MAKALAH PERKEMBANGAN MORAL ANAK USIA DINI

Dibina Oleh : Ibu. Anis Anjani, M.Pd Disusun Oleh : Ika S. Maelany. Z Danial SEKOLAH TINGGI KEGURUAN ILMU PENDIDIKAN PANCA SAKTI PROGRAM STUDI S1 PAUD JA UARI !"1#

KATA PENGANTAR Alha$dulillah, se%ala &uji dan syuku' &enulis &anja(kan ke&ada A))A* S+T, a(as se%ala li$&ahan ke'unia se'(a li$&ahan Rah$a( dan *idayahnya sehin%%a Makalah yan% be'judul ,Pe'ke$ban%an M-'al Anak Usia Dini. ini da&a( diselesaikan den%an baik. Meski&un se%ala u&aya dan &iki'an (elah &enulis (uan%kan, (e(a&i &enulis $enyada'i adanya ke(e'ba(asan &en%e(ahuan dan &en%ala$an. Oleh ka'ena i(u &enulis $en%ha'a&kan k'i(ik dan sa'an yan% be'si/a( $e$ban%un de$i kese$&u'naan &enyusunan selanju(nya. Se$-%a ban(uan dan bi$bin%an yan% (elah dibe'ikan ke&ada &enulis akan $enda&a(kan i$balan yan% sesuai den%an 'idh- A))A* S+T. Penulis be'ha'a& se$-%a &enyusunan $akalah ini da&a( be'$an/aa( ba%i se$ua &ihak, (e'u(a$a un(uk $enin%ka(kan $u(u &endidikan di T0.

Tan%e'an%, Janua'i !"1#

Penulis

BAB I PENDAHULUAN A. Latar Belakang 0a'ya (ulis il$iah $e'u&akan ka'ya (ulis yan% di susun -leh il$uan a(au $asya'aka( akade$is seba%ai ka'ya &un1ak a(au ka'ya $-nu$en(al yan% $enandai ka&aka'annya. 0a'ya il$iah &ada dasa'nya $e'u&akan sa'ana &enya$&aian in/-'$asi ba'u yan% be'ben(uk %a%asan, kajian, a(au (e$uan hasil &eneli(ian yan% be'kai(an den%an bidan%2bidan% keil$uan yan% di%elu(inya. 0a'ya (ulis il$iah di'an1an% den%an (ujuan dan $aksud (e'(en(u. Oleh ka'ena i(u, $aka ki(a $eliha( bebe'a&a ka'ya (ulis il$iah dala$ bebe'a&a ben(uk, se&e'(i $akalah, a'(ikel, &'-&-sal, sk'i&si, (esis a(au dise'(asi. Masin%2$asin% ben(uk ka'ya (ulis (e'sebu( $e$iliki /-'$a( yan% be'beda sesuai den%an (ujuan dan $aksud &enulisannya. Ada be'ba%ai $an/aa( akade$is yan% da&a( di&e'-leh bila $enekuni ke%ia(an ka'ya il$iah, $isalnya (e'&a1u $e$ba1a se1a'a selek(i/, (e'la(ih $en%%abun%kan hasil ba1aan, $enya'ikan, dan $en%e$ban%kannya, (e'biasa $ela1ak a(au $en1a'i in/-'$asi di &e'&us(akaan, (e'biasa $ene$ukan /ak(a, $en%-'%anisasikan, dan $enyajikan /ak(a se1a'a jelas dan sis(e$a(is, (e'biasa be'&iki' il$iah, baik se1a'a induk(i/, deduka(i/, $au&un &en%%abun%an keduanya, $enda&a(kan ke&uasan in(elek(ual, dan (u'u( andil dala$ $e$buka 1ak'a3ala i&(ek ba%i $asya'aka(. B. Tujuan Pem a!a"an 4e'dasa'kan 'u$usan $asalah di a(as, $aka (e'da&a( bebe'a&a (ujuan : 1. $enjelaskan (en(an% &en%e'(ian ka'y(a il$iah. !. $enjelaskan (en(an% sika& il$iah. 5. $enjelaskan jenis2jenis ka'ya il$iah. #. $enjelaskan lan%kah2lan%kah &enulisan ka'ya il$iah. 6. $enjelaskan &en%e'(ian ke'an%ka dan lan%kah2lan%kah &enyusunan ke'an%ka.

BAB II PEMBAHASAN A. Pengert#an M$ral% S#ka& 'an N#la# M-'al be'asal da'i ka(a la(in ,$-'es. yan% be'a'(i (a(a 1a'a , kebiasaan, dan ada(. Pe'ilaku sika& $-'al be'a'(i &e'ilaku yan% sesuai den%an k-de $-'al kel-$&-k s-sial, yan% dike$ban%akan -leh k-nse& $-'al. 7an% di$aksud den%an k-nse& $-'al ialah &e'a(u'an &e'ilaku yan% (elah $enjadi kebiasaan ba%i an%%-(a sua(u budaya. 0-nse& $-'al inilah yan% $enen(ukan &-la &e'ilaku yan% diha'a&akan da'i selu'uh an%%-(a kel-$&-k. *akeka( $-'ali(as adalah ke1ende'un%an $ene'i$a dan $enaa(i sis(e$

&e'a(u'an.Pia%e( $e$ba%i &e'ke$ban%an $enjadi 5 /ase yai(u: a. (a"e a "$lut Anak $en%haya(i &e'a(u'an seba%ai sua(u hal yan% da&a( diubah, ka'ena be'asal da'i -(-'i(as yan% dih-'$a(inya. Disini &e'a(u'an seba%ai $-'al adalah -byek eks(e'nal yan% (idak b-leh diubah. . (a"e real#ta" Anak $enyesuaikan di'i un(uk $en%hinda'i &en-lakan -'an% lain. Pe'a(u'an dian%%a& da&a( diubah, ka'ena be'asal da'i &e'u$usan be'sa$a. Me'eka $enye(ujui &e'ubahan yan% juju' dan dise(ujui be'sa$a, se'(a $e'asa be'(an%%un% ja3ab $enaa(inya. ). (a"e Su *ekt#+ Anak $e$&e'ha(ikan $-(i/8kesen%ajaan dala$ &enilaian &e'ilaku. Pe'ke$ban%an $-'al di&en%a'uhi u&aya $e$bebaskan di'i da'i ke(e'%an(un%an &ada -'an% (ua, $enin%ka(kan in(e'aksi den%an sesa$a dan be'k-n(ak den%an &andan%an lain. Den%an in(e'aksi yan% be'(a$bah luas anak $akin $a$&u $e$aha$i &andan%an -'an% lain dan be'ba%i a(u'an un(uk kehidu&an be'$-'al dala$ kebe'sa$aan.

Disa$&in% &e'ilaku $-'al ada ju%a &e'ilaku (ak be'$-'al yai(u &e'ilaku yan% (idak sesuai den%an ha'a&an s-sial ka'ena sika& (idak se(uju den%an s(anda' s-sial yan% be'laku a(au ku'an% adanya &e'asaan 3ajib $enyesuaikan di'i, se'(a &e'ilaku a$-'al a(au n-n$-'al yai(u &e'ilaku yan% (idak sesuai den%an ha'a&an s-sial ka'ena ke(idaka1uhan a(au &elan%%a'an (e'hada& s(anda' kel-$&-k s-sial. Sika& adalah &e'ilaku yan% be'isi &enda&a( (en(an% sesua(u. Dala$ sika& &-si(i/ (e'si'a( sis(e$ nilai yan% di&e'1ayai a(au diyakini kebena'annya. ilai adalah sua(u yan% diyakini, di&e'1aya, dan di'asakan se'(a di3ujudkan dala$ sika& a(au &e'ilak. 4iasanya, nilai be'$ua(an &e%ala$an e$-si-nal $asa lalu yan% $e3a'nai 1i(a21i(a sese-'an%, kel-$&-k a(au $asya'aka(. M-'al $e'u&akan 3ujud abs('ak da'i nilai2nilai, dan (a$&ila se1a'a nya(a8k-n%k'e( dala$ &e'ilaku (e'buka yan% da&a( dia$a(i. Sika& $-'al $un1ul dala$ &'ak(ek $-'al den%an ka(e%-'i &-si(i/8$ene'i$, ne('al, a(au ne%a(i/8$en-lak. Anak yan% be'sika& &-si(i/ a(au $ene'i$a nilai2nilai $-'al, dieks&'esiakan dala$ &e'ilaku yan% be'si$&a(i dala$ be'in(e'aksi den%an nilai dan -'an% diseki(a'nya, se&e'(i $au $ene'i$a, $endukun%, &eduli, dan be'&a'(isi&asi dala$ ke%ia(an kel-$&-k. Sika& $-'al yan% ne('al dieks&'esikan dala$ &e'ilaku sika& (idak $e$ihak 9$endukun% a(au $en-lak: (e'hada& nilai yan% ada di $asya'aka(. Siak& $-'al yan% ne%a(i/ dieks&'esikan dala$ &e'ilaku $en-lak yan% di3a'nai e$-si dan sika& ne%a(i/ se&e'(i ke1e3a, kesal, $a'ah, ben1i, be'$usuhan, dan $enen(an%, &e'hada& nilai $-'al yan% ada di $asya'aka(.

Pada sika& dan &e'ilaku $-'al (e'si'a( nilai2nilai yan% diani( be'kai(an den%an nilai $en%enai sesua(u yan% dika(akan baik dan bena', &a(u(, dan seha'usnya (e'jadi. Sika& $-'al seba%ian besa' di(e'uskan da'i %ene'asi ke %ene'asi $elalui &'-ses &endidiakan seu$u' hidu&. Ada nilai2nilai yan% &e'lu di&e'(ahankan, ada yan%diasi$ilasikan ke a'ah ke$ajuan a(au &e'ubahan &'-%'esi/, (e(a&i ada ju%a yan% be'ubah a(au be'%ese' ka'ena be'ba%ai /ak(-' yan% $e$&en%a'uhinya. Seba%ai %u'u, anda &e'lu $e$aha$i &e'ke$ban%an sika& $-'al a%a' da&a( $e$ban(u &ese'(a didik $en%e$ban%kan sika& $-'al yan% dikendaki, $endidik &ese'(a didik $enjadi anak yan% baik, dan be'sika& $-'al se1a'a baik dan bena'. ilai adalah sua(u yan% diyakini, di&e'1ayai, di'asakan dan di3ujudkan dala$ sika&8&e'ilaku.

,. D$tr#n 'an '$gma ilai2nilai $-'al yan% dih-'$a(i $asya'aka( $enjadi &andan%an hidu&8&ed-$an u$u$ un(uk &e'ilaku (ia& 3a'%a. Ped-$an u$u$ $un1ul seba%ai d-k('in8d-%$a sua(u kel-$&-k. D-k('in da'i sua(i ide-l-%i adalah nilai2nilai be'u&a &enda&a( yan% la$a dikaji, diala$i, de(e'i$a sua(u kel-$&-k se'(a di&e'juan%kan un(uk di3ujudkan dala$ $asya'aka(. D-%$a adalah &a(-kan nilai2nilai a%a$a yan% di&e'1aya8diyakini dan diu&ayakan &e'3ujudannya -leh 3a'%anya dala$ $asya'aka(. -. S#ka& 'an kateg$r# m$ral Sika& 3a'%a (e'hada& sua(u hal $un1ul dala$ &'ak(ek $-'al den%an ka(e%-'i &-si(i/8$ene'i$a, ne('al, ne%a(i/8$en-lak. Manusia be'sika& &-si(i/ (e'hada& hal yan% $e$be'i ke&uasan &ada &e$enuhan kebu(uhan ju%a &en1a&aian 1i(a21i(a sesuai (ujuan hidu&, sika& &-si(/ $un1ul dala$ &e'ilaku as-sia(i/, ak-$-da(i/,in(e%'a(i/ dan k-ns('uk(i/. Ju%a $un%kin be'sika& ne('al yai(u (ak $endukun% ju%a (idak $en-lak. *al2hal yan% $en%e1e3akan $enu$buhkan e$-si dan sika& ne%a(i/. Sika& ne%a(i/ (e'3ujud dala$ &e'ilaku yan% $e3a'nai 'asa jen%kel, ke1e3a, ben1i, $a'ah, a(au be'$usuhan.

.. Per#laku erm$ral 'an &eru a!an Dala$ &e'ilaku be'$-'al didala$nya (e'da&a( nilai2nilai yan% dianu(. Ini $enunjukkan a&a yan% baik, bena', &a(u( se'(a seha'usnya (e'jadi. Jika (e'jadi &e'in%a(an, &e$bua(an janji, $e$ulai se'(a $aksud $e$bela di'i $enya(akan &enyesalan8$en%%a$ba'kan sua(u ha'a&an. Sika& $-'al seba%ian besa'di(e'uskan da'i %ene'asi ke %ene'asi, &ena$&ilan sika& da&a( $en%ala$i &e'ubahan sejalan den%an &e'ke$ban%an ke&'ibadian yan% $e3a'nai &e'ilaku sese-'an%. Ia ak(i/ dan selek(i/ $e$ben(uk sika& un(uk be'&e'ilaku be'$-'al dala$ lin%kun%annya. Dala$ &e'ke$ban%an ke&'ibadian sese-'an% $un%kin be'sika& $e$&e'(ahankan nilai2nilai la$a 9k-nse';a(i/: 8 $en%asi$ilasai &e'ubahan kea'ah ke$ajuan 9&'-%'esi/:. *al2 hal ini $enjadi &'insi& $-'al selaku &ed-$an yan% $e3a'nai8$end-$inasai &e'ilakunya.

B. P$la Perkem angan M$ral Dala$ $e$&elaja'i &e'ke$ban%an sika& $-'al &ese'(a didik usia sek-lah, &ia%e( 9sin-lun%un, 1<<=: $en%e$ukakan (i%a (aha& &e'ke$ban%an $-'al sesuai den%an kajian &ada a(u'an dala$ &e'$ainan anak. 1. >ase abs-lu(, di$ana anak $en%haya(i &e'a(u'an seba%ai sesua(u hal yan% $u(lak, (idak da&a( diubah, ka'ena be'asal da'i -(-'i(as yan% dih-'$a(i 9-'an% (ua, %u'u, anak yan% lebih be'kuasa: !. >ase 'eali(as, di$ana anak $enyesuaikan di'i un(uk $en%hinda'i &en-lakan -'an% lain. Dala$ &e'$ainan, anak $enaa(i a(u'an yan% dise&aka(i be'sa$a seba%ai sua(u kenya(aan8'eali(as yan% da&a( diubah asal dise(ujui be'sa$a. 5. >ase subjek(i/, di$ana anak $e$&e'ha(ikan $-(i/ a(au kesen%ajaandala$ $e$aha$i a(u'an dan %e$bi'a $en%e$ban%akan se'(a$ene'a&kan. Selain (e-'i &e'ke$ban%an $-'al, dala$ $e$&elaja'i &-la &e'ke$ban%an $-'al yan% be'kai(an den%an ke(aa(an akan sua(u a(u'an yan% be'laku uni;e'sal, &e'lu dibahas $en%enai disi&lin. Disi&lin be'asal da'i ka(a .dis1i&le. yan% be'a'(i sese-'an% yan% belaja' da'i a(au se1a'a suka'ela $en%iku(i se-'an% &e$i$&in. Disi&lin di&e'lukan un(uk $e$ben(uk &e'ilaku yan% sesuai den%an a(u'an dan &e'an yan% di(e(a&kan dala$ kel-$&-k budaya (e$&a( -'an% (e'sebu( $enjalani kehidu&an. Melalui disi&lin, anak belaja' un(uk be'sika& dan be'&e'ilaku yan% baik se&e'(i yan% diha'a&kan -leh $asya'aka( lin%kun%an. Disi&lin da&a( di(ana$kan se1a'a -(-'i(e' $elalui &en%endalian &e'ilaku den%an $en%%unakan hubun%an. Unsu' yan% be'kai(an den%an disi&lin adalah seba%ai be'iku(:

1. Pe'a(u'an seba%ai &-la yan% di(e(a&kan un(uk &e'ilaku di$ana anak hidu&. Me$&unyai nilai &endidikan (en(an% a'ah yan% ha'us diiku(i dan di(aa(i anak dan ju%a $e$ban(u $en%ekan% &e'ilaku yan% (idak diin%inkan. !. *uku$an dibe'lakukan a&abila anak $elakukan kesalahan a(au&un be'(indak yan% (idak sesuai den%an nilai8 n-'$a yan% be'laku dala$ $asya'aka(. *uku$an yan% $en%halan%i anak un(uk (idak $en%ulan%i &e'bua(an yan% (idak diin%inkan, $endidik anak un(uk belaja' da'i &en%ala$an dan $e$-(i;asi anak un(uk $en%hinda'i &e'ilaku yan% (idak di(e'i$a -leh $asya'aka(. 5. Pen%ha'%aan dibe'ikan a&abila anak $elakukan sesua(u den%an nilai a(au n-'$a yan% be'laku, $endidik anak dan $e$-(i;asi anak $en%ulan%i &e'ilaku yan% baik dan bena' sesuai ha'a&an $asya'aka(.

#. 0-nsis(ensi a(au keaje%an dala$ $elaksanakan a(u'an dan disi&lin sehin%%a (idak $e$bin%un%kan anak dala$ $e$&e'laja'i sesua(u yan% bena'8 salah, baik8 bu'uk. Disi&lin be'$an/aa( a&abila ada &en%a'uh disi&lin (e'hada& &e'ilaku, $eni$bulkan ke&ekaan akan sika& &e'ilaku yan% baik, bena', dan adil se'(a $e$&en%a'uhi ke&'ibadian anak di$ana sika& &e'ilaku disi&lin $e'u&akan ba%ian yan% (e'in(e'nalisasi &ada anak se1a'a keselu'uhan. C. (akt$r/+akt$r *ang Mem&engaru!# Perkem angan M$ral Anak dilahi'kan (an&a $-'al 9i$-'al: sika& $-'al un(uk be'&e'ilaku sesuai nilai2nilai luhu' dala$ $asya'aka( belu$ dikenalnya. In(e';ensi (e'&'-%'a$ $elalui &endidikan, se'(a lin%kun%an s-sial budaya, $e$&en%a'uhi &e'ke$ban%an s('uk(u' ke&'ibadian be'$ua(an $-'al. Ini diala$i dala$ kelua'%a be'sa$a (e$an sebaya dan 'ekan2'ekan se&endidikan, ka3an seke'ja8ke%ia(an di(en%ah lin%kun%an.

BAB III PENUTUP A.Ke"#m&ulan Menu'u( &enjelasan yan% ada di a(as da&a( di(a'ik kesi$&ulan bah3a se(ia& anak &e'lu $e$&unyai sika& $-'al yan% &-si(i/. Te'da&a( bebe'a&a /ase dala$ &e'ke$ban%an $-'al yakni? /ase abs-lu(, /ase 'ealis(is, /ase subyek(i/. Se1a'a u$u$ ada bebe'a&a (aha& &e'ke$ban%an $-'al $enu'u( k-hlbe'% yakni, (aha& &'-k-n;ensi-nal, (aha& k-n;ensi-nal, Taha& &as1ak-n;ensi-nal dan $enu'u( J. 4ull &e'ke$ban%an $-'al diba%i $enjadi 5 yai(u: (aha& an-$i, (aha& he(e'-n-$i, (aha& s-si-n-$i, (aha& -(-n-$i B. Saran Penulis $enyada'i se&enuhnya a(as se%ala keku'an%an &ada $akalah ini dan &enulis den%an senan% ha(i dan akan $ene'i$a sa'an se'(a k'i(ik de$i kese$&u'naan $akalah ini. A(as se%ala sa'an dan ban(uan, &enulis sa$&aikan (e'i$a kasih.