á«Hô©dG ô°üe ájQƒ¡ªL

º«∏©àdGh á«HôàdG IQGRh

ÖàμdG ´É£b

º``∏`≤H
iô°û©dG ΩÓ°ùdG óÑY
 êGôNE’Gh iƒ`HôàdG OGó`YE’G
≈`Ø£°üe π```eÉ`c ≈`Ø£°üe
á«æjódG á«HôàdG QÉ°ûà°ùe

á©LGôe
º``«gGôHEG ó``ªëe ≈∏``Y
≥Ñ°SC’G á«æjódG á«HôàdG QÉ°ûà°ùe

ô°TÉæ∏d áXƒØëe ô°ûædGh ™Ñ£dG ¥ƒ≤M ™«ªL

páªn «p¶©n dG päÉs« p°ürî s°ûdÉH ø«pª∏p °ùª`dGh p ΩnÓ r°SE’p G oïjpQÉnJ ôo N
n õr nj
ôo «pæoj ipòsdG ôn «pæª`dG nìÉnÑ r°üpªdGh án nëpdÉ s°üdG nI nhró≤o dG oπuãªn oJ ≈pàsdG
pá n°†r¡nf ≈pa oºpgÉ n°ùoj nh , pIõs ©p rdGh póréªn rdG n≥jpôW ÉnæpJÉænH nh ÉnæpFÉnærHCn’
. Én¡u«pbQo nh ÉnæpàseoCG
p ønªrMôs dG óo rÑYn ) oπ«p∏nédG ≈t pHÉnë s°üdG päÉs« p°ürî s°ûdG √pògn røpe nh
˜ ¬s∏dG o∫ƒ o°SnQ ºogôs`°ûnH nøjpòsdG pIô n°ûn©dG óo nMnCG (m± rƒnY oøHG
E p G ≈pa nø«p≤pHÉ s°ùdG nøpe nƒog nh , pásænérdÉpH
nøpe Gk ópMGh n¿Énc ór ≤n an ,p ΩnÓ r°S’
oørH p ønªrMôs dG óo rÑYn nh .p ΩnÓ r°SE’G Ap ór nH ≈pa Gƒoªn∏ r°SnCG nøjpòsdG pán«pfÉnªsãdG
GƒofÉnc oøjpòsdG nøpe ól M p G nh nh ,u≈enÓ r°S’ E p G Op É n°üpàbr ’G oπoLQn m± rƒnY
E p G p π«pÑ n°S ≈pa rº¡o ndGƒrenCG n¿ƒoeóu ≤n oj
,nø«ªp∏ r°ùª`dG pIón Yn É n°ùoªpdh p ΩnÓ r°S’
ÉfoOÓnHph ,räOn Gnõan Én¡«pa o¬nd o¬s∏dG n∑Qn ÉnH o¬ndG nƒreCG n≥Øn rfCnG Énªs∏co n¿Énc nh
p ørH ønªrMôs dG pórÑYn p ∫ÉnãreCG røpe m ∫ÉnLôpd pánLÉnëdG óu n°TnCG ≈pa nΩ rƒn«rdG
Op É n°üpàbr ’G p ∫ÉnLQp røpe oAÉnaôn t°ûdG n¿ƒtjô r°üpªrdG nÜôn n°V ór ≤n nd nh ,m± rƒnY
nø«p Hƒoμræªn rdG pIón Yn É n°ùoeh p ¢SpQGnóªn rdG Ap ÉnæpÑd Gƒoeós ≤n nJ ÉneóæpY nπnãªn dG
p ∫rònÑrdG ≈pa rº¡o nJhróbo n¿Énμa ,p ∫ƒo« t°ùdGh p ∫GnõduõdG ≈r nànKQp Éc ≈pa
 ≈pah ôn r°üpe ≈pa ¬s∏dG n∑Qn ÉnH ,m± rƒnY oørH p ønªrMôs dG óo rÑYn Ap É n£n©rdG nh
p ørH p ønªrMôs dG pórÑYn p ∫ÉnãnenCG røpe É¡n«pa ôn nãcr nCGh Én¡u∏co pás«enÓ r°SE’G páseoC’G
páænjpóªn rdG oπgr nCG { : p¬pfÉneRn p πrgnCG røpe o¢SÉsædG o¬ræYn ∫Énb ipòsdG m± rƒnY
oåo∏tãdGh ,rº¡o o°Vpô≤r oj oåo∏tãdÉna ,¬pdÉne ≈pa m± rƒnY p ørH’ oAÉncôn o°T
..rº¡p «p£©r oj nh rº¡o o∏ p°ünj oåo∏tãdG nh ,rº¡o nfƒojOo rº¡o ræYn ≈ p°†r≤nj
pásænérdG p πrgGnC røpe m πoLQn ≈n∏Yn nΩÓ s°ùdGh án s«ë p sàdG ≈p≤r∏of ΩÉnàî p rdG ≈pah
. o√É n°VrQGC nh o¬ræYn o¬s∏dG ≈n p°Vnôan ,pAÉ n£n©rdGh p ¢UnÓN E p G õp reQn nh ,Én¡ªp «p©nf nh
r ’
 án ˘nĢpdrCÓ˘nà˘oe , Qp hoô˘ t°ùdG nIón ˘jpó˘ n°T pá˘n∏˘r«˘s∏˘dG n∂˘r∏˘pJ ≈˘pa áo ˘sμ˘ ne r⢠nfɢ˘cn
pÖpfGƒnL røpe Én¡r«n∏Yn Ghoóan nh nøjpòsdG pÜôn ©n rdÉpH ák ªn M p On õr oe , Ap G nƒ r°VnC’G
(2)
pIÉn« u°ûdG oAÉn¨oKh (1) p πpHE’p G oAÉnZQo É¡«pa ƒo∏©r nj , pá©n p°SG nƒdG ºp¡pJôn rjõp nL
Ap Gô˘n≤˘oØ˘rdG oäG nƒ˘˘ r°UCG ɢ˘¡n ˘ «˘ pa o™˘ Øp ˘ nJôr ˘ nJ nh , p Ωɢ˘næ˘ r°UnC’G ≈˘˘ndEGp pIGnó˘ ¡r ˘ ªo ˘ rdG
, páªn î r Øn dG pópFG nƒnªrdG øpe rº¡o nd ós oe ÉnªpH nø«pé¡p nàrѪo rdG , ÚpcÉ n°ùnªrdG nh
Én¡ræpe n¿ oƒdÉænj , pánLRn É s£dG pánæ«pª s°ùdG p Ωpƒoëo∏dÉH É¡oaÉnë p°U páÄn ∏p nàªr ªo dG
. mÜÉ n°ùpM ôp «¨H n¿ƒo¡nà r°ûnj Éne
,p π«pØrdG pçOp ÉnM ≈n∏Yn m ΩG nƒrYCG pIôn r°ûnY Qp hoôªo pH oπØp nàrënJ rânfÉnc ór ≤n an
ipòsdG , ≈u p°ûnÑnëdG án gn ôn rHnCG ≈n∏Yn , p ≥«pà©n rdG p¬pàr«nÑpd ≈ndÉn©nJ ¬q∏dG ôp r°ünfh
, o¬nepó¡r n«pd , pá n°ûpWÉnÑdG p¬pdÉn«ar CGh Qp GsônérdG p¬ p°ûr«népH nøªp n«dG nøpe nπnÑbr nCG
, o¬an ôn N r Rn h o√nÓYr nCGh n∑Énægo ¬neÉnbnCG Am ÉnæpH ≈ndEGp o¬ræYn nÜôn ©n dG n∫ uƒnëojh
s§nërænJh m ¢ûrjôn bo oIQÉnépJ Qn oƒÑnàan , ánÑ©r nμrdG n∫ón nH ¬r«ndEG ¢SÉsædG sèoën«d
Én¡pàneór N p røe √tóªp nà r°ùnJ ipòsdG Én¡ofÉ n£r∏ o°S ón ªo î r nj nh , áo n«pdÉn©rdG É¡oàdpõræne
. õp jpõ©n rdG p¬s∏dG pâr«nÑpd
.ºæ¨dG 䃰U (2) .πHE’G 䃰U (1)
5

CMYK
≈∏nY nh p¬r«n∏Yn nπ n°SrQnCG nh , o¬ræpe ƒofór nj o√ shoóYn pâr«nÑrdG tÜQn r´ón nj rºn∏an
rº¡o n∏©n rénàan (2) m π«ué p°S røpe mIQn Énéëp pH rº¡p «peôr nJ , (1) nπ«pHÉnHCnG Gkôr« nW p¬ p°ûr«nL
... m ∫ƒocrCÉne m∞ r°ün©cn
óo u°ùnéoJ , ák ªs¨næoe ák ˘n≤˘«˘pbQn ón ˘«˘ p°TɢfnCG n¿hoó˘ p°û˘ræ˘oj nø˘«˘∏˘pØ˘nà˘rë˘oª˘rdG o¢†˘r©˘nH
. ôp r°üsædG n∂pdòn pH rº¡oànMôr an
n∫ rƒnM pánHƒ o°üræª˘dG pIôn ˘«˘pã˘nμ˘rdG p Ωɢnæ˘ r°UnC’G ≈˘dEG n¿ƒ˘oeós ˘n≤˘nà˘nj rº˘o¡˘ o°†˘r©˘nH nh
, Én¡neGnóbr CnG n¿ oƒ∏uÑ≤n oj , nø«p ∏ u°S nƒnàoe nø«pcÉnH Én¡nd n¿hoóoé r°ùnjh , pánÑ©r nμrdG
. Én¡«pa rºgo Énëpdh rº¡o gn ƒoL oh n¿ƒoZôu ªn ojh
rºgo nh , nø«p© p°TÉnN ΩÉnæ r°UnC’G n∂r∏pJ p ΩnóN n nΩÉnenCG n¿ƒoØpbGh ºo¡ o°†r©H nh
ôp r«nZ m ΩnÓnμpH rº¡o nfƒocQp ÉÑojh , ºr¡ p°ShoDhQo ≈n∏Yn rº¡p jpórjCnÉH ¿ nƒoë n°ùrªnj
. rº¡p r«ndEGp ¬pH rânM rhCnG nIQn Énéë
p dG n∂r∏pJ s¿CnG n¿ƒoªYo õr nj , m Ωƒo¡Ør ne
: nøjôpNÉ n°S n¿ƒodƒo≤nj , mIôn pgÉ nX á n°ûrgOn ≈pa n¿hoôN n BG n¢ùn∏nL nh
p r∏pd n∂pdPn tπco nCG -
ôo `` p°üÑoJ n’ nh o™`n``ª r°ùnJ n’ ≈`pàsdG , Ap É`s``ª s°üdG pIQn É`néë
,oAÉ``n¡n∏oÑdG É``¡tjCnG oΩÉ``næ r°UCn’G p√òp `n`g râ```n`°ùr«nd !!? oπ``p`≤r©nJ ’h
,o¥Ro ôr nJh o≥o∏îr nJ ≈pàsdG ≈n pg n’ nh ,o¬ n°ûr«nL nh án gn ôn rHnCG râ`neõn gn ≈pàsdG ≈n pg
oâ``«p`ª˘oJ ≈`˘pà˘sdG ≈n ``˘pgn’ nh ,≈``˘pØ˘ r°û˘˘nJ nh o¢Vpô``˘˘ªr ˘ oJ ≈˘˘à˘ sdG ≈n ˘ pgn’ nh
.ø«W (2) .á©HÉààe Iô«ãc (1)

CMYK
CMYK
7
pAG nƒ r°VnC’G nánÄpdCÓnàoe pQhoô t°ùdG nInójpó n°T pán∏r«s∏dG n∂r∏pJ ≈pa ásμe nâfnÉnc
røYn lIõn Lp ÉnY ,rºoμneÉnenCG ≈pàsdG p ∫ÉnÑé p dG nøpe l™ n£pb ≈n pg rπnH ,≈p«rëoJh
, Én¡ªn s°ûn¡d m ¢SCrÉØn pH Én¡r«ndGE nΩÉnb rºoμræpe GkónMCnG s¿CnG rƒnd nh , Én¡°ùrØnf pánjÉnªM
p
rºgo GnQnCGh , p¬ p°SrCÉØn pH nøjpôpaÉnμdG p¬pe rƒnb nΩÉnæ r°UnCG oº«pgGnôrHEG nº s°ûng Énªcn
..Én¡ræYn GƒoYónîrfG ≈pàsdG Én¡nà≤n «p≤nMh Éngõn réYn
n∂pdPn ôo oLõr nJ , mójpó n°T mÖ n°†nZ ≈pa päG nƒ r°UnC’G o¢†r©nH râ©n Øn nJQr Éna
mIós p°T ≈pa ¬nd o∫ƒo≤nJ nh , rº`p `¡FÉnHBG án¡pdBGh rº¡o nà¡n pdBG ôu≤nëoj ipòsdG ôn pFÉsãdG
r≥pÑ rWCnGh n∂nfÉ n°ùpd r∂ p°ùreCnG ! nπan rƒnf oøH áo bn Qn nh Éj (1) r¬ n°U : má¶r∏Zp h
, pI󢫢p©˘ s°ùdG pá˘∏˘r«˘s∏˘dG p√òp ˘ng ≈˘pa ɢnf nƒ˘rØ˘ n°U ɢnæ˘ r«˘ n∏˘ Y ór ˘ p°ù˘˘Ør ˘ oJ ’h ,n∂˘ ªn ˘ an
näór ©o nH ipòsdG u≥nërdG ≈ndEGp ór Yo nh ,ÉkªFGnO Oo Ou ôn oJ ipòsdG (2) ∂pfÉnjòn¡pH
án gn ôn rHnCG râneõn gn ≈pàsdG , pIQp On Én≤dG pásjƒn≤rdG Énæpà¡n pdBÉH Éæn©ne rπØp nàrMGh ,o¬ræYn
. nºî
r s°†dG o¬ n°ûr«nL nh
: mI sƒob ≈pa ÉkëFÉ n°U n¢†nØnàrfÉa
¬s∏dG nâr«nH räòn ≤n rfnCG ≈pàsdG ≈n pg Qo ÉnérMnC’G p√òp gn n¿ƒoμnJ r¿CnG , p¬u∏pd É n°TÉnM -
p ønY ≈ n°Vrônj n’ ipòsdG , ôo «pÑnμdG ¬tHQn o√òn ≤n rfCnG rπnH , p¬pdÉn«ar CnGh án gn ôn rHCnG røpe
≈ndEGp o√óo «p©ojh ,Én¡ræpe o√ôo ¡u £oj røne p¬r«ndEGp oå©n rÑnj n± rƒ n°Sh , p ΩÉnæ r°UnC’G
.. p√ôp ¡r oWh p¬pFÉn≤nf
. ∫ƒ≤©e ’h Ωƒ¡Øe ô«Z ΩÓc (2) . âμ°SG (1)

CMYK
 ¿n ƒogôn rμnj nøªs pe , o¬©n ne røne ≈n∏Yn nh p¬r«n∏Yn p Ω rƒn≤rdG oIQn rƒnK räQn Énãan
,É¡æjpO ôp «Z mójpónL m øjpópH n¿hoô u°ûnÑojh , Én¡pH n¿ƒoaôp nà©r nj n’ nh nΩÉnæ r°UnC’G
ôp «pÑcn m ¢ûrjôn bo päGnOÉ n°S røpe móu« n°S ≈ndEGp oΩƒn≤rdG n¬nésJGh , tƒnédG nΩÉn¨an
mácn ôn ©r ne ≈n dEGp ºo¡nær«nH o´GnõuædG nÖ∏p ≤n rænj r¿nCG πnÑbn , n¢SÉsædG ∑pQór o«pd ,p πr≤©n dG
. oAÉneóu dG Én¡«pa o¥GôoJ mánæMp É nW
,mójpó n°T m ΩÉnªpàgr ÉH p ≥jpô s£dG ≈ndEGp ôo o¶rænj , Op GnDƒØo dG n∫ nƒo¨ r°ûne o√ ohónL nƒna
≈sæªnànj nh , óo ∏p nJ Énª«pa ôo uμØn oj , p ™ r°V nƒdG p∂ r°T nh ≈n∏Yn o¬oJnCGôreG ânfÉnc ór ≤n an
: nøjpóé p rænà r°ùoe ¬pH GƒoMÉ n°üna , ÉkàræpH ’ ÉkærHG n¿ƒoμnj r¿nCG
Gnò¡n pd n∑ôo r«nZ røne !? ¬«pa oørënf Éne nIôn gr Ro ≈pænH ón u« n°S Énj inônJ n’nCG -
n∑Gn ôn nf Énænd Éne nh !?ópFGnó s°ûdG ≈pa oAÉnLôs dG nârfnCGh , sÖ n°T ipòsdG p ´GõuædG
ôn «˘pã˘nμ˘dG nâ˘reós ˘nb !?ɢnæ˘pH p§˘«˘pë˘oª˘dG ô˘ n£˘nî˘dɢpH m º˘nà˘r¡˘oe ôn ˘r«˘nZ ,GkOQp ɢ n°T
o¬©o « p°ûoJ ipòsdG (1) ∑nô r°ûpH ôo ¶p nàrænf Ésæco ór bn nh , ôp r°üsædG pó«p©pH p ∫ÉnØpàrMÓd
!!`?inônL GnPÉnªan , n∂ p°ùpdÉnéne ≈pa
oπpÑ≤r oJ , p¬peón N n røpe kIón M p G nh inCGQn Pr EGp , o√Énàbn ón nM râ©n n°ùsJÉa
, má n°†jpôYn máªn r°ùnÑpH o√ÉnàØn n°T ränCÓnàreG sºoK , m ≥r∏ nW m¬rL nƒpH p¬r«ndEG ák Yn ôp r°ùoe
o∫ƒo≤j ÉkØpbG nh sÖgn , Am ≈r n°ûpH p¬r«ndEG räôs n°SnCGh p¬foPoCG ≈n∏Yn rândÉne nø«pM
: (2) Qm ƒoÑoM ≈pa
. Qhô°Sh IOÉ©°S (2) . ∑Qhô°Sh ∂Môa (1)

CMYK
,≈pFÉnLQn rÖu«îoJ rºnd ! nâr« n£rYCnG Éne ≈n∏Yn ≈p¡ndEGp Énj n∂nd Gkóªr nM -
!o√ÉsæªnJCnG oâræco ipòsdG p ørH’ÉH ≈s ∏nY nârænæneh , ≈pFÉnYóo pd nârÑnénà r°SGh
ón jpó n°T n¿Énc ipòsdG nπØr u£dG inôn«pd , Qp GsódG ≈ndEGp ÉkYôp r°ùoe n≥n∏ n£rfG sºoK
πnNón an ,nø«Äuæ¡n ªo dGh päÉnÄuæ¡oªdÉH (1) oêƒoªnJ Éngón nL nƒna , ¬«ndEG p¥ rƒ s°ûdG
: m¿ÉnænM ≈pa Én¡nd n∫Énb sºoK ásbQp ≈pa ÉngÉs«nMh ¬pànL rhRn p ´nóî r ne ≈n dEGp
p ø˘˘H m± rƒ``˘˘Yn á```˘˘næ˘ rHG zoAÉ`˘˘Øs ˘ n°T{ ɢ˘nj , pâ`«˘˘£p ˘ Yr oCG É`˘˘ne p∂˘ nd Ék`Ģ˘«˘ pæ˘ gn -
. nIôn gr Ro p øH pçQp É``◊G
ipòsdG , oπ«pªnédG oπØr u£dG Gnògn Inôgr Ro oørH o± rƒnY Énj n∂d ÉkÄ«pæg nh -
! p º«pμnëdG ≈u pcòs dG ≈u ¡p nÑrdG ¬«pHnCG røpe ôn «pãnμdG nçQp nh
o¬∏nªnëan , p¬r«ndEG m ≥raôp pH o¬ràneós bn nh , Én¡rjón nj nør«nH ón «d nƒdG ând nhÉnænJ sºoK
o∫ƒo≤nj nh o¬o∏seCÉnànj nπ©n nL nh , p ør«nJô«p¨ s°üdG p¬r«nànærL nh ≈pa o¬∏sÑbn nh ¬r«nànMGnôpH
: Qm hoô o°S ≈pa
páªn n¶n©dG oπpFn’On ¬r«n∏Yn oì oƒ∏nJ , zoAÉsØ n°T{ Énj p ∫ÉnªnédG o´Qp ÉnH lπØr Wp -
p¬q∏dG pórÑYn p ørH pó`uªnëoe rø`pe Gkô`«pÑcn É`k¡nÑ n°T p¬«pa inQCnGh , uƒoª t°ùdGh
, p¬pFÉn¡nH nh , ¬pFÉncòpH n¢SÉsædG oøpàØr nj ipòsdG , pÖ∏ s£oªdG pórÑYn p øHG
,o¬o∏peÉn©oj røne o¢ûpgór oJ ≈àsdG p¬pàneÉn¡ n°T nh , (2) uºnédG p¬pHOn CnGh , p¬pàbs Qp h
. ô«ãμdG ójó°ûdG (2) . Üô£°†Jh Å∏àªJ (1)
10

CMYK
≈pa ón ¡n ©r oj r¿nCG sπbn Énªpe , p√ôp ªr Yo røpe nIôn p°TÉn©dG RphÉnéoj rºnd o¬sfnCG n™ne
. o¬ræpe ÉkÑjpôbn rhCG o¬n∏`ãpe ÉnæoærHG n¿ƒoμnj r¿nCG ƒoLQr CG nh , o√G nƒ p°S
: mábs Qp ≈pa râYn ôn r°SnCÉan
≈pænH røpe o¬teoCGh o√ƒoHCG n¢ùr«ndCG !? o¬ræpe ÉkÑjpôbn rhnCG ¬n∏rãpe ÉnæoærHG o¿ƒoμnj ’ nºpdh -
!? p¬pdG nƒrNCG nIôn gRo
: má n°TÉ n°ûnH ≈pa n∫Énb sºoK kÓ«p∏b ôn sμØn an
? zoAÉsØ n°T{ Énj ¬«uª n°ùof nºpHh -
: kÓpFÉnb n´ôn r°SnCG nÖ«péoJ r¿nCG nπrÑbn nh
? nøjpônJ GPÉnªan , zhmôªr Yn ón rÑYn { ¬«uª n°SoCÉ n°S -
: p ør«nàªn p°SÉnH p ør«nær«©n pH rândÉnb rºoK ák gn ôr oH räôn sμØn an
? Gkóªs nëoe ¬«uª n°ùof ’ nºpdh -
p G nh s¿nCG n¿hoócu Dƒoj røne nâ©r ªp n°S ÉnenCG
Gnò¡n pH ¿ rƒsª n°ùoj øsªpe GkóM
o± rƒnYÉj sπ©n nd ? ól «p©nH lâ« p°U nh ôl «pÑcn l¿rCÉ n°T o¬nd o¿ƒoμn« n°S , p º r°S’G
! ≈ n°ùnYh

11

CMYK
 :≈pJrCÉnj Énª«pa p ¢SG nƒrbnC’G nør«nH Ésªpe án në«pë s°üdG án nHÉnLE’G ôs«î
n nJ - 1
:zm± rƒnY oørH p ønªrMôs dG óo rÑYn { ón pd oh ( CG )
.(p π«pØrdG p ΩÉnY ón ©r nH - p π«pØrdG p ΩÉnY ≈pa - p π«pØrdG p ΩÉnY nπrÑbn )
É````kÑjpôbn zm± rƒ```nY oø```rH p ø```nªrMôs dG óo ```rÑYn { n¿É``nc ( Ü )
:pá`n `¡pL røpe ˜ p ∫ƒ`` o°Ssô∏pd
.(Ék©``ne É``nªgo - p¬````«pHnCG - p¬````ueoCG)
: ≈pa nCÉ n°ûnf nh zm± rƒnY oørH p ønªrMôs dG óo rÑYn { ón pd oh ( `L )
(p∞Fn É s£dG - ápænjpóªn rdG - án sμne)
? p π«pØrdG pçOp ÉnM røYn o±ôp ©r nJ GnPÉne - 2
≈p`à˘˘sdG ≈n ˘ pg Qo É``˘˘né˘ rMnC’G p√òp `˘˘gn n¿ƒ`μ˘˘ nJ r¿nCG p¬``˘˘ s∏˘ ˘pd É``˘˘ n°TÉ`˘˘ nM{ - 3
o¬`tHQn o√òn `n≤rfnCG rπ`nH ,¬`pdÉn«ar nCGh án `ngôn rHnCG røpe p¬s∏dG nâ`r«nH räòn ``n≤rfnCG
.zoô``«pÑnμrdG
.(p¬s∏dG nâr«nH - Qp ÉnérMnC’G) :røpe qπoμpH Oo ƒ o°ür≤ªn rdG Éne ( CG )
12

CMYK
 ? Én¡ndÉnb ≈nàne nh ? pIQn ÉnÑ©p rdG p√òp gn oπpFÉnb røne ( Ü )
:Én¡rH uƒ n°U lAÉ n£rNnCG pá«pJB’G päGnQÉnÑ©p rdG ≈pa - 4
.zmhôrªYn ón rÑYn { p¬«uª n°SoCÉ n°S : tΩoC’G ândÉnb
.zGkóªs nëoe{ p¬«uª n°SoCÉ n°S : oÜnC’G n∫É`nb
sºoK pá n°SnQór ªn rdG pánÑnàrμne røpe ˜ p ∫ƒ o°SsôdG pIô« p°S ≈pa ÉkHÉnàpc ôr n«î
s nJ - 5
: ≈pJrCÉnj ÉsªYn rÖL
p nCG
ón ræYp ôp r°ü˘sæ˘dG p󢫢©˘pH n¿ƒo∏Øp nàrënj án ˘sμ˘ne oπ˘ gr nCG n¿É˘˘cn GnPɢ˘ªn ˘ pd ( CG )
? p ΩÉnæ r°UnC’G
ÉkàræpH n’ Gkónd nh o¬oànL rhRn ón ∏p nJ r¿nCG z nIôn gr Ro oørH o± rƒnY{ ≈sæªn nJ ( Ü )
? n∂pdPn oÖnÑ n°S Énªan

13

CMYK
 ôo `n¡ r¶nJ ≈pàsdG , (1) pá`nHÉnésædG oí`penÓne hô`rªYn pó`rÑYn ≈n∏Yn räón nH
On Gnõan , p¿rCÉ s°ûdG iphPn røpe Gƒofƒoμnj r¿nCG ºo¡nd Quóbo rø`ne ≈n∏Yn kIô`uμnÑoe
m ¢ûrjôn bo p ¢ùpdÉnéne ≈ndEGp o¬oÑnë r°ünj nπ`n ©nL nh , o¬nd ák jÉn`YpQ nh p¬pH GkQhoô` o°S o√ƒoHnCG
o¬nd n¿ƒoeóu ≤n oj nh , o¬nfƒoÑYp Gnóoj nh , ¬`pH n¿ƒ`oÑné©r o«a , pá`nÑ©r nμrdG n∫ rƒn`M
oÖ`«péo«an , ¬`uæ p°S n¥ rƒna ák `n∏Äp r°SCnG o¬`nf oƒdCÉ r°ùnj nh , o¬`oÑ p°SÉæoJ ≈pàsdG ÉnjGnó¡n dG
Éne o¬nd n¿hoócu nDƒojh , o√ÉnHnCG p¬pH n¿ƒoÄuæ¡n o«an , ºr¡ o°ûpgór oJ mäÉnHÉnLEG Én¡ræYn
nør«nH nh m ¢ûrjôob nør«nH mán«pdÉnY mánfÉnμne nh , ™«paQn móréne røpe o√Òn ¨p n°U ôo ¶p nàrænj
. pÜôn ©n dG
p¬pFÉnHBG nπrãpe máªnjôp cn mIÉn«nëpd o√ót ©p oj nh , o¬nÑpgG nƒne ¬p «pa ≈uªnæoj π n ©n néan
, pIOn É s°ùdG oAÉæHCG oºs∏©n nànj Éne p¬ª«p∏©r nàpH Qn On ÉnH nh , nIôn gr Ro ≈pænH røpe √p Op GnórLnCG nh
p ør© s£dGh ,p∞« s°ùdÉpH pÜôr s°†dGh , pÜÉ n°ùpërdG nh pánHÉnàμp rdGh pInAGnô≤p rdG nøpe
, ôu Øn rdG nh (2)
ôu nμdG nh ,p πr«î
n rdG p ¢†rcQn nh , p ¢S rƒn≤rdÉpH p ≈reôs dGh , ípeôt dÉpH
.. päÉnHôn s°†dG Ap É≤uJG nh , p Ωƒoé¡o rdGh
. ΩÉeC’G ≈dEG Ωƒé¡dG (2) . ágÉÑædGh AÉcòdG (1)
14

CMYK
 ,p¬ p°ùrØæpH Gsõnà©r oe ,Gkô«pÑcn kÓoLQn pIôn «p¨ s°üdG p¬uæ p°S ≈pa ôo ¡n r¶nj n¿Énc nh
Qn ÉnÑN r nCG tÖë p oj,o¬nd n¢ùr«nd Énª«pa o™ªn r£nj n’ nh ,oÜòp μnj n’ nh s≥nëdG o∫ƒo≤nj
.p± oƒ« t°ùdG nø«pfQn nh ∑pQÉn©ªn rdG nåjpónM nh Qp ÉnØ r°SnC’G
p ¢SrôØo dG Op nÓpH ≈ndEGp , pásjQp ÉnéuàdG p¬pJnÓnMQn ≈pa o¬©n ne o√ƒoHnCG o√òn N n nCÉan
røneh Én¡«pa Éne p¬∏p tenCÉnàpH nÖé p Yr oCGh , ÉngG nƒ p°S nh pá n°ûnÑnërdG nh ôn r°üpe nh p ΩhtôdG nh
, Ap Ónª©o dG pÜGnòpàrLG nh Ap Gnô u°ûdG nh p ™r«nÑrdG ≈pa pá≤n pFÉnØdG p¬pJQn É¡nªpH nh , Én¡«pa
, ¬˘pã˘jó˘nM pá˘sbQp nh , p¬˘pà˘nfɢ˘nenCGh , p¬˘ pbór ˘ p°ü˘˘pH , Ap É`˘˘bn pó˘ r°UnC’G pÜɢ˘ n°ù˘˘pà˘ cr Gh
. ôp r«în r∏pd p¬pàsÑnëne nh , p¬pàneÉn¡ n°T nh
p¬pàjpôî r o°S nh , p ΩÉnæ r°UnC’G (1) p ønY p¬∏p r«ne ≈ndEGp ÉkMÉnJôoe øoμnj rºnd o¬sæμnd nh
ÉkcGnQOr EG On GRn nh ôn pÑcn Énªs∏co Én¡nd p¬ p°†r¨oH Op ÉnjOp Rr G nh , Én¡nfhoóoÑ©r nj røªs pe nh É¡ræpe
: óx L p ≈pa n∫Énb Én¡ræYn p√pó©r oH ≈pa o¬nKós nM Énªs∏co nh , Én¡pà≤n «p≤nëpd
o™ p°SG nh lº«pμnM nârfnCGh , ≈pÑr∏bn oåjpónM nh ≈ p°SÉ n°ùrMEGp ≈pHnCG Énj n∂pdPn -
o∂∏p ªr njh ≈pæ¡o uL nƒoj ipòsdG p ¢SÉ n°ùrME’p G n∂pdPn ≈pa ≈pæYr ón an , p πr≤©n rdG
! ≈ p°ùrØnf ≈s n∏Y
Én¡peƒoéofh , pán«pdÉn©rdG p¬FÉnª n°ùpH , ≈pd rƒnM røpe n¿ rƒnμrdG oâr∏senCÉnJ ór ≤n nd nh
.. ɢngQp ɢ n£˘renCGh , ɢn¡˘pHɢnë˘ n°Sh , Inô˘pgɢ˘nÑ˘ dG ɢ˘gn Qp ɢ˘ªn ˘ br nCGh , Inô˘ pgGsõ˘ dG
. √OÉ©àHG (1)

15

CMYK
pá©n p°SG nƒrdG ÉngQp ÉnëpH nh , pán«pdÉn©rdG Én¡pdÉnÑép pH nh , pá n£ p°ùnÑræªo rdG ¬ p°VrQCnÉpH nh
nøpe Én¡r«n∏Yn tÜpónj Éne nh , pIôn ªp rãªo rdG ÉngQp Éné r°TCnGh , ánjQp ÉnérdG ÉngQp Én¡rfnCGh
nΩÉnæ r°UnC’Gr n∂r∏pJ s¿nCG ≈pa oârμnμ n°ûna ,pánÑ«pé©n dG pIÒn pãnμrdG päÉnbƒo∏îr ªn rdG
râYn ón rHCnG nh , nÖ«pé©n dG n¿ rƒnμrdG n∂pdPn râ≤n n∏Nn ≈pàsdG ≈n pg , nIõn Lp Én©dG
Én¡«pa nìhoQ n’ ál nàu«ne ≈n pg nh , p¬pFÉn«rMnCG ≈pa nìhtôdG râî
n Øn nfh , ¬«pa Éne
!! nIÉn«nM n’ nh
≈n∏Yn t∫óo nj ôp r« s°ùdG ôo nKnCG nh , ôp «p©nÑrdG ≈n∏Yn t∫óo nJ (1)
oIôn ©r nÑdG â n°ùr«ndCG
≈n∏Yn , áo Ñn«é
p ©n rdG oäÉnbƒo∏î
r ªn rdG p√òp g t∫óo nJ n’ n∞r«nμan ?pô« p°ùnªdG
!!? p ÒpÑî n rdG p∞«p£s∏dG póM
p G nƒrdG Én¡≤p pdÉnN
: Ö p°VÉnZ mä rƒ n°U ≈pa o√ƒoHnCG n∫Énb
ÉnªpH r´póîn rænJ n’ nh , n∂pHG nƒ n°U ≈ndEGp ór Yo nh , hôrªYn ón rÑYn Énj ôr uμan -
røne , Op GnórLCn’Gh Ap ÉnHB’G øjpO røYn nøjpOQp É s°ûdG n∂Äp ndhCG røpe o™ªn r°ùnJ
≈p«rëojh , o¥Ro ônj nh o≥o∏î r nj , Égnôr«nZ Ék¡ndEG n∑Énægo s¿EGp : n¿ƒodƒo≤nj
! oâ«pªojh
n p°ùrînàan , n∂pÑnÑ n°ùpH Énær«n∏Yn áo ¡pdB’G nÖ n°†r¨nJ r¿nCG o±ÉnînJ n’nCG
ÉnæpH ∞
n rdG n™næªr nJ nh ÉnænJQn ÉnépJ ón p°ùrμoJ rhCnG , n¢VrQnC’G
!!? ÉsæYn ôn r«î
. ô«©ÑdG äÉØ∏îe (1)

16

CMYK
án `˘næ˘«˘pª˘ s°ùdG nø``«˘pHGô˘n≤˘dG rΩóu ``˘nb nh , É``˘ngôr ˘pØ˘ r¨˘ nà˘ r°SGh É`˘˘¡n ˘ r«˘ ndEG rÖ˘ gn Pr G
n∂nd ôo Øp r¨nJ Én¡s∏©n nd , Én¡neGnóbr CG rπuÑb nh , É``n¡peón î
n pd ôn `«pãnμrdG n∫É`nªrdGh
Qo pó≤r nj n’ ipòsdG ón `jpó s°ûdG É`n¡nHÉn≤Yp É`sæY o™`næªr nJ nh , n∂`ræYn ≈ n°VônJ nh
! ól `nMCnG p¬`r«n∏Yn
, ɢn¡˘ o°†˘n¨˘rÑ˘nj ≈˘pà˘sdG p ΩÉ`˘˘næ˘ r°UnC’G n∂`˘˘r∏˘ pJ ≈n`dEGp ≈˘˘nà˘ Øn ˘ rdG Ön`grò˘ nj rº`˘˘nd nh
, p¬``˘pÑ˘r∏˘nb Ap Gnó``˘pf nh p¬`˘ p°SÉ`˘ n°ù˘rME’p É`˘kÑ˘«˘pé˘nà˘ r°ù˘oe , p¬`˘p≤˘jôp ˘W ≈˘pa ≈˘˘ n°†˘˘ne nh
m∞«p¶nf mójónL m øjpópH n¿hoô` u°ûnÑoj nh Én`¡nfhôp≤nàrënj røne n¢ùpdÉnéne tÖ`p ëoj
p ø`nY ≈n¡rænj nh , ¬` o°†n¨rÑnJ ipòsdG p±hoô`r ©nªrdÉpH ôo `o eCrÉnj , É`n¡pæjpO ôp `r«nZ
pÖ`˘˘pdɢ˘î
n ˘ ne rø˘ pe nAÉ`˘˘Øn ˘ ©n ˘ t°†dG òo `˘˘≤p ˘ ræ˘ oj nh , o√É`˘˘ n°Vrô˘ nJ ipò˘ sdG ôp `˘˘nμ˘ ræ˘ ˘ªo ˘ ˘rdG
..AÉ`njƒrbnC’G
ôo oãrμnJ Én¡nMÉnHQr nCG óo é p n«an p¬pJQn ÉnépJ ≈ndEGp ôo o¶rænj
p nj nh , o™ p°ùsànJ nh ƒoªrænJ Éngóo é
, án μne Qp ÉséoJ ôp nÑcr CnG røpe GnónZ ≈sànM , p ΩÉnæ r°UCn’G n∂r∏pàpd É k°†r¨oH On GRn ɪs∏co
.. Ékà« p°U rºpgpó©n rHnCG nh , k’Éne rºpgôp nãcr nCG nh
É``nª«pa p¬pcôr nJ nh , o¬`ræYn p¬`pJƒoμ o°S ≈n∏Yn o¬``nfƒoeƒo∏nj ¬``«pHnCG n∫ rƒ``nM røne nh
: o¬nd n¿ƒodƒo≤nj nh , É`n¡peÉn≤pàrfG nh p ΩÉ``næ r°UnC’G nøpe o¬`nfƒoa uƒîoj , p¬`«pa nƒ``og
√sOôo ``nJ rº`nd r¿EÉp `na , Ol hoóoM o¬`nd ôn `r Ñ s°üdG sø`p μnd , p¬`r«n∏Yn lIôn `p HÉ n°U É`n¡sfEGp
17

CMYK
o¬©n ne nârfCG o¿ƒoμnà n°S rπnH , √nórM nh ¬r«n∏Yn Én¡nÑ n°†nZ sÖ o°ünJ røn∏an , É``n¡r«ndEGp
: Am hoógo ≈pa rº¡o nd o∫ƒo≤n«an , (1) pIôp©nà r°ùoªrdG ÉngQp Énæpd GkOƒob nh
oΩÉsjnC’G o¬ªo u∏©n oJ n± rƒ n°S nh , lπpbÉnY o¬sfEÉp an hôrªYn pórÑYn ≈n∏Yn GkôrÑ n°U -
. pÜG nƒ s°üdG ≈ndEGp √oó p°TrôoJ nh , s≥nërdG inônj n∞r«cn ≈pdÉn«s∏dG nh
p ≥t∏©n sàdG ón jpó n°T , nIôn gr Ro ≈pænH p¬pe rƒnb røpe nøjpô«pãnμrdG nπrãpe ≈nàØn rdG n¿Énc nh
r oCG ørHÉpH
ÉkÑné©r oe , Öp∏ s£oªrdG pórÑYn p ørH p¬s∏dG pórÑYn p ørH póªs nëoe ºr¡pàN
p¬«pa ÉsªYn p√pó©oH nh , p ΩÉnæ r°UnC’G p ønY p¬∏p r«ne nh , p¬ p°ùrØnf Ap ÉØ n°U nh p¬pFÉncòn pH
. án neGnônμrdG o¢Tpóî
r nj Ésªpe án sμne oÜÉnÑ n°T
rºpgQp Gnô r°SnCG ≈n∏Yn o√ÉsjEGp rº¡p pfÉnªpàFr Gh , p¬«pa p ¢SÉsædG pá≤n pK nh p¬pbór p°üpH ôo î
n Ør nj
. p ø«penC’ÉpH o¬nfƒoYór nj rº¡o ©o ªn r°ùnj nø«pM oÜôn r£nj nh , rº¡p pdG nƒrenCG nh
níL p ÉsàdG , án an Énëbo ≈HnCG nørH ôrμnH ÉnHnCG o∞ndrCÉnj n¿Énc Énªcn
p ÉsædG ôn L
nÜQn Énb ≈sànM , p¬s∏dG pórÑYn p ørH póªs nëªo pH o¬∏`rãpe ≥u∏©n nàªo rdG , n܃oÑrëªn rdG
nÜQn Énb nh , nø«pKnÓsãdGh án næpeÉsãdG ôm rμnH ƒoHCG nÜQn Énb nh , p√ôp ªr Yo røpe nør«pKnÓsãdG
. nø«p©nHQr nC’Gr ól ªs nëoe
. ∫É©à°T’G Iójó°T (1)

18

CMYK
≈n L
p É`næo«pd Éngõo `p `¡nàrænj , p ¢SÉ`sædG p ø`nY pándõr ©o rdG ≈ndEG ól `sªnëoe n∫É`nªan
o√On É``˘˘nÑ˘ Yp nº`˘˘nMôr ˘ nj r¿nCG o¬˘ dnCɢ r°ù˘˘nj , p ¢VrQnC’Gr h päG nƒ`˘˘ªn ˘ s°ùdG sÜQn É`¡˘˘n«˘ ˘pa
Ésªpe án sμne ôn ¡u n£oj nh , AÉnjƒp br nC’Gr ipórjnCG rº¡o ræYn s∞`o μnj nh , nAÉ``nØ©n t°†dG
.. Op É n°ùnØrdG nøpe ÉngoDƒn∏ªr nj
nâbr nƒrdG Énª¡o ræYn n™£p ≤n rænj r¿nCG , p ør«ªn «pªnëdG p¬r«≤n jpó n°U ≈n∏Yn õt ©p n«an
ÉkfÉn«rMnCG o∫ƒ o£nJ pándõr ©o rdG n∂r∏pàpH GnPEÉp an , ¬pàndõoY ≈pa p¬« p°†r≤nj ipòsdG
n¿É n°†enQ ôn ¡r n°T Én¡«pa ≈ p°†r≤nj nπ©n nL ór ≤n an , p¬r«ndEGp Énª¡o bn rƒ n°T oÖ¡p r∏oJh
p¿É s°ùpëo«an , nAGnôM p Qp Én¨pH óo sÑ©n nànj , É¡pé«pé n°V nh án sμne røYn Gkó«p©nH
Én« n°†nb nh Qp Én¨rdG ≈dEGp ÉnÑgn Pn rƒnd p¿GsOƒnj nh , ¬r«ndEGp m¥ rƒ n°ûpH ôp ¡r s°ûdG n∫ƒ oW
. o¬©n ne o¬s∏co ôn ¡r s°ûdG
É```nª¡p r«ndEGp ós ``nJôr nàan , On ƒ`o`©nj ≈sànM , p¬`r`«n∏Yn p ø``r«ndƒo¨ r°ûne p¿sÓ`` n¶nj nh
nAɢsÑ˘pMnC’G tº˘°†J ≈˘pà˘sdG º˘o¡˘ n°ù˘pdɢné˘ne o¬˘n©˘ne p¿É˘nØ˘pfrCɢnà˘ r°ù˘˘njh , ɢ˘ªn ˘ go ɢ˘nMhoQ
. p ΩÉnæ r°UnC’G ≈n∏Yn øjôpFÉsãdG nAÉn«Øp r°UnC’G
On É``nY ºsK , On É``nàYr G É`nªcn Qp É`n¨rdG n¤EGp ÖngPn nø``«p©nHQr nC’G n≠`n∏nH Ésªnd nh
≈n`M rhnCG ór `n`≤na , m¿G nƒ`` r°VpQ nh ¬`s∏dG nøpe m π`` r°†nØpH n¿É`` n°†neQn ôn `p `NBG
, ák as Énc p ¢SÉ`sædG ≈ndEGp k’ƒ`` o°SnQ nh Év`«pÑnf o√Qn É`nàN
r G o¬`sfnCÉpH n∑Én`æog o¬``tHQn p¬``r«ndEGp
19

CMYK
o¬oànL rhRn ¬H râbn ós n°üna , GkQƒof nh ikógo nËôp nμdG n¿BGôo≤rdG ¬r«n∏Yn n∫õn fnCG nh
. Ék©«pªnL Qp GsódG ≈pa røne sºoK , pó∏p rj nƒoN oâræpH áo néjpóN
n
nøneBG nh p¬r«ndEGp n´ôn r°SnCG ≈sànM , p π r°†nØdG n∂pdòn pH oºn∏©r nj ôm rμnH ƒoHnCG On Énc Éne nh
r nCG nh hôrªYn pórÑYn ≈ndEGp nÖgn Pn nh , p êhoôî
o√ôn nÑN o rdG ≈pa n¿Pn CÉnà r°SG sºoK , p¬pH
pÜÉngòs dÉH sºgn nh , ìnôØn rdG pIós p°T røpe ôo «p£nj On Énμan , pó«© s°ùdG ôp nÑî
n rdÉpH
øneBG røne n∫ shnCG n¿ƒoμn«pd - nºs∏ n°S nh p¬r«n∏Yn o¬s∏dG ≈s∏ n°U - p¬s∏dG p ∫ƒ o°SnQ ≈ndEGp
r¿nCG ≈n∏Yn Én≤Øn sJÉna , GkôN
u nCÉnàoe n¿Énc nâbr nƒdG søμnd nh , ôp rμnH ≈pHnCG ón ©r nH p¬pH
. Qp Én¡sædG p ´ƒo∏ oW ón ræYp Ék©ne ÉnÑgn òr nj

20

CMYK
 (  ) án nenÓYn nh ,ánë«pë s°üdG pIQn ÉnÑ©p rdG nΩÉnenCG (  ) án nenÓYn r™ n°V - 1
: pánë«pë s°üdG ôp r«nZ nΩÉnenCG
p√ôp n¨ p°U ≈pa zm± rƒnY oørH p ønªrMôs dG óo rÑYn { nºs∏©n nJ ( CG )
( ) . nÜÉ n°ùpërdG nh án nHÉnàμp rdG nh nInAGnô≤p rdG
√nôrμnj zm± rƒnY oørH p ønªrMôs dG óo rÑYn { n¿Énc ( Ü )
( ) .p∑Qp Én©ªn rdG p ønY nåjpónërdG nh ôn Øn s°ùdG
ón jpó n°T zm± rƒnY oørH p ønªrMôs dG óo rÑYn { n¿Énc ( `L )
( ) .p¬s∏dG pórÑYn p ørH póªs nëªo pH ≥t∏©n sàdG
zm± rƒnY p ørH p ønªrMôs dG pórÑYn { ôo ªr Yo n¿Énc Éneón ræYp ( O )
( ) .p√pôoªoY røpe nÚp©nHrQnC’G ≈pa lósªnëoe n¿Énc ,ÉkeÉnY nøp«KnÓnK
nøneBG røne n∫hs nCG zm±ƒr nY oørH p ønªrMsôdG oórÑnY{ n¿Énc (`g )
( ) .p ΩÓ r°SE’p G pándÉ n°SpôpH
o¿ƒoμn« n°S zhôrªYn ón rÑYn { o¬nærHG s¿nCG znIôn gr Ro oørH o± rƒnY{ n∞ n°ûnàcr G - 2
nπ©n an GnPÉne nh ? n∂pdPn n∞ n°ûnàcr G n∞r«nμan .nø«p¡pHÉsædG Ap ÉnÑnétædG nøpe
?¬pærHG nÖpgG nƒne ≈uªnæo«pd
21

CMYK
kIôn «pãcn n±Qp Én©ne n¿É n°ùrfE’p G óo «pØoj Op nÓpÑrdG ≈pa oπ≤t næsàdG nh ôo Øn s°ùdG - 3
.pIÉn«nërdG ≈pa mäGnQÉn¡ne o¬oÑ°ùrμoj nh
o¿ƒoμnJ ór bn - mánë«pë n°U ôo r«nZ oIQn ÉnÑ©p rdG - ál në«pë n°U oIQÉÑ©pdG
.mánë«pë n°U ôn r«nZ rhCnG ák në«pë n°U
r G nÖnÑ n°S ôr co Pr Gh án nÑ p°SÉ`næªo rdG án nHÉ`nLE’p G ônà`rNG
≈pa Én¡nd n∑Qp Én«pàN
.zm± rƒnY p ørH p ønªrMôs dG pórÑYn { á s°üpb Ap rƒ n°V
p√òp `ng o≥pÑ n£rænJ rπ`ng . ôn r«`nîrdG oçQp ƒ`oJ Qp Én«`rNCn’G áo bn Gnó` n°U{ - 4
.rπu∏Yn ? zm± rƒnY p ørH p ønªrMôs dG pórÑ`nY{ ≈n∏`nY oIQn ÉnÑ`p©rdG
n nJ nh pánÑnàrμªn rdG ≈ndEGp rÖgn Pr G - 5
sºoK ˜ p ∫ƒ o°SsôdG pIÒn p°S ≈pa ÉHÉnàpc ôr s«î
p røpe pá«p nJB’G pán∏Äp r°SnC’G p ønY rÖL
: pÜÉnàμr∏pd n∂pJnAGnôpb p ∫nÓN p nCG
nπrÑbn ˜ zlóªs nëoe{ p¬«pa óo sÑ©n nànj n¿Énc ipòsdG Qp Én¨rdG o¿Énμne Éne -
? p ΩnÓ r°SE’p G
p ∫ÉnØ rWnC’Gr nøpe nh p ∫ÉnLôu dG nøpe p ∫ƒ o°SsôdÉpH nøneBG røne o∫ shnCG røne -
? Ap É n°ùuædG nøpe nh

22

CMYK
 ôm rμnHƒoHnCG ¬oÑMp É n°U nh hmôªr Yn óo rÑYn n¿Énc , Qo Én¡sædG n¥ôp r°ûoj r¿nCG nπrÑbn
≈s∏ n°U - ¬s∏dG p ∫ƒ o°SnQ Qp GnO ≈n dEGp máªs ¡p pH p¿Én«©n r°ùj - o¬ræYn ¬s∏dG ≈n p°VnQ -
≈pa ƒ∏rànj nh , o¬sHQn oíuÑ n°ùoj √sÓ n°üoe ≈pa o√GnónL nƒa , -ºs∏ n°S nh p¬r«n∏Yn o¬s∏dG
p¬r«n∏Yn Énªs∏ n°ùna , p ËpônμrdG ¿BGôr ≤o dG päÉnjBG røpe p¬r«n∏Yn n∫õp rfoCG Ée m ´ƒ o°ûoN
≈pa C’rCÓnànj ipòsdG pI qƒoÑtædG p ∫nÓnépH p ørjPn ƒoNrCÉne , o¬neÉnenCG É n°ùn∏nL nh
ôm `rμnH ƒ`oHnCG nh , ¬`pH nø`neBG nh p¬`r«ndEGp o√ón nj hmô`rªYn óo rÑYn ós `ne nh , p¬`p¡rL nh
:mQhoô o°S ≈pa o∫ƒo≤nj - o¬ræYn o¬s∏dG ≈ p°VnQ -
≈sànM , p ΩnÓ` r°SE’ÉpH p¬`s∏dG n∫ƒ` o°SnQ Énj hmô`rªYn óo `rÑYn óo `r©nH n™`pª n°S Éne -
≈∏nY n¿É`nc o¬``fnCÉc , Or Os ôn ``nànj ºdh r∫nCÉ`` r°ùnj rº`nd , p¬`r«ndEGp n´ôn ` r°SnCG
o√ôn r«nZ nâr«nd nh , p¬r«n∏Yn Én¡pH o¬s∏dG (1) søne ≈pàsdG pánjGnó¡p dG n™ne móYp rƒne
p ø``r«nær«Yn p ipP ≈n∏Yn ≈nØî r nj n’ lí`p °VG nh t≥`nërdÉna ,o¬`n∏rãpe o¿ƒoμnj
-nºs∏°S nh ¬r«n∏Y o¬s∏dG ≈s∏ n°U - p¬q∏dG o∫ƒ` o°SnQ nâ`n ØnàrdÉna , p ø`r«nàªn «p∏ n°S
oΩnÓ``r`°SE’p G ≈n¨rdnCG -:á``nØ«p£nd áneÉ`` n°ùpàrHÉpH n∫É`nb nh hmô`rªYn pó`rÑYn ≈dEGp

. º``©fCG (1)
23

CMYK
 √o ón ```rM nh p¬```s∏pd É`n`¡∏n`©nL nh , p ¢SÉ``s`ædG InOÉn```Ñ`pY ≈pÑM p É``n`°U É```n`j
m º r°SG ≈pa n∂nd rπ¡n an , p ¢VrQnC’G nh päG nƒnª s°ùdG uÜQn , o¬nd n∂jpô n°T n’
º«MsôdG p ΩÓ r°SE’p G n™ne o≥Øp nànj , p ¢†«p¨nÑrdG u¥ôu dG pór«bn røYn mó«©H ójpónL
n’ p ønªrMôs dG óo rÑYn ârfnCG pá n¶rës∏dG p√òp gn røpe ? p¬Øp r£nY nh p¬ànMÉnª n°Sh
!p¿É n°ùrfE’p G óo rÑYn
:m êÉn¡pàrHG ≈pa kÓFÉnb n´ôn r°SnCG nh ,Ék¨pdÉH GkQhoô o°S mhôr ªn Yo óo ÑnY ôs o°ùna
p º«pMôs dG p ønªMsôdGoórÑYn !!o√Énª r°SnCGh o¬bs QCG nh nº r°S’G Gnògn n∞ n£rdnCG Éne
≈pænà r°üs∏Nn r¿nCG ≈n∏Yn p¬s∏dG n∫ƒ o°SnQ Énj n∂nd Gkôrμ o°T !! p ºjpônμrdG p±ƒ o£n©rdG
p pd pás«©p nÑsàdG nøpe ≈pª r°SG nâØr s¶nf nh , (1) p¿ÉK rhnC’G nøpe
! p¿É n°ùrfEÓ
,p øjuódG p º«pdÉn©nJ nh p ºjpônμrdG p¿BGôr ≤o rdG päÉnjBG ≈ndEGp Én©ªn nà r°SG Éenó©r nH nh
kÉqHÉnënàoe GkójpónL kÉeÉ n¶pf nh , Ékë p°VG nh Ék≤jô nW pIÉn«nër∏pd oº o°SrônJ ≈pàsdG
, - ≈ndÉn©nJ - ¬q∏dG ≈pa lºpFÉng p ønªrMôs dG óo rÑYn nh , ÉnLôn N n , ÉkfphÉn©nàoe
p¬r«n∏Yn - p ∫ƒ o°SsôdG p ∫nÓnépH Pl ƒoNrCÉne , Én¡∏p ªn cr nCÉpH Én«rfót dG o¬©o n°ùnJ n’ nh
p¬pH o¢†«pØnj ipòdG pI qƒoÑtædG Qp ƒof nh , p¬pàÑr«gn h - oΩnÓ s°ùdGh oInÓ s°üdG
p¬r«n∏Yn râ n£nÑgn ≈pàsdG pá```nªî r s°†dG I nhrô```sãdG ≈pa ¬`pFÉ`nJ , oËôp nμrdG o¬¡o rL nh
p π``˘˘r«˘ î n ˘ rdG nh pá``˘˘ s°†˘˘Øp ˘ dG nh pÖ``˘˘gn òs ˘ dG nø``˘˘pe nø``˘˘ªn ˘ ˘rKnCG ,pAÉ``˘˘ ªn ˘ ˘ s°ùdG nø˘ ˘pe
. ºæ°U iCG øKh ™ªL (1)

24

CMYK
p ™n∏ u°ùdG ≈pdÉnZ røpe Én¡t∏co áo sjQp ÉnéuàdG oπpaG nƒn≤rdG oπªp rënJ Éne nh , p ΩÉ``n©rfCn’Gh
. p ìÉnHQr Cn’G nøpe áo ©n p°SGƒrdG oäGnQÉnéuàdG Qt póoJ Éne nh , Éngôp î n ar CGh
GƒtÑgn ≈sànM , án sμne AÉ n°SnDhQo n™peÉ n°ùne o≠o∏rÑnj pándÉ n°SuôdG ôo nÑN
n On Énc Éne nh
p øne nh p¬pæjpO nh -nºs∏ n°S nh p¬r«n∏Yn o¬s∏dG ≈s∏ n°U - móªs nëoe ≈n∏Yn nøjôpFÉnK
p øjuódG n∂pdPn ôp renCG ≈pa n¿hoQ nhÉ n°ûnànj nh n¿ƒo©ªp nàrénj GƒoYôn r°SnCG nh , o√ƒo©nÑsJG
p G nh ÉvØ n°U o¬neÉnenCG p±ƒob oƒrdG ≈n∏Yn Gƒo≤Øn sJGh , rº¡o Yn õn ar nCG ipòsdG
uπoμpH , GkóM
. mähônÑnL nh mI sƒob røpe rº¡p rjón nd Éne
GƒoYôn r°SnCG , pór« s°üdG áo n∏¡r n°S ál Øn «p© n°V Òo paÉ n°ünY rº¡o an oAÉnØ©n t°†dG ÉsenCG
, p¿Gnô˘«˘ s£˘dG p ø˘nY ɢn¡˘nfƒ˘o∏˘ u£˘©˘o«˘na ɢn¡˘ n°ûjpQ ¿ nƒ˘oØ˘pà˘ræ˘ njh ɢ˘¡n ˘ pH n¿ oƒ˘˘μ˘ p°ù˘˘ªr ˘ oj
. kÉq«nM o¬nfh oƒ r°ûnj hCG Én¡ræpe ónfÉnY røne n¿ƒoënHòr njh
o¢UÉnØbr nC’G ºo¡n∏an , rº¡p «pªrënJ ≈pàsdG ôpFÉ n°ûn©rdG h ohnP Oo ƒ o°SoC’G ÉsenCG nh
Gƒ˘o©˘ n°†˘rî˘nj rhnCG , ɢ¡˘ «˘ pa Gƒ˘˘oJƒoÁ ≈˘˘sà˘ M rº˘ ¡p ˘ r«˘ n∏˘ Yn p¥nÓ˘ rZE’p G oΩɢ˘nμ˘ rMEGp nh
. p ΩÉnæ r°UnC’G p øjpO ≈n dEGp GhoOƒo©j nh
, ôp ˘pFɢ n°û˘n©˘rdG iphPn nø˘«˘pª˘p∏˘ r°ù˘oª˘rdG n∂˘pĢd rhoCG ≈˘ndEGp rº˘o¡˘ o∏˘ o°SoQ r⢠n°†˘˘ne nh
Op É n°ùrcEÉp pH o√hoOós gn GkôL
p ÉnJ rº¡o ræpe n¿Énc røne ; rº¡p pbGRn Qr nCG p ™ r£n≤pH ºogOo óu ¡n oJ
.. p¬pàYn Énæ p°U Op É n°ùraEÉpH o√hOsógn Ék©pfÉ n°U n¿Énc røne nh , p¬pJQn ÉnépJ
25

CMYK
≈nYór oj pÖ∏n≤rdG oß«p∏nZ , rº¡o ræpe ôl «pÑcn p ønªrMôs dG pórÑYn ≈ndEGp nÖgn Pn nh
n On nh , m ΩÉ n°ûpg nørH p º```nμnërdG ÉnHnCG
≈pa o∫ƒo≤nj , p¬rL nƒrdG ôn p°TÉnc p¬r«n∏Yn nπN
rºnd nh ,¬rÑé
p oj rºn∏an , m± rƒnY nørH hpôªr Yn ón rÑYn Éj kAÉ n°ùne (1)
rºYp : má n¶r∏Zp
: GkôN
p É n°S n∫Énb nh , p¬penÓcn ≈pa ≈ p°†rªnj o¬Yr ón nj
≈pa kAÉ n°ùne ºr Yp Én¡ªo r°SG ál s«ë p nJ p ºnμnërdG ÉnHCnG Énj Énfón ræYp ór ©o nj rºnd -
Énª«pa oΩnÓ r°SE’p G Éngôn s«nZ ór ≤n an , p ìÉnÑ s°üdG ≈a ÉkMÉnÑ n°U rºYp h ,AÉ n°ùnªdG
, Én¡ræpe ôm r«N p nàpH Én¡ndón HnCG nh , o¬≤o paGƒoJ n’ ≈pàsdG päGnOÉn©rdG nøpe ôn s«nZ
n más«ë
, rºoμr«n∏Y oΩÓ s°ùdG : p¬r«n∏Yn oπpÑ≤r oj nø«pM p¬«pNnC’ oAôr ªn rdG o∫ƒo≤n«an
n∂r«n∏Yn nh : kÓpFÉb ójpõnj rhnCG , oΩnÓ s°ùdG n∂r«n∏Yn nh : kÓpFÉnb ¬oÑ«péo«a
.p¬s∏dG áo ªn rMQn nh oΩnÓ s°ùdG
Gƒ o°û«p©n«d , p¬r«ndEGp n¿ƒn© r°ùnj nh o¢SÉsædG o¬tÑë
p oj ipòsdG o¿ÉnenC’G nƒog oΩnÓ s°ùdÉna
p oCG , rºoμr«n∏Yn oΩnÓ s°ùdG p πo≤an , nø«uæÄp ªn r£oe nø«pFOp Éng ¬u∏Xp ≈pa
¬p∏`rãªpH n∂rÑL
. o¬ræpe nø n°ùrMnCG nh
m± rƒnY oørH p ønªrMôs dG óo rÑYn ≈ n°†ne nh , ÉkÑ p°VÉnZ p ºnμnërdG ƒoHnCG n¢†nØnàrfÉna
.. Am hoógo ≈pa o∫ƒo≤nj

. ΩÓ°SE’G πÑb Üô©dG á«ëJ âfÉc (1)

26

CMYK
≈n¨rdnCG ór ≤n an , m ΩÉ n°ûpg oørH hoôªr Yn Éj hmôªr Yn ón rÑYn ≈pª r°SG pó©o nj rºnd nh -
p ˘d p¿É˘ n°ù˘˘rfE’p G án ˘ sjOp ƒ˘˘oÑ˘ Yo oº˘ «˘ M
≈˘pfɢsª˘ n°S nh , p¿É˘ n°ù˘rfEÓ p ôs ˘ dG oΩnÓ˘ r°SE’p G
, p ønªrMôs dG ón rÑYn - nºs∏ n°S nh p¬r«n∏Yn o¬s∏dG ≈s∏ n°U - ¬q∏dG o∫ƒ o°SnQ
l∞«p£nd lº r°SG , m± rƒnY nørH p ønªrMôs dG ón rÑYn ≈nYOr oCG oârënÑ r°UnCÉan
p ønªrMôs dG ón rÑYn Énj rπ≤o an , p º«pMôs dG p ønªrMôs dG o¿ÉnænM p¬«pa , l∞jpô nX
p oCG m± rƒnY nørHG
. n∂rÑL
: mIQn Gône ≈pa o∫ƒo≤nj p ºnμnërdG ƒoHnCG n´ôn r°SnCÉan
rºnd nh , o√Énæ©r ªp n°S nø«pM móªs nëoe ≈n∏Yn √ÉfrOOn Qn lº r°SG !? oøªn rMôs dG Éne nh -
, ≈pfÉ n°ùpd ≈n∏Yn GkóHnCG niôp rénj rønd nh , p¬pH n∑ nƒoYOr nCG rønd nh , o¬r∏nÑ≤r nf
: p¬∏p rLCG røpe p∂r«ndEGp oâÄr L
p Éne n±ôp ©r nàpd ≈s ndEGp râ p°ürfCÉan
póªs nëoe ôp renCG ≈pa nº p°SÉnërdG oºgo Qn Gnôbn n∂n¨u∏nHoC’ , m ¢ûrjôn bo oñƒo« o°T ≈ænã©n nH
o¬næjpO n∑ôo rànJ r¿nCG ÉseEGp : í« p°ünØrdG oº¡pfÉ n°ùp∏pH n∂nd n∫ƒobnCG nh , p¬s∏dG pórÑYn ørHG
ÉseEGp nh , ÉnfOp GnórLnCG nh ÉnæpFÉnHnBG pá¡n pdBG nh Énæpà¡n pdBG , p ΩÉnæ r°UnC’G p øjpO ≈dEGp On ƒo©nJ nh
n´ôn `r °SnCÉan , p¬`p ©raOn ≈n∏Yn Qo pó`r≤nJ n’ ôm `«pÑcn ôm n£nîpd n∂` n°ùrØnf nâ r°VsôYn
: GkôN
p É n°S p ønªrMôs dG óo rÑYn
27

CMYK
nørH p ønªrMôs dG ón rÑYn n¿ƒoaôp ©r nJ n’nCG !? m ΩÉ n°ûpg nørHÉnj n¿ƒo∏Yp Éna rºoàrfnCG GnPÉne nh -
rº¡o sfnCG nh , nIôn gr Ro ƒoænH o¬ne rƒnb s¿nCG rºoà« p°ùnfCG !? (o¬ n°SrCÉnH nh o¬nJ sƒob nh) m± rƒnY
rø˘ne n¢ShoAQo n¿ƒ˘oØ˘£˘rî˘nj ,ɢnfGnó˘rMph nh mäɢnYɢnª˘nL p¬˘r«˘ndEGp n¿hoÒ˘p£˘n«˘ n°S
!? iPnCÉpH o¬nd n¿ƒ o°Vpô©r nj
: mójpó¡r nJ ≈pa p ºnμnërdG ƒoHnCG ¬n© nWÉn≤an
lIón pFÉnY , pIón «p©nÑdG Op ÓpÑrdG ≈ndGE p ál nÑpgGnP , m± rƒnY nørH Énj áo sjQp ÉnéuàdG n∂o∏paG nƒnb -
røne nIQn ÉnépJ ón p°ùrμof r¿nCG ≈n∏Yn Énæ≤r Øn sJG ónb nh , ál népFGnQ p ΩÉn©rdG n∫ƒ oW Én¡ræpe
ôo ˘u≤˘në˘of ,mó˘°Urô˘ne sπ˘oc ɢn¡˘nd o∞˘p≤˘nf , mó˘sª˘ në˘ ªo ˘ pH Gƒ˘˘æ˘ neBG nh ɢ˘nfƒ˘˘Øo ˘ ndɢ˘N
n
,Én¡ræpe nøjpônà r°ûoªrdG nh nø«p©pFÉnÑrdG o∞«îoj Éne Én¡nd nh o¬nd oπ«pμnf nh , Én¡nàYÉ n°†pH
ɢ˘næ˘ nfƒ˘˘bo óu ˘ °ü˘˘oj n± rƒ˘˘ n°S , Op nÓ˘ pÑ˘ rdG uπ˘ co ≈˘˘pa n¿hoÒ˘ pã˘ cn Aɢ˘bpó˘ r°UCG ɢ˘næ˘ nd nh
nøpe GkóM
p G nh hoór¨nJ nh , p iônà r°ûnJ n’ nh o™«pÑnJ nÓan , Éæn©ne n¿ oƒf nhÉn©ànj nh
(1)
!..≥neôs dG ót o°ùnj Éne n¿ oƒμp∏ªr nj n’ nøjpòsdG Ap Gnô≤n Øo rdG
: pÖ n°†nZ nh mI sƒo≤pH ¬p¡rL nh ≈pa p ønªrMôs dG óo rÑYn nìÉ n°üna
n¥ón n°U !? πr``¡nL Én``HnCG É`j nΩnÓ`nμrdG Gnò``ng o∫ƒ``o≤nJ m± rƒ``nY p ø``rH’p nCG -
Gnò``n¡pH n∂```nÑ≤s d Pr EG -º``s∏ n°S nh ¬``r«n∏Y o¬``s∏dG ≈s∏`n °U - ¬s∏dG ∫ƒ`` o°SnQ

. ¬JÉ«M ßØëj Ée OGôªdGh ìhôdG á«≤H (1)

28

CMYK
 t ë
≥ p nà r°ùnJ ór ©o nJ rºn∏an , kÓ« p°ürØnJ π u°üoa nh n∂r«n∏Yn ós bo ipòsdG ,pÖ≤n s∏dG
n∂˘ ∏p ˘ ¡r ˘ nL n™˘ ne o≥˘ Øp ˘ sà˘ j n’ o¬˘ sfnC’ , º˘˘μ˘ në˘ rdG ≈˘˘pHCɢ ˘nH ≈˘˘ Yn ór ˘ ˘oJ r¿nCG
ór ©o nJ rºnd nh n∂o∏≤r Yn Qn É nW ór ≤n nd nh , n∂pfÉ n°ùpd p ∫ƒ oW nh (1) n∂pà nXÉ n¶na nh
!inônL Éne o∑Qp ór oJ
Éne sπco Énæ©r pH nh , p∞«p¶sædG p ΩÓ r°SE’p G øjpO ≈pa m πr¡nL ÉnHnCG Énj Énær∏N n On
s¿nCÉpH , rº¡o ndG nƒrenCG nh rº¡ n°ùoØrfnCG nø«æpeDƒªrdG nøpe inônà r°TG ipòsdG ¬q∏pd o∂∏p ªr nf
.. o∫hoõnj ’h óo n°ùrμnj n’ ipòsdG nº«≤oªrdG Én¡ªn «p©nfh án sænérdG oº¡o nd
øpe n∂©n ne røne nh nârfnCG ór ©p nà r°SGh , Or õp nJ n’ nh n∂pd rƒnb ≈pa (2) ór p°ürbÉa
tiƒp ≤n rdG ÉnætHQn ¬r«n∏Yn Énæoæ«p©o« n°S , ôm jpône m ∫É n°†æpd nø«pdÉ s°†dG nøjpôpaÉnμrdG
. ôo jpó≤n rdG

. ô°üàNGh ∫óàYG (2) . ∂Jƒ°ùbh ∂à¶∏Z (1)

29

CMYK
 : ≈pJrCÉj Énª«pa p ¢SG nƒrbnC’Gr nør«nH Ésªpe án në«pë s°üdG án nHÉnLE’p G ôs«î
n nJ - 1
:zp ønªrMôs dG pórÑYn { ≈ndEGp zhmôªr Yn ón rÑYn { nº r°SnG ôn«`s nZ iò`p`sdG ( CG )
.(p ønªrMôs dG pórÑYn ƒoHnCG - ôp rμnH ƒoHnCG - ˜ o∫ƒ`` o°SsôdG)
:násμne ≈pa oΩnÓ r°SE’p Gr ôn ¡n nX Éneón ræYp ( Ü )
- rº¡o ræpe ôo «pãnμrdG nºn∏ r°SnCG - Ék©«pªnL Én¡o∏gr nCG nºn∏ r°SnCG)
.(rº¡o ræpe oπ«p∏≤n rdG nºn∏ r°SnCG
:√pópjpó¡r nàpd p ønªrMôs dG pórÑYn ≈ndEGp án sμne Qo ÉsØco nπ n°SrQnCG ( `L )
.(mÖ¡n nd ÉnHnCG - m πr¡nL ÉnHnCG - n¿Én«Ør o°S ÉnHnCG)
nÖnÑ n°S røu«nH nh pán«pdÉsàdG päGnQÉnÑ©p rdG nøpe án në«pë s°üdG nIQÉnÑ©p rdG ônàN
r G-2
:Én¡nd n∑QÉn«pàN
r G
-:p ΩnÓ r°SE’p G Qp ƒo¡ o¶pH zm± rƒnY oørH p ønªrMôs dG óo rÑYn { nº∏p Yn Éneón ræYp -
.nº∏p r°ùoj r¿nCG nπrÑbn p ¢SÉsædG nirCGQn òn N
n nCG ( CG )

30

CMYK
 . nºn∏ r°SnCG sºoK ôl «pÑcn Ol ón Yn nº∏p r°ùoj ≈sànM ô n¶nàrfG ( Ü )
.rOOs ôn nànj rºnd nh p ΩnÓ r°SE’p G ≈ndEGp n´ôn r°SnCG ( `L )
? zhpôªr Yn pórÑYn {røpe nπ n°†ranCG zp ønªrMôs dG pórÑYn { oº r°SG n¿Énc GnPÉnªpd - 3
rπgn nh ? p ΩnÓ r°SE’p Gr Qp ƒo¡ o¶pH Gƒo©ªp n°S ÉenóræYp án sμne oAÉ n°SnDhQo nπ©n an GnPÉne - 4
?o√ƒo∏©n an Énª«pa Gƒoënénf
:≈pJrCÉnjÉne pánHÉnLEGp ≈pa ánÑnàrμªn rdG pÖoàco p ¢†r©nÑpH nh n∑Pp Énà r°SoCÉnH rø©p nà r°SG - 5
.˜ ∫ƒ o°SsôdG ≈n∏Yn p ºjpônμrdG p¿BGôr ≤o rdG nøpe n∫õn nfÉne n∫ shnCG ôr co Pr G ( CG )
nIOÉnÑYp Gƒocôo rànj rºnd nh nΩnÓ r°SE’G án sμne oAÉ n°SnDhQo n¢VnQÉnY GnPÉnªpd ( Ü )
? p ΩÉnæ r°UnC’G

31

CMYK
 r o°S . nÚæpeDƒªo rdG Ap GnòjEGp ≈pa n¿ƒocôp r°ûoªrdG n±ôn r°SnCG
, ÉkÑjpòrμJ nh , ák jpôî
p ∫ƒ o°SsôdG oºtdnCÉnJ ós nà r°TÉna , ìG nhQC’G p¥ÉgRr EGp ≈ndEG ºp¡pH ≈p¡nàræj ór bn ÉkÑjpò©r nJ nh
, án sμne røYn rºgo ón ©p rÑoj r¿nCG iCGQn nh , rº¡o nd - oΩnÓ s°ùdGh oInÓ s°üdG ¬r«n∏Y -
!? n¿ƒoÑgn ònj nørjnCG røμp d nh , √pôrenCÉpH o¬s∏dG n¿Pn rCÉnj ≈sànM
länÓ p°U Én¡∏p gr nCÓan , rº¡p r«n∏Yn ák nfƒoerCÉne râ n°ùr«nd p ΩhtôdG nh p ¢SrôØo rdG Oo nÓpH
É k¶r«nZ ót n°TnCG É¡ocƒo∏oe nh , nøjpOÉn©rdG QÉsØoμdG n∂ÄndhoCÉpH ál juO oh nh ál sjQÉnépJ
Óna , rº¡o ≤n n∏br nCG iòsdG p√Qp ƒof Ap ÉnØ rWEGp ≈n∏Yn kÓªn Yn nh , ΩnÓ r°SE’p G ≈n∏Yn rº¡o ræpe
, (1) p ∫nÓrZnC’G ≈pa rºgo ƒt∏o¨j nh rº¡p r«n∏Yn Gƒ o°†pÑ≤r nj r¿nCG , rº¡p r«ndGE Ghtôan ¿GE p oøneÉrC nj
. pä rƒnªrdG nh pÜGnò©n rdG ≈ndEGp rºgo ohó«p©oj nh
≈n `p`¡na , p¬`r `«ndEG n¿ƒ`o``Änér∏nj m¿Éμ`ne ôn `r «n`N pá``°ûnÑnërdG On nÓH ón `n`L nh nh
≈``n∏Yn o∞`p ``£r©nj , l∫Op É``nY lº``«pMQn É```n¡oμ∏p ne nh , rº¡o ræYn lIón ``«p©nH
. πZ OôتdGh Oƒ«≤dG (1)
32

CMYK
rºo¡sfnCG rºo¡nd óscnCG nh pá n°ûnÑnërdG ≈ndpEG pInôrép¡dÉpH ºs∏ n°S nh p¬r«n∏nY o¬s∏dG ≈s∏ n°U o∫ƒ o°SsôdG nQÉ n°TnCG {
z m¿ÉnærÄpª rWG nh mAhoóog ≈pa n∑Énæog rºo¡sHnQ n¿hoóoÑr©n«na nørenC’G Én¡pH n¿hoópén« n°S
33

CMYK
pIôn ré¡p rdÉpH rº¡p r«n∏Yn Qn É n°TnCÉan , rº¡p pH √oOnÓpH o≥« p°†nJ n’ nh ,nÚpe oƒ∏ r¶nªrdG
rº¡o sHQ n¿hoóoÑ©r n«an , nørenC’G Én¡pH n¿hoóé
p n« n°S rº¡o sfnCG rº¡o nd ón cs nCG nh , Én¡r«ndEG
. m¿ÉnæÄr ªp rWG nh Am hoógo ≈pa n∑Énægo
rº¡o nær«nH , rº¡p pdÉn«©p pH rhnCG rºgo ón rM nh Én¡r«ndEGp pIôné¡p rdÉpH rº¡o o°†r©nH n´ôn r°SCnÉan
p ∫ƒ o°SnQ ≈ndEGp ón jpó s°ûdG ¬næ«pænM nÖndÉnZ Éneón ©r nH , m± rƒnY oørH p ønªrMôs dG óo rÑYn
nΩnÓ r°SE’p G ôn o°ûrænj r¿nCG ≈pa Ék©peÉ nW , - nºs∏ n°S nh p¬r«n∏Yn o¬s∏dG ≈s∏ n°U - ¬s∏dG
. n¥GnôØp rdG ≥p£oj rºn∏an , n∑Énægo
p¬s∏dG p ∫ƒ` o°SnQ ≈ndEGp ¬`nb rƒ n°T nCÉ`nØ rWnCG nh , án sμne ≈ndEGp On É`nY r¿CnG nåpÑnd É`ne nh
nƒog ≈pbnÓoj Ée ≈bÓoj ,p¬pÑpfÉnépH sπ nX nh , -nºs∏ n°S nh p¬r«n∏Yn o¬s∏dG ≈s∏ n°U -
. Qo ÉsØoμrdG p¬«pa (1) s§nà r°TG ipòsdG ôu s°ûdG nøpe o¬oHÉnë r°UCG nh
ɢne uπ˘oc ø˘pe i nhró˘nL n¿hoô˘uÑ˘ né˘ nà˘ ªo ˘ rdG n∂˘ Äp ˘ ndhCoG ór ˘ é
p ˘ nj rº˘ nd ɢ˘ªs ˘ nd nh
, p¬ÑpMÉ n°U p πrà≤n pH p¬s∏dG p øjpO ≈∏nY Gƒ o°†r≤nj r¿CnG ≈n∏Yn Gƒo≤Øn sJG , n¿ƒo©næ r°ünj
â n°†naQn ≈àsdG Qn GsódG oº¡o nd n´ón nj r¿nCG ¬r«ndEGp -≈ndÉn©nJ - o¬s∏dG ≈nM rhnCÉan
.. p∂pdÉnërdG p ΩnÓ s¶dG ≈pa n¢û«p©nJ r¿nCG s’EGp rânHnCG nh , ôn pgÉnÑdG nAÉn« u°†dG
, rº`o `¡ræYn Ék`ªrZQn (2) n¥É`naB’G n¥ôn `n àrNG pó``nb p ΩnÓ` r°S’ E p G Qo ƒ``of n¿É``nc nh
, p ∫ɢnª˘ s°ûdG ≈˘pa zÜô˘˘rã˘ nj{ ᢢnæ˘ jpó˘ ne ≈˘˘ndEGp p ∫ɢ˘nÑ˘ é
p ˘ rdG p¥ rƒ˘˘an rø˘ pe õn ˘ Øn ˘ bn nh
. ¿Éμe hCG á«MÉf iCG ( ≥aCG ) ™ªL (2) . óëdG øY OGR (1)
34

CMYK
o¬``s∏dG ≈s∏ n°U - ¬```s∏dG o∫ƒ``` o°SnQ ós ```n©nà r°SÉna ,p¬``pbGnô r°TEÉpH ÉngnAÉ`` n°VnCG nh
. o√ƒo≤pÑ r°ùnj r¿nCG o¬nHÉnë r°UnCG ônenCG nh , Én¡r«ndEGp pIôn ré¡p r∏pd - nºs∏ n°S nh ¬r«n∏Yn
rº``o¡nær«nH , rº``o¡ndG nƒrenCG nh rº``ogQn ÉjpO nø``«pcQp ÉnJ nø``«pYôp r°ùoe Gƒ``oLôn N
n
n’ nh , páªn î
r s°†dG p¬pJ nhrônãpH xºnà¡r oe ôn r«nZ , m± rƒnY oørH p ønªrMôs dG óo rÑYn
oInÓ˘ s°üdG p¬˘r«˘n∏˘nY - p ∫ƒ˘ o°Ssô˘dG Ap Gnó˘pæ˘pd ɢkÑ˘«˘pé˘nà˘ r°ù˘oe , pá˘n©˘ p°SG nƒ˘rdG p¬˘pJQn É˘é˘ nà˘ pH
o dÉpH o√ÉsjEGp - oΩnÓ s°ùdG nh
≈pa kIón jpó n°T ák nÑrZQn o¬nd inórHnCG ór bn n¿Énc nh , p êhoôî
p Én¡oj ≈sànM p¬pÑpfÉnépH ≈n≤rÑnj r¿nCG
. o¬©n ne ôn L
, mánÑrMQn Qm hoó o°üpH rºgo ƒo∏nÑ≤r nà r°SG , nAGsõYp CG ák sÑM
p CG G ohónL nh n∑Énægo nh
n¿É˘nc sº˘oK , p º˘¡˘pdɢnª˘rYnCG nh rº˘p¡˘ pdG nƒ˘˘renCG nh rº˘ pgQp hoO ≈˘˘pa rº˘ ¡o ˘ nd Gƒ˘˘oë˘ n°ù˘˘ar CGh
ÉkfÉnLôr¡pe - nºs∏ n°S nh ¬r«n∏Yn o¬s∏dG ≈s∏ n°U - p¬s∏dG p ∫ƒ o°Snôpd rº¡o odÉnÑ≤r pà r°SG
râ˘nYõn ˘ranCɢna , ɢkHôn ˘ nW nø˘ «˘ ªp ˘ ∏p ˘ r°ù˘˘ªo ˘ dG o܃˘˘o∏˘ bo ¬˘˘«˘ pa r⢠n°ü˘˘bn Qn , kÓ˘ paɢ˘nM
, znÜôp rãnj{ ∂r∏oe ≈pa n¿ƒo©ªn r£nj GƒofÉnc øne nh , nøpjópbÉnërdG nh nøjpó p°SÉnërdG
r nj øe o¬nfhoóu∏≤j ipòsdG Rn ôn î
¬nfhoQÉnàî n rdG oºgo hoóu∏≤n oj r¿nCG Én¡o∏gr nCG n∂ n°T rhnCG nh
.. rº¡p r«n∏Yn Énμ∏p ne
ôn `n ``ér¡nŸG Gnògn - oΩnÓ`` s°ùdG nh oInÓ`` s°üdG p¬`r `«n∏Yn - ≈t pÑsædG ópénj rºnd
, p∑G nƒ`` r°TnC’ÉpH Ék`Ä«p∏ne Ék`Ñr∏ o°U r√ón `nL nh πn`H , äÉ`nÑrfE’p G nπ`r¡ n°S Gkó``s`¡nªoe
35

CMYK
 p nàd , p¬pcG nƒ r°TnCG pándGRn EGh p√pó«p¡ªr nJ ≈n∏Yn oπªn ©r nj ÉkYôp r°ùoe sÖ¡n a
oIQn òr ÑpdG ón é
n¢†n¡nfh ,o´ôs ØnànJ nh ƒ∏r©nJ nh ƒªrænJh É¡t≤ o°ûnJ , ák nÑ r°üN ák n∏¡r n°S É k°VrQnCG
nín∏ r°UnCÉan ,(1) näÉnà s°ûdG o™ªn rénjh , n±ƒoØ t°üdG tº o°†nj nh i nƒo≤rdG óo uM nƒoj
≈pa røne nør«nH nh o¬nær«nH n≥«pKG nƒªrdG ón ≤n Yn nh , nø«pYRp Énænàªo rdG pÜôn ©n rdG nør«nH
znÜôrãnj{ nº r°SG ôs«nZ nh , ¿ ohÉn©sàdG nh ôp °UÉnæsàdG ≈n∏Yn É¡u∏co znÜôp rãnj{
, p¥ôt Øn sàdG ≈n∏Yn t∫óo nj ipòsdG , ºpjpó≤n dG É¡pª r°SG ôn r«nZ mójpónL m º r°SÉpH
, mójpónL mó∏nH ≈pa rº¡o sfnCÉpH Én¡«a røne tπco s¢ùpëo«d , znánæjpóªn rdG{ ÉngÉqª n°S nh
. p√Op Én≤rMnCG nh p¬pJÉneƒ o°üoN nh ≈ p°VÉnªrdG päÉnØs∏î
n oe røYn mó«p©nH
p Én¡ªo `dpÉH rº¡o n£HnQ sºoK ,nQÉ n°ürfnC’G nø«u«Hpôãn«dG nø«p æperDƒªo rdG ≈sª n°S nh
nøjpôL
nø˘ pe mó˘ M k CG xiQp ɢ˘ n°ü˘˘rfCG tπ˘ c ní˘ nÑ˘ r°UnCɢ an ,pIɢ˘ N
p G nƒ˘˘pd ɢ˘N n GnDƒ˘ ˘ª˘ ˘dG p•É˘˘ nHô˘˘ pH
≈sànM ,p¬«n∏Yn Éne p¬r«n∏Y nh o¬ndÉ`ne o¬nd ,p¬«pHnCG nh p¬ueC’ p¬«pNnCG nπrãpe ,nøjpôL
p Én¡ªo `dG
n∂pdPn s≥nM n¿htOnDƒoj Qm hoô o°S ≈pa Qo É n°ürfnC’G sÖ¡n a ,näÉne GnPEGp ¬oKôp n«d n¬sfEG
p Én¡ªo dG o√ÉnNnCG ôn s«`nN nh ,p ør«Øn r°üpf o¬ndÉne rº¡o ræpe wπco nº s°ùnbh ,pAÉnNE’p G
ôn L
. tÖë
p oj Éne Énª¡o ræpe Qo Énàî
r nj ,Énª¡o nær«nH

. ¥ôØàdG (1)

36

CMYK
p ™«HsôdG p ørH pó©r n°S nør«nH nh , m± rƒnY p ørH p ønªrMôs dG pórÑYn nør«nH ≈nNBG ór bn nh
∂p∏ªr nj Éne sπco óo ©r n°S nº s°ùn≤a , rº¡p pFɪnYRo nh Qp É n°ürfC’G pIOn É n°S pónMnCG
, p± rƒnY nørH Énj ≈pNnCG : mán« p°VGnQ m ¢ùrØnæpH p ønªrMôs dG pórÑ©n pd n∫Énb nh , p ør«Øn r°üpf
, p ør«Øn r°üpf o¬oàªr n°ùnb ór bn nh ,k’Éne pánæjpóªn rdG p πrgnCG ôo nãcnCG p¬q∏dG póªr nëpH ≈ufEG
n´ôn r°SnCÉan , É`kÄjpône Ék`Ä«pægn o√òr N
o nh ,n∂nd ƒ`o∏rënj ipòsdG n∞ r°üuædG ôr o¶rfÉna
: m ≥«pbQn mßØndh ôm pcÉ°T m¬rL nƒH , p ønªrMôs dG óo rÑYn
røpe n∑On GRn nh , n∂`p∏gr nCGh n∂pdÉne ≈pa ™p«pHôs dG nørH Éj n∂`nd o¬s∏dG n∑Qn ÉnH -
GnPEGp røμp nd nh , n∂pdPn røpe Am ≈r n°T ≈ndEGp ≈pH án nLÉnM n’ , p¬∏p r°†nah p√ôp r«N
n
. rºoμpbƒ o°S ≈n∏Yn ≈pæsdóo an nârënÑ r°UnCG
!!? m± rƒnY nørH Énj p¬«pa o™næ r°ünJ GnPÉne nh -
p¬pH oäór Yo ≈pfGônJ Éne n∑ôt o°ùnj n± rƒ n°S nh , oÖ°ùrcnCGh o™«pHnCG nh ipônà r°TnCG -
. p ∫nÓnërdG p írHôu dG nøpe
n∂`n`d ós `oH’ !! p ø`n`ªrMôs dG ón `rÑYn É`nj ¬``«pa ôo ``pésànJ m ∫É``ne ôp `r`«n¨pH -
r nC’G ≈`n∏Yn n∑Qo pó≤r oj m ∫É`ne p ¢SrCGQn rø`p `e
nâcr ôn nJ ór ``nb nh , Ap É`` n£n©rdG nh òp N
n’ nh , p¬``r«n∏Yn n¿ƒ`ocôp r°ûoªrdG ≈nd rƒ`nà r°SÉna , án `sμne ≈pa o¬s∏co n∂ndÉne

37

CMYK
, ¬ p°†r©nH ≈pa rhnCG ≈pdÉne ≈pa ≈pàcn Qn É n°ûoe nh ≈s n∏Yn p π t°†nØsàdÉpH ≈ n°VrônJ
!!? o™«pÑnJ nh ipônà r°ûnJ n∞r«nμan
: p¬ p°ùrØnæpH mIón jpó n°T má≤n pK ≈pa p ønªrMôs dG óo rÑYn n∫Énb
, ≈p∏`r ≤nY : oâ`r `æoc É``ªnærjCnG ≈p©ne ™``«pHôs dG nø``rH Énj ≈`pdÉne o¢SCrGQn -
r nC’G ≈n∏Yn ≈pJQn ór bo nh , ≈paôt n°ünJ oø r°ùoM nh , ≈pcGnQOr EGp nh
Ap É n£n©dG nh òp N
, p¬pfÉnμne røpe GkônénM oâ©r an Qn rƒnd ≈pæoÑ n°ùrMnCG nh .. Qp ÉnétàdG pÜGnòpàrLG nh
. ák s°†pa nh ÉkÑgn Pn o¬nàrënJ oäór nL nƒd
o™næ r°ünj Énªcn , ¬ndÉne o¬ªn p°SÉn≤oj r¿nCG o√ÉsjEG mó©r n°S oAÉnLQn o¬©n ne ór Øp oj rºnd nh
o CrÉnj r¿CnG n’ nh , nøjpôL
o¬ræpe òn N p Én¡ªo rdG oº¡p pfG nƒrNEG n™ne Qp É n°ürfCn’G nøpe o√G nƒ p°S
¬«pa o¬ne rƒnj ≈ n°†nb nh , p¥ƒ t°ùdG ≈ndEGp GkôuμnÑoe nínÑ r°UnCG nh , nπ«p∏≤n rdG ≈sànM
n’ m ∫nÓnM m írHôp pH Ω rƒn«rdG ôn NBG On ÉnY sºoK , ÉkærÑoLh GkórHRo o™«pÑnjh niôp nà r°ûnj
n™næbr CnG nh , - nºs∏°S nh p¬r«n∏Yn o¬s∏dG ≈s∏ n°U - ¬s∏dG n∫ƒ o°SnQ ôs n°S p¬pH n¢SCrÉnH
Éne p ø«pÑnédG p¥ôn ©n pH pÖ r°ùnμrdG nh , p πnª©n rdG ≈ndEGp p ´Gô r°SE’p ÉH án nHÉnë s°üdG
.p ¢SÉsædG p ønY ≈pær¨oj
≈ n°†ne , í``uàØn nàªo rdG p π``r≤©n rdGh pá``bpOÉ s°üdG pá``nª`jpõ`n©rdG p√òp ``n¡`p H nh
-nºs∏°S nh p¬`r«n∏Yn o¬q∏dG ≈s∏ n°U - ¬s∏dG p ∫ƒ`` o°SnQ n™ne p ø``nªrMôs dG óo rÑYn
mI sƒ˘ob rø˘pe Gƒ˘oYɢ n£˘nà˘ r°SG ɢne rº˘o¡˘n©˘ne ót ˘p©˘ojh ôo ˘uª˘n©˘oj nh ≈˘pæ˘rÑ˘nj ,¬p`HÉ`˘në˘ r°UCnG nh
38

CMYK
pÜÉnÑ s°ûdG pÖjpQrónàpH n¿ƒoeƒo≤nj pÖjpQrósàdG päÉnMÉ n°S ≈pa oInOÉn≤rdG n¿Énc
pás« p°ShoôoØrdG nh p ìnÓ u°ùdG p ΩGórîpà r°SG ≈∏nY
39

CMYK
 rº¡o nfƒobnÓo« n°S rº¡o sfnCG ≈pa n¿ƒtμ o°ûnj n’ nøjpòsdG , án sμne ≈pcôp r°ûoe pIÉnbnÓªo d
. mÖjpôbn m Ω rƒnj ≈pa
≈n∏Yn nÜÉnÑ s°ûdG o¿ôu ªn oj , p ∫Énà≤p rdG ≈n∏Yn pÖjpQór sàdG päÉnMÉ n°S ≈pa nƒo¡an
o¬≤o nër∏nj ól nMCG Oo Énμnj n’ ≈pàsdG áo njÉneôu dG má s°UÉnîpH nh , p ìnÓ°ùdG p ΩGnóî r pà r°SG
- nºs∏ n°S nh ¬r«n∏Yn o¬s∏dG ≈s∏ n°U - p¬s∏dG p ∫ƒ o°SnQ n™ne póé p r°ùnªrdG ≈pa rhCG , Én¡«pa
p¬s∏dG päÉnjBG røpe p¬r«n∏Yn n∫õp rfoCG Éne o¬ræpe o™ªn r°ùnj rhnCG , ≈u∏°üoj , ¬pHÉnë r°UnCG nh
≈ndEGp oâ p°üræojh , Én¡pH oπªn ©r njh Éngôo sHón nànj nh , Én¡ o¶nØrënj nh , pánÁôp nμrdG
p ø˘«˘pfGƒ˘n≤˘rdG nø˘pe ɢn¡˘pH ɢne ôo ˘ sHó˘˘nà˘ j nh ɢ˘¡n ˘ o¶˘˘Øn ˘ rë˘ njh pᢠØn ˘ jôp ˘ s°ûdG ¬˘˘pã˘ jOp ɢ˘nMnCG
..pIón jpónérdG p ΩÉnμrMC’G nh
≈∏nY ¬pJQn ór bo h , p¬penÓcn pábs Qp h , p¬pfÉn«nÑpH p¬s∏dG ≈ndEGp Ék«Yp GnO inôoj rhCG
≈pa p∑ƒoμ t°ûdG øpe n¿hoô«pãoj Énª«pa , p øjuódG nAGnóYr nCG k’Op Énéoe rhnCG , p ´Énæbr E’p G
ôp r«n¨pH p¬pJÉnjBG p πjphrCÉnàpH -≈dÉn©nJ - p¬s∏dG pÜÉnàpc ≈pa rhnCG , p¬pàªn n¶nY nh p ΩnÓ r°SE’p G
oInÓ s°üdG p¬r«n∏Y- p ∫ƒ o°SsôdG p ∫G nƒrbnCG p¬«pL rƒnJ ≈pa rhnCG , Én¡ræpe Oo Gnôoj Éne
.ÉkÄWp ÉnN Ék¡«pL rƒnJ p¬pdÉn©ar nCG rhnCG -oΩnÓ s°ùdGh
o∫ƒ` o°SnôdG o√óo `p `≤©`nj ipò```sdG , inQƒt`°ûdG p ¢ù`p∏réne ≈`pa o¿ƒoμnj rhnCG
rº˘ogQn phɢ n°û˘o«˘d , p¬``˘pHɢnë˘ r°UnCG rø˘pe - nº``˘˘s∏˘ n°S nh p¬``˘˘r«˘ n∏˘ Y o¬˘ s∏˘ dG ≈˘˘s∏˘ n°U -
≈pa rhCnG , Qp ƒ``oeCo’G nø``pe ót ``pénj É`ne uπco ≈pa rº``p¡pjCGôn H n¢ù`pfCrÉ`à r°ùnjh
40

CMYK
 p ™˘n∏˘ u°ùdG ôn ˘nî˘ranCG ák ˘n∏˘peɢnM ,hoó`r ¨˘nJ nh oìhoô``˘nJ ≈˘pà˘sdG pIôn `«˘pÑ˘nμ˘rdG p¬`˘pJQn ɢ˘né˘ pJ
. (1)ÉkLG nhnQ É`ngôp nãcnCG nh
ârënJ ,ÉnjGnô s°ùdG ≈sª n°ùoJ ≈pàsdG pIôn «p¨ s°üdG pÖpFÉnànμrdG ≈pa ÉkLQp ÉnN rhnCG
røne rhnCG ,¬ p°ùrØnæpH ,- ºs∏ n°S nh ¬r«n∏Yn o¬s∏dG ≈s∏ n°U - p¬s∏dG p ∫ƒ o°SnQ pájGnQ
, p ∫É n£rHnC’Gr nøpe - ºs∏ n°S nh p¬r«n∏Yn o¬s∏dG ≈s∏ n°U - o∫ƒ o°SsôdG √oQÉnàî r nj
o√Qn òr M
p òn No rCÉn«an ,Éngôp r«nZ nh án sμne ≈a nø«pcôp r°ûoªrdG n∫G nƒrMnCG n±ôs ©n nàn«pd
, ôo ```renC’G o√É`` n°†nàbr G GnPEGp p ´É``naóu dG ≈n∏Yn o¬``nHÉnë r°UnCG nÜQu ón o«pd nh , rº`o¡ræpe
Én¡nÑpfÉnL nønerCÉn«pd , pánæjpóªn ∏p d pIQn phÉnéªo rdG p πpFÉnÑ≤n rdG n™ne n≥«pKG nƒnªrdG ón ≤p ©r nj rhnCG
. p∑ÉnÑpà r°T’G án Yn É n°S
,rº¡o nd rƒnM ôo p°ûnàrænJ ≈pàsdG ÉnjGô s°ùdG p√òp gn n¿ƒocôp r°ûoªrdG inCGQn Énªnd nh
pánæjpóªn rdÉpH Qs ÉnªrdG Én¡≤n jpô nW Ghoôs«nZ nh rº¡p pJQn ÉnépJ ≈n∏Yn rº¡o ao ƒnN ós nà r°TG
rºnd ôn «p«r¨sàdG Gnògn søμp nd , p¥Gnô©p dG n≥jpô nW o¬dnónH GhoòîsJG nh , p ΩÉ s°ûdG ≈ndEGp
≈ndEGp G rƒnYGnónJ nh rº¡o ræpe GƒoYõp Øn an rº¡o nd nø«pª∏p r°ùoªrdG pá≤n nMnÓoe røpe rºgo òr ≤p ræoj
≈ndEGp Én¡pH GhQÉ n°S nh ºo¡Yn oƒªoL Gƒo©ªn nL nh ,rº¡p r«n∏Yn Ap É n°†n≤rdÉpH p ´Gnô r°SE’p G
p ΩnÓ˘ r°SE’p G ≈˘n∏˘nY Ap ɢ n°†˘n≤˘rdG ≈˘pa rº˘ ¡o ˘ nenÓ˘ rMnCG Gƒ˘˘≤o ˘ ≤u ˘ në˘ o«˘ d , pᢠnæ˘ rjpó˘ ªn ˘ rdG
. p ΩnÓ r°SE’p G pÜÉnë r°UnCG nh
. kÉëHQh kGQÉgORG (1)

41

CMYK
Én¡r«ndEGp ôn L
p Én¡o«pd pá n°ûnÑnërdG On nÓpH ˜ p¬s∏dG o∫ƒ o°SnQ Qn ÉnàN
r G GnPÉnªpd - 1
? nø«pª∏p r°ùoªrdG nøpe n¿ƒoØ©n r°†nà r°ùoªrdG
(  ) án enÓYn nh ,pánë«pë s°üdG pIQn ÉnÑ©p rdG nΩÉnenCG (  ) án nenÓYn r™ n°V - 2
: pánë«pë s°üdG ôp r«nZ nΩÉnenCG
án ˘sμ˘ne p π˘rgnCG pÖjpò˘r©˘nà˘pd oºsdnCÉnànj ˜ p¬˘ ˘s∏˘ ˘dG o∫ƒ˘˘ o°SnQ n¿É˘˘ cn ( CG )
( ) nø«pª∏p `r ```°ùoªr∏pd
p Én¡`oj r¿nCG z m± rƒnY oø`rH p ønªrMôs dG óo rÑ```nY { n¢†```naQn ( Ü )
ôn L
( ) .˜ n∫ƒ o°SsôdG n∑ôo rà`nj n’ ≈sà``nM pá n°ûnÑ`nërdG ≈n dEGp
nIÉn«nërdG GhoónL nh pánæjpóªn rdG ≈n dEGp n¿ƒoª∏p °ùoªrdG nπ n°U nh Éneón ræYp ( `L )
( ) .n∑Énægo ák n∏¡r n°S
zm± rƒnY p ørH p ønªrMôs dG pórÑYn { nør«nH ˜ p¬s∏dG o∫ƒ o°SnQ ≈nNBG ( O )
( ) .™p«pHôs dG p ørH pó©r n°S nh
42

CMYK
nøjpòsdG nΩÉnenCG nípdÉ s°üdG nπnãªn rdG zm± rƒnY oørH p ønªrMôs dG óo rÑYn { nÜôn n°V - 3
i nƒo≤rdG nø«p«©r nJ n¿ ohôp¶nàrænj nh rº¡o nd m πnªYn Op ƒoL oh p Ωnó©n pH n¿ oƒ∏s∏©n nànj
? nπ©n an GnPÉnªan .pán∏peÉn©rdG
ón ©r nH páærjpóªn rdG ≈pa zm± rƒnY p ørH p ønªrMôs dG pórÑYn { nIÉn«nM r∞ p°U - 4
.Én¡r«ndEGp p¬pJôn répg
pá```nHÉnLE’p Gr ≈pa pá``` n°SnQór ªn rdG pá```nÑnàrμªn pH nh n∑Pp É``n`à r°SoCÉpH rø```p©nà r°SG - 5
: ≈pJrCÉnj Éne ≈n∏Yn
? pIôn ré¡p rdG án n∏r«nd ˜ p ∫ƒ o°SsôdG n¿Énμne nΩÉnf ipòsdG p øne ( CG )
n≥````«pKG nƒnªrdG oº```o¡©n ne ˜ o∫ƒ` o°SsôdG ón ``n≤Yn nø`jpòsdG p ø`ne ( Ü )
? nÜôrãnj p π``rgnCG rø``pe
? p ΩnÓ r°SE’p G ≈pa póé
p r°ùnªrdG Qo rhnO Éne ( `L )

43

CMYK
≈n∏Yn p∑ôr °ûdÉp u H o¿ÉªjE’p G ≈n≤nàrdG ≈s ànM , mâbr hn ôo «pÑcn p ¢†ªr nj rºnd
, ál «n peÉM r Qn GOn hn , áæn jpóªn rdG ø
n ál cn ôn ©r en ɪn ¡o æn «r Hn ä n pe ÉÑk jpôbn zmQór Hn { p ¢VQr CG
n¿ƒÄo Øp r£jo GhAo ÉL n hn , Égn hôo nμrfnCG ≈pàsdG p ΩnÓ°Sr E’p G nIƒos b ø n «pcôp °ûr ªo r∏pd âr àn Ñn rKnCG
. É¡n ën jpQ n¿ƒÑo pgòr jo hn Égn Qn ƒof
n∫É°U n , nøjOp hóo ©r ªn rdG É¡n pdÉ n£rHnCG røpe m±ƒr Yn oørH p øªn rMôs dG óo rÑYn n¿Énchn
n pe ión Hr nCG ɪn pH An Gón Yr nC’G πgn Pr nCGhn , p ∫ÉL
ø n ôu dG ¥ n Éæn Yr nCG (1) s§bn hn ∫ n ÉL n hn É¡n «ap
r f -≈ndÉ©nJ - ¬o s∏dG ºs nJnCG ≈s àM
≈n∏Yn õn jpõ©n rdG √o ôn °ün n ,p∫Éàn ≤p dG (2) pÜhôo °V o
n pdòn pH - ºn s∏°Sn hn p¬«r n∏Yn ¬o s∏dG ≈s∏°U
∂ n - p¬s∏dG ∫ o ƒ°So Qn ôs °ùn o a , Qp Gôn Hr nC’G p√póær Lo
≈pgÉÑoj røªn «pa p øªn rMôs dG pórÑYn páYn Éné°ûpn H ≈pgÉnÑoj nπ©n nLhn , p ≥M p É°ùdG
s Rp ƒnr ØrdG
.. p ∫Énãer C’G Ün ôp °† r ón nZ ≈pàsdG p¬pàndƒ o£Ño pH óo «°ûp jo hn , ºr ¡p pH
r en ä
r Ñn °ûnn f ≈pàsdG zmó``M
â o oCG{ pá``ncôn ©r en ≈pa ôn ``«pÑnμrdG √o Qn hr On ¬o `nd ón `ªp Mn ºs oK
n `«pcôp °ûr ªo rdG ø
ø n pe ≈n `≤p Hn ø
r `en On É`Yn ór `n≤an , m ΩÉ`Yn ón `©r Hn ø`p «n≤jpôØn dG ø n `«r Hn
Oo Éμnj , Ap nÓ``nÑrdG nø`p e É`¡n«pa rº`¡o nHÉ°U n nCG É`ªn pd n¿ƒ`©o sLƒn nànj , zmQór nH{ ≈pa
. ¿ƒæah ´GƒfCG (2) . ™£b (1)

44

CMYK
nIƒos b nø«pcpô°ûr oªr∏pd rânànÑrKnCG lán«peÉnM láncnôr©ne mQrónH p ¢VrQnCG ≈n∏nY ränQGnO
Énghôn o μrfnCG ≈pàsdG p ΩnÓ°Sr pE’G
45

CMYK
ºr ¡p jpƒrμjn Qp CrÉsãdG Ö
o «p¡ndhn , ºr ¡o ≤o ë n °ùnr J áo ©n «é p Øn rdGhn ºr ¡o æo ë
n r£jn o¿õr ë
o rdG
r pe ôp «pãnμrdÉpH Gƒoμàn an ø
ø n jòp sdG , ø n «ªp ∏p °ùr ªo rdG ø
n pe p¬H òp N r nC’G ≈n∏Yn ºr ¡o tãë
o jn h
. ºr ¡p pFÉ°SDn hQo hn ºr ¡p pfÉ°Sôr ao ø r pe pójpó©n dGhn , ºr ¡p pJOn É°Sn
n¿ƒ©o é u °ûn jo , páæjr póªn rdG ≈ndEGp É¡n pH Gƒ∏ o Ñn br CnGhn ºr ¡o Yn ƒªo L o Gƒ©o ªn é n an
≈˘pa ¥ t óo ˘nJ ≈˘pà˘sdG º˘¡o ˘Hn ƒ˘o∏˘ob ¿hôo ˘ L
o õr ˘ jn hn , Ap ɢ˘≤n ˘ u∏˘ dG ≈˘˘n∏˘ Yn ºr ˘ ¡o ˘ °ù˘
n ˘Øo ˘ rfnCG
ôm jpône m ∫Énàpb ≈pa p¬s∏dG póræoépH Gƒªo nënàrdGhn , Ap ÉnæØn rdG nøpe Ékaƒr N n rºpgQp hóo °U o
Ghôt Øn an , Ap Éen óu dG Iôn jpõnZ ák «n pfÉnK zGQk ór Hn { p¬«pa Ghr nCGQn hn , √o ƒo≤«£p jo ºr nd
ôn «nãμp rdG º¡o Øn r∏Nn øn «pcQp ÉnJ , p ∫ÉÑn é p rdG ø n «r Hn ºr ¡p pgƒL o ho ≈n∏Yn ø n «ªp pFÉgn
. p ∫Gƒn er nC’Ghn iôn °Sr nC’G ø n pe
,≥ n ao oC’G ót °ùno J ≈àsdG p ºFp Éæn n¨rdG ∂
n r∏Jp n¿ƒ©o ªn é r jn n¿ƒªo ∏p °ùr ªo rdG ´ n ôn °Sr nCÉan
. (Ql ór nH) ¬r«ndEGp râ¡n nàrfG ɪn pH ≈p¡nàænJ áo cn ôn ©r ªn rdG päOn Énchn
, n¿Gõn «ªp rdG nÖn∏bn , p Úªp ∏p °ùr ªo rdG pIÉneQo røpe Om ƒ°ür o ≤ne ôn r«nZ kCÉ n£N n søμp nd
(1)
Ghôt cn hn √o hõo ¡n àn rfÉna n¿ƒocôp °ûr ªo rdG √BGQn hn , p ∫É n£Hr C’G ôn ¡r nX ∞ n °ûn n chn
≈n ˘dEGp Gƒ˘¡o ˘L s hn hn ..ºr ˘¡o ˘M n ɢen Qp hn ºr ˘¡o ˘naƒ˘«o ˘°So ºr ˘¡˘«˘pa Gƒ˘o∏˘ªn ˘Yr nCGhn ,ºr ˘p¡˘«r ˘n∏˘ Yn
, √o ƒ∏ o ào ≤r «n pd p º¡r pJGƒos b ôÑn cr nCG - ºs∏°Shn p¬«r n∏Yn ¬o s∏dG ≈s∏°U n - p¬s∏dG p ∫ƒ°So Qn
Éne ≈ndEGp ¬pH ≈p¡nàrænJ räOn Énchn , oäÉnæ©n s£dGhn oäÉHôn °†dG s p¬r«n∏Yn rândÉ¡n rfÉna
. √o ÉÑn ≤r Yo óo ªn ër oJ n’
. Gƒªég (1)

46

CMYK
 GƒHo ô°V n hn , ºr ¡p M p Ghn Qr nCÉpH ¬o nfhót Øn jo ¬«r ndEGp ∫É n£Hr nC’Gr n¿ƒªo ∏p °ùr ªo rdG ´ n ôn °Sr nCÉan
øªn rMôs dG óo rÑYn rº¡o nær«nH , rº¡p pànë∏p °Sr nCGhn rºpgOp É°ùn rLnCG røpe Ékjƒp bn ÉkbÉ£pf o¬ndƒr nM
án≤«ªp ©n rdG päÉHn É°UE n ’ÉpH ºt àn ¡r jn n’ , p√Pp Én≤rfE’p ¬o °ùr n Ønf k’Pp ÉHn , m±ƒr Yn ø o Hr G
An Gón Yr nC’Gr ¬ær Yn GhOt Qn ≈às M ,p√pó°ùn L n ≈a kɪpFGOn Gôk nKnCG â r cn ôn nJ ≈pàsdG
. √o hó o °ünn b iòp sdG ôu °ûdG s ø n pe √o hoò≤n rfnCGhn
∞
r s∏î n àn pj ºr nd , (1) ôp jpôªn rdG p√Op É¡n L n ≈pa ¬o ©n en π o n£Ñn rdG ∂ n pdPn ≈°† n en ºs oK
r Yn É¡n ær pe mIón M
ø p Ghn ≈pa √Qo hr On ¢üo r ≤ær jn ºr ndhn , p∑Qp É©n ªn rdG ø n pe mácn ôn ©r en ø r Yn
ón pgÉ°ûn ªn rdGhn n¥ón ræî n rdG ón ¡p °ûn n a , zmóoMoCG{hn zQór nH{ ≈pa p º«¶p ©n rdG p√Qp hr On
. p¬pjrCGQn pÜGƒn °U n hn p¬pJQƒn °ûo en hn p¬Øp «r °ùpn H ¬o ©n en É¡n s∏co
o∫ƒ°So ôs dG o√Qn É``nàN r G , pIôn `ré¡p rdG nøpe áo °Sn Op É°ùdG s áo næ°ùdG s pân∏nÑbr nCG ɪs dh
kÓ n£Hn ø n «©p Ñr °Sn ør pe ák ªn î r °V n ák js ôp °Sn On ƒ≤«n pd - ºn s∏°Sn hn p¬«r n∏Yn ¬s∏dG ≈s ∏°U n -
ɢ¡n ˘«r ˘dEGp Qn ɢ°ù˘n
n a , p Ωɢ°ûdG s ≈˘ndEGp p ≥˘jôp ˘ s£˘dG ≈˘n∏˘ Yn zp∫ón ˘ ær ˘ é n ˘ rdG pᢠen hr On { ≈˘˘ndEGp
, p¬˘«r ˘dEGp √o ƒ˘Ño ˘«˘é p ˘jo r¿nCG Gƒ˘r ˘Hn nCɢ an p ΩnÓ˘ °Sr E’p G ≈˘˘ndEGp ɢ˘¡˘ n∏˘ gr nCG ɢ˘YOn hn , Gôk ˘ ªu ˘ °û˘ n ˘eo
ɪn cn án nãpdÉsãdG oºgo ÉYn ón an , rºpgOp ÉnæYp ≈n∏Yn Ghôt °U n nCÉan iôn N r oCG kIôs ne rºgo ÉYn ón an
.ø o jóu dG ôo eo rCÉjn
, p±ƒ`o«°ùdG t p π``«∏p °U n ôo ``r«nZ n¿ƒ``ªo n∏©r nj É`ªn cn É`gn ón ©r nH rø`oμnj rº``ndhn
, pIôn ```˘˘pFɢ˘Øn ˘ dG Ap É`eóu ˘ dGh pIôn `p `Fɢ˘ s£˘˘dG p ¢Sh Ao ôt ˘ dGhn , pá`˘˘æs ˘ °Sp nC’G p ´Gôn ``˘˘pbh
. ¥É°ûdG Ö©°üdG (1)

47

CMYK
 r nC’G ºr ¡o °ù«
≠o Ñn °U o pFQn ºr ¡p «pa ì
n É°ün n a , n¿hôo uμØjo hn n¿hQo hÉ n °ûn àn jn Gƒ©o ªn àn L
r Éna
: Gôk N p É°Sn ≈t pÑr∏nμdG hmôªr Yn oørHG
Ωo nÓ°SE’p G ¬o sfEGp !? n¿hô o ¶p àn ær nJ GnPÉen hn !? n¿ƒ°ûn o bÉæn àn nJh n¿hôo uμØn oJ ºn «pa -
r àn Ñn nKh √o óo Yp É°Sn ós àn °TG
!! ¬o oJƒos b â r iòp sdG
Qo ƒ¡o °ûr ªn dG (1) ∂ o æs ë n ªo dG óo pFÉn≤rdG m±ƒr Yn ø o Hr øªn M r ôs dG óo Ñr Yn ¬o sfEG
!√o ƒªo ào Hr Qn ÉMn GnPEGp (2) ôn pJÉÑn rdG ¬o Øn «°Sn n¿ƒo≤«£p oJ n’ ± n ƒr °Sn hn , päÉ©nbƒdG n
! n¿ƒoehõo ¡r ne rºoàrfnCÉan o¬nd rºoJór ªn °U n ɪn ¡r nehn
É¡n °n SrCGQn øo paór nJ ≈àsdG áen É©n æs dG πn ãpe GƒofƒoμnJ n’hn , ºr oμ°p ùoØrfnCG ≈ndpEG Gƒo≤«panCÉna
. ¬o ær pe ∂
n pdnòpH â r é n nf É¡n sfCnG øt ¶o nJhn , On É«s °s üdG päôn °n üHr CG GnPEG p ∫Éeôu dG ≈pa
, ºr co Op Éæn Yp Ö n pbGƒn Yn Gƒ∏ o ªs ën àn an , án Yn É s£dG ¬o nd Ωl óu ≤n eo hn p¬«r ndGE Ö
l pgGnP ≈ufGE p hn
. ¬o ær Yn k’ƒÄ°ùr en â o °ùnr ∏an
≈˘pa p π˘N n On hn p¬˘r«˘ndEG o√ón ˘nj ós ˘ nehn , p ø˘˘ªn ˘ rMôs ˘ dG pó˘ rÑ˘ Yn ≈˘˘ndEGp n´ôn ˘ °Sr nCGhn
p Ñn ˘dG óo ˘pFɢn≤˘dG ôs ˘°ù˘n
ôo ˘«˘°ü˘ o a , Gƒ˘ªo ˘n∏˘°Sr nCGh √o ƒ˘©o ˘Hn ɢnJhn ,Gƒ˘obɢnanCɢ an , p ΩnÓ˘ °Sr E’p G
. ôp °ür æs dG ø n pe ≠n n∏Hn ɪn pH ºo «M
p ôs dG
≈n∏Yn π o ªn ©r jn - ºn s∏°Sn hn p¬«r n∏Yn ¬o `s∏dG ≈s∏°U n - p¬`s∏dG ∫ o ƒ``°So Qn n¿É`nc
,ê o Ghõs dG É¡n ær pehn mán∏«°Sp hn π u oμpH pÜôn ©n dG ø n «r Hn hn ¬o æn «r Hn pänÓ°üdGu p ≥«Kƒnr J
r¿nCGhn , pÇOp É¡n dG ôp ``°ü r æs dG ∂n pdòn pH ¬o `Äo æu ¡n jo p ø`n ªM r ôs dG pó`Ñr Yn ≈ndEGp Ö n `n àμna
. ™``WÉ≤dG (2) . ô«ÑîdG (1)
48

CMYK
 ≈ndEGp É`n ¡pH On É`Yn hn É`¡n L n hs õn àn an , ≠`Ñn °U r nC’Gr án `æn Hr G zôn `p °Vɪn oJ{ ê n hõ``s àn jn
p º°SÉp r H É`æk ªt «n nJ , Gók `ªs ë n eo √É`ªs °Sn Gók `dhn ¬o `nd ä r ón ``ndƒa n , pá`æn jpóªn rdG
≈Yn ór jo í r nCGh , p¬«pa ÉÑv M
n Ñn °U o hn - ºn s∏°Sn hn p¬«r n∏Yn ¬o q∏dG ≈s∏°U n - ¬s∏dG p ∫ƒ°So Qn
.i u ôp gr õt dG m±ƒr Yn p øHr p øªn M r ôs dG póÑr Yn móªs ë n eo ≈pHCÉpH ± o ôn ©r jo hn ,p¬pH
r nJ ºr ˘n∏˘na .. pᢰSɢ
¬o ˘r∏˘n¨˘°û˘ u pÜôr ˘ë
n «n ˘°ùdGh n ˘rdG ≈˘pa pó˘ jpó˘ °ûdG s p¬˘ pFnÓ˘ Hn ™n ˘ en hn
n ˘r∏˘pJ ø
∂ r ˘pe oÆôo ˘rØ˘jn Oo ɢnμ˘jn ɢªn ˘na , pᢩn ˘°SG p ƒ˘n rdG p¬˘pJQn ɢén ˘pJ ø r ˘Yn ɢªn ˘ ¡o ˘ odɢ˘ªn ˘ Yr nCG
r On GRn hn , ɢ¡n ˘oJn’ɢé
ä n ˘en â n sJɢna , ɢ¡n ˘«r ˘ndEG nÆôs ˘nØ˘àn ˘jn p ≈˘às ˘M
r ˘©n ˘°ù˘ n p ∫ɢ˘ªn ˘ Yr nC’Gr
. pÜôn ©n rdG ≈æn rZnCG ø r pe í n Ñn °U r nCÉan , É¡n M o ÉHn Qr nCG
√o òo î p às jn ¬o sfnC’ n’ , p¬pH GQk hôo °So On GRn ¬o odÉen ôn oãcn hn ¬o M o ÉHn Qr nCG är On GRn ɪn s∏co hn
s Mhn p¬s∏dG ≥
≥ n p¬pH i
q M n Ou Dƒo «pd π r Hn , p√ôp «r n¨cn p√Éé n rdGhn p¿É n£r∏°ùdG t ≈ndEGp kÓ«pÑ°Sn
. p√Op ÉÑn Yp
iphPn ôs nÑnjhn , ôn «≤p Øn rdGhn , nø«μp °ùr ªp rdG ≈r £p ©r ojhn , nêÉnàrëªo rdG oø«©o«an
r¿nCG p¬pFÉ n£Yn pIôn rãcn røpe n≠n∏nH ≈sànM , án njRp Én¨rdG ¢Tƒ n o«oérdG õn ¡u néojhn , ≈n Hôr ≤o rdG
, p¬pdÉne ≈pa m±ƒr Yn ørH p øªn rMôs dG pórÑ©n pd oAÉncôn °To pánæjpóªn rdG nπgr nCG s¿GE : n∫Én≤oj
rº¡o o∏°ü p njh , rº¡nfƒojOo ≈pfÉsãdG påo∏tãdÉH ≈°†r p ≤njh , É°V k ôr bn o¬não∏oK º¡«£p ©r oj
. ≈pbÉnÑrdG påo∏tãdÉH
r¿nCG ø r pe ¬o ao ƒr N n ós àn °TG
r , p ºî s Ap Gôn sãdG ∂
r °†dG n pdPn ≈n dEGp ôn n¶nf ɪn s∏co n¿Énchn
¬o en ôn M n hn É«rfót dG pIÉ«n ë n rdG án æn jr Rp p¬pH ¬o nd πn é s Yn ór bn - ≈ndÉ©n nJ - ¬o s∏dG n¿ƒoμjn
. pIôn N
p B’G ºn «©p nf
49

CMYK
iCGQn hn ,pQÉ n£raE’G Ωo É©n nW ¬o nd ôn °†p M
r oCG ɪs ndhn , ɪk FÉ°Un n¿Énc m Ωƒr jn ä n Gnòan
π©n L n hn , ¬o ær Yn √o ón jn (1) ∞ s c , nIôn N p ÉnØrdG nIOóu ©n àn ªo rdG ¬o nfGƒrn dnCGhn ¬o nJôn rãcn
: mójpó°Tn m±ƒr N n ≈pa ∫ o ƒo≤jn , É«k pcÉHn ¬ndƒr M n ø r ªn «pa í o «°ü p jn
n¿ƒoμnf r¿nCG ≈°ûn N r nCG ≈ufEÉp an , ≈peÉnenCG røpe nΩÉ©n s£dG Gnògn Gƒ©o an Qr G -
π
n ©n Ln hn mÖ«°ünp fø r pe pIôn N
p nB’Gr ≈pa Éæn nd ór ©o jn ºr ndhn , É«n rfót dG ≈pa Éen Éæ«£p YoCG
: - ≈ndÉ©n nJ - p¬s∏dG ∫ n ƒnr b Oo Ou ôn jo
}

(2)
|

: GOk óu °ûn eo ºr ¡o nd ∫
o ƒo≤jn ƒn go hn , GQk ɪn ¡p rfG ¬o Yo ƒe o Oo ä r On GRn ºs oK
, ôm «r ªn Yo øo HÖ o ©n °ü r ór ≤n an , ≈æu Yn Ωn É© s£dG Gnògn Ghóo ©p Hr CG -
r eo ón ¡p °ûr ào °SG
ôn nà°S r¿EGp m܃nr K ≈a o√ÉsæØs μna , løØn cn o¬nd ór nLƒoj ºn∏a . ≈uæpe ôl r«N n ƒn go hn
! √o nÓL r Qp ä r ón Hn ¬°Sn CrGQn ôn àn °Sn r¿EGp hn , ¬o °So CrGQn Gón Hn ¬p «r n∏L
r Qp
¬o s∏dG ≈s∏°U n - p ∫ƒ°So ôs dG ºt Yn , pÖ∏p s£ªo rdG póÑr Yn ø o Hr oIõªr M n ón ¡p °ûào °SGh r
n p¬«pa ø
iƒ°S p nf ºr n∏an , ≈æu pe ôl «r N
o Øs μjo Éen ¬o nd ór é n ƒn go hn -ºn s∏°Sn hn p¬«r n∏Yn
! o√nÓrLQp äón nH ¬°SCn GQ ônà°Sn r¿EGp hn , o¬°So rCGQn Gón nH p¬r«n∏rLQp ôn nà°Sn r¿EGp m܃nK
. 20 :ájB’G ,iQƒ°ûdG IQƒ°S (2) . ™æàeGh ™aQ (1)

50

CMYK
 ƒn go ™n pÑ°Tn Éen - ºn s∏°Sn hn p¬«r n∏Yn ¬o s∏dG ≈s∏°U n - p¬s∏dG ∫ o ƒo °So Qn ä n Éen ór ≤n ndhn
! ôp «©p °ûdG
s õp rÑN o røpe o¬o∏gr nCGhn
≈pa p¬u∏oμpH hr nCG p ∫ɪn rdG ∂ n pdPn ø r pe Am õr é o H¥ n ós °ü n àn jn r¿nCG ¬o ªt ¡o jn n’ n¿Énchn
o¬s∏dG ≈s∏°U- n p¬s∏dG o∫ƒ°So Qn o¬nd n∫Énb m Ωƒr nj näGnòan , p¬pJÉ°V n ôr nehn p¬s∏dG p π«pÑ°Sn
π
n N o ór nJ øndhn ,Ap É«n pærZnC’G ø n pe ∂sfEG m±ƒr Yn ø n Hr G Éjn { : -ºn s∏°Sn hn p¬«∏Yn
n ɢnbhn , Gók ˘ jpó˘ °Tn ɢ˘Yk õn ˘ an ´
∫ r Rn i
n õp ˘ Øn ˘ an , zɢ˘Øk ˘ M r nCG{ Gƒ˘k ˘Ñr ˘ M n s’EGp án ˘ æs ˘ é˘ dG
: p¬«r æn «r Yn oCÓªr nJ ´ o ƒeo ót dGhn
!? É°†r k cQn ¬s∏dG ∫ n ƒ°So Qn Éjn É¡n o∏N o Or nCG ∞n «r cn hn -
. n∂r«neón bn n∂nd r≥∏p r£oj n¬s∏dG p ¢Vpôbr nCG -
≈pd ≥ o ∏p r£jo iòp sdG , ¢V o ôr ≤n rdG ∂n pdPn o¿ƒoμjn p¬s∏dG ∫ n ƒ°So Qn Éjn ∞ n «r cn hn -
!? ÉYk ôp °ùr oe án sænérdG nπN o Or nCÉan ≈s neón bn
. p¬«pa â n «r °ùn er nCG ɪn pH oCGóÑr nJ -
? p¬s∏dG ∫n ƒ°So Qn Éjn ™ªn L r nCG ¬u∏oμpHnCG -
. ™ªn rLnCG ¬u∏oμpH , p øªn rMôs dG ón rÑYn Énj rº©n nf -
, p¬`u∏co p¬``pdɪn pH ¥ n ós ``°ü n àn jn r¿nCG ≈n∏Yn É``ek Rp ÉYn , √pQGOn ≈n dEGp ´ n ôn `°SnCÉan
oInÓ``˘˘°üdG s p¬`«˘˘n∏˘ Yn - ≈u ``Ñ˘˘sæ˘ dG pçƒ```˘˘©o ˘ rÑ˘ ªn ˘ pH GnPEÉp ˘ an , É``˘˘¡n ˘ n¨˘ n∏˘ ˘H ≈˘˘ sà˘ ˘M
-Ωo nÓ`°ùdG s ¬«n∏Yn - π n jpôÑr Lp s¿nCG ¬o ``ær Yn ¬o ``o¨u∏Ñn jo hn ,p¬`pH ≥ o `ë n r∏jn -ΩoÓ`°ùdG s hn
º``©p r£«o dhn , ∞ n `«°†dGs ∞ r `°† p «o r∏a , m±ƒ`r Yn ø n `Hr G ôr ``eo : ¬o ``nd ∫ n É``nb
51

CMYK
 n pjòsdG p¬pdÉ«n ©p pH{ i
ø r GnC ∫ o ƒ©o jn ø r ªn pH rCGóÑr jn hn ,π n pFÉ°ùdG
s p§©r «o dhn , Ú n μp `r °ùŸp G
.o¬nd ák n«pcõr nJ n¿Énc , n∂pdPn π©n an GnPGE p ¬sfÉE p an ,zp¬r«ndGE p n¿ƒoLÉnàrënj
∫ƒ°So Qn ™n en , ± o ƒ o£©n rdG ºo jpônμrdG ´ o Éé n °ûdG
t π n pdPn p ≈°†
o n£Ñn rdG ∂ n en hn
ÉHk ôu ≤n àn eo ,(1) ≈n pæ°† r ªo rdG p√Op É¡n L p ≈a - ºn s∏°Sn hn ¬«r n∏Yn ¬o s∏dG ≈s∏°U n - p¬q∏dG
p ΩnÓ°Sr E’p Gr áo jn GQn â r ≤n Øn N n ɪn s∏co GQk hôo °So Oo GOõr j , ¬p M p hQo hn ¬dp ɪn pH ¬Hu Qn ≈ndEGp
røpe Oo ƒoaƒro dG â∏nÑbr nCGhn , áo sμne rânëpàao ≈sànM , mIón jpónL mIƒrHQn ≈n n∏Yn
. p¬s∏dG p øjOp ≈pa π o N o ór nJhn án Yn É s£dG Ωo óu ≤n oJ , pIôn jpõé n rdG Ap Éë n rfnCG
≈ndEGp - ºn s∏°Sn hn ¬«r n∏Yn ¬o s∏dG ≈s∏°U n - p¬s∏dG ∫ o ƒ°So Qn s¿Cɪ rWG ɪs n∏an
p íàr Øn d ¬s∏dG óo ær L o ós ©n àn °SG r hn , p ∫ɪn °ûdG s ≈ndEGp √o ôn n¶nf ¬n L s hn , p܃æo é n rdG
GƒM o õnfh √o ƒÑo °ünZ ø n jòp sdG , Ωhôt dG ipójr nCG ø r en p√Op GOn ôpà°SG
r hn , p ΩÉ°ûns dG
rº¡o ©n ne p øªn rMôs dG óo rÑYn ós ©n nà°SG r hn , o¬nHÉnë°U r , p¬pJGôn r«N
r nCG Ghóo nÑ©r nà°SGh n
. ôp jpôªn dG Ap Én≤u∏dG ∂ n pdòn pd
Ap ɪn °ùdG
s ø n pe i n Op ƒof - ºn s∏°Sn hn ¬«r n∏Y ¬o s∏dG ≈s∏°U n - ¬s∏dG ∫ n ƒ°So Qn ø s μp d
ôm rμHn ÉHn CnG ºn «ªp ë n rdG ¬o ≤n jóp °U n n¿ƒªo ∏p °ùr ªo rdG Qn Éàn N r Ghn , ¬Hu Qn Qn Gƒn L p Qn Éàn N r Éna
. o¬nJÒn °ùp ne oπ°UG p ƒn oj máªs ¡p pH ôn ªs °ûnn a ,p¬pàan Óî p pd p ≥jóu °üdG u
≈pa o√ƒo≤an GQn nøjòp sdG p ∫É n£rHnC’Gr nøne m±ƒr Yn oørH p øªn rMôs dGóo rÑYn n¿Énchn
. m ∫Éen hn m iCGQn hn mIƒos b ø
r pe ≈n pJhoCG Éen π
u oμpH , p√Op É¡n L
p
. ¥É°ûdG Öp©ràoªdG (1)
52

CMYK
oΩuón≤oJ , pIônjpõnérdG pAÉnërfnCG røpe Oƒoaƒro dG rân∏nÑrbnCG , oásμne rânëpàoa nÚpM {
. z p¬s∏dG p øjpO ≈pa oπoNrónJhn ánYÉ s£dG
53

CMYK
 :≈pJrCÉjn ɪn «pa p ø«r °Sn ƒnr ≤rdG ø
n «r Hn ɪs pe án ë p °üdG
n «ë n E’p G ô«s î
s án Hn ÉL n nJ - 1
:p ΩnÓ°Sr E’p G ≈pa mIhn õr nZ ∫
o hs nCG â
r nfÉnc ( CG )
n dG - Gók oMoCG - GQk ór nH)
.(n¥ón ræî

n `«`p ª∏p °ùr ªo rdG ø

ø n `pe ôo ```r °üæs dG â
n n∏ar nCG (mó``M
o oCG) pIhn õr `nZ ≈`pa ( Ü )
: pÖ``Ñn ``°ùpn H
- nø«ªp ∏°ùp ªo rdG ánë∏p °Sr nCG ás∏pb - Ap Gón Yr nC’G pIôn rãc)
n «ª∏p °ùr ªo rdG pIÉen Qo øpe CÉ n£N
.(ø n
≈pa ák ªn î n ák js ôp °Sn zm±ƒr Yn ø
r °V o Hr p øªn M
r ôs dG óo Ñr Yn { On Énb ( `L )
:≈n dEGp pIôn é
r ¡p r∏pd ¢SOp É°ùdG
s p ΩÉ©n rdG
.(p∫ón rænérdG án nehr On - nΩÉ°ûdG
s - án sμne)
ôn nãcr nCG ˜ ¬s∏dG ∫
n ƒn °So Qn Ö
t ë p jo zm±ƒYn ø o Hr p øªn M
r ôs dG óo Ñr Yn { n¿Énc - 2
?∂ o «pdós dG Éen .p¬°ùr
n pdPn ≈n ∏Yn π p Øæn pd ¬Ñu M o ør pe
54

CMYK
(  ) án en nÓYn h ,án ë p °üdG
n «ë s nIQn ÉÑn ©p rdG Ωn Éen nCG (  ) án en nÓYn ™r °V
n -3
: páë p °üdG
n «ë s ôp «r nZ Ωn Éen nCG
páæn jpó``ªn rdG ≈pa ø
n «ªp ∏p °ù
r ªo rd G Io É«n `M
n â r ``nf Énc ( CG )
( ) .kÓ°ü p às eo GOk É¡n `p L

tøpÄnª£r njhn oìnôrØnj zm±ƒr nY oørH p ørªMsôdG oórÑnY{ n¿Énc ( Ü )

( ) .áp ªn î s ¬p Jp hn ôr nK ≈ndGE p ôn n¶nf ɪn s∏co
r °†dG
ºn ¶u æn jo r¿nCG zp±ƒr Yn øo Hr p øªn M
r ôs dG óo Ñr Yn { ´
n Én£àn °r SG ( `L )
( ) .p º`r∏©p rdGhn Op É¡n é
p rdGhn p πªn ©n rdG ø
n «r Hn ¬o àn br hn
É``neón ræYp oìôn `rØnj zm±ƒr Yn oørH p ø`ªn rMôs dG óo `rÑYn { n¿Énc GnPÉ`ªn pd - 4
? o¬odGƒn renCGhn o¬oMÉnHQr nCG Oo GOn õr nJ
s pb närCGôn ``nb r¿nCG ón ``©r nH n∑pó``n∏nH Ap É``n«`pæ`rZnC’ o∫ƒ`o≤nJ GnPÉ``ne - 5
án ``°ü
? zm±ƒYn p ørH p øªn rMôs dG pórÑYn {

55

CMYK
ꃰ†o o fhn , p ≥oaCo ’Gr áp ©n °ùpn H ± m ƒr Yn ø o Hr p øªn M r ôs dG óo Ñr Yn ± n ôp Yo
n¿Énμan .. p ∫Gƒn er nC’Ghn p ¢ùoØrfnC’Ghn Qp Gôn °Sr nC’Gr ≈n∏Yn pánfÉen nC’Gr hn , p irCGôs dG
õm jpõYn π u co ≈n∏Yn ¬o æo ªp nJrCÉjn , - ºn s∏°Shn p¬«r n∏Yn ¬o s∏dG ≈s∏°Un - p¬s∏dG ∫ o ƒ°So Qn
™n ∏p r£jo r¿nCG Ö
t ë p jo ’ ≈pàsdG päÓμp °ûor ŸG ≈pa ¬o jn rCGQn òo N o CÉjn hn , p¬jr ón nd
n nCG
. É¡n «r n∏Yn Gók M
¬o nd ± n ôn Yn , án an nÓî p rdG - ¬o ær Yn ¬o s∏dG ≈n °V
p Qn - ôm rμHn ƒHo nCG ≈sdƒnJ ɪs ndhn
, Ap sÓL p nC’G pánHÉnë°üdG s nør«nH o¬nd GQk É°ûn nà°ùr oe o√Qn ÉnàN r Gh , ôn «pÑnμrdG o√Qn ór bn
É°ùk ∏p é
r en ºr ¡o ær pe òn în sJGhn , i n rCGôs dG √o ƒocQp É°ûn «o pd ¬o ndƒr M
n ºr ¡o ©n ªn L n øn jòp sdG
n ô©r nj ≈sànM , nø«ªp ∏p °ùr ªo rdG Qp ƒoeoCG røpe ôm renCG ≈pa ≈°†r
o¬°Vp p ≤nj ’ , p¬pJQn ƒ°ûo ªn pd
n pfrCÉà°ùr jn hn ºp¡«r n∏Yn
. ºr ¡p pjrCGôn pH ¢ù
p ΩnÓ°Sr E’p Gr ≈n∏Yn GƒLo ôn Nn ø n jòp sdG , ø n jóu nJôr ªo rdG IQn ƒnr K ≈pa √o Qn É°ûn àn °SG r
pänÓªn ë n rdG ≈pahn , - ºn s∏°Sn hn p¬«r n∏Yn ¬o s∏dG ≈s∏°U n - ∫ƒ°So ôs dG pIÉnahn Ö n ≤p Yn
r nJ ≈pahn , páYn ɪn é
õp «p¡é n rdG ≈ndEGp ºr pgOu Qn hn ºr ¡p pHôr ë n pd É¡n oã©n Ñr jn ´
n ôn °Sr nCG ≈pàsdG
.p Ωhôt dG p ∫Épà≤pd p ΩÉ°ûdGs Op nÓpH ≈ndEGp pá¡n é p às ªo rdG p ¢Tƒ«o é o rdG
56

CMYK
 n ôen Éen ón ær Yp , √p óp ©r Hn ø
¢Vp r ep án an nÓî p rdG ¬p «udƒjo ø r ªn «ap √o Qn É°ûn àn °SG r ºs oK
≈n ∏N r oCG GnPEGp ø n «ªp ∏p °ùr ªo rdG ô«°ü p en ø r pe ± n ÉN n ór ≤n an , ájn É¡n æu dÉpH ¢ù s Mn nCGhn
GƒoØn∏àn N r G ɪn cn GƒoØ∏àn î r jn r¿nCG ≈n °ûp N n hn , Gók pFÉnb ºr ¡o nd Or óu ë n jo ºr ndhn ¬o nfÉμen
p¬«r n∏Yn ¬o s∏dG ≈s∏°U n - p ∫ƒ°So ôs dG pIÉnahn ón ©r Hn , (1) nIón Yp É°Sn ≈pæHn páØn «≤p °Sn ≈pa
áo ©n br Qo â r ©n °ùsn JG ónbhn , ôu °ûdG s ø n pe ±o nÓî p rdG ∂n pdPn ôt é o jn Éen hn ,- ºn s∏°Sn hn
≈˘pa lIôn ˘°û˘ p àn ˘ær ˘eo ¬o ˘°Tƒ˘
o «o ˘L o hn , p ¢Sɢæs ˘dG ø n ˘pe ɢ¡n ˘«˘ pa ør ˘ en ´n ƒ˘s ˘æn ˘ nJhn p ΩnÓ˘ °Sr E’p G
s hn p¥Gôn ©p rdG ≈pa Ωn hôt dGhn ¢Sp
. p ΩÉ°ûdG n QÉna ¬o L p Gƒon J É¡n Yp Én≤pH
- ¬o ær Yn ¬o s∏dG ≈n °V p Qn - pÜÉ s£î n dG p øHr ôn ªn Yo ≈n dEGp É¡k é p às eo ¬o jo CGQn n¿Énchn
, ¬s∏dG øjOp ≈n∏Yn É°üjp k ônM pá∏jpƒ s£dG ¬pànÑrë°U o ≈pa p¬pH ¬ªp r∏Yp hn , p¬«pa p¬pà≤n pãd
.≥u ë n rdG ≈pa Gók jpó°Tn
ºr nd r¿EG ¬pH n¿ƒr °V n ôr jn n’ ór ≤n an , p ¢SÉæs dG ≈∏Yn ¬o °Vp n ôØr jn r¿nCG Or ôjo ºr nd ¬o æs μp nd
Qp Én«pàN
r ÉpH o¬oàn«pdƒJ n¿ƒoμnàpd pIQn ƒ°ûo ªn rdG ≈ndEGp nCÉnén∏a , p¬«pa rº¡o ojrCGQn òr N n rDƒoj
, p¬«dEGp iQn ƒ°ûdG t Ü n Éë n °U r nCG ƒYo ór jn π n ©n Ln hn , ºr go É°Vp n Qh Ú n ªp ∏p °ùr ªo rdG
p¬r«n∏Yn ≈nærKnCÉan , p¬anÓî r pà°SG
r hn ôn ªn Yo ≈pa o¬njrCGQn o¬ndCÉ°Sn hn p øªn rMôs dG pórÑ©n pH nCGón nHhn
: kÓpFÉnb ¬o nfCɪr n£na , ák ¶r∏Zp ¬H s¿CG n’ƒnr d ,í o o∏°ü
r jn ø n ¬o sfEGp : ∫
r en ôo «r N n Énbhn
É`gn Gôn nJ ór `nb ≈pàsdG ôn `ªn Yo pá` n¶r∏Zp ø r `pe p ø``ªn M r ôs dG ón ``r ÑYn Éjn ∞r ``înJ ’ -
,oß`o∏r¨«n an É`k ≤«bp Qn ≈fp Gôn jn ¬o `sfnC’ ∂n dp Pn ɪn sfEGhn , ák `ªn Fp GOn â r `°ùn «r n∏an , ¬o ær ep
. º¡æe áØ«∏N QÉ«àN’ QÉ°üfC’G ¬«a ™ªàLG ¿Éμe (1)
57

CMYK
ór bn hn ,p¬«pa ƒn go ɪs pe ôn «pãnμrdG ∑ o ôo àr jn ±
n ƒr °ùn n a p¬«r ndEG ôo er nC’Gr Qn É°Un GnPEGhn
≈n ∏Yn â p Z GnPEGp , ák `s bQ ¬`«pa ä
o `r Ñ°†n o ór `L n ƒnn a mó`q ªë n eo É`Hn nCG Éjn ¬o `o à r¶M
n n’
≈pfGQn nCG ¬o nd â o `ær pd GnPEGhn , ¬o ``ær Yn É``°V n ôu dG ≈pfGQn nCG Am ≈r °Tn ≈pa mó`M n nCG
..p¬«r n∏Yn nIós °ûdG
u
s’nCG móªs nëoe ÉnHnCG Énj p¬s∏dÉpH ∂oØ∏p rënà°Sr nCG : o¬nd n∫Énb sºoK ák gôr oH nânμ°Sn hn
Ωl ƒào cn ∂n sfCnG ºo n∏Yr CnG â
o ær co r¿EGhn , Éæn æn «r Hn iôn L n ɪs ep Am ≈r °ûpn H Gók M n CnG ôn pÑî r oJ
. (1) É¡n pFÉ°ûr
n aEG ôp n£î n pH ø«≤«n dG óo jpó°Tn , Qp Gôn °Sr nCÓpd
n Éàn pc ≈n∏er nCG ºs nK , ºr ¡o jn CGQn ±
Ü n ôn Yn hn , √o ôn «r nZhn √o ôn «r nZ √ón ©r Hn ÉYn On hn
.ø n «ªp ∏p °ùr ªo rdG í
o pdÉ°U n p¬«r n∏Yn √o nÓer CnG ɪn cn ôn ªn ©o pd páan nÓî
p rdÉpH pó¡r ©n rdG
Ap É°†
n Yr nCG nør«nH √Qn ÉnàNr Ghn , p øªn rMôs dG ón rÑYn ¢ùrænj rºnd ôo ªn Yo ≈sdƒJ n ɪndhn
, áp Ñn FÉ°üdG
r Ap GQn B’Gr ø n ep ôn «ãp nμrdG ión Hr nCGhn , ¬p «ap ™n ªn n∏an , √o GQƒn °To p ¢ù∏p é r en
r pe ôn «pãnμrdG ôo ªn Yo ¬«r ndEGp ôt °ùp jo , p ºr∏°ùdG
ø u Qp ƒeo oCGhn pÜôr ë n rdG Qƒeo oCG ≈pa
. É¡n pH π o ªn ©r jn hn ¬pJGQƒn °ûo en ø
n pe ôp «p nãμrdÉpH Ö o é n ©jr hn , p√Qp Gôn °Sr nCG
n∫CÉ°Sn hn , p ¢Sôr Øo rdG Op nÓpH ≈ndEGp ¢Tƒ n o«oérdG nå©n rÑnj r¿nCG On GQn nCG Éneón ræ©p an
ôn ˘«r ˘penCG ɢjn ºr ˘p¡˘pH ôr ˘°Sp : á˘es ɢ©n ˘rdG ∫
n ɢnb , ºr ˘¡o ˘nJOn ɢ«n ˘ bp ¬p ˘ «˘ udƒ˘n ˘jo ø
r ˘ ªs ˘ Yn ¢Sɢ
n ˘æs ˘ dG
n ©n en Éæn pH ôr °Sp hn , ø
.∂ n «p æpeDƒr ªo rdG
. Éngpô°r ûnfhn Én¡pànYGnPpEG (1)

58

CMYK
 ºr ¡o dnCÉ°Sn hn √o GQn ƒr °To ¢ù n ∏p ér en ÉYón an , ¬p pjCr GQn ø r ep ∂ n dp Pn ø r oμjn ºr ndhn
, m±ƒr Yn p øHr øªn M r ôs dG póÑr Yn i
o rCGQn Ön s∏n¨Jhn , GhQo hÉ n °ûn àn an , ºr ¡o jn rCGQn
r ˘pe ɢjk ƒp ˘nb kÓ˘L
ø o Qn p ¢û˘«r ˘é n ˘«˘pæ˘peDrƒ˘ªo ˘rdG ôo ˘ «˘ penCG nå˘ ©n ˘ Ñr ˘ jn r¿nCɢ pH
n ˘rdG ≈˘n∏˘Yn ø
ƒn go sπ n¶njhn , - ºs∏°Sh ¬r«n∏Yn o¬s∏dG ≈s∏°U n - ¬s∏dG p ∫ƒ°So Qn pÜÉnë°UC r G
s’EGhn ,ôo °ü r æs dG ¬o Øn dÉMn r¿EÉan , p iCGôs dGhn Op ƒæo é o rdÉpH √ót ªp jo áæn jpóªn rdG ≈pa
. √o ôn «r nZ kÓL o Qn nå©n Hn
n «pæpeDƒr ªo rdG ôn «penCG Éjn ºr pbnCG{ : p irCGôs dG ∂
ø n pdPn ó«pjrCÉJ ≈pa ∫Énb ɪs pe n¿Énchn
nπrãpe Gôk n£N n n∂pdPn ¢ù n r«n∏an , n∂°ûo r«nL Ωõn ¡r oj r¿EÉp an , Gôk «pÑN n Gók pFÉnb rå©n rHGhn
ôn Ñu nμjo s’nCG ≈°ûn N r nCG ≈ufEÉp an , ôp er nC’Gr ∫hCs G ≈pa π r àn ≤r oJ r¿EGp hn , â n pàªn jpõgn
n rfnCG ∂
. zGók Hn nCG ¬s∏dG s’EGp ¬n ndEGp n’ r¿nCG Ghóo ¡n °ûr jn s’nCGhn , n¿ƒªo ∏p °ùr ªo rdG

n≥an Ghn iòp sdG , p irCGôs dG Gnò¡n pH -o¬ræYn o¬s∏dG ≈n °V p Qn - ôo ªn Yo ôs °ùn o a

ø n nWhn ºr ¡o ªn gn ón an , ºr ¡p «r ndEGp ¬o nã©n Hn hn ôn «pÑî
n ë n dG ón FÉn≤rdG Qn Éàn N r Ghn , ¬o jn rCGQn
.. ºr go Qn Énf nCÉØn rWnCGhn , ºr ¡o ndÉ«n ar CG
≈`s ∏°U n - p¬`s∏dG p ∫ƒ``°So ôn `p d pá``n∏jpƒ s£`dG p øªn M r ôs `dG pó``Ñr Yn pá``Ñë
r °ü` o pdhn
p¬˘pã˘jOp ɢnMnCG rø˘pe o√ón ˘ræ˘Yp n¿É˘nc , o√ɢsjEG p¬˘pà˘neRn Ó˘˘oehn - º˘˘s∏˘ °Sn hn p¬˘ r«˘ n∏˘ Yn o¬˘ s∏˘ dG
í n °Sp ón ```ær Yp óo ``L
o ``àr an ºs ``nJ É``ªs n∏an , √o Gƒ``` n ƒjo n’ ór ``nb É`en , pá``nØjô°ûdG s
n ``gn òr jn r¿nCG - ¬o ``ær Yn ¬o s∏dG ≈n `p °VQn - ôo ```ªn Yo inCGQn , p ΩÉ``s `°ûdG
¬``«r ndEGp Ö
59

CMYK
 ôn °ûn àn rfG ór bn ô n£î n dG óo jpó°ûdG s ¿ƒYo É s£dG ¢V o ôn en n¿Énchn , √o Qn ƒeo oCG ºn `` u¶æn «o pd
. p ¢SÉæs dG ø n pe ôn «pãnμrdG ó°ü n M n hn , p¬«pa
n pdPn ôp Ñn î
∂ n pH √o hôo ÑN r nCGhn Op Éæn L
r nC’Gr Ao Gôn en oCG ¬o n∏Hn Énb , ôo ªn Yo Ü n ôàn br G ɪs n∏an
™n ªn L n hn , ≈u °†ªo rdG ≈pa GOk Ou ôn àn eo ¬nfÉnμen ∞ n bn ƒna , ó°UÉ p ë n rdG Ap ÉHn ƒrn dG
rΩnCG nΩÉ°ûdG s πN o ór njCG , nπ©n Ør nj r¿nCG ≈¨p nÑrænj ɪn «pa rºgo Qn É°ûn nà°SG r hn án nHÉnë°üdG s
. GƒoØ∏àn N r Éna ? páæn jq póªn rdG ≈dEGp Oo ƒ©o jn
óo ju ƒDn jo ºr ¡o °† o ©r Hn hn , p¬pjrCGQn áë s °U p ≈n∏Yn ø o pgôÑr jo hn p ≈°†oŸG óo ju ƒDn jo ºr ¡o °† o ©r Hn
ÉÄk «r °Tn ón é p jn r¿nCG ø n «pæpeƒDr ªo rdG ôo «penCG Os ƒa
n , .. É¡n pHGƒn °U n ≈n ∏Y ø o pgôr Ñjo hn nIOn ƒr ©n rdG
≈pa o™ n£r≤nj - oΩnÓ°ùdG s hn oIÓ°üdG s ¬r«n∏Yn - ¬dƒ°So Qn pásæ°So hr nCG p¬s∏dG ÜÉnàpc røpe
. Gôk °VÉ p M n p øªn M r ôs dG óo Ñr Yn ø r oμjn ºr ndhn , ÉÄk «r °Tn móM n GnC ón ær Yp ór é p jn ºr n∏an , ôp er ’nC Gr
ºr ¡p «r n∏Yn π o pÑ≤r jo p øªn M r ôs dG póÑr ©n pH GnPEGp ,Om Qq hn òm N r nCG ≈a ºr go ɪæn «n Hr hn
oåë n Ñr jn ø n «p æpeDƒªo dG ôn «penCG s¿nCG ± n ôn Yn ɪs ndhn , ºr ¡Jôn «r M n ≈pa ºr go óL n ƒna
irCGôs dÉpH p ™ r£n≤rdG ≈pa p¬r«n∏Yn óo ªp nà©r nj , pásæ°ùdG t hnCG pÜÉnàμp rdG nøpe mónæ°Sn røYn
:ÉYk ôp °ùr eo ∫ n Énbhn p¬jr ón nd Éen ôn cs òn nJ , p¿ƒYo É s£dG ôp er nCG ≈pa
p¬s∏dG ∫ n ƒ°So Qn â o ©r ªp °Sn , ºl r∏Yp Gnògn ø r e øp«æpeDrƒªo rdG ôn «penCG Éjn ióær Yp -
p¿ƒYo É s£dÉpH ºr ào ©r ªp °Sn GnPEGp { : ∫ o ƒo≤jn - ºn s∏°Shn p¬«r n∏Yn ¬o s∏dG ≈s∏°U n -
nÓan , É¡n pH rºoàrfnCGhn m ¢VQr nCÉH n™bn hn GnPEGhn , p¬r«n∏Yn Gƒepó≤r oJ nÓan , m ¢VQr nCÉH
.(1)z¬o ær pe GQk Gôn pa GƒL o ôo î r nJ
: Qm hôo °So ≈pa n∫Énbhn - o¬ræYn o¬s∏dG ≈n °V p Qn - ôo ªn Yo nπs∏¡nàan
OhGOn ƒHo nCG :√Ghn Qn (1)
60

CMYK
, k’Éen hn É``Hk OCGh É``ªk r∏Yp lIAn ƒ`∏ªr en , p ø`«penC’G m±ƒ`r Yn p øHr G áo `nfGõn N
p -
! pÜGƒn °üdG s ≈ndEGp ¬pH ≈pæ≤n as hn iòsdG p¬q∏d óo ªr ë n rdÉna
, pá`æn jpóªn rdG ≈ndEGp ¬o ©n en øªn pH On ÉYn hn , Gƒoaô°ü
n ær jn r¿nCG ¢SÉ
n æs dG ôn en CG ºs oK
. o¬ræpe rºpgPp Én≤rfEGp ≈n∏Yn rº`¡o sHQn nøjpópeÉnM , Ap É`n Hƒrn dG n∂`pdPn røpe nø`«L p Énf
p Qn - ôn ˘ ªn ˘ Yo pÖ˘ pfɢ˘é
- ¬o ˘ær ˘Yn ¬o ˘ s∏˘ dG ≈n ˘ °V n ˘ pH p ø˘˘ªn ˘ M
r ôs ˘ dG óo ˘ Ñr ˘ Yn πs ˘ Xhn
GQk ór °U
n hn , ¬o ær Yn ≈æn r¨àn °ùr jo ’ ÉÑk M p É°U n hn , p irCGôs dG On ƒªo ë r en GQk É°ûn àn °ùr eo
o¬næ©n nW ≈sànM , ¬«pa Éne ≈n∏Yn o√Gƒn °Sp ól nMnCG o™∏p s£nj n’ p√Qp Gôn °Sr nCG ≈n∏Yn Ék≤∏r¨oe
, pájn É¡n æu dG ≈n∏Yn ± n ô°Tr nCGhn p ΩnÓ°Sr E’p G ≈n∏Yn hn ¬«r n∏Yn n¿hôo peBÉàn ªo rdG Qo Gôn °Tr nC’Gr
ø
r en hn ø n «ªp ∏p °ùr ªo rdG Qp ƒeo CG ôo «r nZ ¬o o∏n¨°ûr jn n’ , mIƒos ≤pH É¡n Yo Qp É°ü n jo π©n én an
.ºr ¡p «pa ¬o Øo o∏îr jn
n ôn ˘nJhn , mó˘M
∑ n nCG p±nÓ˘î r ˘pà˘ °SGr án ˘ «s ˘ pdƒ˘˘Äo ˘ °ù˘
r ˘en π˘˘ªs ˘ ë n ˘ àn ˘ jn r¿nCG Or ôp ˘ jo ºr ˘ ndhn
n nM o¬sæμp ndhn , n¿hoAÉ°ûn nj røpe páan nÓî
ôn °ü n r∏pd GhQo Énàî r nj r¿nCG nø«ªp ∏p °ùr ªo r∏pd
≈s∏°U - ¬s∏dG ∫ o ƒ°So Qn näÉen , áHn Éë n °üdG s ø r pe áàs °Sp ≈pa QÉ«n pàN r ’rG ∂ n pdP
ø
o Hr p øªn M r ôs dGóo Ñr Yn ºr ¡o æn «r Hn , º¡o ær Yn m ¢VGQn ƒn go hn -ºn s∏°Sn hn ¬«r n∏Yn ¬o s∏dG
án Øn «∏p î
n rdG nínÑ°Ur nCG ¬r«n∏Yn Gƒo≤Øn sJG p øªn an n¿hQo hÉ n °ûn nànjhn n¿ƒ©o ªp nàrénj , m±ƒr Yn
r pe ¬«pa n¿ƒ¡o àn ær jn , p¬pJÉnahn ón ©r Hn ÉÑk jpôbn kÓL
ø n nCG ºn ¡o nd On ós nMhn , p√pó©r Hn ø r pe
. Qp É«n pàNr ’G ∂ n pdPn
61

CMYK
(  ) án en nÓYn hn ,páë
n «ë s pIQn ÉÑn ©p rdG Ωn Éen nCG (  ) án en nÓYn ™r °V
p °üdG n -1
: pánë«ë
p °üdG
s ôp r«nZ nΩÉnenCG
≈˘∏˘Yn zm±ƒ˘r Yn ø
o ˘Hr p ø˘ªn ˘M
r ôs ˘dGóo ˘Ñr ˘Yn { ¢V
n ôn ˘àn ˘Yr G ( CG )
( ) . ôn ªn ©o pd ôm rμHn ≈pHnCG p±nÓî
r pà°SG
r

n nCG zm±ƒr Yn øo Hr p øªn M

áàs °u ùdG ón M r ôs dG óo Ñr Yn { n¿Énc ( Ü )
( ) . p√pó©r Hn ør pe nánanÓpîrdG ≈udƒn `àn pd ôo ªn Yo ºr go Qn É``àn N
r G øn ``jpòsdG
InOÉn«pb n≈∏nY zm±ƒr nY oørH p ønªrMsôdG oórÑnY{ ¢n VnônàrYnG ( `L )
pŽ
p às ªo rdG Ú
n ªp ∏p °ùr ªo rdG ¢û«r é
n pd pÜÉ s£î
n rdG p øHr ôn ªn Yo
( ) .p ¢Sôr Øo rdG Op nÓ`pH ≈n `dEGp

zm±ƒr Yn nørH p øªn rMôs dG ón rÑYn { røªp nJrCÉnj ˜ o∫ƒ`°So ôs dG n¿Énc GnPÉ`ªn pd - 2
? p¬jr ón nd õm jpõYn π
u co ≈n∏Yn
62

CMYK
 .zk’Éen hn ÉHk On nCGhn ɪk r∏Yp lIAƒo∏ªr en ,p ø«penC’G m±ƒr Yn p øHr G áo nfGõn N p {-3
? É¡n ndÉnb ≈àn en hn ? pIQn ÉÑn ©p rdG p√òp gn π
o FÉnb ø
r en
p ∫ƒ``°So ôs ∏pd GQk É``°ûn àn °ùr eo zm±ƒ`r Yn ø o Hr p ø`n ªM r ôs dG óo Ñr Yn { n¿Énc - 4
p¥ÓNr nCG ør pe ∂
n pdPn ∫ t óo jn Ωn nÓ©n an .ôn ªn ©o pd ºs oK p√pó©r Hn ø
r pe ôm μHn ≈pHnC’hn
? z± m ƒr Yn p øHr p øªn M r ôs dG óp Ñr Yn {
≈pa pá°Sn Qn ór ªn rdG páÑn àn rμen ø
r pe pÖào oμrdG p ¢†©r Ñn pHhn ∑
n Pp Éàn °Sr oCÉH ø
r ©p àn °SG
r -5
: ≈Jp CÉjn Éen ≈n ∏Yn áp HÉL n ’ E Gr
ák Øn «∏p N n nCG n¿ƒoμ«n pd ôo ªn Yo ºr gQn Éàn N
n ºr go óo M r Gø
n jòsdG áo àn °ùdG
s p øen ( CG )
? √p óp ©r Hn ø
r ep
p øHr ôn ªn Yo { ón ©r Hn ák Øn «∏p N
n í r nCG páàs °ùdG
n Ñn °U r pe ø
u A’Dƒo gn ø r en ( Ü )
? zÜ p É s£î n rdG

63

CMYK
 p Qn ôn ªn Yo nø«æperDƒªo rdG ô«penCG p øraOn røpe n¿ƒªo ∏p °ùr ªo rdG nÆôn an Éneón ©r nH
≈n °V
GhoòN n nCGhn ,páan nÓî p ∏d n¿ƒë o °Ts ôn ªo rdG iQn ƒ°ûdG t π o gr nCG ™n ªn àn L
r G , ¬o ær Yn ¬s∏dG
.ø n «ªp ∏p °ùr ªo r∏pd ák Øn «∏p N
n ºr ¡p pæ«r Hn ø
r pe ¬o nfhQo Éàn î
r jn ø r ªn «pa n¿hQo hÉ n °ûn àn jn
páªn nWÓàn ªo rdG É¡L
p Gƒn er nCG ≈a Gƒt∏X , lIOs ÉM ä l É°ûn n bÉæeo ºr ¡o æn «r Hn ä
r Qn Énãan
≈n∏Yn p ø«pgGônÑrdG nøpe n´É n£nà°SGr ɪn pH oøpgôr nÑoj º¡o ræpe qπco , p ør«n∏peÉnc p ør«neƒr nj
n iòp sdG p πL
ôo `ªn Yo √On ós M n nC’G ≈n ∏Yn ól `p MGhn Ωl ƒr `n j ≈n ≤p Hn hn , É¡n pH ¬àp «s ≤u M
n nCG
. QÉp «àn N n pdPn ø
r ’G ∂ r pe Ap É¡n pàrfÓd - ¬o ær Yn ¬s∏dG ≈n °V
p Qn -
päÉ°ûnn bÉæn ªo dG p√òp gn s¿nCG , m±ƒr Yn ø r ôs dG óo Ñr Yn inCGQn ɪs ndhn
o Hr p øªn M
, (1) ôm «£p nà°ùr oe ôx °Tn ≈dEGp iOu nDƒoj ór bn , ÉkØræYo pâbr ƒdGn Op Gón pàreG n™ne Oo GOn õr nJ
: Am hóo go ≈ap ºr ¡o nd ∫n Énbhn ´ n Gõn æu dG ø n ôn °Sr nCGhn , ôn er nC’G ∑
o uμ°ùn jo ´ n Qn Gón nJ
, ¬p «r ndEGp ôo er nC’G π
o cs ƒjo , Qp É«n pàN
r r’G Gnògn ø r pe ¬o °ùr
n Ønf ê o ôp î
r jo ºμjt CG -
n anCG án an nÓî
? Éæn n∏°†r p rdG ≈udƒn jo k’Op ÉYn o¿ƒμ
o jn
. ô``°p ûàn ær eo (1)

64

CMYK
 r pe ¬o °ùr
ø n Ønf ól Mn nCG ™n n∏îr jn r¿nCG ør pe , mójpó°Tn mÖé n Yn ≈pa ¬«r ndEGp Ghôo n¶æn an
: Ap hóo go ≈pa n∫Én≤an , Am ≈r °ûpn H rº¡o ræe ól nMnCG rÖé p oj rºndhn , p í«°Tp ôr sàdG n∂pdPn
?n¿ƒo≤paGƒon J π r ¡n an , í o o∏°ür jn ør en á«pdƒr àn H Ωo ƒobCGhn , ¬o ær e ≈°ùr p Ønf ™o n∏N r nCG ÉnfnCG
n¿ƒoμnJ r¿nCG ≈n ∏Yn ≥ o paGƒof n’ ∞ n «r cn hn :ø n «Yp ôp °ùr eo É©k «ªp L n GƒM o É°ün n a
irCGôs ˘dG hoP ,m±ƒ`˘ r Yn ø o ˘Hr p ø˘ªn ˘M
r ôs ˘dGóo `˘Ñr ˘Yn ân ˘ rfCGhn ,É`˘˘æn ˘ æn ˘ «r ˘ Hn ºn `˘˘nμ˘ ë
n ˘ rdG
!?pó«©p nÑdG ôp rμØp dGhn ,(1) pójpó°ùdG s
r en ≈n∏Yn ≈©p en GƒofƒoμnJ r¿nCG ≈n∏Yn ,ºr oμ≤n «pKGƒn en ≈pfƒ o£Yr nCÉan :∫
ôn «s nZ ø n Énb
ÉÑk jpôbn ¢üs N o CG s’nCGhn ,Gók Mn nCG (2) ≈pHÉM n oCG s’nCG ≈n∏Yn ºr oμnd ºo °ùr p boCGhn ,∫n ós Hn hn
™n n∏N n ,ºr ¡o ≤n «pKGƒen √o ƒr n£Yr nCG ɪs n∏an ,m í°üo r f ≈pa ôn °ün u boCG s’CGhn ,p¬pàHn Gôn≤pd
É¡s∏co n¿ƒo«©o rdG niôn nj ƒn go hn ,É¡n «pa Gók gr Ro páan Óî r ∏p d p í«°Tp ôr sàdG nøpe o¬°ùr n Ønf
™n ªn é r jn r¿nCG ¬ªs gn π©n L n hn ,ánØ«∏p î n dG ƒn go n¿ƒoμjn r¿nCG ƒL o ônJhn ,¬«r ndEGp ôo o¶ær nJ
.ºr ¡o nd ák Øn «∏N
n √Qo Éàn î r jn ø
r en ≈n ∏Yn ø n «ª∏p °ùr ªo rdG án ªn ∏p cn
n ,mIôn pFGOn p ≥«n °V
≈s àM r nCG ≈pa í p às dG ôn °ü
n «°Tô r jn r¿nCG ≈n∏Yn π
o ë o ªn ©r jn n§°ûnp fhn
:rº¡o ræpe ør«næKG ≈a o√ôn °ü o rënj r¿nCG ,¬à°SÉ n n«°Sp p ø°ùr oMhn p¬pàbn ÉnÑn∏pH n´É n£nà°SG r
p Qn - n¿ÉsØYn p øHr n¿ÉªrãYo hn ,ÖpdÉ nW ≈pHnCG p øHr ≈u ∏p Yn
-ɪn ¡o ær Yn ¬o s∏dG ≈n °V
≈pa √pô°ü r M
n ≈n∏Yn π o ªn ©r jn òn Nn nCG ºs oK ,p¬«r n∏Yn ø
n «°ùp paÉæn àn ªo rdG ót °Tn nCG ɪn go hn
.ɪn ¡o ær pe móM p Ghn
. oô°o ürfnCGhn oõs«ënJnCG (2) . Ö``FÉ°s üdG (1)

65

CMYK
ø
n «r Hn ø p Qn - ≈∏©n pH On ôn Øn rfÉa
r oμjn ºr nd ¬o sfnCG ƒnr d : ¬o ndCÉ°Sn hn - ¬n ær Yn ¬o s∏dG ≈n °V
≈˘n∏˘Yn ∫ n ɢn≤˘na !?ɢ¡n ˘pH ≥ n CnG √o Gôn ˘jn n¿É˘nc ø
s ˘M r ˘ªn ˘na ,pá˘naÓ˘îp ˘r∏˘pd ø p ˘°Ts ôn ˘ªo ˘ rdG
n ˘«˘ë
r jn Éen päÉn≤pHÉ°ùdG
¬o o∏©n é s hn päGõn «ªrdG ø n pe ¬o n∏an ,n¿ÉsØYn ø o Hr o¿Éªn rãYo :pQƒnr ØrdG
n∫nCÉ°Sn Éne o¬ndnCÉ°Sn hn - o¬ræYn o¬s∏dG ≈n °V p Qn - n¿Éªn rã©o pH On ôn Øn rfG sºoK ,É¡n pH s≥nMnCG
, mÖpdÉ nW ≈pHnCG ø
o Hr ≈t ∏p Yn : ÉYk ô°ùeo ∫Én≤an - ¬n ær Yn ¬s∏dG ≈n °V p Qn - É«v ∏p Yn
.É¡n pH ≥
s M r nJ , oIón jpó©n dG ¬o oJGõn «r en h ,oIôn «pãnμrdG ¬o oJÉn≤pHÉ°ùn
n nCG ¬o o∏©n é n a
≈˘n∏˘Yn pIQn ƒ˘n °û˘ o ªn ˘rdG ≈˘pa ôr ˘°ü˘
p àn ˘r≤˘ jn ºr ˘ ndhn ,¬˘˘«r ˘ ndEGp π n hn ɢ˘ªn ˘ pd ì
n ˘ °U n ɢ˘nJQr ɢ˘an
rø˘pe rº˘pgpÒ˘nZ ≈˘ndEGp ≈˘©n ˘°ù˘ r nj π˘©n ˘nLhn ,rº˘go ón ˘ rMhn iQn ƒ˘˘°ûdG t pÜɢ˘në˘ °U r nCG
r ªs ep hn ,- ºs∏°Sn hn ¬«r n∏Yn ¬o s∏dG ≈s∏°U
Gƒo∏Ñn br CnG ø n - ¬p s∏dG p ∫ƒ°So Qn ÜÉë n °U r CnG
n ƒna ,ºr ¡o jn CrGQn ºr ¡o odCÉ°ùjn hn ..Op Éæn L
ón L r C’G Ap Gôn en CoG ø r pehn Ap É°Sn Dhn ôt dG ø n pe èu ë n r∏pd
p Qn - n¿ÉsØY ø
.- ¬o ær Yn ¬o s∏dG ≈n °V n Hr n¿Éªn rãYo í o °Tu ôn oJ ºr ¡o nJôn rãcn
r¿CG ≈n ≤p Hn h , ≈°V p ôr jo m irCGQn ≈ndEGp π°U n hn ¬o sfnCG ≈pa , ∂w °Tn p¬jr ón nd ór ©o jn ºr n∏a
≈ufEGp : ɪn ¡o nd ∫ n Énbhn p¬«r ndEGp ɪr go ÉYn ón an , p ø«r °ùn paÉæn àn ªo rdG øjr òn gn p¬pH ™n pæ≤r jo
w co ≈pæ£p ©r «o r∏an , ɪn oμ«r n∏Yn Gók M
π n nCG n¿ƒ∏
o °†n
u Øjo ºr go ór L p nCG ºn∏an ¢SÉ
n æs dG â o rdCÉ°Sn
oâr«sdhn GnPEGhn , p ¢SÉsædG nør«nH søndpó©r n«nd , o¬oàr«sdhn GnPEG ≈ufnCG ≈n∏Yn ón ¡r ©n dG ɪn oμræpe
≈°†n
n bhn , Ö n ∏ nW Éen ɪr ¡o æep π w c √o É n£Yr CnÉan ,ø s ©n «£p «o dh øs ©n ªn °ùr «n d , ¬p «r n∏Yn
. Ap Éæn ©n rdG ∂
n pdPn ≈pa ɪr ¡o ©n en Gôk pgÉ°Sn , π n jpƒ s£dG ¬o n∏«r nd
66

CMYK
 ≈pa i n Op ƒæo an ôen nCGhn , póé p °ùr ªn rdG ≈ndEGp ɪ¡n pH ê n ôn N n p ìÉÑn °üdG s ≈pahn
ºr ¡p Yp ƒªo é o pH póé p °ùr ªn rdG ≈ndEGp GƒYo ôn °SCÉan , p ΩÉ©n dG ´Éªn pàL r ’ÉH ¢SÉæs dG
ôs °Tn án es oC’G Öæu é p jo r¿nCG ¬n s∏dG ÉYn On hn ôn Ñn æªp rdG ón ©°ün n a , ºr ¡p pH CÓàn er G ≈às M n
ø
r ªn pH : ¢SÉ n æs dG ∫ n nCÉ°Sn ºs oK , Ép¡pbôt Øn nJ ≈ndEG ¿ƒ©°ùr jn øjòp sdG , ø n jpó°ùr
p تo rdG
áYn ôp °ùr eo äGƒn °U r nC’G ¢† o ©r Hn â r ©n Øn nJQr Éna ? án Øn «∏p î n rdG n¿ƒoμjn r¿nCG n¿hôo «°ûp jo
, p¬s∏dG ácôn Hn ≈∏©n an É¡n nd π l gr nCG øªn M r ôs dGón Ñr Yn Éjn â n rfnCG : m ¢Sɪn M n ≈pa ∫ o ƒo≤nJ
≈pd (1) nÜQn CÉen Óna , ∂pdPn ô«n¨pH ≈s n∏Y Ghôo «°Tp nCG π r Hn :É°† p paGQn ´ n ôn °SCr Éan
. É¡n nd í«°Tô p às dG ø n pe ≈°ùr p Ønf â o Yr õn nf ór bhn , É¡«n pa
o ©r Ñn rdG Qn É°Tn nCGhn , n¿Éªn rã©o pH n¿hô
¢† o N n BG Qn É°Tn nCGhn , ≈u ∏p ©n H ºr ¡o °† o ©r Hn Qn É°Tn nCÉan
≈pa (2) iOp ÉÑn dG ôu °ûdG s ø n pe É¡H ɪn pH ¢ShA o ôt dG â r ©n Øn nJQr Ghn , ɪn pgôp «r n¨pH
áæn àr Øp dG Qp Op GƒHn ø r pe É¡n «pa ɪn H ä o Gƒn °U r nC’G pâ∏Yn hn , p ¢SÉnØrfnC’Ghn p ø«o Yr nC’G
: ¬o ndÉC °Sn hn p√pó«n pH òn N n GnC hn , kÉ«q ∏Yn ÉYn ón an p øªn M r ôs dG óo Ñr Yn ´ n ôn °Sr ÉnC an , p±ôt n£às dGhn
p¬pdƒ°So Qn páæs °So hn - ≈ndÉ©n nJ - p¬s∏dG pÜÉàn nμpH π n ªn ©r jn r¿nCG ≈n∏Yn ¬o ©o pjÉÑn jo π r gn
? √pó©r Hn ø r pe p ø«r àn Øn «∏p î n dG ≥ n jpô nW è n ¡àn ær jn hn ,- ºn s∏°Shn p¬«r n∏Yn ¬o s∏dG ≈s∏°U n -
. ¬pàYn É n£pà°SGr hn p¬ªp r∏Yp Qp Gón ≤r ªn pH π o ªn ©r jn hn , ∂ n pdPn ƒL o ôr jn ¬o sfnCÉpH Ü
n ÉL n nCÉan
É``ne o¬``ndnCÉ°Sn hn , p√pó``n«pH ∂``°ùn reCGhn , n¿É`ªn ãYo É`YOn hn , o√ón ``nj ≈s∏îna
- ≈ndÉ©n nJ - p¬q∏dG pÜÉàn μp pH π o ªn Yr nCG ,ºr ©n nf ºs ¡o s∏dG :∫ n É``n≤an ,kÉ``«q ∏p Yn ∫ n CÉ``°Sn
. ô``gɶdG (2) . ±ógh ¢VôZ (1)
67

CMYK
≥
n ˘jôp ˘ nW è o ˘ ¡n ˘ rfnCGhn ,- ºn ˘ s∏˘ °Sn hn p¬˘ «r ˘ n∏˘ Yn ¬o ˘ s∏˘ dG ≈˘˘s∏˘ °Un - ¬˘˘pdƒ˘˘°So Qn pᢠæs ˘ °Sh o
. p√pó©r nH røpe p ør«nàØn «∏p î n rdG
¬o °Sn rCGQn ™n an Qn hn , É¡n pH Ékμ°ùp ªr eo π s nXhn , √o ón jn p øªn M r ôs dG óo Ñr Yn ∑ r ôo àr jn ºr n∏an
≈≤p æo Yo ≈pa Éen â o ©r n∏Nn ór bn ≈ufEG ºs ¡o s∏dG : kÓpFÉnb ì n É°U n hn , Ap ɪn °ùdG s ≈ndEGp
ák Øn «∏p N n ¬o ©n jn ÉHn hn , n¿Éªn rãYo ≥æo Yo ≈pa ¬o ào ©r °V n hn hn , ôp er nC’Gr ∂ n pdPn ø r pe
o¬nd n¿ƒoLônjhn o¬nfƒ©o pjÉnÑoj , p¬r«ndEGp nø«Yp ôp °ùr oe ¢SÉ o sædG ¢† n ¡n næan , nø«ªp ∏p °ùr ªo r∏pd
.≥ n «paƒàs dG
nCÉØn rWnCGhn , ôn er nC’Gr p øªn M r ôs dG óo Ñr Yn ºn °ùn M n , páªn «¶©n rdG páªs ¡p dG p√òp ¡n pHhn
øjòp sdG An Gón Yr Cn’Gr â n Ñn cn hn , ™o ØnJôr nJ É¡n ào æn °ùdCnG ä r ón Hn ≈pàsdG áæn àr Øp rdG Qn Énf
.. (1) äÉàn °ûdG s hn ¥õt ªn às dG p ΩnÓ°Sr EÓ p d GhOo GQn nCG
≠n n∏Hn ≈às M n , Éë k °UÉfp GQk É°ûn àn °ùr eo , n¿Éªn rãYo áp Øn «∏p î n rdG Ö p fp Éé n pH π s nXhn
n´ôn ˘°Sr nCɢna ,pá˘njɢ¡n ˘uæ˘dɢpH ¢ù˘
s nMnCGhn , √pô˘ªo ˘Yo rø˘pe nø˘«˘©p ˘ rÑ˘ °ùdG s hn án ˘ °ù˘n ˘peɢ˘î n ˘ rdG
≈en Éàn «n dGhn ≈Hn ôr ≤o rdG iphòn pd ¬o ær pe ôp «pãnμrdÉpH ≈°U n hr nCGhn , ¬pdÉen ø r pe ¢üs o ∏îàn jn
. pIÉ«n ë n rdG pó«r ≤n H zQór Hn { p πgr CG ø r pe ≈n ≤p Hn ø r en hn , ø«pcÉ°ùn ªn rdGhn
±ƒ o£o≤dG ø n «r Hn pá«n pdÉ©n rdG p±ôn o¨dG ≈ndEGp ≈n YOo hn , â o br ƒrn dG p¬pH π
r o£jn ºr ndhn
páæs é
n pH ¬o n∏rãpe øjô°ûs Ñn ªo `dG , Qp GôHr nC’G áÑM p nC’rÉpH É¡n «pa ≈≤p àn ∏«n d , á«n fGós dG
. p¿Gƒn °Vr ôu dG
. ¥ôØàdG (1)

68

CMYK
≈˘pa ≈˘æn ˘ ©r ˘ ªn ˘ rdG πo ªu nμjo ɢen p᢫n ˘pfɢsã˘ dG pᢠYn ƒ˘˘ªo ˘ é r ˘ pe ôr ˘ «s ˘ î
r ˘ ªn ˘ rdG ø n ˘ nJ - 1
: ≈ndhCo ’Gr páYn ƒªo é r ªn rdG
áo «n pfÉsãdG áo Yn ƒªo é
r ªn rdG ≈ndhr C’o Gr áo Yn ƒªo é
r ªn rdG
zÖpdÉ nW ≈pHCGn øHr ≈s ∏Yn { øo Hr p ø˘ªn ˘M
r ô˘sdG óo ˘Ñr ˘Yn { ôn ˘°ü˘
n M n ( CG )
zn¿ÉsØYn nørH n¿Éªn rãYo { : ≈pa níp«°Tô r sàdG zm±ƒr Yn
zn¿Éªn rãYo { h z≈x n∏Yn { :zpÖpdÉ nW ≈pHnCG øo Hr ≈t ∏Yn { ín °Ts Qn ( Ü )
zm±ƒr Yn øo Hr p øªn M
r ôs dG óo Ñr Yn { :zn¿ÉsØYn øo Hr o¿Éªn rãYo { ín °Ts Qn (``L)

ºr ¡o ær e n¿ƒoμ«n pd ºr ¡o ë n jòp sdG páàs °ùs ∏p d ôn ªn Yo QÉ«n pàN

n °Ts Qn ø q G ôt °Sp Éen - 2
? p√pó©r Hn ø
r pe áo Ø«n ∏p î
n rdG
p í«°Tp ôr sàdG nøpe o¬°ùr
n Ønf zm±ƒr Yn oørH p øªn rMôs dG óo rÑYn { n™n∏N
n GnPɪn pd - 3
? páan nÓî
p r∏pd

69

CMYK
 n ˘pdPn ø
,pô˘er nC’Gr ∂ r ˘pe ≈˘≤p ˘ æo ˘ Yo ≈˘˘paɢ˘en â n ór ˘ bn ≈˘˘ufEGp ºs ˘ ¡o ˘ s∏˘ dG{ - 4
o ˘ ©r ˘ n∏˘ N
. zn¿Éªn rãYo p ≥æo Yo ≈pa ¬o ào ©r °V n hn hn
? É¡n ndÉnb ≈àn en hn ? Ip Qn ÉÑn ©p rdG p√òp gn π o pFÉnb ø r en ( CG )
?∂ n pdPn ón ©r Hn oçGón M r ¡n àn rfG ≈àp sdG áo é
r nC’Gr É¡n «r ndEGp â n «àp æs dG Éen ( Ü )
pá˘nÑ˘nà˘rμ˘ªn ˘pH pá˘s«˘penÓ˘°Sr E’p Gr pÖ˘oà˘oμ˘ rdG p ¢†˘˘©r ˘ nÑ˘ pHhn n∑Pp ɢ˘nà˘ °Sr oCɢ H rø˘ ©p ˘ nà˘ °SG
r -5
: ≈pJrCÉnjÉne ≈n∏Yn ánHÉnLEÓ r pd pá°Sn Qn ór ªn rdG
¿n ƒoμ«n pd ¬o æn Hr G z pÜÉ s£î r jn ºr nd GnPɪn pd ( CG )
o Hr ôo ªn Yo { ôr àn î
n rdG ø
? p√pó©r Hn ø
r pe ák `nØ«∏p N
n
≈pa zÖpdÉ nW ≈pHnCG p øHr ≈u ∏Yn { ø r Yn ¬o ao ôp ©r nJ Éen Ö r ào cr G ( Ü )
. ôm o£°Sr nCG pIôn °ûr Yn Op hóo Mo
r pe ÉnfÉnc zn¿ÉsØYn ø
ø o Hr o¿Éªn rãYo { hn zm±ƒr Yn ø o H p øªn Mr ôs dG óo Ñr Yn { - 6
≈pa ɪn ¡p pdGƒn er nCG Io ôn rãcn hn ɪn go Éæn Zp n¿Énc π
r ¡n an ø n «ªp ∏p °ùr ªo rdG Ap É«n pærZnCG
.í r `````°V u hn ? ɪn ¡p pæjOp hn ɪn ¡n pàes oCG ípdÉ°U n

70

CMYK
 ¢Sô```````````````¡ØdG

á``ëØ°üdG ´ƒ``°VƒŸG
3 á```````eó≤e -1

5 ô```°üædG ó`«Y -2

14 áHÉ`éædG íeÓe -3

23 ø``ªMôdG óÑY -4

32 OGó````©à`°SG -5

44 π``°üàe OÉ¡L -6

56 ø“DƒŸG QÉ°ûà°ùŸG -7

64 ≈°†JôŸG ºμ◊G -8
 äÉëØ°U OóY
ÜÉàμdG ¿GƒdCG ±Ó¨dG ¥Qh ÏŸG ¥Qh ÜÉàμdG ¢SÉ≤e ≈∏MôŸG ºbôdG
ÜÉàμdG

¿ƒd 4 :ÏŸG ºL 200 ºL 70 áëØ°U 72 21 * 15 10/1

¿ƒd 4 :±Ó¨dG ¬«°Tƒc ¢†«HCG ±Ó¨dG ¿hóH º°S

ôHƒàcCG øe ¢SOÉ°ùdG áæjóà ácô°ûdG ™Hɣà ™ÑW

2005/3108 : ´GójE’G ºbQ

ô°TÉæ∏d áXƒØfi © ô°ûædGh ™Ñ£dG ¥ƒ≤M ™«ªL

CMYK