You are on page 1of 42

‫آشنايی با ائمه حديث‬

‫( کتب شش گانه )‬

‫تألیف‪:‬‬
‫دکتر حسین تاجی گله داری‬

‫فهرست مطالب‬
‫‪4....................................‬‬ ‫سخن مؤلف‬
‫مختصرى اززندگی نامه امام محمد بن‬
‫اسماعیل بخاری‪8...........................‬‬
‫شیوخ ایشان‪13.........................................‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬
‫آشنايي با ائمه حديث‬
‫آشنايي با ائمه حديث‬

‫‪1447‬‬ ‫‪....................................‬‬
‫‪.....................................‬‬ ‫ابی داود‬
‫ایشان‬ ‫سنن‬
‫شاگردان‬
‫شرح سنن ابی داود‪50.............................‬‬
‫‪................................................‬‬
‫‪1651‬‬ ‫تألیفات‬
‫‪...............................................‬‬‫وفات‬
‫‪..................‬‬
‫‪1852‬‬ ‫ترمذی‪......‬‬ ‫تألیف‬
‫عیسی‬ ‫وانگیزه ی‬
‫امام ابو‬‫صحیح بخاری‬
‫‪54‬‬ ‫‪........................................‬‬
‫صحیح بخاری‪21................................‬‬ ‫شیوخ امام‬
‫ترتیب‬
‫شاگردان امام‪55....................................‬‬
‫‪.................................‬‬
‫‪2756‬‬ ‫صحیح بخاری‬
‫‪......................................‬‬ ‫شرح‬
‫تألیفات‬
‫‪2858‬‬ ‫بخاری‪............................‬‬
‫‪..............................‬‬ ‫صحیحترمذی‬‫مختصریا سنن‬
‫جامع‬
‫شرح جامع ترمذی‪60...............................‬‬
‫وفات‪29..................................................‬‬
‫وفات‪61...............................................‬‬
‫الرحمن نسایی ‪62‬‬ ‫نیشاپوری ‪30‬‬
‫امام ابو عبد‬ ‫امام مسلم‬
‫‪63........................................‬‬
‫امام مسلم ‪31‬‬ ‫شیوخ امام‬
‫شیوخ‬
‫شاگردان‪64..........................................‬‬
‫شاگردان ایشان ‪32‬‬
‫تألیفات‪45.............................................‬‬
‫تألیفات ‪34‬‬
‫نسایی‪46.......................................‬‬ ‫سنن‬
‫‪49...............................‬‬
‫ویژه گیهای آن ‪36‬‬ ‫نسایی‬ ‫صحیح سنن‬
‫مسلم و‬ ‫شرح‬
‫شرح صحیح مسلم ‪39‬‬
‫‪...............................................‬‬
‫‪70..........................‬‬
‫‪40‬‬ ‫مختصر صحیح مسلم‬ ‫وفات‬
‫‪41‬‬ ‫امام ابن ماجه قزوینی ‪.....‬‬
‫‪71...............................................‬‬ ‫وفات‬
‫‪........................................‬‬
‫‪72.......‬‬
‫‪43‬‬ ‫امام ابوداود سیستانی‬ ‫شیوخ امام‬
‫امامامام‪....................................‬‬
‫‪73........................................‬‬
‫‪44‬‬ ‫شاگردان‬
‫شیوخ‬
‫‪74‬‬ ‫‪............................................‬‬ ‫تألیفات‬
‫شاگردان امام‪45....................................‬‬
‫سنن ابن ماجه‪............................‬‬
‫‪75.............................................‬‬
‫‪46‬‬ ‫کتاب‬
‫تألیفات‬
‫‪4‬‬ ‫‪3‬‬
‫نايي با ائمه حديث‬
‫آشيث‬‫آشنايي با ائمه حد‬

‫‪...................‬‬
‫على‪77‬‬ ‫ماجهوالسلم‬ ‫والصلة‬‫سنن ابن‬‫وشرح لله‬
‫چاپالحمد‬
‫وفات‪78...............................................‬‬
‫رسول الله وعلى آله وصحبه ومن واله‬
‫اما بعد‪:‬‬
‫يكی از منتها ونعمتهای بی کران‬
‫خداوند کریم بر این بنده ی گنهکار این‬
‫است که محبت وعشق حدیث نبوی‬
‫وعلوم حدیث؛ بویژه علم رجال شناسی‬
‫را در قلبم جای دا د؛ تا در روشنایی‬
‫حدیث رسول الله صلی الله علیه وآله‬
‫وسلم بتوانم راه حق ومستقيم را از‬
‫میان راههای باطل و کج بشناسم‪ ،‬واز‬
‫حق پیروی نموده واز باطل اجتناب‬
‫ورزم‪ ،‬خدا وند بزرگ قرآن کریم را‬
‫بسم الله الرحمن الرحيم‬
‫نازل فرمود وآن را از تحریف وتبدیل‬
‫سخن مؤلف‬
‫وتغییر ودگرگونی محفوظ نمود ‪،‬‬
‫همچنین شرح وبیان کننده قرآن ؛ یعنی‬
‫حدیث نبوی نیز توسط حافظان عادل‬
‫‪6‬‬ ‫‪5‬‬
‫نايي با ائمه حديث‬
‫آشيث‬‫آشنايي با ائمه حد‬

‫کتب‬‫محفوظ‬
‫شناخت‬ ‫واضافه‬ ‫وتبدیل‬
‫آنجایی که‬ ‫تغییر از‬
‫حدیثازباشد؛‬
‫وثقه‬
‫برایشب در‬‫شخصی‬ ‫بطوری که اگر‬
‫ومؤلفین اش‬ ‫داشت‪ ،‬حدیث‬
‫سته ی‬
‫وبه‬ ‫جعل کند‬
‫وتحصیل‬ ‫حدیثیجوان‬
‫اش نسل‬‫بویژه‬‫خانه‬ ‫درون‬
‫مسلمان‬
‫وسلم‬
‫وآله ای از‬
‫علیه عده‬ ‫اهمیتصلی الله‬
‫بسزایی دارد‬ ‫رسول خدا‬
‫کرده‬
‫صبح‬ ‫بازنگریطلوع‬
‫وچاپ این‬ ‫پیشنهاد پیش از‬
‫منسوب نماید‪،‬‬
‫محبان‬
‫اش را بر‬‫دروغنیز‬
‫حدیث بنده‬ ‫وحافظان‬
‫دادند؛ که‬ ‫ناقدانرا ارائه‬
‫جزوه‬
‫سرشار‬ ‫پذیرفتم ‪،‬اسلم‬
‫وبعد از‬ ‫اند‪،‬رابله تاریخ‬
‫نمودهآنان‬ ‫مل‬
‫پیشنهاد‬
‫باشد که‬ ‫وحافظانی می‬
‫مطالب‪ ،‬این‬ ‫بررسیائمه دین‬
‫واضافه برخی‬ ‫از نام‬
‫آوری احادیث‬
‫وخواهر گرامی‬ ‫وجمع برادر‬
‫حفظبه شما‬ ‫برای‬
‫کتابچه را‬
‫وسلم‬
‫درگاه‬ ‫که در‬‫وآله‬ ‫امیدعلیه‬
‫است‬ ‫دارم‪،‬الله‬
‫میصلی‬ ‫مصطفی‬
‫تقدیم‬
‫نمودند‪.‬‬
‫وتلشگردد‪.‬‬ ‫مورد سعی‬
‫قبول واقع‬ ‫شبانه روز‬
‫الهی‬
‫کهیاکنون‬
‫ناچیز‬ ‫کهای‬
‫بنده‬ ‫کتابچه‬
‫گرامیاست‬ ‫خواننده‬
‫یاد آوری‬ ‫قابل‬
‫وسایر ی‬
‫کتب‬ ‫اصل جزوه‬
‫حدیث‪،‬‬ ‫گانه در‬
‫ششدارید‬
‫دست‬ ‫در‬
‫کتب‬
‫مدرسه‬ ‫برای طلب‬
‫واجزاء را از‬ ‫مسانیدکهوسنن‬
‫مختصری است‬
‫حدیث از‬
‫شمسی‬
‫متصل به‬ ‫عصردربا سال‬
‫سند ‪75‬‬ ‫گله دار‬ ‫علوم دینی‬
‫ومحدثین‬ ‫علما‬
‫وآله کلید‬
‫وسلم‬ ‫بودم؛ تا‬
‫کردهعلیه‬ ‫الله وتهیه‬
‫صلی الله‬ ‫آوری‬ ‫جمع‬
‫رسول‬
‫شناخت راویان وائمه‬
‫برای دارم ‪.‬‬
‫وراهنماییروایت‬
‫اجازه ی‬
‫‪8‬‬ ‫‪7‬‬
‫نايي با ائمه حديث‬
‫آشيث‬‫آشنايي با ائمه حد‬

‫سماع‬
‫که‬ ‫مسئلتدر‬
‫دارم‬ ‫خداونداینجانب‬
‫پایانازازمشایخ‬
‫دربرخي‬
‫بکشد‪ ،‬پدر ومادر‬‫حدیث‪:‬‬ ‫روایت‬
‫گناهانم‬ ‫واجازه‬
‫عفو بر‬ ‫قلم‬
‫غریق‬
‫الدین‬ ‫شیخ را‬
‫بدیع‬ ‫ومشایخم‬
‫ومحدث‬‫رفتگان‬
‫وسایر امام‬
‫‪-1‬‬
‫بگرداند‪.‬مکی رحمه الله تعالی‪.‬‬ ‫رحمت‬
‫راشدی سندی‬
‫محب‬‫شیخرب‬
‫الحمدلله‬ ‫وزاهدأن‬
‫بزرگوار‬ ‫محدثدعوانا‬
‫‪ -2‬وآخر‬
‫العالمین‪ .‬رحمه الله‬
‫الله شاه راشدی سندى‬
‫العلم‬
‫محمد‬ ‫علمه‬‫خادم‬
‫‪ -3‬محدث وفقیه بزرگ‬
‫الهی بلند شهری مدنی رحمه‬ ‫والعلماء‬
‫عاشق‬
‫دکتر حسین تاجی گله داری‬
‫الله تعالی‪.‬‬
‫هـ‬
‫المنان‬ ‫الول‬
‫عبد ‪1428‬‬ ‫ربیع‬
‫حافظ‬ ‫محدث ‪12-‬‬
‫وفقیه‬ ‫‪-4‬شارجه‬
‫الله تعالی‪.‬‬
‫فروردین ‪1386‬ش‬ ‫حفظه با‬
‫نور پوری برابر‬
‫‪ -5‬حافظ شیخ عبد السلم بهتوی‬
‫حفظه الله تعالی‪.‬‬
‫که سلسله اسانید هر کدام از این‬
‫مشایخ در دفاتر خاص روایت ثبت؛‬
‫ومشخص می باشد‪.‬‬
‫‪10‬‬ ‫‪9‬‬
‫نايي با ائمه حديث‬
‫آشيث‬‫آشنايي با ائمه حد‬

‫زندگینامهعلیه‬
‫امام‬ ‫حضرت ابراهیم‬ ‫بازگرداند؛ شبی‬
‫مختصري از‬ ‫‪-1‬‬
‫می‬ ‫اسماعیل به او‬
‫بخاری‬ ‫خواب دید که‬ ‫محمددربن‬
‫السلم را‬
‫گوید‪ :‬بخاطر دعاهایت خداوند بینائی‬
‫برگردانیدهبناست؛ پس‬
‫عبداوالله محمد‬
‫ابو به‬
‫فرزندت را‬
‫اسماعیل‬ ‫امام‬
‫مغیرهکهبنخداوند‬
‫نمود دید‬ ‫چون صبح‬
‫بردزبه جعفی‬ ‫ابراهیم بن‬ ‫بن‬
‫فرزندش را شفا داده وبینائی اش را به‬
‫بخاری‪ ،‬در روز جمعه بعد از نماز‪ ،‬در ‪13‬‬
‫وی باز گردانیده است‪.‬‬
‫ماه شوال سال ‪ 194‬هجری در بخارا(‬
‫آغاز در‬
‫کنونی)‬‫همان‬ ‫بخاری از‬
‫ازبکستان‬ ‫امام محمد‬
‫شهرهای‬ ‫یکی از‬
‫دنیا لذا‬
‫حدیثبهبود‪،‬‬
‫علمچشم‬ ‫شیفته‬
‫متدین‬ ‫کودکی‬
‫خانواده ای‬
‫بخارا‬
‫سنتیعلمای‬ ‫مکاتب‬
‫‪،‬یکی از‬ ‫خود را از‬
‫اسماعیل‬ ‫تحصیلت‬
‫گشود‪،‬پدرش‬
‫فراگیری تحصیلت‬ ‫پس از‬
‫زمان بود‪.‬‬ ‫کرد‪،‬در آن‬ ‫آغاز‬
‫حدیث ‪،‬‬
‫ابتدائی به حلقه ی دروس علمای حدیث‬
‫تاریخ نویسان می گویند‪ :‬امام محمد‬
‫پیوست‪ ،‬سپس برای تحصیل وفراگیری‬
‫بخاری در کودکی به علت بیماری نابینا‬
‫علم بیشتر به سرزمینهای دیگر مانند‪:‬‬
‫گردید؛ وطبیبان از علجش ناتوان‬
‫نیشاپور‪ ،‬ری‪ ،‬بلخ ‪،‬مکه‪ ،‬مدینه‪ ،‬بصره‪،‬‬
‫شدند‪ ،‬مادرش بسیار غمگین بود‬
‫کوفه‪ ،‬بغداد‪ ،‬دمشق‪ ،‬فلسطین و‪...‬که‬
‫وشبانه و روز دعا می کرد واز خدا می‬
‫مراکز علمی آن زمان بشمار می‬
‫خواست که بینائی فرزندش به وی‬
‫‪12‬‬ ‫‪11‬‬
‫نايي با ائمه حديث‬
‫آشيث‬‫آشنايي با ائمه حد‬

‫به او می‬ ‫نوشت‪،‬درمااین‬


‫نمیکرد‪ ،‬او‬ ‫اما او چیزی‬
‫آمدند‪،‬مسافرت‬
‫فایدهباای‬
‫چه نمود‬
‫جهان‬ ‫ورفتنت‬
‫آمدناقطار‬
‫اینکه به‬ ‫گفتیم‪:‬‬
‫مسافرتها‬
‫نویسید؟! او‬
‫ملقات‬ ‫نمی حدیث‬‫چیزی اهل‬
‫حفاظ و‬ ‫شماازکه‬ ‫دارد‬
‫بسیاری‬
‫گفت‪:‬‬ ‫روز به ما‬
‫وروایاتهای‬ ‫شانزدهشنید‬
‫گذشت زیادی‬
‫کرد‪،‬ازواحادیث‬‫بعد‬
‫نوشت‪.‬سرزنش می کنید؛‬ ‫مرا بسیار‬ ‫شما‬
‫فراوانی‬
‫وهوشوبه من‬
‫خاصی‬ ‫حافظهبیاورید‬
‫نوشته اید‬ ‫امامآنچه‬
‫بخاری‬ ‫اکنون‬
‫دورانحدود‬
‫هایمان که‬
‫نوشته همان‬ ‫داشت‪،‬دهید‪ .‬ما‬
‫بطوری که از‬ ‫نشان‬
‫خارق‬ ‫نشان‬
‫هوشی‬‫به وی‬ ‫حدیث بود‬
‫ضریب‬ ‫کودکیهزار‬
‫اساتیدش‬ ‫پانزده‬
‫دیدند‪ ،‬را‬
‫می ی آنها‬
‫سیمایشهمه‬
‫امام بخاری‬ ‫آنگاه‬
‫را در‬ ‫دادیم‪ ،‬ای‬
‫العاده‬
‫حفظش‬ ‫از از‬
‫یکی‬‫بودیم‬
‫حفص ـ‬‫نوشته‬
‫کهبن‬‫احمد‬‫همانگونه‬
‫روزی‬
‫هایمان‬ ‫وینوشته‬
‫انداخت‬ ‫برخی‬ ‫خواند وما‬
‫نگاهی به‬ ‫برای ما‬
‫اساتیدش ـ ‪،‬‬
‫شخص به شهرت خواهد‬ ‫اینکردیم‪.‬‬‫تصحیح‬
‫وگفت‪:‬‬ ‫را‬
‫امام بخاری در قوت حافظه نابغه‬ ‫رسید‪.‬‬
‫هزار‬
‫محمد‬ ‫می صد‬
‫گوید‪:‬‬ ‫اسماعیل من‬
‫بنمی گویند‪:‬‬ ‫ایشان‬
‫بود؛حاشد‬
‫غیر‬ ‫حدیث‬
‫نبود‬ ‫هزاربیش‬ ‫ودویست‬
‫کودکی‬ ‫صحیح‪،‬بخاری‪،‬‬
‫اسماعیل‬ ‫حدیث‬
‫بن‬
‫دارم‪ .‬اساتید حدیث‬
‫حفظمحضر‬‫وهمراهازما از‬
‫صحیح‬
‫کسب فیض می کرد‪ ،‬ما می نوشتیم‬
‫‪14‬‬ ‫‪13‬‬
‫نايي با ائمه حديث‬
‫آشيث‬‫آشنايي با ائمه حد‬

‫حاضر‬ ‫بخاریکه‬
‫به بغداد‬ ‫امامنادانی‬
‫شناسم‪.‬افراد‬
‫نمیهنگامی که‬
‫وعام‬‫است‪،‬‬‫خاص‬‫وناتوان‬
‫جاهلزبانزد‬
‫وآوازهاوایشان‬
‫بودند‪ ،،‬گفتند‪:‬‬
‫رفت‬
‫بغداد یکدیگر‬
‫ومحدثین به‬
‫ومحدثین‬‫علما‬ ‫بود‪،‬اما‬
‫علما‬ ‫گردیدهداند‪،‬‬
‫ونمی‬
‫امامشده‬‫متوجه‬‫وی ی‬ ‫وگفتند که‬
‫حافظه‬ ‫کردند‬
‫گرفتند که‬ ‫نگاه‬
‫تصمیم‬
‫بخاری را بیازمایند‪ ،‬لذا یک صد حدیث را‬ ‫است‪.‬‬
‫احادیث را‬
‫فرمود‪:‬‬ ‫نفر اول‬‫وسند‬ ‫کردند ومتن‬
‫بخاری به‬ ‫انتخاب‬
‫آنگاه امام‬
‫هر حدیث را‬
‫صحیحش‬ ‫یعنی متن‬
‫خواندی‬ ‫که‪ ،‬برایم‬
‫نمودند‬
‫وارونه اولی‬
‫حدیث‬
‫کردند‬
‫بیان‬ ‫مخلوط‬
‫آن را‬ ‫دیگروسند‬
‫حدیثومتن‬
‫سنداست‪،‬‬ ‫چنین‬‫با‬
‫برگزیدند‪،‬‬ ‫دهینفر را‬
‫احادیثش را‬ ‫سپس‬
‫همه‬ ‫وبرعکس‪،‬‬
‫واینگونه‬ ‫نمود‪،‬‬
‫دادند‪،‬‬
‫حدیث همین‬
‫سپس به‬ ‫کرد‪ ،‬ده‬
‫از آنان‬ ‫تصحیح کدام‬
‫واصلح‬ ‫وبه هر‬
‫نهرانفر‬‫حدیث‬ ‫آن ده‬
‫احادیث‬ ‫وسند آنان‬
‫همه ی‬ ‫کدام از‬
‫متن‬‫ترتیبهر‬
‫آنگاه‬
‫میرا‬ ‫نمود‪ ،‬امام بخاری‬
‫واشتباهاتشان‬ ‫آخرش برای‬
‫اولنیزتا درست‬ ‫از‬
‫دیگر‬
‫کرد‪،‬امام‬
‫ی حضار به‬ ‫همهمی‬‫سؤال‬ ‫واز امام‬
‫سرانجام‬ ‫کرد‪،‬‬‫خواند‪،‬‬
‫بیان‬
‫این حدیث‬
‫انگیزش‬ ‫شگفت‬‫وذکاوتگفت‪:‬‬
‫پاسخ می‬ ‫حفظ‬‫بخاری در‬
‫قدرت‬
‫شناسم‪،‬این گونه یکی پس از‬ ‫رانمی‬
‫اعتراف نمودند‪.‬‬
‫دیگری ده احادیثش را به پایان رساند‪،‬‬
‫وامام فقط می گفت‪ :‬این حدیث را‬
‫‪16‬‬ ‫‪15‬‬
‫نايي با ائمه حديث‬
‫آشيث‬‫آشنايي با ائمه حد‬

‫‪-9‬علی بن مدینی (ت‪234 :‬هـ)‪.‬‬


‫ایشان‪:‬‬
‫حنبل (ت‪241 :‬هـ)‪.‬‬ ‫شیوخ‬
‫احمد بن‬ ‫‪-10‬‬
‫عبید الله بن موسی عبسی‬
‫‪-11‬و‪...‬‬
‫‪1‬‬
‫(ت‪213 :‬هـ)‪.‬‬
‫ایشان‪ :‬بلخی (ت‪:‬‬
‫بن ابراهیم‬ ‫‪-2‬مکی‬
‫شاگردان‬
‫امام‪215‬هـ)‪.‬‬
‫بخاری در عنفوان جوانی‬
‫(ت‪:‬به‬
‫مسهر اش‬
‫بنوآوازه‬ ‫العلی‬
‫نمود‬ ‫عبد آغاز‬ ‫‪-3‬‬
‫تدریس را‬
‫هـ)‪ .‬علم رسید‪ ،‬لذا جمعیت‬ ‫گوش ‪218‬‬
‫تشنگان‬
‫(ت‪:‬در‬
‫حدیث‬‫دکین‬‫درس‬ ‫نعیمشنیدن‬
‫فضل بن‬ ‫برای‬‫انبوهیابو‬
‫‪-4‬‬
‫حاضر شدند‪ ،‬امام در‬ ‫محضرش‬
‫‪219‬هـ)‪.‬‬
‫بلخ وغیره‬
‫حجاز‪،‬هـ)‪.‬‬ ‫بغداد‪،‬‬
‫(ت‪220:‬‬ ‫ایاس‬‫بصره‪،‬‬ ‫شهرهای‬
‫آدم بن‬ ‫‪-5‬‬
‫به تدریس پرداخت‪ ،‬ودر اواخر عمرش‬
‫‪-6‬عفان بن مسلم بصری (ت‪:‬‬
‫به زادگاهش بخارا بازگشت‪ ،‬ومدت‬
‫‪220‬هـ)‪.‬‬
‫طولنی مشغول تدریس وتحدیث‬
‫مروزی‬
‫کتاب‬ ‫عثماننفر‬ ‫از بن‬
‫نود هزار‬ ‫بیشالله‬
‫گردید‪-،‬عبد‬
‫‪7‬‬
‫زبان ایشان شنیده اند‪،‬‬‫‪221‬هـ)‪.‬‬
‫(ت‪:‬را از‬
‫«صحیح»‬
‫‪-8‬یحیی بن معین (ت‪233 :‬هـ)‪.‬‬
‫‪18‬‬ ‫‪17‬‬
‫نايي با ائمه حديث‬
‫آشيث‬‫آشنايي با ائمه حد‬

‫امام را‬
‫بن نصر‬
‫برجسته ی‬
‫الله محمد‬
‫شاگردان‬
‫برخی ‪5‬از‪-‬ابو عبد‬
‫نماییم‪( :‬ت‪294:‬هـ)‬
‫ذکر می مروزی‬
‫نیشاپوری‬
‫عبدالله‬ ‫حجاج بن‬
‫بن محمد‬ ‫مسلم‬
‫جعفر‬ ‫‪-61‬ابو‬
‫(ت‪297:‬هـ)‬‫حضرمیهـ)‬
‫(ت‪261:‬‬
‫عیسی‬
‫ابن‬ ‫محمد بن‬
‫اسحاق‬ ‫عیسی‬
‫محمد بن‬ ‫‪-72‬ابو‬
‫ابوبکر‬
‫‪279‬هـ)‬
‫هـ)‪.‬‬ ‫(ت‪311:‬‬
‫ترمذی (ت‪:‬‬
‫خزیمه‬
‫بن‬ ‫یوسفاحمد‬
‫فربری‬ ‫الرحمن‬‫عبدبن‬ ‫‪-83‬ابو‬
‫محمد‬
‫(ت‪)303:‬‬
‫نسفی‬ ‫نسائیمعقل‬ ‫‪-9‬علی‬
‫ابراهیم بن‬
‫و‪....‬علی صالح جزره (ت‪:‬‬
‫‪--410‬ابو‬
‫‪293‬هـ)‪.‬‬

‫تألیفات‪:‬‬
‫‪20‬‬ ‫‪19‬‬
‫نايي با ائمه حديث‬
‫آشيث‬‫آشنايي با ائمه حد‬

‫خدمات شایانی برای‬


‫بخاری الشربه‬
‫امام‪-9‬کتاب‬
‫گرانبهای از‬ ‫وکتابهای‬
‫خلف المام‬ ‫کتابداد‪،‬‬
‫القراءة‬ ‫انجام‬‫اسلم‪-10‬‬
‫خود بجای گذاشت که مهمترین آنها‬
‫‪-11‬کتاب الضعفاء‬
‫کتاب ایشان در حدیث (الجامع‬
‫‪-12‬بر الوالدین‬
‫الصحیح)« صحیح بخاری» می‬
‫الکنی عنفوان جوانی به‬ ‫کتاب‬
‫بخاری در‬ ‫‪-13‬‬
‫باشد‪،‬امام‬
‫تصنیف وتألیف روی آورده است‪.‬‬
‫کتابهای دیگر امام بخاری عبارتند از‪:‬‬
‫‪-1‬الدب المفرد‬
‫‪-2‬التاریخ الکبیر‬
‫‪-3‬التاریخ الوسط‬
‫‪-4‬التاریخ الصغیر‬
‫‪-5‬التفسیر الکبیر‬
‫‪-6‬المسند الکبیر‬
‫‪-7‬کتاب العلل‬
‫‪-8‬کتاب رفع الیدین‬
‫‪22‬‬ ‫‪21‬‬
‫نايي با ائمه حديث‬
‫آشيث‬‫آشنايي با ائمه حد‬

‫داشت انتخاب‬ ‫حفظ‬


‫العباد‬ ‫خلق که‬
‫افعال‬ ‫احادیثی‬
‫هزار ‪-14‬‬
‫‪-15‬نمود‪.‬‬
‫أسامی الصحابه‪.‬‬ ‫وتألیف‬
‫امام بخاری می گوید‪ :‬هر حدیثی را‬
‫که می خواستم در کتابم بنویسم ابتدا‬
‫صحیح بخاری وانگیزه ی‬
‫غسل می کردم ودو رکعت نماز می‬
‫تألیف‪:‬‬
‫خواندم سپس استخاره می کردم‪ ،‬آنگاه‬
‫همچنان که ذکر نمودیم امام بخاری‬
‫بعد از اینکه به صحت آن یقین می‬
‫علوه از کتاب «صحیح »کتابهای‬
‫کردم‪ ،‬آن را در کتاب «صحیح» ثبت می‬
‫گرانبهای دیگر نیز به رشته تحریر در‬
‫نمودم‪.‬‬
‫آورده است‪ ،‬اما کتاب «صحیح» که نام‬
‫در عصر امام بخاری کتابهای‬
‫کاملش‪«:‬الجامع المسند الصحیح‬
‫مختلفی در متن حدیث تألیف شده بود‪،‬‬
‫المختصر من امور رسول الله وسننه‬
‫اما اکثر آن کتابها شامل احادیث صحیح‬
‫وایامه » می باشد‪ ،‬شهرت ومقام‬
‫وضعیف بود‪ ،‬روزی امام اسحاق بن‬
‫خاصی دارد‪ ،‬که باتفاق مسلمانان‪،‬‬
‫راهویه‪ ،‬استاد امام بخاری خطاب به‬
‫صحیح ترین کتاب بعد از قرآن کریم‬
‫شاگردانش فرمود‪ :‬چه خوب بود اگر‬
‫می باشد‪ ،‬امام بخاری در مدت ‪ 16‬سال‬
‫احادیث صحیح رسول خدا صلی الله‬
‫تلش و زحمت فراوان از میان ششصد‬
‫‪24‬‬ ‫‪23‬‬
‫نايي با ائمه حديث‬
‫آشيث‬‫آشنايي با ائمه حد‬

‫علیه وآله وسلم را در کتابی مختصر‬


‫جمع آوری می کردید‪.‬‬
‫توجه امام‬ ‫سخن‬
‫بخاری‪:‬‬ ‫بنابراین‪ ,‬این‬
‫صحیح‬ ‫ترتیب‬
‫گرفت‬
‫تصمیمبه کتب‪،‬‬ ‫نمود‪ ،‬لذا‬
‫صحیح را‬ ‫جلب کتاب‬
‫امامرابخاری‬
‫بخاری‬
‫نموده‬‫حاوی‬ ‫مختلففقط‬
‫تقسیم‬ ‫مختصر که‬
‫کتابیابواب‬
‫وکتب را‬‫که‬
‫نماید‪.‬‬ ‫بخاری آوری‬
‫شامل ‪97‬‬ ‫باشد‪ ،‬جمع‬
‫صحیحصحیح‬
‫احادیثکتاب‬
‫است‪،‬‬
‫شبی در خواب‬ ‫باشد‪.‬‬‫بخاری‬
‫باب می‬ ‫‪3450‬امام‬
‫همچنین‬
‫کتاب و‬
‫خدا صلی‬
‫الوحی)‬ ‫رسول(بدء‬
‫روبرویبه کتاب‬ ‫بیند که‬
‫کتابش را‬ ‫میامام‬
‫یک‬
‫ایمان‪،‬وبابعد‬
‫ایستاده‬
‫کتاب‬‫وسلم‬‫سپس‬ ‫کرده‪،‬وآله‬
‫آغاز علیه‬
‫الله‬
‫دور می‬
‫زکات‪،‬‬ ‫بعدش‬ ‫ایشان‬ ‫آنگاه از‬
‫نماز‪،‬‬ ‫حشرات را‬
‫طهارت‪،‬‬ ‫بادبزنی‬
‫کتاب‬
‫را‬ ‫خوابش‬ ‫تعبیر‬ ‫معبرین؛‬
‫سپس روزه‪ ،‬بعد حج ذکر نموده است‪.‬‬‫از‬ ‫آنگاه‬ ‫کند‪،‬‬
‫احادیث‬
‫آورده‪،‬‬ ‫گفتند که‪ :‬شما‬
‫(معاملت) را‬ ‫پرسید‪ ،‬آنها‬
‫کتاب بیوع‬ ‫سپس‬
‫صلی‬ ‫رسول خدا‬
‫شهادات‪،‬‬ ‫ودروغ را از‬
‫مرافعات‪:‬‬ ‫معاملت‬ ‫ساختگی‬
‫بعد از‬
‫کنید‪.‬‬ ‫می‬ ‫دور‬ ‫وسلم‬ ‫وآله‬
‫صلح ‪ ،‬وصیت‪ ،‬وقف‪ ،‬وجهاد‪ ،‬ذکر کرده‬ ‫علیه‬ ‫الله‬
‫فقهی اش‬
‫غیر اراده‬
‫خواب نیز‬ ‫سرانجام این‬
‫برخی ابواب‬ ‫است‪.‬آنگاه‬
‫زندگیرا‬
‫داستانصحیح‬
‫آفرینش‪،‬وکتاب‬
‫آغازتر نمود؛‬
‫مصمم‬ ‫را‬
‫مانند‪:‬‬
‫بهشت ودوزخ‪ ،‬سپس مناقب‬ ‫کرد‪.‬‬ ‫تألیف‬
‫پیامبران‪،‬‬
‫‪26‬‬ ‫‪25‬‬
‫نايي با ائمه حديث‬
‫آشيث‬‫آشنايي با ائمه حد‬

‫پیامبرذکروجود‬
‫وابواب اختلف‬ ‫کتب‬
‫اصحاب‬ ‫قریش برخی‬
‫وفضیلت‬ ‫وتأخیر‬
‫دارد‪.‬‬
‫کرده است‪.‬‬
‫حدیثی‬
‫باب پیامبر‬
‫یک های‬ ‫گاهی در‬
‫وغزوه‬ ‫سیرت‬ ‫بخاری‬
‫اماماز آن‬
‫بعد‬
‫آورده‪،‬سپس‬
‫وبعد‬ ‫می کند‬ ‫وآلهذکر‬
‫وسلم‬ ‫مختصر‬
‫بصورتعلیه‬
‫صلی الله‬‫را‬
‫از آن کتاب تفسیر ذکر نموده است‪.‬‬
‫سپس به فقه برگشته وکتاب نکاح‪،‬‬
‫طلق‪ ،‬ونفقه ذکر کرده‪ ،‬سپس کتاب‬
‫خوراکیها‪ ،‬بعد نوشیدنیها‪ ،‬وبعد از آن‬
‫کتاب طب‪ ،‬سپس کتاب ادب ‪،‬‬
‫واستئذان(اجازه) ذکر کرده‪ ،‬سپس‬
‫کتاب نذور وکفارات‪ ،‬بعد کتاب حدود‬
‫آورده‪ ،‬وسپس کتاب تعبیر خواب‪ ،‬وبعد‬
‫کتاب فتن‪ ،‬بعد کتاب اعتصام به کتاب‬
‫وسنت ذکر نموده ودر اخیر با کتاب‬
‫توحید کتابش را به پایان رسانده است‪.‬‬
‫گفتنی است که برحسب اختلف‬
‫نسخه های صحیح بخاری ‪،‬در تقدیم‬
‫‪28‬‬ ‫‪27‬‬
‫نايي با ائمه حديث‬
‫آشيث‬‫آشنايي با ائمه حد‬

‫عسقلنی‬
‫بصورت‬ ‫همان حجر‬
‫حدیث را‬ ‫حافظ ابن‬
‫امام دیگر‬
‫در جای‬
‫احادیث‬
‫نویسد‪ :‬از‬
‫می وبرخی‬‫بخاریآورد‪،‬‬ ‫شارح صحیح‬
‫ومطول می‬ ‫کامل‬
‫فقهی‬‫بخش‬ ‫استدللبه دو‬
‫مسائل‬ ‫صحیح بخاری‬
‫احادیثدررا برای‬
‫معلق‬
‫شوند‪ :‬تکرا می نماید که این‬
‫میمختلف‬ ‫تقسیم‬
‫جاهای‬ ‫در‬
‫امام‬
‫وفقهامام‬ ‫احادیث دانش‬
‫معلقی که‬ ‫خودش‪)1‬نمایانگر‬
‫بخاری است‪.‬‬
‫بخاری آنها را در ابواب دیگر‬
‫احادیثی‬
‫صحیح به‬
‫کتاببخاری‬
‫همینصحیح‬
‫همچنین در‬
‫از‬
‫است‪ ،‬ودر‬
‫وموصول‬‫مسندشده‬
‫صورتآورده‬
‫بصورت معلق‬
‫تعدادشان‬
‫(کهمعلق به‬‫حدیث‬
‫است‬‫محدثین‬
‫اصطلح آورده‬
‫میابتدای‬
‫باشد)‪.‬‬ ‫که از‬ ‫‪1181‬گویند‬
‫حدیث‬ ‫احادیثی می‬
‫شده‬ ‫حذف‬
‫ابواب‬ ‫بیشتر در‬ ‫راوی یا‬
‫معلقی که‬ ‫سندش‪ ،)2‬یک‬
‫احادیث‬
‫باشد‪ .‬دیگر به صورت موصول‬
‫ومسند نیامده است‬
‫( وتعداد آنها ‪ 160‬حدیث می‬
‫‪30‬‬ ‫‪29‬‬
‫نايي با ائمه حديث‬
‫آشيث‬‫آشنايي با ائمه حد‬

‫وجود‬
‫دو‬ ‫ضعف نیز‬
‫بخش به‬ ‫احتمال‬
‫وخود این‬ ‫وهمچنین‬
‫باشد)‬
‫دسته تقسیم می شود‪:‬‬ ‫دارد‪.‬‬
‫صیغه تمریض(‬
‫جزم(مانند‪:‬‬ ‫صیغه ی‬ ‫‪21‬ـآنچه با‬
‫که با‬
‫آورده این‬ ‫روی)روي )‬
‫آورده‪،‬ـ که‬ ‫مانند‪:‬و قیل‬
‫قال‬
‫روایات‬
‫کسانی که‬‫این نوع‬ ‫روایاتکه‬
‫به آن‬ ‫است‪,‬‬
‫حسن‬ ‫صحیح یا‬
‫صحیح‬ ‫استشده‬ ‫ممکن‬
‫نسبت داده‬
‫شرط‬
‫برخی از‬ ‫که بر‬ ‫است‪،‬ـهرچند‬
‫بنابراین‬ ‫باشند‬
‫است‬ ‫وممکن‬
‫بخاری ‪،‬‬ ‫خود‬‫نیستند‪،‬‬
‫برشرط‬ ‫بخاری‬
‫آنها‬
‫شرط وی‬ ‫باشند‪.‬‬ ‫ضعیف‬
‫کمتر از‬ ‫ویا‬
‫احادیث نزد‬
‫معلق‬ ‫وممکن هست‬‫است که‬ ‫هستند‪،‬‬
‫وقابل ذکر‬
‫حسنبلکه‬ ‫صحیح ویا‬
‫نمی آید ‪،‬‬ ‫دیگرانبشمار‬
‫جز اصل کتاب‬
‫اینها را برای استشهاد یا‬ ‫باشد‪.‬‬
‫امام بخاری‬
‫‪32‬‬ ‫‪31‬‬
‫نايي با ائمه حديث‬
‫آشيث‬‫آشنايي با ائمه حد‬

‫توضیح حدیث ویا ترجیح حدیثی بر‬


‫حدیث دیگر آورده است‪.‬‬
‫شاگردان ایشان‪:‬‬
‫امام ابن صلح در کتاب « مقدمه ی‬
‫صیت وآوازه امام مسلم به گوش‬
‫علوم حدیث» تعداد احادیث صحیح‬
‫خاص وعام رسید‪ ،‬لذا طالبان حدیث‬
‫بخاری ‪7275‬حدیث (با تکرار) وبدون‬
‫وتشنگان میراث محمدی از گوشه‬
‫تکرار ‪ 4000‬هزار حدیث ذکر نموده‬
‫واطراف سرزمین پهناور اسلم برای‬
‫وامام محیی الدین نووی نیز در کتاب‬
‫شنیدن وروایت حدیث به محضر امام‬
‫«تقریب» از همین رای تبعیت نموده‬
‫می آمدند‪ ،‬افراد بی شماری از مجلس‬
‫است‪.‬‬
‫درس امام فیض بردند‪ ،‬حتی برخی از‬
‫عسقلنی از‬
‫حدیث‬ ‫حجر‬
‫نیزاز وی‬ ‫واقران ابن‬
‫ایشان‬ ‫ائمهاما حافظ‬
‫راازشرح داده‬
‫شاگردان‬ ‫صحیحمابخاری‬
‫تعدادی‬ ‫آنجائی که‬
‫کرده اند‪،‬‬ ‫روایت‬
‫تری ارائه‬ ‫دقیق‬
‫نماییم‪:‬‬ ‫شمارشمی‬
‫یکاینجا ذکر‬
‫است‪،‬دررا‬
‫امام‬
‫نموده است‪.‬‬
‫‪ 1‬ـ ابو عیسی ترمذی (ت‪279:‬هـ)‪.‬‬
‫وی می گوید‪ :‬تمام احادیث بخاری با‬
‫‪ 2‬ـ ابو حاتم رازی‬
‫تکرار ‪ 7397‬حدیث می باشند‪ ،‬وتمام‬
‫احادیث معلق در صحیح بخاری ‪1341‬‬
‫حدیث است که بیشتر تکراری هستند‪،‬‬
‫‪34‬‬ ‫‪33‬‬
‫نايي با ائمه حديث‬
‫آشيث‬‫آشنايي با ائمه حد‬

‫صاعدبن اسحاق بن خزیمه‬


‫بنمحمد‬‫یحییبکر‬
‫‪ 36‬ـ ابو‬
‫(ت‪311:‬هـ)‬
‫ابراهیم بن محمد بن سفیان( ت‪:‬‬ ‫‪7‬ـ‬
‫موسی بن هارون‬‫‪ 308‬هـ)‪.‬‬
‫‪4‬ـ‬
‫طالباسحاق‬ ‫عوانهبن ابی‬
‫یعقوب بن‬ ‫ابراهیم‬
‫‪ 85‬ـ ابو‬
‫اسفرائینی‬

‫تألیفات‪:‬‬
‫امام مسلم خدمات شایانی برای‬
‫اسلم ‪ ،‬بخصوص در زمینه جمع آوری‬
‫احادیث انجام داده است ‪ ،‬وکتابهای‬
‫مهمی درحدیث و علوم حدیث تألیف‬
‫نموده که مهمترین آنها‪( :‬الجامع‬
‫الصحیح)« صحیح مسلم » میباشد‪.‬‬
‫کتابهای دیگرايشان عبارتند از‪:‬‬
‫‪ 1‬ـ کتاب العلل‬
‫‪ 2‬ـ کتاب السماء والکنی‬
‫‪36‬‬ ‫‪35‬‬
‫نايي با ائمه حديث‬
‫آشيث‬‫آشنايي با ائمه حد‬

‫القران الکبیر‬
‫‪ 37‬ـ کتاب المسند‬
‫الکبیر‬ ‫‪ 84‬ـ کتاب الجامع‬
‫المخضرمین‬
‫لیس له إل راو واحد‪.‬‬ ‫التمییز‬
‫‪ 95‬ـ کتاب من‬
‫التابعین‪.‬‬ ‫طبقات‬
‫الصحابه‬ ‫کتاباولد‬
‫‪106‬ـ ـکتاب‬

‫صحیح امام مسلم وویژگیهای‬


‫آن‪:‬‬
‫کتاب امام مسلم دومین کتاب‬
‫صحیح بشمار می آید‪ ،‬صحیح بخاری‬
‫وصحیح مسلم صحیح ترین کتاب بعد از‬
‫قرأن کریم می باشد که امت اسلم‬
‫صحیح بودنش را پذیرفته است‪.‬‬
‫امام مسلم در انتخاب احادیث‬
‫ورجال دقت خاصی بکار برده است‪،‬‬
‫حتی سعی نموده اختلف الفاظ راویان‬
‫‪38‬‬ ‫‪37‬‬
‫نايي با ائمه حديث‬
‫آشيث‬‫آشنايي با ائمه حد‬

‫عظیمیا "‬
‫را از‬ ‫"أخبرنا"‬
‫بلفظکتاب‬
‫نماید‪،‬آیاواین‬
‫روایت که‬ ‫ی‬
‫نیز بیان‬
‫یک حدیث را‬ ‫روایاتگروهی‬
‫برگزیند‪.‬‬ ‫است‪.‬واگر‬‫هزاران‬‫حدثنا "‬
‫میان‬
‫بیانکتاب‬
‫برای این‬ ‫هرکدام‬
‫فرماید‪" :‬‬ ‫اندمی‬‫مسلم‬‫امامکرده‬
‫روایت‬
‫تحدیث چه‬
‫حدیث‬ ‫وصیغه ی‬
‫سیصد هزار‬ ‫حیث میان‬ ‫الفاظ‬
‫صحیح را از‬
‫ام"‪ .‬اند‪ ،‬واین لفظ ذکر‬
‫نمودهبرده‬
‫الفاظی بکار‬
‫انتخاب‬
‫شده مثل لفظ کدام یک از راویان می‬
‫از ویژگیهای صحیح مسلم اینست که‬
‫باشد‪.‬‬
‫تمام متون وطرق حدیث را یک جا ذکر‬
‫کوشیده‬
‫جدا‬ ‫مختلف‬ ‫بشدت‬
‫مسلمابواب‬
‫امامرا در‬
‫همچنینوآنها‬
‫می نماید‪،‬‬
‫کتاب بجز‬
‫بخاری‬ ‫مقدمهکهیامام‬ ‫نمی بعد از‬
‫سازد‪ ،‬چنان‬ ‫است که‬‫جدا‬
‫وهمچنین دیگر از‬
‫احادیث را‬ ‫ومرفوع چیز‬‫است‪،‬‬ ‫مسند‬
‫احادیثداده‬
‫انجام‬
‫تکرار نمی کند‪ ،‬مگر به ندرت؛ مثل‬
‫برای اضافه ای که در سند یا متن‬
‫حدیث وجود داشته باشد‪.‬‬
‫همچنین از ویژگیهای دیگرش اینست‬
‫که امام مسلم در انتخاب الفاظ دقت‬
‫زیادی بخرج داده‪ ،‬وسعی نموده الفاظ‬
‫راویان را ذکر نماید حتی در بیان صیغه‬
‫‪40‬‬ ‫‪39‬‬
‫نايي با ائمه حديث‬
‫آشيث‬‫آشنايي با ائمه حد‬

‫ذکر به صحیح‬
‫ننماید‪،‬ودر‬ ‫اسلم‬ ‫علمای‬
‫تابعین‬ ‫همچنانکه‬
‫صحابه یا‬ ‫اقوال‬
‫نیزاند‪ ،‬به‬
‫نیاورده‬ ‫داشته‬ ‫خاصی‬
‫"معلق"‬ ‫کتابش توجه‬
‫احادیث‬ ‫بخاری‬
‫صحیح امام مسلم نیز از نظر شرح‪،‬‬ ‫است‪.‬‬
‫توجه‬ ‫امام اش‬
‫مسلم‬ ‫مسائلکهفقهی‬
‫وبیان است‬ ‫اختصار‪،‬‬
‫شایان ذکر‬
‫مشهور‬ ‫شرحهای‬
‫ابواب قرار‬ ‫صحیح‪.,‬از‬
‫تراجم‬ ‫نموده اند‬
‫کتاب‬‫برای ای‬
‫ویژه‬
‫کتاب‪:‬احادیث متعلق به هر‬‫براین بلکه‬
‫نداده‬
‫کردهمسلم "‬
‫است‪،‬‬ ‫کتاب‬ ‫شرح‬
‫آوری‬ ‫یکجافی‬
‫جمع‬ ‫"المعلم‬ ‫‪1‬ـ‬
‫موضوع را‬
‫مازری‬
‫عنوان‬ ‫برایش‬‫صحیح‪،‬الله‬
‫کتاب ابوعبد‬
‫تألیف امام‬
‫اما شارحان‬
‫کتابها است‪.‬‬
‫وابواب قرار داده اند‪ ،‬و بهترین‬
‫شرحکتاب‬
‫صحیح‬ ‫مسلم ‪،‬‬‫صحیح فی‬
‫برای المعلم‬
‫"اکمال‬‫کسیـ كه‬
‫‪2‬‬
‫الدین‬
‫محییعیاض‬‫قاضی‬ ‫امام‬ ‫مسلم"داده‬
‫تألیف‬ ‫وابواب قرار‬
‫نووی است‪.‬‬
‫‪ 3‬ـ " المنهاج فی شرح صحیح‬
‫‪4000‬‬
‫امام‬ ‫مسلم‬
‫تألیف‬ ‫بن صحیح‬
‫الحجاج"‬ ‫احادیث‬
‫مسلم‬ ‫تعداد‬
‫نووی است که‬ ‫باشد‪.‬‬ ‫محییمی‬
‫الدین‬ ‫هزار حدیث‬
‫کاملترین وبهترین شرح صحیح‬
‫مسلم‪:‬آید‪.‬‬
‫بشمار می‬
‫صحیح‬ ‫مسلم‬ ‫شرح‬
‫‪42‬‬ ‫‪41‬‬
‫نايي با ائمه حديث‬
‫آشيث‬‫آشنايي با ائمه حد‬

‫مسلم‪ :‬مسلم"‬
‫شرح صحیح‬‫صحیح‬ ‫مختصر‬
‫الملهم‬ ‫‪4‬ـ"‬
‫شبیر‬
‫امامامام‬
‫صحیح‬‫مشایخ ما‬ ‫تألیفازشیخ‬
‫علما کتاب‬ ‫عده ای‬
‫عثمانی‪.‬‬
‫نموده اند‪ ،‬که در اینجا‬ ‫احمد‬
‫اختصار‬ ‫مسلم را‬
‫می توان به برخی از آنها اشاره نمود‪:‬‬
‫‪ 1‬ـ مختصر امام ابوعبد الله شرف‬
‫الدین مرسی‪.‬‬
‫‪ 2‬ـ مختصر امام احمد بن عمر‬
‫قرطبی‪ ،‬و خود امام قرطبی این‬
‫مختصر را شرح داده وآن را "‬
‫المفهم لما أشکل من تلخیص صحیح‬
‫مسلم" نامیده است‪.‬‬
‫‪ 3‬ـ مختصر امام زکی الدین‬
‫عبدالعظیم منذری‪ ،‬براین کتاب‬
‫توسط امام صدیق حسن خان‬
‫قنوجی شرحی بنام " السراج الوهاج‬
‫" نوشته شده است‪.‬‬
‫ندانست‪ ،‬آنگاه به منزل رفت وبه جستجوی آن حدیث در کتابهایش پرداخت‪ ،‬وکیسه ای از خرما نزدش گذاشته شده‬
‫بود؛ همچنان که غرق مطالعه وجستجوی حدیث بود‪ ،‬خرماها را نیز یکی یکی تناول می کرد تا اینکه خرماها تمام‬
‫گردید‪ ،‬وآن حدیث مورد نظر را نیز یافت‪ ،‬وخوردن این خرمای بیش از اندازه سبب وفات ایشان گردید‪.‬‬

‫‪44‬‬ ‫‪43‬‬
‫نايي با ائمه حديث‬
‫آشيث‬‫آشنايي با ائمه حد‬ ‫‪ -3‬امام ابو داود سجستانی(سیستانی)‬

‫* کتاب مختصر امام منذری توسط‬


‫محدث عصر علمه آلبانی تحقیق‬
‫گشود‪.‬ان شاء الله در آینده‬ ‫وچاپ دنیا‬
‫شده‪ ،‬که‬ ‫امام سلیمان بن اشعث ابو داود سجستانی در سال ‪ 202‬هجری در سيستان چشم به‬
‫نمود‪.‬‬
‫در‬ ‫کسب فیض‬
‫فارسی آن‬ ‫شهر خود‬
‫ترجمه ی‬ ‫امام ابو داود از کودکی شیفته علم حدیث بود‪ ،‬لذا از محضر علما ودانشمنداننزدیک‬
‫قرار‬ ‫نبوی‬
‫در این‬ ‫حدیث‬
‫کرد‪،‬‬ ‫محبانسفر‬ ‫دسترس‬
‫وخراسان‬ ‫سپس برای تحصیل دانش وجمع آوری حدیث به شهرهای عراق‪ ،‬حجاز‪ ،‬مصر ‪ ،‬شام‬
‫خواهد گرفت‪.‬‬ ‫سفرها از پیشوایان علم حدیث‪ ،‬اخذ حیث کرد‪.‬‬

‫وفات‪:‬‬
‫امام مسلم‪ ،‬عصر یک شنبه ‪ ،‬ماه‬
‫رجب سال ‪ 261‬هجری در سن ‪57‬‬
‫سالگی چشم از جهان فروبست ودر‬
‫نصرآباد نیشاپور به خاک سپرده شد‪.‬‬
‫تاریخ نویسان داستان عجیبی در باره‬
‫ی سبب وفات ایشان نوشته اند‪ ،‬می‬
‫گویند‪ :‬مجلس مذاکره حدیث برپا بود از‬
‫امام مسلم در باره یک حدیثی پرسیده‬
‫شد‪ ،‬امام در همان مجلس آن حدیث را‬
‫‪46‬‬ ‫‪45‬‬
‫نايي با ائمه حديث‬
‫آشيث‬‫آشنايي با ائمه حد‬

‫شاگردان امام‪:‬‬
‫امام‪ :‬ترمذی‬
‫شیوخ عیسی‬
‫‪ 1‬ـ ابو‬
‫حنبل‬
‫نسایی‬ ‫احمد بن‬
‫الرحمن‬ ‫امامعبد‬
‫‪ 21‬ـ ابو‬
‫معین بن ابی داود‬ ‫‪ 23‬ـ یحیی بن‬
‫ابوبکرعبد الله‬
‫(پسرش)بن سعید‬
‫‪ 3‬ـ قتیبه‬
‫اسفرائینی‬ ‫یعقوب‬
‫شیبه‬ ‫عوانه‬
‫بن ابی‬ ‫ابو‬
‫عثمان‬ ‫ــ‬ ‫‪44‬‬
‫بن علی لولوئی‬ ‫محمد‬
‫رجاء‬ ‫عبدعلی‬
‫الله بن‬ ‫ابو‬ ‫ــ‬ ‫‪55‬‬
‫بکر بن داسه‬ ‫بن ابی‬
‫طیالسی‬ ‫محمد‬
‫ابوالولید‬ ‫ــ‬ ‫‪66‬‬
‫بن عثمان آجری‬ ‫بن علی‬
‫ابراهیم‬ ‫مسلم بن‬
‫محمد‬ ‫ــ‬ ‫‪77‬‬
‫بشارالدنیا‬
‫ابن ابی‬ ‫‪ 88‬ــ ابوبکر‬
‫ابراهیم بن‬
‫العرابی‬
‫سعیدبنبنراهویه‬ ‫‪ 99‬ــ ابو‬
‫اسحاق‬
‫بصری‬ ‫حسن‬
‫قعنبی‬ ‫علی بن‬
‫مسلمه‬ ‫بن بن‬
‫احمدالله‬
‫‪ 10‬ــ عبد‬
‫‪10‬‬
‫فریابی‪.‬‬ ‫سلیمانبنبنجعفر‬
‫حرب‪.‬‬ ‫‪ 11‬ــ محمد‬
‫‪11‬‬
‫‪48‬‬ ‫‪47‬‬
‫نايي با ائمه حديث‬
‫آشيث‬‫آشنايي با ائمه حد‬

‫تألیفات‪:‬‬
‫زمینه جمع آوری‬ ‫داود‪:‬‬ ‫سنن أبى‬
‫ابوداود در‬ ‫امام‬
‫گردید‪،‬‬ ‫فراوانیرامتحمل‬
‫«السنن»‬ ‫زحمات‬
‫داود كتابش‬ ‫احادیث‬
‫امام ابو‬
‫گذاشت که‬
‫بیش‬ ‫بجای آوریش‬ ‫نامیدهزیادی از خود‬
‫است‪،‬وبرای جمع‬ ‫وآثار‬
‫راهسنن‬‫این ‪":‬‬
‫گرانقدرش‬ ‫از کتاب‬
‫عمرش را در‬ ‫سالآنها‬
‫مهمترین‬
‫از ده‬
‫امامگویند‬
‫دیگر می‬
‫آثار علما‬ ‫نمود‪ ،‬باشد‪،‬‬
‫وبرخی از‬ ‫ابوداود" می‬
‫صرف‬
‫داود اولین فردی است که کتاب‬ ‫عبارتند از‪:‬‬
‫که ابو‬
‫نموده است‪.‬‬ ‫جمع آوری‬
‫المراسیل‬ ‫السنن را‬
‫کتاب‬ ‫‪1‬ـ‬
‫«السنن» به‬ ‫محدثین‬
‫احمد‬ ‫اصطلحالمام‬
‫ودرمسائل‬ ‫‪2‬ـ‬
‫القدرشود که برحسب‬ ‫اطلق می‬
‫کتابیـ کتاب‬
‫‪3‬‬
‫ابواب فقه ؛ طهارت ‪ ،‬نماز وزکات ‪...‬‬
‫‪ 4‬ـ الناسخ والمنسوخ‬
‫مرتب شده باشد‪.‬‬
‫‪ 5‬ـ کتاب الزهد‬
‫امام ابو داود در نامه ای که برای‬
‫است منهج وروش خود‬ ‫الخوارج‬ ‫اخبار‬
‫نوشته‬ ‫اهل‪ 6‬ـمکه‬
‫العمال‪".‬السنن" بیان‬ ‫فضائل‬
‫آوری کتاب‬ ‫در ـجمع‬
‫را ‪7‬‬
‫نموده است‪.‬‬
‫‪50‬‬ ‫‪49‬‬
‫نايي با ائمه حديث‬
‫آشيث‬‫آشنايي با ائمه حد‬

‫شباهت‪ ،‬یا‬
‫فرماید‪ :‬من‬ ‫این به آن‬
‫رساله می‬ ‫وآنچه‬
‫صحیح در‬
‫احادیث امام‬
‫آوردهخدا‬
‫رسول‬ ‫حدیث) ـ‬
‫هزارحسن‬‫حدیث‬ ‫دارد ـ (‬
‫پانصد‬ ‫حدود‬‫نزدیکی‬
‫اجماع‬
‫نوشته ام‪،‬‬ ‫برترک آن‬
‫وسلم را‬ ‫اللهعلما‬
‫علیه وآله‬ ‫وحدیثی که‬
‫ام‪ ،‬صلی‬
‫ام‪،‬برگزیده ‪،‬‬
‫نیاورده را‬
‫‪4800‬حدیث‬‫آنهاکتاب‬
‫میاناین‬
‫باشند در‬
‫داشتهکه از‬
‫آندر این کتاب‬‫دادهدرام‪،‬‬
‫نمایم که‬ ‫حدیثی ذکر‬
‫کتابم قرار‬ ‫وهرگاهودر این‬
‫سستی وضعف شدید وجود داشته باشد‪،‬‬
‫بیان می کنم‪ ،‬واحادیثی که در موردش‬
‫چیزی نگفته ام صالح می باشند‪.‬‬
‫همچنانکه گفتیم امام ابوداود کتابش‬
‫را به کتب‪ ،‬وآنگاه کتب را به ابواب‬
‫تقسیم نموده است‪ ،‬شمارکتابهایش ‪35‬‬
‫کتاب می باشد‪ ،‬وتعداد ابوابش ‪1871‬‬
‫باب است‪.‬‬
‫‪52‬‬ ‫‪51‬‬
‫نايي با ائمه حديث‬
‫آشيث‬‫آشنايي با ائمه حد‬

‫علمه‬
‫‪4800‬‬‫عصر‬ ‫محدث‬
‫کتاب‬ ‫است که‬
‫احادیث‬ ‫گفتنی تمام‬
‫شمار‬
‫دو‬ ‫را به‬
‫آن را‬ ‫برخیداود‬
‫تعداد‬ ‫سنن ابي‬
‫كتابباشد‪،‬‬ ‫آلباني‬
‫حدیث می‬
‫اند‪،‬داود»‬
‫واین برمی‬ ‫أبی‬ ‫ذکرسنن‬
‫کرده‬ ‫«صحیح‬
‫بخش حدیث‬
‫‪5274‬‬
‫نموده‬
‫یک‬ ‫حدیثتقسیم‬
‫مکرر را‬ ‫برخیداود»‬
‫سنن أبی‬ ‫و«ضعیف‬
‫این که‬ ‫گردد به‬
‫است‪ .‬وبرخی دیگر دو حدیث یا بیشتر‬‫حدیث‬
‫بشمار می آورند‪.‬‬
‫شرح سنن ابی داود‪:‬‬
‫شرحهای زیادی برکتاب سنن ابوداود‬
‫نوشته شده است‪ ،‬که مهمترین‬
‫ومشهورترین آنها‪:‬‬
‫‪ 1‬ـ " معالم السنن" تألیف امام‬
‫ابوسلیمان احمد بن ابراهیم خطابی‪.‬‬
‫‪ 2‬ـ " عون المعبود" تألیف علمه ی‬
‫محدث عظیم آبادی است‪.‬‬
‫‪54‬‬ ‫‪53‬‬
‫نايي با ائمه حديث‬
‫يث‬‫آش‬
‫آشنايي با ائمه حد‬

‫مختصر وتهذیب سنن ابی‬


‫امام ابو عیسی محمد بن عیسی بن‬ ‫داود‪:‬‬
‫سوره ترمذی‪ ،‬در سال ‪ 209‬هجری در‬
‫امام عبد العظیم منذری کتاب سنن‬
‫ترمذ چشم به جهان گشود‪ ،‬از سنین‬
‫را اختصارنموده‪ ،‬وامام ابن قیم این‬
‫کودکی فراگیری علم را آغاز نمود‪ ،‬لذا‬
‫مختصر را تهذیب وشرح کرده است‪.‬‬
‫از محضر علمای شهر خود استفاده‬
‫کرد‪ ،‬آنگاه برای کسب دانش بیشتر‬
‫آوری احادیث به اقطار جها ن‬ ‫وفات‪:‬‬ ‫وجمع‬
‫داود بعد از یک عمر تلش‬ ‫مسافرتابوکرد‪.‬‬
‫امام‬
‫نظردر سن‬
‫وسعت‪73‬علم‬ ‫اسلم‪،‬‬ ‫وخدمت برای‬
‫ترمذی از‬ ‫امام‬
‫بصره‬
‫حجر‬ ‫ابندر‬
‫هجری‬
‫‪275‬امام‬ ‫سال‬
‫بود‪،‬‬ ‫وحافظهدر‬
‫نابغه‬ ‫سالگی‬
‫بست وبه دار‬
‫التهذیب" از‬ ‫کتابفرو‬
‫"تهذیب‬ ‫در فانی‬
‫عسقلنیدار‬
‫چشم از‬
‫شتافت‪.‬حکایت می کند‪ :‬در‬
‫باقی ترمذی‬
‫امام‬
‫مسیرراه مکه بودم واز یکی از محدثین‬
‫دو جزء حدیث نوشته بوده م‪ ،‬اتفاقا‬
‫گذارهمان محدث به آنجا افتاد‪ ،‬خواستم‬
‫‪ -4‬امام ابو عیسی ترمذی‬
‫که آن احادیث را از زبان خود استاد‬
‫بشنوم‪ ،‬لذا به گمان این که آن دو جزء‬
‫‪56‬‬ ‫‪55‬‬
‫نايي با ائمه حديث‬
‫آشيث‬‫آشنايي با ائمه حد‬

‫با خود دارم به محضرش رسیدم‪ ،‬در‬


‫صورتی که من چیز دیگری برداشته‬
‫امام‪:‬تقاضای سماع آن‬ ‫شیوخ استاد‬
‫بودم‪ ،‬واز‬
‫احادیث نمودم‪ ،‬ایشان موافقت کردند‪،‬‬
‫امام ترمذی از محضر علما‬
‫وگفتند‪ :‬من می خوانم شما با نوشته‬
‫ودانشمندان مشهوری کسب فیض‬
‫هایت مطابقت دهید‪ ،‬وشروع به‬
‫نمود‪ ،‬مانند‪:‬‬
‫خواندن کرد‪ ،‬ناگهان متوجه شد که برگه‬
‫دستبخاری‬
‫دارم‪،‬‬ ‫اسماعیل‬ ‫محمد بن‬
‫وننوشته در‬ ‫هایامام‬
‫سفید‬ ‫‪1‬ـ‬
‫مرانیشاپوری‬
‫مسخره می‬ ‫حجاج‬ ‫مسلم بن‬
‫وگفت‪ :‬آیا‬ ‫امام شد‬ ‫‪2‬ـ‬
‫ناراحت‬
‫سیستانی من اینها را از‬
‫کردم‪ :‬خیر‪،‬‬ ‫امامعرض‬
‫ابوداود‬ ‫کنی؟!‬
‫‪3‬ـ‬
‫راهویه آمدن به‬
‫اسحاقآیابنپیش از‬
‫دارم‪ .‬گفت‪:‬‬
‫‪4‬برـ امام‬
‫اینجا آنها را یاد کرده ای؟! عرض کردم‪:‬‬
‫‪ 5‬ـ قتیبه بن سعید‬
‫خیر‪ .‬سپس گفتم‪ :‬احادیثی دیگر برایم‬
‫بشارچهل حدیث از روایات‬ ‫بن وی‬ ‫محمد‬
‫آنگاه‬ ‫‪6‬ـ‬
‫بخوان‪،‬‬
‫خواند‪ ،‬سپس گفت‪ :‬حال‬ ‫برایمحجر‬
‫علی بن‬
‫غریبش‬‫‪7‬ـ‬
‫نصرآنها را از اول تا آخرش‬ ‫بن من‬
‫بخوان‪،‬‬
‫اینهاسوید‬
‫‪8‬ـ‬
‫گفت‪ :‬کسی‬
‫بکرزهری‬ ‫پایان ابی‬ ‫خواندم‪ ،‬در‬
‫احمد بن‬ ‫برایش مصعب‬
‫‪ 9‬ـ ابو‬
‫مثل شما ندیده ام‪.‬‬
‫‪58‬‬ ‫‪57‬‬
‫نايي با ائمه حديث‬
‫آشيث‬‫آشنايي با ائمه حد‬

‫موسی فزاری‬ ‫امام‪:‬‬ ‫‪ 10‬ـشاگردان‬


‫اسماعیل بن‬
‫امام ترمذی یکی از دانشمندان‬
‫وحفاظ حدیث بشمار می آید‪ ،‬وافراد‬
‫بسیار ی از محضر ایشان استفاده برده‬
‫اند‪ ،‬که مشهور ترین آنها‪:‬‬
‫‪ 1‬ـ حسین بن یوسف فربری‬
‫‪ 2‬ـ هیثم بن کلیب شاشی‬
‫‪ 3‬ـ ابو العباس محمد بن احمد‬
‫محبوبی‬
‫‪ 4‬ـ مکحول بن فضل نسفی‬
‫‪ 5‬ـ ابو جعفر محمد بن احمد نسفی‬
‫‪ 6‬ـ حماد بن شاکر ‪......‬‬
‫می باشند‪.‬‬
‫‪60‬‬ ‫‪59‬‬
‫نايي با ائمه حديث‬
‫آشيث‬‫آشنايي با ائمه حد‬

‫کتابهای دیگر امام عبارتند از‪:‬‬


‫‪ 1‬ـ کتاب العلل‬
‫تألیفات‪:‬التاریخ‬
‫‪ 2‬ـ کتاب‬
‫کتابهای بسیاری در علم‬ ‫ترمذی‬
‫الشمائل‬ ‫امامکتاب‬
‫‪3‬ـ‬
‫نمود‪ ،‬که مهمترین‬
‫تألیف الزهد‬
‫حدیث کتاب‬
‫‪4‬ـ‬
‫ومعروفترین آنها کتاب‪:‬‬
‫‪ 5‬ـ کتاب السماء والکنی‪.‬‬
‫( الجامع ) یا ( سنن ترمذی) می‬
‫باشد‪.‬‬
‫جامع یا سنن ترمذی‪:‬‬
‫امام ترمذی در باره کتاب "جامع "‬
‫کتاب امام ترمذی یکی از مهمترین‬
‫می گوید‪ :‬کتابم را به علمای حجاز‪،‬‬
‫کتابهای معتبر حدیث بشمار می آید‪،‬‬
‫عراق وخراسان عرضه کردم‪ ،‬همه ی‬
‫امام ترمذی هنگامی که از تألیف‬
‫آنها به آن راضی شده‪ ،‬و آن را نیکو‬
‫کتابش فراغت یافت آن را بر علمای‬
‫شمردند‪ ،‬وکسی که در خانه اش این‬
‫عصرش در حجاز‪ ،‬عراق‪ ،‬وخراسان که‬
‫کتاب وجود داشته باشد‪ ،‬گویا که در‬
‫خانه اش پیامبری است که سخن می‬
‫گوید‪.‬‬
‫‪62‬‬ ‫‪61‬‬
‫نايي با ائمه حديث‬
‫آشيث‬‫آشنايي با ائمه حد‬

‫نمودرا‬ ‫عرضه‬
‫ترمذی‬ ‫کتاببود‬
‫جامع‬ ‫ودانش‬ ‫مهد علم‬
‫کسی که‬
‫وفقه امام را‬ ‫پسندیدند‪.‬‬
‫وسعت علم‬‫کتابش را‬ ‫وهمگی‬
‫مطالعه نماید‬
‫ترمذی در کتاب "جامع" یا‬ ‫امامیابد‪.‬‬
‫در می‬
‫روایات‬
‫ملزمبهبهبهترین‬ ‫ترمذی فقط‬
‫کتابش را‬ ‫امام خود را‬
‫"سنن"‬
‫صحیحعلما‬‫احادیثفقهی‬ ‫نکرده؛ بلکه‬
‫ساخته‪،‬مذاهب‬ ‫مرتب‬‫صحیح‪،‬‬
‫وجه‬
‫آورده‪ ،‬ذکر‬ ‫وغریب نیز‬
‫حدیث را نیز‬ ‫وحسنیوضعیف‬
‫استدلل به‬ ‫ونحوه‬
‫بیان کردن‬
‫ومسائل‬ ‫برای‬
‫فواید‬ ‫معلل نیز‬
‫همچنین‬ ‫است‪،‬‬‫وروایات‬
‫کرده‬
‫وعلل نیز بیان‬ ‫است‪.‬‬ ‫جرحکرده‬
‫وتعدیل‬ ‫روایت‬ ‫علتش‬
‫مربوط به‬
‫است‪.‬ترمذی سعی نموده که هیچ‬ ‫کرده‬
‫اما امام‬
‫فقیهی‬
‫که طرف‬ ‫احادیثمگر این‬
‫کتابش از‬ ‫ذکر نکند؛‬
‫پاره راای از‬
‫حدیثی‬
‫باشد‪ ،‬ونزد‬
‫مانند‬ ‫نمودهحدیث‪,‬‬ ‫عمل‬
‫وناقدین‬ ‫فقهاازبه آن‬
‫حفاظ‬ ‫بعضی‬‫از‬
‫انتقاد شدید‬‫باشد ‪.‬‬
‫احتجاجمورد‬ ‫علما قابل‬
‫جوزی وغیره‬ ‫ابن‬
‫قرار گرفته‪ ،‬تا جای که حدود ‪ 30‬تا را‬
‫موضوع دانسته اند‪ ،‬اما امام جلل‬
‫الدین سیوطی مجدد ومحدث قرن نهم‬
‫هجری بشدت از آنها دفاع نموده‬
‫است ‪ ،‬وقابل ذکر است که اکثر این‬
‫احادیث در باب فضایل می باشد‪،‬‬
‫‪64‬‬ ‫‪63‬‬
‫نايي با ائمه حديث‬
‫آشيث‬‫آشنايي با ائمه حد‬

‫شاگردان‪:‬‬
‫محدث وامام عصر خود‬ ‫امام‪:‬‬
‫نسائی‬‫شیوخ‬
‫امام‬
‫کسب‬ ‫بیشماری از وی‬
‫سیستانی‬ ‫وافراد‬
‫امام ابو داود‬ ‫بود‪ 1،‬ـ‬
‫از آنها را‬ ‫عیسیبرخی‬
‫ترمذی‬ ‫اند‪ ،‬که‬
‫نمودهابو‬
‫دانشـ امام‬
‫‪2‬‬
‫ذکر می نماییم‪:‬‬
‫‪ 3‬ـ ابراهیم بن یعقوب جوزجانی‬
‫‪ 1‬ـ امام ابو القاسم طبرانی‬
‫‪ 4‬ـ اسحاق بن راهویه‬
‫‪ 2‬ـ امام ابو جعفر طحاوی‬
‫‪ 5‬ـ اسحاق بن ابراهیم‬
‫‪ 3‬ـ ابراهیم بن محمد بن سنان‬
‫‪ 6‬ـ حارث بن مسکین‬
‫‪ 4‬ـ ابوبکر احمد بن اسحاق ابن سنی‬
‫‪ 7‬ـ علی بن خشرم‬
‫‪ 5‬ـ ابو بشر دولبی‬
‫‪ 8‬ـ علی بن حجر‬
‫‪ 6‬ـ ابو جعفراحمد بن محمد نحاس‬
‫‪ 9‬ـ قتیبه بن سعید‬
‫نحوی‬
‫‪ 10‬ـ محمد بن بشار‬
‫‪ 7‬ـ ابو علی نیشاپوری‬
‫‪ 8‬ـ حسن بن خضر اسیوطی‬
‫‪66‬‬ ‫‪65‬‬
‫نايي با ائمه حديث‬
‫آشيث‬‫آشنايي با ائمه حد‬

‫والمتروکین‬
‫اندلسی‬ ‫ضعفاءبن معاویه‬
‫‪ 49‬ـ محمد‬
‫الصحابه‬
‫هارون بن شعیب‪.‬‬ ‫‪105‬ـ ـفضائل‬
‫محمد بن‬
‫‪ 6‬ـ مناسک الحج‪.‬‬
‫تألیفات‪:‬‬
‫نسائی‪:‬‬
‫کتابهای گرانبهای را از‬ ‫سنننسائی‬
‫امام‬
‫مهمترین‬
‫کهاز تألیف‬
‫استکه‬ ‫گذاشته‬
‫هنگامی‬ ‫نسایی‬‫بجای‬
‫خودامام‬
‫(صغری)‬
‫یافت‪،‬‬ ‫الکبری"سنن‬
‫فراغت‬ ‫المجتبی " یا "‬
‫کتاب" "السنن‬
‫آنها‬
‫باشد‪.‬‬
‫شهر رمله اهداء نمود‪،‬‬ ‫نسائیبهمی‬
‫امیر‬ ‫آن را‬
‫امام‪:‬آنچه در این کتاب‬
‫دیگرتمام‬
‫پرسید‪ :‬آیا‬
‫امیرکتابهای‬
‫کبری می باشد؟ امام‬
‫سننصحیح‬ ‫وجودـدارد‬
‫‪1‬‬
‫گفت‪ :‬درآن صحیح وحسن وآنچه که به‬
‫‪ 2‬ـ خصائص امیر المومنین علی‬
‫این دو نزیک است وجود دارد‪.‬امیر‬
‫‪ 3‬ـ کتاب الکنی‬
‫افزود‪ :‬احادیث صحیح را از غیر صحیح‬
‫برایم مشخص کن‪ .‬آنگاه امام نسایی‬
‫کتاب« السنن الصغری» را تألیف نمود‬
‫وآن را « المجتبی » نامید‪.‬‬
‫‪68‬‬ ‫‪67‬‬
‫نايي با ائمه حديث‬
‫آشيث‬‫آشنايي با ائمه حد‬

‫انتخابحدود ده‬
‫احادیث این‬ ‫شود‪.‬تقریبا‬ ‫یافت می‬
‫نسایی در‬ ‫آن امام‬
‫انتقاد‬ ‫جوزیوبامورد‬
‫کنجکاوی‬ ‫نموده‪،‬‬‫دقتابن‬
‫طرف‬ ‫حدیث از‬
‫بسیار‬ ‫کتاب‬
‫جاییراکه‬
‫تا آنها‬
‫سیوطی‬ ‫شدیدکه امام‬
‫نوشته است‪,‬‬ ‫گرفته ‪،‬‬ ‫قرار‬
‫واحتیاط‬
‫است‪ .‬معتقدند که رتبه ی‬‫دادهاز علما‬
‫پاسخای‬
‫عده‬
‫باشد‪،‬‬
‫می کتاب‬
‫صحیحین نیز‬ ‫بعد از‬
‫الدین آلبانی‬ ‫ناصر‬‫نسایی‬
‫محدث‬ ‫سنن‬
‫در‬ ‫خیلی کم‬
‫وضعیف‬ ‫ضعیف ‪،‬‬
‫صحیح‬ ‫آحادیثبخش‬
‫نساییکهرا به دو‬
‫چون‬
‫تقسیم نموده است‪.‬‬

‫شرح سنن نسایی‪:‬‬


‫هرچند بر کتاب سنن امام نسایی‬
‫مانند سایر کتابهای سنن‪ ،‬شرح مفصل‬
‫‪70‬‬ ‫‪69‬‬
‫نايي با ائمه حديث‬
‫آشيث‬‫آشنايي با ائمه حد‬

‫رمله‬
‫برخی از‬ ‫‪،‬ولیکه در‬
‫میتوانیم‬ ‫نشدهاست‬‫درست این‬
‫نوشته‬
‫نماییم‪:‬است‪.‬‬
‫ذکر نموده‬
‫وفات‬‫(فسطین) را‬
‫شروح آن‬
‫‪ 1‬ـ زهر الربی علی المجتبی تألیف‬
‫امام جلل الدین سیوطی‬
‫‪ 2‬ـ تعلیقات وشرح سندی‪ ،‬تألیف‬
‫علمه ابوالحسن محمد بن عبد‬
‫الهادی سندی (متوفای‪1138 :‬هـ)‬
‫‪ 3‬ـ تعلیقات السلفیه تألیف شیخ‬
‫مشایخ ما علمه ابوعطا الله محمد‬
‫حنيف فوجیانی (متوفای‪ 1409:‬هـ)‬

‫وفات‪:‬‬
‫قزوینیسالگی‬
‫ماجه ‪ 88‬یا ‪89‬‬
‫ابندر سن‬ ‫امامامام‬
‫نسائی‬ ‫‪-6‬‬
‫در سال ‪ 303‬هجری در مکه در‬
‫گذشت‪ ،‬اما امام ذهبی می گوید‪:‬‬
‫‪72‬‬ ‫‪71‬‬
‫نايي با ائمه حديث‬
‫آشيث‬‫آشنايي با ائمه حد‬

‫امام‪:‬الله محمد بن یزید بن‬ ‫شیوخ‬


‫ابو عبد‬ ‫امام‬
‫شیبه در سال ‪207‬‬
‫قزوینی‪،‬‬
‫ماجهابی‬ ‫الله بن‬
‫ابوبکر بن‬ ‫عبد‪ 1‬ـ‬
‫شیبهدنیا گشود‪،‬‬
‫چشم به‬
‫قزوین ابی‬ ‫هجری در‬
‫عثمان بن‬ ‫‪2‬ـ‬
‫واز سنین کودکی شیفته علم ودانش‬
‫‪ 3‬ـ محمد بن عبد الله بن نمیر‬
‫بود‪ ،‬وبعد از فراگیری علم حدیث از‬
‫عمارسرزمینهای‬ ‫هشام بن‬
‫خود‪ ،‬به‬ ‫‪4‬ـ‬
‫مشایخ شهر‬
‫شام ومصر‬ ‫طنافسی‬
‫محمدبصره ‪،‬‬
‫عراق‪،‬بنکوفه‪،‬‬
‫حجاز‪ ،‬علی‬
‫‪5‬ـ‬
‫محضر مشایخ‬ ‫مغلس‬‫بن واز‬
‫کرد ‪،‬‬ ‫مسافرت‬
‫جباره‬ ‫‪6‬ـ‬
‫زبیری‪.‬واز‬
‫فیض نمود‪،‬‬ ‫کسب‬
‫عبد الله‬ ‫حدیث بن‬
‫وحفاظمصعب‬
‫‪7‬ـ‬
‫آنها حدیث نوشت‪ ،‬تا اینکه خودش‬
‫‪ 8‬ـ سوید بن سعید‬
‫امامی از ائمه حدیث گردید‪.‬‬
‫‪74‬‬ ‫‪73‬‬
‫نايي با ائمه حديث‬
‫آشيث‬‫آشنايي با ائمه حد‬

‫روحعبد الرحیم‬
‫بن بن‬ ‫عبد احمد‬
‫الرحمن‬ ‫أبوالطيب‬
‫‪3‬ـ ‪9‬ـ‬
‫البغدادى‬
‫دحیم‬
‫زهری‪.‬بن‬
‫بن محمد‬ ‫ابواحمد‬
‫مصعب‬ ‫عمرو‬
‫‪ 4‬ـ أبو‪ 10‬ـ‬
‫حكيم المديني‬
‫‪ 5‬ـ سليمان بن يزيد الفامي‪.‬‬

‫شاگردان امام‪:‬‬
‫تأليفات‪:‬أبو الحسن على بن ابراهيم‬
‫‪1‬ـ‬
‫ماجه در تفسیر‪ ،‬تاریخ‬
‫القطان‬
‫امام ابن‬
‫البهرى‬‫عيسىکه‬
‫تألیف کرد‬ ‫کتابهای را‬
‫محمد بن‬ ‫وحدیث ‪ 2‬ـ‬
‫عبارتند از‪:‬‬
‫‪ 1‬ـ سنن ابن ماجه‬
‫‪ 2‬ـ تفسیر القران الکریم‬
‫‪ 3‬ـ کتاب التاریخ‬
‫‪76‬‬ ‫‪75‬‬
‫نايي با ائمه حديث‬
‫آشيث‬‫آشنايي با ائمه حد‬

‫النبلء می‬
‫بدست ما‬ ‫کتاباعلم‬
‫ایشان که‬ ‫مهمترینسیر‬
‫امام ذهبی در‬
‫گوید‪ :‬رسیده کتاب«السنن» می باشد که‬
‫بشمار‬
‫حدیث‪1500‬‬ ‫دارای از‪32‬کتب‬
‫کتاب ‪ ،‬و‬ ‫ششمین کتاب‬
‫کتاب سنن‬
‫آید‪.‬حدیث می باشد‪.‬‬ ‫می‬
‫‪4000‬‬ ‫باب‪ ،‬و‬
‫گفتنی است که تعداد احادیث‬
‫برحسب شمارش وچاپ تحقیق شده‬
‫‪4341‬‬
‫ماجه‪:‬‬ ‫عبدالباقی‬
‫سنن ابن‬ ‫کتابفؤاد‬
‫توسط محمد‬
‫سنن برترتیب ابواب فقهی‬‫باشد‪.‬‬
‫حدیث میکتاب‬
‫احادیث ماجه‬
‫شاملامام ابن‬ ‫شده ماجه‬
‫است؛ اما‬ ‫امام ابن‬ ‫سنن‬
‫نوشته‬
‫برخیابوابی‬
‫طهارت‪،‬‬ ‫(ونیز‬ ‫وضعیف‬
‫ابواب‬ ‫حسن آغاز‬
‫صحیح‪،‬پیش از‬
‫باشد‪ .‬نخست از‬
‫نموده که‬‫ذکر می‬
‫وموضوع )‬
‫منکر مقدمه‬
‫روایاتبعنوان‬
‫صلی الله‬‫اللهغیر‬ ‫رسول‬
‫روایات‬ ‫وجود سنت‬
‫برخی از‬ ‫باب اتباع‬
‫بخاطر‬
‫احادیثی‬ ‫کرده‪،‬هروبعد‬
‫روایتی‬ ‫شروعاست‪:‬‬ ‫اماموسلم‬
‫مزی گفته‬ ‫صحیح‪،‬علیه‬
‫وجوب‬‫سنت‪،‬بقیه‬
‫وحجیت ‪ ،‬که‬
‫آورده باشد‬‫اهمیت‬
‫بارهماجه‬
‫درابن‬
‫که امام‬
‫آورده است‪.‬‬
‫باشند؛ضعیف‬ ‫آننکرده‬
‫ذکر‬‫خمسهبه‬
‫کتب عمل‬
‫است‪ .‬ولی امام حافظ ابن حجر‬
‫عسقلنی تعقیب بر این رای می گوید‪:‬‬
‫‪78‬‬ ‫‪77‬‬
‫آشنا يي با ائمهآش نايي ب ا ائمه‬
‫ح ديث‬ ‫حديث‬

‫بزودى منتشر مى شود‪ :‬این کلم امام مزی قابل پذیرفتن نیست‬
‫شفابخشماجه احادیث بسیاری‬
‫دارویامام ابن‬
‫سياه دانهزیرا که‬
‫را به تنهای (متفرد از خمسه) ذکرکرده‪،‬‬
‫کهتأليف‬
‫صحیح می باشد‪.‬‬
‫دکتر حسين تاجی گله داری‬
‫حافظ شهاب الدین بوصیری (متوفی‬
‫‪840‬هـ) کتابی را بنام « مصباح الزجاجه‬
‫زمزم آب شفابخش‬
‫فی زوائد ابن ماجه» تألیف نموده که‬
‫تأليفتمام آن احادیثی که ابن ماجه از‬
‫در آن‬
‫دکتر حسين تاجی گله داری‬
‫بقیه کتب خمسه متفرد شده آورده‬
‫است ودر باره هر کدام از آن روایات از‬
‫لحاظ صحیح یا حسن ویا ضعیف بودنش‬
‫سخن گفته است‪.‬‬
‫همچنین علمه محدث عصر محمد‬
‫ناصر الدین آلبانی کتاب سنن ابن ماجه‬
‫را به دو بخش صحیح ابن ماجه ‪،‬‬
‫وضعیف ابن ماجه تقسیم نموده است‪.‬‬

‫چاپ وشرح سنن ابن ماجه‪:‬‬

You might also like