‫دﭘښﺘﻮژﺑــــﯥ ﻟﻨـډګــﺮاﻣـــﺮ‬

‫ﭘﻮﻫﻨـﻴﺎرﻇﻔـﺮﺧﺎن » اﻫﺘـﻤﺎم«‬

‫ﺑـﺴـﻢ اﷲ اﻟـﺮﺣـﻤـﻦ اﻟـﺮﺣـﻴـﻢ‬

‫‪١‬ــــ ګﺮاﻣــﺮ )‪ : (Grammar‬دﻫﻐــﻮ ﻗﻮاﻋــﺪو او اﺻــﻮﻟﻮ ﻣﺠﻤﻮﻋــﻪ ده ﭼــﯥ ﭘــﻪ ژﺑــﯥ ﻛــﯥ دﺻــﺤﻴﺢ ﻟﻴﻜﻠــﻮ او‬
‫ﻟﻮﺳﺘﻠﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺮاﻋﺖ ﺷﻲ ‪.‬ﻫﺮه ژﺑﻪ ځﺎن ﺗﻪ ﺧﺎص ﺳﻴﺴﺘﻢ اوﻗﻮاﻋﺪ ﻟﺮي ﻛﻪ ﭼﻴﺮې د ﺟﻤﻠﻮ ﭘـﻪ ﺟﻮړوﻟـﻮ‬
‫ﻛﯥ دژﺑﯥ ﻗﻮاﻋﺪاوﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﻪ ﻧﻈﺮګﯥ ؤﻧﻪ ﻧﻴﻮل ﺷﻲ ﻧﻮ ﻛﻮﻣﯥ ﺟﻤﻠﯥ ﭼﯥ دﻟﻴﻚ ﻟﻪ ﭘﺎره ﺟـﻮړﻳږي ﻫﻐـﻪ ﺑـﻪ ﺑـﯥ‬
‫ﻣﻌﻨﺎ او ﺑﯥ ﻣﻔﻬﻮﻣﻪ وي ‪.‬‬
‫‪٢‬ــ ژﺑﻪ او ﻟﻴﻚ )‪ : (Language written‬ژﺑﻪ دټﻮﻟﻨﻴﺰ ژوﻧﺪ ﺳﺮه ﺳﻤﻪ ﻣﻨځ ﺗﻪ راﻏﻠﯥ ده‪ ،‬ژﺑﻪ داﻧﺴﺎﻧﺎﻧﻮ ﺗﺮ‬
‫ﻣﻨځ دﺧﺒﺮو ﻛﻮﻟﻮ‪ ،‬ﭘﻮﻫﻮﻟﻮ را ﭘﻮﻫﻮﻟﻮ ﻳﻮه وﺳﻴﻠﻪ ده ‪ ،‬ﻟﻴﻚ د ژﺑﯥ ‪ ،‬ژﺑﻨﻴﻮ ﻛﻠﻤﻮ رﺳﻢ دى دژﺑﯥ د ﭘﻴﺪاﻳښﺖ‬
‫څﺨﻪ ﺑﯥ ﺷﻤﻴﺮه ﻛﻠﻮﻧﻪ وروﺳﺘﻪ ﻟﻴﻚ ﻣﻨځﺘﻪ راﻏﻠﻰ ﻧﻮځﻜﻪ څـﻪ ﻛﻠﻴﻤـﯥ ﭼـﯥ ﻟـﻪ ژﺑـﯥ راوځـﻲ ﻫﻤﺎﻏـﺴﯥ ﺑﺎﻳـﺪ‬
‫وﻟﻴﻜﻞ ﺷﻲ ‪.‬‬
‫‪ ٣‬ــ ﺻﺮف ) ‪ : (Morphology‬ﻣﻮرﻓﻮﻟﻮژي د ﻳﻮﻧـﺎﻧﻲ ﻛﻠﻤـﻮ ﻣﻮرﻓـﻮ او ﻟـﻮﺟﻲ څﺨـﻪ ﭼـﯥ د ﺷـﻜﻞ او ﺻـﻮرت‬
‫ﻣﺎﻧﺎ ﻟﺮي ﺟﻮړه ﺷﻮې ده ‪ .‬ﭘﻪ ﻟﻐﻮي ﻟﺤﺎظ دا ﻛﻠﻤﻪ د ﻳﻮې ژﺑﯥ د ﻟﻔﻈﻲ اﺷـﻜﺎﻟﻮ دﻋﻠـﻢ ‪ ،‬ﭘـﻮﻫﯥ او ﭘﯧﮋﻧـﺪﻧﯥ ﭘـﻪ‬
‫ﻣﺎﻧﺎ راﻏﻠﯥ ده ؛ اوس داﺳﯥ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﻮې‬
‫ﻣﻮروﻓﻮﻟﻮژي د ﺗﺸﺮﻳﺤﻲ ژﺑﭙﻮﻫﻨﯥ ﻳﻮه څﺎﻧګﻪ ده ﭘﻪ ﻫﻐﯥ ﻛﯥ د ﻳﻮې ژﺑـﯥ ﻣﻮرﻓﻴﻤﻮﻧـﻪ او دﻫﻐـﻮ ﺟﻮړښـﺖ ﺗـﺮ‬
‫څﯧړﻧﯥ او ﻣﻄﺎﻟﻌﯥ ﻻﻧﺪې ﻧﻴﻮل ﻛﯧږي ‪.‬‬
‫‪ ۴‬ـــ ﻫﻨـﺮ ) ‪ : ( Artistic , Skill‬دﻳـﻮ ﻛِـﺴﺐ ‪،‬ﺻـﻨﻌﺖ ‪،‬ﻓـﻦ ‪ ،‬اﻃﻼﻋـﺎﺗﻮ او ﺗﺠﺮوﺑـﻮ دټﻮﻟـﻮ ﻋﻤﻠـﻲ ﻗﻮاﻧﻴﻨـﻮ‬
‫ﭘﻴﮋﻧﺪﻟﻮ ﺗﻪ ﻫﻨﺮ واﻳﻲ ﭘﻪ اوﺳﻨۍ اﺻﻄﻼح ﭘﻪ ﻳﻮ ﻓﻦ ﻛﯥ ﻣﻬﺎرت ‪ ،‬ﻟﻴﺎﻗﺖ او ﻗﺪرت ﻟﺮﻟﻮﺗﻪ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪواﻳﻲ ‪.‬‬
‫‪ ۵‬ــ ﺧﺎﻛﻪ ) ‪ : (Synopsis‬د ﻛﺎر ﻫﻐﻪ ﭘﻼن ‪ ،‬ﻟﻨډﻳﺰ ‪ ،‬ﻛړﻧﻼرې او ﺧﺎﻣﯥ ﻧﻘﺸﯥ ﺗﻪ ﭼـﯥ دﻣـﻀﻤﻮن ﻳـﺎ ﻛﺘـﺎب ﺗـﺮ‬
‫ﻟﻴﻜﻠﻮ دﻣﺨـﻪ ﺟـﻮړه ﺷـﻲ ﻳـﺎﻧﯥ دڅﻴړﻧـﯥ ﻟـﻪ ﭘـﺎره ﭼـﯥ ﻛﻮﻣـﻪ ټـﺎﻛﻠﯥ ﺳـﻜﺎﻟﻮ )ﻣﻮﺿـﻮع( ﭘـﻪ ﺑـﺎﺑﻮﻧﻮ ‪ ،‬ﻓـﺼﻠﻮﻧﻮ‬
‫‪،‬ﻣﺒﺎﺣﺜﻮ او ﻧﻮرو و وﻳﺸﻞ ﺷﻲ ﻫﻐﯥ ﺗﻪ ﺧﺎﻛﻪ ) ‪ (Out line‬واﻳﻲ ‪.‬‬
‫‪ ۶‬ــ ﻧـــــــﻈــﻢ )‪ : (Poetry‬ﻧﻈﻢ ﭘﻪ ﻟﻐﺖ ﻛﯥ دﻣﺮﻏﻠﺮوﭘﯧﻴﻠﻮﺗﻪ واﻳﻲ اوﭘـﻪ اﺻـﻄﻼح ﻛـﯥ ﻧﻈـﻢ دژﺑـﯥ اوادﺑﻴـﺎﺗﻮ‬
‫ﻫﻐﯥ ﺑﺮﺧﯥ ﺗﻪ واﻳﻲ ﭼﯥ وزن ‪ ،‬ﻗﺎﻓﻴﻪ اوﻳﻮ ﻣﺨﺼﻮص آﻫﻨګ وﻟﺮي دﻧﻈﻢ ﻋﺒﺎرت ﻋﻤﻮﻣـﺎ ً د ژﺑـﯥ ﭘـﻪ ﻗﻮاﻋـﺪو‬
‫او اﺻﻮﻟﻮﺑﺎﻧﺪې ﺑﺮاﺑﺮﻧﻪ وي ﻛﻠﻪ ﻣﺒﺪأد ﺧﺒﺮ وروﺳﺘﻪ او ﻛﻠﻪ ﻓﻌﻞ د ﻓﺎﻋﻞ او ﻣﻔﻌﻮل څﺨﻪ ﻣﺨﻜﯥ راځﻲ ‪.‬‬
‫‪ ٧‬ــ ﺷـﻌــﺮ)‪ : (Poem‬ﺷﻌﺮدﻳﻮځﺎﻧګړي ذﻫﻨﻲ او ﻋﺎرﻓﺎﻧـﻪ ﺣﺎﻟـﺖ زﻳږﻧـﺪه دى ﭼـﯥ دﻫﻐـﻪ ﭘـﻪ ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﻛـﯥ ﺷـﺎﻋﺮ‬
‫دﭼﺎﭘﻴﺮﻳﺎل دﺷﻴﺎﻧﻮ او اﻧﺴﺎﻧﺎﻧﻮ ﺳﺮه ﻳﻮ ډول روﺣﻲ اوذﻫﻨﻲ اړﻳﻜﻪ ﭘﻴﺪاﻛﻮي ﭼـﯥ دﻏـﻪ اړﻳﻜـﻪ د اﺣـﺴﺎس او‬
‫ﻓﻜﺮ دﺗﺤﺮﻳﻚ ﺳﺒﺐ ګﺮځﻲ اوﺷﺎﻋﺮ ﺧﭙﻠﻪ ﭘﻨځﻮﻧﻪ ﭘﺪې اﻧﻔﻌﺎﻟﻲ ﺣﺎﻟﺖ ) اﻟﻬﺎم (ﻛﯥ وړاﻧﺪې ﻛﻮي ‪.‬‬
‫ﺷﻌﺮ ﭘﻪ ﻣﻮزون ﺑﻴﺎن د ﺧﻴﺎل اوﻓﻜﺮ ﻋﺎﻃﻔﻲ ﺗړون دى ‪.‬‬
‫ﭘﻪ ټﻮﻟﻴﺰه ﺗﻮګﻪ ﺷﻌﺮدﺷﻜﻞ ﻟﻪ ﻣﺨﯥ ﭘﻪ دوه ﺑﺮﺧﻮ وﯦﺸﻞ ﻛﻴږي ‪:‬‬
‫) اﻟﻒ ( دﺷﻌﺮ ډوﻟﻮﻧﻪ ‪ ١ :‬ــ ﻏﺰل او ډوﻟﻮﻧﻪ ﻳﯥ ‪ ٢،‬ــ آزاد ﺷﻌﺮاو ډوﻟﻮﻧﻪ ﻳﯥ ‪ ٣ ،‬ــ اډاﻧـﻪ ) اﻧځـﻮر ﻳـﺎ ادﺑـﻰ‬
‫ﻃﺮﺣﻪ( ‪ ۴،‬ــ آزاده ﻣﻨﻈﻮﻣﻪ ‪ ۵ ،‬ــ ﻗﻄﻌﻪ ‪ ۶ ،‬ــ ﺑﻮﻟــﻠﻪ ) ﻗﺼﻴﺪه ( ‪ ٧ ،‬ــ ﻣﺴﺘﺰاد‪ ٨ ،‬ــ ﺗﺮﺟﻴـﻊ ﺑﻨـﺪ‪ ٩ ،‬ـــ ﺗﺮﻛﻴـﺐ‬
‫ﺑﻨﺪ‪ ١٠ ،‬ـــ ټـﻮل ﻗـﺎﻓﻴﺰ ‪ ١١ ،‬ـــ ﻳـﻮﺋﻴﺰ ) ﺗـﻚ ﺑﻴﺘﻮﻧـﻪ ( ‪ ١٢ ،‬ـــ دوﻳـﺰه )ﻣﺜﻨـﻮي( ‪ ١٣ ،‬ـــ درﻳـﺰ )ﻣﺜﻠـﺚ( ‪١۴ ،‬ـــ‬
‫څﻠﻮرﻳﺰ )ﻣﺮﺑﻊ( ‪١۵ ،‬ــ ﭘﻴﻨځﻪ ﻳﻴﺰ )ﻣﺨﻤﺲ( ‪ ١۶ ،‬ــ ﺷﭙږﻳﺰ )ﻣـﺴﺪس( ‪ ١٧ ،‬ـــ اوه ﻳـﺰ )ﻣـﺴﺒﻊ( ‪ ١٨ ،‬ـــ اﺗـﻪ ﻳـﺰ‬
‫)ﻣﺜﻤﻦ( ‪ ١٩ ،‬ــ ﻟﺴﻴﺰ )ﻣﻌﺸﺮ( ‪ ٢٠‬ــ ځﻠﻮرﻳﺰه)رﺑﺎﻋﻲ(‬
‫‪ ۶‬ــ داﺳﺘﺎن ‪ ٧ ،‬ـــ‬ ‫) ب ( ــ وﻟﺴﻲ ﻧﻈﻤﻮﻧﻪ ‪ ١ :‬ــ ﻣﻘﺎم ‪ ٢ ،‬ــ ﺑګﺘۍ ‪ ٣ ،‬ــ ﭼﺎرﺑﻴﺘﻪ ‪ ۴ ،‬ــ ﻟﻮﺑﻪ ‪ ۵ ،‬ــ ﺑﺪﻟﻪ ‪،‬‬
‫ﺳــﺮوﻛﻰ )ﻧﻴﻤﻜــۍ( ‪ ٨ ،‬ــــ ﻟﻨــډۍ ‪ ٩ ،‬ــــ د ﻧﻜﻠﻮﻧــﻮ ﻏږوﻧــﻪ ‪ ١٠ ،‬ــــ ﻛــﺎﻛړۍ ﻏــﺎړې ‪ ١١ ،‬ــــ د آﺗــڼ ﻧــﺎرې ‪ ١٢ ،‬ــــ‬
‫ﺑﺎﺑﻮﻻﻟﯥ ‪ ١٣ ،‬ــ د وړو ﻣﺸﺎﻋﺮې ‪ ١۴ ،‬ــ ﻣﻨﻈﻮم ﻓﺎﻟﻮﻧﻪ ‪ ١۵ ،‬ــ اﻧﻜۍ )ﭼﻐﻴﺎن( ‪ ١۶ ،‬ــ ﻛﻴﺴۍ )ﺷـﺒﯥ( ‪١٧ ،‬‬
‫ــ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻧﺎرې ‪ ١٨ ،‬ــ د ﻣﺮوﺗﻮ ﻛﺴﺮوﻧﻪ ‪ ١٩ ،‬ــ ﻣﻨﻈﻮم ﻧﻜﻠﻮﻧﻪ ‪ ٢٠ ،‬ــ د ښﺎدۍ ﺳﻨﺪرې او‪١٢‬ډوﻟﻪ ﻧﻮر‪.‬‬
‫‪ ٨‬ــ دﺷﻌﺮ ﺷﻜﻞ )‪ : (Form Poem‬د ﻳﻮ ادﺑﻰ اﺛﺮ د وړاﻧﺪى ﻛﻮل ﭘﻪ ځﺎﻧګړ ي ﻓـﻮرم ﻳـﺎ ﻗﺎﻟـﺐ ﻛـﯥ د ﻫﻤﺎﻏـﻪ‬
‫اﺛﺮ ﻳﺎ ﺷﻌﺮ ﺷﻜﻞ ګڼﻞ ﻛﯧږى ﻟﻜﻪ ‪ :‬ﻏﺰل ‪ ،‬ﺑګﺘۍ او داﺳﺘﺎن ‪.‬‬
‫‪ : (Subject‬ټــــــﻮل ﺑــــــﻴﻼ ﺑﻴــــــﻞ ټﻮﻟﻨﻴﺰ‪،‬اﻗﺘــــــﺼﺎدي ‪ ،‬ﻛﻠﺘــــــﻮري‬ ‫‪ ٩‬ــــــــ دﺷــــ ـﻌﺮ ﻣــــــﻀﻤﻮن )‪poem‬‬
‫‪،‬ﻋﻨﺎﺻــﺮ‪،‬ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ‪،‬ﻣﻔﻜﻮرې‪،‬واﻗﻌﻴﺘﻮﻧﻪ ‪،‬اﺣــﺴﺎﺳﺎت اوﺧــﺎﻃﺮې ﻛــﻪ ﭘــﻪ ﻋــﺸﻘﻲ‪،‬ﺣﻤﺎﺳﻲ ﻳﺎﭘــﻪ ﺑﻠــﻪ ﻫــﺮه ﺑڼــﻪ‬
‫ؤاوﺳﻲ دﭘﻨځﻮل ﺷﻮي اﺛﺮﻣﻀﻤﻮن ﺑﻠﻞ ﻛﯧږي‬
‫‪ ١٠‬ــ دﺷﻌﺮ ردﻳﻒ ‪ :‬ﻫﻐﻪ ﻛﻠﻤﻪ ﻳﺎﺟﻤﻠﯥ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻳﻮ ﻣﻘﻔﻲ ﺷﻌﺮ ﻛﯥ وروﺳﺘﻪ ﻟﻪ ټﻮﻟﻮ ﻗﺎﻓﻴﻪ واﻟﻮ ﻣـﺴﺮو ﭘـﻪ ﻳـﻮه‬
‫ﺷﻜﻞ او ﻳﻮه ﻣﻌﻨﺎ ﺗﻜﺮار راځﻲ ردﻳﻒ ﺑﻠﻞ ﻛﯧږي ‪.‬‬
‫‪ ١١‬ــ ﻧـــــــﺜـــﺮ )‪ : (Prose‬ﻧﺜﺮﭘـﻪ ﻟﻐـﺖ ﻛـﯥ ﭘﺎﺷﻠﻮ‪،‬ﺷـﻴﻨﺪﻟﻮاوﺧﻮروﻟﻮﺗﻪ واﻳـﻲ اوﭘـﻪ ادﺑـﻲ اﺻـﻄﻼح ﻛـﯥ ﻧﺜـﺮ‬
‫روان ﻋﺒــﺎرت او ﺳــﺎده ﻟﻴﻜﻨــﻪ ده ﭼــﯥ د وزن او ﻗــﺎﻓﻴﯥ ﻣﺮاﻋــﺎت ﭘــﻪ ﻛــﯥ ﻧــﻪ ﻛﯧــږي ﻟــﻮى ﻟــﻮى ﻣــﻀﻤﻮﻧﻮﻧﻪ او‬
‫ﻣﻄﻠﺒﻮﻧﻪ ﭘﻪ ﻛﯥ ځﺎﺋﻴـــږ ي ‪.‬‬
‫‪ ١٢‬ــ ﻛﻴﺴﻪ)‪ : (Story‬ﭘﻪ ډﻳﻜﺸﻨﺮي ﻛﯥ ﺳﺘﻮرِِي ﺗﻪ واﻳِﻲ ﭼﯥ د ﻫﺴﺘﻮري )ﺗﺎرﻳﺦ( د ﻛﻠﻴﻤـﯥ ﻳـﻮ ﻟﻨـډﻳﺰدى‬
‫ﭼﯥ د رواﻳﺖ ﺑﻴﺎﻧﻮﻟﻮ ﻳﺎ د راﻣﻨځ ﺗﻪ ﺷﻮې ﭘﯧښﯥ ﻣﺎ ﻧـﺎور ﻛـﻮي‪ ،‬ﻛﻴـﺴﻪ ﻳﺎداﺳـﺘﺎن د ﻫﻐـﻮ ﻛﺎرﻧـﺎﻣﻮ او ﭘﯧـښﻮ‬
‫ﺑﻴﺎن دى ﭼﯥ ﭘﻜﯥ د ژوﻧﺪ ﭘﻪ ﻫﺮاړخ څﻪ ﻧﺎڅﻪ ذﻛﺮ ﻣﻮﺟﻮد وي د ﻛﻴﺴﻮ ډوﻟﻮﻧﻪ د ﻫﻐﻮ د اﻧـﺪازو ﭘـﻪ ﻧـﺴﺒﺖ ډﻳـﺮ‬
‫دي ‪.‬‬
‫‪ ١٣‬ـ ـ ﻟﻨــډه ﻛﻴــﺴﻪ )‪ : (Short Story‬ﻟﻨــډه ﻛﻴــﺴﻪ ﻳــﻮ داﺳــﯥ ﻓــﻦ دى ﭼـﯥ ځــﺎن ﺗــﻪ ښــﻜﻼ ﻳــﺰ اﺻــﻮل اوﻓﻨ ـﻲ‬
‫ﻏﻮښــﺘﻨﯥ ﻟــﺮي ﻟﻜــﻪ ﻛــﻮټﻠﻰ ﺗــﺎﺛﻴﺮ‪ ،‬رﻣﺰﻳــﺖ )ﺳــﻤﺒﻮﻟﻴﻜﻮاﻟﻰ( او دﻣــﻮاد و ﻓﻨﻜﺎراﻧــﻪ اوډل‪ ،‬ﻫــﺮه ﻛﻴــﺴﻪ ﺑﺎﻳــﺪ‬
‫ﺗﻠﻮﺳﻪ‪ ،‬ﭘﻴﻞ ‪ ،‬ﻣﻨځ او ﭘﺎى ﺳﺮه دﻳﻮې اﻧﺘﺒﺎﻫﻲ او ﻫﻴﺠـﺎﻧﻲ ﭘـﺎﻳﻠﯥ وي ﻛﻴـﺴﻪ ﺑﺎﻳـﺪ ﻟـﻪ ﭘﻴـﻞ څﺨـﻪ ﻣﻨﻄﻘـﻲ وي‬
‫ﭘﻼټ او ﺑﻴﺎن ﻳﯥ ﻣﻨﻄﻘﻲ ‪ ،‬ﻛﺎﻓﻲ ﻣﻨﺴﺠﻢ او ﻟﻪ وﻟﻮﻟﻮ ډك وي ‪.‬‬
‫د ﻛﻴﺴﯥ ﭘﻼټ )ﺟﻮړښﺖ( د اﺣﺴﺎﺳﺎﺗﻮ‪ ،‬ﻓﻄﺮي درك او اﻳډ ﻳﺎوو څﺨﻪ ﺟﻮړﯦږي ‪.‬‬
‫‪ ١۴‬ــ ﻧﺎول )‪ : (Novel‬ﻧﺎول ﻻﺗﻴﻨﻲ ﻛﻠﻴﻤﻪ ده د ﻋﺠﻴﺒﻪ څﻴﺰﭘﻪ ﻣﺎﻧﺎ او ﭘﻪ ادﺑـﻲ اﺻـﻄﻼح ﻛـﻰ دﻫﻐـﻮ اﻧـﺴﺎﻧﻲ‬
‫ﺟــﺬﺑﺎﺗﻮ او اﺣــﺴﺎﺳﺎﺗﻮ ﺑﻴــﺎن ﻛــﻮي ﭼــﻰ ﭘــﻪ اﻇﻬــﺎرﻳﯥ د ﻧــﻮرو اﻧــﺴﺎﻧﺎﻧﻮ ﻫﻤــﺪردي ﭘﻴﺪاﺷــﻲ‪،‬ﭘﻪ ﻧــﺎول ﻛ ـﯥ د‬
‫اﻧﺴﺎﻧﻲ ژوﻧﺪ ﻟﻮړې ژورې‪ ،‬ﻣﻮﺟﻮدې وي‪ ،‬د اﻧﺴﺎن ﻟﻪ ﭘﻴﺪاﻳښﺖ څﺨﻪ ﺗـﺮ ﭘﺎﻳـښﺖ ﭘـﻮرې ﭼـﯥ ﻛـﻮم واﻗﻌـﺎت‬
‫ﭘﯧښﯧږي د ټﻮﻟﻮ ﺗﺼﻮﻳﺮوﻧﻪ د ﺧﭙﻞ ﻓـﻦ‪ ،‬ﺳـﻜﺎﻟﻮ )ﻣﻮﺿـﻮع( ګﺮځـﻮي‪ ،‬د ﻧـﺎول دﻧﻴـﺎ د ﺣﻘﻴﻘـﻲ دﻧﻴـﺎ ﭘـﻪ ﺷـﺎن د‬
‫زﻣﺎن او ﻣﻜﺎن او ﭘﻪ ﻧړۍ ﻛﯥ دﭘﯧښﻮ د رښﺘﻴـﻨﻮاﻟﻲ ﭘﺮﺑﻨﺎ وﻻړه ده ‪.‬‬
‫‪ ١۵‬ـــــ ډراﻣـــﻪ)‪ : (Play‬ډراﻣـــﻪ ﻳﻮﻧـــﺎﻧﻲ ﻛﻠﻴﻤـــﻪ ده ﭼـــﯥ د ﭘـــﺮاخ ﻣﻌﻨـــﺎ ﻟـــﺮي ‪ .‬د » ﻧـــړۍ ﻣﺜـــﺎل دﺳـــﺘﻴﺞ دى او‬
‫اوﺳﻴﺪوﻧﻜﻲ ﻳﯥ ﭘﻪ ﺣﻴﺚ د ادأ ﻛﺎرو دي « ډراﻣﻪ د ژوﻧﺪ ﻧﻘﻞ درﺳﻢ رواج آﻳﻨﻪ او ﺣﻘﻴﻘﻲ ﻋﻜﺲ وي ‪.‬‬
‫( ‪:‬دﻃﻨﺰ ﻟﻐﻮي ﻣﺎﻧﺎ اﻓﺴﻮس ﻛﻮل‪،‬رﻳﺸﺨﻨﺪ وﻫﻞ ‪،‬ﻣﺴﺨﺮې ﻛﻮل‪،‬ﭘﯧﻐﻮر‬ ‫‪ ١۶‬ــ ﻃﻨـﺰ )‬
‫ورﻛﻮل‪،‬ﭘﻪ زﻣﺰ اوﻛﻨﺎﻳﻪ ﺧﺒﺮې ﻛﻮل دي؛اوﭘﻪ اﺻﻄﻼح ﻛﯥ د ژوﻧﺪ د وا ﻗﻌﻴﺘﻮﻧﻮﻟټﻮل دي‬
‫ﭼﯥ ﭘﻪ ﻛﻨﺎﻳﻪ اﻳﺰوﺧﺒﺮوڅﺮګﻨﺪﯦږي او ﺧﻨﺪا ﭘﻪ ﻛﯥ ﺑﻨﺴټﻴﺰ ﺗﻮك دى ﻃﻨـﺮ ﭘﻪ ﭘﻴﻨځﻪ ډوﻟﻪ وﯦﺸﻞ ﻛﯧږي ﭼﯥ‬
‫‪ ۴‬ـ اﭘﻲ ګﺮام‬ ‫ﻻﺗﻴﻨﻰ ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ ﻳﻲ دي ‪ ١ :‬ـ ﻛﻨﺎﻳﻪ ‪٢‬ـ ﻓﻠﺘﺎن ‪٣‬ـ ﭘﺎم ﻓﻠﯧﺖ‬
‫‪۵‬ـ ﭘﺮودﯦﻪ ‪.‬‬
‫‪١٧‬ــ ﻣﻮﻧﻮګﺮاف ) ‪ : (Monograph‬ﻫﻐﯥ رﺳﺎﻟﯥ ﺗﻪ واﻳﻲ ﭼﯥ ﻳﻮازې ﭘﺮ ﻳﻮه ﻣﻮﺿﻮع ﭘﻪ‬
‫ﻣﻔﺼﻠﻪ ﺷﺮح وﻟﻴﻜﻞ ﺷﻲ ‪ ،‬اﻛﺜﺮا ً ﻳﯥ د ﭘﻮﻫﻨځﻴﻮ د ورﺳﺘﻲ ﻛﺎل ﻣﺤﺼﻠﻴﻦ دﺧﭙﻞ ډﻳﭙﻠﻮم د‬
‫دﻓﺎع ﻟﻪ ﭘﺎره وړاﻧﺪې ﻛﻮي ‪.‬‬
‫‪ ١٨‬ــ ﻣﻘﺎﻟﻪ )‪ : (Essay ،Article‬ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻏﻴﺮې داﺳﺘﺎﻧﻲ ﻟﻴﻜﻨﯥ ﺗﻪ واﻳﻲ ﭼﯥ د ﻓﻜﺮ ﻣﺤﺼﻮل د ﺷﻨﻨﯥ‬
‫‪،‬ارﻗﺎﻣﻮ‪،‬او ﺣﻘﺎﻳﻘﻮ ﭘﻪ ژورې رڼﺎ ﻛﯥ د ﻳﻮې روښﺎﻧﻪ ﭘﺎﺋﻠﯥ ﺳﺮه وﻛړي اوﺧﭙﻞ ﻋﻼﻗﻤﻨﺪان د ﺗﺎزه او ﻣﻬﻤﻮ‬
‫ﭘﯧښﻮڅﺨﻪ ﺧﺒﺮ ﻛړاى ﺷﻲ ﻳﺎ ﻣﻘﺎﻟﻪ دﺧﻴﺎل دﻗﻮت ﻣﺤﺼﻮل دى ﻛﻪ دﺧﻴﺎﻻﺗﻮ ﭼﻴﻨﻪ ﺟﺎري وي ﻧﻮ ژوﻧﺪ ﻣﺦ ﭘﻪ‬
‫وړاﻧﺪې ځﻲ ﻣﻘﺎﻟﻪ اﺻﻼ ً ﭘﻪ ﻳﻮې ټﺎﻛﻠﯥ ﻣﻮﺿﻮع ﭘﺮاﺧﻪ اﻇﻬﺎر ﺧﻴﺎل ﺗﻪ واﻳﻲ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﺎﻳﺪ د ﺗﻨﻘﻴﺪ ﻟﻪ داﻳﺮې‬
‫څﺨﻪ ﺑﻬﺮ وﻧﻪ وځﻲ ﻳﺎ ﭘﻪ ﺑﻞ ﻋﺒﺎرت ﻣﻘﺎﻟﻪ ﭘﻪ ﻧﺜﺮ ﻟﻨډه ﻟﻴﻜﻨﻪ ده ﭼﯥ ﭘﻪ ﻏﻮره او آﺳﺎﻧﻪ ﺗﻮګﻪ دﻳﻮې ځﺎﻧګړې‬
‫ﻣﻮﺿﻮع څﺨﻪ ﺑﺤﺚ ﻛﻮي‬
‫‪ ١٩‬ــ رﺳﺎﻟﻪ ) ‪ : ( Treatise‬وړې ﻣﺠﻤﻮﻋﯥ ‪ ،‬وړوﻛﻲ ﻛﺘﺎب ﺗﻪ واﺋﻲ ﭘﻪ اردو ژﺑﻪ ﻛﯥ رﺳﺎﻟﻪ ﻣﺠﻠﯥ ﺗﻪ واﻳﻲ‬
‫ﻧﻮ ځﻜﻪ ﻳﯥ داﺳﯥ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛړې دڅﻮ ﺗﻨﻮ د ﻣﻀﻤﻮﻧﻮﻧﻮ ټﻮﻟګﻪ ده ﭼﯥ ﭘﻪ ټﺎﻛﻠﯥ ﻣﻬـﺎل ﺧﭙﺮﯦـږي ‪ .‬ﭘـﻪ اﻳـﺮان ﻛـﻰ‬
‫ﻫﻢ ﻟﻪ ډﻳﺮ ﭘﺨﻮا څﺨﻪ د ﻣﻘﺎﻟﯥ ﻟﻴﻜﻠﻮ رواج درﻟﻮد ﻣﻨﺘﻬﺎ ﻫﻐﻪ ﻳﯥ ﻫﻢ رﺳﺎﻟﻪ ﺑﻠﻠﻪ ‪.‬‬
‫‪ ٢٠‬ــــ ژورﻧــﺎﻟﻴﺰم )‪ : (Journalism‬ﭘــﻪ ﻟﻐــﺖ ﻛــﯥ ورځﻨــﻰ ﻳﺎدداﺷــﺖ ﻣﺎﻧــﺎ ورﻛــﻮي اودﺗﻌﺮﻳــﻒ ﻟــﻪ ﻣﺨــﯥ‬
‫دﻣﺠﻠﻮ‪،‬راډﻳﻮ‪،‬ټﻠﻮﯦﺰﻳــﻮن‪،‬اﻧټﺮﻧﯧټﻲ ګﻮرټﭙﺎڼﻮ‪،‬ﻟﻴﻜﻨﻮ‪،‬ﺗﺮﺗﻴــﺐ او ﺳــﻤﺒﺎﻟﺘﻴﺎاوډﻧډوره ﭼــﺎرو ﺗــﻪ واﻳـــﻲ ان‬
‫دﻓﻜﺮ او ﺑﻴﺎن ټﻮل ﺻﻮرﺗﻮﻧﻪ دژورﻧﺎﻟﻴﺰ م ﭘﻪ داﻳﺮه ﻛﯥ داﺧﻠﯧﺪاى ﺷﻲ ﻳﺎ ﭘﻪ ﺳﺎده وﻳﻨﺎ ژورﻧﺎﻟﻴﺰم دﻳﻮ ﺳﻴﺎﺳﻲ‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ اﻧﺴټﻴﺘﻮت څﺨﻪ ﻋﺒـﺎرت دى ﭼـﯥ دﻣﺨﺘﻠﻔـﻮ ژورﻧﺎﻟﻴـﺴﺘﻜﻲ ژاﻧﺮوﻧﻮﭘـﻪ وﺳـــﻴﻠﻪ ورځﻨـــۍ رواﻧـﯥ‬
‫ﭘﯧــښﯥ ټﻮﻟــﻮي اودټــﻮﻟﻨﻴﺰو رﺳــﻨﻴﻮ ﻟــﻪ ﻻرې ﻳــﯥ دﺧﻠﻜــﻮ د ﺧﺒﺮﻳــﺪو او ﭘﻮﻫﻴﺪوﻟــﻪ ﭘــﺎره ﺧﭙﺮوي‪،‬ﺗﻌﻠﻴﻤــﻲ‬
‫اوﺗﻔﺮﻳﺤﻲ دﻧﺪه ﻫﻢ اﺟﺮأ ﻛﻮي ‪.‬‬
‫‪ ٢١‬ــ ﺳﻔﺮ ﻧﺎﻣﻪ )‪ : (Itinerary diary‬ﺳﻔﺮﻧﺎﻣﻪ ﻛﯥ ﻟﻴﻜﻮال دﻣﺨﺘﻠﻔﻮ ځﺎﻳﻮﻧﻮﻧـﻪ ‪،‬ﺗﻴﺮﯦـږي ﭼـﯥ څـﻪ وﻳﻨـﻲ او‬
‫ﻳﺎآوري ﻫﻐﻪ ﻟﻴﻜﻲ ‪.‬‬
‫‪ ٢٢‬ــ راﭘﻮرﺗﺎژ ‪:‬ﻟﻪ ﻻﺗﻴﻨﻲ ﻛﻠﻴﻤﯥ څﺨﻪ اﺧﯧﺴﺘﻞ ﺷﻮې د رﭘـﻮت رﺳـﻮﻟﻮ ﻣﺎﻧـﺎ ورﻛـﻮي ﻛـﻪ راﭘـﻮر ﺗـﺎژ ﭘـﻪ ﻣﻨـﻞ‬
‫ﺷﻮواﺳﺎﺳﺎﺗﻮ او ﭘﺮﻧﺴﯧﭙﻮﻧﻮوﻟﻴﻜﻞ ﺷﻲ ﻟﻴﺪوﻧﻜﻰ ﺑـﻪ ﻗـﺪم ﭘـﻪ ﻗـﺪم دﭘﯧـښﯥ ﻋﻤﻠـﻲ ﺻـﺤﻨﯥ ﺗـﻪ ﻟـﻪ ځـﺎن ﺳـﺮه‬
‫ﻳﻮﺳﻲ او ﻫﻐﻪ ﺑﻪ دﭘﯧښﯥ د ﻋﻴﻨﻲ ﺷﺎﻫﺪ ﭘﻪ څﯧـﺮ ﺷـﻲ ښـﻪ راﭘـﻮر ﺗﺎژدﻫﻐـﻪ د راﭘـﻮر ﺗـﺮد ﻟﻴﻜﻨﯥ‪،‬ﺷـﻨﻨﯥ او ﻫﻨـﺮ‬
‫ﻣﻨﺪۍ ﭘﻴﺎوړﺗﻴﺎښﻴﻲ ﻳﺎ ﭘﻪ ﺑﻞ ﻋﺒﺎرت ﭘﻪ راﭘﻮرﺗﺎژ ﻛﯥ دﻟﻴﻜﻮال ﺳﺘﺮګﯥ د ﺧﻠﻜﻮﭘﻪ زړوﻧﻮ ﻛﯥ څﻪ ﭼـﯥ وﻳﻨـﻲ‬
‫ﻫﻐﻪ ﺗﺤﺮﻳﺮوي ‪ ،‬راﭘﻮرﺗﺎژ ﭘﻪ ﻳﻮ ﻣﺨﺼﻮص وﺧﺖ ﻛﯥ دﭼﺎﭘﻴﺮﻳﺎل ﻣﻌﻨﻮي ‪ ،‬ﺟﺬﺑﺎﺗﻲ اوواﻗﻌﻲ ﻋﻜﺎﺳﻲ ﻛﻮي‬
‫‪ ٢٣‬ــ ﺧﺒﺮ)‪ : (News‬ﺧﺒﺮ ﻋﺮﺑﻲ ﻛﻠﻤﻪ ده ﭼﯥ د اﻃﻼع او ﭘﻮﻫﯧﺪو ﭘﻪ ﻣﺎﻧﺎ راځﻲ ﭘﻪ ﻋـﺎم ګـړدود ﻛـﯥ ﻋﺒـﺎرت ﻟـﻪ‬
‫ﻫﻐﯥ اﻃﻼع څﺨﻪ دى ﭼﯥ اﻧﺴﺎﻧﺎن ﻳﯥ د ﺧﭙﻞ ځﺎن او ﻧﻮرو ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻻس ﺗﻪ راوړي ‪.‬‬
‫‪ ٢۴‬ــ ﻣﺮﻛﻪ )‪ : (Interview‬د ﻣﺼﺎﺣﺒﯥ ‪ ،‬ﻣﻔﺎﻋﻠﻪ ﻋﺮﺑـﻲ ﻛﻠﻤـﻪ ده ﭼـﯥ زﻣـﻮږ ﭘـﻪ ژﺑـﻮﻛﯥ وﻳـﻞ ـ اورﻳـﺪل ﻣﺎﻧـﺎ‬
‫ورﻛﻮې داﻧګﻠﺴﻰ اﻧټﺮوﻳﻮو ﺳﺮه ﺑﺮاﺑﺮ د وﻳﻠﻮ‪،‬اورﯦﺪﻟﻮ او ﻣﺬاﻛﺮې ﻟﻪ ﭘﺎره ﻟﻴﺪﻟﻮ ﺗﻪ وﻳﻞ ﻛﯧږي ‪.‬‬
‫‪ ٢۵‬ــــ ﺗﺒــﺼﺮه ‪ :‬ﺗﺒــﺼﺮه د ژورﻧﺎﻟﻴــﺴﺘﻴﻜﻲ ﻣﻄﻠﺒﻮﻧــﻮ ﻳــﻮه ځــﺎﻧګړې ﺑﺮﺧــﻪ ده ﭼــﯥ ﭘــﻪ ورځﻨﻴــﻮ ﭘﯧــښﻮ ﺷــﻮو‬
‫وﻗﺎﻳﻌﻮ‪،‬ﻟﻪ ﭘﯧښﻴﺪو څﺨﻪ وروﺳﺘﻪ د ﺷﻨﻨﯥ ﭘﻪ ﺷﻜﻞ ﭘﻪ ډﯦﺮې ﺗﯧﺰۍ ﻟﻴﻜﻞ ﻛﯧږي‬
‫‪ ٢۶‬ــــ ژاﻧــــﺮ ‪ :‬دا ﻓﺮاﻧــﺴﻮي ﻛﻠﻴﻤــﻪ ده ﭘــﻪ ﻧــﺴﺒﻲ ﺗﻮګــﻪ ژاﻧــﺮ د ﻓﻜــﺮ د ﺑﻴﻼﺑﻴﻠــﻮ ﺷــﻜﻠﻮﻧﻮ وړاﻧــﺪې ﻛﻮﻟــﻮ اوﭘــﻪ‬
‫ادﺑﻴﺎﺗﻮ او ژورﻧﺎﻟﻴﺰم ﻛﯥ دﺣﻘﺎﻳﻘﻮ څﺮګﻨﺪوﻟﻮ ﺗﻪ واﻳﻲ ‪.‬‬
‫‪ ٢٧‬ــ ﺗﺮﺟﻤﻪ ‪ :‬ﻫﻐﻪ ﻓﻦ دى ﭼﯥ د ﻳﻮې ژﺑﯥ او ادب دﻟﻮړ واﻟﻲ ﺳﺒﺐ ګﺮځـﻲ د ﺗﺮﺟﻤـﺎن ﭘـﻪ زړه او ﻣﻐـﺰو ﺑﺎﻳـﺪ دا‬
‫ﻗﺴﻢ ﺟﺬﺑﺎت او اﺣـﺴﺎﺳﺎت ﺧـﻮاره وي ﻟﻜـﻪ ﻛـﻮم ﭼـﯥ دﻧﻮﻣـﻮړي اﺛـﺮ دﺗﺨﻠﻴـﻖ ﭘـﻪ ﺳـﺒﺐ ﻫﻐـﻪ وﺧـﺖ ﺷـﻮي وو‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺑﺎﻳـﺪ رواﻧـﻪ او ﻋـﺎم ﻓﻬﻤـﻪ وي ﺗﺤـﺖ ﻟﻔﻈـﻲ او ﺑـﯥ ﺗﺴﻠـﺴﻠﻪ ﻧـﻪ وي او د اﺛـﺮ ﻫﻨـﺮي ارزښـﺖ ‪،‬اﺳـﺎﻟﺖ او‬
‫ښﻜﻼ وﺳﺎﺗﻲ ‪.‬‬
‫‪ ٢٨‬ــ ﺗﺤﻘﻴﻖ ‪:‬ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺗﻪ څﻴړﻧﻪ ﻳﺎ رﻳﺴﺮچ وﻳﻠﻰ ﺷﻮ ﭼﯥ دﺑﺤﺚ ﻳﺎ ﻟټﻮن ﻣﺎﻧﺎورﻛﻮي د ﻣﺤﻘﻖ وﻇﻴﻔﻪ د ﺣﻘﺎﻳﻘﻮ‬
‫ﻟﻪ ﺳﺮه ﻧﻮى ﺗﺨﻠﻴﻖ ﻳﺎ ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻧﻪ دى ﺑﻠﻜﯥ ﭘﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣﻮ ﺣﻘﺎﻳﻘﻮﻛﯥ دﻫﻐﻪ د‪ ،‬وﺳﯥ ﺳﺮه ﺑﺮاﺑﺮ اﺿﺎﻓﻪ ﻛﻮل دي ‪.‬‬
‫‪ ٢٩‬ــــ ﺗﻨﻘﻴــﺪ ‪ :‬ﺗﻨﻘﻴــﺪ دﻫﻐــﻪ ﻋﻤــﻞ ﻳــﺎ ذﻫﻨــﻲ ﺣﺮﻛــﺖ ﻧــﻮم دى د ﻳــﻮ څــﻪ ﭘــﻪ ﺑﺮﻛــﺖ ﭼــﯥ د ﻳــﻮڅﻴﺰ ﻳــﺎ ادب ﭘــﺎرۍ‬
‫دﺧﺼﻮﺻﻴﺎﺗﻮ اﻣﺘﻴﺎز وﺷﻲ ﺗﻨﻘﻴﺪ ﭘﻪ اﺻﻞ ﻛﻰ دﻟټﻮن او زﻳﺎرﻳﻮه ﺷـﻌﺒﻪ ده‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎ ًد دې ﺷـﻌﺒﻮ ﭘـﻪ ﺷـﺎن ﭼـﯥ‬
‫ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻳﯥ داﻧﺴﺎن ﻓﻄﺮي ذوق‪،‬ﺟﺴﺘﺠﻮ او دﻋﺠﻴﺒﻪ اوﻧﻮو ﺷﻴﺎﻧﻮ ﻣﻮﻧﺪل دي ‪.‬‬
‫‪ ٣٠‬ــ ﺗﻘﺮﻳﻆ ‪ :‬د ﺷﻨﻨﯥ د ژاﻧﺮوﻧﻮ ﻟﻪ ﺟﻤﻠﯥ څﺨﻪ دى ﭼﯥ دﻳـﻮه ﺗﺤﻠﻴﻠګـﺮ ﻟـﻪ ﻃﺮﻓـﻪ ﻳـﻮ ﭼـﺎﭘﻰ اﺛـﺮ ﺗـﺮ ارزوﻧـﯥ او‬
‫ﺷﻨﻨﯥ ﻻﻧﺪې ﻧﻴﻮل ﻛﯧږي ﻏﻴﺮ ﻟﻪ دې ﭼﯥ د ﻳﻮ اﺛﺮ ﻓﻨﻰ او ﺷﻜﻠﻰ ارزوﻧﻪ ﻛﯧږي دټﻮﻟﻨﯥ او ټـﻮﻟﻨﯧﺰو ښـﯧګڼﻮ ﻟـﻪ‬
‫ﭘﻠﻮه ﻫﻢ ارزول ﻛﯧږي ‪.‬‬
‫‪ ٣١‬ــ ﻣﺄﺧـــــــــﺬ)‪ : (Basis‬ﻣﺎﺧﺬوﻧﻪ ﻫﻐﻮ ذراﻳﻌﻮ او ﻣﻨﺎﺑﻌﻮ ﺗﻪ واﻳﻲ ﭼﯥ ﻟﻪ ﻫﻐﻮ څﺨﻪ د ﻳﻮې ﺗﺮ څﻴړﻧﯥ ﻻﻧﺪې‬
‫ﻣﻮﺿﻮع د ﺑﺸﭙړ ﺗﻴﺎ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻣﻮاد اﺧﻴﺴﺘﻞ ﻛﻴږي اﺧځﻮﻧﻪ دو ه ډوﻟﻪ وي ‪:‬‬
‫‪ ٢‬ـــ ﺛـﺎﻧــــــﻮي ‪.‬‬ ‫‪ ١‬ـــ ﺑﻨﺴټﻴﺰ‬
‫‪ ٣٢‬ــ ﺗﺼﻮف)‪ : (Sufism‬د ﺻﻮﻓﻲ ﺻﻔﺖ دا دى ﭼﯥ د ﻫﻐﻪ ا ﻧﺪرون د ﺑﺸﺮﻳﺖ د ﺧﻴﺮي ‪،‬ﻛـُﺪورت او ﻧﻔﺴﺎﻧﻲ‬
‫ﺧﻮاﻫﺸﺎﺗﻮ څﺨﻪ ﭘﺎك وي او ﻫﻐﻪ ﭘﻪ دواړو ﺟﻬﺎﻧﻮ ﻛﻰ ﺑﯥ ﻟﻪ اﷲ ج ﻧﻪ ﺑﻞ ﻫﻴڅ ﺷﻰ ﻧﻪ ﺷﻲ ﻟﻴـﺪﻟﻰ ﺗـﺼﻮف ﻛـﯥ‬
‫دﺗﻮﺣﻴﺪ ﺳـﺮه ﻣﺘﻌﻠـﻖ دوه ﻧﻈﺮﻳـﯥ دي ﻳـﻮه ﻳـﯥ وﺣـﺪت اﻟـﺸﻬﻮد او ﺑﻠـﻪ وﺣـﺪت اﻟﻮﺟـﻮد ده ‪ ،‬ﺻـﻮﻓﻰ ﺷـﺎﻋﺮ‬
‫رﺣﻤﺎن ﺑﺎﺑﺎ وﻳﻠﻲ ‪:‬‬
‫ﭼﯥ ﭼﺮاغ ﭘﻪ ﻧﻈﺮ ﻛﯧـﻮځﻲ د ﭘﺘﻨګ‬ ‫٭‬ ‫ﻫﻴڅ ﻟﻪ ځﺎﻧﻪ ﻟﻪ ﺟﻬﺎﻧﻪ ﺧﺒﺮ ﻧﻪ دى‬

‫‪ ٣٣‬ــ راډﯦﻮ ‪ :‬ﻳﻮه ﻏږﻳﺰه ﻧﺸﺮاﺗﻲ ﻣﻮﺳﻴﺴﻪ دى ﭼﯥ ﻟﻪ ﻳﻮ ټﺎﻛﻠﻰ ځﺎى څﺨﻪ ﺧﭙـﻞ ټـﺎﻛﻠﻰ ﭘﻴﻐـﺎم ﭘـﻪ ﻳـﻮه ګـﻮټﻠﻰ‬
‫ﻓﺮﻳﻜﻮﻧﺴﻲ څﭙﻠﻮ ګڼ ﺷﻤﻴﺮ اورﯦﺪوﻧﻜﻮ ﺗﻪ رﺳﻮى ‪.‬‬
‫‪ ٣۴‬ــ ټﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ‪ :‬ټﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﭘـﻪ ﻟﻐـﺖ ﻛـﯥ ﻟـﻪ ﻟﯧـﺮې ﻟﻴـﺪﻟﻮ ﺗـﻪ واﻳـﻲ ‪ ،‬ﻳـﻮه ﻧـﺸﺮاﺗﻰ ﻣﻮﺳﻴـﺴﻪ ده ﭼـﯥ ﭘـﻪ ټـﺎﻛﻠﻮ‬
‫ﺗــﺼﻮﻳﺮي ﻟﻴــﺪوﻧﻜﻮ ګﺮځﻨــﺪه ﻓﺮﻳﻜﻮﻧــﺴﻴﻮ ﻟــﻪ ﻏــږ ﺳــﺮه ﻳــﻮ ځــﺎي ﺗــﺮ ﻳــﻮې ټــﺎﻛﻠﯥ ﺳــﻴﻤﯥ ﺧﭙﻠــﻮ ﻟﻴــﺪوﻧﻜﻮ‬
‫اورﯦﺪوﻧﻜﻮ ﺗﻪ ﻧﺸﺮات ﻛﻮي ‪.‬‬
‫‪ ٣۵‬ــ روز ﻧﺎﻣـﻪ ‪ :‬ﻳـﻮې ﻣﻮﻗﻮﻓـﻪ )ﭼـﯥ ﭘـﻪ ﻛـﻮټﻠﯥ ﻗﻄﻊ‪،‬اﻧـﺪازې او ژورﻧﺎﻟﻴـﺴﺘﯧﻜﻲ ﻛﭽـﯥ ﺑﺮاﺑـﺮه وي ( ﭼـﺎﭘﻰ‬
‫ﻧﺸﺮﻳﯥ ﺗﻪ وﻳﻞ ﻛﯧـږي ﭼـﯥ ﭘـﻪ ﻛـﯥ اﻃﻼﻋـﺎﺗﻰ ﻣﻄﻠﺒﻮﻧـﻪ ‪،‬ورځﻨـۍ رواﻧـﯥ ﭘﯧـښﯥ ﺧﭙﺮﯦـږي د ﺗﺒﻠﻴـﻎ د اﺳﺎﺳـﻰ‬
‫وﺳﻴﻠﯥ ﭘﻪ ﺗﻮګﻪ ﺳﻴﺎﺳﻰ ‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ او ﻧﻮرى ﻣﺴﺌﻠﯥ ﻋﻤﻮﻣـﺎ ً د ﻛﺎﻏـﺬ ﭘـﺮ ﻣـﺦ ﺧﭙـﺮوى ﭼـﯥ ﺣﺠـﻢ ﻳـﯥ ﻟـﻪ ﻳـﻮ‬
‫څﺨﻪ ﺗﺮ ﺳﻠﻮ ﭘﻮرې وي ‪.‬‬
‫‪ ٣۶‬ــــ ﻣﺠﻠــﻪ او ﺟﺮﻳــﺪه )‪ : (Magazine‬ﻣﺠﻠــﯥ ﭘــﻪ ﻳــﻮه ﻧــﺴﺒﻲ اوږده زﻣــﺎﻧﻲ واټــﻦ ﻛــﯥ ﭼــﺎﭘﯧږي ﻧﻮځﻜــﻪ ﻳــﯥ د‬
‫ﻣﻄﻠﺒﻮﻧﻮ ﻣﻨځ ﭘﺎﻧګﻪ زﻳﺎﺗﺮه ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ او ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺗﻰ وي ﻣﺠﻠﯥ ډﻳﺮ د ﺗﺮوﻳﺞ ﻟـﻪ ﭘـﺎره ﻛـﺎرول ﻛﯧـږي د زﻣـﺎﻧﯥ ﻟـﻪ‬
‫ﭘﻠﻮه ﭘﻪ ﺑﻴﻼ ﺑﻴﻠﻮ وﺧﺘﻮﻧﻮ ﭼﺎﭘﯧږي ‪.‬‬

‫‪ ٣٧‬ــ ﻛﺘﺎب ) ‪: (Book‬ﻛﺘﺎب ﻟﻪ ﻳﻮه ﻋﻴﻨﻲ ﻣﺎدي ﺷﻲ څﺨﻪ ﻋﺒﺎرت دى ﭼﯥ ﻣﻌﻤﻮﻻ ً د ﺳﭙﻴﻨﻮ ﻛﺎﻏﺬي ﭘﺎڼﻮ ﻟـﻪ‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﯥ څﺨﻪ ﺟﻮړ ﺷﻮى وي ﻛﻮم ﭼﯥ ﭘﻪ ﻣﺦ ﻳﯥ څﻪ ﺗﻮري ﻟﻴﻜﻞ ﺷﻮي ﻳﺎ ﭼﺎپ ﺷﻮي وي ‪.‬‬
‫‪ ٣٨‬ــ د ﻛﺘﺎب ﻗﻄﻊ ‪ :‬دټﻮك دﻣﺦ دﺳﻄﺤﯥ ﻛﭽﯥ ﺗﻪ د ﻛﺘﺎب ﻗﻄﻊ واﻳﻲ اوس ﻣﻬﺎل ﭘﻪ اروﭘﺎﻳﻲ او اﻣﺮﻳﻜـﺎﻳﻲ‬
‫ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﻛﯥ دﻛﺘﺎﺑﻮﻧﻮ ﻗﻄﻊ ﭘﻪ ﻣﺘﺮﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ټﺎﻛﻲ ‪ .‬ﺧﻮ ﭘﻪ ځﻴﻨﻮ ﻧﻮرو ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﻛﯥ دﻛﺘﺎﺑﻮﻧﻮد ﻗﻄﻌـﯥ‬
‫ﻟﻪ ﭘﺎره ځﻴﻨﯥ ځﺎﻧګړي اﺻﻄﻼﺣﺎت ﻛﺎر وي ﻟﻜﻪ ‪ :‬ﺳﻠﻄﺎﻧﻲ ﻗﻄـﻊ ‪ ،‬وزﻳـﺮي ﻗﻄـﻊ ‪ ،‬رﺣﻠـﻲ ﻗﻄـﻊ ‪،‬رﻗﻌـﻲ ﻗﻄـﻊ ‪،‬‬
‫ﺟﻴﺒﻲ ‪،‬ﺣﻤﺎﻳﻠﻲ او ﺑﻐﻠﻲ ﻗﻄﻌﯥ ‪.‬‬
‫‪ ٣٩‬ــ ﻛﺘﺎﺑﺘﻮن ) ‪ : ( Library‬ﻫﻐﯥ وداﻧۍ ﻳﺎځﺎى ﺗﻪ واﻳﻲ ﭼﯥ دﭼﺎﭘﻲ او ﺧﻄﻲ ﻛﺘﺎﺑﻮﻧﻮ ‪،‬ﻣﺠﻠﻮ‪ ،‬ورځﭙـﺎڼﻮ‪،‬‬
‫اووﻧﻴﺰو‪،‬ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻮ‪،‬ﻛﻠﻨﻴﻮاو ﻧﻮرو ﺳﻤﻌﯥ او ﺑﺼﺮي ﻣﻮادوﻣﺠﻤﻮﻋﻪ دڅﯧړوﻧﻜﻮاوﻧﻮرو ﻋﻼﻗﻤﻨـﺪاﻧﻮ دګټـﯥ‬
‫اﺧﻴﺴﺘﻨﯥ ﻟﻪ ﭘﺎره ﭘﻜﯥ ﺳﺎﺗﻞ ﻛﯧږي ‪.‬‬
‫‪....................................................................................................................................................................‬‬
‫‪۴٠‬ــ ﻛﻠﻤﻪ )‪ : (word‬ﻛﻠﻤﻪ ﻳﻮ رواﻧﻲ واﺣﺪ دى او زﻳﺎﺗﺮه ﺟﻼ وﻳﻞ ﻛﯧږي او ﻟﻴﻜﻞ ﻛﯧږي ﻫﻤﺪا رﻧګﻪ د ﻟﻐـﻮي‬
‫ﻣﺎﻧــﺎ ﻟﺮوﻧﻜــﯥ وي او ﻫﻤﯧــﺸﻪ ﻣــﺴﺘﻘﻠﻪ ﻣﻔــﺎﻫﻴﻢ اﻧﺘﻘــﺎﻟﻮي ﻟﻜــﻪ ‪ :‬د)ﺑــﺎغ( ﻳــﺎ ﺑــڼ ﻛﻠﻤــﻪ ﭼــﯥ دﺧﭙﻠــﻮاﻛﯥ ﻣﺎﻧــﺎ‬
‫ﻟﺮوﻧﻜﯥ ده او دا ﭼﯥ د ﺑﺎغ ﻳﺎ ﺑڼ دا ﻛﻠﻤﻪ د ﺷﻨﻨﯥ وړ ﻧﻪ ده ‪ .‬ﻧﻮ ځﻜﻪ ﻣﻮرﻓﻴﻢ ورﺗﻪ وﻳﻠﻰ ﺷﻮ ‪.‬‬
‫‪۴١‬ــ دﻛﻠﻤﯥ ﺷﻜﻞ )‪ : (Morpheme‬دﻳﻮې ژﺑﯥ ﺗﺮ ټﻮﻟﻮ ﻛﻮﭼﻨﻰ ﻟﻔﻈﻰ واﺣـﺪ ﭼـﯥ ﻣﺎﻧـﺎ و ﻟـﺮي ﻣـﻮرﻓﻴﻢ ﺑﻠـﻞ‬
‫ﻛﯧږي ‪.‬ﭼﯥ ﻟﻪ دوه ﻳﺎ زﻳﺎﺗﻮ اوازوﻧﻮ څﺨﻪ ﺟﻮړﯦږي اوﻟﻪ ﺷﻨﻨﯥ ) ﺗﺠﺰﻳﯥ ( ﻳﯥ اوازوﻧـﻪ ﻻﺳـﺘﻪ راځـﻲ ﭼـﯥ ﺧﭙﻠـﻪ‬
‫ﻣﺎﻧﺎ ﻟﻪ ﻻﺳﻪ ورﻛﻮي ﻟﻜـﻪ ‪ :‬د )ښـﻜﺎره( ﻛﻠﻤـﻪ ﻛـﻪ ﺗﺠﺰﻳـﻪ ﺷـﻲ )ښـﻜﺎ( او )ره( دوه ﺑـﯥ ﻣﺎﻧـﺎ ﺗـﻮﻛﻲ ﺗـﺮې ﻻﺳـﺘﻪ‬
‫راځﻲ ‪.‬‬
‫‪ ۴٢‬ــ ﻓﻮﻧﻴﻢ )‪ : (Phoneme‬ﻓﻮﻧﻴﻢ ﺑﯥ ﻣﺎﻧﺎ ﺻﻮﺗﻲ واﺣﺪدى د ﻓﻮﻧﻴﻢ څﺨﻪ ﻣﻘﺼﺪ ﻫﻐﻪ اوآز ﻳﺎ آوازوﻧﻪ دي ﭼﯥ‬
‫ﭘﻪ ژﺑﻪ ﻛﯥ اﺳﺘﻌﻤﺎﻟﯧږي او دﻣﺎﻧﺎ د ﺗﻐﻴﺮ ﺳﺒﺐ ﻛﺮځﻲ ﻟﻜﻪ ‪ :‬د )ﻛﻮر( ﭘﻪ ﻣﻮرﻓﻴﻢ ﻛﯥ ﭼﯥ )ك( ﻳﻮ ﻓﻮﻧﻴﻢ ده ﻛﻠـﻪ‬
‫ﭼﯥ د ك ﭘﺮ ځﺎى د ګ ﻓﻮﻧﻴﻢ اﺳﺘﻌﻤﺎل ﺷﻲ دﻛﻮر څﺨﻪ ګﻮر ﺟﻮړﯦږي او ﻣﺎﻧﺎ ﻳﯥ ﻫﻢ ګﺮد ﺳﺮه ﺗﻐﻴﺮ ﻣﻮﻣﻲ ‪.‬‬
‫‪ ۴٣‬ــ څﭙﻪ ‪ ،‬ﻫﺠﺎ ‪ ،‬ﺳﻴﻼب )‪ : (Syllable‬ﻫﺠﺎ ﻋﺮﺑﻲ ﻛﻠﻤﻪ ده د ﺗﻮرو ﺷـﻤﻴﺮﻟﻮﺗﻪ واﻳـﯥ ‪،‬ﻫﺠـﺎ دآوازوﻧـﻮ ﻫﻐـﻪ‬
‫ډﻟﯥ ﺗﻪ واﻳﻲ ﭼﯥ د ﺗﻨﻔﺲ ﭘﻪ ﻳﻮ وار ‪ ،‬ﺑﻨﺪﻳﺰ ﺳﺮه ادأ ﻛﯧږي ﻛﻠـﻪ ﭼـﯥ د ﻳـﻮې ﻛﻠﻤـﯥ د اداء ﻛﻮﻟـﻮ ﭘـﻪ وﺧـﺖ ﻛـﯥ‬
‫ځﻨډ او ﭘﺮﻳﻜړې راﺷﻲ د دﻏﻮ ﭘﺮﻳﻜړو ﺷﻤﻴﺮ ﺗﻪ څﭙﯥ ﻳﺎ ﺳﻴﻼﺑﻮﻧﻪ واﺋﻲ څﭙﯥ د آوازوﻧﻮد ﺑﻨﺪښﺖ ﻟﻪ ﻣﺨﯥ ﻟـﻪ‬
‫ﻳﻮ ﺑﻞ ﺟﻼ او ﭘﯧﮋﻧﺪل ﻛﯧږي او ﻳﺎ د ﻳﻮې ﻛﻠﻤﯥ د څﭙﻮ ﺷﻤﻴﺮ دﻫﻐﯥ ﻛﻠﻤﯥ د ﻏږوﻧـﻮ ﭘـﻪ ﺷـﻤﯧﺮ ﭘـﻮرې ﺗړﻟـﻲ دي‬
‫ﻟﻜﻪ ﻻﻧﺪې ﻳﻮه څﭙﻪ ‪ ،‬دوه ﻫﺠﺎ ‪ ،‬او درې ﺳﻴﻼﺑﻴﺰه ﻛﻠﻤﻮ ﻛـﯥ ‪ :‬ﻻر ‪ ،‬ﺗـﺎر‪ ،‬ﺧټګـﺮ ‪ ،‬ﻛﺮوﻧـﺪګﺮ ـــ ﺧـﻮارﻳﻜښ ‪،‬‬
‫ﭘﻮﻫﻨﺘﻮن ؛ او ﻳﺎ ﭘﻪ ﻻﻧﺪې ﻟﻨډۍ ﻛﯥ ﭼﯥ ﻟﻮﻣړى ﻣﺴﺮه ﺋﻲ د ﻋﻤﻮﻣﻰ ﻗﺎﻋﺪې ﻟﻪ ﻣﺨﯥ ‪ ٩‬ﺳﻴﻼﺑﻪ او دوﻳﻤﻪ ﺋﯥ‬
‫‪ ١٣‬څﭙﯥ ده ‪:‬‬
‫ګـــﻮدر د ﭘﻴــﻐﻠـــــــﻮ ﺟـــﻮﻣﺎﻋــــﺖ دى‬
‫اﻣﺎم ﺋﯥ ﻧﻪ ﺷﺘﻪ ﻣﺦ ﭘﻪ ﻟﻤﺮ وﻻړې دﻳﻨﻪ‬
‫‪ ۴۴‬ــــ ﺧــــﺞ )ا)‪ : ( Accent, Morpheme‬ﻣــﻮرﻓﻴﻢ ﻳــﺎ ﺧــﺞ د ﻏږوﻧــﻮ ﻟﻨــډې ﻏﻮﻧــﺪې ﺳﻠــﺴﻠﻰ ﺗــﻪ واﻳــﻲ او د‬
‫ﻏږوﻧﻮ دﻏﻪ ﺗﺴﻠﺴﻞ ﺑﻴﺎ ﺑﻴﺎ ﺗﻜﺮارﻳږي ﻣګﺮ ټﻮل ﺗﻜﺮارﻳﺪوﻧﻜﻲ ﺗﺴﻠﺴﻼت ﻣﻮرﻓﻴﻢ ﻧﻪ وي ‪ .‬ﻳﺎ ﭘښﺘﻮ ﻛﯥ ﻛﻠـﻪ‬
‫ﻛﻠﻪ ﭘﻪ ﻳﻮ ﻧﻴﻢ ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺎﻧﺪې د آواز زﻳﺎت ﻓﺸﺎر او زور راځﻲ‪ ،‬ﭼﯥ ﻫﻐﻪ ﺗﻪ ﺧﺞ واﻳـﻲ ‪ .‬د ﺧـﺞ ﭘـﻪ راﺗﻠـﻮ د ﻳـﻮې‬
‫ﻛﻠﻤﯥ ﻣﻌﻨﯥ ﻟﻪ ﺑﻠﯥ څﺨﻪ ﺗﻮﭘﻴﺮ ﻛﻮي ﻟﻜﻪ داﺟﻤﻠﯥ ‪:‬‬
‫ښّﻜﺎري )ﺧﺞ ﭘﻪ ﻟﻮﻣړي ﺳﯧﻼب( څﺮګﻨﺪﻳږي‬
‫ښﻜﺎرّي )ﺧﺞ ﭘﻪ وروﺳﺘﻲ ﺳﯧﻼب(ښﻜﺎرﻛﻮوﻧﻜﻰ‬
‫واړه )ﺧﺞ ﭘﻪ ﻟﻮﻣړي ﺳﯧﻼب ( ټﻮل‬
‫واړه )ﺧﺞ ﭘﻪ وروﺳﺘﻲ ﺳﯧﻼب ( ﻛﻮﭼﻨﻴﺎن‬
‫ﺗﻴﺮه )ﺧﺞ ﭘﻪ ﻟﻮﻣړي ﺳﯧﻼب ( ﻣﺎﺿﻲ‬
‫ﺗﻴﺮه )ﺧﺞ ﭘﻪ ورو ﺳﺘﻲ ﺳﯧﻼب ( ﺗﯧﺰ‬
‫‪ ۴۵‬ــــ ﺟــــﻤــﻠــــــــــــﻪ )‪ : (Sentence‬ﺟﻤﻠــﻪ د ﺧﺒــﺮو او وﻳﻨــﺎوو ﻳــﻮ داﺳــﯥ او ډﻟــﻰ ﻛــﻞ دى ﭼــﯥ ﻳــﻮ ﺑــﺸﭙړ ﻣﻔﻬــﻮم‬
‫و اﺣـﺪدى ﻟﻜـﻪ ‪ :‬ﻧﻨګﻴـﺎﻟﻰ ﻻړ‪،‬‬ ‫اوﻣﻄﻠﺐ ﺗﺮې ﭘﻮﻫﻮل ﻛﯧږي ﻳﺎ ﭘﻪ ﺑﻠﻪ وﻳﻨﺎ دﺧﺒﺮو او وﻳﻨـﺎ ﺗـﺮ ټﻮﻟﻮﻟـﻮى‬
‫زﻣﻮږ ﻫﻴﻮاد ﭘﺨﭙﻠﻪ ﻏﯧږﻛﯥ ډﻳﺮﻧﻮﻣﻴﺎﻟﻲ روزﻟﻲ دي ‪.‬ﭼﯥ ﻟﻮﻣړۍ ﺳﺎده ﻟﻴﺪوﻧﻜﯥ او دوﻫﻤﻪ اوږده ﺳﺎده ﺟﻤﻠﻪ‬
‫دى ‪.‬‬
‫ﭘﻪ ﭘښﺘﻮ ﻛﯥ ﺟﻤﻠﯥ ﭘﻪ دوه ډوﻟﻮﻧﻮ وﯦﺸﻞ ﺷﻮي دي ‪.‬‬
‫‪ ١۴‬ډوﻟﻪ دي‬ ‫) اﻟﻒ ( ‪ :‬ﺳﺎده ﺟﻤﻠﯥ ‪:‬‬
 ‫‪ ٣١‬ډوﻟﻪ دي‬ ‫) ب ( ‪ :‬ﻣﺮﻛﺒﯥ ﺟﻤﻠﯥ ‪:‬‬
‫و ﺳﺎﻳﻞ دي ‪ .‬ﺳﺎده‬ ‫د څﻮ ﺑﺮﺧﻮ ﻟﺮوﻧﻜﯥ ﺟﻤﻠﻪ ﻟﻜﻪ ‪ :‬ﺗﻮره ﺗﺨﺘﻪ ‪ ،‬ﺗﺒﺎﺷﻴﺮ ‪ ،‬ﻛﺘﺎب او ﻗﻠﻢ دټﻮﻟګﻲ دﻟﻮﺳﺖ‬
‫ﺑﻴﺎﻧﻲ ﺟﻤﻠﻪ ﻟﻜﻪ ‪ :‬ﭘښﺘﺎﻧﻪ ﺷﺎﻋﺮان د ﭘښﺘﻮ ژﺑﻰ د ادب د ﺑﺮﺧﯥ ښﻜﺎرﻧﺪوﻳﺎن او ﺳﺎﺗﻨﺪوﻳﺎن دي ‪ .‬ﺳﺎده اﻣﺮي‬
‫ﺟﻤﻠﻪ ﻟﻜﻪ ‪ :‬ژرراﺷﻪ ‪،‬ﺧﻄﺎﺑﻲ ﺟﻤﻠﻪ ﻟﻜﻪ ‪ :‬ټﻮل ﺳﺮه ﻳﻮ ﺷﺊ !‬
‫‪ ۴۶‬ــ ﺧﭙﻠﻮاﻛﯥ او ﻧﺎﺧﭙﻠﻮاﻛﯥ ﻛﻠﻤﯥ ‪ ،‬ﭘﻪ ﭘښﺘﻮ ژﺑﻪ ﻛﯥ دوﻳﻨﺎډوﻟﻮﻧﻪ ﻳﺎ د ﻛﻼم ﺑﺮﺧﯥ ‪:‬‬
‫) ب ( ﻧﺎ ﺧﭙﻠﻮاﻛﯥ ﻛﻠﻤﯥ‬ ‫) اﻟﻒ ( ﺧﭙﻠﻮاﻛﯥ ﻛﻠﻤﯥ‬
‫‪ ١‬ــ ﺳﺮﻳﻨﯥ ) ﺳﺮﺑﻞ (‬ ‫‪ ١‬ــ ﻧﻮم ) اﺳﻢ (‬
‫‪ ٢‬ــ ﭘﺴﻴﻨﯥ ) اوﺳﺘﺮﺑﻞ (‬ ‫‪ ٢‬ــ ﻧﻮﻣځﺮى) ﺿﻤﻴﺮ (‬
‫‪ ٣‬ــ ﻋﻄﻒ او رﺑﻂ‬ ‫‪ ٣‬ــ ﺻﻔﺖ‬
‫‪ ۴‬ــ ﺳﺎﺑﻘﯥ ﻳﺎ ﻣﺨﻮﻧﺪي )ﻣﺨﺘﺎړي(‬ ‫‪۴‬ــ ﻋﺪد‬
‫‪ ۵‬ــ ﻻﺣﻘﯥ ﻳﺎ ﭘﺴﻮﻧﺪي ) روﺳﺘﺎړي (‬ ‫‪ ۵‬ــ ﻛړ ) ﻓﻌﻞ (‬
‫‪ ۶‬ــ ﻏږوﻧﻪ ) ﺻﺪاﻫﺎ (‬ ‫‪ ۶‬ــ ﻣﺼﺪر‬
‫‪ ٧‬ــ ﻗﻴﺪ‬
‫ﻳﺎددوﻧﻪ ‪ :‬ﭘﻪ ﭘښﺘﻮ ژﺑﻪ ﻛﯥ ﭼﯥ ﺧﭙﻠﻮاﻛﯥ ﻛﻠﻤﯥ ) ‪ ( ٧‬دي ﻟﻪ دﻏﻮ ﻛﻠﻤـﻮ څﺨـﻪ ﭘـﻪ اﻧګﻠﻴـﺴﻰ او ﻧـﻮرو ژﺑـﻮ ﻛـﻰ‬
‫ﻋﺪد او ﻣﺼﺪر ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻮاﻛﻮ ﻛﻠﻤﻮ ﻛﯥ ﻧﻪ راځﻲ ﻣګﺮ د ﭘښﺘﻮ د ﻧﺎﺧﭙﻠﻮاﻛﻮ ﻛﻠﻤﻮ ﻟﻪ ﺟﻤﻠﯥ څﺨﻪ ﻋﻄﻒ او رﺑـﻂ‬
‫) ‪ ( Parts of Speech‬ﻛﯥ راځـﻲ ﺧـﻮ زﻣـﻮږ ﺑﺤـﺚ ﭘـﻪ ﭘـښﺘﻮ‬ ‫او ﻏږوﻧﻪ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻮاﻛﻮ ﻛﻠﻤﻮ ﻳﺎ د ﻛﻼم ﺑﺮﺧﻮ‬
‫ګﺮاﻣﺮ دى د ﻛﻼم ﺑﺮﺧﯥ ﭘﻪ ﭘﻮرﺗﻨﻴﻮ ډوﻟﻮﻧﻮ ﺗﺮ ﺑﺤﺚ ﻻﻧﺪې ﻧﻴﺴﻮ ‪:‬‬
‫‪ ١‬ــ ﻧﻮم )‪ : (Noun‬ﻧﻮم ﻫﻐﻪ ﺧﭙﻠﻮاﻛﻪ ﻛﻠﻤﻪ ده ﭼﯥ ﭘﻪ ﻳـﻮ ﺷـﻲ ﺑﺎﻧـﺪې دﻻﻟـﺖ ﻛـﻮي او ﭘـﻪ ځـﺎﻧګړې ﺗﻮګـﻪ ﺧﭙﻠـﻪ‬
‫ﻣﺎﻧﺎ څﺮګﻨـﺪ وي ﻟﻜـﻪ ‪ :‬ﺳﻤـﺴﻮر‪ ،‬ټـﻮﻟګﻰ ‪،‬ښـﻮوﻧﻜﻰ ‪ ،‬ﻛﺘـﺎب ‪،‬وﺧـﺖ ‪ ،‬ګـﻞ ‪،‬آس ‪ ،‬ﺟﻮﻣـﺎت ‪،‬څﭙﻠـۍ ﭼـﯥ ﭘـﻪ‬
‫ﺷﻴﺎﻧﻮ ﺑﺎﻧﺪې ﻟﻪ زﻣﺎن ﭘﺮﺗﻪ دﻻﻟﺖ ﻛﻮي ‪.‬‬
‫‪ ٢‬ــ ﻧﻮﻣځﺮى ‪،‬ﺿﻤﻴﺮ)‪ : (Pronoun‬ﺿﻤﻴﺮ ﻫﻐﻪ ﺧﭙﻠﻮاﻛﻪ ﻛﻠﻤﻪ ده ﭼﯥ د ﻳﻮ ﻧﻮم ښـﻜﺎرﻧﺪوﻳﻲ ﻛـﻮي د ﻫﻐـﻪ ﭘـﺮ‬
‫ځﺎى راځﻲ او ﻳﺎ ﻳﯥ ﻣﻠګﺮﺗﻴﺎ ﻛﻮي ﻟﻜﻪ ‪:‬‬
‫ﺳﻤﺴﻮرﻛﺎﺑﻞ ﺗﻪ ﻻړ ) ﻫﻐﻪ ﻛﺎﺑـﻞ ﺗـﻪ ﻻړ( ﻫﻤﺪاﺷـﺎن د ﻳـﻮ ﻣـﺘﻦ ﭘـﻪ ﺟﻤﻠـﻮ ﻛـﯥ زه ‪ ،‬ﻫﻐـﻪ ‪ ،‬ﻣـﻰ ‪ ،‬دوى ‪ ،‬زﻣﺎﻧـﻪ ‪،‬‬
‫ﻣﺎ‪،‬ﻫﻐﻮى ‪ ،‬څﻮك ‪،‬ﭼﺎ ‪ ،‬دي ‪،‬ﻫﻐﻮ ‪ ،‬ﺳﺘﺎﺳﻮ ‪ ،‬ﺳﺘﺎ ‪ ،‬ﻣﻮږ ‪ ،‬دﻏﻪ ‪ ،‬دا اوﻧﻮر ‪.‬‬
‫‪ ٣‬ــ ﺻﻔﺖ ‪ ،‬ﺳﺘﺎﻳﻨﻮم )‪ : (Adjective‬ﺻﻔﺖ ﻫﻐﻪ ﺧﭙﻠﻮاﻛـﻪ ﻛﻠﻤـﻪ ده ﭼـﯥ د ﻧـﻮم ﺣﺎﻟـﺖ او څﺮﻧګـﻮاﻟﻰ ﺑﻴـﺎن‬
‫ﻛړي ﻟﻜﻪ ‪ :‬ﭘﻪ ﻳﻮ ﻟﻴﻚ ﻛﯥ د » ښﻪ ‪ ،‬ﭘﻮﻫﻪ ‪ ،‬ﺧﻮاږه ‪ ،‬ﺗﺮﺧﻪ ‪ ،‬ښﻜﻠﻰ ‪ ،‬ارزښﺘﻤﻦ ‪ ،‬ﻧﺎﻣﺘﻮ ‪ ،‬ﻣﺸﻬﻮر ‪ ،‬ګټﻮر ‪،‬‬
‫ﭘﺎﻛﯥ‪ ،‬ﻧﻮى ‪،‬ﻛﺎر ګﺮې او ﻧﻮر ‪.‬‬
‫‪ ۴‬ــ ﻋﺪد )‪ : (Number‬ﻫﻐﻪ ﺧﭙﻠﻮاﻛﻪ ﻛﻠﻤﻪ ده ﭼﯥ اﻧﺪازه درﺟﻪ او رﺗﺒﻪ ښﻴﻲ ﻟﻜـﻪ ‪ :‬اﺗـﻢ ‪ ،‬ﭘﻨځﻤـﻪ ‪ ،‬څﻠـﻮر ‪،‬‬
‫اول ‪ ،‬دﻋﺪد اﻧﺪازه درﻳﻢ ‪ ،‬څﻠﻮرم او اﺗﻢ د ﻋﺪد رﺗﺒﻪ او درﺟﻪ راښﻴﻲ ‪.‬‬
‫‪ ۵‬ــ ﻓﻌﻞ ﻳﺎ ﻛړ)‪ : (Verb‬ﻫﻐﻪ ﺧﭙﻠﻮاﻛﻪ ﻛﻠﻤﻪ ده ﭼﯥ د درې ګﻮﻧﻮ زﻣﺎﻧﻮ )ﺗﯧﺮه‪ ،‬اوس‪،‬راﺗﻠﻮﻧﻜﻲ ( څﺨـﻪ ﭘـﻪ‬
‫ﻳﻮه ټﺎﻛﻠﯥ زﻣﺎﻧﻪ ﻛﯥ د ﻛﺎر ﻛﻮل راښﻴﻲ ﻟﻜﻪ ‪ :‬ﻛﺎر ﻛﻮي ــ روزي ورﻛﻮي ــ وﻫﻲ ــ ﺳﺎﺗﻞ ــ ﺳﺎﺗﻲ ــ ﺟﻮړ وي ــ‬
‫رﺳﻮي ــ ﺗﻠﻠﻲ ــ ﻻړ ــ ځﻲ ــ راﻧﯧﺴـﻲ اﻏﻮﺳﺘﻞ او اﺧﻠﻮ ﻓﻌﻠﻮﻧﻪ دي ‪.‬‬
‫‪ ۶‬ــ ﻣﺼﺪر)‪ : (Infinitive‬ﻣﺼﺪر د وﺗﻠﻮ ﻳﺎ ﺻﺎدرﻳﺪو ځـﺎى ﺗـﻪ واﻳـﻲ او ﭘـﻪ اﺻـﻄﻼﺣﻲ ﺷـﻜﻞ ﻣـﺼﺪر ﻫﻐـﯥ‬
‫ﻛﻠﻤﯥ ﺗﻪ واﻳﻲ ﭼﯥ د ﻫﻐﯥ څﺨﻪ د ﻳﻮ ﻛﺎر د ﻛﻴﺪﻟﻮ څﺮګﻨﺪ وﻧﻪ ﻛﯧږي ﻣﺜﻼ ً ‪ :‬دﻏﻴﺮ ﺻﺤﻲ ﺷﻴﺎﻧﻮ ﺧـﻮړل اﻧـﺴﺎن‬
‫ﺗﻪ ﺿﺮر رﺳﻮي ‪ .‬ﭘﻪ دې ﺟﻤﻠﻪ ﻛﯥ د ﺧﻮړل ﻛﻠﻤﻪ ﻣﺼﺪر ده ځﻜﻪ ﭼﯥ ﺑﯥ ﻟﻪ زﻣﺎﻧﯥ څﺨﻪ د ﻳﻮ ﻓﻌﻞ اﺟﺮأ ښـﻴﻲ او‬
‫ﻳﺎ ﻣﺼﺪر ﻫﻐﻪ ﻛﻠﻤﻪ ده ﭼﯥ ﺑﯥ ﻟﻪ درې ګﻮﻧﻮ زﻣﺎﻧﻮ څﺨﻪ ﻳﻮ ﻛﺎر ښﻴﻲ او زﻣﺎﻧﻪ ﺗﺮې ﻧﻪ‪ ،‬ﻣـﺎﻟﻮﻣﯧږي ﭘـﻪ ﭘـښﺘﻮ‬
‫ژﺑﻪ ﻛﯥ ﻣﺼﺪر د ﻟﻔﻆ او اﺧﺮ ﭘﻪ ﻟﺤﺎظ ﭘﻨځﻪ ډوﻟﻪ دى ‪.‬‬
‫‪ ١‬ــ ﻻم واﻻ ﻟﻜﻪ ‪ :‬ﺑښﻞ ورﺗﻠﻞ وﻫﻞ‬
‫‪ ٢‬ــ ﻳﺪل واﻻ ﻟﻜﻪ ‪ :‬ﭼﺎودﯦﺪل ‪ ،‬اورﯦﺪل او ﻧﻮر‬
‫‪ ٣‬ــ ول واﻻ ﻟﻜﻪ ‪ :‬او رول ‪،‬ډارول ـ ﻟﺒﻤﻮل ‪. . .‬‬
‫‪ ۴‬ــ ﻛﻮل واﻻ ﻟﻜﻪ ‪ :‬ﺑﻴړه ﻛﻮل ‪ ،‬زﻏﻢ ﻛﻮل ‪. . .‬‬
‫‪ ۵‬ــ ﻛﻴﺪل واﻻ ﻟﻜﻪ ‪ :‬ﭘﺎﺗﯥ ﻛﯧﺪل ‪ ،‬ښﺎﻳﺴﺘﻪ ﻛﯧﺪل ‪. . .‬‬
‫‪ ٧‬ــ ﻗــﻴــﺪ)‪ : (Adverb‬ﻗﻴﺪ ﻫﻐـﻪ ﺧﭙﻠﻮاﻛـﻪ ﻛﻠﻤـﻪ ده ﭼـﯥ د ﻓﻌـﻞ ﺳـﺮه ﻳـﻮ ځـﺎى ﻛﻴـږي او ﻫﻐـﻪ ﭘـﻪ ﻳـﻮ ﺣﺎﻟـﺖ او‬
‫وﺿﻴﻌﺖ ﭘﻮرې ﻣﻘﻴﺪ ﻛﻮي ﻟﻜﻪ ‪ :‬زه ﭘﺮون ﻟﻪ ﻟﻐﻤﺎن ﻧﻪ راﻏﻠﻢ ‪ ،‬ډﻳﺮ ﭘـﻪ زړه ﭘـﻮرې زﻳـﺎﺗﻮاﻟﻰ ژر او داﺳـﯥ ﻧـﻮر ‪.‬‬
‫ﭘﻪ ﭘښﺘﻮ ژﺑﻪ ﻛـﯥ د ﻗﻴـﺪ ﺧﭙﻠـﻮاﻛﯥ ﻛﻠﻤـﯥ د ﻛﻠـﻪ ‪ ،‬ﻛـﻮم ‪ ،‬ﻛـﻮم وﺧـﺖ ‪،‬څﺮﻧګـﻪ ‪ ،‬څـﻪ ډول ‪ ،‬ﭼﻴﺮﺗـﻪ ‪ ،‬څـﻮﻣﺮه او‬
‫داﺳﯥ ﻧﻮروﺗﻪ ځﻮاب واﺋﻲ د ﻗﻴـﺪ ﻣـﺸﻬﻮر ﻗـﺴﻤﻮﻧﻪ دادي ‪ :‬دزﻣـﺎﻧﯥ ﻗﻴـﺪ ﻟﻜـﻪ ‪ :‬ﭘـﺮون ‪ ،‬اوس ‪ ،‬ﻧـﻦ ‪،‬دوﺧﺘـﻪ ‪،‬‬
‫ﻫﻤﻴﺶ ‪،‬ﻛﻠﻪ ﻛﻠﻪ ‪ ،‬ﻛﺒﻬﻲ ﻛﺒﻬﻲ او ﻧﻮر ‪.‬‬
‫ــ د ځﺎى او ﻣﻜﺎن ﻗﻴﺪ ﻟﻜﻪ ‪ :‬دﻟﺘﻪ ‪ ،‬ﭘﺎس ‪ ،‬وړاﻧﺪې ‪ ،‬ﻟﺮې‪،‬ﻧږدې او ﻧﻮر ‪.‬‬
‫ــ د ﺷﻚ ﻗﻴﺪ ﻟﻜﻪ ‪ :‬ګﻮﻧﺪې ‪ ،‬ښﺎﻳﻲ‪ ،‬اﻧﺸﺄاﻟﻪ ‪.‬‬
‫ــ د ﻋﻠﺖ او ﺳﺒﺐ ﻗﻴﺪ ﻟﻜﻪ ‪ :‬څﻠﻪ ځﯥ ‪ ،‬وﻟﯥ ﻧﻪ ﻛﯧﻨﯥ ‪.‬‬
‫ــ د وﺿﻌﻴﺖ او ﺣﺎﻟﺖ ﻗﻴﺪ ﻟﻜﻪ ‪ :‬ژر ‪ ،‬راځﻪ ‪ ،‬ﭘﻪ ﻣﻨډه ځﻪ ‪،‬وﻟﯥ ورو ځﯥ او ﻧﻮر ‪.‬‬
‫ﺻﻔﺎت ﻫﻢ د ﻗﻴﺪ ﭘﻪ ﺗﻮګﻪ اﺳﺘﻌﻤﺎﻟﯧږي او ﻛﻠﻪ ﻳﻮ ﺻﻔﺖ د ﺑﻞ ﺻﻔﺖ د ﭘﺎره ﻫﻢ د ﻗﻴﺪ وﻇﻴﻔـﻪ اﺟـﺮأ ﻛـﻮي ﻟﻜـﻪ ‪:‬‬
‫ﭘﯧﻐﻠﻪ ﻧﺠﻠۍ ﻫﻠﺘﻪ ﻏﻠﯥ ﻧﺎﺳﺘﻪ دى ښﯥ ﺧﻮږې ﺧﺒﺮې ﻛﻮي او ﻧﻮر‪.‬‬
‫) ب ( ﻧﺎ ﺧﭙﻠﻮاﻛﻪ ﻛﻠﻤﯥ ‪:‬‬
‫‪ ١‬ــ ﺳﺮﻳﻨﻪ ‪ ،‬ﺳﺮﺑﻞ ‪ :‬ﺳﺮﻳﻨﻪ ﻫﻐﻪ ﻧﺎ ﺧﭙﻠﻮاﻛـﻪ ﻛﻠﻤـﻪ ده ﭼـﯥ د ﻛﻠﻤـﻮد اړوﻧـﺪﺗﻮب ﻟـﻪ ﭘـﺎره ﭘـﻪ ﻛـﻼم ﻛـﯥ د ﻛﻠﻤـﯥ‬
‫څﺨــﻪ د ﻣﺨــﻪ راځــﻲ دﻫﻐــﻪ ﺳــﺮه ﻳــﻮ ځــﺎى ﻧــﻪ ﻟﻴﻜــﻞ ﻛﯧــږي ﻟﻜــﻪ ‪ :‬ﭘــﻪ ﻳــﻮ ﻣــﺘﻦ ﻛــﯥ د ﭘﻪ‪،‬ﻟﻪ‪،‬ﭘﺮ‪،‬ﺑﺮ‪،‬ﻧﻪ‪،‬ﺗﺮ‪،‬ﺑــﻪ‬
‫ﻧﺎﺧﭙﻠﻮاﻛﻪ ﻛﻠﻤﯥ دي ‪.‬‬
‫‪ ٢‬ــ ﭘﺴﻴﻨﻪ ) اوﺳﺘﺮﺑﻞ ( ‪ :‬ﭘﺴﻴﻨﻪ ﻫﻐﻪ ﻧﺎﺧﭙﻠﻮاﻛﻪ ﻛﻠﻤﻪ ده ﭼﯥ د ﻛﻠﻤـﻮ داړوﻧـﺪﻛﻮﻟﻮ ﻟـﻪ ﭘـﺎره د ﻳـﻮې ﺧﭙﻠـﻮاﻛﯥ‬
‫ﻛﻠﻤﯥ ﭘﻪ ﭘﺎى ﻛﯥ راځﻲ‪،‬ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﺧﭙﻠﻮاﻛﻪ ﻣﺎﻧﺎ ﻧﻪ ﻟﺮي او ﻳﻮ ځﺎى ورﺳﺮه ﻧﻪ ﻟﻴﻜـﻞ ﻛﻴـږي ﻟﻜـﻪ ‪ :‬ﭘـﻪ ﻳـﻮه ﻟﻴـﻚ‬
‫ﻛﯥ د)ځﻴﻨﯥ ‪ ،‬ﺗﻪ ‪ ،‬ﻟﻪ ﭘﺎره ‪،‬څﺨﻪ ‪ ،‬ﭘﻮرې ‪،‬راﻫﻴﺴﯥ‪ ،‬ﭘـﻪ ﺑـﺎره ﻛـﯥ ‪ ،‬ﭘـﻪ ﻫﻜﻠـﻪ ‪،‬ﭘـﻪ ﺑﺮﺧـﻪ ﻛـﯥ ‪ ،‬ﭘـﻪ ﻟـړ ﻛـﯥ ‪ ،‬ﭘـﻪ‬
‫ﺷﺎوﺧﻮاﻛﯥ او داﺳﯥ ﻧﻮرې ‪ (. . .‬ﭘﺴﻴﻨﯥ ﭘﻪ دوه ډوﻟﻪ دي ‪:‬‬
‫ﺳﺎده ﭘﺴﻴﻨﯥ ‪ :‬ﭼﯥ ﻟﻪ ﻳﻮې ﻛﻠﻤﯥ څﺨﻪ ﺟﻮړې وي ﻟﻜﻪ ‪ :‬ﻛﯥ ‪ ،‬ﺳﺮه ‪. . .‬‬
‫ﻣﺮ ﻛﺒﯥ ﭘﺴﻴﻨﯥ ﻟﻜﻪ ‪ :‬ﻟﻪ ﭘﺎره ‪ ،‬ﭘﻪ ﺑﺎره ﻛﯥ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ اوﻧﻮر‪.‬‬
‫‪ ٣‬ــ ﻋﻄﻒ او رﺑﻂ )‪ : (Conjunction‬ﻋﻄﻒ او رﺑﻂ دوه ډوﻟﻪ دي ‪.‬‬
‫) اﻟــﻒ ( ‪ :‬ﭘﻴﻮﺳــﺘﻮوﻧﻜﻰ ﻋﻄــﻒ او رﺑــﻂ ‪ :‬ﻫﻐــﻪ ﻧــﺎﺧﭙﻠﻮاﻛﯥ ﻛﻠﻤــﯥ دي ﭼــﯥ ﭘــﻪ ﻣﺘﻨﻮﻧــﻮ او ﺟﻤﻠــﻮ ﻛــﯥ ﻛﻠﻤــﻰ‪،‬‬
‫ﻋﺒﺎرﺗﻮ ﻧﻪ او ﺟﻤﻠﯥ ﺳﺮه ﺗړي ﻛﻠﻪ ﻫﻢ ﺧﻼﻓﯥ ‪ ،‬ﻟﻜﻪ ‪ :‬اﻣﺎ‪ ،‬ﻣګﺮ ‪ ،‬وﻟﯥ ‪ ،‬ﺧـﻮ ‪ ،‬ﻟـﻴﻜﻦ او ﻛﻠـﻪ ﭘﺮﻟـﻪ ﭘـﺴﯥ ﻟﻜـﻪ ‪ :‬د‬
‫‪،‬او ‪ ،‬و ‪،‬اوﻛﻠﻪ د ﺟﺪا ﻳﯥ ﻟﭙﺎره ﻟﻜﻪ ‪ ) :‬ﻳﺎﻫﻢ ‪ ،‬څﻪ څﻪ ‪ ،‬ﻛﻪ ﻧـﻪ ( ﭘـﻪ ﺗﻮګـﻪ راځـﻲ ﭼـﯥ دا ټـﻮﻟﯥ د ﭘﻴﻮﺳـﺘﻮوﻧﻜﻲ‬
‫ﻋﻄﻒ او رﺑﻂ ﭘﻪ ﻧﻮم ﻳﺎدﯦږي او د ﺟﻤﻠﻮ ﺳﺮه ګډﻧﻪ ﻟﻴﻜﻞ ﻛﯧږي ‪.‬‬
‫) ب ( ‪ :‬ﺗﺎﺑﻊ ﻋﻄﻒ او رﺑﻂ ‪ :‬ﺗﺎﺑﻊ ﻋﻄﻒ او رﺑﻂ ﻫﻐﻪ ﻧﺎ ﺧﭙﻠﻮاﻛﯥ ﻛﻠﻤﯥ دي ﭼﯥ ﭘﻪ ﻣﺮﻛﺒﻮ ﺟﻤﻠـﻮ ﻛـﯥ راځـﻲ او‬
‫ﻳﻮه ﺟﻤﻠﻪ د ﺑﻠﯥ ﺟﻤﻠﯥ ﺗﺎﺑﻊ ﻛﻮي ﻟﻜﻪ ‪ ) :‬اوس ﭼﯥ ‪ ،‬ﺗﺮ څﻮ ﭼـﯥ ‪،‬ﻛﻠـﻪ ﭼـﯥ ‪،‬ﺧـﻮﭼﯥ ‪ ،‬ﻧـﻮ ښـﻪ ‪ ،‬ﻣګﺮﭼـﯥ ‪ ،‬ددې‬
‫ﻟﭙﺎره ﭼﯥ ( ﭼﯥ ﭘﻪ ﭘﻮرﺗﻨﻴﻮ ﻣﺮﻛﺒﻮ ﺟﻤﻠﻮ ﻛﯥ ذﻛﺮ ﺷﻮي او ﻳﻮه ﺟﻤﻠﻪ ﻳﯥ د ﺑﻠﯥ ﺟﻤﻠﯥ ﺗﺎﺑﻊ ﻛړې ده ‪.‬‬
‫‪ ۴‬ــ ﺳﺎﺑﻘﯥ‪ ،‬ﻣﺨﺘﺎړي ‪،‬ﻳﺎ ﻣﺨﻮﻧﺪي)‪ : ( Pre Fixes‬ﻣﺨﺘﺎړي ﻫﻐﻪ ﻧـﺎﺧﭙﻠﻮاﻛﯥ ﻛﻠﻤـﯥ دي ﭼـﯥ د ﺧﭙﻠـﻮاﻛﯥ‬
‫ﻛﻠﻤﯥ درﻳښﯥ څﺨﻪ د ﻣﺨﻪ راځﻲ او د ﻛﻠﻤﯥ ﻣﻌﻨﺎ ﺗﻪ ﺗﻐﻴﺮ ﭘﻪ ﻳـﻮه ﺟﻤﻠـﻪ ﻛـﯥ د ﻧﺎروﻏـﺎﻧﻮ ‪،‬ﻧﺎﭘﻮﻫـﺎﻧﻮ ‪ ،‬ﻧـﺎﺗﻮان‬
‫اوﻧﻮروﻛﻠﻤﻮﻛﻰ د )ﻧﺎ( او د ﺑﯥ ﻓﻜﺮه‪ ،‬ﺑﯥ ﻗﺪره‪،‬ﺑﯥ ﺑﺎﻛـﻪ ﻛﻠﻤـﻮﻛﯥ د )ﺑـﯥ( او دﻫﻤﺰوﻟـﻲ‪ ،‬ﭘـﻪ ﻛﻠﻤـﻪ ﻛـﯥ )ﻫـﻢ(‬
‫ﻣﺨﻮﻧﺪي ﺑﻠﻞ ﻛﯧږي ‪.‬‬
‫‪ ۵‬ــ ﻻﺣﻘﻪ ‪،‬روﺳﺘﺎړي ‪،‬ﺷﺎوﻧﺪي )‪ : (Suffixes‬د ﻛﻠﻤﻮﻫﻐﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﭼﯥ د ﻛﻠﻤﯥ درﻳښﯥ ﺳﺮه ﻳـﻮ ځـﺎى راځـﻲ او‬
‫دﻛﻠﻤﯥ ﻣﻌﻨﺎ ﺗﻪ ﺗﻐﻴﺮ ورﻛـﻮي ﻻﺣﻘـﻪ ﻳـﺎ روﺳـﺘﺎړي ﻳـﺎ ﺷـﺎوﻧﺪې ﺑﻠـﻞ ﻛﯧـږي ‪ .‬ﻟﻜـﻪ ‪ :‬ﭘـﻪ ﻟﻴﻜـﻮال ﻛـﯥ )وال( ﭘـﻪ‬
‫ﭘﻮﻫﻨﺘﻮن ﻛﯥ )ﺗﻮن( روﺳﺘﺎړي ﺑﻠﻞ ﻛﯧږي ‪.‬‬
‫‪ ۶‬ــ ﻏږوﻧﻪ )‪ : (Introjections‬ﭘﻪ ځﻴﻨﻮ وﺧﺘﻮﻧﻮ ﻛﯥ د ډﯦﺮې ﺧﻮښـۍ ‪ ،‬ﺧﭙګـﺎن او ﺣﻴﺮاﻧـۍ ﭘـﻪ وﺧـﺖ ﻛـﯥ ﻳـﻮ‬
‫ﻧﺎڅــﺎﭘﻲ ځﻴﻨــﯥ ﻏږوﻧــﻪ ﻟــﻪ ﺧــﻮﻟﯥ وځــﻲ ﻟﻜــﻪ ‪ :‬ﻫــﺎ! ‪ ،‬ﻫــﺎى!! اوه!؟ داڅﻨګــﻪ ؟ واخ ‪ ،‬واى اوﻧــﻮر ﭼــﯥ دﻏــﻮ‬
‫اﺣﺴﺎﺳﻰ ﻛﻠﻤﻮ ﺗﻪ ﻏږوﻧﻪ وﻳﻞ ﻛﯧږي ؛ واخ دﻣﻴﺮوﻳﺲ آﺳﭙﯥ ؤ وﻫﻠﻢ ‪.‬‬
‫٭ ــ ﻣﻴﻨځ ﺗﺎړي )‪ : (In Fixes‬ﻣﻴﻨځ ﺗﺎړي ﻫﻐﻪ ﺗﺎړي دي ﭼﯥ د ﻳﻮ ﻣﻮرﻓﻴﻢ ﻳﺎ ﻟﻐﺖ ﭘﻪ ﻣﻴﻨځ ﻛﯥ ځﺎى ﻧﻴﺴﻰ او‬
‫ﻟﻪ ﻧﻮې ﻣﺎﻧﺎ ﺳﺮه ﻧﻮى ﻟﻐﺖ ﻳﺎ ﻛﻠﻤﻪ ﻣﻴﻨځ ﺗﻪ راوړي ‪ .‬ﭘﻪ ﭘښﺘﻮ ژﺑـﻪ ﻛـﯥ زﻳـﺎﺗﺮه ﻣﻴﻨځﺘـﺎړي د اﻟـﻒ ﭘـﻪ ﻣﻴـﻨځ ﺗـﻪ‬
‫راﺗګ ﺟﻮړﯦږي ﻟﻜﻪ ‪ :‬ﺑﯧﻼ ﺑﯧﻞ ‪ ،‬ﻣﺨﺎﻣﺦ ‪ ،‬زړه ﻧﺎ زړه ‪ ،‬ﺷﻮر ﻣﺎ ﺷﻮر او ﻧﻮر ‪.‬‬
‫‪...................................................................................................................‬‬
‫‪ ۶١‬ــ د ) ﻳﺎګﺎﻧﻮ ( د ډوﻟﻮﻧﻮﻟﻨډه ﺷﺮﺣﻪ ‪:‬‬
‫ﭘﻪ ﭘښﺘﻮ ژﺑﻪ ﻛﯥ د ﺑﻞ ﻫﺮ ﺗﻮري ﭘﻪ ﺷﺎن )ﻳﯥ( ګﺎﻧﯥ د ﻛﺎروﻧﯥ ځﺎﻧګړي ځﺎﻳﻮﻧﻪ ﻟﺮي‪ .‬ﻛﻪ ﭼﯧﺮې ﭘـﻪ ﻧﺜـﺮ او ﻧﻈـﻢ‬
‫ﻛﯥ ﻫﺮ ﻳﻮه ﭘﺮ ﺧﭙﻞ ځﺎى وﻛﺎرول ﺷﻲ‪ .‬ﻧﻮ د ﻣﺘﻦ ﭘﻪ رواﻧۍ‪ ،‬اﺳﺎﻧۍ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻴﺰې څﺮګﻨـﺪوﻧﯥ او ﺧـﻮږﻟﻨۍ ﻛـﯥ ﺑـﻪ‬
‫ډﯦﺮه ﻣﺮﺳﺘﻪ وﻛړي‪ .‬ﺧﻮ ﻛﻪ ﭼﯧﺮې دا)ى( ګﺎﻧﯥ ﭘﺮ ځﺎى او ﺧﭙﻠﻪ ﺑڼﻪ وﻧﻪ ﻛﺎرول ﺷﻲ‪ ،‬ﻧﻮ ﻟﻮﺳﺘﻮﻧﻜﻰ د ﻣـﺘﻦ ﭘـﻪ‬
‫ﻟﻮﺳﺘﻠﻮ ﻛﯥ ټﻜﻨﻰ ﻛﯧږي او ﻛﻠﻪ ﻛﻠﻪ دې ﺗـﻪ ﻣﺠﺒـﻮرﻳږي ﭼـﯥ د ﺟﻤﻠـﯥ ﭘـﺎى ﺗـﻪ ځـﺎن ورﺳـﻮي او ﺑﻴـﺎ ﻟـﻪ ﺳـﺮه د‬
‫ﺟﻤﻠﯥ روﻏﻪ ﺑڼﻪ وﻟﻮﻟﻲ ‪ .‬دا د دې ﻣﺎﻧﺎ ورﻛﻮي ﭼﯥ د ﭘښﺘﻮ ﻫـﺮ ﻟﻮﺳـﺘﻮﻧﻜﻰ د ﭘـښﺘﻮ د ﻫـﺮ ﻣـﻀﻤﻮن ﻣـﺘﻦ دوه‬
‫ځﻠﻪ ﻟﻮﻟﻲ ‪ .‬ﻛﻠﻪ ﻛﻠﻪ د )ى( ګـﺎﻧﻮ د ﻧﺎﺳـﻤﯥ ﻛﺎرﻳـﺪﻧﯥ ﻟـﻪ ﻛﺒﻠـﻪ ﻳـﻮه ﻛﻠﻤـﻪ‪ ،‬ﺟﻤﻠـﻪ ﻳـﺎ ﺗﺮﻛﻴـﺐ ﻫﻤﺎﻏـﻪ د ﻟﻴﻜـﻮال‬
‫ﻏﻮښــﺘﻨﯥ ﻣﺎﻧــﺎ ﻫــﻢ ﻧــﻪ ﺷــﻲ رﺳــﻮﻟﻰ او ﻟﻮﺳــﺘﻮﻧﻜﻰ ﻟــﻪ ذﻫﻨــﻲ ﺳــﺘړﻳﺎ ﺳــﺮه ﻣﺨــﺎﻣﺨﻮي د دې ﻟﭙــﺎره ﭼــﯥ ﭘــﻪ‬
‫راﺗﻠﻮﻧﻜﻮ ﭼﺎﭘﻲ ﻛﺘـﺎﺑﻮﻧﻮ‪،‬ﻣﺠﻠﻮاو رﺳـﻨﻴﻮ ﻛـﯥ د دې ﺗـﻮرو )د ﺑـﯧﻼ ﺑﯧﻠـﻮ ﻳﺎګـﺎﻧﻮ( ﻣﺮاﻋـﺖ وﺷـﻲ او ﻳـﺎ ﻫﻐـﻮ‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﭼﯥ ﺗﺮ اوﺳﻪ ﻻ د دې ﺗﻮرو ﭘﻪ دﻗﻴﻖ اﺳﺘﻌﻤﺎل او ﻛﺎرﻳﺪﻧﻪ ﻛﯥ ﺳﺘﻮﻧﺰې ﻟﺮي او ﻳﺎ ﭘﺮې ﻧﻪ ﭘـﻮﻫﯧږي‪،‬‬
‫د ﻫﻐﻮى د ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺗﻮ ﻟﭙﺎره دﻟﺘﻪ د دې ﺗﻮرو )ﻳﺎګﺎﻧﻮ(ﻟـــﻨــډه ﺗﺸﺮﻳﺢ راوړو‪:‬‬
 ‫ﭘﻪ ﭘښﺘﻮ ﻛﯥ د )ﻳﻲ( ﺗﻮري څﻠﻮر ډوﻟﻪ او ﭘﻪ ﻻﻧﺪې ﭘﻨځﻮ ﺷﻜﻠﻮﻧﻮ ﻟﻴﻜﻞ ﻛﯧږي ‪.‬‬
‫‪١‬ــ ﻧﺮﻣﻪ ) ى ‪ : (ay‬ﻫﻐﻪ ى ده ﭼﯥ ﻟﻪ )ى( څﺨﻪ د ﻣﺨﻪ ﺗﻮرى زور ﻟﺮي او ﭘـﺴﺘﻪ وﻳﻠـﻪ ﻛﯧـږي دا ډول )ى( ﺳـﺎده‬
‫ﻟﻴﻜﻠﻪ ﻛﯧږي ټﻜﻰ او ﻛﻮﻣﻪ ﺑﻠﻪ ﻧښﻪ ﻧﻪ ﻟﺮي دا ى ﭘـﻪ ﺣﻘﻴﻘـﺖ ﻛـﯥ ﻟـﻪ دووﻏږوﻧـﻮ څﺨـﻪ ﺟـﻮړه ﺷـﻮﯦﺪه ﻳـﺎﻧﯥ ﻳـﻮ‬
‫ﻏﺒــﺮګ ﻏــږ ده ﭼــﯥ ﻳــﻮﻏږﻳﯥ ﺧﭙﻠــﻮاك)واولِ( اوﺑــﻞ ﻳــﯥ ﻧــﻴﻢ واك)ﺳــﻴﻤﻲ واولِ( دى زﻳــﺎﺗﺮه د ﻣﻔــﺮدو ﻧﺎرﻳﻨــﻪ‬
‫ﻧﻮﻣﻮﻧﻮاوﻓﻌﻠﻮﻧﻮﻟﻪ ﭘﺎره راځﻲ ﻟﻜﻪ ‪ :‬ﺳړى ــ ﻟﺮګﻰ ‪ ،‬اﻏﺰى‪،‬ﺗﻠﻠﻰ ‪،‬ﻟﻴﻜﻠﻰ ‪،‬وﻫﻠﻰ ‪ ) .‬ټﻮل ﻣﻔﺮد( ‪.‬‬
‫‪ ٢‬ــ څﺮګﻨﺪه ) ﻣﻌﺮوﻓﻪ ( » ي ‪ : « I‬ﻫﻐﻪ ده ﭼﯥ ﻟﻪ دې څﺨﻪ دﻣﺨﻪ ﺗﻮرى اوږد زﻳﺮﻟﺮي او د)ي( ﺗﻠﻔﻆ ﭘﻪ ﻟﻨـډ ډول‬
‫ﻛﯧــږي دا ډول )ي( څﻨــګ ﭘــﻪ څﻨــګ دوه ټﻜــﻲ ﻟــﺮي دا ﻳــﻮ ﺧﭙﻠــﻮاك ﻏــږ دى زﻳــﺎﺗﺮه ﻧﺎرﻳﻨــﻪ ﻧﻮﻣﻮﻧــﻪ ﭼــﯥ ﭘــﻪ‬
‫)ى‪(ay‬ﭘﺎى ﺗﻪ رﺳﻴﺪﻟﻲ وي د ﺟﻤﻊ ﺣﺎﻟﺖ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻳـﯥ راځـﻲ اوﭘـﻪ ځﻴﻨﻮﻧـﺴﺒﺘﻲ ﺳﺘﺎﻳﻨﻨﻮﻣﻮﻧﻮاوﻛِـﺴﺒﻲ ﻧﻮﻣـﻮ‬
‫ﺳړي ‪،‬ﻟﺮګﻲ‪،‬اﻏﺰي‪،‬ﻛﺎﻟﻲ ‪،‬راځﻲ‪ ،‬ﻧﻪ ﺧﻮري ‪،‬دوﺑﻲ ‪ ،‬ﺗﻮﭘﭽﻲ ‪.‬‬ ‫ﻛﯥ ﻫﻢ اﺳﺘﻌﻤﺎﻟﯧږي ﻟﻜﻪ ‪:‬‬
‫‪ ٣‬ــ اوږده )ې ‪ : (e‬ﻫﻐﻪ ده ﭼﯥ ﻟﻪ )ې( څﺨﻪ دﻣﺨﻪ ﺗﻮرى اوږد زﻳﺮﻟﺮي او د )ې( ﺗﻠﻔﻆ ﭘﻪ اوږده ﺗﻮګـﻪ ﻛﯧـږي دا‬
‫ډول )ې( ﻻﻧــﺪې ﺑﺎﻧــﺪې دوه ټﻜــﻲ ﻟــﺮي داﻳــﻮ ﺧﭙﻠــﻮاك ﻏــږدى ﭘــﻪ زﻳﺎﺗﻮﻣﻔﺮدوښــځﻴﻨﻪ ﻧﻮﻣﻮﻧــﻮﻛﯥ ﭼــﯥ ﭘــﻪ‬
‫زور)‪ (a,y‬ﭘــﺎى ﺗــﻪ رﺳــﯧﺪﻟﻲ وي دﻫﻐــﻮى دﺟﻤــﻊ ﻟــﻪ ﭘــﺎره راځــﻲ ﻟﻜــﻪ ‪ :‬ﺷــﻴﺪې ‪،‬ﻛﺘــﺎﺑﭽﯥ ‪ ،‬ﭘــﺎڼﯥ ‪،‬ﭘﻠﻮﺷــﯥ ‪،‬‬
‫ﺳﭙﯧﺪې اوﻧﻮر ‪.‬‬
‫‪ ۴‬ــ زورﻛۍ واﻟﻪ )ۍ ‪ : (ay‬دﻏﻪ ۍ ﭘﻪ دوه ﺷﻜﻠﻪ ﻟﻴﻜﻞ ﻛﯧږي ‪:‬‬
‫)اﻟﻒ( ‪ :‬ﻫﻐﻪ ده ﭼﯥ ﻟﻪ )ۍ( څﺨﻪ د ﻣﺨﻪ ﺗﻮرى زورﻛﻰ ﻟﺮي دا ډول )ۍ( ﺗﻞ د ﻛﻠﻤـﯥ ﭘـﻪ ﭘـﺎى ﻛـﯥ راځـﻲ ﺧـﻮ‬
‫ﻛﻪ دﻧﻮم ﭘﻪ ﭘﺎى ﻛﯥ راﺷﻲ ﻳﻮ ﻛﻮﭼﻨۍ ﻛﺮښﻪ ورﺳﺮه ﻧښﻠﻲ دا‪،‬ﻟﻪ دووﻏږوﻧﻮﺟﻮړه ﺷﻮې ﭼﯥ ﻳﻮ ﻳﯥ ﺧﭙﻠﻮاك ‪a‬‬
‫اوﺑﻞ ﻳﯥ ﻧﻴﻢ واك ‪ y‬دى ﭼﯥ دواړه ﭘﻪ ګډه ﻳﻮﻏﺒﺮګ ﻏږﺟﻮړوي زﻳﺎﺗﻪ ﻣﻔﺮدو ښځﻴﻨﻪ ﻧﻮﻣﻮﻧـﻮﻛﯥ راځـﻲ ﻟﻜـﻪ ‪:‬‬
‫ﺧﻮﻟۍ ‪ ،‬ډوډۍ ‪.‬‬ ‫ﻛړﻛۍ ‪ ،‬ﻣﻼﻟۍ‪،‬‬
‫) ب ( ‪ :‬اوﻛﻪ دﻓﻌﻞ ﭘﻪ ﭘﺎى ﻛﯥ راﺷﻲ ﻫﻤﺰه)ء( ورﺑﺎﻧﺪې ﻟﻴﻜﻞ ﻛﯧږي )ئ( دې ﺗﻪ ﻫﻤﺰه ﻟﺮوﻧﻜﯥ ﻳﺎ واﻳـﻲ دا ﻟـﻪ‬
‫زورﻛۍ واﻟﯥ ۍ ﺳﺮه ﭘﻪ ﺗﻠﻔﻆ ﻛﯥ ﺗﻮﭘﻴﺮ ﻧﻪ ﻟﺮي ﻏږوﻧﻪ ﻳﯥ ﻳﻮﺷﺎن دي دا دې اﻣﺮ او ﻧﻬﯥ )ﻛﻮل اوﻣﻨﻊ ﻛﻮل(‬
‫ﭘﻪ ﻓﻌﻠﻮﻧﻮاوﻧﻮﻣﻮﻧﻮﻛﯥ ﻟﻜﻪ ‪ :‬ﺧﻮرئ ‪،‬څښﺊ ‪،‬راﺷﺊ‪،‬ﻣﻪ ځﺊ ‪ ،‬وﻫﺊ او ﻧﻮروﻛﯥ اﺳـﺘﻌﻤﺎﻟﯧږي ‪ .‬دﻏـﻪ )ئ( ﻛـﻪ‬
‫دﻛﻠﻴﻤــﯥ ﭘــﻪ ﻣــﻨځ ﻛــﻰ راﺷــﻲ د څﺮګﻨــﺪې) ي( ﭘــﻪ ﺷــﻜﻞ ﺑــﺪ ﻟﯧــږي ﻟﻜــﻪ ‪ :‬دﻛړﻛﻴﻮﻫﻨﺪارې‪،‬دﺧﻮﻟﻴﻮﺑﻴــﻪ‪،‬د‬
‫څﻮﻛﻴﻮاﻳښﻮدل او داﺳﯥ ﻧﻮر‪.‬‬
‫‪ ۵‬ــ ﻣﻮﻗﻮﻓﻪ )ى‪: (ay‬دا)ﻳﺎ( دﺷﻜﻞ او آوازﻟﻪ ﻣﺨﯥ دﻧﺮﻣﯥ ى ﭘﻪ ﺷﺎن ده دﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻟﻪ ﺣﻴﺜﻪ ﺗﻮﭘﻴﺮﻛﻮي ﭼـﯥ‬
‫دﻣﺨﻪ ﺗﻮرى ﺋﯥ) اﻟﻒ ﻳﺎ واو( وي ﻣﻮﻗﻮﻓﻪ )ى( ﺑﻠﻠﻪ ﻛﯧـږي ﻟﻜـﻪ ‪ :‬ځـﺎى ‪ ،‬ﺳـﺮاى ‪ ،‬ﻟـﻮى ﺧـﺪاى ‪ ،‬زوى ‪،‬دا ډول‬
‫)ى( د ﻧﺮﻣﯥ ) ى ( ﭘﻪ څﻴﺮ ﺳﺎده ﻟﻴﻜﻠﻪ ﻛﯧږي ‪.‬‬
‫ــ اوس ﺑﻪ دﺑﻴﻼﺑﯧﻠﻮ)ﻳﺎګﺎﻧﻮ( دﻛﺎرﯦﺪﻧﯥ څﻮﺑﯧﻠګﯥ ﭘﻪ ﻳﻮه ﻛﻠﻤﻪ ﻛﯥ دﻣﺎﻧﺎ ﻟﻪ ﺗﻮﭘﻴﺮﺳﺮه وګﻮرو ‪:‬‬
‫‪١‬ــ ګـﯧّډۍ )ګﻠﺪﺳﺘﻪ( ‪٢‬ــ ګﯧډى )ﭘﺸﺘﺎره( ‪٣‬ــ ګﻴډى ) ﻗﻮچ ﻧﺮ( ‪۴‬ــ ګﯧډۍ )ﻣﯧﺶ ﻳﺎﻣﺎدۀ ﻗﻮچ( ‪۵‬ــ ګﯧډې‬
‫)ﺷﻜﻢ ﻫﺎ( ‪۶‬ــ ګﯧډي )ﭘﺸﺘﺎره ﻫﺎ( ‪٧‬ــ ګﻴډي )ﻗﻮچ ﻫﺎى ﻧﺮ( اوداﺳﯥ ﻧﻮرې ډﻳﺮې ﺑﯧﻠګﯥ ﺷﺘﻪ دي ‪.‬‬
‫د واو » و « او ﻫﯥ » ه « د ﻏږوﻧﻮد ﻛﺎرﻳﺪﻧﻲ ﺑﯧﻠګﯥ ‪:‬‬
‫‪ ۶٧‬ــ څﺮګﻨﺪ واو ) وــ ‪ : (U‬څﺮګﻨـﺪ واو دې ﻧﺎرﻳﻨـﻪ ﻧﻮﻣﻮﻧـﻮ ﭘـﻪ ﭘـﺎى ﻛـﯥ راځـﻲ ﻟﻜـﻪ ‪ :‬ﻛﭽـﺎﻟﻮ ‪ ،‬ﻻټـﻮ ‪ ،‬ﺧﯧټـﻮ ‪،‬‬
‫ټټـــﻮ او داﺳﯥ ﻧﻮر ‪.‬‬
‫‪ ۶٨‬ــ ﻧﺮم واو )و ــ ‪ : (Aw‬د ﻛﻮﻣﻮﻧﻮﻣﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﭘﺎى ﻛﯥ ﭼﯥ ﻧﺮم واو راﺷﻲ ﻫﻐﻪ ﻧﺎرﻳﻨﻪ ﻧﻮم ګڼﻞ ﻛﯧږي ﻟﻜـﻪ ‪ :‬ﻟـﻮ‪،‬‬
‫ﻛﻨډو ‪ ،‬ﭘﻠﻮ ‪ ،‬ﻋﻠﻮ او داﺳﯥ ﻧﻮر ‪.‬‬
‫‪ ۶٩‬ــ اوږد واو )و ــ ‪ : (O‬دا واو د ښځﻴﻨﻪ ﻧﻮﻣﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﭘﺎى ﻛـﯥ راځـﻲ او د ﻛﻮﻣـﻮ ﻧﻮﻣﻮﻧـﻮ ﭘـﻪ ﭘـﺎى ﻛـﯥ ﭼـﯥ را‬
‫ﺷﻲ ښځﻴﻨﻪ ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ ﺑﻠﻞ ﻛﯧږي ﻟﻜﻪ ‪ :‬ﻣﺴﺘﻮ ‪ ،‬زاﻧګﻮ ‪ ،‬ښﺎرو ‪ ،‬ﭘﻴﺸﻮ او داﺳﻰ ﻧﻮر‪.‬‬
‫‪ ٧٠‬ـــ ﻛﻮﭼﻨۍ ﻫﯥ ) ه ــ ‪ : (A‬د ﻛﻮﻣﻮ ﻧﻮﻣﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﭘﺎى ﻛﯥ ﭼﯥ ﻛﻮﭼﻨۍ ﻫﯥ راﻏﻠﯥ وي ﻫﻐﻪ ﻧﺎرﻳﻨـﻪ ﻧﻮﻣﻮﻧـﻪ ﺑﻠـﻞ‬
‫ﻛﯧږي ﻟﻜﻪ ‪ :‬ﺗﺮه ‪ ،‬وراره ‪ ،‬ﭘﺴﻪ ‪ ،‬زړه او داﺳﻲ ﻧﻮر ؛ ﻣګﺮ ﻛﻮﭼﻨۍ ﻫﯥ ﻛﻠﻪ ﻛﻠﻪ ﭘﻪ ﺑﯥ ﺳـﺎ ښـځﯧﻨﻪ ﻧﻮﻣﻮﻧـﻮ ﻛـﯥ‬
‫ﻫﻢ راځﻲ ﻟﻜﻪ ‪ :‬ﺧﻮﻟﻪ ‪ ،‬وﻳﺎﻟﻪ ‪ ،‬ﻛﺎﻟﻪ ‪ ،‬راﻧﺠﻪ ‪ ،‬ﺳﺎﺑﻪ ‪ ،‬ﺳﺎړه او داﺳﯥ ﻧﻮر ‪.‬‬
‫‪ ٧١‬ـــ څﺮګﻨﺪه ﻫﯥ )ه ــ ‪ : (A‬دﻛﻮﻣﻮ ﻧﻮﻣﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﭘﺎى ﻛﯥ ﭼﯥ څﺮګﻨﺪه ﻫﯥ راﺷﻲ ﻫﻐﻪ ښځﻴﻨﻪ ﻧﻮم ﺑﻠﻞ ﻛﯧږي ﻟﻜﻪ‬
‫‪:‬آﺳﭙﻪ ‪ ،‬ﻟﺨﺘﻪ ‪ ،‬وﻳﻨﻪ ‪ ،‬ﻣڼﻪ ‪ ،‬ﭘﺰه ‪ ،‬ﺗﺮه ‪ ،‬ښځﻪ ‪ ،‬ﻣﺎﻧﺪﻳﻨﻪ ‪ ،‬ارﺗﻴﻨﻪ او داﺳﻲ ﻧﻮر ‪.‬‬
‫‪....................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ ٧٢‬ــ د ﻟﻴﻚ ﻧښﯥ ﻧښﺎﻧﯥ ‪:‬‬
‫ﭘﻪ ﻫﺮه ژﺑﻪ ﻛﯥ دﺧﺒﺮوﭘﻪ ﻣﻬـﺎل اﻧـﺴﺎن ﻛﻠـﻪ ﺑـﺸﭙړدرﯦږي ﻛﻠـﻪ ﻟږدرﯦـږي ﺑﻴـﺎ وړاﻧـﺪې دروﻣـﻲ ﻛﻠـﻪ ﺧﺒـﺮه ﺑـﺸﭙړه‬
‫ﺑﻴﺎﻧﻮي اوﻛﻠﻪ ﻳﯥ ﻧﻴﻤﻪ ﭘﺮﯦږدي ﻛﻮم ځﺎى ﺗﻌﺠﺐ څﺮګﻨﺪوي ‪،‬ﻛﻠـﻪ ﭘﻮښـﺘﻨﻪ ﻛـﻮي ‪،‬ﻛﻮﻣـﻪ ﺧﺒـﺮه ﺑـﻪ ټﻴﻨګﺎرﺳـﺮه‬
‫ﻛـــــﻮي او ﻟـــــﻪ ګـــــﻮﻣﯥ ﺧﺒـــــﺮې ﻫـــــﺴﯥ ﺗﯧﺮﯦـــــږي دا ټـــــﻮل ﺗـــــﺄﺛﺮات اوﻛﻴﻔﻴـــــﺎت ﭼـــــﯥ دﺧﺒـــــﺮې ﻛـــــﻮوﻧﻜﻲ‬
‫دﺣﺮﻛﺎﺗﻮاوﺳﻜﻨﺎﺗﻮاود ﻫﺠﺄ دﻟﻮړﻳﺪو اوټﻴټﯧﺪوﭘﻪ ﭘﺎﻳﻠﻪ ﻛﯥ څﺮﻛﻨﺪﯦږي ﻛﻪ دﻟﻴﻜﻮال ﻟﻪ ﻗﻠﻤﻪ را ﻣﻨځﺘـﻪ ﺷـﻲ‬
‫ﻟﻴﻚ ﻧښﯥ ﺑﻠﻞ ﻛﯧږي د ﻟﻴﻚ دود د ښﻪ واﻟﻲ ﻟﭙﺎره د دﻏﻮﻋﻼﻣـﻮ او ﻧـښﺎﻧﻮ ﺧﻴـﺎل ﺳـﺎﺗﻞ ﻻزﻣـﻲ او ﺿـﺮوري‬
‫دي ‪ .‬ﺑﯥ ﻟﻪ ﻧښﻮ ﻧښﺎﻧﻮ ﻟﻴﻜﻨﻪ د ﻟﻮﺳﺘﻮﻧﻜﻮ ﻟﭙﺎره ډﯦﺮې ګﺮاﻧۍ ﭘﯧښﻮي او ځﻴﻨﻮ ځﺎﻳﻮﻧﻮ ﻛښﯥ ﺗﺮې ﺳﻤﻪ ﻣﺎﻧـﺎ‬
‫ﻫﻢ ﻧﻪ اﺧﻴﺴﺘﻞ ﻛﯧږي‪ ،‬ﻟﻪ دې ﻛﺒﻠﻪ ﻏﻮاړو ﭼﻲ دﻏﻪ ﻧښﺎﻧﯥ اوﻋﻼﻣﯥ ﭘﻪ ﻟﻨډ ډول ﺑﻴﺎن ﻛړو‪:‬‬
‫‪١‬ــ ټﻜﻰ ﻳﺎ ﺗﻤﻜۍ ) ‪ : ( .‬ﭼﯥ وﻗﻒ ﻛﺎﻣﻞ او ﻓﻞ ﺳـټﺎپ ‪.‬اوﭘـﻪ اﻧټﺮﻧﯧټـﻲ اﺻـﻄﻼﺣﺎﺗﻮ ﻛـﯥ ﻳـﯥ ډاټ ﻫـﻢ ﺑـﻮﻟﻲ‬
‫ټﻜﻰ د ﭘﻮره ﺟﻤﻠﯥ ﭘﻪ ﭘﺎى ﻛﯥ اﻳښﻮدل ﻛﯧږي ﻟﻜﻪ ‪ :‬ﻧﯧﻚ ﻋﻤﻞ د ﻻرې ﻣﻞ ‪.‬‬
‫‪٢‬ــ ﭼﭙﻪ ﭘﯧښ ‪ ،‬ﺗړوﻧﻰ‪ ،‬وﻳﺮګﻞ ﻳﺎﻛﺎﻣﻪ ) ‪: ( ،‬‬
‫ــ دا ﻧښﻪ ﭘﻪ ﻳﻮې ﻣﻜﻤﻠﯥ ﺟﻤﻠﯥ ﻛﻰ د ﻳﻮې ﻟﻨډې وﻗﻔﯥ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻛﺎر ول ﻛﯧږي ‪.‬‬
‫ــ ﻧﻴﻤګړو ﺧﺒﺮواو د ﻛﻮﭼﻨﻴﻮ ﻣﺮﻛﺒﺎﺗﻮ ﺗﺮ ﻣﻨځ د ﻋﻄﻒ د ﭘﺎره راځﻲ ﻟﻜﻪ ‪ :‬رﺣﻤﺎن ﺑﺎﺑﺎ ﻟﻮى ﺷﺎﻋﺮ ‪ ،‬ﺳﺘﺮ ادﻳﺐ‬
‫‪ ،‬او ﭘﻮخ ﻣﺘﻔﻜﺮ دى ‪.‬‬
‫ــ د ﻛﻮﭼﻨﻴﻮ ﺟﻤﻠﻮ ﭘﻪ ﻣﻨځ ﻛﯥ د ﺗﻮﭘﻴﺮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﭼﯥ ﺧﺒﺮه ﺑﺸﭙړه ﺷﻮې وي ‪.‬‬
‫ــ د ﻳﻮ ﺷﻲ د ﺑﯧﻠﻮ ﺑﯧﻠﻮ ډوﻟﻮﻧﻮ ﺗﺮ ﻣﻨځ د ﺗﻮﭘﻴﺮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻟﻜﻪ ‪ :‬د ﻛﻠﻤﯥ درې ډوﻟﻪ دي اﺳﻢ ‪ ،‬ﻓﻌﻞ ‪ ،‬ﺣﺮف ‪.‬‬
‫ــ ﭘﻪ ﺟﻤﻠﻪ ﻛﯥ دراﺗﻠﻮﻧﻜﻮ ﺑﯧﻠﻮ ﺑﯧﻠﻮ ﺷﻴﺎﻧﻮ ﺗﺮ ﻣﻨځ ﻟﻜﻪ ‪ :‬ﻛﺎﻏﺬ ‪ ،‬ﻗﻠﻢ ‪ ،‬ﻣﺸﻮڼۍ راواﺧﻠﻪ راځﻪ ‪.‬‬
‫ــ د ﭘﺨﻮاﻧۍ ﭘﻮښﺘﻨﯥ ﭘﻪ ځﻮاب ﻛﯥ ﺗﺮ » ﻫﻮ « ﻳﺎ » ﻧﻪ « وروﺳﺘﻪ ‪.‬‬
‫‪٣‬ــ ټﻜﻰ او ﻛﺎﻣﻪ ﻳﺎ ځﻨډﻛﻰ ) ؛ ( ‪ :‬دﻏﯥ ﻧښﯥ ﺗﻪ ﻣﻔﺮزه ‪ ،‬ﻣﻤﻴﺰه او ﺳﻴﻤﻲ ﻛﻮﻟﻦ ﻫﻢ واﻳﻲ‬
‫دا ﻧښﻪ د زﻳﺎﺗﯥ وﻗﻔﯥ ﻟﻪ ﭘﺎره ﭘﻪ ﻛﺎرﯦږي ﻣګﺮ د ﻛﻠﻤﻮ ﺗﺮ ﻣﻨځ ﻧﻪ راځﻲ ﺑﻠﻜﯥ د ﻫﻐﻮ ﻣﺮﻛﺒﻮ ﺟﻤﻠﻮ ﭘﻪ ﻣـﻨځ ﻛـﯥ‬
‫راوړل ﻛﯧـږي ﭼــﯥ ﭘـﻪ ﻣﺎﻧــﺎ ﻛـﯥ ﻳــﻮ ﻟـﻪ ﺑﻠــﻪ ﺳــﺮه ټړﻟـﯥ وي ﻟﻜــﻪ ‪ :‬د ﻫﻐـﻪ ﻋﻠــﻢ څﺨـﻪ ﭼــﯥ اﺧـﻼق ور ﺳــﺮه ﻧــﻪ وي ؛‬
‫ﻧﺎﭘﻮﻫﻲ ﻏﻮره ده ‪ .‬ﻫﻤﺪارﻧګﻪ د دﻟﻴﻞ او ﻋﻠﺖ د ﺑﻴﺎﻧﻮﻟﻮ ﻟﻮﻣړﻧﻴﻮ ﻛﻠﻴﻤﻮ ﻧﻪ دﻣﺨﻪ ﻫﻢ دﻏﻪ ﻋﻼﻣﻪ ﻟﻴﻜـﻞ ﻛﯧـږي‬
‫ﻟﻜﻪ ‪ :‬ﻣﻮږ د ﺧﭙﻠﻮ ښﻮوﻧﻜﻮ اﺣﺘﺮام ﻛﻮو ؛ ځﻜﻪ ﭼﯥ ﻫﻐﻮى ﻣﻮږ ﺗﻪ ﭘﻮﻫﻨﻪ رازده ﻛﻮي ‪.‬‬
‫ــ ﭘﻪ دې ﻧښﯥ ﺟﻤﻠﻪ ﭘﻪ دوو ﻳﺎ زﻳﺎﺗﻮ ﺑﺮﺧﻮ وﯦﺸﻞ ﻛﯧږي ‪.‬‬
‫ــ ﻛﻠﻪ ﭼﯥ د ځﻴﻨﻮ ﻟﻔﻈﻮﻧﻮ ﺗﺮ ﻣﻨځ وﻳﺮ ګﻞ وي ‪ ،‬ﺗﺮ وروﺳﺘﻲ ﻟﻔـﻆ وروﺳـﺘﻪ د اوږدې وﻗﻔـﯥ ﻟـﻪ ﭘـﺎره ځﻨډﻧـښﻪ‬
‫راځﻲ ﻟﻜﻪ ‪ :‬ﻧﻨګﺮﻫﺎر ‪ ،‬ﻟﻐﻤﺎن ‪ ،‬ﻛﻨړ ‪ ،‬ﻧﻮرﺳﺘﺎن ؛ ﭘﻪ ﺧﺘﻴځ زون ﭘﻮرې اړه ﻟﺮي‬
‫ــ ﻛﻠﻪ ﭼﯥ ﻳﻮه ﺟﻤﻠﻪ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﺗﺮ ﻛﻴﺐ ﻛﯥ د ﺧﭙﻠﯥ ﻣﺎﻧﺎ ﭘﻪ وﻳﻠﻮ ﺑﺸﭙړه وي ﺧﻮ وروﺳﺘۍ ﺟﻤﻠﻪ ﻳﯥ ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ وي ﭘﻪ‬
‫دﻏﺴﯥ ځﺎى ﻛﯥ ځﻨډﻧښﻪ اﻳښﻮدل ﻛﯧږي ﻟﻜﻪ ‪ :‬د ﻏﻮر ﻛﻮﻟﻮ ﻋﺎدت ﺧﭙﻞ ﻛړه ؛ ﭼﯥ ﺗﺮ دې ﺑﻞ ښﻪ ﻋﻤﻞ ﻧﻪ ﺷﺘﻪ ‪.‬‬
‫ــ ﻛﻠﻪ ﭼﯥ ځﻴﻨﯥ داﺳﯥ ﺟﻤﻠﯥ وي ﭼﯥ ﻳﻮ ﻟﻪ ﺑﻠﻪ ﺳـﺮه اړﻳﻜـﯥ وﻟـﺮي ﭘﺮﻟـﻪ ﭘـﺴﯥ راﺷـﻲ ‪ ،‬ﺧـﻮ د ټﻜـﻲ اﻳـښﻮدﻟﻮ‬
‫اﻳﺠﺎب وﻧﻪ ﻛړيٍ دﻫﻐﻮ د ﺑﻴﻠﻮﻟﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ځﻨډﻛﻰ ﻛﺎرول ﻛﯧږي ﻟﻜﻪ ‪ :‬د درﺳﻲ ﻛﺘﺎﺑﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﺟﻤﻠﻪ ﻛﯥ رﻳﺎﺿـﻲ او‬
‫ﻓﺰﻳﻚ ؛ ﻛﻴﻤﻴﺎ او ﺑﻴﻮﻟﻮژي ؛ ﺗﺎرﻳﺦ او ټﻮﻟﻨﭙﻮﻫﻨﻪ ﺷﺘﻪ دي ‪.‬‬
‫ــ ﭘﻪ ﻋﻠﻤﻲ او څﻴړﻧﻴﺰو ﻟﻴﻜﻨﻮ ﻛﯥ ﭼﯥ ﻛﻠﻪ د ﻳﻮ ﻣﻄﻠﺐ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ څﻮﻣﺎﺧﺬوﻧﻪ ذﻛﺮ ﻛﻴـږي د ﻫـﺮ ﻳـﻮ د ﺑﻴﻠﻮﻟـﻮ ﻟـﻪ‬
‫ﭘﺎره ﻫﻢ ځﻨډﻧښﻪ ﻛﺎرول ﻛﯧږي ﻟﻜﻪ ‪ :‬ﻛﺎﺑﻞ ﻣﺠﻠﻪ ﭘﺮﻟﻪ ﭘﺴﯥ ‪ ٣١‬ﻣﻪ ګڼﻪ ؛ ﻫﻴﻠﻪ ﻣﺠﻠﻪ ‪ ٨‬ﻣﻪ ګڼﻪ ؛ اﻟﻴﻨګـﺎر ﻣﺠﻠـﻪ‬
‫‪ ۴‬ﻣﻪ ګڼﻪ ؛ زﻣﺎ دﺧﻮښﯥ ﻣﻄﻠﺒﻮﻧﻪ ﻟﺮي ‪.‬‬
‫د ژوﻧﺪاﻧﻪ او ﻛﺎﻣﻴﺎﺑۍ ﺳﺘﻨﯥ دا دي ‪ :‬ﭘﻮﻫﻪ ‪ ،‬روﻏﺘﻴﺎ او زﺣﻤﺖ اﻳﺴﺘﻞ ‪.‬‬
‫‪ ۴‬ــ څﺮګﻨﺪﻧۍ ‪ ،‬ﺷـﺎرﺣﻪ ﻳـﺎ د ﺑﻴـﺎن ﻋﻼﻣـﻪ ) ‪ : ( :‬دا ﻧـښﻪ دﻳـﻮې ﻛﻠﻤـﯥ د ﺳـﭙړﻧﯥ او د ﺑﻴـﺎن ﻋﻼﻣـﻪ ده ‪،‬ﻳﻌﻨـﯥ د‬
‫ﻫﻐﯥ ﻛﻠﻤﯥ ﻳﺎ ﺟﻤﻠﯥ ﭘﻪ ﭘﺎى ﻛﯥ ﻟﻴﻜﻞ ﻛﯧږي ﭼﯥ وروﺳﺘﻪ ورﭘﺴﯥ ﺷﺮح او ﺗﻔﺼﻴﻞ راځﻲ ﻟﻜﻪ ‪ :‬د ژوﻧﺪاﻧﻪ او‬
‫ﻛﺎﻣﻴﺎﺑۍ ﺳﺘﻨﯥ دا دي ‪ :‬ﭘﻮﻫﻪ ‪ ،‬روﻏﺘﻴﺎ او زﺣﻤﺖ وﯦﺴﺘﻞ ‪.‬‬
‫ــ د ﻣﺘﻜﻠﻢ د ﺧﺒﺮو ﭘﻪ ﻣﻨځ ﻛﯥ راځﻲ ‪.‬‬
‫ــ دﻳﻮ ﺷﻲ د اﺟﺰاوو د ښﻮدﻟﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره راځﻲ ﻟﻜﻪ ‪ :‬ﻟﻴﻚ ﻧښﯥ دا دي ‪ :‬ټﻜﻰ ‪ ،‬ﺳﻜﺘﻪ ‪ ،‬ﻟﻴﻨﺪۍ او ﻧﻮر ‪.‬‬
‫ــ دﻳﻮ ﺷﻲ د څﺮګﻨﺪ وﻟﻮ او ﺗﻔﺼﻴﻞ ورﻛﻮﻟﻮ ﭘﺮ ﻣﻬـﺎل ‪ :‬روژه ﻳـﻮ ﺷـﻤﯧﺮ ګټـﻰ ﻟـﺮي ‪ :‬د اﷲ ج د رﺿـﺎ د ﺣﺎﺻـﻠﻮﻟﻮ‬
‫ذرﻳﻌﻪ ده ‪ ،‬د ګﻨﺎﻫﻮﻧﻮ د ﺑﺨښﻠﻮ ﻻﻣﻞ ده او د ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ روﻏﺘﻴﺎﻟﻪ ﭘﺎره ګټﻮره ده ‪.‬‬
‫ــ دﻛﻮﻣﯥ ﻗﺎﻋﺪې څﺮګﻨﺪوﻟﻮ ﻟﭙﺎر ه د ﺑﯧﻠګﯥ وړاﻧﺪې ﻛﻮﻟﻮ ﭘﺮ ﻣﻬﺎل ‪ :‬ﻣﻬﺘﺮﻻم ﭘﻪ ﺣﻘﻪ ﭘﯧﻐﻤﺒﺮ ﺗﯧﺮ ﺷـﻮى دى ‪:‬‬
‫دﻛﺠﻮرې ﻣﻼ ﺻﺎ ﺣﺐ ‪.‬‬
‫‪ ۵‬ــــ ﭘﻮښــﺘﻦ ﻧــښﻪ ‪ ،‬د اﺳــﺘﻔﻬﺎم ﻋﻼﻣــﻪ ‪ ،‬ﺗﭙﻮﺳــﻨۍ ﻳــﺎ ﺳــﻮاﻟﻴﻪ ) ؟ ( ‪ :‬دا ﻧــښﻪ د ﭘﻮښــﺘﻨﯥ ﭘــﻪ وﺧــﺖ ﻛــﯥ راوړل‬
‫ﻛﻴږي او د ﻫﺮ ډول ﺳﻮاﻟﻴﻪ ﺟﻤﻠﻮ ﭘﻪ ﭘﺎى ﻛﯥ راوړل ﻛﻴږي ﻟﻜﻪ ‪ :‬ﺳﺘﺎﺳﻮ د ﭘښﺘﻮ ښﻮوﻧﻜﻰ څﻪ ﻧﻮﻣﻴږي ؟‬
‫‪ ۶‬ــ ﺑﻠﻦ ﻧښﻪ ‪ ،‬ږ غ ﻧﺨښﻪ ﻳﺎ ﻧﺪاﻳﻪ ) ! ( ‪ :‬دا ﻧښﻪ د ﻏږ او ﻧﺪا ﭘﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ ﭘﻪ ﻛﺎر اﭼﻮل ﻛﯧږي ﻟﻜـﻪ ‪ :‬اې ﻫﻠﻜـﻪ !‬
‫دﻟﺘﻪ راﺷﻪ ‪ .‬ﻣګﺮ ﭘﻪ اﺻﻞ ﻛﯥ د ﺧﺒﺮ دارۍ او ﺗﻨﺒﻴﻪ ﻧښﻪ ده او ﭘﻪ دې وﺟﻪ دﻣﺨﺎﻃﺐ اﻣﺮﭘﻪ ﺑﺮﺧﻮ ﻛﯥ ﻫﻢ راځـﻲ‬
‫ﻟﻜﻪ ‪ :‬وروڼﻮ! د وﻃﻦ ﻧﺎﻣﻮس وﺳﺎﺗﺊ ‪ .‬دﻏﻪ ﻧښﻪ د ﺗﻌﺠﺐ ‪ ،‬ﺷﺎﺑﺎس او اﻓﺴﻮس ﭘﻪ ځﺎى ﻛـﯥ ﻫـﻢ راوړل ﻛﯧـږي‬
‫؛ ﻣګﺮ د زﻳﺎت ﺗﻌﺠﺐ ‪ ،‬ﭘـُﺴﺨﻨﺪ ‪ ،‬اﺳﺘﻬﺰأ او زﻳﺎﺗﯥ ﺧﺒﺮدارۍ ﭘﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ دوه ځﻠﻪ ﺑﻠﻜﯥ درې ځﻠﻪ ﻫﻢ ﻟﻴﻜﻞ‬
‫ﻛﯧږي ﻟﻜﻪ ‪ :‬ﻏﻠﺒﯧﻞ ﻛﻮزې ﺗﻪ واﻳﻲ ﭼﯥ ﺳﻮرۍ !! ‪،‬‬
‫آﻓﺮﻳﻦ ﺳﺘﺎ ﭘﻪ دې ﻏﻴﺮت او ﻣﻴړاﻧﻪ !!! ‪.‬‬
‫‪ ٧‬ــ ﭘﻮښﺘﻦ ﻧښﯥ ﺳﺮه ﻏږ ﻧښﻪ ﻳﺎ ﺧﻮځﻜﻰ ) ؟! ( ‪ :‬ﻛﻠﻪ ﭼﯥ ﺗﭙﻮس او ﺗﻨﺒﻴﻪ دواړه ﻣﻄﻠﺐ وي ﻧﻮ ﺳﻮاﻟﻴﻪ او‬
‫ﺗﻨﺒﻴﻪ دواړه ﻳﻮ ځﺎى راوړل ﻛﯧږي ﻟﻜﻪ ‪ :‬د ﺧﺪاى ج دﭘﺎره دا څﻪ ﺣﺎل دى ؟! ‪.‬‬
‫ــ ﻛﻪ ﻳﻮه ﺟﻤﻠﻪ اﺳﺘﻔﻬﺎﻣﻲ وي او د ﻃﻨﺰ او ټﻮﻛﯥ ﺳﺮه ﺑﻴﺎن ﺷﻮې وې ﻧﻮﻣﻮړې ﻧښﯥ ﻳﻮ ځﺎى ﺳﺮه ﻟﻴﻜﻞ ﻛﯧږي‬
‫ﻟﻜﻪ ‪:‬‬
‫ﭘﻪ ﻻس ﻛﯥ ﺑﻪ ﻳﯥ درﻛړم ﭼﯥ ﻣﻨګﻮل د ﺷﻲ ﭘﺮې ډﻛﻪ ؟!‬
‫ﻳﻮه دﺳﺘﻪ د ګـُﻠﻮ ﭼﯥ ﺷﺎﻫــــﺎن ﻳـﯥ ﺑـــــﻮﻳــــﻮي ؟!‬

‫‪ ٨‬ــ دش ‪ ،‬ﺑﻴﺎن ﻧښﻪ ‪ ،‬ﻛﺮښۍ ﻳﺎ ﺑﯧﻠﻨۍ ) ـــ ( ‪ :‬دا ﻧښﻪ د ﻳﻮې ﺟﻤﻠﯥ د ﺑﯧﻠﻮﻧﯥ ﻟﻪ ﭘـﺎره ﻟﻴﻜـﻞ ﻛﯧـږي ﭘـﻪ ﺗﻴـﺮه ﭘـﻪ‬
‫ﺳﻮال او ځﻮاب ﻛﯥ د ﻫﺮې ﺟﻤﻠﯥ ﭘﻪ ﺳﺮ ﻛﯥ راځﻲ ‪ ،‬ﺳﻮال او ځﻮاب ﺳﺮه ﺑﯧﻠﻮي ﻟﻜﻪ ‪:‬‬
‫ــ اوﺑﻪ وړم ‪.‬‬
‫ــ ﭼﺎﺗﻪ ؟‬
‫ــ د وﻃﻦ ﺷﻬﻴﺪاﻧﻮﺗﻪ ‪.‬‬
‫دا ﻧښﻪ د دوو ﻛﻠﻴﻤﻮ د ﺑﯧﻠﻮﻧﯥ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻫـﻢ ﭘـﻪ داﺳـﯥ وﺧـﺖ ﻛـﯥ راځـﻲ ﭼـﯥ د ﻫـﺮې ﻛﻠﻤـﯥ ﺧﭙﻠـﻮاﻛﻲ او ځﺎﻧﻠـﻪ‬
‫واﻟﻰ ﻣﻘﺼﺪ وي ﻟﻜﻪ ‪ :‬ﺻﺮف ــ ﻧﺤﻮ ــ ﺑﺪﻳﻊ ــ ﺑﻴﺎن ــ ﻣﻌﻨﻰ ــ ﻋﺮوض ــ وزن ــ ﻗﺎﻓﻴﻪ ــ دا ټﻮل ژﺑﻨﯥ ﻋﻠﻤﻮﻧﻪ دي ‪.‬‬
‫‪٩‬ــــ وړه ﻛﺮښــۍ ‪ ،‬ﺧــﻂ ﻓﺎﺻــﻠﻪ ﻳــﺎ ﻛــﻮﭼﻨﻰ دش ) ــ( ‪ :‬دې دش ﺗــﻪ ﭘــﻪ )‪ (Hyphen‬واﻳــﻲ ﭼــﯥ دﻟــﻮى دش د اوږ‬
‫دواﻟﻲ ﭘﻪ ﻧﻴﻤﺎﻳﻲ ده دا ﻧښﻪ ﻫﻐﻪ وﺧﺖ اﺳﺘﻌﻤﺎﻟﯧږي ﭼﯥ ﻛﻠﻪ ﻳﻮه ﻟﻮﻳﻪ ﻳـﺎ ﻣﺮﻛﺒـﻪ ﻛﻠﻤـﻪ دې ﻟﻴﻜﻨـﯥ د ﺻـﻔﺤﯥ‬
‫ﭘﻪ وروﺳﺘۍ ﺑﺮﺧﻪ ﻛﯥ راﺷﻲ ﭼﯥ ﻧﻴﻤﻪ ﻛﻠﻤﻪ ځﺎى ﺷﻲ او د ﻧﻴﻤﯥ ﻧﻮرې ﻣﻨﺎﺳﺐ ځﺎى ﻧﻪ وي ﻧـﻮ د ﻧﻴﻤـﯥ ﻛﻠﻤـﯥ‬
‫ﻧﻪ وروﺳﺘﻪ دﻏﻪ ﻋﻼﻣﻪ ﻟﻴﻜﻲ او ﭘﺎﺗﯥ ﻧﻴﻤﻪ ﻛﻠﻤﻪ د ﻛﺮښﯥ ﭘﻪ ﺳﺮ ﻛﯥ ﻟﻴﻜﻲ ‪ .‬او ﺗﺮ ﻋﺪدوﻧﻮ وروﺳﺘﻪ ﻫﻢ ﻟﻴﻜﻞ‬
‫ﻛﯧږي ﻟﻜﻪ ‪ ١ :‬ـ ‪ ٢ ،‬ـ ‪٣‬‬
‫‪١٠‬ــ دوه ﻏﺒﺮګ دﺷﻮﻧﻪ ﻳﺎ ﺳﻢ ﺳﻤۍ » = « ‪ :‬دﺑﺮاﺑﺮۍ او ﻣﺴﺎوات ښﻮدﻟﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره راځﻲ ﻟﻜﻪ ‪ ۴ =٢+٢ :‬ﭼـﯥ ﻳـﻮ‬
‫ﺑﻞ ډول ﺗﻪ ﻳﯥ ﻣﺴﺎوي او ﻫﻢ ردﻳﻔﻪ ﻧښﻪ وﻳﻞ ﻛﯧږي ﻟﻜﻪ دا ﻋﻼﻣﻪ ) ≠ ( ‪.‬‬
‫‪ ١١‬ــ ﻟﻮرى ښﻮد ﻳﺎ ﻓﻠﺶ ) → ( ‪ :‬دﻏﻪ ﻧښﻪ د ﻳﻮ ﻟﻐﺎت ﻳﺎ ﻧﻮم د ﺗﺪرﻳﺠﻲ ﭘـﻪ ﻻس راﺗﻠـﻮ ﻟـﻪ ﭘـﺎره ﻛـﺎرول ﻛﯧـږي‬
‫ﻟﻜﻪ ‪ :‬ﻟﻤﭙﺎﻛﺎ ← ﻟﻤګﺎن ← ﻟﻤﻐﺎن ← ﻟﻐﻤﺎن ‪.‬‬
‫‪H2O‬‬
‫ــ ﭘﻪ رﻳﺎﺿﻲ او ﻛﻴﻤﻴﺎ ﻛﯥ ﻫﻢ ﻛﺎر ﺗﺮې اﺧﻴﺴﺘﻞ ﻛﯧږي ﻟﻜﻪ ‪→H2SO → A→ B :‬‬
‫‪ ١٢‬ــ اورﯦﺐ وﻻړه ﻛﺮښﻪ ‪ ،‬ﺳﻠﺶ ﻳﺎ ﺑﺎر ) ‪ : ( /‬دﻏﯥ ﻧښﯥ ﺗﻪ ﺑﻴﻠﻮﻧﻜﯥ ﻳـﺎ ﻣﻤﻴـﺰه ﻫـﻢ واﻳـﻰ ﭘـﻪ اﻧګﺮﻳـﺰي ﻛـﯥ‬
‫)‪ (Oblique‬ﻫــﻢ ورﺗــﻪ واﻳــﻲ دا ﻧــښﻪ ﭘــﺮ دﻓﺘــﺮي ﻟﻴﻜﻨــﻮ ﺳــﺮﺑﯧﺮه د ﻫﺠــﺮي ﻟﻤــﺮي ‪ ،‬ﻫﺠــﺮي ﻗﻤــﺮي او ﻣــﻴﻼدي‬
‫ﻛﻠﻮﻧﻮ د ﺑﻴﻠﻮﻟﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻛﺎرول ﻛﯧږي ‪.‬‬
‫ــ دﻛﺘﺎب د ټﻮﻛﻮ او ﻣﺨﻮﻧﻮ د ﺷﻤﻴﺮو ﺗﺮﻣﻨځ اﻳښﻮدل ﻛﻴږي ﻟﻜﻪ ‪٢٢۵ :‬س ‪ ٧٣٠ /‬ع وزﻳږﻳﺪه ‪.‬‬
‫ــ د ﻋﻠﻤﻲ ډګﺮۍ او ﻧﺎﻣﻪ ﺗﺮ ﻣﻨځ اﻳښﻮدل ﻛﯧږي ﻟﻜﻪ ‪ :‬ډوﻛټﻮر‪ /‬زﻳﺎر ‪.‬‬
‫ــ د ) ﻳﺎ ( ﭘﺮ ځﺎى اﻳښﻮدل ﻛﯧږي ﻟﻜﻪ ‪ :‬اﺳﺘﻨﺒﺎط ‪ /‬اﺳﺘﺨﺮاج ؛ ﻫﻠﻚ ‪ /‬ﻧﺠﻠۍ ‪.‬‬
‫ــ دورځﯥ ﻣﻴﺎﺷﺘﯥ او ﻛﺎل د ﻧﯧټﻮ د آﺳﺎﻧﻪ ښﻮدﻟﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻫﻢ اﺳﺘﻌﻤﺎﻟﯧږي ﻟﻜﻪ ‪:‬داګﺮاﻣﺮﭘﻪ دې ﻧﯧټﻪ‬
‫‪ 1387/01/26‬د ﺳﻤﺴﻮر ﺧــــﺎن " ﻇـــﻔﺮ زي اﻫﺘﻤﺎم " ﻟﻪ ﺧﻮا وﻟﻴﻜﻞ ﺷﻮ ‪.‬‬
‫‪ ١٣‬ـــ دوه ﻛﻮﻧټـﻲ ﺧﺘﻮﻧﻪ ﻳﺎ ﻟﻴﻨﺪۍ ) ( ‪ :‬ﻟﻴﻨﺪۍ ﻳﺎ ﻗﻮﺳﻴﻦ دﻫﻐﻮ اﺿﺎﻓﻲ ﻛﻠﻤﻮ ﻟـﻪ ﭘـﺎره ﻛـﺎرول ﻛﯧـږي ﭼـﯥ ﭘـﻪ‬
‫ﻋﺒﺎرت او ﻛﻼم ﻛﯥ ﻣﻘﺼﺪ ﻧﻪ وي ﻟﻜﻪ ‪ :‬ﺷﺎه ﺷﺠﺎع )دﺗﻴﻤﻮرﺷﺎه زوى ؤ( ﻟﻜﻪ د ﭘﻼر ﭘﻪ څﯧـﺮﻋﻠﻢ ﭘـﺎﻟﻮﻧﻜﻰ ﻧـﻪ‬
‫ؤ‪.‬‬
‫ــ د ځﺎﻧګړو ﻧﻮﻣﻮﻧﻮ ‪ ،‬د ﭘﺎﻣﻠﺮﻧﯥ وړ ﺷﻴﺎﻧﻮ او ﭘﻪ ﻣﻨځ ﻛﯥ د را وﻟﯧﺪﻟﻮ ﺟﻤﻠـﻮ د ښـﻮدﻟﻮ ﻟـﻪ ﭘـﺎره ﻟﻴﻜـﻞ ﻛﯧـږى‬
‫ﻟﻜــﻪ ‪ ) :‬ﺳﻤــﺴﻮر ( ﭘــﻪ اﺗــﻢ ټــﻮﻟګﻲ ﻛــﯥ دى ﻣګــﺮ ) ﻣﻴــﺮوﻳﺲ ( او ) روښــﺎن ( ﭘــﻪ ﻟــﻮﻣړى ټــﻮﻟګﻲ ﻛــﯥ دي ﺧــﻮ)‬
‫ﻧﺴﻴﻢ( ﻻ ﺗﺮ اوﺳﻪ ﻛﻮﭼﻨﻰ دى‪. .‬‬
‫‪ ١۴‬ــ ﻏﺒﺮګﯥ ﻟﯧﻨﺪۍ ‪ ،‬د اﻗﺘﺒﺎس ﻳﺎ ټﺎﻛﻨﯥ ﻋﻼﻣـﻪ ) ” “ ( ‪ :‬ﭘـﻪ دې ﻧـښﻪ ﻛـﯥ د ﺑـﻞ ﭼـﺎد ﺧﺒـﺮې اﻗﺘﺒـﺎس ﭼـﯥ ﺗـﺮ‬
‫ﺷﭙږو ﻛﺮښﻮ ﻟږ وي ﭘﻪ ﭘﻴﻞ او ﭘﺎى ﻛﯥ اﻳښﻮدل ﻛﯧږي ﻟﻜﻪ ‪ :‬ﺣﺪﻳﺚ ﺷﺮﻳﻒ ده ‪ ” :‬ﻋﻤﻞ ﭘﻪ ﻧﻴﺖ اړه ﻟﺮي “‬
‫دﺑﻞ ﭼﺎ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻳﺎ دﻳﻮه ﻛﺘﺎب ﻋﺒﺎرت او د زﻳﺎﺗﯥ ﺗﻮﺟﻪ وړ اﺷﻨﺎ ﻛﻠﻤـﻪ راوړل ﻛﯧـږي ﻟﻜـﻪ ‪ :‬ﭘـﺪې ورځـﻮ ﻛـﯥ د »‬
‫دآزاد ﺑﺎزار « ﺧﺒﺮې ډﯦﺮې ﻛﯧږي ﻛﻠﻪ ﻛﻠﻪ ځﻴﻨﯥ اﺻﻄﻼﺣګﺎﻧﯥ ﻫﻢ د ﻏﺒﺮګﻮ ﻟﯧﻨﺪﻳﻮ ﭘﻪ ﻣﻨځ ﻛـﯥ ﻟﻴﻜـﻲ ﺗـﺮ څـﻮ‬
‫ﻟﻪ ﻋﺎم ﻋﺒﺎرت څﺨﻪ ﺑﯧﻠﯥ ﺷﻲ ‪.‬‬
‫‪ ١۵‬ــ دﻧﯧﺨﻜﻮﻧﻪ‪،‬وﻻړﻗﻮﺳﻮﻧﻪ ﻳﺎﻣﺮﺑﻊ ﻗﻮﺳﻴﻦ ] [ ‪ :‬دﻏﻪ ﻧښﻪ داﻗﺘﺒﺎﺳﻮﻧﻮﭘﻪ دﻧﻨﻪ ﻛﯥ دﻫﻐﻮ وﺿﺎﺣﺘﻲ ﺟﻤﻠـﻮ‬
‫او ﺗﻌﻠﻴﻘﺎﺗﻮ د اﺿﺎﻓﻪ ﻛﻮﻟﻮ ﭘﺮ ﻣﻬﺎل ﻛـﺎرول ﻛﯧـږي ﻛـﻮم ﭼـﯥ ﻟﯧـږ دووﻧﻜـﻲ ﻳـﯥ ﻟـﻪ ﺧﭙـﻞ ﻟـﻮري ﻟﻴﻜـﻲ ‪ ،‬څـﻮ د‬
‫اﻗﺘﺒﺎس ﺷﻮي ﻛﻼم او دﻟﯧږ دووﻧﻜﻲ د وﺿﺎﺣﺘﻲ اﻟﻔﺎﻇﻮ ﺗﺮ ﻣﻨځ ﺗﻮ ﭘﻴﺮ وﺷﻲ ‪،‬ﻟﻜﻪ ‪ » :‬ﭘﻪ دې ﻳﺎدښﺖ ﻛـﯥ ‪،‬د‬
‫ﺟﻨﺮال ﺟﻴﻜﺴﻦ ﻟﻪ زﺣﻤﺘﻪ ] د ﺟګړې ﭘﻪ ﻟﻮﻣړۍ ورځ د ﭼﺎﻧﺴﻠﺮس وﻳﻞ ﭘﻪ ﺟﺒﻬﻪ ﻛﯥ [ ﻳﺎدوﻧﻪ و ﻧﻪ ﺳﻮه ؛ ﺧﻮﻟﻪ‬
‫ﺟﻨﺮال ﻟﻲ څﺨﻪ د ﺳﺘﺮې ﻓﺘﺤﯥ ﭘﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﺳﺘﺎﻳﻨﻪ ﺳﻮې ده « ‪ .‬دﻏﻪ ﻧﺨـښﻪ د ﻛﻤﭙﻴـﻮ ټﺮﭘـﻪ ﻛﻤﭙـﻮز ﻛـﯥ د ﻗـﺮآن‬
‫ﻛﺮﻳﻢ د آﻳﺘﻮ ﻧﻮ دﺣﻮاﻟﯥ ورﻛﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎره ﻫﻢ اﺳﺘﻌﻤﺎﻟﯧږي ‪.‬‬
‫‪ ١۶‬ــ درې ټﻜﻲ ﻳﺎ د ﺣﺬف ﻧښﻪ ) ‪ : ( . . .‬ﻛﻠﻪ ﭼﯥ ﻳﻮ ﻟﻴﻜﻮال د ﻳﻮه ﻧﻮم ﻳﺎ ﻳﻮې ﺧﺒﺮې څﺮګﻨﺪول ﻧﻪ ﻏﻮاړي ﻧﻮ ﭘﻪ‬
‫ځﺎى ﻳﯥ درې ټﻜﻲ ږدي او ورځﻨﯥ ﺗﯧﺮﯦږي ﻟﻜﻪ ‪ » :‬د ‪ . . .‬وزﻳﺮ ډﻳﺮ ﻇﺎ ﻟﻢ ﺳړى دى ﻟﻪ ﻫﺮ ﭼﺎﻧﻪ رﺷﻮت اﺧﻠﻲ « ‪.‬‬
‫‪ ١٧‬ــ درې ﺳﺘﻮري ) ٭٭٭ ( ‪ :‬دا ﻧښﯥ دﻳﻮې رﺳﺎﻟﯥ ﻳﺎ ﻳﻮې ﻣﻘﺎﻟﯥ دﻳﻮې ﺑﺮﺧـﯥ د ﺗﻤﺎﻣﻴـﺪو او د ﺑﻠـﯥ ﺑﺮﺧـﯥ د‬
‫ﭘﻴﻞ ﻛﻴﺪو ﭘﻪ ﻣﻨځ ﻛﯥ راوړل ﻛﯧږي ﻫﻤﺪارﻧګﻪ دﻳﻮې ﻛﻴﺴﯥ د ﻳﻮې ﺑﺮﺧﯥ ﻳﺎ ﺻﺤﻨﯥ ﻧﻪ ﺑﻠﯥ ﺗـﻪ د ﺗﻠـﻮ ﭘـﻪ ﻣـﻨځ‬
‫ﻛﯥ د ﺑﻴﻠﻮاﻟﻲ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻫﻢ ﻛﺎرول ﻛﯧږي ‪.‬‬
‫‪١٨‬ـــ دﺟﻤﻠــﯥ ﻻﻧـﺪې ﻛﺮښــﻪ ﻳـﺎ اﻧــډر ﻻﻳـﻦ ) ‪: ( Andre Line‬ﻛـﻪ ﭼﻴــﺮې ﻳﻮﻧـﻮم ﻳــﺎ ﺟﻤﻠـﻪ ﭘــﻪ ځــﺎﻧګړي ډول د‬
‫ﭘﺎﻣﻠﺮﻧﯥ وړ وي ﻧﻮ ﻻﻧﺪې ﺗﺮې ﻳﻮه اوږده ﻛﺮښﻪ را ﻛښﻞ ﻛﯧږي ﻟﻜﻪ ‪ :‬ښﺎﻏﻠﻮ! دﻟﺘﻪ درﻳـــﺪل ﻣﻨﻊ دي ‪.‬‬
‫‪١٩‬ــ د ﻣﺴﺮۍﻳﺎ ﻣﺼﺮع ﻧښﻪ ) ع ( ‪ :‬دﻏﻪ ﻧښﻪ ﭘﻪ ﻋﺒﺎرت ﻛﯥ دﻣﺴﺮې ﺗﺮ ﻟﻴﻜﻠﻮدﻣﺨﻪ ﻟﻴﻜﻞ ﻛﯧږي ﻟﻜﻪ ‪:‬‬
‫ع د ﺑﺰم ﺑﺎزار ﺗﻮد ﻛړه ﻟﻜﻪ رزم دﻟﺘﻪ ﺗﻞ ٭ ﺳﯧﻞ ﺟﻮړ ﻛړه دﺑﻠﺒﻠﻮ ﻟﻪ ﻧﻐﻤﻮﺳﺮه راځﻪ ‪.‬‬
‫‪٢٠‬ــ ات ﻋﻼﻣــﻪ )@( ‪ :‬دا ﻧښﻪ ﭘﻪ اﻧګﻠﻴﺴﻲ ﻟﻴﻜﻨﻮﻛﯥ ﻛﺎرﻳﺪﻟﻪ ﺧﻮﻛﻠﻪ ﭼﯥ اﻧټﺮﻧﯧټ ﻋﺎم ﺷـﻮاوﻧړۍ دﻳـﻮﻛﻠﻲ‬
‫)‪(Global village‬ﺣﻴﺜﻴـــﺖ ﻏـــﻮره ﻛـــړ اوس ﻳـــﯥ داﻧټﺮﻧﯧټـــﻲ ګﻮرټﭙـــﺎڼﻮ)ﺳـــﺎﻳټﻮﻧﻮ( وﻳـــﺐ ﺳـــﺎﻳټﻮﻧﻮ‪،‬وﻳﺐ‬
‫ﭘﺎڼﻮ‪،‬ﻣﻮﺳﻴــــــــﺴﻮاواﺷﺨﺎﺻﻮدادرﺳﻮﻧﻮ دښــــــــﻮدﻟﻮاوﻟﻴﻜﻠﻮﻟﻪ ﭘــــــــﺎره ﭘــــــــښﺘﻮﻛﯥ ځــــــــﺎﻧګړى ځــــــــﺎى‬
‫ﻧﻴﻮﻟﻰ‪،‬اوﭘښﺘﻮﻟﻴﻚ ﻛﯥ راځﻲ ﻟﻜﻪ ‪:‬‬
‫‪ samsorkhanzafarzaiehtimam@hotmail.com‬اوﻧﻮر ‪.‬‬
 ‫‪٩٣‬ــ ﺑـﺪﻳﻊ ‪ :‬ﻋﺮﺑﻲ ﻟﻐﺖ دى د ﻧﻮى ﭘﻪ ﻣﺎﻧﺎ او دادﺑﻴﺎﺗﻮ ﭘﻪ اﺻﻄﻼح ﻛﯥ ﻫﻐﻪ ﻋﻠﻢ ﺗﻪ واﻳﻲ ﭼﯥ دﻫﻐﻪ ﭘﻪ‬
‫وﺳﻴﻠﻪ د ﻳﻮﻛﻼم ښﯧګڼﯥ اوښﻜﻼوې ښﻜﺎره ﻛﯧږي څﻪ ﭼﯥ ﭘﻪ دې ﻋﻠﻢ ﻛﯥ دﻛﻼم دښﻜﻼ ﺳﺒﺐ ﻛﯧږي د‬
‫ﺑﺪﻳﻌﻮ ﺻﻨﺎﻳﻌﻮ‪،‬ادﺑﻲ ﻓﻨﻮﻧﻮ ﻳﺎ د ﺑﺪﻳﻌﻲ ښﻜﻼوو ﭘﻪ ﻧﻮم ﻳﺎدﯦږي‬
‫‪٩۴‬ــ ﺗﺠــﻨﻴﺲ ‪ :‬داﻫﻐﻪ ادﺑﻲ ﻓﻦ دى ﭼﯥ ﺷﺎﻋﺮ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻛﻼم ﻛﯥ داﺳﯥ ﻛﻠﻤﺎت راوړي ﭼﯥ ﻫﻢ ﺷﻜﻠﻪ‪،‬‬
‫ﺧﻮدﺑﯧﻠﻮ ﻣﺎﻧﺎوو ﻟﺮوﻧﻜﻲ وي‬
‫‪٩۵‬ــ ﻣـﻠﻤـﻊ ‪ :‬ﭘﻪ ﻟﻐﺖ ﻛﯥ ﭘﻪ ﻧﺠﻴﺒﻪ ﻓﻠﺰاﺗﻮ‪،‬ﻧﻮرو ﻓﻠﺮاﺗﻮ ﺗﻪ اﺳﺘﺮ ورﻛﻮﻟﻮ ﺗﻪ واﻳﻲ اوﭘﻪ ادﺑﻲ اﺻﻄﻼح ﻛﯥ‬
‫ﻫﻐﻪ ﻓﻦ ﺗﻪ واﻳﻲ ﭼﯥ د ﻳﻮ ﺑﻴﺖ ﻳﻮه ﻣﺴﺮه ﭘﻪ ﻳﻮه ژﺑﻪ او ﺑﻠﻪ ﻳﯥ ﭘﻪ ﻳﻮه ﺑﻠﻪ ژﺑﻪ وي ﻟﻜﻪ ‪:‬‬
‫اﻟــﻬــﻰ ﻣﻦ ﻧﻤﻴﺪاﻧﻢ ﺑﻪ ﻋـــﻠﻢ ﺧﻮد ﺗﻮ ﻣﻴﺪاﻧﻲ‬
‫څﻮك د ګـﺪا ﻛړ ﭘﻪ دﻧﻴﺎ ﭼﺎﺗﻪ د ورﻛړه ﺳﻠﻄﺎﻧﻲ‬
‫‪ ٩۶‬ــ ﻧﺜﺮ ﻣﺴﺠﻊ ‪ :‬دا ﻫﻐﻪ ﻧﺜﺮ دى ﭼﯥ د ﺟﻤﻠﻮ ﭘﻪ آﺧﺮه ﺑﺮﺧﻪ ﻛﯥ ﻳﯥ ﻣﻮزوﻧﻪ ﻛﻠﻤﯥ راوړل ﺷﻲ ﭘﻪ دوه ډوﻟﻪ‬
‫‪ ٢‬ــ ﻣﻮازﻧﻪ ﺳﺠﻊ‬ ‫‪ ١‬ــ ﻣﺘﻮازى ﺳﺠﻊ‬ ‫دى‬
‫‪...............................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ ٩٧‬ــ ﻛﻮﻣﻜﻲ ﻏږوﻧﻪ ﭘﻪ ﭘښﺘﻮ ﻛﯥ ﭘﺮ دوه ډوﻟﻪ دي ‪:‬‬
‫ﻳﻮ ډول ﻳﯥ ﺧﻮځﻨﺪې )ﺣﺮﻛﺘﻮﻧﻪ( او ﺑﻞ ډول ﻳﯥ ﺗﻮري دي‪.‬‬
‫ﻣﻮږ ټﻮل اﺻﻠﻲ ﺗﻮري د دﻏﻮ ﻏږوﻧﻮ ﭘﻪ ﻛﻮﻣﻚ او ﻣﺮﺳﺘﻪ واﻳﻮ‪ ،‬وﻟﯥ ﭼﯥ اﺻﻠﻲ ﻳﺎ ﭼﻮپ ﺗﻮري ﺑﯥ د‬
‫ﻛﻮﻣﻜﻲ ﻏږوﻧﻮ ﻟﻪ ﻣﺮﺳﺘﯥ ﻧﻪ وﻳﻞ ﻛﻴږي ‪ .‬ﭘﻪ ﭘښﺘﻮ ﻛﯥ دﻏﻪ وروﺳﺘﻪ ﺧﻮځﻨﺪې ﻣﻮﺟﻮدې دي ‪:‬‬
‫)اﻟﻒ( ‪ .‬زور ﻟﻜﻪ ‪ :‬ور‪ ،‬ﻏﺮ‪ ،‬ﻏږ‪.‬‬
‫)ب( ‪ .‬زور ﻟﻜﻪ ‪:‬ﺷﻞ‪ ،‬وچ‪ ،‬ﻣﭻ‪.‬‬
‫)ج( ‪ .‬زﻳﺮ ‪ :‬دا ﺧﻮځﻨﺪې اوس د ﭘښﺘﻮ ﻛﻠﻤﻮ ﭘﻪ ﺳﺮ ﻛﯥ ﻧﻪ راځﻲ او ﭘﻪ دﺧﻴﻠﻮ ﻛﻠﻤﻮ ﻛﯥ اﺳﺘﻌﻤﺎﻟﻴږي‪ .‬ﻟﻜﻪ‪:‬‬
‫ګﻞ‪ ،‬ﺑﻞ‪ ،‬ﻋﺎﻟﻢ‪.‬‬
‫)د( ‪ .‬ﭘﻴښ ) ُ ( ‪ :‬دا ﺧﻮځﻨﺪې ﻫﻢ د ﭘﺎړﺳﻲ او ﻋﺮﺑﻲ ﭘﻪ دﺧﻴﻠﻮ ﻛﻠﻤﻮ ﻛﯥ راځﻲ‪ .‬ﻟﻜﻪ ‪ :‬ﻣﻞ‪ ،‬ﺗﺠﻞ‪.‬‬
‫‪ ٩٨‬ــ ﺧــــﺞ ‪ :‬ﭘﻪ ﭘښﺘﻮ ﻛﯥ ﻛﻠﻪ ﻛﻠﻪ ﭘﻪ ﻳﻮ ﻧﻴﻢ ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺎﻧﺪې د آواز زﻳﺎت ﻓﺸﺎر او زور راځﻰ‪ ،‬ﭼﯥ ﻫﻐﻪ ﺗﻪ ﺧﺞ‬
‫واﻳﻰ ‪ .‬د ﺧﺞ ﭘﻪ راﺗﻠﻮ د ﻳﻮې ﻛﻠﻤﯥ ﻣﻌﻨﺎ ﻟﻪ ﺑﻠﯥ څﺨﻪ ﺗﻮﭘﻴﺮ ﻛﻮي ‪ .‬ﻟﻜﻪ ‪ :‬ﻏﻮټﻪ ﻛﻪ د آواز زور ﭘﻪ اوﻟﻪ څﭙﻪ‬
‫ﻳﻌﻨﻰ )غ( راﺷﻲ‪ ،‬د )) ګﺮه(( ﻣﻌﻨﺎ ورﻛﻮي او ﻛﻪ ﭘﻪ دوﻫﻤﻪ څﭙﻪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯥ ))ټ(( راﺷﻲ‪ ،‬ﻧﻮ د ډوﺑﯧﺪو ﻣﻌﻨﺎ‬
‫ﻟﺮي‪ .‬ﻳﺎﻟﻜﻪ )ﺑڼﻪ( ﻛﻪ ﺧﺞ ﭘﻪ ))ب(( راﺷﻲ‪ ،‬د رﻧګ ﻣﻌﻨﺎ ورﻛﻮى او ﻛﻪ ﭘﻪ ))ڼ(( راﺷﻲ‪ ،‬د ﭘﺮ ﻣﺮغ ﻣﻌﻨﺎ ﻟﺮي‬
‫‪٩٩‬ــ ﻏړوﻧﺪى )ﺳﻜﻮن( ‪ :‬ﭘﻪ ﭘښﺘﻮ ﻛﯥ دﻏﻪ وروﺳﺘﻪ ﻗﺎﻋﺪې ﻟﺮي ‪:‬‬
‫) اﻟﻒ ( ‪ .‬ﭘﻪ ﭘښﺘﻮ ﻛﯥ ﭘﻪ ﺳﺎﻛﻦ ﺗﻮري ﺑﺎﻧﺪې ﭘﻴﻞ ﻛﻮل‪ ،‬روا دى او د ﻧﻴﻢ ﺣﺮﻛﺖ ﭘﻪ ډول وﻳﻞ ﻛﻴږي ‪ .‬ﻟﻜﻪ ‪:‬‬
‫ﺳﭙﻮږﻣۍ‪ ،‬ﻟﻤﺮ‪ ،‬ﭘﺴﺮﻟۍ‪ ،‬ﻧښﻪ‪.‬‬
‫)ب( ‪ .‬ﭘﻪ ﭘښﺘﻮ ﻛﯥ ﺗﺮ درې ﺳﺎﻛﻨﻮ ﭘﻮرې ﻫﻢ ﻳﻮ ځﺎى راﺗﻼى ﺷﻲ‪ ،‬ﻣګﺮ ﭘﻪ دې ﺷﺮط ﭼﯥ ﻟﻮﻣړى ﺳﺎﻛﻦ ﻳﯥ‬
‫ﻳﻮ ﻛﻮﻣﻜﻲ ﺗﻮرى وي‪ .‬ﻟﻜﻪ ‪ :‬ﻣﻴﺎﺷﺖ‪ ،‬څﻠﻮﻳښﺖ‪ ،‬ﭘﻨځﻮس‪.‬‬
‫‪ ١٠٠‬ــ ﻏــــــــــﺰل ‪ :‬ﻏﺰل ﭘﻪ ﻟﻐﺖ ﻛﯥ ﻟﻪ ﺧﻮﺑﺎﻧﻮ ﺳﺮه ﺧﺒﺮو ﻛﻮﻟﻮ او ﺷﻮﺧﻲ ﺗﻪ واﻳﯥ ﭘﻪ ادﺑﻲ اﺻﻄﻼح ﻛﯥ ﻫﻐﻪ‬
‫ﻧﻈﻢ ﺗﻪ وﻳﻞ ﻛﯧږي ﭼﯥ دوه ﺑﻴﺘﻪ ﻫﻢ ﻗﺎﻓﻴﻪ ﻣﻄﻠﻊ وﻟﺮي او ﭘﻪ ﻧﻮرو ټﻮﻟﻮ ﺑﻴﺘﻮﻧﻮ ﻛﯥ واﺣﺪه ﻗﺎﻓﻴﻪ او ردﻳﻒ )ﻛﻪ‬
 ‫ﻳﯥ وﻟﺮي( ﺗﻜﺮار راﺷﻲ د ﻏﺰل ﻣﻮﺿﻮع زﻳﺎﺗﺮه ﻋﺸﻖ او ﻋﺮﻓﺎن وي د ﻏﺰل ﻛﻢ ﺑﻴﺘﻮﻧﻪ ﭘﻴﻨځﻪ او زﻳﺎت ﻳﯥ‬
‫دووﻟﺴﻮ ﭘﻮرې وي د ﭘښﺘﻮ ﻏﺰل ﺣﻤﺰه ﺑﺎﺑﺎ ځﻮاﻧﻰ ﺗﻪ رﺳﻮﻟﻰ دى ﻟﻜﻪ ﭼﯥ واﻳﻲ ‪ :‬ﺗﻪ ﺷﻮې د ﭘښﺘﻮ ﻏــﺰﻟﻪ‬
‫ځﻮان زه د ﺑﺎﺑﺎ ﻛړﻣﻪ ‪.‬‬
‫‪...................................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪.‬‬
‫ﻫﻐﻪ اﺧځﻮﻧﻪ ﭼﯥ ﻳﻮڅﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﺗﺮې ﺷﻮې ده ‪:‬‬

‫‪ ١٣۵۴‬ﻛﺎل ﭼﺎپ‬ ‫ــ دﭘښټﻮ ﻗﺎﻣﻮس ﻟﻴﻜﻨﻪ ﻋﺒﺪاﻟﺤﻜﻴﻢ ﻫﻼﻟﻲ د‬

‫‪= = ١٣۴٣‬‬ ‫ﺻﺪﻳﻖ اﷲ رښﺘـﻴـﻦ د‬ ‫ــ دﭘښﺘﻮ ﻛﻠِﻲ‬
‫ﭘﺨﻮﻧﻰ ﭼــﺎپ‬ ‫ــ دﻧﻬﻤﻮ ټﻮﻟګﻴﻮ دﻟﻮﺳﺖ ﻛﺘﺎب‬
‫ــ دﻣﻘﺎﻟﯥ ﻟﻴﻜﻠﻮاﺻﻮل اودﻣﻄﺎﻟﻌﯥ او څﯧړﻧﯥ ﻻرښﻮد‬
‫‪ ١٣٨۵‬ﻛﺎل ﭼﺎپ‬ ‫ﻋﺒﺪ اﻟﻤﺎﻟﻚ ﻫﻤﺖ د‬
‫‪ ١٣٨۵‬ﻛﺎل ﭼﺎپ‬ ‫ﺟﺎﻧﺪاد اﻟﻜﻮزى د‬ ‫ــ دﭘښﺘﻮ ژﺑﯥ ګـړﭘﻮﻫــﻨـﻪ‬
‫ــ دﭘښﺘﻮ ﺷﻌﺮﻫﻨﺪﺳﻲ ﺟﻮړښﺖ ﻣﺤﻤﺪ اﺷﻤﻌﻴﻞ ﻳﻮن د ‪ ١٣٧٧‬ﻛﺎل ﭼﺎپ‬
‫ــ دﭘښﺘﻮ)ى( ګﺎﻧﯥ ﻣﺤﻤﺪ اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﻳﻮن ﻟﻪ اﻧټﺮ ﻧﯧټ څﺨﻪ ‪١٣٨۶‬‬
‫‪١٣٨۶‬‬ ‫ــ آﻣﻮزش ژورﻧﺎﻟﻴﺰم ﻣﺤﻤـﺪوﺣﻴﺪ ﻏﺮوال ﭼﺎپ ﺳﺎل‬