V1 15-08-09 katern 3 pagina 06
Landschap tussen Al Hoceima en Midhar, niet ver van Nador, Noord-Marokko.
huwelijk moest ze haar hoofd be-
dekken, maar daarna hield ze er
onmiddellijk mee op. ‘Zo’n hoofd-
doek is niet prettig, door de warm-
te is het vermoeiend. En ik zie het
nut er niet van in. Ik word geen be-
ter mens van een hoofddoek. Ik
snap niet dat mensen er zoveel
waarde aan hechten.’
Spaghettibandjes
Fayza zucht diep als het over dit
onderwerp gaat. Ook de rest van
haar kleding heeft ze in Marokko
aangepast. ‘Ik zie er zo in Neder-
land niet uit hoor’, wijst ze op het
wijde gewaad dat ze over een lange
broek draagt. ‘In Nederland loop
ik in korte broek en een shirt met
spaghettibandjes.’
Geen denken aan dat ze er in Ma-
rokko ook zo bij loopt. ‘Dan krijg ik
ruzie. Dan heeft het geen zin hier
te komen. Als ik geen hoofddoek
draag, krijgt mijn familie een
slechte naam. En die heb ik al, om-
dat ik gescheiden ben. Daar wordt
over geroddeld. Eerlijk gezegd: ik
heb er schijt aan. Ik denk: wie
stond er voor me klaar toen het zo
slecht met me ging? De buren hier
niet. Maar ik heb een heel proces
ondergaan. Ik woon al bijna vijf-
tien jaar in Nederland. Ik ben ver-
nederlandst. Ik ga weer weg, mijn
familie blijft.’
Fayza in Nador, met haar dochter (links) en met haar moeder en zus (midden).
Die gedachte dat haar familie in
Marokko leeft, kon haar uiteinde-
lijk een beetje verzoenen met wat
haar ouders haar hebben aange-
daan. ‘Mijn ouders zitten vast aan
de tradities hier. Maar ze wilden
wel dat ik in Nederland gelukkig
zou worden.’
En nu verschijnt binnenkort
haar boek. Ze zoekt erkenning
voor wat ze heeft meegemaakt, en
ze wil haar verhaal ten voorbeeld
stellen aan anderen. ‘Ik krijg het
benauwd als ik eraan denk dat
vrouwen dit nog steeds over-
komt.’
Haar zus waarschuwde haar:
‘Straks vermoordt je ex-man je uit
wraak.’ Maar, vraagt Fayza zich af:
‘Wat kan hij doen? Me slaan? Heeft
hij jaren gedaan. Me verkrachten?
Heeft hij ook gedaan. Ik ben jaren-
lang extreem bang geweest, voor
hem en zijn vader. Ik heb nog
steeds slaapproblemen. Maar de
angst is ontploft. Ik ben nergens
meer bang voor.’
Ook op scholen heeft ze over
haar ervaringen verteld. ‘Ik wil
graag Marokkaanse en Turkse mei-
den bereiken die worden uitgehu-
welijkt en die het normaal vinden
om klappen te krijgen.’
Zulke vrouwen geven niet gauw
toe wat hun overkomt, maar Fayza
herkent ze. Zulke vrouwen hebben
blauwe plekken, en ze zeggen: ‘Ik
liep per ongeluk tegen een kast
Foto Joost van den Broek / de Volkskrant
aan.’ Fayza zei ooit hetzelfde. ‘Ze
denken net als ik vroeger dacht: ik
moet dit verdragen, en straks
word ik beloond door God.’
Fayza wil laten zien dat het an-
ders kan. ‘Het is niet verkeerd voor
jezelf te kiezen, het is niet slecht
om te zeggen dat je niet meer mis-
handeld wilt worden. In Marokko
is iedereen bezig met: wat denken
de buren, wat denkt de familie.
Maar het is een menselijk recht om
jezelf te zijn.’
Geleidelijk is het met Fayza beter
gegaan. Ze volgde een opleiding
Sociaal Pedagogisch Werk, en ze
werkt nu in de gehandicapten-
zorg.
Haar kinderen wonen weer bij
haar en ze houdt van hen, ook al
heeft ze hun vader niet zelf uitge-
zocht, noch hun namen, want dat
was de taak van Haj Azzelerab. ‘De
kinderen lijken op niemand, ze lij-
ken op zichzelf’, zegt ze altijd.
Met Marokkanen gaat ze nauwe-
lijks om. ‘Ze geven me altijd het ge-
voel dat ik op het slechte pad ben.
Ze vragen waarom ik mijn kinde-
ren geen Marokkaans leer en waar-
om er mannen op mijn verjaardag
komen. Ze willen mij veranderen,
en dat doe ik niet. Ik heb lang ge-
vochten voor mijn vrijheid. Die
laat ik mij niet afpakken.’
Ze wilde niet dat haar boek een
anti-Marokkanenboek zou wor-
den, of een anti-islamboek. Aan het
slot vergeeft ze haar ouders, haar
‘Als niemand ex-man en zijn familie. ‘Ik wil niet
de rest van mijn leven bezig zijn
met haat of wraak. Ik wil het verle-
de waarheid den achter me laten.’
vertelt’, zegt Moslim is ze nog steeds. Ze heeft
kerken bezocht, was even in de
Fayza, ‘verandert ban van de Jehova’s, maar bleef bij
haar geloof. ‘In die andere geloven
er nooit iets’ ben ik niets tegengekomen dat ik
niet al kende van de islam. Er zijn
veel mooie dingen in de islam.’ En
mensen als Haj Azzelerab? ‘Hij was
een analfabeet die de Koran nooit
had gelezen.’
Het is stil geworden in huis. Bui-
ten in de schaduw zit Fayza’s moe-
der op de grond de afwas te doen.
Voor haar voeten poseert Fayza
voor de foto. Dat haar moeder op
de foto zou komen, is ondenkbaar.
In Noord-Marokko mogen foto’s
van vrouwen niet door vreemde
mannen worden bekeken, iets wat
in de Volkskrant niet uit te sluiten
valt.
Maar voor de deur van haar huis
staat Fayza’s moeder plotseling
voor de lens. Haar man weet van
niets, want die slaapt. Haar twee
dochters zijn verrast en pakken
haar vast. Ze lachen. ‘Ze is stiekem
wel een beetje trots op me’, zal Fay-
za later zeggen.
De Uitverkorene, Fayza Oum’Hamed,
verschijnt 26 september bij
uitgeverij Artemis & co.
Foto’s Greta Riemersma