ASY-SYAJA'AH Ust. Drs. Mahfudz Sidik Mahasiswa Pasca Sarjana Universitas Nasi na!

Jakarta Mukaddi"ah As#-s#aja$ah %ke&eranian' ada!ah sa!ah satu ciri #an( di"i!iki ran( #an( isti)a"ah di ja!an A!!ah* se!ain ciri-ciri &eru+a a!-ith"i$nan %ketenan(an' dan at-tafau! % +ti"is"e'. Jadi ran( #an( isti)a"ah akan senantiasa &erani* tenan( dan +ti"is karena #akin &erada di ja!an #an( &enar dan #akin +u!a akan dekatn#a +ert ! n(an A!!ah. Na"un "e"an( tak "udah untuk "enjadi ran( #an( isti)a"ah atau te(uh +endirian "e"e(an( ni!ai-ni!ai ke&enaran dan senantiasa &erada di ja!an A!!ah. ,ahkan -asu!u!!ah saw. "en(atakan &ahwa turunn#a surat Hud "e"&uat &e!iau &eru&an karena di da!a"n#a ada a#at %.S. Huud /0012 003' #an( "e"erintahkan untuk &eristi)a"ah* V WX @ 7 S 9T 9 LU C= 9I 5G 9 ;= 9S 7O CP QR 7 KL 5M 9N 5 G 9J 9E 9 H 9I 9A 9 F 9 ;G 9D 5A 9E 9 ? 9 @ 5A 7B C ;= 9> 9 4 56 78 9: 5 ;< 9 YMaka teta+!ah ka"u +ada ja!an #an( &enar* se&a(ai"ana di+erintahkan ke+ada"u dan %ju(a' ran( #an( te!ah t &at &eserta ka"u dan jan(an!ah ka"u "e!a"+aui &atas. Sesun((uhn#a Dia Maha Me!ihat a+a #an( ka"u kerjakan.Z -asu!u!!ah saw. "e"aha"i &enar "akna isti)a"ah #an( sesun((uhn#a sa"+ai ketika A&u Suf#an &ertan#a ha! ter+entin( a+a da!a" [s!a" #an( "e"&uatn#a tak +er!u &ertan#a !a(i* &e!iau "enjawa&* Y,eri"an!ah ke+ada A!!ah dan ke"udian &eristi)a"ah!ah %terhada+ #an( kau i"ani terse&ut'\. Di kese"+atan !ain* -asu!u!!ah saw. ju(a "en(atakan tantan(an &uat ran( #an( isti)a"ah "e"e(an( [s!a" di akhir za"an* &e(itu &erat !aksana "en((en((a" &ara a+i. ]e&eranian untuk teta+ isti)a"ah wa!au n#awa taruhann#a na"+ak +ada diri ran(- ran( &eri"an di da!a" surat A!-,uruuj %.S. ^_' #an( di"asukkan ke da!a" +arit dan di&akar !eh as-ha&u! ukhdud han#a karena "ereka "en#atakan kei"anann#a ke+ada A!!ah `aa!a. ,e(itu +u!a Asiah* istri airaun dan Mas#itah* +e!a#an airaun* kedua-duan#a harus "ene&us kei"anan "ereka ke+ada A!!ah den(an n#awa "ereka. Asiah di tian( +en#iksaann#a dan Mas#itah di kua!i +anas "endidih &eserta se!uruh ke!uar(an#a karena "ereka &erdua tak sudi "enuhankan airaun. De"ikian su!itn#a untuk "e"+ertahankan keisti)a"ahan di ja!an A!!ah* dan de"ikian su!it +u!a untuk "ewujudkan as#-s#aja$ah se&a(ai sa!ah satu as+ekn#a. Secara "anusiawi sese ran( "e"an( "e"i!iki sifat khauf %takut' se&a(ai !awan sifat as#s#aja$ah. Na"un sifat khauf tha&i$i %a!a"iah' #an( diadakan A!!ah di da!a" diri "anusia se&a(ai "ekanis"e +ertahanan diri se+erti takut ter&akar* ten((e!a"* terjatuh di"an(sa &inatan( &uas* harus &erada di &awah khauf s#ar$i #akni takut ke+ada A!!ah `aa!a. Ha! terse&ut secara indah dan her ik ter!ihat (a"&!an( +ada kisah Na&i Musa a.s* [&rahi" a.s dan Muha""ad saw. -asa takut +ada ke"un(kinan ten((e!a" ke !aut "erah teratasi !eh ketenan(an* +ti"is"e dan ke&eranian Na&i Musa a.s #an( senantiasa #akin A!!ah &ersa"an#a dan akan "enunjukin#a ja!an. Dan &enar saja A!!ah "e"&erin#a ja!an ke!uar &eru+a "ukjizat &eru+a ter&e!ahn#a !aut "erah den(an +uku!an t n(katn#a sehin((a &isa di!a!ui !eh Na&i Musa dan +en(ikutn#a. ]e"udian !aut itu "en#atu ke"&a!i dan "enen((e!a"kan airaun &eserta tentaran#a. ]isah #an( tak ka!ah "encen(an(kann#a ter!ihat +ada +eristiwa +e"&akaran Na&i [&rahi" a.s. -asa takut tha&i$i terhada+ a+i dan ter&akar !ehn#a teratasi !eh rasa takut s#ar$i #akni

takut ke+ada A!!ah saja. Dan su&hana!!ah* +ert ! n(an A!!ah datan( den(an +erintah N#a ke+ada a+i a(ar "enjadi din(in dan sejuk serta "en#e!a"atkan Na&i [&rahi" a.s. ]e&eranian* ketawaka!an dan ke+asrahan +ada A!!ah #an( "e"&uahkan +ert ! n(an-N#a ju(a ter!ihat +ada saat -asu!u!!ah Muha""ad SAb &ersa"a saha&at setian#a A&u ,akar Ash-Shidi) &erada di (ua `sur untuk &erse"&un#i da!a" ran(ka strate(i hijrah ke Yatsri& %Madinah'. ]aki-kaki "usuh #an( !a!u !a!an( tidak "en((etarkan -asu!u!!ah dan ketika A&u ,akar &e(itu "en(khawatirkan kese!a"atan -asu!u!!ah SAb* &e!iau "enenan(kann#a den(an &erkata* YJan(an takut* sesun((uhn#a A!!ah &ersa"a kita\ %.S c2 de'. Dan tern#ata ter&ukti A!!ah `aa!a "e"&erikan +ert ! n(an "e!a!ui "akh!uk-"akh!uk-N#a #an( !ain. ,urun( "er+ati #an( secara ki!at "e"&uat saran(* &e(itu +u!a !a&a-!a&a di "u!ut (ua* "e"&uat "us#rikin .urais# #an( "en(ejar #akin (ua itu tak "un(kin di!a!ui !eh "anusia. -ea!ita Dewasa ini. Dunia dewasa ini di+enuhi den(an ran(- ran( #an( "e"i!iki sifat +en(ecut. Se&uah hadits Na&i saw. "e"+rediksikan di suatu "asa u"at [s!a" akan "enjadi &u!an-&u!anan dan santa+an e"+uk "usuh-"usuh [s!a" karena sudah "en(ida+ +en#akit wahn* #akni cinta dunia dan takut "ati. Ya* +en#akit wahn-!ah #an( "en#e&a&kan di antara u"at [s!a" +un &an#ak #an( "enjadi +en(ecut sehin((a tidak !a(i dise(ani !eh "usuh-"usuhn#a #akni kau" kufar dan "us#rikin. Dahu!u #an( "e"&uat (entar "usuh-"usuh [s!a" ada!ah ke&eranian tentara-tentara +ejuan(-+ejuan( [s!a" #an( "en(ha"&ur ke "edan +eran( den(an suka cita karena +i!ihann#a sa"a-sa"a &aik #akni hidu+ "u!ia den(an "eraih ke"enan(an atau "ati s#ahid di ja!an A!!ah. Se"entara kini u"at [s!a" ter+enjara !eh dunia* &e(itu cinta dan terta"&at +ada kenik"atan dunia sehin((a &e(itu takut akan ke"atian #an( dian((a+ se&a(ai +e"utus ke!ezatan dan kenik"atan dunia. ,e(itu &an#ak ran( #an( tidak "e"i!iki da#a tahan tin((i terhada+ se(a!a tantan(an dan kesu!itan sehin((a "udah surut* "en#erah atau &er+utus-asa. Padaha! da!a" kehidu+an #an( se"akin &erat dan su!it dewasa ini &e(itu &an#ak tantan(an dan "ara&aha#a #an( harus disika+i dan dihada+i den(an &erani* karena &ersika+ +en(ecut dan "e!arikan diri dari +ers a!an hidu+ #an( &erat tidak akan +ernah "en#e!esaikan "asa!ah. ]e"udian &an#ak +u!a ran( #an( tidak &erani &ersika+ jujur atau &erterus teran( terhada+ diri sendiri ter"asuk "en#adari kekuran(an* ke!e"ahan dan keter&atasan diri. Dan se&a!ikn#a &erani "en(akui ke!e&ihan* kekuatan dan ke"a"+uan ran( !ain. Se ran( +en(ecut &iasan#a ju(a tak akan "au "en(akui kesa!ahan. ,ersika+ keras ke+a!a* "au "enan( sendiri dan "en(an((a+ diri tak +ernah &er&uat sa!ah se&enarn#a justru akan "en(uatkan ke+en(ecutan sese ran( #an( &er!indun( di&a!ik se"ua sika+ terse&ut. Sika+ +en(ecut !ainn#a ada!ah tidak "a"+u &ersika+ &#ektif terhada+ diri sendiri #akni &erani "eneri"a ken#ataan &ahwa ada + sisi ne(atif dan + sitif da!a" dirin#a. Dan akhirn#a sifat ke+en(ecutan #an( je!as ada!ah ketidak"a"+uan "enahan nafsun#a di saat "arah. Sa!ah satu ciri ran( &ertakwa ada!ah "a"+u "enahan a"arah dan "e"aafkan kesa!ahan ran( !ain %.S. f20fd'. Yan( dise&ut ran( kuat ada!ah ran( #an( "au "enahan dan "ereda" a"arahn#a serta teta+ &isa "en(enda!ikan dirin#a di saat "arah seka!i+un. Jika sese ran( &ertindak &ruta! dan "en(e!uarkan caci "aki serta kata-kata k t r* ia justru "asuk kate( ri ran( #an( +en(ecut karena tak "a"+u "en(enda!ikan diri dan "enahan "arah. Maca"-"aca" S#aja$ah

S#aja$ah atau +e"&erani tentu saja &er&eda den(an &ersika+ nekat* Yn(awur\ atau tan+a +erhitun(an dan +erti"&an(an. As#-s#aja$ah ada!ah ke&eranian #an( didasari +erti"&an(an "atan( dan +enuh +erhitun(an karena in(in "eraih ridha A!!ah. Dan untuk "eraih ridha A!!ah* tentu saja di+er!ukan ketekunan kecer"atan dan kera+ian kerja %it)an'. ,uka ke&eranian #an( tan+a +erhitun(an* na"un ju(a &ukan ter!a!u +erhitun(an dan +erti"&an(an #an( "e!ahirkan ketakutan. Pa!in( tidak ada &e&era+a "aca" &entuk as#-s#aja$ah %ke&eranian'* #akni2 0. Me"i!iki da#a tahan &esar Sese ran( da+at dikatakan "e"i!iki sifat &erani jika ia "e"i!iki da#a tahan #an( &esar untuk "en(hada+i kesu!itan* +enderitaan dan "un(kin saja &aha#a dan +en#iksaan karena ia &erada di ja!an A!!ah. 3. ,erterus teran( da!a" ke&enaran Y.u!i! ha) wa!au kaana "uuran\ %katakan #an( &enar "eski+un itu +ahit' dan &erkata &enar di hada+an +en(uasa #an( zha!i" ada!ah ju(a sa!ah satu &entuk jihad &i! !isan. Je!as saja di&utuhkan ke&eranian "enan((un( se(a!a resik &i!a kita senantiasa &erterus teran( da!a" ke&enaran. f. ]e"a"+uan "en#i"+an rahasia gran( #an( &erani ada!ah ran( #an( &ekerja den(an &aik* cer"at dan +enuh +erhitun(an teruta"a da!a" +ersia+an jihad "en(hada+i "usuh-"usuh [s!a". ]e"a"+uan "erencanakan dan "en(atur strate(i ter"asuk di da!a"n#a "a"+u "en#i"+an rahasia ada!ah "eru+akan &entuk ke&eranian #an( &ertan((un( jawa&. d. Men(akui kesa!ahan Sa!ah satu ran( #an( "e"i!iki sifat +en(ecut ada!ah tidak "au "en(akui kesa!ahan* "encari ka"&in( hita" dan &ersika+ Y!e"+ar &atu* se"&un#i tan(an\ Se&a!ikn#a ran( #an( "e"i!iki sifat s#aja$ah &erani "en(akui kesa!ahan* "au "e"inta "aaf* &ersedia "en( reksi kesa!ahan dan &ertan((un( jawa&. _. ,ersika+ &#ektif terhada+ diri sendiri Ada ran( #an( cenderun( &ersika+ ver esti"asi terhada+ dirin#a* "en(an((a+ dirin#a &aik* he&at* "u"+uni dan tidak "e"i!iki ke!e"ahan serta kekuran(an. Se&a!ikn#a ada #an( &ersika+ under esti"asi terhada+ dirin#a #akni "en(an((a+ dirin#a & d h* tidak "a"+u &er&uat a+a-a+a dan tidak "e"i!iki ke!e&ihan a+a+un. ]edua sika+ terse&ut je!as tidak +r + rsi na! dan tidak &#ektif. gran( #an( &erani akan &ersika+ &#ektif* da!a" "en(ena!i dirin#a #an( "e"i!iki sisi &aik dan &uruk. h. Menahan nafsu di saat "arah Sese ran( dikatakan &erani &i!a ia teta+ "a"+u &er"ujahadah !i nafsi* "e!awan nafsu dan a"arah. ]e"udian ia teta+ da+at "en(enda!ikan diri dan "enahan tan(ann#a +adaha! ia +un#a ke"a"+uan dan +e!uan( untuk "e!a"+iaskan a"arahn#a.

i nt h ai(ur-fi(ur Saha&at dan Saha&i#ah #an( Me"i!iki Sifat S#aja$ah ,erani karena &enar dan re!a "ati de"i ke&enaran. S! (an terse&ut +antas di!ekatkan +ada diri saha&at-saha&at dan saha&i#ah-saha&i#ah -asu!u!!ah saw. karena kea(un(an kisahkisah +erjuan(an "ereka.

-asu!u!!ah Muha""ad saw. sendiri "enjadi te!adan uta"a saat &e!iau tak &er(e"in( sedikit +un ketika disuruh "en(hentikan dakwahn#a. ,e!iau +un &eruca+ den(an kata-katan#a #an( "as#hur* Yba!au+un "atahari di!etakkan di tan(an kananku dan &u!an di tan(an kiriku* aku tidak akan +ernah "en(hentikan dakwahku ini\. ]e&eranian dan kete(uhan sika+ na"+ak +u!a +ada diri se+u+u dan "enantu Na&i saw.* A!i &in A&u `ha!i& r.a. A!i "en(a"&i! +eran #an( san(at &eresik * "en((antikan -asu!u!!ah di te"+at tidur untuk "en(e!a&ui "usuh-"usuh #an( "en(e+un(. Dan &enar saja ketika tahu "ereka dike!a&ui* "ereka +un "arah serta "e"uku!i A!i hin((a &a&ak &e!ur. ]ha!ifah kedua #akni U"ar &in ]hatha& ju(a san(at terkena! den(an kete(asan sika+ dan ke&eraniann#a. ]etika "au hijrah &er&eda den(an saha&at-saha&at !ain #an( se"&un#ise"&un#i* U"ar "a!ah &erteriak !antan(* YU"ar "au hijrah* &aran( sia+a #an( in(in anak istrin#a "enjadi #ati" dan janda* hadan(!ah U"ar\. ]e&eranian "e"+ertahankan akidah hin((a "ati na"+ak +ada Su"a##ah* i&unda A""ar &in Yasir. ,e!iau "enjadi s#ahidah +erta"a da!a" [s!a" #an( "enu"&uhsu&urkan +erjuan(an den(an darahn#a #an( "u!ia. ,e(itu +u!a ]hu&ai& &in Adi# #an( s#ahid di tian( sa!i& +en#iksaan dan Ha&i& &in jaid #an( s#ahid karena tu&uhn#a di+ t n(-+ t n( satu de"i satu se!a(i ia "asih hidu+. Mereka &erani &ertaruh n#awa de"i "e"+ertahankan akidah dan itu ter&ukti den(an s#ahidn#a "ereka &erdua. ,i!a! dan ]ha&a& &in A!-[rts* #an( "antan &udak disiksa den(an diti"+a &atu &esar %,i!a!' dan disetrika +un((un(n#a %]ha&a&' ada!ah &ukti &ahwa ke&eranian tidak "en(ena! !a+isan dan strata s sia!. Ada +u!a anak &an(sawan se+erti Mush$a& &in U"air dan Sa$ad &in A&i ba))ash #an( diusir dan tidak diakui !a(i se&a(ai anak !eh ran(tua "ereka karena "asuk [s!a". Dan akhirn#a wanita-wanita +erkasa dan +e"&erani se+erti Shafi#ah &inti A&du! Mutha!i&* &i&i -asu!u!!ah saw.* Nusai&ah &inti ]a$a&* +erisai -asu!u!!ah saw. dan aati"ah* +utri -asu!u!!ah saw. #an( "enjadi &ukti wanita tak ka!ah &erani di&andin(kan !aki-!aki da!a" "e"+ertahankan ke&enaran. ]iat-kiat Me"i!iki Sifat S#aja$ah Den(an se(a!a kesederhanaann#a* +rajurit "us!i" -u&#i "ene"ui Pan(!i"a &esar Persia* -ustu". Pedan(n#a #an( "en#e"&u! di +in((an(n#a "en#aruk-n#aruk &entan(an kar+et "ewah Persia #an( di(e!ar. Se !ah- !ah in(in &erkata* YAku tak &utuh dan tak si!au !eh se"ua ke"ewahan ini\. -u&#i &ahkan &er rasi den(an !antan(n#a* Y]a"i datan( untuk "e"&e&askan ka!ian dari ke(e!a+an "enuju caha#a #an( teran( &enderan(. ]a"i datan( untuk "e"&e&askan ka!ian dari kese"+itan dunia "enuju ke!uasan dunia dan akhirat\. ]e&eranian* #an( ditunjukkan -u&#i ada!ah &uah dari kei"anan dan ketakwaann#a. ]arena ia "e#akini han#a A!!ah!ah Yan( Maha ,esar dan +atut ditakuti* dan "anusia sehe&at dan seka#a a+a+un keci! di&andin(kan A!!ah Yan( A(un(. Jadi kiat uta"a untuk "e"i!iki sifat s#aja$ah ada!ah adan#a da#a dukun( ruhi#ah &eru+a kei"anan dan ketakwaan #an( "anta+. ["an dan takwa ini akan "e"&uat sese ran( tidak takut +ada a+a+un dan sia+a +un se!ain A!!ah. ]e"udian &er"ujahadah "e!awan se(a!a rasa takut* ce"as dan khawatir #an( secara "anusiawi ada +ada setia+ "anusia. ,erikutn#a &isa +u!a den(an cara #an( dic nt hkan !eh -asu!u!!ah saat "enasihati ]ha&&a& &in Harits #an( &erke!uh kesah atas &eratn#a +enderitaan #an( dia!a"in#a* &e!iau

"en(in(atkan ]ha&&a& akan +erjuan(an +ara Na&i dan ran(- ran( sha!eh terdahu!u #an( jauh !e&ih &erat ta+i "ereka teta+ &erani dan ta&ah. Jadi kita &isa "e"u+uk ke&eranian dan kesa&aran den(an &erkata* YAh... c &aan ini &e!u" se&era+a di&andin( #an( +ernah dia!a"i ran(- ran( sha!eh terdahu!u\. Dan akhirn#a keje!asan "isi dan visi +erjuan(an serta senantiasa "en(in(at-in(at i"&a!an +ti"a! &eru+a a"+unan dan sur(a-N#a kiran#a akan "e"+er&esar ke&eranian dan se"an(at juan(* ins#a A!!ah. ba!!ahu A'!a"