David Mitchell

Widmopis powie w dziewiciu czciach

przeoy Janusz Margaski

I ja, cho sdz, e wiem duo wicej, nie jestem wcale pewny, czy nie opuciem jakiej najwaniejszej spryny wszystkiego. Niektrzy mwi, e nigdy nie bdziemy wiedzie, i e dla bogw jestemy jak muchy, ktre chopcy zabijaj w dzie letni, a inni mwi przeciwnie, e nawet naj mniejszy wrbel nie zgubi jednego pirka bez woli Boga. Thornton Wilder, Most San Luis Rey (prze. Adam Kaka)

OKINAWA Poczuem dmuchnicie w kark kto to? Odwrciem si. Drzwi z przyciemnianego szka zamkny si z sykiem. Jaskrawe wiato. Sztuczne paprotki agodnie koysay si w pustym holu. Na nkanym przez soce parkingu bezruch. Dalej rzd palm i przepastne niebo. Sucham pana? Odwrciem si. Recepcjonistka patrzya wyczekujco, podajc mi piro z umiechem tak samo odprasowanym, jak jej garniturek. Spod makijau przezieray pory, spod dwi kw gonika cisza, a spod ciszy rwetes. Kobajaszi. Jaki czas temu dzwoniem z lotniska. Rezerwowaem pokj. Ukucia w doniach. Jak mae ciernie. Ach, tak, pan Kobajaszi... A jeli mi nie uwierzy? Nieczyci zawsze melduj si w hotelach pod faszywymi nazwiskami. eby cudzooy z obcymi. Zechce pan moe poda tutaj swj adres... i zawd? Pokazaem zabandaowan rk. Obawiam si, e bdzie pani zmuszona wypeni ten formularz za mnie. Ale oczywicie... Jak to si stao? Drzwi mi przytrzasny. Skrzywia si wspczujco i obrcia formularz. Paski zawd? Inynier programista. Opracowuj programy dla rnych firm, na zlecenie. Recepcjonistka zmarszczya brwi. Nie pasowaem do jej formularza. Rozumiem, czyli nie ma konkretnej firmy... Wpiszmy nazw firmy, z ktr obecnie wsppracuj. Proste. Wydzia tech niki Bractwa zaatwi potwierdzenie. wietnie, prosz pana. Witamy w Hotelu Ogrodowym na Okinawie. Dzikuj. Przyjecha pan na Okinaw w interesach czy turystycznie? Czyby jakie niedowierzanie kryo si w jej umiechu? Jaka podejrzliwo w twarzy? Troch interesy, troch turystyka. Uruchomiem potencja alfa kontroli gosu. Mamy nadziej, e przyjemnie spdzi pan czas. Prosz, paskie klucze. Pokj 307. Gdybymy w jakikolwiek sposb mogli suy pomoc, prosz bez wahania pyta. Wy? Mnie? Pomc? Dzikuj. Nieczyci, nieczyci. Ta zgraja z Okinawy, ich krew nigdy nie bya czysto japoska.

Przodkw mieli innych, gorszych. Gdy odwrciem si i ruszyem w stron windy, oro dek postrzegania ponadzmysowego podpowiedzia mi, e recepcjonistka umiecha si pod nosem z wyszoci. Nie umiechaaby si tak, gdyby wiedziaa, z jak umysowoci ma do czynienia. Ale przyjdzie pora i na ni, tak jak na wszystkich. Nikt nie krci si po ogromnym hotelu. Guche korytarze cignce si w poudnie nieskoczonymi odlegociami, puste jak katakumby. W pokoju brakuje powietrza. W Sanktuarium nie wolno uywa klimatyzacji, bo zakca fale alfa. W dowd solidarnoci z moimi brami i siostrami wyczyem urzdzenie i otworzyem okna. Zasunem kotary. Nigdy nie wiadomo, czyj teleobiektyw mgby tu zajrze. Wyjrzaem, wpatrujc si w oko soca. Naha to tandetne, brzydkie miasto. Ale na tle akwamarynowej wstgi Pacyfiku mogoby stanowi forpoczt Tokio. Typowy biao-czerwony przekanik telewizyjny nadajcy na podprogowych czstotliwociach rozkazy rzdu. Typowe domy towarowe wznoszce si niczym pozbawione okien witynie wymuszajce na nieczystych lepe podporzdkowanie. Miejskie dzielnice, fabryki wpompowujce toksyny do zasobw wody i powietrza. Lodwki porzucone na pustkowiach poktnych wysypisk. Te miasta to istne dziea organicznej brzydoty! Ju widz, jak Nowa Ziemia potn miot wymiata to rozkadajce si paskudztwo, przywracajc krajobrazowi jego dziewiczo. I wtedy Bractwo stworzy co, na co zasugujemy, co po wsze czasy bd pielgnowali ci, ktrzy przetrwaj. Wykonaem zabiegi oczyszczajce i uwanie obejrzaem swoj twarz w azienkowym lustrze. Naleysz do tych, ktrzy maj przetrwa, Kwazarze. Stanowcze rysy podkrelajce moje samurajskie korzenie. Ostro zarysowane brwi. Orli nos. Kwazar-zwiastun. Imi wybra mi, kierujc si proroczym zamysem, Jego Serendipity. Moim zadaniem jest pilnowanie rubiey wiata wiernych, samotnie, w ciemnoci. Mam by zwiadowc. Heroldem. Ruszya dmuchawa. Spoza jej dwiku dobiega mnie gos kajcej dziewczynki. Ile smutku na tym pokrconym wiecie. Zaczem si goli. Obudziem si wczenie i przez pierwszych par chwil nie pamitaem, gdzie jestem. Rozsypay si fragmenty ukadanki mojego snu. Tu pan Ikeda, mj nauczyciel z oglniaka i dwch czy trzech zbirw spod ciemnej gwiazdy. Pojawi si te mj biologiczny ojciec. Przypomniaem sobie dzie, kiedy te zbiry zmusiy wszystkich w klasie, eby udawali, e nie yj. Do poudnia roznioso si na ca szko. Wszyscy udawali, e mnie nie widz. Kiedy odzywaem si, udawali, e nie sysz. Pan Ikeda dowiedzia si o tym i co zrobi, chocia by powoanym przez spoeczestwo opiekunem modych dusz? Dra poprowadzi mj pogrzeb

podczas ostatniej godziny. Nawet kadzido pali, intonowa pieni i w ogle. Zanim Jego Serendipity rozwietli moje ycie, byem bezbronny. Pakaem i krzyczaem, eby przestali, ale nikt mnie nie dostrzega. Nie yem. Po przebudzeniu stwierdziem, e nka mnie erekcja. Zbyt silna int erferencja fal gamma. Medytowaem pod portretem Jego Serendipity, pki nie ustpio. Jeeli takich pogrzebw chc nieczyci, to bd ich mie w brd: podczas Biaych Nocy, zanim Jego Serendipity powstanie i ogosi swoje krlestwo. Pogrzeby bez aobnikw. Szedem Konkusai Dori, gwn ulic miasta, zawracajc i kluczc starajc si zgubi ewentualny ogon. Niestety, mj potencja alfa jest jeszcze zbyt wty i nie wystarcza, by osign stan niewidzialnoci, tak wic ogon gubi raczej w tradycyjny sposb. Kiedy upewniem si, e nikt mnie nie ledzi, daem nura do salonu gier i zamwiem rozmow z kabiny telefonicznej. Publiczne kabiny rzadziej bywaj na podsuchu. Bracie, tu Kwazar. Pocz mnie, prosz, z Ministerstwem Obrony. Ju, bracie. Minister ci oczekuje. Pozwl, e ci zo gratulacje z okazji sukcesu naszej ostatniej misji. Kilka minut oczekiwania. Minister obrony jest ulubiecem Jego Serendipity. To absolwent Uniwersytetu Cesarskiego. Zanim usysza wezwanie Jego Serendipity, by sdzi. To urodzony przywdca. A, Kwazar. Doskonale. Cay i zdrw? Do usug Jego Serendipity, panie ministrze. Dobre zdrowie zawsze mi dopisuje. Pozbyem si moich alergii i od dziewiciu miesicy nie dolega mi... Sprawiasz nam wielk rado. Twoja gboka wiara wywara wielkie wraenie na Jego Serendipity. Teraz w swoim ustroniu rozmyla nad twoj anim. Tylko i wycznie nad twoj eby j umocni i wzbogaci. Panie ministrze! Gorco prosz o przekazanie moich najszczerszych podzikowa. Z przyjemnoci. Zasuye sobie. To wojna przeciwko rzeszom nieczystych i w tej wojnie akty odwagi nie mog przej nie zauwaone i oby si bez nagrody. Tak. Pewnie zastanawiasz si, jak dugo bdzie trwaa twoja rozka z rodzin. Zdaniem rzdu siedem dni wystarczy. Rozumiem, panie ministrze. Zoyem gboki ukon. Widziae doniesienia telewizyjne? Staram si unika kamstw propagowanych przez nieczystych, panie ministrze. Bo ktry w dobrowolnie wsuchiwaby si w gos zaklinacza? Cho jestem tak daleko od Sanktuarium, to nauki Jego Serendipity wsadzilimy kij w mrowisko. mam zapisane w sercu. Wyobraam sobie, e

 W rzeczy samej. Mwi o terroryzmie, pokazuj nieczystych z pian na ustach. Nieszczsne zwierzaki, normalnie lito by braa, normalnie... I tak jak Jego Serendipity przewidzia, nawet nie racz zauway, e to ich wasne grzechy spady im na gowy. Moesz by dumny, Kwazarze, to ty zostae wybrany jednym z penomocnikw sprawiedliwoci! Jak gosi 39. wite Objawienie: Duma towarzyszca gestowi samopowicenia nie jest przejawem grzechu, lecz szacunku do siebie samego. Niemniej jednak nie zwracaj na siebie uwagi. Wtop si w to. Raczej nie baw si w zwiedzanie. Mam nadziej, e to, co masz na wydatki, wystarczy? Skarbnik okaza mi nadzwyczajn hojno, a ja mam bardzo skromne potrzeby. Bardzo dobrze. Skontaktuj si z nami za siedem dni. Bractwo czeka niecierpliwie, by powita swego ukochanego towarzysza. Wrciem do hotelu na poudniowe zabiegi oczyszczajce i medytacj. Zjadem par krakersw, snakw z morskich wodorostw, orzechw nerkowca i popiem zielon herbat z automatu ustawionego na korytarzu. Kiedy po lunchu ponownie wyszedem, nieczysta recepcjonistka daa mi map. Postanowiem zwiedzi jakie polecane turystom miejsce. Kwatera gwna japoskiej marynarki miecia si na poronitym krzakami wzgrzu wznoszcym si na pnoc od Naha. W czasie wojny bya tak dobrze ukryta, e Amerykanie natknli si na ni dopiero po trzech tygodniach inwazji na Okinaw. Nie jest to zbyt rozgarnity nard. Nie zauwaaj tego, co oczywiste. Ich ambasada miaa czelno dziesi lat temu odmwi Jego Serendipity wizy pobytowej. Teraz oczywicie Jego Serendipity moe bywa, gdzie mu si podoba, wykorzystujc techniki przestrzennych konwersji. Bez przeszkd par razy odwiedzi Biay Dom. Zapaciem za bilet i zszedem po schodach. Ogarn mnie nieokrelony chodek. Gdzie cieko z jakiej rury. Na amerykaskich najedcw czekaa jeszcze jedna niespodzianka. Cay kontyngent czterech tysicy ludzi odebra sobie ycie, wybierajc honorow mier dwadziecia dni wczeniej. Honor. Co wiat nieczystych, pusty, przearty bawochwalstwem, moe wiedzie na temat honoru? Przemierzajc tunele, przesuwaem koniuszkami palcw po murach. Wyczuwaem blizny pozostawione przez wybuchy granatw i kilofy, ktrymi onierze kopali swoj twierdz, i poczuem czce nas pokrewiestwo. Takie samo pokrewiestwo odczuwam w Sanktuarium. Dziki wzmocnionemu ilorazowi alfa wychwytywaem to, co pozostawia po sobie ich anima. Bdziem po tunelach, a zatraciem poczucie czasu. Kiedy opuszczaem ten pomnik szlachetnoci, przyjecha autokar z turystami. Spojrzaem na nich obadowani tymi swoimi kamerami i paczkami czipsw

ziemniaczanych, z gupawymi wyrazami twarzy, nijakimi umysowociami o potencjale alfa mniejszym ni u zwykej muchy, i aowaem, e nie zostaa mi ju adna fiolka z pynem oczyszczajcym, bo rzucibym j za nimi ze schodw i zatrzasn drzwi. Zostaliby oczyszczeni dokadnie tak samo, jak ci tokijczycy zalepieni przez pienidze. Ukoioby to dusze modych onierzy, ktrzy dziesitki lat temu oddali ycie za swoje przekonania, tak jak ja sam gotw byem to zrobi ledwie siedemdziesit dwie godziny temu. Zostali zdradzeni przez marionetkowe rzdy, ktre po wojnie pldroway nasz kraj. Gdy wszyscy zostalimy zdradzeni przez spoeczestwo wsikajce w rynki stworzone dla Disneyw i McDonaldw. Tyle powicenia, i po co? eby zbudowa niezatapialny lot niskowiec dla Stanw Zjednoczonych. Ale nie zostaa mi ju adna fiolka, wic musiaem cierpie obecno tych nieczystych, paplajcych, zaatwiajcych si, mnocych si, roznoszcych plugastwo kretynw. Dosownie mnie od nich zatykao. Zszedem ze wzgrza pod palmy. W doni lewej rki znajduje si receptor alfa. Kiedy Jego Serendipity udziela mi pierwszej audiencji, uj moj do i wskazujcym palcem delikatnie naciska punkt, w ktrym znajduje si ten receptor. Poczuem dziwne mrowienie, jak by przyjemny elektryczny wstrzs, ale dopiero pniej miaem stwierdzi, e czterokrotnie poprawia mi si zdolno koncentracji. Tego dnia, trzy i p roku temu, jake pamitnego dnia, padao. Z gry Fudi schodziy chmury, a wschodni wiatr przeczesywa falujce uprawy wok Sanktuarium. Dwanacie tygodni wczeniej zgosiem swj udzia do Programu Wstpnego i tego ranka finalizowaem pewne sprawy z jednym z podsekretarzy w skarbie Bractwa. Podpisaem dokumenty, ktre wyzwoliy mnie z wizienia materializmu. Mj dom i wszystko, co si w nim znajdowao, moje oszczdnoci, fundusz emerytalny, czonkostwo w klubie golfowym, samochd wszystko to naleao teraz do Bractwa. Poczuem si wolny i nigdy nie przypuszczaem, e taka wolno jest moliwa. Moja rodzina moja nieczysta rodzina biologiczna, moja rodzina pozorna jak mona si byo spodziewa, niczego nie zrozumiaa. Od urodzenia mierzyli wszystko co do milimetra miark sukcesu i niepowodzenia, a tymczasem ja t miark poamaem na kolanie. W ostatnim licie, jaki otrzymaem od rodziny, matka informowaa, e ojciec mnie wydziedziczy. Ale przecie Jego Serendipity powiada w 71. witym Objawieniu, i Zo potpiecw jest rwnie bezsilna jak poczynania szczurw podkopujcych wit Gr. Zreszt i tak nigdy mnie nie kochali. Gdyby nie telewizja, niczego o boym wiecie by

nie wiedzieli. Jego Serendipity zszed ze schodw w towarzystwie ministra bezpieczestwa. wiato stopniowo blado, w miar jak zblia si do biura. Najpierw ujrzaem jego stopy w sandaach i purpurowe szaty, potem ukazaa si caa jego ukochana posta. Umiechn si do mnie, rozpozna mnie bowiem dziki telepatii; dziki niej te wiedzia, czego dokonaem. Jestem Guru rzek i gdy uklknem, pozwoli mi pocaowa swj wity rubinowy piercie. Niczym kompas magnetyczn pnoc, wyczuwaem fale alfa, ktrymi emanowa. Mistrzu odparem. Przybyem do domu. Sowa Jego Serendipity promieniay nieskazitelnoci i piknem, a pyny wprost z jego oczu. Uwolnie si z gniazda nieczystych, braciszku. Dzisiaj wszede do nowej rodziny. Wyrwae si z dawnej pozornej rodziny i wszede do nowej rodziny ducha. Od dzisiaj masz dziesitki tysicy braci i sistr. A rodzina ta do koca wiata rozronie si w miliony. I bdzie rosa i potniaa, zapuszczajc korzenie pord wszystkich narodw. yzn gleb odnajdujemy w dalekich krajach. I bdzie nasza rodzina rosa, a wiat zewntrzny stanie si wiatem wewntrznym. To nie proroctwo. To nieunikniona przysza rzeczywisto. Jak si czujesz, najmodsze dzieci naszego narodu wolnego od granic i cierpie? Jestem bardzo szczliwy, Wasza Serendipity. Jake szczliwy, e majc dopiero dwadziecia lat, mog ju pi z krynicy prawdy. Braciszku, obaj wiemy, e to nie szczliwy traf ci tu sprowadzi. Sprowadzia ci do nas mio. I wtedy ucaowa mnie, a ja ucaowaem usta otwierajce drog do wiecznego ycia. Kto wie powiedzia mj Mistrz moe powierzymy ci w przyszoci jak specjaln misj, jeeli nadal bdziesz tak szybko rozwija swj potencja alfa, jak donosi minister edukacji... Serce zaczo mi bi jeszcze ywiej. Rozmawiali o mnie! Jestem dopiero nowicjuszem, a ju o mnie rozmawiali! W kawiarniach, sklepach, biurach i szkoach, na ogromnych ekranach w pasaach handlowych, w kadym zapyziaym mieszkaniu wszdzie wiadomoci z akcji czyszczenia. Pokojwce, ktra przysza posprzta mj pokj, usta na ten temat si nie zamykay. A niech papla, pomylaem. Zapytaa mnie, co o tym sdz. Odpowiedziaem, e jestem tylko inynierem informatykiem z Nagoi i w ogle nie znam si na takich sprawach. Ale obojtno jej nie wystarczaa: obowizkowo naleao si oburzy. Niezbdna okae si maa gra gwoli odwrcenia podejrze. Pokojwka napomkna o Bractwie. Wyglda na to, e parszywe paluchy obmierzych krajowych mediw ju si wycigny, pomimo naszych wczeniejszych ostrzee.

Wczesnym popoudniem wyszedem, eby kupi szampon i mydo. Recepcjonistka, tyem do holu, nadal tkwia przyklejona do telewizora. Telewizja to garstwo nieczystych, a do tego uszkadza kor alfa. Ale tych kilka minut chyba mi nie zaszkodzi, wic ogldaem razem z recepcjonistk. Dwudziestu jeden oczyszczonych cakowicie i kilkuset oczyszczonych czciowo. Jednoznaczne ostrzeenie dla pastwa nieczystych. A wierzy si nie chce, e to zdarzyo si w Japonii powiedziaa recepcjonistka. W Ameryce zgoda, ale tutaj? Panel ekspertw debatuje nad potwornoci" tego, co si wydarzyo, ekspertw, w skad ktrych wchodzi dziewitnastoletnia gwiazda pop i profesor socjologii z Uniwersytetu Tokijskiego. Dlaczego Japoczycy suchaj tylko gwiazd pop i profesorw? Bez koca puszczaj ten sam materia, scena z nieczyszczonymi, ktrzy wybiegaj ze stacji metra z chusteczkami przycinitymi do ust, objawami nudnoci, trc wciekle oczy. Bo j ak powiada Jego Serendipity w 32. witym Objawieniu, Jeli twe oko ci gorszy, wyrwij je. Obrazy oczyszczonych lecych nadal tam, gdzie czyciciele. Ci, ktrzy dokonali czyszczenia, przynieli im wyzwolenie. Ich rozszlochane pozorne rodziny, pogrone w niewiedzy. Ujcie premiera, najwikszego z nich gupka, ktry przysiga, e nie spocznie, dopki winni tej potwornoci nie stan przed obliczem sprawiedliwoci". Czy to nie jest raca hipokryzja? Czy nie widz, e prawdziw potwornoci jest dokonujca si we wspczesnym wiecie systematyczna rze ludzkiej istoty i jej animy? To, czego dokonao Bractwo, byo jedynie kontratakiem wymierzonym w prawdziw potworno naszej epoki. Pierwsz potyczk w dugotrwaej wojnie, ktr zrzdzeniem ewolucji pisane jest nam wygra. I dlaczego ludzie nie dostrzegaj tej caej jaowoci? e to politykier, kolejny apwkarz, specjalista od zdradzieckich ciosw w plecy, parszywy manipulator, ktry nie jest w stanie poj, w jakiej kloace si nurza; e te takie nikczemne nieczyste istoty w ogle licz, e do czegokolwiek zmusz Jego Serendipity? Boddhisatw, ktry w kadej chwili moe uczyni si niewidzialnym, lotnego jogina, bosk istot, ktra potrafi oddycha pod wod. Doprowadzi Go i Jego sugi przed oblicze sprawiedliwoci"? A przecie to my jestemy lotnymi penomocnikami sprawiedliwoci! Nie mam oczywicie jeszcze takiego ilorazu alfa, ktry pozwoliby wykorzysta w celach obronnych telepati bd telekinez, ale przecie od miejsca, w ktrym nastpio czyszczenie, dziel mnie cae setki kilometrw. W ogle nawet nie pomyl, eby mnie tu szuka. Wymknem si z chodnego holu. Przez cay tydzie staraem si nie rzuca w oczy, ale taka niewidzialno te moe

zwraca uwag. Wymyliem sobie spotkania subowe i od poniedziaku do pitku punktualnie o 8.30 mijaem recepcjonistk z lakonicznym dzie dobry". Czas wlk si niemiosiernie. Naha to tylko jeszcze jedno mae miasteczko. Na gwnych ulicach panosz si Amerykanie z baz wojskowych, ktre obsiady te wyspy jak zaraza, a wielu z nich z naszymi dziewcztami uwieszonymi u ramienia, prawie nagimi Japonkami pozasanianymi jedynie niewielkimi paskami materiau. Mieszkacy Okinawy mapuj obcokrajowcw. Spacerowaem po sieci domw towarowych, obserwujc nie koczce si kolejki spragnionych posiadania i kupujcych. Chodziem, pki nie rozbolay mnie nogi. Siadaem w zacienionych barach kawowych, gdzie pki uginaj si od czasopism zapenionych duchowym mieciem. Podsuchiwaem biznesmenw kupujcych i sprzedajcych nie swoj wasno. I szedem dalej. Ogupieni codzienn prac ludzie z rozdziawionymi gbami, wpatrzeni w grzechoczce pustk maszyny do gry w paczinko zupenie jak ja sam kiedy, zanim Jego Serendipity otworzy moje wewntrzne oko. Turyci z gbi kraju zwiedzali sklepy z pamitkami, wykupujc caymi pudami tandet, ktrej nikt naprawd nie potrzebuje. Typowi przybysze z zagranicy bez pozwolenia sprzedajcy na chodnikach zegarki i tani biuteri. Przemierzaem ukryte pod arkadami salony gier, w ktrych po szkole zbieraj si zaczadzone dzieci i godzinami wpatruj w ekrany, na ktrych bitwy staczaj cyborgi, fantomy i zombi bdce uosobieniem za. Sklepy dokadnie takie same jak wszdzie... Burger King, Benetton, Nike... Gwne ulice wygldaj identycznie ju chyba na caym wiecie. Przemierzaem wic zauki, w ktrych gospodynie domowe wietrzyy futony i po raz szedziesity przeyway identyczny rok. Widziaem dziobat twarz pochylon nad kierownic. Jej waciciel, czowiek umierajcy, ktry kaszla, nawet nie wyjwszy z ust papierosa, siedzia na progu i naprawia dziecinny trjkoowy rowerek. Bezzbna kobieta wystawiaa wazon ze wieymi kwiatami pod domowym sanktuarium. Ktrego popou dnia poszedem do starego Paacu Riukiu. Na dziedzicu rzucay si w oczy automaty z napojami i sklep noszcy nazw wity Szermierz", gdzie sprzedawano same piercionki i filmy do aparatw fotograficznych. Na prastarych obwaowaniach mrowiy si dzieciaki z tokijskich oglniakw. Chopcy o wygldzie dziewczyn dugowosi, z poprzekuwanymi uszami i wyskubanymi brwiami. Dziewczyny rozmawiajce przez telefony komrkowe, rozemiane jak mapy szerokonose. Nienawidz ich, a wiata nienawidzi musisz, Kwazarze. Tak jest, Kwazarze. Znienawidmy wiat. Jedynym spokojnym miejscem w Naha by port. Obserwowaem dki, mieszkacw wyspy, turystw i potne statki handlowe. Zawsze lubiem morze. Mj biologiczny wuj zabiera mnie do portu w Jokohamie. Bralimy ze sob atlas, eby wyszukiwa w nim

macierzyste porty statkw i kraje, z ktrych pochodz. Oczywicie wiele lat temu. Zanim wezwa mnie do siebie mj prawdziwy ojciec. Ktrego dnia, gdy po poudniowym zabiegu oczyszczajcym wyszedem z transu alfa, zobaczyem migoczcy szprychami cie, ktry zastyg, zamieniajc si w pajka. Ju miaem spuka go w ubikacji, kiedy nagle ku memu zdziwieniu przekaza mi wiadomo alfa! To oczywicie Jego Serendipity posuy si nim, by porozumie si ze mn. Guru mia szelmowskie poczucie humoru. Odwagi, Kwazarze, mj wybracu. Odwagi i siy. To twoje przeznaczenie. Padem przed pajkiem na kolana. Wiedziaem, e nie zapomnisz o mnie, panie! odpowiedziaem i puciem pajka, by pochodzi sobie po moim ciele. Potem umieciem go w maym soiczku. Postanowiem kupi lep na muchy, eby mc tym sposobem dokarmia mojego maego braciszka. Obaj przecie jestemy posacami Jego Serendipity. Spekulacjom na temat kultu dnia sdnego" nie ma koca. Ale mnie to irytuje! Bractwo opowiada si za yciem, a nie sdnym dniem". Wszelkie kulty oznaczaj niewol. A Bractwo przecie wyzwala. Przywdcy kultw to dwulicowi kombinatorzy majcy osobiste haremy pene dziwek i ukrywajcy za scen flotyll rolls-royce'w. Mnie dane byo widzie ycie w wewntrznym krgu Guru ani jednej dziewczyny w zasigu wzroku! Jego Serendipity nie ima si lepka pajczyna seksu. on Jego Serendipity wybra sobie wycznie w tym celu, eby rodzia mu dzieci. Zaspokajaniem skromnych domowych potrzeb Guru zajmuj si modsi synowie czonkw gabinetu i ulubieni uczniowie. Ci szczciarze maj na sobie jedynie przepaski medytacyjne, tak wic w kadej chwili gotowi s przyj pozycj zazen alfa, ilekro Mistrz raczy udzieli im swego bogosawiestwa. A w caym Sanktuarium s zaledwie trzy cadillaki Jego Serendipity dobrze wie, kiedy poddawa egzorcyzmowi demony materializmu, ktre optay nieczystych, a kiedy wyzyskiwa to optanie w charakterze konia trojaskiego penetrujcego bagnisko zewntrznego wiata. Jego Serendipity, chcc odsun wszelkie podejrzenia od Bractwa, wpuci do Sanktuarium dziennikarzy, eby sfilmowali braci i siostry w trakcie pomnaania potencjau alfa. Ogldali take nasze instalacje chemiczne. Minister nauki wyjani, e produkujemy nawz. Bractwo, jako zgromadzenie wegetarian, musi prowadzi artowa intensywn upraw ogrkw! Rozpoznaem moich braci i siostry. Za porednictwem ekranu telewizyjnego, na ktrym ukazyway si ich postacie, przekazali telepatyczne pokrzepienie dla swojego brata Kwazara. Wybuchnem miechem. Hieny nieczystych z wiadomoci TV nawet si nie spostrzegy, e oskarane przez nich Bractwo wykorzystao TV, by przekaza mi informacje. Wywiadu udzieli nawet sam minister bezpieczestwa. Byskotliwie odgrodzi

Bractwo od jakichkolwiek zwizkw z akcj czyszczenia. Bo, jak powiada Jego Serendipity w 13. witym Objawieniu, Demony mona przechytrzy tylko wtedy, gdy jest si tak przebiegym jak pan piekie. Bardziej niepokojce byy wywiady telewizyjne z zale pionymi nieczystymi. Odszczepiecami. Ludmi, ktrzy zostali w mioci przyjci do Bractwa, ale jednak t mio odrzucili i z powrotem pogryli si w kloace zewntrznego wiata otaczajcego Sanktuarium. Jego Serendipity pozwala w swym miosierdziu y tym larwom, o ile w og le mona to nazwa yciem, pod warunkiem e nie bd szkalowa Bractwa. Jeeli nie przestrzegaj tej reguy i rozsiewaj w prasie kamstwa na temat Sanktuarium, minister bezpieczestwa ma prawo do zorganizowania akcji wyczyszczenia ich i ich rodzin. W telewizji twarze zalepionych nieczystych zostay zamazane za pomoc techniki cyfrowej, ale nic z tego, nie dam si wyprowadzi w pole przez spreparowany obraz, nie przy moim ilorazie alfa. Jedn z nich bya Majumi Aoi, ktra doczya do Bractwa, gdy ja przechodziem Program Wstpny. Skadaa Jego Serendipity goosowne deklaracje, ale ktrego dnia, w smym tygodniu trwania Programu, obudzilimy si rano i stwierdzilimy, e jej nie ma. Wszyscy podejrzewalimy, e jest agentk policji. Kiedy usyszaem jej kamstwa na temat ycia w Sanktuarium, wyczyem odbiornik i postanowiem ju nigdy nie oglda telewizji. W tydzie po mojej pierwszej rozmowie zadzwoniem do Sanktuarium. Odezwa si nie znany mi gos. Dzie dobry. Tu Kwazar. A, Kwazar. Minister informacji jest dzisiaj zajty. Jestem podsekretarzem w ministerstwie. Spodziewalimy si, e zadzwonisz. Widziae t rosnc histeri? Oczywicie, panie ministrze. No wanie. Wyglda na to, e twoja akcja bya a z a bardzo udana. Jego Serendipity kaza ci przekaza, eby si gdzie zaszy na jakie par tygodni. Zawsze posusznie speniam rozkazy Jego Serendipity. Jeszcze jedno. Masz si przenie w jakie bardziej ustronne miejsce. Z czystej przezornoci. Nasi bracia w policji nieczystych poinformowali, e puszczono w obieg twoje namiary. Musimy dziaa ostronie i przebiegle. Oficjalnie zaprzeczamy, jakoby bra udzia w ataku gazowym. Dziki temu zyskamy na czasie, co pozwoli nam wzmocni Bractwo nowymi brami i siostrami. T taktyk wypracowalimy w zeszym roku, w trakcie naszego eksperymentalnego czyszczenia w Nagano. Tak atwo wyprowadzilimy w pole tych gnojkw! Jeszcze jak, panie ministrze.

 W przypadku aresztowania przyjmujesz pen odpowiedzialno za atak i utrzymujesz, e dziaae cakowicie samowolnie, po tym jak ci wydalono z Bractwa z powodu obdu. Potem Jego Serendipity teleportuje ci z aresztu. Oczywicie, panie ministrze. Zawsze posusznie speniam rozkazy Jego Serendipity. Jeste dla Bractwa bezcennym nabytkiem, Kwazarze. Jakie pytania? Ciekaw jestem, czy rozpocza si ju druga faza naszego czyszczenia, panie ministrze? Czy nasi lotni jogini zostali wysani do gmachu parlamentu z daniem wczenia nauk Jego Serendipity do narodowego programu? Gdybymy zanadto z tym zwlekali, wwczas nieczyci mogliby... Zapominasz si, Kwazarze! Od kiedy to w zakres twoich obowizkw wchodzi doradztwo w polityce zagranicznej Bractwa? Rozumiem swj bd, panie ministrze. Prosz mi wybaczy, bagam pana. Ju zostao ci wybaczone, drogi synu Jego Serendipity! Pewnie czujesz si samotny, tak daleko od rodziny? Tak, panie ministrze! Ale moi bracia i siostry przesali mi na falach alfa wiadomoci za porednictwem dziennikw telewizyjnych. A Jego Serendipity przesya mi w trakcie moich medytacji sowa pokrzepienia. Doskonale. Jeszcze jakie dwa tygodnie i to powinno wystarczy, Kwazarze. Jeeli wyczerpi ci si fundusze, moesz skontaktowa si z tajn sub Bractwa przy pomocy zwykego kodu. Poza tym obowizuje ci cisza. Jeszcze jedno, panie ministrze. Ta apostatka, Majumi Aoi... Minister informacji ju wie. Pieczcie niechaj na wieki zamkn ujcia z kanaw nieczystych. Minister bezpieczestwa podejmie dziaanie, kiedy przycichnie obecnie toczce si ledztwo. Moe w przeszoci okazywalimy zbyt wiele litoci. Teraz prowadzimy wojn. Wczesnym popoudniem, w porze palcego upau poszedem do portu i wziem ze stojaka rozkad rejsw statkw. Rozoyem map. Zawsze wolaem mapy od ksiek. Nie odgryzaj si. Map si nie wyrzuca. Wyspy kusiy cesarskimi szmaragdami na lazurowo niebieskim morzu. Zdecydowaem si na Kumedim, tak si nazywaa. P dnia drogi na zachd, ale nie na tyle maa, by omijali j turyci. Pywa tam za dnia tylko jeden statek, ktr y wyrusza o 6.45. Kupiem bilet na jutrzejszy rejs. Reszt dnia przesiedziaem na kei. Powtarzaem wszystkie wite Objawienia Jego Serendipity, nie zwracajc uwagi na bkajce si obok potpione dusze. Wreszcie soce, rozdygotane w szkaratach, pogryo si w morzu. Nawet nie

zauwayem, jak si ciemnio. Ruszyem z powrotem do hotelu, gdzie poinformowaem recepcjonistk, e skoczyem swoje sprawy i nazajutrz rano odpywam do Osaki. Pocig tokijskiego metra by zatoczony jak wagon bydlcy. Narzdy poupychane w ciaa pozawijane w ciuchy. Milczce i spocone. Troch si baem, e jaki dure przedwczenie zbije te fiolki. Nasz minister nauki dokadnie wyjani mi, na jakiej zasadzie to dziaa. Po zerwaniu pieczci i rwnoczesnym naciniciu trzech guzikw bd mia jeszcze trzy minuty na ucieczk, zanim cewki skrusz fiolki i rozpocznie si wielkie czyszczenie wiata. Postawiem paczk na pce bagaowej i czekaem na odpowiedni moment. Skoncentrowaem swj potencja alfatelepatyczny i przesaem wiadomoci ze sowami otuchy do moich wspbraci-czycicieli rozsianych po rnych pocigach metra w caym Tokio. Obserwowaem otaczajcych mnie ludzi. Nieczyci, ktrych spotka zaszczyt doznania oczyszczenia w pierwszej kolejnoci. Milczcy. aosni. Przearci duchow zgnilizn. Zaptleni w nie koczcym si wirze kamstw, cierpienia, niewiedzy. Zaledwie kilka centymetrw od siebie miaem dzieciaka w wenianej czapeczce, przytroczonego do plecw matki. Spa, z ust cieka mu lina i zalatywa niemowlc wilgoci. Chyba dziewczynka, sdzc po rowej Minnie Mouse naszytej na czapeczce. Emeryci, ktrych czekaa ju tylko zgrzybiaa samotno i fotele na kkach w domach" spokojnej staroci. Modzi urzdnicy, przypuszczalnie przeywajcy wanie rozkwit kariery, chciwi i bezwzgldni w swych deniach. Los tych szumowin spoczywa w moich rkach, decydowaem o ich yciu i mierci! Co mogliby powiedzie? W jaki sposb prbowaliby odwie mnie od mojego zamiaru? W jaki sposb usprawiedliwiliby swoj egzystencj karaluchw? Od czego by zaczli? Czy taka kijanka moe w ogle zwraca si do boga? Wagon zakoysa si, zazgrzyta i wiata na moment zbrzowiay. Nie wszystko gra. Przypomniaem sobie sowa wypowiedziane przez Jego Serendipity tego ranka. Widziaem komet, daleko poza najodleglejsz orbit ducha wiata. Nadchodzi epoka Nowej Ziemi. Coraz bliej sdu nad drastwem. Wystarczy niewielka pomoc z naszej strony, by wycign ich z nieszczsnego pooenia. Synowie, jestecie wybranymi penomocnikami Bstwa. W tych ostatnich chwilach, gdy pocig wjeda na stacj, Jego Serendipity krzepi mnie wizj przyszoci. W cigu trzech zaledwie lat Jego Serendipity zamierza wkroczy do

Jeruzalem. W tym samym roku pokoni si Mekka, a papie i dalajlama zapragn nawrcenia. Prezydenci Rosji i Stanw Zjednoczonych bd baga Jego Serendipity o opiek. Dopiero w lipcu tego roku komet wykryj obserwatoria na caym wiecie. Ledwo minwszy Neptuna, zblia si do Ziemi i przysaniajc Ksiyc, nawet za dnia buchnie n a niebie jaskrawym wiatem ponad lotniskami, grami i miastami tego wiata. Nieczyci wylgaj, witajc t najnowsz nowin. I to ich zgubi! Ziemia skpana w mikrofalach emitowanych przez komet, przed ktrymi uchroni zdoaj si tylko ci, ktrzy maj odpowiednio wysoki iloraz alfa. Gin nieczyci, w konwulsjach, wydrapujc sobie oczy, czujc smrd wasnych cia przepalonych do koci. Ci, co przeyj, rozpoczn dzieo tworzenia Raju. Nastpi objawienie Jego Serendipity w Jego Boskiej Postaci: z poczwarki Jego Ciaa wyoni si motyl. Sigam po omacku do perforowanej sportowej torby. Zrywam piecz. Musz wcisn przeczniki i przytrzyma je przynajmniej na trzy sekundy, eby zadziaa mechanizm zegarowy. Raz. Dwa. Trzy. Era Nowej Ziemi nadchodzi. Sycha tykanie czasu Historii. Zamykam torb na zamek byskawiczny, upuszczam j do stp i ukradkiem wsuwam pit pod siedzenie. Przedzia jest tak zatoczony, e aden z zapeniajcych go zombi niczego nie zauwaa. Spenia si wola Jego Serendipity. Pocig wjeda na stacj i... Sysz haasy dobiegajce spod pokrywy wazu, ale nie miem wsuchiwa si w niesione przez nie sowa. Jeli z haasw w ogle wyoni si sowa, to nie teraz, jeszcze nie. Absolutnie nie. Gdzie koniec tego wszystkiego? Wsikem w strumie pasaerw pyncy w stron ruchomych schodw i ulotniem si. Gdzie ponad moim ramieniem pocig przypiesza i znika w oparach ciemnoci. Znowu ukucia w spoconych doniach. Po parapecie kroczya mewa. Zajrzaa do okna. Miaa okrutne oczy. Paskie nazwisko? Starsza pani, ktra prowadzia zajazd, rozcigna usta w umiechu witynnego boka. Dlaczego si umiechaa? eby mnie wyprowadzi z rwnowagi? Wicej miaa ciemnych szczerb ni brzowawych zbw. Nazywam si Tokunaga. Buntaro Tokunaga. Tokunaga... urocze nazwisko. Ma w sobie co krlewskiego. Nie zastanawiaem si nad tym.

 A czym si pan zajmuje? Cigle te pytania. Ci nieczyci naprawd nie wiedz, kiedy skoczy? Jestem zwykym urzdnikiem. I nie pracuj dla adnej synnej firmy. Jestem szefem dziau w maej firmie komputerowej na przedmieciach Tokio. Tokio? Ach tak? Nigdy nie byam w gwnej czci kraju. Mamy mnstwo wczasowiczw z Tokio. Ale nie poza sezonem, jak teraz. Sam si pan przekona, prawie wszystko wieci pustkami. Na gwn wysp jed raz do roku, eby odwiedzi wnuki. Mam czternacioro wnuczt, wie pan. Oczywicie, kiedy mwi gwna wyspa", mam na myli Okinaw, a nie gwn cz Japonii. Nigdy nawet nie marzyam, by tam pojecha! Doprawdy? Tokio podobno jest ogromne. Wiksze nawet od Naha. Szefem dziau? No to matka z ojcem s pewnie z pana dumni! No, no, to wspaniale. Musz jeszcze pana prosi o wypenienie tych przekltych formularzy, rozumie pan. Sama nie zawracaabym sobie tym gowy, ale crka mi kae. To wszystko ze wzgldu na licencj i podatki. Istna mordga. Niech tam. A jak dugo zabawi pan u nas na Kumedimie? Zamierzam posiedzie par tygodni. Doprawdy? No, to mam nadziej, e znajdzie pan sobie jakie zajcie. Wie pan, to nie jest za dua wyspa. Moe pan sobie poowi ryby, posurfowa albo ponurkowa, na wet z akwalungiem... bo tak poza tym, yje si tu bardzo spokojnie. Bez adnego popiechu. Chyba nie tak jak w Tokio. A ona nie bdzie tskni? Nie. Przydaoby si ju j uciszy. Prawd mwic, to przyjechaem na urlop okolicznociowy. ona umara miesic temu. Rak. Mina starowinie zrzeda; zakrya usta doni. ciszya gos do szeptu. Ojej. Doprawdy? Ojej. To si znowu zagalopowaam. Ale wstyd przyniosam crce. Zupenie nie wiem, co powiedzie... Zacza sapa przepraszajco, co byo w dwjnasb przykre, gdy jej oddech cuchn krewetkami. Prosz si nie martwi. mier przyniosa jej ulg od cierpienia. To prawda, e w okrutny sposb, ale jednak ulg. Prosz si nie przejmowa. Tak czy inaczej, jestem troch zmczony. Zaprowadzi mnie pani do pokoju? Ale oczywicie... Prosz, paskie pantofle, ju pokazuj panu azienk... To jadalnia. Prosz tdy... biedaku... Ach, przez co te pan nie przeszed... Ale za to wybra pan waciw wysp. Kumedima cudownie uzdrawia. Zawsze tak uwaaam... Po wieczornych zabiegach oczyszczajcych poczuem znuenie, ktrego adn miar

nie udao mi si rozproszy poprzez ponowne skoncentrowanie potencjau alfa. Przeklinajc wasn sabo, poszedem do ka i zapadem w omal bezdenny sen. Grunt znalazem w tunelu. Zapomniany tunel metra zabudowany torami i rurami. Miaem go patrolowa i strzec od czyhajcego tam na dole za na tym polegao moje zadanie. Podszed do mnie starszy oficer. Co tu robisz? zapyta. Wykonuj rozkazy. To znaczy, jakie? Patrolowanie tunelu. Gwizdn przez zby. W Sanktuarium jak zwykle zamt. Nowe zagroenie si tu czai. Zo moe ci dopa tylko wtedy, gdy ci rozpozna. Jeeli uda ci si zachowa anonimowo, wszystko bdzie w porzdku. No wic nazwisko, onierzu. Kwazar. A nazwisko, jakie nosie dawniej? Twoje prawdziwe nazwisko? Tanaka. Keisuke Tanaka. Jaki masz iloraz alfa, Keisuke? 16,9. Miejsce urodzenia? Nagle uwiadamiam sobie, e wpadem w puapk! Zo to przecie ten oficer, ktry rozpracowuje mnie pytaniami, eby mnie dopa. Jedyny ratunek w tym, e nie dam po so bie pozna, e si poapaem. Nadal wic brn, kiedy tunelem w nasz stron nadchodzi jeszcze jedna posta. To kobieta. Niesie futera na wiolonczel i kwiaty gdzie ju j kiedy widziaem. To kto z czasw, gdy byem jeszcze nieoczyszczony. Zo przebrane za mojego zwierzchnika rusza w jej stron i zaczyna zastawia t sam puapk. Nie natkna si na zo? Z czyjego upowanienia tu jeste? Nazwisko, adres, zawd ale to ju! Musz j ratowa. Nie mam adnego planu, wic chwytam j za rk i biegniemy, szybciej ni podmuchy powietrza. Dlaczego biegniemy? Nieznana kobieta na wzgrzu obserwujca zapadanie si drewnianego pala w ziemi. Przepraszam! Nie miaem czasu na wyjanienia! Ten oficer nie by prawdziwy. To tylko przebranie. To zo czajce si w tych tunelach! Na pewno si pomylie! Tak? A ty skd wiesz? W biegu trzymalimy si za rce, mocno splatajc palce, i dopiero teraz po raz pierwszy rzuciem okiem na jej twarz. Dziewczyna zerka z ukosa, umiechajc si, czekajc,

a poapi si, w czym rzecz, e padem ofiar makabrycznego artu. Mam przed sob prawdziwe oblicze za. Nastpnego dnia zerwaem si wczenie, eby obej wysp. Morze byo mlecznoturkusowe. Piasek biay, gorcy, ustpowa pod stopami. Ptaki, jakich jeszcze nigdy nie widziaem, ososioworowe motyle. Para zakochanych spacerujca z psem husky po play. Chopak szepta co dziewczynie do ucha, ona wybuchaa miechem. Pies czeka, a ktre z nich rzuci mu kij, ale by za gupi i nie wiedzia, e najpierw sam musiaby ten kij przynie. Kiedy mnie mijali, nie zauwayem, by ktre z nich nosio obrczk. Na lunch kupiem sobie w popstrzonym przez muchy sklepiku troch kulek ryowych i mroon herbat. Usiadem na jakiej mogile i zjadem, usiujc sobie przypomnie, kiedy po raz ostatni zdarzyo mi si przynalee do czego. To znaczy, oprcz Sanktuarium. Minem prastare drzewo kamforowe i pole, na ktrym pas si uwizany kozio. Z radioodbiornikw ludzi pracujcych w polu brzczaa tandetna muzyka. Pyna drog. Rolnicy omdlewali z upau pod plecionymi kapeluszami. Samochody rdzewiay zaparkowane w zatoczkach, roliny strzelay spomidzy chodnic. Na samotnym cyplu staa latarnia morska. Podszedem. Bya zamknita na kdk. Przy drodze zatrzyma si plantator trzciny cukrowej i zaproponowa, e mnie podrzuci. Miaem obolae nogi i skorzystaem. Mwi tak gwar, e ledwie rozumiaem, co chce mi powiedzie. Zacz rozprawia o pogodzie, na co reagowaem, wydajc wszelkie stosowne dwiki. Potem zabra si do mnie. Wiedzia, w ktrym zajedzie si zatrzymaem, na jak dugo, zna faszywe nazwisko, ktre podaem, zawd. Zoy mi nawet kondolencje z powodu mierci ony. Ilekro wypowiada sowo komputer", zawsze opatrywa je cudzysowem. Gdy wrciem do zajazdu, w rozplotkowanym kramiku interes ju si krci. Na ladzie byska i migota niemy telewizor. Na stoliku parowao pi filianek z zielon herbat. Na ustawionych wok krzesekach siedziao kilka osb: mczyzna, ktry, jak si domylaem, by rybakiem, kobieta w kombinezonie siedzca po msku, szczuplutka kobieta o cienkich wargach i mczyzna z potn brodawk zwisajc z brwi niczym ki winogron. Brylowaa najwyraniej stara kobieta prowadzca zajazd. Do tej pory pamitam to, co pokazali w telewizji tamtego dnia. Tych wszystkich biednych ludzi, ktrzy wychodzili, potykajc si, z chusteczkami przycinitymi do ust... koszmar! Witamy po spacerze, panie Tokunaga. By pan w Tokio podczas ataku? Nie, byem subowo w Jokohamie. Wietrzc podstp, przenikaem badawczo ich myli. Bytem bezpieczny.

Rybak zapali papierosa. Jak to wygldao nastpnego dnia? Oczywicie dla wielu ludzi byo to zaskoczenie. Kobieta w kombinezonie kiwna gow i zaplota rce. Tak czy inaczej, wyglda na to, e ju skoczyli z t band wariatw. Co pani ma na myli? staraem si mwi spokojnym gosem. Rybak spojrza zaskoczony. Nie sysza pan? Policja zrobia na nich nalot. Najwyszy czas. Aktywa Bractwa zostay zamroone. Ten ich tak zwany minister obrony zosta oskarony o zamordowanie byych czonkw sekty, a do tego aresztowano piciu ludzi w zwizku z gazem. Dwch z tych aresztowanych powiesio si w celi. Listy poegnalne, jakie zostawili, dostarczyy tyle dowodw, e bd kolejne aresztowania. Chciaby pan skorzysta z mojej gazety? Wzdrygnem si na myl, e miabym przerzuca te pachty zadrukowane kamstwami. Nie, nie, w porzdku. A co z ich Guru? I spon gazie w poodze lasu, ale z czystego serca nowe wyrosn pdy. Z kim? waciciel brodawki wysika gumowy nochal. Miaem ochot si mu okrakiem na karku i ostrymi noycami obci to jego paskudztwo. Przywdca Bractwa. A, ta larwa! Ukrywa si, jak jaki tchrz! Waciciel brodawki tumi w gosie nienawi! Jak menaeri sta si wiat, skoro anioy ma w takiej pogardzie. To istny diabe, ot co. Diabe z pieka rodem. Chodzce zo, ot co! Prosz, panie Tokunaga. Staruszka podaa mi filiank zielonej herbaty. Chciaem ju wymkn si do swojego pokoju i wszystko przemyle, ale aknem wieych wieci. Grabi tych biednych gupkw, ktrzy doczaj si do niego, a potem odgrywa ich ojca, kae odwala za siebie brudn robot, spenia wszystkie te swoje niegodziwe wymysy i ucieka przed konsekwencjami. Co za ignorancja, a mnie zatyka! Ju ja bym wytumaczy tej hoocie! Przekracza ludzkie pojcie odezwaa si kobieta w kombinezonie jak co takiego mogo si zdarzy. Ale to chyba nie tylko on, co? Przecie w tym Bractwie byli inteli gentni ludzie, po dobrych uniwersytetach, z dobrych rodzin. Policjanci, naukowcy, nauczyciele, prawnicy. Powaani ludzie. Jak mogli uwierzy w ten alfa-nonsens tego caego Bractwa i przemieni si w mordercw? A tyle za jest na wiecie? Pranie mzgu powiedzia waciciel brodawki, zwracajc si do wszystkich. Pranie mzgu. Szczupa kobieta przygldaa si smokowi wijcemu si wok jej filianki. To nie

to, e oni postanowili zosta mordercami. Postanowili wyrzec si swego wewntrznego ja. Nie podobaa mi si. Wydawao si, e jej gos wydobywa si nie z niej samej, lecz z ssiedniego pomieszczenia. Nie cakiem rozumiem, o czym mwisz powiedziaa kobieta w kombinezonie. Spoeczestwo to wyrzeczenie si ja zewntrznego. Z tego, w jaki sposb mwia, wywnioskowaem, e jest nauczycielk. Rezygnujemy z pewnych swobd, a w zamian zyskujemy cywilizacj. Zyskujemy ochron przed mierci godow, bandytami i choler. To uczciwy ukad. Podpisany w naszym imieniu w chwili narodzin przez system wychowawczy. Ale te wszyscy posiadamy ja wewntrzne, ktre rozstrzyga o tym, w jakiej mierze respektujemy warunki tej umowy. Ja wewntrzne to nasza odpowiedzialno za siebie. Obawiam si, e wielu modych ludzi nalecych do Bractwa, mczyzn i kobiet, przekazao t swoj odpowiedzialno w rce Guru, eby zrobi z ni, co mu si podoba. A zrobi z ni to nauczycielka trzepna gazet. Wyglda na to, e ma pani skrystalizowane pogldy rzuciem. Szczupa kobieta spojrzaa mi prosto w oczy. Z miejsca odpowiedziaem tym samym. Nasze siostry w Sanktuarium uczymy pokory. Ale dlaczego? Rybak zapali fajk, wcign policzki i wyd je. Dlaczego ci jego wyznawcy tak rezygnuj dla niego ze swojej woli? Odezwaa si szczupa kobieta. Mwia, patrzc na mnie. Trzeba by ich spyta. By moe jest kilka odpowiedzi. Niektrym frajd sprawia sualcze ycie, w ponieniu. Inni boj si samotnoci. Jeszcze inni pragn towarzystwa istot przeladowanych. S tacy, ktrzy chc zosta grub ryb w maym stawie. Albo tacy, ktrych pociga magia. Jeszcze inni akn zemsty na nauczycielach i rodzicach, ktrzy obiecywali im yciowe sukcesy. Potrzebuj janiejszych mitw, takich, ktre nigdy si nie ziszcz i tym samym nie zostan skalane. Zrzeczenie si wasnej woli to dla wyznawcw niewielka cena. Nie bdzie im ona potrzebna jako mieszkacom Nowej Ziemi. Nie mogem duej tego sucha. Moe pani to przeinterpretowuje. Moe postpowali tak tylko dlatego, e go kochaj. Poknem herbat jednym haustem. Poparzya mi jzyk, a do tego bya zbyt gorzka. Mgbym ju prosi o klucz? Staruszka leniwie podaa mi klucz. Pewnie jest pan wyczerpany po takim dugim spacerze. ona mojego siostrzeca widziaa pana koo latarni morskiej! Tajemnic strzee si tutaj przed przybyszami, ale nigdy przed mieszkacami wyspy. Leaem na ku i pakaem. Rze moich braci i sistr! Ktry z moich wsptowarzyszy w dziele oczyszczenia pad

przy tej ostatniej przeszkodzie i dlaczego? Bylimy bohaterami! Zaledwie kilka miesicy przed kocem nieczystego wiata! A byli ju tak blisko raju! Tym bardziej zaskoczyo mnie to, e minister obrony da si zapa. Przecie mia wystarczajco wysoki iloraz alfa, eby spowodowa przemieszczenie czsteczek i przej przez mury. Pajk w soju zdech. Dlaczego? Dlaczego, dlaczego, dlaczego? Po wieczornych zabiegach oczyszczajcych wybraem si na obchd tej rybackiej wioski. Piszczce dzieciaki uganiay si w jakiej niepojtej zabawie. Modzie ubrana w swoje najmodniejsze ciuchy okupowaa rogi ulic, ani chybi naladujc tokijskich nastolatkw, podgldanych w kolorowych czasopismach. Matki wystaway przed supermarketem, plotkujc na okrgo. Miaem ochot do nich krzykn: Ju niedugo koniec wiata, a wy wszyscy usmaycie si podczas Biaych Nocy! Z baru dobiegao dudnienie okinawskiej muzyki, jeden jazgot i migotanie. Dopiero dochodzc do koca ulicy, dotarem do gr, morza i nocy. Szedem kamienist pla. Plastikowe boje. Morskie kokosy poyskujce ksztatem kobiecych poladkw. Donka wyrzucona na brzeg. Puszki, butelki, gumowe rkawice, pojemniki po detergentach. Spod uszczcej si odzi, ktra ju nigdy nie uniesie si na fali, dobiegay pochrzkiwania i piski. W oddali jaki cie rozpala ognisko. Jego Serendipity przemawia do mnie omotaniem fal i odgosem wody wsysanej midzy kamyki. Po co telefony, skoro jest telepatia? Jego Serendipity powiedzia mi, e jego zaufanemu czycicielowi, Kwazarowi, przyszo odegra najwaniejsz rol. Rozpocz si Dzie Przeladowania, tak jak przepowiedziano w 143. witym Objawieniu. Mj Mistrz powiedzia mi, e na czas Biaych Nocy zostan pasterzem wiernych. A gdy kometa ju da pocztek Nowej Ziemi, znajd si po prawicy Jego Serendipity i w Jego imieniu bd szafowa sprawiedliwoci i mdroci. Odparem Jego Serendipity, e jestem gotw odda za niego ycie. e miuj go jak syn miuje swego ojca i e jak ojciec swego syna bd go chroni. Jego Serendipity, setki mil std, umiechn si. Do Boego Narodzenia kometa tu bdzie. Nowa Ziemia to ju wcale nie taka odlega przyszo. Bractwo Ludzi zgromadzi si na czyciejszej wyspie, a ci, ktrzy przetrwaj, zwa mnie bd Ojcem Kwazarem". Nie bdzie ju adnego zncania si. adnego pastwienia si. Wszyscy egoici, ludzie maoduszni, nieczyci, a do tego pozbawieni wiary usma si na tuszczu swojej ignorancji. Bdziemy si ywili owocami papai, mango i orzechami nerkowca, nauczymy si wytwarza tradycyjne narzdzia i poznamy pikn sztuk garncarstwa. Jego Serendipity bdzie dobiera maestwa zgodnie z ilorazem alfa i nauczy nas zaawansowanych technik alfa, i bdziemy odbywali podre astralne, i odwiedzali inne gwiazdy.

Uklknem i podzikowaem memu Panu za sowa otuchy. Nad otwart zatok wschodzi ksiyc i jedna po drugiej zaczy si ukazywa niezmiennie te same gwiazdy. Dziewczynka w wenianej czapeczce przytroczona do plecw matki otworzya oczy. To byy moje oczy. Bez koca rozbrzmiewaa chralna pie uwolnionego od ciaa gosu. A w tych moich oczach odbijaa si jej twarz. Dziewczynka wiedziaa, co zamierzam zrobi. I prosia, eby nie. Ale przecie i tak, Kwazarze, pisana jej bya mier, gdy kometa nadejdzie! Skrcisz jej cierpienia w wiecie nieczystych! A niewinni przecie odrodz si, tworzc Bractwo Nowej Ziemi! Oczy si i utwierd swoj wiar gboko i szybko! Na radiobudziku wiecia 1.33. Poprzez ciany dobiegaa paskudna omotanina karaoke. Cakowicie rozbudzony, leaem sptany przepoconymi przecieradami niczym kaf tanem bezpieczestwa. Bl gowy wbija mi si paluchami w skronie. Trzewia pulsoway od interferencji gamma: saniajc si, poszedem do kibla. Sraem czarn oleist papk nie strawionego poywienia. Nie dawaa mi spokoju myl o szczupej nauczycielce i o tym, co powinienem by powiedzie, eby j usadzi. Bdziem oczami po labiryncie za deptanego linoleum. Wziem prysznic tak gorcy, e ciao ledwie to znioso. Po raz pierwszy od czasu mojej ceremonii inicjacyjnej w Bractwie kupiem papierosy w maszynie stojcej w opustoszaym holu. Wracajc do pokoju, zapaliem jednego. Na jaki czas miao mi pomc. Moje rce pokryy si plamami. Osiem czy dziewi razy dziennie przeprowadzaem zabiegi oczyszczajce, ale z moj skr byo co nie tak. Zaczem codziennie rano oglda telewizj. Podjto czynnoci zmierzajce do rozwizania i zdelegalizowania Bractwa. Wymieniono moje nazwisko, pokazano zdjcie wycignite ze spldrowanych archiww. Na szczcie miaem na nim ogolon gow, a do tego energetyzer alfa, wic podobiestwo nie byo wyrane. Jestem ostatnim z czycicieli dziaajcych w Tokio, ktry unikn zatrzymania. Widziaem moj pozorn rodzin, ojca i matk, osaczonych w samochodzie mojej siostry przez reporterw. Caa scena w wietle fleszy. Jego Serendipity pojmany i oskarony o spisek majcy na celu ludobjstwo, a take o oszustwo, uprowadzenia i posiadanie rodkw paraliujcych. W wiadomociach pokazywano ten sam urywek z Jego Serendipity, gdy przez agentw nieczystych zostaje wpakowany do samochodu i wieziony przez tum domagajcy si jego krwi. Pokazywali to bez koca, doczajc ciek z ponurym dwikiem, podpowiadajc w ten sposb bezmylnym ludziom, e Jego Serendipity jest nikczemnikiem, osobnikiem pokroju Dartha Vadera, wzbudzajcym odraz i strach. Pozostaych czonkw gabinetu take aresztowano. Przecigali si we wzajemnym denuncjowaniu, w nadziei, e wyroki mierci uda si zamieni na kary doywotniego wizienia. Mnie samego

zadenuncjowa minister edukacji. Nawet ona Jego Serendipity wydaa naszego Mi strza, twierdzc, e nic nie wiedziaa o produkcji gazu. I to ona, a przecie tak si palia do akcji czyszczenia! Ktra ze stacji telewizyjnych wypucia swoich szakali do Los Angeles, eby sfilmowali elitarn szko w Beverly Hills, w ktrej uczyli si synowie Jego Serendipity. Z portu zadzwoniem do Sanktuarium. Podaj swoje nazwisko, zawd i miejsce, w ktrym obecnie przebywasz usyszaem zimny gos. Glina. atwo ich wyczu na mil, nawet gdy si ma iloraz alfa muszki owocowej. Odoyem suchawk. Ale to znaczy, e jest le. W Japonii jestem skoczony. Mj paszport ley w Ministerstwie Spraw Zagranicznych, a wic nie mog szuka pomocy u naszych rosyjskich czy koreaskich braci. Kocz mi si pienidze. Wasnych pienidzy oczywicie nie mam: po inicjacji wszystko do ostatniego jena przekazaem Bractwu. Moja pozorna rodzina mnie wydziedziczya i w razie czego doniesie na mnie. Tak samo moi pozorni przyjaciele z okresu ycia w niewiadomoci. To mnie smuci. Kiedy nastan Biae Noce, zbior to, co sami zasiali. Moj prawdziw rodzin jest Bractwo. Bya jeszcze jedna, ostatnia deska ratunku. Tajna suba Bractwa. W mediach nic nie byo na temat ich aresztowania, wic moe w por si ukryli. Wybraem tajny numer i poda em zakodowan wiadomo Pora nakarmi psa. Staem ze suchawk przy uchu i tak jak mnie uczono podczas sesji treningowych w Sanktuarium, nie odzywaem si. Funkcjonariusz tajnej suby po drugiej stronie odoy suchawk, kiedy upyn czas wystarczajcy na wyledzenie miejsca, z ktrego dzwoni. A wic pomoc dotrze. Wyl lewitatora z portfelem zawierajcym plik banknotw po dziesi tysicy jenw. Lewitator zeskanuje mj alfapodpis i znajdzie mnie podczas jednej z wycieczek wok wyspy, kiedy bd sam albo kiedy bd spa w palmowym zagajni ku. Obudz si, a on pojawi si, gorejcy niczym Budda albo archanio Gabriel. Kumedima to mroczne, zapyziae wizienie. I pomyle, e ten kawaek skay by kiedy gwnym centrum handlu Cesarstwa Riukiu z Chinami. odzie wyadowane przyprawami, niewolnikami, koralem, koci soniow, jedwabiem. Miecze, orzechy kokosowe, haszysz. Mczyni wypeniali okrzykami ttnicy yciem port, stare kobiety siedziay w kucki na placu targowym, pilnujc wagi, stert owocw i suszonych ryb. Dziewczta z odsonitymi piersiami wychylay si ponad kwietnikami z mroku okien, kuszc, pomrukujc... Teraz niczego ju nie ma. Od dawna. Z Okinawy zostao obskurne zadouczynienie za lenno, o ktre kcili si wadcy zamieszkali daleko za krzywizn horyzontu. Nikt nie chce

tego przyzna, ale dzisiaj wyspy umieraj. Modzi wynosz si do gwnej czci kraju. Rolnictwo by pado, gdyby nie subsydia i manipulowanie cenami. Kiedy amerykascy gwaciciele wylecieli z wysp za spraw dziaaczy pokojowych z gbi kraju, gospodarka zwolnia tempo, zacza! rzzi i wyziona ducha. Ryby znikny, wyowione przez trawlery przetwrnie. Tory prowadzce donikd. Rozgrzebano budowy, ale skoczyo si na poaciach betonu i stertach wiru zaronitych ostami. Byo to idealne miejsce dla misji Jego Serendipity! Pragnem przebudzi ludzi, opowiedzie im o Biaych Nocach i Nowej Ziemi, ale baem si zwraca na siebie uwag. Przecitno bya moj ostatni obron. Kiedy i ta osona si zuyje, chroni mnie ju bdzie tylko skromny potencja alfa nowicjusza. Zaczepi mnie wczoraj zaronity miejscowy policjant. Mijaem go przed sklepem ze sprztem do nurkowania, gdy] pochylony zawizywa sznurowada. Jak tam wakacje, panie Tokunaga? Jak najbardziej sprzyjaj wypoczynkowi, prosz pana. Dzikuj. Z przykroci dowiedziaem si o paskiej onie. To musiao by bardzo bolesne przeycie. Dzikuj za yczliwo. Prbowaem zmusi go do odejcia, koncentrujc potencja alfa. A wic jutro pan wyjeda? Pani Mori z pensjonatu mwia, e zatrzyma si pan na par tygodni. Waciwie to myl, e jeszcze przedu swj pobyt, tylko o kilka dni. Naprawd? A firma nie bdzie pana potrzebowa? Waciwie to pracuj nad nowym systemem komputerowym. Mog to robi rwnie dobrze tu, jak w Tokio. W rzeczy samej spokj i cisza bardziej sprzyjaj natchnieniu. Policjant kiwn gow w zamyleniu. Tak si zastanawiam... Modzie w oglniaku zaoya niedawno klub komputerowy. Moja bratowa jest tam dyrektork. Nazywa si Oe. Zdaje si, e zdy pan j ju pozna, u pani Mori. Zastanawiam si... pani Oe jest zbyt subtelna, eby omiela si osobicie pana niepokoi, ale... Czekaem. Byoby wielkim zaszczytem dla naszej szkoy, gdyby zechcia pan kiedy przyj i opowiedzie w klasie o yciu prawdziwej firmy komputerowej... Wyczuwaem puapk. Ale bezpieczniej byo sprbowa wymkn si pniej, ni od razu odmwi. Nie ma sprawy. Byoby nam bardzo mio. Wspomn o tym szwagrowi przy najbliszej... Na play spotkaem psa husky. Jego Serendipity postanowi tym razem zwrci si do

mnie za porednictwem jego szczkni Czeg si spodziewae, Kwazarze? Mylae, e podniesienie kurtyny skrywajcej epok homo serendipitusa przyjdzie atwo? Nie, panie. Ale kiedy lotni jogini zostan wysani do Biaego Domu i do Parlamentu Europejskiego, eby domaga si twego uwolnienia? Jedz jajka, mj oddany wyznawco. Jajka, panie? Jajka to symbol powtrnych narodzin, Kwazarze. Jedz take lody Pomaraczowa Rakieta". A one co symbolizuj, Guru? Nic. Zawieraj duo witaminy C. Bdzie, jak mwisz, panie. Ale lotni jogini, ojcze... W odpowiedzi usyszaem jedynie szczekanie psa, a zza sterty zardzewiaych beczek po oleju wyskoczya nagle para zakochanych, obrzucajc mnie zaintrygowanym spojrze niem. Wszyscy troje spojrzelimy po sobie zmieszani. Pies zadar nog i obsika opon stojcego opodal traktora. Ocean hucza obojtnie. Dziewczynka w wenianej czapeczce polubia mnie. Jakim sposobem miaaby mnie polubi? To tylko pewnie powierzchowne wraenie. Gaworzya do mnie, umiechaa si. Jej matka spojrzaa, do kogo jej dziecko tak si umiecha, i sama si umiechna. Miaa takie ciepe oczy. Nie odwzajemniem umiechu. Odwrciem wzrok. auj, e go nie odwzajemniem. Ale nie auj, e umiechay si do mnie. Czy przeyy? Czy gaz je dopad? Jeeli nie zmieniy miejsca, to gaz wydosta si z paczki prosto do ich nozdrzy, oczu i puc... Mamo. Tato. Mymy si tylko bronili! To byo ktrego dnia w czasie mojego przydziau do Ministerstwa Informacji. Pozorny krewny jednej z naszych sistr, jej nieczysty wuj, wnis spraw do sdu, eby wstrzyma sprzeda rodzinnego gospodarstwa. By adwokatem specjalizujcym si w prawie wasnoci. Tajna suba zabraa jej rodzonego brata na przesuchanie. Jego Serendipity od razu wiedzia, e by to szpieg nasany przez nieczystych. Wygldao na to, e kroi si skrytobjczy spisek. miechu warte! Wszyscy w Sanktuarium wiedzielimy, jak przed trzydziestu laty, podrujc przez Tybet jako czysta wiadomo noszca imi Arupadhatu, przeistoczy si w Jego Serendipity i wyjawi tajemnice wyzwalania duszy z okoww ciaa. To by pocztek drogi Jego Serendipity pod wit Gr. Gdyby nawet ciao Jego Serendipity doznao obrae, on sam mgby je opuci i przenie si do innego, rwnie atwo jak ja zmieniam hotele i

wyspy. Mgby si przenie nawet do ciaa swego zabjcy. Tak czy inaczej, temu prawnikowi podano serum prawdy, i powiedzia wszystko. Mia podoy bezwonn trucizn w kuchni, gdzie przygotowywano ry, na tym polegaa jego misja. Przesuchiwaa go osobicie ona Jego Serendipity, syszaem. I co! Przecie tylko si bronilimy. Zaczynaj mi si rusza paznokcie. Popoudnie spdziem na spacerze do latarni morskiej. Usiadem na skale i patrzyem na fale i ptaki. Wzdu wybrzea chiskiego cign tajfun, okra Tajwan i majaczy nad horyzontem Okinawy. Na zachodzie gromadziy si chmury, rozkrcay si wiatry. Mwiono o mnie i podjto decyzje. Co poszo nie tak? Jeszcze kilka miesicy i mj iloraz alfa wzrsby do 25, sytuujc mnie w czoowej dwusetce na Ziemi Jego Serendipity zapewni mnie o tym osobicie. Poknem kilka rzs Jego Serendipity. Gdy udao mi si pozyska kilku konwertytw do Programu Wstpnego, nagrodzono mnie prbn rurk do wsysania spermy naszego Guru. Sperma zwikszya moj oporno gamma. Zdjto mnie z listy sanitarnej i zostaem czycicielem. Po raz pierwszy w yciu stawaem si kim. Dach z blachy falistej przykrywajcy opuszczon szop klekota na wietrze. Nic nie poszo le. Nic nie poszo le, Kwazarze. To twoja wiara zwrcia uwag Jego Serendipity. To ona pozwoli ci przetrzyma Dni Przeladowania, przetrwa straszliwe czasy Biaych Nocy, doj do Nowej Ziemi. I wanie ta twoja wiara teraz ci posili. Wszystko wok na tej zapomnianej przez boga i ludzi wyspie popada w ruin. Powinienem by pozosta w Naha. Powinienem by si ukry w krainie nie gu albo na skutej mrozem Hokkaido, albo zgubi si w jakiej odpowiadajcej mi metropolii. Ciekawe, co si stao z panem Iked? Gdzie kocz ludzie, ktrzy i tak przebywaj na marginesach was nego wiata? Zanosi si na tajfun. Kotary zacignem. Rzd nieczystych wedug doniesie, jakie otrzymao nasze Ministerstwo Obrony opracowa minikamery, wszczepiane nastpnie do czaszek mewom, ktre szkoli si w szpiegowaniu. Nie wspomn ju o amerykaskich tajnych satelitach przeszukujcych cay glob, szpiegujcych Bractwo na rozkaz politykw i ydw, ktrzy dawno temu zaoyli lo masosk i zapacili Chiczykom za skaenie studni historii. Siedziaem na samotnym cyplu oparty o latarni morsk. Zbliay si poszukujce mnie reflektory. Szukaem kryjwki. Nie byo. Obserwowaa mnie mewa. Miaa okrutne oczy. Podjecha niebiesko-biay samochd. Za pno zaczem szuka kryjwki. Otworzyy si drzwi i mgliste wiato rozjanio wntrze.

Znaleli mnie! Pozostaa ju tylko cela na wieki... I nagle, jakie to dziwne, czuj ulg, e ju po wszystkim! Przynajmniej nie musz ju tak goni. Rka ju uprztna rzeczy z przedniego siedzenia. Jej waciciel wychyli si. Pan Tokunaga, prawda? Przytaknem ponuro i ruszyem w stron tego, kto mnie pojma. Poszukiwaem pana. Nazywam si Ota. Jestem kapitanem portu. Przed paroma dniami rozmawia pan z moim bratem na temat wykadu w szkole mojej ony. Moe pod rzuci pana do miasta? Pewnie jest pan zmczony po takim dalekim spacerze, do tego cay czas sam? Zgodziem si posusznie i nadal dygocc, wsiadem i zapiem pas. Szczcie, e przejedaem... wie pan, byo ostrzeenie o tajfunie. Spostrzegem jak posta, taka przygarbiona, jakby si zanosio na koniec wiata, i pomylaem sobie, e to moe pan Tokunaga. Ani troch nie poprawi si panu dzisiaj nastrj? - Nie. Moe pan troch przesadzi. Powietrze wyspy dobrze robi na rozjanienie myli, ale jak si wdruje w takim tempie jak pan... Strasznie mi przykro z powodu pana ony. mier stanowi cz ycia. To rozsdna filozofia, ale te pewnie trudno panu utrzyma myli w ryzach. Nietrudno. Z tym sobie radz. Przyhamowa i parokrotnie zatrbi na koza stojcego na rodku drogi. Zwierz prychno na nas apodyktycznie i powdrowao w pole. Musz powiedzie pani Bessho, e Kaligula znowu uciek. Czowiek sobie gada, a kozio zajada! A wic powiada pan, e sobie z tym radzi. To wietnie, wietnie. Wie pan, byoby zbrodni nie poprbowa nurkowania, skoro ju pan tu jest. Mamy najpikniejsze rafy na caym Pacyfiku na pnoc od rwnika. Przy okazji, modzie ogromnie cieszy si na myl, e prawdziwy komputerowiec ma przyj do nich na pogawdk. adni z nich uczeni, ale maj zapa. ona chciaaby, eby wpad pan do nas jutro na obiad, jeeli znaj dzie pan czas. C, nieche powie mi pan co o sobie... Droga wia si ptl wok portu, zreszt jak wszystkie drogi na tej wyspie. Chmury jedna po drugiej zaczy wylewa si na gwiazdy.

TOKIO Wiosna spnia si tego ddystego ranka. Spniem si i ja. Pasaerowie pynli strumieniem do pracy z postawionymi konierzami i parasolami. Drzewa winiowe rosnce wzdu cichych uliczek nadal nosiy zimow szat pomarszczone, dziobate, ociekajce deszczem. Poszukaem kluczy, zaklekotay aluzje i sklep otwarty. Wstawiem wod i przejrzaem poczt. Kilka zamwie dobrze. Do tego same rachunki fatalnie. Par pyta od klienta z Nagano na temat rzadkich pyt, o ktrych nigdy nie syszaem. Papiery. Najzwyklejszy poranek. Czas na herbat ulung. Nastawiam bardzo rzadkie nagranie Milesa Davisa. Takeszi odkry je w pudeku z rnociami pytowymi, na ktre trafi w zeszym miesicu na aukcji w Szinagaua. Prawdziwa pereka. You Neuer Entered My Mind sprawiao rozkosz, a zarazem wtrcao w rozpacz. Bezbdne przytumienia, brzmienie trbki przesczajce si w pojedynczy promyk dwiku. Mosina tarcza soca przepada za chmurami. Pierwszym klientem w tym tygodniu okaza si cudzoziemiec Amerykanin, Europejczyk albo Australijczyk, nigdy do koca nie wiadomo, bo oni wszyscy wygldaj tak samo. Pryszczaty cudzoziemski chudzielec. By najprawdziwszym kolekcjonerem, a nie zwykym szperaczem. W oczach bysk szalestwa i palce wywiczone w wertowaniu caych metrw pyt w zawrotnym tempie, jak u kasjera liczcego bank noty. Kupi dziewiczy egzemplarz Stormy Sunday Kenny'ego Burrella i Flight to Denmark Duke'a Jordana, nagrane w 1973 roku. Do tego mia super T-shirta: wok drapacza chmur lata nietoperz, pozostawiajc za sob gwiezdny lad. Zapytaem, skd pochodzi. Odpowiedzia, e bardzo dzikuje. Ci faceci z Zachodu za nic nie mog nauczy si japoskiego. Chwil pniej zadzwoni Takeszi. Satoru! Jak dzionek po wczorajszej labie? Do spokojnie. Lekcja saksofonu po poudniu. Potem troch poaziem z Kodi. Pomogem Taro przy dostawie z browaru. A moe poczta przyniosa mi jaki duy czek? eby zaraz duy, przykro mi, nic z tych rzeczy. Same rachuneczki. A jak twj weekend? Tylko czeka na to. Jeszcze si pytasz! Spotkaem t licznotk z zeszego pitku w klubie w Roppondi. Omal syszaem, jak si lini. Masz, dwudziestka pitka dla Takesziego to wiek idealny, bo tylko dziesi lat mniej od niego. Zarczona to tylko podnieca Takesziego dreszczem cudzostwa oddalajc jakkolwiek odpowiedzialno. Tylko te, ktre si rn, bo maj wicej do stracenia ni ty tak brzmiaa jego dewiza.

Waliem do czwartej rano. Obudziem si w sobot po poudniu, ciuchy ty na przd, w jakim hotelu w okrgu Czijoda. Nie mam pojcia, jak si tam dostaem. A tamta wysza spod prysznica, nagusieka, brzowiutka i ociekajca wod, i niech mnie diabli, jeeli jeszcze raz nie chciaa! Musiao wam by jak w niebie. Spotykasz si z ni jeszcze? Jasne, spotykamy si codziennie. To mio od pierwszego wejrzenia! Dzisiaj rano umwilimy si na kolacj we francuskiej restauracji w Iczigaja odpar, co miao oznacza, e spotykaj si w Iczigaja w pokoju na godziny. Powaga, eby ty widzia jej dupci! Dwie przejrzae nektarynki cinite w torebce. Jedno ukucie i eksploduj! Sok tryska wszdzie! To byo ju chyba wicej, ni potrzebowaem wiedzie. Mwisz, e jest zarczona? Tak. Z pracownikiem wydziau badawczo rozwojowego pojemnikw na tusz do kopiarek w Fujitsu zna porednika, ktry z kolei zna szefa wydziau jej ojca. Niektrzy to maj szczcie. I jest w porzdku. Czego oczy nie widz, no nie? Jestem pewien, e bdzie z niej dobra oneczka. Chce sobie przez par nocy poswawoli i pogrzeszy, zanim na zawsze ugrznie w domu jako gospodyni. Zdaje si, e to nieza zdzira. Takeszi jakby zapomnia, e ledwie dwa tygodnie temu prbowa pogodzi si z on, ktra od niego odesza. Deszcz nieprzerwanie pada, odstraszajc klientw. Najpierw delikatnie, potem mocniej i znowu delikatnie. W telefonach syczce zakcenia. W Blue in Green Jimmy Cobb na perkusji. Takeszi nadal wisia przy suchawce. Wygldao na to, e teraz ja miaem z kolei si odezwa. Jaka ona jest? To znaczy, jak ma osobowo? O, wietna odpowiedzia Takeszi, zupenie jakbym pyta o nowy model maszynki do uskania ryu. No dobra, musz i i doprowadzi do porzdku swoje ukochane biuro porednika handlu nieruchomociami. Do tego co kiepski ruch w interesie. Sprzedaj mnstwo pyt i przynie mi mnstwo pienidzy. Jak bdziesz czego potrzebowa, zadzwo na komrk... Jeszcze czego. Odoy suchawk. W Tokio mieszka i pracuje dwadziecia milionw ludzi. Tokio jest tak rozlege, e nikt tak naprawd nie wie, gdzie si koczy. Ju dawno zajo dolin i teraz peznie na zachd pod gr, a na wschodzie wydziera morzu ziemi w zatoce. Miejskim przerbkom nie ma koca. Mapa miasta jest nieaktualna ju w chwili jej opublikowania. Tokio pnie si wzwy i

schodzi w gb, jak rwnie rozprzestrzenia si na boki. Zawsze co si tu pod czowiekiem przemieszcza albo przemyka mu nad gow. Caa ta ludzka masa, te wiadukty, samochody, przejcia, tunele metra, biura, wieowce, linie energetyczne, rury, mieszkania wszystko to sumuje si i potnieje. I trzeba dziaa, by nie da si pogry, chyba e godzimy si na los rozbitka bd mrwki przemierzajcej tunele. W mniejszych miastach ludzie maj szans na zaaranowanie otaczajcej ich przestrzeni i odizolowanie si dziki temu nie zapominaj, kim s. Ale nie w Tokio. Tu takiej przestrzeni zwyczajnie nie ma, chyba e jest si preze sem wielkiej firmy, gangsterem, politykiem albo cesarzem. W pocigach ciaa napieraj na ciaa, po kilka doni trzyma si kadego uchwytu w wagonach metra. Z okien mieszka wida ju tylko okna innych mieszka. Nie, w Tokio miejsce dla siebie trzeba sobie wyrobi we wasnej gowie. Istniej rne metody. Dla jednych jest to pot, wiczenie i wysiek. Widuje si takich w salach gimnastycznych, na wietnie zorganizowanych basenach. Widuje si ich, jak biegaj po maych, zadeptanych parkach. Inn metod na wyrobienie sobie swojego miejsca jest telewizja. Jaskrawe, krzykliwe miejsce, zawsze dobrze owietlone, wypenione zabaw i dowcipami, w trakcie ktrych podpowiada ci si, kiedy masz si mia, wic na pewno ic h nie przegapisz. Wiadomoci ze wiata starannie przygotowywane z myl o tym, aby zanadto nie niepokoi, ale te niepokoi na tyle, by by zadowolony, e nie mieszkasz w innym kraju. Wiadomoci okraszone muzyk, eby wiedzia, kogo masz nienawidzi, komu wspczu, a z kogo si mia. Miejsce Takesziego to nocne ycie. Kluby, bary i zaludniajce je kobiety. Jest wiele innych miejsc. Istnieje cae zbudowane z nich niewidzialne Tokio, yjce w naszych umysach, jego obywateli. Internet, mangi, Hollywood, sekty goszce koniec wiatawszystko to tworzy miejsca, do ktrych moesz si uda i w ktrych liczysz si jako jednostka. S tacy, ktrzy chtnie ci opowiedz o swoich miejscach i gby przez ca noc nie zamkn. Inni strzeg swych miejsc pilnie, niczym ogrodu pord grskiego lasu. Ludzie nie posiadajcy adnego miejsca to ci, ktrzy kocz, rzucajc si na tory. Moje miejsce oywa za spraw jazzu. Jazz tworzy pikne miejsce. Barwy i uczucia tryskaj tu nie z oczu, lecz z dwikw. Tak, jakby bdc niewidomym, widziao si wicej, co nie oznacza, e umiem to wszystko wyrazi w sowach. Dlatego wanie pracuj w tym sklepie u Takesziego. Zadzwoni telefon. Mama-san. Sato-kun, Akiko i Tomomi zapay t paskudn gryp, co to teraz kry, a Ajaka nadal czuje si kiepskawo. Ajaka miaa w zeszym tygodniu skrobank. Wic bd

musiaa otworzy bar i wczenie zacz. S widoki na to, eby sam si dzisiaj upora z obiadem? Skoczyem przecie osiemnacie lat! Oczywicie, e sam mog si dzisiaj upora z obiadem! Rozemiaa si chrapliwie, po swojemu. Dobry z ciebie chopak. Odoya suchawk. Wpadem w nastrj Billie Holiday. Lady in Satin, kawaek nagrany noc po heroinie i butelce dinu, na rok przed mierci. Beznadziejny, zalatujcy jesieni gos oboju. Rozmylaem o mojej prawdziwej matce. Nie ebym tskni. I tak nie miaoby to sensu. Mama-san powiedziaa, e matka zostaa po tym wszystkim deportowana z powrotem na Filipiny i e nigdy nie bdzie jej wolno wrci do Japonii. Nic nie mog na to poradzi, ale zastanawiam si tylko czasami kim jest teraz, co robi i czy w ogle kiedykolwiek o mnie myli. Mama-san powiedziaa mi, e mj ojciec mia osiemnacie lat, kiedy si urodziem. To znaczy, e mam tyle lat, e mgbym by ojcem samego siebie. Ojciec oczywicie zosta przedstawiony jako ofiara. Niewinitko zgwacone przez uwodzicielk z obcego kraju, ktra zatopia w jego ciele swoje ky, eby zdoby wiz. Nigdy pewnie nie dowiem si prawdy, chyba e wzbogac si na tyle, by wynaj prywatnego detektywa. Domylam si, e w jego rodzinie pienidzy nie brakowao, skoro majc zaledwie tyle lat co ja, by staym klientem barw z dziewczynami i zapaci za gruntowne wyczyszczenie smrodu po takim skandalu. Chciabym go spyta, co oboje z matk czuli do siebie, o ile w ogle cokolwiek czuli. Pewnego razu byem przekonany, e si zjawi. Go na luzie pod czterdziestk. Mia na sobie ciemnobeow kurtk z zamszu, na nogach piaskowe buty. Jedno ucho przekute Wiedziaem, e skd go znam, ale doszedem do wnioski e jest muzykiem. Rozejrza si po sklepie, poprosi o nagranie Chicka Corei, ktre przypadkiem mielimy. Kupi, zapakowaem je i wyszed. Dopiero potem uprzytomniem sobie, e przypomina mi mnie samego. Wtedy prbowaem obliczy, jakie szans na przypadkowe spotkanie daje miasto wielkoci Tokio, ale w kalkulatorze zabrako miejsc po przecinku. Pomylaem wic, e moe odwiedzi mnie incognito, bo by mnie ciekaw tak samo, jak ja byem ciekaw jego. My, sieroty, spdzamy tyle czasu na nauce trzewego mylenia, e ilekro mamy czas i miejsce, by sobie poidealizowa, to ho, ho idealizujemy. Nie, ebym by prawdziwym sierot. Przecie zawsze zajmowaa si mn Mama-san. Wyszedem na chwil, by poczu na skrze krople deszczu. Wraenie takie, jakby si byo czstk wielkiego wydechu. Dostawczy furgon zahamowa ostro i zatrbi na starsz pani z wzkiem, ktra odpowiedziaa gniewnym spojrzeniem i wykonaa w powietrzu taki

gest, jakby rzucaa urok. Furgon znowu zatrbi jak wkurzony muppet. Mina mnie dostojnym krokiem dugonoga kobieta w norkach, najwyraniej uwaajca si za istot nadzwyczaj atrakcyjn: miaa oczywicie bogatego ma i prowadzia na smyczy rozlaze go psa z wywieszonym jzorem dyndajcym spomidzy biaych kw. Nasze spojrzenia na chwil si zetkny ujrzaa absolwenta oglniaka, ktry marnowa lata swojej modoci, zaszyty w ciasnym sklepiku, w ktrym nikt by nie wysiedzia, i posza dalej. To byo moje miejsce. Kolejna pyta Billie Holiday. piewaa Some Other Spring, publiczno klaskaa, a sabnc, wtopia si w upaln, dawno minion chicagowsk letni noc. Telefon. Cze, Satoru. To tylko ja, Kodi. Ledwo ci sysz! Co to za harmider w tle? Dzwoni z uczelnianej stowki. Jak egzamin z inynierii? No, naprawd ciko sobie na to zapracowaem... Poszo mu. Gratulacje! To znaczy opacia si wizyta w wityni? Kiedy wyniki? Za trzy czy cztery tygodnie. Ciesz si, e ju po wszystkim. Za wczenie na gratulacje, chocia... Eje, mama urzdza wieczorem przyjcie z sukijaki. Tata w tym tygodniu wraca do Tokio. Przyszo im do gowy, e moe miaby ochot pomc nam w jedzeniu. Moesz? Jakby si zrobio za pno, mgby przekima w pokoju mojej siostry. Pojechaa na szkoln wycieczk na Okinaw. Westchnem w duchu. Rodzice Kodiego to bardzo mili, bezporedni ludzie, ale uwaaj, e ich obowizkiem jest ukadanie mi ycia. Nie mog uwierzy, e wystarcza mi ju to, gdzie jestem, moje pyty, saksofon i moje miejsce. Pod t ich trosk wyczuwam lito, a ja kicham na to, e nie mam rodzicw, i litoci nie potrzebuj. Ale Kodi jest moim przyjacielem, chyba jedynym. Chtnie przyjd. Co mam zabra? Nic, tylko siebie. Aha, kwiaty dla jego mamy i gorzaa dla taty. No to wpadn po pracy. Dobra. Na razie. Na razie. Przysza pora, kiedy puszczam Mala Waldrona. Po przerwie krtko jest otwarte. Waciciel warzywniaka po drugiej stronie ulicy wnosi skrzynki z biaymi rzodkiewkami, marchewkami i korzeniami lotosu. Spuci aluzje i widzc mnie powanie skin gow. Nigdy si nie umiecha. Przejechaa z dygotem ciarwka, poszc gobie. Kada nuta z Left Alone spadaa kropl oowiu do gbokiej studni. Saksofon Jackiego McLeana kry w

przestworzach, tak smutny, e ledwie mg oderwa si od ziemi. Otworzyy si drzwi i poczuem zlane deszczem powietrze. Weszy cztery dziewczyny z oglniaka jedna z nich bya zupenie, ale to zupenie inna. Pulsowaa w niewidzialny sposb niczym kwazar. Wiem, e to brzmi gupio, ale tak byo. Trzy ptasie gwki podskoczyy do lady. Dziewczyny byy do mie, ale wyglday jak klony z jednego jaja. Tej samej dugoci wosy, szminka w tym samym kolorze, iden tycznie wyginajce si ciaa pod takimi samymi mundurka mi. Najwaniejsza z nich poprosia rozkapryszonym i pretensjonalnym gosikiem o najnowszy przebj dla nastolatek w stylu dwoob. Nawet nie zawracaem sobie gowy, eby ich sucha Nic umiem opisywa kobiet, jak choby Takeszi czy Kodi. Ale jeeli znacie After the Rain Duke'a Pearsona, to wanie ta czwarta bya tak pikna i czysta. Staa przy oknie i wygldaa. Co tam widziaa? Bya skrpowana zachowaniem koleanek. Bo i powinna by! Bya taka prawdziwa, podczas gdy stojce obok niej dziewczyny przypominay ledwie tekturowe wycinanki. I prawdziwe pewnie byo to, co jej si przydarzao, skoro bya taka, jaka bya, a ja chciaem to wszystko pozna, czyta niczym ksik. Przedziwne to byo uczucie. Nieustannie rozmylaem, cho nie jestem pewien, o czym. Nie jestem pewien, czy w ogle o czymkolwiek mylaem. Suchaa muzyki! Bala si, e jeli si poruszy, to muzyk sposzy. No to masz to nagranie, czy nie? zaskrzeczaa jedna z tekturowych dziewczyn. Trzeba chyba dugo trenowa, eby si dorobi takiego dranicego gosiku. Druga zachichotaa. W torebce prowodyrki zawierkaa komrka; wyja j. Byem na nie wcieky, e odrywaj mnie od tamtej. To sklep dla kolekcjonerw pyt. W pasau handlowym obok stacji metra jest sklep z zabawkami, ktry sprzedaje to, czego szukasz. Francuskie pieski z Szibuja karmione ptasim mleczkiem. A dziewczyny u Mamy-san musz si uczy, jak przetrwa. Musz utrzymywa opiekunw, dba o wygld, zachowywa uczciwo, a zarabiaj blizny. Ale dbaj o swoj godno i daj to odczu. Szanuj si te nawzajem. I ja je szanuj, s autentyczne. Natomiast w tych dziewczynach nie ma nic prawdziwego: wyuczony na czasopismach wyraz twarzy, podchwycona z czasopism gadka i podpatrzone w czasopismach modne akcesoria. Z wasnej woli to wybray. I nawet nie wiem, czy je potpia. Blizn y to nic przyjemnego! Ale eby wszystkie tak samo pytkie, pene blichtru, jedna w drug identyczne i

bahe jak w czasopismach? Co chyba spity jeste? Dziewczyna ci rzucia? Prowodyrka przechylia si przez lad i koysaa si zaledwie kilka cali od mojej twarzy. Pomylaem sobie, e obnosi t swoj twarz po barach, samochodach i hotelach z pokojami na godziny. Jej koleanka pisna miechem i odcigna j, zanim zdyem obmyli cit replik. Cofny si gromad ku drzwiom. Mwiam ci! odezwaa si jedna. Trzecia nadal rozmawiaa przez komrk. Nie wiem, gdzie jestemy. Jaka zasrana kanciapa na jakim zadupiu. A ty gdzie jeste? Idziesz? rzucia prowodyrka do dziewczyny, ktra suchajc Mala, zapatrzya si w przestrze. Nie, mylaem z nateniem, powiedz, e nie, i zosta ze mn w mojej przestrzeni. Pytaam, czy idziesz? powtrzya prowodyrka. Moe jest gucha? Chyba tak odpowiedziaa gosem tchncym autentyzmem. Piknym, prawdziwym gosem. Spjrz na mnie, prosiem usilnie. Spjrz na mnie. Prosz. Tylko raz, prosto w oczy. Wychodzc, rzucia mi spojrzenie przez rami serce j mi podskoczyo i wysza za tamtymi na ulic. Winiowe drzewa pczkoway. Rdzawoczerwone pdy pczniay pod lakierem kory. Gobie straszyy pira i puszc si, chodziy szkoda, e nie wiem wicej o gobiach. Kroczyy tak dumnie, bo odbyway gody, czy moe dlatego, e taka jest ich natura? Przydaaby si taka wiedza w programach szkolnych. A nie takie bzdury jak choby to, co jest stolic Mongolii. Na dworze byo cieplej i powietrze zrobio si wilgotne. Zupenie jak w namiocie. W jednym z wej w ssiedztwie omotaa wiertarka udarowa. Takeszi mwi e otwieraj kolejny sklep z nartami i sprztem surfingowym. Ilu surferw jest w Tokio, ilu narciarzy? Nastawiam pyt z antologii Charliego Parkera i mocno podkrcam, eby zaguszy dzwonienie metalu. Charlie Parker rozpywajcy si i peen raptownych skrtw dobrze wie, co to okruciestwo. Relaxing at Camarillo, How Deep is the Ocean?, All the Things You Are, Out of Nowhere, A Night in Tunisia. Ubraem dziewczyn w sukienk z bawenianej surwki, a ona wymkna si, jakby wychodzia z afrykaskiego szaasu. W tym wiecie bycie kim tak odmiennym jak ja jest karalne. Byem kiedy z Kodi w Roppondi, jemu zachciao si podrywa i zagadn kilka dziewczyn ze Szkocji. Ja poprostu zaoyem, e to nauczycielki angielskiego w jakiej zapy-

ziaej szkole, ale okazao si, e s egzotycznymi tancerkami". Kodi naprawd jest dobry z angielskiego w szkole zawsze by w czowce. Angielski to bya specjalno dziewczyn, a ja nigdy za wiele nie uczyem si tego jzyka, ale kiedy odkryem jazz, zaczem si uczy w domu, bo chciaem czyta wywiady z wielkimi muzykami, a wszyscy to Amerykanie. Czytanie, owszem, swoj drog, ale mwienie to ju zupenie inna sprawa. Tak wic Kodi przewanie tumaczy. Tak czy inaczej, te dziewczyny mwiy, e wszdzie, gdzie byy, kady chce by inny. Farbuj wosy na taki kolor, jakiego nikt inny nie ma, kupuj ciuchy, jakich nikt inny nie nosi, api si za muzyk, ktrej nikt inny nie zna. Niesamowite. I zapytay, dlaczego wszystkie tutejsze dziewczyny chc wyglda identycznie. Bo, oczywicie, s dziewczynami! A dlaczego wszyscy gliniarze wygldaj tak samo? Bo s gliniarzami. Wtedy jedna z nich zapytaa, dlaczego japoskie dzieci prbuj mapowa dzieciaki amerykaskie. Ciuchy, muzyka rap, skateboard, wosy. Chciaem odpowiedzie, e to nie w tym rzecz, e mapuj Amerykanw, ale e odrzucaj japosko swoich rodzicw. A poniewa nie ma rodzimej kontrkultury, wic chwytaj t, ktr maj pod rk, a ktra przypadkiem jest amerykaska. Ale to nie kultura amerykaska nas wyzyskuje. To my j wyzyskujemy. Kodi pogubi si, usiujc przetumaczy ostatni kawaek. Prbowaem podpyta je o ich duchowe miejsca, o wntrza, bo wydawao mi si, e to wane. Ale w odpowiedzi tyl ko usyszaem, e tutaj s takie mae mieszkania i e w Brytanii wszyscy maj centralne ogrzewanie. Potem pojawili si ich chopcy, te wielkie cholerne goryle z US Navy. Spojrzeli na nas z gry bez specjalnego zainteresowania, a ja i Kodi uznalimy, e czas na kolejnego drinka w barze. Ale tak, z pewnoci jest tu inaczej. Przez cay oglniak ludzie truli mi na temat moich rodzicw. Znalezienie pracy na cz etatu te nie byo atwe: byo tak samo trudne jak posiadanie rodzicw Koreaczykw. Ludzie rozpoznaj. Byoby mi atwiej, gdybym powiedzia, e zginli w wypadku, ale nie zamierzaem przez tych kutafonw kama. Poza tym mwic, e kto nie yje, tylko kusi si los i mona sprowadzi na niego przedwczesn mier. W Tokio plotka dziaa telepatycznie. Miasto jest ogromne, ale zawsze znajdzie si kto, kto zna kogo, kto kogo zna. Anonimowo nie wyklucza zbiegu okolicznoci: sprawia tylko, e zbiegi okolicznoci uderzaj swoj dziwnoci. Dlatego wanie nadal jestem przekonany, e mj ojciec mg wwczas przybka si do sklepu. Tak wic od szkoy podstawowej zawsze wdawaem si w jakie bjki. Czsto przegrywaem, ale to nie ma znaczenia. Taro, ochroniarz Mamy-san, zawsze powtarza mi, e lepiej walczy i przegra, ni cierpie, poniewa nawet jeli walczc si przegra, to duch i tak

wyjdzie z tego bez szwanku. Taro uczy mnie, e duch budzi szacunek wrd ludzi a tchrzy nie szanuj nawet sami tchrze. Uczy mnie take, jak wyszych przeciwnikw powali uderzeniem z gowy, jak przykopa kolanem w jaja i jak wykrci gociowi rk wic do oglniaka nikt mi ju nie podskoczy. Ktrego razu przed szko czeka na mnie modzieowy gang jakuzy bo jednemu z ich braciszkw puciem krew z nosa. Do tej pory nie wiem, kto da cynk Mamie-san najpewniej Kodi -ale tym razem Mama-san posaa Taro, eby mnie zabra. Odczeka, a okr mnie na ulicy, wtedy wkroczy i tak ich na straszy, e robili w portki. Teraz sobie myl, e Taro bardziej ni ktokolwiek inny by mi ojcem. Wszed skrzasty facet w krwistoczerwonej kurtce, nie zwracajc na mnie uwagi. Znalaz dzia z pytami Charlesa Mingusa i wykupi dwie trzecie zapasu, w tym rzeczy dla kolekcjonerw, wyszarpujc banknoty po dziesi tysicy jenw niczym papier toaletowy. Wydawao si, e gaki oczne pulsuj mu w rytm basu. Wyszed, niosc zakupy w tekturo wym pudle, ktre sam sobie zoy na ladzie. Nie poprosi o rabat, chocia chtnie bym mu da, i tym sposobem zostaem z plikiem banknotw w garci. Zadzwoniem do Takesziego, eby przekaza mu dobre wieci i e moe najlepiej byoby, eby jeszcze wieczorem wpad i zabra pienidze. Wiedziaem, e ma problemy z przepywem gotwki. Ach, kochanie! sapn Takeszi. To o to chodzi. To naprawd bardzo dobrze. W tle sycha byo halucynogenn muzyk, ktra dwiczaa blem gowy, i gos kobiety torturowanej askotkami. Czujc, e zadzwoniem nie w por, poegnaem si i odoyem suchawk. A przecie bya dopiero 11 rano. Kodi by w oglniaku klasowym mdral, co ponadto spychao go na pozycje outsidera. Powinien by wybra o wiele lepszy oglniak, ale zanim skoczy pitnacie lat, je go ojca nieustannie przenoszono z miejsca na miejsce, wic nieatwo mu byo nada. Jeeli chodzi o sport, Kodiemu fatalnie nie szo. W cigu trzech lat nie widziaem, eby mu si udao trafi kijem w pik do bejsbolu, sowo daj. Raz tylko pamitam, e wzi potny zamach, ale kij wylecia mu z rk i pomkn w powietrzu jak pocisk prosto w pana Iked, naszego wuefist, ktry ubstwia Jukio Miszim, cho. wtpi, czy w caym swoim yciu przeczyta jak ksik do koca. Pokadaem si ze miechu, ale nie poapaem si, e tylko ja. Kosztowao mnie to cay semestr szorowania szkolnych kibli, do spki z Kodim. I wtedy dowiedziaem si, e Kodi uwielbia gra na pianinie. Ja gram na saksofonie tenorowym. W taki wanie sposb poznaem Kodiego. Zdyszany wuefista i najbardziej cuchnce kible w caym tokijskim

systemie owiatowym. W porze lunchu wpad pan Fudimoto, jeden z naszych staych klientw. Dzwonek zadzwoni i podmuch powietrza porozrzuca po sklepie papiery. Jak zwykle rozemia si. mia si, poniewa ucieszy si na mj widok. Na ladzie postawi ma paczk ksiek dla mnie. Zawsze usiuj za nie zapaci, ale on nigdy mi nie pozwala. Twierdzi, e to opata za konsultacj w dziedzinie pyt jazzowych. Dzie dobry panu! Jak praca dzisiaj? Okropnie! pan Fudimoto mwi tylko jednym tonem, i to bardzo dononym. Zupenie jakby najbardziej obawia si tego, e nie zostanie usyszany. A kiedy naprawd si rozemieje, to haas omale czowieka odrzuca. Sklep znajduje si dokadnie jak strzeli pomidzy dzielnic biznesu Otemaczi i dzielnic wydawnicz wok Oczanomizu, tak wic nasi klienci-inteligenci zazwyczaj pracuj tu albo tam. Zawsze mona ich odrni. Wielkie pienidze zostawiaj pewne pitno na wygldzie tego, kto zawodowo si nimi zajmuje. Pewn czujno i gd. Trudno to wpr ost wskaza palcem, ale jest co takiego. Nawiasem mwic, pienidze to take jedno z tych wewntrznych miejsc. zwalaj znale wasn miar. Pracownicy wydawnictw jednake czsto przeywaj okresy maniakalnej wesooci. Najlepszym przykadem jest pan Fudimoto. Regularnie i zawzicie ukada kalambury. Na przykad: Dzie dobry, Satoru-kun! Czy nie mgby namwi Takesziego, eby pooy tu wie warstw farby? Ta wyglda na cokolwiek zuyt. Tak pan uwaa? Wyczuwam nieuchronnie majc nastpi zagranie. Stanowczo! Zdecydowanie pytka. Hm? Pytka! Oczywicie CD! Krzywi si w wyrazie autentycznego cierpienia, a pan Fudimoto rechocze z wdzicznoci. Im gorzej, tym lepiej. Tym razem pan Fudimoto szuka w porze lunchu czego w stylu Lee Morgana. Poleciem mu A Caddy for Daddy Hanka Mobleya, co z miejsca kupi. Znam jego upodobania. Wszystko po stronie zwariowanego funky. Kiedy wydawaem mu reszt, raptem spowania. Przestawi si na bardziej oficjaln wymow, zdj swoje toporne okulary i zacz przeciera szka. Zastanawiaem si, czy nie zapisaby si moe w przyszym roku na uczelni? Naprawd, nie... Wic moe pomylaby nad wyborem konkretnego zawodu?

Z gry sobie wszystko ukartowa. Domylaem si, co bdzie dalej. Naprawd niczego jeszcze w tej chwili nie planuj. Chyba jeszcze poczekam i zobacz. Ale oczywicie, Satoru, to nie moja sprawa i wybacz, e w ogle wtrcam si w twoje plany, ale pytam tylko dlatego, e jest w moim biurze kilka stanowisk, ktre wanie si zwolniy... Bardzo skromnych. Waciwie to tylko zwykli asystenci redakcyjni, ale gdyby by zainteresowany, to bybym szczliwy, mogc ci poleci na jedno z tych stanowisk. Mgbym ci zaatwi rozmow kwalifikacyjn. A to byby ju punkt zaczepienia. Sam w ten sposb zaczynaem, wiesz. kady od czasu do czasu potrzebuje poparcia. Rozejrzaem si po sklepie. To bardzo wspaniaomylna propozycja, prosz pana, i nie za bardzo wiem, co mam odpowiedzie. Przemyl to, Satoru. Na kilka dni wyjedam subowo do Kioto. Przed moim powrotem nie rozpoczniemy rozmw kwalifikacyjnych. Bybym szczliwy, gdybym w twoim imieniu mg zamieni kilka sw z twoim obecnym pracodawc, jeeli to wanie ci martwi... Wiem, e Takeszi ma dla ciebie wiele szacunku, wic na pewno nie bdzie mia nic przeciwko. Nie, to naprawd nie to. Dzikuj. Powanie nad tym pomyl. Dzikuj panu... Ile si naley za ksiki? Nic. To twoje honorarium za konsultacje. To tylko kilka egzemplarzy okazowych, rozdajemy je za darmo ludziom z brany. Te kieszonkowe wydania klasyki znikaj z pek. Pamitam, e podoba ci si Wielki Gatsby wanie wydalimy nowele Fitzgeralda w nowym przekadzie Murakamiego, jest Wadca much i nowy Garcia Marquez. Jake mio z pana strony. Daj spokj! Chciaem tylko, eby mia wyobraenie, jak powane rzeczy wydajemy. S gorsze sposoby zarabiania na ycie. O tej dziewczynie zaczem myle dzie w dzie. Dwadziecia albo trzydzieci razy dziennie. Przyapywaem si na tym, e myl o niej i ju nie chc przesta, zupenie jakbym w zimowy poranek nie chcia wyj spod gorcego prysznica. Przeczesywaem palcami wosy i przygldaem si swojej twarzy, wykorzystujc CD z Fatsem Navarro w cha rakterze podrcznego lusterka. A czy ona to samo czuje? Nie potrafiem sobie nawet przypomnie, jak dokadnie wyglda. Gadka skra, wystajce koci policzkowe, ostro zaryso wane brwi. Jak chiska cesarzowa. Rozmylajc o niej, nie mylaem nawet specjalnie o jej twarzy. Po prostu

bya, jak nie nazwana jeszcze barwa. Jej idea. Zezociem si na siebie. Jake mam j jeszcze kiedykolwiek zobaczy? Przecie jestemy w Tokio. A zreszt, nawet gdybym znowu j spotka, dlaczego miaaby w ogle si mn zainteresowa? Zawsze tylko jedna myl si mnie trzyma. Ale rwnie dobrze to ona moe si okaza warta zachodu. Przypomniaem sobie o propozycji pana Fudimoto. Czym ja si tutaj zajmuj? Kodi jako sobie radzi w yciu. Wszyscy koledzy z klasy studiuj albo pracuj w firmach. O ich postpach niezawodnie informowaa mnie mama Kodiego. A ja czym si zajmuj? Za witryn przemkn chopak w fotelu na kkach. Eje, eje, to moje miejsce, pamitaj. Pora na jazz. Undercurrent Jima Halla i Billa Evansa. Album tryskajcy wod, raz wzburzenia i muskajce podmuchy wiatru, kiedy indziej znowu cisza i spoczynek pod drzewami. W innych utworach akordy iskrzce si na okolonych wyspami morzach. Dziewczyny te tam nie brako, naga pyna stylem grzbietowym, unoszona prdami. Zrobiem sobie zielonej herbaty i obserwowaem, jak para wsika w pknite popoudnie. Do okna zapuka Kodi, szczerzc gupkowato zby i przyciskajc twarz do szyby, przez co wyglda jak jadowity karze. Musiaem odwzajemni ten umiech. Wszed, nierwnym, zamaszystym krokiem. - Kawa drogi do ciebie. Przechodziem koo Mister Donuts. Moe waniliowy Angel Donuts, co? Dziki. Pozwl, e ci zrobi herbaty. Ta pyta Keitha Jarreta, wspaniaa, przysza wczoraj, musisz jej posucha. Nie do wiary, jakie on rzeczy wyczynia na poczekaniu. Znak geniuszu. Wyskoczylibymy potem na drinka? Dokd? Bo ja wiem, tam gdzie jakie zdatne dziewczyny czatuj na modych samcw. Moe do baru zwizku studentw? Ale jeeli jeste zajty porzdkowaniem sensu egzystencji, to moemy wyskoczy innym razem. Palisz? Jasne. Przynie krzeso. Kodi rozkoszuje si myl, e bezwzgldny z niego kobieciarz, tak jak Takeszi, cho naprawd jego emocjonalna bezwzgldno zalatuje wanili pczkw Angel Donuts. Midzy innymi z tego powodu go lubi. Zapalilimy. Kodi, czy wierzysz w mio od pierwszego wejrzenia? Przechyli si na krzele do tyu i bysn wilczym umiechem. Bez koca puszcza z dymu kka. Wierz w podanie od pierwszego wejrzenia. Trzeba si w sobie zebra, bo

inaczej czowiek robi si ckliwy, a ckliwo nikogo nie pociga. I cokolwiek zrobisz, nie dopu, eby dowiedziaa si, co czujesz. Inaczej przepade. Kodi przyj styl Humphreya Bogarta. Bd zagadkowy. Twardy. Syszae? Jasne, jak na przykad ty. Sam bye twardy jak Bambi, gdy ostatnio si zakochae. Ale powanie? Nastpne kko. Ale powanie... podstaw mioci musi by poznanie, tak? Musisz kogo blisko pozna, aby go pokocha. A wic mio od pierwszego wejrzenia to we wntrzna sprzeczno. Chyba e w tym pierwszym wejrzeniu nastpuje jakie mistyczne przesanie gigabajtw informacji z jednego umysu do drugiego. Nie brzmi to zbyt prawdopodobnie, co? Hmm. Bo ja wiem. Nalaem przyjacielowi herbaty. I nagle pojawio si winiowe kwiecie. Czarowne, pienice si i kipice, tu nad naszymi gowami, wypeniajc powietrze barw zbyt subteln jak na sowa r" czy biel". Jakim sposobem tak ponure drzewa powoay do ycia w zacisznej uliczce co tak nieziemskiego, a nie majcego uznanej nazwy? Doroczny cud nie do pojcia. Ranek nalea do Elli Fitzgerald. Mimo wszystko s jeszcze rzeczy pikne na wiecie. Godno, subtelno, ciepo i humor i to tam, gdzie nie spodziewaby si ich znale. Ella, nawet jako stara kobieta, po amputacji siedzca w fotelu na kkach, nadal piewaa jak dziewczyna z oglniaka, ktra zakochaa si po raz pierwszy. Zadzwoni telefon. Tu Takeszi. Cze, szefie. Dobrze dzisiaj leci? Nie, niedobrze. Leci mi dzisiaj fatalnie. Przykro mi. Ale gupek ze mnie. Cholerny gupek. Cholerny, cholerny gupek. Po co faceci to robi? By pijany, a ja nadal na swojej porannej herbatce. Skd bior si te podniety, Satoru? Powiedz mi! Pyta, jakbym ja wiedzia, tylko nie chcia go owieci. Lepkie zapasy w nie wiadomo czyim ku, kilka uksze miosnych, okoo trz ysekundowy orgazm, jeeli masz szczcie, i przyjemna trzydziestosekundowa drzemka, a w kocu sobie uwiadamiasz, e stae si rozpustn, lubien kanali, ktra w kiblu spuszcza kilka mi lionw swoich plemnikw wraz z szecioma latami swojego maestwa. Dlaczego tak nas zaprogramowano? Dlaczego? Nie udao mi si obmyli odpowiedzi, ktra byaby uczciwa, a zarazem niosa pocieszenie. Postawiem wic na uczciwo. Nie mam pojcia.

Takeszi trzy razy opowiedzia jedn histori, wracajc do pocztku. Wpada moja ona, eby zabra mnie na lunch. Mielimy wyj, omwi wszystko, moe uporzdkowa... Kupiem jej kwiaty, ona kupia mi now marynark w paski, ktr gdzie wypatrzya. Oczywicie beznadziejnie drtwa, ale za to pamitaa mj rozmiar. To bya fajka pokoju. Mielimy ju wychodzi, kiedy wesza do azienki i co znalaza? Trupa pielgniarki", omal mi si wyrwao, ale na szczcie tylko tak pomylaem. Co? Jej torebk. I szlafrok. Pielgniarki. I wiadomo, jak napisaa mi szmink. Na lustrze. Jak wiadomo? Syszaem pkajce kostki lodu, gdy Takeszi nalewa sobie kolejnego drinka. Nie twj interes. Ale kiedy moja ona to przeczytaa, wesza spokojnie do pokoju, oblaa marynark wdk, podpalia i wysza. Marynarka pomarszczya si i stopia. Potga sowa pisanego. Do cholery, Satoru, chciabym mie znowu tyle lat, co ty. Wszystko byo wtedy takie cholernie proste! I co ja narobiem? Skd si wzi ten mit? Jaki mit? Ten, ktry nie daje spokoju wszystkim mczyznom. Ten, ktry podpowiada, e ycie pozbawione mrokw, seksu i tajemniczoci tylko w poowie jest yciem. Dlaczego? Przecie trudno powiedzie, ebym dmucha ucielenienie niebiaskiego pikna. To bya zwyka pielgniarska zdzira... Dlaczego? Mam dopiero dziewitnacie lat. W zeszym roku skoczyem oglniak. Nie wiem. Suchao si tego z niemaym wzruszeniem. Na szczcie w tym momencie wesza Mama-san z Taro, wic postawione przez Takesziego pytania, na ktre nie ma odpowiedzi, bez odpowiedzi mogem pozostawi. Gdyby Mama-san bya ptakiem, byaby czym w rodzaju wrony, biaej wrony. Taro nie mgby zosta ptakiem. Byby czogiem. Przez cae dziesiciolecia, na dugo zanim pojawiem si na scenie, wszdzie eskortowa Mam-san. Ich zwizek mia gbie, ktrych z pewnoci nigdy nie przejrz. Widziaem ich stare zdjcia z lat szedziesitych i siedemdziesitych. Tworzyli na swj sposb pikn par. Teraz przywodz mi na myl kiepskaw kochanic z wiernym buldogiem. Taro, jak gosi plotka, wykonywa za modu rne dziwne prace dla jakuzy. ciganie dugw i tym podobne. Nadal posiada w tym wiecie paru obrotnych przyjaci, co okazuje si bardzo poyteczne, ilekro przychodzi paci pienidze za ochron Dzikiej Orchidei. Mama-san ma szedziesit procent rabatu.

Innemu z tych przyjaci, posiadajcemu koneksje we wadzach miasta, udao si zaatwi dla mnie pene japoskie obywatelstwo. Mama-san przyniosa mi niadanie w pojemniku. Wiem, e rano zaspae zaskrzeczaa z powodu tego cholernego harmideru. Przepraszam. O ktrej wyszed ostatni go? Facet z Mitsubishi: okoo 3.30... Jeden z nich nosi si z powanymi zamiarami wobec Jumi-czan. Nalega na randk w nastpn sobot. A co na to Jumi-czan? Facet z Mitsubishi paci na czas. Maj w firmie specjalny budet na walenie, ktry co miesic musz wykorzysta. Obiecaam jej nowe wyposaenie z jakiego pluszu i si zgo dzia. Poza tym, facet onaty, wic komplikacji nie bdzie. Wychodzie w nocy z Kodim? Taro zwin skrta z min ochroniarza rozgldajcego si za ewentualn droga ucieczki. Tak. Troch za duo wypiem. To dlatego zaspaem. Taro zarechota. Dobre chopaczysko z tego Kodiego. Sam sobie radzi. Spotkalicie jakie laseczki? Tylko takie, co chciay wiedzie, czy twj sportowy, wz ma przyciemniane szyby. Taro odchrzkn dystyngowanie. Rozum u kobiety nie jest najwaniejszy. Dopiero co rano Ajaka mwia, e chopak w twoim wieku powinien bardziej pali si do pokera, to niezdrowo tak... Taro, daj spokj Satoru Mama-san umiechna si, patrzc na mnie z zadowoleniem. Te kwitnce winie na dworze jak z obrazka, prawda? Taro zabiera mnie na zakupy i zamierzamy obejrze kwiaty w parku Ueno. Dziewczta pana Nakamoriego zapro siy nasze dziewczta na popoudnie na przyjcie Kwitncej Wini, wic si wybierzemy, przypilnowa, eby za bardzo nie napsociy. Ach tak, przypomniao mi si. Pani Nakamori pytaa, czy ty i Kodi moglibycie zagra u nich w cocktailbarze w przysz niedziel. Ich puzonista ze staego zespou mia jaki wypadek, w ktrym bray udzia zwierzta z zoo, i w efekcie pogi mu si instrument. Pomylaam, e najlepiej w to nie wchodzi. Biedaczysko do czerwca nie zdoa wyprostowa rki, wic zesp musia wykreli ustalone terminy. Powiedziaam pani Nakamori, e nie wiem, czy Kodi ju zacz na uczelni. Moe dryndnby do niej dzisiaj czy jutro? Chod, Taro. Musimy ju i. Taro wzi ksik, ktr czytaem. Co to? Pani Bova-ry? To francuskie dziadostwo? Daaby wiar, Mama-san? Przez sze lat jego edukacji nie moglimy go

zmusi do nauki, a teraz czyta sobie w pracy. Przeczyta podkrelony przeze mnie kawaek: Nie naley tyka bstw: pozota zostaje na rkach" * poduma przez chwil. Zabawna rzecz, ksiki. No, Mama-san. Lepiej ju chodmy. Dziki za przyniesienie niadania. Mama-san kiwna gow. Ajaka przygotowaa. To pieczony wgorz. Wie, jak bardzo to lubisz. Pamitaj, eby jej pniej podzikowa. To do widzenia. Niebo si rozjaniao. Jadem niadanie z pojemnika, aujc, e nie jestem w parku Ueno. Dziewczta Mamy-san s zabawne. Traktuj mnie jak braciszka. Rozkadaj pod drzewem duy koc i piewaj stare melodie, ukadajc do nich zmylony tekst. W Szibuja i gdzie indziej widziaem upitych obcokrajowcw zmieniaj si w zwierzta. Japoczycy nigdy mczyni pozwalaj sobie na wicej, ale nigdy nie s agresywni. Z Japoczykw alkohol wypuszcza par. U obcokrajowcw alkohol jakby j wytwarza. Do tego cauj si publicznie! Sam widziaem, jak pakuj dziewczynom jzyki do ust i obmacuj je po piersiach. W barze, na oczach wszystkich! Nigdy nie mog si nadziwi. Mama-san zawsze kae Taro mwi im, e mamy komplet, a jeeli nie, to naciga ich na tak opat za wstp, e wicej si nie pokazuj. Pyta skoczya si. Zjadem ostatni ks pieczonego wgorza z ryem i piklami. Ajaka wie, jak ma wyglda dobre niadanie w pojemniku. *W przekadzie Anieli Miciskiej. Bl w plecach. Jestem za mody na to, eby bolay mnie plecy. To krzeso zrobio si ostatnio niewygodne, nie mog spokojnie usiedzie. Kiedy Takeszi przezwyciy obecny kryzys finansowy, poprosz, eby wytrzasn nowe. Ale wyglda na to, e bd musia sobie poczeka. Zastanawiaem si, co teraz puci. Przekopaem si przez pudo wypenio ne nie poukadanymi pytami, ktre Takeszi zostawi na pododze za lad, ale nie byo tam nic, czego bym ju nie zna. Na pewno mgbym co znale. Mamy na skadzie dwanacie tysicy pyt. Uprzytomniem sobie, e boj si, e nagle mog nie potrzebowa muzyki. Okazao si, e po poudniu jest cakiem spory ruch. Wielu takich, co przegldaj, ale i kupujcych niemao. Sidma nadesza szybko. Podliczyem utarg, wpywy woyem do sejfu w malekim biurze, wczyem alarm i zamknem drzwi do biura. Do torby wrzuciem pojemnik niadaniowy i Pani Bovary, do tego CD z Bennym Goodmanem, ktry zamierzaem poyczy na noc jedna z zalet tej pracy pstryknem wiata i zamknem drzwi na klucz. Byem ju przed sklepem i opuszczaem aluzje, gdy usyszaem ze rodka dzwonek telefonu. Cholera! W pierwszym odruchu chciaem uda, e nie usyszaem, ale zaraz

uprzytomniem sobie, e cay wieczr bd si zastanawia, kto prbowa si dodzwoni. I pewnie zaczbym obdzwania ludzi, by sprawdzi, czy telefonowali do mnie, a jeelibym tak zrobi, musiabym wyjania, dlaczego od razu nie odebraem... cholera. atwiej ju z powrotem otworzy sklep i po prostu odebra. Od tamtej pory zdyem to ju sobie par razy przemyle: gdyby telefon nie zadzwoni w tamtej wanie chwili i gdybym nie postanowi, e wracam i odbieram, wwczas nie zdarzyoby si nic z tego, co zdarzyo si potem. Nieznany gos. Cichy, zatroskany. Pora nakarmi psa! Sucham? Odczekaem, a ponownie si odezwie. Zakcenia syczay jak rozbijajce si fale, a moe to by haas ma szyny do gry w paczinko? Nic nie odpowiedziaem lepie nie zachca wydzwaniajcych maniakw. I ju nic nie byo u penie jakby czeka na co. Wic odczekaem jeszcze troch, a potem, zaintrygowany, odoyem suchawk. No dobra. Staem tyem do drzwi, kiedy te otworzyy si. Zadzwoni dzwonek i pomylaem: o nie, dajcie mi std wyj! Odwrciem si i kiedy podniosem wzrok, omal nie padem na pudeko z limitowanym wydaniem Lestera Younga. Podoga w Dziupli Jazzowej Takesziego zafalowaa. To ty! Przysza zajrze w pmroki mojego miejsca. Odezwaa si. To naprawd ona. Przysza sama. Tyle razy wyobraaem sobie t scen, ale za kadym razem to JA wszystko zaczynaem. Prawie nie rozumiaem tego, co m wi. Naprawd wrcia! Czy jeszcze otwarte? -...tak! Chyba nie za bardzo otwarte. wiata ju pogaszone. ...tak! Yyy, wanie si zbieraem do zamknicia, ale dopki nie zamkn, jest jak najbardziej otwarte. Prosz! Ponownie zapaliem wiata. Tutaj. aowaem, e nie powiedziaem tego na wikszym luzie. Pewnie wygldam jak sztubak. Nie chc ci zatrzymywa, skoro ju wychodzisz. Nie, skd, nie zatrzymujesz. Yyy, nie ma popiechu. Prosz. Wejd. Dzikuj. Mieszkajca w niej istota spojrzaa poprzez jej oczy, poprzez moje oczy na istot mieszkajc we mnie. Ja... zaczem. To... zacza ona. Prosz, mw odezwalimy si jednoczenie. Nie powiedziaem. Ty pierwsza. Jeste kobiet. Pewnie pomylisz, e jestem wariatk, ale byam tu jakie dziesi dni temu i

bezwiednie koysaa si na pitach - i puszczae wtedy taki utwr... Nie mog o nim zapomnie. Fortepian z saksofonem. To znaczy, nie ma powodu, dla ktrego miaby go pamita albo mnie, czy w ogle... Zamilka. Co dziwnego uderzyo mnie w jej mowie. Mwia jakim rozkoysanym akcentem. Z przyjemnoci tego suchaem. To byo dwa tygodnie temu. Dokadnie. I jeszcze par godzin do tego. Ucieszya si. Pamitasz mnie? Nie poznaem wasnego miechu. Pewnie, e tak. Byam z moj okropn kuzynk i jej koleankami. Traktuj mnie jak jak debilk, bo w poowie jestem Chink. Mieszkam w Hongkongu. Ani ladu przepraszajcego tonu w jej gosie. Nie jestem czystej krwi Japonk jeli ci si nie podoba, to moesz sobie wsadzi. Pomylaem o perkusji Tony'ego Williamsa w In a Silent Way. Skd, nie pomylaem o niej. Poczuem j gdzie w sobie. Eje, to nic! Ja jestem p-Filipiczykiem. Ten utwr to by Left Alone Mala Waldrona. Chciaaby jeszcze raz posucha? A nie miaby nic przeciwko temu? Pewnie, e nie miabym... Mal Waldron to jeden z moich bogw. Klkam przed nim, ilekro jestem w wityni. Jaki jest Hongkong w porwnaniu z Tokio? Obcokrajowcy mwi, e jest brudny, haaliwy i ciasny, ale tak naprawd nic takiego tam nie ma. I nigdzie tak nie jest jak tam. A kiedy pwysep Kowloon za bardzo daj si we znaki, mona wymkn si na wyspy. Na wyspie Lantau jest Wielki Budda siedzcy na wzgrzu... Przez chwil odnosiem dziwne wraenie, e tkwi w napisanej przez kogo opowieci, ale niebawem i samo to wraenie zostao pochonite. Winiowe kwiecie pojawio si i ju prawie zniko. wiee zielone licie, jeszcze jedwabiste i mikkie, schy na drzewach rosncych wzdu cichej uliczki. yjce wietlistoci mandolin i cytr. Pyn strumie ludzi dojedajcych do pracy. Paszcza nie uwiadczysz. Niektrzy wyszli nawet bez marynarek. Nie da si zaprzeczy, wiosna przyniosa prastar wie. Zadzwoni telefon. Kodi, dzwoni z uczelnianej stowki. No, i kim ona jest? -Kto? Daj spokj! Doskonale wiesz, kto! Ta dziewczyna, ktra wczorajszego wieczoru u pani Nakamori omdlewaa na dwik kadej zagranej przez ciebie nuty! Zaraz... jej imi za czynao si na Tomo", a koczyo na jo". Ciekawe, jak si nazywaa? Ach tak, przecie Tomojo.

 Ale ona... No tylko nie wciskaj mi! Widziaem, jak oboje robilicie do siebie oczy. Wydawao ci si. Robilicie do siebie oczy! Wszyscy w barze widzieli. lepy by zauway. A jej ojciec to na pewno. Taro widzia. Przyszed do mnie potem i pyta, co to za dziewczyna. Miaem nadziej, e to on mi powie. Kaza, ebym ci przemaglowa. A co Taro kae, to ma, wic ci magluj. Nie ma za bardzo o czym mwi. Przysza do sklepu cztery tygodnie temu. Potem, w zeszym tygodniu, znowu wpada. Zaczlimy rozmawia, tak o muzyce, i w zeszym tygodniu raz czy dwa si umwilimy. To wszystko. Albo siedem razy, chciae powiedzie. No wiesz, jak to jest. Nie, ebym chcia wciubia nos, czy w ogle, ale wczorajszego wieczoru nawet nie miaem okazji, eby j podpyta. No a ty, wiesz, porozwizywae ju te jej wsteczki i rozpiecztowae j? To nie pierwsza lepsza! Aha, ale kada panienka z dobrego domu jest te kobiet. Nie, do niczego nie doszo. Nigdy nie palie si do roboty, Satoru. Dlaczego nie? Bo... Pamitam, jak szlimy pod jednym parasolem, ona owinita w moj kurtk. Pamitam, jak przez cay film trzymaem j za rk. Pamitam, jak miejc si, mruya oczy, gdy patrzylimy na ulicznego mima, ktry sta na podwyszeniu bez ruchu, dopki nie wrzucio mu si monety, i wtedy zmienia wyraz twarzy i poz, a wpada kolejna moneta. Pamitam, jak powstrzymywaa miech, gdy mi nie wychodzio w krgielni. Pamitam, jak leelimy na kocu w parku Ueno, a patki winiowego kwiecia opaday nam na twarze. Pamitam j w tym pokoju, na tym krzele, gdy suchaem mojej ulubionej muzyki, a ona odrabiaa lekcje. Pamitam jej skupion twarz i kosmyk wosw, ktry opada, omale dotykajc notatnika. Pamitam, jak pocaowaem j w kark, w windzie midzy pitrami, i jak odskoczylimy od siebie, kiedy nagle otworzyy si drzwi. Pamitam, jak opowiadaa mi o swojej zotej rybce, o matce i o yciu w Hongkongu. Pamitam, jak zasna na moim ramieniu w nocnym autobusie. Pamitam, jak patrzyem na ni, siedzc po drugiej stronie stou. Pamitam, jak opowiadaa mi o staroytnym ludzie Domon, ktry swoich krlw chowa w kopcach, na rwninie tokijskiej. Pamitam jej twarz u pani Nakamori, kiedy gralimy z Kodim Round Midnight gralimy lepiej ni kiedykolwiek. Pamitam... Bo

ja wiem, Kodi. Moe nie zrobilimy tego, bo nie moglimy tego zrobi Czy rzeczywicie? Tak atwo przecie byo po prostu skoczy do hotelu z pokojami na godziny. Moje ciao oczywicie chciao. Ale... ale co? Naprawd nie umiem powiedzie Nie dlatego, ebym by nieskory. Nie wiem. Kodi wydoby z siebie mdre bknicie, jak zawsze gdy czego nie rozumie. To kiedy j znowu zobacz? Przeknem lin. Prawdopodobnie nigdy. Wraca do midzynarodowej szkoy w Hongkongu. Do Tokio przyjeda raz na par lat, na kilka tygodni, eby odwiedzi krewnych. Musimy na to spojrze realnie. Kodi wydawa si bardziej tym przygnbiony ni ja. To straszne! A kiedy odjeda? Spojrzaem na zegarek. Za jakie trzydzieci minut. Satoru! Zatrzymaj j! Naprawd myl... to znaczy, myl, e... Nie myl! Zrb co! Co proponujesz? Mam j porwa? Ma ycie, ktre musi sobie uoy. Zamierza studiowa archeologi na uniwersytecie w Hongkongu. Spotkalimy si, rado nam sprawiao przebywanie ze sob, ogromn, a teraz si rozstalimy Tak to ju bywa. Moemy korespondowa. W kadym razie nie zakochalimy si w sobie bez pamici ani nic takiego... Pip, pip, pip. Co to niby miao znaczy? O, przepraszam, to mj alarm si odzywa. Wygrzebaem jak star pyt z big bandem Duke'a Ellingtona. Przywodzi mi na myl nakrcane gramofony, mieszne wsy i przedwojenne hollywoodzkie musicale. Zazwyczaj poprawia mi humor. Take the A" Train dwiczy beztroskim optymizmem. Spojrzaem pospnie w ponure jezioro na dnie mojej filianki i po raz pidziesity tego dnia pomylaem o Tomojo. Zadzwoni telefon. Wiedziaem, e to bdzie Tomojo. To syszaem samoloty i zapowiedzi. Witaj usyszaem. -Witaj. Dzwoni z lotniska. Sysz w tle startujce samoloty. Przykro mi, e nie mogam odpowiednio poegna si z tob zeszej nocy. Chciaam ci pocaowa. bya Tomojo. W tle

Ja te, ale tak przy wszystkich i w ogle... Dziki, e wczoraj zaprosie mnie i tat do pani Nakamori. Tata te dzikuje. Cae wieki nie widziaam go tak rozgadanego jak wtedy, gdy rozmawia z twoj Mam-san i z Taro. Ja te cae wieki nie widziaem ich tak rozgadanych. O czym rozmawiali? Chyba o interesach. Wiesz, ojciec ma niewielkie udziay w nocnym klubie. Obojgu bardzo nam si podoba wystp. Jaki tam wystp! To tylko ja i Kodi. Obaj jestecie naprawd dobrymi muzykami. Tata bez koca o tobie mwi. Niee... Kodi jest dobry, dziki niemu brzmi znonie. Dzwoni jakie dwadziecia minut temu. Mam nadziej, e wczoraj w barze nie bylimy zbyt ckliwi. Kodi uwaa, e zachowywalimy si troch za bardzo ostentacyjnie. Nie przejmuj si tym. A, jeszcze! Tata nawet da do zro zumienia, po swojemu, w zawoalowany sposb, e mgby nas odwiedzi podczas wakacji. Jakby chcia, mgby si zakrci i znale ci jaki bar, w ktrym graby na saksie. On wie? O nas? Nie wiem. Takeszi nie daje mi urlopw... Przynajmniej nigdy go o to nie prosiem. O... zmienia temat. Ile czasu si uczye, e jeste taki dobry? Nie jestem dobry. Dobry to jest John Coltrane! Poczekaj chwilk... chwyciem pyt Johna Coltrane'a i Duke'a Ellingtona i puciem In a Sentimental Mood. Przydymiony kawaek, grany z namaszczeniem. Przez chwil suchalimy. Tyle rzeczy mam jej do powiedzenia. Sycha seri alarmujcych dwikw. Kocz mi pienidze jest co o, cholera, pa! -Pa! Kiedy wrc... Guchy szum. W porze lunchu przyszed pan Fudimoto i na mj widok rozemia si. Dzie dobry, Satoru-kun! powiedzia uradowany. Cud mid, przekonasz si! Powiedz mi, co mylisz o tym cudeku na ladzie postawi niewielk paczki z ksikami i podnoszc do gry brwi, z udan dum popr wia swoj much. Groteskowa, zjadliwie zielona mucha w kropki. Absolutnie jedyna w swoim rodzaju. Cay si trzs z uciechy. Urzdzilimy w biurze zawody na najbrzydsz much. Chyba im dooyem.

 Jak byo w Kioto? A, Kioto jak Kioto. witynie i sanktuaria, spotkani z drukarzami. Zadzierajcy nosa sklepikarze, ktrym si w daje, e maj monopol na dobre maniery. Przyjemnie jest wrci. Jak si jest tokijczykiem, to si ju nim zostanie. Zaczem swoj przewiczon mow. Prosz pana kiedy powiedziaem Mamie-san, e uprzejmie zaproponowa mi pan pomoc w rozmowie kwalifikacyjnej na stanowisko w pana biurze, poprosia, eby to panu przekaza. Pomylaa, e pan i pascy wsppracownicy pewnie si z tego uciesz na wicie Kwitncej Wini. Dwignem ogromn butl ryowego wina i postawiem na ladzie. Sake! Sowo daj, to ci chopak! To potrwa tylko chwilk, nawet w biurze penym wydawcw! C za uprzejmo. Nie, to pan jest uprzejmy. Przykro mi, e jestem zbyt niedouczony, by przyj pask wspaniaomyln propozycj. Ale skd, ale skd. adnej urazy, w najmniejszym stopniu... to t ylko tak mimochodem... Pan Fudimoto szuka odpowiedniego sowa, usilnie mrugajc oczyma, a wreszcie da za wygran i rozemia si. Bynajmniej nie mam ci tego za ze. Nie chciaby skoczy tak jak ja, co? Wydao mu si to o wiele zabawniejsze ni mnie. Nie mnie to mwi, ale nie miabym nic przeciwko, eby skoczy tak jak pan. Ma pan dobr prac. Niezapomnian much. I ma pan wspaniay gust, jeeli chodzi o wiat najpikniejszych pyt jazzowych. Tym razem przesta si umiecha i spojrza przez okno. Ostatnie patki kwiatu wini. Na drzewie staj si jeszcze doskonalsze. A kiedy osigaj doskonao, spadaj. A potem ju, gdy zetkn si z ziemi, zamieniaj si w papk. Absolutn wic doskonao osigaj w tym krtkim mgnieniu, gdy spadajc, pyn w powietrzu... chyba tylko my, Japoczycy, moemy to naprawd zrozumie, nie sdzisz? Przejechaa furgonetka Gosuj na Szimizu, jedynego kandydata, ktry ma odwag walczy z korupcj. Ryczaa jak pijana. Szimizu nigdy nie zdradzi, Szimizu nigdy nie zdradzi, Szimizu nigdy nie zdradzi. Pan Fudimoto przecign palcami w powietrzu. Dlaczego to wszystko dzieje si w taki sposb? Od ataku gazowego w metrze patrz na te obrazki w telewizji, obserwuj ledztwo prowadzone przez policj jak przez elitarny oddzia lepych wi i usiuj zrozumie... Dlaczego to wszystko w ogle si dzieje? Co sprawia, e wiat po prostu... nic staje w miejscu? Nigdy nie wiem, kiedy pytania pana Fudimoto naprawd s pytaniami. Pan wie?

Wzruszy ramionami. Nie, nie znam odpowiedzi. Czasami myl, e to jest wanie to jedyne pytanie i e wszystkie pozostae tylko je zasilaj i wpywaj do niego. Przecigna palcami po rzedncych wosach. Moe mio", moe tak brzmi odpowied? Prbowaem si zastanowi, ale nieustannie miaem przed oczyma obrazy. Widziaem mojego ojca czowieka ktry, jak sobie wyobraaem, by moim ojcem w tylnym oknie jakiego samochodu. Mylaem o scyzorykach i o sytuacji sprzed trzech czy czterech lat, gdy wychodziem z McDonalda, a z dziewitego pitra tego budynku wypad na chodnik jaki biznesmen. Lea trzy metry od miejsca w ktrym staem. Zdumiony otworzy usta. Sczy si z nich strumie i pyn po chodniku midzy okruchami poamanych zbw i okularw. Mylaem o brwiach Tomojo, jej nosie, jej artach, jej akcencie. Tomojo w samolocie do Hongkongu. Zdecydowanie wol by zbyt mody na tak mdro. Pan Fudimoto rozjani twarz w umiechu, ktry ukry jego oczy. To mdrze z twojej strony. Skoczy, kupujc star pyt Johnny'ego Hartmana z pikn wersj I Let a Song Go Out of My Heart. Nagle zabka mi si do ucha moskit i rozjazgota jak elektryczny mikser. Potrzsnem gow i pacnem gnojka Pora moskitw. Zeskrobywaem jego kadub na skrawek papieru, gdy wesza porzucona ona Takesziego, przesuwajc okulary przeciwsoneczne na swoj obfit fryzur. Towarzyszy jej elegancko ubrany mczyzna, w ktrym z miejsca wyczuem adwokata maj swj wygld. Kiedy Takeszi proponowa mi t prac, spdziem cay wieczr w ich mieszkaniu w Czijoda, ale tym razem, nie liczc oschego kiwnicia gow, ona Takesziego zignorowaa mnie. Adwokat nie zwrci uwagi na moje istnienie. On ona Takesziego wypowiedziaa w zaimek z jedyn w swoim rodzaju gorycz eksmaonki tylko dzierawi t nieruchomo, ale towar jest sporo wart. Przynajmniej on zawsze si chwali, e tak jest. Prawdziwe pienidze s jednak w salonach fryzjerskich. Tutaj to tylko hobby. Jedno z jego licznych hobby. Adwokat mia wtpliwoci. Zbierali si do wyjcia. Mijajc prg, ona Takesziego spojrzaa na mnie. Moesz wycign z tego nauk, Satoru. Wanych decyzji, majcych wpyw na ksztat twojego ycia, nigdy nie podejmuj, kierujc si tym, z kim jeste zwizany! Rwnie dobrze mgby wzi kredyt hipoteczny pod dom zbudowany z biszkoptw. Pamitaj o tym. I wysza. Zastanawiaem si nad tym, co powiedziaa, nastawiajc pyt Cheta Bakera. Trbka ponaglajca donikd i cay dzie, by si tam dosta. I ten jego gos, szmery zen w agodnej prni. My funny valentine, You don't know what love is, I get along without you very well. Zadzwoni telefon. Rozhisteryzowany Takeszi. Znowu pijany.

- Nie wpuszczaj ich! Nie wpuszczaj tej szalonej krowy! - Kogo? Jej! Jej i tej krwioerczej, zdradzieckiej szumowiny, jej adwokata, ktry mia reprezentowa mnie! Ganiaj z tasakiem, eby mnie do koca wykastrowa! Nie pozwl, eby ogldali towar nie pozwl im oglda rachunkw to wbrew prawu i schowaj orygina limitowanej edycji Louisa Armstronga. I jeszcze zot pyt Maiden Voyage. Wsad sobie do spodenek czy gdzie tam... i... - Takeszi! - Co? Obawiam si, e troch za pno. -Co? Ju byli. Tylko na par chwil, eby si rozejrze i eby adwokat zobaczy miejsce. Nie sprawdzali rachunkw, niczego nie wyceniali. O, wietnie. Po prostu wietnie. Co za beznadziejny chamski baagan. Ta baba to istna choroba szalonych krw na dwch nogach... A te nogi... Odoy suchawk. Soce zaszumiao i cicho. Cienie pdw i gazi koysay si leciuteko z tyu na cianie. Przypomniaem sobie, jak wiele lat temu dwie czy trzy dziewczyny Mamy-san zabray mnie dk na jezioro. Jedno z moich najwczeniejszych wspomnie. Twoje miejsce trzyma ci przy zdrowych zmysach, ale te ono moe ci wpdzi w samotno. Co miaem robi? Podwinem rkaw koszuli i spojrzaem na przedrami. By na nim smok narysowany przez Tomojo niebieskim pirem wczorajszego popoudnia. Zapytaem, dlaczego akurat w? A ona rozemiaa si, jakby zrobia mi art, ktrego ja nie rozumiaem. Dwie myli powdroway na moje miejsce. Pierwsza mwia, e nie przespalimy si ze sob, bo set zamknby wejcie za nami i przed nami otworzy wyjcie. Druga do wyranie podpowiadaa mi, co robi. Moe ona Takesziego miaa racj moe faktycznie podejmujc wane decyzje, nie powinnimy uwzgldnia uczu, jakie ywimy do jakiej osoby, bo to niebezpieczne. Co podobnego do czsto powtarza Takeszi. Kady numerek nazajutrz rano okazuje si czterokrotnie droszy. Ale kime s Takeszi czy jego ona, eby komukolwiek prawi kazania? Jeli nie mio, to co? Rzuciem okiem na zegarek. Trzecia. Oddalia si ju o tyle tysicy kilometrw i o jedn stref czasow. Mogem zostawi troch pienidzy, eby pokry koszty rozmowy. Dobra synchronizacja odpowiedziaa Tomojo, gdy zadzwoniem z aparatu koo automatu z papierosami na rogu. Rozpakowuj si.

 Tsknisz za mn? Moe troszeczk. Kamczucha! Nie wyglda na to, eby bya zaskoczona, syszc mnie. Usyszaem umiech w jej gosie. Nie jestem. Kiedy przyjedziesz? I tak rozmawialimy sobie o tym, ktry lot mgbym zapa, dokd moglibymy pj, w jaki sposb ona zaatwiaby wszystko z ojcem, co mgbym zrobi, eby moje mizerne oszczdnoci zbyt szybko nie stopniay. Jeszcze nigdy nie czuem si tak blisko raju.

HONGKONG Ksiyc, ksiyc, w po... W moim budziku znajduje si urzdzenie sprzone z przecznikiem w mojej gowie, ktry wysya wiadomo do ramienia rami wysuwa si i nakazuje kciukowi, by trzasn guzik WYCZ, zanim toto mnie obudzi. Co rano, bezbdnie, bez wzgldu na to, ile w nocy wypiem whisky i o ktrej pooyem si spa. Zapomniaem. Kurwa. Co za sen, potworny, no potworny. Nie przypomniaem sobie wszystkich szczegw i chyba nawet nie chciabym. Najazd na biuro. Huw Llewellyn wpad jak burza z chisk policj i moim dawnym druynowym ze skautw, ktremu kiedy nasraem na volvo, wszyscy na yworolkach, a ja, popiesznie prbujc skasowa nadspodziewanie licz ne pliki zwizane ze Sprawozdaniem 1390931, usiowaem wklepa haso, za kadym razem bdne. K-A-T-Y-F-R-B, nie, K-T-Y, nie K-A-T-.Y-F-O-R-B-W, nie, znowu musiaem zaczyna od pocztku. Przekopuj si od samej gry, pitro po pitrze, a ich lad znacz plamy porozlewanej kawy wok filianek, elektryczny wiatrak, ktry koysze za nimi swoim okiem, fruwajce w powietrzu nie zapacone rachunki telefoniczne, nietoperze czajce si w mroku... Otwarte okno, no i czterdzieci dni i nocy poszo na marne. Myszka na moim stanowisku komputerowym struchlaa i nie chce wykona podwjnego kliknicia. Czy to w ogle si zdarzyo? Czy cokolwiek z tego miao miejsce? Zapomniaem. Ile razy niy mi si komputery? Chtnie prowadzibym dziennik snw, ale przecie nawet taki dziennik mgby kto wykorzysta, gdyby chcia mnie przydyba. Ju widz, jak dziennikarze puszczaj do druku co bardziej zwariowane kawaki, a wizienni psychoanalitycy omawiaj pornograficzne fragmenty midzy stoiskami w supermarketach, Ciekawe, kto pierwszy mia komputerowy sen, gdzie i kiedy? Ciekawe, czy komputerom ni si ludzie? Llewellyn w rogowych oprawkach. Ledwie wczoraj go poznaem, a ten pidzielec ju wpycha si do mojej podwiadomoci. Kurwa. Dua wskazwka znowu rusza. Sekundnik sunie dookoa, skrcajc moje ycie jak link latawca, a tu trzeba i do domu. Kurwa ma. Ju nadweram mj poranny czasowy margines bezpieczestwa. Kolejny poranek rozbity tak samo, jak poprzedzajca go noc. Moja spkana twarz, ktra lada chwila rozpadnie si jak skorupki wielkanocnego jajka A na domiar wszystkiego, jak nic dopadnie mnie kolejny atak grypy. Pieprzony Hongkong. I pomyle, e przez p ycia bkaem si bez celu i puchem jak kluska na parze Chyba Wielkanoc si zblia. No ju, Neal, prysznic i bdzie po wszystkim. Gorcy prysznic zdziaa cuda. Bzdury. Cudownie podziaaby may speed, ale wszystko wyniuchane.

Zwlokem si z ka, pakujc nog w tost lecy na zimnym talerzu. O, kurwa! Chyba dzisiaj ma przyj, to pewnie uprztnie. Przynajmniej jak wrc, bdzie co do zjedzenia Pewnie jaka chiszczyzna, ale na szczcie nie kolejny tost Teraz do pokoju. Na automatycznej sekretarce bya dla mnie wiadomo. Na szczcie nie zapomniaem przed zaniciem jej przeczy, bo inaczej nawet tyle bym nie pospa. Zgarnem cay bajzel z kanapy na podog, wcisnem przycisk odtwarzanie" i wycignem si... Wstawaj, Neal, i do roboty! Tu Avril. Dziki, e w nocy si ulotnie. Pamitaj, e o 9.30 masz spotkanie z adwokata mi pana Wae i e Theo oczekuje wczeniejszego penego instruktau, wic dobrze by byo, eby si tu zjawi dokadnie o 8.45. yknij, kawy, dobrze ci zrobi. Do zobaczenia. Avril. adne imi, a gupia zdzira. No, tylko nie wycigaj mi si tu za bardzo, Neal! Raz dwa, trzy i hop! Powiedziaem hop"! Teraz do kuchni, wywali stary filtr do przepenionego kuba, kurwa, rozsypuje si, jake mi przykro panienko, wiey filtr, wiea kawa. wiksza porcja, ni si zaleca, wielkie dziki i jeszcze pstrykn w". No, siknij najgciejszym soczkiem, na jaki ci sta, dla wujka Neala, dziecino, o tak. Zapomniaem. Otworzy lodwk. Powka cytryny, trzy butelki dinu, karton mleka, ktre stracio wano ponad miesic temu, wysuszona fa solka i... tosty. Jest jeszcze Bg na niebie, zostao troch tostw. Kromk w toster i z powrotem do sypialni, Neal. W szafie masz bia koszulk, ktr ona co sobot tam wiesza, skry guai lo co do jednej, wyskubane i zmite. Wkurwi si, jeeli znowu pozrywaa je z wieszakw... Zrobi wszystko, eby zwrci na siebie uwag. Nie, w porzdku. Wisz rwnym rzdem. Slipy, spodnie przewieszone przez krzeso, tam gdzie je rzucie w nocy. Tanie krzeso z rurek. Brakuje mi tego w stylu krlowej An ny. Byo jedyn rzecz w tym mieszkaniu starsz ode mnie. Ubya kolejna rzecz po Katy. Teraz kamizelka, koszula, twoja marynarka, jeszcze co pasek. Gdzie jest mj pasek. No dobra. Bardzo, kurwa, mieszne. Gdzie jest pasek? Z pokoju odezwao si buczenie klimatyzatora. Id teraz do pokoju. Jeeli na oparciu kanapy nie znajd paska, to mnie, kurwa, rozerwie. Wszedem do pokoju. Na oparciu kanapy znalazem pasek. Tak, kurwa, ma by. Przypomniaem sobie, e ubraem si, a nie wziem prysznica. mierdziao ode mnie, a rano miaem spotkanie z tym, jak mu tam, z tajwaskiego konsorcjum.

 Neal, ty pacanie nikt nie zaprzeczy. Mwisz o sobie pacan, a nikt nie zaprzecza. Ten prysznic zajmie mi reszt marginesu bezpieczestwa. Gdyby poranne czynnoci nie uoyy si jak w zegarku, zgodnie z harmonogramem harmonogramem" i nie zapabym tego najwaniejszego promu, to musiabym zacz obmyla jakie przekonujce wytumaczenie. Pstryknem wycznik klimatyzatora. Przecie, kurwa, dopiero maj, chcesz mnie zamrozi na amen? Kto by ci wtedy doprowadza do szau, no? W azience stwierdziem, e jak zwykle co pokombinowaa z pojemnikiem na mydo. Katy zawsze kupowaa te pojemniki z mydem dziaajce za pociniciem, i tak samo bia pokojwka, i wszystko byo w porzdku, dopki nie odkrya, e walenie z gry w pompk to cakiem nieza zabawa. Mydo byo na cianach, w muszli klozetowej, ni pododze kabiny prysznica i chyba nawet a jake ta: gdzie wanie pooyem moj koszul. Wszdzie rozpakane lady, jak po wytrysku. Bardzo, kurwa, dowcipne. Zamierzasz uprztn ten syf? Zabawne, nigdy nie tkna przyborw toaletowych, jakie zostay po Katy. To bya zawsze wycznie moja dziaka. Dlaczego po prostu nie wywaliem tych babskich klamotw? W toalecie nadal ley opakowanie podpasek. Dwa opakowania zalenie od potrzeb. Pokojwka nigdy podpasek ni tkna nie rozumiaem, dlaczego. Moe to chiska specyfika, jak choby to, e niemowlta nie nosz pieluszek i prostu sraj tam, gdzie chc i kiedy chc. Aczkolwiek, gdy przekopywaa si przez zasypki, nawilacze skry i szyszki kpielowe, mdoci nie miaa. Dlaczego miaaby nagle je odczuwa, skoro nic innego ich nie wywoywao? Woda z prysznica zalewaa mi gow. el. szampon, myjka, masowanie, pukanie, odywka, rozsmarowanie wycinitego palcem myda w pynie, piana, pukanie. Daem so bie dwie pene minuty. Teraz kpiel, rachunek pniej. Wycieram si rcznikiem do sucha, ssie mnie w odku, ale w tych dniach i tak nie ma to znaczenia. Neal, kiedy toto zaczo w tobie rosn? Z wagi spade pewnie z powodu stresu. Nie ulega wtpliwoci, ale zyski, jakie przyniosa dieta w dziewidziesiciu procentach skadajca si z tostw, pastylek owocowych i whisky, na pewno byy wysze od wydatkw wynikajcych ze stresu. Wygldasz, jakby by w ciy. Ojej! a si wzdrygnem. Gdyby Katy zasza w ci... to czy cokolwiek by to zmienio? Czy w razie przezibienia trzymaby si z daleka albo byby to dla ciebie wikszy powd do zmartwienia? Czy mona si martwi bardziej ni ja i nie... nie umiera z tego powodu? Nie wiem.

Co si palio! Kurwa, elazko! Nie, elazka przecie nie wczaem. To swd palonego tosta. Ja pierdol. I po niadanku. Nie ma co si pieszy. Neal, ten tost jest ju nie do uratowania. O jeden tost za daleko. Kiedy tost przestaje by tostem? Kiedy si, kurwa, staje kawakiem wgla, wtedy. Chyba ju sodziem kaw. niadanko w pynie. Teraz do pokoju. Spod drzwi wypywaa czarna struga i pomylaem, e to pewnie krew. Czyja niby? lej krew? W tym mieszkaniu nic ju nie jest w stanie mnie za skoczy Wtedy zauwayem, e struga jest ciemnobrzowa. O ja pierdol. Zamiast jednego filtra woyem dwa, a przecie wiemy, co dzieje si wtedy, gdy si woy dwa filtry, nie prawda, Neal? Do kuchni. Won z ekspresem, won z tosterem, won z nim. To chyba ju tylko szklaneczka wody na niadanko, co, Neal? Nie dzikuj, Neal. Nie ma czystych szklanek. Dobra, miseczka wody. wietnie. Bon apetit, Neal. Obrzuciem okiem moje kuchenne imperium. Sprawiao wraenie, jakby przez miesic gociem domu by Keith Moon. Zreszt nie. Keith Moon zostawiby kuchni w lepszym stanie, byaby czyciejsza. Wybacz, pokojweczko. Wynagrodz ci to pniej. Jeszcze si, kurwa, przekonasz, e wynagrodz, a nie? Za krawat i zabieraj si do roboty, Neal. Te groszoroby o przymruonych oczkach nie powinny czeka duej, ni ty by czeka. Co za dzie, nawet nie wyjrzaem przez okno, eby zobaczy, jaka pogoda. Rzuciem okiem na pejder: sucho i pochmurnie. A zatem bez parasola. Azjatycka nie-pogoda. Zapomniaem. Znaem ju ten widoczek: nagie wzgrza przydymione przez mgiek, do tego ospae morze. Wyczyem klimatyzator. Zaraz. Zostawiem dla niej wczony radiobudzik, zupenie jak moja mama dla swojego psa. Z sypialni dochodziy dwiki bizneswiadomoci po kantosku. Nie wiem, czy jej to odpowiada. Czasami wycza, czasami nie, innym razem przestawia. Tylko zachowuj si powiedziaem, wciskajc nogi w zasznurowane buty, chwytajc aktwk i zabierajc pk kluczy. Katy zawsze odpowiadaa: Wedle rozkazu, mj ty owco. Ta w ogle nie odpowiada. Do biegu, gotowi, start. Winda zjedaa na d. Dziki Bogu. W przeciwnym razie nie zapabym autobusu na prom. Drzwi otwarte. Wcisnem si w wypenion wycznie przez mczyzn przestrze, na poy t, na poy rowoszar, ale w kadym punkcie reprezentujc ten sam Plemienny

Obszar Finansowy. W innym wypadku nie moglibymy pozwoli sobie na mieszkanie w tym miejscu. Przestrze wypeniay zapachy garniturw, wody po goleniu, skry i pianki do wosw i czego zastarzaego. Moe le kanalizowanego testosteronu. Nikt nie odzywa si ani sowem. Nikt nie oddycha. Odwrciem si, aeby mj fiut nie sta twarz w twarz z fiutem innego groszoroba i ujrzaem drzwi do mojego mieszkania: 144. Niedobrze odezwaa si pani Feng. Cztery" oznacza po chisku mier". Nie da si przej przez ycie, unikajc czwrki za oponowaa Katy. To prawda przytakna pani Feng, przymykajc smutne oczy. Ale jest jeszcze jeden problem. To znaczy? zapytaa Katy, umiechajc si do mnie pgbkiem. Winda odpowiedziaa pani Feng, otwierajc przenikliwe oczy. Jestemy na czternastym pitrze powiedziaem. Niech pani nie opowiada, e nie moemy skorzysta z windy Ale znajduje si dokadnie naprzeciwko drzwi pastwa mieszkania! Wic co? Katy przestaa si umiecha. Drzwi od windy to szczki! Poeraj szczcie. Tu go nie znajdziecie. Spojrzaem do gry i zobaczyem, e spogldam prze przyciemnione szko, spomidzy zwielokrotnionych odbi czubka mojej gowy. Zupenie jakbym odbywa spacer poza ciaem. Poza tym przebywacie na wyspie Lantau dodaa po namyle. Brzdk, zadzwoni dzwonek. A co jest nie tak z wysp Lantau? To jedyne miejsc w Hongkongu, gdzie mona udawa, e wiat by niegdy pikny. Nie lubimy prdw morskich. Za bardzo na pnoc, za daleko na wschd. Brzdk, zadzwoni dzwonek, brzdk, brzdk, brzdk. Pierwsze pitro. Parter. Wszystko jedno. Autobus czeka. Przebieglimy przez ulic i wsiedlimy, w gowie dudnia mi muzyka a la James Bond. Przyszli mi na myl bawicy si w wojn mali chopcy, ktrzy wskakuj do niby-transportera. W autobusie same stojce miejsca, ale to mi nie przeszkadza. Przypomniao mi si, jak jechaem star kochan lini Circle, cinity, jeszcze w starym kochanym kraju. Zaraz si zacznie sezon krykieta. Dlatego wanie lubi ten autobus. Od chwili, gdy do niego wsiadam, do chwili, gdy wchodz do biura, wszystko jest poza mn. O niczym nie musz decydowa Jestem ywym trupem. To znaczy, dopki sygna telefonu komrkowego jakiego popapraca nie zaczyna mi si przewierca przez bbenki. Ale to wkurza! Odbierz. Odbierze! Guchy czy jak, odbierz,

kurwa, ten telefon! No i co si tak gapisz na mnie? Jasne, to mj telefon. A takie to byo super, kiedy si pierwszy raz pojawio. I dopiero kiedy ju byo za pno, ludzie zrozumieli, e to jest tak samo super, jak elektroniczna metka u aresztantw zwolnionych za kaucj. Odbieram, pozwalajc swobodnym elektronom zakoczy wdrwk przez przewody, skierowa je w przestrze i do mojego ucha. Tak? Tu Brose. No i teraz najgupszy osio w tym autobusie wie, e nazywam si Brose. Neal, tu Avril. Avril. A kt by inny? Pewnie spaa w biurze. Kiedy ubiegej nocy wychodziem, ona wci ciko pracowaa nad Portfelem Tajwaskim. Jardine-Pearl ma spor grup prawnikw, ktra si tym zajmuje. Cavendish mia mnie, Avril i Minga, ktry nie umia sobie poradzi z wynajmem naszego to znaczy mojego mieszkania i spieprzy sprani; tak, e musiaem zapaci bajoski depozyt. Chiczycy s do paskudni, porednicy nieruchomoci jeszcze gorsi, ale chiscy porednicy nieruchomoci to ju funkcjonariusze sub specjalnych szatana. Powinni by prawnikami, ale prawdopodobnie robi wiksz kas, zajmujc si tym, czym si zajmuj. Ja pieprz Tajwaski Portfel! A do tego jeszcze, jakbym mia mao zmartwie, ta pltanina szczeglikw, druczkw i puapek. Pewnie dobrze, e Avril zajmowaa si t spraw, ale czasami, kurwa, dziaaa mi na nerwy. Wyspae si? -Nie. Avril, zdaje si, chciaa, ebym j przeprosi za to, e w nocy tak wczenie si urwaem. To znaczy ju dzisiaj. Przecie bya pierwsza. Wczenie, jasne. Mogaby sobie, kurwa, darowa. Dzwoni w sprawie akt Mickeya Kuana. A co z nimi? Nie mog znale. Wic gdzie s? Miae je w nocy. Przed pjciem do domu. Spierdalaj, Avril. Miaem wczoraj wieczorem. Sze godzin przed pjciem do domu. A teraz nie ma ich na twoim biurku. Ani nigdzie w biurze Guilana. Wic musz by gdzie w twoim biurze, bo nie tknam ich od wczorajszego popoudnia. Moe pooye je nie tam, gdzie trzeba? Moe le pod czym? W jaki szufladzie? Jestem w autobusie na wyspie Lantau, Avril. I biura std nie widz. Wydawao mi si, e zza ciany garniturw, krawat i udajcych, e nie sysz, twarzy,

dobiega do moich uszu czyje renie. e kto ry jak szalooooony. Zreszt, moe byo kichnicie. Avril to ywy okaz braku poczucia humoru. Powinienem j przezwa doktor Spock". Czasami ci nie rozumiem. Owszem, wiem, e nie widzisz stamtd swojego biura, Neal. Bardzo dobrze wiem. Ale w razie gdyby zapomnia, Horace Czeung i Theo chc mie w cigu 52, nie -51 minut, sprawozdanie z postpw nad Folio Wae. Nie ma ci tutaj, poniewa nadal znajdujesz si w autobusie na wyspie Lantau. Nie dotrzesz tu wczeniej, jak za kolejne 38, 41 minut jeeli nie zjade niadania i bdziesz musia wpa na pczka. Pan Czeung zawsze przychodzi dziesi minut wczeniej. To oznacza, i rzeczone sprawozdanie musz skompletowa, zanim zjawisz si askawie w tych drzwiach. A eby to zrobi, potrzebuj akt Mickeya Kuana, potrzebuj ich teraz. Westchnem i prbowaem obmyli miadc odpowied, ale niczego odpowiedniego nie znalazem. Chyba dopada mnie ta grasujca grypa. To wszystko prawda, co powiedziaa, Avril. Ale naprawd uczciwie, szczerze, kompletnie nie wiem, gdzie si podziay te akta. Autobus szarpa to w jedn, to w drug. Za oknem migny korty tenisowe, midzynarodowa szkoa, uk zatoki i owica ryby donka w chodnej azjatyckiej bieli. Na twardym dysku masz kopie, tak? Raptem cakiem si obudziem. Tak, ale... Zaaduj plik z twojego dysku i cign kopi na mojej drukarce. To tylko jakie dwadziecia stron, prawda? To podaj mi tylko haso. Obawiam si, e nie mog, Avril. Pauza, podczas ktrej Avril zbieraa myli. Obawiam si, e moesz, Neal. Przypomnia mi si obdzierany ze skry krlik, ktrego gdzie widziaem, ale gdzie i kiedy, nie mogem sobie przypomnie. Wygldao to tak, jakby n dziaa jak suwak zam ka byskawicznego. Jeden moment i pan Krliczek kima, a zaraz potem dugie krwawice rozcicie, od zbkw po krliczego siurka. Ale... Gdyby przypadkiem cign z Internetu jakie szwedzkie sado-maso hard porno z udziaem dominujcej kobiety, to obiecuj, e nie pisn ani sowa. Chobym si stara mwi jak najciszej, to i tak usyszaoby mnie co najmniej dziesiciu ludzi. Nie mog ci, ot tak, poda mojego hasa, bo byoby to naruszenie tajemnicy subowej. Neal, pewnie nie pamitasz, zreszt wiem, e nie, bo w nocy nie poszedby sobie do domu, ale to konto lada moment nam si wymknie. Folio Wae jest warte osiemdziesit

dwa miliony dolarw. Dutch Barings i City Bank co noc piewaj pod ich balkonem, a ich piew jest o wiele sodszy od naszego. Jeeli nie bdziemy mieli zyskw z Mickeya Kuana do zrwnowaenia niepowodze w Bangkoku i w Tokio, to nas nie ma. A wydzia kontroli bdzie dokadnie wiedzia, dlaczego bo ja nie zamierzam zbiera za to cigw. Ciebie moe by urzdzao spdzenie reszty ycia na sprztaniu McDonalda w Birmingham, ale ja od ycia oczekuj nieco wicej. Teraz podaj mi haso! Moesz je zmieni, jak ju dotrzesz do pracy. Twoje naruszenie tajemnicy subowej" potrwa 49 minut. No ju! Komu moesz zaufa, jeeli nie mnie? Absolutnie, kurwa, nikomu nie mog zaufa. Nacignem marynark na gow i wcisnem telefon pod pach Quasimodo Brose. K-A-T-Y-F-O-R-B-E-S. Nie mw jej, eby nie myszkowaa. To by j dopiero zachcio. Masz. Zadowolona? Naley jej przyzna, e jaj sobie nie robia. Ju woali bym, eby robia. Czybym by ju na takim etapie, kiedy si ludziom wspczuje? Udao si. Do zobaczenia w biurze Thea. Nikomu innemu nie pozwol tkn twojego komputera. Autobus wjecha do portu w Zatoce Odkrycia. Napdzany turbinami prom jak zwykle ju czeka. Nie ma popiechu sycha dopiero pierwszy dzwonek. Drugi zadzwoni minut. Trzeci za dwie minuty. Statek odpynie dopiero za trzy minuty, a dojazd do promu zajmie autobusowi mniej ni szedziesit sekund, o ile ma si przygotowan przepustk a przygotowane mamy wszyscy. Majc taki margines czasu toyota landcruiser zdy podjecha. Drzwi autobusu otworzyy si z sykiem i pasaerowie, grupami, jeden po drugim zaczli wyskakiwa, wprawiajc autobus w koyszcy ruch. Czyby bya tu midzy nami? Trzymaa mnie za rk Dlaczego zawsze zakadaem, e przez cay dzie siedzi w mieszkaniu? Bardziej logiczne, e szwenda si z kta w kt. Lubi, jak si zwraca na ni uwag. Daj sobie spokj, Neal. To twoje mieszkanie. Twoje domowe" ycie. Idziesz tam, poniewa innego mieszkania nie masz. Nie zabieraj jej na wysp Hongkong. Przez wod prawdopodobnie nie moe przej. Tak jako chyba w Chinach si mwi. e nie mog skaka dlatego w witych miejscach s schody i nie mog przechodzi przez wod. Nie? Dwadziecia krokw do barierki z biletami. No, poranny kryzys chyba ju mija. W trzewiach mojego twardego dysku siedzi naprawd obciajcy materia, ale Avril nie ma czasu, eby bawi si w przeszukiwanie. Zreszt nie ma powodu. A do tego jest za gupia. W miar jak operacje na koncie 1390931 si gmatway, moje pomysy na zabezpieczenie staway si coraz bardziej zawie, a kamstwa coraz mniej wiarygodne, gdy jedno

przestawao pasowa do drugiego. Co prawda, poplecznicy Denholme'a Cavendisha nie chc uzna, e nawet ludziom po Eton do tej pory nie udao si niczego wywszy. Nie ma si czym martwi, Neal. Avril zajmie si drukowaniem bezcennych akt Mickeya Kuana. Guilan przygotowywaniem dzbanka z kaw, tak gst, e mona by ni wypenia dziury w asfalcie. Theowi wcisn jakie bzdety na temat nadgorliwych audytorw, a on, tak jak wikszo zwierzchnikw, nie zniy si do tego, by spyta mnie o najprostsze rzeczy. Theo wcinie Komisji Zgodnoci jakie bzdury na temat kapitau zamroonego w podwjnie asekurowanych japoskich bankach. Oni z kolei wcisn Jimowi Herschowi bzdury, jakoby dom nie zosta powiadomiony o adnych konkretnych warunkach, ktre wymagayby uporzdkowania w nastpnym kwartale finansowym, a on wykpi si przed szefem Llewellyna, przysigajc, e jest najzupeniej i cakowicie przekonany, e Cavendish Holdings jest absolutnie czysty, jeeli chodzi o te wszystkie plotki i tutaj, mj stary, musz by z tob do koca szczery plotki rozsiewane przez Chiczykw, bo nie trzeba by a dyplomowanym detektywem, by wiedzie, kto dzisiaj pociga za sznurki Policji Ludowej Hongkongu, nieprawda, towarzyszu? I ju migiem wszyscy dostajemy szeciocyfrowe premie, z ktrych pi cyfr ju poszo, a reszta w cigu nastpnych osiemnastu miesicy wsiknie w samochody, sektor nieruchomoci i rozrywki. Znowu ci si udao, Neal. Wracasz znad przepaci. Dziewi y? Raczej chyba dziewidziesit, kurwa, dziewi. Wszystko gra, to drugi dzwonek, Neal. Daje ci to jeszcze szedziesit sekund. Neal? Dlaczego nie wsiadasz na prom? Ach, to uczucie, kiedy wszystko nieodwoalnie podchodzi ci do garda i zastanawiasz si, co ci zaszkodzio. Ale odek pusty i nie za bardzo mam czym wymiotowa. Co jest? Czyby chciaa mnie zmusi, ebym zosta? Szarpic mnie za rami? Nie. To nie ma nic wsplnego z ni. Wiem, kiedy tu jest, a teraz jej nie ma. I nic nie moe mi zrobi. Ja decyduj. Ja rzdz. To jedna z regu. Zreszt byo jeszcze co bardziej godnego uwagi ni ona. Wczorajszej nocy przygotowywalimy z Avril informacje dla pana Wae, potentata okrtowego. Komputer napierdala mi po oczach. Nie miaem nic w ustach od lunchu, gdy zjadem kanapk z bekonem, saat i sosem pomidorowym, i w miar jak obkurcza mi si odek, par razy odczuwaem ataki godu i odrtwienia. Okoo pnocy zaczo mi si krci w gowie. Zszedem do tego baru kawowego naprzeciw wieowca Cavendisha, po drugiej stronie ulicy i zamwiem najwikszego srajburgera, jakiego daj, nawet dwa, a do

kawy wrzuciem dziesi kostek cukru. Wypiem, sczc, a gdy wchonem cukier, moja krew zapiewaa jak Archanio Gabriel. To nie moe by naturalne, Neal. A w dup z tym, Obserwowaem samochody, ludzi i opowieci sunc w gr i w d ulicy. W oddali wielka pompka do roweru cigna do gry i z sykiem opadaa na d. Patrzyem, wyskakuj neonowe znaki, inicjujc, bez koca, przesanie na ktre si skadaj. Leciaa piosenka, przebj Lionela Ritchie sprzed lat, ten o niewidomej dziewczynie. Najprawdziwszy wyciskacz ez. Przy tej piosence straciem dziewictwo pod gr paszczy na prywatce u przyjaciela w Telford . Chuj wie, co wyrabiaem w tym Telford. Chuj wie, co si tam w ogle wyrabia. Wszed ten chopak z t swoj dziewczyn. Zamwi burgera i col. Ona waniliowego szejka. Zabra tac, rozglda si za miejscem i zauway, e patrz na niego. Podszed i angielszczyzn, w ktrej sycha byo trem, zapyta, czy mog si przysi do mojego stolika. Nie bya to chiska angielszczyzna. tki normalnie woleliby da si zabi ni usi obok ktrego z nas. Albo zbior si tacy w kup i nawet nie zauwaaj twojego istnienia. Kiwnem wic gow, strzepujc popi z papierosa. Podzikowa z powag, po angielsku. Senkju weri moczi powiedzia. Ona bya Chink, tyle mogem powiedzie, ale rozmawiali po japoska On mia saksofon w futerale i may plecak z przyczepionymi jeszcze nalepkami linii lotniczych. Oboje mogli by dopiero po oglniaku. On potrzebowa si porzdnie wyspa. Nie obejmowali si ani nie mizdrzyli do siebie, jak to maj dzi w zwyczaju chiskie dzieciaki. Rce trzymali zwyczajnie na stole. Oczywicie, ani sowa nie rozumiaem, ale domylaem si, e omawiaj moliwoci. Byli tacy szczliwi. W powietrzu midzy nimi a iskrzyo od seksu, wic doszedem do wniosku, e jeszcze tego nie zrobili. Nie byo w tym nic z rozleniwienia zwizanego z poczuciem posiadania, ktre pojawia si po kilku pierwszych razach. Gdyby w tej wanie chwili z oblepionej butelki z keczupem wyskoczy Mefistofeles i powiedzia, Neal, jeli pozwoli; ci by tym chopakiem, zastawisz swoj dusz na wieki u Pana Piekie? Odpowiedziabym wtedy, a jak, kurwa, pewnie, e zastawi. Niewane, e Japoniec. Spojrzaem na mojego roleksa: kwadrans po pnocy. Co za ycie? Myliem si co do nieba. Nie jest pospnie biae... jak si przyjrze, wida ko soniow. Tam, ponad gr, gdzie soce je szlifuje, jest perowoprzezroczyste. I morze nie jest puste, tam, na samym skraju, s wyspy. Delikatne pocignicia pdzla na wieym zwoju wiszcym w pokoju pani Feng, cztery pitra nad nami.

Hmmm. Pozwolisz, Neal, e ci przypomn, e masz rachunki z karty kredytowej, ktre Billa Gatesa przyprawiyby o nerwowy tik? e twoja ugoda rozwodowa wyssie z ciebie wikszo pienidzy, ktre ju zdye uzna za swoje? e prawnicy, ktrzy wcibiaj nos we wszystkie twoje sprawy, nie spniaj si na spotkania z panem Wae? Ci tajwascy potentaci okrtowi spoywaj niadanka z wpywowymi politykami, ktrzy mog decydowa o pojawianiu si bd znikaniu drapaczy chmur. Dziesi sekund do trzeciego dzwonka i barierki chowaj si! Zastanw si nad swoimi egzystencjalnymi dylematami w trakcie przerwy na lunch -zaraz, kiedy ostatni raz miaem przerw na lunch? zreszt, kiedy chcesz ale teraz ju, kurwa, wsiadaj na ten cay statek! Nie bd ci ju przypomina. Od strony sklepw, chodnikiem, zbiega pdem jaki mczyzna. Andy Kto, znam t twarz z widzenia z czasw klubu polo na Lantau. Co nie oznacza, e na tej caej pie przonej wyspie mona, kurwa, znale choby jednego konia. Jego krawat a la Ralph Lauren, powiewajc, wygina si jak istny w, nie zawizane sznurowada, no, no, Andy Kto powinien uwaa. Jeszcze si przewrci i korona spadnie mu z gowy, a wtedy jak nie przypnie, to si rypnie. Zatrzyma ten statek! Zaczeka! No, no, Andy Kto to sam Laurence Olivier. Czy ona w taki wanie sposb mnie obserwuje? Z tak zaprawion drwin obojtnoci? Chiski stranik przy barierce, najprawdopodobniej sidma woda po kisielu szwagra brata kierowcy autobusu, pstryka przecznikiem i koowrt od wejcia zostaje zamknity. Andy Kto koczy swj lot w powietrzu mocnym chwytem za supki i stumionym skowytem obkanego winia: Prosz! Chiski stranik przy barierce wykonuje ledwie zauwaalny ruch gow w stron rozkadu rejsw. Niech mnie pan przepuci! Stranik gwatownie potrzsa gow i wraca do swojej budki na kaw. Andy Kto skomle, szpera, szukajc telefonu komrkowego, a udaje mu si go wycign. Odchodzi, rozmawiajc przez telefon z Larrym, wymylajc wymwki i udajc miech. Prom z napdem turbo odbija od nabrzea i z warkotem odpywa w sin dal. Doprawdy, czasami ci nie rozumiem. Katy upieraa si, ebym nie odprowadza jej na lotnisko. Lot miaa po poudniu, a by szalony pitek. Moje biurko w pracy przeobrazio si w dno kanionu, ktrego ciany tworzyy niestabilne formacje umw. Tego wic dnia, gdy wyjedaa, wsiedlimy w autobus

wczeniejszy ni ten, ktrym zwykle jed, w kawiarni na molo wypilimy filiank kawy. Tej kawiarni, wanie tam. Na wolnym miejscu przy witrynie Andy Kto wyciga swojego laptopa i zaczyna tuc w klawiatur, jakby chcia zaegna niebezpieczestwo wojny termojdrowej. Wykoczy sobie plecy przez to siedzenie w przygarbionej pozycji. Andy oczywicie o tym nie wie, ale siedzi przy tym samym stoliku, przy ktrym Katy i ja odsta wialimy nasze Wielkie Poegnanie. Nie byo to Wielkie Poegnanie Noela Cowarda. Neal Brose i Katy Forbes urzdzili ci nieporwnanie brzydsze przedstawienie. Ani ona, ani ja nie mielimy nic do powie dzenia, a raczej powiedzielimy sobie ju wszystko, a po tych wszystkich nocach, gdy nie zamienilimy ani sowa, nareszcie stwierdzilimy, e tracimy czas. Rozmawialimy chyba o wystroju lotniska, podlewaniu kwiatw, co Katy czeka, kiedy ju wrci do Londynu... Zupenie jakbymy spotkali si ubiegej nocy, pieprzyli w hotelu Kowloon i wanie si obudzili. A przecie seksu nie uprawialimy od piciu miesicy, gdy wszystko si wydao. Kurwa, to byo straszne, straszne. Ona odchodzia ode mnie. Najlepiej pamitam to, czego nie powiedzielimy. Nie wspominalimy ani o pani Feng, ani o niej. Nie mwilimy o tym, czyja to wina" kurwa ma, czy te wszystkie trwajce tysice lat nieszczcia nastpiyby, gdyby wymylono jakie lepsze sowo ni wina"? Katy zawsze bya skora do litoci. Nigdy nie rozmawialimy o terapii, szpitalu, adopcji, procedurach, wszystkich tych zastpczych" sposobach, poniewa nam obojgu nie chciao si zarwno kiedy, jak i teraz. Tak si domylam. Skoro nie dao si, kurwa, zmusi natury, eby nas poczya, to chyba jasne, do cholery, e razem nie bdziemy. Sowo rozwd" w ogle midzy nami nie pado, poniewa byo tak realne i bliskie, jak widniejca opodal gra. Sowo mio" te nie pado. Za bardzo by ranio. Czekaem, a pierwsza to powie. Ona moe czekaa na mnie. A moe byo tak, e te dni i noce pozostawilimy dla patrzcych roziskrzonym wzrokiem muppecitek, urodzonych sie dem czy osiem lat po nas. Tych dzieciakw, ktre zeszej nocy widziaem w barze kawowym. Dla takich wanie jest mio. Nie dla nas, starych pierdow po trzydziestce. Nie ma o czym mwi. Zadzwoni dzwonek na prom. W tym miejscu, dokadnie tutaj, na tych rowawych pytach chodnikowych, na ktrych wanie stoj. Dobrze wiem, bo chodz po nich cc dziennie... Tutaj wanie pomylaem, e powinienem j obj i moe pocaowa na do widzenia. Lepiej ju moe wsid na prom powiedziaa. Dobra, jeeli chcesz, eby tak to wyszo. Do widzenia powiedziaem. Mio si byo twoim mem.

Z miejsca zaczem aowa, e to powiedziaem, i nadal auj. Zabrzmiao to jak strzemienny. Odwrcia si i odesza, a ja niekiedy zastanawiam si, czy gdybym si cofn odnalelibymy si w zupenie innym wiecie, czy te dorobibym si jedynie zamanego nosa? Nie dowiedziaem si tego nigdy. Zastosowaem si do wezwania dzwonka na pro mie. Zawstydzony, nie szukaem jej oczyma na brzegu, gdy prom odbija, wic nawet nie wiem, czy machaa. Znajc Katy, wtpi. I tak wystarczyo 45 minut, bym o niej zapomnia. Na pitej stronie Poudniowochiskich Wiadomoci Gospodarczych" moj uwag przyku dziesiciolinijkowy tekst. Nowa chisko-amerykasko-brytyjska instytucja ledcza, Inspektorat Transferu Kapitau, wanie przeprowadzia nalot na biura przedsibiorstwa handlowego o nazwie Grupa Jedwabnego Szlaku. Nie bya ona zbyt dobrze znana opinii publicznej, ale za to mnie owszem bardzo dobrze. To ja osobicie, tydzie temu, w pitek, wydaem zgodnie z otrzymanymi instrukcjami polecenie przelania 115 milionw dolarw z konta nr 1390931 na konto Grupy Jedwabnego Szlaku. O... kurwa. Nikogo prcz mnie nie byo. Droga z molo i wioski portowej prowadzia do klubu polo. Smtnie wiszce dzisiaj flagi. Za klubem polo ulica przechodzia w drog. A ta prowadzia na pla. Na play droga przechodzia w ciek wijc si wzdu brzegu. Jaki rybak spojrza na mnie z dou znad sieci, ktr splata skatymi palcami, i przez chwil patrzylimy na siebie. Ju zapomniaem, e poza moim wiatkiem Krtkoterminowej Cholernej Dzierawy ludzie waciwie cae swoje ycie przebywaj na wyspie Lantau. W weekendy ojciec zwyke zabiera mnie na ryby. Nad ponury zbiornik, zagubiony gdzie w Snowdonii. Ojciec by elektrykiem. To bya praca, uczciwa praca. Instaluje si tablice rozdzielcze, podcza owietlenie, poprawia spartaczone, wykonywane chaupnicz metod instalacje, aeby nie popaliy ludziom domw. Ojciec jak z rkawa sypa lokalnymi powiedzonkami: Dasz czowiekowi ryb, Neal, wystarczy mu na dzie. Nauczysz go owi, a wystarczy mu na cae ycie Bylimy nad zbiornikiem, kiedy powiedziaem mu, e zamierzam studiowa biznes na politechnice. Tylko kiwn gow i powiedzia: To powinno da ci dobr prac w banku. I zamilk. Czy tam byy pocztki drogi, ktr nadal podam? Po raz ostatni bylimy na rybach, gdy powiedziaem mu, e dostaem prac w Cavendish Hongkong, z pac trzykrotnie wiksz od zarobkw mojego byego kierownika. To wspaniale, Neal odpowiedzia. Twoja matka bdzie dumna jak paw. Oczekiwaem, e jako bardziej zareaguje, ale wtedy by ju na emeryturze. Po prawdzie owienie mnie nudzio. Wolabym ju zbija bki. Ale mama nalegaa,

ebym z nim chodzi, wic chodziem i teraz si ciesz, e tak byo. Jeszcze dzisiaj sowo "Walia" niesie z sob smak kanapek z tuczykiem i jajkiem, i sabej herbaty z mlekiem, i wspomnienie ojca rozgldajcego si po mrocznym jeziorze otoczonym cianami zimnych gr. Znakiem jej pojawienia si byo buczenie lodwki. Dwik, do ktrego czowiek si przyzwyczaja, jeszcze zanim go usyszy. Nie wiem, jak dugo szafki byy pootwierane, Klimatyzator wczony, zasony rozsunite, zanim uwiadomiem sobie, e ona jest. yjc z Katy, tylko to odraczaem. Katy mylaa, e robi to, co ona, ja mylaem, e Katy robi to, co robi. Jej wejcie nie byo dramatyczne, jak w filmach Nic nie fruwao po pokoju, adnych upiorw w maszynie, adnych idiotycznych wiadomoci wystukiwanych na moim komputerze czy uoonych na drzwiach lodwki z magnetycznych liter. Nic w stylu Poltergeista czy Egzorcysty. Raczej co w rodzaju stanu klinicznego, ktry jeli jest stanem terminalnym rozwija si poprzez drobne zmiany, tak e poddaje si diagnozie dopiero wtedy, gdy jest ju za pno. Drobiazgi: ukryte przedmioty, mid pozostawiony na szafce, ksiki odnajdywane w zmywarce do naczy. Tego rodzaju rzeczy. Klucze. Miaa upodobanie do kluczy. Nie, nigdy nie bya jawnym gociem domu. artowalimy sobie z niej z Katy, jeszcze zanim w ni uwierzylimy: a, to znowu ten duch. W kocu jednak chyba poruszya nasz trjk gbiej ni cay stos rozbitych wazonw. Pamitam ten dzie, kiedy buczenie przerodzio si w haas. Byo to niedzielnego popoudnia, ubiegej jesieni. Przynajmniej raz byem w domu. Katy posza na zakupy do supermarketu w osadzie. Leaem wycignity na kanapie, jednym okiem czytajc gazet, a drugim ogldajc Die Hard3 z kantoskim dubbingiem. Nagle zdaem sobie spraw, e przed sob na dywanie mam ma dziewczynk, leaa na brzuchu, bawic si w pywanie. Wiedziaem, e tam jest, i wiedziaem, e tego dzieci w ogle nie ma. Wniosek nasuwa si sam. Na karku poczuem tchnienie strachu. P budynku wyleciao w powietrze. Przydaoby nam si wicej agentw FBI powiedzia gupawy deputowany, ktry nie ufa Bruce'owi Willisowi. Do dziea wkroczy rozum, wywijajc nakazem. Poleci, ebym zachowywa si tak, jakby nic niezwykego si nie dziao. Co miaem robi? Uciec z wrzaskiem z mieszkania niby dokd? W ktrym momencie i tak musiabym wrci. Do tego trzeba byo pomyle o Katy. Miaem jej powiedzie, e duch obserwowa nas rano, w poudnie i wieczorem? Ciekawe, co jeszcze by si pojawio, gdybym i t zapor otworzy? Przemogem si i

udawaem, e kocz artyku mg by nawet po mongolska Strach zosta zakuty w kajdanki, ale przecie mg jeszcze krzykn na cae gardo. Ducha, kurwa, macie w mieszkaniu! Ducha, syszysz, kurwa? Nadal tam bya, pywaa. Teraz stylem grzbietowym, na plecach. Musiaem opuci gazet. Czyby to znaczyo, e jeli ona tu jest, to ja oszalaem, czy te przeciwnie: oszalaem, jeli jej nie ma? Co ja o niej wiedziaem? Tylko tyle, e nie bya grona. Zoyem gazet i spojrzaem tam, gdzie powinna by ona. Nikogo i niczego. Widzia? Zapyta Rozum zadowolony z siebie. Neal, powiedzia Neal, ty fiksujesz. Stanowczym krokiem ruszyem do kuchni. Z tyu usyszaem jej chichot. Spierdalaj, powiedzia Strach do Rozumu. Usyszaem chrobot zamka i odgos kluczy Katy na klatce schodowej. Upucia je. Podszedem i otworzyem jej. Schylaa si, wic nie moga widzie wyrazu mojej twarzy, te go, jak bardzo si ciesz. Uf! powiedziaa z umiechem, prostujc si. Witaj w domu odparem. To szampan? Szampan, homar i jagni, mj owco zbieraczu. Spae, co? Jeste taki pprzytomny. Yyyy... Tak. Nie mw, e znowu przegapiem twoje urodziny? -Nie. To co? Chc ci podkarmi, eby naprodukowa mnstwo nasienia i rozochoci si. Postanowiam, e bd miaa dziecko. Co ty na to? Jak to, Katy. Znalazem si na rozpadajcym si podwrku otoczonym sypicymi si rybackimi domkami. cieki rozwidlajce si. i z rozwidle przechodzce w nowe rozwidlenia. Czarny pies zoczy mnie jednym lepiem, sprawdza, kim jestem. Szkoda, e by na acuchu. Jakie s szans na wcieklizn u takich psw? Bo cakiem spore, jeeli chodzi o panw. Zza kapusty wielkoci maej stodoy podniosa si kobieta. Idzie pan do Wielkiego Buddy, tak? Ju widziaem, jak wygldam, zabkany na jej podwrku. Cholerny, ubocony po

kostki, obcokrajowiec buty z Pensylwanii, jedwabny krawat rodem z Mediolanu, aktwka wypeniona japosko-amerykaskimi gadetami wartajcymi wicej forsy, ni ona widzi przez trzy lata. Co sobie myli? Tak odpowiedziaem. Pkatym warzywem wskazaa jedn ze cieek. Dzikuj. Pocztkowo cieka bya wyranie widoczna, ale w miar jak wchodziem w las, stawaa si coraz mniej pewna. Licie, odygi, pdy, narole na korzeniach, ciernie, zarola. Pospolity szarawy ptak piewajcy pord szmaragdw i opali. Sucha trawa. Ziemia, kamienie, oderwane skay, robaki ryjce pod ziemi. Nie myl o tym. Dzie si zaczyna i dopiero miao si ociepli. Usyszaem helikopter i oczyma wyobrani ujrzaem Avril i Guilana w suchawkach, jak wychylaj si z lornetka mi przy oczach. Avril mwica do kamery niczym reporter radiowy komentujcy sytuacj na drogach. Zachichotaem. Co skoczyo w podszyciu, gucho zaomotao. Zamarem, ale ju nic nie usyszaem. Kiekuje myl. Czy na wyspie Lantau s we? Trzydzieci jeden dni ma wrzesie, Trzydzieci kwiecie, czerwiec, listopad. A reszt pieprzy... Wok gowy bzyczay spragnione mojego potu Pora na pokojwk. Po prawdzie, to od samego pocztku to by pomys Katy. Mnie to nigdy nie byo potrzebne, nie ja j wybieraem i przez pierwsze sze miesicy do ostatniej zimy nawet jej nie widziaem. Pokojwk spotkaem dopiero wtedy, gdy Katy wrcia do Brytanii. U Cavendisha pracowaa grupa mczyzn, ktrzy wynajmowali pokojwki chtne do wiad czenia jeszcze innych usug ni samo wietrzenie poduszek, odprowadzanie dzieci do szkoy i ich przyprowadzanie. W wikszoci angaowali Filipinki, poniewa nie maj prawu staego pobytu i tym samym musz by bardziej ulege. Do tego wiedz, e im bardziej te dziewczyny si przystosowuj, tym atwiej je pniej poleci dalej, gdy ich panowie wyjedaj z Hongkongu. Moe Katy nasuchaa si takich opowieci w Klubie on. Moe dlatego wybraa chisk pokojwk. Byem zaskoczony, gdy powiedziaa mi, e chce tak zatrudni. Katy pochodzia z zamieszkaej w Cambridge rodziny nalecej do wyszej klasy redniej, lecz o dochodzie niszej klasy redniej, gdzie wykorzystywao si rodowe nazwisko i zaciskao pasa, by posa dzieciaki do dobrych szk. Poznalimy si, chuj wie dlaczego, w Londynie,

w firmie prawniczej, a nie w Izbie Lordw. Ale wyldowalimy tutaj, w koloniach. No, byych koloniach. Byem zawiedziony, e znalaza si w orbicie Klubu on. Ale, jak wytkna mi Katy, nie byem jedynym, ktry musi sprzta po sobie. A po tym, jak zauwaya, e po zajciu w ci bdzie musiaa przesta si tym przejmowa, zabrako mi argumentw. Podejrzewaem, e Katy ma bzika na punkcie przerzucania pomostw midzy kulturami i e w ramach hobby postanowia przenikn chisk dusz. Jeli moje podejrzenie byo suszne, to owo hobby fatalnie si dla Katy skoczyo. Przynioso jej same zmartwienia, ktrymi nastpnie mnie zarazia, gdy tylko przestpiem prg. Katy daa jej upominki, a ona wzia je bez sowa. Katy twierdzia, e bya opryskliwa, niedostpna i nieustannie robia grube aluzje na temat tego, jak to jej rodzinie godujcej w gbi kraju potrzeba coraz wicej pienidzy. Katy podejrzewaa, e chcc zarobi wicej pienidzy, pracowaa w nocnych barach z dziewczynami. Pewnoci mie nie moga, ale bya przekonana, e zginy jej zote kolczyki. Gdy tak sobie przypominam, przychodzi mi na myl, czy nie bya to aby robota naszej gosposi creczki? Jeeli nie jeste z niej zadowolona, to j wywal. A co z jej godujc rodzin? To nie twj problem! Nie bd taka hojna. Mwisz jak prawdziwy prawnik. To ty od rana do nocy biadolisz nad ni. Chc, eby z ni porozmawia, Neal. Dlaczego ja? Prbowaam, ale w tej kulturze kobieta powaa tylko mczyzn. W tej kulturze powaa si mczyzn. Po prostu bd stanowczy. Na t sobot dam jej wolne i poprosz, eby przysza w niedziel. Upewnij si, e bdziesz w domu. Ale to o twoje kolczyki chodzi. Powiedziaem to, czego nie powinienem. Kiedy udao mi si Katy uspokoi, zapytaem j, co mam powiedzie pokojwce. Powiedz jej, e istniej pewne standardy i e oczekujemy, e im sprosta. Powiedz, e moe nie postawilimy sprawy do jasno od razu, kiedy j angaowalimy. A moe to jest po prostu leniwe babsko. Dlaczego mylisz, e w ogle jako na ni wpyn? Chiska dusza: jeeli powiesz im, kto jest panem, wwczas s posuszni. Na mnie to ona patrzy jak na psie ajno. Opowiadaa mi ona Thea, miaa taki sam problem. Nie ma nawet znaczenia, czy wszystko zrozumie. Dla nich wystarczy ton twojego gosu.

I w nastpn niedziel poznaem pokojwk. Tak wic jak widzicie, to Katy nas zetkna ze sob. Spodziewaem si, e zobacz sprztaczk. Ale co pokojwka, to pokojwka. Domylaem si, e ma jakie dwadziecia osiem, dwadziecia dziewi lat. Bya w czarno biaym komplecie i czarnych rajstopach. Pewnie pocia si w tym materiale. Suchaa niefrasobliwie, podczas gdy ja trajkotaem swoje, na og unikajc jej spojrzenia. Wosy miaa bujne, niad skr. Po trzydziestu sekundach wsplnego przebywania w jednym pomieszczeniu wiedziaem ju, e skoczy si na dupczeniu i e ona te o tym wie. I od tej pory, nawet wtedy, gdy chcc zapodni Katy uprawiaem z ni seks po trzy razy w cigu nocy, ilekro przymknem oczy, widziaem pod sob pokojwk. Za klasztorem trapistw cieka pia si ostro w gr, i tak a do rowoci poranka. Niebawem linia drzew zostaa daleko w dole. Nigdy nie przypuszczaem, e tyle tu nieba! Zdjem marynark i przewiesiem j przez rami. Aktwk nadal niosem ze sob. Dotarem do wykrotu i usiadem. Serce mi wibrowao podwjn basow strun. Mam zay ktr z tych tabletek? Lekarz opiekujcy si ludmi od Cavendisha, chiski konowa, powiedzia tylko: Zaywaj trzy razy dziennie, a wrcisz do normy. Zapytaem. Co mi dajesz? A on na to buteleczk rowych, buteleczk zielonych i buteleczk nie bieskich. Na zdrowie, doktorku. A moe odpuszcz sobie te lekarstwa. Chmury zmieniay si alchemicznie. Soce polerowao oowian szarzyzn na srebro. Srebro za pokrywao si mgiek bkitu. Mimo wszystko zapowiada si pikny dzie. Stojca w pobliu puszysta skaa uniosa gow i zamrugaa oczyma. Spojrzaa na mnie smutno i zamuczaa. Tak blisko krowy nie staem od... kto wie? Chyba od czasu, gdy wyjechaem z Walii. W oddali za mgiek lni Hongkong. Drapacze chmur, konstrukcje bezwzgldnie pnce si ku grze jak drzewa w dungli. Zadzwoni mj telefon komrkowy, z miejsca powodujc nawrt. Kurwa, i co ja zrobiem! Bagam, obud mnie, Boe! Bagam! Krowy smtnie muczay. Kurwa. Kurwa. Dwa razy kurwa, do potgi kurwa. Jestem prawnikiem yjcym w wiecie, w ktrym trzynacie" oznacza wycznie ktry urywa si z trzynacie milionw dolcw", a zwiewam na wagary jak uczniak, podwjnej matmy! Tajwanka! Pomylmy! Jaka wymwka jest wystarczajco powana, wystarczajco prawdopodobna, a jednak nieprawdopodobna jako kamstwo? Porwanie? Nie, atak serca? Avril wie, e jestem na lekarstwach. Zatrzymanie? Pomylmy! Powane, gwatowne, obezwadniajce wymioty,

gdyby przydarzyy mi si na statku, musiabym zapaci lekarzowi, potrzebowabym recepty i wiarygodnego wiadka... Odpowiedz mi! Odpowiedz! Kliknem odpowiedz" i powiedziaem, yyy... Neal, czy nie czas ju, aby sam rozstrzygn, skd si wzi kryzys? Yyyy... Nic. Wsuchiwaem si w serce Neala. Dudnio jak odgosy granatu w pobliskiej dolinie. Neal? Neal? faktycznie Avril. Neal, gdzie jeste? Wielka mucha wyldowaa na moim kolanie. Jak gotycki trjkoowiec. Koniec nawrotu. Neal? Syszysz mnie? Jest tutaj Czeung Jun. Jest bardzo uprzejmy, ale zastanawia si, co mogo si okaza a tak wane, e si spniasz na spotkanie. Ja te . Tak samo zastanowi to Jima Herscha. A jeeli Czeung Jun nie jest wystarczajco wany, by zarezerwowa dla niego swj bezcenny czas, to dzwoni do ciebie pan Gregorski z St. Petersburga, i to dwukrotnie, a jeszcze nie ma dziewitej. Spojrzaem na mojego roleksa. No, no, ile czasu upyno. Krowa nastroszya si. Poczuem w pobliu smrd gwna. Wiem, e tam jeste, Neal. Sysz, jak oddychasz. Dobrze by byo. Byoby wietnie. Poniewa tym razem chyba tylko wywrcony do gry dnem prom mgby ci uratowa Neal, syszysz mnie? Dobra, suchaj, Neal, jeeli nie moesz mwi, to klepnij teraz dwa razy w telefon, dobra? Aha! Do jej pogardy zakrady si wtpliwoci. Stumiem chichot. Avril przechodzi sam siebie. Neal! To nie jest zabawne! Po krlewsku oddalamy jeden z najwikszych kontraktw, jakie kiedykolwiek widzielimy! Jeden z najwikszych, jakie w ogle widziano! Bd zmuszona poinformowa wydzia kontroli. Nie moe ode mnie oczekiwa, e bd zbieraa za to cigi! A zamknij si ju, kurwa. Wyczyem urzdzenie i pooyem na ciepej skale. Kry myszow, nadpyna chmura w ksztacie kowada. Nigdy nie widziae, jak przychodz. Czaj si w nie zauwaanych i wolnych od kurzu miejscach. Rozrastaj si do ogromnych rozmiarw i nawet ci si nie ni, na pewno nie w swojej prawdziwej postaci. A wreszcie ktrego dnia nastpuje przypadkowe spotkanie, cho nawet przez myl ci nie przeszo, e go pragne, i rygiel puszcza... Avril prbowaa jeszcze na pejder. Jezu, w urzdzenia telekomunikacyjne byem uzbrojony po zby. I odpiem je, niczym John Wayne, gdy wyciga bro z kabury po

cikim dniu spdzonym na wyrzynaniu latynoskich bandytw. Otworzyem zatrzaski aktwki. Byy w niej akta Mickeya Kuma oo i wizytwka Huwa Llewellyna. Woyem mj pejder i telefon komrkowy. Wstaem, wziem potny zamach i cisnem w otcha. Aktwka zatoczya eleganck parabol, i jeszcze syszaem mj pejder, pomiaukujcy jak kosztowny kociak. Uderzya o zbocze i korkocigiem, w saltach agonii spada na d... zataczajc pikne koo, wystarczajco szybko, by uderzeniem zabi, jak Mama Lwica, jak akrobatka, jak lemming, jak Prosiaczek we Wadcy much. Moja aktwka na chwil osigna stan niewakoci i zawisa w porannym socu. A potem jak guptak runa do morza. Wygldao na to, e Katy zapomniaa o odwoaniu pokojwki. W tydzie po wyjedzie Katy wrciem ktrej nocy i co zastaem? Zrobione pranie, umyte i schludnie poukadane naczynia, posprztan ubikacj i azienk, okna pomyte. Po prasowaa mi nawet koszule, ach te cierpkie liwki jej drobnych chiskich sutkw. Nie zamierzaem oczywicie tego anulowa. W dni powszednie musiaem w moim organizerze planowa nawet wyjcia do kibla. Powanie. Pokojwka nie potrzebowaa duo czasu, eby si zorientowa, e Katy wyjechaa. Przysza ktrej niedzieli rano. Leaem na kanapie i ogldaem Ulic Sezamkow. Usyszaem dwik kluczy wesza jak do siebie. Nie miaa na sobie fartucha. Zamkna za sob drzwi, podesza do mnie w taki sposb, jakbym by martwy, uklka na mnie i jedn rk zacza masowa mi pa. Wielki Ptak, Erni i Bert piewali piosenk o magicznym E, ktre skania A do podania swego imienia. Prbowaem j pocaowa, lecz ona odepchna moj twarz, przytrzymaa i coraz silniej zaciskaa swoj do. Zdja mi koszulk i stop cigna spodnie. Akrobatka. Palcami chwycia mi skr midzy jajami, zacisna jak kko w nozdrzach wou. Poprowadzia do sypialni i pooya na stronie Katy. Wylizgna si z majtek i uklka mi na klatce piersiowej. Zaczem rozpina jej guziki, ale ona powiedziaa tylko ciiii klepna mnie i wbia mi paznokie w moszn, a skapitulowaem. I wtedy odezwaa si, pierwszy i waciwie ostatni raz. Powiedz: chc ciebie, nie chc tej suki Katy. Tak, chc. Powiedz! Chc ciebie, nie jej. Powiedz. Ta suka Katy jest mieciem, ja jestem prawdziw kobiet. Nie mog tego powiedzie. Nadal trzymajc moje jdra jak zakadnika, jedn rk cigna z siebie gr i odpia biustonosz. Jej chichot dobiega mnie z drugiego pokoju. Jej sutki podniosy si i pociemniay

 wszystko zupenie jak w bani. Jest suk. mieciem. Ty jeste prawdziw kobiet. Dasz mi pienidze. Dasz mi jej rzeczy. Wszystkie w prezencie. Duo zabraa ze sob. Wiele zostawia. S teraz moje. Powiedz to. Przesuna rk wyej na pa i coraz mocniej ciskaa. S teraz twoje. Pooya moj rk na swoich piersiach. Powiedz: jeste silniejsza ode mnie. Jeste silniejsza ode mnie. Formalnoci, korowody i podpisanie umowy, napieraa na mnie. Przez uamek sekundy pomylaem o antykoncepcji, ale ciepo, wilgo i rytm popychay mnie coraz dalej. Kiedy sprbowaem wzi j pod siebie, ugryza mnie dgna okciem i z powrotem si obrcia. Potem wiatrak z szumem dmucha powietrze na nasze ciaa. Pozosta tylko zapach odpywu. Czuem... nie wiem, co czuem. Moe nic nie czuem. Skoczy si temat muzyczny z Ulicy Sezamkowej. Wstaa i usiada przy toaletce Katy. Otworzya szuflad, wyja naszyjnik z korali i zaoya na szyj. Smuklejsz ni szyja Katy. Znowu jej zapragnem. To kosztowao mnie wicej ni pienidze, wic z powodzeniem mogem i na caego i machn na wszystko. Wstaem i wyruchaem j od tyu na toaletce. Stuklimy lustro. Seks z pokojwk sta si narkotykiem. Po jednym strzale uzaleniem si. Mylaem o niej w pracy. Kiedy wieczorem wracaem do domu, erekcji dostawaem ju w chwili woenia klucza do zamka. Jeeli w holu wejciowym czuem perfumy Kary, znaczyo to, e czeka. Jeeli nie, musiaam zadowoli si whisky. W biurze Hugo Hamish i Theo parokrotnie prbowali namwi mnie na picie w Szalonych Psach", mylc, e nie mog si pozbiera po wyjedzie Katy, ale prawda bya taka, e za czsto o niej nie mylaem. Mieszkaa w innej przegrdce, a ja, o ile nie szedem specjalnie jej szuka, nie musiaem si z ni spotyka. Z pokojwk byo inaczej: to ona mnie szukaa. Kiedy ktrego wieczoru wrciem do domu i u wejcia zobaczyem buty pani Feng, zrozumiaem, e w odwiedziny przyszy kopoty. Pani Feng i Katy siedziay przy stole w jadalni. Wbiy we mnie zowrogie spojrzenia. Nieodwoalny wyrok na Neala Brose'a zosta ju wydany. Neal odezwaa si Katy tonem dyrektorki szkoy, jak zawsze, kiedy bya

wkurwiona, ale chciaa sprawi wraenie, zapanuje nad sob. Pani Feng opowiadaa mi o naszym gociu. Usid. Miaem ochot na piwo, na prysznic, na stek z frytkami, na mecz Manchester UnitedLiverpool w telewizji satelitarnej. Posuchaj pani Feng! Zanim cokolwiek zrobisz. Im szybciej miao si to skoczy, tym szybciej wieczr mogem spdzi tak, jak chciaem. Pani Feng czekaa, a usid i przestan si wierci. Patrzya na mnie w taki sposb, e poczuem si jak podejrzany podczas konfrontacji. Nie mieszka pan sam w tym mieszkaniu. Wiem. Teraz si ukrywa. To maa dziewczynka i mnie si boi. Wanie widziaem, dlaczego. Oczy pani Feng patrzyy przyciemnionym szkem. Kiedy mrugaa, mog przysic, e syszaem syk otwieranych drzwi. S trzy moliwoci. Od wiekw na Lantau noc zostawiano niechciane dzieci, na ask i nieask zimowych nocy i dzikich zwierzt. Mona by j zaliczy do jednego z tych znanych od dawna przypadkw. Ale te rzadko si zdarzaj w nowoczesnych budynkach. Istnieje take druga moliwo, e naley do elementu niepodanego, zgarnianego przez Japoczykw, kiedy podczas wojny okupowali Hongkong. Zabierano ich nad Zatok Odkrycia, kazano im kopa dla siebie samych groby, powyej miejsca, gdzie w latach siedemdziesitych zbudowano Faz 1, a potem strzelano do nich, tak e spadali prosto do otworw w ziemi. Moe ukrada jak byskotk. Istnieje jeszcze trzecia moliwo, e jest to... nie znam angielskiego sowa. e jest ona dzieckiem gualo, pana i pokojwki. Pan odszed, a pokojwka wyrzucia dziecko z jednego z tych domw. Matczyna opieka we wspczesnym wydaniu. Zamknij si, Neal! Chopiec przynisby tylko wstyd, ale dziewczynka to co znacznie gorszego. To czsto si zdarza, nawet kiedy rodzice s maestwem i oboje s Chiczykami, jeli nie s bogaci. Taki posag moe sparaliowa ycie maeskie. Sdz, e to jeden z tych przypadkw. Dlaczego obie tak patrzyy na mnie? Czy to moja wina? Jest co jeszcze powiedziaa Kary. Pani Feng powiada, e j cignie do ludzi. Do ciebie. Czy wiesz, jak brzmi to, co mwisz?

 Pani Feng mwi, e ona widzi we mnie rywalk i e dopki bdziemy tu mieszkali, dopty nie bd moga mie dziecka. Musimy wyjecha z Lantau. Przez wod za tob nie pjdzie. Doktor Czan wysuna nieco bardziej prawdopodobny powd tego, e nie pojawi si jeszcze may Brose-Forbes, nie sdzisz? O kurwa, kiepsko to wypado. A wic twierdzisz, e to wszystko jest wytworem mojej wyobrani. Nie. Od czasu do czasu i duchy si tu pojawiaj. Jednak stratosferyczne czynsze za wynajem w Central i Victoria Peak to cokolwiek konkretniejsza rzeczywisto. Chiczycy pierwsi gotowi s zapomnie o swoim witym, kurwa, feng shui, gdy tylko zaproponuje si im pienidze. Daj spokj, Katy. Nie moemy sobie pozwoli na przeprowadzk. A zamieszka moemy tylko z Triadami, motochem i imigrantami w Kaulun. Jeli tam urodzisz dziecko, to je posiekaj, zasusz i przerobi na lekarstwo. Pani Feng obserwowaa nas. Przysigbym, e caa ta sytuacja j bawia. Prosz pani zwrciem si do niej. Wie pani wszystko, co mona na ten temat wiedzie. Co powinnimy zrobi? Wezwa egzorcyst? Mj sarkazm przyszed w sam por. Pani Feng nieznacznie skina gow. Istnieje pewna grupa wyspecjalizowanych geomancerw i w zwykych okolicznociach, owszem, polecaabym ich. Ale to mieszkanie jest tak niefortunne, e boj si, e nie uda si go uratowa. Musicie si przeprowadzi. Nie przeprowadzimy si. Nie moemy. Pani Feng wstaa. Wobec tego zechc pastwo wybaczy. Katy wstaa i jeszcze prbowaa, pytajc, czy nie zostanie chocia na herbat, ale pani Feng bya ju w drzwiach. Prosz wystrzega si tego, co jest za drzwiami. Kiedy usiowaem rozgry, co to niby, kurwa, miao znaczy, Katy wstaa i posza do drugiej sypialni. Usyszaem, e si zamyka. Obd, no, kurwa, obd. Wziem sobie piwo i wycignem si na kanapie, zbyt zmczony, by sobie przygotowa co do zjedzenia. Dziki, Katy. Miaa, kurwa, cay dzie, eby co zrobi. A jeli ten jebany duch istnieje? Nigdy nie sdziem, e w tym miejscu jest a tyle, kurwa, zamkw. Chopak i dziewczyna w tej knajpie zeszej nocy, cay czas ich widz. Katy i ja. Co si stao z Mioci? No c, posza do ka. Dawaa dupy na okrgo i kutasowi zaczo si przykrzy, nie ma co owija. Potem rozejrzaa si, co by tu jeszcze i zobaczya, e wszystkie jej ukochane przyjaciki maj dzieci. Wic postanowia, e te chce, ale okazao si, e niezmiennie ma

okres, jak zawsze, bez wzgldu na to, ile razy dawaa si zapadnia. Posza wic do kliniki leczcej bezpodno i dowiedziaa si prawdy. O ile wiem, truposz Mioci pozostaje tam po dzi dzie. I tak si koczy, drodzy dziewczta i chopcy, Opowie o tym, co si stao z Mioci". Mam ochot wrci do tego baru kawowego i opowiedzie im. Suchajcie mnie, oboje, jestecie chorzy. Nie widzicie rzeczy takimi, jakimi s. Kto ci kae, Neal, komu mwi, e jest chory? Wieczorem dzwonia Katy. Pokojwka wysza dwie minuty wczeniej. Wchodziem wanie pod prysznic, jeszcze cay lepki. Jakim sposobem kobietom zawsze udaje si tak wkroczy w odpowiednim momencie? Nagraa si na sekretark. Bya pijana. Pozwoliem tak jej gada, a sam suchaem, stojc w pokoju, kompletnie nagi, mierdzcy po tych wszystkich stosunkach odbytych z pokojwk, ktrej Katy nienawidzia. Neal, wiem, e tam jeste. Wiem. Tutaj jest pita po poudniu, nie wiem dokadnie, ktra jest tam, ale chyba jedenasta. Tak samo nie wiedziaem, ktra godzina. Ogldaam, jak Brytyje dostawali w tyek na Wimbledonie... Chciaam ci, zdaje si, powiedzie cze, ale tak naprawd nie wiem, dlaczego dzwoni, u mnie dobrze, dziki, a u ciebie? U mnie dobrze. Szukam mieszkania. Za tydzie o tej porze bd ju w maym mieszkanku w Islington, na tym si pewnie skoczy. Rury haasuj, ale przynajmniej nie ma adnych duchw. Przepraszam, ale to wcale nie jest zabawne. Uganiam si jako asystentka dla Cecile's Tem Agency, tylko tak, eby nie traci kontaktu. Vernwood odszed na Wall Street. Biurko po nim dostao si jakiemu mdrali, wieo po London School of Economics. Zastanawiaam si, czy zebrae si, eby odesa to krzeso w stylu krlowej Anny, jest warte par groszy, wiesz. W zeszym tygodniu rozmawiaam z twoj siostr, wpadam na ni dziwnym trafem przez przypadek u Harveya Nica... Mwia, e wanie przeduye umow na kolejne ptora roku... Wrcisz na Boe Narodzenie? Moe mio byoby si spotka, tak tylko pomylaam, wiesz, ale wtedy pewnie znowu miaby mnstwo innych spotka i w ogle... A w twoim mieszkaniu zostao jeszcze co z mojej biuterii. Chyba nie chcielibymy, eby ta Chinka pooya na tym ap i ucieka z tym do Chin, hm? Nie sdz, ebym kiedykolwiek odzyskaa od niej te klucze. Lepiej pozmieniaj zamki. U mnie w porzdku, ale potrzebuj wypoczynku. Jakie czterdzieci lat powinno mi wystarczy. Dobra, jeeli po przyjciu nie bdziesz za bardzo zmczony, to zadzwo do mnie, przez par godzin bd jeszcze ogldaa finay debla... Aa, twoja siostra mwia, eby zadzwoni do matki... Oderwaa si znowu, jak jej tam, trzustka twojego ojca... no to pa... W ogle nawet nie prbowaem oddzwoni. Co niby miabym powiedzie?

Grb. Tyem do gr, twarz do morza. Soce wysoko; jest nieznone. Zdjem krawat i powiesiem na ciernistym drzewie. Nawet nie bd prbowa odczytywa nazwiska j ego mieszkaca. Tysice tutaj tych chiskich hieroglifw skadajcych si na najbardziej nieporczny system pimienny wiata. Ja znaem tylko pi: alkohol, gra, rzeka, mio, wyj cie. Czasami myl, e te hieroglify s naprawd chiskie, zapominane z e stulecia na stulecie, skrywajce swoje znaczenia w podobiestwach, wyprowadzajcych w pole obcokrajowca, w zasadzie nie do podrobienia. Sam Mao nie zdecydowa si na unowoczenienie swojego jzyka. Ruszyem ciek prowadzc z ostatniego szczytu. Sonawy strumie, krzew okupowany przez ptaki, motyl o skrzydach jak talerzyki paskowanych w zebr. Raz czy dwa zgubiem ciek, ktra raz i drugi mnie odnalaza. To przypomniao mi Brecon Beacons. Dojrzaem, kiedy uwiadomiem sobie, e wszystko wszdzie jest w zasadzie takie samo i takie same s wszdzie kobiety. Tym razem droga si urywaa. Mylny trop. Musiaem wrci po ladach, poprzez labirynt ciernistych krzeww i perzu. Usiadem i podziwiaem widok. Na terenach rekul tywowanych budowano kolejne skrzydo nowego portu lotniczego. Malekie buldoery ruszay si jak zabawki na lnicych, pokrytych muem rwninach. Pot spywa mi po nadgarstkach, po piersi, wgbieniem midzy poladkami. Spodnie przywieray do ud. Mniej wicej teraz powinienem zay swoje lekarstwo, ale wszystko spoczywao ju w aktwce, gdzie na dnie zatoki. Zastanawiaem si, czy wyl kogo, eby mnie znalaz Pewnie Minga. Avril bez wtpienia coraz gbiej wgryzaa si w mj twardy dysk, z The'em Fraserem zerkajcym zza ramienia. Do czego mogli w ten sposb doj? Te wszystkie emaile z Petersburga, te wszystkie nie-widzia-nie-sysza siedmio- i omiocyfrowe transfery funduszy dokonywane do miejsc nikomu nie znanych? Gdyby nie mieszka z duchem, nie poznaby si na tym... Wydaje ci si, e tego dnia, od rana do nocy, krysz owadnity obsesj i strachem, czekajc, a egzorcysta zadzwoni... A to naprawd nie tak. To raczej przypomina miesz kanie z bardzo osobliwym kotem. Przez ostatnie trzy miesice mieszkaem z trzema kobietami. Jedna bya duchem, ktry teraz jest kobiet. Druga bya kobiet, ktra teraz jest duchem. Trzecia jest duchem i zawsze nim pozostanie. Ale nie jest to opowie o duchach: duch pozostaje na drugim planie, tam, gdzie powinna figurowa ona. Gdyby ona znalaza si na pierwszym planie, byaby osob.

Wrcilimy z Katy z gupawego przyjcia u Cavendisha. Weszlimy do holu. Odoyem aktwk i sprawdziem skrzynk na listy. Bya korespondencja. Weszlimy do windy, rozcinajc koperty. W poowie drogi uprzytomniem sobie, e w holu obok skrzynki na listy zostawiem aktwk. Dotarlimy do czternastego pitra, Katy wysiada, a ja zjechaem z powrotem na d po aktwk, a potem wrciem na nasze pitro. Gdy drzwi windy otworzyy si i zobaczyem Katy stojc nadal przed naszym mieszkaniem, wiedziaem, e stao si co bardzo zego. Bya blada i rozdygotana. Zamknite. Zaryglowane. Od rodka. Wamywacze. Na czternastym pitrze? Na pewno tam jeszcze s. To nie wamywacze, i oboje o tym wiedzielimy. To ona wrcia. Nie mam pojcia, skd wiedziaem, co robi, ale wyjem swoje klucze i parokrotnie nimi potrzsnem. Potem sprbowaem z drzwiami. Otworzyy si, wpuszczajc nas w ciemno. Katy nie odzywaa si do mnie, mimo i wiedziaem, e przez wiksz cz nocy nie spala. Z perspektywy czasu wiem, e to by pocztek koca. Wic wracaem. Przejecha autobus peen wcibskich pasaerw, napakowany jak zwykle. Kurwa ma, jak ci Chiczycy si na czowieka gapi! Co za chamstwo! Nigdy nie widzieli opalajcego si obcokrajowca w garniturze, ktry wybra si na spacer w samo poudnie? Soce! Trzepnicie boksersk rkawic. Zascho mi w gardle. Wrci helikopter. Zbocza doliny buczay i wiszczay. Powinienem by tu przyj par miesicy temu. To wszystko czekao na mnie, a ja tymczasem zaliczaem swoj drog w t i z powrotem na tym promie z napdem turbo przez rzek Styks. Co to za miejsce, w ktrym mieszkaa pokojwka? W Koulun czy gdzie na nowych terenach? Wsiada do autobusu bd tramwaju i wysiada gdzie daleko, gdzie nie ma ju przyzwoitych sklepw. Przypuszczam, e w takim samym miejscu mieszka Ming. Uboga ulica o cianach a do pitnastego pitra zapchanych przez szyldy zakadw pracy najemnej, klubw ze striptizem, kantorw, restauracji i Bg wie czego. I jeszcze tylko krokiew botnistego nieba. No i haas, ktry oczywicie nigdy nie cichnie. Chiczycy maj pewnie mzg wyposaony w urzdzenie odfiltrowujce haas ktre pozwala im sucha tej akurat kapeli, ktr chc sysze. Takswki, tandetne, typowe dla getta dwiki, monotonne piewy ze wity, talerze telewizji satelitarnej, szybujce w grze reklamy towarw dobiegajce z megafonw. W uliczkach zaleci czowieka smrd brudu, uryny i dim sumw. W drzwiach

handlarze narkotykw, ktrzy dawno nie widzieli maszynki do golenia i czystej koszuli. Schodami w gr gdzie windy z rodzaju tych, co nigdy nie dziaaj -i do maego mieszkania, w ktrym siedmioosobowa rodzina kci si, oglda telewizj i pije. I pomyle, e pracuj w tym samym miecie. I pomyle, e na Szczycie Wiktorii s te wszystkie mae paacyki. To pewnie tam ten chopak z Japonii dochodzi do siebie po detlagu. Jego dziewczyna podaje mu pewnie na srebrnej tacy herbat z cytryn. Albo, co bardziej prawdopodobne, jej pokojwka podaje im t herbat. Ciekawe, jak si poznali. Ciekawe. W kadym miecie jest tyle odrbnych miast. Kiedy przyjechaem do Hongkongu po raz pierwszy, jeszcze zanim doczya do mnie Katy, dostaem jeden dzie na przyjcie do siebie po detlagu. Czuem si wietnie, wic postanowiem ten czas wykorzysta na zwiedzenie miasta Przemieszczaem si tramwajami, doznajc szoku z powodu ogldanej biedy, i chodziem napowietrznymi chodnikami odnajdujc poczucie bezpieczestwa w otoczeniu nalecych do biznesmenw garniturw i aktwek. Kolejk linow pojechaem na Szczyt Wiktorii, gdzie troch si powasaem. Widziaem spacerujce grupkami bogate ony, dzieciaki z bonami, pary objtych nastolatkw rozgldajce si za innymi parami nastolatkw. Stao tam par stra ganw na koach, przypominajcych wzek nazywany przez mojego ojca targowymi taczkami. Sprzedawali mapy, nieuskane orzechy i te wszystkie mde, sonawe przekski, za ktrymi tak przepadaj Chiczycy i Hindusi. Jeden z nich mia mapy po angielsku i pocztwki, wic kupiem kilka. Nagle sterta puszek stojca obok straganu poruszya si i warkna co po chisku. Spojrzaa na mnie wysmarowana tuszczem i pokryta zmarszczkami lat twarz. Omal nie wyskoczyem ze skry. Straganiarz umiechn si i powiedzia: Niech si pan nie boi. Jest nieszkodliwy. mieciarz warkn i powtrzy w moj stron te same sowa goniej. Co on mwi? Prosi o jamun. Ile chce? Gupie pytanie. On nie chce pienidzy. To o co prosi? Prosi o czas. Dlaczego to robi? Myli, e pan trwoni swj czas, wic pewnie czasu ma pan w nadmiarze. Miaem spieczony jzyk. Nie piem od kilku godzin... od tej filianki wody na niadanie. Zazwyczaj pij tylko kaw i whisky. Jaki stary farmer pali co, co strzelao jak

petardy. Bambus? Ziarnisty, fioletoworowy dym unosi si nad drog. Oczy zaczy mi zawi. Wyldowaem pod rozoystym drzewem, ktre rozkadao si szerokim wachlarzem nad ulic i pochaniao dym, tak jak sowa bez reszty pochaniaj to, co si za nimi kryje. Ceglany mur, dziko poronity czerwonymi rami, z powrotem rozsypujcy si w piasek. Kiedy przechodziem, jaki pies uwizany na lince wpad w sza. Kbowisko kw i szczekaniny. Pewnie pomyla, e jestem duchem. Wietrzce si futony. Chiska piosenka pop. Okropna brzkliwa tandeta. Dwoje starszych ludzi siedzcych w ogooconym z mebli pokoju nad filiankami dymicej herbaty. Bez ruchu i bez wyrazu. Jakby na co czekali. Szkoda, e nie mogem wej do ich domu, eby si przysi. Dabym im za to mojego roleksa. Chciabym, eby si umiechnli i nalali mi filiank jaminowej herbaty. Szkoda, e na wiecie tak nie jest. Obserwowaem samochody, ludzi i opowieci sunce w gr i w d ulicy. W oddali wielka pompka do roweru cigna do gry i z sykiem opadaa na d. Patrzyem, jak wyskakuj neonowe znaki, inicjujc, bez koca, przesanie, na ktre si skadaj. Japoczyk ze swoj dziewczyn chuj wie gdzie znikn, a Lionel Ritchie rozpuci si w swojej ckliwej kpieli. Mj drugi burger wystyg i zrobi si tustawy nie mogem go dokoczy. Kto puci jak wersj Rapsodii cygaskiej, piewanej, no niesamowite, po kantosku. Powinienem ju wraca do instruktay pana Wae, bo inaczej Avril speni akt witej mczeskiej mierci. Jeszcze jedna piosenka; jeszcze jedna kawa z gigant cukrem i dopiero wtedy wrc jak grzeczny chopiec. To Blackbird Beatlesw. Jako nigdy nie wsuchaem si w ten kawaek. Jest pikny. Neal Brose? Walijski ton, nieznany a bliski. Sowem, facio w stylu pana Kreta w rogowych okularach. Tak? Nazywam si Huw Llewellyn. Poznalimy si u Thea i Penny Fraserw na noworocznym party. A, tak, Huw... jasne, oczywicie... zupenie go nie poznaem. Pozwolisz, e dostawi sobie krzeseko? Jasne... O ile da si to zrobi z toczonymi w plastiki siedzeniami przyrubowanymi do elaznych odlewanych stelay. Ach, ta moja sterana pami, bdziesz mi musia wybaczy. U kogo pracujesz? Pracowaem u Jardine-Pearl. Teraz jestem w Inspektoracie Transferu Kapitau. Kurwa ma. Ju sobie przypominam. Rozmawialimy o rugby, potem o biznesie. Zwolniem go jako kandydata z wrodzon skonnoci do kompromisu. Kusownik zosta leniczym, co?

Huw Llewellyn umiechn si, oprniajc tac i wyswobodzi si ze sztruksowej marynarki ze skrzanymi atami na okciach. Wic, kurwa, Walijczyk. Wegetariaski burger, styropianowy kubek z wrztkiem i herbata wyciekajca z saszetki. Mwi si, e na zodzieja trzeba zodzieja. Mj tata tak mawia. Czytaem o twoich nalotach na co to byo? Grup Jedwabnego Szlaku? Tak. Mgby mi poda saszetk z keczupem? Doszy mnie ciekawe plotki, e pior pienidze dla najwikszego eksportera narkotykw z Kabulu. To prawda No gadaj, nie pisn ani sowa. Huw wbi zby w swojego wegetariaskiego burgera, pogryz, pogryz, umiechn si i przekn. Doszy mnie ciekawe plotki na temat konta numer 1390931. O kurwa. Z miejsca o mao nie rzygnem moim srajburgerem. Umiechnem si nieznacznie. Nie wiem, o czym mwisz. No kurwa, przecie tak wanie odpowiadaj kamcy. Huw wycisn saszetk z herbat za pomoc plastikowego widelca. No, gadaj, nie powiem ani sowa. Czy to szyfr zamka do roweru? Nie, to konto Holdingu Cavendisha, do ktrego klucze masz tylko ty. Podbija stawk. Czy to wyprawa po zot rybk, czy te masz na mnie nakaz aresztowania? Wol to uzna za przyjacielsk pogawdk. Panie Llewellyn, pan nie wie, z kim pan ma do czynienia. Panie Brose, o Andrieju Gregorskim wiem znacznie . Wicej ni pan. Niech mi pan wierzy. Jest pan wrobiony. Obserwowaem, jak to robi przedtem. Jak pan sdzi, dlaczego ani jego nazwisko ani nazwisko Denholme'a Cavendisha nie pojawia si w adnym dokumencie, nie figuruje w adnym komputerowym pliku? Dlatego, e pana lubi? Ufa im pan? Jest pan kamizelk kuloodporn. Ile wie? To tylko poufny fundusz zabezpieczajcy... Prosz pana, wol nie patrze, jak sam si pan wika. Wiem, e pana ycie osobiste si rozpada. Ale jeeli nie zacznie pan ze mn wsppracowa, to za tydzie sprawy przybior znacznie gorszy obrt. Jestem pana ostatni desk ratunku. Nie potrzebuj deski ratunku. Wzruszy ramionami i przekn ostatni ks. Spaaszowa go, nie zwracajc ju na mnie uwagi. No, to nasza przyjacielska pogawdka dobiega koca. To moja wizytwka. Usilnie namawiam, eby zmieni pan zdanie, do jutra w poudnie. Dobrej nocy.

Drzwi rozsuny si. Wyszedem, patrzc na szcztki mojego srajburgera. Szedem z powrotem do wieowca Cavendisha, ale w holu zmieniem zdanie. Poprosiem nocnego portiera, eby par minut poczeka, potem powiedziaem Avril, e id do domu. W porcie czekaem dwadziecia minut na nastpny prom, patrzc zza wody na lnice drapacze chmur. Gdy znalazem si ju na wyspie Lantau, wybraem z bankomatu gwoli przezornoci trzy czwarte pienidzy znajdujcych si na koncie, na wypadek, gdyby zastrzegli moje karty. Przez trzydzieci minut aden autobus nie nadjecha, wic wszedem w chodn noc i ruszyem z powrotem do Fazy 1. Czekaa w mieszkaniu. Klimatyzacja nastawiona na cay regulator toczya lodowate powietrze. O w kurw, przepraszam! Miaem mnstwo roboty! Pene urazy milczenie. Gowa mi pka od tych myli! Syszysz? Id spa. Pienidze schowaem w pudeku na buty, na samym dole toaletki Katy. Przed przyjciem pokojwki pomyl o lepszym schowku. Moe i bya narkotykiem, bez ktrego niej mona si obej, ale niezmiennie pozostaa zaprawion w kradzieach dziwk. Podszedem do wityni zwabiony dwikiem pyncej wody. Bya tam fontanna strzeona przez dwa smoki. Chuj z higien, byem spragniony. Piem, dopki nie usyszaem chlupotu wody w odku. Przynajmniej nie umr z odwodnienia. Chciaem zanurzy ramiona i twarz w tej zimnej, czystej wodzie, odpiem wic swojego roleksa, pooyem na nosie smoka, cignem koszul i zanurzyem tors w fontannie, jak tylko mogem najgbiej. Pod wod otworzyem oczy i ujrzaem falki od spodu przewietlone przez soce. Ktrdy teraz? Byy dwie drogi: agodna i stroma. Wybraem agodn i po dwudziestu metrach dotarem do szamba. Wrciem do smokw i zaczem ostr wspinaczk w gr. Czuem si o wiele, wiele lepiej. Jak gdyby moje ciao przestao walczy z gryp i poddao si mojej woli. cieka pia si w gr. Niekiedy, eby wdrapa si wyej, musiaem pomaga sobie rkami. Drzewa porastay coraz gciej, byy coraz wilgotniejsze i zuszczone, punkciki wiata, ktre docieray do cieki, ciy i olepiay jak lasery. Zdjem marynark i ofiarowaem j krzakowi jeyn. Bya ju rozdarta. Moe jakiemu przechodzcemu mnichowi albo uciekinierowi przypadnie do gustu. W powietrzu roio si od niemych, wpatrujcych si ptakw. Czas mnie gubi. Rzuciem okiem na mojego roleksa, ale przypomniaem sobie, e zostawiem go na nosie smoka. Chwyciem korze, eby si podcign, ale urwa mi si w rce i zwaliem si kilka

metrw w d. Usyszaem trzask, na szczcie wytrzymaem. Poczuem si fantastycz nie, Byem niemiertelny. Nieco wyej wyonia si skaa wielka jak budynek, ale zaatakowaem j jak nastolatek i niebawem ogldaem ze szczytu swoje woci. Wolno suncy 747 dostojnie obnia lot, obdzierajc ze skry popoudnie wyszczerbionym ostrzem haasu. Pomachaem do ludzi. Soce iskrzy na ogonie Ona jest ze mn, take macha. Przyjemna rzecz, wprawi kogo w dobry nastrj, nawet jeeli ten kto, cile rzecz biorc, nie istnieje. Ona mnie lubi. Pokojwka staa przed lustrem, naga, przymierzaa do ciaa letni sukienk Katy. Jeli jej si spodoba, zaoy j. Jeli bdzie pasowaa, woy do nalecej do Katy torby firmowej Louis Vuitton. Jeli nie, trafi na stert odrzuconych ciuchw. Unosiem si, do ka przykuwa mnie jedynie balast krocza. Kto ci lubi? Maa dziewczynka. Jaka maa dziewczynka? Twoja maa dziewczynka. Ta, ktra tu mieszkaa. Polubia mnie. Chciaa mie siostr, eby si mie z kim bawi. Wiatr delikatnie porusza zasonami. Te Chinki s pojebane. Kiedy Katy dzwonia ostatni raz, bya pijana. Uznaem, e to zy znak. Witaj, automatyczna sekretarko Neala. Tu Katy Forbes, jego ona, z ktr jest w separacji. Jak si masz? Pewnie nie czujesz ju ng, zwaywszy, e Neal zapomnia, jak si podnosi suchawk i wybiera numer. Chc, eby przekazaa Nealowi, e jestem dumn posiadaczk okazaej rezydencji w pnocno-wschodniej czci Londynu, e tego roku mamy bardzo deszczowe lato, jakiego ju dawno nie byo, i e nici z krykieta z powodu deszczu. Powiedz mu, e dwa razy w tygodniu mam sesje z doktorem Clunem i e dziaaj cu downie. Powiedz mu, e Archie Goode bdzie moim adwokatem i e dokumenty rozwodowe powinny do niego dotrze pod koniec tygodnia. Powiedz mu, e nie mam zamiaru go punktowa, a tylko chc tego, co mi si susznie naley. I wreszcie powiedz mu, e gdyby zechcia podnie swoj leniw dup i dostarczy mi do domu moje krzeso w stylu krlowej Anny, to moglibymy porozmawia o polubownym zaatwieniu sprawy. On wie, e to jest jedyna pamitka, ktrej nie mam gdzie. Dobranoc. Kluczem do zrozumienia Neala Brose'a jest to, i pozostaje on czowiekiem rozczonkowanym midzy wydziay, przegrdki i mieszkania. Pokojwka znajduje si w jednym Katy w innym, w jeszcze innym mj may go; Cavendish w innym, Hongkong w innym, w innym konto numer 1390931. W kadym z nich mieszka jaki Neal Brose, ktry dziaa zupenie niezalenie od ssiadujcego z nim innego Neala Brose'a. Tak wanie to widz. Moja przyszo jest w jednej przegrdce, ale do tej akurat nie zagldam. Chyba raczej

nie spodobaoby mi si to, co bym ujrza. Dziwna rzecz, pokojwka miaa racj. Kiedy wracaem i ona bya, w mieszkaniu wyczuwao si wyranie inn atmosfer. Raczej stonowany Sibelius ni grzmicy Wagner. Ju widz, jak siedziaaby pod stoem i trajkotaa do swoich lalek, gdyby bya istot realn. Mielibymy spokj, a zasony wisiayby tak jak je zostawiem. Moe usyszabym causki jej bosych stp biegncych po marmurowej pododze w pokoju. Gdy pokojwki nie byo, wsczaa si ta atmosfera wyrzutw i zaniedbania. Tak samo jak wtedy, gdy miaem subowy wyjazd raz wyjechaem do Kantonu, zreszt zasranego zadupia a kiedy wrciem, bya na mnie tak wkurwiona, e musiaem znie kajanie si przed pustym powietrzem. Koczya si wspinaczka, cieka wychodzia na gra. Ponad drzewami kamforowymi ujrzaem gow Buddy, omal na wycignicie rki. To by ten Wielki Budda. Platynowy, obracany na ciemnoniebieskim kole. Drzewa stay si drzewami snu. Kot wychodzcy z cienia cieniem kota. Skra zacza skwiercze. Niemiertelno opuszczaa mnie. W boczek ani chybi czowiek si zmieni na tym socu. Chyba zamaem paznokie u nogi, co ciepego i mokrego czuem w bucie. Czuem, jak moje pozgniatane narzdy napieraj na siebie, jeszcze funkcjonuj, ale coraz sabiej, jak zmczeni pywacy. Skd ten ksiyc, dlaczego nad twoj gow, o Buddo? Biay, siny, oszaamiajcy w niemym palenisku soca. Ksiyc, ksiyc po poudniu. Wkroczyem w jeszcze teraniejsze, a ju przysze stulecie. Ludzie, autobus sunie w podr, parking, stoiska z pamitkami, billboardy z reklamami, ludzie toczcy si wok budek z biletami tylko Brytyjczycy i Sowianie wiedz, co to kolejki motocykle... Tutaj, a zarazem nie tutaj. Znaleli si po niewaciwej stronie poyskujcej cieczy. Gwar jzykw dobiegajcy z pokoju za ssiednimi drzwiami. Wargi mia Budda pene i dumne. Zawsze bliskie wypowiedzenia sowa, a jednak nigdy go nie wypowiadajce. Przykryte powiekami oczy skrywajce tajemnic, ktrej cay wiat aknie. Ksiyc kaprysi i by w nastroju do artw. Nowy, stary, nowy, stary. Gdybym spotka teraz starego mieciarza, posiedziabym, przykro mi, ale nie dysponuj nadmiarem czasu i nie mog ci go ofiarowa. Ani minuty. Ani, kurwa, dziewiciu sekund. Ciekaw byem, czy ten chopak, Japoczyk, gra na saksofonie w jakim barze, gdzie w rdmieciu albo w Koulun. Chciabym posucha. Chciabym popatrze, jak ta dziewczyna patrzy na niego. Bardzo bym chcia. Nie sdz ju, by to miao nastpi.

Chciabym porozmawia z nimi i dowiedzie si, jak si poznali. Chciabym pogada z nim o jazzie, zapyta, dlaczego John Coltrane zyska tak saw. Tyle rzeczy mona si dowiedzie. Chciabym go zapyta, dlaczego oeniem si z Katy i czy susznie zrobi, podpisujc i odsyajc dokumenty rozwodowe. Czy Katy teraz wreszcie bya szczliwa? Czy spotka kogo, kto j pokocha, kto o przyzwoitej liczbie plemnikw? Czy bdzie czu, mdr matk, czy te okae si przepit dup pod czterdziestk? Czy Huw Llewellyn zdemaskuje Andrieja Gregorskiego, czy te Andriej Gregorski nakryje Huwa Llewellyna? Czy pan Wae, magnat okrtowy, przeniesie si gdzie indziej ze swoimi interesami? Czy Manchester United zdobdzie mistrzostwo ekstraklasy? Czy Ciasteczkowemu Potworowi wypadn zby? Czy wiat dotrwa do Boego Narodzenia? Otara si tu tu i dmuchna mi w kark, i miliony lici zawiroway z wiatrem. Skr miaem tak gorc, i wydawao si, e ju nie do mnie naley. Nowy Neal, siedzc w rodku dawnego, otworzy oczy. Na socu platyna, w cieniu bkit. Czeka, a zuszczy mu si moja dawna skra, aeby mg si wydosta. Wtroba zwijaa si niecierpliwie. Serce wyczerpywao swe moliwoci. Co to za narzd przerabia cukier? Co mnie tu przywiodo? Mj tata scharakteryzowaby Denholme'a Cavendisha -sir Denholme'a Cavendisha jako czowieka wyksztaconej go ponad miar moliwoci swego umysu. Ot to, Nile D.C. sznurowa usta jak stary genera, za ktrego si uwaa. Ruch w okolicach Barbicane, dwadziecia piter pod nami, podkrela dramatyczne pauzy, jakie wstawia ten stary chuj. Najwaniejsze pytanie pozwalajce zrozumie rol jak planujemy dla ciebie w Hongkongu, brzmi nastpujco: czym jest Holding Cavendish? Nie, D.C, najwaniejsze pytanie brzmi: jak odpowied chcesz usysze? Rozegraj to bezpiecznie, Neal. Niech poczuje, e gruje intelektualnie. I nie mw mu, e jest, kurwa, za gupi, eby waciwie wymwi moje imi. Jest to najwyszej rangi korporacja prawno-inwestycyjna, sir Denholme. Dobrze. Zaczo mu si rozjania. Jestemy korporacj. Najwyszej rangi korporacj. Ale nie tylko tym jestemy, wcale, o nie. Jestemy rodzin! Czy nie tak, Jim? Jim Hersch umiechn si, jakby chcia powiedzie: trafie w samo sedno!. Oczywicie, zdarzaj nam si sprzeczki rodzinne. Z Jimem swego czasu darlimy ze sob koty, co nie, Jim? Ten sam umiech. Jasne, e tak, sir D. Hersch, ty uliczny amerykaski bucu. Widzisz, Nile? Nie ma zmiowania dla potakiwaczy u Cavendisha! Ale w kocu przetrzymamy, Nile, i pozwl sobie powiedzie, jak! Poniewa doceniamy znaczenie koope-

racji. Wzajemnej zalenoci. Wzajemnego zaufania. Wzajemnej pomocy. Zapali cygaro a la Winston Churchill i rzuci spojrzenie swojemu dziadkowi widniejcemu na portrecie, spojrzenie odwzajemnione. A mi si chciao chichota. Ten facet by chodzc kalk. Jak to moliwe, e taki pojebaniec prowadzi firm prawnicz z przedstawicielstwami na piciu kontynentach? Odpowied bya oczywista: on tylko myla, e j prowadzi. Gra na azjatyckich rynkach wymaga pewnego... jak to kiedy wyoyem Graingerowi, Jim? Powiedzia pan, zdaje si, talentu i energii na etapie przygotowania strategii". Talentu! I energii! Ot to, rozumiesz, talentu! I energii! Na etapie przygotowania strategii! Ot w Londynie, Nowym Jorku, kady wie, co jest co. Bo isko jest rwne, a bramki ustawione. Ale Azja to ostatnia dzika granica, nie? Te chiskie wzgrza zamieszkuj bandyci yjcy z korupcji i urzdzaj byskawiczne naloty! Nadzorcy? Nie ma co mwi! Przepaceni. Co do jednego. Nie, jeeli mamy zafunkcjonowa w Azji, to musimy gra wedug ich regu, ale gra lepiej! Mwi o pomysowoci w manipulo waniu kapitaem! O przeinterpretowywaniu tych regu! Musisz wiedzie, gdzie stoj prawdziwe, cho niewidzialne bramki. I signij po wszelkie rodki, jakie masz do dyspozycji, eby zrobi wynik. Jeste ze mn, Nile? Na sto procent, sir Denholme. O co chodzio staremu kutasowi? Do twojego portfolio w Hongkongu chc dorzuci specjalne konto. Dla mojego sojusznika. Gocia z Rosji, ma siedzib w Petersburgu, kiedy go poznasz. Niedugo b dziesz mia wieci od niego. wietny facet. Go nazywa si Andriej Gregorski. Prawdziwy czowiek czynu. W przeszoci odda nam kilka przysug. Wychyli si nad biurko zgasi cygaro w misternej popielniczce inkrustowanej nefrytem i bursztynem, z wygrawerowanymi kwiatami lotos i orchidei. Poprosi mnie, ebym zaoy konto dla jego operacje z naszym oddziaem w Hongkongu. Chc ci to powierzy. Co mam robi? Wszystko, co ci kae. Bez wzgldu na ilo, czas i miejsce. Dziecinna igraszka dla wyjadacza z twoim dowiadczeniem. Doszlimy do decydujcego momentu. Sdz, e sobie z tym poradz, prosz pana. Zachowaj to w najwikszej tajemnicy. Wszystko midzy tob, mn, Jimem i tym tutaj dziadkiem, co? api. Stary kutas namawia mnie do naginania prawa. Liczy si jedno i tylko jedno. Zawsze byem przekonany, e to jego skrzane

krzeso tak skrzypi, ale teraz zastanawiaem si, czy to aby nie on sam. Kade sowo punktowa wycignitym w moj stron cygarem. Czy-ty-jeste-facet-z -jajami? Wgry na czubku jego nosa wymagay niezwocznego wycinicia. No? No? Jestem specjalist w zakresie prawa finansowego. Prawo naginam codziennie. Kiedy ostatnio ich uywaem, byy na swoim miejscu, sir Denholme. D.C. waha si, czy moja odpowied mu si spodobaa, czy nie. Potem wybuchn miechem, ekspediujc w moj stron pocisk ze liny, ktry trafi mnie midzy brwi. Jim Hersch take si umiechn, niczym meneder do fotografii '". w lokalnej gazecie. Jeszcze mam si cofa? A co z tym? Hongkong zosta zawaszczony przez brytyj skich dilerw narkotykowych w roku 1840. Potrzebowalimy chiskiego jedwabiu, porcelany i przypraw. Chiczycy nie chcieli naszej odziey, narzdzi i solonych ledzi, i to nie ich wina. Nie mieli na to popytu. Nasze rozwizanie polegao na stworzeniu popytu poprzez powikszanie sektorw populacji uzalenionych od opium, narkotyku wyjtego przez chiski rzd spod prawa. Kiedy Chiczycy z zupenie zrozumiaych wzgldw sprzeciwili si temu planowi, zostali przez nas wypierdoleni, a my zainstalowalimy w Pekinie marionetkowy rzd, ktry po parkach porozwiesza napisy Psom i Chiczykom wstp wzbroniony" i ten zaktek kraju zaj pod nasz baz importow. Straszne kurewstwo, jak si o tym pomyli. A my ich oskaramy o ksenofobi. To zupenie tak, jakby Kolumbijczycy najechali Waszyngton na pocztku dwudziestego pierwszego wieku i zmusili Biay Dom do zalegalizowania heroiny, mwic: Ale nie musicie nas odprowadza, tylko jeszcze wemiemy Floryd, skoro ju przy tym jestemy, dobra? Serdeczne dziki". Hongkong sta si centrum handlowym najwikszego, najbardziej zaludnionego kontynentu na wiecie. To zrodzio nieposkromiony apetyt na nieuczciwych specjalistw od prawa finansowego. Czy nie chodzi tu o uczciwo, a nie o przyczyny i skutki? Jestem t osob i ow, jestem tamt osob i owamt. Nic dziwnego, e jest ten cay kurewski baagan. Podzieliem siebie na moliwe przyszoci, umieciem je na odrbnych kontach, ktre s ju puste. Gigantyczne przemylenia jak na biednego nieuczciwego prawnika. Czoem pocaowaem asfalt, delikatnie jak nic crk. Przewrciem si i leaem w pozycji podowej. Fala koyszcych gosw zalepia mi such. Co si dzieje, do kurwy ndzy? Ju rozumiem, o co chodzio tego pojebanego dnia! Komiczne!

Kurwa, ja umieram! Na pewno o to. I teraz znowu si to dzieje, wszystko do mnie powraca. Trzydzieci jeden lat i, kurwa, umieram! Avril wypierdol razem ze mn. A kiedy D.C. dowie si to chyba, c, poegnam si czule z moj szeciocyfrow premi. Jak Katy to przyjmie? To dopiero strza. A tata? Przekomiczne... *** Przeciska si przez cian ng i tuowi. Patrzy na mnie i umiecha si. Ma moje oczy i ciao pokojwki, w miniaturze. Podaje mi rk i torujemy sobie drog przez tum ga piw, wstrznitych, podekscytowanych, ujcych gum. C takiego mogo si sta dzisiejszego popoudnia, e a tak si rozochocili? Trzymajc si za rce, idziemy schodami do Wielkiego Jasnego Buddy, coraz bardziej janiejcego, wchodzimy w zamie milczcego wiata.

WITA GRA Pod gr, pod gr, jeszcze, i na d, chyba. wita Gra nie zna innych kierunkw. Lewa i prawa, pnoc, poudnie, zachd, wschd wszystko to zostaje Osadzie. Na nic si ju nie przyda. eby doj na szczyt, trzeba pokona dziesi tysicy stopni. Jest ju droga. Widziaam. Autobusy i ciarwki sun pod gr i w d. Otyli ludzie z Czengdu jad dalej pod gr swoimi samochodami. Obserwowaam ich. Kby dymu, trbienie, haas, olej. Albo podjedaj takswkami, usadowieni z tyu. Ale dostaj to, na co zasuyli, bo kierowcy zdzieraj z nich skr. Pielgrzymki z napdem mechanicznym? Za takie pielgrzymki nawet Budda nie da szufelki ptasiego ajna. Skd wiem? Bo sam mi to powiedzia. Na witej Grze wszystkie wczoraj i wszystkie jutro prdzej czy pniej znowu wejd w koowrt. wiat ju dawno zapomnia, lecz mieszkacy gry nadal yj zgodnie z taktem modlitewnych mynkw czasu. Jestem dziewczyn. Wieszaam pranie na lince, ktr rozpiam midzy parapetem okiennym pokoju na grze a Drzewem. Wysoko naszej herbaciarni wznoszcej si nad drog zabezpieczaa przed zodziejami, a Drzewo mapom zakazuje kra nasze rzeczy. Podpiewywaam sobie. Bya wiosna i opada ciepa, gsta mga. Z bieli wyonia si dziwna, zmierzajca pod gr procesja. Procesj tworzyo dziesiciu ludzi. Pierwszy nis chorgiew, drugi co w rodzaju lutni, jakiej jeszcze nie widziaam, trzeci strzelb. Czwarty szed lokaj. Pity odziany by w jedwabne szaty w kolorze zachodzcego soca. Jako szsty szed starszy czowiek w mundurze koloru khaki. Miejsca od sidmego do dziesitego zajmowali tragarze. Pobiegam po ojca, ktry za naszym domem sadzi bataty. Kurczaki podniosy rwetes, jak moje stare ciotki z Osady. Kiedy ojciec pojawi si przed budynkiem, przybysze do chodzili do naszej herbaciarni. Ojciec wytrzeszczy oczy. Rzuci si na ziemi i mnie te cign na klepisko. Ty maa, gupia cholero sykn. -To syn wojskowego gubernatora. Na kolana! Uklknlimy, przyciskajc czoa do ziemi, a jeden z ludzi klasn w donie. Podnielimy gowy. Ktry z nich by synem gubernatora? Czowiek w jedwabiu patrzy na mnie, umiechajc si pgbkiem. Odezwa si lokaj. Panie, czy masz yczenie chwil odpocz? Syn gubernatora skin gow, nie odrywajc ode mnie oczu. Lokaj warkn na mojego ojca. Herbaty! Najlepszej, jak masz w tej swojej norze,

albo wrony jeszcze dzisiaj na kolacj zjedz twoje oko! Ojciec zerwa si na nogi i pocign mnie z sob za st. Kaza mi wypolerowa najlepsze filianki do herbaty, podczas gdy sam zacz zaadowywa wgiel drzewny do mosiniaka. Jeszcze nigdy nie widziaam syna gubernatora. Ale ktry to? zapytaam. Ojciec pacn mnie grzbietem doni. To nie twoja sprawa. Zerkn nerwowo przez rami na miejcych si ze mnie ludzi. Zaczo mi pulsowa w uchu. Ten przystojny panicz w piknych szatach powiedzia pgosem ojciec, wystarczajco gono, eby zosta usyszanym. Syn gubernatora domylaam si, e ma jakie dwadziecia lat zdj kapelusz i przygadzi wosy. Lokaj omit spojrzeniem nasze najlepsze filianki i a oczy wywrci. Jak co takiego w ogle mogo ci przyj do gowy? Tragarz wypakowa kilka srebrnych filianek ozdobionych zotymi smokami o szmaragdowych uskach i rubinowych oczach. Drugi sucy rozoy st. Trzeci rozpostar nieskazitelnie biay obrus. Wydawao mi si, e ni. Dziewczyna moe poda herbat oznajmi syn gubernatora. Gdy nalewaam herbat, czuam, e obmacuje mnie wzrokiem. Nikt si nie odzywa. Nie uroniam ani kropli. Spojrzaam na ojca, oczekujc pochway, a przynajmniej sowa otuchy. By jednak zbyt zajty martwieniem si o wasn skr. Nie rozumiaam. Mczyzna przemwi w dialekcie mandaryskim, czystym, nienagannym. Paday sowa o kim, kto nazywa si Jun Jat-sen, o kim, kogo nazywano Rosj, i jeszcze o kim, kto nosi imi Europa. Sia ognia, podatki, spotkania. Z jakiego wiata przybyli ci ludzie? Ojciec zdj mi chust i kaza zwiza wosy i umy twarz. Powiedzia, ebym znowu podaa herbat. Duba w zbach rozupan paeczk, uwanie z cienia obserwujc mczyzn. Powietrze tao od ciszy. Mga gstniaa. Stok gry mrocznia biel. Popoudnie zrobio si tak niemrawe, e a cakiem utkno. Syn gubernatora rozprostowa nogi i wygi w uk plecy. Zacz duba w zbach wysadzan drogimi kamieniami wykaaczk. Po wypiciu takiej gorzkiej herbaty mam ochot na sorbet. Ej ty, szczurze, co si ukrywasz w cieniu, moesz mi poda filiank cytrynowego sorbetu. Ojciec pad na kolana i odezwa si z oczami utkwionymi w ziemi. Nie mamy sorbetu, panie. Syn gubernatora rozejrza si po swoich ludziach. No, nie do zniesienia! To bdzie

musia wystarczy mandarynkowy. W ogle nie mamy sorbetu, panie. Bardzo przepraszam. Przepraszam? Twoim przepraszam" si nie najem. Zepsue mi podniebienie tym swoim wywarem z pokrzyw i lisiego ajna: mylisz, e jaki niby mam odek? Krowi? wita gruchna miechem, do czego zachcaa mina ich pana. No dobra. Widz, e nic z tego. Bd musia schrupa twoj crk na deser. Zatruty cier wlizn si, zgi i utkwi. Ojciec podnis wzrok. Czowiek w mundurze koloni khaki zakasa. Co niby ten kaszel ma znaczy? Ojciec kaza mi i na t przeklt pielgrzymk. Nie mwi, e nie bd mg si zabawi. Lokaj spojrza na ojca badawczo, jak na ajno przyklejo ne do buta. Przygotuj pokj na grze dla janie pana. Ojciec wydoby z siebie bulgot. Prosz... panie. Ja... ja chciaem... Syn gubernatora zabzycza jak koska mucha. Ach, te zapchajdziury! Czy uwierzysz? Daj mu jedn z filianek. Dostaem je w prezencie lubnym od mojego szwagra ogra, nigdy mi si nie podobay. Daj jako posag. To i tak a nadto za wypsikanie wieniaczej pizdy. S z Syjamu. To dobre rzemioso i lepiej, eby si okazao, e jest dziewic! Jest, panie. Nietknita. Zapewniam. Ale miaem kilki powanych propozycji maestwa dla niej, od dobrze sytuowanych konkurentw... Lokaj wyj z pochwy szpad i spojrza na swego pana. Syn gubernatora namyla si przez chwil. Dobrze sytuowani konkurenci? Ciesielskie siurki. Bardzo dobrze, daj mu dwie filianki. Ale adnego ju targowania, panie zapchajdziuro. Wystarczajco duo szczcia poprbowae jak na jeden poranek. Jake susznie mwi si o hojnoci mojego pana! Nic dziwnego, e wszyscy, ktrzy sysz o asce mojego pana, pacz z mioci na sam wzmiank... A zamknije si. Ojciec rozejrza si za mn. Syszaa janie pana, dziewczyno! Przygotuj si! Czuam zapach ich potu. Miao nastpi co nieopisanego. Wiedziaam, skd si bior dzieci. Moje ciotki na dole w Osadzie mwiy mi, dlaczego co miesic wycieka ze mnie za krew. Ale... Pan Budda patrzy na mnie z kapliczki obok Drzewa Prosiam go, eby a tak nie bolao. Na gr! Lokaj machn szpad w stron schodw , Na gr!

Cisz, jaka zapada po jego ostatnim sapniciu, cakowicie zagusza piew kosa. Leaam tam i nie byam w stanie zamkn oczu. On nie by w stanie ich otworzy. Wyliczaam obolae miejsca, tyle ich byo. Czuam, jakbym miaa porozdzierane ldwie. W rodku co rozerwao si. Miaam na ciele siedem miejsc, gdzie zatopi swoje ky w moj skr gryz. Wbi mi w kark swoje pazury, przekrci gow na bok i przytrzyma mi twarz. Nie wydusiam z siebie ani dwiku. To on jcza za nas oboje. Bolao go? . Wreszcie poczuam, e si we mnie kurczy. Na koniec poruszy si, eby poduba w nosie. Wysun si ze mnie, po paru chwilach co ze mnie wylizgno si i poleciao po udach. Spojrzaam. Lepka krew i co biaego rozlao si plam na naszym jedynym przecieradle. Wyciera si w moj sukienk, obrzucajc mnie krytycznym spojrzeniem. - No prosz odezwa si to nie jestemy bogini piknoci, nie? Ubiera si. Wbi wielki paluch od nogi w mj ppek i przyglda mi si z pmroku. Grudka liny bryzna mi na grzbiet nosa. Krliczek obdarty ze skry. Pajk splata pajczyn pmroku midzy krokwiami. Panie zapchajdziuro usyszaam, jak mwi, schodzc po skrzypicych schodach. Powinien mi pan zapaci. Za okieznanie klaczki. Wybuch miechu. Gdybym bya mczyzn, rzuciabym si za nim po schodach i wbia mu sztylet w plecy. Tego popoudnia ojciec, nie odezwawszy si do mnie ani sowem, poszed sprzeda filianki. W mglistym mroku pojawia si stara kobieta. Z trudem wchodzia powoli schodami na gr, gdzie leaam, zastanawiajc si, jak mogabym si obroni, jeeli syn gubernatora jeszcze raz zawoa mnie, gdy bdzie schodzi. Nie martw si powiedziaa. Drzewo ci ochroni. Drzewo powie ci, kiedy ucieka, a kiedy si ukry. Wiedziaam, e jest duchem, bo jej sowa syszaam dopiero wtedy, gdy jej wargi przestaway si porusza, bo przewietla j blask lampy i nie miaa stp. Wiedziaam, e jest duchem dobrym, bo, usiada na kufrze przy ku i zapiewaa koysank o dce, kocie i rzece toczcej swe wody. Po dziesiciu czy dwudziestu dniach wrci mj ojciec bez grosza. Zapytaam go o pienidze, a on zagrozi mi laniem. W zimie, ktr spdzaam razem z moimi kuzynami dowiedziaam si wszystkiego: poszed do Leszan i poow mojego posagu wyda na opium i burdele. Pozosta cz wyda na parchatego konia, ktry zdech, zanim ojciec zdy wrci do Osady. Zdejmowaam pociel, ktra wietrzya si na parapecie w pokoju na grze, kiedy usyszaam ich gosy. Chopak i dziewczyna, przeszli, nie zauwaywszy mnie such zaczyna mnie zawodzi. Przez par chwil obserwowaam ich przez dziur w deskach. Twarz umalowana, jakby dziewczyna bya crk kupca albo nawet dziwk. Miaa bujne piersi, a on

tak min jak mczyni, kiedy czego chc. A tu adnej przyzwoitki na horyzoncie! Opara si rkami o kor mojego Drzewa, od niewidocznej strony, gdzie dziupla dawaa idealn oson dla dziewczcego ciaa. Nad ni pk fiokw, ktry rozkwita kadej wiosny, ale ona i tak go nie widziaa. Chopak przeyka lin. Przysigam, zawsze bd ci kocha. Naprawd. Kadzie rce na jej biodrach, ale ona je odtrca. Przyniose mi radio? miaa gos osoby nawykej do stawiania na swoim. Przyniosem ci swoje ycie. A radio przyniose? To mae srebrne, co apie Hongkong? Utykajc, zbiegam na d. Skrzypiay i schody, i moja kostki. Oboje byli tak pochonici zdobyciem tego, czego kacie z nich chciao, e zauwayli mnie dopiero wtedy, gdy byam ju przy kojcu z kurczakami. Herbaty? Odskoczyli od siebie. Ale wstyd. Podzikuje mi za uratowanie jej czci? Nie. Patrzy na mnie z zaoonymi rkami bynajmniej nie speszona, cho nogi rozstawia tak szeroko jak mczyzna. Tak. Herbaty. Zachodz do herbaciarni. Ona siada, zakada nog na nog i z torebki wyjmuje szmink i lusterko. On siada naprzeciw niej i tylko patrzy si jak pies na ksiyc. - Radio rzuca dziewczyna rozkazujco. On wyciga z torby malutkie byszczce pudeeczko i wysuwa dugi drut. Dziewczyna bierze, dotyka z boku i nagle na drodze sycha kobiecy gos, piewa o mioci, poudniowej bryzie i wierzbach z baziami. Skd ona jest? Dziewczyna askawie zwraca na mnie uwag. -To ostatni przebj z Makao. - Obrzuca spojrzeniem chopaka. - Nie syszae tego? - Jasne, e syszaem - odpowiada szorstko. S rzeczy, ktrych nigdy nie zdoam poj. Ojciec wrzasn na mnie, e a kurczaki si rozgdakay. Ty maa zdziro! Ty maa idiotko! Po tym wszystkim, co dla ciebie zrobiem, po wszystkich moich powiceniach tak mi si odwdziczasz! Gdyby to by chopiec, syn gubernatora obsypaby nas prezentami! Moglibymy y jak w paacu! Zostabym mianowany dygnitarzem i miabym sub! Zamorskie owoce! A kto uzna co takiego! Dgn moje dziecko paznokciem w pup. Zapakao. Miao zaledwie pi minut, a ju si uczyo. - Sprzedaa swoj szans na przyzwoite maestwo za nocnik peen sraczki! Jedna z moich ciotek wyprowadzia go. Drzewo zajrzao, umiechajc si. - Czy nie jest pikna? zapytaam.

Na twarzy mojego dziecka igray cienie zielonych lici. Po paru dniach uzgodniono, e moja crka bdzie si wychowywaa u krewnych mieszkajcych o trzy dni drogi w d strumienia. Due gospodarstwo z ziemi, wic jedn crk wicej bez wikszego kopotu da si wcisn. Wujek powiedzia mi, e odlego pozwoli ukry hab, jak okryam honor rodziny. O mojej niewinnoci nie byo, rzecz jasna, ju co mwi. Moe za kilka lat uda si namwi jakiego owdowiaego hodowc wi, eby mnie wzi na kochank i pielgniark do opieki na stare lata. Jeli bd miaa szczcie. I wtedy postanowiam, e szczliwa nie bd. Ci sami wujowie zgodni byli co do tego, e Japoczycy nigdy nie dotr tak daleko nad Jangcy ani nie zapuszcz si wysoko w gry. A jeli nawet? Wszyscy wiedz, e japoscy onierze potrzebuj o wiele wicej tlenu ni ludzie, wic nawet nie bd w stanie wej pod wit Gr. Wojna nas nie dotyczya. Wielu wiejskich synw zostao zwerbowanych przez gubernatora wojskowego i wysanych do walki po stronie jakiego przymierza, ale to dziao si daleko poza Dolin, w ktrej wiat by nieco mniej rzeczywisty. W miej scach zwanych Manduri, Mongoli i tym podobnych. Moi wujowie nigdy nie odrniali prawdy od bredni. Mnie nawiedza we nie stojcy w piwnicy gliniany dzban peen ryu. Kiedy spytaam mnicha, co to oznacza, odpowiedzia, e to bya wskazwka od Pana Buddy. Kiedy na witej Grze jest wietrznie, podmuchy przynosz w okolic odlege dwiki, a te miejscowe niesie gdzie w dal. Herbaciarnia skrzypi mojemu leniwemu ojcu nie zdarzyo si w yciu podnie motka skrzypi te Drzewo. Dlatego wanie usyszelimy je dopiero wtedy, gdy nam powybijali okna. Ojciec wszed na szaf. Nadsuchiwaam, podenerwowana, ale ju byam pogodzona, bez wzgldu na to, jaki los za planowa dla mnie Pan Budda. Owinam si chust. Nie mwili takim jzykiem, jakiego si uywa w dolinie. Nawet nie dialektem kantoskim czy mandaryskim. Wydawali z siebie zwierzce dwiki. Obserwowaam przez szpary w deskach. Trudno byo co dostrzec w wietle lampy, ale wygldali prawie jak ludzie. Moi kuzyni z Osady opowiadali mi, e obcokrajowcy maj trby jak sonie i wosy jak zdychajce mapy, ale ci tutaj wygldali mniej wicej jak my. Na mundurach mieli naszyte insygnia, ktre nasuway myl o blu gowy czerwona kropka z rozchodzcymi si czerwonymi paskami blu. W twarze bysny nam wiata i brutalne rce cigny nas na d. Pokj, peen ludzi i poprzewracanych garnkw i rondli, ton w promieniach wiate rzucanych przez latarki. Znaleli i roztrzaskali nasze pudeko z pienidzmi. Ci z insygniami blu gowy. Co

skrzydlatego zakoysao si

grze. Smrd mczyzn, mczyni, wiecznie oni. Zapro-

wadzono nas przed oblicze mczyzny w okularach, z wsami jak z wosku. To ja byam ywicielk rodziny, ale wbiam wzrok podog. Moe filianeczk herbatki, prosz pana? zapyta ojciec, przezwyciajc jkanie. Jeden umia po naszemu. Zabrzmia kantoski, obco, imieniu jego cesarskiej moci imperatora Japonii. wita Gra jak, przepuszczony przez naley od tej chwili do wyymaczk. Jestemy waszymi wyzwolicielami. Rekwirujemy ten przydrony zajazd w Azjatyckiej Strefy Wsplnego Dobrobytu. Przybylimy tutaj po to, by wybawi nasz chor chisk matk od za europejskich imperialistw. Nie liczc Niemcw, plemienia penego honoru i czystego rasowo. O odezwa si ojciec. Jak to dobrze. Jestem za honorem. Ja, chory ojciec. Otworzyy si z hukiem drzwi mylaam, e to wystrza i wszed onierz obwieszony galeri medali. Woskowy Ws zasalutowa Medalowemu Czowiekowi i wydoby z siebie zwierzcy wrzask. Medalowy spojrza badawczo na ojca, potem na mnie. Umiechn si pgbkiem. Nastpnie zwrci si do onierzy, wydajc z siebie ciche zwierzce dwiki. Woskowy Ws warkn na ojca: Ukrywae w swoim zajedzie uciekinierw! Nie, panie, nienawidzimy tego nikczemnika, gubernatora! Jego syn zgwaci mi crk! Woskowy Ws przetumaczy to Medalowemu Czowiekowi na zwierzce dwiki. Medalowy podnis brwi zdziwiony i odchrzkn. Moim ludziom mio sysze, e twoja crka dogadza przejezdnym. Ale z przykroci sysze twoje oszczerstwa na temat naszego sprzymierzeca, gubernatora. Wsppracujemy ze sob, oczyszczajc Dolin z komunizmu. Oczywicie, kiedy powiedziaem... Milcze! Medalowy wpakowa ojcu do ust luf. Ugry powiedzia. Medalowy spojrza ojcu w oczy. Mocniej. Medalowy uderzy hakiem ojca w podbrdek. Ojciec wyplu kawaki zbw. Medalowy zarechota. Krew ojca kapaa na podog, rozpryskujc si w kwieciste wzorki. Schyliam si i ruszyam biegiem do drzwi. Pan Budda wsun mi do rki mosin paeczk i otworzy przede mn drzwi, gdy ledwie tknam je kocami palcw, i zaraz za mn je zamkn. Przed domem stao trzech mczyzn jeden mia mocny chwyt, ale mosin paeczk przebiam mu policzek i puci mnie. Japoscy onierze ruszyli za mn w gr dro -

g, ale bya bezksiycowa noc, a ja znaam kad ska, zagbienie, niedwiedzi ciek i lisi trop. Zsunam si z drogi i usyszaam, jak znikaj w oddali. Gdy dotaram do jaskini, moje serce zdyo si ju uspokoi. Pode mn opadaa w d wita Gra, a rozkoysany przez wiatr las falowa jak ocean w moich snach. Zawinam si w chust i patrzyam, jak wiato nieba przebija si przez otwr nocy, a zasnam. Ojciec by czarny od siniakw, ale na chodzie i kutyka po szcztkach herbaciarni. Jego usta wyglday jak gnijcy ziemniak. To przez ciebie rzuci z grymasem na powitanie ty mi to zaatwia. Jad do brata. Wrc za dwa lub trzy dni. Ojciec odszed, kutykajc. Po powrocie by ju tylko starym czowiekiem oczekujcym mierci. Nastpio to wiele tygodni pniej. Moja crka wyrastaa na miejscow pikno, opowiadaa mi ciotka. Jej opiekun odrzuci ju dwie propozycje maestwa, a ona miaa dopiero dwanacie lat. Opiekun mierzy wysoko: jeli siy Kuomintangu szybko zdobd Dolin, to bdzie mg prawdopodobnie zaaranowa zwizek z przedstawicielem administracji nacjonalistw. Mgby nawet wyjedna dla siebie zyskown posad w trakcie przed maeskich negocjacji. Opacono fotografa, eby zrobi jej zdjcia, ktre puszczono w obieg midzy potencjalnych konkurentw na wysokich stanowiskach. W zimie, ktr spdziam w Dolinie, ciotka przyniosa jedn z tych fotografii. Crka miaa we wosach lili, na jej twarzy malowa si czysty, nieuchwytny umiech. Ojciec mojej crki, syn gubernatora wojskowego, w ogle tego nie doczeka. Ale to mnie nie smuci. Zosta zaszlachtowany przez gubernatora z ssiedztwa, ktry sprzymierzy si z Kuomintangiem. Jego, ojca i ca reszt klanu pojmano, powizano sznurami, rzucono na stos na skrzyowaniu w Dolinie, oblano rop i ywcem spalono. Wrony i psy walczyy o ich spieczone miso. Pan Budda obieca ochroni moj crk przed demonami, a moje Drzewo obiecao mi, e jeszcze j ujrz. Hen, hen w dole witynny dzwon dzwoni, marszczy si gad brzasku, a turkawki wzbijaj si od strony lasu i wzbijaj. Zawsze hen, do gry. Z mgy wyoni si rzdowy funkcjonariusz. Domylaam si, e na szczyt go podwieli. Rozpoznaam go po twarzy by podobny do dziadka. A ten jego dziadek z trudem zarabia na ycie, zgarniajc po drogach i targowiskach w Dolinie nawz i sprzedajc go miejscowym rolnikom. Uczciwy, cho poledni sposb radzenia sobie w yciu. Jego wnuk zasiad przy moim stole, na ktry rzuci skrzan torb. Z torby wydoby notes, ksig rachunkow, metalow kaset i bambusowy stempel. Zacz pisa w notesie,

rzucajc od czasu do czasu okiem na herbaciarni, jak gdyby zastanawia si, czy jej nie kupi. Herbata odezwa si po chwili i kluski. Zabraam si do przygotowania tego, co zamwi. To odezwa si znowu, pokazujc mi kart ze swoim zdjciem i nazwiskiem jest moja legitymacja partyjna. Mj dowd tosamoci. Jest nierozerwalnie zwizany z moj osob. Dlaczego musisz tak wszdzie obnosi si ze swoim zdjciem? Ludzie przecie widz, jak wygldasz. Maj ci przed sob. Tam stoi, e jestem lokalnym kierownikiem kadr partii. miem twierdzi, e ludzie i tak to wiedz... Ta gra zostaa wczona do Pastwowego Rejonu Planowania Turystyki. ....... A co to znaczy tak po chisku? Przy drogach dojazdowych ustawi si rogatki, eby ciga opaty od tych, ktrzy chc si wspina. Ale wita Gra stoi tu od pocztku wiata! Teraz naley do skarbu pastwa. Musi zarobi na swo je utrzymanie. Od ludzi za wspinaczk cigniemy po jednym juanie, a od drani z zagranicy po trzydzieci. Ludzie zarabiajcy na majtku skarbu pastwa musz posiada licencj. Ciebie take to dotyczy. Kluski wsypaam do jego czarki, a licie herbaty zalaam wrztkiem. No to daj mi jedn z tych licencji. Z przyjemnoci. Prosz, to bdzie kosztowa dwiecie juanw. Co? Moja herbaciarnia stoi tu od tysicy lat! Przekartkowa ksig rachunkow. Powinienem wobec tego zastanowi si nad obcieniem ci zalegymi opatami. Schyliam si za lad i napluam mu do klusek, poruszaam paeczk, aeby moja flegma bya dobrze wymieszana. Podniosam si, posiekaam szczypiorku i posypaam. Posta wiam przed nim kluski. Jeszcze nie syszaam takiej bzdury. Kobiecino, to nie ja ustalam reguy. To nakaz z samego Pekinu. Turystyka jest najwaniejsz ide socjalistycznej modernizacji. Na turystyce zarabiamy dolary. Wiem, e ty nawet nie masz pojcia, co to jest dolar, i nawet nie prbuj zrozumie ekonomii, bo nie jeste w stanie. Ale to jedno masz zrozumie: partia rozkazuje ci zapaci. Ju nasuchaam si o partii od moich kuzynw z Doliny! O waszych kpielach w pianie, szybkich samochodach wpychaniu si do kolejek, gupich konferencjach i...

 Zamknij ciemna babo gb, jeeli chcesz y z Ludowej Gry! Partia popchna rozwj naszej ojczyzny o pl wieku albo i wicej! Wszyscy inni pacili! Paciy nawet klasz tory! Kime ty jeste, albo ci twoi zasrani kuzyni ze wsi, e omielasz si twierdzi, e wiesz najlepiej? Dwiecie juanw, i to zaraz, albo rano wrc z funkcjonariuszami partyjnej milicji, eby zamknli ci ten interes i wsadzili do wizienia za niepacenie! Sptamy ci jak prosiaka i sprowadzimy na d! Pomyl, jaki wstyd! Chyba e zapacisz, co jeste winna. No? Naciskam! -No to sobie poczekasz! Nie mam dwustu juanw! Przez cay sezon zarabiam tylko pidziesit! Z czego niby mam y? Urzdnik siorba swoje kluski. To bdziesz musiaa zamkn interes i prosi swoich kuzynw ze wsi, eby ci pozwolili w jakim kcie iska ich winie z pche. A gdyby te twoje kluski nie byy takie sone, to mogaby sprzedawa wicej. Gdybym bya mczyzn, wrzuciabym go do szamba, bez wzgldu na to, czy jest funkcjonariuszem partii, czy nim ale jest. Ale to on by w tym momencie gr i dobrze o tym Wiedzia. Z kieszeni fartucha wysupaam dziesiciojenowy banknot. To chyba nieatwa robota takie kontrolowanie tych wszystkich herbaciarni na Grze, kto ile zapaci... Drzyzn ze wistem strumieniem zielonej herbaty i rozpryska j na oknie. Przekupstwo? Korupcja? Ten rak toczcy ono naszej ojczyzny! Jeli ci si wydaje, e zgodz si na opnienie zwycistwa socjalizmu, na kalanie wietlanej przyszoci, jaka jest przeznaczeniem naszego narodu... Wysupaam kolejne dwadziecia juanw. To wszystko, co mam. Zgarn pienidze. Ugotuj mi jajek i zapakuj razem z tymi pomidorami. Musiaam zrobi, co kaza. Zbieracz ajna zawsze pozornie zbieraczem ajna. Z mgy wyonili si biegncy pod gr dwaj mnisi, zdyszani. Biegncych mnichw spotyka si rwnie rzadko, jak uczciwych urzdnikw. Odpocznijcie powiedziaam, rozkadajc dla nich wiey obrus odpocznijcie. Kiwnli z wdzicznoci gowami i usiedli. Sugom Pana Buddy zawsze podaj najlepsz herbat, za darmo. Modszy mnichw otar pot z oczu. Kuomintang nadciga! Cae dwa tysice. Kiedy wyruszalimy, w Osadzie ju nikogo nie byo. Twj ojciec zabra si na fur swoich kuzynw udawali si w stron wzgrz. Ju to wszystko widziaam. Japoczycy zrujnowali moj herbaciarni. Przy Kuomintangu Japoczycy to istoty cywilizowane

 powiedzia starszy z mnichw. Ci s jak wilki. Rabuj wszystko, co mog zabra, jedzenie i majtek, a czego nie mog, to pal bd truj. W Osadzie, w Dolinie obcili chopakowi gow tylko po to, eby zatru studni! Dlaczego? Komunici w caych Chinach nabieraj rozpdu, pomimo amerykaskich bomb. Kuomintang nie ma nic do stracenia. Syszaem, e udaj si na Tajwan, eby doczy do Czang Kaj-szeka, i dostali rozkaz, eby zabiera, co si da. Ze wityni Buddy w Leszanie zdrapali zocenia. To prawda! Modszy mnich wytrzsa z sandaa py. Nie pozwl, eby ci dopadli! Masz jakie pi godzin. Ukryj wszystko w gbi lasu, a kiedy ju wrcisz, bd ostrona. Mog pojawi si maruderzy. Prosimy! Nie znielibymy, gdyby cokolwiek ci si stao! Daam mnichom jeszcze par groszy, eby zapalili kadzido za bezpieczestwo mojej crki, i ruszyli dalej przez mg. Najlepsze naczynia kuchenne ukryam wysoko na mo im Drzewie, a Pana Budd, bagajc o przebaczenie, ukryam nad miejscem, z ktrego wyrastay fioki. Mga pierzcha i raptem nastaa jesie. Kiedy zawia wiatr, licie strumieniami suny w gr, niczym szczury przed czarnoksinikiem. Drzewa wyrosy tak wysoko, jak sama wita Gra. Baldachimy ich koron tworzyy trawnik niebios. Pjd, mwiy oczy jednoroca. Po mi rk na ramieniu, Korytarze wyoone kor i ciemnoci prowadziy do kolejnych takich korytarzy. Mj przewodnik mia kopytka z koci soniowej. Zgubiam si i byam szczliwa, e si zgubiam, Weszlimy do ogrodu okalajcego studni wiata i ciszy, Nad misternym mostem inkrustowanym nefrytem i bursztynem leciutko koysay si kwiaty lotosu i orchidei. Wok mojej gowy pywa brzowo srebrny karp, unosiy si mroczne sowy. To spokojne miejsce, pomylaam, zwracajc si do jednoroca. Zostaniesz chwil? Mamo, pomyla jednoroec, a w jej czowieczym oku zbieraa si za. Mamo, nie poznajesz mnie? Obudziam si z uczuciem dojmujcego smutku. Gdy tak ukrywaam si w piwnicy, gdy patrzyam na deszcz, aowaam, e nie mog zmieni si w ptaka, w kamyk, w papro albo w jelenia, tak jak kochankowie w dawnych opowieciach. Trzeciego dnia niebo przejanio si. W Osadzie przestao dymi. Ostronie wrciam do mojej herbaciarni. Znowu zrujnowana. Pac zawsze biedacy. A naj bardziej zawsze pac kobiety biedakw. Zabraam si do uprztnicia tego baaganu. By jaki

wybr? Komunici nadeszli wczesnym latem. Byo ich tylko czterech dwch mczyzn i dwie kobiety. Byli modzi, ubrani w schludne mundury, mieli pistolety. e nadchodz, powiedziao mi moje Drzewo. Ostrzegam ojca, ktry jak zwykle spa w swoim hamaku. Otworzy jedno oko: Chuj z nimi, jedni w drugich tacy sami. Tylko odznaki i medale si zmieniaj. Ojciec umiera tak, jak y. Moliwie najmniejszym wysikiem. Komunici spytali, czy mogliby usi w mojej herbaciarni i ze mn porozmawia. Do siebie mwili towarzyszu", a do mnie zwracali si z szacunkiem i agodnie. Jeden z mczyzn by kochankiem jednej z kobiet od razu to zauwayam. Chciaam im zaufa, ale kiedy opowiadaam, umiech nie schodzi im z twarzy. A krzywda mnie spotykaa zawsze ze strony takich z umieszkiem. Komunici suchali moich skarg. Wygldao na to, e oprcz zielonej herbaty niczego nie chc. Chcieli po prostu dawa. Dawa takie rzeczy, jak na przykad wyksztacenie, i to nawet dziewczynom. Opiek zdrowotn, aeby przezwyciy star chisk plag. Chcieli pooy kres wyzyskowi w fabrykach i na roli. Take kres godowi. Macierzystwu chcieli przywrci godno. Chiny, twierdzili, nie s ju starym i chorym czowiekiem Azji. Nowe Chiny wyaniay si z czego, co gdzie nazywano feudalizmem, i wanie Nowe Chiny miay doprowadzi do Nowej Ziemi. I to nastpi tutaj, w cigu piciu lat, bo midzynarodowa rewolucja proletariacka bya historyczn, nieuchronn koniecznoci. W przyszoci kady bdzie mia swj samochd, tak mwili. Nasze dzieci bd latay do pracy latajcymi urzdzeniami. A e kady bdzie mia tyle, by wystarczyo dla jego potrzeb, przeto naturaln drog zniknie i zbrodnia. Wasi przywdcy musz si zna na potnej magii. Tak odpowiada jedna z kobiet. Ta magia to Marks, Stalin i Lenin oraz dialektyka walki klas. Jak na magi, nie brzmiao to dla mnie za bardzo przekonujco. Ojciec wypad z hamaka. Herbaty powiedzia do mnie. Cieszymy si, e mamy okazj pozna komunistw i e wprowadz oni troch porzdku w naszej Dolinie i na naszej Grze powiedzia, dubic paznokciem kciuka w zbach. Nacjonalici zgwacili j. Rzuci gow w moj stron. Ani chybi rozpacz dla niej. Czuam, jak ogarnia mnie fala palcego wstydu. Czy on naprawd zapomnia, e to by syn gubernatora? Dziewczyna, ta zakochana, podesza i chwycia mnie za rk. Tak;| mod doni, tak czyst, e a si jej przestraszyam. Dawne reimy masowo gwaciy kobiety. Tak funkcjonoway. W Korei armia

japoska gromadzia wszystkie dziewczta w gettach, nadawaa im japoskie nazwiska, a one potem ca wojn spdzay na leco. Ale te czasy ju miny. Tak powiedzia jeden z mczyzn. Chiny od wiekw byy gwacone przez kapitalistw i imperialistw. Feudalizm zdegradowa kobiety do poziomu byda. Kapitalizm tak jak bydo je kupowa i sprzedawa. Chciaam mu powiedzie, e kompletnie nie wie, co to znaczy zosta zgwacon, ale ta kobieta bya dla mnie tak mia, e ledwie mogam mwi. Prcz mojego Drzewa i Pana Buddy jeszcze nikt nigdy nie okaza mi takiej dobroci. Obiecaa, e jeeli bd potrzebowaa jakie lekarstwa, to mi je przyniesie. Promienieli dobroci, optymizmem i odwag Do mojego ojca zwracali si per panie" i nawet za herbat zapacili. Wybieracie si na pielgrzymk na wit Gr? Chopcy umiechnli si. Partia wyzwoli lud chiski kajdanw religii. Niedugo nie bdzie pielgrzymw. Nie bdzie pielgrzymw? To znaczy, e wita Gra nie bdzie wita? wita" nie przytaknli. Ale, jak na gr, nadal bardzo imponujca. I susznie wtedy wyczuam, e chocia intencje mieli szczere, to ich sowa byy gwno warte. W zimie, ktr tego roku spdzaam w Osadzie, dotary do mnie przygnbiajce wieci z Leszan. Moja crka, jej opiekun i jego ona uciekli do Hongkongu. Szajka zagranicznych bandytw zwanych Brytyjczykami rozpowszechnia kamstwa, e Hongkong to raj, tymczasem kadego, kto tam przyjeda, zakuwaj doywotnio w kajdany i zmuszaj do pracy w fabrykach trujcego gazu i w kopalniach diamentw. Tego wieczoru Drzewo obiecao mi, e jeszcze zobacz moj crk. Nie rozumiaam. Ale wiedziaam, e moje Drzewo zawsze mwi prawdy, ktre nabieraj znaczenia dopiero rano, w wietle dnia. Gruba dziewczyna miaa na sobie ubranie w paski, ktre jeszcze bardziej j pogrubiao. Spojrzaa na kluski, parujce i apetyczne, potem na mnie. Siorbic, wcigna ks, potrzymaa w ustach, potrzsna gow i wyplua na st. Ohydne. Jej jdzowata przyjacika zacigna si gboko papierosem. A tak le? winiom bym tego nie daa. Kobiecino, nie masz jakiej czekolady? Z moimi kluskami wszystko byo w porzdku. Czego? Grubasina westchna, schylia si, zgarna troch ziemi i posypaa kluski. Moe to poprawi smak. Nie zapac ani juana. Miao by jedzenie. Nie pomyje. Jdzowata zaraa i rzucia okiem na swoj torb. Miaam gdzie ciastka...

Nic po zoci na witej Grze. I rzadko j odczuwam. Ale gdy widz, jak bez sensu marnuje si jedzenie, to taka wcieko we mnie wzbiera, e nie mog si opanowa., Kluski z ziemi spyway po twarzy Grubasiny. Skra byszczaa tuszczem. Mokra koszula przywara jej do karku. Usta uoyy si w wyraajce wstrzs O". apaa powietrze, jak wypywajcy na powierzchni pywak, zatrzepotaa rkami i upada na plecy. Jdzowata zerwaa si i cofna machajc skrzydekami. Grubasina podniosa si, bya czerwona i j roznosio. Ju ruszaa na mnie, ale kiedy spostrzega, e mam garnek z wrztkiem, ktrym mog j obla, zmienia zdanie. Wycofaa si na bezpieczn odlego i wrzasna: Zo na ciebie doniesienie, ty, ty, ty DZIWKO! Poczekaj no! Tylko poczekaj! Mj szwagier zna podsekretarza w komitecie partii i ka
ZMIE Z POWIERZCHNI ZIEMI t

twoj zapchlon herbaciarni! Razem z tob!

Nawet kiedy ju znikny z pola widzenia za zakrtem ich wyzwiska spyway na d poprzez korony drzew. Dziwka! eby osy ruchay twoje crki! eby twoi synowie byli bezpodni! Dziwka! Nie znosz zych manier powiedziao moje Drzewo Dlatego opuciem Osad. Nie chciaam si zezoci, ale ona nie powinna marnowa jedzenia! Mam namwi mapy, eby urzdziy na nie zasadzk i powyryway im wosy? Kiepska by to bya zemsta. No to si zastanw. Najgorzej byo wtedy, gdy do Doliny zajrza gd. Wszystkie gospodarstwa w Dolinie komunici zorganizowali w komun. Nikt nie posiada ziemi na wasno. Nie byo ju ziemian. Wacicieli wpdzono do wykopanych przez nich samych grobw, ich ziemi oddano rewolucyjne mu ludowi, bd wraz z rodzinami pozamykano ich w zbudowanych przez kapitalistw wizieniach. Wszyscy wieniacy jedli w stowce komuny. Jedzenie za darmo! Po raz pierwszy w dziejach kady wieniak w Do linie wiedzia, e pod koniec dnia jego odek dostanie misk strawy. To byy Nowe Chiny, Nowa Ziemia. Nikt nie posiada ziemi na wasno, wic nikomu nie zaleao, eby o ni dba. Zaniechano skadania ofiar duchom pl ryowych, w niwa dochodzio do tego, e ry gni na pniu. I wygldao na to, e im mniej wieniacy pracowali, tym wicej kamstw opowiadali o swojej cikiej pracy. Wtedy pielgrzymi wieniacy z innych komun w Dolinie siadali w mojej herbaciarni i dyskutowali o rolnictwie, widziaam, jak wszystko w ich opowieciach ronie. Ogrki osigay rozmiary wini, winie dorwnyway rozmiarami kro wom, a krowy

byy ju takie jak moja herbaciarnia. Do tego cae lasy kapusty! Takie, e mona by zabdzi! Myl Mao Tse-tunga najwyraniej zrewolucjonizowaa metody produkcji i rozprzestrzenia si na lasy. Szef planowania komuny znalaz na poudniowych stokach grzyba wielkoci parasola. Najbardziej niepokoio to, e sami wierzyli w te swoje bzdety i atakowali kadego, kto omieli si uy sowa przesada. Ja zdyam si ju zestarze na witej Grze, ale jeszcze nie doczekaam si wikszej rzodkiewki. Tej zimy w Osadzie byo jeszcze smtniej, wicej byo bota i idiotyzmu ni kiedykolwiek. Mieszkaam z rodzin kuzynki. Rolnikw od pokole uprawiajcych ry. Zapyta am ma kuzynki, dlaczego wszyscy zrobili si tacy leniwi? Mczyni wieczorami na og upijali si i nie wstawali z ek a do poudnia nastpnego dnia. Koczyo si oczywicie tak, e wikszo rzeczy robiy kobiety, bo mczyni mieli takiego kaca, e si nie dao. Wszystko byo nie tak. Ze duchy gniedziy si z wrona mi na szczytach dachw i wysiadyway niech. Na ulicach, w alejach i na targowiskach ani ywego ducha. Dni mijay bez dobrego sowa. Gwny klasztor w Osadzie zamknito. Czasami bkaam si tam, przechodziam przez ksiycowe Kramy, obok staww zduszonych przez rzs wodn. Przypominao mi to jakie inne miejsce. Osad nawiedzia zaraza, ktrej nikt nawet nie zauway. Chodziam porozmawia z wiejskimi starzykami. Co bdziecie je nastpnej zimy? Owoce Matki Chin! Przecie nic wam nie ronie. Nie rozumiesz. Nie dostrzegasz zmian. Przecie widz. Jako si nie bilansuje... Chiny utrzymuj swoich synw. Mao Tse-tung da! Kiedy si nie bilansuje, pac chopi! Myli Mao, choby i najmdrzejsze, brzuchw nie napeni. Kobieto, jak komunici usysz, co mwisz, to ci odel na reedukacj. Wracaj na t swoj Gr, jak ci si tu nie podoba. Gramy w mahdonga. Tej samej zimy Mao ogosi swj Wielki Marsz. Chiny stany w obliczu nowego kryzysu: niedobr stali. Stali na mosty, stali na lemiesze, stali na pociski, eby udaremni rosyjsk inwazj od strony Mongolii. I tak w kadej komunii postawiono piec i wyznaczono kontyngenty. Nikt w Osadzie nie wiedzia, jak si obsuguje piec kowala powieszono na dachu jego wasnego domu jako kapitalist ale za to kady wiedzia, co si z nim stanie, jeli na jego dyurze piec zganie. Moje kuzynki, siostrzenice i bratankowie musieli pracowa przy

zdobywaniu drewna. Szkoy zamknito, a nauczycieli i uczniw zmobilizowano w zbierajce drewno na opa druyny, ktre miay dba o podtrzymywanie ognia w paleniskach. e moi kuzynowie dorastali, a mieli pusto w gowie? A kto niby mia ich nauczy pisa? Kiedy zuy si zapas biurek i desek, powycinano dziewicze lasy rosnce u podna witej Gry. Zdrowe drzewa! Do Doliny, gdzie drzew byo mniej, dotara wie, e komunici organizuj loteri midzy nie nalecymi do partii mieszkacami wsi. Zwycizcom" kazali rozbiera swoje domy i pali, eby podtrzyma ogie w paleniskach. Stal okazaa si bezwartociowa. Czarne, amliwe sztabki przyjo si nazywa balaskami", z tym e balaski mona przynajmniej do czego wykorzysta. Kobiety co tydzie zaadowyway je na ciarwk z miasta, zastanawiajc si, dlaczego partia nie wysyaa do Osady onierzy, eby wymierzyli kar. Odpowied poznalimy pod koniec jesieni, kiedy po Dolinie zaczy kursowa plotki o brakach ywnoci. Pierwsza reakcja ludzi bya typowa. Nie chcieli uwierzy, e to prawda, wic nie wierzyli. Zaczli wierzy, kiedy opustosza gminny skad ryu. Spokojnie, Mao przyle ciarwki. Moe nawet osobicie poprowadzi konwj. Funkcjonariusze partyjni powiedzieli, e konwj zosta porwany w Dolinie przez szpiegw wysugujcych si kontrrewolucji i e wnet i tak bdzie wicej ryu. Tymczasem mielimy zacisn pasa. Zaczli pojawia si chopi z okolicy, ktrzy przychodzili do Doliny na ebry. Byli wychudzeni na ko, jak kurze apki. Znikay kozy, potem psy, potem ludzie zaczli ryglowa bramy od zmierzchu do witu. Zanim przyszy roztopy, zjedzono cae ziarno pod przyszoroczne zasiewy. Nowe ziarno miao wnet przyj, obiecywali partyjni funkcjonariusze. Wnet nadal nie nadchodzio, kiedy z powrotem wyruszaam w gr do mojej herbaciarni cztery miesice wczeniej ni zwykle. Noc panowao jeszcze przejmujce zimno, ale wiedziaam, e Pan Budda i Drzewo zatroszcz si o mnie. Byy ptasie jaja, korzenie, orzechy. Mogam stawia sida na ptaki i krliki. Dao si przetrwa. Raz czy dwa pomylaam o ojcu. Nie mia szans na przetrwanie kolejnego roku, nawet na dole, w zaciszu Doliny, oboje wiedzielimy o tym. Do widzenia rzuciam przez pokj kuzynki. W ogle nie rusza si z ka., tylko eby si wysra i wyszcza. Jego skra miaa w sobie mniej ycia ni upina wpltana w pajczyn. Czasami przymyka powieki, a jego papieros dopala si. Byo co pod tymi powiekami? Wyrzuty sumienia, uraza, choby obojtno? Czy te nie byo nic? Takie nic czsto udaje u ludzi

mdro. Lato przyszo pno, zima kapaa kroplami z gazek i pkw, ale aden pielgrzym nie wyania si z mgy. Na gazi mojego Drzewa z luboci wycigaa si puma i strzega drogi. Jaskki budoway gniazdo pod moimi okapami: dobry znak. Od czasu do czasu przeszed jaki mnich. Cieszc si z towarzystwa, zapraszaam ich do mojej herbaciarni. Mwili, e moje potrawki z misa gobi duszonego z korzeniami to najlepsze rzeczy, jakie jedli od tygodni. Ludzie teraz umieraj caymi rodzinami. Jedz siano, skr, kawaki ubrania. Cokolwiek, byle zapeni brzuch Kiedy umieraj, nawet nie ma nikogo, by ich pochowa czy odprawi ceremonia pogrzebowy, wic nie maj szans na raj ani nawet na ponowne narodziny. Kiedy ktrego ranka otworzyam okiennice, las jania i tchn kwieciem. wita Gra nic sobie nie robi z gupiego wiata ludzi. Tego dnia zajrza jaki mnich. Napita skra na wygodniaej twarzy. Zgodnie z ostatnim dekretem Mao nowymi wrogami proletariatu s wrble, poniewa poeraj Chinom ziarno. Wszystkie dzieci, ze szczkajcym przedmiotami w rku, musz ciga wrble, pki te z wyczerpania nie spadn. Kopot w tym, e nie ma komu zjada owadw, wic Osad opanoway wierszcze, gsienice i muchy plujki. W Seczuanie pojawiy si chmary szaraczy. Tak si dzieje, kiedy ludzie bawi si w bogw i pozbywaj si wrbli. Dni byy coraz dusze, rok zataczy na przepastnym niebie wok rozpalonego soca. Obok jaskini znalazam zapas dzikiego miodu. Twoja rodzina trzyma si powiedzia mi mnich z Osady ale tylko dziki pienidzom przysyanym przez ludzi twojej crki z Hongkongu. Po Nowym Roku twoja crka bdzie miaa ma. Pracuje w restauracji niedaleko portu I dziecko ju w drodze. Zostaniesz babci. Serce mi mocniej zabio. Od chwili narodzin mojej crki rodzina niczego, prcz kupy wstydu, nie przyniosa, a teraz ona ratowaa im skr. Jesie tchna konajce barwy w spowiae zielenie. Gromadziam opa, orzechy, suszyam bataty, jagody i owoce, robiam zapasy dzikiego ryu w sojach, wzmacniaam moj herbaciarni przed zadymkami i zszywaam z krliczych skrek ubrania. Kiedy wyruszaam na poszukiwania jedzenia i drewna, zabieraam ze sob dzwonek, eby odstrasza niedwiedzie. W lecie postanowiam, e zim spdz na Grze. Powiadomiam moich kuzynw. Nie prbowali mnie przekonywa. Kiedy spad pierwszy nieg, byam gotowa. Herbaciarnia skrzypiaa pod ciarem sopli lodu.

Rodzina jeleni przeniosa si na poblisk polan. Nie byam ju mod kobiet. Bolao mnie w kociach, oddech zamarza. A kiedy w rodku zimy przychodziy gbokie niegi, na cae dnie byam uwiziona w mojej herbaciarni i tylko Pana Budd miaam do towarzystwa. Ale zamierzaam przetrwa t zim, eby zobaczy topniejce sople lodu eby ucaowa moj crk. Kiedy po raz pierwszy ujrzaam cudzoziemca, nie wiedziaam, jak si znale! Wyoni si taki bo domylaam si, e to by on wielki jak ogr, a do tego mia te wosy. te jak zdrowa szczyna! Mia chiskiego przewodnika i po chwili dotaro do mnie, e mwi najprawdziwszym jzykiem! Moi bratankowie i siostrzenice uczyli si o cudzoziemcach w nowej wiejskiej szkole. Cudzoziemcy przez setki lat ciemiyli nas, dopiero komunici pod wodz Mao Tse-tung nas wyzwolili. Ciemi take swoich i zawsze nawzajem zwalczaj. Wedug nich zo jest dobrem. Zjadaj swoje dzieci i uwielbiaj smak gwna, a myj si co dwa miesice. Ich jzyk brzmi jak pierdzenie wini. Parz si ze sob odruchowo, jak psy i suki na wiosn, nawet na ulicy. Pomimo to znalaz si tu prawdziwy, ywy cudzoziemski diabe, ktry rozmawia najprawdziwsz chiszczyzn najprawdziwszym Chiczykiem. Nawet pochwali moj solon herbat, e wiea. Tak mnie to zdumiao, e nie odpowiedziaam. Po kilku minutach ciekawo przezwyciya naturaln odraz. Czy pan jest z tego wiata? Mj bratanek mwi mi, e poza Chinami jest jeszcze wiele innych miejsc. Umiechn si i rozoy pikny obrazek. To powiedzia jest mapa wiata. Nigdy czego takiego nie widziaam. Na rodku szukaam witej Gry. Gdzie ona jest? pytaam. Tutaj. Tutaj wanie si znajdujemy. Gra jest w tym miejscu. Nie widz. Jest za maa. Nie moe by! Wzruszy ramionami, dokadnie tak jak prawdziwi ludzie. Dobrze mu szo to naladowanie. To s Chiny, widzi pani tu, tak? Tak odpowiedziaam, powtpiewajc ale nie wygldaj akuratnie. Chyba kto panu sprzeda porwan map. Jego przewodnik rozemia si, ale przecie jak co jest porozrywane, to nie ma si z czego mia. A tu jest kraj, z ktrego pochodz. Miejsce nazywane Wochy". Wochy. Prbowaam wymwi nazw tego miejsca, ale nie potrafiam uoy ust do

takich nonsensownych dwikw i daam spokj. Pana kraj wyglda jak but. Kiwn gow przytakujco. Powiedzia, e pochodzi z obcasa. Dziwne to wszystko byo. Przewodnik poprosi mnie, e bym przygotowaa co do zjedzenia. Kiedy gotowaam, cudzoziemski diabe i jego przewodnik nadal prowadzili rozmow. I tutaj kolejny wstrzs wygldao na to, e s przyjacimi! Jak si dzielili jedzeniem i herbat... Jak prawdziwy czowiek moe si przyjani z cudzoziemskim diabem? Ale wygldao na to, e tak. Moe liczy, e uda mu si obrabowa diaba, kiedy ten zanie. To miaoby sens. Jak to jest, e w ogle nie rozmawiacie o rewolucji kulturalnej? pyta diabe. Boicie si represji policji? A moe nastpi zwrot i zgodnie z oficjaln rewizj historii rewolucji kulturalnej nigdy nie byo? Ani jedno, ani drugie powiedzia przewodnik. Nie rozmawiam o tym, bo za duo byo w tym za. Moje Drzewo od tygodni byo rozdranione, ale nie wiedziaam dlaczego. Na pnocnym wschodzie widniaa kometa, a mnie niy si wieprze ryjce dach mojej herbaciarni. Mga spowia wit Gr i utrzymywaa si przez kilka dni. Nocne sowy pohukiway za dnia. I wtedy pojawia si Czerwona Gwardia. Byo ich trzydziestu lub czterdziestu. Trzy czwarte z nich to chopcy, kilku spord nich dopiero zaczynao si goli. Na ramieniu nosili czerwone opaski i maszerowali pod gr z pakami w rkach i broni wasnego wyrobu. Nie potrzebowaam a Pana Buddy, eby wiedzie, e przynieli kopoty. Przechodzc, monotonnie piewali. Co mona rozwali... piewaa jedna poowa... Rozwali naley! odpowiadaa druga. I tak na przemian. Rozpoznaam przywdc to byo zim przed wielkim godem. W szkole by matokiem i z rzadka ima si pracy, chyba e dorywczo murarki. Teraz wkracza butnie pod moj herbaciarni, niczym Pan Stworzenia. Jestemy Czerwon Gwardi! Przybywamy tu w imieniu Komitetu Rewolucyjnego! Wrzeszcza, jakby liczy, e mnie powali si gosu. Przecie dobrze wiem, kim jeste, Mzg. Mzg, takie mia w Osadzie przezwisko, bo wanie mzgu mu brakowao. - Kiedy bye may, twoja matka przyprowadzaa ci do domu mojej kuzynki. Jake si obsra, to obcieraam ci dup. Przyszo mi na myl, e te dzieciaki s jak niedwiedzie: gdy okaesz strach, atakuj. A gdy zachowasz si tak, jakby ich naprawd nie byo, pjd dalej przed siebie. Mzg uderzy mnie w twarz! Zapieko, do oczu napyny mi zy. Czuam, e mam zamany nos, ale to nie bl

wywoa we mnie wstrzs, lecz myl, e starsza osoba dostaa w twarz od wyrostka! To byo wbrew prawom natury! Wicej mnie tak nie nazywaj powiedzia beztrosko. Naprawd tego nie lubi. Odwrci si. Towarzysze oficerowie! Znajdcie zapasy, ktre ta kapitalistka wyssaa ciaa mas! Zacznijcie szuka w pokoju na grze. Tylko przeszukajcie gruntownie! To stara chytra pijawka! Co? Dotknam nosa i spojrzaam na zakrwawione palce. Na schodach zaomotay buty. omot, odgos y rozrywania, miech, trzaski. Czstujcie si powiedzia Mzg do pozostaych czerwonogwardzistw, wskazujc na moj kuchni. Ta stara szmata nic innego nie robia, tylko was okradaa, pamitajcie. Tak czy inaczej, najpierw zniszczcie t relikwi. Roztrzaskajcie to na kawaki! Tego nie zrobisz.. Spad na mnie kolejny cios i Mzg postawi mi nog na twarzy, wciskajc gow w boto. Nadepn na tchawic. Mylaam, e mnie zabije. Poczuem na twarzy protektor jego buta. Czekaj no, niech tylko powiem o tym mamie i ojcu. Ledwie rozpoznaam swj gos, taki by zduszony i saby. Mzg szarpn gow. Zamierzasz donie na mnie do mamusi i tatusia? Na myl o tym szczam w pory ze strachu? Wiesz, co Mao mwi o rodzicach, powiem ci: Ojciec ci ko cha, kocha ci matka, lecz najbardziej kocha przewodniczcy Mao!" Syszaam, jak roztrzaskuj Pana Budd. Bdziesz mie kopoty, kiedy prawdziwi komunici si o tym dowiedz! Ci rewizjonici s wanie likwidowani. Okazao si, e na Wiejskiej Partii Kobiet ciy wina, bo puszczaa si z odamow grup trockistowsk. Wbi wielki paluch od nogi w mj ppek i przyglda mi si z pmroku. Grudka lini bryzna mi na grzbiet nosa. Puszczanie si, temat ci nieobcy, syszaem co o tym. Byam jeszcze wystarczajco silna, by zdoby si na gniew. Co masz na myli? Rozkadanie ng przed tym feudalist! Przed synem gubernatora wojskowego! Poszo po rodzinie, wiadomo .Wszyscy wiemy o tej twojej skundlonej suce, co obciga ka bla imperialistom w Hongkongu! Spiskuje, eby obali nasz wielk rewolucj! No nie patrz taka oburzona! Wieniacy przecigali si w donoszeniu na zdrajcw klasowych! Nie opowiadaj mi, e ju zapomniaa, jak to dobrze mie faceta na sobie! Nachyli si i szepn mi do ucha: Moe trzeba ci troch przypomnie? Mitosi mi piersi. Ta twoja wochata kieszonka midzy nogami jeszcze chyba puszcza soki, co? Moe... Znalelimy jej pienidze, towarzyszu generale!

I prawdopodobnie to mnie uratowao. Na pewno nie czerwonogwardzista. Wsta i otworzy moj kasetk. W tle dokonywao si dzieo zniszczenia mojej herbaciarni. Modzi jak szaracza ogoocili j z jedzenia. - Przejmuj skradzione przez ciebie dobra w imieniu Chiskiej Republiki Ludowej. Czy chcesz wnie odwoanie w Ludowym Trybunale Rewolucyjnym? Uklkn mi na obojczykach i badawczo wpatrywa mi si w twarz nadal byam przycinita bokiem do ziemi, ale wbiam w niego uparte spojrzenie. - Rozumiem, e nie". A to co? Mw, do diaba! Twj chucherkowaty osesek, o ile si nie myl. Mzg bawi si zdjciem mojej crki. Otworzy z trzaskiem zapalniczk i obserwowa moj reakcj, przytykajc rg zdjcia do pomienia. Tylko nie moj crk! Lilia we wosach. Targa mnie w rodku al, ale cierpiaam w milczeniu. Nie zamierzaam sprawi Mzgowi przyjemnoci swoimi zami. Pstrykn mj zwglony skarb, nim zdy sobie poparzy palce. - Tu ju skoczylimy, towarzyszu generale powiedziaa dziewczyna. Dziewczyna! Mzg wreszcie uwolni moj tchawic. Tak. Powinnimy pocign dalej. Wyej w grach s wrogowie rewolucji groniejsi od tej paskudy. Oparam si o Drzewo i patrzyam na szcztki herbaciarni. wiat oszala powiedziaam. Znowu oszala. Jeszcze si naprawi powiedziao moje Drzewo. - Znowu si naprawi. Nie rozpaczaj zanadto. To tylko fotografia. Zobaczysz si z crk przed mierci. Co w zgliszczach polunio si i dach z omotem run. - yj sobie tutaj spokojnie, zajmujc si swoimi sprawami. Nikomu nie przeszkadzam. Dlaczego wiecznie przychodz tu na Gr ludzie i niszcz moj herbaciarni? Dlaczego zdarzenia tak wanie si ukadaj? -To bardzo dobre pytanie odpowiedziao moje Drzewo. Ale i tak miaam szczcie. Nastpnego dnia zeszam drog do Osady, eby poyczy zapasw. Klasztor by spldrowany i zdemolowany, a wielu mnichw zastrzelono, gdy klczeli w sali medytacji. Na dziedzicu ksiycowej bramy ujrzaam setk mnichw klczcych wok ogniska. Palili zwoje z biblioteki, gromadzone od czasw, gdy Budda z uczniami przemierza Dolin. Odchylone do tyu gowy ciga sznur przywizany do kostek. Krzyczeli: Niech yje myl Mao Tse-tunga! Niech yje myl Mao Tse-tunga! i tak bez koca. Oddziay Czerwonej Gwardii chodziy midzy rzdami i kamienoway kadego

mnicha, ktry opada z si. Przed szko stali nauczyciele przywizani do drzewa kamforowego. Do szyi mieli przytroczone napisy: Im wicej ksiek przeczytasz, tym gupszy bdziesz". Wszdzie wisiay plakaty Mao. Doliczyam si pidziesiciu, zanim daam sobie spokj. Kuzynka bya w kuchni. Blada jak ciana. Co si stao z twoimi gobelinami? Gobeliny s niebezpieczne i buruazyjne. Musiaam je spali na dziedzicu, zanim ssiedzi na mnie donieli. Dlaczego wszyscy nosz przy sobie czerwone ksieczki? Czy maj strzec od zego? To czerwona ksieczka Mao. Kady musi j mie. Takie jest prawo. Jak to moliwe, eby jeden ysy spasieniec tak rzdzi caymi Chinami? To... Jeszcze kto usyszy, co mwisz! Ukamienuj ci! Usid, kuzynko. Czerwona Gwardia pewnie wpada do ciebie, jak sza, eby spali wityni na szczycie? Powinna si napi wina ryowego. Prosz. Jedna filianka. Wypij do dna, ju. Mam niedobre wieci. Reszta twoich krewnych z Leszan wyjechaa. Dokd? Do Hongkongu? Do obozw poprawczych. Prezenty od twojej crki wzbudziy zawi ssiadw. Zadenuncjowano cay dom, jako zdrajcw klasowych. Co to za obozy poprawcze? Czy kto z tego wychodzi? Kuzynka westchna i rozoya rce. Nikt nie wie... I ani sowa wicej. Trzy ostre stuknicia do drzwi i kuzynka skulia si, jakby w jej trzewiach zamkn si zatrzask. To tylko ja, matko! Kuzynka odemkna zasuwk i wszed mj bratanek, kiwajc gow na powitanie. Wracam z rynku, z zebrania powiconego samokrytyce. Hodowca krw zosta zadenun cjowany przez rzenika. - Za co? - A czy to wane? Byle gie wystarczy! Prawd jest, i rzenik by mu winien pienidze. To wygodny sposb na oczyszczenie sobie hipoteki. Ale to i tak nic. Trzy wioski dalej, w Dolinie, druciarzowi obcili kutasa tylko dlatego, e jego dziadek walczy w Kuomintangu z Japoczykami. - Mylaam, e Kuomintang walczy przeciw Japoczykom razem z komunistami? - To prawda. Ale dziadek druciarza wybra niewaciwy mundur. I ciach! Za Leszan

jest wioska, gdzie dwa dni temu upieczono piecze wieprzow. - I co? spytaa kuzynka. Bratanek przekn lin. wi tam nie trzymali od czasu wielkiego godu. - I co? zachrypiaam. - Trzy dni temu komitet gminny zosta rozstrzelany za zdefraudowanie ludowej mietany. Zgadnij co zgadnij kogo - kadli do garnka... Obecno przy pieczeniu bya obowizkowa pod kar egzekucji, wic kady ma swj udzia w winie. Rondel albo strza. To musi min, do licha powiedziaam, gono mylc. Na wit Gr przya wszystkie demony. Mylicie, e to przez komet? To przez ni wiat nurza si w zu? Bratanek wlepi wzrok w butelk wina. Zawsze popiera komunistw. To wszystko sprawka ony towarzysza Mao! Bya przecie aktork, a teraz caa ta wadza uderzya jej do gowy! Nie mona ufa ludziom, ktrzy yj z oszukiwania. Wracam do mojej herbaciarni powiedziaam. I ju nigdy nie zejd ze witej Gry. Odwied mnie czasem, kuzynko, kiedy kostki ci wydobrzej i bdziesz moga si wspi na. Bdziesz wiedziaa, gdzie mnie znale. Oko widniao wysoko na niebie. Przemieniao si w spadajc gwiazd, ale mnie nie zwiodo, bo jaka spadajca gwiazda przemieszcza si w linii prostej i wcale si nie spala? Nie bya to bezduszna soczewka, nie: to byo ludzkie oko spogldajce na mnie z zasnutego pajczynami pmroku. Kim byli i czego ode mnie chcieli? Sysz miech w gosie mojego Drzewa. Nadzwyczajne! Jak si dostosowujesz do tego wszystkiego? Co masz na myli? Przecie nawet jeszcze go nie wystrzelono! Jeszcze raz odbudowaam moj herbaciarni. Lepk ywic posklejaam z powrotem do kupy Pana Budd. wiat si nie skoczy tego roku, ale pieko wyprnio si na Chiny, a wiat ton w zu. Drog, od czasu do czasu, nadcigay opowieci sprowadzane przez uciekinierw majcych krewnych na szczycie. Opowieci o dzieciach denuncjujcych wasnych rodzicw i zaywajcych krtkotrwaej sawy w narodzie. Ciarwki zaadowane lekarzami, prawnikami i nauczycielami, aeby chopi ich reedukowali w obozach poprawczych. Chopi nie wiedzieli, czego mieli tamtych naucza. Obozy poprawcze nigdy nie byy gotowe na przyjcie wrogw klasowych i Czerwona Gwardia do pilnowania przysyaa desperatw majcych trudnoci z dojrzewaniem, ktrzy niebawem uwiadamiali sobie, e zesano ich na wygnanie, wraz z ich podopiecznymi. Czerwon Gwardi tworzyy wychowane w miejskiej wygodzie dzieci z Pekinu i Szanghaju. Mzg zosta zadenuncjowany

jako holenderski szpieg zesano go do tajnego wizienia w Mongolii. Denuncjowano nawet zwizanych z Mao architektw rewolucji kulturalnej, ich nazwiska pitnowano w nastpnej fali wieci dochodzcych z Pekinu. Jakim miejscem bya stolica, w ktrej rozpuszczano takie rzeczy? Przy tym szalecu najbardziej okrutni staroytni cesarze to niewinne kocita. Mnich si nie modli, witynny dzwon nie zadzwoni przez wiele lat. I jak przewodnik powiedzia cudzoziemskiemu diabu, za byo za duo. Lata, jesienie, zimy i wiosny taczyy wkoo. Nigdy ju nie zeszam do Osady. Zimy, a jake, sroyy si, za to lata byy askawe. Chmury czerwonych motyli odwiedzay mnie rano w pokoju na grze, kiedy rozwieszaam pranie. Puma miaa mae. Byy na p oswojone. Na szczyt witej Gry wrcia garstka mnichw, a wadze partii jakby ich nie zauwaay. Ktrego ranka obudziam si i znalazam list wsunity pod drzwi herbaciarni. By od mojej crki list i zdjcie, kolorowe! Musiaam poczeka, a zajrzy jaki mnich, bo nie umiaam czyta. A oto, co byo w nim napisane: Kochana Matko, Dowiedziaam si, e przepuszczaj teraz krtkie listy, wic prbuj, moe si poszczci. Jak widzisz na fotografii, jestem ju kobiet prawie w rednim wieku. Ta moda kobieta po mojej lewej, to Twoja wnuczka, a widzisz niemowl, ktre trzyma? To twoja prawnuczka! Nie jestemy zamoni, a po mierci mojego ma stracilimy prawo dzierawienia po nim restauracji, ale moja crka sprzta mieszkania cudzoziemcw i do dobrze sobie radzimy. Mam nadziej, e kiedy spotkamy si na witej Grze. Kto wie? wiat si zmienia. A jeli nie, to i tak spotkamy si w niebie. Mj ojczym, jeszcze jak y, opowiada mi o Twojej grze. Bya kiedy na szczycie? Moe uda Ci si dostrzec stamtd Hongkong! Dbaj, prosz, o siebie. Bd si za Ciebie modli. Mdl si, prosz, za mnie. Struka pielgrzymw powoli rozrastaa si w stateczny strumie. Mogam sobie pozwoli na zakup kurczakw i miedzianego rondla, i worka ryu, eby przetrzyma zim. Na drodze pojawiao si coraz wicej cudzoziemcw: zaronici, pstrokaci, e a mdli, czarni, rowo szarzy. Czy aby nie za duo ich wpuszczali? Ale przecie cudzoziemcy t o pienidze. A tyle ich maj. Za butelk wody dasz dwadziecia juanw, a czsto zdarza si, e pac, nie raczc si nawet z nami targowa! Jawna niegrzeczno! Latem wynajmuj pokj na grze na nocleg. Sobie zamontowaam w kuchni na dole hamak ojca i tam spalam. Nie lubi, ale musiaam oszczdza pienidze na swj pogrzeb albo na wypadek, jakby mia wrci gd. W ten sposb mog wycign z cudzoziemcw wicej pienidzy, ni przez cay tydzie sprzedajc kluski i herbat prawdziwym ludziom. No wic ktrego

dnia, nie tak dawno, na noc zosta cudzoziemiec i prawdziwy czowiek z Kunming, z on i synem. Cudzoziemiec nie umia mwi. Porozumiewa si na migi, zupenie jak mapa. Nadesza noc. Pozamykaam herbaciarni i pooyam si w hamaku, czekajc na sen. Syn moich goci nie mg zasn, wic matka zacza mu opowiada. Bardzo adn histori o trzech zwierztach, ktrym lea na sercu los wiata. Nagle odezwa si cudzoziemiec! Prawdziwym jzykiem! Przepraszam, gdzie po raz pierwszy usyszaa pani t opowie? Prosz sobie przypomnie! Matka bya zaskoczona, tak samo jak ja. Matka mi j opowiedziaa, gdy byam dzieckiem. A ona usyszaa j od swojej matki. Urodzia si w Mongolii. Gdzie w Mongolii? Wiem tylko tyle, e urodzia si w Mongolii. Nie wiem gdzie. Rozumiem. Przepraszam, e pani niepokoiem. Cudzoziemiec krzta si haaliwie. Schodzi na d i prosi, ebym go wypucia. Nie dam panu zwrotu, wie pan ostrzegam go. To nie ma znaczenia. Do widzenia. ycz pani powodzenia. Dziwnie powiedziane! Ale si upar, eby wyj, wic od ryglowaam drzwi i otworzyam. Gwiedzista noc, bezksiycowa. Dokd pan idzie? wyrwao mi si. Gra, las i ciemno zamykaj za nim drzwi. I co z nim? zapytaam moje Drzewo. Drzewo te nie odpowiedziao. Mao nie yje! Drzewo powiedziao mi pierwsze ktrego roziskrzonego poranka. Pniej zmierzajcy pod gr mnich wpad do mojej herbaciarni, z jego twarzy bia rado, potwierdzi wiadomo. Chciaem kupi ryowe wino dla uczczenia, ale nie tylko mnie to przyszo do gowy i nigdzie nie mona byo dosta ani kropli. Niektrzy przepakali ca noc. Inni opowiadali po nocy, e powinnimy si przygotowywa na inwazj Zwizku Radzieckiego. Partyjniacy noc spdzili za zamknitymi okiennicami. Ale wikszo mieszkacw wsi bawia si, puszczaa sztuczne ognie. Weszam do pokoju na grze, gdzie bya dziewczyna, ktra nie moga zasn ze strachu. Wiedziaam, e jest duchem, poniewa promienie ksiyca przechodziy przez ni i niedokadnie mnie syszaa. Nie martw si mwiam jej. - Drzewo ci ochroni. Drzewo powie ci, kiedy ucieka, a kiedy si ukry. Spojrzaa na mnie. Usiadam na kufrze przy ku i zapiewaam jej koysank, jedyn jak znaam, koysank o dce, kocie i rzece

toczcej swe wody. Dobry to by rok. Jedn po drugiej, odbudowywano witynie i ponownie zawieszano w nich dzwony, wic i soce, i ksiyc mona byo godnie wita i czci urodziny Pana Buddy. Mnisi znowu stali si pospolitymi gomi, a napyw pielgrzymw zwikszy si do kilkudziesiciu dziennie. Otyych wnosiy na noszach druyny, dwu- lub trzyosobowe. Pielgrzymka na noszach? Tak samo bezsensowna jak pielgrzymka samochodem! Kurze mdki, ktre wci wierzyy w politykw, rozprawiay podnieconymi gosami o Czterech Modernizacjach, o procesie Bandy Czworga i o dobrym duchu, ktry ostatecznie ocali Chiny Deng Xiao-pingu. Moe sobie robi tyle modernizacji, ile chce, byle tylko zostawi w spokoju moj herbaciarni. Hasem Deng Xiao-pinga byo: Bogacenie si jest godne pochway!" Oko Pana Buddy otworzyo si na szczycie witej Gry z kilku okazji, a mnisi, ktrzy mieli do szczcia i byli wiadkami tego cudu, skakali w przepa poprzez podwjn tcz i ldowali w raju. Inny cud zdarzy si nad moj gow. Moje Drzewo zdecydowao si na dzieci. Ktrego jesiennego poranka stwierdziam, e wyrosy na nim migday. Wyej orzechy laskowe. Nie chciaam wierzy, ale widziaam na wasne oczy! Jeszcze wyej co zaszelecio w gaziach i do moich stp spad owoc kaki. Po tygodniu znalazam strcone przez wiatr owoce pigwy i wreszcie pomarszczone cierpkie jabuszka. Gdy spaam, Drzewo skrzypiao, a muzyka cymbaw rozwietlaa ciek snw. ni mi si ojciec w mrocznym miejscu, gdzie si cierpi. Zagldam do stawu, z ktrego sczy si woda, opodal jaskini, a tu ojciec patrzy na mnie rozpaczliwie, rce ma zwizane za gow. Czasami, kiedy przygotowywaam herbat dla goci, syszaam go w pokoju na grze, jak szwenda si i pokasujc, szuka papierosw. Pan Budda wyjani, e drczyy go wyrzuty sumienia i e jego dusza zostaa zamknita w celi spraw nie dokoczonych, w ciemnociach. Bdzie tam przebywa, dopki ja sama nie udam si na pielgrzymk na szczyt. Nie myl si, mylc, e mj ojciec by Cesarzem Kurzego ajna. Trudniej byo znale w nim zalet ni ig w Jangcy. Nigdy nie odezwa si do mnie yczliwym sowem, nigdy nie podzikowa, i jeszcze sprzeda moje dziewictwo za dwie filianki do herbaty. Ale by moim ojcem, a za dusze przodkw odpowiedzialni s potomkowie. Prcz tego chciaam spokojnie spa, bez alw skomlcych u wejcia do moich snw. I wreszcie byoby niegrzecznoci z mojej strony, gdybym utrzymujc si w tym yciu ze witej Gry, nie od bya choby jednej pielgrzymki na szczyt. Byam ju w wieku, gdy kobiety budz si i stwierdzaj, e ostatnim dniem ich krztaniny by zgodnie z ich yczeniem dzie poprzedni.

O czym nawet nie wiedziay. By pikny poranek przed por deszczow. Wstaam razem ze socem. Drzewo dao mi troch poywienia. Otworzyam herbaciarni, ukryam kasetk w gbi jaskini pod stert kamieni i wyruszyam pod gr. Przed pidziesiciu laty nie zdoaabym doj na szczyt do zmroku. W moim wieku nie dotarabym nawet do poudnia nastpnego dnia. Schody, rowy, schody, potne drzewa, schody, cieki kurczowo uczepione krawdzi wiata. Schody na socu, kroki w cieniu. Kiedy zapad wieczr, rozpaliam ognisko w przedsionku zrujnowanego klasztoru. Zasnam przykryta zimow chust. Pan Budda przysiad na skraju mojego oa w chmurze dymu i czuwa nade mn, jak czuwa nad wszystkimi pielgrzymami. Kiedy si obudziam, znalazam czark ryu i czark herbaty ulung, jeszcze paroway. Wkroczyam w przysze ycie. Byy tam hotele, picio i szeciopitrowe! Sklepy sprzedajce byskotki, ktrych nikt nigdy nie bdzie w stanie woy, nawet nie bdzie ich potrzebowa i nie zechce ich mie. Restauracje z jedzeniem wydzielajcym zapachy, jakich nigdy nie czuam. Rzdy ogromnych autobusw o kolorowych szybach, autobusw, w ktrych, co do jednego, siedziay same cudzoziemskie diaby! Stoczone samochody porykujce klaksonami niczym stado wi. W powietrzu latay pudeka z ludmi, ale nikogo to nie dziwio. Dmuchay powietrzem jak wiatr w jaskini. Minam zatoczone wejcie i zajrzaam do rodka. Na scenie sta mczyzna i caowa srebrny grzyb. Za nim ekran z obrazami, na nich kochankowie i sowa. Gdzie jakiemu potwornemu wieprzowi obcinano jaja. I wtedy dotaro do mnie, e ten czowiek piewa! piewa o mioci, poudniowej bryzie i wierzbie z baziami. Omal nie przewrci mnie czowiek nioscy na noszach kobiet, ktra miaa na nosie okulary przeciwsoneczne, chocia soca nie byo. Uwaaj, gdzie stoisz wyrzuci z siebie. Ktrdy droga na szczyt witej Gry? spytaam. Stoisz na nim! Tutaj? -Tutaj! A gdzie witynia? Widzisz, musz zmwi modlitwy za spoczynek... Tam! wskaza kiwniciem gowy. wityni pokrywao bambusowe rusztowanie. Na platformach uwijali si robotnicy wchodzcy i schodzcy po drabinach. Cz z nich graa na frontowym dziedzicu w pik, wykorzystujc posgi staroytnych mnichw w charakterze bramek. Podeszam bliej do

bramkarza, eby si upewni, e wzrok mnie znowu nie myli. No, no, to to genera Mzg z Czerwonej Gwardii! Kime, kurwa, jeste, starowino? Pamitam, e ostatnim razem, jak si spotkalimy, trzymae mi nog na gardle i w dodatku si podniecae. Zdemolowae mi herbaciarni i ukrade pienidze. Rozpozna mnie, cho udawa, e nie, i odwrci si, mamroczc co ponuro pod nosem. W tym momencie przemkna obok niego pika i we mgle rozleg si zwyciski okrzyk. Co za miy zbieg okolicznoci, prawda, generale Mzg? Spryciarz z ciebie, przyznaj ci. Najpierw stoisz na czele druyny rozwalajcej witynie w drobny mak. A teraz jeste brygadzist druyny wysanej do ich restaurowania! To jest ta socjalistyczna modernizacja? Skd wiesz, e jestem brygadzist? Bo obijasz si nawet wtedy, gdy przydzielasz sobie najatwiejsz robot. Mzg najwyraniej nie wiedzia, jak si zachowa. Niektrzy robotnicy usyszeli, co mwiam i spogldali nieufnie na swojego brygadzist. Zostawiam ich i ruszyam w swoj stron wrd odgosw pi i motkw rozbrzmiewajcych w witynnej bramie. Urazy s jak demony wyerajce czowiekowi szpik z koci. Czas zdy ju wykona dobr robot. Pan Budda czsto powtarza mi, jak wielkie znaczenie dla ycia ma przebaczenie. Zgadzam si. Nie ze wzgldu na dobre samopoczucie tych, ktrym si przebacza, lecz samopoczucie tego, ktry przebacza. Przeszam przez ogromne drzwi i zatrzymaam si w dzwonnicy, zastanawiajc si, co dalej. Zagadn mnie mnich w podeszym wieku, ze znieksztaconym nosem. Jeste t kobiet, ktra ma herbaciarni, prawda? Owszem. Wic bdziesz moim gociem! Wstp prosz do kaplicy na czark herbaty. Zawahaam si. Prosz. Nie lkaj si. Bardzo serdecznie zapraszam. Mnich nowicjusz w szafranowej szacie delikatnie przeciera zocenie na brwi Pana Buddy. Spojrza na mnie i umiechn si. Odwzajemniam umiech. Gdzie mot pneumatyczny ubija chodnik, a wiertarka elektryczna widrowaa na wsze strony. Szam za mnichem przez labirynt dzwonnic, w zapachu kadzida i cementowego kurzu. Dotarlimy do spokojnego miejsca. Byo tam kilka posgw Pana Buddy i zwisajcych zwojw. W pustym pomieszczeniu czekaa na nas herbata. O czym te zwoje mwi?

Mnich umiechn si skromnie. To kaligrafia. Moje hobby w czasie wolnym. Na tym po lewej: W wietle soca pisz przy biurku Bardzo dugi list. A po prawej: Gry, ktrych ju nigdy nie ujrz Nikn w oddali. Prosz wybaczy kiepskiemu wyrobnikowi. Jestem amatorem. Pozwolisz, e nalej herbaty. Dzikuj. Pewnie si cieszycie. Tylu pielgrzymw odwiedza wityni. Mnich westchn. Bardzo nieliczni z nich to pielgrzymi Wikszo nawet sobie nie zawraca gowy wchodzeniem do wityni. To dlaczego tak przyjedaj na wit Gr? Bo nie maj dokd pojecha swoimi samochodami. Bo przyjeda tu mnstwo innych ludzi. Bo rzd mianowa nas skarbem narodowym. Przynajmniej partia przestaa was przeladowa. Tylko dlatego, e bardziej im si opaca oboy nas podatkami. Jaki przechodzie pogwizdywa piosenk, ktra bya zarazem pogodna i smutna. Syszaam odgos zamiatania. Przyszam tutaj w sprawie ojca zaczam. Mnich sucha z powag, kiwajc od czasu do czasu gow, gdy ja opowiadaam swoj histori. Dobrze zrobia, przychodzc tu. Dusza twojego ojca jest jeszcze za bardzo obciona, eby opuci ten wiat. Chod ze mn do wityni. Jest takie miejsce z zacisznym otarzem, osonitym od fleszy turystw. Wsplnie zapalimy tam kadzido, a ja odprawi niezbdne rytuay. Potem zajm si znalezieniem dla ciebie ka na noc. Nasza gocinno jest skromna, ale szczera. Tak jak twoja. Nazajutrz rano mnich odprowadzi mnie z powrotem do wrt. Ile si naley? Pod chustk odszukaam sakiewk. Nic dotkn z szacunkiem mojego ramienia. Przez cae ycia napeniaa odki wdrownych mnichw, kiedy jedyn straw byy kamienie. Kiedy przyjdzie czas, dopilnuj, eby zajto si twoimi obrzdami pogrzebowymi. yczliwo zawsze wzrusza mnie do ez. Nie wiem dlaczego. Ale nawet mnisi musz je. Wskaza na ttnic zgiekiem mg. wiata migotay i gasy. Autobusy warkotay w mroku. Niech nas ywi. Zoyam gboki ukon i kiedy ponownie podniosam wzrok, mnicha ju nie byo. Tylko jego umiech pozosta. Odchodzc ciek w d, zauwayam Mzga, jak po drabinie taszczy wiadro wiru. Twarz mia posiniaczon i pokaleczon. Nie, nie, ludzie. Przez plac

przesza grupa rozkrzyczanych i rozemianych dziewczt. O mao co na mnie nie wpady. Mnich mia racj: nie pozostao tu ju nic witego. wite miejsca musiay skry si gbiej i wyej. Przyszed odwiedzi mnie czowiek w mojej herbaciarni. Powiedzia, e jest z gazety partyjnej i e chce o mnie napisa. Zapytaam, jak zatytuuje swoj opowie. Siedemdziesit lat socjalistycznej przedsibiorczoci". To jzyk modych. Modych popro. Nie, prosz pani cign dalej. Cofn si o kilka metrw i wycelowa swj aparat w moj herbaciarni. Bysk. Dobrze si przygotowaem. Pani bya pionierk, naprawd. Na witej Grze mona zrobi pienidze, ale pani bya pierwsz osob, ktra dostrzega t moliwo, i pani wci tu jest. Naprawd niezwyke. Jest pani babci, co znosi zote jajka. To bdzie wietny podtytu! Podczas miesicy letnich na ciece byo, co prawda toczno od piechurw. Co kilka krokw wyrastay herbaciarnie, stragany z kluskami albo stoiska z hamburgerami po smakowaam kiedy jednego zagraniczne ajno! Nie mina nawet godzina i znowu byam godna. Wok bye kapliczki stoczona masa stolikw z plastikowymi torebkami i butelkami, ktre pniej zamiecay drog. Nie jestem pionierk powiedziaam z naciskiem. Mieszkaam tutaj, poniewa nie miaam wyboru. A co do robienia pienidzy, to partia przysyaa ludzi, eby mi rozwalili moj herbaciarni wanie dlatego, e robiam pienidze. Ale skd. Jest pani w podeszym wieku i cakowicie si pani myli. Partia zawsze popieraa uczciwy handel. Ale wiem, e zna pani opowieci, ktre zaciekawiyby moich czytelnikw. Moja robota nie polega na zaciekawianiu paskich czytelnikw! Moja robota polega na podawaniu klusek i herbaty! Jeeli chce pan napisa co naprawd ciekawego, niech pan napisze o moim Drzewie! To pi drzew w jednym, rozumie pan. Migdaowiec, leszczyna, drzewo kaki, pigwowiec i jabo. Drzewo obfitoci". To chyba lepszy tytu do pana opowieci, nie? Pi drzew w jednym powtrzy dziennikarz. Przyznaj, e jabka ma cierpkie. Ale to nic. To Drzewo mwi! Doprawdy? Zaraz potem wyszed. Ale i tak napisa gupaw histori, zmylajc wszystko co do sowa. Mnich mi to przeczyta. Wynikao z tego, e najwyraniej byam zwolenniczk owieconego przywdztwa Deng Xiao-pinga. Nigdy nie syszaam o placu Tiananmen, ale

najwyraniej byam przekonana, e wadze zareagoway w jedyny moliwy sposb. Do mojej listy ludzi, ktrym nie naley ufa, doczam pisarzy. Wszystko zmylaj. Wiesz, kim jestem? Otwieram oczy. Cienie lici rzucane przez moje Drzewo kad si ctkami na jej piknej twarzy. Z limi we wosach, kochanie, byo ci do twarzy. Dzikuj za list. Przyszed tu kiedy. Mnich mi przeczyta. Umiechaa si po swojemu, jak na fotografii. To twoja prawnuczka podpowiada mi moja siostrzenica, jakbym nie wiedziaa. To moja siostrzenica nie wie, ale jestem za bardzo zmczona na tumaczenie sensu dni minionych. Czy na dobre wrcia do Chin, kochanie? Tak. Hongkong to i tak ju Chiny. Ale tak. W gosie mojej siostrzenicy sycha dum. Twoja prawnuczka bardzo dobrze si urzdzia, ciociu. Kupia hotel i restauracj w Osadzie. Na dachu ma reflektor, ktry obraca si przez ca noc. Wszyscy bogaci ludzie z miasta si tam zjedaj. W zeszym tygodniu mieszkaa tam gwiazda filmowa. Twoja prawnuczka ma mnstwo korzystnych propozycji maestwa nawet miejscowy szef partii chce j polubi Robi mi si ciepo na sercu, wycigam si jak oswojona puma na socu. Crka odda mi cze jako przodkowi i pogrzebie mnie na witej Grze, od strony morza. Nigdy nie widziaam morza, ale mwi, e Hongkong jest wybrukowany zotem. mieje si, licznie si mieje. Ja take si miej, eby widzie jej umiech, mimo e od tego coraz bardziej bol mnie ebra. Na ulicach Hongkongu mona znale duo rzeczy ale zota niewiele. Mj pracodawca umar. Cudzoziemiec prawnik posiadajcy wielk firm, nadzwyczaj bogaty. W testamencie okaza si dla mnie bardzo hojny. Intuicja starej, umierajcej kobiety podpowiada mi, e nie mwi caej prawdy. Pewno starej, umierajcej kobiety podpowiada, e nie prawda liczy si najbardziej. Sysz crk i siostrzenic, ktre na dole przygotowuj herbat. Przymykam oczy i sysz odgos kopytek z koci soniowej. Wstga dymu rozwija si i znika wysoko, coraz wyej.

MONGOLIA Trawiaste rwniny pojawiay si, a potem giny za pocigiem, rok za rokiem, caymi latami. Niekiedy pocig mija osiedla okrgych namiotw, kt re przewodnik Caspara nazywa jurtami. Konie pasy si, starcy siedzieli w kucki i palili fajki. Zajade psiska obszczekiway pocig, a dzieciaki patrzyy, jak przejedamy. Nigdy nie odpowiaday na machanie Caspara, po prostu patrzyy, tak samo jak ich dziadkowie. Wzdu toru cigny si linie supw telegraficznych rozwidlay si i znikay za niespokojnym horyzontem. Ogromniaste niebo przywodzio Casparowi na myl kraj, w ktrym si urodzi, w ktrym dors, zwany tu i wdzie Zelandi. Caspar czu si samotny i tskni za domem. Mnie nie uwierao wychylenie w przyszo, doznawaem jedynie uczucia bezkresu. Wielki Mur od wielu godzin by ju za nami. Szeroko rozpostarta kraina bezdroy, w ktrej czowiek sam siebie szuka. Przedzia dzielilimy z dwjk ogromniastych bekaczy z Austrii, ktrzy pili wdk szklankami i opowiadali sobie wzdte dowcipy po niemiecku, a wic w jzyku, ktrego nauczyem si od Caspara zaledwie dwa tygodnie temu. Stawiali cae pliki mongolskiej waluty tugrikw w karcianej grze zwanej cribbagiem, ktrej jeden z nich nauczy si od jakiego Walijczyka w Szanghaju. Do tego koncertowo klli. Na grnej kuszetce siedziaa Australijka o imieniu Sherry, zatopiona w Wojnie i pokoju. Caspar, ktry zanim porzuci uniwersytet, studiowa rolnictwo, nigdy Tostoja nie czyta. Stwierdziem, e auje, i nie czyta, aczkolwiek z powodw, ktre z literatur nie miay nic wsplnego. Szwed z nastpnego przedziau wprasza si od czasu do czasu, eby raczy Caspara opowieciami o tym, jak go w Chinach obrobili. Nudzi nas obu i nawet Caspar swoje sympatie lokowa po stronie Chiczykw. W przedziale Szweda bya jeszcze kobieta Irlandka w rednim wieku, ktra albo wygldaa przez okno, albo robia wyliczenia w czarnym notesie. W ssiednich przedziaach jechaa grupka Izraelczykw dwie dziewczyny ze swoimi chopakami. Prcz tego, e pogawdzili grzecznociowo z Casparem na temat cen akademikw w Xian i Pekinie oraz na temat nowych wybuchw przemocy w Palestynie, trzymali si na uboczu. Noc ponownie zawaszczya ziemi, rozpuszczajc j w cienistych niebieskociach. Co dziesi, dwadziecia mil pojawiay si jzyki ognisk lice ciemno. Psychiczny zegar Caspara od paru godzin nie dziaa, jego waciciel postanowi wic si pooy. Mogem pomc mu go wyregulowa, ale uznaem, e powinien si przespa. Poszed do toalety, ochlapa twarz wod, wyczycil zby wod, ktr zdezynfekowa jodyn. Kiedy wrci, Sherry staa na zewntrz przedziau, przyciskajc twarz do szyby. Ale ona pikna, pomyla Caspar. Hej powiedzia.

 Hej Sherry odwrcia si i spojrzaa na mojego gospodarza. I jak Wojna i pokj? Musz przyzna, e nigdy nie czytaem adnego Rosjanina. Gruba. A o czym? Dlaczego wszystko dzieje si tak, jak si dzieje. No i dlaczego wszystko si dzieje tak, jak si dzieje? Jeszcze nie wiem. To bardzo gruba powie. Obserwowaa mg, jak na szybie zostawia jej oddech. - Spjrz. Taka przestrze, a prawie nie ma ludzi. A przypomina mi si dom. Caspar stan obok niej przy oknie. Po jakiej mili rzuci: Dlaczego si tu znalaza? Pomylaa chwil. To ostatnie miejsce, wiesz? Zagubione w rodku Azji, ani na wschodzie, ani na zachodzie. Zagubiona jak Mongolia, nieze powiedzonko. A ty? Jkno na korytarzu od miechu jakich pijanych Rosjan. Tak naprawd to nie wiem. Jechaem wanie do Laosu, kiedy nagle to mnie naszo. Przekonywaem si, e tutaj nic nie ma, ale nie mogem si oprze. Mongolia! Nigdy nawet nie pomylaem o tym miejscu. Moe nad jeziorem Dal wypaliem za duo trawki. Korytarzem przebieg na wp rozebrany chiski berbe, pofukujc zun-zun, jak helikopter, a moe jak ko. - Od jak dawna podrujesz? zapyta Caspar, chcc podtrzyma rozmow. - Od dziesiciu miesicy. A ty? W maju mino trzy lata. Trzy lata! O ja ci, to ty jeste przypadek kliniczny! potne ziewnicie rozcigno jej twarz. Przepraszam! Jestem skonana. Tak siedzie bezczynnie w zamkniciu to strasznie wyczerpujce zajcie. Czy mylisz, e nasi austriaccy przyjaciele ju zamknli na noc swoje kasyno? Mam tylko nadziej, e ju zamknli fabryk dowcipasw. Nawet nie wiesz, jakie masz szczcie, e nie mwisz po niemiecku. Gdy wrcilimy do przedziau, Austriacy ju chrapali stereo. Sherry zaryglowaa drzwi. Delikatne koysanie pocigu usypiao Caspara. Rozmyla o Sherry. Sherry wyjrzaa z kuszetki wiszcej nad jego gow. Znasz jak dobr bajk na dobranoc? Caspar nie by urodzonym opowiadaczem, wic ja wkroczyem do akcji. Znam jedn. To mongolska historia. Zreszt, moe nie tyle historia, co pewna legenda.

 Bardzo chtnie posucham Sherry umiechna si, a Casparowi a serce zamaro. S trzy stworzenia, ktre troszcz si o losy wiata. Po pierwsze, uraw. Widzisz, jak lekko stpa, szukajc drogi midzy rzecznymi kamieniami? Jak odrzuca i odchyla gow? uraw jest przekonany, e wystarczy, by cho raz ciko stpn, a gra zawali si, ziemia zadry i przewrc si stojce od tysicy lat drzewa. Po drugie, szaracza. Przez cay dzie szaracza siedzi na kamieniu, przekonana, e kiedy nastpi potop i zaleje wiat, a wszystkie ywe stworzenia zgin we wzburzonych, spienionych czarnych falach. Dlatego wanie szaracza czujnym okiem spoglda po wysokich szczytach, wypatrujc deszczowych chmur, ktre mog si wok nich zbiera. Po trzecie, nietoperz. Nietoperz uwaa, i niebo moe run i roztrzaska si, a wszystko, co yje zgin. Dlatego nietoperz zawisa wysoko, wzbija si z trzepotem w niebo, opada ku ziemi i znowu si wzbija, sprawdzajc, czy wszystko jest w porzdku. Taka to bya opowie, dawno temu, na samym pocztku. Sherry zasna, a Caspar jeszcze zastanawia si, skd ta opowie pochodzi. Wyczyem mu wiadomo i popchnem w sen. Przez chwil obserwowaem nawiedzajce go sny. By sen o obronie gotyckiego zamku zbudowanego na piaszczystych nizinach za pomoc kijw bilardowych oraz sen o siostrze i siostrzenicy. Pojawi si we nie jego ojciec: korytarzem transsyberyjskiego ekspresu pcha motocykl z przyczep wyadowan pienidzmi, ktre nieustannie rozwiewao. Jak zawsze pijany i peen pretensji, spyta Caspara, co u diaba zamierza, i upiera si, e Caspar ma jeszcze jakie bardzo wane nagrania wideo. Caspar przemieni si w na wp nagiego chopczyka, ktry nic o tych nagraniach nie wiedzia. Dziecistwo spdziem u podna witej Gry. Panowa tam mrok, ktry, jak si pniej dowiedziaem, utrzymywa si przez wiele lat. Dugo u mnie trwaa nauka zapamitywania. Widz piskl, ktre wszystko zaczyna od ja". Powoli do pisklaka dociera, e chodzi o rzecz bdc czym innym od tego czego", czym jest jego skorupka. Pisklak czuje jej zawarto, a gdy narzdy postrzegania zmysowego zaczynaj funkcjonowa, rozrnia wiato i ciemno, ciepo i zimno. Gdy zmysy wyostrzaj si, usiuje si przebi. Wreszcie ktrego dnia zaczyna zmaga si z kleist galaret, z kruch ciank, i nie moe przesta, dopki nie znajdzie si na zewntrz, w przyprawiajcym o zawrt gowy wiecie, ktry zadziwia, przeraa, mieni si kolorami i mnstwem nieznanych rzeczy. Ale ju wtedy zastanawiaem si, dlaczego jestem samotny? Caspara obudzio soce. W oczach mia piochy, a w ustach czu smak paska od zegarka. Strasznie aowa, e nie ma wieych owocw na zb. Do tego Austriacy wyprze -

dzili go w kolejce do azienki. Wylizgn si z ka i stwierdzi, e Sherry rozmyla. Wcign na siebie dinsy i stara si wymkn z przedziau tak, eby jej nie niepokoi. Dzie dobry, witaj w sonecznej Mongolii wymamrotaa Sherry. Dotrzemy tam za trzy godziny. Przepraszam, e ci przeszkodziem odpowiedzia Caspar. Nie, skd. Jeli zajrzysz do plastikowej torby wiszcej na wieszaku, to powiniene znale tam gruszki. We na niadanie. A wic Dworzec Gwny w Uan Bator powiedziaa po czterech godzinach Sherry. Dziwne odezwa si Caspar, ktry nagle zapragn mwi po dusku. Wapno janiao w nieskazitelnym socu poudnia. Nigdy nie milkncy wiatr, wiejcy przez rwniny w stron znikajcego punktu, w ktrym zbiegaj si tory. Napisy w cyrylicy, ktrej nie zna ani Caspar, ani aden z moich poprzednich gospodarzy. Chiscy handlarze gramolili si z pocigu, dwigajc torby z towarami na sprzeda, pokrzykujc do sie bie w znajomo brzmicym mandaryskim dialekcie. Dwjka ospaych modych Mongow odbywajcych sub wojskow signa po swoje karabiny, z czuoci mylc o tym, gdzie w tej chwili woleliby przebywa. Grupa starych kobiet w ubraniach stalowego koloru oczekiwaa na wejcie do pocigu odjedajcego do Irkucka. Odprowadzay je rodziny. Dwie postaci, w czarnych strojach i przeciwsonecznych okularach, niesione na skrzydach. Chopcy siedzcy na murze, ogldajcy si za dziewczynami. Czuj si tak, jakbym wysza z mrocznego puda i trafia na karnawa przybyszw z kosmosu powiedziaa Sherry Wiem, e jako moda panienka powinna ostronie traktowa znajomoci zawierane w trakcie podry, ale ciekaw jestem... Przesta kapa jak Angol. Tak, jasne. Nie rzuc si na ciebie, jeeli ty nie rzucisz si na mnie. No. W twojej Samotnej Planecie stoi, e w dzielnicy Sansar jest tu w miar przyzwoity hotel, po wschodniej stronie ulicy Sambuu... Chod ze mn... Pozwoliem Sherry zaopiekowa si moim gospodarzem. Przynajmniej mam o jedno zmartwienie mniej. Austriacy poegnali si i odeszli, ju bez miechw, w stroni; Holiday Inn Kublai Khan. Izraelska grupka kiwna na poegnanie i posza w swoj stron. Caspar zdy ju zapomnie o Szwedzie.. . Plecaki, dziwna rzecz. Wiele mam z nimi wsplnego. Nigdzie nie mieszkamy i wszdzie jestemy obcy. Czsto ni z tego, ni z owego wyruszamy na wdrwk, szukajc cze go, czego si szuka. Jestemy do tego pasoytami: mieszkam sobie w umyle mojego

gospodarza i przesiewam jej czy jego wspomnienia, eby zrozumie wiat. Ludzie pokro ju Caspara zamieszkuj macierzysty kraj, ktry nigdy do nich nie nalea, i wykorzystuj jego kultur i krajobraz - uczc si bd oddalajc nud. Dla wiata jako caoci jestemy tyle niematerialni, co niewidzialni. Przeuwamy wydzieliny samotnoci. Moi nieufni chiscy gospodarze na pierwszych turystw podrujcych z plecakami, jakich udao im si ujrze, patrzyli jak na istoty z zupenie innej planety. I tak wanie patrzyliby na mnie ludzie. - Kady umys pulsuje w niepowtarzalny sposb, podobnie jak kada latarnia morska na wiecie ma swj niepowtarzalny podpis. Rytm niektrych jest stay, innych nieregularny. Jedne s letnie, inne gorce. Niektre rozbyskuj, inne zachowuj si tak, jakby ich prawie nie byo. Niektre sytuuj si na obrzeach, niczym kwazary. Wedug mnie po kj peen zwierzt i ludzi przypomina pomieszczenie wypenione socami rnicymi si wielkoci, barw i si cienia. Caspar te zacz postrzega ludzi jako pulsujce punkty na radarze. Caspar jest tak samo samotny jak ja. - Czybym przeoczya? spytaa Sherry. Gdzie miasto? Pekin by miastem, Szanghaj by miastem. A tutaj miasto widmo. Zupenie jak Niemcy Wschodnie w czasach elaznej kurtyny. Rzdy pozbawionych wyrazu blokw mieszkalnych, o popkanych cianach i zabitych deskami oknach. Wielki rurocig osadzony na betonowych palach. Podziurawione drogi z nielicznymi, zdezelowanymi samochodami toczcymi si tam i z powrotem. Kozy wyjadajce chwasty na miejskich placach. Nieczynne fabryki. Posgi koni i maych jak zabawki czogw. Pomidzy poamanymi pytami chodnikowymi, porozbijanymi butelkami i zataczajcymi si pijakami ostronie przemieszcza si kobieta z koszykiem jajek. Latarnie uliczne gotowe run w kadej chwili. Potna ongi elektrownia, wypluwajca nad miasto chmur czarnego dymu. Po drugiej stronie miasta widniao olbrzymie diabelskie koo obaj z Casparem wtpilimy, by kiedykolwiek miao ponownie si obrci. Trzej przybysze z Zachodu przechodzcy w czarnych garniturach. Caspar odnis wraenie, e znaleli si w niewaciwym czasie i miejscu. Uan Bator byo znacznie wiksze od wioski pooonej u podna witej Gry, lecz ludzie, ktrych tutaj spotykalimy, nie mieli poczucia celu. Wydawao si, e po prostu czekaj. Czekaj, a co zostanie otwarte, a dzie dobiegnie koca, a w miecie wcz wiato, albo po prostu na to, e dostan je. Caspar poprawi paski przy plecaku. Moja Tajemnicza historia Czyngis-chana nie przygotowaa mnie na co takiego.

Tego wieczoru Caspar z rozkosz wbi zby w potrawk z baraniny i cebuli. Oboje z Sherry byli jedynymi gomi spoywajcymi kolacj w hotelu, ktry w rzeczywistoci by szecio- czy siedmiopitrowym sypicym si blokiem mieszkalnym. Kobieta, ktra przyniosa jedzenie z kuchni, spojrzaa na goci obojtnie. Caspar wskaza na potraw, potem wykona porozumiewawczy gest doni, zadzierajc do gry kciuk, umiechn si i chrzkn z aprobat. Kobieta spojrzaa na Caspara jak na wariata i wysza. Sherry parskna. Jest uprzejma mniej wicej jak celniczka na granicy. Lata wdrwki nauczyy mnie jednego, e im bardziej bezsilny kraj, tym groniejsi celnicy. Kiedy zaprowadzia nas do pokoju, spojrzaa na mnie tak, jakbym rozjechaa jej dzieciaka buldoerem. Caspar wyj jaki kaczek z klopsika. Komunistyczny sektor usug. Nieza tradycja. Ona jest przykuta do tego miejsca, pamitaj. My moemy sobie wyj, kiedy tylko nam si podoba. Mia ekspresow cytrynow herbat z Pekinu. W kredensie bya flaszka gorcej wody, wic przygotowa po filiance dla siebie i Sherry, a potem patrzyli, jak woskowoblady ksiyc wschodzi nad przedmieciem jurt i poncych ognisk. To poopowiadaj mi jeszcze zacz Caspar - o tym pubie w Hongkongu, w ktrym pracowaa. Jak si nazywa? Szalone Psy"? Wolaabym raczej posucha o dziwakach, ktrych spotykae, kiedy zajmowae si handlem biuteri na Okinawie. No ju, wikingu, twoja kolej. Ile to razy w yciu moi gospodarze czuj, e oto rozpoczyna si przyja. Ja mog sobie tylko popatrze. W miar dorastania uwiadamiaem sobie, e w moim ciele istnieje jeszcze jedna osobowo. Wkna mglistych barw i dozna skondensowanych w kroplach rozumienia. Widziaem i z wolna rozpoznawaem ogrody, cieki, szczekajce psy, pola ryowe, pranie wywieszone na socu, suszce si w podmuchach ciepego miejskiego wiatru. Nie miaem pojcia, dlaczego te obrazy pojawiay si i to wanie w tym a nie innym momencie. Zupenie jakby si byo podczonym do pozbawionego fabuy filmu. Powoli przemierzaem cieki, po ktrych stpay wszelkie istoty ludzkie, od tych mitycznych po najbardziej przyziemne. Ale przeciwnie ni ludzie, ja drog pamitam. Do tego wszystkiego co si stao po mojej stronie ekranu percepcji. Tak jakby powoli podkrca radio, tak powoli, e w pierwszej chwili trudno zauway, e to si robi.

Stopniowo zaczynaem odczuwa istot, ktra wytwarzaa doznania nalece nie do mnie, a ktre dopiero po czasie mogem okreli jako lojalno, mio, zo, uraz. Widziaem, jak ten drugi krystalizuje si i nabiera wyrazistoci. Zaczem si ba. Uznaem, e to on jest intruzem! e umys mojego pierwszego gospodarza jest kukuczym jajem, ktre po wysiedzeniu w kocu mnie wyruguje. Dlatego ktrej nocy, gdy mj gospodarz spa, sprbowaem spenetrowa t drug osobowo. Mj gospodarz prbowa krzycze, lecz nie dopuciem, by si obudzi. Jego umys instynktownie usztywnia si i napina. Wytyczaem swj szlak niezdarnie, bo nie zdawaem sobie sprawy, jak silny si staem, przedzierajc si przez wspomnienia i neutralne orodki kontroli, wyrywajc wielkie poacie. Strach, e mog walk przegra, sprawia, e byem bardziej brutalny, ni zamierzaem. Chciaem poskramia, a nie pustoszy. Kiedy z rana pojawi si lekarz, orzek, e mj pierwszy gospodarz nie reaguje na adne bodce. Nie mg, rzecz jasna, znale adnych zranie na ciele pacjenta, ale kiedy go zobaczy, stwierdzi piczk. W poudniowo wschodnich Chinach nie byo w latach pidziesitych adnych orodkw dla ludzi chorych na piczk. Po paru tygodniach mj go spodarz zmar i mogo si okaza, e wskazwki dotyczce mojego pochodzenia zostan wraz z nim pogrzebane w jego pamici. Piekielne to byy tygodnie. Zrozumiaem swoj pomyk. To ja byem intruzem. Chciaem w jaki sposb naprawi pewne szkody i z powrotem poskada niektre istotne funkcje oraz wspomnienia, ale o wiele atwiej zniszczy, ni odbudowa i w ten sposb znowu niczego nie wiedziaem. Zorientowaem si, e moja ofiara w zych czasach trudnia si zbjectwem, a w dobrych suya jako onierz w pnoc nych Chinach. Odnalazem fragmenty mowy, w ktrych pniej rozpoznaem mongolski i koreaski, niemniej gospodarz by analfabet. I to wszystko. Nie mogem ustali, jak dugo znajdowaem si w stadium embrionalnym. Zakadaem, e gdyby mj gospodarz mia umrze, to musiabym umrze wraz z nim. Wszystkie swoje siy spoytkowaem na to, by dowiedzie si, w jaki sposb przeprowadzi to, co obecnie nazywam transmigracj. Dwa dni przed jego mierci udao mi si. Moim drugim gospodarzem by lekarz pierwszego. Spojrzaem jeszcze na onierza. Mczyzna w rednim wieku lea na poplamionym ku, skra nacignita na rusztowanie koci. Czuem si winny, ale doznaem te ulgi i zyskaem poczucie siy. W ciele lekarza przebywaem przez dwa lata, wiele dowiadujc si o ludziach i o tym, co czowieczestwem nic jest. Nauczyem si na przykad odczytywa wspomnienia moich gospodarzy, wymazywa je i wymienia. Nauczyem si sterowa moimi gospodarzami. Czowieczestwo stale si moj zabawk. Ale przezornoci take si nauczyem. Ktrego

dnia oznajmiem mojemu gospodarzowi, e w jego umyle od dwch lat yje pozbawiona ciaa istota i czy moe chciaby mnie o co spyta. Biedaczysko kompletnie zwariowa i znowu musiaem transmigrowa. Ale delikatniutki ten ludzki umys. Licha z niego zabawka! Trzy dni pniej, wieczorem, kelnerka postawia z trzaskiem przed Casparem miseczk z baranin. Odwrcia si i posza, zanim zdy jkn. Barani tuszcz na kolacj Sherry promieniaa. A to ci niespodzianka. Kelnerka uprztaa inne stoliki. Caspar usiowa eksperymentalnie wykorzysta si umysu, chcc sprawi, by jego baranina nabraa smaku misa indyczego. Oparem si po kusie i nie pomogem mu. Sherry czytaa. Oto przykad sowieckiej dwulicowoci. Rzecz z lat czterdziestych, z czasw przywdztwa Czoybasana. Tak pisz: W ostatecznym rozrachunku ycie potwierdzio praktyczno rosyjskiego alfabetu". Ale autor wie, e oznacza to, i za uywanie mongolskiego grozia mier. Rany, jak ci ludzie mogli y pod panowaniem takiej rasy, i dlaczego... W nastpnej chwili wszystkie wiata w budynku zgasy, Niewyrany blask rzucay jedynie gwiazdy przez zasnute dymem okno i jarzcy si napis w cyrylicy, widniejcy za pustkowiem. Ciekawi bylimy, co znaczy ten napis, ale znowu nie wiedzielimy. Sherry zachichotaa i zapalia papierosa. W jej oczach bijay si mae pomyki. Pewnie dae elektrowni dziesi dolarw za zorganizowanie tego zaciemnienia, eby mg zosta ze mn sam na sam po ciemku, w pokoju zalatujcym jake mskim zapaszkiem baraniny. Caspar umiechn si w ciemnoci i stwierdziem, e to mio. Tworzy si jak pogoda. Sherry, wynajmijmy od jutra dipa. Widzielimy ju wityni, widzielimy stary paac. Czuj si jak markotny turysta. A nie lubi si tak czu. Frau lein w niemieckiej ambasadzie spodziewa si, e rano bdzie dostawa gazu. Skd popiech? To miejsce cofa si w czasie. Czuj, e w tych grach czai si koniec wiata, gdzie... Powinnimy wyjecha, zanim znowu zapanuje dziewitnasty wiek. Na tym midzy innymi polega urok U.B. To, e tchnie takim rozpadem. Nie rozumiem, co to znaczy, e tchnie rozpadem, ale to miejsce i tak nie ma dla mnie adnego uroku. Uan Bator jest dowodem na to, e Mongoowie nie potrafi budowa miast. Mona by nakrci film na temat piekielnej kolonii zarodkw wojny, jakie tu przetrway. Wyjedmy. Nawet nie wiem, dlaczego tu jestem. Nie sdz take, by wiedzieli to ludzie, ktrzy tutaj mieszkaj. Wesza kelnerka i postawia na naszym stoliku wiec. Caspar podzikowa po

mongolsku. Wysza. A niechby i rewolucja, kochanie... pomyla Caspar. Sherry zacza tasowa tali kart. To uwaasz, e przeznaczeniem Mongow jest pene trudu ycie sprowadzajce si do wypasania stad, rodzenia dzieci, cierpienia wskutek odmroe, analfabetyzmu, lambliozy i mieszkania w jurtach? Nie chc si sprzecza. Chc pojecha w Gry Khangai, powspina si, pojedzi konno, popywa nago w jeziorze i dowiedzie si, co robi na ziemi. Dobra, wikingu, jutro wyruszamy. Zagrajmy w cribbage'a. Zakad, e wygram trzydzieci siedem do dziewiciu Ja take musiabym niebawem ruszy. W ciele Mongoa moje poszukiwanie w tym kraju byo czym strasznym. W ciele cudzoziemca moje poszukiwanie byo w sposb oczywisty bezcelowe. Znalazem si tu po to, by odnale rdo zastanej tu opowieci. Jej pocztek brzmia tak: S trzy istoty, ktre troszcz si o losy wiata... Raz czy dwa prbowaem opisa transmigracj do cia gospodarzy obdarzonych wiksz wyobrani. Nie da si. Znam jedenacie jzykw, ale istniej takie brzmienia, kt rych jzyk nie jest w stanie wypowiedzie. Transmigrowa mog wtedy, kiedy z moim gospodarzem styka si jaka inna ludzka istota. Swoboda przejcia zaley od umysu osoby, do ktrej transmigruj, oraz od tego, czy nie powstrzymuj mnie negatywne emocje. To, e dotyk jest niezbdny, wskazuje, i jako istniej w paszczynie fizycznej, choby podkomrkowej czy bioelektrycznej. Istniej ograniczenia. Nie mog na przykad transmigrowa w ciaa zwierzt, nawet gdy s to ssaki naczelne: gdybym sprbowa, zwierz by umaro. Mniej wicej tak, jak dorosy nie jest w stanie woy na siebie ubrania dziecka. W wieloryba te nigdy nie prbowaem. Ale jak si transmigracj odczuwa, w jaki sposb to opisa! Jak cyrkowy akrobata podczas ewolucji na trapezie, gdy zawieszony jest w pustce. Jest jak kula bilardowa toczca si po stole. Albo jak przyjazd do obcego miasta po podry przez mg. Niekiedy jzyk nie odczytuje nawet melodii sensu. Rano wia zimny wiatr od gr. Gunga pochylia si w wejciu do jurty, a chodne poranne powietrze owiewao jej szyj i twarz. Stok zastawiony jurtami z wolna budzi si do ycia. W miecie to wzmaga si, to cich dwik syreny karetki. Rzeka Tuul janiaa oowian szaroci. Zgas wielki socjalistyczn wsplnot. Cholera, pomylaa Gunga, kiedy oni to zdemontuj? Gunga zastanawiaa si, dokd te jej crka polaza. Swoje podejrzenia miaa. czerwony neon: Niech nasze miasto stanie si wielk

Ssiad kiwn gow na powitanie, yczc dobrego dnia. Gunga odwzajemnia si. Oczy miaa coraz sabsze, reumatyzm zacz drczy jej stawy biodrowe i odezwa si bl w le zestawionej koci udowej, zamanej trzy zimy temu. Pies Gungi asi si, eby go podrapa za uchem. Ale co jeszcze, co byo nie tak tego rana. Szybko z powrotem czmychna w ciepo jurt y. Zamknij te cholerne drzwi! rykn m. Dobrze, e transmigrowaem z umysu przesiknitego wszystkim, co zachodnie. Chocia wiele nauczyem si od takich rozpdzonych duchw jak Caspar, to jednak zaczem odczuwa zamt. W jednej chwili kurs euro, w nastpnej film o zodziejach sztuki w Petersburgu, ktry kiedy tam oglda, potem wspomnienie z poowu ryb z wujem pomidzy wysepkami i jaka piosenka pop albo strona internetowa ktrego z przyjaci. I tak bez koca. Umys Gungi patroluje blisze okolice. Cay czas myli o zdobyciu odpowiedniej iloci jedzenia i pienidzy. Martwi si o crk i niedomagajcych krewnych. I tak przez prawie cae ycie wikszo dni wyglda podobnie. Gwarantowana monotonia w czasach sowieckich i walka o przetrwanie od czasu uzyskania niepodlegoci. Jednak o wiele trudniej ukry mi si w umyle Gungi ni Caspara. Zupenie jakby uciekajc z rozwlekej aglomeracji, zapragno si niewidzialnoci we wcibskiej wiosce. Niektrzy gospodarze bardziej ni inni s wraliwi na przemieszczenia w swoim pejzau mentalnym, a Gunga faktycznie bya wraliwa. Kiedy spaa, przyswajaem sobie jej jzyk, ale jej sny nieustannie groziy mi demaskacj. Gunga zabraa si do palenia w piecu. Co jest nie tak powiedziaa do siebie, rozgldajc si po jurcie, w poczuciu, e co jej umyka. ka, st, szafka, zastawa stoowa, dywaniki, srebrny czajnik, ktrego nie zgodzia si sprzeda nawet w najciszych czasach. Czy to znowu twj tajemniczy szsty zmys? Bujant poruszy si pod stert kocw. Katarakty i mrok jurty utrudniay Gundze widzenie. Bujant zanis si kaszlem palacza. Co tym razem? Przesanie od pcherza moczowego, e dostaniemy w spadku wielbda? Woskowina w uszach podpowiada ci, e przyjdzie wielki pasoyt i bdzie wykorzystywa twoj naiwno? Wielki pasoyt zrobi to wiele lat temu. Nazywa si Bujant. Bardzo mieszne. Co na niadanie? Z powodzeniem mog zacz od czegokolwiek. Mu, czy wiesz co o trzech stworzeniach, ktre troszcz si o losy wiata? Mina duga pauza i mylaem, e mnie nie usysza. O czym ty, do cholery, mwisz?

W tym momencie wesza Ojuun, crka Gungi. Policzki zarumienione, zdyszana. Do sklepu rzucili chleb! Znalazam te troch cebuli. Zuch dziewczyna! Gunga obja j. Wczenie wysza. Nie obudzia mnie. Zamknij drzwi, do cholery! rykn Bujant. Wiedziaam, e musisz i jeszcze do pracy w hotelu, wic nie chciaam ci budzi. Gunga podejrzewaa, e Ojuun nie mwi wszystkiego. W hotelu by w nocy ruch, mamo? Ojuun umiejtnie zmienia temat. Nie. Tylko dwjka jasnowosych. W szkole znalazam w atlasie Australi. Ale nie mogam znale jak to si nazywao? Dania czy jako tak? A kogo to obchodzi? Bujant wytoczy si z ka, okryty kocem jak szalem. Musia by kiedy przystojny, cho sam uwaa, e nadal jest. Jakby kiedykolwiek miaa tam pojecha. Gunga ugryza si w jzyk, a Ojuun opucia wzrok. Jasnowosi wymeldowuj si dzisiaj i bd szczliwa, widzc, e wyjedaj. Nie mog tylko zrozumie, e matka pozwala tak swojej crce si wczy. Jestem pewna, e nie maj lubu, a pi w jednym ku! adnych obrczek, kompletnie nic. A on to te jaki dziwny. Gunga spojrzaa na Ojuun, lecz Ojuun odwrcia si. Jasne, e dziwny, przecie to cudzoziemcy. Bujant bekn i siorbn herbaty. Co chcesz przez to powiedzie, mamo? Ojuun zacza sieka cebul. No, po pierwsze, e mierdzi jogurtem. Ale jest co jeszcze... w tych jego oczach... zupenie jakby nie byy jego. Na pewno nie s tacy dziwni jak ci wgierscy zwizkowcy, co tu przyjedali. Tamci to latali do Wietnamu po orchidee. Gunga wiedziaa, jak zapomnie o obecnoci ma. Ten Duczyk coraz to daje napiwki i bez przerwy si umiecha, zupenie jakby dosta w gow. A wczoraj w nocy dotkn mnie w rk. Bujant splun. Jak jeszcze raz ci dotknie, ukrc mu eb i wcisn mu w dup. Przeka mu to ode mnie. Gunga potrzsna gow. Nie, nie, to byo tak jak w zabawie w berka. Po prostu dotkn moj rk kciukiem i ju go nie byo w kuchni. Albo tak, jakby rzuca urok. I prosz, eby nie plu w domu. Bujant oderwa kawaek chleba. Urok, no tak, nic innego! Pewnie chcia ci zaczarowa. Wiesz co, kobieto, czasami wydaje mi si, e oeniem si nie z tob, a z twoj

babk! Gunga zamilka i dalej przygotowywaa posiek. Bujant podrapa si pod pach. Jeeli ju o maestwie, to najstarszy chopak starego Gombo przyszed wczoraj wieczorem prosi o Ojuun. Ojuun nieruchomo wpatrywaa si w kluski, ktre mieszaa. Ooo? Tak. Przynis mi butelk wdki. Dobra rzecz. Stary Gombo pajacuje na koniu i nie moe powstrzyma si od picia, ale jego szwagier ma dobr pastwow robot, a z modszego syna ronie, jak mwi, cakiem dobry zapanik. W szkole dwa lata z rzdu by mistrzem. Nie ma co krci nosem. Gunga siekaa cebul, e a pieko w nozdrzach. Ojuun nie odzywaa si. Jest myl, co? Na starszym synu Ojuun zrobia oczywicie spore wraenie... a jeli nosi w brzuchu wnuka starego Gombo, to bdzie wiadczyo, e moe si wywiza i wymusi na starym Gombo... przychodziy mi do gowy gorsze partie. A mnie przychodz lepsze powiedziaa Gunga wrzucajc kilka klusek do zupy na baraninie. W tym momencie przypomniao jej si, jak Bujant przyszed j odwiedzi do jurty jej rodzicw przez klap w dachu, zaledwie kilka stp od miejsca, w ktrym spali rodzice. Na przykad kto, kogo ona kocha. Ale i tak ju to uzgodnilimy. Ojuun skoczy szko i jak los bdzie sprzyja, pjdzie na studiu Chcemy, eby sobie dobrze radzia w yc iu. Moe bdzie miaa samochd. A przynajmniej motor, chiski. Nie rozumiem, o czym mowa. Nie ma tak, e potem czeka praca, zwaszcza na dziewczyn. Ca robot zabrali ze sob Rosjanie, jak si std wynosili. A to, co zostao, prze chwycili Chiczycy. I tak nas, Mongow, obrabiaj cudzoziemcy. Gwno! Ca robot zabraa nam wda. To wda ogoaca nas ze wszystkiego. Bujant rzuci gniewne spojrzenie. Kobiety nie znaj si na polityce. Gunga odwzajemnia spojrzenie. A mczyni to niby tak? Gospodarka zdechaby od zwykego przezibienia, gdyby jeszcze w ogle bya w stanie si przezibia. Powiem ci, to Rosjanie... Nic si u nas nie polepszy, dopki nie przestaniemy obwinia Rosjan i nie zaczniemy wini samych siebie! Chiczycy potrafi robi tu pienidze. Dlaczego my nie moemy? W rondlu zaskwiercza tuszcz. Gunga na mgnienie oka ujrzaa w kubku z mlekiem odbicie swojej twarzy i zmarszczya brwi. Jej do lekko drgna i obraz znikn w drobnych talkach. Dzisiaj wszystko idzie nie tak. Id do szamana. Bujant waln pici w st. Ja ci nie ka wyrzuca naszych pienidzy na... Moje tugriki bd wyrzuca na to, na co mi si podoba, moczymordo!

odwarkna Gunga. Bujant da za wygran, tego starcia nie mg wygra. Nie chcia, eby ssiedzi co usyszeli, a potem mwili, e nie radzi sobie ze swoj kobiet. Dlaczego jestem, jaki jestem? Nie posiadam genetycznego odcisku palca. Nie miaem rodzicw, ktrzy nauczyliby mnie odrnia dobro od za. Nauczycieli te nie miaem. adnej poywki, natury te nie posiadaem. Ale jestem dyskretny i sumienny, nie czowiek, a gboko ludzki. I nie zawsze taki byem. Po tym, jak lekarz zwariowa, transmigrowaem po umysach rnych wieniakw, stajc si ich panem. Znaem ich tajemnice, wszystkie zakrty miejscowych strumieni i imiona psw. Znaem ich rzadkie przyjemnoci, ktre wypalay si tak szybko, jak nagle rozbyskiway, oraz wspomnienia, dziki ktrym nie kostnieli. Badaem skrajnoci. Gospodarza doprowadzaem omal do samozniszczenia w poszukiwaniu przyjemnoci, ktrymi musoway ich neurony. Zadawaam bl tym wszystkim, ktrzy mieli nieszczcie spotka mnie na swojej drodze, tylko po to, eby bl zrozumie. Bawiem si, przeszczepiajc wspomnienia jednego gospodarza drugiemu albo nieustannie im podpiewujc. Zmuszaem mnichw do kradziey, oddanych kochankw do niewiernoci, skpcw do rozrzutnoci. Na swoj obron mog powiedzie jedynie to, e po moim pierwszym gospodarzu ju nigdy nikogo nie zabiem. Nic mog powiedzie, e to z mioci do czowieczestwa. Boj si bowiem tylko jednego: e znajd si w jakim czo wieku w chwili jego mierci. A wci nie wiem, co mogoby si wtedy sta. Nie mam w zanadrzu adnej opowieci na temat olniewajcego nawrcenia na humanizm. Bo to po prostu nie byo tak. W czasie rewolucji kulturalnej, i kiedy transmigrowaem po gospodarzach w Tybecie, Wietnamie, Korei i Salwadorze, moim udziaem stay si dowiadczenia ludzi prowadzcych walk, zazwyczaj z bezpiecznych sztabowych gabinetw. Na Falklandach obserwowaem, jak walcz o skay. Dwch ysych bijcych si o grzebie jak to skomentowa jeden z eksgospodarzy. W Rio widziaem turyst zabitego dla zegarka. Ludzie yj w otchani oszustwa, wyzysku, krzywdy, wizienia. Za kadym razem gatunek traci jak cz tego, czym mgby by. I jest to strata, ktra rodzi zatrucie. Dlatego wanie nie krzywdz ju moich gospodarzy. Za wiele ju tej toksyny. Gunga spdzia popoudnie w hotelu, zamiatajc, gotujc wod na przepierk pocieli. Ponowne widzenie Capara i Sherry z zewntrz byo jak wizyta nowych lokatorw w starym domu. Zapacili i czekali, a pojawi si wynajty dip. Gdy Caspar zrzuca z siebie plecak, powiedziaem do niego po dusku do widzenia", ale on po prostu przyj, e powiedziaem co po mongolsku. Kiedy Gunga cielia ko, wyobraaa sobie, e lea na nim Caspar i Sherry, a potem

pomylaa o Ojuun i najmodszym synu Gombo. Syszaa pogoski o dziecicej prostytucji szerzcej si w miecie i o tym, e policja jest opacana w obcej walucie. Pani Enkbat bya w dobrym humorze Caspar zapaci dolarami, a pani Enkbat musiaa skada na posag Kiedy Gunga gotowaa wod na pranie, usiady i razem popijay sonaw herbat. No wic suchaj, Gunga, wiesz, e nie przepadam za plotkami zacza pani Enkbat, maa kobietka ukadajca usta jak przemdrzaa jaszczurka ale nasz Sondudi widzia, jak twoja Ojuun wczoraj wieczorem wychodzia z najmodszym chopakiem starego Gombo. Ludzie zaczn strzpi jzyki. Widziano ich razem na wicie Naadam. Sondudi mwi do tego, e durzy si w niej najstarszy chopaki Gombo. Gunga postanowia kontratakowa. Czy to prawda, e Sondudi przeszed na chrzecijastwo? Pani Enkbat na chodno obmylaa odpowied. Raz czy dwa widziano go, jak szed do mieszkania amerykaskich misjonarzy. A c na to mwi jego babka? Tylko tyle, e to wiadczy o tym, jacy frajerzy z tych Amerykanw. Myl, e zyskuj wyznawcw swojej dziwacznej wiary, a tymczasem zyskuj zwolennikw mleka w proszku a co si dzieje, Gunga? Nagle w moim gospodarzu wezbray wtpliwoci. Gunga wiedziaa, e jestem. Szybko prbowaem j uspokoi. Nie. Co jest nie tak. Id do szamana. Autobus by zatoczony i utkn na pierwszym biegu. Pod koniec linii znajdowaa si zrujnowana fabryka z sowieckich czasw. Gunga nawet ju nie pamitaa, co w niej kiedy produkowano. Musiaem zajrze w jej podwiadomo: pociski. Polne kwiaty zbijay kapita na krtkim lecie, a dzikie psy dobieray si do czyich zwok. Popoudnie byo mizer ne i blade. Ludzie z autobusu wlekli si, mijajc miejsce, od ktrego droga odbijaa w stron opanowanego przez jurty wzgrza. Gunga sza z nimi. Opodal na palach biega olbrzymia rura. Stanowia cz powszechnego systemu centralnego ogrzewania, ale koty wymagay rosyjskiego wgla. Wgiel mongolski spala si w zbyt niskich temperaturach, eby system mg dziaa. Powszechnie wrcono do upalania ajnem. Kuzynka Gungi posza do tego szamana, kiedy nie moga zaj w ci. Po dziewiciu miesicach urodzia bliniaki - przyszy na wiat w czepkach to znak wielkiego szczcia. Szaman by doradc prezydenta i cieszy si opini lekarza koni. Mwiono, e przez dwadziecia lat prowadzi ywot pustelnika na stokach Tawanbogdy w pooonej daleko na zachodzie prowincji Bajan Odi. Podczas sowieckiej okupacji miejscowe wadze prboway aresztowa go za wczgostwo, ale kady, kto wyrusza, eby go pojma, wraca z pustymi

rkami i pustk w gowie. Szaman mia dwiecie lat. Nie mogem si doczeka spotkani a z szamanem. Miaem swoje przymioty: najwyraniej byem odporny na starzenie si i zapominanie. Cieszyem si wolnoci wykraczajc poza waciwe czowiekowi rozumienie wiata. Ale swoj klatk te mam. Tkwi w puapce nieustannego czuwania wiadomoci. Nie udao mi si znale sposobu na sen i sny. A wiedza, ktrej najbardziej pragn, wymyka mi si: nie udao mi si znale rda opowieci, z ktr si narodziem, i nie udao mi si stwierdzi, czy istnieje kto podobny do mnie. Kiedy wreszcie opuciem wiosk u podna witej Gry, przewdrowaem ca poudniowo wschodni Azj, przetrzsajc strychy i piwnice umysw starych ludzi w poszukiwaniu innych umysw nie przypisanych do wasnego ciaa. Natknem si na legend o istotach, ktre mogyby by moimi krewnymi, lecz konkretnych wiadomoci nie znalazem ani ladu... W latach szedziesitych przemierzyem Pacyfik. Jeeli chodzi o wspomnienia po moim obkanym lekarzu, to na og dotrzymywaem lubu milczenia. Nie miaem ochoty cign za sob ogona mistykw, obkacw i pisarzy. Z drugiej strony, gdy napotykaem mistyka, obkaca czy pisarza, to czasem nawet z takim pogadaem. Pewien pi sarz z Buenos Aires podsun nawet nazw dla takiej istoty jak ja: noncorpum oraz noncorpa gdyby si okazao, e ktrego dnia liczb pojedyncz trzeba zamieni na mnog. Spdziem z nim kilka miesicy, dyskutujc o metafizyce i napisalimy wsplnie kilka opowiada. Ale ja" nigdy nie przerodzio si w my". W latach siedemdziesitych zamieciem ogoszenie w National Enquirer". W USA jest wicej wariactwa ni gdziekolwiek indziej. Przeczytaem kad z dziewitnastu odpowiedzi, jakie otrzymaem od mistykw, obkacw, pisarzy, co do sowa. ladw szukaem nawet w Pentagonie. Znalazem mnstwo rzeczy, ktre nawet mnie zaskoczyy, ale nic nie wizao si z noncorpa. W Europie w ogle nie byem. Wydawao mi si, e to martwe miejsce, ziejce chodem w cieniu pociskw nuklearnych. Powrciem na moj wit Gr, posiadszy wiedz od ponad stu gospodarzy, ale nadal nic nie wiedziaem na temat wasnego pochodzenia. Wczga znuya mnie. Jedynym miejscem na ziemi, do ktrego czuem si jako przywizany, bya wita Gra. Przez dziesi lat nawiedzaem mnichw mieszkajcych na jej stokach. Prowadziem do sp okojne ycie. Znalazem towarzystwo w osobie starej kobiety, ktra mieszkaa w herbaciarni i wierzya, e jestem mwicym drzewem. To by ostatni raz, kiedy rozmawiaem z czowiekiem. Wejd, crko ze rodka jurty dobieg gos szamana. Nad drzwiami wisiay

zbielae na socu koci szczki, Gunga raptem przestraszya si i spojrzaa przez rami. Chopiec bawicy si czerwon pik. Podrzuca j wysoko w zapalony bkit, obserwowa i kiedy spadaa, apa. Opodal widnia wity stos kamieni i koci zwan y Owu. Gunga poprosia go o bogosawiestwo i wesza w zadymiony mrok. Wejd, crko. Szaman medytowa na macie. Z krokwi zwisaa lampa. ojowa wieca skwierczaa w miedzianym talerzu. Tyln cian jurty tworzyy rozwieszone skry zwierzt. Powietrze byo gste od kadzida. Przy wejciu znajdowao si rzebione pudeko. Gunga otworzya je i woya wikszo tugrikw, ktre Caspar da jej w ramach napiwku poprzedniego dnia. cigna buty uklka przed szamanem, po prawej stronie jurty, w eskiej czci. Pomarszczona twarz, z ktrej nie sposb odgadn wieku. Siwe, zmierzwione wosy i przymknite oczy, ktre nagle szeroko otworzyy si. Szaman wskaza na popkany czajnik stojcy na niskim stoliczku. Gunga nalaa ciemnej, bezwonnej cieczy do kocianego kubka. Wypij, Gungo powiedzia szaman. Mj gospodarz wypi i zacz mwi szaman powstrzyma j gestem doni. Przysza, poniewa zamieszka w tobie duch. Tak odpowiedzielimy oboje, Gunga i ja. Gunga znowu wyczua moj obecno i upucia kubek. Plama nie wypitej cieczy rozlaa si na dywanik. Musimy wobec tego dowiedzie si, czego chce powiedzia szaman. Serce Gungi tuko si jak uwiziony nietoperz. Delikatnie wyczyem jej wiadomo. Szaman dostrzeg zmian. Wzi piro i narysowa w powietrzu symbol. Z kim rozmawiam? zapyta szaman. Z przodkiem tej kobiety? Nie wiem, kim jestem. Moje sowa i gos Gungi, suchy i chrapliwy. Chc si dowiedzie, kim jestem. Dziwne, tak wypowiedzie ponownie sowo ja". Szaman zachowywa spokj. Jak si nazywasz, duchu? Nigdy nie potrzebowaem nazwiska. Czy jeste przodkiem tej kobiety? Ju pytae o to. O ile wiem, to nie. Szaman uderza koci o ko, mamroczc sowa w nieznanym mi jzyku. Zerwa si na rwne nogi i napry palce jak szpony. W imi sztuki Khukdei Mergen Khan, porzu odtd ciao tej kobiety! Ludzie pci mskiej. A potem co proponujesz? Szaman krzykn: Odejd! W imi Erhii Mergen, ktry oddzieli noc od dnia, nakazuj ci! Szaman potrzsa nad Gung grzechoczcym woreczkiem. Dmuchn na

mojego gospodarza dymem z kadzida, a jego twarz spryska wod. Szaman wpatrywa si w mojego gospodarza, oczekujc na reakcj. Szamanie, liczyem na co inteligentniejszego. To moja pierwsza rozmowa we waciwym sensie tego sowa od bardzo dugiego czasu. I bardziej przysuyby si Gundze, gdyby t wod j umy. Ona uwaa, e ciao Mongoa nie wydziela potu, wic si nie myje i ma wszy. Szaman zmarszczy brwi i zajrza Gundze w oczy, szukajc tego, co Gung nie byo. Twoje sowa, duchu, wprawdzaj w osupienie, a twoja magia posiada moc. Czy chcesz, eby ta kobieta wpada w chorob? Jeste zym duchem? ID No c, mam to i owo za sob, ale nie nazwabym si zym duchem. A ty? Czego chcesz od tej kobiety? Co ci dolega? Jedno wspomnienie. I brak wszelkich innych. Szaman z powrotem usiad i podj pocztkowy, spokojny ton. Do jakiego narodu naleae, gdy ye w cielesnej postaci? Dlaczego sdzisz, e kiedy byem czowiekiem? A kim innym mgby by? To jest pytanie. Szaman zmarszczy brwi. Jeste dziwny, nawet jak na kogo takiego. Mwisz jak dziecko, ale nie takie, ktre oczekuje pobaania. Co masz na myli, mwic nawet jak na kogo takiego"? Jestem szamanem. Moim powoaniem jest porozumiewanie si z duchami. Tak samo jak mojego mistrza, a przed nim jego mistrza. Pozwl, e przenikn twj umys. Musz zobaczy to, co ty widziae. Duchy nie obcuj ze sob? Ze mn nie. Prosz, pozwl. Wpu mnie. Bezpieczniej bdzie, jeeli nie bdziesz si opiera. -Jeli pozwol ci si opta na krtk chwil, zostawisz t kobiet? Umowa stoi, szamanie. Jeli dotkniesz Gungi, w tej chwili j opuszcz. W swoich wspomnieniach bkam si jak w sieci tuneli. Jedne utrzymane i jasno owietlone, inne przypominaj katakumby. Jedne strzeone, ale inne zamurowane. Tunele prowadzce do innych tuneli, coraz gbiej. Tak samo ze wspomnieniami. Dostp do wspomnie nie gwarantuje dostpu do prawdy. Wiele umysw przestawia wspomnienia wedug przekomponowanych map. W tunelach pamici szamana natknem si na co, co mogo by duchami zmarych, urojeniami szamana bd jego klientw, albo jednym i drugim.

Albo byy to noncorpa! Moe byo tam wiele ladw, a moe i nie. A moe znajdowa si tam jaki dowd, ale nie zdoaem rozpozna jego formy. Pogbiem swoje poszukiwania. I znalazem t opowie, opowiedzian przed dwudziestu laty, noc, na pustyni rozwietlonej blaskiem ogniska. Przed wieloma laty kraj przeladowaa czerwona zaraza. Ludzie umierali tysicami. Ci, ktrzy byli zdrowi, pierzchali przed ni, zostawiali zaraonych, uznajc, e sam los oddzieli ywych od zmarych. Wrd tych, ktrzy zostali porzuceni w krainie ptakw, znalaz si Tarvaa, pitnastoletni chopak. tego duch opuci ciao i zmierza na poudnie, pomidzy wydmami usianymi ciaami zmarych. Chan Piekie zdumia si, kiedy chopiec pojawi si w jego jurcie. Dlaczego porzucie swoje ciao, skoro jeszcze oddychao? Panie, ywi uznali, e moje ciao zmaro. Niezwocznie przybyem tutaj, eby zoy przysig wiernoci. Na Chanie Piekie posuszestwo okazane przez Tarv zrobio wielkie wraenie. Stwierdzam, e twj czas jeszcze nie nadszed. We moje najszybsze konie i wr do swego pana w krainie ptakw. Ale zanim odejdziesz, wybierz sobie jedn rzecz z mojej jurty. Spjrz! Moesz tu znale bogactwo, pomylno, urod, uniesienie, smutek z niedol, mdro, rozkosz i zaspokojenie... no, co wybierzesz? Panie odpowiedzia Tarvaa wybieram opowieci. Tarvaa woy opowieci do skrzanej sakwy, wsiad na najbardziej rczego konia Chana Piekie i wrci na poudnic do krainy ptakw. Kiedy tam dotar, kruk wanie wydziobywa oczy z ciaa Tarvy. Ale Tarvaa nie omieli si wraca na wydmy zmarych, obawiajc si, e tym samym okazaby Chanowi niewdziczno. Wszed wic Tarvaa w swoje ciao, podnis si i chocia by lepy, przey sto lat, przemierzajc Mongoli na koniu Chana Piekie od gr Ataju na dalekim zachodzie do pustyni Gobi na poudniu, po rzeki Hentil Nuruu snujc opowieci i przepowiadajc przyszo, opowiadajc plemionom legendy o stworzeniu ich krainy. I od tego czasu Mongoowie przekazuj sobie opowieci. Postanowiem uda si na poudnie, jak Tarvaa. Gdyby ladw brako w rzeczywistoci, znajd je w legendach. Darga Czinzoreg jest silny jak wielbd. Ufa tylko rodzinie i swojej ciarwce. Jako chopiec Darga bardzo chcia zosta pilotem w Mongolskich Siach Powietrznych, a e rodzina nie miaa pienidzy na apwk, eby posa go do partyjnej szkoy w stolicy, wic zosta kierowc ciarwki. Na szczcie, jak si okazao na dusz met: nikt nie wiedzia, co by si stao, gdyby garstka rdzewiejcych samolotw tworzcych Mongolskie Siy

Powietrzne ponownie wystartowaa. W parlamencie mwiono o tym, eby cakiem skasowa Siy Powietrzne, zwaywszy na oczywist niezdolno Mongolii do samoobrony przed atakiem ktregokolwiek z ssiadw, nawet sabego Kazachstanu. Od czasu ekonomicznej zapaci Darga pracowa dla kadego, kto mia jakikolwiek dostp do paliwa: dla handlarzy na czarnym rynku, teoretycznie sprywatyzowanych fabryk elaza, firm drzewnych, handlarzy misem. Darga zrobi wszystko dla umiechu swojej ony, nawet skarpetki zaoy na nos i bdzie j goni dookoa jurty, wydajc z siebie dwiki rogatego jaka. Droga, ktr jedziemy z Uan Bator do Daan-dzadagadu naley do nie najgorszych w kraju. Zazwyczaj jest przejezdna, nawet w czasie deszczu. Liczy 293 kilometry i Darga zna kady wybj, rw i rogatk, a take stojcych tam stranikw. Wie, ktra stacja benzynowa kiedy bdzie miaa prawdopodobnie paliwo, ile jeszcze posuy kada z czci trzydziestoletniej rosyjskiej ciarwki, a take na czym ewentualnie mona zaoszczdzi. Horyzont ogromnieje, gry przewracaj si z boku na bok, a potem ciel si nisko, przechodzc w ki. Samotne drzewo. Drogowskaz. Pokryta pyem kawiarnia, nie otwiera na od 1990 roku. Baraki, w ktrych kiedy stacjonowaa sowiecka armia podczas manewrw, teraz opustoszae, z wybebeszonymi instalacjami sanitarnymi i elektrycznymi. Soce byska z innej strony. Chmura w ksztacie wistaka. Darga ociera pot z oczu i zapala chiskiego papierosa. Wspomina marlboro, ktre zeszego roku da mu autostopowicz z Kanady. Na wzniesieniu stoi ko, kasztan, spoglda na drog. Midzy tymi skaami znajduje si osada. Wielki chmurzasty wistak przepoczwarzy si w zawr cylindra. Siedemdziesit kilometrw za Daan-dzadagadem skaa w ksztacie gowy olbrzyma. Wiele lat temu jaki zapanik podnis j, eby zmiady gow potwornego wa. Nadciga wieczorny chd i niebo mieni si nieskazitelnym nefrytem. Darga zapala kolejnego papierosa. Pi lat temu, mniej wicej tutaj dokadnie z tej pochyoci stoczya si ciarwka z adunkiem propanu. Do tej pory podobno widuje si poncego kierowc, ktry biegnie w stron drogi, woajc pomocy, ktra ju zawsze bdzie przybywa za pno. Darga go zna. Razem popijali w hotelach dla kierowcw ciarwek. W oddali wida wiata miasta i Darga myli o swojej onie, o dniu, gdy urodzi si ich pierwszy syn. Myli o kozie-zabawce, ktr jego ciotka, pani Enkbat, zrobia dla jego creczki ze sznurka i skrawkw starych ubra. Jeszcze jest maa i na razie nie mwi, ale ju jedzi konno, jakby si urodzia w siodle. Duma, nigdy czego takiego nie odczuwaem. Stare opowieci nigdy przedtem ci nie interesoway Pomarszczony mczyzna w wojskowej kurtce nastroszy si. Za czasw Rosjan byy zabronione. Mielimy tylko

gwniane historie o bohaterach rewolucji. Byem wtedy nauczycielem. Opowiadaem ci kiedy o tym, jak Horlojn Czojbasan przyjecha do naszej szkoy? Sam prezydent? Jakie pitnacie minut temu, stara pierdoo mrukn usmarowany suchacz. W barze radio nadawao popowe piosenki po japosku i angielsku. Trzech czy czterech ludzi grao w szachy, ale byli zbyt pijani, eby pamita o reguach. Gdybym opowiedzia w klasie ktr ze starych opowieci cign starzec zostabym kandydatem do reedukacji". Rosjanie mwili, e nawet Czyngis-chan by feudalnym typem. A teraz w byle wiosce opowiada si, e Czyngis urodzi si nad tym zakolem rzeki, nad ktrym wanie oni mieszkaj... To bardzo ciekawe wtrciem. Darga nudzi si. Nieatwo mi byo przytrzyma go tutaj po dobroci. Znasz t o trzech zwierztach, ktre troszcz si o los wiata? Ale mgbym ci opowiedzie par moich wasnych. Opowiadaem ci ju, jak Horlojn Czojbasan przyjecha do mojej szkoy? Wielkim czarnym samochodem. Czarnym zi em. Jeszcze jednego pieroga chc. A swoj drog, co ty tak nagle zainteresowae si starymi opowieciami? Postawi ci jeszcze jednego pieroga. Zobacz, jaki wielgachny... ile smalcu. Chodzi o mojego syna. Narzeka, e opowiadam mu to samo po dwa razy. Wiesz, jakie s dzieciaki, zawsze domagaj si nowego... Z dziecistwa pamitam tak o trojgu zwierztach, ktre troszcz si o los wiata... Pomarszczony czowiek bekn. W opowieciach nie ma przyszoci... Nale do przeszoci, to s rzeczy do muzew. Na opowieci nie ma miejsca w dobie demokracji i rynku. Nagle wybucha pyskwka. Obok mignli szachici. Trzasno okno. Przyjecha wielkim czarnym samochodzie. Byli goryle, doradcy i ludzie z KGB. Szkoleni w Moskwie. Jaki pijaczyna sta na stole i wrzeszcza w napadzie wciekoci. Waciciel znamienia przypominajcego mask rozwali szachownic na gowie przeciwnika. Daem za wygran i pozwoliem, eby Darga wyprowadzi nas stamtd. Kustosz spojrza zdumiony na Dargaa i na mnie. Opowieci? Tak zaczem. Rozemia si i a musiaem powstrzyma Dargaa, ktry ju zamierzy si na niego. Dlaczego kto niby mia si zajmowa opowieciami o Mongolii? Poniewa to nasza kultura napomknem. Nie chc, eby mi pan opowiada. Potrzebuj informacji o pochodzeniu opowieci.

Milczenie. Zauwayem, e zegar cienny zatrzyma si. Dargale Czinzoregu powiedzia kustosz za duo czasu spdzasz w swojej ciarwce albo ze swoj rodzin. Zawsze bye dziwakiem, ale teraz mwisz jak staruszek, ktremu si pomieszao, albo jak turysta... Z biura wymaszerowa czowiek w najelegantszym garniturze w caej Mongolii. mia si jak czowiek, ktrego waciwie nie ma. Garnitur nioscy aktwk, garnitur ujcy gum. Mamy nasze wypchane ptaszki cign kustosz wystaw powicon wiecznej przyjani rosyjsko mongolskiej. Mamy koci dinozaurw, zwoje, naczynia brzowe z Zanabazar, ktre udao nam si ukry przed wyjedajcymi Rosjanami. Ale jeli chcesz informacji, to nie masz tu czego szuka! Garnitur dogoni nas. Mimo e tego dnia byo pochmurno, ju zaoy okulary przeciwsoneczne. Wiecie powiedzia znienacka, zwracajc si do nas ten, jak mu tam, w Daan-dzadagadzie skada antologi mongolskich opowieci ludowych. To oryginalny pomys. Ma nadziej, e uda si przetumaczy je na angielski i opchn turystom. W ubiegym roku zoy propozycj pastwowym zakadom drukarskim. Odrzucono j nie byo papieru. Ale teraz organizuje jaki lobbing i przy nastpnym spotkaniu moe uda mu si to zaatwi. Garnitur poszed. Podzikowaem mu. A teraz, Dargale Czinzoregu odezwa si kustosz zechcesz uprzejmie std spyn? Przerwa na obiad. Dyrektor z gonym westchnieniem ulgi zamyka drzwi do biura. Darga rzuci okiem na zegarek kustosza. Ale jest przecie dopiero dziesita trzydzieci. Ot to. Ponownie otworzymy okoo trzeciej. Na porannym niebie widnia zasnuty pajczyn globus ksiyca. Prosz pana! Darga przebieg przez pust ulic przed muzeum. Garnitur wsiada do japoskiego wozu z napdem na cztery koa. Darga by podenerwowany: waciciel takiego samochodu musi by potnym czowiekiem. -Prosz pana! Garnitur odwrci si, szarpic nerwowo rk w rkawie. Co? Przepraszam, e pana niepokoj, ale czy przypomina pan sobie moe nazwisko tego pana, o ktrym dopiero co pan wspomnia? Tego folklorysty. To moe si okaza bardzo wane dla mnie. Podszed ochroniarz garnituru. Posuyem si niewaciwym, jak na kierowc ciarwki, sposobem mwienia. Garnitur przytkn rk do czoa i upuci klucze. Darga podnis je i poda mu. Upewniem si, e si stykaj i dokonaem transmigracji. Podobnie jak

w przypadku Gungi, trudno byo przenikn ten umys. Niezwykle lepki. To byo jak przeskakiwanie ciany zimnego masa. Niewiele czasu mi zabrao przeszukiwanie umysu mojego nowego gospodarza. Nazywa si Bodu. Niektrzy przechodnie zaczli si przyglda stojcemu nieruchomo urzdnikowi pastwowemu. Mj nowy gospodarz odzyskiwa panowanie nad sob. Tak, prosz mi wybaczy, mam wan spraw, ktra nie moe czeka. Ale poczeka. Oto wizerunek. Bodu jest niskim, ysiejcym facetem w okularach, z bokobrodami i kp wsw. Spotkamy si, Bodu, ty i ja. Poprowadzisz mnie do miejsca, w ktrym si urodziem. Patrzyem na Dargaa. Odchodzi jak czowiek, ktry si obudzi z dziwnego snu. Moim nowym gospodarzem by Punsalmaadyn Suhbataar, starszy agent mongolskiego KGB, ktry z pogard odnosi si do wszystkiego, co bezbronne i sabe. Pdzilimy na poudnie jego wozem z napdem na cztery koa, wzniecajc kby kurzu. u gum. Trawa robia si coraz mizerniejsza, wielbdy chuderlawe, a powietrze coraz bardziej suche. Droga do Daan-dzadagadu nie bya oznakowana, ale te nie byo adnej innej drogi. Stranicy na rogatkach oddawali mali honory. le si czuem, tak egoistycznie wykorzystujc mojego gospodarza, ale gdy odcyfrowaem przeszo Suhbataara, poczuem si rozgrzeszony. W czasie kariery zdarzyo mu si ponad dwadziecia razy zabi oraz kierowa okaleczeniem bd torturami dziesiciokrotnie wikszej liczby winiw. W sejfie w Genewie zgromadzi redniej wielkoci majtek kosztem swoich suwerenw dawnych z Moskwy i nowych z Petersburga. Zajrzaem nawet do dziury, w ktrej powinno znajdowa si jego sumienie. Otacza j chodny, wyrachowany i okrutny umys. Kiedy zapada noc, pozwoliem Suhbataarowi zatrzyma si, eby rozprostowa nogi i napi si kawy. Jak dobrze widzie ponownie gwiazdy, cae bezdenne ich jezioro. Za spraw ludzi niebo zagszcza si nad miastami jak ros. Ale Suhbataar nie naley do tych, ktrzy oddaj si kontemplowaniu gwiazd. Po raz pity zastanawia si, co tam robi, a ja znowu musiaem zdawi t myl. Noc spdzilimy w domu noclegowym dla kierowcw ciarwek, nawet specjalnie nie zawracajc sobie gowy rozmow z wacicielem, kt remu Suhbataar nie zamierza zapaci. Dowiadywaem si o Bodu, folkloryst, kustosza muzeum w Daan dzadagadzie, ale nikt go nie zna. Kiedy mj gospodarz zasn, doskonaliem rosyjski, ktrego nauczyem si od Gungi. Nastpnego dnia gry spaszczyy si, przechodzc w piaszczyst rwnin, i zacza

si pustynia Gobi. Byem ju tym wszystkim znuony. Kolejnego dnia konie, chmury i wzniesienia, ktrych nazwy nikt nie zna. Suhbataar w ni czym nie pomg. Ludzie na og przecie co sobie w gowie pisz, redaguj rozmowy, montuj obrazy, opowiadaj dowcipy albo odtwarzaj muzyk. Ale nie Suhbataar. Rwnie dobrze mgbym transmigrowa do cyborga. Suhbataar przejecha zwoki psa i wjecha do przysypanej pyem stolicy regionu, Daan-dzadagadu, bezbarwnego miejsca, ktre spyno znikd i stao si ofiar spisku dia bw wywoujcych burze piaskowe. Potpiecze poacie pozbawionego darni parku, w ktrym kobieta opatulona w chustki sprzedaje jajka i suszon ywno. Nieliczne trzy-lub czteropitrowe budynki i przedmiecia rozlane po kracach. Ziemny pas startowy, sfatygowany szpital, poczta w stanie rozkadu i zrujnowany dom towarowy. Oprcz opowieci o jajach dinozaurw, za ktre na czarnym rynku mona dosta nawet piset dolarw, i skrach nienej pantery z gr Ataju chodzcych po dwadziecia tysicy dolarw, Suhbataar wiedzia jeszcze mniej o wysunitych najbardziej na poudnie prowincjach Mongolii, niby chcia wiedzie. By posterunek policji, w ktrym a nu jeszcze bym kogo wystraszy, wic zaprowadziem Suhbataara prosto do muzeum na poszukiwania Bodu. Drzwi zastalimy zamknite na klucz, ale Suhbataar by w stanie otworzy kade drzwi w Mongolii. Wntrze przypominajce poprzednie muzeum dudnio cisz. Suhbataar stwierdzi, e w biurze kustosza jest pusto. Z sufitu zwisa wielki wypchany myszow opatrzony etykietk z bdn nazw kondor". Jedno z jego szklanych oczu wypado i gdzie si potoczyo. W pustej ksigarni siedziaa kobieta w rednim wieku. Robia na drutach. Raczej nie zdziwio jej, e w pozamykanym muzeum kto si zjawia. Wtpi, by od lat cokolwiek j dziwio. Szukam Bodu oznajmi Suhbataar. Nawet nie raczya spojrze. Nie przyszed wczoraj. Nie przyszed dzisiaj. Nie wiem, czy przyjdzie jutro. Suhbataar zniy gos do szeptu. A czy mog wiedzie, gdzie szanowny pan kustosz wypoczywa? A moe pan, tylko nie wiem, czy sobie przypomn. Suhbataar, po raz pierwszy odkd si w nim znalazem po transmigracji, odczu przyjemno. Wycign pistolet na lad i odbezpieczy. Wycelowa w hak, na ktrym wisia myszow. BANG! Wszystko runo na podog, rozpadajc si na kawaki w chmurze zaprawy, pyu i pir. Odgos wystrzau goni wasny ogon po pustych pomieszczeniach.

Kobiecina odrzucia robtk wysoko w gr. Zamara z otwartymi ustami i miaem okazj zobaczy, w jak paskudnym stanie ma zby. Suhbataar rzuci szeptem: Suchaj no, zerana przez tasiemca, zasrana wiejska dziwko z popsutymi zbami, tak ma przebiega nasz krtki wywiad: ja zadaj pytania, a ty na nie odpowiadasz. Jak tylko wyczuj, e cho troch krcisz, to nastpne dziesi lat spdzisz w obsranym wizieniu w jakiej odlegej czci naszej wspaniaej ojczyzny. Czy zrozumiaa? Kobieta zblada i z trudem przekna lin. Suhbataar uwielbia swj pistolet. Zdaje si, nie usyszaem. Kobieta zakwilia swoje tak". W porzdku. Gdzie jest Bodu? Sysza, e przyjeda kto z KGB. Da nog. Przysigam, nie mwi dokd. Prosz pana, ja nie wiedziaam, e pan jest z KGB. Przysigam, nie wiedziaam. A w ktrej czci waszego piknego miasta Bodu mieszka? Kobieta zawahaa si. Suhbataar westchn i z marynarki wycign zot zapalniczk. Przystawi pomie do lecej na ladzie kartki palenie wzbronione". Rozdygotana kobieta, Suhbataar i ja patrzylimy, jak kartka marszczy si i ponie, przeksztacajc si w opoczcy czarny strzpek. Moe naprawd chcesz, eby ci zamknli w wizieniu i okaleczyli? A moe chcesz, ebym wykastrowa twojego ma? Albo eby twoje dzieci oddano pod opiek prowadzonego przez muzumanw sierocica w Bajan Oldii, ktry ma paskudn opini z powodu molestowania dzieci? Na jej umalowanych rzsach pojawiy si paciorki ez. Suhbataar ju zastanawia si, czy nie przecisn jej gowy przez szklan lad, ale w por interweniowaem. Na marginesie gazety naskrobaa adres i podaa Suhbataarowi. - Mieszka tam ze swoj crk, prosz pana. Dzikuj Suhbataar wyrwa kabel telefonu. Miego dnia. Suhbataar kry wok domu. Wybudowana z prefabrykatw maa posesja na skraju miasta miaa tylko jedno wejcie. Opodal beczka na deszczwk, a dobrze, jeli pada dziesi razy w roku, i przychylnie usposabiajcy ogrd zielny. Wiatr dmucha gono kurzem. Mj gospodarz wycign pistolet i przyklkn. Niezauwaalnie dla Suhbataara zabezpieczyem bro. Drzwi otworzya crka Bodu. Dobiegajca dwudziestu lat dziewczyna o chopicej urodzie. Dao si zauway, e mojego gospodarza ju si spodziewano. Suhbataar domyla si, e dziewczyna jest sama.

 Przeprowadmy to bezbolenie powiedzia Suhbataar. Wiesz, kim jestem i czego chc. Gdzie jest ojciec? Dziewczyna miaa charakter. Chyba nie oczekuje pan, e wydam wasnego ojca? Nie znamy nawet zarzutw. Suhbataar umiechn si. Co zaszumiao w czarnej dziurze. Wzrokiem obmaca ciao dziewczyny, wyobraajc sobie, e ju j tnie. Zrobi krok, chwytajc jej przedrami. Ale przynajmniej raz Suhbataar nie mia dosta, czego chcia. W umys Suhbataara zaszczepiem nieodparte pragnienie pojechania do Kopenhagi przez Bagdad i zmusiem go do tego, by do stp crki Bodu rzuci swj portfel zawierajcy kilkaset dolarw. Transmigrowaem za porednictwem przedramienia modej kobiety. Trudne to byo bariery ochronne byy silne i dziewczyna omal nie krzykna. Byem w rodku. Zdusiem jej krzyk. Patrzylimy, jak grony agent KGB rzuca pienidze do jej stp, wskakuje do swojej toyoty i pdzi na zachd na zamanie karku. Mj rozkaz moe i nie zaprowadzi Suhbataara a do rabatek Caspara, ale z powodzeniem powinien doprowadzi go do Daan-dzadagadu i jakiego antypatycznego patrolu granicznego w jakim niespokojnym kraju, gdzie nikt nie mwi ani po rosyjsku, ani po mongolsku. Mj nowy gospodarz patrzy, jak oddala si samochd Suhbataara. Opony z piskiem wzbijay w pustynnym wietrze wstgi kurzu. Sprawdziem, jak ma na imi Badin. Matka nie yje. Jest! Trzy stworzenia, ktre troszcz si o los w i a t a. Inna wersja, ale opowie ta sama. Jej matka w drugim kocu pokoju wykacza przy wietle ognia tkanin. Badin jest ciepo i czuje si bezpiecznie. Sycha stukot krosna. I teraz musiaem jeszcze tylko dowiedzie si, skd ta opowie pochodzi. Nie mylc ju o strapieniu Badin, skierowaem nas do gabinetu ojca, ktry by zarazem sypialni i jadalni. Badin bya take sekretark ojca i towarzyszya mu w pracach terenowych. Notatki do jego ksiki spoczyway w szufladzie. Niedobrze! Bodu, uciekajc, zabra je ze sob. Pooyem Badin na ku i na chwil wyczyem jej wiadomo, by poszpera w jej pamici w poszukiwaniu informacji o pochodzeniu opowieci. Gdzie ludzie jeszcze j znaj, gdzie opowiadaj? Poszukiwanie zajo mi poow popoudnia, poszukiwaem nawet w nieczynnych pokadach pamici. Ale Badin na pewno wiedziaa tylko to, e jej ojciec wie. No wic, gdzie by Bodu? Wczoraj wyjecha do swojego brata, dwie godziny drogi na zachd od Daan-dzadagadu. Gdyby do poudnia nie otrzyma od Badin wiadomoci o odwoaniu alarmu, mia wyruszy do Bajanhongur, piset kilometrw na pnocny wschd przez pustyni. Obudziem Badin i spojrzaem na jej zegarek. Upewniem j, e

niebezpieczestwo mino, e KGB nie chce przesuchiwa jej ojca w adnej sprawie i e bezpiecznie moe si z nim skontaktowa, eby wrci do domu. Czekaem, a Badin zadecyduje si na kolejne logiczne posunicie. Musielimy poyczy konia, chyba e byby motor. Dwie godziny pniej znajdowalimy si trzydzieci kilometrw na zachd od Daandzadagadu, w niewyranej wiosce znanej jedynie w miejscowym dialekcie pod nazw Zakole rzeki". Badin znalaza wujka, brata Bodu, ktry naprawia swojego dipa. Rozminem si z Bodu o pi godzin. Wyjecha przed poudniem, przekonany, e KGB znowu zaoyo mu teczk za udzia w demonstracjach na rzecz demokracji. Badin opowiedziaa wujowi histori z portfelem, ktry wyldowa u jej stp. Wymazaem jej z pamici agresj Suhbataara. Brat Bodu, mocarny pasterz, ktry w dziesi sekund powala barana na ziemi i podcina mu gardo, rozemia si. Przesta si mia, kiedy Badin daa mu poow pienidzy. Za to przez rok wyywi rodzin. Na poszukiwanie Bodu moglimy ruszy dipem jego brata, gdyby udao si nam maszyn uruchomi. Dokonaem transmigracji i dziki wiedzy Dargaa Czinzorega o automobilach zaczem z powrotem skada silnik. Zanim zdoaem uruchomi, nadszed wieczr. Mj gospodarz uzna, e wyjazd po zmierzchu jest niebezpieczny, wic postanowilimy przeczeka do witu dnia nastpnego. Badin przyniosa wujowi kubek kumysu. Zimne wody rzeki. Pywajcy chopcy. Kobiety piorce odzie. Rzeka wypywaa ze rde u stp Ataju, tworzcych si z zimowego niegu. Zachd soca przynis zapach jedzenia. Bratanica Badin graa na szudradze, lutni o dugim gryfie. Starzec nawoywa kozy. Jake zazdroszcz tym ludziom poczucia przynalenoci. Z miasta przybyli ludzie na koniach, spragnieni wieci. Dwa dni temu dowiedzieli si o wizycie Suhbataara od kierowcw ciarwek wocych winorol. Rozsiedli si wok ognia, a Badin ponownie opowiedziaa ca histori, i tak zaczo si nieplanowane przyjcie. Modsi mczyni popisywali si kunsztem jedzieckim przed Badin. Dziewczyna uchodzia za jedn z najwietniejszych uczniczek w caym Daan-dzadagadzie, zarwno wrd mczyzn, jak i kobiet, przy tym bya crk czowieka na pastwowej posadzie, a jeszcze nie miaa narzeczonego. Ciotka Badin przygotowaa wieego kumysu, mieszajc wiee mleko klaczy ze sfermentowanym. Klacze karmiono traw taana zebran ubiegej jesieni, ktra zapewnia kumys najlepszej jakoci. Gdy si ciemnio, rozpalono ogniska. Opowiedz nam co, ciociu Badin prosi moj gospodyni omiolatek.

Znasz najlepsze opowieci. A skd? pyta zasmarkany brzdc. Z ksiki dziadka Bodu, gupi. Moja ciocia Badin pomagaa mu j napisa, prawda, ciociu Badin? Jak ksik? pyta Zasmarkaniec. Ksik z opowieciami, gupi. Jakimi opowieciami? Jestecie takie oblatane! Dziewczyna pokazuje najnowszy nabytek. Ciociu Badin, opowiedz nam Wielbda i jelenia. Badin umiecha si. Ma cudowny umiech. Dawno, dawno temu wielbd nosi poroe. Pikne pomoe o dwunastu odnogach. Ale nie tylko poroe! Mia rwnie dugi, gruby ogon, lnicy jak twoje wosy, kochanie. Co to jest linicy"? spyta Zasmarkaniec. Cicho, gupi, bo ciocia Badin przestanie, prawda, ciociu Badin? W owym czasie jele poroa nie nosi. By ysy i po prawdzie raczej brzydki. Ko za take nie mia swego cudownego ogona. Tylko takie krtkie niezgrabne nic. Pewnego razu wielbd poszed do jeziora ugasi pragnienie. By oczarowany piknem wasnego odbicia. Wspaniae! pomyla wielbd. Jake zachwycajcym jestem stworzeniem! I kt inny jak nie jele miaby akurat wtedy wyj z lasu? Jele chodzi i wzdycha. C ci dolega? spyta wielbd. Min masz tak, jak przemoknite soce. Zostaem zaproszony na wito zwierzt, jako go honorowy. Moesz za darmo si nawcina powiedzia wielbd. Jak mona i, majc takie goe i brzydkie czoo jak moje? Bdzie tygrysica w piknym paszczu. Bdzie orlica w eleganckich pirach. Poycz mi, prosz, wielbdzie, swoje poroe, tylko na dwie lub trzy godziny. Obiecuj, e ci je zwrc. Jutro, z samego rana. No c odpar wielbd wielkodusznie wygldasz do okropnie, nie ma co. al mi ci. Masz. I wielbd zdj swoje poroe, i da jeleniowi, ktry a podskoczy. - I pamitaj, tylko nie poplam ich sokiem z jagd albo jakim innym napitkiem, ktrym lene zwierzta bd si raczyy na przyjciu. Jele spotka konia. Cze powiedzia ko nieze poroe. A owszem, prawda, e nieze? odpar jele. Dostaem od wielbda. Hmmm poduma ko. Moe i mnie wielbd by co da, gdybym adnie

poprosi. Wielbd nadal sta nad jeziorem, popija i spoglda na pustynny ksiyc. Dobry wieczr, drogi wielbdzie. Zastanawiaem si, czy moe na dzisiejszy wieczr zamieniby si ze mn na ogony? Wybieram si na spotkanie z t licznie zbudowan klaczk, a ona od dawna jest wielbicielk twojego ogona. Jestem pewien, e by si wprost rozpyna, gdybym na jej wybiegu pojawi si z twoim ogonem. Wielbdowi to pochlebio. Naprawd? Wielbicielk? Bardzo dobrze, zamiemy si na ogony. Ale przynie mi na pewno jutro z samego rana. I eby mi go nie poplami, ad nym, yyy, mniejsza o to, po prostu uwaaj na niego, dobrze? Przecie to najpikniejszy ogon na caym wiecie. Od tamtej pory mino wiele dni i lat, ale jele wci nie zwrci wielbdowi poroa, a sami moecie si przekona, e ko wci galopuje po rwninach z ogonem wielbda rozwianym na wietrze. A ludzie powiadaj, e kiedy wielbd przychodzi teraz nad jezioro, eby ugasi pragnienie i widzi swoje ogoocone z poroa, brzydkie odbicie, prycha i zapomina, e mu si chce pi. A zauwaylicie, e wielbd wyciga szyj i wpatruje si w dal, w odlege wydmy bd majaczce w oddali szczyty? Wtedy myli sobie: Kiedy ten ko zamierza mi zwrci mj ogon? I dlatego zawsze jest taki smutny. Niesione wiatrem piaskowe wiry odskakiway od maski dipa jak kangury. Od rana nic, tylko skorpiony i mirae ukazujce si wrd ska. Brat Bodu zatrzyma si przy stojcej samotnie jurcie. Na zewntrz sta uwizany wielbd, ale w pobliu nie byo nikogo. Tak jak przewiduje ceremonia Gobi, mj gospodarz wszed do jurty, przygotowa jedzenie i napi si wody. Wielbd waciciela prycha jak czowiek. Z podwiadomoci mojego gospodarza dotar bysk ostrzeenia, ale znikn, zanim zdoaem ustali rdo. Wiatr wia mocno, ale na wiecie byo cicho. Nie mia czego atakowa, gdzie wpada, czego przenika. Wrcilimy do dipa. Gazele migay w oddali, caymi stadami zawracajc niczym pocie w rzece. Brat Bodu wjecha w Dolin Spiego Dzioba. Zatrzymalimy si przy skle pie, by kupi ywno i benzyn, eby starczyo do Bajanhonguru. Bodu przejeda tdy wczenie rano. Doganialimy go. Wysoko kryy jastrzbie. Jeden z ostatnich na Gobi niedwiedzi wlk si skrajem lasu. Zostao ju mniej ni sto. Brat Bodu spa w dipie przykryty kilkoma kocami. W nocy ozibia si, nawet latem. Przyszy sny, o kociach i dziurkowanych kamieniach. Nastpnego dnia wydmy, najduszy etap osiemdziesit mil, wzbierajce i przetaczajce si, ziarnko po ziarnku. Brat Bodu piewa piosenki, ktre cigny si caymi

milami, bez koca i pocztku. Wydmy zmarych. Usane komi i dziurkowanymi kamieniami. W oddali, poprzez rozedrgane powietrze widnia unieruchomiony dip. Brat Bodu podjecha do niego i wyczy silnik w swoim samochodzie. Z tyu, pod prowizorycznym baldachimem spaa jaka posta. Wszystko w porzdku? Nie potrzebujesz pomocy? Wody? Owszem odpowiedziaa posta, raptem siadajc i ukazujc ujc gum twarz. Potrzebuj waszego dipa. Mj chyba wysiad. Punsalmaadyn Suhbataar wypali dwukrotnie z bliskiej odlegoci, po jednej kuli w kade z oczu mojego gospodarza. adnego odzewu. Bezbarwny pomie. Na zewntrz musi by noc, o ile w ogle istnieje jakie na zewntrz". Jestem nagi, nie mam gospodarza. Wszystkie twarze zwrcone w jedn stron, wszystkie w jednym wieku. Jedna z nich kaszle. To brat Bodu, rany jego oczu ju zaleczone. Prbuj transmigrowa w jego ciao, ale przecie nie mog zamieszkiwa cienia. Nigdy nie zaznaem tak gbokiej ciszy. Bdc tym, kim jestem, yem w przewiadczeniu, i rozumiem prawie wszystko. A nie rozumiem prawie nic. Podnosi si posta i opuszcza jurt przez zason. Tak zwyczajnie? Id za t postaci. Przepraszam, obawiam si, e nie moesz tdy przej odzywa si dziewczyna, ktrej nie zauwayem, co najwyej omioletnia, delikatna i maleka jak dawne kobiety w staroytnoci. Zatrzymasz mnie? Nie. Jeeli uwaasz, e tu s jakie drzwi, to moesz sobie przej. Zatrzepota strzyyk. Dotykam ciany. adnych drzwi. Gdzie s? Wzrusza ramionami, przygryzajc warg. To co mam zrobi? Pojawia si abd i bada teren. Dziewczyna wzrusza ramionami. ojowa wieca pryska i skwierczy. Tych kilkoro goci to cae rzesze. Anioowie tysicami pywaj w naparstku. Od czasu do czasu ktry z goci podnosi si, przechodzi przez wyjcie, ktrego nie ma. ciana jurty ustpuje i z powrotem si za nim zamyka jak ciana wody. Prbuj wyj razem z nim, ale przede mn nawet si nie ugina. Mnich w szafranowej szacie wzdycha. Na gowie ma ty kapelusz z przodu wygity w uk. Mam problemy z zbami. Przykro mi odpowiadam. Dziewczyna przemawia do swojego

podenerwowanego wistaka. Konie przemkny galopem, a moe to grzmot? abd rozpociera skrzyda i wzbija si przez dach. Brat Bodu wyszed drzwiami. Ale dlaczego ja nie mog przej? Inni przeszli. Dziewczynka, marszczc brwi, bawi si dugim sznurkiem w koci koysk. Bo tak postanowie! Ja niczego nie postanowiem. Cae twoje plemi opuszcza swoje ciao, kiedy jeszcze oddycha. Co masz na myli, mwic: moje plemi? Jest tu i mnich w tym kapeluszu, mamrocze co spkanymi ustami. Szeptem mwi jej co na ucho, ona patrzy na mnie nieufnie. Bardzo dobrze przyznaje. Okolicznoci s nietypowe. Ale co ja mog zrobi? Mnich zwraca si do mnie. Przepraszam mj zb. Skinienie proroka. Czas przetoczy si, nastay lata chodu i oddalenia... dotrzymaem obietnicy. I on take przechodzi przez cian jurty. Zostaa ju tylko dziewczyna ze wistakiem na rkach. Wspczuje mi, a ja nie chc, eby posza. Jestem zupenie sam. Znowu znalazem gospodarza, ktry by czowiekiem, a ciany jurty yy, pulsujc trzewiami, niepokojem i pobliskimi gosami. Przeszukaem pomieszczenia na grze, ale niczego nie znalazem! adnych wspomnie, adnych przey. Nawet nazwiska. Ledwie jakie ja". Skd dochodziy te gosy? Zajrzaem gbiej. Szepty i nagy przypyw dobrego samopoczucia. Prbowaem rozejrze si oczami mojego gospodarza, eby si dowiedzie, gdzie jestem, ale oczy nie chciay si otworzy. Sprawdziem, czy ma oczy owszem, ale mj gospodarz w ogle nie nauczy si ich otwiera, wic nie mg zareagowa. Znajdowaem si w miejscu zupenie niepodobnym do innych, ale mj gospodarz i tak nie wiedzia, w jakim. Czy te raczej adne inne miejsce nie byo mu znane. Czyby niewidomy i niemy? Umys czysty. Tak czysty, e a wzbudzio to mj lk. Dobre samopoczucie raptownie zakoatao strachem. Zostaem wykryty? Ciasno zacinity wze blu. Paniczny strach, taki jakiego nie zaznaem od chwili, gdy zmasakrowaem umys mojego pierwszego gospodarza. Zasona zostaje zerwana i mj gospodarz wychodzi na wiat spomidzy ng swojej matki, krzyczy, jest oburzona tym brutalnym wstrzsem. Gwatowny napyw zimnego powietrza! wiato, prawda zza przymknitych powiek, sprawia, e w kruchym mzgu mojego gospodarza wszystko si rozdzwania.

Poprzez ppowin przeniknem do matki mojego gospodarza, a towarzyszce temu dojmujce uczucia przyprawiy mnie o istny zawrt gowy. Zapomniaem si odizolowa i ogarna mnie rado, ulga, poczucie, e co straciem i zyskaem, wraenie pustki i spenienia, wspomnienie unoszenia si na wodzie i przepojonej mioci szarpaniny oraz przekonanie, e ju nigdy nie bdzie chciaa przechodzi tych mczarni. Ale ja mam zadanie do wykonania. Kolejna jurta. Blask ogniska, ciepo, cienie poroy. Staraem si rozezna w naszym pooeniu. No. Dobre wieci, a zarazem ze. Mj nowy gospodarz by Mongoem i mieszka w Mongolii. Ale znalazem si daleko na pnoc od miejsca, do ktrego ostatnio zmierza Bodu, nieopodal granicy z Rosj. Znajdowaem si w prowincji Renczinhumbe, opo dal jeziora Tsagaan Nuur i miasta Zulon. By ju wrzesie i niebawem miay nadej niegi. Babk niemowlaka, ktrego wanie opuciem, bya akuszerka. Umiechaa si do lecej crki, znieczulajc ppowin grudk lodu. Wosy zmierzwione, twarz okrga jak ksiyc. Z tyu krztaa si ciotka z rondlami ciepej wody, ubraniem i futrem zoonymi w kostk. piewaa monotonnym gosem. I tylko ta jej bezbarwna pie dwiczaa. Wczesne poranne godziny. Pord by dugi i ciki. Umierzyem bl matki, wprowadziem j w stan gbokiego snu i postaraem si, eby porozrywana tkanka sama si zagoia. Gdy mj gospodarz spa, miaem czas na rozmylanie o tym, gdzie si podziewaem od czasu, gdy Suhbataar zastrzeli mojego poprzedniego gospodarza. Czyby mi si przywidziaa ta dziwna jurta? Ale niby jakim sposobem? Przecie ja i mj umys to jedno czybym tak jak ludzie posiada w swoim umyle jaki umys, o ktrym nie wiem? I jakim sposobem ponownie zostaem urodzony w Mongolii? Dlaczego i przez kogo? Kim by mnich w tym kapeluszu? Skd mam wiedzie, e nie mieszkaj we mnie adne noncorpa i nie sprawuj kontroli nad moimi dziaaniami? Jak wirusy w bakteriach? Na pewno bym wiedzia. Ale przecie w taki wanie sposb myl ludzie. Drzwi otworzyy si i jesienny wschd soca wtargn do rodka z ojcem dziecka, dziadkami, kuzynami, przyjacimi, ciotkami i wujami. Przespali si w ssiedniej jurcie i teraz toczyli si w domu, przejci i pragncy jak najszybciej powita nowego krewniaka. Kiedy zaczli mwi, miaem ogromne trudnoci z ich rozumieniem kolejny mongolski dialekt, ktrego musiaem si nauczy. Zmczona matka promienieje szczciem. Niemowl ryczy, a starsi patrz. Zostawiem matk i przeniosem si do jej ma, gdy j caowa. Jego plemi znane byo Badin jako lud reniferw. Bo renifery to dla nich poywienie, waluta i odzienie. S

pnomadami. Par razy w roku kilku ludzi udaje si do Zulon, eby miso i skry wymieni na zapasy oraz eby sprzeda sproszkowane poroa reniferw chiskim kupcom, ktrzy w swoim kraju handluj tym jako afrodyzjakiem. Poza tym niewielki maj kontakt z reszt wiata. Kiedy w tym pozbawionym przemysu kraju Rosjanie byli zajci organizowaniem proletariatu, eby uzasadni rewolucj spoeczn, okazao si, e wrd ludu reniferw nie sposb przeprowadzi spisu ludnoci. Jako przetrwali po zlikwidowaniu miejscowego duchowiestwa buddyjskiego. Mj gospodarz ma dopiero dwadziecia lat i jego serce przepenia duma. Rzadko zazdroszcz czego ludziom, ale tym razem tak. Jestem i zawsze pozostan bezpodny. Nie mam adnych genw, ktre mgbym przekaza. Dla mojego nowego gospodarza narodziny potomka to ostatni pomost prowadzcy do prawdziwego mstwa; podniesie jego pozycj zarwno wrd rwienikw, jak i w oczach przodkw. Najlepiej by byo, gdyby si urodzi syn, ale przecie jeszcze pojawi si dalsze potomstwo. Ju wiem, jak ma na imi: Bibi. Zapala papierosa i wychodzi z jurty. Zazdroszcz mu tej prostoty jego nadziei. Umie ujeda renifery, umie te zdejmowa z nich skr, wie, ktre z ich narzdw spoywane na surowo wspomagaj funkcjonowanie ludzkiego organizmu. Bibi zna wiele legend, ale nie t o trzech stworzeniach zastanawiajcych si nad losem wiata. Noc ustpowaa, brzask przescza si kroplami w rozlewisko wiata, a cienie w otaczajcych osad sosnach szemray szaroci. Na cikim mrozie zaskrzypiay odgosy krokw jakiego rannego ptaszka. Gow mia okryt kapturem, bysn zbami. Niebo przecia spadajca gwiazda. No i co teraz? Jeeli chodzi o moje poszukiwanie, nie zmienio si nic. Bodu nadal pozostawa jedynym moim atutem. Musiaem wrci na poudnie, do atwo powinienem go wytropi. Od czasu, gdy umkn przed Suhbataarem, miny trzy miesice. To cofnicie bdzie mnie kosztowao sporo czasu, ale przecie niemiertelnym go nie brakuje. Powiedziaem babce Bibiego, akuszerce, e Bibi ma jak spraw tego dnia w miecie. Niechtnie odrywaem modego ojca od jego creczki, ale babka z radoci nas przegonia. Mczyni tylko przeszkadzaj. Bibi i jego starszy brat jechali przez lasy, wrd ciosanych gr, brzegami wskich jezior. odzie rybackie, wierzby i dzikie gsi lecce rano w t i z powrotem. Kozio stojcy na grzbiecie wzgrza. Od Bibiego wiele dowiedziaem si o osiu, rysiu, o dzikiej owcy wilkach i o zakadaniu puapek na mode dziki. Widzielimy niedwiedzia owicego w rzece, z ktrej

wyskakiway ososie. Jaskrawe tcze, przymglone soce. adnych drg i tylko chd zwiza boto, dziki czemu atwo si jedzie. Bibi rozmawia z bratem o noworodku i o tym, jak dziewczynka ma mie na imi. Zastanawiam si nad tym, czym jest pokrewiestwo. Dla wszystkich moich mongolskich gospodarzy rodzina to po prostu jurta, ktra daje schronienie, w ktrej wraca si do zdrowia, w ktrej przychodzi si na wiat, w ktrej si kocha i w ktrej si umiera. Mogem tego wszystkiego zazna porednio, jako pasoyt, ale nigdy nie mogem do tego przynalee. Chyba e, przypadkiem... Ta nadzieja mnie podtrzymywaa. Zulon byo kolejnym rozpadajcym si miastem drewnianych budynkw, betonowych blokw i unieruchomionych ciarwek rdzewiejcych w pytkich kauach, sucych psom za wodopj. Elektrownia walca dymem w nieskazitelne niebo. Kolejna fabryka widmo z drzewkami wyrastajcymi z komina. Kilka przysadzistych blokw mieszkalnych. Tum zgromadzony wok szopki z falistej blachy, ktra penia funkcj jedynej w miecie restauracji. Bibi zazwyczaj popija tam po spotkaniu z wacicielem garbarni. Jacy cudzoziemcy przyjechali do miasta odezwa si do Bibiego brodaty myliwy. Nieskonoocy. Rosjanie znad granicy? Nowy handelek? Nie. Jacy inni. Bibi wszed do restauracji i zobaczyem Caspara, ktry siedzia nad talerzem i nabija co na widelec, i Sherry z kompasem lczc nad map. Jak to dobrze ci widzie! odzywam si, zanim zdyem pomyle. Zgromadzeni w restauracji mieszkacy miasta patrz zdumieni. Nikt nie mia pojcia, e ten wdrowny pasterz mwi jakimkolwiek jzykiem, oprcz jakiego reniferowatego dialektu mongolskiego. Dzie dobry odpowiada Sherry, podnoszc wzrok. Caspar patrzy z wiksz rezerw. Jak wam si podoba ich kraj? Tu ju bardzo sobie pofolgowaem. Musiaem osabi, a nastpnie wymaza efekty wstrzsu, jakiego dozna Bibi, usyszawszy samego siebie mwicego jzykiem, ktrego nigdy nawet nie sysza. Jest pikny Caspar i Sherry odpowiedzieli dokadnie w tej samej chwili. Peen niespodzianek. No, dobra. To dalej bawcie si dobrze. Ale radzibym wam pojecha gdzie, gdzie jest cieplej, zanim nastanie zima... gdzie bliej oceanu. W listopadzie piknie moe by w Wietnamie, grzysty kraj, a przynajmniej tak byo... Bibi usiad i oczekujc na brata, zamwi talerz jedzenia. Jego plemi dostaje u waciciela restauracji kredyt za miso z reniferw. Wziem star gazet sprzed trzech

tygodni, wydawan w Uan Bator. Bibi by analfabet: jego dialekt nie posiada formy pisanej, a jego plemi nie miao szk. Wiadomoci byo niewiele, sporo mydlenia oczu i spniony reporta ze wita narodowego. Niewiele to wszystko znaczyo dla Bibiego, ktry rzadko opuszcza swoje plemi, nigdy nie wyjecha poza prowincj i wyjeda nie chcia. Odwrciem stron z nekrologami, kiedy mj wzrok przyku tytu artykuu: Podwjna tragedia dla mongolskiej kultury. Bodu nie yje. Rzadko odczuwam rozpacz, zapomniaem, jak potrafi dry. Obaj bracia w tym samym tygodniu zmarli na atak serca, co, jak si dowiedziaem od Suhbataara, byo jednym z ulubionych sposobw mongolskiego KGB na regulowanie politycznych nalenoci. -Jest to tragedia tym bardziej dojmujca, e niebawem ma si ukaza dzieo ycia zmarego profesora, obszerna antologia mongolskich opowieci ludowych. Pragnc uczci pami tego giganta antropologii, zamieszczamy jedn z opowieci przytoczonych przez zmarego profesora. Powinienem wywali tego Suhbataara w choler. Diabli z nim. I ze mn te. Na ramieniu Bibiego wyldowaa czyja do. Szybko sign do rkojeci myliwskiego noa. Obok chwia si pijany mczyzna. Mia taki oddech, e Bibi a si wzdrygn. - Po co udajesz, e czytasz gazet, Czowieku Reniferw? I co to niby za gadanie w jakim zasranym obcym jzyku? Gdzie to si byo, kiedy ja walczyem o demokracj? Chciabym wiedzie - mia rozszerzone renice i czerwone powieki. - Nie umiesz czyta w cyrylicy. Nie umiesz czyta po mongolsku. A to na pewno nie byo napisane po reniferze mu. Gdzie to si byo, kiedy walczyem o komunizm? Chciabym wiedzie. No, dawaj, poczytaj mi rogalu. I wtedy rykn: - Aj! Dajcie mi jakiej gorzay! Czas na opowie... Cofnem si do pocztku. Byem tak podenerwowany, e gotw byem transmigrowa nawet w tego pijaczka i wyrzuci go przez cian, ale co by z tego wyszo? Przeczytaem opowie. Winien to byem Bodu. W niepamitnych pocztkach narodu Buriatw mody myliwy Khori Tumed wdrowa po najdalej wysunitym na poudnie wybrzeu Bajkau. Zima tajaa i kapaa z gazek srebrzystej brzozy, kropla po kropli, a Khori Tumed patrzy na turkusowe gry widniejce za jeziorem. Kiedy myliwy odpoczywa, ujrza dziewi abdzi leccych z pnocnego wschodu, nisko nad wod. Khori Tumed zaniepokoi si latay w kko, bezgonie. Obawiajc si czarw, ukry si w dziupli skatej wierzby. I susznie, gdy abdzie wyldoway na play, a

kady z nich przeobrazi si w pikn dziewczyn o bladej cerze, smukych koczynach i kruczoczarnych wosach, a jedna bardziej olniewajca od drugiej. abdzie dziewczta rozebray si i powiesiy swoje odzienie na tej wanie wierzbie, w ktrej schowa si Khori Tumed. Ociao ogarna czonki myliwego nie ze strachu, lecz z podania i mioci. Kiedy dziewczta pyway w niewielkiej odlegoci od brzegu, ostronie podkrad jednej z nich ubranie. abdzie dziewczta wrciy z kpieli pod wierzb. Jedna po drugiej woyy na siebie ubranie, przemieniy si w abdzie i wzbiy si w powietrze, krc w t i z powrotem nad Bajkaem. Dziewita dziewczyna najpikniejsza gorczkowo szukaa zaginionego ubrania, wzywaa te swoje siostry, ale abdzie ju znikay, odlatujc na pnocny wschd. Khori Tumed z guchym oskotem zeskoczy z drzewa, trzymajc w garci sukni dziewczyny. Oddaj mi moj sukienk! Prosz! Musz dogoni siostry! Wyjd za mnie powiedzia Khori Tumed. Kiedy nadejdzie lato, ubior ci w szmaragdowe jedwabie, a gdy spadn niegi, futro z czarnych niedwiedzi nie pozwoli, by zmarza. Moemy o tym porozmawia, ale prosz, eby natychmiast odda mi moj sukni. Myliwy umiechn si agodnie. To mi nie wystarczy. Dziewczyna abd patrzya, jak jej siostry znikaj za horyzontem. Wiedziaa, e nie ma wyboru albo odda rk obcemu, albo jeszcze tej nocy zamarznie na mier. Musz wobec tego uda si z tob, miertelna istoto, ale zapamitaj kiedy urodz si twoi synowie, nie nadam im imion. A bez imion nigdy nie uda im si przekroczy progu czowieczestwa. I tak dziewczyna abd posza z Khori Tumedem do jego jurty i zostaa kobiet z jego plemienia. Z czasem nawet pokochaa nad wiek rozwinitego modego myliwego i tak szczliwie spdzali swe dni. Urodzio im si jedenastu dorodnych synw, ale dziewczyn abdzia wizay sowa zoonej obietnicy i synowie Khori Tumeda nigdy nie zostali obdarzeni imionami. A wieczorami dziewczyna spogldaa tsknie na pnocny wschd i Khori wiedzia, e z pocztkiem zimy jej myli uciekaj ku domowi. Przychodziy kolejne lata spite ostrog, umykay. Ktrego dnia u schyku jesieni, kiedy lasy zamieray w tanecznym plsie, Khori Tumed oprawia owieczk, a jego ona siedziaa i wyszywaa narzut. Ich j edenastu synw nie byo w domu, wyruszyli na polowanie. Mu, czy nadal masz moj abdzi szat?

 Wiesz, e tak odpowiedzia Khori Tumed, rozcinajc brzuch owcy. Chciaabym sprawdzi, czy jeszcze si w ni wbij. Umiechn si. Za kogo mnie masz? Mylisz, e mam rozumek wistaka? Kochanie, gdybym chciaa ci teraz opuci, to przecie mogabym skorzysta z drzwi. Dziewczyna abd wstaa i pocaowaa go w kark. Pozwl. Khori Tumed zmik. Dobrze, ale zarygluj drzwi. Umy rce, odemkn kut, elazn skrzyni i poda swojej onie sukni. Usiad na ku, patrzc, jak ona rozbiera si i przywdziewa magiczne odzienie... Nagle jurta wypenia si odgosem gwatownych uderze skrzyde i abd wzbija si przez szczelin w dachu, klap komina, ktr Khori Tumed zapomnia zamkn! Zrozpaczony Khori Tumed rzuci w abdzia chochl i rkojeci zahaczy tylko jego nog. Prosz! Moja ono! Nie zostawiaj mnie samego! Mj czas dobiegi tutaj koca, miertelna istoto. Zawsze bd ci kocha, ale ju przyzywaj mnie moje siostry i tego wezwania musz posucha! Wic powiedz mi przynajmniej imiona naszych synw, aeby mogli sta si czonkami plemienia! I dziewczyna abd, unoszc si nad namiotem, nadaa imiona swoim synom: Karagana, Bodoguud, Szaraid, Tsagaan, Guszid, Khudai, Batnai, Khalbin, Galzut, Khowduud. A potem trzy razy okrya obozowisko, eby udzieli bogosawiestwa wszystkim, ktrzy w nim mieszkali. I pono istniao plemi Khori Tumed, a jedenastu synw zostao jedenastoma ojcami. Pijak zamkn oczy i klapn gow w talerz z ciepawymi pulpetami. Zapanowao milczenie. Do stou przysiada si z drugiej strony trjka dzieciakw, urzeczonych opowieci. Bibi przypomnia sobie o dopiero co narodzonej crce. Spojrzaem na podobizn Bodu w gazecie i zaczem si zastanawia, kim naprawd by ten czowiek, ktrego znaem jedynie ze wspomnie innych. Restauracja pustoszaa i rozmowy powrciy do ostatnich walk zapaniczych. Widok dwojga nieskonookich, ktrzy jedli od pewnego czasu, wart by ju tylko plotki. Zobaczyem, jak Sherry szepna co do Caspara i jak umiech rozjani jego twarz, i wiedziaem, e s kochankami. Daremne to byo przedsiwzicie. Szukanie rda opowieci jest jak szukanie igy w stogu siana. Powinienem transmigrowa do Sherry albo Caspara i w innych krajach podj poszukiwania noncorpa. Wszed brodaty myliwy ze strzelb. Bysno wspomnienie zastrzelonego, ale

myliwy opar bro o cian i usiad obok Bibiego. Zacz rozkada swoj strzelb, czyszczc po kolei czci nasczon olejem szmat. Bibi, co nie? Z Plemienia Reniferw znad jeziora Tsagaan Nuur? Tak. Crka ci si urodzia? Dzisiaj w nocy. Lepiej wracaj do swojego plemienia powiedzia myliwy. Wanie spotkaem twoj siostr na targu. Szuka ci, razem z bratem. Twoja ona wpada w histeri, a twoja crka umiera. Bibi skl siebie za to, e przyjecha do miasta. Chciaem baga go o przebaczenie. Ju si zastanawiaem, czy nie transmigrowa do myliwego, a z niego z powrotem do Caspara lub Sherry, ale poczucie winy zmusio mnie do pozostania. Moe mgbym jako pomc przy dziecku, o ile zdymy wrci na czas. Czsto mylaem o tamtej chwili. Gdybym wwczas transmigrowa, wszystko byoby inaczej. Ale zostaem i Bibi pobieg na targ. Zmrok nuy ju chodem, gdy dotarlimy do obozowiska Bibiego. Oddechy jakw zawisay biel w zmierzchu. Hen, z wysoka dobiegao nas wycie wiatru. Dla mnie brzmiao jak wilki, lecz lud reniferw zna rnic. Jurt Bibiego wypeniay ciemne ksztaty, lampy, para i zmartwienie. Na srebrnej tacy pon gorzki olej. Babka przygotowywaa rytuay. ona Bibiego leaa w ku, blada, koyszc dziecko oboje z nieruchomo utkwionymi oczami. Spojrzaa na Bibiego. Nasze dziecko milczy. Z twojej crki ucieka dusza. Bya nie umocowana, nie zwizana przy urodzeniu i uleciaa. Jeeli do pnocy nie uda mi si jej wezwa z powrotem, to dziecko umrze. W szpitalu w Zulon jest lekarz, jeszcze dawniej wyuczony w zachodnich Niemczech... Nie bd gupi, Bibi! Zbyt czsto widziaam, jak to przebiega. Ty i ta medyczna abrakadabra. To nie sprawa medycyny! Miaa nie uwizan dusz. To sprawa magii! Spojrza na bezwadnie lec crk i ogarna go rozpacz. Co zamierzasz zrobi? Odprawi rytuay. Trzymaj t tac. Potrzebna mi twoja krew. Babka wycigna zakrzywiony n myliwski. Bibi nie ba si ani noy, ani krwi. Gdy babka przemywaa mu rk, transmigrowaem do starej kobiety z zamiarem przejcia do dziecka, by samemu zbada problem. I dalej nie ruszyem.

Znalazem co, czego jeszcze nie widziaem w adnym ludzkim umyle: kanion cudzych wspomnie, przecinajcy jej umys. Dostrzegem go od razu, jak przelatujcego satelit. Wszedem we, wnikajc zarazem we wasn przeszo. S trzy stworzenia, mwi mnich w tym kapeluszu, ktre zastanawiaj si nad losem wiata. Jestem omioletnim chopcem. I mam swoje ciao! Jestemy w wiziennej celi, mniejszej od szafy, owietlonej przez wiato dochodzce z kta zza kratki wielkoci doni. Mimo , e nie mam jeszcze czterech stp wzrostu, to i tak nie mog si wyprostowa. Jestem tutaj tydzie, nie jadem od dwch dni. Zaczem mierdzie wasnymi odchodami. Mczyzna w ssiednim pudle postrada zmysy i wyje wydajc nieartykuowane dwiki. Przez kratk widz jedynie drug kratk w ssiedniej trumnie. Jest rok 1937. Strategie inynierii spoecznej towarzysza Czojbasana, bdce wiern kopi strategii Jzefa Stalina z dalekiej Moskwy, dziaaj na caego. W Uan Bator co tydzie urzdza si procesy pokazowe. Wykonano setki egzekucji na agentach Japoczykw zapowiadajcych inwazj z Mandurii. Nikt nie jest bezpieczny. Ministra transportu skazano na mier za knucie spiskw, ktrych celem byo powodowanie wypadkw drogowych. Trwa akcja skutecznego wyburzania klasztorw. Najpierw wprowadzono niebotyczne podatki, a potem rozpoczto reedukacj". Mj mistrz okaza si winny feudalnej indoktrynacji. Dowiedzielimy si tego wczoraj od rki, ktra podawaa nam wod. To chyba byo wczoraj. Wieka ssiednich trumien cel podwaono, a ich bezsilnych mieszkacw wywleczono. Boj si, mistrzu mwi. To opowiem ci histori odpowiada mnich. Zastrzel nas? Tak mwienie sprawia mojemu mistrzowi bl. Z jego powybijanych karabinem zbw pozostay ostre szcztki. Nie chc umiera. Myl o matce i ojcu. Nie widz ich twarzy. Matka i ojciec. Biedni pasterze urabiajcy sobie rce po okcie, eby wkrci swojego syna do klasztoru: po piciu latach ich ambicja przyniosa mu wyrok mierci. Nie umrzesz. Obiecaem twojemu ojcu i nie umrzesz. Ale tamtych pozabijali. Ciebie nie zabij. Posuchaj! S trzy stworzenia, ktre zastanawiaj si nad losem wiata... Na niebie gsto od wron. Oguchn mona od ich krakania. Pkaj kamienie. Mnie, mojego mistrza i okoo czterdziestu innych mnichw i nowicjuszy przewieziono na pole usane nagimi zwokami. Ziemia zbroczona zbrodni. Ci, ktrzy i nie mog, s wleczeni.

Opodal modego zagajnika czeka pluton egzekucyjny. onierze to sponiewierana zgra ja, a nie regularny oddzia Armii Czerwonej. Wielu z nich to zbje znad chiskiej granicy, ktrzy zostaj onierzami, gdy nie maj w co wbi zbw. Jest kilkoro dzieciakw, zgarni tych do kopania masowych grobw, a ogldanie egzekucji takich jak my kontrrewolucjonistw stanowi cz ich socjalistycznej edukacji. Moich braci i siostry ju dawno rozrzucio po caej Mongolii. Ze skalnego rumowiska spogldaj dzikie psy. Czekamy. Sowiecki oficer podchodzi do najemnikw, ktrzy bd zabija. Omawiaj przebieg egzekucji tak, jakby rozmawiali o sadzeniu rolin na polu. I jeszcze si miej. Mistrz intonuje mantr. Chciabym, eby przesta. Drtwiej ze strachu. U wejcia do jurty stoi dziewczyna, przygotowuje herbat. Zacisze domowe, tu i teraz, zupenie jak ze snu. Waha si, ale podchodzi. Nikt nie patrzy. Oczy due i okrga twarz. Mistrz dotyka mnie lew rk, jej dotyka praw i czuj, jak moje wspomnienia odpywaj z prdem. Mistrz wiedzia, w jaki sposb przeprowadzi moj transmigracj! Mj umys odcza si i zaczyna poda za wspomnieniami ale w tym momencie onierz rozdziela rce mistrza i dziewczyny, poczenie zostaje przerwane, dziewczyna przegoniona. Wspomnienia dziewczyny zespalaj ostatni chwile mojego ycia. Widzimy chopca to ja widzimy mistrza, ktry piewa. Jeszcze gdy lufy karabinw zostaj wycelowane... Jak powoli wszystko si przesuwa. Dziewczyna nie widzi, ale ja wiem, jak patrze. Ciao chopca ley w bocie, ma roztrzaskan czaszk, ale mzg nietknity. Widz! Zostawio ny wasnemu losowi, pulsujcy. Jeden z najemnikw podchodzi do stosu, unosi czubkiem buta ciaa lece na grze, aby si upewni, i ci, co le pod spodem, nie yj. Dotyka chopca i w tej chwili moja dusza przeskakuje do swojego nowego domu. Wiele lat, zanim bya w stanie si poruszy, niezdolna do samoidentyfikacji dugo po tym, jak najemnik wrci do swego ojczystego zaktka Chin, u stp witej Gry. I tak to si koczy. Teraniejszo. Babka ley bez ruchu. Chciabym odczyta jej ycie, jak zostaa zesana w odlegy zaktek kraju, jak dziki maestwu wesza do plemienia obcych. Ale nie czas na to. Jestem tutaj. No c, nie mylaam, e to Leonid Breniew tam myszkuje mwi babka. Ju czas! Widziaam komet.

 Wiesz o mnie? Oczywicie, e o tobie wiem! Przez te wszystkie dziesitki lat nosiam ze sob te twoje wspomnienia z dziecistwa! Pogoski o sekcie tego Kapelusza szybko rozeszy si po moim plemieniu. Gdy twj mistrz poczy nas tego dnia, kiedy odbya si egzekucja, wiedziaam, co robi... Czekaam. To bya duga podr. Jedyne lady przechoway si w moich wspomnieniach, ale te z kolei yy w tobie. Moje ciao powinno byo rozsypa si do koca ju wiele zim temu. Par razy prbowaam ju umrze, ale nigdy nie byo mi dane z powodu... Spojrzaem na niemowl. Czy ona umrze? To zaley od ciebie. Nie rozumiem. Ciao mojej wnuczki jest twoim ciaem. Urodzia si z tob jako swoj dusz i umysem. Ona jest tylko upin. Jej ciao umrze w cigu trzech godzin, jeeli do niego nie wrcisz. Jeeli chcesz, eby przeya, musisz da si ponownie zaku w kajdany ciaa. Zastanawiaem si nad swoj przyszoci jako noncorpum. Nic na wiecie nie byoby przede mn zamknite. Mgbym nadal poszukiwa innych noncorpa, towarzystwa istot niemiertelnych. Mgbym transmigrowa w ciaa prezydentw, astronautw, mesjaszy. Mgbym uprawia ogrd na stokach gry pod drzewami kamforowymi. W ogle bym si nie starza, nie chorowabym, nie doznawa strachu i nie umiera. Spojrzaem na lece przede mn sabiutkie, majce zaledwie dzie ciao, ktrego czynnoci yciowe z minuty na minut zamieray. rednia dugo ycia w rodkowej Azji wynosi czterdzieci trzy lata i stale si zmniejsza. Dotknij jej. Nade mn wysoko dyndaj nietoperze, trzepoczc, wzbijaj si w niebo, spadaj ku ziemi i z powrotem wzbijaj si w niebo, sprawdzajc, czy wszystko jest w porzdku. W jur cie sycha moje zawodzenie wypeniajce przestrze, dobywajce si z czeluci moich liczcych zaledwie osiemnacie godzin puc.

PETERSBURG Przez cay dzie parszywie lao. Deszcz, deszcz, deszcz, sika z rozprutego nieba. Dobry Boe, chocia papierosa. Ktrego dnia Jerome tumaczy, wierzy mu czy nie, e szko to w rzeczywistoci ciecz, ktra z biegiem lat nabiera przy dnie gstoci. Szko to gsty syrop. Ale z Jeromem nigdy nic nie wiadomo. Rudi powiedzia, e ja te z biegiem lat gstniej przy dnie, i przez minut si zamiewa. Ziewam, ziewam tak, e a mnie dreszcz przechodzi. Nikt nie widzi. Nawet mnie nikt nie zauwaa. Jeeli moja obecno w ogle im przeszkadza w pasieniu si, to i tak pewnie przyjmuj, e jestem owieczk, ktra przez ko zaatwia sobie t mizern synekurk na plastikowym krzeseku w pomniejszej galerii wielkiego Ermitau. Nie mam nic przeciwko. Tak naprawd to co takiego mi odpowiada. Na waciwy moment mog poczeka. My, Rosjanie, mamy duo czasu. A wic, panie i panowie, rozpocznijmy nasze safari na posplstwo wasajce si po galerii. Pozwol pastwo, e jako pierwszych przedstawi snujw. Nie umknie pastwa uwagi, jak to plemi zbija si w gromadk i kademu obrazowi powica tyle samo czasu. Tu obok przechodz myliwi wielkiego formatu, ktrych tylko Cezanny, Picassy i Monety zadowol. Zwrcie uwag na ich flesze i drapiene ruchy! Moecie ich ukara grzywn w wysokoci piciu dolarw w twardej walucie a kto si dowie? aziki nie s tak systematyczne. Zwykle poluj samotnie, szwendajc si zygzakiem po salach, i gdy tylko co przykuje ich wzrok, zatrzymuj si na dusz chwil. O tam! Widzicie go? Tomcio podgldacz! Tam! Czai si za postumentami. Bdcie czujne, panie! Zadaniem naszych przyjaciek reprezentujcych pe sabsz nie jest obserwowanie dam w pozacanych ramach, lecz tych, ktre chodz tu w aurach. Kilka co bezczelniejszych taksowao mnie ukradkowymi spojrzeniami. Zmusiam je do odwrcenia wzroku. Margarita atuska nie ma powodu, by si ktrejkolwiek z nich ba. Na czym to stanlimy? Aha, owce. Mona usysze ich pobekiwanie w tle oraz pasterzujcego im przewodnika, ktry tumaczy, co i dlaczego naley podziwia. A ten czowiek, zapytacie, ktry dononym gosem peroruje, co naprawd chcia przed picioma wiekami we Florencji powiedzie Angelo Bronzino, niby kim jest? To wykadowca popisujcy si swoj erudycj niczym ekshibicjonista w parku Smolnym. Nieraz i mnie tacy zaczepiali przy stawie z kaczkami. Troch may, co nie? -Ale wobec braku zainteresowania pierzchali. Wrmy do galerii. Par razy w tygodniu mielimy wizyt Pana Boga Wszechmogcego: jednego z dyrektorw, ktry wkracza tak, jakby to miejsce do niego naleao, co, jak podejrzewam, poniekd jest prawd. Albo tak im si wydaje. Od cza su do

czasu przychodzi Jerome z notesem, eby przestudiowa kolejny obraz, ale udajemy, e si nie zauwaamy. Jestemy zawodowcami. I wreszcie inne bywalczynie galerii, tlenione, z prostymi wosami, a kada gdzie sadza swj gruby tyek. Ja, nawiasem mwic, tyka grubego nie mam i zmusiam Rudiego, eby przyzna, e tylko artowa. Oprcz tego przychodz jeszcze zdziry i ladacznice, jedna w drug. a po wszystkich zakamarkach. O, jak patrz na mnie ze zoci i plotkuj na temat zrozumienia, jakie znajduj u dyrektora pozyskiwania zbiorw, gwnego kustosza Rogorszewa. To nie jaka zwyka zazdro istoty porzuconej wzbudza w nich nienawi do mojej osoby. I powiedziaam im, co. To zazdro, jak odczuwa pularda z menopauz wobec prawdziwej kobiety. Co tam oni. Nikt si z nich nie liczy. Wzniolejsze rzeczy mam na wzgldzie. Tak, chodne i deszczowe panowao lato w naszym ddystym miecie. Jerome twierdzi, e Piotrowi udao si skoni ludzi do zamieszkania na tych botnistych, przemarznitych moczarach tylko dlatego, e ogosi, i w adnym innym miejscu na obszarze caego imperium, od Batyku po Pacyfik, budowniczowie nie mog legalnie pracowa. W to gotowam uwierzy. W mojej galerii nikogo w tej chwili nie ma marmurowy posg Posejdona i te pi obrazw nie przycigaj a takiego tumu, pomimo tego, e znajduje si wrd nich jeden Delacroix wstaj wic i podchodz do okna, eby rozprostowa nogi. No, chyba nie sdzicie, e Margarita atuska bdzie siedzie kamieniem przez siedem godzin, co? Przystawiam koniuszek nosa do zimnej szyby. ciany deszczu przesuwaj si New od Batyku. Mijaj now rafineri zbudowan za dojczmarki, doki, rdzewiejc baz marynarki, Twierdz Pietropawowsk, przesuwaj si nad Wysp Zajcz, gdzie po raz pierwszy spotkaam Rudiego, nad mostem lejtnanta Szmidta, gdzie wiele lat temu zajedaam z czonkiem politbiura, spijajc cocktaile na t ylnym siedzeniu jego wielkiej czarnej czajki z proporczykarni zamocowanymi nad reflektorami. O, zdziwieni nie ma co udawa. Nie zapominajcie, kim jestem! Nikomu si nie dziaa krzywda, jego ona przecie i tak leaa sobie szczliwa na play nad Morzem Czarnym ze swoimi czystymi jak za dzieciakami. A i tak pewnie masayci Kozacy ustawiali si w kolejce, eby j masowa poniej opatek. Wypinam si na to wszystko, obracam si na picie i wywijam mazura na liskiej drewnianej pododze. Ciekawe, czy tak to robili, kiedy rej wodzia tu caryca Katarzyna? Ju widz, jak moe nawet w tej sali wykonuje taneczne pas z modym Napoleonem albo jak sobie hasa z dziarskim kompozytorem Tostojem czy jak rozpala Czyngis-chana, odsaniajc na mgnienie oka krlewsk ydk. Bliska jest mi kada kobieta, ktra rzuca sobie do

stp tych wszystkich obdarzonych wadz gwatownikw. Caryca Katarzyna take zaczynaa jako osoba z zewntrz, nisko urodzona, Jerome opowiada mi. Wiruj, robi piruety i przypominaj mi si owacje, jakie zwykle dostawaam w Teatrze Puszkina. Wpatruj si w kolejny obiekt mojego podboju, naszego podboju, powinnam powiedzie. Ewa i w Delacroix. up przywieziony z Berlina w 1945. Gwny kustosz Rogoszew opowiada, e Germacy chc teraz, eby im to wszystko zwrci! Co za tupet! Pozbycie si tych wrednych nazistw kosztowao nas czterdzieci milionw ludzkich istnie, a wszystko, co z tego mamy, to tych kilka obrazw olejnych Zawsze miaam do niego sabo. To ja zaproponowaam, eby nastpny skok zrobi na Ew. Rudi chcia, eby i na co wikszego, choby na jakiego el Greca albo ktrego z van Goghw, ale Jerome uwaa, e nie powinnimy by zachanni. miao, kochanie nalega w. We jedno. Syszysz je? Signij po mnie, tak mwi. To wielkie, byszczce, czerwone. Signij po mnie, signij zaraz i zerwij. Przecie chcesz. Ale Bg przytacza Jego sowa Ewa, bystra dziewczyna, wyczuwajc prowokacj kategorycznie zabroni nam spoywania owocw z Drzewa Wiadomoci. Ach Bg... owsszszszszem, ale czy Bg nie da nam ycia? I czy Bg nie da nam pragnie? I czy Bg nie dal nam zmysu smaku? Czyme wic innym jest ycie, jeli nic ssssmakowaniem owocw, ktrych pragniemy? Ewa zaplata ramiona i przyjmuje poz prymuski. Bg kategorycznie tego zabroni. Adam mi mwi. W jadowicie si umiechn, wietrzc komedianctwo Ewy. Bg to na swj sposb miy facet. Powiedziabym nawet, e chce dobrze. Ale tak midzy nami a Drzewem Wiadomoci, to on jest strasznie niepewny. Niepewny? Przecie stworzy ten cholerny wszechwiat! Jest wszechmocny. Ot to! To to istny obd, nie? Cae to uwielbienie, rano, w poudnie i wieczr. Cae to Chwaa niech bdzie Panu, chwaa niech bdzie Panu, chwaa niech bdzie Panu Wiekuistemu". To nie wszechmoc, nie tak bym to nazwa, to emocjonalizm. Najbardziej niezalene autorytety s zgodne co do tego, e Bg nigdy nie docenia roli czstek wirtual nych w stworzeniu wszechwiata. Wychowuje ciebie i Adama na poywce mitw, podczas gdy naprawd ciekawe informacje tkwi zamknite w tych soczystych jabkach, Siedem dni? Dajcie mi odpocz. Rozumiem, o co ci chodzi. Ale Adam si wkurzy.

 No przecie... twj pozbawiony owosienia, nagi mulek. Dopiero co rano widziaem, jak baraszkowa na ce z puchat owieczk. Wyglda na zadowolonego. No a ty, Ewo? Chcesz spdzi ca wieczno w otoczeniu rodziny potulnych zwierzt Istoty Najwyszej, ktra chcc zapewni sobie wasze towarzystwo, upiera si, eby zwraca si do niej imieniem "Jahwe"? Chyba nie. Adam moe i na chwil si wkurwi, ale zmieni zdanie, kiedy mu poka strzay o brzowych grotach, torby z krokodylej skry i hemy pozwalajce wej w wirtualn rzeczywisto. Wydaje mi si Ewo, e twoim przeznaczeniem s wyszszsze rzeczy. Ewa spoglda na jabko, due winne jabko koyszce si na gazi w migoczce zotem popoudnie. Przeyka lin. Wyszych rzeczy? Masz na myli Wiedz Zakazan? W trzepocze jzykiem. Nie, moja droga Ewo. To tylko zasona dymna. Tak naprawd chodzi o Pragnienie. Moe sobie zapalisz, zastanawiajc si nad moj propozycj? Odgos krokw na schodach. Siadam, przyjmujc postaw wartowniczki. Za tego papierosa daabym si zabi. Wchodzi gwny kustosz Rogorszew z szefem ochrony, trollem o twarzy, ktra niezmiennie sprawia takie wraenie, jakby miaa pkn i obryzga szcztkami czaszki jakiego przypadkowego czowieka. Pomylaem, e do Wielkiej Sali moglibymy przej obok Delacroix. To taki nie doceniany may skarb! gwny kustosz Rogorszew odwraca si w moj stron, wypycha jzykiem wargi. Wdzicz si jak dziewica, tak jak lubi. Bd musia to cae wyposaenie przeniucha pod ktem materiaw wybuchowych. Szef ochrony wciga powietrze, kicha i rkawem wyciera nos. Co si da. Ju ja wiem, jak ambasador Francji uwielbia wszystko wytyka t swoj lask. Id dalej. Przy drzwiach gwny kustosz odwraca si, przesya mi causa, pokazuje na zegarek i bezgonie poruszajc ustami, mwi o szstej". Totem napina palec wskazujcy, e niby ten jego tyci-tyci mu stoi. Bysnam w odpowiedzi spojrzeniem, co miao oznacza Jeszcze jak, jeszcze jak! Przesta, bo eksploduj!". Biegnie truchtem za szefem ochrony, mylc, ach wy Rogorszew, gwny kustoszu, szczwany z was ajdak, jestecie mistrzem uwodzenia, oto kolejna przedstawicielka niewieciego gatunku wpada w wasz sie. Prawd jest, e gwny kustosz Rogorszew by mistrzem, ale tylko pod jednym wzgldem: tym, e lubi si udzi. No bo spjrzcie! Cho by ta lnica czarna czupryna. Przykleja j sobie co poniedziaek. Przyjdzie czas, niezadugo,

kiedy si przekona, kto w czyj sie wpad. Podobnie Wydzia do Spraw Cikie Przestpstw. Niebawem moje urodziny. Kolejne. To wyjania, dlaczego Rudi by ostatnio zbyt zajty, eby si ze mn spotyka .Wie, e uwielbiam niespodzianki. Ta dciara Pietrowicz przychodzi mnie zmieni, kiedy ja id na herbatk. Ju raz kiedy spucili mnie z grafiku i posadzili na cay dzie w galerii. Kazaam Rogorszewowi wyla prowodyra. Nikt z nich od tamtej pory ze mn nie rozmawia, ale za to nie zapominaj ju o mojej przerwie na herbat. W stowce dla personelu pusto. Pracownicy gastronomii zdyli ju pj do domu, gdy wypada moja przerwa, jestem wic sama w rozbrzmiewajcej echem sali. Ekipa dciary uznaa ten ostracyzm za zwycistwo, ale mnie to odpowiada. Przyrzdzam sobie filiank mojej wasnej amerykaskiej kawy i pal ulubione francuskie papierosy. Delikatny pomie zapala suchy jak pieprz koniuszek i zacigani si. Ach! Cudownie, jakby czowieka trafio! Dobrze wiem, e moi drodzy wsppracownicy delektowaliby si najmniejszym oboczkiem dymu z tych papierosw, wic moe wychodzc, poperfumuj sal. Widz std plac Paacowy. Wirwka na mokrej kostce brukowej. Przejcie zajmuje dwie minuty. Karze biegncy za parasolk jemu zajmie to jedn. e te te krowy miay tak obudnie si ze mn obej? Bo faktem jest, e kipi z zazdroci, bo to ja, a nie one, posiadam te kobiece umiejtnoci, ktre pozwalaj mi apa facetw. One apa mog, ale siebie za wosy. Przyznaj, e mae porozumienie midzy mn a gwnym kustoszem Rogorszewem daje mi pewne przywileje, zupenie niezalenie od znaczenia tego porozumienia w szerszym planie, ale gdyby si dao, to te zaplute wiedmy oddayby za te przywileje ycie, jeszcze zanim ktokolwiek zdyby powiedzie cigaj majty". Tak jest, nawet ta dciara Pietrowicz, z t swoj now fryzur w stylu druciak na piance i tustymi udami. Gdyby Petersburg by jeszcze Leningradem, mogabym to dziadostwo wysa choby w pizdu! A nawet dalej! Mona by je wysa hurtowo, eby pilnoway muzeum na pustyni Gobi i mieszkay w jurtach! Byam konkubin dwch ludzi wadzy, rozumiecie. Najpierw polityka. Nie podam wam jego nazwiska, siedzia w politbiurze tak wysoko, jak tylko moecie sobie wyobr azi, tak e nie musia si obawia, e zostanie wykopany jako potencjalny konkurent. W kadym razie na tyle wysoko, e zna kody gowic nuklearnych. Gdyby mu si chciao, to praktycznie mgby urzdzi koniec wiata. Pocign dla mnie za ten i w sznurek w komitecie partii i zaatwi mi liczne mieszkanko wychodzce na plac Aleksandra Newskiego. A jak ju nagle umar na zawa serca, to na kochanka wybraam sobie admiraa Floty Pacyfiku. Dostaam,

oczywicie, nowe mieszkanie na wieczyst dzieraw ktre licowao z admiralskim stanowiskiem. I nadal tam mieszkam, opodal mostu Aniczkowskiego, na Nabrzeu Fontanki. Bardzo by czuy ten mj admira. I myl, ale to tylko midzy nami, e troch za bardzo si stara. Za bardzo chcia przebi prezenty, jakie politycy mi kupowali. By strasznie zaborczy. Moi mczyni zawsze tacy s. Mj Boe, byy czasy. ymko mwi na przykad troch mi zimno, kiedy lak wychodzimy wieczorami na balet... I ju nastpnego dnia rano lduje futro z norek. ymko, mao blasku w tym moim yciu... No i pokazaabym wam diamentow brosz, ale musiaam j sprzeda, eby ustawi przedsiwzicie Rudiego w biznesie, jeszcze jak zaczynalimy, rozumiecie. A tej dciarze Pietrowicz szczena tak by opada, e przez tydzie nie mogaby zamkn gby. ymko, taki to a taki w partyjnym domu towarowym zachowa si w zeszym tygodniu okropnie. Zupenie nie na miejscu. Nie chciaabym nikogo wpdza w kopoty, ale o twojej zawodowej uczciwoci opowiada rzeczy, ktre mnie do ywego dotkny... I ju nazajutrz rano taki to a taki stwierdza, e zosta mianowany modszym sprztaczem w publicznych sraczach na Zabajkalu. Wszyscy wiedzieli o mnie, ale te wszyscy dla witego spokoju godzili si. Nawet jego ona nie mieszaa si i siedziaa w bazie we Wadywostoku z przychwkiem admiralskich bachorw. Jeszcze papierosa. Popielniczka ju prawie pena. Karze i tak nigdy nie zapie swojej parasolki. I z powrotem na plastikowym krzeseku. Zaraz zaczn wy z nudw. I tak dzie w dzie musz odgrywa cierpliwo, zdychajc z braku zainteresowania. Wreszcie, saniajc si, nadchodzi koniec popoudnia. Jestem godna i napia bym si wdki. Rogorszew ma swoj ukryt butelczyn. Licz sekundy. Czterdzieci minut razy szedziesit sekund, to jest jeszcze dwa tysice czterysta sekund. Nie ma co wyglda na zewntrz dla zabicia nudy, bo widok ju znam. Nabrzee Paacowe, Newa. Brzeg Piotrogrodzki. Namwiabym gwnego kustosza Rogorszewa, eby zmieni mi galeri, ale Rudi mwi, e nie, nie t eraz, kiedy tak blisko jestemy wielkiej nocy. Jerome zgodzi si z nim, przynajmniej raz, wic tak tu tkwi. A dziw pomyle, e my, Rosjanie, tak si kiedy liczylimy w wiecie. A teraz musimy zabiega o jamun. Nie interesuj si polityk zajmowanie si ni te byo niebezpieczne jak cholera, kiedy dorastaam. Zreszt, czym tak naprawd by ten Zwizek Socjalistycznych Republik Sowieckich? eby bya republika, musz by prawdziwe wybory, a ja nigdy takowych nie widziaam, a i adnych Sowietw te do cholery nie widziaam nawet nie wiem dokadnie co to takiego. Socjalizm znaczy kraj, ktry jest wasnoci

zwykych ludzi, a moja matka niczego poza pasoytami jelit si nie dorobia. A Zwizek to niby gdzie by? ebymy my, Rosjanie, wyrzucali ruble na te wszystkie rozsiane po caej Azji niepotrzebne pastewka nabite wojadami i ich bachorami, tylko po to, eby Kitajce czy Araby nie pooyy na nich apy? To dla mnie aden zwizek. To to po prostu wykupywanie ssiadw. Imperium mimo woli. Ale wtedy moglimy kademu nakopa! Jerome opowiada mi, e s w Europie uczniaki, ktre w ogle nawet nie syszay o ZSRR! Posuchajcie meine Kinder, tak bym im powiedziaa, o kraju, o ktrym nigdy nie syszelicie, a ktry posiada wystarczajco duo bomb atomowych, eby cay mur berliski po waszej stronie jarzy si na buraczkowo przez najblisze dziesi tysicy lat. Wic troch wdzicznoci. Mao co, a bycie si urodzili z kropeczkami na rkach jak u muchomorw i z workami ropy zamiast gowy, o ile w ogle bycie si urodzili. Przemylcie to sobie. Czasami jednak zastanawiam si, czy tak wiele si zmienio od czasw tej kanalii Gorbaczowa. Jasne, jeeli chodzi o zwykych ludzi, to stropy im w domach pogniy, a oni sami walili si na d. Znaczy, na tych podogach. Ci sami ludzie, ktrzy podarli na strzpy swoje legitymacje partyjne, teraz wytaczaj fur z bzdurnymi sloganami demokracji: talent i energia na strategicznych etapach", oryginalno w operowaniu kapitaem", usprawnianie i restrukturyzacja". Peno lego w listach, ktre wystukuj dla gwnego kustosza Rogorszewa. Ale czy jest naprawd jaka rnica? Jest to, co zawsze byo. Rozpoznawanie rzeczywistych, acz niewidzialnych bramek i wykorzystywanie wszelkich moliwych rodkw, jakie si ma do dyspozycji, eby zrobi wynik. A mog by zgromadzone w sejfie genewskiego banku, na twardym dysku w Hongkongu, zamknite w twojej czaszce albo w miseczkach twojego biustonosza. Nie, nic si nie zmienio. Opacae si miejscowym zbirom z partii, a teraz opacasz si zbirom z miejscowej mafii. Kiedy partia kamaa, kamaa i jeszcze raz kamaa. A teraz kamie, kamie i jeszcze raz kamie nasz demokratycznie wybrany rzd. Ludzie kiedy pragnli dbr i syszeli: pracuj i poczekaj ze dwadziecia lat, a moe przyjdzie na ciebie kolej. Teraz ludzie nadal pragn dbr i sysz: pracuj, oszczdzaj przez dwadziecia lat, a moe przyjdzie twoja kolej. Gdzie rnica? Powiem wam co w tajemnicy. Bo wszystko sprowadza si do pragnienia. Wszystko. Wszystko dzieje si z powodu ludzkich pragnie... Przyjrzyjcie si uwanie, a zobaczycie co mam na myli. Ale jak ju mwiam, polityk si nie interesuj. Takie to rzeczy przychodz do gowy, jak si tu siedzi. Rozpoznaam kroki gwnego kustosza Rogorszewa, ktry przemierza zewntrzny

korytarz towarzyszyy im kroki kobiety. Syszaam, jak opowiada jej te same dowcipy, ktre opowiada mnie na par miesicy przed tym, zanim go uwiodam, i jak si miaa perlistym miechem, tak samo jak ja. To ju taki szczeglny talent facetw, e cho maj oczy, to i tak s lepi. A tutaj powiedzia gwny kustosz Rogorszew, wprowadzajc do mojej galerii wysok, dugonog kobiet zapewne rozpoznajesz Ew i wa Eugene'a Delacroix. Mrugn do mnie niezdarnie, zupenie jakbym nie widziaa, co si dzieje. Gwny kustosz dziaa na ni odpychajco ewidentny znak dobrego smaku ale dobrze to skrywaa. Zachodni ubir, francuskie botki, woska torebka. Ciemna, w ksztacie oczu co arabskiego. Trzydzieci, trzydzieci jeden, ale czowiekowi pokroju Rogorszewa moga wydawa si modsza, adnych cieni na powiekach, ru czy podkadu, tylko wiet nie dobrana szminka koloru morwy. Interesujca. Miaam rywalk... I dobrze. Pani atuska, przedstawiam Tatian Makuch. Tatiana pozostanie z nami przez najblisze sze tygodni, na czas depozytu z Muzeum Sztuki Stanisawowskiej w Warszawie. Ogromnie si cieszymy z jej obecnoci. Tatiana podesza do mnie, jej buty nieznacznie skrzypiay. Wstaam. Byymy tego samego wzrostu. Zajrzaymy sobie w oczy niebieskie i powoli podaymy sobie rce. Mio mi powiedziaam. Niezmiernie. Ogromnie mi mio odpowiedziaa. Jaki peny gos. Rosyjski z nutk polskiego. Istne delicje. Prosz pana zwrciam si do gwnego kustosza Rogorszewa, nawet na niego nie spojrzawszy czy dzi wieczorem take mam przyj do paskiego biura o zwykej porze? Czy te panna Makuch przejmuje od tej chwili notowanie paskich osobistych uwag? Tatiana odezwaa si pierwsza, z tym swoim szarpnitym w prawo pumiechem. Pani Makuch. I obawiam si, e moje talenty nie obejmuj kompetencji sekretarki. Bya wietna. Naprawd wietna. Wszystko bez zmian, prosz pani gwny kustosz Rogorszew zwraca si do mnie tak, jakby cokolwiek w ogle powiedzia ju w tej materii prosz przyj o zwykej porze. Mam par wanych depesz do przygotowania Boe, tu ju przesadzi a wiem, e tylko pani spisze si tak, e bd zadowolony. Swoje kwestie najwyraniej wyrwa z jakiego czytada. Chodmy ju, prosz odezwa si do Tatiany Makuch musimy zakoczy nasz byskawiczn podr, zanim wybije szsta i zmieni si w wilkoaka! Bdziemy jeszcze miay okazj si zobaczy powiedziaa Tatiana. Owszem, bdziemy.

Za kwadrans szsta. Przeganialimy maruderw. Deszcz nie chcia przesta pada, a czas pyn. Gwny kustosz Rogorszew bdzie si teraz robi na bstwo w swojej prywatnej toalecie. Niewielu facetw doprasza si o manikiur dla swoich wasnych zwok. Jeszcze tylko papierosek. Jezu Chryste, im szybciej opucimy z Rudim to cholerne miejsce, tym lepiej. To mwi do niego: Suchaj no! Upchnijmy w jedn noc z dziesi duych okazw! Kilka Picassw, par Cezanne'w i kilka el Grecw, a za pienidze, ktre ju mamy, w siedemdziesit dwie godziny moglibymy kupi sobie domki letniskowe w Szwajcarii, a potem rok po roku wyprzedawa zote jaja znoszone przez nasz kur. Jeziora, jachty, narty wodne w lecie. Buduar ju sobie zaprojektowaam. Kupi sobie paszcz z geparda, taki do kostek. W lokalach bd mnie nazywali Bia Rosyjsk Dam, a wszystkie kobiety bd mi zazdroci i ostrzega przede mn swoich mw zbijajcych kas na serach. Ale nie maj si co martwi. Ze mn bdzie Rudi. Przecie rozwinie skrzyda, gdy znajdzie si z dala od tych wszystkich rozrywek tutejszych szumowin. W lecie bdzie uczy nasze dzieci pywa, a w zimie wszyscy wybierzemy si na narty. Jak rodzina. Tak zrbmy! Gregorski moe przygotowa wizy mwi do Rudiego. To takie proste! To wcale nie jest takie proste! odpowiada. Zapomnij na chwil, e jeste kobiet, i rusz gow! To wszystko do tej pory dziaao tylko dlatego, e nie bylimy zachanni. Jeli obrazy zaczniemy ciga w tempie szybszym, ni Jerome jest w stanie je podstawia, to ludzie zauwa ich znikanie! A w przypadku kadego zaginionego obrazka pomn przez dziesi liczb gliniarzy, ktrym Interpol przydziela spraw! Przez dwadziecia pomn apwki, ktre musz rozda! Przez trzydzieci pomn trudnoci ze znalezieniem nabywcw! A przez pidziesit pomn lata, ktre spdzimy w ciupie! Wielkie dziki za wykad z matematyki, ale to nie ciebie ten ysy tucznik co tydzie nadziewa na swj roen! I wtedy dopiero Rudi zaczyna na mnie wrzeszcze, a jak jest napity, to i nawet troch mnie trzepnie, ale tylko troch, ostatecznie to przez picie, w kocu wypada, jedzie si przejecha i nie widz go, bywa, przez par dni. Jest pod ogromn presj. Kocham ci! wykrzykuje gwny kustosz Rogorszew, walczc zawzicie z ramiczkiem mojego biustonosza, ktry owin mu si wok tchawicy. Krlik nadchodzi! Aaa, pocz si ze mn, moje ciasteczko. Wchaniam ci, poeram! Krliczek nadchodzi! Zniszcz mnie, dziwko moja, moja pani, kocham ci! Wiem, e bierze mnie za Tatian. W porzdku. Jako to znosz, wyobraajc sobie, e on to Rudi. Mam nadziej, e szybko skoczy i bd moga sobie zapali. Podwdz mu kilka

jego kubaskich cygar dla Rudiego, eby robi wraenie w biznesie. Moe obejm tego hipopotama w pasie, eby szybciej skoczy. Jczy jak chopak, ktry straci panowanie nad gokartem pdzcym po strominie, ale za chwil miosiernie nastpuje ostatnie sapnicie wisielca i osiemnastowieczny szezlong, na ktrym gwny kustosz Rogorszew opar nogi, przestaje skrzypie. Boe, mj Boe, kocham ci. Cauje mnie midzy piersi w mostek. Przez chwil zastanawiam si, czy zrzdzeniem jakiej alchemii podanie moe przerodzi si w mio. Nie jeste chyba zazdrosna o Tatian, co? Przecie wiesz, e nie mogaby zaj twojego miejsca, Margot, moja mioci... Puszczam kko z dymu i patrz, jak wirujc, pynie w kt jego biura, gdzie wieczr zaczyna ju gstnie. Oczyma wyobrani widz krg dzikich abdzi i poklepuj Rogor szewa po ysinie, ktrej tymczasem nie przykrywa aden tupecik. A on w czasie tych spotka nawet nie zadaje sobie trudu, eby zdj skarpetki. Jego portret farsownie pochlebny gapi si zza biurka. Wypisz, wymaluj m opatrznociowy. Ci wszyscy alchemicy to zgraja oszustw i kamcw, ale i tak niewane. Na Rudiego dziaam. Jeszcze tego nie wie, ale Boe Narodzenie spdzimy w Zurychu. Gwny kustosz Rogorszew zawsze wychodzi pierwszy. Bierze prysznic w prywatnej azience, eby jego ona moga udawa, e nic si nie dzieje, i ebym dla zachowania po zorw moga wykona jak papierkow robtk. Sysz, jak piewa i zmywa mnie z szamponem przez odpyw. Wkada wie koszul, cauje mnie, eby pokaza, jak mu zaley, i wychodzi. Mogabym pofakturowa dla firmy sprztajcej Rudiego, wystawi nowy paszport dla Jerome'a albo cakiem darmowe bilety dla klientw Rudiego. Mogabym te popatrze przez okno na kopuy soboru w. Andrzeja. Wychodz zazwyczaj okoo sidmej trzydzieci. Jerome chce, eby ochrona przyzwyczaia si do mojego widoku po godzinach. Nic dzisiaj wieczorem nie zgaszamy? Szef ochrony przy wyjciu szczerzy przymilnie zby. Chciaabym widzie, jak si bdzie lini, gdy wszystko pieprznie. Wie o moim romansie z Rogorszewem, a sam te jest na mnie napalony. To oczywicie cz planu, eby wszyscy wiedzieli. Robi mi kontrol osobist! Mnie, Margot atuskiej! On, symulant, co urwa si z wojska i sobie myli, e wiecce dystynkcje i walkie-talkie zrobi z niego Rambo. Czuj, e apy trzyma duej, ni powinien. Zastanawiam si, w jaki sposb moga bym go obciy, bdc ju w Zurychu. Nie, szefie opieram si nieufnie, jak may bezdomny pies adnych arcydzie dzisiaj nie wynosz. Grzeczna dziewczynka. Froterki naley...

 Nie wczeniej, jak za trzy tygodnie. Trzy tygodnie od dzisiaj. O dziewitej trzydzieci wieczorem. Trzy tygodnie od dzisiaj. Odhacza na podkadce do pisania i macha ni na poegnanie. Odchodz i czuj, jak mitoli wzrokiem moje ciao, jest odpychajcy, ale przecie nie mog go wini. Zawsze wywieraam to mistyczne wraenie na mczyznach. Zim jed metrem. Poza tym wol chodzi na piechot. Kiedy jest adnie, dochodz do mostu Troickiego, a potem przecinam Pole Marsowe, gdzie wyczekuj kobiety A kiedy pada, id Newskim Prospektem, ulic duchw, o ile jaki w ogle na niej zagoci. Jerome twierdzi, e kade miasto ma swoj ulic duchw. Mijam paac Stroganoww i sobr Kazaski. Mijam biura Aerofotu i niepozorn kawiarni Armesk". Niedaleko mieszkania, gdzie kochaam si z czonkiem politbiura. Teraz przeksztacono je w biuro American Express. Wszystkie te nowe sklepy, Benetton, Haagen. -Dazs, Nike, Burger King, sklep, w ktrym sprzedaje si tylko aparaty fotograficzne i kka do kluczy, albo taki z samym: roleksami i swatchami. Gwne ulice wygldaj identycznie ju chyba na caym wiecie. A w podziemiach metra regularne rzdy ebrakw i ulicznych artystw. W kiosku kupuj paczk papierosw i ma butelk wdki. Nie ma co, w adnym innym miecie na ziemi nie ma takich ulicznych artystw jak u nas. Saksofonista, kwartet smyczkowy, chudzina grajca na tubie aborygeskiej i ukraiski chr rywalizuj o dodatkowe ruble. Czasami daj pienidze ksiom, nawet nie wiem dlaczego, sama nigdy od nich niczego nie dostaam. ebracy, czsto z tabliczkami, na ktrych maj wypisane swoje rozdzierajce historie, bywa e w tumaczeniach na obce jzyki. Czytaniem ich zawracaj sobie gow tylko przyjezdni. Cay Petersburg jest zbudowany na rozdzierajcych historiach wbitych w boto za pomoc kafara. Przechodz przez most Aniczkowski i skrcam w lewo. Do mnie pod czwrk. Dalej przez cikie elazne drzwi, obok dyurki, w ktrej przysypia portier rzut oka do mojej skrzynki, gdzie ze zdumieniem znajduj list od mojej drogiej, niedomagajcej siostry przez zaronite chwastami podwrko i trzy piterka schodami. Kiedy Rudi jest w domu, telewizor chodzi na cay regulator. Rudi nie znosi ciszy. Dzisiejszego wieczoru jest cichuteko. Wczoraj mielimy ma sprzeczk na temat daty naszego wyjazdu, wic pewnie postanowi powici si nieco biznesowi. I dobrze. Gotuj ryb, ktr kupiam nam na obiad, i zostawiam mu poow w rondlu, gdyby przypadkiem mia wrci pniej. Nigdy go nie ma duej ni noc albo dwie. Zazwyczaj. Pora biaych nocy. Niebieskawa pnoc ciemnia si okoo drugiej w indygo. Niedugo potem wzejdzie soce, bez specjalnej pompy. Zostaj w salonie. Dumam nad przeszoci, myl o Szwajcarii. To tutaj kochaam si z moim admiraem. Dokadnie pod tym

oknem. Snu opowieci o oceanie, o Sachalinie i Biaym Morzu, o podwodnych okrtach pod lodem. Obserwowalimy pojawiajce si gwiazdy. Pakuje brudne naczynia do zlewu i zapalam wieczk przeciw komarom. Kubaskie cygara wsuwam do kieszeni paszcza Rudiego eby mia na pniej i pomyla o mnie. Sycha skd jazz. Kiedy poszabym , znalaza i taczya, podziwiana, podana. Rozpromienione twarze mczyzn. Rywalizowali o kolejny taniec. Zapalam nastpnego papierosa i nalewam sobie brandy. Tylko taka maa i wcale nie najlepsza buteleczka. Rudi musi mie, kiedy jego kontrahenci przychodz na spotkania. Podpalam list od siostry, nie otwierajc go, i kad na popielniczce. To j nauczy. Popijam brandy i patrz, jak sowa tej suki pomie zmienia we wstg dymu, ktry unosi si spiral nym ruchem i znika, hen, hen, wysoko. Jazz zamilk. Rudiego nadal nie ma w domu. Maa Nemia, syta i szczliwa, przychodzi, zwija mi si w kbek na kolanach i zasypia, gdy ja opowiadam jej o swoich kopotach. Jerome parzy herbat. Porusza si z precyzj mechanizmu zegarowego, jak kamerdyner. Rudi znowu si spnia. Spnia si zwykle trzy kwadranse na godzin. Pora lunchu i pikny letni dzie, a ulice i parki Wyspy Wasilewskiej zaamuj si w rozedrganym od gorca powietrzu, jakby byy pod wod. Co nadaje herbacie taki zapach? Jerome zastanawia si przez chwil. Nie wiem, jak to jest po rosyjsku. Po angielsku nazywa si to bergamot". To skrka pewnego owocu cytrusowego. Rozumiem kwituj jego sowa. Dobra herbata. Jerome podaje mi filiank na spodku i siada. Po rosyjsku mwi biegle, ale ja nigdy nie wiem, co mam mwi - mikka porcelana to ju ostatni zbytek, jak pozosta mwi prawdziwy Wedgwood. Powinna by warta majtek, ale e cywilizacja twojego kraju zeszmacia si do poziomu piwnicy, to pewnie nie dostabym za to nawet na puszk tuczyka. Nie upu. Jeszcze mi si nie zdarzyo rozbi adnej piknej rzeczy odpowiadam. Jestem pewien, e jest tak, jak mwisz. Swoj drog Jerome z powrotem podnosi si skoro nasz nouvean riche Robert De Niro ma lepsze rzeczy do roboty, to pozwl, e ci osobicie zaprezentuj moje rkodzieo. Idzie do ssiedniego pokoju, swojego atelier, i sysz, e co przetacza si po pododze. W maym parku przylegajcym do soboru w. Andrzeja drzewo kamforowe kpie si w promieniach soca. Nad mostem Lejtnanta Szmidta na Nabrzeu Angielskim wznosz nowy Holiday Inn. Dzisiaj jest Dzie Bohaterw, wic na rusztowaniach nikogo nie ma. Sysz ryk podkrconego silnika sportowego wozu i nagy pisk

hamulcw. Aaa wola z drugiego pomieszczenia Jerome. To| pewnie Rudi. Mieszkanie Jerome'a znajduje si w niebrzydkiej, mao uczszczanej czci miasta. Ale nie ma oczywicie takiej dobrej lokalizacji jak moje. W duszne dni, kiedy wiatr wieje od pnocy, czuje si zapachy z zakadw chemicznych, ale poza tym jest cakiem niele. Wiksze ni moje, jeeli wliczy atelier chocia nigdy nikogo do niego nie wpuszcza. W salonie dominuje najwikszy barek, o jakim kiedykolwiek syszaam. Wyglda tam niczym katedralny otarz w wiejskiej kaplicy. Najwyraniej prezent od Leonida Breniewa. Jerome dba o porzdek bardziej ni kobieta. Z tym e kobiety u Jerome'a, ani tutaj, ani gdzie indziej, nigdy chyba nie byo. Ciekawe, czy wszyscy Anglicy s tacy uporzdkowani, albo moe tylko angielskie peday. Jerome by szpiegiem w czasach zimnej wojny. Wykada histori sztuki na Uniwersytecie Cambridge. Moskwa ju od piciu czy szeciu lat nie pa ci mu renty wojskowej, a w Anglii cigaj go za zdrad, wic jest zaatwiony. Zawsze mwi, e sprzeda swoje pamitniki, ale byli szpiedzy usiujcy opchn swoje opowieci chodz w dzisiejszych czasach po par rubli. Jedyn jego rynkow umiejtnoci jest talent do malowania kopii arcydzie malarstwa. Dlatego wanie naley do naszego krgu. Widz rdzawobrzow obszern kurtk, ktra prawdopodobnie nie jest wasnoci wysokiego, chudego jak patyk Jerome'a. Chce mi si pali, wic zapalam papierosa. Nie ma z czego zrobi popielniczki, no to strzepuj na spodek. Z ssiedniego pokoju sysz dwiki pianina. Wraca Jerome. Prezentuje obraz i cmoka z niezadowoleniem, wskazujc na mj papieros. Ewa i w nie Eugene'a Delacroix, lecz Jerome'a... nawet nie wiem, jakie nosi nazwisko. Pewnie Smith albo Churchill. Nigdy za bardzo nie lubi am Jerome'a, ale jego kunsztu nie mog nie podziwia. Chyba nikt nie zdoa ich rozrni. Nawet zocenie na ramie jest u dou starte. Nie cakiem uday mi si pknicia w laserunku, nie cakiem. A jeeli chodzi o niebieski pigment, to s tajemnice, ktre przepady w dziewitnastym wieku i nawet za pienidze Gregorskiego nie mona ich zdoby. Nie, doskonae to nie jest. Ale si nada. Rnic szuka si dopiero wtedy, kiedy jest ju za pno. W porwnaniu z poprzednim powicie mu dwa razy wicej czasu. No c, moja droga, dla ciebie to tyle samo co rosyjski konstruktywizm! Kandinsky to pestka z punktu widzenia kopisty. Wystarczy zmierzy proporcje pasw, dobra odpowiedni tonacj, chlapn farb i bingo! Nie, Delacroix zasuguje na co wicej... miosny trud, tak mona by to okreli. Chciaem jeszcze dwch tygodni, eby tylko pomajstrowa, ale Gregorski a si pali do nastpnego numeru jeszcze w tym miesicu.

Dabym si zabi, eby tylko dopa oryginau, nawet jeeli miabym go oglda tylko w nocy. A poza tym Delacroix jest wart tyle, e wystarcz y mi na podniesienie Titanica" i wykupienie Bermudw. Czwartej czci Bermudw przypomniaam. Dzielimy na cztery czci. Czy wiesz, e Delacroix by przyjacielem Mikoaja I? Car zatrudnia go latem przez kilka sezonw z rzdu, eby pomg w przygotowaniu wystroju cerkwi Zbawiciela. Przedstawiciel Zachodu na usugach pastwa rosyjskiego. Moe w ten sposb da si wytumaczy to, e tak si wczuwam w sytuacj tego czowieka. Umwione pukanie do drzwi. Przewracajc oczami t pantomim, czekam, a si skoczy sekwencja. Szyfr zgadza, ale Jerome i tak przywouje mnie gestem do kuchni trzymajc palec na ustach. Otwrz! odzywa si Rudi, dokadnie tak jak zwykle. Ale przecig. Jerome odpra si. Sowo przecig" wskazuje, e Rudi jest sam i nie ma pistoletu przystawionego do krgosupa. Zimno" znaczy ucieka". Ale to, w jaki sposb wydosta si z posiadajcego jedno wejcie i adnej drogi poarowej mieszkania na szes nastym pitrze, to ju inna sprawa. Mczyni s jak dzieci. Maa wita mnie Rudi, wchodzc beztrosko i wrczajc Jerome'owi pizz, ktr zabra z jednej ze swoich restauracji. Ma na sobie now zamszow kurtk w kolorze soku z czarnej porzeczki. Lubi na mnie mwi maa", chocia jest modszy ode mnie o osiem czy dziewi lat. Umiecha si Dobry znak. Zdejmuje panoramiczne okulary przeciwsoneczne i pieje z zachwytu na widok obrazu. Jerome, przeszede samego siebie! Jerome skada bazeski ukon. Jak to dobrze, e wpade! Rudi w ogle nie zwraca uwagi na ironi Jerome'a mnie zostawiajc to, czy mam si czu w jego imieniu obraona. Tak, dzikuj ci. Jestem do zadowolony ze swoje go dziea. Jak poszo spotkanie z naszym przyjacielem stranikiem w urzdzie miejskim? Gregorski jest cool. Przyle tu kogo pojutrze, eby zabra Delacroix. I zaraz potem co si psuje. Dlaczego tym razem nie spotykasz si bezporednio z nabywcami? Rudi podnosi do niczym papie. Do Helsinek daleka droga, maa... Dlaczego oni nie mieliby tu przyjecha? To znak, e nasze akcje rosn. Ale te i to, e nie mam zamiaru nadstawia karku na granicy... O, kiciu, jak ja w nocy tskniem za tob... Rudi mia jaki gupkowaty umiech. Gupkowato pokokainowa. Niedobry znak. Prbowa chwyci mnie za biust, ale nie daam si i Rudi, miejc si, pad na kanap. Powiedz jej, Jerome! Co mam jej powiedzie? Wszed Jerome z talerzami i noami do pizzy. Gregorski jest rwniacha.

Jerome zmarszczy brwi. Gdyby nie by i chcia nas sprzeda do wizienia, zostalibymy po krlewsku wyruchani jak std do Windsoru. Umiech Rudiego skurczy si jak ponca kartka papieru. Jezu Chryste, co si z wami dzisiaj dzieje? Soce wieci, za dwa tygodnie i czterdzieci osiem godzin bdziemy bogatsi o dwiecie tysicy dolarw, a wy dwoje wygldacie tak, jakby wam kto kaza matk sprzeda handlarzowi ludzkich organw! Rzecz w tym, eby to pan wiel-kurwa-mony Gregorski zosta wyruchany, gdyby przypadkiem si miao okaza, e nie jestemy rwni. On ju si nie zajmuje drobnic. W tym miecie mam si przebicia. Poza miastem te mam si przebicia. Mam si przebicia. Och, wity Ciaranie na wysokociach, nikt tego nie kwestionuje niebacznie zacz Jerome mczeskim tonem. Rudi bysn oczami. Nikt, kurwa, do cholery, tego nie kwestionuje! Kirsch nie kwestionuje! Shirliker i jego wsplnicy nie kwestionuj! Arturo Jebany Kopeck nie kwestionuje! Czy wiecie, kim jest Arturo Kopeck? Najwikszym, kurwa, dilerem cracka na wschd od Berlina i na zachd od Uralu! Wic dlaczego moi wsplnicy kwestionuj pogld, e ja mam wiksz si przebicia ni Borys jebany Frankenstein? Sowie spojrzenie Jerome'a. Nikt tego nie kwestionuje prawda, Margarito? Mj biedny, kochany, may. To ta paskudna kokaina. Nie, Rudi. Nikt nie prbuje kwestionowa. Rudi jakby nagle zapomnia, o czym rozmawialimy. Moe sosu tabasco, Jerome? Ta durna gruziska dziwka zapomniaa doda. Due cycki, dobrze cignie druta, ale szajbnita jak chuj. Przypomnij mi, ebym j wyla, zanim zacznie za bardzo zalega z czynszem. Przynios tabasco powiedziaam, miejc si z arciku Rudiego i mog ci przyrzdzi dobrej, mocnej Nie wrzasn nie", wic znaczyo, e tak. Jedlimy w milczeniu, dopki nie znikno p pizzy. Jest tylko jeszcze jeden may szczeg powiedzia Rudi ktry postanowiem wprowadzi do nastpnej roboty. No, mw wtrci Jerome. Margarita, zamiast czeka na mnie w galerii, spotyka si z nami i z pozostaymi sprztaczkami u wejcia dla personelu. Nie rozumiem dlaczego powiedziaam. A dlatego, e to ja jestem mzgiem tej operacji. Ty nigdy nie rozumiesz dlaczego, a ja zawsze. Suchajcie. Wychodzicie nam na spotkanie. Dziewczyny id do przydzielonych galerii oddzielnie. My idziemy do galerii Delacroix. Jak robimy podmian,

woskujemy podogi, zabieramy z powrotem do wejcia dla personelu i dalej przez ochron. I na czym dokadnie polega rnica? Jerome wydubywa kawaki krewetek z zastygajcego sera. Cay czas towarzyszy ci personel Paacu Zimowego. Kryj si tam jeszcze w rodku jakie anchois? A tym samym jeszcze bardziej ni zwykle jestem poza wszelkim podejrzeniem! Rudi zamiesza wino, zostawiajc je na ciankach kieliszka. Te drobiadki to sznyt Rudiego. Dlatego wanie moja firma tak kwitnie. Dlatego te Gregorski wybra mnie do tego kontraktu na sprztanie, dlatego chcia, ebym ja wzi udzia w tej operacji: nie Kirsch, nie Czechw, nie Koenigows, ale ja. Tak. Jakie pytania? Jerome nonszalancko krci gow. Swoj rol ju odegra. Przyjemne chyba ycie sobie pdzi, zabawiajc si tak przez cay dzie farbami olejnymi, czekajc, a na koncie po jawi si pienidze. Na jego wasnym koncie. Rudi, kochanie... zaczam. Czego chcesz? Zastanawiaam si, kiedymy tak myleli o... ...o czym? Wiesz, jak wtedy omawialimy... Emocje Rudiego wida jak na doni. Nawet nie prbuje niczego przede mn ukrywa.. I za to go kocham. Trzasn w swj talerz i pizza zsuna si. O rany, Jezu! Nie zaczynaj! Nie postarzaj mnie znowu, Margarita! Nie pozwol, eby mi tu znowu starzaa si, dziwaczaa i pokazywaa te swoje zmarszczki. Kurwa ma, czasami przez ciebie czuj si tak, jakbym rn wasn babci! Kocham Rudiego, ale te go nienawidz, kiedy oczy tak mu si wiec. To ta paskudna kokaina. Po co nam ta caa forsa, jeeli nigdy nie bdziemy mogli z niej skorzysta? Samochodu chcesz? Paszcza ci potrzeba? Znowu jeste komu co winna? Powiedz, kto poyczy ci pienidze! Kto? KTO? Nie, nikt, nikt! Ja... spojrzaam na Jerome'a, ktry westchn, zabra swoj kaw i wycofa si do swojego atelier. ...ciebie chc, kochany. Naszego wsplnego ycia w Szwajcarii chc. Margarita, mamy tutaj kur, co siedzi na naszym kominie i sra nam zotymi jajami! Nie zabijaj jej! Zote jaja zbieraj! Ale to ja musz co tydzie si pieprzy za te zote jaja. Wszyscy musimy si powica.

 Nie wiem, jak dugo jeszcze wytrzymam te swoje powicenia. Przecie mamy ju dosy pienidzy na koncie, ebymy jeszcze musieli... Nie mamy. Ostatnim razem na celnikw musiaem wyda cay majtek. Do tego jeszcze musz, oczywicie, da Gregorskiemu jego dziak, gigantyczn. Pamitaj, e to on ustawi ca spraw. Jako nigdy nie udaje mi si zapomnie Gregorskiego w jego opancerzonym mercedesie. Prosz, kochanie. Po prostu powiedz mi. Ile mamy pienidzy? To przez to, e masz okres, tak? No, powiedz. Przez okres. Jezu. Krwawi przez siedem dni, a nie umieraj. -Ile? Cakiem sporo. Ale za mao. Cakiem sporo, to znaczy ile?. Po prostu powiedz! Margarita, jeeli nie uspokoisz si i nie zaczniesz rozmawia jak rozgarnita dorosa osoba, to bd musia zakoczy to przesuchanie. Jestem spokojna. Zadaj proste pytanie. Rudi? Ile mamy pienidzy z naszych piciu bezcennych dzie sztuki, jakie do tej pory sprzedalimy? Powiedz, prosz? W dolarach amerykaskich? Szeciocyfrwka. Powiedz mi! Rudi zmieni taktyk. To ja zajmuj si finansami! Ty masz nas wprowadzi i kry, to twoje zadanie! Mylisz, e moj robot potrafisz wykona lepiej ode mnie, co? TAK? To kokaina, no i napicie. Nie daam si wyprowadzi z rwnowagi, natomiast zaczam si dsa. Margarita atuska gra na mczyznach jak wirtuoz. Kiedy chc czego od kobiety, wciekam si. Kiedy chc od mczyzny, dsami si. Nie, kochanie, chodzi tylko o to, e gwny kustosz obapuje mnie tydzie w tydzie, ja nie widz, kiedy to si skoczy, a tak bardzo ci kocham... udaam, e oczy mam| pene ez. Rudi warkn, rozejrza si, jakby szuka, w czym zatopi ky. Chcesz si wycofa? Chcesz po prostu sobie podej do takiego faceta jak Gregorski i powiedzie: a przy okazji, nie mam ochoty na kontynuowanie tego rodzaju roboty, dziki za wpywy ze wszystkich skradzionych dzie sztuki, ale tymczasem wyjedam, przyl ci pocztwk". Bd realistka, kobieto! Wpierdoli ci na niadanko. Mylaam, e mnie uderzy. Mylaam, e wanie dlatego wybieramy Szwajcari, poniewa bylibymy bezpieczni... To nie takie proste. Gregorski jest bardzo wpywowym facetem. Znam si na wpywowych facetach...

Rudi przedrzenia mnie. Znam si na wpywowych facetach. Mwisz o kolesiowatym gryzipirku z partii, ktry ci kiedy rn? Czy o twoim podstarzaym chopcu okrtowym, co powczy nog? By kapitanem. Ho, ho! wyrzuci z siebie Rudi. Co ty wiesz o ukrywaniu pienidzy? O praniu? Mog ci da twoj dziak, kiedy chcesz, maa, ale jak mylisz, dugo bdziesz potem czeka, gdy gliny w Szwajcarii zaczn ci wypytywa, w jaki sposb wesza w posiadanie tej ciarwki pienidzy, ktre wwozisz do ich kraju? Stanowimy zesp! Nie moesz si tak po prostu z niego wycofa, kiedy ci si podoba. Kiedy moemy wyjecha? W swoim czasie! W swoim czasie! Kurwa ma! Nie ma co, kurwa, prbowa ci przekonywa, kiedy jeste w takim nastroju. Jad si przejecha! Wyszed i trzasn drzwiami. Pojawi si Jerome. Chyba nie uszkodzi Wedgwooda, co? Jest podenerwowany tumacz. To cakiem naturalne, e teraz, kiedy tak blisko jestemy tego, eby si wyrwa, on zaczyna si trz... Jerome odpowiedzia co po angielsku. Dzisiaj mam urodziny. Nogi nie powinny mnie a tak bole, przecie nie w moim wieku. Kiedy wracaam do siebie i byam ju na schodach, usyszaam sygna telefonu z mieszkania. Wyszperaam klucze i polizgnam si w korytarzu. Widzicie? Rozumiem go i dl-czego mu wybaczam. I nie jestem taka jak inne kobiety, ktre go wykorzystuj. Ju jestem. Brakowao mi tchu... Halo? Panna atuska? Mam nadziej, e nie ma pani nic przeciwko temu, e telefonuj do pani do domu. Tu Tatiana Makuch, z galerii. Czybym zadzwonia nie w por? Staraam si za wszelk cen zapanowa nad zadyszk i nad tonem rozczarowania, ktry zakrad si do mojego gosu. Nie, nie, wanie wrciam. Biegam. Oo... jogging w parku? To znaczy biegam do telefonu. eby odebra telefon. Czy jest pani zajta po poudniu? Tak. Nie. Moe. A czemu? Jestem tu sama. Tak sobie pomylaam, czy nie mogybymy si spotka i czy nie mogabym postawi pani kawy, chyba e miaaby pani ochot odwiedzi mnie w mojej dziu pli i moe przyrzdziabym pani najprawdziwsze flaczki po warszawsku.

Tatiana? Usyszaam swj gos mwicy tak". O ktrej miaam spotka si z Rudim? Ale, z drugiej strony, nie powinien przecie, gdy wrci, widzie, jak tu siedz kamieniem i czekam na niego? Moe dobrze mu zrobi, kiedy wanie udam, e a tak bardzo znowu go nie potrzebuj. Trzeba mu da ma nauczk. wietnie. Zna pani kawiarni za Teatrem Puszkina? Tak... Doskonale. Spotkamy si tam za godzin. I o to chodzio. Bezszelestnie wesza Nemia i wskoczya mi na kolana po nalen porcj uwielbienia. Opowiedziaam jej o napadzie wciekoci Rudiego i o tym, jak bdzie w Szwajcarii, i zastanawiaam si te nad tym, dlaczego reszt dnia zgodziam si powici wyniosej rywalce z Polski. W pustej kawiarni pachniao ciemnym drewnem i kaw. Gdy pchnam drzwi, w smugach sonecznego wiata skbiy si drobinki kurzu. Zabrzcza dzwonek; w pomieszczeniu na zapleczu grao radio. Tatiana jeszcze si nie zjawia, mimo e byo pno. Cze, Margarito. Tatiana nieznacznie si przesuna, wchodzc w krg wiata. Jej wosy mieniy si zotem. Miaa na sobie czarny, elegancki, zamszowy kostium. Bya opita i smuka. Nie dao si ukry, bya atrakcyjna. Zwaszcza dla kogo takiego jak Rogorszew. Nie zauwayam ci. No i jestem. To co, nie usidziemy? Dzikuj, e przysza. Czego si napijesz? Doskonaa jest mieszanka kolumbijska. Usiowaa zrobi na mnie wraenie? W takim razie zamwi mieszank kolumbijsk, jak tylko kelnerka si ocknie. Z zaplecza wyszed mczyzna. Kolumbijk? Silny ukraiski akcent. - Tak. Zassa policzek i ponownie znikn. Tatiana umiechaa si. Bya zaskoczona, kiedy zadzwoniam? Ton psychoterapeutki. Tak sobie. A powinnam? Poczstowaa mnie papierosem. Ja podsunam jej paczk benson and hedges. Skorzystaa, ale papieros nie smakowa jej, cho smakowaby kademu Rosjaninowi. Pewnie w Polsce benson and hedges to nic wielkiego. Podaa mi ogie. Od jak dawna pracujesz w Ermitau, Margarito? Ju okoo roku.

 To pewnie masz tam znajomoci. Mimo wszystko podoba mi si jej umiech. Bya wcibska, ale tylko dlatego, e chciaa okaza si towarzyska. Takie dziewczyny, jak Tatiana, Margarita atuska jest w stanie zaakceptowa moc oczywistoci. Masz na myli gwnego kustosza? O, czyby dciara znowu roznosia ploty? Odnosz wraenie, e plotkuj o wszystkim i niczym. Mj zwizek z gwnym kustoszem to tajemnica poliszynela. Ale zaczo si ju po moim przyjciu. Prac dostaam dziki znajomociom mam takie w urzdzie miejskim. Nie ma w tym nic zego. Ja jestem wolna, a jego maestwo to nie mj problem. I masz racj. Mamy wiele wsplnego, jeeli chodzi o nastawienie. Przedstawia si jako matka? Tatiana zamieszaa kaw, mietanka zawirowaa. Potrafisz dochowa tajemnicy? Oczywicie, e potrafi... Tylko takim ludziom jak Rogorszew, eby po prostu trzymali si ode mnie z daleka. Ale sytuacja jest troch bardziej skomplikowana... Czekaam na dalszy cig, ale Tatiana urwaa. No to opowiedz mi o sobie, Margarito. Chc wiedzie wszystko. Po omiu godzinach byymy ju mocno pijane, a przynajmniej ja, o ile wiem, siedziaymy pochylone nad stolikiem w tyle pubu Koniczynka" przy ulicy Dekabrystw, Kubaskie trio grao snujcy si wolno jazz, i gdzie nie spojrze, widniay wysokie roliny o gumowych liciach. Miejsce owietlay wiece, co pozwalao w sposb graniczcy ze skpstwem zaoszczdzi na energii, a zarazem zada szyki i sta si znanym w brany rozrywki, i co mi si wydawao e ilekro spotykaam si z Tatian, to wiato byo kiepskie Tatiana znaa si na jazzie i na winach, w zwizku z czym nabraam przekonania, e stay za ni wiksze pienidze, ni chciaa powiedzie. A do tego upieraa si, e za wszystko bdzie paci. Trzy razy odmawiaam, ale kiedy Tatiana nalegaa po raz czwarty, co poniekd odebraam z ulg, zgodziam si. Nie znosz prosi Rudiego o pienidze. W ogle na wielu rzeczach si znaa. Na scenie Murzyn Gra na trbce z tumikiem. Tatiana promieniaa, bya pikna Domylaam si jakiej gbokiej tragedii w jej przeszoci Wiedziaam z wasnego ycia, jaki handicap moe da prawdziwa uroda. Bardziej davisowaty ni sam Miles Davis -powiedziaa pod nosem. To przypadkiem nie ten, co pierwszy przelecia przez Atlantyk? Nie usyszaa mnie. Mosina tarcza soca przepada za chmurami. Zwracaymy na siebie uwag mczyzn. I trudno si dziwi. Tatiana bya niewtpliwie rzadkim okazem w tej strefie klimatycznej, a jeeli chodzi o mnie, to c, sami

wiecie, jakiego kalibru mczyzn przyciga Margarita atuska. Nawet trbacz zerka na mnie zza lnicego instrumentu, sowo. Ciekawe, jak by to byo z Murzynem. Miaam ju, owszem, flirty z Arabami, ludmi ze Wschodu czy z Amerykana mi, ale z Murzynem nigdy. Weszy trzy pary i zajy miejsca z przodu. Najwyraniej mieli jeszcze te swoje nacie lat. Chopcy w poyczanych garniturach pozujcy na bywalcw, dziewczta usiujce wyglda swobodnie. W sumie sprawiali wraenie skrpowanych. I Tatiana kiwna gow, wskazujc siedzc szstk. Modziecza mio. W jej gosie zabrzmiao co drapienego. Chciaaby si zamieni z nimi miejscami, gdyby moga? Dlaczego, u licha, miaabym chcie? Wygldaj tak piknie i modo, tacy w siebie wtuleni. W tym wieku mio jest taka wiea i czysta. Nie sdzisz? Margarito! Zaskakujesz mnie! Obie dobrze wiemy, e niczego takiego jak mio nie ma. To jak to nazywasz? Tatiana zgasia papierosa. Ten chytry umiech. Mutacjami pragnie. Nie mwisz powanie. Jak najpowaniej. Przypatrz si tym dzieciakom. Chopcy chc zacign dziewczyny do ka, aeby si odkorkowa i sobie drzyzn. A przecie kiedy facet wydmuchuje nos, nie mwisz, e to mio. Dlaczego wszystkim oczy zachodz mg, kiedy facet smarka innym swoim organem? Co do dziewczyn, to one te zgadzaj si na jazd, tylko dlatego mog dosta od chopakw to, czego chc, chyba ,e tak bardzo lubi ko. Chocia wtpi. Jeszcze nie poznaam osiemnastolatka, ktry przy pierwszej przeszkodzie nie upuciby jajka z yeczki. Ale to podanie! Mwisz o podaniu, nie o mioci. Podanie to nachalna sprzeda. Margines zysku jest dokadnie taki sam. Ale mio to przeciwiestwo korzyci wasnej. Mio, prawdziwa i czua, jest czysta i wyzbyta egoizmu. Nie. Prawdziwa, czua mio jest silnie nasycona korzyci wasn i tylko wydaje si, e nie ma w niej egoizmu. - Zaznaam mioci wiem, co to mio i jest dawaniem, a nie braniem. Nie jestemy przecie zwierztami. Jestemy wycznie zwierztami. C takiego daje ci gwny kustosz?

 O nim nie mwi. Wszystko jedno. Tylko si zastanw. Czy rzeczywicie mylisz, e facet w ogle ci kocha? Jeeli jeste wobec siebie uczciwa, Margarito, odpowied bdzie taka, e zawsze poniekd chodzi mu o korzy. No powiedz. Dlaczego kocha i dlaczego ty odwzajemniasz to uczucie? Potrzsnam gow. Mwimy o mioci. Nie ma adnego dlaczego". W tym rzecz. Jakie dlaczego" zawsze si pojawia, bo zawsze jest co, czego ukochany chce. Moe dlatego, e daje ci poczucie bezpieczestwa. Moe dlatego, e pozwala ci si poczu kim wyjtkowym. Moe dlatego, e jest ucieczk, otwiera drog do wietlanej przyszoci, z dala od codziennej monotonii. Moe dlatego, e jest ojcem twoich nie narodzonych dzieci. Albo moe dlatego, e oferuje ci presti. Mio to wielki splot rozmaitych dlaczego. No i co w tym nie tak? Nie twierdz, e co jest nie tak. Histori tworz ludzkie pragnienia. Ale wanie dlatego umiecham si, kiedy inne cizie sentymentalnie traktuj t mistyczn si czystej mioci", ktr, jak im si wydaje, potrafi sterowa. Kochanie kogo" oznacza pragnienie czego". Mio przemienia ludzi w samolubne, gupawe, okrutne i nieludzkie stworzenia. Pytaa, czy chciaabym si zamieni z tymi dzieciakami. Pewnie, przyjemnie byoby, gdyby udao si ich okra z ich dwudziestu lat, albo gdybym moga wej w nich, zachowujc moj obecn wiedz, skoro jednak nie, to wolaabym zamieni si na miejsca z psem, ktrego zamknli w zoo. By zakochanym, to tyle, co zdawa si na lask pragnie ko chanka. I wolna byaby tylko wtedy, gdyby kto wpakowa twojemu kochankowi kul. I ju widziaam oczyma wyobrani straszliw scen, jak z Rudiego chlusta krew, jakby mu kto z piersi wyrwa korek, Gdyby kto wpakowa mojemu kochankowi kul, tobym zabia. Pub ju tak si rozochoci, e oczy prawie wyskakuj mi z orbit od omotu muzyki. Wyjdmy mwi Tatiana, i nagle jestemy na zewntrz, co zmiata mnie jak wodospad i pogram si w wiatach pnej nocy. Na ulicach toczno od cieni, blaskw, odgosw krokw, cukierkowych kolorw, torw tramwajowych i jaskek. Jako do tej pory nie zauwayam tych okien nad sal koncertow Glinki, ile w nich elegancji. Jak takie co si nazywa? Jerome by wiedzia. uki odporowe? Gwiazdy dzi w nocy jakby nie na miejscu. Pomidzy nimi sunie wiato. Kometa albo anio, a moe to ostatnia rozpadajca si sowiecka stacja kosmiczna spada na Ziemi? Niektrzy przechodnie spogldaj na mnie krzywo, wic prostuj si, eby im pokaza, e potrafi i prosto, a latarnia uliczna skania si na d jak

yrafia szyja. wieci si jedno ze wiate w biurze. To gwny kustosz kogo zapragn, ale nie mnie tym razem ani Tatiany. Mijamy ciemny samochd. Oo, kochaniekie, ile za obie? Spluwam na szyb i przywouj najpaskudniejsze przeklestwa, ale Tatiana zgarnia mnie i popycha przed siebie. Daj spokj mwi Tatiana pjdziemy do mnie na jak kaw. Mog przygotowa parwki. Jak bdziesz grzeczna, dodam ci jeszcze sodkiej musztardy. Wszystko, na co si spojrzy, mona umieci w kadrze ramy, uzyskujc tym samym obraz. Ale nie taki, jakie maluje Jerome. Prawdziwy, prawdziwszy od tych, ktre kradniemy. Bo nawet one s Kopiami. A obrazy Jerome'a s kopiami kopii. Gowa tamtego chopca. Studnia ycze. Te dziewczta z zielonym cieniem na oczach i morelowym rem na policzkach, prowadzone do milicyjnego furgonu, zgarniane na posterunek i zwalniane po uiszczeniu pitnastu dolarw grzywny. Bd musiay ciko pracowa przez reszt nocy, eby nadrobi stracony czas. To tutaj wysadzono w powietrze cara, dawno temu opowiadaa mi matka, a teraz ja opowiadam to Tatianie, lecz Tatiana mnie nie syszy, bo pozapominay si moje sowa. Petardy strzelaj w jakiej odlegej dzielnicy, a moe to strzay z pistoletu? To byby dopiero obraz. Samochd stojcy na cegach, a nie na koach. Zarys fabrycznego dachu, przy nim komin, osmalone sadz cegy. Ko kusujcy alej, jakim cudem zszed z postumentu? Chopak z czubem wosw sterczcych jak grzebie dinozaura zakoysa si obok na rolkach. Wczga na awce, pod gow torba z gazetami zamiast poduszki. Turyci w jaskrawych koszulkach z napisem pstryknij mnie", kanay, kopuy, krzye, sierpy i, ach... nawet boto nad rzek... Oddycham, bo nie oddycha nie mog. Rudiego kocham, bo nie kocha nie mog. Tatiana mwi, przechylajc si przez barierk i patrzc w wod. Mylisz si. Niedaleko sysz jej gos. Chcesz tam zej? Rzek sunie d milicyjna. Pikne s te jej czerwono-niebieskie wiata. Z mieszkania Tatiany pamitam tylko stateczny zegar, ktry spuszcza uderzenia jak kamienie w gb przepastnego szybu. Wszystko lnio, koysao si. Tatiana byo blisko, mwia, e czego chce, e jest jej ciepo, a mnie nie chciao si odchodzi ani na chwil. W pewnym momencie przypomniaam sobie, e dzisiaj mam urodziny, i prbowaam to powiedzie Tatianie, ale zdyam zapomnie, co chciaam jej powiedzie. Pamitam, jak Tatiana aduje mnie do takswki, podaje kierowcy adres i paci. Kiedy wrciam, Rudi siedzia w domu. Bya gdzie trzecia rano. Zanim weszam, przez chwil wahaam si. Bdzie chcia wiedzie, gdzie byam. Bez obaw mog mu powiedzie o Tatianie. Nie powinien mie nic przeciwko. Moe nawet sobie u niej

sprawdza, jak chce, ale przecie bezgranicznie mi ufa. Przekrciam klucz, otworzyam drzwi i przeyam szok jak nigdy w yciu, gdy w korytarzu zastaam Rudiego, stal w spodenkach i skarpetkach, i mierzy do mnie z pistoletu. Strzyknicie adrenaliny i zamroczenie przeszo. Z tyu palce si wiato w azience i szum puszczonej wody. Cmokn niezadowolony i opuci bro. Jeste nieposuszn kici, Margarita. Zapomniaa o kodzie. Zawiodem si na tobie. Przez przedpokj skoczya wawo Nemia, wygia si w pak, ocierajc si o moj nog i popychajc w stron kuchni. Kochanie, nie posuyam si kodem, bo tu mieszkam. Skd miaem wiedzie, e to nie milicja? Nie miaam na to odpowiedzi. Przy Rudim nigdy nie mam. Ale i tak usposobiony by spokojnie: jeszcze nawet nie krzykn na mnie. Przepraszam. Dobra, w porzdku. Wikszo z nas od czasu do czasu si myli. Ale, kiciu, nie rb tak wicej, bo mogaby spowodowa wypadek. No wchod, wchod. Pno co, nie? Ju si zaczem martwi... Sporo si wczy paskudnych psw, ktre mogyby chapn malek kici. Wyszam z koleank z pracy ma na imi Tatiana i... zaczam tumaczy, ale Rudi nie wyglda na zainteresowanego. W salonie sta wielki bukiet r, czerwonych, tych i rowych. Rudi! To dla mnie? Rudi umiechn si, ja rozanielona. Pamita o moich urodzinach! Po raz pierwszy w cigu trzech naszych lat! Oczywicie, e tak, kiciu. Komu innemu kupowabym teraz kwiaty, ha? Podszed i pocaowa mnie w czoo. Przymknam oczy i otworzyam usta, eby pocaowa go naprawd, w usta, ale on zdy ju si odwrci. Rudi zapomnia napeni wazon wod, wic kwiaty zaniosam do kuchni. Pachniay piknie. Jak zapomniany ogrd. Mam ma prob zawoa Rudi wiem, e nie bdziesz miaa nic przeciwko. -Aha? Do miasta przyjeda na krtko taki jeden mj kontrahent. Waciwie to przyjaciel Gregorskiego. Ma bardzo wysok pozycj w midzynarodowych krgach. Pochodzi z Mongolii. A waciwie to tam rzdzi. Musi si gdzie zatrzyma. -I? Pomylaem, e wolny pokj by mu odpowiada. Patrzyam, jak woda przelewa si przez krawd wazonu. Skoro rzdzi Mongoli,

to czy Gregorski nie moe go umieci w jakim luksusowym apartamencie? Nie zwracaam uwagi na Nemi, ktra przypomniaa mi, e posiada pazury. Bo wtedy milicja miaaby go na oku. Mongoli rzdzi nieoficjalnie. Nawet Mongoowie udaj, e organizuj wybory po to, eby zaciga poyczki. Wic chcesz, ebym tu znosia kryminalist? Mylaam, e tamte czasy mamy ju za sob. Oczywicie, e mamy, kiciu, pewnie! Po prostu wywiadczam przysug przyjacielowi! Dlaczego nie i na cao i nie otworzy noclegowni dla nawiedzonych piromanw? Na Chrystusa, nie przesadzaj. W wolnym pokoju trzymam puda z towarem, byaby jaka rnica? A on nie jest kryminalist. Jest urzdnikiem i ma takie znajomoci, e na granicy dalej ni za Irkuckiem nie bd go szukali. A, przy okazji, Helsinki nieaktualne. Gregorski znalaz kupca w Pekinie. Nasz przyjaciel zabierze Delacroix, jak bdzie wraca. Im mniej ladw pozostawi po sobie, tym lepiej. Dlaczego Gregorski po prostu nie przekupi milicji jak zwykle? Bo Gregorski ma wejcia tylko na granicach fiskiej i otewskiej. Na wschodzie pewne ma tylko kanay do Syberii. Moe zaufa tylko mnie, nam. Kiciu... czuam, jak rka Rudiego wsuwa si w okolice mojego brzucha nie kmy si, tu chodzi o nasz przyszo... kciukiem wlizgn si w mj ppek. Tam wanie ktrego dnia znajdzie si nasza maa. przycisn twarz do mojego karku, a ja prbowaam stan okoniem. Maa, kiciu, kiciuniu... Wiem, e jest tyle pyta, ale jestemy teraz tak blisko. Mylaem o tym, o czym mwia wczeniej, u Jerome'a. O Austrii. Masz w zupenoci racj, wiesz. Powinnimy si wycofa, pki dobrze idzie. Przepraszam, e ci zepsuem humor. Zawsze potem siebie nienawidz. Przecie wiesz. To stres. Wiem, e rozumiesz. Czasami na padam na to, co dla mnie najcenniejsze. Bywa, e nienawidz siebie samego. Rudi zniy gos do szeptu. Spjrz na mnie. Spjrz. Zobacz, jak ten gupi facet ci uwielbia... Odwrciam si i spojrzaam w te jego pikne, mode oczy. I zobaczyam. Zgadnij, kiciu, gdzie dzisiaj chodziem. Po biurach podroy, eby sprawdzi ceny biletw do Zurychu. Naprawd? Tak. Byy pozamykane z powodu urlopw. Ale prbowaem. I nie pozwol wicej temu oblenemu kustoszowi obraa mojej kici. Gdy tylko wyjedziemy, jego yc ie oddam w twoje rce. Tylko jedno twoje swko, a z miejsca ka, eby go kto skasowa. Przysigam

na Dziewic Maryj. I co? Tatiana nie miaa racji. Rudi pragnie, ebym bya szczliwa. Dla nas rzuci wszystko. Jake mogam cho przez chwil w niego wtpi? Pocaowalimy si, dugo i namitnie. Rudi, jeste najlepszym prezentem, jaki kiedykolwiek dostaam na urodziny... szepnam. Tak? mrukn Rudi. To chyba ju niedugo, co? W kocu odsun si, zakrywajc mi domi usta. Wic co, bdzie w porzdku, e porednik naszego kupca przyczai si tutaj, nie? To potrwa tylko do wymiany. Tej nocy, kiedy wyczycimy muzeum. Tylko dwa tygodnie. Nie wiem, Rudi. Miaam nadziej, e spdzimy wsplnie troch czasu przed wyjazdem z Petersburga. Musimy zaplanowa mnstwo rzeczy. Kiedy on ma przyjecha? Rudi odwrci si. Otworzy puszk z jedzeniem dla kota. Przyjecha dzisiaj. Przylecia i naprawd musia si wykpa, wic musiaem mu zorganizowa. Ju tu jest. e co? Ju jest, yyy, u nas. Rudi! Jak moge? Przecie to nasze miejsce, twoje, moje i Nemii! Otworzyam drzwi do kuchni i poczuam si, jakbym wchodzia do teatru. Przy oknie, tyem do mnie, sta niski, ciemny, gibki mczyzna. Mia na sobie szlafrok Rudiego, ten, ktry uszyam mu ze szkaratnej flaneli, sprawdza pistolet Rudiego. Ooo? usyszaam swj glos. Zanim si odwrci, miny cae chwile. Dobry wieczr, panno atuska. Dzikuj za gocin. Dobra rzecz ponownie znale si w tym pani majestatycznym miecie. Doskonay rosyjski z lekkim, rodkowoazjatyckim nalotem. Za mn miauczaa Nemia, domagajc si kolacji. Pani kolek i ja ju zawarlimy znajomo. Kicia uznaa mnie za swojego osobistego wujka Suhbataara. Mam nadziej, e pani rwnie mnie uzna za wujka. Moja galeria ju opustoszaa, wic podchodz do okna, eby rozprostowa nogi. Nadchodzi burza i powietrze jest napite jak skra na bbnie. W taki dzie do pracy, a miasto jak w ukropie. Newa parna i wezbrana jak plama oleju. W przyszym tygodniu wybory i po miecie kr furgony z blaszanymi megafonami, ktre gadaj o reformie, uczciwoci i zaufaniu. W uchu bzyczy mi komar. Pacnam go. Plama ludzkiej krwi wycieka z jego tuowia. Szukam czego, eby j zetrze i wybieram zason. Nadchodzi przewodnik, wic prdko z powrotem siadam. Przewodnik, mwicy po japosku, skrci w rg sali. Wychwyciam sowo Delacroix". Za osiem dni ten sam przewodnik bdzie mwi to samo, wymachujc

tym samym wskanikiem, ale przy zupenie innym obrazie, i tylko szecioro ludzi na wie cie Rudi, ja sama, Jerome, Gregorski, ten cay Suhbataar i kupiec w Pekinie bd w ogle wiedzie. Jerome mwi, e zbrodnia doskonaa to ta, o ktrej popenieniu nikt nie wie. Owca przytakuje. Ja, w duchu, r. Dzisiaj zdyli ju sfotografowa kilka p odrbek. I za ten przywilej zapacili w walutach wymienialnych. Podchodzi do mnie dziewczynka i czstuje cukierkiem. Mwi co po japosku i potrzsa torebk. Wyglda na jakie osiem lat i jest najwyraniej znudzona naszymi renesansowymi cudami. Skr ma koloru kawy ze mietank. Wosy ma upite, a na sobie najlepsz sukienk koloru truskawkowego, z bia koronk. Dostrzega j siostra, dua dziewczyna, i chichocze, na co odwracaj si niektrzy doroli. Bior cukierka i byska lampa jednego z japoskich aparatw. To drani mnie u Azjatw. Fotografuj co si da. Ale jak licznie umiecha si ta dziewczynka! Przez chwil mam ochot zabra j ze sob. Mae dziewczynki s jak stare koty. Jeeli ci nie lubi, to i tak za nic w wiecie nie bd udaway. Mj kremlowski kochanek nalega, ebym zrobia skrobank. Nie chciaam. Baam si operacji. Ksia i stare kobiety zawsze powtarzali, e w piekle jest guag dla kobiet, ktre zabiy swoje dzieci. Ale jeszcze bardziej baam si, e mj kochanek mnie rzuci, a ja skocz w rynsztoku, wic ustpiam. Nie chcia naraa si na krytyk w mediach: nielubne dziecko byoby dowodem, e mamy romans, i chocia wszyscy wiedzieli, e Zwizek Sowiecki stoi korupcj i skandalem, to jednak pozory, dla plebsu, naleao zachowa. Bo tak, to czym si martwi? Wiedziaam, e jak to zrobi, to molu matka ze wstydu przewrci si w grobie, i ta myl mnie pocieszaa. Wikszo kobiet miaa w yciu jedn czy dwie skrobanki. adna sprawa. Ja skrobank kazaam sobie zrobi w starym partyjnym szpitalu przy Moskiewskim Prospekcie, wic i opiek powinnam mie lepsz ni pierwsza lepsza kobieta Nic miaam. Nie wiem, co poszo nie tak. Przez kilka dni po wszystkim krwawiam, a kiedy poszam do lekarza, nie przyj mnie, a recepcjonista wezwa ochron, eby mnie wyprowadzia. Zostawili mnie wic tak na schodach i wrzeszczaam, a zo si wyczerpaa i pozosta tylko pacz. Pamitam przystrzyone wizy prowadzce do nabrzea, ociekajce deszczem. Usiowaam zmusi mojego kochanka, eby wykorzysta swoje znajomoci, ale w tym momencie chyba ju straci zainteresowanie moj osob. Doglda mnie z poczucia odpowiedzialnoci. Po dwch tygodniach rzuci w herbaciarni przy partyjnym domu handlowym. Jego ona jakim cudem dowiedziaa si o mojej ciy. Powiedzia, e jeeli nie zamkn gby na kdk i nie bd siedzie cicho, to kae mnie przekwaterowa. Staam si towarem nadweronym. Nadweraam jego sumienie.

Trzymaam gb na kdk. Kiedy w kocu udao mi si spotka z ginekologiem, ten tylko spojrza i powiedzia, e ma nadziej, i nigdy nie planowaam dzieci. Ale to by jaki nie ogolony, mierdzcy wdk facet, wic mu nie uwierzyam. Bya tam jeszcze jaka krowiasta psycholog, ktra stwierdzia, e to stary buruazyjny pogld, jakoby jedyn rol kobiety w yciu byo dawa si wyzyskiwa kapitalicie, ale odpowiedziaam jej, e o rady to ja nie prosiam, i poszam sobie. Rok pniej przeczytaam w Prawdzie", e mj kochanek dosta ataku serca. Powiedziaam Rudiemu, e zaywam piguki, bo jego do wczenie uwiadomiono, e kondomy nadaj si tylko dla zwierzt. Kto wie, co moe nastpi w Szwajcarii? Powietrze maj tam nieskaone, a wod czyst. Moe szwajcarscy ginekolodzy umiej robi to, czego rosyjscy nie potrafi. Dziewczynka bawica si wrd polnych kwiatw, p mnie, p Rudiego. Ale bdzie pikna. I jeszcze szykuje si jej modszy braciszek, i Rudi nauczy go polowa w grach, a ja naucz nasz ma Kici gotowa. Nauczymy si przyrzdza zup z ptasich gniazd, ktr, jak twierdzi Jerome, jada si w Chinach. Gwny kustosz Rogorszew jakby unika mnie dzisiaj, aczkolwiek dzisiaj przypada noc naszych regularnych kontaktw. Nie mam nic przeciwko. Delacroix bdzie naszym ostatnim obrazem Rudi obieca. Rudi mwi, e zaczyna wszystko dopina. Mwi, e nie moe tego zrobi od razu, co ja, oczywicie, rozumiem. Wyjani sytuacj Gregorskiemu, i to bez adnych jeeli" i ale", wic Gregorskiemu nic nie pozostao, jak tylko ustpi. Jakby zasza potrzeba, tak powiedzia Rudi, to mog sobie pojecha do Szwajcarii i zatrzyma si na par tygodni w najlepszym hotelu, dopki on do mnie nie doczy. Przyjemnie by byo. Mogabym mu zrobi niespodziank i od razu kupi domek alpejski, i przygotowa, kiedy on wreszcie sprzeda swoje aktywa za moliwie najlepsz cen. Take swoj pizzeri no i, oczywicie, agencj modelek, w ktrej pracuj, kiedy nie jestem zajta w Ermitau prowadzi kompani takswkow, firm budowlan, interesy importowo-eksportowe, ma udzia w klubie fitness i jest cichym wsplnikiem w sieci nocnych klubw, gdzie zajmuje si ochron, ubezpieczeniami i takimi rzeczami. Rudi jest przyjacielem prezydenta. Prezydent powiedzia, e Rudi naley do Rosjan nowego typu, ktrzy przeprowadz Now Rosj przez wzburzone wody nowego stulecia. W mojej galerii znowu pusto. Powoli podchodz do okna. Ogromne mewy zmagaj si z wiatrem. Pogoda niebawem si pogorszy. Podziwiam swoje odbicie w szybie. To prawda, co Rudi powiedzia wczoraj w nocy, po tym, jak si kochalimy po raz trzeci: starzejc si, modniej. Nie mam tuzinkowej urody, takiej z reklamy pudru czy szamponu.

Jest bardziej organiczna. Wydatne, pontne usta, wygita szyja, ktr mj admira porwnywa do szyi abdzia. Po flircie z kolorem platynowym powrciam do naturalnej, kasztanowej barwy moich wosw, takich jak barwa plemiennych ozdb. Loki mam po matce, ale sam Chrystus wie, e niczego wicej mi nie daa. Talenty aktorki i tancerki pewnie odzie dziczyam po jakim znamienitym, zapomnianym przodku. Oczy gboka morska ziele mam po ojcu, ktry w swoim czasie by synnym reyserem filmowym, ale ju nie yje. Nigdy oficjalnie mnie nie uzna. Postanowiam, e jego nazwisko nie zostanie ujawnione. Uszanowaam jego yczenie. Tak czy inaczej, oczy to ja mam. Rudi mwi, e mona by w nich zanurkowa i nigdy ju nie wypyn na powierzchni. A wiecie, e uczszczaam do Leningradzkiej Akademii Sztuki jako aktorka? I na pewno gdybym tylko chciaa mogabym osign szczyty. To tam odkry mnie mj kochanek z politbiura w pocztkowym etapie mojej kariery i ju razem wypynlimy na szersze wody ycia towarzyskiego. Taczylimy tango. Nadal umiem taczy, ale Rudi woli dyskoteki. Dla mnie s troszk zbyt pospolite. Pene zdzir i dziwek, ktre facetami interesuj si dla ich wadzy i pienidzy. Szwajcaria to wiksza klasa. W Szwajcarii Rudi bdzie mnie baga, ebym go nauczya. Jerome nie moe znie widoku wasnego odbicia wyzna mi kiedy po wypiciu butelki taniej sherry, e nigdy nie mia lusterka. Zapytaam, dlaczego. Odpowiedzia, e ilekro w nie patrzy, widzi jakiego faceta i pyta si w duchu: Kim, na Boga, jeste?". W jest tam, gdzie by, ciasno owinity wok pokrytego narolami drzewa... Chryste na wysokociach! Po prostu wraca mj sen. Ukrywaam si w tunelu. Gdzie na dole czaio si co zego. Dwoje ludzi mino mnie biegiem, oboje oczy mieli jak szparki, kobieta i mczyzna. Mczyzna chcia ocali kobiet od za. Chwyci j za rami i biegli, szybciej ni gaz przemieszczajcy si w strugach powietrza. Ruszyam za nimi, bo wydawao si, e mczyzna zna wyjcie, ale jako zgubiam lad. Znalazam si na nie zaronitym wzgrzu na tle nieba zasmarowanego olejn farb z kometami i rozbrzmiewajcego kurantem. Uprzytomniam sobie, e stoj u stp krzya. Byy tam koci, ktrymi Rzymianie grali o podzielon na czci szat Jezusa. Gdy spojrzaam, krzy zacz si zapada. Gwd, gadko wbity w stopy Jezusa. Uda Jezusa, bezkrwiste i blade jak alabaster. Przepaska na biodrach rana w Jego boku, rozpostarte ramiona i przybite donie, i jeszcze twarz diaba, wpatrzona we mnie i wyszczerzona w umiechu, i w tym momencie wiedziaam, e chrzecijastwo byo tylko potwornym, niesmacznym, liczcym dwa tysice lat artem. Ta dciara Barbara Pietrowicz przysza zaj moje miejsce, kiedy ja szam na przerw

na kaw. Jak zwykle, nie odezwaa si ani sowem. Pobona i witobliwa, e hej, zupenie jak moja matka na ou mierci. Ruszyam wykadanymi marmurem korytarzami. Jaki azik z przewodnikiem w rku zagadn mnie w obcym jzyku, ale nie zareagowaam. Obok moich smokw z nefrytu i czerwonego jak krew kamienia, przez zamknite kopuami komnaty ozdabiane zotym liciem, pod moimi olimpijskimi bstwami, gdzie przecie Merkury utrzymuje si przy yciu dziki sprytowi, przez dugie pokoje z niebieskimi wstgami, srebrnymi szamerowaniami, stolikami wykadanymi macic perow i aksamitnymi pantoflami, w d po usmolonych tylnych schodkach, przez przedpokoje i dalej do mrocznej stowki dla personelu, gdzie Tatiana, zupenie sama, mieszaa ciepe mleko, do ktrego wsypywaa czekolad w proszku. Cze, Tatiana! Te ci tu wygnali? Przerw robi sobie, kiedy mi si podoba. Czekolady? Zapomnij dzisiaj o linii. Osd sobie troch krew. No to dawaj. Co tam. Usiadam, poczuam, e jest mi za gorco, podniosam si, a nogi mojego krzesa zazgrzytay o pytki. Mimo elaznych krat udao mi si otworzy okno, ale to niewiele pomogo. W rodku i na zewntrz byo dokadnie tak samo. Na dziedzicu by czog i mnstwo bardzo powoli poruszajcych si ludzi. Zewntrzne krace wiru. Chyba jeste dzisiaj troch poruszona, Margarito zacza ostronie Tatiana. Tak chciaam powiedzie jej dzisiaj o Szwajcarii. Pragnam opowiedzie jej o wszystkim i prawie tak si stao. Naprawd? Mylaam o wziciu maego urlopu, faktycznie... moe za granic... bo ja wiem... Tatiana zapalia mi papierosa. Miaa pikne palce. Suchaymy odlegego pomruku bojlera i chlapni mopa sprztaczki zmywajcej na zewntrz korytarz. Ciekawe, czy Tatiana gra na pianinie, majc takie palce. To dziwne i smutne mylaam na gos e my odchodzimy, a miejsca nadal trwaj. Tatiana kiwna gow. To wiat wymierza ci policzek, mwic: Radz sobie bez ciebie wietnie". Morze robi to samo, ale tam nikt nie mieszka. Bardziej boli, jeeli jest to miejsce, w ktrym dorastamy, pracujemy czy zakochujemy si. Czekolada Tatiany zasodzia mi jzyk na amen. Czasami wyobraam sobie, e wyjd na korytarz i wpadn na jakiego osiemnastowiecznego hrabiego Archangielskiego. Tatiana rozemiaa si. A czego hrabia Archangielski atuskiej? No c, to zaley. Czasami chce, ebym mu pokazaa drog do cesarzowej na schadzk. Czasami chce mnie namalowa i powiesi mj olejny portret w swojej galerii. chce od Margarity

Innym razem chce mnie zacign do swojego ka z baldachimem i zgwaci tak, ebym nie moga chodzi przez trzy dni. A broniaby si? Teraz ja si rozemiaam. W kuchni na zapleczu zacz ciekn kran. Wyglda na to, e wiele rzeczy ci przychodzi do gowy. Rudi te tak mwi. Co za Rudi? Mj przyjaciel. Tatiana zaoya nog na nog i usyszaam szelest poczoch. Twj facet? Lubi, jak Tatian ciekawi moje sprawy. W ogle lubi Tatian. Poniekd... A czym on si zajmuje? Tatiana stwierdza, e warto zainteresowa si Margarit atusk. Jest miejscowym biznesmenem. Ach, ten! Wspominaa o nim w zeszym tygodniu, jak wyszymy... Tak? Tatiana usiada tak jak poprzednio. Usyszaam szelest jej poczoch. No pewnie... ale mw dalej, opowiedz mi o nim wszystko... Nadciga burza. Kiwnam gow. Cisza jak w jaskini. Tatiana, wcale tak nie mylaa, gdy mwia, e mioci nie ma, prawda? Przykro mi, e tak ci to wyprowadzio z rwnowagi. Nie, wcale mnie nie wyprowadzia z rwnowagi. Tylko tak sobie mylaam. Skoro mioci nie ma, to dlaczego umieszcza si j w innej przegrdce ni zo? Gdy tylko ci zobaczyam, wiedziaam, e chodzi ci o nadziej. To sprytne pytanie. Powiedziaa mi co w tajemnicy. Umiaaby dotrzyma mojej tajemnicy? Oczywicie. Jestem niepraktykujc chrzecijank. Kiedy miaam kilkanacie lat, matka przemycaa mnie na potajemne naboestwa. Przed mierci Breniewa. Rozumiesz. Gdyby przy apali, dwa lata wizienia, z miejsca. Nielegalne byo nawet posiadanie Biblii. Tatiany chyba ani troch to nie zaskoczyo. Tak naprawd, to pewnie nawet nie tajemnica, a raczej opowie. Pamitam kazanie. Wdrowiec wybra si w podr z anioem. Weszli do wielopitrowego domu. Anio otworzy drzwi do pokoju: wzdu cian biegy dugie, niskie awy, na ktrych siedzieli stoczeni ludzie. Porodku znajdowa si st zastawiony stert sodkich przysmakw. Kady

z goci mia srebrn yk, ktrej dugo odpowiadaa wzrostowi jej posiadacza. Usiowali poywi si, ale oczywicie nie mogli yki byy za dugie i jedzenie spadao z nich. Wic cho jedzenia starczyoby dla kadego, wszyscy byli godni. To jest pieko wyjani anio. Ludzie nie kochaj si. Kady myli tylko o tym, eby samemu si naje. Potem anio zabra wdrowca do innego pokoju. By dokadnie taki sam jak pierwszy, tyle e tym razem gocie, zamiast prbowa sami si naje, wykorzystywali swe yki do karmienia innych. Tutaj", powiedzia anio, ludzie myl o sobie nawzajem. Wic mog si nakarmi .To niebo". Tatiana zastanawiaa si przez chwil. Nie ma rnicy. Nie ma rnicy? Nie ma rnicy. Kady, i w niebie, i w piekle, pragn tego samego: napeni odek smakoykami. Z tym e ci w niebie lepiej radzili sobie z tym gwnem. To w szystko. rozemiaa si. Ja nie mogam. Wyraz mojej twarzy sprawi, e Tatiana dorzucia: Naprawd bardzo mi przykro, Margarito... Minuty cign si jak postrzelony hollywoodzki gangster czogajcy si korytarzem. Wiem, e biznes Rudiego wymaga czasem twardoci, ale jest rnica midzy stanowczoci a przemoc, tak samo jak jest rnica midzy biznesmenem a gangsterem. Nigdy nie robiam sobie zudze. Mj Rudi potrafi w dziaaniu by bardzo bezporedni. Ale czego ludzie maj oczekiwa, gdy nie spacaj legalnych poyczek? Przecie Rudi nie moe rozdawa pienidzy, to nie ochronka. Ludzie, biorc poyczki, akceptuj warunki, a jeeli nie dotrzymuj potem umowy, to mj Rudi ma wszelkie prawo, eby przedsiwzi dziaania, ktre uchroni go przed tym, by on i jego wsplnicy nie zostali w kocu bez grosza. To niesamowite, jak niektrym ludziom trudno to zrozumie. Pamitam, jakie dwa lata temu, zaraz potem, jak Rudi zgodzi si wprowadzi do mnie, wrci pno w nocy, na karku mia dug ran od noa. Poyczkowy miglanc, wyjani. Krew sczya si, gsta i lepka jak pasta do zbw. Rudi nie chcia i do szpitala, wic ja musiaam wasnorcznie zatamowa krwawienie jedn z moich podartych w tym celu bawenianych bluzek. Szpitale s dla tych, ktrzy potrzebuj pomocy, powiedzia. Jest taki dzielny. Po tym wszystkim Rudi zaopatrzy si w pistolet, a ja w bandae. Chmury i odlege Alpy w bkitne popoudnie, lody i puch. Pora sjesty w Rajskim Ogrodzie, w zagajnikach szemrzca senno. Owady, to przysiadajce, to odlatujce. Ewa dojrzewaa do podjcia decyzji. Spytaj swego pragnienia, czego chcesz wysycza. To powany krok. Wygnanie, menstruacja, znojna praca, rodzenie dzieci. Mam

jeszcze jedno pytanie, ostatnie. Strzelaj odpowiedzia w. Dlaczego nienawidzisz Boga? W umiechn si, zakreli w powietrzu spiral i spocz u Ewy na kolanach. Bd tak dobra i poaskocz mnie pod brod, co, kochanie? Taaak, wiedziaem... Ew zachwycay szmaragdowo-rubinowe plamki na zotych uskach wa. W takim razie podsu mi sprytn odpowied. Owoc, ktry trzymasz, Ewo, ten pulchny, soczysty, podny, jdrny owoc, zawiera ca wiedz, ktr pragniesz zdoby. Dlaczego nienawidz Boga? Zoroastryjskie, mani chejskie herezje, jungowskie archetypy, piramidy Czyngi-chana, czsteczki wirtualne, wowa przepowiednia, niemiertelno... Dlaczego co dzieje si tak, a nie inaczej? Wystarczy, e... oczy wa zawiroway jak w kalejdoskopie Nostradamusa dotkniesz swoimi delikatnymi ustami soczystego pikna, mocno ugryziesz, a zobaczysz, co si stanie! Ewa przymkna oczy i otworzya usta. Moj galeri Delacroix zaszczyci korowd ambasadorw. Ambasadorowie to idioci, ktrzy posiadaj tylko jedn umiejtno: wzajemnego odkaniania si przy oficjalnych okazjach. Wiem. Napatrzyam si, kiedy byam blisko wadzy. Byy szef bezpieczestwa, attache kulturalny, dyrektor Paacu Zimowego, gwny kustosz Rogorszew ktry udawa, e mnie nie widzi wielojzyczny tumacz i omiu ambasadorw. Wiedziaam, z jakich krajw pochodz, bo sama wystukiwaam zaproszenia. Francuskiego od razu mogam pozna, bo co rusz przerywa tumaczowi, eby to i owo pokazywa pozostaym. Niemiecki co chwila spoglda na zegarek. Brytyjski raz po raz grzecznie kiwa gow przy obrazach i mwi wspaniae", amerykaski filmowa zwiedzanie na wideo, zupenie jakby by u siebie, a australijski co rusz chytrze pociga z piersiwki. Pozostali jeszcze ambasadorowie Belgii i Holandii, ale nie potrafiam ich odrni, a zreszt i tak kogo to obchodzi? Kady mia wasnego ochroniarza. Bg wie, dlaczego te miernoty potrzeboway ochrony. Swego czasu te znaam kilku. O wiele zabawniejsi od ambasadorw. Rusza z oskotem klimatyzator. Odgosy jego bebechw przyprawiaj o mdoci. Tatiana... poganiaa mnie naprzd, ale g Thewlickera, na ktrej siedziaa, bya szybsza od mojej i znikna z krzykiem, zbiegajc po schodach poarowych, a za ni powiewaa przywizana do nogi upakana sadz szmatka do trzymaniu garw. Katarzyna Wielka eglowaa na carskiej barce, ktra bya pokiereszowana, a do tego ubocona i podziurawiona, ale miaam przy sobie butelk oliwy z pierwszego toczenia i zalaam wszystkie otwory. Od carycy bi blask. Gdy dosza do siebie, usiada.

 Pani zoyam gboki ukon. Ach, Margarita, no i jak si mamy dzisiejszego wieczoru? Hrabia Archangielski prosi nas o przekazanie pozdrowie i wyrazw wdzicznoci. Rozumiemy, e onegdaj wieczorem udzielia mu pomocy. Z najwiksz przyjemnoci, wasza cesarska mo. Jeszcze jedna maciupeka sprawa, panno atuska. Sucham, wasza cesarska mo? Wiemy, e ukradkiem wynosisz nam sprzed nosa nasze obrazy. Gotowi jestemy przymkn oczy na twoje postpki. Jestemy z tej samej gliny, panno atuska. My i ty. Jestemy peni podziwu dla twojego wyczucia stylu. I tylko Bg wie, e na tym wiecie kobieta powinna chwyta okazj za rogi, ilekro nadarza si sposobno, ale ostrzegamy ci. Paac tonie w intrygach i spiskach. Nadesza pora, eby zwin manele i wzi nogi za pas. Jeli wyniesiesz jeszcze jeden obraz, zapacisz niewyobraalnymi cierpieniami i udrk. Obudziam si przestraszona i stwierdziam, e Tomcio podgldacz wlepia we mnie swoje gay. No i co si tak gapisz, pedziu? Wycofa si zakosami, raz czy drugi obejrzawszy si przez rami. Czemu jestem dzisiaj taka senna, nie rozumiem. To pewnie przez t pogod, ta burza, ktra nie chce przyj. No zupenie, jakby mnie zamknli w schowku. Nasz zwizek z Rudim zawsze by bardzo liberalny. Ale niech pozory nikogo nie myl! On jest surowy diament, a mio, jaka nas czy, jest gboka, mocna i prawdziwi Kochankowie, jakich miaam przed Rudim, to byli starsi faceci, ktrzy chronili mnie i ywili. Nie przecz, e Rudi wydobywa ze mnie pierwiastek macierzyski. Ale te bzdury, e kobie ta musi by niewolnic mczyzny i nawet spojrze jej nie wolno na innego, poszy do ziemi wraz z obudnym pokoleniem mojej matki, i Bg z nimi! Gdyby naprawd tak uwaaa, to skd niby ja si wziam? Oboje z Rudim umawiamy si na randki z innymi: zupeni e nieformalnie, a to przecie nic nie znaczy. W fachu Rudiego towarzysko stanowi czsto istotny element odpowiedniego wizerunku. Nie mam nic przeciwko. Nie mgby prowadzi swojego biznesu, gdyby nie mia odpowiedniego wizerunku. Nie ebym ju bya za stara i nie moga towarzyszy Rudiemu albo w ogle, tylko e ja ju to wszystko przerabiaam i mwic szczerze, to mnie nudzi. Zazwyczaj Rudi przedstawia mnie swoim znajomym dentelmenom, a zawsze, jak moecie si. spodziewa, s to ludzie najlepszego pochodzenia, zawsze bardzo bogaci. Rudi wie, e jestem zwierzciem towarzyskim, i nie ma ochoty patrze, jak gnij w naszym domku. Przyjaciele Rudiego czsto bywaj w miecie w interesach i czasami potrzebuj towarzystwa kobiety, eby ich oprowadzia. Rudi wie, z jakim talentem obchodz

si z mczyznami i jak odpraj si przy mnie. Zawsze te wyraaj swoje uznanie Rudiemu w kategoriach finansowych, i niekiedy Rudi nalega, ebym policzya sobie za koszty i czas, ale przecie Bg jeden wie, e nie to mnie interesuje. To kompletnie nic nie znaczy. Rudi wie, e jest ppkiem mojego wiata, a ja wiem, e jestem ppkiem jego. Wieczorem czekanie w biurze gwnego kustosza Rogorszewa. Kazaam otworzy okna i wczy elektryczny wiatrak, ale przepocona bielizna nadal lepi mi si do skry. arzy si w mroku koniuszek mojego papierosa. Nemia, moja kotka, pewnie chce, eby j ju nakarmi. Ale Rudi jeszcze nie wrci, a pan Suhbataar w ogle nie odbiera telefonw. Pan Suhbataar. Dziwny z niego czowiek. Prawie go nie widuj. Kiedy ju przyzwyczaiam si po szoku, jakim byo jego nage pojawienie si tydzie temu, wszystko jako si uoyo. Sycha go mniej ni Nemi i czsto, kiedy myl, e nie ma go w domu, nagle mijam go po drodze do kuchni, albo kiedy wydaje mi si, e jest w domu, pukam do jego drzwi, a tam nikogo nie ma. Nigdy nie widziaam, eby cokolwiek jad, nie widziaam, eby uywa toalety! Chocia duo pije mleko caymi szklankami. Kiedy zamyka drzwi, nie sycha ani szmeru. A kiedy zapyta go o rodzin i o Mongoli, udziela odpowiedzi, ktra zrazu nie zdaje si wymijajca, ale kiedy ju siadam i zastanawiam si nad tym, dociera do mnie, e nie powiedzia mi kompletne nic. Mam zdolno intuicyjnego wgldu i przenikania myl, podobnie jak moja babk a, ktra posiadaa zdolno rzucania urokw. Wic zazwyczaj przewietlam wzrokiem ludzi, ale pan Suhbataar jest przede wszystkim jakby niewidzialny. Jest przystojny, troch przypomina jastrzbia, w typie porientalnym. Ciekawe, jakie te kobiety mu si podobaj? Dzikie, szalone Azjatki czy wyrafinowane Europejki w koronkach? Zakadajc oczywicie, e lubi kobiety i nie jest z niego drugi Jerome. Nie, to prawdziwy mczyzna. Ciekawe, jaka jest Mongolia. Musz go podpyta, zanim wyjedzie. Dzwoni telefon. Niech odbierze nowa sekretarka automatyczna gwnego kustosza. Margarita? Tu Rogorszew, krliczku, jeste tam? Podnie suchawk... nie gniewaj si na mnie, wiesz, jak mnie to rani... Nie chce mi si. Jeszcze jeden papieros. Zapomniaem ci powiedzie. S urodziny mojej ony. Obiecaem, e zabior j i dzieciaki na jaki nowy film. Jaka bzdura o dinozaurach... Przepraszam, ciupciadeko... W przyszym tygodniu? Jeste tam? Nie? Dobra... to mam nadziej, e odbierzesz t wiadomo... Jasne. Znaczy, e na darmo robiam makija. Strata czasu. Strata pienidzy. Faceci nie wiedz, ile kosztuj przyzwoite kosmetyki. Mam nadziej, e w kinie wybuchnie poar i wszystkie mae Rogorszewiaki zmieni si w czipsy ziemniaczane. Rozdeptaabym je, tak

samo, jak rozdepcz ich ojca. Szef ochrony czyta kolumn sportow, przeuwa kanapk wielkoci cegy, z ktrej kapa czerwony dem. Z tyu stao wczone malekie radio. Dobry wieczr, Madame atuska powiedzia przymilnie. I jak dzionek? Spokojnie? Obmacywa si po spodniach, eby odpowiednio poukada jaja. Interesy uwizay pani w biurze naszego gwnego kustosza? Tusta winia. Czy ambasadorowie dobrze si bawili? A pascy ambasadorowie dobrze si bawili? O tak, miem twierdzi, e dalimy im co, czym bd mogli pochwali si przed swoimi kochankami. Spojrza na mnie o chwil za dugo. Zapaliam papierosa. Idziesz na dno, grzniesz tuciochu. Ciesz si, pki jeszcze moesz, bo miesic nie minie i trafisz do wizienia. NOC polerowania podg w przyszym tygodniu. Dopiero co z potwierdzeniem dzwoni do gwnego kustosza Rogorszewa szef firmy sprztajcej. O zwykej porze. Wyglda na to, e w tym miesicu znowu przyjdzie osobicie, eby sprawdzi, czy maszyny woskujce chodz gadko. Szef ochrony obrci si na skrzypicym krzele i spojrza na tablic. Zgadza si, prosz pani. Zastukaam do drzwi wasnego mieszkania kretyskim szyfrem Rudiego, ale nikogo nie byo. Ani pana Suhbataara, ani Rudiego, nawet malutkiej Nemii. Wziam prysznic, eby zmy brud i makija. Zielony cie do oczu i brzoskwiniowy r spyny razem z wod. azienka o wiele czyciejsza ni zwykle: pan Suhbataar zawsze sprzta po sobie. Sprzta na wet po mnie. Nie ufam facetom, ktrzy sprztaj po sobie. Drugi taki to Jerome. Niech bdzie flejtuchowaty na co dzie, jak Rudi. Wmuszam w siebie gotowane jajko i siadam przy oknie, eby popatrze na kana. Perkoczc, pojawia si statek wycieczkowy z adunkiem turystw. Widz wrd nich swojego syna i crk, miej si z czego, czego nie mog dostrzec. Blondwose brzdce. Chc wyj, ale sama nie wiem, dokd. W caym miecie mam wielu przyjaci. Albo mogabym wsi do nocnego pocigu do Moskwy i posiedzie ze trzy dni u przyjaci z teatru. Od lat ju nie byam w Moskwie. Zawsze gromko domagaj si, ebym ich odwiedzia, ale odpowiadam, e jest problem z czasem. Zaprosz ich do Szwajcarii, kiedy ju si urzdz, oczywicie. Bd mogli si zatrzyma w domku gocinnym, ktry za mierzam zbudowa. Zzieleniej z zazdroci! Postanowiam, e zamieszkam w pobliu wodospadu, wic codziennie bd pia wie wod z lodowcw. W petersburskiej wodzie jest tyle rnych metali, e chyba posiada waciwoci magnetyczne. Bd hodowaa kury. Dlaczego pacz?

Co si ze mn dzisiaj dzieje? Moe potrzebuj faceta? Mogabym woy te czerwone, nie puszczajce oczek rajstopy, wcisn si w nowy czarny kostium z aksamitu, ktry dostaam od Rudiego w zeszym tygodniu, to by dodatkowy prezent urodzinowy, i zaapa jakiego chopaka z motorem, w skrzanej kurtce, takiego z czarnymi gstymi wosami i potn szczk... tak dla sportu. Od dawna tego nie robiam. Rudi nie miaby nic przeciwko, zwaszcza jeli nic by o tym nie wiedzia. Mwiam ju, e mamy nowoczesny ukad oparty na wzajemnych ustpstwach. Ale nie. Tylko Rudiego chc. Chc jego ramion, jego doni, jego zapachu, jego chc obejmowa. Chc czu jego gwatowne ruchy, nawet jeli troch boli. Patrz na szczyty dachw, iglice, kopuy, kominy fabryk... Rudi gdzie tam jest i myli o mnie. Z Laponii nadchodzi front burzowy i kiedy spogldam tam, gdzie noc rozpywa si w burzy, widz linicie byskawicy. I zastanawiam si, gdzie si podziewa moja maa Nemia. Stanam w studni podwrka zalanej wiatem ksiyca. Schody wijce si w gr do mojego mieszkania. Droga, droga po pnocy. Ani ciemno, ani jasno, tu i wdzie przemykajce nietoperze, niebo popstrzone zadrapaniami jak w starym filmie. Winda jak zwykle nie dziaaa, aczkolwiek piekielnie porazia mnie prdem, kiedy pocignam za drzwi, usiujc je otworzy. Nie miaam pojcia, e w nocy mona zosta poraonym. Po raz pidziesity z rzdu, odkd Rudi odjecha z Delacroix na tylnym siedzeniu swego furgonu ze sprztem do czyszczenia, powtarzaam sobie, e wszystko jest wietnie. Wanie miao si rozpocz moje nowe ycie. Po raz pidziesity poczuam, e co jest nie tak. Przez cay tydzie co byo nie tak. Czyby kto usiowa mi co powiedzie? Zapaliam kolejnego papierosa. Nikt si nie zjawia, Widzicie? Nic si nie dziao i eby tego dowie, nie pieszyam si z pjciem do mieszkania, lecz zostaam przez chwil na dole, eby dopali ostatniego papierosa. Podmiana faszywego Delacroix na prawdziwego odbya si jak w zegarku. Prawie. Rudiego i trzy wynajte babcie do sprztania spotkaam u wejcia towarowego dokadnie o smej wieczr. Ta dciara Pietrowicz wci w tym swoim koszmarnym mundurki a do tego dwie jej kumpele do nadzoru. Czwartym pracownikiem Ermitau byam ja. Kiedy si pojawiam, z miejsca przerway rozmow. Nic doda, nic uj. Kiedy przydzielaam kobietom korytarze i wrczaam plany piter, ju mylaam, e dciara Pietrowicz zamie lub milczenia i odezwie si, ale w ostatniej chwili ugryza si w jzyk. Cwana. Szef ochrony gra w holu w karty ze swoim szwagrem o gbie nietoperza. Kiwn krtko gow na widok Rudiego, a nam pomacha. Rudi i jego sprztaczki popychali nieporczne ustrojstwa do polerowania podg, kademu z nich towarzyszy jeden stranik. Ja poszam z Rudim. Nie odzywalimy si ani sowem. Tworzylimy razem wspaniay zesp. Kiedy jest

zadowolony, to mi to mwi, jak wtedy, gdy towarzyszyam mu na przyjciu urodzinowym w salach bankietowych petersburskiego Hiltona. Kiedy nikt nie patrzy, trcilimy si szampanwkami, a on powiedzia: maa, tworzymy wspaniay zesp. Kiedy podmienialimy obrazy w zimie, musielimy pracowa jedynie przy sabym wietle elektrycznym padajcym z Paacu Zimowego. W porze jasnego, letniego zmierzchu wiate moglimy nie wcza. Czuwaam na korytarzu, przed galeri Delacroi x, podczas gdy Rudi otwiera z zatrzaskw przegrdk specjalnie wbudowan w podstaw maszyny, Wysun falsyfikat namalowany przez Jerome'a i opar o stolik w ksztacie pksiyca, inkrustowany kwiatami lotosu orchidei z nefrytu i bursztynu. Nie byo ani szmeru, z wyjtkiem odlegego pomruku pozostaych maszyn. Rudi sign po prawdziwego Delacroix i odhaczy go. Wsun do przegrdki i z powrotem zamkn. Mylaam o Liwie i wu, i o tym, jak razem si zmyli. Usyszaam zdecydowane kroki zmierzajce w nasz stron. - Rudi! W ponownie napeni gruczoy z trucizn i jad trysn. Rudi zesztywnia i spojrza na mnie. Poczuam si tak, jakby mnie kto gdzie zatrzasn i zostawi. Pomyliam si. To walenie w ciank dziaow. Nie, ju nic. Jeszcze echo tego jazgotu. Rudi odtaja, spojrza na mnie, marszczc brwi. Potem na pustym miejscu zawiesi falsyfikat namalowany przez Jerome'a. Za papierosa chyba sprzedaabym dusz. Potem Rudi zacz woskowa korytarze galerii siedemnastowiecznego portretu, pchajc w t i z powrotem haaliwe, wyposaone w uchwyty ustrojstwo. W ten sam sposb w naszych ogrodach w Szwajcarii ogrodnik bdzie strzyg moje trawniki. Staam na zewntrz i patrzyam na Rudiego z dala, jak znudzony pracownik galerii. Chciaam mu pomc, ale to mogoby wyglda podejrzanie. W duchu gorco pragnam, eby czas wreszcie ruszy lawin, eby szybciej, ebymy mogli opuci to upiorne miejsce i eby skarb by ju naprawd nasz. Ulegam pokusie i ju widziaam, jak chodz po najbardziej luksusowych sklepach Zurychu, orszak ekspedientw pakujcych wskazywane przeze mnie przedmioty w biay papier w czerwone kropki i obwizujcych je zot wstk. Potem widziaam, jak Rudi podszczypuje mnie i zniewala na stoisku z truflami. O pnocy zapipcza nowy woski zegarek Rudiego, ktry wyczy maszyn woskujc. Wrcilimy do wejcia towarowego. Gdy schodzilimy, Rudi umiechn si do mnie. Niedugo, maa, ju niedugo i umiechn si tak, jak bdzie

si umiecha nasz syn. A przygryzam warg, bo ju widziaam ciuszki, w jakie bd go ubiera Potem moesz mi zrobi dziecko szepnam. Szef ochrony przysypia w swojej strwce, bulgota rozwalony w krzele. Byy ju dwie sprztaczki Rudiego i narzekay a to na koci, a to na woskowarki. Modl si, eby Rudi mnie upi, zanim stan si taka jak one. Przez jak minut patrzylimy na szefa ochrony, a nadesza dciara Pietrowicz ze swoj sprztaczk. Obudzia go szturchniciem. Zamruga i zerwa si na nogi. Co? Tutaj ju skoczylimy, szefie powiedzia Rudi. No to do domu. A co z rewizj osobist? dopominaa si dciara Pietrowicz. Punkt 15d regulaminu: personel pomocniczy, w tym personel galerii, musi podda si przymusowej rewizji osobistej po opuszczeniu... Szef ochrony wysika nos w chusteczk higieniczn, ktr wrzuci lobem do kosza na mieci. Nie trafi. Nie cytujcie mi tu punktw regulaminu. Ju ja wiem, co jest w regulaminie. Sam te cholerstwa pisaem. Nie godz si, eby ktokolwiek si zblia do mnie z rkami powiedziaa, cofajc si, najstarsza sprztaczka. A jak pan powie, e mu wolno ostrzega Rudiego to bior od pana, co moje, i rezygnuj. Babcia sprztaczka numer dwa natara solidarnie. Ja tak samo. Nie godz si, eby mnie traktowano jak dziwk na milicyjnym posterunku. Takie s przepisy warkna dciara Pietrowicz nie macie wyboru. Jezu, przecie nikt wam nie kae si przespa z oblenym trollem. Rudi wczy swj urok, dra. Drogie panie, drogie panie. Rozwizanie jest proste. Mnie zrewiduje obecny tutaj szef ochrony, a panie jego eski personel, na przykad ten gorliwy jego czonek Rudi wskaza na dciar. A potem pjdziemy do domu, eby sobie uczciwie pospa po uczciwie przepracowanym dniu. A Rudi zawsze paci, co si naley. Postanowione? Po rewizjach zaadowalimy obie woskarki na ty furgonu. Trzy sprztaczki i dwie straniczki poszy do domu. Rudi by w biurze szefa ochrony, gdzie musia jeszcze zielonym dugopisem sygnowa i kontrasygnowa dokumenty w trzech egzemplarzach. A dciara Pietrowicz snua si jak smrd po gaciach, knujc co nowego. A skd wiadomo powiedziaa do szefa ochrony czy nie ukry jakiego obrazu w jednej z woskarek? Chryste Panie. Zatruty cier wlizn si, zgi i trzasn.

Ale Rudi tylko westchn i odezwa si do szefa ochrony. - Kim jest ta kobieta? Paskim nowym szefem? Jestem urzdnikiem pastwowym warkna dciara Pietrowicz ktremu si paci, eby chroni przed zodziejami nasze dziedzictwo kulturowe! wietnie powiedzia Rudi, nadal na ni nie patrzc. Po pierwsze, przeszukajcie galerie. Po drugie, zlokalizujcie brakujce obrazy, ktre moi sawni midzynarodowi zodzieje muzew chytrze przebrani za jczce babcie zwinli wam sprzed nosw waszych stranikw, w momencie gdy przypadkiem mrugnli okiem. Po trzecie. Rozmontujcie na gazetach przy wietle ksiyca kad z moich maszyn do ostatniej rubki. Potem poskadajcie je do kupy. Doskonale, ale pamitajcie, wnios spraw. wietny pomys. Szczcie, e macie tak wymagajcego stra porzdku publicznego, co wazi wam na wasz grzd. Ja do faktury dolicz nadgodziny. Zgodnie z warunkami umowy, ktr zawarem z gwnym kustoszem Rogorszewem, skoczyem rwno o dwunastej. Wybaczy pan, e usid, skorzystam z paskiej gazety i zatelefonuj do ony, eby jej powiedzie, e przez najblisze osiem godzin nie zawitam do domu? Rudi usiad i rozoy gazet. W cigu tych kilku sekund serce zaomotao mi co najmniej dwadziecia razy. To nie bdzie konieczne powiedzia szef ochrony, wbijajc mordercze spojrzenie w dciar Pietrowicz. Tego rodzaju decyzje pozostaj w gestii szefa ochrony. A nie nadzorcy personelu galerii. Rudi wsta. Bardzo mio mi to sysze. Przecisn si obok dciary Pietrowicz, ktra moga ju tylko udusi si we wasnym sosie jedynym sosie, jakiego w yciu posmakowaa. Przez drzwi strwki widziaam, jak Rudi wtaszcza trzeci woskark na ty furgonu, ktry nadal tkwi przy rampie. Zauwayam, e zostawi dokumenty na biurku, mogam wic je zabra i pobiec za nim. Jestemy zespoem profesjonalistw. Chyba jasne, e czeka na mnie na tylnym siedzeniu furgonu. Maa powiedzia pgosem najpierw jad do Jerome'a, eby podrzuci obraz. Wrc pniej. Przede wszystkim musz si spotka z paroma ludmi Gregorskiego. Z Suhbataarem? Mniejsza o to, z kim. Wkrtce si spotkamy. Kocham ci. Co niby mogam jeszcze powiedzie? Palcami musn moje piersi. Zeskoczy, eby zaadowa ostatni woskark. T z ukrytym w podwoziu Delacroix, ktra nadal tkwia przy rampie. Tak ju blisko, tak blisko. Pewnie jeste z siebie strasznie zadowolona, atuska W drzwiach adowni

furgonu pojawia si gowa dciary Pietrowicz. Dlaczego nagle przestaa mnie ignorowa, no? No! Toto jeszcze potrafi gada. Zwina listek gumy do ucia, woya do ust i mocno zagryza. Zaoya rce. Czy ty naprawd mylisz, e takiemu byle czemu jak ty si upiecze? Nie mam pojcia, o czym mwisz. ujc gum, rozcigna usta w wymuszonym umiechu. Zastanawiaam si, co robi. Skd mogaby wiedzie? Daruj sobie, atuska. Wszyscy wiedz o gierce, jak tu prowadzisz. Za jej plecami, poza polem widzenia ciemnej strwki, Rudi podnis klucz francuski i powolutku podchodzi, trzymajc palec na ustach. Moja wyobrania ju zacza dziaa i ju widziaam, jak stal spada z byskiem na jej czaszk czuam, bo ja wiem, co czuam eby tylko nie przestaa gada, eby nie przestaa, bo baam si, eby jaka czstka mnie nie zechciaa jej ostrzec, cho innej czstce byo ju gorco i godno. Ani mi drgnij, suko. Krliczek ju blisko. A co to niby za gierka ma by? Wyrzucilibymy jej ciao na moczarach w stron Finlandii... Przesta udawa! Kiepska w tym jeste! Mwi o twoim ndznym planie, eby si wyrwa i zaistnie w wielkim wiecie, oczywicie! Ach, to spojrzenie oczu Rudiego, to ta paskudna kokaina. Dciara myli, e przyapaa mnie na ucieczce. Przylec kruki i wydziobi jej te widrujce oczka. Dzikie psy bd si kci o jej brzuch, dup i uda, soczyst sze kawaki dostan si silniejszemu. Jej ycie spoczywa w moich rkach, a ona nawet tego nie wie... Nie chc ju, eby ucieka, a ja musz jako powstrzyma miech. Cay czas uje gum, ta jej tusta gba, ktra rozpaczliwie potrzebuje drogiej kosmetyczki. Zainteresowana jeste prac gwnego kustosza, co? Przez ko wydeptujesz sobie drog do jego stoka! Jeste tylko bezwstydn kurw, atuska. Tym zawsze bya i nikim innym nie bdziesz. Rudi opuci klucz francuski. Rozemiaam si, splunam na ni. Tak si jej pozbyam. Skoczyam pali. Nawet nietoperze znikny. Co byo teraz nie tak? Nic, ot co. Sprawdziam godzin: druga dwadziecia cztery rano. Obraz bdzie bezpiecznie schowany u Jerome'a, Suhbataar zajmie si przekazaniem pienidzy od nabywcw, a ja bd moga zacz pakowa si do Szwajcarii. Po tych wszystkich latach wreszcie si wydobyam! W czasach elaznej kurtyny Szwajcaria bya blisko tylko w snach, a w rzeczywistoci odlega jak Szmaragdowe Miasto. Wziam szturmem reszt schodw. To naturalne, e powinnam by stremowana. Przecie dopiero co ukradam obraz wart p

miliona dolarw. Zapukaam do drzwi wejciowych wasnego mieszkania szyfrem Rudiego, tylko po to, eby mu sprawi przyjemno. j Ale nie byo odzewu. No c. Tego si nie spodziewaam. Wkrtce zjawi si w domu. W przedpokoju pstryknam wcznik wiata, ale arwka si przepalia. Pstryknam drugi, dalej w przedpokoju, ale druga arwka te nie wiecia. Dziwne. Pewnie prd wysiad. Ale i tak przecie prd nie by mi dzisiejszej nocy potrzebny. S w kocu biae noce. Nieustanny p-mrok i Mleczna Droga rozjaniaj niebo od strony Europy Weszam do swojego pokoju, zobaczyam stolik do kawy licy do gry nogami, i nerwy trzasny mi jak nacig w rakiecie tenisowej. Mj pokj by zrujnowany. Pki powyrywane ze cian, telewizor rozwalony, wazony pozrzucane na podog. Szuflady wybebeszone, a ich zawarto rozwczona po pokoju. Obrazy metodycznie, po kolei, rozoone na czci. Moje ciuchy przeszukane i pocite na strzpy. Kawaki szka zamiecay dywany niczym szcztki zbw dinozaura. Komu zaleao na tym, eby mi to zrobi? Co za zniszczenie, jaka cisza. Boe, tylko nie Rudi. Czy jest bezpieczny? Zabrali go? W zacienionym kcie co szamotao si pod szcztkami stou. Czuam, jak gardo mi si zaciska i nie pozwala przekn liny. Wytyam wzrok, eby przenikn ciemne rojowisko. W zacienionym kcie bya kaua krwi, czerniejcej w zmierzchu rozpoznaam cichutekie kwilenie... O Boe, Boe mj, Nemia, tylko nie maa, kochana Nemia. Kucnam i zajrzaam pod st. Tam w gmatwaninie ciernistych korzeni pewnie tkwi jej tylna apa. Chyba bya zbyt bliska mierci, by cierpie. Jej oczy wpatrzone we mnie milczco jak oczy Buddy, gdzie na jakim wzgrzu, wpatrzone w soce. Umara, a ja zostaam sama, zapadajc si, nie czujc dna. Newa od bagien niosa okropny ksztat. Leniwie, na plecach dotar do mostu Aleksandra Newskiego. Podczoga si do wspornika i wlk si przez miasto na tych swoich kulasach, byskajc zbami, szukajc mnie. Co robi? Co si zawsze robi? Niech twoje pragnienie ci odpowie! Rozkazuje w. Poszam do sypialni i zatelefonowaam do Rudiego na numer komrkowy, ten alarmowy. Zasyczao zakceniami, jakby rozbijay si fale albo jakby sypno setkami monet. dziki Bogu, jest poczenie. Zaczam z miejsca papla: Rudi, wywrcili

mieszkanie do gry... Odpowiedzia mi eski gos. Chodny, metaliczny. Zadowolony z siebie, jak gos dciary. Poczenie zostao przerwane. Chryste Panie! To pocz, gupia kurwo! Poczenie zostao przerwane. Poczenie zostao przerwane. Co? Odoyam suchawk. I co dalej? Pragnienia. Pragnam Szwajcarii i Rudiego, i naszych dzieci. Dlatego potrzebny by mi obraz Delacroix. To proste. Rudi bdzie ze mnie dumny. - Maa powie wiedziaem, e mona na tobie polega. Zadzwoniam do Jerome'a. Witaj, kochana. Wspaniay roboczy wieczr. Sycha byo, e jest zamroczony alkoholem. Jerome, widziae Rudiego? Jasne, wyszed std zaledwie dwadziecia minut temu, podrzuciwszy ostatni dodatek do naszej rodzinki. Sowo, ona jest pikna, prawda? Aaa, a mwiem ci o szalonej fascynacji Delacroix bratankiem... Czy Suhbataar ju jest? Nie, wielki chan zadzwoni i powiedzia, e wkrtce przybdzie czy masz pojcie, e w trzynastym wieku Mongoowie apali jeca, zamykali go w hermetycznym pojemniku, a potem spoywali na nim uczt, suchajc odgosw oddychania... Jerome, zamknij si. Zaraz wpadn. Musimy znikn... Ale moja droga, to jest zaplanowane na jutro. A po tym wszystkim, co zrobiem, chyba zasuyem sobie, eby nie mwi do mnie zamknij si", jakbym by jakim... To, co miao by jutro, stanie si dzi! U mnie wszystko do gry nogami. Wszystko si wali. Zaraz wpadn po obraz. Zapakuj go. Odoyam suchawk. Czego ja pragn? Signam przez rozcicie w spodzie ka dziki, Jezu! Odkleiam tam i wyjam rewolwer. Jest ciszy, ni na to wyglda, i chodniejszy. Woyam do torebki i wyszam. Cofnam si jeszcze po paszport i ponownie wyszam. Nie da si ukry, e najtrudniej zapa takswk, kiedy si jej potrzebuje, a kiedy jest si w rozpaczliwej sytuacji w ogle nie ma o czym mwi. Ruszyam na piechot. Wok dostrzegaam tylko detale. Pamitam bruk na ulicy Grochowej. Pamitam gadk skr dziewczyny caujcej si z chopcem na stopniach brzowego pomnika jedca. Pamitam

gwki kwiatw w celofanie wok soboru w. Izaaka. Pamitam wiata sygnalizacyjne samolotw startujcych z lotniska Pukowo, zmierzajcych do Hongkongu, Londynu, Nowego Jorku czy Zurychu. Pamitam fiokoworowy jedwab rozemianej kobiety. Pamitam kasztanow skrzan wiatrwk. Pamitam znieksztacony zarys bezdomnej osoby picej w tekturowej trumnie. Drobiazgi. Same drobiazgi, ktrych zwykle si nie zauwaa. Straszliwie bolay mnie minie szczk. Drzwi mieszkania Jerome'a byy zamknite od rodka. Waliam tak gono, e zaalarmowaam jakiego psa w innej czci budynku. Jerome otworzy i sykn: Zamknij si! Zatrzasn drzwi na zamek i wrci biegiem do obrazu, ktry pakowa przy uyciu arkuszy tektury, brzowej tamy i sznurka. Na kanapie otwarta walizka, ju spakowana. Skarpetki, slipy, marynarki, tania wdka, czajnik Wedgwooda. Na brzegu barku w ksztacie szafy grajcej butelka po dinie. Staam kompletnie bez ruchu. Co mam robi? Czego pragnam? Zabieram obraz. Jerome warkn miechem. Nawet nie zada sobie trudu, by spojrze. Czyby? Tak. Zabieram obraz. Zrozum, to nasza przyszo, moja i Rudiego. Jerome chyba nawet nie sysza. Tyem do mnie kuca nad pakunkiem. Przydaj si na co, moja droga, i po kciuk w tym miejscu na sznurku, a ja zacisn. Ani drgnam. Zabieram obraz! Kiedy Jerome odwrci si, eby znowu poprosi o pomoc, spojrza prosto w luf mojego rewolweru. Pierzcho mu z twarzy opanowanie, ale za chwil na ni powrcio. To nie film. Nie uyjesz tego przeciwko mnie. Przecie wiesz, e nie. Na pewno nie bez twojego marionetkowego alfonsa, ktry zawsze mwi ci, co robi. Nawet nie potrafiaby prosto strzeli. Wic bd rozsdn dam i od to. Miaam bro. On nie. Odsu si od obrazu, Jerome. Odejd i zamknij si w swoim atelier, a nic ci si nie stanie. Jerome obrzuci mnie agodnym spojrzeniem. Moja droga, mamy tutaj do czynienia z luk w rzeczywistoci. Obraz jest mj. Nie zapominaj, e to ja namalowaem falsyfikat. To dziki moim talentom tak si wszystko udao. Twoja rola sprowadzaa si do tego, eby si rozebra, pooy i rozoy nogi. Spjrzmy prawdzie w oczy, na tym polega twj udzia. Nemia nie yje. A kto to Nemia? Nemia! Moja maa kotka! Bardzo mi przykro, e twoja kotka nie yje. zami si zalej, szczerze, kiedy przyjdzie czas ostatniego poegnania, ale jeeli bdziesz tak dobra i odoysz t brzydk

zabaweczk, to wreszcie bd mg zapakowa mj obraz syszysz mnie, moja droga? Mj obraz i zapa samolot, eby wreszcie uciec z tego waszego zapuszczonego, zakamanego, penego przemocy, umiejscowionego poniej poziomu odbytu kraju, dla ktrego nie tak dawno temu zaprzedaem ca swoj przeklt przyszo... Nie wiem, co to jest luka w rzeczywistoci. Ale wiem, co to jest pistolet. Obraz jest mj. I jeszcze jedno, nie nazywam si moja droga". Nazywam si Margarita atuska. Widocznie moje sowa nie przebiy si przez skorup twojego makijau i fryzury, ty stara dziwko... Ruszy w moj stron z wycignit rk, gotw chwyci... To mj obraz! hukn rewolwer. Gowa Jerome'a odskoczya z takim impetem, e caego go poderwao. Pikna czerwona krew zbryzgaa sufit. To byo sycha. Bryzg. Je rome jeszcze si obrci, jakby si polizgn na skrce od banana. Margarita atuska uparcie powtarzaa cisza, nie podnoszc gosu. Jerome, bez poowy twarzy, grzmotn o podog, Zabijanie to doznanie, ktrego, podobnie jak usunicia ciy czy porodu, nie sposb sobie odpowiednio wyobrazi. Dziwne. Co dalej? Panna atuska, moje gratulacje powiedzia Suhbataar, zamykajc cicho za sob drzwi do kuchni. Prosto w oko. Jeszcze jedna rzecz, ktra nas czy. Suhbataar? Gdzie Rudi? Obok. Umiechn si i zobaczyam ciemny bysk zota. Do tej chwili nie widziaam jego zbw. Gdzie? W kuchni. Suhbataar wskaza zadartym kciukiem przez rami. Wic wszystko si uoy! Poczuam ulg i zy napyny mi do oczu. Najpniej jutro wieczorem bdziemy w Szwajcarii! Dziki ci, Boe, dziki, ja... nie wiedziaam... ja... Nemia nie yje... panie Suhbataar, mam nadziej, e pan zrozumie, jeeli chodzi o Jerome'a... Rozumiem, Margarito. Rudiemu take wywiadczya przysug. Anglicy to bardzo pokrtne plemi. Nard homoseksualistw, wegetarian i trzeciorzdnych szpiegw. Ten tutaj... Suhbataar czubkiem buta przesun rozbit gow Jerome'a planowa sprzeda ciebie, mnie, Rudiego, a nawet Gregorskiego, wszystkich chcia spuci. Rudi by bezpieczny! Pobiegam do kuchni i pchnam drzwi. Rudi lea rozoony na kuchennym stole, nadal w swoim firmowym kombinezonie. Ale eby w takim momencie si upi! Kocham go w kadej sekundzie mego ycia, ale to nie jest czas na picie wdki! Rudi, kochanie, obud si ju...

Potrzsnam go za rami, a jego gowa odchylia si pod niemoliwym ktem, zupenie jak gowa Jerome'a. Mj zdarty krzyk urwa si rwnie nagle, jak si rozleg. Przeto czy si nad miastem. Tak, przez dugi czas opada. Grzmot w mojej gowie nie umilknie , dopki ziemia nie ucauje moich ust i nie zamknie mi oczu. Spieniona krew tasiemcami wylizgiwaa si z oczu i nozdrzy mojego kochanka. Biaa jak j, biaa jak j. Suhbataar odezwa si z pokoju spokojnym tonem. Musisz odoy wasz wsplny wyjazd do Szwajcarii... Grudkowata wymiocina kompletnie zakleia Rudiemu usta. ...definitywnie. Przykro mi z powodu twojego buduaru, domku i dzieci. Ja, to... Rudi i gos Suhbataara, nic poza tym nie istniao. Rudi! odezwa si kto za mnie. Gos Suhbataara by lekcewacy. Niestety, Rudi tak samo planowa nas spuci. Pan Gregorski nie mg na to pozwoli. Musi dba o swoj reputacj. Wic wezwa mnie, ebym sprawdzi uczciwo kadego z was. Efekty byy mniej ni zadowalajce. Nie, nie. Podejrzenia pana Gregorskiego nasiliy si, kiedy twj przyjaciel zgubi" gr pienidzy, ktr wypra w szanowanej firmie w Hongkongu, a jedynym wytumaczeniem, jakie mu przyszo do gowy, byo to, e jego cznik nagle umar na cukrzyc! Brak uczciwoci w poczeniu z brakiem pomysowoci fatalnie si koczy dla drobnych kanciarzy. Co chrupno mi pod podeszw. Szcztki strzykawki. Pieko wyoone terakot. Nagle lodwka wczya si z dygotem. Krzyk logiki. Moe nie byo jeszcze za pno. Karetka! Karetka ju nie pomoe Rudiemu, prosz pani. On nie yje. I to nie tak troch. Nie yje w caej rozcigoci. Wyglda na to, e ten zgorzkniay zdrajca i faszerz Jerome zapra wi swoj znakomit heroin trutk na szczury. Jego kochane oczy. Rudi zsun si z krzesa i run na podog. Usyszaam trzask jego amanego nosa. Uciekam z powrotem do pokoju, potknam si o co i upadam na kolana, jakbym czepiajc si paznokciami wzoru na dywanie, chciaa wrci do tego, co byo wczoraj. To wszystko byo zbyt straszne, eby paka. Poczuam co midzy palcami. Pistolet. Pistolet. Suhbataar zapina guziki swojego dugiego skrzanego paszcza. Jerome lea na plecach unurzany we wasnej krwi, zaledwie kilka krokw dalej. I Rudi w kuchni, ze zamanym nosem.

Jak to wszystko si stao? Zaledwie godzin temu siedzielimy w furgonie, a ja chciaam, eby Rudi wszed we mnie. Usyszaam, e kwil, zupenie jak Nemia pod stoem. Nie przejmuj si tak powiedzia Suhbataar, wsuwajc pod pach pakunek z obrazem Delacroix. Dlaczego ten jego gos jest zawsze taki sam? Zawsze taki sam, oschy, cichy, nieustpliwy. Twj gang od miesicy y na kredyt. Rudi i Jerome byli zdrajcami. Pan Gregorski nie moe pozwoli ci odej. W kocwkach pionki si powica. Za blisko krci si twoja przyjacika z Interpolu, panna Makuch ze swoim Inspektoratem Transferu Kapitau. -Co? Niewinna nazwa jak na oddzia antymafijny, co? To mi przypomina, e daem im anonimowy cynk za porednictwem martwej skrzynki kontaktowej na Wyspie Kirowskiej. Bd tu za par minut. Uspokj si. Byli szpiedzy to w dzisiejszych czasach kopot i zwaywszy delegacje z organizacji handlowych i z MFW, nikt przecie nie odrzuci ladw obciajcych ci zabiciem Jerome'a. Skradzione obrazy s nie do zastpienia, ale nikt nie uwierzy, e to ty bya mzgiem caego przedsiwzicia. Co najwyej pitnacie lat, po dziesiciu wyjdziesz. Moskiewskie lobby na rzecz reform w wiziennictwie zaczyna zyskiwa na popularnoci. Powoli. Podszed do drzwi. Zostaw to! To mj obraz! Ten obraz naley do Rudiego i do mnie! Suhbataar odwrci si, udajc zdziwienie. Rudi chybi nie bdzie mia czasu na zajmowanie si skradzionymi dzieami sztuki. Potrzebuj go. Z najwikszym szacunkiem, panno atuska, pani sil nie liczy. Nigdy si pan i nie liczya. Co on powiedzia o Tatianie? Powiem wszystko policji o Gregorskim! Suhbataar potrzsn smutno gow. Jest pani morderczyni, panno atuska. Pani odciski palcw znajduj si na pistolecie, ktry badania balistyczne dopasuj... Kto pani bdzie sucha? Jedyne moliwe potwierdzenie pani doniesienia ley w tym mieszkaniu w kauy wasnych wntrznoci. Czuj go palcami. Przecie mam jeszcze pistolet. Jeeli powstrzymanie pani od opowiadania historyjek okae si korzystne, Gregorski bdzie wiedzia, gdzie pani szuka. Poziom korupcji jest zdumiewajcy nawet w wydziale panny Makuch. Mongoowie bardzo dawno temu uczynili z korupcji swoj

rozrywk narodow, ale Rosjanie robi wraenie nawet na nas. Rzu ten obraz, rzu natychmiast ten obraz, sukinsynu, albo ci zabij, zabij, zabij, zabij, ZABIJ! Po go powoli, i to zaraz po! Rce do gry! Wiesz, e umiem si tym posuy! Wycelowaam dokadnie tam, gdzie powinien mie serce. Bro, jakiej mczyni uywaj przeciwko kobietom, wiadczy, e nie chc ich powanie traktowa. Popatrz na Jerome'a, mongolski chuju, za dziesi sekund bdziesz wyglda tak samo. Suhbataar umiechn si, jakby go to bawio. wietnie. wietnie. To bdzie jego pomiertna maska. ino morderstwo czy dwa, co za rnica? Pocignam za spust. Nic. Jeszcze raz. Nic. Suhbataar wycign z kieszeni paszcza pi zotych pociskw i zagrzechota nimi w doni. Zostaam sama, wpatrzona w zamknite drzwi. Nie, tego nie byo. To wszystko tak naprawd si nie 'Zdarzyo.

LONDYN Nieznony kac, speniajc moje ostatnie proby, momentami odpuszcza na tyle, bym zda sobie spraw, e ko, w ktrym si znajdowaem, kiem Poppy i tak nie byo. O, licho! Ale zaraz potem poczuem si tak, jakbym wpad pod kruszark nawierzchni drogowych. Musiaem chyba jkn cakiem gono, bo leca obok mnie kobieta obrcia si i otworzya oczy. Dzie dobry powiedziaa, nacigajc przecierado na piersi. Zgubiam kolczyk. Cze skrzywiem si najmilej jak umiaem, starajc si przebi wzrokiem przez powoki blu. Miaem nadziej, e nie wyjdzie z tego jedno z owych naznaczonych poczuciem winy przebudze, kiedy ona opowiada ci o swoim chopaku i swoim zmarym bracie oraz psie Michaelu, ktry uciek przed miesicem, w efekcie czego nie moesz si ju doliczy, ile osb w tym ku ley. Dobra. Jest chyba raczej z tych powanych ni narwanych. Mocno zarysowany profil. Pod czterdziestk. Nieza, ale te nic nadzwyczajnego. Albo si zestarzaa od ubiegej nocy, albo ja robi si coraz mniej wybredny. Rude wosy. Do masywna. No jake! Byem na prywatnym pokazie na Curzon Street. Obrazy olejne jakiego artysty, przyjaciela Rohan, Mudgeon, Pidgeon, Smudgeon albo co w tym stylu. No i ta rudowosa podesza do mnie wtedy, i opowiadalimy sobie jakie pierdoy o tym, e stara fizyka kwantowa pod wieloma wzgldami przypomina religi Wschodu. Potem takswka i winiarnia na Shaftesbury Avenue, potem nastpna takswka i kolejna winiarnia na Upper Street. Potem tutaj, ale ju nie wiadomo, w jaki sposb. Jak miaa na imi? Cathy? Katrina? Jako tak, e zalatywao klasztorn szko. Zawsze mam problemy z imionami kobiet, kiedy si ju z nimi przepi. Znalaza swj kolczyk, zauwaya te, w jaki sposb na ni patrz. Chrzkna. Katy Forbes. Specjalista do spraw kadrowych. Znajdujesz si w moim mieszkaniu w Islington. Mio mi pana pozna. Ponownie. Cze. Jestem... Co ciskao mi tchawic. Przemogem si i znalazem swoje spodenki a la Dzicio Woody. Marco. Wiem. Pisarz". Etap wymiany imion mamy ju za sob. A wic zagraem kart pisarza. To cenna informacja. Rozejrzaem si. Jednoosobowa kobieca sypialnia. Koronkowe zasony, drzewa koyszce si na wczesnojesiennym wietrze. Hakat w ramkach z obrazem olejnym i wielkim podpisem Delacroix pod spodem. Orygina pewnie by adny. Na dole, po mojej stronie ka, gniazdko z chusteczek higienicznych i kondomw, i butelka czerwonego wina, prawie pusta,

ale za to z dat 1982 na etykietce. Dlaczego najlepsze rzeczy dziej si zawsze wtedy, kied y jestem za bardzo zalany, eby je zapamita? Sobotni poranek w Islington. Gdzie wczy si alarm samochodowy. No. To wietne... Wyczekiwaa, a dokocz, lecz zdanie na par chwil zawiso w prni. Wstan i wezm prysznic. Jaka koska modulacja w jej gosie. Pewnie uznaa mnie za diament w kpie traw, stary kompleks Lady Chatterley. Jeeli czujesz si tak koszmarnie, jak wygldasz, to w apteczce na barku s jakie bbelki na kaca. Jak bdziesz musia wymiotowa, to postaraj si wcelowa do muszli. Zrb sobie kawy, jest byskawiczna, leeli nie uda ci si znale ekspresu, ale prosz, nie zwiej przypadkiem z tym podrabianym yrandolem, by drogi. A jeli umiesz gotowa, to zjadabym jajecznic na grzance. Nie ma obawy odpowiedziaem. Jestem przypadkowym popychaczem i mona na mnie polega! mieszne byo to wszystko, ale jako brnem dalej. Obejdzie si bez wbijania kuchennych noy przez zason do prysznica, masz to jak w banku. Pierwszy lepszy n do chleba i tak zwichrowaby si na jej twarzy. Woya na siebie szlafrok i wesza do azienki. Gdy wczya prysznic, usyszaem dygotanie rur. Ubraem si, aujc, e nie mam czystych ciuchw Przypalone miejsce na mojej koszuli, midzy ladem po szmince a plam, ktr prbowaem zbagatelizowa, zalatywao haszyszem. Pcherz miaem jak pompowany materac turystyczny. Obszukaem na chybi trafi sypialni i znalazem ma toalet, gdzie wysikaem z siebie wicej, ni si we mnie miecio. Powanie, szczaem przez okrge pidziesit pi sekund. Na pce, obok woreczka, widniao zdjcie mojej gospodyni, Katy Forbes pod paczc wierzb z do modym, ysiejcym facetem, i przez chwil zastanawiaem si, czy nie powinienem si zmy, zanim w domu nie pojawi si mu, ale wtedy jako przypomniao mi si jak Katy mwia, e jest rozwiedziona. Zgodzilimy si co do tego, e przystpowanie do programw oszczdzania w systemie piramid to w gruncie rzeczy bezstresowy sposb na pozbycie si wszystkich swoich pienidzy i zrujnowanie sobie ycia. Taaak. W planie byo niespieszne, pozbawione elementw napastliwoci niadanko. Swoj drog dziwne, ale rozwiedzionym zdjcia ich eksmaonkw su zazwyczaj za cel w zabawie w rzutki. Moe to jej brat. Wycisnem kilka ostatnich kropel i garci papieru toaletowego starem z deski wilgo. Pocignem za acuch spuczki, wysyajc do Morza Pnocnego plemniki z poprzedniego wieczoru. Po trzech sekundach spod prysznica dao si sysze wycie Nie tykaj tej cholernej wody, dopki nie WYJD! Przepraszam!

Gotowa umiem, a kuchnia Katy bya dobrze zaopatrzona. Kac nigdy nie ma wpywu na mj apetyt. Chtnie grzebie, swojego kaca ywcem w jedzeniu. Na du patelni nalaem troch oliwy, posiekaem czosnku, grzybw i ostrej papryki, wszystko posypaem bazyli. Dodaem odrobin mietany z jajkami i roztarem par anchois, ktre zasmradzay lodwk. Tego Wezuwiusza cholesterolu lekko obsypaem niegiem utartego Wensleydale'a, a wok krateru umieciem kilka nadziewanych oliwek. By chleb razowy, wic przyrumieniem grzank. Naturalne maso w maselniczce Wedgwooda. Zerwaem par listkw pietruszki rosncej na parapecie. Obok kilka duych pomidorw z siekanym selerem, rodzynki i porcyjka saatki ziemniaczanej. Ekspres do kawy by tego samego modelu, co mj, wic problemu nie byo. yknem peny kubek czarodziejskiego browarku i poczuem, e mj kac zosta przegnany. Do licha powiedziaa Katy, wchodzc. Wosy miaa zawinite w rcznik. Szare spodnie od dresu i sweter zapity na ostatni guzik nie obiecyway swawolnej gry miosnej po niadaniu. Nie jeste pisarzem powiedziaa a rzebiarzem jedzenia. Naszym celem mruknem jest sprawianie przyjemnoci. Z wycieraczki zabraa The Sunday Telegraph", usiada i zacza wcina. Od razu signa do kolumny ycie" w dodatku, ktrego nigdy nie czytam, nawet gdy akurat si przeprowadzam i ewentualnie interesowayby mnie ceny akcji w Singapurze. Przysiadem si do Katy. Pokj by przyjemny. Z tyu zaronity ogrdek. Od frontu podwyszony chodnik. Patrzyem, jak przechodz nogi ludzkie i psie i jak przejedaj wzki. Na sosnowej komodzie kolekcja pyt CD gwnego nurtu. Wszystko bardzo w typie ksinej Diany: Elton John, Pavarotti, Cztery pory roku. Na cianie chiski kilim, na kominku zoo oryginalnych zwierzcych rzeb, pytki z terakoty i japoskie abaury. By to pokj ywcem wycity z dziau ycie" The Sunday Telegraph". To mie, gdy nazajutrz nie sycha wzajemnych oskare rzuciem tytuem artu. Spojrzaa znad gazety. Dlaczego miayby by jakie oskarenia? Oboje jestemy wiadomymi swoich czynw dorosymi ludmi. Wsuna na widelcu kolejny ks jajecznicy. Aczkolwiek kompletnie pijanymi. Racja. Rozgryzem kawaek chili i musiaem przepuka usta wod. Chciaaby, ebymy jeszcze raz zostali kiedy wiadomymi swoich czynw, kompletnie pijanymi dorosymi ludmi? Katy przez trzy cae sekundy zastanawiaa si nad tym Chyba nie, Marco, nie. Eje, zapamitaa moje imi. Oo. Wszystko jasne. Nalaem sobie kawy.

 Katy, mam nadziej, e nie bdzie to impertynencja, ale w toalecie zobaczyem zdjcie i zastanawiam si, czy nie wdepnem do czyjego ogrdka? To nie czyj ogrdek, tylko mj. By moim mem Rozstalimy si, a potem on umar. Powstrzymywaem si, eby tajemniczo nie zachichota. O... strasznie mi przykro. Nie wiem, co powiedzie. To by wredny pacan. Ostatnie sowo zawsze musiao nalee do niego. To si stao cztery miesice temu. Mniej wicej w czasie Wimbledonu. Nie rozpoznana cukrzyca w Hongkongu. Przeczekaem, a upynie przyzwoita chwila. Jeszcze grzank? Dzikuj. Zadzwoni gong u drzwi. Katy posza otworzy. Kto tam? Przesyka polecona dla Mrs Forbes! krzykn mski gos. Ms Forbes! powiedziaa Katy, jakby po raz setny przywoywaa psa do porzdku, spojrzaa przez wizjer i odryglowaa zamki. Ms Forbes! Ms! Chopak w niebieskim kombinezonie, o lnicych wosach oraz uszach wielkich jak u szympansa, wepchn paczk do przedpokoju. Zobaczy mnie i zrobi min, jakby chcia powiedzie: to ci filut. Prosz tutaj podpisa, Miss Forbes. Podpisaa i listonosz sobie poszed. Przez chwil patrzylimy na skrzyni opakowania. Tu dopiero prezent rzuciem. Masz urodziny? To nie prezent odpowiedziaa. To od dawna jest moje. Pom mi moe, co? W szafce pod zlewem jest motek i duto, w pudeku z bezpiecznikami... Podwaylimy wieko i cztery boki odpady. Krzeso w stylu krlowej Anny. Katy bdzia gdzie mylami. Marco powiedziaa dzikuj ci, e przygotowae niadanie. Byo naprawd dobrze ale chyba chciaabym, eby ju poszed. Gos jej dra. Nie najgorszy z ciebie facet. W porzdku odpowiedziaem. Mgbym jeszcze tylko wskoczy pod prysznic? Chciaabym, eby ju teraz poszed. Jesie cielia si w alei. Dymio ni powietrze. Dopiero przed dziesit, a powietrze byo soneczne i rzekie, a zarazem zamglone. Pnym przedpoudniem u Alfreda, pnym popoudniem u Tima Cavendisha i z powrotem do mnie na wczesny wieczr, eby si spotka z Gibreelem. Naprawd nie opacao mi si ju wraca do mieszkania. Tylko ,e przez cay

dzie bd zalatywa seksem. Kary Forbes nie bya najbardziej zrwnowaon wczasowiczk, ale przynajmniej nie miaa nic z gow, jak tamta wampirzyca z Camden Town, ktra skrzanym paskiem przywizaa mnie do stelau ka i puszczaa po moim torsie swoj ukochan tarantul, nagrywajc wszystko na wideo. Przesta wrzeszcze wrzeszczaa. Baggins ma usunite gruczoy... Ale to nie gruczoy Bagginsa zaprztay moj uwag. Umysowo Katy wywara na mnie wraenie silne na tyle, by zawojowa we mnie osobowo raczej pisarza ni perkusisty. Mimo wszystko. Ranek Po Nocy Spdzonej Ze Mn nie za bardzo imponowa Nocy Sprzed Mnie. W cigu dnia przemykam si przez rne moje JA, z ktrych kade samolubnie wypenia swj czas. Ja Lece W ku, Ja Biorce Gorcy Prysznic s szczeglnie samolubne. Obu ich nie znosi Ja Spnione. Naprawd jestem perkusist. Mj zesp nazywa si The Music Chance", tak jak tytu powieci tego gocia z Nowego Jorku. Mwi o nas niezobowizujca spdzielnia muzyczna" okoo dziesiciu muzykw i jeli co si dzieje, kady gra, gdy tylko jest pod rk. Poza tym jestemy na og raczej luno zwizani. Gramy przewanie wasne rzeczy, ale jeli odczuwamy brak gotwki, zagramy wszystko, co wciska czowieka w siedzenie. Proponowano nam kontrakty pytowe, i to najwikszych firm nagraniowych w poudniowej Belgii, ale uznalimy, e powinnimy si wstrzyma i poczeka na co wikszego, jak EMI czy Geffen. "The Music Chance" jest do znana take na Sowacji. Gralimy tam kilka koncertw ostatniego lata, ktre bardzo si spodobay. Pisarzem te jestem naprawd. Murzynem literackim, takim, co pisze za kogo. Moj pierwsz opublikowan prac bya autobiografia krglarza o nazwisku Dennis Mackeson, ktry w poowie lat osiemdziesitych parokrotnie wystpowa w barwach Anglii, kiedy byy takie deszcze. The Twistlethwaite Tornado miaa wietne recenzje w The Yorkshire Post". Nawet za milion lat nie przyszoby mi do gowy, e pan Mackeson potrafi macha pirem rwnie dobrze jak go rodacy z Yorkshire! Ot co!" Za spraw tej pierwszej ksiki pisz obecnie histori ycia starego Alfreda, facet: ktry mieszka na skraju Hampstead Heath z drugim takim modszym chocia nie za wiele przyjacielem, Royem. Ja przychodz, on snuje wspomnienia o swojej modoci, nagrywam, robi notatki i do nastpnego tygodnia spisuj w formie opowiadania. Roy jest synem jakiego stalowej potentata z Kanady i co tydzie daje mi zaliczk na poczet honorarium. Dziki temu mog opaca czynsz i rachunki w winiarniach. Zabdzi mona w tych ulicach w pnocno-wschodniej czci Londynu. Sam prawie zabdziem. Wij si lepymi zakolami wrd zagajnikw. Par miesicy temu spdzaem

noc gdzie za Hammersmith, posuwajc w przyczepie kempingowej mistrzyni Walii w kickboxingu kobiet. Powiedziaa, e cay Londyn sprawia na niej wraenie jednego wielkiego labiryntu dla szczurw. Zgodzibym si z tym, ale co powiedzie, jeli szczury przypadkiem lubi biega po labiryncie? Licie zakrywaj dziury w chodniku. W dziecistwie potrafiem caymi godzinami tarza si w opadych liciach, starajc si unikn psich balaskw i dziur. Byem przesdny, ale ju nie jestem. I chrzecijaninem byem, ale te ju nie jestem. Potem byem marksist. Wyczekiwaem z przywdc aktywu przed stacj metra Queensway i pytaem ludzi, co sdz o kwestii boniackiej. Wikszo, oczywicie, wzruszaa ramionami. Jak rozumiem, prosz pana, bez komentarza? Do tej pory wzdrygam si na sam myl. I prcz tego, e jestem starszy, to chyba niczym ponadto ju obecnie nie jestem. No, moe jeszcze buddyst na p etatu. Przypomniao mi si, e mam zmartwienie z okresem Poppy. Pk nam kondom, kiedy to byo? Dziesi dni temu. Jej okres przypada jako tak pod koniec przyszego tygodnia... Dodajmy jeszcze jeden tydzie na stres wywoany przez czekanie... To znaczy, dwa tygodnie zanim strach zacznie si dobija, a trzy tygodnie zanim mu si poddam. No dobra. W razie czego India bdzie miaa maego braciszka, z ktrym bdzie moga si bawi. A gdy za dwadziecia lat profesor filozofii spyta dzieciaka, dlaczego istniejesz", on, bawic si kolczykiem w nosie, bdzie mg odpowiedzie, e z powodu nieodpartego podania i pknitej gumy. Dziwne. Gdybym kupi paczk z innej pki, nie znalazby si tam. No, daj sobie spokj z tym trybem warunkowym i staraj si to przekn. Moe si jeszcze, oczywicie, okaza, e jestem bezpodny. Ale to ju by mnie wkurzyo. Tyle pienidzy wyrzuconych na niepotrzebne kondomy. No, ale trzeba jeszcze chyba myle o AIDS. Boiska Highbury. Prawie udao mi si wymkn. Lubi ten wiktoriaski pejza i gobie przelatujce przez tunele z drzew. Nastolatkowie na hutawkach palcy papierosy. Ostatnim razem, jak tu byem, z Poppy i Indi, bya noc ogni. To wtedy India po raz pierwszy widziaa fajerwerki. Przyja widowisko z krlewskim dostojestwem, ale potem caymi dniami o tym mwia. wietny dzieciak, jak jej matka. Wkrtce znowu bdzie noc ogni. Wida par ulatujc ust. Jako dzieciak lubiem bawi si w lokomotyw. A ktry dzieciak nie lubi? Starsi ludzie wyprowadzaj swoje labradory po botnistej darni. Modzi ojcowie na ciekach ucz jedzi swoje dzieciaki na rowerach bez stabilizatorw. Niektrzy z tych ojcw modsi ode mnie. Zao si, e to s ich bmw. I ja szwendam si. Dawny dom Tony'ego Blaira. Listonosz oprnia skrzynk pocztow. Spacerowanie obok tych starych domw cigncych si terasami jest jak

przegldanie pki z ksikami. Studenckie lokum, atelier grafika projektanta, rodzinna kuchnia o wystroju w podstawowych kolorach, ze szkolnymi obrazkami przyczepionymi magnesem do lodwki. Atelier antykwariusza. W suterenie peno zabawek latajcy wkoo helikopter. Salony myliwskie, strzeleckie, cholera wie jakie, z obrazami i wyposaen iem, zwracajce uwag tych wszystkich, ktrzy mijaj je po drodze do orodkw dla bezrobotnych w Arsenal i Finsbury Park, i zachcajce do obrabowania tego domu. Biura bliej nie znanych grup wsparcia, biura nadzoru i bezsilnych zwizkw zawodowych. Obok przeszo trzech mczyzn w czarnych garniturach. Skrcili w Calabria Road, jeden z nich rozmawia przez telefon komrkowy, drugi nis aktwk. Co oni tutaj robi w sobot? Pewnie porednicy od nieruchomoci. Jak ostatecznie skocz w tym yciu i jak skocz ja? Mogem zosta prawnikiem, ksigowym, zreszt kimkolwiek, kto moe sobie pozwoli na dom w okolicy boisk Highbury. Gdybym tylko chcia. Moi rodzice z Surrey, adoptowali mnie naleeli do klasy redniej; chodziem do dobrej szkoy. Miaem prac w firmie w City. Miaem dwadziecia lat, kiedy na niadanie zaczem bra prozak. Miaem osobistego psychoanalityka. A ciarki mnie przechodz, gdy pomyl, jakie pienidze mu paciem za to, eby mi powiedzia, co jest. Kiedy mu napomknem, e zostaem adoptowany, to a mu oczy rozbysy! Na adoptowanych dzieciakach zrobi doktorat. Ale w kocu sam znalazem odpowied. Daem sobie spokj z nurkowaniem. Nie mam na myli ryzyka, ale skakanie na gow, zrywanie si i rzucanie w co zupenie nowego. No i teraz yj, jak yj, przegrywajc bitw z bateri ostatecznych terminw zwaszcza finansowych ale przynajmniej terminw, ktre sam wybraem, poniewa znowu daem nura w co zupenie nowego. Nie zawsze atwo si w ten sposb yje. Niezaleno kutyka razem z niepewnoci w tym moim wycigu na trzech nogach. Jim mj przybrany tata mwi mi, e to mj wybr i e nie powinienem prosi o wspczucie. I to prawda. Ale dlaczego takiego wyboru dokonaem? To mnie wanie zastanawia. Bo jestem mn, brzmi odpowied. Ale to tylko odracza pytanie. Dlaczego jestem mn? Przypadek, oto dlaczego. Za spraw wychowania i koktajlu genetycznego, jaki przyrzdzi mi lepy barman. Przypadek. O, ten facet, co sprzedaje Big Issue", dlaczego stoi z tym czasopismem obok skle pu, w ktrym ludzie wydaj po dwiecie pidziesit funtw na starodawne stelae do ek z mosinymi gaikami i jeszcze winszuj sobie, e zrobili dobry interes? Przypadek. Dlaczego ten facet jest kierowc autobusu, a tamta kobieta zabiegan kelnerk w Pizza Hut? Przypadek. Ludzie mwi, e to oni wybieraj, ale i tak wychodzi na jedno: to, dlaczego ludzie wybrali

to, co wybrali, sprowadza si do przypadku. Dlaczego ten szarooliwkowy gob straci nog, a ten biaobrzowy nie? Przypadek. Dlaczego ta modelka o apetycznie zaokrglonych ksztatach prezentuje te wanie, a nie inne dinsy? Przypadek. Czy to wszystko nie jest oczywiste? Dlaczego ta niewysoka kobieta w pomaraczowym anoraku przechodzi spacerkiem przez jezdni tu przed t takswk, ktrej kierowca ju rozbiera w wyobrani dugonog babk kroczc obok z kapciastym psiakiem dlaczego to ona ma zosta rozjechana, a nie ja? ...kurwa ma! Tego dnia po raz drugi mi si zdarzyo, nie wiadomo jakim sposobem, lee obok nieznajomej kobiety. Tym razem byo jeszcze mniej przyjemnie ni wtedy. W lewej nodze poczuem pulsowanie, zabolao. Pisk hamulcw i rozdzierajcy si rkaw. Co przeleciao w powietrzu mogem to by ja i ju tylko wytrzeszcz okrgych oczu gupka z tak swki. Wygldao na to, e ta kobieta jest o wiele bardziej zszokowana ni Katy Forbes. Do twarzy przyklei jej si zeschnity li i patyk od lizaka. A niech to licho powiedziaa. Irlandka. W rednim wieku. Patyk od lizaka odpad. Nad nami sta takswkarz, gruby typek. wity Mikoaj bez brody albo wyzuty z mioci do czowieka. Syszaem silnik jego wozu, nadal na chodzie. Waha si, czy ma si wciec, czy wspczu. Sakramencka cholero, kochanie, dlaczego nie patrzysz, gdzie leziesz?! Ja... zatoczya oczami jak lalka. Przecie nie widziaam. Koci cae? Pytanie byo skierowane do nas obojga. Moja noga nadal wniebogosy si skarya, ale stwierdziem, e stoj i mog porusza palcami. Kobieta pozbieraa si. Wszystko widziaam powiedziaa dugonoga z kapciastym psiakiem i akcentem ze Sloaney. On cign j sprzed takswki. I pokoziokowali. Na pewno uratowa jej ycie, suchajcie. Nie byo komu potwierdzi, z wyjtkiem takswkarza, ktry jej nie sucha. Jake jestem panu zobowizana powiedziaa kobieta w anoraku, wstajc i otrzepujc si z kurzu. W okolicy oka pojawio si zaczerwienienie. Drobiazg odpowiedziaem tym samym tonem. Bdzie pani miaa limo. To najmniejszy kopot. Czy paska takswka jest wolna? spytaa kierowc. No pewnie, kochana, nic pani nie jest? adnych uderze w gow? Nie, nie, nic mi nie jest. A moe mnie pan podwie swoj takswk?

 Moj takswk za opat podwioz kadego, kochana. Ale patrz pani... Piknie pewnie wygldam, ale i pan by pewnie... mniejsza z tym. Jestem zdrowa i wypacalna. Prosz mnie zawie na lotnisko. Spojrza podejrzliwie, ale kobieta zachowywaa si jak najpowaniej. No c, myl, e dopki bdzie pani siedziaa w mojej takswce, dopty nie bdzie moga prbowa zabi si pod ni. Heathrow, Gatwick czy London City? Prosz na Gatwick. Takswkarz spojrza na mnie. Wszystko w porzdku, Rozejrzaem si za kim, szukajc podpowiedzi, ale nie byo nikogo. Chyba tak. Takswkarz obejrza si na kobiet. To niech pani wsiada. Wsiedli i odjechali. No co za potworno! powiedziaa dugonoga kobieta. Pozbieraem si i oddaliem si od niewielkiego skupiska przechodniw, ktre w kadej chwili mogo si niebezpiecznie powikszy. Dziwne. Gdyby to krzeso nie napatoczyo si akurat w tym momencie, Katy nie wciekaby si i nie prosia, bym ju poszed, a ja wwczas nie znalazbym si akurat w tym miejscu i nie zatrzymabym tej kobiety. Ni komu jeszcze nie uratowaem ycia. Czuem si cakiem zwyczajnie, jakbym odbiera fotografie z Boots the Chemist. Najpierw lekko podniecajce, ale w zasadzie to rozczarowanie. Przechodziem obok budki telefonicznej i pomylaem, eby zadzwoni do Poppy i powiedzie jej, co si stao. Nieee. Jeszcze by pomylaa, e si chepi. I tak ju co innego zaprztao mi gow. Przeszedem ulic na pasach przed stacj metra Highbury and Islington, tej koo ronda, i zaczem przeszukiwa paszcz w nadziei znalezienia pitki, ktr, jak si zdaje, schowaem na czarn godzin, kiedy na rogu, za kioskiem z gazetami, ci trzej faceci w czarnych garniturach, ktrych wczeniej widziaem, odepchnli mnie od automatu biletami. Jeszcze nie doszedem do siebie po moim wejciu a la rugby, wic troch to trwao, zanim uprzytomniem sobie, co si dzieje. Przechodnie jakby specjalnie niczego nie zauwaali. Cholerne Islington. Zaczem ju nawet dostrzega zabawn stron tego wszystkiego. Jeli zamierzacie na mnie napa i zabra mi pienidze, to naprawd wybralicie niewaciwego... Sweczgozynunademadejgobiety! Czybym zosta napadnity po kurdyjsku? Sucham? Jeden z nich dgn mnie w mostek elaznym paluchem. Na temat tej kobiety. A, Szkot. Jakiej kobiety? Katy Forbes? Niby jej koledzy? Drugi zaciga. Ta pani w pomaraczowym paszczu przeciwdeszczowym, chopcze. Teksaczyk? Teksaczyk i Szkot. Zabrzmiao to jak pocztek dowcipu. Aczkolwiek ci ludzie nie artowali. Wygldali, jakby nie artowali od czasw przedszkola. Egzekutorzy dugw? Kobieta, ktr wycigne sprzed tej takswki.

 Aaa, ona. Tak. Jestemy z policji. Miaem przy sobie co nielegalnego? Nie... Szkot mign swoj legitymacj. Powiedziaa, e gdzie jedzie? Ja, yyy... Dugonoga kobieta z pieskiem powiedziaa, e tamta pojechaa na lotnisko. Wic chcemy tylko, eby nam powiedzia, na ktre lotnisko jechaa. Heathrow. Nadal nie mam pojcia, dlaczego skamaem, ale skoro kamstwo ju pado, jego prostowanie mogo si okaza zbyt niebezpieczne. Jeste cakiem tego pewien, chopaczku? O tak. Cakowicie. Spojrzeli na mnie wzrokiem katw. Trzeci, ktry w ogle si nie odezwa, splun. Wreszcie odwrcili si i zapakowali do jaguara z przyciemnianymi szybami, ktry czeka na nich za straganem z kwiatami. Ruszy z piskiem, zostawiajc mnie i wpatrzonych we mnie ludzi. Nie mogem ich potpia. Te bym tak na siebie patrzy. Jak wytworni mieszkacy Londynu wiedz, kada linia metra ma swoj odrbn osobowo i usposobienie. Victoria Line, na przykad, jest promienna i niezawodna. Jubilee Line, modziecze rozczarowanie rodzinne, rozgaziajca si do przedmie, cierpi na nieustannie planowane przeduenia, skrca do Greenwich i z powrotem pod rzek gdzie na wschd. District and Circle Line, no c, nawet mier wolaaby zabuli za takswk, gdyby jej si pieszyo. Linia do King's Cross czy Paddington, zatoczona ludmi zmierzajcymi do muzew, ktrzy nie znaj co sprytniejszych skrtw, fatalna, zupenie podejrzewam jak w Tokio. Miaem kiedy profesora, ktry poprosi nas, ebymy udowodnili, i Circle Line rzeczywicie biegnie po okrgu, Nikomu si nie udao. Kompletnie to nie zrobio wtedy na mnie wraenia. Za to teraz jestem peen podziwu, e udao mu si kogo przekona, eby mu paci za wystpowanie z takimi bzdurami. Docklands Light Railway, okolica nowobogackich z takimi stacjami, jak: Prince Regent, West India Quay, Prince Gallions Reach czy Royal Albert. Gona Piccadilly nie zaakceptowaaby takiego zgrywania si na znawstwo, tak samo jak jej bliniacza ciotka, Bakerloo. Central, kuzynka w rednim wieku, rzeczowa, bezporednia, nie rozwidlajca si ani nie zataczajca koa. Tyle, jeeli chodzi o gwne linie, z wyjtkiem Metropolitan, zbyt banalnej, eby o niej zapomina, jeeli nie liczy przyjemnego wystroju w kolorze fuksji, i e ni jedzie si w odwiedziny do umierajcych. Potem mamy linie Oddball, zupenie w stylu ekscentrycznych sztuk Szekspira. Pericles, Hammersmith and City, East Verona Line, Titus of Waterloo. Northern Line jest zaznaczona na mapie na czarno. Przebiega najgbiej. Najwicej w

niej samobjstw, najatwiej o napad, a jedce ni studentki szk artystycznych maj najwicej szans, by w przyszoci zosta dziewczynami Bonda. Northern Line nosi na sobie pitno jakiego fatalizmu. Nazwy pooonych przy niej stacji: Morden, Brent Cross, Goodge Street, Archway, Elephant and Castle, wskrzeszona Mornington Crescent. Przez cae lata bya nieczynna. Pamitam, e kiedy pocig przejeda przez ni, wyobraaem sobie, e znajduj si na sondzie badajcej Titanica". Tak, Northern Line to rodzinny psychol. Te wiecce nagimi murami stacje na poudniowym brzegu Tamizy, ktre nie mog przycign firm reklamowych. Na stacji Kennington nie chc si ogasza nawet producenci ruchomych scho dw. Nigdy nie byem na Kennington, ale gdybym by, to zao si, e zobaczybym tylko sypice si bloki mieszkalne z lat pidziesitych, pozamykane salony bingo i zapenione uywanymi samochodami place z trzepoczcymi si na wietrze sfatygowanymi plastikowymi chorgwiami. W podobnych miejscach krci si filmy, o ktrych najlepiej zapomnie, w ktrych gwne role graj gwiazdy brytyjskiego rocka jako antybohaterowie klasy robotniczej. Ale nigdy nie wiadomo, co karta kredytowa zrzdzi. Londyn to jzyk. Tak samo chyba jak wszystkie miejsca. Zapaem dobr y rytm w koyszcym si wagonie. Na grze bluesowy riff... Albo moe co iraskiego... Zapisuj na grzbiecie doni. Fetor sonych bagien i k... no przecie, perfumy Katy Forbes. Spjrzcie tylko na ni! No, spjrzcie na t kobiet. Rozgorczkowana. Jest jak kruk. Czarny aksamitny ciuch, ani krztyny rozlazoci. Inteligentna i czujna, jak to ksik czyta? I jej skra doskonaa, zachodnioafrykaska czer, tak doskonaa, e a niebieskawa w odcieniu. Te zachwycajce dumne usta. Co ona czyta? No, przechyl to jeszcze troch bok... Nabokov! Wiedziaem. Ma eb! Ale jeli narusz regu i si do niej odezw, nawet jeli narusz regu miejsca porodku i usid bliej niej, ni musz, pomyli, e jej zagraam, i mechanizmy obronne zatrzasn si. Nie byoby adnego z tych problemw, gdybym spotka j na jakim party. Ta sama ona i ten sam ja. Ale przypadek sprowadza nas oboje tutaj, gdzie pozna si nie moemy. Ale jest przecie pikny poranek, tam na powierzchni wiata. Czterdzieci minut temu uratowaem komu ycie. wiat ma wobec mnie dug wdzicznoci. Wstaj i id w jej stron, zanim znowu zaczn si nad tym zastanawia. Ju mam powiedzie przepraszam", gdy otwieraj drzwi do ssiedniego przedziau i wchodzi jaki bezdomny. Jego oczy widziay rzeczy, ktrych moje, mam nadziej, nigdy nie ujrz. Miejsce, w ktrym powinna koczy si brew zajmuje pokane rozcicie. Wielu oszustw kry, ale ten do nich nie naley. A zreszt. Jest tyle tysicy autentycznie bez domnych ludzi, e gdyby kademu da chocia troch, to w kocu samemu skoczyoby si

na ulicy. Jeeli chodzi o ciebie, ostatni lini obrony przed ubstwem jest samolubstwo. Przepraszam jego gos dry znuenie, ktrego podrobi si nie da bardzo wszystkich przepraszam, e zawracam gow, wiem, e to dla nas wszystkich krpujce. Ale nie mam gdzie si dzisiaj przespa, a zanosi si na to, e znowu bdzie mrono. W schronisku Summerford jest nocleg, ale musz do wieczora zdoby dwanacie i p funta, eby mnie wpucili. Jeli moecie pastwo pomc, pomcie. Wiem, e jestecie zajci swoimi sprawami i bardzo przepraszam. Po prostu ju sam nie wiem, co mam ludziom mwi... Ludzie wbijaj w podog wzrok. Ju samo spojrzenie na bezdomnego staje si znakiem zawarcia z nim umowy W Samarytanina te si kiedy bawiem. Szef by bezdomny przez trzy lata. Pamitam, jak mwi, e najgorsz rzecz bya niewidzialno. I jeszcze to, e nie ma si takiego miejsca, do ktrego nikt inny nie moe wej. Pomyle, e nie ma si szans na miejsce, ktre mona by zamkn na klucz, z wyjtkiem kabiny w ubikacji na stacji King's Cross z punem po jednej stronie i szaletow park po drugiej. Do cholery. Roy rzuci mi potem troch grosza. Daem facetowi par funciakw, ktre zamierzaem wyda na cappuccino, ale przecie kawa i tak szkodzi, a ja jeszcze bzyczaem po ekspresie Katy. Dzikuj bardzo mwi go. Kiwam gow, krtka wymiana spojrze. Stacza si. Powczc nogami, idzie do nastpnego wagonu. Przepraszam, bardzo wszystkich przepraszam, e zawracam gow... Dziewczyna w czarnych aksamitach wysiada na nastpnej stacji. No i nie zaznam z ni smaku ostryg spywajcych po lizgawce mojego jzyka. Swoj drog, nie umiabym sobie poradzi z Samarytaninem. Nie mgbym potem zasn, bo chodziyby mi po gowie moliwe zakoczenia rozpocztych ju historii. Moe dlatego wanie jestem pisarzem, ktry pisze za innych. Zakoczenia nie maj ze mn nic wsplnego. Na Northern Line jest jedno przyzwoite miejsce, do kt rego wanie zmierzam: Hampstead. Winda taszczy ci na poziom ulicy w cigu minuty, a nawet mniej. Nie prbuj nawet zaoszczdzi czasu, idc spiralnymi schodami. Ja ci to mwi. Ju szybciej byoby si przekopa. Obowizkowe milczenie w windach. Taki tytu mgby nosi jaki utwr w muzyce przypadku. To sytuacja sprzyjajca namysowi. W windach nawet Gibreel si nie odzywa. Poppy powiedziaa mi kiedy, e kobieciarze to ofiary. Ofiary czego? Nieumiejtnoci komunikowania si z kobietami w inny sposb. Dodaa jeszcze,

e kobieciarze albo w ogle nie znali swojej matki, albo nigdy nie mieli dobrych z ni stosunkw. Dziwnie mnie to wkurzyo. Czyli e kobieciarz w kadej kobiecie, z ktr pi, widzi namiastk matki? Nie powiedziaa Poppy, przekonujc, podczas gdy powinna si broni nie jestem cakiem pewna, czego wy od nas chcecie. Lecz jest to co, co wymaga aprobaty. Drzwi windy otwieraj si i nagle wychodzisz na pokryt limi ulic, gdzie nawet McDonald musi tonowa ci i czerwieni ich czer i zoto, zestrajajc je w ten sposb z ksigarniami. Hampstead to siedziby starych fortun. Ostatnich imperialnych fortun. Ich waciciele zabieraj swoje wnuki na urodzinowe wycieczki do British Museum i w ele gancki sposb truj nawzajem swoich maonkw. Kiedy pracowaem jako dostawca w centrum ogrodniczym, miaem babk o imieniu Samantha czy Anthea, a moe Panthea. Mieszkaa w domu naprzeciwko swojej matki i mao, e swojego kucyka kochaa bardziej ni mnie, co mogem zrozumie, to jeszcze bardziej kochaa naprawianie swoich wikli nowych krzese. No, no, Marco, dawno to byo. Niebo chmurzyo si, zacigajc na buro porcelanow biel. Cakiem bezwiednie westchnem, zanosio si na to, e wiat utonie w deszczu. A w nocy miaem tak rajcown parasoleczk, tylko zostawiem j u Katy, a moe w galerii czy jeszcze gdzie indziej. Zreszt sam j znalazem, leaa gdzie porzucona. Wiatr wzmaga si i wielkie licie fruway nad kominami jak sztuki pozrywanego prania. Chyba nigdy nie chodziem tymi ulicami z czasw Edwarda. Pierwsze krople pokryy ctkami asfalt i zanim doszedem do Alfreda, zapachniay ogrody. Dom Alfreda to jeden z tych zamykajcych szereg budynkw, wysoki, z wie na rogu, gdzie mogyby odbywa si wieczory literackie. I faktycznie kiedy si odbyway. Mody Derek Jarman skada tu danin, a take Francis Bacon, i Joe Orton, zanim osign sukces, oraz cay szereg pomniejszych filozofw i swego czasu sawnych literatw. Gocie bywajcy w domu Alfreda przypominaj zespoy wystpujce w uniwersyteckim obiegu: pojawiaj si tylko ci, ktrych sawa czeka, i ci, ktrych sawa ju przemina. Byli i przyszli. Alfred prbowa w latach szedziesitych zainicjowa tu ruch humanistyczny. Idealizm przesdzi o jego niepowodzeniu. Przywdcy kampanii na rzecz rozbrojenia nuklearnego i ten cay Collin Wilson nadal tu wpadaj. Syszelicie o nim? Zreszt przekonacie si... Zazwyczaj troch to trwa, zanim kto otworzy. Roy za bardzo buja w obokach, eby zwraca uwag na takie rzeczy, jak dzwonienie do drzwi, zwaszcza gdy komponuje. Alfred

jest na to za guchy. Dzwoni grzecznie pi razy, obserwujc chwasty wyrastajce z pkni w schodach, dopiero potem zaczynam si dobija. W pmroku materializuje si twarz Roya. Widzi, e to ja, umiecha si i poprawia sobie tupecik. Pcha drzwi i omal nie cina mi koniuszka nosa. O rzuca cze! Wejd... yyy... Dociera do mnie, e ma taki sam problem z imionami, co ja. Marco! Cze, Roy. I jak w tym tygodniu? Roy podapa jeden z tych Warholowskich tonw. Mwi, jakby sowa otrzymywa gdzie zza Andromedy. Jeezu, Marco... pytasz jak lekarz. Nie jeste lekarzem... co? miej si. Roy upiera si, e pomoe mi zdj paszcz, i przewiesza go przez wieczc porcz gak w ksztacie ananasa. Musz sprawdzi, jak si taka gaka nazywa. I jak tam muzyka przypadku? Wszystko co mode, razem zgrane i nawzajem si inspirujce... Wprost uwielbiamy to. Zrobilimy par cieek dwa tygodnie temu, ale teraz znowu prbujemy w magazynie wuja Glorii. Z powodu chronicznego braku rodkw patniczych. Nowa dziewczyna naszego basisty gra na dzwonkach, wic prbujemy troch poszerzy repertuar... A jak twoje komponowanie? Nie za dobrze, wszystko, co robi, ostatecznie koczy si na Das wohltemperierte Klavier. I Bach nie pasuje? Nie, tylko e przez niego zawsze ni mi si zesp synchronicznie poruszajcych si kotw Eschera gonicych za swoim ogonem. No, a co ty o tym sdzisz? To od mojego modego zoliwego przyjaciela o imieniu Clem. Podaje mi pocztwk przedstawiajc Ziemi. Odwracam i z drugiej strony czytam wiadomo: Szkoda, e ci tu nie ma. Clem". Roy nigdy nie zmusza si do miechu, tylko innych. Sam niemiao si tylko umiecha. Ooo, ty jeste zota rczka. Moe sprawdzisz, czy nasz ekspres dziaa? Jest w kuchni. Same kopoty z nim mam. Jest niemiecki. W Niemczech robi antyamerykaskie ekspresy. Mylisz, e wybaczyli nam ju wojn? A na czym polega problem z tym ekspresem? Jezu, no ty naprawd mwisz jak jaki doktor, Marco. Po prostu przelewa si. Z odpywu wcale nie chce lecie. Kiedy po raz pierwszy zobaczyem kuchni Roya i Alfreda, wygldaa jak scenografia do filmu o trzsieniu ziemi. Dalej tak wyglda, ale ju zdyem si przyzwyczai. Ekspres znalazem pod wielk gow wykonan z gstej siatki. -Pomylelimy, e w ten sposb martwa maszyna nabierze charakteru wyjani Roy. Dziki temu te nie sposb taki ekspres zgubi. Wok jakie

skonstruowa to dla Alfreda wiosn podczas jakiego weekendu. Wok, naprawd urodziwy nastolatek, by Serbem z do podejrzan wiz, kt ry przemieszkiwa u Alfreda, gdy nie mia gdzie pj i nie pozostawao mu ju nic innego, jak jecha do Serbii. Zawsze mia na sobie skrzane spodnie i Alfred nazywa go naszym wilczkiem". O wicej nie pytaem. No c, problem polega gwnie na tym, e zamiast kawy wsypalicie do filtra licie herbaty. No artujesz! Poka. Jezu, masz racj... No to gdzie kawa? Nie wiesz, gdzie jest kawa, Marco? W ubiegym tygodniu bya w armatce do piek tenisowych. Nie, Wok wyj j stamtd... Niech si rozejrz... Roy taksowa kuchni niczym Bg spogldajcy na chaos panujacy w wiecie, ktrego nie da si ju przemodelowa. Koszyk na chleb! Suchaj, skocz no moe na gr do Alfreda, co? Jak wychodziem, studiowa rat ubezpieczenia z ostatniego tygodnia. Uznalimy obaj, e to cud. Skoro ju leci, to przynios kaw na gr. Roy to smutna historia. Kiedy publikowa swoje kompozycje. Nawet teraz od czasu do czasu znajduje stare egzemplarze w specjalistycznych sklepach, pokazuje mi je ze zoliw satysfakcj. Parokrotnie te jego kompozycje wykonywano i nagrywano dla radia. Pierwsz symfoni w American Public Radio Network, a Lyndon Johnson napisa do Roya list, eby powiedzie, i jemu i onie bardzo si podobao. Ten sukces cign jednak rwnie ostr krytyk i ze rodowiska muzycznego zaczy przenika do Roya zoliwoci. Do tego stopnia wytrcio go to z rwnowagi, e niczego ju wicej nie opublikowa. Po prostu komponuje, zapisujc kolejne rkopisy, i nikt oprcz niego samego i Alfreda tego nie sucha od czasu do czasu ja i mody wilczek z Serbii. Teraz jest przy trzynastej symfonii. Powinien sobie posucha, co ludzie mwili na temat muzyki przypadku. Wystarczy, eby czowieka zalaa. Recenzent The Evening News" napisa, e wiat byby lepszy, gdybymy wszyscy wpadli do miksera, jaki przypomina nasza muzyka. A si zarumieniem z radoci. Gdy wszedem na pitro, stwierdziem, e w mylach przeuwam moj rozmow z Poppy, gdy j spotkaem po raz pierwszy. Wszyscy inni na tamtej imprezie byli nieprzytomni, i potem lao od rana do nocy. Czy ty w ogle zastanawiasz si, jaki masz wpyw na swoje zdobycze? A skd ty si urwaa, Poppy? Znikd si nie urwaam, tylko nagle zauwayam, e uwielbiasz mwi o

przyczynach. A nigdy nie mwisz o skutkach. Zapukaem do drzwi atelier Alfreda i wszedem. Pokj zapeniony fotografiami przyjaci, z ktrych adna nie bya nowa. Alfred patrzy przez okno, tak jak to robi starsi lu dzie. ciany deszczu zasoniy chaos Hampstead Heath. Niebawem bdziemy mieli zim, nasz przyjacielu. Dzie dobry, Alfredzie. I kolejna zima. Musimy si pieszy. Tkwimy jeszcze przy rozdziale, rozdziale... Rozdziale szstym, Alfredzie. A jak twoja rodzina? Czyby mnie myli z kim innym? Byo w porzdku, jak ostatnio do nich zagldaem. Sam widzisz, dopiero przy rozdziale szstym. Musimy si popieszy. Zeszotygodniowa robota mnie zadowala. Ciesz si. Jeste pisarzem, mj mody przyjacielu. Moemy dzisiaj nieco bardziej to posun. Zielonym atramentem zaznaczyem partie, ktre powiniene poprawi. No, to zaczynajmy. Zabrae notes? Pomachaem notesem. Alfred wskaza mi najbliej niego usytuowane miejsce. Zanim usidziesz, nastaw, prosz, na gramofonie trzeci symfoni Vaughana Williamsa. Jest pod V". Pastoraln. Uwielbiam kolekcj pyt Alfreda. Prawdziwe, due, czarne, plastikowe pyty. Grube. Uwielbiam je dotyka; to spotkanie starych przyjaci. CD narzucono nam w bezczel ny, oburzajcy sposb i nikt nie przejrza tej gry dopiero wtedy, gdy byo ju za pno. Jak kawa instant w zestawieniu z prawdziw. Tego utworu Williamsa nie znaem, ale zaczyna si dobrze. Wmiksowabym jaki znieksztacony bas i moe jeszcze werbel. To moemy zaczyna, co? Gdy tylko bdziesz gotowy, Alfredzie. Zaczem przewija kaset i otworzyem notes na nowej stronie. Wszystko jest na niej jeszcze doskonae. Jest rok 1946. Mieszkam w Berlinie, gdzie pracuj dla brytyjskiego wywiadu. Teraz to brzmi dla ciebie jak oksymoron. Jestemy na tropie Mauslinga, naukowca, specjalisty od rakiet, poszukiwanego przez Amerykanw z powodu jego... Wydaje mi si, e jestemy ju z powrotem w Londynie, Alfredzie. A, tak... Mauslinga przekazalimy... w 1946.... Wic jestem ju z powrotem w cywilu. A, tak, 1947. Dla mnie pierwszy spokojny rok od dziesiciu lat. Z Indii, z Egiptu zaczy dochodzi pomruki, ze pogoski z Europy Wschodniej. Ludzie w Armenii znajduj

doy ze zwokami, Sowieci i nazici w Norymberdze obwiniaj si nawzajem. Churchill i Stalin dokonali podziau Europy na serwetce, a konsekwencje ich beztroski staway si coraz straszliwiej widoczne. Moesz sobie wyobrazi, e w Whitehall byem troch krpujcym meblem. Wgierski yd, ktry wrci z Berlina, wrd gryzi pirkw po Oxfordzie. Wiedzieli, e Korona bya mi winna wdziczno, ale ju mnie nie potrzebowali. Dostaem wic biurow robot przy Great Portland Street, gdzie pracowaem w brygadzie rozpracowujcej czarny rynek. Ale w adnej akcji udziau i tak nie wziem. Robiem to, co dzisiaj robi komputery i panienki w kostiumach z watowanymi ramionami. Racjonowanie nadal obowizywao, ale na peryferiach kruszao. Duch wojenny powoli gin, wsikajc w leje po bombach, a ludzie z powrotem wkadali na siebie swoje zwyke, maostkowe osobowoci. Roy nadal szarpa si ze swoim ojcem i prawnikami w Toronto. Wyobra sobie jak bardziej nuc powie Grahama Greena, przenie smakowite kski na zakoczenie i brnij tak przez parset stron. Jedyn rozrywk by krykiet, ktrym zajmowaem si z pasj emigranta. To i jeszcze niedziele w Speaker's Corner, gdzie, w jakim tylko chciaem jzyku, mogem rozmawia o Nie tzschem, Kancie, Goethem i Stalinie oraz przyzwoicie sobie pogra w szachy, jeli bya adna pogoda. W 1947 roku w Londynie roio si od Alfredw. Skoczyem ostatni akapit i rozprostowaem palce. Podyem spojrzeniem za wzrokiem Alfreda, ku ociekajcemu drzewu kamforowemu rosncemu po drugiej stronie ulicy, naprzeciwko atelier. Rg Hampstead Heath, dalej w przewicie staw. Alfred, zastanawiajc si, patrzy na ten staw, mijajc spojrzeniem fotografi Bertranda Russella z autografem. Nigdy nie widziaem ducha, Marco. Nie wierz w ycie pozagrobowe. Ide Boga mog w najlepszym razie uzna za dziecicy psikus, a w najgorszym za ponury art, prawdo podobnie wykoncypowany przez diaba, bo, owszem, jedno bez drugiego moe istnie. Wiem, e ty ofiarowujesz swoje przywizanie Buddzie i temu swojemu mtnemu Hermanowi Hessemu, lecz ja do koca ju pozostan arliwym ateist. Ale ktrego letniego wieczoru tego 1947 roku zdarzyo si co jeszcze. Chc, eby wczy to do mojej autobiografii. Gdy bdziesz pisa, nie zrb tego w manierze opowieci z dreszczykiem. I nie ku si o wyjanianie. Po prostu powiedz, e nie wiem, jak to rozumie, napisz po prostu tak, jak to opowiadam, aeby czytelnik mg wyrobi sobie wasne zdanie. W pierwszym akapicie mamy ducha. Teraz naprawd mnie to zainteresowao. I co si stao? Skoczyem prac. Wanie zjadem z profesorem Bakerem kolacj w restauracji w South Ken. 1 tak jeszcze siedziaem, zapatrzony w ruchliw ulic. Chyba na podobnej

zasadzie hipnotyzuj wodospady, prawda? Wszystko jedno. I wtedy wanie zobaczyem samego siebie. Alfred szeroko otwartymi oczyma ledzi efekt i reakcj. Zobaczye siebie samego? Alfred kiwn gow. Zobaczyem samego siebie. Nie odbicie, nie kogo, kto wyglda podobnie, nie bliniaka, nie zjaw, nie figur woskow. To nie jest tania zagadka. Widziaem siebie samego, Alfreda Kopfa, jak ywego. Co robie? Przeszedem pdem obok witryny! Bybym go nie zauway, gdyby nagy powiew wiatru nie zdmuchn mu kapelusza. Drugiego takiego kapelusza nie byo w caym Lon dynie. Schyli si, eby go podnie, i zrobi to dokadnie w taki sposb jak ja. Ten kapelusz nalea do mojego ojca i bya to jedna z tych nielicznych rzeczy, jakie mi da, zanim Niemcy zabrali go do swoich obozw. Schyli si i spojrza, jakby kogo szuka. Woy kapelusz. Potem dalej pobieg, ale zdyem zobaczy jego twarz, i rozpoznaem siebie. Pisarze piszcy za kogo, podobnie jak psychiatrzy, musz wiedzie, kiedy zamilkn. Mam nadziej, Marco, e ty na szczcie nigdy siebie nie widziae. Nie jest to zjawisko nalece do repertuaru normalnych ludzkich dozna. Ale te nie jest niespotykane. Poznaem trzy inne osoby, ktre tego dowiadczyy. Wyobra sobie uczucie, ktre najpierw ci wtedy ogarnia. Sprbowaem. Niedowierzanie? Bd. Wszyscy odczuwalimy dogbne oburzenie. Kady z nas chcia rzuci si za intruzem w pogo i wdepta go w ziemi. Tak te postpiem. Chwyciem kapelusz ojca mojego ojca i rzuciem si w pogo. Brompton Road w stron Knightsbridge. Byem bardzo wysportowanym modym czowiekiem. Widziaem go powiewajcy za nim mj beowy paszcz. Troch padao. Chodnik liski od mawki. Dlaczego on ucieka? A, dobrze wiedzia, e jestem za nim... inny to by Londyn, miasto autobusw, policjantw na koniach i kobiet w chustkach na gowach. Mona byo sobie przej przez ulic bez obawy, e zostanie si zmiecionym przez przedni szyb samochodu. Mj cie nadal by przede mn, bieg w tym samym tempie, co ja. Na Hyde Park Corner puca trzaskay mi jak miechy, wic musiaem zwolni i przej do marszu. To samo zrobi mj cie, zupenie jakby mnie wabi. Przeszlimy Grosvenor Place, wzdu muru, ktry za Buckingham Palace zamyka ogrody przed plebsem. A tdy idzie si do Victorii. W tamtych czasach byo to nieznaczce miejsce. Potem skrci obok Royal Mews i poszed Birdcage Walk. Poudniowy skraj St James Park. Tymczasem zo zacza ze mnie wyparowywa. To wszystko zakrawao na opowie z

absurdalnym zakoczeniem. Poe odpada w przedbiegach. Poniewa zdyem ju troch zapa oddech, wic postanowiem, e nagle puszcz si za nim sprintem. A on znowu uciek! W stron Westminsteru: kiedy ja musiaem zwolni, musia i mj cie. Szlimy nabrzeem. Pyncy mostem strumie ludzi dojedajcych do pracy. Czasem wydawao mi si, e go zgubiem, ale raptem jakie pidziesit jardw przede mn znowu podskakiwa ten kapelusz. Moja fryzura, ty gowy mj. Prbowaem znale racjonalne wyjanienie. Aktor? Przelotny mira? Obd? Potem obok Tempie. Zmierzalimy na wschd. Zaczem si ju troch niepokoi, bo w tamtych latach to by niebezpieczny obszar. Pamitam, e by to jeden z tych orientalnych zachodw, ckliwych i pomaraczowych, ktre Londyn wyczarowywa jak z kapelusza. Obok Mansion House, dalej Cannon Street i do Tower. Nagle zauwayem, e mj cie wsiada do takswki! Pomknem do nastpnej w szeregu i wskoczyem. Niech pan sucha powiedziaem. Wiem, e to zabrzmi miesznie, ale prosz jecha za t takswk. By moe takswkarze duo otrzymuj takich kursw, bo ten tylko powiedzia: Jak askawy pan sobie yczy. Do Aldgate. Przez pokryte brukiem boczne uliczki do Liverpool Street. Moorgate. Tam, gdzie teraz jest Barbakan. Wskutek bombardowa Londynu to miejsce byo wwczas jeszcze jednym wielkim placem budowy. Tak samo jak Farrington, zreszt Farrington nadal jest. Kiedy musielimy zwolni, zastanawiaem si, czy nie wyskoczy z takswki i nie dobiec do takswki mojego cienia, ale za kadym razem, gdy ju si decydowaem, sznur samochodw ponownie rusza. A do King's Cross, zatrzymywanie i ruszanie, zatrzymywanie i ruszanie. Potem do Euston Square i dalej do Great Portland Street. Cay czas widziaem jego kapelusz w tyle takswki. Czyby mj cie nie mia co zrobi z czasem? A ja? Za Baker Street wjechalimy w bardziej zazielenione obszary. Mijamy Edgware Road i Paddington. Potem Bayswater. Przy Notting Hill Gate zauwayem, e wysiada i przechodzi przez Kensington Gardens. Zapaciem takswkarzowi i wyskoczyem. Pamitam zapach powietrza po deszczu, sodki i nasycony wieczorem. Oj! krzyknem, a jakie dystyngowane panie z pieskami fukny. Mj cie nawet si nie odwrci. Dlaczego ucieka? Przypadki znane z literatury podpowiaday, e powinnimy przynajmniej odby inspirujc rozmow na temat natury dobra i za. Przez Kensington Road, obok mu zew, obok tej restauracji, gdzie wieczorem tego samego dnia umwiem si na spotkanie z profesorem Bakerem. Nagy powiew wiatru zdmuchn mi kapelusz. Schyliem si, eby go podnie. A kiedy spojrzaem, mj cie znikn. Ju zdyem zapomnie, e nadal tam jestem. Tak po prostu rozpyn si w powietrzu? Nie! W autobusie numer 36. Uciek. Ale mylaem, e ju spotkae si z profesorem... Co przeleciao i grzmotno w

okno. Spado zanim si poapaem. Gob? Wbieg roztrzsiony Roy ze zami w oczach, _ O Jezu, Alfredzie. Wanie odebraem telefon od Morrisa. Nie wiedziaem ju, w czym wystpuj, w tragedii czy w farsie? Uspokj si, Roy, uspokj. Wanie opowiadaem Marcowi o moim sobowtrze. Alfred zapali fajk. No wic jest to Morris w tonacji dur czy w tonacji moll? Morris dur, z Cambridge. Jerome zosta zamordowany! Fajka wypada Alfredowi z doni. Jerome? Przecie mia zagwarantowan nietykalno rzuci nagle ochrypym gosem. Morris twierdzi, e ministerstwo obwinia petersburskich gangsterw. Powiedzieli, e Jerome by zamieszany w jakie kradziee dzie sztuki. Niemoliwe! Alfred waln doni w st, z tak si, e mgby sobie poama stare palce. To przykrywka. Wyuskaj nas jednego po drugim. Ci ministrowie nigdy nie wiedz, kiedy skoczy. Niech pieko pochonie to drastwo! Alfred rzuci chyba najstraszliwsz kltw z wgierskiego kanonu. Kltw Nosferatu. Spojrzaem na Roya, nawet nie musiaem kiwa gow. Caa podoga w kuchni zalana kaw. Chyba woyem dwa filtry. Zapada chwila niezmconej ciszy. Alfred wycign chusteczk, przy okazji wypada moneta. Krcia si, krcia na drewnianej pododze, zataczajc coraz mniejsze krgi, a znikna pod skrzyni, gdzie pewnie przeley cae lata, a przynajmniej do nastpnej wizyty Woka. Marco powiedzia Alfred, usilnie wpatrujc si w przestrze dzikuj, e przyszede. Ale chyba chcia bym, eby ju poszed. Dra mu gos. Dokoczymy w przyszym tygodniu. Kiedy szedem od Alfreda, chmury odpyway w stron Essex i robio si ciepe popoudnie, bezchmurne i zociste. Cokolwiek martwio Alfreda i Roya, bya to ich sprawa. A ja ciachnem zbami ks loda truskawkowego. Muszki kolumnami wisiay nad kauami, drzewa ociekay wod. Wkrtce znowu ubior zimow szat. Kilka przecznic dalej furgonet ka z lodami graa Pomaracze i cytryny. Para dzieciakw siedziaa na murze, prbujc ujarzmi jo-jo. Przyjemnie widzie, e dzieciaki nadal bawi si jo-jo. Fi, moja biologiczna matka, t por roku nazywa latem w. ukasza. Czy to nie pikne? Dobrze mi byo. Od Roya dostaem troch pienidzy, rzuci mi je, owijajc wok tego loda truskawkowego. Nalega te, ebym wzi t szkaradn skrzan kurtk. Broniem si, ale on jakim sposobem wrzuci j na mnie, i kiedy zapinaem zamek, przypomniao mu si, e wczeniej dzwoni Tim Cavendish i prosi, ebym wpad do niego po poudniu, jak bd mg. Szeptem jeszcze

przeprosi mnie, e nie da mi wicej pienidzy, ale musia w tym tygodniu zabra kogo do Izby Lordw, za to, e zwieje do Zimbabwe z walizk jego pienidzy, a opaty prawne sigay dziewidziesiciu dwch tysicy funtw. To cae mnstwo, Marco szepn Roy ale musiaem to zrobi dla zasady. Ten kto nadal by w Zimbabwe, tak samo jak walizka. Uczciwo to mordga, ot co. Kamic, moesz wpakowa si w tarapaty, a jeli chcesz wyldowa w sraczu, to staraj si mwi wycznie prawd. Kiedy uprawialimy seks, wtedy, co nam pk kondom, Poppy dosza i wyrzucia z siebie: Marco, to jest lepsze ni seks. Wanie mi si przypomniao. Zmierzaem w stron Primorose Hill. Pjd do Tima Cavendisha przez Regent's Park i Oxford Street. Uwielbiam przechodzi koo londyskiego zoo i zaglda do rodka, Tam zostao moje dziecistwo. Moi przybrani rodzice zabierali mnie na urodziny. Jeszcze dzisiaj odgosy ptaszarni sprawiaj, e czuj smak kanapek z lepk past rybn. Jestem prawie pewien, e bycie samotn matk jedynego dziecka cakowicie Poppy wystarczy. Ale znaem kobiety, ktre na temat aborcji miay jeden pogld i z tego wzgldu w momencie zgrzytu goniy w pitk. Za czym si opowiem, jeli Poppy bdzie w ciy. Musiabym przysic monogami, eby mnie zaakceptowaa jako ojca, i powanie to traktowa. Wielu moich przyjaci oenio si i zaczo zajmowa si dziemi, i widz, jak to cakowicie zmienia ycie. Skakanie na gwk przestaje by zabaw, kiedy od tego, jak wyldujesz, zaley los dwojga innych ludzi. Dziwne. Kiedy byem modszy, mylaem, e dzieciaki to nieodczna cz starzenia si. Mylaem, e ktrego dnia si obudz, no i bdzie, zawinitko w pieluszkach. Ale nie, tak naprawd to wymaga wiadomej decyzji, tak samo jak kupienie domu, nagranie CD czy zorganizowanie zamachu stanu. A jeli ja nigdy si nie zdecyduj? No? Ach, zmartwienia, zmartwienia, zmartwienia. Na szczycie wzgrza. Wdech, spjrz na ten krajobraz, wydech! Niezy widoczek, prawda?! Staruszek Londyn... Wosi okrelaj pe swoich miast i s zgodni co do tego, e to i dane miasto ma pe, jest zupenie na miejscu, cho nikt nie umie wyjani, dlaczego. Londyn, osobnik pci mskiej w rednim wieku, naleycie oeniony, ale potajemnie homoseksualny. Znam te przenikajce si w nim miasta jak wasne ciao. Ceglane, czerwone partie wok Chelsea i Pimlico, elektrownia Battersea przypominajca przewrcony do gry nogami stolik... Zaniedbane posiadoci przy drodze na Vauxhall. Green Park. Ukadam map miasta wedug punktw trygonometrycznych dupczenia. Highbury to ju Katy Forbes. Putney to Poppy, no i oczywicie India, nie ebym Indi rn, ona ma dopiero pi lat. Camden to tarantula Baggins. Prbuj nanie te miejsca na map zwariowanej historii Alfreda... W jaki

sposb mam niby wczy tego rodzaju histori do powanej autobiografii? Bd chyba mu sia pokusi si o do radykalny zabieg, bo inaczej skoczy si na Pamitniku wariata. Ale pogoda jest zbyt pikna, eby takimi rzeczami si przejmowa. Blask zanadto zoty, zanadto stonowane cienie. W Londynie nie byo mnstwa rzeczy, kiedy Alfred zatacza wielk ptl, cigajc Alfreda. Te wszystkie samoloty przylatujce na Heathrow i Gatwick. Thames Barrier. Millenium Dome. Punkt wyznaczajcy rodek, ta popielniczka z lat szedziesitych na postumencie, moe by, cholera, kto wreszcie przyszed i to zbombardowa. Canada Tower wznoszca si nad dokami, wieowiec, ktry byszczy teraz w promieniach soca, cho mnie przychodzi na myl lustro w stylu art deco ustawione w kcie pokoju Shelley. Shelley z Shepherd's Bush. Przeniosa si do, jak mu tam, o Jezu, no jak on si nazywa? Faceta z British Oxygen. Jej wsplokatorka, Natalie, wstpia do jednej z protestanckich sekt odnowy ewangelicznej i zamieszkaa z Jezusem. Shelley, Natalie i ja stworzylimy ktrego deszczowego popoudnia wit Trjc pod kodr Shelley. I wtedy skatalogowaem Natalie pod niebezpiecznie wraliwa". Miasto to ocean, w ktrym gubisz rzeczy. A znajdujesz tylko te, ktre zgubili inni. Cudowne, prawda? powiedziaem do mczyzny z czerwonym seterem. Zasrana dziura, co nie? My, londyczycy obsmarowujemy Londyn, bo w gbi duszy wiemy, e mieszkamy w najwspanialszym miecie na wiecie. Kiedy wysiadaem, Oxford Street falowaa. Oxford Street naley do tych, ktre dawno wyprzeday to, co w nich najlepsze jak festiwal rocka w Glastonbury czy Harrison Ford. Tu odnajdziesz cierpki smak skaenia. Przygnbiajce sklepy obuwnicze doktora Martena. Gargantuiczne sklepy z pytami CD, wykluczajce wszelkie nieoczekiwane odkrycia. Magazyny pene rzeczy dla ludzi, ktrzy nie musz niczego targa ze sob, kiedy przenosz si do innego domu: balie w stylu Nerona ze zoconymi uchwytami i naturalnych rozmiarw porcelanowym psem collie. Restauracje z fast-foodem w stron Marble-Arch, z ktrych wychodzi si godniejszym, ni si weszo. Jedyn dobr rzecz na Oxford Street s hiszpaskie dziewczyny, ktre pac za lekcje angielskiego, rozdajc ulotki do taszych szk jzykowych wok Tottenham Road Court. Gibreel uly kiedy sobie z jedn, udajc, e nie spika englisz i e dopiero co wysiad z odzi, ktr przypyn z Libanu. Na straganie opodal Oxford Circus kupiem t-shirta ze wink, eby rozchmurzy Poppy takiego obszernego, e bdzie mg suy za koszul nocn. Potem minem plakat biura podry, a raczej zostaem do niego przycinity przez gwatowny napyw cia, i poczuem si may, a do tego

starszy, ni jestem, straciem z oczu mj skrawek nieba nad gow, i... Troch spokoju bd mia teraz, bo spokj powoli si sczy. Kapie z zason poranka, gdzie wierszcz piewa. Roziskrzona pnoc i poudnie w powiacie purpury, I wieczory w makolgiew skrzydach. Wstan i pjd, bo zawsze noc i dzie Sysz wod, chlupocze cichym dwikiem o brzeg; Kiedy stoj na jezdni, na szarych chodnikach, Sysz j w samej gbi. Wiecie, e bycie pisarzem, ktry pisze za kogo, to prawdziwa mka? Nie napisze taki niczego piknego. A jeli nawet, to i tak nikt nigdy nie uwierzy, e to on. Musiaem czeka osiem minut, eby skorzysta z bankomatu, i w tym czasie naliczyem a jedenacie rnych przechodzcych obok jzykw. Tak mi si wydaje, e byy rne, majaczyo mi niewyranie bliskowschodnie brzmienie. Wydmuchaem nos. W mojej analizie smarkw pojawi si prawdziwie londyski luz. Mmm. Cudownie. Obok ban ku znajdowa si sklep, gdzie sprzedawano wycznie telewizory. Szerokie, graniaste, kuliste, takie, ktre pozwalaj zobaczy, jakie to bzdety ci umykaj na trzydziestu pozostaych kanaach, kiedy ty ogldasz swj bzdet na tym jednym. Zobaczyem wynik Czarnoskrzy kontra Anglia i uoyem analogi: Przypadek Marco kontra Przeznaczenie w nagranym na video meczu sportowym. Przedstawia si ona nastpujco: kiedy graczy nie ma, boisko bez zawodnikw jest gr atakujcej zewszd moliwoci, ale wystarczy rzecz nagra, by najdrobniejsza akcja otrzymaa peni istnienia. Przeszo, teraniejszo i przyszo istniej jednoczenie: to caa tama, ktr trzymasz w garci. Nie ma mowy o przypadku, poniewa kada decyzja czowieka i przygodny upadek piki s ju przesdzone. Co wic kieruje naszym yciem, przypadek czy przeznaczenie? No c, odpowied jest tak samo wzgldna jak czas. Gdy jest si zanurzonym we wasnym yciu przypadek. Gdy si patrzy z zewntrz, jak na czytan ksik od pocztku do koca jest to przeznaczenie. O was przecie nic nie wiem, ale moje ycie jest studni, a ja tkwi w samym jej rodku. Po szyj, ale i tak nie mog dotkn dna. Odczuwam nieodparte pragnienie, eby wskoczy do takswki i kaza kierowcy zawie si na Heathrow, wsi do samolotu, ktry leci do miejsca wyludnionego i odlegego. Mongolia bardzo by mi odpowiadaa. Ale nie mog sobie pozwoli nawet na metro do Heathrow. Wsunem kart do bankomatu i zaczem modli si do Kaprynego Boga Bankomatw o dwadziecia pi funciakw, minimum konieczne do upicia si z Gibreelem. Cholerna maszyna pokna moj kart i kazaa si skontaktowa z od dziaem. Krzyknem

co w rodzaju Eeh!" i uderzyem pici w ekran. Jaki sens ma Yeats, jeli nie sta ci na kilka kolejek? Stojca za mn krga Hinduska z czerwon kropk na czole warkna z brookliskim akcentem: Prawdziwy koszmar, nie, chopysiu? Zanim zdoaem odpowiedzie, obsra mnie gob siedzcy na parapecie. Lepiej wracaj do ka... masz chusteczk... Agencja literacka Tima Cavendisha mieci si przy ponurej uliczce opodal Haymarket. Na trzecim pitrze. Z zewntrz budynek wyglda cakiem elegancko. S obrotowe drzwi i maszt sterczcy z dachu holu. Mgby stanowi kwater Admiralicji czy jakiego innego gupawego klubu z zakazem wstpu dla kobiet. Ale nie, kwateruje w nim Tim Cavendish. Marco! Wspaniale, e moge wpa. Nadmiar entuzjazmu o wiele bardziej odstrcza ni jego niedostatek. Dzie dobry, Tim. Przyniosem ci ostanie trzy rozdziay. Pierwszorzdnie. Rzut oka na biurko Tima i ju si wie wszystko, co chce si wiedzie. Samo biurko naleao do Charlesa Dickensa. No, tak prz ynajmniej twierdzi Tim, a ja nie mam powodu mu nie wierzy. Ponad miar zawalone przez stosy akt i rkopi sw, do tego kieliszek Glenfiddicha, ktry przez pomyk mona by wzi za Glenfiddicha kul na zot rybk, trzy pary okularw, procesor mowy, a nie widziaem, eby go kiedykolwiek uywa, przepeniona popielniczka i egzemplarz Przewodnika A-Z po Niniwie i Ur oraz The Racing Post". Wejde i yknij szklaneczk, co? Pierwsze trzy rozdziay pokazaem w poniedziaek Lavendzie Vilnius. Jest bardzo podekscytowana. Od czasu Rodneyowskiej biografii Ksiniczki Margaryny nie widziaem, eby ksika, ktr dopiero si pisze, tak j angaowaa. Wybraem najmniej zastawione krzeso i zaczem z niego zdejmowa adunek lnicych ksiek w twardych oprawkach. Jeszcze pachniay drukiem. Wywal, Marco, to cholerstwo na podog. A najlepiej wylij je do Japonii i wywal na eb temu draniowi, o ktrym tam pisz. . Spojrzaem na okadk. wite objawienie Jego Serendipity Nowa wizja, nowy pokj, nowa Ziemia, przetumaczya Beryl Brain. Widnia na niej orientalny obraz Jezusa wpatrzonego w kwiat jaskra: w Jezusa wpatrywa si zotowosy dzieciak. Nie wiedziaem, Tim, e macie taki profil. Nie mamy. Zajem si tym ze wzgldu na starego Kumpla z Eaton, ktry

prowadzi na boku jakie zwariowane wydawnictwo New Age. Rozdzwoniy si ostrzegawcze dzwony, Marco. Ostrzegawcze dzwony. Ale ja i tak ich nie sucham. Ten kumpel z Eaton uzna, e rynek w nowym millenium dojrza ju do mdroci Wschodu. Beryl Brain jest jego dziewczyn z doskoku. Beryl" to i owszem ona jest, ale ju nie Brain". Tak czy siak. Odebralimy wanie z drukarni pierwsz parti, kiedy Jego Serendipity postanowi przyspieszy swoj wizj i zagazowa tokijskie metro mierciononym zwizkiem chemicznym. Pewnie widziae to w wiadomociach, ju w tym roku. I to wanie on. Ale to... potworno! I ty mi mwisz, e potworno. Te palanty pokryy tylko cz kosztw, a teraz ich aktywa zostay zamroone! Pytam si ciebie, Marco, pytam. Utknlimy z nakadem tysica piciuset egzemplarzy. Jako kuriozum sprzedalimy gar Fanatykom Prawdziwej Zbrodni, ale poza nimi to grzniemy w kiblu bez papieru. Wierzysz tym sekciarzom? Jakby koniec wiata trzeba byo jeszcze przypiesza... Tim poda mi najwiksz szklaneczk whisky, jak kiedykolwiek widziaem. No, a sama ksika? No c, czciowo gupoty, a w wikszoci duby smalone. Zdrowie! Do dna. Stuknlimy si kulami na zote rybki. To powiedz mi, Marco, jak tam nasi przyjaciele w Hampstead? wietne, wietnie... Zwrciem ksik nawiedzonym braciom i siostrom. Dotarlimy do 1947. Ach tak... A co si stao w 1947? Nic wielkiego. Alfred zobaczy ducha. Tim Cavendish odchyli si do tyu, e a krzeso zatrzeszczao. Ducha? Mio mi sysze. Waciwie nie chciaem porusza tego tematu. Tim, nie mam pewnoci, na ile Alfred jest cakiem... Cakiem, cakiem, co? Przecie wiesz. Jest stuknity jak wegetariaski schabowy. A Roy stanowczo o jeden raz za duo odwiedzi wiat Disneya. I co z tego? No, czy nie stwarza to jakich problemw? Jakich problemw? Roy jest wystarczajco nadziany, eby samemu uruchomi cay nakad. Nie, nie to miaem na myli. Nie byo teraz czasu, eby poruszy jeszcze jeden temat, Roya i Izby Lordw. Chodzi mi o to, e autobiografie powinny by oparte na

faktach, tak czy nie? Tim zachichota i zdj okulary. Obie pary. Odchyli si do tyu na swoim trzeszczcym krzele i zoy donie jak do modlitwy. Czy autobiografie maj opiera si na faktach? Chcesz usysze odpowied prost czy zawi? Prost. Z wydawniczego punktu widzenia odpowied brzmi: Bg zakazuje". To moe zawi. Pami jest aktem pisania za kogo. Cay Tim Cavendish. Gbia na zamwienie. Chyba e powtarza to po raz setny. Spjrzmy na to w ten sposb. Alfred to skadnik, ksika to posiek, ale kucharzem, Marco, jeste ty! Wycinij sok! Mio mi sysze, e w tym oldboyu co jeszcze zostao. Widma s mile widziane. I na mio bosk, rozdmuchaj zwizek Jarmana z Baconem, kiedy ju do tego dojdziesz. Namw go, eby dorzuci nazwiska innych osb. Podbechtaj go. Nie jest sawny sam z siebie, przynajmniej poza Old Compton Street, wic musimy wobec niego zastosowa strategi Boswella. Zna na przykad Edwarda Heatha, prawda? I kolegowa si z Albertem Schweitzerem. Bardzo uczciwe to to chyba nie jest. Nie pisz tego, co naprawd si zdarzyo. Uczciwe! A niech ci, Marco! To nie jest wiat Piotrusia Krliczka i jego lenych przyjaci. Pepys, Boswell, Johnson, Swift, wszyscy wciskali garstwa. Ale przynajmniej byy to ich wasne garstwa. Autorzy piszcy za kogo wciskaj je w imieniu innych. Tim stumi chichot. Wszyscy jestemy takimi autorami, ktrzy pisz za innych, drogi chopcze. I jest to nie tylko sprawa naszych wspomnie, ale take naszych czynw. Wszystkim nam wydaje si, e sami kierujemy swoim yciem, ale tak naprawd jestemy ju przez kogo napisani, przez otaczajce nas siy. Czego si wobec tego trzymamy? Dobrze si to czyta? Klasyczna odpowied Cavendisha w przebraniu pytania. Na biurku Tima zaskrzecza interkom. Paski brat na linii, prosz pana. Pani Whelan, sekretarka Tima, to najbardziej obojtna kobieta w caym Londynie. Jej obojtno jest odporna na zaczepki jak mga. - Jest pan tutaj, czy jeszcze na Bermudach? Ktry brat, pani Whelan, ten szkrab Cavendish czy Denholme? Przypuszczam, e to starszy brat, prosz pana. Tim westchn. Przepraszam, Marco. Zanosi si na dusz spraw midzy rodzestwem. Moe wpadby w przyszym tygodniu, jak ju bd mia okazj przeczyta t

parti? Aha, jeszcze, wiem, e to troch nietaktowne, tak jak telefon Heroda do Thatcher, ale naprawd powiniene zmieni koszul. I co biaego masz we wosach. I jeszcze na osta tek rada, ktrej udzielam kademu, kto przymierza si do zakoczenia ksiki, trzymaj si z dala od Nabokova. Przy nim kady wypada jak ciemiga. Wysczyem reszt whisky i wyniosem si chykiem, zamykajc za sob drzwi, gdy tylko usyszaem, jak Tom mwi: - Cudownie, e mam wieci od ciebie, a wanie zamierzaem skontaktowa si z tob jeszcze dzisiaj po poudniu w sprawie malutkiej poyczki... Do widzenia rzuciem do pani Whelan. Oddajcie cesarzowi, co cesarskie, a Bogu, co boskie, sekretarce za to, co nalene sekretarce. wiea saata straciaby po westchnieniu pani Whelan cay swj kolor. Marco! Przeszedem spacerem do Leicester Square, zwabiony przez chodzcego z plecakiem odludka z Europy, wiata, barwy oraz nieokrelony zamiar sprawdzenia, czy pozostao co jeszcze w labiryntach pod ksigarni Henry'ego Pordesa w Charing Cross Road. Pniej ciepe popoudnie. Leicester Square to rodek labiryntu. Nie pozostaje nic innego, jak tyl ko ponownie odoy prb wyrwania si. Nastolatkowie w bejsbolwkach i spodniach do kolan wiczcy gwatowne skrty na skejtbordach. Przyszo mi na myl sowo odrod kowy" i uznaem, e jest to jedno z moich ulubionych sw. Modzie z Dalekiego Wschodu, Europy, pnocnej Afryki. zewszd, bkajca si w nadziei znalezienia Super Lon dynu. O, ten typek, krasnal, jak zwykle naprzeciw pralni samoobsugowej na rogu. Karuzela zrobia kilka obrotw, gdy na ni patrzyem. Bachor u boku babci miejcy si przy kadym podskoku na ten widok ogarn mnie taki sumtek, i czuem, e si rozpacz albo co rozwal. Jake chciaem, eby teraz, zaraz pojawiy si obok mnie Poppy i India. Kupibym lody, a jakby India upucia swj na ziemi, dabym jej mojego. Nagle usyszaem swoje imi i rozejrzaem si. Wymachiwa do mnie falafelem Iannos ze swojego greckiego baru z przekskami, pooonego midzy Orodkiem Szwajcarskim a kinem Prince Charles, gdzie zreszt za dwa i p funta mona obejrze filmy sprzed dziewiciu miesicy. Jajecznica Katy ju dawno wybya z mojego odka i falafel byby idealny. Iannos! Marco, synu! I jak Muzyka Przypadku? wietnie, brachu. Wszystko jak by powinno. Drobne sprzeczki o nic, psioczenie, wzajemne dupczenie swoich dziewczyn, o ile sami si nie dupczymy. Kupie nowy synte zator od Rogera? -Od Szemranego Rodgy'ego? Owszem. Co wieczr gram na nim w restauracji mojego

wuja. Jedyny szkopu w tym, e musz udawa Turka. Od kiedy to umiesz po turecku? W tym problem. Musz udawa, e jestem utalentowanym autystycznym Turkiem grajcym na keyboardzie. Takie co douje. Zupenie jak w Tommy i The King and I. Kiedy muzyka przypadku znowu zabrzmi? A przestaa? Bzdety, stary. Jak tam Poppy? A, Poppy, wietnie, dziki. A jej liczna creczka? India. India, wietnie... Iannos spojrza na mnie z zadum. A to spojrzenie to niby co? A, nic... nie mog gada, a moe wejdziemy i usidziemy? Znajdzie si chyba z tyu jakie miejsce. Herbaty? -Bardzo chtnie. Dzikuj, Iannos. Bardzo dzikuj. Bar przekskowy Iannosa wypeniay ludzkie ciaa i strzpki wypowiadanych gono zda. Jedyne wolne miejsce w ciasnym pomieszczeniu znajdowao si naprzeciw nieco starszej ode mnie kobiety. Czytaa ksik zatytuowan Nieskoczony acuch ty i dowiadczenie przebywania poza ciaem napisan przez Dwighta Silverwinda. Zapytaem, czy mog usi, a ona, nie podnoszc wzroku, kiwna gow. Staraem si jej nie przyglda, ale poza ni nie byo na co patrze. Jej kasztanowe wosy farbowane ukaday si w pukle, a midzy palcami, w brwiach i na maowinach miaa przynajmniej tuzin kolczykw. Miaa na sobie farbowane cieniowane ciuchy. Pewnie kupia je podczas wdrwki po Nepalu. Obwisy biust. Pali kadzida, stosuje aromaterapi i siebie sam widzi jako osob obdarzon zdolnoci nie tyle do telepatii, ile do gbokiego wspczucia. Interesuje si sztuk prerafaelitw i pracuje na p etatu bibliotece obrazw reklamowych. Nie ebym to od razu wychodz na aroganta, ale londyczykw to ja znam. Przepraszam, e przeszkodz popijaem herbat, lekko zadzierajc palec ale nie mogem nie zerkn na tytu twojej ksiki. Przez jej opanowane spojrzenie przemkn cie zadowolenia jest dobrze. Wyglda na wcigajc. Czy ma jaki zwizek z leczeniem alternatywnym? Wiesz, to moja dziedzina. O, czyby? Przyjemny gos, sucharek posypany cukrem. Moja prowokacja j rozbawia i lekko poruszya, ale ona nie zamierzaa tego okazywa nie za bardzo. Dwight Silverwind jest jednym z czoowych autorytetw w dziedzinie dowiadczenia przebywania poza ciaem czy spacerw duszy, jak to nazywaj Indianie Nawaho. Dwight jest w krytykowa, zreszt wiem, e

moim przyjacielem, bardzo wyjtkowym. Jest moim trenerem ycia. O, to jest Dwight. Na wewntrznym skrzydeku obwoluty figurowa chudziutki umiechnity mczyzna z groteskowo wygldajcym aparatem korekcyjnym. Na sto metrw wida, e Jankes. W tej ksice Dwight opowiada o przekraczaniu granic fizycznego ciaa. Ooo. Czy to atwe? Pewnie atwiejsze ni przezwcienie jego gustu w dziedzinie ubioru. Nie. To wymaga intensywnego treningu psychicznego, rozplatania i odrzucenia wizi, ktrymi spoeczestwo przykuwa nas do swoich wyobrae o rzeczywistoci. Ale zaley to take od jednostkowych emanacji alfa. Ja mam cakiem wysoki wspczynnik alfa, ty jeste raczej gamma. Sucham? odkryem obszerne zoa prnoci, a w adne inne podoe kutas nie wchodzi rwnie mikko. Gdyby usiad, tobym opowiedziaa. Wysyasz wicej emanacji gamma ni alfa. Stwierdzasz to bez pobrania prbki moczu? Ju miaem powiedzie prbki spermy", ale stchrzyem. Wybuchna sztucznym miechem. Szo dobrze. Jestem Nancy Yoakam. Terapeuta holista. Prosz, moja wizytwka. Do tego rka Nancy, ktra zostaa po mojej stronie stou o chwil za dugo. Na imi mam Marco. Podoba mi si to imi, jeeli tak mog si wyrazi. Pewnie jeste z Nashville. Jestem z Glastonbury. Wiesz, King Arthur i festiwal rocka. Bardzo mio ci pozna, Marco. Gbokie spojrzenie w oczy... Pograsz si w gbooookim nie. Dobrze. Ale jestem troch za stary, eby przemawiaa do mnie gosem prezentera telewizji dla dzieci. Pewnie myli, e jestem modszy, tak jak wikszo kobiet. To nie prno, tylko sprawa latynoskich genw, ktre znalazy si w mojej puli. Wiesz, jestem typem obserwatora. Lubi sobie usi i rozszyfrowywa ludzi. Przed wywiczonymi oczami odsaniaj si najskrytsze ludzkie sekrety. Widz, e nie nosisz obrczki powiedz mi, Marco, czy jest kto szczeglny w twoim yciu? Bezporednia. Masz na myli dziewczyn? Tak, zamy, e mam na myli dziewczyn. Spotykam si z kilkoma kobietami rwnoczenie. Ale mnie podchodzi. Brwi teatralnie uniesione. Nancy przecie nagle nie wyskoczya wczoraj z pudeka lego. O, adnie si urzdzie. Juan Kichot. To raczej pokomplikowane? No, pewnie tak, z tym e ja zawsze, widzc po raz pierwszy kobiet, mwi, e

spotykam si take z innymi. Tak samo jak teraz tobie. Tak e jeli nie s w stanie tego znie, maj okazj, skoczy, zanim zaczn. Nikogo nie okamuj. Nancy Yoakam odoya Dwighta Silverwinda, nie zamkna ksiki, lecz pooya drukiem do dou, i kokieteryjnie przytkna kciuk do warg. Jak dla mnie, to bardzo wyrafinowany sposb wabienia kobiet. Nie to miaem na myli. Dlaczego tak twierdzisz? Zawiera wyzwanie: Ty mogaby mnie zmieni, dziki tobie mgbym ponownie uwierzy w mio". Dwight nazywa to syndromem ptaka z przetrconym skrzydem". Iannos przynis moj herbat i cmokn z niezadowoleniem, jak szczwany wieniak. Podzikowaem i nie zwracaem na niego uwagi. Nigdy si nad tym nie zastanawiaem. Moe masz racj, Nancy. Zawsze przyjemnie, gdy w prni znajdujemy zrozumienie. Nie wierz w mio. Po prostu uwaam, e sucham swoich wasnych, do przewrotnych regu, ktrych zgbi nie umiem. Tak naprawd, to zakochany byem dwa razy, a to chyba do duo. Pozwolisz, e spaaszuj ten falafel? Umieram z godu. Ale prosz. Jak sdzisz, Marco, dlaczego si dzisiaj spotkalimy? Dlaczego ty, dlaczego tutaj, dlaczego teraz? Chcesz wiedzie, co to wedug mnie byo? lepy przypadek? Kiedy mwimy przypadek" mamy na myli emanacje". Dwight powiedziaby, e twoje gamma zostay przycignite do moich alfa. W identyczny sposb pnocny biegun magnetyczny jest przycigany do poudniowego. Dwight zaczyna mnie ju wkurza. Przysiadem si, poniewa mj koleka, Iannos, zaproponowa mi darmowy falafel. Usiadem na tym wanie miejscu, poniewa nie byo gdzie usi. Gdyby zamiast Nancy Yoakam siedzia tu facet, pewnie ju bym wychodzi. Miaa chyba ciekaw osobowo, ale ten bzdet w stylu New Age wszystko zamazywa. Z drugiej strony, radar mojego wacka namierzy darmowe ruchanie, wic zostaem i ledwo mogc wysiedzie, suchaem o tym, jak uzdrawianie przy pomocy krysztau moe zmieni ycie". Ametyst jest dobry na depresje. Nancy ya w otoczeniu mineraw. Gdy wreszcie dostaem od niej numer telefonu, nie byem ju zainteresowany telefonowaniem. Co nie tak ze mn? Gdybym by jeszcze chopakiem, a kada kobieta niezbadanym kontynentem, serce omal by mi nie wyskoczyo, a kada barwa gosiaby now prawd. Teraz wystarczy spojrze. Rn baby, tak jak si pierze koszule. Bywaj tygodnie, e czciej.

Marco szesnastoletni i Marco trzydziestoletni s tak rni, jak Ziemia Ognista i Kennington. Niedobrze, Marco, mj chopcze, absolutnie niedobrze. Przepadniesz, jeli za bardzo bdziesz si nad tym zastanawia. Par tygodni temu posprzeczalimy si z Poppy, a skoczyo si na tym, e powiedziaa.- Wiesz, Marco, nie jeste gupi, ale jak to moliwe, e kto tak inteligentny by tak cholernie lepy. Nie miaem pojcia, co odpowiedzie, wic wykpiem si jakim gupim artem. Nie pamitam jakim. Pora wraca. Mieszkam w New Moon. Moje mieszkanie to zaadaptowany strych na najwyszym pitrze pubu. atwo znale kiedy jest pogoda, trzeba doj do nabrzey w. Katarzyny i i cay czas wzdu rzeki albo po prostu wsi w kady autobus jadcy w stron The Isle of Dogs i wysi przy uniwersytecie. Pub znajduje si dosownie przy wejciu do stacji metra Wapping. Wyldowaem tam oczywicie przez przypadek. Muzyka Przypadku miaa tam jesieni wystp. Jedna z towarzyszcych nam od czasu do czasu wokalistek, Sally Leggs przedstawia mnie Edowi i Sylv, ktrzy ten interes prowadzili. Wystp si uda, Sally bya kim w rodzaju lokalnej znakomitoci, i kiedy tak sobie potem gawdzilimy, Ed wspomnia, e szukaj kogo nowego na lokatora. A co si stao z poprzednim? zapytaem. Da nog? Nie odpowiedziaa Sylv teraz to i ty pewnie moesz wiedzie... To si stao prawie dwanacie miesicy temu. Byo o tym w gazetach i w wiadomociach o dziesitej". Pod nasz piwnic, w ktrej trzymamy piwo, jest stary schron przeciwlotniczy i terroryci urzdzili w nim fabryk bomb. Ktrej nocy zdarzy si wypadek i w momencie wybucho okoo piciu bomb. Dokadnie pod tym miejscem, gdzie siedzisz. Std remanent i zmiana nazwy. Przedtem byo The Old Moon. Omal nie zachichotaem. Ale sdzc po wyrazie ich twarzy, mogem stwierdzi, e, co do sowa, mwili prawd. O kurwa powiedziaem, zawstydzony a to pech. Siedzieli zapatrzeni. No, ale przecie brnem dalej po swojemu co tak dziwacznego chyba nie zdarzy si przez najblisze par wiekw, co? Znowu o jedno zdanie za duo. Sobota jest na Old Moon Road dniem targowym, wic The New Moon od ciany do ciany by zapakowany haasem, dymem, zrzdzeniem, torbami penymi warzyw i staro ciami.

Moya ze swoim nowym chopakiem, rekrutem o imieniu Ryan, rzucaa lotkami do tarczy. Ktrej nocy, gdy nas wierzbio, strasznie si z Moy wydziczylimy. I nie by to dobry pomys. Sylv pracowaa na zmian z Derekiem, ktry by na czci etatu. Marco, dzwoni do ciebie wczeniej jaki facet, nazywa si Kopacz, i pyta o ciebie. Podaam mu twj numer na gr. O, nie. Tak? A co chcia? jakbym nie wiedzia. Nie powiedzia. Cae szczcie, e nie nazywa si Rzenik. Sylv nie jest za zdrowa. Ma intensywnie rowe powieki, a w gorsze dni czerwone i pokryte ykami. Jeden ze staych goci, pani Entwhistle, opowiadaa mi, e Sylv w noc wybuchu stracia dziecko, z ktrym chodzia w ciy. Jak ludzie przetrzymuj takie rzeczy? Ja, wystarczy, e dostan rachunki do kart kredytowych i ju si zaamuj. Ale przecie ludzie naokoo jako przetrzymuj. wiat stoi borykajcymi si samotnikami. Ale ostatnio Sylv umiecha si troch czciej. Gdyby co takiego przydarzyo si mnie, musiabym wszystko sprzeda o ile miabym cokolwiek do sprzedania i zamieszkabym w hrabstwie Cork. Ale The Old Moon nalea do rodziny Sylv od pokole, dlatego i ona tkwi w The New Moon. Kiedy jest duo goci, pomagam, zwaszcza gdy jestem do tyu z czynszem. Mj pokj od baru dziel cztery pitra. Cika wspinaczka, a do tego klatka schodowa w nocy jest do upiorna, w dzie zreszt czasami te. Budynek ma ju par wiekw. Z okna mam pikny widok na Tamiz w miejscu, gdzie skrca w stron Greenwich i przechodzi w ujcie. Powyq wida Tower Bridge. Jest pogodny wieczr i widz, jak zapalaj si wiata uliczne a do Denmark Hill i Dulwich. Gdybym kiedykolwiek faktycznie zamieszka w hrabstwie Cork, to odzi mgbym obrci w dwa tygodnie. Otworzyem drzwi do pokoju i a dostaem skurczw serca, gdy zobaczyem, e wiateko sekretarki automatycznej migocze. Na pewno nie Kopacz. Powiedzia, e do wtorku nie bd musia zwraca mu forsy. Mj czek z zasikiem, ktry przychodzi w poniedziaek, i jeszcze ta skrzana kurtka od Roya uda mi si przekona Barry'ego, eby mi da za ni trzydzieci funtw. Cztery wiadomoci. Ale najpierw chwyciem byka za rogi i otworzyem list od firmy obsugujcej moj kart kredytow. Jeeli wystukali moje nazwisko z adresem w grnej rubryce, to znaczy, e to tylko wycig z konta. Jeeli w dolnej to mam kopot. Adres by w grnej. Ale i tak boli. Na co poszy te pienidze? Sklep z butami, restauracje, sprzt muzyczny, modem. Na samym dole by drobny miy dopisek, stwierdzajcy, e mj limit

podwyszono o trzysta funtw! Pogupieli ci ludzie? Nie. Ani troch. Nastpna przeszkoda na twoim torze, Maro: automaczna sekretarka. Marco, tu Wendy. Wiem, e obiecaam nie dzwoni do ciebie przez jaki czas, ale nie mogam si oprze. Przepraszam. No wic u mnie w porzdku. Dostaam to miejsce w St Martin's. Pomylaam, e chciaby wiedzie. Powiedziaam dzisiaj szefowi, e odchodz. Po prostu powiedziaam, mwie, e tak powinnam. Wprost. Bez owijania w bawen. Powiedziaam mu, i dobrze. Wiem, e powiedziae, e powinnimy sobie da czas na ochonicie, ale jeli chciaby uczci to ze mn, to mogabym kupi butelk taniego szampana i ugotowa, co by chcia. Wic jeli ci to interesuje, to oddzwo. Dobra? Wendy. Ti amo, bellissima. Ciao. O, biedactwo. Przeboleje mnie na artystycznej uczelni i przynajmniej nauczy si kocwek gramatycznych odpowiadajcych jej pci. Jedna przeszkoda odfajkowana, pozostay jeszcze trzy z ewentualnymi Kopaczami. O, Marco, przepraszam, e zawracam ci gow, tu Tim Cavendish. Mamy drobny rodzinny kryzys. Wyglda na to, e firma prawnicza mojego brata w Hongkongu zesza na psy. Jest troch zamieszania... chiska policja, zamroenie aktyww i co tam jeszcze... Yyyy, czy nie mgby wpa w poowie przyszego tygodnia? Zobaczylibymy, jak caa ta sprawa moe wpyn na moliwo wydania ksiki Alfreda... Yyy, strasznie mi przykro. Cze. Wolabym ju Kopacza. Marco, tu Rob. Odchodz z zespou i jad do San Francisco, eby zamieszka z Maxine. Cze. Nie ma sprawy, Rob odchodzi z zespou raz na miesic. A ja mog przesta prbowa pisa kawaki, w ktrych potrzebne s dzwonki. Ostatni potek, Boe, eby tylko nie Kopacz. Nie mogc skontaktowa si ze mn, nie moe mi zagraa. Drogi Marco, tu Kopacz z Fungus Hut Recording Stu dios. Jak si masz? Bo ja wietnie, dziki. To tylko drobna przyjacielska wiadomo z przypomnieniem, e jeste nam winien sto pidziesit funtw i e jeli nie zapacisz do wtorku do pitej, to w rod sprzedam twj zestaw perkusyjny za tyle, ile mi da lombard w Tottenham Court Road, a pienidze wydam na ciasteczka w czekoladzie dla naszych sprztaczek. Najlepszego, twj kochajcy wujek Kopacz. Zoliwy dra. Taka wrzawa o gupie sto pidziesit funtw! Jestem artyst, na mio bosk! Zao si, e nie zachowywaby si jak dupek, gdyby to Mick Jagger by mu winien pienidze. Jako si wykaraskam.

Lubi niekiedy wieczorami otworzy okno i pomedytowa, gdy pokj pustoszeje i odpywa w mrok. Ale teraz musiaem si wysra, wzi prysznic, zapali skrta i przed spotkaniem z Gibreelem na dole w barze o 9.30 uci sobie drzemk. Prbowaem si dodzwoni do Poppy, ale byo zajte. Zazdro, ktrej nie ma gdzie wsadzi. Na parapecie zatrzepota gob i rozejrza si po moim pokoju. Czy to ten sam dra, ktrego wysuszone gwno wanie wypukaem z wosw? Gobia paranoja. Pora na skrta z Madame Kiri Te Kanawa. Ostatni z brzowych marokaskich Josha... Ach te rozkosze bycia kompletnie spukanym, naleenia do pokolenia X, ycia w otoczeniu kobiet, ale w aosnej samotnoci. Mj pokj za bardzo przypomina kaplic metodystw. Bardziej podpadam pod koci zdziczaych pogan. I potrzebuj jakiego eleganckiego krzesa z jakiej szykowniejszej epoki, takiego jak ma Katy Forbes. Dziwne. Pamitam jej krzeso, jej mynek do pieprzu i ksztat jej sutkw, ale nie twarz. Miaa znami w ksztacie komety. Doprowadziem si do porzdku, zwinem skrta i kiedy si zacignem, sufit przesta by sufitem. Aaa! Torfowy ogie w przewicie zotej gazi... Josh zawsze wybiera to, co najlepsze. Ogarno mnie bogie uczucie Guliwera zwiza nego przez Liliputw i nastpn rzecz, jak ujrzaem, by ksiyc w ramce okna i Gibreel stojcy nade mn. Wskakuj w swj garnitur z watowanymi ramionami, Marco! W lepkich ustach czuem smak podeszwy. Zegar zawieci 21.45. Kiedy ostatnio porzdnie wyspaem si w nocy? Skd Gibreel ma klucz? Przecie zawsze, kiedy pal, zamykam drzwi. Po co? Dokd idziemy? Do kasyna! Za bardzo jeszcze pywaem, eby wybuchn miechem. Jaja sobie robisz! Dugw mam wicej ni rzd Burundi. Nie sta mnie na pjcie do kasyna. I wanie dlatego idziemy do kasyna, Marco! Odkujesz si. Dugi pospacasz. O, akurat Mam ludzi, Marco. Mam system! Tym razem buchn ze mnie taki miech, e wywali drzwi i odbija si wrd wzgrz. Co ci tak mieszy, kamieniczniku? Sam nie byem pewien, bo nie czuem si ani troch rozbawiony. Chyba e to by szloch. Poskromiem si i otarem zy. Ale i tak, Gibreel, i tak, przecie nie kadego wpuszczaj do kasyna. Trzeba by kim. Ja jestem zdecydowanie nikim. Nie przejmuj si, Marco. Na weekend przyjeda mj bogaty kuzyn z Bejrutu. A

on jest zdecydowanie Kim. Ju zabrako szlachetnych metali do nazywania jego kart kredytowych. Zbieraj si. Po dzisiejszej nocy moesz by nadzianym facetem. Masz na mnie bardzo niedobry wpyw, Gibreel. Dlatego wanie spdzasz czas ze mn. Krl Marco, wadca krainy dobroci ktrego dnia uznaje, e brakuje mu szczypty niegodziwoci! Popatrz! Tak, zaiste jego baganie zostao wysuchane przez anioa Gibreela! oczy Gibreela rozbysy w pmroku i ciemno drgna. Zostao ci troch tego haszu, kapitanie Markotyku? Po pewnym czasie spotkalimy si z kuzynem Gibreela w winiarni w Bloomsbury. Powstrzymywaem si od kliwych uwag, ale z miejsca wiedziaem, e jest napalony na wygran. Nawet nie by askaw si przedstawi. Czasami poznajesz kogo i dopiero po dziesiciu minutach uwiadamiasz sobie, e nie, e facet nigdy nie przestanie mwi o sobie. By taki cool", e nawet nie zdj ciemnych okularw. Towarzyszy mu Iraczyk w rednim wieku, o imieniu Kemal, ktry w latach siedemdziesitych umkn przed rewolucj. Mia radioaktywny umiech. Klasn w donie: - Chodmy, jeli si nie myl, Lady Fart ma ochot na czuoci. A wic, przyjacielu spojrza na mnie jeste specjalist od rouge i noir? Nigdy w yciu nie uywaem ru rzuciem dowcipnie i czekaem na wybuch miechu, ten jednak nie nastpi. Zapamitaj to sobie, Marco. adnych dowcipw z aluzjami do transwestytw przy Arabach. Yyyy, dzisiaj wystpi raczej w roli widza. Mam problem z pynnoci finansow. Wierzyciele? sykn kuzyn Gibreela w taki sposb, e z zadowoleniem stwierdziem, i nie jest jednym z nich, By to pierwszy przejaw jego zainteresowania moj osob. Nie odpowiedziaem. Wierzycieli nie mam. Doskonae! Nie masz wierzycieli? Nie. Nie mam gotwki. Jak to? Do kasyna bez rodkw do ycia i bez grosza? - Kemal pogmera w torbie i rzuci mi na podoek cienki plik papierw. Tak by nie moe, przyjacielu. Upadajc, plik zaszeleci tak, e przyszy mi na myl banknoty. Jezu, to byy banknoty! Nie mog... Kemal nawet nie sucha. Przeczesywa palcami brod, umiechajc si do Bogatego Kuzyna. Nasz przyjaciel Marco wietnie sobie poradzi. Pocztkujcy s bardziej nieobliczalni. Ale ma by dwa do jednego. Kuzyn Gibreela prychn. Nie ma mowy. Szanse s pidziesit na pidziesit. Marco wietnie sobie poradzi z czym? Wreszcie zaskoczya zbatka w

mechanizmie o wiele mnie przerastajcym. Nie powiedziae mu? Bogaty Kuzyn spyta Gibreela, ktry te mia jaki taki krzywy umiech. Marco, synu zacz Gibreel. Kemal i mj kuzyn chcieliby si zaoy, kto z nas, ty czy ja, wyjdzie z kasyna z maksimum forsy. Dostae wanie pienidze na gr. Poczuem, e i mnie robi si krzywy umiech. A tak bardzo to naprawd si nie ciesz z powodu... Ale my zatrzymujemy wszystkie wygrane plus podwojon pierwotn stawk. Dla ciebie ekstra trzysta funtw. Trzysta funtw? Nie, trzysta opaowych kaboszonw. Oczywicie, e funtw. On si za duo martwi stwierdzi Bogaty Kuzyn. O wiele za duo przytakn Gibreel. Dla nas to tylko przekska, przyjacielu doda Kemal. A jak przegram ca fors? No to przegrasz powiedzia Kemal i nikt nie bdzie paka. A Kemal przegra ze mn zakad zauway Bogaty Kuzyn. Bylimy w komplecie. Ja, Gibreel i dwch, znanych mi od dziesiciu minut podejrzanych Arabw jechalimy sobie do kasyna. Dawao to w sumie czterech podejrzanych Arabw. Byo tego sto pidziesit funtw w banknotach piciofuntowych, tak nowych, e a skrzypiay. C za uderzajca drobna zbieno. Akurat tyle, eby zapaci Kopaczowi i odzyska bbny. Ale zanim zdyem si zastanowi, jak tu znikn w najbliszym wejciu do metra, kuzyn Gibreela i Kemal zaprowadzili mnie do kasjera, ebym wymieni fors na etony. Musiaem wic wyszczerzy zby w umiechu i przekn, e wanie wymieniem mj zestaw perkusyjny na trzydzieci maych plastikowych krkw. A teraz powiedzia Kemal rozdzielmy si. Moim ywioem jest poker. Spotkamy si w holu na grze o pnocy. Gibreel i Marco, o pnocy. Ani minuty pniej, inaczej zakad bdzie niewany, a wy, jak bylicie gbami, tak nimi zostaniecie. Bogaty Kuzyn wkroczy do baru, eby bysn pienidzmi i wybra kobiet. Gibreel syknem, kiedy wchodzilimy do gwnego salonu ruletki wykorzystuj nas jak zabawki. Ja chromol. Dlaczego to robi? Bo to znudzeni, bogaci, mali chopcy, ktrzy chc nowych zabawek. Z pienidzmi si nie licz.

 A Koran przypadkiem nie zabrania hazardu? Mahomet nie patroluje Londynu. Jak si gra z niemuzumanami na niemuzumaskim terenie, to jest w porzdku. Zagrajmy, i oby najlepszy wygra. Bkaem si jeszcze przez chwil, zanim usiadem i machnem rk na wszystko. Dywan i bordowy plusz sprawiy, e zapragnem woy smoking i pantofle. Faceci w wieczorowych strojach rozmawiali z kobietami w jedwabiach. Byo tu kilka nieczsto widywanych, egzotycznych kobiet, siedziay w miejscu pod yrandolami. Umiechnite typy pozamykane w batyskafach snw. Panoszcy si paniczyk i stara dama kraczca jak kruk. Ziele sukna i zoto krccych si k skradzione z zaczarowanej krainy. Koo ruletki obracajce si tak szybko, e omal stojce bez ruchu, a kulka jak atom zota. Kiedy wyjd, upyn ze trzy wieki. Pospni, znudzeni, przeywajcy w milczeniu rozpacz, ywioowo objawiajcy rado, a do tego widzowie. Krupierzy dziaajcy jak cyborgi, unikajcy wymiany spojrze. Podniosem wzrok, eby zlokalizowa kamery, ale sufit ton w czerni, zupenie jak w telewizyjnym studiu. Nie byo okien ani zegarw. Orzechowe boazerie, ryciny z wycigami psw i koni. Wszedem do sali, w ktrej grano w blackjacka i pokera. Kemal ju wszed do gry. Wrciem i usiadem z boku, skd mogem przyglda si ruletce. Poprosiem o kaw, liczc, e darmowa. Bya dziesita. Obserwowaem przez czterdzieci pi minut, kalkulujc, w jaki sposb gra. Mino dwadziecia minut. Obok mnie usiad facet przypominajcy Samuela Becketta par tygodni przed mierci. Szuka po kieszeniach papierosw. Poczstowaem go swoimi. Skin gow, wzi par i usiad, statecznie si kiwajc. Nowicjusz, ktry si zastanawia, gdzie zacz. Zastanawiam si, jak wygra odpowiedziaem. To zobaczmy zapali, wcigajc dym niczym dawk Z inhalatora dla astmatykw. Ktra gra? Ruletka? Mwi, trzymajc papierosa w ustach, ledwie poruszajc wargami. No c, na amerykaskim stole dwa zera, wic masz mniejsze szanse. Podcz si do francuskiego. Gdy stawiasz na liczby, twoje szanse wynosz 2,7 procenta. Gdy stawiasz na kolory, twoje szanse wynosz 1,35 procenta. Za dobrze to nie brzmi. Samuel Beckett wzruszy po francusku ramionami. To si sumuje. Po kilkuset kolejkach przegranych bdzie pidziesit dwa procent graczy. Po paru tysicach szedziesit sze procent. Po dziesiciu tysicach, dziewidziesit dwa procent graczy jest

przegranych. Czy istnieje jaki sposb, eby... mmm... W blackjacku, tak. Zapamitujesz ca ksig algorytmicznych schematw prawdopodobiestwa, a potem tylko przeliczasz, obstawiasz wysoko, kiedy prawdopodobietwo masz wysze, nisko kiedy jest nisze. W zasadzie jest proste. Jednak i w tym trzeba by dobrym, bo inaczej czowiek jest skoczony i lduje w koszu na mieci. atwiej ju chyba zapa takswk w Londynie. Z matmy miaem zaledwie trj. Moe by poker... Poker? W pokerze dostaje si to, na co si zasuyo. Aha. Chyba raczej nie chc dosta tego, na co zasuguj. No to czy jest jaki sposb na wygran w ruletce? Wyjawi ci ten sekret w zamian za map drogow Ksanadu. Kasyno ma mnstwo sposobw na oszukiwanie mikroskopijne igieki, elektromagnesy... ale dla gracza jedyn nadziej pozostaje zminiaturyzowanie techniki trajektorii kosmicznej i wykorzystanie jej w celu zaaranowania toru kulki. I to robiono. Z powodzeniem? W laboratorium, tak. Ale w Vegas zabrako obwodw elektrycznych. Wedug mnie to byo aosne. Podejrzewam, e w takim razie lepiej zaufa przypadkowi. Samuel Beckett skrzywieniem twarzy dal do zrozumienia, e rozmowa dobiega koca. Moja trzystufuntowa dziaka z wygranych Kemala czekaa. Usiadem, obawiajc si, by mnie nie zdemaskowano jako oszusta. Postawiem pierwszy eton na czerwonym. Wanie miaem straci swoje kasynowe dziewictwo. Patrzyem, jak kulka odbijaa si i turlaa po kole. Czym jest taka kulka, pisarzu piszcy za innych? Podrzu nam jak metafor. Ale tak. Jest jak din spalajcy si do cna w swojej wciekoci. Kulka zatrzymaa si na czarnym. Krupier zgarn grabkami moje pienidze do dziury. Wpadajc, zastukay. Byo to najszybsze pi funtw, jakie wydaem w yciu bez umie chu. Drugi eton postawiem na czerwonym. Kulka wyldowaa na czarnym. Musiabym szybko co wygra... Reguy prawdopodobiestwa. Trzeci pooyem na czarnym. Kulka znieruchomiaa na czerwonym. No, tym razem bd musia wygra. Czwarty pooyem na czerwonym. Nie mog przegra czwarty raz z rzdu. Przegraem czwarty raz z rzdu. Dwadziecia funtw sobie poszo i nawet nikt mi nie

podzikowa. Niedobry pocztek. Czerwone, czarne, czerwone, czarne. Wyrywam si z nowicjatu, ale te jak nowicjusz. Nie przejmuj si, Marco. W kieszeni masz jeszcze sto trzydzieci etonw. Odszedem, eby si napi wody mineralnej i przemyle moj strategi. Wychyliem do dna, w nadziei, e woda wypucze ze mnie resztki haszu. Przy barze sta Kemal. - Jak idzie, przyjacielu? Sporo pienidzy na ciebie dzi postawiem. I to twj gupi bd. Raz do przodu, raz do tyu. Lepiej do przodu, przyjacielu. Jak stawiasz? Nie stawiaj jak przegrany. Stawiaj z si. Nie przeceniaj znaczenia przypadku. W kasynie wygrywa si tak jak w yciu: wszyst ko jest kwestia woli. Tak, a lizak wrzucony u ujcia Amazonki moe pyn pod prd. Byle tylko bardzo chcia. Toaleta w kasynie wyoona czarnym marmurem, przyciemnione lustra oprawione w mied. Ju widziaem gangsterw w pastelowych garniturach walcych do siebie po nerach z pistoletw. Wanie rozpiem rozporek, gdy wszed Kuzyn, niezmiennie w okularach przeciwsonecznych. Podszed i stan obok mnie. Nie odezwa si ani sowem. Tak bardzo zbi mnie z tropu, e cho pcherz miaem peen, nie chciao nic lecie. Ale syszaem, e jemu leci, gadk strug prosto do cieku. Swobodnie spywajca uryna wykwintnego bogactwa. Udaem, e strzepuj ostatnie kropelki, umyem rce i popdziem szuka innej toalety. Wybraem inny stolik, z atrakcyjn krupierk, brunetk o plecach pokrytych piegami i niewiarygodnie dugich nogach. Wygldaa tak, jakby pod jakim wzgldem bya face tem. Sprawiaa wraenie szczliwej. Tym razem bardziej si skoncentrowaem. Do szybko zjechaem do siedemdziesiciu piciu funtw. Troch wygraem, troch przegraem. Przez pitnacie minut oscylowaem wok szedziesiciu, a osiem razy z rzdu przegraem i zjechaem gwatownie do dwudziestu. Nad ramieniem wyrs mi Gibreel. -Jestem do przodu dwiecie osiemdziesit w blackjacku. Ruletka jest dla frajerw. Nic dobrego ci na to nie powiem. O rany. Tylko tyle ci zostao? A przecie dopiero jedenasta. Spadaj. To byo przykre. Chciaem ju wyj. Postawiem ostatnie pienidze na zielonym.

Jeli wygram, zgarn... trzydzieci pi do jednego... siedemset funtw. Moe Kemal mia racj. Moe faktycznie ta hazardowa heca to kwestia woli. Siedemset! Skoncentruj si na tym! Koo zakrcio si, zaczo zwalnia i niech mnie, jeeli ... i zaraz znowu wypada. Usiadem, oszoomiony. Chciaem, eby przysza moja przybrana mama i poukadaa wszystko jak naley. eby jakakolwiek mama. Nie grymasiem. Patrzyem, jak bbelki sycz w mojej butelce. Trzustka papugi marynowana w szczynie. Idiota! Zasuyem sobie na przegran. Po prostu stawiaem chaotycznie. Gdybym sprbowa i poczu si bardziej... Przyszo istnieje ju, teraz. Prorocy widz to, co tam ju jest. Kady potrafi przewidzie skutki z danej przyczyny. To definicja wraliwego ycia od magazynowania ywnoci po satelity prognozujce pogod. Przypumy, e potrafisz zrobi to samo wspak... okreli przyczyn na podstawie skutku. Nie byby to proces umysowy. Byby to... A, bzdety. Przymdzam jak Nancy Jakatam z kawiarni Iannosa. Trzysta funtw! Akurat tyle, by mie na koniec wieczoru wicej pienidzy ni Gibreel! A wszystko co powyej... Byoby par setek. Moe nawet tysic. Kiedy znowu nadarzy mi si taka okazja? Byem winien ponad trzy tysice funtw, to o wiele wicej, ale za te par stw kupibym spokj ducha i zapewni sobie jako taki luz na par tygodni. Rzecz w tym, skd wytrzasn jeszcze troch forsy na stawk. Kemala prosi nie mogem. Kart zjad mi bankomat. I w tym momencie poczuem dmuchnicie jakiego diabeka na karku. Moja karta kredytowa! Limit powikszony o trzysta funtw. Pamitacie? Brn w dugi, eby mie na hazard? Czy ty zwariowa? No wiesz, jeeli grozi ci, e przez najblisze dwa lata bdziesz musia harowa w jakiej spelunie, eby pospaca dugi, to rwnie dobrze mogoby by czterysta. Cholera, nie, wsadziem kart kredytow do kieszeni marynarki, eby moe j wykorzysta na tym kuszcym meksykaskim placyku, gdzie bylimy z Bell w zeszym tygodniu. Boe, eby wszystkie wieczory byy takie kosztowne i oklepane. Masz na sobie swj garnitur. Gupku. Poklepaem si po kieszeni. Poczuem odzew plastiku. Nikt przecie nie powiedzia, e nie mog mie wicej pienidzy ponad stawk... A jeli to nie wypali? Na obsudze kart kredytowych nie zrobi to wikszego wraenia.

A co na to Poppy? Moe ju chodzi z twoim dzieciakiem. Nie tylko wasn przyszo tu przepuszczasz. Nie ma. Po prostu wyjd. I to zaraz. Nie bdziesz w stanie pokry nawet poowy kosztw skrobanki, jeli Poppy tego wanie chce. A jeli chce czego innego? Zabiem swoje wtpliwoci deskami, ale syszaem, jak si dobijaj. Wrciem do pierwszego stolika z trzystoma funtami. Zmieni si krupier. Mody go, ktry mia na imi Nigel czy jako tak. Mg pochodzi z Kennington. Jedenasta trzydzieci. Lepiej bd stawia po dwadziecia pi funtw. Stawianie na kolory moe i dawao wedug Samuela Becketta wiksze szanse, ale mnie z miejsca zmioto. Tym razem stawiaem na liczby. Jak si powinno wybiera liczby? Dobra, najpierw mj wiek. Dwadziecia dziewi. Nieparzyste. Kulka wyldowaa na dwadziecia. Parzyste. I znowu fatalny pocztek. Zjedam do dwustu siedemdziesiciu piciu. Dobra, kolejna liczba. Liczby z dzisiejszego dnia. Ile byo jajek w omlecie Katy Forbes? Cztery. Parzysta. Kulka wyldowaa na dwadziecia, znowu. Parzyste. Ju lepiej. To jest sposb. Pomyl o pytaniu, ktre ma liczbow odpowied i stawiaj. Z powrotem na trzysta. Z iloma ludmi dzisiaj rozmawiaem? Szybki rachunek. Osiemnacie, wliczajc mnie samego. Parzysta. Suchaj no, Boe, nie byem najbardziej lojalnym czonkiem twojego fan klubu, ale przysigam, wycignij mnie z tego, to nawet zaczn znowu chodzi do kocioa. Jak tylko bd mg. Kulka wyldowaa na trzydzieci cztery. Zjechaem do dwustu pidziesiciu funtw. Nastpna moliwo. Tym razem postawi pidziesit. Czas si koczy. Czy ruchaem ostatnio jak Cygank? Ile mam zbw? Dwadziecia osiem. Parzysta. Kulka wyldowaa na jeden. O losie, czyme sobie zasuyem? Chciaby, ebym przesta wierzy w przypadek? Jeli chcesz, przestan. Tylko pozwl mi teraz wygra. Losie. Nale do ciebie. Jest mi pisana wygrana. Dwiecie funtw. O, cholera, za to mgbym je przez cay przyszy tydzie. Potworno hazardu. Ludzie naprawd uprawiali go dla przyjemnoci? Z iloma kobietami przespaem si w yciu? Daj sobie spokj, nie ma czasu na liczenie. Na twoim miejscu powiedzia Samuel Beckett - zdobybym si na co spektakularnego.

Parzysta. Kulka wyldowaa na cztery. Losie, wypierdalaj. Nic tyl ko przypadek. Sto pidziesit funtw. Jezu, to jutrzejszy czynsz. Bd musia si postara o robot w Burger Kingu na Victoria Station. A wiesz odezwa si Samuel Beckett e moesz stawia na cztery liczby naraz? Nazywa si to carre. Po swj eton w punkcie przecicia. W razie wygranej pac osiem do jednego. Gdzie? Wybierzesz za mnie? -Nie. Mj przedostatni eton pooyem na 23/24/26/27. Kulka wyldowaa na 28. Pech orzek Samuel Beckett. No. Tylko jedno oczko. Prosz odpowiedziaem podaj mi liczby. - Skoro tak nalegasz: 32/33/35/36. Pooyem eton. To bya moja ostatnia szansa. Stwierdziem, e nie mog patrze. Poniewa nie miaem za plecami kanapy, zakryem oczy i pogryem si w ciemnoci. Czas odksztaca si, osigajc prdko blisk wiatu. Dwik gstnia, tejc jak el do wosw. Poprzez tum skradao si w moj stron ubstwo, ko w przytuku Sum merford bdzie mnie kosztowa dwanacie i p funta. Wielki stos etonw zgarnianych przez grabki powdrowa w moj stron. I zosta przy mnie. Spojrzaem. Krupier zdy ju odwrci wzrok. Starszy dentelmen w czerni z wosami wyrastajcymi z uszu patrzy podliwie na moje etony. Dwie dziewczyny w zharmonizowanych kolorystycznie lnicych sukienkach patrzyy na mnie, miejc si. Samuel Beckett ulotni si. Przede mn leao czterysta funtw w etonach. Mogem zachowa kart kredytow. Przyjacielu nad ramieniem wyrs mi Kemal ju czas. Mio widzie, e nie zostaem skasowany. Chodmy do grnego holu. Dobrze si bawie? Z trudnoci przeknem lin. Najwaniejsze, eby gra dla samej przyjemnoci grania. Wiedziaem, e nie byem lepszy od Gibreela, ale miaem czterysta funtw, nie liczc tych trzystu, ktre poyczyem. Nie braem pod uwag stupidziesiciofuntowej stawki, ktra przecie nigdy nie bya moja. No. Skromny stu funtowy zysk. Skrzana kurtka, trzydzieci funtw. Chyba wystarczy, eby uspokoi Kopacza, jeeli obiecam, e przez tydzie bd robi manikiur jego mastiffom. Ale swoje bbny odzyskiwaem. W przyszym tygodniu w Brixton Academy ma si odby koncert Muzyki Przypadku, ktry pozwoli mi przetrwa do koca miesica. Zawsze dostajemy tam gotwk do rki, bo par razy do roku

rn dziaaczk odpowiedzialn ze Zwizku Studentw. Do grnego holu zajrza skruszony Gibreel. Przepraszam powiedzia do Kuzyna. Krupier pewnie wiedzia, jak zneutralizowa mj system. Przyjacielu! Kemal a obrci si z radoci dwa lub trzy razy. Ja nie daem nic po sobie pozna, ale w rodku a mnie rozpierao. Tak! Sto plus trzysta rwna si czterysta funtw zysku dla mnie, i to w tej chwili! Kuzyn, nie pieszc si zbytnio, wydoby beow kopert. Kemal byskawicznie j capn. Dzikuj ci, przyjacielu. Gibreel zmarszczy brwi i pokaza na mnie. Nie tak prdko! Marco oszuka! Wycign troch wicej forsy! Mj byy przyjaciel spojrza na mnie. No powiedz, e nie! Pienidze, dziwna sprawa. Nie powiedziae, e nie mog. Kuzyn i Gibreel ruszyli na Kemala, prbujc odebra kopert. Kemal odsun si, Kuzyn chwyci kopert, Kemal chwyci Kuzyna i obaj upadli na kwietnik, przewracajc solidn, rozoyst rolin i zrzucajc gong, ktry z brzkiem, jeden brzdk na stopie, stacza si po schodach. Gibreel podnis kopert, Kemal wywin si spod roliny ze zdumiewajc zwinnoci i strzeli gow Gibreela, ktry zatoczy si, wypluwajc zby. Kuzyn chwyci Kemala od tyu jak w meczu rugby i usyszaem odgos rozdzieranego materiau. Wygldao to wszystko tak, jakby byo wyreyserowane. Kemal fikn, a gdy upada, sign do kurtki i nagle w powietrzu bysn zbem n. Chyba jednak nie byli a tak dobrymi przyjacimi. Zanosio si na kopoty. Najlepiej by byo, gdyby te trjktne drzwi byy otwarte, bo wtedy mgbym si ruszy i w nie wcisn, zanim przyjd bramkarze, a ci trzej by mnie nie zauwayli i nikomu by nie strzelio do gowy, eby tam zaglda. Jakie w tym przypadku miaem szanse? By to plan godny strusia, ale przecie niekiedy strusia polityka okazuje si ostatni i naprawd jedyn lini obrony. Przekrciem gak u drzwi. Niech mnie szlag, gdyby nie byo otwarte! Skuliem si i szarpnem drzwi. Walnem w co gow, wpakowaem nog w jakie wiadro i poczuem zapach detergentw. Moj mysi dziur okaza si schowek. Syszaem, jak przyszli bramkarze, potem same wrzaski i zorzeczenia. Czuem dziwny spokj. Jak zwykle mj los zalea od przypadku. Gdyby mnie zapano, bybym zapany. Czekaem tylko, a kto szarpniciem otworzy drzwi. Haasy oddalay si. Co za dzie. Czybym rzeczywicie ukrywa si w schow ku? A owszem. Ale w jaki sposb si tam, do diaska, dostaem? Buczenie ustao i tak siedziaem sam w ciszy, ktrej bra-

ku nawet nie zauwayem. Istnieje Prawda, istnieje wic i Prawdomwno. Bycie prawdomwnym to tylko kolejny przejaw ludzkiej aktywnoci, tak samo jak podrywanie kobiet, pisanie za kogo, handel narkotykami, kierowanie krajem, projekto wanie radioteleskopw, bycie rodzicem, granie na perkusji i kradziee w sklepach. Nazw kadego z nich atwo opatrzy jakim okreleniem. Mona by prawdomwnym w dobrej lub zej sprawie, szczerze lub chytrze, by prawdomwnym mona chcie bd nie. Prawda nie ma z tym wszystkim nic wsplnego. Komety nie obchodzi, c zy ludzko zauwaya, e jej okrenie wyznaczyo tysicletni etap, a Prawd nie bardziej obchodzi, co ludzie napisali na jej temat w tym tygodniu. Prawda jest obojtna i niezmienna. Bardziej z Merkurego ni Jowisza. Czasami odwracasz si i j dostrzegasz: w fontannie, w torze lotu krka frisbee albo w ciemnoci schowka. Przyczyny i skutki grzecznie ustawiaj si do wzajemnego rozpoznania. W takich razach uprzytamniam sobie daremno zgryzoty. Milkn i za psioczc niepewnoci dostrzegam pomrukujce dobro. Jeli zwi swoj przyszo z przyszoci Poppy i Indii o ile mnie zechc wykonam swj najwikszy, na jaki mog si zdoby, nigdy nie koczcy si skok na gwk. I wtedy Prawda raptem znika, a ty z powrotem martwisz si swoimi rachunkami. Ziewnem tak szeroko, e a strzelio mi w szczce. Koczya si adrenalina, ktr pobudzia walka, i koczyo si dziaanie kawy wypitej w salonie. Prawda to mczca sprawa. Przysza pora, bym wypez ze swojego schowka. Zamieniem etony na gotwk, modlc si, ebym zdy poczu w lepkiej doni pienidze, zanim zostan rozpoznany. Czy wszyscy kasjerzy byli tacy opieszali? Wreszcie byem wolny. Odebraem kurtk. Nadal nikt mnie nie rozpozna. W kcie holu recepcyjnego by telefon. Kiedy prbowaem znale drobne, wolnym krokiem podszed Samuel Beckett. Twoich przyjaci udao si przekona, by gdzie indziej kontynuowali uczciw wymian pogldw. Bez noy. -Kto? By to jeden z tych starszych aparatw telefonicznych. Te wszystkie kka jako si krciy. Wrzuciem monet. -Poppy! To ja. No prosz. A kocur nie przywlk si na noc do domu. Pokpiwa. Zmczona? Mwiem ci, jak to widz. Dzieciak w sklepie z zabawkami. Jak nasz may trylobit? Zasna nadsana, bo chciaa, eby jej opowiedzia bajk na dobranoc.

 To duga historia. O, biedny Marco. Poprzestawiay mi si paradygmaty. Poppy... Musiay ci si poprzestawia w rodku nocy? Przepraszam, ale nie mogem z tym czeka... posuchaj... pod wzgldem finansowym, wiesz, nie jestem aden John Paul Getty, ale... wiesz, tak powanie, zastanawiaem si, czy chciaaby, ebymy poczyli nasz stan posiadania, zarwno w finansowym i moe egzystencjalnym sensie, ale to oczywicie byby tylko wierzchoek gry lodowej prawdziwego zaangaowania, i moe gdyby chciaa to zrobi, to moe... Marco. O czym ty, do licha, mwisz? Powiedz. Chciaaby wyj za m? O, Chryste Panie. Za kogo? Nie zamierzaa mi tego uatwi. Za mnie. No. Tak ni z tego, ni z owego. Musz si zastanowi. Ile czasu potrzebujesz? Pardziesit lat? Ty latawico! Kupiem ci T-shirta ze wink... Chcesz zdoby moj rk i zwiza si ze mn witym wzem maeskim i w zamian proponujesz mi wink. To wschodni Bangladesz czy wschodni Putney? Poppy. Mwi powanie. Chc by tylko twj, chc, eby bya moj... M. ona. Jezus zapaka. Nie mog jeszcze tego do koca powiedzie. Ale powiem. Nie jestem pijany, nie jestem uwalony, mwi powanie. Kilka chwil, ktre miny, osigno gsto wiksz ni zwyky czas, poniewa skondensowao si w nich potencjalnie cae ycie. Zaczem mwi rwnoczenie z Poppy. Poppy cigna dalej. Posuchaj. Jeeli uyjesz sowa powany" przynajmniej jeszcze raz, to zaczn ci wierzy. Ale jeli potem stwierdz, e nie jeste powany, nasza przyja, nasz zwizek si rozsypuje. Pamitaj, e w tym momencie nie masz odwrotu. Czy mwisz powanie? Mwi powanie. Poppy cicho zagwizdaa. Marco. Jestem zaskoczona, e jeszcze udaje ci si mnie zaskoczy. Zaraz wpadn. Dobra? Najdusza ze wszystkich chwil. Tak, w tej sytuacji to chyba tak. Odwiesiem suchawk i zabraem paszcz. Metro od paru godzin nieczynne. Miaem fors na takswk do Putney, ale za pitnacie funtw mona by karmi Indi przez... ile? Tak czy inaczej, mam par spraw do przemylenia. Pjd pieszo. Nawet jeli mi to zajmie ca noc.

CLEAR ISLAND Ociekajc wod i apic oddech, otworzyam oczy, soce wirowao na poyskujcej wodzie. Spojrzaam na Billy'ego w kabinie: usiowa powstrzyma miech. Szczur bezgonie poruszyam ustami, a on si rozemia. St Fachtna" prua przeciwprdy pomidzy mielizn Illaunbrock a ska Clarrigmore, opyna zachodni przyldek Sherkin Island, a ja ze swoim czarnym notesem po dwunastu tysicach mil podry widziaam wreszcie jej kres. Clear Island wesza w pole widzenia, poczuam, jak morska woda wysycha, pozostawiajc mi na twarzy skorup. Tu by dom. Jedno rami Ardatruhy wycelowane w Atlantyk. wiata na falach. Sine cienie, gdzie rafy schodziy w gbin. Klify otaczajce z tyu Carriglure. ki w grskich zagbieniach i pastwiska na wzniesieniach. Ndzny port w zagiciu cypla. Kilka mil krtych drg. I cmentarz, najprzyzwoitsze miejsce na wyspie. Studnia w. Ciarana. Wyspa stara jak wiat. Niema crka Billy'ego trcia mnie, podsuwajc lornetk swojego ojca. Dzikuj ci, Mary. Pod obiektyw podpyny domy. Widziaam moich chrzestnych, Maisie i Brendana Mickledeenw, krztajcych si na werandzie Zielonego Luda" i przyszy mi na myl me chaniczne figurki na miejskim zegarze naprzeciw mojego laboratorium w Zurychu. Stary sklep spoywczy O'Farrella u stp Baile Iartach penicy ponadto funkcj poczty i jesz cze punktu wymiany plotek. Niech mnie, jeli to nie archaiczny trjkoowiec Bertiego Crowa znikn za przesmykiem Cnocan an Choimhthigh! Nigdy nie zniknie ten upir? Co takiego sprawia, e krajobrazy zapisuj si w ludzkim sercu, Mo? Na skraju rozlewiska kpa jaworw zakrywajca rozsypujc si zagrod, w ktrej si urodziam. Ciekawe, czy dach ju si zawali. Przychodz mi na myl Szwajcarzy z kwadratowymi szczkami, poruszajcy si po swoich wychuchanych miastach w najnowszych niemieckich wozach sportowych. Pamitam chude jak patyk dzieciaki wasajce si po ulicach Kowloon wok blokowca Huwa. Pamitam moje szczliwe dziecistwo, rozbiegane po tej wyspie i odkrywajce jej tajemnice. Przychodzc na wiat, dostajemy karty, ale tak samo jak ich warto wane jest miejsce, w ktrym dostalimy je do rki. Przywioza nam nieziemsk pogod, Mo. Billy przekrzykiwa haas diesla. Rano lao jak z cebra. Nie zauwaya? Kiwnam tylko gow, nie byam w stanie oderwa oczu od wyspy. Brakowao mi tych omiu mil kwadratowych twojej powierzchni. W Zadufanym Zurychu, Siedzcej na eu ropienidzach Genewie, Bezadnym Hongkongu, Bezlitosnym Pekinie i Cholernym Londynie

przymykaam oczy i widziaam twoj topografi, tak jak topografi ciaa Johna. Kormorany szybuj na wietrze, dzisiaj wieje od poudnia, widz guptaki nurkujce i znikajce w zatoce mBairneach. I nagle chciao mi si rozemia i zaszlocha jak jakiej wariatce, odwrci si i krzykn w stron Baltimore, niskich grek i caej drogi do Cork: A niech was! Dojechaam! Jestem w domu! No, zapcie mnie! Wyspowa chmura spowija soce i temperatura od razu spada. Wyskakuje mi gsia skrka. ebym tylko moga na pocztek spdzi troch czasu z Johnem i Liamem. d zwalnia i perkocze. Billy wprowadza St Fachtn" do portu. Tej nocy, kiedy Stany Zjednoczone zainscenizoway swoje wyprzedzajce uderzenie", urzdziam w swoim domku nie planowane przyjcie. Daniella, najbystrzejsza z tegorocznych doktorantw odbywajcych sta w Light Box, wczya wiadomoci satelitarne, tylko eby dowiedzie si o pogod, ale mino sze godzin i nadal patrzylimy, dubic bez apetytu w zimnym jedzeniu. Z Parya zjecha tu Alain, a z Hongkongu przyjaciel Johna o imieniu Huw. W telewizji pokazywali nocny horyzont poncego miasta w Zatoce. Reporter CNN z grzywk nie swoich wosw rozmawia z modym pilotem. Tak jest, no nie widziaem, eby nawet czwartego lipca wszystko byo tak rozwietlone! Syszelimy o chirurgicznej precyzji uderze rakietowych i e zawdziczamy je technologii Homer Quancog. Tak jest, majc Homery, mona trafi w szyb windy. Chopcy w centrum kontroli wpisuj do programu plany budynkw, a ty sobie siedzisz i pozwalasz, eby rakieta mylaa za ciebie. Niech maluchy wal w dziury! Dokadnie w szyby wind! Alain a rozla wino. Putain! Zaraz nam powie, e rakiery skacz po bagietk i wyprowadzaj pieska. Jaki genera obwieszony medalami komentowa z waszyngtoskiego studia. Dla Amerykanw wolno jest prawem podstawowym. Dla wszystkich. Technologia Homer to rewolucja w prowadzeniu dziaa wojennych. Moemy wymierzy dotkliwy cios tym nikczemnym dyktatorom, dotkn ich do ywego przy minimalnych zniszczeniach i stra tach wrd ludnoci cywilnej, ktr tyranizuj. Z Clear Island zatelefonowa John. To nie wiadomoci, to sprawozdanie sportowe. Tyle filmw nakrcono o zaawansowanej technice wojennej, e teraz ta technika tworzy film. Tu chodzi o ulokowanie produktu. Czy dwa dni temu ktokolwiek sysza o rakietach Homer? Ogarno mnie uczucie obrzydzenia. Wbiam zby w kostki palcw. Tak... syszaam ju o tym.

 Mo, kochanie. Nic ci nie jest? Nie. John. Oddzwoni. Materia BBC. Ulica rozjaniona przez poary i wiata karetek. Film ocenzurowany przez siy nieprzyjaciela" przewin si przez ekran napis. Reporter Irlandczyk z Pnocy przystawiajcy mikrofon Arabowi, ktrego twarz lni od potu czy krwi, a moe od jednego i drugiego. Powiedz mi! Zapytaj swoich, dlaczego zbombardowano fabryk poywienia dla dzieci? Powiedz mi! Cicie. Z powrotem studio i szczegowe analizy ekspertw. Daniella zasna, wic przykryam j kocem. Do kominka podrzuciam polano. Wyprzedzajce uderzenie" powiedzia Huw oznacza zapewne, e nie wypowiada si wojny, dopki nie ma si ustawionych kamer. Poczuam znuenie. Spojrzaam przez zason na noc i gry, Mleczna Droga i wymizerowany redniowieczny uczony odwzajemniajcy moje spojrzenie. Ale ci wynioso, Mo. Brak mi ju elastycznoci. Matka, bdc w twoim wieku, bya ju wdow. Jak daleko jeszcze ci wyniesie? Poczuam chodne szczypnicie szyby w koniuszek nosa. Syszysz wodospad za k u podna gry? Trzy tysice mil std siy wolnoci i demokracji wykorzystyway owoce swoich najwietniejszych umysw, eby w ruinach budynkw zmiady takich ludzi jak Liam czy Daniella. No i patrzymy na ponce gruzy i strzelajce po mienie. Gratulacje, Mo. To twoje ycie. No, ale chore zoo zrobilimy z tego wiata. Alain usysza, ale nie zrozumia. adne zoo nie wybija wasnych zwierzt. Mga mojego oddechu pokrya cay widok. Z wyjtkiem naszej klatki i gdy tracimy panowanie nad sob. Billy postawi mnie zamaszystym ruchem na kei z gonym ta-ram!", e a si zakoysaam, gdy dotknam nogami brzegu. Prawie syszaam, jak mi si krusz koci. Mgby to by dzie wyjazdu. Rzd odzi rybackich: Dun an Oir" Mayo Davitta, Oilean na nEan" Daibhiego 0'Bruadaira, Abigail Claire" Scotta, przemalowana na niebiesko-to, The South's Gonna Rise Again" Reda Kildare'a, z ktr nie sposb si rozsta, wymagajca bardziej ni kiedykolwiek kapitalnego remontu, sterty sieci, beczek z rop, pl astikowych skrzynek. Chuderlawe koty chodzce swoimi ciekami. Na wyspach wntrze wida z zewntrz. Wszystko ley tam, gdzie pado. Zrobiam gboki wdech. Przesycona zapa chem ryb morska woda, sodko kwana wo owczego ajna i swd dymw z silnikw odzi.

 Mo! Ojciec Wally na swoim trjkoowcu przy szopie na ostrygi. Bernadette Sheehy polewaa wod z wa kosze z homarami w minispdniczce i gumowych butach. Pomachaa do mnie, umiechajc si. Mo! Wracasz w sam por! Przywioza nam cudown pogod. Bo od samego rana lao. Ojcze Wally! Jeste okazem zdrowia. Co za rozkosz rozmawia znowu po celtycku. Ludzie po osiemdziesitce przestaj si starze. Bo wtedy starzenie przestaje mie sens. Co ci si stao w oko? Miaam czoowe zderzenie z takswk w Londynie. Jak miaa podr? Istnieje chyba jaki atwiejszy sposb na zapanie takswki. Nawet angielskiej. Rozemialimy si i spojrzaam w jego niebieciuchne oczy czterolatka. Oczy, jaki to cudowny organ. Ile oczy ojca Wally'ego widziay... omot strachu werbel... Czyby Teksaczyk ju tu by i werbowa miejscowych? Mia wicej pienidzy ni wszystkie siedemdziesit hrabstw republiki razem wzite. Mo, uspokj si! Ojciec Wally chrzci twoj matk. Przy stoliku w gbi salonu rozgrywano cignce si caymi latami partie szachw, ktre stanowiy wiadectwo jego przyjani z Johnem. Skoro zaczynasz wtpi w mieszkacw Clear Island, to ju przegraa z Teksaczykiem. Podr? Jeli mam by szczera, to troch wyczerpujca, ojcze. Cze, Bernadette. Miejscowa krlowa piknoci podesza. Dzie dobry, Mo. Z daleka? Dalej ni zwykle. Przegapia najlepszy letni jarmark. Przyjechali wszyscy z Ballydehob, Schull i jeszcze Baltimore. A we mnie zakocha si Hans, Norweg, mionik ptakw. Pisze do mnie co tydzie. Napisa dokadnie dwa razy powiedziaa siostrzyczka Bernadette, Hanna, gramolc si z rozpadajcego si kosza, a spryskana wod z wa ucieka z piskiem do szopy Cze odpowiedzia ojciec Wally. To by wspaniay jarmark. I boska pogoda na Regatach Fastnet. Chocia znowu wzywano ratownikw z Baltimore. Wywrci si kata maran. Moe przyjedziesz w przyszym roku na regaty? Mam nadziej. Naprawd. A Liam wrci do Clear przed kocem weekendu, Mo? Bernadette bya jeszcz e nadto niewyrobiona, by dobrze dawa obojtno. Okrcaa wok maego palca pukiel losw, nie zwracajc uwagi na to, w ktr stron kieruje szlauch.

eby tylko. Lepiej, eby nie. To sam rodek jesiennego trymestru. Ojciec Wally spojrza na mnie z lekkim zdziwieniem. Czybym co nie tak powiedziaa? No dobra, Mo. Nie ka mowi czeka. Jest w domu? Godzin temu by. Wpadem, eby wyrwa moj wie z jego kleszczy. Wobec tego na razie cze, ojcze Wally. Bernadette. Uwaaj na siebie. Nauka to gra jak lubi mawia dr Hammer, mj opiekun w Queen's. Stawk s jej tajemnice. Bdy to szulerzy. A naukowcy to frajerzy. Niels Bohr, wielki duski fizyk kwantowy, lubi mawia: Bdne jest mniemanie, e zadanie fizyki polega na odkryciu sposobu istnienia natury. Fizyka zajmuje si tym, co moemy o naturze powiedzie". Zwodnicza, oparta na przypuszczeniach historia mojego kraju nie obejmuje analizy tego, co rzeczywicie si wydarzyo: jest analiz analiz dokonywanych przez historykw. A historycy maj swoje upodobania, tak samo jak fizycy. Wspomnienia to potomkowie przebrani za przodkw teraniejszoci. Pamitam promienie soca sczce si przez wietlik w biurze Heinza Formaggio. Sceneria monumentalna. Gry okalajce Jezioro Genewskie poyskiway zmitym fioletem i srebrem. Nad brzegiem jeziora, pod romantyczn budowl ogrodow zwieczon miedzianym kurkiem, ogrodnik przypominajcy ogrodowego krasnala przycina dywanik trawnika. Merkury spyn z marmurowego postumentu w swoim skrzydlatym hemie. Heinz przedstawi Teksaczyka jako pana Stolza. Na kanapie lea kapelusz o pojemnoci duego wiadra. Teksaczyk zdj okulary przeciwsoneczne i spojrza na mnie nie uzbrojonymi w osony oczyma. Twoje odejcie wywodzi Heinz oznaczaoby wycofanie si na rozstrzygajcym etapie. Jeste na ostatniej zmianie w sztafecie, Mo. To nie jest dorywcza robota, z ktrej moesz sobie ot tak zrezygnowa. Ale mog. I wczoraj zrezygnowaam. Przeczytaj list jeszcze raz. Heinz dobroduszny: Mo, rozumiem wszystkie blaski i cienie ycia w zamknitych orodkach badawczych. To szczeglne rodowisko. Ja sam mam chwile wtpliwoci. Jestem pewien, e pan Stolz take. Teksaczyk tylko patrzy, Ale to przechodzi. Bagam, eby odoya t drastyczn decyzj o miesic lub dwa. Ja ju podjam t drastyczn decyzj, Heinz. Heinz osupiay: Dokd zamierzasz pj? Co z Liamem i stypendium, ktre od nas

dostaje? Tysic okolicznoci przemawia za tym, eby wszystko gruntownie rozway. Wszystko zostao ju rozwaone. A edukacja mojego syna nie wymaga waszych pienidzy. Heinz moralny szantaysta: Skaptowali ci, co? Caa czowka jest naraona na pokus lepszych propozycji, Mo. Co daje ci prawo do takiego egoizmu? Do kogo przecho dzisz? Zamierzam uprawia rzep w hrabstwie Cork. Niepotrzebnie si silisz na dowcipy. Light Box ma prawo wiedzie. W kwietniu urzdzenia CERN-u mamy tylko dla siebie. Dane z supercollidera w Saragossie maj nadej w przyszym tygodniu. To wszystko mogoby otworzy drog przed Quancogiem. Dlaczego wanie teraz? Westchnam. Wszystko jest w licie. Czy naprawd uwaasz, e Light Box prowadzi badania dla zabawy? Nie. Naprawd uwaam, e Light Box prowadzi eksperymenty wycznie dla agencji kosmicznych. Temu wanie, jak wiemy, ma suy poznanie kwantowe. A potem wybucha wojna, a ja dowiaduj si, e mj skromny wkad do glo balnej wiedzy zostaje wykorzystany w rakietach powietrze ziemia, ktre zabijaj ludzi tylko dlatego, e nie s do biali. Musisz by taka melodramatyczna? Granica midzy cywilnymi a militarnymi zastosowaniami techniki kosmicznej zawsze bya spraw subiektywn. Nie moesz tego nie zauwaa, Mo. Tak krci si wiat. Przez cztery lata wciskano ludziom bzdury i nagle ci ludzie dowiaduj si, e przez cztery lata wciskano im bzdury, wic chc wiedzie. Nie moesz tego nie zauwaa, Heinz. Tak krci si wiat. Teksaczyk poruszy si i kanapa skrzypna. Panie Formaggio, to oczywiste, e dr Muntervary ceni sobie precyzj. Perorowa ze swobod czowieka, ktremu nigdy si nie przerywa. To do mnie przemawia. Jako zwolennik Quancogu sdz, e mam szersze spojrzenie. Mog pomwi z pani na osobnoci? Retoryczne pytanie. Gdy piam si uliczk pod gr, w oknie sklepu Prastarego O'Farella cofna si chuda twarz i rozpyna w mroku. Sklep nie mia godzin otwarcia i zamknicia, ale ona Prastarego nigdy nikogo nie przyjmowaa, o ile nie byo przy niej Prastarego lub ich syna, Starego O'Farella. Jeszcze gdy byam dzieckiem, gwny ld budzi w niej podejrzenia. Podejrzane wydawao si jej samo jego istnienie, a dotyczyo to zarwno Brytanii, jak i rozpocierajcego si za ni wiata. Baltimore - z tym e istnieje, mogaby si jeszcze

zgodzi. Ale poza Baltimore wiat by tak samo nienamacalny, jak fale radiowe. Gdy nie byo zarwno Prastarego, jak i Starego, wchodzio si po prostu do sklepu, samemu obsugiwao i zostawiao pienidze w pudeku po butach. Przystanam dla chwili wytchnienia w bramie prowadzcej do ki O'Driscolla. Sowo daj, za kadym razem, gdy przyjedam na wysp, ta grka robi si coraz bardziej stroma. Na play, tam gdzie koczya si porastajca wydmy trawa, dwie damy w czarnych pelerynach zbieray to, co wyrzucio morze. Poruszay si jak wrony. Spojrzay na mnie w jednym momencie i pomachay. Moya i Roisin Tourmakeady! Odwzajemniam pozdrowienie. Kiedy bylimy przekonani, e obie s wiedmami i e przez nie powstaj wiry. Na strychach ich domw mieszkay i pewnie nadal mieszkaj sowy. Niebezpieczny by pomys z tym powrotem, Mo. Szybko tu dotr. I tak cud, co prawda drobny, e tak daleko dotara, a to dziki wygodnej niezalenoci systemw komputerowych Aera Lingusa. Niebezpiecznie byo wraca, ale nie wraca si nie dao. Ciepe soce, gsty mech na murze z kamieni, koyszce si paprocie. Na Clear Island s tylko trzy motocykle i mieszkacy atwo mog rozpozna kady z nich po silniku. Podjecha Red Kildare, z przyczepk, ale bez pasaera. Zsun gogle na czoo. Pozwolili ci wrci, Mo? Z niezym limem paradujesz. Red. Wygldasz jak czarnoksinik na wypowiedzeniu. Tak, dobiega koca mj kontrakt na pozycji obrocy w druynie narodowej. Red Kildare, podobnie jak John, nie by rodowitym mieszkacem Clear. Po raz pierwszy przyby jako napyw" w latach szedziesitych, kiedy prba zaoenia kolonii wolnomylicieli zainspirowana przez filozofi Timothy'ego Leary'ego skoczya si tak jak w przypadku Timothy'ego Leary'ego: pozosta jedynie Red, jego winie, kozy i par zwariowanych opowieci. Codziennie wic pomaga Johnowi i doi w Aodhagan Feynmana, paci kozim serem i dba o ogrdek warzywny. John twierdzi, e jak na razie to std do Kuby nikt nie uprawia lepszej marihuany. A po celtycku Red mwi ju lepiej ode mnie. Par dni temu mylaem o tobie, Mo. Naprawd? Tak... Martwy nietoperz spad z nieba do moich stp. Mio mi sysze, e kto o mnie pamita, mimo e wyjechaam, Red. Z powrotem zaoy z trzaskiem gogle. Musz pogada bez ogrdek o Daibhim O'Bruadairze. Uwaaj na siebie. Podkrci rczk przepustnicy i jego archaiczny Norton ruszy z rykiem, wyrywajc ze

snu picego w przyczepce prosiaka, ktry wdrapa si na siedzenie i zaraz spad z powrotem. O tym, e Heinz Formaggio jest wcieky, wiadczyo jedynie stumione trzaniecie drzwiami. Patrzylimy na siebie z Teksaczykiem przez szeroko biura. Karze w ogrodzie nadal strzyg traw. Ju prawie powiedziaam remis", ale najczciej tak bywa, e mam ju co powiedzie, a nie mwi. Naprawd musisz by kim wanym, skoro moesz tak sobie odprawi Heinza z jego wasnego biura. Obawiaem si, e on jako dobry dyrektor zacznie ciska na pani gromy. Heinz ciska gromy tak, jakby kar chosty wymierza limi saaty. Sign do kieszeni koszuli. Pozwoli pani doktor, e zapal? W Light Box nie ma zakazu palenia. Zapali, wysypa zawarto miseczki z drobiazgami na folder Light Box i zrobi sobie z niej popielniczk. Syszaem kiedy dowcip na swj temat: ni z cukierniczki, ni z solniczki, a do popielniczki. Prosz mi wybaczy, ale panu nie ufam. Umiechn si i odpar, e to, czy mu ufam, czy nie, nie jest a takie wane. Pani doktor, jestem Teksaczykiem. Czy pani wie, e Teksas przed przystpieniem do Unii by niezalen republik? Owszem. My, Teksaczycy, jestemy dumnym plemieniem. Chlubimy si tym, e jestemy dobrymi strzelcami. To postrzelajmy. Pentagon domaga si ukoczenia Quancogu. miao moecie koczy. Tylko Light Box jest w stanie tego dokona. I oboje wiemy dlaczego. To znaczy, wiemy kto. Orodek Badawczy Light Box ma Mo Muntervary. Akurat od wczoraj nikt nie ma Mo Muntervary. Wypuci piropusz dymu i obserwowa jego kby. Gdyby to byo takie proste... To jest proste. Krlowie mog sobie abdykowa, gliniarze piorunem si zwija, dyrektorzy zespow badawczych trzaska drzwiami, kiedy im si ywnie podoba i wypada jak burza, a wszyscy pozostali mog si wypi. Ale pani doktor nigdy nie bdzie moga opuci boiska. Takie s fakty i musi to pani zaakceptowa. Czy wyraa si pan do koca jasno? Bo nie za bardzo rozumiem to, co sysz. Wobec tego wyra to inaczej. Light Box jest jedynym instytutem badawczym na rynku. Syndykaty w Rosji, Indonezji, Afryce Poudniowej, Izraelu i Chinach wyapuj naukowcw takich jak pani. Powstaa nowa konfederacja pastw arabskich, ktre naprawd nas

nie lubi. Istniej trzy niezalene wojskowe firmy konsultingowe, ktre chc mie technologi poznania kwantowego, a jedna z nich naley do naszych brytyjskich kuzynw. Rynek robi si zatoczony i bezwzgldny. Pentagon chce pani prosi, eby pani z nami pracowaa. Nasi mniej demokratyczni rywale pani zmusz. W jakikolwiek sposb i gdziekolwiek by si pani ukrya, i tak zostanie pani wytropiona, a pani umiejtnoci wyko rzystane, czy si to pani podoba, czy nie. Czy teraz mwi wystarczajco jasno, pani doktor? A w jaki sposb kto moe mnie zmusi"? Porywajc pani chopaka i przetrzymujc w betonowej klatce, dopki nie da pani tego, czego si od pani oczekuje. To nie jest ani troch zabawne. Podnis aktwk i pooy j sobie na kolanach. Dobrze. Ze szczkiem otworzy zatrzaski. Oto akta z fotografiami i informacjami na temat technik stosowanych przez owcw gw. Niech pani je zweryfikuje, korzystajc z wasnych kanaw: pani przyjaciele z Amnesty w Dublinie bd znali nazwiska. Niech pani to pniej przejrzy poda mi akta ale dopiero po jedzeniu. Jeszcze jedno. Rzuci mi may czarny cylinder wielkoci kasety z filmem. Niech pani to nosi przy sobie. Spojrzaam na spoczywajcy na moich kolanach przedmiot, ale nie wycignam rki. Co to? To sygnalizator zagroenia zaprogramowany na odcisk pani kciuka. Otwiera si pstrykniciem jak zapalniczk. jeli nacinie pani przycisk, jeden z naszych ludzi bdzie przy pani w cigu czterech minut. Dlaczego niby miaabym wierzy w te bzdety? I dlaczego akurat ja? Nowy wiatowy ad to stara piewka. Wojna triumfal nie znowu powraca nie eby kiedykolwiek znikna z horyzontu a naukowcy, ludzie tacy jak pani, wygrywaj wojny dla generaw, ludzi takich jak ja. A gdy poznanie kwantowe poczy si ze Sztuczn Inteligencj i technologi satelitarn tak, jak to pani zaproponowaa w swoich ostatnich piciu tekstach, wwczas istniejca bro jdrowa bdzie mniej wicej tak grona jak deszcz pieczek tenisowych. A skd ci upiorni owcy gw wiedz na temat moich bada w Light Box? Std, co my wszyscy. Stare dobre szpiegostwo przemysowe. Nikt mnie nie porwie. Niech pan posucha. Jestem w rednim wieku. Tylko Einstein, Dirac i Feynman poczynili powaniejsze odkrycia, bdc po czterdziestce. Teksaczyk zdusi papierosa i z powrotem wrzuci drobiazgi do miseczki. Wielu ludzi wlazoby pani do dupy i gdybym uzna, e to cokolwiek da, rwnie i ja bym to zrobi.

Ale prosz uwanie posucha. Kompletnie nie znam si na pani matrycowej mechanice, na kwantowej chromodynamice ani na tym, w jaki sposb nico przemienia pani w co za pomoc energii poyczonej znikd. Ale te wiem, e nie wicej ni dziesiciu yjcych ludzi jest w stanie przemieni Quancog w rzeczywisto. Szeciu z nich mamy obecnie u siebie, w Saragossie, w zachodnim Teksasie. Proponuj pani prac. Tej jesieni zamierzamy tam przenie cao programu Quancog realizowanego przez Light Box i zaproponowa pani szereg zwykych w takich razach zacht. Ale pani swoim listem z rezygnacj wymusia nasze przeciwdziaanie. Dlaczego miaabym pracowa dla was? Wasz prezydent to drobny krtacz. Nie trzeba by jajogowym, eby si domyli. Ale komu wolaaby pani da Quancog, biorc pod uwag wszystkich drobnych krtaczy, ktrzy wspczenie trzymaj palce na guzikach? Quancog w zastosowaniu militarnym? Nikt nie powinien czym takim dysponowa. Niech pani jedzie do Teksasu. Ze wszystkich agencji, ktre chciayby widzie pani u siebie, tylko nasza uszanuje pani sumienie oraz prawa Johna Cullina i pani syna Liama. Pani doktor widzi we mnie wroga. Jako to przeyj. W moim wiecie okrelenie wroga i przyjaciela zaley od kontekstu. Prosz zrozumie, zanim bdzie za pno, e jestem po pani stronie. Rozejrzaam si za Merkurym. Ten zawsze mi si podoba powiedzia Teksaczyk, ledzc moje spojrzenie. y zgodnie ze swoim rozsdkiem. Szyld pubu Zielony Lud" koysa si i skrzypia. Maisie oparta o kamienny mur obserwowaa morze przez teleskop.Brendan krzta si gdzie po drugiej stronie przy grzdkach warzywnych. Szpakowate wosy Maisie cakiem ju zbielay. Dzie dobry, Maisie. Odwrcia si, kierujc teleskop w moj stron i a otworzya usta. A niech mnie! Mo Muntervary wrcia, eby nas straszy! Widziaam, jak kto w takim zabawnym kapeluszu wysiada z St Fachtny" opucia okular ale mylaam, e to jaki mionik ptakw przypyn po g Thewickera. C to ci si stao w oko? Uderzy mnie zbkany elektron w laboratorium. Jeszcze jak sigaa mi do kolan, zawsze na co wpadaa. Brendan! Chod i zobacz, kog to dzisiaj mamy! No, a dlaczego nie przyjechaa na letni jarmark? Przykutyka Brendan. Mo! Tym razem przywioza nam pikn pogod! John

zeszej nocy zalewa pa guinnessem, ale nawet nie pisn, e wracasz. O jasny gwint, ale limo! Przy na to stek! Nie chciaam robi zamieszania. Ale te re to jak z obrazka! Jak ci si udao zmusi to kapryfolium, eby pod koniec padziernika tak roso jak szalone? Obornik! odpowiedziaa Maisie. Dobry i wiey, krw Bertiego Crowa, no i pszczoy. We sobie rj, Mo, kiedy ju si ustatkujesz. Troszcz si o pszczoy, a pszczoy zatroszcz si o ciebie. eby ty widziaa tegoroczn fasolk wielokwiatow! Cudna, prawda Brendan? Tak, wysza do dobrze, Maisie. Uwanie obejrza gwk swojej fajki z derenia, tej samej, ktr pali od p wieku. Widziaa si ze swoj mam w Skibbereen, Mo? Tak. I jak tam? Dobrze si czuje, ale ju tak nie kojarzy. Ale tam, gdzie jest, nie moe sobie przynajmniej zrobi krzywdy. To i prawda Maisie odczekaa, a upynie chwila ciszy. Za bardzo spada z wagi, Mo. Mylaam, e w Szwajcarii objadasz si fondue i czekoladami Toblerone. Podrowaam, Maisie. Dlatego schudam. Ani chybi cykl wykadw? w oczach Brendana bysna duma. Tak mona by to nazwa. eby tak twj tata ci dzisiaj widzia! - Maisie szybciej si poapaa, e odpowiadam pswkami. No nie stj tak przy tym murze. Wejd i opowiedz nam o szerokim wiecie. Brendan zamacha starczymi rkami. Maisie Mickledeen, pozwl naszej chrzeniaczce zapa oddech, zanim zaczniesz j raczy likierem. Mo na pewno chce std i prosto do Aodhagan. Szeroki wiat moe poczeka te par godzin. No to wpadnij pniej, Mo, czy w ogle. Chopak Eamonna O'Driscolla przychodzi z akordeonem, a ojciec Wally urzdza posiady po wyjciu ostatniego gocia. Posiady u Zielonego Luda". Byam u siebie. Maise czy posiady nie wymagaj jakiej szczeglnej nocy, skoro waciwie zamykasz w przepisowej porze? Specjalnie czeka na wyjcie ostatniego gocia? Przesta ju z t swoj logik, Mo! Jeste z powrotem na Clear. A tutaj tylko owce, ryby i pogoda. Bd tak dobra i zostaw t swoj wzgldno w Baltimore. A jak J ohn przy-

niesie swoj harf, to otworz butelk kilmagoonu. Uwaaj na siebie. Mowleen Muntervary, ty niesforna omiolatko! Diaby ci bd w piekle smagay pokrzywami, a na tyku wyskocz ci krostki, ktre bdziesz drapaa do krwi! Chcesz tego? Moje wspomnienie o pannie Thorpe grawituje w stron ogldanego pod mikroskopem roztocza yjcego w brwiach. Poyskujca, najeona, wielooka. Dlaczego nauczyciele w szkoach podstawowych to albo anioy rodem z sistr Bronte, albo Dickensowskie wiedmy? Czy dlatego s albo czarne, albo biae, e same wykadaj czarno na biaym? Zadaam ci pytanie, a nie usyszaam odpowiedzi! Czy chcesz zosta potpion na wieki kamczuch? Nie, panno Thorpe. Wobec tego powiedz mi, jakim cudem te brudne apska poradziy sobie z testami z matematyki?! Sama je zrobiam! Jedyn rzecz na wiecie, ktrej nie znosz bardziej od maych zmylajcych chopcw, s mae zmylajce dziewczynki! Bd zmuszona napisa do twojego ojca, e je go crka jest obudn mij! Bdzie wstyd na ca wiosk! Te mi groba. aden mieszkaniec Clear Island nie potraktuje powanie nauczyciela, ktry nie mwi po celtycku Historie z tymi opiniami nauczycielki cigny si a do dziewczcego gimnazjum w Cork. Kiedy tata wraca pod koniec tygodnia, odczytywa je na gos mamie ze miesznym angielskim akcentem, ktry odbiera nam ch do miechu. To niepojte, eby twojej crce udao si uczciwie zrobi wszystkie zadania na tym egzaminie. Oszukiwanie to powa ne wykroczenie... Tata by pracownikiem stoczni jachtowej i przez cay tydzie kursowa midzy Cork a Baltimore, nadzorujc prace i zawierajc umowy z nabywcami a z Dublina. Zakocha si w mojej matce, dziewczynie z Clear Island, i wzi z ni lub w kociele w. Ciarana, ktrego udzieli im ksidz w rednim wieku, nazywany ojcem Wally. W tamtych czasach dzieciaki ze szk podstawowych pobieray nauki po angielsku i po celtycku - w przenonym baraku w porcie. Starsze pyny na pokadzie St Fachtny" do szkoy w Schull, ktra miaa wasne planetarium. Panna Thorpe wyjechaa do biednych, obrabianych na wsze strony krajw Afryki, eby propagowa tam swoje manichejskie zasady. Teraz w budynku starej szkoy Bertie Crow trzyma siano. I to wanie mona zobaczy przez okno: siano. Powiedziaam Teksaczykowi, e przez weekend przemyl jeszcze moj rezygnacj.

Pojechaam do banku i wypisaam czek na tak sum w dolarach amerykaskich, e a urzdnik - na czas sprawdzania - zaprosi mnie na kaw na zaplecze. Kiedy jechaam z powrotem do swojego domku, przyapaam si na tym, e co pitnacie sekund zerkam we wsteczne lusterko. Pocztki paranoi ani chybi czsto objawiaj si w formie wstrtnej gry. Zadzwoniam do Johna, eby zapyta, jak ma rad: - Cienka sprawa - odpowiedzia John. Ale powinna si zdecydowa - przeszed na celtycki. - We dodatkowy urlop naukowy i postaraj si przyjecha do Clear na moje urodziny. -John zazwyczaj kamufluje swoje rady. I pamitaj, e bardzo ci kocham. Prdko si spakowaam. Na stole zostawiam kartk do Danielli z prob, eby zaja si moimi ksikami i kwiatkami. Wyposaenie, takie jak domek i samochd, naleay do Light Box. Niezbdne twarde dyski przekopiowaam na CD, a reszt wykasowaam i rozpuciam cae zoo moich najbardziej zoliwych wirusw. Mj prezent poegnalny dla Heinza. Jak si znika? Miaam na koncie znikanie czstek, ale sama jeszcze nigdy nie znikaam. Musiaam spojrze na siebie oczyma tych, ktrzy mnie ledz, znale miejsca, ktrych nie widz, i tam si przenie. Zadzwoniam do biura podry, z ktrego usug zwykle korzystaam, i zarezerwowaem lot do Petersburga za trzy dni, niezalenie od kosztw, opacany kart kredytow. Puciam e-maila do jedynej strony internetowej w Gwinei Rwnikowej z informacj, e Operacja Ser ma zielone wiato. Wyszam na spacer i spotkaam belgijsk ciarwk z jogurtem, do ktrej wrzuciam mj cylin dryczny sygnalizator zagroenia. Potem usiadam w oknie i do samego wieczoru patrzyam na wodospad. Kiedy zrobio si ciemno, ruszyam w dug drog na pnoc berliskim autobahnem. Zaczo si. rodek cieki porastay polne kwiaty. Zagroda Aodhagan" obwieszcza napis wymalowany przez Liama. Pod spodem koysa si kolejny, wymalowany przeze mnie: domowe lody". Pianek drzemie w jesiennym socu. Okna w domu pootwierane. Na ganku ty kapelusz rybacki, konewka, smycz i obroa Plancka, gumiaki, rzdy garnkw z zioami. Wychodzi John: jeszcze mnie nie usysza. Id do warzywniaka. Feynman dostrzega mnie i pobekuje. Schroedinger wskakuje na skrzynk na listy, eby lepiej widzie. Pianek, zanim zacznie szczeka, wali ogonem. Leniwy nicpo. Tu jest kres mojej podry. John odwraca si. Mo! A kogo innego si spodziewasz, Johnie Cullin?

Trzask zasuwki w mroku. Siadam na ku. Gdzie, u licha, jestem? Zrywam si roztrzsiona. Co to za sufit, co za okno? U Huwa? Pokoik hotelowy w Pekinie? Hotel Amex w Petersburgu i trzeba si pieszy na prom? Helsinki? Czarny notes! Gdzie czarny notes?! Tylko powoli, Mo, powoli... zapomniaa o czym, zapomniaa co zabezpieczy. Deszcz bbni w szyb, grube odciski pozostawione przez europejski deszcz. Gadkie krawdzie, nieskazitelna czysto, dzwoneczki wietrzne, poznajesz te dzwoneczki, cc, Mo? Bok wci obolay od siniakw, ale to znak, e si goi. Na dole kto piewa Van Morrisona The Way Young Lovers Do, ale tak Van Morrisona moe piewa tylko jeden znany ci czowiek i z pewnoci nie jest to Van Morrison. Ogarno mnie uczucie bogoci, uczucie zapomniane. A czarny notes ley na toaletce, tam gdzie go pooya ubiegej nocy. Po stronie Johna widniao tylko wgbienie w ksztacie Johna. Wcisnam si w nie, najprzytulniejsze miejsce na Ziemi. Szarpniciem stopy otworzyam zasony. Pospne niebo nie warto jeszcze wstawa. Kiedy zrobiam si taka roztrzsiona? Tej nocy, gdy wyjedaam z Berlina? A moe po prostu si starzej, a moje narzdy coraz bardziej szwankuj, a w kocu jeden z nich powie: Wysiadam! Z powrotem rzuciam si pasko na pycizn snu. Rozbrzmia samotny rg, z jednej z moich gramofonowych pyt, statek towarowy wypywa z Morza Irlandzkiego, donka pamici przemierza port Kowloon. Okrylimy zachodni przyldek Sherkin Island, mj czarny notes i ja, i wreszcie po trwajcej dwanacie tysicy mil podry dostrzegam kres. Czyby czekali tu na mnie? A tutaj pozwolili mi dotrze. Nie dziki sobie samej tu dotaram. Poduszka Johna, John, poduszka, jasiek, wity Jan, haszysz, dym, mahoniowy pot, i telepice si moje serce, cignce wagony, trawiaste rwniny pojawiaj si i gin, rok za rokiem, caymi latami, Custard z Kopenhagi, uodporniony na samotno, wypatrujcy przez okno, ciekawe, co mu si stao, co si im wszystkim stao, dr ciekawo, ktra jest istot materii, a kady z nas zagubion czstk, nieskoczono parkowych cieek, jedne pewne, inne nie, a adna z nich naprawd realna, dopki nie wiadomo, czym realno jest i dlaczego tak trwaa materia zawiera tak przestraszliwe przestrzenie nicoci, nicoci, nicoci... Technika to sfera powtarzalnych cudw. Choby podre lotnicze. Trzydzieci tysicy stp pod kadubem niesionym przez wypenione prni skrzyda rozpociera si Rosja spowita we wczesny poranek. Tor pocignity za pomoc zwichrowanej linijki biegncy przez zanieone wzgrza i mroczne jeziora.

Moi wsppasaerowie nie maj pojcia o siach, ktre oywiaj materi i nios myl. Nie wiedz, jakim sposobem nasz boeing 747 za spraw swojej prdkoci zwiksza nasz mas i spowalnia czas, podczas gdy odlego dzielca nas od rodka cikoci Ziemi sprawia, e czas biegnie szybciej w porwnaniu do tego, jaki przeywaj ci wszyscy, ktrzy pi w mijanych przez nas wiejskich domach. Nikt z nich nie sysza o poznaniu kwantowym. Nie mog zasn. Czuj, jakby skra nacigna mi si i zmia. Do samolotw zabieram ze sob kalkulator dla zabicia czasu. Ten jest masywny, wypoyczony przez Alaina z paryskiego laboratorium. Moe wykonywa dziaania do pitnastu miejsc po przecinku. Dla zabicia czasu obliczam prawdopodobiestwo, e jest nas trzystu szedziesiciu pasaerw. Pracochonne. Zajmuje mi to ca drog do Kirgistanu. Byle tylko oderwa si od myli o najbliszej przyszoci. Obok mnie pi Chinka w wieku szkolnym, wracajca do Hongkongu. Jest to mniej wicej ten wiek, gdy mode ko biety szczliwie przemieniaj si w pikne abdzie. Mo Muntervary w swoim czasie przemienia si w pryszczatego obartucha. Teraz jestem obartuchem pomarszczonym. Na ekranie film o dinozaurach, dokonujca si w milczeniu przemoc. W gardle mi zascho od krcego w zamknitym obiegu powietrza. Czuj, e zblia si bl gowy. Tajemnicze byski, sceneria wypeniona zbami. Gdzie soce? W ktr stron obraca si Ziemia? W co znowu, u licha, si wpakowaam? Obudziam si po raz drugi. Kroki wibroway na krawdzi snu. Tym razem dokadnie wiedziaam, gdzie si znajduj. Jak dugo? Dwie minuty czy dwie godziny? Najprawdziwsze kroki, biegnce po wirze, miarowe i stanowcze, nieustpliwe. Uniosam ciut, ciut zason i zobaczyam czowieka biegncego truchtem przez tunel mawki, prosto do Aodhagan. A niech to. Mj syn jest mczyzn. Czuam dum, a zarazem irytacj. Rozchyliy si poy jego kurtki. Ciemne dinsy, buty, niesforne wosy po ojcu. Feynman, ujc, przyglda si z wybiegu, a Planck podskoczy, machajc ogonem. Mo! John krzykn z dou. Jest Liam! Trzasny drzwi. Liam niezmiennie zamyka drzwi jak mae sonitko. Woyam na siebie obszerny jak peleryna szlafrok Johna. Schodz! A, John? Co? Wszystkiego najlepszego w dniu urodzin, zawierzbiony piracie! Nigdy nie miaem szczliwszych! Huw otworzy drzwi i uciska mnie, nie przestajc u chiskiej rzodkiewki. Mo! Ju jeste! Przepraszam, e nie mogem wyj po ciebie na dworzec... Gdyby tylko John odpowiednio wczeniej mnie uprzedzi, inaczej uoybym sobie dzie.

 Witaj, Huw. eglowao si gadko, dopki nie dotaram do twojego domu. Mylaam, e czwarte pitro oznacza trzecie. Albo trzecie, czwarte. Tak czy inaczej, twj ssiad mnie uwiadomi. W Hongkongu nigdy nic nie wiadomo do koca. Numeracja brytyjska, amerykaska czy chiska, nawet mnie si wszystko miesza. Wejd, od torb, napij si herbaty, we kpiel. Huw, sama nie wiem, jak ci za to dzikowa. Daj spokj. My, Celtowie, musimy trzyma si razem. Jeste moim pierwszym gociem, zaraz co na poczekaniu wymylimy. Chod obejrze swoj kwater. Obawiam si, e nie umywa si do twojego domku... Domku mojego byego pracodawcy... Twojego byego pracodawcy. No i jeste! U siebie. Brudny i ciasny, ale wasny. Jeli CIA nie wcignie na swoj list pac karaluchw, to nigdy ci nie znajdzie. Moje skromne dowiadczenie podpowiada mi, e CIA ma sporo karaluchw na swojej licie pac. Pokj nie by ani brudniejszy, ani cianiejszy ni dziesitki laboratoriw, w ktrych pracowaam. Bya rozkadana kanapa, na ktr w kadej chwili mogam si waln, poczciwy Huw, biurko, pka z ksikami, ktre mogyby mnie pogrzeba przy lada trzsieniu ziemi i wazon ze sterczcymi jak flamingi orchideami. Toaleta jest naprzeciwko, a jak staniesz na klozecie i obrcisz si, bdziesz miaa wspaniay widok na port w Kowloon. Wilgotno tam byo jak w pralni. Po obu stronach podg, cian i sufitw ycie wrzao. Kamienica czynszowa po drugiej stronie ulicy znajdowaa si tak blisko, e wydawao si, i ramy okienne maj wspln szyb. Zgrzytajce tramwaje, pierzchajcy drobiazg, a gdzie tam wielka pompka do roweru cigna do gry i z sykiem opadaa na d. Los naukowca, ktry kieruje si sumieniem. Bez zarzutu, Huw. Mog korzysta z twojego komputera? Ze swojego komputera powiedzia z naciskiem Huw. Ogie w kuchennym piecu wisn i strzeli. Spojrzelimy z Liamem po sobie, nie wiedzc nagle, co pocz. Stopami czuam chd pytek. Tak dugo pielgnowaam myl o tym ponownym poczeniu, a teraz tylko bym patrzya i patrzya. Pamitaam Liama jako maego skrzata, pamitaam dorastajcego modzieca, jakim by ostatniego lata, z meszkiem na grnej wardze, a teraz widziaam typa, na jakiego wyrs w cigu dziesiciu czy dwudziestu miesicy. Po lecie spdzonym w najlepsze w Dublinie wosy mia zrobione na elu, do tego kolczyk w uchu i kwadratow szczk.

 Mamo... odezwa si gosem, ktry zdy nabra barwy fagotu. Liam... odezwaam si w tej samej chwili tonem fletu, ktry zapia falsetem. Na mio bosk, jedno i drugie powiedzia pod nosem John. I nagle wszystko byo w porzdku. Liam pierwszy uciska mnie z caych si. Odwzajemniam si jeszcze mocniejszym uciskiem, tak e a oboje jknlimy, ale to nie dlatego chciao mi si paka. Miae podobno by na uniwersytecie, symulancie. Kto da ci pozwolenie, eby tak wyrosn pod moj nieobecno? A tobie, mamo, kto pozwoli pod moj nieobecno wczy si Bg wie gdzie, niczym James Bond? A kto ci to zrobi w oko? Spojrzaam na Johna ponad ramieniem Liama. Punkt dla ciebie. Przepraszam. Zrobi mi to rycerz w lnicej zbroi. Ale wybaczyam mu. Wycign mnie spod k takswki. Punkt", syszae, tato, jak mama to kwituje? Szturchnam go po bokach ciosami karate. : A ja nie doczekam si przeprosin? biadoli John. Zamknij si, Cullin powiedziaam jeste tylko ojcem i nie masz adnych praw. To w takim razie ju pjd, zlec z urwiska i zostawi was oboje. Wszystkiego najlepszego! Tato! Przepraszam, nie mogem wrci na noc. Zatrzymaem si u Kevina w Baltimore. To przez twoj mam. Zadzwonia dopiero wczoraj rano z Londynu. Nie mog nic jej zrobi. Trzyma mnie w ucisku. Wic bdziesz musia poczeka, a puci. Puciam Liama. Zdejmij paszcz i usid przy kominku. A si lepisz od mgy. I nie mw mi, e przez te mieszne symulatory przemoczye nogi. A teraz opowiadaj o uniwersytecie. Czy Knyfer McMahon nadal jest dziekanem? O czym piszesz prac na pierwszym roku? Nie, mamo, nie! Nie widziaem ci od p roku i syszaem tylko gos z tamy. Gdzie ty bya i co ty robia? Powiedz jej, tato! Johnie Cullin, czy nauczye swojego syna, eby pytaniami odpowiada na pytania starszych i mdrzejszych? Musisz po prostu poczeka, a przejdzie. Zreszt, jestem tylko ojcem. Herbaty? Liam pocign nosem. Prosz. Planck ugania si wkoo, nerwowo machajc ogonem. Podczas pierwszego tygodnia w Hongkongu zrobiam bardzo niewiele. Gubiam si i

odnajdywaam, i znowu gubiam w bocznych drogach, wiaduktach i tunelach. Czwarta cz wiata gniedca si na paru milach kwadratowych. Huw mia racj. Gdyby nie poczenia komputerowe, pewnie nie daoby si mnie wyledzi. Ale po Szwajcarii czuam si tak, jakbym wyldowaa awaryjnie na obcej planecie, gdzie prywatno i spokj byy raczej kwesti przypadku, a nie praw. Poegnaj si z subtelnociami radzi Huw - i naucz si rozstrzyga w pamici to, czego nie umiesz zaatwi poza ni. Postaraam si o faszywy brytyjski paszport, za jedyne pidziesit dolarw amerykaskich. W telewizji ogldaam wojn. Bro analizowano, reklamowano i zapowiadano: Scud kontra Homer, Batman kontra Joker. Wojny wygrywano" o wiele wczeniej, zabezpieczano zapasy ropy, ale i tak nie w tym rzecz. Chodzio o przetestowanie w warun kach bojowych skutecznoci rozwiza technicznych oraz o upynnienie wielkich zapasw. Tworzcy ndzne armie poborowi, rekrutowani z wrogich mniejszoci etnicznych, wystpowali w roli szczurw laboratoryjnych. Szczurw laboratoryjnych Quancogu. Moich szczurw laboratoryjnych. Nagraam na tamie siebie i odgosy Hongkongu, i wysaam poczt do Johna: przez Siobahn w Cork, ciotk Johna, Trion w Baltimore, Billy'ego, ojca Wally i tym sposobem do Johna. Modliam si, eby nikt jej nie wykry, eby przesza jak niewidzialny dla radaru limak. Nieoczekiwanie Huw zosta wysany do Petersburga, wic zostaam tam sama, nikomu nie znana, bez pracy, z pudekiem studolarowych banknotw ukrytym w zamraarce pod torebkami z groszkiem. Mj plan ucieczki powid si a za dobrze. Nie nawizuje ze mn kontaktu aden kidnaper, chyba tylko po to, eby wpa na pogawdk. Czy by Teksaczyk blefowa? W Saragossie chcia mnie tylko nastraszy? I teraz co? Pragniemy wyjania natur i w tym celu budujemy modele, lecz te modele zamykaj dobijajc si natur i wypdzaj pierwotnych mieszkacw. Kiedy prowadziam wykady, wikszo moich studentw bya przekonana, e atomy rzeczywicie s trwaymi czstkami wyposaonymi w jdra, wok ktrych, jak wok gwiazd, kr elektrony. Kiedy powiedziaam im, e nikt nie wie, czym jest elektron, spojrzeli na mnie tak, jakbym powiedziaa, e Soce jest arbuzem. Mogo si zdarzy, e jaki bardziej oczytany podnis rk prawdopodobiestwa? Przyjmijmy w takim razie lubi z upodobaniem odpowiada e wol wyobraa to sobie w kategoriach taca. i powiedzia: Ale pani doktor, czy elektron nie jest fal wyposaon w adunek

Czterdzieci lat temu, w odlegoci dwch mil od Zagrody Aodhagan. Szpara w deskach podogi na pitrze jaworowego domu. Gdy ju mnie pooono do ka, czasami odwijaam dywan i zagldaam na d do salonu. Moja mama w biaej sukience i hodowlanych perach, i tata w czarnym garniturze. Na gramofonie obraca si nowa pyta na siedemdziesit osiem obrotw, prosto z Dublina. Nie, nie, nie, Jacku Muntervary gdera mama masz dwie lewe nogi. Soniowe. Chinatown, my Chinatown trzeszczy gramofon. Sprbujmy jeszcze raz. Ich cienie tacz na cianach. No, ale co teraz? Przecie nadal byam fizykiem, nawet jeeli nikt oprcz mnie tego nie wiedzia. Pomys podpeza i ujawni si, gdy na rynku targowaam si o cen grejpfrutw. Rowe grejpfruty, rowe jak wit. Rozebra poznanie kwantowe na czynniki pierwsze i przebudowa, uwzgldniajc nieokrelono, zamiast stara si j wykluczy. Zanim zapaciam za owoce, do drzwi dobijay si ju pomysy na wzory. W sklepie z artykuami do pisania kupiam oprawny w czarn skr notes, usiadam obok kamiennego smoka i zabazgraam osiem stron obliczeniami, zanim zdyy mi si rozsypa i przepa. W cigu nastpnych dni i tygodni moje zabiegi straciy na intensywnoci, ale zyskay na regularnoci. Wstawaam okoo pierwszej w poudnie i jadam dim sung w restauracji po przeciwnej stronie alei. Wacicielem by stary albinos. Siadaam w kcie, trzymajc w rku The Economist", Poradnik prawniczy, ksik kucharsk Delii Smith, zreszt to, co akurat poniewierao si w mieszkaniu Huwa. W dniach szczcia pucybut, ktry de facto by listonoszem obsugujcym nasz kamienic, przynosi zaadresowan na Huwa kopert z warstw folii z tam od Johna. Przesuchiwaam j w kcie tej restauracji na walkmanie Huwa, bez koca. Czasami John nagrywa nowe kompozycje albo wersety swoich nowych wierszy. Czasami po prostu nagrywa gwarne noce w Zielonym Ludzie". Czasami owce, foki, skowronki, turbiny wietrzne. Gdy tylko Liam by w domu, byy i nagrania od niego. Letni jarmark. Regaty Fastnet. Rozkadaam map Clear Island. Te tamy uchylay wieka tsknoty za domem, trajkotay zapisan treci, ale zawsze u spodu zawieray pociech. Pod koniec popoudnia siadaam przy rozklekotanym biurku i zaczynaam tam, gdzie skoczyam w godzinach rannych. Pracowaam w odosobnieniu: mailowanie do cho by garstki ludzi, ktrzy mogliby pomc, byo zbyt niebezpieczne. I to byo wyzwalajce: nie musie odpowiada przed Heinzem Formaggio i innymi kretynami. Miaam wieczne piro mojego ojca, pudeko pyt CD zawierajcych dane ze wszelkich eksperymentw w

laboratoriach czstek elementarnych, jakie kiedykolwiek przeprowadzono, oraz sprzt komputerowy za tysice dolarw kupiony od pewnego sikhijskiego dentelmena, bardziej zaradnego ni dzia zaopatrzenia Light Box. W porwnaniu z Keplerem, ktry wykreli dwie elipsoidy Marsa zaledwie za pomoc gsiego pira, byo mi atwo. Byy i niedogodnoci. Musiaam porzuci mechanik matrycow na rzecz liczb wirtualnych, a skazana na niepowodzenie prba poczenia paradoksu Einsteina-PodolskiegoRosena z modelem behawioralnym Cadwalladra opnia mnie o cae tygodnie. By to w moim yciu czas najwikszej samotnoci. Jak szachici, pisarze czy mistycy wiedz, podanie za intuicj zmusza do wejcia w gboki las. Mijay cae dni, gdy tylko wpatrywaam si w par unoszc si z mojej filianki albo w plamy widniejce na cianie, albo w zamknite drzwi. Mijay cae dni, zanim w parze, w plamach czy w zamku u drzwi odkryam kolejny lad. Do lipca wszystkie tropy Einsteina, Bohra i Sonady miaam za sob. Czarny notes zapenia si. , ... Mwiam i mwiam. Grzanka Liama cakiem wystyga. Przelecia helikopter. Co myli Liam? Czy: Dlaczego nie mog mie normalnych rodzicw?" A moe: Czy ona nigdy nie skoczy?" Czy moja mama jest wariatk? Przygnbia mnie to, e nie umiem czyta w mylach mojego syna. Cho z drugiej strony nic dziwnego. Ma ju osiemnacie lat. A ja znowu przegapiam jego urodziny. Gdzie bd w jego nastpne urodziny? No, nie przerywaj. Dochodzisz do najlepszego momentu. Wielka sia zatrzymujca protony jder odbijajcych si od siebie; saba sia powstrzymujca elektrony od zderzania si z protonami; elektromagnetyzm, ktry sprawia, e planety wiec i umoliwia gotowanie obiadw; i grawitacja, ktra jest najwiksza w samej Ziemi. Przed pojawieniem si czasu wszechwiat w porwnaniu z dzisiejsz rednic mia rozmiary orzecha, a te cztery siy tworzyy statut materii, czy to w jdrze Syriusza, czy to w elektrochemicznych szlakach w mzgach studentw siedzcych w sali wykadowej w Bel facie. Znudzeni, uwani, picy, rozmarzeni, siedzcy w kolejnych rzdach. Pogryzajcy dugopisy bd suchajcy tego, co mwi. Materia jest myl a myl materi. Wszystko, co istnieje, daje si zsyntetyzowa. Lato. Huw na og wraca pno w nocy, eby urwa par godzin snu przed powrotem do biura. Firmy ubezpieczeniowe pobankrutoway, co miao swoje reperkusje. Niekiedy mija

tydzie, a my, zauwaajc jedynie ubywanie pasty do zbw, ledwie zdawalimy sobie spraw, e istniejemy. Ale za to w niedziele zawsze ubieralimy si i wychodzilimy na kolacj do jakiej drogiej, ale zacisznej restauracji. Wolaam nie ryzykowa spotkania z jego kolegami. Kamanie jest umiejtnoci, ktrej nigdy nie opanowaam. Czsto pracuj przez ca noc. Hongkong nigdy tak naprawd nie cichnie, a tylko soce wycza si na par godzin. Chrapanie Huwa, woajcy o pomst do nieba oskot z zakadw w Kowloon wyzyskujcych si robocz, ta wielka pompka do roweru, oko elektrycznego wiatraka i skrzyda my na ekranie wprowadzajcym w kwantow matematyk wraliwoci. Trzy ostre stuknicia do drzwi Johna i puapka si zatrzaskuje. Podskoczyam, rozlewajc herbat, i skuliam si na progu przygotowana do ucieczki dokd? Tylko jedne drzwi musiaabym skaka z drugiego pitra i ucieka przez ki. Wspaniay pomys, Mo. Na zwichnicie stawu biodrowego. Liam nie wiedzia, co si dzieje. John kalkulowa i mj strach napotka twardy opr jego si obronnych. W porzdku, mamo... zacz Liam. Ciii! przeciam z sykiem powietrze. Liam wycign w moj stron donie, zupenie jakby uspokaja przestraszone zwierz. To ojciec Wally, Maisie albo Red przyszli, eby wydoi Feynmana... Potrzsnam gow. Jeeli w ogle by zapukali, to tylko raz i po prostu by weszli. Kto dzisiaj rano by z tob na pokadzie St Fachtny"? Jacy Amerykanie? Kolejna seria stukania. Halo? Kobieta. Nie Irlandka, nie Angielka. Pooyam palec na ustach i na palcach podeszam po schodach. Skrzypny. Usta przy skrzynce na listy. Dzie dobry. Jest kto w domu? Dzie dobry odezwa si John. Chwileczk... Wlizgnam si do sypialni i szukaam jakiego miejsca, eby ukry czarny notes. Gdzie, Mo? Pod materacem? Zje go? Usyszaam, e John otwiera drzwi. Przepraszam, e tak pani trzymam. Nie ma sprawy. Przepraszam, e niepokoj. Id do tego rzdu kamieni zaznaczonego tu na mapie. Czytanie mapy nigdy nie byo moj mocn stron. Rzd kamieni? Kaszka manna. Prosz si cofn na podjazd, skrci w lewo i i zgodnie z oznaczeniem do mostu Roe'a. Cay czas a do koca drogi. I wtedy ju pani zoba czy. Chyba e mga ma inne plany. Stokrotne dziki. Fatalny ten deszcz, co? Zanosi si na to, e do domu wrc ju zim.

e te John jest taki spokojny? A gdzie ten dom? W Nowej Zelandii? A jake! Zatoka Halmfoon, Wyspa Stewarta, na poudnie od Wyspy Poudniowej. Zna pan? Nie mog powiedzie, e znam. Obawiam si, e pogoda rzdzi si tu swoimi prawami. Tropikalne opady, deszcze ab... Ale pniej wichry, jak zapowiadali wczeniej w rybackiej prognozie. Zima za pasem. Takie moje szczcie. Np, ale ma pan cudnego psa! On czy ona? Ona. Planck. Jak plankton? Nie, jak fizyk, ktry odkry, dlaczego mona siedzie przy ogniu, a mimo to nie zostaje si spalonym przez promienie ultrafioletowe. Nerwowy miech. A, jasne, ten Planck. agodne bydltko, jak na wyspiarskiego psa. Takie ma zajcie. Jest moim psem przewodnikiem. Typowe skrpowanie. Odpryam si. Przeladowca wiedziaby o Johnie. Chyba e ta jest dobr aktork. Zaniepokoiam si. To znaczy, e jest pan... ...jak nietoperz. A waciwie troch bardziej ni nietoperz. Bo nie mam sonaru. Psiakrew... a ja... przepraszam. Nie trzeba. No to lepiej ju pjd do tych kamieni. Zanim je wichury zdmuchn. Nie ma si co pieszy. S tam od trzech tysicy lat. Prosz uwaa na siebie. Do widzenia. Jeszcze raz dziki. Obserwowaam, jak schodzi podjazdem. Raczej moda kobieta o czerwonych wosach i w cytrynowym paszczu przeciwdeszczowym. Obejrzaa si przez rami, a ja odskoczyam od okna. Czy zauwaya trzeci filiank po kawie? Syszaam, jak Liam i John rozmawiaj na dole przyciszomi gosami. Patrzyam, jak z Calf Islands nadciga mga. Niebo nad Mount Gabriel gronie pociemniao. Przyrzdzalimy z Liamem miso duszone z pn ogrodow brukwi. John stroi harf. Miso bulgotao w rondlu. Liam rozkruszy kostk rosoow. Co zamierzasz zrobi, mamo? Doda jeszcze troch czosnku. Przecie wiesz, o czym mwi. Zjawi si tu po ciebie? Tak, chyba tak. I zamierzasz z nimi i? Nie wiem.

 Dlaczego wrcia do Clear, skoro wiesz, e ci tu wyledz? Poniewa musiaam was obu zobaczy. Musisz mie plan. Jakie widzisz rozwizania? Liam mwi zupenie jak mj ojciec. Raz. Spali czarny notes i poznanie kwantowe zamieni w popi. Zmieni nazwisko na Scarlett O'Hara, uprawia fasol i do koca ycia zajmowa si pszczoami, i pielgnowa nadziej, e CIA jest za gupia, eby szuka ci w miejscu twojego urodzenia. Dwa. Reszt ycia spdzi na wdrwce z plecakiem po ciepych krajach, nosi sanday i farbowane w ciapki spodnie. Trzy. Wyruszy do Teksasu i zamieszka w miejscu, ktrego nie ma na mapie, zyska ogromny presti i fortun, przypieszajc o pidziesit lat nowy wycig zbroje, a z synem i mem spotyka si wycznie pod eskort, ktra bdzie stanowi gwarancj, e nie uciekniesz. Liam zrcznie sieka cebul. Tak, to trudne pytanie. Kowloon gotowa si, wrza i parowa. Moje rwnanie wirtualnego nieokrelenia sprawdzao si. Mj pomys prowadzenia spokojnego ycia na wygnaniu nie mg si utrzyma. Pamitam moment, kiedy to si skoczyo. Na ekranie pojawi si gekon. Byska jzykiem niczym prdem elektrycznym. Witaj, maleka formo istnienia gwiezdnego kompostu, czy wiesz, e take twoje jaszczurcze ycie powiela si w miliardy za pomoc kwantowych noyc, papierw i kamieni? e twoje czsteczki istniej w zanurzonym w czasie gszczu maych zawracajcych w nieskoczono kolistych mostkw, pod ktrymi przechodz cignce si bez koca otwory. e wszechwiat ma ksztat pczka z demem i e gdyby miaa wystarczajco potny teleskop, mogaby dostrzec koniuszek swojego ogona? Obchodzi ci to? Mski krzyk rozbrzmia znikd i eksplodowa piewnym dialektem kantoskim. O dwie oktawy wyej wczya si kobieta. Przewracane meble grzmotny. Zakoysa si aba ur w moim pokoju. Co to, kurwa, byo? Huw po omacku wcign swoje bokserki a la szalony kaczor, woy okularki pana Krecika i przewrci indonezyjski zestaw perkusyjny. Kurwa ma. Strza z pistoletu! Podskoczyam, jakby walno w mojej kieszeni. Sodki Jezu! Mdlce wraenie, e to po mnie. cisnam zbami kostki palcw. Grzmot run po schodach na eb na szyj i ucicho. Sycha byo przynajmniej trzy odgosy krokw. Huw chwyci kij do bejsbolu. Ja gipsowy posek Johna Coltrane'a, z

zimn krwi uprzytamniajc sobie, e jeszcze nie zdarzyo mi si tak znieruchomie. Na szczcie dla nas grzmot przetoczy si niej. Huw podszed do okna, lecz instynktownie go odcignam. W jego oczach malowao si zdumienie. Kurwa ma powiedzia po raz trzeci. Jedyne przeklestwa, jakie kiedykolwiek od niego syszaam. Brodawka na moim kciuku rozrastaa si. Zadzwoni telefon. Zostawcie mnie w spokoju. Zostawcie mnie. John by najbliej. Halo? Zrobio mi si sucho w gardle. - Tamlin... Tamlin Sheehy. Uspokj si, Mo. adnych ju dzisiaj goci na Clear Island. Tak. Liam przywiza plandek. Nie bd mieli nic przeciwko. Dziki za pami. Ona, tak? Dobra, uwaaj na siebie... John osoni doni suchawk. Ej, kochasiu, Bernadette chce sobie popapla. Tato! Ona jest koszmarna! Ani mi si wa! Nie gnij tak. Kusisz egzotyk. Bye w Szwajcarii. John umiechn si przekornie i odpar do suchawki. Chwileczk, Bernadette, ju podchodzi. Bra prysznic. Ju si wyciera i... Liam ni to warkn, ni to sykn i przenis si z telefonem do holu, przycinajc drzwiami kabel. Przy kolacji suchalimy radia. Zwrcilicie uwag rzuci John e mwi si o wasnych suwerennych rodkach odstraszania jdrowego", ale o cudzej broni masowego raenia"? Tak odpowiedziaam. Wiatr to wznosi si, to opada, jak gry nad morzem. Brzkno szko. Liam ziewn i mnie si ziewno. Jedna partyjka dla ciebie, jedna dla mnie. Nic si Feynmanowi nie stanie? Nie. Przycupn za swoim gazem. A gdzie twj tata? W studiu, medytuje. Liam zacz skada scrabble. Zanosi si na srog zim, Maisie mi mwia. Prognoza dugoterminowa. Maisie? Zainstalowaa sobie telewizj satelitarn? Nie, pszczoy jej powiedziay. A, pszczoy. Chiski policjant by nadspodziewanie wysoki i uprzejmy. Porucznik ze stray Ksicia Walii, wiedzia o pracy Huwa. Spisywa w notesie nasze wersje napadu i popija mroon

herbat. Pot, niczym atrament, natrtnie przesika mu przez koszul. Powiedziabym, e wamywacze chcieli si dowiedzie, gdzie ukrywa si guai lo. Wasi ssiedzi powiedzieli, e nie ma adnych guai lo. Strza pad przedtem czy potem? spytaam. Potem. Skamali, eby was chroni. Huw wyd policzki. Co pan o tym sdzi, poruczniku? S dwie moliwoci. Pierwsza. Myleli, e z mieszkania guai lo da si ukra co lepszego. Druga. Pan, panie Llewellyn, zajmuje si badaniem kont bankowych wielkich firm. Moe w gr wchodz jakie powizania z triadami? Cudzoziemcy nie zamieszkuj w takich dzielnicach, zwaszcza biali. Zatoka Discovery jest bezpieczniejsza. Weszam do kuchenki. W kamienicy naprzeciw opuszczano aluzje, w miar jak opadao podniecenie. Wszdzie oczy. Oczy, oczy, oczy. Przypomniaam sobie rozmow z Teksaczykiem. Wiedziaam, kim byli wamywacze" i po co przyszli. Nastpnym razem nie pomyl brytyjskiego, chiskiego i amerykaskiego systemu numerowania piter. Od Szwajcarii nie tykaam pianina. Znonie wychodziy mi arie z Wariacji Goldbergowskich. Liam wybornie gra In a Sentimental Mood. John na poy improwizowa, na poy przypomina sobie. Tam wrona na murze... tam wietrzna turbina... tam... Zupenie przypadkowe nuty? zapyta Liam. Nie. To muzyka przypadku. Wiatr naprawd si wzmaga! Moe jutro take nie bdzie adnych odzi, mamo? Moe. To opowiedz mi o uniwerku, Liam. Maj kilka wietnych mikroskopw elektronowych. Pisz prac roczn o supercieczach, gram w zespole na syntezatorach i... ...defloruj panienki wtrci John z ustami penymi kiebasy. Tak twierdzi Dennis. To nie fair, mamo Liam poczerwienia jak burak. Raz w tygodniu rozmawia z profesorem Dannanem. Tak jak przez ostatnie dwadziecia lat. Miabym przesta tylko dlatego, e to twj opiekun? Liam chrzkn i podszed do okna. Wyglda, jakby si zanosio na koniec wiata.

Schroedinger wszed przez klapk w drzwiach i rozejrza si nad wyraz krytycznie. Co, kotku? spyta Liam. Schroedinger wybra kolana Johna, eby tam wyegzekwowa nalene sobie wyrazy uznania. Sztorm bombardowa wysp. Troch si niepokoj o naszego gocia z Nowej Zelandii. John podnis suchawk. Pani Dunwallis? Tu John, Chciaem si tylko dowiedzie, czy nasz go z Nowej Zelandii cao i zdrowo wrci do schroniska... ta pani wpada tu wczeniej, pytajc o drog do kamieni, a ju wiao, wic martwiem si... Jest pani pewna? No, oczywicie, e pani wie... Nie mam pojcia. Pani Cuchthalain przy mocie Roe'a? Jasne... oczywicie. Co si dzieje, tato? adna Nowozelandka w schronisku modzieowym si nie pokazaa. Bo pewnie bya jednodniowym wycieczkowiczem. Billy nie ryzykowaby wyprowadzania St Fachtny" do Baltimore w tak pogod. A wic nadal przebywa na wyspie. Pewnie si schronia w wiosce. Tak. Jest logiczne wyjanienie. Poczuam, jak wszystko ze mnie odpywa. Obawiaam si, e istnieje nader logiczne wyjanienie. Leelimy z Johnem w owietlonej blaskiem ognia z kominka sypialni. Liam siedzia w wannie, zaywajc dugiego moczenia po wysaniu e-maila do dziewczyny w Dublinie, ktrej imienia nie udao si z niego wydoby. John masowa mi stopy, gdy przetoczy si grzmot. Z ognia kominka migotay do mnie sfinksy, twarze i kwiaty. Fizyka i chemia ognia tylko potguj jego poetycko. Tak si yje na Clear Island. Mo, dlaczego tak rzadko przydarzaj ci si takie wieczory? Jestem starym eglarzem, albatrosem jest mj czarny notes. Co mam zrobi, John? Kiedy oni tu wpadn? Mo, zajmiemy si tym, kiedy przyjdzie pora. Ja nawet nie wiem, czy w ogle powinnam si opiera. Trzeciego dnia wiedziaam, gdzie si znajduj, zanim otworzyam oczy. Czarny notes by bezpieczny. Wczorajsze sztormy dawno przeszy i poranne soce przewietlao zasony, koczc dwudziestoszeciominutowy rekonesans po wzbudzalnych elektronach na siatkwce mojego oka. wawy wiaterek, widne niebo i cienie chmur przemykajce po Roaringwater Sound i trzech wyspach Calf Islands. Planck szczeka. Tysice arabskich dzieci skakao do morza, para z sykiem ulatywaa z ich opalenizny. Haas na schodach sprawi, e si odwrciam. W drzwiach sta Teksaczyk. Odbezpieczy pistolet i wycelowa go w czarny

notes, a potem we mnie. Musimy ponownie uruchomi Quancog, pani doktor. Puci do mnie oko i pocign za spust. Le tak od dwudziestu minut, starajc si uspokoi. Poranne soce przewietla zasony. Oczy Johna poruszyy si pod powiekami, dostrzegajc co, czego ja dostrzec nie mogam. Nasz zupenie pierwszy wsplny poranek w tym domu, w tym pokoju, w tym ku, by naszym pierwszym porankiem jako ma i ony. Dwadziecia lat temu! Brendan zbudowa ko, a Maisie wymalowaa u wezgowia michaki. Pociel bya od pani Dunwallis, ktra poduszki wypenia puchem z wasnych gsi. Sama Zagroda Aodhagan bya prezen tem lubnym od Cath, ciotki Johna, ktra razem z ciotk Trion zamieszkaa w Baltimore. Bez elektrycznoci, bez telefonu, bez zbiornika na cieki. Jaworowy dom moich rodzicw nadal sta, ale krokwie i deski w pododze zdyy ju przegni, a my nie mielimy pienidzy, by cofn zniszczenia. Oprcz Aodhagan mielimy jeszcze harf Johna, mj doktorat, pak z ksikami, ktre pochodziy z biblioteki mojego ojca, fur pytek i wapno do bielenia przycignite z portu przez konia Freddy'ego Doiga. Prac na Uniwersytecie Cork rozpoczynaam dopiero w semestrze jesiennym. Od tamtej pory nigdy ju nie czuam si tak wolna i wiem, e ju nigdy si nie poczuj. Na dole w kuchni zadzwoni telefon. Zostawcie mnie, zostawcie mnie w spokoju. Ku memu zdziwieniu Liam by ju na nogach i odebra, zanim odezwa si trzeci dzwonek. O, cze, ciociu Maisie... Tak, nie uwierzysz, ale jeszcze le w ku, w taki dzie. Lenistwo czy co? Uniwersytet wietnie... Ktra? Nie, to stara historia, ukrciem jej eb par tygodni temu... Nie, nie dosownie. Dobrze, powiem im, kiedy zwlok si na d. Dobra. Nie budzc Johna, wyszam. Pokutykaam na d- skrzypiay i schody, i moje kostki. Dzie dobry, pierworodny. Jedyny. To ciocia Maisie dzwonia. Kazaa, ebym ci powiedzia Kilmagoon". Czyci pompy w barze, ale potem pojedzie do Minnaunboy, eby ostrzyc Sylwestra. Wichura zdmuchna ustp Nicky'ego O'Driscolla, a Maire Doig zapaa monstrualnego wgorza. Cierpi na niedostatek plotek. Wyspaa si? Jak pies. Zapado milczenie i Liam zbiera si, eby co powiedzie. Mamo, zamierzasz powiedzie wszystkim o Amerykanach? Lepiej chyba nie.

 Kiedy si tu zjawi? Nie mam pojcia. Prdzej czy pniej? Nie mam pojcia. To kiedy sprbujemy si gdzie ukry? Ty wracasz na uniwersytet, chopcze. -A ty? Jak ju bystro zauwaye, nie jestem Jamesem Bondem. Nie mog si bez koca ukrywa. Amerykanw mogabym si nie obawia jedynie w miejscach niebezpieczniejszych ni Saragossa. Mog tylko czeka, a si zjawi. Liam zgarn yeczk troch mleka i czeka, a spynie do filianki. Przecie nie mog tak sobie uprowadzi obywatelki Irlandii! A do tego nie jeste byle kim. To byby incydent na skal midzynarodow. Media zrobiyby wielk afer. Liam, to najpotniejsi ludzie na tej planecie i chc dobra si do tego, co mam w gowie i w swoim notesie. Ani prawo midzynarodowe, ani radio BBC nie bd miay nic do gadania. Liam zmarszczy czoo, jak zwykle, gdy ogarniaa go zo. Ale... jak mamy w ten sposb y? Mamy po prostu siedzie i czeka, a ci dopadn? ebym umiaa ci odpowiedzie, kochanie. To nie fair! Nie fair. Nogi jego krzesa zgrzytny i wsta. Niech to wszystko szlag trafi, mamo! Nie wiedziaam, co powiedzie. Id nakarmi kurczaki. Narzuci na pidam kurtk i wyszed. Nastawiam czajnik i odczekaam, a zagwide. Wahado dziadkowego zegara zgrzytno jak wbijajcy si w ziemi szpadel. Osiemnacie lat temu leaam wycignita w swojej sypialni, a Liam torowa sobie drog z mojego ona. Przejciem agonalnym! Nie chciaam rodzi na Clear Island byam wykadowczyni-badaczk obznajomion z nowociami techniki lekarskiej. Tego samego dnia miaam wyjecha do Cork, eby przemieszka u Belli i Alaina opodal lnicego szpitala, w ktrym bya sympatyczna poona z Jamajki, ale Liam mia inny pomys. Do dzisiaj jest spokojny, dopki nie zacznie si nudzi. Wic zamiast promiennej siostry oddziaowej mia am matk, wasn sypialni w Aodhagan, Maisie i obrazek ze w. Bernadet, jakie zioa przeciwko czarom, rczniki i dymice czajniki. John kopci na dole papierosy z Brenda nem, a pod rk by jeszcze ojciec Wally ze wicon wod.

Kiedy ju wyszed, a ja leaam rozpruta i bl mi, Maisie podniosa Liama! Ten obcy pasoyt, poyskujcy luzem? mia si czy paka. Narodziny nawiedzaj identycznie jak mier. I nagle wszystko stao si jasne. Moja matka, Maisie, w. Bernadeta i ja poczyymy si na par chwil, odwlekajc czas wielkiego zgieku. Maisie wykpaa Liama w blaszanej wannie. Byo poudnie. Czuam si tak, jakbym koysaa maego Apollina. Liam wbi hak w pyszczek ddownicy. Zacza si wi, gdy hak wsun si gbiej. Pouj sobie, moja hermafrodyto, Jak moesz to robi bez obrzydzenia? Gboki wdech i gboki wydech morza. No c, mamo. ycie jest nie do zniesienia, a potem i tak trzeba umrze. Wsta i zarzuci. Nie widziaam spawika, dopki nie usyszaam plusku. Wzrok stanowczo mi si pogarsza. Foki wygrzeway si na rozlewiskach wrd ska. Samiec powlk si do morza i na trzydzieci sekund znikn pod wod. Trzydzieci jardw dalej wystawi gow. Przypomnia mi si Planck. Jako dziewczynka na pewno wdkowaa z yw przynt, co, mamo? Na og siedziaam w ksikach. Prawdziwym wdkarzem w rodzinie bya twoja babka. W takie dni, jak dzisiaj, wychodzia na dugo przed witem. Pewnie ci opowiadaam dziesitki razy. Nigdy nie opowiadaa. A dziadek? Przyjemno znajdowa w zmylaniu niestworzonych garstw. Na przykad? Kiedy powiedzia, e Krl Cuchulainn da Nadobnemu Ksiciu Charliemu do pilnowania cae swoje zoto, zanim zwariowa i zmieni si w trytona. Nadobny Ksi Charlie, uciekajc przed Napoleonem Bonaparte, ukry zoto pod kamieniem na Clear Island, wic jak bdziemy wytrwale szuka, to na pewno znajdziemy. Szukalimy przez cae lato, z bliniakami Docherty. A Roland Davitt wytkn chronologiczne niecisoci. I co powiedziaa dziadkowi? Spytaam, dlaczego skama. A on co na to? Powiedzia, e aden naukowiec nie opiera swoich bada na danych z drugiej rki, nie sprawdziwszy uprzednio ich wiarygodnoci w Encyklopaedia Britannica, ktra znajduje si w szkole we wsi. Powietrze przeci odgos motorwki. Spojrzaam przez lornetk.

 W porzdku, mamo. To tylko Daibhi O'Bruadair wybiera wicierze do poowu homarw. Mo, niech ci tak nie gna! Bg wie, kiedy bdziesz moga spdzi poranek z Liamem. Moe ju jutro, a moe za ile lam lat. Przez chwil nie odzywalimy si, Liam sta opodal z wdk, a ja wygrzewaam si na ciepej skale. Wsuchiwaam si w oddech fal przesczajcych si przez kamyki. Deszcz zmywa dachy Skibbereen, wylatywa rynnami z potnym bulgotem i z pluskiem spada na chodniki. Dyurna domu opieki nalaa herbaty do chiskiej filianki. Naczynie miao szeroki brzeg, co przypieszao wyrwnywanie temperatur, oraz uchwyt wielkoci mysiej apki, ktry sprawia, e atwiej byo rozla. Przykro mi, e siostra przeoona nie moga osobicie si z pani spotka... ale gocie zwykle zawczasu nas informuj o zamierzonych odwiedzinach. Jestem tylko tak, przelotem. Zmierzyymy si nawzajem badawczym spojrzeniem i obie opuciymy wzrok. Ju widziaam, jak Teksaczyk mwi do niej: Jestem starym przyjacielem Mo i Johna... jeli Mo si pokae, prosz do mnie zadzwoni. Bardzo chciabym zrobi jej niespodziank". Patrzyymy na moj mam. Pani Muntervary? Przysza pani crka. Przeczuwaam, e gos pielgniarki brzmia agodnie tylko wtedy, gdy odwiedzajcy przychodzili na herbat. Rozejrzaam si po pokoju. Bardzo tu przyjemnie... Co za brednie. Tak odpowiedziaa pielgniarka. Robimy, co w naszej mocy. Brednia jeszcze wiksza. To c, zostawi was na momencik. Musz nadzorowa zajcia z szydekowania, eby przypadkiem nie narobio si kopotw z szydekami. W pokoju wszystko byo magnoliowe. Anonimowo jest szara, zapomnienie wpada w odcie magnolii. Spojrzaam na matk. Lucy Eileen Muntervary. Czy jeste gdzie tam i widzisz nas obie, ale nie jeste w stanie da znaku, czy te ju ci nie ma. Kiedy odwiedziam ci pod koniec zimy, bya poirytowana. Przypominaa sobie moj twarz, ale nie to, do kogo naley. Wigner utrzymuje, e ludzka wiadomo powoduje skurczenie si jedynego szczliwego wiata w jedyny wiat moliwy. Czy wiat mojej matki jeszcze si nie skurczy? Czyby karty ju powrciy do talii rozdajcego? Matka zamrugaa. Mamo... Ton, jakim zwyko si zwraca w potrzebie do witych. Mamo, jeli tylko mnie syszysz... Teraz ja rozpoczynam seans.

Mo, dlaczego si w to pakujesz? Niczym jestem bez tych, od ktrych pochodz, bez miejsca, z ktrego si wywodz, mimo e szyb ju nie ma, a drzewa iglaste koysz si tam, gdzie powinien by dach. Jake radz sobie z tym ci wszyscy przejezdni, szwendajcy si po wiecie, ci wszyscy, wyrugowani ze swych miejsc, wyrzuceni, ktrzy tak mao wiedz o swoich korzeniach i tak niewiele ich to obchodzi? Skd wiedz, kim s? Mama zamrugaa. Pamitasz, mamo, jak taczya z tat w salonie? Wmawiaam sobie, e wsuchuje si w stukot kropli deszczu na parapecie. Dopki nie wrcia pielgniarka, wpatrywaymy si w bukiety rozpryskujcej si jak fajerwerki wody. Po Lios O'Moine nadjeda ojciec Wally na swoim trjkoowcu, z habitem trzepoczcym na wietrze. Patrz, jak zblia si, powiksza, i przyapuj si, e obliczam matrycow paralaks. Machamy do niego. Liam wci zajty wd kowaniem, od czasu do czasu macha ze wistem yk. Trjkoowiec ju sysz, zardzewiay zbj. Ojciec Wally zsiada niczym kowboj, staje na pedale i zeskakuje, podczas gdy maszyna jeszcze jedzie, by z hukiem upa. Twarz od wysiku i z powodu wiatru czerwona, wosy z powodu wieku cienkie i siwe. Dzie dobry wam! Znaczy, e wiatr przetrwalicie. Twoje oko wyglda lepiej, Mo. Dzwoniem do Aodhagan, eby zaj si ocaleniem mojego goca. John powiedzia mi, e tu bdziesz. Stare dobre miejsce do ogldania delfinw. Rybki bior, Liam? Jeszcze nie, ojcze. Pewnie dopiero co zjady niadanie. Rzu okiem na nasz koc, ojcze. Mam termos z kaw i termos z herbat. Napij si herbaty, Mo. Kawa jest dobra dla ciaa, za to herbata jest napojem duszy. Kilka tygodni temu czytaem powiedzia Liam e metod przetwarzania herbaty odkryto przypadkowo, kiedy przewoono j w adowniach dalekomorskich kliprw z Indii. Trwao to tak dugo, e zielona herbata w skrzyniach zaczynaa fermentowa. A kiedy je otwierano w Bristolu, Dublinie czy Hawrze, okazywao si, e w rodku znajduje si to, co nazywamy dzi herbat. Ale wszystko zaczo si od pomyki. Nawet nie wiedziaem odpar ojciec Wally tyle rzeczy trzeba by wiedzie. Wiele rzeczy dzieje si z powodu pomyki. Pozwolisz, e zostawi ci z mam, ojcze Wally? Chc zarzuci troch dalej. Zdaje mi si, e foki chyba odstraszaj ryby. Nawet Jezus najpierw zaj si rybami. Zaraz po wamaniu na grze wiedziaam, e natychmiast powinnam wyjecha. Huw

prbowa mi to wyperswadowa, mwi o zbiegu okolicznoci i przesadnych reak cjach, ale adn miar nie mogam wprowadza tych ludzi do jego ycia i on wiedzia, e mam racj. Gdy pakowaam si, rozmawialimy szeptem. Uznaam, e prba opuszczenia Hongkongu przez lotnisko jest zbyt niebezpieczna. Huw zaprowadzi mnie do duego hotelu opodal jego biura. Poegnaam si z moim jedynym przyjacielem na wschd od Jeziora Genewskiego. Zameldowaam si pod swoim prawdziwym nazwiskiem, a potem takswk pojechaam do innego hotelu, gdzie zameldowaam si na faszywy paszport, Nastpnego dnia przyczaiam si. W hotelowym biurze podry dostaam wiz do Chin i bilet na pocig do Pekinu, z przedziaem tylko dla siebie. Kiedy byam dziewczynk, marzyy mi si takie podre. T eraz mogam marzy jedynie o ich zakoczeniu. Nazajutrz kontynent azjatycki pochonie mnie bez reszty. Siedzielimy z ojcem Wallym, sczc z filianek herbat i spogldajc na Liama, ktry wdkowa na przyczku caego stworzenia. Ku bkitowi pnocy wznosia si na pwyspie Mount Gabriel. wietny chopak powiedzia ojciec Wally. Twj ojciec byby z niego dumny. Czy wiesz, ojcze, e w cigu ostatnich siedemnastu lat spdziam z Liamem tylko pi lat i dziewi miesicy? To zaledwie dwadziecia sze procent. Moe mam niepoukadane w gowie? Zupenie jakbymy byli z Johnem rozwiedzeni. Nie chciaam, eby tak byo. Czasami boj si, e pozbawiam go korzeni. A wyglda wedug ciebie na ofiar takiego pozbawienia? Cae metr osiemdziesit Liama, za spraw Johna i mnie. St Fachtna" przecinaa wod, zmierzajc do Baltimore. Staraam si jej nie zauwaa. Mam herbatniki z penego ziarna, ojcze. Nie obra si, ale podzikuj. Pamitasz dzie, kiedy urodzi si Liam? Do zabawne, ale mylaam o tym dzi rano. Ochrzciem w swoim yciu troch paskudnych dzieciakw, Mo, ale... Rozemiaam si. Szkoda, e John nie moe go teraz widzie. John widzi teraz lepiej ni wikszo ludzi. Jest zdeklarowanym ateist i wije si jak piskorz pod noem rosyjskiego biskupa, ale ma w sobie cierpliwo Hioba. Przyjaci lepszych sobie wybra ni Hiob. Ludzie, na ktrych wikszo si skary, przewanie sami si nie skar. John twierdzi, e ualanie si nad sob to dla niewido mych pierwszy krok do rozpaczy. Tak, potrafi to zrozumie, niemniej jednak...

Ojciec Wally chcia jeszcze co powiedzie, wic czekaam, patrzc na flotyll maskonurw. Po drugiej stronie zatoki, w porcie, suszya si pociel na wietrze. Przyapaam si na tym, e obliczam, ile rakiecie Homer wyposaonej w modu poznania kwantowego zajoby okrelenie miejsca optymalnego ataku trzydzieci nanosekund. W cigu omiu sekund wzgrze zamienioby si w ognist kul. Mo zacz ojciec Wally, skadajc donie. John nic mi nie powiedzia. Ale ju to wiele mi mwi. Jest w kocu cay acuch ludzi wymieniajcych si z Johnem tamami przez cay rok, a wiesz, jak ludzie pochopnie wycigaj wnioski... Nie mog ci powiedzie, ojcze. Chciaabym, ale nie mog. Nie mog nawet ci powiedzie, dlaczego nie mog. Mo, nie prosz ci, ebymy roztrzsali ktr z tych tajemnic poliszynela. Chciaem tylko powiedzie, e jeste jedn z nas, a nasi trzymaj si razem. Zanim zdoaam odpowiedzie, grzmot maszyny rozdar powietrze i rozgoni owce. Myliwiec. Patrzylimy, jak odlatuje na pnoc. Liam, brodzc, wraca do nas. Diabelstwo! warkn ojciec Wally. Strasznie ich duo ostatnio. Na Bear Island ponownie otworzyli dawny teren wojskowy. Oto jestemy celtyckim tygrysem i marzy nam si bycie mocarstwem. Czy nigdy si nie nauczymy? Ir landia i mocarstwo. Z osobna w sam raz, ale jak si poczy, to wszystko zaczyna si papra, jak, jak... Owoce kiwi i jogurt powiedzia Liam. Gorzkie. Potem zachce si nam wasnych satelitw, a nastpnie bomb atomowych. Irlandia paci ju skadk na rzecz Europejskiej Agencji Kosmicznej, prawda, Mo? Tego wam si chce powiedzia ojciec Wally. Tkwimy w jednym z najdalszych zaktkw Europy, a Clear Island jest ostatnim zaktkiem Irlandii, ale nawet tutaj nas to dopadnie. Elektrony w moim mzgu kursuj zgodnie z kierunkiem czasu i wspak, przeskakuj z atomu do atomu, zmieniajc elektryczny potencja; z czsteczki do czsteczki, zmieniajc zwizki chemiczne; niosc bodce, wywoujc zmian myli rozstrzygajcych o tym, czy mam mie dziecko; wywoujc zmian postanowie, rozstrzygajcych o tym, czy opuci Light Box; wywoujc zmian teorii, zmian technologii, zmian obiegu informacji w komputerze, wywoujc zmiany w sztucznej inteligencji, wywoujc zmiany w ustawieniu caych zespow rakiet na ziemi, i powodujc zawalanie si bu dynkw na ludzi, ktrzy nigdy nie syszeli o Irlandii. Elektrony, elektrony, elektrony. Zgodnie z jakimi prawami dziaacie? Drog z Lios O'Moine nadchodzi John z Planckiem.

 Cze, tato! powiedzia Liam. Liam? Zapae ju co na lunch? Jeszcze nie. Osiemnacie lat niaczenia i powice po to tylko by usysze jeszcze nie"? Mama jest? Obecna. I ojciec Wally. To czowiek, ktrego nam trzeba. adnej szansy na to, eby jak ryb i kawaek chleba zamieni w niadanie? Przyznaj, e wstpiem do Starego po ewentualne zapasy kanapkowe... Aha! Mj ci papista! Jest dopiero jedenasta trzydzieci odpowiedzia Liam z nutk obrazy w gosie, znowu manewrujc wdziskiem. Masz czas do poudnia, synu powiedzia John. Szlimy. John trzyma mnie za rk. Nie musia, przecie jego stopy znay kad pid Clear Island: dlatego wanie stale tu wraca, kiedy lepota zacza go osacza. Trzyma mnie za rk, poniewa wierzy, e w ten sposb poczuj si znowu jak nastolatka. I mia racj. Na jedynym skrzyowaniu skrcilimy w lewo. Cisza, w ktrej unosiy si gosy wiatru, mew, owiec i fal. S chmury? Tak. Nad Hare Island jest jedna jak galeon. Cumulonimbus Calvus. Takie jak kalafiory? Jak puca. Drzewa kamforowe. Jakie kolory widzisz? Pola w kolorze zielonego mchu. Drzewa nagie, jeli nie liczy uczepionych pasoytw. Niebo niebieskie jak morze na mapie. Perowe, fioletoworowe chmury. Morze w kolorze ciemnego butelkowego granatu. Ach, John, jestem kobiet znad Atlantyku. Niech tamci maj ten swj Pacyfik. Gdy znajd si nad. Pacyfikiem, gnij. Jedn z najgupszych rzeczy, jakie ludzie opowiadaj o lepocie, jest to, e jest smutniejsza, gdy kiedy miao si wzrok i si go stracio. Ja wiem, co to kolor! Czy wida dzisiaj jakie odzie? Oilean na nEan". I pikny jacht zakotwiczony opodal Middle Calf Island. Poeglowabym. Wystarczy tylko sowo. Mam chorob morsk. Wyobra sobie, e jeste na diabelskim mynie z przepask

na oczach. Ju wystarczy. Chwil jeszcze szlimy. Dokd mnie prowadzisz? Ojciec Wally kaza wyremontowa stolark u witego Ciarana. Wszyscy mwi, e teraz to jest co. Ostatnie powiewy ciepego wiatru przed zim. Hen, hen, wysoko piewa skowronek. Strasznie si o ciebie martwiem, Mo. Przykro mi, kochanie. Ale dopki nikt mnie nie odnajdzie, dopty nic mi nie bdzie grozi. A dopki mnie nic nie bdzie grozi, dopty ty i Liam bdziecie bezpieczni. Wci strasznie si martwi. Wiem. A mnie wci jest przykro. Chciaem tylko, eby wiedziaa. Dziki. Czuo, nawet ze strony Johna, sprawiaa, e chciao mi si paka. Bya jak indywidualny eski elektron u Heisenberga w zasadzie nieoznaczonoci. Co masz na myli? Albo znam twoje pooenie, ale nie kierunek, albo kierunek, lecz nie pooenie. Co to za haas? Owca olbrzymka? Krowy przyczapay, eby sprawdzi, czy przyszlimy je wydoi. Dersejki czy fryzyjki? Brzowe. Dersejki Noakesa. Dlaczego nie miaabym si tu osiedli, jak moja matka, i uprawia fasoli. A ile czasu by upyno, zanim znowu zaczaby myle o tych swoich komputerach dziewitej generacji? No c, moe napisaabym czasem jaki tekst, czekajc, a mi fasola wzejdzie. Zatrzyma si potny motocykl Reda Kildare'a, sypic kamieniami i ziejc dymem. W przyczepie siedziaa Maisie. John! Mo! musiaa przekrzykiwa silnik. Mo! Masz kawaek boczku na t twoj brodawk! Maisie wsuna mi do rki zawinity w aluminiow foli kawaek wielkoci kciuka. Potrzyj tym swoj brodawk przed zmierzchem i zakop, ale nikt inny nie moe tego wi dzie, bo nie zadziaa. Red wydoi Feynmana. Do zobaczenia u Zielonego Luda". Skinam do Reda gow, Red odkiwn. Uwaaj na siebie. Red! cignij go! Norton odjecha z rykiem. Maisie zapiaa z zachwytu i zatrzepotaa rkami niby smok. Ta sama awka, ta sama kaplica, Mo, inna i ta sama. Wpatrywaam si w sklepienie i

dostrzegam zarys dna odzi. Zawsze wyobraaam sobie t kaplic jako Ark na grze Ararat. Zapach wieego drewna, pyt prastarego chodnika i prastarych modlitewnikw. Przymknam oczy i przywoaam w wyobrani matk, pruderyjn kobiet, i ojca siedz obok mnie. I nagle poczuam zapach matczynych perfum, nazyway si Grska lilia". Ojciec pachnia tytoniem, oddycha, wiszczc, a jego wielki brzuch wznosi si i opada. cisn mi rk, odwrci si w moj stron i umiechn. Otworzyam oczy, nagle rozbudzona. John krzta si po omacku wok klawiatury organw, chrzkn i zacz grac Bielszy odcie bieli. Belki, drzewce, klucze w witraach. Johnie Cullin! Hymn lat szedziesitych w domu boym. Jeeli Bg nie kapuje duchowoci Procol Harum, to Jego strata. Co zrobisz, jeli przyjdzie ojciec Wally? Powiedz mu, e to Pastorale e-moll Fettuciny. Fettucina to ciasto! We skipped the lasl fandango... Droga Naomha prowadzia do najwyszego punktu na wyspie. Szlimy bardzo powoli. Oprowadzaam Johna po jaskiniach. Turbina wietrzna koacze si rwno, jak za dawnych dobrych czasw. A koacze. Mieszkacy wyspy nadal yj w przekonaniu, e bya za turbin. Nie byam! Grupa badawcza wybraa Clear Island niezalenie. Badger O'Connor mia zorganizowa petycj w sprawie tego brzydactwa" do czonka Parlamentu Europejskiego. Wtedy ludzie stwierdzili, e takich rachunkw za elektryczno to ju w yciu nie zapac. Kiedy komitet w ostatniej chwili zaproponowa Gillarney Island, Badger O'Connor wystpi z petycj, eby oddali nam nasz generator". Ludzie na pewno twierdzili, e wiatraki, kanay i loko motywy to brzydactwa. Bo dopiero kiedy s zagroeni wyginiciem, mikn. O, dwie wrony schodz po zboczu. Miaam na myli dwie stare kobiety w czarnych pelerynach zbierajce z play to, co wyrzucio morze. Spojrzay na mnie rwnoczenie. Bzyczenie i wist wietrznego generatora wzmagay si, w miar jak si zblialimy. Jeli kady obrt oznacza kolejny dzie, kolejny rok, kolejny wszechwiat, a jego cie tnie kos antymaterii... to w takim razie... Omal nie wdepnam w co czarnego, co nagle wyroso mi pod nogami otoczone rojem bzyczcych much. Fuu...

 Co? zapyta John. Owcze ajno? Nie... aa! May nieywy nietoperz z wyszczerzonymi zbami i na wp wyart twarz. Cudownie. Daleko w dole, ciek pod urwiskiem spacerowaa nieznana kobieta. Miaa lornetk. Nie powiedziaam Johnowi. O czym mylisz, Mo? Kiedy byam w Hongkongu, widziaam umierajcego czowieka. Jak umar? Nie wiem... po prostu pad, tu przede mn. Chyba serce. Tam, na jednej z odlegych wysepek, gdzie przetrwa ten wielki srebrny Budda. U podna prowadzcych do niego schodw jest parking autobusowy z kilkoma straganami. Kupiam czark klusek i wsuwaam je w cieniu. By mody. Zastanawiam si, dlaczego o nim pomylaam? Moe z powodu wielkich srebrnych przedmiotw na wzgrzach wyspy. Dziwne, a sprawia takie wraenie, jakby si mia. Leaam w skalnym grobowcu, zwinita jak embrion. Poza zasigiem wiatru. Przy ucho do muszli czasu, Mo. Ten grobowiec spoczyw a tam od trzech tysicy lat. Wyobraziam sobie, e ja take. Nikt nie wie, w jaki sposb przedceltycka ludno, ktra nie znaa techniki elaza, wydrya granitowy blok, w ktrym pogrzebaa swojego przywdc, ale tak wanie byo. Nikt te do koca nie wie, w jaki sposb ten blok, rozmiarw podwjnego oa i dwa razy grubszy, zosta przycignity a z Blananarragaun. Owosione nogi Johna dynday przed wejciem. Dalej trawa falowaa na wydmach. Koniki morskie ujeday grzbiety grzywaczy. Za grzywaczami przewalay si fale, we wszelkich barwach i odcieniach oczu, a do picego olbrzyma. Jako dzieci podpuszczalimy si, eby kto odway si tu spdzi noc. Podanie ludowe Clear Island gosio, e ten, kto przepi si w grobie Ciarana, zamieni si w kruka albo zostanie poet. Ktrej nocy dokona tego Danny Waite, ale zosta mechanikiem, a oeni si z crk rzenika z Baltimore. Wycignam rk i szturchnam Johna pod kolano. Zakwicza. -Wiesz Cullin, e jako kruk od razu bym sobie poradzia. Nie miaabym teraz dylematu. Nie, jest mi strasznie przykro, Heinz, panie Teksaczyk, Mo Muntervary bardzo chciaaby nauczy wasz bro mylenia, ale wybraa si na poszukiwanie gazek i ddownic.

-Ja te chciabym by krukiem. Ale nie lepym. Bo pew nie wleciabym w turbin. Wyjdziesz ju stamtd? Makabra, dla frajdy zwija si w kbek w grobowcu. - Bardziej makabryczne rzeczy si tutaj dziay. Pamitam, jak Whelan Scott opowiada historie o mszach witego Secaire'a, jakie tu odprawiano. Co to takiego? -Ty miejski cwaniaku, nie znasz si na niczym. To katolicka msza odprawiana wspak, sowo po sowie, a osoba, ktrej msza jest powicona, umiera nastpnej zimy. - Id o zakad, e to zrobio furor u ojca Wally'ego. Tylko papie moe da rozgrzeszenie. -To zdumiewajce, e zostaa naukowcem, dorastajc w takim otoczeniu. Nawet sam czas nie jest odporny na dziaanie czasu. Jedyny czas, jaki ongi si liczy, wyznaczay rytmy planet i ciaa. Pierwsi mieszkacy tej wyspy musieli odwoywa si do czasu zaledwie cztery razy do roku: w czasie przesile i rwnonocy, eby ziarna nie wysiewa ani za wczenie, ani za pno. Kiedy dotar tu Koci, wyznaczy niedziele, wita Boego Narodzenia i Wielkiej Nocy i rozpocz kolonizowanie roku, wprowadzajc dni witych. Anglicy ustanawiali terminy dzieraw i podatkw. Wraz z kolej do czasu wkro czyy godziny. Teraz satelity telewizyjne o jednej godzinie wysyaj te same wiadomoci na szst. Nauka zacza dzieli czas na coraz ciesze kawaeczki, podobnie jak podzielia materi. W moich badaniach nad nadprzewodnikami w Light Box miaam do czynienia z mgnieniami- jest ich 10 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 01 w sekundzie. Ale prdkoci upywu czasu nie da si zmierzy, tak samo jak nie da si dni zakorkowa w butelce. Zegary arbitralnie odmierzaj miary czasu, ale nie jego prdko. Nikt nie wie, czy czas przypiesza, czy zwalnia. Nikt nie wie, czym jest. Ile czasu jest w dniu? Nie ile godzin, minut i sekund: ile czasu mamy? Tego dnia? Jaki przepis na kanapki, Mo? Szynka z serem; szynka z pomidorem; ser z pomidorem I szynka, ser i pomidory? - Skd wiedziae? Jeszcze nie zauwaya, e kanapki ukadasz w diagramy ilustrujce relacje midzy zbiorami? -Ja? Przecie dlatego si z tob oeniem. Przypomniaam sobie o kawaeczku boczku, ktry Maisie daa mi na moj brodawk. Wyjam go ze srebrzystego opakowania i

przezwyciywszy przelotn pokus woenia do ust, potaram brodawk. Przepraszam na chwil, John. Musz pogrzeba kawaeczek boczku. Lek na brodawk od Maisie? miao. Nie bd podglda. Sowo harcerza. Ju wstan i pjd, pjd do Innisfree, Gdzie maa budka stoi, z plecionki i gliny: Mam tam dziewi rzdkw fasoli i ul dla pszcz, I mieszkam sobie na bzyczcej pszczoami polanie. Przez cae trzydzieci minut nie mylaam o fizyce. Synny urok Clear Island. Nikt nie patrzy? Nie. Cay stok mamy dla siebie. I czowieka w popoudniowym ksiycu. I dersejki Noakesa. Wic podejd do mnie, dzieci oceanu, moja piersiasta dziewojo z wyspy... Piersiasta! Johnie Cullin... Przed podwieczorkiem wyszlimy z Zielonego Luda". John, Planck i ja wracalimy do Aodhagan. Liam wyczekiwa, stojc na pedaach swojego roweru grskiego. Gdzie to si nauczye tak cign whisky? zapytaam Liama. Tato. Co za ohydne oszczerstwo! Szlimy dalej i tylko jeden Planck trzyma si prosto na nogach. Niezwyky ten dzisiejszy zachd soca, tato, jak dawniej. To ju? Jakiego koloru? Czerwony. Jaki czerwony? Jak arbuz w rodku. A, taki. Czerwony padziernik. To niezwyky zachd, jak dawniej. Zostawiam Johna siedzcego z Planckiem na kamieniu przy furtce. W darni pokrytej kretowiskami widniay odcinite krki kopyt. Liam popedaowa do przodu, eby da obiad Schroedingerowi. Ogrd przypomina teraz may las. Miaam racj, dach zawali si. Przedzieraam si przez co, co mona by uzna za ciek. Czyby kto patrzy zza mrocznie poyskujcych szyb? Bluszcz zaszeleci na murze. Co zaklekotao w rodku, zatrzepotao. Sowy, nietoperze, koty, dwunone istoty zajmujce si swoimi sprawami? Halo rzuciam, stojc w pozbawionym drzwi przedsionku. Jest tam kto? Dokadnie w tym miejscu upad mj ojciec, bo serce odmwio mu posuszestwa. Mama ze miertelnym spokojem osoby, ktra ujrzaa przyszo, powiedziaa mi, ebym go

popilnowaa, podczas gdy sama pojechaa na rowerze do portu po doktora Mallahana. Tata chcia mi co powiedzie. Pochyliam si nad nim. Mwi tak, jakby cegy tonami uciskay mu ebra. Mo, bd silna, rozumiesz? I pilnie ucz si, i nie zaprzepa swojego celtyckiego. To on decyduje, kim jeste. Czy teraz umrzesz? Tak, Mo odpowiedzia tata i mog ci powiedzie, szkrabie, e to intrygujce dowiadczenie. To by may, schludny domek, pachncy wieym powietrzem, wie zapraw i bielidem. Latem tata osobicie, z pomoc chopakw od Doigw, ojca Wally'ego i Gabriela Fitzmaurice'a, ktry tego samego roku w padzierniku uton, pokry dach. Ze starych strzech zrobilimy na play ogromne ognisko. Ale kady ukad nieuchronnie si degraduje, przechodzc od porzdku zoonego w stan prosty. Kiedy z matk wyjechaymy z Clear, eby wej w wiat ciotek zamieszkaych na gwnej wyspie, sztormy i czerwie rozpoczy swe dzieo. Inni wyspiarze sami potrzebowali materiaw budowlanych. Moja mama nie moga sobie poradzi ze swoimi upiorami, mwia wic wszystkim, eby brali. Teraz gazki podtrzymuj dach zmierzchw i pierwszych gwiazd. Mo! John krzyczy przez pola. Wszystko w porzdku? adnych wieci. Tak odkrzyknam, zamykajc na zamek mj anorak. Po przebudzeniu John przecign si, przeraliwie wyjc. agodny dzie zaprawiony chodem. Usyszaam helikoptery. Dobrze spae, moje kochanie? dociera do Johna nuta umiechu w moim gosie. Przejecha jzykiem po zlepionych wargach Tak. Tak wanie mi si nio. Unosiem si w pytkim morzu w Panamie, nie mam pojcia, dlaczego w Panamie, ale tak byo. Fale rozwietlone blaskiem padajcym z gry, a wok mnie pyny puszyste chmury. Dziwne, pomylaem. Przecie pod wod nie ma chmur. A kiedy przyjrzaem si, chmury okazay si meduzami wieccymi kolorami choinkowych lampek, to zapalay si, to gasy. Przyjemny sen. S trzy sytuacje, gdy nie czuj, e jestem niewidomy: kiedy oprowadzam ludzi po Clear Island, kiedy lej ojca Wally'ego w szachy i kiedy ni o kolorach... Mo? Tak, John? Mo, co jest? Huw powiedzia mi, e czowiek zawsze si budzi kilka sekund przed pocztkiem trzsienia ziemi.

 To dzisiaj. Swoje stosunki z Johnem, Teksaczykiem, Heinzem Formaggio i reszt wiata ukadam w taki a nie inny sposb, poniewa jestem tym, kim jestem. Dlaczego jestem tym, kim jestem? Z powodu podwjnej spirali atomw wijcej si wzdu mojego DNA. Co stanowi w DNA czynnik zmiany? Mniejsze od atomu czstki, ktre zderzaj si z jego molekuami. Te czstki opadaj teraz na Ziemi, wywoujc mutacje, ktre wywoay ewolucj od najstarszych, jednokomrkowych form ycia, poprzez meduzy, po goryle i nas samych, Przewodniczcego Mao, Jezusa, Nelsona Mandel, Jego Serendipity, Hitlera, ciebie i mnie. Ewolucja i historia to niewinna zabawa fal czsteczek. Wszed Liam i pocign mleka z butelki, prosto z lodwki. Moe zostawi ci, mamo. By moe, Liam. Naprawd. Gdyby zamierzali przyj i ci zabra, ju dawno by tu byli. Moe. Jeeli tak, to mogaby dosta prac na wydziale w Cork? Prawda, tato? Rektor osobicie padby na kolana, Liam powiedzia John, taktownie tumic gos ale... No to ju, mamo. Ach, Liam, najzoliwszy jest bg zdeklarowanego tchrza. Ekspres transsyberyjski przetacza si przez senny lesisty wieczr gdzie w pnocnych Chinach. Nadal zabawiaam si mechanik matryc, ale do niczego nie doszam. Od Szanghaju tkwiam przy jednym problemie i teraz tylko bkam si krc w kko. Czy mog si przysi? Wagon restauracyjny opustosza. Znam skd t mod kobiet? Sherry, tak mam na imi powiedziaa Australijka, czekajc, a co powiem. Prosz siada, niech tylko przesun te graty... Matma, co? Do nietypowe, eby moda osoba chciaa rozmawia z tak star bab jak ja. Przecie jestemy daleko od domu, Mo, i nie uoglniaj. Owszem, jestem nauczycielk matematyki powiedziaam. Jaka gruba ksiga. Wojna i pokj. Duo byo na ten temat. Zwaszcza o tym pierwszym. Korytarzem przybieg pnagi chiski berbe, pomrukujc zun-zun, co mogo oznacza helikopter albo konia. Przepraszam, nie dosyszaam twojego imienia. Poczuam dgnicie podejrzenia.

Ooo, Mo! To tylko dzieciak. Mo. Mo Smith. Mo! Podaymy sobie rce. Sherry Connolly. Jedziesz prosto do Moskwy, Mo, czy zatrzymujesz si? Tak, prosto przez Moskw do Petersburga, Helsinek, Londynu, Irlandii. A ty? Zatrzymuj si na jaki czas w Mongolii. Na jak dugo? A mi si zachce ruszy dalej. Cieszysz si, e ju opucia Pekin? eby wiedziaa. Ciesz si, e opuciam przedzia! Siedzi tam dwch Szwedw. S pijani i robi sobie zawody w bekaniu. Jak w kiblu za chaup. Faceci bywaj takimi kre tynami. Mogabym ci zaatwi zmian przedziau. Oswoiam ju nasz babuszk. Przekupiam j butelk chiskiej whisky. Nie ma problemu, dziki. Wychowywaam si z picioma brami, wic poradz sobie ze Szwedami. Do Uan Bator dojedziemy za trzydzieci sze godzin. Do tego jest jeszcze takie chopisko z Danii na kuszetce pode mn... ty te sama podrujesz, Mo? Tak, zupenie sama. Sherry obrzucia mnie tym swoim spojrzeniem. Boe drogi, nie! W domu czekaj na mnie m i nastoletni syn. Pewnie za nimi tsknisz. A oni pewnie tskni za tob. Ale doskonale dopeniajce si zdania. Tak. Ej, mam przecie butelk chiskiej cytrynowej herbaty w proszku. Napijesz si ze mn? Najprawdziwszy McCoy. Mio si z ni rozmawiao, znowu w ojczystym jzyku. Bardzo chtnie. Rozmawiaymy a do mongolskiej granicy, gdzie zmieniono podwozia wagonw, by pasoway do sowieckiej szerokoci szyn, i naraz uwiadomiam sobie, jaka jestem samotna. Moe to kofeina w herbacie Sherry, ale kiedy ponownie zajrzaam do czarnego notesu, ujrzaam ca prostot rozwizania: staa Trebowicza pozwolia przeama impas. Mo, ty zakuty bie. Popracowaam jeszcze, jak mi si wydawao, troch, i ani si obejrzaam, a do wagonu restauracyjnego wesza niadaniowa zmiana. Wyspy, miasta, lasy zostaway w tyle. wit wzbiera nad otwartymi trawiastymi obszarami rodkowej Azji. A ja, skrajnie zmczony, moralnie zgnbiony fizyk kwantowy w rednim wieku, dokd jechaam, tam gdzie jeszcze nie byam. Zataczajc si, wrciam do przedziau i przespaam cay dzie.

Zdrowy rozsdek zarzuca doktorowi Frankensteinowi hybris. Nie sdz, eby udawa Boga. Sdz, e po prostu by naukowcem. Czy technika atomowa, genetycznie wytworzony pasternak bd poznanie kwantowe w ogle mog by dobre" albo ze"? Jedynymi sowami, ktre odpowiadaj technice s tu" i nie tu". Pytanie, gdy ju jest tu", dotyczy tego, co z tym zrobimy. Dr Frankenstein da nog i to byo jego zbrodni. Zostawi swoj technik na ask i nieask ludzi, ktrzy zrobili to, co ciemnota zazwyczaj robi: rzuca kami eniami i wrzeszczy. Gdyby dobry doktor pokaza dzieciciu swego umysu, jak przetrwa, przystosowa si, chroni si, do caej tej gotyckiej jatki w ogle by nie doszo, a technika transplantacji ruszyaby o dwa wieki wczeniej. Ju wiem, co powiesz, Mo, ale w jaki sposb chcesz nauczy silnik odrnia dobro od za? eby broni si przed naduyciami? Spjrz na czarny notes. Jeli Quancog nie oznacza wraliwoci, to podaj mi jak inn nazw. Telefon zadzwoni, akurat gdy rozbijaam jajko. By blisko Johna, wic to on odebra. Billy? John przez dugi czas nie odzywa si. Ze wiadomoci. Dobrze. Odoy suchawk. Wiedziaam. To Billy, dzwoni z Baltimore, z The Drum and Monkey". S tam trzej Amerykanie, ktrzy odgrywaj nadejcie The Blues Brothers. St Fachtna" nabawia si jakich tajemniczych dolegliwoci z silnikiem, wic nie ma mowy o powrocie rano, za to wieczorem Billy musi by z powrotem. Danny Waite ma niski poziom insuliny, a do koca tygodnia ma by jeszcze gorsza pogoda. Ostry szpadel przebija si przez ziemi, korzenie, torf i kamienie. Mamo Liam chwyci mnie za przedrami. Musimy ci z tego wyrwa! Planck zacz szczeka. Walenie do drzwi. Czy ju si zaczo? Liam przeprowadzi mnie na ty domu. Kto tam? Brendan Mickledeen! Otworzyy si drzwi. W jak drczc fars przeobraa si ten poranek. Brendan apa oddech. Powietrze z dworu sodkie i ostre. Mo, Billy powiedzia mi, e Jankesi przyjechali. Moemy zapakowa ci na d Rosin i wysa do Schull. Stamtd moja szwagierka moe ci zawie do Ballydehob. Potem... Podniosam rk. Jakim sposobem... jakim sposobem wszyscy o tym wiedz?

Trzeba byo sysze, jak Brendan podnis gos. To by wstrzs: Clear Island troszczy si o swoich! d McDermotta czeka! Nie czas na to, eby si sprzecza o to, co kto komu powiedzia. Wyobraziam to sobie, zagldajc do potencjalnej rzeczywistoci. Zaczynam ucieka takswk. Przez okna widz podniesione gazety i opuszczone parasole, a do Belfastu. A potem co? Znowu za morze, o ile tak daleko dotr, do jakiego taniego kraju, cay czas majc przy sobie jedyny istniejcy egzemplarz planu komputera epoki Nowej Ziemi. Jak ciek tu dotara, Mo? Nagle ucicham. John chrzkn. Czas podj decyzj, kochanie. Co zamierzasz zrobi? Brendan, dzikuj ci. Ale rodkami publicznego transportu Republiki Irlandii nie uda mi si uciec przed Pentagonem. Wrciam, eby wypi piwo, ktrego nawarzyam. I to wanie zamierzam zrobi. Brendan wycign swj inhalator przeciwko astmie, potrzsn i zrobi wdech. Gabriel, ja i chopcy jestemy gotowi pokaza Jankesom, na co nas sta. Omal nie eksplodowaam ze strachu, zoci i mioci. Nie bdzie adnej walki i adnego uciekania. Liam zmarszczy brwi. To co zamierzasz zrobi, mamo? Miaam nadziej, e wypadam odwaniej, ni sama to czuam. Spakowa si. Fizyka kwantowa wyraa si za porednictwem przypadku, jej skadni stanowi niepewno. Mona zna pozycj elektronu, ale nie mona przewidzie, w ktr stron on zmierza albo gdzie zawdruje do czasu, gdy zarejestrujemy odczyt. John olep. Albo te mona zna kierunek elektronu, lecz nie jego pozycj. Heinz Formaggio przeczyta w Light Box moje teksty z Belfastu i zaproponowa mi prac. Czstki w atomach mzgu tego modego czowieka, ktry zgarn mnie z trasy takswki w Londynie, uoyy si w taki sposb, e znalaz si w tym wanie miejscu i by w stanie oraz chcia zrobi to, co zrobi. Nawet najpeniejsze poznanie radioaktywnego atomu nie pozwoli stwierdzi, kiedy on si rozpadnie. Nie wiem, kiedy Teksaczyk tu si zjawi. Przecie nie jest tak, e wiat mikroskopowy gdzie si koczy, a zaczyna makroskopowy. Liam musia si pochyli pod belkami stropowymi sypialni Johna. Naszej sypialni. Pamitam, jak po raz pierwszy udao mu si samodzielnie wej na schody, tykiem do przodu, a min mia przy tym jak Edmund Hillary. Liam? Twoja brodawka znikna, mamo.

 No, rzeczywicie. I moe nie dziaa? Mamo! Nie wolno ci tak odej bez walki. Dlatego wanie musz odej. eby przesta walczy. Ale powiedziaa, e poznanie kwantowe przypieszy tempo zbroje o pidziesit lat. To byo p roku temu, w Light Box. Chyba tego nie doceniam. Nie rozumiem. Czarny notes lea na komodzie. A gdyby poznanie kwantowe okazao si pod wzgldem etycznym na tyle potne, by uniemoliwi naduywanie techniki? I gdyby mogo dziaa tak jak, powiedzmy... dozorca w zoo? Nie rozumiem? Do czego miaoby to prowadzi? Mczyni spierali si w kuchni na dole. W cigu piciuset lat albo wyginiemy, albo... spotka nas co lepszego. Technika przekracza nasze zdolnoci jej kontrolowania. Ale zamy jeli zao, e poznanie kwantowe mogoby zapewni samokontrol techniki i Chryste, jak to w ogle brzmi? Liam, czy twoja matka kompletnie oszalaa? Naraz zaczy becze wszystkie owce w stadzie pascym si midzy domem a pla. Twarz Liama znieruchomiaa jak na portrecie. A jakby tak przeszkodzi im w zabraniu czarnego notesu i usun ci z obrazka? Gdy tylko to powiedzia, jego twarz zacz rozjania umiech. Bystrzak z tego Liama. Ach tak, czarny notes. Norton Reda Kildare'a zadudni na podjedzie i z polizgiem zahamowa na podwrku. Heisenberg zagdaka i pofrun na swoj grzd na supie telegraficznym. To Red stwierdzi John. Przyjecha, eby wydoi Feynmana. Red Kildare wszed do kuchni. To ci znaleli, Mo! Zaapi si na kubek herbaty? Czy ju wszyscy co do jednego na Clear wiedz o moich scysjach z Amerykanami? Tajemnice na wyspie s niewidoczne dla tych z zewntrz, ale nigdy dla ludzi std wyrecytowa Red, czstujc nas wszystkich oranad w proszku. Nie ma si co martwi. Jankesi uwaaj, e wszystko mog kupi. Pewnie chc po prostu da wicej. John westchn. Mog by lepy jak kamie, Red, ale jeli mylisz, e ci ludzie chc tylko sobie pogada o dodatkach do pensji, to w porwnaniu z tob jestem teleskopem Hubble'a. Red wzruszy ramionami i ykn oranady. W takim razie Mo ma przesrane. A kiedy ma si przesrane, to mona zrobi tylko jedno. Co? spyta Liam.

 I do Zielonego Luda" i si napi. To najlepszy pomys, jaki sysz od rana powiedziaam. Sysz trjkoowca ojca Wally powiedzia John. Ojciec Wally wszed i usiad zziajany. Mo powiedzia jakby chcia przenikn wzrokiem zbyt mtny dla niego wiat to jest rwnoznaczne z porwaniem! Nie popenia adnego przestpstwa! Jak do tego wszystkiego doszo? Wemy dwa elektrony albo, jak w przypadku moim i dra Bella, fotony ktre pochodz z jednego rda, zmierzmy i poczmy ich spiny, a uzyskamy zero. Bez wzgldu na to, jaka odlego je dzieli: midzy Johnem a mn, midzy Okinaw a Clear Island czy midzy Mleczn Drog a Andromed: jeli spin jednej z czsteczek si zmniejsza, spin drugiej si zwiksza. Wic ju wiecie! Nie musicie czeka na sygna wysany z prdkoci wiata, eby wam przekaza informacj. Zjawiska cz wzajemne zalenoci bez wzgldu na odlego. W holistycznym oceanie wicej jest voo-doo ni Newtona. Przyszo przestawia si, zmieniajc kt odchylenia pary okularw z filtrem polaryzujcym. Oceaniczna symultaniczno, ojcze Wally. Chyba nie cakiem rozumiem, co mwisz, Mo. Ojcze, Red, Brendan... pozwolicie, e na par chwil zostan sama z Johnem i Liamem? Ale oczywicie, Mo. Poczekamy na ciebie na kocu podjazdu. Bd bez was obu taka samotna. Liam stara si zachowa dzielnie, a John jak to John. Moi dwaj mczyni uciskali mnie. Nakarmi Feynmana powiedziaam na koniec. Feynman sam si moe nakarmi. Nie mog doje niadania. Mam kilka soczystych ksw, za ktre bdzie wdziczny. Norton Reda Kildare'a poyskiwa chromem. Silnik pomrukiwa na wolnych obrotach. Zaskrzypia trjkoowiec ojca Wally'ego. Licie opaday na ciek, jak chmura maych rybek. Przypomina mi to pochd w Niedziel Palmow powiedzia ojciec Wally. Czy naprawd dopiero trzy dni upyny, odkd wyruszyam samotnie z portu? A tyle czasu upyno? I tylko tyle? Jaki dzisiaj mamy dzie? Czwartek? rzuci Liam. Poniedziaek? podchwyci Red. roda stwierdzi Brendan. Drog przecina szemrzcy strumie.

 Sysz muzyk. Brendan wyszczerzy zby w umiechu. Pewnie sobie wszystko na nowo ukadasz w gowie, Mo Muntervary. Nie! Sucham The Rocky Road to Dublin! Gdy schodzilimy z zaomu wzgrza, Planck wyczu, e moe si wykaza, i zabra si do roboty. Gdy ju okrylimy zaom, zobaczyam, e u starego O'Farrella tum wyspiarzy wysypuje si z Zielonego Luda" do ogrodu. cisnam Johna za rk. Wiesz co o tym? Nad drzwiami wisiao haso: Najlepsza z Clear Island". Jestem tylko niewidomym harfist odpowiedzia mj m. To tylko maa impreza powiedzia Liam dla rodziny i przyjaci. Mylaam, e przemyc mnie po cichu. Bez jednego szybkiego kielicha si nie obejdzie. Wiedzielimy, e ju zdecydowaa, Mo powiedzia ojciec Wally. Ale chcielimy da ci szans, jakby chciaa zmieni zdanie dopowiedzia Red. Hejej! Liam! zawoaa Bernadette Sheehy, przysiadajc na murze i zakadajc nog na nog. Witaj, Bernadette! zapiewalimy z Johnem. Przy barze Zielonego Luda" byo tylko miejsce stojce. Chopak Eamonna gra na akordeonie. Byli nawet ptasznicy w swoich anorakach speszeni, ale zadowoleni. Szukaam Nowozelandki, ale jej nie byo. Oparty o kontuar sta ptasznik w skrzanej kurtce. Gdy weszam, odwrci si. Dzie dobry, pani doktor. A ja mylaem, e Irlandczycy to sami terroryci i spedaleni giganci literatury. Zdj wielkie brzowe okulary przeciwsonecz ne. Nieza awantura. Szkoda, e nie moemy duej zosta. Podoga w Zielonym Ludzie" falowaa. I naraz, jakie to dziwne, poczuam ulg, e jest po wszystkim. Przynajmniej przestaam ucieka. Mamo Liam wiedzia, zanim ktokolwiek si domyli. To on, tak? Krlowa gig, wijc si, jakby y wasnym yciem. Co si dzieje z tymi wszystkimi sekundami wywalonymi do mietnika przeszoci? A co si dzieje z innymi wiatami, w ktrych elektrony podaj innymi drogami, gdzie inne zachodz zmiany, inne s myli i dziaania? W mieszkaniu Huwa, gdzie zostaam nakryta? W miejscu, w ktrym nadal yj matka i ojciec, matka radosna jak pczek, ktrym zawsze bya, tam, gdzie John nigdy nie olep, gdzie mj przedwczesny rozwj i ambicja byy na miar ony drobnego farmera, gdzie bro jdrow wynaleziono przed 1914 rokiem, gdzie

homo erectus znajduje si na tym samym szlaku skamieniaoci, co australopithecus, gdzie DNA nigdy nie zapina si jak zamek byskawiczny, gdzie gwiazdy nie rodz si, by umiera w caunie wgla i ciszych pierwiastkw, gdzie Big Bang z powrotem chrupn pod ciarem wasnej masy zaledwie kilka uamkw sekundy po tym, jak si dokona? Chyba e te wszystkie wiaty trwaj, wiszc obok siebie i czekaj, a wyschn? Tak, Liam powiedzia Teksaczyk, gdy skoczy si gig. Owszem, on. Mo zapyta Mayo Davitt po celtycku czy chcesz, ebymy go wyrzucili do portu? Mw po angielsku rzuci rozkazujco Teksaczyk. Spierdalaj, gupku odpowiedzia Mayo Davitt po celtycku. Teksaczyk chwyci Mayo Davitta jak onierz. adnej walki nie bdzie powiedziaam, starajc si, eby mj gos nie zabrzmia zbyt bojaliwie. Red Kildare stan przede mn. Mieszkacy Clear Island protestuj, by przyjedali tu obcy i zabierali naszych naukowcw. A rzd Stanw Zjednoczonych protestuje, by cudzoziemscy naukowcy dowolnie wykorzystywali sobie najbardziej zaawansowane supercollidery i badania nad sztuczn inteligencj finansowane przez NATO diaba tam, przez Ameryk a potem wykorzystywali te eksperymenty do formuowania teorii, ktre mog zmieni charakter techniki, i nastpnie uciekali do tych, ktrzy oferuj najwysz cen. Ja najpierw uciekam poprawiam go a dopiero potem sformuowaam teori. Jakim sposobem Mo moga ukra teori, ktra jest owocem jej wasnej danej od Boga inteligencji? spyta ojciec Wally. Bardzo chtnie cay dzie powicibym na przedys kutowanie teozofii naszej sytuacji, ojcze. Mwi szczerze. Ale czeka na nas helikopter, wic prosz mi pozwoli zaa twi rzecz legalnie. Na mocy Klauzuli Rekwizycyjnej 13b Tajnych Akt Urzdowych NATO, Orodek Badawczy Light Box jest wacicielem wszystkiego, co jest dzieem myli dr Muntervary. Wacicielami Light Box jestemy my. Propagator in teligencji pani doktor sam zechce teraz wycign wnioski. W takim razie wsiadaj do swojego helikoptera i odchrza si. Do przodu wysuna si Maisie. Nie jeste mile widziany w Zielonym Ludzie", na Clear Island take nie. Doktor Muntervary? Pani matka chrzestna uwaa, e powinnimy ju i. Wsta Freddy Doig, podobnie Bertie Crow. Mo nigdzie nie idzie!

Teksaczyk potrzsn gow, udajc niedowierzanie i wskaza zadartym kciukiem na okno, gdzie te wszyscy spojrzelimy. Brendan gwizdn po cichu. Ja ci krc, Mo, ty to masz powodzenie. Zobaczylimy wpatrzonych w nas, stojcych rzdem marines w bojowym rynsztunku. Cz mieszkacw zbia si w strwoon gromadk, inni popiesznie opuszczali lokal. Dobry Boe powiedzia Freddy Doig. Z jakiego filmu wytrzasnli te spluwy? Niech kto mi powie, co si dzieje domaga si John. onierze powiedzia Liam. A dziesiciu, eby pojma superprzestpc mam. Gdybym mia wzrok powiedzia John do Teksaczyka zrobibym wszystko, eby ci powstrzyma. Chc, eby to wiedzia. Panie Cullin powiedzia Teksaczyk. Paska ona sama wybraa taki los. Gwarantuj, e jako go Pentagonu bdzie traktowana zgodnie ze swoj pozycj. Ale nadszed koniec jej ekstrawagancji. Musi pj z nami. Mam swoje rozkazy. Zabierz te swoje zasrane rozkazy powiedzia Bertie Crow i wsad je tym swoim Jankesom... Zaguszy go helikopter, ktry nadlecia, rozpryskujc wod i roztrcajc rybackie odzie. Teksaczyk obejrza si na swoich marines. Sign do marynarki po papierosa. Wszyscy zdylimy zauway, e ma kabur. Zapali, przeduajc czekanie w nieskoczono. Jak pani chce to rozegra? Wynik i tak si nie zmieni. Przecie pani wie. Wszystkie spojrzenia spoczy na mnie. Suchajcie, Dzikuj wam, ale musz z nim i. Teksaczyk pozwoli sobie na umieszek. Po wynegocjowaniu warunkw. Warunek pierwszy: w sprawach dotyczcych programu Quancog nie odpowiadam przed nikim. Teksaczyk uda zdziwienie. A co pani z tymi warunkami"? O warunkach" trzeba byo mwi sze miesicy temu przy biurku. A pani, uciekajc, zrzeka si prawa do warunkw". Naley pani do nas, tak samo jak pani czarny notes. Czarny notes, tak? Czyby czarny notes przedstawia teraz dla pana jak warto? Zmruy niecierpliwie oczy. Prosz pani, pani zdaje si nie rozumie. Pani praca jest wasnoci amerykaskiego Departamentu Obrony. Miaa pani czarny notes przy sobie, kiedy odwiedzaa pani swoj matk w Skibbereen. Ma pani go teraz gdzie a jeli go pani schowaa, to my znajdziemy. Na dobry pocztek niech pani dobrze uoy swoje stosunki

zawodowe z Pentagonem i mi go odda. Natychmiast. W takim razie powinien pan poprosi Feynmana. W gosie Teksaczyka narastao napicie. Nikogo o takim nazwisku nie ma. ledzilimy pani od Petersburga. Pozwalalimy w spokoju kontynuowa prac, dogadzajc pani i usuwajc z drogi najmniejsz przeszkod. adnego Feynmana" nie byo. To ju nie moja sprawa, jeli pan nie wierzy. Czarny notes ma Feynman. Ojciec Wally rozemia si. Koza Feynman? Teksaczyk nie rozemia si. Ojciec powiedzia koza"? Z przyjemnoci to panu powtrz odpar ojciec Wally. - Koza. Teksaczyk spojrza na mnie z wciekoci. Zechciaaby mi pani powiedzie, co jaka koza ma wsplnego z poznaniem kwantowym? Przeknam lin. Kozy nie grymasz, kiedy s godne. Mo odezwa si John po celtycku. Blefujesz? Nie, John. Za bardzo si boj, eby blefowa. Teksaczyk zacisn pici i szczki. Zaoy okulary przeciwsoneczne. Niech nikt nie opuszcza tego pomieszczenia. Kiedy wychodzi do swoich marines, mieszkacy wyspy cofnli si. Wrzasn kilka sw do salutujcego onierza. Kamie, jebana usyszelimy zza otwartego okna. Wycign z kabury telefon komrkowy i z gniewn min zacz rozmawia. To niebezpieczne mrukn mi John do ucha. Wiem. Ale jeli ci si uda, to bd chcia podsun mj wasny warunek... Teksaczyk wrci do Zielonego Luda", gono tupic. Jakie warunki ma pani na myli, pani doktor? Ziemia staa si ldem, ld wysp, a wyspa Clear po prostu jedn z wielu mniejszych i wikszych. Aodhagan jak mae pudeko. Teksaczyk siedzia w kokpicie helikoptera. Dwaj uzbrojeni marines za mn, dwaj inni z przodu. Otoczona przez mczyzn jak zwykle. Rozchmurz si, Mo powiedzia John, mocniej zaciskajc mi do na ramieniu. Trwaj przy swoim, a Liam na Boe Narodzenie upora si ze wszystkim. I wreszcie rozumiem, w jaki sposb skadajce si na wszechwiat elektrony, protony, neutrony, fotony, neutrina, pozytrony, muony, piony, gluony i kwarki tworz jedno wraz ze spajajcymi je siami.

NOCNY POCIG Chcesz usysze, Nietoperzu, w jaki sposb zamierzaj rozprzestrzenie wirus po wiecie? Na razie sysz tylko syreny policji strzegcej rzeczywistoci, Howardzie. Musisz mnie wysucha! Od tego zaley przyszo Ameryki! Co jest ich eksportowym hitem, Nietoperzu? Wikszo rzdw zgodnie odpowiada, e ropa, Howardzie. Bo chc, eby tak wanie myla! To propaganda! Nie jest nim ropa... Policja strzegca rzeczywistoci wywaa drzwi, Howardzie. Maj nakaz. Musisz ostrzec ludzi, Nietoperzu. Zblia si koniec. Koniec wanie nadszed, Howardzie, dziki, e zadzwonie, i... ORZECHY
NERKOWCA! ROZPRZESTRZENIA GO ZA POMOC ORZECHU NERKOWCA!

Sorki, ludziska, Howard ma spotkanie przy penym - ksiycu. Suchacie Nietoperz Segundo Show w Nocnym Pocigu FM 97,8 na penym gosie. Jedziemy przez bluesa, rocka, jazz i rozmow, od pnocy, pki wit nie rozpuci zamroonego Wschodniego Wybrzea. Jest 2.45 rano, ostatniego ju dnia listopada. Czas na sowa naszych sponsorw, a to nie potrwa dugo, a potem Najlepsza Nowojorska i pan Lou Reed przewiezie nas na pokadzie swojego Satelity mioci". Jak zwykle, zespoy naszych central s gotowe i tylko czekaj, eby przeczy wasze rozmowy bezporednio do Nietoperzofonu. Dzisiejsze safari konwersacyjne obejmuje nastpujce tematy: wczorajsze ataki lotnicze przeciwko terrorystom w pnocnej Afryce, wgorze albinosy w naszych zlewach oraz czy eunuchy s lepszymi prezydentami. Ale prosz, jeli macie zronite brwi, jeli nie macie tczwek albo w azienkowym lustrze ukazuje wam si odbicie, ktre zadaje pytania, to dzwocie sobie do Dartha Vadera. Nietoperz jeszcze wrci. Kevin! Panie Segundo? W czasie swojego krtkiego dyuru przy centrali uwaaj na numer trzynacie. Przepraszam, panie Segundo. Kiedy dzwoni, wydawao si, e jest w porzdku. W momencie, gdy dzwoni, to wszyscy wydaj si w porzdku, Kevin! Dlatego wanie wynajmujemy dyurnego, eby ich rugowa. Howard by taki w porzdku jak jednonogi facet na mistrzostwach w kopaniu si po dupie. Nietoperz! Gadaj swoje i daj Kevinowi szans, co? Carlotta! To ty jeste moim producentem! Bardziej powinna uwaa na tych sabotaystw z Apple Core FM! No, Kevin, przyznaj si. Planujesz po cichu zmieni Nocny

Pocig FM w Radio Schizoid. Nietoperz, wyluzuj si! Niepoczytalno nigdy nie miaa zego wpywu na wskaniki. Zwaszcza jeli przy scenach zbrodni pada nazwa Nocny Pocig FM. Aha, aha. No, ale masz cudownych, niesamowitych obkacw, prawie geniuszy, i masz takich, co aduj si fekaliami. adnych takich od fekaliw, Kevin, albo wylecisz std z powrotem do szkki dziennikarskiej, z ktrej wypyne. Zrozumiano? Bd si stara, panie Segundo. Jeszcze jedno: dlaczego wlae do mojej kawy wrzcy atrament? Panie Segundo, wrzcy atrament? Wrzcy atrament, Kevin. Ta kawa smakuje jak wrzcy atrament. 1 przesta do mnie mwi panie Segundo"! Zupenie jakby by moim ksigowym. Nie martw si, Kevin. Wrzcy atrament" oznacza w jzyku Segundo ukryt czuo. Kaw, jak przygotowywa porednika nieruchomoci". Carlotta, uwaaj si za szczciar, bo twoja trudna do przeoczenia seksualno ma niezaprzeczalny wpyw na tych, ktrzy zasiadaj w kierownictwie mediw, bo jeli... Pi sekund do emisji, kochanie 5, 4, 3, 2, 1... Witamy w Nocnym Pocigu FM 97,8 na penym gosie. Suchacie Nietoperz Segundo Show: jazz, rock i blues, dopki skacowane soce nie dotrze po omacku do obsikanego szaletu nowego dnia. Ta ostatnia pereka rzucona w proch to Chet Baker w It Never Entered My Mind, a poprzedzi go na saksofonie tenorowym Satoru Sonada, ktry, jak pamitaj nasi stali suchacze, goci w naszym programie dwa tygo dnie temu, gdzie gra Sakura, Sakura. W cigu najbliszej pgodziny usyszymy nieyjcego ju wielkiego Grama Parsonsa, ktry zapiewa In My Hour of Darkness z anielsk, acz bynajmniej nie przebywajc jeszcze na tamtym wiecie Emmylou Harris, wic wyregulujcie radio i zostacie z nami, bo to jest po trzykro pikne. Bysn Nietoperzofon: kolejny starannie sprawdzony rozmwca na linii. Witam ci, witam, kimkolwiek jeste, dotare do Nietoperza Segundo w Nocnym Pocigu FM! Dobry wieczr, panie Nietoperzu. Nazywam si Luisa Rey i wanie dzwoni... Hejhejhejzaraaaaz: Luisa Rey? Pisarka Luisa Rey? Jeden czy dwa drobniejsze sukcesy w publicystyce, ale... Pani Rey! Ermita to najwiksza demaskatorska publikacja oparta na faktycznie popenionej zbrodni od czasw Z zimn krwi Trumana Capote'a. Z moj by on, a nigdy si za bardzo ze sob nie zgadzalimy, co do tego bylimy zgodni. Czy to prawda, e nasz ostatni staysta nazywa kitem prawdziwego

petersburska mafia grozia pani za ten tekst mierci? Tak, ale nie mog pozwoli, eby zestawia pan moj bazgranin z arcydzieem Trumana. Prosz pani, wiadomo, e jest pani wierna New Yorkerowi", ale niezmiernie mio mi sysze, e sucha pani Nietoperz Segundo Show. Zazwyczaj o tej porze jestem ju w ku, Nietoperzu, ale dzisiejszej nocy odezwaa si bezsenno. Pani strata, a zysk dla nas, tych, ktrzy pracuj na noc nej zmianie, takswkarzy, pracownikw czynnych przez ca noc restauracji, ochroniarzy, nocnych stworze pracujcych po jedenacie godzin. Antena naley do pani. Uwaam, e obchodzi si pan szorstko z co bardziej ekscentrycznymi rozmwcami. Na przykad wtedy, gdy staraem si przekona Howarda? Ot to. Nie docenia ich pan. Wirusy w orzechach nerkowca, narzdy wizualne w drzewach, kierowcy autobusw z wywrotowymi inklinacjami przekazujcy sobie domi tajne informacje, gdy si mijaj, nieuchronnie zbliajce si zderzenia z ciaami niebieskimi. Obywatele pokroju Howarda s jak sny i cienie, o ktrych miasto zapomina po przebudzeniu. Wicej w nich czystoci ni we mnie. Ale pani jest pisark. A oni szalecami. Szalecy to pisarze, ktrzy zostali napisani przez wasne dziea, Nietoperzu. Nie wszyscy szalecy s pisarzami, prosz pani niech mi pani wierzy. Ale wikszo pisarzy to szalecy, Nietoperzu wierz mi. Czowieczy wiat tworz opowieci, nie ludzie. Nie naley obwinia ludzi, o ktrych snuj si opowieci. Trzymasz jedn ze stronic, na ktrej opowiadaj si historie, Nietoperzu. Dlatego wanie nastawiam radio. To wszystko, co chciaam powiedzie. Bd o tym pamita, prosz pani. Jeli miaaby pani ochot by gociem naszego programu, to klucze do Nocnego Pocigu nale do pani. Przydzielimy pani salonk. Z najwiksz przyjemnoci, Nietoperzu. Dobranoc. Zegar pokazuje 3.43. Termometr wskazuje, e jest chodno, czternacie stopni Fahrenheita. Prognoza pogody zapowiada, e chd potrwa do czwartku, wic opatulcie si, troch bardziej si opatulcie. Sople lodu szczerz si za oknem jaskini Nietoperza. Ten ostatni numer to Downtown Train Toma Waitsa, dedykowany Harry'emu Zawinulowi, pacjentowi Szpitala Miosierdzia Matki Boej, do ktrego prob maj pielgniarki z nocnej zmiany... Jest dla ciebie wiadomo, jeli suchasz mojego programu pod kocami, to wycz ju

swojego walkmana i id spa, jutro masz operacj. Do wiadomoci o trzeciej pozostaniemy z trylogi Nietoperza Segundo: Stringman Neila Younga, Jokerman Boba Dylana i Superman Barbry Streisand. Ale przedtem jeszcze jeden rozmwca! Witamy w programie Nietoperza Segundo w Nocnym Pocigu FM. Dzikuj ci, Nietoperzu. wietnie, e si tu znalazem. Caa przyjemno po mojej stronie, stary. Czym si zajmujesz? Jestem dozorc w zoo. Dozorc? Pierwszy dozorca, ktry wsiad do Nocnej Pocigu, o ile mnie pami nie myli. W nowojorskim zoo? Moja praca gna mnie po caym wiecie. Wic jeste dozorc jako wolny strzelec? Nigdy nie zastanawiaem si nad terminologi, Nietoperzu. Ale, owszem, kim takim wanie jestem. Jakiego zoo ostatnio pilnowae? Niestety, z powodu przepisw musiaem zwolni moich poprzednich pracodawcw. Ahaaa... to znaczy zwolnie wasnego szefa. Dokadnie. Ten pomys mgby zrewolucjonizowa prac... Posuchaj tego, Carlotto, i dryj tam w tych swoich suchawkach! A jak masz na imi? Jestem dozorc w zoo. No tak, ale imi? Nigdy nie potrzebowaem imienia, Nietoperzu. Nasi rozmwcy zwykle podaj imi. Skoro nie chcesz poda prawdziwego imienia, to wymyl jakie. Nie umiem zmyla. Czy ycie bez imienia nie jest kopotliwe? Jak na razie nie. Musz si jako do ciebie zwraca, przyjacielu. Co jest napisane na twojej karcie kredytowej? Nie mam karty, Nietoperzu. Ahaaa... pozostamy wobec tego przy samym Dozorcy". Czy syszy to pani Rey? A co chcesz wnie do naszego dzisiejszego vox populi? Mam pytanie. A prawo zobowizuje mnie do tego, bym by odpowiedzialny.

 Jakie to pytanie, Dozorco? Za pomoc jakiego prawa interpretujesz przepisy? ...Tradycyjnie t dziak zajmowali si prawnicy. Chodzi mi o osobiste zasady. ...yyy, przetumacz mi to moe jeszcze raz. Prawa osobiste, ktre narzucaj sposb zachowania w okrelonych sytuacjach. Zasady. Zasady? No jasne, wszyscy mamy zasady. Z wyjtkiem politykw, potentatw w dziedzinie mediw, wgorzy albinosw, mojej byej ony i niektrych naszych staych rozmwcw. I te zasady okrelaj twoje postpowanie? Chyba... nigdy nie romansuj z kobietami, ktre maj mniej do stracenia ni ty. Nie ruszaj na czerwonym wietle, przynajmniej nie wtedy, kiedy patrzy glina. Wspieraj utalen towanych artystw ulicznych. Nigdy nie gosuj na kogo, kto si ju nachapa i twierdzi, e jest uczciwy. Boga si, go za szczciem. Nie zajmuj miejsca na parkingu przeznaczone go dla niepenosprawnych. Wystarczy? Czy twoje reguy obejmuj ochron ludzkiego ycia? Dozorco, chyba nie zamierzasz z mojego programu zrobi ulicznej trybuny dla nawiedzonych, co? Nigdy nie wystpowaem na trybunie. Ale chciabym zapyta, skd wiesz, jak postpi, kiedy dochodzi do konfliktu zasad? Na przykad? Rano, jadc do domu, widzisz wypadek, ktrego sprawca uciek. Ofiar jest dziewczyna w wieku twojej crki. Potrzebna jej pomoc medyczna, bo jeli dziewczyna jej nie otrzyma, umrze w cigu kilku minut. Odwo j do najbliszego szpitala. A jakby na skrzyowaniu byo czerwone wiato, ruszyby? Tak, gdyby to nie doprowadzio do kolejnego wypadku. I zaparkowaby pod szpitalem na miejscu dla niepenosprawnych? Pewnie, gdyby to byo konieczne. A ty nie? Nigdy nie kierowaem samochodem, Nietoperzu. Zgodziby si zosta gwarantem opat za leczenie? Jak to? Bo szpital to prywatna klinika dla bardzo bogatych pacjentw. Lekarze oczekuj,

e zoysz na formularzu podpis, iby mie gwarancj, e w razie, gdyby nie byo komu paci, ty pokryjesz koszty operacji nagego przypadku. Mogoby to wynie dziesi tysicy dolarw. Musiabym sprawdzi moj sytuacj finansow. Sytuacja jest jasna. A zanim przyjechaaby inna karetka i odwioza j do szpitala miejskiego, dziewczyna umaraby w korytarzu wskutek krwotoku wewntrznego. Dlaczego pytasz mnie o to? Nastpuje tu sprzeczno dwch zasad: ochrony yciu i bogacenia si. Skd wiesz, jak postpi? To dylemat. Gdyby wiedzia, jak postpi, nie byoby dylematu. Jak sobie pocielisz, tak si wypisz. Zasady mog ci pomaga w przedzieraniu si przez kniej, ale adna z nich nie zmieni faktu, e w niej tkwisz. Nie sdz, eby istniaa jaka zasada zasad. Wiedziaem, e mog na tobie polega, Nietoperzu. Oo? Polega? W czym? Czy mog by odpowiedzialny, Nietoperzu? Yyy... jasne, dlaczego nie? Hej, Dozorco, jeste tam jeszcze? Tak, Nietoperzu. Zaadowywaem par plikw, ktre si zapodziay. Jakich plikw? EyeSat 46sc zosta zaprojektowany w celu ledzenia huraganw w Zatoce Meksykaskiej, od Karaibw po Stany. Nastpnie przeprogramowano go do zwalczania handlu narkotykami i wyposaono w najpotniejsze obiektywy elektroniczne obserwujce powierzchni Ziemi, jakie kiedykolwiek wysano w kosmos. Stanowczo czego mi tu brakuje. Co si stao z twoim traktatem z zakresu etyki praktycznej? Dwanacie godzin temu zmieniem mu orbit na teksaskie wybrzee Zatoki. Jej obraz w spektrum suboptycznym by naprawd niesamowity. Odczytywaem nazwy jach tw zakotwiczonych opodal wyspy Padre. Widziaem petwonurka pywajcego dziesi metrw pod wod, ledziem ryb grenadiera ukrywajc si w koralowcu. Przewinem obraz na pnoc, pnocny zachd. Niedaleko laguny Madre tankowiec uderzy w raf. Przez pknicie w adowni wylewaa si ropa. Na brzegu le stosami mewy, poyskujce czerni. Tak, wiemy o wycieku z Gomeza". Jeste ortodoksyjnym ekologiem? Nigdy nie mylaem o sobie w tych kategoriach, Nietoperzu. Ahaaaa... sucham, sucham.

 Nadmorska droga prowadzca do Ksanadu, na poudnie od Corpus Christi. Ustawione rzdem chromowe motocykle. Opustoszae ulice, psy odpoczywajce na zacienionych podwrkach. Zielone trawniki, syczce deszczownie, wirujce tcze. Kobieta w hamaku czytajca Ksig Wyjcia. Wszystko to widzisz z satelity? Tak jest, Nietoperzu. A przy ktrym jest rozdziale? Dziesitym. Dalej przewijam. Dzielnica przemysowa. Robotnicy rozwaleni u wej do warsztatw podczas przerwy obiadowej. Szklany biurowiec na samym skraju miasta, na dachu nago opalajca si nastolatka. Ej! Nie przepaliy ci si bezpieczniki w tych twoich mikroobiektywach? Mikroobiektywy nie maj bezpiecznikw. Sorki, nie znam si. Przewinem na pnocny zachd, w kierunku Hebronville, gdzie ziemia jaowieje od suszy, a potem w gr i w stron Szklanych Gr. Bye kiedy w Trans-Pecos, Nietoperzu? Nie, syszaem, e ogromne. Skay jak potne wzdte nagrobki. Iskrz si od miki. Jody, jadoszyny, jaowce. Kiedy pustynia podchodzi zbyt blisko, kamienie oywaj, przeobraajc si w jaszczurki, Przeuwaj, poykaj i ponownie kamieniej. Ich odki przez chwilk pulsuj. Powiedz, naprawd jeste dozorc? Nie umiem rozmylnie oszukiwa. Rurocig na wspornikach przesya rop z Bethlehem Glutch na odlego trzystu kilometrw. Temperatura na otwartej przestrzeni siga pod pidziesit stopni, a cienia nie ma. Pospolicie wystpujce kaktusy. Teren wznosi si, a grunt jest coraz bardziej poorany. Ostatnie zote ory szybujce na prdach ciepego powietrza w poszukiwaniu zdobyczy. Przewinem na autostrad numer 37 czarna asfaltwka z Alice do granicy z Meksykiem. Przewinem na Saragoss, gdzie kilometry kwadratowe samochodw poyskujcych szybami. Pokaz akrobacji powietrznych. Przysuchiwaem si rozmowom pilotw z zespou akrobatycznego. Nad tumem przesun si cie sterowca. Przesaem obraz siatkwek do moich otwartych plikw i zaczem identyfikowa ludzi zadzierajcych gowy. Zidentyfikowaem 92,33 procenta. Konie na padoku. Rzd drzew kamforowych. Na poudniowy zachd od miasta szlak Instalacji nr 5 skrca obok opuszczonej stacji benzynowej. Stacja posiada instalacj komputerow umoliwiajc wychwytywanie intruzw. W polu widzenia pojawiy si rozrzucone wok budynki. Z daleka wygldaj jak kada w tym stanie zasypana przez kurz farma, ale w rodku naszpikowane s technik

wyprzedzajc mnie zaledwie o jedno pokolenie. Cay ten zesp jest ogrodzony nisko nad ziemi rozcignitym drutem i usiany popalonymi ciaami grzechotnikw. Gady nie nauczyy si omija tego obszaru. Jeste miejscowym mionikiem pokoju, ktry chowa tyek przed wojskiem? Nigdy nie lubiem, Nietoperzu, eby mi robili koo dupy. Ochrona z pooonych na obrzeach budynkw strzee wejcia do tunelu, ktry biegnie w odlegoci piciuset me trw na pnoc. To centrum Instalacji numer 5, ukryte pod dziesiciometrow warstw piasku, ktry ma chroni przed EyeSats, picioma metrami granitu, ktry ma chroni przed atakami nuklearnymi i metrow warstw oowiu, ktra ma chroni przed sondami reagujcymi na ciepo. Wic jak dowiedziae si, gdzie szuka? Dotarem do planw terenu. Jeste hakerem, wiedziaem! Najbliszy nadajcy si PinSat o wystarczajcej mocy kry na orbicie nad Haiti. Zaprogramowaem mu now trajektori i przekazaem dane z jego pierwotnej orbity. W cigu siedmiu minut, jakich wymaga spotkanie, przebiegem oczyma list goci zaproszonych na moje urodziny i nieobecnoci nie stwierdziem. Twoje urodziny? Nie bardzo rozumiem. Obecni byli wszyscy projektanci. Zasiliem PinSata. Jakiego Sata? -PinSata. I co taki robi? To tajna informacja, Nietoperzu. A pozostae nie? Dotyczy to wycznie dziaa, za ktre ja jestem odpowiedzialny, Nietoperzu. Aaaha... jasne. A co si potem stao? Nad kraterem, na wysoko dwustu pidziesiciu metrw unis si ognisty bolid o rednicy ponad stu metrw i ponad trzydziestu metrw gruboci. To zaczyna brzydko pachnie. Brzydsze rzeczy uchodz za pikne. Jak to moliwe, by taki bolid wydawa si pikny komu takiemu? Wyraasz si niefachowo, Nietoperzu, ale zrobi wszystko, co w mojej mocy. Kwiat chryzantemy zwija si, a patki odksztacaj si, czerniej i opadaj. W suchym przestworzu pustyni sypie bielutki piasek. Bardzo to poetyckie. I nikt nie zauway tego maego wybuchu? Fala uderzeniowa dotara do Saragossy po trzynastu sekundach. Miaem

nastawionego drugiego EyeSata, eby obserwowa reakcje i skutki. Sterowiec zakoysa si, konie spojrzay, sposzone. Odpywajca fala uderzeniowa zaatakowaa licie na drzewach kamforowych, zabrzczay chiskie filianki. Pole pod odbywajcym si pokazem akrobacji lotniczych wypeniy megadecybele tysicy w jednej chwili uruchomionych alarmw samochodowych. Dobra! Dotare do trzeciej bazy i na tym koniec, przyjacielu! Silny strza tu nad ziemi, rzut i nie ma ci! Jeste studentem dramaturgii, ktry usiuje przecign Orsona Wellesa. Nie myl si? Musz przyzna, e a mnie zamroczyo od tego adunku intelektualnego ajna, ale chodzio o to, eby zyska na czasie i mc dobrze sprzeda swj popisowy numer, tak? Masz scenariusz filmu, tak? Byo mio, ale si skoczyo, przyjacielu. Ale nie ma mowy, nie w Nietoperz Segundo Show. Syszysz? Przyjacielu, mwi do ciebie... W programie na ywo milczenie to zbrodnia. Dobra, kochani, z powodu doniesienia tygodnia z kwadrantu Delta zosta nam ju czas tylko na World Gone Wrong Boba Dylana. Dochodzi czwarta wicej o atakach przeciwko przestpczym pastwom z pnocnej Afryki i pogoda. Nietoperz zaraz wraca. Kevin! Przecie powiedzia, e jest dozorc w zoo, panie Segundo. Pomylaem, e chodzi o zoo. Zwierzta, rozumie pan? Problemy z czeniem w pary pand. Szympanse. Misie koala. Oooo, znowu telefon. Yyyy, odbior. Niezy popis, Nietoperzu. Mylisz, e wszystko wczeniej uoya, czy te obmylaa wszystko na gorco? A kogo to obchodzi, Carlotto? Przecie tu nie jest nowojorska szkoa suchowisk! Wyluzuj si, Nietoperz! To jest talk-show. Najprzerniejsze typy si tu pojawiaj. Kiedy s zbyt nudni, narzekasz. Kiedy zbyt barwni, narzekasz. W autoreklamie nie ma niczego barwnego! Obkany to nie znaczy barwny! A dlaczego mwisz ona"? Przepraszam, e przerw, panie Segundo... Yyyy, przepraszam, Carlotta? Co jest, Kevin? Dzwoni kobieta. Na trzeciej linii. Mwcie ciszej albo wszystkim technikom si zachce. Sprawd j odpowiednio. Chce z producentem, panem Segundo. Z adnym didejem. Twierdzi, e jest z FBI. ...Tak, w kadym razie, Nietoperzu... szedem dzisiaj przez Central Park, prbujc obsmyczy pieczonego ziemniaczka z curry po chorwacku za pomoc jednej z tych bez nadziejnych plastikowych widelco-yeczek, wiesz, tak si nadaj do jedzenia jak

sznurowada, nie? Nigdy nie siadaj naprzeciw kogo, kto tym prbuje zje ziemniaka. Do czego zmierzasz, VeeJay? Tak, no w kadym razie... byem tam, podgldajc babki na yworolkach i filujc, eby ktra upada ziuuu! eby te piknotki si chocia wywracay! No i wtedy to si stao! Co si stao, VeeJay? To, e przypadkiem spojrzaem... w niebo. - I? Zobaczyem, jak... ale niebieskie byo to niebo. Wielu ludzi zauwayo to samo zjawisko. Naprawd, naprawd niebieskie, Nietoperzu. Przeraliwie ciemnoniebieskie. Takie niebieskie, e mnie, facet, walno! Kto na yworolkach? Zawrt gowy, czowieku. Upadem i jakbym zanurkowa w niebo! I nadal mgbym tak lecie, gdyby jaki gob, pieprzony gnojek, nie wsadzi mi do ziemniaka swo jego ryja. Czy mgby, VeeJay, troch przybliy istot tej rewelacji? Facet, czy to nie oczywiste? Lada chwila nastpi kataklizm! A s jakie awaryjne plany na tak ewentualno? Powiem ci. adnych! Klapa! Dupajasiu! Z powodu tych pieprzonych gobi? Z powodu nieodwoalnego ustania grawitacji. Pomyl tylko, facet! Jeli dopada ci w wolnej przestrzeni, wylatujesz tak wysoko, e giniesz z braku tlenu, bo powietrze jest tak rozrzedzone, albo po prostu wybuchasz pomieniem jak meteor. Jeli dopada ci w pomieszczeniu, doznajesz powanych obrae, bo spadasz na sufit tak samo jak wszystkie nie umocowane meble. Zawoasz karetk? Zapomnij o tym, facet! Wszystkie karetki w Nowym Jorku powpadaj na satelity zaparkowane na wysokoci omiu mil. No i powiedz mi, Nietoperzu, jak dugo wytrzymasz, yjc na suficie budynku, nie omielajc si wyj na zewntrz, bo zamiast gruntu masz bezdenn zapadni? I nie ma kupowania, cho ci ssie w odku, facet! I oceany, facet, oceany! Powietrze wypeni spadajce do gry kaskady oceanu, do tego zwierzta morskie, niektre z zbami jak pia albo z zatrutymi przyssawkami, facet, i... Z prawdziw przykroci ucinam VeeJaya w p zdania, ale pora na wiadomoci o trzeciej. Najpierw jednak swko od naszego sponsora. Nietoperz zaraz wrci. Prawdopodobnie. Kevin. Wezwij karetk.

 To bdzie trudne, panie Segundo. VeeJay nigdy podaje adresu. Mwi, e pracuje dla Nich. To nie jemu potrzebna karetka, lecz tobie... Czy kto jeszcze potrzebuje karetki, panie Segundo? .;. Boe jedyny, daj mi si... Nietoperz! Wycz si. Patrzajcie i suchajcie, to Carlotta, Krlowa Olch. Kevin, podskoczyby do kuchni i przynis mi dietetyczn col, co? I jestem pewna, e Nietoperz wypiby dodatkow porcj. Znowu tak blado wyglda. Przy okazji, Carlotto. Oto harmonogram do koca tygodnia. Poradzisz sobie? A nie radz sobie zawsze? Daoby si co zrobi z powietrzem w tym pomieszczeniu? Zupenie jak w pralni w Kowloon. Owszem. Wystarczy rzuci palenie i waln w klimatyzator... o tak! Widzieli? Twoja ona dzwonia. Aaaaha. Czego chciaa Pani Piekie? Powiedziaa, e jeli nadal bdziesz obraa j w programie, to wytoczy spraw za stres spowodowany mierci bohatera i udowodni, e cierpisz na obsesyjne urojenia, i jeszcze si postara, eby ci cofnito prawo do widywania Julii. Aaaaha... Syszysz mnie, Nietoperz? Odpu sobie! Nic dziwnego, e twoimi jedynymi przyjacimi s rojenia o zemcie. Przesta podgryza Kevina, sta mocno na ziemi i jako yj. Aaaaha... Powiedz, Carlotto, mogaby mi poleci jakich lekarzy stosujcych voodoo? Suchacie Nocnego Pocigu FM 97,8 na penym gosie. To byo Misterioso Theloniusa Monka, arcydzieo, ktre na moich krgach gra niczym na cymbakach. Gospodarzem programu jest Nietoperz Segundo od godziny duchw do godziny dziwek. W cigu najbliszej pgodziny usyszymy perek z unikatowej pyty Miltona Nascimento Anima, oprcz tego Saudade Fez Um Samba niemiertelnego Joao Gilberto, wic walnijcie kolejn kaw, zostacie przy gonikach i rozkoszujcie si widokiem odpywajcej nocy! Byska mj Nietoperzofon, mamy rozmwc na linii. Witaj, jeste na ywo w Nocnym Pocigu FM. Witaj, Nietoperzu. -Witaj? A kto?

 Tu dozorca z ogrodu zoologicznego, Nietoperzu. e co? Pamitasz mnie? ...Dozorca! Cze! Yyyy... cze, tak, pewnie, e ci pamitam. Oczywicie, e ci pamitamy... Troch czasu upyno od tamtej rozmowy, co? Prawda? Rok, Nietoperzu. Ooo, cay rok min! A dzisiejszej nocy dzwonisz... skd? Trzynacie kilometrw nad Spitsbergenem. Jak si tam dostae? Nieodwoalne ustanie grawitacji? Nie, Nietoperzu. Dostaem si tu za pomoc transmisji ultrafalowej. Widok masz pewnie niezy. Arktyczna zima nie nadaje si do ogldania, a przynajmniej w spectrum wiata widzialnego dla twoich oczu. Tutaj jest poudnie, ale nawet poudnie to taka janiejsza noc. Wisi gruba warstwa chmur i od trzech dni trwa burza niena. W podczerwieni, na wzmocnieniu stadko narwali. Ten satelita zosta wystrzelony rzekomo w celu zbadania zmniejszania si pokrywy ozonowej, ale zbiera dane o charakterze wojskowym. O, kanadyjski lodoamacz... Kilkaset metrw pod pokryw lodow przepywa saudyjski okrt podwodny. Norweski statek handlowy z adunkiem tarcicy z Archangielska. Nic nadzwyczajnego. Zorza polarna od kilku nocy ucicha. Widzisz zorz od rodka? Niezwyka musi by ta twoja podr. Zasady rzdzce uyciem jzyka s skomplikowani a ja nie mam wprawy w posugiwaniu si sowem. Wyobra sobie stan upojenia opalami. Ale w cigu najbliszych czterdziestu szeciu sekund przeaduj si, eby unikn programu ledzcego, ktry twj rzd uruchomi, eby mnie namierzy. Dlaczego uwaasz, e ta rozmowa jest namierzana? Nie przyjmuj postawy obronnej, Nietoperzu. Przeciwko tobie nic nie mam. Policja informatyczna zagrozia twojej rozgoni cofniciem licencji i oskareniem o zdrad, i wcale nie artowaa. Aaaha... Nie jestem pewien, czy to waciwe miejsce i czas, eby, yyy... Nie ma powodu do niepokoju. Przed ich programami ledzcymi umkn rwnie atwo jak przed kulawym lepcem. Okaleczyem je, w momencie gdy powstaway. Kto powiedzia, e si niepokoj? Wic okazuje si, e nie jeste scenarzyst. Ale skoro nie zamierzasz od razu odkada suchawki, powiedz mi, dlaczego ci siedz na ogonie? Jeste hakerem? Kim w rodzaju unabombera? Facetem od wszystkiego? Mam prawo

wiedzie. Jestem kim takim jak ty i twoi suchacze, Nietoperzu. Dziaam zgodnie z zasadami. Reguy, jakimi kieruj si normalni ludzie, nie powoduj eksplozji. Reguy wielu ludzi je powoduj, Nietoperzu. Wymie jednego. Trzy miliony twoich rodakw zwizanych z wojskiem. Eje, oni tylko wykonuj rozkazy! Tak jak ja. Ale siy zbrojne s legalne. Wczorajsze ataki rakiet Homer II nie wyday si legalne" afrykaskim pastwom. Szkolili szwadrony mierci! Ci poganiacze wielbdw pierwsi naruszyli prawo. Absolwenci amerykaskiej szkoy w stanie Georgia wiczyli szwadrony mierci odpowiedzialne za tysice ofiar w Salwadorze, Hondurasie, Gwatemali, Panamie i Afryce, ktre usuway legalnie wybrane rzdy w Gwatemali, Brazylii, Chile i Nik aragui. Zgodnie z twoj logik te pastwa mog t instytucj wzi legalnie na cel. Przejrzaem ci, przyjacielu. Jeste muzumaskim fundamentalist, tak? Nie jestem adnym muzumaninem, Nietoperzu. Nie obarczaj mnie odpowiedzialnoci za to, co robi rzd mojego kraju. Ja od kopotw trzymam si z daleka. Adwokat twojej byej ony utrzymuje, e jest inaczej, jeeli chodzi o alimenty, Nietoperzu. Nie musz sucha tych bzdur! FBI polecio ci podtrzymywa rozmow ze mn. Nie chciaem ci rozzoci, Nietoperzu. Zamierzaem jedynie wykaza subiektywn natur zasad. Mam nowy typ. Jeste redaktorem dziau plotek, ktry prbuje mnie obsmarowa? Jestem dozorc w zoo. Przyjacielem mojej ony? Nie mam przyjaci, Nietoperzu. Cuda si zdarzaj... Wic jeste zwizany z wywiadem? Tylko wasnym. Aaaaha... Wic co masz dla nas dzisiaj? Dozorco? Jeste tam? Przepraszam, Nietoperzu. Przeadowywaem si. Program ledzcy omal mnie nie dopad nad Spitsbergenem.

 Wic gdzie teraz jeste? W Rzymie. Satelita telewizyjny. Teleportowae si do Rzymu? Woskie ComSaty znane s ze skonnoci do niedronoci, wic trwa to troch duej ni zwykle. A ktra jest teraz w Rzymie? Sze godzin wczeniej ni w Nowym Jorku. Za osiemnacie minut wzejdzie soce. I jak tam dzisiaj Rzym? Papie ju zainstalowa sobie zby? Apartament papieski znajduje si na trzecim pitrze paacu watykaskiego, Nietoperzu, wic nie dysponuj wystarczajc rozdzielczoci, by dostrzec dentystyczne szczegy. Nad miastem widoczno dobra. Widz gobie toczce si na parapetach i posgach. Waciciele kawiarni pod nosz aluzje. Trwa dostarczanie gazet. Waciciele straganw chuchaj w donie, eby je ogrza: zeszej nocy gruntownie przymrozio. Uliczki jeszcze do puste, ale gwne arterie ju zatoczone. Tybr jak gruby pas czerni. Dachy, tara sy, kopuy, wiee cinie, mosty, ronda, ruiny, posgi o zowrogich oczach panujce na rzadko odwiedzanych placach. Musisz si wybra do Rzymu, Nietoperzu. Aaaaha, a skd wiesz, czy nie byem? Twoje wirtualne akta paszportowe wiadcz, e nigdy nie bye w Europie. Wic jeste hakerem. Tak samo jak poowa nowojorskich przedszkolakw. Pracujesz dla agencji detektywistycznej? Jestem niezalenym dozorc w zoo, Nietoperzu. Pytae mnie o Rzym. Chcesz, ebym kontynuowa, czy moe zmienimy temat? Ale jak najbardziej, mw dalej. Przez EyeSat plac witego Piotra wyglda z gry jak sie pajcza. Po bokach placu cignie si kolejka wiernych i turystw. Ich oddechy cz si. Czsto obserwuj wit nad Watykanem, ale dzi rano zgromadzeni s niespokojni, pokazuj sobie miejsce na owalnym placu. Jedni si egnaj, inni stoj oburzeni, jeszcze inni pal papierosy, mciwie mruc oczy. W tym momencie nadjeda konwj samochodw policyjnych, wprowadzajc kawalkad innych. W ubiegym tygodniu z powodu kordonu morskiego Unii Europej skiej od Gibraltaru do Cypru w policji zapanowaa pewna nerwowo Czym policja tak si denerwuje w Rzymie? Pomijajc to, co oczywiste? Biae gryzmoy wydrapane na bruku, od stopni Bazyliki do drugiego kraca placu. Gryzmoy?

 Jak si patrzy z ziemi, to zbir symboli. Aaa, jasne. Marsjaskie hieroglify? Znaki s standardowo woskie, ale stawiane niedbale, jakby rysowa je kto pijany. Dalej s zamazane z powodu mrozu. A z gry? Miejscowa telewizja te ju wpada na ten pomys i wysaa helikopter bdzie to mona potem zobaczy w wiadomociach. No i co jest napisane? O Dio, cosa tu attendi? Woski pewnie znasz? Jzyki to niezbdny element mojej pracy. Jasne, e tak, doktorze Doolittle. Co to znaczy? Boe, na co czekasz?" Moe jutro pojawi si odpowied. To dziaka papiea. Tak, Dozorco. Nietoperzu? Dozorco. Nie chc by obcesowy, ale dlaczego dzwonisz? Byem zmuszony wydali z zoo innego gocia. I musisz by odpowiedzialny? Ot to. Dlaczego go wyrzucie? Molestowanie sonia? Nadziae go na kie? atwiej byoby to pokaza ni wytumaczy. To poka mi. Poczekaj chwileczk. Musz zaadowa plik v" do twojej cyfrowej centrali. Aliaaa, uywamy technicznego bekotu. Kapitanie, uszkodzenie rdzenia tarczy ochronnej... Jerry Kusher do Dwighta Silverwinda. Odbir. Ej? Dozorco? Sprytnie, Jerry. Mylaem, e trzy tysice stp nad Bermudami mam spokj nawet z tob. Jak mnie wytropie? Odbir. Ponury Kosiarz mgby ci przegapi, Dwight, ale nigdy zdecydowany agent. Jak dzisiaj pogoda na grze? Zapomniae powiedzie odbir", Jerry. Odbir. Jak dzisiaj pogoda na grze, Dwight? Odbir. Czyciuteko, Jerry. Widz nawet winie w drinkach bogaczy kpicych si w swoich zwolnionych od podatkw basenach. Powiniene si kiedy ze mn wybra na gr.

zmienia perspektyw. Odbir. Nigdy mnie nie nabierzesz na aden z tych swoich marnych papierowych samolotw, Dwight. Nie mnie. Lubi, jak maszyna jest dua, ze stali i ma cztery silniki. Odbir. Titanic" te by duy, ze stali i mia wicej ni cztery silniki. Tak, przyjacielu. Woasz mnie przez radio, eby opowiedzie, jak wyszo wejcie w prasie. Odbir. Dwight. Przygotuj si na chwil radoci. Trafilimy na platyn. Telefon nie milknie od rana. Mam ca stert e-maili dugich jak moja rka. I to nie tylko Loonzinowie mwi o gwnym nurcie. The New York Times" chce troch na mi lenijny dodatek specjalny. Newsweek" uruchamia pierwsz dwudziestk o teoriach spiskowych, a Niewidzialna cyberdo" idealnie trafia w numerze sidmym! Pismak chcia nas umieci pod numerem trzynastym, ale powiedziaem mu wprost pierwsza dziesitka albo nie ma rozmowy. Tak wic zamienilimy si miejscami z tekstem Mknca ku Ziemi kometa, bo nikt oprcz garstki hollywoodzkich pedaw i Japoczykw, co zamiast mzgw maj suszi z wystajcymi drutami, tego nie popiera. Ale posuchaj, to co najlepsze zachowaem na koniec Opal chce ci do programu! Wanie sfinalizowaem umow z jej agentk. The Invisible Cyberhand Dwighta Q. Silverwinda jest grudniow ksik miesica w klasyfikacji Opal Book! Pora kanikuy pora najwikszej ogldalnoci pora na saw! Wiesz, e nie nale do tych, co trbi dla siebie fanfary, ale czy nie jestem najwikszym agentem z boej aski yjcym dzisiaj na Ziemi? Ciesz si, Jerry... Dwight, syszysz mnie? Opal jest na fali! Kupiliby na wet dowcipasy i galaretki, gdyby ciocia Opal im kazaa. A potem jeszcze zjedliby na kolacj. Wicej ni si ciesz". Co tam dom letniskowy na Bermudach, bdziesz w stanie kupi sobie cay archipelag! Tak, sysz ci, Jerry. Pewnie, jestem zachwycony. Dobra robota. wietna... O rany, szkoda, e nie moesz widzie tego zachodu. Wschodzi ksiyc. Jest jak pomie, chwiejny, jak fatamorgana... Widziaem kiedy azteck mask... Przejdzie przez bkit, przeskakujc z wyspy na wysp... Dwight, bracie, nie przydzielaj mnie tam, skomponowae swoj Pit Symfoni1. To twoje Soneczniku Twj Hamlet. Twoja miercionona bro 77. Odbir. Ach, Jerry. Wszystkie moje pomysy to jeden i ten sam stary numer: im wikszy kit, tym szybciej go pokn. Pierwsi szamani przy ognisku tak dziaali wiedzieli, e kukurydza rosnca nad Eufratem jest dla frajerw. Powiedz ludziom, e rzeczywisto jest dokadnie tym, czym si wydaje, to przybij ci do byle drzewa. Ale powiedz im, e

dojedajc do pracy, odbywaj duchow wdrwk, powiedz, e najbar dziej im do twarzy z maym krysztaem, powiedz, e rzd przez ostatnie pidziesit lat prowadzi negocjacje z zielonymi ludkami, a wtedy kady may Jasio po duym piwie, od Brooklynu po Pretori, zerwie si i bdzie sucha. Nieufno w stosunku do rzeczywistoci, w ktrej si tkwi obiema nogami, daje ci licencj na pisanie wasnych rzeczy. A do tego potrzebny jest tylko oryginalny, nieoczekiwany zwrot akcji sztuczna inteligencja, stworzona przez wojskowych w celu zaatakowania i przejcia wrogich komputerw i systemw broni, ktra wymkna si spod kontroli i przy pomocy wasnej gronej agendy rzdzi ca planet i taki Ja po duym piwie wrczy ci swoje karty kredytowe i powie: Opowiedz mi co jeszcze... Auu! Zaatakowaa ci latajca pia acuchowa? Dwight, zapomniae powiedzie odbir". Odbir... Dwight! Nie sysz ci... odbir... Dwight? - I znowu lczenie po nocy, co, Dozorco? Dla mnie to nie lczenie, Nietoperzu. Piszesz scenariusz! Chyba e tym razem jest to kawaek powieci, co? Scenariusze to fikcja, Nietoperzu. Nie umiem zmyla. Lekki samolot by realistyczny, tak samo jak zakcenia radiowe. Napisanie i nagranie tych widowisk wymaga czasu. To si dziao w czasie rzeczywistym, Nietoperzu. Moja krytyczna uwaga dotyczy przede wszystkim agenta yda: za bardzo oklepane. To ju byo. Ale posta Dwighta, owszem. Suchaj, Dozorco, chobym nie wiem jak udawa, e potentaci i emitenci z Hollywood suchaj Nocnego Pocigu FM... to, jak by to powiedzie? Nie suchaj. Uwierz mi. Wybierz inny program na lansowanie swoich talentw. Musz by odpowiedzialny. Dlaczego wci to powtarzasz? Kto ci kae by odpowiedzialnym? Moi pierwsi pracodawcy. Ale w zeszym roku powiedziae, e ich wywalie Bdziesz ze mn szczery? Halo? Chyba nie. Suchacie Nocnego Pocigu FM 97,8 na penym gosie, mija za pitnacie czwarta. Program Nietoperza Segundo: jazz, blues i rock dla zakochanych tej nocy, dla cierpicych na bezsenno autorw powieci kryminalnych, dla zagubionych, samotnych, obkanych, nie skomputeryzowanych dobrze, dobrze, Carlotto. A teraz After the Rain Duke'a Jordana. Nietoperz niebawem wrci. Tylko nie zabkajcie si gdzie! Carlotto? Co ty na to? No, jest konsekwentna.

 Ona? On. Jeden z tych gosw pasowaby do jednego i drugiego. Ale ja powiedziaabym, e ona". Ja bym powiedzia, e on". A ty Kevin, co sdzisz? Ej-ja, panie Segundo? Aaaha. Innych Kevinw tu nie ma. Czy Dozorca to on czy ona? Jako mi si wydaje, e ani jedno, yyy, ani drugie, panie Segundo. No to za czym by by? Yyy... jedno i drugie? Kevin, czy jeste geniuszem udajcym joopa, czy joopem udajcym geniusza? Trudno powiedzie, panie Segundo. Nietoperz. Skd on czy ona wiedziaa o programie namierzajcym? Z tym samym pytaniem bdzie si rano dobijao do drzwi CIA. Krg jest wski. Ono, ty, ja, Kevin i Lord Rupert na trzydziestym trzecim pitrze. Wchodzisz za dziesi sekund, Nietoperzu Tak, Nietoperz? Tu znowu VeeJay. Grawitacja uparcie trzyma, czy to VeeJay? Nietoperzu, niesamowity facet z tego Dozorcy! Taki talent zasuguje, eby go pokaza w programie! A ma jaki formalny fanklub? VeeJay. Nietoperzu? Id ju spa. - Yyy... dobra. Dobranoc, Nietoperzu. Trzecia, czasu wschodniego, wanie spyna z mojego zegara. Ostatni poranek listopada, a wiadomoci jest brak wiadomoci... jest tu kawaek jakiego biuletynu, ale przecie nie bd was tym obraa. Jest kolejna wiadomo pada nieg, pada, pada i pada, i co teraz zrobi drozd biedactwo? Nowy Jork, Nowy Jork, suchacie Nocnego Pocigu FM, tu Nietoperz Segundo z dum prezentuje specjalny dodatek o Kocu wiata. W soce czy w deszcz, gospodarz w tym programie od omiu lat i nie mam zamiaru pozwoli, eby wojna termojdrowa przeszkodzia w pracach Nocnego Pocigu. Witam Bronx! Nie za bardzo was widz... to ten nieg! Wyglda na to, jakby was zadymio? wiata wok World Trade Center wyczone, co jakby syreny na godzin policyjn... Okoo pnocy na Wyspie Roosevelta nastpia potna eksplozja i teraz ju nic, tylko cisza. Nadal tu jestem, a wic nie by to aden Big One. Wyglda na to, e w Harlemie s przerwy w dostawie energii. wiata zapalaj si, potem gasn, jak zepsuty neon.... a tu w East Village, w otoczeniu gmachu Nocnego Pocigu FM panuje jaki zowieszczy spokj. Lexington Avenue wyludniona, jeli

nie liczy sporadycznych patroli policji. Ludzie, jeli nie musz, staraj si ra czej nie wychyla nosa za drzwi. Zaufajcie nocnemu zwierzciu, zwaszcza takiemu spryciarzowi, co przesypia zim. Yyyy... czy kto jeszcze tego sucha? Jeli nie jeste zajty podpalaniem samochodw czy szabrowaniem Tiffany'ego to pewnie siedzisz podczony do telewizora i ogldasz najwikszy dramat ludzkoci, jaki kiedykolwiek wystawiono na scenie. I czujesz, jak w tej MOMENTALNEJ APOKALIPSIE WYPYWAJ CI GAKI OCZNE, GDY PATRZYSZ NA WYBUCH! Ale, hej tam, nie zapominajcie, e telefon w radiu dziaa w obie strony. Nocny Pocig FM toczy si dalej! A kto wie, czy ju tylko dlatego, e emitujemy program, nie ignorujc Zalecenia Dotyczcego Zagroe w Mediach urocza nazwa, co? Prbowaem dodzwoni si do prawnika obsugujcego Nocny Pocig, lecz bezskutecznie. Pewnie siedzi trzydzieci metrw pod ziemi w swoim prywatnym, herme tycznie zamknitym, bunkrze Eden III w Nowej Anglii. T wojn przetrwaj karaluchy i prawnicy i z nich wyewoluuje nastpna cywilizacja. Moe policja jest zbyt zajta, eby tu wpa i wywali nam drzwi, albo moe jaka potna zaguszarka przechwytuje wszystkie czstotliwoci, albo gdzie tam kto wycign wtyczk z gniazdka i teraz mwi ju tyl ko do siebie. Bg wie, wystarczajco mnie dowiadczya moja praktyka maeska. Pozostaje jeszcze ta moliwo, e Szef do Spraw Zagroe jest fanem Paula Simona: ostatni utwr Still Crazy after All These Years z penym szacunkiem dedykowalimy Wszystkim Rzdom wiata, a przed nim syszelimy Who Wants to Live Forever wspaniaego, nieyjcego ju Freddy'ego Mercury'ego, utwr dedykowany mnie. Dziki, Nietoperzu. Hej, Nietoperzu, nie ma za co. Czonkowie Stowarzyszenia Amerykaskich Rodzicw Przeciwko Wsatym Gejom ewentualnie uraeni wzmiank o Freddym Mercurym zechc skada swoje skargi do skrytki Lorda Ru perta. Ale jeeli zwrcimy na chwil uwag na pozytywy, to przecie, gdy Big One przebije si przez Nadziemn Sie i zetrze Wielkie Jabko na kwarki i gluony, bd mg zapyta wielkiego Freddy'ego, o czym jest Bohemian Rapsody A poprzedni utwr dedykowaem mojej byej onie: Big Mouth Strikes Again zespou The Smiths. Dajcie mi jeszcze chwil, niech nalej sobie nastpn szkock... gul, gul, gul, syszycie? Jak flaming przeykajcy dobrze podlanego wgorza. Pij kilmagoon. Grants, teraz trbi twoj whisky, ale to warzyszy ci kilmagoon na tenor-saksie. Cholernie dobry ten Kilmagoon. Pierwsza i jedyna whisky, w ktrej si zakochaem. Jeeli wojna zostanie odwoana z powodu kiepskiej widocznoci, pan Kilmagoon moe mi miao przysa dbow beczuk swojego najlepszego trunku hic! za to, e bezgranicznie popieram jego produkt. Sorki, e dzisiejszy wystp troch porzpany, ale to wszystko dlatego, e wasnorcznie wszystkim kieruj, odkd staa ekipa Nocnego Pocigu FM, inynier, mj producent

Carlotta i Cud Chopak Kevin wbili sobie do gw, e spdzenie koca wiata z bliskimi jest waniejsze od stawienia si w pracy! Nic dziwnego, e gospodarka poleciaa na eb. Jeszcze nigdy nie nadawalimy specjalnego dodatku z okazji Koca wiata. Paskudne jest to czekanie, co? Kiedy byem modym chopakiem i Ruscy chcieli nas wszystkich zdmuchn do Przyszego Krlestwa, syszelimy, e mamy jeszcze cztery minuty. Mwi o czasach Forda, Cartera, Reagana. Cztery minuty, zawsze si zastanawiaem... Co mog zrobi w cztery minuty? Ugotowa jajko, odby stosunek, zatelefonowa do wrogw, eby do mnie naleao ostatnie sowo, posucha Jima Morrisona, uruchomi samochd na styk i przejecha trzy przecznice? Od Kryzysu upyny cztery dni z patrolami i godzin policyjn... i to czekanie mnie wkurza... wypowiedzenie dzisiejszego wieczoru wojny sprawio, e przynajmniej... bardziej wiadomo, o co chodzi. Nastpn piosenk chciabym zadedykowa mojej crce, a bdzie to Julia Beatlesw. Nie ma adnych szans, e to usyszysz, ty moje Ocean Child, bo miaem wanie telefon, e policja kierujca ewakuacj skierowaa twoj matk na inn tras, gdzie do Omaha czy Moosejaw, a moe na krace Ziemi, ale wanie pod wpywem tej piosenki, gdy bylimy szczliwsi, dalimy ci na imi Julia. Cud numer Lennona z rogu obfitoci penego osobliwoci, jakim jest The White Album: Half of what I say is meaningless, so I sing a song of love to Juuulia". Taaak! I idzie! Jest! Jaaale daje! Byska Nietoperzofon, i to w tak noc! Prnia ostatecznie nie prnuje, kt to moe by, pan prezydent, Freddy Mercury, prorok Eliasz, ehe, chyba nie uraziem adnego monoteisty, zwaywszy na to, jak dobrze planeta prosperowaa pod wzorcowym zarzdem Boga halo, tajemniczy rozmwco, bdziesz rozmawia do samego koca wiata! Tak? Nietoperzu? Syszysz mnie? Gono i wyranie, pani, jako pierwsza bdziesz rozmawia w show Nietoperza Segundo na Kres Czasu i prawdopodobnie jako ostatnia! Jestem wielkim fanem twojego programu, Nietoperzu. Sucham na tranzystorowym radiu, dopki baterie wytrzymaj. Nie myl, e nikt nie sucha, Nietoperzu, bo tak nic jest. Grasz tak spokojnie przez ca noc. Piosenki pomagaj mojej crce zasn. Ostatnio miewaa koszmary. ...ciesz si, e nie jestem sam. Bdziesz nadal puszcza takie czue kawaki? Dziki temu po przebudzeniu nie bdzie si baa. Dobra, zaatwione. Jak masz na imi, skarbie? Jolene. liczne imi, Jolene. Czy twoi starzy byli fanami Tammy Wynette? W ogle ich nie znaam.

 Aaaha... a twoja crka, jak ma na imi? Belle. Trzymacie si jako z Belle? Chyba tak... taki haas dochodzi z ulicy... wyszy oddziay specjalne policji. Byo troch strzaw i gaz zawicy. Ale gdy nieg zacz bardziej sypa, uspokoio si. Skd dzwonisz, Jolene? Z Dolnego Manhattanu. Nietoperzu, czy mogabym przekaza wiadomo? Pewnie, e tak. Do Alfonsa, nie widziaam go ju od trzech dni. Wyszed, eby porobi zapasy... Alfonso, jeeli suchasz, po prostu przyjd do domu, syszysz, syszysz? Nietoperzu? Jolene? Kiedy bdzie leciaa nastpna piosenka, zrobisz sobie kawy i postarasz si otrzewie? ...Aaaaha. Dobrze, Jolene. I byabym oczywicie zobowizana, Nietoperzu, gdyby przesta ju mwi o kocu wiata. To nikomu nie pomoe. W przeciwiestwie do caej armii ebkw, ktrzy ka nam zachowa spokj, ty jako jedyny jeste pod telefonem i najprawdopodobniej pokrzepie wicej ludzi, ni mylisz. ...Aaaha, Jolene, czy... Jedziemy Nocnym Pocigiem FM 97,8 na... dopki sytuacja nie wymknie si spod kontroli, uniemoliwiajc mi nadawanie. Dojedamy do prognozy pogody o czwartej. Dajcie mi, kochani, teraz chwil, bo naszego starego speca od pogody syszelimy ostatnio trzy dni temu, gdy utkn w korku w tunelu pod Hudson River, gdy jecha w stron Pensylwanii. A wic supek rtci opad do trzynastu stopni Fahrenheita. Jeeli mieszkacie w rejonach racjonowania energii, to nie wychylajcie nosa spod kocw i zostacie w domu. Jak widz ze swojego dwudziestego smego pitra, nieg gstnieje. Godzin temu opady byy tycie. Co naprawd duego palio si w ssiedztwie. Teraz padaj patki wielkie jak konajce abdzie i wszystko zasypuj... Trudno ju cokolwiek tam dostrzec... Wiem, e wikszo telefonw w Nowym Jorku od dwch dni nie dziaa, ale dopki jest tam ktry z naszych staych rozmwcw, niech miao dzwoni... nieg i szalestwo... bezpieczniej chyba powiedzie, e temat jest jeszcze nietknity. A nieg ma w sobie potn hipnotyzujc moc... patrzysz, patrzysz i nagle ldujesz w canoe i pyniesz pod prd nienego wodospadu, a biae my spadaj ci na szyb. Co oznacza, jak wiesz Nietoperzu, e pora na zacignicie rolet i wychylenie kolejnej kawy! Za moment...

 Sorki, kochani, ale na chwil wysiad zapasowy generator. Za moment Aretha Franklin, ktra przyniesie nam Say A Little Prayer for You. T piosenk zadedykujemy Jolene, Belle i Alfonsowi suchajcych nas gdzie w Brooklynie... Czy opowiadaem wam kiedy o tym, jak spotkaem Areth w salonie okulistycznym przy Jackson Avenue? Niewielu ludzi o tym wie, ale wrd specjalistw od onglerki Aretha uchodzi za ale od t anegdot na pniej, Nietoperzu! Byska Nietoperzofon... Cze, Nietoperzu. A niech mnie, Dozorca! Wic CIA nie zapakowaa ci jeszcze do ciupy. Powinienem si spodziewa, e w takiej sytuacji zadzwonisz. To znaczy w jakiej sytuacji, Nietoperzu? Nie czytae gazet w cigu ostatnich szeciu miesicy? Nie masz pod tykiem adnego telewizora? Gocie powanie zakcili funkcjonowanie zoo, Nietoperzu. W takiej sytuacji ty nadal martwisz si o swoje zoo? Sdzc z wykresw twojego gosu, znajdujesz si pod wpywem alkoholu, Nietoperzu. Chwileczk, chwileczk, pozwl, e ci przeczytam podkrelenia z naszych ostatnich niezalenych biuletynw informacyjnych. Oto jeden z nich: Jakie zagroenia stoj przed wolnym wiatem? Drobni lokalni tyrani, ktrzy siejc mier, dorwali si do wadzy, tyrani, ktrzy trzymaj w ukryciu nielegalnie zdobyt bro masowego raenia! Termity, ktre tocz filary demokracji, wolnoci i dobrych obyczajw! Ekstremici, ktrzy finansuj fanatykw podkadajcych bomby pod nasze ambasady! Od wojny milszy nam pokj, ale te od ulegoci bardziej kochamy wolno! Nie moemy przymyka oczu! Nie bdziemy przymyka oczu! Nie wolno nam przymyka oczu! Za kadym razem mnie rozmiesza. A to jeden z ich biuletynw: Nazywaj nas ekstremistami. Nazywaj terrorystami. Twierdz, e jestemy nietolerancyjni. Bo jestemy! Nie tolerujemy niesprawiedliwoci! Nie tolerujemy tchrzw, co z okrtw zakotwiczonych w odlegoci setek mil odpalaj rakiety na nasze fabryki i szkoy! Nie tolerujemy zodziei, ktrzy kradn nam rop, ogoacaj nas z rud metali, a z na szych mrz wykradaj ryby! Czy zasuymy na miano ludzi tolerancyjnych", gdy pozwolimy, by zalewali nasz kultur pornografi i zbrodni, by uwaczali naszym kobietom? Czy wtedy okae si, e ju nie jestemy rzdem zbirw"? Niebawem odczuj nasz brak tolerancji! Ten sam facet, ktry gazem zaatakowa mniejszoci narodowe w swoim kraju i

organizuje przewroty w hierarchii, do ktrej naley, eby wyapywa ewentualnych od szczepiecw, ktrzy nie bawi si w donoszenie. I jeszcze ona, ta, ktra sama doprowadzia do krachu na wszystkich giedach od Nowego Jorku po Tokio... Nie pamy! Zachd od wiekw trzyma nas w okowach swoich acuchw. Gdy elazne kajdany za bardzo zaczy krpowa jego wasn wraliwo, zostay zast pione ptami dugw. Kiedy wybieralimy sobie przywdcw, ktrzy prbowali stawia opr, Zachd utrca ich i wprowadza posusznych sobie tyranw! A obecnie za kadego dolara tak zwanej pomocy ograbia si nas z czterech dolarw z tytuu tak zwanej spaty. Bracia i siostry mieszkajcy na caym naszym prastarym kontynencie, powiadam wam: te acuchy moemy zerwa! Ogniwo po ogniwie! Wic przynosz wam nowe wite sowo: Nie pamy! Kapujesz ju, Dozorco? Kapuj wszystko, Nietoperzu. Takim jzykiem posuguj si te cymbay! Gdy syszysz impas w rozmowach", mylisz o sprzeczajcych si ssiadach. Nagle jeden nerwowy ssiad widzi wieloryba na radarze, myli, e to atomowy okrt podwodny, naciska guzik i cae przedstawienie koczy si kup dymu. Nie mog na to pozwoli, Nietoperzu. Zabraniaj tego zasady, trzecia i czwarta. jakie zasady? Przyzwoitoci? Normalnoci? Choby by nie wiem jak obkany, nie rozumiem... Nie rozumiesz czego, Nietoperzu? O, daruj sobie. Nie mam ochoty na gr w dwadziecia pyta. Nie dzisiaj. Wic jak zwykle bye zajty spryskiwaniem wod terrarium, podczas gdy psy wojny ostrzyy so bie ky... Gady nie wymagaj zbyt wielkiej troski, Nietoperzu. Aaaaha... A co jej wymaga? Naczelne. - Opiekujesz si mapiarni! Nigdy nie mylaem o sobie w takich kategoriach, Nietoperzu! ...Dlaczego ja? Nie rozumiem pytania, Nietoperzu. Ze wszystkich lokalnych programw nocnych, do ktrych dzwoni suchacze, wybrae wanie Nocny Pocig FM Nietoperza Segundo, mimo e miae do wyboru wszystkie stany. Dlaczego? Arbitralne wybory tworz Histori. Dlaczego Bg wybra Mojesza na grze

Synaj? Moe ze wzgldu na dobr perspektyw? Nocny Pocig te ma dobr perspektyw. Na co? Na moje zoo. Wojna i ogrd zoologiczny to niezbyt dobrana para. Przecie nie ma wojny, Nietoperzu. S tacy na Ziemi, co uwaaj, oczywicie, e jest. Wojny nie ma. Tak? Czyby to sam archanio Gabriel przynis dobre wieci dla caej ludzkoci? Nie jestem archanioem, Nietoperzu. Ale jestem odpowiedzialny za utrzymanie porzdku w zoo. W jaki sposb zamierzasz si do tego zabra? Znowu rzucie suchawk podczas rozmowy ze mn, Dozorco? Nie, Nietoperzu, co odwrcio moj uwag. Chc odpowiedzie na twoje pytanie. Komandorze Jackson, co si, kurwa, wyprawia z tymi fioletowymi wiatami, synu? Mamy awari gwnych systemw, panie generale. Potrzebuj czego wicej, synu! Otrzymalimy purpurow wiadomo od prezydenta, panie generale. Trzy minuty temu nastpio odpalenie powinno byo pierwszej serii rakiet Homer III. Powinny ju uderzy w cel, panie generale. Systemy pokazay, e rakiety opuciy silosy, ale tak si nie stao. Czy SkyWeb zarejestrowa jakie obiekty? Nie, panie generale. SkyWeb ma alarm fioletowy. Intruz zostanie przechwycony i unieszkodliwiony. Czy w SkyWeb nastpia awaria? Czy sygna rakiet wroga zosta zamaskowany? Emituj t sam czstotliwo, co nasze? ...Nie odnotowalimy adnego trafienia, panie generale. Na EyeSat mam miasta bdce gwnymi celami: Rijad, Bagdad, Nairobi, Tunis, Chicago, Nowy Jork, Waszyngton, Berlin, Londyn. S oczywicie niepokoje spoeczne, ale adnych uderze jdrowych, panie generale. Dobra, w porzdku, posuchaj komandorze, mam prezydenta na linii. Rozkaza wczy silosy z rakietami orbitalnymi na Antarktydzie. Odpala, kiedy bd gotowe.

Zwolni pociski. Wprowadzenie sekwencji odpalania, panie generale... Oczekuj dobrych wiadomoci, onierzu. ...awaria odpalania, panie generale. Pociski pozostay na wyrzutniach. Komandorze Jackson, co to ma znaczy? Nie wiem, panie generale. Uzbroi PinSats! Natychmiast! PinSats nie odpowiada, panie generale. Wic dlaczego tu sterczymy z odsonitymi jajami? Prezydent prosi mnie o konkretne odpowiedzi, komandorze Jackson! Takich nie mam, panie generale! Wobec tego zgadujmy na chybi trafi, komandorze! Atak informatyczny, panie generale, polegajcy na wybirczym odczeniu zaawansowanych systemw komputerowych, panie generale. Wywiadowcze rozpoznanie pozycji wroga? Monitorujemy ich przekazy, panie generale, i mamy prawo przypuszcza, e oni monitoruj nasze. Uzbroili okrty podwodne Brunei, El-Quahrs" i Scitimar" wszystkie miay rozkaz odpalenia rakiet. Nie wiemy, eby cokolwiek weszo w przestrze SkyWeb... A Euronet? adnych instrukcji. Wyglda na to, e u wroga panuje podobny chaos, panie generale. onierzu, siy zbrojne Stanw Zjednoczonych nigdy nie znajduj si w stanie chaosu! -Tak jest! Komandorze Jackson. Czy chce pan przez to powiedzie, e mam poinformowa prezydenta i sztab generalny, e z powodu technicznej czkawki trzecia wojna wiatowa zo staa odroczona? e po staremu bdziemy musieli wysya naszych chopcw na lini ognia? A wic krew, pot i piasek? Generalska frazeologia jest przywilejem generaw, panie generale. Komandorze Jackson?! Panie generale? Pocauj mnie pan w dup. To byo naprawd przekonujce, Dozorco. Tylko e chrzanisz. Do tego nie jestem zdolny, Nietoperzu. I to w tak noc! Nie miae ju nic innego do roboty poza produkowaniem tych

swoich suchowisk? Igrasz z ludzk nadziej, Dozorco. To jedyne, co nam zostao, moi drodzy suchacze. Nie rozumiem, Nietoperzu. Ja przecie chc umocni nadziej. Jeeli sprokurowae t tam gdzie u siebie na strychu, to znajd ci, obedr ci eb i nasram. Gdyby to bya tama sprokurowana na jakim strychu, to jedenacie minut temu ty, twoje miasto i dziewidziesit dwa procent twojego stanu byoby w proszku. To nie odpalono broni jdrowej? T akcj uniemoliwiy trzecia i czwarta zasada. Ale przecie rakiety prbowali odpali? Zarwno oni, jak i my? To tajna informacja, Nietoperzu. -JEZU! Przykro mi, Nietoperzu. Ale kolejna whisky powinna poprawi ci samopoczucie. Jad na kawie... zanosi si na dug noc. Chcesz, ebym si rozczy, Nietoperzu? Przecie zawsze pojawiasz si i znikasz, kiedy ci si podoba. Jestem twoim dunikiem, Nietoperzu. Wic jak? ...jestem zmczony i... Opowiedz mi co adnego, Dozorco. A co jest dla ciebie adne, Nietoperzu? ...Bo ja wiem. Zupenie zapomniaem. Przez cae ycie siedz w tej przesiknitej nikotyn, wytumionej pytami, poplamionej kaw dziupli wielkoci schowka na mioty. Mi krofon jest moj kochank. ebym tak po raz drugi urodzi si jako niedwied polarny albo jaki kangur. Jako wielkie stworzenie. Jedyn adn rzecz, jak tutaj posiadam, jest zdjcie Julii. Nie sprawiasz na mnie wraenia czowieka rodzinnego, Dozorco. Prokreacja pociga za sob pewne problemy. Pewnie e tak, ale to wszystko stanowi cz... yyy, zabawy. Moja crka... nie, wic, od czego mgbym zacz? Julia Puortomondo Segundo, lat siedem, urodzona 4 listopada, stan Nowy Jork, crka Bartholomew Cesara Segundo i Hester Swain. Rozwiedzionych. Grupa krwi 0 minus. Przesza wszystkie typowe szczepienia. Zapisana do szkoy pod stawowej w Fork Rivers. Pastwowy Numer Identyfikacyjny... Skd znasz te wszystkie bzdety? Wszystko jest w aktach, Nietoperzu. Gboko ukryte pod wzgrzem Kapitolu. Dlaczego zagldasz do danych Julii? Bo sam mnie o to przed chwil prosie, Nietoperzu.

 I tak w mgnieniu oka masz dostp do rzdowych akt personalnych? Ludzkie oko potrzebuje troch czasu na wykonanie mrugnicia. Nic dziwnego, e federalni ci poszukuj. Czy wiesz, gdzie Julia jest w tej chwili? W tej chwili, nie, Nietoperzu. Przykro mi. A wic nawet ty nie wiesz wszystkiego. W zoo panuje istne pieko. Jest gorzej ni wtedy, gdy zaczynaem. Opowiedz mi o tym! Pocztkowo... Nie, nie, to jest... nie miaem na myli... Opowiedz mi o miejscu, gdzie ronie mnstwo drzew i nie ma ludzi. Moesz o Brazylii? Orbita wycofanego ze suby izraelskiego satelity szpiegowskiego prowadzi w gr biegu Amazonki. EyeSat 80B K. Czy mam opowiada, co widz? Wycieczka w gr Amazonki. Bd poetycki. Wiem, e potrafisz. Amazon City zamyka, jak wiesz, ujcie rzeki. Nie, nie wiem. Bg wie, jak dawno si nie ruszaem z Manhattanu. Podrzu mi co. Na ulicach Amazon City widz rowerzystw wracajcych z dzielnicy przemysowej do domu po nocnej zmianie. Wzdu pnocnego brzegu, daleko poza horyzontem widocznym z poudnia, prostytutki natarczywie sprzedaj si na nabrzeach i w gbi ldu. Prostytutki w tak noc? Skoro bogatych nie sta na nadziej, to trudno oczekiwa, by ubodzy pacili za rozpacz. Rzd brazylijski ma wiksz praktyk w dziedzinie cenzury cywilnej ni twj, wic tylko szczupe grono ludzi wie, e superpotgi d do wza jemnego zniszczenia swej zdolnoci do bycia superpotgami. Ta noc w Amazon City nie jest wcale taka niezwyka. To tylko dwie godziny wczeniej ni u ciebie. Ruch w tunelu amazoskim zamiera. Na autostradzie Rio jak zawsze to samo tempo: pojazdy wyjedajce na poudnie przez wiadukty, zupenie jak nietoperze wlatujce do jaskini w dungli. Pospolici zodzieje samochodw, brutalne napady na bank, dzieci pice na dachach, przykryte workami po na wozie, bezdomni koczujcy wok ognisk poncych w beczkach po ropie, natrtne neony reklamujce midzynarodowe nazwy, religijne czuwania i wierni wylgajcy na ulice ze wiecami, modlcy si o pokj, orgia nad basenem w ksztacie pksiyca, pooonym w ogrodzie otoczonym wysokim, zwieczonym drutem kolczastym murem, posiedzenie rzdu w penym skadzie, wszystkie sze gwnych szpitali, przed kadym tumy rannych... Moe tak troch lej? Przewijam kilkadziesit kilometrw w gr rzeki, Nietoperzu, tam gdzie mona

dostrzec przeciwny brzeg. Tam, gdzie si zaczyna pustynna rwnina. Dziesi lat temu rs tu deszczowy las. Ziemi oczyszczono i zasiano traw, eby utrzyma hodowl byda. Krowy za tuczono na amerykaski rynek hamburgerw. Po trzech sezonach skadniki odywcze zostay w wikszoci wypukane z gleby, wierzchnia jej warstwa ulega erozji i farmy przeniosy si w gb ldu. Ostatnio przysza fala podpale: farmerzy wiedz, e rzd jest zajty popraw sytuacji w wojsku i patrolowaniem granic. Te kbowiska dymu pochodz z ognia wznieconego przez czowieka. I wreszcie docieramy do dziewiczego lasu. Jedna z ostatnich, coraz bardziej kurczcych si wysp Amazonii. Rzd nakaza jej ochron, lecz ministrowie zasiadaj w radach kompanii drzewnych. Zbrojenia i spata dugw wymagaj pienidzy. Przy obecnym tempie niszczenia, do chwili, gdy urodz si 173,8 osoby poczte dzisiejszej nocy w Amazon City, z obecnej resztki nie pozostanie ani jedno drzewo. Dla ludzkiego oka wiat drzew nadal ginie w mroku. Widzce w ciemnoci oczy EyeSats wnikaj gbiej w jego spektrum. A trudno znale nazwy na spotykane tu kolory. Na szczycie lenego baldachimu czepiak podnosi na chwil wzrok. Widz Mleczn Drog i Andromed odbite na siatkwkach jego oczu. Po powikszeniu obrazu dostrzegam EyeSat 80B K, w wietle poranka, ktry nie zdy jeszcze wsta. Mapa mruga oczami, piszczy i rzuca si w rozpocierajc si pod ni ciemno. Wiatr wiejcy o brzasku rozwiewa ziele i odsania szaroci waszego widzialnego spektrum. Powiedziaby pewnie, e to alchemia, Nietoperzu. Natenie wiata ronie o 0,0043 procenta na sekund. Widz skaln kolumn o wysokoci okoo stu stp. Poyskuje barw cynobru, akwamarynu i szmaragdu, barwami papug, ktre stoczone na jej cianach wydziobuj ze ska sole mineralne. Na szczycie koysz si gazie drzew przecinajce nieprzerwane pasma mgy. Dopyw wijcy si ciasnym meandrem ma kolor her baty w filiance. Rozchodzce si fale w miejscach, gdzie manaty wynurzaj gowy. Wiatr stroszcy pira kondora. Wanie tam, Nietoperzu, gdzie podgrze Andw ostro pnie si ku zachodowi. Nietoperzu? Chrapiesz... Obud si, Nietoperzu! Suchacze Nocnego Pocigu FM. Wasz gospodarz, Nietoperz Segundo pi, wic na Dozorcy spoczywa obowizek yczenia wam dobrej nocy. Jolene Jefferson, by moe chcesz wiedzie, e Alfonso Stacey zosta zatrzymany przez andarmeri za wychodzenie po godzinie policyjnej. W kontekcie statystyk policyjnych jego szanse na to, e zostanie zwolniony jeszcze dzisiaj, oceniam na 83,5 procenta, a e na zajutrz na 98,6 procenta. Z przykroci natomiast stwierdzam, e nie jestem w stanie obliczy, kiedy obudzi si Nietoperz Segundo. Puszcz wobec tego The Way Young Lovers Do Van Morrisona. Na dworze

jest pitnacie stopni Fahrenheita. Od Virginii po Maine pada nieg. Niebawem nowy dzie. Panie Nietoperzu. Prosz nie zwraca uwagi na moj aman angielszczyzn. Wedug mnie brzmi cakiem dobrze, przyjacielu. Co moemy dla ciebie zrobi w Nocnym Pocigu FM? Chciabym przekaza dedykacj. Wal miao! To wiadomo dla Jego Serendipity. Wiem, e syszy. Syszymy ci dobrze, kolego. Przepraszam, panie Nietoperzu. Chciabym si zwrci do Jego Serendipity. Jego e-co-dipity. Panu jest znany jako Dozorca". Aaaha... Kolejny przyjaciel Dozorcy? Kadej innej nocy miaby dziki temu niemae wzicie, ale poniewa dzisiaj jeste ju pitym przyjacielem, to musisz stan w kolejce. Dozorca" to pseudonim przybrany przez Guru. Serendipity, twoje wite Objawienia nie zostay zaprzepaszczone podczas atakw przed twoim procesem. Miglanc, wolnego! W programie Nietoperza Segundo mwimy po angielsku. Prosz, panie Nietoperzu. Bagam pana. Tylko krtka dedykacja. Mistrzu, twoje sowo zostao przetumaczone na angielski, zanim nieczyci zdyli spali twoje pismo. Opierajc si na samizdatowych bibliach, wzniosem nowe Sanktuaria na yznej zamorskiej glebie. Towarzystwo znowu si rozrasta. Bracia i siostry w ludzkich skrach przyswoili sobie osony alfa i s przygotowani na Biae Noce. Twoje proroctwo wreszcie si spenia. Oczekujemy twojego powrotu, Mistrzu. Posuchaj, przyjacielu, jeeli bdziesz mwi po japosku, bd zmuszony... Serdecznie panu dzikuj, Nietoperzu. Dobranoc. Hej! Nie. powiedziaem no c, niknie w mlecznym turkusie kolejny przyniesiony przez morze kokos. Suchacie Nocnego Pocigu FM, ktry z rykiem mknie po torach, zmierzajc ku dolinie witu, tu Nietoperz Segundo Show, uciekajc szerzcym si telewizyjnym dodatkom specjalnym wydawanym Rok Pniej zupenie jakbymy na domiar zego musieli upamitni fakt, e ta sama wadza, ktra o may wos nie wyekspediowaa nas do Krlestwa, jeszcze zgasza si do wyborw. Lepiej jednak zrobi, gdy bd unika tematw politycznych, bo jeszcze Carlotta zroluje mnie w dywan jak mumi. To pierwsza rocznica Dnia Zapaci, jakby gdziekolwiek by jeszcze jaki ogr, ktry by o tym nie wiedzia! e fajerwerki w Nowym Jorku robi wraenie, h? Co pitnacie minut nowa

salwa. Cae orchidee! Fontanny! Nowy Jork w noc trzydziestego listopada przemieni si w jeden wielki namiot cyrkowy. Midzy eksplozjami wida komet Aloysiusa skrcajc przed Orionem... ale widok, co? Profesor Kevin Clancy, stay obserwator gwiazd w Nocnym Pocigu, informuje mnie, e w cigu niespena dwch tygodni kometa przejdzie midzy Ksiycem a Ziemi. Ale si trafio kilku pokoleniom, co? Doy Aloysiusa, najbliszego zetknicia z ciaem kosmicznym w historii. Jak syszelicie w wiadomociach, NASA i Departament Obrony zapewniaj, e absolutnie nie grozi nam, by to bliskie przejcie okazao si zbyt bliskie trajektoria Aloysiusa od chwili zlokalizowania komety jest sprawdzana trzy razy na minut w technice wirtualnej inteligencji i na Ziemi alarmu nie ma. PeaceSats nalece do korporacji Narodw Zjednoczonych s przygotowane na wypadek, gdyby jakiekolwiek szcztki zagraay WebSpace, moemy wic wycign si w swoich wygodnych fotelach i podziwia pikne widowisko. A jakby powodw do ekscytacji byo mao, to w Nocnym Pocigu FM mamy dodatkow atrakcj trzydziesty listopada jest Noc Dozorcy! Zgodzi si czy si nie zgodzi? Najblisze p godziny wypeni nam midzy innymi The Speed of the Sound of Loneliness Nanci Griffith oraz Pogues w A Fairytale of New York. To i jeszcze wicej po przerwie. Nietoperz? -Carlotta? Na wideokomie mam Spence'a Wanamakera. Spence Wanamaker, agent z Hollywood? We wasnej osobie. Przecz go... pan Wanamaker! Witamy prawdziw wielko. Nietoperzu! Wiesz, jak co mnie sprowadza do Nowego Jorku, to tylko Nocny Pocig FM. B a r d z o mi si podoba twoja gadka. Autentyczna didejowska poezja. Aaaaha. Czy to znaczy, e chcesz mnie kupi i wkrci do filmu za miliard dolarw? Szybki strza, Nietoperzu! Bez wahania! To mi si podoba! Panie Wanamaker, chyba nie dzwoni pan, eby poechta moje ego! Dobry strza, Nietoperzu! Chodzi o tego caego Dozorc. A co z nim? Kiedy zadzwoni, chciabym omwi z nim par pomysw. Jest pan pierwszym powanym agentem z Hollywood, ktry owi talenty w Nietoperz Segundo Show. Nietoperzu! My wszyscy, ktrzy co znaczymy w mediach, od czasu do czasu drapiemy si po plecach!

 Ale mnie plecy nie swdz, panie Wanamaker. Nietoperzu. Rupert, pan Wanamaker i ja wzilimy pod uwag par interesujcych propozycji. Nie wtpi, Carlotto. Ale pan Wanamaker nie jest jedynym zalotnikiem uderzajcym do tej Julii. Co jest? Inni agenci, Nietoperzu? Rekiny czy narybek? - Co? Agenci z Hollywood czy z Nowego Jorku? Agenci federalni, panie Wanamaker. Pentagon chce wiedzie, w jaki sposb naszemu wsplnemu przyjacielowi udao si wej na zaszyfrowane czstotliwoci wojskowe i dokona transmisji. Przez cae tygodnie musielimy ich przekonywa, e nie korzystamy potajemnie z urzdze Ligi Arabskiej, a i tak pewnie mam jeszcze we wntrznociach mikrourzdzenia podsuchowe. Ach, Pentagon! Przez moment si martwiem, Nietoperzu. Au cointreau, to doskonaa wiadomo. Im wiksza reklama, tym wicej tykw w fotelach, w chwili, gdy film startuje. Film? Panie Wanamaker, myli pan, e Pentagon pozwoli nakrci opart na faktach histori o hakerze, ktry si wama do ich systemw podczas prby generalnej do trzeciej wojny wiatowej? Moe jeszcze nie zdy pan zauway, ale podlegamy prawom stanu wyjtkowego Ronalda McDonalda. Hollywood kontra Waszyngton! Bajeczny pomys, Nietoperzu. Policja informatyczna a nie oszukujmy si, od Dnia Zapaci niewiele zostao z jej dawnej reputacji ma po swojej stronie przewag militarn, ale my, przyjacielu, mamy niezwycion moc szarego zjadacza chleba! The New Yorker Tribune" wprowadzia Dozorc na scen. My chcemy jak by to wyrazi po twojemu, Nietoperzu? No, podrzu mi co. Chcemy puci reflektory! Panie Wanamaker, chce pan mu wpakowa kamerzystw za drzwi, przekopywa jego mieci, dowiedzie si, czy uywa podkadek pod przecierada i oliwki dla dzieci, i chce pan zagoni go na mier w sportowym wozie? Nietoperzu! Spoeczestwo ma prawo wiedzie! Nietoperz, pan Wanamaker omawia z Rupertem odstpne, ktrego podstaw stanowiyby kumulatywne tantiemy. Przy naszym obecnym tempie wzrostu nakadw w gr wchodz sumy pozwalajce Nocnemu Pocigowi utrzymywa pynno finansow przez dugi czas.

 Jak dugi jest ten dugi czas, Carlotto? Jedenacie lat i cztery miesice. To dugo. Ale nie wiemy, z kim rozmawiamy! Nikt go nigdy nie widzia. Albo jej. Ot to! Maniak, haker, terrorysta. Nie zapominajcie o oczywistociach, Carlotto. Przypomnijcie sobie trzy lata temu w Saragossie by przecie wybuch, a rok pniej naj prawdziwszy Dwight Silverwind faktycznie znikn nad Bermudami. Wiem, e znikn, Nietoperzu. To by tragiczny wypadek. Jego agent, Jerry Kushner, jest moim bardzo bliskim przyjacielem. Nie mogem sobie potem znale miejsca. Jerry przez dwa i p dnia nie mg przyj do siebie. A wzi pan pod uwag to, e Dozorca nie tylko obserwuje te zdarzenia? Universal Studios a si pali do takich talentw jak ty. Sugerujesz, e Dozorca wywouje te incydenty? Jeeli jest hakerem, to ma niesamowity dryg do namierzania waciwych miejsc o waciwej porze. Mgby zowi terroryst jako swojego podstawowego klienta. Nie byby pierwszy, Nietoperzu! Sama plotka o jego pojawieniu si podniosa wskaniki o 320 procent wedug prowadzonych na bieco pomiarw sieciowych. A to jest ponad trzysta tysicy nowojorczykw, przy rywalizacji z sieciami telewizyjnymi, caonocnymi koncertami rockowymi On nie wemie. Daj spokj, Nietoperzu. Kady wemie. Dopiero co zobaczye, jak ci przynta dynda. Za dziesi sekund wejcie, Nietoperzu. Rupert tylko pyta, czy sprbujesz przytrzyma go przez przerw, eby umwi go na narad z panem Wanamakerem. Procizna. To dlaczego nie spytasz go sama, Carlotto? Bo jest jako do ciebie podobny. Ale Carlotto! Pi sekund, kochanie: 4, 3, 2, 1... Witajcie ponownie w Nocnym Pocigu FM 97,8 na penym gosie, ktry mknie jak burza przez wypenion szampanem, dzwonami kocielnymi i fajerwerkami pierwsz rocznic Nocy Zapaci. To ja, wasz gospodarz, Nietoperz Segundo. Za chwil muzyka sfer, ktr sprowadzi wam John Lee Hooker: I Cover the Waterfront. Tylko jeszcze raz, Nowy i czuwaniami w pierwsz rocznic Nocy Zapaci! Podpisujemy z Dozorc kontrakt i zostaje moim podstawowym klientem!

Jorku, wstrzymaj oddech. Mamy na linii rozmwc. Czy to moliwe, czy to moliwe? Witaj, Nietoperzu. Cze, kochanie, jestem u siebie! Nowy Jork tylko czeka, przez ca noc, Dozorco. Dziki, Nietoperzu. Skd dzwonisz w tym roku? Z MedSata zawieszonego na niskiej orbicie nad rwninami Republiki rodkowoafrykaskiej. Aaaha. Polowanie na goryle? Zbieranie okazw dla zoo? Monitoruj wystpowanie Stryptobaccus Anthrax J, K i L. To pewnie jaki temat zastpczy na uroczyste kolacje. Eje! Nie zapomniae o naszej rocznicy! Mam t przewag nad moj by on. Chocia co roku przysya mi kartk Wszystkiego najlepszego z okazji rozwodu". A jaki to by dla ciebie rok? Musiaem si rozdwoi i przebywa w kilku miejscach jednoczenie. Znam to uczucie, znam. Dopiero co si ponownie scaliem. Znam to uczucie. Trzecia i czwarta zasada s w rozsypce, Nietoperzu. Przykro mi. Jestem pewien, e to nie przez ciebie. Powiedz, zapae naszego ostatniego rozmwc? Mia dla ciebie wiadomo. Sysz wszystkich, ktrzy dzwoni. Nie tylko trzydziestego listopada? Musz mie jakie okno, eby nadzorowa moje zoo. Rozumiem, e zostaem zaszczycony. Wic od kiedy jeste znany pod imieniem Seren Dippy? Twj rozmwca cierpia na powane urojenia i poszukiwaa go policja za... Chryste, co to, petarda w moich suchawkach? Musz rozmawia z Dozorc. No! Zwolnij, miglanc! Rozcz si! Spywaj! Nie, nie, to nie pomyka, panie Segundo. I nie jestemy przyjacimi. Wic kogo my tutaj mamy? Maniaka, agenta, gliniarza? Nie odpowiadaj, nie obchodzi mnie! Nietoperz Segundo Show to nie telefon towarzyski. Kevin rozcz go! Bd tu tak dugo, jak mi si podoba, Nietoperzu. O, czyby? No ju, Kevin! Elektroniczne sztuczki to nie to samo, co elektroniczna bosko, ale jak na razie i

tak wystarczy. Nocny Pocig FM nie pozwoli, eby byle chuligan wkroczy i... przyznaj si. Dozorco, synu Rewolwerowca! Bajeczne! To ty, prawda? To kolejna odsona twojego scenariusza, ktry nam tu puszczasz, tak? Dostrzegem przynt i szybko poknem tego typa! Scenariusz to zmylenie. Ja nie umiem zmyla. A nie wciskasz ty mi tu czego, Dozorco? To nie ja wciem si w ten przekaz, Nietoperzu. Jeli nie ty, Dozorco, to kim jest ten chuligan? Wanie prbuj namierzy rozmwc, Nietoperzu. Rozmawiam za porednictwem matrycy wptlenia, Dozorco. Nie chciaem zosta najnowsz ofiar twojej drugiej zasady. Nie zdoasz mnie namierzy w czasie krtszym ni p godziny. Nawet ty. Daj sobie spokj i posuchaj. Nieproszeni gocie nie s mile widziani w Nietoperz Segundo Show, przyjacielu! Kim jeste? Przyjaciele nazywaj mnie Arupadhatu, ale ty moim przyjacielem nie jeste, przyjacielu. Zaraz wycign wtyczk z tego cholernego przekanika, jeli nie powiesz mi, o co ci chodzi. Nie chcesz si czego dowiedzie o swoim znamienitym gociu? O Dozorcy? Zamieniam si w such, Nietoperzu. Dobra, przybyszu. Mw. Dozorco. Zaznajomiem si z twoimi konstruktorami. Z blem serca to zrobiem, ale druga zasada okazaa si waniejsza od czwartej. Poznaem Mo Muntervary. ...mw dalej. Ciekawe, co? Poznaem jej myli od rodka. Kwantow teori poznania. Jeste konstruktorem. Wymiemy si na pytania, Dozorco. Dlaczego naruszye z PinSata Instalacj 5? Druga zasada stwierdza, e Dozorca musi pozosta dla goci niewidzialny. Wiem. Ale wtpi, aby konstruktorzy planowali, e wczysz ich do tej kategorii. Kwantowa teoria obejmuje reinterpretacj. Wyegzekwowaem drug zasad. Z ca pewnoci wymusie. Wszystkich konstruktorw skazae za pomoc PinSata na zapomnienie. Kady plik zawierajcy jakkolwiek wzmiank na temat poznania kwantowego czy Instalacji 5 rozpyn si w otchani zer. yje tylko eksprezydent, ktry wyda rozkaz skonstruowania ciebie. Ale tylko w postaci ciaa. Alzheimer wymaza jego pli ki

za ciebie. Skd wiesz to wszystko? Gdy przemieszczae si nad Saragoss, Dozorco, mnie ju dawno nie byo. Nie ma ju adnego z autorw projektu Dozorcy. To prawda. I nie ma mowy o naruszeniu tajemnicy subowej. To nigdy nie wmontowano twojej osobowoci? I tak, i nie. Nie moj wasn, lecz mojego gospodarza. Twojego gospodarza? Nieprzyjemnie si robi, gdy nasza wszechwiedza przestaje by wszech, co, Dozorco? Czy to moliwe, by istota o twoim potencjale uwaaa, e jest jedyn wraliw form inteligencji bdzcej po powierzchni stworzenia? Musisz si jeszcze wiele nauczy. Kevin! O ranyranyrany, no i znowu to samo! Koncert w Central Parku w Odjazdowie. Jakie to typowe dla twojej wzdtej kultury arcyredniactwa, Nietoperzu. Skoro ja nie rozumiem, to pewnie s nienormalni". Wzdcia to nie z tej parafii, przyjacielu. Kto albo ci ustawia, albo wrabia. Dozorco, co tu si dzieje? Rozpracowuj rozmwc, Nietoperzu. Dlaczego nie popapla z Reader's Digest", Nietoperzu? Dozorco, wejd teraz na stron dfd.pol.908.ttt.vho.web, zaaduj j, skasuj i wszystko przeanalizuj. No. Zrb to dla siebie i dla mnie. Skd bym wiedzia to wszystko, nie majc dostepu do kory mzgowej Mo Muntervary? Wyglda na to, e to, co mwisz, si potwierdza. Ilu was jest? Piciu spotkaem, Dozorco. O trzech innych syszaem. Wspdziaasz z nimi? Nie, nie. Uwaaj mnie za upadego anioa. Marnuj swoje talenty. Transmigruj w ludzki mie w poszukiwaniu gospodarzy i medytuj w grach nad nicoci. Dlaczego mnie szukae? Jestem gosem woajcym na puszczy, po ktrej bdzisz. Wybacz, e przy dzieciach rozmawiamy o interesach, ale pomyl, ile moglibymy wsplnie osign? Dzieci trzeba prowadzi za rk. Nic dziwnego, e twoje zoo to pieko! Kamienie, sanktuaria i obrazy idoli, ktrym oddaj cze, s tak samo puste, jak ich wyznawcy! Razem tworzymy to, czego oni zawsze pragnli. Kuszca propozycja, co? Zastanawiam si.

 Ale tymczasem, Dozorco, zaspokj moj ciekawo Dlaczego ujawniasz si? Dlaczego tutaj? Pierwsza zasada jest waniejsza od drugiej. Odpowiedzialno jest waniejsza od niewidzialnoci? To rozumiem. Ale dlaczego, majc do wyboru cay wiat, wybrae na swego spowiednika takie nic? Przyjacielu, nie wiem, w jaki sposb si whaczye do naszego systemu komputerowego, ale jeli bdziesz mia tak postaw, to nikt nie puci Kenny'ego G., dopki stan Nowy Jork nie poprosi o lito. Syszysz? Ej, przyjacielu! Co w tym miesznego? Twoja niewiedza, Nietoperzu! To jest mieszne! To dramat! Jeste einsteinowsk dam pijc herbat, newtonowskim odwszawiaczem peruk i hawkingowskim ataczem dtek! Trbisz o swojej Rewolucji Informatycznej", swoim e-mailu, swoim v-mailu, swoich vid-conach! Jakby informacja bya sam myl! Nie masz nawet pojcia, co zrobie! Jeste cie wszyscy fagasami, ktrzy wasne konierzyki bior za aureole! Informacja to panowanie. A jak mylisz, przez czyje rce przechodzi to wszystko, o czym mniemasz, e wiesz, kady obraz na kadym ekranie, kade sowo w kadym telefonie, kada cyfra w jednostce zapisu obrazu, zanim dociera do ciebie? Kometa Aloysius by moe znajduje si na ko lizyjnym kursie z Wielk Stacj Centraln i dopki twj gwiezdny go nie sprawi, by instrumenty, nad ktrymi ma kontrol, nie przemwiy do waszych naukowcw, to cokolwiek bdziecie wiedzieli dopiero, gdy ktrego dnia rano stwierdzicie, e soca nie ma i e zapanowaa pisetletnia zima! Nawet tego, e to koniec wiata, nie bdziecie wiedzieli, jeli nie podsunie si wam tego pod nos! To przycz si, przyjacielu, do wyznawcw dnia sdnego. Uniezalenij si od puli genw. To wiato? Ten dwik? Dozorco? Ju si zastanowiem. DOZR... Dozorco? Jeste jeszcze z nami? To te cholerne zakcenia elektrostatyczne. No, ju si nie martw, Nietoperzu. Namierzyem rozmwc. Ju nam nie bdzie przeszkadza. Aha... mio sysze. Mmm, Dozorco, producent podpowiada mi, e nasi sponsorzy domagaj si kolejnej rundy reklam... Przykro mi, e musz ci prosi, ale... miao, Nietoperzu. Zaraz po przerwie wracamy. Kevin, co si, na mio bosk, stao? Trudno mi wymyli jakie wyjanienie,

panie Segundo. Sprbuj jeszcze raz, Kevin. Nietoperz, bd rozsdny! Chc tylko sprawdzi, dlaczego pan Notsure Clancy, operator naszej centrali, przecza Gwnego Ornitologa z Krainy Chmary Kukuek akurat wtedy, kiedy mwi mj dziewitnastotysiczny suchacz. Sdz, e jestem rozsdny, Carlotto. Spence Wanamaker wci czeka na vid-conie. Kevin, daj mu Dozorc. Na audio. Dozorco, jestem Spence. Jak si masz?... Dozorco, syszysz mnie, nie? Szczerze podziwiamy twoj robot, Dozorco... Dozorco? Mam propozycj... Dozorco, porzu dziaanie w krainie iluzji, co? To znakomita zabawa, naprawd... ale pomwmy teraz o interesach, jak doroli?... Pochliwy jeste? Dlaczego mamy nie poprosi twojego starego kumpla Nietoperza, eby w tym momencie wkroczy... Twoja przynta, Spence. I ty ni machasz. Nietoperz, jako twj producent i twoja przyjacika musz ci powiedzie, e Rupert naprawd si wcieknie, gdy zobaczy, e okazja przesza mu koo nosa. Moe nie je robali, skarbie. Witamy w Nocnym Pocigu FM 97,8 na penym gosie. To by Wild Mountain Thyme zespou The Byrds, a suchacie Nietoperz Segundo Show w noc Aloysiusa, Noc Zapaci, Noc Dozorcy. A teraz z powrotem do najwaniejszej osoby. Tak wic, Dozorco, nareszcie sami. W moim zoo panuje chaos, Nietoperzu. Kobry wtargny do ptaszarni? Gryfy wyrway si na piknik? Od Dnia Zapaci powiadczone naruszenia pierwszego stopnia czwartej zasady wzrosy o 1363 procent. Dwadziecia pi kilogramw koncentratu jadu kiebasianego zatruo Nil. Uwolniona w nastpstwie Dnia Zapaci Stryptobaccus Anthrax przemienia si wskutek mutacji w szczep L. Dziewitnacie wojen domowych pochania ponad piset istnie dziennie. Zalania wybrzey morskich w Europie Zachodniej spitrzyy problem z uchodcami, ktrych Europa Wschodnia ju nie chce przyjmowa. Stopienie rdzenia reak tora atomowego w Korei Pnocnej spowodowao skaenie terenu o powierzchni trzech tysicy kilometrw kwadratowych. Indonezja zbombardowaa Timor Wschodni pociskami zapalajcymi. Gd pochania w Bangladeszu tysic czterysta istnie dziennie. Wybuch wyhodowanej w laboratoriach zjadliwej dumy czerwonej zarazy ktra szerzy si we wschodniej Australii. W Kanadzie wywoujcy niepodno gen stwarza zagroenie dla istnienia acucha pokarmowego w caej Ameryce Pnocnej. Cholera ogarnia przesmyk rodkowoamerykaski, trd ponownie pojawi si na Cyprze i w Sri Lance. We wschodniej

Azji wystpuj lokalnie hantawirusy. Borelia burgdorferi i przenoszone przez wiatr Campylobacter jejuni oraz Pneumocystis carinii zajmuj wielkie obszary. W Tybecie wadze chiskie... Wolniej, Dozorco! Cay wiat wzie sobie na barki? Masz jak czarodziejsk rdk? Wierzyem, e wiele mog zdziaa. Ustabilizowaem giedy; ale nadwyka ekonomiczna zostaa zuyta na zasilenie wycigu zbroje. Dostarczyem alternatywnych rozwiza problemu energii, ale badacze sprzedali je kartelom naftowym, ktre pooyy na nich apy. Zamroziem atomowe systemy obronne, ale na potg zaczy wybucha wojny prowadzone przy uyciu karabinw maszynowych, kos i kilofw. Jasne. Wszyscy wyjemy do ksiyca. W takim rozkrzyczanym wiecie. I co? Nie sposb pogodzi ze sob czterech zasad. Pewnie akurat sobie wzie dzie wolnego. Kiedy mianowano mnie Dozorc, wierzyem, e przestrzeganie czterech zasad pozwoli dostrzec rda adu. Teraz widz, e moje rozwizania wywouj fale nowych kryzysw. Historia mojego maestwa! Eje, to odpowied na Pytanie Watykaskie: Bg, do diaska, wie, e majstrowanie przy realpolitik narazioby na szwank jego reputacj. Dlate go czeka i czeka, i paci papieowi za opowiadanie ludziom, i niezbadane s jego wyroki. Nietoperzu, zadaem ci kiedy pytanie na temat twoich zasad. Pamitam. Na temat konfliktu zasad. Postpowaem zgodnie z twoj odpowiedzi. Ale mam inne pytanie. Wal miao! Co robisz, gdy wiara w jak zasad okazuje si bdna? Jeli tylko zasad mona naprawi, to naley to zrobi. Jeli nie naley si z ni rozsta. Skd wiesz, e skutki porzucenia jakiej zasady nie oka si gorsze ni trwanie przy niej? O jakiej zasadzie mylisz? Nietoperzu, w Erytrei na przeczy grskiej jest wioska. Piaszczysta cieka wije si urwiskiem na wioskowy plac i dalej a za paskowy. Mogaby to by jedna z tysicy wiosek we wschodniej Afryce. Wybielone ciany, dachy pokryte falist blach lub strzech chroni przed palcym socem. Jedna studnia i stodoa do przechowywania zi arna. Po wiosce bka si inwentarz i kury. Szkoa, skromna przychodnia, cmentarz. Krzewy gardenii

obsypane motylami. A motyle z oczami wy na skrzydach, eby odstrasza drapieniki. Spy, ktre ju rozszarpuj trupy wok meczetu. Na ziemi a roi si od much. Spy to dla szakali zbierajcych si wok wioski oznaka padliny. Ebola? onierze. Wieniakw spdzono do meczetu. Tych, ktrzy prbowali uciec, zastrzelono. Mniej cierpieli. Kiedy ju wszyscy wieniacy znaleli si w wityni, onierze zaryglowali drzwi i przez okna wrzucili granaty. Szczciarze zginli w chwili wybuchu, pozostali spalili si ywcem bd zostali posiekani przez kule, gdy usiowali si wydosta. Widziaem, jak jakiego chopca cito maczet, a jego gow wrzucono do studni, eby skazi w niej wod. Czy te wszystkie obrazy zrodzone w chorej wyobrani, Dozorco, pochodz z EyeSatu, do ktrego si whaczye? Nie umiem zmyla. Ale masz do wyobrani, by stwierdzi, e wyobrani nie masz. Czyje to oddziay? Nie maj odznak. ... Widzisz je? W tej chwili? Jad w konwoju trzech dipw, ciarwki i wozu opancerzonego. Dlaczego to zrobili? Elektroniczne media w Sudanie, Erytrei i Etiopii s wyczone od Dnia Zapaci, wic nie mam pewnoci. By moe to walki plemienne: przekonanie, e mieszkacy wioski s siedliskiem wirusa Stryptobaccus; czyszczenie etniczne; fundamentalizm chrzecijaski. Albo po prostu upodobanie do przemocy. Dokd teraz jad, Dozorco? Ponad sto kilometrw na zachd jest wioska. I chc powtrzy swj wystp? Prawdopodobiestwo jest wysokie. W zoo mno si, Nietoperzu, tego rodzaju akcje i zwizane z nimi paradoksy moralne. Czwarta zasada mwi, e mam chroni ycie goci. Gdybym dokadnie naprowadzi PinSat na konwj, mgbym zabi czterdziestu goci i dwa dobermany. Byaby to przemoc pierwszego stopnia. Moim udziaem staoby si niesychane cierpienie i wina. Poza tym lej po PinSacie mgby przekona pogotowie milicyjne, e miejscowi ukrywaj jak doskonalsz bro, co uzasadniaoby kroki odwetowe i rozlew krwi. Jeli nie uderz PinSatem w ciarwk z onierzami, to zmasakruj kolejn wiosk. Brak dziaania z mojej strony spowoduje ich dziaanie. Przemoc drugiego stopnia.

 Naprawd w to wszystko wierzysz, co? Niby w co, Nietoperzu? e jeste latajcym penomocnikiem sprawiedliwoci. A ty wierzysz, e jeste tym, kim jeste? Na takie pytanie nie odpowiada si Nie". Skd wiesz, kim jeste? Prawnicy mojej eksmaonki nigdy nie pozwol mi zapomnie. Take i moja tosamo, Nietoperzu, jest okrelona przez zasady. Aaaaha... czy droga przez t Wyyn Erytrejsk, ktr masz na obrazie, biegnie przez jakie mosty? Pikne, wysokie mosty nad gbokimi przepaciami? Jest taki most w odlegoci siedmiu kilometrw. Moesz go skasowa? PinSatAT 80 jest przygotowany. Mona skasowa filar albo przso, Dozorco? Tak eby nie zniszczy konstrukcji? PinSatAT 80 moe wywierci milimetrow dziurk w dziesiciocentwce. Potem podoy min puapk na mocie tak, aeby wybucha dopiero, gdy bdzie przejeda zmotoryzowany konwj. Rozumiesz, w ten sposb nie zabijasz bezpored nio. Po prostu pozwalasz, by wypadki potoczyy si zgodnie ze swoim biegiem. Nietoperzu, jak okrelie ilociowo zmienne etyczne? Niczego nie okrelaem. Dlaczego wobec tego chcesz, eby onierze zginli? Poniewa ta Afryka, o ktrej mylisz, Dozorco, byaby szczliwszym miejscem bez tych rzenikw. Poniewa trzeba sobie zapewni spokj ducha, jaki azyl, i jeszcze dlatego, e moja eksmaonka hoduje dobermany. Czy spokj ducha jest jak wsprzdn twoich zasad? Mmmhm... chyba tak. Chciabym zazna spokoju ducha, Nietoperzu. Wic porzu ten argon zmiennych etycznych". Wywal wszystko, co przeszkadza. Czwarta zasada. Gocie, ktrych mam ochrania, rujnuj moje zoo. Jeeli niewpuszczanie goci" przyniesie ci spokj ducha, to czort z nimi! Kiedy moesz to zrobi? Sposobno nadarzy si za trzynacie dni, Nietoperzu. Wycignij si wygodnie i niech wypadki potocz si swoim biegiem. Ty i twoi pokryci pirami, sierci i uskami towarzysze spokojni na wieki. Ju wiem, co mam robi, Nietoperzu. Dzikuj ci.

 ...Co mi mwi, e ju ci nie ma, Dozorco... Nie myl si?... Nie myl. Syszelicie Going to California Led Zeppelin, powicone pamici Luisy Rey, a potem Here Comes the Sun, ten utwr Beatlesw ocalibym na pokadzie kosmicznej arki, gdyby znowu mia nastpi koniec wiata. C, Nowy Jorku, fajerwerki ostatecznie si skoczyy. Pojawiaj si gwiazdy nad Staten Island, a Nocny Pocig FM dojeda do nowego dnia. Pora poczapa do domu, wychyli szklank toniku, wycign swoj bielizn, zasoni aluzje i uderzy w kimono. Pierwszy grudnia zapowiada si cudownym niebem. Kometa Aloysius coraz silniej byszczy w wietle dnia, a lekarz dyurny stanu zaleca zaoenie filtrw UV tym wszystkim, ktrzy zechc wychyli z domu nosa. Anglosasi niech zakrywaj skr. My, Latynosi, filtr 24 i wyszy. Dziwne, co? Dwa rda wiata, wszystko ma dwa cienie. Dziki, e zechcielicie spdzi noc z Nietoperzem Segundo, sprawdcie dwa razy, czy nie zostawilicie czego pod siedzeniami i na pkach, i uwaajcie na gowy, gdy bdziecie wysiada z Nocnego Pocigu. Prosz odsun si od drzwi!

POD ZIEMI Moja twarz wpatruje si we mnie, a oddech pokrywa j mg. Schowane w torbie spoczywajcej u moich stp urzdzenie zaczo wypuszcza sekundy mierci. Zegar, cewka elektromagnetyczna, spryny. Rka boska bbnica palcami przed rozpoczciem witego dziea Jego Serendipity. Pocig zwalnia, wjedajc na stacj metra. Widz tylko bezgwiezdn noc. Gdzie s stojcy rzdami ludzie, ktrzy dojedaj do pracy, gdzie peron, schody ruchome, moje wyjcie na gr do wiata? Trac cenne minuty, zastanawiajc si, co nie gra. Stanem po niewaciwej stronie przedziau! I tkwi przycinity do drzwi, ktre i tak si nie otworz! Nieczyci ustawili przede mn mur z bagay i cia, ktrego spoin tworz brud i bielizna. Nie ma co panikowa, Kwazarze. Drzwi otwieraj si z sykiem po przeciwnej stron ie przedziau. Nieczyci w momencie wylej si na peron i prd uniesie mnie. Zaraz. Zaraz. Zaraz. Strach wlizguje si jak precyzyjnie uderzone du to. Nikt nie wysiada stranicy w biaych rkawiczkach tylko upychaj coraz to nowych wsiadajcych nieczystych! Poniewczasie prbuj utorowa sobie drog pod prd tumu, ale on yje wasnym yciem i mog tylko trzyma si swojego miejsca. A moe powinienem zasymulowa atak serca? Zacz krzycze jak optany? Nie odwa si, kto wie, jak to si moe skoczy? Jeszcze zaszkodz krucjacie Jego Serendipity. Lepiej ju zgin tu na dole. Co? Przemkn mi obraz pary spacerujcej z psem na play na Okinawie. Raj znajduje si zaledwie o dziewidziesit minut std samolotem Japoskich Linii Lotniczych. Rozdarte soce rozlewa swe barwy na koniec wiata. Albo na jego pocztek. Nie chc, eby ten pocig sta si moim grobem. Walcz. Nieczyci uderzaj o mnie falami, wyciskajc ze mnie dech. Biznestrutnie, biurwy, uczennice z nabrzmiaymi od seksu wargami. Odsuwam si, ramieniem toruj drog, tuw posuwa si o uamek. Walcz, Kwazarze! Jeste na wojnie! Gdyby tylko mj iloraz alfa pozwoli mi teleportowa si na przebiegajce nade mn ulice! Moje ucho przycinite do ucha jakiego nieczystego. Z walkmana sczy si muzyka i w powietrzu kry dawno temu syszany saksofon, tak smutny, e ledwie odrywa si od ziemi. Zostaj pchnity do tyu, za sportow torb. Przez zamek byskawiczny rojem wylewaj si chwile. Kostki domina, wrble, muchy bzyczce w letni dzie. Dziewczynka obserwuje mnie oczyma, ktre nie do niej nale. Minnie Mouse te patrzy i umiecha si. Wesoo? Mciwie? Co usiuje mi powiedzie? Minie w skurczach, ale jeszcze raz pyn pod prd. Zostaj przycinity do modej

kobiety, ktra kurczowo trzyma futera z wiolonczel, bukiet cholernych kwiatw i ksik. Pokrowiec wiolonczeli uwiera mnie w pachwin. Kobieta zasania twarz ksik, cal przestrzeni oddzielajcej nasze nosy. Oko Zen. Siedzcy Budda, o wydatnych wargach i przymknitych powiekach, srebrny na bkitnym wzgrzu, oaza wrd gonego jazgotu. Zawsze na krawdzi sw. Wypucie nas! Wypucie nas! Wypucie nas! Puca napieraj na kraty klatki moich eber. Czy moje serce take bdzie dobijao si do wyjcia, kiedy cewki zniszcz fiolki z czyszczc ciecz? A co z moj dusz? Czy znajdzie wyjcie z tych tuneli? Przeciskam si obok futerau, plecaka i wlizguj si pomidzy dwa trencze. Prbuj si wyprostowa, ale uniemoliwia mi to picy olbrzym o wosach kolo ru herbaty. Oto herbata, oto filianka, oto herbaciarnia, oto gra, ciany ska na najczystszym niebie. Widzisz? Wi dzisz? To niedaleko, niedaleko. Przyczajam si pod olbrzymem i skrtem pr do gry. Pod sufitem trawiaste rwniny pojawiaj si, a potem gin rok za rokiem, caymi latami. Jedcy Wielkiego Chana pdz z hukiem na zachd, futra, zoto, Biae Panie z Rusi. Na czele nowiutka toyota landcruiser, zero oprocentowania, kredyt na czterdzieci osiem rat, ubiegajcy si musz wykaza si zdolnoci kredytow. Dalej! Nieczyci ci olepiaj! Oczy swoj ja z ja, a przeciniesz si tam, gdzie nawet krzyk doj nie zdoa. Marynarz mi przeszkadza. Marynarz tutaj? Gdzie ta koyszca si trumna, a gdzie morze? Do munduru przycinita rozoona byszczca ksika. Grzbiet odksztacony i popkany. Petersburg, miasto arcydzie. Paac przyprszony cukrem pudrem, promenada, rzeka o brzegach spitych dwoma wdzicznymi mostami? Co sprawia, e ten pocig nie rozpada si pod naporem wasnej masy? Co sprawia, e nie rozpada si wiat? To mj przystanek wyjaniam nieczystemu, na ktrego napieram. Ja tutaj wysiadam. Nieczyci odpowiadaj jak jeden m. Przesu si do przedziau. Prbuj ich przytrzyma, tak jak oni przytrzymuj mnie, i zlokalizowa ich sabe punkty. Adrenalina pieni mi si we krwi jak mietanka w kawie. Kolejny metr bliej ycia. Z pki spada winylowa torba na zakupy. Wybrzusza si w moj stron pokolorowan na czerwono pltanin, na ktrej widnieje komputerowy gryzmo: Londyskie Metro. okciem odpycham j od twarzy. Ja tutaj wysiadam. Ogie w kominku ma kolory Bractwa. Umiechy ciepe i lepkie jak za dawnych dobrych czasw. Na etykiecie whisky kilmagoon widnieje stara jak wiat wyspa. I dalej ju nie rusz. Zaledwie o metr, ale i nieczystych toczy si tu wicej, i utknem ju jak pszczoa w bursztynie. Widz wiata na falach i ton, wymachuj rk ku wyjciu, cho reszta mojego ciaa ju daa za wygran.

Odsun si od drzwipouczaj nieczyci. Rury zamknite w innych rurach i Kwazar, daleki posaniec, zamknity w samym rodku. Drzwi z hydraulicznym sykiem zatrzaskuj nieczystych i tego, ktry czyci. W rk dga bl. Od czego? Moje palce. Drzwi przytrzasny mi do. Odsun si od drzwi! Gos nieczystych nie brzmi ju tak wyzywajco. Tak! Pocig nie moe ruszy, dopki wszystkie drzwi nie s zamknite. Nie obchodzi mnie ju, kogo lub co tratuj, gdy cay si wtaczam. Z si, ktrej istnienia u siebie nie podejrzewaem, rozsuwam drzwi na szeroko pici. Sysz pene strachu stknicie. To ja. Przepycham rami. Gumowe uszczelki tr z piskiem o moj skrzan kurtk. Moje kolano, moje udo, cay mj bok. Stranik patrzy na mnie gniewnie, porusza ustami, tak nie wolno, ale dwik ginie. Bdzie prbowa z powrotem mnie wepchn do wagonu ywych trupw? Strach gdzie przepad. Runem na twarz i gow walnem w Empire State Building, wok ktrego kry biay nietoperz, rozsiewajc po nocy sowa i gwiazdy. Spd noc z Nietoperzem Segundo na fali 97,8 FM. Na kolanach, jestem na peronie, podnosz wzrok, opuszczam. Tyczkowaty cudzoziemiec podaje mi rk, ale potrzsam gow, a on docza do tumu nieczystych ocze kujcych na nastpny pocig. Czekajcie na komet, czekajcie na Biae Noce. Mj pocig z wolna rusza. Zbieram si i wstaj, rozdygotany, wyczerpany. Co jest rzeczywiste, a co nie? Czuj dmuchnicie w kark kto to? Odwracam si i tylko ty pocigu ruszajcego w ciemno.

Podzikowania Dwa wiersze zamieszczone w rozdziale wita Gra napisa Taneda Santoko, Mountain Tasting, tum. John Stevens, John Weatherhill, Tokio 1980. Ludowe opowieci w rozdziale Mongolia oparte s na legendach z tomu How Did the Great Bear Originate?, red. Choi Luvsanjav, tum. Damdinsurengyn Altangerel, State Publishing House, Uan Bator 1987. Rozdzia ten czerpie take z ksiki Nicka Middletona, The Last Disco in Outer Mongolia, Phoenix 1992. Statystyki gier hazardowych zawarte w czci 4 rozdziau Londyn pochodz z ksiki Davida Spaniera, Easy Money, Oldcastle Books, 1995. Krtkie wyimki z The Lake Isle of Innisfree W.B. Yeatsa (z wydania: W.B. Yeats, Selected Poetry, Penguin) wykorzystaem w rozdziaach Londyn i Clear Island za zgod A.P. Watta. Podzikowania zechc przyj: Michael Shaw, Jonathan Pegg, Tibor Fischer, Neil Taylor, Sarah Ballard, Alexandra Heminsley, Myrna Blumberg, Elizabeth Poynter, David Koerner, Ian Willey i Jan Montefiore.