HATAY Bar, Kltr ve Hogr Kenti

ANTAKYA (Merkez le)

TARH lk yerleime paleolitik dnemde Hatay Samanda evlik ve Meydan ky ile enky maaralarnda rastlanmtr. u ana kadar Hatayda tespit edilen ailt tarih Orta Paleolitik olarak tespit edilmitir. Neolitik yerleimler ilk olarak Drtyol Kinet Hykte grlmtr. Kalkolitik dnem (M..5500) yerleim yerleri Amik ovasnda karmza kyor (Telli Kurdu Hyk), daha sonra karmza kan Tun a yerleimlerine yine Amik ovasnda rastlyoruz. M..3000 de Akatlar, M..2000 de Hurrileri gryoruz, daha sonra Halep bata olmak zere Yamhat Krallnn siyasi birlii altna giriyor. Yarim-Lim M.. 18. Yzyln ikinci yarsnda ynetimine son verilmi ve 1595 ylnda Hitit Kral I. Mursili blgeyi istila etmi. 15. Yy da Atana blgesi Msr ve Mittani, Msr ve Hitit arasnda el deitirmitir. III. Tutmosis (Msr) tarafndan Niqmepa tahta getirilmi, daha sonra Mittaniler egemenliine tekrar gemitir. M..1370 ylnda Suppilulima (Hitit) tarafndan tekrar hkimiyeti altna almtr. M.. 1200 yllarndan sonra Amik blgesinde bilgi ak kesiliyor, sadece Msr kaynaklarndan blgeye deniz kavimlerinin geldii ve blgeyi tahrip ettiklerini reniyoruz. M.. 900 tarihlerinde Hititlerin paralanmasndan oluan Gen Hititler blgeye hkim olmular ve Hatina adn almlardr, kendilerine bakent olarak bugnk atal Hyk (Kanula) bakent yapmlardr. Hititlerin arkasndan blgeye Asurlular hkim olmular, M.. 8. Yy da Asi nehri deltasnda ve evresinde Demir anda Yunanllarn El Mina ehrinin kurduunu ve ticaret merkezi haline getirdiini gryoruz. M.. 538de bugnk Drtyol Yeilkente kadar Persler hkimiyeti altna almlardr, bu hkimiyet M.. 333te Byk skender tarafndan sonlandrlm blge Makedonlarn hkimiyeti altna girmi ve Helenistik kltr yaylmaya balamtr. Byk skenderin lmnden sonra blge Antigonoslarla yapt mcadeleyi kazanan Babil satrab Selevcos I. Nicatorun hkimiyetine girmitir. Bakent olarak Samanda evlik blgesini (Selevcia de Pierra) semi fakat gvenlik asndan daha sonra Antakyaya bakenti tam ve Seleucos I Nicator babasnn (Antiochus) ismini bu ehre vermitir. Antakya Helenistik ada Hippodamos tarz plana gre ina edilmitir. Antakyann inasnda grevlendirilen Attaeus, Perittas ve Anaxicratesin isimleri imparatorluun kendini ehirde hissettirmeye balamasna neden olmutur. M.. 47 ylnda Caesar Antakyaya gelerek ehre zerkliini vermi, Romann en byk eyaletlerinden biri durumuna getirmitir. Antakya Dounun idari, ilmi, dini ve ticari merkezi haline gelmitir. M.. 31 M.S. 14 yllarnda Augustus drt ylda bir tekrarlanan Olimpiyat Oyunlar n balatmtr. M.S. 29-40 yllar arasnda Hz. sann havarilerinden St. Pierre Antakyaya gelerek dini yaymaya alm ve ehir Hristiyan dininin nemli merkezlerinden olmutur. M.S. 256 yllarnda Antakya ikinci kez Perslerin (apur)eline gemi, 268 ylnda da Palmira Kraliesi Zenobiann eline gemi, birka yl sonra tekrar Roma (mp. Aurelianus) egemenliine girmitir. Roma imparatorluunun ikiye ayrlmasndan sonra M.S. 396 ylnda Dou Roma mparatorluuna (Bizans) bal merkez olarak kalmtr. M.S. 638 ylnda Yermk savandan sonra Antakya ve evresi uzun bir kuatmadan sonra Mslman Araplarn hkimiyetine girmi. 968 ylnda tekrar Bizans egemenliine gemitir. Hallarn elinden Trk Memluklularn eline geen ehir 1260 ylnda el deitirerek Mool egemenliini tanmtr. 1267 ylnda tekrar Trk Memluklularn ynetimi altna girmitir. 1516 ylnda Yavuz Sultan Selim tarafndan ehir Osmanl imparatorluuna katlmtr. 1918 I. Dnya sava srasnda Fransz ynetimine geen ehir daha sonra bamsz Hatay Devleti oldu ve 29 Haziran 1939da Trkiye Cumhuriyeti topraklarna katld. TBMMde kabul edilen bir kanunla Hatay li kuruldu. 23 Temmuz 1939da idare tamamen Trkiye Cumhuriyetinin oldu.

CORAFYA Antakya'nn ortasndan geen ve ovann kurutulmas almalar srasnda nehir yatann kentin iinden geen ksm slah edilerek dzgn bir kanal haline getirilmi, Antik a'n Orontes'i olan gnmzn Asi Nehri'nin kayna, Lbnan Dalar'dr. Amanoslar ile Kel da arasnda bir yatak oluturan Asi Nehri'nin toplam uzunluu 380 km. olup, nehrin byk blm Suriye topraklar iinde bulunmaktadr. Kuzey ynnde yaklak 30 km. boyunca Trkiye-Suriye snrn oluturacak ekilde akan Asi Nehri, topraklarmza girdikten sonra batya dner ve bugn hemen. Tm kurutulmu olan Amik Gl'nn aya Kk Asi ile birletikten sonra gneydou dorultusuna ynelir ve yaklak 40km. Sonra Samanda'n gneyinde bir delta oluturarak Akdeniz'e kavuur. Antik ada kk tonajl nehir gemilerinin seyrseferine imkn veren ve Antakya'y asrlar boyu Akdeniz'e bir suyolu ile balanm olan Asi Nehri'nin bugn aktt ortalama su miktar, kentin iinde 5.04 m3/sn.dir. Asi'nin Antakya iinden geen ve bir kanal haline getirilmi olan yata, yaklak 2 km. uzunluunda ve 3035 m. geniliindedir. Kentin kuzeydousunda, zerinde Demir Kap'nn yer ald, St. Piyer Kilisesi yaknndan geen ve bir sel yata niteliinde olan Hac Kr Deresi ile gneybatdaki Hamen Deresi (Memeli Kpr'nn altndan ve klann yanndan geen) Habib Neccar Da'ndan doarak Asi'ye doru akan iki nemli su yatadr. Bata Asi Nehri olmak zere, Karasu ve Afrin ay ile beslenen Amik Ovas'nda, yakn zamanlara kadar Amik Gl ad ile bilinen bir gl vard. Ancak uzunluu 16 km. genilii 10 km. olan gln ve gl evresindeki bataklklarla beraber 310 km2'yi bulan arazinin bir blmnn kurutulmas ile gl kayboldu. DS tarafndan yrtlen ve 1955 ylnda balayp 1980 ylnda tamamlanm olan kurutma ilemi sonucunda elde edilen zirai verimi yksek topraklar iftilere datlarak tarma almtr. EKONOM Antakya ekonomisinde en belirgin zellik ve etkinlik ticarettir. Gerek bir snr kenti olmas, gerekse giriimci insan sayesinde Antakya bir ticaret merkezi konumundadr. Antakya bu zelliiyle etrafndaki 21 adet belde ve 65 kyden gelenler ile nfusunu gndzleri ikiye katlamakta, ok canl ve hareketli bir yapya kavumaktadr. Amik Ovasnn tarmsal rn ve potansiyeli Antakyada deerlendirilmekte, tarm ve tarma dayal sanayi ile tarmsal makine imalat nemli bir ekonomik faaliyet olmaktadr. Ayrca Antakyada el sanatlar, dericilik, ayakkabclk ve mobilya sanayisi de gelimi durumdadr. Antakya ve Hatay ulatrma sektrnde Trkiyede stanbuldan sonra en byk ara potansiyeline sahip olup, kara yolcu ve yk tamasnda sz sahibi bir ildir. Antakyann toplam 872 ile arasndaki ekonomik durumunu gsterir gstergeler aada belirtildii gibidir. Vergi gelirlerinin lke iindeki pay % 0,19812 ile tm ilelerde 17. sray almaktadr. Tarmsal retimin lke iindeki pay, % 0,40923 gerekleerek sralamada ise 63.dr. Vergi gelirlerinin lke iindeki pay (%) 0,19812 ile 34.c sradadr. Fert bana Genel Bte Geliri (TL) 131.665 ile 107.sradadr. Tarmsal retimin lke iindeki pay (%) 0,40923 ile 43. sradadr. Tarm sektrnde alanlarn oran (%) 56,97 ile 693. sradadr Sanayi sektrnde alanlarn oran (%) 9,24 180. sradadr. Hizmetler sektrnde alanlarn oran (%) 33,78 ile 173. sradadr. sizlik oran (%) 5,09 ile 442. sradadr.

TURZM Cumhuriyet Alan'nda, Asi Irman kenarnda ve kpr yaknndadr. Mozaik koleksiyonlarnn zenginlii ynnden Tunus'daki Bordo Mzesi'nden sonra, dnyann 2.byk mzesidir. 34 binin zerinde esere sahiptir. Fransz igali srasnda 1933 ylnda skenderun Sanca, Antikiteler Mfettii M. Prost'un nderliinde, sancak dahilinde bulunan btn tarihi eserlerin Antakya'da toplanarak bir mze kurulmasna karar verilmitir. Mze binasnn yeri tespit edilmi ve 1934 ylnda yapmna balanm, Hatay Devleti zamannda tamamlanmtr. Hatay Trkiye'ye katldktan sonra yeni bir dzenlemeyle 23.7.1948'de ziyarete almtr. 1975 ylnda ek binann inasndan sonra ada mzecilik anlayna uygun olarak yeniden dzenlenmitir. Antakya ve evresindeki kaz ve aratrma alanlarndan gelen eserler, buluntu yerlerine gre sergilenir.7 oda, 2 salon ve bahesinde sergilenen yaptlar Yontmata, Yenita, bakrta, Smer, Asur, Hitit, Yunan, Roma, Bizans, Anadolu-slam ve Osmanl dnemlerini kapsar. 127 panoda farkl mozaik eserleri sergilenir. Yer darl sebebiyle 100'n zerindeki mozaik eser depoda bekletilmektedir.

SKENDERUN (Alexandreia)
TARH Alexandreia, Helen diline gre, Alexandros (skender) Yurdu anlamndadr. Ayn ad tayan dier kentlerden ayrlmas iin, Kilikyadaki bu kente, Roma dneminde, Alexandreia Minor (Kk Alexandreia), Hallar dneminde de Alexandretta denmitir. Kentin kuruluu tarih ncesi devirlere uzanmaktadr. Karaaa mevkiindeki Telli ky adn tayan hykte Mc. Evann bulduu baz anak paralar burann antik a ncesi yerleime aldn gstermektedir. M.. 2000li yllarda burada Hititlere bal Kadu Beyliinin kurulduu bilinmektedir. M.. 1200l yllardan nce Fenikeliler burada Myriaydus adyla bir koloni kurmutur. Bu kentin kalntlarna rastlamak mmkndr. Kent M.. 1200den sonra merkezi Reyhanl olan ge devir Hattini krallna balanmtr. M.. 7. Yy Trk asll bir millet olan Hurrilerin eline geen skenderun ve evresi M.. 6. Yy Perslerin eline gemitir. skenderun, M.. 333 ylnda ssos kenti yaknlarnda Pers Kral III. Dariusu malup eden, Asya seferine km olan Byk skender tarafndan Alexandreia adyla kurulmutur. Tarihinde birok defalar igale uramtr. Kent Dou Roma-slam arasnda birok kere el deitirmi, daha sonra Trklerin eline gemitir. Antakya Dukalnn Msr Memlk Devleti tarafndan ortadan kaldrlmas zerine 14. Ve 15. Yy bu blge Memlklerin Halep valileri ve bazen de Dulkadirliler Emirliinin nfuz sahasnda kalm, nihayet 16. yy ilk yarsnda Osmanl hkimiyetine girmitir. skenderunun uzun sre bir devletin bayra altnda yaamas Osmanl mparatorluu ile mmkn olmutur. Osmanl mparatorluu zamannda ticari ve stratejik zelliini glendiren skenderun, Dou Akdeniz ticaretinde nemli bir liman vazifesi grm ve Ortadou ile olan ithalat ve ihracatta nemli bir ticaret merkezi olmutur. Yllarca Osmanl snrlar iinde kalan skenderun, I. Dnya Sava iinde alt kez bombalanm ve savan son gnlerinde ngilizlerin igaline uramtr. (9 Kasm 1918) Mondros Atekes Antlamasnn imzalanmas zerine 12 Kasm 1918 gn skenderun Fransz askerleri tarafndan igal edilmi, igalin hemen ardndan oluturulan Trk eteleriyle Fransz ve onlarn destekledii Ermeni milisler arasnda kanl arpmalar meydana gelmitir. 21 Ekim 1921 de Fransa ile imzalanan Ankara Antlamas dorultusunda Hatayda skenderun Sancak daresi kurulmutur. Suriyede manda idaresi kurulurken, nfusun yardan fazlas Trklerden oluan skenderun Sanca, merkez olmu ve muhtariyet kazanmtr. (1925) 1938 ylna kadar Fransz igalinde Hatayn bir sanca olarak kalmtr. 1937 ylnda Suriyeye bamszlk verilirken, Trk Hkmetinin mdahalesi ile bamsz Hatay Devleti kurulmu, bir yl sonra bu meclis Hatayn anavatana katlmas karar alnca skenderun da merkezi Antakya olan Hatay iline ile olarak balanmtr.

CORAFYA Amanos dalar ile Akdenizin masmavi berrak sular arasnda pitoresk bir sahil bandnda yer alan skenderun, gneyinde il merkezi Antakya, batsnda Akdeniz, kuzeyinde Drtyol ilesi, dousunda Amanos dalar ile evrilidir. Amanos dalar eteklerinde, 5 kmlik yal ovasnda kurulmu olan skenderunun yzlm 985 km2 dir. Kara, deniz ve hava ulamna elverili bir kenttir. Kent Halep-Belen yolu bitiminde yer almaktadr. Krfezin gneyinde 6840 hektar geniliindeki Arsuz ovas ile krfezin dousunda 34920 hektar yer kaplayan ve 30 km uzunluunda skenderun ovas ile noktalanmaktadr.

KIRIKHAN
Krkhan n tarihi M.. 3000 yl ncesine kadar uzanmaktadr. Krkhan blgesinde; Akad, Huri, Hitit, Asur ve Pers uygarlklarna rastlanlmaktadr. zellikle Alaybeyli Ky ve civarnda bu uygarlklara ait buluntular mevcuttur. Hellenistik dnemin izlerini tayan Darbsak (Darb- Sak) Kalesi ile ova boyunca bir dizi halinde yer alan hykler Krkhann bir gvenlik ve haber alma merkezi olarak dnldn ortaya koymaktadr. Halen tescilli 34 hyk mevcuttur. Osmanl mparatorluunun son dnemlerinde Belen kazasna bal bir nahiye olan Krkhan, 1924 ylnda ile merkezi olmutur. Krkhann dousunda Suriye ve Kumlu, batsnda Belen, kuzeyinde Hassa, gneyinde Antakya ve Kumlu bulunmaktadr. klimi tipik Akdeniz zellikleri tayp, klar lk ve yamurlu, yazlar scak ve kurak gemektedir. le, bir merkez, bir belde belediyesi ve 56 kyden olumaktadr. Halkn byk bir ksm iftilikle uramakta olup, seraclk bu alanda nemli yer tutmaktadr. Bayezid-i Bestami Trbesinin bulunduu Helenistik dnemden kalma kale kalnts ve su kemerleriyle zellikle i turizmin ilgisini eken blgelerimizden birisidir.
Yzlm Toplam Nfusu le Merkezi Belde ve Ky Nfusu : : : : 688 km 98.530 63.615 34.915

REYHANLI
Reyhanl daha nceki tarihlerde rtah adnda kk bir kasaba idi. 16. yzyldan itibaren gebe olarak gelen Trkler bu kasabaya yerlemilerdir. 1855 ylnda Rumeliden Kafkas ve Kbrs gmenleri getirilerek kasabaya yerletirilmitir. Daha sonra Reyhanl ismini alan kasaba 1918 ylnda Franszlar tarafndan ele geirilmi, bucak stats ile ynetilmitir. 8 Temmuz 1938 ylnda Fransz igalinden kurtarlp, Anavatana katld yl olan 1939 da ile olmutur. Reyhanl ilesi Akdeniz blgesinde ve Hatayn dousunda yer alr. Akdeniz iklimi hakimdir. Dousunda ve gneyinde Suriye, batsnda Antakya merkez ilesi ve kuzeyinde Kumlu ilesi bulunmaktadr. leye bal 31 ky ve bir merkez belediyesi vardr. lede genellikle tarma dayal ekonomi hakimdir. Amik Gl nn 1972 ylnda kurutulmasnn tamamlanmas ile pamuk ve buday tarm iindeki nemini arttrmtr. rn eidinde pamuk ve hububat en byk paya sahiptir; ilede ayrca byk ba hayvancl, st inekilii, koyun ve kei besicilii de yaplmaktadr. lede sanayileme tarm ve tarma dayal sanayi kollarnda gelimitir. rr ve prese fabrikalar ile iplik ve un fabrikalar ilenin nemli sanayi tesisleridir.
Yzlm Toplam Nfusu le Merkezi Belde ve Ky Nfusu : : : : 406 km 74.225 52.135 22.090

ALTINZ
Altnz 1516 ylnda Osmanl mparatorluu snrlarna katlm ve Antakya vilayetine balanmtr. I. Dnya Savandan sonra Franszlarn eline gemi ve 23 Temmuz 1939da anavatana kavumutur. 1945 ylnda ile olmutur. Mlki hudutlar ierisinde 4 belediye tekilat ile 41 ky bulunmaktadr. Altnkaya, Yiityolu, Hacpaa ve Altnz merkez beldelerinde belediye tekilat mevcuttur. le nfusunun byk bir ksm geimini tarmsal faaliyetlerden temin etmekte, kk bir ksm da el sanatlar ile geimini salamaktadr. le halknn belli bal gelir kayna buday, zeytin ve ttn rnlerine dayanmaktadr. Nfusun youn oluu nedeniyle tarm alanlar yetersiz olduundan nfusun byk blm ukurova ve Amik Ovasna mevsimlik tarm iisi olarak almaya gitmektedir.
Yzlm Toplam Nfusu le Merkezi Belde ve Ky Nfusu : : : : 357 km 59.167 5.352 53.815

BELEN
Belen'in Kanuni devrinde kurulduu, 1552 ylnda Haleple skenderun arasnda yeni yol aranrken imdiki ilenin bulunduu yere Kanuni tarafndan cami, hamam ve han yaptrld ve buraya 250 derbenti (geit korucusu) yerletirildii bilinmektedir. 1770 ylnda Adana Valisi Abdurrahman Paa Belene daha ok nfus yerletirerek burasn bir kasaba haline getirmi ve buraya Beylan adn vermitir. 1885 ylnda belediye tekilat kurulmu, 11 Eyll 1991 tarihinde fiilen ile olmutur. Belen ilesi Dou Akdenizde Amanos dalarnn hem skenderun Krfezine bakan yzeylerinde, hem de Amik ovasnda topraklar olan bir konumdadr. le merkezi Amanoslar zerindeki ok nemli bir geit olan ve ykseklii 660 metre olan Belen geidi zerinde kurulmutur. lenin en yksek rakm obandede tepesidir. lemizin dousu Krkhan, bat ve kuzeyi skenderun, gneyi Antakya ve gneybats Samanda ileleri ile evrilidir. Bir merkez belediye ve 10 kyden olumutur. Krfeze doru inildiinde narenciye ve az da olsa scak iklimlerde yetien pamuk rnleri, Amanos dalar zerinde ise elma, kiraz, vine, trabzon hurmas gibi souk iklimi seven bitkiler yetitirilmektedir. Klar souk ve yaldr. Yazlar ise serin olmas nedeniyle sayfiye yeri olarak kullanlmaktadr. le merkezi komu ile olan skenderuna 15 km mesafede olmas nedeni ile sanayi kuruluu ynnden geliememitir. Araziler kk, ok paral aile iletmecilii eklindedir. Bunun yannda kylerde pazarlamaya ynelik meyvecilik ziraat giderek yaygnlamaktadr.
Yzlm Toplam Nfusu le Merkezi Belde ve Ky Nfusu : : : : 197 km 28.382 18.646 9.736

DRTYOL
lenin kuruluu kesin olarak bilinmemektedir. Malazgirt zaferinden sonra 1082 ylnda Trklerin eline gemitir.1909 ylnda ile olmutur. 11 Aralk 1918 tarihinde Franszlar tarafndan igal edilmitir. Milli mcadelenin balatlmasndaki ilk kurun 19 Aralk 1918 tarihinde Mehmet Kara (Kara Hasan Paa) tarafndan atlm olup, igale kar ete savalar ile direnilmi ve 9 Ocak 1922 tarihinde ile kurtulmutur. Ansna 1993 tarihinde LK KURUN ANITI yaptrlmtr. dari ynden Adana iline bal olan ile, 7 Temmuz 1939 tarihinde Hatay iline balanmtr. le, Dou Toroslar' n uzants olan Amanos (Nur) dalar ile Akdenizin skenderun Krfezi arasnda kuzey-gney dorultusunda uzanan Drtyol ve Payas ovalarndan meydana gelmitir.Dousunda Amanos dalar ve Hassa ilesi, batsnda Akdeniz ve skenderun Krfezi, kuzeyinde Erzin ilesi ve gneyinde ise skenderun ilesi bulunmaktadr. klimi yazlar scak ve kurak, klar lk ve yal olup, tipik bir Akdeniz iklimi hkm srmektedir. leye bal 6 ky ve merkez Drtyol belediyesi olmak zere Payas, Kuzuculu, Yeilky, Karakese, Altna ve Yeniyurt belediyeleri ile birlikte 7 belediye tekilat bulunmaktadr. le snrlar ierisinde bulunan petrol boru hatt ve gaz dolum tesisleri ile zel sektre ait ok sayda haddahaneler, un fabrikas, meyve suyu ve meyve paketleme tesisleri ile tarm iletmelerinde istihdam edilen nfus alma hayatna canllk kazandrmaktadr. Yremizde ziraatn youn olmas dolaysyla ile dndan mevsimlik ii gelmektedir. Ziraate elverili olan arazide; bata hububat, narenciye, sebze ve endstri bitkileri yetitirilmektedir. Payas kasabasnda bulunan Payas Kalesi, Sokullu Mehmet Paa Klliyesi ve Cin Kulesi en nemli tarihi ve turistik mekanlardr.
Yzlm Toplam Nfusu le Merkezi Belde ve Ky Nfusu : : : : 580 km 126.258 53.597 72.661

ERZN
Erzinin Fatih Sultan Mehmet ile Uzun Hasan arasnda 1473 ylnda yaplan Otlukbeli savandan sonra doudan gelen Trk boylar tarafndan kurulduu; adnn da Orta Asyada Tannu (Tanr) dalar civarnda bulunan (Tannu ola) Erzin ehrinin isminden geldii sanlmaktadr. 1906 ylnda Mutasarrflk olmu, ancak 1909 ylnda bucak haline dntrlmtr. Birinci dnya savandan sonra Franszlar ve Ermenilerin igaline uram, drt yl kadar bunlarn istilasnda kalm, 8 Ocak 1922 tarihinde istiklaline kavumutur. Bu tarih ilenin kurtulu gn olarak kutlanmaktadr. 11.07.1939 tarihinde de Adanadan ayrlarak Hatay iline balantr. 1987 ylnda karlan bir kanun ile ile statsne kavumutur. le Dou Akdenizde skenderun krfezinin kuzeyinde olup, Amanos dalarnn bat eteklerindeki dzle kurulmutur. le merkezi denizden 14 km ieride olup, douda Hassa, batda Ceyhan, gneyde Drtyol, kuzeyde Osmaniye ili ile komu bulunmaktadr. le merkezinde belediye tekilat ve ilemize bal 10 ky muhtarl vardr. le ekonomisinin temelini ziraat oluturmaktadr. Narenciye ziraat ierisinde en nemli retim daldr. Bunu dnda sebze ve eitli trde meyve retimi ile hububat ekimi yaplmaktadr. lede sanayi gelimemi olup, genel olarak kk zanaat dallarnda faaliyet gsterilmektedir. Erzin ilesi evresinde 3500 yl ncesine kadar uzanan sos harabeleri, su kemerleri, Romallar ve Perslere ait mezarlar, kilise ve kale kalntlar ile gemii simgeleyen eserler bulunmaktadr.
Yzlm Toplam Nfusu le Merkezi Belde ve Ky Nfusu : : : : 298 km 33.988 25.879 8.109

HASSA
Hassa ilesi 1864-1865 yllarnda Amanos dalarnda yaamakta olan ULALI boyunun isyan zerine blgeye gnderilen Osmanl Frka-i slahiye birlikleri komutan olan brahim Dervi Paann isyan bastrarak blgede konaklamas ile kurulmutur. Ordu ky nam ile bir karye olarak tekil olunan Hassaya civar nahiyeler olan Haclar, Tiyek ve Akbez den birka yz hane getirilerek yerletirilir ve Mara Mutasarrflna balanr. Birinci Dnya Sava srasnda Franszlarca igal edilen ile 20 Ekim 1921 Ankara Antlamas ile 5 Ocak 1922 tarihinde Fransz birliklerince boaltlr. Bu kark dnemde Trk eteleri Hassaya girerek, Kasm 1921de hkmet binasna Osmanl Sanca ekmiler, snr ve kurtuluu fiili hale getirmilerdir. Halk arasnda bu tarih 15 Kasm olarak bilinmekte ve bu tarih kurtulu bayram olarak kutlanmaktadr. Hassa ilesi Hatayn Trkiyeye katlna kadar Gaziantep ili slahiye ilesine bal bir bucak iken, Hatayn ilhak ile (1939) ona bal ile konumuna erimitir. lede genel zellikleri itibariyle Akdeniz iklimi hakimdir. le merkezine bal 5 belde ve 26 kyden olumaktadr. le ekonomisi genel olarak tarma dayanmaktadr. Kylerde genellikle mera hayvancl yaplmaktadr. lede istihdam imkan salayan byk lekli sanayi tesisi yoktur. Perslere ait mezarlar, kilise ve kale kalntlar ile gemii simgeleyen eserler bulunmaktadr.
Yzlm Toplam Nfusu le Merkezi Belde ve Ky Nfusu : : : : 495 km 49.994 9.071 40.923

KUMLU
le 1945 ylnda kartlan skan Kanunu ile eski Hamam Nahiyesi Akkuyu kyne bal bir birim eklinde 86 hane olarak bugnk yerinde iskan edilmitir. 1955 ylnda Killik Muhtarl olan ve daha sonra Kumlu ismini alan ilemiz 1963 ylnda bucak, 1968 ylnda belediye tekilatna kavumutur. Kumlu lesi, 09/05/1990 tarihinde T.B.M.M.ce kabul edilen, 20 Mays 1990 tarih ve 20523 sayl Resmi Gazetede yaynlanan 3644 sayl kanunla Reyhanl ilesinden ayrlarak 9 Eyll 1991 tarihinde ilk Kaymakamn greve balamasyla fiilen Hatay ilinin bir ilesi olarak tekilatlanmtr. l merkezine 40 km mesafede Amik Ovasnn ortasnda dzlk bir arazi zerine kurulmu bulunan Kumlu, kuzeyinde Krkhan ilesi, batsnda Antakya, gneyinde Reyhanl ilesiyle evrilmi olup, dousunda 22 kmlik Suriye hududu olan bir snr ilesidir. Denizden ykseklii ortalama 95 m. olan Kumlu iklim olarak Akdeniz iklimi zelliini tamaktadr. le merkezinde bir belediye tekilatnn yan sra 13 ky bulunmaktadr. le halknn byk ounluu geimini ziraat yaparak salamaktadr. Buday ve endstri bitkilerinden pamuk ana rn desenini tekil eder. Az miktarda yaplan sebze retimi ise giderek yaygnlamaktadr. Geim kayna tarma dayal olan ilede iftilik ve hayvanclktan baka. 1i ukobirlik, 3 adet de zel sektre ait rr ve prese fabrikas bulunmakta olup ekonomi ve alma hayatna etkili olmaktadr.
Yzlm Toplam Nfusu le Merkezi Belde ve Ky Nfusu : : : : 186 km 16.070 6.629 9.441

SAMANDA
Trkiyenin en eski yerleim merkezlerinden biri olan ile M.. 305 ylnda Seleucus Nicator tarafndan Musa da eteklerinde deniz kysna uzanan alanda Antakyann bir liman kenti olarak kurulmutur. lk ad Seleucia Pieriadr. M.S. I. yzyln ikinci yarsnda kent Roma mparatorluu egemenliine girmitir. ki Roma mparatoru Vespasianus ile Titus yreden geen derenin ve su akntlarnn liman dna aktlmas amacyla bir kanal yapmlardr. u anda Titus Tneli Kapsuyu Ky evlik tatil yresinde mevcudiyetini korumaktadr. le daha sonralar slam egemenliine girmi, srasyla Seluklular, Fatmiler ile Memlklerin egemenlii altnda kalmtr. XVI. yzyl balarndan 1918e kadar Osmanl ynetimi hkm srmtr. 1918-1939 yllar arasnda Fransz igali altnda kalan blge, 1939da Trkiye Cumhuriyeti ynetimine katlmtr. 1940 -1948 yllar arasnda Suveydiye adyla Antakyaya bal bir bucak iken 11 Haziran 1947 tarih ve 5070 sayl kanunla SAMANDA ismi ile ilenin kuruluu kabul edilmi, 1948de Samanda ile statsne kavumutur. lede tipik bir Akdeniz iklimi hakimdir. le merkezi, 12 belde ve 31 kyden olumaktadr. le ekonomisinin temelini narenciye ve sera alt sebzecilik oluturmaktadr. Temel ura olan narenciye rnlerinden portakal, mandalina, limon gibi eitler bol miktarda retilmektedir. kinci srada dier meyve eitleri olarak hurma, erik, kays yer almaktadr. Sera alt turfanda sebzeciliinde domates, biber, salatalk, fasulye, kabak ve patlcan ile az miktarda ilek ve karanfil yetitirilmektedir. lenin orman kylerinde hayvanclk iyi bir dzeydedir. Hemen hemen her evde sr yetitiricilii yaplmaktadr. Ekonomik ynden gelimesinde dier nemli bir unsur ile halknn % 15 -20 orannda yurt dnda zellikle Arap lkelerinde almalardr. le ekonomisinde rol oynayan dier bir husus ise nakliyeciliktir. lede sanayi gelimemitir.
Yzlm Toplam Nfusu le Merkezi Belde ve Ky Nfusu : : : : 382 km 106.754 34.641 72.113

YAYLADAI
lenin tarihi milattan nceki yzyllara kadar uzanmaktadr. Blgenin batsnda bulunan Kelda zerindeki kilisede (Barlaam Manastr) yaplan kazlarda medeniyete ait paralar bulunmutur. Bu paralarn; yonyallara, Romallara ve Abbasilere ait olduu tespit edilmitir. lenin VII. ve VIII. Yzyllarda Abbasilerin elinde bulunduu, IX. yzylda Avar Trklerinden Savclar Airet Reisi Kasm Beyin eline getii bilinmektedir. Yavuz Sultan Selimin Msr seferi dnnde ordusuyla birlikte burada konaklad bilinmektedir. Bu sebeple de ilenin isminin ORDU olarak adlandrld tahmin edilmektedir. I. Dnya savann sonunda ile Franszlarn igaline uram ve 18 yl Fransz ynetiminde idare edilmitir. Hatayn mstakil devlet olmas zerine bir yl Hatay devletinin bir ilesi olmu ve Hatayn Anavatana ilhak ile 1939 ylnda Trkiye Cumhuriyeti Devletine katlmtr. lenin ismi, Karadeniz blgesindeki Ordu ili ile kartrlmamas iin ilenin dousunda bulunan Yayla Tepe adndan esinlenerek 1939 tarihinde YAYLADAI olarak deitirilmitir. lemiz Trkiyenin en gneyinde yer almakta olup, dousunda Suriye, Antakya ve Altnz ilesi, batsnda Akdeniz ve Suriye, kuzeyinde Samanda ilesi ve gneyinde de Suriye bulunmaktadr. Bitki rts genellikle fundalk, makilik ve am orman eklindedir. Arazi durumu bakmndan ise dalk, engebelik kratr. lemiz tipik bir Akdeniz iklimi altnda olup yazlar scak ve kurak, klar lk ve yaldr. Biri merkezde, dierleri Yeditepe, Karakse ve Klakta olmak zere 4 adet belediye ve 33 adet ky bulunmaktadr. le bir tarm blgesi olmas dolaysyla, halkn gelirinin byk bir ksm tarma dayanmaktadr. Kayda deer bir sanayi olmayp, kk sanayi ve el sanatlar ile ilgili kk apta aile iyerleri bulunmaktadr. lenin zellikle pipo iiminde kullanlan ttn mehur olup son yllarda azaltlan ekim sahalar ile ttn retimi azalmtr. Onun yerine zeytincilik, bodur elma yetitiricilii ve tri bitkiler retimi younlamtr.
Yzlm Toplam Nfus le Merkezi Belde ve Ky Nfusu : : : : 366 km 27.654 7.717 19.937

HATAY TARH ve TURSTK YERLER

Gnein En Gzel Batt Yer

HATAY YRESEL YEMEKLER

Knefe

Kabak Tatls

Oruk (li Kfte)

Eki A

Tepsi Kebab

Kaytaz Brei

Humus

(Ksr)

Mumbar

evizli Biber

Kekik Salatas

Zeytin Salatas