Az uyumann yararlar Ne gzeldir , youn bir alma dneminden sonra klan tatilde hibir ey dnmeksizin dinlenmek.

Deniz,gne ve uyku geni. Normal i zamannda ehirlerin yorucu trafiiyle birlikte almaya balamak iin sabahlar erken kalkmann acsn bu zamanlarda karmaz myz? Ge saatlere kadar uyumakla dinlendiimizi, kendimize geldiimizi dnmez miyiz? Bize doduumuzdan beri retilen bu deil miydi? Dinlenmek iin insan en az 8 saat uyumalyd. Hatta biraz daha abartp ne kadar uyursak o kadar dinleniyoruz diye birbirimizi bile etkilerdik. Acaba gerek bumuydu? Zira ben ne kadar fazla uyursam o kadar halsiz, isteksiz ve yorgun olduumu hissediyordum. Fazla uyumak beni dinlendirmiyor, sanki yoruyordu. Uzun yllardr okumakta olduum deiik kitaplarda veya kiisel geliim konusunda belli bir dzeye ulam insanlarn eserlerinde ve rportajlarnda hep uyku srelerinin normal insanlardan daha az olduunu okumakta veya duymaktaydm. Peki bu nasl oluyordu da bize 8 saat uyumamz gerektii sylenirken bu insanlar buna uymuyor ve 5-6 saat ile hayatlarn uykusuz geirebiliyorlar, bununla da yetinmeyip bir de inanlmaz bir baar yakalayabiliyorlard? Hesap son derece basitti. Biz 8 saat uyurken, onlar 5 saat uyuyorsa aramzda 3 saat gnlk fark oluyordu. Bu ayda 30*3=90 saat ,ylda 90*12=1080 saat ve bu da 45 gn eder. Ylda onlar benden 45 gn fazla yayorlard. Ortalama 75 yl yaayacamz varsayarsak ve bunun 15 yl genlik olarak dnerek, kalan zerinden bir hesap yaparsak da baarl insanlarn bende 45 gn * 60 yl =2700 gn (7.4 yl) fazla yaadklar ortaya kyor. nana biliyor musunuz? Yaklak 7,5 yl fazla bir hayat. Gnlerce kendime gelemedim. Bu kadar basit miydi? Daha sonra ayn eyi geceleri TV karsnda geirdiim 3 saate de uyguladm ve doru dua kotum. Hayatmn 7. 5 yln bana hi bir ey kazandrmayan filmler, haberler, magazin programlar karsnda harcamaktaydm. Hayatmn 15 yln kaybediyordum. Dutan sonra kendimi toparlamaya karar verdim.

Bunu nasl baaracaktm?. Her sabah saat 5.50 de kalkp kendimi gelitirecek bir eylerle ilgilenecektim. lk bir iki gn zorlanarak ta olsun kalktm ve kitap okumaya altm ama hafta sonu geldiinde nedense sabah kalmamam gerektiini dnerek ge kalktm ve hafta ba yine erken kalkamadm. Dncelerim kalkmama gerek olmadn devaml tekrar ediyordu. Bu gnlerce bu ekilde devam etti. Kendimle mcadele ettim. 2 gn kalktm 3 gn kalkamadm. Bu arada sylememde yarar var, baz konularda son derece iradeli ve kendime hakimimdir. zellikle sigaray brakmam ve ay ekersiz imem bunlardan bir kadr. Neyse gnler byle devam ederken 3 ay nce babaannemi ziyarete gittim. Babaannem 96 yanda ve halamla birlikte yayor. Ya icab baz hastalklar bulunmakla birlikte kendi kendine yemek yiyebiliyor ve yavata olsa bir yerden baka bir yere kendi bana gidebiliyordu. Ancak son bir senedir zaman zaman hafzasn kaybediyor ve geceleri 4-5 kere yatandan kalkp ierideki odalara veya baka yerlere gitmeye alyordu. Bu durum halam iin ok zor olmalyd. Devaml hareket halinde olan birine bakmak kolay olmamalyd. Sorduumda, ilk zamanlar ok zorlandn ama zaman iin de neredeyse 2 saatte bir 15-20 dakikalk tavan uykusunun kendisine yettiini syledi. te olay buydu.. Bu bir alkanlkt ve her alkanlk gibi zm biraz sebat ve irade idi. Yeter ki insan bir kere inansn.. Bundan sonraki bir ay iin kendime bir uyku plan hazrladm. 7.5 saatlik uykumu sistemli olarak 5.5 saate ektim. lk gnler normal kalktm zamandan 15 dakika nce kalkmaya baladm. Daha sonra sonraki gnlerde bunu 5 er gn arayla geriye ekmeye baladm. Balarda ok zor zamanlarm oldu. Kendimi ok zorladm ve sonunda baardm. u an 5.5 saat civarnda uyuyorum ve daha nceden yapamadm veya yapmak isteyip de zaman ayramadm her eyi yapmaya baladm. Bunu can gnlden isteyen herkes yapabilir

Sadece 1 ay bu zorlua katlanabilirseniz hayatnza 7.5 yl fazladan katacaksnz. Hepinize iyi bir hafta sonu dilerim. Siz uykuda olduunuz sre zarfnda unutmayn ki sizi geecek ve sadece sizden 2 saat daha az uyuyarak veya TV seyretmeyerek baary elde edecek az sayda insan olacak. Az sayda diyorum nk ok kii buna inanmayacak.. Umarm siz bunu grr ve yaknda baarl insanlar kervana katlrsnz. Sayglarmla, Yavuz NURAL

Uyku lgnl Byk Miras: UYKU Uyku lgnl Uy m .... Eitimlerimde uyku hakknda ne biliyorsun diye her soruumda cevap verebilen insan says hibir zaman %1'i gemedi. Cevap verenler de Uyku dinlenme zamandr ve ok gzel bir eydir cmlesinin dnda hibir ey sylemediler. ok garip, her gn 8 saat yapm oldu-un bir ile ilgili syleyebilecein iki cmle yok. iki binli yl-larda insanolu byle yayor hayatn ite. Bilinsizce... t.* Birok bilim adam yllarca, "Erikin bir insan, gnde en az sekiz saat uyumaldr. Sekiz saat uyumad taktirde metabolizma abuk yalanr. Az uyumak kesinlikle erken yalanmaya sebep olur." demitir. Bizler de uzmanlarn bu uyarsn ok ciddiye alp, sekiz saatten az uyumamaya zen gsterdik. Hi dndn m? Bir gn tp otoriteleri bunlarn yanl olduunu sylerse, ne yapacan. Hem de sen altm yana geldiinde. Hi dndn m o zaman elini dizine vurmann hibir anlam olmayacan? Diyelim ki sekiz saat

yerine be saat uyumak yetermi meer, dediler ve sen altm yandasn. Ne yapardn? Kaybettiin sekiz yl kimden tahsil ederdin? Bu bahsettiim hi uzak bir ihtimal deil. Daha geen gn anlad tp alemi, lserle ilgili temel yarglarnn yanl olduunu... 201 Ben Dnyann En Akll insanym "Yediin gdadan, itiin sigaradan veya alkolden ya da ar stresten..." cevabn vermiyor muydu? Geenlerde anlald ki lserin gerek nedeni ne stres, ne yiyecekler, ne de ieceklermi. Meer lserin gerek nedeni, Helicobakter Plory (hp) adl bir bakteriymi. Ve yine hibir ey grnd gibi deilmi. Not: Ben!|bunlar yazarken, dostum Ahmet Yaar Patr aadaki haberi okuyup bana e-mail vastasyla ulatrd. Ben de kendi yazlarma hi dokunmadan, bu haberi aynen takdim etmek istedim. Ben zellikle de son senedir az uyumann faydal olduunu iddia eden bir insanm ve binlerce insan bunu, eitimlerimde benden dinlemitir. zlerek sylemek zorundaym ki; bu haber benden daha etkili olacak ve insanlarda bu referans hastal devam ettii srece birok deer daima kaybolup gidecektir... Az uyu, ok yaa!!! iin stresi ve younluu nedeniyle dzenli beslenemiyorsunuz... Vakit bulup da spor yapamyorsunuz... Spor yle dursun, yrye bile kamyorsunuz... Ama, "Bari birka saat fazla uyuyaym da zinde olaym..." diyorsunuz... te orada durun. nk, Amerika'da bilim adamlarnn yapt aratrma, bir gerei ortaya kard: Gece uykusunu ksa tutanlar daha ok yayor. California niversitesi bilim adamlar tarafndan yaplan bu uyku aratrmas, yalar 30 ile 102 arasnda deien 1 milyon 100 bin kii arasnda yapld. Aratrmaya gre, gece 8 saat uyuyan kiilerin mr, 7 saat uyuyanlara gre 6 yl iinde yzde 12 orannda azalyor. Bilgi: Bu haber, 27.02.2002 tarihli Sabah Gazetesi'nden alnmtr. Uyku lgnl

Haa bu arada sylemeden geemeyeceim: Califor-nia niversitesi'nin aratrmasna gre ideal uyku sresi, 6 saat 30 dakikaym. Ben ideal uyku sresinin be saat olduunu iddia ediyorum. (Bu da 10 sene sonraki gazetelerden bir haberdi!!!) Ben aslnda bir nevi erken uyar sistemiyim... Uyaryorum: Erikin ve salkl (dzenli beslenen, sigara veya alkol abartmayan ve herhangi bir rahatszl olmayan) bir insana, gnlk be saatlik uyku yeter. Fazla uyumak aslnda alkanlktan baka bir ey deildir. Domuuz, annelerimiz shhatimiz bozulmasn diye: Eee yavrum ee eee e... efektiyle biyolojik saatimizin ayaryla oynamlar. Be saatlik bir uykuyla yetinebilecekken biz, ekstradan bir de saatlik bir alkanlk uykusu kazanmz. evrende ocuunu uyutmaya alan biri varsa dikkat et! Uyurken mutlu olan tek bir ocuk gremezsin. Hepsi uyurken mutlaka alyordun nk uyku aresizce kabul ettiimiz bir nevi dayatmadr. Farknda olmadan mrmzn 1/8'ini, yani altm senelik bir mrn yaklak sekiz senesini bo yere uykuyla geiriyoruz. Annelerimiz, tamamen iyi niyetle, bizler henz birer bebekken, erkenden uyutmular bizi. Bu arada az da olsa magazin programlarn ve Mjgan hanmla yapaca dedikoduyu ocuundan daha ok seven anneler de var phesiz. Onlar da kendi keyifleri iin uyuttular ocuklarn. 202 203 Ben Dnyann En Akll insanym Bu arada ben asla ve kat'a annelere, ocuklarn be saat uyutsunlar falan demek istemiyorum. Sadece yirmi saat uyutmasnlar diyorum. Anneler braksnlar ocuklarnn biyolojik saati kendiliinden ilesin. Uykusu gelen ocuk zaten uyur. Uyumas iin ayrca bir alma yaplmas gerekmez. ocuun uyanmas da byle. Uyanma zaman geldiinde de kendiliinden uyanr. "'* Hi hesapta yokken, bir de bebeklerimize sallannca uyumay retiyoruz. Emzik alkanl da bizim uydurmamz aslnda. Byle bir ey gerekli olsayd, bebek emziiyle beraber doard. Kendilerine acndrmay da biz rettik onlara. ocuk alad. Sussun diye istediini yaptk. Sustu. Byynce de byle olacan zannetti. Bir ie bavurdu, iverene kendini acndrmaya kalkt.

Alamad ama alamaktan beter oldu. Fakat bu hibir ie yaramad. siz ve komik oldu. nk hibir iveren annelerimiz kadar efkatli deildi. Eitimlerimde baz anneler bana, "Peki ama eer uykusu yoksa, neden sallaynca bebeklerimiz uyuyor?" diye soruyorlard. Vcut yatay pozisyona getiinde beyin annda uyku hormonlarn devreye sokar ve uyuruz. Yani erikin bir insan da dizlerine alp dizlerinde salla-san uyur. Aslnda otobste, metroda, minibste... seyahat ederken uyumamz da, ok eski bir bilinalt kaydnn aa kmasndan baka bir ey deildir. Yatay pozisyonda sallanmaya, sallannca da uyumaya alan beden, ileride de sallannca tpk eski gnlerdeki gibi uyku hormonlar tarafndan kuatlr ve uykumuz gelir. Buradan hareketle uyku kaynakl Uyku lgnl birok trafik kazasnn temelinde nostalji yatmaktadr diyebiliriz. Bu konuyu biraz daha netletirmek iin, kitap okurken neden uyuduumuz konusuna biraz deinmek istiyorum. Uykun kaar, eline bir kitap alr ve uyumaya alrsn. ok doaldr ki vcut yatay pozisyona geince uykun gelir. Normal bir biimde yataa girince uyuman gerekmesine ramen uyuyamazsn nk aklna bin trl sorun taklr. Halbuki eline bir kitap alnca kafan yeniden toplar, uyku hormonlarnla mcadele etmekten vazgeer ve uyursun. Beyin, yatay pozisyonunla kitap arasnda bir balant kurar. Bu balanty da uykunla ilikilendirir. Sonuta yatay pozisyona geince zaten uykun geliyor idiyken, imdi yatmana gerek kalmadan, eline bir kitap alnca uyuyorsun. Yatarak TV izleyen ve uyuyan bir insan, belli bir zaman sonra TV yi dikilerek bile izlese uykusu gelir. .: . ''.- / Sanki uyumaya geldik koca dnyaya... Gnde be saatlik uykunun insana yetebilecei gereinin son derece topik gzkmesi, sekiz saatlik uykuya almamzdandr. Dn imdi, gnlk

uyuma saati on alt saat olsayd ve biri kp, "Sana sekiz saat uyku yeter!" deseydi ne dnrdn? Sekiz saat uyuyan bir insana da "Sana be saatlik uyku yeter!" demek byle bir ey ite. Birok gzel eyle birlikte uykuyu da biz icat ettik. 204 205 Ben Dnyann En Akll insany rn uyku lgnl Biz insanz, kullanabildiimiz bir beynimiz var. Bu da doal olarak bize retebilme imkn salyor. Tembellii de, uykuyu da beynimizle kendimiz retiyoruz. Mesel karncalar hibir zaman uyumazlar. Buna karn, bu zellikleriyle asla hava atamazlar. Bu onlarn yaratlnda vardr ve buna mdahale edemezler. Uyumaya alan bir karnca gremezsin. Halbuki biz mdahale edebiliyoruz. Tembellii, uyuukluu ve fazla uyumay da yine biz insanlar icat etmiiz. Acaba ormanda her eyden ve herkesten uzak yaayan varlklar olsaydk, gnlk uykumuz ka saat olurdu? Acaba gne doduktan sonra m uyanrdk, yoksa kularla birlikte gne doarken mi? Dnebiliyor musun? Kainattaki her canl gnele birlikte uyanr. Ku, kurt, iek, bcek, sinek... ne varsa yaama dair, hepsi gnele birlikte uyanr da sadece insan takmaz gnein uyarlarn. Uyku yaam tarzyla da dorudan ilgilidir. Hedefi olmayan bir insan ne diye erken uyansn? Ayrca uyansn da ne yapsn? te yandan; hedefi olan, byk dnen, iz brakmak isteyen, kendine saygs olan insan uykuyu ne yapsn?! Baarl insanlar az uyumazlar, az uyuyan insanlar baarl olurlar. Herkes bilir ki, baarl insanlar az uyurlar. Ama bu yanltr. Baarl insanlar az uyumazlar, az uyuyan insanlar baarl olurlar. Hi kimse dur ben bir baarl olaym, sonra az uyurum dememitir. Az uyuduu iin baanl olmutur Edison. bni Sina az uyuduu tobni Sina ol mutur. Napolyon da yle... * :

21. yzylda insanlar sekiz saat uyuyorlar. Bu ortalamas tabii ki. Gnde on be saat uyuyan adam var. Ben grdm, var. Ama benim gibi drt saat uyuyan adam da var, ortalamasn alnca sekiz saat oluyor ite. Gnde sekiz saat uyuyan bir insan, toplam mrnn te birini uykuda geirirken, be saat uyuyan bir insan, mrnn ortalama bete birini uykuya verir ki, bu da toplam altm yllk bir mrde yaklak sekiz sene zaman kazanmak anlamna gelir. O halde tm dnya, sekiz saat yerine be saat uyursa, mevcut nfus deimeksizin 6,5 milyar insan, yaklak 1 milyar daha artar ve bu bir milyarlk yeni katlm retime dntrebilirseniz, manyak eyler olur. Ayrca az uyumak zihnin daha gl olmasn salayaca iin, sinerjik bir etkiyle tm insanlar daha verimli, daha gl olacaktr. Bylece matematiksel art 1/8 nispetinde olsa da, reel art ok daha ciddi bir boyutta olacaktr ki, benim matematiim bunu hesap etmeye yetmez... Az uyuyanlar daha sosyal evrende az uyuyan insanlara bak! Daha hareketli, daha sosyal ve daha da dnk olduklarn greceksin. Acaba onlar da az uyuduklar iin mi da dnk oldular, yoksa da dnk olduklar iin mi az uyuyorlar? Bence ilki doru. Yani az uyuduklar iin sosyal birer varlk olmular. nk beyinlerinin uyumasna izin vermemiler. Zihinleri 206 207 Ben Dnyann En Akll insan ym Uyku lgnl hep daha zinde olmu, daha analitik dnebilmiler ve sonuta daha baarl olmular. Uyku... Genel bir ifadeyle uyku, bir arj ve dearj zamandr. Uyku, beynimizde bulunan hipotalamus tarafndan kontrol edilmektedir. Hipotalamus, uykumuz sresince bize, iki aamal .bir uyku ngrr. Bu aamalar Rem ve NRem uykusu olarak adlandrlmtr. Rem uykusu hafif, NRem uykusu ise derin

uykudur. Rem uykusu, rya grdmz uykumuzdur. Rya hakknda birok efsane retilmi olmasna ramen baz bilim adamlar ryay, "Gn boyu rendiklerimiz Rem uykusu srasnda tasnif edilir ve bu tasnif srasnda aa kan grntlere rya deriz." eklinde tarif etmektedirler ki ben de buna inananlardanm. Ancak Rem uykusu daha ok gece boyunca, zerimizdeki psikolojik basklarla mcadele eder. Gn iinde yaadmz tm psikolojik etkiler, Rem uykusu srasnda zayflatlr ve gerginliimiz hafifletilir. NRem uykusu srasnda ise, fizyolojik yorgunluklarmz giderilir. Kaslan kaslarmz, yorulan tm organlarmz bu aamada (NRem uykusu) gzden geirilerek ertesi gne hazr hale getirilir. Toplam uykumuzun (100 birim kabul edelim) dalmna baktmzda, uzmanlara gre yeni doan bebeklerde NRem ve Rem 50+50 eklindedir. Bydke Rem uykusu azalr ve onun yerini de NRem uykusu alr(25+75 veya 30+70 gibi). Bu oran yaplan ilere gre kiiden kiiye deiir. Genlik ve orta ya geilince, yallk dneminde Rem uykusu tekrar geri dner ve yeni oran tpk eskisi gibi 50+50 olur. Bedenimizdeki muhteem klinik... Aslnda bedenimizde kocaman bir klinik var diyebiliriz. Bu kliniin efi Dr. Hipotalamus, Psikologu Dr. Rem, Dahiliye uzman da Dr. NRem'dir. nce Dr. Hipotalamus bizi uyutur. Uykuya daldmz an, Dr. NRem gelip tedaviyi balatr. lk almay tamamlar. Ardndan Dr. Rem gelir. O da almasn tamamladktan sonra tedavimizi uyanncaya kadar dnml olarak srdrrler. Asl alma ilk 3,5 - 4 saatte tamamlanm olur. Geriye kalan 1-1,5 saatlik zaman dilimi de son kontrollerin yaplmas iin harcanr. Bylece be saatlik uyku tamamlanm olur. Bahsettiim uyku sresi, alma temposuna gre, 30 dakikalk bir sapma gsterebilir. Bu be saatlik sreyi, ortalama bir uyku sresi olarak kabul etmek lazm. nk herkes ayn oranda yorulmaz. Bazlar daha ar ilerde alr. Yani bir inaat iisiyle, mteahhidinin uykuya olan ihtiyac ayn deildir.

Fizyolojik yorgunluk asndan ii daha ok yorulur. Ama yle iler vardr ki; psikolojik yorgunluu, fizyolojik yorgunluktan daha fazla yk olur bizim klinie. Bir bilgisayar programcsyla, bilgisayar tayan insan mukayese ettiimizde be buuk saat uyumas gereken programcdr. nk onun zihinsel yorgunluu daha ar basar. 208 209 Ben Dnyann En Akll insanym Elbette ki uyku sresini sadece yorgunluk kavramna balayamayz. Hedeflerimiz de bu srenin tayininde ok ciddi rol oynar. Yapacak bir eyi olmayanlar, bilinalt dzleminde uykuyu bir ka sreci olarak deerlendirecek ve daha fazla uyuyacaklardr. Ben bunu kendi hayatmda birebir yaayan bir adamm. Bu kitab yazarken, haftalarca iki saat uyuduumu bilirim. Be saatlik uykudan sonraki sreyi kesinlikle alkanlmz ve ok uyumaya olan inancmz iin uyuruz. Ayrnt: Yaklak on saattir aralksz yazyorum. u anda saat 06:30 ve saat sonra ok ciddi bir seminerim var. Artk uyumalym. Enteresan bir oyun... ki bilim adam, bir aratrma iin kuzey kutbuna gittiler. Hem de bir gnn tam ay srd bir zamanda gittiler. Akam oldu, sabah oldu kavramnn olmad bir yerdi kuzey kutbu. Her zaman gndzd. Saat olmazsa akam yemeini karabilirdin yani. Gn boyu alan iki aratrmac, saate gre akam olduunda aratrma ssne geri dnd. kisi de ok yorgundu. John her zamanki gibi gnlne bir eyler karalad. Saat 23:00 oldu. John artk dayanamayacan ve uyumas gerektiini syledi. Brian'a saati iaret ederek; "09:30'a kur da yarn bala yyku lgnl gidelim." dedi. Brian saati kurdu ve uyumak iin yataklarna girdiler.

Balk tutmay saymazsak, uyumak en byk hobisiydi John'un. Annda uyudu. Brian' bir trl uyku tutmuyordu, O da uykusuna dkn biriydi ama kutba geldiklerinden beri uyku dzeni alt st olmutu. Brian yatanda epeyce debelendikten sonra yerinden kalkt. Yapacak bir eyler arad ama bulamad. Okuyacak kitap da yoktu nk getirdii tm kitaplar bitirmiti. Masann zerinde duran eski tarihli bir gazeteye bakt. Skld... Brian'in aklna John'a bir oyun yapmak geldi ve o esnada 23:55 olan saati ileri ald, 09:15 konumuna getirdi. Sonra tekrar yataa girdi. 09:30'a kurduklar saatin almasn bekledi. On be dakika sonra saatin zili byk bir grltyle almaya balad. John yerinden frlad, saati susturdu ve Brian'a kalkmasn syledi. Brian nce aka yaptn sylemeyi dnd ama sonra vazgeti. Ne de olsa uykusu yoktu. Hi aktrmadan, szde uyumu ama uykusunu almam bir tavrla uyand ve "Yarn gitsek olmaz m?" dedi. John, "Hayr yarn olmaz bugn gideceiz, yle planlamtk." dedi. Yola ktlar. Balk tuttular, zgara yaptlar. Sonra dnden yarm kalan ilerini tamamladlar. Btn bunlar olurken, bir saatlik uykusuna ramen, hi uykusu gelmedi John'un. Tekrar saate gre akam oldu, sse dndler. John'un ekstra bir yorgunluu falan da yoktu ama Brian bitmiti. nk John'un aksine, o uyumadn biliyordu. 210 211 Ben Dnyann En Akll insanym Uyku lgnl Her eye ramen Brian, yapt oyunu John'a anlatmad. Saat yine 23:00 oldu. John gnlne, geirdikleri bu mthi gn yazd. Sonra yarnn plann yaptlar ve saati yine 09:30'a kurup yataklarna girdiler. Brian tm bu olup bitenler karsnda aknd. Basit bir oyun onda inanlmaz armlar yapmt. Brian'o gece baka bir oyun denemeye karar verdi. John uyuduktan sonra,

Brian tekrar yerinden kalkt. Bu sefer saati geriye ald. 19:00 konumuna getirdi ve tekrar yatana dnd. Deliksiz uyuyan John, sekiz saat sonra kendiliinden uyand ve saate bakt. Saatin henz 03:00 olduunu grd ve tekrar uyudu. Saat 09:30'da saatin zili ald ve uyandlar. John o gn neredeyse on drt saat uyumutu ama deien hibir ey yoktu. Yine elendiler, yine altlar, yine yoruldular ve saat yine 23:00' gsterdi, sse geri dndler. Deien hibir ey yoktu, Brian'n kafasnda yklan tabular dnda. Brian, John'a olanlarn hepsini anlatt. John inanmad nce ama Brian ok ciddiydi. Uykunun bir alkanlk olduunu anladlar. nancn inanlmaz etkisini grdler... Brian ve John aratrma yapmak iin gittikleri kuzey kutbundan, yar yarya azalttklar uykularyla geri dnd. ki kafadar geen sene tatillerini Miam'de geirdi ve her gece, herkesten drt saat daha fazla elendiler. Aslnda kurallar pek sevmem ama uyumann ciddi ciddi kurallar var... Bilinaltnda, sekiz saat uyumayla ilgili kayt o kadar gldr ki, bu kayd tek cmleyle silmek gerekten zordur. Sadece "Ben artk be saat uyuyacam" demekle olmaz. Uyumann belli kurallar var. ncelikle ona uygun uyuman gerekiyor. Ta ki bilinaltmdaki yeni kayd, eski kayttan daha gl hale getirinceye kadar. Uyumann Kurallar Geleneksel uyuma pozisyonu: Yan yatlr, bacaklar gse doru ekilir. Sonra omuzlar bztrlr ve boyun, gse doru eilir. Son olarak iki el, avular birbirine bakacak ekilde kavuturulur, yanan altna koyulup son bir mutluluk hareketi yaplarak uyunur... Ve klinik faaliyete geer. Dr. NRem gelir ve gn boyu kaslan tm kaslar gevetmek iin almaya balar. Dr. NRem almasna en son kaslan kastan balar ve baa doru gider. Uyurken kaslarn gererek uyuduun iin de sadece uyuma annda gerilen kaslarn uykuya hazr hale getirebilmek iin ok ciddi bir zaman harcar. Yani geleneksel uyuma pozisyonunda uyumusan,

Dr. NRem, bahekimlik tarafndan kendine ayrlan srenin olduka nemli bir ksmn, uyurkenki kaslmalarn gidermeye ayrr. Bylece Dr. NRem asl yapmas gereken ilerden daha ok, sabaha kadar, ona uyurken verdiin ilve ve gereksiz ilerle urar ve iini hakkyla tamamlayamaz. Sonra da sabahlar kalkmakta glk ekersin. Be dakika daha uyuyaym diye rpmrsn. 212 213 Ben Dnyann En Akll insanym Kural -1: Kaslmadan uyu! Uyumaya gemeden nce tamamen rahat ol. Asla kaslma. Adeta bir l gibi yat... rencilerime bunu sylediimde, ertesi gn bazlar bana: "Hocam dn gece uyurken kaslmamak iin acayip kasldm." diye geliyorlard. nk kaslmay engellemek iin yan yatmak yerine, yzst veya srtst yatmaya kalkmlard. zel bir aba harcayp, kaslmamaya artlanarak uyumay denemilerdi. Halbuki kaslmayacam diye artlanmak, daha ok kasar insan... Geleneksel uyuma pozisyonuna ge ve kendine dardan bak. Omuzlarn ve boynunu serbest brak, bacaklarn da birazck gevet. Hepsi bu! TV'nin karsnda uyumaktan daha rahat bir uyuma ekli tanmyorum. TV izlerken uyuyan birinin yat ekline bak, elleri iki yana dm ve hibir kas gerilmemitir. Dr. NRem tedaviye geldiinde hastas iin yapaca ok fazla bir ey yoktur. Sadece gnlk rutin yorgunluuyla ilgilenir. Ancak TV'nin karsnda uyuduumuzda mutlaka birileri gelir, uyan da yatana ge diyerek tm tedaviyi alt st eder. Kim ne bilsin o anda senin NRem uyuduunu ve uyandrlmanm sana, kafana ivi akmaktan daha fazla zarar vereceini. TV'nin karsnda uyuyakalan bir insana yaplabilecek en byk iyilik; zerine bir battaniye rtp TV yi kapatmaktr. Kitap okurken uyumak da byle. Hi kaslmadan uyursun. Byle uyumann uykuyu daha verimle hale getirdii dorudur. Tek sakncas yukarda da

bahsettiim gibi, ileride herhangi bir kitap okurken uykunun gelebilecek olmasdr ancak hedefinin ok byk olmasnn da tm uyku Uyku lgnl tuzaklarn yerle bir edecei muhakkaktr. O halde en ksa zamanda ok byk bir hedef belirlemeye bak. Kural - 2: Dolu bir mideyle asla uyuma... Uyumadan iki buuk saat nce yemek yeme iini bitirmi olman gerek. Bu sre salkl bir insann hazm sresidir. 23:00'te uyuyorsan, 20.30 itibaryla yemek ii bitmi olacak. Aksi halde Dr. NRem bir de midenle uramak zorunda kalacaktr ki bu da Dr. Nrem iin ilave bir i demektir. Bu arada yatmadan nce iki buuk saat oru tut demiyorum. Neticede a yatmak da bir nevi kaslmadr. Dnsene karnn ok a yataa girmisin, uyku mu tutar adam. Gerekten asan, mmkn olduu kadar hafif eyler yemeyi tercih et. Gidip de soslu makarna veya mant yeme mesela. Kural - 3: Alglayclarn etkilemeden uyu. Gece boyunca, daha dorusu uyurken tm alglayclarmz aktr. Uyurken herhangi biri lambay yaktnda gzn krpman, gznn grd anlamna gelir. Birisi ismini sylediinde duyman, scak olduunda terlemen, ar bir kokuyu alabilmen tm alglayclarnn uyku boyunca ak olduu anlamna gelir. Eer alglayclarn megul edersen, deil Dr. NRem, deil Dr. Rem, deil Dr. Hi-potalamus direkt olarak beynini megul edersin ki, bu en tehlikelisidir. Yani gece uyurken mzik dinliyorsan, beynin dinlediin mzikle megul olacak ve klinik yava alacaktr. En byk hipnoz gece uyurken gerekleir. Birisi kulann dibinde sabaha kadar sen salaksn, sen salaksn... Ben Dnyann En Akll insanym diye sylense, sabahleyin sebebini bilmeden kendini kt hissedersin. Ayn ekilde sen mkemmelsin, sen harikasn denildiinde de mthi bir zgvenle uyanrsn. Kk bir hatrlatma: Gece uyurken yaplan ykleme hemen ertesi gn

karna dikilmeyebilir. Belki haftalar, belki aylar, belki yllar sonra yakalar seni. Hani bazen durduk yerde moralin bozulur, teneke kutulara tekme atarsn da sorarlar, hayrdr ni-' ye moralin bozuk derler ve sen de cevap olarak; "Valla ne bileyim bozuk ite?" dersin. Gerekten moralinin neye bozuk olduunu bir trl anlayamazsn. Syleyeyim byle durumlarda, moralinin neden bozuk olduunu bilmediin zamanlarda bil ki; yllar ' nce veya dn gece yaadn olumsuz bir ey, dinlediin ar bir para veya ackl bir Ferdi Tayfur filmi dikilmitir karna. nk bilinaltn hibir eyi kar-maz, her eyi kaydeder ve gn gelir o esiz sunu-muyla servisini yapar. Halen zlrm Ferdi'ye ocukluum Almanya'da geti benim. On iki yamdaydm Trkiye'ye geldiimizde. Saf saf dolayordum, anlamaya alyordum olup biteni. Burada bir eyler farklyd. Geleli iki hafta olmutu. Herkes sinemadan bahsediyordu, Ferdi Tayfur'dan. Yazlk bir sinema vard bizim mahallede. Bazen nnde dikilir, sinemaya girip kanlar izlerdim. Sinemaya gelenler mendil-siz girmiyorlard ieriye. kanlar da salya smk, aDyku lgnl laya alaya evin yolunu tutuyorlard. Alamalar her zaman ok ilgimi ekerdi. eride nelerin olup bittiini hep merak ederdim. Bir gn amcamn oullaryla birlikte sinemaya gittik. Benim iin ok zel bir and o. eride olanlar renecektim. Mendillerimizi cebimize koyduk ve sinemann yolunu tuttuk. O dnem gie rekorlar kran bir Ferdi Tayfur filmi oynuyordu, ierisi tklm tklmd. Yerlerimize oturduk. Koltua adeta yaptm. ok heyecanlydm. Hayatmda ilk defa bir Trk filmi izleyecektim. Biraz sonra lambalar snd, film balad. Her ey ok gzeldi. Ferdi mutluydu. Her ey yolunda gidiyordu. Ben bir ara sinemadan kan insanlar neye alyor diye dnmeye bile baladm.

Fazla srmedi, biraz sonra kyamet koptu. Ferdi'nin kars tecavze urad. Ferdi tecavzcleri ldrd. Karsn tp fakltesinde okuyan kardeine emanet etti ve hapse girdi. Ferdi hapisteyken, kardei de Ferdi'nin karsna tecavz etti. Kars kt yola dt. Ferdi'nin kz kardei eroin bamls oldu. Yani bir adamn bana gelebilecek kt ne varsa, Ferdi hepsini yaad... Yllar geti, Ferdi hapisten kt. Salar bembeyaz olmutu. Olaylar rendi. Ksa bir sre sonra kars, bu utanla senin yzne bakamam artk, dedi ve intihar etti. Kz kardei bir otel odasnda l olarak bulundu. Ferdi nce kz kardeini eroine bulatranlar, sonra da kardeini ldrd ve hapse geri dnd. Ben sanki babam lm gibiydim. Mendil elimde hngr hngr alyordum. Amcamn olu da alamayan yoktu. Film bitti amca oluna sarldm ve iyice aladm. Ara sra omzuna yumruklar at'P "Byle olmamalyd." diyordum. O da hem alyor, hem de beni teselli ederek zlme bunlar da geecek, anlamnda omzumu okuyordu. Eve dndk. O kadar etkilenmitim ki, tam iki ay kabus grdm. Baz geceler "Brakn Ferdi'yi, o susuz!" diye feryat ederek uyandm biliyorum. Aradan tam yirmi yl geti. Halen zaman zaman sebebini bilmediim bir moral bozukluu yaadmda, "Ah ulan Ferdi!" der, i ekerim... ,;. Gler misin, alar msn? Bu millet byle filmlerle byd ite. Kim bilir, belki de otobsteki insanlarn yz hep bu yzden ask. Uyurken sadece uyu... Filmleri bilincinle izlediin halde, bilinaltnda byle etkiler yapyorsa, uyurken dinleyecein bir Mslm Grses arks ne yapar Allah bilir. Allah ldrr adam dnyadan alr, -. Sen beni ldrdn burda braktn. ' Allah'm neydi suum ne gnah ettifn, Beni brakp da terk edip gittin... Gecenin bir vakti, uyuyorsun. Kulanda vvalkman ve Uyku lgnl yukardaki ark akyor. Beyin, "Ben herhalde bir eyler kardm. Baksana bizim adam terk edilmi." diyecek ve sz konusu olay sanki sen yaamsn

gibi alglayacak, bilinaltm da sabaha kadar olumsuzlar hanene binlerce entik atacaktr. Bence uyurken sadece uyu. mzik dinlerken sadece mzik dinle, alrken sadece al... Yani yaptn her eyi bilincinle yap, uyumay bile. Uyurken ille de mzik dinlemek istiyorsan, iinde aresizlik ve terk edilmilik olan arklar yerine, enstrmantal mzikler dinle. Ama benim fikrimi soruyorsan, uyurken sadece uyu. Masum uyuma hatalarndan vazge... Uyurken; yorgan, kafan da rtecek ekilde stne ekme. Vcut sn ayarlayan blgenin ad da hipotalamus, yani bizim kliniin efi. Yorgan kafann stne ekersen, direkt efi megul edersin ve ef megul olursa, senin klinikte herkes babo alaca iin verim mutlaka der. Ayrca doada hibir canl karbondioksit alp karbondioksit veremez. Bitkiler gece oksijen alp karbondioksit verir, gndz de karbondioksit alp oksijen verirler. nsanlar ve hayvanlar oksijen alp karbondioksit verirler. Sadece ve sadece yorgann altndaki adam karbondioksit verip karbondioksit alr. Beynimizin, oksijene en fazla ihtiya duyan organmz olduunu dnrsek, salkl dnebilmemiz ve beynimizin daha iyi alabilmesi iin, bolca oksijen ieren ortamlarda uyumamzn gereklilii daha net anlalr. 218 219 Ben Dnyann En Akll insanym Ksacas bol oksijenli, grltsz bir ortamda, oda scaklnda ve minimum kla uyuman en dorusudur. Uyuma zamanlar... Her eyin bir zaman olduu gibi, uyumann da belli zamanlar vardr. Beden, gnn her saati ayn oranda uykuya hazr olamaz. Uyku dalgas diye adlandrlan, gnein dnyaya ve dolaysyla bize olan etkisiyle deien, beynimizin uyku hormonu salglama zamanlar vardr. Bu zamanlar ok iyi bilirsek yanl zamanda uyumam oluruz. Bylece, uykumuz daha verimli olur

ve az uyumak (ki, aslnda bunun ad normal uyumaktr. Yani be saat uyuyan insanlar aslnda normal uykularn uyumaktadrlar. Ama maalesef herkes fazla uyuduu iin, biz be saat uyuyanlara az uyuyor diyoruz.) bizi asla etkilemez. Uyku dalgalar...