuan biraz daha ll kararlar vermeye almal. Bak ocuk! Kiisel kanm ksaca syleyeyim: Tecrbe gstermitir ki, topraklar stnde yaayan insanlarn ounun durumu kukulu ve snrlar yalnz dmanlarla evrili bir byk devlette, Abdlhamid'in ynetimi byk hogrdr. Hele bu ynetim on dokuzuncu yzyln son yllarnda uygulanm olursa... Bunun zerine ayrlmama msaade buyurmulard. Sayglarm tekrarlayarak huzurundan uzaklatm. KNC DNYA SAVAI

Hastalnn ilerlemi zamannda:

"Hatta bir gn, bizim nmzde baz siyasi sorunlara deinip Romanya' da yaplan hkmet deimesinden sz ederken, bir patriin ibana gelmi olmasndan hayret duyduumu syledim. Bu nedenle kinci Dnya Sava'nn da yaklamakta olduunu antrarak dedi ki: - "Bir sava kt takdirde, kanmca yansz kalmalyz. O zaman birok frtnalar kopacak. Devlet gemisini gayet ustaca yneterek iin iinden syrlmaya allmaldr." dedi.

YANINA ALDII LK ER

Atatrk, Mudanya yolu ile Bursa'ya gidiyordu. Kalabalk bir halk ktlesi iskelede etrafn

evirmi bulunmakta idi. Bir kadnn, elinde bir ktla Atatrk'e yaklat grld. Zayf bir kadnd. Ata'nn yolunu keserek titrek bir sesle: - Beni tandn m oul? dedi... Ben sizin Selanik'te komunuzdum. Bir olum var: Devlet Demir Yollar'na girmek istiyor. Siz onu alsnlar dediniz. Fakat Mdr dinlemedi. Olumu yine ie almam... Ne olur bir kere de siz syleyiniz. Atatrk'n elik bakl gzleri samimiyetle parlad. Elleriyle geni jestler yaparak ve yksek sesle: - Olunu almadlar m? dedi. Ben salk verdiim halde mi almadlar? Ne kadar iyi olmu... ok iyi yapmlar... te Cumhuriyet byle anlalacak... Kadn kalabaln iinde kaybolmutu. Ve Atatrk adeta kendinden geercesine dolu bir sesle: - te Cumhuriyetten beklediimiz sonu... diyordu.

GENELGEYLE DEVRM OLMAZ

1924 ylnn ilkbaharyd. Erzurum ve Pasinler'de depremde birok kyn evleri

yklmt. Zarar gren halkla grmek iin Pasinler'e gelen Atatrk, halkn iinden ihtiyar bir kyly ard: - Depremden ok zarar grdn m, baba? diye sordu. Atatrk ihtiyarn phesini grnce, tekrar sordu: - Hkmet sana ka lira verse, zararn karlayabilirsin? htiyar, Krt ivesiyle: - Valle Padiah bilir! dedi Atatrk glmsedi. Yumuak bir sesle: - Baba, Padiah yok; onlar siz kaldrmadnz m? Syle bakalm zararn ne? htiyar tekrar etti: - Padiah bilir!... Bu cevap karsnda kalar atlan Atatrk, Kaymakam'a dnd: - Siz daha devrimi yaymamsnz! dedi Bu srada grevini baarm insanlara zg bir arballkla ortaya atlan tahrirat katibi: - Kylere genelge yolladk Paam, dedi. Atatrk'n frtnal yz, daha ok kart: - Olum, dedi, genelgeyle devrim olamaz!..." KYL MLLETN EFENDSDR

Bir gece beraber oturuyorduk. Yanmzda Siirt milletvekili Mahmut Soydan, imdiki

Macaristan elimiz Ruen Eref Onaydn, bir de Soysall vard. Atatrk, ertesi gn Byk Millet Meclisi'nde okuyaca sylevi hazrlyordu. Mahmut'la Ruen Eref not tutuyorlard. Atatrk ara sra bana da, "Ne dersin?" diye soruyordu. Ben ne diyebilirim? Hi... Sonra Atatrk bana dnd ve dedi ki: - Bu memleketin efendisi kimdir? Dndm. Karl o verdi: - Trk kylsdr, dedi. Ve devam etti: - Trk kyls "Efendi" yerine getirilmedike memleket ve millet ykselmez!... KAHRAMAN TRK KADINI

17Mart 1923 Tarsus:

Mustafa Kemal stasyon'dan ehre doru, bir sre yaya olarak yrd. O'nu grmek iin sabahtan itibaren yollar dolduran Tarsuslularn arasndan nee ile selamlar vererek, ilerledi. O srada anszn bir olayla karlat. Milli Mcadele'deki ete giysili bir kadn, Atatrk'n yolunu keserek ayana kapand. Gzyalaryla yle haykryordu: - "Bastn topraa kurban olaym Paam!" Mustafa Kemal onu yerden kaldrmak iin eilirken kulana bu kadnn Kurtulu Savanda cephelerde arpm olan (Adile avu) olduunu fsldadlar. Gzlerinden iki damla ya den Mustafa Kemal, bu gneten yz yanm kadnn elinden tutup ayaa kaldrd ve ona yle seslendi: - "Kahraman Trk kadn! Sen yerlerde srnmeye deil, omuzlar zerinde ykselmeye layksn." GMLECE YER

Atatrk'n gmlecei yer ve toprak:

O'nun kabri Ankara'da olacaktr. Fakat bu ehrin neresinde? nk O' nun en son kuvvetli istei bir an nce Ankara'ya dnebilmekti. Biri Byk Millet Meclisi'nden stasyon'a inen cadde zerindeki yuvarlak yer, dieri ankaya'daki yeni kkn mermer havuzu. Bu yerler u nedenle konuulmutur: Bir akam Atatrk'n etrafnda toplananlar arasnda, O'nun lml oluu zerinde durulmu ve zellikle kendisi 1926 suikast giriiminden sonra syledii cmleyi tekrar etmiti. "Benim naiz vcudum bir gn elbette toprak olacaktr. Fakat Trkiye Cumhuriyeti ilelebet payidar kalacaktr." dedikten sonra "Milletim beni istedii yerde yatrsn, yeter ki beni unutmasn," demiti. Meclisin altndaki yuvarlak yeri ortaya atan kiiye ise, "iyi ve kalabalk bir yer, fakat ben byle bir arzumu milletime vasiyet edemem". Ancak, gene o akam ileri srlen bir fikrin kendisini ok duygulandrdn, bugn bile hatrlyorum. Memleketin btn snr boylarndan getirilecek toprak zerinde yatmak. Recep Peker, hararetle bu fikrin sembolik savunmasn yapmt. Atatrk, byle bir fikrin uygulanmasndan ancak, lml vcudu iin holanacan ve gurur duyacan anlatrken bana bakarak: "Bunu unutma!" demiti.

BENM ADIM ATA DEL

Atatrk'n sinirlendii nemli bir nokta vard. Gazetelerde, kendisine "Ata" denildiini
okuduka yle dedi: Benim adm Ata deil, Atatrk'tr! Baz gazeteler neden byle yazarlar?