1

DENEY NO

ISIL LEM-1
Normalizasyon, Su Verme ve Menevileme, Jominy Utan Su Verme Deneyi
Prof.Dr. Cuma BNDAL-Prof.Dr. S.Cem OKUMU-Do.Dr. brahim ZBEK

Deney aamalar 1) Hazrlk Snav 2)Normalizasyon, Temperleme, Jominy Su Verme Yntemi, Sunum 3) Jominy Utan Su Verme Deneyi 4) Normalizasyon, Su Verme ve Menevileme Deneyi 5) Numunelerin deerlendirilmesi

Tahmini sre (dak) 30 60 40 70 40

TOPLAM 1. NORMALZASYON

240

Bu tavlamann amac, gz nne alnan elie, her trl mu htemel n ilemlerden sonra normal iyap diye tarif edebileceimiz ince, yuvarlak taneli, homojen dalml iyapsn tekrar kazandrmaktr. Normalletirme Tavlamas sadece dnmnn olduu elikler iin anlam tar: Uygulama esas yararlanlan mekanizmalar- bu dnme dayanr. dnmnn bastrld alaml eliklerde normal tavlama ilemi uygulanmas sz konusu deildir. Normalizasyon iin elik, su vermede olduu gibi A3 scaklnn 20-50 C zerine karlr, bir sre (45-60 dk) bekletildikten sonra durgun havada soutulur. Daha yksek scaklklara stma veya bu scaklklarda daha uzun sre tutma, tane irilemelerine yol aar. Istma srasnda ise, A1 ve A3 scaklklar aras, sonuta zellikle ince taneli ostenit eldesi iin, mmkn mertebe abuk geilmelidir. tektoitst eliklerde para A1 scaklnn zerine kadar stlr. Daha yksek scaklklara stma tane irilemelerine ve yzey blgesinin karbon kaybna (dekarbrizasyona) yol aar. tektoitst eliklerde dk scaklk lardaki tavlamann nemli bir faydas da, tane snrlarndaki ikinci sementit ann, sementitlerin ksmen de olsa kresellemek meyli ile, paralanmasn salamasdr. Oluacak nihai iyap elie nceden uygulanm olan retim ve hazrlama ilemlerinden (dvme, haddeleme, dkm, kaynak ve/veya sl ilemler gibi) bamsz olmu olacaktr. Tavlanm para, kararl dengeye uygun iyapya (byk bir yaklaklkla denge diyagramnn gerektirdii tane yapsna) kavumu olacaktr. Normalizasyon uygulamalarnn sz konusu olduu veya olmas gerektii yerleri, genel olarak ve nem sras gzetilmeksizin bir arada zetleyerek belirtmek mmkndr : Her eyden nce baz sl ilemlere bal olarak, ince taneli nihai iyap eldesi iin difuzyon tavlamasndan sonra ve su verme ileminden nce,

2 Scak haddelemelerden sonra, haddeleme tekstrne bal olarak ortaya kabilecek anizotropik etkileri ve gevrek krlma meylini azaltmak amacyla, Dvme ve dier plastik ekil verme ilemlerinden sonra scak deformasyona ilikin iyap oluumlarnn normalletirilmesinde, zellikle elik dkm paralarn dkmden sonraki kaba ve gevrek iyapsndan (Widmannstaetten yapsndan) kurtarmak, mukavemet ve tokluk zelliklerini iyiletirmek iin, ou zaman rekristalizasyon tavlamas yerine uygulamak, yeniden kristalleme srasnda tane irilemesine meydan vermemek iin, Kaynak ilemlerinden sonra, temel malzeme, scaklk etki blgesi (gei blgesi) ve kaynak dikii arasnda ortak nitelikli tane yaps oluturmak iin normalizasyon tavlamas gndeme gelir. Normalizasyon tavlamasnn malzeme bilimindeki nemli yeri ve vazgeilmezlii, bilimsel almalarda bir k noktas oluturmasndan ve referans verileri teslim etmesindendir.

ekil 1. tektoid st ve alt eliklerde normalizasyon tavlamas ile tane klmesi. 2. JOMNY DENEY DENEYN AMACI Karbon ve alaml eliklerin sertleebilirliinin belirlenmesi. DENEYN YAPILII Jominy utan su verme deneyinde u admlar gerekletirilecektir: i) Istma: Standart elik ubuk (Jominy ubuu) karbon ieriine gre uygun ostenit scaklna stlr ve bu scaklkta homojen ostenit eldesi iin belirli bir sre tutulur. ii) Su verme: Istlm elik deney cihazna yerletirilir ve su fskiyesi kullanlarak bir utan soutulur. iii) Sertlik belirleme: Jominy ubuunun uzunluu boyunca belirli aralklarla Rockwell C cinsinden sertlik deerleri belirlenir. iv) Su verilen utan mesafe ile sertlik deerleri arasnda izilen grafik yardm ile sertleebilirlik erileri karlr. .

3 TEORK BLG 2.1. DEMR VE DNMLER Demir gnmzn en ok tercih edilen mhendislik metali olup; farkl elik eitlerini elde etmek iin kullanlan metallerin banda gelir. Demirin allotropik zellii farkl mikroyaplara sahip elikler elde edilmesini salar ve balca iki kristal formu vardr. Saf demir, oda scaklnda hacim merkezli kbik (HMK) yapdadr. Kpn, merkezinde bir ve sekiz kesinde birer demir atomu mevcuttur. Bu yap ekil 1de gsterilmekte olup; ferrit olarak adlandrlan alfa ( ) demirdir. Saf demirin 910Cye kadar stlmas ile alfa demirin yapsnda deiiklik olmaz. Eer demir 910Cnin zerine stlrsa atomik dizili deiir ve kp keleri ile her yzeyin merkezinde bir er atom bulunan yzey merkezli kbik (YMK) sistem oluur (ekil 2). Bu, metalurjik terimi ostenit olan gama () demir olarak isimlendirilir ve ferrite gre yksek karbon znrlne sahiptir. Eer stma devam ederse, gama yaps 1394Cde tekrar hacim merkezli kbik (HMK) yapya dnr ve delta () demir olarak bilinir. Ar stma, atomlarn termal titreimlerinde arta yol aar ve 1538Cde kristal kohezif kuvvetler kaybolarak metal sv ya da ergimi hale geer. Ergimi demirin oda scaklna soutulmas esnasnda olaylar ters ynde vuku bulur. Demir od a scaklnda ferromanyetiktir ve manyetiklii scaklktaki artla azalr ve A2 noktas olarak isimlendirilen 769C' de tamamen yok olur.

ekil 2. Hacim merkezli kbik alfa demirin elementer kafesi.

ekil 3. Yzey merkezli kbik gama demirin elementer kafesi. 2.2. SERTLETRME Sertletirme elie istenen sertlii kazandrmak amac ile yaplan sl ilemdir. Bu ilem eliin sertletirme scaklna (ostenit blgesi) stlp (ekil 3) bu scaklkta in bana bir saat tutulmas ve ardndan uygun ortamda su verilmesi ile gerekletirilir. tektoidalt elikler iin sertletirme scakl (ya da ostenitleme scakl) A3n 30-50C zeri, tektoidst elikler iin ise A1in 30-50C zeridir. elii ostenit blgesine stma ve bu scaklkta tutma sementit ya da karbr eklinde bal karbonun ostenit ierisinde znmesini salamaktr. Bundan sonra su verme ilemi ile martensit olarak adlandrlan ok sert ve gevrek olan hacim merkezli tetragonal (HMT) yap oluur (ekil 4). Ostenitin martensite dnm iin; i) minimum C ierii ve ii) yeterince yksek soutma hz (kritik souma hz) gereklidir.

4 eliin sahip olduu daha yksek karbon ierii, daha sert martensit oluumunu salar. Soutma hz martensitin sertliini etkilemez, ancak martensite dnm iin kritik souma hzndan daha yksek hzda olmaldr. Su verme ilemi kritik souma hzndan daha yava olursa martensit oluumu gereklemez, ferrit ve sementit karm ieren yaplar oluur.
+Sv

Sv + Sv 1148C
Scaklk, C
Sv + Fe3C

, ostenit

+ Fe3C

723C 0.8 ferrit + Fe3C Fe3C, sementit

Fe

6.67

Bileim, a.%C

ekil 4. Demir-demir karbr (Fe-Fe3C) faz diyagram .

ekil 5. Su verme sonras oluan martensitin kristal yaps Su verme ilemi eliin hzl soutulmasn salar ve farkl ortamlarda gerekletirilebilir. Bunlar, su, tuzlu su, ya ya da polimer olabilir. Hzl soutma, faz dnmn ve difzyo nu engellemekte, souma sonucu ar doymu bir kat eriyiin oluumunu salamaktadr. YMK yapya sahip ostenit karbonca ar doymu olan HMT yapya dnmekte yapda hap is olan C atomlar kristal kafesin distorsiyonuna (arplmasna) yol aarak (ekil 5) ; malzemenin sertliini arttrmaktadr. Hemen hemen cam kadar sert olan bu yapy bu haliyle kullanmak

5 mmkn deildir. Bu yzden endstriyel anlamda kullanabilmek iin bu yapnn temperleme sl ilemine tabi tutulmas tavsiye edilir.

ekil 6. Karbon miktarna gre martensit latisinin a ve c eksenlerinin deiimi. 2.3. SERTLEEBLRLK Byk kesitli elik paralara su verildii zaman yzeyden merkeze doru farkl souma hzlar gzlenir ve souma hz yzeyden merkeze doru giderek azalr. Bunun sonucu para kesiti boyunca, yzeyinde %100 martensitten balayp, alt beynit, st beynit ve merkezinde %100 perlitten oluan eitli mikroyaplar ierir. Oluan mikroyapsal deiimler uniform olmayan zelliklere neden olur. Bu noktada sertleebilirlik nem kazanr. Yeterli sertleebilirlie sahip elik verilen kesit kalnl boyunca en az %50 martensitik mikroyap verebilmelidir. Bu nedenle sertleebilirlik, su verilmi ve temperlenmi halde kullanlacak eliklerin seiminde nemli bir parametredir. Sertleebilirlik, Fe-C alamnn martensit oluumu ile sertleebilme kabiliyetidir. Sertleebilirlik sertlik deildir, su verme ilemi ile elik yzeyinde elde edilen sertliin merkeze doru ilerleyebilme kabiliyetidir ve su vermeyle elde edilen sertliin derinliini saptar. Derinlik sertleebilirliin bir fonksiyonu olup; martensitin yzeyden itibaren yar miktarna indii veya en az %50 martensitin mevcut olduu mesafe olarak belirtilir. Bir elik parasnn su verilmi yzeyinin sertlii ncelikle karbon ieriine ve souma hzna baldr. Sertleebilirlik nemli lde alam elementlerinin yzdesine, ostenit tane boyutuna, ostenitleme scaklna ve sresine baldr. Yksek sertleebilirlie sahip bir eliin karakteristik zellii, onun byk bir sertleme derinlii gstermesi veya byk paralar halinde tam olarak sertleebilmesidir. Sertleebilirlik ve sertlik arasndaki fark, iki farkl eliin sertleebilirliine baklarak gsterilmitir (ekil 6). ekil 6ada verilen AISI 4140 elii %0,4 C ve %0,7 Cr iermektedir, ekil 6bde verilen ise %0,45 C ieren sade karbon eliidir. Bu elikler farkl bo yutlarda hazrlanm ve her birine ayn koullarda su verilmitir ve yzeyden merkeze doru sertlikleri incelenmitir. Alaml eliin sertleebilirlii (ekil 6a) karbon eliinden (ekil 6b) daha yksektir. AISI 4140 elii 40 mm apa kadar tamamen sertlemitir, oysa tamamen ayn koullarda su verilen karbon elii 20 mm apa kadar tam olarak sertleebilmitir.

(a)

(b) ekil 7. a) AISI 4140 ve b) % 0.45 Clu eliin suda su vermeden sonra kesit boyunca elde edilen sertlik paterni eliklerin sertleebilirlii; i. Grossmann sertleebilirlik testi ve ii. Jominy utan su verme testi ile belirlenebilir. 2.3.1. GROSSMANN SERTLEEBLRLK TEST Grossmanna gre sertleebilirliin saptanmas iin farkl aplarda olan ok sayda silindirik ubuk numuneler belli bir soutma ortamnda sertletirilirler. Metalografik inceleme sonucu %50 martensitten oluan ubuk seilir. Su verilmi halde merkezinde %50 martensit ieren (tam sertletirilmi) maksimum ap kritik ap, D, olarak isimlendirilir. Kritik deerin zerinde apa sahip elik ubuklarn merkezinde tam sertlik salanamaz ve martensit miktar %50den daha azdr. Kritik ap su verme ortam ile deiir. rnein suda su verildii zaman 25 mm apnda tam sertlemi olan elik ubua yada su verildiinde kritik ap 15 mm olmaldr. Tablo 1 su verme ortamlarnn iddetlerini, H, gstermektedir. Tablo 1. Su verme ortamlarnn iddetleri Kartrma Su Yok 0,9-1,0 Yumuak 1,0-1,1 Orta 1,2-1,3 yi 1,4-1,5 Kuvvetli 1,6-2,0 iddetli 4,0 Ya 0,25-0,30 0,30-0,35 0,35-0,40 0,40-0,50 0,50-0,80 0,80-1,10

D deeri soutma ortamnn H deeri kullanlarak ideal apa, Di, evrilebilir. deal ap yzeyin sonsuz hzda soutulmas halinde (H= ), merkezinde %50 martensit oluan ubuun

7 ideal ap olarak tarif edilir ve dier ortamlarda (yada veya suda) su verme iin gereken kritik aptan daha byktr. Kritik ap, D, ile ideal ap, Di, arasndaki iliki ekil 7de verilmitir. eliin sertleebilirlii alam elementleri ilavesiyle artar ve kritik apta bununla birlikte artar. Grosmann yntemi ile az alaml ve orta alaml eliklerin kimyasal bileimlerinden ideal ap hesaplanabilir. Bunun iin, her bir elementin ostenitleme scaklnda, kat eriyik iindeki miktarnn ve ayn zamanda ostenit tane boyutunun gz nnde tutulmas gerekir. Tane boyutu ne kadar kk olursa sertleebilirlik o kadar dk olur. Bunun nedeni, tane boyutunun azalmasna paralel olarak tane snrlarnn toplam yzeylerinin artmas ve bunun karlnda souma srasnda perlit oluumu iin balang yerleri olan ok sayda ekirdein olumasdr.

ekil 8. Kritik ap (D), ideal kritik ap (Di) ve su verme ortamnn iddeti (H) arasndaki iliki.

8 Grosmann yntemi ile kimyasal bileimden ideal kritik ap hesab 1. ekil 8den %C ve ASTM tane boyutuna tekabl eden ideal kritik ap (Dic) ve 2. ekil 9dan % alam elementleri miktarna tekabl eden arpm faktrleri bulunur. 3. Daha sonra Dic ile bu arpm faktrleri arplarak o elik iin ideal ap (Di) hesaplanr.

ekil 9. Sade karbonlu eliklerde karbon miktar ve ostenit tane boyutunun fonksiyonu olarak ideal apn deiimi

ekil 9. Sertleebilirlik hesaplamalar iin eitli elementlerin arpm faktrleri (AISI)

9 rnek: ASTM tane boyutu 8 olan bir AISI 8640 eliinin ideal kritik ap nedir? Tablo AISI 8620 eliinin kimyasal bileimi C Mn Si 0,39 0,91 0,25

Ni 0,54

Cr 0,56

Mo 0,20

ekil 8den Dic ideal kritik apn 0,195 olduu grlr. Bu deeri ekil 9da belirtilen uygun faktrle arparak son Di u ekilde hesaplanr: Di = Dic Mn %sinin arpm faktr Si %sinin arpm faktr Ni %sinin arpm faktr Cr %sinin arpm faktr Mo %sinin arpm faktr Di = 0.195 4.03 1.18 1.20 2.21 1.60 = 3.93 in 2.3.2. JOMINY UTAN SU VERME TEST Gnmzde en yaygn kullanlan sertleebilirlik testi Jominy tarafndan gelitirilmitir Jominy utan su verme deneyi eliklerin sertleebilirliini belirlemede kullanlan standart bir testtir. Test ostenitlenmi standart bir deney ubuunun (1 inc apnda 4 inc uzunluunda) bir ucundan su verilmesini ierir (ekil 10). Sertletirme frnndan numunenin alnmas ile su vermenin balangc arasndaki zaman 5 snden az olmaldr. Nu munenin tutucuya yerleiminden hemen sonra su fskiyesi 10 dkdan az olmayan sreyle numunenin yzeyine kar tm kuvvetiyle direkt olarak almaldr. Bunun bir sonucu olarak, test ubuunun su verilen ucu ok hzl bir ekilde sour, fakat souma hz zt uca doru kademeli olarak azalr. Test numunesinin soumas, souk su ierisine daldrmayla tamamlanr. Souma hz ubuk uzunluu boyunca farkllk gsterir ve su verilmi utan itibaren artan mesafe ile azalr. Su verilmi uta kritik souma hzndan daha yksek hzla su verilir ise %100 martensit ve su verilmi utan uzaklatka azalan souma hzna bal olarak dier dnm rnleri oluur. Mikroyapdaki deiimler test ubuu boyunca sertlikte farkllklara neden olur.

ekil 11. Jominy deney dzenei

10 ubuk souduunda, ubuun eksenine paralel ve ucundan itibaren 0,4 mm derinliinden balamak zere talama ile iki paralel kesme yzeyi elde edilir. Bu yzeyler parlatldktan sonra yass ubuk boyunca Rockwell C skalasnda belirli aralklarla (1/16 inch aralkla) sertlikleri llr. Bu sertlik deerleri ve su verilmi utan itibaren olan edeer mesafeleri bir diyagram zerinde belirtilir. Bu izelgede y ekseni Rockwell C cinsinden sertlii ve x ekseni sertlemi utan itibaren mesafeyi gsterir. Bunlara Jominy erileri ad verilir (ekil 11).

ekil 12. Jominy erisi (sertleebilirlik erisi) Sertleebilirlii yksek olan bir elik ekil 12deki neredeyse yatay X e benzer ekilde Jominy erisi verecektir. Bu eliin mikroyapsnda martensitik yap gzlenir. Orta seviyede sertleebilirlik gsteren bir elikte Y ye benzer bir eri verecektir.

ekil 13. Farkl sertleebilirlie sahip iki jominy numunesinin sertleebilirlik erileri eliin sertleebilirlii, kimyasal kompozisyonu ve tane boyutuna bal olarak deiebilir (ekil 13). Bu erilerden stteki eliin en st kimyasal bileim snrna uyan maksimum sertlik deerlerini, alttaki ise en alt bileim snrna uygun minimum sertlik deerlerini verir. Eriler beraber olarak dnldnde Jominy veya sertleebilirlik band adn alrlar.

11

ekil 14. AISI 4140 eliinin sertleebilirlik band. Su verme ileminden sonra su verilmi utan balayarak test ubuu boyunca belirli aralklarla dzenli olarak sertlik belirlenmi ise %100 martensit olan su verilmi u ile %50 martensit ieren mikroyapya sahip mesafe belirlenebilir. Sertleebilirlii tanmlayan Jominy mesafesi (J) su verilmi u ile su verilmi u sertliinin %50sinin altna dt nokta arasndaki mesafedir. J belirlendikten sonra Tablo 2 kullanlarak ideal ap belirlenebilir. Tablo 2. Jominy mesafesine bal olarak belirlenmi ideal ap deerleri

OSTENT TANE BOYUTUNUN ELKLERN SERTLEEBLRL ZERNE ETKS Ostenit tane boyutunun kk olmas daha ok tane snr ara yzeyinin bulunmas ile perlit oluumunu kolaylatrr. Bu nedenle kk tane boyutu dier faktrler sabit olduunda sertleebilirlii azaltr. ou elikler iin kaba tane yaps arzu edilmez. nk kaba tane yaps mekanik zellikleri olumsuz ynde etkiler. Bu nedenle tane boyutunu byterek

12 sertleebilirlii arttrmak faydal bir ilem deildir ve normal olarak bu yola bavurulmaz. eliin sertleebilirliini arttrmak iin alam elementleri ilave etmek ok daha etkilidir. KARBON ERNN ELKLERN SERTLEEBLRL ZERNE ETKS eliin karbon ieriini arttrmakla eliin sertleebilirlii byk lde arttrlabilir. elikte yksek karbon ierii her zaman arzu edilmedii iin, alam elementlerinin ilavesi ile az karbonlu eliklerin sertleebilirliini arttrma ok bilinen bir durumdur. ALAIM ELEMENTLERNN ELKLERN SERTLEEBLRLL ZERNE ETKLER Her element elikte sertleebilirlik zerine bir miktar etkiye sahiptir. Kobalt haricinde bilinen elementlerin hepsi eliin sertleebilirliini arttrr. Kobalt perlitin ekirdeklenme ve bymesini arttrd iin, sertleebilirlii azaltr. ok kullanlan alam elementlerinin sertleebilirlik zerine nispi etkileri ekil 9da gsterilmitir. Bu nispi etkiler elikteki farkl yzdelere sahip her alam elementi iin arpm faktrlerini vermektedir. Bu arpm faktrleri kimyasal kompozisyon ve ostenit tane boyutu bilindiinde yaklak bir sertleebilirlik hesabnn yaplmasn mmkn hale getirir. 3. TEMPERLEME (MENEVLEME) eliklerde su verme sonras oluan martensit yaps olduka sert ve gevrektir. Dolaysyla alma koullarnda kolayca atlayabilir ve hasara yol aar. Bu yzden eliklere su verme sonras temperleme ad verilen bir sl ilemle eliin tokluu ve sneklii arttrlabilir. Bu srada sertlikte de bir miktar dme meydana gelir (ekil 15). Temperleme srasnda kristal kafes ierisine hapsedilmi karbonun bir blm kafes iinden ayrlarak serbest karbr tanecikleri olutururken martensit yap da ferrite dnr (Denklem 1). Martensit (HMT, tek faz) temperlenmi martensit ( + sementit (Fe3C)) (1) Temperleme scakl eliin tr ve parann kullanlaca yere bal olarak 150 - 650 C arasnda deiir. Tutma sresi para kalnlna bal olarak 1 2,5 saat arasnda deiir. Genellikle 1 in kalnlnda bir para iin 1 saatlik bir temperleme sresi uygulanr. Bu srenin sonunda para frndan karlarak havada soumaya braklr. Temperleme bir difzyon olaydr, dolaysyla temperleme scakl ve tutma sresi temperleme sonucunu etkiler. Temperlenmi martensitin mikroyaps srekli ferrit matris ierisine niform olarak ok ince partikller halinde dalm sementitten olumaktadr. Bu, sementitin ok daha kk olmas haricinde sferoiditin mikroyapsna benzerlik gstermektedir. Temperlenmi martensit yaklak martensit kadar mukavemet li olabilir, bunun yannda daha yksek sneklik ve toklua sahiptir. rnein, ekil 16 da temperlenmi martensitin sertliinin karbon oranyla deiimini veren bir eri verilmitir. Temperlenmi martensitteki yksek dayanm ve sertlik, sementitin i yapda ok ince ve sk olarak dalm olmas nedeniyle, birim hacim bana den sementit -ferrit faz snr alannn yksek olmasyla aklanr. Sert sementit paracklar ferrit matrisi glendirmekte ve ferrit -sementit tane snrlar da plastik deformasyon srasnda dislokasyon hareketlerini engelleyici rol oynamaktadr. Srekli olarak yapda yer alan ferrit faz da snek ve tok zellik gsterdiinden, temperlenmi martensit yapnn hem sert hem de martensitik yapya oranla daha snek olmasna neden olur.

13

ekil 15. Yada su verilmi AISI 4340 eliinin temperleme scaklna bal olarak akma, ekme dayanm ve % uzama deiimi.

ekil 16. Basit karbonlu martensitik, 371 C de temperlenmi martensitik ve beynitik yaplara sahip eliklerin oda scaklndaki Brinell sertlik deerlerinin bileimlerdeki karbon miktarna bal olarak deiimi. 4. STENENLER 1. llen sertlik deerlerini su verilen utan itibaren mesafelerin bir fonksiyonu olarak iziniz. 2. Jominy deneyi hangi amala yaplmaktadr? 3. ASTM nosu 4, 5, 6, 7, 8 olan ve kimyasal bileimi aada verilen eliin idaeal apn hesaplaynz. %C %Mn %Si %Ni %Cr %Mo 0.5 1.2 0.8 1.6 1.0 0.4 4. Su verme ilemi niin ostenit blgesinde yaplmaktadr? 5. Normalizasyon Tavlamas niin yaplr, hangi tr eliklere niin uygulanamaz?

14 6. Temperleme ilemi srasnda oluabilen temper gevreklii nasl meydana gelir, sakncalar nelerdir? Ne tr nlemler alnabilir? Aratrnz. Kaynaklar 1.http://home.uludag.edu.tr/users/mumintutar/mm/4.pdf-Eyll 2012 2. K. H. Praphudev, Handbook of Heat treatment of the Steels, Mc-GrawHill Education, 1988. 3. William D. Callister, Jr., David R. Rethwisch, Materials Science and Engineering: An Introduction, Eighth Edition, Wiley, 2009.