Professional Documents
Culture Documents
Guarani
endy
Mava mavapa ojapo:
Jacinta Viviana Centurin Odilio Daz Centurin Gladys Zunilda Fleitas Quintana
Ary 2013
Techaukaha
e epyr .......................................................................................... 3 endy .............................................................................................. 4 e kuimbante heiva .................................................................. 4 e kuante heiva .......................................................................... 4 Partes de la oracin............................................................................... 5 Teroe ........................................................................................... 5 Teroejeva ................................................................................. 5 ejoapy Karaieme ......................................................................... 6 Papapy Papva ...................................................................................... 8 endy arapokindy rehegua .............................................................. 8 endy aravo rehegua ......................................................................... 8 endy Jasy rerakura ......................................................................... 9 eendy mbaasy rehegua ..................................................................... 9 endy rete vore ajapova rehegua .................................................... 11 ejeguerojera tr herajojva.......................................................... 12 eheisejojva ha heise avyva ......................................................... 13 Paha .................................................................................................... 14 Kuatiaeita ....................................................................................... 15
e epyr
Peina torypaitpe romo pende ppe ko tembiapo rojapva atyndive. Ypype o heta marandu iporva jaikuaa Paraguayo hicha. Heta ra ikatu aikotv ko mbaekuaare, ha iporitereivara, upe haetpe jaikuaa mbae jaikuaasva, ter oepornduva andve. Rojapoparire ore rembiapo rovyaiterei roikuaama hagure mbaeichapa roipuruvaer papapy papva ha papapyhva rehegua. Avei roikuaa endy arapokoindy rehegua, endy Aravo rehegua, endy Araje rehegua ha Jasy rerakura endy. Ha ipor vara avei, jajapysakaro mbaeichapa jae vara opa umi mbaasy rerakuera, ikatu haguaicha jajapo hekope ande rembiapo, amohu vove ande arandu .
endy
e Kuimante heiva
Che reindy Che rykey Che ryvy Che rembireko Che rajy Che ray Che rembirekora Che embokiha Che rayanga Che rajyanga Che rovaja Che remiarir
e Kuante heiva
Che mna Che memby Che ryke Che kypyy Che kyvy Che ukei Che membyanga Che rovaja Che menar
Partes de la Oracin
Teroe: hae ava, mymba, kaavo tr mbae oeevagui ejoajpe. Sujeto: es la persona, animal, vegetal o cosa de quien o de que se habla en la oracin.
Teroe ou ko egui:
Tero: sustantivo e: hablar-palabra
Teroejeva: Hae opa mbae ojeva teroegui Predicado: es todo lo que se dice del sujeto
Teroejeetva-Predicado Verbal
Upe e oemombaeguasva hae ramo pete eteva (verbo)
ejoapy Karaieme
Que tu alimento sea tu nica medicina - Nde rembiu akea tahae ne poh
Aristteles
Cuando estamos sanos, todos tenemos buenos consejos para los enfermos - aneresi aja, maymvante jareko tekmboe por hasvape guara Publio Terencio Slo las mujeres y los mdicos saben cun bienhechora a los hombres es la mentira - Kua ha pohanohrsnte oikuaa mbaichapa japu ipor ava kurape guara Anatole France La imaginacin pinta, el ingenio compara, el gusto escoge, el talento ejecuta - Taangapyreko omopini, guerojerakuaa ombojoja, jepota oiporavo, katypyry ojapo Gaston lvis, duque de Lvis El que tiene imaginacin sin instruccin, tiene alas sin pies - Haangapyrekva aranduyre, ipepo ha ndaipi Jacobus Joubet La fuerza sin inteligencia se derrumba bajo su propia masa - Mbarete arandure, ipepo ha ndaipi Horacio El hombre mas intelectual en su terreno, puede ser el mas tonto en otros - Ava iaranduvva ikuaappe, ikatu hae upe itavyvva kuaapy ambue kurape Albert Camus La inteligencia ve y oye; todas las dems cosas son sordas y ciegas - Arandu ohecha ha ohendu; mbae ambue kura katu nohendi ha dohechi Epicarmo El celoso se pasa la vida buscando un secreto, cuyo descubrimiento le causar desdicha - Mborayhu hakatereiva ombohasa hekove ohekahpe ojekuaava, ojuhukuvo nombovyi vaer chupe Axel Oxenstierna
Los celos se alimentan de las dudas - Mborayhu takate okaru pyahergui Franois La Rochefoucauld Puede haber amor sin celos, pero sin temores - Ikatu oiko mborayhu takatereire, hkatu ndaipri chne kyhyjere Miguel de cervantes Saavedra Los celosos son los primeros que perdonan. Todas las mujeres lo saben - Imborayhu rakatereva hae ohyr rava. Mayma Kua ngura upva oikuaa Fedor Dostoievsky El que no puede recordar el pasado, est condenado a repetirlo - Upe ndoikativa imandua ohasa vaekure, oengueroyr ojapo jevvo George de Santayana La fama de muchos profetas descansa en la mala memoria de sus oyentes - Heta jurupyasy reraku ojeko henduhra kura akngatu vavare Secondo Tranquili El ms santo no puede mantenerse en paz, cuando no le place al vecino malvado - Imarangatuvva ndikati ipyaguapy, nombovyi aja hogaykegua iavape Johann Cristoph El mayor orador del mundo es el triunfo - emoeha tuichavva arappeko hae sporamba Napolen Bonaparte La sola idea de que una cosa cruel puede ser til, es ya de por s inmoral - Temiandu ante jepe mbae vagui ikatune hagua ojeporu, hama voi tie Marco Tulio Cicern El que ha naufragado, tiembla incluso ante las olas tranquilas - Upe oapymi vaekue chugui ijyga, y porhpe jepe oryri Publio Ovidio Nasn Una buena conversacin debe agotar el tema, no a sus interlocutores - omongeta por omomba vaer embyr, ndahai oeva kurape Winston Curchill
endy
Papapy Papva
Pete Moki Mbohapy Irundy Po Pote Poki Poapy Porundy Pa Pate Paki Paapy Parundy Papo Papote Papoki Papoapy Paporundy Mokipa Mokipa pete Mokipa moki Mokipa mbohapy Mokipa irundy Mokipa po Mokika pote Mokipa poki Mokipa poapy Mokipa porundy
Estaciones del Ao
Arahaku Ararogueki Araroy Arapoty
Maasykura (jehaijey)
Mbirua Ttano Sarapu Akanundu roy Mbaasy poi
10
Mbirua
Mbirua mbaasy ovva ha isarambiva tekove apytpe, ojehecha pire rupive
Ttano
Ttano mbaasy oikva mva reteppe oekythague rupi. Ttano ikatu oporojuka, ko mbaasy ikatu oehenondea tasymombiaha.
Sarapu
Mit mbaasy ovva, ome akanundu, hayo rasy, tesa pyt, pire pytavevo hakuvopva reheve. Oemombia poh roysme
Akanundu roy
Mbaasy oguerovva ati Anhopheles
Mbaasy poi
Tesiy evevi obyava jeikovai h jekaruporangue.
11
Pya, ipya Tye, rye, hye Che rye, nde rye, hye Tetyma, retyma, hetyma Che retyma, hetyma Tenypy, renypy, henypy Che renypy, ne renypy, henypy Py, che py, nde py, ipy Pyta, ipyta Pys, ipys Pyspe, ipyspe Tague, rague, hague
ejeguerojera tr herajojva:
(homnimo)
Techapyr Homnimo
Ki: quemar Poi: soltar Kua: agujero Mboi: desvestir Si: vestido Kai: mono Poi: delgado Kua: cintura Mboi: desmenizar Sai: poco
13
Antnimos
Yvate: karape Por: vai Kyra: piru Mbegue: Pyae Puku: Mbyky Marangatu: aa Tuicha: Michi Aky: aju Nandi: Henyh Hat: hu Kyre: Ate Pyahu: tuja Morot: h Ou: Oho Oity: ohupi Oguapy: opu Vevi: Pohi Poi: poguasu embyasy: Vya Vya: pot Hat: mbegue He: nahniri Sapuki: kirir Mboyve: Rire Mombyry: Agui Mbarete: Kangy Hi: he Jupi: guejy
14
Paha
Kava tembiapo jajapo ram jaikuaa heta mbae, ha iporve amombarete rmo ane e guaran. ande, aemoarandva hia jahavo, jaikuaa vara ane ret mbaetee, ikatu haguaicha Tet Paragui imbareteve ha okakuaave hgua, kua ha kuimbae, oikuaa ha ohayhuvaer hekotee ha ie. Ni, peicha romohua ko tembiapo rojapovaekue ore atyndive, aguije enterovepe.
15
Kuatiaeita
www.wikipedia.com www.moografias.com Libro: Guarani Arami
16