You are on page 1of 411

‫موسوعه آسان‬

‫در بيان فرقه ها و گروهها‬


‫به زبان فارسی‬
‫نويسنده ‪ :‬دکتر حاد الهن‬
‫مترجم ‪ :‬ممد طاهر (عطائي)‬
‫الناشر‪ :‬مركز الثقافة السلمية " بارى"‪.‬‬

‫حقوق الطبع مفوظة لركز الثقافة السلمية "بارى"‪.‬‬


‫فهرست‬
‫عنوان‬
‫‪ -1‬مقدمهء مترجم‬
‫‪ -2‬مقدمهء كتاب‬
‫‪ -3‬اباضيه‬
‫‪ -4‬اخوان المسلمين‬
‫‪ -5‬استشراق‬
‫‪ -6‬اسماعيليه‬
‫‪ -7‬الوبوس ديي‬
‫‪ -8‬بابيه و يا بهائيه‬
‫‪ -9‬بريلويت‬
‫‪ -10‬حزب بعث عربي اشتراكي‬
‫‪ -11‬بلليون‬
‫‪ -12‬بناي برث‬
‫‪ -13‬بودائي‬
‫‪ -14‬جماعت تبليغ‬
‫‪ -15‬تجانيه‬
‫‪ -16‬حزب تحرير‬
‫‪ -17‬تغريب‬
‫‪ -18‬تنصير‬
‫‪ -19‬جماعت اسلمي‬
‫‪ -20‬حزب جمهوري در سودان‬
‫‪ -21‬جينيه‬
‫‪ -22‬حشاشون‬
‫‪ -23‬داروينيه‬
‫‪ -24‬دروز و يا درزيه‬
‫‪ -25‬راسماليه‬
‫‪ -26‬روتاري‬
‫‪ -27‬روحانيت جديد‬
‫‪ -28‬زيديه‬
‫‪ -29‬حزب السلمة الوطني‬
‫‪ -30‬دعوت سلفيه‬
‫‪ -31‬سيكيزم‬
‫‪ -32‬شهود يهوه‬
‫‪ -33‬شيعهء اماميه (اثنا عشريه)‬
‫‪-34‬كمونيزم (شيوعيه)‬
‫‪ -35‬صابئهء مندائيه‬
‫‪ -36‬صهيونيزم‬
‫‪ -37‬صوفيه‬
‫‪ -38‬طاويه‬
‫‪ -39‬علمانيه‬
‫‪ -40‬فرويديه‬
‫‪ -41‬قاديانيت‬
‫‪ -42‬قرامطه‬
‫‪ -43‬قوميت عربي‬
‫‪ -44‬حزب قومي سوري‬
‫‪-45‬كونفوشيوسيه‬
‫‪ -46‬ليونـز‬
‫‪ -47‬مارونيه‬
‫‪ -48‬ماسونيه‬
‫‪ -49‬مهاريشيه‬
‫‪ -50‬مهديه‬
‫‪ -51‬مورمون‬
‫‪ -52‬مونيه و يا حركت توحيدي صن مون‬
‫‪ -53‬نصرانيت‬
‫‪ -54‬نصيريه‬
‫‪ -55‬نورسيه‬
‫‪ -56‬هندويت‬
‫‪ -57‬وجوديه‬
‫‪ -58‬يزيديه‬
‫‪ -59‬يهود دونمه‬
‫‪ -60‬يهوديت‬

‫بسم ال الرحن الرحيم‬


‫مقدمهء مترجم‬
‫ان [ا ‪]1‬المد ل نمده و نستعينه و نستغفره و نعوذ بال من شرور أنفسنا و من سيئات أعمالنا من يهده ال فل‬
‫مضل له و من يضلله فل هادي له و أشهد أن ل إله إل ال و أشهد أن ممدا عبده و رسوله‪ ،‬صلوات ال عليه و‬
‫على آله و أصحابه و سلم تسليما كثيا ‪. . .‬‬
‫در اين شكي نيست كه بش روحي و معنوي هر جامعه و ملت را هانا افكار و معتقداتش تشكيل ميدهد‪ ،‬و‬
‫تا وقتيكه مفكوره و معتقدات آن درست و خال از انرافات باشد‪ ،‬سلوك و اخلقش نيز رضايت بش و‬
‫پسنديده خواهد بود‪ ،‬ول هرگاه با نفوذ اجانب و بيگانگان افكار منحرف داخل جامعه گردد آنگاه ملت و‬
‫جامعه دچار ب نظمي و تصادمات فكري و عقيدت خواهد شد‪ ،‬صهيونيزم جهان‪ ،‬مبشرين كليسائي و ديگر‬
‫حلقات مغرض چون بر اين نكته آگاه اند در راه منحرف ساخت جوانان مسلمان و مشوش كردن اذهان شان‬
‫سخت كمر بسته اند تابدين وسيله آنان را از عقايد ناب اسلمي دور نوده افراد ب ماهيت و لابال سازند كه‬
‫طبق ميل آنان حركت نايند‪ ،‬بنابرآن بر علماء و دانشمندان مسلمان لزم است كه در راه جلوگيي از نشر و‬
‫گسترش عقايد منحرف و غي اسلمي سعي و تلش نوده نگذارند كه دستهاي پليد بيگانگان جوانان مارا به‬
‫بياهه بكشانند‪ ،‬ل المد در اين مورد علماء و دانشمندان روشن ضمي فعاليت هائي نوده اند و كتاب هائي‬
‫تأليف كرده اند كه ميتوان از آنمله كتاب «الوسوعة اليسرة ف الديان و الذاهب العاصرة» را نام برد‪ ،‬كتاب‬
‫مذكور با وجود خردي حجم و متصر بودنش معلومات فراوان را با كمال دقت و امانت ارائه نوده است‪،‬‬
‫ول چون در اصل به زبان عرب نوشته شده بود اكثر برادران ما از آن ب بره بودند‪ ،‬لذا ما آن را به زبان دري‬
‫ترجه نودي تا تام كسانيكه به زبان فارسي آشنائي دارند از كتاب مذكور سودمند شوند‪ ،‬و در ضمن اين‬
‫عمل ما گامي در راه خدمت به اسلم و فرهنگ اسلمي شرده شود‪.‬‬
‫‪-‬قبل از اختتام سخن ميخواهم توجه خوانندگان مترم را به نكات آت جلب ناي‪:‬‬
‫‪ -1‬در بعضي از موارد كه باطر روشن شدن مطلب كلمات از نزد خود افزوده اي آن را داخل اينگونه‬
‫قوسها [ ] نوده اي تا امانت علمي در ترجه به حد توان حفظ گردد‪.‬‬
‫‪-2‬چون هدف كتاب تنها معرف اديان و مذاهب ميباشد لذا ما در راه ترديد و يا تأييد گروه ويا مذهب قلم‬
‫فرسائي نكرده اي‪.‬‬
‫‪-3‬تاريي كه بعد از نام شخصي در ميان دو قوس ذكر ميشود اشاره به وقت تولد و وفات شخص مذكور‬
‫ميباشد‪ ،‬و اگر بعد از شخصيات دين و يا دولت ميايد اشاره به زمان زمامداري شان خواهد بود‪ ،‬ول اگر به‬
‫اين شكل (ت ‪ )122‬نوشته شده بود آن تنها تاريخ وفات را بيان نوده است‪.‬‬
‫‪-4‬در تاريخ بعضي اشخاص غلطي طباعت صورت گرفته بود كه ما آنرا به كمك منجد اعلم اصلح نودي‪.‬‬
‫‪-5‬با توجه به اين نكته كه بعضي اصطلحات علمي و سياسي در كتاب وجود دارد‪ ،‬ترجهء آن مشكلت را‬
‫با خود داشت‪ ،‬بنابرآن مترجم كه تلش زيادي در راه دريافت معان دقيق آن به خرج داده بازهم به اين باور‬
‫است كه شايد سكتگي ها و اشتباهات وجود داشته باشد‪ ،‬لذا اميدوار است كه با دريافت رهنائي هاي‬
‫سودمند دانشمندان مترم اين نقصيه را درچاپ هاي آينده مرفوع سازد‪.‬‬
‫‪-6‬در وقت ترجهء خويش از ظبع دوم كتاب استفاده نوده اي كه در سال ‪1409‬هـ‪1989 /‬م طبع گرديده‬
‫است‪.‬‬
‫در پايان سخن از ههء برادران و دوستانيكه در انام اين رسالت با ما هكاري نوده اند اظهار سپاس و‬
‫قدردان نوده از خداوند متعال براي شان اجر جزيل و پاداش بزرگ خواهان‪.‬‬
‫و آخر دعوانا أن المد ل رب العالي‪.‬‬
‫م‪ .‬ط‪ " .‬عطائي"‬
‫مقدمـهء كتاب‬
‫المد ل رب العالي والصلة والسلم علي سيد النبياء والرسلي وبعد ‪ 000‬دوست داري كه براي‬
‫خوانندگان مترم كتاب را پيشكش نائيم كه آن پاره اي از حقايق را‪ ،‬از افكار و معتقدات برخي گروه هاي‬
‫فكري وسياسي احزاب‪ ،‬اديان‪ ،‬مذاهب وفرقه ها‪ ،‬تقدي نايد‪ ،‬ومعلومات جديدي در باب خود باشد‪.‬‬
‫عصرحاضر انقلب وپيشرفت را‪ ،‬در اتصالت وعل قه ها‪ ،‬نقل افكــار ومعلومات‪ ،‬كوتاهي زمان ومكان‪،‬‬
‫مشاهده ميكند كه هرگز در گذشـته نديده بود‪ ،‬بدي كه گوئي تام عال يك قريهء كوچك است‪ 1 1‬انقلب‬
‫[ ]‬

‫وپيشرفت مذكور عده اي از نتايج و مشكلت را به بار آورده كه مردم سابق به آنا دوچار نبودند ‪ ،‬از آن‬
‫جله اين كه گوشه گيي حال براي هيچ كس مكن نيست‪،‬نه افراد ميتوانند گوشه گيي اختيار كنند و نـه‬
‫دولتها‪ ،‬واز آنمله مشكلت اين كه افراد اين زمان خود را در مقابل موجي از معلومات پراگنده ومتناقض‪ ،‬از‬
‫احزاب‪ ،‬گروه هاي سياسي‪ ،‬مذاهب‪ ،‬اديان وفلسفه ها‪ ،‬ميابند‪ ،‬كه ني توانند حق را از باطل تييز كنند ‪0‬‬
‫‪-‬به هي منظور خواستيم براي آماده سازي كتاب علمي وموضوعي اقدام نائيم كه تام آن معلومات را در بر‬
‫گيد‪ ،‬و ازخلل آن بتوانيم براي خوانندگان مترم بث سريعي كه حقايق را در چوكات دقيق مو ضوعي‬
‫بگنجاند تقدي نائيم‪ ،‬البته بثي خال از اسهاب وپرگويي ‪ ،‬بدور ازسطحي گرايي وعدم تقيق ‪ ،‬ملتزم به‬
‫صدق وامانت‪ ،‬متنب از تاخت و تاز‪ ،‬ومعتمد بر مصادر ومراجع بنا برين ما آرزو مندي كه براي خوانندهء‬
‫مترم يك حقيقت علمي را تقدي نوده باشيم ‪0‬‬
‫دراينجا مناسب است گفته شود كه بث ما متوجه حركات ومذاهب است كه فعلًُزنده اند و وجود واقعي‬
‫خويش را درعال امروزي حفظ نوده اند ‪ ،‬اما حركات ومذاهب كه فرسوده شده اند و زمان اثر آنا را از خود‬
‫زدوده است و ازحافظهء تاريخ بدور افتيده اند ‪ ،‬از بث ماخارج اند وبه آنا توجهي نكرده اي‪.‬‬
‫ماكه به حركات ومذاهب ازبي رفته توجهي نكردي ‪ ،‬وبث خود را متوجه مذاهب معاصرنوده اي البته‬
‫بدين معن نيست كه آنا ارزشي ندارند واينها باارزش اند‪ ،‬بلكه خواستيم با اين عمل خويش توشهء فكري‬
‫وعلمي معتمدي براي جوانان عصرتقدي بداري‪ ،‬تا بدين وسيله عقايد وافكار زمانهء خويش را بدانند ‪ ،‬و راه‬
‫موضوعات‬ ‫براي شان روشن گرديده‪ ،‬وبتوانند موقف مناسب ‪ ،‬در پذيرش و يا ترديد آن اتاذ نايند ‪0‬‬
‫كتاب را به ترتيب حروف ابد تيه نوده اي كه آن دوفايدهء مهم را در بر دارد ‪ :‬اول آسان يافت موضوع‪،‬‬

‫‪]1[1‬يعن‪ :‬تام عال از احوال هديگر چنان زود باخب ميشوند كه گوئي افراد يك قريهء كوچك اند‪ .‬م‬
‫دوم‪ :‬اضافه كردن هر موضوع جديدي كه در آينده دريافت شود‪ ،‬درجاي مناسبش‪ ،‬درچاپ هاي آينده به‬
‫سهولت انام خواهد شد ‪0‬‬
‫طرزي كه در بث از گروه ها‪ ،‬احزاب واديان از آن پيوي شده قرار آت مي باشد‪:‬‬
‫‪-1‬تعريف‪ :‬وآن عبارت از شناخت متصري است كه تقريبا ههء موضوع را به طور اختصار در بر مي گيد‬
‫‪0‬‬
‫‪-2‬تأسيس وافراد برازنده ‪ :‬اينجا سخن از اوائل پيدايش حزب‪ ،‬اهداف رهبان‪ ،‬وعلل اياد آن ميباشد ‪،‬‬
‫هچنان تعريف اشخاص برازندهء آن كه از خود اثري در حزب گذاشته باشند ودرپيشبد حزب سهم فعال‬
‫داشته باشند‪ ،‬تت اين عنوان ذكر ميشود ‪0‬‬
‫‪-3‬افكار ومعتقدات ‪ :‬درين بث سخن از عقايد ‪ ،‬افكار‪ ،‬خصوصيات مهم حزب ‪ ،‬سلوك افراد حزب‪ ،‬طرز‬
‫تفكر آنان‪ ،‬ذكر مبادي واساسات حزب‪ ،‬وهرآنچه كه به آنا تعلق ميگيد‪ ،‬ميباشد‪ ،‬اين بث مهمترين و دراز‬
‫ترين بث در هر حركت ومذهب خواهد بود ‪0‬‬
‫‪-4‬ريشه هاي فكري و اعتقادي ‪ :‬دراين بث ذكر منابعي مي شود كه حزب ويا افكار ومعتقداتش از آنا اخذ‬
‫شده باشد ‪0‬‬
‫‪-5‬انتشار وجاهاي نفوذ ‪ :‬زيز اين عنوان ذكر جاهائي ميشود كه عقايد وافكار حزب آنا وجود داشته باشد ‪،‬‬
‫وهچنان اندازهء نفوذ واسباب تأييد وقوت آن ‪ ،‬ياد آوري مي گردد ‪0‬‬
‫‪-6‬مراجع‪ :‬اينجا ذكر مراجعي ميشود كه در بث از آن استفاده شده‪ ،‬تا اگركسي بواهد كه معلومات‬
‫بيشتري حاصل كند به آن مراجع روي بياورد ‪0‬‬
‫قبل از شروع دركتاب مناسب است كه براي خوانندگان مترم معذرت خويش را‪ ،‬از كمبوديها وناهنجاري‬
‫هائي كه دركتاب ميابند تقدي بداري ‪ ،‬زيرا مشكل بودن موضوع ‪ ،‬وتنوع مباحثش‪ ،‬علوه بر پيچيدگي آن‬
‫وكمي مراجع براي بعضي مذاهب ههء اينها موانع قويي در راه رسيدن به مطلوب اياد ميكنند‪ ،‬ليكن كوشش‬
‫ما درين كار آنست كه هدف ما‪ ،‬كه عبارت از تقدي نودن مموعه اي از معلومات معتمد به شكل مسلسل‬
‫است‪ ،‬برآورده شود ‪0‬‬
‫و اميدواري كه دركار خود موفق شده باشيم ‪ ،‬وتاحدي كامياب را به دست آورده باشيم ‪ ،‬هچنان‬
‫آرزومندي كه درآينده ‪،‬با اضافه نودن موضوعات جديد ومراجعهء موضوعات سابقه نيز خدمت به كتاب‬
‫ناييم‪ ،‬به هي مناسبت ما به آراء‪ ،‬نظريات وملحظات برادران خواننده ضرورت داري‪ ،‬خصوصاَبه نظريات‬
‫آنانيكه مشغول به مباحث علمي اند ‪ ،‬يعن مباحثي كه كتاب بر آنا مشتمل است‪،‬نظريات‬
‫وملحظات كه براي ما بيايد إن شاء مورد توجه جدي قرار خواهد گرفت ‪0‬‬
‫ومن ال التوفيق‬
‫مدير عمومي مركز عالي جوانان مسلمان‬
‫د‪ .‬مانع ابن حاد الهن‬
‫اباضيـه‬
‫تعريف‪:‬‬
‫اباضيه گروهي ميانه رو از گروه هاي خوارج است‪ ،‬مگر پيوان اين مذهب خود را از جلهء خوارج ني‬
‫شارند‪ ،‬بلكه مذهب خويش را مذهب اجتهادي و فقهي از مذاهب اهل سنت ميدانند‪ ،‬مثل مذاهب چهار‬
‫گانهء ديگر اهل سنت‪ ،‬يعن ‪ :‬حنفي‪ ،‬مالكي‪ ،‬شافعي و حنبلي ‪0‬‬
‫تأسيس وافراد برازنده‪:‬‬
‫‪ -‬تأسيس كنندهء اين مذهب عبدال بن اباض مقاعسي مرُي است‪ ،‬كه به اباض منسوب مي شود و آن قريه‬
‫اي در يك جانب يامه است‪.‬‬
‫‪ -‬از اشخاص برازندهء شان جا برابن زيد ( ‪96 -21‬هـ ) است‪ ،‬وي از جلهء كسانيست كه نستي‬
‫تدوين كنندگان حديث شرده ميشوند‪ ،‬علوم خويش را از عبدال ابن عباس‪ ،‬عائشه‪ ،‬انس ابن مالك‪ ،‬عبدال ابن‬
‫عمر و ديگر بزرگان صحابه ‪ ،‬اخذ نوده است‪.‬‬
‫‪-‬ابوعبيده مسلمه ابن اب كريه ‪ :‬از مشهور ترين شاگردان جابرابن زيد است‪.‬‬
‫وي بعد از جا برابن زيد مرجع اباضيه گرديد ‪ ،‬ومشهور به لقب " قفاف" است‪.‬‬
‫‪-‬ربيع بن حبيب فراهيدي‪ :‬وي در نصف قرن دوم هجري زندگي نوده‪ ،‬ومسندي [كتاب به طرزمسند] از‬
‫احاديث نيز تصنيف نوده كه بنام (مسند ربيع بن حبيب) ياد ميشود‪ ،‬اين كتاب مطبوع ومتداول است‪.‬‬
‫‪-‬ازجلهء امامـان شان درشـال افريـقا‪ ،‬در دوران حكومـت عباسي‪ :‬حـارث بن‬
‫تليد‪ ،‬بعد از وي ابوخطاب عبدالعلي بن السمح معافري‪ ،‬بعد از وي ابو حات يعقوب بن حبيب‪ ،‬بعد از وي‬
‫حات مروزي بود ‪0‬‬
‫‪-‬آن امامان شان كه بعد از يكديگر‪ ،‬در دولت رستمي بر تاهرت مغرب حكومت كردند عبارت اند از‪:‬‬
‫‪-‬از جلهء علماء شان ‪:‬‬ ‫عبدالرحن‪ ،‬عبدالوهاب‪ ،‬افلح‪ ،‬ابوبكر‪ ،‬ابواليقظان‪ ،‬ابو حات ‪0‬‬
‫‪-1‬سلمه بن سعد‪ :‬وي در اوائل قرن دوم‪ ،‬مذهب شان را در افريقا نشر نود ‪0‬‬
‫‪-2‬ابن مقطع النون‪ :‬علوم خويش را دربصره فرا گرفت ‪ ،‬بعد به وطن خود‪ ،‬در (جبل نفوسه) كه در ليبيا‬
‫واقع است‪ ،‬باز گشت تا درنشر مذهب اباضي سهم گيد ‪0‬‬
‫‪-3‬عبد البار بن قيس مرادي ‪ :‬وي در دوران امام شان حارث بن تليد‪ ،‬قاضي بود ‪0‬‬
‫‪-4‬سح ‪ ،‬ابوطالب‪ :‬وي از زمرهء علماء شان در نصف دوم قرن دوم هجري به شار ميفت ‪ 0‬در دوران‬
‫عبدالوهاب بن رستم تا مدت وزير وي بود ‪ ،‬بعدا منحيث وال وي بر جبل نفوسه واطراف آن در ليبيا ايفاي‬
‫وظيفه نود ‪0‬‬
‫‪-5‬ابوذر ابان بن وسيم ‪ :‬از جلهء علماء شان‪ ،‬در نصف اول قرن سوم هجري بوده‪ ،‬ومنحيث وال براي افلح‬
‫بن عبدالوهاب‪ ،‬بر مناطق طرا بلس ايفاي وظيفه نوده است‪.‬‬
‫افكار ومعتقدات ‪:‬‬
‫‪-‬اباضيها به تنيه مطلـق پروردگار دعـوت مي كنند‪ ،‬وآنچـه از قرآن كـري و‬
‫احاديث شريف را كه ظاهرا افادهء تشبيه مي نايد طوري تأويل مي كنند كه معن داشته باشد ومفضي به تشبيه‬
‫نشود‪ ،‬اساء حسن وصفات را براي خداوند عزوجل ثابت مي نايند‪ ،‬هانطوري كه خداوند آنا را براي‬
‫خويش ثابت كرده است ‪ ( ،‬مثل ) استواء خداوند برعرش بايد تأويل مازي شود‪ ،‬ودست خداوند (كه در‬
‫قرآن آمده ) بايد به قوت ويا به نعمت تأويل شود ‪0‬‬
‫‪-‬به ديدار خداوند در آخرت قائل نيستند‪ ،‬و در اين مورد از اين ايت‪( :‬لتدركه البصار) استدلل مينمايند‪.‬‬
‫‪-‬برخي مسائل آخرت را ‪ ،‬از قبيل ترازوي اعمال وپل صراط وغيه‪ ،‬تأويل مازي ميكنند‪.‬‬
‫‪-‬افعال انسان را خداوند خلق كرده‪ ،‬وخود انسان كسب نوده است‪ ،‬درين مسئله آنان موقف وسطي ميان‬
‫قدريه و جببه اتاذ نوده اند ‪0‬‬
‫‪-‬صفات خداوند زياده بر ذات خداوند نيست بلكه عي ذات خداوند هستند ‪0‬‬
‫‪-‬قرآن كري نزد آنان ملوق است ‪0‬‬
‫‪-‬به «النلة بي النلتي» قائل نيستند [چنانكه معتزله ها به آن قائل اند]يعن ميان كفر وايان جاي سومي وجود‬
‫ندارد زيرا آندو‪ ،‬مانند زندگي وموت‪ ،‬ومانند حركت وسكون ضد هديگر اند‪ ،‬وميگويند هر گاه كسي از‬
‫ايان خارج شود‬

‫دركفر داخل مي شود‪ [،‬چون جاي سوم وجود ندارد] ‪ ،‬بنابرين كسي كه مؤمن نبود حتـمي كافراست‪،‬‬
‫درين مسئـله به اين قول خداوند استدلل ميكنند‪( :‬إماشاكرا وإماكفورا )‪.‬‬
‫‪-‬مردم به نظر آنا به سه گروه تقسيم مي شوند‪:‬‬
‫‪-1‬مؤمنان كه تقاضاهاي ايان خويش را پوره كرده اند ‪0‬‬
‫‪-2‬مشركان كه شرك شان ظاهر و آشكار است ‪0‬‬
‫‪-3‬گروهي كه كلمهء توحيد را مي خوانند وبه اسلم معترف اند‪ ،‬ول در سلوك وعبادت ملتزم به اسلم‬
‫نيستند ‪ ،‬بنابرين اينها مشرك نيستند زيرا به توحيد ويكتايي خداوند اقرار دارند ‪ ،‬ومؤمن نيز نيستند‪ ،‬چون آنان‬
‫به آنچه ايان تقاضا دارد ملتزم نيستند ‪ ،‬پس اين گروه در احكام دنيا بامسلمانان اند‪ ،‬به خاطر اقرار شان به‬
‫توحيد‪ ،‬ودر احكام آخرت‪ ،‬به خاطر عدم وفاي شان به ايان ومالفت شان با آنچه توحيد تقاضا مي كرد‬
‫بامشركي اند ‪0‬‬
‫‪-‬وطن مسلمانان ديگر كه مالف آنان اند دار توحيد است‪ ،‬جز اردوگاه پاشاه كه آن دار بغي ميباشد ‪0‬‬
‫‪ -‬عقيده دارند كه مالفي شان‪ ،‬از اهل قبله‪ ،‬كافر هستند نه مشرك‪ ،‬عروسي ومناكحه با آنان جائز است‪،‬‬
‫مياث بردن مياث دادن به آنا حلل است‪ ،‬غنيمت اموال شان از قبيل سلح‪ ،‬اسپ وغيه اسباب جنگي‬
‫درست بوده‪ ،‬وغنيمت اشياء ديگر شان حرام است ‪0‬‬
‫‪-‬مرتكب كبيه كافر است‪ ،‬ومكن نيست كه در حال گناه كردنش و اصرارش بر‬
‫آن‪ ،‬بدون توبه از آن‪ ،‬داخل جنت شود‪ ،‬زيرا خداوند گناهان كبيه را‪ ،‬براي مرتكبي آن‪ ،‬تاكه قبل از مردن‬
‫توبه نكنند‪ ،‬ني بشد ‪0‬‬
‫‪-‬بالي كسيكه گناهي از گناهان كبيه را مرتكب مي شود لفظ "كافر" را استعمال مي كنند‪ ،‬آنم به اين فكر‬
‫كه اين كفر كفر نعمت است‪ ،‬نه كفر ملت‪ ،‬ول اهل سنت والماعت بالي وي كلمهء " عاصي "يا " فاسق‬
‫" را استعمال مي كنند ‪ ،‬وبه نظر اهل سنت كسي كه درين حال ( درحال فسق وعصيان ) بيد در دوزخ تا‬
‫وقت عذاب مي شود كه ازگناه پاك شود‪ ،‬بعد ازآن به جنت برده ميشود‪.‬‬
‫‪-‬خلفت مصوص به قريش نيست‪ ،‬بلكه هر مسلمان كه در آن شرائط خلفت موجود باشد صلحيت‬
‫خلف را دارد‪ ،‬و هر خليفه اي كه منحرف شود مناسب است بر طرف كرده شود و ديگري در جايش تعيي‬
‫گردد ‪0‬‬
‫‪-‬خلفت به طريق وصيت در مذهب آنان باطل و نادرست ميباشد‪ ،‬و بايد خليفه از راه بيعت تعيي گردد‬
‫وتعدد خلفاء ( پادشاهان ) در چندين جاي درست است‪.‬‬
‫‪-‬قيام در مقابل پادشاه ظال را نه واجب مي دانند و نه هم از آن منع ميكنند‪ ،‬بلكه آنرا جائز مي دانند‪ ،‬اما وقت‬
‫اوضاع براي قيام مناسب باشد‪ ،‬و ضرر قيام هم كم ارزياب شود آنگاه هي جواز به طرف وجوب نزديك‬
‫ميشود‪ ،‬و اگر اوضاع براي قيام مناسب نباشد و ضررها هم زياد به نظر بيايد ودرحصول مطلوب هم چندان‬
‫اطمئنان وجود نداشته باشد آنگاه جواز به طرف عدم جواز ومنع نزديك ميشود‪،‬بازهم درهيچ وضع از قيام منع‬
‫صورت ني گيد‪ ،‬وكتمان حق ( و بازنشت) در صورتيكه پادشاه ظال باشد‪ ،‬به هيچ وجه خوشايند نيست ‪0‬‬
‫‪-‬ميگويند‪ :‬پدر پدر [باباي پدري] در نگهداري طفل [حضانة] از مادر مادر [مادر كلن] مستحقتر است‪،‬‬
‫واكثر مذاهب به خلف آن قائل اند ‪0‬‬
‫‪-‬ميگويند‪ :‬پدركلن برادران را از مياث مروم ميسازد در حاليكه ديگر مذاهب قائل اند كه برادران با‬
‫پدركلن در مياث شريك مي شوند‪.‬‬
‫‪-‬نزد آنان دعاء كردن به شخص به خوب هاي جنت و آخرت درست نيست مگر به شخصي كه مسلمان‬
‫باشد و مقتضيات دين خودرا به طور كامل آنام دهد و به سبب طاعت خويش مستحق وليت باشد أما دعاء‬
‫كردن به نيكي هاي دنيا و يا به خيهائيكه إنسان را أز أهل دنيا بودن برهاند و أهل آخرت سازد اين نوع دعاء‬
‫براي هر مسلمان درست است چه متقي باشد و چه گنهگار‪.‬‬
‫‪-‬آنان گروهي ميداشته باشند بنام ( حلقة العزابة) كه تعداد مدودي را در بر ميگيد و متشكل از أفراد‬
‫دانشمند و مصلح أهل قريه مي باشد‪ ،‬اينان تنظيم امور دين‪ ،‬تعليمي‪ ،‬إجتماعي و سياسي جامعهء اباضي را‬
‫بدوش دارند هچنان اينها در زمان ظهور و دفاع حيثيت ملس شوري را دارا ميباشند أما در زمان خول‬
‫وكتمان وظايف إمام را بذمه ميگيند و أمور إمامت را پيش ميبند‪.‬‬
‫‪-‬آنان گروپ ديگري دارند بنام ( ايروان ) اين گروپ ملس شوري را تشكيل ميدهد و هكار (حلقة العزابة)‬
‫ميباشند‪ ،‬بنابرآن اين گروپ قوهء دوم را در قريه تشكيل ميدهد‪ ،‬يعن بعد از قوهء عزابة اينها هستند ‪.‬‬
‫‪-‬در ميان خويش حلقاتى تشـكيل ميدهند كـه متصدي جع آوري زكاة و توزيع‬
‫آن به مستحقي و فقراء ميباشند‪ ،‬و از خواست زكاة‪ ،‬كمك و هر نوع چشم داشت در مال مردم شديدا منع‬
‫مينمايند ‪.‬‬
‫‪-‬از گروه اباضي چندين فرقهء ديگر انشـعاب كرد كه حـال از آنان أثري باقي‬
‫نيست و آنان قرار آت اند‪:‬‬
‫‪-‬حفصيه‪ :‬پيوان حفص بن أب القدام‪.‬‬
‫‪-‬حارثيه ‪ :‬پيوان حارث اباضي‪.‬‬
‫‪-‬يزيديه ‪ :‬پيوان يزيد بن انيسه‪.‬‬
‫‪-‬سائر اباضي ها از افكار اين گروه ها بيزاري خويش را اعلن نوده اند و آنان را باطر پرا گنده گوي و‬
‫دوري شان از خط سي اصلي اباضي كه تا امروز باقي است كافر ميدانند‪.‬‬
‫ريشه هاي فكري و اعتقادي ‪:‬‬
‫‪-‬اباضي ها به قرآن‪ ،‬حديث‪ ،‬إجاع‪ ،‬و قياس اعتماد نوده از آنا استدلل مينمايند‪.‬‬
‫‪-‬از مذهب أهل ظاهر نيز متأثر اند چون در بعضي مواضع نصوص دين را تفسي ظاهري و حرف مينمايند‪.‬‬
‫‪-‬هچنان از مذهب معتزله متأثر بوده قول به ملوق بودن قرآن كري مينمايند‪.‬‬
‫انتشار و جاهاي نفوذ ‪-:‬‬
‫آنان در جنوب جزيرة عرب نفوذ و ظهوري داشتند‪ ،‬بديكه به مكهء مكرمه و مدينهء منوره رسيده بودند و در‬
‫شال افريقا دولت داشتند بنام دولت رستميه كه‬
‫پايتختش تاهرت بود‪.‬‬
‫‪-‬حكمروائي آنان در شال افريقا به مدت يكصد و سي سال پي در پي بطور مستقل ادامه يافت تا آنكه فاطمي‬
‫ها حكومت شان را از ميان برداشتند‪.‬‬
‫‪-‬اباضيه در عمان نيز دولت مستقل برپا كردند كه تا عصر حاضر نيز حكمفرمايان اباضي بر آن حكومت‬
‫ميكنند‪.‬‬
‫‪-‬از جاهاي تاريي شان ( جبل نفوسه) در ليبيا ميباشد‪ ،‬كه پايگاه شان بوده و از هان جابه نشر مذهب‬
‫اباضي پرداخته و امور گروه اباضي را تنظيم مي نودند ‪.‬‬
‫‪-‬آنان وجود خويش را تا امروز در عمان ‪ ,‬حضرموت‪ ,‬ين ‪ ,‬ليبيا ‪ ,‬تونس‪ ،‬الزائر‪ ،‬و صحراء عرب حفظ نوده‬
‫اند‪.‬‬
‫مراجع‪:‬‬
‫على يي معمر‪ -‬مكتبة وهبه – القاهرة‬ ‫‪-1‬الباضية ف موكب التاريخ‬
‫‪1284‬هـ\ ‪1964‬م‪.‬‬
‫ممد أبوزهرة –الطبعة النموذجية‪.‬‬ ‫‪-2‬الذاهب السلمية‬
‫(ذيل كتاب شرح الواقف للكرمان) تقيق‬ ‫‪-3‬الفرق السلمية‬
‫سليمة عبد الرسول – مطبعة ارشاد – بغداد‬
‫‪1972-‬م‬
‫د‪.‬مصطفى الشكعة‪ -‬الدار الصرية للطباعة و النشر–‬ ‫‪ -4‬إسلم بل مذاهب‬
‫بيوت‪.‬‬
‫للشهرستان‪-‬الطبعة الثانية‪-‬دار العرفة‪-‬بيوت‪.‬‬ ‫‪ -5‬اللل و النحل‬
‫على يي معمر‪-‬مكتبة وهبه‪-‬ط ‪1396–1‬هـ‬ ‫‪ -6‬الباضية بي الفرق السلمية‬
‫‪1976/‬م ‪ -‬القاهرة ‪.‬‬
‫عبدالقادر البغدادي‪.‬‬ ‫‪-7‬الفرق بي الفرق‬
‫أبو السن الشعري‪.‬‬ ‫‪ -8‬مقالت السلميي‬
‫أبو ممد بن حزم‪.‬‬ ‫‪ -9‬الفصل ف اللل و الهواء‬
‫و النحل‬
‫عبدالقادر شيبه أحد ‪.‬‬ ‫‪ -10‬الذاهب و الفرق و‬
‫الديان العاصرة‬
‫فردبل ترجة عبد‬ ‫‪ -11‬الفرق السلمية ف الشمال‬
‫الرحن بدوي ‪.‬‬ ‫الفريقا‬
‫د‪ .‬يي هويدى‪.‬‬ ‫‪ -12‬تاريخ فلسفة السلم‬
‫اخوان السلمي‬
‫تعريف‪:‬‬
‫اخوان السلمي بزرگترين حركات اسلمي معاصر است‪ ،‬شعارش بازگشت به سوي اسلم حقيقي ميباشد‪ ،‬اسلميكه‬
‫مطابق قرآن و سنت باشد ‪ ,‬ميخواهد كه شريعت اسلمي در زندگي انسانا تطبيق شود‪ ،‬حركت است كه در مقابل‬
‫سيلب " علمان" در مناطق عرب و اسلمي و سائر مناطق مي ايستد و مقاومت ميكند‪.‬‬
‫تأسيس و افراد برازنده‪:‬‬
‫‪-‬مؤسس اين حركت شيخ حسن البنا (‪1268-1224‬هـ) (‪1949-1904‬م) است‪ ،‬وي در قريه اي از قريه‬
‫هاي بيهء مصر تولد شد‪ ،‬و در يك خاندان متدين نشو و نو نود كه آثار آن در تام زندگي اش جلوه گر بود‪.‬‬
‫‪-‬در پلوي تعليمات دين اش در خانه و مسجد در مدارس حكومت نيز درس خواند و بعدا به دارالعلوم در قاهره‬
‫پيوست و در سال ( ‪1927‬م) از آنا فارغ شد‪.‬‬
‫‪-‬در يكي از مدارس ابتداي اساعيليه مدرس تعيي شد و در آنا فعاليت دين اش در ميان مردم شروع شد‪ ،‬خصوصا‬
‫در قهوه خانه ها و در ميان كاركنان كانال‪.‬‬
‫‪-‬در ماه ذو القعده ‪1327‬هـ ‪ /‬ابريل ‪1928‬م تداب حركت اخوان السلمي گذاشته شد‪.‬‬
‫‪-‬در ‪1932‬م استاد حسن البنا به قاهره انتقال نود وبا انتقال وي حركت نيز به قاهره انتقال كرد‪.‬‬
‫‪-‬در سـال ‪1352‬هـ‪1932/‬م جريـدهء هفـته وار ( اخوان السلمي) انتشار يافت‬
‫و مدير آن استاد مب الدين خطيب (‪1389-1303‬هـ) ( ‪1969-1886‬م) تعيي گرديد بعد از آن در‬
‫سال (‪1357‬هـ‪ 1938 /‬م) "النذير" انتشار يافت و بعد از آن در سال (‪1367‬هـ ‪1947/‬م ) "الشهاب‬
‫" به نشر رسيد ‪ ...‬و مله ها و جريده هاي متعلق به حركت پيهم شروع به انتشار نود‪.‬‬
‫‪-‬در سال ‪1941‬م اولي هيئة تأسيسيه متشكل از صد عضو تشكيل يافت كه افراد آنرا خود حسن البنا‬
‫انتخاب نود‪.‬‬
‫‪-‬اخوان السلمي در سال ‪1948‬م در جنگ فلسطي شركت نودند و با نيوي خاصي كه داشتند در معركه‬
‫داخل شدند‪ ،‬اين رويداد را استاد كامل شريف در كتاب خود ( الخوان السلمي ف حرب فلسطي ) به‬
‫تفصيل ذكر نوده است‪.‬‬
‫‪-‬در ‪ 8‬نومب ‪1948‬م ممود فهمي نقراشي – صدراعظم مصر در آن وقت‪ -‬فيصله اي را صادر نود كه طبق‬
‫آن بايد جاعة اخوان السلمي منحل گرديده داراي هايش ضبط شود و افراد برا زندهء آن زندان گردد‪.‬‬
‫‪-‬در دسب ‪1948‬م ممود فهمي ترور شد و اخوان السلمي متهم به قتل آن گرديد‪ ،‬طرفداران ممود فهمي‬
‫نقراشي در جنازه اش اعلن نودند‪ :‬سر حسن البنا در مقابل سر نقراشي‪،‬هان بود كه در ‪12‬فروري ‪1949‬م‬
‫حسن البنا تروركرده شد‪.‬‬
‫‪-‬در سال ‪1950‬م دوران وزارت ناس آمد و ملس دولت فيصله نود كه‪ :‬امر به انلل جاعت باطل است و‬
‫ديگر اساس ندارد بنابر هي فيصله قيودات از سر راه جاعت برداشته شد‪.‬‬
‫‪-‬در سال ‪1950‬م استاد حسن الضيبـي (‪1393-1306‬هـ) (‪1973-1891‬م)‬
‫به حيث رهب اخوان السلمي تعيي گرديد‪ ،‬وي يكي از بزرگترين قاضيان مصر بود و چندين بار زندان شده‬
‫بود و در سال ‪1954‬م حكم اعدامش صادر شد بعدا از اعدام به حبس ابدي تفيف يافت ول در سال‬
‫‪1971‬م براي آخرين بار از زندان رهاي يافت‪.‬‬
‫‪-‬در برج اكتوبر ‪1951‬م روابط مصر و بريطانيا قوي گرديد بنابرين اخوان السلمي جنگ هاي چريكي را‬
‫ضد انگليس در كانال سويس آغاز كردند كه آن را كامل شريف در كتاب ( القاومة السرية ف قناة السويس)‬
‫ثبت نوده است ‪.‬‬
‫‪-‬در ‪ 23‬يوليو ‪1952‬م افسران مصري به سركردگي ممد نيب انقلب يوليورا با هكاري اخوان السلمي‬
‫براه انداختند ول اخوان السلمي بعد از پيوزي انقلب اشتراك در حكومت را ترك كردند‪ ،‬زيرا هدف افسران‬
‫از انقلب واضح بود [يعن آنان حكومت اسلمي را ني خواستند] جال عبدالناصر ترك نودن آنان را يكنوع‬
‫دسيسه پنداشت و در ميان افسران و اخوان السلمي تنش وخصومت اياد شد بعدا اين تنش و خصومت بال‬
‫گرفت و بدي رسيد كه در سال ‪1954‬م حكومت به گرفتاري اخوان ها اقدام نود وهزاران نفر آنان را‬
‫تبعيد كرد‪ ،‬حكومت دراين اقدام خود اين را بانه كرد كه‪ :‬اخوان ها مي خواستند جال عبد الناصر را در‬
‫ميدان النشيه در اسكندريه به قتل برسانند‪ ،‬در هي ايام شش تن آنان اعدام كرده شد كه آنان عبارت اند از‪:‬‬
‫عبد القادر عوده‪ ,‬ممد فرغلى‪ ,‬يوسف طلعت‪ ،‬هنداوي دوير‪ ،‬ابراهيم الطيب‪ ،‬و عبد اللطيف‪.‬‬
‫‪-‬در سـال ‪1966-1965‬م بار ديگر خصـومت و تنـش ميان حكومـت و‬
‫اخوان شدت گرفت و حكومت بار ديگر به گرفتاري‪ ،‬تعذيب و اعدام دست زد كه دراين بار سه تن را‬
‫اعدام نود و آنان عبارت اند از‪:‬‬
‫‪-1‬سيد قطب ( ‪ 1387 -1324‬هـ ) ‪1966 -1906‬م) وي كسي بود كه مفكر دوم بعد از حسن البنا‬
‫در جاعت اخوان السلمي و يكي از رهبان مفكورهء جديد اسلمي شناخته مي شود‪.‬‬
‫* در سال ‪1954‬م زندان شد ده سال را در زندان سپري نود و در سال ‪1964‬م به سفارش رئيس جهور‬
‫عراق عبد السلم عارف از حبس رها شد‪ ،‬ليكن ديري نگذشت كه دو باره به زندان برده شد و به حكم‬
‫اعدام مواجه گرديد‪.‬‬
‫* وي چندين كتاب ادب و فكري اسلمي نوشته كه از آنمله است‪( :‬العدالة الجتماعية ف السلم‪ ،‬خصائص‬
‫التصور السلمي ومقوماته ف ظلل القران‪ ،‬معال ف الطريق) و غيه‪.‬‬
‫‪-2‬يوسف هواش‬
‫‪-3‬عبد الفتاح اساعيل‪.‬‬
‫‪-‬جاعت اخوان تا وفات عبد الناصر ‪28/9/1970‬م كار خويش را به طريق مفي پيش مي برد‪.‬‬
‫‪-‬در دوران انور السادات افراد جاعت تدريا رهاي يافتند ‪.‬‬
‫‪-‬بعد از هضيب عمر تلمسان ( ‪1986 -1904‬م ) رهب جاعت تعيي گرديد‪ ،‬مقام رهبي جاعت اخوان‬
‫السلمي با سر پرست وي تام داراي هاي ضبط شده خويش را كه در دور عبد الناصر ضبط شده بود و‬
‫هچنان هه حقوق خويش را به طور كامل درخواست نود و رهب جاعت افراد جاعت را به طريقي‬
‫واداشت كه از خصومت و درگيي ها با حكومات بدور بانند و هيشه توصيه ميكرد كه بايد دعوت و كار‬
‫خويش را به حكمت پيش برده تندروي و جانب واقع شدن را كنار بگذارند‪.‬‬
‫‪-‬بعد از أستاذ تلمسان ممد حامد ابونصر رهب تعيي گرديد وروش استاد تلمسان را در پيش گرفته از‬
‫اسلوب وي استفاده كرد‪.‬‬
‫‪-‬تعدادي از افراد برا زنده اخوان السلمي در خارج مصرنيز ظهور نودند كه برخي از آنا را اينجا ذكر‬
‫ميكنيم‪:‬‬
‫‪-1‬شيخ ممد ممود الصواف كه مؤسس و رهب اخوان السلمي در عراق بود‪ ،‬وي چندين كتاب نوشته و در‬
‫نشر اسلم در افريقا نقش بارزي داشت آنم بعد از هجرتش از عراق و استقرارش در مكهء مكرمه سال‬
‫‪1959‬م‪.‬‬
‫‪ -2‬دكتور مصطفى السباعي ( ‪1384-1334‬هـ) (‪1964-1915‬م) اولي رهب عام اخوان السلمي در‬
‫سوريا‪ ،‬وي دكتوري خودرا سال ‪1949‬م از دانشكدهء شرعيات ازهر اخذ نود‪ ،‬در سال ‪1948‬م گروپ‬
‫هاي اخوان را به طرف فلسطي سوق داد و رهبي نود‪،‬هچنان در سال ‪1949‬م خودرا به حيث وكيل‬
‫دمشق كانديد كرد‪ ،‬وي خيلي سخنور و خطيب متاز بود‪ ،‬سال ‪1954‬م دانشكده شرعيات را در دمشق‬
‫تأسيس كرد وخودش اولي رئيس آن بود‪ ،‬وي چندين كتاب نوشته كه از جله آنا (السنة و مكانتها ف التشريع‬
‫السلمي‪ ،‬الرأة بي الفقه والقانون‪ ،‬قانون الحوال الشخصية) وغيه ميباشد‪.‬‬
‫‪-3‬در ‪ 13‬رمضان ‪1364‬هـ مطابق ‪19/11/1945‬م جاعت اخوان السلمي در اردن تأسيس گرديد و‬
‫اولي رهب آن شيخ عبد اللطيف أبو قوره بود‪ ،‬سال ‪1948‬م وي گروپ هاي اخوان السلمي را در اردن به‬
‫طرف فلسطي قيادت نود‪.‬‬
‫‪-‬در ‪26/11/1953‬م استاذ ممد عبد الرحن متولد سال (‪1919‬م) ناظر عام بر اخوان السلمي در اردن‬
‫تعيي گرديد و تا حال درمنصب خود ايفاء وظيفه ميكند‪ ،‬وي سه قطعه شهادت نامهء علمي را دارا ميباشد‪.‬‬
‫افكار و معتقدات‪:‬‬
‫‪-‬برداشت اخوان السلمي از اسلم اين است كه‪ :‬اسلم هه شول بوده مقتصر به جانب نيست‪.‬‬
‫‪-‬اخوان السلمي ميكوشند كه دائرهء كارشان وسعت پيداكند و حركت جهان شول وعالي گردد‪.‬‬
‫‪-‬حسن البنا حركت را چني معرف نوده ميگويد‪ ( :‬اخوان السلمي دعوت سلفي‪ ،‬طريقهء سن‪ ،‬حقيقت‬
‫صوفيه‪ ،‬هيئة سياسي‪ ،‬گروه رياضت كشيده‪ ،‬پيوند علمي و ثقافت‪ ،‬شركت اقتصادي و مفكورهء اجتماعي‬
‫است)‪.‬‬
‫‪-‬حسن البنا مؤكدا ميگويد‪ :‬شعار و علمات اخوان السلمي امور آت است‪:‬‬
‫‪-1‬دوري از مواضع اختلف‪.‬‬
‫‪-2‬دوري از بدگوي بزرگان ‪.‬‬
‫‪-3‬دوري از فرقه گرائي و حزب گرائي‪.‬‬
‫‪-4‬توجه جدي به خود سازي و مرحله به مرحله پيش رفت‪.‬‬
‫‪-5‬ترجيح دادن جانب عملي به نسبت جانب دعوائي و اعلنات‪.‬‬
‫‪-6‬توجه جدي به جانب جوانان ‪.‬‬
‫‪-7‬سرعت انتشار در قريه ها و شهرها‪.‬‬
‫‪-‬وي ميگويد‪ :‬خصوصيات اخوان امور ذيل ميباشد‪:‬‬
‫* دعوت ربان است زيرا اساسي كه مور اهداف ماست هانا نزديكي مردم به پروردگارشان ميباشد ‪.‬‬
‫* دعوت جهان شول وعالي است‪ ،‬زيرا اين دعوت متوجه ههء مردم است و هه مردم در نظر دعوت برادر‬
‫هم اند‪ ،‬اصل شان يكي‪ ،‬پدرشان يكي‪ ،‬نسب شان يكي است‪ ،‬برتري ميان شان فقط به تقوى است و به‬
‫خي و فضيلت است كه به جامعه تقدي مينمايند‪.‬‬
‫* دعوت اسلمي است چون منسوب به سوي اسلم ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬أستاذ حسن البنا ميگويد‪ :‬مراحل كار مطلوب از برادر راستي به ترتيب آت است‪:‬‬
‫‪-1‬إصلح شخص خود تاكه جسم قوي‪ ,‬خلق حسن‪ ,‬فكر روشن‪ ،‬وعقيدهء سال داشته باشد‪ ،‬عبادتش درست‬
‫باشد‪ ،‬و بركسب توانا باشد‪.‬‬
‫‪-2‬إصلح خانواده مسلمان‪ ,‬يعن أهل خانواده اش را وادار به احترام مفكورهء خود سازد و هچنان آنان را‬
‫وادار بسازد كه آداب اسلمي را در تام امور خانوادگي خويش رعايت نايند‪.‬‬
‫‪-3‬رهنماي جامعه توسط تعميم خي و صلح و مقابله با بدي ها و منكرات‪.‬‬
‫‪-4‬آزاد سـازي وطـن از هر نوع تسلـط سياسي ‪ ,‬اقتصادي و روحي بيگانكان‬
‫غي مسلمان‪.‬‬
‫‪ -5‬إصلح حكومت تا كه واقعا إسلمي باشد‪.‬‬
‫‪-6‬باز گردانيدن مراكز حكومت به امت إسلمي توسط آزاد سازي مالك إسلمي و زنده ساخت مد و‬
‫عزتش‪.‬‬
‫‪-7‬تعميم ههء عال به نشر دعوت اسلمي در هرگوشه و أكناف آن تاكه ديگر فتنه اي باقي ناند و دين هه‬
‫اش ازآن خدا باشد (و يأب ال إل أن يتم نوره) و خداوند ‪ U‬نور خودرا پوره كردن است ‪.‬‬
‫‪-‬أستاذ حسن البنا مراحل دعوت را به سه بش تقسيم ميكند‪:‬‬
‫‪-3‬إجراء نودن‪.‬‬ ‫‪-2‬ساخت ‪.‬‬ ‫‪-1‬تعريف‪.‬‬
‫‪-‬أستاذ بنا در « رسالة التعاليم » ميگويد‪( :‬أركان بيعت ما ده چيز است آنان را بـياد داريد‪:‬‬
‫(فهم‪ ،‬إخلص‪ ،‬عمل‪ ،‬جهاد‪ ،‬قربان‪ ،‬ثبات‪ ،‬ترد‪ ،‬برادري‪ ،‬و اعتماد) بعد از آن به شرح هر يكي از اين اركان‬
‫ميپردازد سپس ميگويد‪ ( :‬أي برادر راستي اين خلصهء دعوت تو و متصر مفكورهء توست و ميتوان كه ههء‬
‫اين اركان را در پنج كلمه خلصه سازي ‪ :‬ال هدف ماست‪ ,‬رسول ال ‪ e‬رهب ماست‪ ,‬قرآن قانون ماست‪,‬‬
‫جهاد راه ماست‪ ،‬شهادت آرزوي ماست‪ .‬و ميتوان كه مظاهر و أعمال آن را در پنج كلمهء ديگر خلصه‬
‫سازي ‪ :‬صاف و ساده بودن‪ ،‬تلوت قرآن كري‪ ،‬ناز‪ ،‬نظامي بودن‪ ،‬و أخلق)‪.‬‬
‫‪-‬أسـتاذ سيـد قطب فهم خود و فـهم اخوان السلمي را از اسلم در كتـاب‬
‫خود (خصائص التصور السلمي و مقوماته) منعكس ساخته ميگويد‪ :‬خصائص تصور اسلمي بر اينها استوار‬
‫است‪( :‬ربان بودن ‪ ..‬ثبات ‪ ..‬شول ‪ ..‬توازن ‪ ..‬مثبت بودن ‪ ..‬واقع گرائي و توحيد) بعد مؤلف مذكور‬
‫براي هر يكي ازين خصائص فصل مستقلي منعقد ميسازد و آنرا شرح داده معنايش را واضع ميكند‪.‬‬
‫‪-‬سبول اخوان السلمي دو ششي به شكل متقاطع كه در ميان شان قرآن كري قرار دارد و اين كلمه قرآن‬
‫«واعدوا» و اين سه كلمه ديگر‪ :‬حق‪ ،‬قوة‪ ،‬حرية‪ ،‬ميباشد‪.‬‬
‫ريشه هاي فكري و اعتقادي‪:‬‬
‫‪-‬اخوان السلمي تأكيد بر ضرورت جستجوي دليل و اهيت بازگشت به سوي دو منبع اصلي يعن قرآن و‬
‫سنت و پرهيز از هر نوع شرك باطر رسيدن به توحيد كامل مينمايند‪ ،‬اين هه را از دعوت سلفي اخذ نوده‬
‫اند‪.‬‬
‫‪-‬دعوت شان از دعوت شيخ ممد بن عبد الوهاب‪ ،‬از دعوت سنوسي‪ ،‬و از دعوت سيد رشيد رضا متأثر‬
‫است و اغلب اين دعوت ها در حقيقت گسترش مكتب شيخ ابن تيميه متوف سال ‪728‬هـ ‪1328‬م ميباشد‬
‫كه آن مأخوذ از مدرسهء احد بن حنبل رحه ال تعال است‪.‬‬
‫‪-‬اخوان السلمي از صوفيه نيزاموري را كه به تذيب و تربيه نفس تعلق دارد و نفس را به مدارج كمال بال‬
‫ميبد اخذ نوده اند هانطوريكه صوفيان اوائل بودند يعن سال بودن عقيده و دوري از هر نوع بدعت‪،‬‬
‫كجروي‪ ،‬ذلت و امورسلب‪.‬‬
‫‪-‬حسن البنا مفاهيم سابقه را در دعوت خود گنجانيده وعلوه بر آن اموري را كه عصر تقاضـا ميكند از‬
‫قبـيل مقاومت و ايستادگي در مقـابل افكاري كه در هه‬
‫مناطق عموما و در مصر خصوصا رو به گسترش ناده‪ ،‬نيز درج نوده است‪.‬‬
‫انتشار و جاهاي نفوذ‪:‬‬
‫‪-‬حركت در اساعيليه شروع شد و از آنا به قاهره انتقال نود و از آنا به اكثر شهرها و قريه هاي مصر نشر‬
‫شد‪ ،‬شاخه هاي اخوان در مصر در اواخر دهه چهل به ( ‪ )3000‬شاخه رسيده بود كه اين شاخه ها تعداد‬
‫كثيي از اعضاء را در خود گنجانيده بود‪.‬‬
‫‪-‬حركت به مناطق عرب ديگر نيز منتقل شد و وجود قابل ملحظه اي در سوريه‪ ،‬فلسطي‪ ،‬أردن‪ ،‬لبنان‪،‬‬
‫عراق‪ ،‬ين‪ ،‬سودان‪ ،‬و غيه پيدا كرد و الال در اكثر اكناف عال پيوان دارد‪.‬‬
‫مراجع‪:‬‬
‫مبادئ و اصول ف مؤترات خاصة‪ -‬الؤسسة‬ ‫‪-1‬حسن البنا‬
‫السلمية ‪-‬دار الشهاب بالقاهرة – ط ‪1400- 1‬هـ‬
‫‪1980/‬م‪.‬‬
‫مطبعة الخوان السلمي–‪1354‬هـ‪.‬‬ ‫‪-2‬قانون جعية الخوان‬
‫السلمي العام العدل‬
‫أحداث صنعت التاريخ – ممود عبد الليم – دار‬ ‫‪-3‬الخوان السلمي‬
‫الدعوة‪-‬السكندرية‪-‬ط ‪-1‬مطابع جريدة السفي‪-‬‬
‫‪1979‬م‪.‬‬
‫أنور جندي‪ -‬دار القلم‪ -‬بيوت‪.‬‬ ‫‪-4‬حسن البنا الداعية‬
‫المام الجدد الشهيد‬
‫يوسف العظم‪ -‬دار القلم‪ -‬بيوت‪.‬‬ ‫‪-5‬الشهيد سيد قطب‬
‫د‪.‬زكريا سليمان بيومي‪ -‬مكتبة وهبة ‪ -‬القاهرة‪.‬‬ ‫‪-6‬الخوان السلمون‬
‫و الماعات السلمية‬
‫حسن البنا‪-‬الكتب السلمي‪-‬ط ‪-4‬بيوت–‬ ‫‪-7‬مذكرات الدعوة و الداعية‬
‫‪1399‬هـ‪1979/‬م‪.‬‬
‫دار الشهاب – القاهرة‪.‬‬ ‫‪-8‬مموعة رسائل المام‬
‫الشهيد حسن البنا‬
‫د‪.‬ريتشارد ميتشل‪ -‬ترجة عبد السلم رضوان ‪-‬مكتبة‬ ‫‪-9‬الخوان السلمي‬
‫مدبول–ط ‪- 1‬القاهرة ‪1977‬م‪.‬‬
‫اسحاق موسى السيسي‪.‬‬ ‫‪-10‬الخوان السلمي كبى‬
‫الركات السلمية الديثة‬
‫ممد على ضناوي –ط ‪-1‬القاهرة –الماعة السلمية‬ ‫‪-11‬كبى الركات‬
‫الديثة جامعة القاهرة‪ -‬صوت الق‪.8-‬‬ ‫السلمية ف العصر الديث‬
‫ممد شوقي زكي‪.‬‬ ‫‪-12‬الخوان السلمي‬
‫و الجتمع الصري‬
‫استشراق‬
‫‪ORIENTALISM‬‬
‫تعريف‪:‬‬
‫استشراق يك موج فكرى است كه متصدي تقيقات متلف از شرق اسلمي مي باشد‪ ،‬تقيقات كه مشتمل بر‪:‬‬
‫تدن‪ ،‬اديان‪ ،‬آداب‪ ،‬لغات‪ ،‬و ثقافت آن مي شود‪ ،‬اين گروه در اياد تصورات و پندارهاي غرب در بارهء عال‬
‫إسلمي سهم گرفته از پشتوانهء فكري آن در مقابلهء تدنا در ميان آندو استفاده نوده است‪.‬‬
‫تأسيس و أفراد برازنده‪:‬‬
‫‪-1‬اوائل تأسيس‪:‬‬
‫‪-‬تعيي شروع استشراق خيلي مشكل است زيرا بعضي از تاريخ نويسان ابتداء آن را به زمان دولت اسلمي در‬
‫اندلس بر ميگردانند‪ ،‬در حاليكه بعضي ديگر آن را به دوران صليبيان ميسانند‪.‬‬
‫‪-‬ليكن استشراق لهوت وقت به شكل رسي شروع شد كه انمن كليساي فيينا سال ‪1312‬م فيصله اي مبن بر اياد‬
‫مراكز زبان عرب در چندين دانشگاه اروپاي صادر نود‪.‬‬
‫‪-‬مفهوم استشراق در اروپا فقط در اواخر قرن هجدهم ميلدي آشكار گشت اولي بار در سال ‪1779‬م در انلترا‬
‫آشكار شد و در فرانسه سال ‪1799‬م ظاهر گشت و در قاموس اكاديي فرانسه در سال ‪1838‬م اين كلمه درج‬
‫گرديد‪.‬‬
‫‪-‬جربردي اورليـاك ( ‪1003-938‬م )‪ Jerbert de oraliac‬كـه از جلـهء رهبـانان‬
‫بندكتيه بود به اندلس رفت و نزد استادان آنا درس خواند و بعد از بازگشتش (‪1002-999‬م) به حيث‬
‫حب اعظم «عال بزرگ» بنام سلفتر دوم تعيي گرديد‪ ،‬بنابرين وي اولي پاپ فرانسوي به شار ميود‪.‬‬
‫‪-‬در سال ‪1130‬م رئيس اسقف هاي طليطله به ترجهء بعضي كتاب هاي علمي عرب اقدام نود‪.‬‬
‫‪-‬جياردي كريون ( ‪1187-1114‬م) ‪ Gerard de Gremona‬ايطالياي به طليطله رفت وآنا دست كم ‪87‬‬
‫كتاب را درفلسفه‪ ،‬طب‪ ،‬فلك‪ ،‬ورمل اندازي ترجه كرد‪.‬‬
‫‪-‬بطرس الكرم ( ‪1156-1094‬م) ‪ Pierre Le venerable‬فرانسوي از جلهء رهبانان بندكتيه و رئيس دير كلون‬
‫بود وي به تشكيل گروهي از مترجي اقدام نود‪ ،‬البته باطر حصول شناخت از اسلم‪ ،‬وي خودش ناظر و‬
‫مراقب براولي ترجهء معان قرآن كري بود كه سال ‪1143‬م به لغت لتين توسط روبرت اوف كيتون ‪Robert‬‬

‫‪ of Ketton‬انگليس انام يافت‪.‬‬


‫‪-‬يوحنا اشبيلي يهودي بود بعد نصران شد وي در اواسط قرن دوازدهم ظهور نود و به علم نوم توجه‬
‫كرد‪ ،‬وي به هكاري ادلر اوف باث چهار كتاب أبومعشربلخي (‪1133‬م) را به عرب نقل كرد‪.‬‬
‫‪-‬روجر بيكون ( ‪1294-1214‬م) ‪ .Roger Bacon‬انگليس‪ ،‬علوم خود را در اكسفورد و پاريس فرا گرفت‪،‬‬
‫و دكتوري خودرا در رشته لهوت اخذ نود‪ ،‬كتاب مرآة الكيمياء را از عرب ترجه كرد‪( ،‬نورمبج‬
‫‪1521‬م)‪.‬‬

‫‪-2‬مستشرقي منصف‪:‬‬
‫‪-‬هادريان ريلند ( ت ‪1718‬م ) ‪: Hardrian Roland‬وي استاذ لغات شرق در دانشگاه اوترشت در هولندا بود‪،‬‬
‫كتاب دارد بنام ( الديانة الحمدية) در دو جزء‪ ،‬به لغت لتين‪ ،‬ليكن كليسا كتاب وي را در اروپا در جلهء‬
‫كتابائي قرار داد كه استفاده از آنا منوع است‪.‬‬
‫‪-‬يوهان ‪.‬ج‪ .‬رايسكه (‪1774-1716‬م) ‪ : j. J. Reiske‬وي اولي مستشرق آلان قابل ذكر است‪ ،‬باطر‬
‫موقف اياب و ميلنش به اسلم متهم به كفر و زندقه شد‪ ،‬زندگي خشن و سخت سپري نود و به مرض سل‬
‫مرد‪ ،‬به كوشش وي مركز خوب براي تدريس و تقيق لغت عرب در آلان اياد شد‪.‬‬
‫‪-‬سلفستر دي ساسي (‪1838‬م) ‪ : SiIstre de sacy‬وي توجه جدي به ادب و نو نود‪ ،‬و ازغور و بررسي در‬
‫علوم اسلمي كناره گرفت‪ ،‬و به كوشش وي پاريس مركز تدريسات علوم عرب گرديد‪ ،‬وي از جلهء كسان‬
‫بود كه رفاعهء طهطاوي با ايشان ملقات و ديدار نوده بود‪.‬‬
‫‪-‬توماس ارنولد انگليس ( ‪1930-1864‬م)‪ :‬وي كتاب دارد بنام ( الدعوة إل السلم) كه به تركي‪ ،‬اردو‪ ،‬و‬
‫عرب ترجه شده است‪.‬‬
‫‪-‬غوستاف لوبون‪ :‬وي مستشرق فيلسوف ماديگرا بود به هيچ دين ايان نداشت‪ ،‬انصاف وي و توصيفش از‬
‫تدن اسلمي‪ ،‬در مباحث و كتبش باعث شده كه غرب ها به آن توجهي نكنند و از وي ستايشي ننمايند‪.‬‬
‫‪-‬زيـجريد هونكه‪ :‬نوشـته هاي وي نيز منصفـانه است‪ ،‬و در كتاب مشهور‬
‫خود (شس العرب تسطع علىالغرب) تأثي تدن عرب بر غرب را ابراز نوده است‪.‬‬
‫‪-‬و از جلهء منصفي‪ :‬جاك بيك‪ ،‬انا ماري شل‪ ،‬كار ليل‪ ،‬رينيه جينو‪ ،‬دكتور جرينيه و جوته آلان اند‪.‬‬
‫‪-3‬مستشرقي متعصب‪:‬‬
‫‪-‬جولد زيهر ‪Goldizher )1850-1920‬م) ‪ :‬وي يهودي بود از مارستان ‪ ،‬از جلهء كتاب هايش ( تاريخ‬
‫مذاهب التفسي السلمي) است ‪ ،‬وي رئيس علوم اسلمي در هه اروپا گرديد‪.‬‬
‫‪-‬جون ماينارد ‪ .J Maynard‬امريكاي ‪ :‬خيلي متعصب بود‪ ،‬و از جلهء نويسندگان ملهء ( الدراسات‬
‫السلمية) است‪.‬‬
‫‪-‬س‪ .‬م‪ .‬زوير ‪ : S. M. Zweimer‬وي مستشرق و از جلهء مبشرين بود‪ ،‬و هچنان مؤسس ملهء امريكاي (العال‬
‫السلمي) بود‪ ،‬كتاب بنام (السلم تد لعقيدة) دارد كه سال ‪1908‬م طبع گرديد‪ ،‬و كتاب هم بنام‬
‫( السلم) دارد كه آن عبارت از مموعهء مقالت است كه به ملس دوم تبشيي لكهنؤ هند ‪ ،‬سال ‪1911‬م‬
‫تقدي كرده شد‪.‬‬
‫‪-‬غ‪ .‬فون‪ .‬غرونباوم ‪ .G. Von Grunbaum‬آلان يهودي‪ :‬در دانشگاه هاي امريكا درس خوانده ‪ ،‬كتاب دارد بنام‬
‫( العياد الحمدية ‪1951‬م) و كتاب هم بنام (دراسات ف تاريخ الثقافة السلمية ‪1954‬م)‪.‬‬
‫‪-‬ا‪ .‬ج‪ .‬فينسينك ‪ A. J. Wensink‬دشن اسلم‪ ،‬وي كتاب دارد بنام ( عقيدة السلم ‪1932‬م)‪.‬‬
‫‪-‬كينيث كراج ‪ K. Gragg‬امريكاي متعصب‪ ،‬كتاب دارد بنام (دعوة ومئذنة ‪1956‬م)‪.‬‬
‫‪-‬لوي ماسينيون ‪ .L. Mssignon‬فرانسوي مبشر‪ ،‬وي بيث مشاور در وزارت مستعمرات فرانسه براي امور شال‬
‫افريقا ايفاء وظيفه مينمود‪ ،‬كتاب (اللج الصوف الشهيد ف السلم) كه سال ‪1922‬م از چاپ برآمد‪ ،‬از‬
‫نوشتهء وي است‪.‬‬
‫‪-‬د‪ .‬ب‪ .‬ماكدونالد ‪ .D. B. Macdonald‬امريكاي متعصب تبشيي‪ ،‬و كتاب دارد بنام (تطور علم الكلم و الفقه‬
‫و النظرية الدستورية) كه سال ‪1930‬م چاپ گرديد‪ ،‬و كتاب هم بنام ( الوقف الدين و الياة ف السلم) كه‬
‫سال ‪1908‬م به چاپ رسيد‪.‬‬
‫‪-‬مايلز جرين ‪ .M. Green‬سكرتر ترير ملهء شرق اوسط‪.‬‬
‫‪-‬د‪ .‬س‪ .‬مرجليوث ‪.Margoliouth. D. S‬انگليس (ت ‪1940‬م)‪ :‬خيلي متعصب بود‪ ،‬طه حسي و أحد امي در‬
‫مكتب وي درس خوانده اند‪ ،‬وي كتاب دارد بنام (التطورات البكرة ف السلم) چاپ سال ‪1913‬م‪ ،‬و كتاب‬
‫بنام ( ممد و مطلع السلم ) چاپ سال ‪1905‬م‪ ،‬و كتاب هم بنام ( الامعة السلمية) كه سال ‪1912‬م به‬
‫چاپ رسيد‪.‬‬
‫‪.1-‬ج‪ .‬اربري ‪ .A. J. Arberry‬انگليس متعصب دشن اسلم‪ ،‬از جله كتاب هايش ( السلم اليوم) چاپ‬
‫‪1943‬م‪ ،‬و ( التصوف) چاپ ‪1950‬م‪.‬‬
‫‪-‬بارون كارادي فو ‪ Baron Carra de voux‬فرانسوي متعصب‪ ،‬از بزرگترين نويسندگان دائرة العارف السلميه‬
‫بود‪.‬‬
‫‪-‬هـ‪ .‬ا‪ .‬ر‪ .‬جـب ‪ .H. A. R. Gibb‬انگليـس ( ‪1965-1895‬م)‪ ،‬ازجـملهء‬
‫كتاب هايش‪( :‬الذاهب الحمدي ‪1947‬م) و(التاهات الديثة ف السلم ‪1947‬م) است‪.‬‬
‫‪-‬ر‪ .‬ا‪ .‬نيكولسون‪ R. A. Nickolson.‬انگليسي‪ ،‬وي از اينكه اسلم دين روحي باشد منكر است‪ ،‬و اسلم را به‬
‫مادي گراي و عاري بودن از اخلق عاليه انسان توصيف ميكند‪ ،‬كتاب ( متصوفوا السلم ‪1910‬م) و‬
‫( التاريخ الدب للعرب – ‪1930‬م) از تاليفات وي است‪.‬‬
‫‪-‬هنري لمنس يسوعي ‪H. Lammans. ) 1872-1937‬م)‪ ،‬فرانسوي متعصب بود‪ ،‬كتاب دارد بنام ( السلم)‬
‫و كتاب بنام ( الطائف)‪ ،‬و نيز از نويسندگان دائرة العارف السلميه ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬جوزيف شاخت ‪ .J. Schacht‬آلان‪ ،‬متعصب و ضد اسلم بود‪ ،‬كتاب ( اصول الفقه السلمي) از وي است‪.‬‬
‫‪-‬بل شي ‪ :‬در وزارت خارجهء فرانسه به حيث كار شناس در امور عرب و اسلم‪ ،‬كار مي كرد‪.‬‬
‫‪-‬الفردجيوم ‪ .A. Geom‬انگليسي‪ ،‬وي متعصب و دشن اسلم بود از جله كتاب هايش‪ ( :‬السلم) است‪.‬‬
‫افكار و معتـقـدات‪:‬‬
‫اول‪ :‬اهداف استشراق‪:‬‬
‫‪-1‬هدف دين‪:‬‬
‫‪-‬باعـث بر ايـجاد استشراق هي هدف دين بوده و در تام مراحل دور و دراز‬
‫خود هي هدف را باخود داشته است‪.‬‬
‫‪-‬شبهه اندازي در صحت پيامبي ممد‪ ،‬و اياد كردن اين پندار كه حديث نبوي از ساخته و بافتهء خود‬
‫مسلمانان طي قرون سه گانهء اول است‪.‬‬
‫‪-‬شبهه اندازي در صحت قرآن كري و طعن وارد كردن در آن‪.‬‬
‫‪-‬ب ارزش جلوه دادن فقه اسلمي‪ ،‬و به وجود آوردن اين پندار كه آن مأخوذ از فقه رومي است‪.‬‬
‫‪-‬بدگوي لغت عرب و اين پندار كه لغت عرب قادر نيست قافلهء پيشرفت را هراهي كند‪.‬‬
‫‪-‬اياد اين گمان كه اسلم از منابع يهودي و نصران أخذ شده‪.‬‬
‫‪-‬تبشي و نصران سازي مسلمانان‪.‬‬
‫‪-‬پيش كردن أحاديث ضعيف و موضوع براي تقويت افكار و معتقدات شان‪.‬‬
‫‪-2‬هدف تارت ‪:‬‬
‫‪-‬مؤسسات وشركت هاي بزرگ و هچنان پادشاهان‪ ،‬باطر شناخت و معرفت كشورهاي اسلمي‪ ،‬وجع‬
‫آوري معلومات از آنا‪ ،‬براي پژوهشگران مال هاي هنگفت ميدادند‪ ،‬اين روش در دوران قبل از استعمار غرب‬
‫بر جهان اسلم‪ ،‬در قرن هاي نوزدهم و بيستم خيلي شايع بود‪.‬‬
‫‪-3‬هدف سياسي‪:‬‬
‫‪-‬ضعيف ساخت روح برادري ميان مسلمانان‪ ،‬و تفرقه اندازي‪ ،‬تا باشد كه سلطهء شان بر مسلمانان مستحكم‬
‫گردد‪.‬‬
‫‪-‬توجه به لجه هاي عاميانه‪ ،‬و بث از عادت هاي رواج يافته‪.‬‬
‫‪-‬مؤظفي خويش را در مستعمرات متوجه آموزش لغات و بث از آداب و دين هان مناطق ميكردند‪ ،‬تا‬
‫بدانند كه چگونه بر آن مناطق حكمفراي نايند‪ ،‬و چه سياست را در پيش گيند‪.‬‬
‫‪-4‬هدف علمي خالص‪:‬‬
‫‪-‬بعضي از مستشرقي فقط باطري به بث و تقيق پرداخته اند كه حق و حقيقت را بشناسند‪ ،‬تعدادي از اين‬
‫افراد به حقانيت اسلم پي برده و در آن داخل گرديده اند‪ ،‬كه از جلهء آنان اند‪:‬‬
‫* توماس ارنولد كه در كتاب خود ( الدعوة إل السلم) خيلي با مسلمانان منصفانه رفتار نوده است‪.‬‬
‫* مستشرق فرانسوي ( دينيه) ‪ ،‬مسلمان شد و در الزاير زندگي اختيار نود‪ ،‬وي كتاب دارد بنام ( اشعة‬
‫خاصة بنور السلم)‪ ،‬در فرانسه وفات نود و در الزاير دفن گرديد‪.‬‬
‫دوم‪ :‬مؤلفات بزرگ شان‪:‬‬
‫‪-1‬تاريخ الدب العرب‪ :‬كارل برو كلمان (ت ‪1956‬م)‪.‬‬
‫‪-2‬دائرة العارف السلمية‪ :‬چاپ اولش در مدت ‪1938-1913‬م به زبان هاي ‪ :‬انگليسي‪ ،‬فرانسوي و‬
‫آلان به نشر رسيد‪ ،‬و چاپ جديد آن به تاريخ ‪1977-1945‬م تنها به زبان هاي فرانسوي و انگليسي به‬
‫نشر رسيد‪.‬‬
‫‪ -3‬العـجم الفـهرس للفاظ الديث الشريف‪ :‬اين كتـاب مشتمل بر احاديث‬
‫صحاح سته [ باري‪ ،‬مسلم‪ ،‬أبو داود ‪ ،‬نساي‪ ،‬ترمذي‪ ،‬ابن ماجه]‪ ،‬مسند دارمي‪ ،‬موطا إمام مالك‪ ،‬و مسند‬
‫إمام أحد بن حنبل ميباشد‪ ،‬و داراي هفت ملد بزرگ است‪ ،‬چاپ و نشر آن از سال ‪1936‬م به بعد شروع‬
‫شد‪.‬‬
‫‪-4‬آنچه مستشرقي در علوم شرق‪ ،‬در مدت يك و نيم قرن ( از اوائل قرن نوزدهم إل نصف قرن بيستم)‬
‫نوشته اند بالغ بر شصت هزار كتاب ميگردد‪.‬‬
‫سوم‪ :‬مراكز و جعيات‪:‬‬
‫‪-‬اولي مركز بي الللي براي مستشرقي سال ‪1873‬م در پاريس برگذار گرديد‪.‬‬
‫‪-‬بعد از آن مراكز پيهم گشوده مي شد و فعل بالتر از سي مركز بي الللي براي مستشرقي برگذار گرديده‬
‫است‪ ،‬اينها علوه بر مالس و ديدار هاي زيادى است كه منحصر به هر اقليم و هر دولت است‪ ،‬مثل ملس‬
‫مستشرقي آلان كه در شهر درسدن آلانيا سال ‪1849‬م برگذار گرديد‪ ،‬و پيهم اينطور مالس به استمرار تا‬
‫حال برگذار ميگردد‪.‬‬
‫‪-‬درين مالس و مراكز صدها عال از علماء مستشرقي حاضر مي شوند ‪ ،‬طور مثال‪ :‬در ملس اكسفورد (‬
‫‪ )900‬دانشمند ‪ ،‬از ‪ 25‬دولت‪ 80 ،‬دانشگاه ‪ ،‬و ‪69‬جعيت علمي‪ ،‬حاضر شده بود‪.‬‬
‫‪-‬چندين جعيت استشراقي ديگر هم وجود دارد‪ ،‬مثل جعية آسيويه در پاريس‪ ،‬كه سال ‪1822‬م تأسيس شد‪،‬‬
‫و جعيت ملكيه آسيويه در بريطانيا و ايرلندا‪ ،‬كه سال ‪1823‬م تأسيس شد‪ ،‬و جعية شرقي امريكاي‪ ،‬تأسيس‬
‫سال ‪1842‬م‪ ،‬و جعية شرقي آلان‪ ،‬تأسيس سال ‪1845‬م‪.‬‬
‫چهارم‪ :‬مله هاي استشراق‪:‬‬
‫‪-‬براي مستشرقي در اين ايام خيلي زياد مله و روزنامه وجود دارد كه تعدادش از سيصد مله متنوع به زبان‬
‫هاي متلف‪ ،‬تاوز ميكند‪ ،‬و از آنمله به طور مثال اينهارا ذكر ميكنيم‪:‬‬
‫* ملة العال السلمي ‪ ،The Muslim World‬اين مله را صمويل زوير( وفات ‪1952‬م) در بريطانيا‪ ،‬سال‬
‫‪1911‬م اياد نود‪ ،‬و هي زوير رئيس مبشرين در شرق اوسط بود‪.‬‬
‫* مله عال السلم ‪ ،Mir Islama‬در بطر سبج ‪ ،‬سال ‪1912‬م انتشار يافت ‪ ،‬ليكن ديري دوام نكرد ‪.‬‬
‫* مله ينايع الشرق‪ ،‬كه آنرا هامر برجشتال در فيينا از سال ‪1809‬ال سال ‪1818‬م نشر مينمود‪.‬‬
‫* مله السلم سال ‪1895‬م در پاريس نشر شد‪ ،‬و در سال ‪ 1906‬م جـاي‬
‫آنـرا مله العال السلمي گرفت‪ ،‬صادر كننده اين مله يك جعيت علمي فرانسوي بود كه در مغرب‬
‫بودند‪ ،‬بعد اين مله هم به الدراسات السلميه تبديل يافت‪.‬‬
‫* در سال ‪1910‬م مله آلان السلم انتشار يافت ‪.‬‬
‫پنجم ‪ :‬استشراق در خدمت استعمار‪:‬‬
‫‪-‬كارل هنييش بيكر ‪(Karl Heinrich Beeker‬وفات ‪1933‬م) مؤسس مله آلان السلمي‪ ،‬وي در ضمـن‬
‫تقـيقات كه داشـت خدمت اهداف استعماري را در‬
‫افريقا ميكرد‪.‬‬
‫‪-‬بار تولد ‪( Barthold‬وفات ‪ 1930‬م) مؤسس ملهء روسي عال السلم مباحث و مضامين را به نشر مي‬
‫رسانيد كه متضمن منافع سيطرهء روس بر آسياي ميانه باشد‪.‬‬
‫‪-‬سنوك هرجرونه ‪ .Snouck Hurgonje G‬هالندي ( ‪1936-1857‬م) تت اسم عبد الغفار‪ ،‬سال ‪1884‬م به‬
‫مكه آمد‪ ،‬و مدت شش برج آنا اقامت نود‪ ،‬بعدا از آنا بازگشت كرد و مباحثي در خدمت استعمار بر‬
‫شرق اسلمي نوشت‪ ،‬وي قبل در جاوه مدت ‪ 17‬سال اقامت نوده بود‪.‬‬
‫‪-‬معهد لغات شرق كه سال ‪1885‬م در پاريس تأسيس شده بود‪ ،‬مقصود اصلي از آن حصول معلومات از‬
‫دول شرقي و شرق اقصى بود تا زمينه را طوري مساعد سازد كه كار استعمار دراين مناطق آسان گردد‪.‬‬
‫ششم ‪ :‬آراء و افكار خطرناك استشراق‪:‬‬
‫‪-‬جورج سيل ‪ .Salc. G‬در مقدمهء ترجه اش براي معان قرآن كري اظهار ميدارد‪ :‬قرآن از اختراع و تأليف‬
‫ممد است‪ ،‬و اين مطلب است كه هيچ قابل ترديد نيست‪.‬‬
‫‪-‬ريتشارد بل ‪ Richard Bell‬ميگويد‪ :‬ممد قرآن را از مصادر يهودي و نصران و از كتب سابقه به قسم‬
‫خاصي أخذ نوده است‪.‬‬
‫‪-‬دوزي ( وفات ‪1883‬م) ميگويد‪ :‬قرآن بسيارسليقهء ناهنجار دارد‪ ،‬چيز نو و جديد در آن كم است‪،‬‬
‫هچنان مي پندارد كه‪ :‬در آن خيلي اطناب و اضافه گوي خسته كن وجود دارد‪.‬‬
‫‪-‬در نامهء وزير مستعمرات بريطانياي ( اومسب غو) ‪ ،‬كه براي رئيس جهور دولت خود‪ ،‬به تاريخ ‪ 9 :‬يناير‬
‫‪1938‬م ارسال نوده بود‪ ،‬آمده است‪ « :‬تاجايىكه ما ميدانيم يگانه خطر بزرگ كه بر امپراطوري لزم است‬
‫از آن هراس داشته باشد و در مقابل آن مبارزه نايد هانا وحدت و يكپارچگي مسلمانان است‪ ،‬اين تنها‬
‫متوجه امپراطوري نيست‪ ،‬بلكه فرانسه هم دراين شريك است‪ ،‬ليكن به ما جاي خوشي است كه خلفت از‬
‫بي رفت‪ ،‬واميدوارم كه رفتنش بدون بازگشت باشد»‪.‬‬
‫‪-‬شلدون آموس ميگويد‪ :‬شريعت نيست مگر قانون رومان براي امپراطوري شرق‪ ،‬كه در آن مطابق اوضاع و‬
‫احوال سياسي مالك عرب تعديلت صورت گرفته است‪ ،‬وي هچنان ميگويد‪ :‬قانون ممدي هان قانون‬
‫جستـنيان است در لباس عرب‪.‬‬
‫‪-‬رينان فرانسوي ميگويد‪ :‬فلسفهء عرب هان فلسفهء يونان است كه با حروف عرب نوشته شده‪.‬‬
‫‪-‬لويس ما سينيون رهب حركت بود كه مرامش نوشت به لجه هاي عاميانه‪ ،‬و به حروف لتين بود‪.‬‬
‫و ليكن بايد گفت‪:‬‬
‫‪-‬دراين شك نيست كه مستشرقي در اخراج كتاباي زيادي از كتب علمي سابقه‪ ،‬و نشر آنان به قسم مقق‪،‬‬
‫مبوب‪ ،‬و مفهرس‪ ،‬كار بزرگي را انام داده اند‪.‬‬
‫‪-‬هچنان شك نيست كه بعضي از آنان منهج علمي خاصي را دارا هستندكه در بث به آنان كمك ميكند‪.‬‬
‫‪-‬دراين هم شكي نيست كه بعضي از آنان در تقيق‪ ،‬تحيص و پيگيي مسائل خيلي شكيبا‪ ،‬و توانا اند‪.‬‬
‫‪-‬بناء بر مسلمان باكي نيست كه اشياء مفيد را از كتب ايشان بگيد‪ ،‬ول از مواضع تليط و تريف شان آگاه‬
‫باشد‪ ،‬تا از آن بپرهيزد‪ ،‬يا آن را به ديگران نشاندهي كند‪ ،‬و يا بر آن رد نايد‪ ،‬زيرا حكمت گمشدهء‬
‫مسلمان است هرجا بيابدش وي مستحق آن است‪.‬‬
‫ريشه هاي فكري و اعتقادي‪:‬‬
‫‪-‬استشراق زادهء تصادم ميان شرق اسلمي و غرب نصران‪ ،‬درايام صليبيان است‪ ،‬آنم از طريق سفارت ها و‬
‫رفت و آمد ها‪.‬‬
‫‪-‬باعث اساسي هانا جانب لهوت نصران بود‪ ،‬تا اسلم را توسط مكر‪ ،‬فريب‪ ،‬و بدجلوه دادن‪ ،‬از داخل‬
‫شكست دهند‪ ،‬ليكن استشراق بعدها و در ايام آخر شروع به خروج از اين دائره نوده‪ ،‬خودرا به روح‬
‫علمي نزديك ميسازد‪.‬‬
‫انتشار و جاهاي نفوذ‪:‬‬
‫‪-‬چراگاه پرعلفي كه مستشرقي در آن مي چرخند هانا سرزمي غرب است‪ ،‬كه از جله آنان ‪ :‬آلان ها‪،‬‬
‫بريطان ها‪ ،‬فرانسوي ها‪ ،‬هالندي ها و مارستان ها اند‪.‬و تعدادي از آنان در اسپانيا و ايطاليا نيز ظهور نوده‬
‫اند‪ ،‬ليكن ستارهء استشراق در امريكا خوب طلوع نوده ودر آنا خيلي مراكز تأسيس كرده اند‪.‬‬
‫‪-‬حكومتها‪ ،‬جعيت ها‪ ،‬شركت ها‪ ،‬مؤسسه ها‪ ،‬كليساها‪ ،‬هيچ يكي از اينها هيچ وقت از اوقات‪ ،‬در راه‬
‫تقويه‪ ،‬تأييد و گسترش استشراق بل نورزيده و از دادن مال و دارائي صرفه نكرده اند‪ ،‬هچنان راه نفوذ آن را‬
‫در دانشگاه ها باز نوده اند‪ ،‬بدي كه تعداد مستشرقي به هزارها انسان رسيده است ‪.‬‬
‫‪-‬حركت استشراق مسخر در خدمت استعمار و تنصي بود‪ ،‬و در اين اواخر در خدمت يهوديت و صهيونيزم‪،‬‬
‫كه مقصد عمده اش ضعيف ساخت شرق اسلمي‪ ،‬و مستحكم كردن سلطهء خويش بر آن‪ ،‬به طريق مستقيم يا‬
‫غي مستقيم ميباشد‪ ،‬قرار گرفته است‪.‬‬
‫مراجـع ‪:‬‬
‫ادوارد سعيد‪-‬ترجه كمال أبو ايوب مؤسسه‬ ‫‪-1‬الستشراق‪.‬‬
‫الباث العربيه‪-‬بيوت ‪1981-‬م‪.‬‬
‫نيب العقيقي‪ -‬دار العارف‪-‬القاهره ‪1981‬م‪.‬‬ ‫‪ -2‬الستشرقون‬
‫د‪.‬مصطفى السباعي – ط ‪ 2‬الكتب السلمي‬ ‫‪ -3‬الستشراق و الستشرقون‬
‫– ‪1979‬م‪.‬‬
‫د‪.‬مصطفى السباعي – بيوت ‪1978‬م‪.‬‬ ‫‪-4‬السنة ومكانتها ف التشريع‬
‫السلمي‬
‫مالك بن نب‪.‬‬ ‫‪ -5‬انتاج الستشرقي‬
‫هشام جعيط‪ -‬ترجه طلل عتريسي‪-‬دار القيقه‬ ‫‪ -6‬اروپا و السلم‪.‬‬
‫‪-‬بيوت ‪1980‬م‪.‬‬
‫د‪ .‬جورج سارطون – ترجه د‪ .‬عمر فروخ‪-‬ط ‪1‬‬ ‫‪ -7‬الثقافة الغربية ف رعاية‬
‫‪-‬مكتبة العارف – بيوت ‪1952-‬م‪.‬‬ ‫الشرق الوسط‬
‫د‪ .‬ممود حدي زقزوق –ط ‪ -1‬كتاب المة‬ ‫‪-8‬الستشراق و اللفية‬
‫‪1404-‬هـ‪.‬‬ ‫الفكرية للصراع الضارى‬
‫ممد البهي‪ -‬دار الفكر‪-‬بيوت‪1973 -‬م‪.‬‬ ‫‪-9‬الفكر السلمي الديث‬
‫وصلته بالستعمار الغرب‬
‫د‪.‬عبد الكري زيدان‪ -‬مِؤسسة الرسالة‪-‬بيوت‬ ‫‪-10‬الدخل لدراسة الشريعة‬
‫‪1981‬م‪.‬‬ ‫السلمية‬
‫ممود حدي زقزوق‪-‬دار القلم‪-‬كويت‪1981-‬م‪.‬‬ ‫‪-11‬السلم ف الفكر الغرب‬
‫رودي بارت‪ -‬ترجه د‪ .‬مصطفى ماهر ‪-‬قاهره –‬ ‫‪ -12‬الدراسات السلمية‬
‫‪1967‬م‪.‬‬ ‫بالعربية ف الامعات اللانية‬
‫د‪ .‬ممد عبد الفتاح عليان‪-‬ط ‪ -1‬دار البحوث العلمية‪-‬‬ ‫‪ -13‬اضواء على الستشراق‬
‫كويت ‪1980-‬م‪.‬‬
‫مراجع بيگانه‪:‬‬

‫‪.Rudi Paret: Der Koran Uebersetzung stuttgayt 1980-1‬‬


‫‪C. E. Bosworth: Orientalism and orlentalists )in Arab Islamic Bibliography(.1977‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪Great 2‬‬

‫‪.Britain‬‬
‫‪-‬‬
‫‪H. A. Flacher- Bernicol: Die Islamische Revol- ution Stuttgart 1981 3‬‬

‫‪.Johann Fueck‬‬ ‫‪-‬‬


‫‪: Die arabischon Studien in Europa Leipzig 1955 4‬‬

‫‪.Custar Pfonn Mueley: Handbuch dey Islami lete ratuy Beylin 1933-5‬‬
‫‪.M. Rodinson: Mohammed: Frank Fur 1975-6‬‬
‫إساعيليه‬
‫تعريف‪:‬‬
‫اساعيليه فرقه اي است كه خودرا به اساعيل بن جعفر صادق منسوب ميداند‪ ،‬در ظاهر طرفدار اهل بيت‬
‫ميباشد و حقيقتش نابود ساخت عقايد اسلمي است‪ ،‬فرقه هاي اساعيليه با گذشت زمان شاخه شاخه شد‬
‫وادامه يافت‪ ،‬حت تازمان ماهم وجود خويش را حفظ نوده اند‪.‬‬
‫تأسيس و افراد برازنده‪:‬‬
‫أول‪ :‬اساعيليهء قرامطه‪ ( :‬بث قرامطه را در هي كتاب مطالعه كنيد)‬
‫اين فرقه بعد از آنكه علم نافرمان را در مقابل خود إمام اساعيلي برداشتند و اموال وي را غارت كردند‪،‬در‬
‫شام و برين ظاهر گرديدند إمام شان از ترس آنا ‪ ،‬از سلميهء سوريه به ماوراء النهر فرار نود‪ ،‬و از جلهء افراد‬
‫برازنده شان‪:‬‬
‫‪-‬عبد ال بن ميمون قداح‪ ،‬وي در جنوب فارس‪ ،‬سال ‪260‬هـ ظاهر گرديد‪.‬‬
‫‪-‬الفرج بن عثمان قاشان (ذكرويه)‪ ،‬در عراق ظاهر شد و به طرف امام مستور دعوت مينمود‪.‬‬
‫‪-‬حدان قرمط بن اشعث ( ‪278‬هـ)‪ ،‬دعوت خودرا در نزديك كوفه اشكار كرد‪.‬‬
‫‪-‬احد بن قاسم كه قافله هاي تار و حجاج را غارت نود‪.‬‬
‫‪-‬حسن بن برام (أبوسعيد جناب) كه در برين ظاهر شد و مؤسس دولت قرامطه شناخته ميشود‪.‬‬
‫‪-‬پسروي سليمان بن حسـن بن بـرام (أبوطاهر) كه سي سال پادشاهي نود‪ ،‬و‬
‫در زمان وي حكومتش وسعت پيداكرد‪ ،‬و در سال ‪319‬هـ بر كعبه حله كرد‪ ،‬حجرالسود را دزديد‪،‬‬
‫وتقريبا زياده ازبيست سال حجر السود نزد وي باقي ماند‪.‬‬
‫‪-‬حسن اعصم (كر) ابن سليمان‪ ،‬در سال ‪360‬هـ بالي دمشق سلطه يافت‪.‬‬
‫دوم ‪ :‬اساعيليهء فاطميه‪:‬‬
‫‪-‬اين هان حركت اساعيليهء اصلي است كه چندين مرحله را پشت سر گذاشته است‪:‬‬
‫‪-1‬مرحلهء اخفاء و پنهان بودن‪ :‬اين مرحله از زمان موت اساعيل ( ‪143‬هـ) شروع ميشود و تا ظهور عبد‬
‫ال مهدي دوام ميكند و به سبب پنهان بودن شان در نام هاي إمامان اين دوره نيز اختلف است‪.‬‬
‫‪-2‬ابتداء ظهور‪ :‬ابتداء ظهور از دوران حسن بن حوشب داعي شروع ميشود كه وي دولت اساعيليه را در ين‬
‫سال ‪266‬هـ تأسيس نود‪ ،‬فعاليتش به شال افريقا هم رسيد و بزرگان كتامه را از خود كرد‪ ،‬در پي وي‬
‫رفيقش علي بن فضل ظهور نوده دعواي نبوت كرد و پيوان خود را گفت كه ديگر ناز و روزه بالي شا‬
‫نيست‪.‬‬
‫‪-3‬مرحلهء ظهور‪ :‬اين مرحله وقت شروع ميشود كه عبيد ال مهدي ظاهر شد‪ ،‬وي در سلميهء سوريه مقيم‬
‫بود‪ ،‬بعدا از آنا به شال افريقا گريت و در آنا با ياران و هكاران كتامهء خود پيوست و از آنان ياري‬
‫خواست‪.‬‬
‫‪-‬عبيد ال‪ ،‬داعي خود أبو عبد ال صنعان شيعه و برادرش أبو عباس را گشت‪ ،‬آنم بـاطر تردد آنـدو در‬
‫شخصيت عبيد ال‪ ،‬زيرا آندو ميگفتند كه وي غي آنست كه در سلميه ديده بودند‪.‬‬
‫‪-‬عبيد ال اولي دولت اساعيليهء فاطمي را در مهديه افريقا ( تونس) تأسيس كرد‪ ،‬و در سال ‪297‬هـ بالي‬
‫رقاده سلطه يافت‪ ،‬بعد از وي فاطمي ها پيهم بر حكومت خود ادامه دادند كه پادشاهان شان قرار ذيل است‪:‬‬
‫‪341-334‬هـ‪.‬‬ ‫* النصور بال (أبو طاهر اساعيل)‬
‫‪365-341‬هـ‬ ‫* العز لدين ال (أبو تيم معد)‬
‫‪-‬در دور حكومت وي سال ‪358‬هـ مصر فتح شد‪ ،‬و در رمضان سال ‪362‬ه خود معز آنا نقل مكان نود‪.‬‬
‫‪386-365‬هـ‬ ‫* العزيز بال ( أبو منصور نزار)‬
‫‪411-386‬هـ‪.‬‬ ‫* الاكم بامر ال (أبو علي منصور)‬
‫‪427-411‬هـ‬ ‫* الظاهر (أبو السن علي)‬
‫‪427‬ه سال ‪ 487‬وفات نود‪.‬‬ ‫* الستنصر بال (أبو تيم)‬
‫‪-‬بعد از وفات وي اساعيليهء فاطمي به دو بش تقسيم شد‪:‬‬
‫‪-2‬مستعليهء غربيه‪.‬‬ ‫‪-1‬نزاريهء شرقيه‪.‬‬
‫‪-‬سبب پارچه شدن شان اين بود كه مستنصر وصيت كرد كه بعد از وي نزار حكومت را به دست گيد چون‬
‫وي پسر بزرگش بود‪ ،‬ول افضل بن بدر جال كه وزير بود‪ ،‬نزار را دور ساخت و امامت پسر خرد وي‬
‫مستعلي را اعلن نود‪ ،‬زيرا مستعلي خواهر زادهء وزير بود‪ ،‬نزار را گرفتار نوده در زندان انداخت و دروازهء‬
‫زندان را ديوار نود و نزار در آنا مرد‪.‬‬
‫‪-‬حكومت فاطميهء مستعليه بر مصر‪ ،‬حجاز و ين‪ ،‬به كمك صليحي ها ادامه يافت و امامان شان قرار ذيل‬
‫اند‪:‬‬
‫‪495-487‬هـ‪.‬‬ ‫* الستعلي (أبوالقاسم احد)‬
‫‪525-495‬هـ‪.‬‬ ‫* المر (أبو علي منصور)‬
‫‪544-525‬هـ‪.‬‬ ‫* الافظ ( أبو اليمون عبد الجيد)‬
‫‪549-544‬هـ‪.‬‬ ‫* الفائز ( أبو القاسم عيسى)‬
‫‪555-549‬هـ‪.‬‬ ‫* العاضد (أبوممد عبد ال )‬
‫‪-‬زوال دولت شان توسط صلح الدين ايوب شد‪.‬‬
‫سوم‪ :‬اساعيليهء حشاشي ‪( :‬بث حشاشي را در هي كتاب مطالعه كنيد) ايشان هانا اساعيليهء نزاريه‬
‫هستند كه در شام‪ ،‬فارس و بلد شرق جايگزين بودند‪ ،‬در زمان حرمان نزار شخصي ازفارس بنام (حسن بن‬
‫صباح) نزد إمام مستنصر به مصر آمده بود‪ ،‬چون وي حادثهء پارچه شدن را مشاهده نود به سوي بلد فارس‬
‫بازگشت كرد و دعوت را به سوي إمام مستور ( پنهان) شروع نود‪ ،‬وي سال ‪483‬هـ بالي قلعهء الوت‬
‫سلطه يافت و در آنا دولت اساعيليهء نزاريهء شرقي را تأسيس كرد‪ ،‬هي گروه اند كه به اسم الشاشي‬
‫[چرسي ها] مشهور شدند (زيرا چرس زياد مي نوشيدند)‪ ،‬وي فدائيان را به مصر فرستاد تا المر بن مستعلي‬
‫را به قتـل برسـانند‪ ،‬وي خيلي شخـص تشـنه بـه خون بود‪ ،‬حـت دو پسر خود‬
‫را نيز قتل نوده بود‪ ،‬و سال ‪528‬هـ بدون اينكه پسري از خود با بگذارد درگذشت‪.‬‬
‫‪-‬دعوتگران حشاشي اينها اند‪:‬‬
‫‪1124‬م‬ ‫* حسن بن صباح‪ ،‬وفات سال‬
‫‪1138‬م‬ ‫* كيا بزرگ آميد وفات سال‬
‫‪1162‬م‬ ‫* ممد پسر كيا بزرك آميد وفات سال‬
‫‪1166‬م‬ ‫* حسن ثان بن ممد وفات سال‬
‫‪1210‬م‬ ‫* ممد ثان بن حسن ثان وفات سال‬
‫‪1221‬م‬ ‫* حسن ثالث بن ممد ثان وفات سال‬
‫‪1255‬م‬ ‫* ممد ثالث بن حسن ثالث وفات سال‬
‫* ركن الدين خورشاه از سال ‪1255‬م تا پايان دولت شان و سقوط قلعه شان توسط لشكر هلكو مغلول كه‬
‫وي ركن الدين خورشاه را به قتل رسانيد و افرادش هر طرف پراگنده شد‪ ،‬و تا اين زمان هم پيوان دارند‪.‬‬
‫چهارم‪ :‬اساعيليهء شام‪:‬‬
‫‪-‬ايشان نيز اساعيليهء نزاريه هستند كه در طي دوره هاي دور و دراز بر عقيدهء خود باقي اند‪ ،‬و بر آن عقيده‬
‫در قلعه ها و حصارهاي خود آشكارا زندگي مينمايند‪ ،‬مگر آنان باوجود اينكه در گذشته ها نقش بارزي‬
‫داشتند حال به حيث يك فرقه دين اند كه از خود دولت و حكومت ندارند‪ ،‬و فعل هم در سلميه‪ ،‬قدموس‪،‬‬
‫مصياف‪ ،‬بانياس‪ ،‬الواب و الكهف وجود دارند‪.‬‬
‫‪-‬از جلهء شخصيات شان ( راشد الدين سنان) ملقب به شيخ البل است‪ ،‬وي در كار هاي خود مشـابه‬
‫حسـن بن صـباح ميباشد‪ ،‬و مؤسس مذهب سنانيه است‬
‫كه علوه بر عقايد اساعيليه به تناسخ نيز عقيده دارند‪.‬‬
‫پنجم‪ :‬اساعيليهء بره‪:‬‬
‫‪-‬ايشان اساعيليهء مستعليه اند ‪ ،‬به إمام مستعلي قائل اند‪ ،‬بعد از وي به المر و بعد از وي به پسرش طيب قائل‬
‫اند‪ ،‬از هي جهت آنان را طيبيه هم ميگويند‪ ،‬ايشان در هند و ين زندگي ميكنند‪ ،‬آنان سياست را ترك نوده‬
‫به تارت پرداختند و به هند رسيدند‪ ،‬هندوهاي كه مسلمان ميشدند نيز با ايشان مي پيوستند بعدا مشهور به‬
‫«بره» شدند ‪ ،‬بره لفظ هندي قدي است كه مفهوم تاجر را افاده ميكند‪.‬‬
‫‪-‬إمام طيب در ‪525‬هـ پنهان ومستور گرديد و امامان مستور نيز از نسل وي ميباشند‪ ،‬كه تاحال ما از‬
‫زندگي آنان هيچ چيزي نيدانيم حت نام هاي شان هم غي معروف است‪ ،‬و حت علماء بره هم آنان را ني‬
‫شناسند‪.‬‬
‫بره هم به دو بش تقسيم شد‪:‬‬
‫‪-1‬برهء داووديه‪ :‬كه منسوب به قطب شاه داوود داعي است‪ ،‬ايشان از قرن دهم هجري به اينطرف در هند و‬
‫پاكستان اقامت دارند و داعي شان در ببئي ميباشد‪.‬‬
‫‪-2‬برهء سليمانيه‪ :‬كه منسوب به سوي داعي شان سليمان بن حسن‪ ،‬ميباشند‪ ،‬ومزكر ايشان تا امروز در ين‬
‫ميباشد‪.‬‬
‫ششم‪ :‬اساعيليهء آغاخان‪:‬‬
‫‪-‬اين قرقه در ثلث اول قرن نوزدهـم ميـلدي در ايران ظهور نود‪ ،‬و داعيان شان‬
‫قرار ذيل اند‪:‬‬
‫‪(-1‬حسـن علي شاه ) وي آغـاخان اول ميباشـد‪ ،‬انگليـس وي را در رهبي‬
‫كودتاي گماشت كه آن بانه براي مداخلهء شان باشد‪ ،‬بناء وي دعوت به سوي اساعيليهء نزاريه را شروع‬
‫نود‪ ،‬از ايران به افغانستان تبعيد گرديد و از آناهم به ببئ تبعيد گرديد‪ ،‬لقب ( آغاخان) را هم انگليس برايش‬
‫اعطا نوده است‪ ،‬سال ‪1881‬م درگذشت‪.‬‬
‫‪ ( -2‬آغاعلي شاه) وي آغاخان دوم ميباشد ‪1885-1881 :‬م‪.‬‬
‫‪-3‬بعد از وي پسرش ( ممد حسين ) ميايد كه وي آغاخان سوم است ‪1957-1885‬م‪ ،‬وي اقامت در‬
‫اروپا را ترجيح ميداد‪ ،‬و در اطراف و اكناف دنيا گشته بود‪ ،‬وقت مي مرد خلفت را به نوادهء خود ( كري)‬
‫وصيت كرد و اين وصيتش مالف قانون اساعيليه بود زيرا آنان به پسر بزرگ وصيت ميكردند‪،‬‬
‫‪ (-4‬كري) وي آغاخان چهارم ميباشد‪ ،‬كه از سال ‪1957‬م تا امروز در مقام خود باقي است‪ ،‬دروس‬
‫خويش را در يكي از دانشگاه هاي امريكا خوانده است‪.‬‬
‫هفتم اساعيليهء واقفه‪:‬‬
‫‪-‬اين گروه فرقه اي از اساعيليه است كه بر امامت ممد بن اساعيل كه اولي امامان مستور است‪ ،‬توقف نوده‬
‫اند و قول به بازگشتش كرده اند‪[ ،‬يعن بعد از وي ديگر امامي را ني پذيرند و ميگويند‪ :‬امام هان ممد بن‬
‫اساعيل است]‪.‬‬
‫افكار و معتقدات‪:‬‬
‫‪-‬ضرورت به وجود امـام معـصوم منصوص علـيه [امام قبلي وي را صريا تعيي‬
‫نوده باشد] كه از نسل ممد بن اساعيل باشد‪ ،‬به شرط اينكه پسر بزرگ امام قبلي باشد‪ ،‬مگر ازين قاعده‬
‫چندين بار تلف صورت گرفته است‪.‬‬
‫‪-‬عصمت نزد آنان در عدم ارتكاب معاصي و كناه نيست بلكه معاصي و كناهان را طوري تأويل ميكنند كه‬
‫مناسب به عقايد شان باشد‪.‬‬
‫‪-‬كسيكه امام زمان خود را ني شناسد و از وي بيعت در گردن خود ني داشته باشد‪ ،‬موت وي موت‬
‫جاهليت است [يعن مثل يك فرد كافر و جاهل از دنيا رفته است]‪.‬‬
‫‪-‬به امام خود صفات را نسبت ميدهند كه وي را بال برده مشابه به پروردگار ميسازند‪ ،‬وي را داناي علم‬
‫باطن ميدانند و پنجم حصهء كسب خود را به وي اعطا مينمايند‪.‬‬
‫‪-‬معتقد به تقيه و پنهان كاري اند‪ ،‬و آن را در اوقات خطرناك تطبيق ميكنند ‪0‬‬
‫‪-‬امام مور دعوت اساعيليه است و عقيده شان هم در مور شخصيت امام مي چرخد ‪0‬‬
‫‪-‬زمي خال از امام ني باشد ‪ :‬يا ظاهر و مكشوف ميباشد و يا باطن ومستور ‪ ،‬اگر امام ظاهر بود جائز است‬
‫كه حجتش مستور باشد ‪ ،‬ول اگر امام مستور بود ضرور است كه حجتش و داعيانش ظاهر باشند ‪0‬‬
‫‪-‬قائل به تناسخ اند‪ ،‬وميگويند ‪ :‬امام وارث هه امامان سابقه است ‪0‬‬
‫‪-‬صفات خداوند را منكر اند‪ ،‬زيرا خداوند عزوجل در نظر شان از دسترس عقل بال است‪ ،‬بنابرآن ميگويند‪:‬‬
‫وي نه موجود است ونه غي موجود‪ ،‬نه عال است نه جاهل‪ ،‬نه قادر است نه عاجز‪ ،‬ايشان نه به اثبات مطلق‪،‬‬
‫قائل اند و نه به نفي مطلق بنابرين خداوند عزوجل در نظر شان پروردگار دو متقابل‪ ،‬خالق دو متخاصم و‬
‫حاكم بي دو متضاد است‪ ،‬نه قدي است‪ ،‬نه حادث‪ ،‬قدي امرش و كلماتش‪ ،‬و حادث خلق وايادش است ‪0‬‬
‫از معتقدات بره ‪:‬‬
‫* در مساجد ديگر مسلمانان ناز ني گزارند‪.‬‬
‫* در ظاهر عقايد شان مشابه عقايد ديگر فرقه هاي معتدل اسلمي است‪ ،‬اما باطن شان چيز ديگري است‪،‬‬
‫آنان ناز مي خوانند اما ناز شان براي امام اساعيلي مستور است كه از اولدهء طيب بن آمر ميباشد‪.‬‬
‫* مثل ديگر مسلمانان به مكه حج ميوند‪ ،‬ول ميگويند‪ :‬كعبه رمزي از امام است‪.‬‬
‫‪-‬شعار حشاشي اينست ( هيچ حقيقت وجود ندارد و كل چيز مباح است) كارشان ترورهاي منظم و پناه‬
‫بردن به قلعه ها و حصار هاي مستحكم بود‪.‬‬
‫‪-‬امام غزال در بارهء آنان ميگويد‪ :‬چيزي كه از آنان نقل شده اباحت مطلق‪ ،‬دور ساخت حجاب‪ ،‬مباح و‬
‫حلل دانست چيزهاي ناجائز و انكار شريعت ها است‪ ،‬مگر آنان ههء شان‪ ،‬و قت اين امور براي شان نسبت‬
‫داده شود از آن انكار مي ورزند [يعن ميگويند‪ :‬ما برين عقيده نيستم]‪.‬‬
‫‪-‬معتقدند كه خداوند مستقيما عال را نيافريده‪ ،‬بلكه از طريق عقل كلي و به توسط وي آفريده است وعقل‬
‫كلي مل ههء صفات خداوند ميباشد و آن را حجاب مي نامند و ميگويند‪ :‬عقل كلي در انسان حلول نوده و‬
‫داخل شده كه آن انسان هان پيامب است‪ ،‬هچني در امامان مستور كه خليفهء پيامباند حلول نوده است‪،‬‬
‫ممد ناطق وعلي اساس است كه تفسي ميكند‪.‬‬
‫ريشه هاي فكري و اعتقادي‪:‬‬
‫‪-‬مذهب ايشان در عراق نشأت نود‪ ،‬بعدا از آنا به فارس‪،‬خراسان‪ ،‬و ماوراء النهر مثل هند و تركستان فرار‬
‫نودند‪،‬بنابرين در مذهب شان عقايد و آراء قدي فارس و عقايد هندي خلط گرديد‪ ،‬هچنان با آنان افراد‬
‫منحرف و هواپرست يكجا شد كه اين خود سبب ازدياد انراف و گمراهي شان گرديد‪.‬‬
‫‪-‬با برا ههء هند‪ ،‬فلسفي هاي اشراقي‪ ،‬بودائي ها‪ ،‬بقاياي كلدان ها‪ ،‬و فارسي هاي [قدي] يكجا شدند و از‬
‫آنان عقايد و افكاري را در مورد روحانيات‪ ،‬ستاره ها و علم نوم أخذ نودند‪ ،‬و در اندازهء أخذ اين خرافات‬
‫از ايشان با هم متفاوت اند‪ ،‬پنهان وسري بودن شان هچنان در خرافات و انرافات شان افزود‪.‬‬
‫‪-‬بعضي از ايشان ( مثل قرامطه) مذهب مزدك و زردشت را در مورد اباحت و اشتراكي بودن پذيرفته اند‪.‬‬
‫‪-‬عقايد شان از قرآن و سنت أخذ نشده‪ ،‬بلكه فلسفه ها و عقايدي در مذهب شان جاي گرفته كه آنان را از‬
‫اسلم خارج كرده است‪.‬‬
‫انتشار و جاهاي نفوذ‪:‬‬
‫‪-‬سرزمين كه بر آن اساعيلي ها سيطره و تسلط داشتند نظر به تغيي اوضاع و گردش احوال‪ ،‬در طول و‬
‫عرض خود‪ ،‬در مدت زمان طويلي‪،‬از هم متلف بوده است‪ ،‬نفوذ آنان ههء عال اسلمي را دربر ميـگيد‪ ،‬اما‬
‫به تشكيلت متلـف كه‬
‫در هروقت و زمان از هم تفاوت ميكند‪:‬‬
‫* قرامطه بر الزيره‪ ،‬بلد شام‪ ،‬عراق و ماوراء النهر سلطه داشتند‪.‬‬
‫* فاطمي ها دولت پايه گذاري كردند كه امتدادش از ميط اطلس و شال افريقا بود‪ ،‬و مصر و شام را نيز قبضه‬
‫نودند‪ ،‬مردم عراق نيز به مذهب شان گردن نادند و در سال ‪540‬هـ بنام آنان بر منابر بغداد خطبه خوانده‬
‫ميشد‪ ،‬ليكن دولت شان به دست صلح الدين ايوب سرنگون گرديد‪.‬‬
‫* آغاخان ها در نيوب‪ ،‬دار السلم‪ ،‬زنبار‪ ،‬مدغشقر ‪ ،‬كنغو‪ ،‬بلجيكي‪ ،‬هند‪ ،‬پاكستان و سوريه سكونت‬
‫دارند‪ ،‬و مركز رهبي عمومي شان شهر كراچي است‪.‬‬
‫* بره در ين و هند و سواحل نزديك به اين دو منطقه زندگي اختيار نوده اند‪.‬‬
‫* اساعيليهء شام چند قلعه و حصاري را در طول و عرض شهرها تصرف نوده اند كه تا اين زمان هم بقاياي‬
‫از آنان در سلميه‪ ،‬خواب‪ ،‬قدموس‪ ،‬مصياف‪ ،‬بانياس و الكهف موجود است‪.‬‬
‫* حشاشي در ايران پراگنده شدند‪ ،‬و قلعه الوت را در جنوب بر قزوين تصرف نودند‪ ،‬سلطنت شان وسعت‬
‫پيدا كرد‪ ،‬اقليم بزرگي را در ميان دولت عباسي سن مذهب‪ ،‬به خود اختصاص دادند‪ ،‬قلعه ها و حصارها را‬
‫پيهم تصرف ميكردند تاكه به بانياس‪ ،‬حلب و موصل رسيدند‪ ،‬و يكي از آنان در زمان صليب ها قضاء دمشق‬
‫را به عهده گرفت‪ ،‬بالخره سلطنت شان را هلكو مغلى برچيد‪.‬‬
‫مراجع ‪:‬‬
‫ممد أبوزهره‪.‬‬ ‫‪-1‬تاريخ الذاهب السلمية‬
‫الزء الول‬
‫د‪ .‬مصطفى شكعه‪.‬‬ ‫‪-2‬اسلم بل مذاهب‬
‫د‪ .‬ممد كامل حسي –مكـتبة النهضـة الصـرية‬ ‫‪-3‬طائفة الساعيليه‪ ،‬تاريها‪،‬‬
‫‪1959‬م‪.‬‬ ‫نظمها‪ ،‬عقائدها‬
‫مادة الساعيلية‪.‬‬ ‫‪-4‬دائره العارف السلميه‬
‫ممد عبد كري الشهرستان‪ -‬طبع دوم –دار العرفة‪.‬‬ ‫‪-5‬اللل و النحل‬
‫انور جندي‪.‬‬ ‫‪-6‬الؤامرة على السلم‬
‫ممد عبدال عنان‪.‬‬ ‫‪-7‬تاريخ المعيات السرية‬
‫و الركات الدامة‪.‬‬
‫لبنارد لويس‪.‬‬ ‫‪-8‬اصول الساعيلية و الفاطمية‬
‫و القرامطة‬
‫ممد بن مالك اليمان المادي‪.‬‬ ‫‪-9‬كشف اسرار الباطنية و‬
‫اخبار القرامطة‬
‫إمام أبوحامد غزال‪.‬‬ ‫‪-10‬فضايح الباطنية‬
‫الوپوس دي‬
‫‪EL OPUS DEI INSTITUTO SECULAR‬‬
‫تعريف‪:‬‬
‫الوبوس دي يك گروه دين بدون رهبانيت‪ ،‬نصران كاتوليكي معاصر است‪ ،‬كه باطر رواج يافت تعاليم انيل‪،‬‬
‫و بازگشت به مسيحيت اول ميكوشد‪ ،‬آنم مطابق ضوابط و قواني تنظيمي دقيق و مكم‪ ،‬و استفاده فراوان از‬
‫اسباب عصر جديد‪ ،‬راه پشرفت خود را ضمن سيطره بر جوانب سياسي‪ ،‬اقتصادي و تربيوي جستجو مينمايد‪،‬‬
‫نامش مفهوم‪ « :‬جعيت صليب مقدس» وهچنان « تنظيم كار ف سبيل ال» را افاده مينمايد‪.‬‬
‫تأسيس و افراد برازنده‪:‬‬
‫‪-‬اين تنظيم را قسيس خوسيه ماريا اسكريفا ‪ J OSE MARIAESCRIVA‬در تاريخ ‪ 2‬اكتوبر ‪1928‬م در اسپانيا‬
‫تأسيس نود‪ ،‬وي باطر اينكه تنظيم خود را مقدس جلوه دهد ميگويد‪ :‬او از جانب خداوند ‪ U‬توسط وحي‬
‫برين كار گماشته شده است‪.‬‬
‫‪-‬در سال ‪1930‬م بش نسوانش نيز بر وفق بش ذكورش تأسيس گرديد‪ ،‬نظم و انتشارش هانند بش ذكور‬
‫بود‪.‬‬
‫‪-‬افكار اسكريفا زمي پر علفي در اسپانيا‪ ،‬در دور حكومت جنرال فرانكو‪ ،‬براي خود يافت خصوصا بعد از به‬
‫پايان رسيدن جنگ داخلي درآن كشور‪.‬‬
‫‪-‬از جلهء اعضاء حزب افرادي هم است كه به وزارت اسپانيا رسيده اند وفعـل هم وزير هستند‪ ،‬بلكه بش‬
‫اعظم وزراء را هي افراد تشكيل ميدهند‪ ،‬كه از جلهء اينها اند‪:‬‬
‫‪-2‬وزير عدليه‪ :‬اوميو‪.‬‬ ‫‪-1‬وزير صنايع‪ :‬لوبيث برافو‪.‬‬
‫‪-4‬وزير زراعت ‪ :‬امبوار‪.‬‬ ‫‪-3‬وزير تربيه‪ :‬تاناجو‪.‬‬
‫‪-‬از جلهء افراد برازنده تنظيم در ايطاليا‪ :‬وزير تربيه ‪ :‬فلكوي ‪ ،‬وزير داخله‪ :‬سيلفارو‪ ،‬رئيس مناهج وزارت‬
‫تربيه‪ :‬فازو‪ ،‬و رئيس دانشگاه كاتوليكي ميلد‪ :‬ادرينو بوسدا‪ ،‬كه سال ‪1985‬م به رياست آن رسيد‪.‬‬
‫‪-‬آنان فعل حد اقل سي ناينده در پارلان اسپانيا دارند كه هه اعضاء تنظيم است و طبق اوامر آن كار ميكنند‪.‬‬
‫‪-‬اسقف ها و قسيس هاي هم است كه به طور پنهان عضو تنظيم اند و در بي طبقات و جعيات متلف مردم‬
‫اسپانيا ‪ ،‬و در داخل اردو كار ميكنند‪.‬‬
‫‪-‬رياست دراسات لهوت در روما نيز متعلق به هي تنظيم است‪ ،‬كه آن رياست در حقيقت شاخهء دانشگاه‬
‫نافاراي اسپانيا است‪.‬‬
‫افكار و معتقدات‪:‬‬
‫أول‪ :‬افكار دين و تنظيمي‪:‬‬
‫‪-‬اهداف اين تنظيم‪ ،‬دين مسيحي خالص است‪ ،‬تنظيم باطر اعلء و پخش مسيحيت طبق عقايد كاتوليكي‪ ،‬از‬
‫طريق تربيه‪ ،‬سياست و اقتصاد كار ميكند‪.‬‬
‫‪-‬تنظيم مشتمل بر افراد دين‪ ،‬و سـائر مسيحيان‪ ،‬غـي از افراد ديـن ميباشـد‪،‬‬
‫هچنان مشتمل برطبقهء ذكور و اناث ميباشد‪ ،‬ول توجه جدي به جوانان دارد‪.‬‬
‫‪-‬تنظيم افراد خود را تشويق ميكند كه الگوي خوب براي ديگران باشند ‪ ،‬هچنان به سري بودن و پنهان‬
‫كاري توصيه مينمايد‪.‬‬
‫‪-‬تنظيم به تربيهء جدي افراد خود كه مبن بر جديت ‪ ،‬عفت‪ ،‬حسن خلق‪ ،‬و زندگي خشن باشد توجه‬
‫زيادي مبذول ميدارد‪ ،‬گوي ميخواهد در افراد خود روحيهء مسيحيان اوائل را زنده سازد‪.‬‬
‫‪-‬تنظيم در پذيرش افراد‪ ،‬در معامله بي أعضاء بعد از مرحلهء پذيرش‪ ،‬و حت در حالت استعفاء و كناره‬
‫گيي‪ ،‬بر ضوابط دقيقي استوار است‪ ،‬كارهارا طوري توزيع ميكند كه هر كار را به كاردان آن ميسپارد‪ ،‬و به‬
‫افراد خود حق شكايت و اعتراض را ميدهد‪.‬‬
‫‪-‬تنظيم روي به تكميل بوده ميخواهد بي جوانب روحي و دين و بي استفاده از هر آنچه تدن جديد به‬
‫ارمغان مياورد از قبيل اسباب تنظيمي دقيق كه داراي بر نامه ها‪ ،‬اهداف‪ ،‬ضوابط‪ ،‬و موارد مال ميباشد‪،‬‬
‫ملئمت و موافقت بياورد‪.‬‬
‫‪-‬در اصل اين تنظيم باطري نشأت كرد كه در پلوي نظام جنرال فرانكو باشد‪ ،‬تأييد و پشتيبان فرانكو از اين‬
‫تنظيم تأثي زيادي در نفوذ و انتشارش از خود باگذاشت‪.‬‬
‫‪-‬مكن است كه گفته شود‪:‬آن يك تنظيم دين كاتوليكي است كه حركتش به مقتضاي اهداف وحسب‬
‫مصلحتش در سيطره سياسي و اقتصادي بر كشورهاي‬

‫متلف عال وخصوصا بر اسپانيا ميباشد‪،‬هي تنظيم يك امپراطوري اقتصادي وصنعت عجيبـي را‬
‫تشـكيل داده كه به شكل پيـشرفته ترين و جـديدترين امـپراطـوري هاي اقتصادي و صنعت‬
‫متلف النواع موجود در عال ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬تنظيم ميخواهد با تام جديت در مقابل مفكورهء سازمان هاي دست چپي‪ ،‬ليبال و ماسون بايستد‪.‬‬
‫‪-‬وقت كسي پشنهاد شامل شدن را در تنظيم ميكند بر وي لزم است كه منتظر (ارادهء رب) باشد‪ ،‬و‬
‫ارادهء رب نزد آنان اينست كه شخص بايد در تنظيم داخل شود و بعد از شش ماه زندگي در تنظيم و‬
‫ميان روحانيت آن به شكل رسي پذيرفته ميشود‪.‬‬
‫‪-‬شش سال بعد از پيوست‪ ،‬ملس اخلص و وفاء برگذار ميشود تاكه عضويت سابقه اش را به شكل‬
‫ناي تأكيد نايد‪ ،‬و در هي ملس برايش انگشتري داده ميشود كه نگي آن از احجار كريه ميباشد‪ ،‬و‬
‫بر وي لزم است كه آن انگشتر را در طول زندگي خويش باخود داشته باشد‪.‬‬
‫‪-‬تعداد زيادي از افراد تنظيم خر را شعار خود ميگردانند و ميگويند‪ :‬عيسى ‪ u‬وقت در قدس داخل‬
‫ميشد بر خر سوار بود‪ ،‬از جلهء دعاهاي اسكريفا اين قولش بود كه خطاب به پروردگارش ميگفت‪:‬‬
‫(من خر گرگي توام)‪.‬‬
‫‪-‬جوانب روحي حركت بر اشياء آت تركز دارد‪:‬‬
‫‪-1‬بوسيدن زمي وقت بيدار شدن از خواب‪.‬‬
‫‪ -2‬نيم ساعت براي حام كردن و تراشيدن‪.‬‬
‫‪-3‬سي دقيقه براي ناز فردي‪ ،‬و بعد از آن ده دقيقه تقديس اجتماعي‪.‬‬
‫‪-4‬بعد از چاشت زيارة قربانگاه مقدس‪ ،‬و بعـد از آن به مـدت سه سـاعت‬
‫خاموشي كوچك( صمت الصغر)‪.‬‬
‫‪ (-5‬العصرونيه) و آن وقت خاصي است براي ملس وكار اجتماعي كه در آن بعضي دعوت شدگان حاضر‬
‫ميباشند‪ ،‬و مناقشات و بث هايي در امور دين و يا در بارهء حادثهء خاصي از امور دين داير ميگردد‪.‬‬
‫‪-6‬سي دقيقه براي ناز اختصاص دارد‪.‬‬
‫‪-7‬در آخر روز كه آنوقت ناز هم ادا ميشود ‪ ،‬بعد از اداي آن از كارهاي روحي و يا مالييكه در خلل روز‬
‫انام يافته ‪ ،‬ارزياب و بازرسي صورت ميگيد‪ ،‬بعد از اين ها صمت اكب ( خاموشي بزرگ) شروع ميشود كه‬
‫تا روز آينده سخن گفت را منوع ميسازد‪.‬‬
‫‪-8‬قبل از خواب اعضاي حزب نقش صليب را با دستهاي خويش بر جسم خود رسم ميكنند‪ ،‬و آب مقدس را‬
‫بر بستر خود ميپاشند‪ ،‬بعدا ناز كوتاهي ادا ميكنند و ميخوابند‪.‬‬
‫دوم تشكيلت تنظيمي‪:‬‬
‫‪-‬ملس عام‪ :‬متشكل از رئيس عام‪ ،‬سكرتر عام‪ ،‬معاون عمومي‪ ،‬و افراد برازنده از چهارده كشور ميباشد‪،‬‬
‫هي ملس است كه تصميم هاي ناي را ميگيد و فيصله هاي عمومي از هي جا صادر ميشود‪ ،‬اين ملس‬
‫قوت عال و بال در تنظيم به سطح تام عال شناخته مي شود‪ ،‬يعن تنظيم با هه فروعات و اقسام سه گانه اش‬
‫كه عبارت از‪ :‬قسيس ها‪ ،‬شهري ها‪ ،‬و بش اناث است‪ ،‬زير سلطه و تأثي هي ملس است‪.‬‬
‫‪-‬قسيس بودن‪ :‬اين بالترين مرحله اي است كه يك عضو به آن ميسد‪.‬‬
‫‪-‬فداي‪.‬‬ ‫‪-‬عضو نظامي‪.‬‬
‫‪-‬مددگار‪.‬‬ ‫‪-‬عضو غي نظامي‪.‬‬
‫‪-‬اعتراف نيمه رسي كليساي اسپانيا برين تشكيلت تنظيمي الوبوس دي‪ ،‬تنظيم را تقويت بشيد و در‬
‫انتشارش كمك نود‪.‬‬
‫‪-‬مؤسس تنظيم توجه خوب را از جانب فاتيكان مشاهده نود‪ ،‬و هي باعث شد كه از اسپانيا به روما انتقال‬
‫كند‪ ،‬و آنا به طور ناي اقامت گزيند‪ ،‬و آنا را مقر رهبي حزب گرداند‪.‬‬
‫‪-‬اسكريفا در طول حيات خود رهب و رئيس هي تنظيم بود ‪ ،‬و در سال ‪1975‬م درگذشت‪.‬‬
‫سوم تأليفات‪:‬‬
‫‪-‬اسكريفا سال ‪1934‬م كتاب خردي نوشت بنام ( اعتبارات روحيه) ول كتاب ناگهان مفي كرده شد و‬
‫جايش را كتاب ( الطريق) گرفت كه به حيث انيل تنظيم شناخته ميشود‪.‬‬
‫‪-‬اسكريفا كتاب ديگري هم دارد كه برآن دكتوري خودرا گرفته است‪ ،‬هچنان كتاباي خرد ديگري هم‬
‫دارد درباره نازهاي شان‪.‬‬
‫‪-‬از جلهء كتاب هاي تنظيم كتاب ( القيمة اللية للنسان) است كه آنرا خوسي اور تيغا تأليف نوده‪ ،‬و در‬
‫آن از انسان كاتوليكي صليبـي صحبت ميكند‪ ،‬و كتاب بنام ( روحانية العلمانيي) كه آن را خوان باركيستا‬
‫توريو تأليف نوده است‪.‬‬
‫چهارم ‪ :‬امكانيات تنظيم ‪:‬‬
‫‪-‬اعضاء تنظيم در اين ايام تقريبا به ‪ 72000‬بالغ ميگردد‪ ،‬كه اين عدد از ‪ 78‬جنسيت است‪ ،‬نيم آنا در‬
‫اسپانيا ميباشند‪ ،‬هچنان تنظيم زياده از ‪ 700‬مكتب ابتدائي‪ ،‬تهيدي‪ ،‬ثانوي‪ ،‬معهد‪ ،‬ليله براي طلب‪ ،‬و مركز‬
‫ثقافت‪ ،‬در اختيار خود دارد‪ ،‬كه در هرگوشهء عال منتشر ميباشد‪ ،‬واز آنمله ‪ 497‬دانشگاه و مكتب عال‬
‫است‪.‬‬
‫هچنان در تصرف و ملكيت تنظيم است‪ 52 :‬دستگاه راديوئي‪ 12 ،‬شركت سينمائي‪694 ،‬مله ‪ 38‬آژانس‬
‫خبي‪ 13 ،‬بانك‪ ،‬و ديگر شركت ها‪ ،‬مراكز صنعت و ملت‪.‬‬
‫‪-‬تنظيم تسلط تقريبا كامل بر ملس اعلي اباث علمي در اسپانيا يافته است‪.‬‬
‫‪-‬تنظيم تنها در اسپانيا ‪ 21‬ليلهء طلب را در اختيار دارد كه مستقيما آنان را سرپرست مينمايد‪.‬‬
‫ريشه هاي فكري و اعتقادي ‪:‬‬
‫‪-‬اين تنظيم يك تنظيم نصران كاتوليكي است كه به بازگشت به طرف نصرانيت اول دعوت ميكند‪ ،‬و از‬
‫امكانيات عصر جديد استفاده مينمايد‪.‬‬
‫‪-‬تنظيم دين‪ ،‬سياسي‪ ،‬اقتصادي‪ ،‬و تربيوي است‪-.‬تنظيم به هه عقايد نصرانيت از قبيل‪ :‬تثليث[عقيده به سه‬
‫خدا] پدر و پسر و روح القدس‪ ،‬عذراء ‪ ،‬صليب‪ ،‬فداء‪ ،‬قربان ها‪ ،‬خـطأ و خـوردن گوشـت خنير ‪ 2 2‬و‬
‫[ ]‬

‫ديـگر عقايد نصرانيت معتقد‬


‫است‪.‬‬
‫انتشار و جاهاي نفوذ‪:‬‬
‫‪-‬هيچ قريهء مسيحي در عال نيست كه درآن اين تنظيم وجود نداشته باشد‪ ،‬آنقدر دايرهء نفوذش فراخ شده كه‬
‫تقريبا زياده از پنجاه دولت را شامل گرديده است وطي اين نفوذش در تام جوانب فكري‪ ،‬ثقافت‪ ،‬سياسي‪،‬‬
‫ومال دست يافته است‪.‬‬
‫‪-‬قوت اصلي آن در مناطق آت تركز دارد‪ :‬اسپانيا كه لنگر اساسي اش آنا واقع گرديده است‪ ،‬ايطاليا كه‬
‫مركز رئيسي و عمومي اش در روما جاده فيل برورو است‪ ،‬و ظيفه اين مركز اداره و تنظيم امور است‪ ،‬فلپي‬
‫در شرق آسيا‪ ،‬مكسيكو و فنويل در امريكاي لتي‪ ،‬و در كولومبيا‪ ،‬بيو‪ ،‬تشيلي‪ ،‬و اخيا در ارجنتي و در‬
‫كينيا در افريقا‪،‬نيزدر ميان زندگي مردم عام نفوذ كرده اند‪ ،‬ول اندازهء نفوذ باهم تفاوت دارد‪.‬‬
‫مراجع‪:‬‬
‫‪-1‬كتاب ها و مؤلفات كه خود تنظيم آنرا نشر مينمايد‪ ،‬كه بعضي از آنا در فقرهء مؤلفات‪،‬‬
‫در هي بث ذكر شد‪.‬‬
‫تقريري است در فايل هاي «الندوة‬ ‫‪ -2‬منظمة الوبوس دي ‪ :‬النشأة‪،‬‬
‫العالية للشباب السلمي»‪.‬‬ ‫التنظيم‪ ،‬التطور‬
‫نيزتقريري است در فايل هاي «الندوة العالية‬ ‫‪-3‬دستور هيئة الوبوس دي‬
‫للشباب السلمي»‬

‫‪ ]2[2‬تفصيل اين عقايد را در معتقدات نصرانيت در هي كتاب مطالعه ناييد‬


‫بابيه و يا بائيه‬
‫تعريف‪:‬‬
‫بابيه و يا بائيه حركت است كه سال ‪1260‬هـ‪1844 /‬م تت نظر استعمار روس‪ ،‬انگليس و يهوديت‬
‫عالي‪ ،‬باطر فاسد ساخت عقايد مسلمانان‪ ،‬از بي بردن وحدت آنان و مصروف ساخت شان از قضاياي‬
‫اساسي‪ ،‬نشأت نود‪.‬‬
‫تأسيس و افراد برازنده‪:‬‬
‫‪-‬اين حركت را ميزا علي ممد رضا شيازي ( ‪1265-1235‬هـ) (‪1849-1819‬م) سال ‪1844‬م ‪/‬‬
‫‪1260‬هـ تأسيس نود‪ ،‬و اعلن كرد كه وي «الباب» است‪ ،‬وقت وي مرد پسرش ميزا حسي علي‪،‬‬
‫مشهور به باء امور را بدست گرفت‪ ،‬و حركت را هم به «بائيه » نام گذاري كرد‪ ،‬وي كتاب هم دارد بنام‬
‫(القدس)‪ ،‬باء در سال ‪1892‬م درگذشت‪ ،‬شخصيات مهم حركت بعد از مؤسس و جانشي آن اينهااند‪:‬‬
‫‪-1‬قرة العي ( ‪1269-1230‬هـ) وي زن بد رفتار منحرف بود كه از نزد شوهرش فرار نود و در‬
‫جستجوي متعه شد‪ ،‬سال ‪1269‬هـ در ملس بدشت اعلن نود كه شريعت اسلمي منسوخ شده است‪ ،‬و‬
‫در هان سال شاه اعدامش نود‪.‬‬
‫‪-2‬ييىعلي‪ ،‬برادر باء‪ :‬وي ملقب به «الزل» است‪ ،‬با برادرش در جانشين «الباب» منازعه نود‪ ،‬و به هي‬
‫سبب از وي جدا گرديد‪ ،‬وي كتاب دارد بنام (الرواح) برادرش با وي خيانت كرد‪ ،‬و آن را با پيوانش به‬
‫قتل رسانيد‪.‬‬
‫افكار و معتقدات‪:‬‬
‫بائى ها عقيده دارند كه‪ :‬باب است كه هه چيزهارا به كلمه خود خلق نوده است‪ ،‬وي مبدأ و منبعي است‬
‫كه از وي تام أشياء ظاهر گرديده است‪.‬‬
‫‪-‬قائل به حلول و اتاد هستند‪.‬‬
‫‪-‬قائل به تناسخ و جاويد بودن كائنات اند‪ ،‬و ميگويند كه پاداش و عذاب فقط بر ارواح است‪ ،‬آنم به شكلي‬
‫كه شباهت به امر خيال دارد‪.‬‬
‫‪-‬عدد «‪ »19‬را گرامي ميدارند‪ ،‬تعداد ماه هارا «‪ »19‬ميگردانند‪ ،‬عدد روزهاي هر ماه را هم «‪»19‬‬
‫ميدانند‪.‬‬
‫‪-‬قائل به پيامبي بودا‪ ،‬كنفوشيوس ‪ ،‬براها‪ ،‬زردشت‪ ،‬و امثال شان از حكماء هند‪ ،‬چي و فارس قدي اند‪.‬‬
‫‪-‬در قائل بودن به مصلوب شدن ( به دار كشيده شدن) عيسىعليه السلم ‪ ،‬با يهود و نصارا موافق اند‪.‬‬
‫‪-‬قرآن را تأويلت باطن مينمايند تا موافق به مذهب شان شود‪.‬‬
‫‪-‬از معجزات پيامبان ‪ ،‬از حقيقت جن و ملئكه و از جنت و دوزخ منكرند‪.‬‬
‫‪-‬حجاب را به زن حرام ميدانند‪ ،‬متعه و اشتراكي بودن در زنان و اموال را جائز ميشمارند‪.‬‬
‫‪-‬ميگويند‪ :‬دين باب [يعن دين ميزا] ناسخ شريعت ممد است‪.‬‬
‫‪-‬قيامت را به ظاهر شدن باء تأويل ميكنند‪ ،‬قبله شان در شياز است‪ ،‬هان خانه كه در آن باب تولد شده‪.‬‬
‫‪-‬از اينكه ممد خات النبيي و آخرين پيامبان باشد منكر اند‪ ،‬و ادعا ميكنند كه وحي ادامه دارد‪ ،‬و در مقابل‬
‫قرآن كري كتاب هم تأليف كرده اند‪.‬‬
‫ريشه هاي فكري و اعتقادي ‪:‬‬
‫‪-‬كسيكه در عقايد اين حركت فكر و تأمل كند ميابد كه اين حركت افكار و اعتقادات خود را از چندين‬
‫منبع أخذ نوده كه عمده ترين آنا اينها اند‪:‬‬
‫* بوداي‪ ،‬برهي‪ ،‬زردشت‪ ،‬مانويه‪ ،‬مزدكيه‪ ،‬و هه فرقه هاي باطن‪.‬‬
‫* يهودي‪ ،‬نصران‪ ،‬و دهريت‪.‬‬
‫* شيعه‪ ،‬و فرهنگ فارس قبل از اسلم‪.‬‬
‫‪-‬در عقب حركت در تام حركاتش اينها قرار داشتند‪:‬‬
‫‪-3‬استعمار انگليس‪.‬‬ ‫‪-2‬استعمار روس‪.‬‬ ‫‪-1‬يهود‪.‬‬
‫انتشار و جاهاي نفوذ‪:‬‬
‫‪-‬اكثريت بزرگ باي ها در ايران جايگزين اند‪ ،‬و تعداد كمي از آنا در عراق‪ ،‬سوريه‪ ،‬لبنان و فلسطي‬
‫اشغال نيزميباشند‪.‬‬
‫مراجع‪:‬‬
‫د‪ .‬عبد الرحن عميه‪.‬‬ ‫‪-1‬الذاهب العاصرة‬
‫احسان الي ظهي‪.‬‬ ‫‪-2‬البهائية اضواء و حقائق‪.‬‬
‫اصدار رابطه عال اسلمي‪.‬‬ ‫‪ -3‬هذه هي البهائية‬
‫عبد الرزاق حسي‪.‬‬ ‫‪-4‬البابيون و البهائيون‪،‬‬
‫ماضيهم و حاضرهم‪.‬‬
‫ممود اللح‪.‬‬ ‫‪-5‬البابية و البهائية‬
‫عبد الرحن وكيل‪.‬‬ ‫‪-6‬البهائية تاريها و عقيدتا‬
‫ممد كاظمي قزوين‪.‬‬ ‫‪-7‬البهائية ف اليزان‬
‫علي علي منصور‪.‬‬ ‫‪-8‬البهائية ف نظر الشريعة‬
‫و القانون‪.‬‬
‫مب الدين خطيب‪.‬‬ ‫‪-9‬البهائية‬
‫د‪ .‬ممد حسن اعظمي‬ ‫‪-10‬البهائيون و قاديانيون‬
‫أبو العلى مودودي‪.‬‬ ‫‪-11‬البيانات‬
‫ممد عبد ال عنان‪.‬‬ ‫‪-12‬تاريخ المعيات السرية و‬
‫الركات الدامة‪.‬‬
‫د‪ .‬مسن عبد الميد‪.‬‬ ‫‪-13‬حقيقة البابية و البهائية‬
‫بريلويت‬
‫تعريف‪:‬‬
‫بريلويت يك فرقه صوف مشرب است كه در دور استعمار بريطانيا در هند پيدا شد‪ ،‬اين فرقه در دوست و‬
‫تقديس پيامبان و اولياء ‪ ،‬خصوصا پيامب آخر زمان صلى ال عليه و سلم افراط و بال روي مينمايند‪ ،‬و به‬
‫آنان صفات را نسبت ميدهند كه ايشان را از بشر بودن بال ميبد‪.‬‬
‫تأسيس و افراد برازنده‪:‬‬
‫‪-‬مؤسس اين گروه أحد رضاخان پسر تقي علي خان (‪1340-1272‬هـ) (‪1921-1865‬م) ميباشد‪ ،‬كه‬
‫خود را عبد الصطفى نامگذاري كرده بود‪ ،‬در قريهء بريلي ‪ ،‬وليت اتراپرديش تولد شده‪ ،‬نزد ميزا غلم قادر‬
‫بيك برادر بزرگ ميزا غلم أحد قاديان‪ ،‬شاگردي نوده و درس خوانده است‪.‬‬
‫‪-‬سال ‪1295‬هـ به زيارت مكهء مكرمه رفت و آنا نزد بعضي شيوخ درس خواند‪ ،‬وي خيلي لغر‪ ،‬تند‬
‫مزاج‪ ،‬تيز قهر‪ ،‬بدزبان و مصاب به امراض مزمنه بود‪ ،‬از جلهء كتاب هاي مشهورش‪( :‬أنباء الصطفى)‪،‬‬
‫( خالص العتقاد)‪ ( ،‬دوام العيش)‪( ،‬المن و العلى لناعت الصطفى)‪ ( ،‬مرجع الغيب)‪( ،‬اللفوظات) و ديوان‬
‫شعري بنام (حدايق بشش) است‪.‬‬
‫‪-‬در وصيتش آمده كه اگر به نزد يكان و خويشاوندان هراه با فاته هرهفته دوبار يا سه بار روان كردن اين‬
‫اشياء ميسر شد‪ ،‬روان كنند‪ :‬شي خشك‪ ،‬گل ريان‬
‫كـباب شامي‪ ،‬نـان با روغـن‪ ،‬قيماق‪ ،‬فرين‪ ،‬نسك‪ ،‬برنج با زنبيل‪ ،‬آب سيب‪،‬‬
‫آب انار‪ ،‬وايسكري‪ ،‬اين وصيت در ميان پيوانش تا امروز عملي ميشود‪.‬‬
‫‪-‬ديدار علي بريلوي‪ :‬سال ‪1270‬هـ در نواب پور وليت الور بدنيا آمد‪ ،‬و در اكتوبر ‪1935‬م وفات نود‪،‬‬
‫از جلهء تأليفاتش‪ ( :‬تفسي ميزان الديان) و( علمات الوهابية ) است‪.‬‬
‫‪-‬نعيم الدين مراد آبادي (‪1367-1300‬هـ) = ( ‪1948-1883‬م)‪ ،‬وي مدرسه اي داشت به نام‬
‫( الامعة النعيمية) لقبش صدر الفاضل است‪ ،‬از جلهء كتابايش‪( :‬الكلمة العليا) و ( ف عقيدة علم الغيب )‬
‫است‪.‬‬
‫‪-‬أمد علي پسر جال الدين پسر خدا بش‪ :‬در كهوسي تولد شد‪ ،‬و از مدرسه النفيه جونبور ‪1320‬هـ‬
‫فارغ گرديد‪ ،‬سال ( ‪1368‬هـ) مطابق به ( ‪1948‬م) در گذشت‪ ،‬وي كتاب دارد بنام ( بار شريعت)‪.‬‬
‫‪-‬حشمت علي خان ‪ :‬در لكهنو به دنيا آمد‪ ،‬از دروس خويش سال ‪1340‬هـ فارغ گرديد‪ ،‬و خودرا« سگ‬
‫احد رضاخان» ميناميد و به اين نام افتخار ميكرد ‪ ،‬هچنان ملقب به ( غيظ النافقي) بود ‪ ،‬و كتاب دارد بنام (‬
‫تانب اهل السنة)‪ ،‬سال ( ‪1380‬هـ) درگذشت‪.‬‬
‫‪-‬أحد يار خان )‪1971-1906‬م)‪ ،‬خيلي متعصب بود‪ ،‬از جلهء مؤلفاتش‪ ( :‬جاء الق و زهق الباطل) و‬
‫( سلطنت مصطفى) است‪.‬‬
‫افكار و معتقدات‪:‬‬
‫‪-‬افراد اين طايفه معتقداند كه پيامب قدرت دارد كه توسط آن بر كاينات‬
‫حكم فرماي ميكند‪.‬‬
‫‪-‬امد علي ميگويد‪ :‬پيامب نائب مطلق ال سبحانه و تعال است‪ ،‬هه عال تت تصرفات وي ميباشد‪ ،‬هرچه‬
‫بواهد ميكند‪ ،‬هرچيز به هركس بواهد ميدهد‪ ،‬و هرچه بواهد ميگيد‪ ،‬و هيچ يكي در عال وجود ندارد كه‬
‫حكم و فيصله اش را تغيي دهد‪ ،‬سردار انساناست‪ ،‬كسيكه وي را مالك خود ني داند از حلوت سنت مروم‬
‫است‪.‬‬
‫‪-‬براي ممد و أولياء بعد از وي قدرت تصرف و تغييات در كاينات موجود است‪ ،‬أحد رضاخان ميگويد‪:‬‬
‫« ياغوث( يعن يا عبد القادر جيلن) قدرت«كن» براي ممد از جانب پروردگارش حاصل است‪ ،‬براي تو‬
‫از جانب ممد حاصل است‪ ،‬و ههء آنچه از تو ظاهر ميشود دللت به قدرت و تواناي تو بر تصرف ميكند‪،‬‬
‫و دللت براين مينمايد كه فاعل حقيقي در عقب حجاب تو هست»‪.‬‬
‫‪-‬نظريهء شان در بارهء پيامب خيلي غلو و افراط آميز است‪ ،‬حت به مرتبه اي نزديك به مرتبه خداي‪ -‬العياذ‬
‫بال‪ -‬وي را رسانيده اند‪ ،‬احد رضاخان در حدائق بشش ‪ 2/104‬ميگويد‪« :‬يا ممد گفته ني توان كه تو‬
‫ال هست‪ ،‬و ني توان كه ميان شا دو فرق بگذارم‪ ،‬امرت را به خدا ميسپارم‪ ،‬وي به حقيقت تو داناتر است‪.‬‬
‫‪-‬هچنان در توصيف نودن پيامب به اوصاف كه از حقيقت به دور است مبالغه نوده اند‪ ،‬حت كه وي را عال‬
‫الغيب ميدانند‪ ،‬احد رضاخان در كتاب خالص العتقاد ص ‪ 33‬ميگويد‪ « :‬ال تبارك و تعال براي صاحب‬
‫قرآن سيدنا و مولنا ممد ههء آنچه در لوح مفوظ است داده بود»‪.‬‬
‫‪-‬مي پندارند كه پيامب و اولياء آنچه را خداوند علمش را به خود تصيص داده است ميدانند‪ ،‬احد رضاخان‬
‫در خالص العتقاد ص ‪ 54-53‬ميگويد‪« :‬براي پيامب هيچ چيزي از امور پنجگانه كه خداوند در ايت‬
‫شريفه ذكر نوده پوشيده و پنهان نيست‪ ،‬چگونه بر وي پوشيده باند در حاليكه قطب هاي هفتگانه امت‬
‫شريف وي آن اشياء را ميدانند‪ ،‬در حاليكه قطب ها پايي تر از غوث اند‪ ،‬چه برسد به سيد اولي و آخرين كه‬
‫وي سبب وجود هه چيز و از وي هه چيز است»‪.‬‬
‫‪-‬نزد شان عقيده اي وجود دارد بنام ( عقيدة الشهود) يعن به عقيدهء آنان پيامب در هر زمان و مكان حاظر‬
‫است و بر افعال و كردار ملوق ناظر ميباشد‪ ،‬احد يارخان در كتاب (جاء الق) ‪ 1/160‬ميگويد‪ « :‬معن‬
‫شرعي حاظر و ناظر آنست كه صاحب قوه قدسيه ميتواند از هانا كه است تام عال را هانند كف دست‬
‫خود ببيند‪ ،‬و آوازها را از دور و نزديك بشنود‪ ،‬و در يك لظه در اطراف عال چرخ بزند‪ ،‬بيچارگان را‬
‫كمك كند‪ ،‬دعاء كنندگان را اجابت نايد»‪.‬‬
‫‪-‬احد سعيد مؤلف كتاب (تسكي الواطر) ص ‪ 85‬ميگويد‪«:‬هيچ مكان نيست كه رسول ال در آنا‬
‫موجود نباشد [بلكه در هر زمان و هر مكان موجود است]»‪.‬‬
‫‪-‬صفت حاظر و ناظر را به اشخاص ديگري نيز ثابت مينمايند‪ ،‬طور مثال به خود أحد رضاخان‪ ،‬در كتاب‬
‫خود (انوار رضا) ص ‪ 246‬ميگويد‪ :‬احد بريـلوي زنده‬
‫و موجود بوده در ميان ما ميباشد‪ ،‬براي ما كمك ميكند‪ ،‬و به فرياد ما ميسد»‪.‬‬
‫‪-‬بشر بودن پيامب را منكر اند و اورا نوري از انوار خداوند عزوجل ميشمارند‪.‬‬
‫‪-‬احد يارخان در كتاب خود( مواعظ نعيميه) ص ‪ 14‬ميگويد‪ :‬رسول نوري از نور خداوند است‪ ،‬و ديگر‬
‫هه ملوقات از نور وي اند‪ ،‬احد رضاخان در اشعار خود ميگويد‪( :‬وقتيكه نور الي حلول كرده در صورت‬
‫بشر نباشد اين گل و آب چه ارزش دارد)‪.‬‬
‫‪-‬پيوان خويش را به استغاثه و فريادرسي خواست ازانبياء و اولياء تشويق ميكنند‪ ،‬و كسيكه اين كار شان را‬
‫انكار كند وي را متهم به الاد و ب دين ميكنند‪ ،‬امد علي در كتاب خود ( بار شريعت) ‪ 1/122‬ميگويد‪:‬‬
‫« كسانيكه از استمداد و مدد خواست از انبياء و اولياء و قبهاي شان منكر اند ‪ ،‬آنان ملحد اند»‪.‬‬
‫‪-‬قبها را تعمي و آباد ميكنند‪ ،‬پخته كاري مينمايند‪ ،‬رنگ ميكنند‪ ،‬بالي آنا چراغ ها و شع هارا روشن‬
‫ميكنند‪ ،‬به قبها نذر به گردن ميگيند‪ ،‬به آنا تبك ميجويند‪ ،‬مالس و جشن ها بر سر آنا برگذار مينمايند‪،‬‬
‫بالي قبها گل ها‪ ،‬چادرها و پرده هاي هر قسم ميگذارند‪ ،‬و اتباع خود را باطر تبك جست به طواف در‬
‫اطراف قب دعوت ميكنند‪.‬‬
‫‪-‬در تقديس و تجيد شخصيت عبد القادر جيلن غلو و افراط شديد مينمايند‪ ،‬و ديگر امام هاي صوفيه را نيز‬
‫تعظيم ميكنند‪ ،‬و به آنان امور خيال‪ ،‬و خارق العادات را نسبت ميدهند كه دروغ بودن و خراف بودن آنا‬
‫آشكار است‪.‬‬
‫‪-‬و ازجلهء عقايد پوچ وب متواي شان آنست كه دركتـاب«ملفـوظات» احد‬
‫رضاخان ‪ 3/276‬آمده « زنان انبياء عليهم السلم نزد انبياءعليهم السلم برده ميشوند و آنان شب را بازنان‬
‫خويش سپري مينمايند»‪.‬‬
‫‪-‬قائل به اسقاط اند‪ ،‬و آن صدقه اي است كه از جانب ميت‪ ،‬به هان مقدار كه ناز‪ ،‬روزه‪ ،‬وغيه را ترك‬
‫كرده باشد داده ميشود‪ ،‬مقدار صدقه‪ :‬در مقابل هر ناز يا روزهء يك روز كه ميت آنرا ترك كرده باشد به‬
‫اندازهء صدقهء فطر است‪ ،‬گاهي در اين كار دست به حيله ميزنند‪ ،‬اول مقداري را كه يكساله كفارهء نازو‬
‫روزه اش شود توزيع مينمايند‪ ،‬بعد دو باره آن را به طور بشش پس ميگيند و بارديگر به توزيعش ميپردازند‪،‬‬
‫و اين عمل را به اندازهء سالاي كه آن شخص اين فريضه را ترك كرده باشد تكرار ميكنند‪.‬‬
‫‪-‬بزرگترين عيدهاي شان هان مولود شريف است كه در آن اموال فراوان را مصرف مينمايند‪ ،‬و اين روز روز‬
‫مقدس و مباركي در نزدشان ميباشد‪ ،‬در آنروز شعر خوان ها ميكنند كه در خلل آن ضمن قصه هاي‬
‫دروغ و خراف پيامب را ستايش و توصيف مينمايند‪ ،‬و در آنروز كتاب ( سرورالقلوب ف ذكر الولد الحبوب)‬
‫را ميخوانند ‪ ،‬اين كتاب را احد رضاخان تأليف نوده و آن را از خرافات و افسانه ها پر كرده است‪.‬‬
‫‪-‬عرس ها‪ :‬مراد از عرس زيارت قبور به طور دست جعي‪ ،‬و اجتماع بر سر آنان ميباشد‪ ،‬مثل عرس شيخ شاه‬
‫وارث‪ ،‬در شهر (ديوه)‪ ،‬عرس خواجه معي الدين چشت‪ ،‬كه در آن مليونا انسان جع ميشوند‪ ،‬و مردان با‬
‫زنان خلط و يكجا ميباشند‪ ،‬و در نتيجهء آن مفاسدي رخ ميدهد كه عاقبت خوب ندارد‪.‬‬
‫‪-‬كسي كه روزه يا نازرا ترك كند راه خلصي برايش اميد است‪ ،‬ول قيامت كلن و مصيبت بزرگ نزد‬
‫آنان متوجه كسي است كه از مالس مولود شريف‪ ،‬يا فاته‪ ،‬و يا از ملس عرس تلف ورزيده باشد‪ ،‬آنان‬
‫مسلمانان غي بريلوي را به اندكي سبب تكفي ميكنند‪ ،‬و هيچ گروه اسلمي‪ ،‬و شخصيت اسلمي را از‬
‫وصف كفر به دور نگذاشته اند‪ ،‬و در بسياري جاهاي كتاب هاي شان بعد از تكفي شخص اين جله ميايد‪:‬‬
‫« كسيكه وي را كافر نداند خودش كافر است» تكفي ايشان ديوبندي ها‪ ،‬ندوي ها‪ ،‬رهبان تعليم و‬
‫اصلح‪ ،‬و آزاد كنندگان هند از چنگ استعمار را نيز شامل ميباشد هچنان تكفي شان شامل شيخ اساعيل‬
‫دهلوي است‪ ،‬وي از جلهء علمائي بود كه در مقابل بدعت ها و خرافات مبارزه ميكردند‪ ،‬ممد اقبال‬
‫لهوري‪ ،‬ضياء الق رئيس جهور پاكستان و تعدادي از وزيرانش را نيز تكفي ميكنند‪.‬‬
‫‪-‬شيخ السلم ابن تيميه را نيزتكفي نوده وي را متل و فاسد العقل ميگويند‪ ،‬با وي شاگردش ابن قيم را نيز‬
‫يكجا ميسازند‪.‬‬
‫‪-‬در روي زمي در ظاهر وباطن آن دشن براي آنان بدتر وشديدتر از شيخ ممد بن عبد الوهاب يافت ني‬
‫شود وي را به كفر وبدترين تمت ها متهم مينمايند‪ ،‬اينهمه باطر آنكه وي در مقابل خرافات قاطعانه مبارزه‬
‫كرده ومردم را به توحيد خالص دعوت مي نود‪.‬‬
‫‪-‬آنان هيشه در پارچه ساخت صفوف مسلمانان‪ ،‬ناتوان ساخت قوت شان وداخل كردن شان در راهگمي‬
‫هاي اختلفات ب فايده ميكوشند‪ ،‬كه از آن جله است بدعت بوسه كردن هردو انگشت ابامه در وقت اذان‬
‫وماليدن آن به چشم وشردن آن از امور اساسي‪ ،‬به نظر آنان اين عمل را فقط كسي ترك ميكند كه دشن‬
‫پيامب باشد‪ ،‬ميپندارند‪ :‬كسيكه اين كاررا كند هرگز چشم درد ني شود‪ ،‬كتاب شان (مني العيي ف تقبيل‬
‫البامي) را مطالعه كنيد‪.‬‬
‫ريشه هاي فكري و اعتقادي‪:‬‬
‫‪-‬اين فرقه از حيث اصل در زمرهء اهل سنت‪ ،‬و ملتزم به مذهب احناف اند‪ ،‬ليكن عقايد خويش را به عقايد‬
‫ديگري خلط و مزج نوده اند كه آن عقايد مأخوذ از نصرانيت است‪ ،‬مثل جشن گرفت از روز ولدت پيامب‬
‫‪ ،‬كه آن به تأسي از جشن هاي است كه در اول سال ميلدي از طرف نصران ها برگذار ميشود‪ ،‬و‬
‫شخصيت پيامب را بال ميبند تاباخرافات كه به شخصيت عيسى نسبت داده شده برابر شود‪.‬‬
‫‪-‬چون ايشان در قارهء هند زندگي مينمايند ‪ ،‬و در قارهء هند ديانت هاي متلف وجود دارد‪ ،‬بنابرين عقايدي‬
‫از هندوها و بودايىها نقل كرده و به عقايد اسلمي آنان خلط گرديده است‪.‬‬
‫‪-‬به پيامب و اولياء صفات را نسبت ميدهند كه مشابه به صفات است كه شيعه ها آن را به امامان معصوم‪ -‬به‬
‫نظر خود شان ‪ -‬خويش نسبت ميدهند‪.‬‬
‫‪-‬عقايد غال هاي صوفيه و قبپرستان و شركيات شان نيز به اين فرقه منتقل شده‪ ،‬هچني افكارشان در بارهء‬
‫حلول‪ ،‬وحدت و اتاد نيز به اينها منتقل گرديده و اين امور بشي از عقيدهء شان گرديده است‪.‬‬
‫انتقادات كه بر بريلوي ها وارد ميشود‪:‬‬
‫‪-‬افراط و غلو شديد در تصوير شخصيت پيامب و سائر انبياء عليهم السلم‪ ،‬و خلط ساخت آن به عقايد‬
‫مشركي‪.‬‬
‫‪-‬ساقط كردن فريضهء حج‪.‬‬
‫‪-‬دوري شان از حق در تاخت و تاز و افتراآت شان بر شيخ السلم ابن تيميه و بر شيخ ممد بن عبد الوهاب‬
‫و بر هركس ديگري كه دعوت به سوي توحيد خالص مينمايند‪.‬‬
‫‪-‬سرعت و بيباكي شان در تكفي مسلمانان به مرد مالف بودن آنان در نظريه‪.‬‬
‫‪-‬كوشش هيشگي شان در پارچه ساخت وحدت مسلمانان و تضعيف قوت شان‪.‬‬
‫‪-‬به رغم آنچه گذشت اين فرقه به كسان ضرورت دارد كه راه را براي شان روشن سازند‪ ،‬و از چشمان‬
‫پيوان اين فرقه پرده هاي جهل و خرافات را دور نايند‪ ،‬تا به جادهء مستقيم قرار گيند‪.‬‬
‫انتشار و جاهاي نفوذ‪:‬‬
‫‪-‬اين فرقه از بريلي وليت اوتراپرديش برخاست تا در هه قارهء هند (هند و پاكستان ) منتشر گردد‪.‬‬
‫‪-‬در بريطانيا نيز وجود دارند‪ ،‬و آنا فرقهء شان بنام ( جعيت أهل السنة) و( جعيت تبليغ السلم) ياد ميشود‪،‬‬
‫وكارشان در آنا فقط تريب كارهاي ديگران‪ ،‬و اياد وحشت و پراگندگي ميان شان ميباشد‪ ،‬به سبب كار‬
‫آنان بود كه حادثهء خوني سال ‪1980‬م ميان مسلمانان واقع شد( الغار ديان‪،‬اغسطس ‪1980‬م)را مطالعه‬
‫كنيد‪.‬‬
‫مراجـع‪:‬‬
‫احسان الـهي ظـهي‪-‬ط ‪1403-1‬هـ‪/‬‬ ‫‪-1‬البيلوية عقايد و تاريخ‬
‫‪1983‬م–اداره السنة –لهور پاكستان‪.‬‬
‫رسالة ماستري– كه به جامعه اسلمي امام‬ ‫‪-2‬بريلويه‬
‫ممد بن سعود‪ ،‬كليه اصول الدين در‬
‫رياض پيش كرده شده است‪.‬‬
‫احدرضاخان – قادري بكدبو‪-‬بريلي–‬ ‫‪ -3‬المن و العلي لناعت الصطفى‬
‫هند‪.‬‬
‫احد رضاخان – مطبعه صبح صادق ‪-‬‬ ‫‪-4‬أنباء الصطفى‬
‫درديوان هند – ‪1318‬هـ‪.‬‬
‫جاعت از مؤلفي ‪ -‬لهور ‪1397‬هـ‪.‬‬ ‫‪-5‬انوار رضا‬
‫امد علي اعظمي – دلي هند‪.‬‬ ‫‪-6‬بار شريعت‬
‫حشمت علي خا ن‪-‬بريس بيلي بيت‪-‬‬ ‫‪-7‬تانب اهل سنت‬
‫هند –‪1361‬هـ‪.‬‬
‫احد يار خان نعيمي‪-‬كانفور‪ -‬هند‪.‬‬ ‫‪-8‬جاء الق و زهق الباطل‬
‫احد رضاخان ‪-‬مراد آباد ‪ -‬هند‪.‬‬ ‫‪-9‬حدائق بشش‬
‫احد رضاخان‪ -‬بريلي‪ -‬هند ‪1328‬هـ‪.‬‬ ‫‪-10‬خالص العتقاد‬
‫احد يارخان – كانفور‪ -‬هند‪.‬‬ ‫‪-11‬سلطنت مصطفى‬
‫ممود احد ميفوري ‪-‬برمنجهام ‪-‬بريطانيا‬ ‫‪-12‬ملهء صراط الستقيم‬
‫‪-‬اغسطس ‪1980‬م‪.‬‬
‫احد رضاخان – لهور‪ -‬پاكستان‪.‬‬ ‫‪-13‬ملفوظات‬
‫احد رضاخان – عظيم آباد – هند‬ ‫‪-14‬الكوكبةالشهابية ف كفريات‬
‫– ‪1316‬هـ‪.‬‬ ‫الوهابية‪.‬‬
‫احد سعيد – طبعة سكر‪ -‬پاكستان‪.‬‬ ‫‪-15‬تسكي الواطر ف مسألة الاضر‬
‫و الناظر‪.‬‬
‫حزب بعث عرب اشتراكي‬
‫تعريف‪:‬‬
‫حزب بعث حزب است قومي‪ ،‬علمان‪ ]3[3،‬به سوي انقلب عام در چوكات مفاهيم و ارزشهاي عرب فرا‬
‫ميخواند تا آنرا ذوب نوده به توجيهات اشتراكي تغيي ش دهد‪ ،‬شعار اعلن شده اش اينست ( امت عرب‬
‫واحد است و داراي رسالت جاويدان ميباشد) كه آن هان رسالت حزب است‪ ،‬اهداف حزب شامل بر‬
‫وحدت‪ ،‬حريت‪ ،‬واشتراكيت ميباشد‪.‬‬
‫تأسيس و افراد برازنده‪:‬‬
‫‪-‬در سال ‪1932‬م هر يك ‪:‬ميشيل عفلق ( مسيحي منسوب به كليساي شرقي) و صلح بيطار ( سن) بعد از‬
‫تصيلت عال شان‪ ،‬با افكار نشنلست و فرهنگ بيگانه‪ ،‬از پاريس به دمشق آمدند‪.‬‬
‫‪-‬هر يكي از عفلق و بيطار شروع به تدريس نودند‪ ،‬و در ضمن تدريس افكار خويش را ميان دوستان ‪،‬‬
‫طلب و جوانان نشر كردند‪.‬‬
‫‪-‬گروهي كه عفلق و بيطار تأسيس نوده بودند مله اي را بنام ( الطليعة )‪ ،‬هراه با ماركسيست ها به تاريخ‬
‫‪1934‬م به نشر رسانيدند‪ ،‬و گروه خود را بنام ( جاعة الحياء العرب) نامگذاري كردند‪.‬‬
‫‪-‬در نيسـان ‪1947‬م حزب‪ ،‬تـت اسم ( حزب البعث العرب) تأسيس گرديد‬
‫كه تأسيس كنندگانش هريك‪ :‬ميشيل عفلق‪ ،‬صلح البيطار‪ ،‬جلل سيد‪،‬‬
‫ذكي ارسوزي بودند‪ ،‬هچنان فيصله نودند كه مله اي بنام ( بعث) به نشر برسد‪.‬‬
‫‪-‬در حكومت هاي كه بعد از استقلل سوريه در آنا روي كار شد نقش فعال داشتند‪ ،‬و آن حكومت ها قرار‬
‫ذيل اند‪:‬‬
‫‪-1‬حكومت شكري قوتلي‪ :‬از ‪1946‬تا ‪29/3/1949‬م ‪.‬‬
‫‪-2‬حكومت حسن زعيم‪ :‬كه چند برج در سال ‪1949‬م حكومت را به دست گرفت‪.‬‬
‫‪-3‬حكومت اللواء سامي الناوي‪ :‬كه شروع و پايان حكومتش در سال ‪1949‬م بود‪.‬‬
‫‪-4‬حكومت اديب شيشكلي ‪ :‬كه تا سال ‪1954‬م دوام كرد‪.‬‬
‫‪-5‬حكومت شكري قوتلي‪ :‬وي بار دوم به حكومت رسيد و تا امضاء اتفاقي‪ ،‬مبن بريكجا شدن با مصر سال‬
‫‪1958‬م ادامه يافت‪.‬‬
‫‪-6‬حكومت يكپارچگي به رياست جال عبد الناصر ‪1961-1958 :‬م ‪.‬‬
‫‪]3[3‬‬
‫به بحث علمانيت در هيمن كتاب رجوع كنيد‪.‬‬
‫‪-7‬حكومت جداي به رياست دكتور ناظم قدس ‪ :‬انفصال و جداي از ‪28/9/1961‬م تا ‪8/3/1963‬م‬
‫ادامه يافت‪ .‬حركت جداي خواهان را عبد الكري نلوي رهبي ميكرد‪.‬‬
‫‪-8‬از تاريخ ‪8/3/1963‬م تا امروز حكومت سوريه به دست حزب بعث قرار دارد‪ ،‬وطي اين مدت چندين‬
‫حكومت بعثي آمده و رفته‪ ،‬كه آنان قرار ذيل اند‪:‬‬
‫‪-1‬حكـومت رهـبي انقلب ‪1963 :‬م‪ ،‬كه درين حكومـت صلح بيطار به‬
‫حيث رئيس وزراء تبارز نود‪.‬‬
‫‪-2‬حكومت حافظ امي‪ :‬از ‪1963‬م تا ‪1966‬م‪.‬‬
‫‪-3‬حكومت نورالدين اتاسي‪1970-1966 :‬م در اين مدت قيادت ملي حزب رول مهمي را در حكومت‬
‫بازي نود‪ ،‬در طي اين مدت افراد ذيل تبارز نودند‪ :،‬صلح جديد كه به حيث منشي عمومي قيادت ملي‬
‫ايفاء وظيفه كرد‪ ،‬و حافظ اسد كه به حيث وزير دفاع ايفاء وظيفه نود‪.‬‬
‫‪-4‬حكومت حافظ اسد‪ :‬از سال ‪1970‬م تا امروز‪.‬‬
‫از افراد بارزي كه در تاريخ حزب به ظهور رسيد‪:‬‬
‫‪-‬سامي جندي‪ :‬بعد از انقلب ‪1963‬م وزارت اطلعات و كلتور را به دوش گرفت‪.‬‬
‫‪-‬حود شوف‪ :‬به حيث سكرتر عام قيادت ملي كار ميكرد‪ ،‬ول بعدا درمارچ سال ‪ 1964‬از حزب با گروه‬
‫خود‪ ،‬انشعاب نود‪ ،‬و فعل در عراق است‪.‬‬
‫‪-‬منيف رزاز (اردن سن) به حيث سكرتر عام رهبي قومي حزب‪ ،‬از ابريل ‪1965‬م تا فروري ‪1966‬م كار‬
‫كرد‪.‬‬
‫‪-‬مصطفى طلس (سن) ‪ :‬سال ‪1932‬م به دنيا آمد‪ ،‬درس خود را در دانشكدهء نظامي حص خواند‪ ،‬به‬
‫تاريخ ‪1947‬م به حزب جذب شد‪ ،‬از سال ‪1963‬م به بعد به حيث رئيس مكمهء امنيت قومي‪ ،‬در منطقهء‬
‫وسطى كار كرد‪ ،‬از سال ‪1964‬م تا ‪1966‬م به حيث رئيس اركان لواء پنج زره پوش ايفاء وظيفه نود‪ ،‬از‬
‫شباط ‪1968‬م به حيث رئيس اركان قواي مسلح تعيي گرديد‪ ،‬از سال ‪1968‬م تا ‪1972‬م به حيث‬
‫معاون وزير دفاع ايفاي وظيفه كرد‪ .‬و در مارچ ‪1973‬م وزير دفاع تعيي گرديد كه تا امروز به هي و ظيفهء‬
‫خود ادامه ميدهد‪.‬‬
‫‪-‬اللواء يوسف شكور‪ :‬جانشي مصطفى طلس‪ ،‬در رياست اركان گرديد ‪ ،‬وي از منطقهء حص ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬اللواء ناجي جيل ‪ :‬وي از منطقهء دير الزور بود‪ ،‬از نومب ‪1970‬م تا مارچ ‪1978‬م فرمانده دافع هوائي‬
‫بود‪.‬‬
‫‪-‬سليم حاطوم‪ :‬مي خواست در سال ‪1966‬م انقلب را به راه اندازد ول ناكام شد‪ ،‬و در سال ‪1968‬م‬
‫اعدام كرده شد‪.‬‬
‫‪-‬زكي ارسوزي‪ ( :‬از لواء اسكندرون) وي هچون ميشيل عفلق از مؤسسي حزب بوده و از هقطاران وي‬
‫ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬شبلي عيسمي‪ :‬سال ‪1930‬م تولد شد‪ ،‬از سال ‪ 1963‬تا ‪1964‬م اول به حيث وزير زراعت كار كرد‪،‬‬
‫بعد از آن به حيث وزير معارف‪ ،‬بعد به حيث وزير ثقافت و ارشاد قومي‪ ،‬و در سال ‪1965‬م به حيث‬
‫معاون منشي عمومي حزب بعث تعيي گرديد‪.‬‬
‫‪-‬عبدالكري جندي‪ :‬كه سال ‪1969‬م خود را انتحار نود‪ ،‬وي از طرفداران صلح جديد بود‪.‬‬
‫‪-‬سليمان عيسى ‪ ( :‬از لواء اسكندرون) مناظر‪ ،‬مفكر و شاعر بود‪.‬‬
‫‪-‬احد خطيب‪ :‬رياست جـهوري را در تشـرين ثان ‪1970‬م بدوش گرفت‪ ،‬و‬
‫در شبـاط ‪1971‬م استـعـفاء نود‪ ،‬ايـن دوره هان دورهء انتـقال ميـان‬
‫حكومت نورالدين اتاسي و حكومت حافظ اسد بود‪ ،‬ازسال ‪1965‬م به بعد عضو قيادت ملي توسعه يافته‬
‫گرديد‪ ،‬و مدت كوتاهي هم رياست ملس شعب (قبايل) را به دوش داشت‪.‬‬
‫‪-‬يوسف زعي‪ :‬در بوكمال سال ‪1931‬م بدنيا آمد‪ ،‬وي طبيب بود‪ ،‬و از ‪1963‬م تا ‪1964‬م به حيث وزير‬
‫زراعت كار كرد‪ ،‬بعد در بريطانيا سفي شد‪ ،‬و در ‪1965‬م به حيث عضو قيادت قطري پذيرفته شد‪ ،‬و از‬
‫شباط ‪1966‬م تا تشرين اول ‪1968‬م به حيث صدر اعظم تعيي گرديد‪ ،‬و تا ‪1970‬م دوام كرد‪.‬‬
‫‪-‬جلل سيد‪ :‬وي عضو تأسيس كنندهء حزب بعث است‪ ،‬و از شهر دير زور ميباشد‪ ،‬وي حزب را ترك نود‪،‬‬
‫ول در سياست سوريه شخص فعال است‪.‬‬
‫‪-‬عبد الليم خدام‪ :‬سال ‪1932‬م در بانياس به دنيا آمده بود‪ ،‬از دانشكده حقوق در دمشق فارغ گرديد‪ ،‬وي‬
‫چندين وظيفه را يكي بعد ديگري به دوش ميگرفت‪ ،‬مدت به حيث مافظ شهر حاه كار كرد‪ ،‬بعد به حيث‬
‫مافظ شهر قنيطره‪ ،‬و سال ‪1964‬م به حيث مافظ شهر دمشق ‪ ،‬سال ‪1969‬م به حيث وزير اقتصاد‪ ،‬از‬
‫‪1970‬م به بعد به حيث وزير خارجه تعيي گرديد‪ ،‬در سال ‪1984‬م ارتقي نود و معاون رئيس جهور در‬
‫امورسياست شد‪ ،‬وي از ‪1969‬م به بعد در عضويت قيادت قطري پذيرفته شده بود‪.‬‬
‫‪-‬حافظ اسد‪ :‬سال ‪1930‬م در قرداحه كه قريه اي از قريه هاي لذقيه است‪ ،‬بدنيا آمد‪ ،‬در دانشكدهء نظامي‬
‫خواند و از آنا سال ‪1955‬م فارغ گرديد‪ ،‬سال ‪1963‬م به حيث قومندان مركز رهدار هوائي شروع به كار‬
‫كرد‪ ،‬وسال ‪1964‬م به حيث قومندان سلح پرواز كار كرد‪ ،‬در ‪1965‬م به ملس وطن انقلب پيوست‪،‬‬
‫در انقلب ‪1966‬م با صلح جديد يكجا شد‪ ،‬و از ‪ 1966‬تا ‪1970‬م به حيث وزير دفاع ايفاء وظيفه نود‪،‬‬
‫وي حركت اصلحي را به راه انداخته رهبي نود‪ ،‬كه هانا حركت وي را‪ ،‬در تشرين ثان ‪1970‬م به‬
‫رياست جهوري رسانيد‪.‬‬
‫‪-‬زهي مشارقه‪ :‬وي از حلب بود‪ ،‬در بعدها به حيث معاون رئيس جهور در امور حزب تعيي گرديد‪.‬‬
‫‪-‬سال ‪1953‬م ( حزب بعث) و ( حزب عرب اشتراكي) كه آنرا اكرم حوران رهبي ميكرد‪ ،‬با هم يكجا‬
‫شدند و حزب واحدي را بنام ( حزب البعث العرب الشتراكي ) تشكيل دادند‪.‬‬
‫افكار و معتقدات‪:‬‬
‫‪-‬حزب بعث عرب اشتراكي حزب است قومي‪ ،‬علمان انقلب‪ ،‬طرح هاي فكري متعددي دارد كه گاهي‬
‫يكجا كردن آنا مشكل مينمايد‪ ،‬چه رسد به پذيرفت آنا ‪ ،‬در بارهء افكار حزب خيلي نوشته شده‪ ،‬و رهبان‬
‫حزب خيلي از آنا سخن گفته اند‪ ،‬ول تفاوت خيلي زياد است ميان گفتارها و كردار هاي قبل از به قدرت‬
‫رسيدن و ميان گفتارها و كردارهاي بعد از به قدرت رسيدن‪.‬‬
‫‪-‬به نظر حزب تنها رابطهء قوميت است كه بايد در دولت عرب حفظ شود‪ ،‬دولت كه ضامن انسجام ميان‬
‫هوطنان‪ ،‬و متكفل ذوب شدن شان در چوكات واحد وضامن مقابله با هرگونه تعصبات مذهب‪ ،‬طائفه اي‪،‬‬
‫قبيلوي‪ ،‬خويشاوندي‪ ،‬و اقليمي است‪.‬‬
‫‪-‬سياست تربيوي حزب اعلن ميدارد كه هدف وي اياد يك قشر عرب جديد است كه مؤمن به وحدت‬
‫امت عرب‪ ،‬و خلود رسالتش باشد‪ ،‬فكر علمي داشته باشد‪ ،‬از قيود خرافات‪ ،‬تقاليد و ارتاعيت آزاد باشد‪،‬‬
‫سرشار از روح نيكبخت‪ ،‬مسابقه‪ ،‬و هكاري باهوطنانش در راه تقق انقلب شامل عرب‪ ،‬و پيشرفت‬
‫انسانيت باشد‪.‬‬
‫بعضي رهنماي هاي عام و فيصله هاي ملس چهارم قومي‪:‬‬
‫‪-‬رهنماي چهارم چني ميگويد ‪ ( :‬ملس چهارم قومي ارتاع دين را يكي از خطرهاي بزرگ ميپندارد‪،‬‬
‫خطري كه رفت به پيش را در مرحلهء حاضر تديد مينمايد‪ ،‬به هي خاطر رهبي قومي به تركيز در فعاليت‬
‫فرهنگي و كار در راه علمان ساخت حزب توصيه مينمايد‪ ،‬خصوصا در ابعادي كه طائفه گراي بر كار‬
‫سياسي لطمه وارد كند‪.‬‬
‫‪-‬رهنماي نم‪ « :‬بترين راه براي توضيح فكر قومي ما هانا شرح و اظهار مفهومش است‪ ،‬كه آن عبارت‬
‫است از ‪ :‬پيشرفت علمان ‪ ،‬و پرهيز از روش تقليدي رومانطيقي در جانب فكر قومي‪ ،‬بنابرين مسابقهء ما‬
‫درين مرحله در مور علمانيت حركت ما و در اطراف مفهوم اشتراكي آن ميچرخد‪ ،‬تا مركزي اياد شود‬
‫قومي نه طائفه اي‪ ،‬كه آن متشكل از هر گروه مردم باشد‪.‬‬
‫‪-‬در بارهء وحدت ميگويند‪ :‬وحدت عرب اين نيست كه اجزاء وطنش باهم متصل و يكجا شود‪ ،‬بلكه ذوب‬
‫شدن و درهم شدن هي أجزاء باهم است‪ ،‬بنا برآن وحدت يك انقلب است در تام ابعاد ومعان و‬
‫سطوحش‪ ،‬وحدت انقلب است در راه از بي بردن مصال اقليمي‪ ،‬و مصالي كه طي قرن ها زندگي نوده و‬
‫توسعه يافته‪ ،‬انقلب است كه مصال و طبقات را كه معارض وحدت باشند بد ميبيند و در مقابل شان مي‬
‫ايستد( النطلقات النظرية للموتر القومي السادس)‪.‬‬
‫‪-‬مراد از اشتراكي تربيهء اهل وطن است به تربيهء اشتراكي علمي كه اهل وطن را از هه چوكات ها و تقليد‬
‫هاي مياثي عقب ماندهء اجتماعي رهاي بشد‪ ،‬تا زمينه براي اياد انسان عرب نوين ‪ ،‬با فكر باز علمي مساعد‬
‫گردد‪ ،‬انسانيكه بره مند از اخلق اشتراكي جديد ‪ ،‬و معتقد به ارزش هاي اجتماعي باشد‪.‬‬
‫‪-‬رسالت خالده‪ :‬در تفسي آن ميگويند‪ :‬امت عرب داراي رسالت و پيام جاويدان است كه به اشكال جديد و‬
‫متكامل خود در مراحل تاريخ ظاهر ميشود‪ ،‬مرامش تديد ارزش هاي انسانيت ‪ ،‬وسرعت بشيدن به پيشرفت‬
‫بشر‪ ،‬رشد دادن نظم و هكاري ميان امت ها است‪.‬‬
‫انتقادات كه ميتواند وارد شود‪:‬‬
‫‪-‬كلمهء دين اصل در مت مرامنامهء حزب نيامده‪.‬‬
‫‪-‬كلمهء ايان به خدا به طور عموم‪ ،‬در مت مرامنامه نه در تفصيلتش وارد شده و نه هم در عمومياتش‪ ،‬كه‬
‫اين امر خود علمان بودن حزب را تأكيد مينمايد‪.‬‬
‫‪-‬در مسائل خانوادگي و تكوين خانواده اصل به حرام بودن زنا و آثار بد آن اشاره ني كنند‪.‬‬
‫‪-‬در سياست خارجي به هيچگونه ارتباطي با عال اسلمي اشاره ني نايند‪.‬‬
‫‪-‬بـه تاريخ اسـلمي‪ ،‬كـه توسط آن ملت عرب ميان ملتهاي ديگر قدر و عزت‬
‫يافت‪ ،‬اشاره اي ني كنند‪.‬‬
‫ريشه هاي فكري و اعتقادي‪:‬‬
‫‪-1‬بناي حزب بر فكر قومي است مفكورهاي كه بعد از سقوط خلفت عثمان‪ ،‬توسط اروپا و رهب قوميت‬
‫عرب‪ ،‬در آن وقت ساطع حصري‪ ،‬بر عال عرب ظهور و بروز نود‪.‬‬
‫‪-2‬هچنان بناي حزب بر فكر علمان است‪ ،‬زيرا مسئلهء عقيدهء دين را يكطرف گذاشته و به آن هيچگونه‬
‫ارزش قائل نيست‪ ،‬نه در سطح فكر حزب‪ ،‬نه در سطح پيوست به حزب ‪ ،‬و نه هم در ساحهء تطبيق عملي‪.‬‬
‫‪-3‬حزب از فكر اشتراكي الام ميگيد‪ ،‬و نقش قدم ماركسيست را تعقيب مي نايد‪ ،‬فرقي كه ميان ايندو وجود‬
‫دارد آنست كه ماركسيست جهان است و حزب بعث قومي است‪ ،‬از اين گذشته ديگر افكار ماركسيست‬
‫ستون فقرات فكر و عقيدهء حزب بعث را تشكيل ميدهد‪.‬‬
‫‪-4‬حزب داراي روشي است كه تام روش هاي گروهي ( از قبيل درزيه – نصييه‬
‫‪-‬اساعيليه‪ -‬مسيحيه) در تت آن داخل گرديد‪ ،‬و اين افراد از داخل حزب ‪ ،‬با افكار باطن خويش شروع به‬
‫حركت نودند‪ ،‬وزير شعار انقلب‪ ،‬وحدت ‪ ،‬حريت‪ ،‬اشتراكيت‪ ،‬و پيشرفت به طرح و تطبيق نظريات باطن‬
‫خويش پرداختند‪ ،‬و گروه نصييه در استفاده جويي از حزب مبن بر تقيق اهداف و تكيم وجود خود از‬
‫ديگران پيشقدم تر بودند‪.‬‬

‫انتشار و جاهاي نفوذ‪:‬‬


‫‪-1‬حزب اعضائي دارد كه در اغلب مالك عرب پراكنده اند‪ ،‬بعض شان‬
‫به شكل پنهان و بعض شان به شكل علن و آشكار كار مينمايند‪ ،‬وجود و تأثي شان از يك شهر به شهر‬
‫ديگر‪ ،‬نظر به نوعيت منطقه و حكومت آن فرق ميكند‪.‬‬
‫‪-2‬حزب بعث بر دو كشور مهم عرب سوريه و عراق حكومت ميكند‪.‬‬
‫‪-3‬ميكوشند كه سلطنت تام اطراف و اكناف مناطق عرب را بدست گيند‪ ،‬زيرا به نظر آنا مناطق عرب يك‬
‫جزئي است كه قابل تزيه ني باشد‪ ،‬و اين يكي از آرزوهاي بعيد شان ميباشد‪.‬‬
‫مراجع‬
‫بشي داعوق‪ -‬بيوت –‪1970‬م‪.‬‬ ‫‪-1‬نضال البعث‬
‫تأليف شبلي العيسمي‪-‬بيوت –‪1975‬م‪.‬‬ ‫‪-2‬حزب البعث الشتراكي‬
‫مرحلة الربعينات التأسيسية‬
‫منيف رزاز – بيوت – ‪1967‬م‪.‬‬ ‫‪-3‬التجربة الرة‬
‫سامي جندي – بيوت – ‪1969‬م‪.‬‬ ‫‪-4‬البعث‬
‫ممد عمران – بيوت – ‪1970‬م‪.‬‬ ‫‪-5‬تربت مع الثورة‬
‫مطاع صفدى‪.‬‬ ‫‪-6‬حزب البعث‬
‫باتريك سيل – لندن – ‪1965‬م‪.‬‬ ‫‪-7‬الصراع من اجل سوريه‬
‫فضل ال أبو منصور –بيوت ‪1959‬م‪.‬‬ ‫‪-8‬اعاصي دمشق‬
‫عبد الكري زهر الدين‪.‬‬ ‫‪-9‬مذكرات عن النفصال‬
‫فؤاد الطرش‪.‬‬ ‫‪-10‬الدروز‬
‫ممد مني نيب‪ -‬ط ‪1981 -1‬م ‪-‬مكتبة‬ ‫‪-11‬الركات القومية‬
‫الرمين‪.‬‬ ‫الديثة ف ميزان السلم‬
‫‪10/2/1965‬م ‪1966 /15/2 -‬م –‬ ‫‪-12‬جريدة الياة البيوتيه‬
‫‪8/9/1966‬م‪.‬‬
‫‪15/12/1964‬م‪.‬‬ ‫‪-13‬جريدة النهار البيوتيه‬
‫‪13/9/1966‬م‪.‬‬ ‫‪-14‬جريدة الحرر البيوتية‬
‫شاره ‪24/12/1394 -231‬هـ – ‪7/1/1975‬م‪.‬‬ ‫‪-15‬ملة الجتمع الكويتية‬
‫شاره هاي‪.74،75 ،70،71،72،73 .‬‬ ‫‪-16‬ملة الدعوة الصرية‬
‫بلليون‬
‫‪THE BIL ALIANS‬‬
‫تعريف‪:‬‬
‫(بلليون و يا أمة السلم) حركت است كه ميان سياه پوستان امريكا ظاهر گرديد‪ ،‬اسلم را با مفاهيم خاصي‬
‫كه برآن روح مادي غالب بود پذيرفته بودند‪ ،‬بعد ها خيلي اصلحات در عقايد و افكار شان آمده و به اسم "‬
‫بلليون" معروف شدند‪.‬‬
‫تأسيس و افراد برازنده‪:‬‬
‫‪-‬مؤسس اين حركت والس د‪ .‬فارد‪ .Wallace D Fard .‬است‪ ،‬وي شخص سياه پوست مهول الويت بود كه‬
‫ناگاه در ديترويت سال ‪1930‬م ظاهر شد‪ ،‬و دعوت را به سوي مذهب خود در ميان سياه پوستان آغاز‬
‫كرد‪ ،‬و در يونيو ‪1934‬م به شكل غامضي متفى و ناپديد گرديد‪.‬‬
‫‪-‬اليجاپول ‪ Elijah Pool‬و يا اليجا ممد (‪1975-1898‬م)‪ ،‬به حركت پيوست و در مناصب آن ترقي نود‪ ،‬تا‬
‫آنكه رئيس و جانشي فارد بعد از وي شد‪ ،‬در سال ‪1959‬م به سعودي‪ ،‬تركيه‪ ،‬اثيوبيا‪ ،‬سودان‪ ،‬و پاكستان‬
‫سفر نود‪ ،‬و دراين سفر پسرش والس ممد با وي هراهي ميكرد‪ ،‬و به حيث ترجانش نيز بود‪.‬‬
‫‪-‬مالكم اكس ( مالك شباز)‪ :‬وي وزير معبد شاره (‪ )7‬در نيورك‪ ،‬خطيب و مفكر بود‪ ،‬سفري به شرق عرب‬
‫كرد و در سال ‪1963‬م حج نود‪ ،‬بعد از بازگشت خود بر اساسات مادي حركت انكار ورزيد و از آن‬
‫انشعاب نوده جاعت تشكيل داد به نام ( جاعت اهل السنة) و در ‪ 21‬فباير ‪1965‬م ترور كرده شد‪.‬‬
‫‪-‬وزير لويس فرخان‪ :Lwis Farrakhan .‬در سال ‪1950‬م در اسلم داخل شد و جانشي مالكم اكس بر معبد‬
‫شاره (‪ )7‬گرديد‪ ،‬وي نيز خطيب‪ ،‬نويسنده وسخنور بود‪ ،‬خيلي ارتباط مكم با عقيدهء قذاف دارد‪ ،‬دعوت به‬
‫سوي برپا شدن دولت مستقل براي سياه پوستان در امريكا مي نايد‪ ،‬مگر در صورت كه حقوق اجتماعي و‬
‫سياسي شان كامل تأمي شود‪.‬‬
‫‪-‬والس ممد‪ :‬كه بنام ( وارث الدين ممد) ياد ميشد‪ ،‬در ديترويت ‪ 30‬اكتوبر ‪1933‬م بدنيا آمد‪ ،‬و از سال‬
‫‪ 1958‬تا ‪1960‬م به حيث وزير حركت در معبد فيل دلفيا كار كرد‪ ،‬سال ‪1967‬م فريضهء حج را ادا‬
‫نود‪ ،‬و چندين بار به ملكت سعودي سفر كرد‪.‬‬
‫‪-‬سال ‪1964‬م از حركت جدا شد و ازمبادي پدرش دوري جست‪ ،‬ليكن پنج ماه پيش از وفات پدرش دو‬
‫باره به حركت بازگشت ‪ ،‬آنم به اميد اينكه از داخل حركت اصلحات در آن بياورد‪.‬‬
‫‪-‬در دسب ‪1975‬م به مركز اسلمي در واشنطن سفر نود‪.‬‬
‫‪-‬در ملسي كه رابطهء عال اسلمي در نيوارك‪ ،‬در وليت نيوجرسي‪ ،‬به تاريخ ‪1397‬هـ‪1977/‬م برگذار‬
‫كرده بود‪ ،‬نيز حاضر شد‪.‬‬
‫‪-‬درملس اسلميي كه در كندا ‪ ،‬سال ‪1977‬م برگذار گرديده بود ‪ ،‬حاضر شد‪ ،‬و در هر بار راست عقيده‬
‫اسلمي خودرا اعلن مينمود و ميگفت كه خواهد كوشيد تا عقايد و مفاهيم نادرست را از جاعت خود دور‬
‫سازد‪.‬‬
‫‪-‬سـال ‪1976‬م بـه سعودي‪ ،‬تركيه‪ ،‬و تعداد ديگري از مالك شرق سفر كرد‪،‬‬
‫و باشخصيات بزرگ و مهم درين كشورها ملقات نود‪.‬‬
‫‪-‬سال ‪1975‬م اسامي اشخاصي را اعلن نود كه در رياست خود بر جاعت ‪ ،‬بالي آنان اعتماد داشت‪ ،‬و‬
‫برازنده ترين شان اينها بودند‪:‬‬
‫* معاون خاصش‪ :‬كري عبد العزيز و دكتور نعيم اكب‪.‬‬
‫* سخنگوي تنظيم‪ :‬عبد الليم فرحان‪.‬‬
‫* مشاوران فرهنگي‪ :‬د‪ .‬عبد العليم شباز‪ ،‬د‪ .‬فاطمه علي‪ ،‬فهيمه سلطان‪.‬‬
‫* منشي عمومي ‪ :‬جون عبد الق‪.‬‬
‫* رئيس قومندان عسكري‪ :‬اليجا ممد ثان‪.‬‬
‫* ريوند شريف‪ :‬قومندان اعلي پوليس حركت كه مسمى به (ثرة السلم) ‪ Fruit of Islam‬بود و رمز آن‬
‫‪ .F.O.I‬است‪ ،‬و در سال ‪1937‬م تأسيس شده بود‪ ،‬بعدا وي وزير عدليه گرديد‪.‬‬
‫* امينه رسول‪ :‬مسْؤول جهاز ترقي زن ‪.M. G. T‬‬
‫* د‪ .‬ميكل رمضان‪ :‬سرپرست لنه هاي مساجد و رئيس ملس پلن‪.‬‬
‫* ثيون مهدي ‪ :‬سال ‪1967‬م به حركت پيوست‪ ،‬و رئيس هيئة كشف الفساد و الفات الجتماعيه بي افراد‬
‫حركت گرديد‪ ،‬اين هيئة سال ‪1976‬م تت اسم ‪ Blight Arrest Pioneer Patrol‬تشكيل شد‪ ،‬و رمز آن ‪B. A. P.‬‬

‫‪ .P‬است‪ ،‬و اين هيئة در حقيقت عوض ‪ .F. O. I‬است‪.‬‬


‫* ابراهيم كمال الدين‪ :‬مدير هيئة گروه جديد زمي ‪ ).Nem Earth Team )N. E. T‬كه اداره پروژهء اسكان در‬
‫ناحيهء جنوب شيكاغو را پيش ميبد‪.‬‬
‫* سلطان ممد‪ :‬يكي از نواده هاي اليجاممد ‪ :‬ميگويند كه وي اسلم را درست ميدانست‪ ،‬وي امام معبد‬
‫واشنطن بود‪.‬‬
‫* ممد علي كلي بوكسور مشهور جهان‪ :‬گفته اند كه وي را مالكم اكس به حركت جذب نود‪ ،‬و هچنان‬
‫وي يكي از بزرگان ملسي بود كه آنرا والس ممد‪ ،‬بعد از بدست آوردن رياست حركت‪ ،‬باطر پلن و‬
‫طرح امور مهم در حركت ‪ ،‬برگذار نوده بود‪.‬‬
‫افكار و معتقدات‪:‬‬
‫‪-‬بايد در نظر گرفت كه افكار اين حركت به تدريج تغيي ميافت ‪ ،‬متأثر از شخصيت زعيم و سرپرست ميبود‬
‫كه امور آن را اداره ميكرد‪ ،‬بنابرآن بايد تغييات حركت را به سه مرحله تقسيم كرد‪.‬‬
‫اول‪ :‬دوران والس د‪.‬فارد‪:‬‬
‫‪ Nation of‬شناخته ميشد‪ ،‬و اسم ديگري هم داشت كه آن‬ ‫‪Islam‬‬ ‫‪-‬حركت در ابتداء تأسيس بنام (امة السلم)‬
‫( امة السلم الفقودة الكتشفة) بود‪.‬‬
‫‪-‬تأكيد بر دعوت به سوي آزادي‪ ،‬مساوات‪ ،‬عدالت‪ ،‬و كار باطر پيشرفت امور جاعت ‪.‬‬
‫‪-‬بال دانست جنس سياه پوست‪ ،‬و اصيل پنداشت آن‪ ،‬تأكيد بر چسپانيدن سياه پوستان به اصل و تبار افريقاي‪،‬‬
‫بدگوي سفيدپوستان و توصيف شان كه آنان‬
‫شياطي اند‪.‬‬
‫‪-‬كار باطر برگردانيدن اتباعش از تورات و انيل به سوي قرآن كري‪.‬‬
‫‪-‬اياد دو بش‪ ،‬بشي براي زنان بنام ( تدريب البنات السلمات ‪ )Training Muslim Girls‬و بشي براي مردان‬
‫بنام ( ثرة السلم) اينهمه باطر اياد لشكر قويي بود كه از حركت و مركز اجتماعي و سياسي آن دفاع‬
‫نايد‪.‬‬
‫دوم ‪ :‬دوران اليجا ممد‪:‬‬
‫‪-‬اليجا ممد اظهار و اعلن نود كه خدا چيزي غيبـي نيست‪ ،‬بلكه لزم است خدا متجسد و ظاهر در‬
‫شخصي باشد‪ ،‬و آن شخص هانا فارد است كه در وي خدا حلول نوده است‪ ،‬بنابرآن وي سزاوار عبادت و‬
‫دعاء است‪ ،‬بدين ترتيب وي افكار باطنيه را در جاعت خود داخل نود‪.‬‬
‫‪-‬براي خود مقام پيامبي را اختيار نود‪ ،‬و به نام «رسول ال» ‪ Allah Messenger of‬ياد ميشد‪.‬‬
‫‪-‬بر پيوان خود گروگيي‪ ،‬نوشيدن شراب‪ ،‬تنباكونوشي‪ ،‬تمه درطعام وزنا را حرام گردانيد‪ ،‬اختلط زن را‬
‫با مرد بيگانه منع كرد‪ ،‬بر ازدواج ميان دختران و جوانان حركت تشويق كرد‪ ،‬و ازرفت در اماكن لوو لعب‬
‫ورستوران هاي عام منع كرد‪.‬‬
‫‪-‬اصـرار ورزيـدن بر بال داشت جنس سياه‪ ،‬و پنداشت آن منبع هر خي و نيكي‪،‬‬
‫و دوام بر حقي شردن جنس سفيد پوست و وصف آن به پست و رذالت ‪ ،‬در اين هيچ شـك نيست كه‬
‫شامل شدن در حركت مشروط به سياه پوست بودن است‪،‬‬
‫و براي سفيد پوستان هيچگونه مال شول نيست‪.‬‬
‫‪-‬اليـجا ممد جز به اشيائيكه در تـحت حس و مشاهـده قرار ميگيند به چيز ديگري ايان نداشت‪،‬‬
‫بنابرين نه به ملئكه ايان داشت و نه هم به حشر جسمان‪ ،‬زيرا بعث و بر انگيخته شدن نزد وي جز بعث‬
‫عقلي براي سياه پوستان امريكا چيز ديگري نبود‪.‬‬
‫‪-‬به ختم رسالت و خات النبيي بودن ممد ايان نداشت‪ ،‬و اعلن مي نود كه خود وي خات پيامبان است‪،‬‬
‫زيرا هر پيامب به زبان قوم خود ميباشد‪ ،‬وي – يعن اليجا ممد – نيز به زبان قومي خود ‪ ،‬يعن سياه پوستان‪،‬‬
‫فرستاده شده و از طرف فارد براي وي وحي فرستاده ميشود‪.‬‬
‫‪-‬به كتاب هاي آسان ايان دارد‪ ،‬ول ميپندارد كه كتاب به زبان قومش كه سياه پوستان است نيز نازل خواهد‬
‫شد‪ ،‬كتاب كه آخرين كتاب آسان براي بشريت خواهد بود‪.‬‬
‫‪-‬ناز در دوران وي عبارت بود از ‪ :‬خواندن فاته (المد ال ) و يا چند ايت ديگر‪ ،‬و دعاء مأثور‪ ،‬باروي‬
‫نودن به طرف مكهء مكرمه و حاضر ساخت چهره فارد در ذهن‪ ،‬روزي پنج بار‪.‬‬
‫‪-‬روزه هر سال در ماه دسب به عوض ماه رمضان بود‪.‬‬
‫‪-‬هر عضو دهم حصهء درآمد خودرا به حركت ميداد‪.‬‬
‫‪-‬كتاباي تأليف نود كه از خلل آنا افكارش ظاهر ميگردد‪ ،‬و از آنمله است‪:‬‬
‫‪-1‬رساله اي به سوي مرد سياه در امريكا ‪Message totheblack Man.‬‬

‫‪-2‬نات دهنده ما فرا رسيد ‪.Our saviour hasa rrived‬‬


‫‪-3‬كتاب حكمت عليا ‪.S upreme Wisdom‬‬
‫‪-4‬سقوط امريكا ‪.The fall of America‬‬
‫‪-5‬چگونه بايد خورد و چگونه بايد زيست ‪How to eat to live.‬‬

‫‪. )Muhammad speaks‬‬ ‫‪-6‬روزنامه اي كه از طرف آنان سخن ميگفت اياد نود بنام ( ممد حرف ميزند‬
‫سوم ‪ :‬دوران وارث الدين ممد‪:‬‬
‫‪-‬در ‪ 24‬نومب ‪1975‬م وارث الدين اسم جديدي براي حركت خود اختيار نود كه آن عبارت است از‬
‫( بلليون)‪ ،‬منسوب به سوي بلل حبشي مؤذن پيامب ‪.e‬‬
‫‪-‬در ‪ 19‬يونيو ‪1975‬م وارث الدين قانون عدم شول سفيد پوستان را در تنظيم ملغا اعلن كرد و در ‪25‬‬
‫فباير ‪1976‬م تعدادي از سفيد پوستان جذب شده در تنظيم در پلوي سياه پوستان در مركز كنفرانس ها به‬
‫نظر ميامد‪.‬‬
‫‪-‬پرچم امريكا در پلوي پرچم تنظيم گذاشته مي شد‪ ،‬در حاليكه سابق پرچم امريكا مثل و نشان شخص‬
‫سفيد پوست ‪ ،‬چشم سبز و شيطان‪ ،‬قوقازي بود‪.‬‬
‫‪-‬در ‪ 29‬اغسطس ‪1975‬م فرمان صادر كرد كه بايد رمضان روزه گرفته شود‪ ،‬و از عيد رمضان چشن گرفته‬
‫شود‪.‬‬
‫‪-‬در ‪ 14‬نومب ‪1975‬م نام روزنامه از ( ممد حرف ميزند) به ( بلليان نيوز) تبديل گرديد‪.‬‬
‫‪-‬اعلن كرد كه لقـبش در عوض رئيـس وزراء «امام بزرگ» اسـت‪ ،‬هچنان‬
‫كه كلمهء «وزراء معابد» را به كلمهء «امام » تبديل نود‪ ،‬وخودش امور دين را بدوش گرفت‪ ،‬و ديگر امور‬
‫را به ديگر افراد برازنده حركت سپرد‪.‬‬
‫‪-‬معابد را آمادهء برگذاري نازها نود‪.‬‬
‫‪-‬در ‪ 3‬اكتوبر ‪1975‬م فرمان صادر كرد كه بايد نازها هانطور اداء شود كه ديگر مسلمانان مينمايند‪ ،‬هر‬
‫روز پنچ وقت به شكل درست آن‪.‬‬
‫‪-‬تأكيد بر اخلق و روش اسلمي‪ ،‬ذوق و حسن شكل و قواره‪ ،‬پوشيدن لباس مناسب به زن ‪.‬‬
‫‪-‬داعيان حركت به زندان ها ميفتند و در ميان زندان ها دعوت خويش را نشر مينمودند‪ ،‬مأمورين امنيت‬
‫مشاهده ميكردند كه شخص سياه پوست كه خيلي متمرد و سركش در داخل زندان بود به مرد داخل شدنش‬
‫در اسلم خيلي انسان درست و با انضباط ميگردد‪ ،‬به هي وجه مأمورين و صاحبان سلطه به دعوت داعيان‬
‫خيلي خوش بودند‪.‬‬
‫‪-‬درست ساخت مفاهيم اسلمي كه در دوران فارد و اليجا ممد حركت به طرز نادرست آنرا پذيرفته بود‪،‬‬
‫واقدام به تصويب آن‪.‬‬
‫‪-‬اموريكه سابقا ذكر كردي دللت برين ندارد كه حركت صد در صد اسلمي شده ‪ ،‬ول دال بر آنست كه‬
‫قدري اصلحات و خوب در افكار و معتقدات حركت‪ ،‬نسبت به سابقه آمده است ‪ ،‬ول هنوزهم به‬
‫اصلحات در عقيده و عمل متاج است‪ ،‬تا در جادهء مستقيم اسلم قرار گيد‪.‬‬
‫‪-‬امور ميان رهبان حركت خيلي مضـطرب و پراگنده گرديد‪ ،‬كه در نتيجهء آن در ‪ 25‬مايو ‪1985‬م‬
‫وارث الدين حركت را منحل اعلن كرد‪ ،‬و گذاشت كه هر بشـش بـه طور مستقل كاركند‪ ،‬و هر روز‬
‫امور جديدي رخ ميدهد و حركت‬
‫تغيي ميكند‪.‬‬
‫‪-‬مداخلت از قذاف و مداخلت هم از ايران وجود دارد كه هركدام ميخواهند حركت را به وفق خواهش و‬
‫نظر خود بچرخانند‪ ،‬هچنان در ميان حركت شخصيات جديد به ظهور ميسند‪ ،‬اشخاصي هم پنهان ميشوند‪،‬‬
‫و تغييات صورت ميگيد كه آن تديد به هه است‪.‬‬
‫ريشه هاي فكري و اعتقادي‪:‬‬
‫‪-‬اين حركت براي در شكست دو حركت قومي ديگر كه در ميان سياه پوستان ظهور كرده بود‪ ،‬برخاست ‪،‬‬
‫كه آن دو حركت عبارتند از‪:‬‬
‫‪-1‬حركت (الوريه) كه مؤسس و داعي آن سياه پوست امريكاي تيموثي نوبل دروعلي(‪Drew Timothy‬‬

‫‪Ali()1886-1929‬م)بود‪،‬وحركت خودرا سال ‪1913‬م تأسيس نوده بود‪ ،‬و آن يك دعوت است مأخوذ‬
‫ازمبادي اجتماعي وعقايد دين آسيويي متلط‪ ،‬ول خودرا مسلمان ميشمردند‪ ،‬و بعد از وفات رهب شان‬
‫حركت به جانب ضعف گراييد‪.‬‬
‫‪-2‬تنظيم ماركوس جارف ( ‪Marcus Garvey( )1887 -1940‬م) كه وي تنظيم سياسي خودرا براي سياه‬
‫پوستان‪ ،‬سال ‪1916‬م تت اسم ( ‪ )Associtation Universal Negro improvement‬تأسيس نود‪ ،‬اين حركت به‬
‫نصران بودن موصوف است‪ ،‬ول عيسى ‪ u‬و مادرش را سياه پوست ميدانند‪ ،‬در سال ‪1925‬م رهب اين‬
‫تنظيم از امريكا تبعيد كرده شد‪ ،‬و اين امر منجر به از بي رفت حركت گرديد‪.‬‬
‫‪-‬بنـابر آن ميـتوان گفت كه اين حركت به طرف اسلم به اين نظر ميبيند كه آن‬
‫يك مياث روحي است كه ميتواند سياه پوستان را از سيطره و سلطهء سفيدپوستان نات دهد و آنان را قادر‬
‫به تشكيل ملت خاص و متميز‪ ،‬داراي حقوق‪،‬كسب و عزت‪ ،‬سازد‪.‬‬
‫انتشار و جاهاي نفوذ‪:‬‬
‫‪-‬شارهء سياه پوستان در امريكا به ‪ 35‬مليون انسان ميسد‪ ،‬كه از آنمله تقريبا يك مليون آن مسلمان است‪.‬‬
‫‪-‬مساجد خودرا بنام معابد (‪ )Temples‬ياد ميكنند‪ ،‬و آنان فعل ‪ 80‬شعبه و شاخه در شهرهاي متلف امريكا‬
‫دارند‪ ،‬و مدارس شان نيز بالغ بر زياده از ‪ 60‬معهد‪ ،‬در اماكن متلف امريكا ميگردد‪،‬كه ساعت اول درس‬
‫شان هه روزه به تعليم دين اسلم تصيص داده شده است‪.‬‬
‫‪-‬مراكز مسلمانان سياه پوست در ديترويت شيكاغو و واشنطن قرار دارد‪ ،‬و به فكر برپا شدن دولت مستقل‬
‫هستند‪ ،‬در مسائلي كه به سياه پوستان تعلق ميگيد به طور عموم كمك ميكنند‪.‬‬
‫مراجــع‪:‬‬
‫تأليف دكتور ج‪ .‬اريك لنكولن‪-‬ترجه عمر ديراوي ‪ -‬دار‬ ‫‪-1‬السلمون الزنوج ف امريكا‬
‫العلم للمليي ‪ -‬ط ‪ -1‬بيوت ‪1964-‬م‪.‬‬
‫ممديوسف شوارب –لنة البيان العرب‪ -‬قاهره‪-‬‬ ‫‪-2‬السلم ف امريكا‬
‫‪1379‬هـ‪1960 /‬م‪.‬‬ ‫ٍ‬
‫تأليف د‪ .‬عبد الوهاب ابراهيم أبو سليمان‪-‬ط ‪– 1‬دار‬ ‫‪-3‬منظمة اليا ممد المريكية‬
‫الشروق – جده – ‪1399‬هـ‪1979/‬م‪.‬‬
‫عبد ال أحد داري‪-‬ط ‪ – 1‬مطبعة المعية العربية السعودية‬ ‫‪-4‬الوجود السلمي ف الوليات‬
‫‪-5‬‬ ‫للثقافة و الفنون‪ -‬جده – ‪1403‬هـ‪1983/‬م‪.‬‬ ‫التحده المريكية‬
‫بلل فيليبس‪-‬رسالهء ماستري‪-‬در داشنكدهء تعليم و تربيه‬ ‫الفرق الباطنية العاصرة ف‬
‫دانشگاه ملك سعود‪ -‬رياض‪1405 -‬هـ‪1984/‬م‪.‬‬ ‫الوليات التحدة‬
‫ممود احد شاكر‪ -‬الكتب السلمي‪ -‬ط ‪ - 1‬بيوت‬ ‫‪-6‬السلمون تت السيطرة‬
‫‪1397‬هـ‪.‬‬ ‫الرأسالية‬
‫د‪ .‬على منتصر الكتان –دار ادريس ‪-‬ط ‪ -1‬الرباط –‬ ‫‪-7‬السلمون ف اوروبا و امريكا‬
‫‪1396‬هـ‪.‬‬
‫‪20/9/1405‬هـ – ‪8/6/1985‬م‪.‬‬ ‫‪-8‬ملة السلمون‬
‫شاره ‪1985 -422‬م‪.‬‬ ‫‪-9‬ملة الستقبل‬
‫‪-10‬جريدة الزيرة السعودية شاره ‪12-1683‬مرم ‪1397‬هـ‪ 2-‬يناير ‪1977‬م‪.‬‬
‫‪-11‬جريدة اخبار العال السلمي شاره ‪ 23-470‬ربيع الول ‪1396‬هـ و شاره ‪-510‬‬
‫‪1/1397/ 20‬هـ از رابطه عال اسلمي صادر ميشود‪.‬‬
‫كويت‪ -‬شاره ‪28/3/1399-428‬هـ – ‪ 30‬مارس‬ ‫‪-12‬ملة الجتمع‬
‫‪1979‬م‪.‬‬
‫بناي برث يا فرزندان عصر‬
‫‪.B. NAI‬‬ ‫‪B. RITH‬‬

‫تعريف‪:‬‬
‫(بناي برث) گروهي است از پيشرفته ترين گروه هاي ماسون معاصر و بازويي از بازوهاي ويرانگر وي به‬
‫شار ميود ‪ ،‬در اصول‪ ،‬مبادي و مقاصد با ماسونيه فرقي ندارد‪ ،‬فرقي كه است آنست كه عضويت اين حزب‬
‫خاص به افراد يهودي است‪ ،‬و خدمتش باطر تكيم پايه هاي صهيونست در جهان ميباشد ‪0‬‬
‫تأسيس و افراد برازنده‪:‬‬
‫‪-‬يهودي آلان ( هنري جونس ) از شهر هامبورغ ‪ :‬سرپرست ده تن يهودي كه به نيويارك هجرت كرده‬
‫بودند‪ ،‬تعيي گرديد و به تاريخ ‪13/10/1843‬م به تأسيس اين حزب اجازه يافتند ‪0‬‬
‫‪-‬از سال ‪1865‬م به بعد حزب ميكوشيد كه در فلسطي وجودي به خود كسب كند‪ ،‬و در سال ‪1888‬م‬
‫اولي مفل خود را تشكيل داد‪ ،‬لغت كار رسي حزب عبان است‪ ،‬از برازنده ترين افرادش اينها اند ‪ :‬ناحوم‬
‫سوكولوف – دزنكوف – حاييم نمان – دافيديلي ‪-‬مائي برلي‪ -‬حاييم وايزمن‪ -‬جاد فرامكي‪.‬‬
‫‪-‬باطر اياد مستعمرات يهودي خرد و كوچك در فلسطي كار ميگردند‪ ،‬و (موتسا) اولي قريه در نزديك‬
‫قدس بود كه اينها در سال ‪1894‬م آنرا تأسيس ميگردند‪ ،‬بدين ترتيب اولي پايه دولت اسرائيل فعلي را آنوقت‬
‫گذاشتند‪.‬‬
‫‪-‬سـيجموند فرويد يهـودي روان شنـاس مشـهور ( ‪1939 -1856‬م)‪ ،‬سال‬
‫‪1895‬م به حزب پيوست و بر حضور در اجتماعات و مافلش مواظب بود ( بث فرويديه را مطالعه كنيد)‪.‬‬
‫‪-‬در سال ‪1913‬م جاعت تشكيل دادند باطر مقابله بااهانت و تقيي كه يهوديان در جهان به آن روبرو‬
‫بودند‪.‬‬
‫‪-‬فيليب كلوزنيك ‪ Philip kluznick‬وقت كه وي در دوران رياست ايزناور رئيس «وفد امريكاي براي باز ديد از‬
‫جعيت عامه اقوام متحده» تعيي گرديد‪ ،‬رئيس اين حزب نيز بود‪.‬‬
‫‪-‬جون فوستردالس‪ :‬وزير خارجه ايالت متحده امريكا در سال ‪1958‬م‪ ،‬وي نصران پروتستان است‪ ،‬در‬
‫ملسي كه حزب آنرا به تاريخ ‪8/5/1956‬م برگذار كرده بود وي شركت ورزيد و در آن مناسبت گفت‪:‬‬
‫تدن غرب در اساس خود بر عقيدهء يهوديت نسبت به طبيعت روحي انسان استوار ميباشد‪ ،‬بنابرين بر دولت‬
‫هاي غرب لزم است بدانند كه كار جدي باطر دفاع از اين تدن كه مركز آن اسرائيل ميباشد‪ ،‬ضروري‬
‫است‪.‬‬
‫‪-‬رهبان ايالت متحده هيشه از فعاليت و كار اين فرقه تجيد و توصيف مي نايند‪.‬‬
‫افكار و معتقدات‪:‬‬
‫اول‪ :‬شعارهاي ظاهري و اعلن شده‪:‬‬
‫‪-‬دوست خي و فلح براي انسان و كار باطر رفاهيت و نيكبخت انسان‪.‬‬
‫‪-‬كمك براي ناتوانان و ضعيفان‪ ،‬و مصيبت زده گان‪ ،‬امداد و تقويه بيمارستان هاي خييه‪.‬‬
‫‪-‬افتتاح و بازگشاي مراكز براي جوانان در تام اطراف عال‪.‬‬
‫‪-‬دفاع از حقوق انسان‪.‬‬
‫‪-‬منع نودن از اهانت و تقي يهوديان‪.‬‬
‫‪-‬توجه به مظلومي يهود‪.‬‬
‫‪-‬بال بردن سطح تبادل نظرهاي ثقافت و توجه جدي به ضروريات فرهنگي براي طلب يهودي آنم از طريق‬
‫مؤسسهء (‪. )The Hillel Foundation‬‬
‫‪-‬توجه به بش تدريبات نيوي درياي‪.‬‬
‫‪-‬كمك به قربانيان حوادث طبيعي‪.‬‬
‫‪-‬باز نودن دروازهء مذاكرات با مسئولي حكومت ها در بارهء حقوق شهري‪ ،‬هجرت‪ ،‬و تاوزات‪.‬‬
‫دوم ‪ :‬اهداف حقيقي ‪:‬‬
‫‪-‬اين گروه گروه يهودي است و آنان جز بال بردن يهود باطريكه بر تام عال سرداري كنند‪ ،‬مقصد ديگري‬
‫مهمتر از اين ندارند‪.‬‬
‫‪-‬تأييد و تقويهء ماسونيه در تام پروگرام ها و برنامه هاي ويرانگرش‪.‬‬
‫‪-‬تقويهء وجود اسرائيل در فلسطي و تشويق ديگر يهوديان به مهاجرت به آنا‪.‬‬
‫‪-‬كار باطر از بي بردن اخلق‪ ،‬حكومت هاي وطن واديان ما سواي يهوديت‪.‬‬
‫‪-‬هكاري با ماسونيست ها و صهيونست ها باطر مشتعل ساخت جنگ ها وفتنه ها‪ ،‬در جنگ جهان اول نيز‬
‫نقش فعال داشتند ‪0‬‬
‫‪-‬وقـت هتـلر سال ‪1933‬م به حكومت رسيد اينها بودند كه هجوم عمومي را‬
‫بالي وي طرح ريزي كردند ‪0‬‬
‫‪-‬در مقدمه گذاري جنگ دوم جهان هم اينها نقش فعال داشتند ‪0‬‬
‫‪-‬جع آوري اخبار و اشغال نودن مراكز حساس در دولت هاي متلف‪ ،‬اياد گروه هاي داخلي و سري‪ ،‬و‬
‫شبكه هايي از كار كنان به طور پنهان ‪0‬‬
‫‪-‬اين گروه در زندگي امريكايي ها وانگليس ها رخنه كرده و در امور اجتماعي‪ ،‬سياسي‪ ،‬و اقتصادي اين دو‬
‫كشور وجود خود را استحكام بشيده است ‪0‬‬
‫‪-‬آنا در راه برآوردن اهداف ويرانگر يهوديت از مال ‪ ،‬جنس ( زن ) وتبليغات پيگي استفاده مينمايند ‪0‬‬
‫‪-‬سال ‪ 1960‬م باطر اختطاف ( ادولف اينمان ) نازي مشهور كار كردند ‪ ،‬تا وي از ارجنتي اختطاف‬
‫كرده شد و به اسرائيل برده شد و به تاريخ ‪31/5/1962‬م درآنا اعدام گرديد ‪0‬‬
‫‪-‬مقابله با هر كسيكه قصد بد گوئي يهود را نايد ‪ ،‬و ترور نويسندگان كه به آنان تعرض نايد‪ ،‬تا بدين شيوه‬
‫هه به هيبت و شوكت شان گردن نند‪.‬‬
‫‪-‬گروهي است كه خدمتش منحصر به افراد يهودي است‪ ،‬و كار به خاطر تقويه‪ ،‬بال بودن و سيطرهء آنان‬
‫مينمايند‪.‬‬
‫‪-‬در اجتماعي كه در شهر (بال) در سـويسرا‪ ،‬بـه تـاريخ ‪1897‬م برگذارشده‬
‫بود‪ ،‬رئيس وفد امريكاي گروه (بناي برث) گفت‪ «:‬زود است زمان فرارسد كه مسيحي ها خودشان از‬
‫يهودي ها بواهند كه زمام سلطنت را بدست گيند»‪.‬‬
‫‪(-‬بناي برث) در ملـل متـحد نيز از وجود خويـش بـره مند اسـت‪ ،‬آنم از‬
‫خلل عضويتش در ملس تنسيقي سازماناي يهودي‪.‬‬
‫‪-‬زمام امور تنظيم را رئيس بدوش ميگيد كه از طرف ملس اعلي مدت سه سال تعيي ميشود‪ ،‬ملس اعلى‬
‫متشكل از سرپرست هاي مالس ملي ميباشد‪ ،‬يك لنهء اداري چندين مديريت هاي ديگر نيز هست كه در‬
‫ادارهء سرپرست تنظيم شركت ميورزند‪.‬‬
‫ريشه هاي فكري و اعتقادي‪:‬‬
‫‪-‬آن يك تنظيم يهودي است‪ ،‬و تلمود‪ 4 4‬مور اصلي عقيده و فكرشان ميباشد‪.‬‬
‫[ ]‬

‫‪-‬پروتوكولت حكماء صهيونست ركن اساسي برنامه ها و اهداف شان است‪.‬‬


‫‪-‬مقاصد ويرانگر ماسونست ها امر مهمي است كه بايد در راه برآورده شدن آن كار كرد‪.‬‬
‫انتشار و جاهاي نفوذ‪:‬‬
‫‪(-‬بناي برت) در نيويارك تأسيس شد‪ ،‬و شعبات وي در ايالت متحده امريكا‪ ،‬بريطانيا‪ ،‬آلان‪ ،‬و فرانسه منتشر‬
‫گرديد‪ ،‬و دراين دولت ها جاهاي قويي براي نفوذ خود يافت‪.‬‬
‫‪-‬شاخه هاي وي به استراليا‪ ،‬افريقا و بعضي دولت هاي آسياي ريشه دوانيده است‪.‬‬
‫‪ ]4[4‬كتاب است كه شرايع واحكام و سنتهاي يهودي و دستور العلماء دين آنا در آن نوشته شده است‪ .‬فرهنگ جديد‪ ،‬ترجه‬
‫منجد الطلب‪.‬‬
‫‪-‬در مصر دو ملـس از اين تنظـيم برگزار گرديده‪ ،‬يكـي از آندو ملس ماغي‬
‫دافيد شاره ‪ ،436‬كه قانون آن به زبان عـرب چـاپ شده اسـت‪ ،‬و دوم آن‬
‫ملس ميمونت شاره ‪ ،365‬است كه قانونش به زبان آلان چاپ شده است‪ ،‬و در دهه شصت فعاليت آندو‬
‫منع كرده شد‪.‬‬
‫مراجــع‪:‬‬
‫رابطة العال السلمي‪ -‬المانة العامة للمجلس‬ ‫‪-1‬الاسونية ماهي حقيقتها‪،‬‬
‫العلى للمساجد‪ -‬الدورة الثالثة‪1398-‬هـ‬ ‫أسرارها‪ ،‬أهدافها‬
‫‪1978/‬م‪.‬‬
‫عبد ال التل‪ -‬الكتب السلمي‪ -‬بيوت‬ ‫‪-2‬خطر اليهودية العالية على‬
‫و دمشق‪ -‬ط ‪1399-3‬هـ‪1979/‬م‪.‬‬ ‫السلم و السيحية‬
‫از رساله هاي جعية الصلح الجتماعي‬ ‫‪-3‬حقيقة نوادي الروتاري‬
‫كويت–ط ‪1394 -2‬هـ‪1974/‬م‪.‬‬
‫معال عبد الميدحوده – سلسله دعوة الق‬ ‫‪-4‬السلم و الراكات الدامه‬
‫– شاره ‪ – 25‬صادر از رابطه العال‬
‫السلمي – ‪1404‬هـ‪1984 /‬م‪.‬‬
‫عبد ال التل – الكتب السلمي بيوت و‬ ‫‪-5‬جذور البلء‬
‫دمشق – ط ‪1398– 2‬هـ‪1978 /‬م‪.‬‬
‫هايان لوفر – دار الثقافة الديدة –دمشق – ط ‪1‬‬ ‫‪-6‬الصهيونية و دورها ف السياسة‬
‫–‪1400‬هـ‪1980 /‬م‪.‬‬ ‫العالية‬
‫حسي عمر حاده – دار قتيبه – دمشق ط ‪– 1‬‬ ‫‪-7‬شهادات ماسونيه‬
‫‪1400‬هـ‪1980 /‬م‪.‬‬
‫د‪ .‬صبي جرجس – عال الكتب –طبع ‪1970‬م‪.‬‬ ‫‪-8‬التراث اليهودي الصهيون‬
‫ف فكر الفرويدي‬
‫‪-E ncyclopedia Britannica Vol. )1976()B nai B‬‬ ‫‪rith 9‬‬ ‫(‬ ‫‪-9‬الوسوعة البيطانية‬
‫بـوداي‬
‫تعريف‪:‬‬
‫بوداي دين است كه در قرن پنجم قبل از ميلد‪ ،‬بعد از دين برهي‪ ،‬در هند ظاهر گرديد‪ ،‬در ابتداي پيدايش‬
‫متوجه به رعايت انسان بود‪ ،‬هچنانكه به تصوف‪ ،‬زندگي خشن‪ ،‬دور كردن عيش پرست و رفاهيت‪ ،‬اياد‬
‫دوست‪ ،‬تسامح‪ ،‬و انام دادن كارهاي نيك‪ ،‬دعوت مينمود‪ ،‬ول بعد از مردن مؤسسش ديري نگذشت كه به‬
‫طرف اعتقادات باطل بت پرست تغيي كرد‪ ،‬و پيوانش در شخصيت مؤسس آن آنقدر افراد و غلو نودند كه‬
‫وي را پروردگار و معبود پنداشتند‪.‬‬
‫تأسيس و افراد برازنده ‪:‬‬
‫‪-‬مؤسس آن سدهارتا جوتاما ملقب به «بودا» ( ‪480 -560‬ق م ) است‪« ،‬بودا» به معناي‪ :‬عال و‬
‫دانشمند ميباشد‪ ،‬وي هچنان ملقب به «سكيا مون» بود كه معناي آن معتكف است‪ ،‬بودا در قريه اي از‬
‫حدود نيبال نشأت نود‪ ،‬چون امي بود در زندگي مترفانه و رفاه بش بزرگ شد و در سن نوزده سالگي‬
‫ازدواج نود‪ ،‬چون به عمر ‪ 26‬رسيد هسر خودرا ترك نود و روبه زهد ‪ ،‬زندگي خشن ‪ ،‬تأمل و فكر در‬
‫كاينات‪ ،‬و رياضت نفسي آورد‪ ،‬و به اين عزم شد كه بايد در راه نات انسان از دردها و آلمش كه منبع آن‬
‫شهوات است‪ ،‬كار كند‪ ،‬بعدا به سوي پذيرفت نظريات و افكارش دعوت نود‪ ،‬و تعداد زيادي از مردم از‬
‫وي پيوي نودند‪.‬‬
‫افكار و معتقدات‪:‬‬
‫‪-‬بودايىها عقيده دارند كه بودا پسر خدا است‪ ،‬و هانا وي است كه بشررا از غمها و دردهايش نات‬
‫ميدهد‪ ،‬و از آنان تام گناهان شان را وي به دوش ميگيد‪.‬‬
‫‪-‬عقيده دارند كه تسد بودا توسط حلول روح القدس در «مايا» عذراء بود‪.‬‬
‫‪-‬ميگويند‪ :‬وقت بودا تولد شد باشندگان آسان خوشحال گرديدند‪ ،‬وملئكه باطر مولود مبارك ترانه هاي‬
‫خوشي سرودند‪.‬‬
‫‪-‬ميگويند ‪ :‬حكماء بودا را مي شناختند و اسرار لهوت وي را درك كرده بودند‪ ،‬يك روزهم از ولدتش‬
‫نگذشته بود كه مردم وي را تيه و سلم نودند ‪ ،‬بودا در حاليكه طفل بود به مادر خود گفته بود كه وي‬
‫بزرگترين ههء مردم است‪.‬‬
‫‪-‬ميگويند ‪ :‬باري بودا در يكي از هيكل ها داخل شد و ههء بت ها وي را سجده كردند‪ ،‬و شيطان خواست‬
‫كه وي را فريب دهد و اغوا كند ول كامياب نشد‪.‬‬
‫‪-‬عقيده دارند كه بودا در روزهاي آخر تغيي كرد و بر وي نوري نازل شد كه سرش را احاطه نود و از‬
‫جسدش نور بزرگي ميدرخشيد‪ ،‬و كسان كه ميديدندش ميگفتند‪ :‬وي بشر نيست‪ ،‬بلكه وي إله و پروردگار‬
‫بزرگ است‪.‬‬
‫‪-‬بودائي ها براي بودا ناز ميگزارند وعقيده دارند كه وي آنان را داخل جنت خواهد كرد‪ ،‬و نازشان در‬
‫اجتماعات ادا ميشود و تعداد زيادي از پيوان بودا در آن حاضر ميشوند‪.‬‬
‫‪-‬وقت كـه بودا مرد پـيوانش گفتـند‪ :‬وي بعد از آنكه وظيفهء خودرا در زمي انام داد با جسد خويش‬
‫به آسان رفت‪.‬‬
‫‪-‬عقيده دارند كه بودا بار ديگر به دنيا باز خواهد گشت تا امنيت و بركت را به آن باز گرداند‪.‬‬
‫‪-‬عقيده دارند كه بودا يگانه موجود بزرگ ازل است و وي از نور است نور غي طبيعي‪ ،‬و اوست كه از‬
‫مردگان حساب ميگيد‪.‬‬
‫‪-‬عقيده دارند كه بودا فرائض و وظائفي را براي بشر گذاشت كه انام آنا تاروز قيامت بالي بشر ضروري‬
‫است‪ ،‬و ميگويند كه بودا در روي زمي ملكت دين را تشكيل داد‪.‬‬
‫‪-‬بعضي تقيق كنندگان ميگويند‪ :‬بودا از الوهيت و نفس انسان منكر بود‪ ،‬و قائل به تناسخ بود‪.‬‬
‫‪-‬در تعاليم بودا دعوت به سوي ‪ :‬مبت‪ ،‬تسامح‪ ،‬معامله به نيكي‪ ،‬صدقه بر فقراء‪ ،‬ترك ثروتندي‪ ،‬ترك عيش‬
‫پرست‪ ،‬باعث ساخت نفس بر زندگي خشن‪ ،‬تذير از زنان و مال‪ ،‬ترغيب به دوري از عروسي وجود دارد‪.‬‬
‫‪-‬بالي شخص بوداي التزام به هشت چيز ضروري است تا بعد از آن بتواند بر نفس و شهوات خود غالب ايد‬
‫و آن هشت چيز اينها اند‪:‬‬
‫‪-1‬اقدام صحيح و درست كه خال از سلطهء شهوات ولذات باشد‪ ،‬يعن در وقت شروع به هركار‪.‬‬
‫‪-2‬تفكر و سنجش درست و مستقيم كه متأثر از خواهشات نفسان نباشد‪.‬‬
‫‪-3‬كشف و اشراق درست ومستقيم‪.‬‬
‫‪-4‬اعتقاد درست كه هراه باشد با اطمينان بر كار و عملي كه انام ميدهد‪.‬‬
‫‪-5‬توافق زبان با قلب‪.‬‬
‫‪-6‬موافقت عمل با قلب و زبان‬
‫‪-7‬زندگي درست كه اساس آنرا ترك لذت ها تشكيل دهد‪.‬‬
‫‪-8‬كوشش درست در راه مستقيم ساخت زندگي بر جاده علم و حق و ترك جع آوري مال‪.‬‬
‫‪-‬در تعاليم بودا آمده كه منبع بدي ها سه چيز است‪:‬‬
‫‪-1‬تسليم شدن به خواهشات و شهوات‪.‬‬
‫‪-2‬نيت بد در جع آوري اشياء‪.‬‬
‫‪-3‬غب و نادان بودن و عدم درك امور به وجه درستش‪.‬‬
‫از وصاياي بودا‪:‬‬
‫‪-1‬زندگي هيچ زنده جان را بايد از بي نبي‪.‬‬
‫‪-2‬دزدي مكن‪ ،‬غصب مكن‪.‬‬
‫‪-3‬دروغ مگو‪.‬‬
‫‪-4‬به أشياء نشه آور و مسكر نزديك مشو‪.‬‬
‫‪-5‬زنا منما‪.‬‬
‫‪-6‬خوراكي كه در غي موسش پخته شده باشد آن را مور‪.‬‬
‫‪-7‬رقص مكن و در مالس رقص و سرود حاضر مشو‪.‬‬
‫‪-8‬خوشبويي و عطريات را از خود دور دار‪.‬‬
‫‪-9‬بستر نرم به خود مگي‪.‬‬
‫‪-10‬طل و نقره براي خود مگي‪.‬‬
‫بودايىها به دو بش تقسيم اند‪:‬‬
‫‪-1‬بودايىهاي متدين‪ :‬اين جاعت به ههء رهنمايىها و وصاياي بودا پابند اند‪.‬‬
‫‪-2‬بودايىهاي شهر نشي و متمدن‪ :‬اينها فقط به بعضي از تعاليم و وصاياي بودا عمل مينمايند‪.‬‬
‫‪-‬مردم در نظر بودا هه برابر اند هيچكسي بالي هيچگسي برتري ندارد مگر به معرفت و غلبه بر خواهشات‬
‫نفسان ‪.‬‬
‫بودايىها دو مذهب بزرگ دارند‪:‬‬
‫‪-1‬مذهب شال‪ :‬پيوان اين مذهب در بارهء شخصيت بودا خيلي افراط كرده اند‪ ،‬حت كه به مرتبهء خداي‬
‫وي را رسانيده اند‪.‬‬
‫‪-2‬مذهب جنوب‪ :‬غلو و افراط‪ ،‬نسبت به بودا در عقايد اين مذهب كمتر است‪.‬‬
‫‪-‬روابط شان با مسلمانان خوب است‪ ،‬دشن شديد باآنان ندارند‪ ،‬و براي دعوت اسلمي‪ ،‬ميان آنان مال‬
‫خوب وجود دارد‪.‬‬
‫كتاب هاي بودايىها‪ :‬كتب شان منل از آسان نيست و نه خودشان ادعاي آنرا مينمايند‪ ،‬بلكه عبارات است‬
‫مسنوب به بودا‪ ،‬و يا حكايات از افعال وي است كه آن را بعضي پيوان هايش ثبت نوده اند‪ ،‬عبارات اين‬
‫كتاب ها‪ ،‬نظر به انقسام بودايىها به دو بش‪ ،‬از هم فرق ميكند‪ ،‬كتاب هاي بودايىهاي شال مشتمل بر‬
‫خرافات زيادي است كه تعلق به شخصيت بودا دارد‪ ،‬ول كتاب هاي جنوب قدري از خرافات دورتر اند‪.‬‬
‫‪-‬كتاب هاي شان به سه بش تقسيم ميشود‪.‬‬
‫‪-1‬موعهء قواني و روشهاي بودايىها‪.‬‬
‫‪-2‬مموعهء خطبه هاي كه بودا آنرا ايراد نوده است‪.‬‬
‫‪-3‬كتاب كه مشتمل به اصول مذهب و مشتمل به افكاريست كه مذهب از آن سرچشمه گرفته‪.‬‬
‫ريشه هاي فكري واعتقادي‪:‬‬
‫‪-‬شواهدي در دست نداري كه ثابت سازد براي مذهب بوداي ريشه هاي فكري و اعتقادي وجود دارد‪ ،‬ول‬
‫كسيكه اديان وضعي قبل از وي و يا معاصر وي را مطالعه كند ميان آنا و ميان بوداي هانندي هاي در بعض‬
‫از جوانب ميابد ‪ ،‬مثل‪:‬‬
‫‪-1‬هندوي‪ :‬در قول به تناسخ و توجه به طرف تصوف‪.‬‬
‫‪-2‬كنفوشيه‪ :‬در عقيدهء توجه به انسان و رها سازي وي از دردها‪.‬‬
‫‪-3‬مناسب است كه مشابت و هانندي بزرگي كه ميان بوداي و نصرانيت وجود دارد نيز ملحظه كرده‬
‫شود‪ ،‬خصوصا ميان اموريكه تعلق به ولدت عيسى ‪ u‬و زندگي اش و اموريكه تعلق به زندگي بودا ميگيد‪،‬‬
‫و اين مشابت تأكيد مينايد كه نصرانيت دربسياري از معتقدات خود متأثر از بوداي است‪.‬‬
‫انتشار و جاهاي نفوذ‪:‬‬
‫‪-‬دين بوداي در ميان تعـداد زيادي از اقوام آسـياي پخـش و منتشر گرديـده‬
‫است‪ ،‬وچنانكه قبل گفتيم بوداي دو مذهب بزرگ دارد‪.‬‬
‫‪-1‬مذهب شال‪ :‬كتب مقدس اين مذهب به زبان سنسكريت تدوين شده و اين مذهب در چي‪ ،‬جاپان‪،‬تبت‪،‬‬
‫نيبال‪ ،‬و سومطره رائج است‪.‬‬
‫‪-2‬مذهب جنوب‪ :‬كتب مقدس اين مذهب به زبان بال مدون ميباشد‪ ،‬و اين مذهب در برما‪ ،‬سيلن و سيام‬
‫نفوذ دارد‪.‬‬
‫مراجع‪:‬‬
‫ممد عبد الكري شهرستان‪.‬‬ ‫‪-1‬اللل و النحل ج ‪2‬‬
‫ممد أبوزهره‪.‬‬ ‫‪-2‬مقارنة الديان ( الديانات القديه)‬
‫د‪ .‬ممد جابر عبد العال الين‪.‬‬ ‫‪-3‬ف العقايد و الديان‬
‫‪)Encyclopaedia Britannca, Vol. 3,p 369-414 )Press 1976-4‬‬
‫جاعت تبليغ‬
‫تعريف‪:‬‬
‫جاعت تبليغ يك گروه اسلمي كه دعوتش متوجه به تبليغ فضائل اسلم براي هركسيكه وصول به وي مكن‬
‫باشد است‪ ،‬بر پيوانش لزم ميسازد كه بشي از وقت خودرا براي تبليغ و دعوت مصرف نايند‪ ،‬اين جاعت‬
‫بدور از تشكيلت حزب و مسائل سياسي است‪ ،‬و ميتوان گفت كه اين جاعت خيلي موافق به حالت‬
‫مسلمانان هند ميباشد‪ ،‬چون آنان در يك جامعهء بزرگ اقليت كمي را تشكيل ميدهندٍ‪.‬‬
‫تأسيس و افراد برازنده‪:‬‬
‫اول‪ :‬مؤسس اين جاعت شيخ ممد الياس كاندهلوي ( ‪1364-1303‬هـ) است‪ ،‬وي در كاندهله كه قريه‬
‫اي از قريه هاي سهارنفور هند است تولد شد‪ ،‬تعليمات ابتداي خود را در هان قريه فرا گرفت‪ ،‬بعد به‬
‫دهلي رفت و دروس خود را در مدرسهء ديوبند تكميل نود‪ ،‬مدرسهء ديوبند بزرگترين مدرسهء احناف در شبه‬
‫قارهء هند به شار ميود كه سال ‪1283‬هـ‪1867 /‬م تأسيس شده است‪.‬‬
‫مشايخ و استاذان شيخ الياس‪:‬‬
‫‪-‬علوم ابتداي خود را نزد برادر بزرگ خود شيخ ممد يي فرا گرفت‪ ،‬وي در مدرسهء مظاهر العلوم سهار‬
‫نفوذ مدرس بود‪.‬‬
‫‪-‬شيخ رشيد احد گنگوهي ( ‪1905 -1829‬م) شيخ ممد الياس سال ‪1315‬هـ با وي بيعت طريقه نود‪.‬‬
‫‪-‬بار ديگر بيعت خودرا با شيخ خليل احد سهار نفوري تديد كرد‪.‬‬
‫‪-‬با شيخ عبد الرحيم رائي فوري يكجا شد و از علوم و تربيهء وي استفاده نود‪.‬‬
‫‪-‬بعضي از علوم خود را نزد شيخ اشرف علي تانوي ( ‪1364 -1280‬هـ) (‪1943-1863‬م) فرا‬
‫گرفت‪ ،‬وي ملقب به «حكيم المت» است نزد آنان ‪.‬‬
‫‪-‬شيخ ممود حسن ( ‪1339-1268‬هـ) (‪1920-1851‬م) كه از علماء بزرگ مدرسهء ديوبند و مشايخ‬
‫جاعت تبليغ بود‪ ،‬نيز استاذ وي ميباشد‪.‬‬
‫دوستان نزديكش‪:‬‬
‫‪-‬شيخ عبد الرحيم شاه ديوبندي تبليغي‪ :‬وي زمان زيادي را در راه تبليغ با شيخ الياس و پسرش شيخ ممد‬
‫يوسف بعد از وي صرف نوده بود‪.‬‬
‫‪-‬شيخ احتشام السن كاندهلوي‪ :‬شوهر خواهر شيخ ممد الياس و معتمد خاص وي‪ ،‬كه بش بزرگي از عمر‬
‫خودرا در راه پيشبد امور جاعت و هراهي شيخ ممد الياس سپري نود‪.‬‬
‫‪-‬استاذ أبو السن علي حسن ندوي‪ :‬مدير دار العلوم ندوة العلماء لكهنو هند‪ ،‬و نويسندهء بزرگ اسلم‪ ،‬وي‬
‫خيلي روابط مكمي با جاعت تبليغ داشت‪.‬‬
‫دوم‪ :‬شيخ ممد يوسف كاندهلوي ( ‪1335‬هـ‪1965-1917/‬م) ‪ ،‬وي پسر شيخ ممد الياس و جانشي‬
‫وي ميباشد‪ ،‬در دهلي تولد شده و در طلب علم خيلي سفر نوده است‪ ،‬و بعد از طلب علم باطر دعوت و‬
‫نشر آن سفرهاي زيادي كرده‪ ،‬چندين بار به سعودي مسافرت نوده و از پاكستان با هر دو بشش چندين بار‬
‫بازديد نـموده بود‪ ،‬در لهور وفـات نود و جسدش از آنا نقل داده شد و در‬
‫جوار پدرش در نظام الدين دهلي دفن گرديد‪.‬‬
‫‪-‬وي كتاب ( امان الحبار) شرح معان الثار طحاوي ‪ ،‬وكتاب مشهورش (حيات الصحابه) را تأليف كرده‬
‫است‪ ،‬و پسري از خود با گذاشت به بنام (شيخ ممدهارون) كه وي منهج و طريقهء پدررا تعقيب مينمايد‪.‬‬
‫‪-‬شيخ ممد زكريا كاندهلوي ( ‪1364-1315‬هـ‪1944/‬م)‪ ،‬وي پسر كاكا و شوهر خواهر –شيخ ممد‬
‫يوسف است‪ ،‬تربيه و رهنماي شيخ يوسف را نيز وي بدوش داشت ‪ ،‬وي را به ريان هند و بركت عصر‬
‫توصيف ميكردند‪ ،‬شيخ الديث وناظر اعلي جاعت بود‪ ،‬فعل در صفوف جاعت فعاليت ني نايد‪.‬‬
‫‪-‬شيخ ممد يوسف بنوري‪ :‬مدير و شيخ الديث مدرسهء عربيه در نيوطاون كراچي و مدير ملهء ماهانهء اردو‬
‫زبان‪ ،‬و از علماء جاعت‪ ،‬و نيز عضو پارلان مركزي پاكستان بود‪.‬‬
‫‪-‬مولوي غلم غوث هزاروي‪ :‬از علماء جاعت‪ ،‬و نيز عضو پارلان مركزي پاكستان بود‪.‬‬
‫‪-‬مفت ممد شفيع حنفي ‪ ( :‬مفت اعظم پاكستان) مدير مدرسهء دارالعلوم ل ندهي كراچي‪ ،‬و جانشي حكيم‬
‫المة اشرف علي تانوي و از جلهء علماء جاعت التبليغ‪.‬‬
‫‪-‬شيخ منظور احد نعمان‪ :‬از علماء جاعت‪ ،‬و از ياران شيخ زكريا‪ ،‬و دوست استاذ أبوالسن ندوي‪ ،‬واز‬
‫جلهء علماء ديوبند بود‪.‬‬
‫سوم ‪ :‬انعام السن‪ :‬وي امي سوم جاعت است كه بعد از وفات شيخ ممد يوسف اين وظيفه را بدوش‬
‫گرفت و تا الال برين منصب قرار دارد‪ ،‬وي با شيخ ممد يوسف‪ ،‬در دروس و سفرهايش هراه بود‪ ،‬بناء‬
‫آندو در سن باهم نزديك و در حركت و دعوت باهم مشابه بودند‪.‬‬
‫‪-‬شيخ ممد عمر بالنبوري‪ :‬از هراهان شيخ انعام و مشاورين نزديك وي بود‪.‬‬
‫‪-‬شيخ ممد بشي‪ :‬امي جاعت در پاكستان‪ ،‬مركز عمومي شان در پاكستان «ريوند» است كه در اطراف‬
‫لهور قرار دارد‪.‬‬
‫‪-‬شيخ عبد الوهاب ‪ :‬يكي از مسئولي بزرگ مركز در پاكستان‪.‬‬
‫افكار و معتقدات‪:‬‬
‫‪-‬مؤسس اين جاعت براي جاعت شش اصل مقرر نوده و آن را اساس دعوت خويش گردانيده است‪ ،‬و آن‬
‫شش اصل عبارت اند از‪:‬‬
‫‪-1‬كلمه طيبه ل إله إل ال ممد رسول ال ‪.‬‬
‫‪-2‬اقامت و برپا داشت نازها‪.‬‬
‫‪-3‬علم و ذكر‪.‬‬
‫‪-4‬اكرام هر مسلمان‪.‬‬
‫‪-5‬اخلص‪.‬‬
‫‪-6‬خروج و برآمدن در راه خداوند ‪.U‬‬
‫طريقه و روش در نشر دعوت شان قرار ذيل است‪:‬‬
‫‪-1‬چند فردي از ايشان خودرا براي دعـوت يكي از قـريه ها نامزد مينمـايند‪،‬‬
‫بعد هر كدام ازين افراد براي خود فرش خواب بسيطي و به اندازهء كفايت توشه و مصرف ميگيد‪ ،‬ول‬
‫بايد غالبا خوراك شان خشن و بدور از تنعم باشد‪.‬‬
‫‪-2‬وقت كه به قريهء مطلوب رسيدند خود را تنظيم نوده بعض شان مؤظف به تنظيف مكان اقامت شان‬
‫ميشوند‪ ،‬و افراد باقيمانده به كوچه و بازار و دكان هاي قريه ذكر كنان گردش ميكنند و مردم را به شنيدن‬
‫تبليغ و يا ( بيان) طوري كه خود شان ميگويند دعوت مينمايند‪.‬‬
‫‪-3‬هنگاميكه وقت بيان فرا رسيد ههء شان باطر شيدن آن جع ميشوند‪ ،‬بعد از ختم بيان كسان كه حاضر‬
‫اند آنان را به چند بش تقسيم ميكنند و حلقه حلقه ميسازند‪ ،‬و هر دعوتگر براي بشي از آنان وضوء را‪ ،‬يا‬
‫سوره فاته را يا ناز را يا تلوت قرآن كري را و يا ‪ . . .‬تعليم ميدهد و اين كار را چند روز تكرار ميكنند‪.‬‬
‫‪-4‬قبل از آنكه مدت اقامت شان در هانا به پايان برسد مردم را به طرف خروج و برآمدن ف سبيل ال باطر‬
‫رسانيدن دعوت براي ديگران‪ ،‬و باطر عملي ساخت اين قول خداوند ‪« U‬كنتم خي أمة اخرجت للناس»‬
‫دعوت مينمايند‪ ،‬بعد اشخاصي خود را براي هراهي آنان به مدت يك روز يا سه روز يا يك هفته يا يكماه و‬
‫يا ‪ ...‬نامزد مينمايند‪ ،‬هر كس به اندازهء توان و امكانات و فارغ بودنش‪.‬‬
‫‪-5‬باطري كه از امور دعوت و ذكر به چيز ديگر مشغول نشوند و باطريكه عمل شان خالص ف سبيل ال‬
‫باشد هيچ نوع دعوت اهل قريه را به سوي طعام و غيه ني پذيرند‪.‬‬
‫‪-6‬به طرف ازالهء منكرات ( ني از منكر ) توجه ني نايند وبه اين عقيده هستند كه فعل مرحلهء اياد يك‬
‫جو و فضاء مناسب براي زندگي اسلمي است‪ ،‬و قيام به كار «ازالهء منكرات» موانع و عقـبات را در راه‬
‫دعوت اياد مينمايد و مردم را‬
‫از آنان متنفر ميسازد‪.‬‬
‫‪-7‬به اين فكر اند كه وقت هر فرد را جدا جدا اصلح نودند منكرات خود به خود از جامعه دور ميشود و از‬
‫بي ميود‪.‬‬
‫‪-8‬خروج و تبليغ و دعوت مردم براي خود داعي نيز از امور تربيوي به شار ميود‪ ،‬زيرا وقت وي مردم را‬
‫دعوت ميكند خودش احساس مينمايد كه من به حيث پيشواي مردم هستم بنا بر آن بايد آنچه مردم را به سوي‬
‫آن دعوت ميكنم اول خودم آن را عملي ناي و به آن ملتزم باشم‪.‬‬
‫‪-‬تقليد مذاهب را واجب ميدانند‪ ،‬و از اجتهاد منع مينمايند‪،‬البته بدليل اينكه شروط متهدي كه برايش حق‬
‫اجتهاد است در علماء اين زمان مفقود ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬از طريقه هاي صوفيه كه در هند موجود است متأثر اند‪ ،‬بنابرين برخي از امور كه صوف ها برآن متصف اند‬
‫بالي اينهاهم تطبيق ميشود‪ ،‬از قبيل‪:‬‬
‫‪-1‬براي هر مريد شيخي ضروري است كه با وي بيعت كند‪ ،‬و كسيكه بيد و در گردنش بيعت نباشد‬
‫هچون شخص جاهل (كافر) مرده است‪ ،‬بسا اوقات بيعت براي شيخ در مضر عام صورت ميگيد‪ ،‬كه در‬
‫آن ملس چادر هاي كلن كلن كه يكي با ديگري متصل ميباشد بالي مردم پن كرده ميشود‪ ،‬و كلمات‬
‫بيعت را به طور دست جعي تكرار مينمايند‪ ،‬واين كار در ميان جعيت زنان نيز صورت ميگيد‪.‬‬
‫‪-2‬مبالغه در دوست شيخ و هچنان افراط در دوست و مبت پيامب صلى ال عليه وسلم گاهي آنـان را از‬
‫ادب كـه بايد آن را در مقـابل پيامب ‪ r‬مراعات كرده‪،‬‬
‫شود خارج ميسازد‪.‬‬
‫‪-3‬براي رؤيا و خواب ديدن ارزشي قائل ميشوند كه آنرا به مقام حقيقت مي نشانند‪ ،‬حت اين رؤياها قاعده‬
‫اي تلقي ميشود كه بران امور را طرح زيري مينمايند و اثري بر مسي دعوت ميگذارد‪.‬‬
‫‪-4‬معتقداند كه تصوف نزديكترين راه براي درك كردن حلوت ايان در قلب است‪.‬‬
‫‪-5‬نام هاي صوفيان بزرگ ورد زبان شان است‪ ،‬مثل ‪ ( :‬عبد القادر جيلن متولد در جيلن سال ‪470‬هـ‪،‬‬
‫سهروردي ‪ ،‬أبو منصور ماتريدي متوف سال ‪332‬هـ و جلل الدين رومي متولد سال ‪604‬هـ صاحب‬
‫كتاب مثنوي)‪.‬‬
‫‪-‬روش شان بر ترغيب و ترهيب و تأثي عاطفي استوار است‪ ،‬و توانسته اند تعداد زيادي را كه غرق در‬
‫شهوت پرست و منغمس در گناه بودند از آن حالت خارج نوده‪ ،‬به طرف ايان‪ ،‬عبادت‪ ،‬ذكر و تلوت قران‬
‫كري بكشانند‪.‬‬
‫‪-‬در سياست حرف ني زنند و افراد خود را نيز از آن منع مينمايند و ني گذارند در مشكلت آن داخل‬
‫شوند‪ ،‬و بالي هر كسيكه در سياست دست ميزند انتقاد مينمايند‪ ،‬شايد اختلف اساسي هم ميان ايشان و‬
‫ميان جاعت اسلمي هي نقطه باشد‪ ،‬زيرا جاعت اسلمي مقابله را با دشنان اسلم در قارهء هند ضروري‬
‫ميداند‪.‬‬
‫بعضي ملحظات و انتقادات بالي آنان‪:‬‬
‫‪-‬ايشان توسعهء افقي و كمي پيدا ميكنند‪ ،‬نه توسعه نوعي‪ ،‬زيرا تفوق و توسعهء نوعي متاج به دوام تربيهء‬
‫افراد است‪ ،‬و اين امريست كه در اين جاعت وجود ندارد‪ ،‬زيرا افرادي كه اينان وي را دعوت ميكنند گاهي‬
‫چني هم ميشود كه ديگر هزگر باوي يكجا ني شوند‪ ،‬و اين فرد يا افراد نظر به تأثي فريب زندگان و فتنه‬
‫هاي آن بارديگر به روشي كه بودند باز ميگردند‪.‬‬
‫‪-‬ايشان به طور منظم در تنظيم واحدي قرار ندارند بلكه ميان افراد و داعيانش علقه هاي وجود دارد كه‬
‫استوار بر تفاهم و دوست ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬كارشان براي جاري ساخت احكام اسلمي در زندگي مردم كاف نيست‪ ،‬هچنان كار شان براي مقابله با‬
‫موج هاي فكري دشنان اسلم كه با هه توان خود باطر مقابله و جنگ با اسلم و مسلمانان اماده ميشوند‪،‬‬
‫كفايت ني كند‪.‬‬
‫‪-‬تأثي كار شان بالي افرادي است كه به مساجد رفت و آمد دارند ‪ ،‬اما كسان كه داراي افكار و اعتقادات‬
‫متلف اند [و به مساجد ني روند] تأثي شان بالي اينگونه افراد نزديك به هيچ است‪.‬‬
‫‪-‬گفته ميشود كه‪ :‬آنان بشي از اسلم را گرفته اند و بش ديگر آن را ترك كرده اند‪ ،‬و اين تقسيم و تزي‬
‫خود مناف باطبيعت يكپارچه اسلم است‪.‬‬

‫ريشه هاي فكري و اعتقادي‪:‬‬


‫‪-‬اين جاعت يك جاعت اسلمي است كه مأخذهاي اصلي آن قرآن كري و سنت پيامب ‪ r‬ميباشد‪ ،‬و طريقه‬
‫اش طريقهء اهل سنت و جاعت است‪.‬‬
‫‪-‬از بعضي طريقه هاي صوف ها نيز متأثر اند مثل طريقهء چشتيه كه موجود در هند است‪ ،‬و براي صوفيان‬
‫بزرگ در تعليم و تربيهء خود اعتبار خاصي قائل اند‪.‬‬
‫‪-‬بعضـي ها معتـقد انـد كه اين جاعت افكار خودرا از جاعت نور تركيه اخذ‬
‫نوده است‪.‬‬
‫انتشار و جاهاي نفوذ‪:‬‬
‫‪-‬دعوت شان درهند شروع شد و در پاكستان و بنگلديش نشر گرديد‪ ،‬وبه عال اسلمي و عرب منتقل شد‪،‬‬
‫در سوريه‪ ،‬اردن‪ ،‬فلسطي‪ ،‬لبنان‪ ،‬مصر‪ ،‬سودان‪ ،‬عراق و حجاز پيوان يافتند‪.‬‬
‫‪-‬در اكثر بلد عال دعوت شان نشر گرديده‪ ،‬از قبيل اروپا‪ ،‬امريكا‪ ،‬آسيا‪ ،‬و افريقا‪ ،‬و در زمينهء دعوت غي‬
‫مسلمانان به سوي اسلم‪ ،‬در اروپا و امريكا كوشش هاي بارزي كرده اند‪.‬‬
‫‪-‬مركز عمومي شان در نظام الدين دهلي است و از هانا امور دعوت را در عال سرپرست ميكنند‪.‬‬
‫‪-‬در بش تويل مال‪ ،‬بالي خود داعيان اعتماد مينمايند [يعن هر داعي مصرفش را خودش ميپردازد]‬
‫كمكهاي متفرقهء ديگري هم از بعضي ثروتندان وجود دارد‪ ،‬كه يا مستقيما ميباشد و يا مصرف بعضي داعيان‬
‫را به دوش ميگيند‪.‬‬
‫مراجــع‪:‬‬
‫شيخ ممد يوسف كاندهلوي – دار القلم‪ -‬دمشق‬ ‫‪-1‬حيات الصحابه‬
‫–ط ‪1403 -2‬هـ‪1983-/‬م‪.‬‬
‫ميان ممد اسلم پاكستان‪ ،‬بثي است كه در‬ ‫‪-2‬جاعة التبليغ عقيدتا و افكار‬
‫سال درسي ‪1397 ،1396‬هـ به دانشكدهء شرعيات‬ ‫مشائخها‬
‫جامعهء اسلميهء مدينهء منوره پيش كرده شده بود‪.‬‬
‫حسن بن مسن بن علي بن جابر‪ -‬دار الدعوة –‬ ‫‪-3‬الطريق إل جاعة السلمي‬
‫كويت – ط ‪1405 –1‬هـ‪1984 /‬م‪.‬‬
‫فتحي يكن‪ -‬دار البشي‪-‬عمان‪ -‬اردن‪ -‬ط ‪1‬‬ ‫‪-4‬الوسوعة الركية‬
‫‪1403-‬هـ‪1983/‬م‪.‬‬
‫فتحي يكن – مؤسسة الرسالة‪ -‬بيوت – لبنان‪-‬‬ ‫‪-5‬مشكلت الدعوة و الداعية‬
‫ط ‪1394-3‬هـ‪1974/‬م‪.‬‬
‫دكتور تقي الدين هلل‪.‬‬ ‫‪-6‬السراج الني‬
‫دكتور صادق امي‪ -‬جعية عمال‬ ‫‪-7‬الدعوة السلمية فريضة‬
‫الطابع التعاونية‪ -‬عمان‪ -‬اردن‪1978 -‬م‪.‬‬ ‫شرعية و ضرورة بشرية‪.‬‬
‫تـانيه‬
‫تعريف‪:‬‬
‫تانية يك فرقهء صوف مشرب است كه پيوان آن به تام افكار و معتقدات صوفيه عقيده مند ميباشند‪ ،‬و علوه‬
‫برآن عقايد خاصي نيز دارند مانند‪ :‬مكن بودن ملقات مادي و حسي در هي دار دنيا‪ ،‬با پيامب خدا ‪ r‬و‬
‫اينكه پيامب ‪ r‬براي آنان درود ( الفاتح لا اغلق) را تعليم داده است‪ ،‬اين درود نزد ايشان از عظمت و شأن‬
‫خاصي برخوردار ميباشد‪.‬‬
‫تأسيس و افراد برازندهء آن‪:‬‬
‫‪-‬مؤسس آن أبوالعباس احد بن ممد بن متار بن احد بن ممد سال تان است‪ ،‬كه در سالاي ( ‪-1150‬‬
‫‪1230‬هـ) (‪1815-1737‬م) زندگي نوده و تولدش در قريهء ( عي ماضي) بوده‪ ،‬اين قريه از قريه هاي‬
‫الصحراء متعلق الزاير فعلي ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬علوم شرعي را فرا گرفت و به مناطق‪ :‬فاس‪ ،‬تلمسان‪ ،‬تونس‪ ،‬قاهره‪ ،‬مكه‪ ،‬مدينه‪ ،‬و وهران سفر نوده بود‪.‬‬
‫‪-‬طريقهء خودرا سال ( ‪1196‬هـ) در قريهء أبو سغون اياد نود و مركز اول اين طريقه قريهء فاس بود كه‬
‫از هان جا به تام افريقا انتشار يافت‪.‬‬
‫‪-‬از مشهور ترين آثارش كه از خود به جاگذاشت يكي برج تان است كه در فاس موقعيت دارد‪ ،‬و دومي‬
‫كتابش است بنـام ( جواهر العان و بلوغ المان ف فيض‬
‫سيـدي أبو العباس التجـان)‪ ،‬اين كتاب را شـاگرد تان علي حرازم جع آوري‬
‫نوده است‪.‬‬
‫افراد مشهورشان بعد از مؤسس‪:‬‬
‫‪-‬علي حرازم أبو السن بن العرب برادة الغرب الفاسي‪ ،‬وي در مدينهء منوره وفات نود‪.‬‬
‫‪-‬ممد بن الشري السن السابي السباعي (وفات ‪1224‬هـ) صاحب كتاب (الامع لا افترق من العلوم) و‬
‫كتاب ( نصرة الشرفاء ف الرد علي اهل الفاء)‪.‬‬
‫‪-‬احد سكيج العياشي ( ‪1363 -1295‬هـ) در فاس تولد شده‪ ،‬و در مسجد القرويي درس خواند و‬
‫هانا مدرس تعيي گرديد‪ ،‬وظيفهء قضاء را نيز بدوش گرفت و از يكتعداد شهرهاي مغرب بازديد بعمل آورد‪،‬‬
‫وي كتاب دارد بنام (الكوكب الوهاج سنة ‪1318‬هـ) و نيز كتاب ديگري بنام ( كشف الجاب عمن تلقي‬
‫مع سيدي احد التجان من الصحاب)‪.‬‬
‫‪-‬عمر بن سعيد بن عثمان الفوت السنغال‪ ،‬سال ( ‪1797‬م) در قريهء «الفار» كه از قريه هاي ديار در سنغال‬
‫است‪ ،‬تولد شده‪ ،‬علوم خويش را در الزهر فرا گرفت‪ ،‬وقت به وطن خود بازگشت كرد شروع به نشر‬
‫كردن علوم خود در ميان بت پرستان نود‪ ،‬و در مقابله و مقاومت بر ضد فرانسوي ها كوشش هاي قابل‬
‫ملحظه اي نوده بوده ‪،‬درسال (‪1283‬هـ) وفات كرد‪ ،‬و دو نفر ازپيوانش جانشي وي گرديدند‪ ،‬مهم‬
‫ترين كتاب هايش هانا كتاب (رماح حزب الرحيم علىنحور حزب الرجيم ) است كه آن را سال (‬
‫‪1261‬هـ‪1845/‬م) نوشته است‪.‬‬
‫‪-‬ممد الافظ بن عبد اللطيف بن سال الشريف السن التجان الصري (‪1398 -1315‬هـ)وي رهب تان‬
‫ها در مصر بود واز خود كتاب خانه اي باگذاشت كه فعل در برج تان در قاهره موجود است‪ ،‬وي‬
‫كتاباي دارد بنام هاي ‪( :‬الق ف الق واللق) و(الد الوسط بي من أفرط و من فرط) و(شروط طريقة‬
‫التجانية)‪ ،‬هچنان در سال (‪1370‬هـ‪1950/‬م)مله اي را بنام (طريق الق ) پايه گذاري كرد‪.‬‬
‫افكار ومعتقدات‪:‬‬
‫‪-‬به اعتبار اصل آنان ايان به ال ‪ U‬دارند ‪.‬‬
‫‪-‬آنان به اموريكه ديگر صوفيان عقيده دارند معتقدند كه از آنمله است ايان به وحدة الوجود (جواهر العان‬
‫‪ 1/259‬را مطالعه كنيد) وعقيدهء ( فناء) كه آن را وحدة الشهود مينامند ( هچنان جواهر العان ‪ 1/191‬را‬
‫مطالعه كنيد)‪.‬‬
‫‪-‬غيب را به دو بش تقسيم ميكنند‪ :‬غيب مطلق كه دانست و علم آن خاص به خداوند است‪ ،‬دوم غيب مقيد‬
‫كه آن از بعضي ملوقات غائب است و از بعض ديگر نيست‪.‬‬
‫‪-‬معتقدند كه مشائخ ايشان غيب را ميدانند چه رسد به پيامبان عليهم السلم كه آنان به طريق اول ميدانند‪،‬‬
‫در بارهء شيخ و رهبشان احد تان ميگويند‪…( :‬از جلهء كمالت وي ‪ t‬و شدت بصيت وي و فراست‬
‫نورانيش‪ ،‬بصيت كه به مقتضاي آن در معرفت احوال هصحبتان و غيه از قبيل ظاهر ساخت چيزهاي‬
‫پوشيده و اخبار از غيبيات و دانست عواقب امور و حاجات و ديگر اموريكه برين ها مرتب ميشود از مصال و‬
‫آفات و ديگر امور واقع شدن) جواهر العان ‪ 1/63‬را مطالعه كنيد‪.‬‬
‫‪-‬رهبشان احد تان ادعا ميكند كه وي با پيامب ‪ r‬ملقات نوده يعن ملقات حسي و مادي و با وي مشافهة‬
‫صحبت نوده‪ ،‬و از پيامب ‪ r‬درود ( الفاتح لا اغلق) را آموخته است‪.‬‬
‫‪-‬لفظ درود مذكور چني است‪ " :‬اللهم صلى على سيدنا ممد الفاتح لا اغلق و الات لا سبق‪ ،‬ناصر الق‬
‫بالق الادي ال صراطك الستقيم و على آله حق قدره و مقداره العظيم" آنان در بارهء اين درود اعتقادات دارند‬
‫كه بعضي از آنان را ذكر مينماييم‪:‬‬
‫* پيامب ‪ r‬به وي يعن به احد تان گفته است كه يكبار خواندن اين درود معادل به شش بار خواندن قرآن‬
‫است‪.‬‬
‫* پيامب ‪ r‬بار ديگري به وي خب داده و گفته كه يكبار خواندن اين درود معادل و مساوي به شش هزار بار‬
‫خواندن قرآن و هر ذكر و دعاي بزرگ و كوچك ديگريست ( جواهر العان ‪. )1/136‬‬
‫* اين فضيلت به خداندن اين درود حاصل نيشود مگر براي كسيكه اجازهء خواندن داشته باشد‪ ،‬يعن اجازه‬
‫اي كه سلسله وار از احد تان رسيده باشد‪.‬‬
‫* اين درود از جلهء كلم خداوند متعال است مثل احاديث قدسي ( الدرة الفريدة ‪.)4/128‬‬
‫* كسيكه ده بار دورد فاتح را تلوت كند چنان اجر و ثواب را نصيب ميشود كه اگر شخص عارف بال‬
‫[خداشناس و عابد] يك مليون سال زندگي كند ول اين درود را تلوت نكند به ثواب واجر آن ني رسد‪.‬‬
‫* كسيكه يكبار اين را خواند تام گناهانش بشيده ميشود و هوزن شش هزار تسبيح و ذكر و دعاء برايش‬
‫پاداش داده ميشود…( كتاب مشتهي الارف الان ‪. )300-299‬‬
‫‪-‬يكي از انتقادات كه بالي شان وارد ميشود اينست كه آنان مطابق ميل و دلواه شان امور كوچك را بزرگ‬
‫و امور بزرگ را كوچك جلوه ميدهند كه اين كار باعث شده تا تكاسل و تاون در اداي عبادات ميان شان‬
‫شائع كردد و رواج يابد‪ ،‬زيرا آنان اجرها و پاداش هاي بزرگ و زيادي را توسط كمترين عمل كه يكي از‬
‫ايشان انام ميدهد‪ ،‬حاصل ميدانند‪.‬‬
‫‪-‬ميگويند كه براي آنان خصوصيات است كه ايشان را در روز قيامت از ديگر افراد بشر بال و بلند ميسازد ‪،‬‬
‫و از آنمله خصوصيات است‪:‬‬
‫* سكرات و شدايد موت بر آنان تفيف ميشود‪.‬‬
‫* خداوند ايشان را در سايهء عرش خود سايه ميكند‪.‬‬
‫* براي شان برزخي است كه خاص خودشان بوده در سايهء آن زندگي مينمايند‪.‬‬
‫* ايشان [به پندار خود شان] نزد دروازهء جنت هراه باكسان كه در امن وامان هستند‪ ،‬قرار ميداشته باشند‬
‫وهراه باگروه اول داخل جنت ميشوند يعن هراه با ممد ‪ r‬وياران مقرب وي [ ‪.]y‬‬
‫* ميگويندكه پيامب ‪ r‬احد تان را ازتوسل به اساء ال السن منع نوده وبه توسل به درود (الفاتح لا اغلق)‬
‫امر كرده است؛ واين عقيده مالف باصريح اية كريه است "ول الساء السـن فادعـوه بـها" يعـن‬
‫براي خداوند ‪ U‬اساء‬
‫حسن است پس شا وي را توسط هي اساء حسن دعاء كنيد‪.‬‬
‫‪-‬بر پيامب ‪ r‬افترا مي بندند كه وي بشي از وحي پروردگار را كه به او وحي شده بود پنهان كرده بود تا‬
‫آنكه وقت اظهارش فرا رسيد وآن را به شيخ شان احد تان اظهار وبيان نود‪ ،‬كه از آن جله است درود‬
‫(الفاتح لا اغلق)كه قبل ذكر گرديد‪ ،‬اين قول مالف با اين گفتهء خداوند ‪ U‬است‪«:‬اليوم اكملت‬
‫لكمدينكم‪»...‬يعن امروز دينتان را تكميل نودم‪.‬‬
‫‪-‬آنان مثل ديگر طرق صوفيه توسل را به ذات پيامب ‪ r‬وبنده هاي صال خداوند ‪ U‬جائز ميدانند ‪ ،‬و ازايشان‬
‫و از شيخ عبد القادر جيلن و از خود احد تان استمداد ميجويند‪ ،‬واين كاري است كه شريعت خداوند‬
‫حكيم ازآن منع نوده است ‪.‬‬
‫‪-‬در كتب شان القاب صوفيان‪ ،‬بسيار ذكر ميشود مثل‪ :‬نباء‪ ،‬تقباء‪ ،‬ابدال‪ ،‬اوتاد‪ ،‬و كلمه غوث وقطب نزد‬
‫ايشان مرادف است و آن نزد ايشان عبارت از هان انسان كاملي است كه توسط وي خداوند نظام وجود را‬
‫حفظ مينمايد‪.‬‬
‫‪-‬ميگويند‪ :‬مثليكه پيامب ‪ r‬خات النبياء است احد تان خات الولياء ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬احد تان ميگويد‪ ( :‬كسيكه مرا ديد داخل جنت ميشود) هچنان ميگويد‪ :‬كسيكه برايش ديدار وي در‬
‫روزهاي جعه و دوشنبه حاصل شود داخل جنت ميشود‪ ،‬و به اتباع خود تأكيدا ميگويد كه خود پيامب خدا ‪r‬‬
‫براي وي و اتباعش جنت را تضمي نوده كه بدون حساب و عقاب به آن داخل شوند‪.‬‬
‫‪-‬از احد تـجان نقـل ميكنـند كه گفته است«تام چيزهاي كه براي هر عارف‬
‫داده شده باشد براي من نيز داده شده است»‪.‬‬
‫‪-‬هچنان اين قولش را نقل كرده اند «اگر گروهي از پيوانش با اقطاب امة ممد ‪ r‬وزن كرده شوند اقطاب‬
‫برابر با يك موي يك فرد ايشان ني شوند چه رسد به خود وي»‪.‬‬
‫‪-‬و اين قولش نيز ‪ :‬تام اوليائي كه از دور خلق آدم تا نفخ صور بوده اند و ميباشند اين هر دو پاي من بر‬
‫گردن ايشان است‪.‬‬
‫‪-‬ايشان وردي دارند كه آن را صبح و بيگاه ميخوانند‪ ،‬و وظيفه اي كه روزي يكبار خوانده ميشود‪ ،‬صبح ويا‬
‫بيگاه‪ ،‬و ذكري كه روز جعه بعد از عصر منعقد ميشود و منتهي به غروب ميباشد و اين ذكر و وظيفه‬
‫ضرورت به طهارت دارند‪ ،‬ايشان وردهاي متعدد ديگري نيز دارند كه به مناسبت هاي گوناگون خوانده‬
‫ميشوند‪.‬‬
‫‪-‬كسيكه وردي را وظيفه گرفت بايد به آن ملتزم باشدوجائز نيست كه از آن تلف ورزد‪ ،‬اگر تلف نود و‬
‫ترك كرد هلك ميشود و عذاب بزرگ نصيبش ميگردد‪.‬‬
‫‪-‬احد تان خودرا در روز قيامت‪ ،‬در مقام نبوت جا داده است‪ ،‬چون ميگويد‪« :‬روز قيامت براي من منبي‬
‫از نور گذاشته ميشود‪ ،‬و منادي ندا درميدهد و آن ندا را تام كسان كه در موقف اند مي شنوند‪ :‬اي اهل‬
‫موقف اين هان پيشواي شا است كه از وي استمداد مي جستيد بدون اينكه بدانيد» الفادة الحدية ص ‪74‬‬
‫را نظر كنيد‪.‬‬
‫ريشه هاي فكري و اعتقادي‪:‬‬
‫‪-‬در اين هيچ شك نيست كه اكثر افكارش هانا نظريات صوفيان است‪ ،‬ول چيزي از نزد خود بر آنا افزوده‬
‫است‪.‬‬
‫‪-‬از كتب عبد القادر جيلن‪ ،‬ابن عرب‪ ،‬حلج و ديگر اعلم متصوفه آراء خودرا اخذ نوده است‪.‬‬
‫‪-‬در دوران تشكيل اين طريقه قبل از تأسيس آن با تعدادي از مشائخ صوفيان ملقات نود و از آنان اجازه و‬
‫اورادي اخذ كرد كه از بارز ترين اين طريقه ها قادريه و خلوتيه است‪.‬‬
‫‪-‬از كتاب ( القصد الحد ف التعريف بسيدنا أب عبد ال أحد) كه از تأليف أبو ممد عبد السلم ابن طيب‬
‫قادري حسين ميباشد‪ ،‬استفاده نوده است‪ ،‬اين كتاب سال ‪1351‬هـ در فاس طبع شده‪.‬‬
‫‪-‬انتشار جهل ونادان ميان مردم تأثي بزرگي در پخش و گسترش اين طريقه داشت‪.‬‬
‫انتشار و جاهاي نفوذ‪:‬‬
‫‪-‬ابتـدا از فـاس شروع شـد و رو به گسترش ناد تا آنكه به خود اتباع زيادي‬

‫در بلد مغرب‪ ،‬سودان غرب (سنغال) نيجييا‪ ،‬افريقاي شال‪ ،‬مصر‪ ،‬سودان و ديگر مناطق افريقاي پيدا كرد‪.‬‬
‫‪-‬صاحب كتاب ( التجانيه) كه علي بن ممد است‪ ،‬اندازهء اين گروه را در سال ‪1401‬هـ‪1981 /‬م تنها‬
‫در نيجييا زياده از ده مليون قلمداد مينمايد‪.‬‬
‫مراجــع‪:‬‬
‫دكتور ممد تقي الدين هلل‪-‬دار الطباعة الديثة‬ ‫‪-1‬الدية الادية ال الطائفة التجانيه‬
‫بالدار البيضاء – ط ‪1397 -2‬هـ‪1977/‬م‪.‬‬
‫ممد الضر ابن سيدي عبد ال بن ماياب جكن‬ ‫‪-2‬كتاب مشتهي الارف الان‬
‫الشنقيطي –طبع در مطبعه دار احياء الكتب‬ ‫ف رد زلقات التجان الان‬
‫العربية در مصر‪.‬‬
‫علي بن ممد دخيل ال‪ -‬نشر و توزيع دار طيبه‪-‬‬ ‫‪-3‬التجانية‬
‫رياض – دار مصر للطـباعه ‪1401-‬هـ‪/‬‬
‫‪1981‬م‪.‬‬
‫عبد الرحن بن يوسف افريقاي‪-‬ط ‪ -4‬توزيع‬ ‫‪-4‬النوار الرحانية لداية الفرقة‬
‫الامعة السلمية در مدينه منوره‪-‬‬ ‫التجانية‬
‫‪1396‬هـ ‪1976/‬م‪.‬‬
‫جع و ترتيب آن را علي حرازم نوده‪ ( ،‬اين كتاب‬ ‫‪-5‬جواهر العان و بلوغ المان ف‬
‫در دو جز چاپ شده) – مطبعه مصـطفى باب‬ ‫فيض سيدي اب العباس التجان‪،‬‬
‫حلب و پسرانش در مصر‪1380 -‬هـ‪1961 -‬م‪.‬‬ ‫و در خواشي آن رماح حزب‬
‫الرحيم على نور حزب الرجيم‬

‫ابو ممد عبد السلم بن طيب قادري حسين – مطبعه‬ ‫‪-6‬القصد الحد ف التعريف بسيدنا‬
‫حجري در فاس‪ -‬طبع سال ‪1351‬هـ‪.‬‬ ‫اب عبد ال احد‬
‫ممد فتحا بن عبد الواحد سوسي نظيفي –طبع سال‬ ‫‪-7‬الدرة الريدة شرح الياقوتة الفريدة‬
‫‪1398‬هـ ‪1978 /‬م‪.‬‬
‫ممد العرب سائح‪ -‬دار العلوم للجميع – ‪1393‬هـ‬ ‫‪-8‬بغية الستفيد شرح منية الريد‬
‫‪1973/‬م‪.‬‬
‫حسي حسن طاي تان آنرا جع نوده است ‪-‬‬ ‫‪-9‬أقوي الدلة و الباهي على أن‬
‫دار الطباعة الحمديه – قاهرة‪.‬‬ ‫أحد التجان خات القطاب‬
‫الحمديي بيقي‬
‫اين مله مصوص به طريقهء تان است و در قاهره‬ ‫‪-10‬شاره هائي از ملهء طريق الق‬
‫نشر ميشود‪.‬‬
‫حزب ترير‬
‫تعريف‪:‬‬
‫حزب ترير يك حزب اسلمي و سياسي است كه تركيز دعوتش بر واجب بودن اعادهء خلفت اسلمي‬
‫ميباشد‪ ،‬و فكر را يگانه مؤثر قوي در تغيي نظام ميداند‪ ،‬از اين حزب اجتهادات و فتواهاي شرعي نيز صادر‬
‫شده كه آنا باعث انتقاد جهور علماء مسلمانان بالي اين حزب گرديده است‪.‬‬
‫تأسيس و افراد برازنده‪:‬‬
‫‪-‬مؤسس حزب شيخ تقي الدين نبهان ( ‪1979-1909‬م) فلسطين ميباشد كه در قريهء اجزم قضاء حيفا‬
‫تولد شده‪ ،‬دروس ابتدائي خودرا در قريه فرا گرفت‪ ،‬بعد به الزهر پيوست و علوم خويش را در قاهره تكميل‬
‫كرد‪ ،‬بعدا به فلسطي بازگشت و در تعدادي از شهرهاي فلسطي به حيث مدرس و بعد از آن به حيث قاضي‬
‫كار نود‪.‬‬
‫‪-‬در اثر حادثهء ‪1948‬م‪ .‬وي با فاميلش فلسطي را به قصد بيوت ترك گفت‪.‬‬
‫‪-‬بعدا در مكمهء استيناف شرعي در بيت القدس به حيث عضو تعيي گرديد‪ ،‬و بعد از آن به حيث مدرس در‬
‫دانشكدهء اسلمي در عمان ايفاء وظيفه نود‪.‬‬
‫‪-‬در سال ‪1952‬م حزب خودرا تأسيس كرد و باطر رياست آن از ديگر كارها خود را فارغ ساخت و‬
‫درين دور كتب و نشريه هائي به نشر رسانيدكه آنا من حيث الجموع منبع فرهنگي و ثقافت حزب شناخته‬
‫ميشوند‪ ،‬بي اردن‪ ،‬سوريه و لبنان رفت و آمد ميكرد تا آنكه در بيوت وفات كرد و در هانا دفن گرديد‪.‬‬
‫‪-‬شناخت افراد برازندهء اين حزب خيلي مشكل است البته باطريكه اختفاء و پنهان كاري در امور حزب در‬
‫اين حزب خيلي معمول است‪.‬‬
‫‪-‬بعد از وفات نبهان‪ ،‬عبد القدي زلوم به حيث رئيس حزب تعيي گرديد‪ ،‬وي در شهر الليل در فلسطي‬
‫تولد شده‪ ،‬و نيز مصنف كتاب ( هكذا هدمت اللفه) ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬بنابر پشنهادي كه آنرا هر يك‪ :‬علي فخر الدين‪ -‬طلل بساط‪ -‬مصطفى صال – مصطفى ناس و منصور‬
‫حيدر تقدي نوده بودند شاخه اي براي حزب در لبنان به تاريخ ‪19/10/1378‬هـ تشكيل گرديد‪.‬‬
‫‪-‬شيخ احد داعور‪ :‬وي مسئول شاخهء حزب در اردن بود‪ ،‬سال ‪1969‬م بعد از اقدام حزب باطر بدست‬
‫گرفت قدرت و حكومت گرفتار شد و مكوم به اعدام گرديد‪ ،‬ول بعدا حكم اعدام لغو گرديد‪.‬‬
‫‪-‬در ماه اغسطس ‪1983‬م از تقدي (‪)32‬نفر از افراد حزب براي ماكمه در مصر خب داده شد‪ ،‬و اعلن‬
‫گرديد كه اينها كه متهم به كودتا و تغيي نظام هستند رهبان شان اشخاص آت الذكر اند‪ :‬عبد الغن جابر‬
‫سليمان «مهندس» صلح الدين ممد حسن «دكتور در كيميا» كه هر دو در نسا اقامت داشتند‪ ،‬كمال أبو‬
‫ليه فلسطين «دكتور در الكترونيات» مقيم در آلان‪ ،‬و علء الدين عبد الوهاب حجاج «مصل در جامعه‬
‫قاهره»‪.‬‬
‫‪-‬عبد الرحن الالكي‪ :‬از سوريه است و از اشخاص رهبي حزب به شار ميود‪ ،‬وي صاحب كتاب‬
‫«العقوبات» ميباشد‪.‬‬
‫افكار و معتقدات‪:‬‬
‫‪-‬دعوت شان خارج از اين نيست كه ايشان گروهي از گروه هاي اسلمي و داراي مفكررهء اهل سنت و‬
‫جاعت مي باشند‪.‬‬
‫‪-‬مقصود و مراد شان بازگشت زندگي اسلمي از طريق برپا ساخت دولت اسلمي اول در مناطق عرب و بعد‬
‫از آن در سائر مناطق اسلمي ميباشد‪ ،‬و بعد از آن كار دعوت توسط امت مسلمان به مالك غي اسلمي‬
‫رسانيده خواهد شد‪.‬‬
‫‪-‬امتياز و علمهء اصلي كه حزب به آن متصف ميباشد هانا توجه جدي وبزرگ حزب به جانب ثقافت و‬
‫فرهنگ‪ ،‬واعتماد وي است برهي جانب در تكوين شخصيت مسلمان اول وامت مسلمان آخرا‪ ،‬و حزب بر‬
‫بال بردن ناحيهء ثقافت در افراد منسوب به حزب خيلي كوشا ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬حزب خيلي توجه جدي به باز گردانيدن اعتماد بر اسلم دارد‪ ،‬چه از ناحيهء عمل ثقافت و فرهنگي و چه‬
‫از ناحيهء كارهاي سياسي‪ ،‬طريق عمل ثقافت و كار سياسي قرار ذيل است‪:‬‬
‫‪-1‬عمل ثقافت و فرهنگي ‪ :‬اين عمل از طريق بافرهنگ ساخت مليونا مردم به ثقافت متمع و ثقافت اسلمي‬
‫ميباشد‪ ،‬و اين عمل بالي حزب لزم ميسازد كه در جلوي مردم عام قرار گرفته براي مناقشه ‪ ،‬جواب سوال‬
‫ها دفع شكوك و شبهه ها و تأييدات شان آماده باشد تا آنان را در داخل اسلم ذوب نايد‪ ( ،‬از كتاب مفاهيم‬
‫اساسيه صـ ‪.)87‬‬
‫‪-2‬عمل سياسي چني است كه در رصـد و انتـظار حوادث ميباشند و حوادث‬
‫و واقعات را طوري توجيه مينمايند كه به صحت افكار اسلم وصدق اعتقاداتش دللت نايد و بدين وسيله‬
‫نزد مليونا انسان اعتماد و ثقه بر اسلم پيدا ميشود (نداء حار صـ ‪.)96‬‬
‫‪-‬حزب فلسفهء وصول خودرا به هدف چني توجيه مينمايد‪ « :‬در هر متمع انسانا درميان دو ديوار بلند‬
‫زندگي مينمايند‪ :‬ديوار عقيده و مفكوره و ديوار نظام هاي كه علقه ها و امور زندگي مردم را انسجام‬
‫ميبخشد‪ ،‬بنابرين هرگاه خواسته شود كه انقلب در متمع‪ ،‬توسط مردم خود آن متمع آورده شود حله و‬
‫هجوم را متوجه به جانب ديوار خارجي [يعن به جانب عقيده و فكر] كرد كه بواسطهء اين هجوم مقابلهء‬
‫فكري به ميان آمده و در نتيجه انقلب فكري اياد ميشود و بعد از آن انقلب سياسي را در پي ميداشته‬
‫باشد‪.‬‬
‫‪-‬حزب مراحل انقلب و تغيي را به سه بش قرار آت تقسيم مينمايد‪:‬‬
‫* مرحلهء اول ‪ :‬مقابلهء فكري و فرهنگي ‪ ،‬و آن به فرهنگ و ثقافت ميباشد كه حزب آنرا القاء و طرح‬
‫مينمايد‪.‬‬
‫* مرحلهء دوم‪ :‬انقلب فكري‪ ،‬و اين به تفاعل و تعامل هراه متمع صورت ميگيد آنم از طريق عمل‬
‫سياسي و ثقافت‪.‬‬
‫* مرحلهء سوم‪ :‬بدست گرفت زمام حكومت به طور كامل از طريق ملت و مردم‪- .‬حزب معتقد است كه در‬
‫مرحلهء سوم طلب كمك از رئيس يك دولت‪،‬‬
‫يا رئيس يك گروه‪ ،‬يا رهب يك جاعت‪ ،‬يا پيشواي يك قبيله ويا سفيي و امثال اينها ضروري ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬اول حزب مدت وصول بر حكومت را سيزده سال از ابتداي تأسيسش تعيي نود‪ ،‬بعدا نظر به اوضاع و‬
‫مشكلت گوناگون اين مدت را به سي سال (‪ )30‬تديد نود‪ ،‬ول آنم گذشت و اينهم گذشت مگر هيچ‬
‫چيزي واقع نشد‪.‬‬
‫‪-‬حزب از امور روحي تغافل مينمايد و به نظر سطحي به طرف آن مي بيند و ميگويد‪« :‬در انسان شوق هاي‬
‫روحي وكشش هاي جسدي وجود ندارد‪ ،‬بلكه در انسان ضرورات و غرائزي است كه آنا را بايد اشباع‬
‫كرد» «وقتيكه اين حاجات وغرائز به طبق نظامي كه از جانب خداوند آمده است اشباع و پوره كرده شد‬
‫مسيش به جانب روح ميباشد و روح را تقويه مي بشد‪ ،‬ول اگر اين حاجات و غرائز بدون نظام اشباع‬
‫كرده شد ويا طبق نظامي كرده شد كه از نزد ال نيست آنوقت اشباع مادي خواهد بود و مفضي به شقاء‬
‫وبد بت انسان خواهد شد»‪.‬‬
‫‪-‬شيخ تقي الدين معتقد است كه مشكلت كه در مقابل برپا شدن دولت اسلمي قرار دارند قرار ذيل اند‪:‬‬
‫‪-1‬وجود افكار غي اسلمي و مقابله اش با جهان اسلم‪.‬‬
‫‪-2‬وجود برنامه هاي تعليمي بر اساس وضع استعمار گران‪.‬‬
‫‪-3‬بزرگ دانست بعضي از معارف و فرهنگ ها و آنرا علوم جهان جلوه دادن‪.‬‬
‫‪-4‬دوام تطبيق برنامه هاي تعليمي بر اساس وضع مستعمرين و طبق طريقه اي كه آنا ميخواهند‪.‬‬
‫‪-5‬زندگي متمع هاي مردم در جهان اسلم به زندگي غي اسلمي‪.‬‬
‫‪-6‬دوري ميان مسلمـانان و ميـان حكـومت اسـلمي‪ ،‬خصـوصا در مورد‬
‫سياست فرمانروائي و سياست مال‪ ،‬چون اين ابعاد تأثي خود را مي افگند و برداشت مسلمانان را از زندگي‬
‫اسلمي ضعيف ميسازد‪.‬‬
‫‪-7‬وجود حكومات كه به اساس ديوكراتيك برپا شده اند ونظام رأسال را تطبيق مينمايند‪ ،‬يعن وجود‬
‫اينچني حكومت ها در بلد مسلمي‪.‬‬
‫‪-8‬وجود نظريهء عام از وطن پرست قوم پرست و اشتراكي‪.‬‬
‫‪-‬حزب اعتقاد به عذاب قب و ظهور مسيح دجال را بالي اعضاي خود حرام ساخته و معتقد به آن را گنهگار‬
‫مي شارد‪.‬‬
‫‪-‬رهبان حزب امر به معروف و ني از منكر را از جلهء موانع كار در اين مرحله ميدانند و معتقد به عدم‬
‫تعرض به آن هستند و اين امر و ني را از وظايف دولت اسلمي‪ ،‬كه برپا خواهد شد‪ ،‬مي شارند‪.‬‬
‫‪-‬براي حزب قانون است مؤلف از ‪ 187‬ماده اين قانون براي دولت اسلمي كه توقع آن را دارند تيه گرديده‬
‫است و اين عمل بيون از آن نيست كه يك عمل فكري بدور از واقع باشد‪.‬‬
‫پژوهشگران بالي حزب اموري را انتقاد مينمايند كه از آن جله امور آت اند‪:‬‬

‫اول مسائل دعوت‪:‬‬


‫‪-‬توجهش بر جوانب فكري و سياسي و عدم توجهش به جهات تربيوي و روحي‪.‬‬
‫‪-‬مصروف شدن افراد حزب در مناقشه و جدال با هه گروه هاي اسلمي ديگر‪.‬‬
‫‪-‬قايل شدن اهيت خيلي زياد براي عقل در تكوين شخصيت و در جهات اعتقادي‪.‬‬
‫‪-‬اعتماد حزب بر عوامل خارجي در راه رسيدن به حكومت از راه هاي طلب كمك‪ ،‬كه گاهي در آن حادثه‬
‫و گرفتاري غي متوقع رخ ميدهد‪.‬‬
‫‪-‬خال بودن حزب از امر بالعروف و النهي عن النكر در مرحلهء فعلي‪.‬‬
‫‪-‬كسيكه افكار حزب را مطالعه ميكند به اين نتيجه ميسد كه مقصود اول حزب هانا رسيدن به قدرت و‬
‫حكومت است‪.‬‬
‫‪-‬مدود بودن حزب در بعضي مقاصد و اقتصارش به بعضي اهداف اسلمي و عدم توجهش به بش هاي ديگر‬
‫آن‪.‬‬
‫‪-‬اين مفكورهء شان كه مرحلهء كار ثقافت و فرهنگي آنان را به مرحلهء انقلب فكري و اين مرحله به‬
‫مرحلهء تسليم شدن حكومت ميساند‪ ،‬در حاليكه اين فكر مالف سنة الي در امتحان دعوت ها بوده و بدور‬
‫از واقعيت است كه با هزارها موانع مفوف و ماط ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬دشن با هه تنظيم هائي كه در مناطق اين حزب وجود دارد از جله چيزهائي است كه حزب را گرفتار و‬
‫پابند مقابله ها و گرفتار شدن هاي مستمر و هيشگي نوده است‪ ،‬شايد پنهان كاري شديد وحرص شان به‬
‫رسيدن به حكومت يگانه سبب خوف ديگر تنظيم ها از ايشان باشد كه آن سبب شده تا با آنان روش نرمي‬
‫اختيار نايند‪.‬‬
‫دوم مسائل فقهي ‪:‬‬
‫حزب به اصـدار فتواها و احكام فقهي نا آشنائي اقدام نود كه از فقه اسلمي و روحيه اسلم بدور است ‪،‬‬
‫و اتباع خودرا به پـيوي از اين احكـام و نشر آنا‬
‫دستور داد‪ ،‬كه از آن جله است احكام آت‪:‬‬
‫‪-‬قول به جواز عضويت غي مسلمان و عضويت زن در ملس شورى‪.‬‬
‫‪-‬مباح بودن و جواز نظر به طرف روي هاي برهنه‪.‬‬
‫‪-‬مباح و جائز بودن بوسيدن زن بيگانه و هچنان مصافحه با آن‪.‬‬
‫‪-‬قول به جواز پوشيدن دريشي براي زن‪ ،‬و اگر شوهرش را در ترك آن فرمان نبد ناشزه و گنهگار شرده ني‬
‫شود‪.‬‬
‫‪-‬قول به اينكه اگر فرمانرواي دولت مسلمان يك شخص كافر باشد هم جائز است‪.‬‬
‫‪-‬قول به جواز دادن جزيه از طرف دولت مسلمانان به دولت كفار‪.‬‬
‫‪-‬قول به جواز جنگ كردن زير پرچم شخصي كه از طرف دولت كافر موظف شده باشد‪ ،‬بشرطيكه جنگ‬
‫در ميان خود كفار باشد‪.‬‬
‫‪-‬قول به سقوط ناز از شخص مسلمان فضاء نورد‪.‬‬
‫‪-‬قول به سقوط ناز و روزه از ساكني هر دو قطب‪.‬‬
‫‪-‬قول به ده سال حبس براي كسيكه بايكي از مارم هيشگي خويش ازدواج نايد‪.‬‬
‫‪-‬قول به اينكه گذرگاه هاي آب از جلهء كانال سويس گذرگاه هاي عام بوده‪ ،‬منع كردن هيچ قافله از مرور‬
‫در آنا جواز ندارد‪.‬‬
‫‪-‬قول به جواز ركوب بر وسائل مواصلت (كشت ها و طياره ها…) كه متعلق به شركت هاي اجنب باشد‪،‬‬
‫و حرام بودن اين ركوب در صورتيكه متعلق به شركت هاي مسلمانان باشد‪ ،‬زيرا قسم دوم از اهل معامله در‬
‫نظر آنان نيست‬
‫ريشه هاي فكري و اعتقادي‪:‬‬
‫‪-‬بنيانگذار حزب داراي افكار قومي بود‪ ،‬به هي وجه در سال ‪1950‬م كتاب بنام –(رسالة العرب) به نشر‬
‫رساند‪ ،‬اثرات اين فكر در بعضي اولويات‪ ،‬از قبيل اولويت قائل شدن به اقامت دولت اسلمي در مناطق عرب‬
‫اول و بعدا در مناطق اسلمي ديگر منعكس گرديده است‪.‬‬
‫‪-‬نبهان در اوائل كار خود با اخوان السلمي در ارتباط بود‪ ،‬در مالس اخوان السلمي سخنران ميكرد‪ ،‬از‬
‫حزب اخوان السلمي و از رهبشان يعن حسن البناء تجيد و توصيف مينمود‪ ،‬ول ديري نگذشت كه برپا‬
‫شدن حزب خودرا به طور مستقل و جداگانه اعلن نود‪.‬‬
‫‪-‬اشخاص زيادي از وي مصرانه خواستند كه از تشكيل اين تنظيم منصرف شود‪ ،‬از آنمله استاذ سيد قطب‬
‫كه هنگام بازديدش از قدس سال ‪1953‬م با وي خيلي گفتگو ومناقشه نود و به طرف توحيد عمل و‬
‫كوشش دعوتش كرد‪ ،‬ليكن نبهان به موقف خود اصرار ورزيد‪ ،‬در آن هنگام سيد اين كلم مشهور خودرا‬
‫گفت‪" :‬بگذاريد شان انتهاء كارشان به آنا خواهد رسيد كه اخوان از آنا شروع كرده بودند"‬
‫انتشار و جاهاي نفوذ‪:‬‬
‫‪-‬حزب در ابتداء اردن‪ ،‬سوريه‪ ،‬و لبنان‪ ،‬را مركز كار خود قرار داد‪ ،‬بعدا تشكيلتش به كشور هاي متلف‬
‫اسلمي امتداد يافت‪ ،‬و اخيا به اروپا خصوصا به نسا و آلان رسيد‪.‬‬
‫‪-‬حزب هفته نامه اي داشت به نام " الضارة" كه در بيوت نشر مي شد‪.‬‬
‫‪-‬حزب قطرهاي كه در آن كار ميكند به نام وليات ياد ميكند‪ ،‬حزب را در هر وليت ملس شوراى هان‬
‫وليت رهبي ميكند‪ ،‬و آن ملس را "لنة الوليه" مينامند‪ ،‬اين لنه از سه نفر ال ده نفر تشكيل ميشود‪.‬‬
‫‪-‬لنه هاي وليات زير فرمان ملس رهبي سري اند‪.‬‬
‫مراجــع‪:‬‬
‫د‪ .‬صادق امي‪-‬جعية عمال الطابع التعاونية‪ -‬عمان‬ ‫‪ -1‬الدعوة السلمية فريضة شرعية‪.‬‬
‫‪1978 -‬م‪.‬‬
‫فتحي يكن‪-‬ط ‪ -1‬دار البشـي‪ -‬عـمان ‪1403‬هـ‬ ‫‪-2‬الوسوعة الركيه {جزءان}‬
‫‪1983/‬م‪.‬‬
‫حسي بن مسن بن على جابر – ط ‪-1‬دار الدعوة –‬ ‫‪-3‬الطريق ال جاعة السلمي‬
‫كويت – ‪1405‬هـ ‪1984/‬م‬
‫اصدار هيئة الوسوعة الفلسطينية – طبع در مطابع‬ ‫‪-4‬الوسوعة الفلسطينية‬
‫ميل نوستامبا ايطاليا – ط ‪1984 -1‬م‪.‬‬
‫عبد القدي زلوم‪.‬‬ ‫‪-5‬هكذا هدمت اللفة‬
‫غازي التوبه‪ -‬ط ‪1399 -1‬هـ‪1969/‬م‪.‬‬ ‫‪-6‬الفكر السلمي العاصر‬
‫فتحي يـكن – مؤسسة الرسالـة – بيوت – ط ‪-3‬‬ ‫‪-7‬مشكلت الدعوة والداعية‬
‫‪1394‬هـ ‪1974 /‬م‪.‬‬
‫(و آن اموري است كه حزب آنرا براي‬ ‫‪-8‬الدوسية‬
‫خود برگزيده است)‪.‬‬
‫‪-9‬نص نقد درست كرده شدهء دستور ايران كه براي بث در ملس خبه گان تقدي كرده شده بود‪ ،‬هچنان نص دستور‬
‫اسلمي كه مأخوذ از كتاب ال و سنت رسول ال بود كه اين هر دو دستور را حزب ترير به تاريخ ‪ 7‬شوال ‪1399‬هـ‪/‬‬
‫‪ 30‬آب ‪1979‬م به اية ال خين و ملس خبه گان تقدي نوده بود‪.‬‬
‫‪ -10‬از كتاب هاي حزب كه آنا را شيخ نبهان و خود حزب تأليف نوده است كه آن كتب به اعتبار مموع فكر و ثقافت‬
‫حزب را تثيل مينمايد‪ ،‬و آن كتب عبارت اند از‪ :‬الفكر السلمي‪ -‬نظام السلم – النظام القتصادي ف السلم‪ -‬نظام‬
‫الكم ف السلم‪ -‬الدستور السلمي – نقطة النطلق‪ -‬التكتل الزب‪ -‬مفاهيم سياسية لزب التحرير – كتاب التفكي‪-‬‬
‫كتاب اللفة‪ -‬سرعة البديهة‪ -‬نقض النظرية الشتراكية‪ -‬الشخصية السلمية‪ -‬نداء حار ال العال السلمي‪.‬‬
‫تغـريب‬
‫‪WESTERNIZATION‬‬
‫تعريف‪:‬‬
‫تغريب يك حركت بزرگ است كه داراي ابعاد سياسي‪ ،‬اجتماعي‪ ،‬فرهنگي و فن ميباشد‪ ،‬مقصودش آراسته‬
‫ساخت زندگي هه ملت ها به طور عموم و ملت هاي مسلمان به طور خاص‪ ،‬به اسلوب و طريقهء زندگي‬
‫غرب‪ ،‬و هدفش از اين كار از بي بردن شخصيت هاي مستقل شان ونابود كردن خصوصيات آنا واسي‬
‫گردانيدن شان در قيد تابعيت كامل براي تدن غرب ميباشد‪.‬‬
‫تأسيس و افراد برازنده‪:‬‬
‫‪-‬شرقي ها در عال اسلمي شروع به تديد و تقويهء لشكريان خود نودند‪ ،‬البته از طريق روان كردن هيئات به‬
‫كشورهاي اروپاي و توسط طلب كردن كاردانان غرب به باطر تدريس و تشكيل نضت جديد‪ ،‬اين عمل‬
‫كرد در آواخر قرن هجدهم و آوائل قرن نوزدهم وبه خاطر مقابله با شروع شدن گسترش نفوذ استعماري‬
‫غرب ها‪ ،‬در پي شروع نضت اروپا بود‪.‬‬
‫‪-‬سلطان ممود ثان سال ‪1826‬م بر انكشاريت عثمان خاته بشيد‪ ،‬و تام مردم شهر و عسكريان را مأمور‬
‫به پوشيدن لباس اروپاي نود‪.‬‬
‫‪-‬سلطان عبد الجيد عثمان سال ‪1255‬هـ‪1839 /‬م قانون را به تصويت رسانيد كه آن قانون به غي‬
‫مسلمانان اجازهء دخول در خدمت عسكري را اعطاء مينمود‪.‬‬
‫‪-‬سلطـان سليم سوم انـجنيان را از سويـد‪ ،‬فرانسه‪ ،‬مر‪ ،‬و انلترا‪ ،‬باطر اياد‬
‫مكاتب و مدارس حرب و بري طلب نود‪.‬‬
‫‪-‬وال مصر ممد علي كه سال ‪1805‬م وليت را بدست گرفت لشكري مطابق نظام اروپا ترتيب داد و نيز‬
‫شاگردان ازهر را باطر تصص به اروپا ميفرستاد‪.‬‬
‫‪-‬احد باشا باي اول در تونس يك لشگر نظامي ترتيب داد‪ ،‬و مدرسه اي باطر تدريس علوم حرب افتتاح نود‬
‫كه در آن لشكر و مدرسه ضابطان و مدرسي فرانسوي‪ ،‬ايطاليائي و انگليسي وجود داشت‪.‬‬
‫‪-‬خاندان قاچار كه در ايران حكومت داشت‪ ،‬سال ‪1852‬م مدرسه اي باطر تدريس علوم و فنون به اساس‬
‫غرب افتتاح كرد‪.‬‬
‫‪-‬حركت تغريب در لبنان از سال ‪1860‬م از طريق روان كردن افراد شروع گرديده از آنا به مصر كشانده‬
‫شد آنم بواسطهء اساعيل حذيوي كه ميخواست مصر را قطعه اي از اروپا سازد‪.‬‬
‫‪-‬اساعيل خديوي و سلطان عبد العزيز عثمان كه هر دو به دعوت امپراطور نابليون سوم سال ‪1284‬هـ‬
‫‪1867‬م به خاطر شركت در جشن سالنهء فرانسه‪ ،‬آمده بودند باهم ملقات و ديدار نودند‪ ،‬اين دو شخص‬
‫زير تأثي تدن غرب رفته بودند‪.‬‬
‫‪-‬هر يكي از رفاعهء طهطاوي و خي الدين تونسي به پاريس روان كرده شدندكه شخص اول مدت پنج سال‪-‬‬
‫‪1831-1826‬م و شخص دوم مدت چهار سال ‪1856-1852‬م در آنا اقامت نودند‪ ،‬ايندو با افكاري‬
‫بازگشت نودند كه طبق آن بايد جامعه مطابق اساس علمان [ يعن ل دين] عقلن تنظيم كرده شود‪.‬‬
‫‪-‬سـال ‪1830‬م كسان كـه به اروپا رفـته بودند و بازگشت نـموده بودند به‬
‫ترجهء كتاب هاي فولتي‪ ،‬روسو‪ ،‬و مونتسكيو اقدام كردند‪ ،‬اين كار البته باطر نشر افكار اروپاي و افكاري‬
‫بود كه در قرن هجدهم‪ ،‬در مقابل دين به پا خاسته بود‪.‬‬
‫‪-‬كرومر در اسكندريه دانشكدهء فيكتوريا را باطر تربيهء جاعت از پسران حاكمان‪ ،‬رهبان و بزرگان در‬
‫يك ميط انگليسي اياد نود تاكه اينها در آينده آله و اسباب براي نقل و نشر فكر و تدن غرب باشند‪.‬‬
‫‪-‬وقت كه اين دانشكده در سال ‪1936‬م افتتاح ميشد لورد لويد ( نايندهء عال رتبهء بريطانيا در مصر )‬
‫گفت‪« :‬بالي اين شاگردان زمان طويلي نواهد گذشت كه هه سرشار از فكر و نظريهء بريطانيا باشند‪ ،‬البته‬
‫به بركت روابط مكمي كه بي معلمي وشاگردان خواهد بود‪.‬‬
‫‪-‬نصرانيان شام اولي كسان بودندكه به گروه هاي ارسال تبشيي يكجا شدند‪ ،‬هچنان هي ها اولي‬
‫كسان بودند كه فرهنگ فرانسوي وانگليسي را پذيرفتند و فكر علمان ترري را تقويه مينمودند‪ ،‬اين هه‬
‫باطر عدم حس مبت و دوست ميان آنا و دولت عثمان بود‪ ،‬بنابر آن پيهم اموري از آنان ظاهر ميشد كه دال‬
‫بر ميلن شان بر طرف غرب و خوشي شان از آنا و دعوت به پيوي و دنباله روي از آنا بود‪ ،‬اين امور در‬
‫جرائدي كه تأسيس نوده بودند به وضاحت به نظر ميسيد‪.‬‬
‫‪-‬ناصيف يازجي ( ‪1871 -1800‬م) و پسرش ابراهيم يازجي ( ‪1906-1847‬م) رابطهء مكمي با گروپ‬
‫هاي ارسال امريكاي انيلي داشتند‪.‬‬
‫‪-‬سـال ( ‪1863‬م) بـطرس بسـتان (‪1883 -1819‬م) مدرسـه اي بـراي‬
‫تدريس لسان عرب و علوم جديد تأسيس نود بنابرين وي اولي مسيحي بود كه به طرف عربيت و وطن‬
‫پرست دعوت مينمود و درين راستا شعارش اين بود‪ ( :‬حب الوطن من اليان) يعن دوست وطن از ايان است‪،‬‬
‫وي روزنامه اي هم بنام ( النان) در سال ‪1870‬م به نشر رساند كه اين روزنامه شانزده سال دوام كرد‪ ،‬وي‬
‫منصب ترجه را در قنصلگري امريكا در بيوت بدوش گرفت و به حيث مشارك در ترجهء تورات پروتستان‬
‫با دو امركاي يعن سيث وفانديك اقدام نود‪.‬‬
‫‪-‬سال ( ‪1892‬م) جرجي زيدان ( ‪1914-1861‬م) ملهء اللل را در مصر تأسيس كرد‪ ،‬وي قصه هاي‬
‫تاريي مسلسلي داشت كه ههء آنا را پر از افتراء و دروغ در مقابل اسلم و مسلمانان نوده بود‪ ،‬اين شخص‬
‫با فرستاده شدگان امريكائي ارتباط داشت‪.‬‬
‫‪-‬سليم تقل ملهء الهرام را در مصر تأسيس كرد‪ ،‬اين شخص علوم خود را در مدرسهء عبيهء لبنان فرا گرفته‬
‫بود‪ ،‬اين مدرسه را مبشر امريكائي فانديك تأسيس نوده بود‪.‬‬
‫‪-‬سليم نقاش مله اي داشت بنام ( القتطف) كه هشت سال در لبنان به نشر ميسيد‪ ،‬بعدا در سال ‪1884‬م به‬
‫مصر انتقال نود‪.‬‬
‫‪-‬جال الدين افغان ( ‪1897-1838‬م) شخصي بود داراي تولت و حالت غريب و ناآشنا‪ ،‬در زندگيش‬
‫پيچيدگي ها و ابام وجود دارد‪ ،‬در شرق و غرب جهان اسلم گردش نود‪ ،‬نظام گروه هاي سري عصر‬
‫جديد را در مصر داخل كرد‪ ،‬در مافل ماسون ها اشتراك مي ورزيد‪ ،‬با مستر بلنت بريطانياي رابطهء نيك‬
‫داشت‪ ،‬رشيد رضا در بارهء وي ميگويد‪:‬وي [يعن سيد جال الدين] ميلن به طرف وحدة الوجود داشت‪ ،‬و‬
‫كلم خود جال الدين در نشوء و ترقي مشابه به كلم داروين است‪.‬‬
‫‪-‬ممد عبده ( ‪1905-1849‬م) از بارزترين شاگردان جال الدين افغان واز جلهء شريكانش در تأسيس‬
‫ملهء العروة الوثقى بود‪ ،‬وي با لورد كرومر و مستر بلنت دوست خاص داشت‪ ،‬مدرسهء وي كه از جلهء‬
‫شاگردانش رشيد رضا است به طرف مقابله با تقليدها و به طرف تديد نظر در شريعت اسلمي دعوت‬
‫مينمود‪ ،‬و فتواهاي كه معتمد به دورترين تأويلت در نصوص شرعي بود صادر نودند اين هه تأويلت بعيد و‬
‫دور را باطري مرتكب ميشدند كه ميان اسلم و تدن غرب نزديكي و توافق حاصل نايند‪ ،‬هچني وي بود‬
‫كه در خواست نود تا علوم عصري در جامعهء الزهر‪ ،‬باطر پيشرفته شدن و عصري شدنش داخل كرده‬
‫شود‪.‬‬
‫‪-‬مستر بلنت مستشرق كه با هسرش لباس عرب را پوشيده براي دعوت به طرف قوميت عرب و برپا شدن‬
‫خلفت عرب هر طرف ميفتند و دعوت ميكردند‪ ،‬مقصد از اين دعوت از بي بردن رابطهء اسلمي ميان‬
‫مسلمانان بود‪.‬‬
‫‪-‬قاسم امي (‪1908-1865‬م) وي شاگرد ممد عبده بود وكسي بود كه دعوت بطرف آزادي زن و‬
‫اشتراكش در كارها و وظايف عامه را رهبي ميكرد‪ ،‬و كتاب نوشته بنام ( ترير الرأة – ‪1899‬م) و كتاب‬
‫بنام ( الرأة الديدة – ‪1900‬م)‪.‬‬
‫‪-‬سعد زغلول ‪ :‬به آراء و افكار ممد عبده خيلي متأثر بود‪ ،‬سال ‪1906‬م به حيث وزير معارف تعيي گرديد‪،‬‬
‫وي فكر سابقهء كرومر را نافد ساخت كه آن فكر مبن بود به اياد مدرسه اي براي قضاء شرعي‪ ،‬مقصد از‬
‫اياد مدرسهء مذكور [به نظر آنان] پيشرفته ساخت فكر اسلمي‪ ،‬توسط مدرسه ايكه تعلق به الزهر نداشته‬
‫باشد‪ ،‬و در مقابل ازهر قرار داشته باشد‪ ،‬بود‪.‬‬
‫‪-‬سيد احد لطفي ( ‪1963-1872‬م) وي يكي از بزرگترين تأسيس كنندگان حزب دستوري احرار بود‪ ،‬كه‬
‫سياسة از سعد زغلول جدا شده بودند‪ ،‬وي به طرف اقليميت دعوت مينمود‪[ ،‬يعن بايد هر اقليم از اقليم ديگر‬
‫مزا و جدا باشد] وي بود كه در بيانيهء خود سال ‪1907‬م گفته بود‪ ( :‬مصر للمصريي) يعن مصر براي‬
‫مصريان است‪ ،‬از سال ‪1916‬م كه حكومت مصر را به دست آورد‪ ،‬تا سال ‪1941‬م امور جامعهء مصر را‬
‫نيز بدوش گرفت‪.‬‬
‫‪-‬طه حسي ( ‪1973-1889‬م) وي ازبارزترين داعيان به سوي تغريب و غرب گراي در عال اسلم به شار‬
‫ميود‪ ،‬علوم خود را نزد دوركاي مستشرق فرا گرفته بود‪ ،‬خترناكترين افكار و آراء خود را در اين دو كتابش‬
‫به نشر رسانيده است ( الشعر الاهلي‪ ،‬مستقبل الثقافة ف مصر)‪.‬‬
‫‪-‬در كتابش الشعر الاهلي صـ ‪ 26‬ميگويد‪ « :‬تورات بايد براي ما از ابراهيم و اساعيل حكايت كند‪ ،‬قرآن‬
‫نيز بايد حكايت كند‪ ،‬لكن ورود اين دو اسم در تورات و قرآن براي اثبات وجود تاريي شان كفايت‬
‫نيكند»‪.‬‬
‫‪-‬بعد از آن ميگويد‪« :‬قريش در قرن نم ميلدي خيلي مستعد و آماده براي پذيرش اين اسطوره بودند» هچنان‬
‫وي از اينكه نسب پيامب ‪ r‬به اشراف قريش برسد انكار ميورزد و آنرا نفي مينمايد‪.‬‬
‫‪-‬طه حسي تقريري كه در بارهء لغت وادب ايراد نوده بود آنرا اول به المد ل و درود به پيامب ‪ u‬شروع‬
‫كرد و بعد از آن گفت‪« :‬شايد حاضرين‪ ،‬از اينكه من تقرير خود را به المد ل و درود به پيامبش شروع‬
‫كردم بندند‪ ،‬زيرا اينكار مالف عادت عصر و زمانه است» ( ملهء اللل) شارهء اكتوبر و نومب ‪1911‬م)‪.‬‬
‫‪-‬بعد از سيطرهء متحدين بر حكومت‪ ،‬در دولت عثمان ها و سقوط سلطان عبد الميد سال ‪1908‬م حركت‬
‫تغريب اوج گرفت و ترقي كرد‪.‬‬
‫‪ -‬سال ‪1924‬م كه حكومت مصطفى كمال اتاترك خلفت عثمان را لغو نود راه را براي روان شدن تركيه‬
‫در قافلهء علمان جديد هوار ساخت و غربگراي را بالي تركيه به صورت جدي و تند آن لزمي گردانيد‪.‬‬
‫‪-‬علي عبد الرزاق‪ :‬سال ‪1925‬م كتاب خود را بنام «السلم و أصول الكم» به نشر رسانيد‪ ،‬اين كتاب به‬
‫زبان هاي انگليسي و اردو ترجه گرديده است‪ ،‬مؤلف ميخواهد در اين كتاب خواننده را قناعت دهد كه‬
‫اسلم دين است ول دولت نيست‪ ،‬سيث باري بيان ميكرد كه‪ :‬تريريت و علمانيت عالي در عال اسلمي‬
‫رواج ني يابد مگر در صورت كه به آن رنگ وصبغهء اسلمي داد‪ ،‬در اين بيان خود هي كتاب را طور مثال‬
‫ذكر نود‪ ،‬به تاريخ ‪12/8/1925‬م هي كتاب و مؤلف آن از طرف هيئة علماء ازهر مكوم شد و ضدش‬
‫حكمي صادر شد كه طبق آن وي را ازجلهء علماء و دانشمندان خارج كردند‪.‬‬
‫‪-‬شخص مذكور به حيث مدير ملهء رابطهء شرق ايفاء وظيفه مينمود‪ ،‬وي به مناسبت تكري از صدمي سال‬
‫روز وفات لرنست رينان مستشرق‪ ،‬كه در تاخت وتاز در مقابل مسلمانان و عرب هيچ نوع كوششي را‬
‫دريغ ننموده بود‪ ،‬مفلي در جامعهء مصريه برگذار نود‪.‬‬
‫‪-‬ممود عزمي از بزرگترين داعيان به سوي فرعونيه در مصر بود‪ ،‬درس نزد استاذش دوركاي خوانده بود‪ ،‬دور‬
‫كاي كسي بود كه دروقت درسش براي وي ميگفت‪ ( :‬وقت اقتصاد را ذكر كردي نام از شريعت مب و‬
‫وقتيكه شريعت را ذكر كردي نام از اقتصاد مب)‪.‬‬
‫‪-‬منصور فهمي ( ‪1959 -1886‬م) ‪ :‬وي در اولي كتاب كه باطر دكتوراه خود نوشت و آن را به استاد‬
‫خود ليفي بريل تقدي نود بر نظام ازدواج در اسلم تاخت و تاز كرده بود و موضوع كتابش ( حال زن در‬
‫تقاليد اسلمي و مراحل آن) بود‪ ،‬در هي كتاب خود ميگويد‪ ( :‬ممد براي ههء مردم قانون ميگذارد و خود‬
‫را از آن قانون استثناء مينمايد) و ميگويد( وي خود را از قانون مهر و شاهدان هم رها نوده) لكن هي‬
‫منصور فهمي بعدا سال ‪1915‬م بالي حركت تغريب انتقاد كرد‪ ،‬و نظر خود را در مورد غلطي هاي كه طه‬
‫حسي و مدرسه اش مرتكب شده بود اظهار نود‪.‬‬
‫‪-‬اساعيل مظهر نيز از پيشوايان مدرسهء تغريب بود ( ملة العصور) ول ديري نگذشت كه در اوائل زمان‬
‫نضت جديد از اين مفكوره تول نود‪.‬‬
‫‪ -‬زكي مبارك ‪ :‬از پيش آهنگان شاگردان طه حسي بود‪ ،‬نزد مستشرقي درس خوانده بود‪ ،‬وي رسالهء‬
‫دكتوراه خود را در بارهء غزال و مأمون نوشت و در آن بالي غزال خيلي شديد تاخت و تاز كرده بود‪،‬‬
‫ليكن بعدها از اين نوشتهء خود رجوع نود و اين مقالهء معروف خود را نوشته كرد ( اليك اعتذر ايها الغزال)‪،‬‬
‫يعن « اي غزال به پيشگاه تو عذر خواهي مينماي»‪.‬‬
‫‪-‬ممد حسي هيكل (‪1956-1888‬م) رئيس ترير جريدهء سياست‪ ،‬وي از جلهء بارزترين غرب زدگان‬
‫است‪ ،‬باطر پيوي از عقل‪ ،‬معراج را با روح و جسد انكار ورزيده‪( ،‬حياة ممد) ول بعدا خيلي معتدل شد‪،‬‬
‫و مفكورهء جديد خودرا در مقدمهء كتاب خود( ف منل الوحي) نوشته است‪.‬‬
‫‪-‬امي خول ‪ :‬وي از جلهء مدرسي مضمون تفسي و بلغت در جامعهء مصر بود‪ ،‬افكار طه حسي را مبن بر‬
‫تدريس فن قرآن به قطع نظر از منلهء دين آن ‪ ،‬ترويج ميداد وي به كوشش خود در اين باره در سال‬
‫‪1947‬م ادامه داد تا آنكه شيخ ممود شلتوت رازش را افشاء نود‪.‬‬
‫‪-‬شبلي شيل ( ‪1917-1860‬م) وي دعوت به سوي علمانيت وتاخت وتاز عليه ارزشهاي دين و اخلقي‬
‫را رهبي ميكرد‪.‬‬

‫افكار و معتقدات‪:‬‬
‫اول‪ :‬افكار تغريبـي‪:‬‬
‫‪-‬پيامب ‪ e‬از دوست با كفار‪ ،‬امت خود را برحذر داشته و گفته است‪« :‬لتتبعن سنن من قبلكم شبا بشب و‬
‫ذراعا بذراع حت لو دخولوا جحر ضب لدخلتموه» يعن‪« :‬روش كسان را كه قبل از شا بودند[يهود و نصارا‬
‫را] وجب به وجب‪ ،‬گز به گز پيوي خواهيد نود‪ ،‬حت اگر آنان در غار سوساري داخل شوند شا نيز داخل‬
‫خواهيد شد»‪.‬‬
‫‪-‬ابن خلدون موقف مغلوب را در برابر غالب شرح نوده ميگويد‪« :‬مغلوب هيشه دوست دارد كه غالب را‬
‫در تام احوال و رفتارش پيوي نايد‪ ،‬حت در شعارش‪ ،‬در لباسش و سائر امورش»‪.‬‬
‫‪-‬مستشرق انگليسي جب كتاب دارد بنام « ال اين يتجه السلم» وي درين كتاب خود ميگويد‪ :‬از جلهء‬
‫مهم ترين مظاهر سياست تغريب در عال اسلمي بال بردن سطح كوشش در راستاي زنده ساخت تدن هاي‬
‫قديي است‪ ،‬وي در هي بث خود به صراحت بيان ميدارد كه هدف بث و تقيق آنست كه دانسته شود‬
‫حركت تغريب شرق تا كدام اندازه رسيده‪ ،‬و نيز دانسته شود ‪ :‬عواملي كه در مقابل اين حركت و تقق آن‬
‫مانع اياد ميكنند چه چيزها اند‪.‬‬
‫‪-‬وقتيكه لورد لنب به تاريخ ‪1918‬م داخل قدس گرديد اعلن نود‪ « :‬حال ديگر جنگ هاي صليبـي خاته‬
‫يافت»‪.‬‬
‫‪-‬لورنس براون ميگويد‪ :‬خطر حقيقي هانا در نظام اسلم و قدرت آن بر توسع و سيطره و در زنده بودن آن‬
‫نفته است‪ ،‬و يگانه ديوار مستحكم در مقابل استعمار غرب نظام اسلمي ميباشد»‪.‬‬
‫‪-‬دعوت به سوي اينكه عال اسلمي لباس تدن غرب را بر تن نايد‪.‬‬
‫‪-‬كوشش باطر اياد نودن يك نوع فكر اسلمي پيشرفته‪ ،‬چنان فكري كه مالفت هاي فكر غرب را با فكر‬
‫اسلمي ناديده گرفته بدين وسيله ميزات شخصيت اسلمي را از بي ببد‪ ،‬اين هه باطر اياد نودن روابط‬
‫ثابت و پابرجا ميان غرب و عال اسلم است تا مصال و منافع غرب تأمي گردد‪.‬‬
‫‪-‬دعوت به سوي وطن پرست ‪ ،‬تدريس تاريخ قدي‪ ،‬دعوت به سوي آزادي [يعن به شيوه غرب]‪ ،‬و قرار دادن‬
‫آن به حيث اساس نضت امت‪ ،‬عرضه نودن نظام هاي اقتصادي غرب هراه با اعجاب و خوب جلوه دادن‬
‫آنا‪ ،‬تكرار نودن جلت پيامون تعدد هسران در اسلم‪ ،‬مدود بودن طلق و اختلط جنس ذكور و اناث‪.‬‬
‫‪ -‬نشر مفكورهء عاليت و انسانيت‪ ،‬پيوان اين مفكوره ميپندارندكه اين يگانه راهي است براي جع كردن‬
‫ههء مردم بريك دين و مذهب و بدين وسيله تام اختلفات دين و مذهب از بي خواهد رفت كه در نتيجه ههء‬
‫زمي وطن واحد گردد‪ ،‬داراي يك دين باشد‪ ،‬به يك لسان تكلم كنند و ثقافت مشترك داشته باشند‪ ،‬و اين در‬
‫صورت ميشود كه مفكورهء اسلمي ذوب شده در قالب زورمندان و سيطره داران انداخته شود‪ ،‬يعن در قالب‬
‫مفكورهء كسان كه بر ههء عال نفوذ دارند‪.‬‬
‫‪-‬نشر مفكورهء قوم پرست قدمي بود به سوي تغريب در قرن نوزدهم كه از اروپا نشأت نود و به مناطق‬
‫عرب ‪ ،‬ايرانيان‪ ،‬ترك‪ ،‬اندونوزيا و هندوستان نشر گرديد‪ ،‬البته باطر از بي رفت كتله ها و جاعت هاي بزرگ‬
‫و تقسيم شدن آنا به گروه هاي خرد و كوچك كه رابطهء جغرافيائي مشترك‪ ،‬آنان را گردهم جع كرده‬
‫باشد‪.‬‬
‫‪-‬بال بردن سطح توجه به طرف روي صحنه آوردن تدن هاي قديي ‪ ،‬مستشرق جب ميگويد‪« :‬از مهمترين‬
‫مظاهر سياست تغريب در عال اسلمي بال بردن سطح توجه به طرف روي صحنه كشيدن تدن هاي قديي‬
‫است‪ ،‬تدن هاي كه در بلد متلف اسلمي از ميان رفته و فرسوده شده‪ ،‬شايد فعل نتيجهء آن تقويهء روحيهء‬
‫دشن با اروپا باشد‪ ،‬اما مكن است كه در آينده در قوي ساخت فكر قوم پرست ملي و مهم جلوه دادن ارزش‬
‫هاي آن رول مهمي بازي نايد»‪.‬‬
‫‪-‬صهيونست متعصب روكفلر ده مليون دالر تبع نود تا توسط آن نايشگاهي براي آثار فرعون در مصر‬
‫تأسيس شود و در پلوي آن معهدي براي تربيهء متخصصي در اين فن درست شود‪.‬‬
‫‪-‬اهتمام به تقيقات و بررسي از اشخاص منوي شده در تاريخ اسلم‪ ،‬امثال سهروردي‪ ،‬ابن راوندي و أبو‬
‫نواس‪ ،‬لويس ماسينيون مستشرق متصدي تقيقات پيامون حلج شده و در سال ‪1912‬م كتاب خود را بنام‬
‫( اللج الصوف الشهيد ف السلم) به نشر رسانيد‪ ،‬هچنان كتاب حلج را بنام ( الطواسي) و ديوان وي‬
‫راتقيق نوده به نشر رسانيد‪.‬‬
‫‪-‬تقويه و گسترش دادن حركات كجرو امثال ‪ :‬قاديانيه‪ ،‬بائيه‪ ،‬شعوبيه‪ ،‬فرعونيه‪ ،‬فينيقيه‪ ،‬و بربريه‪ ،‬هچنان‬
‫جلوه دادن حركت قرامطه و حركت زنج را‪ ،‬به عنوان حركات آزادي خواه و انقلب در اسلم‪ ،‬و هچنان‬
‫بالبردن اشخاص خطرناك در اسلم امثال‪ :‬سي سيد احد خان ( ‪1898-1817‬م)‪ ،‬امي علي (‪-1849‬‬
‫‪1928‬م)‪ ،‬نامق كمال ( ‪1888-1840‬م) عبد الق حامد (‪1937-1851‬م) توفيق فكرت (‪-1870‬‬
‫‪1915‬م) و سنغولجي (‪1943-1890‬م) ‪.‬‬
‫‪-‬استعمار‪ ،‬استشراق‪ ،‬كمونست‪ ،‬ماسون باشاخه هايش‪ ،‬صهيونست و داعيان اتاد ميان اديان هه و هه در‬
‫تقويه و تأكيد حركت تغريب دست بايكديگر داده باهم متـفق انـد و هدف شان از آن در هم پيچيدن عال‬
‫اسلم و دنباله رو ساخت آن‬
‫است كه در نتيجه آلهء دست آنان گردد‪.‬‬
‫‪-‬نشر اديان و مذاهب گمراه كن هچون‪ :‬فرويديه‪ ،‬داروينيه و ماركسيه‪ ،‬قول به ترقي اخلق (ليفي بريل) و‬
‫ترقي ممع (دوركاي)‪ ،‬توجه جدي به مفكوره وحدة الوجود‪ ،‬علمان‪ ،‬و تريري‪ ،‬تقيقات از تصوف اسلمي‪،‬‬
‫دعوت به سوي قوم پرست‪ ،‬اقليم پرست و وطن پرست‪ ،‬دعوت به سوي جدائي دين از متمع‪ ،‬خرده گيي‬
‫بالي دين‪ ،‬و تاخت و تاز بالي قرآن‪ ،‬نبوت‪ ،‬وحي و تاريخ اسلمي‪ ،‬شبهه انداخت در ارزشهاي اسلمي‪،‬‬
‫دعوت به سوي جدا شدن از اصالت و ميزات خويش‪ ،‬ترسانيدن از مرك و تنگدست‪ ،‬تابدين وسيله مسلمانان‬
‫را از فكر جهاد به دور نگه دارند‪ ،‬و شايع شاخت اين سخن كه سبب عقب ماندگي عرب و سائر مسلمانان‬
‫هانا پابند بودن شان به اسلم است‪.‬‬
‫‪-‬قرآن را فيضي از عقل باطن ميپندارند البته هراه با اظهار زبر دست پيامب ‪ r‬و اظهار تيزهوشي و صفاء‬
‫ذهنش و توصيف نودن وي به اشراق روحي‪ ،‬اين عقيده مقدمه اي براي از بي بردن صفت پيامبي و نبوت از‬
‫وي ‪ r‬ميباشد‪.‬‬
‫دوم‪ :‬مالس تغريبـي‪:‬‬
‫‪-1‬سال ( ‪1942‬م) ملسي در بلتيمور برگذار شد كه وظيفه اش جستجو و بر انگيخته ساخت گروه هاي‬
‫سري در ميان مسلمي بود‪.‬‬
‫‪-2‬در سال (‪1947‬م) ملسي در دانشگاه برنستون امريكا باطر تقيقات پيامون امور ثقافت و اجتماعي‬
‫خاور نزديك برگذار گرديد‪ .‬بث هاي اين ملس زير شارهء (‪ )116‬از ماده (‪ )1000‬به عرب ترجه شد كه‬
‫به حيث يك كتاب در مصر وجود دارد‪ .‬در اين ترجه ‪ :‬كويلر يونغ‪ ،‬حبيب كوران‪ ،‬عبد الق اديوار و لويس‬
‫توماس اشتراك ورزيده بودند‪.‬‬
‫‪-3‬در تابستان سال ( ‪1953‬م) ملسي بنام ( ملس ثقافت اسلمي و زندگي عصر جديد) نيز در هان‬
‫دانشگاه برگذار گرديد كه در آن مفكرين بزرگ از قبيل ‪ :‬ميل بروز‪ ،‬هارولد سيمث‪ ،‬روفائيل باتاي‪ ،‬هارولد‬
‫ألن‪ ،‬جون كر سويل‪ ،‬شيخ مصطفى زرقا‪ ،‬كنث كراج‪ ،‬اشتياق حسي و فضل الرحن هندي اشتراك ورزيده‬
‫بودند‪.‬‬
‫‪-4‬در سال ( ‪1955‬م) در لهور پاكستان ملس سومي برگذار گرديد‪ ،‬ول اين ملس بزودي از كار افتاد و‬
‫پلن شان افشاء شد‪ ،‬البته باطر آنكه ايشان خواستند كه پژوهشگران مسلمان و مستشرق مشتركا پيامون‬
‫نظريات اسلم تقيق و بررسي نايند‪.‬‬
‫‪-5‬در سال ( ‪1953‬م) ملسي در بيوت باطر اتاد بي اسلم و مسيحيت برگذار گرديد و در سال (‬
‫‪1954‬م) هي ملس در اسكندريه منعقد شد و بعد از آن باطر هي غرض مالسي و ملقات هاي پيهم در‬
‫روما و ديگر مناطق انام يافت‪.‬‬
‫سوم‪ :‬كتاباي خطرناك تغريبـي‬
‫‪(-1‬اسلم در عصر جديد) مؤلف‪ :‬ولفرد كانتول سيث مدير معهد دراسات اسلمي و استاذ ( الدين القارن)‬
‫در دانشگاه ماكجيل كندا‪ ،‬به نوشت هي كتاب دكتوراه خودرا از دانشكدهء برنستون زير نظر هـ‪ .‬أ ‪ .‬ر‪.‬‬
‫جب مستشرق در سال ( ‪1948‬م) گرفت‪ .‬مؤلف مذكور در دانشگاه كمبيدج شاگرد هي مستشرق بود‪،‬‬
‫اين كتاب به سوي آزادي‪ ،‬بيدين‪ ،‬و جدائي دين از دولت دعوت مينمايد‪.‬‬
‫‪ (-2‬اسلم به كدام سو ميود) (إل اين يتجه السلم) اين كتاب را‪.‬هـ أ‪ .‬ر‪ .‬جب با گروهي از مستشرقي‬
‫نوشته بودند و در سال( ‪1932‬م) آنرا در لبنان به نشر رسانيدند‪ .‬اين كتاب پيامون اسباب و وسائلي تقيق‬
‫مينمايد كه توسط آنا كار و دعوت غربگرائي در عال اسلمي مؤثرتر ميگردد و به خوب پيش ميود‪.‬‬
‫‪-3‬پروتوكول هاي حكماء صهيونست كه سال ( ‪1902‬م) در تام عال آشكار گرديد ول از وارد شدن به‬
‫خاور ميانه و عال اسلمي تا سال (‪1952‬م) يعن تقريبا تا وقت قيام دولت اسرائيل در قلب امت عرب و‬
‫اسلمي منوع بود‪ .‬بدون شك اين منوعيت بطور عموم خدمت به حركت تغريب بود‪.‬‬
‫‪-4‬انعكاس دادن بعضي از شخصيات اسلمي در صورت از ابتذال‪ ،‬ب حيائي و لامگسختگي‪ ،‬مانند كتاباي‬
‫( هزار و يكشب) (هارون الرشيد)‪ ،‬كتاباي جرجي زيدان‪ ،‬و هچنان كتابائيكه افسانه هاي قدي را به تاريخ‬
‫اسلمي خلط ميكند‪ ،‬مثل كتاب طه حسي ( برحاشيهء سية نبوي) و كتاب ( ممد رسول الريه) از شرقاوي‬
‫كه در آن از نبوت و وحي انكار نوده [اينها هه از جلهء هان كتاباي خطرناك ميباشند]‪.‬‬
‫ريشه هاي فكري و اعتقادي‪:‬‬
‫‪-‬بعد از واقعهء حطي حلهء صليبـي رو به شكست ناد‪ ،‬و عثما نيها سال (‪1453‬م) پايتخت دولت بيزانس‬
‫و مقر كليساي شان را فتح نوده آنرا پايتخت خلفت خود ساخته نامش را به ( اسلمبول) يعن دار السلم‬
‫تغيي دادند‪ .‬هچنان در سال (‪1529‬م) عساكر عثمان به اروپا رسيده فينيا را مورد تديد قرار داد و اين‬
‫تديد ال سال(‪1683‬م) باقي ماند‪ .‬پيش از اينها اندلس سقوط نوده مقر خلفت امويها گرديده بود‪ ،‬اين امور‬
‫هه وهه باعث بر اياد مفكورهء تغريب گرديد‪ ،‬كه تبشي نيز فرع و زادهء آن ميباشد‪ .‬البته اياد مفكورهء‬
‫تغريب به خاطر آن بود تارخنه ايكه عال اسلمي را ميشكند و از بي ميبد از داخل آن باشد‪.‬‬
‫‪-‬تغريب يك هجومي است كه از جانب نصرانيت‪ ،‬صهيونست و استعمار‪ ،‬در آن واحد روي هدف واحد‬
‫صورت ميگيد كه آن هدف عبارت است از جاري ساخت عادات و اخلق غرب در جهان اسلم تابدين‬
‫شيوه ميزات شخصيت اسلمي را از بي ببند‪.‬‬
‫انتشار و جاهاي نفوذ‪:‬‬
‫‪-‬حركت تغريب توانسته كه در تام جهـان اسلم و بلد شرق به اميـد سيـطره‬
‫و گسترش تدن مادي جديد غرب براين بلد و ارتباط دادن شان به كاروان غرب داخل شود‪.‬‬
‫‪-‬تأثي اين حركت در هه جا يكسان نيست در مصر‪ ،‬بلد شام‪ ،‬تركيه‪ ،‬اندونوزيا و الغرب عرب تأثي اين‬
‫حركت خيلي به وضاحت به چشم ميسد و بعد از اين كشورها در سائر بلد اسلمي و شرقي كم وكاست‬
‫مظاهر اين حركت ديده ميشود‪.‬‬
‫مراجــع‪:‬‬
‫د‪.‬ممد ممد حسي ‪ -‬مؤسسة الرسالة –‬ ‫‪-1‬حصوننا مهدده من داخلها‬
‫بيوت‪ -‬ط ‪1402-7‬هـ ‪1982‬م‪.‬‬
‫فتحي يكن –مؤسسه الرساله ‪-‬بيوت –ط ‪2‬‬ ‫‪-2‬العال السلم والكايد الدوليه‬
‫‪1403-‬هـ ‪1983‬م‪.‬‬ ‫خلل القرن الرابع عشر الجري‬
‫د‪.‬ممد ممد حسي –دار الرشاد‪-‬بيوت‪-‬‬ ‫‪-3‬التاهات الوطنية ف الدب‬
‫طبع عام‪1389 -‬هـ ‪1970‬م‪.‬‬ ‫العاصر‬
‫د‪.‬ممد ممد حسي‪-‬مؤسسة الرسالة ‪-‬‬ ‫‪-4‬السلم والضارت الغربية‬
‫بيوت ‪-‬ط ‪1402-5‬هـ ‪1982‬م‪.‬‬
‫انور جندي‪-‬الكتب السلمي‪-‬بيوت –‬ ‫‪-5‬شبهات التغريب ف غزو‬
‫طبع عام‪1398-‬هـ ‪1978‬م‪.‬‬ ‫الفكر السلمي‬
‫انور جندي‪-‬مطبعه زهران‪-‬القاهره‪-‬‬ ‫‪-6‬يقظة الفكر العرب‬
‫‪1972‬م‪.‬‬
‫قاسم امي –ط ‪ -2‬مطبعه روز اليوسف‬ ‫‪-7‬ترير الرأه‬
‫– ‪1941‬م‪.‬‬
‫احد امي‪ -‬ط ‪ -1‬مطبعه مكتبه النهضة‬ ‫‪-8‬زعماء الصلح ف العصر‬
.‫م‬1948 -‫الصرية‬ ‫الديث‬
‫ دار الثقافة‬-‫دكتوره نفوسه زكريا‬ ‫تاريخ الدعوة ال العامية و‬-9
.‫م‬1964/‫هـ‬1383 -‫بالسكندريه‬ ‫و آثارها ف مصر‬
‫ ترجه عجاج‬-‫لوثروب ستودارد‬ ‫حاضر العال السلمي‬-10
– ‫نويهض و تعليق شكيب ارسلن –مصر‬
)‫م‬1925/‫هـ‬1343
‫ ترجه مساعد الياف و مب‬-‫ شاتلية‬.‫ ل‬.‫أ‬ ‫الغارة على العال السلمي‬-11
.‫هـ‬1350 -‫الدين الطيب – مصر‬
.‫م‬1944 -‫ مصر‬-‫طه حسي‬ ‫مستقبل الثقافة ف مصر‬-12
.‫م‬1927 -‫ مصر‬-‫سلمة موسى‬ ‫اليوم و الغد‬-13
.‫م‬1932-‫ ط لبنان‬-‫ جب‬.‫ ر‬.‫ أ‬.‫هـ‬ ‫إل اين يتجه السلم‬-14
:‫مراجع بيگانه‬
-Islam Modern Hisory: W. C. Smih, Princeton University. Press New Jercy 1957.1
Whither Islam? H. A. R. Gibb London 1932-2

.Arabic Thought in the Liberal Age: A. Hourani, Oxford 1962-3


Egypt since Cromer: Lord Loyd London 1933-4

-Modern Egypt the Earl of Cromer: Lodon 1911..5

.)Great Britain Egypt ) F. W. Polson Newmen 1928 -6


Reports by His Majesty s Agent and Consul General on the Finances, Adminsistration and condition of Egypt -7
.and the Soudan
‫تنصـي‬
‫تعريف‪:‬‬
‫تنصي يك حركت دين‪ ،‬سياسي و استعماري است كه بعد از شكست جنگ هاي صليبـي شروع به ظهور‬
‫نود‪ ،‬هدفش نشر نصرانيت ميان ملتهاي متلف در كشورهاي سوم‪ ،‬خصوصا ميان مسلمي ميباشد‪ ،‬تا باشد‬
‫كه سيطره اش بر اين اقوام و كشورها استحكام يابد‪.‬‬
‫تأسيس و اشخاص برازنده‪:‬‬
‫‪-‬ريون لول‪ :‬اولي نصران است كه بعد از عقيم شدن جنگهاي صليبـي شروع به تبشي و دعوت به سوي‬
‫نصرانيت نود‪ ،‬وي لغت عرب را خيلي به مشكل آموخت‪ ،‬بعد از آن شروع به رفت و آمد در بلد شام و‬
‫مناقشه با علماء مسلمي نود‪.‬‬
‫‪-‬در قرن پانزدهم و در اثناء اكتشافات برتقال مبشرين كاتوليك به افريقا داخل شدند‪ .‬خيلي بعد از آن رساله‬
‫هاي تبشيي پروتستان انگليسي‪ ،‬آلان‪ ،‬و فرانسوي قدم به ورود ناد‪.‬‬
‫‪-‬بيتر هيلنغ‪ :‬در هي وقتهاي نزديك با مسلمانان سواحل افريقا مناظره و مناقشه مينود‪.‬‬
‫‪-‬البارون دوبيتز‪ :‬سال ‪1664‬م نصارى را به اياد يك دانشكده كه مركز تعليم دعوت به مسحيت باشد‬
‫تشويق كرد‪.‬‬
‫‪-‬مستركارى ‪ :‬كه در اواخر قرن هجدهم و اوائل قرن نوزدهم ظهور نود از اسلف خود در كار دعوت و‬
‫تبشي سبقت جست‪.‬‬
‫‪-‬هنري مارتن مبشر(ت ‪1812‬م) در روان كردن مبشرين به بلد آسياي غرب مزيت خاصي داشت وي‬
‫تورات را به زبان هاي ‪ :‬هندي‪ ،‬فارسي‪ ،‬وارمن ترجه نوده بود‪.‬‬
‫‪-‬سال ‪1795‬م (گروه تبشيي لندن) تأسيس گرديد و در عقب آن گروه هاي ديگري در اسكوتلند و نيورك‬
‫تشكيل شد‪.‬‬
‫‪ -‬در سال ‪1819‬م جعيت كليساي پروتستان باقبطي هاي مصر توافق نوده يك گروه ارسال تشكيل داده‬
‫نشر انيل را در افريقا به عهده ايشان سپرد‪.‬‬
‫‪-‬دافيد ليفنستون ( ‪1873-1813‬م) ‪ :‬وي يك جهان گرد بريطانيائي بود كه در وسط آفريقا زياد گشت و‬
‫گذار كرده بود‪ ،‬وي پيش از اين كه كشف كننده باشد مبشر بود‪.‬‬
‫‪-‬در سال ‪1849‬م فرستادن گروه هاي تبشيي به سوي بلد شام شروع گرديد كه هي گروه ها تقسيم‬
‫مناطق را نيز به عهده داشتند‪.‬‬
‫‪-‬در سال ‪1855‬م گروه ( جوانان مسيحي) از انگليس وامريكا تأسيس شد كه وظيفه و رسالت مهم آن‬
‫داخل كردن ملكوت مسيح – چنانچه گمان ميكنند‪-‬در ميان جوانان بود‪.‬‬
‫‪-‬در سال ‪1895‬م گروه ( اتاد طلبه مسيحي در جهان ) تشكيل گرديد‪ ،‬رسالت اين گروه بررسي احوال‬
‫شاگردان در تام مناطق و نشر روح مبت در ميان شان بود ( مراد از مبت تبشي به نصرانيت است)‪.‬‬
‫‪-‬صـموئيل زويـمر ‪ :‬وي رئـيس ارساليات تبشي عرب در برين و رئيس گروه‬
‫هاي تنصيي در شرق ميانه بود‪ ،‬ادارهء مله انگليسي العال السلمي را‪ ،‬كه سال ‪1911‬م تأسيس نوده بود‬
‫وتا حال از هارتيفورد نشر ميشود نيز سرپرست ميكرد سال ‪1890‬م به برين داخل شد و از سال ‪1894‬م به‬
‫بعد كليساي اصلحي امريكائي امكانات كامل در خدمت وي گذاشت ونتائج كاري را كه گروه زوير انام‬
‫داده بود تبارزداد‪ ،‬اين كار در اجتماع طبيبان در منطقه خليج انام يافت و در تعقيب آن نائشگاهائي در‬
‫برين‪ ،‬كويت‪ ،‬مسقط و عمان تأسيس گرديد‪ ،‬هي زوير از جلهء بزرگترين اركان تنصي در عصر جديد به‬
‫شار ميود‪.‬‬
‫‪-‬كنث كراج‪ :‬جانشي صموئيل در رياست مله العال السلمي‪ ،‬وي مدت به تدريس در دانشگاه امريكاي در‬
‫قاهره مشغول بود‪ ،‬و رئيس بش لهوت مسيحي در هارتيفورد امريكا‪ ،‬كه معهد مبشرين بشمارميود‪ ،‬نيز‬
‫بود‪ ،‬از جلهء كتابايش (دعوة الئذنة ) است كه سال ‪1956‬م به نشر رسيد‪.‬‬
‫‪-‬لويس ماسينيون ‪ :‬سرپرست تنصي و تبشي را در مصر به عهده داشت ‪ ،‬وي عضو انمن لغت عرب در قاهره‬
‫بود‪ ،‬هچنان به حيث وزير مشاور در امور شال افريقا در وزارت مستعمرات فرانسه ايفاي وظيفه مينمود ‪.‬‬
‫‪-‬دانيال بلس‪ :‬وي ميگويد‪« :‬دانشكدهء روبرت در استانبول ( دانشگاه امريكائي فعلي) دانشكدهء مسيحي‬
‫است‪ ،‬كه در هيچ ناحيه اش پنهان كاري نيست نه در تعليمش و نه در روحيه ايكه براي طلبش آماده‬
‫ميسازد‪ ،‬زيرا مؤسس آن مبشر بود و تاامروز نيز رياست آن را مبشرين به دوش دارند»‪.‬‬
‫‪-‬الب شانـتور‪ :‬زمان طويلي در ايام قيام فرانسوي رئيس دانشكـدهء عيسوي در‬
‫بيوت بود‪.‬‬
‫‪-‬مستر نبوز‪ :‬سرپرست دانشگاه امريكائي بيوت را سال ‪1948‬م بدوش داشت‪ ،‬وي ميگويد‪« :‬به دليل‪،‬‬
‫ثابت شده كه تعليم بزرگترين وسيله اي بوده كه مبشرين امريكائي در راه تنصي سوريه و لبنان از آن استفاده‬
‫كرده اند‪.‬‬
‫‪-‬دون هك كري‪ :‬وي بزرگترين شخصيت در ملس تبشيي لوزان سال ‪1974‬م بود‪ ،‬وي پروتستان است‬
‫كه مدت بيست سال را به حيث مبشر در پاكستان كار كرده است‪ ،‬و از جلهء شاگردان مدرسهء تبشي عالي‬
‫فلر بود‪ ،‬و بعد از ملس تبشيي كولورادو ‪1978‬م به حيث مدير معهد صموئيل زوير كه داراي مركز نشر‬
‫و توزيع دراسات امور تنصي مسلمي بود‪ ،‬تعيي گرديد‪ ،‬اين مركز‪ ،‬كه كورس هاي آموزشي را جهت آماده‬
‫سازي مبشرين تشكيل ميداد‪ ،‬مقرش در كاليفورنيا بود‪.‬‬
‫افكار و معتقدات‪:‬‬
‫اول افكار‪:‬‬
‫‪-‬مقـابله با وحدت اسلمي‪ :‬قسيـس سيمون مي گويـد ‪:‬وحـدت اسـلمي‬
‫آرزوهاي اقوام مسلمان را جع نوده وبر نات از سيطرهء اروپا كمك مينمايد‪ ،‬و تبشيعامل بزرگي در‬
‫شكست قوت و نيوي اين حركت است بنابرآن لزم است تا توسط تبشي و دعوت به سوي نصرانيت ميان‬
‫مسلمانان و وحدت آنان حائل واقع شوي‪.‬‬
‫‪-‬لورنس براون مي گويد‪ :‬وقتيكه مسلمانان تت امپراطوري عرب متحد شوند مكن است كه خطر و عذاب بر‬
‫جهان باشند و هچنان مكن است كه سبب رفاه و خوشبخت باشند اما اگر هينطور متفرق و پراگنده باقي‬
‫باشند ب تأثي و ب ارزش خواهند بود‪.‬‬
‫‪-‬مستر بلس ميگويد‪ :‬هانا دين اسلم است كه سد بزرگي در مقابل دعوت به سوي نصرانيت در افريقا واقع‬
‫گرديده است‪.‬‬
‫‪-‬گسترش اسلم توسط ششي‪ :‬مبشر نلسون ميگويد‪ :‬ششي اسلم اقوام افريقا و آسيا را يكي بعد ديگري تابع‬
‫خود ساخت‪.‬‬
‫‪-‬هنري جسپ مبشر امريكائي ميگويد‪ :‬مسلمانان به حقيقت اديان ني فهمند و قدر آنرا ني دانند‪ ،‬آنان‬
‫دزدان‪ ،‬آدمكشان و عقب ماندگان اند‪ ،‬و دعوت تبشيي در راه متمدن ساخت شان كار خواهد كرد‪.‬‬
‫‪-‬لطفي ليفونيان كه ارمن بود و در مقابل اسلم چندين كتاب نوشته است ميگويد‪ :‬تاريخ اسلم يك سلسلهء‬
‫مفي از خونريزي ها‪ ،‬جنگها و كشتار ها ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬اديسون در بارهء حضرت ممد ‪ e‬ميگويـد‪ :‬مـحمد نتوانسته است كه نصرانيت را درست بداند‪ ،‬و دين‬
‫خود را كه به آن عرب متدين ميباشد برهان فهم‬
‫نادرست خود بنا ناده است‪.‬‬
‫مبشر نلسن ميگويد‪ :‬اسلم دين است كه از ديگر اديان تقليد شده است‪ ،‬و بترين اموري كه در آن وجود‬
‫دارد از نصرانيت گرفته شده‪ ،‬و ديگر امورش از بت پرستان بدون تغيي و يا با اندكي تغيي اخذ گرديده است‪.‬‬
‫‪-‬جسب مبشر ميگويد‪ :‬اسلم بيشتر از آنكه به قرآن اتكاء داشته باشد بر افسانه ها متكي ميباشد‪ ،‬كه اگر ما‬
‫افسانه هاي دروغي را از آن بدور بيندازي از اسلم هيچ چيز باقي ني ماند‪ ،‬هچنان ميگويد‪ :‬اسلم يك دين‬
‫ناقص ميباشد‪ ،‬و زن در آن هچون برده زندگي مينمايد‪.‬‬
‫‪-‬ف‪ .‬ج هابر مبشر ميگويد‪ :‬ممد در حقيقت بت پرست بود‪ ،‬زيرا تصور و ادراك وي در بارهء خداوند‬
‫مفهوم كاريكاتوري را داشت‪.‬‬
‫‪-‬جون تالكي مبشر ميگويد‪ :‬لزم است كه ما به مردم نشان دهيم كه آنچه درقرآن درست است امر جديدي‬
‫نيست و آنچه جديد است درست نيست‪.‬‬
‫‪-‬صموئيل زوير در كتاب خود ( العال السلمي اليوم) مي گويد واجب است كه مسلمانان را قناعت داده‬
‫شود كه نصارا دشنان ايشان نيستند‪ .‬هچنان ميگويد لزم است كه كتاب مقدس به لغات متلف مسلمانان به‬
‫نشر برسد زيرا اين كار بزرگي است در راه دعوت بسوي مسيحيت‪ .‬ميگويد‪ :‬دعوت مسلمانان بسوي‬
‫نصرانيت بايد توسط شخصي از خودشان و از ميان صفوف شان باشد زيرا درخت را يكي از شاخه هاي‬
‫خودش قطع مي نايد‪.‬درادامه ميگويد‪ :‬برمبشرين لزم است كه وقت نتيجهء كار و دعوت خودرا در مقابل‬
‫مسلمي ضعيف يافتند بر آن قناعت نكنند زيرا واضح است كه در قلوب مسلمانان گرايش شديدي به سوي‬
‫علوم اروپائيان و به سوي آزادي زنان پيدا شده است»‪.‬‬
‫‪-‬صموئيل زوير در ملس تنصيي قدس سال ‪1935‬ميلدي مي گويد ( … مقصد تبشي كه دولت هاي‬
‫مسيحي شارا در مناطق اسلمي به خاطر آن روان ميكند اين نيست كه مسلمانان را در مسيحيت داخل سازيد‬
‫زيرا اين كار سبب هدايت و عزت برايشان خواهد بود بلكه مقصد اصلي تان آنست كه شخص مسلمان را از‬
‫اسلم خارج ناييد كه در نتيجه تعلق به خدا و به اخلق نداشته باشد اخلقي كه ملت ها مطابق آن زندگي‬
‫خويش را به پيش ميبند )‪ … ( .‬شا يك طبقه اي را آماده مي سازيد كه تعلقي را با خداوند ني شناسند و‬
‫ني خواهند كه بشناسند و مسلمان را از اسلم خارج نوده و در مسيحيت نيز داخل ننموده ايد در نتيجه اين‬
‫طبقه مطابق اراده و خواست استعمار نشأت نوده است كه بركار هاي بزرگ توجه نداشته و راحت را‬
‫دوست دارند وقتيكه چيزي را مي آموزند آنم به خاطر شهرت خواهد بود و وقت مقامي را اشغال مي نايند‬
‫در راه شهرت خويش تام چيزها را صرف مي نايند‪.‬‬
‫دوم مالس ايشان‪:‬‬
‫‪-‬از براي آنان هيشه مالس منطقوي وجهان زيادي بوده كه از آنمله است‪ :‬ملس قاهره سال ‪1324‬هـ‪/‬‬
‫‪1906‬م اين ملس به دعوت زوير تشكيل شده بود و هدف از تشكيل آن جع نودن گروه هاي فرستاده‬
‫شدهء تبشيي پروتستان‪ ،‬باطر فكر نودن در بارهء نشر انيل ميان مسلمي بود‪.‬‬
‫‪-‬تعداد اهل ملس به ‪ 62‬تن از مردان و زنان ميسيد كه زوير رئيس آن بود‪.‬‬
‫‪-‬ملس تبشيي جهان در ادن بره باكو تلنده سال( ‪1328‬هـ‪1910/‬م) در اين ملس دعوت شدگان از (‬
‫‪ )159‬گروه تبشيي از تام جهان گردهم آمده بودند‪.‬‬
‫‪-‬ملس تبشيي در لكنو هند ( سال ‪1329‬هـ‪1911 /‬م) در اين ملس صموئيل زوير نيز حاضر بود وبعد‬
‫از اختتام ملس ورق هاي براي اهل ملس توزيع گرديد كه بر يكطرف آن تاريخ متصر لكنو از سال ‪1911‬م‬
‫و برطرف ديگر ورق اين جلت نوشته شده بود ( اللهم يا من يسجد له العال السلمي خس مرات ف اليوم‬
‫بشوع انظر بشفقة إل الشعوب السلمية و المها اللص بيسوع السيح)‪.‬‬
‫‪-‬ملس بيوت سال ( ‪ . )1911‬ملس هاي تبشي در قدس سالاي‪1343 ( :‬هـ‪1924 /‬م)‪ .‬سال (‬
‫‪1928‬م) ملس تبشي دول‪ .‬سال ‪1354‬هـ‪1935/‬م كه در اين ملس ‪ 1200‬ناينده شركت نوده بود‪ .‬و‬
‫ملس ديگري هم در سال (‪1380‬هـ‪1961/‬م) ‪.‬‬
‫‪ -‬ملس كليسا هاي پروتستان سال ‪1974‬م در لوزان سويسرا‪.‬‬
‫‪-‬از جلهء خطرناكترين مالس شان ملس كولورادو در ‪ 15‬اكتوبر ‪1978‬م بود كه تت اسم ( مؤتر امريكا‬
‫الشمالية لتنصي السلمي ) تشكيل شده بود‪ .‬در اين ملس ‪ 150‬عضو كه از فعال ترين عناصر تنصيي در‬
‫جهان بشمار ميفتند شركت نوده بودند‪ .‬اين ملس دوهفته به شكل مغلقي ادامه يافت و با تعيي نودن يك‬
‫استراتيجي كه باطر مهم بودنش پنهان ماند به پايان رسيد‪ ،‬و نيز در اين ملس براي انام دادن هي استراتيجي‬
‫به پرداخت هزار مليون دالر فيصله گرديد كه تاديهء اين مبلغ فورا انام يافته و دريكي از بانك هاي بزرگ‬
‫امريكائي گذاشته شد‪.‬‬
‫‪-‬ملس جهان تنصي كه در سويد در اكتوبر ‪1981‬م زير نظر ملس فدرال لوثران برگذار گرديد‪ .‬در اين‬
‫ملس در بارهء نتايج ملس هاي لوزان و كولورادو بث صورت گرفت‪ .‬ودر بارهء تنصي ماوراء البحار‬
‫تقيقات زيادي باطر تركز دعوت بر كشورهاي سوم صورت گرفت ‪.‬‬
‫‪-‬و هچـان از جلـهء مـالس شان‪ :‬ملس استامبول – ملس حلوان در مصر‪-‬‬
‫ملس تبشري لبنان – ملس تبشيي بغداد‪ -‬ملس تبشيي قسنطينه در الزاير (كه قبل از استقلل بود) ملس‬
‫شيكاگو ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬ملس مكاتب تبشيي در بلد هند كه اين ملس هر ده سال يكبار منعقد ميشد‪.‬‬
‫‪-‬ملس بلتيمور در ايالت متحده امريكا سال ‪1942‬م كه اين يك ملس بسيار خطرناك بشمار ميفت‪ ،‬در اين‬
‫ملس از جلهء يهوديان ابن غوريون حاضر شده بود‪.‬‬
‫‪-‬بعد از جنگ جهان دوم نصرانيت نظام جديدي را به خود اتاذ نود و آن اينكه ملس كليساها در هر شش‬
‫و يا هفت سال بطور انتقال از يك شهر به شهر ديگر برگذار ميگرديد كه از آن جله مالس ذيل ميباشد‪:‬‬
‫ملس امستردام هالند سال ‪1948‬م ملس ايفانستون امريكا سال ‪1954‬م‪ -‬ملس دهلي نو هند ‪1961‬م‪-‬‬
‫ملس اوفتال ‪1967‬م در اروپا – ملس جاكارتا ‪1975‬م در اندو نوزيا كه در اين ملس سه هزار مبشر‬
‫نصران اشتراك نود بود‪.‬‬
‫سوم‪ :‬مراكز و معاهد مشهور تنصيي‪:‬‬
‫‪-‬معهد صموئيل زوير در وليت كلفورنيا‪ ،‬اياد اين معهد مطابق فيصله هاي ملس كولو رادو بود‪.‬‬
‫‪-‬مركز عالي براي تقيق و تبشي در كلفورنيا‪ ،‬اين مركز تويل نودن و استخدام اشخاص لزم براي آماده‬
‫ساخت ملس كولورادو و تيه نودن اسباب پيشرفت اين ملس را به عهده داشت ‪.‬‬
‫‪-‬دانشـگاه امريكـاي در بـيوت (كه هان دانشكدهء انگليسي سابقه در سوريه‬
‫بود) اين دانشگاه سال ‪1865‬م تأسيس شد‪.‬‬
‫‪-‬دانشگاه امريكاي در قاهره كه باطر رقابت و هچشمي با دانشگاه الزهر تأسيس گرديده بود‪.‬‬
‫‪-‬دانشكدهء فرانسوي در لهور‪.‬‬
‫‪-‬گروه تبشيي كليساي انگليسي كه از مهمترين گروه هاي پروتستان بشمار ميود‪ ،‬از اياد اين گروه تقريبا‬
‫دو قرن ميگذرد‪.‬‬
‫‪-‬ارساليات تبشيي امريكائي كه از مهمترين آنا گروه تبشيي امريكائي بشمار ميود‪ ،‬سابقهء اين گروه به‬
‫سال ‪1810‬م باز ميگردد‪.‬‬
‫‪-‬جعيت ارساليات تبشيي آلان شرق كه آن را قسيس لبسيوس ‪1895‬م تأسيس نوده بود و كار خودرا عمل‬
‫در سال ‪1900‬م شروع نود‪.‬‬
‫‪-‬سال ‪ 1809‬انگليس گروهي را بنام (جعية اللندنية) باطر نشر نصرانيت بي يهود تأسيس نود و ابتدأ‬
‫فعاليت اين گروه اين بود كه يهودي هاي را كه در گوشه و اطراف جهان متفرق بودند بسوي فلسطي سوق‬
‫داد‪.‬‬
‫چهارم‪ :‬بعضي كتاب هاي تنصيي‪:‬‬
‫‪-‬مباحث ملس قاهره سال ‪ 1906‬در كتاب بزرگي بنام ( وسايل تبشي به نصرانيت بي مسلمي) جع آوري‬
‫گرديده‪.‬‬
‫‪-‬زوير كتاب تصنيف نود كه در آن بعضي بيانات تبشيي را جع آوري نوده بنام (العال السلمي اليوم) نام‬
‫گذاري كرد‪ ،‬در اين كتاب از وسائلي كه مفضي به اختـلفات بي گروه هاي غي مسيحـي و جلب آنا‬
‫بـسوي مسيحيت ميگردد‬
‫بث نوده و طرقي را كه براي مبشر پيوي از آنا لزم است بيان ميكند‪.‬‬
‫‪-‬تاريخ التبشي ‪ :‬از مبشر ادوين بلس پروتستان ‪.‬‬
‫‪-‬كتاب مستر فاردنر‪ :‬بشش در اين كتاب پيامون افريقا و طرق نشر نصرانيت در آن و موانع نشر و دور‬
‫كردن موانع ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬ملهء ارساليات تبشيي پروتستان كه در شهر بال درسويسرا نشرمي گرديد واز ملس ادنبه سال ‪1910‬م‬
‫بث مينمايد‪.‬‬
‫‪-‬ملهء شرق مسيحي آلان‪ ،‬اين مله را گروه تبشيي آلان شرقي از سال ‪1910‬م بدينسو به نشر ميساند ‪.‬‬
‫‪-‬دايرة العارف السلمية‪ ،‬اين كتاب به چندين زبان رائج به چاپ رسيده است‪.‬‬
‫‪-‬متصر دايرة العارف السلمية‪.‬‬
‫پنجم‪ :‬وسايل و امكانيات شان‪:‬‬
‫‪-1‬طريق طبابت‪:‬‬
‫‪-‬آنان خدمات طب را انام ميدهند‪ ،‬البته به خاطرآنكه از اين خدمت در راه دعوت بسوي تنصي استفاده‬
‫نايند‪.‬‬
‫‪-‬بول هاريسون كتاب دارد بنام (الطبيب ف بلد العرب) وي ميگويد‪ :‬ما خود را در بلد عرب چنان مشاهده‬
‫مينمودي كه مردان و زنان را گرفته در نصرانيت داخل ميكردي‪.‬‬
‫‪-‬س‪ .‬أ‪ .‬موريسون كه نويسنده در ملهء العال السلمي است مي گويد‪ :‬در اين وقت مـوقع خيلي مساعـد‬
‫مي باشد كه هي طبيب دعوت نصرانيت را در بي تعداد زيادي از مسلمانان در قريه هاي زيادي‪ ،‬در طول و‬
‫عرض شهر انام دهد‪.‬‬
‫‪-‬مبشره ريد هاريس مي گويد‪ :‬بر طبيب لزم است كه فرصت را بشناسد تا خودرا به گوش و قلب‬
‫مسلمانان برساند‪.‬‬
‫‪-‬مستر هاربر مي گويد‪ :‬ارساليات طب لزم است كه خيلي زياد باشد زيرا افراد اين گروه هيشه با مردم عام‬
‫سروكار دارند و آنان نسبت به مبشرين ديگر تأثي زيادي بر مسلمانان دارند (ملس قاهره سال ‪.)1906‬‬
‫‪-‬بعضي از طبيبان مبشر اينها مي باشند‪ :‬آن أساوودج‪ ،‬فورست‪ ،‬كارنيليوسي فانديك‪ ،‬جورج بوست‪ ،‬تشالرز‬
‫كلهون ‪ ،‬ماري أوي و دكتور طومسون‪.‬‬
‫‪-2‬طريق تعليم‪:‬‬
‫‪-‬آنان تام فشـار خود را در راه استفاده از اين طريقـه و سوق دادن آن بوجهي‬
‫كه اهداف تنصيي شان را برآورده سازد تركز داده اند‪.‬‬
‫‪-‬تأسيس مدارس‪ ،‬دانشكده ها‪ ،‬دانشگاه ها‪ ،‬معهدهاي عال و هچنان اياد كودكستان ها و پذيرفت شاگردان‬
‫در مراحل ابتدائيه‪ ،‬متوسطه و ثانوي‪.‬‬
‫‪-‬در خلل يكصد وپنجاه سال زياده از هزار مليون نسخه از نسخه هاي عهد قدي وعهد جديد‪[ ،‬يعن تورات‬
‫و انيل] ترجه شده به يكهزار و يكصدوسي لسان نشر و توزيع نوده اند‪ ،‬البته اينها علوه بر نشريات و مله‬
‫هائي بوده كه ارزش آنا تقريبا به هفت هزار مليون دالر بالغ ميگردد‪.‬‬
‫‪-‬استشراق و تنصي در راه خدمت اهداف مشترك شان از طريق تعليم با هم هكاري مينمايند‪.‬‬
‫‪-3‬كارهاي اجتماعي‪:‬‬
‫‪-‬اياد ليليه ها براي شاگردان ذكور و اناث‪.‬‬
‫‪-‬اياد سالونا‪.‬‬
‫‪-‬توجه به اياد مهمانانه ها‪،‬جاهاي بودوباش بزرگان‪،‬دار اليتام ها دارالساكي ها‪.‬‬
‫‪-‬توجه به كارهاي عام النفعه و استخدام رضا كاران براي امثال اين گونه خدمات‪.‬‬
‫‪-‬تأسيس كتابانه هاي تبشيي و استخدام نشرات به شكل گسترده‪.‬‬
‫‪-‬اياد مراكز اكتشافات كه از اين مراكز در راه تنصي استفادهء شايان مينمايند‪.‬‬
‫‪-‬بازديد از مبوسي و از مريضان در شفاخانه ها و تقدي نودن تفه ها و خدمات ديگر برايشان‪.‬‬
‫‪-‬ولسون و هلدائي [كه دو زن نصران اند] در ملس قاهره سال ‪1906‬م از فعاليت يك زن مبشر صحبت‬
‫نوده گفتند‪ :‬بايد زن مبشر به نشر نصرانيت در ميان زنان مسلمان بپردازد‪.‬‬
‫‪-4‬نسل‪:‬‬
‫‪-‬در اجتماع پاپ شنوده ( ‪5/3/1973‬م) قسيس ها و سرمايه داران در كليساي مرقسيهء اسكندريه چندين‬
‫ماده را به تصويب رسانيدند كه از آنمله بود‪ :‬از بي بردن مدوديتها در توالد و تناسل در ميان گروه هاي‬
‫كليساي و تشويق به تكثي نسل توسط تعيي كردن جوائز و مساعدات مادي و معنوي‪ ،‬و تشويق بر ازدواج‬
‫هاي جديد ميان نصارى‪ ،‬و در مقابل آن اياد مدوديتها در توالد و تناسل ميان مسلمانـان بـه طور خاص‪،‬‬
‫و اين را بايد دانست كه زياده از ‪ %65‬اطباء و كار‬
‫كنان صحي را افراد كليسائي تشكيل ميدهد‪.‬‬
‫‪-5‬برپا كردن فتنه ها و افروخت جنگها‪:‬‬
‫‪-‬باطر ضعيف ساخت مسلمانان ميكوشند كه ميان شان فتنه ها و جنگها برپا كنند‪.‬‬
‫‪-‬برانگيخت اضطرابات و ناآرامي هاي متلف توسط روشن كردن آتش دشن و عداوت و بيدار كردن‬
‫احساسات تنگ قوم پرست و گروه پرست‪ ،‬مثل گروه فرعونيه در مصر و فينقيه در شام و فلسطي و لبنان‪،‬‬
‫آشوريه در عراق و بربريه در شال آفريقا‪.‬‬
‫‪-‬زوير در مـجلس تبشيي ( ‪1911‬م) در لكنو هند ميگويد‪ :‬انقسام سياسي فعلي‬
‫در عال اسلمي دليل روشن بر كار كردن دست خداوند در تاريخ است كه آنرا به نفع ديانت مسيحي مي‬
‫چرخاند و كار آن به پيش مي رود‪.‬‬
‫‪-6‬امكانات و وسائل‪:‬‬
‫‪-‬در اندونوزيا به وسائل نشرات تسلط دارند‪ ،‬و چندين راديوي تبشيي و جرائد قومي در خدمت شان‬
‫ميباشد‪ ،‬احصائيهء سال ‪1975‬م نشان ميدهد كه در آن كشور ‪ )9819( :‬كليسا‪ )3897( ،‬قسيس و (‬
‫‪ )8504‬مبشر فارغ البال از گروه پروتستان و(‪ )7250‬كليسا‪ )2630( ،‬قيسس و (‪ )5393‬مبشر فازغ‬
‫البال از گروه كاتوليك ميباشد‪ ،‬و پلن طرح كرده اند كه مطابق آن بايد از تنصي مكمل اندونوزيا در سال‬
‫‪2000‬م فارغ گردند‪.‬‬
‫‪-‬در بنگلديش ارساليات تبشيي زيادي براي نصران ساخت مسلمانان وجود دارد‪.‬‬
‫‪-‬در كينيا نيز سال ‪2000‬م را سال تكميل تنصي آن ميدانند‪.‬‬
‫‪-‬فشار قوي تنصي در ماليزيا‪ ،‬دول خليج و افريقا است‪.‬‬
‫‪-‬در ملس عدم انسلك دركوللپور ذكر شد كه تقريبا ‪ 2500‬دستگاه راديوئي از ‪ 64‬لسان قومي وجود‬
‫دارد كه در مقابل اسلم صريا هجوم نوده ضد آن تبليغ مينمايند‪.‬‬
‫‪-‬مموع ارساليات موجود در ‪ 38‬شهر افريقا به ‪ 111000‬ارسال ميسد كه در خدمت بعضي از آنا‬
‫هواپيماها قرار دارد و توسط آنا طبيبان‪ ،‬ادويه و كاركنان صحي را باطر تداوي مريضان در اطراف دور‬
‫دست وصعب العبور انتقال ميدهند‪.‬‬
‫‪-‬فعـل زياده بر ‪ 220‬هزار مبشر در جهان وجود داردكه ‪ 138000‬آن كاتوليكي‬
‫و باقي ‪ 82000‬پروتستان ميباشند‪ ،‬تنها در افريقا ‪ 119000‬مبشر و مبشره وجود دارد كه سالنه دو بليون‬
‫دالر را به مصرف ميسانند‪.‬‬
‫ريشه هاي فكري و اعتقادي‪:‬‬
‫‪-‬دعوت تنصي و توسع آن عقب شكست هائي بود كه در خلل دو قرن (‪1254-1099‬م) در راه بدست‬
‫آوردن بيت القدس و اخراج آن از دست مسلمانان‪ ،‬صليبيها به آن مبتل شدند‪.‬‬
‫‪-‬پاپ يسوعي ميبز ميگويد‪«:‬جنگ هاي سرد صليبـي كه آنرا مبشر هاي ما در قرن هفدهم شروع كرده اند‬
‫تا الال ادامه دارد‪ ،‬راهب و راهبه هاي فرانسوي هيشه تعداد زيادي از آنا در شرق وجود داشته اند»‪.‬‬
‫‪-‬مستشـرق آلان بيكر به اين عقيده است كه ‪« :‬نصرانيت با اسـلم دشن‬
‫شديدي دارد‪ ،‬زيرا وقت اسلم در قرون وسطى به نشر رسيد سد بزرگي در مقابل نشر نصرانيت واقع شد‪،‬‬
‫ديگر اينكه اسلم به جاهائي رسيد و گسترش نود كه مطيع و منقاد نصرانيت بود»‪.‬‬
‫‪-‬هدف اساسي تنصي دست يافت غرب نصران بر بلد اسلمي بوده كه اين خود مقدمه اي بر استعمار و‬
‫سبب مباشر براي از بي بردن قوت مسلمانان و ضعيف ساخت آنان است‪.‬‬
‫انتشار و جاهاي نفوذ‪:‬‬
‫‪-‬تنصي بر تام كشورهاي سوم انتشار و نفوذ نوده است‪.‬‬
‫‪-‬اين دعوت پشتوانهء دولت بزرگي از ‪:‬امريكا‪ ،‬اروپا‪ ،‬كليساهاي متلف‪ ،‬هيئتها‪ ،‬دانشگاه ها و مؤسسه هاي‬
‫جهان‪ ،‬به دست آورده است‪.‬‬
‫‪-‬تركيز فشار بزرگ اين دعوت متوجه عال اسلمي است‪.‬‬
‫‪-‬تركز اين دعوت در اندونوزيا‪ ،‬ماليزيا‪ ،‬بنگلديش‪ ،‬پاكستان و عموم افريقا ميباشد‪.‬‬
‫مراجــع‪:‬‬
‫د‪ .‬ممد البهي –ط ‪-8‬مكتبة وهبة در قاهره‬ ‫‪ -1‬الفكر السلمي الديث‬
‫‪1395 -‬هـ‪1975/‬م‪.‬‬
‫الستشار ممد عزت اساعيل طهطاوي‬ ‫‪ -2‬التبشي و الستعمار‬
‫الطابع الميية بالقاهره‪1397-‬هـ‪1977/‬م‪.‬‬
‫د‪ .‬مصـطفـى الالدي و د‪ .‬عمر فروخ‪-‬‬ ‫‪-3‬التبشي و الستعمار‬
‫ط ‪1973 -5‬م‪.‬‬
‫ا‪ .‬ل‪ .‬شاتلية‪ ،‬ترجه مب الدين خطيب و‬ ‫‪ -4‬الغارة على العال السلمي‬
‫مساعد يـاف‪ -‬ط ‪ -3‬الطبـعة السـلفيـة –‬
‫‪1385‬هـ‪.‬‬
‫ابـاهيم سليمان البهان‪-‬ط ‪ -4‬عالـم الكتب‬ ‫‪-5‬معاول الدم و التدمي‬
‫‪-‬الرياض – ‪1981‬م‪.‬‬ ‫ف النصرانية و التبشي‬
‫د‪ .‬ممد عبدالفـتاح عليـان‪-‬ط ‪-1‬دارالبحوث‬ ‫‪ -6‬اضواء على الستشراق‬
‫العلمية‪1980 -‬م‪1400/‬هـ‪.‬‬
.‫م‬1975 ‫هـ‬1395-2 ‫ ط‬-‫جلل العال‬ ‫ قادة الغرب يقولون‬-7
.‫م‬14/2/1979 ‫تاريخ‬484 ‫شاره‬ ‫ملة البلغ‬-8
‫ دائرة العارف السلمية‬-9
‫دائرة معارف الدين و الخلق‬-10
-The Encyclopaedia of Islam

-
Encyclopaedia of Religion and Ethics

.Focuc on Christian – Muslim Relations-11


‫جاعت اسلمي‬
‫در شبه قارهء هند – پاكستان‬
‫تعريف‪:‬‬
‫‪-‬جاعت اسلمي شبه قارهء هند پاكستان يك گروه اسلمي معاصر است كه تام كوشش خودرا در راه نفاذ و‬
‫تطبيق شريعت اسلمي در زندگي مردم و مقابلهء جدي با هه گروه هاي علمان كه ميخواهند بر منطقه سلطه‬
‫حاصل كنند‪ ،‬تركز داده است‪.‬‬
‫تأسيس و اشخاص برازنده‪:‬‬
‫اول‪ :‬داعي و مؤسس آن‪:‬‬
‫‪-‬ابوالعلى مودودي ‪1399-1321 ( :‬هـ) ( ‪1979-1903‬م) در شهر اورنك آباد دكن وليت‬
‫حيدرآباد تولد شد‪ ،‬تربيه و تعاليم ابتدائي خود را نزد والدش سيد احد حسن فراگرفت‪ ،‬نسبش به خاندان‬
‫قطب الدين مودودي كه مشهور به ديانت و روحانيت بود‪ ،‬ميسد‪.‬‬
‫‪-‬مرحلهء دعوتش از زمان دخول در ميدان نويسندگي و امور فرهنگي در سال ‪1918‬م شروع شد‪ .‬در سال‬
‫‪1920‬م يك جبهه فرهنگي از روزنامه ها و ملت تشكيل داد كه هدف از آن آزادي ملت مسلمان و تبليغ‬
‫اسلم بود‪ .‬وي در چندين جريده به حيث نويسنده ‪ ،‬مدير‪ ،‬و رئيس ايفاء وظيفه نود‪.‬‬
‫‪-‬كتابش ( الهاد ف السلم) كه سال ‪1928‬م به نشر رسيد‪ ،‬تأثي بزرگي در تشويق نفـوس و بر‬
‫انگيـخت آنا در مقـابل انگليس و بت پرستان و در مقابل‬
‫تام دشنان اسلم در هه جا داشت‪.‬‬
‫‪-‬سال ‪1933‬م ملهء ( ترجان القرآن) را از حيدرآباد دكن به نشر رسانيد‪ ،‬شعار اين مله اين بود كه «اي‬
‫مسلمانان‪ :‬دعوت قرآن را با خود داشته بر پاخيزيد و عال را حلقه كنيد» از طرف هي مله افكار خودرا به‬
‫مردم پاكستان رسانيد كه اين كار راه را به تأسيس جاعت اسلمي وي بعد ها هوار ساخت‪.‬‬
‫‪-‬در سال ‪1938 -1937‬م نظر به دعوت ممد اقبال (‪1938-1873‬م) به لهور رفت‪ ،‬و در باثانكوت‬
‫دار السلم تأسيس نود كه در آنا اشخاص را تربيه مينمود و كتاب تأليف ميكرد‪ ،‬ول علمه اقبال بعد از‬
‫رسيدن مودودي چند ماهي زنده بود و بعد از آن جهان فان را وداع گفت‪.‬‬
‫‪-‬از طريق ملهء ترجان القرآن مودودي علماء و رهبان مسلمانان را به سوي ملسي كه در لهور‬
‫‪26‬اغسطس ‪1941‬م‪1360/‬هـ ترتيب داده بود‪ ،‬فراخواند‪ ،‬در اين ملس (‪ )75‬شخص كه مثل بلد متلف‬
‫هند بودند حضور داشتند و در هي ملس جاعت اسلمي تأسيس گرديده و شخص مودودي به حيث امي‬
‫جاعت تعيي گرديد‪.‬‬
‫‪-‬در آن ايام كه زمام سلطه به دست بريطانيايىها بود‪ ،‬مودودي فتواي جرئت مندانه خودرا ‪ ،‬مبن بر حرام‬
‫بودن خدمت وكار در قواي اشغالگر‪ ،‬صادر نود‪ ،‬كه اين خود جاعت را در ابتداء ظهورش مورد هجوم قواي‬
‫استعماري قرار داد‪.‬‬
‫‪-‬در ‪ 28‬اغسطس ‪1947‬م پاكستان با هر دو جزء خود [پاكستان فعلي وبنگلديش] از هند بت پرست به‬
‫حيث يك كشور مستقل جدا شد‪ .‬در عقب آن قيادت نوي براي جاعت اسلمي در هند قدم به ظهور ناد اين‬
‫كار صرف باطر تسهيل امور اداري جاعت بود و بس‪ ،‬و در آن اوقات جاعت به پاي خود ايستاده شده‬
‫بود‪ ،‬براي مسلمانان مهاجر اردوگاه هائي تشكيل داده به آنا كمك هاي اضطراري ميكرد‪.‬‬
‫‪-‬مودودي در زندگي خود‪ ،‬باطر جرأت كه در مقابل معارضي تطبيق شريعت اسلمي در پاكستان داشت‪،‬‬
‫چندين بار مبوس گرديده بود كه در بعضي از آنا حكم اعدامش نيز صادر گرديد‪ ،‬ول بعدا تفيف شده‬
‫حكم اعدام عملي ني شد‪ ،‬اما اين مبوسيت ها در عزم متي وي تغييي نياورد‪ ،‬بلكه ايانش به دعوت و‬
‫مبادي اسلمي اش راسخترمي گرديد‪.‬‬
‫‪-‬جاعت اسلمي ماهدين كشمي را در راه جهاد عليه هند كمك نوده براي شان مركز هاي طب و كمپ‬
‫ها تشكيل مي داد‪.‬‬
‫‪-‬در نومب ‪1971‬م پاكستان به دوبش تقيسم گرديد‪ :‬پاكستان غرب كه نام خودرا حفظ نود‪ ،‬پاكستان‬
‫شرقي كه بنام بنگلديش مسمى گرديد‪ ،‬اين انقسام استاذ مودودي را خيلي ناراحت ساخت‪.‬‬
‫‪-‬در اوائل نومب ‪1972‬م مودودي نظر به درخواست خودش و باطر متل بودن صحتش از مقام خود كه به‬
‫حيث امي جاعت بود استعفاء نوده به بث‪ ،‬تقيق و نوشت رو آورد و به تكميل كتاب خود ( تفهيم القرآن)‬
‫پرداخت‪ ،‬بعد از استعفاء وي ميان طفيل ممد به حيث امي جاعت تعيي گرديد‪.‬‬
‫‪-‬در ‪27‬فباير ‪1979‬م جائزهء خدمت اسلم از طرف ملك فيصل به مودودي اعطـاء گرديـد‪ ،‬ول وي‬
‫اين مبلغ را براي تأسيس (مـجمع العارف السلميه )‬
‫در لهور صرف نود‪.‬‬
‫‪-‬در ‪1/11/1399‬هـ ‪22/9/1979/‬م بعد از يك عمليات جراحي كه در نيورك به وي صورت گرفت‬
‫مودودي به جانب پروردگارش شتافت ‪ ،‬جنازه اش با سوكواري عال اسلمي به لهور نقل داده شد‪.‬‬
‫مودودي دعوت‪ ،‬رجال و كتابانه اي كه آباد از تأليفاتش بود از خود به مياث گذاشت‪ ،‬البته كتب و‬
‫تأليفاتش به چندين لسان ترجه گرديده به كرات و مرات به چاپ رسيده است‪.‬‬
‫دوم ‪ :‬اشخاص بارز‪:‬‬
‫‪-1‬در پاكستان‪:.‬‬
‫‪-‬ميان طفيل ممد‪ :‬متولد ( ‪1914‬م) يكي از اعضاء مؤسسي‪ ،‬در زندگي مودودي به حيث معاون جاعت‬
‫ايفاء وظيفه مينمود‪،‬بعدا در سال ‪1972‬م به جاي مودودي به حيث امي جاعت تعيي گرديد‪ ،‬و در سال‬
‫‪1977‬م انتخابش بار ديگر تديد گرديده و تا سال ‪1981‬م در اين منصب خود باقي ماند‪ ،‬وي با مودودي‬
‫مبوس نيز شده بود‪ ،‬و در بسياري از مالس در داخل پاكستان و خارج از آن شركت ورزيده بود‪ ،‬چندين‬
‫شهادتنامهء دانشگاهي در علم فزيك‪ ،‬رياضيات و قانون بدست آورده بود‪.‬‬
‫‪-‬قاضـي حسـي احد ‪ :‬وي نيز به حيث معاون جاعت ايفاء وظيفه مينمود‪ ،‬بعد‬
‫از ميان طفيل ممد ‪1987‬م به حيث امي جاعت انتخاب گرديد‪.‬‬
‫‪-‬خورشيد احد ‪ :‬نائب امي‪ ،‬و وزير سابقه در ملس وزراء ‪1978‬م‪ ،‬وعضو ملس صوبائي پاكستان‪.‬‬
‫‪-‬ممد اسلم سليمي ‪ :‬منشي عمومي جاعت‪.‬‬
‫‪-‬خليل احد حامدي‪ :‬مدير دارالعروبة و مدير معهد عالي مودودي براي تدريسات اسلمي‪.‬‬
‫‪-‬خرم جاه مراد‪ :‬مدير مؤسسه اسلمي در انلترا ( ليستر)‪ ،‬امي جاعت اسلمي در پايتخت پاكستان شرقي قبل‬
‫از تقسيم و فعل نائب منشي عمومي‪.‬‬
‫‪-‬امي احسن اصلحي‪ :‬از علماء بزرگ كه هراه با مودودي مبوس گرديد‪ ،‬ول وي جاعت را باطري كه‬
‫در ميدان سياست و انتخابات داخل گرديد‪ ،‬ترك نود‪ ،‬اما كتبش فعل هم ضمن منهج درسي جاعت‪ ،‬تدريس‬
‫ميشود‪.‬‬
‫‪-‬پروفيسور عبد الغفور احد‪ :‬وي امي جاعت اسلمي گراچي‪ ،‬عضو پارلان مركزي و وزير معادن و صنايع‬
‫در دور وزارت ‪1978‬م بود‪.‬‬
‫‪-‬ممود اعظم الفاروقي‪ :‬عضو پارلان و وزير اطلعات و كلتور ‪1978‬م‪.‬‬
‫‪-‬سيد اسعد جيلن‪ :‬امي صوبهء پنجاب‪ ،‬و فعل عضو پارلان مركزي كه از جانب جاعت انتخاب گرديده‬
‫است‪ ،‬بيشـتر از (‪)80‬كتـاب‪ ،‬در نواحـي متـلـف‬
‫زنـدگي اسلمي از وي به نشر رسيده است‪.‬‬
‫‪-‬چودري رحة الـهي‪ :‬وي وزير آب و برق‪ ،‬در دور وزارت ‪1978‬م بود‪.‬‬
‫‪-2‬در هند‪:‬‬
‫أبوليث الصلحي الندوي‪ :‬اولي امي جاعت در هند‪ ،‬بعدا امارة را ترك نود‪ ،‬ول بار ديگر انتخاب گرديد و‬
‫تاحال به وظيفهء خويش ادامه ميدهد‪.‬‬
‫‪-‬شيخ ممد يوسف‪ :‬وي بعد از دورهء اول أبو ليث‪ ،‬به حيث امي جاعت ايفاء وظيفه نود‪.‬‬
‫‪-‬سيد حامد حسي‪ :‬وي از جلهء خطيبان و داعيان مشهور بود و بعد از حج سال ‪1405‬هـ در جده وفات‬
‫نود‪.‬‬
‫‪-‬افضل حسي ‪ :‬وي فعل منشي عمومي جاعت است‪ ،‬و كار شناس در امور تربيه ميباشد‪ ،‬تقريبا سي كتاب‬
‫در اين مورد نوشته است‪.‬‬
‫‪-‬سيد احد عروج القادري‪ :‬فعل نائب امي جاعت‪،‬و رئيس ترير ملهء «زندگي» كه زبان فعلي جاعت‬
‫اسلمي درهند ميباشد‪ ،‬است‪.‬‬
‫‪ -3‬در بنگلديش ‪:‬‬
‫‪-‬ابو كلم ممد يوسف ‪ :‬اولي امي جاعت در بنگلديش بعد از جدائي از پاكستان سال ‪1972‬م‪.‬‬
‫‪-‬عباس علي خان‪ :‬امي فعلي جاعت‪.‬‬
‫‪-‬غلم اعظم ‪ :‬حكومت باطر بيم دادن وي و تنگ ساخت ساحه بر حركت داعيانهء وي تذكرهء هويتش را‬
‫مصادره نوده اسـت‪ ،‬بنابرآن وي بدون تـذكره‬
‫زندگي مينمايد‪ ،‬وي امي جاعت در پاكستان شرقي قبل از جدائي بود‪.‬‬
‫‪ -4‬در جاهاي ديگر‪:‬‬
‫‪-‬امراء و شخصيات بارز ديگري هم است در‪ :‬سريلنكا ‪ ،‬كشمي‪ ،‬و سيلن‪.‬‬
‫افكار و معتقدات‪:‬‬
‫‪-‬عقيدهء جاعت هان عقيده مسلمانان اهل سنت و جاعت است و فكر شان به طور اجال از اين عقيده‬
‫بيون نيست كه آن عبارت است از دعوت به سوي يكتا پرست‪ ،‬تسك به كتاب خداوند ‪ U‬و سنت پيامب‬
‫خدا ‪ r‬و كوشش جدي در راه تطبيق شريعت اسلمي در زندگي بشر‪.‬‬
‫‪-‬عقيدهء دائمي مودودي اين بود كه ‪ :‬اسلم يك نظام فلسفي صرف نيست بلكه يك نظام كامل براي زندگي‬
‫است و تا وقتيكه نونه و مثال آن را عمل در پيش روي خود نبينيم‪ ،‬از راه كلم و سخن هيچ خدمت به اسلم‬
‫كرده ني توانيم‪.‬‬
‫‪-‬برنامه هاي اصلحي مودودي از چهار نقطه تشكيل ميشود‪:‬‬
‫‪-1‬تزكيه و پاك كردن افكار‪.‬‬
‫‪-2‬اصلح خود فرد‪.‬‬
‫‪-3‬اصلح اجتماع‪.‬‬
‫‪-4‬اصلح نظام حكومت‪.‬‬
‫‪-‬مودودي جهاد و كوشش خودرا درمقابل چهار چيز تركز داده بود‪:‬‬
‫‪-1‬درمقابل مفكورهء اتاد قومي كه در داخل هند وجود داشت ‪ .‬البته اين دعوت بود كه حزب كانگرس هند‬
‫آنرا اياد نوده بود‪ ،‬حزب كه بسوي اتـاد قومي ميان‬
‫مسلمانـان و هنـدوها دعـوت ميكرد مودودي در اين باره دو كتاب نوشته كه يكي بنام (السلمون‬
‫والصراع الال) دوم بنام (مسألة القومية) است‪.‬‬
‫‪-2‬ضد سيطره وتسلط تدن غرب‪.‬‬
‫‪-3‬ضد فرمان روايان كه داراي افكار ضد اسلمي بودند‪.‬‬
‫‪-4‬ضد تنگ نظري هاي دين‪.‬‬
‫‪-‬مودودي باطر مستحكم شدن حركت به سه نقطه تأكيد مي كرد‪:‬‬
‫‪-1‬شخص بايد به اين قناعت نكند كه هراهانش در عقيدهء خويش قوي هستند بلكه در رفتار فردي خويش‬
‫نيز بايد رضايت بش باشند‪.‬‬
‫‪-2‬بايد نظام دعوت چنان مكم و قوي باشد كه هيچ نوع تساهل و سست را نپذيرد‪.‬‬
‫‪-3‬بايد دعوت مشتمل بر دو نوع از داعيان باشد‪:‬‬
‫الف‪ :‬داعيان كه داراي ثقافت اسلمي قديه باشند‪.‬‬
‫ب‪ :‬داعيانيكه داراي ثقافت و علوم عصري جديد باشند‪.‬‬
‫‪-‬در سخنراني كه مودودي در دانشكدهء حقوق لهور بتاريخ ‪19/2/1948‬م ايراد فرموده بود چهار‬
‫درخواست اساسي را كه حيثيت اهداف دولت آيندهء پاكستان را داشت‪ ،‬اعلن نود‪ ،‬كه آنا قرار ذيل‬
‫ميباشند‪:‬‬
‫‪-1‬حاكميت در پاكستان خاص خداوند ‪ U‬بوده حكومت پاكستان جز نافذ ساخت اوامر خداوند ‪U‬حق‬
‫ديگري ندارد‪.‬‬
‫‪-2‬يگانه قانون اساسي دولت‪ ،‬شريعت اسلمي ميباشد‪.‬‬
‫‪-3‬الغاي تـام قوانينيكه مالـف شريعـت اسلمي باشـد و در آينده نيز قانون‬
‫وضع نشود كه مالف شريعت باشد‪.‬‬
‫‪-4‬حكومت پاكستان سلطهء خود را در داخل حدودي نافذ كرده ميتواند كه آنرا شريعت تعيي كرده است‪.‬‬
‫‪-‬نقاط چهارگانهء مذكور هنگامهء وسيعي را در پي داشت طوري كه هزاران رساله و مكتوب از مناطق‬
‫متلف در تأييد آنا و مطالبه به آنا وارد گرديد‪ ،‬حكومت فورا برضد آنا قيام نوده مودودي و هراهانش را به‬
‫سبب آن زندان نود‪ ،‬ول ديري نگذشت كه حكومت در مقابل آن نرمش نشان داد و فيصلهء گروه تأسيسه‬
‫كه بنام فيصله هاي اهداف معروف است‪ ،‬و تا حال به حيث اساس نظريهء اسلمي در دولت پاكستان شرده‬
‫ميشود‪ ،‬درمارچ ‪1949‬م صادر گرديد‪.‬‬
‫‪-‬مودودي طريقهء دعوت خودرا در اساليب ذيل منحصر ساخته بود‪:‬‬
‫* اسلوب زراعت‪.‬‬
‫* اسلوب طبابت‪.‬‬
‫* اسلوب تصنيف ( طلبه –كارگران – زارعي – مدافعي ‪ -‬طبيبان…)‬
‫* اسلوب در نظر داشت امر مهم درجه اول و بعد درجه دوم‪.‬‬
‫* اسلوب عمل قبل از سخن‪.‬‬
‫‪-‬جاعت باطراياد يك حركت منظم طلب اسلمي كار نود كه بعدا آن حركت بنام ( اسلمي جعيت‬
‫الطلبه ) مسمى گرديد‪ .‬اين حركت يك گروه مستقل در كار و ادارهء خود بوده اشتراكي ها‪ ،‬كمونست ها‪،‬‬
‫و علمان ها را مغلوب خود ساخته اند و اكثر كرسي هارا در مالس متلف طلب اشغال مينمايند‪.‬‬
‫‪-‬جاعت اسلمي به طرفداري مهاجرين و ماهدين افغان برخاست و براي شان اردوگاه ها و شفاخانه ها‬
‫تشكيل داد واز آنان پشتيوان كرد‪ ،‬و تا حال وظيفهء مهم جاعت در پاكستان هي است‪.‬‬
‫‪-‬جاعت به مدت نو سال ( ‪1956 -1947‬م) در مقابل اشتراكي ها‪ ،‬هندوها و بيدين ها داخل معركه و‬
‫مادله گرديد‪ ،‬تا آنكه قانون ‪1956‬م وضع شد كه تأييد و جانبداري از نظر اسلمي به شار ميود‪ ،‬ول اين‬
‫مقابله با اشكال متلف تا امروز ادامه دارد‪.‬‬
‫‪-‬در مرامنامهء جاعت اسلمي در پاكستان چني آمده است‪:‬‬
‫* جاعت بايد كتاب خداوند ‪ U‬و سنت رسولش ‪ r‬را به حيث دو مصدر احتجاج و استدلل در تام امور‬
‫زندگي باخود داشته باشد‪.‬‬
‫* به خلف گروه هاي سري در جهان‪ ،‬مقابله و كوشش جاعت باطر رسيدن به هدفش بايد از راه هاي‬
‫مفي نباشد‪ ،‬بلكه هر كاري كه انام ميدهد آشكارا و در روشن روز باشد‪.‬‬
‫* جاعت ‪ ،‬باطر عملي كردن اصلحات كه در جستجوي آنست و انقلب كه در طلبش قرار دارد از طرق‬
‫دستوري و قانون پيش ميود‪ ،‬هچنان به خاطر تغيي و نوآورييكه آنرا هدف قرار داده است در تلش كسب‬
‫نودن راي عام مردم است‪.‬‬
‫ريشه هاي فكري و اعتقادي‪:‬‬
‫‪-‬أبو العلى مودودي در قدم اول دعوت خود را از كتاب خداوند ‪ U‬و سنت رسولش ‪ e‬اخذ نوده است‪.‬‬
‫‪-‬دعوت وي متأثر از دعوت شيخ ممد بن عبد الوهاب است‪ ،‬زيرا مودودي نيز بر پاك كردن عقيده ازشوائب‬
‫شرك‪ ،‬ضروري بودن بازگشت به سوي دو سرچشمهء زلل ( قرآن و حديث)‪ ،‬رجوع به سوي دليل در هر‬
‫امري و از بي بردن بدعات وارده در دين‪ ،‬شديدا و دائما اصرار ميورزيد‪.‬‬
‫‪-‬مودودي از فيلسوف اسلم ممد اقبال لهوري‪ ،‬كه فكر جدائي پاكستان مسلمان از هندوستان بت پرست‪،‬‬
‫را به ميان آورد‪ ،‬نيز متأثر بود و اقبال را خيلي دوست داشت‪ ،‬ايشان فقط سه بار باهم ملقات گرده اند و‬
‫درهر سه بار فكرهاي شان خيلي زياد باهم مطابقت داشت‪.‬‬
‫‪-‬بي دعوت اخوان السلمي و دعوت جاعت اسلمي تأثي و تأثر [تأثي دهي و تأثي پذيري] وجود داشت و‬
‫كتب هريكي از اين دو جاعت در منهج ديگر تدريس ميشد‪ .‬حسن البنا كتاب «الهاد ف السلم» را كه‬
‫مودودي تأليف نوده بود مطابق به افكار جهادي خود يافته تعجب و خوشي خود را از آن اظهار نود‪.‬‬
‫انتشار و جاهاي نفوذ‪:‬‬
‫‪-‬مركز جاعت در پاكستان ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬مركز جاعت اسلمي در پاكستان هانا النصوره شهر لهور است‪.‬‬
‫‪-‬افراد جاعت رهبي هاي متعددي در بنگلديش‪ ،‬هند‪ ،‬سريلنكا‪ ،‬كشمي‪ ،‬و غيه دارند‪ ،‬كه اين تعدد تنها‬
‫باطر كارهاي اداري است و در غي آن ههء آنا داراي فكر و جهت واحدي هستند ويك منطقه بامنطقهء‬
‫ديگر هيچ نوع اختلف ندارند‪.‬‬
‫‪-‬جاعت اسلمي در پاكستـان نـفوذ قوي و تأييد گستردهء مردم را باخود دارد‬
‫كه حت در مالس متلف حكومت جاي خود را اشغال نوده است‪.‬‬
‫مراجــع‪:‬‬
‫اسعد جيلن‪ -‬ترجه دكتور سي عبد الميد‬ ‫‪ -1‬أبو العلى الودودي‪:‬‬
‫ابراهيم‪ -‬شركت فيصل در لهور‪-‬طبع اول به‬ ‫فكره و دعوته‬
‫عرب ‪1398-‬هـ ‪1978/‬م‪.‬‬
‫خليل احد الامدي‪ -‬الكتبة العـلمية‪ -‬لهور‬ ‫‪-2‬المام أبوالعلي الودودي‪:‬‬
‫– پاكستان –‪1980‬م‪.‬‬ ‫حياته‪ ،‬دعوته‪ ،‬جهاده‬
‫فتحـي يكن‪-‬دار البـشي‪ -‬عمان‪ -‬الردن‪-‬‬ ‫‪ -3‬الوسوعة الركية (دو جلد)‬
‫‪1403‬هـ ‪1982/‬م‪.‬‬
‫خليل احد الامدي آنرا به عرب نقـل داده‬ ‫‪-4‬دستور الماعة السلمية‬
‫است‪ -‬دار العروبة‪ -‬الـمنصـورة‪-‬لهور‪-‬‬ ‫بباكستان‪.‬‬
‫پاكستان ‪1982-‬م‪.‬‬
‫‪-5‬كتب و تأليفات أبو العلى مودودي كه زياد و مشهور است‪.‬‬
‫حزب جهوري در سودان‬
‫تعريف‪:‬‬
‫اين حزب يك حزب سودان است كه مؤسس آن‪ ،‬ممود ممد طه به سوي اياد حكومت فيدرال‪ ،‬ديوكرات‪،‬‬
‫و اشتراكي‪ ،‬كه شريعة انسان در آن حكمفرما باشد‪ ،‬دعوت ميكند‪ ،‬مبادي حزب متلط از افكار و فلسفه‬
‫هاي گوناگون بوده خيلي غموض و پيچيدگي در آن وجود دارد‪ ،‬مقصود از اين غموض و پيچيدگي در قدم‬
‫اول پنهان ساخت بسياري از حقايق‪ ،‬و در قدم دوم جلب توجه دانشمندان است‪.‬‬
‫تأسيس و اشخاص بارز‪:‬‬
‫‪-‬مؤسس اين حزب مهندس ممود ممد طه است كه سال ‪1911‬م تولد شده و سال ‪ 1936‬در ايام انگليس‪،‬‬
‫از دانشگاه خرطوم‪ ،‬كه در آن وقت بنام ( كلية الرطوم التذكارية) ياد ميشد‪ ،‬فارغ گرديده‪.‬‬
‫‪-‬حزب وي در ايام استعمار بريطانيا بر سودان متولد گرديد و ممود بطور مستمر از ابتداء تأسيس در سال‬
‫‪1945‬م تا وقت مرگش به حيث رئيس حزب ايفاء وظيفه نود‪.‬‬
‫‪-‬در ايام انگليس زندان شد و چند سال هم گوشه نشين اختيار نود و بعد از آن به افكار سياسي خود بيون‬
‫شد‪ ،‬افكاري كه سوي تفاهم با اسرائيل دعوت مينمود‪ ،‬هچنان يك تعداد نظريات دين را ابراز نود كه خلط‬
‫با نظريات شخصي بوده و هيچ يكي از علماء و ائمهء دين بآن قول نكرده است‪.‬‬
‫‪-‬در مادله و مناظره مهارت خاصي داشت‪.‬‬
‫‪-‬در دور اخي زندگي اش بارديگر به زندان برده شد و اندكي بعد رهاگرديد‪ ،‬لكن به مرد خروجش از زندان‬
‫فعاليت گرمي را‪ ،‬در مقابل تطبيق شريعت اسلمي در سودان‪ ،‬براه انداخت‪ ،‬و مسيحي هاي جنوب را نيز‬
‫ضد تطبيق شريعت بر انگيخت‪ ،‬هي بود كه حكم اعدام وي با چهار تن از هكارانش به جرم زنديق شدن‬
‫و مقابله با تطبيق شريعت اسلمي‪ ،‬صادر گرديد‪.‬‬
‫‪-‬برايش سه روز مهلت داده شد تا توبه كند ول توبه نكرد‪ ،‬و صبح روز جعه ‪ 27‬ربيع الثان ‪1405‬هـ‬
‫مطابق به ‪18/1/1985‬م به دار آويته شد و اعدام گرديد‪ ،‬اعدام وي به پيش چشم هان چهار هكارش‬
‫صورت گرفت‪ ،‬هكارانش عبارت بودند از‪:‬‬
‫‪-1‬تاج الدين عبدالرزاق‪) 35( ،‬ساله‪ ،‬كارگر در يكي از شركت هاي نساجي‪.‬‬
‫‪-2‬خالد بكي حزه‪)22 ( ،‬ساله‪ ،‬طالب دانشگاه قاهره‪ -‬شاخهء خرطوم‪.‬‬
‫‪-3‬ممد صال بشي‪ )36 ( ،‬ساله‪ ،‬مستخدم در شركت تارت الزيره‪.‬‬
‫‪-4‬عبد اللطيف عمر‪ )51( ،‬ساله كارمند در جريدهء الصحافة‪ ،‬اينها هه‪ ،‬بعد از دو روز توبهء خودرا اعلن‬
‫نوده گردن هاي خويش را از ريسمان دار نات دادند‪.‬‬
‫افكار و معتقدات‪:‬‬
‫‪-‬اين حركت داراي افكار و معتقدات ناآشنائي است كه از مفكورهء اسلمي بعيد و دوراست‪ ،‬رهب اين‬
‫حزب‪ ،‬اهداف را كه به سوي آن سعي و تلش ميكنند در نقاط ذيل تعيي نوده است‪:‬‬
‫‪-1‬اياد افراد آزادي كه مطابق خواست خويش فكر ميكنند‪ ،‬مطابق فكر خويش سخن ميگويند‪ ،‬و مطابق‬
‫گفتار خويش عمل ميكنند‪.‬‬
‫‪-2‬اياد جامعهء صال «جامعه ايكه مبن بر مساوات اقتصادي‪ ،‬سياسي و اجتماعي باشد»‪.‬‬
‫* مساوات اقتصادي آن از اشتراكيت شروع شده به سوي كمونست پيش ميود‪.‬‬
‫* مساوات سياسي از ديوكرات نياب مباشر شروع شده به آزادي مطلق فردي ختم ميشود‪ ،‬البته آزادييكه براي‬
‫هر فرد شريعت خاص خودش باشد‪.‬‬
‫* مساوات اجتماعي عبارت است از نابود ساخت تفرقه به حسب طبقه‪ ،‬رنگ‪ ،‬عنصر و عقيده‪.‬‬
‫‪-3‬مقابله با خوف و ترس…«خوف [مرادش خوف و ترس از خداوند ‪ U‬است] پدر شرعي از براي تام‬
‫نواقص اخلقي و معايب سلوك به شار ميود‪ ،‬مردي كه خوف داشته باشد هرگز كمالت مردي وي تكميل‬
‫نواهد شد‪ ،‬هچنان زن كه خوف داشته باشد هرگز كمالت زن وي پوره نواهد شد‪ ،‬به هر اندازه ايكه‬
‫ترس داشته باشد و به هررنگي كه بترسند‪ ،‬بنابرآن بايد گفت كه‪ :‬كمال در سلمت از خوف است» رسالة‬
‫الصلة صـ ‪.62‬‬
‫‪-‬دين به فكر وي از خوف پيدا شده‪ ،‬چنانچه ميگويد‪ « :‬انسان اول چون در آن جوء طبيعي كه خداوند وي‬
‫رادر آن پيدا كرده بود‪ ،‬خودرا از هر جانب ماط به دشن ها يافت باطر حفظ زندگي خود شروع به فكر و‬
‫عمل نود و خداوند وي را توسط عقل و فكري كه به وي داده بود به اين رهنمان كرد كه توانست قوتاي را‬
‫كه ماط به وي بودند به دو بش تقسيم نايد‪ ،‬يعن دوستان و دشنان‪ ،‬بعدا دشنان را نيز به دو بش تقسيم‬
‫كرد‪ :‬دشنانيكه توان آنارا دارد و به قوت خود آنارا دفع كرده ميتواند‪ ،‬و دشنانيكه قدرت آنا فوق قدرت‬
‫وي است و از دفع شان عاجز است… بعدا باطر دفع دشنانيكه توان شان را داشت‪ ،‬مثل حيوان درنده و‬
‫دشنان انسان‪ ،‬به مقابله آنا پرداخت‪ ،‬ول در مقابل دوستان بزرگ و دشنان قوي اينطور چاره جوئي نود كه‬
‫به آنا اظهار چاپلوسي‪ ،‬تواضع و تلق نوده قربان ها پيشكش نايد وبه دوستان اميد ببندد و از دشنان خوف‬
‫داشته باشد‪ ،‬از هي روز بود كه مراسم عبادت شروع شد و دين به وجود آمد» رسالة الصلة صـ ‪.31‬‬
‫‪-‬راه رسيدن به اين اهداف هانا فعاليت باطر برپا كردن يك حكومت در سودان است كه داراي نظام‬
‫جهوري فدرال‪ ،‬ديوكرات‪ ،‬و اشتراكي باشد‪.‬‬
‫‪-‬آنان – در حكومت خويش‪ -‬شريعت انسان را نافذ خواهند ساخت‪ ،‬چنانچه ميگويند‪ -‬شريعت كه كمترين‬
‫آن قانون دستوري است‪ ،‬و جوهر آن قانون‪ ،‬از بي بردن قيموميت از ميان زنان و مردان است‪.‬‬
‫‪-‬رهبشان هيشه تكرار ميكرد كه‪« :‬در قرآن قانون دستوري وجود ندارد» و به اين نقطه نيز تأكيد ميكرد‬
‫كه‪« :‬مبناي شريعت اسلمي بر قيموميت است‪ ،‬چون امت قاصر بود پيامب متول امور بود‪ ،‬حت متول امور‬
‫مردان‪ ،‬و مردان به نوبه خود با وجود قصوري كه در آنا وجـود داشت متول امور زنان بودند» و حال‬
‫چون‬
‫مـردم بـه رسالت دومي كـه آنرا ( ممود طه) با خود آورده‪ ،‬رسيده اند‪ ،‬وقت‬
‫آن رسيده كه اين قيموميت از ميان مردان و زنان برداشته شود‪.‬‬
‫‪-‬پيامب ‪ e‬رسالت خود را از خداوند توسط جبئيل اخذ نود و اين حالت را – حالت اخذ رسالت توسط‬
‫وحي – حالت ادراك شفعي نام كرده‪ ،‬چون در اين حالت دميدن از خارج است خوف نيز موجود ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬اما دعوت جهوري كه گمان ميكند وي آنرا از خداوند مباشرة و بدون واسطه اخذ نوده‪ ،‬آن مرحلهء وتري‬
‫[ تنهاي] است كه در اين حالت نفخ و دميدن از داخل بوده و خوف نيز در آنا راهي ندارد‪.‬‬
‫‪-‬دين در نظر وي هانا زنگ و چرگ است و آن به سبب رسوب و ذلت كه در نشأت اجتماع بشري جريان‬
‫داشته و فعل نيز جريان دارد‪ ،‬به وجود آمده است‪ ،‬البته دين در سايه اوهام‪ ،‬خرافات و اباطيل به وجود آمده‬
‫كه در ساحهء شناخت ما از خداوند و حقايق اشياء تأثي افكنده و نيز در آنچه در مقابل خودمان‪ ،‬در مقابل‬
‫خدا‪ ،‬و در مقابل اجتماع واجب ميباشد تأثي افكنده است‪.‬‬
‫‪-‬وي ميگويد كه سطح شريعت اصول هانا سطح رسالت دوم اسلم است و اين آن رسالت است كه وي‬
‫زندگي خود را در راه دعوت و تبشي به سوي آن وقف نوده است‪.‬‬
‫‪-‬ميگويد كه تنها ممد ‪ ،r‬در تام امتش انسان (كامل ) بود زيرا وي شريعت‬
‫خاصي داشت كه مبن به اصول اسلم بود‪ ،‬و شريعت امتش قاي بر فروعات بود‪.‬‬
‫‪-‬اشارة ميگويد كه كمونست با اشتراكي فقط در مقدار تفاوت دارد گويا اشتراكيت حركت مرحله اي به‬
‫سوي كمونست است ايـن مطلب را در كتـاب‬
‫الرسالة الثانية خود صـ ‪ 147‬ذكر كرده‪.‬‬
‫‪-‬خواهران جهوري را [زنان كه شامل حزب جهوري اند] تشويق مينمايند كه در تشيع جنايز اشتراك نايند‪،‬‬
‫و اگر مبور به ناز خواندن شوند هانا زن جهوري در حضور مردان اذان ميگويد‪.‬‬
‫‪-‬از نكاح و ازدواج جهوري باكي ندارند‪ ،‬و در عيد اضحى قربان ني كنند‪ ،‬كه اين خود مالفت با سنت‬
‫است‪.‬‬
‫‪-‬شهادتي ‪ :‬رهب آنان در كتاب ( الرسالة الثانية) صـ ‪ 165-164‬ميگويد‪ …« :‬پس وي وقتيكه از‬
‫دروازه شهادة أن ل إله إل ال و أن ممدا رسول ال‪ ،‬داخل ميشود ميكوشدكه توسط مكم ساخت هي تقليد‬
‫بال برود‪ ،‬تا آنكه توسط شهادت توحيد به مرتبه أي برسد كه از شهادت خال شود و اين امر را مشاهده نايد‬
‫كه شاهد عي مشهود است‪ ،‬درهي وقت است كه به دروازه مي رسد و بطور مباشره بدون حجاب مكاله و‬
‫ماطبه مينمايد‪« ،‬قل ال ث ذرهم ف خوضهم يلعبون»‪.‬‬
‫‪-‬ناز‪ :‬معن قريب ناز هان است كه در شريعت آمده و داراي حركات معروف است‪ ،‬ول معن بعيد ناز ‪:‬‬
‫هانا تعلق بدون واسطه هراه خداوند ‪ U‬ميباشد كه به تعبي ديگر ناز اصلي هي است‪.‬‬
‫‪-‬معتقدند كه در مرحله‪ ،‬اي از مراحل مكلفيت از انسان خلص ميشود ( يعن عبادات از وي ساقط ميشود)‬
‫البته باطر كامل شدن وي‪ ،‬زيرا در اين وقت ديگر ضرورت به عبادت نيست‪.‬‬
‫‪-‬مـؤسس حـزب ميگويـد‪ …«:‬در آن وقت بنده مكلف ني باشد‪ ،‬بلكه متار‬
‫ميباشد زيرا وي از خداوند ‪U‬به حدي اطاعت كرده كـه در مقـابل و عـوض‬
‫فعل وي خداوند از او اطاعت ميكند‪ ،‬بنابرآن وي زنده است به زندگي خداوند ‪U‬قادر است به قدرت‬
‫خداوند ‪ U‬مريد است به ارادهء خداوند ‪U‬و خدا ميباشد [نص عبارتش چني است ‪ :‬فيكون حيا حياة ال‪ ،‬و‬
‫قادرا قدرة ال‪ ،‬و مريدا ارادة ال‪ ،‬و يكون الٍ]‪.‬‬
‫‪-‬رئيس شان ميگويد‪ :‬جبئيل ‪ u‬از پيامب ‪ r‬عقب ماند و خود (پيامب ) معصوم ‪ r‬بدون واسطه به حضور‬
‫شهود ذات شتافت‪ ،‬زيرا شهود ذات هراه با واسطه حاصل ني شود … پيامب نيز كه حيثيت جبئيل را براي‬
‫مايان دارد هر يكي ما را به سدرة النتهى خودش ميساند و خود آنا مي ايستد هانطور كه جبئيل ايستاد‪ ،‬و‬
‫لقاء بي عابد مرد و بي خداوند بدون واسطه حاصل ميشود‪ ،‬و هر عابد مرد از امت اسلم‪ ،‬شريعت فردي‬
‫خود را بدون واسطه اخذ مينمايد‪ ،‬پس وي از خود شهادت خاصه‪ ،‬ناز خاصه‪ ،‬روزه‪ ،‬زكاة و حج خاصه‬
‫ميداشته باشد كه در هه اينها خودش اصل بوده تابع غي ني باشد‪.‬‬
‫‪-‬بعضي امور دين وجود دارد كه آن را ايشان اصل از اسلم ني شارند‪ ،‬مثل زكاة‪ ،‬حجاب‪ ،‬و تعدد زوجات‬
‫[يعن جائز بودن چهار زن به يك مرد]‪.‬‬
‫‪-‬نزد آنان مصداق و مفهوم انسان كامل كسيست كه در روز قيامت‪ ،‬به نيابت خداوند ‪ U‬وي با انسانان‬
‫ماسبه خواهد كرد‪ ،‬زيرا كه قيامت – به نظر آنان‪ -‬زمان و مكان است و خداوند سبحانه و تعال منه از‬
‫زمان ومكان است‪.‬‬
‫‪-‬فلسفـه اش پيامون مفهـوم سنت‪« :‬آنچـه را كـه مردم نوشته اند كه سنت‬
‫پيامب ‪ e‬عبارت از گفتار‪ ،‬اقرار و عملش است در حقيقت اين نادرست و خطاء است‪ ،‬زيرا قول و اقرار پيامب‬
‫‪e‬از جلهء سنت نيست بلكه آندو شريعت اند‪ ،‬و عمل وي در خاصهء نفس خودش عبارت از سنت ميباشد»‪.‬‬
‫‪-‬زعيم شان مي گويد ‪« :‬از چيزهاي كتيف [ضخيم و كبي الجم] چيزهاي لطيف خارج ميشود بنا برهي‬
‫قاعدهء مستمره انيل از توراة خارج شد‪ ،‬و هينطور امت مسلمي از مؤمني خارج خواهد شد‪ ،‬و رسالت‬
‫احدي (يعن جهوري ) از ممدي و اخوان از اصحاب خارج خواهد شد»‪.‬‬
‫‪-‬ممود طه در باره قرآن كري مي گويد‪ « :‬قرآن يك موسيقي علوي است‪ ،‬هه چيز را برايت مياموزاند ول‬
‫هيچ چيز مشخص را برايت ني آموزاند‪ ،‬قواي احساس رابيدار ميسازد‪ ،‬و اسباب حس را تيز ميكند بعدا ترا‬
‫با عال ماده ميگذارد تا آنرا با اسلوب خاص خود درك كن‪ ،‬اين است حقيقت قرآن»‪.‬‬
‫‪-‬صاحب اين مذهب به اين نيز اشاره مينمايد كه‪ :‬قرآن شعر ملتزم است [يعن شعري است كه قائل آن به آن‬
‫التزام دارد] و آنچه را قرآن نفي مينمايد عدم صدق و عدم التزام است‪ ،‬وي ميگويد « آنچه را خداوند ‪ U‬از‬
‫قرآن نفي ميكند شعر بودن قرآن نيست بلكه خداوند از قرآن لوازم شعر را كه عبارت از عدم صدق و عدم‬
‫التزام است‪ ،‬نفي و سلب كرده است» در ادامه مي گويد ‪« :‬وقت به دقايق قرآن متوجه شوي ميدان كه آن‬
‫شعر است»‪.‬‬
‫‪-‬وي نظر خاصي در مورد معن شرك و توحيد دارد‪:‬‬
‫* شرك نزد وي ‪« :‬هان رسوب و ذلت است كه توسط آن نفس انسان به عقل هوشند وعقل باطن تقسيم‬
‫شده‪ ،‬و در بي ايندو تضاد و تعارض وجود دارد»‪.‬‬
‫* توحيد به نظر وي ‪« :‬فكر مستقيم و درست ني باشد مگر در صورت كه نقطهء جع شدن را ميان هر دو‬
‫ضد يعن عقل هوشند و عقل باطن بيابد‪ ،‬هي است توحيد»‪.‬‬
‫‪-‬در بارهء اسلم مي گويد‪ « :‬اسلم در اصول خود مشتمل به شريعت انسان است ول در فروع خود هيشه‬
‫مشتمل به شعاير درهم پيچيده اي از قانون جنگل بوده است‪.‬‬
‫‪-‬آنان به ايات مكي و آنعده ايات مدن كه شبيه به ايات مكي است‪ ،‬اعتماد و استناد ميكنند و آنا را ايات‬
‫اصول مينامند‪.‬‬
‫‪-‬رسالت پيامب ‪ r‬رسالت اول بود كه در آن پيامب ‪ r‬قائم به شريعت اصول و مسلمانان قائم به شريعت فروع‬
‫بودند‪.‬‬
‫‪-‬و رسالت دوم هي رسالت جهوري است كه آنرا ممود ممد طه آورده و اين رسالت ‪ ،‬مباشرة قائم به‬
‫شريعت اصول ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬عقيده دارند كه‪ :‬آنانيكه در اطراف پيامب ‪ r‬بودند اصحاب و ياران پيامب ‪ r‬بودند اما آنانيكه دعوت‬
‫جهوري را پيوي مينمايند برادران پيامب ‪ r‬هستند‪ ،‬در اين مورد به حديثي استناد ميكنند كه ابن ماجه در‬
‫كتاب زهد از أبوهريرة رضي ال عنه روايت ميكند كه پيامب (صلى ال عليه و سلم) فرمود‪…« :‬دوست‬
‫داشتيم كه برادران خود را ميديدي‪ ،‬گفتند‪ :‬اي پيامب خدا ‪ r‬ايا ما برادرانت نيستيم ؟ گفت‪ :‬شا ياران من‬
‫هستيد و برادران كسان اند كه بعد از من ميايند‪ ،‬و من پيشفرستادهء شا بر حوض هستم»‪.‬‬
‫‪-‬ازدواج جهوري‪:‬‬
‫* در كتابش ( تطوير شريعة الحوال الشخصية) صـ ‪ 68‬ميگويد‪« :‬اولي پذيرنده به تليات انوار ذات قديه‬
‫‪-‬ذات خداوندي‪ -‬هان انسان كامل است‪ ،‬از هي جهت وي زوج (جفت) هان ذات ميباشد»‪.‬‬
‫* ميگويد‪« :‬انسان كامل از اين جهت زوج [جفت] خداوند ‪ U‬ميباشد كه وي در مقام عبوديت بوده و مقام‬
‫عبوديت مقام انفعال و تأثي پذيري است‪ ،‬در حال كه مقام ربوبيت مقام فعل و تأثي گذاري ميباشد‪ ،‬بنابرآن‬
‫پروردگار فاعل و بنده منفعل است‪ ،‬بعدا از انسان كامل زوجه اش به وجود آمد كه مقام زوجه نسبت به‬
‫انسان كامل [ زوجش] هان مقام انسان كامل است نسبت به ذات [يعن ذات خداوند] پس زن منفعل و مرد‬
‫فاعل بوده كه اين در حقيقت هان سطح علقهء جنسي ميان مرد و زن ميباشد»‪.‬‬
‫* وي ميگويد‪ …« :‬ها نطوري كه نتيجهء علقهء جنسي ميان ما و زنان ما توالد و تناسل ميباشد‪ ،‬نتيجهء‬
‫علقه ميان ذات قدي و زوجش‪ ،‬كه انسان كامل است‪ ،‬هان معارف لدن ميباشد ‪ ،‬زيرا انفعال و اثر پذيري‬
‫عبوديت از براي ربوبيت پرده هائي را كه نفس به ما آورده است دور ميكند‪ ،‬يعن نفسي كه آن اصل ما‬
‫است‪ -‬نفس خداوند تبارك و تعال ‪ ،-‬وقتيكه لقاء ميان اين دو زوج يعن ذات الي و انسان كامل (مرد‬
‫جهوري و زن جهوري) حاصل شد علم لدن با فيضي كه بندهء صال را از هر طرفش ميپوشاند فوران ميكند‪،‬‬
‫اين علم لدن نصيب مردان و زنان ميشود»‪.‬‬
‫* و نيز ميگويد‪ « :‬پس هي وضع كه ميان ذات الي و انسان كامل صورت ميگيد‬
‫* انفعال عبوديت براي ربوبيت – عينا در ميان مردان و زنان نيز صورت ميگيد كه آن عبارت از انفعال‬
‫انوثت از براي ذكور است‪ ،‬كه در ميان ما بنام علقهء جنسي ياد ميشود»‪.‬‬
‫* در ادامه ميگويد‪ « :‬انفعال انوثت به ذكور‪ -‬كه نزد ما بنام علقهء جنسي ياد ميشود‪ -‬فائدهء مباشر واول‬
‫آن‪ ،‬حاصل كردن زندگي و مستحكم ساخت آن و وصل شدن به خداوند بدون حجاب ميباشد كه اين آخرين‬
‫مرتبهء لذت بشمار ميود»‪.‬‬
‫* و در هان كتاب خود ميگويد‪« :‬خداوند تعال صورت ندارد كه آنرا درست كند‪ ،‬و نه كدام مقصد آخرين‬
‫دارد كه به آن برسد‪ ،‬بلكه وظيفه اش اينست كه تكوين و تليق هيشگي داشته باشد‪ ،‬آنم به طريق تديد‬
‫حيات فكر شعورش در هر لظه‪ ،‬كه مقصود از عبادت هم هي است»‪.‬‬
‫* وي ميگويد‪ « :‬مكن است كه ازدواج جهوري را چني تعريف كنيم‪ :‬آن يك عقد مشترك ميان دو شريك‬
‫هانند بوده كه هر دوي شان در حقوق و واجبات مساوي اند‪ ،‬مرد بالي زن سلطه ندارد و زن بالي مرد‬
‫ندارد… هر دو حق دخول را به اختيار و رضاي خود دارند‪ ،‬و در خروج از آن نيز حق مساوي دارند»‪.‬‬
‫* وي ميگويد‪« :‬در اين ازدواج مهر و ول وجود ندارد‪ ،‬و طلق هانطوري كه حق مرد است حق زن نيز‬
‫ميباشد»‪.‬‬
‫ريشه هاي فكري و اعتقادي‪:‬‬
‫‪-‬افكار اين حزب درهم پيچيده‪ ،‬مضطرب و خلط از اديان‪ ،‬افكار و مذاهب زيادي‪ ،‬اعم از سابقه و جديد‬
‫أخذ گرديده است‪.‬‬
‫‪-‬مؤسس اين حزب برآراء مي الدين ابن عرب در كتابش (فصوص الكم) توجه واعتماد نوده است كه اين‬
‫كار بعضي از نقاد را معتقد بر آن ساخته كه اين حزب يك حركت باطن صوفيانه است‪ ،‬علوه بر آن ايشان‬
‫دخانيات را جائز ميدانند‪ ،‬و با نغمه هاي ايقاعي‪ ،‬در جاده هاي عمومي‪ ،‬و در حلقه هاي ذكر جهوري‬
‫ميقصند‪.‬‬
‫‪-‬در بسياري از نظرياتش از افكار فرويد و داروين استفاده ميكند‪.‬‬
‫‪ -‬در مباحث خود پيامون انسان كامل‪ -‬كه عوض خداوند وي با مردم ماسبه خواهد كرد‪ -‬مكن متأثر از‬
‫نصرانيت باشد‪ .‬افكار خودرا در اين مورد از كتاب « اٌلنسان الكامل » كه عبد الكري جيلي تأليف نوده‪،‬‬
‫اخذ كرده است‪.‬‬
‫‪-‬در تديد و طرز العمل دولت آينده كه به طرف آن دعوت ميكند برافكار اشتراكي ماركسيست اعتماد نوده‬
‫است‪.‬‬
‫‪-‬در بسياري از افكار خويش با بائيه و قاديانيه توافق دارند‪.‬‬
‫‪-‬على الرغم آنچه گذشت‪ ،‬وي كتب خود را به ايات قرآن و احاديث نبوي آغاز نوده و در آنچه به سوي‬
‫آن دعوت ميكند از ايات و احاديث استدلل مينمايد‪ ،‬لـكن اين كار وي دعوتش را دعـوت اسلمي ني‬
‫سازد بلكه ايـن رنگ ديگري‬
‫از ارتداد و كفر است‪.‬‬
‫انتشار و جاهاي نفوذ‪:‬‬
‫‪-‬منشأ و نوي اين حزب در سودان است‪ ،‬طرفدارانش به دهها هزار رسيده بود‪ ،‬ول بعد از اعدام رهبشان‪،‬‬
‫تعداد آنان خيلي زياد رو به كمي ناد‪ ،‬در ميان شان تعدادي از دانشمندان كه از ثقافت و علوم اسلمي ب‬
‫بره اند نيز وجود دارد‪ ،‬لكن در نتيجهء بيداري دينييكه در سودان به ميان آمده است اميد ميود كه اين حزب‬
‫به كلي ختم شود‪.‬‬
‫مراجـع‪:‬‬
‫ممود ممد طه –كتابيست نادر‪ ،‬باطر‬ ‫‪ -1‬اسس دستور السودان‬
‫يكه آنرا از بازار جع آوري نـوده نابود‬
‫ميسازند‪.‬‬
‫ممود ممد طه‪.‬‬ ‫‪-2‬تطوير شريعة الحوال‬
‫الشخصية‬
‫ممود ممد طه‪.‬‬ ‫‪-3‬طريق ممد‬
‫ممود ممد طه‪.‬‬ ‫‪-4‬كتاب رسائل ومقالت‬
‫ممود ممد طه‪.‬‬ ‫‪-5‬كتاب السلم و الفنون‬
‫ممود ممد طه‪.‬‬ ‫‪-6‬رسالة الصلة‬
‫‪-7‬هچنان جهوري ها كتاب به نشر رسانيدند بنام ( الضحية ليست بواجبة لعلى الغنياء ول على الفقراء)‬
‫يعن‪ :‬قربان واجب نيست‪ ،‬نه بالي ثروتندان و نه بر تيدستان‪.‬‬
‫نور ممد احد‪ -‬مطبوعات اتاد طلب‬ ‫‪ -8‬الفكر المهوري تت الجهر‬
‫جامعة ام درمان السلمية – امانة الشئون‬
‫الثقافية‪.‬‬
‫‪-9‬دراست و تقيقات مفصل از حزب جهوري در فايل هاي الندوة العالية للشباب السلمي‪.‬‬
‫جينيـه‬
‫تعريف‪:‬‬
‫‪-‬جينيه دين منشعب از دين هندو است‪ ،‬كه در قرن ششم قبل از ميلد‪ ،‬به دست مؤسس آن (مهاويرا) قدم به‬
‫ظهور ناد وتا امروز وجود دارد‪ ،‬بناي اين دين بر اساس خوف از تكرار تولد است‪ ،‬دعوت كننده به سوي‬
‫آزادي از قيود زندگي و از خوشگذران بوده و اينكه انسان بايد بدور از احساس به زشتيها از قبيل عيب‪،‬‬
‫گناه‪ ،‬خي و شر باشد و نيز مبناي اين دين بر رياضت بدن‪ ،‬رهبانيت‪ ،‬تفكرات عميق نفسان است‪ ،‬البته اين‬
‫رياضت و تفكرات باطر خاموش ساخت شعلهء زندگي در نفوس پيوانش ميباشد‪.‬‬
‫تأسيس و افراد برازنده ‪:‬‬
‫‪(-‬مهاويرا) مؤسس حقيقي دين جينيه به شار ميود كه معتقدات آن نيز از وي ظاهر شده و تا امروز باقي‬
‫است‪.‬‬
‫‪(-‬مهاويرا) از خاندان از طبقهء كاشتر بود كه متص به امور سياست و حرب بودند‪.‬‬
‫‪-‬پدر وي (سدهارتا) امي شهري در وليت بيهار بود‪.‬‬
‫‪-‬تولد ( مهاويرا) سال ‪ 599‬ق م صورت گرفته و وي پسر دومي والدين خود بود‪.‬‬
‫‪-‬مرحلـهء اول زندگي خود را در سايـهء پدر و مادر خـود سپري نوده مستفيد‬
‫از خادمان و لذات مادي بود‪ ،‬به والدين خود خيلي احترام داشت‪ ،‬در اين مرحله ازدواج نيز كرد و داراي‬
‫يك دختر گرديد‪.‬‬
‫‪-‬وقت والدينش وفات نود در بارهء سبكدوش شدن از وليعهدي و دور شدن از پادشاهي و القاب‪ ،‬از برادر‬
‫خود اجازه خواست‪.‬‬
‫‪-‬سر خود را تراشيد‪ ،‬زيورات و لباسهاي فاخرهء خودرا از تن كشيد و مرحلهء زهد‪ ،‬خلوت گزين و گوشه‬
‫نشين را آغاز نود‪ ،‬در آنوقت سي سال داشت‪.‬‬
‫‪-‬دو روز و نيم‪ ،‬روزه گرفت‪ ،‬موي بدن خود را كند‪ ،‬برهنه در شهرها شروع به گشت نود و به رياضت‬
‫شاقه و تفكرات عميق آغاز كرد‪.‬‬
‫‪-‬نام اصلي اش (وردهاماتا) است ول اتباع و پيوانش ويرا (مهاويرا) يعن «قهرمان بزرگ» مينامند و معتقدند‬
‫كه اين نام را خدايان برايش اختيار نوده اند‪ ،‬و هچنان بر وي (جينا) اطلق ميكنند‪ ،‬يعن غالب بر شهوات و‬
‫ميل هاي مادي‪.‬‬
‫‪-‬پيوان اين گروه ادعا مينمايند كه دين جينيه رجعش به بيست و سه شخص جين بوده كه مهاويرا بيست و‬
‫چهارم آنا به شار ميود‪.‬‬
‫‪-‬مهاويرا علوم خودرا از (بارسواناث) كه وي را جين بيست و سوم ميشمارند‪ ،‬اخذ نوده است‪ ،‬اصول جينيه‬
‫را از وي فراگرفت بعدا در بعضي امور با وي مالفت نوده برآن چيزهائي را اضافه كرد كه آنچيزها را به‬
‫تربه و زكاوت خود حاصل نوده بود‪ ،‬هي بود كه وي به حيث مؤسس حقيقي شناخته شد‪.‬‬
‫‪-‬در تفكرات و رهبانيت خود به مدت سيزده ماه غرق بود كه در اين مدت با جسد برهنه‪ ،‬موي كنده‪ ،‬در‬
‫شهرها سرگردان بود‪ ،‬باخاموشي تام مراقب نفس خود بود‪ ،‬زندگي خود را با هان صدقات كه برايش داده‬
‫ميشد پيش ميبد‪ ،‬بعد از اين مدت مستقيما به درجهء چهارم رسيد زيرا سه درجهء ديگر‪ ،‬چنانچه ميگويند از‬
‫اول برايش حاصل بود‪.‬‬
‫‪-‬بعد از آن شروع به رحلت عدم احساس نود تا آنكه به درجهء پنچم نايل گرديد كه اين درجه درجهء علم‬
‫مطلق بوده و رسيدن به مرحلهء نات است‪.‬‬
‫‪-‬يك سال بعد از رياضت و تذيب نفسي به درجهء مرشد نايل گرديد كه بعد از آن مرحلهء دعوت را به‬
‫سوي عقيدهء خود شروع نوده اول خاندان خود‪ ،‬بعدا قوم و بعد از آن اهل شهر خود را دعوت كرد‪ ،‬و بعد‬
‫از آن پادشاهان و سرلشكران را دعوت نود كه تعداد زيادي از آنا با دعوت وي – كه قيام بر ضد براهه‬
‫بود‪ -‬موافقه نودند‪.‬‬
‫‪-‬به دعوت خود تاسن ‪ 72‬سالگي ادامه داد‪ ،‬و در سال ‪ 527‬ق‪ .‬م‪ ،‬وفات نوده از خود مذهب‪ ،‬پيوان و‬
‫اتباع و خطبه هائي باگذاشت‪.‬‬
‫‪-‬بعد از وي جينيه به دو بش تقسيم شد‪:‬‬
‫‪-1‬دياميا‪ :‬يعن دارندگان زي[لباس وهيئة] آسان كه برهنه و عريان بودند‪ ،‬اين گروه از جلهء افراد خاصه‬
‫اند كه ميلن به سخت گذران و زهد دارند و اكثر آنان را كاهنان‪ ،‬رهبانان و نساك تشكيل ميدهند كه‬
‫زندگي (مهاريرا) را نونه والگو براي خويش قرار داده اند‪.‬‬
‫‪-2‬سويتامبا‪ :‬يعن دارندگان لباس سفيد‪ ،‬ايشان طبقهء معتدل عامه اند كه زندگي اول (مهاويرا) را‪ ،‬در‬
‫احترام پدر ومادر چراغ راه خويش قرار داده اند‪ ،‬يعن آن دور زندگي اش كه در آن از لذتا و خدمتگاران‬
‫استفاده ميكرد‪ ،‬آنان تام كارهاي كه در آن خي باشد انام ميدهند‪ ،‬و از هر امري كه در آن بدي و شر‬
‫وجود داشته باشد و يا سبب مرگ زنده جان شود پرهيز مينمايند‪ ،‬لباس ميپوشند [برهنه ني باشند مثل گروه‬
‫اول]‪ ،‬و مبادي عام جين را بالي خود تطبيق ميكنند‪.‬‬
‫‪-‬پادشاهان و حكام در هند به پذيرفت جينيه روي آوردند كه اين امر سبب غلبهء جينيه بر عصر ويداي هندوي‬
‫شرده ميشود‪ ،‬البته پذيرفت ملوك وحكام باطري بود كه دين جينيه به سوي‪ :‬عدم ضرر رسانيدن به مطلق‬
‫زنده جان‪ ،‬واجب بودن اطاعت مردم از حاكم خويش و ذبح كردن كسيكه از حاكم سركشي نوده نافرمان‬
‫اوامرش را مينمايد‪ ،‬دعوت ميكرد‪ ،‬بنا برآن ايشان در قرون وسطى در دربار بسياري از ملوك و حكام نفوذ‬
‫پيدا كردند‪.‬‬
‫‪-‬در زمان فرمانروائي اسلمي در هند از احترام و عزت زيادي بر خور دار بودند‪ ،‬حت كار به جائي رسيد كه‬
‫امپراطور «اكب» كه از ( ‪1605-1556‬م) بر هند حكومت داشت‪ ،‬از اسلم گشت و مرتد شده بعضي از‬
‫عقايد جينيه را پذيرفت‪ ،‬باهندوان دامادي و خويشي كرد‪ ،‬معلم جينيه ( هياوييا) را از مقربي دربار قرار داده‬
‫لقب ( معلم الدنيا) را به وي اعطاء كرد‪.‬‬
‫افكار و معتقدات‪:‬‬
‫اول‪ :‬كتاباي شان‪:‬‬
‫‪-‬مهاويرا قبل از مرگش در شهر بنابوري وليت تبنا آمده پنجاه و پنج خطابه ايراد فرمـود و از سي وشش‬
‫سوال پاسخ گفت‪ ،‬بعدا هـمي خطابه ها و هي سوال‬
‫و جواب ها كتاب مقدس ايشان گرديد‪.‬‬
‫‪-‬در پلوي آن‪ ،‬خطابه ها و وصايائيكه به مريدان‪ ،‬رهبانان و نساك جينيه منسوب است قرار دارد‪.‬‬
‫‪-‬فرهنگ دين شان به طريق مشافهه [غيكتبيي] نقل ميشد‪ ،‬و در قرن چهارم قبل از ميلد خواستند آنرا تدوين‬
‫نايند ول در جع كردن مردم پيامون آنچه نوشته بودند ناكام ماندند‪ ،‬بنابراين كتابت آن تا سال ‪57‬م بتأخي‬
‫افتاد ‪.‬‬
‫‪-‬در قرن پنجم ميلدي بزرگان جينيه در شهر (ويلبي) جع شدند تا فرهنگ دين خودرا به زبان سنسكريت‬
‫بنويسند‪ ،‬و زبان و لغت اصلي آن ( اردها مدي) بود‪.‬‬
‫دوم‪ :‬اله و يا پروردگار‪:‬‬
‫‪-‬جينيه در اصل قيامي بود بر ضد براهه‪ ،‬ايشان آلهء هندوان را قبول ندارند‪ ،‬خوصوصا آلهء سه گانهء ايشان‬
‫را (برها – فشنو ‪ -‬سيفا) از هي جهت حركت ايشان را بنام حركت الادي نام ناده اند‪.‬‬
‫‪-‬جينيه به روح اكب ويا خالق بزرگ براي كائنات قائل نيستند ول به وجود ارواح جاويد قائل هستند‪.‬‬
‫‪-‬هر روحي از ارواح جاويد‪ ،‬از ديگرش مستقل بوده در آنا تناسخ جاري ميشود‪.‬‬
‫‪-‬خودرا از فكر الوهيت كامل آزاد كرده نتوانستند بنابرآن باطر اينكه دين در اذهان شان تكميل شود‪ ،‬و‬
‫فراغي كه از عدم اعتراف شان به خداي واحد پيدا شده بود پرشود‪ ،‬به شكل و صورت ( مهاويرا ) معبودي به‬
‫خود ساخته و بيست و سه جين ديگر را نيز به آن يكجا كرده اند‪.‬‬
‫‪-‬طبيعت مسالت آميزي كه دارند ايشان را مبور ساخته تا به آلهء هندوان ( بغي از آلهء سه گانه) اعتراف‬
‫نوده‪ ،‬وبه آنا احترام و تعظيم نايند‪ ،‬ول در تعظيم به درجهء تعظيم براهه ني رسند‪ ،‬هچنان ايشان براهه را‬
‫به اعتبار اينكه يك گروه معظم در بي هندوان اند‪ ،‬احترام و تعظيم ميكنند‪.‬‬
‫‪-‬در دين ايشان نازي و قربانيي وجود ندارد‪ ،‬و به نظام طبقات قائل نيستند‪ ،‬بلكه به ضد آن قيام كرده اند‪ ،‬در‬
‫ميان ايشان صرف دو طبقه وجود دارد‪ :‬طبقهء خاصه و طبقهء عامه‪ ،‬ول به طبقهء خاصهء خويش كه از جلهء‬
‫رهبانان اند هيچ نوع امتيازي قائل نيستند‪ ،‬و اين امرسبب شده كه راهبان در مشقت‪ ،‬قربان و تكليف زيادي‬
‫قرار گيند‪.‬‬
‫سوم‪ :‬بعضي از معتقدات شان‪:‬‬
‫‪-1‬كارما‪:‬‬
‫‪-‬كارما نزد آنان يك موجود مادي است كه با روح خلط شده آنرا احاطه مينمايد‪ ،‬و روح جز به طريق‬
‫رياضت و مروم بودن از لذتا‪ ،‬از آن نات ني يابد‪.‬‬
‫‪-‬انسان تا وقتيكه كارما به روحش تعلق داشته باشد فقط تولد ميشود و ميميد‪ ،‬و تا وقتيكه از كارما جدا‬
‫نشده باشد نفسش پاك ني شود‪ ،‬وقت از كارما جدا شد رغباتش ختم ميشود و زندهء جاويد در نعمت هاي‬
‫نات باقي خواهد ماند‪.‬‬
‫‪-2‬نات‪:‬‬
‫‪-‬مقصد از نات دست يافت به سرور هيشگي كه خال از غم‪ ،‬درد و اندوه است‪ ،‬و نيز پـاك شدن از‬
‫اوسـاخ مادي حيـوان ميباشد كه غـايت آن دور شدن از‬
‫تكرار تولد و مرگ و تناسخ ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬راه رسيدن به نات هانا انام دادن كارهاي خوب و دوري جست از بديها‪ ،‬گناهان و معاصي است‪ ،‬و به‬
‫آن وقت انسان خواهد رسيدكه از موانع مشكلت زندگي بشري‪ ،‬توسط كشت عاطفه ها و شهوات‪ ،‬عبور‬
‫نايد‪.‬‬
‫‪-‬مقام شخص نات يافته بالتر از خلء كون بوده و ناتش ابدي و سرمدي ميباشد‪.‬‬
‫‪-3‬تقديس و احترام هر زنده جان‪:‬‬
‫‪-‬هر زنده جان را تقديس و احترام عجيبـي مينمايند‪.‬‬
‫‪-‬بعضي از راهبان شان باخود جاروب ميداشته باشند كه با آن راه خود و جاي نشست خودرا بروبند تا مبادا‬
‫زنده جان را پايال كنند‪.‬‬
‫‪-‬بعضي از آنان بر روي خود پرده اي را مي اندازند واز عقب آن تنفس ميكنند تا مبادا زنده جان كه در هوا‬
‫باشد به حلق وي فرو رود و از بي برود‪.‬‬
‫‪-‬كار زراعت را ني كنند تا كرم ها وحشرات خردي كه در زمي زندگي مينمايند به قتل نرسند‪.‬‬
‫‪-‬حيوانات را ذبح ني كنند و گوشت آنرا ني خورند‪ ،‬از هي جهت آنان بنام (نبات ها) ياد ميشوند‪.‬‬
‫‪-‬در معارك و جنگها‪ ،‬باطر اينكه خون كسي نريزد و زنده ها كشته نشوند‪ ،‬شركت ني ورزند‪ ،‬به هي‬
‫جهت ايشان هيشه در صلح زندگي ميكنند و از شدت و تندي به دور هستند‪.‬‬
‫‪-4‬عواطف‪:‬‬
‫‪-‬بايد تام عواطف و احساسها كشته شود ‪ ،‬راهب به دوست داشت و بدبين‪ ،‬به غم و خوشي‪ ،‬به سردي‬
‫وگرمي ‪ ،‬به خوف و حياء‪ ،‬به خي وشر‪ ،‬و به گرسنگي و تشنگي احساس ندارد ‪ ،‬بنابرآن واجب است بروي‬
‫كه به درجهء خود وجود و غفلت برسد‪ ،‬بدي كه تام عواطف انسان را درنفس بكشد‪.‬‬
‫‪-‬بعضي از آنا را چني مشاهده ميكن كه موي جسدش كنده ميشود ول هيچ نوع دردي از آن احساس ني‬
‫كند ‪0‬‬
‫‪ -5‬عريان بودن ‪:‬‬
‫‪-‬بترين و بلندترين كشت عواطف رسيدن به مرحلهء برهنگي است كه آن از بارزترين شعاير جينيه به شار‬
‫ميود ‪ ،‬كسي كه به اين مرحله رسيد در جاده ها بدون لباسي كه بدنش را بپوشاند ‪ ،‬سي ميكند و به شرم‬
‫وحياء احساس ني كند‪- .‬راهبها برهنه زندگي ميكنند و اين عمل شان از مفكورهء فراموشي عار وحياء سر‬
‫چشمه ميگيد ‪ ،‬كه اين عمل ‪ ،‬ايشان را [به نظرخودشان] به مرحلهء نات و جاويدان ميساند ‪0‬‬
‫‪-‬اگر شخص برهنه به حياء‪ ،‬خوب و بدي احساس كرد آن شخص هنوزهم به دنيا تعلق و بستگي دارد كه اين‬
‫خود مانع از رسيدنش به كامياب و نات است‪.‬‬
‫‪-‬احساس كردن به حياء متضمن تصور گناه است و عدم احساس به حياء معنايش عدم تصور گناه است‪ ،‬پس‬
‫كسيكه ميخواهد زندگي داشته باشد كه از دردها خبي نداشته باشد بايد برهنه زندگي كند و لباسش آسان‬
‫و هوا باشد‪.‬‬
‫‪-6‬خود كشي تدريي‪:‬‬
‫‪ -‬راهبان و نساك ايشان باطر آنكه گرسنگي را احساس ني كنند و باطر قطع عليقي كه ايشان را به‬
‫زندگي مرتبط ميسازد‪ ،‬طعام را و هر چيزي را كه غذاي جسم باشد ترك ميكنند و اين كار مفضي به خود‬
‫كشي تدريي از طرف گرسنگي ميشود‪.‬‬
‫‪-‬رسيدن به اين مرحله به اين معناست كه شخص از زير سلطهء جسد فان خود بر آمده‪ ،‬حال وي موي بدن‬
‫خود را ميكند وجسد خود را به پديده هاي مشكل طبيعي پيش ميكند وگرسنه ميسازدش تا آنكه بيد‪.‬‬
‫‪-‬خود كشي و انتحار مرتبه ايست كه به آن جز رهبان هاي خاص الاص جين كس ديگر ني رسد‪ ،‬آنان‬
‫باطر رغبت و ميل به نات و خلود اين كار را ميكنند‪ ،‬و به اين مرتبه وقت ميسند كه سيزده سال را در‬
‫مبادي و تعاليم مشكل رهبانيت اين دين سپري نايند‪.‬‬
‫‪-‬مردم عام جينيه بر اين اكتفاء ميكنند كه كسي را نكشند‪ ،‬گوشت نورند‪ ،‬و از ضرر رسانيدن به انسان و‬
‫حيوان دوري جويند و بالي رغبات مادي غلبه حاصل كنند‪.‬‬
‫چهارم ‪ :‬افكار و معتقدات ديگر آنان‪:‬‬
‫‪-‬روح تا آنوقت در بند مرگ و ولدت گرفتار است كه به مرحلهء نور وسعادت برسد‪ ،‬وقت به اين مرحله‬
‫رسيد لذت را ميابد كه هيچ لذت دنياي به آن برابر شده ني تواند‪.‬‬
‫‪-‬به راه نور انسان توسط تطبيق أشياء ذيل خواهد رسيد‪:‬‬
‫‪-1‬اعتقاد درست به رهبان بيست و چهارگانه جينيه و دور شدن از اوساخ گناهان كه به نفس انسان‬
‫چسپيده است‪.‬‬
‫‪-2‬علم درست‪ :‬كه توسط آن شناخت كائنات از ناحيهء مادي و روحي حاصل ميشود‪.‬‬
‫‪-3‬اخلق درست‪ :‬توسط آراسته بودن به نيكي ها‪ ،‬خال بودن از بدي ها‪ ،‬عمل به عفت و پرهيزگاري‪.‬‬
‫‪-‬مراتب علم جين پنج است‪:‬‬
‫‪-1‬ادراك به طريق حواس‪.‬‬
‫‪-2‬علم از طريق وثائق مقدسه‪.‬‬
‫‪-3‬علم به وجدان مدود كه آن توسط روح‪ ،‬بعد از پاك شدنش از اوساخ‪ ،‬درك ميشود‪.‬‬
‫‪-4‬علم به وجدان ميط كه آن توسط روح‪ ،‬بعد از گذشتنش از زمان و مسافه‪ ،‬درك ميشود‪.‬‬
‫‪-5‬علم به اشياء پوشيده در ضميها و به تصورات مفي‪ ،‬كه انسان به اين مرتبه ني رسد مگر بعد از‬
‫رياضات شاقه و مشكل‪.‬‬
‫‪(-‬مهاويرا) سه مرتبه اش را از اول با خود داشت و دو مرتبهء ديگرش نيز برايش حاصل گرديد تا مرشد و‬
‫داعي مذهب خود شد‪.‬‬
‫‪-‬براي جامعـهء جيـن معبد چيز ضروري بـوده آباد كردن آن از جلهء فرائض‬
‫دين بالي شان بشمار ميود‪.‬‬
‫ريشه هاي فكري و اعتقادي‪:‬‬
‫‪-‬جينيه قيامي است بالي هندويت كه از آله و طبقات آن انكار ميورزد‪ ،‬ول از روش عام و شعاير بارز آن‬
‫خود را آزاد كرده نتواست‪ ،‬بنابرآن براي خود معبودان اتاذ نوده است‪.‬‬
‫‪-‬افكار جينيه اصل بر افكار هندويت استوار است مثل اعتقاد به انطلق‪ ،‬كارما‪ ،‬نات‪ ،‬تناسخ‪ ،‬تكرار تولد‪،‬‬
‫دعوت به سوي امور سلب‪ ،‬ول با اندكي رنگ آميزي اين عقايد به رنگ جينيه و تطوير وتغيي آن تا با عقايد‬
‫جينيه ملئمت و موافقت نايد‪.‬‬
‫‪-‬جينيه ادعا ميكند كه فلسفهء وي به جين اول باز ميگردد‪ ،‬كه وي در تاريخ هاي خيلي قدي ميزيسته‬
‫وهچنان به جين هائي باز ميگردد كه يكي بعد ديگري آمده اند‪ ،‬و بيست وسوم آنا ( بارسوانات) و بيست‬
‫چهارم آنا ( مهاويرا ) بود و شعاير اين دين‪ ،‬كه در مرحلهء دور و درازي از زمانه ها تشكيل شده‪ ،‬به دست‬
‫وي استقرار يافت‪.‬‬
‫‪-‬ظهور اين دين هركاب با ظهور دين بودائي بود كه هر دو به حيث دو نضت در داخل فكر هندويت بود‪.‬‬
‫‪-‬چني عقيده وجود دارد كه نصرانيت مفكورهء روزه گرفت را از چيزي كه در آن حيات باشد از جينيه‬
‫گرفته اند‪ ،‬زيرا نصارى در چند روز مدود‪ ،‬از گوشت و از هر چيزي كـه از گوشت درست ميـشود‬
‫روزه ميـگيند و در آن ايام با طعام‬
‫هاي نبات زندگي ميكنند‪.‬‬
‫انتشار و جاهاي نفوذ‪:‬‬
‫‪-‬جينيه از هند خارج نشده‪ ،‬معابدش در كلكتا و دلوارا زياد است‪ ،‬و نيز معابدي در كهجورا و جبل آبو‬
‫دارند كه در زينت و زخرفه از عجائب دنيا به شار ميود‪ ،‬و در قرن دوم قبل از ميلد غار بزرگ شان را‪ ،‬كه‬
‫بنام (هات كنبا) مسمى است‪ ،‬در منطقهء ادريسه‪ ،‬حفر نودند‪ ،‬آنان غارهاي ديگري هم در اطراف هند دارند‪،‬‬
‫كه بر مهارت ايشان در كندنكاري تاثيل و رسوخ قدم شان در اعمارمعابد و تزيي آن به نقش هاي عجيب‪،‬‬
‫دللت ميكند‪.‬‬
‫‪-‬شار فعلي شان به يك مليون نفر ميسد كه در تارت و قرض دادن به بانك ها كار ميكنند‪ ،‬اكثر آنان از‬
‫جلهء ثروتندان اند كه اين امر ايشان را در نشر كتب شان و تأثي شان بر فرهنگ هند‪ ،‬كمك كرده است‪.‬‬
‫مراجــع‪:‬‬
‫غوستاف لوبون‪.‬‬ ‫‪ -1‬حضارة الند‬
‫ثقافة الند‪ -‬دسب ‪1951‬م‪.‬‬ ‫‪-2‬مهاويرا‪:‬مؤسس الينية‬
‫مي الدين ألوائي‪.‬‬ ‫‪-3‬الفلسفة الينية‬
‫عبد النعم نر‪.‬‬ ‫‪-4‬تاريخ السلم ف الند‬
‫مولنا ممد عبدالسلم الرامبوري‪.‬‬ ‫‪-5‬فلسفة الند القدية‬
‫د‪ .‬احد شلب‪-‬ط ‪ -6‬النهضة الصرية‪.‬‬ ‫‪-6‬اديان الند الكبي‬
‫منشورات ادارة الستعلمات الندي‪.‬‬ ‫‪-7‬حقائق عن الند‬
‫حبيب سعيد‪.‬‬ ‫‪-8‬اديان العال الكبى‬

‫مراجع بيگانه‪:‬‬
‫‪H. G. Wells: A short History of the World.-1‬‬
‫‪.Berry: Religions of the World-2‬‬
‫‪History of Budhist Though: Edward thomas.-3‬‬
‫‪.Weeche and Rylamds: The peoples and Religions of India-4‬‬
‫حشاشون‬
‫‪ASSASSIN‬‬
‫تعريف‪:‬‬
‫حشاشون يك گروه اساعيلي‪ ،‬فاطمي‪ ،‬نزاريهء مشرقيه اند كه از ديگر فاطمي ها جدا شده اند و به امامت نزار‬
‫بن مستنصر بال و اولد وي دعوت ميكنند‪ ،‬مؤسس شان حسن بن الصباح بود كه قلعهء «الوت» را بيث‬
‫مركز دعوت و پايتخت دولت خود قرار داده بود‪ ،‬اين فرقه در قتل و ترور‪ ،‬باطر اهداف سياسي و دين‪ ،‬و‬
‫در تعصب‪ ،‬امتياز خاصي داشتند‪ ،‬كلمهء «حساسي» (‪ )ASSASSIN‬به اشكال متلف در لغت اروپاي ها داخل‬
‫شده و به معناي‪ :‬قتل ناگهان‪ ،‬قتل بطور غدر و خيانة‪ ،‬و يا قاتل حرفوي‪ ،‬استعمال ميشود‪.‬‬
‫تأسيس و افراد برازنده‪:‬‬
‫‪-1‬حسن بن الصباح‪:‬‬
‫‪-‬سال ‪430‬هـ در ري تولد شد و به مذهب شيعه زندگي خودرا آغاز نود‪ ،‬بعدا در عمر (‪ )17‬سالگي‬
‫طريقهء اساعيليهء فاطميه را در پيش گرفت‪ ،‬سال ‪471‬هـ‪1078/‬م به طرف امام خود الستنصر بال رفته‬
‫حج نود و بعد از آن بازگشت كرد تا دعوت را در فارس به نشر برساند‪ ،‬تعدادي از قلعه ها را تصرف كرد‬
‫و مهمترين آنا قلعهء الوت بود كه آنرا پايتخت دولت خود ساخت‪.‬‬
‫‪-‬در زمان وي سـال ‪487‬هـ‪1094/‬م امـامش الستنصر بـال مـرد‪ ،‬و وزير‬
‫بدر المال‪ ،‬پسر بزرگ و ول عهدش يعن ( نزار) را به قتل رسانيد تا امامت را به پسر كوچك (الستعلى)‬
‫كه خواهر زادهء وزير بود‪ ،‬انتقال نايد‪ ،‬اين كار سبب شد كه فاطميه به دو بش تقسيم شود‪ :‬نزاريهء مشرقيه‬
‫و مستعليهء مغربيه‪.‬‬
‫‪-‬حسن بن الصباح به امامت نزار دعوت نوده مدعي شد كه امامت به نواسهء نزار‪ ،‬كه به طريق مفي به قلعهء‬
‫الوت آورده شده‪ ،‬نقل نوده است ‪ ،‬گاهي چني اظهار نظر گرديد كه وي طفل بوده از مصر به فارس‬
‫گريتانده شده و گاهي هم گفته ميشد كه زن از زنان نزار كه از وي حامل بود به الوت آورده شد و آنا‬
‫وضع حل نود‪ .‬هينطور امر و سرنوشت امام جديد در كتمان و خفاء باقي ماند‪.‬‬
‫‪-‬حسن بن الصباح در سال ( ‪518‬هـ‪1124/‬م) بدون نسل و اولد وفات نود‪ ،‬زيرا وي در زندگي خود دو‬
‫پسر خودرا به قتل رسانيده بود‪.‬‬
‫‪-2‬كيا بزرگ آميد‪ :‬از سال ( ‪518‬هـ‪1124 /‬م) تا سال (‪532‬هـ‪1138/‬م) حكومت كرد‪ ،‬وي در‬
‫اول قومندان قلعه "لماسار" به مدت بيست سال بود‪ ،‬در دوران حكومتش با هسايه هاي سلجوقي اش چندين‬
‫بار داخل معركه و جنگ شده بود‪ ،‬وي نسبت به حسن بن الصباح در سياست رسيده تر و بردوبارتر بود‪.‬‬
‫‪-3‬ممد بن كيابزرگ آميد‪ :‬از سال (‪532‬هـ‪1138/‬م) تا سال (‪1162‬م) حكومت نود‪ ،‬در دعوت به‬
‫سوي امام خيلي توجه داشت و احترام ظاهري به فرائض اسلم را لزم گردانيد‪ ،‬به قتل بسياري از پيوانش كه‬
‫به امامت پسرش عقيده داشتند اقدام نوده يك تعداد ديگرش را عذاب و تبعيد كرد‪.‬‬
‫‪-4‬حسـن ثان بـن مـحمد‪ :‬حكـومت وي از سـال (‪1162‬م) تـا سـال‬
‫(‪561‬هـ‪1166/‬م) بود‪ ،‬در رمضان سال ‪559‬هـ برپاشدن قيامت را اعلن نوده شريعت را به پايان‬
‫رسانيد (لغوكرد)‪ ،‬تكاليف را ساقط كرد‪ ،‬خوردن را در رمضان مباح دانست‪ ،‬بعد از آن اقدام به كار‬
‫بزرگتري نود و ادعا كرد كه وي در ظاهر گرچه نواسهء كيابزرگ است ول در حقيقت امام عصر و پسر‬
‫امام سابق و از نسل نزار ميباشد‪.‬‬
‫‪-5‬ممد ثان بن حسن ثان‪ :‬حكومتش از سال (‪561‬هـ‪ )1166/‬تا سال (‪607‬هـ‪1210/‬م) بود‪ ،‬نظريهء‬
‫قيامت را پيشرفته تر ساخت و مكم گردانيد‪ ،‬در اين امر‪ ،‬ضعيف شدن و فروپاشي حكومت سلجوقيها در‬
‫دوران وي‪ ،‬ظهور تركيها و شروع توسعهء آنان‪ ،‬به وي كمك نود‪.‬‬
‫‪-6‬جلل الدين حسن سوم بن ممد دوم‪ :‬حكومتش از ( ‪607‬هـ‪1210/‬م) تا (‪1221‬م) بود‪ ،‬وي عقايد‬
‫اجداد خودرا در بارهء قيامت ترك نوده آنان را لعنت و تكفي كرد‪ ،‬كتاباي شان را سوخت و اسلم خويش‬
‫را اعلن نود‪ ،‬و ارتباط را با عال اسلمي شروع كرده به خليفهء عباسي الناصر لدين ال‪ ،‬و به سلطان‬
‫سلجوقي خوارزم شاه و ديگر ملوك و امراء نامه نوشت و به ايشان دعوت راستي خودرا به سوي تعاليم اسلم‬
‫اعلن مينمود‪ ،‬به اين عملكرد وي‪ ،‬ههء بلد اسلمي خوشحال شدند‪ ،‬و پيوانش به عنوان مسلمانان جديد‬
‫شناخته ميشدند‪.‬‬
‫‪-7‬ممد سوم بن حسن سوم‪( :‬در بعضي كتابا بنام‪ :‬علء الدين ممود ذكر شده) حكومتش از سال (‬
‫‪1221‬م) تا سال( ‪1225‬م) بود‪ :‬در عمر (‪ )9‬سالگي جانشي پدرگرديد‪ ،‬وزير پدرش حاكم الوت شد‪ ،‬در‬
‫دوران وي‪ ،‬مردم بار ديگر به مرمات‪ ،‬ارتكاب گناهان و الاد روآوردند‪ .‬اين طفل پنج شش سال حكومت‬
‫كرد‪ ،‬بعد از آن تكليف عقلي (عصب) برايش پيش شد و دزدي‪ ،‬رهزن و تاوزها عام گرديد‪.‬‬
‫‪-8‬ركن الدين خورشاه ‪1258-1255( :‬م) ‪ :‬سال ‪1256‬م هلكو حله اي را به هدف قلعه هاي اساعيليه‬
‫به راه انداخت ‪ ،‬و هينطور به پيش ميفت تا آنكه سال ‪654‬هـ ركن الدين قلعهء الوت را با چهل قلعه و‬
‫حصن ديگر كه بعدا ههء آنا به خاك برابر كرده شد‪ ،‬تسليم وي كرد‪ ،‬بنابرآن هلكو از ركن الدين استقبال‬
‫نود و يك دختر مغلي را به نكاحش در آورد‪ ،‬ول در سال ‪1258‬م قتل ناگهان (ترور) كردش و كارش را‬
‫به آخر رسانيد‪ ،‬و به قتل وي دولت سياسي حشاشي ها نيز در فارس ختم شد‪.‬‬
‫‪-9‬شس الدين ممد بن ركن الدين‪ :‬روايات اساعيليه چني ميگويد‪ :‬ركن الدين پسر خود شس الدين ممد‬
‫را مفي نوده بود كه بعدا خودرا نا آشناساخته‪ ،‬از گي هلكو‪ ،‬به جهت در جنوب قوقاز گريت‪ ،‬و بعدها‬
‫در راهي كه ميان اصفهان و هدان قرار دارد‪ ،‬درقريهء ( انودا ) استقرار يافت‪ ،‬و تا وفات خود در نصف اول‬
‫قرن هشتم هجري‪ ،‬هانا باقي ماند‪ ،‬از نسل وي سلسله اي از ائمه در قرن نم به ظهور رسيد كه خاندان‬
‫آغاخان نيز از آن جله است‪ .‬بعد از شس الدين‪ ،‬حشاشون به دو بش تقسيم شدند‪:‬‬
‫* بعض شان امامت ممدشاه را اعلن نوده به امامت وي وبه امامت ائمه اي كه از نسل وي آمدند اعتراف‬
‫نودند‪ ،‬سلسلهء شان در نصف قرن دهم هجري ختم شد كه آخرين آنان امام ظاهر شاه سوم معروف به‬
‫(دكن) بود‪ ،‬وي به هند هجرت نوده آنا در سال ‪950‬هـ وفات كرد و سلسله قطع شد‪ ،‬ول تاحال هم‬
‫پيوان از ايشان در مصياف و قدموس در سوريه وجود دارد‪.‬‬
‫* پيوان سلسلهء ديگر به امامت قاسم شاه اعتقاد دارند‪ ،‬ول فرقهء اول نسبت به اين فرقه تعداد زيادي را‬
‫تشكيل ميدهند‪ ،‬اين ها به بلندي هاي نر جيحون هجرت نوده بودند‪.‬‬
‫حشاشون در بلد شام‪:‬‬
‫‪-‬از ميان آنان در بلد شام نيز رهبان ظهور نود‪,‬مثل‪:‬برام استر آبادي و اساعيل فارسي داعي‪ ،‬ايشان توسط‬
‫جلب رضوان بن تتش وال حلب به مذهب خويش استفادهء زيادي نودند‪،‬تعداد زيادي از اساعيليهء فارس به‬
‫آنسوكوچ نودند و اين كار سبب قوت وشوكت شان در بلد شام گرديد‪.‬‬
‫‪-‬شخصيت ديگري نيز تبارز نودكه وي عبارت است از‪ :‬شيخ البل سنان ابن سليمان بن ممود معروف به‬
‫رشيد الدين‪ ،‬وي در بصره نشأت نوده علوم خود را در قلعهء الوت فرا گرفته بود وهصنفي وليعهد‪ ،‬حسن‬
‫ابن ممد بود كه هي وليعهد وقت حكومت برايش رسيده بود سنان را به كوچ كردن به بلد شام امر كرده‬
‫بود‪.‬‬
‫‪-‬وي به بلد شام انتقال نوده اساعيليه را به اطراف خود جع كرد و به اين صورت داراي نفوذ و قوت‬
‫گرديدند‪ ،‬مردم به امامت وي اعتراف نودند‪ ،‬ول بعد از مرگش دوباره به طاعت امامان قلعهء الوت باز‬
‫گشتند‪ ،‬وي شخص مفي بود و آنان وي را از جلهء بزرگترين شخصيات خويش‪ ،‬على الطلق ميدانند‪.‬‬
‫‪-‬تعدادي از قلعه ها را تصرف نودند‪ ،‬با زنگيها مقاوت نودند‪ ،‬و چندين بار قصد ترور صلح الدين ايوب را‬
‫كردند‪.‬‬
‫‪-‬وي جانشينان ضعيفي از خود به جاگذاشت كه به سهولت توسط ظاهر بيبس ختم شدند‪.‬‬
‫‪-‬ازجلهء قلعه هاي شان در شام ‪ :‬قلعهء بانياس‪ ،‬حصن قدموس‪ ،‬حصن مصياف‪،‬‬
‫الكهف‪ ،‬الواب‪ ،‬النيقه‪ ،‬و القليعه است‪.‬‬
‫افكار و معتقدات‪:‬‬
‫‪-1‬عقايد شان نسبت به ضروربودن امام معصوم كه منصوص عليه و پسر بزرگ امام سابق باشد‪ ،‬باديگر‬
‫اساعيليه موافقت دارد‪.‬‬
‫‪-2‬هر رهبي كه از رهبان حشاشون ظهور ميكنند به حيث حجت و داعي براي امام مستور شرده ميشود‪،‬‬
‫البته به استثـناء حسن ثان و پسرش كه اين دو ادعا كردند كه خود شان امام هستند و از نسل نزار ميباشند‪.‬‬
‫‪-3‬رشيد الدين سنان بن سليمان كه امام حشاشون در بلد شام بود‪ ،‬بر علوه از عقايد اساعيليه كه به آن‬
‫اعتقاد دارند‪ ،‬عقيدهء تناسخ را اياد نوده ادعا كرد كه وي غيب را ميداند‪.‬‬
‫‪-4‬حسن ثان بن ممد‪ :‬برپا شدن قيامت را اعلن نوده شريعت را لغو كرد و مكلفيت را ساقط ساخت‪.‬‬
‫‪-5‬حج در نظرشان ظاهرا بسوي بيت الرام (بيت ال) بوده ول در حقيقت بسوي امام زمان است‪ ،‬چه‬
‫ظاهر باشد چه مفي و مستور‪.‬‬
‫‪-6‬در بعضي از مراحل شعار شان اين بود‪ ( :‬در وجود هيچ موجود نيست و كل چيز مباح است)‪.‬‬
‫‪-7‬يكي از وسائل شان ترور منظم بود‪ ،‬طوريكه اول اطفال خودرا به طاعت كوركورانه و اعتقاد به هر چه‬
‫كه براي شان گفته ميشد تربيه ميكردند‪ ،‬وقت بازوي شان قوي ميشد آنان را به سلح معروف وقت خصوصا‬
‫به خنجر آشنا ميساختند‪ ،‬پنهان كاري و اختفاء را نيز براي شان مياموختند‪ ،‬حت فدائي قبل از اينكه يك كلمه‬
‫از اسرار خود را فاش كند بايد خودرا به كشت دهد‪ .‬به هي طريق گروه فدائي را تربيه كرده بودند كه‬
‫توسط آن عال اسلمي را تديد ميكردند‪.‬‬
‫‪-8‬توسط سلسله اي از قلعه ها و حصارها از خود دفاع ميكردند‪ ،‬و در هر جاي بلند قلعه اي به خود درست‬
‫كرده بودند‪ ،‬و هر قلعه اي را كه ميديدند در تصرف آن ميكوشيدند‪.‬‬
‫‪-9‬كمال الدين بن العدي مؤرخ در بارهء شان ميگويد‪ :‬در سال (‪572‬هـ‪1176/‬م) باشندگان جبل السماق‬
‫در گناهان و فسوق فرو رفتند و خويش را متطهرين( پاك شونده گان) نام نادند‪ ،‬در مالس شراب نوشي‪،‬‬
‫زنان و مردان خلط شده حت مرد از خواهر و دختر خود پرهيز ني كرد‪ ،‬زنان لباس مردان را پوشيدند و‬
‫بعضي از آنا اعلن ميكرد كه سنان پروردگارش است‪.‬‬
‫ريشه هاي فكري واعتقادي‪:‬‬
‫‪-‬اصول اساسي شان اصول شيعه و در قدم دوم اساعيليه است‪.‬‬
‫‪-‬بعد از مـوت امـام الستنصر بال امامت را به پسر بزرگش نزار ادعا كردند كه‬
‫وي قبل از تسليم شدن امامت با پسرش كشته شد‪.‬‬
‫‪-‬مفكورهء تربيه كردن فدائيان را حسن بن الصباح از امام خود الستنصر‪ ،‬در وقت ملقاتش با او‪ ،‬اخذ نوده‬
‫بود‪.‬‬
‫‪-‬قتل و ترور يگانه وسيلهء دين و سياسي‪ ،‬در راه استحكام عقايدشان و ايقاع رعب وخوف در دلاي دشنان‬
‫شان‪ ،‬بود‪.‬‬
‫‪-‬مفكورهء تناسخ كه رشيد الدين سنان به سوي آن دعوت مي كرد از نصييه اخذ شده بود‪.‬‬
‫انتشار و جاهاي نفوذ‪:‬‬
‫‪-‬دعوت شان از كرمان و يزد به طرف وسط ايران و اصفهان پيش رفت‪ ،‬بعدا به خوزستان و بعد به دامنهء‬
‫كوه ديلم رسيد و در قلعهء الوت مستقرشد‪ ،‬از جانب شرق به مازندران و قزوين رسيدند و مناطق رودبار ‪،‬‬
‫لماسار و كوهستان را تصرف كردند‪ ،‬و بسياري از قلعه ها و حصارهاي را در طول وعرض بلد تصرف‬
‫نودند‪ ،‬كه از جلهء قلعه هاي شان‪ :‬بانياس‪ ،‬مصياف‪ ،‬قدموس‪ ،‬الكهف‪ ،‬الواب و سلميه بشمار ميود‪.‬‬
‫مراجــع‪:‬‬
‫تأليف برنارد لويس‪ ،‬برگرداننده به عرب ممد‬ ‫‪-1‬الشاشون‬
‫العزب موسى‪ -‬دارالشرق العرب الكبي‪-‬بيوت‬
‫‪-‬ط ‪1400-1‬هـ‪1980/‬م‪.‬‬
‫د‪ .‬ممد كامل حسي‪.‬‬ ‫‪-2‬طائفة الساعيليه‪:‬‬
‫تاريها نظمها‪،‬و عقايدها‬
‫د‪ .‬مصطفى الشكعة‪.‬‬ ‫‪-3‬اسلم بل مذاهب‬
‫برنارد لويس‪.‬‬ ‫‪-4‬اصول الساعيلية و‬
‫الفاطمية و القرمطية‬
‫داروينيه‬
‫تعريف‪:‬‬
‫حركت فكري داروينيه منسوب به پژوهشگر انگليسي تشارلز داروين ميباشد‪،‬‬
‫شخص مذكور كتابش را ( اصل النواع ) سال (‪1859‬م) به نشر رسانيد‪ ،‬مفكورهء نشوء و ارتقاء را در آن‬
‫مطرح نوده توسط آن ارزشهاي دين را متزلزل ساخته آثار سلب را بر فكر جهان باگذاشت‪.‬‬
‫تأسيس و افراد برازنده ‪:‬‬
‫‪-‬تشارلزداروين كه صاحب هي مدرسهء فكري بود‪ ،‬پژوهشگر انگليسي است‪ ،‬در سال ‪1859‬م كتابش را‬
‫بنام « اصل النواع» به نشر رسانيد‪ ،‬وي در اين كتاب نظريهء خود را پيامون نشوء و ارتقاء مورد بررسي‬
‫قرار داده و اصل حياة [زندگي انسان] را مكروب ميپندارد كه چندين مليون سال قبل در آب گرم جع شده‬
‫اي وجود داشته‪ ،‬و اين مكروب مرحله به مرحله پيشرفت نوده در يكي ازمراحل به شكل بوزينه در آمده و‬
‫آخر به صورت انسان تكميل گرديده است‪ ،‬اين شخص باهي نظريهء خود عقيدهء دين را كه انسان در ابتداء‬
‫منسوب به سوي آدم و حواء عليهما السلم هستند‪ ،‬به دور انداخته است‪.‬‬
‫‪-‬آرثركيت‪ :‬داروين متعصب است‪ ،‬ول اعتراف دارد كه اين نظريه تاحال دلئلي ندارد‪ ،‬بنابرآن به ترير‬
‫جديدي ضرورت دارد‪ ،‬وي ميگويد‪« :‬نظريهء نشوء و ارتقاء تاهنوز بدون دليل بوده و هينطور خواهد ماند و‬
‫يگانه سبب گرايش ما بدان اينست كه تنها بديلي كه براي آن وجود دارد ايان به خلق موجوده است كه آن‬
‫علي الصلق درست نيست»‪.‬‬
‫‪-‬جوليان هكسلي ‪ :‬داروين ملحدي است كه در قرن بيستم قد علم كرد‪ ،‬وي در بارهء اين نظريه ميگويد‪:‬‬
‫* «هينطور علم حياة انسان را در مركز مشابه به آنچه باليش انعام شده‪ ،‬به حيث سيد ملوقات قرار ميدهد‪،‬‬
‫البته هانطور كه اديان ميگويد»‪.‬‬
‫* «از جلهء مسلمات و امور پذيرفته شده اينست كه انسان در زمان حاضر سردار ملوقات است‪ ،‬ول مكن‬
‫است كه مقام وي را گربه و يا موش اشغال نايد»‪.‬‬
‫* وي ميپندارد كه انسان مفكورهء « ال» [خدا پرست] را در زمان عاجزي و نادان خود اختراع نوده بود‪،‬‬
‫اما حال كه ميداند و برطبيعت خودش سيطره نوده است ديگر ضرورت [ به خدا پرست] ندارد و خودش در‬
‫يكزمان واحدهم عابد است و هم معبود‪.‬‬
‫* وي ميگويد‪« :‬بعد از نظريهء داروين انسان ني تواند كه خودرا از جلهء حيوانات نشمارد»‪.‬‬
‫* ليكونت دي نوي‪ :‬از مشهور ترين مترقيان جديد است‪ ،‬كه در حقيقت خودش صاحب نظريهء مترقي‬
‫«تطوريه» مستقل ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬د‪ .‬هـ‪ .‬سكوت‪ :‬خيلي داروين متعصب است‪ ،‬وي ميگويد‪« :‬مفكورهء نشوء باطري آمده است كه باقي‬
‫باند‪ ،‬و مكن نيست كه از آن دوري جوييم‪ ،‬ولو كه به حيث يك عمل اعتقادي گردد»‪.‬‬
‫‪-‬برتراند راسل‪ :‬يك فيلسوف ملحد ميباشد كه مفكورهء داروين را تأييد نوده آنرا از ناحيه ميخانيكي تقويهء‬
‫مينمايد‪ ،‬و ميگويد‪ « :‬هان عملي كه جاليلي و نيوتن باطر فلك انام دادند‪ ،‬داروين باطر علم حياة انام‬
‫داد»‪.‬‬
‫افكار و معتقدات‪:‬‬
‫اول نظريهء داروين ‪ :‬اين نظريه پيامون چند فكر و چند امور فرضي چرخ ميخورد كه آنا قرار ذيل اند‪:‬‬
‫‪-‬داروين چني تمي ميكند كه موجودات عضوي كه داراي مليونا حجره اند در اصل موجود حقي و داراي‬
‫حجرهء واحد بوده اند‪.‬‬
‫‪-‬اين نظريه چني تمي ميكند كه كائنات عضوي از سوي سادگي و عدم تعقيد به سوي اغلق و تعقيد ترقي‬
‫نوده اند‪.‬‬
‫‪-‬اين كائنات از سوي انطاط به سوي ترقي به تدريخ پيش ميوند‪.‬‬
‫‪-‬طبيعت به اشياء قوي النوع اسباب بقاء‪ ،‬نو‪ ،‬و كيفيت پذيري باهزيستانش بشيده است‪ ،‬تا در برابر حوادث‬
‫مقاوت نوده در نردبان ترقي بال رود‪ ،‬كه اين خود مؤدي به تسي و ترقي نوعي مستمر ميشود و از آن انواع‬
‫جديد مترقي به ميان ميايد‪ ،‬هچنون بوزينه و انواع مترقي تري كه در صورت انسان جلوه گر ميگردد‪ ،‬و بر‬
‫عكس ميابيم كه طبيعت هي قدرت را از اشياء ضعيفه سلب نوده است كه آنان افتيده از بي ميوند‪.‬‬
‫‪-‬داروين اين نظريهء خود را از «النتقاء الطبيعي» مالتوس اخذ نوده است‪.‬‬
‫‪-‬مـميزات فـردي در داخـل يـك نوع به مرور زمانه هاي طويل منتج به انواع‬
‫جديده خواهد شد‪.‬‬
‫‪-‬طبيعت بدون كدام نقشهء پلن شده ميدهد و مروم ميسازد‪ ،‬بلكه رفتار كوركورانه دارد‪ ،‬و خط سي ترقي و‬
‫تطور در ذات خود كج و مضطرب بوده به يك قاعده و قانون دوامدار منطقي سيني كند‪.‬‬
‫‪-‬نظريه در ذات خود فرضي و بيولوجيكي بوده از نظريات فلسفي بدور ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬نظريه به دو اصل استوار بوده كه هريكي از ديگرش مستقل و جدا است‪:‬‬
‫‪-1‬موجودات حيه در زمانه هاي تاريي به تدريج پيدا شده و به يكبارگي پيدا نگرديده اند‪ ،‬براي اثبات اين‬
‫اصل مكن است برهان و دليل بياورند‪.‬‬
‫‪-2‬اين ملوقات سلسلهء مياثي دارند كه طي عمليهء تطور و ترقي تدريي دور و درازي‪ ،‬بعضي از آنا از‬
‫بعضي ديگرشان به طريق تعاقب پيدا شده اند‪ ،‬و اين اصلي است كه تاحال دليلي به اثبات آن آورده نتوانسته‬
‫اند‪ ،‬زيرا در سلسلهء تطوري كه آنا گمان ميكنند‪ ،‬يك حلقه و يا چندين حلقه مفقود است‪.‬‬
‫‪-‬نظريه چني تمي ميكند كه هر مرحله اي از مراحل ترقي بطور حتمي و ضروري زادهء مرحلهء قبلي خود‬
‫است‪ ،‬يعن عوامل خارجي است كه نوعيت اين مرحله را تعيي مينمايد‪ ،‬هرچه خط سي تطور و ترقي در‬
‫ذات خود‪ ،‬در تام مراحلش‪ ،‬يك خط مضطرب و مشوش بوده كه يك غايهء معي و هدف عال ندارد‪ ،‬زيرا‬
‫پيدا كنندهء آن كه طبيعت است‪ ،‬عقل و دانش ندارد بلكه كوركورانه سي ميكند‪.‬‬
‫دوم‪ :‬آثاري كه اين نظريه از خود باگذاشت‪:‬‬
‫‪-‬قبل از اين نظريه‪ ،‬به سبب انقلب فرانسه‪ ،‬مردم به سوي آزادي عقيده دعـوت‬
‫مي كردند‪ ،‬ول بعد از آن الاد خويش را اعلن نودند‪ ،‬الادي كه به طريقهء عجيـب نشر شده از اروپا به‬
‫اطراف جهان نقل گرديد‪.‬‬
‫‪-‬طبق اين نظريه‪ ،‬براي كلمهء‪ :‬آدم‪ ،‬حواء‪ ،‬جنت‪ ،‬درخت كه آدم وحواء از آن خوردند‪ ،‬و خطيئة «طبق‬
‫عقيدهء نصارى كه عيسى ‪ u‬باطر نات يافت بشر از گناه موروثش به دار آويته شد‪ ،‬گناهي كه از وقت‬
‫آدم تا وقت داركشيدن به آنان چسپيده بود» ديگر مدلول و مفهومي براي اين كلمات باقي ناند‪.‬‬
‫‪-‬افكار مادي بر عقول طبقهء دانشمند سيطره نوده مادي بودن انسان و مسخربودنش را تت قواني ماده‬
‫تلقي كرد‪.‬‬
‫‪-‬تعداد زيادي از مردم خودرا از ايان به ال‪ ،‬بطور كامل و يا نزديك به كمال خال و فارغ نودند‪.‬‬
‫‪-‬عبادت و پرستش طبيعت‪ :‬داروين ميگويد‪« :‬طبيعت هر چيز را خلق ميكند و قدرتش در خلق نودن بيحد و‬
‫اندازه است»‪.‬‬
‫‪-‬در ادامه ميگويد‪ « :‬تفسي نشوء و ارتقاء به آن گونه كه خداوند در آن دخالت داشته باشد به منلهء داخل‬
‫كردن عنصر خارق طبيعت در قانون ميكانيكي صرف است»‪.‬‬
‫‪-‬ديگر فائده اي در بث پيامون غايه و هدف از وجود انسان به نظر آنان ديده ني شود‪ ،‬زيرا داروين نسب‬
‫انسان را به بوزينه ربط داده است‪ ،‬بلكه چني فكر نوده كه جد حقيقي انسان هان مكروب كوچكي بوده كه‬
‫پيش از چندين مليون سال در آب جع شدهء ايستاده اي زندگي ميكرده‪.‬‬
‫‪-‬علوم غرب مفكورهء «غائيه» را [علمي را كه از غايات و نتائج بث ميكند]‪ ،‬بدليل اينكه ديگر پژوهشگر‬
‫علمي به آن ضرورت ندارد و آن در دائرهء علمش داخل ني شود‪ ،‬به كلي مهمل گذاشته اند‪.‬‬
‫‪-‬توسط اين نظريه تعدادي از فكرها گرفتار يأس‪ ،‬نا اميدي و ضياع گرديد‪ ،‬و گروه هاي حيان‪ ،‬و مضطرب‬
‫كه با خلء روحي مبتل اند به ظهور رسيدند‪.‬‬
‫‪-‬بالي زندگي ب نظمي عقيدت چيه شد‪ ،‬و اين زمان زمان اضطراب و ضياع گرديد‪.‬‬
‫‪-‬نظريهء داروين هشدار و مقدمه اي براي تولد و ظهور نظريهء فرويد در تليل نفسي‪ ،‬نظريه برجسون در‬
‫روحانيت جديد‪ ،‬نظريهء سارتر در وجوديه‪ ،‬و نظريهء ماركس در ماديت بود‪ ،‬تام اين نظريات ‪ ،‬در طرز تفكر‬
‫و تفسيشان از انسان‪ ،‬حيات و سلوك از هان اساسي استفاده كرده اند كه داروين وضع كرده بود و بالي‬
‫آن اعتماد نوده اند‪.‬‬
‫‪-‬داروين چني فكر ميكند كه انسان حيوان مثل ديگر حيوانات است‪ ،‬هي فكر وي علوم و عقايد را هيجان‬
‫زده ساخته است‪.‬‬
‫‪-‬انسان در نظر آنان صرف يك آئينه است كه در آن تقلبات و تغييات بدون سنجش طبيعت منعكس ميشود‪.‬‬
‫مفكورهء ترقي «تطور» حيوان بودن انسان را تلقي كرد و تفسي علمي ترقي و تطور به مادي بودنش اشاره‬
‫نود‪.‬‬
‫‪-‬نظريـهء تـطور بـيولوجيكي باطري نقل گرديد كه به حيث يك فكر فلسفي‬
‫قرار گرفته‪ ،‬دعوت به سوي تطور مطلق در هر چيز نايد‪ ،‬تطوري كه بدون حد و حدود باشد‪ ،‬بعدا اين‬
‫تطور بالي دين‪ ،‬ارزشها و تقاليد بازگشت نوده اين اعتقاد را بيان آورد كه هر عقيده و يا نظام و يا اخلق‬
‫و عادات كه در عقبش ديگري وجود داشته باشد البته به وجود زمان‪ ،‬آن عقيده و نظام و اخلق افضل و‬
‫كاملتر است‪.‬‬
‫‪-‬برتراند راسل ميگويد‪« :‬كمال كه ثابت باشد وجود ندارد و نه حكمت كه بعد از آن ديگري نباشد‪ ،‬و هر‬
‫عقيده اي كه ما به آن معتقد باشيم آن هيشه باقي ني ماند‪ ،‬گرچه كه فكر كرده باشيم كه آن مشتمل بر حق‬
‫ابدي است‪ ،‬زيرا مستقبل ضامن آنست كه بالي ما بندند»‪.‬‬
‫‪-‬ماركس از نظريهء داروين در مادي بودن انسان استفاده نوده‪ ،‬و مقصودش را در زندگي منحصر به سه چيز‬
‫كرده بود‪ :‬حصول غذاء‪ ،‬حصول مسكن‪ ،‬و پوره كردن غريزهء جنسي‪ ،‬و تام عوامل روحي را مهمل گذاشته‬
‫است‪.‬‬
‫‪-‬فرويد از نظريه داروين در حيوان بودن انسان استفاده نوده و ازهي نظريه مدرسهء خود را در تليل نفسي‬
‫تكوين وتشكيل نوده‪ ،‬سلوك انسان را فقط برمبناي غريزهء جنسي تفسي كرده است ‪ ،‬بنابرآن انسان در‬
‫نظروي يك حيوان جنسي بوده كه جز فرمانبداري از اوامر غريزهء جنسي چارهء ديگري ندارد اگر از آن‬
‫نافرمان كرد طعمهء اعصاب خراب خواهد شد ‪0‬‬
‫‪-‬دوركاي از نظريهء داروين در حيوان بودن و مادي بودن انسان استفاده نوده توسط نظريهء عقل جعي ميان‬
‫هر دو جع كرده است ‪0‬‬
‫‪-‬برتر اند راسل از اين نظريه درتفسي تطور اخلق استفاده نوده است ‪ ،‬اخلقي كه نزد وي از مرم ( التابو )‬
‫به سوي اخلق طاعت الي ترقي و تطور نوده واز آنا به سوي اخلق متمع علمي ترقي كرده است ‪0‬‬
‫تطور نزد فرويد‪ ،‬دين را تفسي جنسي نوده است‪( ،‬دين هان احساس پشيمان پسران است از كشت‬
‫پدرشان‪ ،‬پدري كه آنان را از استمتاع[استفادهء جنسي] مادرشان مروم ساخته بود‪ ،‬بعد عبادت پدرشروع‬
‫شد‪ ،‬بعدا عبادت (طوطم) وبعد از آن عبادت قواي پنهان در صورت دين آسان شروع گرديد‪ ،‬و ههء دوره‬
‫هاي آن از عقدهء اوديب سر چشمه ميگيد وبرآن تركز ميكند ‪0‬‬
‫سوم ‪ :‬فعاليت يهود وقواي تريبكار در نشر اين نظريه‪:‬‬
‫‪-‬داروين يهودي نبود بلكه نصران بود‪ ،‬ليكن يهود و ديگر قوتاي تريبكار‪ ،‬گمشدهء خود را كه درعقب آن‬
‫سرگردان بودند درنظريهء وي يافتند‪ ،‬بنابرآن در راه استفاده از آن باطر ازبي بردن ارزشها در زندگي مردم‬
‫كار كردند ‪0‬‬
‫‪-‬پروتوكولت حكماء صهيونست چني ميگويد ‪( :‬چني تصور نكنيد كه سخنان ما كلمات ميان تي است‬
‫وملحظه خواهيد كرد كه كامياب داروين‪ ،‬ماركس ونيتـشه را ما قبل طرح ريزي كرده بودي‪ ،‬و اثر غي‬
‫اخلقي روش اين علوم ‪ ،‬بر فكر امي [ بر فكرغي يهودي ] براي ما تأكيدا واضح خواهد بود )‪.‬‬
‫‪-‬در حاليكه اين نظريه يك نظريهء خال از دليل كاف بوده و هينطور بل دليل خواهد ماند‪ ،‬مي بينيم كه به‬
‫سرعت دهشت آوري گسترش ميابد كه اين خود ‪-‬دليلي بر وجود دستهاي پنهان در نشر آن ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬تقديس و تعظيم خارق العاده و عجيب از داروين‪،‬كه وي از بزرگترين آزادكنندگان فكر بشري است واينكه‬
‫وي مغلوب كنندهء طبيعت ميباشد [نيز از دلئل دست داشت يهود در اين مسئله به شارميود ]‪0‬‬
‫‪-‬ميلن ورغبت جريده ها به صورت كامل به اينكه وي را درمقابل كليسا ايستاده نايند ودشنان اين نظريه را‬
‫تشهي وتسخر كنند‪ ،‬البته اين باطري است كه ملكيت اكثر جرايد به يهود واتباع آنان تعلق دارد ‪0‬‬
‫چهارم ‪ :‬كسانيكه برضد اين نظريه اند وبرآن نقدنوشته اند‪:‬‬
‫آغاسيز در انلترا و اوين در امريكا بر آن نقد نوشته وگفته اند‪( :‬نظريه وافكار داروينيه خرفات علمي مض‬
‫بوده و به زودي فراموش خواهد شد)‪ 0‬هچنان دانشمند فلكي هرشل واكثر استادان دانشگاه ها در قرن‬
‫گذشته برآن نقد كرده اند ‪0‬‬
‫‪-‬كريسي موريسون ميگويد ‪ ( :‬قائلي به نظريهء تطور‪ ،‬در بارهء وحدات موروثي «الينات» هيچ چيزي ني‬
‫دانستند‪ ،‬و در آنائيكه حقيقة تطورشروع ميشود جابا ايستاده ميشوند‪ ،‬يعن در نزد خليه [حيوان خردي كه‬
‫دارى حجرهء واحد است]‪.‬‬
‫‪-‬انتون ستاندن صاحب كتاب (العلم بقرة مقدسة) در بارهء حلقهء مفقوده بث ميكند ‪ -‬و آن سرحدي است‬
‫كه داروين ها از بست آن عاجز آمده اند ‪ -‬وي ميگويد‪« :‬نزديكتر به حق اينست كه بگوييم‪ :‬حصه و بش‬
‫بزرگي از سلسله مفقود بوده نه صرف يك حلقه‪ ،‬بلكه در وجود خود سلسله ما شك و ترديد داري»‪.‬‬
‫‪-‬ستيـوارت تشيس ميگويـد‪ « :‬علماء علم حيات بطور جزئي قصهء آدم و حواء‬
‫را هانطور كه اديان روايت ميكند تأييد كرده اند و مفكورهء درست در اجال آن است»‪.‬‬
‫‪-‬اوست كلرك ميگويد‪« :‬هيچ علمه و نشانه اي وجود ندارد كه انسان را وادار به اين عقيده كند كه يك‬
‫مرتبهء بزرگي از مراتب حيوان از مرتبهء ديگرش به وجود آمده است‪ ،‬بلكه هر مرحلهء آن وجود خاصه و‬
‫متميز خود را دارد كه زادهء عمليهء تليق خاصه و متازي بوده است‪ ،‬انسان در روي زمي ناگهان و برهي‬
‫شكلي كه فعل آنرا مي بينيم موجود و ظاهر گرديده است‪.‬‬
‫‪-‬باستور افسانهء توالد ذات را باطل نوده و تقيقاتش ضربهء شديدي بر نظريهء داروين بشمار ميود‪.‬‬
‫پنجم داروينيهء جديد‪:‬‬
‫‪-‬دارندگان نظريهء داروينيهء جديد در مقابل نقد علمييكه بالي نظريه وارد شد مضطرب و پريشان گرديده‬
‫نتوانستند كه نقاط ضعف آنرا جبان نايند‪ ،‬بنابرآن مبور شدند كه باطر تقويهء آن و باطر يافت دليلي بر‬
‫تعصب شديد شان افكار و نظريات جديدي از خود ارائه نايند و يك سلسله تغييات بياورند كه از آنمله‬
‫است‪:‬‬
‫* اقرارشان به اينكه قانون ارتقاء طبيعي از تفسي عمليهء تطور قاصر ميباشد‪ ،‬و آنرا به قانون ديگري تبديل‬
‫كرده و آن قانون را بنام «قانون تولت ناگهان» و يا «الطفرات» نام نادند و مفكورهء تصادف را به ميان‬
‫آوردند‪.‬‬
‫* مـجبور به اعتراف نودن به اين امر شدند كه در آنا چندين اصول وجود دارد‬
‫كه از آنا تام انواع به وجود آمده اند‪ ،‬اينطور نيست كه صرف يك اصل وجود داشته باشد چنانچه اسلف‬
‫شان به اين عقيده بودند‪.‬‬
‫* مبور شدند كه اقرار نايند ‪ :‬گرچه ميان انسان و شادي « بوزينه » مشابت وماثلت ظاهري وجود دارد‪،‬‬
‫انسان داراي بيولوجي خاص و جداگانه ميباشد و اين نقطه اي است كه داروين و هعصران وي در آن سقوط‬
‫كرده بودند‪.‬‬
‫* تام چيزهائي كه اصحاب داروينيهء جديد با خود آورده اند افكار و نظريات ضعيف و ناتوان اند و ني‬
‫توانند اين نظام حيات وكون را كه با نايت دقت‪ ،‬به تدبي ذات حكيم‪ « ،‬الذي أعطى كل شئ خلقه ث‬
‫هدى» به سي خود ادامه ميدهد‪ ،‬تفسي نايند‪.‬‬
‫ريشه هاي فكري و اعتقادي‪:‬‬
‫‪-‬اين مفكوره پيش از داروين نيز دانسته شده بود‪ ،‬دانشمندان به اين پي برده بودند كه انواع متأخيه در وجود‬
‫و ظهور نسبت به انواع سابقه مترقي تر اند‪ ،‬كه از جلهء دانشمندان مذكور‪ :‬راي باكنسون و لينو‪ ،‬بشمار‬
‫ميوند‪.‬‬
‫‪-‬آنان گفته اند‪ « :‬تطور و ترقي يك طرز مشخص است كه در آن براي تام عال رحت وجود دارد» ول‬
‫نظريهء آنا موصوف به صفت لهوت بوده‪ ،‬و در ميان معاملت احياء فراموش گرديده است‪.‬‬
‫‪-‬داروين نظريهء خود را ازعلم دراسة السكان خصوصا از نظريهء مالتوس تلقي گرفته‪ ،‬و از قانون وي در‬
‫انتخاب وانتقاء استفاده برده است‪ ،‬قانون كه پيامون از بي رفت ضعيف توسط طبيعت باطر مصلحت اشياء‬
‫قوي ‪ ،‬ميچرخد ‪0‬‬
‫‪ -‬از اباث جيولوجيكي (ليل) نيز استفاده نوده نظريهء ميخانيكي تطور را درست كرده است ‪0‬‬
‫‪-‬اين نظريه درجوء واوضاع مناسب به دينا آمد‪ ،‬زيرا تولدش وقت بود كه پادشاهي كليسا و دين ازبي رفته‬
‫بود‪ ،‬يعن بعد از انقلب فرانسه وانقلب صنعت‪ ،‬درست وقتيكه نفوس آمادهء پذيرش تفسي مادي زندگي و نيز‬
‫آمادهء قبول هرطرح فكري كه آنان را به الاد نزديكتر و از تفسيات لهوت ودين دور سازد ‪ ،‬بودند‪ ،‬برابر‬
‫بود كه آن نظريات درست باشد ويا غلط‪.‬‬
‫انتشار وجاهاي نفوذ‪:‬‬
‫‪-‬داروينيه سال ‪1859‬م ظهور نوده دراروپا منتشر گرديد وبعد از آن به تام اطراف عال نقل داده شده وتا‬
‫حال هم دربسياري از دانشگاه هاي جهان تدريس ميشود‪ ،‬اين نظريه درعال اسلمي نيز ‪ ،‬درميان كسانيكه‬
‫تربيهء غرب شده اند ودر دانشگاه هاي اروپائي وامريكائي درس خوانده اند ‪،‬پيوان به خود پيداكرده است‬
‫مراجــع ‪:‬‬
‫تشارلز داروين‪ -‬ترجة إساعيل مظهر – بيوت‪1973 -‬م‪.‬‬ ‫أصل النواع‬
‫مموعة من الساتذة‪-‬اليئة العامة للكتاب– مصر‪.‬‬ ‫‪-2‬سلسلة تراث النسانية‬
‫روبرت ل‪ .‬ليمـان‪ -‬ترجـمة ثابت جرجـس – بيوت‬ ‫‪-3‬الطريق الطويل للنسان‬
‫– ‪1973‬م‪.‬‬
‫ممد قطب‪ -‬مصر‪.‬‬ ‫‪-4‬معركة التقاليد‬
‫هارلد شابلي وزميله – ترجة الفندي و زميله ‪-‬مصر‬ ‫‪-5‬العلم و أسراره و خفاياه‬
‫‪1971‬م‪.‬‬
‫جع جون أ‪ .‬هامرتن‪ -‬ترجة إدارة الترجة – مصر‪.‬‬ ‫‪-6‬تاريخ العال‬
‫ليكونت دي نوي‪ -‬ترجة خليل الر‪ -‬النشورات العربية‪.‬‬ ‫‪-7‬مصي النسان‬
‫د‪ .‬إبراهيم الشريف – مصر ‪1970‬م‪.‬‬ ‫‪-8‬الديناميكا الرارية‬
‫كريس موريسون – ترجة ممود صال الفلكي – مصر‬ ‫‪-9‬العلم يدعو إل اليان‬
‫‪1962‬م‪.‬‬
‫سفر بن عبد الرحن الوال – مكة ‪1402‬هـ‪1982 /‬م‪.‬‬ ‫‪-10‬العلمانية‬
‫ستيوارت تشيس – ترجة أحد حودة‪-‬مصر ‪1955‬م‪.‬‬ ‫‪-11‬النسان و العلقات‬
‫البشرية‬
‫هـ‪ .‬ج‪ .‬ويلـز‪ -‬ترجـمة عبد الـعزيز توفيق جـاويد‪-‬‬ ‫‪-12‬معال تاريخ النسانية‬
‫القاهرة – ‪1967‬م‪.‬‬
‫قيس القرطاس‪ -‬بيوت ‪1391‬هـ‪.‬‬ ‫‪-13‬نظرية داروين بي‬
‫مؤيديها و معارضيها‬
‫ممد قطب‪.‬‬ ‫‪-14‬التطور و الثبات‬
‫كولـن و لسوف‪ -‬ترجـمة أنيس زكي حسن –بـيوت‬ ‫‪-15‬اللمنتمي‬
‫‪1958‬م‪.‬‬
‫برتراند راسل‪ -‬ترجة تام حسان‪ -‬مصر‪.‬‬ ‫‪-16‬أثر العلم ف الجتمع‬
‫تأليف جود‪ -‬ترجة عباس فضلي‪-‬العراق ‪1375‬هـ‪.‬‬ ‫‪-17‬منازع الفكر الديث‬
‫ممد قطب – مصر‪1958 -‬م‪.‬‬ ‫‪-18‬النسان بي الادية و‬
‫السلم‬
‫وليم جيمس‪ -‬ترجة ممود حب ال‪ -‬مصر‪1358 -‬هـ‪.‬‬ ‫‪-19‬العقل و الدين‬
‫برتراند راسل – ترجة أحد إبراهيم الشريف‪ -‬القاهرة‬ ‫‪-20‬العقل و الادة‬
‫‪1975-‬م‪.‬‬
‫منية على القـاديان‪ -‬تقـدي مـحمد البهي‪ -‬مصر ‪-‬‬ ‫‪-21‬مذهب النشوء و‬
‫‪1395‬هـ‪.‬‬ ‫الرتقاء‬
‫ترجة ممد خليفة التونسي‪ -‬مصر‪.‬‬ ‫‪-22‬بروتوكولت حكماء‬
‫صهيون‬
‫سيجموند فرويد‪ -‬ترجة عثمان نات‪ -‬القاهرة ‪1966‬م‪.‬‬ ‫‪-23‬معال التحليل النفسي‬
‫دروز و يادرزيه‬
‫تعريف ‪:‬‬
‫دروز يك فرقهء باطنيه است كه به الوهيت خليفهء فاطمي الاكم بامرال قائل هستند‪ ،‬اكثر عقاند خويش را از‬
‫اساعيليه گرفته اند‪ ،‬اين فرقه به نشتكي درزي منسوب است‪ ،‬از مصر نشأت كرد ول به زودي به سوي شام‬
‫هجرت نود‪ ،‬عقايد شان متلط از چندين دين و چندين مكفوره است ‪ ،‬هچنان به لزم بودن مفي نگهداشت‬
‫افكار خويش عقيده دارند‪ ،‬بنابرآن افكار خويش را ميان مردم نشر ني كنند‪ ،‬حت به اطفال خويش‪ ،‬تا به سن‬
‫چهل سالگي نرسند‪ ،‬آنرا ني آموزند‪.‬‬
‫تأسيس و افراد برازنده ‪:‬‬
‫‪-‬مور عقيدهء درزيه هان خليفهء فاطمي است‪ ،‬يعن‪ :‬أبو علي النصور بن العزيز بال بن العزلدين ال الفاطمي‬
‫كه ملقب به الاكم بامر ال بود‪ ،‬سال ‪375‬هـ‪985/‬م تولد شده و سال ‪411‬هـ‪1021/‬م كشته شد‪ ،‬وي‬
‫در افكار‪ ،‬رفتار‪ ،‬و عملكردهاي خود شخص شاذ و ناآشنائي بود‪ ،‬خيلي قسي القلب بود و در افكارش تناقض‬
‫وجود داشت‪ ،‬در مقابل مردم حاقد و كينه توز بود‪ ،‬خيلي زياد كشتارها و تعذيب هاي ب موجب و ب علت‬
‫نود‪.‬‬
‫‪-‬مؤسس مباشر و حقيقي اين عقيده حزه بن علي بن ممد زوزن (‪375‬هـ‪430/‬هـ) ميباشد‪ ،‬و هي‬
‫شخص بود كه در سال ‪408‬هـ خدائي الاكم بامر ال را اعلن نوده به سوي آن دعوت نود‪ ،‬و كتب‬
‫عقايد درزيه را نيز وي تأليف نوده است‪ ،‬اين شخص به نزد درزيه چنان از احترام و تقديس برخوردار است‬
‫كه حضرت ممد ‪ r‬نزد مسلمانان ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬ممد بن اساعيل درزي معروف به نشتكي‪ ،‬كه در وقت تأسيس عقايد درزيه با حزه يكجا بود‪ ،‬ول وي‬
‫در اعلن نودن الوهيت الاكم عجله نوده سال ‪407‬هـ آنرا اعلن كرد كه به اين سبب حزه باليش قهر‬
‫شده مردم را در مقابلش تريك كرد‪ ،‬بنابرآن وي به سوي شام فرار نوده آنا مردم را به سوي مذهب خود‬
‫دعوت كرد‪ ،‬و فرقهء درزيه ايكه منسوب به نام وي است قدم به ظهور ناد‪ ،‬ول با وجود آن ايشان وي را‪،‬‬
‫باطر آنكه از تعاليم حزه بيون شده‪ ،‬لعنت ميكنند‪ ،‬بعدا حزه پلن قتلش را طرح نوده به سال ‪411‬هـ به‬
‫قتل رسيد‪.‬‬
‫‪-‬حسي بن حيدره فرغان معروف به «اخرم» يا « اجدع»‪ ،‬وي به مذهب حزه در بي مردم دعوت ميكرد‪.‬‬
‫‪-‬باء الدين أبو السن علي بن احد سوقي معروف به «الضيف»‪ :‬وي در زمان غياب حزه ‪411‬هـ تأثي‬
‫زيادي در نشر اين مذهب داشت‪ ،‬بسياري از رساله هاي كه به نشر رسانيده اند وي تأليف نوده است‪ ،‬مثل‬
‫(رسالة التنبيه و التأنيب و التوبيخ) و ( رسالة التعنيف و التهجي) و غيه‪ ،‬و هي شخص است كه دروازهء‬
‫اجتهاد را در مذهب بست‪ ،‬البته باطر آنكه اصول وضع شده از جانب وي و حزه و تيمي باقي باند‪.‬‬
‫‪-‬أبو ابراهيم اساعيل بن حامد تيمي‪ :‬داماد و دست راست حزه در دعوت‪ ،‬كه در مرتبه‪ ،‬بعد از حزه قرار‬
‫دارد‪.‬‬
‫از جلهء رهبان معاصر اين فرقه‪:‬‬
‫‪-‬كمال جنبلط‪ :‬وي از لبنان بوده و رهب سياسي ميباشد‪ ،‬حزب التقدمي الشتراكي «يعن ترقي اشتراكي» را‬
‫تأسيس نوده در سال ‪1977‬م كشته شد‪.‬‬
‫‪-‬وليد جنبلط كه وي رهب فعلي شان و جانشي پدرش در رهبي درزيه و قيادت حزب ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬د‪ .‬نيب العسراوي رئيس رابطهء درزيه در برازيل‪.‬‬
‫‪-‬عدنان بشي رشيد رئيس رابطهء درزيه در استراليا‪.‬‬
‫‪-‬سامي مكارم‪ ،‬وي با كمال جنبلط در چندين تأليفش كه در دفاع از درزيه نوشته است‪ ،‬سهم گرفته بود‪.‬‬
‫افكار و اعتقادات ‪:‬‬
‫‪-‬به الوهيت «خدائي» الاكم بامر ال اعتقاد دارند‪ ،‬وقتيكه وي مرد گفتند‪ :‬وي غائب شده و باز خواهد‬
‫گشت ‪.‬‬
‫‪-‬از پيامبان و رسولن علهيم السلم بكلي انكار نوده آنارا «ابليس ها» نام ناده اند‪.‬‬
‫‪-‬معتقد اند كه مسيح «موعود» هانا رهب آنان يعن حزه است‪.‬‬
‫‪ -‬اهل تام اديان ديگر را‪ ،‬عموما و مسلمانان را خصوصا خيلي بد مي بينند‪ ،‬خون‪ ،‬مال‪ ،‬و خيانت با ايشان را‬
‫مباح ميدانند‪.‬‬
‫‪-‬به اين عقيده اند كه دين ايشان تام آنچه پيش از آن بود منسوخ ساخته است‪ ،‬بنابرآن از تام احكام و‬
‫عبادات و اصول اسلم انكار ميكنند‪.‬‬
‫‪-‬بعضي از مفكرين بزرگ معاصر شان به سوي هند احرام حج مي بندند‪ ،‬البته به اين عقيده كه عقايد ايشان‬
‫از حكمت هند سرچشمه گرفته است‪.‬‬
‫‪-‬به تناسخ ارواح قائل اند‪ ،‬و ميگويند‪ :‬ثواب و عقاب توسط نقل كردن روح از جسد صاحبش به جسد‬
‫نيكبخت و يا بدبت ميباشد [يعن اگر مستحق ثواب باشد به بدن نيكبخت و اگر مستحق عقاب باشد به بدن‬
‫بدبت نقل ميكند]‪.‬‬
‫‪-‬از جنت و دوزخ‪ ،‬ثواب و عقاب اخروي منكر اند‪.‬‬
‫‪-‬از قرآن كري منكر اند و ميگويند كه اين را سلمان فارسي تاليف نوده است‪ ،‬وخودشان قرآن خاصي دارند‬
‫بنام «النفرد بذاته» يعن كتاب مستقل‪.‬‬
‫‪ -‬عقايد خويش را خيلي به زمانه هاي قدي نسبت ميدهند‪ ،‬و در انتساب به سوي فرعونيهء قديه و حكماء‬
‫قدي هند افتخار دارند‪.‬‬
‫‪ -‬تاريخ به نزد آنان از ‪408‬هـ شروع ميشود يعن و قتيكه حزه الوهيت الاكم بامر ال را اعلن نود‪.‬‬
‫‪-‬معتقد اند كه قيامت عبارت است از بازگشت حاكم بامر ال كه وي ايشان را به سوي از بي بردن كعبه و‬
‫نابود ساخت مسلمانان و نصارا در تام اطراف جهان رهبي خواهد كرد‪ ،‬و آنان بر تام عال‪ ،‬تا ابد حكومت‬
‫خواهند كرد و در آن وقت بالي مسلمانان ذلت و جزيه را وضع خواهند نود‪.‬‬
‫‪-‬عقيده دارند كه حاكم پنج پيامب فرستاده است كه عبارت اند از‪ :‬حزه‪ ،‬اساعيل‪ ،‬ممد الكلمه‪ ،‬أبو الي و‬
‫باء‪.‬‬
‫‪-‬ازدواج با ديگران‪ ،‬صدقـه كردن بالي آنـان‪،‬و كمـك كردن شان را حرام دانسته تعدد زوجات و‬
‫رجوع در زن طلق شده را منع ميكنند‪.‬‬
‫‪-‬دروزها هيچ كس را در دين خود ني پذيرند و براي هيچ كس اجازهء خروج از آن نيز ني دهند‪.‬‬
‫‪-‬درزيه هاي معاصر از ناحيهء دين به دو بش تقسيم شده اند چنانچه سابق نيز هينطور بود‪:‬‬
‫‪-‬الف‪ :‬روحانيون كه اسرار اين گروه به آنان تعلق دارد‪ ،‬روحانيون نيز به سه بش تقسيم مي شوند‪ :‬رئيسان‪،‬‬
‫دانشمندان و سخاوتندان ‪.‬‬
‫ب‪ :‬جثمانيها ‪ :‬اين ها كسان اند كه به امور دنيوي توجه دارند‪ ،‬كه اين ها نيز بدو قسم تقسيم مي شوند‪:‬‬
‫امراء و جهال‪.‬‬
‫‪-‬اما از ناحيهء اجتماعي آنان به سلطنت هاي موجوده قائل نيستند و بالي ايشان شيخ العقل و نائبان وي‬
‫مطابق نظام اقطاع دين حكومت ميكنند‪.‬‬
‫‪-‬هان چيزي كه فلسفي ها عقيده دارند آنان نيز عقيده مند هستند‪ ،‬از قبيل اينكه‪ :‬پروردگار شان عقل كلي را‬
‫خلق نود و بواسطهء آن نفس كلي پيدا شد و از نفس كلي ديگر ملوقات بوجود آمد‪.‬‬
‫‪-‬در بارهء اصحاب كرام اقوال زشت ميگفتند كه از آن جله است اين گفتهء شان‪ :‬فحشاء و منكر عبارت اند‬
‫از ابوبكر عمر‪.‬‬
‫‪-‬پنهانكاري واخفا‪ ،‬از اصول عقايد شان بشمار ميود‪ ،‬اين اخفاء و پنهان كاري از باب تقيه نيست و تقيه نيز‬
‫در دين آن ها مشروع است‪.‬‬
‫‪-‬مناطق آنا خال از مساجد و ذكر خداوند است با وجود آن گاه گاهي بعضي از آنا باطر مصلحت دعواي‬
‫اسلم را ميكند‪.‬‬
‫‪-‬شخص درزي عقيدهء خودرا تا سن چهل سالگي ني آموزد و به وي ني آموزانند و تا اين سن كه آن به‬
‫نزدشان سن عقلمندي است مكلف نيز به آموخت ني باشند‪.‬‬
‫بعضي كتاب هاي درزي ها‪:‬‬
‫‪-1‬ايشان رسايل مقدسه اي دارند بنام رسايل حكمت كه تعداد آنا به (‪ )111‬رساله مي رسد و از تأليفات‪:‬‬
‫حزه‪ ،‬باء الدين و تيمي ميباشند‪.‬‬
‫‪-2‬ايشان قرآن دارند بنام النفرد بذاته‪.‬‬
‫‪-3‬كتاب النقاط و الدواير‪ ،‬تأليف عبد الغفار تقي الدين البعقلي كه در سال (‪900‬هـ) كشته شد‪.‬‬
‫‪-4‬ميثاق ول زمان ‪ :‬اين را حزه ابن علي نوشته است وقت عقيدهء شخص درزي برايش آموزانيده شد به هي‬
‫كتاب از وي تعهد و پيمان گرفته ميشود‪.‬‬
‫‪-5‬النقض الفي‪ :‬كتابيست كه در آن حزه تام شرايع را عموما و اركان پنجگانهء اسلم را به طور خاص‬
‫نقض نوده است‪.‬‬
‫‪-6‬اضواء علي مسلك التوحيد ‪ :‬تأليف دكتور سامي مكارم‪.‬‬
‫ريشه هاي فكري و اعتقادي‪:‬‬
‫‪-1‬از باطنيه ها بطور عموم و از باطنيهء يونانيه‪ ،‬پيوان ارسطو‪ ،‬افلطون‬
‫و فيثاغورس بطور خصوص متأثر اند و آنان را سرداران روحي خود مي دانند‪.‬‬
‫‪-2‬اكثر معتقدات خود را از گروه اساعيليه اخذ نوده اند‪.‬‬
‫‪-3‬از دهري ها نيز در عقيده شان به زندگي ابدي متأثر اند‪.‬‬
‫‪-4‬در تعداد زيادي از افكار و معتقدات خويش از بودائي ها متأثر اند‪.‬‬
‫‪-5‬از بعضي فلسفهء فارس‪ ،‬هند و فرعون هاي سابق نيز تاثي پذير اند‪.‬‬
‫انتشار و جاهاي نفوذ‪:‬‬
‫‪-‬درزيه هاي امروزي در لبنان‪ ،‬سوريه‪ ،‬و فلسطي زندگي مينمايند‪.‬‬
‫‪-‬اكثريت غالب شان در لبنان اند و تعداد بزرگي از آنا در فلسطي اشغال اند كه تابعيت اسرائيل را اخذ‬
‫نوده اند و بعضي از آنان در اردوي اسرائيل كار مينمايند‪.‬‬
‫‪-‬آنان دفتري در برازيل‪ ،‬استراليا و غيه نيز دارند‪.‬‬
‫‪-‬نفوذ شان در لبنان تت رهبي وليد جنبلط خيلي قوي است كه در تت لواي حزب اشتراكي تقدمي جع‬
‫شده اند‪ ،‬آنا در جنگ لبنان نقش بارزي داشتند و دشن شان با مسلمانان براي هيچ كس پنهان نيست‪.‬‬
‫مراجع‪:‬‬
‫ممد احد خطيب‪.‬‬ ‫‪-1‬عقيدة الدروز عرض ونقد‪.‬‬
‫احد الفوزان‪.‬‬ ‫‪-2‬اضواء علي العقيدة الدرزية‬
‫د‪ .‬مصطفى الشكعه‬ ‫‪-3‬اسلم بل مذاهب‬
‫امي طلع‪.‬‬ ‫‪-4‬اصل الوحدين الدروز و‬
‫اصولم‬
‫مصطفى غالب‪.‬‬ ‫‪-5‬تاريخ الدعوة الساعيلية‬
‫ممد ابوزهره ‪.‬‬ ‫‪-6‬تاريخ الذاهب السلمية‬
‫كري ناشد‪.‬‬ ‫‪-7‬الدروز و الثورة السوريه‬
‫ممد كامل حسي‪.‬‬ ‫‪-8‬طائفة الدروز‬
‫عبد ال النجار‪.‬‬ ‫‪-9‬مذاهب الدروز و التوحيد‬
‫ابواساعيل سليم ‪.‬‬ ‫‪-10‬الدروز‪ :‬وجودهم‪ ،‬مذهبهم‬
‫و توطنهم‬
‫يوسف ابو شقرا‪.‬‬ ‫‪-11‬الركات ف لبنان إل‬
‫عهد التصرفية‬
‫عبد الرحن بدوي‪.‬‬ ‫‪-12‬مذاهب السلميي‬
‫راساليه‬
‫‪CAPITALISM‬‬
‫تعريف‪:‬‬
‫راساليه يك نظام اقتصادي است كه داراي فلسفهء اجتماعي و سياسي بوده بر اساس گسترش مالكيت فردي و‬
‫مافظه برآن استوار ميباشد‪ ،‬مفهوم آزادي را خيلي وسيع نوده است‪ ،‬جهان توسط اين نظام نكبات زيادي را‬
‫چشيده است‪ ،‬راساليه هيشه تا حال فشارها و دخالت هاي سياسي‪ ،‬اجتماعي و ثقافت خويش را تكرار‬
‫مينمايد‪ ،‬و ثقل خويش را بالي گروه هاي متلف زمي مي اندازد‪.‬‬
‫تأسيس و افراد برازنده ‪:‬‬
‫‪-‬اروپا تت حكم نظام امپراطوري رومان قرار داشت و آن نظام را نظام اقتصادي (‪ )Feudl System‬به مياث‬
‫برد‪.‬‬
‫‪-‬در ميان قرن هاي چهاردهم و شانزدهم طبقهء بور جوازيه (‪ )Bourgeois‬به ظهور رسيد كه در عقب و داخل‬
‫مرحلهء اقطاع قرار داشت‪.‬‬
‫‪-‬در عقب مرحلهء بورجوازيه مرحلهء راساليه قرار داشت كه مصادف بود به شروع قرن شانزدهم‪ ،‬ليكن به‬
‫شكل تدريي بود‪.‬‬
‫‪-‬ابتداء‪ ،‬دعوت به سوي آزادي (‪ ،)Liberation‬دعوت به سوي اياد قوميات ب دين و به سوي كم كردن نفوذ‬
‫باباي روحي‪ ،‬شروع شد‪.‬‬
‫‪-‬مذهب آزاد طبيعي در نصف دوم قرن هجدهم در فرانسه قدم به ظهور ناد‪ ،‬و در‬
‫آنا طبيعيي نايان گرديدند‪ ،‬از مشهور ترين داعيان اين مذهب افراد ذيل ميباشند‪:‬‬
‫‪-1‬فرانسواكيزن ‪Francois Quensnay )1694-1778‬م) در فرساي فرانسه تولد شده‪ ،‬در قصر پانزدهم لويس‬
‫به حيث طبيب كار كرد‪ ،‬لكن بعدا توجه به اقتصاد نوده و مذهب طبيعي را تأسيس كرد‪ ،‬در سال (‪1756‬م)‬
‫دو مقاله را از دو دهقان و از جنوب به نشر رسانيد‪ ،‬بعد از آن در سال ( ‪1758‬م) جدول اقتصادي را صادر‬
‫نود كه در آن جدول دوران مال را در ميان مردم به دوران دموي تشبيه داده است‪ ،‬در آن وقت ميابو در پاره‬
‫آن جدول چني گفته بود ‪« :‬در دنيا سه اختراع بزرگ وجود دارد كه آنا عبارت اند از نوشت‪ ،‬نقود‪،‬‬
‫«پول» و جدول اقتصادي»‪.‬‬
‫‪-2‬جون لوك ‪John Locke ) 1632-1704‬م) وي نظريهء طبيعي آزاد را رنگ آميزي نوده در بارهء مالكيت‬
‫فردي ميگويد‪« :‬اين ملكيت حقي از حقوق طبيعي بوده غريزه ايست كه با نشأت و نوى انسان نشأت و نو‬
‫مينمايد‪ ،‬بنابرآن براي هيچ كسي اجازه نيست كه با اين غريزه معارضه و مقابله نايد‪.‬‬
‫‪-3‬ونيز از افراد برازندهء اين نظريه اند هر يكي ‪ :‬تورجو ‪ ،Turgot‬ميابو ‪ ،Mirabou‬جان باتست ساي ‪J. B. Say‬‬

‫و باستيا‪.‬‬
‫‪-‬بعد از آن مذهب كلسيكي قدم به ظهور ناد‪ ،‬كه افكارش به دست تعدادي از مفكرين آشكار گرديد‪ ،‬كه‬
‫از بارز ترين آنان اشخاص ذيل اند‪:‬‬
‫‪-1‬آدم سيث ‪A. Smith )1723-1790‬م) وي مشهور ترين كلسيكي ها علي الطلق به شار ميود‪ ،‬در‬
‫شهركيكالدي در اسكاتلند تولد شده‪ ،‬فلسفه را فرا گرفت‪ ،‬در دانشگاه جلسجو به حيث استاد علم منطق‬
‫ايفاء وظيفه كرد‪ ،‬سال (‪1766‬م) به فرانسه سفر نوده در آنا به افراد مذهب آزاد ملقات نود‪ ،‬در سال (‬
‫‪1776‬م) كتابش را ( بث ف طبيعة و اسباب ثروة المم) به نشر رسانيد‪ ،‬در بارهء اين كتاب ادمون برك‪ ،‬كه‬
‫يكي از نقاد است‪ ،‬ميگويد ‪ « :‬اين كتاب بزرگتر از تام تأليف هاي ميباشد كه آنا را قلم بشر نوشته است‪.‬‬
‫‪-2‬دافيد ريكاردو ‪David Ricardo ) 1772-1823‬م) قواني توزيع درآمد در اقتصاد راسال را شرح نود‪،‬‬
‫وي يك نظريهء معروف دارد بنام «قانون تناقص الغلة» و نيز گفته ميشود كه وي يك مفكورهء فلسفي متلط‬
‫با انگيزه هاي اخلقي داشت‪ ،‬البته اين مفكوره را از اين قولش استنباط نوده اند كه ميگويد‪« :‬هركاري كه از‬
‫احساس مبت و دوست باديگران‪ ،‬صادر نشود آن كار مناف اخلق شرده خواهد شد»‪.‬‬
‫‪-3‬روبرت مالتوس ‪Robert Maltus ) 1766-1836‬م) كلسيكي اقتصاد دان انگليسي چپگرا است‪ .‬نظريهء‬
‫مشهوري در بارهء ساكني زمي ارائه نوده ميگويد‪ :‬تعداد ساكني مطابق دوره هندسي زياد ميشود‪ ،‬در‬
‫حاليكه حاصلت زراعت مطابق دورهء حساب زياد ميگردد‪.‬‬
‫‪-4‬جون استيوارت مل ‪J. Stuart Mill ) 1806-1873‬م) وي حلقهء اتصال ميان مذهب فردي و مذهب‬
‫اشتراكي به شار ميود‪ ،‬سال ( ‪1836‬م) كتاب خود را (مبادي القتصاد السياسي) به نشر رسانيد‪.‬‬
‫‪-5‬لورد كين ‪Keyns )1883-1946‬م) وي صاحـب نـظريـه اي است كه به‬
‫نام خودش تسميه شده است‪ ،‬و آن نظريه پيامون توانندي و مشغول ساخت ميچرخد‪ ،‬اين نظريه از ديگر‬
‫نظريه ها برتري و تفوق كسب نوده است‪ ،‬زيرا فضليت تقيق پيامون مشغول ساخت كامل قواي كارگر در‬
‫جامعهء راسال‪ ،‬به سوي وي باز ميگردد‪ ،‬اين نظريهء خود را ضمن كتابش ( النظرية العامة ف التشغيل و‬
‫الفائدة و النقود ) ذكر كرده‪ ،‬و كتاب مذكور را سال ‪1936‬م به نشر رسانيد‪.‬‬
‫‪-6‬دافيد هيوم (‪1776-1711‬م) صاحب نظريهء نفعيه ‪ Pragmatism‬وي اين نظريه را به شكل متكامل وضع‬
‫نوده است‪ ،‬نظريه چني ميگويد ‪ ( :‬ملكيت خاصه تقليدي است كه مردم از آن پيوي نوده اند‪ ،‬و بايد هم‬
‫آنرا پيوي كنند‪ ،‬زيرا درآن فائدهء ايشان است)‪0‬‬
‫‪-7‬ادمون برك ‪ :‬وي ازجلهء مدافعي از ملكيت شخصي‪ ،‬بر اساس نظريهء تاريي ويا تقادم ملكيت‪ ،‬به شار‬
‫ميود ‪0‬‬
‫افكار و معتقدات ‪:‬‬
‫‪-1‬پايه هاي راسال ‪:‬‬
‫‪-‬جسجوي فايده به طرق واسلوب هاي گوناگون‪ ،‬مگر طريقي كه آنرا دولت به خاطر ضرر عام منع كرده‬
‫باشد مثل مواد مدر‪.‬‬
‫‪-‬احترام به ملكيت فردي از طريق اينكه راه براي هر انسان باز گردد تا تام قدرت خود را در راه كثرت‬
‫دارائي بكار اندازد‪ ،‬سرمايه اش حايت شود‪ ،‬به آن تاوز صورت نگيد‪ ،‬قوانين كه سبب نوي آن ميگردد‬
‫كامل مراعات شود‪ ،‬و دولت در زنـدگي اقتصـادي جز بـه اندازه ايكه آنرا نظام و استحكام امنيت تقاضا‬
‫دارد‪،‬‬
‫ديگر دخالت نداشته باشد‪.‬‬
‫‪-‬هچشمي و سبقت جست در بازارها (‪.)Perfest Competition‬‬
‫‪-‬نظام آزادي نرخ ( ‪ ،)Price System‬جاري ساخت اين آزادي مطابق تقاضاهاي عرضه كردن و خواست‪ ،‬و به‬
‫كار انداخت قانون نرخ نازل در راه رائج ساخت مال و فروش آن‪.‬‬
‫‪-2‬اشكال و انواع راسال‪:‬‬
‫‪-‬راسال تارت كه در قرن سانزدهم‪ ،‬در عقب از بي رفت اقطاع ظاهر شد‪ ،‬كه تاجر شروع به انتقال‬
‫توليدات از مكان به مكان ديگر‪ ،‬مطابق تقاضاي بازار نود و بدين طريق رابطه اي ميان توليد كننده و استفاده‬
‫كننده اياد كرد‪.‬‬
‫‪-‬راسال صنعت كه‪ ،‬پيشرفت صناعت‪ ،‬و به ميان آمدن آلت باريه‪ ،‬كه آنرا جيمس وات سال ‪1770‬م‬
‫اختراع نود‪ ،‬و هچنان به ميان آمدن ماشي با فندگي ‪1785‬م‪ ،‬در ظهور آن كمك نوده باعث شد كه در‬
‫اوائل قرن نوزدهم انقلب صنعت اول در انلترا و بعد از آن در اروپا به صورت عموم برپاگردد‪ ،‬راسال صنعت‬
‫بر اساس جدائي رأس الال از كارگراستوار ميباشد‪ ،‬يعن بي انسان و اسباب كار‪.‬‬
‫‪-‬نظام كارتل (‪ :) Kartel System‬يعن توافق شركت هاي بزرگ در تقسيم بازارهاي جهان ميان خودشان‪،‬‬
‫كه اين كار براي شان موقع را مساعد ميسازد تا به آزادي كامل در اين بازارها احتكار نايند و دارائي مردم را‬
‫از آنا سلب نايند‪ ،‬اين مذهب در آلان و جاپان منتشرگرديده است ‪.‬‬
‫‪-‬نظام ترست ( ‪ )Trust System‬مقصود از آن اينست كه يكي از شركت هاي مسابقه كننده را بايد تقويه نود‬
‫تا كه توليد بتر داشته‪ ،‬به نفوذ و سيطره بر بازار توانندتر باشد‪.‬‬
‫‪-3‬افكار و معتقدات ديگر‪:‬‬
‫‪-‬مذهب طبيعي كه اساس و تداب راسال به شار ميود‪ ،‬به امور و اشيائي فرا ميخواند كه بعضي از آن قرار‬
‫آت ميباشد‪:‬‬
‫* زندگي اقتصادي زير فرمان نظام طبيعي بوده ساختهء دست كسي نيست‪ ،‬چون به هي صفت ترقي و‬
‫پيشرفت خود بودي براي زندگي بار مياورد‪.‬‬
‫* دولت بايد در زندگي اقتصادي دخالت نداشته باشد‪ ،‬بلكه وظيفه اش فقط حايت از افراد و اموال‪ ،‬حفظ‬
‫امنيت‪ ،‬و دفاع از وطن مي باشد‪.‬‬
‫* آزادي اقتصادي براي هر فرد‪ ،‬به طوريكه هر فرد اختيار دارد كه چه كار كند و هر كاري مناسب برايش‬
‫باشد آنرا اختيار كند‪ ،‬از اين قاعده به اين عبارت مشهور تعبي كرده اند ‪ « :‬بگذار كار كند‪ ،‬بگذار برود»(‬
‫‪.)Laisser fair Laisser Passer‬‬
‫‪-‬ايان و باور راسال به آزادي خيلي زياد مفضي به نابسامان هاي اعتقادي و اخلقي گرديده است و لغزش‬
‫ها و نكبات غرب ها كه ناشي از ضياع فكري وخلء روحي بوده و سبب تباهي جهان گرديده است متولد از‬
‫هي عقيده ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬پايي بودن مزد و درخواست كار زياد در كارگر باعث شده كه تام افراد يك خانواده مصروف كارشوند‪،‬‬
‫و اين امر مفضي بر آن شده كه رشته هاي خانوادگي از هم بكسلد و روابط اجتماعي در ميان شان از بي‬
‫برود‪.‬‬
‫‪-‬از مهمترين نظريات آدم سيث اين بود كه‪ :‬نو‪ ،‬پيشرفت و اوج زندگي اقتصادي موقوف به آزادي اقتصادي‬
‫ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬اين آزادي به نظر وي به طرق ذيل حاصل ميشود‪:‬‬
‫* آزادي فردي كه براي انسان اختيار آن عملي را ميدهد كه موافق استعدادش باشد و درآمد مطلوبش در آن‬
‫حاصل شود‪.‬‬
‫* آزادي تارت كه در آن توليد‪ ،‬داد و گرفت و صادر نودن‪ ،‬در يك فضاء مسابقهء آزاد تكميل ميگردد‪.‬‬
‫‪-‬راسال ها معتقد اند كه آزادي براي فرد‪ ،‬باطر حصول موافقت ميان وي و ميان اجتماع يك امر ضروري‬
‫ميباشد‪ ،‬ديگر اينكه آزادي قوهء باعثه بر توليد بوده حقي از حقوق انسان و تعبيي از كرامت و شرافت‬
‫بشري ميباشد‪.‬‬
‫‪-4‬عيب ها و خراب هاي راسال‪:‬‬
‫‪-‬راسال نظامي است كه ساخته و پرداختهء دست بشر بوده مساوي به نظام كمونست و ديگر نظام هاي‬
‫ساخته شدهء بشر ميباشد‪ ،‬و از نظام ال كه آنرا براي بندگان خود و ملوق خود از اولد بشر‪ ،‬راضي شده‬
‫است بدور ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬خود خواهي و انانيت‪ :‬طوريكه يك فرد و يا چند فرد مدود بر بازارها طبق مصال شخصي خويش حكومت‬
‫ميكنند‪ ،‬و ضرورت اجتماع را در نظر نگرفته به مصلحت عامه احترام ني گزارند‪.‬‬
‫‪-‬احتكار ‪ :‬شخص راسال اموال را جع نوده يكجا انبار مينمايد‪ ،‬و وقتيكه از بازار ناپديد گرديد آن را‬
‫برآورده به نرخ خيلي بال آنرا به فروش ميساند تابدين و سيله‬
‫داروندار متاجي و ضعيفان را از ايشان سلب نايد‪.‬‬
‫‪-‬هانطور كه كمونست در سلب و الغاء مالكيت فردي افراط و مبالغه نوده راسال در احترام و بزرگداشت‬
‫آن افراط كرده است‪.‬‬
‫‪-‬هچشمي و مسابقه ‪ :‬اساس راسال زندگي را ميدان داغ مسابقه ساخته است‪ ،‬زيرا ههء مردم در راه به‬
‫دست آوردن غلبه و سبقت سعي ميكنند‪ ،‬و زندگي به دستور آن به جنگلي تبديل ميشود كه در آنا قوي‬
‫ضعيف را ميخورد‪ ،‬بسياري اوقات چني هم ميشود كه آن مفضي به مفلس شدن كارخانه ها و شركت ها‪،‬‬
‫در زمان اندك ميشود‪.‬‬
‫‪-‬خال ساخت دست كارگر‪ :‬زيرا راسال كارگران را به حيث كال مسخر به مفهوم داد و گرفت ساخته هر‬
‫لظه در معرض تغيي و تبديلي قرار ميدهد و اين امر سبب ميشود كه كارگر كار زيادتر و بتري كند و يا مزد‬
‫كمتري بگيد‪.‬‬
‫‪-‬بيكاري‪ :‬در جامعهء راسال بيكاري يك پديده مألوف و آشنا به شار ميود‪ ،‬وآن وقت به كثرت ظاهر ميشود‬
‫كه توليد زيادتر از مصرف باشد‪ ،‬زيرا در اين صورت صاحب كار ازمزد اضافيي كه به دستهاي آنان قرار‬
‫ميگرد و به دوش صاحب كار سنگين ميكند‪ ،‬استغناء حاصل مينمايد [و از دوش خود آنرا دور ميكند]‪.‬‬
‫‪-‬زندگي هيجان انگيز‪ :‬كه اين در نتيجهء گشت گيي و مقابله ايست كه ميان طبقهء سرمايدار و طبقهء مروم‬
‫برپا ميباشد‪ ،‬زيرا مقصود اصلي طبقه اول جع كردن مال از هر طريق مكن بوده و طبقهء مروم در فكر بدست‬
‫آوردن قوت زندگي ميباشد‪ ،‬و در ميان اين دو طبقه هيچ نوع تعاطف و تراحم وجود ندارد‪.‬‬
‫‪-‬استعمار ‪ :‬اين باطري در نظام راسال وجود دارد كه راسال در جستجوي مواد اوليه «مواد خام» و در‬
‫جستجوي بازارهاي جديد براي به فروش رسانيدن توليدات خويش ميباشد‪ ،‬بنابراين در راه استعمار گروه ها‬
‫و ملتها به پيش رفته در عمق آن فرو ميود‪ ،‬البته در قدم اول استعمار اقتصادي و در قدم دوم استعمار فكري‪،‬‬
‫سياسي و ثقافت به صورت عموم‪ ،‬واين علوه بر استرقاق اقوام و تسخي دست هاي كارگران در مصال‬
‫خويش ميباشد‪.‬‬
‫‪ -‬جنگها و ويرانگريها‪ :‬بشر انواع و اقسام عجيبـي از قتل و ويران را كه در طبيعت استعمار موجود‬
‫ميباشد‪ ،‬مشاهده كرده است‪ ،‬استعماري كه بدترين و شديد ترين حالت را به مردم زمي فرود آورده است‪.‬‬
‫‪-‬راسال ها در سياست و حكومت به نظام ديوكرات اعتماد دارند‪ ،‬كه در بسياري وقتها اين ديوكرات با‬
‫خواهشات نفسان يكجا شده از حق‪ ،‬عدالت و راست بدور ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬نظام راسال بر اساس سود «ربا» استوار ميباشد‪ ،‬و اين امر واضح است كه سود جوهر اصلي بدي هائي‬
‫ميباشد كه تام عال از آن زيانند گرديده اند‪.‬‬
‫‪-‬راسال به انسان به اين حيثيت نظر و معامله ميكند كه وي يك موجود مادي ميباشد‪ ،‬از ميل هاي روحي و‬
‫اخلقي اش به دور بوده دعوت به سوي جدائي بي اقتصاد و اخلق مينمايد‪.‬‬
‫‪-‬راسال در صورت زياد شدن اموال‪ ،‬به سوختاندن اموال زياده و يا در بر انداختنش امر ميكند‪ ،‬البته باطر‬
‫آنكه نرخ از جهت كثرت عرضهء كال پائي نرود‪ ،‬اين عمل را در حالت انام ميدهند كه بسياري از گروه‬
‫هاي مردم شكايت از گرسنگي دارند‪ ،‬چنان گرسنگي كه ايشان را به هلك نزديك كرده است‪.‬‬
‫‪-‬راسال ها به توليد مواد كماليه [ اشيائيكه غي از مواد اوليه اند و در زندگي روزمره‪ ،‬مردم به آن متاج‬
‫نيستند] ميپردازند و براي آن دعوت هاي چشمگيي انام ميدهند‪ ،‬بدون اينكه به ضرورتاي اوليهء جامعه‬
‫كدام توجهي داشته باشند‪ ،‬زيرا آنا از اول تا آخر در جستجوي فايده اند‪.‬‬
‫‪-‬راسال بسا اوقات است كه وقت سن كارگر بزرگ ميشود بدون حفظ تقاعدش‪ ،‬آنرا از كار سبكدوش‬
‫مينمايد‪ ،‬ول اين پيش آمد‪ ،‬به سبب اصلحات كه در راسال در اين اواخر آمده‪ ،‬شدت خودرا از دست داده‬
‫است‪.‬‬
‫‪-5‬اصلحات كه در راسال آورده شد ‪:‬‬
‫‪-‬تا سال ‪1875‬م بزرگترين مناطق راسال در تقدم و پيشرفت انلترا بود‪ ،‬ول در ربع آخر قرن نوزدهم‬
‫هريكي از ايالت متحده و آلان قدم به ظهور ناد و بعد از جنگ جهان دوم جاپان ظاهر شد‪.‬‬
‫‪-‬در سال ‪1932‬م دولت دخالت خود را به شكل گسترده اي در انلترا آغاز نود‪ ،‬و در ايالت متحده از‬
‫سال ‪1933‬م دخالت دولت رو به افزايش گرفت و در آلان از دوران هتلر شروع شد‪ ،‬البته اين دخالت ها‬
‫باطر حفظ استمرار نظام راسال بود‪.‬‬
‫‪-‬دخالت دولت در مواصلت‪ ،‬تعليم و رعايت حقوق هوطنان ظاهر شد و هچنان در درست كردن قوانين‬
‫كه جنبهء اجتماعي داشته باشد‪ ،‬مثل‪ :‬ضمان اجتماعي‪ ،‬تقاعد‪ ،‬بيكاري و عاجز بودن‪ ،‬حفظ صحت‪ ،‬خوب‬
‫ساخت خدمات‪ ،‬و بال بردن سطح زندگي‪ ،‬اثر گذاشت‪.‬‬
‫‪-‬راسال باطري توجه بسوي هي اصلحات جزئي نود كه كارگران به حيث قوهء انتخاب كننده در مناطق‬
‫ديوكرات تبديل شدند‪ ،‬سبب ديگرش متوقف ساخت سيلب كمونست بود كه خودرا ناصر كارگران و مدافع‬
‫حقوق آنان قلمداد ميكرد و نيز سبب سومش فشار مدافعي حقوق بشر بشمار ميود‪.‬‬
‫ريشه هاي فكري و اعتقادي ‪:‬‬
‫‪-‬راسال در ريشه هاي خود بر اندكي از فلسفهء قدي رومان اتكاء دارد كه علي آن در رغبت وي به داشت‬
‫قوت و گسترش نفوذ و سيطره ظاهر ميشود‪.‬‬
‫‪-‬راسال باتغييات و تقلبات زيادي به پيش آمده كه از اقطاع به بورجوازيه و ازآن به راساليه نقل كرده و در‬
‫خلل آن افكار و اصول را كسب نوده كه هه اش به مفكورهء توجه و عزت بشيدن به مالكيت فردي و‬
‫دعوت به سوي آزادي جع ميشود‪.‬‬
‫‪-‬در اصل بر افكار مذهب آزاد و مذهب كلسيكي استوار ميباشد‪.‬‬
‫‪ -‬راسال در قدم اول با دين مقابله نوده از زير سلطهء كليسا سركشي و ترد مينمايد و در قدم دوم با تام‬
‫قواني اخلقي مقابله دارد‪.‬‬
‫‪-‬راسال با هيچ قانون اخلقي سروكار ندارد مگر با قانون كه نفعي برايش برساند‪ ،‬خصوصا كه نفع اقتصادي‬
‫باشد‪.‬‬
‫‪-‬از براي افكار و آرائي كه طي انقلب صنعت در اروپا به ميان آمده‪ ،‬رول مهمي در تعيي مظاهر راسال بوده‬
‫است‪.‬‬
‫‪-‬راسال به سوي آزادي دعوت ميكند و از آن دفاع مينمايد‪ ،‬لكن آزادي سياسي به آزادي اخلقي تبديل‬
‫گرديده بعدا طي مرحله اي به اباحيت تغيي نود‪.‬‬
‫انتشار و جاهاي نفوذ‪:‬‬
‫‪-‬راسال در كشورهاي ‪ :‬انلترا‪ ،‬فرانسه‪ ،‬آلان‪ ،‬جاپان‪ ،‬ايالت متحدهء امريكا‪ ،‬و اكثر دولت هاي غرب به‬
‫اوج خود رسيده‪.‬‬
‫‪-‬اكثر كشور هاي جهان در فضاء دنباله روي زندگي ميكنند‪ ،‬يا دنباله رو و تابع نظام كمونست اند و يا از‬
‫راسال‪ ،‬ول اين تابعيت [ از كشوري به كشور ديگري] فرق ميكند كه در بعضيها به طور مباشر دخالت‬
‫دارد‪ ،‬و بعضي صرف در امور سياسي و موقف هاي حكومت بر آن اعتماد ميكنند‪.‬‬
‫‪-‬نظام راسال مثل نظام كمونست جانب اسرائيل را گرفته به صورت مستقيم و يا غي مستقيم آنرا تأييد و‬
‫تقويه مينمايد‪.‬‬
‫مراجــع‪:‬‬
‫تاليف ابولعلي الودودي ترجة ممد عاصم‬ ‫‪-1‬أسس القتصاد بي‬
‫حداد‪-‬ط ‪1391-3‬هـ ‪971‬ام‪-‬مطبعة‬ ‫السلم و النظم العاصرة‬
‫المان‪ -‬لبنان‪.‬‬
‫تأليف جورج سول‪ -‬ترجه راشد الباوي‪.‬‬ ‫‪ -2‬الذاهب القتصادية الكبى‬
‫د‪ .‬احد شلب‪ -‬ط ‪-1‬النهضة الصرية‪-‬‬ ‫‪ -3‬النظم القتصادي ف العال‬
‫‪1976‬م‪.‬‬
‫سيدقطب –ط ‪-2‬مطبعة دارالكتاب العرب‪-‬‬ ‫‪ -4‬معركة السلم والراساليه‬
‫‪1371‬هـ‪1952/‬م‪.‬‬
‫حزة الميعي الدهومي‪-‬ط ‪ -1‬مطبعة التقدم‬ ‫‪-5‬القتصاد ف السلم‬
‫در قاهره‪.1399/1979-‬‬
‫د‪ .‬ممد احد صقر‪-‬ط ‪ -1‬مطابع سجل‬ ‫‪ -6‬القتصاد السلمي‬
‫العرب‪-‬نشر دار النهضة العربية در قاهره ‪-‬‬ ‫مفاهيم و مرتكزات‬
‫‪1398‬هـ‪1978/‬م‪.‬‬
‫ممد باقر صدر‪ -‬دار الكتاب اللبنان‪-‬‬ ‫‪ -7‬اقتصادنا‬
‫دار الكتاب الصري‪1398 -‬هـ‪1977/‬م‪.‬‬
‫ممد باقر صدر‪ -‬دارالتعارف للمطبوعات‬ ‫‪ -8‬فلسفتنا‬
‫‪ -‬بيوت‪ -‬لبنان‪1379 -‬هـ‪.‬‬
‫الركز العالي للباث و القتصاد‪-‬‬ ‫‪ -9‬القتصاد السلمي‬
‫ط ‪1400/1980-1‬م‬
‫فتحي يكن‪ -‬مؤسسة الرسالة‪ -‬ط ‪-2‬‬ ‫‪-10‬حركات و مذاهب ف‬
‫‪1397‬هـ‪1977/‬م‪.‬‬ ‫ميزان السلم‬
: ‫مراجع بيگانه‬
.D. Villey: A La Recherche d une Doctrine Economiques, Ed: Genin Paris, 1967 -1
Paris 1956.«Cours deconomie politigue»2- J. Marchal
.)J. M. Kenes, General Thcory of Employment interest and Money )Harcourt. Brace and Company, 1933 -3
.George N. Halm Econom: A Domparative Analysis, Holt, Rinchart Winston Ltb. New York -4
.Gunnar Myrdal, Against the Stream, published by Panthcon press. Cambridge University Press 1972 -5
Lord Bowdan and S. T. S. AL- Hasani. The probphet and the loss or a fair shower of -6
the proceeds, the Guardian. Thursday June 5-1975
Abdul – Hamid Ahmad Abu Sulayman : The Theory of the Economics of Islam, Proceedings of the Third East -7
Coast Regional Conference. Theme Contempor – ary Aspects of Economic and Socaial Thinking in Islam, Moslem
.Students Association, Holiday Hills, April 12, 1968, PP. 26- 83

.Adam Smith, the wealth of Nations -8


.Encyclopaedia Britannica, vol.2 p. 535,976 -9
‫روتاري‬
‫تعريف‪:‬‬
‫روتاري يكي از گروه هاي ماسونيه ميباشد كه بالي آن يهوديت جهان تسلط دارد‪ ،‬وبه نام ( ملس‬
‫روتاري ) ‪ ROTARY CLUB‬ياد ميشود‪ ،‬اين اسم براي گروه مذكور از نام ديگري اخذ شده يعن از((‪IN‬‬

‫‪ ROTATION‬اين عبارت‪ ،‬باجاعت هاي اول اين گروه‪ ،‬كه درمكاتب خويش جلسه هائي به شكل نوبت‬
‫تشكيل ميدانند‪ ،‬هراه بود ‪0‬‬
‫تأسيس وافراد برازنده ‪:‬‬
‫‪ -‬سال ‪1905‬م اولي ملس روتاري را‪ ،‬مامي [وكيل مدافع ] بول هاريس‪ ،‬درشهر شيكاغو‪ ،‬تأسيس نود ‪0‬‬
‫‪ -‬بعد از سه سال شخص ديگري بنام شيل بري باوي يكجا شده وبه صورت چشمگيي حركت را توسعه‬
‫بشيده وبه حيث سكرتر حزب تعيي گرديد‪ ،‬ول درسال ‪1942‬م از اين حزب استعفاء نود ‪0‬‬
‫‪ -‬بول هاريس (مؤسس ) سال ‪1947‬م وفات نود‪ ،‬و درآن وقت اين حركت به ‪ 80‬دولت رسيده بود و‬
‫‪ 6800‬ملس و ‪ 327000‬عضو داشت ‪0‬‬
‫‪ -‬حركت سال ‪1911‬م به دبلن ايرلند نقل داده شد ‪ ،‬بعد از آن توسط فعاليت شخصي بنام مستر مورو در‬
‫بريطانيا منتشر گرديد‪ ،‬اين شخص از هر عضو جديد چند فيصد درآمدش را طلب ميكرد [ يعن از معاشش‬
‫چند فيصد ميگرفت]‪.‬‬
‫‪ -‬سال ‪1921‬م درمادريد ملس روتاري تأسيس شد‪ ،‬ول بعدا دوباره بسته گرديد‪ ،‬و اجازهء فعاليت براي‬
‫شان در تام اسپانيا داده نشد‪.‬‬
‫‪ -‬سال ‪1921‬م در فلسطي نيز ملس روتاري تشكيل شد‪ ،‬وقتيكه صهيونيست ها دولت اسرائيل را در‬
‫خواب ميديدند‪ ،‬اين شاخه اولي شاخه هاي اين گروه در مناطق عرب بشمار ميود‪.‬‬
‫‪-‬در دهه هاي سي تأسيس مالس روتاري در مراكش و الزاير‪ ،‬زير نظر استعمار فرانسه‪ ،‬تكميل گرديد‪.‬‬
‫‪-‬در طرابلس غرب نيز شاخه اي از روتاري موجود است كه از اعضاء ملس ادارهء آن مستر جون روبنسون و‬
‫مستر فون كريچ بشمار ميوند‪.‬‬
‫‪-‬رئيس سال ‪1974‬م ملس روتاري اسرائيل‪ ،‬يعقوب بارزيف به تاريخ ‪14/3/1974‬م اسرائيل را به قصد‬
‫شهر(تاورمينا ) در صقليه ترك گفت‪ ،‬البته باطر اشتراك در ملس شوراي روتاري كه تنظيم آنرا ملس روتاري‬
‫ايطاليائي به عهده داشت‪ ،‬شخص مذكور در آنا ادعا نود كه در آيندهء نزديك ملسي از عربا واسرائيلي ها‬
‫تشكيل خواهد شد‪ ،‬كه در آن هراه با وفد اسرائيل وفدهاي تعدادي از دولت هاي عرب نيز شركت خواهد‬
‫كرد‪.‬‬
‫‪ -‬اولي سخنگوي در آن ملس متار عزيز‪ ،‬نايندهء ملس روتاري تونس بود‪ ،‬بعد از آن يعقوب بارزيف‬
‫يهودي سخن را آغاز نود‪.‬‬
‫افكار و معتقدات‪:‬‬
‫‪-‬عـدم اعتبار دين و ب ارزش شـردن آن در پذيرفـت عضو‪ ،‬و در روابط ميان‬
‫اعضاء‪ ،‬مسئلهء وطن نيز هيچ ارزشي ندارد‪.‬‬
‫‪-‬مالس روتاري براي افراد خويش تلقي مينمايد كه نزد خود جدول تشكيل دهند و در آن جدول فهرست‬
‫اديان را كه به آنا ملس روتاري اعتراف دارد [به رسيت مي شناسد] عادلنه‪ ،‬به ترتيب ابدي‪ ،‬درج نايند‪:‬‬
‫بودائيه‪ ،‬مسيحيه‪ ،‬كونفوشيوسيه‪ -‬هندويه‪ ،‬يهوديه‪ ،‬ممديه‪ … ،‬و در آخر جدول تاويه قرار دارد‪ ،‬تاويه يك‬
‫عقيدهء چين است كه در قرن ششم قبل از ميلد به وجود آمد‪ ،‬اين ديانت عقيده دارد كه طريق حصول‬
‫سعادت و نيكبخت هانا پوره كردن خواهشات غريزهء بشري و آسان ساخت علقه هاي اجتماعي و سياسي‬
‫ميان تام افراد بشر ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬ساقط ساخت اعتبار دين حايت از يهود را زياد ساخته‪ ،‬دخول شان را در تام فعاليت هاي حيات آسان‬
‫ميسازد‪ ،‬و اينكه در هر ملس [يعن در هر شاخهء گروه روتاري] حد اقل يك يا دو فرد يهودي بالضرور‬
‫وجود ميداشته باشد ادعاي قبلي را روشن ميسازد‪.‬‬
‫‪-‬عمل خي نزد آنان بايد بدون در نظر داشت پاداش مادي و يا معنوي‪ ،‬انام داده شود‪ ،‬و اين فكر مصادم و‬
‫مالف است با نظر دين كه ميگويد‪ :‬هر عمل خي به طريق تطوع‪ ،‬پاداش دو چندان به نزد خداوند دارد‪.‬‬
‫‪-‬آنان اجتماع هفته وار دارند‪ ،‬و بالي هر عضو لزم است كه حد اقل ‪ %60‬در هر سال در اين مالس‬
‫حاضر باشد‪.‬‬
‫‪-‬دروازهء عضويت براي هـركس باز نيست‪ ،‬ول بالي شخصي كـه ميخواهـد‬
‫شامل گروه شود لزم است كه منتظر باند تا ملس مطابق قانون پذيرش‪ ،‬اعلن پذيرفت و شوليت را نايد‪.‬‬
‫‪-‬طبقه بندي ها به اساس وظائف عمده صورت ميگيد وطبقه بندي شان (‪ )77‬وظيفه را شامل ميباشد ‪0‬‬
‫‪-‬كار گران از عضويت ملس روتاري مروم هستند‪ ،‬وصرف هان كس پذيرفته ميشود كه مقام عال داشته‬
‫باشد ‪0‬‬
‫‪-‬عمر اعضاء را نيزدر نظر ميگيند‪ ،‬و در راه جوان نگهداشت تنظيم خويش ‪ ،‬از طريق جذب نودن افراد‬
‫جوان ‪ ،‬كوشش به خرچ ميدهند ‪0‬‬
‫‪-‬شرط است كه بايد از هر وظيفه وپيشه يك ناينده ( مثل ) وجود داشته باشد‪ ،‬ول گاهي اين قاعده باطر‬
‫جذب نودن يك عضو شايسته ويا دور ساخت عضو ناشايست‪ ،‬پايال ميشود ‪0‬‬
‫‪-‬لزم است كه در ملس اداري‪ ،‬درهر شاخهء حزب‪ ،‬يك نفر ويادو نفر از بزرگان سابقه دار حزب وجود‬
‫داشته باشد‪ ،‬يعن از مياث بران راز روتاري و ياران ( بول هاريس ) باشد‪.‬‬
‫‪-‬تشارلز ماردن كه به مدت سه سال عضو يكي از مالس روتاري بود ‪ ،‬دربارهء روتاري به تقيقات پرداخت‬
‫وحقايقي را كشف نود كه از آنمله است‪:‬‬
‫* درميان هر ‪ 421‬عضو روتاري ‪ 159‬عضو آن به ماسونيه منسوب ميباشند كه پيشتر وبيشتر از روتاري به‬
‫ماسونيه مؤكدا تعلق دارند ‪0‬‬
‫* در بعضي اوقـات عضويـت روتـاري متص به ماسونيه بوده‪ ،‬چنانچه سـال‬
‫‪1921‬م در ادنبهء بريطانيا هينطور بود‪.‬‬
‫* سال ‪1881‬م در مافل نانس در فرانسه چني ذكر شده است‪« :‬وقت ماسون ها گروهي را با اشتراك‬
‫ديگران تشكيل دادند‪ ،‬بر آنان لزم است كه سرپرست را به دست ديگران نگذارند‪ ،‬و واجب است كه اداره‬
‫هاي مراكز آن به دست افراد ماسونيه باشد‪ ،‬و مطابق تلقي اصول آن حركت كنند»‪.‬‬
‫* مالس روتاري داراي شعبات بزرگي است‪ ،‬و وقت كه حركت ماسونيه ضعيف و يا توقف ميكند فعاليت‬
‫اين گروه‪ ،‬قوي ميشود‪ ،‬البته اين باطري است كه ماسون ها وقت بالي شان فشار و قيودات آمد فعاليت‬
‫خويش را به اينسو نقل ميدهند‪ ،‬تا آنكه قيودات از سر شان رفع شود وبه حال خود باز گردند‪.‬‬
‫* حزب روتاري در اوائل شروع فعاليت ماسونيه‪ ،‬سال ‪1905‬م در آمريكا‪ ،‬تأسيس شد‪.‬‬
‫‪-‬چندين گروه ديگر هم است كه با روتاري‪ ،‬در فكر و روش مشابت دارند‪ ،‬مثل‪ :‬ليونز‪ -‬كيوان‪-‬‬
‫اكستشانج‪ -‬الائدة الستديرة‪ -‬القلم‪ -‬بناي برث ( فرزندان عصر)‪ ،‬اين گروه ها به عي شكل و به عي‬
‫مقصود‪ ،‬با اندكي تعديلت كار ميكنند‪ ،‬البته اين تعديلت و تغييات جزئي باطر زياد ساخت راه ها براي‬
‫نشر نودن افكار و جذب كردن مددگاران و هكاران است‪.‬‬
‫‪-‬در اين گروه ها بازديد هاي متقابل صورت ميپذيرد و در بعضي شهرها‪ ،‬براي رئيسان اين گروه ها‪ ،‬باطر‬
‫تنظيم امور در ميان شان مالس وجود دارد‪.‬‬

‫ريشه هاي فكري و اعتقادي‪:‬‬


‫‪-‬ميان ماسونيه و روتاري‪ ،‬در مسئلهء دين و وطن‪ ،‬و بكار بردن اساس اختيار‪ ،‬مشابت و مناسبت خيلي زياد‬
‫وجود دارد‪ ،‬عضو ني تواند كه خود را شامل حزب نايد‪ ،‬بلكه منتظر باشد تا كه كارت شوليت در حزب‬
‫برايش ارسال گردد‪.‬‬
‫‪-‬ارزشها و روحيه ايكه افراد بايد داراي آن باشند در ماسونيه و روتاري يكسان است‪ ،‬مثل ‪ :‬مفكورهء‬
‫مساوات‪ ،‬برادري‪ ،‬روحيهء انسانيت‪ ،‬و تعاون جهان‪ ،‬اين روحيه [ گرچه در ظاهر خوب مينمايد ول] خيلي‬
‫خطرناك است‪ ،‬زيرا هدف آن از بي بردن امتيازات و فرقها ميان ملت هاي متلف‪ ،‬و دور كردن تام انواع‬
‫رشته هاي دوست‪ ،‬است‪ ،‬تا تام مردم افراد خود باخته و ب مفهوم گردند و بغي از يهود كه ميخواهند بر‬
‫جهان سيطره داشته باشند‪ ،‬ديگر قوت منظمي باقي ناند‪.‬‬
‫‪ -‬روتاري و گروه هاي مشابه آن‪ ،‬داخل نقشه و پلن طرح شده از جانب يهود و تت سيطرهء ماسونيه كار‬
‫ميكنند و ماسونيه نيز به نوبهء خود‪ ،‬در فكر‪ ،‬طرز عمل و هدف خويش با يهود جهان مرتبط ميباشد‪ ،‬خلصه‬
‫كه اين گروه ها و تنظيم ها با فعاليت شان از اول تا آخر به يهود باز ميگردند‪.‬‬
‫‪-‬ماسونيه باروتاري فقط در اين اختلف دارند كه رهبي و رئيس ما سون ها مهول ميباشد‪ ،‬ول بر عكس‬
‫مكن است كه اصول و تأسيس كنندگان روتاري شناخته شوند‪ ،‬لكن تأسيس هيچ شاخه اي‪ ،‬بدون اجازهء‬
‫رياست تنظيم جهان جائز نيست‪ ،‬آنم بايد تت نظر حوزهء سابقه باشد‪.‬‬
‫‪-‬بـخاطر خوب شدن روابـط ميان طـوائف متلف كارهاي بشر دوستانه را در‬
‫پيش ميگيند‪ ،‬و چني جلوه ميدهند كه فعاليت آنا منحصر در امور اجتماعي و ثقافت بوده و اهداف آن از‬
‫طريق مافل نوبت‪ ،‬گفتگوها و مالسي كه به سوي نزديكي اديان و از بي بردن اختلفات دين دعوت ميكند‪،‬‬
‫پياده ميشود‪.‬‬
‫‪-‬ول هدف اصلي وحقيقي آنست كه يهود با ديگرملت ها‪ ،‬بنام دوست و برادري‪ ،‬خلط شود و از اين طريق‬
‫معلومات جع آوري نايند‪ ،‬معلومات كه ايشان را در بدست آوردن اهداف اقتصادي و سياسي شان‪ ،‬و در‬
‫نشر عادات و رسومي كه باعث از بي رفت قوام اجتماعي ميشود‪ ،‬ياري رساند‪ ،‬اين هدف وقت واضح‬
‫ميگردد كه بدانيم كه عضويت در حزب‪ ،‬جز به افراد بازر و عال مقام در اجتماع به كس ديگر داده ني‬
‫شود‪.‬‬
‫انتشار و جاهاي نفوذ ‪:‬‬
‫‪-‬مالس روتاري سال ‪1905‬م در امريكا شروع شد‪ ،‬و بعد از آن به تعدادي از دولت هاي اروپائي نقل داده‬
‫شد‪ ،‬و از آنا در اكثر دولت هاي جهان شاخه هايش انتقال نود‪.‬‬
‫‪-‬اين تنظيم شاخه اي در اسرائيل‪ ،‬و مالسي هم در دولت هاي عرب چون‪ :‬مصر‪ ،‬اردن‪ ،‬تونس‪ ،‬الزائر‪ ،‬ليبيا‪،‬‬
‫الغرب و لبنان دارد‪ ،‬و بيوت مركز گروه هاي شرق ميانه بشمار ميود‪.‬‬
‫مراجــع‪:‬‬
‫دكتور شيخ ممد علي الزعب‪.‬‬ ‫‪-1‬الاسونية ف العراء‬
‫جواد رفعت اتلخان‪.‬‬ ‫‪-2‬اسرار الاسونية‬
‫مصباح السلم الفاروقي‪.‬‬ ‫‪-3‬الاسونية ( تقيق انتقادي)‬
‫به زبان انگليسي‬
‫عبد ال التل‪.‬‬ ‫‪-4‬خطر اليهودية العالية‬
‫على السلم و السيحية‬
‫عبد ال التل‪.‬‬ ‫‪-5‬جذور البلء‬
‫شارهء ‪ 4627‬تاريخ ‪23‬ستمب ‪1973‬م‪.‬‬ ‫‪-6‬گفتگوئي در مالهء‬
‫انوار الحد‬
‫(بيوت) شارهء اول‪ -‬ذوالجه ‪1393‬هـ‬ ‫‪-7‬گفتگوئي در ملهء‬
‫جنوري ‪1974‬م‪.‬‬ ‫الفكر السلمي‬
‫‪14/3/1974‬م‪.‬‬ ‫‪-8‬جريدهء كويت القبس‬
‫اغسطس ‪1969‬م‪.‬‬ ‫‪-9‬ملحق به جريدهء‬
‫ليبياي العلم‬
‫اكتوبر ‪1969‬م‪.‬‬ ‫‪-10‬ملهء فلسطي‬
‫از رساله هاي جعية اصلح اجتماعي كويت‪.‬‬ ‫‪-11‬حقيقت مالس روتاري‬
‫‪-ROTARY AND ITS BROTHERS,CHILDS F. Marden )Prinsebton( University Press-1963. 12‬‬
‫‪.O WARDS MY NEIGHBOUR.,G.R.N.Nitt -13‬‬
‫‪.MY RODE TO ROTARY RAVL .P HARRIS -14‬‬
‫‪.ROTARY SERVISE -15‬‬
‫‪.SERVISE IN LIFE AND WARK -16‬‬
‫روحانيت جديد‬
‫تعريف‪:‬‬
‫روحانيت جديد دعوت ويرانگر و حركت مغرضانه ايست كه بر اساس شعبده استوار گرديده است‪ ،‬حاضر‬
‫ساخت ارواح مردگان را‪ ،‬به طرق علمي‪ ،‬ادعا ميكنند‪ ،‬و هدفش تشكيك و شبهه اندازي در عقايد و اديان‪ ،‬و‬
‫تبشي به دين جديد بوده و مطابق هر حالت لباسي ميپوشد [ يعن خودرا مطابق اوضاع و حالت آماده‬
‫ميسازد]‪ ،‬در اوائل هي قرن‪ ،‬در امريكا ظاهر گرديد‪ ،‬كه عقبش يهود قرار داشت‪ ،‬بعد از آن در تام جهان‬
‫عرب و اسلم گسترش يافت‪.‬‬
‫تأسيس و افراد برازنده ‪:‬‬
‫‪-‬براي اين حركت مؤسس خاصي در اروپا و امريكا‪ ،‬تاهنوز شناخته نشده‪ ،‬ول دعوت به سوي اين حركت‪،‬‬
‫در اوائل هي قرن ميلدي از طرف چند شخص شروع گرديد كه از آنمله اند‪:‬‬
‫* جان آرثر فندلي‪ ،‬و كتاب مشهورش بنام ‪( :‬علي حافة العال الثيي) است‪.‬‬
‫* ادين فردريك باورز‪ ،‬و كتاب مشهورش بنام ( ظواهر حجرة تضي الرواح ) است‪.‬‬
‫* آثر كونان دويل‪ ،‬و كتابش بنام ( حافة الجهول) ميباشد‪.‬‬
‫* يهود معروف دافيد وجيد‪.‬‬
‫* خان وود سز‪.‬‬
‫‪-‬هچنان براي اين حركت در آن كشورها چندين مؤسسه اياد شده است‪ ،‬مثل ‪ ( :‬العهد الدول للبحث‬
‫الروحي ) در امريكا‪ ( ،‬جعية مارلبورن الروحية) در انلترا‪.‬‬
‫‪-‬در عال اسلمي نيز تعدادي باطر نشر آن كمربسته و پرچم آن را بر افراشه اند كه از آنمله اند‪:‬‬
‫* استاذ احد فهمي ابوالي منشي عمومي ( المعية الصرية للبحوث الروحية)‪ ،‬وي ( ملهء عال الروح) را به‬
‫نشر رسانيد كه اين مله بنام هي دعوت ويرانگر سخن ميگويد‪ ،‬فعاليت شخص مذكور سال ‪1937‬م آغاز‬
‫گرديد‪ ،‬كتاباي فندلي و باورز را كه قبل ذكر شد‪ ،‬ترجه نود‪.‬‬
‫* استاذ وهيب دوس الحامي ( ت ‪1958‬م)‪ ،‬وي رئيس جعيت مذكور بود‪.‬‬
‫* د‪ .‬علي عبد الليل راضي رئيس ( جعية الهرام الروحية)وي كتاب دارد بنام (مشاهدات ف جعية لندن‬
‫الروحية)‪.‬‬
‫* حسن عبد الوهاب‪ ،‬سكرتر جعيت‪.‬‬
‫* شاعر لبنان حليم دموس‪ ،‬وي كسي است كه يك دجال شعبده باز را بنام (داهش) تقديس مينمود و آنرا به‬
‫مرتبهء پيامبي بال ميبد‪ ،‬وي مقالت هم در ملهء ( عال الروح)‪ ،‬به عنوان‪ :‬الرسالة الدهشية دارد‪.‬‬
‫افكار و معتقدات ‪:‬‬
‫‪-‬آنان ميگويند كه ارواح را حاضر مينمايند و در امور و مشكلت غيبـي از مردگان سوال و استفتاء ميكنند‪،‬‬
‫و درعلج امراض جسمي و روان و دريافت مرمي‪ ،‬دانست غيب و اطلع ازآينده‪ ،‬از آنان استعانت ميجويند‪.‬‬
‫‪ -‬ميگويند‪ :‬ادراك روح مكن است و آن گاهي داراي جسد ميشود و قابل لس ميگردد‪ ،‬هچنان ادعا ميكنند‬
‫كه بعضي روحها به اين گمان هستند كه هنوز صاحب شان زنده است‪.‬‬
‫‪-‬ارواح نزد آنان به حيث خدمتكاران اند كه فرمانبدار اشارهء ايشان هستند‪.‬‬
‫‪-‬به اين عقيده اند كه‪ :‬ارواحي را كه ايشان حاضر مينمايند‪ ،‬از جانب خداوند به سوي بشر فرستاده شده اند‪،‬‬
‫هانطور كه پيامبان فرستاده مي شدند‪ ،‬ول تعاليم ارواح بالتر و پيشرفته تر از تعاليم پيامبان ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬ادعا ميكنند كه هي ارواح‪ ،‬در كشف جرائم و دللت به آثار قديه با ايشان هكاري مينمايند‪ ،‬هچنان ادعا‬
‫دارند كه ايشان توسط هي ارواح امراض روان را معاله ميكنند‪.‬‬
‫‪ -‬ادعا دارند كه آنان ميتوانند صورتا و اشكال اين ارواح را تت شعاء احر «سرخ» دريابند‪.‬‬
‫‪-‬ميخواهند كه بر كار خويش لباس علمي بپوشانند‪ ،‬ول در حقيقت عمليهء شان جز شعبده‪ ،‬فريب‪ ،‬تأثي‬
‫مقناطيسي بالي حاضرين و تعلق به جن‪ ،‬چيز ديگري نيست‪.‬‬
‫‪-‬در عمليهء شان شروط واضحي وجود ندارد‪ ،‬و به خلف امور علمي تربوي‪ ،‬تكرار آن از هر كس مكن‬
‫نيست ‪.‬‬
‫‪-‬عمليهء حاضر ساخت را در اطاق هاي خاصي كه تقريبا تاريك بوده و اندكي روشنائي سرخ وجود ميداشته‬
‫باشد‪ ،‬انام ميدهند‪ ،‬اين ادعاهاي شان كه ارواح جسد پيدا نوده با ايشان مكاله مينمايند‪ ،‬آنرا حاضرين ني‬
‫بينند‪ ،‬بلكه آنرا شاگرد‪ ،‬كه مهمترين شخص در عمليه به شار ميود‪ ،‬به آنان نقل ميدهد‪.‬‬
‫‪-‬نزد آنان شاگرد « وسيط» چيزهائي را كه ديده شده ني تواند‪ ،‬مي بيند و چيزهائي كه شنيدن نيست مي‬
‫شنود‪ ،‬نوشته هاي خود به خودي نزدش ميايد‪ ،‬و قدرت اتصال از راه دور را دارا مي باشد ( التلباثي)‪.‬‬
‫‪-‬براي پيامبان و رسولن فقط هي وسيط بودن را ثابت مينمايند و بس‪.‬‬
‫‪-‬در حاضر شدن جلسهء تضي [جلسهء حاضر ساخت ارواح به گمان خودشان]‪ ،‬در كميت و نوعيت به‬
‫تفاوتائي قائل اند‪ ،‬اگر زنان موجود باشند آنگاه هر يك زن با يك مرد نشسته ميباشد‪ ،‬و گاهي موسيقي نيز‬
‫وجود ميداشته باشد‪ ،‬البته اينهاهه باطر غافل ساخت اذهان حاضرين از حقايق جاري در ملس ميباشد‪،‬‬
‫هچنان ادعا ميكنند كه براي هر ملس روح نگهبان ميباشد كه آن ملس را حفاظت ميكند‪.‬‬
‫‪-‬معتقد اند كه معجزه هاي پيامبان نيز پديده هاي روحي ميباشد‪ ،‬مثل هان پديده هائي كه در اطاق تضي‬
‫جاري و ظاهر ميشود‪ ،‬ميگويند كه آنان ميتوانند معجزه هاي پيامبان را اعاده نايند‪.‬‬
‫‪-‬افكار خويش را به هر شخص مطابق حالش عرضه مينمايند‪ ،‬به هي وجه گاهي آنان را مي بين كه دعاوي‬
‫خويش را به نصوص كتب آسان تأييد ميكنند‪ ،‬بعد از آن هر طرف كه خواستند روي ميگردانند‪.‬‬
‫‪-‬از وحي اعراض نوده ميگويند‪ :‬دراديان چيزي وجود ندارد كه به آن اعتماد كرده شود‪ ،‬و افراد ديندار و‬
‫متدين را تسخر مينمايند‪.‬‬
‫‪-‬ميگويند كه خداي آنان ظاهرتر از خداي پيامبان بوده‪ ،‬صفات بشري اش كمتر و صفات خدائي اش‪ ،‬نسبت‬
‫به خداي پيامبان زيادتر است‪.‬‬
‫‪-‬به خاطر فريب انسان هاي ساده و بسيط‪ ،‬شعار هاي پرزرق و برقي را‪ ،‬مانند انسانيت‪ ،‬برادري‪ ،‬آزادي‪ ،‬و‬
‫مساوات‪ ،‬سرميدهند‪.‬‬
‫‪-‬تام فعاليت شان در راه متزلزل ساخت عقايد دين و معيار هاي اخلقي ميباشد‪ ،‬و به اين تصريح مينمايند كه‬
‫روحانيت دين جديد بوده به سوي جهان بودن و دور انداخت تام اديان دعوت ميكند‪ ،‬شعائر و فرائض آن‬
‫منحصر در تدريب مردم بر تقويه و تركيز قوهء روحي ميباشد‪ ،‬البته به اين عقيده كه اين دين طريقه و افكار‬
‫جديدي را از نزد خداوند‪ ،‬براي زندگي آورده است‪.‬‬
‫‪-‬ادعا ميكنند‪ :‬ارواحي كه با ايشان مكاله و ماطبه مينمايند‪ ،‬و لوكه كافر هم باشند‪ ،‬در فضاء خيلي گوارا و‬
‫سعادتند زندگي ميكنند‪ ،‬اين ادعا باطر آنست كه عقيدهء قيامت‪ ،‬سزاء و جزاء را از بي ببند‪ ،‬و نيز‬
‫ميگويند‪ :‬دروازهء توبه بعد از مرگ هم باز است‪ ،‬جنت و دوزخ حالت هاي عقلن بوده كه آنرا فكر و‬
‫خيال درست نوده مسم ميسازد‪.‬‬
‫‪-‬نزد آنان نصوص و عبارات زيادي وجود دارد كه در آن كمونستان‪ ،‬بت پرستان‪ ،‬فرعون ها‪ ،‬و هندوان‬
‫سرخ پوست را تجيد و توصيف نوده اند و گفته اند كه ارواح آنان قويترين ارواح به شار ميوند‪.‬‬
‫‪-‬بعضي مرمي را بري دانسته ميگويند كه آنان در اين كار مبور بوده اند‪ ،‬بنابرآن بايد جزاء داده نشوند‪.‬‬
‫‪-‬در راه سيطرهء يهود برجهان سعي مينمايند‪ ،‬تا دولت شان بر خرابه هاي ويران عمومي برپاگردد‪.‬‬
‫‪-‬ملهء ( سينتفك امريكان ) براي كسيكه بر راست بودن پديده هاي روحيه دليل بياورد‪ ،‬جائزهء بزرگي را‬
‫اعلن نود‪ ،‬ول هنوز هم منتظر است كه كدام شخص به اين مطلب دست خواهد يافت‪ ،‬هچنان ساحر‬
‫امريكائي ( دنر) به هي خاطر جائزه اي تعيي نوده كه تا حال كسي مستحق آن نگرديده است‪ ،‬كه اين‬
‫خود از بزرگترين دلئل بر باطل بودن اين طريقه ميباشد‪.‬‬
‫ريشه هاي فكري و اعتقادي‪:‬‬
‫‪-‬روابط شخصي و فكري با ماسونيه و شهود يهوه [نام گروهي است] داشته اند‪ ،‬و مالس روتاري به اين‬
‫پديده تشويق نوده ودست هكاري را به سويش دراز مينمايد‪ ،‬ترويج و گسترش آنرا نيز متول شده است‪ ،‬و‬
‫در بسياري از معتقدات خويش از يهود متأثر اند‪.‬‬
‫انتشار و جاهاي نفوذ‪:‬‬
‫‪-‬اين حزب نفوذ عجيبـي خصوصا در امريكا و اروپا دارد‪ ،‬زيرا تقريبا هيچ شهري از شاخه هاي اين حزب‬
‫خال نيست‪ ،‬و بسياري از روزنامه ها و مله ها وجود دارد كه به نام حزب سخن ميگويد‪ ،‬در امريكا مركز‬
‫جهان بوث روحيه نيز وجود دارد‪ ،‬در جهان عرب و اسلم نفوذ شايان پيدا كرده است‪ ،‬زيرا سرعت‬
‫انتشارش خيلي تعجب انگيز است‪ ،‬خصوصا در مصر كه آنا چندين اجتماعات دارد‪ ،‬و چندين روزنامه و‬
‫ملهء ديگر‪ ،‬علوه بر ملهء (عال الروح ) كه خاصهء حزب ميباشد‪ ،‬نيز وجود دارد كه آنرا ترويج و گسترش‬
‫ميدهد‪ ،‬مثل‪ :‬ملهء صباح الي‪ ،‬آخر ساعة‪ ،‬الصور‪ ،‬القتطف‪ ،‬و صحيفة الهرام‪.‬‬
‫مراجــع‪:‬‬
‫د‪ .‬على عبدالليل راضي‪.‬‬ ‫‪ -1‬مشاهدات ف جعية لندن الروحية‬
‫ترجه احد فهمي ابوالي ‪.‬‬ ‫‪ -2‬ظواهر حجرة تضي الرواح‬
‫ترجه احد فهمي ابوالي‪.‬‬ ‫‪ -3‬على حافة العال الثيي‬
‫آرثر كونان دويل‪.‬‬ ‫‪-4‬حافة الجهول‬
‫د‪ .‬ممد ممد حسي‪.‬‬ ‫‪ -5‬الروحية الديثة دعوة هدامة‬
‫زيديه‬
‫تعريف‪:‬‬
‫زيديه نزديكترين گروه هاي شيعه به اهل سنت و جاعت ميباشد‪ ،‬متصف به ميانه روي واعتدال بوده از افراط‬
‫و غلو بدور ميباشند‪ ،‬اين گروه به مؤسس آن زيد بن علي زين العابدين منسوب است‪ ،‬وي كسي بود كه‬
‫نظريهء شيعي خاصي در سياست و حكومت داشت كه در راه آن جهاد كرد و در راه آن كشته شد‪.‬‬
‫تأسيس و افراد برازنده‪:‬‬
‫‪-‬زيديه منسوب به زيد بن علي زين العابدين بن السي بن علي رضي ال عنه ( ‪122-80‬هـ ) ميباشد‪،‬‬
‫وي كسي بود كه يك انقلب شيعي را بر ضد اموي ها‪ ،‬در ايام هشام بن عبد اللك رهبي نود‪ ،‬او را مردم‬
‫كوفه بر اين قيام بر انگيختند‪ ،‬ول وقت كه دانستند وي از شيخي [يعن از أبوبكر و عمر] رضي ال عنهما‬
‫اظهار برائت ني كند و بر آنان لعنت ني گويد‪ ،‬بلكه از آنا اظهار رضايت ميكند‪ ،‬فورا از وي دور شده او‬
‫را ترك كردند‪ ،‬آنگاه مبور شد كه با لشكر اموي ها در حال مقابله كند كه جز ‪ 500‬نفر سوار ديگر‬
‫كسي هراهش نبود‪ ،‬در اين جنگ تيي به پيشان اش اصايت نوده به قتل رسيد‪.‬‬
‫‪-‬براي طلب علم در قدم اول و باطر طلب حق اهل بيت در امامت در قدم دوم‪ ،‬به طرف بلد شام و عراق‬
‫سفر نود‪ ،‬وي شخص متقي‪ ،‬پرهيزگار‪ ،‬عال‪ ،‬دانشمند‪ ،‬ملص‪ ،‬شجاع‪ ،‬باوقار و مهيب بود‪ ،‬و به قرآن كري‬
‫و سنت رسول ال ‪ r‬دسترس داشت‪.‬‬
‫‪-‬علوم را از برادر بزرگش ممد باقر آموخت‪ ،‬كه وي يكي از امامان دوازده گانه‪ ،‬نزد شيعهء اماميه به شار‬
‫ميود‪.‬‬
‫‪-‬با واصل بن عطاء رئيس معتزله يكجا شده با وي علوم را مدارسه و تكرار مينمودند‪ ،‬بنابرآن از افكار وي‬
‫متأثر شد و بعضي از آن افكار را به افكار فرقهء زيدي انتقال داد‪.‬‬
‫‪-‬نزد وي ابوحنيفه نعمان بن ثابت [رحه ال] شاگردي نوده از وي علم آموخته است‪.‬‬
‫‪-‬از مؤلفات وي اين كتابا اند‪ :‬كتاب ( الجموع) در حديث و كتاب ( الجموع) در فقه‪ ،‬كه آندو به حيث‬
‫كتاب واحد بنام ( الجموع الكبي) ميباشد‪ ،‬اين دو كتاب را شاگرد وي ابو خالد عمرو بن خالد واسطى ( و‬
‫به اعتبار ولء ) هاشي‪ ،‬از وي روايت كرده ‪ ،‬وي در ربع سوم قرن دوم هجري وفات نوده است‪.‬‬
‫‪-‬پسرش يي بن زيد نيز با پدر خود در جنگ ها شركت نوده‪ ،‬ول وي توانست كه به سوي خراسان فرار‬
‫نايد‪ ،‬لكن در آنا هم از ششي اموي ها نات نيافت و سال ‪125‬هـ به قتل رسيد‪.‬‬
‫‪-‬بعد از يي امر به ممد و ابراهيم سپرده شد‪.‬‬
‫‪-‬ممد در مدينه قيام نوده توسط وال آن عيسى بن ماهان به قتل رسيد‪.‬‬
‫‪-‬و ابراهيم در بصره قيام كرد وبه امر منصور كشته شد‪.‬‬
‫‪-‬احد بن عيسى بن زيد – نواسهء مؤسس زيديه‪ -‬در عراق اقامت داشت‪ ،‬از شاگردان امام ابوحنيفه علم‬
‫آموخت و مذهب خويش را ترقي داده غن ساخت [كمبودي هاي علمي و عقيدوي آنرا پركرد]‪.‬‬
‫‪-‬از جلهء علماء زيديه قاسم بن ابراهيم مرسي بن عبدال بن السي بن علي بن اب طالب ( ‪-170‬‬
‫‪242‬هـ )به شار ميود‪ ،‬براي وي يك طائفه ديگر از زيديه تشكيل گرديده كه بنام ( القاسية ) شناخته‬
‫ميشود‪.‬‬
‫‪-‬بعد از وي نواسه اش‪ ،‬الادي ال الق يي بن السي بن القاسم (‪298-245‬هـ ) قرار دارد كه برايش‬
‫در ين امامت [امارت] برپا گرديد‪ ،‬و در آنا با قرامطه جنگ نود‪ ،‬براي وي نيز فرقه اي از زيدي ها تشكيل‬
‫شد كه بنام هاديه معروف گرديد و در ين و حجار و اطراف آن نشر شد‪.‬‬
‫‪-‬از ميان زيديه در بلد ديلم و جيلن يك امام حسين ظاهر شد كه وي عبارت است از ابو ممد حسن بن‬
‫علي بن حسن بن زيد بن عمر بن السي بن علي ‪t )230-304‬هـ ) كه ملقب به «الناصر الكبي» و‬
‫مشهور به «الطروش» بود‪ ،‬اين امام به آن مناطق هجرت نوده مردم را به سوي اسلم مطابق مذهب زيدي‬
‫دعوت ميكرد كه به اثر دعوت وي مردم زيادي به دين اسلم مشرف شده از ابتداء زيديه گرديدند‪.‬‬
‫‪-‬و از جلهء آنان است داعي ديگر صاحب طبستان‪ ،‬السن بن زيد بن ممد بن اساعيل بن السن بن زيد بن‬
‫السن بن علي ‪ ،t‬كه به سرپرست وي در جنوب بر خزر سال ‪250‬هـ دولت زيديه تشكيل شد‪.‬‬
‫‪-‬از جلهء امامان شان ممد بن ابراهيم بن طباطبا نيز معروف است‪ ،‬كه وي دعوتگران خودرا به سوي حجاز‪،‬‬
‫مصر‪ ،‬ين و بصره روان كرده بود‪ .‬و از اشخاص مشهور و بارز شان‪ :‬مقاتل بن سليمان‪ ،‬ممد بن نصر‪،‬‬
‫ابوالفضل ابن العميد‪ ،‬الصاحب بن عباد‪ ،‬و بعضي اميان بن بويه به شار ميوند‪.‬‬
‫‪-‬از زيديه سه فرقه جدا شد كه بعضي آنا در شيخي [درابوبكر و عمر رضي ال عنهما] طعن وارد ميكنند‪ ،‬و‬
‫بعضي شان از نظريهء امامت مفضول روگردانيده اند‪ ،‬كه آن فرقه ها قرار ذيل ميباشند‪:‬‬
‫‪-1‬جارودية‪ :‬ياران ابوالارود زياد بن اب زياد‪.‬‬
‫‪-2‬سليمانية ‪ :‬ياران سليمان بن جرير‪.‬‬
‫‪-3‬صالية ‪ :‬ياران حسن بن صال بن حي‪.‬‬
‫ياران كثي النوي البتر‪.‬‬ ‫‪-4‬بترية‪:‬‬
‫‪-‬هر دو فرقهء صاليه و بتريه در آراء و افكار مشابه و موافق اند‪.‬‬
‫‪-‬اين فرقه ها هيچ كدامش در نزد زيديهء معاصر كه طريق امام زيد بن علي را در ميانه روي و اعتدال پيوي‬
‫ميكنند‪ ،‬مقام و مكان بارزي ندارند‪.‬‬
‫افكار و معتقدات ‪:‬‬
‫‪ -‬امامت را در تام اولد فاطمه رضي ال عنها جائز ميدانند ‪ ،‬برابر است كه از نسل امام حسن باشد و يا‬
‫از نسل امام حسي رضي ال عنهما ‪.‬‬
‫‪ -‬امامت نزد آنان منصوصي نيست‪ ،‬و اين شرط ني باشد كه امام سابق بايد امام آينده را تعيي نايد‪ ،‬يعن‬
‫امامت مياثي نبوده بلكه به اساس بيعت استوار ميباشد‪ ،‬بنابرآن هركسي از اولد فاطمه رضي ال عنها كه‬
‫دروي شروط امامت موجود باشد اهل آن به شار ميود ‪0‬‬
‫‪-‬نزد ايشان اين جائز نيست كه امام مستور ومفي باشد‪ ،‬زيرا تعيي وي توسط اهل حل وعقد ميباشد ‪ ،‬وتعيي‬
‫وي بدين طريق درصورت ميشود كه خودش خود را ظاهر نوده اظهار بدارد كه وي مستحق امامت است‪.‬‬
‫‪-‬وجود چند امام دراقطار متلف و در زمان واحد به نزدشان جائز ميباشد ‪0‬‬
‫‪-‬زيديه به امامت مفضول با وجود بودن شخص فاضلتر از آن‪ ،‬قائل اند‪ ،‬زيرا به نزد آنان شرط نيست كه امام‬
‫بايد بترين هه مردم باشد ‪ ،‬بلكه جائز است مسلمانان امام فاضلي داشته باشند وديگر شخصي هم وجود‬
‫داشته باشد كه از امام بتر وافضل باشد‪ ،‬ول بشرط آنكه امام دراحكام به وي رجوع كند و مطابق فيصله‬
‫هاي وي‪ ،‬دراموري كه تعلق به راي دارد‪ ،‬فيصله نايد ‪0‬‬
‫‪-‬اكثر زيدي ها به خلفت ابوبكر وعمر رضي ال عنهما اقرار دارند ‪ ،‬ومثل ديگر فرقه هاي شيعه آندو را‬
‫لعنت ني كنند ‪ ،‬بلكه اظهار رضايت مينمايند ‪ ،‬وبه صحيح بودن خلفت عثمان رضي ال عنه نيز قائل اند‬
‫گرچه دربعضي امور انتقاد هاي باليش دارند ‪0‬‬
‫‪-‬در مسائلي كه به ذات خداوند تعلق دارد وهچنان مسائل جب واختيار به سوي معتزله ميلن دارند‪ ،‬مرتكب‬
‫گناه كبيه را مثل معتزله در ( منله بي النلتي ) ميدانند‪ ،‬ول وي را ملد وجاويدان در آتش ني گويند‪ ،‬بلكه‬
‫ميگويند‪ :‬به اندازه اي ميسوزد كه از گناهان پاك شود بعد از آن به جنت برده ميشود ‪0‬‬
‫‪-‬تصوف را به كلي رد مينمايند‪.‬‬
‫بد ميبينند ‪0‬‬
‫‪-‬در نكاح متعه باشيعه ها مالف اند و آنرا‬
‫‪-‬در زكاة خس وجواز تقيه ‪ ،‬درصورت لزوم ‪ ،‬باشيعه ها موافقت دارند‪.‬‬
‫‪-‬در عبادات و فرائض به شكل كامل با اهل سنت موافق هستند ‪ ،‬مگر اختلفات اندكي كه درمسائل فرعي‬
‫دارند‪ ،‬مثل ‪:‬‬
‫* در اذان مثل شيعه ( حي علي خي العمل ) ميگويند ‪0‬‬
‫* ناز جنازه نزد آنان پنج تكبي است ‪0‬‬
‫* در ناز دستهاي خود را آويزان مينمايند ‪0‬‬
‫ناز عيد به شكل جاعت و تنهائي هر دو درست ميشود ‪0‬‬ ‫*‬
‫ناز تراويح به صورت جاعت بدعت است ‪0‬‬ ‫*‬
‫در عقب فاجر و فاسق ناز ني گزارند ‪0‬‬ ‫*‬
‫فرض هاي وضوء كه نزد اهل سنت چهار است نزد آنان ده ميباشد ‪0‬‬ ‫*‬
‫‪-‬دروازهء اجتهاد به روي هر كسيكه بواند اجتهاد نايد باز ميباشد ‪ ،‬وكسي از اجتهاد عاجز بود تقليد نايد‪،‬‬
‫وتقليد اهل بيت بتر از ديگران است ‪0‬‬
‫‪-‬درمقابل امام ظال بايد قيام نود واطاعت وي لزم ني باشد ‪0‬‬
‫‪-‬به خلف اكثر فرقه هاي شيعه ايشان امامان خويش را معصوم از خطاء ني دانند و دربلند بردن وتقديس‬
‫ايشان افراط ني كنند ‪0‬‬
‫‪-‬لكن بعضي از كسانيكه منسوب به زيديه اند عصمت را به چهارتن از اهل بيت ثابت مينمايند ‪ :‬به حضرت‬
‫علي‪ ،‬فاطمه‪ ،‬حسن وحسي رضي ال تعال عنهم‪.‬‬
‫‪-‬به نزد آنان كسي بنام مهدي منتظر وجود ندارد ‪0‬‬
‫‪ -‬بانظريهء ( البداء ) مالف اند ‪ ،‬نظريه اي كه آنرا متار ثقفي اختراع نوده بود‪ ،‬وي هچون كاهنان پيشگوئي‬
‫ميكرد و وقتيكه واقعه بر عكس گفته اش ميامد‪ ،‬ميگفت ‪( :‬قد بدا لربكم تغيي علمه) يعن براي پروردگارتان‬
‫[اوضاع طوري پيش آمد و] ظاهر شد كه علم خود را تغيي دهد‪ ،‬زيديه به اين عقيده اند كه علم خداوند ‪U‬‬
‫ازل و قدي بوده تغيي پذير ني باشد و هرچيز در لوح مفوظ نوشته شده است‪.‬‬
‫‪-‬ايان به قضاء و قدر را واجب دانسته انسان را در طاعت و معصيت خداوند آزاد و متار ميدانند كه بدين‬
‫وسيله ميان ارادهء مض و ميان مبت و يا رضا خط فاصل قائل شده اند كه هي عقيده و نظر امامان اهل‬
‫بيت ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬مصادر استدلل نزد ايشان در قدم اول كتاب ال است‪ ،‬بعد از آن سنت رسول ال ‪ r‬و بعد از آن قياس بوده‬
‫كه استحسان و مصال مرسله نيز در قياس داخل ميباشد‪ ،‬پس از اينها نوبت به عقل ميسد پس آنچه را عقل‬
‫صحيح ميداند وخوب اش را در ميابد آنچيز مطلوب و مشروع ميباشد و آنچه را عقل قبيح و زشت بداند‬
‫آنچيز منهي عنه و ناجايز به شار ميود‪.‬‬
‫ريشه هاي فكري و اعتقادي‪:‬‬
‫‪-‬در تعدادي از مسائل به آنچه قائل اند كه شيعه ها به آن قائل اند مثل ‪ :‬مستحق بودن اهل بيت به خلفت‪،‬‬
‫ترجيح دادن احاديثي كه از اهل بيت نقل شده بر ديگر احاديت‪ ،‬تقليد اهل بيت و زكات خس‪ ،‬بناْبر آن‬
‫باوجود اعتدال و ميانه روي شان‪ ،‬علي و شعائر شيعه بودن در مذهب شان واضح و آشكار است‪.‬‬
‫‪-‬زيديه از معتزله متأثر شده اعتزاليت واصل بن عطاء بالي آنان انعكاس نوده است طوريكه آن تأثي در پاره‬
‫اي از افكار شان ظاهر و آشكار ميگردد مثل تعظيم و اهيت زياد دادن به عقل در استدلل‪ ،‬زيرا آنان براي‬
‫عقل در فهم مسائل اعتقادي و تطبيق احكام شريعت خيلي حصه و حق زيادي قائل اند‪ ،‬هچنان مثل حكم به‬
‫حسن و قبح اشياء‪ ،‬تزيه هاي عقلي در جب و اختيار‪ ،‬و مسألهء مرتكب گناه كبيه و خلود در دوزخ‪.‬‬
‫‪-‬امام أبوحنيفه از زيد علم أخذ نوده هانطور كه نواسهء زيد يعن احد بن عيسى بن زيد از شاگردان امام‬
‫ابوحنيفه در عراق علم اخذ نوده است‪ ،‬اين دو مذهب يعن حنفي سن و زيديهء شيعي‪ ،‬اول در عراق و بعدا‬
‫در بلد ماوراء النهر باهم هزيست نوده اند و اين سبب شده تا در ميان شان تأثي دهي و تأثي پذيري متقابل‬
‫وجود داشته باشد‪.‬‬
‫انتشار و جاهاي نفوذ‪:‬‬
‫‪-1‬سال ‪250‬هـ دولت زيديه اي در ديلم و طبستان برپا گرديد كه آنرا حسن بن زيد تأسيس نوده بود‪.‬‬
‫‪-2‬در قرن سوم هجري دولت دومي را الادي إل الق‪ ،‬براي زيديها‪ ،‬در ين برپاكرد‪.‬‬
‫‪-3‬زيديه از طرف شرق در سواحل بلد خزر‪ ،‬بلد ديلم‪ ،‬طبستان و جيلن منتشر گرديد و غربا به حجاز و‬
‫مصر امتداد يافت‪ ،‬ول مركزش ين بود كه تا حال دو سوم [‪ ]%63‬نفوسش را آنان تشكيل ميدهند‪.‬‬
‫مراجــع‪:‬‬
‫ممد ابوزهره‪ -‬دارالفكر العرب‪-‬قاهره‪.‬‬ ‫‪-1‬المام زيد‬
‫ممد ابوزهره‪ -‬دارالفكر العرب‪ -‬قاهره‪.‬‬ ‫‪-2‬تاريخ الذاهب السلمية‬
‫د‪ .‬فضيله عبدالمي الشامي‪ -‬مطبعة الداب ‪-‬‬ ‫‪-3‬تاريخ الفرق الزيديه‬
‫نف‪ -‬عراق‪1394-‬هـ‪1974 /‬م‪.‬‬
‫د‪ .‬مصطفى الشكعه‪ -‬الدار الصرية للطباعة و‬ ‫‪-4‬اسلم بل مذاهب‬
‫النشر‪ -‬بيوت‪.‬‬
‫عبد القادر بن طاهر البغدادي‪.‬‬ ‫‪-5‬الفرق بي الفرق‬
‫ابن حزم ‪.‬‬ ‫‪-6‬الفصل ف الهواء‬
‫و اللل و النحل‬
‫ممد بن عبد الكري شهرستان‪.‬‬ ‫‪-7‬اللل و النحل‬
‫ابوجعفر ممد بن حسن طوسي‪.‬‬ ‫‪-8‬تلخيص الشاف‬
‫عزالدين ابوالسن ملقب به ابن الثي‪.‬‬ ‫‪-9‬الكامل ف التاريخ‬
‫حزب السلمة الوطن‬
‫(تركيه)‬
‫تعريف‪:‬‬
‫حزب سلمة يك حزب اسلمي تركي است كه در راه اعاده و بازگردانيدن پايه هاي زندگي و تديد آن بر‬
‫اساس اصول اسلم كار و فعاليت مينمايد‪ ،‬و طريق سياسي را به حيث وسيله براي جاري ساخت افكار‬
‫خويش در ميان مردم‪ ،‬اختيار نوده است‪ ،‬اين در حال است كه تام طاقت و توان خويش را در راه مقابله با‬
‫مفكورهء علمانيكه بالي تركيه‪ ،‬بعد از زوال خلفت عثمان سيطره نوده است‪ ،‬بكار مي اندازد‪.‬‬
‫تأسيس و افراد برازنده ‪:‬‬
‫‪-‬مؤسس حزب نم الدين اربكان‪ :‬سال ‪1926‬م در شهر سينوب بر جوار بر سياه تولد شده‪ ،‬نسبش به يك‬
‫خاندان بزرگي باز ميگردد‪ ،‬سال ‪1948‬م از دانشكدهء هندسه در استانبول فارغ گرديد‪ ،‬بعدا به آلان رفت‬
‫و در آنا سال ‪1953‬م از دانشگاه آخن‪ ،‬در علم ( الحركات و الترمودينا ميك) دكتوراه خود را گرفت‪.‬‬
‫‪-‬طي مراحل متلف درسي بلي تام هسال هاي خويش تفوق و برتري داشت‪.‬‬
‫‪-‬ملف و ياد داشت دانشگاه تكنيكيهء آلان در بارهء وي ميگويد‪ ( :‬وي در دوران پژوهش و تقيق خويش دو‬
‫چيز را زياد انام ميداد‪ :‬ناز و كارهاي مشروع )‪.‬‬
‫‪-‬در چندين چوكي‪ ،‬در دانشگاه عال شهرخود‪ ،‬ايفاء وظيفه نوده بود و چندين بث علمي متلف را كه در‬
‫اطراف مركات و آلت ميچرخيد به نشر رسانيده بود‪.‬‬
‫‪-‬اولي تول سياسي اش سال ‪1968‬م بود‪ ،‬وقتيكه به حيث عضو در ملس اتاد اطاقهاي تارت و صناعت‬
‫تركيه تعيي گرديد‪.‬‬
‫‪-‬در انتخابات ‪1969‬م اربكان خود را مستقل از قونيه كانديد نوده و به هكاري ده هزار جوان كه از‬
‫مراكز و معاهد اسلمي فارغ شده بودند‪ ،‬اكثر آراء را بدست آورد‪.‬‬
‫‪-‬نم الدين در قدم اول چندين بار با شخصيات بارز مسلمان مشوره نود و بعد از آن با مموعه اي از‬
‫دوستانش به تاريخ ‪26‬ينابر ‪1971‬م ( حزب النظام الوطن) را تشكيل داد‪ ،‬رمز و نشان آن‪ :‬قبضهء دست‬
‫بال شده به جانب هواء‪ ،‬كه انگشت شهادت آن طرف مقدم باز است‪ ،‬تعيي گرديد‪.‬‬
‫‪-‬در ابريل ‪1971‬م تمت هاي بر وي ساخته شد و به مكمه كشانيده شد و مكمه حكم به الغاء حزب‬
‫وي‪ ،‬كه هنوز زياده از (‪ )16‬ماه از تأسيس آن نگذشته بود‪ ،‬صادر كرد‪ ،‬دارائي هاي حزب مصادره گرديد‪،‬‬
‫و افرادش را از فعاليت در چوكات هر حزب سياسي ديگر‪ ،‬و از تأسيس حزب جديد منع نود‪ ،‬هچنان براي‬
‫شان اجازه نبودكه خود را كانديد نايند و لو كه مستقل هم باشند‪.‬‬
‫‪-‬از اوائل ‪1971‬م شدت و اضطراب در تركيه رو به ازدياد نود‪ ،‬و حكومت متيقن گرديد كه بازگشت‬
‫اسلم گرايان به صحنه اوضاع را بتر ميسازد‪.‬‬
‫‪-‬براي اربكان مكن نبود كه درخواست اجازه براي تشكيل حزب جديد را نايد‪ ،‬بنابرآن عوض وي اشخاص‬
‫آت درخواست را پيش كردند‪:‬‬
‫‪ -1‬عبد الكري دوغر مدير شركت الزوت‪ ،‬كه بعدا به حيث وزير تكنولوجي تعيي گرديد‪.‬‬
‫‪ -2‬طورهان اكيول كه وي از رجال اقتصاد به شار ميود‪.‬‬
‫‪-‬تأسيس حزب سلمة عمل به تاريخ ‪11/10/1972‬م به اجازهء حكومت‪ ،‬تكميل شد‪.‬‬
‫‪-‬بعد از انتخابات ‪14/10/1973‬م حزب سلمة با حزب الشعب ائتلف نوده كابيه را تشكيل دادند و‬
‫اربكان به حيث نائب رئيس الوزراء تعيي گرديد‪ ،‬و نيز حزب‪ ،‬هفت وزارت را به خود كسب نود‪ ،‬كه‬
‫عبارت اند از ‪ :‬وزارت دولت‪ ،‬وزارت داخله‪ ،‬عدليه‪ ،‬تارت و گمركات‪ ،‬زراعت‪ ،‬بوديه‪ ،‬و صنايع‪.‬‬
‫‪-‬بعد از نو و نيم ماه اين كابينه از بي رفت و سقوط نود‪.‬‬
‫‪-‬به تاريخ ‪1/8/1977‬م حزب سلمة با حزب حركت و حزب عدالت يكجا شده كابينهء ائتلف جديدي‬
‫تشكيل دادند‪.‬‬
‫‪-‬در ‪5/12/1978‬م رئيس دادگاه عال تركيه خواستار استعفاء اربكان از حزبش گرديد‪ ،‬البته به ادعاي‬
‫اينكه وي دين را در سياست داخل نوده است‪ ،‬و اين كاريست كه مالف اصول اتاترك علمان ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬در ‪12/9/1980‬م جنرال كنعان ايفرين انقلب را به راه انداخت كه توسط آن زمام امور به دست‬
‫نظاميان افتاد‪.‬‬
‫‪ -‬نم الدين با (‪ )33‬تن از رهبان و اشخاص بارز حزبش گرفتار شد و روز ‪24/4/1981‬م روز‬
‫ماكمهء نظامي شان تعيي گرديد‪.‬‬
‫‪ -‬در ماه هاي اول سال ‪1985‬م اربكان از حبس بيون كرده شد‪ ،‬و تا آخر هان سال تت اقامت جبي [‬
‫نظر بند] قرار داشت‪ ،‬در ابتداء سال ‪1986‬م براي اداء عمره به مكهء مكرمه رفت و از هان سال فعاليت‬
‫خود را در چوكات حزب جديدش كه بنام حزب رفاه بود‪ ،‬شروع كرد‪.‬‬
‫‪-‬ازجلهء افراد و شخصيات بزرگ حزب‪ ،‬حسن اقصاي به شار ميود‪ ،‬وي به حيث وزير امور دين ايفاء‬
‫وظيفه نوده است‪.‬‬
‫افكار و معتقدات ‪:‬‬
‫‪-‬بي افكار حزب نظام وطن و افكار حزب سلمة هيچگونه تغييي ديده ني شود‪ ،‬زيرا تغيي نام فقط باطر‬
‫يك امر ظاهري و صوري بود و بس‪.‬‬
‫‪-‬اهداف حزب سلمة به پنچ اصل و مبدأ تركز دارد‪:‬‬
‫‪-1‬سلمت و امنيت در داخل‪.‬‬
‫‪-2‬يكجا شدن مردم با دولت ‪.‬‬
‫‪-3‬تركيهء بزرگ سر از نو [ اعاده به سوي تركيه بزرگ ]‪.‬‬
‫‪-4‬نضت أخلقي‪.‬‬
‫‪-5‬نضت مادي‪.‬‬
‫‪-‬در ‪26/4/1980‬م اربكان در پرلان تركيه بيانيه اي ايراد فرموده وبسوي نقاط ذيل دعوت نود‪:‬‬
‫‪-1‬سازمان اتاد كشور هاي إسلمي ‪.‬‬
‫‪-2‬بازار مشترك إسلمي‪.‬‬
‫‪-3‬إياد واحد پول إسلمي (الدينار السلمي)‪.‬‬
‫‪-4‬إياد قواي عسكري [ مشترك إسلمي] كه أز جهان إسلم دفاع كند‪.‬‬
‫‪-5‬إياد مؤسسات ثقافت وفرهنگي كه با فكر وثقافت واحدي‪،‬بر أصول وأساسات إسلمي أستوار باشد‪.‬‬
‫‪-‬از جلهء افكار و آراء حزب ‪:‬‬
‫‪-1‬باز گردانيدن مؤسسات بزرگ ومهم به دست صاحبان أصلي آن‪.‬‬
‫‪-2‬كار در راه سوق دادن مردم به سوي فطرت كه خداوند انسان را به طبق هان فطرت آفريده است‪.‬‬
‫‪-3‬حكومت بايد در صدد رضاي خداوند ‪ U‬وخدمت براي مردم باشد‪.‬‬
‫‪-4‬اصلحات در منهج تعليمي تا طوري درست شود كه بسوي أخلق نيك سوق دهد‪.‬‬
‫‪-5‬إياد كارخانه ها در أناضول ( آسياي صغي )‪ ،‬تا جوانان در بدل آن كه باطر كار به أروپا بروند ودر آنا‬
‫دين و اخلق خويش را از دست دهند‪ ،‬در هي كارخانه ها مشغول كار شوند‪.‬‬
‫‪-6‬ضرورت مقاطعه با بازار مشترك اروپا‪.‬‬
‫‪-7‬اصلح دستگاه راديو و تلويزيون ‪ ،‬تا در راه خدمت ملت وتر قي ثقافت آن كار كند‪.‬‬
‫‪-‬در دوران كه حزب در حكومت شريك بود اين شعار را بر افراشت كه «براي هر وليت يك كارخانه »اين‬
‫شعار را مورد عمل واجرا نيز قرار داده بود‪ ،‬ول براي حزب وقت داده نشد تا آنچه را شروع كرده بود‬
‫تكميل نايد‪.‬‬
‫‪-‬كار در راه بيدارسازي احساسات دين در تركيه ‪،‬به طرق ذيل‪:‬‬
‫‪-1‬باز نودن مدارس زياد ومتعدد براي إمامان وخطيبان‪.‬‬
‫‪-2‬تدريس مضمون ( اخلق ) در مدارس‪ ،‬به حيث مضمون ضروري و اجباري‪.‬‬
‫‪-3‬اجازه دادن سفر از راه خشكه براي تركي ها باطر حج‪.‬‬
‫‪ -4‬عفو سياسي‪ ،‬عفوي كه شامل اسلم گرايان باشد‪.‬‬
‫‪-5‬دعوت به سوي از بي بردن سود ( ربا) با تام اشكالش‪.‬‬
‫‪-6‬دعوت به سوي اعادهء رسم الط عرب و دور كردن رسم الط لتين‪.‬‬
‫‪-7‬بناء مساجد در شهرها و قريه ها و تشكيل يك ادارهء قوي براي اوقاف اسلمي‪.‬‬
‫‪-‬كمك كردن و جانبداري در قضيهء فلسطي و شردن آن به حيث يك قضيهء اسلمي‪ ،‬و اين مفكوره در امور‬
‫آت به ظهور رسيد‪:‬‬
‫‪-1‬ايستادگي در مقابل ميل به سوي اسرائيل در حكومت تركيه‪.‬‬
‫‪-2‬در خواست قطع روابط تركيه با اسرائيل بعد از اعلن اين مطلب كه اسرائيل پايتختش را به قدس انتقال‬
‫ميدهد ‪.‬‬
‫‪-3‬كامياب در درخواست شان مبن بر راي عدم اعتماد در مقابل وزير خارجه تركيه خيالدين اركمان و‬
‫سبكدوش كردن وزير مذكور از مقامش بناء بر دوست شديدش با غرب و اسرائيل‪.‬‬
‫‪-4‬ملس اسلمي قونيه كه روز ‪6/9/1980‬م صدهزار مسلمان از آنا در حال خارج ميشدند كه شعار‬
‫هاي اسلمي را تكرار نوده خواستار پاكسازي بيت القدس از يهود‪ ،‬و باز كردن دروازهء جهاد باطر آزادي‬
‫آن‪ ،‬ميشدند‪.‬‬
‫‪-5‬باز نودن دفتري براي تنظيم فلسطين « التحرير» در تركيه‪.‬‬
‫‪-6‬تأييد و تقويهء نظريات و موقف هاي مهمي كه سلطان عبد الميد در قضيهء فلسطي در آن مواقف قرار‬
‫داشت ‪.‬‬
‫‪-‬رشد دادن احساس عزت و شرف در مسلمان بودن‪.‬‬
‫‪-‬تأكيد بر اين كه ( راست‪ ،‬چپ و وسط) ههء آنا طرق متلف براي كار علمان واحد بوده بر ضد اسلم به‬
‫قدم واحد ايستاده مي شوند‪ ،‬و نيز تأكيد بر اين فكر كه بدي و خطر حزب عدالت كمتر از حزب الشعب‪،‬‬
‫در موقف دوشنانهء شان با اسلم‪ ،‬نيست‪.‬‬
‫‪-‬اربكان باري چني گفت‪ « :‬آنان مارا به مرتع بودن و عقب گرائي متهم ميكنند ول آنگاه خجالت و‬
‫شرمسار خواهند شد كه بدانند‪ :‬نايندگان حزب سلمت در پارلان كه پنجاه ناينده است‪ %95 ،‬مثقفي و‬
‫روشنفكران ملس را تشكيل ميدهند‪.‬‬
‫‪-‬حزب سلمت در مقابل ماسونيه به پاخاست و خواستار تديد نظر در مافل آنان گرديد‪ ،‬و در راه كشف‬
‫حقيقت ايشان‪ ،‬كه موقف دشنانه بادين و وطن دارند‪ ،‬كار و فعاليت مينمايد‪.‬‬
‫‪-‬در هان دوري كه حزب در حكومت شريك بود قوه هاي تركيه در قبص مداخله نوده پيوزي نظامي قوي‬
‫به دست آورد‪.‬‬
‫‪-‬حزب به سوي تغيي قانون اساسي تركيه كه كمال وضع كرده بود دعوت نود‪.‬‬
‫‪-‬در يناير ‪1975‬م حزب از پارلان خواست كه دستوري صادر نايد كه طبق آن به بن عثمان اجازهء‬
‫بازگشت به وطن شان داده شود‪ ،‬آنان بعد از به قدرت رسيدن اتاترك و صدور فرمان ‪3/3/1924‬م از‬
‫وطن شان اخراج گرديده بودند‪.‬‬
‫‪-‬در تركيه دو صحيفه وجود دارد كه نظريات و افكار حزب را به نشر ميسانند و آندو عبارت اند از‪ ( :‬مللي‬
‫جازيت) و (ين دور)‪.‬‬
‫‪-‬انتقادي كه بالي حزب ميشود اينست كه حزب مصارف را كه بايد در تربيه و كارهاي تنويري مصرف‬
‫كند در جع نودن و زياد ساخت افراد مصرف ميكند‪.‬‬
‫ريشه هاي فكري اعتقادي ‪:‬‬
‫‪-‬افكار و معتقدات شان در جوهر خود اسلمي بوده مأخوذ از كتاب ال و سنت رسول ال ‪ r‬ميباشد‪ ،‬و در‬
‫تأكيد مفاهيم دين بر طريقهء اهل سنت وجاعت روان هستند‪.‬‬
‫‪-‬حزب سلمت از مفكورهء دين فراموش شده اي كه جاعت نور آنرا در تركيه درست كرده بود و در راه‬
‫استحكام و حفظ آن كار كرده بود‪ ،‬نيز استفاده نوده است‪ ،‬اگرچه طرفداران جاعت نور هه اش در اين‬
‫حزب جديد جذب نشدند‪.‬‬
‫‪-‬حزب سلمت درحقيقت ادامهء هان حزب نظام وطن بوده وحزب فعلي رفاه ادامهء آندو حزب بشمار‬
‫ميود‪.‬‬
‫انتشار و جاهاي نفوذ‪:‬‬
‫‪-‬سرزمي تركيه جاي گسترش اين حزب اسلمي ميباشد‪ ،‬حزب كه باطر بيدار ساخت روحيه اسلمي‪،‬‬
‫وحفظ ثقافت و فرهنگ اسلمي در تركيه كار و فعاليت مينمايد‪ ،‬البته اين كار و فعاليت بعد از آنست كه‬
‫نزديك بود شعله و نور آن‪ ،‬به سبب غربگرائي و علمانيت‪ ،‬بكلي خاموش شود‪.‬‬
‫‪-‬بر أثر توجه حزب سلمت مدارس اسلمي رو به افزايش ناده به ‪ 2800‬مدرسه براي حفظ قرآن كري بالغ‬
‫ميگردد‪ ،‬مدارس ائمه وخطباء به ‪ 172‬مدرسه رسيده است‪ ،‬چهار معهد عال افتتاح گرديده كه در آنا‬
‫‪ 24‬هزار شاگرد درس ميخوانند‪ ،‬علوه بر آن (‪ )5000‬استاد‪ ،‬مضمون اخلق را‪ ،‬كه آن در تركيه حقيقتا‬
‫هانا مضمون دين است‪ ،‬تدريس مينمايند‪.‬‬
‫مراجــع‪:‬‬
‫عبد الكري مشهدان‪ -‬منشورات الكتبة ا لدوليه بالرياض‬ ‫‪ -1‬العلمانية و آثارها على‬
‫‪-‬مكتبة الافقي بدمشق ‪-‬ط ‪1403 -1‬هـ ‪1983/‬م‬ ‫الوضاع السلمية ف‬
‫تركيه‬
‫فتحي يكن‪ -‬دار البشي‪ -‬عمان‪-‬ط ‪1403 -1‬هـ‪/‬‬ ‫‪ -2‬الوسوعة السلمية‬
‫‪1983‬م‪.‬‬ ‫(دو جلد)‬
‫مصطفى ممد‪ -‬آلان غرب‪ -‬ط ‪1404 -1‬هـ‪1984/‬م‪.‬‬ ‫‪-3‬الركة السلمية الديثة‬
‫ف تركيا‬
‫شارهء پنچم‪ -‬سال نم‪1974 -‬م‬ ‫‪-4‬ملة الشهاب البيوتيه‬
‫شارهء ششم‪ -‬سال نم –‪1975‬م‪.‬‬ ‫‪-5‬ملة الشهاب البيوتيه‬
‫شارهء ‪ -296‬سال هفتم‪ -‬ابريل ‪1976‬م‪.‬‬ ‫‪-6‬ملة الجتمع الكويتيه‬
‫شارهء ‪ -291‬ربيع الثان‪1399 -‬م‪.‬‬ ‫‪-7‬صحيفة اليثاق الغربيه‬
‫‪ 12‬ابريل ‪1977‬م‪ -‬به نقل از صحيفهء انلس تايز‪.‬‬ ‫‪-8‬ملة القبس الكويتيه‬

‫دعوت سلفية و يا دعوت‬


‫شيخ ممد بن عبد الوهاب‬
‫تعريف‪:‬‬
‫دعوت سلفيه پيشتاز و قدوهء حركات اصلحي ميباشد‪ ،‬حركات كه در دوران تلف وجود فكري درعال‬
‫اسلمي‪ ،‬قدم به ظهور ناده اند‪ ،‬به سوي بازگشت عقيدهء اسلمي به طرف منابع و اصول صاف آن دعوت‬
‫نوده تأكيد بر پاك ساخت مفهوم توحيد از انواع و اقسام شركي كه به آن خلط شده است‪ ،‬مينمايد‪ ،‬بعضي‬
‫كسان بالي اين دعوت نام « وهاب» را اطلق ميكنند‪ ،‬كه اشاره به سوي نسبت آن به سوي مؤسسش ممد‬
‫بن عبد الوهاب‪ ،‬ميباشد‪.‬‬
‫تأسيس و افراد برازنده‪:‬‬
‫‪-‬ممد بن عبد الوهاب مشرف‪ ،‬تيمي ندي ( ‪1206-1115‬هـ) (‪1791-1703‬م) ‪.‬‬
‫‪-‬در قريهء عيينه نزديك به رياض تولد شده‪ ،‬علوم ابتدائي خودرا نزد پدرش فرا گرفت‪ ،‬وقت سنش به بيست‬
‫رسيد قرآن كري را حفظ نوده چيزي از فقه حنبلي و از تفسي و حديث خوانده بود‪.‬‬
‫‪-‬به خاطر حج به مكه رفت و از آنا براي آموخت علوم شرعي به مدينه منوره سفر نوده در آنا با شيخ خود‬
‫ممد حيات سندي‪( ،‬ت ‪1165‬هـ) صاحب حاشيه بر صحيح باري‪ ،‬ملقات كرد و از وي خيلي متأثر‬
‫گرديد [يعن درس و علوم شيخ بر وي تأثي زيادي انداخت]‪.‬‬
‫‪-‬دو باره به قريهء عيينه بازگشت نوده سال ( ‪1136/1724‬م) به طرف عراق سفر نود تا از بصره‪،‬‬
‫بغداد و موصل ديدار نايد‪ ،‬در هر يكي از اين شهرها با مشائخ و علماء ملقات نوده از آنا علم مياموخت‪.‬‬
‫‪-‬بصره را جبا به قصد احساء ترك گفت و از آنا به سوي حريلء رفت زيرا پدرش به آنا انتقال نوده به‬
‫( ‪1143‬هـ‪1730/‬م)‬ ‫حيث قاضي كار ميكرد‪ ،‬و در هي منطقه سال‬
‫شروع به دعوت علن به سوي توحيد نود‪ ،‬ول ديري نگذشت كه تعدادي از مردم آنا پلن قتلش را طرح‬
‫نودند و شيخ به هي سبب آنارا ترك گفت‪.‬‬
‫‪-‬به طرف عيينه رفته دعوت خودرا به امي آنا ( عثمان بن معمر) عرضه نود‪ ،‬امي [دعوتش را پذيرفته] با وي‬
‫در ويران كردن قبها و قبه ها و در سنگسار كردن زن كه زنا كرده بود و به آن اعتراف نوده بود‪ ،‬كمك‬
‫كرد‪.‬‬
‫‪-‬امي احساء عريعر بن دجي مكتوب به سوي امي عيينه فرستاد و به وي فرمان داد كه شيخ را از دعوت منع‬
‫نايد‪ ،‬بنابر آن باطري كه امي عيينه زير فشار قرار نگيد شيخ آن قريه را ترك نود‪.‬‬
‫‪-‬سال ‪1158‬هـ به طرف درعيه مقر امارت آل سعود حركت نوده به نزد ممد بن سويلم عرين به حيث‬
‫مهمان اقامت نود و در آنا شاگردان به اطرافش جع شدند و شيخ را عزت و اكرام نودند‪.‬‬
‫‪-‬امي ممد بن سعود كه از ( ‪1179-1139‬هـ) حكومت نود‪ ،‬از آمدن شيخ اطلع حاصل نوده به‬
‫نزد شيخ آمدو از وي اظهار قدردان كرد و بر حايت و تأييدش تعهد سپرد و در ميان آندو گفتگوي آت‬
‫صورت پذيرفت كه آنرا به خاطر اهيت تاريي اش ذكر مينماييم‪:‬‬
‫امي‪ :‬بشارت باد برايت به بلدي كه بتر از بلد تو است و هچنان بشارت باد برايت به عزت و قوت‪.‬‬
‫شيخ‪ :‬من ترا نيز بشارت ميدهم به عزت و وقار و به كلمهء ل إله إل ال‪ ،‬كسيكه به آن تسك جست‪ ،‬و‬
‫مطابق آن عمل نوده كمكش كرد توسط آن شهرها و انسانا را متصرف ميشود‪ ،‬و آن كلمهء توحيد است‪،‬‬
‫كلمه ايست كه پيامبان عليهم السلم به سوي آن دعوت كرده اند‪ ،‬و زمي را بندگان مسلمان خداوند به‬
‫مياث ميبند‪.‬‬
‫بعد از آن امي بالي شيخ دو شرط گذاشت ‪:‬‬
‫‪-1‬از نزد آنان كوچ نكند و ايشان را تبديل به ديگران نكند [يعن از نزد آنان به نزد ديگران نرود]‪.‬‬
‫‪-2‬شيخ از گرفت آنچه امي عادت دارد كه در وقت ميوه از مردم درعيه ميگرد‪ ،‬منع نكند‪.‬‬
‫‪-‬در بارهء شرط اول شيخ گفت‪ :‬دستت را دراز كن نا با تو بيعت كنم … «الدم بالدم و الدم بالدم»‬
‫[ضرب الثلي دست كه در وقت اظهار موافقت كامل و ايستادگي بر تعهد تا آخر‪ ،‬گفته ميشود]‪.‬‬
‫‪-‬در بارهء شرط دوم شيخ چني گفت ‪ :‬اميد است كه خداوند براي تو فتوحات نصيب كند و در عوض آنچه‬
‫ميگيي غنيمت هائي نصيب نايد كه بتر از آن باشد‪.‬‬
‫‪-‬شيخ معتقد بود كه در پلوي حق‪ ،‬بايد قوت وجود داشته باشد كه از آن حايت نايد‪ ،‬زيرا خداوند آنقدر كه‬
‫توسط سلطان امور را پيش ميبد توسط قرآن ني برد‪.‬‬
‫‪-‬امي و شيخ به نشر دعوت خويش در ند ادامه ميدادند‪ ،‬وقت امي وفات نود پسرش عبد العزيز بن ممد (‬
‫‪1218-1111‬هـ) جانشي پدر گرديده به پيشبد دعود با شيخ ادامه دادند‪ ،‬تا آنكه شيخ در درعيه‬
‫وفات نوده هانا دفن گرديد‪.‬‬
‫‪-‬از جلهء مددگاران‪ ،‬شاگردان‪ ،‬اولد و نواسه هاي شيخ كه هر كدام شان شخصيات مهم دعوت گرديدند‪:‬‬
‫‪-‬سعود بن عبد العزيز بن ممد بن سعود ‪ ،‬كه با شيخ ملقات داشت و پيش وي درس خوانده و از وي علم‬
‫آموخته است‪.‬‬
‫‪-‬حسي بن ممد بن عبد الوهاب‪ ،‬قاضي قريهء درعيه‪.‬‬
‫‪-‬علي بن ممد بن عبد الوهاب‪ ،‬عال بزرگ‪ ،‬و پرهيزگار‪ ،‬كه از خداوند عزوجل شديدا خائف بود‪ ،‬منصب‬
‫قضاء برايش عرضه كرده شد ول قبول نكرد‪.‬‬
‫‪-‬عبد ال بن ممد بن عبد الوهاب ( ‪1242-1165‬هـ) در دوران سعود بن عبد العزيز بن ممد بن‬
‫سعود به حيث قاضي درعيه ايفاء وظيفهء نود‪ ،‬فهم و معرفت دقيقي داشت‪ ،‬در مصر وفات كرد‪.‬‬
‫‪-‬ابراهيم بن ممد بن عبد الوهاب ‪ :‬عال‪ ،‬فاضل و مدقق بود‪.‬‬
‫‪-‬عبد الرحن بن خيس‪ ،‬امام قصر آل سعود در درعيه و قاضي زمان عبدالعزيز و سعود پسرش‪.‬‬
‫‪-‬حسي بن غنام صاحب كتاب ( روضة الفكار) وي خيلي عال پرمعلومات بود‪.‬‬
‫‪-‬شيخ عبد اللطيف بن عبد الرحن بن حسن بن ممد بن عبدالوهاب صاحب كتاب ( تأسيس التقديس ف الرد‬
‫علي داود بن جرجيس) و كتاب ( مصباح الظلم ف الرد علي شيخ المام)‪.‬‬
‫‪-‬سليمان بن عبدال بن ممد بن عبد الوهاب ( ‪1233 -1200‬هـ) شخص ذكي و شجاعي بود كه وي‬
‫را ابراهيم باشا بعد از سقوط درعيه به قتل رسانيد‪ ،‬كتاب (تيسي العزيز الميد ف شرح كتاب التوحيد) را هي‬
‫شخص نوشته است‪.‬‬
‫‪-‬عبد الرحن بن حسن بن ممد بن عبدالوهاب ( ‪1285-1193‬هـ) وي شخص عال و با وجاهت بود‪،‬‬
‫نزد جد خود شاگردي نوده از وي أخذ علم نوده است‪ ،‬وظيفهء قضاء و تدريس را ايفاء مينمود‪ ،‬كتاب (الرد‬
‫النفيس علي شبهات داود بن جرجيس) را وي نوشته است‪.‬‬
‫‪-‬شيخ ممد بن ابراهيم از نواسه هاي شيخ‪ ،‬در دوران ملك فيصل‪ -‬رحه ال تعال – به حيث مفت ايفاء‬
‫وظيفهء مينمود‪ ،‬وي در علم‪ ،‬متانت شخصيت‪ ،‬استقامت در امور دين و دنيوي‪ ،‬معروف بود‪.‬‬
‫‪-‬و از جلهء شخصيات بارزشان جناب شيخ عبد العزيز بن باز‪ ،‬رئيس عمومي فعلي ادارات بوث علمي‪ ،‬افتاء‪،‬‬
‫دعوت و ارشاد‪ ،‬درملكت عربستان سعودي‪ ،‬به شار ميود‪.‬‬
‫افكار ومعتقدات‪:‬‬
‫‪-‬شيخ مؤسس در مباحث خود‪ ،‬حنبلي الذهب بود‪ ،‬ول در فتاواي خود جائيكه دليل آنچه مالف مذهب‬
‫است ترجيح ميداشت‪ ،‬در آنصورت به مذهب التزام ني كرد [ بلكه مطابق هان دليل راحج وقوي فتواي خود‬
‫را صادر ميكرد]‪ ،‬بنابر آن دعوت سلفي چني مشهور شده كه در اصولش ب مذهب ودر فروع حنبلي‬
‫ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬دعوت به سوي باز كردن دروازهء اجتهاد نود‪ ،‬در حاليكه بعد از سقوط بغداد در سال ‪656‬هـ بسته‬
‫شده بود‪.‬‬
‫‪-‬تأكيد در رجوع نودن به سوي كتاب ال وسنت رسول ال ‪ r‬نود‪ ،‬و به اين نكته نيز تاكيد كرد كه هر‬
‫امري از امور عقيده تا وقتيكه مستند به سوي دليل مستقيم و روشن از كتاب ال و يا سنت نبوي نباشد بايد‬
‫پذيرفته نشود‪.‬‬
‫‪-‬در فهم دليل و استناد به آن بر طريقهء اهل سنت و جاعت روان است‪.‬‬
‫‪-‬دعوت به سوي پاك نودن مفهوم توحيد نوده از مسلمانان ميخواهد كه به هان توحيدي رجوع كنند كه‬
‫مسلمانان صدر اول اسلم بودند‪.‬‬
‫‪-‬توحيد اساء و صفات ‪ :‬كه آن عبارت است از ثابت ساخت اساء و صفات كه خداوند به خود ثابت كرده و‬
‫يا پيامبش به وي ثابت نوده است‪ ،‬البته بدون تثيل‪ ،‬تكييف و تأويل‪.‬‬
‫‪-‬تركيز و توجه به مفهوم توحيد عبوديت ( أن اعبدوا ال و اجتنبوا الطاغوت) «سورهء النحل‪ »116 :‬يعن‬
‫خدا را عبادت كنيد و از طاغوت اجتناب ورزيد‪.‬‬
‫‪-‬احياء و زنده ساخت فريضهء جهاد‪ ،‬شيخ نونه و الگوي يك شخص ماهد بود كه براي فتح بلد ميفت‪ ،‬و‬
‫دعوت خويش را به نشر رسانيده مظاهر و علمات شرك را كه مردم به آن گرفتار شده بودند‪ ،‬از بي ميبد‪.‬‬
‫‪-‬از بي بردن بدعات و خرافات كه در آنوقت به سبب جهل و جود مردم‪ ،‬انتشار يافته بود‪ ،‬از قبيل‪:‬‬
‫* زيارت قبي كه گمان ميكردند وي ضرار بن الزور صحاب است‪ ،‬و از وي قضاء حاجات خويش را‬
‫ميخواستند ‪.‬‬
‫* زيارت قبي كه ميگفتند ‪ :‬وي زيد بن الطاب رضي ال عنه است‪.‬‬
‫* رفت و آمد پيش درخت كه ميگفتند‪ :‬آن درخت ابودجانه است‪ ،‬و نيز درخت ديگري كه بنام « الطرفيه»‬
‫ياد ميشد‪.‬‬
‫* زيارت غاري كه بنام غار بنت المي « غار دختر پادشاه » ياد مي شد‪.‬‬
‫‪-‬تقسيم توسل به دو نوع‪:‬‬
‫* توسل مرغوب وجائز كه آن عبارت است از توسل جست توسط اساء ال السن‬
‫* توسل بدعي و منهي عنه و آن عبارت است از توسل جست توسط ذوات فاضله مثل «به جاه رسول‪ ،‬به‬
‫حرمت شيخ فلن…»‪.‬‬
‫‪-‬منع از آباد كردن قب ها‪ ،‬لباس انداخت بر آنا وديگر بدعت هاي مشابه به آن‪.‬‬
‫‪-‬مقابله با خرافات طرق صوفيه و با آنچه در دين داخل كرده اند كه قبل آنا در دين وجود نداشت‪.‬‬
‫‪-‬تري قول در بارهءخدا [ودر بارهءدين خدا] بدون علم‪ ( ،‬وأن تقولوا علي ال مال تعلمون) «أعراف ‪»33 :‬‬
‫يعن‪ :‬اين نيز بر شا حرام است كه بالي خداوند آنچه را إفتراء كنيد و بگوئيد كه نيدنيد‪.‬‬
‫‪-‬هر چيزي كه شارع از آن سكوت نوده ودر باره اش چيزي نگفته آن چيز عفو بوده براي هيچ كس جائز‬
‫نيست كه آنرا حرام‪ ،‬يا واجب‪ ،‬يامستحب‪ ،‬ويا مكروه بسازد‪(،‬ياأيها الذين آمنوا ل تسألوا عن أشياء إن تبد‬
‫لكم تسؤكم) « الائده‪ » 101 :‬يعن ‪ :‬اي كسان كه ايان آورديد از اشيائي پرسان نكنيد كه اگر‬
‫آشكاركرده شود براي شا غمگي ميشويد‪.‬‬
‫‪-‬ترك كردن دليل روشن واستدلل به لفظ متشابه طريقهء اهل زيغ ‪ ،‬مثل رافضه و خوارج ميباشد‪( ،‬فأماالذين‬
‫ف قلوبم زيغ فيتبعون ماتشابه منه ابتغاء الفتنة وابتغاء تأويله ) (آل عمران ‪ .)7 :‬يعن‪:‬كسانيكه در دلاي شان‬
‫كجي وجود دارد باطر طلب فتنه متشاباتش را جستجو ميكنند تا تأويل آنرا بدانند ‪0‬‬
‫‪-‬پيامب ‪ r‬گفته است كه حلل روشن وواضح بوده حرام نيز روشن ومعلوم است‪ ،‬درميان ايندو امور مشتبه‬
‫وجود دارد‪ ،‬پس كسيكه اين قاعده را توجه نكند وبواهد كه درهر مسأله كلم روشن ايراد كند ومسأله را‬
‫واضح سازد آن شخص خودش هم گمراه ميشود و ديگران را هم گمراه ميسازد ‪0‬‬
‫‪-‬شيخ انواع و مراتب شرك را چني توضيح داده است ‪:‬‬
‫‪-1‬شرك اكب‪ :‬كه عبارت است از شرك عبادت شرك قصد‪ ،‬شرك طاعت‪ ،‬وشرك‬
‫مبت ‪0‬‬
‫‪-2‬شرك اصغر ‪ :‬كه عبارت است از رياء وخودنائي‪ ،‬پيامب ‪ r‬درحديثي كه حاكم روايت نوده است چني‬
‫فرموده ‪ ( :‬اليسي من الرياء شرك) يعن اندكترين رياء شرك است ‪0‬‬
‫‪-3‬شرك خفي ‪ :‬گاهي بندهء مؤمن درحال به آن گرفتار ميشود كه خودش ني داند‪ ،‬چنانكه پيامب ‪ r‬فرموده‬
‫است ‪( :‬الشرك ف هذه المة أخفي من دبيت النملة السوداء علي صفاة سوداء ف ظلمة الليل ) يعن ‪ :‬شرك در‬
‫اين امت خفي تر از رفتار مورچهء سياه بالي سنگ سياه ‪ ،‬در تاريكي شب است ‪0‬‬
‫‪-‬اين دعوت در راه بيدار سازي فكر امت اسلمي‪ ،‬بعد از آنكه باليش پرده اي از بازنشسته گي‪ ،‬خود‪،‬‬
‫وتقليد كوركورانه كش شده بود‪ ،‬كار وفعاليت نود ‪0‬‬
‫‪-‬توجه به تعليم عامه وبا فرهنگ ساخت شان‪ ،‬بازساخت گوشهاي دانشمندان ومتوجه ساخت شان به سوي‬
‫جستجوي دليل ‪ ،‬وتشويق آنا به جستجو در مراجع وكتب بزرگ قبل ازقبول كردن هر مفكوره أي كه باشد‬
‫وقبل از تطبيق آن ‪0‬‬
‫‪-‬شيخ مصنفات زيادي دارد كه بترين آنا كتب ذيل ميباشد‪(:‬كتاب التوحيد فيما يب من حق ال علي‬
‫العبيد ) و (كتاب اليان ) و( كشف الشبهات) و ( آداب الشي ال الصلة ) و( مسائل الاهليه ) و تعداد‬
‫ديگري از متصرات ورساله هائي كه پيامون امور فقهيه واصوليه ميچرخد واكثر آنا نيز دربارهء توحيد است‪.‬‬
‫ريشه هاي فكري و اعتقادي ‪:‬‬
‫‪-‬شيخ دردعوت خويش سه شخص را قدوهء خويش قرار داده به طريقهء آنان به پيش رفته است ‪:‬‬
‫‪-1‬امام احد بن حنبل ( ‪241-164‬هـ )‪0‬‬
‫‪ -2‬ابن تيميه(‪728-661‬هـ)‪0‬‬
‫‪-3‬ممد بن القيم الوزيه ( ‪751-691‬هـ)‪.‬‬
‫‪-‬درحقيقت دعوت شيخ نشر افكار اشخاص مذكور و بيان اهداف شان ‪ ،‬درصحنه عمل بوده است ‪0‬‬
‫انتشار و جاهاي نفوذ ‪:‬‬
‫‪ -‬عقيدهء سلفي هراه حكومت سعودي دربلد ند به نشر رسيد‪ ،‬و سال ‪1187‬هـ به رياض رسيد‬
‫هانطور كه درتام اطراف جزيره عرب انتشار يافت وسال ‪1219‬هـ هراه با حكومت سعودي به مكهء‬
‫مكرمه ومدينهء منوره داخل شد و اهل مدينه سال ‪1220‬هـ بيعت نودند ‪0‬‬
‫‪-‬هراه با وفدهاي حجاج اين دعوت به خارج جزيرهء عرب منتقل گرديد‪.‬‬
‫‪-‬اين دعوت روشي و آثاري برحركات اصلحي كه درجهان اسلم بعد از وي ظهور نود‪ ،‬نيز با گذاشت‪،‬‬
‫مثل‪ :‬مهديه‪ ،‬سنوسيه‪ ،‬مدرسهء افغان و ممد عبده در مصر‪ ،‬و‬
‫حركات ديگر درقارهء هند‬
‫مراجــع ‪:‬‬
‫تأليف الشيخ عثمان بن عبدال بن بشر‬ ‫‪ -1‬عنوان الجد ف تاريخ ند‬
‫النبلي‪ -‬طبعة وزارة العارف بالملكة العربية‬
‫السعودية‪.‬‬
‫الشيخ حسي بن غنام‪ -‬تقيق الدكتور ناصر‬ ‫‪ -2‬روضة الفكار‬
‫الدين السد‪ -‬مطبعة الدن‪ -‬مصر‪.‬‬
‫تأليف د‪ .‬أحد ممد الضبيب‪ -‬الطابع الهلية‬ ‫‪-3‬آثار الشيخ ممد بن‬
‫للوفست‪ -‬الرياض – ‪1397‬هـ‪.‬‬ ‫عبدالوهاب‪.‬‬
‫عبد الليم الندي‪ -‬دار العارف‪ -‬مصر‪.‬‬ ‫‪-4‬المام ممد بن عبدالوهاب‬
‫انتصار الذهب السلفي‬
‫أحد عبدالغفور عطار‪ -‬طبعة‪1397-‬هـ‪.‬‬ ‫‪-5‬ممد بن عبد الوهاب‬
‫عبدالرحن سليمان الرويشد‪-‬ط ‪ -1‬دار العلوم‬ ‫‪-6‬الوهابية ( حركة الفكر و‬
‫للطباعة ‪ -‬القاهرة‪1397 -‬هـ ‪1977‬م‪.‬‬ ‫الدولة السلمية)‬
‫مركز البحوث بامعة المام ممد بن سعود‬ ‫‪ -7‬بوث أسبوع الشيخ‬
‫السلمية‪ -‬الرياض‪1403-‬هـ ‪1983‬م‪.‬‬ ‫ممد بن عبدالوهاب‪.‬‬
‫مطبوعات جامعة المام ممد بن سعود‬ ‫‪-8‬مؤلفات الشيخ المام‬
‫السلميةبالرياض‪.‬‬ ‫ممد بن عبدالوهاب‪.‬‬
‫طبعة مطبة النار‪.‬‬ ‫‪-9‬مموعة الرسائل‬
‫و السائل النجدية‪.‬‬
‫تقيق و تعليق الشيخ عبدالرحن بن‬ ‫‪-10‬كتاب لع الشهاب‬
‫عبداللطيف آل الشيخ‪ -‬مطبوعات دارة‬ ‫ف سية ممد بن عبدالوهاب‪.‬‬
‫اللك عبدالعزيز‪.‬‬
‫ممد كمال جعة – ط ‪-2‬مطبوعات دارة‬ ‫‪-11‬انتشار دعوة الشيخ‬
‫اللك عبد العزيز‪ -‬الرياض‪1401-‬هـ‪/‬‬ ‫ممد بن عبدالعزيز خارج‬
‫‪1981‬م‪.‬‬ ‫الزيرة العربية‬
‫لؤلف مهول‪ -‬دراسة و تقيق و تـعليق‬ ‫‪-12‬كيف كان ظهور شيخ السلم‬
‫دكتورعبدال الصال العثيمي‪ -‬مطبوعات‬ ‫ممد بن عبد الوهاب‪.‬‬
‫دارة الـملك عبد العزيـز‪ -‬الريـاض‪-‬‬
‫‪1403‬هـ‪1983/‬م‪.‬‬
‫سيكيزم‬
‫‪SIKHISM‬‬
‫تعريف ‪:‬‬
‫سيك يك مموعهء دين از هندوان است كه در اواخر قرن پانزدهم و اوائل قرن شانزدهم قدم به ظهور ناده و‬
‫به سوي دين جديدي دعوت مينمايد ‪ ،‬دينيكه مركب از هر دو دين ‪ ،‬يعن دين اسلم ودين هندو ‪ ،‬بوده وبه‬
‫اين عنوان شعار ميدهد ‪ ( :‬نه هندو ونه مسلمان ) ‪ 0‬در دور تاريخ خويش با مسلمانان دشن شديدي نوده‬
‫اند هانطور كه با هندوان ‪ ،‬باطر بدست آوردن وطن مستقل براي خود شان ‪ ،‬دشن كرده اند ‪ ،‬ول با‬
‫انگليس ها ‪ ،‬در دوران استعمار بريطانيا برهند ‪ ،‬دوست گرمي داشتند ‪0‬‬
‫تأسيس وافراد برازنده ‪:‬‬
‫‪-‬مؤسس اول ( نانك ) نام دارد وبه نام ( غورو ) يعن معلم نيز ياد ميشود ‪ ،‬سال ‪1469‬م در قريهء ( ري‬
‫بوي دي تلفندي ) كه چهل ميل از لهور فاصله دارد ‪ ،‬تولد گرديده است‪ ،‬ابتدا زندگي اش مطابق دين‬
‫تقليدي هندوان بود ‪0‬‬
‫‪-‬وقت جوان شد به حيث حسابدار براي يك زعيم افغان درسلطانپور ايفاء وظيفه نود‪ ،‬در آنا هراه يك‬
‫خانوادهء مسلمان (ماردانا) كه به هي زعيم خدمت ميكرد معرف گرديد‪ ،‬و در آن وقت شروع به نظم اشعار‬
‫دين نوده و طعامانه اي درست نود كه در آن مسلمانان و هندوان طعام بورند ‪0‬‬
‫‪ -‬علوم را فراگرفت‪ ،‬و در بلد به سي وسياحت پرداخت‪ ،‬و از مكه و مدينه نيز ديدن نوده و از تام اطراف‬
‫عال كه نزد وي مشهور بود باز ديد كرد ‪0‬‬
‫‪ -‬ادعا نود كه وي پروردگاررا ديده و پروردگار وي را به دعوت بشر امر كرده است‪ ،‬بعد از آن‪ ،‬وقتيكه در‬
‫يكي از جوي هاي آب غسل ميگرد‪ ،‬به مدت سه روز غائب گرديده بعد از آن ظاهر شد و اين شعار را‬
‫سرداد ( نه هندو ونه مسلمان)‪0‬‬
‫‪-‬از يك طرف اسلم را دوست داشت و از طرف ديگر بر عقايد وافكار هندوي خود كه بر آن از ابتداء تربيه‬
‫شده بود‪ ،‬خيلي مكم واستوار بود‪ ،‬كه هي امر سبب شد تا در راه نزديك ساخت هر دو دين باهم كارو‬
‫فعاليت كند‪ ،‬هان بود كه دين جديدي را درقارهء هند اياد نود‪ ،‬بعضي از پژوهشگران به اين باور اند كه‬
‫وي دراصل مسلمان بود وبعدا اين مذهب جديد خود را اختراع كرد ‪0‬‬
‫‪ -‬اولي معبد را از براي سيكها دركارتار بور ( درپاكستان فعلي ) تأسيس نود ‪ ،‬پيش از وفات خود سال‬
‫‪1539‬م يكي از پيوان خود را بيث جانشي خود تعيي كرد‪ ،‬وي در قريهء ( ديرهء بابا نانك ) كه از قريه‬
‫هاي پنجاب هندي مي باشد دفن گرديد‪ ،‬وهيشه بالي قبش لباسي كه در آن سورهء فاته و بعضي سوره‬
‫هاي كوتاه قران كري نوشته شده است‪ ،‬انداخته شده مي باشد ‪0‬‬
‫‪ -‬بعد از وي ده خليفه ( معلم ) يكي بعد ديگري جانشي وي گرديدند وآخرشان غوبند سنغ (‪-1675‬‬
‫‪ 1708‬م ) بود‪ ،‬وي ختم سلسله خلفاء (معلمي) را اعلن نود ‪0‬‬
‫‪-‬بعد از وي رهبان شان به نام ( مهراجا ) ياد ميشدند كه از آنمله است مهراجا رانيت سنغ‪ ،‬متوف سال‬
‫‪1839‬م‪.‬‬
‫افكار ومعتقدات ‪:‬‬
‫اول ‪ :‬زير بناي فكري ‪:‬‬
‫‪-‬دعوت به سوي توحيد نوده‪ ،‬درحرمت عبادت بتها با مسلمانان موافقت دارند ‪0‬‬
‫‪-‬بر وحدانيت خالق زنده اي كه ني ميد‪ ،‬شكل وصورت ندارد واز فهم بالتر است‪ ،‬تأكيد مينمايند‪ ،‬و‬
‫هچنان تعدادي از نام هاي هندوي ومسلمان را بالي پروردگار استعمال ميكنند كه از آنمله است ‪:‬‬
‫( واه غورو) و ( الاب ) وبترين آنا نزد نانك ( الالق الق ) ميباشد‪ ،‬وماعداي آن وهم وخيال ( مايا ) است‬
‫‪0‬‬
‫‪-‬تثيل پروردگار را در صور واشكال منع مينمايند‪ ،‬وهچنان از عبادت آفتاب‪ ،‬نرها ودرختانيكه هندوان آنرا‬
‫عبادت ميكنند‪ ،‬انكار مينمايند‪ ،‬هانطور كه به طهارت وحج به نر غانج توجه ندارند‪ ،‬بنابرآن به تدريج از دين‬
‫هندوي خارج شده داراي شخصيت و ديانت مستقل گرديده اند ‪0‬‬
‫‪ -‬نانك شراب وخوردن گوشت خنير را مباح گردانيد‪ ،‬و باطر موافقت باهندوان گوشت گاو را حرام‬
‫ساخت ‪0‬‬
‫‪ -‬اصول دين نزد آنان پنج است (پانچ كهكها) يعن پنج كاف‪ ،‬زيرا اصول پنجگانهء شان‪ ،‬بزبان كورمكيه‪ ،‬به‬
‫حرف كاف شروع ميشود‪ ،‬اصول خسهء شان عبارت است از‪:‬‬
‫‪-1‬گذاشت موي‪ ،‬بدون كوتاه كردن‪ ،‬ازگهواره تاگور‪ ،‬البته باطر مانع شدن از دخول بيگانگان در ميان‬
‫ايشان به قصد جاسوسي‪ [ ،‬يعن اگر كسي بواهد كه به قصد جاسوسي درميان شان داخل گردد‪ ،‬وي افشاء‬
‫شو ٍد ]‪0‬‬
‫‪-2‬بايد مرد‪ ،‬دستانهء آهني درهر دو دست خود به نيت تواضع واقتداء به درويشان‪ ،‬نايد ‪0‬‬
‫‪-3‬بايد مرد‪ ،‬زير تنبان خود نيكر( لباسي كه مشابه به لباس شناوران است ) بپوشدكه آن اشاره اي به سوي‬
‫عفت وپاكدامن ميباشد ‪0‬‬
‫‪-4‬بايد مرد شانهء خردي بر سر خود بگذارد تا توسط آن موي خودرا شانه نوده إصلح نايد‪.‬‬
‫‪-5‬بايد سيك يك نيزه يا ششي كوچك با خود به طور مداوم داشته باشد‪،‬كه آن إظهار آمادگي وقوت بوده‬
‫در صورت لزوم از خود دفاع نايد‪.‬‬
‫‪-‬معتقد اند كه اين أمور از جانب نانك نيست بلكه آنارا خليفهء دهم (غوبند سنغ) كه تدخي را نيز بر اتباع‬
‫خود حرام نوده بود وضع كرده است‪ ،‬ومقصدش از وضع آنامتميز بودن شان از تام مردمان ديگر ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬معلمي سيك از معجزات و از قصه هاي خراف و أفسانوي انكار مينمايند‪ ،‬ول با وجود آن سيك ها چند‬
‫معابد خويش را ( غور دوارا )‪ ،‬بناءًَبرآن قصه هاي أفسانوي كه از معجزات واقع شده حكايت ميكند‪ ،‬اعمار‬
‫كرده اند‪.‬‬
‫‪-‬مرتبه ومنلهء دين معلم ( غورو ) بعد از مرحلهء پروردگار ميباشد‪ ،‬هان معلم است كه ( به عقيدهء ايشان )‬
‫سوي حق وصدق رهنمائي مينمايد‪ ،‬ايشان پروردگاررا توسط اشعار دين كه معلمي به رشتهء نظم درآورده‬
‫اند‪ ،‬عبادت ميكنند‪.‬‬
‫‪-‬معتقد اند كه تكرار نودن اساء ال ( الناما) انسان را از گناهان پاك نوده‪ ،‬منابع شر وفساد را در نفوس از‬
‫بي ميبد‪ ،‬و خواندن اشعار (كيتا) و تأمل نودن با رهنمائي معلم ( غورو) ههء اينها انسان را به خداوند‬
‫متصل ميسازد‪.‬‬
‫‪-‬به اين عقيده اند كه روح هر معلم از وي نقل نوده به معلم ديگر كه در پي آن قرار دارد تعلق گرفته است‪.‬‬
‫‪-‬نزد آنان پيشگوئي هائي قرار دارد بنام ( سا و ساكي) صد قصه كه منسوب به سوي معلم غوبند سنغ بوده‬
‫پيامون انقلب در حكومت موجوده و آمدن نات دهنده اي كه ميايد و دين سيك را در تام اكناف جهان‬
‫به نشر ميساند‪ ،‬ميچرخد‪.‬‬
‫‪-‬معتقد به تكرار ولدت و موت انسان (كارما) هستند‪ ،‬طوريكه زندگي آيندهء انسان در روشناي زندگي‬
‫سابقه تقرر ميابد‪ ،‬و ناتش نيز بر هي مرحله موقوف ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬رهنمائي معلم ( غورو) براي رسيدن به مرحلهء ( موكا) ضروري به شار ميود‪.‬‬
‫‪-‬عدد پنج را تقديس مينمايند كه آن عدد معن صوفيانه اي در سرزمي پنجاب دارد‪ ،‬يعن نرهاي پنجگانه‪.‬‬
‫‪-‬اختلفات دين را ملس دين حل و فصل مينمايد كه در ( امرتيسار) برگذار ميگردد‪ ،‬فيصله هاي اين ملس‬
‫از قوت روحي زيادي برخوردار ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬نزد آنان طبقه دين وجود ندارد كه مشابه به طبقهء برا ههء هندوان باشد‪ ،‬زيرا ايشان هانطور كه اختصاص‬
‫تعاليم دين را به طبقهء برا هه نپذيرفته اند‪ ،‬به شكل عموم از طبقات هندوان انكار ميورزند‪.‬‬
‫‪-‬خود را به اعتبار نسب تقسيم مينمايند ‪ ..‬كه از جلهء آنان است الات ( قبائل زراعت پيشه) و غي الات‪،‬‬
‫و مذاهب‪ ،‬كه ايشان طبقهء پائي و حقي هستند‪ ،‬ول حالت ايشان از طبقات حقي نزد هندوان‪ ،‬خيلي بتر‬
‫است‪.‬‬
‫‪-‬تنها با يك زن ازدواج ميكنند و بس‪.‬‬
‫‪-‬عيدهاي سيكها هان عيدهاي هندوان شال هند است‪ ،‬ول به اضافه نودن عيد مولود معلم ( غورو) اول و‬
‫آخر‪ ،‬و عيد ياد بود از شهادت معلم پنجم و نم‪.‬‬
‫دوم‪ :‬خواص ( باختا)‪:‬‬
‫سيك ها مورد شكنجه و فشار مغول ها قرار گرفتند و آنان دو معلم ايشان را اعدام كردند‪ ،‬شديدترين مغول‬
‫در مقابل آنان نادرشاه ( ‪1839-1738‬م) بود كه بالي شان تعرض نوده آنارا مبور به فرار در كوه ها‬
‫و دره ها نوده بود‪.‬‬
‫‪-‬غوبند سنغ كه معلم دهم ايشان است‪ ،‬دست به اياد تنظيم ( باختا) يعن تنظيم خواص زد‪ ،‬كه مردان اين‬
‫تنظيم بنام ( اسودا) وزنانش بنام ( لبوات) ياد ميشد‪.‬‬
‫‪-‬جوانان سيك خواهش داشتند كه اهليت آنرا پيدا كنند كه از جلهء رجال و افراد تنظيم خواص بگردند و به‬
‫تعاليم آن اطلع يابند‪.‬‬
‫‪-‬تنظيم خواص مموعه اي از جوانان بود كه مرتبط به يك نظام سلوكي و دين شديدي بودند‪ ،‬كه باطر حق‬
‫و عدالت كه به آن عقيده داشتند‪ ،‬مشغول جهاد و ناز بودند‪ ،‬و از مدرات‪ ،‬مسكرات‪ ،‬و دخانيات پرهيز‬
‫ميگردند‪.‬‬
‫‪-‬بعد از سال ‪1761‬م‪ ،‬هنگام ضعيف شدن مغول آنان بالي پنجاب حاكم شدند‪ ،‬و سال ‪1799‬م لهور‬
‫را تصرف نودند‪ ،‬وسال ‪1819‬م حكومت شان تا مناطق باتان امتداد يافت‪ ،‬و در دوران مهراجا را نيت‬
‫سنغ (ت ‪ )1839‬دولت شان تا دروازهء خيب رسيده بالي افغانا غلبه حاصل نودند‪.‬‬
‫‪-‬وقت انگليس آمد ميان آنا و ميان سيكها جنگهائي به وقوع پيوست و سيكهارا مبور ساخت كه عقب‬
‫بروند و به نزد نر سوتلج توقف نايند‪ ،‬كه هي منطقه به حيث سرحد جنوب شرق دولت سيكها شناخته‬
‫شد‪.‬‬
‫‪-‬بعدا شكست ها و عقب نشين هاي زيادي كردند‪ ،‬و بريطان ها آنان را مبور ساختند كه تاوان زيادي به‬
‫ايشان بپردازند‪ ،‬جامو و كشمي را نيز تسليم نوده در لهور پايگاهي به بريطانيا قائل شدند كه از آنا امور‬
‫باقي ملكت سيكها را اداره كنند‪.‬‬
‫‪-‬بعد از آن‪ ،‬دوست شان با انگليس خيلي گرم شد‪ ،‬بلكه در اشغال پنجاب با آنان هكاري نودند‪.‬‬
‫‪-‬سيكها سال ( ‪1857‬م) آلهء دست انگليس گرديدند كه توسط آنا حركات ضد خويش را خاموش‬
‫ميساختند‪.‬‬
‫‪-‬سيكها امتيازات زيادي از انگليس حاصل نودند كه از آنمله است دادن زمي هاي زراعت و رسانيدن آب‬
‫به آنا توسط كندن نرها‪ ،‬به هي سبب زندگي مادي شان خيلي خوب شد و از ديگر ساكني منطقه در اين‬
‫مورد امتياز داشتند‪.‬‬
‫‪ -‬در جنگ جهان اول زياد تر از ‪ %20‬لشكر هند بريطان را سيكها تشكيل ميدادند‪.‬‬
‫‪-‬وقت ميان آنان و بريطانيا مشكلت اياد شد‪ ،‬باحركت گاندي در آزادي خواهي يگجا شدند‪.‬‬
‫‪-‬بعد از سال ‪1947‬م بي دو دولت هند و پاكستان تقسيم شدند‪ ،‬كه در أثر مصادمات كه ميان آنا و‬
‫مسلمانان واقع شد دو و نيم مليون آنان مبور به ترك پاكستان شده به هند رفتند‪.‬‬
‫‪-‬حكومت هند امتيازات سيكها را كه از انگليس به دست آورده بودند لغو نود‪ ،‬و اين امر باعث شد كه آنان‬
‫در طلب پنجاب به حيث وطن خويش برآيند‪.‬‬
‫‪-‬در عقب درگيي هاي ادامه دار ميان هندوها و سيكها‪ ،‬اندراگاندي رئيسة الوزراء هند‪ ،‬در ماه يونيو‬
‫‪1984‬م امر به داخل شدن در معبد طلئي امرتيسار نود و در آنا جنگ شديدي ميان طرفي درگرفت و‬
‫تقريبا ‪ 1500‬تن از سيكها و ‪ 500‬تن از لشكر هند به قتل رسيد‪.‬‬
‫‪-‬در ‪ 31‬اكتوبر ‪1984‬م باطر انتقام از داخل شدن معبد‪ ،‬سيكها اقدام به كشت رئيس الوزراء نودند‪،‬‬
‫وبعد از ترور آن درگييهائي ميان طرفي صورت گرفت و به سبب آن چند هزار سيك كشته شد‪ ،‬كه بعضي‬
‫آن را نزديك به پنج هزار تمي ميكند‪.‬‬
‫‪-‬سيكها در دوران حكومت خويش در سختگيي‪ ،‬ظلم‪ ،‬ستم‪ ،‬و شدت بالي مسلمانان معروف بودند‪ ،‬از‬
‫قبيل منع كردن مسلمانان از اداء فرائض دين‪ ،‬اذان و بناء مساجد در قريه هائي كه اكثريت ميداشتند‪ ،‬اينها‬
‫علوه بر درگيي هاي مسلحانه اي است كه ميان آنا و مسلمانان واقع ميشد و به سبب آن تعداد زيادي از‬
‫مسلمانان بيگناه گشته ميشد‪.‬‬
‫سوم ‪ :‬كتاباي شان‪:‬‬
‫‪-‬كتاب (آدي گرانت) اين كتاب مموعه اي از اشعار دين است كه آنرا پنج معلم اول تأليف نوده و تقريبا به‬
‫‪ 6000‬شعر دين بالغ ميگردد‪ ،‬معلم آخر غوبند سنغ ‪ 115‬شعر ديگر را كه پدرش ( تيغ بادور) نظم‬
‫كرده بود‪ ،‬به آن كتاب علوه كرده است‪ ،‬علوه برآن اين كتاب مشتمل بر اشعاري است كه آنرا شيوخ‬
‫خواص (باختا) و بعضي اشخاص صوفيه مسلمان خصوصا ابن الفارض و بعضي شعراء دربار (غورو) به رشتهء‬
‫نظم درآورده اند‪ ،‬اين كتاب هانا كتاب مقدسي است كه اساس سلطهء روحي به نزد شان شرده ميشود‪.‬‬
‫‪-‬سابقه ترين مرجع كه در بارهء زندگي نانك وجود دارد پنجاه ال هشتاد سال بعد از وفاتش نوشته شده‬
‫است‪ ،‬و اكثر دانشمندان سيك تعدادي از قصه هاي آنرا انكار مينمايند‪.‬‬
‫‪-‬كتاب هاي تاريي سيكي ديگري هم وجود دارد كه به قرن هاي هجدهم و نوزدهم باز ميگردد‪.‬‬
‫‪-‬كتاب (راحت ناما) كه مشتمل بر تقاليد و تعاليم خواص (باختا)ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬كتاب مقدس ديگري هم دارند كه به زبان كورمكيه نوشته شده و آنرا بنام (كرانته صاحب) ياد ميكنند‪.‬‬
‫ريشه هاي فكري واعتقادي‪:‬‬
‫‪-‬حركت آنان در اصل باز ميگردد به ظهور حركت (فيسنافا باخت)‪ ،‬كه اين حركت در ميان هندوها ودر‬
‫منطقهء تامل توسط رامانوجا (‪1137-1050‬م ) قدم به ظهور ناده و به طرف شال رسيد‪.‬‬
‫‪-‬در قرن چهاردهم و پانزدهم‪ ،‬بعد از درگييها با مسلمانان‪ ،‬اين حركت در صحراء الغانج انتشار يافت‪.‬‬
‫‪-‬از هي جهت ميگويند كه نانك شخص اول در مذهب سيكي خود نبوده بلكه پيش از وي شخص صوف‬
‫ديگري بنام كبي ( ‪1518-1440‬م) وجود داشته است‪ ،‬اين شخص دين اسلم را هم فرا گرفته و‬
‫خوانده بود و دين هندورا نيز‪ ،‬و حركت وي حركت يكجا سازي هر دو دين بود‪ ،‬زيرا وي ميخواست از‬
‫طريق تأمل و توجيهات صوفيان ميان هر دو دين موافقت ويگانگي اياد نايد‪.‬‬
‫‪-‬هي شخص كبي نام در پذيرفت بسياري از عقائد هندوي تساهل نوده آنرا به دين اسلم يكجا ميكرد‪ ،‬ول‬
‫توحيد را به حيث اساس خويش نگه ميداشت‪ ،‬لكن در اين كار خود كامياب نشد و به مرد مردنش مذهبش‬
‫نيز ختم گرديد‪ ،‬و از خود مموعه اشعاري به زبان پنجاب به جا گذاشت و آن اشعار خلط ساخت هر دو‬
‫عقيده يعن عقيدهء اسلم و عقيده هندو را نشان ميدهد‪ ،‬كه هر دو عقيده را به طريق صوفيان ربط داده و‬
‫يكجا ساخته است‪.‬‬
‫‪-‬اساس نظريهء شان در بارهء كائنات از نصوص هندوها مأخوذ است‪.‬‬
‫‪-‬مردگانشان را مثل هندوان ميسوزانند ‪.‬‬
‫انتشار و جاهاي نفوذ‪:‬‬
‫‪-‬شهر ( امرتيسار) كه متعلق به پنجاب ميباشد و در وقت تقسيم در قلمرو هند داخل گرديده‪ ،‬شهر مقدس آنا‬
‫بود و در آنا اجتماعات بزرگ و مهم خويش را برگذار مينمايند‪.‬‬
‫‪-‬چهار تت نزد آنان وجود دارد كه از قداست و عظمت برخوردار ميباشند و آنا عبارت اند از‪ :‬عقل تت‬
‫‪ -‬كه در امرتيسارموقعيت دارد‪ ،-‬اناندبور‪ ،‬بانتا‪ ،‬و باندد‪.‬‬
‫‪-‬بزرگترين معبدشان در امرتيسار وجود دارد كه آنا به حج ميوند‪ ،‬آن معبد بنام (دربارصاحب) ياد ميشود‪،‬‬
‫يعن دربار پادشاه و سردار‪ ،‬ديگر معابد شان بنام (كرو داوره) يعن مركز استاد ياد ميشود‪.‬‬
‫‪-‬اكثريت سيكها در پنجاب زندگي مينمايند‪ ،‬زيرا در آنا ‪ %85‬آنان جاگزين هستند‪ ،‬وباقي آنان در وليت‬
‫هاريانا‪ ،‬دهلي و گوشه و كنار هند متفرق اند‪ ،‬بعضي از آنان در ماليزيا‪ ،‬سنگا پور‪ ،‬شرق افريقا‪ ،‬انلترا‪،‬‬
‫ايالت متحدهء امريكا‪ ،‬و كندا مستقر شده اند و بعضي ديگر ايشان به خاطر كار به دول عرب خليج رفته اند‪.‬‬
‫‪ -‬از ‪1908‬م به اين طرف آنان جلسهء سالنه اي دارند كه هر سال برگذار ميگردد وباطر اياد مدارس‬
‫كار و فعاليت مينمايند ‪0‬‬ ‫وبازكردن بشهاي تعليمي در دانشگاه ها براي تدريس دين سيك ونشر تاريخ آن‪،‬‬
‫‪-‬يك بش از سيكها ازمكفورهء عام سيكها جدا شدند وپيوي پسر بزرگ نانك را كردند كه به نام ( ادواسي‬
‫) ياد ميشوند‪ ،‬زيرا آنان به سوي تصوف روي آوردند‪ ،‬اما خواص ( باختا ) به ختم نسل غوروي دهم ( غوبند‬
‫سنغ) باور نداشته معتقد اند كه درميان مردم معلمي زنده وجود دارد وهيشه وجود ميداشته باشد ‪0‬‬

‫‪-‬آنان اعتقاد راسخ بر ضرور بودن اياد يك دولت مستقل براي خود شان دارند‪ ،‬و اين ركن از اركان ايان‬
‫شان به شار ميود‪ ،‬ازهي جهت در آخر هر عبادت خود ترانه اي ميخوانند وميگويند‪ ":‬زود است كه رجال‬
‫خواص ( باختا ) حكومت را به دست گيند" هچنان از خواباي ديرين شان اينست كه شانديگار پايتخت‬
‫ايشان باشد ‪0‬‬
‫تعداد نفوس سيكها‪ ،‬در داخل وخارج هند فعل ‪15‬مليون تمي ميشود ‪0‬‬
‫مراجــع ‪:‬‬
‫شاره ‪ -95‬ذو الجة ‪1404‬هـ‪/‬سبمب ‪1984‬م‬ ‫‪-1‬ملة الدعوة غ الصرية‬
‫‪Vol 1974 Encyclopaedia Britanica 16 –J. 3- D. Cunningham:‬‬ ‫‪-2‬الوسوعة البيطانية طبعة ‪1974‬م‪.‬‬
‫‪.)History of the Sikhs, 2‬‬ ‫‪nd‬‬
‫‪ed. )1953‬‬
‫‪4- M. A. Macauliffe: The Sikh Religion, 6 Vol. )1909(.‬‬
‫‪5- SHER SINGH: Philosophy of Sikhism )1944(.‬‬
‫‪6- KHUSHWANT SINGH: A History of the Sikhs, 2 Vol )1963 –1966(.‬‬
‫‪7- W. H. Ncleod: Guru Nanak and the Sikh Religion )1968(.‬‬
‫شهود يهوه‬
‫تعريف ‪:‬‬
‫شهود يهوه يك تنظيم دين‪ ،‬سياسي‪ ،‬و جهان است كه بر اساس مفي بودن تنظيم و آشكار بودن مفكوره‬
‫استوار ميباشد‪ ،‬درنصف دوم قرن نوزدهم‪ ،‬درامريكا ظاهر گرديد‪ ،‬خودش ادعا ميكند كه مسيحي است ول‬
‫در واقع تت سيطرهء يهود بوده وبه مصرف آنان كار مينمايد‪ ،‬اين تنظيم‪ ،‬علوه بر نام مذكور‪ ،‬به نام ( جعية‬
‫العال الديد ) نيز شناخته ميشود‪ ،‬وبه نام سابق الذكر از سال ‪1931‬م معروف گرديد‪ ،‬درامريكا قبل از‬
‫معروف شدنش به اين نام يعن سال ‪1844‬م اين تنظيم به رسيت شناخته شده بود ‪0‬‬
‫تأسيس وافراد برازنده ‪:‬‬
‫‪-1‬اين تنظيم را سال ‪1874‬م تشارلز راسل راهب (‪1916-1862‬م) تأسيس نود كه درآنوقت‬
‫بنامهاي‪( :‬مذهب الراسلية) و ( الدارسون الدد للنيل ) ياد ميشد ‪0‬‬
‫‪-2‬بعد از آن جانشي شخص مذكور در رياست تنظيم‪ ،‬فرانكلي ردز فورد (‪1942-1869‬م) گرديد‬
‫كه وي درسال ‪1917‬م كتاب تأليف نود بنام ( سقوط بابل ) كه مرادش از بابل تام نظام هاي موجوده‬
‫درعال ميباشد ‪0‬‬
‫‪-3‬بعد از وي نارثان هر مركنور (‪1905‬م) آمد و دردوران وي‪ ،‬چنانچه ميگويند‪ ،‬تنظيم حيثيت يك دولت‬
‫را درميان دولت گرفت‪.‬‬

‫افكار ومعتقدات‪:‬‬
‫‪-‬به يهوه منحيث پروردگار وبه عيسي منحيث رئيس ملكت خداوند ‪ U‬ايان دارند ‪0‬‬
‫‪-‬به كتاب مقدس نصارا نيز ايان دارند‪ ،‬ول آنرا مطابق مصلحت هاي خويش تفسي مينمايند ‪0‬‬
‫‪-‬طاعت و فرمانبداري كوركورانه از رئيسان شان ‪0‬‬
‫‪-‬از نام مسيح وكتاب مقدس در راه وصول به هدف شان‪ ،‬كه هانا برپاكردن دولت دين ودنيوي باطر‬
‫سيطره وحاكميت بر عال ميباشد‪ ،‬استفاده جوئي ميكنند ‪0‬‬
‫‪-‬به آخرت و دوزخ ايان ندارند ومعتقد اند كه جنت در دنيا و درملكت آنا خواهد بود ‪0‬‬
‫‪ -‬عقيده دارند كه عنقريب جنگ آزادي خواهي‪ ،‬كه آنرا عيسى ‪u‬رهبي مينمايد و آنان لشكر وي خواهند‬
‫بود‪ ،‬برپا ميگردد‪ ،‬و در آن جنگ تام حكام روي زمي را از بي خواهند برد‪.‬‬
‫‪ -‬از كتاب مقدس بشهائي را كه اسرائيل و يهود دوست دارند جدا نوده آنرا به نشر ميسانند‪.‬‬
‫‪-‬به روح و به جاويدان بودن آن ايان ندارند‪ ،‬و معابد خاصي براي خود دارند كه آنرا بنام (القاعة اللكية) و يا‬
‫(بيت الرب) يعن خانهء پروردگار ياد ميكنند‪.‬‬
‫‪-‬برادري انسان مقصور در ميان خود شان است نه به ديگر انسانان [ يعن ديگر انسانان را برادر خود ني‬
‫دانند]‪.‬‬
‫‪-‬با نظام هاي وضعي دشن نوده دعوت به سوي بغاوت مينمايند‪ ،‬و با تام اديان‪ ،‬غي از دين يهود‪ ،‬دشن‬
‫ميكنند‪ ،‬تام رئيسان شان نيز از جلهء يهوديان ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬نوزده كتاب را كه يهوديان به آنا احترام مينمايند و آنا را تقديس ميكنند ايشان نيز اعتراف نوده تقديس‬
‫ميكنند‪.‬‬
‫‪-‬به تثليث قائل اند و آنرا به ( يهوه‪ ،‬ابن‪ ،‬روح القدس) تفسي مينمايند‪.‬‬
‫‪-‬عضو تنظيم مراحل مشكل را سپري نوده و باطر شول در آن شرائط سخت را ميپذيرد‪.‬‬
‫نشان تنظيم ‪:‬‬
‫‪-1‬برگزيدن ( الينورا) كه عبارت است از شعدان هفت دانه اي كه آن نشان دين و وطن يهود ميباشد‪.‬‬
‫‪-2‬برگزيدن ستارهء شش ضلعي كه آن نيز نشان يهود ميباشد‪.‬‬
‫‪-3‬برگزيدن نام ( يهوه) و آنرا به عبان مينويسند كه عبارت از « آله» نزد يهود ميباشد‪.‬‬
‫بعضي كتاب هاي تنظيم ‪:‬‬
‫‪-‬مله ايكه بنام ( برج مراقبة صهيون) به نشر ميسيد از زبان اين تنظيم سخن ميگفت‪ ،‬بعدا اين مله را باطر‬
‫پنهان ساخت لفظ صهيون بنام ( برج الراقبة) تبديل كردند‪.‬‬
‫‪-‬هذا الب اليد عن الملكه ( مراد از ملكت هان ملكت خودشان است كه در خيال شان وجود دارد)‪.‬‬
‫‪-‬الساس ف اليان بعال جديد‪.‬‬
‫‪-‬لقد اقترب علج المم‪.‬‬
‫‪-‬العيش بأمل نظام عادل جديد‪.‬‬
‫ريشه هاي فكري و اعتقادي ‪:‬‬
‫‪-‬مكن است گفته شود كه ايشان يك فرقهء مسيحي جدا گانه‪ ،‬و داراي برداشت خاصي اند‪ ،‬ول به صورت‬
‫واضحي زير سيطره و نفوذ يهود واقع شده اند‪ ،‬و ف المله عقايد يهود را اختيار نوده باطر برآورده شدن‬
‫اهداف آن كار مينمايند‪.‬‬
‫‪-‬از افكار فلسفهء قدي‪ ،‬خصوصا فلسفهء يونان متأثر شده اند‪.‬‬
‫‪-‬آنان علقهء مكمي با اسرائيل و تنظيم هاي يهودي جهان مثل ماسونيه دارند‪.‬‬
‫‪-‬آنان رابطهء هكاري و تعاون با تنظيم هاي تبشيي‪ ،‬كمونست و اشتراكي دول نيز دارند‪.‬‬
‫‪-‬با مردمان صاحب نفوذ يونان و ارمن نيز علقهء خوب دارند‪.‬‬
‫انتشار و جاهاي نفوذ ‪:‬‬
‫‪-‬تقريبا هيچ دولت در جهان از فعاليت اين تنظيم مفي خطرناك خال نيست‪.‬‬
‫‪-‬مركز عمومي شان در قريهء بروكلي در نيويارك امريكا است‪.‬‬
‫‪-‬تعداد مناطقي كه آنان سال ‪1955‬م در آنا فعاليت ميگردند به ‪ 158‬دولت بالغ ميگردد‪ ،‬اعضاي تنظيم‬
‫در آنوقت به ‪ 632929‬عضو ميسيد‪ ،‬تعداد داعيان شان ‪ 1814‬داعي بود‪ ،‬تمي شود كه حال تعداد‬
‫شان به چند خواهد رسيد‪ ،‬بعضي دولت ها به خطرناك بودن شان پي بردند و فعاليت شان را منع نوده آنان را‬
‫تعقيب مينمايند كه از آنمله دولتها اند‪ :‬سنگاپور‪ -‬لبنان‪ -‬ساحل العاج – فلپي – عراق – نرويج – كاميون‬
‫– چي – تركيه‪ -‬سويسرا – رومانيا – هولندا… ول در اين كشورها به فعاليت مفي خويش ادامه ميدهند‪،‬‬
‫هر چه در افريقا و دول اسلمي غالب فعاليت شان با هكاري تنظيم هاي تبشيي انام ميشود‪.‬‬
‫‪-‬هزاران كتب‪ ،‬نشريه و روزنامه را چاپ نوده مانا توزيع مي نايند كه اين خود نايانگر پشتوانهء قوي‬
‫اقتصادي شان است‪.‬‬
‫‪-‬آنان مدارس‪ ،‬مزارع‪ ،‬كتابانه ها‪ ،‬و مراكز نشرات خاصي دارند و هر كدام آنا ادارهء خاصي دارد كه آنرا‬
‫سرپرست ميكند‪.‬‬
‫‪-‬هچنان ايشان چندين دارالترجه و التأليف‪ ،‬لنه هاي عال دين براي تفسي كتاب مقدس مطابق مصلحت‬
‫خودشان‪ ،‬دارند‪.‬‬
‫‪-‬با تنظيم هاي مثل خود شان كه در خدمت يهود هستند‪ ،‬هكاري وتعاون بزرگي دارند‪.‬‬
‫‪-‬اين تنظيم از اعضاي خود در استخبارات‪ ،‬جاسوسي و دعوت كار ميگيد‪.‬‬
‫مراجع ‪:‬‬
‫د‪ .‬ممد حرب‪.‬‬ ‫‪ -1‬شهود يهوه‬
‫‪-2‬دوكتاب ديگر به زبان تركي از استاذ حكمت تانيوٌ‪ ،‬وآن دوكتاب عبارت اند از‪:‬‬
‫‪..Yehora‬‬ ‫‪sahitleri‬‬
‫‪Tarih Boyunca Turkler Ve Yahudiler‬‬
‫شيعهء اماميه‬
‫(اثنا عشريه)‬
‫تعريف‪:‬‬
‫شيعهء اماميهء اثناعشريه فرقه اي از مسلمانان است كه به حق علي در مياث بردن خلفت قائل اند‪،‬‬
‫وازخلفت شيخي [ابوبكر وعمر] وعثمان ‪y‬اجعي‪ ،‬منكر هستند‪،‬هچنان قائل به دوازده امام اند كه آخر‬
‫آنان – نظر به پندار ايشان‪ -‬در سرداب در سامراء داخل گرديده است‪ ،‬ايشان در افكار و آراء جداگانهء‬
‫خويش‪ ،‬قسيم و مقابل اهل سنت و جاعت ميباشند‪ ،‬و در پي آنند كه مذهب شان در تام جهان اسلم به نشر‬
‫برسد‪.‬‬
‫تأسيس وافراد برازنده ‪:‬‬
‫‪-‬دوازده امامي كه شيعهء اماميه آنان را امام خويش ميدانند سلسلهء نسب شان قرار ذيل ميباشد‪:‬‬
‫‪-1‬علي ابن اب طالب – ‪ – t‬كه ايشان وي را مرتضى لقب ميكنند –خليفهء راشد چهارم‪ ،‬داماد رسول ال‬
‫‪ r ، 17‬رمضان سال ‪40‬هـ در مسجد كوفه ‪ ،‬توسط عبد الرحن بن ملجم خارجي ناگهان به قتل رسيد‬
‫[ترور شد]‪.‬‬
‫‪-2‬حسن بن علي رضي ال عنهما‪ ،‬كه به وي « متب» لقب ميدهند‪.‬‬
‫‪-3‬حسي بن علي رضي ال عنهما‪ ،‬لقبش نزد آنان « شهيد» است‪.‬‬
‫‪-4‬علي زين العابدين بن حسي ( ‪95 -38‬هـ) لقبش نزد آنان «سجاد» است‪.‬‬
‫‪-6‬ممد باقر بن علي زين العابدين ( ت ‪114‬هـ)لقبش «باقر» است‪.‬‬
‫‪-6‬جعفر صادق بن ممد باقر ( ت ‪148‬هـ) لقبش «صادق»‪.‬‬
‫‪-7‬موسى كاظم بن جعفر صادق ( ت ‪183‬هـ) لقبش « كاظم»‪.‬‬
‫‪-8‬علي رضا بن موسى كاظم ( ت ‪203‬هـ) لقبش «رضا»‪.‬‬
‫‪-9‬ممد جواد بن علي رضا ( ‪226 -195‬هـ) لقبش « تقي»‪.‬‬
‫‪-10‬علي هادي بن ممد جواد ( ‪254-212‬هـ) لقبش «نقي»‪.‬‬
‫‪-11‬حسن عسكري بن علي هادي ( ‪260-232‬هـ) لقبش « زكي»‪.‬‬
‫‪-12‬ممد مهدي بن حسن عسكري (…_ …)‪ ،‬لقبش نزد آنان « الجة القائم النتظر» است‪.‬‬
‫‪-‬چني ميپندارند كه امام دوازدهم شان در سرداب در خانهء پدرش در سامراء داخل گرديد و ديگر باز نگشته‬
‫است‪.‬‬
‫‪-‬در اين اختلف دارند كه وي در وقت مفي شدن چند ساله بود‪ ،‬بعضي گفته‪ :‬چهار ساله‪ ،‬و بعضي گفته ‪:‬‬
‫هشت ساله بود‪ ،‬ول اكثر پژوهشگران به اين باورند كه وي اصل وجود نداشته بلكه از اختراعات شيعه‬
‫ميباشد‪ ،‬بنابرآن وي را امام معدوم و امام موهوم نام مي نند‬
‫‪-‬از اشخاص بارز تاريي شان يكي هم عبد ال بن سبأ ميباشد‪ ،‬وي از جلهء يهوديهاي ين بود كه ظاهرا‬
‫مسلمان شد‪ ،‬و افكاري‪،‬كه در دين يهودي داشت آنرا به مذهب شيعه نقل داد‪ ،‬از قبيل‪ :‬قول به رجعت‪ ،‬عدم‬
‫مردن‪ ،‬مالك شدن زمي‪ ،‬قدرت داشت به چيزهائي كه هيچ كسي از ملوق به آنا قدرت ندارد‪ ،‬اثبات علم به‬
‫چيز هائيكه آنرا هيچكسي از خلق ني داند‪ ،‬و اثبات بداء و فراموشي به خداوند «تعال ال عما يقولون علوا‬
‫كبيا» وي در يهوديت خود ميگفت كه يوشع بن نون وصي موسى عليهما السلم است‪ ،‬وقت مسلمان شد‬
‫گفت كه علي وصي ممد ‪ e‬است‪ ،‬از مدينه به مصر‪ ،‬كوفه‪ ،‬فسطاط‪ ،‬و بصره رفت‪ ،‬و براي حضرت علي‬
‫چني گفت‪ « :‬انت انت» يعن تو خدا هست‪ ،‬بنابرآن حضرت علي ‪ t‬به كشتنش تصميم گرفت ول عبد ال‬
‫بن عباس رضي ال عنهما به وي مشوره داد كه آن را نكشد‪ ،‬سپس به مدائن تبعيدش نود‪.‬‬
‫‪-‬منصور احد بن اب طالب طبسي متوف سال ‪588‬هـ صاحب كتاب (الحتجاج) كه سال ‪1302‬هـ‬
‫در ايران طبع گرديده است‪.‬‬
‫‪-‬كلين‪ ،‬صاحب كتاب ( الكاف ) كه سال ‪1278‬هـ در ايران چاپ شده است‪ ،‬اين كتاب نزد آنان به‬
‫مثابهء صحيح البخاري نزد اهل سنت و جاعت ميباشد‪ ،‬ميگويند كه در وي ‪ 16199‬حديث وجود دارد‬
‫در حاليكه احاديث صحيح كه از رسول ال ‪ e‬روايت شده اند درحدود ‪6000‬حديث است‪ ،‬دراين كتاب‬
‫خرافات و دورغ هاي خيلي زياد نيز وجود دارد ‪0‬‬
‫‪-‬الاج ميزا حسي بن ممدتقي نوري طبسي متوف سال ‪1320‬م كه در مشهد مرتضوي درنف دفن شده‬
‫است‪ ،‬وي صاحب كتاب ( فصل الطاب ف اثبات تريف كتاب رب الر باب) ميباشد‪ ،‬وي دراين كتاب‬
‫خود مي پندارد كه در قرآن كري زيادت ها ونقصانات آورده شده‪ ،‬كه از آنمله است ادعاي شان درسورهء‬
‫انشراح [ ال نشرح ] كه ميگويند‪ :‬از آن اين عبارت ( و جعلنا عليا صهرك ) كم شده است‪ ،‬معاذ ال كه اين‬
‫ادعاي شان درست باشد‪ ،‬اين كتاب سال ‪1289‬م در ايران چاپ شده است ‪0‬‬
‫‪ -‬آية ال مامقان‪ ،‬صاحب كتاب ( تنقيح القال ف احوال الرجال ) اين شخص نزد ايشان امام جرح و تعديل‬
‫به شار ميود‪ ،‬وي دراين كتاب خود ابوبكر وعمر رضي ال عنهما را بنام جبت وطاغوت ياد ميكند‪( ،‬‬
‫‪ )207/1‬را مطالعه كنيد‪ ،‬اين كتاب سال ‪1352‬هـ در مطبعهء مرتضوي در نف به چاپ رسيده است‬
‫‪0‬‬
‫‪ -‬ابوجعفر طوسي صاحب كتاب ( تذيب الحكام )‪ ،‬و ممد بن مرتضي معروف به مل مسن كاشي صاحب‬
‫كتاب ( الواف ) و ممد بن حسن الر العاملي صاحب كتاب ( وسائل الشيعة إل احاديث الشريعة )‪ ،‬و ممد‬
‫باقر ابن شيخ ممدتقي معروف به ملسي‪ ،‬صاحب كتاب ( بار النوار ف احاديث النب والئمة الطهار )‪،‬‬
‫وفتح ال كاشان صاحب كتاب ( منهج الصادقي)‪ ،‬وابن أب الديد‪ ،‬صاحب ( شرح نج البلغة )‪0‬‬
‫‪ -‬آية ال خين از شخصيات معاصر شيعه‪ ،‬كه انقلب شيعي را در ايران رهبي نود‪ ،‬وحكومت را بدست‬
‫آورد‪ ،‬كتاب (كشف السرار) وكتاب (الكومة السلمية) از تأليف وي ميباشد‪ ،‬با وجود آنكه وي مفكورهء‬
‫وليت فقيه را به ميان آورد ودر اوائل انقلب شعار هاي عام اسلمي را سر ميداد ول ديري نگذشت كه‬
‫تعصب شيعيت تنگ نظرانهء خود را ظاهر نوده مردم را به يك جنگ تباه كن باهسايه هاي عراقي خويش‬
‫رهبي نود‪.‬‬
‫افكار ومعتقدات ‪:‬‬
‫‪-‬امامت ‪ :‬به نص ثابت ميباشد‪ ،‬زيرا لزم وواجب است كه امام سابق امام آينده را شخصا و عينا تعيي نايد‬
‫نه اينكه اوصاف وعلماتش را بيان كند‪ ،‬وامامت از امور مهم و بزرگي است كه براي پيامب ‪ r‬جائز نيست‬
‫كه خودش برود وامت را بدون سر نوشت بگذارد و هريكي به فكر خود چيزي بگويد‪ ،‬بلكه لزم است كه‬
‫شخصي را تعيي نايد تا مردم را رهبي كند ومردم به طرف وي رجوع نايند ‪0‬‬
‫‪-‬در اين مورد استدلل ميكنند كه پيامب خدا ‪ r‬روز غدير خم حضرت علي را به صراحت جانشي خود تعيي‬
‫نود‪.‬‬
‫‪-‬هچنان مي پندارند كه علي به امامت هر دو پسر خود حسن و حسي تصريح نود… و هينطور … هر‬
‫امام به امام بعدي خود تصريح نوده آنرا به طريق وصيت تعيي ميكرد‪ .‬از هي جهت امامان خويش را‬
‫«اوصياء» ميگويند‪.‬‬
‫‪-‬عصمت‪ :‬تام امامان از خطا و فراموشي و از گناهان صغيه و كبيه معصوم ميباشند‪.‬‬
‫‪-‬علم‪ :‬براي تام امامان علمي از طرف پيامب ‪ r‬داده شده كه شريعت را توسط آن تكميل نايند‪ ،‬و هر يكي از‬
‫ائمه داراى علم لدن بوده بي آنان و پيامب فرقي وجود ندارد‪ ،‬مگر اينقدر كه به آنان وحي نازل نيشود‪ ،‬پيامب‬
‫‪ r‬اسرار شريعت را نيز نزد آنان به وديعت گذاشته‪ ،‬تا براي مردم مطابق زمان شان بيان نايند‪.‬‬
‫‪-‬خارق العادات‪ :‬جايز است كه از دست امام خارق العادات صادر شود و آنرا معجزه مينامند‪ ،‬وقتيكه يكي از‬
‫امامان از طرف امام سابق تعيي نشده باشد در اين صورت ثبوت امامت وي از طريق خارق العادات مي‬
‫باشد‪.‬‬
‫‪-‬غايب شدن‪ :‬معتقد اند كه هيچ گاه زمانه از حجت خداوند خال ني باشد كه بر اين امر عقل و شرع گواه‬
‫است بنا برهي اعتقاد شان مي گويند‪ :‬امام دوازدهم در سرداب غايب گرديده است و او دوگونه غايب شدن‬
‫دارد ‪ :‬غيبت صغرى و غيبت كبى‪ ،‬اين از جلهء افسانه هاي دروغي شان ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬رجوع كردن‪ :‬به اين عقيده اند كه حسن عسكري در آخر زمان به اجازهء خداوند باز خواهد گشت‪ ،‬آنان‬
‫هر شب بعد از ناز شام با مركب نزد دروازهء سرداب ايستاده مي شوند و امام غايب خويش را باگرفت‬
‫اسش دعوت به خروج مينمايند‪ ،‬اين كار شان تا طلوع نودن ستاره ها ادامه نوده بعد از آن‪ ،‬كار را به شب‬
‫آينده موكول نوده باز ميكردند‪ .‬هچنان مي گويند‪ :‬وقت امام غايب عودت نايد زمي را هانطوركه پر از ظلم‬
‫و ستم است پر از عدل و انصاف خواهد كرد و از دشنان شيعه در طول تاريخ قصاص خواهد گرفت‪ ،‬اماميه‬
‫به صورت عموم به رجوع كردن قائل اند و بعضي فرقه هاي ديگر شان به رجوع نودن بعضي مردگان نيز‬
‫قائل اند‪.‬‬
‫‪-‬تقيه ‪ :‬تقيه را آنان اصلي از اصول دين ميدانند‪ ،‬كسي كه آن را ترك نايد به منلهء آنست كه ناز را ترك‬
‫كرده باشد و وجوب اين تقيه تاوقت ادامه دارد كه امام غايب خارج شود‪ ،‬بنابرآن كسي كه آن را قبل از‬
‫خروج وي ترك نايد از دين خدا و دين اماميه خارج شده است‪ ،‬بر اثبات تقيهء خود از اين آيهء مبارك‬
‫استدلل مينمايند «ال أن تتقوا منهم تقاة» و هچني از اين قول كه آنرا به امام ابو جعفر امام پنجم نسبت‬
‫ميدهند استدلل ميكنند ‪ « :‬تقيه دين من و دين پدران من ميباشد و كسي كه تقيه ندارد ايان ندارد» آنان در‬
‫مفهوم تقيه چنان مبالغه نوده اند كه به ارتكاب دروغگوئي و كارهاي حرام رسيده اند‪.‬‬
‫‪-‬متعه ‪ :‬آنان معتقد اند كه متعه نودن با زنان بترين عادات و خوب ترين قربة ها ميباشد و در اين مسأله به‬
‫اين قول خداوند استدلل مينمايند‪( :‬فما استمتعتم به منهن فآتوهن أرجورهن فريضة) يعن‪ :‬آنچه كه استفاده‬
‫ميكنيد از زنان پس عوض آنرا براي شان بدهيد كه اين يك شئ تعيي شده است‪ .‬در حاليكه اسلم اين نوع‬
‫نكاح را كه در آن زمان مدودي تعيي ميشود حرام ساخته است‪ ،‬ول اهل سنت نيت دوام و هيشگي را در‬
‫نكاح شرط ميدانند‪ ،‬براي نكاح متعه تاثيات منفي زيادي بالي اجتماع وجود دارد‪.‬‬
‫‪-‬معتقد اند كه نزد آنان قرآن ديگري وجود دارد بنام مصحف فاطمه‪ ،‬كلين در كتاب خود الكاف صحفه‬
‫‪ 57‬طبع ‪1278‬هـ از ابوبصي «يعن از جعفر الصادق» نقل ميكند ‪ :‬نزد ما مصحف فاطمه عليه السلم‬
‫وجود دارد‪ ،‬مي گويد برايش گفتم مصحف فاطمه چيست؟ گفت مصحفي است كه آن سه برابر قرآن شا‬
‫است‪ ،‬سوگند به خدا كه در آن حرف از قرآن شا وجود ندارد‪.‬‬
‫‪-‬براءت ويابيزاري ‪ :‬آنان از خلفاء سه گانه ابوبكر‪ ،‬عمر‪ ،‬و عثمان ‪ y‬بيزاري خود را اعلن نوده آنان را به‬
‫بدترين صفات ياد ميكنند‪ ،‬زيرا آن سه به عقيدهء ايشان خلفت را از علي كه وي مستحق آن بود غصب نوده‬
‫اند‪ ،‬هچنان آنان در هركار در بدل گفت بسم ال به لعنت گفت ابو بكر و عمر رضي ال عنهما شروع‬
‫ميكنند‪ ،‬تعداد زياد ديگري از اصحاب كرام را نيز لعنت نوده از طعن و لعنت ام الؤمني حضرت عائشهء‬
‫صديقه نيز پرهيز ني كنند‪.‬‬
‫‪-‬غلو و افراط‪ :‬بعضي از آنان در شخصيت على ‪ t‬افراط مينمايند‪ ،‬شيعه هاي غال مثل فرقهء « سبئيه » وي را‬
‫به مرتبهء خدائي بال برده اند‪ ،‬و بعضي از فرقه هاي ديگر شان ميگويند‪ :‬جبئيل در آوردن وحي و رسالت‬
‫غلط نوده به عوض آنكه بالي حضرت علي وحي را نازل كند بالي ممد ‪ r‬نازل نود‪ ،‬زيرا علي با ممد‬
‫‪e‬چنان مشابت داشت كه زاغ با زاغ ميداشته باشد‪ ،‬از هي وجه اين فرقه را «غرابيه» گفته اند‪ [ ،‬غراب به‬
‫عرب زاغ را ميگويند]‪.‬‬
‫‪-‬عيد غدير خم‪ :‬اين عيد شان مصادف است به هجدهم ذوالجه ‪ ،‬اين عيد را از عيد اضحى و عيد فطر بتر‬
‫ميدانند‪ ،‬و آنرا عيد اكب ميگويند‪ ،‬روزه گرفت در آن روز نزدشان سنت موكد است‪ ،‬البته اين عيد عبارت از‬
‫هان روزي است كه ادعا مينمايند‪ :‬حضرت ممد ‪ r‬در اين روز علي را به جانشين خود وصيت نود‪.‬‬
‫‪-‬عيد نوروز را كه از عيد هاي فارسيان [سابق] ميباشد‪ ،‬تعظيم مينمايند‪ ،‬و بعضي شان غسل نودن را در آن‬
‫روز سنت ميگويند‪.‬‬
‫‪-‬آنان عيد ديگري هم دارند كه آنرا نم ربيع الول برگذار مينمايند‪ ،‬و آن عيد پدرشان ( بابا شجاع الدين)‬
‫است‪ ،‬اين نام را براي ابولولوهء مسوسي كه حضرت عمر بن الطاب ‪ t‬را به قتل رسانيده بود‪ ،‬لقب ناده‬
‫اند‪.‬‬
‫‪-‬در دههء اول ماه مرم مراسم عزاء و گريه برگذار مينمايند و در آن تصويرها درست ميكنند‪ ،‬سينه زن‬
‫ميكنند و اظهار جزع و چندين كارهاي حرام ديگر از آنان صادر ميشود‪ ،‬البته به اين عقيده كه اين كارها‬
‫سبب قربت به نزد خداوند ‪ U‬بوده كفارهء خطايا و گناهان شان ميشود‪ ،‬كسيكه در مراسم آنان در جاهاي‬
‫مقدس شان مثل كربلء‪ ،‬نف‪ ،‬قم‪ ،‬و …برود چيزهاي عجيب و غرب را مشاهده خواهد كرد‪.‬‬
‫ريشه هاي فكري و اعتقادي ‪:‬‬
‫بعضي از پژوهشگران تشيع را به روز جل رجع ميدهند‪ ،‬بعضي ديگر به تاريخ كشته شدن عثمان ‪ t‬و بعضي‬
‫ديگر هم ابتداء ظهور آن را روز صفي ميدانند‪.‬‬
‫‪-‬معتقدات فارسيان [قبل از اسلم] در تشيع انعكاس نود‪ ،‬فارسيان كه شيعه ها به ملك مياثي آنان عقيده‬
‫دارند ‪ ،‬فارس در تشيع سهم فعال گرفت تا از اسلم كه شوكت و دولت آنان را شكستانده بود ‪ ،‬به نام‬
‫خود اسلم‪ ،‬انتقام بگيد ‪.‬‬
‫‪ -‬فكر شيعي با فكري كه از عقايد و اديان آسيائي مثل‪ :‬بودائي‪ ،‬مانوي و برهيه آمده بود‪ ،‬خلط گرديده قول‬
‫به تناسخ و حلول نيز نوده اند‪.‬‬
‫‪ -‬شيعه ها افكار خويش را از يهوديت نيز گرفته اند افكاري كه در آن علي بت پرستان‪ ،‬آشوريه و بابليه نيز‬
‫موجود است‪.‬‬
‫‪-‬اقوال شان در بارهء علي بن اب طالب و ائمهء اهل بيت مشابه به اقوال نصارى در بارهء عيسى ‪ u‬ميباشد‪،‬‬
‫در كثرت عيدها‪ ،‬كثرت تصويرها‪ ،‬و درست كردن خارق العادات و نسبت دادن آن به سوي ائمه نيز با‬
‫نصارى مشابت دارند‪.‬‬

‫انتشار و جاهاي نفوذ‪:‬‬


‫فعل شيعهء اماميه ( اثناعشريه) در ايران منتشر گرديده در آنا تركز دارد‪ ،‬تعداد زيادي از آنان در عراق نيز‬
‫وجود دارند‪ ،‬وجود شان به پاكستان نيز امتداد يافته تعدادي از آنان در لبنان و در سوريه نيز تعداد كمي از‬
‫آنان وجود دارد‪ ،‬ول ايشان ارتباط مكمي با فرقهء نصييه‪ ،‬كه از شيعه هاي غال ميباشند‪ ،‬دارند‪.‬‬
‫مراجــع ‪:‬‬
‫ممد ابوزهره‪ -‬مطبعهء نوذجيه ‪-‬در قاهره‪.‬‬ ‫‪ -1‬الذاهب السلميه‬
‫ابو السن الشعري –ط ‪1389-2‬هـ‪/‬‬ ‫‪ -2‬مقالت السلميي‬
‫‪1969‬م‪.‬‬
‫ممد ابوزهره‪ -‬دارالفكر العرب‪ -‬مصر‪.‬‬ ‫‪-3‬الشافعي‬
‫د‪ .‬عبد ال فياض‪ -‬مطبعه اسعد‪ -‬بغداد‪-‬‬ ‫‪-4‬تاريخ المامية و أسلفهم‬
‫‪1970‬م‪.‬‬ ‫الشيعة‬
‫د‪ .‬صابر طعيمه‪ -‬مكتبة العارف بالرياض‪-‬‬ ‫‪-5‬دراسات ف الفرق‬
‫‪1401‬هـ‪1981/‬م‪.‬‬
‫تقيق مب الدين خطيب‪ -‬قاهره‪ -‬الطبعة‬ ‫‪-6‬متصر تفة الثناعشرية‬
‫السلفية‪1373 -‬هـ‪.‬‬
‫ابوالفتح شهرستان‪ -‬دار العرفة‪ -‬بيوت‪ -‬ط ‪-2‬‬ ‫‪-7‬اللل و النحل‬
‫‪1395‬هـ ‪1975 /‬م‪.‬‬
‫احسان الي ظهي‪ -‬ادارة ترجان السنة‪ -‬لهور‬ ‫‪-8‬الشيعة و السنة‬
‫پاكستان –ط ‪1397 -5‬هـ‪1977 /‬م‪.‬‬
‫احسان الي ظهي – ادارة ترجان السنة ‪-‬لهور‪-‬‬ ‫‪-9‬الشيعة و التشيع‬
‫ط ‪ 1404 -1‬هـ‪1984 /‬م‪.‬‬
‫احسان الي ظهي‪ -‬ادارة ترجان السنة‪.‬‬ ‫‪-10‬الشيعة و اهل البيب‬
‫احسان الي ظهي – ادارة ترجان السنة ‪-‬ط ‪-3‬‬ ‫‪-11‬الشيعة والقرآن‬
‫‪1403‬هـ‪1983 /‬م‪.‬‬
‫ابن حزم‪-‬جده‪ -‬طبع ‪1402‬هـ‪1982/‬م‬ ‫‪-12‬الفصل ف اللل و الهواء‬
‫و النحل‬
‫مب الدين خطيب – ط ‪-5‬القاهرة‪ -‬الطبعة‬ ‫‪-12‬الطوط العريضة‬
‫السلفية – ‪1388‬هـ‪.‬‬
‫كمونيزم‬
‫تعريف‪:‬‬
‫كمونيزم يك مذهب فكري الادي ميباشد كه مبناي آن برالاد بوده ماده را اساس تام اشياء ميداند‪ ،‬و تاريخ‬
‫را به مقابله در ميان طبقات‪ ،‬و عوامل اقتصادي‪ ،‬تفسي مينمايد‪ ،‬اين حزب توسط ماركس و انگلز در آلان قدم‬
‫به ظهور ناده درانقلب بلشويكي‪ ،‬كه سال ‪1917‬م در روسيه‪ ،‬به طرح يهود به راه افتاد‪ ،‬قوت گرفت‪ ،‬و‬
‫توسط آتش و آهن توسعه يافت‪ ،‬مسلمانان از اين حزب خيلي زياد متضرر گرديدند‪ ،‬واقوامي هم بوده كه‬
‫توسط آن از صفحهء تاريخ مو گرديده است ‪0‬‬
‫تأسيس و افراد برازنده‪:‬‬
‫‪-‬تداب فكري ونظري اين حزب توسط كارل ماركس يهودي آلان (‪1883-1818‬م) وضع گرديده‬
‫است‪ ،‬وي نواسهء حاخام يهودي معروف به (مرد خاي ماركس ) ميباشد‪ ،‬كارل ماركس يك شخص خود‬
‫خواه‪ ،‬متغي الزاج‪ ،‬و مادي بود‪ ،‬ازجلهء تاليفاتش كتاباي ذيل است ‪:‬‬
‫* البيان الشيوعي " تفسي وبيان اشتراكي و كمونست " كه سال ‪1848‬م ظاهر گرديد ‪0‬‬
‫* رأس الال‪ ،‬سال ‪1867‬م ظاهر گرديد ‪0‬‬
‫‪-‬درمفكوره سازي براي مذهب‪ ،‬فردريك انگلز (‪1895-1820‬م) كه دوست صميمي كارل ماركس‬
‫بود‪ ،‬با وي هكاري نود‪ ،‬اين شخص در نشر مذهبش نيز با وي هكاري نوده نفقهء ماركس و فاميلش را تا‬
‫وقت مردنش به دوش گرفته بود‪ ،‬از تأليفات وي كتب ذيل ميباشد‪:‬‬
‫* الاصة و الدولة‪.‬‬ ‫* أصل السرة‪.‬‬
‫* الشتراكية الرافية والشتراكية العلمية‪.‬‬ ‫* الثنائية ف الطبيعة‪.‬‬
‫‪-‬ليني‪ :‬نام أصلي اش‪« :‬ولديي اليتش بوليانوف» بود‪ ،‬وي رهب إنقلب خونوار بلشويكي ( ‪1917‬م ) در‬
‫روسيه‪ ،‬و دكتاتور خوفناك آن ميباشد‪ ،‬خيلي سنگدل‪ ،‬مستبد الرأي‪ ،‬وكينه توز بالي بشر بود‪ ،‬سال (‬
‫‪1870‬م) تولد گرديده وسال (‪1924‬م)در گذشت‪ ،‬بعضي تقيقات نشان ميدهد كه ليني در أصل‬
‫يهودي بوده ونامش هم از نام هاي يهودي بود و بعدا به اسم روسي كه به آن مشهور است خودرا مسمي‬
‫كرد‪ ،‬و در اين كار وي با تروتسكي مشابت دارد‪.‬‬
‫‪-‬ليني كسي است كه كمونست را نافذ نوده مورد اجرا قرار داد‪ ،‬وي كتب‪ ،‬سخنران ها‪ ،‬ونشرات زيادي‬
‫دارد كه مهمترين آنا در مموعه اي تت اسم (مموعة الؤلفات الكبى)جع آوري شده است‪.‬‬
‫‪-‬ستالي‪ :‬نام أصلي اش «جوزيف فاديونوفتش زوجاشفلي» (‪1979‬م‪1954-‬م)‪ ،‬وي سكرتر حزب‬
‫كمونست ورئيس آن بعد از ليني بود‪ ،‬در سنگدل‪ ،‬ظلم‪ ،‬طغيان‪ ،‬دكتاتوري‪ ،‬واصرار به رأي ونظريهء خود‪،‬‬
‫شهرت داشت‪ ،‬وي در پاكسازي دشنان طريقهء قتل وكشت وتبعيد را اختيار مي نود‪ ،‬عملكردهايش اين را‬
‫ثابت نوده كه به خاطر خودش حاضر بود تام ملت هارا قربان سازد‪ ،‬باري هسرش با وي مناقشه نود بنا بر‬
‫آن وي را به قتل رسانيد‪.‬‬
‫‪ -‬تروتسكي‪1879( :‬م) تولد شده وسال (‪1940‬م) به طرح استالي ترور گرديده است‪ ،‬وي يك يهودي‬
‫بود و نام أصلي اش «بروشتاين» ميباشد‪ ،‬وي مقام بزرگي در حزب داشت‪ ،‬بعد از انقلب أمور خارجي را به‬
‫دوش داشت‪ ،‬بعد از آن أمور جنگي به وي سپرده شد‪ ،‬بعدا به إتام فعاليت ضد مصلحت حزب از حزب‬
‫اخراج گرديد‪ ،‬البته اين باطري بود كه ميدان ستالي خال شود‪ ،‬كه بعدا به خاطر نات كامل از وي تدبي‬
‫ترورش را سنجيده وي را به ترور رسانيد‪.‬‬
‫افكار و معتقدات‪:‬‬
‫‪-‬انكار از وجود خداوند ‪ U‬و از تام غيبيات‪ ،‬وقول نودن به اينكه أساس تام أشياء ماده است‪ ،‬شعارشان اين‬
‫بود كه‪ :‬به سه كس إيان داري ‪ :‬ماركـس‪ ،‬لينيـن و سـتالي‪ ،‬و به سه چيز كافر هستيم ‪ :‬ال‪ ،‬دين‪،‬‬
‫ملكيت شخصي‪ ،‬لعنت خدا بر آنان باد‪.‬‬
‫‪-‬تاريخ بشر را به مقابله ميان طبقهء سرمايه داران و طبقهء تيدستان تفسي نوده اند و اين مسابقه به پندارشان‬
‫توسط دكتاتوري تيدستان به پايان خواهد رسيد‪.‬‬
‫‪-‬با أديان دشن نوده آن را وسيلهء در دام انداخت اقوام‪ ،‬وخادم راساليزم و أمپرياليزم و استثمار ميدانند‪ ،‬ول‬
‫از اين ميان يهوديت را استثناء نوده ميگويند كه يهود يك طبقهء مظلوم بوده به دين خود ضرورت دارند تا‬
‫حقوق غصب شدهء خويش را دوباره اعاده نايند‪.‬‬
‫‪-‬با ملكيت شخصي دشن اند و قول به اشتراكيت و الغاء وراثت مينمايند‪.‬‬
‫‪-‬در مقابل ماده وطرق توليد‪ ،‬كار نزدشان ارزشي ندارد‪.‬‬
‫‪-‬تام تغييات كه در عال ميايد به نظر آنان ههء آن نتيجهء حتمي تغيي وسائل توليد است‪ ،‬فكر‪ ،‬تدن وثقافت‬
‫نيز زادهء پيشرفت اقتصادي ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬ميگويند‪ :‬اخلق نيز از امور نسبت بوده‪ ،‬كه در حقيقت انعاس اسباب توليد ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬بالي اقوام توسط آهن وآتش حكومت مينمايند‪ ،‬كار فكري آنا مال ندارد‪ ،‬نزد آنان درراه رسيدن به‬
‫هدف از هرگونه وسيله استفاده كردن جائز است‬
‫‪-‬معتقدند كه آخرت وجود ندارد‪ ،‬وجز درهي دنيا ديگر نه عذاب وجود دارد ونه هم ثواب‪.‬‬
‫‪-‬به ازليت وقدي بودن ماده ايان داشته معتقد اند كه مرك اول از براي افراد وجاعت عوامل اقتصادي ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬به دكتاتوري طبقهء كارگر قائل بوده بشارت به حكومت جهان ميدهند‪.‬‬
‫‪-‬كمونست به مقابله و شدت باور داشته در راه بر انگيخت كينه و دشن ميان كارگران و طبقات ديگر سعي‬
‫و كوشش مينمايد‪.‬‬
‫‪-‬دولت عي حزب و حزب عي دولت ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬مكتب سياسي اول انقلب بلشويكي از هفت شخص تشكيل ميشود كه به جز يك آنان ديگران هه يهودي‬
‫بودند‪ ،‬واين خود اندازهء ارتباط ميان كمونست ويهوديت را ظاهر مينمايد‪.‬‬
‫‪-‬ميپندارند كه قرآن در دوران حكومت عثمان‪-‬رضي ال عنه‪-‬وضع گرديده وتا قرن هشتم چندين بار تغييات‬
‫در آن آمده است‪ ،‬وچني ميگويند كه قرآن سلح در دام انداخت اقوام ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬ماركسيست ارتباط خانوادگي را انكار نوده آنرا سبب تقويه جامعهء سرمايه داري ميداند‪ ،‬بنابرآن ضرور‬
‫است كه جاي آنرا اختلط جنسي اشغال نايد‪.‬‬
‫در راه رسيدن به هدف خويش از هيچگونه كاري‪ ،‬هر اندازه كه كار خراب باشد‪ ،‬امتناع نيورزند‪ ،‬و‬
‫هدفشان هم عبارت از آنست كه تام جهان كمونست گرديده تت سيطره و حكومت آنان باشد‪ .‬ليني‬
‫ميگويد‪« :‬از بي رفت و هلك شدن سه ربع عال( ‪ ) % 75‬كار مهمي نيست‪ ،‬ول مهم آنست كه يك ربع‬
‫باقي آن كمونست گردد»‪ ،‬اين قانون را آنان در دوران انقلب و بعد از آن در روسيه تطبيق نودند‪ ،‬هچنان‬
‫در چي و مناطق ديگر كه مليون ها انسان را هلك كردند‪ ،‬تاوزشان در افغانستان‪ ،‬بعد از تاوز آنان در‬
‫جهوريت هاي اسلمي ديگر مثل‪ :‬بارا‪ ،‬سرقند‪ ،‬وبلد شيشان و شركس‪ ،‬نيز تت هي قاعدهء جنايت انگيز‬
‫داخل ميشود‪.‬‬
‫‪-‬مساجد را تريب نوده بعضي از آنارا جاهاي اجتماع و مراكز حزب ميسازند‪ ،‬و مسلمانان را از اظهار‬
‫شعائر دين شان منع مينمايند‪ ،‬داشت قرآن كري باخود جرم بزرگي است كه جزاء آن يك سال كامل حبس‬
‫ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬توسعه و گسترش آنان بالي مسلمانان بود‪ ،‬بلدشان را اشغال نودند‪ ،‬مردم شان را نابود ساختند‪ ،‬دارائي‬
‫هاي شان را به سرقت بردند و به حرمت دين و مقدسات شان تاوز كردند‪.‬‬
‫‪-‬براي از بي بردن و دور كردن مالفي از راه خيانت‪ ،‬عهد شكن و ترور نودن ها استفاده مينمايند و لو كه‬
‫از اعضاء حزب شان هم باشد‪.‬‬
‫ريشه هاي فكري و اعتقادي‪:‬‬
‫‪-‬كمونيزم ني تواند موافقت و هدست خودرا با يهود و كار خود را باطر برآورده ساخت اهداف يهود‪،‬‬
‫پنهان نگه دارد‪ ،‬در هفتهء اول انقلب‪ ،‬فرمان داراي دو شق‪ ،‬به طرفدارى يهود صادر گرديد‪:‬‬
‫الف‪ :‬دشن با يهود دشن باجنس عال شناخته شده قانون در مقابل آن مازات خواهد كرد‪.‬‬
‫ب‪ :‬اعتراف به حق يهود در اياد يك وطن قومي براي خود در سرزمي فلسطي‪.‬‬
‫‪-‬ماركس خودش تصريح مينمايد كه وي با فيلسوف صهيونزم يكجا شده تداب نظري حزب را وضع نود ‪،‬‬
‫مراد از فيلسوف مذكور (موشيه هيس) استاد هرتزل رهب مشهور صهيونيزم ‪،‬ميباشد‪.‬‬
‫‪ -‬پدركلن ماركس هانا حاخام يهودي ميباشد كه در ميان يهود بنام (مردخاي ماركس) مشهور است‪.‬‬
‫‪-‬ماركسيزم علوه بر مفكورهء يهودي ‪ ،‬به تعدادي از افكار و نظريات الادي ديگر نيز متأثر گرديده كه از‬
‫جلهء آنا نظريات ذيل ميباشد‪:‬‬
‫* مدسه حسي وضعي كومت‬ ‫* مدرسهء عقلي ومثال هيجل ‪.‬‬
‫* مدرسه باكوني صاحب مذهب‬ ‫* مدرسهء فيورباخ در فلسفه طبعي انسان‬
‫متلط ب منهج ‪.‬‬

‫انتشار وجاهاي نفوذ ‪:‬‬


‫‪-‬فعلكمونيزم بالي چندين كشور حكومت دارد كه از آنمله است كشورهاي ذيل‪:‬‬
‫‪ - 4‬مـر‪.‬‬ ‫‪ - 3‬چكسلواكيا‪.‬‬ ‫‪ - 2‬چي‪.‬‬ ‫‪ - 1‬اتاد شوروي‪.‬‬
‫‪ - 6‬پولندا‪.‬‬ ‫‪ – 5‬بلغاريا‪.‬‬
‫‪ - 9‬يوگوسلويا‪.‬‬ ‫‪ – 8‬رومانيا‪.‬‬ ‫‪ – 7‬آلان شرق‪.‬‬
‫‪ -11‬كوبا‪.‬‬ ‫‪ -10‬البانيا‪.‬‬
‫‪-‬معلوم است كه دخول كمونيزم دردولت هاي مذكور از طريق زور‪ ،‬آتش و تسلط استعماري بود‪،‬‬
‫ازهي جهت اكثر ملتهاي اين كشورها‪ ،‬بعد از آنكه كمونيزم را دانستند‪ ،‬درغم واندوه مضطرب‬
‫گرديده فهميدند كه اين آن جنت فردوسي نيست كه براي شان وعده داده شده بود‪ ،‬بنابرآن شورش ها‬
‫وانقلب هائي كه گاه اينجا وگاه آنا ظاهر ميگردد شروع شد‪ ،‬چناچه درپولندا‪ ،‬مر‪ ،‬و چكسلواكيا به‬
‫وقوع پيوست‪ ،‬هانطور تقريبا دو دولت كمونست را ني ياب كه ميان شان اتفاق پايدار وجود داشته‬
‫باشد ‪0‬‬
‫‪-‬دركشور هاي اسلمي از جهل و نادان بعضي حكمرانان‪ ،‬و آزمندي آنان بر دوام چوكي شان حت دربدل‬
‫دين‪ ،‬استفاده نوده اند‪ ،‬هچنان كمونست ها افغانستان را اشغال نوده گروه هاي مسلمانش را مبور به ترك‬
‫وطن كرده اند‪ ،‬و در بعضي كشورهاي اسلمي ديگر توسط عمال خويش حكومت ميكنند ‪0‬‬
‫‪ -‬دولت هاي كمونست مليونا كتاب و نشريه را‪ ،‬درتام اطراف عال‪ ،‬باطر انتشار مذهب خويش‪ ،‬مانا‬
‫توزيع مينمايند ‪0‬‬
‫‪ -‬كمونيزم تقريبا درتام كشورهاي عرب واسلمي احزاب براي خود تشكيل داده است‪ ،‬درمصر‪ ،‬عراق‪،‬‬
‫سوريه‪ ،‬لبنان‪ ،‬فلسطي‪ ،‬اردن‪ ،‬تونس وغيه احزاب از آن وجود دارد ‪0‬‬
‫‪-‬آنان به اميت [ داخل كردن املك شخصي دربيت الال ] ايان دارند و در راه تقق‬
‫خواب ديرين شان كه هانا حكومت جهان ميباشد كوشش مينمايند و به آن مردم را‬
‫بشارت ميدهند‬
‫مراجــع‪:‬‬
‫د ‪0‬عبدال عزام‪.‬‬ ‫‪-1‬السرطان الحر‬
‫د ‪0‬صلح الدين‪.‬‬ ‫‪-2‬بلشفة السلم‬
‫غادري ‪0‬‬ ‫ناد‬ ‫‪-3‬حقايق الشيوعية‬
‫د ‪0‬عبدالليل شبلي ‪0‬‬ ‫‪-4‬الشيوعية و الشيوعيون‬
‫ف ميزان السلم‬
‫اسامة عبدال خياط ‪0‬‬ ‫‪-5‬السراب الكب‬
‫د ‪0‬عبدالرحن عميه ‪0‬‬ ‫‪-6‬الذاهب العاصره و‬
‫موقف السلم منها‬
‫عبد الليم خفاجي ‪0‬‬ ‫‪-7‬حوار مع الشيوعية ف‬
‫اقبية السجون‬
‫د ‪0‬عبدالرحن البيضان‪.‬‬ ‫‪-8‬لذا نرفض الاركسيه‬
‫احد عبد الغفور عطار ‪0‬‬ ‫‪-9‬الشيوعية وليدة الصهيونية‬
‫صابئهء مندائيه‬
‫تعريف‪:‬‬
‫صابئهء مندائيه يگانه گروه صابئه است كه تا امروز باقي مانده‪ ،‬اين طايفه"ييي" ‪ u‬را پيامب خود ميدانند‪،‬‬
‫ستاره ها را تقديس و تعظيم مينمايند‪ ،‬روي گردانيدن به طرف ستارهء قطب شال وتعميد در آب هاي جاري‬
‫از شعائر بزرگ اين دين به شار ميود‪ ،‬اكثر فقهاء مسلمانان گرفت جزيه را از اهل اين ديانت مثل گرفت از‬
‫اهل كتاب يعن يهود و نصارا جائز ميدانند ‪.‬‬
‫تأسيس وافراد برازنده ‪:‬‬
‫‪-‬صابئهء مندائيه ادعا ميكنند كه سابقهء دين ايشان به دوران آدم ‪ u‬باز ميگردد‪.‬‬
‫‪-‬خود را به سام بن نوح ‪ u‬نسبت ميدهند‪ ،‬بناء آنان سامي اند‪.‬‬
‫مي پندارند كه ييي ‪ u‬پيامب ايشان است و به سوي آنان فرساده شده بود‪.‬‬
‫‪-‬اول در قدس اقامت داشتند‪ ،‬بعد از ميلد از فلسطي اخراج كرده شدند‪ ،‬و به شهرحران هجرت نودند ودر‬
‫آنا به اطرافيان خويش تأثي گذاشتند وخودشان نيز از ستاره پرستان يعن از صابئهء حران متأثر گرديدند‪.‬‬
‫‪-‬از حران به وطن فعلي شان درجنوب عراق و ايران هجرت نوده آنا تاحال زندگي مينمايند‪ ،‬وبنام صابئهء‬
‫بطايح شناخته ميشوند‪.‬‬
‫‪-‬كن برا شيخ عبدال بن شيخ سام ازجلهء ايشان است كه سال ‪1969‬م به حيث رئيس روحي آنان در‬
‫بغداد اقامت داشت ‪ ،‬و سال ‪1954‬م در خانه اي كه در جوارسفارت بريطانيا‪ ،‬در كرخ بغداد موقعيت‬
‫داشت اقامت مينمود‪.‬‬
‫افكار ومعتقدات‪:‬‬
‫اول ‪ :‬كتب آنان ‪:‬‬
‫‪-‬نزد آنان تعدادي از كتب مقدسه وجود دارد و به لغت ساميه كه نزديك به لغت سريان ميباشد‪،‬نوشته شده‬
‫است ‪،‬وآنان عبارت اند از‪:‬‬
‫‪-1‬كناربا‪ :‬يعن كتاب بزرگ‪ ،‬معتقداند كه آن صحيفه هاي آدم عليه السلم است‪ ،‬در آن كتاب‪ ،‬مباحث‬
‫بزرگي ازنظام تكوين عال‪ ،‬حساب ملوقات‪ ،‬دعاها ‪ ،‬وقصه هاوجود دارد‪ ،‬نسخهء كاملي ازآن در خزانهء‬
‫متحف عراقي موجود است‪ ،‬اين كتاب سال ‪1815‬م در كوبنهاجن و سال ‪1867‬م دريبزيغ چاپ شده‬
‫است‪.‬‬
‫‪-2‬دراشة اديهيا ‪ :‬يعن تعاليم يي‪ ،‬در اين كتاب تعاليم وزندگي نامهء ييى ‪ u‬وجود دارد‪.‬‬
‫‪ -3‬فلستا ‪ :‬يعن كتاب عقد نكاح ‪ ،‬اين كتاب به مافل ونكاح شرعي وخطبه تعلق دارد‪.‬‬
‫‪-4‬سدره ادنشماثا ‪ :‬اين كتاب پيامون ‪ :‬تعميد‪ ،‬سوكواري‪ ،‬دفن‪ ،‬انتقال روح از جسد به زمي واز آنا به‬
‫عال انوار‪ ،‬ميچرخد‪ ،‬يك نسخهء جديدي از اين كتاب كه به لغت مندائيه نوشته شده‪ ،‬در خزانهء متحف‬
‫عراقي موجود است ‪.‬‬
‫‪-5‬كتاب الديونان‪:‬در اين كتاب قصه ها وتصويرهاي بعضي روحانيون وجود دارد‪.‬‬
‫‪-6‬كتاب اسفر ملواشه ‪ :‬يعن سفر بروج باطر شناخت حوادث سال آينده از طريق علم فلك ونوم ‪.‬‬
‫‪-7‬كتاب النيان ‪ :‬يعن اشعار واذكار دين ‪ ،‬يك نسخهء آن در متحف عراقي موجود است ‪.‬‬
‫‪-8‬كتاب قماها ذهيقل زيوا ‪ :‬اين كتاب داراي دوصد سطر بوده وعبارت از حرز وحجاب است كه آنان در‬
‫بارهء آن چني عقيده دارند‪ :‬كسيكه آن را باخود داشته باشد در آن شخص سلح وآتش كار ني كند‪.‬‬
‫‪-9‬تفسي بغره‪ :‬اين كتاب مصوص به تشريح جسم انسان وتركيب آن بوده‪ ،‬و نيز طعام هاي را بيان ميكند‬
‫كه در مناسبات و مراسم متلف دين خورده ميشوند‪.‬‬
‫‪-10‬كتاب ترسسرالف شياله ‪ :‬يعن كتاب دوازده هزار سؤال‪ ،‬اين كتاب در برگيندهء غلطي هاي طريقه ها‬
‫وطريق مغفرت آن بوده ‪ ،‬هچنان بعضي شعائر دين ديگر را نيز مشتمل ميباشد‪.‬‬
‫‪-11‬ديوان طقوس التطهي ‪ :‬آن كتاب است كه طرق تعميد را با انواع واقسامش بيان نوده و به شكل ديوان‬
‫ميباشد‪.‬‬
‫‪-12‬كتاب كداوا كدفياتا‪ :‬يعن كتاب تعويذات‪.‬‬
‫دوم ‪ :‬طبقات رجال دين ‪:‬‬
‫شرط است كه بايد شخصيت دين جسم سال‪ ،‬حواس درست‪ ،‬متأهل‪ ،‬فرزنددار‪ ،‬وختنه ناشده باشد‪،‬سخن‬
‫شخصيت دين در امور دين اين طائفه‪ ،‬مثل حالت ولدت‪ ،‬نام گذاري‪ ،‬تعميد‪ ،‬ازدواج‪ ،‬ناز‪ ،‬ذبح وجنازه‪،‬‬
‫مقبول و نافذ بوده قرار ذيل طبقه بندي شده اند ‪:‬‬
‫‪- 1‬حلل ‪ :‬به نام « شاس » ياد ميشود‪ ،‬وظيفه اش اينست كه با جنازه ميود و سنت ذبح را ميان مردم برپا‬
‫مينمايد‪ ،‬اين شخص جز با دختر خانه با ديگر كسي ازدواج ني كند‪ ،‬اگر با بيوه ازدواج نايد از رتبه اش‬
‫افتيده واز وظيفه اش سبكدوش ميگردد‪ ،‬مگر در صورت از رتبه اش پايي ني آيد كه خودش با هسرش(‬
‫‪ ) 360‬بار در آب نر جاري غوته بورند‪.‬‬
‫‪-2‬ترميده ‪ :‬وقت حلل هر دو كتاب مقدس را يعن «سدره ادنشماثا و نيان» را كه كتاب هاي تعميد و‬
‫اذكار است ‪ ،‬دانست‪ ،‬وظيفهء تعميد را توسط غوته خوردن در آب كه نزد «الندي » موجود است‪ ،‬انام‬
‫ميدهد‪ ،‬وتا هفت روز ديگر باطري كه احتلم نشود ‪،‬بيدار باقي ميماند‪ ،‬البته در آن هفت روز بايد لظه اي‬
‫هم چشمش بسته نشود ‪ ،‬بعد از آن هي حلل به مرتبهء ترميده ارتقا نوده وظيفه اش در عقد ونكاح نودن‬
‫دختران خانه منحصر ميباشد‪.‬‬
‫‪-3‬ابيسق ‪ :‬ترميده اي كه متص به عقد بيوه گان شود‪ ،‬وي به ابيسق تبديل شده از اين رتبه اش ديگر انتقال‬
‫ني كند‪.‬‬
‫‪ -4‬كنبرا‪ :‬ترميدهء دانشمندي كه هرگز عقد بيوه گان را نبسه باشد مكن است كه به كنبرا تبديل شود‪،‬‬
‫البته اين در صورت ميشود كه كتاب كناربا را حفظ نايد‪ ،‬در آن وقت وي مفسرآن گرديده چيزهائي كه به‬
‫ديگران جائز نيست به وي جائز ميگردد‪ ،‬واگر كسي را از افراد اين طائفه قتل نايد ازوي قصاص گرفته ني‬
‫شود‪ ،‬زيرا وي رئيس الي بالي طائفه ميباشد ‪.‬‬
‫‪-5‬ريش امه ‪ :‬يعن رئيس امت وصاحب كلم مقبول ونافذ در امت‪ ،‬در ميان صابئهء امروزي كسيكه به اين‬
‫مرتبه رسيده باشد وجود ندارد‪ ،‬زيرا وي به علم زياد وقدرت كامل ضرورت دارد‪.‬‬
‫‪-6‬ربان ‪ :‬به اين درجه جز يي بن زكريا عليهما السلم ديگر هيچ كس نرسيده است‪ ،‬هچنان جائز نيست‬
‫كه در يك وقت و زمان دو ربان وجود داشته باشد‪ ،‬شخص ربان بال ميود تا در عال انوار سكونت كند‪،‬‬
‫باز پايي ميايد تا به گروه خود تعاليم دين را برساند‪ ،‬و دوباره به عال ربان و نوران خود بال ميود‪.‬‬
‫سوم ‪ :‬إله و يا پروردگار‪:‬‬
‫‪-‬در اصل به وجود إله و پروردگار يكتا‪ ،‬خالق و ازل كه حواس او را درك ني كند و ملوق به او ني رسد‪،‬‬
‫عقيده دارند‪.‬‬
‫‪-‬ليكن بعد از اين پروردگار‪ ،‬آنان عقيده دارند كه ( ‪ )360‬شخص ديگر وجود دارد كه كارهاي پروردگار‬
‫را انام ميدهند‪ ،‬اين اشخاص خدايان و آله نيستند‪ ،‬ملك و فرشته نيز نيستند ول ههء كارها را‪ ،‬از قبيل رعد‪،‬‬
‫برق‪ ،‬باران‪ ،‬آفتاب‪ ،‬شب‪ ،‬روز‪ ،‬و … انام ميدهند‪ ،‬آن اشخاص غيب را ميدانند و هر كدام شان در عال‬
‫انوار ملكت دارند‪.‬‬
‫‪-‬اين ( ‪ )360‬شخص مثل ديگر ملوقات زنده خلق نشده اند‪ ،‬ليكن خداوند آنان را نام گرفته ندا نود و‬
‫آنان خلق شده به زنان از جنس خود شان ازدواج نودند‪ ،‬طريق توالد و تناسل شان اينطور است كه فردي از‬
‫آنان كلمه اي را تلفظ نوده در اثر آن زنش فورا حامل شده يكي از آنان را تولد ميكند‪.‬‬
‫‪-‬معتقد اند كه ستاره ها جاي سكونت ملئكه است‪ ،‬از هي جهت ستاره ها را تعظيم و تقديس مينمايند‪.‬‬
‫چهارم‪ :‬الندي ‪:‬‬
‫‪-‬مندي عبارت از معبد صابئه ميباشد‪ ،‬كتب مقدس شان نيز آنا ميباشد‪ ،‬مراسم تعميد شخصيات دين نيز در‬
‫آن انام داده ميشود‪ ،‬كه حي تعميد به كنار راست نر جاري ايستاده ميشوند‪ ،‬يك دروازه ميداشته باشد كه‬
‫به طرف جنوب مي باشد به قسمي كه شخص داخل شونده رويش طرف ستارهء قطب شال قرار گيد‪ ،‬وجود‬
‫يك جوي آب كه متصل به آب نر باشد ضروري ميباشد‪ ،‬دخول زنان در آن جائز نيست‪ ،‬ودر اوقات كار‬
‫وجود پرچم يي ‪ u‬در بالي آن حتمي است‪.‬‬
‫پنجم ‪ :‬ناز ‪:‬‬
‫‪-‬دريك روز سه بار ادا مي شود‪ :‬پيش از آفتاب برآمد‪ ،‬وقت زوال و پيشتر از غروب‪ ،‬و در روزهاي يكشنبه‬
‫و عيدها مستحب است كه با جاعت ادا شود‪ ،‬و در ناز ايشان ايستاده شدن‪ ،‬ركوع‪ ،‬نشست بر زمي بوده‬
‫سجده ندارد‪ ،‬تقريبا يك ساعت و پانزده دقيقه را در بر ميگيد‪ ،‬ناز گزار در وقت ناز متوجه بطرف برج‬
‫جدي بوده لباسش پاك و پاهايش برهنه باشد‪ ،‬هفت بار قرائت نايد كه در قرائت خود پروردگار را تجيد‬
‫نوده از وي استمداد نايد و در خواست سهولت اتصال به جهان انوار را نايد‪.‬‬
‫ششم ‪ :‬روزه ‪:‬‬
‫‪-‬صابئهء امروزي روزه را حرام دانسته آنرا از جلهء تري نودن چيزهاي حلل خداوند ميدانند‪.‬‬
‫‪-‬لكن در طول سال به مدت سي و شش روز از خوردن گوشت هائيكه براي شان حلل است امتناع‬
‫ميورزند‪ ،‬البته اين ايام ضروري نيست كه پي در پي باشد‪.‬‬
‫‪-‬ابن ندي متوف سال ‪385‬هـ در فهرست خود و ابن عبي متوف سال ‪685‬هـ در تاريخ متصر دول‬
‫چني ميگويند كه روزه در هرسال ‪ 30‬روز بالي شان فرض بود [ول صابئهء امروزي آنرا تغيي داده اند]‪.‬‬
‫هفتم ‪ :‬طهارت ‪:‬‬
‫‪-‬طهارت بالي مرد و زن يكسان وبدون تفاوت فرض ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬طهارت در آباي جاري كه از مراي طبيعي اش قطع نشده باشد انام ميشود ‪.‬‬
‫‪-‬جنابت به طهارت ضرورت دارد كه آن با غوطه خوردن سه بار در آب جاري بانيت غسل انام مي شود‪،‬‬
‫البته بدون قرائت‪ .‬زيرا در آن حالت قرائت جائز نيست‪.‬‬
‫‪-‬بعد از غطه خوردن در آب وضو كردن واجب بوده‪ ،‬و وضو كردن براي هرناز نيز واجب ميباشد ‪.‬طريقهء‬
‫وضو چني است كه شخص در وقت وضوكردن متوجه به ستارهء قطب بوده به كيفيت آنرا انام ميدهد كه‬
‫مشابه به وضوء مسلمان است‪ .‬در وقت وضو دعاهاي خاصي را نيز مي خوانند‪.‬‬
‫‪-‬شكننده هاي وضو‪ :‬بول‪ ،‬غائط‪ ،‬باد‪ ،‬دست زدن به زن حائضه ونفاس‪.‬‬
‫هشتم ‪:‬تعميد واقسام آن ‪:‬‬
‫‪-‬تعميد بزرگترين شعائر اين دين بشمار ميود وآن انام نيشود مگر در آب جاري وتكميل ني شود مگر به‬
‫غوطه خوردن در آب‪ ،‬برابر است كه تابستان باشد ويا زمستان‪ ،‬ول دراين اواخر رجال دين براي شان اجازهء‬
‫غسل كردن در حام را نيز داده اند وهچنان براي شان طهارت كردن در آب هاي چشمه را اجازه داده اند‬
‫‪.‬‬
‫‪-‬بايد تعميد توسط شخصيات دين انام شود ‪.‬‬
‫‪-‬تعميد در حالت ولدت ‪،‬نكاح‪ ،‬و تعميد اجتماعي و عيدها‪ ،‬به شرح ذيل انام ميشود‪:‬‬
‫الف‪ -‬ولدت ‪ :‬طفل بعداز چهل وپنج روز تعميد كرده ميشود تا از پليدي هاي ولدت پاك شود‪ ،‬يعن طفل‬
‫در آب جاري تازانوهايش در حال داخل كرده مي شود كه رويش بطرف ستارهء قطب باشد و در دستش‬
‫انگشتر سبزي از آس باشد‪.‬‬
‫ب ‪-‬تعميد نكاح‪:‬اين تعميد در روز يكشنبه به حضور ترميده وكن برا‪ ،‬با غوطه خوردن سه بار در آب‪ ،‬هراه‬
‫با تلوت كتاب فلستا‪ ،‬با لباس خاصي انام مي شود‪ ،‬بعد از آن زن وشوهر از گيلسي كه پر از آب شده‬
‫باشد وآن آب از نريكه بنام مبوهه ياد مي شود گرفته شده باشد ‪ ،‬مي نوشند‪ .‬بعد از آن هر دو (البهثه) را‬
‫ميخورند وپيشان خويش را بر روغن كنجد چرب مي كنند‪ ،‬اين عمليه به زن و شوهر به هر كدام جدا جدا‬
‫انام مي شود ‪ .‬بعد از آن باطر اينكه آندو پليد اند تا هفت روز كسي بطرفشان نزديك ني شود‪.‬بعد از‬
‫گذشت هفت روز هر دو شخص بار ديگر تعميد نوده ظروف كه در آنا خورده بودند ويا نوشيده بودند‬
‫شسته مي شود ‪0‬‬
‫ج‪ -‬تعميد اجتماعي‪:‬اين تعميد درهر عيد(پنجه) در كبيسهء هر سال [شرح كبيسه عنقريب ميايد] به مدت پنج‬
‫روز انام ميشود‪ ،‬و تام افراد طائفه را‪ ،‬اعم از مرد و زن‪ ،‬كلن‪ ،‬وخرد‪ ،‬شامل ميباشد‪ ،‬كه توسط غوطه‬
‫خوردن سه بار‪ ،‬در آب جاري‪ ،‬قبل از خوردن طعام‪ ،‬در هر روز از روزهاي پنجگانه‪ ،‬صورت ميپذيرد ‪0‬‬
‫ومقصود از آن كفاره ومغفرت گناهان وخطايائي است كه در تام سال گذشته مرتكب شده اند‪ ،‬در اين ايام‬
‫پنجگانه انام تعميد درشب و روز درست است ول در مراسم ديگر‪ ،‬تعميد جز در روز آ نم در روز يكشنبه‬
‫ديگر جائز نيست ‪0‬‬
‫د‪-‬تعميد عيد‪ :‬و عيدها قرار ذيل اند‪:‬‬
‫* عيد بزرگ ‪ :‬عيد پادشاه انوار‪ ،‬در اين عيد (‪ )36‬ساعت پي درپي‪ ،‬درخانه هاي خويش به اعتكاف مي‬
‫نشينند‪ ،‬و در اين مدت از خوف اينكه شيطان نيايد لظه اي هم به خواب ني روند‪ ،‬زيرا احتلم خوشي شان‬
‫را از بي ميبد‪ ،‬بعد از اعتكاف متصل به آب غوطه ميخورند‪ ،‬مدت عيد چهار روز ميباشد‪ ،‬كه در آن روزها‬
‫برهها و مرغها ذبح ميشود‪ ،‬وبه هيچ كاري از كارهاي دنيوي ني پردازند ‪0‬‬
‫* عيد كوچك‪ :‬كه شرعا يك روز است ول گاهي باطر كثرت رفت و آمد به سه روز طول ميكشد‪ ،‬اين‬
‫عيد(‪ )118‬روز بعد از عيد بزرگ انام ميشود ‪0‬‬
‫* عيد پنجه‪ :‬سخن از اين عيد پيشتر گذشت‪ ،‬به مدت پنج روز ادامه ميداشته باشد‪ ،‬كه چهار ماه بعد از عيد‬
‫كوچك ميايد ‪0‬‬
‫* عيديي‪ :‬يك روز ميباشد و از مقدس ترين ايام به شار ميود كه (‪ )60‬روز بعد از عيد پنجه ميايد‪ ،‬در اين‬
‫روز تولد يي ‪،u‬كه وي را پيامب خاص خود ميدانند‪ ،‬صورت گرفته بوده‪ ،‬پيامبي كه آمده بود تا خرافات را‬
‫كه در دين آدم ‪ ،u‬به سبب دوري زمان‪ ،‬داخل شده بود‪ ،‬دور نوده دو باره آن دين را صفاء بشد‬
‫هـ ‪ 0‬تعميد شخص قريب الوت و دفن آن‪:‬‬
‫* وقت صاب نزديك مردن ميشود‪ -‬قبل ازبيون شدن جانش – بايد به آب جاري برده شود تاعمليهء تعميدش‬
‫انام شود ‪0‬‬
‫* كسيكه بدون تعميد بيد وي نس بوده لس كردن آن حرام ميباشد ‪0‬‬
‫* در وقت تعميد‪ ،‬وي را روي به طرف ستارهء قطب شال نشانده غسل ميدهند‪ ،‬بعدا به خانه اش آورده‬
‫روي به طرف ستارهء قطب‪ ،‬برفراشش مي نشانند‪ ،‬تا آنكه وفات نايد ‪0‬‬
‫* سه ساعت بعد از موتش غسل داده ميشود‪ ،‬كفن كرده ميشود و درهانا كه وفات كرده دفن ميشود‪ ،‬زيرا‬
‫نقل آن از يك قريه به قريهء ديگر مطلقا جائز نيست ‪0‬‬
‫* كسيكه ناكهان كشته شود ويا بيد‪ ،‬غسل داده ني شود ولس كرده ني شود‪ ،‬بلكه كنبرا واجب تعميد را‬
‫از طرف وي انام ميدهد ‪0‬‬
‫* صاب به اين طريق دفن ميشود كه‪ :‬به پشت خوابانيده شده رويش و پاهايش بطرف برج جدي ميباشد‪،‬‬
‫باطر آنكه وي وقت برانگيخته شد رويش به طرف ستارهء ثابت بالذات باشد ‪0‬‬
‫* در دهن ميت اندكي خاك مي اندازند‪ ،‬البته از اولي خاكي كه از قبش كنده اند ‪0‬‬
‫* با لي اهل و خانوادهء ميت گريه كردن‪ ،‬آواز كشيدن وب صبي كردن حرام است‪ ،‬زيرا مردن نزد آنان‬
‫سبب سرور وخوشي بوده روز مات‪،‬نظر به وصيت يي ‪ u‬به زوجه اش‪ ،‬روز بسيار خوشي به شار ميود ‪0‬‬
‫* نزد آنان هيشه بودن در دوزخ وجود ندارد‪ ،‬بلكه وقت انسان مي ميد يا جنت برده ميشود و يا به پاك‬
‫كننده‪[ ،‬يعن دوزخ ] و در آنا به درجات متفاوت‪ ،‬تاوقت پاك شدنش عذاب ميشود وبعد از آن روحش به‬
‫مل العلي انتقال مينمايد‪ ،‬و روح جاويدان بوده جسد فان ميشود ‪0‬‬
‫نم ‪ :‬افكار ومعتقدات ديگر‪:‬‬
‫‪-‬بكارة‪ :‬مادر كن برا و يا زوجه اش دختران خانه را‪ ،‬بعد از تعميد شان‪ ،‬تا وقت تسليم شان به شوهر‪ ،‬باطر‬
‫تاكيد بقاء بكارت و دختري شان‪ ،‬تفتيش و بر رسي مينمايد ‪0‬‬
‫‪ -‬گناه‪ :‬وقت زن يا دختر فعل زنا را مرتكب شود كشته ني شود‪ ،‬بلكه باوي ترك سخن مينمايند‪ ،‬وبرايش‬
‫مكن است كه توسط غوطه خوردن درآب جاري گناهش بشوده شود ‪0‬‬
‫‪ -‬دين شان به طلق اعتراف ندارد‪ ،‬مگر در صورت كه انرافات بزرگ اخلقي صورت گيد‪ ،‬در آنوقت‬
‫طلق وجدائي توسط كنبرا انام ميشود ‪0‬‬
‫‪-‬سال مندائي ‪ 360‬روز‪ ،‬مشتمل به دوازده ماه است كه هرماهش ‪ 30‬روز ميباشد‪ ،‬پنج روز ديگر زياده‬
‫مي ماند كه آنا را روزهاي كبيسه ميگويند و در آن روزها عيد پنجه را انام ميدهند‪.‬‬
‫به صحيح بودن تاريخ هجري عقيده دارند و از آن استفاده نيز مينمايند‪ ،‬البته اين به سبب اختلط شان با‬
‫مسلمانان ميباشد‪ ،‬وعلوه بر آن ظهور حضرت ممد ‪ r‬دركتب مقدسي كه نزد شان موجود است‪ ،‬ذكر شده‬
‫‪0‬‬
‫ني دهند ‪0‬‬ ‫‪-‬روز يكشنبه را مثل نصارا تعظيم و تقديس مينمايند و در آن روز هيچكاري را انام‬
‫‪-‬از رنگ كبود نيلي خيلي نفرت دارند و آنرا هرگز لس ني كنند ‪0‬‬
‫‪-‬مرد غي متزوج [ نكاح ناكرده ] جنت ندارد‪ ،‬و نه در دنيا ونه در آخرت ‪0‬‬
‫‪-‬دربارهء امور آينده توسط نظر كردن در آسان وستاره ها وتوسط بعضي حساب هاي فلكي‪ ،‬پيشگوئي‬
‫ميكنند ‪0‬‬
‫‪-‬براي هر مراسم دين لباس خاصي وجود دارد‪ ،‬و براي هر مرتبه از مراتب دين نيز لباس خاص وجود دارد كه‬
‫از ديگران متميز باشد ‪0‬‬
‫‪-‬اگر شخصي بدون بدست آوردن فرزند وفات نايد به مطهر [دوزخ] برده ميشود تا بعد از اقامتش در جهان‬
‫ديگر دوباره به جهان انوار برده شود‪ ،‬بعدا بار ديگر به حالت بدن خود عودت نوده روحش به جسم روحان‬
‫ديگر داخل گرديده ازدواج مينمايد و فرزندان مياورد ‪0‬‬
‫‪-‬به تناسخ ايان دارند و در بعضي از جوانب عقيده خويش به تطبيق آن نيز قائل اند ‪0‬‬
‫‪-‬براي مرد‪ ،‬به هر اندازه كه شرائط و اوضاع زندگي اش اجازه ميدهد‪ ،‬حق واجازه است كه ازدواج نايد ‪0‬‬
‫‪-‬از نوشيدن دوا نفرت دارند‪ ،‬و از چرب كردن جلد خويش و ازحقنه نيز امتناع ميورزند ‪0‬‬
‫‪-‬پسران جوان ودختران جوان نزد كاهنان ميايند تا آنان ايشان را از روز مباركي خب دهند كه در آن روز‬
‫مراسم عروسي شان صورت ميگيد‪ ،‬هچنان كاهنان براي مردمي كه از ايشان پرسان ميكنند‪ ،‬وقت مناسب‬
‫براي تارت و براي سفر را بيان مينمايند‪ ،‬البته اخبار ايشان از طريق علم نوم ميباشد ‪0‬‬
‫‪-‬از حيوان ذبح شده ني خورند مگر در صورت كه آن را يكي از رجال دين‪ ،‬به حضور شاهدان ذبح كرده‬
‫باشد‪ ،‬ذبح كننده‪ -‬بعد از آنكه وضوء ميكند‪-‬حيوان را سه بار در آب جاري غوطه ميدهد‪ ،‬بعد از آن اذكار‬
‫دين خاصي را بالي آن قرائت نوده آنرا‪ ،‬روي به طرف شال ذبح ميكند وخون آنرا تا آخرين قطره خارج‬
‫ميسازد‪ ،‬ذبح كردن بعد از غروب آفتاب و قبل از طلوع آن‪ ،‬جز درعيد پنجه‪ ،‬ديگر وقتها حرام ميباشد ‪0‬‬
‫‪-‬عقيدهء شان به اين تصريح نوده كه مياث براي پسر بزرگ خاص ميباشد‪ ،‬ول باطر ماورت وهسايگي‬
‫شان با مسلمانان قانون اسلمي را درمياث عمل ميكنند ‪0‬‬
‫ريشه هاي فكري واعتقادي‪:‬‬
‫‪-‬صابئه از اديان ومفكوره هاي زيادي كه باايشان هزيست نوده اند‪ ،‬متأثر شده اند ‪0‬‬
‫‪-‬مشهور ترين فرقه هاي قديي صابئه چهار فرقه است‪ :‬اصحاب روحانيات‪ ،‬اصحاب هياكل‪ ،‬اصحاب‬
‫اشخاص‪ ،‬وحلوليه ‪0‬‬
‫‪-‬در قرآنكري‪ ،‬بايهود‪ ،‬نصارا‪ ،‬موس ومشركي يكجا ذكر شده اند‪ ،‬ايات ‪ /62‬بقره‪ /69-‬مائده‪-‬و ‪/17‬‬
‫حج را مشاهده كنيد‪ ،‬احكام خاصي هم متعلق به آنان وجود دارد‪ ،‬مثل جواز گرفت جزيه از ايشان قياس به‬
‫يهود ونصاري‪ ،‬وياعدم جواز آن ‪0‬‬
‫‪-‬از جلهء آنان صابئهء حرانيي كه حالمنقرض وختم شده اند‪ ،‬معروف اند‪ ،‬ومعتقدات ايشان از معتقدات‬
‫صابئهء مندائيهء موجوده اندكي تغيي است‪.‬‬
‫‪-‬امروز جز صابئهء بطايح كه در كنار نر هاي بزرگ در جنوب عراق وايران منتشر اند‪ ،‬ديگر كسي از صابئه‬
‫باقي نانده ‪0‬‬
‫‪-‬از يهوديت‪ ،‬مسيحيت‪ ،‬وموسيت‪ ،‬باطر ماورت شان با آنان‪ ،‬متأثر شده اند‪.‬‬
‫‪-‬بعد از راندن شان از فلسطي وسكونت شان با صابئهء حرانيي در حران‪ ،‬از ايشان متأثرگرديده عبادت‬
‫ستاره ها‪ ،‬ويا حد اقل تعظيم و تقديس آنا را به دين خويش نقل دادند‪ ،‬و درفراگرفت و كوشش كردن در‬
‫بارهء علم فلك ونوم نيز از ايشان متأثر گرديدند ‪0‬‬
‫‪-‬به افلطونيهء جديد‪ ،‬كه فلسفهء آن در سوريه استقرار يافت متأثر شده اند مثل عقيده به فيض روحي بر‬
‫جهان مادي‪.‬‬
‫‪-‬به فلسفهء دين كه در دوران ابراهيم خليل ‪ u‬ظاهر گرديده بود‪ ،‬نيز متأثر گرديدند‪ ،‬كه مردم در آنوقت به‬
‫قدرت ستاره ها در تأثي اند‪ ،‬نودن بر زندگي مردم عقيده داشتند‪ ،‬به اين عقيده در اين قول ابراهيم عليه‬
‫السلم‪":‬ان ل احب الفلي" اشاره شده است ‪0‬‬
‫‪-‬به فلسفهء يونان كه از دين جدا بود نيز متأثر اند‪ ،‬كه اثر آن دركتب شان به مشاهده ميسد ‪0‬‬
‫‪ -‬نزد صابئه حصهء بزرگي از بت پرسي قدي وجود دارد كه آن در تعظيم ستارگان به صورت از صورت ها‪،‬‬
‫ظاهر ميشود ‪.‬‬
‫انتشار و جاهاي نفوذ ‪:‬‬
‫‪-‬صابئهء مندائي موجوده در كناره هاي پايان نر هاي دجله و فرات منتشر اند‪ ،‬و درمناطق اهوار وشط العرب‬
‫سكونت داشته‪ ،‬در شهرهاي‪ :‬العماره‪ ،‬ناصريه‪،‬بصره‪ ،‬قلعهء صال‪ ،‬حلفايه‪ ،‬زكيه‪ ،‬بازار شيوخ‪ ،‬وقرنه ( قرنه‬
‫جاي اقتران و اتصال دجله وفرات است ) به كثرت وجود دارند‪ ،‬آنان تت چند پرچم زندگي ميكنند‪ ،‬مثل‬
‫پرچم بغداد‪ ،‬پرچم حله‪ ،‬پرچم ديوانيه‪ ،‬پرچم كوت‪ ،‬پرچم كركوك وپرچم موصل ‪ 0‬تعداد پركنده اي از آنان‬
‫در ناصريه النتفق‪ ،‬شرش‪ ،‬نر صال‪ ،‬جبايش وسليمانيه نيز يافت ميشود ‪0‬‬
‫‪-‬هچنان در ايران دركنار نر كارون ودز منتشر اند و در شهر هاي ساحلي ايران مثل ممره‪ ،‬ناصريهء اهواز‪،‬‬
‫ششتر‪ ،‬ودز بول سكونت دارند ‪0‬‬
‫‪-‬تعداد شان تقريبا به ده هزار نفر تمي ميشود كه اكثر شان در عراق سكونت دارند ‪0‬‬
‫‪-‬معابد شان در عراق منهدم كرده شد وجز دو معبد درقلعه صال ديگر باقي نانده است‪ ،‬ول يك معبد "مندي‬
‫" درجوار الصاف در بغداد بناكرده اند كه آن به اثر كثرت صابئ هاي آمدگي كه به خاطر كار آنا آمده اند‬
‫بوده است ‪0‬‬
‫‪-‬اكثر شان در درست كردن ميناء فضه براي تزيي زيورات‪ ،‬ظروف وساعتها كار ميكنند‪ ،‬تقريبا اين كسب‬
‫مصوص آنان ميباشد‪ ،‬زيرا اسرار آن را مفي نگه داشته به كس ديگري ني آموزانند‪ ،‬هچنان در درست‬
‫كردن غلف هاي چوب براي ششي‪ ،‬آهنگري وخنجر سازي ماهر هستند ‪0‬‬
‫‪-‬مهارت شان در درست كردن ميناء باعث شده تا به خاطر كار به بيوت‪ ،‬دمشق‪ ،‬واسكندريه كوچ كنند‪،‬‬
‫حت بعضي از آنان به ايطاليا‪ ،‬فرانسه وامريكا رسيده اند ‪0‬‬
‫‪-‬ايشان به امور سياسي علقه ندارند‪ ،‬و به اشخاص اديان ديگر‪ ،‬از جهت مشابت هائي كه ميان آنان و‬
‫ديگران وجود دارد‪ ،‬خود را نزديك ميسازند ‪0‬‬
‫مراجــع‪:‬‬
‫الليدي دراوور‪-‬مطبعة الرشاد‪ -‬بغداد‪-‬‬ ‫‪-1‬الصابئة الندائيون‬
‫‪1969‬م‪.‬‬
‫عبد الميد عباده‪ -‬طبع در بغداد‪1927-‬م‪.‬‬ ‫‪-2‬مندائي أو الصابئة‬
‫القدمون‬
‫عبدالرزاق السن‪ -‬طبع لبنان‪1970 -‬م‪.‬‬ ‫‪-3‬الصابئة ف حاضرهم‬
‫وماضيهم‬
‫آن كتاب بزرگ صابئه است كه يك نسخه‬ ‫‪-4‬الكناربا‬
‫از آن درخزانه متحف عراقي موجود است‪.‬‬
‫ابن ندي‪ -‬طبع در قاهره‪1348 -‬هـ‪.‬‬ ‫‪ -5‬الفهرست‬
‫‪ -6‬الختصر ف اخبار البشر تأليف ابو الفداء‪ -‬طبع در قاهره‪1325-‬هـ‬
‫شهرستان‪ -‬طبع لبنان – ‪1975‬م‪.‬‬ ‫‪-7‬اللل و النحل‬
‫ياقوت حوي‪ -‬طبع در قاهره‪1906-‬م‬ ‫‪-8‬معجم البلدان‬
‫ملهء الشرق‪-‬بيوت – ‪1901‬م‪.‬‬ ‫‪-9‬مقاله اي از انستاس‬
‫كرملي‬
‫ملهء القتطف‪ -‬قاهره‪1897 -‬م‪.‬‬ ‫‪-10‬مقاله اي از زوير‬
‫ملة البيان‪ -‬قاهره‪1897 -‬م‪.‬‬ ‫‪-11‬مقاله اي از ابراهيم‬
‫يازجي‬
‫‪-12‬اعتقادات فرق السلمي فخر الدين الرازي‪ -‬القاهر‪1356-‬هـ‪.‬‬
‫و الشركي‪.‬‬
‫عباس ممود عقاد‪ -‬دارالكتاب العرب‪-‬بيوت‪-‬‬ ‫‪-13‬ابراهيم ابوالنبياء‬
‫لبنان‪ -‬صحفه ‪ -148-139‬طبع عام ‪1386‬هـ‪/‬‬
‫‪1967‬م‪.‬‬
‫‪1- Hand Book of Classical and Modern Mandaie, Berlin 1965.‬‬
‫‪2- Mandaean Bibliography Oxford University Prees, 1933.‬‬
‫‪3- Die Mandaer: ihre Religion und ihre Geschichte Muller: Amsterdam 1916.‬‬
‫‪4- Frankfort Dr. Henri Archeology and the Sumerian problem, Chicago Studies in Ancient Oriental‬‬
‫‪Civilization. No 4 )Univ. of Chicago Prees, 1932(.‬‬
‫‪5- J. B. Tavernier, Les six Voyaojes – Paris 1913.‬‬
‫‪6- M. N. Siouffi, Etudes Sur la Religion des Soubbas Paris 1880.‬‬
‫‪7- E. S. Drower, The Mandaeans of Iraq and Iran- London 1937.‬‬
‫‪8- H. Pognon, Inscriptions Mandaites des coupes de Khoubeir Paris 1898.‬‬

‫صهيونيزم‬
‫‪ZIONISM‬‬
‫تعريف‪:‬‬
‫صهيونيزم يك حركت سياسي و مذهب متعصب وافراطي بوده كه هدفش برپا نودن دولت يهود در فلسطي‬
‫ميباشد‪ ،‬دولت كه توسط آن بالي تام جهان فرمانروائي نايند‪ ،‬اين اسم را از (جبل صهيون) كوهي كه‬
‫درقدس واقع است گرفته اند‪ ،‬كوهي كه گروه صهيونيه ميخواهند بالي آن هيكل سليمان ‪ u‬را درست نايند‪،‬‬
‫و دولت به خود برپا كنند كه قدس پايتخت آن باشد ‪ 0‬حركت صهيونيه به شخص نساوي ( هرتزل ) يهودي‬
‫مرتبط ميباشد‪ ،‬شخصي كه داعي اول به طرف فكر صهيون شرده شده حركت صهيونيزم درتام جهان بر‬
‫آراء‪ ،‬وافكار وي بنا ناده شده است ‪0‬‬
‫تأسيس و افراد برازنده ‪:‬‬
‫صهيونيزم جهان ريشه هاي تاريي‪ ،‬فكري وسياسي دارد كه لزم ميسازد تا به مراحل آت الذكر انسان واقف‬
‫گردد ‪0‬‬
‫‪-1‬حركت رنديدگان‪ ،‬كه بعد از باز گشت از اسارت بابلي (‪538-586‬ق م) صورت گرفته بود‪ ،‬و‬
‫هدف اول آن بازگشت به صهيون وبناء هيكل سليمان ‪ u‬بود ‪0‬‬
‫‪-2‬حركت باركوخبا (‪138-118‬م) ‪ ،‬اين يهودي در دل هاي يهوديان شجاعت آفريد وآنان را به جع‬
‫شدن در فلسطي و تأسيس دولت يهودي در آنا تشويق نود‪.‬‬
‫‪-3‬حركت موزس كريت كه مشابه به حركت باركوخبا بود‪.‬‬
‫‪-4‬مرحلهء ركود و خاموشي در فعاليت يهود‪ ،‬كه آن به سبب مظلوم شدن و مغلوب و پراكنده بودن شان‬
‫بود‪ ،‬ول با وجود آن احساس قومي نزد يهوديان هانطور قوي بوده ضعيف نشده بود‪.‬‬
‫‪-5‬حركت دافيد روبي و شاگردش سولومون مولوخ (‪1532-1501‬م) كه يهود را به ضرورت‬
‫بازگشت و تأسيس دولت اسرائيل در فلسطي‪ ،‬تشويق نودند‪.‬‬
‫‪-6‬حركت منشه بن اسرائيل ( ‪1657-1604‬م) اين حركت تداب اول بود كه بر اساس استخدام‬
‫بريطانيا در برآورده ساخت اهداف صهيونيست خويش طرحهاي صهيونيه را‪ ،‬متوجه ساخته استوار نود‪.‬‬
‫‪-7‬حركت شبتاي زف ( ‪1676 -1626‬م) وي ادعا نوده بود كه مسيح يهود و ناجي آنان ميباشد‪ ،‬بناء‬
‫يهوديان آمادگي بازگشت به سوي فلسطي را شروع كردند‪ ،‬ول نات دهندهء ايشان وفات نود‪.‬‬
‫‪-8‬حركت سرمايه داران كه آنرا روتشيلد و موسى مونتفيوري رهبي ميكردند‪ ،‬و هدف آن اياد مستعمرات‬
‫يهودي در فلسطي بود‪ ،‬كه آن حيثيت كار اول را در تصرف سرزمي و اقامت دولت يهودي در آنا داشت‪.‬‬
‫‪-9‬حركت فكري و استعماري در ابتداء قرن نوزدهم كه به سوي برپا ساخت دولت يهود در فلسطي‪،‬‬
‫دعوت نود‪.‬‬
‫‪-10‬حركت شديد صهيونيزم كه بعد از كشتار هاي يهوديان در روسيه سال ‪1882‬م م براه آفتاد‪ ،‬در‬
‫هي دور « هيكلر جرمن» كتاب به نام ( بازگشت يهود به فلسطي مطابق اقوال پيامبان) تأليف كرد‪.‬‬
‫‪-11‬حركت صهيونيزم جديد كه اين حركت منسوب به ( تيودور هرتزل) روزنامه نويس يهودي نساوي (‬
‫‪1904-1860‬م) ميباشد‪ ،‬و هدف واضح واساسي آن رهبي يهود به سوي حاكميت بالي تام جهان و‬
‫در قدم اول برپا كردن دولت آنان در فلسطي است‪ ،‬براي اين هدف دوبار با سلطان عبدالميد مقابله نوده‬
‫ول شكست خورده بود‪ ،‬كه بعد ازآن يهود جهان در راه دور ساخت سلطان و از بي بردن خلفت كار و‬
‫فعاليت را آغاز نود‪.‬‬
‫هرتزل اولي ملس جهان يهود را سال ‪1897‬م برگذار نود و در جع كردن يهوديان جهان به اطراف‬
‫خويش كامياب گرديد‪ ،‬هچنان وي يهوديان زيرك و هشيار را جع نوده بود كه خطرناكترين تصويبات تاريخ‬
‫جهان از آنان صادر گرديد‪ ،‬آن تصويبات بنام ( پروتوكولت حكماء صهيون) ياد ميشود‪ ،‬و مأخوذ از كتب‬
‫مقدس تريف شدهء يهود ميباشد‪ ،‬از آنوقت به بعد يهود سازمان هاي خويش را منظم و مستحكم نوده در‬
‫راه تقق اهداف خرابكارانهء خويش به دقت‪ ،‬خفاء و هشياري حركت را آغاز نودند كه در زمان ما نتائج آن‬
‫به هه عيان و روشن گرديد‪.‬‬
‫افكار و معتقدات ‪:‬‬
‫‪-‬صهيونيزم افكار و معتقدات خويش را از كتب مقدسي كه آنرا يهود تريف نوده اند اخذ كرده وهچنان‬
‫افكار و دستور العمل خويش را ضمن پروتوكولت حكماء صهيون درست نوده است‪.‬‬
‫‪-‬صهيونيزم يهوديان تام جهان را اعضاي يك مليت ميداند كه مليت اسرائيل است‪.‬‬
‫‪-‬هدف صهيونيزم تسلط يهود بر تام جهان ميباشد هانطور كه پروردگار شان «يهوه» براي شان وعده داده‬
‫است‪ ،‬و طريق رسيدن به آن را هانا برپا كردن حكومت خويش بر سر زمي مشر‪ ،‬كه از درياي نيل تا درياي‬
‫فرات امتداد دارد‪ ،‬ميدانند‪.‬‬
‫‪-‬معتقد اند كه يهود جنس متازي است كه بايد سردار و بادار باشد و ديگر تام اقوام و ملتها خدمتگار آنان‬
‫باشند‪.‬‬
‫‪-‬معتقد اند كه درست ترين راه براي فرمانروائي بر تام جهان هانا برپا كردن حكومت به اساس تويف‪،‬‬
‫ارهاب و شدت است‪.‬‬
‫‪-‬باطر سيطره بر عامه به سوي تسخي آزادي سياسي دعوت نوده ميگويند‪ :‬لزم است بدانيم كه طعمه را‬
‫[طعمه چيزي است كه براي بدام انداخت شكار آنرا در اطراف دام ميگذارند] چگونه براي شان پيش كنيم تا‬
‫آنان را در دام خويش اندازي‪.‬‬
‫‪-‬ميگويند‪ :‬زمان كه دين سلطه داشت حال گذشته است‪ ،‬امروز قوت و نيو تنها براي طل است‪ ،‬بنابرآن‬
‫لزم است كه آنرا به هر وسيله جع آوري نوده در قبضهء خود داشته باشيم تا تسلط ما را بر جهان آسان‬
‫سازد‪.‬‬
‫‪-‬ميپندارند كه سياست ضد اخلق بوده در آن فريب كاري و رياء ضروري ميباشد‪ ،‬فضائل اخلق و راست‬
‫در عرف سياست زشت و بدي بشمار ميود‪.‬‬
‫‪-‬ميگويند‪ :‬غرق ساخت اميي [ملت هاي غي از يهود]در رذائل اخلق‪ ،‬به تدبي ما و از طريق كسان كه ما‬
‫آنان را آماده ميسازي از قبيل استاذان‪ ،‬خدمتگاران‪ ،‬زنان تربيه كننده اطفال و زنان رقاصه‪ ،‬ضروري ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬ميگويند‪ :‬تا وقتيكه آرمان ما برآورده نشده لزم و ضروري است كه رشوت‪ ،‬فريب و خيانت را‪ ،‬بدون‬
‫كدام تردد‪ ،‬به ميان بياوري و از آن كار بگيي‪.‬‬
‫‪-‬ميگويند‪ :‬لزم است كه در راه اياد و انتشار خوف‪ ،‬كه آن متضمن فرمانبداري كوركورانه از ما‬
‫ميباشد ‪ ،‬كار كنيم‪ ،‬وهي اندازه كفايت ميكند كه مشهور شود كه مايان خيلي جنگي و اهل پيكار هستيم تا‬
‫بدين وسيله تام سركشي ها و نافرمان ها از بي برود‪.‬‬
‫‪-‬ميگويند‪ :‬شعارهائي به عنوان ( آزادي‪ ،‬مساوات‪ ،‬برادري) سر ميدهيم تا مردم به آن فريب خورده آنان نيز‬
‫هان شعارها را تكرار نوده عقب چيزي بروند كه ما براي شان ميخواهيم‪.‬‬
‫‪-‬ميگويند‪ :‬ضروري است كه يك نظام ارستقراطيه «حكومت طبقهء اشراف» را استحكام بشيم و آن استوار‬
‫بر مال باشد كه در دست ما قرار دارد و بر علمي باشد كه آنرا خاص علماء ما ميدانند‪.‬‬
‫‪-‬ميگويند‪ :‬در راه آوردن رهبان در قبضه و چنگ خود كار مينماييم‪ ،‬و زود است كه تعيي آنان در دست ما‬
‫قرار گيد‪ ،‬و تعيي نودن شان‪ ،‬به اعتبار پيشقدم بودن شان در بد اخلقي‪ ،‬چوكي دست و كم علمي خواهد‬
‫بود‪.‬‬
‫‪-‬ميگويند‪ :‬بر نشرات سيطره خواهيم نود‪ ،‬قوت فعال كه تام جهان را به سوي آنچه اراده داري سوق خواهد‬
‫داد‪.‬‬
‫‪-‬ميگويند‪ :‬ضرورست كه ميان حكام و رعيت شان دشن و مالفت را توسعه بشيم تا حاكم و پادشاه به‬
‫مثل كورو نابينائي گردد كه عصاء خويش را گم كرده است‪ ،‬تا باطر نگه داشت چوكي خود به سوي ما پناه‬
‫بياورد‪.‬‬
‫‪-‬ميگويند‪ :‬لزم است كه ميان تام قوتا آتش دشن و جنگ افروخته شود تا ميان خود جنگ كنند‪ ،‬و سلطنت‬
‫را يگانه هدف مقدس خويش قرار داده هر يكي از قوتا در راه رسيدن به آن سعي نايند‪ ،‬هچنان در دادن‬
‫آتش جنگ ميان دولت ها‪ ،‬بلكه در داخل هر دولت ضروري ميباشد‪ ،‬كه در آنوقت قوتا نابود گرديده‬
‫حكومت ها سقوط مينمايند‪ ،‬و حكومت جهان ما بر شكسته هاي آنا برپا ميگردد‪.‬‬
‫‪-‬ميگويند‪ :‬براي اقوام فقي و مظلوم در لباس آزاد كنندگان آنان و نات دهندگان شان از ظلم‪ ،‬خود را پيش‬
‫ميكنيم و آنان را به پيوست به صفوف لشكر خودمان دعوت مينماييم‪ ،‬يعن به صفوف اشتراكيها متلطها‪،‬‬
‫كمونست ها و ماسونيزم ها و توسط گرسنگي بالي مردم عام حكومت خواهيم كرد و در راه نابود ساخت‬
‫مالفي از بازوي آنان استفاده خواهيم نود‪.‬‬
‫‪-‬ميگويند‪ :‬ضروري است كه زمام هاي اقتصادي را به دست آوري‪ ،‬تا هه مردم توسط طلئي كه جع نوده‬
‫اي فرمانبدار ما شوند‪.‬‬
‫‪-‬ميگويند‪ :‬الن ما توسط وسائل مفي خويش در وضع خوب قرار داري طوري كه اگر دولت بالي ما حله‬
‫كند دولت ديگري در دفاع از ما برپا ميخيزد‪.‬‬
‫‪-‬ميگويند‪ :‬كلمهء آزادي مردم عام را به سوي مقابله با خدا و قواني وي ميكشاند‪ ،‬بنابرآن شعار آزادي و‬
‫امثال آن را بايد شائع سازي تا آنكه سلطنت به دست ما قرار گيد‪.‬‬
‫‪-‬ميگويند‪ :‬ما قوت مفي و پنهان داري كه آنرا هيچكس از بي برده ني تواند ‪ ،‬با خاموشي و پنهان و با‬
‫شوكت خاصي كار ميكند‪ ،‬اعضاي آن‪ ،‬علي الدوام تغيي وتبديل ميشود‪ ،‬و هي قوت ضامن سوق دادن‬
‫حاكمان امي [ملتهاي غي يهود] به آنسو كه ما ميخواهيم است‪.‬‬
‫‪-‬ميگويند‪ :‬لزم است كه دولت ايان را در قلوب مردم از بي ببي و عقيدهء وجود خدا را از عقول شان‬
‫بكشيم‪ ،‬و جاي آن را به قواني مادي رياضي دهيم‪ ،‬زيرا مردم زير رعايت دولت ايان خوشبخت و آسوده‬
‫زندگي ميكنند‪ ،‬و باطر آنكه براي مردم فرصت بازگشت نگذاري لزم است كه آنان را به وسائل متلف‬
‫مشغول سازي تا به سبب آن از دشن مشترك شان در مقابلهء جهان آگاه نشوند‪.‬‬
‫‪-‬ميگويند‪ :‬لزم است كه تام وسائلي را كه ضامن انتقال دارائي هاي اميي از خزانه هاي شان به صندوق‬
‫هاي ما باشد به دست آوري‪.‬‬
‫‪-‬ميگويند‪ :‬زود است كه گروه ها و جاعت هائي تشكيل دهيم كه از انسانيت و اخلق دور و خال بوده‪ ،‬ب‬
‫احساس باشند‪ ،‬دين و سياست را خيلي بد ببينند‪ ،‬و يگانه آرزويشان به دست آوردن ماديات باشد‪ ،‬آنوقت‬
‫است كه از هرگونه مقاومت عاجز بوده خوار و ذيل زير دست ما قرار ميگيند‪.‬‬
‫‪-‬ميگويند‪ :‬كليد تام قوتا را به دست خود خواهيم گرفت‪ ،‬و بر تام وظايف سيطره خواهيم نود‪ ،‬و سياست‬
‫به دست پيوان ما خواهد بود‪ ،‬و بدين وسيله ميتوانيم هر مقاومت را در مقابل ياران امي خويش‪ ،‬توسط قواي‬
‫خود مو و نابود سازي‪.‬‬
‫‪-‬ميگويند‪ :‬تم نقاق و شقاق را در هه جاكشت كرده اي‪ ،‬به قسميكه دور كردن آن مكن نيست‪ ،‬در ميان‬
‫مصال مادي و قومي اميي تنافر و دوري اياد نوده اي و ميان گروه هاي شان آتش تعصبات دين و قومي را‬
‫افروخته اي‪ ،‬بلكه در طول بيست قرن در راه بر افروخت آن سعي و تلش نوده اي‪ ،‬بناء غي مكن است كه‬
‫يكي از حكومت ها باطر ضربه وارد كردن بر ما از حكومت ديگري كمك دريافت كرده بتواند‪ ،‬و دولت‬
‫ها به هيچكاري و امري و لو كوچك هم باشد‪ ،‬بدون موافقهء ما اتفاق كرده ني توانند‪ ،‬زيرا مرك اسباب‬
‫دولت ها در قبضه ما است‪.‬‬
‫‪-‬ميگويند‪ :‬خداوند مارا براي حكومت جهان آماده ساخته خصوصيتها و امتيازات به ما داده كه در امي ها آن‬
‫موجود نيست‪ ،‬اگر در صفوف آنان افراد برازنده و متاز وجود داشته باشد بايد در مقابل ما مقاومت كرده‬
‫بتوانند‪.‬‬
‫‪-‬ميگويند‪ :‬از عواطف واحساسات بر افروخته بايد در بدل خاموش ساخت آن‪ ،‬در راه برآورده شدن اهداف‬
‫خويش كار بگيي‪ ،‬و بايد برافكار ديگران غلبه حاصل نود و آنرا در بدل اينكه كشته شود‪ ،‬طوري تفسي‬
‫كرد كه موافق به مصلحت هاي ما باشد‪.‬‬
‫‪-‬ميگويند‪ :‬توجه زيادي به رأي عامه مبذول خواهيم داشت‪ ،‬البته تا آنوقت كه قدرتش را بر فكر و سنجش‬
‫درست از بي ببي و به حدي مشغولش سازي كه فكر كند شائعات و تبليغات ما حقايقي است كه درست و‬
‫ثابت ميباشد‪ ،‬و طوري سازيش كه قدرت تيز ميان وعده هاي مكن و وعده هاي دورغ را نداشته باشد‪،‬‬
‫بنابرآن ضرور است جاعت هائي تشكيل دهيم كه اعضاء آن مشغول سخنران هاي پرصدائي باشند كه در آنا‬
‫وعده دادن ها زياد باشد‪ ،‬و لزم است كه ميان اقوام و ملتها اين شائعه را پخش كنيم كه آنان به سياست ني‬
‫دانند و بتر آنست كه سياست را به اهلش بگذارند‪.‬‬
‫‪-‬ميگويند‪ :‬در راه نشر كردن امور متناقضه‪ ،‬و شعله ور ساخت شهوات و عواطف كار خواهيم كرد‪.‬‬
‫‪-‬ادارهء حكومت عال را طوري خواهيم ساخت كه دست هاي زيادي داشته باشد و به تام اطراف زمي‬
‫برسد‪ ،‬اداره اي كه تام حكومت ها به آن سر تسليم خواهند گذاشت‪.‬‬
‫‪-‬ميگويند‪ :‬لزم است كه برصنعت و تارت سيطره ناييم و مردم را به سوي تكب‪ ،‬عياشي و ب ماهيت‬
‫بكشانيم‪ ،‬و در راه بلند بردن مزد‪ ،‬آسان ساخت قرضه دادن و زياد ساخت فايده آن‪ ،‬كار و فعاليت مينماييم‬
‫كه در آنوقت اميي پيش روي ما به سجده خواهند افتاد‪.‬‬
‫‪-‬ميگويند‪ :‬بر ما واجب است كه در مواضع رسي به ضد آنچه در دل داري ظاهر شوي‪ ،‬بر ظلم انكار ناييم‪،‬‬
‫آواز آزادي را بلند كنيم طغيان و سركشي را بد گوييم‪.‬‬
‫‪-‬ميگويند‪ :‬بز چند نشريهء كم ارزش ديگر هه نشريات در دست ماست‪ ،‬و آن را در پراگنده كردن و انتشار‬
‫شائعات استخدام خواهيم كرد‪ ،‬به حدي كه هان شائعات جاي حقايق را بگيد و اميي را به آن مشغول‬
‫خواهيم ساخت تا در عقب آنچه به فايدهء شان است نروند‪ ،‬بلكه در عقب شهوات و ماديات سعي نايند‪.‬‬
‫‪-‬ميگويند‪:‬حكمروايان از اين عاجز اند كه نافرمان ما را بكنند‪ ،‬زيرا آنان ميدانند كه سرانام سركشي آنان‬
‫زندان و يا ناپديد شدن است‪ ،‬بنابرآن ايشان خيلي فرمانبدار ما بوده حريص به رعايت مصال ما ميباشند‪.‬‬
‫‪-‬ميگويند‪ :‬ميكوشيم كه طرح ما قبل از وقتش افشاء نشود‪ ،‬وقوت اميي را نيز قبل از موسش از بي نبي‪.‬‬
‫‪-‬ميگويند‪ :‬ما هستيم كه طريقهء راي گيي در انتخابات را و نظام اغلبيت مطلق را رائج ساختيم تا بدين‬
‫وسيله هركسي ما ميخواهيم به قدرت برسد‪ ،‬البته بعد از آنكه افكار عامه را براي راي دادن به شخص مورد‬
‫نظر آماده سازي‪.‬‬
‫‪-‬ميگويند‪ :‬زود است كه نظام خانوادگي را از بي ببي‪ ،‬و در هر فرد روح خود خواهي را بدميم تا سركشي‬
‫نايد‪ ،‬و از رسيدن اشخاص متاز به مناصب عال مانعت ناييم‪.‬‬
‫‪-‬ميگويند‪ :‬به حكومت تنها كسان خواهند رسيد كه نامهء سياه و گذشته زشت داشته باشند ول نزد مردم‬
‫افشاء نباشند‪ ،‬اين افراد امانت داران ما در نافذ ساخت اوامر ما خواهند بود‪ ،‬البته از خوف افشاء شدن و رسوا‬
‫گرديدن‪ ،‬هچنان رهبي هائي تشكيل ميدهيم و آنان را بزرگ و قهرمان جلوه ميدهيم‪.‬‬
‫‪-‬ميگويند‪ :‬ما باطر به هدف رسيدن‪ ،‬قواه خويش را طور مفي تشكيل داده اي‪ ،‬لكن امي هاي چهارپاي به‬
‫اسرار آن ني دانند‪ ،‬بناء به آنان اعتماد نوده در مافل شان شركت ميكنند‪ ،‬بدين گونه ما بر آنان مسلط شده‬
‫و بر خدمت خويش مسخر نوده اي‪.‬‬
‫‪-‬ميگويند‪ :‬پراگنده بودن گروه متار خداوند [مراد خود شان است] نعمت بوده دليل ضعف و ناتوان ني‬
‫باشد‪ ،‬و هي پراگنده بودن است كه ما را به سرداري جهان رسانيده است‪.‬‬
‫‪-‬ميگويند‪ :‬زود است كه تام مراكز نشرات به دست ما قرار گيد و كست هاي تعبي از فكر انسان در‬
‫قبضهء دولت ما باشد‪ ،‬و هر مركز نشرات كه مالف فكر ما باشد در راه بست آن به نام قانون سعي خواهيم‬
‫كرد‪.‬‬
‫‪-‬ميگويند‪ :‬در آينده ما مله ها و روزنامه هاي زيادي به فكرها و اصول ملتف خواهيم داشت كه هه اش در‬
‫راه هدف ما خدمت نايد‪.‬‬
‫‪-‬ميگويند‪ :‬ضرور است كه ديگران را به انواع و اقسام اشياء فريب دهنده مثل ‪ :‬ملهي‪ ،‬بازي ها‪ ،‬مالس‬
‫عامه‪ ،‬فنون‪ ،‬ميل جنسي‪ ،‬ومواد مدره مشغول سازي تا از مالفت ما و يا ايستادگي در مقابل پلن هاي ما‬
‫مصروف بانند‪.‬‬
‫‪-‬ميگويند‪ :‬تام امور دست جعي را از بي خواهيم برد و مرحلهء خويش را به تغيي دادن دانشگاه ها شروع‬
‫خواهيم كرد و تأسيس آن را طبق پلن هاي خاص خود شروع خواهيم نود‪.‬‬
‫‪-‬ميگويند‪ :‬با هر كسيكه در راه ما ايستاده ميشود باشدت و سخت بر خورد خواهيم كرد‪.‬‬
‫‪-‬ميگويند‪:‬مافل ماسونيزم را‪ ،‬باطر گسترش سيطرهء ما‪ ،‬زياد ساخته آنرا در هر جا به نشر خواهيم رسانيد‪.‬‬
‫‪-‬ميگويند‪ :‬وقت كه سلطنت به دست ما افتاد آنگاه براي هيچ دين‪ ،‬جز دين خودمان در روي زمي اجازه‬
‫نواهيم داد‪.‬‬
‫ريشه هاي فكري واعتقادي‪:‬‬
‫‪-‬صهيونيزم قدامت دارد به اندازهء قدامت و سابقهء تورات و هي تورات است كه روح قوميت را نزد يهود از‬
‫هان ايام اول تازه ميدارد و حركت هرتزل تديد و تنظيم صهيونيزم قدي ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬صهيونيزم بر تعاليم تورات تريف شده و تلمود بنا ناده شده است‪ ،‬ول بايد گفت كه تعدادي از رهبان‬
‫صهيونيزم از جلهء ملحدين بوده و يهوديت نزد شان حيثيت روپوش را در تقيق اهداف سياسي و اقتصادي‬
‫شان دارد‪.‬‬
‫انتشار و جاهاي نفوذ‪:‬‬
‫‪-‬صهيونيه راه و طريقهء سياسي يهود عالي ميباشد و آن طوريكه خود يهود ميگويند مثل خداي هندي فشنو‬
‫است كه صد دست دارد‪ ،‬بنابرآن صهيونست در اكثر دستگاه هاي حكومت جهان دست غالب و فعال‬
‫يهوديت بشمار ميود و به مصلحت آن كار ميكند‪.‬‬
‫‪-‬صهيونست است كه اسرائيل را رهبي نوده برايش پلن طرح ميكند‪.‬‬
‫‪-‬ماسونيت طبق دستورات و رهنمائي هاي صهيونيزم كار ميكند و رهبان و مفكرين جهان مطيع و فرمانبدار‬
‫آن ميباشند‪.‬‬
‫‪-‬براي صهيونيزم صدها گروه و حزب در اروپا و امريكا در عرصه هاي متلف وجود دارد كه در ظاهر مالف‬
‫هم معلوم ميشوند ول در حقيقت ههء آنا براي مصلحت يهود جهان كار ميكنند‪.‬‬
‫‪-‬بعضي ها در قوت و نيوي صهيونيزم خيلي مبالغه جدي ميكنند و بعض ديگر آنرا كم ارزش جلوه ميدهند‬
‫و هر دو نظر خطاء و نا درست است‪ ،‬و بررسي درست نشان ميدهد كه يهود فعلي در مرحلهء ترقي‬
‫چشمگيي زندگي ميكنند‪.‬‬
‫مراجــع‪:‬‬
‫عبد ال التل‪.‬‬ ‫‪ -1‬جذور البلء‬
‫انور جندي‪.‬‬ ‫‪ -2‬الخططات التلمودية الصهيونية‬
‫اليهودية ف غزوالعال السلمي‬
‫ترجهء احد عبد الغفور عطار‪.‬‬ ‫‪ -3‬پرتوكولت صهيون‬
‫ل ‪ .‬فراي‬ ‫‪-4‬القوي الفية‬
‫احد عبد الغفور عطار‪.‬‬ ‫‪ -5‬مؤامرة الصهيونية على العال‬
‫عمر رشدي ‪.‬‬ ‫‪-6‬الصهيونية و ربيبتها اسرائيل‬
‫عباس ممود عقاد‪.‬‬ ‫‪-7‬الصهيونية العالية‬
‫هنري فورد‪.‬‬ ‫‪ -8‬اليهودى العالي‬
‫اسرائيل كوهي‪.‬‬ ‫‪ -9‬هذه هي الصهيونية‬
‫فريد عبد ال جورجي‪.‬‬ ‫‪ -10‬اسرائيل الزائفة‬

‫صوفيه‬
‫تعريف‪:‬‬
‫تصوف يك حركت دين است كه بعد از گسترش فتوحات وكثرت مال و دارائي‪ ،‬درجهان اسلم منتشر‬
‫گرديد‪ ،‬به منلهء مقابله با عياشي وفرو رفت در خوشگذران شروع شده بود‪ ،‬ابتداء به خاطر مقابله با عياشي‬
‫به زهد پرداختند بعدا كارشانًُ پيشرفته گرديده براي شان طريقه و روش خاصي بنام " صوفيه" درست شد‪،‬‬
‫آنان به تربيهء نفوس وبال بردن آن‪ ،‬باطر رسيدن به معرفت خداوند ‪ U‬از طريق كشف و مشاهده‪ ،‬نه از‬
‫طريق تقليد و استدلل‪ ،‬پرداختند‪ ،‬ول بعدا در طريق خويش مداهنت ونرمش كردند‪ ،‬وفلسفه هاي هندي‪،‬‬
‫فارسي ويونان متلف در طريقهء شان داخل شد ‪0‬‬
‫تأسيس و افراد برازنده ‪:‬‬
‫‪-‬ابن جوزي بغدادي (ت ‪597‬هـ) چني ميگويد كه صوفيه منسوب به مردي است كه برايش صوفه گفته‬
‫ميشد‪ ،‬نامش ( غوث بن مر ) بود و در دوران جاهليت درمصر ظاهر شده بود ‪0‬‬
‫‪-‬البيون از علماء سابق وفون هامر از دانشمندان جديد به اين نظر اند كه صوفيه مشتق و مأخوذ از (سوفيا)‬
‫ميباشد‪ ،‬سوفيا كلمهء يونان بوده معنايش حكمت ميباشد‪ ،‬اين نظر قول كسان را تأييد ميكند كه ميگويند‪:‬‬
‫تصوف اسلمي زادهء فلسفهء افلطون است ‪0‬‬
‫‪-‬بعضي ميگويد‪ :‬صوفيه از صوف "پشم" گرفته شده زيرا صوفيه مشهور به پوشيدن لباس هاي پشمينه بودند‪،‬‬
‫بعضي گفته‪ :‬از صفه گرفته شده يعن صفهء مسجد رسول ال ‪ r‬بعضي گفته‪ :‬از صفاء‪ ،‬و بعضي ديگر گفته‪:‬‬
‫از صف اول‪.‬‬
‫‪-‬ابو سعيد خراز ميگويد‪( :‬صوف كسي است كه قلبش را پروردگارش صفائي بشيده و نوران كرده باشد و‬
‫كسي است كه با ذكر خدا لذت احساس كند)‪ ،‬وي در دوران منت و عذاب صوفيه در بغداد به مصر فرار‬
‫كرد‪.‬‬
‫‪-‬ابو ممد جريري (ت‪ )311 -‬ميگويد‪( :‬تصوف عبارت است از داخل شدن در تام روشها و أخلق نيك‬
‫و خارج شدن از أخلق و عادات زشت‪.‬‬
‫‪-‬ابوبكر كتان (ت‪ )322-‬ميگويد‪( :‬تصوف أخلق است‪ ،‬و كسي كه در أخلق از تو برتري حاصل كرد‬
‫در صفاء نيز حاصل كرده است)‪ .‬وي نيز ميگويد‪( :‬تصوف عبارت است از صفاء شدن و مشاهده)‪.‬‬
‫‪-‬جعفر اللدي(ت‪348-‬هـ) ميگويد‪ :‬تصوف عبارت است از انداخت نفس در عبوديت و خروج از‬
‫بشريت و نظر كردن بسوي حق به تام معن)‪.‬‬
‫‪-‬شبلي ميگويد‪( :‬ابتداء تصوف معرفت خدا و انتهاي آن توحيد وي ميباشد)‪.‬‬
‫‪-‬بشر بن حارث ميگويد‪(:‬صوف كسيست كه قلب خودرا براي خداوند صفا كرده باشد)‪.‬‬
‫‪-‬قشيي‪ :‬كه صاحب رسالهء قشييه است ميگويد‪( :‬پرهيزگاري عبارت از ترك شبهات است) ‪.‬‬
‫‪-‬از شخصيات مشهورشان رابعهء عدوي نيز به شار ميود كه سال ‪135‬هـ يا ‪180‬هـ و يا ‪185‬هـ‬
‫وفات كرده است‪ ،‬وي بي زهد وحب و يا به تعبي خودشان بي زهد و عشق الي جع كرده بود‪ ،‬هچنان‬
‫وي در غن ساخت بش ادب صوفيان سهم گرفته بود‪.‬‬
‫‪-‬ابراهيم بن ادهم (ت‪161 -‬هـ) وي ملك و سلطنت را ترك نوده روي به زهد و تصوف آورد‪.‬‬
‫‪-‬هچنان سفيان ثوري ( ‪161 -97‬هـ) از علماء زهاد به شار ميود‪ ،‬وي ميگويد‪ ( :‬زهد در دنيا عبارت‬
‫است از كوتاه كردن آرزوها‪ ،‬نه خوردن چيز درشت و پوشيدن خرقه )‪.‬‬
‫‪-‬ذوالنون مصري (ت ‪245‬هـ ) از مكتب زهد است‪ ،‬نسبش به اصل قبطي و يا نوب ميسد‪ ،‬وي اولي‬
‫كسي است كه ظهور مذهب معرفت را در تصوف مقدمه گذاري ميكند طوريكه ميگويد‪ ( :‬پروردگارم را‬
‫توسط خود پروردگار شناختم و اگر پروردگارم ني بود وي را ني شناختم)‪.‬‬
‫‪-‬ابو القاسم جنيد ( ت‪297-‬هـ) در اصل از ناوند بود ول تولد و نشأت وي در عراق شده‪ ،‬و شاگرد‬
‫حارث ماسب ميباشد‪ ،‬وي ميگويد‪ ( :‬تصوف آنست كه حق ترا از خودت بياند و به خودش زنده سازد)‪،‬‬
‫در بارهء گروهي از تصوف و اهل معرفت كه به ترك نودن اعمال از قبيل نيكي ها و تقرب به سوي خداوند‬
‫‪ U‬ميسند‪ ،‬از وي در بارهء آنان پرسيده شد‪ ،‬وي در جواب گفت‪ ..( :‬آنان گروهي اند كه در بارهء ساقط‬
‫شدن اعمال سخن گفته اند‪ ،‬و اين نزد من چيز بزرگي است‪ ،‬كسي كه دزدي و زنا ميكند برتر است از‬
‫كسي كه اين سخن را ميگويد)‪.‬‬
‫‪-‬با يزيد بسطامي (ت ‪234‬هـ يا ‪ )261‬پدركلنش موسي و پدرش از پيوان زردشت بود‪ ،‬چني روايت‬
‫شده كه وي به طرف شخص مقصودي كه در زهد مشهور بود رفت‪ ،‬ديد كه آب دهن خود را به طرف قبله‬
‫ميندازد‪ ،‬هان بود كه از وي صرف نظر نوده برايش سلم هم نداد و چني گفت ‪ ( :‬اين شخص در بارهء‬
‫ادب از آداب رسول ال ‪ r‬مأمون نيست [وآنرا مراعات ني كند] پس در آنچه وي دعوي ميكند چگونه‬
‫مأمون باشد)‪.‬‬
‫‪-‬ابو مغيث حسي بن منصور حلج ( ‪309-244‬هـ) در فارس تولد شده‪ ،‬نواسهء يك مرد زردشت‬
‫بود‪ ،‬در واسط عراق نشأت نوده است‪ ،‬وي از مشهورترين حلول ها و اتادي ها به شار ميود‪ ،‬متهم به كفر‬
‫گرديده باطر چهار تمت كه به وي نسبت داده شده بود به دار كشيده شد‪ ،‬و آن چهار تمت اشياء ذيل‬
‫بود‪:‬‬
‫‪-1‬رابطه اش با قرامطه‪.‬‬
‫‪-2‬اين گفته اش ( أنا الق) يعن من خدا هستم‪.‬‬
‫‪-3‬اعتقاد پيوانش به الوهيت و خدائي وي‪.‬‬
‫‪-4‬عقيده اش در بارهء حج‪ ،‬زيرا وي معتقد بود كه حج كردن بيت ال از جلهء فرائضي نيست كه اداء آن‬
‫لزم باشد‪.‬‬
‫‪-‬در شخصيت وي خيلي غموض و پيپيدگي وجود دارد‪ .‬علوه برآن وي متشدد‪ ،‬سركش و افراطي بود‪،‬‬
‫كتاب دارد بنام ( طوا سي) كه آنرا ماسينيون اخراج و تقيق نوده است‪.‬‬
‫‪-‬ابو حامد غزال ملقب به حجة السلم ( ‪505 -450‬هـ) در طوس كه از مناطق خراسان است تولد‬
‫شده‪ ،‬به گرگان و نيشاپور سفر نود با نظام اللك ملزمت داشت‪ ،‬در مدرسهء نظامي بغداد دروس خويش‬
‫را خوانده و در منارهء مسجد دمشق اعتكاف نشست‪ ،‬به قدس نيز سفر نوده از آنا به حجاز رفت بعدا دو‬
‫باره به وطن خود عودت كرد‪ ،‬كتاب هائي هم نوشته است كه از آنمله است (تافت الفلسفه) و (النقذ من‬
‫الضلل) و مهمترين كتاب هايش ( احياي علوم الدين) است‪ ،‬غزال رئيس مدرسهء كشف در معرفت بشمار‬
‫ميود و از كار نامه هاي بزرگش شكست دادن فلسفهء يونان و ظاهر ساخت رسوائي هاي فرقهء باطنيه‬
‫است‪.‬‬
‫‪-‬ابو الفطوح شهاب الدين سهروردي ( ‪587 -549‬هـ) ‪ 5‬در سهرورد ايران تولد گرديده است سفر‬
‫‪] [5‬‬

‫هاي خيلي زياد به هر طرف نوده‪ .‬وي صاحب مكتب اشرافيهء فلسفيه ميباشد‪ ،‬مكتب كه اساس آن جع نودن‬
‫بي افكار مأخوذه از دين ها و مذاهب فارسيان قدي در بارهء دو بش بودن وجود و بي فلسفهء يونان بشكل‬
‫فلسفه و مذهب افلطونيهء جديد در بارهء فيض و ظهور دوامدار‪ ،‬ميباشد‪.‬وي توسط فتواي علماء حلب‬
‫درسوريه ماكمه گرديده بقتل رسيد‪ ،‬از جلهء كتابايش كتب ذيل بشمار ميود‪ ( :‬حكمة الشراق) و‬
‫( هياكل النور) و ( التلويات العرشية) و (القامات)‪.‬‬
‫‪-‬مي الدين ابن عرب ملقب به شيخ اكب (‪638 -560‬هـ) رئس مكتب وحدت الوجود كه خودرا خات‬
‫الولياء مي داند‪ ،‬در اندلس تولد گرديده به مصر كوچ نود بعدا به اداي حج رفت و از بغداد ديدن نود و در‬
‫دمشق جابا گرديده در هانا وفات يافت و دفن گرديد‪ .‬قبش در آنا تا الال وجود دارد و زيارت كرده مي‬

‫‪ ]5 [5‬بايد گفت كه اين شخص غير از آن سهروردي است كه در تصوف شهرت يافته وطريقه اي هم بنامش وجود دارد‪،‬‬
‫زيرا وي عمر بن محمد شهاب الديـن ابوحفص اسـت كه سال ‪632‬هـ وفات نموده واز جملهء مشايخ صوفيهء بغداد‬
‫به شمار ميرود‪ ،‬در تقوي وعبادت مشهور بود‪ .‬ولي نويسندهء كتاب در بدل وي ابو الفتوح سهروردي را نوشته كه وي‬
‫صوفي نه بلكه فلسفي بود و به اتهام زندقه كشته شد‪ .‬م‪.‬‬
‫شود‪ ،‬وي نظريهء انسان كامل را طرح نود‪ ،‬نظريه ايكه چني ميگويد‪ :‬از ميان تام ملوقات تنها براي انسان‬
‫مكن است كه مل تلي تام صفات خداوندي گردد‪ ،‬زيرا براي انسان اين امكان وجود دارد كه در وحدانيت‬
‫خداوند غرق شود‪ .‬وي كتاب هاي زيادي دارد كه بعضي آنا را به چهار صد كتاب و رساله ميساند كه‬
‫تعدادي از آنا تا الال در كتابانهء يوسف آغا در قونيه و در ديگر كتابانه هاي تركيه مفوظ ميباشد‪ ،‬كتاب‬
‫هاي مشهورش عبارت اند از‪:‬‬
‫‪-2‬ترجان الشواق‪.‬‬ ‫‪-1‬روح القدس ‪.‬‬
‫‪-4‬فصوص الكم‪.‬‬ ‫‪-3‬فتوحات مكيه‬
‫و بارزترين آنا فتوحات مكيه به شار ميود‪.‬‬
‫‪-‬ابو السن شاذل ( ‪656 -593‬هـ) وي صاحب طريقهء شاذليه بوده و از جلهء اقوالش اين ميباشد‪( :‬ما‬
‫به طرف خداوند ‪ U‬به چشم ايان و يقي نظر ميكنيم بناء ما از دليل و برهان غن بوده به آن ضرورت‬
‫نداري )‪.‬‬
‫‪-‬قطب هاي چهار گانه ‪ :‬عبد القادر جيلن‪ ،‬احد رفاعي‪ ،‬احد بدوي و ابراهيم دسوقي‪ ،‬شرح احوال اين ها‬
‫خواهد آمد‪.‬‬
‫‪-‬از جلهء آنان فيلسوف فرانسوي رينه نيز به شار ميود كه وي مسلمان شده طريق تصوف را در اروپا پيش‬
‫گرفت و خودرا عبد الواحد يي نام كرد وي از روحانيت اسلمي دفاع نوده علو مرتبهء تصوف اسلمي را‬
‫– مطابق نظريهء خودش بيان نوده است‪ ،‬از جلهء كتاب هاي وي كتب ذيل ميباشد ( ازمة العال الديث)‪،‬‬
‫(رمزية الصليب) و (الشرق و الغرب)‪.‬‬
‫افكار و معتقدات ‪:‬‬
‫اول ‪ :‬اصول و قواعد‪:‬‬
‫‪-‬معتقد اند كه دين عبارت از شريعت و حقيقت ميباشد‪ ،‬شريعت ظاهر دين بوده و آن دروازه ايست كه از‬
‫آن هه داخل مي شوند و حقيقت باطن دين ميباشد كه در آن جز برگزيدگان و متاران كس ديگر ني رسد‪.‬‬
‫‪-‬تصوف در نظرشان هم طريقت است و هم حقيقت‪.‬‬
‫‪-‬در تصوف تأثي روحي لزم ميباشد و آن حاصل ني شود مگر به واسطهء شيخي كه طريقه را از شيخ‬
‫خود گرفته باشد‪.‬‬
‫‪-‬ذكر‪ ،‬تأمل روحي و متوجه ساخت ذهن بسوي مل العلى ضروري بوده و بلند ترين درجات نزد آنان‬
‫درجهء ول ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬عمل كردن به اوامر شرع از جلهء ضروريات بشمار ميود‪:‬‬
‫*سهل تستري ميگويد‪ (:‬اصول طريقه هفت چيز است‪ :‬چنگ زدن به كتاب ال‪ ،‬اقتداء به سنت‪ ،‬خوردن‬
‫حلل‪ ،‬امتناع از ضرر رسان‪ ،‬دوري از گناه‪ ،‬لزم بودن توبه‪ ،‬و اداي حقوق)‪.‬‬
‫* ابو السن شاذل ميگويد‪ ( :‬وقتيكه كشف تو با كتاب ال و سنت مقابل واقع شود به كتاب و سنت عمل‬
‫نوده كشف خود را ترك نا)‪.‬‬
‫* هچنان شاذل مي گويد‪ ( :‬وقتيكه فقي ( يعن صوف) بر نازهاي پنجگانه در جاعت حاضر نشود به آن‬
‫شخص اعتناء نكنيد)‪.‬‬
‫* ابو يزيد بسطامي مي گويد‪ ( :‬اگر شا شخصي را ديديد كه داراي چنان كرامت هائي است كه برهوا بال‬
‫ميود به وي فريب نوريد تا وقتيكه ببينيد كه وي در مقابل امر و ني دين و حفظ حدود و عمل كردن به‬
‫شريعت چگونه است)‪.‬‬
‫* وي هچنان ميگويد‪ ( :‬اگر شخصي جاي ناز خود را بر روي آب گستراند و در هوا چهارزانو بنشيند‬
‫بازهم به وي فريب نوريد تا وقتيكه ببينيد در مقابل امر و ني چگونه ميباشد)‪.‬‬
‫* غزال ميگويد‪ ( :‬اگر انسان را ديدي كه در هوا پرواز مينمايد و بر روي آب قدم ميزند ول كاري را انام‬
‫ميدهد كه مالف شريعت است در آنصورت بدان كه آن شخص شيطان است)‪.‬‬
‫‪-‬غزال معتقد است كه تنها عقل وسيلهء معرفت شده ني تواند و ضروري است كه طريق ديگري بالتر از‬
‫طريقهء عقل وجود داشته باشد كه در آن چشم ديگري باز شود وتوسط آن انسان غيبيات و امور آينده را‬
‫مشاهده كند‪ ،‬و آن طريق تنها براي كسي حاصل مي شود كه ايان عارفي را داشته باشد و به نور يقي‬
‫مشاهده نايد‪ ،‬در اين مسئله به عجايبـي كه در خواب هاي درست وجود دارد و به خب دادن پيامب ‪ r‬از‬
‫امور غيب و آينده استدلل نوده است‪.‬‬
‫‪-‬صوفيان از علم لدن سخن ميگويند‪ ،‬علمي كه به نظر آنا متص به اهل نبوت و وليت ميباشد‪ ،‬چنانچه كه‬
‫براي خضر ‪ u‬اين علم حاصل بود‪ ،‬و خداوند ‪ U‬از آن خب داده ميگويد‪( :‬و علمناه من لدن علما)‪.‬‬
‫فناء ‪ :‬أبو يزيد بسطامي اولي دعوتگر در اسلم بسوي اين نظر بشمار ميود‪ ،‬وي اين نظر را از شيخ خود‬
‫ابوعلي سندي نقل نوده است‪ ،‬مراد از فناء استهلك كامل به خداوند ‪Y‬بوده چنانچه در آخر‪ ،‬انسان از‬
‫احساسات خود غايب شده و مشاهده كننده فنا گرديده خود و ما سواي خداوند ‪ U‬را فراموش ميكند‪،‬‬
‫قشيي ميگويد‪(:‬كسي كه باليش سلطان حقيقت به حدي غلبه نود كه اغيار را نديد‪ ،‬نه عي آنا را‪ ،‬نه اثر‬
‫شان و نه علمهء شان را در آنوقت گفته مي شود‪ :‬آن شخص از خلق فنا شده وهراه حق باقي است)‪.‬‬
‫بلندترين درجات فنا را مقام جع المع مينامند كه آن عبارت است از فنا شدن بنده از مشاهده فنا شدنش‬
‫توسط استهلكش در وجود حق)‪.‬‬
‫‪-‬مقام فنا حالت است كه تصورات سالك ميان دو قطب متعارض دوران ميكند كه آن دو قطب عبارت است‬
‫از تنيه و تريد از يك جانب‪ ،‬حلول و تشبيه از جانب ديگر ‪.‬‬
‫دوم ‪ :‬درجات سلوك ‪:‬‬
‫‪-‬ميان صوف‪ ،‬عابد‪ ،‬و زاهد فرق وجود دارد‪ ،‬زيرا براي هر يكي از اينها اسلوب‪ ،‬طريقه و هدف خاصي‬
‫وجود دارد‪.‬‬
‫‪-‬مقامات‪ :‬آن عبارت است از منازل روحي كه سالك به آن مرور نوده به طرف خداوند ميود و باطر‬
‫گذشت از آن و رسيدن به منلهء دوم مدت از زمان توقف نوده ماهده و كوشش مينمايد‪ ،‬و براي گذشت‬
‫و نقل كردن از منازل به ماهده و تزكيهء نفس ضرورت است‪.‬‬
‫‪-‬احوال‪ :‬احوال عبارت است از نسيم هائي كه بالي سالك ميوزد و توسط آن چند لظه نفس وي تازه‬
‫ميشود‪ ،‬بعد از آن ميگذرد و بوي خوشي باقي ميگذارد كه روح را شوقمند بازگشت آن نسيم خوش‬
‫ميسازد‪ ،‬جنيد ميگويد ‪ « :‬حال چيزي است كه بر قلوب نازل ميشود و دوام ني داشته باشد »‪.‬‬
‫‪-‬احوال تفه است و مقامات به كسب حاصل ميشود‪ ،‬از اين مطلب چني تعبي ميكنند ‪ « :‬احوال از‬
‫سرچشمهء جود ميايد و مقامات به جهد و كوشش حاصل ميشود» ( الحوال تأت من عي الود و القامات‬
‫تصل ببذل الجهود)‪.‬‬
‫‪-‬اولي درجات سلوك دوست خدا و رسولش بوده كه علمهء آن اقتداء و پيوي رسول ال ‪ r‬ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬بعد از آن درجهء (السوة السنه) اقتداء نيكو است‪( :‬لقد كان لكم ف رسول ال أسوة حسنه)‪.‬‬
‫‪-‬بعد از آن درجهء توبه است‪ :‬كه توسط دور شدن از گناه‪ ،‬ندامت از انام دادن آن‪ ،‬و تصميم گرفت براينكه‬
‫ديگر به گناه رجوع نكند‪ ،‬و بشش خواست از صاحب حق اگر از حقوق انسان باشد‪ ،‬حاصل ميشود‪.‬‬
‫‪-‬ورع‪ :‬آن اينست كه سالك تام چيزهائي كه درآن شبه وجود دارد ترك كند‪ ،‬چه در سخن باشد‪ ،‬چه در‬
‫عمل و چه در قلب‪.‬‬
‫‪-‬زهد‪ :‬يعن دنيا بر پشت دستش باشد و قلب وي معلق به چيزي باشد كه در دست خداوند قرار دارد‪ ،‬يكي‬
‫از آنان در بارهء زاهد چني ميگويند‪ « :‬فلن راست ميگويد‪ ،‬خداوند قلبش را از دنيا پاك كرده و دنيا را به‬
‫دستش و به ظاهرش قرار داده است» گاهي انسان در يك زمان هم غن ميباشد و هم زاهد‪ ،‬زيرا مراد از زهد‬
‫فقر نيست‪ ،‬بنابرآن هر فقي زاهد نيست هانطور كه هر زاهد فقي ني باشد‪.‬‬
‫‪-‬توكل‪ :‬ميگويند كه توكل ابتداء است وتسليم درميان وتفويض آخرين ميباشد‪ ،‬گرچه كه اعتماد بر خداوند‬
‫نايت است‪ ،‬سهل تستري ميگويد‪« :‬توكل عبارت است از رفت با خداوند هر جا كه ميخواهد »‪0‬‬
‫مبوب‪ ،‬رفت با‬ ‫‪-‬مبت‪ :‬حسن بصري‪ ( :‬ت ‪110‬هـ ) ميگويد‪ « :‬علمهء مبت موافقت با‬
‫وي در تام راه هايش و درتام امور‪ ،‬نزديكي جست به وي با تام وسائل‪ ،‬و دوري جست از تام كارهائي كه‬
‫وي را درطريقه اش ياوري ني كند‪ ،‬ميباشد»‪0‬‬
‫‪-‬رضا‪ :‬يكي از آنان ميگويد‪ " :‬رضا به خداوند بزرگ جنت دنيا است‪ ،‬و آن اينست كه قلب بنده تت حكم‬
‫ال ‪ U‬سكونت داشته باشد ‪ 0‬ديكري ميگويد‪" :‬رضا آخرين مقامات است كه بعد ازآن درپي احوال ارباب‬
‫قلوب ميود و به مطالعهء غيبيات وتذيب اسرار‪ ،‬براي صفاء اذكار وحقائق احوال‪ ،‬مي پردازد »‪.‬‬
‫سوم ‪ :‬مكاتب صوفيه ‪:‬‬
‫‪-‬مكتب زهد‪ :‬پيوان اين مكتب نساك‪ ،‬زهاد‪ ،‬عابدان‪ ،‬وگريه گران ميباشند‪ ،‬و از آنمله اند‪ :‬رابعهء عدويه‪،‬‬
‫ابراهيم بن ادهم وسفيان ثوري ‪0‬‬
‫‪-‬مكتب كشف ومعرفت‪ :‬اين مكتب به آن مفكوره بنا ناده شده كه تنها منطق عقلي در تصيل معرفت و‬
‫درك كردن حقايق موجودات كفايت ني كند‪ ،‬و به رياضت نفسي‪ ،‬انسان به جائي ميسد كه پردهء جهل و‬
‫نادان از چشم بصيتش دور شده‪ ،‬حقايق نفس المري وحقيقي در آئينهء دلش نقش بسته آشكارا ميگردد‪،‬‬
‫رهب اين مكتب ابوحامد غزال ميباشد ‪0‬‬
‫‪-‬مكتب وحدة الوجود‪ :‬رهب اين مدرسه و مكتب مي الدين ابن عرب ميباشد و از جلهء پيوان متآخرين وي‬
‫جال الدين افغان بود ( رسالهء الواردات را مطالعه ناييد) مبناي اين مكتب بر آنست كه‪ :‬خداوند در هر چيز‬
‫وجود دارد‪ ،‬خداوند هر چيز است‪ ،‬بنابراين هه چيزي كه در كاينات موجود است قابل تقديس وتعظيم‬
‫ميباشد‪ ،‬ابن عرب ميگويد‪ « :‬از مققي ثابت شده كه در وجود جز خدا هيچ چيز ديگر وجود ندارد‪ ،‬ما اگر‬
‫چه موجود هستيم ول وجود ما توسط وجود وي است‪ ،‬بنابرآن در صحنهء وجود جز حق ديگر هيچ‬
‫موجودي ظاهر نشده‪ ،‬و وجود هانا حق است و آن يكي است‪ ،‬لذا هيچ چيزي در آنا وجود ندارد كه مثل‬
‫خداوند باشد‪ ،‬زيرا مكن نيست كه اصل دو وجود موجود باشد‪ ،‬چه متلف باشند وچه ماثل وهانند»‪0‬‬
‫‪-‬مكتب اتاد وحلول‪ :‬زعيم ورهب اين مكتب حلج بود‪ ،‬در اين مكتب اثرات تصوف هندي ونصران به‬
‫چشم ميسد‪ ،‬زيرا در اين مكتب صوف چني تصور ميكند كه خداوند در وي حلول كرده و او با خداوند‬
‫يكي ومتحد شده است‪ ،‬از جلهء سخنان ايشان اين است‪(:‬أنا الق) « من حق هستم » و (ماف البة إل ال )‬
‫«درميان لباسم جز خدا كس ديگر نيست » و أمثال آن‪ ،‬از سخنان شطحيات كه بر زبان شان در حالت نشه‬
‫به شراب شهود‪ -‬چنانچه ميگويند‪ -‬جاري ميشود‪.‬‬
‫چهارم ‪ :‬طرق صوفيه ‪:‬‬
‫‪-1‬قادريه‪ :‬كه منسوب به عبدالقادر اليلن ( ‪561-470‬هـ) است‪ ،‬وي در بغداد مدفون ميباشد و هر‬
‫سال تعداد زيادي از پيوانش باطر تبك به وي‪ ،‬آنرا زيارت ميكنند‪ ،‬وي به بسياري از علوم زمانش آشنا بود‪،‬‬
‫پيوانش به وي كرامت هاي زيادي را نسبت ميدهند‪ ،‬چهل و نو فرزند داشت كه از آنمله يازده تن آن تعاليم‬
‫وي را آموختند و آن را در جهان اسلم به نشر رسانيدند‪.‬‬
‫‪-2‬رفاعيه‪ :‬كه منسوب به سوي احد رفاعي ( ت‪580 -‬هـ) است‪ ،‬وي از بن رفاعه كه قبيله اي از عرب‬
‫است ميباشد‪ ،‬گروه وي از ششي و نيزه در اثبات كرامات استفاده مينمايند‪ ،‬وي پرهيزگار بوده خيلي رياضت‬
‫نفسان داشت‪ ،‬طريقه وي در غرب آسيا نشر شده است‪.‬‬
‫‪-3‬احديه‪ :‬كه منسوب به احد بدوي (‪657-596‬هـ) است‪ ،‬وي بزرگترين اولياء مصر به شار ميود‪،‬‬
‫در فاس تولد شده‪ ،‬بعدا حج نوده به عراق كوچ كرد‪ ،‬و تا وقت وفاتش در طنطا باقي ماند‪ ،‬و قبش در آنا‬
‫زيارت ميشود‪ ،‬در اسپكاري متاز بود‪ ،‬به عبادت روي آورد و از ازدواج امتناع ورزيد‪ ،‬اتباع و پيوانش در‬
‫تام اطراف مصر منتشر ميباشند‪ ،‬آنان در مصر شاخه هائي هم دارند مثل‪ :‬بيوميه‪ ،‬شناويه‪ ،‬اولد نوح‪ ،‬وشعبيه‪،‬‬
‫علمهء شان دستار سرخ است‪.‬‬
‫‪-4‬دسوقيه‪:‬كه منسوب به سوي ابراهيم دسوقي ( ‪676-633‬هـ) است‪ ،‬طريقهء آنان به سوي خروج از‬
‫نفس و خواهشات وي دعوت ميكند‪ ،‬سرمايهء شان دوست داشت ههء خلق‪ ،‬وتسليم و سكون زير اراده و‬
‫فرمان شيخ است‪ ،‬اين طريقه به سوي علم و عمل فرا ميخواند و گوشه نشين را مستحب ني داند‪ ،‬مگر در‬
‫صورت كه به امر شيخ باشد‪.‬‬
‫‪-5‬اكبيه‪ :‬كه منسوب به سوي شيخ اكب مي الدين بن عرب است‪ ،‬طريقهء وي بر خاموشي‪ ،‬گوشه نشين‪،‬‬
‫گرسنگي بيخواب بناء ناده شده است‪ ،‬اين طريقه داراي سه صفت است‪ :‬شكيبائي در مقابل مشكلت و‬
‫مصيبت‪ ،‬شكر در نعمت‪ ،‬و رضاء به قضاء و تقدير‪.‬‬
‫‪-6‬شاذليه‪ :‬كه منسوب به ابو السن شاذل ( ‪656-593‬هـ) است‪ ،‬وي در قريه اي نزديك به قريهء‬
‫مرسيه تولد گرديده‪ ،‬به تونس انتقال نود‪ ،‬چند بار حج كرده‪ ،‬در بارهء وي گفته اند‪« :‬وي طريقه را براي‬
‫خلق آسان كرد» زيرا طريقهء وي آسانترين و نزديك ترين طريقه بوده و به كثرت علم و ذكر بناء ناده شده‬
‫است‪ ،‬و در آن ماهدت و كوشش زياد وجود ندارد‪ ،‬طريقهء وي در مصر ‪ ،‬ين‪ ،‬و بلد عرب نشر گرديده‬
‫است‪ ،‬مردم شهر ( ما) به وليت وي ايان وعقيده عميق و راسخ دارند‪ ،‬طريقهء وي هچنان در مراكش‪،‬‬
‫غرب الزاير‪ ،‬شال غرب افريقا به صورت عموم به نشر رسيده است‪.‬‬
‫‪-7‬بكداشيه ‪ :‬ترك هاي عثمان خودرا به اين طريقه منسوب ميدانستند‪ ،‬اين طريقه تا حال در البانيا منتشر‬
‫ميباشد‪ ،‬و به تصوف شعيه ها نزديك تر است نسبت به تصوف سن ها‪ ،‬اين طريقه در نشر اسلم ميان تركها‬
‫و مغولا نقش مهم داشته است‪ ،‬و بالي پادشاهان عثمان سلطهء بزرگ داشت‪.‬‬
‫‪-8‬مولويه‪ :‬اين طريقه را شاعر فارسي جلل الدين رومي ( ت‪672 -‬هـ) كه در قونيه مدفون ميباشد‪ ،‬اياد‬
‫نوده است‪ ،‬اين گروه از گروه هاي ديگر‪ ،‬به داخل كردن رقص و بازي در حلقات ذكر‪ ،‬امتياز كرده‬
‫ميشوند‪ ،‬آنان در تركيه و آسياي غرب منتشر گرديده اند‪ ،‬در ايام حاضر براي آنان جز چند تكيه خانه در‬
‫تركيه و حلب ودر بعضي مناطق شرقي‪ ،‬چيز ديگري باقي نانده است‪.‬‬
‫‪-9‬نقشبنديه‪ :‬كه منسوب به شيخ باء الدين ممد بن ممد باري‪ ،‬ملقب به شاه نقشبند ( ‪-618‬‬
‫‪791‬هـ)است‪ ،‬اين طريقه مثل طريقهء شاذل خيلي آسان ميباشد‪ ،‬در فارس‪ ،‬بلد هند و آسياي غرب به نشر‬
‫رسيده است‪.‬‬
‫‪-10‬ملمتيه‪ :‬مؤسس آن ابوصال حدون بن احد بن عمار معروف به قصار (ت‪271 -‬هـ) ميباشد‪،‬‬
‫بعضي از آنان به هدف مقابله و ماهده با نفس و نواقص وي مالفت نفس را جائز دانسته اند‪ ،‬افراطي هاي‬
‫آنان در اين اواخر در تركيه پيدا شده اند كه به اباحيت و ل ابال رسيده اند‪ ،‬و هر كاري را بدون مراعات و‬
‫در نظر داشت اوامر و نواهي شريعت انام ميدهند‪.‬‬
‫پنجم ‪ :‬شطحيات صوفيه ‪:‬‬
‫‪-‬بعضي از آنان طريقهء حاضر ساخت ارواح را پيش گرفته معتقد اند كه اينهم از تصوف است‪ ،‬چنانچه‬
‫بعضي ديگرش طريقهء شعبده را پيموده اند‪ ،‬ايشان به آباد كردن و عمارت كردن مرقدها و قب هاي اولياء‪،‬‬
‫روشن ساخت آنا‪ ،‬زيارت كردن و دست ماليدن به آنا‪ ،‬اهتمام و توجه زيادي دارند‪ ،‬در حاليكه ههء اينها از‬
‫بدعت هائي ميباشد كه خدواند ‪ U‬به آن دليلي نفرستاده است‪.‬‬
‫‪-‬بعضي از آنان به دور شدن مكلفيت از شخص ول قائل اند‪ ،‬يعن عبادت بالي وي لزم نيست‪ ،‬زيرا وي به‬
‫مرتبه اي رسيده كه ديگر به اداء عبادت ضرورت ندارد‪ ،‬و ديگر اينكه اگر وي به مكلفيت هاي شريعت و‬
‫ظاهر آن مشغول شود ازحفظ باطن قطع شده توجه وي به طرف انواع واردات باطنيه باطر مراعات ظاهر‬
‫خراب ميشود‪.‬‬
‫‪-‬از غرال بر كسان كه فريب و غرور بالي شان غلبه نوده‪ ،‬انتقادات نقل گرديده و فرقه هاي شان را نيز‬
‫شرده است [كه در ذيل ذكر ميگردد]‪:‬‬
‫* گروهي به لباس‪ ،‬هيئة و شكل و به منطق و سخن فريب خورده اند‪.‬‬
‫* گروهي ادعاء علم معرفت و مشاهدهء حق را نوده ميگويند كه از مقامات واحوال گذشته اند‪.‬‬
‫* گروهي ديگر در اباحيت افتاده گليم شريعت را جع كرده‪ ،‬احوال را ترك نوده بي حرام و حلل به‬
‫مساوات و برابري قائل شده اند‪.‬‬
‫* بعضي از آنان ميگويند‪ :‬اعمال ظاهري هيچ ارزشي ندارد‪ ،‬به قلب ها نظر كرده ميشود و قلب هاي ما واله‬
‫و شيداء مبت خدا‪ ،‬و واصل به معرفت خدا ‪ U‬ميباشد‪ ،‬با دست هاي خويش امور دنيا را پيش ميبي و قلب‬
‫هاي ما در حضرت پروردگار حضور دارد‪ ،‬بنابرآن ما در ظاهر با شهوات و خواهشات هستيم نه در باطن‪.‬‬
‫‪-‬اقوال وجود دارد كه به ابو يزيد بسطامي نسبت داده ميشود‪ ،‬ول هريكي از عبدال هروي (ت ‪481‬هـ)‬
‫و نيكلسون مستشرق در صحت نسبت اين اقوال به وي اظهار شك و ترديد مينمايند‪ ،‬يعن اقوال آت‪:‬‬
‫* ‪ «:‬سبحان ما اعظم شأن » ( پاكي است مرا چقدر بزرگ است شأن من)‪.‬‬
‫* « إن ل إله إل أنا فاعبدون » ( من‪ ،‬نيست معبودي جز من پس مرا عبادت كنيد)‪.‬‬
‫* « از بري عبور كردم كه پيامبان در ساحل آن توقف نوده استاده اند»‪.‬‬
‫* « بر آسان بال رفتم و خيمهء خويش را در مقابل عرش نصب كردم»‪.‬‬
‫‪-‬حلج كه صاحب مكتب حلول و اتاد شرده ميشود نيز اقوال دارد كه از آنمله است‪:‬‬
‫نـحن روحان حللـنا بدنا‬ ‫أنا من أهوي و من أهوي أنا‬
‫و إذا أبصـرته أبصـرتنا‬ ‫فإذا أبصرتـن أبصـرتـه‬
‫تزج المـرة ف الاء الزلل‬ ‫مزجت روحك ف روحي كما‬
‫فإذا أنت أنـا ف كل حال‬ ‫فإذا مسك شـئ مسـن‬
‫يعن ‪ « :‬من كسي هستم كه خودم آنرا طلب ميكنم‪ ،‬و كسي را كه طلب ميكنم آن خودم هستم ما دو روحي‬
‫هستيم كه در يك بدن داخل شده اي – پس وقت مرا ببين او را نيز ديده اي‪ -‬و وقت او را ببين مرا نيز ديده‬
‫اي – روحت با روحم چنان خلط شده كه‪ -‬شراب در آب زلل و صفا خلط ميشود‪ -‬بنابرآن وقت چيزي تو‬
‫را مساس كند مرا مساس كرده است‪ -‬و در هر حال تو عي من هست»‪.‬‬
‫‪-‬صوف ها لفظ ( غوث و غياث) را استعمال ميكنند‪ ،‬ول ابن تيميه در مموع الفتاوي ملد تصوف ص‬
‫‪ 437‬ميگويد‪ :‬لفظ ( غوث و غياث) را جز خداوند ‪ U‬كس ديگر مستحق نيست‪ ،‬خدوند است كه‬
‫فريادرس داد خواهان ميباشد‪ ،‬بناء براي هيچ كس جائز نيست كه از ديگري فريادرسي بواهد‪ ،‬نه به ملك‬
‫مقرب و نه به نب مرسل»‪.‬‬
‫‪-‬تام طرق صوفيه به ضرورت ذكر اتفاق دارند‪ ،‬و آن به نزد نقشبنديه لفظ «ال» است هراه توجه به سوي‬
‫معن‪ ،‬نزد شاذليه (ل إله إل ال) است‪ ،‬نزد ديگران شان نيز مثل آن ميباشد‪ ،‬البته هراه با استغفار و درود به‬
‫پيامب ‪ r‬و بعضي از آنان در وقت شدت ذكر ( هو هو) ميگويند به لفظ ضمي‪.‬‬
‫‪-‬ول ابن تيميه در كتاب سلوك از مموع الفتاوى ص ‪ 229‬ميگويد‪« :‬اكتفا كردن به اسم مفرد‪ ،‬چه اسم‬
‫ظاهر باشد چه ضمي‪ ،‬دليلي و اصلي ندارد‪ ،‬چه رسد به آنكه از ذكرخواص و عارفي باشد‪ ،‬بلكه آن وسيله‬
‫اي به انواع بدعت ها و گمراهي ها بوده و سبب تصور احوال فاسده‪ ،‬از احوالت اهل الاد و اهل اتاد‬
‫ميشود»‪.‬‬
‫وي نيز در ص ‪ 227‬ميگويد‪«:‬كسيكه ميگويد‪ :‬يا هو ياهو‪ ،‬يا ميگويد‪ :‬هوهو و امثال آن‪ ،‬ضمي تنها به‬
‫طرف چيزي راجع ميشود كه آنرا قلب تصور نوده است‪ ،‬و قلب گاهي به راه صواب ميود و گاهي هم به‬
‫بياهه ميود»‪.‬‬
‫‪-‬بعضي از كسانيكه خودرا به تصوف نسبت ميدهند كارهاي عجيب و خارق العادات را انام ميدهند‪ ،‬ابن‬
‫تيميه در كتاب تصوف صـ ‪ 494‬ميگويد‪ « :‬اما برهنه كردن سر‪ ،‬بافت موي‪ ،‬و مارهارا با خود داشت‪،‬‬
‫اينها شعار و علمهء هيچيكي از صالي‪ ،‬و هيچ كس از اصحاب‪ ،‬تابعي‪ ،‬شيوخ متقدمي و متأخرين‬
‫مسلمانان نبوده و نه هم شعار شيخ احد رفاعي ميباشد‪ ،‬بلكه خيلي بعد از وفات شيخ اينكارها اختراع و‬
‫ابتداع گرديده است»‪.‬‬
‫‪-‬ابن تيميه در كتاب تصوف صـ ‪ 504‬ميگويد‪ « :‬اما نذر كردن براي مردگان از انبياء و مشائخ و غي‬
‫شان‪ ،‬يا براي قبور شان و يا براي ماورين قبور شان‪ ،‬نذر شركي بوده و نافرمان خداوند تعال ميباشد»‪.‬‬
‫‪-‬و در صـ ‪ 506‬كتاب تصوف ميگويد‪« :‬اما قسم خوردن به غي خداوند‪ ،‬از ملئكه‪ ،‬پيامبان‪ ،‬مشائخ‪،‬‬
‫پادشاهان‪ ،‬و ديگران‪ ،‬منهي عنه بوده جائز ني باشد»‪.‬‬
‫‪-‬و در صـ ‪ 505‬كتاب تصوف ميگويد‪ « :‬اما برادر خواندگي مردان با زنان بيگانه‪ ،‬و خلوت شان با آنا‬
‫و نظر كردن شان به عورت آنان‪ ،‬اين هه به اتفاق مسلمانان حرام بوده كسيكه آن را از امور دين ميشمارد‬
‫وي از جلهء برادران شياطي ميباشد»‪.‬‬
‫‪-‬در بارهء مقام فناء از شهود ما سواي رب‪ ،‬كه آن فناء از اراده است‪ ،‬ابن تيميه در صـ ‪ 337‬كتاب سلوك‬
‫ميگويد‪ :‬در اين فناء گاهي ميگويند‪« :‬أنا الق» يا «سبحان» يا « ما ف البة إل ال» [ترجهء اين عبارات‬
‫پيشتر گذشت]‪ ،‬البته وقت ميگويند كه توسط مشهود خود از شهود خود و توسط موجود خود از وجود خود‬
‫فان شوند‪ ،‬در مثل اين مقام مدهوشي و مست واقع ميشود كه هراه با موجود بودن حلوت ايان تييز از وي‬
‫ساقط ميشود‪ ،‬چنانچه در مست شراب و مست كسيكه عاشق صورت ها است واقع ميشود‪ ..‬در بارهء آنان‬
‫چني حكم ميشود كه اگر عقلش به سبب امر مباح زائل شده باشد در آنصورت اگر از وي اقوال و افعال‬
‫حرام صادر ميشود بر وي گناه نيست [زيرا در اين صورت معذوراند ]‪ ،‬بلف آن صورت كه عقلش به سبب‬
‫كار حرام زائل شده باشد‪ . . .‬هانطوريكه باليشان گناهي نيست اينهم جائز نيست كه به آنا در آن كار‬
‫اقتداء كرده شود‪ ،‬وآن كارها وسخنان را درست دانسته شود‪ ،‬بلكه آنان در آن حالت‪ ،‬در بارهء تكاليف‬
‫ظاهري مثل غافل و ديوانه اند»‪.‬‬
‫‪ -‬در بارهء مقام فناء از وجود ماسوا‪ ،‬ابن تيميه در صـ ‪ 337‬كتاب سلوك ميگويد‪« :‬سوم‪ :‬فناء از وجود‬
‫ماسوا است‪ ،‬يعن چني ميبيند كه ال عي وجود است وديگر هيچ چيزي وجود ندارد‪ ،‬نه وجود قائم بر وي‬
‫ونه به غي وي‪ ،‬اين حال حال اتادي هاي زنديق متأخرين است‪ ،‬مثل‪ :‬بليان‪،‬تلمسان وقونوي وامثال شان‪،‬‬
‫كسانيكه حق را عي موجودات و حقيقت كائنات ميدانند وميگويند كه غيش هيچ وجود ندارد‪ ،‬نه به اين‬
‫معن كه بقاء وجود اشياء توسط وي است بلكه مرادشان اين است كه وي عي موجودات ميباشد‪ ،‬بنابران اين‬
‫قول وعقيده كفر وضللت است»‪.‬‬
‫ريشه هاي فكري واعتقادي‪:‬‬
‫‪-‬ماهده هاي صوفيه خيلي به زمان قدي بازميگردد‪ ،‬يعن وقت كه انسان به ضرورت رياضت و مقابله با‬
‫خواهشات آن احساس نود‪.‬‬
‫‪-‬شكي نيست كه آنچه صوفيان از زهد ‪ ،‬ورع‪ ،‬توبه و رضاء … به سوي آن فراميخوانند از امور اسلم بوده‬
‫و اسلم به سوي عمل كردن و تسك به آنا و كار به خاطر آن دعوت مينمايد‪.‬‬
‫‪-‬لكن آنچه بعضي از صوفيان‪ ،‬از حلول‪ ،‬اتاد‪ ،‬فناء‪ ،‬واختيار طريق ماهدات صعبه‪ ،‬به آن رسيده اند اموري‬
‫اند كه از مصادر بيگانه از اسلم مثل‪ :‬هندويه‪ ،‬جينيه‪ ،‬بودائيه‪ ،‬افلطونيه ‪ ،‬زردشتيه و مسيحيه‪ ،‬در تصوف‬
‫داخل شده اند‪.‬‬
‫‪-‬ميكس مستشرق معتقد است كه تصوف از رهبانيت شام آمده است‪.‬‬
‫‪-‬جونس مستشرق آنرا به فيداي هندوها باز ميگرداند‪.‬‬
‫‪-‬نيكولسون ميگويد‪ :‬تصوف زادهء اتاد فكري يونان با ديانات شرقي ميباشد و به تعبي دقيقتر زادهء اتاد‬
‫فلسفهء افلطونيهء جديد و ديانات مسيحي و مذهب غنوصي ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬سقوط در دائرهء عدمي‪ ،‬توسط ساقط ساخت تكاليف و عبور نودن از امور شرعي كاريست كه به آن‬
‫براهه آشنائي دارند‪ ،‬برهي ميگويد‪ ( :‬وقتيكه با براها متحد شوم آنگاه به هيچ عمل و فرضيه اي مكلف ني‬
‫باشم)‪.‬‬
‫‪-‬سخن حلج در حلول و سخن ابن عرب در بارهء انسان كامل موافق به قول نصارا در بارهء عيسى ‪u‬‬
‫ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬تصوف منحرف دروازهء بزرگي بوده كه از آن بدي هاي زيادي مثل‪ :‬تواكل‪ ،‬سلبيت‪ ،‬الغاء شخصيت‬
‫انسان‪ ،‬و تعظيم سخصيت شيخ‪ ،‬داخل شده است‪ ،‬علوه به گمراهي هائي كه بعضي آنا انسان را از اسلم‬
‫خارج ميسازد‪.‬‬
‫انتشار و جاهاي نفوذ ‪:‬‬
‫‪-‬طريقه هاي صوفيه در انتشار اسلم در جاهائي كه آن را لشكر مسلمي فتح نكرده بود مثل‪ :‬اندونوزيا‪ ،‬بش‬
‫بزرگ افريقا و ديگر مناطق دور دست‪ ،‬فعاليت و كار زيادي نوده است‪ ،‬البته توسط تأثي روحي كه نزد آنان‬
‫وجود دارد كه آنرا بنام (جذب) ياد ميكنند‪.‬‬
‫‪-‬حكام در آمادگي روحي جهاد و بست حلت كفار بر اقطاب صوفيه اعتماد مي نود ند كه از جلهء آنان‬
‫احد بدوي‪ ،‬ابراهيم دسوقي‪ ،‬وشاذل اند‪.‬‬
‫‪-‬تصوف به گذشت زمان به نشر رسيده بش بزرگ جهان اسلم را در برگرفته است‪ ،‬گروه هاي آنان در‬
‫مصر‪ ،‬عراق‪ ،‬شال غرب افريقا‪ ،‬و در غرب آسيا و ميان و شرق آن‪ ،‬اياد گرديده گسترش يافت‪.‬‬
‫‪-‬بالي شعر‪ ،‬نثر‪ ،‬موسيقي‪ ،‬و فنون غناء و انشاد تأثي مهمي داشتند‪ ،‬و آثاري از قبيل اياد زوايا‪ ،‬تكايا‪،‬‬
‫پناهگاه ها‪ ،‬بيمارستان ها‪ ،‬و بندرگاه ها‪ ،‬نيز از خود به جاگذاشته اند‪.‬‬
‫‪-‬روحانيت تأثيي در جذب نودن غرب هاي مادي گرا به سوي اسلم‪ ،‬داشته و بعضي از آنان را جذب نوده‬
‫است كه از جله آنان است ( مارتن لنجز‪ ،‬وي ميگويد‪ :‬من يك شخص اروپائي هستم ول نات روح خود را‬
‫در تصوف يافتم)‪.‬‬
‫‪-‬صوفيان از اواخر قرن نوزدهم و اوائل قرن بيستم شروع به عقب نشين نودند‪ ،‬و آن سلطه و تأثيي كه‬
‫سابق داشتند باقي ناند‪.‬‬
‫مراجــع‪:‬‬
‫أحد توفيق عياد – النلو الصرية – ‪1970‬م‪.‬‬ ‫‪-1‬التصوف السلمي‬
‫د‪ .‬عبدالليم ممود‪ -‬مطبعة حسان‬ ‫‪-2‬النقذ من الضلل لجة‬
‫‪ -‬القاهرة‪.‬‬ ‫السلم الغزال‪ ،‬مع أباث‬
‫ف التصوف‬
‫الجلد (‪ )11‬عن التصوف‪ .‬و الجلد (‪)10‬عن‬ ‫‪-3‬مموع فتاوى ابن تيمية‬
‫السلوك‪ -‬طبعة ‪1398‬هـ‪.‬‬
‫د‪.‬حسن عيسى عبد الظاهر‪-‬مطبوعات جامعة‬ ‫‪-4‬الدعوة السلمية ف‬
‫المام ممد بن سعود‪1401 -‬هـ‪1981 /‬م‪.‬‬ ‫غرب افريقـيا‬
‫د‪ .‬عرفان عبد الميد فتاح‪ -‬الكتب السلمي‪-‬‬ ‫‪-5‬نشأة الفلسفة الصوفية و‬
‫بيوت – ‪1394‬هـ‪1974 /‬م‪.‬‬ ‫تطور ها‬
‫أبو العل عفيفي‪.‬‬ ‫‪-6‬ف التصوف السلمي‬
‫وتاريه‬
‫نيكلسون‪ -‬ترجة شريبه‪.‬‬ ‫‪-7‬الصوفية السلمية‬
‫للمام الغزال‪ -‬دار إحياء الكتب العربية – ‪1957‬م‪.‬‬ ‫‪-8‬إحياء علوم الدين‬
‫(للشيخ الكب مي الدين ممد بن عرب) – بيوت‪-‬‬ ‫‪-9‬الفتوحات الكية‬
‫دار صادر‪ -‬بل تاريخ‪.‬‬
‫نشرة لويس ماسنيون‪ -‬پاريس ‪1913‬م‪.‬‬ ‫‪-10‬كتاب الطواسي‬
‫(للحلج)‬
‫نشرة لويس ماسنيون‪ -‬پاريس – ‪1936‬م‪.‬‬ ‫‪-11‬أخبار اللج‬
‫نشرة لويس ماسنيون‪-‬پاريس ‪1931‬م‪.‬‬ ‫‪-12‬ديوان اللج‬
‫لب نصر السراج الطوسي‪ ،‬تقيق د‪ .‬عبد الليم‬ ‫‪-13‬كتاب اللمع‬
‫ممود وطه عبد الباقي سرور‪ -‬دار الكتب الديثة‪-‬‬
‫مصر ‪1960‬م‪.‬‬
‫لب القاسم عبد الكري بن هوازن‪ -‬مكتبة ممد علي‬ ‫‪ -14‬الرسالة القشيية‬
‫صبيح – القاهرة‪1957 -‬م‪.‬‬
‫أرنولد رينولدز نيكلسون‪ -‬مموع مقالت كه آنرا‬ ‫‪ -15‬ف التصوف‬
‫دكتور أبو العل عفيفي ترجـمه نوده‪ -‬القاهرة –‬ ‫السلمي و تاريه‬
‫‪1947‬م‪.‬‬
‫مراجع بيگانه‪:‬‬
‫‪1.‬‬ ‫‪Nicholson, R.A.Studies in Islamic, Mysticism, Combridge )1961).‬‬
2. Spencer Trimingham, T. The Sufi orders of Islam, Oxford )1971).
3. Arberry, A. J. An introduction to the History of Sufism, Oxford )1942).
4. Nicholson: Literary History of the Arabs.
5. Macdonald: Development of Moslem Theology.
6. Sufism: An Account of the Mystics of Islam, London )1956).
7. Fazlur Rahman: Islam, London, 1966.
8. Encyclopaedia of Religion and Ethics, 1908, The Articles: Soul- Pontheism- Sufis.
9. Encyclopaedi of Islam, The New Edition. The Arts: Al – Hallaj- ibn – Arabi- Al- Bistami-
Asceticism.
‫طاويه‬
‫‪TAOISM‬‬
‫تعريف‪:‬‬
‫طاويه يكي از دين هاي بزرگ و قدي چي بوده كه تا امروز زنده و باقي است‪ ،‬سابقه اش به قرن ششم قبل از‬
‫ميلد ميسد‪ ،‬تداب مفكوره اش بر اساس بازگشت به زندگي طبيعي و اتاذ موقف سلب در مقابل تدن و‬
‫پيشرفت‪ ،‬استوار ميباشد‪ ،‬اين دين نقش مهمي در ترقي علم كيميا از مدت چندين هزار سال داشته است‪ ،‬كه‬
‫آن درضمن سي وي در بث از اكسي حيات و شناخت راز جاودان بوده است‪.‬‬
‫تأسيس و افراد برازنده ‪:‬‬
‫‪ -‬چني ميگويند كه لوتس ‪ Lootse‬كه تولدش سال (‪ 507‬ق‪ .‬م‪ ).‬بوده اساس و تداب طاويه بوده وطاويه‬
‫بر وي استوارگرديده است‪ ،‬بعضي ديگر معتقدات آن را به بسيار زمانه هاي سابق راجع ميسازد‪ ،‬وي كتاب‬
‫تأليف كرده بنام (طاو‪ -‬ت‪ -‬تشينغ) (‪ )Tao- te- ching‬يعن كتاب راه قوت‪ ،‬با وي كونفوشيوس ملقات كرده‬
‫از وي چيزهائي اخذ نوده بود و در بعضي چيزهاي ديگر با وي مالفت كرده بود‪.‬‬
‫‪-‬طاويه در مدت زياده از دو هزار سال در افكار چين ها‪ ،‬و در تغييات تاريي چي تأثي داشت‪.‬‬
‫‪-‬در قرن چهارم و سوم قبل از ميلد ( شوانغ تسو) ظاهر شده چني ادعا نود كه لوتس يكي از معلمي آسان‬
‫بود‪ ،‬هچنان وي كتاب معلم خويش لوتس را شرح نوده بر آن چيزي از فلسفهء خود افزود‪.‬‬
‫‪-‬طاوي ها قبل از ديگران در منطقهء كوه هاي (شي شوان) تنظيمي درست كردند‪.‬‬
‫‪-‬در سال (‪142‬م) شانغ طاولينغ ادعا نود كه براي وي از جانب پروردگار تعال وحي آمده كه مسؤوليت‬
‫اصلح دين طاوي را به دوش بگيد‪ ،‬بنابرآن وي ارتقا نوده بنام معلم آسان در ميان تنظيمي كه به اولده اش‬
‫تعلق داشت‪ ،‬ياد گرديد‪ ،‬بعدا اولده اش به لقب معلمي آسان معروف گرديدند‪.‬‬
‫‪-‬در قرن دوم ميلدي طاويـهء شعـبيه‪ ،‬به بركت حركت سـليم كبي (‪ )Tai- ping‬انتشاريافت‪ ،‬ومعلمي‬
‫آسان در نشر آن نقش مهمي داشتند‪.‬‬
‫‪-‬در سال (‪220‬م) خاندان (هان) از بي رفت و آن سبب شد كه چين ها به سه بش تقسيم شوند و أثر بدي‬
‫در اختلفات دين و اقليمي در ميان شان گذاشت‪.‬‬
‫‪-‬بعد از سقوط خاندان هان‪ ،‬در قرن هاي سوم و چهارم ميلدي طاويهء جديد قدم به ظهور ناد‪.‬‬
‫‪-‬در سال (‪477-406‬م) (لوهيو شينغ) مصلح ظاهر شد‪ ،‬وي كسي هست كه مفهوم و متواي قانون‬
‫كليسائي تام كتب مقدس طاويه به وي بازميگردد‪.‬‬
‫‪-‬مؤسسي خاندان هاي تانغ (‪907-618‬م) و مينغ ( ‪1644-1368‬م) پيشگوئي هاي طاويه و جادو را‪،‬‬
‫باطر كسب تأييد عامه به كار انداختند‪.‬‬
‫‪-‬خاندان فعلي شانغ‪ ،‬براي معلمي آسان ادعا ميكنند كه آنان از اولدهء شانغ طاولينغ معلم آسان اول كه در‬
‫ايام خاندان هان ظاهر شده بود‪ ،‬هستند‪.‬‬

‫افكار ومعتقدات ‪:‬‬


‫اول ‪ :‬كتب‪:‬‬
‫‪-1‬كتاب لوتس مسمي به ( طاو‪ -‬ت – تشينغ) كه اگر حارس ( ين شي) از وي در خواست ني كرد وي ني‬
‫نوشت بلكه هي حارس از معلم و شيخ در خواست كرد كه افكار خويش را تدوين و تأليف نايد‪ .‬اين كتاب‬
‫مموعه اي از قطعه هاي ادب بوده كه مشتمل به طبيعت( طاو) ميباشد‪ ،‬هچنان مشتمل بر قواعد عامه و مثال‬
‫هائي است براي حاكمي كه زمام امور طاو را به دست ميگيد‪ ،‬اين كتاب در عباراتش بسيار غموض و‬
‫پيچيدگي وجود دارد‪ ،‬زيرا غموض و پيچيدگي در آن امر مقصود است‪.‬‬
‫‪-2‬شوانغ تسو‪ :‬وي در بارهء نظريهء فلسفي طاويه بث نوده‪ ،‬و بث مقايسوئي ميان آسان و بشر و ميان‬
‫طبيعت و اجتماع كرده از طاوي ها خواستار دور انداخت حيله هاي ساختگي شده است‪ ،‬در اين كتاب قصه‬
‫هائي هم وجود دارد متعلق به بشر هاي كاملي كه توان پرواز را دارند‪ ،‬آنان اشخاص جاويدي هستند كه به‬
‫عناصر طبيعي متأثر ني شوند‪ ،‬به آنان گرمي و سردي ني رسد‪ ،‬صاحبان ارواحي اند كه در آزادي تصرفات‬
‫خويش متاز اند‪.‬‬
‫‪-3‬كتاب (هوانغ‪ -‬ت – ن – تشينغ) اين كتاب از قرن سوم قبل از ميلد است‪ ،‬در اين كتاب تربه هائي در‬
‫بارهء بعضي معادن‪ ،‬نباتات و مواد حيوانيه وجود دارد‪ ،‬كه آن از توجه شان به حفظ صحت و تديد زندگي‬
‫نشأت كرده است‪.‬‬
‫‪-4‬كتاب ( باو‪ -‬بو‪ -‬تسو) كه تأليفش سال ( ‪317‬م) تكميل گرديده‪ ،‬اين كتاب در بارهء علوم كيمياء قدي‬
‫بث مينمايد‪ ،‬و در آن طرق تبديل كردن معادن به طل‪ ،‬و تديد زندگي توسط بعضي اكيسرها‪ ،‬وجود دارد‪.‬‬
‫‪-5‬آنان ادب فلسفي و دين مفيي هم دارند كه بشي از آن به قرن چهارم و قرن دوم قبل از ميلد بر‬
‫ميگردد‪ ،‬تركيز و تأكيد آن بر قناعت دادن حكام است‪ ،‬و بش ديگر آن از اواخر قرن دوم ميلدي شروع‬
‫ميشود‪ ،‬و حركات منظم دين را رهبي مينمايد‪ ،‬اين كتاب بعد از اجراء سوگند به حفظ و مفي نگه داشت‬
‫از شيخ به شاگردانش نقل داده ميشود‪.‬‬
‫دوم‪ :‬مفكورهء شان در بارهء پروردگار‪:‬‬
‫‪-‬پروردگار نزد آنان –نه صوت است و نه صورت ‪ ،‬جاويدان است‪ ،‬فناء ني شود‪ ،‬وجود وي از وجود غيش‬
‫مقدم بوده وي اصل موجودات ميباشد‪ ،‬و روحش در ديگر موجودات جاري ميشود‪.‬‬
‫‪(-‬طاو) مطلق موجود است‪ ،‬و مراد از كائنات هم هان است‪ ،‬جدا و منفصل از كائنات نيست بلكه در آن‬
‫داخل ميباشدآنم به صورت دخول جوهري‪ ،‬تام موجودات از وي بيون آمده اند‪.‬‬
‫‪-‬آنان به وحدة الوجود ايان دارند‪ ،‬زيرا [نزد آنان]خالق و ملوق شئ واحد بوده كه اجزاء آن از هم جدا ني‬
‫باشد‪ ،‬و اگر جدا شود فان ميشود‪.‬‬
‫‪-‬نظريهء شان در بارهء پروردگار به نظريه و مذهب حلوليه خيلي نزديك است‪ ،‬زيرا حلوليه نيز قائل اند كه‬
‫خالق در تام موجودات حلول نوده است‪ ،‬و خالق تا آنكه در اشياء حلول نكند تصرف و كاري كرده ني‬
‫تواند‪.‬‬
‫‪-‬به قانون بزرگ آسان ايان دارند‪ ،‬و آنرا اصل حيات‪ ،‬فعاليت و حركت براي تام موجودات در زمي و‬
‫آسان ميدانند‪.‬‬
‫‪-‬شونغ تسي چني مي پندارد كه انسان هراه با كائنات به صحنهء وجود آمده است‪ ،‬بنابرآن وي ال را‬
‫دوست دارد لكن مصدري را كه از آن ال آمده است‪ ،‬زياد تر دوست دارد‪ ،‬اين مفكورهء وي دللت به آن‬
‫دارد كه ايشان معتقد اند كه قبل از ال ‪ U‬كدام مبدأ و مصدر ديگري هم وجود دارد‪.‬‬
‫سوم‪ :‬مافل دين و شعائر طاويه ‪:‬‬
‫‪-‬مفل شيو (‪ )Chioo‬اين مفل از سابقه ترين مافل ميباشد‪ ،‬زيرا آن عبارت از تديد رابطهء اجتماعي با‬
‫پروردگار ميباشد‪ ،‬و اين مفل در تايوان تا امروز موجود است‪.‬‬
‫‪-‬مافل ديگري هم وجود دارد باطر انتخاب وتعيي كردن كاهنان‪ ،‬و مافل ديگري هم در وقت سالگيهء‬
‫تولد آلهء شان‪.‬‬
‫‪-‬بعضي كاهنان مافل خاصي دارند به مناسبات دفن‪ ،‬عروسي‪ ،‬و ولدت‪.‬‬
‫‪-‬از جلهء روش هاي خاص شان روشي هم در معالهء مريض دارند‪ ،‬به اين طريق كه وي را در يك اطاق‬
‫معتدل داخل مينمايند و مريض در آنا مدت را در تأمل و تفكر گذرانيده مشغول به گناهان خود ميباشد‪،‬‬
‫بعضي ديگر شان واسطه ها را در كار ميندازند‪ ،‬و آنان خود را به خواب ميزنند و خود را آرام ميگيند‪ ،‬و‬
‫چني ميپندارند كه آنان نظريات آله و يا مردگان و يا نزديكان و خويشاوندان را نقل ميدهند‪.‬‬
‫‪-‬دردادن بور[چيزهائي كه سبب خوشبوئي شود] در تام عبادات طاويه جايگاه اساسي دارد‪ ،‬و علوه برآن‬
‫خنجر ها‪ ،‬آب جادو شده‪ ،‬موسيقي‪ ،‬سلح و كتب مقدس را نيز استعمال ميكنند‪.‬‬
‫چهارم ‪ :‬افكار طاويه ‪:‬‬
‫‪-‬آنان صوف اند‪ ،‬زيرا بالي طاوي واجب است كه نفس خود را از تام مشغوليت ها و شائبه ها پاك كند تا‬
‫در داخل خود فراغي را بيابد كه آن در حقيقت پرشدن نفس است‪ ،‬و آن توسط رسيدن به حقائق مرد حاصل‬
‫ميشود‪ ،‬و رسيدن به حقائق مرد از طريق ترد و دوري از ماديات بدست ميايد تا كه انسان روح خالص‬
‫گردد‪.‬‬
‫‪-‬بلند ترين مرتبهء تصوف هانا مرحلهء وحدت كامل بي فرد و قانون اعظم است‪ ،‬وآن توسط حاصل شدن‬
‫خلط و درهم شدن ميان صوف و ذات عال كه هر دويشان شخص واحد بگردند‪ ،‬حاصل ميشود‪.‬‬
‫‪-‬وقت انسان به معرفت درست ارتقا نود آنگاه ميتواند به حالت اثيي برسد كه ديگر نه موت است و نه‬
‫حيات ‪.‬‬
‫‪-‬طاويه‪ -‬بر عكس كونفوشيوسيه – روش و منهج سلب دارد‪ ،‬زيرا فضيلت نزد آنان قدرت داشت به كار‬
‫نكردن و اكتفاء به تأمل وتفكر است‪ ،‬وبه سوي زندگي در كوه هاي مقدس و به نزديكي جزيره هاي دور‬
‫دعوت ميكند‪.‬‬
‫‪-‬آنان با شرائع‪ ،‬قواني‪ ،‬علم‪ ،‬و ديگر چيزهائي كه از آثار و علئم تدن و ترقي است‪ ،‬دشن مينمايند [و‬
‫ميگويند] كه اينها فطرت انسان را در حاليكه به فطرت سليم تولد شده بود‪ ،‬فاسد كرده اند‪ ،‬و بترين طريق‬
‫نزد آنان در اين مورد هانا بازگشت به سوي نظام طبيعي‪ ،‬كه در بقاء پاكي و سلمت فطرت امتياز دارد‪،‬‬
‫ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬طاوي ها به درازي عمر توجه و اهتمام دارند‪ ،‬كلن سن بودن را دليل مقدس بودن ميدانند‪ ،‬بنا برين كوشش‬
‫در راه دراز ساخت و جاويدان عمر يكي از اهداف تصوف طاويه به شار ميود‪ ،‬بعضي از آنان چني ادعا‬
‫نوده اند كه مكن است عمر به چندين صد سال دراز كرده شود‪ ،‬بترين اشخاص جاويد‪ -‬در نظر آنان‪-‬‬
‫كسان اند كه در روز روشن به سوي آسان بال ميوند‪ ،‬اين جاويدان كه به نظر آنان از جلهء مكنات است‪،‬‬
‫توسط رياضت هاي خاص جسمي و روحي حاصل ميشود‪.‬‬
‫‪-‬اهتمام و توجه شان به جستجو از اكسي حيات عامل مهمي در تقدم و پيشرفت طب و كيمياء توسط آنان‬
‫بود‪ ،‬علوه برآن سحر‪ ،‬شعبده‪ ،‬و دجل را نيز ترقي دادند كه آن سبب شد تا كهانت هم خيلي غن گردد و‬
‫وسعت يابد‪.‬‬
‫‪-‬آنان به تعاليم اخلقي و ضرور بودن مشاركت در مافل موسي عام علقه داشته به آن تأكيد مينمايند‪.‬‬
‫‪-‬نزد آنان قيامت‪ ،‬و حساب وجود ندارد‪ ،‬بلكه شخص نيكوكار به صحتمندي و درازي عمر پاداش داده‬
‫ميشود‪ ،‬و شخص بدكار توسط مرض و مردن زود جزاء داده ميشود‪.‬‬
‫ريشه هاي فكري و اعتقادي ‪:‬‬
‫‪-‬مفكوره هاي طاويه خيلي به زمانه هاي قدي باز ميگردد‪ ،‬لكن توسط مؤسس آن لوتس ظاهر گرديده است‪.‬‬
‫‪-‬در ميان طاويه‪ ،‬كنفوشيوسيه‪ ،‬و بودائيه‪ ،‬به سبب زندگي آنا در وطن واحد و هجواري شان عوامل تأثي و‬
‫تأثر متقابل وجود دارد‪ ،‬طور مثال مفكورهء تصوف كه به اساليب متلف از آن تعبي ميشود ول خودش تت‬
‫مضمون واحد قرار دارد در هه اديان مذكور به چشم ميسد‪.‬‬
‫‪-‬طاويه به كنفوشيوسيه نزديك تر است نسبت به نزديكي آن به بودائيه‪.‬‬
‫‪-‬طاوي ها بناء كردن اديره‪ ،‬رهبانيت‪ ،‬و مرد بودن [يعن عدم ازدواج] را از بودائي ها گرفته اند‪.‬‬
‫‪-‬دوان در كتاب خود ( خرفات التوراة و ماياثلها ف الديانات الخرى) صـ ‪ 172‬ميگويد‪ :‬در طاويه تثليث‬
‫وجود دارد‪ ،‬طاو عقل ازل اول است كه از آن ديگري خارج شده‪ ،‬و از اين‪ ،‬سومي خارج شده كه آن‬
‫مصدر تام اشياء ميباشد‪.‬‬
‫انتشار و جاهاي نفوذ ‪:‬‬
‫‪-‬در سال ‪1958‬م اعلن شد كه سي هزار كاهن طاوي در جاهاي متلف چي فعل هم فعاليت مينمايند‪،‬‬
‫معلوم است كه فرهنگ و ثقافت تقليدي طاويه چي الال هم در چي زنده است‪.‬‬
‫‪-‬در سال ‪1949‬م آخرين معلم آسان ( شانغ اين بو) به تايوان فرار نود‪ ،‬ودر سال ‪1960‬م اين دين دو باره‬
‫زنده شد و معابد بزرگ طاويه اعمار گرديد مثل معبد (شهنان) در نزديكي تايبيه كه تثال ( لو يونغ ين) نيز در‬
‫آن وجود دارد‪ ،‬تثال كه‪ -‬به گمان آنان‪ -‬روح طاو پروردگار در آن داخل شده است‪ ،‬در سال ‪1970‬م اين‬
‫معلم آسان وفات نوده پسرش ( شانغ يوان هسي) جانشي وي گرديد‪.‬‬
‫‪-‬گروه هائي از طاويه در بعضي اطراف هاي ماليزيا‪ ،‬بينيانغ‪ ،‬سنگاپور‪ ،‬پانكوك‪ ،‬نيز يافت ميشود‪.‬‬
‫‪-‬جاپان به اعتبار علم در بارهء طاويه از بزرگترين بلد در ايام حاضر به شار ميود‪.‬‬
‫‪-‬وتايوان مهمترين پناهگاه براي طاويه در قرن بيستم به شار ميود البته به سبب هجرت طاويه به آنا در‬
‫قرناي هفدهم و هجدهم‪.‬‬
‫مراجــع ‪:‬‬
‫تاليف شهرستان و ذيل آن كه ملحق است به‬ ‫‪-1‬اللل و النحل و ذيل آن‬
‫آن از تاليف ممد سيد كلن ميباشد‪ -‬ج ‪- 2‬‬
‫دار العرفة‪ -‬بيوت‪-‬ط ‪1395-2‬هـ‪1957 /‬م‪.‬‬
‫احد عبد الغفور عطار‪ -‬ط ‪ -1‬مكة الكرمة‬ ‫‪-2‬الديانات و العقايد ف‬
‫‪1401-‬هـ‪1981/‬م‪.‬‬ ‫متلف العصور‬
‫مراجع به زبان بيگانه ‪:‬‬
1- Encyc lopaedia Britannica, 1968. Vol, 17, P. 1034- 1054.
2- Doane: Bible Myths and their parallels in other Religion, P. 172.
‫علمانيه‬
‫‪SECULARISM‬‬
‫تعريف‪:‬‬
‫علمانيه به انگليسي ( ‪ )SECULARISM‬گفته ميشود كه ترجهء درست آن‪ :‬لدين و يا دنيويه ميباشد‪ ،‬و آن‬
‫دعوت است به سوي استوار ساخت زندگي به اساس ب ديب و جدا از دين و مقصود آن در جانب سياسي‬
‫عدم دخالت دين در حكومت ميباشد‪ ،‬اين يك اصطلحي است كه به واژهء علم ( ‪ )SCIENCE‬و مذهب علمي‬
‫(‪ )SCIENTISM‬تعلقي ندارد‪.‬‬
‫تأسيس و افراد برازنده ‪:‬‬
‫‪-‬اين دعوت در اروپا شروع شد و توسط تأثي استعمار‪ ،‬تبشي ‪ ،‬و كمونست به تام اطراف جهان رسيد‪،‬‬
‫عوامل زيادي قبل از انقلب فرانسه سال ‪1789‬م و بعد از آن‪ ،‬در گسترش وتوسيع آن و در ظهور منهج و‬
‫افكارش وجود داشته است‪ ،‬كه آن عوامل و واقعات به ترتيب آت رونا گرديد‪:‬‬
‫‪-1‬رجال دين [يعن دين مسيحي]‪،‬زير پردهء اكليوس‪ ،‬رهبانيت و عشاء ربان به طواغيت حرفوي سياسي و‬
‫مستبدين تبديل گرديده شروع به فروش چك هاي مغفرت نودند‪.‬‬
‫‪-2‬قيام نودن كليسا ضد علم و تبليغات آن بر ضد فكر و تشكيل دادن ماكم تفتيش و متهم ساخت‬
‫دانشمندان به ارتداد‪.‬‬
‫* كوبر نيكوس‪ :‬سال ‪ 1543‬كتاب ( حركات الجرام السماوية) را به نشر رسانيد‪ ،‬و كليسا اين كتاب را‬
‫تري نود‪.‬‬
‫* جردانو ‪ :‬تلسكوب درست نود‪ ،‬وي در حاليكه عمرش به هفتاد رسيده بود شديدا عذاب كرده شد و سال‬
‫‪1642‬م وفات نود‪.‬‬
‫* ديكارت‪ :‬به سوي تطبيق منهج عقلي‪ ،‬در فكر و زندگي دعوت نود‪.‬‬
‫* بيكون‪ :‬وي اصول تربوي را به ميان آورد و خواست كه آن را در هه چيز تطبيق نايد‪.‬‬
‫* سبينوزا‪ :‬صاحب مكتب نقد تاريي‪ ،‬و انامش اين بود كه سوختانده شد‪.‬‬
‫* جون لوك‪ : -‬وي ميخواست كه در وقت تعارض ميان وحي و عقل بايد وحي تابع عقل باشد‪.‬‬
‫‪ -3‬ظهور اساس (عقل و طبيعة )‪ :‬علمان ها به سوي آزادي عقل دعوت را شروع نوده صفات خدائي را به‬
‫طبيعت ثابت نودند‪.‬‬
‫‪-4‬انقلب فرانسه ‪ :‬در نتيجهء هي مقابله كه كليسا در يك جانب بود و حركت جديد جانب ديگر‪ ،‬سال‬
‫‪1789‬م حكومت فرانسه تولد گرديد‪ ،‬و آن اولي حكومت ب دين بود كه بنام مردم حكومت ميكرد‪ ،‬بعضي‬
‫ها معتقد اند كه ماسون ها از خطاهاي كليسا و حكومت فرانسه استفاده نوده توسط موج انقلب در راه‬
‫برآورده ساخت اهداف خويش فعاليت نودند‪.‬‬
‫‪-5‬عصر روشن سازي و مقدمه گذاري براي انقلب‪:‬‬
‫* جان جاك روسو سال ‪1778‬م ‪ :‬وي كتاب دارد بنام ( العقد الجتماعي) كه حيثيت انيل انقلب را دارد‬
‫مونتسكيو كتاب دارد بنام ( روح القواني) – سبينوزا يهودي كه رهب علمانيت بود‪ ،‬آنرا منهج زندگي و‬
‫سلوك ميداند‪ ،‬وي رساله اي دارد در لهوت و سياست‪ -‬فولتي صاحب ( القانون الطبيعي)‪ -‬كانت‪ :‬وي‬
‫كتاب دارد بنام ( الدين ف حدود العقل وحده) سال ‪1804‬م‪ -‬وليم جودين ‪1793‬م‪ ،‬كتاب دارد بنام‬
‫( العدالة السياسية) دعوت وي در اين كتاب صريا دعوت علمان است‪.‬‬
‫‪-6‬ميابو‪ :‬كه سخنران‪ ،‬رهب‪ ،‬و فيلسوف انقلب فرانسه شرده ميشود‪.‬‬
‫‪-7‬گروه هاي غوغا گر رفتند تا ( باستيل) را منهدم سازند‪ ،‬و شعار شان (نان) بود‪ ،‬بعدا شعار شان به‬
‫( آزادي‪ ،‬مساوات و برادري) تبديل شد‪ ،‬كه آن شعار ماسون ها بود‪ ،‬و نيز از جلهء شعار هاي شان اين بود‬
‫(بايد ارتاعيت سقوط كند) و آن يك واژهء پيچيده ايست كه مراد شان از آن دين ميباشد‪ ،‬و گاهي يهود اين‬
‫شعار را باطر شكست موانع و دست يافت به دستگاه حكومت‪ ،‬و از بي بردن ميزات دين سرميدهند و‬
‫انقلب كه برضد مظال رجال دين بود تغيي نوده بر ضد خود دين شد‪.‬‬
‫‪-8‬نظريهء تطور و ترقي‪ :‬كتاب تشارلز داروين بنام ( اصل النواع) سال ‪1859‬م به نشر رسيد‪ ،‬وي به قانون‬
‫تصفيهء طبيعي و بقاء شئ مناسبتر تركيز مينمايد‪ ،‬و جد حقيقي انسان را مكروبك خردي ميداند كه قبل از‬
‫مليونا سال در آب ايستاده زندگي ميكرده‪ ،‬بوزينه نيز در يكي از مراحل ترقي آن قرار دارد كه در آخر به‬
‫انسان تبديل شده‪ .‬اين نظريه بود كه مفضي بر از بي رفت عقيدهء دين و انتشار الاد و بيدين گرديد و يهود‬
‫از اين عقيده استفادهء بدي نود‪.‬‬
‫‪-9‬ظهور نيتشه و فلسفه اش كه چني مي پندارد‪ :‬پروردگار مرده است[ العياذ باال] و مناسب است كه انسان‬
‫عال (سوبرمان) مقامش را اشغال نايد‪.‬‬
‫‪-10‬دور كاي (يهودي) ‪ :‬وي بي حيوانيت انسان و ماديتش توسط نظريهء جع عقلي جع نوده است [يعن‬
‫قول به حيوان بودن و مادي بودنش نوده است]‪.‬‬
‫‪-11‬فرويد ( يهودي) وي غريزهءء جنسي را مفسر تام پديده ها پنداشته ‪ ،‬و انسان در نظر وي يك حيوان‬
‫جنسي ميباشد‪.‬‬
‫‪-12‬كارل ماركس ( يهودي) صاحب تفسي مادي از براي تاريخ و كسيكه به تطور و ترقي حتمي عقيده‬
‫دارد‪ ،‬وي دعوتگر و مؤسس اول كمونيزم بوده دين را ترياك ملتها ميداند‪.‬‬
‫‪-13‬جان بول سارتر در ( الوجوديه) و كولن و لسون در ( لمنتمي) ‪ :‬كه هر دو به سوي مذهب وجوديه و‬
‫الاد دعوت مينمايند‪.‬‬
‫‪-14‬نونه هائي از علمانيت در جهان عرب و اسلم‪:‬‬
‫* مصر‪ :‬خديوي اساعيل كه مفتون و شيفته به غرب بود و ميخواست كه مصر را قطعه اي از اروپا بسازد‪،‬‬
‫سال ‪1883‬م قانون فرانسوي را داخل مصر نود‪.‬‬
‫* هند‪ :‬تا سال ‪1791‬م احكام وفق شريعت اسلمي اجراء ميشد‪ ،‬بعد از اين تاريخ‪ ،‬به تدبي انگليس‪ ،‬حركت‬
‫به سوي الغاء و دور ساخت شريعت شروع گرديده و در اواسط قرن نوزدهم به صورت كلي به پايان رسيد‪.‬‬
‫* الزائر‪ :‬عقب اشغال فرانسه سال ‪1830‬م شريعت لغو گرديد‪.‬‬
‫* تونس‪ :‬سال ‪1906‬م قانون فرانسوي آنا داخل گرديد‪.‬‬
‫* الغرب‪ :‬سال ‪1913‬م قانون فرانسوي آنا داخل گرديد‪.‬‬
‫* تركيه ‪:‬بعد از الغاء خلفت و افتادن امور به دست مصطفى كمال اتاتورك‪ ،‬تركيه لباس علمان را به تن‬
‫كرد‪ ،‬اگر چه پيش از آن هم اموري به طور مقدمه براي آن وجود داشت‪.‬‬
‫* عراق و شام ‪ :‬در ايام الغاء و از بي رفت خلفت و رسيدن پاي انگليسي ها و فرانسوي ها در اين دو‬
‫كشور‪ ،‬شريعت لغو شد‪.‬‬
‫* بش بزرگ افريقا ‪ :‬در اين مناطق حكومت هاي نصران وجود دارد كه بعد از كوچ كردن استعمار قدرت‬
‫را به دست آورده اند‪.‬‬
‫* اندونوزيا و اكثر بلد جنوب شرقي آسيا كشورهاي علمان اند‪.‬‬
‫* انتشار احزاب علمان و گروه هاي قومي‪ :‬حزب بعث – حزب قومي سوريه‪ -‬گروه فرعونيه‪ -‬گروه‬
‫طورانيه‪ -‬قوميت عرب‪.‬‬
‫‪-15‬از داعيان علمان در كشورهاي عرب و اسلمي‪ :‬احد لطفي سيد‪ -‬اساعيل مظهر‪ -‬قاسم امي – طه‬
‫حسي‪ -‬عبدالعزيز فهمي‪ -‬ميشيل عفلق‪ -‬انطون سعادة‪ -‬سوكارنو‪ -‬سوهارتو‪-‬نرو‪ -‬مصطفى كمال اتاتورك‪-‬‬
‫جال عبدالناصر‪ -‬انور السادات‪ ،‬صاحب شعار (دين در سياست نيست و سياست در دين نيست)‪.‬‬
‫افكار و معتقدات‪:‬‬
‫‪-‬بعضي علمان ها اصل از وجود خدا منكر اند‪ ،‬و بعض ديگر شان وجود خدا را قبول دارند ول معتقد اند‬
‫كه ميان خدا و زندگي انسان هيچ نوع علقه وجود ندارد‪.‬‬
‫‪-‬زندگي بايد به اساس علم مطلق و تت سلطهء عقل و تربه استوار باشد‪.‬‬
‫‪-‬برپا كردن سد مكمي ميان جهان روح وجهان ماده‪ ،‬ارزشهاي روحي نزد آنان امور سلبيه به شار ميود‪.‬‬
‫‪-‬جدائي دين از سياست و برپا كردن زندگي بر اساس ماديت‪.‬‬
‫‪-‬تطبيق مبدأ نفع (براكماتيزم) بر هر چيز در زندگي‪.‬‬
‫‪-‬اعتماد بر مبدأ و قانون (ميكيافيليه) در فلسفهء حكومت و در سياست و اخلق‪.‬‬
‫‪-‬نشر وگسترش اختلط اخلقي وازبي بردن اساس خانوادگي به اين اعتبارش كه حيثيت خشت اول قلعه‬
‫اجتماعي را داشته باشد ‪0‬‬
‫‪-‬معتقدات علمان درجهان اسلم وعرب كه توسط استعمار وتبشي به نشر رسيده اينست‪:‬‬
‫* طعنه وارد كردن درحقانيت اسلم‪ ،‬قرآن‪ ،‬ونبوت ‪0‬‬
‫* اين پندار كه اسلم اغراض ومقاصد خود را‪ ،‬كه عبارت از چند روش وشعائر روحي ميباشد‪ ،‬پوره نوده‬
‫است ‪0‬‬
‫* اين پندار كه فقه اسلمي از قانون رومان گرفته شده ‪0‬‬
‫* اين پندار كه اسلم باتدن وپيشرفت شازگار نبوده وبه عقب روي دعوت مينمايد ‪0‬‬
‫* دعوت به سوي آزادي زن مطابق اسلوب وروش غرب ‪0‬‬
‫* بدجلوه دادن تدن اسلمي و بزرگ جلوه دادن حجم حركات ويرانگر در تاريخ اسلمي و اين پندار كه‬
‫آنا حركات اصلح بودند‪.‬‬
‫* زنده ساخت تدن هاي قديي‪.‬‬
‫* اقتباس نظم و منهج لدين از غرب و جاري كردن آن در اينجا‪.‬‬
‫* تربيهء جوانان واطفال به تربيهء ب دين‪.‬‬
‫* اگر براي وجود علمان در غرب غذري هم موجود باشد‪ ،‬براي وجود آن در شرق هيچ غذري وجود‬
‫ندارد‪.‬‬
‫ريشه هاي فكري واعتقادي ‪:‬‬
‫‪-‬دشن مطلق با كليسا در قدم اول و با دين در قدم دوم‪ ،‬هر دين كه باشد‪ ،‬برابر است كه در پلوي علم‬
‫ايستاده شود‪ ،‬و يا با آن دشن نايد‪.‬‬
‫‪-‬يهود باطر سلطهء خودش نقش بارزي در استحكام علمانيت داشت‪ ،‬زيرا توسط علمانيت موانع دين را كه‬
‫پيش روي يهود قرار داشت و بي وي و ديگر اقوام زمي مانع واقع ميشد‪ ،‬دور مي نايد‪.‬‬
‫‪-‬فرد هوايت هيو ميگويد‪ " :‬در هر مسأله اي كه ميان دين و علم تناقض واقع شود حق جانب علم است و‬
‫خطا جانب دين"‪.‬‬
‫‪-‬عام ساخت مفكورهء (دشن ميان علم از يكطرف و دين از جانب ديگر) تا كه دين اسلم را نيز شامل شود‪،‬‬
‫در حاليكه دين اسلمي هيچگاه به ضد زندگي و علم برناسته و كليسا بوده كه آنطور نوده است‪ ،‬بلكه‬
‫اسلم در تطبيق منهج تربوي و نشر علوم پيشقدم بوده و است‪.‬‬
‫‪-‬انكار از آخرت و عدم عمل براي آن‪ ،‬و يقي نودن به اينكه تنها زندگي دنيا جاي نفع گرفت و لذت بردن‬
‫است‪.‬‬
‫انتشار و جاهاي نفوذ ‪:‬‬
‫‪-‬علمانيت در اروپا شروع شد‪ ،‬وبعد از به ميان آمدن انقلب فرانسه سال ‪1789‬م وجود سياسي پيدا كرد و‬
‫در قرن نوزدهم در تام اروپا به نشر رسيد‪ ،‬و در قرن بيستم توسط استعمار و تبشي ‪ ،‬اكثر دولت هاي جهان‬
‫را به اعتبار حكومت و سياست‪ ،‬شامل گرديد‪.‬‬
‫مراجــع‪:‬‬
‫ممد قطب‪.‬‬ ‫‪-1‬جاهلية القرن العشرين‬
‫سيد قطب‪.‬‬ ‫‪-2‬الستقبل لذا الدين‬
‫عماد الدين خليل‪.‬‬ ‫‪-3‬تافت العلمانية‬
‫ممد ممد حسي‪.‬‬ ‫‪-4‬السلم والضارة الغربية‬
‫سفر بن عبدالرحن حوال‪.‬‬ ‫‪-5‬العلمانية‬
‫ممد عبدال عنان‪.‬‬ ‫‪-6‬تاريخ المعيات السرية و الركات الدامة‬
‫سيد قطب‪.‬‬ ‫‪-7‬السلم ومشكلت الضارة‬
‫ترجه مب الدين خطيب‪.‬‬ ‫‪-8‬الغارة على العال السلمي‬
‫ممد مبارك‪.‬‬ ‫‪-9‬الفكر اٌلسلمي ف مواجهة الفكار الغربية‬
‫ممد البهي‪.‬‬ ‫‪-10‬الفكر السلمي الديث‬
‫وصلته بالستعمار الغرب‬
‫فرويديه‬
‫‪FREUDISM‬‬
‫تعريف‪:‬‬
‫فرويديه مكتب است در تليل نفسي كه آنرا سيجموند فرويد ‪ SIGMUND‬يهودي تأسيس نوده است‪ ،‬مكتب‬
‫كه سلوك انسان را تفسي جنسي نوده غريزهء جنسي را حامل وباعث در عقب هرشيء ميداند‪ ،‬ارزشها‬
‫وعقايد را موانعي ميداند كه مانع از اشباع جنسي گرديده سبب عقده ها وامراض نفسان براي انسان ميشود‬
‫‪0‬‬
‫تأسيس وافراد برازنده ‪:‬‬
‫اول‪ :‬مؤسس و زندگي اش‪:‬‬
‫‪-‬سيجموندفرويد در ‪ 6‬مايو ‪1856‬م درشهر فريبورج در مقاطعهء مورافيا چكسلواكياي فعلي‪ ،‬از والدين‬
‫يهودي به دنيا آمد ‪0‬‬
‫‪-‬مدت زيادي را خاندان پدرش دركولونياي آلان سپري نوده بودند‪ ،‬در قرن چهاردهم ويا پانزدهم به جانب‬
‫شرق رفتند ‪ 0‬درقرن نوزدهم بار ديگر از ليتوانيا‪ ،‬به طريق غاليسيا‪ ،‬به طرف مورافيا هجرت نودند‪ ،‬كه در‬
‫آنوقت تابع امپراطوري نسا ومر بود‪ ،‬يعن قبل از نابود شدن آن توسط جنگ جهان اول ‪0‬‬
‫‪-‬مادرش در شهر برودي‪ ،‬دربش شال غاليسيا كه نزديك حدود روسيه واقع است تولد شده‪ ،‬پدر مادرش‬
‫درحاليكه مادرش طفل بود‪ ،‬به فيينا رفته بود‪ ،‬وقت هي دخترك جوان شد با جاكوب فرويد پدر سيجموند‬
‫فرويد ازدواج كرد وهفت فرزند برايش تولد كرد ‪0‬‬
‫‪-‬غاليسيا شهري است در پولندا كه از آنا پدر فرويد آمده بود وحيثيت مركز عمومي يهود را در شرق اروپا‬
‫داشت‪ ،‬ول به سبب اوضاع نا آرام‪ ،‬خاندان فرويد از آنا به برسل و به آلان كوچ نود كه در آنوقت سن‬
‫سيجموند سه ساله بود‪ ،‬بعد از آن بار ديگر به فيينا كوچ كردند و در آنا اكثر عمر خودرا سپري نود وتا‬
‫سال ‪1938‬م باقي ماند‪ ،‬بعدا از آنا‪ ،‬درحاليكه به دانهء سرطان در رويش مصاب شده بود به لندن رفت‬
‫وزندگي آخر خود را آنا سپري نود‪ ،‬در ‪23‬ستمب ‪1939‬م وفات نود ‪0‬‬
‫‪-‬تربيهء اول وي در طفلي اش توسط يك زن پي قدكوتاه‪ ،‬كاتوليكي متعصب‪ ،‬كه تربيه وي را بدوش داشت‬
‫صورت گرفت‪ ،‬وي آنرا گاهي باخود به كليسا هم ميبد‪ ،‬و اين امر سبب شد كه در آينده بر ضد مسيحيت‬
‫نيز عقده داشته باشد‪.‬‬
‫‪-‬به حيث يك فرد يهودي نشأت نود‪ ،‬و دوستانش از غي يهوديان بسيار كم بود‪ ،‬زيرا با غي يهودي انس و‬
‫الفت نداشت‪.‬‬
‫‪-‬سال ‪1873‬م داخل دانشگاه شد‪ ،‬و در عقب آن از اين امر خيلي شديدا بد ميبد كه باطر يهودي بودن‬
‫خود احساس حقارت و خجالت نايد‪ ،‬ول با وجود آنكه مقام هاي بلندي را نصيب شده بود هي احساس‬
‫موهوم ومقهور در وي وجود داشت‪.‬‬
‫‪-‬سال ‪1885‬م فيينا را به قصد پاريس ترك گفته آنا به مدت يك سال نزد شاركوت شاگردي نود‪ ،‬استاذش‬
‫عمليهء تنوي مغناطيسي را‪ ،‬براي معالهء هستييا انام ميداد‪ ،‬وقت براي فرويد تاكيد نود كه در حالت از‬
‫حالت امراض عصب براي مريض اضطراب و حركت در زندگي جنسي اش ضروري ميباشد‪ ،‬فرويد خيلي به‬
‫ديدهء اعجاب به سويش ديد‪.‬‬
‫‪-‬سال ‪1886‬م دوبارهء به فيينا بازگشت نوده آنا به بررسي حالت عصب به صورت عموم و هستييا به‬
‫صورت خاص پرداخت‪ ،‬و از تنوي مغناطيسي نيز استفاده مينمود‪.‬‬
‫‪-‬باطر آنكه با مدرسهء نانسي آشنا شود ‪ ،‬بار ديگر به فرانسه رفت‪ ،‬ول وقت دانست كه‪ ،‬آنان در تنوي‬
‫مغناطيسي به فقيان كاميابتر اند نسبت به اغنيائي كه به پول شخصي خود تداوي مينمايند‪ ،‬آنگاه آرزويش به‬
‫خاك زده شد‪.‬‬
‫‪-‬بار ديگر فيينا آمده و تنوي مغناطيسي را شروع كرد‪ ،‬ول پيوزيش معتدل و ميانه بود‪.‬‬
‫‪-‬با جوز يف بروير ( ‪1925 -1842‬م) كه يك طبيب نساوي و از رفيق هاي فرويد بود‪ ،‬شروع به‬
‫هكاري نود‪ ،‬وي در اصل ماهر فيزيولوجي بود‪ ،‬ول به كار طب انتقال نوده بود‪ ،‬زيرا وي نيز از جلهء‬
‫كسان بود كه تنوي مغناطيسي را استعمال مينمودند‪.‬‬
‫‪-‬هر دويشان شروع به استعمال طريقهء «تدث» بامريضان نودند‪ ،‬و كامياب هائي هم به دست آوردند‪ ،‬و‬
‫تقيقات خويش را سال هاي ‪ 1893‬و ‪1895‬م به نشر رسانيدند‪ ،‬و طريقهء تداوي شان بعد از آن مركب از‬
‫طريقهء «تدث» و تنوي بود‪ ،‬ول ديري نگذشت كه بروير ازهه طريقه ها صرف نظر نود‪.‬‬
‫‪-‬فرويد به كار خود ادامه داد‪ ،‬طريقهء تنوي را ترك كرد و طريقه تدث را اختيار نود‪ ،‬از مريض ميخواست‬
‫كه به پلو خواب شده تام خاطره ها و سرگذشت هاي خويش را به وضاحت بيان نايد‪ ،‬اين طريقهء خود را‬
‫( ارتباط آزاد) نام ناد‪ ،‬در اين روش خود طوري عمل مي نود كه تام قيد هارا از افكار و ياد داشت ها دور‬
‫ميكرد‪ ،‬اين طريقه اش از طريقهء قبلي كاميابتر بود‪.‬‬
‫‪-‬از مريض ميخواست كه خواب را كه در شب گذشته ديده آنرا به وي قصه نايد‪ ،‬و از آن در تليل خود‬
‫استفاده مينمود‪ ،‬كتاب تأليف نود بنام «تفسي الحلم» كه آنرا سال ‪1900‬م به نشر رسانيد‪ ،‬بعد از آن‬
‫كتاب ( علم نفس مريضان براي زندگي يوميه) را تأليف كرد‪ ،‬و بعد از آن يكي بعد از ديگري كتاب هايش‬
‫تأليف ميشد‪ ،‬و تليل نفسي از آنوقت به بعد حيثيت يك مكتب واضح سيكولوجي را به خود گرفت‪.‬‬
‫‪-‬در فيينا مركز دائرهء علمي را تشكيل نود و تعدادي از مردم از سويسرا و از عام اروپا به آن دائره پيوستند‪،‬‬
‫و آن مفضي به اين شد كه در سال ‪1908‬م اولي ملس تليل گران نفسي برگذار گردد‪ ،‬ول اين دائره ديري‬
‫دوام نكرد و به دائره هاي متلف تقسيم گرديد‪.‬‬
‫‪-‬سال ‪1895‬م به گروه ( بناي برث) «يعن پسران عصر» پيوست كه در آنوقت درسن سي و نو سالگي‬
‫عمر خويش قرار داشت‪ ،‬اين گروه در ميان اعضاي خويش جز يهودي كس ديگر را ني پذيرد‪ ،‬وي در طول‬
‫چندين سال براي حضور در اجتماعات اين گروه مواظبت و پابندي نوده سخنران هائي در بارهء تعبي خواب‬
‫ها مينمود‪.‬‬
‫‪-‬وي با تيودور هرتزل كه سال (‪1860‬م) تولد شده‪ ،‬آشنائي داشت و فرويد يكي از كتاب هاي خود را با‬
‫تفهء شخصي چيز ديگري به وي فرستاد‪ ،‬هچنان هر دويشان به طور مشترك در راه تقيق بشيدن مفكورهء‬
‫واحد سعي و تلش مينمودند‪ ،‬آنم درخدمت صهيونيزمي كه به آن تعلق داشتند‪ ،‬آن مفكورهء واحد عبارت‬
‫بود از مفكروهء «دشن باطبقهء اشراف» كه هرتزل به طريق سياسي آنرا به نشر ميسانيد‪ ،‬و فرويد تليل نفسي‬
‫مينمود‪.‬‬
‫دوم‪ :‬بعضي دوستان و شاگردانش‪:‬‬
‫‪-‬از جلهء دوستانش ‪ :‬ساخس‪ ،‬رايك‪ ،‬سالزمان‪ ،‬زيلبورج‪ ،‬شويزي‪ ،‬فرانكل‪ ،‬ووينلز‪ ،‬و سيمل ميباشند كه ههء‬
‫شان يهودي بودند‪.‬‬
‫‪-‬لرنست جونز‪ ،‬مؤرخ سيت فرويد‪ ،‬كه وي به اعتبار تولد مسيحى‪ ،‬به اعتبار مفكوره ملحد و به اعتبار‬
‫شعور و وجدان يهودي ميباشد‪ ،‬كه بر وي لقب «يهودي افتخاري» ناده اند‪.‬‬
‫‪-‬وللهم ستكل‪ ،‬و فرنز وتلز‪ :‬دو عضو مهم گروه فرويد ميباشند‪ ،‬مگر ايندو روي اختلفات سطحي كه در‬
‫بعضي نظريات و روشها داشتند در مقابل وي خروج نودند‪.‬‬
‫‪-‬اوتورانك (‪1939-1884‬م) وي نظريه اي را وضع نود كه در اصل بالي افكار اصلي فرويد بنا ناده شده‬
‫است ول بابعضي ازتعديلت مهم‪ .‬از وي اين پندارش معروف است كه مي پنداشت‪ :‬صدمهء عميق ميلد بر‬
‫انسان چنان تأثي ميگذارد كه بعد از آن تلشش باطر بازگذشت وزن ونويش قطع ني شود‪.‬‬
‫‪-‬الفرد آدلر‪ :‬در فيينا تولد شده (‪1937-1870‬م) در اوائل‪ ،‬به گروه فرويد پيوست ول بعدا از وي جدا شد‬
‫و مكتب تشكيل داده آنرا بنام « علم نفس الفردي» نامگذاري نود‪ ،‬و انگيزه هاي جنسي را كه نزد فرويد بود‬
‫تعدادي از آن را به انگيزه هاي اجتماعي تبديل نوده بر ارادهء قوت و كوشش هاي احساس تاكيد نود‪.‬‬
‫‪-‬كارل جوستاف يونج ( ‪1961-1875‬م) وي در زوريج تولد شده ومسيحى ميباشد‪ ،‬فرويد وي را به‬
‫حيث رئيس گروه عالي تليل نفسي تعيي نود‪ ،‬ول وي با اين اعتقاد كه اين مدرسهء تليل‪ ،‬يك جانبه بوده و‬
‫كامل نيست‪ ،‬در مقابل استاذ خود خروج نود‪ ،‬و خروجش بالي فرويد تأثي بزرگي كرد‪ ،‬وي نظريهء‬
‫(سيكولوجياتليليه ) را وضع نوده و به اين امر اشاره نوده كه قوت دافعهء بزرگتري وجود دارد كه آن قوة‬
‫حياة است‪ ،‬و بر دوران اخبار لشعوري كه متصل به رگ ويا عنصر است تاكيد نود‪.‬‬
‫سوم ‪ :‬فرويدي هاي جديد‪:‬‬
‫‪-‬وقت فرويديهء جديد‪ ،‬كه مركز آن مدرسهء طب عقلي واشنطن بود‪ ،‬تشكيل شد‪ ،‬دوري و انسلخ بزرگي‬
‫از فرويديهء اصلي به ميان آمد‪ ،‬هچنان معهد اليام ألنسون هوايت در ايالت متحدهء امريكا از مراكز فرويديهء‬
‫جديد ميباشد‪ ،‬فرويديهء جديد مدرسه ايست كه در تأكيد بر عوامل اجتماعي امتياز دارد‪ ،‬ومعتقد است كه‬
‫علئم اساسي انسان علئم اياب ميباشد‪ ،‬ايشان به نقل دادن تليل نفسي به سوي علم اجتماع‪ ،‬باطر تقيق و‬
‫بررسي از اصول انگيزه هاي بشري در جواب گوئي درخواست هاي وضع اجتماعي‪ ،‬اصرار ميورزند‪ ،‬از‬
‫شخصيات بارزشان‪:‬‬
‫* هاري ستاك سليفان (‪1949-1892‬م)وي به تشخيص و جداسازي مظاهر تفاعل بي مريض و ديگران‪ ،‬و‬
‫انعكاسات آن برناحيهء نفس‪ ،‬ميلن داشت‪.‬‬
‫* اريك فروم‪ :‬بي (‪1947-1941‬م) ظاهر گرديد‪ ،‬وي انسان را در درجهء اول يك ملوق اجتماعي‬
‫ميدانست‪ ،‬در حاليكه فرويد وي را ملوقي ميدانست كه غرق در ذات خود بوده مرك وي انگيزه هاي جنسي‬
‫ميباشد‪.‬‬
‫* ابرام كاردينر‪ :‬كه در سالاي ( ‪1945-1939‬م) ظاهر شده و طريق بررسي تفاعل را بي مؤسسات‬
‫اجتماعي و شخصيت فردي در پيش گرفت‪.‬‬
‫* كارن هورن ‪ :‬به مدت پانزده سال از طريقهء فرويديه در اروپا وامريكا كار ميگرفت‪ ،‬ول وي تديد نظر‬
‫نوده نظريهء جديدي وضع نود كه در آن نظريه‪ ،‬تطبيق علج را از بسياري قيودي كه نظريهء فرويديه تعيي‬
‫نوده بود‪ ،‬آزاد كرد‪.‬‬
‫‪-‬علي الرغم آنچه گذشت‪ ،‬فرويديهء جديد به بسياري از چيزهاي فرويديهء اصلي پابندي دارد‪ ،‬از قبيل‪:‬‬
‫‪-1‬اهيت قوتاي انفعال با وصف مقابل بودنش با انگيزهء عقلي‪ ،‬و عقب رويهاي اشراطيه و تكوين عادات‪.‬‬
‫‪-2‬انگيزهء لشعوري‪.‬‬
‫‪-3‬شكست ومقاومت واهيت آن در تليل وقت علج و تداوي‪.‬‬
‫‪-4‬توجه به كشش هاي داخلي وتأثي آن در تكوين نفس‪.‬‬
‫‪-5‬تأثي دومدار براي تربه هاي اوائل طفوليت‪.‬‬
‫‪-6‬طريقهء مكالهء آزاد‪ ،‬تليل خواب ها‪ ،‬استعمال حقيقت نقل‪.‬‬
‫افكار و معتقدات‪:‬‬
‫اول ‪ :‬زير بناي نظريه‪:‬‬
‫‪-‬اصول سه گانه اي كه مدرسهء تليليه بران اعتماد دارد‪ :‬جنس ‪ -‬طفوليت ‪ -‬و شكست خوردن است‪ ،‬هي‬
‫اشياء مذكور كليدهاي سيكولوجيهء فرويديه ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬نظريهء شكست‪ :‬اين نظريه ستون نظريهء تليل نفسي و بش اعظم آن شرده ميشود‪ .‬مطابق اين نظريه لبدي‬
‫و ضروري است كه به دوران ابتداء طفلي و به هجوم هاي خيال كه هدف از آنا خاموش شاخت ميلناي‬
‫عشق ذات اوائل طفوليت ميباشد‪ ،‬بايد رجوع كرد‪ ،‬زيرا درعقب هي خيالت تام زندگي جنسي براي طفل‬
‫آشكار ميگردد‪.‬‬
‫‪-‬فرويد مكيدن طفل را كه انگشتانش را ميمكد نوعي از سرور و نشاط جنسي (دهن) ميداند‪ ،‬ومثل آن‬
‫گزيدن اشياء به دهنش‪ ،‬حت بول و غائط نودن را نيز نوعي از سرور جنسي (مقعدي) ميداند‪ ،‬هانطور‬
‫حركات منظم دست و پاي طفل را تعبيي از سرور جنسي طفوليت مي پندارد‪.‬‬
‫‪-‬لبيدو ‪ Libido‬يك قوت جنسي و يا جوع جنسي ميباشد‪ ،‬اين يك نظريه ايست كه براساس تكوين بيولوجي‬
‫براي انسان اعتماد دارد‪ ،‬و انسان را يك حيوان بشري ميشمارد‪ ،‬چني مي پندارد كه هر چيزي كه ما در‬
‫سخنان خويش از دوست آن و دوست داشت انام دادن آن سخن ميگوييم‪ ،‬آن چيز در دائرهء انگيزهء جنسي‬
‫واقع ميشود‪ ،‬بنابرآن نزد وي غريزه جنسي نشاطي است كه لذت را مي خواهد‪ ،‬و آن غريزه ايست كه از‬
‫وقت تولد شخص تا وقت كه آلت رئيسيه‪ ،‬كه طفل را به جهان خارج ربط ميدهد خواسته هايش را پوره‬
‫نكند هراه با وي ميباشد ‪.‬‬
‫‪-‬دفع‪ :‬ميگويد كه هر حركت از خود مركي دارد‪ ،‬بناء در پلوي افعال اراديه ايكه آنرا دوافع و آرزوها رهبي‬
‫ميكند‪ ،‬افعال غي ارادي وعارضي هم وجود دارد‪ ،‬طور مثال ‪ :‬كلمهء بيهوده هم كه صادر ميشود يك آرزو را‬
‫پوره ميكند‪ ،‬و هر فراموشي كه عارض ميشود آنرا رغبت كه دوري هان چيز را ميخواسته‪ ،‬آورده است‪.‬‬
‫‪-‬نزد وي گاهي سبب شل شدن و كور شدن فرار از يك حالت سخت ميباشد كه انسان را از تقق بشيدن‬
‫آن عاجز ميسازد‪ ،‬و آنرا انقلب و تبديل رغبت به عارضه جسدي نام مي نند‪.‬‬
‫‪-‬خواب ديدن نزد وي انراف از رغبت اصلي است كه در عمق نفس پنهان ميباشد‪ ،‬و آن رغبت شكست‬
‫خورده است كه صاحبش در ميدان شعور با وي مقابله نوده آنرا به ساحهء لشعوري نقل ميدهد و در‬
‫خواب وقت مانع ضعيف ميشود راه خروج را جستجو مينمايد‪.‬‬
‫‪-‬فرويد از دو اصل سخن ميگويد كه آندو لذت و واقع است‪ ،‬انسان به طبيعت خود توسط رغبت كه دارد به‬
‫سوي لذت عاجل ميل ميكند‪ ،‬لكن به حقائق طبيعي ميط به وي روي بروي شده از آن لذت اجتناب ميورزد‬
‫وبرايش دردهاي بزرگي پيش ميشود‪ ،‬مگر آنكه آنرا برآورده سازد‪.‬‬
‫‪-‬فرويد وجود دو غريزه را در انسان تمي ميكند كه تام روشهاي انسان كه از وي صادر ميشود در آندو‬
‫داخل است‪ ،‬و آندو عبارت اند از غريزهء حيات و غريزهء موت‪ ،‬غريزهء حيات مشتمل بر مفهوم لبيدو‬
‫وبشي از غريزهء حفظ ذات بوده و غريزهء موت مفكورهء تاوز و تريب را كه اساسا به سوي ذات متوجه‬
‫بوده و از آنا به ديگران نقل ميشود‪ ،‬رهبي ميكند‪.‬‬
‫‪-‬نزد وي جنگ عبارت است از كوشش اجتماعي براي بقاء ذات و نفس ‪ ،‬كسيكه ماربه ني كند وي خودرا‬
‫براي تاوز هاي داخلي تقدي نوده‪ ،‬كه به اثر مقابلت داخلي خود را فناء ميسازد‪ ،‬بناء بتر براي وي آنست‬
‫كه ديگران را فناء و نابود سازد‪ ،‬خود كشي مثال واضح براي شكست خوردن شخص در حفظ زندگي خود‬
‫ميباشد‪ ،‬اين مفهوم برائت ميدهد كه ضماير يهود به آن راحت حاصل مينمايد‪ ،‬يعن كسانيكه روش خصمانه و‬
‫تباه كن دارند‪.‬‬
‫‪-‬لشعور‪ :‬منبع انگيزه هاي ابتدائي جنسي‪ ،‬و مقر رغبات و آرزوهاي انفعاليهء شكست خورده ميباشد‪،‬‬
‫رغبات و آرزوهائي كه در لغزش هاي زبان ‪ ،‬خطا هاي كوچك‪ ،‬و پراكنده گوئي ها و هنگام بعضي پديده‬
‫هاي غامض در سلوك انسان ظاهر ميشود‪ .‬آن يك منبعي است كه داري قوت ميكانيكي دفع كننده ميباشد‪ ،‬و‬
‫جاي ساده نيست كه صرف در آن افكار و ياد داشت هاي غي مهم جع شود‪.‬‬
‫‪(-‬هي) ‪ :‬آن عبارت است از مموعه اي از انگيزه هاي جنسي كه نزد طفل در حالت ولدتش موجود ميباشد‬
‫و به شعور رهبي كننده ضرورت دارد‪ ،‬و آن غريزه هائي است كه تام جنس بشر در آن شريك هستند‪ ،‬و آن‬
‫عبارت از باطن نفس بوده و از (انا) زاده شده ول ملوط با آن در اعماق باقي ميماند‪ ،‬يعن تا وقتيكه (انا)‬
‫لشعور ميباشد‪ ،‬و آن مشتمل بر تام قواي دافعه ميباشد‪ ،‬هر گاهي كه هي رغبات شكست خوردند به سوي‬
‫(هي) بازميگردند‪.‬‬
‫‪(-‬انا) اندكي بعد از تولد طفل احساسش به واقعتهاي خارجي زياد ميشود‪ ،‬و بشي از مموعهء انگيزه ها‬
‫(هي) جدا شده به ذات تبديل ميشود‪ ،‬وظيفهء مهم آن اختيار واقع است كه توسط آن طفل ميتواند خواهشات‬
‫خويش را به يك روش منظمي كه مرتبط به حقائق واقعي و متقضيات آن باشد‪ ،‬تبديل كند‪ ،‬و آن عبارت از‬
‫ظاهر نفس است كه به ميط ارتباط دارد‪.‬‬
‫‪(-‬انا عال) آن عبارت از وجدان و ضميي است كه روش شخص را رهبي مينمايد و بش بزرگ آن‬
‫لشعور ميباشد و ما آنرا ضمي و وجدان اخلقي ميناميم‪ ،‬و آن نواهي و اوامري ميداشته باشد كه آنرا بالي‬
‫(انا) لزم ميگرداند‪ ،‬و از علئم خاص انسان ميباشد‪ ،‬زيرا آنا امور ضروري است كه از جهان داخلي صادر‬
‫ميشود‪.‬‬
‫‪-‬نقل‪ :‬و آن اينكه گاهي مريض در وقت معاله مبت و يا بدبين هاي شكست خوردهء خودرا از اعماق ياد‬
‫داشت هاي خود به طبيب نقل ميدهد‪ .‬باري بروير با مبت يكي از زنان كه تت معاله اش قرار داشت‬
‫متعرض شد و آن زن عواطف و مبت هاي شكست خوردهء خود را به وي نقل ميكرد‪ ،‬كه در نتيجه هي‬
‫واقعه سبب انصراف و بازگذشت بروير از اين طريقه شد‪ ،‬ول فرويد كار خودرا در معالهء يكي از زنان با‬
‫نقل عواطف آن بار ديگر ادامه داد تا خودرا به واقعيت برساند‪.‬‬
‫‪-‬فرويد از «عقدهء اوديب» خيلي استفاده نوده است‪ ،‬يعن افسانه ايكه چني ميگويد‪ :‬شخصي در حاليكه ني‬
‫دانست پدر خود را به قتل رسانيده با مادر خود عروسي نود و فرزند به دنيا آورد‪ ،‬وقت از حقيقت كار خود‬
‫خب شد هر دو چشم خود را كور كرد‪ ،‬از اين قصه فرويد در بسياري از سقوط هاي نفسي استفاده سوء‬
‫نوده آنرا مركز تليلت متلف خويش قرار داده است‪.‬‬
‫‪-‬شخصيت انسان نتيجهء مقابلت ميان سه قوت است‪ :‬انگيزه هاي غريزي‪ ،‬واقع خارجي ‪ ،‬وجدان‪ ،‬اينها‬
‫امور رئيسي اند كه به شكل ثابت‪ ،‬در حوال سال هاي پنجم و يا ششم عمر‪ ،‬براي به پايان رسيدن موقف‬
‫اوديبب‪ ،‬حدود تعيي ميكنند‪.‬‬
‫دوم‪ :‬آثار منفي فرويديه ‪:‬‬
‫‪-‬در كتب و تليلت فرويد ‪ -‬آنطور كه به ذهن متبادر است ‪-‬هيچ نوع دعوت روشن به سوي انلل وجود‬
‫ندارد‪ ،‬تنها اشاره هاي تليليهء زيادي در خلل مفاهيم فرويديه وجود دارد كه به سوي انلل دعوت مينمايد‪،‬‬
‫دانشمندان صهيون از آن مفاهيم استفاده نوده آنرا طوري به مردم تقدي نودند كه مردم را به انلل از‬
‫ارزشها تشويق نوده راه آن را براي شان آسان كند و هيچگونه عذاب وجدان هم به سوي شان متوجه نشود‪.‬‬
‫‪-‬براي آنكه به مفكورهء خود روح علمانيت بشد‪ ،‬به الاد تظاهر مينمود‪ ،‬ول با وجود آن از فرق سر تا‬
‫كف پاي غرق يهوديت خود بود‪.‬‬
‫‪-‬وي با مفكورهء «دشن طبقهء عال» مناقشه مينمود‪ ،‬و آن عبارت است از پديدهء بدبين يهود‪ ،‬و آوازي‬
‫است كه يهود آنرا باطر جلب ترحم ديگران بالي شان‪ ،‬بلند كرده اند‪ ،‬اين پديده باطر چند سبب به طرف‬
‫لشعور نفسي رد كرده شده و آن اسباب قرار ذيل اند‪:‬‬
‫* رشك بردن اقوام ديگر از يهود‪ ،‬زيرا آنان [العياذ بال] بزرگترين پسران خدا و مقدم ترين شان نزد وي‬
‫هستند (تعال ال عما يقولون)‪.‬‬
‫* عمل كردن يهود روش ختنه را‪ ،‬در حال كه آن نزد ديگر اقوام خوف خصي شدن را در بردارد‪ ،‬مراد از‬
‫ديگر اقوام نصارا ميباشد زيرا آنان ختنه ني كنند‪.‬‬
‫* بدبين اقوام در مقابل يهود در حقيقت بدبين در مقابل نصاراي مسيحي است كه آن هم از طريق نقل‬
‫ميباشد‪ ،‬زيرا اقوامي كه بلء و عذاب نازي را بالي يهود فرود مياورند‪ ،‬در اصل آنان اقوام بت پرست بودند‬
‫كه بعدا توسط زور به نصرانيت برده شدند‪ ،‬بنابرآن اين اقوام در مقابل نصرانيت عقده گرفتند ليكن وقت با‬
‫نصرانيت متحد شدند عقده ها را به اصلي كه نصرانيت به آن اعتماد نوده است انتقال دادند كه آن اصل‬
‫عبارت از يهود ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬به سوي اشباع غريزهء جنسي دعوت مينمايد‪ ،‬زيرا انسان داراي قوت جنسي قوي است‪ ،‬ونصرانيت تنها يك‬
‫زن برايش اجازه ميدهد‪ ،‬بناء يا اينكه تام قيود دين را ترك نوده آزادانه ميل هاي جنسي خود را اشباع ميكند‪،‬‬
‫و يا اينكه داراي طبيعت ضعيفي ميباشدكه از قيود خارج شده ني تواند‪ ،‬آنگاه شكار مرضها و عقده هاي‬
‫نفسان ميشود‪.‬‬
‫‪-‬ميگويد كه امتناع از اتصال جنسي قبل از عروسي گاهي مؤدي تعطيل غريزهء جنسي هنگام عروسي ميشود‪.‬‬
‫‪-‬فصلي در بارهء «تري بكارت» وضع نوده ميگويد كه بكارت امراض و مشكلت را براي هر دو جانب در‬
‫بر ميداشته باشد‪ ،‬و در اين مسأله استدلل نوده كه بعضي از اقوام بدائي چني مي نودند كه عمليهء از بي‬
‫بردن بكارت را طي مفل و مراسم رسي به شخص ديگري غي از شوهر مي سپردند‪.‬‬
‫‪-‬عشق مارم را نيز اجازه داده است‪ ،‬زيرا يهودي ها‪ ،‬باطر تنگي كه در اجتماع شان وجود دارد اين كار را‬
‫زياد كرده اند‪ ،‬دين آنا عروسي را بالي افرادش خارج از دائرهء يهود حرام ميداند‪ ،‬و اين تري به قيد هاي‬
‫شديدي كه روح را در زني و معطل ميسازد‪ ،‬باز ميگردد‪ ،‬بناء وي با اين نظريهء خود در قدم اول يهود را‬
‫كمك نوده از احساس گناه آزاد شان ميسازد‪ ،‬و براي ديگران نيز داخل شدن را در اين دروازهء پر خطر‪،‬‬
‫توسط ساقط ساخت هه تريات و شردن آنا زني ها و قيدهاي وهي ‪ ،‬آسان مينمايد‪ ،‬يهود از اين نظريه‬
‫استفاده نوده چندين فلم جنسي رسوا را كه در آن نونه هائي از زنا با مارم وجود دارد‪ ،‬درست نودند‪.‬‬
‫‪(-‬تصعيد) و يا چنانچه وي تسميه ميكند (اعلء) به نظر وي روش ضعيفي براي نات از فشار هاي انگيزه‬
‫هاي جنسي است‪ ،‬زيرا اين روش را در مراحل جوان تنها تعداد خيلي اندك مردم در بعضي از اوقات آنم با‬
‫بسيار مشكل و مشقت بدست آورده ميتوانند و بس‪ ،‬اما افراد باقي مانده ‪-‬كه اكثريت بزرگ را تشكيل‬
‫ميدهند‪ ،‬آنان به مرض نفسي گرفتار شده از پا در ميايند‪ ،‬هانطور كه اصحاب طريقهء تصعيد افراد ضعيفي‬
‫اندكه در ازدحام عام ضائع شده تت قيادت و رهبي افراد قوي به سي ناخواسته كشانيده ميشوند‪.‬‬
‫‪-‬در راهء مقابله اش با قيود اوامر عليائي كه متوجه به نفس است‪ ،‬به سوي دشن با دين رفته آن رانوعي از‬
‫عصبان هاي وسواسي نفس قلمداد نوده است‪.‬‬
‫‪-‬مفكورهء خدا پرست نزد وي به ترتيب آت ترقي نوده است‪:‬‬
‫* پدر سرداري بوده كه تام طبقهء اناث در قبيله در تصرف وي ميبوده ‪ ،‬و آنان را بالي طبقه ذكور حرام‬
‫ميساخته‪.‬‬
‫* پسران به قتل پدر پرداختند‪ ،‬بعد از آن يك پارچهء گوشت آن را خام و ناپخته به قصد يكي شدن با وي ‪،‬‬
‫فرو بردند‪ ،‬زيرا وي را دوست داشتند‪.‬‬
‫* بعدا هي پدر مورد تعظيم و تقدير قرار گرفت‪ ،‬چون وي در اصل پدر شان بود‪.‬‬
‫* از هي جهت حيوان خوف ناكي را اختيار نودند تا هي تعظيم و تبجيل را به وي نقل دهند‪ ،‬كه آن‬
‫حيوان عبارت از «طوطم» ميباشد‪.‬‬
‫* دين طوطميه اولي صورت دين در تاريخ بشري ميباشد‪.‬‬
‫* بعد از آن قدم اول هانا ترقي به سوي إله واحد بود كه هراه با آن مفكورهء موت هم ترقي نوده كه به اين‬
‫ترتيب قدمي به سوي زندگي ديگر كه در آن انسان زنده ميماند و جزاء آنچه پيش كرده مي بيند ‪ ،‬ميباشد‪.‬‬
‫* ال ‪ -‬بنا برآنچه گذشت ‪ -‬عوض پدر بوده ‪ ،‬يا به تعبي درست پدر بزرگ ميباشد‪ ،‬و يا صورت و شكل‬
‫پدر است كه آنرا انسان در طفلي خود مي شناسد‪.‬‬
‫* خلصه اينكه عقايد دين ‪ -‬نزد وي ‪ -‬وهيات است كه دليلي ندارد‪ ،‬بعضي آنا دور از احتمال بوده با روح‬
‫و حقايق زندگي موافقت ندارد و مقارن به هذيان ميباشد‪ ،‬و اكثر آنا طوري است كه اثبات و تقيق صحت‬
‫آنا مكن نيست‪ ،‬و آمدن روزي كه انسان درآن روز به آواز عقل گوش دهد ضروري ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬در بث وي از شكست اشاره هاي قوي و صريي وجود دارد مبن بر اينكه مفوظ ماندن از آن در آزادي‬
‫از تام قيود نفته است‪ ،‬هچنان پابندي اخلقي را بالي مريض در هه كارهائي كه انام ميدهد‪ ،‬حرام‬
‫ميسازد‪ ،‬و بر آثار نفسي كه بالي هي پابندي مرتب ميشود و عقده هاي متلف از خود با ميگذارد‪ ،‬تركيز‬
‫مي نايد كه هي عقده ها سبب ميشود تا از روش مستقيم منحرف شود‪.‬‬
‫اشياء ذيل در انتشار افكار وي كمك نود‪:‬‬
‫‪-‬مفكورهء داروين كه انسان را به اصول حيوان مادي راجع ميسازد‪.‬‬
‫‪-‬روش عقلنييكه در آنوقت در اروپا رواج يافته بود‪.‬‬
‫‪-‬مفكورهء علمانيت كه زندگي را توسط انقلب خود شيوهء ضد كليسائي در قدم اول و ضد مفاهيم دين در‬
‫قدم دوم بشيد‪.‬‬
‫‪-‬يهوديت كه مفكورهء وي را با بكار انداخت وسائل متلف نشرات‪ ،‬به ههء انسانا رسانيدند‪ ،‬البته‬
‫مقصودشان از اين كار آن بود كه رذالت و فساد گسترش يافته انام دادن آن بر وجدان بشر آسان جلوه‬
‫نايد‪ ،‬تا رهبي هي اقوام سفله و تشنه در عقب امور جنسي كه از تام قيود وارزشها دور شده اند بالي‬
‫شان آسان گردد‪.‬‬
‫‪-‬از بزرگترين آثار منفي و تباه كن افكار فرويد اينست كه قبل انسان وقت در گناه واقع ميشد احساس جرم و‬
‫گناه نوده وجدان خودرا ملمت ميكرد‪ ،‬فرويد آمد تا وي را از اين احساس آرام سازد و چني فكر كند كه‬
‫وي يك عمل طبيعي را كه شائيه اي در آن نيست انام داده است‪ ،‬ودر نتيجه وي به توبه كردن ضرورت‬
‫ندارد و بدين ترتيب بالي فساد لباس اخلق را انداخت اگر درست تعبي شده باشد‪.‬‬
‫ريشه هاي فكري و اعتقادي ‪:‬‬
‫‪-‬سال ‪1780‬م تنوي مغناطيسي‪ ،‬توسط مسمر ‪ Mesmer‬داخل ساحهء علم و طب گرديد‪ ،‬ول چون آن مشتمل‬
‫به فريب و دروغ هاي زيادي بود‪ ،‬طبيبان از آن روگردان شدند ‪ ،‬كه اين روگردان تاوقت مكتب پاريس و‬
‫نانسي ادامه داشت‪.‬‬
‫‪-‬دكتور شاركوت (‪1893-1825‬م) از بارز ترين شخصيات مكتب پاريس بود كه مريضان مصاب به‬
‫هستييا را توسط تنوي مغناطيسي معاله ميكرد‪.‬‬
‫‪-‬از جلهء شاگردان شاركوت بيي جانت ‪ Pierr Janet‬بود كه به كارهاي عصب غي شعوري توجه داشت و آنرا‬
‫آليات عقليه ميناميد‪.‬‬
‫‪-‬مكتب نانسي در فرانسه نيز در تنوي مقناطيسي معتدل سهم گرفت و چني گفت كه اين يك امري ميباشد‬
‫كه مكن است براي تام اشخاص درست پيش شود‪ ،‬زيرا آن نيست مگر حالت انفعال و تلقت كه منشأ آن‬
‫اشاره ميباشد‪ ،‬اين مكتب از تنوي مقناطيسي در معاله حالت عصب استفاده نود‪.‬‬
‫‪-‬فرويد زير بناء نظريهء خود را از آنچه گذشت گرفت و افكار خود را با استفاده از طريقهء «تداعي حر»‬
‫در تليل تنوي مقناطيسي داخل كرد‪ .‬لكن براي اين روش كه ظاهرا علمي است روي ديگري هم وجود دارد‬
‫و آن فرهنگ يهوديت بوده كه فرويد آنرا فرا گرفت و بش بزرگ نظريات خويش را از آن استخراج نوده‬
‫باطر خدمت به صهيونيزم براي بشر تقدي كرد‪.‬‬
‫انتشار و جاهاي نفوذ ‪:‬‬
‫‪-‬اين حركت در فيينا شروع شد و به سويسرا انتقال داده شد و از آنا به ههء اروپا رسيد و مكاتب در امريكا‬
‫برايش گشوده شد‪.‬‬
‫‪-‬در اين ايام اين نظريه به تام جهان رسانيده شده‪ ،‬البته توسط طلب كه آنا ميوند و باز به وطن شان عودت‬
‫مينمايند و مفكوره را در بلد خود به نشر ميسانند‪.‬‬
‫‪-‬اين نظريه توسط تعدادي از دانشمندان علوم نفسي غرب‪ ،‬در اين ايام مورد اعتراضات شديد قرار گرفته‬
‫است‪.‬‬
:‫مراجــع‬
‫ تر جه أحد عبد‬-‫ سوين‬. ‫تأليف ريتشارد م‬ ‫علم المراض النفسية و العقلية‬-1
– ‫العزيز سلمـه –دار النهضـة العربـية‬
.‫م‬1979 - ‫القاهرة‬
– ‫ دار العلم للمـليي‬-‫ فاخر عاقل‬.‫تأليف د‬ ‫مدارس علم النفس‬-2
.‫م‬1979-4 ‫ط‬-‫بيوت‬
‫ طبعة‬-‫ عال الكتاب‬- ‫ صبي جرجس‬.‫تأليف د‬ ‫التراث اليهودي الصهيون‬-3
.‫م‬1970 ‫ف الفكر الفرويدي‬
.‫م‬1917 ‫ طبعة‬-‫تأليف سيجموند فرويد‬ ‫كتاب تاريخ حركة التحليل‬-4
.‫النفسي‬
: ‫مراجــع بيگانه‬
1-Brown, J. A. C.– Freud and The Post-Freudians Penguin Books London 1962.

2-Munroe, R. L.- Schools of Psycho- analytic Thought Mutchinson Medical Publications-


London 1957
3-Fundamentals of Behavior Pathology by Richard M. Suinn- New York 1970. 4-Bakan, D. »Sigmund
Freud and the Jewish Mystical Tradition«, Van Nostrand, New York 1958
5-Encyclopedia Britannica, 1965 edition, Vol 1, 2, 3, 4, 9, 17, 19, 21, 24.
‫قاديانيت‬
‫تعريف‪:‬‬
‫قاديانيت حركت است كه سال ‪1900‬م به نقشه وطرح استعمار انگليس‪ ،‬در قارهء هند اياد گرديد‪ ،‬وهدف‬
‫از آن دور ساخت مسلمانان از دين شان وعلي الصوص از فريضهء جهاد بود‪ ،‬تا در مقابل استعمارگر بنام‬
‫اسلم قيام نكنند‪ ،‬زبان گوياي اين حركت ملهء « الديان » بود كه به زبان انگليسي به نشر ميسد ‪0‬‬
‫تأسيس وافراد برازنده ‪:‬‬
‫‪-‬مرزا غلم احد قاديان (‪1908-1839‬م ) آلهء اساسي از براي اياد و تأسيس قاديانيت بود ‪ 0‬وي متعلق‬
‫به خاندان بود كه مشهور به خيانت دين ووطن بودند ‪ 0‬وي نزد پيوانش درمتل بودن مزاج‪،‬كثرت امراض‪،‬‬
‫معتاد بودن به مواد مدر معروف بود ‪ 0‬بيشتر از پنجاه كتاب‪ ،‬رساله‪ ،‬ومقاله دارد‪ ،‬و مهمترين كتاب هايش‬
‫‪ -4‬انوار‬ ‫‪ -3‬براهي احديه‪،‬‬ ‫كتب ذيل ميباشد‪ -1 :‬ازالة الوهام‪ -2 ،‬اعجاز احدي‪،‬‬
‫‪ -6‬التبليغ‪،‬‬ ‫‪-5‬اعجاز السيح‪،‬‬ ‫السلم‪،‬‬
‫‪ -7‬تليات الية ‪0‬‬
‫‪-‬نورالدين‪ :‬خليفه وجانشي اول براي قاديانيت‪ ،‬تاج خلفت را انگليس برسرش ناد ومريدها پيويش نودند‪،‬‬
‫ازجلهء تاليفاتش «فصل الطاب» است ‪0‬‬
‫‪-‬ممد علي‪ :‬وي امي قاديان در لهور‪ ،‬مناظر آنان‪ ،‬جاسوس استعمار‪ ،‬و مديرمله اي بود كه بنام قاديانيان‬
‫سخن ميگفت‪ ،‬قرآنكري را ترجهء تريف شده به زبان انگليسي نود‪ ،‬از جلهء تاليفاتش‪« :‬حقيقة الختلف»‬
‫و "النبوة ف السلم » ميباشد ‪0‬‬
‫‪-‬ممد صادق‪ :‬مفت قاديانيان‪ ،‬كه ازجلهء مؤلفات وي «خادم خات النبيي» ميباشد ‪0‬‬
‫‪-‬بشي احد بن غلم‪ :‬از تاليفاتش‪«:‬سية مهدي» و «كلمة الفصل» ميياشد ‪0‬‬
‫‪-‬ممود احد پسر غلم وخليفهء دومش‪ :‬كه از تأليفاتش‪« :‬انوار اللفة»‪« ،‬تفة اللوك» و «حقيقة النبوة»‬
‫ميباشد ‪0‬‬
‫افكار ومعتقدات ‪:‬‬
‫‪-‬معتقد اند كه غلم هان مسيح موعود ميباشد ‪0‬‬
‫‪-‬معتقد اند كه خداوند روزه ميگيد‪ ،‬ناز ميخواند‪ ،‬خواب ميكند‪ ،‬بيدار ميشود‪ ،‬نوشته ميكند‪ ،‬دستخط‬
‫مينمايد‪ ،‬وجاع ميكند ‪ ( 0‬تعال ال عمايقولون علوا كبيا ) « خيلي عال و برتر است خداوند از آنچه‬
‫ميگويند»‪0‬‬
‫‪-‬قاديان معتقد است كه خداي وي انگليسي زبان است‪ ،‬زيرا باوي به زبان انگليسي سخن ميگويد ‪0‬‬
‫‪-‬قاديانيان معتقد اند كه نبوت وپيامبي به حضرت ممد ‪ r‬ختم نشده‪ ،‬بلكه جاري بوده خداوند پيامبان را‬
‫حسب ضرورت ارسال ميدارد‪ ،‬وغلم احد بترين تام پيامبان ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬معتقد اند كه جبئيل ‪ u‬نزد احد فرود ميايد وبرايش وحي مياورد‪ ،‬الامات وي نيز مثل قرآن است ‪0‬‬
‫‪-‬ميگويند‪ :‬قرآن تنها هان است كه مسيح موعود( غلم احد ) آورده است‪ ،‬وحديث هم تنها هان است كه‬
‫در روشنائي تعليمات وي باشد‪ ،‬وديگر پيامبان تت سيادت وسرداري غلم احد ميباشند ‪0‬‬
‫‪-‬معتقد اند كه به آنان نيز كتاب نازل شده كه نامش « الكتاب البي » ميباشد‪ ،‬و آن غي قرآنكري است ‪0‬‬
‫‪-‬معتقد اند كه آنان دين مستقل‪ ،‬وشريعت مستقل دارند‪ ،‬وياران غلم مثل اصحاب كرام ميباشند ‪0‬‬
‫‪-‬معتقد اند كه شهر قاديان مثل مدينهء منوره ومكهء معظمه ميباشد‪ ،‬بلكه از آنا بتر بوده وزمي آن حرم‬
‫ميباشد‪ ،‬هي شهر قاديان قبلهء آنان است كه به اداي حج آنا ميوند ‪0‬‬
‫‪-‬عقيدهء جهاد را لغونوده به اطاعت كوركورانهء حكومت انگليس پرداختند‪ ،‬زيرا حكومت انگليس به پندار‬
‫آنان‪ ،‬به نص قرآن اولو المر ايشان ميباشد ‪0‬‬
‫‪-‬تام مسلمانان به نزد آنان كافر اند مگر كسيكه در قاديانيت داخل شود‪ ،‬هچنان كسيكه به غي قاديانيان‬
‫دختر دهد ويا از غي آنان زن گيد آن شخص كافر ميباشد ‪0‬‬
‫‪-‬شراب‪ ،‬ترياك‪ ،‬و ديگر مدرات ومسكرات را حلل ميدانند ‪0‬‬
‫ريشه هاي فكري واعتقادي ‪:‬‬
‫‪-‬حركت تغريبب سي سيد احد خان توسط نشر افكار منحرف‪ ،‬براي ظهور قاديانيت مقدمه گذاري نود ‪0‬‬
‫‪-‬انگليس فرصت را غنيمت دانسته حركت قاديان را درست نود و براي رهبي آن شخصي را از خاندان كه‬
‫در مزدوري شان غرق بود اختياركرد ‪0‬‬
‫‪-‬قاديان ها روابط مكي با اسرائيل دارند‪ ،‬اسرائيل براي شان مركز ها ومكاتب احداث نوده و ايشان را در‬
‫نشر مله ايكه به نام آنان سخن ميگويد‪ ،‬و درچاپ كتب ونشريه ها و توزيع آن درعال‪ ،‬ياري ميساند ‪0‬‬
‫‪-‬اثر پذيري شان از مسيحيت‪ ،‬يهوديت وحركات باطنيه‪ ،‬درعقايد و روش شان‪ ،‬علي الرغم ادعاي اسلم‬
‫درظاهر‪ ،‬واضح وآشكار است ‪0‬‬
‫انتشار وجاهاي نفوذ ‪:‬‬
‫‪-‬بش بزرگ قاديانيان امروز درهند وپاكستان زندگي مينمايند‪ ،‬تعداد اندكي از آنان دراسرائيل وكشور هاي‬
‫عرب هم هستند‪ ،‬و براي حاصل نودن مراكز حساس‪ ،‬درهر شهري كه مستقر اند‪ ،‬باهكاري استعمار كوشش‬
‫مينمايند ‪0‬‬
‫مرجــع ‪:‬‬
‫احسان الي ظهي ‪0‬‬ ‫‪-1‬القاديانية‬
‫ابوالسن علي السن الندوي‪ ،‬ابوالعلي الودودي‪،‬‬ ‫‪-2‬القاديانية‬
‫ممد الضرحسي ‪0‬‬
‫ثناء ال تسري ‪0‬‬ ‫‪-3‬تاريخ القاديانية‬
‫ممد علي المرتسري ‪0‬‬ ‫‪-4‬سوداء القاديانية‬
‫عتيق الرحن (دراوائل قاديان بود)‪0‬‬ ‫‪-5‬فتنة القاديانية‬
‫الياس برن ‪0‬‬ ‫‪-6‬الذهب القاديان‬

‫قرامطه‬
‫تعريف‪:‬‬
‫قرامطه يك گروه باطن ويرانگر ميباشد كه روش نظم سري عسكري را اختيار نوده‪ ،‬ظاهرش پيوي و‬
‫جانبداري اهل بيت بوده به سوي ممد بن اساعيل بن جعفر صادق خود را نسبت ميدهند‪ ،‬ول حقيقتش الاد‪،‬‬
‫اشتراكيت ‪ ،‬اباحيت‪ ،‬نابود ساخت اخلق و از بي بردن دولت اسلمي ميباشد‪ ،‬وجه تسميه اش به اين نام‬
‫نسبت آن به حدان قرمط بن اشعث ميباشد كه اين مذهب را در سواد كوفه سال ‪278‬هـ به نشر رسانيد‪.‬‬
‫تأسيس و افراد برازنده ‪:‬‬
‫‪-‬ترقي و پيشرفت اين مذهب ضمن بررسي شخصيات آن كه اثر بارزي بر حركت و تشكيلت آن‪ ،‬در مدت‬
‫درازي از زمانه‪ ،‬از خود برجا گذاشته اند‪ ،‬واضح و روشن ميگردد‪.‬‬
‫‪-‬حركت توسط عبد ال بن ميمون قداح شروع ميشود كه وي سال ‪260‬هـ اصول اساعيليه را در جنوب‬
‫فارس به نشر رسانيد‪.‬‬
‫‪-‬وي شخص دعوتگري در عراق داشت بنام فرج بن عثمان قاشان معروف به ذكرويه‪ ،‬كه دعوت را طور‬
‫مفي به نشر ميسانيد‪.‬‬
‫‪-‬در سال ‪278‬هـ حدان قرمط بن اشعث شروع به نشر دعوت ‪ ،‬به طريق آشكارا‪ ،‬در نزديكي كوفه نود‪،‬‬
‫بعد از آن خانه اي بنا كرد وآنرا دار الجرت نام كرد‪ ،‬و ناز را در يك روز پنجاه ناز ساخت‪.‬‬
‫‪-‬ذكرويه فرار نوده بيست سال پنهان شد‪ ،‬و اولد خود را در بلد متلف روان نوده آنان به دعوت سوي‬
‫مذهب پرداختند‪.‬‬
‫‪-‬ذكرويه احد بن قاسم را جانشي خود تعيي نود‪ ،‬وي قافله هاي حاجيان و تاجران را غارت كرد‪ ،‬و در‬
‫حص به شكست مواجه گرديد‪ ،‬ذكرويه به بغداد برده شد و آنا سال ‪294‬هـ وفات نود‪.‬‬
‫‪-‬قرامطه در برين اطراف حسن بن برام كه معروف به ابوسعيد جناب بود جع شدند‪ ،‬وي سال ‪283‬هـ‬
‫به طرف بصره حركت نود ول شكست خورد‪.‬‬
‫‪-‬بعد از وي پسرش سليمان بن حسن بن برام‪ ،‬كه معروف به ابوطاهر بود‪ ،‬متول امور گرديد‪ ،‬وي بر‬
‫بسياري از مناطق جزيرهء عرب غلبه حاصل نود و پادشاهي اش در آنا سي سال ادامه يافت‪ ،‬وي مؤسس‬
‫حقيقي دولت قرامطه‪ ،‬و درست كنندهء برنامهء سياسي و اجتماعي قرامطه به شار ميود‪ .‬شوكتش چنان بال‬
‫گرفته بود كه حكومت بغداد به وي خراج ميداد‪ ،‬و ازكارهاي دهشت انگيزش امور ذيل به شار ميود‪:‬‬
‫* برحاجيان‪ ،‬حي بازگشت شان از مكه‪ ،‬غارت نوده اموال شان را چپاول كردند و آنان را در آفتاب‬
‫گذاشتند تا آنكه در صحراء به هلكت رسيدند‪.‬‬
‫* در دوران مقتدر ( ‪320-295‬هـ) شش روز كوفه را در اختيار داشتند كه آنرا مباح اعلن كرده بودند‪.‬‬
‫* سال ‪319‬هـ بر مكه هجوم آورده حاجيان را به قتل رسانيد‪ ،‬چاه زمزم را خراب كرد‪ ،‬كعبهء شريف را ‪،‬‬
‫پر از كشتگان ساخت‪ ،‬لباس كعبه را كشيد‪ ،‬دروازهء بيت ال را كند‪ ،‬حجر السود را كنده آنرا دزديد و به‬
‫احساء برد‪ ،‬و حجر السود به مدت بيست سال‪ ،‬تا به سال ‪339‬هـ آنا باقي ماند‪.‬‬
‫سليمان وفات نود و امور به برادرش حسن العصم تعلق گرفت وي شوكتش بال رفت وسال ‪360‬هـ‬
‫دمشق را تصرف نوده به سوي مصر روي آورد و جنگ هائي ميان وي و خلفت فاطمي صورت گرفت‪،‬‬
‫ول اعصم بازگشت كرد و قرامطه شكست خورده به احساء آمدند‪.‬‬
‫‪-‬قرامطه حسن را باطر دعوتش به سوي بن عباس ‪ ،‬خلع قدرت نودند‪ ،‬و امور به دو شخص كه جعفر و‬
‫اسحاق نام داشتند تعلق گرفت‪ ،‬آندو اول توسعه نودند‪ ،‬ول بعدا خلف در ميان شان پيدا شد‪ ،‬و اصفر تغلبب‬
‫با ايشان جنگ نوده برين واحساء را تصرف نود وشوكت و دولت شان را ختم كرد‪.‬‬
‫افكار و معتقدات ‪:‬‬
‫‪-‬آنان دولت اشتراكي تشكيل دادند كه مبناي آن اشتراك در دارائي ها و عدم احترام به ملكيت شخصي بود‪.‬‬
‫‪-‬مردم را در زنان شريك ميدانند و دليل شان ريشه كن كردن اسباب دشن و بدبين است‪ ،‬پس براي‬
‫هيچكس جائز نيست كه خان خود را از برادران خود بپوشاند‪.‬‬
‫‪-‬لغو نودن احكام اساسي اسلم مثل ناز‪ ،‬روزه و تام فرائض ديگر‪.‬‬
‫‪-‬استفاده نودن از شدت و خوشنت در راه بر آورده ساخت اهداف‪.‬‬
‫‪-‬عقيده دارند كه قيامت و عذاب باطل و دروغ ميباشد‪ ،‬و جنت عبارت از نعمت هاي دنيا‪ ،‬و عذاب عبارت‬
‫از مشغول شدن اصحاب شريعت به ناز‪ ،‬روزه‪ ،‬حج‪ ،‬و جهاد ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬افكار و عقايد خويش را ميان كارگران‪ ،‬دهقانان صحراء نشينان جاهل و ضعيف نفسان‪ ،‬و ميان كسانيكه‬
‫رغبت به لذت هاي عاجل دارند به نشر مي رسانند‪ ،‬بنابر اين جامعهء قرامطه يك جامعهء ملحدين و خونريز ها‬
‫بوده كه نفس ‪ ،‬مال و آبروي مردم را حلل ميدانند‪.‬‬
‫‪-‬به عصمت قائل اند‪ ،‬و ميگويند كه بودن امام معصوم در هر زمان ضروري است تا ظاهر را تأويل كند‪ ،‬و‬
‫در عصمت مساوي پيامب ميباشد‪ ،‬از جلهء تأويلت شان اشياء ذيل ميباشد‪:‬‬
‫* جنابت ‪ :‬عبارت است از عجله نودن در افشاء راز براي پذيرندهء دعوت قبل از آنكه به مرتبهء استحقاق‬
‫برسد‪.‬‬
‫* روزه‪ :‬عبارت است از نگه داشت و پرهيز كردن از افشاء راز‪.‬‬
‫* بعث و قيامت ‪ :‬عبارت است از هدايت شدن به مذهب آنان‪.‬‬
‫* پيامب ‪ :‬عبارت از شخصي است كه بالي وي از طرف خداي اول به قوت خداي دوم قوت قدسيهء صاف‬
‫فيضان شده باشد‪.‬‬
‫* قرآن‪ :‬آن عبارات است كه توسط آن ممد ‪ e‬از معارف كه باليش فيضان شده بود تعبي كرده است بناء‬
‫قرآن مركب از كلم خود ممد ‪ e‬بوده مازا آنرا كلم خدا ميگويند‪.‬‬
‫‪-‬بالي پيوان خويش چنان ماليات تعيي ميكنند كه نزيك ميشود درآمد هر فرد شان در آن غرق شود‪.‬‬
‫‪-‬قائل به وجود دو خداي قدي هستند كه يكي از آنا علت وجود دومي اش ميباشد‪ ،‬و اينكه خداي اول جهان‬
‫را توسط خداي دوم آفريده است‪ ،‬نه مستقيم و بل واسطه‪ ،‬اول كامل است دوم ناقص ‪ ،‬اول نه به وجود‬
‫موصوف ميشود و نه به عدم‪ ،‬نه موصوف است و نه هم غي موصوف‪.‬‬
‫‪-‬بالي مردم از طريقهء اظهار ظلم امت بر علي بن اب طالب و كشت حسي وارد ميشوند‪.‬‬
‫‪-‬قائل به رجعت هستند‪ ،‬و اينكه علي ‪ t‬غيب را ميداند‪ ،‬ووقت بالي كسي راه يافتند [و آن را مايل به مذهب‬
‫خود ساختند] آنگاه وي را از حقيقت مذهب خويش كه عبارت از ساقط ساخت مكلفيت ها و ويران كردن‬
‫دين است باخب ميسازند‪.‬‬
‫‪-‬معتقد اند كه ائمه‪ ،‬اديان‪ ،‬و اخلق جز گمراهي چيز ديگري نيست‪.‬‬
‫‪-‬به سوي مذهب خويش يهود‪ ،‬صابئه‪ ،‬نصارا‪ ،‬موس‪ ،‬فلسفه‪ ،‬اشخاص جاهل‪ ،‬ملحدين‪ ،‬و دهريها را دعوت‬
‫مينمايند‪ ،‬نزد هركس از هان دروازه اي پيش ميايند كه مناسب حالش باشد‪.‬‬
‫ريشه هاي فكري و اعتقادي ‪:‬‬
‫‪-‬فلسفهء شان فلسفهء مادي بوده كه در آن تعاليم ملحدين و دسيسه گران ائمهء فارس [يعن سرداران موس‬
‫فارسي] جا گرفته است‪.‬‬
‫‪-‬از اصول كلمي و سياسي خوارج نيز متأثر بوده مذاهب دهري ها نيز بالي شان تأثي گذاشته است‪.‬‬
‫‪-‬به مذاهب ملحدين امثال مزدك و زردشت نيز تعلق دارند‪.‬‬
‫‪-‬زير بناء اعتقاد شان نپذيرفت عبادات و مرمات بوده و برپا كردن جامعه ايكه بر اباحيت و شركت در مال‪،‬‬
‫وزنان استوار باشد‪ ،‬ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬مفكورهء اساسي شان جع كردن تعداد خيلي زياد مددگار و انصار ميباشد تا آنان را در راه به دست آوردن‬
‫هدف كه خودشان آن را ني دانند‪ ،‬بكار اندازند‪.‬‬
‫انتشار و جاهاي نفوذ ‪:‬‬
‫‪-‬اين حركت به مدت تقريبا يك قرن ادامه يافت‪ ،‬از جنوب فارس شروع شده‪ ،‬به سواد كوفه منتقل گرديد و‬
‫به احساء ‪ ،‬برين‪ ،‬بصره ويامه گسترش يافت‪ ،‬بر بش بزرگي از جنوب جزيرهء عرب‪ ،‬ين‪ ،‬صحراء وسطى‪،‬‬
‫عمان خراسان سلطه يافت‪ ،‬در مكه داخل شد و آنرا ب حرمت نود‪ ،‬دمشق را اشغال نوده به حص و سلميه‬
‫رسيدند‪ ،‬عساكرش به سوي مصر رفت و در عي الشمس نزديك به قاهره اردوگاه گرفتند بعدا پادشاهي شان‬
‫جع شد‪ ،‬دولت شان زوال نود‪ ،‬و آخرين پناگاه هاي شان در احساء و برين سقوط نود‪ .‬با وجود آنچه‬
‫گذشت بعضي كتاباي منحرف ديده ميشود كه ميخواهند مذهب قرامطه و ديگر حركت هاي ارتداد و‬
‫تريبكار را در جهان اسلم‪ ،‬چني جلوه دهند كه گوئي آنا حركت هاي اصلحي بوده و رهبان آنا‬
‫اشخاص آزاد منشي بوده اند كه در عقب عدالت و آزادي تلش ميكرده اند‪.‬‬
‫مراجــع‪:‬‬
‫ممد بن مالك المادي اليمان‪.‬‬ ‫‪-1‬كشف اسرار الباطنية و اخبار‬
‫القرامطه‪.‬‬
‫ممد عبد ال عنان‪.‬‬ ‫‪-2‬تاريخ المعيات السرية‬
‫و الركات الدامه‪.‬‬
‫ممد ابو زهره‪.‬‬ ‫‪-3‬تاريخ الذاهب السلمية‬
‫انور الندي‪.‬‬ ‫‪-4‬الؤامرة على السلم‬
‫عبد الرحن بن الوزي‪.‬‬ ‫‪-5‬القرامطه‬
‫دكتور مصطفى شكعه‬ ‫‪-6‬اسلم بل مذاهب‬
‫ابو الفتح شهرستان‪.‬‬ ‫‪-7‬اللل و النحل‬
‫ابو حامد الغزال‪.‬‬ ‫‪-8‬فضائح الباطنية‬
‫عبد القاهر بغدادي‪.‬‬ ‫‪-9‬الفرق بي الفرق‬
‫قوميت عرب‬
‫تعريف ‪:‬‬
‫قوميت عرب يك حركت سياسي و فكري متعصب است كه به سوي تجيد و تعظيم عرب و بر پا شدن‬
‫حكومت كه خاص به عرب ها باشد‪ ،‬و آن حكومت در عوض رابطهء دين بر اساس رابطهء خون‪،‬‬
‫خويشاوندي‪ ،‬زبان‪ ،‬و تاريخ بناء شده باشد‪ ،‬دعوت مينمايد‪ ،‬اين حزب انعكاس هان فكر قوميي است كه قبل‬
‫در اروپا ظاهر شده بود‪.‬‬
‫تأسيس و افراد برازنده‪:‬‬
‫ابتداء فكر قوميت در اواخر قرن نوزدهم و اوائل قرن بيستم ‪ ،‬ضمن يك حركت مفي‪ ،‬كه باطر آن در‬
‫پايتخت خلفت عثمان‪ ،‬گروه هائي جع ميشد و خلوتگاه هائي تشكيل ميگرديد شروع شد‪ ،‬بعد از آن در‬
‫ضمن حركت علن و آشكارا در اجتماعات ادب كه مقر آن در دمشق و بيوت ميبود ظهور نود‪ ،‬بعد از آن‬
‫در ضمن يك حركت سياسي آشكارا‪ ،‬در ملس اول عرب كه سال ‪1912‬م در پاريس برگذار گرديد‪ ،‬در‬
‫صحنه آمد‪ .‬در آنچه ذكر ميشود اشاره ايست به مهمترين گروه هاي قوميگرا حسب تسلسل تاريي‪:‬‬
‫‪-‬گروه سوريه‪ :‬كه آنرا سال ‪1847‬م نصارا ‪ ،‬در دمشق تأسيس نود و از آنمله اند‪ :‬بطرس بستان و‬
‫ناصيف يازجي‪.‬‬
‫‪-‬گروه سوريه (در بيوت) ‪ :‬كه آنرا سال ‪1868‬م نيز نصارا تأسيس نود كه از جله ايشان اند سليم‬
‫بستان و منيف خوري ‪.‬‬
‫‪-‬المعية العربية السريه‪ :‬در سال ‪1875‬م قدم به ظهور ناد و شاخه هائي در دمشق‪ ،‬طرابلس و صيدا نيز‬
‫دارد‪.‬‬
‫‪-‬جعية حقوق اللة العربية‪ :‬در سال ‪1881‬م ظاهر گرديده و شاخه هائي نيز دارد‪ ،‬هدف اين جعية اتاد‬
‫ميان مسلمانان و مسيحي ها ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬جعية رابطة الوطن العرب‪ :‬اين گروه را نيب عازوري سال ‪1904‬م در پاريس تأسيس نود و كتاب هم‬
‫بنام (يقظة العرب) تأليف كرد‪.‬‬
‫‪-‬جعية الوطن العرب‪ :‬آنرا خي ال خي ال سال ‪1905‬م در پاريس تأسيس نود‪ ،‬و در هان سال اولي‬
‫كتاب قومي را بنام ( الركة الوطنية العربية) به نشر رسانيد‪.‬‬
‫‪-‬المعية القحطانيه ‪ :‬سال ‪1909‬م ظاهرشد‪ .‬و آن يك گروه سري بوده مؤسس آن خليل حادهء مصري‬
‫ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬جعية (العربية الفتاة) آن را طلب عرب كه از جلهء ايشان ممد بعلبكي نيز بود‪ ،‬سال ‪1911‬م در‬
‫پاريس تشكيل دادند‪.‬‬
‫‪-‬الكتلة النيابية العربية‪ :‬سال ‪1911‬م ظاهر گرديد‪.‬‬
‫‪-‬حزب لمركزيه ‪ :‬سال ‪1912‬م‪.‬‬
‫‪-‬المعيات الصلحيه ‪ :‬اواخر ‪1912‬م‪ ،‬اين جعيات در بيوت‪ ،‬دمشق‪ ،‬حلب‪ ،‬بغداد‪ ،‬بصره و موصل‬
‫تشكيل گرديد‪ ،‬متشكل از افراد متلف مسلمانان و نصارا بود‪.‬‬
‫‪-‬الؤتر العرب در پاريس ‪ :‬آنرا سال ‪1912‬م بعضي از طلب عرب تشكيل داد‪.‬‬
‫‪-‬حزب العهد‪1912 :‬م ‪ ،‬آن يك حزب مفي بود كه ضابط هاي عرب آنرا در لشكر عثمان تشكيل داده‬
‫بودند‪.‬‬
‫‪-‬جعية العلم الخضر ‪ :‬سال ‪1913‬م كه از جله تأسيس كنندگان آن دكتور فايق شاگر ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬جعية العلم‪ :‬سال ‪1914‬م در موصل ظاهر گرديد‪.‬‬
‫با وجود آنچه گذشت دعوت قوميت عرب در مدوده مناطق اقليت هاي غي مسلمان و در ميان تعداد‬
‫مدودي از پسران مسلمان كه از اين مفكوره متأثر شده بودند مصور بود‪ ،‬و آنوقت مفكورهء عام مردمي‬
‫گرديد كه دعوت را رئيس مصر جال عبد الناصر به سوي خود خواست و تام اسباب نشرات و امكانيات‬
‫دولت خويش را در خدمت آن گذاشت‪.‬‬
‫‪-‬ول مكن است كه بگوييم ‪ :‬الال اين دعوت در مرحلهء كاهش و يا ل اقل در مرحلهء خود و جود‬
‫زندگي ميكند‪.‬‬
‫‪-‬ساطع مصري (‪ )1968-1880‬رهب قوميت عرب‪ ،‬مهمترين مفكر آن‪ ،‬و مشهورترين دعوتگران به‬
‫شار ميود‪ ،‬وي تأليفات زيادي دارد كه آنا حيثيت اساسي را دارد كه مفكورهء قوميت عرب بالي آن بنا‬
‫ناده شده است‪ ،‬بعد از وي و در مرتبهء دوم ميشل عفلق قرار دارد‪.‬‬
‫افكار و معتقدات ‪:‬‬
‫‪-‬مفكورهء قوميت رابطهء رشته داري وخون شريكي را از رابطهء دين بالتر ميبد‪ .‬گرچه بعضي كتب قوميت‬
‫عرب در بارهء دين سكوت نوده اند‪ ،‬ول بعضي ديگرش بر دور ساخت كامل دين از ساحهء روابطي كه بر آن‬
‫ملت استوار ميگردد‪،‬اصرار ميورزند‪ ،‬و ميگويند كه دين ملت عرب را‪ ،‬باطر وجود غي مسلمي در ميانشان‪،‬‬
‫پارچه ميسازد‪.‬‬
‫‪-‬اين دعوت در حقيقت بازگشت به سوي جاهليت‪ ،‬ونوعي از انواع مقابلهء فكري ميباشد كه عال اسلمي به‬
‫آن دچار شده است‪ ،‬زيرا اين دعوت در حقيقت انعكاس دعوت هاي قومي است كه در اروپا ظاهر شده‬
‫بود‪.‬‬
‫‪-‬شيخ ابن باز آنرا چني توصيف مينمايد‪( :‬دعوت جاهليت و الاديي است كه هدفش ماربه و جنگ با اسلم‬
‫و رهاي يافت از احكام و تعاليمش ميباشد) وي نيز در بارهء آن ميگويد‪ ( :‬آن را غرب هاي نصران‪ ،‬باطر‬
‫جنگ و ماربه با اسلم و باطر از بي بردن آن در داخل خانهء خودش ‪ ،‬با اقوال مزخرف‪ ،‬اياد نوده اند ‪...‬‬
‫بعدا آن را تعداد زيادي از عرب هاي دشن اسلم پذيرفتند و تعدادي هم از احقان آنان را تقليد نودند‪ ،‬و به‬
‫اياد آن ملحدين و دشنان اسلم ‪ ،‬در هر جا كه هستند خوش شده اند) هچنان ميگويد‪ ( :‬آن يك دعوت‬
‫باطل‪ ،‬خطاي بزرگ‪ ،‬فريب و مكر آشكار‪ ،‬جاهليت منكر‪ ،‬و دسيسهء روشن در مقابل اسلم و اهل آن‬
‫ميباشد)‪.‬‬
‫‪-‬دعوتگران قوميت عرب‪ -‬با وجود اختلف كه در مورد ترتيب ارزش هاي مفكوره دارند – معتقد اند كه‬
‫مهمترين ارزشهائي كه قوميت عرب بر آن استوار است عبارت اند از‪ :‬زبان‪ ،‬خون شريكي‪ ،‬تاريخ‪ ،‬سرزمي‪،‬‬
‫دردها و آرزوهاي مشتركه‪.‬‬
‫‪-‬معتقد اند كه عرب امت واحده بوده و ارزشهاي يك امت را دارا ميباشد‪ ،‬بر يك زمي زندگي مينمايند كه‬
‫وطن واحد عرب بوده از خليج تا ميط امتداد دارد‪.‬‬
‫‪-‬هچنان معتقد اند‪ :‬حدودي كه در ميان اجزاء اين وطن وجود دارد حدود عارضي بوده مناسب است كه آنا‬
‫دور كرده شود و براي عرب دولت واحد و حكومت واحد وجود داشته باشد آنم بر اساس مفكورهء علمان‬
‫استوار باشد‪.‬‬
‫‪-‬فكر قومي به سوي آزادي انسان عرب به نظر آنان از خرافات‪ ،‬غيبيات و اديان دعوت مينمايد‪.‬‬
‫‪-‬آنان چني شعار ميدهند‪ :‬دين از ال است‪ ،‬ول وطن از هه است‪ ،‬مراد شان از اين شعار از يكطرف دور‬
‫ساخت اسلم از ساحهء وجود حقيقي است و از طرف ديگر مقدم ساخت اخوت وطن بر اخوت دين‬
‫ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬مفكورهء قومي چني مي پندارد كه اديان‪ ،‬اقليم ها‪ ،‬و تقليد هاي مياثي موانعي اند كه بايد انسان باطر‬
‫درست ساخت آينده امت از آنا خود را نات دهد‪.‬‬
‫‪-‬تعدادي از رهبان اين مفكوره چني ميگويند‪ :‬ما پيش از موسى‪ ،‬عيسى‪ ،‬و ممد عليهم الصلة و السلم‪،‬‬
‫عرب بودي‪.‬‬
‫‪-‬مفكورهء قومي چني تأكيد مينمايد كه وحدت عرب حقيقت است و وحدت اسلمي خواب بيش نيست‪.‬‬
‫‪-‬هچني ميگويند‪ :‬مفكورهء قوميت عرب يك حركت طبيعي بوده كه از عمق طبيعت اجتماعي سرچشمه‬
‫ميگيد‪ ،‬نه از نظريات ساخته شده ايكه آنرا افراد بتوانند اختراع نايند‪.‬‬
‫‪-‬دعوتگران مفكورهء قومي اين شعر شاعر دهنشي را زياد زمزمه ميكنند‪:‬‬
‫و سيوا بثمان على دين برهم‬ ‫هبون عيدا يعل العرب امة‬
‫و اهل و سهل بعده بهنم‬ ‫سلم على كفر يوحد بيننا‬
‫يعن ‪ :‬عيدي را براي تبيكي بگوييد كه عرب را يك امت ميسازد‪ -‬و ببيد جسد مرا به دين برهي ها‬
‫‪-‬سلمت باد به كفريكه ميان ما اتاد بياورد – كه بعد از آن دوزخ را نيز مرحبا مي گوييم‪.‬‬
‫‪-‬بعضي از دعوتگران فكر قومي ميگويند‪ :‬قهرمان عرب خود را به اشكال متلف ظاهر ميسازد طور مثال يك‬
‫بار خود را به صورت شريعت حيي ظاهر ساخت‪ ،‬بار ديگر به صورت شعر جاهلي و بار سوم هم به شكل‬
‫اسلم خود را ظاهر كرد‪.‬‬
‫‪-‬يك تن از مشهورين شان ميگويد‪ :‬ممد كل عرب بود پس بايد كل عرب ممد باشد‪.‬‬
‫‪-‬دعوتگران فكر قومي معتقد اند كه از جله مالت است كه شخص عرب از قوميت خود دور شده با فكر‬
‫عالي و عمومي به سوي ايان برود‪.‬‬
‫‪-‬بعضي مفكرين قوميت عرب ميگويد‪ :‬چون براي هر زمان نبوت مقدس وجود دارد‪ ،‬بناء قوميت عرب نبوت‬
‫عصر حاضر ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬بعضي ديگر شان ميگويد‪ :‬عربيت دين ما عرباي مؤمن است‪ ،‬برابر است كه اولد مسلمان باشيم و يا‬
‫مسيحي‪ .‬زيرا عربيت قبل از اسلم و قبل از مسيحيت وجود داشت و بايد از آن چنان دفاع كنيم كه‬
‫مسلمانان از قرآن پيامب و مسيحيان از انيل مسيحي دفاع ميكنند‪.‬‬
‫‪-‬بعض ديگرش ميگويد كه مرحلهء قوميت در زندگي امت مرحلهء حتمي بوده و آن آخرين مرحلهء ترقي و‬
‫عاليترين درجهء تفكر انسان ميباشد‪.‬‬
‫ريشه هاي فكري و اعتقادي ‪:‬‬
‫‪-‬دعوت قوميي كه در اروپا ظاهر شد بر اثر آن دولت هائي مثل ايطاليا و آلان تشكيل گرديد‪.‬‬
‫‪-‬هان استعمار است كه به سوي دعوت قومي تشويق نوده و در راه گسترش آن در كشور هاي اسلمي‬
‫فعاليت مينمايد تا قوميت را در جاي دين جاگزين سازد و بدين وسيله اعتقادات شان از بي برود‪ ،‬هچنان در‬
‫راه پاره پاره ساخت سياسي شان كار و فعاليت مينمايد‪ ،‬طوريكه ميان گروه هاي متلف مسلمان دشن ها را‬
‫مي انگيزد‪.‬‬
‫‪-‬در ايام دولت عثمان فعاليت نصاراي شام خصوصا لبنان در راه دعوت به سوي فكر قومي خيلي به چشم‬
‫ميسيد‪ ،‬زيرا اين فكر قومي دشن را با دولت مسلمان عثمان كه خيلي بدش ميديدند‪ ،‬عميق ميسازد‪ ،‬از يك‬
‫جانب عرب بودن شان و از جانب ديگر شخصيت غي دين شان سبب گرديد كه از دولت عثمان ايشان را‬
‫خيلي دور سازد‪.‬‬
‫‪-‬در بعضي جوانب مكن است كه ظهور فكر قومي عرب را جواب از براي فكر قومي تركي طوران پنداشته‬
‫شود‪.‬‬
‫انتشار و جاهاي نفوذ ‪:‬‬
‫‪-‬بسياري از جوانان عرب و مفكرين آن داراي هي مفكوره اند‪ ،‬بنابر اين چندين احزاب قوميت وجود دارد‬
‫كه در بلد عرب منتشر ميباشد‪ ،‬مثل ‪ :‬حركة الوحدة الشعبية‪ ،‬در تونس‪ ،‬حزب البعث با هردو شاخه اش در‬
‫عراق و سوريه‪ ،‬وباقيماندگان ناصري ها در مصر و بلد شام‪.‬‬
‫‪-‬بسياري از حاكمان در ادعاء قوميت مسابقه مينمايند و هر يكي از آنان بر اينكه وي رهب قوميت عرب است‬
‫افتخار نوده ادعا ميكند كه وي به رهبي وزعامت آن مناسب تر است‪.‬‬
‫‪-‬ول چني مشاهده ميشود كه حال فكر قومي در حال بازگشت و كاهش بسر ميبد‪.‬‬
‫مراجــع ‪:‬‬
‫مصطفى الشهاب‪.‬‬ ‫‪ -1‬القومية العربية تاريها وقوامها‬
‫‪ -2‬اللغة و الدب وعلقتهما بالقومية ساطع الصري‪.‬‬
‫ساطع الصري‪.‬‬ ‫‪-3‬العروبة أول‬
‫ساطع الصري‪.‬‬ ‫‪-4‬القليمية جذورها وبذورها‬
‫علي ناصر ‪.‬‬ ‫‪-5‬قضية العرب‬
‫د‪ .‬أبو الفتوح رضوان‬ ‫‪-6‬القومية العربية‬
‫عبد الي حسن العمران‪.‬‬ ‫‪-7‬أرض العروبة‬
‫أبو العلى الودودي‪.‬‬ ‫‪-8‬بي الدعوة القومية و‬
‫رابطة السلمية‪.‬‬
‫أنيس صائغ‪.‬‬ ‫‪-9‬تطور الفهوم القومي عند العرب‬
‫ممد الغزال‪.‬‬ ‫‪-10‬حقيقة القومية العربية‬
‫د‪ .‬ممد معروف الدواليببـي‪.‬‬ ‫‪-11‬دراسات تاريية عن أصل‬
‫العرب و حضارتم النسانية‬
‫ممد مصطفى رمضان‪.‬‬ ‫‪-12‬الشعوبية الديدة‬
‫أركان عبادي‪.‬‬ ‫‪-13‬منة القومية العربية‬
‫جورج حنا‪.‬‬ ‫‪-14‬معن القومية العربية‬
‫زين نور الدين زين‪.‬‬ ‫‪-15‬نشوء القومية العربية‬
‫الشيخ عبد العزيز بن باز‪.‬‬ ‫‪-16‬نقد القومية العربية‬
‫ترجة د‪ .‬ناصر الدين السد‪ ،‬احسان عباس‪.‬‬ ‫‪-17‬يقظة العرب‬
‫صال بن عبد ال العبود‪.‬‬ ‫‪-18‬فكرة القومية العربية على‬
‫ضوء السلم‬
‫ممد عزة دروزة‪.‬‬ ‫‪-19‬نشأة الركة العربية الديثة‬
‫عبد الجيد عبد الرحيم‪.‬‬ ‫‪-20‬حول القومية العربية‬
‫حزب قومي سوري‬
‫تعريف‪:‬‬
‫حزب قومي سوري حزب است كه به سوي قوميت سوريه و مستقل بودن آن از قوميت عرب دعوت ميكند و‬
‫اينكه وطن سوري هان جائي است كه در آن ملت سوري نشأت نوده است‪ ،‬حزب قومي سوري روح‬
‫تاريي و سياسي قومي خودرا از بالندگي هاي مردم سوريه ميگيد‪ ،‬اين حزب نام « الزب القومي‬
‫الجتماعي» را به خود أخذ نوده سبول آن زوبعه ايست كه چهار سر دارد و سوي آزادي‪ ،‬واجب‪ ،‬نظام‪،‬‬
‫وقوت‪ ،‬اشاره ميكند‪.‬‬
‫تأسيس و افراد برازنده ‪:‬‬
‫‪-‬در سال ‪1932‬م جوان كه از برازيل آمده بود در ساحه سياست در لبنان ظاهر گرديد‪ ،‬نام وي انطون‬
‫سعادت بود‪ ،‬وي حزب منظم دقيق مركزي تشكيل داد كه بنام « الزب القومي السوري» معرف گرديد‪.‬‬
‫‪-‬اين حزب به ادعاي مقابله با طائفه گرائي و فرقه گرائي نشأت نوده از و جود عواطف و ديانات متلفه در‬
‫لبنان استفاده نود‪ ،‬و به سوي رابطه اي دعوت نود كه تام ميزات و جدائي ها را ميان مردم لغو مينمايد و‬
‫به يك رابطه آنان را ارتباط ميداد كه آن رابطهء سرزمي بود‪ ،‬از اين حزب غرب خيلي خوش شدو آنرا كمك‬
‫مال و نظامي نود‪.‬‬
‫‪-‬مفكورهء حزب با پيوست جوانان با سواد پشرفت نوده به دست شخصيت بزرگ آن يعن انطون سعادت‬
‫ترقي نود‪ ،‬وي رهب روحي و مناظر فكري حزب بود و سال ‪1949‬م توسط ضرب گلوله اعدام گرديد‪،‬‬
‫اعدام وي در عقب قصدش بر كودتاي مسلحانه بود كه مركز دولت را در لبنان تديد ميكرد‪ .‬از جلهء‬
‫شخصيات بارز و پيشقدمش غسان جديد بود كه در لشكر ( نصران) سوري خيلي مقدم و پيشتاز بود‪ ،‬و از‬
‫آنمله‪ :‬عصام مايري‪ ،‬دكتور عبدال سعادت‪ ،‬فايز صايل و جورج عبد السيح ميباشند و از جلهء رئيسانش‬
‫در اواخر « انعام رعد» نصران بود‪.‬‬
‫افكار و معتقدات ‪:‬‬
‫‪-‬مبادي و اصول حزب هان مبادي است كه آنرا انطون سعادت در كتاب خود «نشوء المم » ذكر كرده‬
‫است‪:‬‬
‫‪-1‬جدائي دين از دولت‪.‬‬
‫‪-2‬منع نودن رجال دين از دخالت در امور سياسي‪ ،‬قضائي و قومي ‪.‬‬
‫‪-3‬دور كردن موانع ميان طائفه ها و مذاهب متلف ‪.‬‬
‫‪-4‬لغو نودن اقطاع و تنظيم اقتصاد قومي بر اساس توليد‪ ،‬انصاف كارگر و حفظ مصلحت ملت و دولت ‪.‬‬
‫‪-5‬آماده كردن يك لشكر قومي كه در تثبيت مصي ملت و وطن ارزش بالفعل داشته باشد‪.‬‬
‫‪-‬هچنان حزب توجيهات دارد كه از افكار‪ ،‬معتقدات و تصورات خويش در بارهء سي تاريخ تعبي ميكند كه‬
‫از آنمله است‪:‬‬
‫‪-‬سوريه از سوري ها است و سوري ها ملت واحد اند‪.‬‬
‫‪-‬سوري ها از ديگر قوم عرب امتياز دارند هانطور كه فرانسوي ها از انگليس ها امتياز دارند‪ ،‬و هانطور كه‬
‫روسي ها از آلان ها امتياز دارند‪.‬‬
‫‪-‬قضيهء سوريه هانا ملت سوري و وطن سوري است‪.‬‬
‫‪-‬ملت سوريه هانا وحدت اقوام سوري است و طي تاريخ طولن كه به ما قبل از تاريخ جلي باز ميگردد تولد‬
‫شده اند‪.‬‬
‫‪-‬ملت سوري يك تشكيل اجتماعي واحد است‪.‬‬
‫‪-‬مصلحت سوريه بالتر از هر مصلحت است [يعن در قدم اول مصال سوريه در نظر گرفته شود]‪.‬‬
‫‪-‬قوميت سوريه توسط تاريخ گذشتهء خيلي طولن متاز اند‪ ،‬كه آنرا «فينقي ها» با بت پرست‪،‬شراب نوشي‪،‬‬
‫آله شان‪ ،‬عادات وتقاليد شان و لذت هاي شان به پيش ميبدند‪ ،‬و به ثقافت روحي و طرز عمران كه سوريه‬
‫در بر سوري ( مشهور به بر متوسط) انتشار داده است افتخار مينمايند‪.‬‬
‫‪-‬افتخار به كارنامه هاي بزرگان امثال (كرينون ‪ -‬بيار صليبـي ‪ -‬يوحنا فم الذهب‪ -‬افرام العمري ‪ -‬ديك‬
‫الن المصي ‪ -‬كواكب ‪ -‬جبان‪ -‬و …)‪.‬‬
‫‪-‬افتخار به جنگجويان تاريي امثال ( سرجون كبي‪ -‬اسرحدون سنحاريب‪ -‬بت نصر‪ -‬آشوربانبال‪ -‬هان‬
‫بعل‪ … -‬تايوسف العظمة) ايشان در اين مورد از مشاهي بزرگان اسلم خود را به غفلت ميزنند‪ ،‬روشن ترين‬
‫عصر در تاريخ سوريه – به نظر آنان – هان عصر فينقي بوده است‪.‬‬
‫‪-‬فتح اسلمي نزد آنان فتح بيگانه شرده ميشود‪ ،‬و در تاريخ اسلمي سوريه بعد از فتح تنها به تاريي نظر‬
‫ميكنند كه متص به سوريه باشد‪ ،‬بناء معاويه ‪ t‬باطر آنكه بيست سال قبل از خلفت در دمشق زندگي كرده‬
‫سوري گرديده است‪ ،‬بزرگان اموي ههء شان بزرگان سوري مض ميباشند‪ ،‬نزاعي كه ميان معاويه وعلي ‪t‬‬
‫بود در حقيقت نزاع بي قوميت سوري و قوميت عراقي بود‪ ،‬براي زمي‪ ،‬خاك و هوا تاثي سحر آميزي قائل‬
‫اند كه انسان را در طي مدت اندكي از يك قوميت به قوميت ديگر و از يك تاريخ به تاريخ ديگر نقل ميدهد‪.‬‬
‫‪-‬وقت از سوريه سخن ميگويند مراد شان از آن سوريهء بزرگ است كه مشتمل بر سوريهء فعلي‪ ،‬لبنان‪،‬‬
‫اردن‪ ،‬و فلسطي‪ ،‬ميباشد‪.‬‬
‫ريشه هاي فكري و اعتقادي ‪:‬‬
‫شخصيات اين حزب با دين توسط تام قوت خويش ماربه و مقابله مينمايند‪ ،‬و رابطهء دين را ميان مردم خيلي‬
‫بد مي بينند‪ ،‬و در اين مورد معتقدات و افكار متلف دارند‪:‬‬
‫‪-‬مفكورهء خدا پرست را انسان وقت اختراع نود كه زير سلطان خوف‪ ،‬وهم وخرافات ذليل شده بود‪.‬‬
‫‪-‬مفكورهء شان در بارهء كاينات‪ ،‬انسان و زندگي مفكورهء ماديت بوده از وجود خدا‪ ،‬قيامت ‪ ،‬رسالت و‬
‫آخرت منكر هستند‪.‬‬
‫‪-‬خون اسلم در اصل جامد بوده‪ ،‬آنرا خلفاء و فقهاء مترقي ساخته است‪.‬‬
‫‪-‬به جدائي دين از دولت شعار ميدهند ‪ ،‬در حاليكه اين عقيده ايست كه اسلم آنرا به حيث اجال و تفصيل‬
‫رد مينمايد‪.‬‬
‫‪-‬اجتماع بر اساس دين را از خطرناكترين موانع در راه پيشرفت و ترقي ميدانند‪[ ،‬و ميگويند‪ :‬بايد اين از‬
‫بي برده شود] تاكيان قومي سوري از تناقضات مفوظ باند‪.‬‬
‫‪-‬دعوت شان در حقيقت دعوت جانبگرائي است كه مدود در وطن ميباشد‪ ،‬بناء اين دعوت جهان بزرگ‬
‫عرب و اسلمي را از بي برده آن را داخل يك منطقهء كوچك ومدود ميسازد‪ ،‬آنم در عصر اجتماعات عالي‬
‫و عمومي و لشكر سازي هاي بي الدول‪.‬‬
‫‪-‬اين دعوت جانبگرا‪ ،‬خدمت مصال غرب استعمارگر‪ ،‬و خدمت صهيونيزم را در پاره پاره كردن وطن‬
‫بزرگ اسلمي واز بي بردن قوت كه اسرائيل را احاطه نوده است‪ ،‬مينمايد‪.‬‬
‫‪-‬به سوي ب پروائي واستهتار در مقابل ارزشهاي اخلقي فراميخواند تا بدين وسيله فرصت را براي فريفت‬
‫پسران و دختران جوان آماده ساخته و آنان را در مالس ب حيائي خويش جذب نايند‪ ،‬مالسي كه شراب در‬
‫آن چرخ ميزند و بد اخلقي هاي جنسي نيز به اوج خود ميسد‪.‬‬
‫انتشار و جاهاي نفوذ ‪:‬‬
‫‪-‬اين حزب لبنان را به حيث مركز انتخاب نوده‪ ،‬و پيوان در سوريه نيز يافته‪ ،‬ول از طرف حكمرانان متلف‬
‫مورد هجوم قرار گرفت ‪ ،‬زيرا اين حزب با مفكورهء قوميت عرب كه نفوذ بيشتري دارد مالف است‪ ،‬در‬
‫لبنان به شكل آشكارا فعاليت مينمايد و نام جديدي هم بنام « الزب القومي الجتماعي» براي خود اتاذ‬
‫نوده است‪.‬‬
‫‪-‬انطون سعادت دركتاب خود « نشوء المم» از حدود قوميت سوري چني تعبي ميكند كه اين يك منطقهء‬
‫جغرافيائي جدا از غيش ميباشد‪ ،‬كه از كوه هاي طوروس در شال تا كانال سويس در جنوب مشتمل بر‬
‫جزيرهء سيناء و خليج عقبه واز بر سوري ( متوسط) در غرب تا الصحراء در شرق به دجله امتداد دارد‪ ،‬ول‬
‫حال حزب رو به كاهش شديد است‪.‬‬
‫مراجــع ‪:‬‬
‫انطون سعادت‪.‬‬ ‫‪ -1‬نشوء المم‬
‫انطون سعادت‪.‬‬ ‫‪-2‬الحاضرات العشر ف الندوة‬
‫الثقافية‬
‫انطون سعادت‪.‬‬ ‫‪-3‬تعاليم و شروح ف العقيدة‬
‫القومية و الجتماعية‪.‬‬
‫انطون سعادت‪.‬‬ ‫‪-4‬السلم ف رسالتيه السيحية و‬
‫الحمدية‬
‫مقالت از دكتور مصطفى سباعي‪.‬‬ ‫‪-5‬جريدة الشهاب الدمشقية‬
‫لعام ‪1955‬م‬
‫ساطع حصري‪.‬‬ ‫‪-6‬العروبة بي دعاتا و معارضيها‬
‫فتحي يكن‪.‬‬ ‫‪-7‬حركات و مذاهب ف ميزان السلم‬
‫فليب حت‪.‬‬ ‫‪-8‬لبنان ف التاريخ‬
‫كونفوشيوسيه‬
‫تعريف‪:‬‬
‫كونفوشيوسيه ديانت اهل چي است‪ ،‬و آن به حكيم فيلسوف كونفوشيوس باز ميگردد‪ ،‬وي در قرن ششم قبل‬
‫از ميلد ظاهر شد و به سوي احياء شعائر‪ ،‬عادات و تقاليد دين دعوت نود‪ ،‬عادات و شعائري كه چينيان آن‬
‫را از اجداد خويش به مياث گرفته بودند‪ ،‬البته به اضافهء اشيائي از فلسفه ونظريات خويش در بارهء اخلق‪،‬‬
‫معاملت‪ ،‬و روش درست‪ .‬و ديانت است كه بر اساس عبادت پروردگار آسان و يا پروردگار بزرگتر‪ ،‬تقديس‬
‫ملئكه و عبادت ارواح آباء و اجداد استوار ميباشد‪.‬‬
‫تأسيس و افراد برازنده ‪:‬‬
‫اول‪ :‬كونفوشيوس ‪:‬‬
‫‪-‬كونفوشيوس مؤسس حقيقي اين دين شرده ميشود ‪0‬‬
‫‪-‬سال ‪ 551‬قبل از ميلد درشهر تسو ‪ Tsou‬كه يكي از شهر هاي مقاطعهء لو ‪ Lu‬به شار ميود چشم به‬
‫جهان گشود‪.‬‬
‫‪-‬نامش كونج ‪ ( Kung‬نام قبيله ايكه وي به آن تعلق دارد) فوتس ‪( Futze‬كه معنايش رئيس و يا فيلسوف‬
‫ميباشد) است يعن رئيس و يا فيلسوف قبيلهء كونج‪.‬‬
‫‪-‬وي به خاندان بزرگي منسوب بود‪ ،‬پدركلنش وال هي وليت بود‪ ،‬پدرش ضابط حرب متازي بود‪ ،‬ول‬
‫خود وي در نتيجهء ازدواج غي شرعي بدنيا آمده بود‪ ،‬وي در سن سه سا لگي بود كه پدرش وفات نود‪.‬‬
‫‪-‬يتيم زندگي نود‪ ،‬چوپان كرد‪ ،‬در اوائل جوان خود قبل از سن بيست سالگي عروسي نود و صاحب پسر و‬
‫دختري گرديد ول بعد از دوسال از ازدواج در ميان زن و شوهر جدائي آمد البته سببش دقت شديد وي در‬
‫خورد و نوش و لباس بود كه آنرا زنش تمل كرده نتوانست‪.‬‬
‫‪-‬علوم فلسفي خود را از استاد فيلسوف لوتس ‪ Laotse‬صاحب مذهب طاويه ‪ ،‬فرا گرفت ‪ ،‬لوتس به سوي‬
‫قناعت و گذشت مطلق دعوت مينمود‪ ،‬ول كنفوشيوس بعدا با وي در اين مورد مالفت نوده به سوي جزاء‬
‫بالثل دعوت نود تا عدالت بر قرار شود‪.‬‬
‫‪-‬وقت به سن بيست و دو سالگي رسيد مدرسه اي براي تدريس اصول فلسفه انشاء نود‪ ،‬شاگردانش رو به‬
‫افزايش نادند و به سه هزار شاگرد رسيد و در ميان آنان تقريبا هشتاد تن از افرادي وجود داشت كه امارات‬
‫زكاوت و نابت در آنان ديده ميشد‪.‬‬
‫‪-‬در چندين مقام ايفاء وظيفه نوده به حيث مشاور اميان و ولت و به حيث قاضي‪ ،‬حاكم‪ ،‬وزير كار‪ ،‬و‬
‫وزير عدليه‪ ،‬ايفاء وظيفه نوده در سال ‪ 496‬ق‪ .‬م‪ .‬به حيث رئيس الوزاء تعيي گرديد‪ ،‬و در آن وقت به‬
‫اعدام بعضي از وزير هاي سابق و تعدادي از رجال سياست و اغتشاشگران اقدام نود وبدين گونه مقاطعهء‬
‫«لو» را نونه اي براي تطبيق آراء و اصول فلسفي مثال كه به سوي آن فرا ميخواند ساخت‪.‬‬
‫‪-‬بعدا سفر نود و به شهرهاي زيادي رفت كه حاكمان را نصيحت و رهنمائي مينمود‪ ،‬با مردم ميديد و افكار‬
‫و تعاليم خويش را در ميان شان نشر مينمود و آنان را به اخلق نيك تشويق ميكرد‪.‬‬
‫‪-‬اخيا دوباره به مقاطعهء «لو» بازگشت نود‪ ،‬وخود را به تدريس ياران و دوستداران خود فارغ نوده به‬
‫كتب متقدمي مشغول شد‪ ،‬آنا را تلخيص مينمود‪ ،‬ترتيب ميداد و بعضي از افكار خود را در آنا ميگنجانيد‪،‬‬
‫ناگهان يگانه پسرش كه به سن پنچاه رسيده بود وفات كرد‪ ،‬و شاگرد مبوبش ( هووي) را نيز از دست داد‪،‬‬
‫بناء خيلي گريهء اسفناك نود‪.‬‬
‫‪-‬سال ‪ 479‬ق‪ .‬م‪ .‬وفات نود و از خود مذهب رسي و عمومي باگذاشت كه تا نصف قرن بيستم فعلي‬
‫وجود داشت‪.‬‬
‫دوم ‪ :‬صفات شخصي وي ‪:‬‬
‫‪-‬نرموي‪ ،‬كشاده جبي‪ ،‬اديب و باريك بي بود‪ ،‬از گريهء ديگران متأثر مي شد‪ ،‬گاهي خيلي سخت دل و‬
‫ترشروي ميگرديد‪ ،‬بلند قامت بود‪ ،‬در خوردن‪ ،‬نوشيدن و لباس خويش دقت وتوجه مينمود كه چگونه است‪،‬‬
‫دوستدار خواندن ‪ ،‬تقيق نودن‪ ،‬آموخت‪،‬آموزانيدن ‪ ،‬معرفت و آداب بود‪.‬‬
‫‪-‬در پي منصب سياسي تلش مينمود‪ ،‬البته باطر تطبيق نودن اصول ومبادي سياسي واخلقي اش و تقق‬
‫بشيدن ( مدينهء فاضله) [يعن ‪ :‬شهر متاز ] كه به سوي آن دعوت ميكرد‪.‬‬
‫‪-‬خطيب و سخنران متازي بود ول كلم زياد را دوست نداشت‪ ،‬عبارات و جلتش خيلي كوتاه ميبود كه به‬
‫منلهء ضرب الثل هاي كوتاه و پندهاي بليغ به شار ميفت‪.‬‬
‫‪-‬نزد وي احساس دين وجود داشت‪ ،‬پروردگاري را كه در زمانش پرستش ميشد احترام داشت و بر اداء‬
‫كردن مراسم دين مداومت ميكرد‪ ،‬در عبادات خود به طرف پروردگار بزرگ و يا پروردگار آسان متوجه‬
‫ميشد‪ ،‬خاموشانه ناز ميخواند‪ ،‬اين را ناپسند ميدانست كه از پروردگار اميد اعطاء نعمت ويا مغفرت‬
‫گناهان شود‪ ،‬زيرا ناز نزد وي فقط باطر انتظام روش و سلوك افراد است و دين به نظر وي تنها اياد الفت‬
‫ميان مردم ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬شعر ميخواند‪ ،‬سرود مينمود از موسيقي استفاده ميكرد وخود كتاب هم باگذاشت بنام ( كتاب الغان‬
‫‪ Book of songs‬هچنان به مافل ومراسم دين علقهء زياد داشت‪ ،‬به تي اندازي‪ ،‬كشت ران‪ ،‬خواندن‪ ،‬علوم‬
‫رياضي‪ ،‬وبررسي تاريخ توجه مينمود ‪0‬‬
‫سوم ‪ :‬اشخاص برازنده ‪:‬‬
‫‪-‬بعد از وي كونفوشيوسيه به دو بش تقسيم شد‪:‬‬
‫‪-1‬مذهب متشدد حرف كه آنرا «منسيوس » رهبي ميكرد‪ ،‬اين مذهب به حفظ حرف به حرف نظريات‬
‫وافكار كونفوشيوس وتطبيق آن باكمال دقت‪ ،‬دعوت مينمايد‪ ،‬منسيوس شاگرد روحي كونفوشيوس ميباشد‪،‬‬
‫زيرا وي علوم خود را از خود كونفوشيوس‪ ،‬بل واسطه نگرفته‪ ،‬بلكه از نواسهء وي اخذ كرده بود‪ ،‬نواسهء‬
‫وي ‪ Tsesze‬نام داشت وي كسي بود كه كتاب انسجام مركزي ‪ Central Harmony‬را تأليف نوده است ‪0‬‬
‫‪-2‬مذهب تليلي كه آنرا هزنتسي ‪ Hsuntse‬ويانتسي ‪ Yangtse‬رهبي مينمودند‪ ،‬مذهب آندو براساس تفسي‬
‫وتليل افكار معلم واستنباط نظريات توسط الام گرفت از روح ومعنويت نصوص كونفوشيوسي استوار بود ‪0‬‬
‫‪-‬تسي كنج ‪ Tsekung‬سال ‪520‬م تولد گرديده‪ ،‬واز بزرگترين شخصيات سياسي چي گرديد ‪0‬‬
‫‪-‬تسي هسيا ‪ Tsehsia‬سال ‪507‬م تولد گرديده‪ ،‬واز جلهء فقيهان بزرگ در دين كونفوشيوسي گرديد ‪0‬‬
‫‪-‬تسينكتز ‪ Tsengtse‬وي استاذ نواسهء كونفوشيوس بود‪ ،‬ودر مرتبه واهيت دوم منسيوس بود ‪0‬‬
‫‪-‬تشي هزيوان ‪ Chi-Husan‬وي در دوران خاندان هان زندگي ميكرد‪ ،‬يعن (‪200-127‬م )‪0‬‬
‫‪-‬تشو هزي ‪Cho-Hsi )1130-1200‬م ) وي كتاب هاي چهارگانه اي را كه در مدارس اوليه وابتدائيه‬
‫چي تدريس ميشد به نشر رسانيد‪ ،‬وي يگانه كسيست كه در آراء و نظريات كونفوشيوسي حجت و دليل‬
‫پنداشته ميشود‪ ،‬زيرا درست ساخت امتحانات دين كه توسط آنا اهليت اشخاص براي اشغال وظيفه حكومت‬
‫دانسته ميشود‪ ،‬به وي تعلق ميگيد ‪0‬‬
‫چهارم ‪ :‬تطور و ترقي تاريي مفكورهء كونفوشيوسي ‪:‬‬
‫‪-1‬كونفوشيوس به نقل آراء‪ ،‬وافكار‪ ،‬ومعتقدات متقدمي اقدام نوده آن را به زبان عصر خويش نوشته‪ ،‬وبه‬
‫سه هزار شاگرد تلقي وتعليم مينمود ‪0‬‬
‫‪-2‬عبادت در زمان وي درقدم اول براي پروردگار آسان ويا به عبارت ديگر پروردگار اعظم بود و در قدم‬
‫دوم براي پروردگار زمي‪ ،‬تقديس وتعظيم ملئكه و عبادت ارواح اجداد نيز وجود داشت ‪0‬‬
‫‪-3‬وقت كونفوشيوس وفات نود در نزديكي نر استس در شال شهر دفن گرديد‪ ،‬بعدا مردم به تدريج در‬
‫اطراف قبش زياد شد وقريهء كونج را تشكيل دادند ‪0‬‬
‫‪-4‬بعدا در اطراف قبش مالس علمي را تشكيل ميدادند ‪0‬‬
‫‪-5‬نزديك قبش معبدي بناكردند‪ ،‬بعد از آن به الام گرفت از افكارش شروع نوده بعد از آن به تقديس و‬
‫تعظيمش پرداختند‪.‬‬
‫‪-6‬تا زمان امپرا طور اول خاندان هان ‪ 206‬ق ‪0‬م هينطور به تقديس وتعظيمش ادامه ميدادند‪ ،‬ول در‬
‫زمان وي مردم به عبادتش پرداختند‪ ،‬نذرها برايش تقدي مينمودند‪ ،‬و بالي وزيران‪ ،‬كارمندان بزرگ ورجال‬
‫دولت لزم بود كه قبل از اشغال وظيفهء جديد بايد قب ومعبد وي را زيارت ميگردند ‪0‬‬
‫‪-7‬در زمان « تشي إن شهوانج » امپراطور‪ ،‬صاحب ديوار بزرگ چي‪ ،‬كونفوشيوسيه دچار مغلوبيت‬
‫ومظلوميت شدند‪ ،‬اين مغلوبيت از سال ‪ 212‬ق ‪0‬م تا سال ‪207‬ق‪ .‬م‪ .‬ادامه يافت‪ ،‬كه دراين دوران‬
‫كتب شان را مي سوختاند‪ ،‬دانشمندان شان را بعضا اعدام وبعضا زنده به گور ميكرد‪ ،‬تعداد دانشمندان كه‬
‫آنان را زنده به گور كرده بود به ‪ 460‬فيلسوف ميسيد ‪0‬‬
‫‪-8‬سال ‪ 207‬ق ‪0‬م مردم به انقلب اقدام نودند كه تعظيم واحترام را دوباره به اتباع كونفوشيوس اعاده‬
‫نوده مد آن‪ ،‬توسط درست نودن بار دوم كتابايش اعاده گرديد ‪0‬‬
‫‪-9‬وقت امپراطور دوت(‪ 87-140‬ق ‪0‬م ) آمد كونفوشيوسيه را دين رسي دولت چي اعلن نود‪،‬‬
‫وكونفوشيوسيه درهي مقام عال خود تاسال ‪1912‬م باقي ماند ‪0‬‬
‫‪-10‬فيلسوف موتزي ‪ Motze )470-381‬ق ‪0‬م ) مفكورهء جديدي را اضافه نود و آن اينكه براي‬
‫پروردگار آسان مسمهء بزرگي كه مشابه به انسان بود‪ ،‬درست نود ‪0‬‬
‫‪-11‬درسال ‪ 422‬م معبدي براي كونفوشيوس در ‪ ،Chufu‬آنا كه قبش است‪ ،‬بناگرديد ‪0‬‬
‫‪-12‬درسال ‪ 505‬م معبد ديگري در پايتخت اعمار گرديد‪ ،‬كتابايش در مدارس به حيث كتب مقدس‬
‫تدريش ميشد ‪0‬‬
‫‪-13‬درسال ‪ 630‬م يكي از بزرگان امر نود كه در تام اطراف امپراطوري معابدي بناء شود كه در آنا‬
‫تثال هاي كونفوشيوس وجود داشته باشد‪ ،‬هچنان امرنود كه دانشگاه هائي اياد گردد كه در آنا نظريات و‬
‫آراء كونفوشيوس‪ ،‬كه رمز وحدت سياسي ودين بود‪ ،‬تدريس وتعليم گردد ‪0‬‬
‫‪-14‬درسال ‪ 735‬م براي كونفوشيوس لقب ( ملك ) داده شد ‪0‬‬
‫‪-15‬سال ‪1013‬م لقب « القديس العظم » براي وي اعطاء گرديد ‪0‬‬
‫‪-16‬درسال ‪ 1330‬م براي افرادي كه از نسل وي بود رتبهء شرف اعطاء گرديد‪ ،‬بعد از آن ايشان طبقهء‬
‫شريف ونبيل به شار ميفتند ‪0‬‬
‫‪-17‬درسال ‪ 1530‬م تاثيلي كه درمعابد وجود داشت به تصويرها ولوحه ها تبديل گرديد‪ ،‬تاكه‬
‫كونفوشيوسيه به دين بت پرستان خلط نشود ‪0‬‬
‫‪-18‬درسال ‪1905‬م ستارهء كونفوشيوسيه روي به افول ناد وامتحان دين كه در تعيي وظايف ضروري‬
‫بود لغو كرده شد ‪0‬‬
‫‪-19‬درسال ‪ 1910‬م شهاب هال ‪ Halley‬درآسان چي ظهور نود و آن غضب از جانب آلة بالي خاندان‬
‫مانتشو شرده شد‪ ،‬خاندان كه فساد در دورانش به اوج خود رسيده بود‪ ،‬بالخره به انقلب عمومي مفضي‬
‫گرديد وانقلب توسط استعفاي امپراطور از تتش درسال ‪ 1912‬م به پايان رسيد‪ ،‬چي به نظام جهوري‬
‫تبديل گرديده كونفوشيوسيه از ساحهء سياسي و دين پنهان و ناپديد گرديد‪ ،‬لكن بازهم در اخلق و تقاليد‬
‫چي وجود خود را حفظ نوده بود‪.‬‬
‫‪-20‬در سال ‪1928‬م به تري تقدي نودن نذرانه به كونفوشيوس و منع برپا كردن مراسم دين براي وي‪،‬‬
‫فرمان صادر شد‪.‬‬
‫‪ -21‬وقت جاپانيها بر منشوريا غلبه نودند روح بازگشت به سوي كونفوشيوسيه در چي دوباره تازه‬
‫گرديده مردم در سالاي (‪1934-1930‬م) بار ديگر به تقدي نذرانه ها پرداختند‪ ،‬هچنان تدريس‬
‫كونفوشيوسيه درهه جا شروع گرديد‪ ،‬زيرا آنان معتقد بودند كه بدبت هاي شان باطر آنست كه تعاليم‬
‫معلم بزرگ را ترك كرده اند‪ ،‬و حركت احياء جديد ‪ ،‬به رهبي تشانج كاي شيك شروع گرديد و تا بعد از‬
‫جنگ جهان دوم ادامه يافت‪.‬‬
‫‪ -22‬در سال ‪1949‬م كمونيزم بالي چي تسلط يافت‪ ،‬ول به تدريج ميان چي و اتاد شوروي مالفت‬
‫ها به ظهور رسيد كه سبب جدائي و دوري ميان هر دو كشور گرديد ‪ ،‬بعد از مردن رهب مشهور كمونيزم‬
‫چين (ماو تسي تونج) بازگشت از كمونست در چي شروع گرديد‪ ،‬و نيسم غرب باليش وزيدن گرفت‪.‬‬
‫‪ -23‬پژوهشگران به اين باور اند كه روح كونفوشيوسيه در راه تغيي شعائر كمونيزم كار خواهد نود و آنرا‬
‫از كمونست روسي خيلي دور خواهد ساخت‪ ،‬زيرا دين كونفوشيوسيه بالي ملت چي سلطهء روحي دارد‪.‬‬
‫‪ -24‬كونفوشيوسيه هيشه حيثيت اساس اصلي را براي نظام اجتماعي در فرمول (وطن چي) دارد‪.‬‬
‫افكار و معتقدات ‪:‬‬
‫اول ‪ :‬كتب‪:‬‬
‫‪-‬علوه بر تعداد زيادي از شرحها‪ ،‬تعليقات و تلخيصات دو مموعهء اساسي وجود دارد كه مفكورهء‬
‫كونفوشيوسي را انعكاس ميدهد‪ ،‬مموعهء اول بنام كتاباي پنجگانه و مموعهء دوم بنام كتاباي چهارگانه ياد‬
‫ميشود‪.‬‬
‫‪-‬كتب پنجگانه عبارت از هان كتابائي است كه خود كونفوشيوس آنا را از كتب متقدمي نقل نوده و آنان‬
‫عبارت اند از‪:‬‬
‫‪-1‬كتاب اغان يا شعر‪ :‬در اين كتاب ‪ 350‬شعر هراه با شش ترانهء دين وجود دارد كه با موسيقي سروده‬
‫ميشود‪.‬‬
‫‪-2‬كتاب تاريخ ‪ :‬در اين كتاب وثايق و حكايات تاريي وجود دارد كه به تاريخ قدي چي تعلق دارد‪.‬‬
‫‪-3‬كتاب تغييات ‪ :‬در اين كتاب فلسفهء ترقي حوادث انسان وجود داشت كه آنرا كونفوشيوس به كتاب‬
‫علمي و تدريسي در بارهء سلوك انسان تبديل نود‪.‬‬
‫‪-4‬كتاب بار و خزان‪ :‬كتاب تاريي كه تاريخ مرحلهء ( ‪ 481-722‬ق ‪.‬م‪ ).‬را گرفته است‪.‬‬
‫‪-5‬كتاب طقوس و يا مراسم ‪ :‬در اين كتاب طرق مراسم دين قدي چي را بيان نوده نظام اساسي خاندان‬
‫«تشو» را درست مينمايد‪ ،‬خاندان كه در تاريخ قدي چي رول مهمي را بازي كرده است‪.‬‬
‫‪-‬كتب چهارگانه‪ :‬آنا كتاب هائي اند كه خود كونفوشيوس و شاگردانش تأليف نوده اند و اقوال استاد‬
‫خويش را هراه با تفسيات و تعليقات در آنا درج نوده اند‪ ،‬اين كتابا فلسفهء خود كونفوشيوس را انعكاس‬
‫ميدهد‪ ،‬و آنا عبارت اند از‪:‬‬
‫‪-1‬كتاب اخلق و سياست‪.‬‬
‫‪-2‬كتاب انسجام مركزي ‪.Central Harmony‬‬
‫‪-3‬كتاب منتخبات ‪ Analects‬هچنان آنرا انيل كونفوشيوس ميگويند‪.‬‬
‫‪-4‬كتاب منسيوس‪ :‬اين كتاب مركب از هفت كتاب ميباشد ‪ ،‬و احتمال دارد كه مؤلف آن خود منسيوس‬
‫باشد‪.‬‬
‫دوم ‪ :‬معتقدات اساسي ‪:‬‬
‫معتقدات اساسي نزد آنان هان است كه تعلق به پروردگار و يا اله آسان‪ ،‬ملئكه و ارواح اجداد‪ ،‬دارد‪.‬‬
‫‪-1‬پروردگار‪ :‬به پروردگار بزرگ و يا پروردگار آسان معتقد اند و در وقت عبادت به سوي وي متوجه‬
‫ميشوند‪ ،‬عبادت وي و پيشكش نودن قربان ها براي وي مصوص پادشاه وامراء ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬براي زمي هم خدائي دارند و آنرا پروردگار زمي مينامند‪ ،‬و آنرا مردم عام چي عبادت ميكنند‪.‬‬
‫‪-‬براي هريكي از‪ :‬آفتاب‪ ،‬مهتاب‪ ،‬ستاره ها‪ ،‬ابرها‪ ،‬كوه ها‪ ،‬و … پروردگاري است‪ ،‬و عبادت آنا و تقدي‬
‫نودن قربان ها براي آنان مصوص امراء ميباشد‪.‬‬
‫‪-2‬ملئكه‪ :‬آنان ملئكه را تقديس و تعظيم نوده براي شان قربان ها تقدي مينمايند‪.‬‬
‫‪-3‬ارواح پدران‪ :‬چين ها ارواح اجداد سابقهء خويش را تقديس نوده به بقاء ارواح عقيده مند ميباشند‪ ،‬نذرانه‬
‫ها عبارت از مالسي است كه در آن توسط انواع موسيقي سرور وخوشي را به هي ارواح ميسانند‪ ،‬در هر‬
‫خانه معبدي براي ارواح مردگان و آله منل وجود دارد‪.‬‬
‫سوم ‪ :‬افكار و معتقدات ديگر ‪:‬‬
‫كونفوشيوس پيامب نبود وخودش هم ادعاي آنرا نكرده بود‪ ،‬بلكه معتقد اند كه وي از كسان بوده كه عنايت‬
‫آسان براي شان شده تا ارشاد و رهنمائي مردم را بدوش گيند‪ ،‬وي به مراسم و شعائر دين و برپا نودن آن‬
‫مداومت داشت‪ ،‬پروردگار بزرگ را عبادت مينمود‪ ،‬آلهء ديگر را نيز عبادت ميكرد‪ ،‬وي با آنان معرفت‬
‫نداشت و در حقيقت نظريات دين شان تقيق نكرده بود‪.‬‬
‫‪-‬كونفوشيوس در راه تقق بشيدن « مدينهء فاضله» ايكه به سوي آن دعوت مينمود‪ ،‬سعي و تلش جدي‬
‫ميكرد‪ ،‬مدينهء فاضلهء وي يك شهر مثال است‪ ،‬ول از مدينهء فاضلهء ارسطو تفاوت داشت‪ ،‬زيرا مدينهء‬
‫كونفوشيوس يك شهر مثال بود كه در حدود واقعيت بوده تقيق و تطبيق آن مكن ميباشد‪ ،‬ول مدينهء‬
‫ارسطو يك مدينهء مثال خيال بوده از سطح تطبيق قاصر بشري بدور ميباشد‪ .‬هر دو فيلسوف در يك عصر‬
‫زندگي ميكردند‪.‬‬
‫‪-‬جنت و دوزخ ‪ :‬به اين دو عقيده ندارند‪ ،‬بلكه اصل به قيامت عقيده ندارند‪ ،‬زيرا تام سعي و كوشش شان‬
‫متوجه زندگي دنيا بود و از اينكه ارواح بعد از بيون شدن شان از جسدها كجا ميوند سوال ني كنند‪،‬‬
‫باري يكي از شاگردان استاد خود كونفوشيوس را از مرگ سوال كرد‪ ،‬استاد در جواب گفت‪ :‬ما هنوز‬
‫زندگي را بررسي نكرده اي پس چگونه مرگ را بررسي كرده باشيم‪.‬‬
‫‪-‬جزاء و پاداش‪ :‬ايندو به نظر آنان در زندگي دنيا ميباشد‪ ،‬اگر عمل نيك بود پاداش نيك و اگر بد بود جزاء‬
‫بد ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬قضاء و تقدير‪ :‬به ايندو عقيده دارند‪ ،‬وقت عصيان و گناه زياد شد عذاب آسان در مقابل آن توسط زلزله ها‬
‫و آتشفشان ها ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬حكمفرما پسر آسان است‪ ،‬وقت سختگيي و ظلم كرد و از عدالت دور شد آسان كسي را از رعيتش‬
‫بالي او مسلط ميكند تاوي را از مقامش خلع نوده شخص عادل جايش را بگيد‪.‬‬
‫‪-‬اخلق چيز اساسي و مهمي است كه كونفوشيوس به سوي آن دعوت ميكرد‪ ،‬و آن مور فلسفه و اساس‬
‫دين ميباشد‪ ،‬كونفوشيوسيه اينطور در بارهء اخلق ميكوشد كه اول شخص را در حصهء اخلق داخلي اش‬
‫تربيه ميكند تا انسجام و نظمي كه در آينده بالي زندگي شخصي اش سيطره ميكند قبل به آن احساس داشته‬
‫باشد‪ ،‬كه بدين گونه خود به خود تابع قواني اجتماعي گردد‪.‬‬
‫‪-‬مظاهر اخلق امور آت اند‪:‬‬
‫* فرمانبداري پدر و تواضع به وي‪.‬‬
‫* فرمانبداري برادر كوچك براي برادر بزرگ‪.‬‬
‫* فرمانبداري از حاكم و تابعيت به وي‪.‬‬
‫* اخلص دوست در مقابل دوستانش‪.‬‬
‫* عدم تاخت و تاز بالي ديگران توسط زبان وقت سخن گفت با ايشان ‪.‬‬
‫* بايد گفتار به اندازهء كردار باشد‪ ،‬و ناپسند بودن تظاهر شخص درمقامي كه موافق حالش نباشد‪.‬‬
‫* دوري از خود پسندي‪ ،‬واسطه شدن‪ ،‬و طرفداري كردن‪.‬‬
‫‪-‬اخلق حكمفرا در امور آت ظاهر ميشود‪:‬‬
‫* احترام به افرادي كه سزاوار احترامش هستند‪.‬‬
‫* دوست داشت كسان كه باوي نزديكي و رشته داري دارند‪ ،‬و انام دادن امور مناسب در مقابل آنان‪.‬‬
‫* با وزيران و ديگر وظيفه داران خود پيش آمد نيكو نايد‪.‬‬
‫* توجه به مصال عام‪ ،‬تشويق و اقدام به كارهاي پرمنفعت ‪.‬‬
‫* ترحم به اتباع كشورهاي ديگر كه در كشور وي جاگزين اند‪.‬‬
‫* فراهم آوردن رفاهيت و زندگي خوب براي اميان امپراطوري و براي تام مردمش‪.‬‬
‫‪-‬كونفوشيوسيه به عادات و عنعنات مياثي احترام ميگزارند‪ ،‬خيلي زياد مافظه كار هستند‪ ،‬علم و امانت را‬
‫مقدس ميدانند‪ ،‬معامله و روش نرم را مترم ميشمارند‪ ،‬ول فروتن در مقابل ظلم و زور را دوست ندارند‪.‬‬
‫‪-‬جامعهء كونفوشيو سي براساس احترام ملكيت فردي استوار بوده ‪ ،‬در پلوي آن برنامه هاي اصلحي كه‬
‫روح مبت را ميان ثروتندان و فقراء افرايش دهد ضروري ميدانند‪.‬‬
‫‪-‬به تفاوت ميان طبقات قائل اند‪ ،‬و اين تفاوت در وقت انام مراسم دين ‪ ،‬عيدهاي رسي و در وقت تقدي‬
‫نذرانه ها به خوب آشكار ميگردد‪.‬‬
‫‪-‬نظام طبقات نزد آنان يك نظام باز بوده براي هر شخص مكن است كه از طبقهء خود به هر طبقهء اجتماعي‬
‫ديگري كه ميخواهد انتقال نايد‪ ،‬ول به آن شرط كه نزد وي امكانات وجود داشته باشدكه وي را اهل‬
‫ومستحق آن طبقه سازد‪.‬‬
‫‪-‬انسان نتيجه و ثرهء مزج قواي آسان با قواي زمي ميباشد‪ ،‬يعن داخل شدن ارواح آسان در جواهر و‬
‫عناصر پنجگانهء زمي‪ ،‬بنابر هي جهت بالي انسان لزم است كه از هر چيز استفاده كند ول در چوكات‬
‫اخلق درست و مستقيم انسان‪.‬‬
‫‪-‬افكار خويش را بر مفكوره ء «عناصر پنجگانه» بنا ناده اند‪ ،‬بنابر آن‪:‬‬
‫* تركيب اشياء از پنج چيز است‪ :‬معدن ‪ ،‬چوب‪ ،‬آب‪ ،‬آتش‪ ،‬خاك‪.‬‬
‫* قربان ها و نذرانه ها پنج است‪.‬‬
‫* موسيقي پنج كليد دارد و رنگ هاي اصلي پنج است‪.‬‬
‫* جهات پنج است‪ :‬شرق‪ ،‬غرب‪ ،‬شال‪ ،‬جنوب‪ ،‬وسط‪.‬‬
‫* درجه هاي رشته داري و قرابت پنج است‪ :‬رشتهء پدري‪ ،‬رشتهء مادري‪ ،‬رشتهء روجيت‪ ،‬رشتهء فرزندي و‬
‫رشتهء برادري ‪.‬‬
‫‪-‬موسيقي رول مهمي را در زندگي اجتماعي مردم بازي مينمايد‪ ،‬و در تنظيم سلوك افراد سهم ميگيد‪ ،‬و در‬
‫عادت دادن شان به طاعت و نظام كار ميكند‪ ،‬بالخره مؤدي به انسجام ‪ ،‬الفت و فداكاري ميشود‪.‬‬
‫‪-‬شخص فاضل كسيست كه موقف ميانه را ميان ذات خود و تأثي پذيري هايش اختيار مينمايد‪ ،‬تا آنكه به‬
‫درجهء ثبات كامل ميسد‪.‬‬
‫ريشه هاي فكري و اعتقادي ‪:‬‬
‫‪-‬كونفوشيوسيه به معتقدات چينيان قدي باز ميگردد‪ ،‬معتقدات كه به ‪ 2600‬سال قبل از ميلد تعلق ميگيد‪،‬‬
‫آن عقايد را در قدم اول كونفوشيوس و در قدم دوم پيوانش ‪ ،‬بدون كدام مناقشه و جدال و بدون فرق‬
‫گذاشت در ميان حق و باطل پذيرفته اند‪.‬‬
‫‪-‬در قرن چهارم قبل از ميلد امر جديدي را علوه نودند كه آن عبادت كردن ستارهء قطب بود‪ ،‬زيرا آنان‬
‫معتقد اند كه آن ستاره موري است كه آسان در اطراف آن ميچرخد‪ ،‬پژوهشگران به اين باور اند كه اين‬
‫عقيده از ديانت و مذهب بعضي ساكني حوض بر متوسط به سوي آنان سفر كرده است‪.‬‬
‫‪-‬كونفوشيوسيه در مقابل فكر كمونست و فكر اشتراكي كه در دو قرن قبل از ميلد باليش وارد شده بودند‪،‬‬
‫ايستادگي نوده بالي آنا غالب گرديد‪ ،‬هچنان توانست كه بودائيه را ذوب نوده در قالب كونفوشيوسيهء‬
‫چين بيندازد و از آن بودائيهء چين درست نايد‪ ،‬كه با بودائيهء اصلي هندي تفاوت داشته باشد‪.‬‬
‫‪-‬علي الرغم تسلط سياسي كمونيزم بالي چي معتقدات كونفوشيوسيه در عقيده اكثر چينيان معاصر وجود‬
‫دارد‪.‬‬
‫انتشار و جاهاي نفوذ ‪:‬‬
‫‪-‬كونفوشيوسيه در چي انتشار يافت‪.‬‬
‫‪-‬از سال ‪1949‬م كونفوشيوسيه از ساحهء سياسي ودين دور شد‪ ،‬ول در روحيهء اقوام چي به صورت‬
‫مفي باقي مانده است‪ ،‬كه هي امر سبب شده تا شعائر كمونست ماركسست در چي تغيي نايد‪.‬‬
‫‪-‬كونفوشيوسيه تاحال در ( فرموزا) و يا ( الصي الوطنيه) نظام اجتماعي را رهبي مينمايد‪.‬‬
‫‪-‬در كوريا و جاپان نيز به نشر رسيد ‪ ،‬ودر دانشگاه هاي جاپان تدريس ميشود‪ ،‬و اين مذهب از زير بناهاي‬
‫اساسي است كه در اكثر دولت هاي شرقي آسيا و جنوب شرقي آن در عصر ميانه و عصر جديد زير بناي‬
‫اخلقي را تشكيل ميدهد‪.‬‬
‫‪-‬كونفوشيوسيه از ستايش و توصيف بعضي فلسفهء غرب نيز بره مند گرديده است‪ ،‬مثل فيلسوف ليبنتز (‬
‫‪1716-1646‬م) و بيتر نويل‪ ،‬كسيكه كتاب كلسيكيات كونفوشيوس را سال ‪1711‬م به نشر رسانيد‪،‬‬
‫هچنان كتاب هاي كونفوشيوس به اكثر لغات اروپائي ترجه شده است‪.‬‬
‫مراجــع ‪:‬‬
‫كونفوشيوس فيلسوف الصي الكب‪ -‬ترجة‬ ‫‪-1‬الـوار‬
‫ممد مكي‪ -‬الطبعة السلفية‪-‬القاهرة‪1354-‬هـ‪.‬‬
‫د‪ .‬حسن شحاته سعفان‪ -‬مكتبة نضة مصر‪.‬‬ ‫‪-2‬كونفوشيوس‪ :‬النب الصين‬
‫الطبعة الثانية‪ -‬دار العرفة‪ -‬بيوت‪ -‬انظر الذيل‬ ‫‪-3‬اللل والنحل للشهرستان‬
‫الذي هو من تأليف ممد سيد كيلن‪-‬‬
‫صفحة ‪.19‬‬
‫ممد أبو زهرة‪ -‬مطبعة يوسف‪ -‬مصر‪.‬‬ ‫‪-4‬ماضرات ف مقارنات‬
‫الديان‬
‫مراجع بيگانه ‪:‬‬
‫‪1- Lin Yutang: The Wisdom of Confucius, N. Y. 1938.‬‬
‫‪2- K. Wilhelm: Kungte, leben und lehre. 1925.‬‬
‫‪3- Kuntse und Konfuzianismus, 1930.‬‬
‫‪4- H. A. Giles: Confucianism and its Rivals London 1915.‬‬
‫‪5- M. G. Pouthie: Doctrine de confucius,Paris .‬‬
‫‪6- P. Masson – oursel: la philosophieen Orient, 1938.‬‬
‫‪7- Social Philosophers.‬‬
‫‪8- Hastings: Encyclopaedia of Religion and Ethics.‬‬
‫‪9- Ch. Luan : la philosophie Morale et politique de Mencius 1927‬‬
‫ليونز‬
‫‪LIONS CLUBS‬‬
‫تعريف‪:‬‬
‫اين گروه در ظاهر مموعه اي از مراكز خيي و اجتماعي اند‪ ،‬ول در حقيقت يكي از گروه هاي جهان بوده‬
‫كه تابع ماسونيزم ميباشد‪ ،‬و آنرا يهوديان به خاطر فساد جهان وسيطره بر آن‪ ،‬رهبي ميكنند ‪0‬‬
‫تأسيس وافراد برازنده ‪:‬‬
‫‪-‬درتابسان سال ‪1915‬م مؤسس اين گروه‪ ،‬ملفن جونس‪ ،‬به سوي مفكورهء اياد مراكزي دعوت نود كه‬
‫مردم كارگر را دراكناف و اطراف متلف ايالت متحده‪ ،‬در بركيد‪ ،‬واولي مركزي كه از اين نوع مراكز‬
‫تأسيس شد در شهر سانت انطونيو‪ -‬تكساس‪ ،‬بود ‪0‬‬
‫‪-‬درمايو ‪1917‬م مراكز ليونز به حيث سازمان جهان پا به عرصهء وجود ناد‪ ،‬اولي اجتماع آن در شيكاغو‪،‬‬
‫درمل سابقهء گروه روتاري‪ ،‬برگذار گرديد ‪0‬‬
‫‪-‬بعضي پژوهشگران به اين باور اند كه اين گروه تابع گروه بناي برث (يعن پسران عصر) اند‪ ،‬كه اين گروه‬
‫در ‪13/10/1834‬م‪ ،‬درشهر نيورك‪ ،‬تأسيس شده بود ‪0‬‬
‫‪-‬مراكز اين گروه هه وبه صورت عام‪ ،‬به طرق متلف تنظيم ماسونيزم را پيوي ميكنند ‪0‬‬
‫‪-‬گروه ليونز به اين هدف تأسيس شده تا درصورت كه اگر گروه هاي سابقه افشاء شوند ويا جبا از صحنه‬
‫بيون كرده شوند‪ ،‬در آن صورت اين گروه چون ظاهرا لباس خي واصلح اجتماعي را دربردارد‪ ،‬جاگزين‬
‫آنا شود ‪0‬‬
‫افكار و معتقدات ‪:‬‬
‫‪-‬نام شان (ليونز) كه به معناي "سياه" است‪ ،‬اشاره به سوي قوت وشجاعت ميباشد ‪0‬‬
‫* فعاليت و كار ظاهري شان امور آت ميباشد‪:‬‬
‫* دعوت به سوي برادري‪ ،‬آزادي‪ ،‬ومساوات ‪0‬‬
‫* انتشار امور خييه واياد معاونت ميان اقوام ‪0‬‬
‫* رشد روحيهء صداقت ميان افراد‪ ،‬بدور از روابط عقيدت ‪0‬‬
‫* توجه به رفاهيت وپيشرفت سطح زندگي اجتماعي ‪0‬‬
‫* كار در راه اياد معرفت‪ ،‬باتام وسائل مكنه ‪0‬‬
‫* هكاري ومساعدت با نابينايان ‪0‬‬
‫* تفيف مشكلت روز مرهء زندگي از هوطنان ‪0‬‬
‫* خدمت نودن به مردم مل ‪0‬‬
‫* برپا كردن مسابقات رفاهيت ‪0‬‬
‫* تقويهء پروگرام هاي خييه ‪0‬‬
‫* تقويهء پروگرام هاي ملل متحد ‪0‬‬
‫‪-‬شروط عضويت‪:‬‬
‫* شروط عضويت در اين تنظيم تفاوت زيادي با شروط عضويت در تنظيم هاي ماسون و روتاري ندارد ‪0‬‬
‫* لكن فرقش از تنظيم ماسون در آنست كه در اين تنظيم جائزاست براي يك شغل وپيشه دوعضو و يا زياده‬
‫از آن وجود داشته باشد ‪0‬‬
‫* هيچ شخص ني تواند خودش درخواست عضويت نايد‪ ،‬بلكه خودشان اگر در وي مصلحت ديدند‪ ،‬او را‬
‫انتخاب نوده عضويت را برايش پيشكش مي نايند ‪0‬‬
‫* شرط است كه بايد عضو از افراد شغل وكسب باشد كه آن كسب كامياب باشد ‪0‬‬
‫* اين نيز شرط است كه بايد كار عضو درهان منطقه اي باشد كه آنا مركز وجود دارد ‪0‬‬
‫* بالي هر عضو لزم است كه حاضري نسب خود را در اجتماعات هفته وار حفظ نايد و سالنه از ‪% 60‬‬
‫كم نباشد ‪0‬‬
‫* از دخول افراد عقيده دوست وكسان كه تعصب شديد وطن دارند‪ ،‬جدا جلو گيي مينمايند ‪0‬‬
‫* پسران ودختران جوان را جذب مينمايند‪ ،‬البته باطر حفظ سطح مكن وجود نوجوانان و به خاطر زنده نگه‬
‫داشت هيشگي مركز‪ ،‬علوه بر آنكه تأثي بالي جوانان خيلي سهل و آسان ميباشد‪.‬‬
‫* زنان را نيز جذب مينمايند‪ ،‬خصوصا هسران مسؤولي بزرگ را‪ ،‬براي آنان وظيفهء ارتباط گرفت با‬
‫اشخاص بزرگ سپرده ميشود‪ ،‬آنان مراكز خاص دارند بنام «مركز زنان ليونز»‪.‬‬
‫‪-‬تشكيل تنظيم ‪ :‬هر مركز متشكل است از‪:‬‬
‫* يك رئيس ‪.‬‬
‫* يك و يا زياده از يك معاون رئيس‪.‬‬
‫* سكرتر – و مسؤول صندوق‪.‬‬
‫* ملس اداري‪ ،‬مركب از (‪ )12‬عضو‪ ،‬ول در ميان آنان بايد يك يا دو شخص سابق مركز باشد كه هدف از‬
‫آن تسلط كامل بالي ملس بوده تا ملس به جانب كه رئيسان ني خواهند منحرف نشود‪.‬‬
‫* گروپ هاي متلفي از جانب ملس تشكيل ميشود تاكه انتظام امور متلف را در برگيد‪.‬‬
‫خطر اين گروه ‪:‬‬
‫‪-‬فعاليت ظاهري خييه اش كمي گاهي است كه در عقب آن اهداف حقيقي و اصلي اش پنهان گرديده است‬
‫‪.‬‬
‫‪-‬پلن شان خيلي دقيق ميباشد‪ ،‬و در تام جهات به اصول مفيانه و طرق سري كار ميكنند‪.‬‬
‫‪-‬در هر منطقه كه كار ميكنند‪ ،‬معلومات متعلق به امور سياسي و دين آنا را جع نوده به مركز جهان‬
‫خويش مي فرستند‪ ،‬در آنا بعد از غور و بررسي آن‪ ،‬تصاميم و اقدامات مناسب گرفته ميشود‪.‬‬
‫‪-‬در ضمن ديدار هاي شان به اسرار و حفاياي كسب ها آشنائي حاصل مينمايند بدينگونه ميتوانند بالي‬
‫بازار ملي تسلط حاصل كنند و در امور اقتصادي آن قريه دخالت نايند‪.‬‬
‫‪-‬آنان منطقه اي را كه در آن كار مينمايند ميان خود تقسيم ميكنند‪ ،‬و بر هر گروپ لزم ميباشدكه بش‬
‫فعاليت كه به وي تعلق دارد به طور مفي پيش ببد‪.‬‬
‫‪-‬خيلي عموض و پيچيدگي شديدي وجود دارد كه توسط آن اسرار‪ ،‬موارد و وسائل شان پوشيده است‪.‬‬
‫‪-‬مالس ادارات مناطق ليونز اقدامات امنيت شديدي در اطراف خويش ميداشته باشند‪.‬‬
‫‪-‬اين شعار را هيشه تكرار ميكنند ‪ « :‬دين از خدا است ول وطن از هه است» ‪.‬‬
‫‪-‬اسلم نزد آنان مساوي با ديگر اديان است‪ ،‬برابر است كه دين آسان باشد ويا دين بشري‪ ،‬البته اين در‬
‫ظاهر است‪ ،‬ول در حقيقت آنقدر كه در مقابل اسلم دسيسه مينمايند در مقابل اديان ديگر ني نايند‪.‬‬
‫‪-‬در دعوت ها و سخنران هاي شان بر اظهار شرافت و مكانت مشخص براي اسرائيل و اقوام آن تأكيد‬
‫مينمايند‪ ،‬هچنان افكار صهيونست را در عقول اعضاء خويش زرع مينمايند‪.‬‬
‫‪-‬ملسي در مركز جديد ليونز مصر‪ ،‬در قاهره‪ ،‬باطر مذاكرهء صلح بي اسرائيل و مصر برگذار نودند‪.‬‬
‫‪-‬آنان مافل رقص‪ ،‬و بيحيائي متلفي را تت شعار ( مافل خييه) تشكيل ميدهند‪.‬‬
‫‪-‬ممع فقهي در دور اول خود‪ ،‬كه در مكهء مكرمه به تاريخ ‪ 10‬رمضان ‪1398‬هـ برگذار گرديده بود‪،‬‬
‫فيصله أي صادر كرد كه در آن چني آمده بود‪ :‬اصول و مبادي حركات ماسون‪ ،‬ليونز و روتاري ‪ ،‬به صورت‬
‫كلي با اصول و قواعد اسلم تناقض و ضديت دارد‪.‬‬
‫ريشه هاي فكري و اعتقادي ‪:‬‬
‫‪-‬مراكز ليونز از دائرهء ماسونيه كه پيوي آنرا مينمايد‪ ،‬خارج نيست ‪ ،‬بنابرآن ريشه هاي شان يكي است‪.‬‬
‫‪-‬به سوي مفكورهء رابطهء انسان و دور كردن موانع از ميان بشر‪ ،‬دعوت مينمايند‪.‬‬
‫‪-‬جوهر حقيقي خود را از فكر صهيونست اخذ ميكنند‪.‬‬
‫انتشار و جاهاي نفوذ ‪:‬‬
‫‪-‬اين تنظيم مراكزي در امريكا‪ ،‬اروپا و در بسياري از كشورهاي جهان دارد‪.‬‬
‫‪-‬مراكز ليونز در اوائل سال ‪ 1970‬م ادعا نود كه تعداد اعضاء اين حزب زياده بر (‪ )934000‬عضو‬
‫ميباشد‪ ،‬كه در ( ‪ )146‬قريه تقسيم شده اند‪.‬‬
‫‪-‬مركز عمومي فعلي آن در اوك بروك وليت الينوي ايالت متحدهء امريكا ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬بعد از معاهدهء صلح ميان مصر و اسرائيل ‪ ،‬مراكز ليونز و روتاري در مصر نيز به فعاليت آغاز نودند‪.‬‬
‫‪-‬آنان در مسافرخانه هاي بزرگ براي خود مركز ميگيند‪ ،‬مثل مسافرخانهء جديد سلم‪ ،‬مسافرخانهء‬
‫هيلتون‪ ،‬مسافرخانهء شبد‪ ،‬و مسافرخانهء شياتون‪.‬‬
‫‪-‬مبالغ بزرگ را‪ ،‬در مافل اياد صداقت و دوست و در مافل اهتمام به بعضي از امور به حيث جائزه تقدي‬
‫مينمايند‪ ،‬كه اين خود اشارهء به كيفيت موارد مال تنظيم ميكند‪.‬‬
‫مراجــع ‪:‬‬
‫حسي عمر حاده‪ -‬دار قتيبة بدمشق‪-‬ط ‪-1‬‬ ‫‪-1‬شهادات ماسونية‬
‫‪1400‬هـ ‪1980/‬م‪.‬‬
‫جعية الصلح الجتماعي‪ -‬ط ‪1394-2‬هـ‪/‬‬ ‫‪-2‬حقيقة نوادي الروتاري‬
‫‪1974‬م‪.‬‬
‫الشيخ ممد علي الزعب‪.‬‬ ‫‪-3‬الاسونية ف العراء‬
‫جواد رفعت أتلخان‪.‬‬ ‫‪-4‬أسرار الاسونية‬
‫عبدال التل‪.‬‬ ‫‪-5‬خطر اليهودية العالية علي‬
‫السلم و السيحية‬
‫عبدال التل‪.‬‬ ‫‪-6‬جذور البلء‬
‫ممد صفوت السقا وسعدي أو جيب‪ -‬اصدار‬ ‫‪-7‬الاسونية‬
‫رابطة العال السلمي‪-‬مكة مكرمة ‪-‬ط ‪-2‬‬
‫‪1402‬هـ‪.‬‬
‫د‪ .‬صابر عبدالرحن طعيمه ‪ -‬دار الفكر العرب‬ ‫‪-8‬الاسونية و الصهيونية و‬
‫بالقاهرة ‪ -‬ط ‪1978-1‬م‪.‬‬ ‫الشيوعية‬
‫سال يازدهم – شاره ‪ -34‬ذو الجة‬ ‫‪-9‬ملة الندي السلم‬
‫‪1404‬هـ‪1984/‬م‪.‬‬
‫تاريخ ‪27/1/1984‬م‪.‬‬ ‫‪-10‬جريدة الخبار القاهرية‬
‫طبعة ‪1974‬م – ملد ‪ -4‬صفحة ‪ 302‬ف‬ ‫‪-11‬أنظر الوسوعة البيطانية‬
‫الديث عن الاسونية (البناؤون الحرار)‪.‬‬
‫به زبان انگليسي‬
‫‪12- Encyclopaedia Britannica, Vol. V, p. 385, 1974.‬‬
‫مارونيه‬
‫تعريف‪:‬‬
‫مارونيه گروهي از گروه هاي كاتوليك شرقي نصارا اند كه ميگويند‪ :‬عيسى ‪ u‬دو طبيعت و يك اراده دارد‪،‬‬
‫آنان به قديس مارون منسوب ميشوند‪ ،‬بنام «موارنه» نيز معروف اند‪ ،‬مركزشان در لبنان است‪.‬‬
‫تأسيس و افراد برازنده ‪:‬‬
‫‪-‬اين طائفه منسوب به سوي قديس پرهيزگار متقشف عابد «مارون» ميباشد‪ ،‬كسيكه در كوه ها رفت و‬
‫عزلت اختيار نود و اين كار سبب شد كه مردم را به خود جذب كند و گروهي به نامش تشكيل شود‪،‬‬
‫زندگي وي در اواخر قرن چهارم ميلدي بوده‪ ،‬وحوال سال ( ‪ )410‬بي انطاكيه و قورس وفات نوده‬
‫است‪.‬‬
‫‪-‬بي پيوان مارون و بي كليساي ارثوذكس روم اختلف شديدي واقع شد و اين اختلف آنان را مبور به‬
‫ترك انطاكيه و حركت به سوي « قلعهء الضيق» كه نزديك افاميا بر جوار نر عاصي است‪ ،‬نود و در آنا‬
‫ديري بنام قديس مارون بنا گردند‪.‬‬
‫‪-‬در اقامتگاه جديدشان اختلف ديگري ميان آنان و ميان يعاقبهء ارثوذكس يعن كسان كه قائل به يك طبيعت‬
‫بودند ‪ ،‬در سال (‪517‬م) واقع گرديد‪ ،‬كه سبب منهدم شدن دير شان و كشته شدن (‪ )350‬تن از راهبان‬
‫شان گرديد‪.‬‬
‫‪-‬در مراحل بعد از آمدن به قلعهء الضيق امپراطور مرقيانوس به آنان توجه نوده در سال (‪ )452‬دير آنان را‬
‫فراخ و كلن كرد‪ ،‬امپراطور يوستغيان كبي ( ‪565-527‬م‪ ).‬نيز به آنان توجه نوده دير شان را‪ ،‬بعد از‬
‫آنكه آنرا يعاقيه خراب كرده بودند‪ ،‬دوباره اعمار نود‪ .‬امپراطور هرقل نيز به آنان توجه داشت و در سال‬
‫‪628‬م بعد از پيوزيش بالي فارس ‪ ،‬از آنان ديدار نود‪.‬‬
‫‪-‬سال ‪659‬م مارونيه و يعاقبه معاويه بن اب سفيان ‪ t‬را ميان خويش حكم قرار دادند تا اختلف از ميان‬
‫شان برداشته شود‪ ،‬ول خلف ودشن در ميان شان ادامه يافت و جنگ هاي انتقامي ميان دو طرف آغاز‬
‫گرديد‪،‬كه بالخره منجر به هجرت مارونيه به شال لبنان شد و آنا وطن دائمي آنان گرديد‪.‬‬
‫‪-‬در وطن جديد شان در لبنان قديس يوحنا مارون ظهور نود كه وي صاحب مارونيهء جديد‪ ،‬بنا كنندهء مد‬
‫و بزرگي آن و ترتيب دهندهء نظريات ومعتقدات آن به شار ميود‪ .‬خلصهء زندگي نامه اش چني است‪:‬‬
‫* در سروم نزديكي انطاكيه تولد شد‪ ،‬دروس خويش را در قسطنطينيه فرا گرفت‪.‬‬
‫* به حيث اسقف بالي بترون در ساحل شال لبنان تعيي گرديد‪.‬‬
‫* سال ‪667‬م عقيدهء مارونيه را ظاهر نود‪ ،‬عقيده ايكه ميگويد‪ :‬در مسيح ‪ u‬دو طبيعت وجود دارد ول‬
‫يك اراده دارد‪ ،‬زيرا هر دو طبيعت در يك اقنوم جع شده است‪.‬‬
‫* كليسا هاي مسيحي اين عقيده را نپذيرفتند و خواستار برگذاري ممع سوم قسطنطينيه شدند‪ ،‬اين ممع سال‬
‫‪680‬م برگذار گرديد و در آن ‪ 286‬اسقف حاضر گرديده و به ترك كردن اين عقيده‪ ،‬مروم ساخت‬
‫دارندگان آن‪ ،‬لعنت كردن‪ ،‬راندن‪ ،‬و تكفي نودن كسانيكه به اين مذهب و عقيده ميوند‪ ،‬فيصله نودند‪.‬‬
‫* يوحنا مارون اولي بطريرك [رئيس رئيسان اسقف ها] در گروه مارونيه به شار ميود كه شار بطاركه از‬
‫وي شروع ميشود‪.‬‬
‫* لشكر مارونيه با لشكري كه آن را يوستغيان دوم‪ ،‬به قصد ويران كردن معابد شان و ريشه كن نودن خود‬
‫شان سوق داده بود‪ ،‬مقابله نوده لشكر مارونيه جانب مقابل خود را در اميون شكست داد‪ ،‬و بعد از آن به‬
‫حيث يك قوم و گروه كوه نشي داراي شخصيت مستقل ظاهر گرديدند‪.‬‬
‫‪-‬بعد از آن كليساي روما باطر نزديك سازي آنان به خود چاره جوئي نود‪ ،‬هان بود كه در حوال سال‬
‫‪1213‬م بطريرك مارون أرميا عمشيت از روما بازديد نوده در وقت بازگشت خود بعضي تعديلت و‬
‫اصلحات در خدمت اسقف ها‪ ،‬مراسم عبادت و سيامت كاهنان آورد‪.‬‬
‫‪-‬نزديكي ميان شان به حدي زياد شد كه در سال ‪1182‬م اطاعت شان به كليساي بابويه اعلن گرديد‪ ،‬و‬
‫در سال ‪1736‬م اين نزديكي به اتاد كامل با كليسا تبديل گرديد كه بعد از آن كليساي مارونيه به نزد‬
‫پاپ هاي روما از جلهء كليسا هاي مكرم شرده ميشد‪.‬‬
‫‪-‬در خدمت صليبيها نيز نقش بارزي داشتند‪ ،‬از قبيل تقدي رهنماها براي صليبيان در حلهء اول شان‪ ،‬تا كه‬
‫آنان را در راه ها و گذرگاه ها رهنمائي نايند‪ ،‬و روان كردن گروپ تي انداز رضاكار به ملكت بيت‬
‫القدس‪.‬‬
‫‪-‬مطابق آنچه مؤرخي جنگهاي صليبـي ذكر كرده اند تعداد مردان جنگي شان به (‪ )40000‬تن ميسيد‪.‬‬
‫‪-‬در مالكي كه زير سيطرهء صليبـي ها قرار ميگرفت ‪ ،‬مارونيه در ميان ديگر طائفه هاي نصارا مرتبهء اول را‬
‫بدست مياوردند و از حقوق وامتيازات كه طائفهء فرنه برخوردار ميبود آنا نيز ميبودند‪ ،‬مثل حق ملكيت زمي‬
‫در ملكت بيت القدس‪.‬‬
‫‪-‬لويس نم اولي دوست فرانسوي آنان بود‪ ،‬وقت وي در دشت عكا فرود آمد وفدي متشكل از پانزده هزار‬
‫مارون كه با خود هدايا و تواحف داشتند‪ ،‬نزدش آمدند‪ ،‬وي به هي مناسبت براي شان رسالهء مؤرخ (‬
‫‪21/5/1250‬م) را تقدي نود كه در آن گفته شده بود‪ :‬فرانسه بر حايت آنان تعهد ميسپارد‪ ،‬و در آن‬
‫رساله آمده بود‪ « :‬ما به اين قانع هستيم كه هي ملت كه بنام قديس مارون معروف است‪ ،‬جزئي از مليت‬
‫فرانسه باشد‪.‬‬
‫‪-‬مهربان غرب با طائفهء مارونيه در نسل هاي بعدي ادامه يافت‪ ،‬يعن وقت كه نابليون سوم سال ‪1860‬م‬
‫يك گروه فرانسوي را براي آرام ساخت مردم البل ارسال نود‪ ،‬هچنان بعد از جنگ جهان اول كه لبنان‬
‫تت نفوذ فرانسه قرار گرفت‪.‬‬
‫‪-‬تيوفيل ( تيوفيلوس) بن توما يك مارون از شال سوريه بود كه در قصر مهدي خليفهء عباسي ( ‪-775‬‬
‫‪785‬م) به حيث منجم ايفاء وظيفه مينمود‪ ،‬و « إلياذة هو ميوس» را نيز ترجه كرد‪.‬‬
‫‪-‬مؤرخ مشهور اسطفانوس دويهي نيز مارون بود‪ ،‬و سال ( ‪1704‬م) وفات نود‪.‬‬
‫‪-‬بطريرك جرجس عميه نيز مارون بود‪ ،‬وي اولي كتاب را در علوم ادب سريان تألف نود‪ ،‬و باطر آسان‬
‫شدن تدريس زبان مذكور بالي مستشرقي قواعد كتاب را به زبان لتين وضع نوده است‪.‬‬
‫‪-‬از شخصيات مشهور شان اشخاص ذيل ميباشند‪ :‬يوسف حبيش‪ ،‬بولس مسعد‪ ،‬يوحنا الاج‪ ،‬و بطريرك الياس‬
‫حويك‪.‬‬
‫‪-‬از جلهء اسقف هاي مطران اشخاص ذيل ميباشند ‪ :‬جرمانوس فرحات‪ ،‬يوسف سعان سعان‪ ،‬يوحنا حبيب‪،‬‬
‫يوسف دبس‪.‬‬
‫‪-‬از خاندان هاي مشهور شان‪ :‬آل خازن‪ ،‬دحداح‪ ،‬حبيش‪ ،‬سعد‪ ،‬كرم‪ ،‬ظاهر‪ ،‬بستان‪ ،‬شدياق‪ ،‬نقاش‪ ،‬باز‪ ،‬و‬
‫‪ ...‬ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬از رهبها و زعيم هاي معاصر شان‪ :‬آل جيل ‪ ،‬شعون‪ ،‬فرنيه‪ ،‬اده‪ ،‬و ‪ ...‬ميباشند‪.‬‬
‫‪-‬از جلهء تنظيم هاي سياسي ‪ ،‬گروهي‪ ،‬و نظامي شان‪ :‬حزب الكتائب و حزب الحرار ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬به موجب پيمان و ميثاق وطن كه طي آن اتاد شفاهي ميان مسلمانان و نصارا‪ ،‬پيامون توزيع چوكي هاي‬
‫مهم دولت لبنان به طائفه هاي متلف دين لبنان‪ ،‬صورت گرفت‪ ،‬از سال ‪1943‬م تا امروز چوكي رياست‬
‫جهوري لبنان به گروه مارون تعلق گرفت‪.‬‬

‫افكار و معتقدات ‪:‬‬


‫‪-‬مهمترين نظريه ايكه اينان را از ديگر گروه هاي نصران جدا ميسازد آنست كه ميگويند‪ :‬مسيح ‪ u‬دو طبيعت دارد‪،‬‬
‫ول اراده و مشيتش واحد و يكي است‪ ،‬زيرا هر دو طبيعت در اقنوم واحد جع شده اند‪.‬‬
‫‪-‬به عقيدهء مشيت واحده بطريرك امپراطور هرقل نيز سال ( ‪638‬م) قائل شد تا بتواند ميان عقيدهء طرفداران‬
‫طبيعت واحده‪ ،‬كه در نصاراي سوريه اكثريت رعيتش را تشكيل ميدادند‪ ،‬و ميان طرفداران عقيدهء ارثوذ كسيهء‬
‫كليساي بيزنطيه‪ ،‬موافقت بياورد‪ ،‬ول اين كار وي در برداشت خلف از ميان آنا به نتيجه نرسيد‪.‬‬
‫‪-‬معتقد اند كه كار و خدمت كه قديس ها انام ميدهند مأخوذ از هان خدمت است كه آنرا به يعقوب قديس نسبت‬
‫ميدهند و معتقد اند كه اين خدمت سابقه ترين خدمت در كليساي مسيحي ميباشد و اصول آن به عشاء ربان‬
‫اخي بازميگردد‪.‬‬
‫‪-‬كليساي مارون تا امروز لغت سريان را در قديس هاي خويش حفظ نوده است‪.‬‬
‫‪-‬روحيهء سريانيه هيشه در ميان ايشان ساري و جاري است‪ ،‬حت در كليساهائي كه به تسلط پاپ هم‬
‫اعتراف دارد‪.‬‬
‫‪-‬از اوائل قرن سيزدهم در دوران پاپ انوسنت سوم بعضي تعديلت و اصلحات در مراسم دين مارون قدي‬
‫انام يافت ‪ ،‬تا موافقت و ملئمتش با مراسم دين لتين زيادتر شود‪ ،‬كه از آنمله است‪:‬‬
‫‪-‬سه بار غوطه دادن معمود در آب‪.‬‬
‫‪-‬طلب واحد از براي " ثالثوث"‪.‬‬

‫‪-‬وقف نودن جوانان به دست مطارنه‪.‬‬


‫‪-‬بعد از آن كاهنان روش لتين را در پوشيدن انگشتر‪ ،‬به سركردن كلهي كه مشابه به تاج ميبود و در‬
‫گرفت عصا پيوي نودند‪.‬‬
‫‪-‬در استعمال كردن زنگ‪ ،‬در بدل ناقوس هاي چوب كه آنرا ديگر كليسا هاي شرقي‪ ،‬در وقت فرا خواندن‬
‫به سوي اسقف ها‪ ،‬استعمال مي نودند ‪ ،‬نيز پيوي و تقليد لتين ها را كردند‪.‬‬
‫ريشه هاي فكري و اعتقادي ‪:‬‬
‫‪-‬مارون ها شاخهء كاتوليك هاي شرقي اند كه آنا به نوبهء خود شاخهء عام نصران ها ميباشند‪ ،‬زيرا ريشه‬
‫هاي آنان عي ريشه هاي خود نصرانيت است‪.‬‬
‫‪-‬در حفاظت شديد خويش از مياث فرهنگي خود و از زبان قدي سريان متاز هستند‪ ،‬و به گذشت زمان‪،‬‬
‫توسط آوردن بعضي تعديلت در مراسم دين ماورنيهء قدي‪ ،‬به كليساي بابويه روما نزديك شده اند‪.‬‬
‫انتشار و جاهاي نفوذ ‪:‬‬
‫‪-‬در انطاكيه آغاز شد‪ ،‬بعدا به قلعهء الضيق كوچ كردند‪ ،‬و اخيا در نصف دوم قرن نوزدهم ميلدي به كوه‬
‫هاي لبنان كه وطن فعلي شان است رفتند‪.‬‬
‫‪-‬در قرن پانزدهم ميلدي‪ ،‬دير قنوبي شال لبنان كه بالتر از طرابلس موقعيت دارد و در سر سنگ بزرگي از‬
‫سنگ هاي وادي قاديشا (يعن وادي مقدس) اعمار گرديده است‪ ،‬مقر مارونيهء بطريركيه گرديد‪ ،‬هچنان‬
‫«بكركي» كه در بالي جونيه اعمار گرديده تا امروز مقر زمستان آنان ميباشد‪ ،‬زيرا سردار بكركي هيشه‬
‫ملقب به بطريرك انطاكيه و سائر شرق بوده است‪ ،‬البته آن باطري است كه وي از ديگر بطريرك هاي شرقي‬
‫مستقل بوده ابراشيات‪ ،‬و مطارنهء گروه هاي متلف رهبان زير اداره اش ميباشند‪.‬‬
‫‪-‬وقت كه صلح الدين ايوب بالي بيت القدس سلطه حاصل نود‪ ،‬ملك غوي دي ليزنيان به طرف قبص رفت‬
‫و اكثريت زيادي از مارون ها نيز با وي رفتند‪ ،‬زيرا در دوران اشغال بيت القدس در پلوي صليبـي ها‬
‫ايستاده بودند‪ ،‬وقت آنا رفتند دركوهي كه در شال نيقوسيا واقع است جاگزين شدند‪.‬‬
‫‪-‬در قرن هاي دوازدهم و سيزدهم تعداد زيادي از مارون ها‪ ،‬به سبب جنگ ها وهجرت كردن ها‪ ،‬از لبنان‬
‫فرار نوده به تكريت و ديگر شهر ها ميان دجله و فرات رسيدند‪ ،‬و بعض شان به سوي داخل سوريه رفته در‬
‫دمشق و حلب جابا شدند‪ ،‬و بعض ديگرشان به قدس رفتند و ديگران به مصر و رودس‪ ،‬و مالطه پايي‬
‫شدند‪ ،‬تعدادي هم از آنان به امريكا‪ ،‬افريقا‪ ،‬و اندونوزيا‪ ،‬هجرت كردند‪ ،‬ول اغلب آنان تا حال در لبنان‬
‫زندگي مينمايند‪ ،‬و در رهبي سياست فعلي لبنان اثر بزرگ دارند‪.‬‬
‫مراجــع ‪:‬‬
‫الستشار ممد عزت إساعيل الطهطاوي ‪-‬مطبعة‬ ‫‪-1‬النصرانية والسلم‬
‫التقدم‪ -‬مصر – ‪1977‬م‪.‬‬
‫ممد أبوزهرة‪-‬ط ‪-3‬مطبعة يوسف –مصر‪-‬‬ ‫‪-2‬ماضرات ف النصرانية‬
‫‪1385‬هـ‪1966/‬م‪.‬‬
‫ممد متول شلب‪ -‬نشر الدار الكويتية ‪-‬‬ ‫‪-3‬أضواء على السيحيت‬
‫‪1387‬هـ‪1968 /‬م‪.‬‬
‫د‪ .‬فيليب حت –ط ‪-2‬دار الثقافة‪ -‬بيوت‬ ‫‪-4‬تاريخ لبنان‬ ‫‪4‬‬
‫– ‪1972‬م‪.‬‬
‫ممدكرد علي – ج ‪ – 6‬ط ‪ - 2‬دارالقلم‬ ‫‪- 5‬خطط الشام‬ ‫‪5‬‬
‫‪ 6‬بيوت‪1391-‬هـ‪1971 /‬م ‪0‬‬
‫د ‪ 0‬احد شلب – ط ‪-5‬النهضة الصرية ‪-‬‬ ‫‪-6‬مقارنة الديان«السيحيت»‬ ‫‪6‬‬
‫القاهرة ‪1977 -‬م‪.‬‬
‫اسطفان الدويهي – طبع بيوت –‪1890‬م‪.‬‬ ‫‪-7‬تاريخ الطائفة الارونية‬
‫لب الفداء‪ -‬نشر فليشر – ليبسغ‪1831-‬م‪.‬‬ ‫‪-8‬التواريخ القدية من‬
‫الختصر ف اخبار البشر‪.‬‬
‫سعيد بن البطريق ‪ -‬نشر شيخو ‪ -‬الزء الثان‬ ‫‪-9‬التاريخ الجموع على‬
‫‪-‬بيوت – ‪1909‬م‪.‬‬ ‫التحقيق و التصديق‬
‫ابن العبي‪ -‬نشره أنطون صالان‪-‬بيوت –‬ ‫‪-10‬تاريخ متصر الدول‬
‫‪1890‬م‪.‬‬
‫للمسعودي – طبعة دي غويه‪ -‬ليدن‪-‬‬ ‫‪-11‬التنبيه و الشراف‬
‫‪1893‬م‪.‬‬
‫أفرام الديران – بيوت – ‪1899‬م‪.‬‬ ‫‪-12‬الحاماة عن الوارنة‬
‫وقديسهم‬
‫يوسف الدبس‪ -‬ج ‪ – 5‬بيوت – ‪1900‬م‪.‬‬ ‫‪-13‬تاريخ سورية‬
‫راشد عبدال الفرحان‪ -‬ط ‪-1‬شركة مطبعة‬ ‫‪-14‬الديان العاصرة‬
‫الذور– الكويت‪1405 -‬هـ‪1985/‬م‪.‬‬
‫مراجــع بيگانه ‪:‬‬
‫‪1- W. Wright, Catalogue of Syriac Manuscripts in the British Museum )London, 1871(.‬‬
‫‪2- Edward Gibbon, The History of the Decline and fall OT the Roman Empire, ed. J. Bury. Vol. V )London,‬‬
‫‪1898(.‬‬
‫‪3- A. History of Deeds done Beyond the Sea, Tr. Emily A. Babcock and A.C. Krey )New York, 1943(.‬‬
‫‪4- Fausto )Murhij ( Naironi, Dissertation de Origine, Nomine ac religione Maronit arum )Rome,1679(.‬‬
‫‪5- Pierre Dib, Leglise Maronite Vol. l ) Paris, 1930(.‬‬
‫‪6- Bernard G. Al – Ghaziri, Rome et Leglise Syrienne- Maronite )Paris,1906(.‬‬
‫ماسونيه‬
‫تعريف ‪:‬‬
‫ماسونيه درلغت به معن «معماران آزاده» است و دراصطلح يك تنظيم سري دهشت افگن يهودي‪ ،‬غامض و‬
‫پيچيده بوده كه نظم مكمي دارند‪ ،‬وهدف آن تقيق تسلط يهود برجهان ميباشد‪ ،‬به سوي الاد‪ ،‬اباحيت‪،‬‬
‫وفساد دعوت ميكند‪ ،‬اكثر اعضايش را اشخاص مبغوض درعال تشكيل ميدهد‪،‬از ايشان باطر حفظ اسرار‬
‫پيمان گرفته ميشود‪ ،‬باطر جع شدن‪ ،‬پلن طرح نودن وتقسيم وظائف ومكلفيت ها‪ ،‬مافل تشكيل ميدهند ‪0‬‬
‫تأسيس و افراد برازنده ‪:‬‬
‫‪-‬اين تنظيم را هيودس اكريبا (ت ‪44‬م ) پادشاه رومان‪ ،‬به هكاري دومشاور يهودي خود تأسيس نودند‪،‬‬
‫آندو عبارت بودند از ‪:‬حيام ابيود معاون رئيس‪ ،‬و موآب لمي رازدار اولش ‪0‬‬
‫‪-‬ماسونيه از هان ايام اول خود به حيله‪ ،‬فريب ودهشت افگن شروع كرد‪ ،‬وباطر فريبكاري وارهاب رموز‪،‬‬
‫نام ها‪ ،‬واشارات براي خويش اختيار نودند‪ ،‬ملس خويش را بنام ( هيكل اورشليم ) نام گذاري كردند‪ ،‬تا‬
‫فكر كرده شود كه اين هان هيكل سليمان ‪ u‬است ‪0‬‬
‫‪-‬حاخام لكويز ميگويد‪ :‬ماسونيه در تاريخ خود‪ ،‬تعاليم خود‪ ،‬وجود كلمات مفي در آن‪ ،‬و در توضيحات‬
‫خويش ‪...‬هه وهه از اول تا آخر از شروع تا انام يهوديت ميباشد ‪0‬‬
‫‪-‬ول در تاريخ ظهور آن‪ ،‬باطر پنهانكاري شديدي كه درآن است‪ ،‬اختلف وجود دارد‪ ،‬راجح آنست كه‬
‫درسال ‪43‬م ظاهر گرديده بنام ( قوهء مفي ) نام گذاري شد‪ ،‬وهـدفـش [در آنوقت] ذليل ساخت نصارا‪،‬‬
‫ترور وراندن آنان ومنع نودن دين شان از انتشار بود ‪0‬‬
‫‪-‬در دوران تأسيس بنام (قوهء مفي ) ياد ميشد‪ ،‬ول از چند قرن به اينسو نام ماسونيه را به خود گرفت تا از‬
‫نام ( معماران آزاده ) براي خود نقاب گرفته در عقب آن كار خود را به پيش ببد‪ ،‬بعدا اين نام بالي آن‬
‫بدون اينكه حقيقت داشته باشد اطلق گرديد ‪0‬‬
‫‪-‬اين مرحلهء اول ماسونيه بود‪ ،‬مرحلهء دوم ماسونيه از سال ‪1770‬م توسط آدم وايز هاويت مسيحي شروع‬
‫شد‪ ،‬وي ملحد شده بود و ماسونيه به هدف سيطره بالي جهان نزد وي تركز نودند‪ ،‬وسال ‪1776‬م طرح‬
‫ريزي ونقشه تكميل گرديده درهي دوره مفلي برگذار گرديد و آن ملس بنام ( مفل نوران ) از جهت‬
‫نسبت آن به سوي شيطان كه آنرا تقديس مينمايند‪ ،‬نام گذاري كرديد ‪0‬‬
‫‪-‬آنان توانستند كه دوهزار تن از رهبان سياسي و مفكرين بزرگ را فريب دهند‪ ،‬وتوسط آنان مفل بزرگي را‬
‫كه بنام مفل شرق اوسط ياد ميشود برگذار نايند‪ ،‬در اين مفل آمادگي هي رهبان براي خدمت ماسونيه‬
‫اظهار كرده شد‪ ،‬وشعارهاي پرزرق وبرقي دادند كه حقيقت ايشان راپنهان ميساخت‪ ،‬هي بود كه بسياري از‬
‫مسلمانان را فريب دادند ‪0‬‬
‫‪-‬آدم وايز هاويت مسيحي آلان (ت ‪ )1830‬ملحد شد وپلن ونقشهء نوي براي ماسونيه طرح نود ‪0‬‬
‫‪-‬ميابو‪ ،‬وي يكي از رهبا ن مشهور انقلب فرانسه بود ‪0‬‬
‫‪-‬مازين ايطاليائي كه بعد از مرگ وايز هاويت امور را دوباره درست نود ‪0‬‬
‫‪-‬جنرال امريكائي ( البت مايك ) از لشكر استفاده نوده كينهء ماسون خود را بالي ملتها تطبيق نود‪ ،‬وي‬
‫كسي بود كه نقشه هاي ويرانگر ماسونيه را مورد تنفيذ واجراء قرار داد ‪0‬‬
‫‪-‬ليوم بلوم فرانسوي كه نشر اباحيت را به عهده داشت ‪ ،‬كتاب به نشر رسانيد بنام (الزواج) كه فاحشتر از‬
‫آن ديگر ديده نشده است‪.‬‬
‫‪-‬كودير لوس يهودي صاحب كتاب (العلقات الطرة) ‪.‬‬
‫‪-‬ماتسين جوزيبـي ( ‪1872-1805‬م)‪.‬‬
‫‪-‬هچنان از جلهء شخصيات آن‪ :‬جان جاك روسو‪ ،‬فولتي‪ ،‬جرجي زيدان‪ ،‬و كارل ماركس بشمار ميوند‪.‬‬
‫افكار ومعتقدات‪:‬‬
‫‪-‬به ال و پيامبان و كتاباي وي وهه غيبيات كافر ومنكر بوده آنرا از جلهء دروغ ها و خرافات ميدانند‪.‬‬
‫‪-‬در راه نابودي اديان كار ميكنند‪.‬‬
‫‪-‬كار در راه سقوط دادن حكومت هاي شرعي‪ ،‬لغو نودن نظام حكومت هاي وطن در كشورهاي متلف و‬
‫تسلط يافت بر آن‪.‬‬
‫‪-‬مباح دانست عمل جنسي واستفاده كردن از زن به حيث وسيلهء تسلط و سيطره‪.‬‬
‫‪-‬كار در راه تقسيم كردن غييهود به ملت هاي باهم دشن ‪ ،‬كه هيشه در مقابل يكديگر باشند‪.‬‬
‫‪-‬مسلح ساخت جوانب مذكور‪ ،‬و به ميان كشيدن مسائلي كه جنگ را در ميان شان شعله ور سازد‪.‬‬
‫‪-‬نشر وزرع تم نفاق در ميان قريه ها و زنده كردن روحيهء اقليت هاي قومي و عنصري‪.‬‬
‫‪-‬تريب اصول اخلقي‪ ،‬فكري‪ ،‬ودين ‪ ،‬و نشر اختلط‪ ،‬انلل‪ ،‬دهشت‪ ،‬و الاد‪.‬‬
‫‪-‬استفاده از رشوت مال و جنسي در مقابل هه‪ ،‬خصوصا در مقابل كسانيكه داراي مناصب و چوكي هاي‬
‫حساس اند‪ ،‬تا بدين وسيله آنان را به خدمت ماسونيه جذب نايند‪ ،‬رسيدن به مقصود نزد آنان هرگونه وسيله‬
‫را جائز ميسازد[يعن از هر نوع وسيله بايد استفاده كرد]‪.‬‬
‫‪-‬شخصي كه در دام شان افتاد آن را خوب در قيد خود بسته ميكنند تا تسلط شان بالي وي خوب مستحكم‬
‫شده هر طرف كه بواهند برود‪ ،‬سپس آن شخص تام اوامر آنان را ذليلنه انام ميدهد‪.‬‬
‫‪-‬شخصي كه در خواست آنان را در شوليت حزب مي پذيرد بالي وي شرط ميگذارند كه ازتام روابط‬
‫دين‪ ،‬اخلقي‪ ،‬و وطن خود را خال و مرد نوده دوست و رابطه اش خاص به ماسونيه باشد‪.‬‬
‫‪-‬وقت شخصي از خود تردد نشان دهد و يا در چيزي مقابله نايد‪ ،‬رسوائي بزرگ برايش طرح زيري ميشود‬
‫كه گاهي انامش قتل ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬هرشخص كه از وي استفاده نايند و ديگر به وي ضرورت باقي ناند‪ ،‬به هر وسيلهء مكن خود را از وي‬
‫خلص مينمايند‪.‬‬
‫‪-‬كار در راه تسلط بالي رئيسان باطر تنفيذ و تقيق اهداف ويرانگر شان‪.‬‬
‫‪-‬تسلط بالي شخصيات برازندهء ماهر و متخصص در امور متلف‪ ،‬تاكار شان كامل باشد‪.‬‬
‫‪-‬تسلط بر دستگاه هاي نشرات‪ ،‬اعلنات و روزنامه ها‪ ،‬و استفاده كردن از آنا به حيث سلح كشنده و‬
‫كارگر‪.‬‬
‫‪-‬شائع ساخت اخبار متلف دروغ ودسائس دروغي بديكه مردم آنرا راست پندارند‪ ،‬البته باطر تغيي دادن‬
‫افكارعامه و پنهان ساخت حقايق ازچشم آنان ‪.‬‬
‫‪-‬فراخواندن پسران و دختران جوان به سوي فرو رفت در بد اخلقي‪ ،‬مهيا ساخت اسباب آن‪ ،‬مباح ساخت‬
‫يكجا شدن بامارم‪ ،‬ضعيف ساخت روابط زوجيت‪ ،‬و از بي بردن روابط خانوادگي‪.‬‬
‫‪-‬دعوت به سوي عقيم ساخت اختياري‪ ،‬و مدود ساخت نسل در ميان مسلمانان‪.‬‬
‫‪-‬سيطره بر سازمان هاي دولت توسط سرپرست ساخت يكي از ماسون ها بر آن‪ ،‬مثل سازمان ملل متحد‬
‫براي تربيه‪ ،‬علوم و ثقافت و سازمان هاي عام النفعهء دولت‪ ،‬و سازمان هاي طلب پسران و دختران در‬
‫جهان‪.‬‬
‫آنان سه مرتبه دارند ‪:‬‬
‫الف ‪ :‬كوران خرد‪ :‬هدف از آن كسان است كه نو در ماسونيه داخل ميشوند‪.‬‬
‫ب ‪ :‬ماسونيهء ملوكيه ‪ :‬به اين مرتبه تنها كسي ميسد كه از دين‪ ،‬وطن‪ ،‬و مليت خود به صورت كلي انكار‬
‫نوده خود را براي يهوديت فارغ سازد‪ ،‬ازهي مرتبه به مرتبه سي وسوم انتخاب ميشود‪ ،‬مثل تشرشل و‬
‫بلفور‪.‬‬
‫ج ‪ :‬ماسونيهء كونيه ‪ :‬اين بال ترين طبقات بوده تام افراد آن يهود ميباشد‪ ،‬تعداد اين افراد اندك است ومرتبهء‬
‫شان بالتر از اباطره‪ ،‬ملوك و رؤساء ميباشد‪ ،‬زيرا آنان بالي اينان حكمفرمائي مينمايند‪ ،‬تام رهبان صهيونيزم‬
‫از ماسونيهء كونيه ميباشند مثل هرتزل‪ ،‬هي ها اند كه براي مصال يهود در جهان طرح ريزي مينمايند‪.‬‬
‫‪-‬قبول عضو جديد در يك فضاء نا آشنا و خوفناكي انام ميشود‪ ،‬به اين طور كه شخص مذكور با چشم بسته‬
‫به سوي رئيس برده ميشود‪ ،‬به مردي كه چشمانش باز ميشود و باطر حفظ اسرار سوگند داده ميشود‪ ،‬با‬
‫ششي هاي برهنه در اطرافش رو برو ميگردد‪ ،‬در پيش رويش كتاب عهد قدي را مي بيند‪ ،‬در يك طرفش يك‬
‫اطاق نيمه تاريك وجود دارد كه در آن ججمه هاي انسان و بعضي اشياء هندسي ديگررا كه از چوب ساخته‬
‫شده گذاشته اند ‪ . . .‬اين هه باطر اياد خوف ورعب در قلب عضو جديد ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬ماسونيه ‪ -‬چنانچه بعضي مؤرخي ميگويند‪ :‬آلهء شكار است كه به دست يهوديان قرار دارد و توسط آن‬
‫رهبان را مغلوب ساخته ملت و اقوام جاهل را فريب داده به بياهه ميبند‪.‬‬
‫‪-‬در عقب تعداد زيادي از مصيبت ها كه بالي ملت مسلمان نازل شده و در عقب اكثر انقلب هائي كه در‬
‫جهان واقع گرديده هي ماسونيه قرار داشته است‪ ،‬در الغاء خلفت اسلمي‪ ،‬عزل سلطان عبد الميد ‪،‬‬
‫انقلب فرانسه‪ ،‬انقلب بلشويكي‪ ،‬انقلب بريطان‪ ،‬در ههء اينها ماسونيه دست داشت‪.‬‬
‫‪-‬ماسونيه بالي شخصي كه نو به آن شامل ميشود شرط ميگذارد كه از تام رابطه هاي دين‪ ،‬وطن‪ ،‬وقومي‪،‬‬
‫خود را خال نوده زمام خويش را به ماسونيه بسپارد‪.‬‬
‫‪-‬آنان تعداد زيادي از نشريه هاي مفي دارند و سابقه ترين كتاب شان ( القواني) تاليف د‪ .‬جيس اندرسون‬
‫يهودي است كه سال ‪1723‬م چاپ شده‪ ،‬هچنان كتاب ( الوصايا القدية) كه سال ‪1734‬م داود كاسلي‬
‫آنرا نقل نوده است‪.‬‬
‫ريشه هاي فكري و اعتقادي ‪:‬‬
‫ريشه هاي ماسونيه يهوديت خالص است‪ ،‬از ناحيه مفكوره ‪ ،‬از حيث اهداف ‪ ،‬وسائل‪ ،‬فلسفه و انديشه از هر‬
‫ناحيه يهوديت بوده از اول تا آخر سرمايهء يهود ميباشد‪.‬‬
‫انتشار و جاهاي نفوذ‪:‬‬
‫‪-‬تاريخ هيچ تنظيم مفي را قويتر از ماسونيه در قوت‪ ،‬نفوذ نديده است‪.‬‬
‫‪-‬ماسونيه ‪ ،‬توسط زعماء و رهبان كه شكار نوده و آنان از ترس بر نفس و چوكي خويش مثل نقش بيجان‬
‫در دست وي قرار گرفته اند‪ ،‬نفوذ و تسلط فراخي بر جهان دارد‪.‬‬
‫‪-‬وي تقريبا در ههء جهان مافلي دارد‪ ،‬و اين مافل در هر منطقه شخصيات آنا را به خود جع ميكند تا بر‬
‫آنا تسلط حاصل نايد‪.‬‬
‫‪-‬برهه جعيات و سازمان هاي بي الللي وسازمان هاي جوانان تسلط حاصل نوده اند‪،‬البته باطر آنكه سي و‬
‫حركت جهان طبق ارادهء آن باشد وهيشه فيصله ها بدست وي صورت گيد‪.‬‬
‫‪-‬بالي اكثر مراكز نشرات و وسائل اعلم و روزنامه ها تسلط نوده اند‪.‬‬
‫‪-‬اكثر موارد اقتصاد و وسائل توليد در جهان بدست آنان قرار دارد‪.‬‬
‫‪-‬آنان گروپ ها و دسته هاي ارهاب هم باطر نافذ ساخت عمليات ترورست و دور ساخت كسي كه در سر‬
‫راه شان‪ ،‬قصدا و يا بدون قصد مي ايستد‪ ،‬دارند‪.‬‬
‫مراجــع ‪:‬‬
‫لويس شيخو‪ -‬سال ‪1912‬م‪.‬‬ ‫‪ -1‬السر الصون ف شيعة الفرمسون‬
‫يوسف الاج‪ -‬سال ‪1934‬م‪.‬‬ ‫‪-2‬هيكل سليمان‬
‫جنرال رفعت أتلخان‪.‬‬ ‫‪-3‬أسرار الاسونية‬
‫عبد ال عنان‪.‬‬ ‫‪-4‬تاريخ المعيات السرية و الركات‬
‫الدامة‬
‫أحد عبد الغفور عطار‪.‬‬ ‫‪ -5‬الاسونية‬
‫جرجي زيدان ‪.‬‬ ‫‪-6‬تاريخ الاسونية العام‬
‫د‪ .‬ممد علي الزغب‪.‬‬ ‫‪ -7‬حقيقة الاسونية‬
‫ترجة عوض خوري‪.‬‬ ‫‪-8‬أصل الاسونية‬
‫وليم كار‪.‬‬ ‫‪-9‬الدنيا لعبة إسرائيل‬
‫ترجه سعيد جزائرل‪.‬‬ ‫‪ -10‬أحجار على رقعة الشطرنج‬
‫صموئيل روث‪.‬‬ ‫‪-11‬اليهود يب أن يعيشوا‬
‫جان مينو‪.‬‬ ‫‪-12‬القوة الفية الت تكم العال‬
‫د ‪ .‬عبد الرحن عميه‪.‬‬ ‫‪-13‬الذاهب العاصرة‬

‫مهاريشيه‬
‫‪MAHARISHISM‬‬
‫تعريف ‪:‬‬
‫مهاريشيه يك مذهب هندوايزم است كه به امريكا و اروپا انتقال نوده لباسي عصري از افكار براي خود اتاذ‬
‫نوده‪ ،‬ول اين افكار جديد حقيقت اصليش را پنهان نساخته‪ ،‬و به سوي شعائر هندوي مثل تأمل تصاعدي‬
‫باطر حصول سعادت روحي دعوت مينمايد‪ ،‬دلئلي هم وجود دارد مبن برآنكه اين مذهب با ماسونيه و‬
‫صهيونيه‪ ،‬كه به سوي از بي بردن ارزشها‪ ،‬و روشهاي نيك دين‪ ،‬شائع ساخت بينظمي هاي فكري‪ ،‬عقيدت‬
‫واخلقي‪ ،‬ميان مردم كوشش ميكنند‪ ،‬نيز ارتباط دارد‪.‬‬
‫تأسيس و افراد برازنده ‪:‬‬
‫‪-‬مؤسس اين مذهب هندوي فقيي است كه ستاره اش در دههء شصت طلوع نود‪ ،‬نام وي ( مهاريشي‪-‬‬
‫ماهيش‪ -‬يوجي) است‪ ،‬از هند انتقال نوده در امريكا زندگي اختيار كرد‪ ،‬و آنا افكار خود را ميان جوانان‬
‫ضائع شده كه بعد از فرو رفت در خندق زندگي آلودهء مادي در تلش يافت سرمايهء روحي بر آمده بودند‪،‬‬
‫به نشر ميسانيد‪.‬‬
‫‪-‬در امريكا ( ‪ )13‬سال باقي ماند‪ ،‬و افراد زيادي با قافلهء مذهب وي يكجا شد‪ ،‬بعد از آن از آنا سفر نود‬
‫تا مذهب خود را در اروپا و بلد متلف جهان به نشر برساند‪.‬‬
‫‪-‬در سال ( ‪1981‬م) پسر روكفلر‪ ،‬بزرگ سابق نيويارك ‪ ،‬در اين مذهب داخل شده بشي از مال خود را‬
‫تصيص داد تا سالنه براي اين حركت بدهد‪ ،‬تعلق داشت اين خاندان يهودي به حركت صهيونيزم و مؤسسان‬
‫ماسونيه معروف است‪.‬‬
‫افكار و معتقدات ‪:‬‬
‫‪-‬افراد اين مذهب به خدا ايان ندارند‪ ،‬و مهاريش را به حيث پروردگار و سيد عال مي شناسند و بس‪.‬‬
‫‪-‬به هيچ دين آسان ايان نداشته از تام عقايد و مذاهب انكار مي ورزند‪ ،‬وجز به مذهب مهاريشيه كه براي‬
‫آنان – به پندار خودشان – قوت روحي ميبخشد‪ ،‬ديگر به هيچ عيقده التزام و اعتراف ندارند‪ ،‬آنان اين جله‬
‫را هيشه تكرار مينمايند‪ :‬نه پروردگاري وجود دارد و نه دين‪.‬‬
‫‪-‬چيزي كه نامش آخرت‪ ،‬يا جنت و يا دوزخ‪ ،‬يا حساب ‪ ...‬باشد ايان ندارند‪ ،‬و ني خواهند بدانند كه بعد‬
‫از مرگ كجا ميوند‪ ،‬زيرا آنان در حدود لذات دنيا توقف مينمايند و از آن پيش ني روند‪.‬‬
‫‪-‬حقيقت شان الاد است‪ ،‬ول براي مردم اهداف پرزرق وبرقي را ظاهر ميسازند تا روپوشي باشد كه توسط‬
‫آن حقيقت خويش را پنهان نايند‪ ،‬و از آنمله است دعوت به سوي پيمان باطر ( معرفت ) يا (علم ذكاء‬
‫خلق) ‪ ،‬اين كلمه را طور آت تفسي مينمايند‪:‬‬
‫* علم ‪ :‬به اعتبار دعوت شان به سوي بث منهجي و تربوي‪.‬‬
‫* ذكاء ‪ :‬به اعتبار بودنش صفت اساسي براي وجود كه در تفسي هدف ونظام ظاهر ميشود‪.‬‬
‫* خلق‪ :‬به اعتبار و سائل قوي كه قادر به اياد تغييات درهر زمان ومكان باشد‪.‬‬
‫‪-‬آنان به اين هه چيزها از طريق (تأمل تصاعدي) ميسند كه ‪ -‬به عقيدهء خودشان – از دست شان گرفته‬
‫ايشان را به ادراك غي مدود ميساند‪.‬‬
‫‪ (-‬تأملت تصاعدي) از طريق نرم ساخت و رها كردن لام فكر‪ ،‬ضمي و وجدان ميشود‪ ،‬كه انسان راحت‬
‫عميقي را در داخل آنان احساس نايد و بر هي حالت خاموشانهء خود ادامه دهد تا آنكه تام موانع و‬
‫مشكلت كه در طريقش واقع بود حل شده و سعادت را كه در جستجوي آن بود بدست آرد‪.‬‬
‫‪-‬كسيكه شامل مذهب ميشود تأملت تصاعدي را در ضمن چهار ملس كه در چهار روز انام ميشود و هر‬
‫ملس آن سي دقيقه ميباشد‪ ،‬ترين مينمايد‪.‬‬
‫‪-‬بعد از آن خود شخص ميود تا تأملت خود را به تنهائي خود ترين نايد‪ ،‬ول بايد هر ملس وي كم از‬
‫بيست دقيقه نباشد‪ ،‬و بايد هر روز صبح و بيگاه با نظم درست انام شود‪.‬‬
‫‪-‬مكن است كه اين عمل را به صورت دست جعي انام دهند‪ ،‬و مكن است كه كار گران آنرا در كار خانه‬
‫انام دهند اين عمليه آنان را در دور ساخت مشكلت كار و در كثرت توليد نيز كمك مينايد‪.‬‬
‫‪-‬تأملت شان ماط به شعائر و مراسم كهنوت ميباشد‪ ،‬و توسط آن عمليهء خويش را به جوانان غرب كه‬
‫غرق در ماديات بوده در جستجوي سرمايهء روحي هستند‪ ،‬جاذب ميسازند‪.‬‬
‫‪-‬در جاده ها دهل زده و بيت خوانده ميوند وهيچ احساس خجالت‪ ،‬عيب‪ ،‬و ب ارزشي ني كنند‪ ،‬موي ها و‬
‫ريش هاي خود را ميگذارند ‪ ،‬مگر بعضي از آنان كه به طور شاذ سر خود را ميتراشد‪ ،‬هيئة وشكل شان‬
‫چركي و ناهنجار ميباشد‪ ،‬اين هه كارهاي شان باطر جلب توجه مردم‪ ،‬واظهار رهائي شان از تام قيود‬
‫ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬مهاريش نبوت و وحي را به تأملت ذات تبديل نوده و در عوض ال را حت را كه در نفسهاي خود ميابند‬
‫پذيرفته به هي ترتيب مفهوم نبوت‪ ،‬وحي‪ ،‬و الوهيت را از اعتبار ساقط كرده اند‪.‬‬
‫‪-‬لگام پسران و دختران جوان را در عمل كردن تام انواع خواهشات منحرف وشاذ جنسي رها نوده اند‪،‬‬
‫زيرا اينكار – به عقيدهء آنان – ايشان را به بالترين مرتبهء سعادت و نيكبخت ميساند‪ .‬در ميان ايشان چيزي‬
‫كه بنام ( بانكرز) ياد ميشود هم وجود دارد‪ ،‬و چيزي كه بنام (جنس سوم) ياد ميشود نيز است‪.‬‬
‫‪-‬جوانان خود را به سوي ترك كار‪ ،‬ترك پژوهش و مطالعه و خال ساخت از تعلق به خاك و يا وطن دعوت‬
‫مينمايند‪ ،‬بنابر آن نزد آنان جز عقيدهء مهاريشي چيز ديگري وجود ندارد‪ ،‬هي عقيده كار هم هست‪ ،‬پژوهش‬
‫و مطالعه هم‪ ،‬و خاك هم‪ ،‬وطن هم‪.‬‬
‫‪-‬نپذيرفت نفس‪ ،‬هر قيدي را كه ميان وي و خواهشات حيوان و طبيعي اش حائل واقع ميشود‪.‬‬
‫‪-‬جوانان خود را به سوي استفاده از مدرات مثل ماريوان و چرس دعوت مينمايند‪ ،‬تا كه نفس هاي شان از‬
‫قيدها رهاشده در بر سعادت وهي شناور شوند‪.‬‬
‫‪-‬بالي پيوان خويش طاعت كوركورانهء مهاريش را لزم ميسازند‪ ،‬و ميگويند‪ :‬تنها از وي بايد اطاعت‬
‫كرد‪ ،‬زيرا تنها او كسي است كه برايش هر چه بواهد اجازه است كه انام دهد‪.‬‬
‫‪-‬اهداف و ساحات كار خويش را در هفت نقطهء پرزرق و برقي خلصه مينمايند كه بالي حركت شان‬
‫لباس روح علمي بودن ‪ ،‬انسانيت و جهان بودن را مي اندازد‪:‬‬
‫‪-1‬ترقي دادن تام امكانيات فرد‪.‬‬
‫‪-2‬خوب ساخت كار هاي حكومت‪.‬‬
‫‪-3‬درست نودن بلندترين سطح تعليمي‪.‬‬
‫‪-4‬استفاده نودن زياد ازافراد ذكي براي جامعه‪.‬‬
‫‪-5‬نات از تام مشكلت سابقه كه جالب جرم و شر هست‪ ،‬و هچنان از هر روشي كه مفضي به بدبت‬
‫انسان ميشود‪.‬‬
‫‪-6‬تقق بشيدن به اهداف و آرزوهاي اقتصادي فرد و جامعه‪.‬‬
‫‪-7‬بدست آوردن هدف روحي براي انسان‪.‬‬
‫‪-‬وسائل شان كه در تقيق اين اهداف بر آن اعتماد مينمايند اشياء ذيل ميباشد‪:‬‬
‫‪-1‬كشودن دانشگاه ها در قريه ها وشهر ها‪.‬‬
‫‪-2‬انتشار تقيقات پيامون ( علم ذكاء خلق) ودعوت به سوي تطبيق آن در سطح فردي‪ ،‬حكومت‪ ،‬تعليمي‪،‬‬
‫اجتماعي‪ ،‬و در جوامع متلف‪.‬‬
‫‪-3‬اياد تلويزيون رنگهء جهان‪ ،‬براي نشر و پخش تعاليم از مراكز متلف در جهان‪.‬‬
‫ريشه هاي فكري و اعتقادي ‪:‬‬
‫‪-‬اين دين يك مذهب هندوي بوده كه به رنگ عصري بودن وجديد بودن‪ ،‬از قبيل آزادي و ترقي رنگ آميزي‬
‫شده است‪.‬‬
‫‪-‬اين مذهب مركب از « يوغا» و ديگر رياضات معروف نزد هندوان‪ ،‬ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬در معتقدات آن شعائري از صوفيان بودائي هندي خلط شده است‪.‬‬
‫‪-‬مذهب شان از نظريهء افلطون اسكندري در فلسفهء اشراقي متأثر شده است‪.‬‬
‫‪-‬جستجوي حق از طريق تأمل ذات يك نظريهء قديي در فلسفهء يونان ميباشد‪ ،‬كه اين نظريه بارديگر توسط ‪:‬‬
‫ماكس ميلر‪ ،‬هربرت سبنسر‪ ،‬برجسون‪ ،‬ديكارت‪ ،‬جيفونس‪ ،‬اوجست‪ ،‬و غيه زنده گرديد‪.‬‬
‫‪-‬فلسفهء فرويد و نظريه اش در تليل نفسي و نظرياتش دربارهء شكست و راه هاي خلصي از آن ‪ ،‬بش‬
‫بزرگي را در معتقدات اين مذهب به خود اختصاص داده است‪ ،‬مذهب كه سعادت نفس را در اشباع جنسي‬
‫به طرق متلف جستجو مينمايد‪.‬‬

‫انتشار و جاهاي نفوذ ‪:‬‬


‫‪-‬مؤسس هندوي وي در هند براي خود جاي پاي نيافت‪ ،‬چون وي از سياست آزادي جنسي كار ميگرفت‬
‫هندوان از زياد شدن پيوان او خوف كردند‪ ،‬بنابر آن وي را در هند نگذاشتند كه زندگي نايد و ساحه را‬
‫برايش تنگ ساختند‪.‬‬
‫به امريكا رفت و دانشگاهي در كاليفورنيا تأسيس نود‪ ،‬ازآنا به اروپا سفر نوده در آنا نيز پيوان براي‪-‬‬
‫خود يافت‪ ،‬حركت خود را به افريقا انتقال داد تا در ساليسبورغ برايش منطقه اي پيدا شود‪ ،‬دعوتش به خليج‬
‫عرب ومصر نيزرسيد‪ ،‬اين جا و آنا براي خود پيوان پيدامينمود‪ ،‬و با ثروت مال چشـمگيي حركت‬
‫‪.‬ميكرد‬
‫آنان امكانيات مادي عجيبـي را مالك هستند كه باعث سوال و تعجب گرديده به سوي دست هاي‪-‬‬
‫صهيونيه و ماسونيه اشاره مينمايد كه در عقب آنان قرار دارند واز تريب اخلق و ارزشهاي ملتها كه توسط‬
‫‪.‬آنان صورت ميگيد استفاده مينمايند‬
‫‪-‬در سال ‪1971‬م رهبشان دانشگاه بزرگي در كالفورنيا اياد نوده آنرا (دانشگاه جهان مهاريش) نام ناد‪،‬‬
‫و ميگويند كه اين كار را وقت انام داد كه به قبول شدن مذهبش در ( ‪ )600‬دانشكده و دانشگاه‪ ،‬در اطراف‬
‫عال اطمينان حاصل كرد‪.‬‬
‫‪-‬در سال ‪1974‬م برپا شدن حكومت جهان عصر انبثاق و ترقي‪ ،‬به رياست (مهاريشي‪ -‬ماهيشي‪ -‬يوجي)‬
‫اعلن گرديد كه مقر آن ( سويسرا) بود‪ ،‬اين دولت از خود قانون‪ ،‬وزيران‪ ،‬پيوان‪ ،‬ثروت و دارائي زياد‪ ،‬و‬
‫استثمارات‪ ،‬در اطراف متلف دنيا داشت‪.‬‬
‫‪-‬در دسب ‪1978‬م ادعا كردند كه حكومت مهاريشي شان هيئت را مركب از (‪ )400‬مافظ به اسرائيل ارسال‬
‫نود‪ ،‬باطر آنكه آنا سيناري را براي سيصد نفر برگذار كنند تا كه اقوام و ملت ها را اجتماعي ترگردانيده‬
‫تندي وشدت شان را كم نايد‪.‬‬
‫‪-‬سال ‪1978‬م نزد آنان سال صلح شرده ميشود‪ ،‬زيرا در آن سال اعلن نودند كه ديگر بعد ازاين هيچ ملت‬
‫در جهان مغلوب و مقهور نشود‪ ،‬در هي سال به سوي برگذاري ملسي در ساليسبورغ دعوت نودند كه آن‬
‫ملس نظام عدم تاوز را درست نايد‪ ،‬هچنان درهي سال ملس نياب براي عصر انبثاق و ترقي تشكيل‬
‫گرديد‪.‬‬
‫‪-‬كتابا و مطبوعات شان به آب طل نوشته ميشود‪ ،‬در اروپا خيلي كارخانه هاي بزرگ و جايداد ها رامالك‬
‫هستند و قصر (برج مونتمور) را در بريطانيا خريداري كردند تا پايتخت جديد خويش را آنا تأسيس نايند‪.‬‬
‫‪-‬هيشه ميكوشند كه مؤسسهء ايشان به حيث مؤسسهء خييه معرف شده از ماليات عفو شود با وجودي كه‬
‫خيلي ثروتند هستند‪.‬‬
‫‪-‬هراه مهاريش هفت هزار كارشناس خدمت ميكند‪ ،‬و هي مهاريش كه دراصل فقي بود‪ ،‬دهها قصر سر‬
‫بفلك را خريداري ميكند‪ ،‬اين هه ازكجا شد؟‬
‫‪-‬يهوديان اين مذهب را بترين وسيله در نشر انلل و ب نظمي ميان بشر يافته آنرا از خود دانستند و در عقب‬
‫آن ايستاده شدند‪ ،‬اموال و نشرات را در خدمتش گذاشتند‪ ،‬مالس براي طرح نظريات آن و دعوت به سوي‬
‫آن منعقد مينمودند‪.‬‬
‫‪-‬بعضي از آنان به (دب) آمدند و اجتماعي در مهمان خانهء ( حيات اينسي) برگذار كردند و در آن به‬
‫صراحت سوي مذهب خويش دعوت مينمودند‪ ،‬بعدا هان چهار نفر آنان كه به ويزهء سياحت به آنا آمده‬
‫بودند گرفتار شده از منطقه اخراج كرده شدند‪.‬‬
‫‪-‬بعضي از آنان به كويت آمده آنا در خواست نودند كه براي آنان به حيث يك مؤسسهء خييهء غي تارت‬
‫اجازهء فعاليت داده شود‪ ،‬در نشرات كويت چندين مقاله به نشر رسانيدند‪ ،‬و تلويزيون كويت‪ ،‬قبل از روشن‬
‫شدن اهداف حقيقي آنان‪ ،‬چندين مناقشه و مقابلهء ايشان را به نشر رسانيده بود‪.‬‬
‫‪-‬سيناري را براي كارمندان وزارت مواصلت دركويت در مهمانانهء هيلتون برگذار نوده دراثناء سينار‬
‫ازكار مندان خواستند كه در مياث هاي عقيدت ومفكوره اي خويش تديد نظر نايند ‪0‬‬
‫‪-‬مهاريشي‪ ،‬بعد از آنكه تأثي بدش بالي جوانان ظاهر گرديد‪ ،‬از آلان اخراج كرده شد ‪0‬‬
‫‪-‬رابطهء عال اسلمي درمكهء مكرمه بيان را به نشر رسانيد كه در آن خطر اين مذهب را بالي اسلم و‬
‫مسلمانان روشن نوده به ارتباط داشت آنان با مراكز ماسونيه وصهيونيه تاكيد نوده است ‪0‬‬
‫مراجــع ‪:‬‬
‫شاره ‪ 10 - 286‬صفر ‪1396‬هـ ‪.‬‬ ‫‪-1‬ملة الجتمع الكويتية‬
‫شاره ‪ 20- 296‬ربيع الخر ‪1396‬هـ‬ ‫‪-2‬ملة الجتمع الكويتية‬
‫‪ 20/‬ابريل ‪1976‬م ‪.‬‬
‫شاره ‪ - 299‬مايو ‪1976‬م ‪ /‬جادي الول‬ ‫‪ -3‬ملة الجتمع الكويتية‬
‫‪1396‬هـ‪.‬‬
‫شاره ‪ 8‬مارس ‪1976‬م ‪.‬‬ ‫‪ -4‬ملة نيوزويك‬
‫امارات – شعبان ‪1404‬هـ‪ /‬مايو‬ ‫‪-5‬ملة الصلح الجتماعي‬
‫‪1984‬م‪.‬‬
‫الملكة العربية السعودية – شاره ‪ -35‬ربيع‬ ‫‪-6‬ملة الندي السلم‬
‫الول ‪1405‬هـ ‪.‬‬
‫مهديه‬
‫تعريف ‪:‬‬
‫مهديه يكي از بارز ترين حركات اصلحي است كه درجهان عرب واسلم‪ ،‬در اواخر قرن نوزدهم و اوائل‬
‫قرن بيستم ميلدي قدم به ظهور ناد‪ ،‬اين حركت داراي برنامهء دين وسياسي ميباشد ول در آن بعضي‬
‫انرافات عقيدت وفكري خلط شده است‪ ،‬نواسه ها وانصار مهدي هيشه ميكوشند كه در زندگي دين‬
‫وسياسي سودان نقشي داشته باشند ‪0‬‬
‫تأسيس وافراد برازنده ‪:‬‬
‫اول‪ :‬مؤسس ‪:‬‬
‫‪-‬ممد احد الهدي بن عبدال (‪1302-1260‬هـ) (‪1885-1845‬م)‪ ،‬وي در جزيرهء لبب جنوب‬
‫شهردنقله تولد شده‪ ،‬وگفته ميشود كه نسب وي به اشراف ميسد‪ ،‬قرآن كري را درطفلي حفظ كرد‪ ،‬نشأت‬
‫دين نوده نزد شيخ ممود شنقيطي شاگردي اختيار كرد‪ ،‬وبه طريقهء سانيهء قادريه صوفيه سلوك اختيار كرد و‬
‫از شيخ طريقهء خود ممد شريف هيشه نور حاصل ميكرد ‪0‬‬
‫‪-‬ممد از شيخ خود باطر تاون وتنبلي شيخ در بعضي امور‪ ،‬جدائي اختيار نوده به نزد شيخ قريشي ود الزين‪،‬‬
‫در جزيره رفت وبيعت خود را باوي تديد نود‪ ،‬شيخ اول وشيخ دومش يعن هر دوشيخش مشهور ترين شيخ‬
‫هاي طرق صوفيه در آنوقت بودند ‪0‬‬
‫‪-‬درسال ‪1870‬م درجزيرهء (آبا) مستقر شد‪ ،‬فاميلش نيز در آنا بودند‪ ،‬و دريكي از مغاره ها رفته غرق‬
‫درتأمل وتفكر گرديد ‪0‬‬
‫‪-‬درسال ‪1297‬هـ‪1880/‬م شيخ قريشي اش وفات نوده مهدي قبش را پخته كاري وگچكاري كرده‬
‫گنبدي بر آن بناكرد‪ ،‬وجانشي وي گرديده بيعت كنندگان نزدش آمدند وبيعت خويش را درطريقه به شخص‬
‫وي تديد نودند ‪0‬‬
‫‪-‬درسال ‪1881‬م فتواي جهاد را درمقابل كفار و استعمارگران انگليس اعلن نوده در راه گسترش نفوذ‬
‫جهاد درتام اطراف غرب سودان شروع به فعاليت نود ‪0‬‬
‫‪-‬چهل روز درمغارهء خود درجزيرهء (آبا) به اعتكاف نشست‪ ،‬و دراول شعبان ‪1298‬هـ‪29/‬يونيو ‪1881‬م‬
‫براي فقهاء‪ ،‬مشائخ واعيان اعلن نود كه وي هان مهدي منتظري است كه زمي را بعد از آنكه پرازظلم‬
‫وستم شده بود‪ ،‬مالمال از عدل وانصاف خواهدنود ‪0‬‬
‫‪-‬در ‪16‬رمضان ‪1298‬هـ‪ /‬اغسطس ‪1881‬م باقواي حكومت روبروي شد كه براي خاموش ساخت‬
‫حركتش ارسال شده بود‪ ،‬و درمقابل آن پيوزيي بدست آورد كه موقف وادعايش را تقويه بشيد ‪0‬‬
‫‪-‬به طرف كوه ماسه هجرت نوده در آنا پرچم هاي خويش را برافراشت‪ ،‬وبرايش چهار خليفه تعي گرديد‬
‫كه عبارت اند از‪:‬‬
‫‪-1‬عبدال تعايشي‪ :‬صاحب پرچم كبود‪ ،‬كه لقبش را ابوبكر گذاشت ‪0‬‬
‫‪-2‬علي ود حلو‪ :‬صاحب پرچم سبز‪ ،‬كه لقبش را عمر بن الطاب گذاشته بود ‪0‬‬
‫‪-3‬ممد مهدي سنوسي‪ :‬رئيس طريقهء سنوسيه كه نفوذ بزرگي درليبيا داشت‪ ،‬مهدي به وي لقب عثمان ابن‬
‫عفان را پيشكش نود ول سنوسي خود را غافل گرفته به وي چيزي جواب نداد ‪0‬‬
‫‪-4‬ممدشريف‪ :‬پسركاكاي مهدي كه براي وي پرچم سرخ را داده لقب علي بن اب طالب را برايش اعطاء‬
‫كرد ‪0‬‬
‫‪-‬درسال ‪1882‬م باشلل‪ ،‬كه ميخواست ارادهء جيجلر نائب حكدار عبدالقادر حلمي را نافذ بسازد‪ ،‬مقابله‬
‫نود‪ ،‬وشلل در اين معركه به قتل رسيد ‪0‬‬
‫‪-‬در ‪ 3‬نومب ‪1883‬م باهكس رو برو گرديد كه وي نيز بعد از دو روز شروع معركه به قتل رسيد ‪0‬‬
‫‪-‬لشكر مهدي بالشكر غور دون‪ ،‬درخرطوم روي بروي گرديده در ‪ 26‬يناير ‪1885‬م جنگ ميان طرفي‬
‫شدت گرفت‪ ،‬و غور دون گشته شد‪ ،‬سرش بريده شده به مهدي فرستاده شد‪ ،‬ول وي ميخواست كه او زنده‬
‫گرفته شود تا با احد عراب تبادله گردد‪ ،‬احد عراب كسي بود كه مبور به ترك مصر به سوي منفي شده بود‪،‬‬
‫سقوط خرطوم به دست مهدي در آنوقت زنگ خطري بر سقوط سلطهء عثمان بر سودان بود‪.‬‬
‫‪-‬بعد از آن روز‪ ،‬ديگر كسي در مقابل مهدي باقي ناند‪ ،‬و به تأسيس دولت خويش پرداخت و در ابتداء بناء‬
‫مسجد خاص خودش را آغاز نوده مكم كاري آن در ‪17‬جادي الول ‪1305‬هـ تكميل گرديد‪.‬‬
‫‪-‬قضاء را به شيخ ممد احد جباره سپرده وي را قاضي اسلم لقب ناد‪.‬‬
‫‪-‬در ‪ 9‬رمضان ‪1302‬هـ‪ 22/‬يونيو ‪1885‬م‪ .‬مهدي‪ ،‬بعد از آنكه پايه ها و اركان دولت نو پاي خود‬
‫را گذاشت‪ ،‬وفات نود‪ ،‬و در هان جائي كه قبض روح شده بود دفن گرديد‪ ،‬ول مناسب است كه گفته‬
‫شود‪ :‬اين دولت دير دوام نكرد‪ ،‬بلكه در سال ‪1896‬م‪ .‬لورد كتشنر كه سردار مصر بود‪ ،‬اين دولت را‬
‫سقوط داد‪ ،‬كنبد مهدي را تريب نود ‪ ،‬قبش را باز نوده هيكلش را پراكنده كرد و ججمهء سرش را به‬
‫موزي بريطانيا فرستاد‪ ،‬اين هه باطر انتقام كشته شدن غوردون بود‪.‬‬
‫دوم ‪ :‬شخصيات ديگر ‪:‬‬
‫‪-‬عبد ال تعايشي ‪ :‬در دار التعايشه‪ ،‬در دارفور تولد شده بود‪ ،‬نزد مهدي در حلويي جزيره در حال آمد كه‬
‫وي بر قب شيخ قريشي خود كنبد درست داشت‪ ،‬و با وي بيعت نود‪ ،‬هي عبد ال بود كه مهدي را به ادعا‬
‫كردن مهدي بودن تشويق نود‪ ،‬در زندگي مهدي عبد ال مقام اول را اشغال كرده بود‪ ،‬زيرا مرد با اراده و‬
‫تطبيق بود‪.‬‬
‫‪-‬بعد از مرگ مهدي بنابر وصيت خود مهدي عبد ال جانشي وخليفهء اول گشت‪ ،‬مهدي در بارهء وي‬
‫ميگفت‪«:‬وي از من است و من از او»‪.‬‬
‫‪-‬بعد از آنكه منصب خلفت را اشغال نود‪ ،‬خود را براي نشر دعوت فارغ گردانيده برادر خود امي يعقوب‬
‫را در مل خود كه قبل نزد مهدي در آن مقام بود قرار داد‪.‬‬
‫‪-‬به سلطان عبد الميد مكتوب روان كرد‪ ،‬و آرزو داشت كه دعوت مهديه به ند‪ ،‬حجاز و غرب سودان‬
‫گسترش يابد‪.‬‬
‫‪-‬عبد الرحن ستاره شناس از فرماندهان نظامي بود‪ ،‬وي به حيث فرمانده با لشكر بزرگي در سوم رمضان‬
‫‪1306‬هـ سوم مايو ‪1889‬م به طرف شال پيش رفت تا بالشكر مصر مقابله كند‪ ،‬ول بدون كدام پيشرفت‬
‫و يا پيوزيي باز گشت نود‪.‬‬
‫‪-‬شاعر صوف حسي زهراء ( ‪1895-1833‬م) نيز از شخصيات مهديه ميباشد‪ ،‬وي ميخواست بي فلسفهء‬
‫اشراقي ابن سينا و بي عقيدهء مهديه موافقت وارتباط بر قرار نايد‪.‬‬
‫‪-‬حدان ابو عنجه‪ :‬وي رهب لشكر مهدي در مقابل هكس بود كه در خارج ابيض باوي روي بروي گرديده‬
‫بود‪.‬‬
‫سوم ‪ :‬نواسه هاي مهدي ‪:‬‬
‫‪-‬عبد الرحن بن ممد احد مهدي ( ‪1956 -1885‬م) در ام درمان تولد شد‪ ،‬تربيه و تعليم دين يافت‪ ،‬وقت‬
‫جوان شد‪ ،‬باطر منظم ساخت مهديه‪ ،‬بعد از آنكه پاشان شده بود‪ ،‬سعي و تلش نود‪ ،‬در سال ‪1914‬م رهب‬
‫روحي براي انصارش تعيي گرديد‪ .‬در سال ‪1919‬م حكومت وي را براي تبيكي پادشاه بريطانيا باطر‬
‫پيوزي هپيمانان‪ ،‬ارسال نود‪ ،‬در آنا ششي پدر خود را براي پادشاه تفه داد‪ ،‬پادشاه آنرا پذيرفته دوباره به‬
‫عبدالرحن داد و از او خواست كه آنرا از طرف پادشاه حفظ نوده توسط آن از امپراطوري دفاع نايد‪ ،‬اين‬
‫كار ضمنا اعتراف پادشاه را به اين گروه واعتراف به رهبي عبد الرحن بالي آن گروه را در برداشت‪ ،‬در‬
‫ايام استعمار انگليس بر سودان‪ ،‬عبدالرحن (حزب المة) را تأسيس نود كه آن هان حزب مهدي سياسي‬
‫است‪.‬‬
‫‪-‬صديق عبد الرحن ‪ :‬وفات سال ‪1961‬م ‪.‬‬
‫‪-‬هادي پسر عبد الرحن ‪ :‬در سال ‪1971‬م كشته شد‪.‬‬
‫‪-‬حزب المة به سه بش تقسيم شد ‪:‬‬
‫‪-1‬يك بش آن به رهبي صديق بن عبد الرحن است كه اين بش فعل قويترين بشها يش در سودان ميباشد‪.‬‬
‫‪-2‬بش دوم به رهبي احد بن عبد الرحن ميباشد‪.‬‬
‫‪-3‬بش سوم هم به رهبي ول الدين عبد الادي ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬از ‪ 29‬نومب تا ‪ 2‬دسب ‪1981‬م ملس جهان براي تاريخ مهديه ‪ ،‬در خانه مهدي در خرطوم برگذار‬
‫گرديد‪ ،‬و احد بن عبدالرحن مهدي در اين مفل سخنران نود‪ .‬افكار و معتقدات ‪:‬‬
‫‪-‬شخصيت قوي مهدي و عقايد دين كه به سوي آن دعوت مينمود‪ ،‬و نارضايت عام كه در مقابل حكام شائع‬
‫بود‪ ،‬حكامي كه بالي مردم ماليات طاقت فرسا تعيي ميكردند‪ ،‬هچنان شائع شدن رشوت و ظلم‪ ،‬تسلط‬
‫تركي ها و انگليس ها‪ ،‬اينها هه و هه نقش مهمي در جع شدن مردم به اطراف اين دعوت داشت‪ ،‬زيرا‬
‫هدف مردم از جع شدن پيامون اين دعوت هانا نات يافت از وضع ذلتباري بود كه آنان در آن قرار داشتند‪،‬‬
‫و مردم در شخصيت مهدي نات خويش را ميديدند‪.‬‬
‫‪-‬مهدي به سوي ضرورت بازگذشت مستقيم به طرف قرآن كري و سنت دعوت نود كه بايد مستقيما به‬
‫سوي قرآن و سنت مراجعه كرده شود نه به طرف ديگر كتب كه توسط اختلفات و شروحات شان از فهم‬
‫مسلمان عادي دور ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬عمل به مذاهب متلف فقهي را منع نوده ‪ ،‬اشتغال به علم كلم را تري كرد‪ ،‬دروازهء اجتهاد در دين را باز‬
‫كرد‪ ،‬هچنان كتاب كشف الغمه شعران‪ ،‬سيت اللبيه ‪ ،‬تفسي روح البيان بضاوي‪ ،‬و تفسي الللي سيوطي‬
‫را اجازه داد ‪.‬‬
‫‪-‬تام طرق صوفيه را لغو نوده ههء اوراد را باطل اعلن كرد‪ ،‬و تام آنان را به دور انداخت اختلفات و جع‬
‫شدن به اطراف طريقهء مهديه خود دعوت نود‪ ،‬و وردي براي شان تأليف نود كه آنرا هر روز بوانند‪.‬‬
‫‪-‬به نظريهء قطبيه قائل بود‪ ،‬و آن مفكوره ايست كه اصحاب آن از جله صوفيان ميگويند كه كائنات بر قطب‬
‫تركز دارد‪ ،‬و آن جوهري بوده كه بالي آن كائنات ميچرخد‪ ،‬و آن اساس سعادت و نيكبخت ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬وقت حكومت باطر درهم كوبيدن مهديه در جزيرهء آبا حركت نود‪ ،‬مهدي پنج پرچم درست نود كه در‬
‫آنا شعار ( ل إله إل ال ممد رسول ال ) را بال نود‪ ،‬در چهار دانهء آن اساء چهار قطب صوفيه را نوشت‬
‫كه آنان عبارت اند از ‪ :‬جيلن‪ ،‬رفاعي‪ ،‬دسوقي‪ ،‬و بدوي‪ ،‬و در پنجم آن اينطور نوشت‪ ( :‬ممد الهدي‬
‫خليفة رسول ال )‪ ،‬وي مي پنداشت كه او امام‪ ،‬مهدي‪ ،‬و خليفهء رسول ال ‪ r‬ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬بارز ترين چيزي كه در دعوت وي وجود داشت هانا اصرار و پافشاري شديد وي بر جهاد‪ ،‬قوت‪ ،‬و‬
‫جوانردي بود‪.‬‬
‫‪-‬مهدي مي پندارد كه مهديت وي به امر پيامب ‪ r‬برايش آمده است‪ ،‬وي ميگويد‪ «:‬پيامب ‪ r‬كه هراه با وي‬
‫خلفاء راشدين‪ ،‬اقطاب وحضر ‪ u‬حاضر بودند نزدم در بيداري آمدند‪ ،‬و پيامب ‪ r‬از هر دودستم گرفته بالي‬
‫چوكي خود نشاند و براي كفت‪ :‬توهانا مهدي منتظرهست‪ ،‬كسيكه در مهدي بودن تو شك كرد كافر شده‬
‫است» منشورات الهدي صـ ‪.110‬‬
‫‪-‬عصمت را به خود نسبت داده و ذكر كرده است كه وي نظر به امتداد نور بزرگي كه قبل از پيدايش‬
‫كاينات تا به روز قيامت به جانب وي متوجه است‪ ،‬معصوم ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬به ضرورت تواضع وعدم تكب اصرار ورزيده بر فرو رفت در عيش و لذت وخوشگذران شديدا انكار‬
‫ميكرد‪ ،‬در راه نزديك سازي ميان طبقه هاي جامعه كار مينمود‪ ،‬وي درطول زندگي خود لباس بسيار ساده و‬
‫پيوند شده ميپوشيد‪ ،‬پيوانش نيز هيطور ميكردند‪ ،‬ول نواسه هايش بعد از وي درعيش و نعمت زندگي به سر‬
‫ميبدند‪.‬‬
‫‪-‬در عروسي و وقت ختنه از مافلي كه در آن مصرف زياد و اسراف صورت گيد منع نوده آنرا تري كرده‬
‫بود‪.‬‬
‫‪-‬عروسي را توسط كم كردن مهر‪ ،‬ساده ساخت وليمه [طعامي كه در مفل عروسي خورده ميشود] و تري‬
‫رقص‪ ،‬ساز‪ ،‬و دائره زدن آسان ساخته بود‪.‬‬
‫‪-‬گريه را بالي ميت منع نوده بود‪ ،‬استفاده از رقيه [چيزي كه نزد مريض خوانده ميشود و بر آن دميده‬
‫ميشود] و تعويذ را حرام ساخته بود‪ ،‬در مقابل تنباكو نوشي‪ ،‬كشت وتارت آن شديدا مبارزه نوده آنرا جدا‬
‫حرام ساخته بود‪.‬‬
‫‪-‬درپيوان خود حدود شريعت را‪ ،‬مثل قصاص‪ ،‬جداكردن پنجم حصهء غنيمت‪ ،‬مصادرهء دزدان و شراب‬
‫خواران نافذ ساخته بود‪ ،‬از فروري ‪1885‬م جادي الول ‪1302‬هـ بنام خود سكه زد‪.‬‬
‫‪-‬در منطقهء تت نفوذش نظام اسلمي را پياده نوده امور مال را تنظيم كرد و موظفي را براي جع آوري‬
‫زكات تعيي نود‪.‬‬
‫‪-‬در دهم ربيع الول سال ‪1300‬هـ مهدي به اين فكرگرديد كه دعوتش جهان گردد‪ ،‬بناء اعلن نود كه‬
‫پيامب ‪ r‬به وي بشارت داده كه در ابيض ناز خواهد خواند بعد از آن در بربر‪ ،‬بعد از آن در مسجد الرام در‬
‫مكه‪ ،‬بعدا در مسجد مدينه‪ ،‬بعدا در مسجد قاهره‪ ،‬بيت القدس‪ ،‬بغداد‪ ،‬ودر كوفه‪ ( ،‬منشورات الهدي دار‬
‫الوثائق الركزيه ‪-‬ص ‪-466 ،425‬خرطوم ‪1969‬م)‪.‬‬
‫بعضي انتقادات كه به اجتهادات مهدي وارد ميشود‪:‬‬
‫‪-1‬مهدي هر كسي را كه مالفش بود و يا در مهديت وي شك نوده به وي ايان ني آورد كافر ميدانست‪.‬‬
‫‪-2‬زمان قبل از خود را زمان جاهليت و زمان فترت ميگفت‪.‬‬
‫‪-3‬كسي را كه در ناز تنبلي ميكرد مثل كسي ميدانست كه ناز را ترك نوده است و جزايش آن بود كه حدا‬
‫كشته شود‪.‬‬
‫‪-4‬فتوي داد هر كسيكه تنباكو نوشي ميكند چنان تأديب و تعزير كرده شود كه يا توبه كند و يا بيد‪.‬‬
‫‪-5‬مذاهب فقهي و طريقه هاي صوفيه را به مثابهء جوي هائي ميدانست كه در بر عظيم وي فرو مييزند‪.‬‬
‫‪-6‬احياء موات را [ آباد كردن زمي ويرانه وتصرف آن] منع نود‪ ،‬زيرا آن در ملك كسي داخل ني شود‪،‬‬
‫باطر آنكه در تصرف بيت الال قرار دارد‪.‬‬
‫‪-7‬از ازدواج نودن دختر بالغ بدون ول و بدون مهر منع نود‪.‬‬
‫‪-8‬زنان را از پوشيدن زيورات طلئي منع نود‪ ،‬در حاليكه شرعا براي شان پوشيدن آن جائز است‪.‬‬
‫ريشه هاي فكري و اعتقادي ‪:‬‬
‫‪-‬مهدي در ادعاي مهديت خود كه زمي را پر از عدل وعدالت مينمايد بعد از آن كه پر از ظلم وستم شده‬
‫بود‪ ،‬و در تاكيدش براهيت رسيدن نسبش به حسن بن علي رضي ال عنهما‪ ،‬و در مفكورهء عصمت و امام‬
‫معصوم‪ ،‬از شيعه متأثر بود‪.‬‬
‫‪-‬از دعوت امام ممد ابن عبد الوهاب نيز اشياء ذيل را اخذ نوده بود‪ :‬ضرورت اخذ مستقيم از قرآن و سنت‪،‬‬
‫باز كردن دروازهء اجتهاد ‪ ،‬و مبارزه در مقابل آبادي هاي قبها‪.‬‬
‫‪-‬مفكورهء تصوف نقش مهمي در شخصيت و طريقهء مهدي داشت‪.‬‬
‫‪-‬از جال الدين افغان و از ممد عبده كه با افكار دعوتگرانه اش به سوي آزاد سازي كشورهاي اسلمي از‬
‫استعمار اروپائي و وحدت آنان و ضرورت تطبيق‬
‫شريعت در زندگي مسلمانان‪ ،‬اتصال و ارتباط داشت‪ ،‬نيز اشيائي را اخذ نوده است‪.‬‬
‫‪-‬مهدي به حادثات و واقعات جاري در مصر نيز نزديك بود‪ ،‬خصوصا به حركت احد عراب كه به سوي‬
‫آزادي و استقلل از سيطرهء انگليس دعوت مينمود‪.‬‬
‫انتشار و جاهاي نفوذ ‪:‬‬
‫‪-‬مهدي دعوت خود را از جزيرهء (آبا) شروع نود‪ ،‬جائيكه تاحال مركز قوي مهديه ميباشد‪ ،‬وي ارتباط خود‬
‫را بااقوام متلف در اطراف سودان مكم كرده بود‪.‬‬
‫‪-‬جنبهء مال دولترا آنچه تشكيل ميداد كه از زكاة‪ ،‬مصولت تارت‪ ،‬ماليات بازار‪ ،‬غناي جنگي‪ ،‬حاصلت‬
‫زراعت‪ ،‬حيوانات و مواشي‪ ،‬بدست ميامد‪.‬‬
‫‪-‬مهدي و جانشينش تعايشي آرزو داشتند كه مهديت خارج سودان نيز انتقال نايد‪ ،‬ول اين آرزو با سقوط‬
‫طوكر ‪ ،‬سال ‪1891‬م از بي رفت‪.‬‬
‫‪-‬هيشه براي مهديت انصار و پيوان زيادي بوده كه آنان را ( حزب المة) جع نوده است‪ ،‬حزب كه در‬
‫واقعات سياسي فعلي سودان سهم ميگيد‪ ،‬ايشان هچنان در امريكا و بريطانيا تمعات و پيوان دارند كه در‬
‫راه نشر افكار و عقايد خويش‪ ،‬در ميان جوانان مسلمان مسافر به طور عموم و در ميان سودان ها به طور‬
‫خصوص كار ميكنند‪.‬‬
‫مراجــع ‪:‬‬
‫توفيق أحد البكري‪ -‬لنة ترجة دائرة‬ ‫‪ -1‬ممد أحد الهدي‬
‫العارف السلمية‪ -‬داراحياء الكتب‬
‫العربية – ‪1944‬م‪.‬‬
‫د‪.‬أحد أمي بك ‪ -‬إصدار دار العارف بصر‪.‬‬ ‫‪ -2‬الهدي و الهدوية‬
‫مطبوعات قسم التاريخ – جامعة‬ ‫‪-3‬دراسات ف تاريخ الهدية‬
‫الرطوم ‪ -‬أعده للنشر الدكتور عمر عبد‬
‫الرازق النقر‪1982 -‬م‪.‬‬
‫إساعيل عبد القادر الكردفان – تقيق‬ ‫‪-4‬سعادة الستهدي بسية المام‬
‫الدكتور ممد إبراهيم أبو سليم‪ -‬ط ‪- 2‬‬ ‫الهدي‪.‬‬
‫دار اليل‪ -‬بيوت – ‪1402‬هـ‪/‬‬
‫‪1986‬م‪.‬‬
‫فتحي يكن‪ -‬ط ‪ -2‬دار البشي‪ -‬عمان‪-‬‬ ‫‪ -5‬الوسوعة الركية «جزءان»‬
‫الردن – ‪1403‬هـ‪1983/‬م‪.‬‬
‫د‪ .‬عبدالقادر ممود‪ -‬ط ‪-1‬مطبعة العرفة –‬ ‫‪-6‬الفكر الصوف‬
‫القاهرة – ‪1968‬م‪.‬‬
‫عباس ممود العقاد‪.‬‬ ‫‪-7‬السلم ف القرن العشرين‬
‫د‪ .‬مكي شبيكة‪ -‬دار الثقافة‪ -‬بيوت‪-‬‬ ‫‪-8‬السودان عب القرون‬
‫لبنان‪ -‬بدون تاريخ‪.‬‬
‫تأليف نعوم شقي‪.‬‬ ‫‪-9‬تاريخ السودان و جغرافيته‬
‫ممد فريد وجدي ‪.‬‬ ‫‪-10‬دائرة معارف القرن العشرين‬
‫موجودة ف الدارة الركزية ف وزارة‬ ‫‪ -11‬منشورات الهدي‬
‫الداخلية بالرطوم بأصوله‪ -‬وقد نشرتا‬
‫الداخلية السودانية مصورة عن أصل‬
‫مطبوع بطبعة الجر ف أم درمان سنة‬
‫‪1382‬هـ‪1963/‬م‪ .‬ف جزءين كبيين‬
‫بعنوان ( منشورات المام الهدي ‪.) u‬‬
‫مورمون‬
‫‪THE MORMONS‬‬
‫تعريف ‪:‬‬
‫مورمون يك گروه جديد انشعاب كردهء نصران است كه لباس دعوت را به سوي دين عيسى ‪ u‬دربر نوده به‬
‫سوي پاك سازي اين دين‪ ،‬توسط بازگشت به سوي اصل يعن به سوي كتاب يهود دعوت مينمايد‪ ،‬دعوت‬
‫شان به سوي كتاب يهود باطري است كه عيسى ‪ - u‬به نظر آنان ‪ -‬براي آن آمده بود كه يهود را از ظلم‬
‫و ذلت نات داده بالي زمي مسلط سازد‪ ،‬اين گروه ‪ -‬طوري كه خودشان ميپندارند ‪-‬گروه قديسي‬
‫معاصر‪ ،‬براي كليساي يسوع السيح متعلق قديسي ايام اخي‪ ،‬ميباشند‪ ،‬كه پيامب و مؤسس آن يوسف سيث و‬
‫كتاب مقدسش مورمون ميباشد‪.‬‬
‫تأسيس و افراد برازنده ‪:‬‬
‫‪-‬يوسف سيث در ‪23/12/1805‬م در شهر شارون مقاطعهء وندسور متعلق وليت فرمونت تولد شد‪ ،‬وقت‬
‫به سن ده سالگي رسيد با پدر خود به شهر بالايرا‪ ،‬در مقاطعهء اونتاريو وليت نيويارك سفر كرد‪.‬‬
‫‪-‬در سن چهارده سالگي با خانوادهء خود به مانشتر در هي مقاطعه نقل مكان كرد‪.‬‬
‫‪-‬وقت به سن پانزده سالگي رسيد مردم اطراف خود را تقسيم شده به گروه ها و طايفه ها يافت‪ ،‬مثل ‪:‬‬
‫ميثوديست‪ ،‬مشيخي‪ ،‬مهمدان و‪...‬در آنوقت احساس اضطراب و تشويش نود‪.‬‬
‫‪-‬دربار سال ‪1820‬م به يك جنگل رفت و آنا تنها و منفرد شروع به ناز گزاردن نوده و ازخداوند هدايت‬
‫و رهنمائي ميخواست‪ ،‬وي در هي حال قرار داشت كه ناگاه – چناچه وي مي پندارد‪ -‬نوري را بالي‬
‫سرخود مشاهده نود كه آن نور از دو شخص آسان انعكاس نوده بود‪ ،‬و آندو شخص عبارت بودند از ( ال‬
‫و پسرش عيسى) [ العياذ بال] و هر دوي آنان وي را از يكجا شدن باتام اين فرقه ها و گروه ها منع نودند‪.‬‬
‫‪-‬ادعا ميكند كه باطر جرئت كه وي در آشكار كردن اين ديدار خود نود‪ ،‬وحي از وي قطع شد‪ ،‬و مورد‬
‫ظلم و ستم شديد و تسخر و استهزاء قرار گرفت‪ ،‬و در ضمن آن دچار لغزش هاي ذلت آوري شد‪ ،‬چنانچه‬
‫خودش ميگويد‪« :‬بسا اوقات يكجا شدن با جوامع متلف مفضي بر ارتكاب لغرش هاي ذلت آور‪ ،‬و آلوده‬
‫شدن به سبكساري هاي جوانان و به تقصيات كه در طبيعت بشري موجود است‪ ،‬ميشد با تأسف اين امور‬
‫مرا دچار انواع تارب و گناهان كه مبغوض خداوند ميباشد گردانيده است‪ ،‬ول بنابر هي اعتراف ‪ ،‬چني‬
‫فكر كرده ني شود كه من گناه بزرگي و يا منكري را مرتكب شده باشم‪ ،‬پس براي من هرگز ميلن به سوي‬
‫هچون معاصي و گناهان نبوده است» شهادت يوسف ص (‪.)7‬‬
‫‪-‬هچنان ادعا ميكند كه بيگاه ‪ 21‬ستمب ‪1823‬م فرشته اي كه نامش «مورون» بود‪ ،‬از آسان بالي وي‬
‫نازل شده به وي خب داد كه او را به كار مهمي آماده نوده براو مناسب است كه آن كار را انام دهد‪ ،‬و‬
‫برايش از كتاب اطلع داد كه بر آن كلمات برصفحات طل نقش شده وآن كتاب احوال واخبار قومي را كه‬
‫در قارهء امريكا در زمانه هاي گذشته سكونت نوده اند روايت ميكند‪ ،‬وهچنان تاريخ اسلف را بيان ميكند‬
‫كه اينان از نسل آنان آمده اند‪ ،‬هچنان هي فرشته وي را از آن دوسنگ اطلع داد كه درميان دوقوس نقره‬
‫اي براي ترجهء كتاب قرار دارد‪ ،‬فرشته وي را از خب كردن مردم بران صحيفه ها منع نوده از نزدش رفت ‪0‬‬
‫‪-‬در ‪ 18‬يناير ‪1827‬م بادختري كه نامش اياهيل بود ازدواج نود‪ ،‬بعدا نزديكان خانش پشتوانهء قويي براي‬
‫وي بودند و درنشر مفكوره اش با او هكاري مينمودند‪ ،‬زيرا خاندان او از مكانت ومنلهء خوب برخوردار‬
‫بودند ‪0‬‬
‫‪-‬در ‪ 22‬ستمب ‪1827‬م صحيفه ها را ‪-‬چناچه وي مي پندارد ‪ -‬تسليم شد‪ ،‬ول با اين تعهد كه بعد از انام‬
‫شدن مطلوب توسط وي‪ ،‬آنا را دوباره تسليم نايد ‪0‬‬
‫‪-‬ازمقاطعهء مانشستر امريكا كوچ نوده به مقاطعهء سوسكويهانا‪ ،‬دروليت بنسلفانيا‪ ،‬آنا كه نزديكان خانش‬
‫بود‪ ،‬رفت و درشهر هارمون اقامت گزيد ‪0‬‬
‫‪-‬باهكاري مارتن هاريس‪ ،‬كه بعضي حروف وچيزي از ترجه را فرا گرفته بود‪ ،‬شروع به ترجه نودند‪ ،‬آنرا‬
‫به استاذ تشارلز آنثون ودكتور ميتشيل تقدي نودند‪ ،‬آندو اظهار نودند كه آنچه اين دونفر ديده اند ترجه اي‬
‫ازلغت قدي مصر بوده‪،‬‬
‫وكتاب اصل‪ ،‬از حروف قدي مصري‪ ،‬حروف كلدان‪ ،‬حروف آشوري وحروف عرب تأليف شده است ‪0‬‬
‫‪-‬در ‪25‬مايو ‪1825‬م هراه اوليفر كودري‪ ،‬براي ناز درجنگل رفتند‪ ،‬ودرآنا [به گفته آنان] يوحنامعمدان‬
‫(يعن سيدنا يي ‪ )u‬نزد شان پايي شده آندو را امر كرد كه يكديگر را تعميد نايند‪ ،‬وهچنان به آنان خاطر‬
‫نشان ساخت كه وي باطر نافذ ساخت امر بطرس ويعقوب ورسي ساخت شان در سرپرست كليساي‬
‫مورمون‪ ،‬نزد آندو آمده است ‪0‬‬
‫‪-‬هريكي از اوليفر كودري‪ ،‬داود ويتمر‪ ،‬ومارتن هاريس ادعا ميكنند كه آنان صحيفه ها را ديده اند‪ ،‬وهچنان‬
‫آنان به صحت ترجه ودقت آن‪ ،‬وبه اينكه آن كتاب سجل قوم ناف وبرادران لمان شان است‪ ،‬شهادت‬
‫ميدهند ‪0‬‬
‫‪-‬درسال ‪ ،1830‬به حضور تعدادي از شخصيات‪ ،‬تأسيس كليساي يسوع مسيح را براي قديس هاي ايام‬
‫اخي‪ ،‬اعلن نود ‪0‬‬
‫‪-‬يوسف سيث وپيوانش از نيويارك به شهر كي تلند كه درماورت كليفلند دروليت اوهايو قرار دارد‪،‬‬
‫كوچ نودند‪ ،‬وآنا هيكل بزرگي بناكردند‪ ،‬هچنان به فعاليت تبشيي گسترده اي درآن منطقه ودرمناطق‬
‫ماورآن پرداختند ‪0‬‬
‫‪-‬يك هيئت اعزامي‪ ،‬باطر تبشي وبدست آوردن هكاران‪ ،‬به وليت ميسوري فرستاد ‪0‬‬
‫‪-‬بعدا مورد ظلم وشكنجه قرار گرفتند‪ ،‬بنابر آن از منازل ومزارع خود صرف نظر نوده به وليت الينوي‬
‫كوچ نودند‪ ،‬و در آنا آبريز هاي دور دست ومتروك را‪ ،‬دركنارهء درياي مسيسيبـي خريدند وبه درست‬
‫نودن آن پرداخته‪ ،‬شهر (نوفر) يعن شهر زيبا را اعمار كردند ‪0‬‬
‫‪-‬يوسف سيث وبرادرش (هايرم) درشهر كاريج‪ ،‬در وليت الينوي‪ ،‬روي اتامات برضد شان‪ ،‬زندان شدند‪،‬‬
‫درحاليكه آندو درزندان قرار داشتند ناگاه دوشخص مسلح باچهره هاي پوشيده نزد آنان داخل گرديده آندو‬
‫را باضربهء ماشيندار به قتل رسانيدند ‪ 0‬اين حادثه در ‪27‬يونيو ‪1844‬م رخ داد كه توسط آن زندگي اين‬
‫پيامب خيال به پايان رسيد ‪0‬‬
‫‪-‬بعد از وي رهبي حركت ونبوت به بريام يونج تعلق گرفت‪ ،‬وي با پيوان خود به كوههاي روكي كوچ‬
‫نوده و آنا را به حيث جاي اقامت خويش تعيي نود كه بعدا شهر (سالت ليك ) را اعمار كردند‪ ،‬وي پلن‬
‫هجرت كردن ها را به سوي (اوتاه) نيز طرح نود‪ ،‬زيرا درميان شان هزارها بريطان وسكانديناف وجود‬
‫داشت‪ ،‬هچنان يونج مسؤول اين كوچ كردن تأسف انگيز كه درسال ‪1856‬م واقع شد‪ ،‬شرده ميشود زيرا‬
‫دراثناي اين سفر زياده از دوصد شخص ازجلهء پيوانش مردند ‪0‬‬
‫‪-‬رئيسان كليسا پيامبان ميباشند‪ ،‬واين پيامبان پي درپي آمدند كه آخرش سبنسر كيمبل بود‪ ،‬تعداد اين گروه‬
‫زياد شد وتقريبا به پنج مليون نفر رسيد‪ ،‬وفعل هم درنو وازدياد قرار دارند ‪0‬‬
‫‪-‬يك اقليت از گروه مورمون وجود دارد كه با رهبي يونج‪ ،‬بعد از يوسف سيث موافقت نكردند‪ ،‬وآنان در‬
‫الينوي باقي مانده درآنا‪-‬به هكاري خان اول پيامبشان (اياسيث) وهراهي پسر سيث (جوزيف)‪-‬كليساي‬
‫يسوع مسيح براي قديسان معاصر را اعمار نودند‪ ،‬ونظم آن را دوباره اعاده كردند كه مركز آن (ميسوري)‬
‫بود‪ ،‬البته اين كار باطر نافذ ساخت وصيت پيامب مؤسس بود كه براي شان گفته بود‪ ( :‬صهيون) درهانا‬
‫خواهد بود ‪0‬گروه هاي منشعب ديگري هم به ميان آمد كه هركدام آنا ادعا ميكرد كه صحيفه هائي بدست‬
‫آورده كه درآنا كتاباي مقدس قدي وجود دارد ‪0‬‬
‫‪-‬يوسف سيث ( ‪1844-1805‬م ) مؤسس اول كليساي يسوع مسيح براي قديسهاي ايام أخيه سال‬
‫‪1830‬م بود ‪ 0‬هان طور كه پيامب اول براي آن به شار ميود ‪0‬‬
‫‪-‬اوليفركودري‪ ،‬و مارتن هاريس از كسان اند كه درمرحلهء تأسيس وأخذ وحي خيال شركت داشتند ‪0‬‬
‫‪-‬پيامبان شان كه رئيسان كليسا مي بودند به ترتيب ذيل آمده اند‪:‬‬
‫‪-3‬جون تيلور ‪0‬‬ ‫‪-2‬بريام يونج ‪0‬‬ ‫‪-1‬يوسف سيث ‪0‬‬
‫‪-6‬يوسف ف ‪ 0‬سيث ‪0‬‬ ‫‪-5‬لورينوسنو ‪0‬‬ ‫‪-4‬ويلفورد وودروف ‪0‬‬
‫‪-8‬جورج البت سيث ‪-9‬داود مكاي ‪0‬‬ ‫‪-7‬هيبجرانت ‪0‬‬
‫‪-12‬وآخرين شان سبنسر‬ ‫‪-10‬يوسف فيلدنج سيث ‪-11 0‬هارولد ل ‪0‬‬
‫كيمبل كه تاحال رئيس‬
‫وپيامبشان است ‪0‬‬
‫‪-‬دركتاباي شان نامهائي از قبيل‪ :‬إلا‪ ،‬يارد‪ ،‬لي ذكر ميشود كه اينها دركتاب مورمون به حيث پيامب بودند‬
‫‪0‬‬
‫‪-‬آنان افراد برازنده اي درملس سناي امريكا نيز دارند كه آنان عبارت انداز‪:‬‬
‫جهوري خواه از وليت يوتا ‪0‬‬ ‫‪-‬جان جاردن‬
‫جهوري خواه از وليت يوتا‪.‬‬ ‫‪-‬اودين هانس‬
‫جهوري خواه ازوليت فلوريدا ‪0‬‬ ‫‪-‬بولهوكين‬
‫‪-‬هچنان اشخاص بارزي درملس پارلان امريكا نيز دارند كه عبارت اند از‪:‬‬
‫جهوري خواه از وليت ايواهو ‪0‬‬ ‫‪-‬جورج هانس‬
‫جهوري خواه ازوليت يوتا ‪0‬‬ ‫‪-‬جيمس هانس‬
‫ديوكرات از وليت اريزونا‬ ‫‪-‬موريس مودول‬
‫افـكار ومعـتـقـدات ‪:‬‬
‫اول ‪ :‬كتاب هائيكه فعل نزد آنان مقدس است ‪:‬‬
‫‪-1‬كتاب مقدس‪ :‬معتقد اند كه آن عبارت است از مموعه اي از كتاب هاي مقدس كه مشتمل است بر‬
‫رهنمائي هاي خداوند براي انسان‪ ،‬ونوشته شده هائي است كه قرن هاي زيادي را‪ ،‬از دور آدم تاوقت كه‬
‫عيسي عليهما السلم درآن زندگي ميكردند‪ ،‬شامل ميشود‪ ،‬آنرا پيامبان زيادي كه درقرن هاي متلف زندگي‬
‫ميكردند‪ ،‬نوشته اند‪ ،‬وآن به دوبش تقسيم ميشود‪:‬‬
‫‪-‬عهد قدي‪ :‬دراين كتاب پيشگوئي هاي زيادي راجع به آمد عيسي ‪ u‬وجود دارد ‪0‬‬
‫‪-‬عهد جديد‪ :‬كه زندگي عيسي ‪ u‬وتأسيس كليسا را درآن روز حكايت مينمايد ‪0‬‬
‫‪-2‬كتاب مورمون‪ :‬آن دفتر مقدسي است براي آنعده از مردمان كه درقارهء امريكا بي سالاي ‪2000‬ق م‬
‫ال ‪ 400‬بعد از ميلد زندگي كرده اند‪ ،‬اين كتاب قصهء ديدار فوري عيسي ‪ u‬را از اقوام قارهء امريكا‪ ،‬بعد‬
‫از ايستاده شدنش از ميان مردگان ( چنانچه اعتقاد دارند )‪ ،‬مينمايد‪ ،‬اين كتاب نزد آنان حيثيت سنگ تداب‬
‫را دارد‪ ،‬وانسان مورمون توسط عمل كردن به تعاليم وي به خداوند نزيگ ميشود‪ ،‬يوسف سيث آنرا به‬
‫توفيق وعنايت خداوند به لغت انگليسي ترجه نود‪ ،‬آنرا ملكي بنام (مورون ) از آسان بالي يوسف سيث‬
‫نازل كرده بود ‪0‬‬
‫‪-3‬كتاب البادي والعهود‪ :‬آن مموعه اي از رؤيا هاي جديد است كه مصوص به كليساي عيسي ‪ u‬ميباشد‪،‬‬
‫يعن هانطور كه در اين ايام اخي به سوي اصلش باز گردانيده شد‪ ،‬اين كتاب نظم كليسا‪ ،‬اعمال و وظائف‬
‫آن را توضيح مينمايد‪ ،‬هچنان در آن پيشگوئي هائي راجع به حوادث اينده وجود دارد‪ ،‬ودرآن اجزائي است‬
‫كه درآنا معلومات صدها سال مفقود شده وجود دارد‪ ،‬و درآن تعاليم كتاب مقدس نيز است ‪0‬‬
‫‪-4‬الريدة النفيسه‪ :‬كه مشتمل است بر‪:‬‬
‫‪-‬سفر موسي‪ :‬در آن بعضي روياهاي موسي ‪ u‬ونوشته هايش وجود دارد‪ ،‬كه آن سال ‪1830‬م به يوسف‬
‫سيث كشف گرديد ‪0‬‬
‫‪-‬سفر ابراهيم‪ :‬آنرا يوسف سيث از درج بردي ترجه نوده‪ ،‬اين كتاب از قبستان قدي مصر گرفته شده است‬
‫‪0‬‬
‫‪-‬كتاب هاي خود يوسف سيث كه مشتمل است بر‪ :‬بشي از ترجهء كتاب مقدس‪ ،‬متارات از تاريخ كليساي‬
‫مورمونيه‪ ،‬بندهاي ايان نزد آنان‪ ،‬وديدن ملكت آسان ‪0‬‬
‫‪-‬رؤيه فداء الموات‪ :‬اين كتاب زيارت نودن عيسي ‪ u‬را از جهان روحي روايت مينمايد‪ ،‬وآن ديداري است‬
‫كه براي رئيس يوسف ‪.‬ف سيث در ‪ 3‬اكتوبر ‪1918‬م اعطاء گرديده بود ‪0‬‬
‫‪-5‬علوه برچهار كتاب مذكور‪ ،‬كلمات وحي و رؤيا هائي كه پيامبان شان ذكر مينمايند‪ ،‬كتاب مقدس‬
‫گرديده است‪ ،‬هچنان تام نشرات‪ ،‬تعاليم وفيصله هاي مالس‪ ،‬ههء اينها كتاباي مقدس شرده ميشود ‪0‬‬
‫دوم‪ :‬اركان ايان نزد آنان ‪ :‬هانطور كه خود يوسف سيث وضع نوده است‪:‬‬
‫‪-1‬ايان به ال كه پدر ازل است‪ ،‬وبه پسرش عسي‪ ،‬وبه روح القدس ‪0‬‬
‫‪-2‬ايان به اينكه انسانا به سبب گناهان شان عذاب ميشوند‪ ،‬نه به سبب تاوزآدم ‪0‬‬
‫‪-3‬ايان به اينكه تام بشر ميتوانند خود را توسط كفارهء عيسى نات دهند‪ ،‬آنم از طريق اطاعت شريعت‬
‫انيل وشعائر آن ‪0‬‬
‫‪-4‬ايان به اينكه اصول وشعائر چهار گانه درانيل اشياء ذيل است‪:‬‬
‫* ايان به عيسي مسيح پروردگار ‪0‬‬
‫* توبه ‪0‬‬
‫* عماد به طريقهء تغطيس‪ ،‬باطر مغفرت گناهان ‪0‬‬
‫* نادن دست ها براي بشش روح القدس ‪0‬‬
‫‪-5‬ايان به اينكه لزم است انسان از جانب خداوند به واسطهء پيامبان (ع)خواسته شوند‪ ،‬هچنان نادن‬
‫دست بر دست آنانيكه سلطهء روحي دارند‪ ،‬تا به انيل بشارت داده مراسم متعلق بر آن را ادا كند‪.‬‬
‫‪-6‬ايان به خود تنظيمي كه كليساي قدي آنرا درست نوده‪ ،‬يعن پيامبان‪ ،‬سرپرستان‪ ،‬معلمي و مبشرين‪...‬‬
‫‪-7‬ايان به فائدهء زبانا‪ ،‬پيامبي‪ ،‬رؤيا وخواب ديدن‪ ،‬شفاء‪ ،‬و تفسي زبان ها‪.‬‬
‫‪-8‬ايان به اينكه كتاب مقدس‪ ،‬به اندازه ايكه صحيح ودرست ترجه شده كلمهء خداوند ميباشد‪ ،‬و ايان به‬
‫اينكه كتاب مورمون كلمهء خداوند است‪.‬‬
‫‪-9‬ايان به هر چيزي كه خداوند كشف نوده و به آنچه كه حال كشف مينمايد و در آينده كشف خواهد‬
‫كرد كه به ملكوت خداوند ‪ U‬تعلق ميگيد‪.‬‬
‫‪-10‬ايان به جع كردن كامل اسرائيل و دوباره اعاده كردن قبائل دهگانه‪ ،‬و اينكه صهيون (اورشليم جديد)‬
‫در قارهء امريكا تأسيس خواهد شد‪ ،‬و عيسي ‪ u‬شخصا مالك و متصرف زمي خواهد شد‪ ،‬و زمي دوباره‬
‫تديد شده شكوه فردوسي خودرا به دست خواهد آورد‪.‬‬
‫‪-11‬ادعا مينمايند كه در عبادت خداوند قوي‪ ،‬مطابق آنچه ضمي شان برايشان ميگويد‪ ،‬امتياز دارند‪ ،‬و براي‬
‫ديگران نيز اين حق را ميدهند‪ ،‬بنا بر آن هر چه ميخواهند‪ ،‬هر گونه كه ميخواهند و در هر جا كه ميخواهند‬
‫عبادت مينمايند‪.‬‬
‫‪-12‬ايان به اينكه برايشان لزم است تا به پادشاهان‪ ،‬رؤساء‪ ،‬حاكمان‪ ،‬و به كسانيكه قوت قضائي به‬
‫دستشان است‪ ،‬اطاعت وفرمانبداري نايند‪ ،‬هچنان ايان دارند كه اطاعت قانون‪ ،‬احترام وتقويهء آن لزم و‬
‫واجب ميباشد‪.‬‬
‫‪-13‬ايان بر اينكه بر ايشان لزم است كه‪ :‬امانتدار‪ ،‬صادق‪ ،‬پاك‪ ،‬نيكوكار‪ ،‬ودارندگان فضل باشند‪ ،‬واينكه‬
‫كارهاي خي خواهانه براي تام بشر انام دهند‪ ،‬آنا در عقب هر كاري كه صاحب فضيلت‪ ،‬مبوب‪ ،‬مستحق‬
‫تقدير وستايش باشد سعي و تلش مينمايند‪.‬‬
‫سوم ‪ :‬مراتب دين و تنظيمي شان ‪:‬‬
‫‪-‬كهنوت نزد آنان به دو بش تقسيم ميشود‪:‬‬
‫‪-1‬كهنوت ملكيصادق‪:‬كه آن بزرگترين كهنوت ميباشد‪ ،‬توجيه‪ ،‬تبشي به انيل و سلطهء رهبي كليسا به‬
‫تصرف وي است‪.‬‬
‫‪-2‬كهنوت هارون‪ :‬وآن كهنوت است كه در تام قرنا به هارون و اولدش سپرده شده است‪ ،‬صاحبان اين‬
‫كهنوت وظيفه داران مراسم ايان‪ ،‬توبه‪ ،‬وتعميد هستند‪.‬‬
‫‪-‬رئيس كليسا پيامب برگزيدهء پروردگار و كاهن جهان ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬مراتب كهنوت هارون‪:‬‬
‫* شاس‪ :‬هر پسر كه عمرش هشت سال باشد حق دارد كه تعميد نايد‪ ،‬وهچنان مستحق اين لقب ميگردد‪.‬‬
‫* معلم‪ :‬وقت پسر به چهارده سال رسيد مالك اين مرتبه ميگردد‪.‬‬
‫* كاهن‪ :‬وظيفه اش تعميد ومباركي قربان ميباشد‪.‬‬
‫* اسقف‪ :‬وي رئيس گروپ كاهنان بوده ودر امور دنيوي‪ ،‬مثل تعميات‪ ،‬جع نودن عشر وعطايا‪ ،‬وآماده‬
‫كردن بوديچه‪ ،‬كار مينمايد‪ ،‬ودر اسرائيل به حيث قاضي شرده ميشود‪.‬‬
‫‪-‬مراتب كهنوت ملكيصادق‪:‬‬
‫* شيخ‪ :‬كه وظيفه اش تدريس‪ ،‬توضيح مسائل‪ ،‬مشاعره‪ ،‬تعميد و سرپرست كليسا ميباشد‪.‬‬
‫* سبعون [يعن ملس هفاد عضوي]‪ :‬عضو سبعون دعوت خاصي دارد كه ميتواند تبشي به انيل بدهد‪.‬‬
‫* كاهن عال ‪ :‬مراسم داخل كليسا را وي انام ميدهد‪ ،‬البته باطر آنكه بركات خاصه بطريركيه چنانچه مي‬
‫پندارند حاصل شود‪.‬‬
‫* رسول‪ :‬وي عضو گروه دوازده نفريي ميباشد كه آنرا پيامب زنده‪ ،‬به شكل حواريون عيسى ‪ u‬تشكيل‬
‫ميدهد و آن شاهد خاص عيسى ‪ u‬در تام جهان ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬گروپ ها و دسته هاي ديگري هم وجود دارد‪:‬‬
‫‪-‬گروپ هاي كهنوت ملكيصادق كه عبارت اند از‪:‬‬
‫‪-1‬گروپ هاي شيوخ‪ :‬كه هر گروپ آن مشتمل بر نود و شش شيخ ميباشد‪ ،‬نه زياده از آن ‪.‬‬
‫‪-2‬گروپ هاي سبعي‪ :‬كه هر گروپ آن مشتمل بر هفاد تن بوده نه زياده برآن‪ ،‬و هفت رئيس ميداشته‬
‫باشد‪.‬‬
‫‪-3‬گروپ هاي كاهنان عال‪ :‬اين گروپ مشتمل ميباشد به بطاركه و اسقف ها‪ ،‬تام كاهنان عال كه در يك‬
‫منطقه زندگي مينمايند بنام (وتد) [يعن ميخ] ياد ميشوند‪.‬‬
‫‪-‬گروپ هاي كهنوت هارون قرار ذيل است ‪:‬‬
‫‪-1‬گروپ شاس ها‪ :‬اعضايش دوازده شاس ميباشد‪.‬‬
‫‪-2‬گروپ معلمي ‪ :‬كه داراي بيست و چهار عضو ميباشد‪.‬‬
‫‪-3‬گروپ كاهنان‪ :‬اعضايش زياده بر چهل وهشت كاهن ني باشد‪.‬‬
‫چهارم ‪ :‬خلصهء افكار و عقايد شان ‪:‬‬
‫‪-‬معتقد اند كه ال به شكل انسان است‪ ،‬گوشت و استخوان دارد‪ ،‬و داخل جسد ملموسش روحي ازل وجود‬
‫دارد‪.‬‬
‫هچنان تأكيد مينمايند كه پروردگار مترقي تر از انسان است‪ ،‬و براي انسانان مكن است كه ترقي نوده به‬
‫مرتبهء پروردگاري برسند‪ :‬تعال ال عما يقولون علوا كبيا « خيلي برتر و عال است خداوند از آنچه آنان‬
‫ميگويند»‪.‬‬
‫‪-‬مردان وزنان و هه بشر ‪ -‬بدون تغيي ‪ -‬پسران ودختران ال اند ‪.‬‬
‫‪-‬انسان ‪ -‬مثل روح ‪ -‬از والدين آسان تولد شده‪ ،‬وآن انسان‪ ،‬قبل از آمدنش به زمي درجسد مادي‪ ،‬در‬
‫منازل ابدي پدر باقي مانده بود‪ ،‬و مسيح روح اول ميباشد‪ ،‬بنابر اين وي پسر بزرگ است ‪.‬‬
‫‪-‬عيسى ‪ u‬زمي را وآنچه در آن است خلق نوده‪ ،‬هچان عال هاي ديگر را نيز به رهنمائي پدر آسان خود‬
‫خلق نوده است‪ ،‬بعد از آن حيوانات را پيدا كرده است‪.‬‬
‫‪-‬مسيح ‪ : u‬مادرش مري عذراء است كه وي به شخصي بنام يوسف نامزد بود‪ ،‬روح القدس بر وي آمده‬
‫وقوت عال بر وي سايه افگند‪ ،‬و پسر وي پسر خدا است‪ ،‬پسر سلطهء الوهيت را از پدر خود به مياث برده‬
‫و فنا شدن را هم از مادر خود‪.‬‬
‫‪-‬در حاليكه وي درعمر سي سالگي قرار داشت‪ ،‬يوحنا معمدان تعميد وي را انام داد‪ ،‬چهل روز روزه‬
‫گرفت تابا شيطان مقابله و ماربه نايد‪ ،‬هچنان از دست وي معجزات صادر شد‪.‬‬
‫‪-‬عيسى ‪ u‬باطر آنكه بر خطيئه و گناه غالب شود‪ ،‬زده شد‪ ،‬عذاب كرده شد‪ ،‬و دار كشيده شد‪ ،‬وي روح‬
‫خود را نزد پدر خود امانت گذاشته بود‪ ،‬و جسدش سه روز در قب ماند‪ ،‬بعد از آن روحش به سويش‬
‫بازگشت نود‪ ،‬در حاليكه بالي مرگ غلبه حاصل نوده بود‪ ،‬از قب برخاست‪.‬‬
‫‪-‬اندكي بعد از برخاستنش در امريكا ظاهر گرديده كليساي خود را تأسيس نود‪ ،‬بعد از آن به سوي آسان‬
‫بال شد‪ ،‬و بعد از آن در عقيدهء مسيحيت شركيات داخل گرديد و رجال دين در مقابل هم به جنگ و مقابله‬
‫پرداختند ‪ ،‬و اين امر سبب شد كه بارديگر عيسى هراه با ال به زمي پايي شوند‪ ،‬كه نزول شان بالي يوسف‬
‫سيث بود‪ ،‬تابار ديگر عقيدهء مسيحيت را هانطور كه در اصل بود به زمي باز گردانند‪.‬‬
‫‪-‬حواء دختر برگزيده اي بود كه به آدم داده شد‪ ،‬و براي آندو اجازه خوردن از تام درختان داده شد‪ ،‬بز‬
‫درخت كه معرف كنندهء خي و شر بود‪ ،‬شيطان آندو را فريب داد و از آن درخت خوردند‪ ،‬بنابر آن فنا‬
‫پذيرگشتند‪ ،‬و مشغول توالد وتناسل شدند‪.‬‬
‫‪-‬روح القدس ‪ :‬عضو هيئة اليه ميباشد ‪ ،‬وي جسدي دارد از روح به شكل انسان ‪ ،‬وي دريك وقت واحد‪،‬‬
‫تنها در يك جاي موجود ميشود‪ ،‬لكن نفوذش برهه جا ميسد‪.‬‬
‫‪-‬پيامب مردي است كه خداوند وي را خواسته تا نايندگي وي را در زمي نايد‪ ،‬و به نيابت وي سخن‬
‫بگويد‪ ،‬پيامبي نزد آنان دوامدار بوده قطع ني شود‪.‬‬
‫‪-‬تعميد‪ :‬تعميد اشاره ايست به سوي مرگ و قيامت ‪ ،‬و به اين طريق انام ميشود‪ :‬شخصيت دين با‬
‫شخصي كه ميخواهد وي را تعميد دهد در آب پايي ميشود‪ ،‬بعدا آنرا در آب غوطه داده دوباره بيونش‬
‫مينمايد‪ ،‬به اين كار زندگي گنهگاري به پايان ميسد و زندگي جديد شروع ميشود‪ ،‬و آن ميلد دوم گفته‬
‫ميشود‪.‬‬
‫‪-‬قربان ‪ :‬قربان ها قبل از مسيح به طريق ذبح حيوانات تقدي ميشد‪ ،‬ول كفارهء مسيح توسط كشته شدنش ‪،‬‬
‫اين نوع قربان هارا ختم نود‪ ،‬و قربان عبارت از نان ونبيذ هراه با نازها گرديد‪ ،‬و در خلل ديدار جديد‬
‫قديس هاي ايام اخيه‪ ،‬آنرا به نان و آب تبديل كردند‪.‬‬
‫‪-‬روز شنبه را تقديس و تعظيم مينمايند‪ ،‬زيرا خداوند‪ ،‬بعد از فارغ شدنش از اياد كائنات ‪ ،‬درهي روز‬
‫استراحت و دمراست نوده است‪ ،‬برخاست مسيح بعد از دار كشيده شدنش در روز يك شنبه بود‪ ،‬بنابر اين‬
‫عوض روز شنبه روز يك شنبه مل تقديس قرار گرفته است‪.‬‬
‫‪-‬روزه ‪ :‬عبارت است از امتناع ورزيدن از خوردن و نوشيدن به مدت دو وقت طعام پي درپي‪ ،‬بنابر اين يك‬
‫شخص بايد بيست وچهار ساعت روزه بگيد‪ ،‬پس وقت كسي از آنان نان شب خورد برايش تاشب ديگر‬
‫جائز نيست كه چيزي بورد هچنان روزه دار براي رهب كهنوت‪ ،‬مال وياطعامي كه مساوي خوراك دو وقت‬
‫باشد‪ ،‬تقدي مينمايد و آنرا عطاء روزه ميگويند‪.‬‬
‫‪-‬نوشيدن نبيذ‪ ،‬مسكرات الكول‪ ،‬تنباكو‪ ،‬ودخانيات را با تام انواع آن حرام ميدانند‪ ،‬و از نوشيدن قهوه‬
‫وچاي امتناع ميورزند‪ ،‬زيرا در آنا مواد مضره وجود دارد‪ ،‬هچنان از نوشيدن مرطبات‪ ،‬و آنچه كه در آن از‬
‫مشروبات صودا و مشروبات فواره و آباي گازدار وجود داشته باشد‪ ،‬و از الكول كه خطرناكترين آنا است‬
‫منع مينمايند و به عدم اسراف در خوردن گوشت نيز توصيه مينمايند‪ ،‬ول تريش ني كنند‪ ،‬و خوردن ميوه‬
‫ها‪ ،‬سبزيات‪ ،‬تركاري ها‪ ،‬و غله ها را مباح دانسته به خوردن گندم به طور خاص تأكيد مينمايند‪ ،‬زيرا عقيده‬
‫دارند كه آن به جسم انسان فايده مند بوده سبب حفظ صحت و دوام آن ميشود‪ ،‬قابل ذكر است كه يوسف‬
‫سيث رقص مينمود‪ ،‬شراب مينوشيد‪ ،‬در پلوان شركت ميكرد‪ ،‬وي چني نوشته ميگويد‪« :‬انسان باطري پيدا‬
‫شده كه از زندگي خود فائده بگيد»‪.‬‬
‫‪-‬تعدد هسران را جائز دانسته براي مرد اجازه ميدهند كه هر قدر ميخواهد ازدواج كند‪ ،‬زيرا در اين كار زنده‬
‫ساخت شريعت است كه خداوند در زمانه هاي گذشته آنرا مشروع ساخته بود‪ ،‬و اين را تنها به دارندگان‬
‫اخلق نيكو و عال اجازه ميدهند ‪ ،‬آنم به شرطي كه قدرت سرپرست زياده از يك فاميل را در خود به اثبات‬
‫برسانند‪ ،‬خود يوسف سيث از جواز تعدد هسران عمل استفاده كرده بود‪ ،‬وتا سال‪189 .‬م اين عادت ادامه‬
‫داشت‪.‬‬
‫‪-‬در دوران پيامبشان ولفورد‪ ،‬در نتيجه فشارهاي شديد كه از جانب گروه هاي ديگر متوجه شان گرديد‪ ،‬و‬
‫هچنان باطر دست يافت به يكجا شدن با سلطه هاي اتادي‪ ،‬از تعدد هسران ‪ -‬ظاهرا ‪ -‬دست كشيدند‪.‬‬
‫ول على الرغم ترير رسي و علن‪ ،‬آنان به طريق مفي از تعدد استفاده مينمايند‪.‬‬
‫‪-‬زنا را مطلقا تري مينمايند‪ ،‬و كسي خطاء ميكند برايش توبه نودن و رجوع كردن از تام گناهان مكن‬
‫است‪.‬‬
‫‪-‬بالي هر فرد واجب است كه ده يك [عشر] كسب نقد خودرا‪ ،‬با خوشي و سرور بپردازد‪.‬‬
‫‪-‬عطاء روزه خود را ميدهند‪ ،‬اشتراكات متلفي و بششهاي بدون سي براي كليساي خود ميدهند‪ ،‬بنابر آن‬
‫كليساي آنان از كليساهاي غن و ثروتند به شار ميود‪.‬‬
‫بعضي علمه هاي قيامت ‪:‬‬
‫* شرارت ها‪ ،‬جنگها و نا آرامي ها‪.‬‬
‫* باز گردانيدن انيل [يعن انيل از نزد انسان ها گرفته و برده ميشود]‪.‬‬
‫* ظاهر شدن كتاب مورمون‪.‬‬
‫* لمان ها ملت بزرگي ميگردند‪.‬‬
‫* اعمار اور شليم جديد در وليت ميسوري‪.‬‬
‫* خاندان اسرائيل ملت برگزيدهء خداوند ميگردد‪.‬‬
‫بعد از حساب چند ملكت تشكيل ميگردد ‪:‬‬
‫* ملكت آسان‪ :‬اين ملكت براي كسان است كه شهادت عيسى ‪ u‬را قبول نودند و به نامش ايان آورده‬
‫تعميد نودند‪.‬‬
‫* ملكت زمين‪ :‬اين براي كسان است كه انيل را بر روي زمي ترك كردند‪ ،‬ليكن در عال روحانيت آنرا‬
‫استلم كرده بودند‪.‬‬
‫* ملكت سفلى ‪ :‬براي كسانيكه انيل و شهادت عيسى ‪ u‬را نه در روي زمي پذيرفته اند و نه هم در عال‬
‫روحانيت‪ ،‬هراه آنان زنا كاران و فاسقان ميباشند‪.‬‬
‫* تاريكي خارجي‪ :‬براي كسان خواهد بود كه براي عيسى ‪ u‬توسط روح القدس شهادت داده اند و قوت‬
‫پروردگار را دانسته اند‪ ،‬ليكن براي شيطان اجازه داده اند كه بر ايشان غلبه نايد‪ ،‬تا از حق منكر شوند‪ ،‬و با‬
‫قوت پروردگار مقابله نايند‪.‬‬
‫‪-‬به دوران «هزار سال نيكبخت» ايان دارند‪ ،‬كه آن از تاريخ آمدن عيسى ‪ u‬به زمي شروع ميشود و هزار‬
‫سال ادامه ميكند‪ ،‬و در آن وقت بسياري از مردگان بر ميخيزند‪ ،‬و بعضي از آنان به مرد ديدنش در وقت‬
‫نزولش‪ ،‬اختطاف كرده ميشوند‪ ،‬اين قيامت اول است‪ .‬شرارت پيشگان در جسد هاي خويش هلك شده تا‬
‫انتهاء هزار سال با ديگر مردگان اشرار باقي ميمانند‪ ،‬كه بعد از آن قيامت آخر ميايد‪.‬‬
‫‪-‬در مدت هي هزار سال مبت و صلح رائج و حكمفرما ميباشد‪ ،‬شخص عيسى ‪ u‬پادشاه ميباشد‪ ،‬زمي در‬
‫يكجا جع ميشود‪ ،‬و قاره هاي متلف وجود ني داشته باشد‪ ،‬اطفال بدون ارتكاب گناه و خطاء بزرگ‬
‫ميشوند‪.‬‬
‫‪-‬در آن وقت مردن وجود ني داشته باشد‪ ،‬زيرا مردم در يك لظه از حالت فان بودن به حالت زندگي‬
‫جاويدان تغيي مينمايند‪.‬‬
‫‪-‬در اواخر هي هزار سال‪ ،‬براي مدت كوتاهي لگام شيطان رها كرده ميشود‪ ،‬ميان پيوان پيامبان و پيوان‬
‫شيطان معركه و جنگ صورت ميگيد‪ .‬آنگاه مؤمني غالب ميشوند وشيطان تا ابد رانده ميشود‪.‬‬
‫پنجم ‪ :‬مورمون و يهود ‪:‬‬
‫‪-‬در اين شكي نيست كه يهود نقش فعال وبارزي در حركت مورمون دارد‪.‬‬
‫‪-‬معتقد اند كه خداوند به ابراهيم و به پسرش يعقوب وعده نوده كه از نسل وي امت برگزيدهء خداوند‬
‫خواهد بود‪.‬‬
‫‪-‬يعقوب كه نامش (اسرائيل ) است‪ ،‬دوازده پسر داشت كه آنان به اسباط مشهور اند‪.‬‬
‫‪-‬هان پيامبان مرتكب شرارت ها شدند‪ ،‬بنابر آن خداوند آنان را در زمي پراگنده نوده به دو ملكت تقسيم‬
‫نود‪:‬‬
‫‪-1‬ملكت شال‪ :‬كه بنام اسرائيل ياد ميشود و در آن ده تن از جله اسباط زندگي مينمودند‪.‬‬
‫‪-2‬ملكت جنوب‪ :‬كه بنام ملكت يهوذا گفته ميشد‪ ،‬در آن تنها دو تن از جلهء اسباط زندگي ميكردند‪.‬‬
‫‪-‬اسباط شال در معركه اي شكست خورده اسي شدند‪ ،‬و بعضي از آنان فرار نوده سرگردان در مناطق‬
‫ميگشتند‪.‬‬
‫‪-‬بعد از صد سال‪ ،‬حوال‪ 600 ،‬ق م ‪ .‬ملكت جنوب به شكست مواجه شد‪ ،‬در آنوقت لي و خاندانش‬
‫اورشليم را ترك نوده در قارهء امريكا جاگزين شدند‪ ،‬كه از اولدهء آنان است نافيها‪ ،‬هچنان لمان ها از‬
‫نسل لي شرده ميشوند‪ ،‬و سال ‪ 586‬ق‪ .‬م اورشليم تريب گرديد‪.‬‬
‫‪-‬دوسبط اسرائيل كه باقي مانده بودند اسي شدند‪ .‬بناء اورشليم بعد از مسيح دو باره اعاده گرديد‪ ،‬ول لشكر‬
‫رومان ها بار دوم آنرا تريب كردند‪.‬‬
‫‪-‬تصريح مينمايند كه پروردگار وعده نوده كه در اين زمان بن اسرائيل را باطر تعليم انيل جع خواهد نود‪.‬‬
‫هچنان موسى پيامب سال ‪1836‬م نزد يوسف سيث پايي شد و سلطهء جع كردن خاندان اسرائيل را در‬
‫هيكل كيتلند به او داد‪.‬‬
‫‪-‬خاندان اسرائيل فعل در حالت جع شدن قرار دارند زيرا سالنه چندين هزار اسرائيل‪ ،‬كه به خاندان ابراهيم‬
‫و يعقوب عليهما السلم تعلق خون ويا تعلق پسر خواندگي دارند ( به گمان آنان) به كليسا مي پيوندند‪.‬‬
‫دوسبط ديگر‪ ،‬افراي و منسي در سرزمي امريكا يكجا خواهند شد‪ ،‬وسبط يهوذا به اورشليم بازگشت خواهد‬
‫كرد‪ ،‬هچنان ده سبط مفقود بركات را كه براي شان وعده شده‪ ،‬از طرف افراي در امريكا اعطاء خواهند‬
‫شد‪.‬‬
‫‪-‬اسرائيلي هاي پراگنده درهر كشور براي جع شدن در دربار مسيح‪ ،‬دركوه هاي صهيون‪ ،‬دعوت ميشوند‪.‬‬
‫‪-‬اين تمع كامل براي اسرائيل تاوقت تام ني شود كه بار دوم نات دهنده بيايد (چنانچه آنان مي پندارند)‪.‬‬
‫‪-‬در جهان دو پايتخت خواهد بود‪ :‬اول در اورشليم ‪ ،‬دوم در امريكا‪ ،‬زيرا از صهيون شريعت ميايد و از‬
‫اورشليم كلمهء پروردگار ميايد‪.‬‬
‫ريشه هاي فكري و اعتقادي ‪:‬‬
‫‪-‬يهوديان نقش مهمي در نشأت و ترقي اين طائفه داشتند كه هدف شان آوردن تفرقه و انشقاق در داخل‬
‫كليسا هاي مسيحي است تابتوانند بالي آنان سيطره نايند‪.‬‬
‫‪-‬كتاب مورمون در هه چيز مشابه به تلمود [نام كتاب يهود] است‪ ،‬گوئي كه نسخه ايست كه از روي آن‬
‫نوشته شده است ‪.‬‬
‫‪-‬دولت اسرائيل تام امكانات خود را در خدمت اين طايفه مسخر نوده در راه استمرار كمك و طرفدار‬
‫ساخت نصران ها براي اين طايفه‪ ،‬كار و فعاليت مينمايد‪.‬‬
‫‪-‬باطر ارتباط دادن صهيون و يا قدس جديد به سر زمي مقدس امريكا – نظر به اعتقاد آنان – فعاليت‬
‫مينمايند‪ ،‬و انتظار بازگشت مسيح را دارند‪ ،‬كسيكه باز خواهد آمد و زمي را تصرف خواهد نود و آنرا پر از‬
‫جنت هاي جاويدان خواهد كرد‪.‬‬
‫‪-‬دربارهء فلسطي در كتاب مورمون‪ ،‬در اصحاح دهم‪ ،‬فقرهء ‪ 31‬ميگويند‪ « :‬بيدار شو و گرد خود را‬
‫بيفشان اي اورشليم‪ ،‬بلي ‪ ...‬لباس هاي جيل و زيباي خود را به تن كن اي دختر صهيون‪ ،‬و حدود خود را تا‬
‫ابد گسترش بده و فراخ نا‪ ،‬تا ديگر مغلوب نگردي‪ ،‬و وعده هاي ازل پدر تقق يابد‪ ،‬آن وعده هائي كه با تو‬
‫فيصله نود‪ ،‬اي خانهء اسرائيل»‪.‬‬
‫‪-‬در اصحاح چهاردهم ‪ ،‬فقرهء (‪ )6‬خطاب به مورمون ميگويد‪ « :‬قدس را براي سكها ندهيد‪ ،‬خانه هاي‬
‫خود را پيش روي خوكها نيندازيد‪ ،‬كه با پاهاي خويش آنرا پايال مينمايند‪ ،‬آنگاه به شا متوجه شده پارهء‬
‫پاره تان ميكنند»‪.‬‬
‫‪-‬فكر صليبـي و فكر صهيون در ديد شان به سوي فلسطي ‪ ،‬موافق به چشم ميايد‪ ،‬آنان اين سخن را از سال‬
‫‪1825‬م تكرار مينمايند‪ ،‬وقت كه هنور سرزمي فلسطي جزئي از پيكر سرزمي اسلم بود‪.‬‬
‫انتشار و جاهاي نفوذ ‪:‬‬
‫‪-‬به مفكورهء مورمون تعداد زيادي از نصارا ايان آورده اند‪ ،‬داعيان آن جوانان پركار و پرفعاليت بودند‪ ،‬تعداد‬
‫افراد آن به زياده از پنج مليون رسيده است‪ ،‬كه هشتاد در صد آن در وليات متحدهء امريكا اند و مركز شان‬
‫در وليت (اوتاه) ميباشد‪ ،‬زيرا ‪ %68‬مردم اين وليت از افراد هي طايفه است و ‪ %62‬ساكني مقاطعهء‬
‫بيه هاي شور‪ ،‬به حيث اعضاء در اين كليسا ثبت نام اند كه مركز عمومي شان در وليت (يوتا) امريكا‬
‫ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬آنان در وليات متحدهء امريكا‪ ،‬امريكاي جنوب‪ ،‬كندا‪ ،‬و اروپا منتشر اند‪ ،‬هچنان در اكثر اطراف جهان‬
‫شاخه ها‪ ،‬كتابانه ها و مراكز نشرات براي نشر و پخش افكار وعقايد خويش دارند‪.‬‬
‫‪-‬آنان كتب خويش را به طور رايگان توزيع مينمايند‪ ،‬و دعوت شان در حقيقت خدمت براي مصال اسرائيل و‬
‫بر آورده ساخت اهداف تعيي شدهء شان است‪ ،‬و آنان (‪ )175‬رسالهء تنصيي دارند‪ ،‬هچنان مالك يك‬
‫شبكهء تلويزيون و يازده دسگاه راديوئي هستند‪ ،‬ويك ملهء ماهوار در اسپانيا دارند‪ ،‬و يك روزنامه دارند‪.‬‬
‫مراجــع ‪:‬‬
‫الف ‪ :‬نشرات وجود دارد كه آنرا كليساي يسوع مسيح براي قديس هاي ايام اخيه در شهر (سولت ليك)‬
‫وليت يوتا‪ ،‬در ايالت متحدهء امريكا‪ ،‬تت اين عناوين توزيع مينمايد ‪:‬‬
‫‪The Church of Jesus Christ of Latter- day Saints.‬‬
‫‪Missionary Department .‬‬
‫‪5-East North Temple.‬‬
‫‪Street Salt Lake City, Utah 84150 USA.‬‬
‫ب‪ :‬نشرات شان به زبان عرب‪:‬‬
.‫مباديء النيل‬-1
.‫دليل الشعبة‬-2
. ‫دليل القائد الكهنوت‬-3
.‫كلمة الكمة‬-4
.‫شهادة يوسف سيث‬-5
. ‫دليل العائلة‬-6
. ‫ ماذا عن الورمون – طبع الوليات التحدة‬: ‫ج‬
.‫م‬1982 ‫ آب‬/‫هـ‬1402 ‫ شوال‬22 ‫ مقاله اي در بارهء مورمون در ملهء المه شارهء‬:‫د‬
.‫ مقاله أي در موسوعهء بريطانية در بارهء مورمون‬:‫هـ‬
:‫ آنان نشرات به زبان انگليسي دارند‬:‫و‬
.Succession in the Presidency -1
.W. H. Y. Families -2
A Family home evening program suggested by the church of Jesus Christ of latter- day saints.
3- The Mormons and the Jewish people.
4-The Lords Day.
5-What the Mormons think of Christ.
6- A word of Wisdom. Mark E. Petersen.
7- Baptism. How and by Whom administered ?.
‫مونيه و يا حركت توحيدي صن مون‬
‫تعريف ‪:‬‬
‫مونيه يك حركت مشبوهه است كه به سوي توحيد اديان‪ ،‬وذوب شدن آنا در يك قالب دعوت مينمايند‪،‬‬
‫تاهه مردم در قالب صن مون كوريائي كه در عصر حاضر‪ ،‬با پيامبي جديد ظاهر گرديده است ذوب شوند‪.‬‬
‫تأسيس وافراد برازنده ‪:‬‬
‫‪-‬مؤسس اين مذهب قسيس ثروتند صن مون است كه در كوريا سال ‪ 1920‬م تولد گرديده است‪ ،‬وي ادعا‬
‫نود كه از سال ‪1936‬م به بعد با عيسى ‪ u‬ارتباط دارد‪ ،‬در عمر بيست و شش سالگي به تقيق وبررسي‬
‫زندگي نامهء پيامبان ورهبان روحي‪ ،‬مثل موسى‪ ،‬عيسى‪ ،‬و ممد عليهم الصلة والسلم‪ ،‬وامثال بوذا‬
‫وكرشنا‪ ،‬شروع نود هچنان به دانست و آموخت تعاليم اديان آسان و وضعي‪ ،‬امثال ‪ :‬يهوديت‪ ،‬نصرانيت‪،‬‬
‫اسلم و هچنان بودائيت‪ ،‬هندويت پرداخت‪.‬‬
‫‪-‬در سال ‪1973‬م در وليات متحده رفت و آمد نوده با تعدادي از شخصيات بزرگ آنا ارتباط بر قرار‬
‫نود‪.‬‬
‫‪-‬باطر فراد نودنش از پرداخت ماليات به مدت يك سال و شش ماه در زندان فيدرال كنكتيكت زندان‬
‫گرديد‪ ،‬ول پيوانش توانستند كه زندان شدنش را چني تصوير نايند كه آن شكنجه اي بود كه در راه‬
‫عقيدهء دين كه با خود دارد ‪ ،‬متحمل گرديد‪.‬‬
‫‪-‬فعل منصب و چوكي رئيس ملهء جهان اديان را اشغال نوده است ‪.‬‬
‫‪-‬از آلان ديدار نود ول سلطنت هاي بون اعلن كردند كه وي شخص نامطلوب ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬وي ميخواهد كه در زمانش حادثات مهمي واقع شود‪ ،‬زيرا وي و پيوانش‪ ،‬در طرفداري رئيس ريتشارد‬
‫نيكسون‪ ،‬در رسوا ساخت ووترجيت‪ ،‬نقش بارزي داشتند‪ .‬هچنان درحايت برنامه ها وسياست رئيس ريغان‪،‬‬
‫درامريكاي وسطي خيلي فعاليت مينمايند ‪0‬‬
‫‪-‬شانج هوان كواك‪ :‬چوكي هكار رئيس ملس جهان اديان را اشغال نوده از بزرگترين م[‪]2.‬عاوني مون‬
‫ميباشد‪ ،‬ضمن بيانيهء خود درملس منعقدهء سال ‪1985‬م در تركيه‪ ،‬پيامبي مون را اعلن نوده اظهار كرد‬
‫كه براي او از آسان وحي ميايد‪.‬‬
‫‪-‬فرانك كوفمان يهودي‪ :‬در نيويارك زندگي مينمايد‪ ،‬و پيوي مون را ميكند‪ ،‬ودر مؤسسهء وي كار ميكند‪،‬‬
‫در ملس تركيه دانشمندان مسلمان را سوگند داد كه (خود را از موقف اديان ديگر‪ ،‬مثل يهوديت‪ ،‬بودائيت‪،‬‬
‫هندويت با خب سازند)‪.‬‬
‫‪-‬دكتور يوسف كلرك‪ :‬قسيس كاتوليكي و از هكاران مون ميباشد‪ ،‬وي عضو ملس ادارهء ملس جهان‬
‫اديان است‪ .‬و سرپرست ملس تركيه نيز بود‪.‬‬
‫‪-‬كوزا‪ :‬رئيس مكتب مون در هندوراس‪ ،‬در راه انتشار حركت در امريكاي لتي فعاليت دوامدار مينمايد‪.‬‬
‫‪-‬موسى دست‪ :‬رئيس كليساي مون در وليات متحدهء امريكا‪.‬‬

‫افكار و معتقدات ‪:‬‬


‫‪-‬مي پندارد كه وي با عيسى ‪ u‬در ارتباط بوده و ادعاي پيامبي جديد مينمايد و مي پندارد كه تعاليم خويش‬
‫را از آسان اخذ ميكند‪.‬‬
‫‪-‬شعار وهدف آشكارش هانا كوشش در راه اتاد اديان‪ ،‬با وجود اختلف انواع شان‪ ،‬ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬براي نصارا ميگويد كه پروردگار‪ ،‬مسيحيت را به دور انداخته آنرا به رسالت جديدي تبديل نوده و آن‬
‫رسالت توحيد و اتاد ميباشد كه وي به سوي آن دعوت مينمايد‪.‬‬
‫از جلهء قانون اساسي براي حركت مونيه اين است‪ ( :‬هدف اساسي هانا فعاليت در راه اتاد جهان تت لواء‬
‫پروردگار واحد ميباشد‪ ،‬به قسمي كه تام عوائق و موانع كليسائي‪ ،‬سياسي‪ ،‬وطن‪ ،‬قومي‪ ،‬و اجتماعي از اين‬
‫جهان دور كرده شود‪.‬‬
‫‪-‬در كتاب ( البدأ القدس) خويش ميگويند‪« :‬رسالت و وظيفهء اساسي آدم آن بود كه يك خاندان كامل در‬
‫زمي اياد نايد‪ ،‬ول در نتيجهء كار شيطان كه خيلي در وظيفهء خويش از ابتداء شروع ملوقات فعال بود‪،‬‬
‫آنچه به آدم وظيفه داده شده بود متحقق نشد‪ ،‬عيسى آدم را پيدا كرد‪ ،‬ول در مسئلهء ازدواج ناكام گرديده‬
‫قانون تكوين خانوادهء كامل را ترك نود‪ ،‬اما ناكامي وي كامل نبود‪ ،‬زيرا جانب روحانيت انسان را زنده‬
‫نوده بود‪ ،‬جسد انسان هانطور زير سلطهء شيطان قرار داشت‪ ،‬در حاليكه تديد آن نيز ضروري بود‪ ،‬بناء اين‬
‫كار آدم ثالث را ميخواهد‪ ،‬كه با يك زوجهء مثال يكجا شده تا تقيق اين هدف نيز باطر تولد انسان كامل‬
‫مكن شود»‪.‬‬
‫‪-‬آنان به تقيق و بررسي قواني بيانيه ميپردازند و ميپندارند كه آن اينرا ظاهر ميسازد كه تاريخ و حوادث از‬
‫سابق مكرر و معي ميباشد‪ ،‬نظر به هي جدول هاي بيان چني معلوم منمايند كه در تاريخ مثال هاي متكرري‬
‫از بشر وجود داشته كه آنان براي آن برگزيده شده بودند كه پدران كامل شوند ول شيطان راه آنان را گرفت‬
‫پس كار شان به نتيجه نرسيد‪ ،‬هي خانداناي مثال وجود شان در طول تاريخ‪ ،‬بعد از گذشت هر چهارصد‬
‫سال ميبود‪.‬‬
‫‪-‬براي حركت خويش به اين طريقه اعضاء جذب وشكار مينمايند كه اول شخص را به طرف يك وقت طعام‬
‫دعوت مينمايند‪ ،‬بعد از آن وي را به اشتراك در سفر آخر هفته دعوت ميكنند‪.‬‬
‫‪-‬افراد جديد را از گفتگو در ميان خودشان منع مينمايند‪ ،‬و بر آنان لزم است كه تا اجتماع دوم در آخر‬
‫هفته منتظر باشند‪.‬‬
‫‪-‬شخص دعوت شده چندين هفته با معلم خود ميود‪ ،‬بعد از آن وي را در يكجا با ديگر افراد نو شول جع‬
‫ميسازند تا به ههء شان يك عقيده را تلقي و تعليم نايند و درضمن آن بر تقديس و تجيد شخصيت مون‬
‫تاكيد نوده‪ ،‬و به ضرورت انكار از عقايد اهال و جامعهء شان پافشاري ميكنند‪.‬‬
‫‪-‬مون در كتاب توجيهي خود ( اقوال الب الروحي) ميگويد‪« :‬كار دور شدن از فاميل و دوستان تصادفا‬
‫ميسر ني شود‪ ،‬زيرا لبدي است كه آنرا در زندگي جديد خود ترين نائي‪ ،‬كه بعد از آن توبتوان بالي فاميل‬
‫خويش‪ ،‬دوستان و هسايگان خويش انكار ناي»‪.‬‬
‫‪-‬اگر عضوي بواهد كه از نزد آنان فرار نايد اينكار برايش از چند جهت مشكل خواهد بود‪:‬‬
‫‪-1‬وي از فاميل خود جدا شده توسط عقيدهء جديد خويش كه با عقيدهء آنان مالف است دشن را با آنان‬
‫اعلن نوده است‪ ،‬بنابر آن دوباره به سوي آنان ني تواند بازگشت نايد‪.‬‬
‫‪-2‬دماغ ومغز وي را شسته اند‪ ،‬و بعد از آنكه بالي وي تسلط روحي حاصل نودند و او را با وعده‬
‫هاي آسان دروغي فريب داده اند ديگر وي به منلهء آلهء مسخر در دست آنان قرار گرفته هر طوري‬
‫بواهند حركتش ميدهند‪.‬‬
‫‪-3‬درصورت فرار وي گروپ مونيه وي را تعقيب نوده دوباره به بازگشت به احاطهء شان مبور خواهند‬
‫كرد‪.‬‬
‫‪-‬وقت عضو جديد خود را به آنان تسليم نود آنان وي را به فروش گلها و شع وادار خواهند كرد‪ ،‬تا علوه بر‬
‫درآمد مال كه به بوديچهء حركت مي افزايد‪ ،‬كمينگاهي براي جذب اعضاء جديد نيز باشد‪.‬‬
‫‪-‬مون در ميدان ماديسون جاردن در نيويارك مراسم ازدواج دسته جعي را ترتيب داد كه در آن ملس ازدواج‬
‫‪ 2075‬پسر و دختر جوان را انام داد‪ ،‬اين درحال بود كه ملس قومي كليسائي در امريكا بيانيه اي صادر‬
‫نوده بود كه در آن عدم اعتراف به كليساي مون اعلن گرديده بود‪.‬‬
‫‪-‬مون بر ماربه و مقابله با كمونست تاكيد نوده وبه هجوم بر ضد آن پافشاري مينمايد‪ ،‬و باطر مقابله با آنان‬
‫در جاهاي متلف جهان گروپ هايي ارسال ميكند‪.‬‬
‫‪-‬مون باطر كوشش در راه تقيق اهداف خويش چندين ملس تشكيل داده كه از آنمله است‪:‬‬
‫‪-1‬ملس اتاد يهود در سويسرا‪.‬‬
‫‪-2‬ملس اتاد جهان مسيحي در ايطاليا‪.‬‬
‫‪-3‬ملس بودائيان در جاپان‪.‬‬
‫‪-4‬ملس هندوان در سييلنكا‪.‬‬
‫‪-5‬ملس اتاد جهان اسلم‪ ،‬كه از ‪ 22-19‬ستمب ‪1985‬م در نزديكي اسطانبول تركيه برگذار گرديد‪ ،‬و به‬
‫هدف كامياب ملس‪ ،‬دانشكدهء اليات دانشگاه مرمره با آنان هكاري نود‪ ،‬و از جلهء دعوت شدگان‬
‫تعدادي از سخصيات اسلمي نيز بود‪.‬‬
‫‪-6‬نزد آنان پلن براي برگذاري مالس ديگر از سال ‪1993-1989‬م نيز وجود دارد‪.‬‬
‫‪-‬پيوان مون كه در ملس تركيه اشتراك نوده بودند‪ ،‬اختلفات موجوده ميان اديان را چنان جلوه ميدادند كه‬
‫با اختلفات فقهي موجوده ميان خود مذاهب اسلمي فرقي ندارد‪ ،‬در حاليكه اين يك بتان و افتراء مض‬
‫است‪ ،‬زيرا اختلف ميان اديان قبل از هه اختلف عقيدت است‪ ،‬و اختلف بي مذاهب فقهي‪ ،‬جز اختلف‬
‫سطحي اجتهادي در فروعات چيز ديگري نيست و در اصول اختلف وجود ندارد‪.‬‬
‫‪-‬كوفمان يهودي در نشست اختتامي اين ملس گفت‪ « :‬اين مسئله به آن ضرورت دارد كه سعي بيشتر به‬
‫خرچ دهيم تا هديگر را بشناسيم‪ ،‬زيرا ما على الرغم آنكه به سوي شئ واحد و عقيدهء واحد منسوب‬
‫ميشوي‪ ،‬با هم اختلف مينماييم ‪ ،‬و براي اينكه يكجا و موافق شوي ضرور است كه غي خود را با عقيده اش‬
‫بشناسيم»‪.‬‬
‫‪-‬جريدهء ( السلمون) در شارهء (‪ )36‬خود چني تذكر ميدهد كه ملس جهان اديان كه آنرا صن مون‬
‫سرپرست ميكند‪ ،‬تت اثر مؤسسهء جهان اتاد اديان (‪ )IRF‬كار ميكند‪ ،‬وآن يكي از نايندگي هاي دين انسان‬
‫ميباشد كه تابع كليساي اتادي ها ميباشد‪ ،‬و آن يكي از حركات جديد دين است كه صومون آنرا در كوريا‬
‫تأسيس نوده است‪.‬‬
‫‪-‬جريدهء مذكور تذكر ميدهد كه اهداف ملس جهان اديان‪ ،‬مطابق آنچه ياد داشت خود ملس ثبت نوده‪،‬‬
‫اشياء ذيل ميباشد‪:‬‬
‫‪-1‬شعار دادن به وحدت انسان‪.‬‬
‫‪-2‬وجود اداء احترام به عقايد و فرهنگ هاي متلف انسان‪.‬‬
‫‪-3‬دعوت مردم از تام اديان به سوي يك نوع وحدت روحان‪ ،‬واحترام به خصوصيات هر دين‪.‬‬
‫‪-4‬تشويق به فهم متقابل از معتقدات دين جهان و اياد تعاون ميان آنان‪.‬‬
‫‪-5‬هكاري با آنانيكه آرزوي اياد نسق و انسجام ميان اديان را دارند‪ ،‬و كمك در تعاون ميان سازمان هاي‬
‫دين‪.‬‬
‫‪-6‬گسترش خدمت در راه توجيهات نظريه هاي دين باطر حل مشكلت عامهء انسان‪.‬‬
‫‪-7‬دفاع از حقوق انسان‪ ،‬به طوريكه در آن حق آزادي عقايد دين و انام آن حفظ شود‪.‬‬
‫‪-8‬تأييد علمي از آرزوهاي فردي متعلق به معتقدات دين از طريق وضع نودن برنامه هاي كه وظيفهء آن‬
‫تفيف مشكلت و خوب ساخت حال بشريت باشد‪.‬‬
‫ريشه هاي فكري و اعتقادي ‪:‬‬
‫‪-‬يهوديان ‪-‬چون يك اقليت فساد پيشه اند ‪-‬هيشه در راه پخش نودن ادعاهائي مبن بر دور ساخت امتيازات‬
‫از ميان عقايد سعي و تلش مينمايند تا راه را براي داخل شدن شان در ميان ملتهاي جهان هوار ساخته‪ ،‬ودر‬
‫آخر تنها آنان بره ببند آنم به سرمايهء ديگر ملتها‪.‬‬
‫‪-‬اين حركت هم در مدار آن حركات چرخ ميزند كه در خدمت صهيونيزم مسخر ميباشند‪ ،‬زيرا هانندي و‬
‫مشابت ميان اين حركتها دال بر آنست كه ههء آنا اصل واحدي دارند و به هدف مشتركي كار مينمايند‪.‬‬
‫‪-‬ثروت بيحدي كه صن مون با آن حركت مينمايد به جانب اشاره ميكند كه وي را تويل نوده در عقبش مي‬
‫ايستد تا از كار و دعوت وي در نابود كردن اديان و منهدم ساخت اخلق استفاده نايد‪.‬‬
‫انتشار و جاهاي نفوذ ‪:‬‬
‫‪-‬اين حركت از موجوديت گستـرده أي در جنـوب و وسـط امريكا برخور‬
‫دار ميباشد‪ ،‬زيرا آنان در تشيلي‪ ،‬ارجواي‪ ،‬ارجنتي‪ ،‬هندوراس‪ ،‬و بوليفيا روابط مستحكمي با بزرگان‬
‫سياست‪ ،‬دارند‪.‬‬
‫‪-‬در ايرلندا مركزي و كليسائي دارند بنام كليساي توحيديه‪ ،‬و اين هم معلوم است كه ايرلندا در تقويهء‬
‫هچون حركات نقش فعال ميداشته باشد‪.‬‬
‫‪-‬آنان در جنوب كوريا استثمارات دارند‪ ،‬وحكومت سيؤل براي شان اجازه داده تا كليسائي براي خود‬
‫درخارج پايتخت اعمار نايند‪.‬‬
‫‪-‬آنان در جناح راست حزب جهوري ايالت متحدهء امريكا داخل شده اند‪ ،‬ودر امريكاي جنوب جناح‬
‫راست دكتاتوري را تشكيل ميدهند‪.‬‬
‫‪-‬رهب آنان چندين بلند منل‪ ،‬شركت ها‪ ،‬طعام خانه ها‪ ،‬اراضي‪ ،‬و مغازه هاي جوهر فروشي را در جهان‬
‫(‪ )House Paragon‬در تصرف وي ميباشد‪ ،‬و جريدهء‬ ‫مالك است‪ ،‬هچنان شركت نشرات بنام‬
‫واشنطن تايز را نيز تأسيس نوده كه (‪ )75‬هزار نسخهء آن در جاپان‪ ،‬نيويارك‪ ،‬ارجواي‪ ،‬و قبص توزيع‬
‫ميشود‪ ،‬مهمانانهء نيويوركر ‪ New Yorker‬در ماناتن نيز در تصرف وي است‪.‬‬
‫مراجــع ‪:‬‬
‫شاره ‪21-35‬مرم ‪1406‬هـ‪ 5/‬اكتوبر‬ ‫‪-1‬جريدهء هفته وار ( السلمون )‬
‫‪1985‬م‪-‬هچنان شاره هاي ‪.36،37،38‬‬
‫تاريخ ‪28/8/1983‬م‪.‬‬ ‫‪-2‬جريدهء الواشنطن بوست‬
‫‪-3‬به زبان انگليسي‬
‫‪.Carol Culter : Ar Religious Cults Dangerous The Mercier Press, Dublin and Cork, 1984-3‬‬
‫‪-4‬به زبان فرانسوي‬
‫‪4-Gilbert Picard : L, enfer des Sectes, Editions le carrousL – FN Paris, 1984.‬‬
‫‪-5‬به زبان اسپانيائي‬
‫‪5- Pepe Redriguez : Esclavos De un Mesias Barcelona, 1984.‬‬
‫‪ -6‬آدرس مراسلت شان در ايالت متحدهء امريكا قرار ذيل است‪:‬‬
‫‪Council For The World, s Religions‬‬
‫‪JAF BOX 2347, New York NY 10116. U.S. A.‬‬
‫آنان كتاب ها و رساله هائي روان مينمايند كه از افكار و نظريات شان تعبي ميكند و بعضي از آنا قرار‬
‫ذيل است ‪:‬‬
‫‪1.‬‬ ‫‪Council For The World,s Religions‬‬
‫‪2.‬‬ ‫‪International Religions Foundation, INC.‬‬
‫‪3.‬‬ ‫‪Introduction to The Principle, An Islamic perspective‬‬
‫آن كتاب است بنام ( القدمة للمبدأ ) كه به زبان عرب نوشته شده ليكن متواي آن به زبان انگليسي است‪.‬‬
‫نشرة دورية ‪4- I. R .F‬‬
‫نصرانيت‬
‫‪CHRISTIANITY‬‬
‫تعريف‪:‬‬
‫نصرانيت هان دين مسيحيت است كه باطر تكميل رسالت موسى ‪ ،u‬وپيه ساخت تعاليمي كه در تورات‬
‫آمده بود‪ ،‬بالي عيسى ‪ u‬نازل گرديد‪ ،‬اين دين به سوي بن اسرائيل فرستاده شده بود وبه سوي تذيب‬
‫وجدان و ترقي عاطفي و نفسي دعوت مينمود‪ ،‬ول به سرعت اصول خود را از دست داد و آن باعث شد كه‬
‫دست تريف و تغيي به سوي آن دراز شود‪ ،‬هي بود كه با خلط شدنش به عقايد وفلسفه هاي شركي‪ ،‬از‬
‫شكل و صورت آسان خود خيلي دور گرديد‪.‬‬
‫تأسيس وافراد برازنده ‪:‬‬
‫‪-‬زكريا ‪ :u‬وي يكي از انبياء بن اسرائيل بود‪ ،‬براي خدمت بيت القدس در فلسطي كمر بسته بود‪ ،‬و براي‬
‫سرپرست مري برگزيده شد‪ ،‬و در حالت پيي خداوند يي ‪ u‬را برايش داد‪.‬‬
‫‪-‬يي ( يوحنا)‪ :‬يكي از پيامبان بن اسرائيل بود‪ ،‬وي مردم را در نر اردن تعميد ميداد تا از خطايا و گناهان‬
‫پاك شوند‪ ،‬تعميد عيسى ‪ u‬را نيز خود وي انام داده بود‪ ،‬به امر پادشاه يهودي فلسطي ( هيدوس) كشته‬
‫شد‪ ،‬كه سبب آن منع كردن وي پادشاه را از ازدواج با برادرزاده اش بود‪.‬‬
‫‪-‬مري دختر عمران ‪ :‬عمران يكي از رهبهاي بن اسرائيل بود‪ ،‬خانش عقيم بود ول خداوند برايش مري را‬
‫اعطاء كرد‪ ،‬بنابر آن وي نذر نود كه آن را به خدمت بيت القدس و عبادت در آن رها كند‪ ،‬خود مري‬
‫نيكوكار و پاكي بود كه خداوند وي را بر تام زنان عال شرف داد و برگزيد‪.‬‬
‫‪-‬عيسى ‪ :u‬در بيت لم ازمادر خود مري تولد شد‪ ،‬يعن بدون پدر‪ ،‬زيرا خداوند از روح خود در وي دميده‬
‫بود‪ ،‬بنابرآن تولد وي به وجه مذكور حادثهء عجيبـي بود كه توسط آن‪ ،‬براي بن اسرائيل كه غرق در‬
‫ماديات و تعلق اسباب به مسببات شده بودند‪ ،‬درسي داده شد‪ ،‬عيسى ‪ u‬از جانب خداوند به حيث پيامب‬
‫براي بن اسرائيل مبعوث گرديد‪ ،‬و خداوند وي را با چندين معجزه كه دللت به پيامبي وي مينمود‪ ،‬تأييد‬
‫كرد كه از آنمله است‪:‬‬
‫* از گل براي شان صورت پرنده را مي ساخت بعدا در آن ميدميد و به اجازهء خداوند آن گل پرنده مي شد‪.‬‬
‫* كور مادرزاد و پيس را به اجازهء خداوند شفاء ميداد‪.‬‬
‫* مردگان را به اجازهء خداوند زنده ميكرد‪.‬‬
‫* مردم را از آنچه مي خوردند و از آنچه در خانه هاي خويش ذخيه مينمودند‪ ،‬به اجازهء خداوند با خب‬
‫ميساخت ‪.‬‬
‫* هچنان توسط نازل ساخت دسترخوان از آسان بالي آنان تأييدش نود‪ ،‬تاعيدي باشد براي اول و آخر‬
‫شان‪.‬‬
‫‪-‬يهوديان باليش غضب شدند‪ ،‬و حاكم رومان كه اول با ايشان رفتاردرشت داشت بعدا برايش دروغ گفتند‬
‫و افتراء نودند‪ ،‬و وي را در مقابل عيسى ‪ u‬برانگيختند كه بالخره فرمان صادر نود تا وي گرفتار شود‪ ،‬و‬
‫حكم اعدامش را نيز صادر كرد‪.‬‬
‫‪-‬خداوند شكل و صورت عيسى ‪ u‬را بالي يكي از يارانش انداخت كه ميگويند وي ( يهوذاي اسخريوطي)‬
‫بوده [يعن وي را به صورت عيسى ‪ u‬گردانيد] و حكم اعدام بالي وي جاري شد‪ ،‬و خود عيسى ‪ u‬را‬
‫خداوند به سوي خود بال برد‪.‬‬
‫‪-‬حواريون دوازده گانه هانطور كه در انيل مت ذكر شده اند‪:‬‬
‫‪ -7‬توما ‪0‬‬ ‫‪-1‬سعان‪ ،‬معروف به نام بطرس ‪0‬‬
‫‪-8‬مت عشار ‪0‬‬ ‫‪-2‬اندرواس‪ ،‬برادر سعان‬
‫‪-9‬يعقول بن حاف ‪0‬‬ ‫‪-3‬يعقوب بن زبدي ‪0‬‬
‫‪-10‬لباروس ملقب به تداوس ‪0‬‬ ‫‪-4‬يوحنا‪ ،‬برادريعقوب ‪0‬‬
‫‪-11‬سعان قانون (غيور )‬ ‫‪-5‬فيليبس ‪0‬‬
‫‪-12‬يهوذاي اسخر يوطي ‪0‬‬ ‫‪-6‬برنو لاوس ‪0‬‬
‫‪-‬هفاد فرستاده گان ديگر هم وجود دارد كه ميگويند عيسي ‪ u‬آنان را اختيار نوده براي تعليم دادن مسيحيت‬
‫فرستاده بود ‪0‬‬
‫‪-‬ميگويند‪ :‬يكصدو بيست نفر ديگر بود كه بطرس درميان آنان موعظه وتبليغ نود‪ ،‬روح آنان مالمال ايان‬
‫گرديد‪ ،‬بعدا به دعوت سوي نصرانيت پرداختند‪ ،‬و از ميان آنان توسط قرعه يك نفر در عوض يهوذا تعيي‬
‫گرديد‪ ،‬و قرعه به نام متياس بيون شده باوي دوازده حواري تكميل گرديد ‪0‬‬
‫‪-‬بولس (شاول )‪ :‬اين يهودي خبيث وقت درنصرانيت داخل شد‪ ،‬در ويران ساخت مفكوره هاي درست‬
‫مسيحيت نقش مهمي داشت‪ ،‬مثل داخل نودن عقيده تثليث‪ ،‬قول به الوهيت عيسي ‪ u‬واينكه وي ازميان‬
‫مردگان برخاست وبال رفت تا درپلوي راست پدر خود بنشيند‪ ،‬هچنان بدعت عشاء ربان‪ ،‬وغفران گناهان‬
‫را اختراع نود‪ ،‬وي دراينكار هاي خود از فلسفه هاي شركي اغريقي استفاده نوده بود‪ ،‬هچنان الوهيت‬
‫وخدائي روح القدس را اعلن نود‪ ،‬به سوي عدم ضرورت به ختنه دعوت كرد‪ ،‬قصهء فداء را اختراع نود[‬
‫يعن اين عقيده كه عيسي ‪ u‬درفداء وعوض گناهان انساناي ديگر اعدام شد ]‪ ،‬هي شخص بود كه دين‬
‫مسيحيت را كه خاص به بن اسرائيل بود‪ ،‬دين جهان ساخت‪ ،‬وي از روي هان بيست ويك رساله‪ ،‬كه‬
‫مموع الرسائل را تشكيل ميدهد ومصدر تشريعي براي نصرانيت به شار ميود‪ ،‬چهارده سفر تعليمي نوشت‬
‫‪0‬‬
‫افكار ومعتقدات ‪:‬‬
‫اول ‪ :‬كتابا وانيل هايش ‪:‬‬
‫‪-‬تورات‪ :‬آن عهد قدي است كه اصل واساس دين نصران به شار ميود ‪0‬‬
‫‪-‬عهد جديد‪ :‬يعن انيل ‪ ،‬انيل هاي معتبي كه كليساها درقرن سوم ميلدي به آن اعتراف نودند چهار اند‪:‬‬
‫‪-1‬انيل مت‪ :‬مت يكي از شاگردان دوازده گانه بود كه انيل را به زبان عبان ويا سريان نوشته بود‪ ،‬قديي‬
‫ترين نسخه ايكه از آن بدست آمده به زبان يونان است‪ ،‬و دراين نيز اختلف وجود دارد كه اين انيل را كه‬
‫نوشته وكه ترجه نوده است ‪0‬‬
‫‪-2‬انيل مرقص‪ :‬نويسندهء آن يوحنا است‪ ،‬كسيكه از ميان هان هفاد نفر برگزيده شده بود‪ ،‬وي در نشر‬
‫وپخش نصرانيت در انطاكيه‪ ،‬شال افريقا‪ ،‬مصر‪ ،‬و روما شخص فعال بود‪ ،‬و درحوال سال ‪62‬م به قتل رسيد‬
‫‪0‬‬
‫‪-3‬انيل لوقا‪ :‬وي طبيب ويا تصويرگري بود از اصل يهودي‪ ،‬كه بابولس درسفر واقامت خود هراه ورفيق‬
‫بود‪ ،‬واز شاگردان عيسي ‪ u‬ني باشد ‪0‬‬
‫‪-4‬انيل يوحنا‪ :‬يوحنا ابن صياد وازجلهء حواريي بود‪ ،‬عيسي ‪ u‬او را دوست داشت‪ ،‬بعضي ميگويند كه وي‬
‫يك شخص مهول الويه بوده كه درهان اوائل تاريخ نصرانيت تنها فردي بود كه قائل به تثليث وبه الوهيت‬
‫عيسي ‪ u‬گرديده بود ‪0‬‬
‫‪-‬بالي انيل هاي چهارگانه چني ملحظه ميشود كه آنان مستقيما از املء عيسي ‪ u‬نوشته نشده‪،‬‬
‫ونويسندگانش به آن اندازه داراي اهليت نبوده اند كه از علماء دين باشند‪ ،‬علوه برآنكه اصل آنان ضائع‬
‫شده‪ ،‬وكمترين شروط روايت كه يك كتاب دين آسان آنرا تقضا ميكند درآنا وجود ندارد ‪0‬‬
‫‪-‬اما رسائل عبارت از هان كتب تعليمي است كه نصرانيت معاصر را زيادتر از انيل ها روشن ميسازد‪ ،‬وآنان‬
‫را اشخاص مشهور تدوين نوده اند‪ ،‬توجه اين رساله ها به جانب تفسي مظاهر سلوك وانواع شعائر ومراسم‬
‫درزندگي نصرانيت ميباشد ‪0‬‬
‫‪-‬انيل برنابا‪ :‬كه معروف به ابن واعظ است‪ ،‬وي لوي‪ ،‬قبصي‪ ،‬ويك شخص پاك وپرهيزگار‪ ،‬و ماماي‬
‫مرقص بود‪ ،‬اولي نسخه ايكه از آن كشف شد دركتابانهء پنجم بابا سكتس‪ ،‬در روما بود‪ ،‬ول دراشياء ذيل‬
‫باديگر انيل ها مالفت دارد‪:‬‬
‫* نزد وي (ال) پروردگار عال وخالق آسانا ميباشد ‪0‬‬
‫* ازجلهء اولد ابراهيم ‪ ،u‬ذبيح هانا اساعيل است‪ ،‬نه اسحاق ‪0‬‬
‫* به پيامبي ونبوت ممد ‪ r‬بشارت ميدهد ‪0‬‬
‫* به دار كشيده شدن عيسي ‪ u‬را انكار نوده به آن قائل نيست‪ ،‬بلكه ميگويد‪ :‬خداوند شبه و صورت وي را‬
‫به يهوذاي اسخر يوطي انداخت ‪0‬‬
‫* به ختنه تشويق مينمايد ‪0‬‬
‫* عيسي ‪ u‬را به حيث يك پيامب مي شناسد‪ ،‬نه زياده ازآن ‪0‬‬
‫اين انيل به عرب نقل داده شده و به عرب چاپ شده است ‪0‬‬
‫دوم ‪ :‬اجتماعات نصرانيت ‪:‬‬
‫اجتماعات نصرانيت شورائي است كه گاه گاهي اين شوراها باطر گذاشت قواني‪ ،‬وصدور فتواها برگذار‬
‫ميگردد‪ ،‬در حقيقت اين شوراها هيئة تشريعي است‪ ،‬چيزي را بواهد حلل ميسازد و چيزي را كه بواهد‬
‫حرام مينمايد‪ ،‬از مهمترين آن اجتماعات ذيل ميباشد‪:‬‬
‫‪-1‬اجتماع نيقيه ‪325‬م‪ ،‬در اين اجتماع چني فيصله به عمل آمد كه تنها مسيح پروردگار است‪.‬‬
‫‪-2‬اجتماع اول قسطنطينيه ‪381‬م‪ :‬در اين اجتماع فيصله نودند كه روح القدس اله و پروردگار است‪.‬‬
‫‪-3‬اجتماع اول افسس ‪431‬م‪ :‬در اين اجتماع گفتند كه مسيح دو طبيعت دارد‪ :‬لهوت و ناسوت‪.‬‬
‫‪-4‬اجتماع خلقيدونيه ‪451‬م‪ :‬در اين اجتماع گفتند كه مسيح دو طبيعت ودو مشيئت دارد‪.‬‬
‫‪-5‬اجتماع رومه ‪1869‬م ‪ :‬در اين اجتماع فيصله نودند كه پاپ معصوم است‪.‬‬
‫‪-‬هينطور اجتماعات يكي بعد ديگري برگذار ميشد‪ ،‬و تاامروز ادامه دارد‪ ،‬كه از اواخر آنان اجتماع روما‬
‫‪1869‬م واجتماع اقليمي ‪1967‬م درجاكرتا بود كه باطر امضاء پيمان ميان هه طائفه ها بدف هدست‬
‫براي مقابله بامسلمانان در تام مافل واجتماعات بي الللي‪ ،‬برگذار گرديده بود‪[ ،‬يعن فيصله صورت گرفت‬
‫كه در مقابل مسلمانان هه يك دست و يك زبان باشند]‪.‬‬
‫سوم ‪ :‬فرقه هاي نصران ‪:‬‬
‫‪-‬موحدين ‪ :‬كه آنان عبارت اند از‪:‬‬
‫* پيوان آريوس كه ميگفت‪ :‬تنها پدر پروردگار و خدا است‪ ،‬و پسر ملوق ميباشد‪.‬‬
‫* بولس ششاطي و يارانش در انطاكيه‪ :‬ايشان ميگويند‪ :‬عيسى بندهء خدا و فرستادهء وي بوده و يكي از‬
‫پيامبان خدا عليهم السلم ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬نسطوريون‪ :‬آنان ياران نسطور‪ ،‬بطريرك اسكندريه سال ‪431‬م ميباشند‪ ،‬وي ميگفت‪ :‬مري فقط انسان را‬
‫زاده است‪ ،‬بناء وي مادر يك انسان ميباشد‪ ،‬نه مادر اله و پروردگار‪ ،‬مذهب نسطوريها تداب قول به‬
‫دوطبيعت براي عيسى ‪ u‬را گذاشت‪.‬‬
‫‪-‬مذهب كليسا هاي شرقي ‪ « :‬ارثوذكس» كه در حقيقت فعل متقابل در رد عقيدهء نسطور ميباشد‪ ،‬زيرا در‬
‫اجتماعي كه سال ‪431‬م در شهر افسس آسياي صغي برگذار گرديده بود‪ ،‬موافقهء خويش را بر عقيدهء پاپ‬
‫كيلس بطرس اسكندريه اعلن نودند‪ ،‬عقيده ايكه ميگويد‪ :‬براي عيسى ‪ u‬يك طبيعت و يك مشيئت ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬مذهب كاتوليك‪ :‬كه آن مذهب دو طبيعت و دو مشيئت است‪ ،‬اين مذهب متأثر از مذهب نسطوريه‬
‫ميباشد‪ ،‬روما اين مذهب را پذيرفته‪ ،‬و در اجتماع خلقيدونيه سال ‪451‬م برآن پيمان بست‪.‬‬
‫‪-‬مذهب يعاقبه ‪ :‬آنان ميگويند كه مسيح ‪ u‬يك طبيعت دارد كه آن عبارت از يكجا شدن لهوت با ناسوت‬
‫است‪.‬‬
‫‪-‬مذهب مارونيه ‪ :‬اين مذهب منسوب به شخصي است كه نامش يوحنا مارون بود‪ ،‬كسيكه در سال ‪667‬م‬
‫به اين دعوت نود كه عيسى ‪ u‬دو طبيعت و يك مشيئت دارد‪ ،‬زيرا هر دو طبيعت در يك اقنوم جع شده بود‪.‬‬
‫‪-‬مذهب پروتستانت ‪ :‬كليساي آنان به نام «انيليه» ياد ميشود‪ ،‬زيرا آنان تنها انيل را پيوي مينمايند‪ ،‬و فهم‬
‫آن را مصوص به رجال كليسا نيدانند ‪ ،‬اين مذهب حيثيت انقلب را در مفكورهء نصرانيت دارد كه در قدي‬
‫آنرا آريوس آغاز نوده بود‪ ،‬بعدا به نسطور مرور نوده در انتهاء به شخصيات كثيي رسيد و بارزترين آنان‬
‫لوثر كنج ( ‪1529-1482‬م) بود‪ ،‬آنان از حق مغفرت‪ ،‬استحاله‪ ،‬منع ناز بالي جنازه‪ ،‬مقصور بودن وظيفه‬
‫و سلطهء كليسا به وعظ وارشاد‪ ،‬و منع استعمال لغت غي مفهوم در ناز‪ ،‬از ههء اينها انكار ميورزند و آن را‬
‫قبول ندارند‪.‬‬
‫‪-‬بعد از برگذاري اجتماع هشتم ‪879‬م كليسا ها به دو بش عمده تقسيم شدند‪:‬‬
‫‪-1‬كليساي غرب لتين بطرسيه‪ ،‬كه رئيس آن پاپ در روما ميباشد‪.‬‬
‫‪-2‬كليساي شرقي يونان ارثوذكس‪ ،‬كه رئيس آن بطريرك قسطنطينيه ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬سبب تقسيم شدن سؤال آت بود‪:‬‬
‫«آيا روح القدس از پدر خارج شده است؟ كه اين نظريهء كليساي شرقي ميباشد»‪.‬‬
‫«يا اينكه روح القدس از پدر و پسر از هر دو خارج شده؟ كه اين نظريهء كليساي غرب است»‪.‬‬
‫چهارم ‪ :‬معتقدات ‪:‬‬
‫‪-‬الوهيت و تثليث ‪ :‬به وجود پروردگار بزرگ خالق عقيده دارند‪ ،‬زيرا در اصل آنان اهل كتاب اند‪ ،‬ليكن‬
‫هراه با وي پسر ( عيسى ‪ )u‬و روح القدس (جبئيل ‪ )u‬را شريك ميسازند‪ ،‬در بيان اين مفاهيم و ربط دادن‬
‫بعضي از آن به بعض ديگر‪ ،‬كه اقانيم ثلثه مينامند‪ ،‬ميان كليساها تفاوت و اختلف شديدي وجود‬
‫دارد‪،‬اقانيم سه گانه را چني تفسي مينمايند كه آن وحدانيت است در تثليث و تثليث است در وحدانيت‪.‬‬
‫‪-‬روز جزاء‪ :‬معتقد اند كه در روز آخرت حساب و كتاب به عيسى بن مري ‪ u‬سپرده خواهد شد‪ ،‬زيرا در‬
‫ذات وي قدري از جنس بشري وجود دارد كه آن وي را در ماسبهء مردم در مقابل اعمال شان كمك مينمايد‬
‫‪.‬‬
‫‪-‬دار كشيدن ‪ :‬به عقيدهء آنان عيسى ‪ u‬در عوض ديگر ملوقات به دار كشيده شد و جان سپرد‪ ،‬البته‬
‫باطريكه خداوند ‪ U‬از يك طرف بشررا خيلي دوست دارد و از جانب ديگر عدالت كار ميباشد به هي‬
‫خاطر پسر يگانهء خود را براي نات جهان از گناهيكه آدم ‪ u‬در وقت خوردن از درخت حرام مرتكب شده‬
‫بود نات دهد‪ ،‬و عيسى ‪ u‬به رضاي كامل خود به دار آويته شد و توسط آن بالي هان خطاء و گناه غلبه‬
‫حاصل نود‪ .‬وي بعد از به دار آويته شدن دفن كرده شد و بعد از سه روز در حاليكه بالي موت غلبه‬
‫حاصل نوده بود برخاست و به طرف آسان بال رفت‪.‬‬
‫‪-‬تقديس و تعظيم صليب ‪ :‬صليب شعار آنان بوده و مورد تقديس اكثرشان قرار دارد‪ ،‬كسيكه صليب را با‬
‫خود دارد به اين معن است كه وي از پيوان عيسى ‪ u‬ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬روزه ‪ :‬روزه عبارت است از نوردن طعام چرب و طعاميكه از گوشت درست شده باشد و بايد بوردن‬
‫سبزيات اكتفا شود‪ .‬مدت و كيفيت روزه از يك گروه به گروه ديگر شان تفاوت دارد‪.‬‬
‫‪-‬ناز‪ :‬ناز نزد آنان عدد معلومي ندارد ول بر ناز صبح و شام تأكيد مينمايند‪ ،‬و ناز نزد آنان عبارت است از‬
‫دعاء ها‪ ،‬تسبيحات و بعضي اشعار‪ .‬بايد گفت كه انتظام در روزه گرفت و ناز گزاردن كار اختياري بوده‬
‫جبي نيباشد‪.‬‬
‫‪-‬تعميد‪ :‬تعميد عبارت است از فرو رفت در آب و يا پاشيدن آب بنام پدر [ال ]‪ ،‬پسر [عيسى] روح القدس‪،‬‬
‫كه آن تعبيي است از پاك شدن نفس از گناهان و خطايا‪.‬‬
‫‪-‬اعتراف ‪ :‬آن عبارت است از اعتراف نودن شخص به تام گناهان كه مرتكب شده باشد نزد شخصيت‬
‫دين‪ ،‬اين اعتراف عذاب را از انسان ساقط ساخته از گناهان پاكش ميسازد‪ ،‬زيرا آنان ادعا مينمايند كه هي‬
‫شخصيت دين براي شخص مذكور از خداوند مغفرت ميخواهد ‪.‬‬
‫‪-‬عشاء ربان‪ :‬چني ميپندارند كه عيسى ‪ u‬يك شب پيش از دار كشيدنش حواريون را جع نوده براي شان‬
‫شراب و نان توزيع نود‪ ،‬نان را پاره پاره كرد تا ايشان آنرا بورند‪ ،‬البته شراب اشاره اي بود به خون عيسى‬
‫‪ u‬و نان به جسدش‪.‬‬
‫‪-‬استحاله ( تبديلي)‪ :‬كسيكه از كليسا در روز نات [يعن روز نات بن اسرائيل و خروج شان از مصر كه‬
‫مصادف است به ‪ 14‬ابريل] نان بورد و شراب بنوشد هي نان و شراب در جسم وي داخل گرديده به‬
‫منلهء آن ميشود كه در شكم خود گوشت و خون عيسي ‪ u‬را داخل كرده باشد و بدين وسيله تعاليم عيسي‬
‫‪ u‬را در خود مزج كرده است‪.‬‬
‫‪-‬گوشت خنير را در حاليكه در تورات حرام بود حلل نوده اند‪ ،‬ختنه را با وجود يكه در اصل شريعت‬
‫شان وجود داشت حرام نوده اند‪ ،‬هچنان سود خواري و شراب نوشي را حلل ميدانند‪ ،‬حرام بودن را در زنا‬
‫و خوردن حيوان خفه شده‪ ،‬خوردن خون و خوردن آنچه كه بنام بتها ذبح ميشود منحصر نوده اند‪.‬‬
‫‪-‬در اصل دين آنان رهبانيت وجود دارد كه آن دوري از ازدواج ميباشد ليكن رهبانيت را مصوص رجال دين‬
‫نوده اند‪ ،‬براي مرد تنها ازدواج نودن با يك زن را اجازه ميدهند‪ ،‬تعدد ازدواج را كه در اوائل مسيحيت جائز‬
‫بود منع مينمايند‪.‬‬
‫‪-‬طلق‪ :‬طلق را تنها در صورت زنا نودن زوجه براي مرد اجازه ميدهند و بعد از آن براي زوجي عروسي‬
‫نودن بار ديگر جائز نيست‪ ،‬جداي و فراقي كه توسط موت بيان ميايد در اين صورت براي هانش كه زنده‬
‫است جائز ميباشد بار ديگر ازدواج كند‪ ،‬هچنان در صورتيكه يكي از زوجي نصران نباشد نيز جدائي جائز‬
‫است‪.‬‬
‫‪-‬جوانب روحي‪ :‬نصرانيت در اصل باطر تربيهء وجدان و رشد جوانب عاطفي آمده بود كه به سوي‬
‫پرهيزگاري و عدم انتقام جويي دعوت مينمود و بر غرق شدن يهوديان در ماديات انكار ميكرد‪ ،‬در انيل‬
‫چني آمده است‪( :‬كسيكه بر رخسار راستت كوفت تو رخسار ديگرت را برايش پيش كن‪ ،‬كسيكه قطيفه‬
‫ات را گرفت از لباست نيز منعش مكن) لوقا ‪ ،6/28‬ليكن على الرغم آن تاريخ نصرانيت پر از قتل و‬
‫خونريزي ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬تكاثر در نسل‪ :‬آنان گروه هاي نصران خود را بر تكاثر نسل تشويق مينايند‪ ،‬خصوصا در مناطقيكه اكثريت‬
‫را تشكيل نيدهند اين امر به وجوب ميسد‪.‬‬
‫‪-‬چك مغفرت‪ :‬آن چكي است كه گناهان قبلي و آيندهء خريدار خود را مغفرت مينمايد و آن مثل سهم‬
‫شركتها به فروش ميسد‪ ،‬گاهي براي شخص بنابر هي چك و نظر به مبلغي كه براي كليسا اعطا نوده چند‬
‫متر اضافه از جنت برايش داده ميشود‪.‬‬
‫‪-‬ارتداد و مقابله به آن‪ :‬كليسا در مقابل علوم و كشفيات و طرق جديد در فهم كتاب مقدس مبارزه و مقابله‬
‫نوده تي خود را در مقابل هر گونه انتقاد رها مينمايد و تام آنارا بر ارتداد منسوب نوده و در مقابل ههء اين‬
‫نظريات به شدت و خوشونت مقابله ميكند‪.‬‬
‫ريشه هاي فكري واعتقادي ‪:‬‬
‫‪-‬اساس آن تورات است كه آنرا عهد قدي مينامند‪ ،‬و در ميان آن روحيه و تعاليم يهوديت انعكاس نوده‬
‫است‪ ،‬زيرا نصرانيت باطر تكميل يهوديت آمده و خاص نات دهندهء بن اسرائيل گمراه بود‪ ،‬چنانچه انيل‬
‫هاي شان ميگويد‪.‬‬
‫‪-‬امنيوس ( ت ‪ )242‬بعد از آنكه مسيحيت را پذيرفته بود و دوباره از آن مرتد شده در دين بت پرسي‬
‫رومانيه داخل گرديده بود‪ ،‬پاره اي از افكار و عقايد شركي را در نصرانيت داخل كرد‪.‬‬
‫‪-‬وقت رومانيا در دين مسيحيت داخل گرديد‪ ،‬با خود تام اباث فلسفي‪ ،‬و فرهنگ و ثقافت شركي خويش را‬
‫به مسيحيت نقل داده در آن خلطش نودند‪ ،‬هي بود كه مسيحيت متلط گرديد‪.‬‬
‫‪-‬مفكورهء تثليث كه آنرا اجتماع نيقيه ‪325‬م تثبيت و تاييد نود انعكاسي از افلطونيهء جديده است كه‬
‫اكثر افكار خويش را از فلسفهء شرقيه گرفته بود‪ .‬افلطون كه متوف سال ‪270‬م بود اثر بارزي بالي‬
‫معتقدات اين دين داشت‪ ،‬افلطون مذكور در اسكندريه شاگردي نود‪ ،‬بعد از آن به هند و فارس سفر كرد‪،‬‬
‫وقت بازگشت نود باخود ثقافتها و مفكوره هاي گوناگون و متلطي را آورده بود و از آنمله اين گفته اش‬
‫بود كه ميگفت ‪:‬جهان در تدبي و حركتش تابع سه چيز است‪:‬‬
‫‪-1‬پيدا كنندهء ازل اول‪.‬‬
‫‪-2‬عقل كه از وي خارج شده است‪.‬‬
‫‪-3‬روحي كه مصدر بوده و تام ارواح ازآن سرچشمه گرفته اند‪.‬‬
‫وي با اين نظريهء خود تداب تثليث را ميگذارد‪ ،‬زيرا پيدا كننده ازل هانا خداوند است و عقل عبارت است‬
‫از پسر [يعن عيسى ‪ - u‬به عقيده آنان] و روح هانا روح القدس ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬نصرانيت از دين متراس نيز متأثر گرديده است‪ ،‬اين دين تقريبا شش قرن قبل از ميلد در فارس وجود داشته‬
‫و در تعاليم آن قصه اي مشابه به قصهء عشاء ربان وجود دارد‪.‬‬
‫‪-‬در هندويت‪ :‬تثليث ‪ ،‬اقانيم‪ ،‬دار كشيده شدن به خاطر كفارهء گناه ‪ ،‬زهد‪ ،‬رهبانيت‪ ،‬دوري از مال‬
‫باطرداخل شدن در ملكوت آسانا‪ ،‬اينها هه در دين هندو وجود دارد‪ ،‬براي پروردگار نزد آنان سه نام وجود‬
‫دارد كه عبارت اند از ( فشنو) يعن نگهبان‪( ،‬سيفا) يعن هلك كننده‪ ،‬و ( براها) يعن پيدا كننده‪ .‬تام اين‬
‫چيزها بعد از تريف نصرانيت به آن نقل داده شد‪.‬‬
‫‪-‬بودائيه كه پنج قرن از نصرانيت قدامت و سابقه داشت نيز بعضي از معتقدات و افكار خود را به نصرانيت‬
‫نقل داده است‪ ،‬وقت مقارنهء اديان مطالعه و بررسي شود مطابقت عجيبـي ميان شخصيت بودا و شخصيت‬
‫عيسى ‪[ u‬طبق تصوير آنان] ظاهر ميگردد ( ماضرات ف النصرانية ‪ :‬تاليف أبوزهره‪ ،‬را مطالعه كنيد)‪.‬‬
‫‪-‬عقيدهء بابلي هاي قدي نيز در نصرانيت خلط شده‪ ،‬زيرا ماكمه بعل‪ ،‬پروردگار آفتاب ‪ ،‬در آن دين مشابه و‬
‫مطابق به ماكمهء عيسى ‪ u‬در اين دين است‪.‬‬
‫‪-‬ميتوانيم بگوييم كه نصرانيت [موجوده] از اكثر دين ها و عقايدي كه قبل از آن وجود داشت گرفته شده و‬
‫هي امر باعث گرديده كه جوهر و صورت اساسي خود را كه عيسى ‪ u‬آنرا از نزد پروردگار عال آورده‬
‫بود‪ ،‬از دست بدهد‪.‬‬
‫انتشار و جاهاي نفوذ ‪:‬‬
‫‪-‬نصرانيت امروزي در اكثر نقاط و بلد جهان به نشر رسيده است‪ ،‬ودر اين امر آنرا استعمار و تنصي‪ ،‬كه‬
‫مؤسسات بزرگ جهان و امكانيات فراوان را در دست دارند‪ ،‬كمك نوده است‪.‬‬
‫‪-‬مذهب كاـتوليكي خيـلي زياد در ايطاليا‪ ،‬بلجيكا‪ ،‬فرانسه‪ ،‬اسپانيا‪ ،‬و پرتقال به‬
‫نشر رسيده است‪.‬‬
‫‪-‬كليساي ارثوذكس شرقي اكثر انتشارش در روسيه‪ ،‬بلقان‪ ،‬و يونان ميباشد و مقر اصلي آن قسطنطينيه است‪،‬‬
‫و تعدادي از كليساهاي مستقل شرقي نيز تابع هي مذهب است‪.‬‬
‫‪-‬و مركز انتشار پروتستان آلان‪ ،‬لندن‪ ،‬دانارك‪ ،‬هولندا‪ ،‬سويسرا‪ ،‬نرويج‪ ،‬و امريكاي شال ميباشد‪.‬‬
‫مراجــع ‪:‬‬
‫د‪ .‬ممد جابر عبدالعال الين‪-‬اليئة‬ ‫‪-1‬ف العقائد و الديان‬
‫الصرية‪1971 -‬م‪.‬‬
‫ممد أبوزهرة – ط ‪-3‬دار الفكر العرب‬ ‫‪-2‬ماضرات ف النصرانية‬
‫‪-‬مصر‪.‬‬
‫د‪ .‬أحد شلب‪-‬ط ‪ -4‬النهضة الصرية‬ ‫‪-3‬مقارنة الديان «السيحية»‬
‫‪1973‬م‪.‬‬
‫متول يوسف شلب‪ -‬الدار الكويتية‪-‬‬ ‫‪-4‬أضواء على السيحية‬
‫‪1968‬م‪.‬‬
‫للشهرستان‪-‬طبعة بيوت‪.‬‬ ‫‪-5‬اللل و النحل‬
.‫لبن حزم‬ ‫الفصل ف اللل و الهواء والنحل‬-6
.‫ممد طاهر الثني‬ ‫العقائد الوثنية ف الديانةالنصرانية‬-7
. ‫ممد فؤاد الاشي‬ ‫الديان ف كفة اليزان‬-8
.‫ترجة حبيب سعيد‬ ‫أديان العال الكبى‬-9
: ‫مراجــع بيگانه‬
1. Ropertson: Pagan Christs.
2. Berry: Religions of the World.
3. Berry: A History of Freedom of Thought.
4. Pflederer: The Early Christian Conception of Christ.
5. T.W. Doane: Bible Mythology.
6. Harnak: What is Christianity.
7. Encyclopedia of Religion and Ethics.
8- Khwaja kamaluddin: the sources of Christianity.
‫نصـييه‬
‫تعريف ‪:‬‬
‫نصييه يك گروه باطن است كه در قرن سوم هجري به ظهور رسيد ‪ ،‬پيوان آن از غلة شيعه به شار ميوند‪،‬‬
‫كسان اند كه به وجود جز خداوند در علي ‪ t‬قائل شده وي را به خدائي پذيرفته اند‪ ،‬هدفشان منهدم ساخت‬
‫اسلم و شكست ديوارهاي آن است‪ ،‬باهر دشن كه بالي سرزمي مسلمانان تاوز نايد آنان هكار اند‪،‬‬
‫استعمار فرانسوي بر سوريه به خاطر فريب دادن وپوشانيدن حقيقت رافضى شان بالي آنان اسم ( علويي) را‬
‫استعمال نوده است‪.‬‬
‫تأسيس وافراد برازنده ‪:‬‬
‫‪-‬مؤسس اين فرقه ابو شعيب ممد بن نصي بصري نيي (ت‪270-‬هـ) بود‪ ،‬با سه امام شيعه ها هعصر بود‪،‬‬
‫كه آنان عبارت بودند از‪ :‬علي هادي (امام دهم)‪ ،‬حسن عسكري(امام يازدهم) ‪ ،‬ممد مهدي «خيال » (امام‬
‫دوازدهم )‪.‬‬
‫‪-‬ميپندارند كه وي دروازه به سوي حسن عسكري‪ ،‬حجت بعد از وي ‪ ،‬وارث علمش‪،‬و مرجع شيعه بعد از‬
‫وي ميباشد‪ ،‬و اينكه مرجعيت ودروازه بودن بعد از غائب شدن امام با وي باقي ماند ‪.‬‬
‫‪-‬ادعاي پيامبي ورسالت را نوده در حق امامان چنان افراط نود كه آنان را به خدائي نسبت داد‪.‬‬
‫‪-‬جانشي وي در رهبي گروه ممد بن جندب گرديد‪.‬‬
‫‪-‬بعد از وي ابو ممد عبدال ابن النان جنبلن (‪287-235‬هـ) جانشي گرديد‪ ،‬وي از قريهء جنبلي‬
‫فارس بود‪ ،‬به نامهاي ‪ :‬عابد ‪ ،‬زاهد ‪،‬و فارسي ياد ميشد‪ ،‬به مصر سفر نوده آنا دعوت خودرا به خصيبـي‬
‫عرضه نود ‪.‬‬
‫‪-‬حسي بن علي بن حسي بن حدان خصيبـي‪ :‬متولد سال ‪260‬هـ‪ ،‬وي با استاد خود از مصر به جنبل‬
‫آمده‪ ،‬و جانشي وي در رهبي گروه گرديد‪ ،‬و در حايت دولت حدانيه در حلب زندگي نود‪ ،‬و براي‬
‫نصييه دو مركز اياد نود كه اول آن در حلب بود به رياست ممد علي جلي و ديگرش در بغداد به رياست‬
‫علي جسري‪.‬‬
‫‪-‬مركز بغداد توسط حلهء هلكو به بغداد نابود گرديد‪.‬‬
‫‪-‬مركز حلب به لذقيه منتقل گرديده رئيس آن ابوسعيد ميمون سرور قاسم طبان (‪427 -358‬هـ) تعيي‬
‫گرديد‪.‬‬
‫‪-‬حلت كردها و تركها بالي آنان شديد شد‪ ،‬و اين امر باعث گرديد كه امي حسن مكزون سنجاري(‬
‫‪638-583‬هـ) قيام نايد‪ ،‬وي دوبار بر منطقه حله آورد كه در حلهء اول ناكام گرديده بار دوم به‬
‫پيوزي رسيد‪ ،‬هي بود كه پايه هاي نصييه را در كوه هاي لذقيه مستحكم نود‪.‬‬
‫‪-‬حوال (‪700‬هـ‪1300/‬م) در ميان آنان دولت حات طوبان ظاهر گرديد‪ ،‬رسالهء قبصيه را نيز وي نوشته‬
‫است‪.‬‬
‫‪-‬حسن عجرد از منطقهء اعنا ظاهر گرديد‪ ،‬ودر لذقيه سال (‪836‬هـ‪1432/‬م) وفات كرد‪.‬‬
‫‪-‬بعد از آن‪ ،‬رهبان تمعات نصيي ديگري نيز ميابيم‪ ،‬مثل شاعر قمري ممد بن يونس كلذي ( ‪1011‬هـ‪/‬‬
‫‪1602‬م) نزديك انطاكيه‪ ،‬علي ماخوس‪ ،‬ناصر ليصفي‪ ،‬و يوسف عبيدي‪.‬‬
‫‪-‬سليمان افندي اذن‪ :‬سال ‪1250‬هـ در انطاكيه تولد شد‪ ،‬تعاليم طائفهء نصيي را فراگرفت‪ ،‬ليكن توسط‬
‫يكي از مبشرين‪ ،‬نصران گرديد و به بيوت فرار نود‪ ،‬در آنا كتاب خود را ( الباكورة السليمانية ) به نشر‬
‫رسانيد‪ ،‬و در اين كتاب رازهاي آن گروه را افشا نود‪ ،‬بعد از آن نصيي ها وي را فريب نوده اطمينان‬
‫دادند‪ ،‬وقت به سوي شان بازگشت كرد‪ ،‬بر وي حله نوده خفه اش كردند‪ ،‬و جسدش را در يكي از ميدان‬
‫هاي لذقيه سوختاندند‪.‬‬
‫‪-‬نام تاريي شان كه به آن معروف اند نصييه است‪ ،‬ول فرانسه براي آنان دولت برپا نوده بالي آن نام‬
‫( دولة العلويي) را اطلق كرد‪ ،‬اين دولت از سال ‪1920‬م تا سال ‪1936‬م ادامه يافت‪.‬‬
‫‪-‬ممد امي غالب طويل‪ :‬وي شخصيت نصيي بوده در دوران اشغال سوريه توسط فرانسه‪ ،‬يكي از‬
‫فرماندهان آن به شار ميفت‪ ،‬كتاب ( تاريخ العلويي) را تاليف نود و در آن از ريشه هاي دين فرقهء خويش‬
‫صحبت مينمايد‪.‬‬
‫‪-‬سليمان احد ‪ :‬در دولت علويي سال ‪1920‬م‪ ،‬منصب دين را اشغال نود‪.‬‬
‫‪-‬سليمان مرشد‪ :‬وي گاو چران بود‪ ،‬ليكن فرانسوي ها وي را با خود گرفته در ادعاء خدائي كمكش كردند‪،‬‬
‫وي براي خود پيامبي هم انتخاب نوده بود كه آن(سليمان ميده) چوپان بود‪ ،‬حكومت استقلل‪ ،‬وي را‬
‫سال ‪1946‬م اعدام نوده به دار آويت‪.‬‬
‫‪-‬بعد از وي پسرش ميب آمد و ادعاء خدائي نود‪ ،‬ول او نيز توسط رئيس مابرات آنوقت سوريه‪ ،‬سال‬
‫‪1951‬م كشته شد‪ ،‬ليكن فعل هم گروه مواخسهء نصييه‪ ،‬در وقت ذبح كردن نام وي را ياد ميكنند‪.‬‬
‫‪-‬ميگويند كه پسر دوم سليمان مرشد كه نامش مغيب است‪ ،‬خدائي خيال را از پدر خود به مياث گرفت‪.‬‬
‫افكار و معتقدات ‪:‬‬
‫‪-‬نصييه علي ‪ t‬را پروردگار ميدانند‪ ،‬و ميگويند‪ :‬ظهور روحان وي در جسد جسمان فان مثل ظهور جبئيل‬
‫در صورت و شكل بعضي اشخاص است‪.‬‬
‫‪-‬ظهور (علي پروردگار) در صورت ناسوت تنها باطر انس و الفت دادن ملوقات و بندگانش بود‪.‬‬
‫‪-‬عبد الرحن بن ملجم قاتل حضرت علي را دوست دارند و از وي اظهار رضامندي مينمايند و لعنت كنندهء‬
‫وي را نسبت به خطا ميكنند‪ ،‬البته به اين پندار كه وي لهوت را از ناسوت نات داده است‪.‬‬
‫بعضي از آنان ميپندارند كه علي بعد از جدا شدنش از جسدي كه وي را مبوس ساخته بود‪ ،‬در مهتاب‬
‫سكونت اختيار نود‪ ،‬و ديگران شان معتقد اند كه سكونت وي در آفتاب ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬معتـقد اند كه علي حضرت ممد ‪ r‬را آفريد‪ ،‬ممد ‪ r‬سلمان فارسي را آفريد‪،‬‬
‫و سلمان فارسي يتيم هاي پنجگانه را آفريد كه آنان عبارت اند از‪:‬‬
‫‪-1‬ابوذر غفاري‪ :‬وظيفه دار و متصرف در دوران و چرخش ستاره ها‪.‬‬
‫‪-2‬مقداد بن اسود ‪ :‬وي را پروردگار وخالق مردم و متصرف رعد ها ميدانند‪.‬‬
‫‪-3‬عبد ال بن رواحه‪ :‬متصرف در باد ها و وظيفه دار قبض ارواح بشر‪.‬‬
‫‪-4‬عثمان بن مظعون ‪ :‬وظيفه دار معده ‪ ،‬حرارت جسد و مريضي هاي انسان‪.‬‬
‫‪-5‬قنب بن كادان ‪ :‬موظف نفخ ارواح در بدنا‪.‬‬
‫‪-‬پسر نصي به حلل بودن مارم و حلل بودن لواطت ميان مردان قول نود‪.‬‬
‫‪-‬آنان مثل ديگر فرقه هاي باطنيه شب دارند كه در آن شب زنان با مردان خلط ميشوند‪.‬‬
‫‪-‬شراب را احترام نوده آنرا مينوشند‪ ،‬و باطر آن درخت انگور را نيز احترام مينمايند‪ ،‬از كندن و قطع كردن‬
‫آن خيلي ميهراسند‪ ،‬زيرا آن اصل شراب ميباشد‪ ،‬شراب كه آنرا "نور" مي نامند‪.‬‬
‫‪-‬در يك روز پنج وقت ناز ميگزارند‪ ،‬ول نازيكه در تعداد ركعات مالف بوده سجده در آن وجود ندارد‪،‬‬
‫احيانا ركوع وجود ميداشته باشد‪.‬‬
‫‪-‬ناز جعه ني گزارند‪ ،‬قبل از اداء ناز طهارت از قبيل وضو و دور ساخت جنابت ني كنند‪.‬‬
‫‪-‬مساجد عمومي ندارند بلكه در خانه هاي خويش ناز ميگزارند‪ ،‬و نازشان با تلوت خرافات هراه ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬آنان قداسات دارند شبيه به قداسات نصارا‪ ،‬مثل ‪:‬‬
‫* ( قداس الطيب لكلي اخ حبيب)‪.‬‬
‫* (قداس البخور ف روح ما يدور ف مل الفرح و السرور)‪.‬‬
‫* (قداس الذان و بال الستعان)‪.‬‬
‫‪-‬به حج قائل نيستند و ميگويند ‪ :‬حج رفت به مكه كفر و عبادت بتها است‪.‬‬
‫‪-‬به زكات كه معروف ميان ما مسلمانان است قائل نيستند‪ ،‬بلكه مقداري معي به شيوخ و بزرگان خويش‬
‫ميپردازند‪ ،‬و مي پندارند كه مقدار آن پنجم حصهء درآمد ايشان است‪.‬‬
‫‪-‬روزه نزد آنان دوري از زنان درماه رمضان است‪.‬‬
‫‪ -‬اصحاب كرام را شديدا بد مي بينند‪ ،‬و ابوبكر‪ ،‬عمر‪ ،‬و عثمان‪ y ،‬را لعنت مينمايند‪.‬‬
‫‪-‬مي پندارند كه عقيده هم ظاهر دارد و هم باطن ‪ ،‬و تنها آنان اند كه اسرار باطن را دانسته اند‪ ،‬كه از آنمله‬
‫است‪:‬‬
‫* جنابت‪ :‬عبارت است از دوست با دشنان و ندانست علم باطن‪.‬‬
‫* طهارت‪ :‬عبارت است از دشن با دشنان و دانست علم باطن‪.‬‬
‫* روزه‪ :‬آن حفظ رازي است كه تعلق به سي مرد و سي زن دارد‪.‬‬
‫* زكات‪ :‬توسط آن اشاره به شخصيت سلمان شده است‪.‬‬
‫* جهاد‪ :‬عبارت است از لعنت فرستادن به دشنان و افشا كنندگان اسرار‪.‬‬
‫* وليت‪ :‬عبارت است از اخلص به خاندان نصيي و بد ديدن دشنان آن‪.‬‬
‫* شهادت‪ :‬شهادت آن است كه اشاره شود به سوي صيغه (ع‪ .‬م‪ .‬س‪.) .‬‬
‫* قرآن ‪ :‬قرآن طريق تعليم اخلص به علي است‪ ،‬سلمان تت نام جبئيل قرآن را به ممد ‪ e‬تعليم داد‪.‬‬
‫* ناز‪ :‬عبارت است از پنج نام كه آنان عبارت اند از‪ :‬علي‪ ،‬حسن‪ ،‬حسي‪ ،‬مسن‪ ،‬و فاطمه‪ ،‬و مسن هانا‬
‫(سر و راز مفي) ميباشد‪ ،‬زيرا آنان مي پندارند كه مسن جني بود كه فاطمه سقط نوده بود‪ ،‬ذكر اين اساء‬
‫از غسل‪ ،‬جنابت و وضوء كفايت مي كند ‪.]6[6‬‬
‫‪-‬علماء مسلمانان بر اين اجاع و اتفاق نودند كه‪ :‬مناكحه [زن دادن و زن گرفت] با نصيي ها جائز نيست‬
‫و خوردن گشت حيوان كه آنان ذبح كرده باشند حلل نيباشد‪ ،‬بالي جنازهء شان ناز خوانده نشود‪ ،‬در‬
‫قبستان مسلمانان دفن نشوند‪ ،‬استخدام آنان در سرحدات و جبهات جائز نيست‪.‬‬
‫‪-‬ابن تيميه ميگويد‪ " :‬گروهي كه بنام نصييه ياد ميشوند ‪ -‬آنان و ديگر فرقه هاي قرامطهء باطنيه ‪-‬كافرتر از‬
‫يهود و نصارا ميباشند‪ ،‬بلكه نسبت به بسياري از مشركي‪ ،‬آنان كافرتر اند‪ ،‬و ضرر شان به مسلمانان زياده تر‬
‫و بزرگ تر از ضرر كافران حرب مثل تاتار‪ ،‬فرنگ‪ ،‬و غيه ميباشد‪ ،‬آنان هيشه با دشنان مسلمانان يكجا بوده‬
‫اند‪ ،‬با نصارا يكجا شده در مقابل مسلمانان قرار گرفتند‪ ،‬بزرگ ترين مصيبت نزد آنان غالب شدن مسلمانان‬

‫‪ ]6[6‬يعني كسيكه اين اسماء را ياد كند به غسل و وضو ضرورت ندارد‪ .‬م‬
‫بر تاتار بود‪ ،‬تاتارها كه داخل خاك اسلم گرديدند و خليفهء مسلمانان را در بغداد‪ ،‬با ديگر مسلمانان به قتل‬
‫رسانيدند‪ ،‬به كمك و هكاري هي گروه بود ‪.‬‬
‫‪-‬عيد ها‪ :‬آنان عيدهاي زيادي دارند كه بر خلصهء عقايدي دللت مينمايد كه در عقيده آنان خلط شده‪ ،‬و‬
‫از آن جله است‪:‬‬
‫‪-1‬عيد نوروز‪ :‬در روز چهارم نيسان‪ ،‬كه آن روز اول سال فارس ميباشد‪.‬‬
‫‪-2‬عيد غدير‪ ،‬و عيد فراش‪ ،‬وزيارت روز عاشوراء در دهم مرم‪ ،‬كه آن ياد بود شهادت حسي در كربلء‬
‫است‪.‬‬
‫‪-3‬روز مباهله و يا روز چادر‪ :‬در نم ربيع الول كه آن گرامي داشت دعوت پيامب ‪ u‬است از نصاراي‬
‫نران براي مباهله‪.‬‬
‫‪-4‬عيد اضحي و يا عيد قربان‪ :‬كه نزد آنان در دوازدهم ذو الجه ميباشد‪.‬‬
‫‪-5‬از عيد هاي نصارا نيز تليل مينمايند‪ ،‬مثل‪ :‬عيد غطاس‪ ،‬عيد عنصره‪ ،‬عيد قديسه برباره‪ ،‬عيد ميلد و عيد‬
‫صليب كه آنرا به حيث تاريخ شروع زراعت‪ ،‬چيدن ميوه ها‪ ،‬و شروع معاملت تاري‪ ،‬و عقد اجاره دادن و‬
‫اجاره گرفت‪ ،‬براي خود گرفته اند‪.‬‬
‫‪-6‬روز (دلم) را نيز تليل مينمايند‪ ،‬وآن روز نم ربيع الول ميباشد‪ ،‬اين تليل را باطراظهار خوشي وسرور‬
‫به قتل حضرت عمربن الطاب ‪ ،t‬برگذارمينمايند ‪0‬‬
‫ريشه هاي فكري واعتقادي‪:‬‬
‫‪-‬معتقدات خويش را از وثنيت وبت پرست قدي اخذ نوده اند‪ ،‬ستاره ها را تقديس وتعظيم نوده آنرا مسكن‬
‫علي ‪ t‬ميدانند ‪0‬‬
‫‪-‬از افلطونيهء جديد نيز متأثر گرديده اند‪ ،‬واز آنان مفكورهء فيض نوران بالي اشياء را نقل نوده اند ‪0‬‬
‫‪-‬عقايد خويش را برمذاهب فلسفهء موس بنا ناده اند ‪0‬‬
‫‪-‬از نصرانيت وغنوصيهء مسيحيت اشيائي را اخذ نوده انتقال داده اند‪ ،‬وبرآنچه نزد آنان است از قبيل تثليث‪،‬‬
‫قداسات‪ ،‬ومباح گردانيدن شراب‪ ،‬تسك نوده اند ‪0‬‬
‫‪-‬مفكورهء تناسخ وحلول را از معتقدات هندي وآسياي شرقي نقل داده اند ‪0‬‬
‫‪-‬ايشان از شيعه هاي غال وافراطي اند‪ ،‬بنا برآن مفكورهء آنان مطابق به اكثر عقايد شيعي ميباشد‪ ،‬يعن‬
‫عقايدي كه شيعه ها به صورت عموم وسبئيه ( كروه عبدال بن سباء يهودي ) به صورت خصوص به آن قائل‬
‫اند ‪0‬‬
‫انتشار وجاهاي نفوذ ‪:‬‬
‫‪-‬نصيي ها منطقهء جبال النصريي را درلذقيه به حيث وطن اختيار نوده اند‪ ،‬ودر اين اواخر درشهر هاي‬
‫ماور آن‪ ،‬درسوريه منتشر گرديده اند ‪0‬‬
‫‪-‬تعداد زيادي از آنان درغرب اناضول [آسياي صغي] نيز وجود دارند‪ ،‬كه بنام (تتجيه وحطابون) معروف‬
‫اند‪ ،‬و مردم شرق اناضول آنان را بنام (قزل باشي) ياد ميكنند ‪0‬‬
‫‪-‬دربش هاي ديگر تركيه والبانيا بنام بكتاشيه معروف اند ‪0‬‬
‫‪-‬تعدادي از آنان درفارس وتركستان نيز هستند كه بنام ( علي الي ) ياد ميشوند ‪0‬‬
‫مراجــع‪:‬‬
‫السين عبدال ‪-‬دار العتصام ‪ -‬القاهرة ‪-‬‬ ‫‪-1‬الذور التاريية للنصيية‬
‫‪1400‬هـ‪1980/‬م‪.‬‬ ‫العلوية‬
‫أبو الفتح الشهرستان‪.‬‬ ‫‪-2‬اللل و النحل‬
‫ابن أب الديد‪-‬دار الكتب العربية‪ -‬القاهرة‪.‬‬ ‫‪-3‬شرح نج البلغة‬
‫رسالة ف الرد على النصيية‪.‬‬ ‫‪-4‬رسائل ابن تيمية‬
‫سليمان أفندي الذن‪ -‬بيوت‪1864 -‬م‪.‬‬ ‫‪-5‬الباكورة السليمانية ف‬
‫كشف أسرار الديانة النصيية‬
‫ممد أمي غالب الطويل‪ -‬طبع ف اللذقية‬ ‫‪-6‬تاريخ العلويي‬
‫عاصمة دولة العلويي عام ‪1924‬م‪.‬‬
‫ممد كرد علي‪ -‬ط دمشق ‪-1925‬ج ‪-3/265‬‬ ‫‪-7‬خطط الشام‬
‫‪-268‬ج ‪.109-6/107‬‬
‫مادة نصيي‪.‬‬ ‫‪-8‬دائرة العارف‬
‫السلمية‬
‫د‪ .‬مصطفى الشكعة‪ -‬ط دار القلم‪ -‬القاهرة‪-‬‬ ‫‪-9‬إسلم بل مذاهب‬
‫‪1961‬م‪.‬‬
‫الستشرق رينيه دوسو‪ -‬نشرته مكتبة أميل‬ ‫‪-10‬تاريخ العقيدة‬
‫ليون و بداخله كتاب الجموع بنصه العرب‪.‬‬ ‫النصيية‬
‫‪ 2/254‬ط بيوت‪1956 -‬م‪.‬‬ ‫‪-11‬العلم للزركلي‬
‫‪ -3/357‬ط دار العارف‪1962 -‬م‪.‬‬ ‫‪-12‬تايخ الدب العرب‬
‫لبوكلمان‬
‫د‪ .‬أحد ممد الطيب‪ ،‬مكتب القصى‪ ،‬عمان‪.‬‬ ‫‪-13‬الركات الباطنية‬
‫ف العال‬
‫د‪ .‬صابر طعيمة‪ -‬مكتبة العارف‪ -‬الرياض‪-‬‬ ‫‪-14‬دراسات ف الفرق‬
‫‪1401‬هـ‪1981/‬م‪.‬‬
‫‪15- L Massirnon Opera Minora, Beyrouth 1963.‬‬
‫نورسيه درتركيه‬
‫تعريف ‪:‬‬
‫نورسيه وياجاعت نور يك جاعت دين واسلمي است كه ساختار آن‪ ،‬نسبت به حركات سازمان يافته‪ ،‬به‬
‫طريقه هاي صوفيه نزديك تر ميباشد‪ ،‬مؤسس آن در دعوت به سوي حقائق ايان و كار در راه تذيب نفس‬
‫تركيز و تأكيد نوده‪ ،‬مي خواست يك حركت اسلمي در مقابل موج علمان ماسون اياد نايد‪ ،‬موجي كه‬
‫تركيه را بعد از سقوط خلفت عثمان‪ ،‬و تسلط اتاترك بر حكومت تركيه‪ ،‬خراب نود‪.‬‬
‫تأسيس و افراد برازنده ‪:‬‬
‫‪-‬مؤسس آن شيخ سعيد نورسي ( ‪1960-1873‬م) ميباشد‪ ،‬وي از والدين كردي‪ ،‬در قريهء نورس نزديك به‬
‫بيهء (وان) در مقاطعهء هزان‪ ،‬اقليم بتلس‪ ،‬در شرق اناضول‪ ،‬چشم به جهان گشود‪ ،‬تعليمات ابتدائي را در‬
‫قريهء خويش فرا گرفت‪ ،‬وقت جوان شد آثار ذكاوت و نابت بروي نايان گرديد‪ ،‬به حدي كه ملقب به‬
‫(بديع الزمان) و (سعيد مشهور) گرديد ‪0‬‬
‫‪-‬درعمر هجده سالگي علوه برحفظ قرآن كري‪ ،‬به علوم دين‪ ،‬وبش بزرگي از علوم عقلي اطلع حاصل‬
‫كرد‪ ،‬وبه تي اندازي‪ ،‬پلوان واسپ سواري آشنائي حاصل نود‪ ،‬وبرنفس خود زهد وسختگيي را لزم‬
‫گردانيد ‪0‬‬
‫‪-‬به مدت پانزده سال به حيث مدرس‪ ،‬درشهر (وان ) ايفاء وظيفه نود و درهانا دعوت ارشادي و تربيوي‬
‫اش شروع گرديد ‪0‬‬
‫‪-‬به استانبول انتقال نود تا( الامعة الزهراء) را به شكل (الامع الزهر) مصر‪ ،‬تأسيس نايد‪ ،‬تصادفا درآنا‬
‫شيخ بيت‪ ،‬شيخ جامع ازهر نيز موجود بود‪ ،‬وي از بديع الزمان خيلي اظهار خوشي واعجاب نود ‪0‬‬
‫‪-‬به حيث عضو درعاليترين ملس علمي دولت عثمان كه آن ( دارالكمة السلمية) بود‪ ،‬تعيي گرديد ‪0‬‬
‫‪-‬وقت متحدين دراستانبول داخل شدند و آنا را اشغال نودند‪ ،‬وي پيشاپيش ماهدين برضد آنان قرار داشت‬
‫‪0‬‬
‫‪-‬درسال ‪1908‬م بعد ازدور شدن عبدالميد به دسيسهء جيعت اتاد وترقي‪ -‬گروهي كه باطر پنهان ساخت‬
‫دسايس وبدانديشي هاي شان درمقابل اسلم ومسلمانان‪ ،‬شعار (وحدت‪ ،‬آزادي‪،‬اصلحات) را سرميدادند ‪-‬‬
‫بديع الزمان گروهي تشكيل داد بنام (التاد الحمدي)‪ ،‬وي نيز عي شعارهاي اتادي ها را سرميداد ول به‬
‫مفهوم اسلمي آن‪ ،‬فريبكاري آنان را كه درعقب شعارهاي خويش پنهان نوده بودند آشكارا مينمود وحقيقت‬
‫ماسونيهء شان را برمل ميساخت ‪0‬‬
‫‪-‬ماسون ها (قره صو) يهودي را باطر مقابله باوي فرستادند‪ ،‬ول ديري نگذشت كه قره صو از نزد وي‬
‫خارج شد وچني ميگفت‪«:‬نزديك بود كه اين مرد عجيب مرا با صحبت وگفتار خود دراسلم داخل نايد»‪0‬‬
‫‪-‬درجنگ جهان اول به حيث صاحب منصب درلشكر تركي داخل گرديد‪ ،‬وهر بيگاه به شاگردان وعساكر‬
‫خود درعلوم قرآن درس ميداد ‪0‬‬
‫‪-‬روسها وي را اسي نوده به سايبييا تبعيدش نودند‪ ،‬ول توانست كه فرار نوده از راه آلان به بلغاريا‪ ،‬از‬
‫بلغاريا به تركيه و استانبول خود را رساند ‪0‬‬
‫‪-‬وقت مصطفي كمال اتاترك (‪1938-1880‬م) دراناضول اعلن نافرمان وبغاوت نود‪ ،‬خواست كه بديع‬
‫الزمان را نيز طرفدار خود سازد‪ ،‬بنابرآن قصر بزرگي ومقام هاي بلندي برايش وعده نود‪ ،‬ول وي قبول نكرد‬
‫وبه صورت كلي سياست را ترك نوده اين شعار را به خود اخذ نود( اعوذبال من الشيطان والسياسة)‪ ،‬و‬
‫مصروف عبادت وتربيه وتزكيهء نفوس گرديد ‪0‬‬
‫‪-‬علمان هايي كه بعد از زوال خلفت برتركيه حكومت ميكردند‪ ،‬از دعوت وي درهراس بودند‪ ،‬وشديدا با‬
‫وي مقابله ومعارضه مينمودند‪ ،‬هي بود كه زندگي اش را غرق حبس وتعذيب نودند‪ ،‬كه گاهي از زندان به‬
‫تبعيد نقلش ميدادند و گاهي از تبعيد به ماكمه مي بردندش ‪0‬‬
‫‪-‬مكمه ها چندين بار حكم اعدام را در مقابل او صادر نوده بودند‪ ،‬ول از ترس قيام نودن‪ ،‬طرفداران‬
‫وپيوانش از اجراء آن صرف نظر مينمودند‪.‬‬
‫‪-‬در سال (‪1327‬هـ) به سوريه رفت و در دمشق اقامت نود‪ ،‬در مسجد اموي سخنران نود كه بنام‬
‫(الطبة الشامية) معروف گرديد‪.‬‬
‫‪-‬آخر عمر خودرا در اسبارطه‪ ،‬به دور از مردم سپري نود‪ ،‬سه روز پيش از وفاتش بدون اجازهء رسي‪ ،‬به‬
‫(اورفه) رفت‪ ،‬كه آنا فقط دو روز زندگي نود‪ ،‬وفاتش در ‪ 27‬رمضان سال ‪ 1379‬هـ بود‪.‬‬
‫افكار و معتقدات ‪:‬‬
‫‪-‬مفكورهء اين جاعت هان است كه خود مؤسس آن نوشته‪ ،‬حت تقريبا ذكرى از ديگران را ني ياب كه‬
‫چيزهاي اضاف مهمي بر آن مفكوره از خود با گذاشته باشند‪.‬‬
‫‪-‬جاعت‪ ،‬قرآن كري وحديث پيامب ‪ r‬را چراغ راه خويش قرار داده از هدايت آنا هدايت ميگرفتند وبراي‬
‫آندو كار وفعاليت مينمودند‪.‬‬
‫‪-‬اين دعوت باطري به پاخاست كه عقيدهء اسلمي را در قلب پيوان خود زنده سازد‪ ،‬بنابرآن بر وي لزم‬
‫بود كه با آن اوضاع مشكل و شرائط تنگ به تكتيك و مهارت برخورد نايد كه مناسب آن اوضاع باشد‪،‬‬
‫اوضاعي كه مرد نسبت دادن خود به اسلم جرمي پنداشته ميشد كه قانون در مقابل آن مازات ميكرد‪.‬‬
‫‪-‬بديع الزمان شخص متواضع و پرهيزگاري بود كه از جاهاي اشتباهي پرهيز مينمود و شعار هيشگي اش اين‬
‫بود‪ ( :‬دع ما يريبك ال ما ل يريبك) يعن آنچه تو را در اشتباه مي اندازد بگذار و به طرف آنچه برو كه ترا‬
‫در اشتباه ني اندازد‪.‬‬
‫‪-‬دوري از سياست و آنرا از وسوسه هاي شيطان پنداشت‪ ،‬البته اين مفكوره وقت برايش پيش شد كه چندين‬
‫بار بي كمال و بديع الزمان مقابله و مصادمه رخ داده بود‪ ،‬مصطفى كمال ميخواست كه شيخ را در صف‬
‫خود بياورد‪ ،‬هي بود كه سعيد نورسي در سال ‪1921‬م انقره را ترك نوده به (وان) رفت و سياست را پشت‬
‫سر انداخته از آن اينطور استعاذه مينمود ( اعوذ بال من الشيطان و السياسة) و اين تاريخ‪ ،‬فاصله اي ميان دو‬
‫مرحله شرده ميشود‪ :‬سعيد قدي و سعيد جديد‪.‬‬
‫‪-‬بديع الزمان وقتيكه در مبس ( اسكشي) مبوس بود‪ ،‬براي مكمه گفت‪ « :‬شا از من پرسيديد كه آيا به‬
‫طريقه هاي صوفيان سروكار و تعلق دارم يا نه؟ من در جواب ميگوي‪ :‬اين زمانهء ما زمان حفظ ايان است‪ ،‬نه‬
‫حفظ طريقه‪ ،‬بسيار كسان اند كه آنان بدون طريقه داخل جنت ميشوند‪ ،‬ول هيچ يكي بدون ايان داخل‬
‫جنت ني شود»‪.‬‬
‫‪-‬وي ميگفت ‪« :‬به خدا سوگند كه على الرغم مكاري و دسيسهء وزير پليد بريطانيا‪ ،‬نفس خود را براي‬
‫قرآن وقف نوده زندگي خود را فداي آن خواهم كرد» مرادش از وزير بريطانيائي هان وزير مستعمرات‬
‫بريطان غلدستون بود كه گفته بود‪« :‬خيلي وقت شده كه قرآن هراه مسلمانان باقي مانده است‪ ،‬و آنان [تا‬
‫وقتيكه قرآن هراه شان باشد] در مقابل ما قرار خواهند داشت‪ ،‬بنابرآن بر ما لزم است كه قرآن را از زندگي‬
‫شان دور سازي»‪.‬‬
‫‪-‬هچنان از اقوال وي است‪ « :‬اگر براي من هزار روح هم باشد در فدا نودن آن براي حقيقت از حقايق ايان‬
‫تردد نواهم نود ‪ ...‬من تنها بر ملت اسلم اعتراف مينماي ‪ .‬من اين سخنان را در حال براي شا ميگوييم كه‬
‫در پيش روي برزخي كه شا آنرا زندان ميگوييد قرار دارم‪ ،‬و منتظرگروپي ام كه مرا به آخرت ميبند ‪.»...‬‬
‫‪-‬هچنان وي ميگفت‪ « :‬هانطور كه به شيخ با وقار مناسب نيست كه لباس رقاصان را به تن نايد براي‬
‫استانبول نيز مناسب نيست كه اخلق اروپا را به تن نايد»‪.‬‬
‫‪-‬اتام هاي مهمي كه در ماكم متوجه بديع الزمان مي شد در اشياء ذيل مكن است خلصه شود‪:‬‬
‫‪-1‬فعاليت در راه نابود ساخت دولت علمان و انقلب كمال‪.‬‬
‫‪-2‬برانگيخت روحيهء دينداري در تركيه‪.‬‬
‫‪-3‬تشكيل گروه مفي‪.‬‬
‫‪-4‬حله بر مصطفي كمال اتاترك‪.‬‬
‫‪-‬ليكن چنان با برهان و منطق فصيح از اين تمت ها جواب ميداد كه ماكم را جاي دعوت خود گردانيده‬
‫بود و تعداد پيوانش در آن افرايش ميافت [ يعن توسط جواب هاي منطقي اش تعدادي براي او جذب‬
‫ميشد]‪.‬‬
‫‪-‬مؤسس‪ ،‬فعاليت و دعوت خودرا در راه مقابله و مقاومت در مقابل موج علمان وقف نوده بود‪ ،‬آن موج‬
‫علمان كه در اشياء ذيل انعكاس مينمود‪:‬‬
‫* الغاء و نابود كردن خلفت عثمان‪.‬‬
‫* تبديل نودن قواني اسلمي به قواني مدن ‪ ،‬وبه طور مشخص به قانون سويسرا‪.‬‬
‫* الغاء تعليم دين‪.‬‬
‫* منع نوشت به حروف عرب و لزوم آن به حروف لتين‪.‬‬
‫* تبديل اذان از كلمات عرب به كلمات تركي‪.‬‬
‫* الزام نظريهء طوران و اينكه ( ترك اصل تدنا است)‪.‬‬
‫* الزام نودن بالي مردم كه بر سر خود كله نايند [يعن در عوض دستار]‪.‬‬
‫* تبديل نودن رخصت رسي روز جعه به روز يكشنبه‪.‬‬
‫* مصوص ساخت پوشيدن جبهء سياه [يكنوع لباس است] و دستار سفيد به رجال دين‪.‬‬
‫* ترجهء قرآن كري به لغت تركي و توزيع آن در مساجد كه اينكار سال ‪1350‬هـ‪1931/‬م صورت‬
‫گرفت‪.‬‬
‫* تري تليل از عيد قربان و عيد فطر و لغو نودن تاريخ هجري‪ ،‬و آوردن تغييات در نظام مياث‪.‬‬
‫* غرب گرائي و مشابت با آنان در عادات‪ ،‬تقاليد و ديگر رسوم هاي شان‪.‬‬
‫* مو ساخت عقيدهء اسلمي در قلوب مردم عام‪ ،‬خصوصا در قلوب طبقهء نوجوان‪.‬‬
‫‪-‬جوانان جاعت‪ ،‬در عفت و پاكي متاز هستند‪ ،‬جوانان اندكه در عصر گسترش فساد‪ ،‬وكثرت اسباب آن‬
‫ودر عصرلام گسيختگي دين خويش را مكم گرفته اند‪.‬‬
‫انتقادات هم بالي جاعت وارد ميشود ‪:‬‬
‫‪-‬آنان نتوانستند سازمان اسلمي منظمي تأسيس نايندكه بتواند جلوي مكر ودسيسهء يهود را‪ ،‬كه در اكثر‬
‫نواحي وجوانب زندگي سياسي داخل گرديده بود و با اسلم و مسلمي دشن داشت‪ ،‬بگيد‪ ،‬ليكن انصاف‬
‫آنست كه اقرار ناييم‪ :‬اوضاع و شرائطي كه تأسيس جاعت را احاطه كرده بود‪ ،‬جز به هان شكلي كه ظاهر‬
‫گرديد به ديگر اشكال برايش اجازه ني داد‪.‬‬
‫‪-‬تأسيس جعيت ( التاد الحمدي) توسط بديع الزمان عكس العملي بود كه به زودي منحل شد‪ ،‬علوه بر‬
‫آن متحدين در مقابلش قرار داشتند‪ ،‬و باطر نابودي خودش ودعوتش دسيسه مي نودند و پلن طرح‬
‫ميكردند‪.‬‬
‫‪-‬دور شدن اين جاعت از سياست از سال ‪1921‬م اثر منفي و نامطلوب بر پيوانش گذاشت‪ ،‬زيرا تعدادي از‬
‫آنان شكار احزاب علمان گرديدند‪.‬‬
‫‪-‬هچنان بالي شيخ انتقادي كه وارد ميشود عدم هكاري اش با شيخ سعيد كردي بود‪ ،‬وي انقلب را در‬
‫سال ‪1925‬م بر ضد مصطفى كمال اتاترك براه انداخت و در پلوي خلفت ايستاد‪ ،‬و بي وي و بي كمال‬
‫ها جنگ هاي سهمناكي در (ديار بكر) واقع گرديد و در آن هزاران مسلمان كشته شد‪.‬‬
‫‪-‬نزد بعضي افراد جاعت نور‪ -‬در اين اواخر – احساس گوشه گيي و جدائي وجود دارد و اين احساس‬
‫قدرت داخل شدن را در ميان طبقات اقوام مسلمان باطر دعوت و رهنمان شان‪ ،‬از بي ميبد‪.‬‬
‫‪-‬اين جاعت بعد از وفات مؤسس آن متفرق گرديده به سه بش عمده و از هم متنافر تقسيم گرديد‪:‬‬
‫* بشي به حزب سلمت پيوست‪.‬‬
‫* بشي گوشه گيي را به خود لزم ساخت‪.‬‬
‫* و بشي هم با حزب سلمت دشن نوده با حزب عدالت يكجا گرديد‪ ،‬حزب كه آنرا (ديييل) سرپرست‬
‫مينمايد‪ ،‬تام امكانات و تأييدات در اختيار هي بش قرار دارد‪ ،‬و فعاليت گسترده اي باطر تريب افكار‬
‫جوانانش روان است‪ ،‬و از آنمله است سازمان (ين آسيا جي لر) اين سازمان روزنامه اي نشر مينمود بنام‬
‫(ين آسيا) اين روزنامه با روزنامهء ديگري بنام (ين نسل)مشتركا در تشهي و بدگوئي حزب سلمت و رهب‬
‫آن نم الدين اربكان فعاليت ميگردند‪.‬‬
‫ريشه هاي فكري و اعتقادي ‪:‬‬
‫‪-‬جاعت نور يكي از گروه هاي اسلمي است كه داراي مفكوره و عقيدهء اهل سنت و جاعت ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬جاعت طريقهء تربيه را در پيش گرفته در راه حفظ ايان در قلوب كار مينمود‪ ،‬بنابرآن از بعضي وجوه به‬
‫طرق صوفيه مشابت دارد‪.‬‬
‫‪-‬بعضي بالي اين جاعت نام ( الدرسة اليوسفيه) را اطلق مينمايد‪ ،‬يعن پيوان آن [مثل يوسف ‪ ]u‬در راه‬
‫عقيدهء خويش زندان و تعذيب را قبول نوده دست به طغيان و سركشي ني زنند‪ ،‬بلكه با دليل‪ ،‬منطق‪ ،‬صب‬
‫وشكيبائي پيش آمد مينمايند‪.‬‬
‫انتشار و جاهاي نفوذ‪:‬‬
‫‪-‬جاعت نور از منطقهء كرديه‪ ،‬شرقي اناضول شروع شد‪ ،‬و به زمي روم واسبارطه و ماحول آن گسترش‬
‫يافت و بعد از آن به استانبول منتقل گرديد‪.‬‬
‫‪-‬اين دعوت به تام سرزمي تركيه رسيد‪ ،‬و باتام تنظيم هاي موجوده در آنوقت رقابت نود‪.‬‬
‫‪-‬تعداد اعضاي آن زياده بر يك مليون رسيده بود‪ ،‬كه بعضي از آنان عمر خود را در نوشت و توزيع نودن‬
‫رساله هاي نور صرف ميكرد‪ ،‬دختران جوان فعال نيز در اين جاعت زياد بود‪.‬‬
‫‪-‬اين جاعت پيوان و مددگاران در پاكستان و هند نيز دارد‪ ،‬هچنان در امريكا درچوكات طلب تركيه‬
‫كه پيوان اين مكتب اند‪ ،‬كار و فعاليت مينمايند‪.‬‬
‫مراجــع ‪:‬‬
‫مصطفى زكي عاشور‪.‬‬ ‫‪-1‬بديع الزمان (نظرة عامة عن‬
‫حياته وآثاره)‬
‫د‪ .‬ممد سعيد رمضان البوطي‪.‬‬ ‫‪-2‬النورسي (حياته وبعض آثاره)‬
‫الستاذ نم الدين شاهي‪.‬‬ ‫‪-3‬جوانب غي معروفة من حياة‬
‫سعيد النورسي‪.‬‬
‫فتحي يكن‪ -‬دار البشي‪-‬عمان‪-‬‬ ‫‪-4‬الوسوعة الركية «جزءان»‬
‫الردن‪1403 -‬هـ‪1983/‬م‪.‬‬
‫عبدالكري مشهدان‪ -‬منشورات الكتبة‬ ‫‪-5‬العلمانية و آثارها على الوضاع‬
‫الدولية بالرياض‪ -‬مكتبة الافي‬ ‫السلمية ف تركيا ‪.‬‬
‫بدمشق‪ -‬ط ‪1403 -1‬هـ‪1983 /‬م‪.‬‬
‫مصطفى ممد‪ -‬طبع ف آلانيا‬ ‫‪-6‬الركة السلمية الديثة ف‬
‫الغربية‪-‬ط ‪1404-1‬هـ‪1984/‬م‪.‬‬ ‫تركيا‪.‬‬
‫للنورسي‪ -‬ترجة الدكتور ممد‬ ‫‪-7‬الثوي العرب النوري‬
‫عبد السلم كفاف مع الشرح و الدراسة‬
‫‪-‬مكتبة العصرية –بيوت‪1966 -‬م‪.‬‬
‫ملة المة‪ -‬بقلم الدكتور عماد الدين‬ ‫‪-8‬مقال عن بديع الزمان النورسي‬
‫خليل‪ -‬عدد ذي الجة ‪1405‬هـ‪.‬‬
‫تأليف ضابط تركي سابق‪ -‬ترجة‬ ‫‪-9‬الرجل الصنم كمال أتاتورك‬
‫عبدال عبد الرحن‪ -‬مؤسسة الرسالة‪-‬‬
‫بيوت‪ -‬الشركة التحدة‪ -‬ط ‪-2‬‬
‫‪1398‬هـ‪1978 /‬م‪.‬‬
‫‪-10‬شيخ سعيد زياده از (‪ )130‬رساله تاليف نوده كه در آنا مشكلت متلف دين‪ ،‬روحي‪ ،‬نفسي‪ ،‬و عقلي‬
‫را‪ ،‬در پرتو و روشنائي قرآن كري و تفسي آن حل نوده است‪ ،‬و استاد احسان قاسم اصلحي تعدادي از آن‬
‫رسائل را به زبان عرب ترجه نوده كه از آنمله است‪:‬‬
‫مطبعة العان – بغداد ‪1983 -‬م‪.‬‬ ‫‪-1‬قطوف أزاهي النور‬
‫دار الكتات ‪ -‬بغداد ‪1983 -‬م‪.‬‬ ‫‪-2‬الشـــر‬
‫مطبعة العان ‪ -‬بغداد ‪1983 -‬م‪.‬‬ ‫‪-3‬الي الكبى‬
‫دار العتصام ‪ -‬القاهرة ‪1983 -‬م‪.‬‬ ‫‪-4‬النسان و اليان‬
‫مطبعة العان ‪ -‬بغداد ‪1984 -‬م‪.‬‬ ‫‪-5‬حقائق اليان‬
‫مطبعة العان ‪ -‬بغداد ‪1984 -‬م‪.‬‬ ‫‪-6‬زهرة النور‬
‫مطبعة الزهراء ‪ -‬الوصل ‪1984 -‬م‪.‬‬ ‫‪-7‬اللئكــــة‬
‫مكتبة القدس ‪ -‬بغداد ‪1984 -‬م‪.‬‬ ‫‪-8‬الشـــــكــر‬
‫مطبعة الزهراء ‪ -‬الوصل ‪1984 -‬م‪.‬‬ ‫‪-9‬الشــــيـــوخ‬
‫‪ -10‬اليان و تكامل النسان مكتبة القدس ‪ -‬بغداد ‪1984 -‬م‪.‬‬
‫‪ -11‬هچنان از رسائل سعيد النورسي‪:‬‬
‫‪ -1‬إشارات العجاز ف مظان الجاز (اولي تأليفش به زبان عرب)‬
‫‪-2‬الصيقل السلمي‪.‬‬
‫‪-3‬التفكي اليان‪.‬‬
‫‪-4‬ذو الفقــار‪.‬‬
‫‪-5‬رائد الشباب‪.‬‬
‫‪-6‬الطة الشامية ‪.‬‬
‫‪ -7‬الطوات الست ( شيخ در اين كتاب از توطيه ها و دسايس انگليس سخن ميگويد‪ ،‬اين كتاب در روشن‬
‫ساخت شعلهء انقلب ضد انگليس در قلوب مردم سهم فعال داشت‪ ،‬انقلب كه سبب سرعت راندن آنان‬
‫گرديد)‪.‬‬
‫هندويت‬
‫تعريف ‪:‬‬
‫هندويت دين شركي و بت پرستي است كه اكثر اهل هند آنرا پذيرفته اند و تشكيل آن خيلي مسي طولن را‬
‫از قرن پانزدهم قبل از ميلد تا امروز پيموده است‪ ،‬ديانت است كه علوه بر ارزشهاي روحي و اخلقي داري‬
‫مبادي قانون و تنظيمي نيز ميباشد و چندين پروردگار نسبت به كارهاي متلف متعلق به آنا‪ ،‬اتاذ كرده اند‬
‫بنابر آن براي هر منطقه پروردگاري‪ ،‬و براي هر كار و پديده اي پروردگاري گرفته اند‪.‬‬
‫تأسيس و افراد برازنده ‪:‬‬
‫‪-‬براي دين هندويت مؤسس معي يافت ني شود‪ ،‬و براي اكثر كتاب هاي آن تأليف كنندگان مشخص معلوم‬
‫نيست بلكه تشكيلت دين و كتب آن در گذشت زمانه هاي دور و درازي تكميل گرديده است‪.‬‬
‫‪-‬جنگجويان آريائي كه در قرن پانزدهم قبل از ميلد به هند آمده اند‪ ،‬اولي تأسيس كنندگان دين هندويت به‬
‫شار ميوند‪.‬‬
‫‪-‬دين فاتي جديد دين سابقهء هندي ها را به كلي مو و نابود نكرد‪ ،‬بلكه با آن خلط گرديده هر يكي از‬
‫ديگري متأثر گرديد‪.‬‬
‫‪-‬در قرن هشتم قبل از ميلد دين هندويت توسط كاهنان براهه ترقي نود‪ ،‬آنان كسان بودند كه مي پنداشتند‬
‫در طبيعت آنان عنصر الي وجود دارد‪.‬‬
‫‪-‬بار ديگر درقرن سوم قبل از ميلد توسط قواني ( منوشاستر) ترقي كرد‪.‬‬
‫افكار و معتقدات ‪:‬‬
‫‪-‬ميتوانيم كه هندويت را از ميان كتابايش‪ ،‬مفكورهء شان نسبت به پروردگار‪ ،‬عقايد شان‪ ،‬طبقات شان‪ ،‬و‬
‫بعضي مسائل مفكوره اي و اعتقادي ديگر‪ ،‬درك ناييم‪.‬‬
‫اول ‪ :‬كتاباي شان ‪:‬‬
‫هندويت خيلي زياد كتابائي دارد كه فهم آنا مشكل و لغت شان ناآشنا ميباشد‪ ،‬كتاباي زياد ديگري تاليف‬
‫شده كه آنان را شرح مينمايد‪ ،‬و كتاب هاي ديگري براي اختصار اين شروح تاليف گرديده كه ههء آنا به‬
‫نزد شان مقدس ميباشد‪ ،‬و مهمترين آنا كتب ذيل است‪:‬‬
‫‪-1‬الويدا‪ :‬در اين كتاب زندگي آريائي ها‪ ،‬و مدارج ارتقاء زندگي عقلن از سادگي به سوي احساس‬
‫فلسفي ديده ميشود‪،‬هچنان در اين كتاب دعاهائي وجود دارد كه به شك و ترديد به پايان ميسد‪ ،‬و نيز در‬
‫آن خدا پرستيي وجود دارد كه به وحدة الوجود بال ميود‪ ،‬اين كتاب از چهار كتاب تشكيل شده كه آنان‬
‫عبارت اند از‪:‬‬
‫* ريج ويدا ‪ :‬به ‪ 3000‬سال قبل ازميلد باز ميگردد‪ ،‬در اين كتاب اول ذكر خداي خدايان ( اندرا) آمده‪،‬‬
‫بعد از آن ذكر خداي آتش (اغن) بعد از آن ذكر خداي ( فارونا) بعد از آن خداي سوريه (يعن خداي‬
‫آفتاب )‪.‬‬
‫* يساجور ويدا‪ :‬آنرا راهبها در وقت پيشكش نودن قربان ها تلوت مينمايند‪.‬‬
‫* ساما ويدا‪ :‬اشعار آنرا در وقت اقامت نازها و دعاها مي خوانند‪.‬‬
‫* آثار ويدا‪ :‬عبارت است از افسونا و تعويذات براي دفع جادو‪ ،‬توهم‪ ،‬خرافات‪ ،‬افسانه ها و شياطي‪.‬‬
‫* هر يكي از اين ويدا ها مشتمل بر چهار جزء اند كه عبارت است از‪:‬‬
‫* سهتا‪ :‬كه مذهب فطرت را انعكاس ميدهد ‪ ،‬دعاهاي آنرا سكان هند قبل ازآمدن آريائي ها‪ ،‬براي آلهء‬
‫خويش تقدي مينمودند‪.‬‬
‫* الباهن ‪ :‬آنرا براهي هابراي كسانيكه در بلد شان سكونت دارند تقدي مينمايند‪ ،‬و انواع قربان هارا بيان‬
‫ميكنند‪.‬‬
‫* آرانياك الغابيات ‪ :‬آن عبارت ازنازها و دعاهائي است كه توسط آن شيوخ‪ ،‬هنگام اقامت شان در مغاره ها‪،‬‬
‫جنگلت‪ ،‬و علفزارها‪ ،‬تقرب حاصل مينمايند‪.‬‬
‫* آبانيشادات ‪ :‬و آن اسرار و مشاهدات نفسي عرفاء صوفيه است‪.‬‬
‫‪ -2‬قواني (منو) اين كتاب در قرن سوم قبل از ميلد‪ ،‬زمان ويداي دوم وضع شده‪ ،‬يعن زمان غالب شدن‬
‫هندويت بر الادي كه به صورت ( جينيه و بودائي) ظاهر شده بود‪ .‬اين قواني عبارت است ازشرح ويدا ها‬
‫كه در آن شعائر هندويت‪ ،‬مبادي و اصول آن بيان ميشود‪.‬‬
‫‪-3‬مها بارتا‪ :‬كتاب حاسهء هندي است كه به الياذه و اوديسه يونانيان مشابت دارد‪ ،‬مؤلف آن ( وياس)‬
‫پسر( بوسرا) عارف ميباشد‪ ،‬و آنرا سال ‪ 950‬ق‪ .‬م تأليف نوده است‪ ،‬اين كتاب جنگي را كه ميان امراء‬
‫خاندان مالكه واقع شده بود بيان ميكند كه در آن جنگ آله ( خدايان) – به گمان آنان – نيز شركت نوده‬
‫بودند‪.‬‬
‫‪-4‬كيتا‪ :‬اين كتاب از وقوع و كيفيت يكي از جنگ هائي حكايت ميكند كه ميان امراء خاندان ملكيه واقع‬
‫شده بود و هچنان دراين كتاب نظريات فلسفي و اجتماعي به كرشنا نسبت داده شده است‪.‬‬
‫‪-5‬يوجا واسستا‪ :‬اين كتاب مشتمل بر شصت و چهار هزار بيت ميباشد‪ ،‬ابتداء تأليف آن از قرن ششم شده و‬
‫طي گذشت مرحله دور و درازي‪ ،‬توسط تعدادي از مردم به تكميل رسيده است‪ ،‬در اين كتاب بعضي مسائل‬
‫فلسفي و لهوت نيز وجود دارد‪.‬‬
‫‪-6‬رامايانا‪ :‬اعتناء و توجه اين كتاب به افكار سياسي و قانون بود‪ ،‬و در آن خطبه هاي يكي از پادشاهان بنام‬
‫( راما) نيز وجود دارد‪.‬‬
‫سوم ‪ :‬مفكورهء هندويت در بارهء خدايان‪:‬‬
‫‪-‬توحيد و يكتاپرست ‪ :‬توحيد به معن دقيق و درست آن يافت ني شود‪ ،‬ول وقت متوجه يكي از خدايان‬
‫خويش شدند‪ ،‬به تام معن به طرف وي متوجه ميشوند‪ ،‬حت كه ديگر خدايان از چشم شان پنهان ميگردد‪،‬‬
‫وآنرا بنام رب الرباب و خداي خدايان ياد ميكنند‪.‬‬
‫‪-‬تعدد و يا چند خدائي‪ :‬ميگويند كه براي هر طبيعت نافعه و يا ضاره پروردگاري هست كه عبادت كرده‬
‫ميشود ‪ :‬مثل آب‪ ،‬هواء‪ ،‬درياها‪ ،‬كوه ها ‪ . . .‬بنابر اين پروردگارهاي زيادي وجود دارد كه توسط عبادت و‬
‫قربان به آنان تقرب حاصل مينمايند‪.‬‬
‫‪-‬تثليث ‪ :‬در قرن نم قبل از ميلد كاهنان تام خدايان را در خداي واحد كه عال را از ذات خود بيون نوده‬
‫است‪ ،‬جع كردند و آنرا به نامهاي ذيل نامگذاري كردند‪:‬‬
‫* براها‪ :‬به اين اعتبار كه وي پيدا كننده است‪.‬‬
‫* فشنو‪ :‬به اعتباري كه وي حافظ ونگهبان است‪.‬‬
‫* سيفا ‪ :‬به اين اعتبار كه وي هلك كننده ميباشد‪.‬‬
‫پس كسيكه يكي از خدايان سه گانه را عبادت ميكند هه اش را عبادت كرده است و ياهان واحد عال مقام‬
‫را عبادت كرده است‪ ،‬وهيچگونه فرقي ميان آنا موجود نيست‪ ،‬آنان به اين كارخود دروازهء تثليث را براي‬
‫نصارا باز نودند‪.‬‬
‫‪-‬هندوها به تقديس وتعظيم گاو اتفاق دارند‪.‬‬
‫‪-‬هندو ها عقيده دارند كه پروردگار آنان هچنان درانسان حلول نوده كه نام آن كرشنا ميباشد‪ ،‬در اين‬
‫شخص پروردگار با انسان يكجا شده و يا به عبارت ديگر لهوت در ناسوت حلول نوده است‪ ،‬آنان از‬
‫كرشنا طوري سخن ميگويند كه نصارا در بارهء عيسى عليه السلم ميگويند‪ ،‬شيخ ابو زهره مقارنه و موازنه‬
‫اي در ميان اين دو طائفه بر قرار نوده مشابت عجيبـي را‪ ،‬بلكه مطابقت و توافق را ميان شان ثابت نوده‬
‫است‪ ،‬و در آخر مقارنه و موازنه چني گفته است ‪« :‬بالي نصارا لزم است كه اصل دين خود را جستجو و‬
‫تقيق نايند» ‪.‬‬
‫‪-‬يكي از آنان ميگويد‪ « :‬بزرگترين پروردگار به نزد طبقهء پايي‪ ،‬توده اي از خشت پخته است كه تثيل‬
‫كنندهء مادر قريه و يا شيطان آن كه سرپرست قريه را مينمايد‪ ،‬ميباشد»‪.‬‬
‫سوم ‪ :‬طبقات در جامعهء هندوي ‪:‬‬
‫‪-‬از وقتيكه آريائي ها به هند رسيدند طبقات را تشكيل دادند و تا حال آن طبقات باقي است‪ ،‬ودور كردن‬
‫آن مكن نيست‪ ،‬زيرا آن – چنانچه آنان عقيده دارند‪ -‬تقسيمات ابدي از خلق واياد خداوند ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬طبقات در قواني منو به ترتيب آت آمده است ‪:‬‬
‫‪-1‬براهه ‪ :‬آنان كسان اند كه پروردگار‪ ،‬براها آنان را از دهن خود پيدا كرده است ‪ ،‬معلم‪ ،‬كاهن و قاضي‬
‫از جلهء آنان ميباشد‪ ،‬و ايشان اند كه در حالت ازدواج و وفات مرجع و ملجأ هه اند‪ ،‬و پشكش نودن‬
‫قربان ها هم بدون حضور داشت آنان جائز نيست‪.‬‬
‫‪ -2‬كاشتر‪ :‬آنان كسان اند كه پروردگار آنان را از بازوهاي خود خلق نوده است‪ ،‬درس ميخوانند‪ ،‬قربان‬
‫هارا تقدي مينمايند‪ ،‬و براي دفاع باخود سلح ميداشته باشند‪.‬‬
‫‪-3‬ويش‪ :‬آنان كسان اند كه پروردگار ايشان را از ران خود آفريده است‪ ،‬زراعت مينمايند‪ ،‬تارت ميكنند‪،‬‬
‫و مال جع آوري نوده بالي مراكز و معهد هاي دين مصرف مينمايند‪.‬‬
‫‪-4‬شودر‪ :‬آنان كسان اند كه پروردگار آنان را از پاهاي خود آفريده است‪ ،‬ايشان با سياه پوستان اصلي‬
‫طبقهء منبوذين [طبقهء پايي] را تشكيل ميدهند وظيفهء آنان خدمت سه طبقهء شريف سابق الذكر‪ ،‬و ديگر‬
‫كار هاي حقي وپليد ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬تام آنان براي اين نظام طبقات نظر به عقيدهء دين گردن ناده اند‪.‬‬
‫‪-‬براي مرد جائز نيست كه از طبقهء بالتر از طبقهء خود زن بگيد‪.‬‬
‫‪-‬براي مرد جائز است كه از طبقهء پايي تر زن بگيد‪ ،‬ول به شرطي كه از طبقهء شودر يعن طبقهء چهارم‬
‫نباشد‪.‬‬
‫‪-‬برا هه برگزيده ترين ملوقات اند‪ ،‬حت كه به پروردگارها ملحق شده اند‪ ،‬براي آنان حق است كه هرچه‬
‫ميخواهند از مال هاي غلمان خويش بگيند‪ ،‬يعن از طبقهء شودر‪.‬‬
‫‪-‬برهي يكه كتاب مقدس را مي نويسد گناهانش مغفور و بشيده ميشود‪ ،‬ولو كه هر سه عال را با گناهان‬
‫خود تباه كرده باشد‪.‬‬
‫‪-‬براي پادشاه – به هر اندازه كه مشكلت بيايد – جائز نيست كه از برهي ها كمك مال و يا خراج‬
‫بگيد‪.‬‬
‫‪-‬اگر برهيي مستحق كشت شود براي پادشاه فقط اين جائز است كه سرش را بتراشد‪ ،‬ول ديگران كشته‬
‫ميشوند‪.‬‬
‫‪-‬برهي كه هنوز ده ساله است از شودريي كه به صد سال رسيده چنان تفوق و برتري دارد كه پدر بر پسرش‬
‫ميداشته باشد‪.‬‬
‫‪-‬براي برهي اين درست نيست كه در بلد خود از گرسنگي بيد‪.‬‬
‫‪(-‬مطابق قانون منو) طبقهء منبوذين ( يعن طبقهء پايي) پايي تر از چهار پايان و ذليل تر از سگان اند‪.‬‬
‫‪-‬اين از سعادت و نيكبخت منبودين است كه براهه را خدمت نايند‪ ،‬البته براي شان اجر و پاداشي هم نيست‪.‬‬
‫‪-‬وقت يكي از منبوذين به طرف برهي دست دراز نايد و يا عصا بلند كند كه آنرا بزند دستش قطع ميشود‪،‬‬
‫واگر به پاي خود بزند پايش بريده ميشود‪.‬‬
‫‪-‬وقت يكي از منبوذين قصد مالست را با برهي نايد پادشاه‪ ،‬نشي آنرا داغ نوده ازمنطقه تبعيدش مي نايد‪.‬‬
‫‪-‬وقت يكي از منبوذين ادعا نايد كه وي برهي را تعليم ميدهد‪ ،‬بايد روغن چوشانده در دهنش انداخته شود‪.‬‬
‫‪-‬كفارهء كشت سك‪ ،‬گربه‪ ،‬بقه‪ ،‬چلپاسه‪ ،‬زاغ‪ ،‬بوم‪ ،‬و شخص طبقهء منبوذه برابر است‪.‬‬
‫‪-‬در اين اواخر در احوال منبوذين اندكي خوب آمده‪ ،‬آنم از ترس استفاده جوئي از حالت شان و داخل شدن‬
‫شان در اديان ديگر‪ ،‬خصوصا نصرانيت كه با ايشان مقابله مينمايد و هچنان كمونست كه توسط مفكورهء‬
‫مقابلهء طبقات آنان را به سوي خود دعوت مينمايد‪.‬‬
‫چهارم ‪ :‬معتقدات شان ‪:‬‬
‫معتقدات شان در كارما‪ ،‬تناسخ ارواح‪ ،‬انطلق‪ ،‬و وحدة الوجود ظاهر ميشود‪:‬‬
‫‪-1‬كارما ‪« :‬قانون جزاء» يعن نظام كاينات الي به عدالت خالص استوار ميباشد‪ ،‬عدالت كه حتما واقع شدن‬
‫است يا در زندگي موجوده و يا در زندگي آينده‪ ،‬مكن است جزاء يك زندگي در زندگي ديگر باشد‪ ،‬زمي‬
‫هانطور كه دار آزمايش است دار جزاء و پاداش نيز ميباشد‪.‬‬
‫‪-2‬تناسخ ارواح‪ :‬وقت انسان وفات نود جسدش فناء ونابود ميشود‪ ،‬روحش ميود و در جسد ديگري كه‬
‫مطابق اعمال وي در زندگي اولش است‪ ،‬داخل ميشود‪ ،‬و روح در اين جسد دورهء جديدي را شروع ميكند‪.‬‬
‫‪-3‬انطلق‪ :‬از عمل نيك و عمل فاسد و بد زندگي جديد و دو باره به ميان ميايد‪ ،‬تا در اين زندگي روح‬
‫نظر به اعمال گذشته اش در دورهء سابقه يا اجر و پاداش داده شود و يا غذاب كرده شود‪.‬‬
‫* كسيكه در چيزي رغبت نكرده باشد و در آينده هم نكند‪ ،‬و از بند خواهشات آزاد شود نفسش مطمئن‬
‫گردد‪ ،‬روح وي به سوي حواسش باز ني گردد‪ ،‬بلكه ميود تا با براها متحد شود‪.‬‬
‫* بالي اين اصل شان انتقاد ميشود كه تصوف و سلبيت را بتر از اعمال صاله گردانيده زيرا كه اين را طريق‬
‫اتاد به براها پنداشته اند‪.‬‬
‫‪ -4‬وحدة الوجود‪ :‬تريد فلسفي هندوان را به اين عقيده رسانيده است كه انسان توانائي خلق نودن افكار‬
‫سازمانا و مؤسسات را دارا ميباشد‪ ،‬هچنان ميتواند كه آنا را حفظ نايد و يا خراب كند‪ ،‬بنابر اين انسان با‬
‫پروردگارها متحد شده ونفس‪ ،‬عي قوت خالقه ميگردد‪.‬‬
‫* روح مثل خدايان‪ ،‬ازل‪ ،‬ابدي‪ ،‬دوام دار‪ ،‬و غي ملوق است‪.‬‬
‫* علقه و رابطه ميان انسان و خدايان مثل رابطه ميان شعلهء آتش و خود آتش‪ ،‬ومثل رابطه ميان هسته و‬
‫درخت ميباشد‪.‬‬
‫* تام كاينات ظهور وجود حقيقي است و بس و روح انسان جزئي از روح عال ميباشد‪.‬‬
‫پنجم ‪ :‬افكار و معتقدات ديگر ‪:‬‬
‫‪-‬جسد بعد از موت سوزانيده ميشود‪ ،‬زيرا اين كار براي روح اجازه ميدهد كه به شكل عمومي و مستقيم‬
‫بال رود و به زود ترين فرصت به ملكوت اعلي برسد‪ ،‬هچنان سوزانيدن‪ ،‬روح را به صورت كامل از غلف‬
‫و پردهء جسم نات ميدهد‪.‬‬
‫‪-‬وقت روح نات ميابد و بال ميود سه عال در پيش روي قرار دارد‪.‬‬
‫* يا عال عال‪ :‬كه عال ملئكه است‪.‬‬
‫* يا عال انسانا‪ :‬كه مقر بن آدم است توسط حلول ‪.‬‬
‫* و يا عال دوزخ ‪ :‬كه آن جاي عاصيان و گنهگاران ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬تنهايك دوزخ وجود ندارد‪ ،‬بلكه به هر نوع گنهگاران دوزخ خاصي وجود دارد‪.‬‬
‫‪-‬بعث و برانگيخت در عال ديگر تنها براي ارواح خواهد بود‪ ،‬نه براي اجسام‪.‬‬
‫‪-‬برهي به چهار مرتبه ترقي مينمايد‪:‬‬
‫* شاگرد‪ :‬كه در زمان خردي اش ميباشد‪.‬‬
‫* مالك خاندان‪.‬‬
‫* رياضت و عبادت در جنگلت براي سالوردگان‪.‬‬
‫* فقي‪ :‬و آن كسي هست كه از سلطهء جسد بيون شده و حال روح بروي حكمفرما گرديده است‪ ،‬اين‬
‫شخص به خدايان نزديك ميگردد‪.‬‬
‫‪-‬زن كه شوهرش وفات نايد بعد از وي ديگر ازدواج ني كند‪ ،‬بلكه در بدبت هيشگي زندگي نوده مورد‬
‫اهانت و تقي قرار ميگيد و مرتبه اش كمتر از مرتبهء خادم و مزدور ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬گاهي زن باطر نات از عذاب و بدبت كه در انتظار وي است‪ ،‬بعد از وفات شوهرش خود را ميسوزاند‪،‬‬
‫در هند قانون جديد اين كار را تري نوده است‪.‬‬
‫‪-‬دين هندو عقد نكاح را ميان اطفال در حاليكه هنوز راه رفته ني توانند جائز ميداند‪ ،‬و گاهي چني اتفاق مي‬
‫افتد كه پسر مي ميد و دختر از ابتداء جوان بيوه ميشود‪ ،‬ول قانون جديد هند آن را تري نوده قبل از جوان‬
‫اجازه ني دهد‪.‬‬
‫‪-‬شخص هيچ ارزش ندارد مگر در صورت كه در جاعت داخل باشد و آن جاعت در جاعت بزرگتر داخل‬
‫باشد‪ ،‬زيرا توجه و اهتمام به جاعت ها ست‪ ،‬نه به اشخاص و افراد‪.‬‬
‫‪-‬چني به نظر ميسد كه سطح اقتصادي هندوان رو به پايي ميود‪ ،‬زيرا بعضي طبقات آن مثل طبقهء براهه‪،‬‬
‫كار ني كنند‪ ،‬باطري كه كار به منله و مرتبهء عال آنان سزاوار ني باشد‪.‬‬
‫‪-‬نظام طبقات اساس تكافوي فرصتها را معطل ميسازد‪.‬‬
‫‪-‬هندويت حركت اصلحات داخلي را كه در قالب ( بودائيه و جينيه ) ظاهر گرديده بود و هچنان حركت‬
‫اصلحي خارجي را كه در قالب اسلم انعكاس نوده بود نپذيرفته در مقابل هر دو مقاومت كرد و افكار و‬
‫معتقدات خويش را حفظ نود‪.‬‬
‫‪-‬رهب هند ( گاندي) مي خواست كه دوري و فاصله اي را كه ميان طبقات و منبوذين وجود دارد گاهش‬
‫دهد‪ ،‬ول كوشش هايش به باد رفت‪ ،‬بلكه خودش قربان كوشش هايش گرديد‪.‬‬
‫‪-‬گروه (سيك) نيز مي خواست كه يك دين مشترك از هندويت و اسلم تشكيل دهد‪ ،‬ول ناكام گرديدند‪،‬‬
‫زيرا به زودي درخود منحصر شده‪ ،‬گروه جداگانه اي گرديدند‪ ،‬حت ازدواج را هم با ديگران ناجائز دانستند‪.‬‬
‫ريشه هاي فكري و اعتقادي‪:‬‬
‫‪-‬در قرن پانزدهم قبل از ميلد ساكنان هند ازجلهء سياه پوستان اصلي بودند كه داراي افكار و عقايد ابتدائي‬
‫بودند‪.‬‬
‫‪-‬بعد از آن جنگجويان آريائي آمدند‪ ،‬ودر راه به ايران ها عبور نودند‪ ،‬و معتقدات شان از بلدي كه به آن‬
‫عبور نوده بودند متأثر گرديده بود‪ ،‬وقت در هند مستقر شدند بي عقايد اختلطي صورت گرفت كه از آن‬
‫دين هندويت تولد گرديد‪ ،‬دين كه در آن عقايد و افكار ابتدائي از قبيل عبادت طبيعت‪ ،‬آباء‪ ،‬و گاو‪ ،‬به شكل‬
‫خاص وجود دارد‪.‬‬
‫‪-‬در قرن هشتم قبل از ميلد وقتيكه مذهب برهيت وضع گرديد و قول به عبادت براها نودند‪ ،‬هندويت ترقي‬
‫نود‪.‬‬
‫‪-‬باد شديد دو حركت قوي يعن بودائيه و جينيه در مقابل هندويت وزيدن گرفت‪.‬‬
‫‪-‬در قرن سوم و دوم قبل از ميلد قواني (منو) ظاهر گرديد‪ ،‬و به دين هندويت قوتش را دوباره اعاده نود‪.‬‬
‫‪-‬مفكورهء تثليث از دين هندي به دين نصران منتقل گرديد‪.‬‬
‫‪-‬مفكورهء تناسخ‪ ،‬حلول‪ ،‬و وحدة الوجود به سوي بعضي مسلمانان گمراه منتقل گرديد و اين عقايد در نزد‬
‫بعضي از متصوفه [صوف تراشان] ظاهر گرديد‪ ،‬هچنان نزد اساعيليه و ديگر فرقه هاي گمراه مثل احديه ظاهر‬
‫گرديد‪.‬‬
‫انتشار و جاهاي نفوذ ‪:‬‬
‫دين هندويت در شبه قارهء هند‪ ،‬هراه اختلف كه در تركز آن وجود داشت حكومت ميكرد‪ ،‬ول ميان‬
‫مسلمانان و هندوها درنظريهء شان در بارهء كاينات ‪ ،‬زندگي و گاو فاصلهء بعيدي وجود داشت كه هندوان‬
‫آنرا عبادت ميكردند و مسلمانان ذبش نوده گوشتش را مي خوردند‪ ،‬هي بود كه تقسيم به ميان آمد و برپا‬
‫شدن دولت پاكستان با هر دو بشش‪ ،‬شرقي‪ ،‬و غرب اعلن گرديد‪ ،‬كه اكثر ساكني آن را مسلمانان تشكيل‬
‫ميدادند‪ ،‬و دولت هم براي هندوان كه اكثر ساكني آنرا هندوها تشكيل ميدادند باقي ماند‪ ،‬و مسلمانان در آن‬
‫دولت اقليت بزرگي را تشكيل ميدهند‪.‬‬
‫مراجــع ‪:‬‬
‫دكتور أحد شلب – ط ‪ -6‬مكتبة‬ ‫‪-1‬أديان الند الكبى‬
‫النهضة‪ -‬الصرية‪1981 -‬م‪.‬‬
‫الشيخ ممد أبو زهرة – مطبعة‬ ‫‪-2‬ماضرات ف مقارنات الديان‬
‫يوسف‪ -‬مصر‪.‬‬
‫منشورات قلم الستعلمات الندي‪.‬‬ ‫‪-3‬حقائق عن الند‬
‫غوستاف لوبون‪.‬‬ ‫‪-4‬حضارة الند‬
‫آنراحبيب سعد از انگليسي متصر نوده‬ ‫‪-5‬أديان العال الكبى‬
‫است‪.‬‬
‫عباس ممود العقاد‪.‬‬ ‫‪ -6‬ال‬
‫عبد النعم النمر‪.‬‬ ‫‪-7‬تاريخ السلم ف الند‬
‫ممد عبد السلم‪.‬‬ ‫‪-8‬فلسفة الند القدية‬
‫مراجــع بيگانه ‪:‬‬
‫‪1- Weech and Rylands: Peoples and Religions of India.‬‬
‫‪2- Hinduism Ed. By Lewis Renou.‬‬
‫‪3- A Short History of the World.‬‬
‫وجوديه‬
‫تعريف‪:‬‬
‫وجوديه يك حركت مفكوره اي است كه ارزش انسان را خيلي بال برده و بر يكه تاز بودن آن تاكيد مينمايد‪،‬‬
‫و اينكه انسان صاحب مفكوره‪ ،‬آزادي واختيار بوده به رهنمائي ضرورت ندارد‪ ،‬حركت مذكور مموعه اي‬
‫از نظريات متباين و دور از هم ميباشد‪ ،‬و يك نظريهء فلسفي واضح وروشن ني باشد‪ ،‬نظر به هي تذبذب و‬
‫اضطراب تا حال نتوانسته در ميان سائر عقايد و افكار جاي خود را بگيد‪.‬‬
‫تأسيس و افراد برازنده ‪:‬‬
‫‪-‬پژوهشگران مفكوره هاي غرب به اين عقيده اند كه مؤسس مكتب وجوديه «سورين كي كجورد» (‬
‫‪1855-1813‬م) ميباشد‪ .‬و از جلهء تأليفاتش ‪« :‬رهبة و اضطراب» است‪.‬‬
‫‪-‬مشهورترين رهبهاي معاصر آن ‪ :‬جان بول سارتر‪ ،‬فيلسوف فرانسوي متولد سال ‪1905‬م ميباشد‪ ،‬وي يك‬
‫شخص ملحد بوده با صهيونيزم هكاري مينمايد‪ ،‬چندين كتاب و روايات دارد كه مذهبش را انعكاس ميدهد‪،‬‬
‫از آنمله است‪ :‬الوجودية مذهب انسان‪ ،‬الوجود و العدم‪ ،‬الغثيان‪ ،‬الذباب ‪ ،‬الباب الغلق‪.‬‬
‫‪-‬هچنان از شخصيات اين حركت ‪ :‬قسيس كبييل مارسيل ميباشد‪ ،‬وي معتقد است كه ميان وجوديه و‬
‫نصرانيت تناقض و منافات وجود ندارد‪.‬‬
‫‪-‬كارل جاسبز‪ :‬فيلسوف آلان‪.‬‬
‫‪-‬بسكار بليز‪ :‬مفكر فرانسوي‪.‬‬
‫‪-‬و در روسيه‪ :‬بيد يائيف‪ ،‬شيسوف‪ ،‬سولوفيف‪.‬‬
‫افكار و معتقدات ‪:‬‬
‫‪-‬از خدا‪ ،‬پيامبان عليهم السلم‪ ،‬كتب خداوند‪ ،‬و از تام غيبيات و از هر چيزي كه اديان با خود آورده اند‬
‫منكر اند و به آن كفر ميورزند‪ ،‬آن را موانع پيشرفت انسان به سوي مستقبل ميدانند‪ ،‬الاد را مبدأ و طريق‬
‫خويش قرار داده و به نتائج ويرانگري كه در پي دارد رسيده اند‪.‬‬
‫‪-‬به وجود انسان ايان مطلق دارند و آنرا مصدر هر مفكوره ميدانند‪.‬‬
‫‪-‬معتقد اند كه سابقه ترين چيز در وجود هانا انسان است كه قبل از آن عدم بوده وهيچ چيزي وجود نداشته‬
‫است‪ ،‬و وجود انسان بر ماهيتش مقدم ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬معتقد اند كه اديان‪ ،‬و نظريات فلسفي كه در طي قرون وسطى و قرن جديد رائج بوده مشكل انسان را حل‬
‫نكرده است‪.‬‬
‫‪-‬ميگويند كه آنان در راه باز گردانيدن اعتبار كلي براي انسان‪ ،‬مراعات تفكي شخصي وي‪ ،‬آزادي وي غرايز‬
‫و احساسات آن كار خواهند كرد‪.‬‬
‫‪-‬به آزادي مطلق انسان قائل بوده ميگويند كه به خود انسان تعلق دارد كه وجود خودرا هر قسمي كه‬
‫ميخواهد و اراده دارد ثابت كند‪ ،‬بدون اينكه چيزي وي را مقيد سازد‪.‬‬
‫‪-‬ميگويند ‪ :‬بالي انسان لزم است كه گذشته را دور اندازد‪ ،‬و از تام قيود انكار نايد‪ ،‬چه قيد دين باشد‪ ،‬يا‬
‫اجتماعي‪ ،‬يا فلسفي‪ ،‬و يا منطقي‪.‬‬
‫‪-‬دينداران آنان ميگويند‪ :‬جاي دين ضمي و قلب است‪ ،‬زندگي و آنچه در آن است تابع اراده و خواست‬
‫مطلق شخص ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬به ارزشهائي كه ثابت باشند و زندگي و روش مردم را رهبي نوده بانظم سازد باور و عقيده ندارند‪ ،‬بلكه‬
‫هر انسان هر چه خواست ميكند‪ ،‬و براي هيچكس اجازه نيست كه بالي ديگران موازين اخلقي مشخصي‬
‫وضع نايد‪.‬‬
‫‪-‬مفكورهء آنان مفضي به گسترش ب نظمي اخلقي‪ ،‬اباحيت جنسي‪ ،‬لام گسيختگي و فساد گرديده است‪.‬‬
‫‪-‬على الرغم آنچه به انسان قائل شده اند مفكورهء شان داراي سات دنباله روي اجتماعي‪ ،‬وشكست پذيري‬
‫در مقابل مشكلت گوناگون ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬وجودي راستي نزد آنان كسي است كه هيچگونه رهنمائي را ازخارج قبول ني كند‪ ،‬بلكه خود را به نفس‬
‫خود رهبي نوده بدون اينكه مقيد به قيدي و يا مدود به حدي باشد در خواست هاي شهوات و غرايز خود‬
‫را مي پذيرد‪.‬‬
‫‪-‬وجوديه فعل دو مكتب دارد كه يك آن ديندار و ديگرش ملحد و ب دين ميباشد‪،‬هي مكتب دوم است كه‬
‫رهبي وجوديه به دست وي ميباشدو مراد از مفهوم مشهور و متداول وجوديه كه در سرزبانا است نيز‬
‫مكتب دوم ميباشد‪ ،‬بنابر اين وجوديه بر الاد و ب دين استوار ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬مفهوم وجوديه در حقيقت سركشي بر واقعات تاريي و جنگ در مقابل مياث بزرگي است كه جامعهء‬
‫انسان آنرا به جاگذاشته است‪.‬‬
‫‪-‬وجوديهء امروزي حيثيت شاخه اي از شاخه هاي متعدد صهيونست را دارد كه از ميان آن صهيونست كار و‬
‫فعاليت مينمايد‪ ،‬و فعاليت آن توسط از بي بردن ارزشها‪ ،‬عقايد و اديان صورت ميگيد‪.‬‬
‫ريشه هاي فكري و إعتقادي ‪:‬‬
‫‪-‬وجوديه عكس العمل در مقابل تسلط كليسا و حكمفرائي خشك و شديد آن بالي انسان بنام دين‪ ،‬بوده‬
‫است‪.‬‬
‫‪-‬از علمان و ديگر حركات كه نضت اروپا را هراهي نوده دين و كليسا را ترك كرده بودند متأثر گرديده‬
‫است‪.‬‬
‫‪-‬از سقراط نيز متأثر گرديده اند كه وي اين قاعده را گذاشته بود ( نفست را توسط نفست بشناس)‪.‬‬
‫‪-‬از رواقي ها نيز متأثر اند كه آنان سيادت و سرداري نفس را لزم نوده بودند‪.‬‬
‫‪-‬هچنان از حركات متلفي كه به سوي الاد و اباحيت دعوت مينمودند متأثر هستند‪.‬‬
‫انتشار و جاهاي نفوذ ‪:‬‬
‫‪-‬بعد از جنگ جهان اول در آلان ظاهر گرديد‪ ،‬بعد از آن در فرانسه وايطاليا و غيه به نشر رسيد‪ ،‬از‬
‫ناگواري جنگها و خطرناكي آن بالي انسان وسيله اي براي سرعت انتشار خود بدست آوردند‪.‬‬
‫‪-‬افكار منحرف و اباحيت شان در فرانسه‪ ،‬آلان‪ ،‬سويد‪ ،‬نسا‪ ،‬انلترا‪ ،‬امريكا‪ ،‬و غيه ميان پسران و دختران‬
‫جوان نشر گرديده سبب ب نظمي اخلقي‪ ،‬اباحيت جنسي‪ ،‬و ب پروائي در مقابل ارزشهاي اجتماعي ودر‬
‫مقابل اديان گرديد‪.‬‬
‫مراجــع ‪:‬‬
‫د‪ .‬مسن عبد الميد‪.‬‬ ‫‪-1‬الوجودية و واجهات الصهيونية‬
‫د‪ .‬نعمان السامرائي‪.‬‬ ‫‪-2‬مباحث ف الثقافة السلمية‬
‫كولن ولسن‪.‬‬ ‫‪-3‬سقوط الضارة‬
‫د‪ .‬زكريا ابراهيم‪.‬‬ ‫‪-4‬دراسات ف الفلسفة العاصرة‬
‫د‪ .‬ممد علت ‪.‬‬ ‫‪-5‬الوجودية الؤمنة و اللحدة‬
‫عباس ممود العقاد‪.‬‬ ‫‪-6‬عقايد الفكرين ف القرن العشرين‬
‫د‪ .‬عبد الرحن عمية‪.‬‬ ‫‪-7‬الذاهب العاصرة و موقف السلم منها‬
‫يزيديه‬
‫تعريف ‪:‬‬
‫يزيديه يك گروه منحرف است كه سال ‪132‬هـ در عقب سقوط دولت اموي نشأت نود‪ ،‬در ابتداء پيدايش‬
‫خود يك حركت سياسي بود كه باطر بازگردانيدن مد و عزت بن اميه به ميان آمده بود‪ ،‬ول اوضاع ميط و‬
‫عوامل جهل گروه را منحرف ساخته به تقديس يزيد بن معاويه و شيطان‪ ،‬كه آنرا ( طاووس ملك) و عزازيل‬
‫ميگويند‪ ،‬كشانيد‪.‬‬
‫تأسيس و افراد برازنده ‪:‬‬
‫‪-‬شروع‪ :‬وقت دولت اموي سال ‪ 132‬در جنگ ( الزاب الكبى) در شال عراق سقوط نود‪ ،‬امي ابراهيم بن‬
‫حرب بن خالد بن يزيد به شال عراق فرار نوده شكست خوردگان اموي را جع كرد‪ ،‬وبه سوي مستحق‬
‫بودن يزيد در خلفت و وليت دعوت نود‪ ،‬و ادعا كرد كه يزيد سفيان منتظري است كه به زمي باز خواهد‬
‫گشت ‪ ،‬و زمي را بعد از آنكه پر از ظلم شده پر از عدل خواهد نود‪.‬‬
‫‪-‬اينكه منطقهء كردها را به حيث پناهگاه خويش اختيار نودند سببش اين بود كه مادر مروان دوم كه دولت‬
‫اموي در دوران وي سقوط كرد‪ ،‬از جله كردها بود‪.‬‬
‫‪-‬عدي بن مسافر ‪ :‬وي در مقدمهء فراريان از سلطهء عباسي بود‪ ،‬از لبنان به حكاريهء كردستان كوچ نود‪،‬‬
‫نسبش به مروان بن حكم ميسد‪ ،‬لقبش شرف الدين ابوالفضائل است‪ ،‬با شيخ عبد القادر ملقات نوده از وي‬
‫تصوف را اخذ نود‪ ،‬سال ‪1073‬م و يا ‪1078‬م تولد گرديده بود و بعد از نود سال زندگي وفات كرد و در‬
‫للش در منطقهء شيخان عراق دفن گرديد‪.‬‬
‫‪-‬صخر بن صخر بن مسافر ‪ :‬معروف به شيخ ابوالبكات‪ ،‬باكاكايش عدي هراهي نود‪ ،‬و جانشي وي‬
‫گرديد‪ ،‬و وقت وفات كرد در پلوي قب كاكايش در للش دفن گرديد‪.‬‬
‫‪-‬عدي بن اب البكات ‪ :‬ملقب به ابو الفاخر‪ ،‬و مشهور به كردي سال ‪615‬هـ‪1217/‬م وفات كرد‪.‬‬
‫‪-‬پسرش شس الدين ابوممد معروف به شيخ حسن جانشي وي گرديد‪ ،‬سال ‪591‬هـ‪1194/‬م تولد گرديده‬
‫بود‪ ،‬توسط وي فرقهء يزيديه منحرف گرديد‪ ،‬از دوست يزيد و عدي بن مسافر به تقديس آندو و تقديس‬
‫شيطان پرداختند‪ ،‬بعد از آنكه كتاب «اللوة لصحاب اللوة» و كتاب «مك اليان» و كتاب «هداية‬
‫الصحاب» را تأليف كرد در سال ‪644‬هـ‪1246/‬م وفات نود‪ ،‬وي نام خود را نيز در كلمهء شهادت‬
‫داخل كرده بود‪ ،‬چنانچه الال نزد بعضي از يزيدي ها يافت ميشود‪.‬‬
‫‪-‬شيخ فخر الدين برادر شيخ حسن ‪ :‬رياست دين و فتوا مصوص اولدهء وي گرديد‪.‬‬
‫‪-‬شرف الدين ممد پسر شيخ فخرالدين ‪ :‬وي در سال ‪655‬هـ‪1257/‬م در حاليكه به سوي سلطان عزالدين‬
‫سلجوقي روان بود‪ ،‬در راه كشته شد‪.‬‬
‫‪-‬زين الدين يوسف بن شرف الدين ممد‪ :‬به مصر سفر نود و در طلب علم و عبادت بيون گرديد‪ ،‬و سال‬
‫‪725‬هـ در تكيهء عدويه در قاهره وفات كرد‪.‬‬
‫‪-‬بعد از آن به سبب جنگهائي كه ميان آنان و ميان مغل‪ ،‬سلجوقي ها‪ ،‬و فاطمي ها واقع گرديد‪ ،‬تاريخ شان‬
‫پنهان و مهول گرديد‪.‬‬
‫‪-‬در آن دوران شيخ زين الدين ابوالحاسن ظاهر گرديد‪ ،‬كه نسب خود را به برادر اصلي ابوالبكات عدي‬
‫ميسانيد‪ ،‬وي امي يزيديه درشام تعيي گرديد‪ ،‬ملك سيف الدولة قلوون وي را‪ ،‬بعد از آنكه نظر به كثرت‬
‫طرفدارانش خطر پنداشته ميشد‪ ،‬زندان نود‪ ،‬و درزندان وي وفات كرد ‪0‬‬
‫‪-‬بعد از وي پسرش شيخ عزالدين آمد‪ ،‬مقر وي درشام بود‪ ،‬به لقب امي المراء ملقب گرديد‪ ،‬ميخواست كه‬
‫يك انقلب امويه را به راه اندازد‪ ،‬بنابرآن سال ‪731‬هـ زندان شد ودر زندان وفات كرد ‪0‬‬
‫‪-‬دعوت وحركت شان به طور دوامدار مورد شكنجه وفشارحكام قرار گرفت‪ ،‬ومنطقهء شيخان در عراق به‬
‫حيث مركز يزيدي ها باقي ماند‪ ،‬مفي كردن اسرار مهمترين نشانه هاي اين طريقه بود ‪0‬‬
‫‪-‬آخرين رئيس يزيديه‪ ،‬امي ابويزيد اموي توانست كه سال ‪1969‬م اجازهء بازگشائي مكتب را براي دعوت‬
‫يزيديه در بغداد‪ ،‬جادهء رشيد‪ ،‬بگيد كه هدف از آن زنده ساخت عربيت طائفه اموي يزيدي بود‪ ،‬ووسيلهء‬
‫رسيدن شان به آن‪ ،‬نشر دعوت قومي هراه با تأييد حقايق روحيه وزمانيه بود‪ ،‬شعار شان عرب اموي القوميه‬
‫ويزيدي العقيده بود ‪0‬‬
‫‪-‬آخرين امي براي آنان امي تسي بن سعيد امي شيخان بود ‪0‬‬
‫‪-‬ميتوانيم كه كلم را خلصه نوده بگوييم‪ :‬اين حركت چندين مرحله را طي نوده است‪:‬‬
‫* مرحلهء اول‪ :‬حركت اموي سياسي‪ ،‬كه در دوست يزيد بن معاويه انعكاس كرده بود ‪0‬‬
‫* مرحلهء دوم‪ :‬تبديل شدن حركت به طريقهء عدويه درزمان شيخ عدي بن مسافر اموي ‪0‬‬
‫* مرحله ءسوم‪ :‬پنهان شدن شيخ حسن به مدت شش سال‪ ،‬بعد از آن خارج شدن وي با كتابايش كه درآنا‬
‫باشعائر وتعاليم درست اسلمي مالفت كرده بود ‪0‬‬
‫* مرحلهء چهارم ‪ :‬خروج كامل از اسلم‪ ،‬تري خواندن ونوشت‪ ،‬وداخل شدن عقايد فاسد باطن درتعاليم‬
‫شان ‪0‬‬
‫افكار ومتقدات ‪:‬‬
‫اول ‪ :‬مقدمه براي فهم معتقدات يزيديان ‪:‬‬
‫‪-‬جنگ كربله كه درآن حسي بن علي رضي ال عنهما كشته شد‪ ،‬در دوران يزيد واقع گرديده بود ‪0‬‬
‫‪-‬شيعه ها يزيد را لعنت نوده وي را متهم به زنديق شدن ونوشيدن شراب ميگردند ‪0‬‬
‫‪-‬بعد از سقوط دولت امويها يزيديه به حيث يك حركت سياسي شروع به كار نود ‪0‬‬
‫‪-‬يزيديها يزيد را دوست داشتند ولعنت وي را بد مي ديدند ‪0‬‬
‫‪-‬بعدا لعنت را مطلقا بد ديدند ‪0‬‬
‫‪-‬بعد از آن مشكلي پيش روي شان قرار گرفت كه آن لعنت شيطان درقرآن كري بود‪ ،‬هي بود كه از آن هم‬
‫انكار كردند ودرهرجاي قرآن كري كه كلمهء لعن ويالعنت‪ ،‬شيطان ويا پناه خواست از شيطان وجود داشت‪،‬‬
‫آنرا توسط شع مو نودند‪ ،‬ودليل شان اين بود كه اين چيزها در اصل قرآن نبود‪ ،‬بلكه آنرا مسلمانان افزوده‬
‫اند ‪0‬‬
‫‪-‬بعد از آن به تقديس وتعظيم شيطان‪ ،‬درحاليكه وي درقرآن ملعون ميباشد‪ ،‬شروع كردند‪ ،‬فلسفهء تقديس‬
‫شيطان نزد آنان به چند چيز برميگردد كه عبارت اند از‪:‬‬
‫‪-1‬زيرا وي به آدم سجده نكرد‪ ،‬بنابر اين وي ‪ -‬به نظر آنان – اولي موحد ويكتا پرست شرده ميشود كه‬
‫وصيت پروردكار را در مورد عدم سجده غيش‪ ،‬فراموش نكرد‪ ،‬در حاليكه ملئكه فراموش نوده سجده‬
‫كردند‪ ،‬و امر سجده كردن به آدم ‪ u‬يك امتحان بود كه در آن شيطان كامياب گرديده اولي موحد و يكتا‬
‫پرست شرده شد‪ ،‬وخداوند در مقابل آن اين پاداش را برايش داد كه وي را طاووس ملئكه و رئيس آنان‬
‫ساخت‪.‬‬
‫‪-2‬هچنان باطر ترس از وي او را تعظيم و تقديس مينمايند‪ ،‬زيرا وي خيلي قوي است به حدي كه در مقابل‬
‫پروردگار جرأت نوده اوامرش را ترك كرد‪.‬‬
‫‪-3‬هچنان وي را باطر شجاعت و دلوري اش در عصيان و سركشي تجيد و تقديس مي نايند‪.‬‬
‫‪-‬ابليس آدم ‪ u‬را فريب داده وي از درخت منوع تناول نود‪ ،‬بنابرآن شكمش ورم كرد و خداوند وي را از‬
‫جنت خارج نود‪.‬‬
‫‪-‬شيطان از جنت رانده نشده بلكه خودش باطر سرپرست گروه يزيديه به روي زمي پايي گرديده است‪.‬‬
‫دوم ‪ :‬معتقدات شان ‪:‬‬
‫‪-‬پنداشت شيطان به حيث ( طاووس ملئكه) سبب شده كه آنان تثال طاووس را كه از مس به شكل خروس‪،‬‬
‫و به اندازهء مشت بسته درست گرديده است‪ ،‬تقديس و تعظيم نايند‪ ،‬آنان باطر جع نودن اموال با هي‬
‫تثال در قريه ها گشت مينمايند‪.‬‬
‫‪-‬درهء للش در عراق مكان مقدس است كه در ميان كوه هاي بلند واقع گرديده ‪ ،‬بيت عذرى ناميده ميشود‪،‬‬
‫آن دره پوشيده از درختان بلوط و چهار مغز است‪.‬‬
‫‪-‬مرجه در وادي للش مكان مقدس شرده ميشود‪ ،‬نامش مأخوذ از مرجهء شام است‪ ،‬در بش شرقي آن كوه‬
‫عرفات وچشمهء زمزم قرار دارد‪.‬‬
‫‪-‬نزد آنان مصحف رش (يعن كتاب سياه) وجود دارد كه در آن تعاليم و عقايد اين گروه ثبت گرديده است‪.‬‬
‫‪-‬شهادت نزد آنان ‪ :‬اشهد واحد ال ‪ ،‬سلطان يزيد حبيب ال‪« ،‬يعن گواهي ميدهم كه خدا يك است و‬
‫سلطان يزيد دوست خداوند است»‪.‬‬
‫‪-‬روزه‪ :‬در هر سال سه روز در ماه كانون اول شرقي روزه ميگيند كه آن مصادف است با عيد ميلد يزيد‬
‫بن معاويه ‪.‬‬
‫‪-‬زكاة‪ :‬زكاة توسط طاووس جع آوري ميگردد كه آن را قوال ها جع نوده به رياست گروه ميسپارند‪.‬‬
‫‪-‬حج ‪ :‬هر سال در دهم ذو الجه بر كوه عرفات در مرجهء نورانيهء للش در عراق مي ايستند‪.‬‬
‫‪-‬ناز ‪ :‬در شب نصف شعبان [يعن شب برائت] ناز ميگزارند‪ ،‬و آن نازي است كه عوض ناز تام سال براي‬
‫شان ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬حشر و نشر بعد از مرگ ‪ :‬در قريهء باطط در كوه سنجار خواهد بود‪ ،‬در آنا ترازوي اعمال نزد شيخ‬
‫عدي كه با مردم ماسبه ميكند گذاشته خواهد شد‪ ،‬و گروه خود را گرفته داخل جنت خواهد نود‪.‬‬
‫‪-‬به چيزهاي باطلي سوگند ياد ميكنند كه از آنمله است سوگند به طوق سلطان يزيد‪ ،‬و آن عبارت از يك‬
‫طرف لباس است‪.‬‬
‫‪-‬به قبها و زيارتا رفت و آمد زياد دارند‪ ،‬مثل قبهاي شيخ عدي‪ ،‬شيخ شس الدين‪ ،‬شيخ حسن و شيخ عبد‬
‫القادر جيلن‪ ،‬و براي هر قبي خدمتگاران وجود دارد‪ ،‬آنان در روشن كردن قبها از تيل و شع استفاده‬
‫مينمايند‪.‬‬
‫‪-‬ازدواج به اين طريقه ميباشد كه اول عروس از جانب داماد بوده ميشود‪ ،‬بعد از آن خاندان هاي دو طرف‬
‫آمده قضيه را حل و فصل مينمايند‪.‬‬
‫‪-‬رنگ كبود را تري مينمايند ‪ ،‬زيرا رنگ كبود از بارزترين رنگهاي طاووس ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬خوردن كاهو‪ ،‬كرم‪ ،‬كدو‪ ،‬فاصيليه‪ ،‬گوشت خروس‪ ،‬گوشت مرغ‪ ،‬ماهي‪ ،‬گوشت آهو‪ ،‬و گوشت خوك را‬
‫حرام ميدانند‪ ،‬هچنان گوشت طاووس را كه نزد آنان مقدس است حرام ميگويند‪ ،‬زيرا آن مشابه ابليس ميباشد‬
‫كه وي طاووس ملئكه ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬تراشيدن بروت را حرام ميدانند‪ ،‬بلكه آنرا دراز و به شكل نامناسب ميگذارند‪.‬‬
‫‪-‬وقت دائره اي بر زمي در اطراف يزيدي رسم كن وي از آن دائره تا وقت خارج ني شود كه بشي از آن را‬
‫موكن‪ ،‬زيرا وي عقيده دارد كه شيطان ترا به اين كار امر نوده است‪.‬‬
‫‪-‬خواندن و نوشت را دين شان تري مينمايد‪ ،‬و بر علم صدر [يعن بر حفظ و ياد] اعتماد مينمايند‪ ،‬و اين امر‬
‫مفضي بر گسترش جهل و ب سوادي در ميان شان گرديده و در انراف و افراط شان در بارهء يزيد‪ ،‬عدي و‬
‫ابليس افزوده است‪.‬‬
‫‪-‬نزد آنان دو كتاب مقدس وجود دارد كه عبارت اند از‪ « :‬اللوة » كه از صفات پروردگار و وصيت هاي‬
‫وي سخن ميگويد‪ ،‬و ديگر آن «مصحف رش» و يا «كتاب سياه» است‪ ،‬اين كتاب از پيدايش كائنات‪،‬‬
‫ملئكه‪ ،‬و تاريخ پيدايش فرقهء يزيدي و عقيدهء شان صحبت مينمايد‪.‬‬
‫‪-‬معتقد اند‪ :‬هان شخصي كه پسر يزيدي را هنگام ختنه اش در كنار ميگيد آن شخص برادر مادر پسر‬
‫ميگردد و بالي پدر طفل لزم است كه از آن شخص تا وقت مرگ حايت و دفاع نايد‪.‬‬
‫‪-‬يزيدي در وقت طلوع آفتاب و در وقت غروبش روي به طرف آفتاب دعا مينمايد بعد از آن زمي را بوسيده‬
‫روي خود را در آن ميمالد‪ ،‬و دعائي هم در وقت خواب نودن نيز دارند‪.‬‬
‫‪-‬آنان عيد هاي خاصي هم دارند مثل ‪ :‬عيد سال نو ميلدي ‪ ،‬عيد مربعانيه‪ ،‬عيد قربان‪ ،‬عيد جاعت ‪ ،‬عيد‬
‫يزيد‪ ،‬عيد خضر الياس‪ ،‬و عيد بلنده‪ ،‬آنان شب دارند به نام شب سياه « شفر شك» در آن شب چراغها را‬
‫خاموش نوده مارم و شراب را حلل ميدانند‪.‬‬
‫‪-‬در كتاب هاي خويش ميگويند‪« :‬فرمانبداري ناييد و آنچه خدمتگاران من به شا تلقي مينمايند بپذيريد‪ ،‬و‬
‫آنرا نزد بيگانگان مثل يهود‪ ،‬نصارا‪ ،‬و مسلمانان افشا نكنيد‪ ،‬زيرا آنان ني دانند كه تعليم من چيست ‪،‬‬
‫كتاباي خويش را نيز به آنان ندهيد تا آنان را تغيي ندهند در حاليكه شا ني دانيد»‪.‬‬
‫ريشه هاي فكري و اعتقادي ‪:‬‬
‫‪-‬عدي بن مسافر با شيخ عبد القادر جيلن صوف ملقات نوده بود‪ ،‬آنان به حلول‪ ،‬تناسخ‪ ،‬و وحدة الوجود‬
‫قول نوده اند‪ ،‬قول و عقيدهء شان در بارهء ابليس مشابه به قول حلج است كه وي ابليس را پيشواي‬
‫موحدين ميدانست‪.‬‬
‫‪]7[7‬‬
‫‪-‬دين نصران را احترام مينمايند‪ ،‬به حديكه دست هاي قسيس ها را ميبوسند و با آنان عشاء ربان را‬
‫تناول مينمايند ومعتقد اند كه شراب حقيقتا خون عيسى ‪u‬‬

‫ني دهند كه ريش نوشندهء آن لس كرده شود‪.‬‬


‫‪]7[7‬در اين باره به همين كتاب به بحث نصرانيت مراجعه كرده شود‪.‬‬
‫‪«-‬تعميد» را نيز از نصارا اخذ نوده اند‪ ،‬آنان طفل را به چشمهء آب كه «عي البيضاء» نام دارد باطر‬
‫تعميد ميبند تا در آنا تعميد داده شود‪ ،‬بعد از آنكه به يك هفته رسيد وي را به نزد قب شيخ عدي‪،‬‬
‫آناكه زمزم نيز هست برده در آب ميگذارندش و نامش را به آواز بلند گرفته از وي ميخواهند كه‬
‫طفل‪ ،‬يزيدي و مؤمن به (طاووس ملك) باشد يعن به ابليس‪.‬‬
‫‪-‬وقت اسلم در منطقهء كردستان داخل گرديد اكثر ساكني آن به دين زردشت بودند‪ ،‬بعدا تعدادي از‬
‫تعاليم اين دين وعقيده به سوي يزيديه انتقال داده شد‪.‬‬
‫‪-‬عقايد موسي وبت پرست نيز درميان شان داخل گرديد‪ ،‬و يزيد را به مرتبهء خدائي بال بردند‪ ،‬مراتب‬
‫نزد آنان قرار ذيل ميباشد ‪ ( :‬ال – يزيد‪ -‬عدي)‪.‬‬
‫‪(-‬طاووس ملك) نشانهء وثن از ابليس است كه نزد آنان از تقديس و تعظيم فوق العاده برخوردار‬
‫ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬از شيعه ها «برائت» را اخذ نوده اند كه آن عبارت است از كرهء ساخته شده از خاك‪ ،‬خاكي كه از‬
‫زاويهء شيخ عدي گرفته شده است‪ ،‬اين كره را هر يزيدي باطر تبك باخود ميداشته باشد‪ ،‬اين كار پيوي از‬
‫شيعه هاي جعفري است كه آنان نيز با خود خاكي را [بنام خاك كربل] حل مينمايند‪ ،‬وقت يزيدي مي ميد‬
‫آن خاك در دهنش ناده ميشود‪ ،‬و در غي آن وي كافر مي ميد‪.‬‬
‫‪-‬به صورت عمومي‪ :‬منطقه ايكه اين گروه در آن منتشر گرديده پر از ديانات متلف ميباشد مثل‪:‬‬
‫زردشت‪ ،‬بت پرستان‪ ،‬طبيعت پرستان‪ ،‬يهوديت‪ ،‬نصرانيت‪ ،‬پرستندگان آلهء آشور‪ ،‬بابل‪ ،‬و سومر‪،‬‬
‫وصوفيهء اهل خطوه‪ ،‬اين ديانات به درجه هاي متلف در يزيدي تأثي نوده اند‪ ،‬البته جهل و بيسوادي در‬
‫انراف و دوري شان از اسلم افزوده است‪.‬‬
‫انتشار و جاهاي نفوذ ‪:‬‬
‫‪-‬اين طائفه كه شيطان را تقديس و تعظيم مينمايند‪ ،‬در سوريه‪ ،‬تركيه‪ ،‬ايران‪ ،‬روس‪ ،‬وعراق منتشر گرديده اند‪،‬‬
‫آنان مسافرين كه نسبتا تعداد شان اندك و ناچيز است‪ ،‬در لبنان‪ ،‬آلان غرب و بلجيك نيز دارند‪.‬‬
‫‪-‬تعداد شان تقريبا به ‪ 120‬هزار نفس بالغ ميگردد كه هفتاد هزار آن درعراق و باقي در اطراف و اقطار ديگر‬
‫ميباشند‪ .‬ههء آنان مرتبط به رياست خاندان اموي ميباشند‪.‬‬
‫‪-‬ايشان از جلهء كرد ها ميباشند‪ ،‬مگر بعضي از آنان كه از اصل عرب اند‪.‬‬
‫‪-‬زبان شان زبان كردي است و به هي زبان كتابا‪ ،‬دعاها و ملحظات دين شان نوشته شده است‪.‬‬
‫‪-‬آنان مكتب رسي و آشكاري دارند بنام « الكتب الموي للدعوة العربية» كه آن در جادهء رشيد در بغداد‬
‫موقعيت دارد‪.‬‬
‫مراجــع ‪:‬‬
‫تأليف سعيد الديوه جي‪.‬‬ ‫‪-1‬اليزيدية‬
‫تأليف عبد الرزاق السن‪.‬‬ ‫‪-2‬اليزيدون ف حاضرهم وماضيهم‬
‫تأليف الدكتور سامي سعيد الحد‪.‬‬ ‫‪-3‬اليزيدية أحوالم ومعتقداتم‬
‫تأليف عباس العزاوي‪.‬‬ ‫‪-4‬اليزيدية و اصل عقيدتم‬
‫تأليف أحد تيمور ‪.‬‬ ‫‪-5‬اليزيدية ومنشأ نلتهم‬
‫تأليف صديق الدملوجي‪.‬‬ ‫‪-6‬اليزيدية‬
‫تأليف هاشم البناء‬ ‫‪ -7‬اليزيديون‬
‫تأليف ممود الندي‪ -‬مطبعة‬ ‫‪-8‬ما هي اليزيدية ؟ و من هم‬
‫تضامن‪ -‬ط ‪ -1‬بغداد –‪.1976‬‬ ‫اليزيديون؟‬
‫تأليف ادموندز – ترجة جرجس‬ ‫‪-9‬كرد و ترك وعرب‬
‫فتح ال ‪.‬‬
‫تأليف يعقوب سركيس‪.‬‬ ‫‪-10‬مباحث عراقية‬
‫تأليف باسيل نيكت‪.‬‬ ‫‪-11‬الكراد‬
‫تأليف شيخ السلم ابن تيمية ‪.‬‬ ‫‪-12‬مموعة الرسائل والسائل‬
‫تأليف جيمس بكنغهام‪-‬ترجة سليم‬ ‫‪-13‬رحلت إل العراق‬
‫طه التكريت ‪.‬‬
‫بغداد ‪16/9/1974‬م‪.‬‬ ‫‪-14‬جريدة التآخي العراقية‬
‫تأليف الدكتور شاكر خصباك‪.‬‬ ‫‪-15‬العراق الشمال‬
‫تأليف سليمان الصايغ‪.‬‬ ‫‪-16‬تاريخ الوصل‬

‫يهود دونه‬
‫تعريف ‪:‬‬
‫آنان گروهي از يهوديان اند كه باطر فريب و دسيسه عليه مسلمانان اسلم را ظاهر نوده يهوديت خويش را‬
‫پنهان كرده اند‪ ،‬در منطقهء غرب آسياي صغي سكونت نوده در شكست دولت عثمان و الغاء خلفت از‬
‫طريق انقلب جاعت اتاد و ترقي سهم گرفته بودند‪ ...‬و هيشه تا حال در مقابل اسلم توطيه و دسيسه‬
‫مينمايند‪ .‬آنان مهارت خاصي درميدان اقتصاد‪ ،‬ثقافت و نشرات دارند‪ ،‬زيرا هي چيزهااسباب تسلط بر جامعه‬
‫به شار ميود‪.‬‬
‫تأسيس و افراد برازنده ‪:‬‬
‫‪-‬مؤسس آن سباتاي زيفي (‪1675-1626‬م) ميباشد‪ ،‬وي يك يهودي اسپان الصل بوده كه در تركيه تولد‬
‫ونشأت نوده است‪ ،‬تأسيس آن سال ‪1648‬م بود‪ ،‬يعن وقتيكه اعلن نود كه وي مسيح بن اسرائيل و نات‬
‫دهندهء موعود شان ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬خطر سباتاي بزرگ گرديد‪ ،‬بنابر آن حكومت هاي عثمان وي را توقيف نوده علماء در ادعاهايش با وي‬
‫مناقشه و مناظره نودند‪ ،‬وقت دانست كه قتلش به فصيله رسيده است اظهار رغبت به سوي اسلم نود‪.‬‬
‫‪-‬اصل دعوت ويرانگرش از موقف جديدش كه به حيث يك مسلمان ظاهر گرديد و به حيث رئيس دربانان‬
‫مقرر شد‪ ،‬آغاز ميگردد كه پيوان خويش را نيز امر نود تا ظاهرا مسلمان شوند و درباطن به يهوديت خويش‬
‫ثابت باشند‪.‬‬
‫‪-‬از دولت درخواست نود كه به وي اجازه دهد تا در صفوف يهوديان دعوت نايد‪ ،‬و دولت برايش اجازه‬
‫داد‪ ،‬آنگاه وي از اين فرصت بزرگ استفاده نوده با كمال خباثت در راه ضرر رسانيدن به اسلم كار و‬
‫فعاليت نود‪.‬‬
‫‪-‬بعد از گذشت زياده از ده سال به حكومت معلوم شد كه اسلم آوردن سباتاي به فريب بوده‪ ،‬بنابرآن وي‬
‫را به البانيا تبعيد نود و درآنا درگذشت‪.‬‬
‫ازجلهء مهمترين شخصيات اين گروه بعد از تأسيس كنندهء وي ‪:‬‬
‫‪-‬سارا‪ :‬دوشيزهء پولندي كه به سباتاي ايان آورده با وي ازدواج كرده بود‪.‬‬
‫‪-‬نصحان يهودي‪ :‬كه به حيث فرستادهء سباتاي به سوي مردم تعيي گرديده بود‪.‬‬
‫‪-‬جوزيف ييوسوف‪ :‬وي جانشي سباتاي و پدر زن دوم وي بود بنام ( عبد الغفور افناي) فعاليت ميكرد‪.‬‬
‫‪-‬مصطفى حلب ‪ :‬رئيس فرقهء (قره قاش)‪ ،‬اين فرقه يكي از سه فرقه بود كه از دونه جدا شده بودند‪.‬‬
‫‪-‬كتاب هاي طبع شده و متداول ندارند‪ ،‬و ليكن نشريه هاي سري زيادي دارند كه در ميان خود شان متداول‬
‫ميباشد‪.‬‬
‫افكار و معتقدات ‪:‬‬
‫‪-‬معتقد اند كه سباتاي هانا مسيح بن اسرائيل و نات دهندهء يهود ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬ميگويند كه جسم سابقهء سباتاي به آسان بال رفت و به امر خداوند به شكل ملكي كه چادر و‬
‫دستار ميپوشد بازگشت نود تا رسالت خود را تكميل نايد‪.‬‬
‫‪-‬اسلم را ظاهر ميكنند و يهوديت را باكمال كينه توزي و دسيسه گري در مقابل اسلم پنهان‬
‫مينمايند‪.‬‬
‫‪-‬روزه ني گيند‪ ،‬ناز ني گزارند‪ ،‬از جنابت غسل ني كنند‪ ،‬و گاهي بعضي شعائر اسلمي را در‬
‫بعضي از مناسبات مثل عيدها باطر مكر و فريب ظاهر ميسازند‪.‬‬
‫‪-‬عروسي و ازدواج را با مسلمانان حرام ميدانند‪ ،‬و افراد آن گروه به طرز زندگي‪ ،‬عقايد و افكار گروه‬
‫خويش اطلعي حاصل كرده ني توانند مگر بعد از عروسي‪.‬‬
‫‪-‬آنان عيدهاي زيادي دارند كه از بيست عيد تاوز مينمايد‪ ،‬و از آنمله است‪ :‬مفل خاموش ساخت روشنائي‬
‫ها [يعن ملس چراغ كشي] و ارتكاب فواحش و كارهاي ناروا‪ ،‬و معتقد اند كه تولد يافتگان آن شب‬
‫اشخاص بابركت خواهند بود‪.‬‬
‫‪-‬ايشان لباس خاصي دارند‪ ،‬زنان شان پاپوش هاي زرد به پا ميكنند و مردان كله هاي پشمي سفيد به سر‬
‫ناده آنرا با دستار هاي سبز مي پيچانند‪.‬‬
‫‪-‬سبقت در سلم دادن به غي خويش را حرام ميدانند‪.‬‬
‫‪-‬باحجاب زن مقابله مينمايند و به سوي ب حجاب‪ ،‬ب نظمي و تعليم متلط دعوت مينمايند تا جوانان ملت را‬
‫فاسد سازند‪.‬‬
‫ريشه هاي فكري و اعتقادي ‪:‬‬
‫‪-‬عقيدهء ايشان يهوديت خالص ميباشد‪ ،‬بنابرآن آنان عادات اساسي يهود را دارا ميباشند مثل‪ :‬خباثت‪ ،‬فريب‪،‬‬
‫هوشياري‪ ،‬دروغ‪ ،‬بزدل و خيانت‪ ،‬تظاهر شان به اسلم فقط باطر ضربه زدن اسلم از داخل آن ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬آنان رابطهء مكمي با ماسونيه دارند‪ ،‬و بزرگان دونه از جلهء بزرگان ماسونيه بود‬
‫‪-‬مطابق طرح و پلن صهيونيزم جهان فعاليت مينمايند‪.‬‬
‫انتشار و جاهاي نفوذ ‪:‬‬
‫‪-‬اكثريت بزرگ شان فعل در تركيه ميباشند‪.‬‬
‫‪-‬هيشه در تركيه وسائل سيطره بر نشرات و اقتصاد را تا حال مالك اند‪ ،‬و مناصب خيلي حساس را در‬
‫حكومت اشغال نوده اند‪.‬‬
‫‪-‬ايشان در عقب اياد ( جاعت اتاد و ترقي) قرار داشتند و اكثر اعضايش نيز از جلهء آنان بود‪ ،‬و از هي‬
‫موقعيت خود در راه علمان ساخت تركيهء مسلمان استفاده نودند و بسياري از جوانان فريب خوردهء‬
‫مسلمان را درخدمت اهداف ويرانگر خويش گماشتند‪.‬‬
‫مراجــع ‪:‬‬
‫ممد علي قطب‪.‬‬ ‫‪-1‬يهود الدونه‬
‫ابراهيم غالنت ‪.‬‬ ‫‪-2‬وثائق منظمات و عادات السباتاي‬
‫علء الدين غوسه‪.‬‬ ‫‪-3‬مموعة مقالت عن الدونه‬

‫يهوديت‬
‫تعريف ‪:‬‬
‫يهوديت هانا دين عبان هاي نسل ابراهيم ‪ u‬است كه معروف به اسباط و از بن اسرائيل ميباشند‪ ،‬كسان كه‬
‫خداوند موسى ‪ u‬را با تورات‪ ،‬به حيث پيامب به سوي ايشان فرستاد‪.‬‬
‫تأسيس و افراد برازنده ‪:‬‬
‫‪-‬موسى ‪ : u‬شخصي از بن اسرائيل بود‪ ،‬وي در دوران فرعون مصر رمسيس دوم ( ‪1234-1301‬ق م‪).‬‬
‫درمصر بدنيا آمد‪ ،‬مادرش بعد از تولد‪ ،‬وي را در صندوق كرده در نر انداخت‪ ،‬نر صندوق را در قصر‬
‫فرعون برآورد وموسى ‪ u‬در هان قصر تربيه گرديد‪ ،‬وقت جوان شد يكي از مصريان را گشت و سبب فرارش‬
‫به مدين گرديد در آنا نزد شعيب ‪ u‬به چوپان پرداخت و شعيب ‪ u‬يكي از دو دختر خودرا در نكاح وي‬
‫در آورد‪.‬‬
‫‪-‬در راه بازگشت به مصر‪ ،‬خداوند ‪ U‬در سيناء به سوي وي وحي فرستاد و امرش كرد كه وي با برادرش‬
‫هارون به سوي فرعون بروند تا او را دعوت نوده بن اسرائيل را نات دهند‪ ،‬بنابر آن موسى ‪ u‬به سوي‬
‫فرعون رفت ول فرعون دعوت را نپذيرفت و از آنان روي گردانيد‪ .‬موسى ‪ u‬با بن اسرائيل از مصر خارج‬
‫شد‪ ،‬البته اين واقعه در سال ‪1213‬ق‪ .‬م‪ .‬در دوران فرعون منفتاح كه جانشي پدر خود رمسيس دوم گرديده‬
‫بود به وقوع پيوسته بود‪ ،‬فرعون بالشكر خود آنان را تعقيب نوده به آنان رسيد ول خداوند وي را غرق نوده‬
‫موسى ‪ u‬و قومش را نات بشيد‪.‬‬
‫‪-‬در صحراء سيناء موسى ‪ u‬به كوه بال رفت تا با پروردگار سخن گويد‪ ،‬و نسخهء تورات را تسليم شود‪،‬‬
‫ول وقت بازگشت نود بن اسرائيل را در اطراف گوساله ايكه سامري از طلبراي شان درست كرده بود‪ ،‬به‬
‫پاي عبادت نشسته يافت‪ ،‬و آنان را زجر ومنع كرد‪ ،‬وقت آنان را به داخل شدن فلسطي امر كرد آنان امتناع‬
‫ورزيده گفتند‪ « :‬إن فيها قوما جبارين‪ ،‬فاذهب أنت و ربك فقاتل إنا ههنا قاعدون» يعن‪ :‬آنا قوم ظالي قرار‬
‫دارد‪ ،‬تو با پروردگارت برويد و جنگ كنيد‪ ،‬ما هينجا نشسته اي‪ ،‬هان بود كه خداوند برآنان غضب شد و‬
‫ايشان را چهل سال سرگردان در صحراء گذاشت و موسى ‪ u‬در خلل هي سالا‪ ،‬بدون اينكه در فلسطي‬
‫داخل شود وفات نوده در يك تپه سرخ دفن گرديد‪.‬‬
‫‪-‬برادرش هارون ‪ u‬نيز وفات نود و در كوه هور دفن گرديد‪ ،‬مؤرخي ميگويند‪ :‬كسان كه با موسى ‪u‬‬
‫بودند ههء شان در دشت وفات كردند‪ ،‬به استثناء دو نفر كه يكي از آنا يوشع بود‪.‬‬
‫‪-‬يوشع بن نون‪ :‬رهبي را بعد از موسى ‪ u‬به دوش گرفت و از راه شرق اردن بن اسرائيل را در اريا داخل‬
‫نود‪ ،‬يوشع ‪ u‬سال ‪1130‬ق م وفات كرد‪.‬‬
‫‪-‬سرزمي مفتوحه ميان دوازده سبط [يعن دوازده قبيلهء اولد يعقوب ‪ ]u‬تقسيم گرديد كه در آنا قاضيان از‬
‫جلهء كاهنان حكومت ميكردند‪ ،‬در اين دوران يك قاضيه نيز بنام دبوره ظاهر گرديده بود‪ ،‬اين دوران‬
‫عشائري بدائي تقريبا يك قرن ‪-‬مطابق اندازهء تاريخ نويسان – ادامه يافت‪.‬‬
‫‪-‬آخرين قاضي ها صموئيل شاءون بود كه پادشاه شان مقرر گرديد و هي شخص را قرآن كري بنام طالوت‬
‫ياد كرده است‪ ،‬وي بن اسرائيل را در جنگ هاي شديدي بر ضد اطرافيان شان رهبي نود‪ ،‬داود ‪ u‬يكي از‬
‫لشكريانش بود‪ ،‬در يكي از معارك داود ‪ u‬بالي جالوت كه فرمانده فلسطينيان بود‪ ،‬غلبه و پيوزي حاصل‬
‫كرد‪ ،‬و از آن به بعد داود ‪ u‬به حيث فرمانده با اهيت تبارز كرد‪.‬‬
‫‪-‬داود ‪ : u‬پادشاه دوم در ميان شان تعيي گرديد‪ ،‬و سلطنت در اولدش به طور مياثي باقي ماند‪ ،‬اورشليم‬
‫(قدس) را پايتخت ملكت خود قرار داد و هيكل قدس را اعمار نوده تابوت [صندوقي كه در آن اشياء متبكه‬
‫ناده شده بود] را به آنا نقل داد‪ ،‬حكومتش چهل سال دوام كرد‪.‬‬
‫‪-‬سليمان پسر داود عليهما السلم ‪ :‬جانشي پدر خود گرديد‪ ،‬و ستارهء اقبالش طلوع نود به حديكه با فرعون‬
‫مصر ششنق خويشي كرد‪ ،‬ليكن در اواخر پادشاهي اش ملكش رو به كاهش ناده منحصر به غرب اردن‬
‫گرديد‪.‬‬
‫‪-‬رحبعام جانشي وي گرديد‪ ،‬و سال ‪ 935‬ق م به حيث پادشاه تعيي شد‪ ،‬ول از بيعت و متابعت اسباط‬
‫برخوردار نشد‪ ،‬بنابر آن بن اسرائيل از وي اعراض نوده جانب برادرش يربعام را گرفتند‪ ،‬هي بود كه ملكت‬
‫به دو بش تقسيم شد‪:‬‬
‫* ملكت شال كه بنام اسرائيل ياد گرديد و پايتختش شكيم بود‪.‬‬
‫* ملكت جنوب‪ ،‬به نام يهوذا و پايتختش اورشليم بود‪.‬‬
‫‪-‬در هريكي از دو ملكت ‪ 19‬پادشاه حكومت نود‪ ،‬در ملكت يهوذا پادشاهي به اولدهء سليمان ‪ u‬تعلق‬
‫گرفت‪ ،‬ول در ملكت اسرائيل پادشاهي در چندين خاندان انتقال ميكرد‪.‬‬
‫‪-‬عاموس‪ :‬پيامبي بود كه تقريبا در سال ‪ 750‬ق م ظاهر گرديد‪ ،‬وي سابقه ترين پيامبان دوران قدي است‬
‫كه گفتار هاي شان به طريقهء نوشته شده به ما رسيده است‪ ،‬زيرا وي در ايام يربعام دوم (‪743-783‬ق م)‬
‫زندگي كرده است‪.‬‬
‫‪-‬سال ‪721‬ق م يهوديان اسرائيلي در قبضهء آشوري ها افتادند‪ ،‬يعن در دوران ملك سرجون دوم پادشاه‬
‫آشور‪ ،‬بنابر اين از تاريخ بدور افتيدند و سال ‪ 586‬ق‪ .‬م ملكت يهوذا به دست بابلي ها افتاده بود‪ ،‬و نبوخذ‬
‫نصر ( بتنصر) اورشليم و معبد را خراب نوده يهوديان را به بابل اسي برد‪ ،‬و اين هان ويران اول بود‪.‬‬
‫‪-‬سال ‪ 538‬ق م قورش پادشاه فارسي بابل را اشغال نود و براي آنان اجازهء بازگشت به فلسطي را داد‪،‬‬
‫ول تعداد كمي از آنان بازگشت كرد‪.‬‬
‫‪-‬در سال ‪ 320‬ق م حكومت فلسطي به اسكندر بزرگ تعلق گرفت و بعد از وي به بطالسه رسيد‪.‬‬
‫‪-‬سال ‪ 63‬ق م فلسطي را رومان اشغال نوده و به قيادت با مبيوس بر قدس قبضه كردند‪.‬‬
‫‪-‬سال ‪ 20‬ق م هيودوس هيكل سليمان را جديدا اعمار نود و آن تا سال ‪70‬م باقي ماند‪ ،‬و در اين تاريخ‬
‫امپراطور تيطس شهر را ويران نوده هيكل را سوزانيد‪ ،‬و اين هان ويران دوم ميباشد‪ ،‬سال ‪135‬م اوريانوس‬
‫آمد تا به صورت كامل علي شهر را از بي ببد و از شر يهوديان توسط قتل و نابود ساخت شان خود را‬
‫رهائي بشد‪ ،‬وي درجاي هيكل مقدس هيكل شركي بنام ( جوبيتار) اعمار كرد‪ ،‬اين هيكل شركي تازمان‬
‫امپراطور قسطنطي دوام نود و در زمان وي آنرا مسيحي ها نابود ساختند‪.‬‬
‫‪-‬در سال ‪636‬م مسلمانان فلسطي را فتح نوده رومان را از آن بيون كردند‪ ،‬و صفرونيوس كه بطريرك‬
‫نصارا بود بالي مسلمانان شرط ناده بود كه فردي هم از يهود در شهر بايد سكونت نكند‪.‬‬
‫‪-‬در سال ‪1897‬م حركت جديدي را يهوديان تت اسم صهيونيزم‪ ،‬باطر اياد دولت اسرائيل در سرزمي‬
‫فلسطي شروع كردند‪ ( ،‬به بث صهيونيزم رجوع كرده شود)‪.‬‬
‫اشعيا‪ :‬در قرن هشتم قبل از ميلد ميزيسته‪ ،‬و از مشاورين ملك حزقيا پادشاه يهوذا ( ‪ 668-729‬ق‪ .‬م) بوده‬
‫است‪.‬‬
‫‪-‬ارميا‪ 580 -650 ( :‬ق‪ .‬م) غلطي هاي قوم خود را آشكار كرد از سقوط اورشليم خب داده بود‪ ،‬تابيعت‬
‫را براي پادشاهان بابل اعلن كرد‪ ،‬هي بود كه مورد شكنجه و ظلم يهوديان قرار گرفت‪.‬‬
‫‪-‬حزقيال‪ :‬در قرن ششم قبل از ميلد ظهور نود به بعث وبرانگيخته شدن و حساب قول نوده به آمدن‬
‫مسيحي كه از نسل داود ‪ u‬ميباشدو پادشاه يهود ميگردد‪ ،‬پيشگوئي نود‪ ،‬وي در دوران سقوط ملكت يهوذا‬
‫زندگي ميكرد‪ ،‬بعد از اشغال اورشليم به بابل تبعيد كرده شد‪.‬‬
‫‪-‬دانيال ‪ :‬از آيندهء ملت اسرائيل خب داد‪ ،‬زيرا وي مشهور به تعبي نودن خواب هاي رمزي بود‪ ،‬وي ملت‬
‫خود را وعده نود كه توسط مسيح نات خواهند يافت‪.‬‬
‫افكار و معتقدات ‪:‬‬
‫اول ‪ :‬گروه هاي يهودي ‪:‬‬
‫‪-1‬فريسيون‪ :‬يعن سختگيان‪ ،‬كه احبار و ربانيون گفته ميشوند‪ ،‬ايشان متصوفي و احباري اند كه ازدواج ني‬
‫كنند‪ ،‬و مذهب خويش را از طريق وصيت حفاظت مينمايند‪ ،‬به روز قيامت‪ ،‬ملئكه و جهان ديگر عقيده‬
‫دارند‪.‬‬
‫‪-2‬صديقي ‪ :‬تسميهء اين گروه به اين نام از قبيل تسميه شئ به ضد آن است‪ ،‬زيرا ايشان مشهور به انكار اند‬
‫[نه به تصديق] ‪ ،‬از قيامت‪ ،‬حساب‪ ،‬جنت‪ ،‬و دوزخ منكر اند‪ ،‬هچنان از تلمود‪ ،‬ملئكه‪ ،‬و مسيح منتظر نيز‬
‫منكر اند‪.‬‬
‫‪-3‬متعصبي‪ :‬مفكورهء شان نزديك به مفكورهء فريسيون است‪ ،‬ول ايشان به عدم گذشت و به تاوز متصف‬
‫اند‪ ،‬در اوائل قرن اول انقلب را به راه انداختند كه در آن رومان ها و يهوديان را كه با رومان ها هكاري‬
‫نوده بودند به قتل رسانيدند‪ ،‬بنابر آن ايشان بنام سفاكي مشهور شدند‪.‬‬
‫‪-‬كاتبان‪ :‬توسط كتابت و نويسندگي خويش با شريعت آشنائي حاصل نودند و وعظارا وظيفهء خويش قرار‬
‫دادند‪ ،‬ايشان بنام حكماء و سادات ياد ميشوند‪ ،‬و لقب هر يكي از آنان «أب» ميباشد‪ ،‬نظر به مدارس و مريد‬
‫هاي شان خيلي ثروتند گرديده اند‪.‬‬
‫‪-5‬قاريان ‪ :‬آنان تعداد اندكي از يهود اند كه بعد از سقوط فريسيون ظاهر گرديده اتباع شان را به خود‬
‫جذب كردند‪ ،‬تنها به عهد قدي اعتراف دارند‪ ،‬به تلمود قائل نبوده به آن اعتراف ندارند‪ ،‬زيرا ايشان در شرح‬
‫نودن توراة دعواي استقلل مينمايند‪.‬‬
‫‪-6‬سامريون ‪ :‬آنان طائفه اي از متهودين اند كه از غي بن اسرائيل در يهوديت داخل شده اند‪ ،‬در كوه هاي‬
‫بيت القدس سكونت داشتند‪ ،‬پيامبي موسى‪ ،‬هارون‪ ،‬و يوشع بن نون ‪ u‬را پذيرفته و پيامبي ديگر پيامبان‬
‫را كه بعد از آنان بودند ني پذيرند‪ ،‬در ميان ايشان شخصي بنام الفان‪ ،‬صد سال پيش از عيسى ‪ u‬ظاهر‬
‫گرديد و دعواي پيامبي نود‪ ،‬اين گروه به دو بش تقسيم شده اند‪ :‬فرقهء دوستانيه كه پيوان الفان بودند‪،‬‬
‫وفرقهء كوستانيه‪ ،‬يعن گروه متصوف‪ ،‬قبلهء گروه سامريون سوي كوهي است بنام كوه غريزي كه ميان بيت‬
‫القدس ونابلس واقع است زبان شان غي از زبان عبان يهوديان ميباشد ‪0‬‬
‫‪-7‬سبئيه‪ :‬پيوان عبدال بن سبأ كه باطر نابود ساخت اسلم از داخل خودش ظاهرا دراسلم داخل گرديد‪،‬‬
‫وي كسي بود كه كودتاي ضد عثمان ‪ t‬را از قول به عمل پياده نوده فتنه را برانگيخت‪ ،‬وهي شخص‬
‫بود كه احاديث دروغي وموضوعي را براي تقويهء موقف خود افتراء نود‪ ،‬بنابر آن ميتوان گفت كه‬
‫رهب فتنه ها واختلفات سياسي ودين دراسلم هانا وي بود ‪0‬‬

‫دوم ‪ :‬كتاباي آنان ‪:‬‬


‫‪-‬عهد قدي‪ :‬اين كتاب نزد يهود ونصارا مقدس ميباشد‪ ،‬زيرا آن كتاب هست مشتمل بر‪ :‬شعر‪،‬نثر‪ ،‬حكمت ها‪ ،‬امثال‪،‬‬
‫قصه ها‪ ،‬افسانه ها‪ ،‬فلسفه‪،‬تشريع‪ ،‬غزل‪ ،‬مرثيه و… وبه دوبش تقسيم ميشود‪:‬‬
‫‪-1‬توراه‪ :‬كه آن مشتمل به اسفار پنجگانه ميباشد‪ :‬سفر تكوين وياخلق ـ سفر خروج ـ سفرلوين (اخبار) ـ سفر‬
‫عدد ـ وسفر تثنيه ـ واين كتاب به نام اسفار موسي ياد ميشود ‪0‬‬
‫‪-2‬اسفار انبياء‪:‬‬
‫وآن به دوقسم است‪:‬‬
‫الف‪ :‬اسفار انبياء متقدمي‪ :‬يشوع (يوشع بن نون ) قضاة ‪ -‬صموئيل اول ‪ -‬صموئيل دوم ‪ -‬ملوك اول ‪ -‬ملوك دوم ‪0‬‬
‫ب‪ :‬اسفار انبياء متأخرين‪ :‬اشعيا‪-‬ارميا‪-‬حزقيال‪-‬هوشع‪-‬يوئيل‪-‬عاموس‪-‬عوبديا‪-‬يونان(يونس) ‪ -‬ميخا ‪ -‬ناحوم ‪-‬‬
‫حبقوق ‪ -‬صفنيا ‪ -‬حجي‪ -‬زكريا ‪ -‬ملخي‪.‬‬
‫مكتوتا ‪:‬‬
‫‪-1‬مكتوب هاي بزرگ‪ :‬مزامي (زبور) – امثال (امثال سليمان) – ايوب‪.‬‬
‫‪-2‬مله هاي پنجگانه ‪ :‬نشيد النشاد‪ -‬را عوث‪ -‬مرثيه ها (مرثيه هاي ارميا) جامعه‪ -‬استي‪.‬‬
‫‪-3‬كتابا‪ :‬دانيال ‪ -‬عزرا‪ -‬نميا ‪ -‬اخبار روزهاي اول ‪ -‬اخبار روز هاي دوم‪.‬‬
‫‪-‬هي كتاب هاي مذكور نزد يهود و هچنان نزد نصرانيهاي پروتستان مقبول و پذيرفته شده اند‪.‬‬
‫‪-‬ول كليساي كاتوليكي هفت كتاب ديگر را به آنا علوه مينمايد كه عبارت اند از‪ :‬طوبيا‪ -‬يهوديت –‬
‫حكمت – يسوع بن سياخ – باروخ‪ -‬ستمديدگان اول‪ -‬ستمديدگان دوم‪ .‬هچنان اسفار ملوك را چهار‬
‫ميدانند‪ ،‬اول و دوم آنرا عوض دو سفر اول و دوم صموئيل اول و دوم ميگردانند‪.‬‬
‫‪-‬استي و يهوديت هر يك از اين دو افسانه ايست كه از زن حكايت مي كند كه زير دست حاكمي از غي بن‬
‫اسرائيل قرار داشت و از حسن و جال خود در راه دور ساخت ظلم از يهود استفاده نوده و ديگر خدمات به‬
‫آنان كرده است‪.‬‬
‫‪-‬تلمود‪ :‬اين كتاب عبارت از روايات شفاهي است كه آنرا حاخام ها از يك ديگر نقل نوده و آنرا حاخام‬
‫يوضاس سال ‪150‬م در كتاب بنام (الشنا) يعن شريعت تكرار شده جع نود و آن نسبت به تورات موسى‬
‫(ع) حيثيت تفسي و بيان را دارد‪ ،‬سال ‪216‬م رب يهوذا زيادات و روايات شفوي را تدوين نود‪ ،‬مشنا در‬
‫كتاب بنام (جارا)شرح گرديد و از هي مشنا و جارا تلمود تشكيل مي شود كه نزد يهود از اهيت زيادي‬
‫برخوردار بوده كه بر منلت تورات نيز تفوق دارد‪.‬‬
‫سوم ‪ :‬عيد هاي آنان ‪:‬‬
‫‪-1‬عيد نات ‪ :‬و آن جشن خروج بن اسرائيل ازمصر ميباشد كه از بيگاه چهاردهم ابريل شروع گرديده‬
‫بيگاه ‪21‬آن به پايان ميسد‪ ،‬در اين ايام خوراك شان نان فتي ميباشد‪.‬‬
‫‪-2‬روز تكفي‪ :‬در ماه دهم سال يهودي ميباشد‪ ،‬در اين مراسم هر شخص ‪ 9‬روز خود را براي عبادت و‬
‫روزه فارغ ميسازد‪ ،‬و آن روزها بنام روزهاي توبه ياد ميشود‪ ،‬در روز دهم كه روز تكفي است يهودي نه‬
‫ميخورد و نه مينوشد بلكه روز خود را در عبادت ميگذارند‪ ،‬زيرا در اين روز – به گمان خودشان – تام‬
‫گناهانشان بشيده ميشود وبه آمدن سال نو آماده ميگردند‪.‬‬
‫‪-3‬زيارت بيت القدس‪ :‬بالي هر يهودي كه بالغ و از طبقهء ذكور باشد زيارت بيت القدس هر سال دو بار‬
‫ضروري ميباشد‪.‬‬
‫‪-4‬ماه نو ‪ :‬با نو شدن هر ماه تليل ميگرفتند و به خاطر خوشحال سرن ها در بيت القدس به صدا ميامد و‬
‫آتش ها افروخته ميشد‪.‬‬
‫‪-5‬روز شنبه‪ :‬در اين روز كار و مشغوليت نزد آنان جائز نيست‪ ،‬زيرا اين روز – به عقيده آنان – روزي‬
‫است كه پروردگار در آن استراحت نوده است‪ ،‬يهوديان به اين اجاع نوده اند كه وقت پروردگار از آفريدن‬
‫آسانا و زمي فارغ گرديد‪ ،‬بر عرش خود قرار گرفت و به پشت خود استراحت نوده يك پاي خود را بالي‬
‫ديگر ناد‪.‬‬
‫چهارم ‪ :‬إله و پروردگار ‪:‬‬
‫‪-‬يهوديان در اصل اهل كتاب و يكتا پرست بودند‪.‬‬
‫‪-‬ول به سوي تعدد‪ ،‬تسيم و نفع جوئي ميل ميكردند‪ ،‬از هي جهت پيامبان زيادي بسوي شان ارسال‬
‫گرديد‪ ،‬زيرا هر باري كه در مفهوم الوهيت و توحيد در ميان شان انراف رخ ميداد پيامبي فرستاده ميشد تا‬
‫ايشان را به جادهء صواب باز گرداند‪.‬‬
‫‪-‬اندكي بعد از بيون شدن شان از مصر كوساله را معبود گرفتند‪ ،‬عهد قدي چني روايت ميكند كه موسى ‪u‬‬
‫ماري از مس براي شان درست نوده بود‪ ،‬و بن اسرائيل آنرا بعدا عبادت كردند‪ ،‬هچنان مار بزرگ (افعي)‬
‫نزد آنان مقدس است زيرا در آن حكمت و هوشياري انعكاس نوده است‪.‬‬
‫‪-‬نام پروردگار نزد آنان يهوه است‪ ،‬و آن پروردگار معصوم نيست‪ ،‬بلكه خطأ و لغزش مينمايد و در پشيمان‬
‫واقع ميگردد‪ ،‬به دزدي امر مينمايد‪ ،‬و بسيار ب رحم‪ ،‬متعصب‪ ،‬و ويرانگر در دفاع از جاعت خود ميباشد‪،‬‬
‫وي تنها خداي بن اسرائيل بوده و دشن ديگران ميباشد‪ ،‬وي در ستون از ابر پيشاپيش جاعت از بن اسرائيل‬
‫حركت مينمايد‪.‬‬
‫‪-‬عزرا هست كه تورات موسى را بعد از نابود و ضايع شدنش پيدا كرد‪ ،‬به هي جهت و به خاطر تديد‬
‫اعمار هيكل توسط وي عزرا را پسر خدا گفته اند‪ ،‬قرآن كري او را بنام عزير ياد ميكند‪.‬‬
‫پنجم ‪ :‬افكار و معتقدات ديگر‪:‬‬
‫‪-‬معتقد اند كه از جلهء پسران ابراهيم ‪ u‬هانا اسحاق كه متولد از ساره است‪ ،‬ذبيح ال ميباشد‪ ،‬ول درست‬
‫آنست كه وي نه بلكه اساعيل ‪ u‬ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬در روز شنبه تاوز نودند‪ ،‬جزاء آن اين شد كه تعدادي از آنان به بوزينه و خنير تبديل گرديدند‪.‬‬
‫‪-‬در دين آنان به استثناء اشارات بسيط و سطحي چيز با اهيت دربارهء قيامت‪ ،‬جاويدان ماندن‪ ،‬پاداش‪ ،‬و‬
‫عذاب ذكر نشده است‪ ،‬زيرا اين امور از جوهر و تركيب فكر مادي يهودي بعيد ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬ثواب و عذاب در دنيا داده ميشود‪ ،‬ثواب هانا پيوزي و تأييد است و عقاب عبارت است از ناكامي‪ ،‬ذلت‬
‫و بردگي‪.‬‬
‫‪-‬تابوت ‪ :‬عبارت است از صندوقي كه آنرا حفاظت مينمايند و در آن با ارزش ترين چيز هاي را كه مالك اند‬
‫از قبيل دارائي ها‪ ،‬سندها و كتاب هاي مقدس‪ ،‬نگهداري ميكنند‪.‬‬
‫‪-‬مذبح ‪ :‬جاي خاصي است براي افروخت عطريات كه آنرا پيش روي پرده اي ميگذارند كه پيش روي‬
‫تابوت قرار دارد‪.‬‬
‫‪-‬هيكل ‪ :‬عبارت است از بنائي كه داود ‪ u‬امر نوده سليمان ‪ u‬آنرا اعمار كرد‪ ،‬و در داخل آن مراب (يعن‬
‫قدس القداس) را بنا كرد‪ ،‬هچنان در داخل آن مكان را آماده ساخت كه در آن تابوت پيمان پروردگار‬
‫ناده ميشود‪.‬‬
‫‪-‬كهانت ‪ :‬اين منصب به اولد ليفي كه يكي از پسران يعقوب بود مصوص ميباشد‪ ،‬بنا بر اين تنها آنان اند‬
‫كه حق تفسي نصوص و تقدي قربان ها را دارند‪ ،‬و ماليات از ايشان گرفته ني شود‪ ،‬شخصيات آنان وسيله‬
‫اي اند كه توسط آنان به خداوند تقرب جسته ميشود‪ ،‬بدين ترتيب آنان از پادشاهان هم قويتر اند‪.‬‬
‫‪-‬قربان ها‪ :‬در اوائل علوه بر حيوانات و ميوه جات قربان هاي انسان را نيز شامل بود‪ ،‬سپس پروردگار به‬
‫جزئي از انسان اكتفاء نود‪ ،‬و آن عبارت از هان جزئيست كه در وقت عمليهء ختنه از انسان قطع ميشود‪،‬‬
‫بنابر هي عقيده يهود تا امروز ختنه مينمايند‪ ،‬بر علوهء آن ميوه جات و حيوانات نيز در پلوي آن وجود‬
‫دارد‪.‬‬
‫‪-‬معتقد اند كه آنان گروه برگزيدهء خداوند ميباشند‪ ،‬و ارواح يهوديان جزئي از ال ‪ U‬ميباشد‪ ،‬وقت يكي از‬
‫امي ها ( جوييم) كسي از اسرائيلي را بزند گوئي وي عزت خدا را زده است‪ ،‬و فرق ميان يهودي و غي‬
‫يهودي به اندازهء فرق ميان انسان و حيوان ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬فريبكاري با غي يهودي‪ ،‬دزديدن مالش‪ ،‬قرض دادنش با سود زياد‪ ،‬شهادت دروغ بر ضدش و وفاء نكردن‬
‫به سوگند برايش‪ ،‬اينها هه براي يهودي جائز ميباشد‪ ،‬بلكه آنان اينكارها را سبب تقرب به دربار خداوند‬
‫ميدانند‪ ،‬زيرا غي يهوديان – در نظر آنان‪ -‬هچون سگها‪ ،‬خوكها و چهارپايان اند‪.‬‬
‫‪-‬تلمود در بارهء عيسى ‪ u‬ميگويد‪ :‬يسوع ناصري در موجهاي دوزخ ميان آتش و قي قرار دارد‪ ،‬و مادرش‬
‫مري وي را از سپاهي «باندارا» به طريق نا مشروع بدست آورد‪ ،‬كليسا هاي نصران به منلهء پليدي ها بوده‬
‫و وعظ كنندگان در آنا مانند سگهاي عوعو كننده اند‪.‬‬
‫‪-‬به سبب تنگي اوضاع وشدت كه بالي شان واقع گرديده بود مفكورهء مسيح منتظر به حيث يك ملجأ‪ ،‬و‬
‫يافت مل اميد و چشم داشت‪ ،‬نزد شان به ميان آمد‪.‬‬
‫‪-‬عهد قدي از حادثهء ننگين حكايت ميكند كه در خانهء داود ‪ u‬واقع شده است و ميگويد‪ :‬براي ابشالوم‬
‫بن داود خواهر اصلي زيبائي بود بنام ثامار و او را دوست داشت‪ ،‬دختر برادري داشت از پدر بنام امنون‪،‬‬
‫امنون قصد ثامار را داشت‪ ،‬و چني شد كه امنون از پدر خود خواست تا ثامار را حاضر سازد كه برايش‬
‫طعامي آماده نايد‪ ،‬وقت خواهرش ثامار حاضر شد امنون مكان راخلوت نوده با وي بدون رضايت و به اكراه‬
‫زنا نود‪ ،‬ثامار گريه كنان و فرياد كنان بيون شد‪ ،‬وقت ثامار به برادر حقيقي خود ابشالوم قضيه را خب داد‬
‫ابشالوم به خاطر انتقام گيي از امنون نزد خود پلن طرح نود‪ ،‬بنابراين امنون وبرادرانش را به سوي طعامي‬
‫دعوت كرد و به برده هاي خود توصيه نود كه طعام و شراب امنون را ثقيل سازند تا آنكه نشه شود‪ ،‬بعد از‬
‫آن وي را به قتل برسانند‪.‬‬
‫‪-‬آنان ميگويند‪ :‬يعقوب ‪ u‬با پروردگار گشت گيي كرد‪ ،‬و لوط ‪ u‬بعد از نات يافت و رفتنش به كوه‬
‫صوغر شراب نوشيد و با هر دو دخترش زنا كرد‪ ،‬و داود ‪ u‬در نظر پروردگار قبيح و ناپسند بود‪.‬‬
‫‪-‬تورات موسى ‪ u‬بعد از تريب هيكل در دوران بتنصر ناپديد گرديد‪ ،‬وقت بار دوم در دوران ارتشتا ملك‬
‫فارس نوشته شد مغاير از اصلش و تريف شده آمد‪ .‬خداوند تعال ميگويد‪ ( :‬يرفون الكلم عن مواضعه ونسوا‬
‫حظا ما ذكروا به) يعن "كلمات تورات را از جاهايش تغيي ميدهند‪ ،‬و بشي از آنچه براي شان پند داده شده‬
‫بود فراموش كردند"‪.‬‬
‫‪-‬دين شان خاص به خود شان بوده دروازه بر روي ديگران بسته ميباشد‪.‬‬
‫‪-‬ال تعال ميگويد‪ ( :‬ضربت عليهم الذلة و السكنة و باءوا بغضب من ال ذلك بأنم كانوا يكفرون بآيات ال‬
‫و يقتلون النبيي بغي حق‪ ،‬ذلك با عصوا و كانوا يعتدون) يعن‪" :‬آنان به ذلت و فقر گرفتار شده اند‪ ،‬و به‬
‫غضب خداوند مبتل ميباشند سببش آنست كه ايشان به آيات خداوند كفر مي ورزيدند و پيامبان را بدون‬
‫موجب به قتل ميسانند‪ ،‬و اين هم به سبب نافرمان و تاوز شان است"‪.‬‬
‫‪-‬ال تعال فرموده است ‪ (:‬كانوا ل يتناهون عن منكر فعلوه لبئس ما كانوا يفعلون) يعن ‪" :‬آنان چنان بودند‬
‫كه از كار بدي كه انام ميدادند يكديگر را منع ني كردند‪ ،‬حقا كه كار ناپسندي انام ميدادند"‪.‬‬
‫‪-‬پسر بزرگ اولي كسي است كه مياث ميگيد و حق دو برادر را مستحق ميشود‪ ،‬و در مياث فرقي ميان‬
‫پسر متولد به طريق مشروع و متولد به طريق نا مشروع وجود ندارد‪.‬‬
‫‪-‬بعد از عروسي‪ ،‬زن مشابه برده براي شوهر است‪ ،‬دارائي زن مال شوهر ميشود‪ ،‬ول باطر اختلفات زياد‬
‫بعدا اين فيصله صادر شد كه خود مال به زن تعلق دارد ول شوهر ميتواند از آن نفع بگيد‪.‬‬
‫‪-‬كسيكه به بيست سالگي برسد و عروسي نكند مستحق لعنت ميگردد‪ ،‬تعدد زوجه ها بدون حد واندازه‬
‫شرعا جائز است‪ .‬ول ربانيون آنرا به چهار زن مدود ساخته اند‪ ،‬و قاريان هانطور مطلق گذاشته اند‪.‬‬
‫ريشه هاي فكري و اعتقادي ‪:‬‬
‫‪-‬پرستش گوساله از مصري هاي قدي كه قبل از خروج آنان در آنا بودند گرفته شده بود‪ ،‬هچنان مفكورهء‬
‫قدي مصري مأخذ و مصدر اصلي اسفار عهد قدي شرده ميشود‪.‬‬
‫‪-‬فكر بابلي و فارسي نيز ازمصادر و مآخذ عهد قدي شرده ميشود ( كتاب – ال – ص ‪ 117‬تأليف عباس‬
‫ممود عقاد را مطالعه كنيد)‪.‬‬
‫‪-‬مهمترين ماخذي كه بالي آن اسفار عهد قدي اعتماد نوده هانا تشريع حوراب است كه تقريبا به سال‬
‫‪ 1900‬ق م باز ميگردد اين تشريع در سال ‪1902‬م كشف گرديد كه در ستون سياهي از سنگ حفر‬
‫گرديده است‪ ،‬و آن سابقه دار ترين و مشهورترين تشريع سامي تا امروز به شار ميود‪.‬‬
‫‪-‬تلمود به تناسخ قائل ميباشد‪ ،‬و آن مفكوره ايست كه از هند به بابل رفته و حاخام هاي بابل آنرا به مفكورهء‬
‫يهودي نقل داده اند‪.‬‬
‫‪-‬از فكر مسيحي نيز متأثر گرديده اند‪ ،‬بنا برآن مي بين كه ميگويند‪" :‬اي پدر ما سبب ساز كه به شريعتت‬
‫باز گردي‪،‬اي پادشاه ما‪ :‬مارا به عبادتت نزديك گردان ‪ ،‬و مارا به توبهء نصوح درحضورت باز گردان"‪.‬‬
‫‪-‬در بعضي از مراحل خدايان بلعيم و عشتارت‪ ،‬خدايان آرام‪ ،‬خدايان صيدوم‪ ،‬خدايان مؤاب‪ ،‬خدايان عمون و‬
‫خدايان فلسطين ها را عبادت كرده اند (سفر القضاء‪.)10/6 :‬‬
‫انتشار و جاهاي نفوذ ‪:‬‬
‫‪-‬عبي ها اصل در منطقهء اردن و فلسطي زندگي ميكردند‪ ،‬بعدا بن اسرائيل به مصر انتقال كرد‪ ،‬بعد از آن‬
‫به فلسطي كوچ كردند تا آنا جامعهء يهودي را تشكيل دهند‪ ،‬ليكن بسبب تكروي‪ ،‬تكب‪ ،‬تعصب و دسيسه‬
‫گري شان تت شكنجه قرار گرفته رانده شدند‪ ،‬بنابر آن در كشورهاي جهان پراگنده گرديدند‪ ،‬و بعضي از‬
‫آنا به اروپا‪ ،‬روسيه‪ ،‬دولت هاي بلقان‪ ،‬امريكتي‪ ،‬و اسپانيا‪ ،‬رسيدند و بعض ديگر شان به داخل جزيرهء عرب‬
‫روآوردند كه با طلوع اسلم از آنا نيز بيون كرده شدند‪ ،‬و تعدادي از آنا هم در افريقا و آسيا زندگي‬
‫نودند‪.‬‬
‫‪-‬از ابتداي قرن گذشتهء ميلدي به جع نودن پراگنده هاي خويش در سرزمي فلسطي آغاز كرده اند و آنان‬
‫را به اين كار صهيونيزم و استعمار تشويق و ترغيب نوده اند‪.‬‬
‫‪-‬در اين شكي نيست كه يهوديان موجوده‪ -‬كه تقريبا به پانزده مليون بالغ ميگردند‪-‬هيچ رشته و رگي با‬
‫عبان هاي قدي اسرائيلي كه از نسل ابراهيم ‪ u‬بودند‪ ،‬ندارند زيرا اينان مردمان متلطي از اقوام روي زمي اند‬
‫كه عوامل استعماري آنان را به سوي يهوديت سوق داده است‪ ،‬اما آنان كه فعل از اصول و نسل اسرائيل‬
‫هستند آنان امروز‪ -‬خصوصا در اسرائيل – از يهوديان طبقه پايي به شار ميوند‪.‬‬
‫مراجــع ‪:‬‬
‫رحة ال الندي‪.‬‬ ‫‪-1‬إظهار الق‬
‫زكي شنودة – ط ‪-1‬مكتبة نضة‬ ‫‪-2‬اليهود‪ :‬نشأتم و عقيدتم و متمعهم‬
‫مصر‪1974 -‬م‪.‬‬
‫زكي شنودة‪.‬‬ ‫‪-3‬تاريخ القباط‬
‫عباس ممود العقاد‪.‬‬ ‫‪-4‬اللـه‬
‫عبد ال التل‪.‬‬ ‫‪-5‬خطر اليهودية العالية على السلم‬
‫و السيحية‬
‫د‪ .‬أحد شلب – ط ‪ -4‬النهضة‬ ‫‪-6‬مقارنة الديان «اليهودية»‬
‫الصرية – ‪1974‬م‪.‬‬
‫غوستاف لوبون – ترجة عادل‬ ‫‪-7‬اليهود ف تاريخ الضارات الول‬
‫زعيتر‪ -‬طبعة عيسى الباب اللب‪.‬‬
‫د‪ .‬فؤاد حسي‪.‬‬ ‫‪-8‬التوراة‪ :‬عرض و تليل‬
‫ممد عزة دروزة‪.‬‬ ‫‪-9‬تاريخ بن إسرائيل من أسفارهم‬
‫عبد القادر شيبة المد‪-‬‬ ‫‪-10‬الديان و الفرق و الذاهب العاصرة‬
‫مطبوعات الامعة السلمية‬
‫بالدينة النورة‪.‬‬
‫مراجــع بيگانه ‪:‬‬
‫‪1-‬‬ ‫‪Berry: Religions of the World.‬‬
‫‪2-‬‬ ‫‪Reinach : History of Religion.‬‬
‫‪3-‬‬ ‫‪Smith J. W. d: God and man in Early Israel.‬‬
‫‪4-‬‬ ‫‪Kirk : A Short History of the Middle East.‬‬
‫‪5-‬‬ ‫‪Max marigolis and Alexander marx : A History of the Jewish Peeple.‬‬
‫‪6-‬‬ ‫‪Hertzl : The Jewish State.‬‬
‫‪7-‬‬ ‫‪Weech : Civilization of Neer East.‬‬
‫‪8-‬‬ ‫‪Wells : A Short History of the World.‬‬
‫به كمك و توفيق خداوند ‪ U‬مراجعه و براسي كتاب توسط بنده فقي مولوي ممد طاهر عطائي به تاريخ ‪16‬‬
‫صفر ‪1422‬هـ‪ .‬ق ‪ 19‬ثور ‪1380‬هـ‪ .‬ش عصر چهارشنبه تكميل گرديد‪.‬‬
‫و ال اعلم بالصواب‪.‬‬

You might also like