Nh Cch Mng Nguyn Thi Hc (1902-1930) Khng Thnh Cng Cng Thnh nhn

Ni Dung
Nguyn Thi Hc Wikipedia Khi Ngha Yn Bi - Wikipedia Nguyn Thi Hc, V Lnh t ca Vit Nam Quc Dn ng, mt tr thc yu nc bt khut - Phm Vit Khanh Lng M Nguyn Thi Hc v Anh Hng VNQD - Nguyn Thi Hc Foundation

Nguyn Thi Hc
Bch khoa ton th m Wikipedia .

Chn dung lnh t Nguyn Thi Hc

1 Nh Cch Mng Nguyn Thi Hc

www.vietnamvanhien.net

Nguyn Thi Hc (ch Hn: ; 1 thng 12, 1902 17 thng 6, 1930) l sinh vin v nh cch mng Vit Nam ch trng dng v lc lt chnh quyn thuc a Php thnh lp mt nc c lp Vit Nam Dn Quc. ng sng lp Vit Nam Quc Dn ng (VNQD) nm 1927 v lnh o cuc Khi ngha Yn Bi nm 1930. Cuc khi ngha tht bi, ng b Php p gii t ngc tht Ha L H Ni ln Yn Bi cht u cng vi 12 ng vin VNQD sng sm ngy 17 thng 6 nm 1930.

Mc lc
1 Thn th

2 Hot ng cch mng o 2.1 Thnh lp Vit Nam Quc Dn ng o 2.2 Php Khi S Tiu Dit Vit Nam Quc Dn ng o 2.3 Khi ngha Yn Bi o 2.4 n n nc 3 Giai thoi 4 Cu ni ni ting 5 Cc tc phm 6 Vn t Nguyn Thi Hc 7 Xem thm 8 Ch thch 9 Lin kt ngoi

Thn th
Nguyn Thi Hc sinh ngy 1 thng 12 nm Nhm Dn (1902) ti lng Th Tang, tng Lng in, ph Vnh Tng, tnh Vnh Yn (nay l Th trn Th Tang, huyn Vnh Tng, tnh Vnh Phc). ng l con c ca c Nguyn Vn Hch v b Nguyn Th Qunh. Gia nh ng l mt gia nh trung nng sng bng ngh lm rung v dt vi, bun vi. T 4 tui ng c cha m cho i hc ch Hn, v nm 11 tui ng bt u theo hc chng trnh tiu hc Php-Vit ti th x Vnh Yn. [1] Nm 19 tui ng thi u vo trng Cao ng s phm H Ni, v nhn hc bng ca Chnh ph Bo h Php. Do tnh tnh cng trc v khng thch khut phc li gio dc ca ngi Php, ng b hc vo nm th ba, v sau ghi danh hc trng Cao ng Thng mi thuc i hc ng Dng (1925-1927). Trong thi gian ny, ng tham gia thnh lp Nam ng Th X, v tip xc vi mt s sinh vin ng ch hng, trong s c Ph c Chnh, sinh vin trng Cao ng Cng chnh v H Vn Mch, sinh vin trng Cao ng S phm, hai nh cch mng tng lai s gn lin vi cuc i cch mng ca ng sau ny. [2] Cng trong thi gian l sinh vin ca i hc ng Dng, Nguyn Thi Hc gi cho Ton quyn ng Dng Alexandre Varrenne mt s bc th ku gi chnh quyn thc dn Php tin hnh mt lot ci cch tin b Vit Nam. S d Nguyn Thi Hc gi nhng xut ci cch ca mnh cho Varrenne v ng ta vn l mt ng vin ca ng X hi Php, ngi va mi ti nhm chc ton quyn quyt nh n x Phan Bi Chu v ha hn nhiu ci cch rng ln x thuc a ng Dng. Tuy nhin, ch l nhng li ha

2 Nh Cch Mng Nguyn Thi Hc

www.vietnamvanhien.net

sung, v ng ta khng bao gi quan tm tr li nhng bc th y tm huyt ca Nguyn Thi Hc. Hon ton tht vng v con ng ci cch ca chnh quyn thuc a, Nguyn Thi Hc v cc ng ch ca ng i n quyt nh l: con ng duy nht m ra c hi pht trin cho dn tc Vit Nam ch c th l con ng dng v trang lt ch thc dn Php v ch phong kin, thnh lp mt nc Vit Nam Cng Ha v thit lp mt nn dn ch trn ton ci ng Dng [1]

Hot ng cch mng

Thnh lp Vit Nam Quc Dn ng
Nm 1927, t chc Nam ng Th x quyt nh ng h cuc khi ngha Bc Ninh do Qun Trc lnh o. Cng vic b bi l, a s thnh vin ca Nam ng Th X b thuyn chuyn hoc b truy lng phi o tu, ch cn li Nguyn Thi Hc v mt s t ng ch. Thng 10 nm ny, ng triu tp s ngi cn li v a ra nh thnh lp mt ng cch mng b mt, dng v lc lt thc dn Php. ng ny mang tn Vit Nam Quc Dn ng (VNQD), v chi b ng u tin mang tn l "Chi B Nam ng Th X", do ng lm chi b trng, gm cc y vin: H Vn Mch, Ph c Chnh, L Vn Phc, Hong Vn Tng, Hong Phm Trn, v mt s ng ch khc. [3] Thng 12 nm 1927, VNQD t chc i hi ng ln th nht v bu ng lm Ch tch Tng b ng, kim Ch tch ng. Di s lnh o ca ng, VNQD bt u pht trin rt nhanh chng kt np tng lp tr thc, gio vin, nng dn, cng chc, binh s trong gung my cai tr vi mc ch dng bo ng lt chnh quyn thc dn Php, thnh lp mt ch cng ha dn ch c lp trn ton ci Vit Nam. n u nm 1929, VNQD thnh lp c 120 chi b ti Bc k vi 1500 ng vin. [4]

Php Khi S Tiu Dit Vit Nam Quc Dn ng

Bi chi tit: V m st Bazin Nm 1929, ti Bc k v Bc Trung k c cao tro m phu, a dn i lm phu cho cc n in cao su ti cc ni nh min Nam, Min, Lo, Nouvelle-Caldonie v NouvellesHbrides, ni nhng ngi phu ny tr thnh n l cho cc ch n in. Mt trong nhng ngi mua n l ni ting l Bazin ti H Ni. ng ny chuyn d d hay bt cc dn em lm phu ly li. Mc d khng c s chp thun ca Tng B v Nguyn Thi Hc, ba ng vin thuc mt Thnh b VNQD gm Nguyn Vn Vin, Nguyn Vn Ln, v Nguyn c Lung t m st ng Bazin vo ngy 9 thng 2 nm 1929 ti Ch Hm, H Ni.[2] Nhn v m st, Php khi s n p nhm tiu dit VNQD trong khi c s ca h cha kp chun b ng ph trc k hoch khng b trng ca chnh quyn thuc a. S mt thm Bc Vit c mt ni ng phn ng tn Bi Tin Mai ch im, v bt giam 227 ng vin VNQD, nhng khng bt c hai lnh t ng lc l Nguyn Thi Hc v Nguyn Khc Nhu, ch tch Ban Hnh php VNQD nhim k 3. Sau khi Bi Tin Mai nhn din v i chng vi nhng ng ch ti cc phin ta Hi ng hnh, ban m st VNQD t chc git ngi ny v ti phn ng v qun li th trc

3 Nh Cch Mng Nguyn Thi Hc

www.vietnamvanhien.net

bn th t quc. Trn ng hnh thch, s vic b b v mt ng vin b cht, mt b t cm c 10 nm. Hai ng vin khc, Nguyn Vn Kinh v Nguyn Vn Ngc, khi b bt do mt thm tra tn d man khai bo v ch im cho Php mi ng i nc bc ca cc yu nhn lnh o ca VNQD. Ban m st VNQD cng t chc git hai ngi ny, tuy thnh cng nhng thm mt s ng vin b bt v hnh hnh qua cc v m st ny. [5] x cc t nhn chnh tr ny, Ton quyn Php Pasquier quyt nh khng giao cho Bin l cuc, nhng k ngh nh thnh lp mt Hi ng hnh (Commission criminelle) tuyn n v x ti. Hi ng ny tr t do cho 149 ngi v kt n 78 ngi t 2 n 15 nm t ti cc tnh thng du Bc Vit hoc lu y ra Cn o, v mi ngi b cng thm mt n 5 nm bit x (interdiction de sjour). [6] Lc lng ca VNQD b suy yu, tn tht nng n, v hon ton ri vo th b ng sau vic m st ng Bazin. Cc lnh t buc phi tin hnh cuc khi ngha 8 thng sau trnh cho cc c s ang gp nguy c b tiu dit hoc tan r.

Khi ngha Yn Bi
Bi chi tit: Khi ngha Yn Bi Trc tnh th hng ng ng c nhiu phn bi, thc dn p bc gay gt c chiu hng a n tan r, trung tun thng 5 nm 1929, Nguyn Thi Hc triu tp i hi ng ton quc ti lng c Hip, ph Thun Thnh, tnh Bc Ninh, quyt nh chun b tng khi ngha. Cng vic chun b cha hon tt, cui nm 1929 ti Bc Giang mt c s ch bom b tai nn pht n, v u nm 1930 ngi Php bt gi v khm ph c thm rt nhiu c s ch to bom, ao, kim v nhiu ng vin b bt. Trc tnh hnh nguy cp, Nguyn Thi Hc triu tp hi ngh khn cp, quyt nh tin hnh khi ngha ti cc a im Hng Ha, Lm Thao, Ph Th, Yn Bi, Sn Ty, Hi Dng, Hi Phng, Kin An, Bc Ninh, p Cu, Ph Li v H Ni vo m mng 10, rng ngy 11 thng 2 nm 1930. Theo k hoch ban u cuc khi ngha v trang s n ra trn hai a bn chnh Bc K vo m ngy 9 thng 2 nm 1930. Nguyn Thi Hc s lnh o cuc khi ngha min xui, trong khi Nguyn Khc Nhu v Ph c Chnh c phn cng ch huy cuc ni dy min ni. Gn ti ngy ni dy, do c s min xui tng i yu li b nh ph nng n nn khng chun b kp, Nguyn Thi Hc c ngi bo cho Nguyn Khc Nhu hon cuc ni dy ti ngy 15 thng 2. Tuy nhin, lin lc vin li b ch bt gia ng. V vy, cuc khi ngha vn n ra mt lot cc a im t Sn Ty, Ph Th cho ti Yn Bi vo m ngy 9, rng sng ngy 10 thng 2. Tuy cuc tng ni dy xy ra nhiu ni khc nhau, nhng lch s mnh danh n l cuc Khi ngha Yn Bi hay Tng Khi Ngha Yn Bi, ct vinh danh nhng ci cht ho hng ca cc lnh t Nguyn Thi Hc, Ph c Chnh, v 11 ng vin VNQD php trng Yn Bi ngy 17 thng 6 nm 1930. Qun ni dy chim c mt phn n binh Php v lm ch tnh l Yn Bi trong gn hai ngy. Ngy 15 thng 2 nm 1930, mc d cuc khi ngha min ni tht bi, Nguyn Thi Hc v c s Vit Nam Quc Dn ng vn quyt nh khi ngha min xui nh k hoch c. Cuc vng ln quyt lit nht l Ph Dc (Thi Bnh) v Vnh Bo (lc thuc Hi Dng). S vic khng thnh, ngy 20 thng 2 nm 1930, Nguyn Thi Hc b bt ti p C Vt (Ch Linh, Hi Dng).

n n nc
4 Nh Cch Mng Nguyn Thi Hc www.vietnamvanhien.net

Php thnh lp mt Hi ng hnh x cc ngha qun VNQD. Rt nhiu ng vin VNQD b chung thn kh sai, mt s t st v b hnh hnh nh:

Ngy 11 thng 2 nm 1930, Nguyn Khc Nhu p u t st trong ngc tht Hng Ha. Ngy 8 thng 3 nm 1930, ng Vn Lng, ng Vn Tip, Nguyn Thanh Thuyt, Ng Hi Hong b x chm ti Yn Bi. Ngy 17 thng 6 nm 1930, Nguyn Thi Hc v 12 ng ch b x chm ti Yn Bi. Ngy 18 thng 6 nm 1930, Nguyn Th Giang dng sng t st gc cy lng Th Tang, tnh Vnh Yn nay l tnh Vnh Phc. Ngy 7 thng 9 nm 1930, Th Tm nut gii ym t st trong ngc tht H Ni. Khi y c c 18 tui. Ngy 22 thng 11 nm 1930, Nguyn Vn Toi v 4 ng ch b x chm ti Ph Th. Thng 12 nm 1930, on Trn Nghip, hay ng Trn Nghip, tc K Con, v 6 ng ch b x chm ti trc cng nh t Ha L ti H Ni. Ngy 23 thng 6 nm 1931, Trn Quang Diu, V Vn Gio, Trn Nht ng v mt s ng ch b x chm ti Hi Dng. Ngy 23 thng 6 nm 1931, L Hu Cnh b hnh hnh trc cng ngc tht Ha L H Ni. Nm 1936, S Trch t st ti ngc tht Guyane thuc Php. Khng r thng nm, Lng Ngc Tn, Nguyn Vn Nho, Nguyn Quang Triu, Nguyn Minh Lun, Nguyn Trng Bng, Phm Vn Khu b hnh hnh trc ngc tht Ha L, H Ni.

Sau khi hnh quyt mt s lnh t v ngha qun ca VNQD ti Yn Bi, Php cho chn chung mt m ti th x Yn Bi, cch ga xe la mt cy s, v cho lnh canh gi n cui nm 1930. Nm 1945, qun i VNQD chim ng Yn Bi, cho trng tu m phn ca 17 v anh hng v lp n th k nim.[3][7] Khu m ny sau c nh nc Vit Nam trng tu v xp hng di tch lch s vn ha. Tn ng cng nhiu lnh t VNQD vn c dng t tn ng v trng hc ti VIt Nam cho n ngy nay. Trong cuc hi tho ngy 24 thng 12 nm 2003 t chc ti qu hng ng cc nh khoa hc tn vinh Nguyn Thi Hc l Anh hng Dn tc.

Giai thoi
Theo T Xuyn th khi Nguyn Thi Hc vo thi bng thnh chung (Diplome) th ti bi thi l "S nghip ca Jules Ferry". Nguyn Thi Hc vit tr li vn vn c mt cu: "Ngi Vit Nam khng h bit tn ngi ny!".[4] Khng l g khi ng b nh trt.

Cu ni ni ting
Khi th n, ng c c trch on mt bi th: "Mourir pour sa patrie, "C'est le sort le plus beau "Le plus digne... d'envie... Dch th:

5 Nh Cch Mng Nguyn Thi Hc

www.vietnamvanhien.net

Cht v t quc, Ci cht vinh quang, Lng ta sung sng Tr ta nh nhng

Nguyn Thi Hc

Khi b x t, ng cng 12 ng ch h vang: (" Vit Nam mun nm ")

Vit Nam vn tu!

Nguyn Thi Hc

Cc tc phm ng cng Vit Nam Quc dn ng

Th gi Ton quyn ng Dng Th gi H ngh vin Php

Vn t Nguyn Thi Hc
Sau khi ng mt, sinh vin hc sinh Hu t chc l truy iu v c bi Vn t cc Tin-lit Vit Nam Quc Dn ng sau y do c Phan Bi Chu trc tc. Gm ba thc chc tri kinh, chp chy, ny Lm Thao, ny Yn Bi, ny Vnh Bo, kh phc th hi th mt tng my! Sng lin thanh vang t tht, non reo, no ch n, no xp cm, no quan binh, ma ht mu ngi bay theo ngn gi. Trch nng ni tri cn xoay tt, trc c binh sao quay gi cn ngn; Tic s c ai qu l m, di trng gic by nhiu tay len li. Ma cng quyn c th sinh hng uy, Thn cng l b tay nghe t ti. i thi, m thm my su, Gi cung ma vi; Ca qu thnh thang! ng tri vi vi! Nhn dn ch s, st thn vo lut d man; N kit anh hng, tht th ang hi en ri. [8] Trng tuyn n ch ch anh anh ci tm tm, tc ni xut s v tip, [9] vai b non gnh nng hy tru tru, on u i sau sau trc bc ung dung, gm gan th t nh quy, [10] mc cy c mu ti thm chi chi. Tuy kim c hu hnh th hu hoi, sng Bch ng, my Tam o, hi su cun cun bng rng thing nh ng HC xa xui, Nhng sn h cn phch t cn linh, voi nng Triu, nga nng Trng, hnh hc gi, hy c GIANG theo ui.
6 Nh Cch Mng Nguyn Thi Hc www.vietnamvanhien.net

on tr chng ti nay: Tic nc cn au, Ngh mnh cng ti! Ngha ln khn qun, ng xa dm mi! Giy n l quyt ry mai ct t, anh linh thi ng h, m rng ng cng nhy, bng bay; B lao lung ua th gii vy vng, nhn o mun hon ton, phi gng sc rng dnh, cp chi, ng ngi nm b ln, t hng nng, pha mu nng, hn thin thu nh sng nh cn, c ao trong by nhiu nin, rung chng bc, ma c vng, ting vn tu cng h cng tri. Tnh khn xit ni, Hn xin chng cho, Thng hng! So Nam Phan Bi Chu, (1932)

Xem thm Vit Nam Quc dn ng

Khi ngha Yn Bi Nguyn Th Giang Phan Bi Chu

Ch thch ^ Nguyn i Vit, "K Hoch Dn Ch Ha ng Dng", BBC

1. ^ Hong Vn o, Vit Nam Quc Dn ng - Lch S u Tranh Cn i 1927-1954, trang 55-58, ti bn ln th hai, Si Gn, 1970. 2. ^ Lng m Nguyn Thi Hc v cc anh hng VNQD 3. ^ T Xuyn, Gng Ngi Xa, i Nam, Glendale, CA, trang 112

1. ^ Vit Nam Quc-Dn-ng: Lch s u tranh cn i 1927-1954, Hong Vn o (HV), NXB Tn Dn, Si Gn, 1970, Thin Ph, chng I, trang 493 2. ^ HV, sd, Thin th nht, 1927-1932, chng II, trang 26 3. ^ HV, sd, Thin th nht, 1927-1932, chng II, trang 28 4. ^ Vit Nam Thi Php -H, GS TS Nguyn Th-Anh, T Sch S-a Hc, NXB La Thing, Si Gn, 1970, trang 329 5. ^ HV, sd, Thin th nht, 1927-1932, chng IV, trang 61-62, 69-70 6. ^ HV, sd, Thin th nht, 1927-1932, chng V, trang 82-87 7. ^ HV, sd, Thin th nht, 1927-1932, chng IX, trang 164 8. ^ khc c Giang, v hn th ca Nguyn Thi Hc, cng l ng ch v ng vin, tun tit sau khi thy ng b hnh hnh 9. ^ Ph iu tang Gia Ct Lng c cu: "Xut s v tip thn tin t, Trng s anh hng l mn khm", tm dch: Ra qun cha kp chin thng thn khut, mi khin nhng ai ging nh ng cng phi chnh lng nc mt m y vt o. 10. ^ th t nh quy: xem ci cht nh ch i v

Lin kt ngoi
7 Nh Cch Mng Nguyn Thi Hc www.vietnamvanhien.net

Bi vit v Nguyn Thi Hc trn website i hc Quc gia H Ni

Hc bng Nguyn Thi Hc K Hoch Dn Ch Ha ng Dng, Nguyn i Vit, BBC

Ngun: http://vi.wikipedia.org/wiki/Nguy%E1%BB%85n_Th%C3%A1i_H%E1%BB%8Dc

Khi ngha Yn Bi
Bch khoa ton th m Wikipedia

Khi ngha Yn Bi
Thi gian a im 10 thng 2 nm 1930 Min Bc Vit Nam

Kt qu Lc lng khi ngha b nh bi ng vin b Php truy n, giam cm, lu y, hnh quyt[1]
Tham chin Vit Nam Quc dn qun (VNQDQ) Ch huy Nguyn Thi Hc[1] Cng s Joseph-Antoine Massimi, Ch huy Aim Le Tacon[1] ng Dng thuc Php

Lc lng ~100[1] Tn tht Khng r s thng vong 13 b hnh quyt sau ny[1] 2 s quan Php v 3 NCO Php cht 3 NCO Php b thng Khng r s thng vong trong s lnh Vit Nam trong qun i Php[1] . ~600[1]

Khi ngha Yn Bi l mt cuc ni dy bng v trang Yn Bi, mt phn trong cuc khi ngha do Vit Nam Quc dn ng (VNQD) t chc v lnh o nhm nh chim mt s
8 Nh Cch Mng Nguyn Thi Hc www.vietnamvanhien.net

tnh v thnh ph trng yu ca min Bc Vit Nam vo ngy 10 thng 2 nm 1930. Mc ch ca cuc ni dy l lt chnh quyn thuc a ca Php xy dng mt nc Vit Nam theo chnh th cng ha.[2] Tnh l Yn Bi ch l mt trong nhng mc tiu ca cuc tng tn cng ca VNQD vo qun i v chnh quyn thuc a. Lc lng khi ngha b nh bi, ng vin ca VNQD b truy n, giam cm, v hnh hnh. Cc lnh t Nguyn Thi Hc v Ph c Chnh b Php p gii t H Ni ln Yn Bi cht u cng vi 11 ng ch sng sm ngy 17 thng 6 nm 1930. Nhng ci cht ho hng y khin a danh Yn Bi mc nhin gn lin vi cuc tng ni dy, v t lch s Vit Nam mnh danh s kin ny l cuc Khi ngha Yn Bi hay Tng khi ngha Yn Bi.

Mc lc

1 Bi cnh 2 Chun b 3 Hnh ng o 3.1 Chin s ti Yn Bi o 3.2 Cc tnh trung du o 3.3 Cc tnh min xui o 3.4 Nm bom 4 Kt qu 5 Th ca v cuc Khi ngha Yn Bi 6 Ch thch 7 Ti liu tham kho

Bi cnh
Sau nhng tn tht nng n do chnh quyn thc dn gy ra, mt s lnh t ca Vit Nam Quc dn ng ch trng phn cng bng mt cuc khi ngha v trang, ch khng th ngi khoanh tay ch b tiu dit. T cch nhn nhn , ngy 17 thng 9 nm 1929, Ch tch ng Nguyn Thi Hc triu tp Hi ngh i biu ton quc Vit Nam Quc dn ng ti Lc o, Hi Dng, bn bc v thng nht k hoch khi ngha. Ti hi ngh, Vit Nam Quc dn ng b chia thnh phi ch ho (L Hu Cnh) v ch chin (Nguyn Thi Hc, Nguyn Khc Nhu). Phi ch chin chim u th trong hi ngh. Sau , Vit Nam Quc dn ng triu tp Hi ngh Bc Ninh, thng nht k hoch v phng thc tin hnh khi ngha. Tng cng vn ng binh lnh. Cc c s ch to v kh c trin khai v y mnh. Cng tc chun b sau gp mt s s c nh v s sut khi ch to bom, lm cht 3 ng vin ti Bc Ninh. Trong Hi ngh tip theo nhm hp lng Vng La, x H B, Thanh Thy, tnh Ph Th ngy 25 thng 12 nm 1929, Quc dn ng khng nh rng cn phi tin hnh mt cuc khi ngha phn cng li s n p ca Php. Phm Thnh Dng phn bi t chc ti Hi ngh.

9 Nh Cch Mng Nguyn Thi Hc

www.vietnamvanhien.net

Ngy 26 thng 1 nm 1930, hi ngh tip theo c t chc ti lng M X, ph Nam Sch, tnh Hi Dng. Trong phin hp y, a s cc i biu u tn thnh k hoch "Tng khi ngha". Cng trong cuc hp ny, Vit Nam Quc dn ng vch ra k hoch tn cng mt s th v nhng yu im qun s ca Php, bao gm: Sn Ty, Hi Dng, Hi Phng, Kin An, Bc Ninh, p Cu, Ph Li, Yn Bi, Hng Ha, Lm Thao, v H Ni. Ch huy cc mt trn cng c ch nh trong phin hp lch s . Trong mt cuc hp b mt khc, trn ni Yn T thuc tnh Qung Ninh, gia cc lnh t Nguyn Thi Hc, Ph c Chnh, v Nguyn Khc Nhu, ngy gi pht ng cuc Tng Khi Ngha c n nh l ngy 10 thng 2 nm 1930.

Chun b
Vit Nam Quc dn ng quyt nh tin hnh cuc Tng Khi Ngha ng lot mt s tnh Bc K vo m 10 thng 2 nm 1930, bao gm cc tnh: Yn Bi do Thanh Giang, Nguyn Vn Khi; Sn Ty do Ph c Chnh; Hng Ho, Lm Thao do Nguyn Khc Nhu; Ph Li, Hi Dng do Nguyn Thi Hc; Hi Phng, Kin An do V Vn Gin tc V Hng Khanh, v H Ni do on Trn Nghip [3]. a danh Yn Bi c la chn l mt a im ca cuc Tng Khi Ngha v v tr quan trng ca th ny trn tuyn ng ni H Ni vi Lo Cai v Vn Nam. chun b cho cuc khi ngha Yn Bi, cc cn b ca Quc dn ng l Nguyn Th Giang v Nguyn Th Bc c phi ti thnh lp v t chc binh on Yn Bi, ng thi gy dng c s trong lc lng lnh kh ti y. Sau , mt chi b Vit Nam Quc dn ng gm binh lnh ngi Vit trong qun i Php c thnh lp, k c cc qun nhn Qun Cm, Cai Thnh, Cai Nguyn, Cai Thuyt, v Cai Hong tc Ng Hi Hong. Lc lng khi ngha nhn c li ha ng h ca lnh kh xanh v chi b ti Xun Lng, Ph Th. Tuy nhin, sp ti ngy khi ngha th ngi ch huy l Qun Cm b bnh, ang cha tr ti bnh vin Lanessan. Quc dn ng lin c Trn Vn Lim v Nguyn Vn Khi l nhng ngi khng am hiu v qun s n lnh o v c Ng Hi Hong thay Qun Cm. Ngy 9 thng 2 nm 1930, nhn c hi l hi n Tun Qun c nhiu ngi t khp ni ko v, li dng dp ny, ng vin Quc dn ng chuyn du v kh n Yn Bi. Cuc khi ngha ca binh on Yn Bi tn cng qun i Php khi s vo ngy 10 thng 2 nm 1930.

Hnh ng
Chin s ti Yn Bi
Ti ngy 9 thng 2 nm 1930, ngay khi c kn hiu tt n tri lnh, lc lng ni dy t nhp v hi vi lc lng binh lnh ni dy bn trong. Qun khi ngha chia lm mi nh vo khu nh ca s quan, n Cao v n Di vi mc tiu l git ch huy ngi Php v chim tri. ng 1 gi sng 10 thng 2 th lc lng khi ngha ng lot hnh ng. Cc vin ch huy Php l quan ba Jourdan, quan mt Robert, qun Cuno, i Chevalier, s quan Damour, Bouhier b git. Mt s chi huy ngi Php khc b thng nng.

10 Nh Cch Mng Nguyn Thi Hc

www.vietnamvanhien.net

Sau khi tiu dit cc s quan Php, lc lng ni dy chim kho v kh, chim nh ga v c quan trong tnh. Vin ch huy cao nht ca qun Php l trung t Aim Le Tacon cht cht n Cao v nh tr lc lng tn cng. Qun ni dy dn ri vo bt li do ch c t lnh kh theo cn lnh kh xanh khng nhng khng theo nh ha m cn chng li. n 7 gi sng ngy 10 thng 2, Tacon ch huy qun phn cng v chim c li ton b tri lnh, bt gi 4 cai v 22 lnh kh cng 25 ngha qun. Cuc khi ngha Yn Bi tht bi vo sng 10 thng 2 nm 1930.

Cc tnh trung du
Chin s ti Ph Th din ra khng t kt qu, Nguyn Khc Nhu ch huy qun nh vo th x Hng Ha khng t kt qu. Sng ngy 10 thng 2, qun Php t Ph Th ko ln phn cng, qun khi ngha b nh tan, Nguyn Khc Nhu b bt, sau ng t st. Ti ph Lm Thao, cnh qun ca Phm Nhn nhanh chng lm ch, ui Tri ph Kim Ngc, treo c, t la bo tin thng li nhng cng b tan r sau t lu. Do k hoch b l t trc nn cuc tn cng vo th x Sn Ty ti n Cha Thng cng khng ginh c thng li. Sng ngy 10 thng 2 th ch huy l Ph c Chnh b bt.

Cc tnh min xui

Sau khi chin s ti trung du tht bi th k hoch hnh ng cc tnh min xui mi c trin khai. m ngy 14 rng sng ngy 15 thng 2 nm 1930, Vit Nam Quc dn ng khi ngha ti Ph Li, Vnh Bo, Kin An, Ph Dc. Ti Vnh Bo (Hi Dng), do Trn Quang Diu (VNQD) ch huy, qun khi ngha t lng C Am tin ln tn cng huyn l, git Tri huyn Hong Gia M ri t gii tn. Ti Ph Dc (Thi Bnh), ngha qun nh chim c ph huyn, t giy t s sch, ri t gii tn do khng sc chim gi. K hoch khi s ti Kin An b l, chnh quyn Php ra lnh bt gian ton b lnh kh , t chc canh phng cn mt nn qun khi ngha t gii tn. Qun khi ngha cng gp tht bi o quan binh Ph Li.

Nm bom
Ti H Ni, on Trn Nghip t chc i cm t gm c Nguyn Vn Lin, Mai Duy Xng, Nguyn Minh Lun, Nguyn Quang Triu, v Nguyn B Tm, tin hnh nm bom nm a im H Ni trong c nh Chnh mt thm Arnoux, 2 tri; Ha L 8 tri; S Sen m 2 tri; cnh st Qun 1, 2 tri; cnh st Qun 2, 2 tri[4]. Bom n nhng khng c ai thit mng. on Trn Nghip b truy n khp ni. Sau on Trn Nghip b bt ti Nam nh v b hnh quyt ti H Ni.

11 Nh Cch Mng Nguyn Thi Hc

www.vietnamvanhien.net

Kt qu
Qun khi ngha tiu dit 2 s quan, 3 h s quan, 6 cai v lnh kh , lm b thng 2 s quan, 4 h s quan v 4 cai v lnh kh , thu c 2 khu sng lin thanh, 12 sng trng. Ngy 27 thng 2 nm 1930, 15 ngi ca qun khi ngha b em ra ta x v 4 trong s b t hnh. Sau khi mt lot lnh o ca Quc dn ng b bt, thc dn Php a 87 ngi ti Yn Bi x vo ngy 23 thng 3 nm 1930, v 13 trong s b t hnh. Nguyn Thi Hc v mt s ng ch b bt Hi Dng cng b em ti Yn Bi t hnh trong t ny. Cc lnh t Quc dn ng khc b t hnh cng t Yn Bi ngy 23 thng 3 gm Ph c Chnh, Bi T Ton (nng dn), Bi Vn Chun, Nguyn An, o Vn Nht, Ng Vn Du, Nguyn Vn Tim, Nguyn Nh Lin (20 tui, sinh vin) b danh Ngc Tnh, Nguyn Vn Cu, L Vn T, Nguyn Vn Tnh, v H Vn Lo (25 tui, th h). Chnh ph Bo h cn ra lnh nm bom trit h lng C Am, huyn Vnh Li, Hi Dng v c tin l ngha qun v n nu .[5]

Th ca v cuc Khi ngha Yn Bi

Thng tic cc v anh hng v quc vong thn, trong s cc bi th ca, c bi th "Ngy Tang Yn Bi" c in trong sch gio khoa tiu hc thi by gi: Ngy Tang Yn Bi Gi cm hn rn r ting go than T lng tri sng trng r mn tang nh m nht ca bnh minh rc nh Trn Yn Bi ang u su v lng l Gia my hng gm sng ta ho quang Mi ba ngi lit s Vit hin ngang Thong th tin n trc i danh d Trong qun chng ng ci u r Vi c gi u bc, l trn ri Ngt ngi sau ting r: "i, con i!" Nt u bun cht m mng thong gn Trn khe mt tng khinh au n Ca nhng trang anh kit sp la i Nhng ch trong giy lt v ti ci Li xut hin trn mt ngi quc thc l k hin thn n n nc Tnh thn yu quyn thuc phi xem thng o le thay! Mun phng s qu hng Phi dm nt bao lng mnh qu mn Nhng ny y, pht thing ling n Sau ci nhn cho non nc bi ai H thn nhin ln lt bc ln i V dng dc bung ting h hng dng "Vit Nam mun nm!" Mt u ri rng

12 Nh Cch Mng Nguyn Thi Hc

www.vietnamvanhien.net

"Vit Nam mun nm!" Ngi k tin ln V t thn knh cn ng ghi tn Nhng lit s vo bia ngi tun quc.

Ch thch ^
1. 2. 3. 4.

a b c d e f g

Rettig, pp. 316317.

^ Nguyn i Vit, "K Hoch Dn Ch Ha ng Dng", BBC ^ Khi ngha Yn Bi trn Bch khoa Ton th Vit Nam. ^ T Xuyn. Gng Ngi Xa. Glendale, CA: i Nam, ?. Trang 123-130. ^ Norindr, Panivong. Trang 39.

Ti liu tham kho

Norindr, Panivong. Phantasmatic Indochina. Durham, NC: Duke University Press, 1996. T Xuyn, Gng Ngi Xa. Glendale, CA: i Nam, ?. Trang 113-121. V Huy Phc, "Cc t chc cch mng ra i trong nhng nm 1925-1929", chng VIII trong Vin S hc, Lch s Vit Nam (1919-1930), Nh xut bn Khoa hc x hi, H Ni, 2007. Rettig, Tobias (thng 11 nm 2002). "French military policies in the aftermath of the Yn Bay mutiny, 1930: old security dilemmas return to the surface". South East Asia Research, 10 (3): pp. 309331. Oscar Chapuis (2000). The last emperors of Vietnam. Greenwood Publishing Group. ISBN 0313311706.

Ngun:http://vi.wikipedia.org/wiki/Kh%E1%BB%9Fi_ngh%C4%A9a_Y%C3%AAn _B%C3%A1i

13 Nh Cch Mng Nguyn Thi Hc

www.vietnamvanhien.net

Nguyn Thi Hc - V lnh t ca Vit Nam Quc Dn ng, mt tr thc yu nc bt khut

Nguyn Thi Hc l con c ca mt gia nh trung nng thuc lng Th Tang, tng Lng in, ph Vnh Tng, tnh Vnh Yn (nay l x Th Tang, huyn Vnh Tng, tnh Vnh Phc). Th Tang vn l mt lng tr ph, dn lng va lm rung, va bun bn nn nhn chung i sng kinh t tng i kh hn cc lng ln cn.
Thu nh, Nguyn Thi Hc c gia nh cho hc ch Hn. Sau ng theo hc trng ph thng Php - Vit ti tnh l Vnh Yn. Ngay t lc mi 15, 16 tui Nguyn Thi Hc thng c th h cha anh k cho nghe chuyn v i Cn v mt s phong tro chng Php nn sm gic ng lng yu nc. ng ngm nui ch nh ch thc dn Php, gii phng dn tc v tr th ra hn cho cc chin s yu nc b thc dn Php git hi. Sau khi tt nghip Trng Cao ng Tiu hc, nm 1921, Nguyn Thi Hc thi vo Trng Cao ng S phm H Ni. Trong thi gian gn 3 nm hc trng ny, Nguyn Thi Hc nhiu ln cng khai phn i thi v hnh vi phn bit, mit th ngi bn x ca mt s gim th v gio vin ngi Php. Trm mt thm Louis Marty tng nhn xt: " Nguyn Thi Hc l mt hc sinh

bng bnh, hay ci li thy gio".

Sau khi tt nghip Trng Cao ng S phm (1924), Nguyn Thi Hc c tham d k thi tuyn cng chc ca chnh quyn thc dn, nhng sau khi thi ng li khng nhm chc m np n xin hc Trng Cao ng Thng mi thuc i hc ng Dng. Trong thi gian Nguyn Thi Hc hc tp ti i hc ng Dng (1925 - 1927) din ra nhiu chuyn bin rt quan trng trong phong tro yu nc Vit Nam. Trc , t cui nm 1923 nhng bi din thuyt sc si ca Nguyn An Ninh Si Gn, ri t bo La Cloche fle (Chung r) ca ng gp phn mnh m thc tnh tinh thn yu nc ca thanh nin, sinh vin c nc. Nm sau, ngy 19.6.1924 ting bom Sa Din ca Phm Hng Thi trong cuc mu st ht ton quyn ng Dng Martial Merlin v tm gng hy sinh dng cm ca ngi thanh nin yu nc ny lm chn ng ton ci Vit Nam, thc gic cc tng lp nhn dn, nht l thanh nin hng hi dn thn vo con ng cu nc. Thng 11.1925, mt thm Php b mt bt cc Phan Bi Chu ti Thng Hi. Chng a c v giam Ho L (H Ni), nh b mt th tiu. Khi tin tc v s kin ny lt ra ngoi, lp tc mt phong tro u tranh sc si ca nhn dn c nc bng n, i thc dn Php phi a c Phan ra xt x cng khai v cui cng, phi tuyn b n x nh yu nc lo thnh ny. u nm sau, Phan Chu Trinh, mt lnh t ln khc ca phong tro yu nc t u th k XX, tr v Si Gn sau nhiu nm lu tr nc ngoi. Ngy 24.3.1926 Phan Chu Trinh t th Si Gn. Ngay sau , mt phong tro tang c c nhn ton quc hng ng mnh m. Cng trong nhng nm ny nh hng ca t tng cch mng Trung Quc, c bit l hc thuyt Tam dn ca Tn Trung Sn cng di mnh vo Vit Nam v c nhiu thanh nin, tr thc nhit lit n cho. Cui nm 1924, Nguyn i Quc v ti Qung Chu (Trung Quc) lin lc vi nhm thanh nin Vit Nam yu nc trong t chc Tm Tm x v lp ra Hi Vit Nam Kch mnh Thanh nin (6.1925), ra t bo Thanh nin ku gi thanh nin tr thc yu nc hng hi ng ln lnh o qun chng nhn dn u tranh p tan gng xing n l thc dn, gii phng dn tc. Trong bi cnh , hng nghn thanh nin, tr thc hng hi dn thn, tham gia tch cc vo cc hot ng yu nc. Nguyn Thi Hc l mt trong nhng ngi sm tham gia tch cc v i u

14 Nh Cch Mng Nguyn Thi Hc

www.vietnamvanhien.net

trong ln sng u tranh . Ngay khi cn ang l sinh vin i hc ng Dng, cui nm 1926, cng vi mt s thanh nin tr thc yu nc khc nh Phm Tun Lm, Phm Tun Ti, H Vn Mch v.v., ng lp ra Nam ng th x H Ni. Cng ging nh Cng hc th x ca nhm thanh nin yu nc do Trn Huy Liu ng u lp ra Si Gn, Nam ng th x va ging nh mt nh xut bn, mt hiu sch ng thi nh mt nhm bin son, tp trung vo vic bin son, dch thut, pht hnh sch bo ph bin cc t tng cch mng, c bit l t tng Tn Trung Sn, ca ngi cc tm gng ngha lit, nhng anh hng cu quc l ngi Vit Nam v nc ngoi. Thng qua , Nam ng th x c v mnh m cho phong tro yu nc, chng thc dn Php, v trn thc t Nam ng th x tr thnh mt trong nhng ni quy t thanh nin, tr thc yu nc Bc K. Cng trong thi gian l sinh vin ca i hc ng Dng, t nm 1925 n nm 1927, Nguyn Thi Hc gi cho Ton quyn ng Dng Alexandre Varrenne mt s bc th ku gi chnh quyn thc dn Php tin hnh mt lot ci cch tin b Vit Nam. S d Nguyn Thi Hc gi nhng xut ci cch ca mnh cho A. Varrenne v ng ta vn l mt ng vin ca ng X hi Php, va mi ti nhm chc ton quyn quyt nh n x Phan Bi Chu v ha hn nhiu ci cch rng ln x thuc a ng Dng. Tuy nhin, ch l nhng li ha sung, v ng ta khng bao gi quan tm, tr li nhng bc th y tm huyt ca Nguyn Thi Hc. Hon ton tht vng v con ng ci cch, Nguyn Thi Hc v cc ng ch ca ng i n quyt nh l: con ng duy nht m ra c hi pht trin cho dn tc Vit Nam ch c th l con ng dng v trang lt ch thc dn Php, sau t mnh tin hnh cng cuc kin thit t nc. Nguyn Thi Hc v nhm Nam ng th x khn trng chun b lp ra mt t chc yu nc b mt. ng nh thi hc v dnh ton b thi gian cho vic chun b v t tng v t chc cho cng cuc cu nc mi. Sau mt thi gian chun b, m ngy 24.12.1927 mt hi ngh c t chc ti H Ni vi nng ct l nhm Nam ng th x, quyt nh lp ra Vit Nam Quc dn ng. Nguyn Thi Hc c Hi ngh bu lm Ch tch ng. Sau khi thnh lp, di s lnh o ca Nguyn Thi Hc, Vit Nam Quc dn ng y mnh cng tc xy dng v pht trin c s trong cc tng lp dn chng trn c nc, nht l Bc K v Nam K. ng lin lc v sp nhp thm t chc Vit Nam dn quc Bc Giang do Nguyn Khc Nhu ng u. Gia nhp Vit Nam Quc dn ng cn c thm cc nhm nhn s v tr thc yu nc Bc Ninh do Nguyn Th Nghip t chc, nhm khc Thanh Ho do Hong Vn o ng u, mt nhm Thi Bnh do H nh in t chc v mt nhm Si Gn do Trn Huy Liu ng u. C s t chc ca Vit Nam Quc dn ng pht trin tng i nhanh trong nm 1928 v u nm 1929, thu ht hng nghn thanh nin tr thc, cng chc v binh lnh Vit Nam yu nc trong qun i Php. Vit Nam Quc dn ng cng c ngi bt lin lc vi Hi Vit Nam Kch mnh Thanh nin v Tn Vit Cch mng ng bn tho vic thng nht v t chc v phi hp hot ng v mc ch gii phng dn tc. Trong qu trnh hot ng, nhiu ng vin ca Vit Nam Quc dn ng b nh hng ca t tng anh hng c nhn, phiu lu, mo him. Ngy 9.2.1930, nhm ng vin Vit Nam Quc dn ng H Ni t chc m st trm m phu n in Bazin lm chn ng d lun Php, khin cho chnh quyn thc dn Php ng Dng hoang mang. i ph, thc dn Php m mt chin dch n p, truy qut gt gao cc chin s yu nc v cch mng. Do t chc kh lng lo, c s t chc ca Vit Nam Quc dn ng b nh ph nghim trng, hng trm ng vin b bt hoc b git. Ring i vi Nguyn Thi Hc, linh hn ca Vit Nam Quc dn ng, thc dn Php treo gii thng 5.000 ng bc ng Dng cho ai bt hoc git c ng. Trong tnh hnh khn trng nh vy, ti Hi ngh lnh o Vit Nam Quc dn ng ngy 1.7.1929, Nguyn Thi Hc, Nguyn Khc Nhu v Ph c Chnh quyt nh khng th ngi ch thc dn Php lng bt, git hi, ph tan ng, m phi gp rt chun b v tin hnh mt cuc "tng khi

15 Nh Cch Mng Nguyn Thi Hc

www.vietnamvanhien.net

ngha v trang" mt mt y mnh cng cuc tuyn truyn, c v lng yu nc trong dn chng, cng c uy tn ca ng, v nu c tht bi th "Khng thnh cng cng thnh nhn". Vi tinh thn quyt t, Nguyn Thi Hc cng cc ng ch, trong c b Nguyn Th Giang, ngi v va nh hn ca ng, dn tm sc chun b cho mt cuc vng ln quyt lit. Cc c s Vit Nam Quc dn ng ra sc chun b v kh, c bom t to, mua sng, tin hnh binh vn. Trong khi , thc dn Php cng tung ht lc lng mt thm ra truy lng, ci gin ip vo cc c s ca ng, quyt tm bt hoc git bng c Nguyn Thi Hc, Nguyn Khc Nhu v b ch huy u no ca Vit Nam Quc dn ng, hng dp tt cuc bo ng t trong trng nc. c tin Vit Nam Quc dn ng ang n lc chun b cho mt cuc khi ngha v trang trong iu kin khch quan cha chn mui, lnh t Nguyn i Quc, khi ang hot ng Bc Xim (Thi Lan) lp tc ln ng i v nam Trung Quc tm cch bt lin lc, bn vi Nguyn Thi Hc v cc lnh t Vit Nam Quc dn ng hon cuc bo ng li, nhng khng kp. Theo k hoch ban u cuc khi ngha v trang s n ra trn hai a bn chnh Bc K vo m ngy 9.2.1930. Nguyn Thi Hc s lnh o cuc khi ngha min xui, trong khi Nguyn Khc Nhu v Ph c Chnh c phn cng ch huy cuc ni dy min ni. Gn ti ngy ni dy, do c s min xui tng i yu li b nh ph nng n nn khng chun b kp, Nguyn Thi Hc c ngi bo cho Nguyn Khc Nhu hon cuc ni dy ti ngy 15.2. Tuy nhin, lin lc vin li b ch bt gia ng. V vy, cuc khi ngha vn n ra mt lot cc a im t Sn Ty, Ph Th cho ti Yn Bi vo m ngy 9, rng sng ngy 10.2.1930. Quyt lit nht l cuc khi ngha Yn Bi. Qun ni dy chim c mt phn n binh Php v lm ch tnh l Yn Bi trong gn hai ngy. Do khng c s phi hp vi cc cuc ni dy a phng khc, cuc khi ngha ca Vit Nam Quc dn ng nhanh chng b thc dn Php n p v dp tt. Tuy vy, ngy 15.2.1930, mc d cuc khi ngha min ni tht bi, Nguyn Thi Hc v c s Vit Nam Quc dn ng vn quyt nh khi ngha min xui nh k hoch c. Cuc vng ln quyt lit nht l Ph Dc (Thi Bnh) v Vnh Bo (lc thuc Hi Dng). Thc dn Php quyt nh dng v lc ti a n p cuc khi ngha ca Vit Nam Quc dn ng v khng b tinh thn yu nc ca dn chng. Chng tung ton b lc lng mt thm, qun i, bo an ra lng sc, cn qut, hng bt giam v git hi cc chin s Vit Nam Quc dn ng. Chng cn cho 5 chic my bay n nm bom trit h lng C Am, cn c ca Vit Nam Quc dn ng trong cuc khi ngha Vnh Bo. y l ln u tin trong lch s chnh quyn thc dn ca mt cng quc phng Ty phi s dng ti my bay chin u n p mt cuc ni dy ca dn chng bn x. c s che ch ca qun chng yu nc, Nguyn Thi Hc vn thot khi s truy lng ro rit ca thc dn Php. Cng vi mt s yu nhn cn li ca Vit Nam Quc dn ng ng bn bc v d nh ci t li ng v thay i phng hng chin lc ca ng. Chnh vo lc cng vic ny mi c khi ng th ngy 20.2.1930, Nguyn Thi Hc b bt ti p C Vt (Ch Linh, Hi Dng). ng b Hi ng hnh thc dn kt n t hnh ngy 23.3.1930. Ngy 17.6.1930, thc dn Php hnh quyt Nguyn Thi Hc v 12 chin s khc ca Vit Nam Quc dn ng ti Yn Bi bng my chm. Trc khi hy sinh, Nguyn Thi Hc cn c h to "Vit Nam vn tu!" Cuc khi ngha Yn Bi ca Vit Nam Quc dn ng tuy tht bi nhng thc s l mt du son chi li trong lch s u tranh gii phng dn tc ca nhn dn ta. Vi t cch l ngi sng lp v lnh o Vit Nam Quc dn ng, Nguyn Thi Hc thc s l mt trong nhng ngi tiu biu nht thuc lp tr thc Ty hc sm dn thn, x thn cu nc trong na u th k XX. Tm gng hy sinh dng cm ca ng tr thnh mt ngun ng vin, c v mnh m cc th h thanh nin tr thc yu nc sau ny trong cuc u tranh gian kh, c lit lu di v c lp v t do ca t quc. Nguyn Thi Hc "khng thnh cng" nhng thc s "thnh nhn". ng c Nh nc CHXHCN Vit Nam cng nhn l lit s (24.2.1976) v tn ca ng c t cho mt trong nhng con ph ln ti H Ni./.

Phm Vit Khanh [100 Years-VietNam National University,HaNoi]

16 Nh Cch Mng Nguyn Thi Hc

www.vietnamvanhien.net

Ngun:http://100years.vnu.edu.vn/BTDHQGHN/Vietnamese/C1778/C1779/2006/05/N7796

LNG M NGUYN THI HC

V CC ANH HNG VNQD

Nguyn Thi Hc Foundation
http://sachhiem.net/LICHSU/N/NgThaiHoc.php

14 thng 6, 2008

Ngy nay, khu lng m v tng i Nguyn Thi Hc v cc anh hng Vit Nam Quc Dn ng (VNQD) ta lc trong Cng Vin Yn Ha thuc tnh Yn Bi (xa: Yn By). Tnh l nm dc theo sng Hng, phi Ty Bc ca H Ni, v cch thnh ph ny 150 Km. Cng vin di 2.000m, rng 500m, pha trc l i l Nguyn Thi Hc, con ng chnh ca Yn Bi. V tr cng vin Yn Ha c t ti "Nh My Xay" c, ni t my chm, gn st khm ng ca Tnh l. Pha sau l mt dng sng, gia dng c ni, trn ni c nhiu miu v n. Tng Nguyn Thi Hc v cc lit s hng v pha ng Nam. Cc pho tng trng rt ging v hu thn, nht l tng X Nhu. Sau tng X Nhu l tng ca mt lnh l.

17 Nh Cch Mng Nguyn Thi Hc

www.vietnamvanhien.net

Cng c hng ch di ngn ca Nguyn Thi Hc: "KHNG THNH CNG CNG THNH NHN", c chng bng 17 tr ct xy bng xi-mng ct st, hnh bn nguyt. Mi tr ct tng trng cho mt v anh hng hi sinh v T Quc ti Yn By. Mt khi hnh thang (i din vi phn m) c ghi cu : "CHT V T QUC CHT VINH QUANG". Khi mu en ny l ni an v hi ct ca 17 lit s Yn By (13 b chm ngy 17 thng 6 nm 1930 v 4 b x t mt ngy trc ). Mt bia s ghi tn 17 v anh hng ny gm c: 1-Nguyn Thi Hc. 2-Ph c Chnh. 3-Bi T Ton. 4-Bi Vn Chun. 5-Nguyn An. 6-H Vn Lc. 7o Vn Nht. 8-Ng Vn Du. 9-Nguyn c Thnh. 10-Nguyn Vn Tim. 11- Vn X. 12-Bi Vn Cu. 13-Nguyn Nh Lin. 14-Nguyn Vn Thinh. 15-Nguyn Thanh Thuyt. 16-Ng Hi Hong. 17-Nguyn Ht Thun (?).

Ca khc Nguyn Thi Hc (video) music sheet

Li: Tm Th

Nhc: Ng Nguyn Trn

Trch on "Tiu S Nguyn Thi Hc" do Nhng Tng vit

Anh b giam hn ba thng tri. Chiu ngy 16 thng 6, Anh v cc ng ch trong s n chm, tt c 13 ngi b gii i Yn By. T trong bung giam kn bc ra qua tri giam ngoi, Anh cho anh em ngh li. Anh va i va ni:

18 Nh Cch Mng Nguyn Thi Hc

www.vietnamvanhien.net

- Chng ti chc i cht y! Cc anh sng li, c cng no vic y nh! C c lp phi nhum bng mu! Hoa t do phi ti bng mu! T quc cn cn n s hy sinh ca con dn nhiu na! Nhiu na! Ri th no cch mnh cng c ngy thnh cng! Anh em cho tin cc anh. V bui sng hm sau, sut c Ha L, thng phm cng nh quc s phm u b cm khng n, t tnh lin lc. Anh v 12 ng ch vi i lnh Kh Xanh, i chuyn tu m ln Yn By. Theo sau l bn mt thm v hai c o. Trn tu, cc anh vn cng nhau ni chuyn phim. Anh Chnh ci: - n Yn By, chng ta s c n tip long trng lm! Th no bn anh Thinh, Hong, Thun, Thuyt chng ng chc sn chng ta sn ga! (Bn anh ny b chng git Yn By cng mt ngy trc cc anh). Anh Hc th ci l vi C n: - Vic g chng ti phi n nn? Chng ti ch l k tht bi, ch u phi l k c ti! Ri Anh c my cu th ting Php, dch ngha l: "Cht v T Quc, Ci cht vinh quang! Lng ta sung sng! Tr ta nh nhng!... Khi n Yn By, chng giam cc anh vo nh pha. Ri bt u t 5 gi ri sng hm 17 thng 6, cc anh ln lt bc ln i vinh d. l mt khong t gn tri Kh Xanh, chung quanh c lnh ta, lnh L Dng vc sng ng vng trn. Cc anh, tng ngi mt, do lnh L Dng dn t trong ngc tht Yn By bc ra. Trc khi ra, chng a ru cho Anh ung. Nhng Anh t chi, ch i ht iu thuc lo. Ngi cht trc nht l Nguyn Nh Lin, n ngi th mi mt l Nguyn Vn Chun, ch h c hai ting Vit Nam... th tn lnh L Dng ng cnh bt mm khng h ra ting na! Anh Ph c Chnh th mi hai, i t anh nm nga xem li my chm n xung nh th no! Anh h c bn ting Vit Nam vn tu! Anh Hc ln cui cng, t ra v cc k bnh thn. Anh mm ming ci, a mt nhn cng chng, nhn qun lnh, nhn my chm, ri ct ging nh c, trm hng m h tht ln bn ting Vit Nam vn tu!... Nhng khng bit trong khi nhn quanh y, tia mt Anh c gp tia mt mt ngi... khng?
ngun: http://www.nguyenthaihocfoundation.org/m_thuvien_memorial.php

Nam Phong tng hp

Ngy 17/06/2013

19 Nh Cch Mng Nguyn Thi Hc

www.vietnamvanhien.net