www.altiok.

org

ALTIOK KTAPLII]

ATATRK N YAZDII YURTTALIK BLGLER

ULUS Trkiye Cumhuriyetini kuran Trkiye halkna Trk Ulusu denir.[351 (1)]* Ulus s nden ne anla!lr " ne anla!lmas #erekir$ %unu anlataym& ' lerimin k(lay anla!lmas i)in yine Trk ulusuna *aka+a,m " )nk yery nde (ndan daha *yk- (ndan daha eski- (ndan daha temi *ir ulus y(ktur .e *tn insanlk tarihinde de #rlmemi!tir. %u#nk Trk ulusuna- *ir resim ta*l(suna *akar #i*i *akalm .e !imdiye de,in edindi,imi *il#ilerin yardmyla d!nelim" *u ta*l(da neler #ry(rsak- *u ta*l( neler anmsaty(rsa- (nlar *irer- *irer syleyelim& 1) Trk ulusu- *ir halk ynetimi (lan Cumhuriyet le ynetilen *ir de.let kurmu!tur. ( 35/ (/)] /)Trk de.leti laiktir. 0er yeti!kin dinini se)mekte #rdr. 3)Trk ulusunun dini- Trk)edir. Trk dili yery nde en # el en en#in .e en k(lay (la*ile+ek *ir dildir .%u nedenle her Trk- dilini )(k se.er .e (nu ykseltmek i)in )al!r .%irde Trk dili- Trk ulusu i)in kutsal *ir ha inedir .1nk T rk ulusu- #e)irdi,i says sarsntlar i)inde ahlaknn- erdemlerinin #elenek .e #reneklerinin- anlarnn kendi yararlarnn- ksa+a *u#n kendi ulusall,n (lu!turan her !eyin diliyle k(rundu,unu #ry(r .Trk dili- Trk ulusunun yre,idir- *elle,idir. 2)Trk ulusu 3syann *atsnda [353(/)] .e 3.ru4ann d(,usunda (lmak ere kara .e deni snrlaryla ayrlm- dnya+a tannm! *yk *ir yurtta ya!ar .5nun adna 6 Trk 7li 6- Trk 8urdu derler. Trk yurdu )(k daha *ykt .8akn .e u ak )a,lar d!nlrse- Trke yurtluk etmemi! *ir anakara (kta ) y(ktur .%tn yery nde 3sya3.ru4a- 39rika Trk atalarna yurt (lmu!tur. %u #er)ekleri eski .e ellikle yeni tarih *el#eleri #stermektedir .:akat *u#nk Trk ulusu- .arl, i)in *u#nk yurdundan memnundur 1nk Trk derin .e nl #e)mi!inin- *yk .e #)l atalarnn kutsal kaltlarn *u yurtta da k(ruya*ile+e,ini" ( kaltlar- !imdiye de,in (ldu,undan )(k daha 9a la en#inle!tire*ile+e,ine inanmaktadr. 5) Trk ulusunun her *ir *ireyi- *a ayrlklar d!nda #enellikle *ir*irine *en er .;imi yaradl! ayrlklarn ise d(,al kar!lamak #erekir .1nk <e (4(tamya <sr k(yaklarndan *a!layan *ilinen tarihten n+e- 'i*irya ste4lerinden *a!layarak 5rta 3sya=usya- ;a9kasya- 3nad(lu dnk .e *u#nk 8unanistan- >irit .e =(mallardan n+eki 5rta ?talya ksa+as 3kdeni kylarna de,in yaylm!- yerle!mi! .e *ir*irinden 9arkl iklimlerin etkisi altnda *a!ka s(ylardan #elen insanlarla *inler+e yl ya!am! kayna!m!tr. %u denli eski *u denli *yk insan t(4lulu,unun *u#nk )(+uklarnn tamamen *ir*irlerine t4at4 *en emelerine (lanak .ar mdr$ 0i)*ir aman .e hi)*ir yerde k)k *ir ailenin *ile )(+uklarnn *tnyle *ir*irlerine *en edikleri #rlmemi!tir Trkleri yaln *ir n(ktadaiklim 9arkllklar (lmayan dar *l#ede (rtaya )km! sanmak d(,ru de,ildir. Trkleri yukarda syledi,imi #i*i- )(k #eni! *ir yery alannda (rtaya )km!" ailelerin *irle!erek .e s(ylarn *irle!erek *(y .e *(ylarn *irle!erek .e lerinde *irle!erek siyasal *ir t(4luluk (lan 6 el 6 en s(n (larak da 6el 6 le*in *ir ekte *irle!mesiyle *yk *ir t(4lum (lu!turmu!lardr .%yk Trk t(4lulu,unu (lu!turan *udunlarn nitelikleri ynnden aralarnda *yk *ir ayrm *ulunmamakla *irlikte #eni! *ir s(y kayna,ndan #elmeleri .e n9us y(,unlu,u a)larndan d!nle+ek (lurlarsa Trk *udunlar arasndaki mane.i *a,n #e.!ek (lmas- )e!itli adlar altnda- )e!itli r(ller (ynamalar )(k d(,aldr. %u nedenledir ki tarih- (laylarn ya d, *udunlar nerede- nasl .e han#i adla tandysa ( *i)imde ya m!tr. %yle (lmakla *irlikte- *u#nk Trk ulusunun asl ayn kkenin- ayn u un .e (rtak #e)mi!in sa4tad, *elli ti4tir- Trk ti4i. @)%u s(n s lerden anla!ly(r ki Trk ulusunu (lu!turan insanlarn tarihi *irdir. [Type text]

www.altiok.org

ALTIOK KTAPLII]

A)Trk ulusunun (rtak niteli,i (larak yansyan *a!ka *ir yan daha .ardr. >er)ekten dikkat edile+ek (lursa- Trkler in a!a, yukar he4 ayn ahlak anlay!na sahi4 (lduklar #rlr. %u yksek ahlak *a!ka hi)*ir ulusun ahlak anlay!na *en eme . 3hlakn ise ulusun (lu!umundaki yeri )(k *yktr .e )(k nemlidir. %u nemi iyi+e anlamak i)in ahlak erine *irka) s sylemek yerinde (lur .3hlak dedi,im aman- ahlak kita4larnda ya l (lan ,tleri demek istemiy(rum" !undan d(lay ki ahlakllktr. Biye ya4t,m da.ran!lar .e ya4maktan )ekindi,imi da.ran!lar" kita4larda ya l (lan yada *irtakm ahlak ,reti+ilerin nerdikleri !eylerden daha n+e #elir. Ce *u da.ran!lar - ( s lerden- ,tlerden ayr (larak- (nlara kesinlikle kulak .ermeksi in insanlarn ya4t, da.ran!lardr. Ba.ran! kuramlarn ynlendiri+isi .e *uyuru+usudur. 3hlak kurallarnn nasl k(nulmas #erekti,i- ahlakllk (ldu,u anla!lan da.ran!lar ya4ldktan- denendikten s(nra anla!lr. %ir i! her neye ili!kin (lursa (lsun insann *ir #) kullanmasn- y(rulmasn #erektirir. ?nsanlar (runlu (lmadk)a kendilerini y(rmak isteme ler. 5ysa kimi i!ler .ardr ki " kendili,inden- ( insana-- (nu ya4mak i)in i)inden #elen *ir istek *ir e,ilim esinler .e ( i! istenen *ir i! (lur. ?!te ahlaksal da.ran!larda ayn amanda hem (runlu .e hem de istenen da.ran!lardr. %ir i!in da.ran!n ahlaksal *ir de,er ta!mas (nun- tek- tek- insanlarn tesinde daha y+e daha stn *ir kaynaktan d(,masndandr. ;aynak t(4lumdur- ulustur. >er)ekte ahlaksal d en tek- tek *elli ki!ilerin tesinde .e stnde yaln t(4lumsal ulusal (la*ilir .Ulusun t(4lumsal d eni .e #.enli,i *u#nk .e #ele+ekteki rahatl,- mutlulu,u- esenlili,i .e k(runmu!lu,u uy#arlkta ilerleme .e ykselmesi i)in insanlardan her *akmdan il#i )a*a- .eri- #erekti,inde se.e- se.e .arl,n- # den )karmay isteyen ulusal *ir ahlaktr. 0er ynden #eli!mi! .e eksiksi *ir d eye ula!m! *ir ulusta ulusal ahlak #erekleri- ( ulusun *ireylerin+e yle ki ulusa .urulmaks n .i+dan sesiyle .e3 duy#usal *ir #d ile ya4lr. 7n *yk ulusal duy#u- ulusal +(!ku- i!te *udur. Ulus analarnn- ulus *a*alarnn ulus ,retmenlerinin .e ulus *yklerinin" e.de- (kulda- (rduda- 9a*rikada her yerde .e her i!te ulus )(+uklarna- ulusun her *ireyine *kmaks n .e srekli (larak .ere+ekleri ulusal e,itimin ama+- i!te *u ulusal duy#uyu sa,lamla!trmak (lmaldr. D)3hlakn ulusal t(4lum (ldu,unu sylemek .e (- (rtak .i+dann dile #elmesidir demek- ayn amanda ahlakn kutsal niteli,ini de tanmaktr. 3hlak kutsaldr" )nk ayn de,erde e!i y(ktur .e *a!ka hi)*ir tr de,erle l)leme . 3hlak kutsaldr- )nk en *yk ahlaksal #er)eklik sahi*i (lan *ir #er)ekle!tiri+iye dayanmaktadr. 5 #er)ekle!tiri+i de yaln .e yaln t(4lumdur. 5ndan *a!ka #er)ekle!tiri+i y(ktur. Tanrsallk" de,i!tirilmi!- sim#esel (larak d!nlm! (lan t(4lum da i)ermektir. 1nk .i+danlarm erinde etkili (lan ruhsal ya!am- t(4lum *ireyleri arasndaki etki .e te4kilerden (lu!ur. >er)ekte t(4lum y(,un *ir d!n+e .e ahlak etkinliklerinin (da,dr. E) Bin *irli,inin de *ir ulusun kurulu!unda etkili (ldu,u syleyenler .ardr. Fe .ar ki *i - *i im # m n nndeki Trk ulusu ta*l(sunda *unun tersini #rmekteyi . Trkler, slam dinini benimsemeden sonra, bu din, ne Araplarn, ne ayn dinde bulunan ranllarn nede Msrllarn ve bakalarnn Trklerle birleip bir ulus (lu!turmaya y(l a)t. Tersine Trk ulusunun ulusal *a,larn #e.!etti" ulusal duy#ularn- ulusal +(!kusunu uyu!turdu. %u )(k d(,ald. 1nk <uhammedin kurdu,u din *tn ulusallklarn stnde yay#n *ir 3ra4 ulus)ulu,u 4(litikasna dayany(rdu. %u 3ra4 d!n+esi- mmet s +, ile i9ade (lundu. <uhammedin dinini ka*ul edenler kendilerini unutmaya- hayatlarn 3llah s +,nn yer yerde ykseltilmesine adamaya (runlu idiler. %ununla *irlikte 3llaha kendi ulusal dilinde de,il- 3llahn 3ra4 *udununa #nderdi,i 3ra4)a kita4la i*adet .e duada *uluna+aklard. [Type text]

www.altiok.org

ALTIOK KTAPLII]

3ra4)a ,renmedik)e 3llaha ne dedi,ini *ilmeye+ekti %u durum kar!snda Trk ulusu *ir)(k y yllar *(yun+a ne ya4t,n- ne ya4a+a,n *ilmeksi in- adeta *ir s +,nn *ile anlamn anlamadan ;uran e *erleyi4 *eyni sulanm! ha9 lara dndler. %a!larna #e)e*ilmi! (lan hrsl hkmdarlar Trk ulusun+a ne (ldu,unu- kim (ldu,u *elirsi +ahil h(+alar a, yla sa)lan ate! .e a a4 ile k(rkun) *ir karanlk .e kar!klk i)inde kalan dini kendi tutkular .e 4(litikalar u,runa ara) (larak kullandlar. %ir yandan 3ra4lar (rla *uyruklar altna aldlar- *ir yandan 3.ru4a 3llah s +,nn kutsal 4ar(las altnda 0ristiyan uluslar ynetimleri altna aldlar .:akat (nlarn dinlerine .e ulusallklarna ili!meyi d!nmediler. Fe (mlar mmet ya4tlar nede (nlarla *irle!erek #)l *ir ulus yarattlar. <srda *elirsi *ir adam hali9edir diye y(k ettiler" hrkasdr diye- *ir 4alas 4areyi hali9elik *el#esi .e stnl, (larak altn sandklara k(ydular .0ali9e (ldular. ;imi aman d(,uyakimi aman *atya kimi aman da drt *ir yana saldra- saldra Trk ulusunu 3llah i)in Gey#am*er i)in t(4raklarn- )karlarn .e *enli,ini unuttura+ak- yaln 3llah y(lunda (la+ak denli derin *ir kendinden #e)mi!lik .e y(r#unluk *e!i,inde uyuttular. Ulusal duy#uyu y(k eden- *u dnyaya de,er .ermeyen" y(ksulluklar .e ktlkler *a! #stermeye *a!layn+a da- asl #er)ek mutlulu,a ldkten s(nra *r dnyaya ka.u!ula+a, inan+n a!layan dinsel d(,ma .e dinsel duy#u- ne .ar ki ulusun uyan4 akl *a!na #eldi,i aman !u a+ #er)e,i #rmesine en#el (lamad. %u k(rkun) man ara kar!snda kalanlara- kendilerinden n+e lenlerin ahiretteki mutluluklarn d!nerek yada *iran n+e lmeye dua ederek ahiret e ka.u!may ,tleyen *ir din duy#usu dnyann en a+ t(kadyla Trk ulusunun .i+danndaki )adrn ykt" )a,rllar- Trk d!manlar (lan 3ra4 )llerine #itti. Trklerin (rtak .i+dan- derhal y ler+e yllk #)le .e a)l4 ilerleme tutkusuyla- *yk *ir +(!ku ile )ar4!y(rdu. Fe (ldu $ TrkHn ulusal duy#usu artk (+a,nda ate!lenmi!ti. 3rtk Trk+enneti de,il- eski .e #er)ek *yk Trk atalarnn kutsal kaltlarnn s(n Trk 6el erinin sa.unma .e k(runmasn d!ny(rdu. ?!te dinin- .e din duy#usuyla Trk ulusuna *rakt, an. 1I)Trk ulusu- ulusal duy#uyu din duy#usuyla de,il 9akat insanlk duy#usuyla yan yana d!nmekten e.k alr. Ci+dannda ulusal duy#unun yannda insanlk duy#usunun (nurlu yerini her aman k(rumakla .n) duyar. 1nk Trk ulusu *ilir ki " *u#n tuttu,u dnlme uy#arlk y(lunda *a,ms " 9akat kendileriyle k(!ut d eyde ilerledi,i tm uy#ar uluslarla kar!lkl insan+l .e uy#ar ili!ki- el*ette #eli!memi i srdrmek i)in #ereklidir. Ce yine *ilinmektedir ki Trk ulusu- her uy#ar ulus #i*i #e)mi!in tm e.relerinde *ulu!laryla *ul#ularyla uy#arlk dnyasna katkda *ulunmu! insanlarn- uluslarn de,eri *ilir .e (nlarn insanl,a *raktklar kaltsal anlar say#yla k(rur. Trk ulusu- insanlk e.relerine #nlden *a,l *ir ye ailedir. zetleme: %tn *u sylediklerimi i ksa *ir )er)e.e i)ine s(kmak istersem- !yle diye*iliri "Trk ulusunun (rtaya )k!nda etkisi #rlen d(,al .e tarihsel (l#ular !unlardr& a) 'iyasal .arlkta *irlik b) Bil *irli,i ) 8urt *irli,i !) '(y .e kken *irli,i e) Tarihsel yaknlk ") 3hlak yaknl, BAKA ULUSLARIN #RTAYA $IKILARI Trk ulusunun (lu!umunda tm *ir arada .ar (lan *u k(!ullar- *a!ka uluslarn (lu!umunda hemen- hemen y(k #i*idir. Baha #enel *ir tanm ya4a*ilmek i)in diyelim ki- *ir t(4luma ulus diye*ilmek i)in *u k(!ullarn ayn amanda tmnn yada *ir *lmnn *ir arada (lmas #erekir. %tn uluslar tamamen ayn k(!ullar altnda kurulmam! (lduklarna #re Trk ulusu i)in ya4t,m #i*i- *a!ka her ulus i)in ayr- ayr irdelemeler ya4lmadk)a [Type text]

www.altiok.org

ALTIOK KTAPLII]

ulus ka.ramn #enel .e *ilimsel (larak tanmlamak #)tr. 1nk *elirledi,imi k(!ullarinsanlarn ulus (larak (lu!umundan #enellikle yardm etmi! k(!ullardr. Fe .ar ki- *u (lu!um *i)imden *a!ka- hemen- hemen *u k(!ullarn hi)*irinin etkisi s k(nusu (lmadan #er)ekle!mi! ulus (lu!umlar da .ardr& 3lman- :rans - ?talyan-.%unlar ?s.i)reli ad altnda tek *ir ulus (larak saylmaktadr. >ney 3merika da *eya llar yerliler dirsek dirse,e ya!ayan 3merikallardr. %u#n *yk )a,da! uluslardan (lan :rans larn ?n#ili lerin- )e!itli s(ylarn kar!mas s(nu+unda (rtaya )kt, *ilinmektedir. % %ir ulusun (lu!umunda t(4ra,n nemini *s*tn y(k sayanlarda .ar. %u d!n+ede (lanlar- t(4rak yaln +a )al!ma .e u,ra!ma alandrdiy(rlar. Jimdi !u n(ktaya dikkat edelim& :rans larla ?n#ili ler arasndaki sa.a!lar her iki ulusta ulusalla!ma *a,larn #)lendirdi. & 3lman ulusla!mas- Fa4(le(n a kar! ya4lan sa.a!lardan" ?s4anya ulusla!mas :asllarla ya4lan sa.a!lardan d(,du. 7ski k)k yunan hkmetleri ?ranllara kar! k(ymak i)in *irle!tikten s(nra 8unan ulusla!mas *a!lar. Trklerin her !eye kar!n *tn )a,larda ulusal dayan!masn .e *a,larn k(rumalarhemen her aman srekli sa.a! durumunda *ulunmalarndandr. '(n de.rim yllarnda *irlik #+nn d(,masna- i)inde *ulunulan sa.a! durumunun etkisi *yk .e nemlidir. Bu bilgilere g re sava, trl soylardan gelen insanlarn birlemesinde en g!l etkendir" KUlus neye nedir $ L s(rusuna- *u#nk )a,da! anlat!lara uy#un- *ilimsel *ir tanm .ere*ilmek i)in yrtt,m irdelemeyi yeterli sayalm. 5nun erinde *ir an duru4 d!nelim. %u#n Trk Cumhuriyet 6ini kurmu! (lan Trk ulusunu irdelerken sa4tad,m k(!ullar yeniden # den #e)irelim& A) 'iyasal .arl,m n d!nda- *a!ka lkelerde- *a!ka siyasal t(4luluklarla isteyerek yada istemeyerek ya #larn *irle!tirmi!- *i imle dil- s(y- kken *irli,i- (lan .e stelik yakn u ak tarih .e ahlak yaknl, #rlen Trk t(4luluklar .ardr. Tarihin *in *ir (laynn ak! s(nu+unda (rtaya )kan *u durum- Trk ulusu i)in a+ *ir andr- ne .ar ki Trk ulusunun (lu!umundaki s(ylulu,u .e dayan!may #erek tarih .e #erekse *ilim a)larndan kesinlikle sarma . B) %u#nk Trk ulusunun siyasal .e t(4lumsal *irli,i i)inde kendilerine ;rtlk1erke lik- Ma lk yada %(!naklk d!n+esi a!lanmak istenmi! yurtta! .e ulus ta!larm .ardr. 3n+ak #e)mi!in (r*alk dnemlerinin *ir s(nu+u (lan *u yanl! adlandrmalard!mana alet (lmu! *irka) #eri+i- *eyinsi - d!nda ulus *ireyleri erinde ntden *a!ka *ir etki yaratmam!tr. 1nk ulusun *u *ireylerini de #enel Trk t(4lumu #i*i ayn (rtak #e)mi!e- tarihe- ahlak anlay!na .e hukuka sahi4 *ulunuy(rlar. 3yr .e *yk *ir )(,unlu,a sahi4 *ir t(4luluk (ldu,unu ileri srm! .e *u y den Trklerle *irle!i4 *ir ulus kurmak istememi! (lan 3ra4lar hem de dinlerini ka*ul etti,imi halde a+a*a *u#nk *a,mllklarndan memnun mudurlar$ ') %u#n i)imi de *ulunan 0ristiyan <use.i yurtta!lar- ya #larn .e #ele+eklerini Trk ulusall,na kendi .i+danlarndan #elen istekleriyle *a,landktan s(nra kendilerine yan # le ya*an+ diye *aklmas- uy#ar Trk ulusunun s(ylu ahlakndan *eklene*ilir mi$ ULUSUN GENEL TANI(I Bundan sonra ortak ulusal dn#enin, a$lakn, duygunun, #okunun, an ve geleneklerin ulus bireylerinde olumasn ve k klemesini sa%layan ortak ge!miin, birlikte yaratlm ve yaanm tari$in vi#danlar ve ka&alar do%rudan do%ruya birletiren ortak dilin uluslarn oluumunda en nemli etkenler oldu%unu bir ke' da$a vurguladktan sonra ulus 'erine ikin#il %eleri g ' nne almadan, mmkn oldu%u kadar $er ulusun yapsna uyabile#ek bir tanm bi'de verelim( A) Nen#in *ir an kaltna sahi4 *ulunan" B) %irlikte ya!amak k(nusunda (rtak istek .e u la!mada i)tenlikli (lan " [Type text]

www.altiok.org

ALTIOK KTAPLII]

') Ce sahi4 (lunan kaltn k(runmasn *irlikte srdrmek k(nusunda iradeli (rtak (lan insanlarn *irle!mesinden (rtaya )kan t(4lulu,a )l)* ad .erilir. %u tanm iyi+e d!nle+ek (lursa- *ir ulusu (lu!turan insanlar arasnda ki *a,larn de,erine- #+ne .e .i+dan #rl,yle insanlk duy#usuna .erilen nem kendili,inden anla!lr. >er)ekten #e)mi!ten kalan (rtak tutku .e a+ kalt " >ele+ekte #er)ekle!tirile+ek (rtak i len+e " %irlikte se.inmi! (lmak- *irlikte ayn umutlar *eslemi! (lmak. %unlar el*ette *u#nn uy#arlk anlay!nda *tn teki k(!ullarn stnde *ir anlam .e ka4sam ta!r. % %ir ulus kurulduktan s(nra *ireylerinin- de.let ya!amnda- ek(n(mide d!n+e .e ya!amnda (rtakla!a )al!masyla (rtaya )kan ulusal kltrde- ku!kusu ulusun her *ireyinin )al!ma 4ay- katks .e hakk .ardr. %una #re *ir kltrden (lan insanlardan (lu!an t(4lulu,a ulus denir- dersek ulusun en ksa tanmn ya4m! (luru . & Oyleyse s(runu ilke (larak dile #etirelim. ULUSLA(A LKES %ir ulusun- *a!ka uluslara #re d(,al yada s(nradan ka anlm!- kendine # karakterlere sahi4 (lmas- *a!ka uluslardan ayrlan *ir (r#anik ya4 (lu!turmas- )(,u ke (nlardan ayr (larak- (nlara k(!ut *ir #eli!meye )a*a #stermesi (l#usuna ulusla!ma ilkesi denir. %u ilkeye #re her *irey .e her ulus kendisine kar! iyi niyetli (lunmasn .e t(4raklarna tam (larak sahi4 (lmay istemek hakkna .e *u hakkn kullanlmasn yasaklayan ya da snrlayan her trl en#eli y(k etmek hak .e #rl,ne sahi4tir. %u ilke *i e han#i uluslarn #r- han#ilerinin #rl,nden !u yada *u *i)imde y(ksun (lduklarn yani ulus adn ta!maya yara!r (lmadklarn k(laylkla #sterir. Jimdi kendi kendini e s(runu H +) 1inliler ulus mudur $P 0ayrH Fi)in$ ,) 39#anllar ulus mudur$P0ayr H Fi)in$ -) 0intliler- Tra*lus#ar4llar- Tunuslular- :asllar- 'uriyeliler- *a!larnda krallar (lan rakllar- <srllar- 3rna.utlar- *tn *u mmeti <uhammed #r mdrlerulus mudurlar$* Q O #r de,ildirler- ulus de,ildirler. Rmmettirler *a,ms de,ildirler. Fi)in$ .) Trkler #r mdrler$ Ulus mudurlar$P 7.et Fi)in TRK ULUS$ULUU ( Trk ulus)ulu,u- ilerleme .e #eli!me y(lunda .e uluslar aras il#i .e ili!kilerde*tn )a,da! uluslara k(!ut .e (nlarla *ir uyumda yrmekle *irlikte Trk t(4lumunun kendine # niteliklerini .e *a!l *a!na *a,ms *enli,ini sakl tutmaktr.] (%ilmeli ki ulusal *enli,ini *ilmeyen uluslar- *a!ka uluslarn a.dr. 1E/3 >a i <. ;emal ] DE/LET
) *asm +,-. /al Akam

Ulusun ne (ldu,u a)klarken- demi!tim ki- Trk ulusu- *ir halk ynetimi (lan +umhuriyetle ynetilir- *ir Be.lettir. Jimdi- de.let ne demektir- *unu a)klayarak anlataym& [Type text]

www.altiok.org

ALTIOK KTAPLII]

Be.let dedi,imi aman her !eyden n+e *ir insan t(4lulu,u- *ir ulus .arl, anla!lr.%unda s(nra- *u insan t(4lulu,unun +(,ra9ya snrlaryla *elirlenmi! *ir t(4rakta yerle!mi! (ldu,u #rlr. 8ine ulus k(nusunda demi!tim ki- Trk ulusu 3syann *atsnda .e 3.ru4ann d(,usunda (lmak ere kara .e deni snrlaryla ayrlm!- dnya+a tannm! *yk *ir yurtta ya!ar- (nun adna 6 TR=; 7M? 6 derler. Ulus (lma s(rununun *ireysel (rtak .e #rlk s(runu (ldu,unu *iliy(ru . 8ani *ir ulusu (lu!turan *ireylerin- ( ulus i)inde her trl #rl, " ya!ama #rl,- )al!ma #rl,- d!n+e .e .i+dan #rl, #.en+e altna alnmaldr. 8ine *ir ulusun #enel *tnnn her trl #rl,nn sa,lanm! (lmas #erekir. 8ani kendi t(4raklarnda d!ardan- hi)*ir kar!ma .e snrlandrma (lmaks n #r .e *a,ms (larak ya!amas .e )al!mas #erekir. ?!te de.let #erek *ireylerin- #rl,n sa,lamak i)in ulus erinde *ir yetkeye .e #erek ulus .e lke *a,ms l,n k(ruya*ilmek i)in kendine # *ir yetke .e #+e sahi4 (lmaldr. Oyleyse de.let & 6 %elli *ir t(4rakla yerle!mi! .e kendine # *ir #+e sahi4 (lan *ireylerin *tnnden (lu!an *ir .arlktr. Be.letin sahi4 (ldu,u #+ anlatrken *u #+ kendine # diye nitelendiriy(ru . >er)ekte de.leti kuran ulusun *a,rnda i!le. ka anan yetke #+- ki!i (larak hi) kimse tara9ndan .erilmemi!tir. 5- *ir siyasal yetkedir ki- de.let ka.ramnn nde .ardr. Be.let *u #+ halk erinde kullanmak .e ulusu d!arda temsil etmek .e *a!ka uluslara kar! sa.unmak yetkisine sahi4tir. %u siyasal yetke .e erke 6irade ya da 6e#emenlik denir. EGE(ENLK <ademki de.let *ir iradeye- *ir e#emenli,e sahi4tir- (nu #stermek .e yerine #etirmek i)in *ir takm ara)lara #ereksinimi .ardr. %u ara)lar i)eren de.let d eninde 6<?MM7T <7CM?'? .e 60R;R<7T r#t temeldir. 1a,m da *u temel (lan r#tn dayand, #elenekle!mi! *ir takm ana ilkeler .ardr. a) Bem(krasi ilkesi 6halk)lk& .%u ilkeye #re irade .e e#emenlikulusun tmne aittir .e ait (lmaldr. Bem(krasi ilkesi- ulusal e#emenlik ilkesi *i)imine dn!m!tr. b) Temsili hkmet ilkesi &%u lke ulusal e#emenli,in kullanmn .e yrtmn d enler. ) Be.letin anayasasn *elirleyen yasann- teki yasalarn stnde (lmas ilkesi & %u ilke )a,da! anayasa hukukunda yasall, .e adli den#eyi sa,layan ilkedir. %u sayd,m ilkeler ( a- *- +- ) dem(krasi ilkesinin ana ya4s (larak #rlr. >er)ekten dem(krasi ilkesi uy#ulamadaki de,erini an+ak *u sayd,m ilkelerle ka anr. A) Bem(krasi ilkesi- de.lette e#emenli,in .ar (lmas iki temel s(run (rtaya )karr& 1. 7#emenlik neden i*arettir$ 7#emenli,in i)eri,inde ne .ardr$ 'nrlar nedir$ 7#emenli,e dayanarak me!ru y(llarla han#i eylemler ya4la*ilir$ %u- de.letin e#emenli,i s(runudur. %u s(runda de.let i) dayana,ndan- ulustan ayr (larak s(yut *ir *i)imde d!nly(r. Ce *u y(lla siyasal #+nn niteli,i .e snrlar *elirlenmek isteniy(r. Be.letin siyasal #+- *a,rnda ya!ayan *ireylerin .e t(4luluklarn .arl, d(laysyla snrlanm!tr " han#i l)de snrlanm!tr$ %unu kamu hukuku *elirler. Be.letin*a!ka de.letlerin .e kendi kurulu!unda yer almayan *a!ka insanlarn .arl, d(laysyla e#emenli,in l)sn de de.letler hukuku #sterir. %u nedenle de.letin e#emenli,i s(runu tam anlamyla *ir anayasa hukuku s(runu de,ildir. [Type text]

www.altiok.org

ALTIOK KTAPLII]

/. 7#emenlik k(nusunun (rtaya k(ydu,u ikin+i *ir temel s(run da de.lettede.let i)inde e#emenlik s(runudur. %u d(,rudan d(,ruya anayasayla il#ilidir. ;amu hukukunun .e de.letler hukukunun snrlarnn *elirledi,i e#emenlik kime aittir$ Junu sylemek #erekir ki- de.let t el *ir ka.ramdr. >er)ekte- ynetenlere#emenli,i- kullanrlar. Oyleyse de.leti ynetenler kimler (lmaldr $ 'iyasal #+n me!ru (la*ilmesi i)in de.letin s(yut e#emenli,i- eylemli (larak kimin eline *raklmaldr$ ?!te *u s(runlara yant .eren dem(krasi ilkesidir. DE/LET B$(LER Tarihin .e hukukun in+elenmesi- *i e- e#emenli,in *a!l+a ) de,i!ik *i)imde kullanld,n #stermektedir. +) 'altanat)lk ( 0kmdarlkP<(nar!i )& 7#emenlik- 6kral- im4arat(r- !ah4adi!ah- 4rens- emir- 6#i*i trl !anlar ala*ilen hkmdarn- yani yaln *ir ki!inin tekelindedir. 7#emenli,i kullanan de.letin *tn memurlar- yaln *ir ki!i adna hareket ederler. Be.lete s(n iradeyi yaln hkmdar *elirler. 0kmdar- yaln *a!na de.leti ynlendirir- ynetir .e her !eyi ( *uyurursa- *yle *ir de.letin hkmetine 6 mutlak 6 hkmet denir. %yle *ir de.lette- hkmdar 6de.let *enim der &sa.a! a)ar- *ar! antla!mas ya4aryasalar k(yar- .er#iler k(yar- lkenin #elirlerini istedi,i #i*i kullanr. ;sa+as lke sanki (nun 6malikSnesi (lur. 7,er hkmdar yasalar ha rlayan millet .ekillerinden (lu!an *ir me+lisi ka*ul etmi!se- ( aman 6 me!rutiyet hkmeti 6 (lur. %u tr hkmette de s(nunda her !ey hkmdarn s(n s ne *a,ldr. <e!rutiyet hkmetinde hkmdar- *ir yurtta!a *ir hkmet kurdurur- lkeyi (nunla ynetir. ?n#iltere- ?talya- %el)ika- me!rutiyet hkmetleriyle ynetilmektedir. II) 'n9)lk ( takmerkiP(li#ar!i ) & %u tr hkmette- e#emenlik- *irka) ki!inin- *irka) ailenin- yada halkn *ir kesiminin elindedir. III) Bem(krasi ( 0alk)lk ) & Bem(krasi temeline dayanan hkmetlerde e#emenlik halka halkn )(,unlu,una aittir. Bem(krasi ilkesi- e#emenli,in ulusta (ldu,unu- *a!ka *ir yerde (lmaya+a,n #erekli klar. %u y(lla dem(krasi ilkesi- siyasal #+n- e#emenli,inin kayna,na .e me!rulu,una dayanmaktadr.[ Bem(krasinin tam .e a)k (larak uy#uland, hkmet *i)imi 6 Cumhuriyet tir. ] DE(#KRAS LKESNN $ER Bem(krasi temeli- *u#n )a,da! anayasasnn #enel *ir *el#isi #i*i #rnmektedir.'altanat)lk (m(nar!i) .e sn9)lk ( (li#ar!i ) artk aman #e)mi! e,reti *i)imlerden *a!ka *ir nitelikte d!nleme ler- #er)i daha !imdi *ile *a!larnda hkmdarlar *ulunan de.letler .ardr. :akat *unlarn hemen he4si- dem(krasi ilkesini ka*ul etmektedirler. 3rtk e#emenli,in sahi*i (ldu,u ileri srme +esaretinde *uluna*ile+ek *ir hkmdar 4ek a dr. %ir ulusun eylemli (larak dem(krasi ilkesini ilan etmesi- ( ulusun )(,unlu,ununt(4lumsal #+nn s(nu+udur. Ulus yeterin+e #)l (lursa- #+ .e erki eline alr. %u (lay kimi aman ayaklanmayla- kimi aman da hkmdarla *ar!)l *ir anla!ma ya4arak #er)ekle!ir. 3rtk *u#n- dem(krasi d!n+esi srekli ykselen *ir deni i andrmaktadr. 8irmin+i y yl- *ir )(k *ask hkmetlerinin *u deni de *(,uldu,unu #rm!tr. =us )arl,- 5smanl Gadi!ahl, .e hila9eti- 3lmanya- 3.usturya- <a+aristan ?m4arat(rluklar *unlarn *a!l hkmetlerdir. %undan *a!ka dem(krasi ile ynetilen G(rteki #i*i lml [Type text]

www.altiok.org

ALTIOK KTAPLII]

hkmdarlarn- dem(krasinin daha a)k *ir *i)imde uy#ulanmasn (runlu klan +umhuriyet kar!snda silindi,i #rlr. '(n (larak *u#n ?n#iltere- %el)ika #i*i *yk- eski dem(krasilerin ynetimlerinin de daha *elir#in .e daha iyi d enlenmi! *ir dem(krasinin #er)ekle!tirilmesi y(lunda )al!tklar #rlmektedir. Bem(krasi d!n+esi- )a,da! anayasann *ir *el#isi (lmakla *irlikte *u d!n+e )(k eskidir. Bem(krasi d!n+esinin i)eri,i .e anlam erinde #erekti,in+e aydnlaya*ilmek i)in- (nun tarihini ksa+a anmsatmak yararl (lur. DE(#KRAS LKESNN TAR0SEL GEL( %undan AIII yl n+e- <e (4(tamyada insanl,n ilk uy#arl,n kuran 'mer7lam- .e 3kad *udunlarnda dem(krasi ilkesi uy#ulanm!tr. >er)ekte- *u (Trk) *udunlar *irle!ik *ir Cumhuriyet kurmu!lardr. %undan s(nra 3tina .e Ts4arta #i*i 8unan kentleri- *ir tr dem(krasi ile ynetilirlerdi. =(mada dem(krasi hayat ya!am!t. Trkler en eski tarihlerde *ile nl kurultaylaryla .e *u kurultaylarda de.let *a!kanlarn se)meleriyle dem(krasi d!n+esine ne denli *a,l (lduklarn #stermi!lerdir. '(n tarih dnemlerinde Trklerin kurduklar de.letlerde *a!larna #e)en 4adi!ahlar- *u y(ldan ayrlarak (r*a (lmu!lar. ;rallarn .e 4adi!ahlarn *ask ynetimlere dinler dayanarak (lmu!tur. ;rallarhali9eler- 4adi!ahlar )e.relerini saran 4a4a larn- h(+alarn etkisiyle Tanrsal haklara inanm! .e dayanm!lardr. 7#emenli,in *u hkmdarlara- 3llah tara9ndan .erilmi! (ldu,u kuram uydurulmu!tur. %una #re hkmdar an+ak- Tanrya kar! s(rumludur. 7rk .e e#emenli,inin snr yaln din kita4larnda arana*ilir. Tanrsal haklara dayanan *ir mutlakyet temeli kar!snda- dem(krasi ilkesinin- #sterdi,i ilk tutum (lduk)a al)ak #nll+edir. 5- n+e hkmdar de.irmeye de,il- (nun yaln #)lerini snrlamayamutlakyeti kaldrmaya )al!t. %u )al!ma 2IIP5II yl n+esinden *a!lar. ?lkin erkin- ulustan #eldi,i" erk- yeteneksi .e yetersi *ir ele d!erse- (nun #eri alna*ile+e,i .e *u erkin millet .ekillerinden (lu!an *ir me+lis tara9ndan kullanlmas #ereke+e,i dile #etirildi. 1@. 8 ylda dem(krasi ilkesi- hkmdarlarn yetkesini ( n9u ) krmak i)in siyasal sa.a!m ara+ (larak kullanld. %u sa.a!mlarda en s(n (larak (rtaya atlan d!n+eler !unlardr& 6 7rk ulusa aittir. 5nu yasa )er)e.esinde *ir hkmdara .ermi!tir. ;imi durumlarda #eri ala*ilir. 1D . y ylda ise- dem(krasi d!n+esi- kar! k(nulma *ir #) .e akm durumuna #eldi. Bem(krasi ilkesi- ulusal e#emenlik ilkesi *i)imine #irdi .e anayasaya #e)ti. 3rtk ulusla hkmdar arasnda s le!me ya4ma d!n+esi (rtadan kalkt. 5rtaya e#emenlik *ln4- 4ar)alanama .e *a!kalarna *raklma d!n+esi )kt. %u d!n+eyi !yle a)kladlar & 7#emenlik *ireylerin- yani tek- tek ki!ilerin iradelerinin stnde- yine *ireylerin (lu!turduklar ulusun (rtak ki!ili,ine dayanan #enel .e (rtakla!a *ir iradedir. %u nedenle e#emenlik tektir- 4ar)alara ayrlama .e e#emenli,in (rtaya k(ydu,u (rtakla!a irade- (nun sahi*i (lan- (rtak ki!ilik ulus)a hi)*ir aman *a!kasna aktarlama .e *raklama . DE(#KRAS LKESNN BELRGN NTELKLER Bem(krasi ilkesi- e#emenli,i kullanan ara+ kim (lursa (lsun- temel (larak ulusun e#emenli,e sahi4 (lmasn .e sahi4 kalmasn #erektirir. %u n(ktay *irka) s le a)klayalm & a) Bem(krasi- temelde siyasal niteliklidir. Bem(krasi *ir s(syal yardm yada *ir ek(n(mik r#t di #esi de,ildir. %yle *ir #r! yurtta!larn siyasal #rlk #ereksinimlerini [Type text]

www.altiok.org

ALTIOK KTAPLII]

uyutmay ama)lar. %i im *ildi,imi dem(krasi ellikle siyasaldr" (nun ama+- ulusu ynetenler erindeki denetimle siyasal #rl, sa,lamaktr. b) Bem(krasinin *irin+i elli,iyle (rtak ikin+i *ir elli,i daha .ardr. 5da !udur "Bem(krasi d!n+eye dayanr" *ir ka9a s(runudur. 0er halde *ir mide s(runu de,ildir. 8netim ilkesi de adalete *a,ll, .e erdem- ahlak sahi*i (lmay #erektirir. Bem(krasi yurt se.#isidir- ayn amanda *a*alk .e analktr. ) Bem(krasi- temelde *irey+edir" *u nitelik yurtta!n e#emenli,e- insan s9atyla katlmas d(laysyla kendini #sterir. !) '(n (larak dem(krasi- e!itlik)idir" *u nitelik dem(krasinin *irey+i (lmas niteli,inin (runlu *ir s(nu+udur. ;u!kusu *tn *ireyler ayn siyasal haklara sahi4 (lmaldrlar. Bem(krasinin *u *irey+i .e e!itlik)i niteliklerinden #enel .e e!it (y ilkesi )kar. 'U(0URYET %a!larnda hala Tanrnn .ekili #l#esi s9atn ta!yan hkmdarlar *ulundurmakla *irlikte e#emenli,ini ka anm! uluslar (ldu,undan s etmi!tik. >er)ekte *u uluslarn mensu4 (lduklar de.letler- ulusun se)ti,i millet .ekillerinden (lu!an me+lislere sahi4tirler. Ulusun e#emenli,ini *u me+lisler temsil eder. 8asa nermek hakk me+lis yelerine .e *akanlar kuruluna aittir. 0kmdar- de.leti temsil eder. 8asa nermek hakk me+lis yelerine .e *akanlar kuruluna aittir. 0kmdar de.leti temsil eder. 0kmeti kuran yurtta!#rn!te hkmdar tara9ndan se)ilir. :akat #er)ekte hkmet *a!kan- ulusun #.endi,i #)l siyasal 4artilerin liderleridir" *unlarn kurduklar hkmetler ulusu .e lkeyi ynetirler .e me+lise kar! s(rumludurlar. %u a)klad,m trdeki hkmetler temsili hkmetlerdir .e #er)ekte dem(krasi ilkesi yrrlktedir. 3n+ak *unlar tam anlamda dem(krat hkmetler de,ildir. Bem(krasinin tam anlamyla lks- *tn ulusun- ayn amanda yneti+i durumda *uluna*ilmesini- hi) (lma sa de.letin s(n iradesinin- ulus tara9ndan dile #etirili4 #sterilmesini ister. Fe ya k ki- uluslarn *ykl,- d!nsel e,itim d eyleri- *u lknn uy#ulanmasnda- *u lkden *s*tn y(ksun kalmay d(,ura+ak nemsi liklerden ka)nmay da #erektirir. %u nedenle- dem(krasi ilkesinin en )a,da!- en akl+ uy#ulaymn sa,layan ynetim *i)imi Cumhuriyettir. Cumhuriyette s(n s - ulus tara9ndan se)ilmi! me+listedir. Ulus adna ya4lan her trl yasalar ( ya4ar. 0kmete #.en (yu .erir yada (nu d!rr. Ulus- se)ti,i millet .ekillerinden memnun kalma sa- *elli sreler s(nunda *a!ka se)er. Ulus" e#emenli,inide.let ynetimine katlmasn- an+ak amannda (yunu kullanmakla sa,lar. Cumhuriyetin hkmeti- *ir ulus .e tar da- snrl *ir sre i)in se)ilmi! *ir +umhur*a!kanna .erilir. %a!*akan ( *elirler" *akanlar kurulunu (lu!tura+ak *akanlar da- *a!*akan millet .ekilleri arasndan se)er. Bnyadaki de.let *i)imleri- *iri tekine #re kimi ayrmlarla- )(k de,i!ir. %ununla *irlikte- he4si #enel (larak- ele al4 irdeledi,imi *i)imlere indir#ene*ilir& 0kmdarlk'n9)lk- ( (li#ar!i ) halk +umhuriyeti. ;endini *elli *ir dine *a,layan de.let *i)imi de .ardr. =us )arl, .e 5smanl saltanat *yle idiler. 1ar kilisenin *a!kan idi" sultanlar da hali9e sann taknm!lard. 3yn !ekilde dini siyasetten ayrlm! laik hkmetler de .ardr. 3merika:ransa- Trkiye Cumhuriyeti #i*i. 0kmdarlklarda- de.let *a!kanl, (nuruna kalt y(luyla #elir. Cumhuriyet millet .ekillerinden (lu!an me+lis .e *elirli *ir sre i)in se)ilmi! (lan de.let *a!kanyla- ulusal e#emenli,in k(runmu!lu,unun en iyi #.en+esidir. Cumhuriyette- me+lis +umhur*a!kan- .e hkmet- halkn #rl,n- #.enli,ini .e hu urunu d!nmek sa,lamaya )al!maktan *a!ka *ir !ey ya4ama lar. 1nk *unlar *ilirler ki- kendilerini iktidar .e yetki me.kiine *elirli *ir sre i)in #etiren irade .e e#emenli,in sahi*i ulustur. Ce yine *unlar *ilirler ki- iktidar me.kiine sanat srmek i)in de,il- ulusa hi met i)in #etirilmi!lerdir. Ulusa kar! s(rumluluk .e #re.lerini ktye kullandklarnda !u yada *u *i)imde ulusal iradenin kendi haklarnda da i!lenmesiyle kar! [Type text]

www.altiok.org

ALTIOK KTAPLII]

kar!ya kala*ilirler. Ulus tara9ndan- ulus adna de.leti ynetmeye #re.lendirilenlerin#erekti,inde ulusa hesa4 .erme (runlulu,u- lau*ali .e key9i da.ran!la *a,da!trlama . 5ysa ki sahi4 (ldu,u erk .e yetkinin Tanrdan #eldi,ine inanan .e yaln (na kar! *r dnyada hesa4 .ere*ile+eklerini .arsayan .e de.leti- lkeyi kendisine *raklm! *ir kalt malikane (larak ka*ul edilen *ir hkmdar- kendisini her trl *a, .e snrlamann d!nda tutar. %yle *ir ynetimin *enli,i- #rl, s k(nusu *ile (lama . %u nedenle yetkileri snrlandrlm! *ile (lsa- hkmdarlk ynetim *i)imi dem(krasiye- ulusal e#emenlik ilkesine uy#un de,ildir. 0kmetin- *elirli insanlarn- sn9larn elinde *ulunmas da ulus .arl,nn kesinlikle ka*ul edemeye+e,i *ir durumdur. %tn ulusun )(,unlukla- de.let ynetimine katlmasna en#el (lan *u sn9)lk ( (li#ar!i ) ynetim *i)imi de *ir mrenin kendi )karlar sa,lamak i)in- *tn ulusa ait e#emenli,in (rla ele #e)irilmesinden *a!ka *ir !ey de,ildir. ANAYASA(IZ % .+1 2 .3 ) & Trkiye Cumhuriyetinin anayasas- en )a,da! ulusal e#emenlik ana ilkelerini .e hkmlerini ka4sar. 0er aman *ellekte kalmas i)in *urada *irka) maddeyi (ldu,u #i*i yineleyelim. a) 7#emenlik kayts !arts ulusundur. b) Trkiye %yk <illet <e+lisi- ulusun tek .e #er)ek me+lisi (lu4 ulusun adna e#emenlik hakkn yaln ( kullanr. ) 8asama yetkisi .e yrtme erki Trkiye %yk <illet <e+lisinde )kar .e (rada t(4lanr. A45m*atma : %i im anlay!m a #re siyasal #)- ulusal irade .e e#emenlikulusun *ir *irlik .e *tnlk halinde (rtak ki!ili,e aittir- *irdir- *lneme - 4ar)alanama - .e *a!kasna *raklama . Ulusta (ldu,u #i*i- (nun temsil+isi (lan tek me+liste (daklanm!tr. 8ani #)lerin *lnmesi #r!- *i im i)in temel de,ildir. 8aln #re.ler !u y(lla yerine #etirilir. %una #re " Trk ulusunun ynetim *i)imi #)lerin *irli,i temeline dayanan *u#nk de.let *i)imimi dir. %u de.let *i)iminde %yk <illet <e+lisi ulus adna e#emenlik hakkn kullanr. Cumhur*a!kan .e *akanlar kurulu (nun i)inden )kar. 7#emenlik *irdir- kayts !arts ulusundur. Be.let kurulu!larnn en uy#unu *udur. 8aln #re.ler !u y(lla #rdrlr& !) <e+lis yasa ya4ma yetkisini d(,rudan kullanr. e) <e+lis- yrtme yetkisinin kendisinin se)ti,i +umhur*a!kan .e (nun ataya+a, *akanlar kurulu ara+l,yla kullanr. <e+lis- hkmeti her aman denetler .e d!re*ilir. ") 8ar yetkisi- ulus adna- usul .e yasas )er)e.esinde *a,ms mahkemeler+e kullanlr. DE(#KRASYE KARI #LAN $ADA AKILI(LAR % .,6 2 7, ) & %i im de.let kurulu!umu da- temel ilkemi i (lu!turan dem(krasinin- ayr+ niteliklerini tanmladk. Bem(krasinin *u *i)imde ka.ranmasna kimi kuramlar kar! )kmaktadr. 1)%(l!e.ik kuram/)?htilal+i siyasal sendika+lk kuram3)1kar #ru4larnn temsili kuram. [Type text]

www.altiok.org

ALTIOK KTAPLII]

%u kuramlarn- dem(krasi kuramm a kar! saldrmakta ne denli haks (ldu,unu anlayalm & 1) %(l!e.ik kuramnn =usya da uy#ulanan *i)imine *akalm. %tn =us ulusu i)inden- yaln i!)ilerden- deni .e kara ku..etlerinden (lu!an *ir a nlk- ek(n(mik temellere dayal ;(mnist Gartisi ad altnda *irle!erek *ir diktatrlk kurmu!lardr. 3ma)larnda ulusal de,ildirler. ;i!isel #rlk .e e!itlik tanma lar. 0alk e#emenli,i ilkesine uyma lar. 0alk e#emenli,i ilkesine uyma lar. ?)eride )(,unlu,u- (rla *ask ile kendi #r!lerine *(yun e,mek (runda tutarlar. B!arda 4r(4a#andayla .e ihtilal r#tyle *tn dnya uluslarna kendi ilkelerini yaymaya )al!rlar. 5ysa- hkmet kurmaktan ama)n+e *ireysel #rl,n sa,lanmasdr. %(l!e.ik hkmet *i)iminde (r*alk niteli,i #rlmektedir. %ir t(4lumun- *ir *lk insann #r!lerinin (rla tutsa, (larak ya!amas *i)imine- d(,al .e akla uy#un hkmet m(deli (larak ya!amas *i)imine- d(,al .e akla uy#un *ir hkmet m(deli (larak *akmaya (lanak y(ktur. ,)?htilal+i siyasal sendika+lk kuramna inananlarda her trl siyasal kurulu!laryaln kendi )karlar d(,rultusunda )al!trmak .e s(nunda siyasal #) e#emenli,i ellerine #e)irmek isteyen i!)i #ru4lardr. %unlar ama)larn (rla #er)ekle!tirme 9rsatn *eklerken aman- aman #enel #re.ler ya4arak- hkmet adamlar erinde etkili (luy(rlar .e kimi i!leri kendi )karlarna uy#un d!e+ek *i)imde ) mlettiriy(rlar" ya.a!- ya.a! .arlklarn duyuruy(rlard. %unlar ?n#iltere- :ransa 3lmanya da etkilerini #stermektedirler. 3lmanya da *u kuram+lara a )(k *ir d(yum sa,lamak i)in- millet me+lisi yannda ek(n(mik i)erikli 9akat yeleri *u kuram+lardan (lu!an *ir me+lis kurmu!lardr. %i de de 8ksek 7k(n(mi ;urulu ( 3li ?ktisat <e+lisi ) .ardr. . :akat *u herhan#i *ir *ask erine de,il- d(,rudand(,ruya hkmetin yararl #rmesinden tr dan!ma ama+yla (lu!turulmu! *ir kuruldur. -)1kar #ru4larnn temsili kuram &Trl meslek- sanat .e i! adamlar t(4lum i)inde ayr- ayr *irer mre- *irer k)k t(4luluk (larak d!nlrse- her *ir mrenin *ir*irinden 9arkl )karlar .ardr. %undan tr diy(rlar ki- her el )kar sahi*i #ru4larn her *iri me+liste kendilerini ayr- ayr temsil etmelidirler. %u durumda se)im ulusun *ireyleri tara9ndan de,il- *u #ru4lar tara9ndan .e #ru4larn )karlar l)snde #er)ekle!tirile+ektir. <e+liste *u #ru4larn *ir ka) *irle!i4 iktidara #elin+e yaln kendi )karlar i)in )al!a+aklardr. %una kim en#el (la+aktr$ ?!te *u nedenlerden d(laydr ki- *i *unu .e *undan n+eki kuramlar- lkemi .e ulusumu i)in uy#un #rmy(ru . %i - lke halk *ireylerinin .e trl sn9larn *irinin tekine yardmn ayn de,erde .e nitelikte #ry(ru &he4sinin )karlarnn ayn l)de .e ayn e!itlik duyarll,yla sa,lanmas i)in )al!mak isteri . %u y(lun- *u #enel re9ah .e de.let ya4snn #)lenmesi i)in daha uy#un (ldu,u kansnday . %i im # m de )i9t)i- )(*ani!)i- t++ar- sanStkar- asker- d(kt(r- ksa+as herhan#i *ir t(4lumsal kesimde ya da kurulu!ta )al!an *ir yurtta!n hak- )kar .e #rl, e!ittir. Be.lete *u anlay! ile en yksek l)de yararl (lan .e ulusun #.enini .e iradesini yerinde kullana*ilmek *i +e- *i im anlad,m anlamda- halk hkmeti ynetimi ile #er)ekle!ir. Ulusu temsil eden .e yneten %yk <illet <e+lisinin .e hkmetin dayand, 4arti de *u temel ilke )er)e.esinde hi)*ir ayrm # etmeksi in tm Trkiye halkn ka4sayanulusun (rtak )karlarn # nnde tutan .e ama)layan 4arti ( Cumhuriyet 0alk Gartisi )di. Garti- ulusa millet.ekillerinin se)iminde y(l #stermek- d!nsel .e i!le.sel ya!amda- (rtak ulusal ter*iyede halk)lk *ilin) .e anlay!n #eli!tirerek *yk *ir #re.i yerine #etirmektedir. YURTTAA KARI DE/LETN GRE/LER %.,32+)& Berslerimi in *a!lan#+nda- ulusun kurdu,u de.letin .e hkmet r#tnn yurtta!lara kar! ykml (ldu,u #re.leri .e yetkileri- #enel (larak saym!tk. %u #re.lerin nitelikleri in+elenirse- !yle *ir sralama ya4la*ilir& [Type text]

www.altiok.org

ALTIOK KTAPLII]

a) Rlke i)inde #.enlik .e adaleti sa,layarak .e srdrerek- yurtta!larn her trl #rl,n k(rumak. b) B! siyaseti .e *a!ka uluslarla ili!kileri iyi .e (lumlu *ir *i)imde ynlendirerek- lke i)inde de her trl sa.unma #)lerini her aman ha r *ulundurarak her ulusun *a,ms l,n #.en altna almak .e k(runmu!lu,unu sa,lamak .e 6.e *u u,urda *a!ka )kar y(l kalma sa ulusun haklarn silahla sa.unmak. %u iki tr #re.- de.letin en *a!ta #elen #re.lerindendir. Benile*ilir ki- de.let kurmaktan ama)- *u iki #re.in yerine #etirilmesini sa,lamaktr. 1nk- *u #re.leryurtta!larn tek- tek ki!iler (larak ya4maya #)lerinin yetmeye+e,i i!lerdir. Bahas yurtta!larn- *u #re.lerin *ir *lmn *ile ya4maya kalk!malar d(,ru de,ildir. 1nk ( aman- anar!i (lur- de.let kalma . Orne,in- *ir yurtta!- kendi kendine *ir ya*an+ de.letle siyasal *ir #r!me .e ili!kide *ulunama . %ir yurtta!n- lke sa.unmasnda *a!na hareket etmesine i in .erilme . %ir yurtta!kendi #rl,n .e hakkn kendi maddi #+ne dayanarak sa,lamaya kalk!ama . %u k(nular ki!ilerin #)leri .e #iri!imleriyle de,il- ulusun iradesini elinde *ulunduran de.letin #+ .e n9usu ile sa,lana*ilir. %u iki tr #re.den *a!ka- de.letin stlendi,ini *elirtti,imi #re.leri de *a!lad,m sra ile i)inde syleyelim& ) 8(llar demir y(llar .*. #i*i *ayndrlk i!leri!) 7,itim .e ,retim i!lerie) 'a,lk i!leri") '(syal yardm i!leri8) Tarm- ti+aret .e anaata ili!kin ek(n(mik i!ler. %u s(n syledi,imi i!leri- de.letin ya4mamas ki!ilere *rakmas #erekti,ini ileri srenler .ardr. %u #r! uy#un *ulu4 i leyenlere 6*irey+i derler. Ulusun #enel .e (rtak )karlarna ili!kin siyasal .e d!nsel ili!kilerde (ldu,u #i*i- her trl ek(n(mik i!lerinde ki!ilere *raklmay4 de.let)e ya4lmasnn daha uy#un (la+a, kuramn sa.unan Ude.let)iler de .ardr. %i - de.letimi +e uy#ulanmas uy#un (lan ilkeyi *elirlemek i)in *irey+i .e de.let)ilerin dayandklar n(ktalar .e *irde dem(krasinin en *elir#in niteliklerini # nnde *ulundurarak *ir irdeleme ya4alm& %ildi,i ere- Trkiye Cumhuriyeti dem(krasi temeline dayanan *ir de.lettir. Bem(krasi temelde siyasal i)eriklidir" d!nseldir- d!n+eye dayanr- *irey+idir- e!itlik)idir. Bem(krasinin *u ana n(ktalarna #re- yurtta!n siyasal #rl,n .e )al!masn sa,lamak yurtta!n *ilimsel- t(4lumsal- sanat .e ahlak #i*i d!nsel alanlarda #eli!mesini sa,lamakla il#ilenmek .e yurtta!n ulusal e#emenli,e- usul )er)e.esinde katlma hakkn .e *tn yurtta!larn e!it siyasal haklara sahi4 (lmalarn sa,lamaktan i*aret (lan n(ktalarde.letin yurtta!a kar! *a!l+a #re.lerinin snrn #steren i!aretlerdir. Oyleyse dem(krasi temeline dayanan *ir de.let- s(syal yardm sistemi yada *ir ek(n(mik kurulu! sistemi de,ildir. %unun i)in *u alanlara ili!kin i!lere- de.letin kar!mamas- *tn *u nitelikteki i!leri *ireylere yada *ireylerden (lu!an (rtaklklara *raklmas mmkndr. %u (lana,n l)sn anlamak i)in- de.letin ulusa .e lkeye kar! yerine #etirmek (runda (ldu,u temel #re.lerinin- ikin+i dere+ede (lan #re.lerle il#i .e *a,lantlarn d!nmek #erekir. Be.let #.enlik .e hu uru sa,lamak i)in- lkeyi sa.unmak i)in- sa,lkl- iyi #eli!mi!- anlay!larulusal duy#ular- yurt se.#ileri yksek .atanda!lar ister. Be.letin- i)te .e d!ta ulus i!lerini ya4tra+a, yksek yetenekli yurtta!lara #ereksinimi .ardr. Be.let- *tn yurtta!larnde.letin yasalarn anlay4 (nlara uyma #ere,ini ka.ramalarn- lkenin #.enli,i .e sa.unmas i)in nemli #rr. Be.let- *tn yurtta!larn han#i i!leyi+ilik .e meslek dalnda (lursa (lsun )a,m daki #eli!me .e ilerlemenin #erektirdi,i l)de *a!arl (lmalaryla yakndan il#ilidir. %u nedenlerdir ki- yurtta!larn e,itim .e ,retimiyle- sa,l,yla yakndan il#ilenmek (rundadr. Be.let lkenin #.enlik .e sa.unmas i)in karay(llaryla demir y(llaryla[Type text]

www.altiok.org

ALTIOK KTAPLII]

limanlarla- deni ta!tlaryla- tel#ra9la .e tele9(nla- lkenin hay.an #+yle .e her trl ta!ma ara)lar ile ulusun #enel maddi .arl,yla yakndan il#ilenir. Rlke ynetiminde .e sa.unmasnda *u saydklarm t(4tan- t9ekten- her trl silahtan daha nemlidir. O ellikle 4ara- her trl ara+n stnde *ir .ar (lma silahtr. %u sayd,m alanlardaki i!lerden ek(n(mi ile il#ili (lanlar- d(,rudan d(,ruya de.letin (runlu #re.lerinden #rnmemekle *irlikte ( #re.lerin yerine #etirilmesinde etkilidirler. %u alanlardaki i!leri- ki!ilere yada (rtaklklara *tnyle *raklmas i)in- *u i!lerin de.letin kar!mas yada yardm s k(nusu (lmadan- de.leti temel #re.lerini yerine #etirmede (r durumlarda *rakmaya+a,na emin (lmak #erekir. >rly(r ki ek(n(mik i!ler .e kimi t(4lumsal i!ler- *ir *akma *ireylerin )karlaryla ili!kilidir. %unun i)indir ki- *irey+iler *u i!lere de.letin kar!masn ki!i #rl,ne kar!ma #i*i #rrler. Fe .ar ki *u i!ler i)inde d(layl (larak *tn ulusun (rtak )karna d(kunan .e dayanan n(ktalar da .ardr. %u nedenle de.let)ilerin hakl (lduklar n(ktalar ka*ul etmek yerinde (lur. O el )kar )(,u ke #enelin )karyla )eli!ir *ir durumda ala*ilir. %ir de el )karlar s(nunda reka*ete dayanr. 5ysa ki- yaln *ununla ek(n(mik d en kurulama . %u sanda (lanlar 6 ;endilerini sera4 kar!snda aldatlmaya *rakanlardr. 6 ;i!iler (rtaklklar- de.let r#tne #re ay9trlar. 'er*est reka*etin t(4lumsal sakn+alar da .ardr" ay9larla #)lleri yar!mada kar! kar!ya *rakmak #i*i .. .e dahas ki!ilerinkimi *yk (rtak )karlar d(yuru+u nitelikte kar!lamaya #)leri yetme . %u #i*i i!lerdeki!ilerin kurma (lana, *ulamaya+aklar #eni! .e #)l *ir kurulu! #erekir- ya da *u #i*i i!lerde ki!iler yeterli l)de )kar sa,layamaya+aklar i)in ( ki!ilerden .a #e)e*ilirler. 5ysa ( i!ler ulus)a ya!amsal *ir nem ta!r .e de.let (nu ya4mak (rundadr. 0erhaldeuluslarda #rlk .e uy#arlk #eli!ti,i l)de de.letin #re.leri .e s(rumluluklar artar. 8a!am #eli!ti,i (randa ara)larda artar. 1(k ara)- )(k .e *yk *ir #)le ynetilmeyi #erektirir. >) arttk)a kurallarda artar. %ir t(4lumun ara+ .e kural ise de.lettir. %undan *a!ka de.letin *ireye #re (lan hrs da *a!ka niteliktedir. 5- kamunun (rtak )karlarn .e ilerlenmesini d!nr. ;i!iler- el )kar hrsndan- ne l)de u akla!trla*ilir" *u #er)ekten d!nlmeye de,er. 0erhalde de.letin- siyasal .e d!nsel k(nularda (ldu,u #i*i- kimi ek(n(mik i!lerde de d enleyi+ili,ini- ilke (larak ka*ul etmek uy#un #rlmelidir. %u durumda kar! kar!ya kalna+ak (rluk !udur& Be.let ile *ireyin kar!lkl etkinlik alanlar ayrmak. Be.letin *u alandaki etkinlik snrn )i mek .e dayana+a, kurallar *elirlemek- te yandan yurtta!n ki!isel #iri!im .e etkinlik #rl,n kstlamam! (lmak de.leti ynetme yetkisi .erilmi! (lanlarn *elirlemesi #ereken s(runlardr. ?lke (larak de.let- *ireyin yerine #e)memelidir. :akat ki!inin #eli!mesi i)in #enel k(!ullar # nnde *ulundurmaldr. %ir de *ireyin ki!isel etkinli,i- ek(n(mik ilerlemenin temel kayna, (larak kalmaldr. ;i!ilerin #eli!mesine en#el (lunmamas- (nlarn her a)dan (ldu,u #i*i- ellikle ek(n(mik alandaki #rl, .e #iri!imleri nnde- de.letin kendi etkinli,i ile *ir en#el (lu!turmas- dem(krasi ilkesinin en nemli temelidir. Oyleyse- diye*iliri ki- *ireylerin #eli!mesinin- en#el kar!snda kalmaya [223 (15)] *a!lad, n(kta- de.let etkinli,inin snrn (lu!turur. %una #re- K#enellikle aman .e (rtam i)inde srekli el *ir nitelik #steren- ek(n(mik *ir i!i- de.let erine ala*ilirL. Orne,in*yk .e d enli *ir ynetimi #erektiren .e el ki!iler elinde tekelle!mek tehlikesi #steren ya da #enel *ir #ereksinmeyi kar!layan *ir i!i- de.let erine ala*ilir. <adenlerin(rmanlarn- kanallarn- demiry(llarnn- deni ula!m (rtaklklarnn de.let)e ynetimi .e 4ara ihra) eden *ankalarn ula!trlmas" ayn !ekilde su- #a - elektrik .e *en eri i!lerin yerel [222 (1@)] ynetimler+e ya4lmas yukarda a)klad,m trden i!lerdir. %u a)klad,m anlamda anlay!ta Kde.let)ilikL- ellikle t(4lumsal- ahlaksal .e ulusaldr. Ulusal ser.etin da,lmnda daha stn *ir d(,rulukla )al!4 emek .erenlerin daha yksek re9ah- ulusal *irli,in k(runmas i)in ka)nlma *ir k(!uldur. %u k(!ulu- her aman # nnde *ulundurmak- ulusal *irli,in temsil+isi (lan de.letin en nemli #re.idir. [Type text]

www.altiok.org

ALTIOK KTAPLII]

;amu yararna )al!an #enel kurulu!larn )(,altlmas- de.letin nemle # nnde tutmas #ereken *ir s(rundur. 3n+ak [225 (1A)] *u y(lla salt )kar+l,a dayanan etkinlikler snrlana*ilir. %u durum yurtta!lar arasnda ahlaksal dayan!mann #eli!mesine yardm eden en nemli etkendir. Rlkede- her trl retimin artmas i)in- de.let a)sndan el #iri!imin )(k #erekli (ldu,unu nemle *elirttikten s(nra- *elirtmeliyi ki- Kde.let .e *irey *ir*irine kar!t de,il" *ir*irinin *tnleyi+isidirL. Be.let .e *irey dedi,imi aman- *u s +klerin s(yut anlamn de,il" tek #er)ek (lan Kt(4lumsal insanL - yani t(4lum i)inde [22@ (1D)] ya!ayan *ireyleri demek istiy(ru . ?!te *u insann- iki trl )kar .ardr. %u )karlardan *ir *lm ki!iseldir- teki *lm ise (rtaktr. T(4lum ya!amn k(ruyu4 srdren *u (rtak )karlardr. ?yi+e d!nle+ek (lursa- *u iki tr )karn *ir*irine denk (ldu,u anla!lr. 1nk t(4lumsal *ir .arlk (lan insann ya!am i)in her iki )kar ayn l)de #ereklidir. %una #re*i +e de.let .e *irey s +kleri ister #enel- ister el )karlardan *iri d!nlm! (lsun- her iki durumda da t(4lumsal insan [22A (1E)] dile #etiren .e a)klayan iki deyi!tir. 8ani !unu demek istiy(ru ki- ne yaln *a!na *ir *irey ne de *ireylerden s(yutlanm! *ir de.let d!ny(ru . Be.let *ireylerin (lu!turdu,u ulusal t(4lumun # e #rnen *i)imidir. 3n+ak *irey- eme,inin #eliri-almak (rundadr. %u #r!lerin *i im durumumu la daha yakndan (lan ili!kisini irdeleyelim& Cumhuriyetimi daha )(k #en)tir" #e)mi!ten kendisine kalt (larak #e)en- *tn *yk nem ta!yan i!ler- )a,n #ereklerini kar!laya+ak- (nlarla *a!a )ka*ile+ek l)de de,ildir. 'iyasal .e d!nsel ya!amda (ldu,u #i*i- ek(n(mik i!lerde de- [22D (/I)] ki!isel #iri!imlerin s(nu+unu *eklemek d(,ru (lma . Onemli .e *yk i!leri an+ak ulusun #enel ser.etine .e de.letin *tn kurulu!larna .e #+ne dayanarak ulusal e#emenli,in kullanlmasn .e yrtlmesini d enlemekle #re.li (lan hkmetin- (la*ildi,in+e erine al4 *a!armas y(lu se)ilmelidir. %a!ka kimi de.letlerin ikin+i dere+ede #re*ile+e,i .e ki!isel #iri!imlere *raklmasnda sakn+as (lmayan i!lerden *ir )(,u- *i im i)in ya!amsal nemi (lan *irin+i dere+ede de.let #re.leri arasnda saylmaldr. O etle- Trkiye Cumhuriyeti 6ni [22E (/1)] ynetenlerin- dem(krasi ana ilkesinden ayrlmamakla *irlikte Klml de.let)ilik K ilkesine uy#un yrmeleri *u#n i)inde *ulundu,umu durumlara- k(!ullara .e (rluklara uy#un (lur. %i im i lenmesini uy#un #rd,m Klml de.let)ilikL ilkesi- *tn retim .e da,tm ara)larn ki!ilerden alarak- ulusu- *s*tn *a!ka temellere dayal *ir *i)imde d enlemek ama+n #den s(syali m ilkesine dayanan k(lekti.i m ya da k(mni m #i*i el .e *ireysel ek(n(mik #iri!im .e etkinli,e (lanak .ermeyen *ir sistem de,ildir. O et (larak *i im i ledi,imi de.let)ilik- *ireysel )al!ma .e etkinli,i temel ilke saymakla *irlikte- (la*ildi,in+e a aman i)inde ulusu re9aha .e lkeyi *ayndrl,a eri!tirmek i)in ulusun #enel .e yksek )karlarnn #erektirdi,i i!lerde- ellikle ek(n(mik alanda de.leti d(,rudan d(,ruya il#ilendirmektedir. ZGRLK K[demi!tik ki de.let yurtta!larn her trl #rl,nn k(runmu!lu,unu sa,lar. Jimdi #rl,n ne (ldu,unu ka.ramaya )al!alm&] O #rlk- insann- d!nd,n .e diledi,ini salt (mutlak) (larak ya4a*ilmesidir.L[25I (1)] %u tanm- #rlk s +,nn en #eni! anlamdr. ?nsanlar- *u anlamda #rl,e hi)*ir aman sahi4 (lamam!lardr .e (lama lar. 1nk *ilinmektedir ki- insan- d(,ann yarat,dr. B(,ann kendisi *ile salt #r de,ildir" e.renin yasalarna *a,mldr. %u nedenle insan ilk n+e- d(,a i)inde d(,ann yasalarna -k(!ullarna- nedenlerine etkilerine *a,ldr. Orne,in- Bnya ya [Type text]

www.altiok.org

ALTIOK KTAPLII]

>elmek yada #elmemek insann elinde (lmam!tr .e de,ildir. ?nsan #eldikten s(nra da- ilk anda d(,aya .e *a!ka *ir)(k yarat,a kar! #)s durumdadr. ;(runmaya*eslenmeye- *aklmaya- *ytlmeye #ereksinimi .ardr. ZGRLN TAR0SEL GEL( [251 (/)] ?lkel insanlarn- d(,ann her !eyinden" #k #rltsnden- #e+eden ta!an *ir rmaktan .e yrt+ hay.anlardan dahas *ir*irlerinden k(rktuklarn *iliy(ru . ?lk duy#usu .e d!n+esi k(rku (lan insann her d!nd,n diledi,ini kesin (larak ya4maya kalk!m! (lmas d!nleme . ?lkel insan t(4luluklarnda- ata k(rkusu .e *unun tesinde de *yk *(y .e *udunlarda- ata k(rkusunun yerine #e)en tanr k(rkusu- insanlarnda ka9alarnda .e da.ran!larnda says yasak yaratm!tr. 8asaklar .e *(! inan)lar erine kurulan *ir )(k #elenek .e #renekler- insanlar d!n+elerinde .e da.ran!larnda kstlam!tr. 5 denli kiki!isel d!n+e .e da.ran! #rl, #i*i *ir hak ka.ram *ilinmemi!tir. T(4luluklarn *a!na #e)e*ilen ki!iler- t(4lulu,u Tanr adna ynetirlerdi. 0er trl hak .e yetki (nlar da idi. ;i!inin hakk- #rl, s k(nusu de,ildi. %uraya de,in (lan d!n+elerimi i- !yle *ir s(nu+a *a,laya*iliri & ?nsan n+e d(,ann tutsa, idi" s(nra- *una #kten #) .e yetki alan *ir takm insanlara tutsak (lmak eklendi. ?nsan t(4luluklar *yy4 de.let durumuna #eldik)e- insanlar erindeki *askda ( l)de artt. Be.letin *a!nda *ulunan adamn hakk snrs .e k(!ulsu salt *ir #) (larak ka*ul ediliy(rdu. Be.let *i)imi im4arat(rluk ya da +umhuriyet (lsun- *unun 9a la *ir nemi y(ktu" *ireyin ki!isel *ir hakk da s k(nusu de,ildi. 7ski amanlarda- insanlarn (rtaya k(ydu,u uy#arlklarn en yksek dnemlerinde *ile durum *yle idi. %ireyin hakkhkmdarn )karna (larak Tanrsal hak i)indeydi. %u hakka dayanarak hkmdaruyru,undaki insanlarn #rl,ne istedi,i #i*i sahi4 (la*ilirdi" *u- *ireyin hakkna saldr#anlk saylma d. 0kmdarn #+ i)in- dinlerin k(ydu,u snrdan *a!ka *ir snr tannmy(rdu. 0kmdarn ya4mamas #ereken !ey- an+ak Tanrnn yasaklad, !ey (la*ilirdi ?nsanlar d!nsel #eli!mede ilerledik)e- nereden #eldiklerini .e ne (lduklarn yani kendi kkenlerini daha a)k *ir *i)imde d!nmeye *a!ladlar" ya.a!- ya.a! (nun *ykl,n daha iyi anlaya*ildiler .e de,erlendire*ildiler. B(,ann her !eyden stn .e her !ey (ldu,u anla!ldk)a- d(,ann )(+u,u (lan insan- kendinin *ykl,n .e (nurunu anlamaya *a!lad. ?!te insanlar *u ka.ray! a!amasna ula!tktan s(nra dr ki- 6 d(,ann insana .erdi,i *tn yeteneklerin- #r+e etkinlik #stermesi .e #eli!mesi #erekir" *u #ereklilik d(,aldr" d(,ann .erdi,i haktr d!n+esine .ardlar. 3rtk *undan *irey ile hkmdar .e de.let arasnda- hak da.as .e hak sa.a!m *a!lar. %u sa.a!m de.letlerin i) #eli!melerinin tarihidir. VCT. y ylda ileri srlen d!n+eler !yle idi" 0kmdar *uyruklaryla- yasalarylaTanrsal hakk (ldu,u #i*i- d(,al hakk da *( ama . B(,al hakkn da Tanr tara9ndan .erildi,ini ka*ul etmek #erekir. 1k! n(ktas *u d!n+e (lduk)a- hkmdarn erk snrnn temelini- Tanrsallk d!n+esi .e Tanrsal iradesi (lu!turdu. 1nk d(,al haklarda ayn temele *a,lanm!t. 0kmdar *u snra .e l)ye *a,l kaly(r idiyse- *u *a,ll, dinsel *ir #re. sayd, i)indi- y(ksa ki!inin hkmdara kar! istemde *uluna*ildi,i hi)*ir hak tannm! de,ildi. %ireysel haklar kuram- d(,al hak d!n+esi- Tanrsallk d!n+esi temelinden #kten k(4arlarak yer y ne indirilmi! (ndan s(nra (rtaya )ka*ilmi!ti. BREYSEL ZGRLK

[Type text]

www.altiok.org

ALTIOK KTAPLII]

%ireysel haklar kuramnn temeli !yle kuruldu& 0er trl hakkn kkeni *ireydir. 1nk #er)ek #r .e s(rumlu (lan yaratk yaln insandr. %una #re- *ireyin yaln +a d(,al hak .e ahlaksal s(rumlulu,u ile *a,ml klnm! (lan salt *a,ms l, *tn uy#arlk kurumlarndan n+e #elen ilk durum (larak- ilk *a!lan#) n(ktas (larak ka*ul (lunuy(r. :akat te yandan insanlarn t(4lumsal .e siyasal kurumlarn *ir *lm ise (runlu .e ya #sal yasalarn hkmlerine #re e.rimle!ir. %u ya #nn .ar (ldu,u (randa .e ekann *u ya #nn #idi!ini .e ynne uydurmak (rundadrlar. %u (runluluk durumu #er)ekte- ka)nlmas mmkn (lmayan *ir s(nu+udaha mkemmel .e daha uyumlu ya4maktr. B(,ann .e tarihin *ir rn (lan ulusun *ireyleri srekli *u #er)ekle kar! kar!ya drlar .e (na say# duyarlar. %yle *ir ulusun kurdu,u de.letin de temeli ere,i *ireysel hak (lur. %ireyin *irin+i hakk- d(,u!tan #etirdi,i yeteneklerini #r+e #eli!tire*ilmesidir. %u #eli!meyi sa,lamak i)in- en iyi y(l ise *ireye *a!kasnn ayn de,erdeki hakkn arara u,ratmaks n tehlike .e arar kendisine ait (lmak ere- (na kendi kendini- istedi,i #i*i ynlendirmeye .e ynetmeye i in .ermektir. %ireysel haklarn (lu!turdu,u )e!itli #rlklerin tm ama+- i!te *u #r+e #eli!meyi sa,lamaktr. %u haklara say# duymayan- #stermeyen siyasal t(4lum temel #re.ini de yerine #etirmemi! (lur .e de.let .arll,nn ama) .e anlamn yitirmi! (lur. T#LU(SAL ZGRLK 1a,da! dem(kraside *ireysel #rlkler *ir de,er .e nem ka anm!tr" artk *ireysel #rlklere de.letin .e hi) kimsenin kar!mas s k(nusu de,ildir. 3n+ak *u denli yksek .e de,erli (lan *ireysel #rl,n dem(krat ulusta neyi- anlatt, #rlk s +,nn salt (larak d!ne*ilen anlamyla anla!lama . ' k(nusu (lan #rlkt(4lumsal .e uy#ar insan #rl,dr. %u nedenle *ireysel #rl, d!nlrken- her *ir *ireyin .e s(nu)ta ulusun (rtak )karn *ireysel #rl, snrlandrr. %ireysel #rl, snrlandrma- de.letin de #re.i .e temelidir. 1nk de.let- *ireysel #rl, sa,layan *ir r#t (lmakla *irlikte- ayn amanda *tn el etkilikleri- #enel .e ulusal ama)lar i)in *irle!tirmekle ykmldr. 6 O #rlk *a!kasna arar .ermeye+ek her trl kullanm yetkisinde *ulunmaktr. Benildi,i aman yurtta! #rl,nn- yaln *unun ama) edinildi,ide.letin *u ama+ #er)ekle!tirmek i)in *ir ara) (ldu,u anlatlm! (lur. Fe .ar ki- *u ara) ulusun #enel )kar ama+n k(ruya+aktr. Oyleyse *ireysel #rl,e snr (larak 6 *a!kalarnn #rl,nn snrn 6 #sterirken *ireysel #rl,n- ulusun #enel )karnn #erektirdi,i l)den daha 9a la kstlanamaya+a, ka*ul edilmi! (luy(r. %u d!n+e *asittir9akat uy#ulanmas )(k #)tr. 1nk *ireysel #rl,n l)snn- de.let etkinli,ini ay9latmamas #erekir. Be.letsi *ir t(4lum ya da ay9 *ir de.let hayatnn s(nu+uherkesin herkese kar! sa.a!mdr. %u sa.a!mn- )(,unlu,un #rl,n *(,maya+ak *i)imde d(,rultularak #er)ekle!tirilmesi #erekir. %u d(,rultma i!i *ireyin s(rumlulu,una- #iri!imlerine .e #eli!mesine en#el (la+ak l)ye .ardrlmamaldr. 8urtta!larn #iri!im .e s(rumluluk duy#ular ne l)de #eli!irsede.let i)in de ( denli iyidir. %ireysel #rlkten- ne l)de .eride *ulunulmas #ereke+e,i- i)inde *ulunulan amana .e lkeye #re de,i!ir. 5la,an st dnemler- (la,an st nlemler #erektire*ilir. %tn *u nlemleri .e kstlamalar tanmak #ereklili,i de.let d!n+esini .e ka.ramn #sterir. %u n(ktalardaki nlemlerin etkisini .e snrlarnn #eni!li,ini l)mek- *yk *ir sanattr. Be.let sanat i!te *udur- *[ %u sanatta *a!arl (lma dere+esi- #rlklerin snrlarn )i en yasada #re*ilir. ]

[Type text]

www.altiok.org

ALTIOK KTAPLII]

1nk- 6 *u snr an+ak yasayla )i ilir .e *elirlenir 6 Juras kesindir ki yurtta!larn #enel #rl, .e esenli,i i)in *ireylerden- an+ak de.let i)in #erekli (lan *ir *lm #rlklerinin *raklmas istene*ilir. Trk ulusunun tarihini # nne #etirelim- daha dne de,in altnda e ildi,i *asktutsaklk .e (r*al,n kara- kanl 4en)esini duymamak mmkn de,ildir. Trk- (r*alk .e tutsaklk in+irlerini k(4ara*ilmek i)in i) .e d! d!manlar kar!snda kendi ya!amn (rtaya att" )(k kanl .e tehlikeli sa.a!mlara #irdi- says .erilere katland- *a!arl (ldu an+ak- (ndan s(nra #rl,n ka and. %u nedenle #rlk- Trkn ya!amnn ta kendisidir. 3rtk- Trkiye de 6 her Trk #r d(,ar- #r ya!ar* Trkn *u #nk ulusal .e siyasal ter*iyesi .e yksek de,erlili,i- (nun ama+n .e *ulundu,u durumu *elirlemi!tir. Trkler dem(krat- #r .e s(rumluluk ta!yan yurtta!lardr. Trk Cumhuriyet inin kuru+ular .e sahi4leri d(,rudan d(,ruya kendileridir. Trk ki!isel #rl,nden .e )karlarndan *ir *lmn 6 anayasada *elirlenmi! (lan l)de Cumhuriyet 6e *rakm!tr. Cumhuriyet *ireyin *rakt, *u #rlkleri- *ireyin .e Trk ulusun i)eride #rl,nd!arda da *a,ms l,n sa,lamak i)in kullanr. ZGRLN $ETLER % .99 2+) & %ir ulusun- kltr ykseldik)e *ireysel #rl,n alanlar da #eni!ler .e )(,alr. [ Orne,in- ilkel *ir insanla- uy#ar *ir insann #rlk #ereksinimleri ayn de,ildir. ] ?nsan t(4lumlar uy#arla!tk)a- trl *i)imlerde- *ir*irinden ayr .e *a,ms #rlkler (rtaya )kar. %u #rlkler- ka4sam .e niteliklerine #re iki *lme ayrlrlar& I) %ireyin maddi )karlarna dayanan #rlkler. II) %ireyin d!n+e hayatndaki #rlk haklar. T.%lm i)inde saya*ile+e,imi #rlklerin *a!l+alar !unlardr& +) ;i!isel #rlk ,) ;(nut d(kunulma l,-) %ireysel iyelik (mlkiyet).) Ti+aret- )al!ma .e i!letim+ilik #rlkleridir. 1) ' +,n dar anlamyla- ki!isel #rlktr. 8ani ser*est)e #itmek#elmek- ulusal t(4raklarda kalmak ya da (radan )kmak hakkna sahi4 (lmaktr ( y(l+uluk ya4ma .e yerle!im hak .e #rl,) *ununla *irlikte yasa d! tutuklamalardan- ha4is ya da her han#i *ir +e adan k(runmu! (lmak #.en+esidir. [ ;i!inin #rl, insanl,n (runlu *ir #ere,idir. ] /) ;(nut d(kunulma l,& %u hak- ki!i #.enli,inin de.am .e de.am edi4 #itmesidir. 4*a4 e:;4;4 *a<;b;!;= :e >=a?a a4 a@ ;*te!;A;4; *>@a=B %ir insann e.ine hkmetin kar!mas- yaln yasann *elirledi,i durumlarda .e yasal y(lla (la*ilir. 3) %ireysel iyelik hakk& %ir insann kendi eme,inin rn (lan her !eye sahi4 (lmas- *ireyin- de.letin kar!amaya+a,- yksek haklarndandr. ?nsan namuslu+a sahi4 (ldu,u mal .e mlkn istedi,i #i*i kullana*ilir- sata*ilir- satmaya*ilir- istedi,ine .ere*ilir- (nlar yak4 y(k ede*ilir- yani istedi,i #i*i kullana*ilir. 7ski )a,larda *yle de,ildi" *unun tam tersi idi- insanlar kendi istekleri d!nda aileleriyle (turduklar yerle satla*ilirlerdi. %ireysel iyelik hakkn snrlayan tek !ey- kamu yarar i)in kamula!trlmaldr. %ununla *irlikte hkmetin- *elediyelerin- #enel ynetimlerin han#i- (runlu durumlardahan#i usul .e *i)imde kamula!tra*ile+eklerini- kamula!trma yasalaryla *elirlenmi!tir. B!n+e .e kalem rn (lan her ya4tta sahi*inin hakkdr. %u hak 6 Teli9 hakk yasas ile #.en+e altna alnm!tr. [Type text]

www.altiok.org

ALTIOK KTAPLII]

.) Ti+aret- )al!ma .e i!leyim+ilik #rl,& insan ya!amn ka anmak i)in istedi,i i!te- meslekte .e sanatta )al!a*ilir- *u ynden ser*esttir. 3n+ak *u #rl, kamu yarar i)in ulusa yatkn (lan- *ir takm yasal snrlamalara .e k(!ullara *a,ldr. Orne,in- *ir st)*ir ekmek)i *ir takm sa,lk kurallarna uymak (rundadr. %ir t++ar ya*an+ lkeden #etirdi,i mallar - #mrk .ermeden yurda s(kama . 0erkes lkede- istedi,i #i*i- ,retmenlik- a.ukatlk- d(kt(rluk ya4ama . *unun i)in yasalara uy#un (larak *ir takm niteliklere sahi4 (lmas #erekir. %unlardan *a!ka de.letin siyasal ya da kamu yarar .e #.enli,i ama+yla tekeli altnda *ulundurdu,u i!leri *a!kalar ya4ama . [ i)ki .e ttn #i*i.] %tn *u en#ellerin yan sra insan i)in her aman yeterli l)de *ir )al!ma .e 4ara ka anma #rl, .ardr. IB *lme #iren #rlkler daha )(k d(,rudan d(,ruya *ireyin d!nsel ya!amna ili!kin #rlk haklardr. %unlardan *a!l+alar & +) Ci+dan #rl, ,) T(4lant #rl, -) %asn #rl, .) Bernek kurma #rl, 7) 7,itimP,retim #rl, 1) Ci+dan #rl,& 0er *irey istedi,ini d!nme- istedi,ine inanmakendine #re *ir siyasal d!n+eye sahi4 (lma- inand, dinin #ereklerini yerine #etirme ya da #etirmeme hak .e #rl,ne sahi4tir. 0i) kimsenin d!n+e .e .i+danna *ask ya4lama . Ci+dan #rl,- ki!inin salt .e kar!lama (lan haklarnn en nemlilerinden *iri (larak tannmaldr. Uy#arl,n #eri (ldu,u- *il#inin hen #eli!medi,i )a,larda- d!n+e .e .i+dan #rl,- *ask altnda idi. ?nsanlk *undan )(k arar #rm!tr. O ellikle din k(ruyu+usu #rn!ne *rnm! (lanlarn- #er)e,i #re*ilen .e d!ne*ilenlere- syleye*ilenlere kar! ya4tklar ulm .e i!ken+eler insanlk tarihinde her aman kirli k(rkun) (laylar (larak kala+aktr. Trkiye Cumhuriyet inde- her yeti!kin dinini se)mede #r (ldu,u #i*i- *elli *ir dinin trenlerini ya4mada ser*esttir" yani dinsel tren ya4ma #rl, de d(kunulma dr. B(,al (larak dinsel trenler t(4lumun #.enli,ini *( ama .e halkn #rene,ine aykr (lama - siyasal #steri *i)imine de dn!trleme . >e)mi!te )(k #rlm! (lan *u #i*i durumlara- artk Trkiye Cumhuriyeti hi)*ir *i)imde katlanama . 3yr+a Trkiye Cumhuriyeti snrlar i)inde *tn tekkeler- a.iye .e tr*eler yasayla ka4atlm!tr. Tarikatlar kaldrlm!tr. Jeyhlik- der.i!lik- )ele*ilik- hali9elik- 9al+lk- *y+lktr*edarlk .*. yasaktr. 1nk *unlar #eri+ilik yu.alar .e *il#isi lik dam#alardr. Trk ulusu *yle kurumlara .e (nlara katlm! (lanlara katlanama d .e katlanmad da. %La;@l;@CCC Trkiye Cumhuriyeti 6nin resmi dini y(ktur. Be.let ynetiminde *tn yasalar- kurallar .e d enlemeler *ilimin )a,da! uy#arl,a #etirdi,i ilke .e *i)imler d(,rultusunda- dnya #ereksinimlerine #re ya4lr .e uy#ulanr. Bin anlay! .i+dana *a,l (ldu,undan- Cumhuriyet dinle il#ili d!n+eleri - de.let .e dnya i!lerinden- 4(litikadan ayr tutmay- ulusumu un )a,da! ilerlemesinde *a!l+a *a!ar etkeni (larak #rr. & /. T(4lant ya4ma #rl, .e 3. %asn #rl,dr. %u iki #rlk ayn ilkeye dayanr. 5 ilkede insanlarn- d!n+elerini #r+e syleye*ilmek .e yaymlamak hakkdr. 8urtta!lar kendi e,itim .e ,retimleri i)in .e halkn yarar a)sndan d!n+e al!.eri!inde *ulunmaldrlar. B!ndklerini istedikleri #i*i syleye*ilmelidirler. 7n *yk #er)ekler- ka.ray! .e anlay!lar d!n+elerin- #r+e (rtaya k(nmas .e tart!lmas ile (rtaya )kar .e ykselir. 6 T(4lant- insanlarn *irlikte d!n4 k(nu!mak ya da *a!ka *irinin s lerini dinlemek ama+yla- #e)i+i (larak *ir araya #elmeleridir. [Type text]

www.altiok.org

ALTIOK KTAPLII]

6 T(4lant insanlarn- *ir !eyi *irlikte i lemek i)in t(4lanmalarndan ya da insanlarn*irlikte ya4mak i)in srekli (larak *ir araya #elmeleri durumundan ayrt edilmelidir. T(4lant- ada ya4lan ki!isel *ir )a,r erine- )a,rlarn t(4lanmasyla ya4lan el t(4lanmada de,ildir. Rlkenin dirlik .e d enini *( a+ak *i)imde .e yerlerde t(4lanmak d(,al (larak yasaktr. T(4lant #rl,- *asn #rl,nden daha eskidir. Fe .ar ki *asn #rl,*asm+lk tekni,inin .e #a ete+ili,in ilerlemesiyle daha *yk *ir nem ka anm!tr. T(4lant ya4ma #rl,- anayasam #ere,in+e *ireylerin d(,al haklarndandr. %u #rlk an+ak- 6 >enel t(4lantlar yasas )er)e.esinde #er)ekle!tirile*ilir. 1nk #.enlik .e t(4lumsal .e siyasal d eni k(ruma ile ykml (lan hkmetin- #ereken nlemleri ala*ilmesi i)in t(4lant #n .e yerinin- amannda usul .e )er)e.esinde *ildirilmesi #erekir. %asn #rl,- yurtta!larn #nlk ya da *elirli srelerle )kan #a etelereder#ilere ya a+a, ya lar ya da ya4a+a, resimler ara+l,yla- .e yaymlaya+a, kita4larla d!n+elerini ser*est)e .e a)k)a *ildirmelidir. Tiyatr(- sinema .e #ram(9(n- rady( tel#ra9 da d!n+elerin yaymlanmas .e duyulmas i)in en nemli .e etkin ara)lardr. %ir insann her han#i *ir yerde syledi,i s ler (rada *ulunanlar arasnda kalr" etkisi an+ak *ir an i)indir .e snrldr. Fe .ar ki- *u s ler rady(- ile sylene*ilirse *tn dnya i!ite*ilir. Tel#ra9ta d!n+elerin yaylmas da en h l ara)tr. 3n+ak s *ir 4la,a #e)erse- ellikle *ir #a eteye- *ir kita*a #e)erse- d!n+e sa4tanm! (lur .e *tn dnyada (kunur- d(,al (larak #ele+ek ku!aklara ula!r. 0er han#i *ir y eye ya4lan resim .e ya lan ya lar .e ayn !ekilde ya4lan heykeller de d!n+eleri ya!atan ya4tlardr. Trl ara)larla sa4tanan .e h la yaymlanan d!n+eler- *tn insanl,n ilerlemesine .e tarihe *yk katkda *ulunur. KA(U#YU Ulusal e#emenlik temeline dayal temsili *ir hkmette kamu(yu *yk *ir r(l (ynar. %asn .e t(4lant #rlkleri (lmadan .e kamu(yu ili!kin i!ler hakknda #eni! *ir ele!tiri (rtam yaratlmadan- kamu(yu #re.ini yerine #etireme . Ulusal e#emenlik .e temsili hkmet d!n+enin yaylmas .e ykselmesi an+ak kamu(yunun etkinli,i ile (la*ilir. 0kmetin d!n+esi- lkenin d!n+esini temsil etmelidir. 0kmet lkenin d!n+esini anlaya*ilmek i)in *u d!n+enin (rtaya )kmasna y(l a)an ara)lara sahi4 (lmaldr. >er)i hkmet- se)im amanlarnda ulusun d!n+elerini yakndan ,renir se)ilen me+lisler de ulusun d!n+esini temsil eder. Fe .ar ki- se)im amanlarnda ulusun yanstt, d!n+elerhe4 ayn kalma . %u nedenle me+lislerin *u d!n+eleri temsil ede*ilmesi u un aman srme . ;amu(yu ulusun i)inden ta!an her tr d!n+enin *ulundu,u *ir deni dir. 5 deni de )e!itli akmlar )e!itli tart!ma dal#alar yaratr. ;amu(yu ruhsal *ir dnyadr. 5rada (rtaya )kan d!n+e sa.a!m dikkatli # lerden #i li kalama . 7ski )a,lardaki dem(krasilerde *u d!n+e sa.a!m *tn yurtta!larn her #n *ir arada t(4lanarak ya4tklar t(4lantlarda #er)ekle!tiriliy(rdu. %u #n yurtta!larn )(klu,u .e uy#ar ya!amn yurtta!lara ykledi,i #nlk i!ler (nlarn maddeten .e her #n *ir arada t(4lanmalarna (lanak *rakmam!tr. %u nedenle kamu(yu- *ir d!n+e (rtam (lmu!tur .e *un (rtamda kamuya ili!kin i!lerin ele!tirilmesi !u nitelikleri #sterir& +) 7le!tiri .e tart!ma *tnyle #rdr. %u #rl, herkes- hi) kimsenin etkisi (lmadan .e kendi kendine kullanr. 0kmeti .e me+lisi dikkatli tutan #) ele!tiri #rl,dr. ,) ;amu(yunun ele!tiri #rl,- *a!l+a *ir)(k yayn ya4ma y(luyla (lur. 8ayn- y(lsu luklara en#el (lur .e hkmeti ynetim y(llarn d(,ru .e yerinde kullanma #re.lerini yerinde #etirme (runda tutar. 8ayn- en etkili denetleme [Type text]

www.altiok.org

ALTIOK KTAPLII]

y(ludur. %u n(ktada 6 ele!tirinin k(lay- 9akat *ir !eyi ya4mann #) (ldu,unu 6 #er)e,inin unutulmamas #erekir. 5nun i)in" ;amu(yunun iyili,i d!n+esi her trl ele!tiri .e tart!mada- her aman en *a!ta # nnde tutulmas .e temel alnmas #ereken *ir d!n+edir. ?leri srlen d!n+eler- kamunun iyili,i adna (rtaya atlmaldr. %u d!n+e )k! n(ktas (lun+a- ele!tiri .e tart!ma de.letin de yarna ya4lm! (lur- .e yurtta!larn t(4lumsal- siyasal e,itim d eylerinin ykseltilmesini de sa,lar. -) ;amuya ili!kin i!leri ele!tiri #rl,- hkmet .e halk arasnda *ir anla!ma (rtam yaratr. 0kmet yayn (r#anlar ara+l,yla kamu(yunu anlar .e #erekti,inde (nu #erekli *el#elerle aydnlatr. 0kmetin halk .e halkn- hkmeti anlamas (nlarn *ir *tn (larak *irle!melerini .e yle+e kalmalarn sa,lar. KA(U#YUNUN KEND KENDNE RGTLEN(ES 0kmet tutum .e hareketlerini d enlemek i)in- kamu(yuna nem .erin+ekamu(yu r#tlenir. ;amu(yunun srekli yararlanla*ile+ek *ir durumda ha r *ulunmas(nun an+ak *ir r#te sahi4 (lmasyla mmkndr. %u r#tte ser*est ele!tiri .e tart!ma alandr. %u alan srekli a)k tutulmal- .e srekli )e!itli .e de,i!ik d!n+elerle *eslenmelidir. %u ise *asnn )al!mas .e kamu yararnn her #n yeniden yeniye tart!lmas ile (lur. ;amu(yunun i!ledi,i- +anl (ldu,u -lkede - #a eteler yaymlanmasa halk !a!knl,a u,rar .e )l#na dner. ' n etti,imi *u d!n+e r#tnde !u ellikler #rlr& +) B!n+e r#t- *ir a nl,n ya da *ir takm se)kin insanlarn yaratt,- (rtaya k(ydu,u *ir kurumdur. ;u!kusu - halk kitlesi *u r#te katlr. Fe .ar ki- *a!ka alanlardai!lerde (ldu,u #i*i- *unda da halk kitlesinin r(l etkin de,ildir. >er)i- halk yayn yanst4 iletir .e d!n+elere yanda! t(4lar 9akat d!n+eleri (rtaya k(yan- (rtaya atan .e yayn alannn (dak n(ktasn (lu!turan halk de,ildir. ,) 1a,da! d!n+e r#tnde- #er)ekte iki se)me ta*akann etkinli,i .ardr. %u sn9lardan *iri *asm #iri!imini #er)ekle!tiren .e ynetenlerdir. %asn- d!n+eleri (rtaya k(ymak .e yaymlamak i)in #erekli ara)lardr. 'iyasal d!n+eleri de reten *asndr. %asn #iri!imleri- #a ete- der#i .e kita4 *asma y(luyla #er)ekle!ir. %asnn siyasal d!n+eler retmedeki r(l- )(k daha *a!ka niteliktedir. 1nk 6 siyasal d!n+eleri (rtaya atan- her aman siyasal #ru4lar .e mreler #i*i *elli d!n+e dernekleridir. ;a*ul edilmesi #ereken !udur ki- siyasal d!n+eler- siyasal 4artilerin )karna (larak (nlar tara9ndan (rtaya k(nur. 8(ksa halk t(4lulu,u i)inde kendili,inden (rtaya )kma . -) ?yi+e *ilinmelidir ki- #a eteler (kul kita4lar de,ildir. ;imi a!a, d eydeki insanlarn 4ara ile ya4tklar *asn sa.a!mlar .ardr. 7n adi yalanlar duyurmada .e yaymada *asnn kulland, *ir #er)ektir. %asn .e d!n+e #rl,nn kar! kar!ya *ulundu,u *a!ka tehlikelerde .ardr. %asn .e dahas d!n+e derneklerinin- ulusal hkmetin etkisinden kurtularak- siyasal ek(n(mik kimi #i li ama)lara alet (lmasndan k(rkulur. %asnn 4ara ile satn alna*ilmesi- uluslar aras yksek 4ara )e.relerinin- *asn erinde ki #i li etkisi yada yaln +a ya*an+ de.letlerin- rtl dene,inin etkisi- i!te *unlarn kamu(yunu aldatmalarndan .e yanltmalarndan )(k k(rkulur. Fedir ki #rlkten )ka+ak (lan *u ktlk yada (lumsu luklar- kesinlikle ) ms de,ildir. ?lkin *asn #rl,ne me!ru *ir snr )i ilir. ?kin+isi ise #a eteler- el *ir r#t kurarak- *ununla kendi erlerinde ahlaksal *ir etki yaratrlar. %a!lan#)ta *ir ka an) i!inden *a!ka *ir !ey (lmayan #a ete+ilik- amanla *ir t(4lumsal kurulu! durumuna #ele*ilir. %undan *a!ka halkn d!nsel- .e siyasal e,itim d eyi .e tutumu da *ir #.en+edir. 0alk- *elli #a eteleri (kumaya .e (nlar *ir*irleriyle denetlemeye .e #a ete+ilik yararlarna inanmaya al!r. %tn *unlarn tesinde her !eyin a)k (lmasyla iyi niyetin #eli!e+e,ine .e nemli s(runlar erinde iyi niyetli insanlarn her aman )(,unlu,u #eli!e+e,ine .e nemli s(runlar erinde [Type text]

www.altiok.org

ALTIOK KTAPLII]

iyi niyetli insanlarn her aman )(,unlu,u (lu!tura+aklarn ka*ul etmek uy#un (lur. 6 1nkher aman dnyann yars .e *ir aman da dnyann tmde aldatla*ilir. Fe .ar ki- *tn dnya her aman aldatlama - kandrlama . Beneyimler #stermi!tir ki- her !eyi sylemekten insanlar yasaklamak- kesinlikle (lanak d!dr. :akat ulusal e,itim- ulusal #r#- #renek .e *yk mane.i #)lere kar! hkmetin uy#un #rd, tutumu sayesin de *a!kaldr+ d!n+elerin yaylmasna (lanak .ermeye+ek t(4lumsal *ir (rtam yaratla*ilir. :akat her halde her !eyin sylenmesine i in .ermek .e *unun kar!snda da syleyenlerin d!n+elerini eyleme dn!trmelerini seyir+i kal4 yaln +a nlemler #etirmekle yetinmek anlams dr. %tn halkn eyleme #e)ti,i #n- (nlar tutuklaya+ak #) y(ktur. Fasl t**i *ir sa,lk k(ruma .arsa ayn !ekilde de t(4lumsal *ir sa,lk k(ruma da .ardr. 0er ikisi ayn ilkeye dayanr. <addi mikr(4lar y(k etme (lana, y(ktur. :akat ki!inin .+udun da *edensel *ir sa,lkllk yaratma mmkn (ldu,u #i*i- t(4lumsal ya4da da mane.i *ir sa,lk yaratma .e *u y(lla *ir #) (rtam ha rlama (lana, .ardr. GAZETELER Trkiye Cumhuriyet inde #a ete )karmak- kita4 yaymlamak- *asm e.i a)mak i)in uyulmas #ereken kurallar- *asn yasas .e *asm e.leri yasasnda *elirlenmi!tir. Naral yayn .e ki!ilere saldrma durumunda ya4la+ak i!lem- *u yasalarda .e +e a yasasnda ya ldr. %u k(nuda- *i +e sylene+ek s ler- !yle etlene*ilir" %asnn #enel ya!amda- .e Cumhuriyet 6in ilerlemesi .e #eli!mesi i)in ta!d, #re.ler yksektir. %asnn tam .e #eni! (larak sahi4 (ldu,u #rl,n iyi y(lda kullanlmas ne denli in+e .e hassas *ir k(nu (ldu,u a)ktr. 0er trl yasal *a,dan n+e- kalem sahi*i *ir kimse- *ilime- #ereksinimlere .e kendi siyasal #r!lerine (ldu,u kadar yurtta!larn haklarna .e lkenin- her trl el #r!m stnde (lan yksek )karlarna da dikkat etmek .e say# #stermek mane.i (runlulu,undadr. 3n+ak *yle *ir (runlulukla #enel d en sa,lana*ilir. %ununla *irlikte *asn #rl,nden (rtaya )ka*ile+ek (lan (lumsu luklar (rtadan kaldra+ak etkili y(lkesinlikle #e)mi!te sanld, #i*i *asn #rl,n kstlama y(lu de,ildir. %asn #rl,nden d(,a+ak (lan sakn+alarn (rtadan kaldrlmas y(lu- yine d(,rudan d(,ruya *asn #rl,dr. DERNEK KUR(A /E ET(CRET( ZGRL .) Bernek kurma #rl, 7) 7,itimP,retim #rl, 6 Benek *elli ki!iler+e *il#ilerini yada )al!malarn srekli (larak *irle!tirmek ama+yla kurulan *ir t(4luluktur. (2E@) 1(+uk esir#eme kurumu- ; lay dernekleri- Trk (+aklar- ;adn *irli,i- ( Trk ha.a kurumu- Trk tarih kurumu ) #i*i kl4lerde *irer dernek sayla*ilir. O,retim *ir kimsenin- kendi *il#ilerini *a!kasna ,retmesidir. %uradaki e,itimP ,retimden ama)- aile i)inde ya4lan ders .erme .e ders alma de,ildir. %ir (kul a)arak lke #enelinde ,retim ya4maktr. Bernek kurma .e e,itimP,retim #rlkleri teki *ireysel #rlklerden 9arkldr. 1nk *unlar (rtak *ir etkinli,in- srekli uy#ulan!n #erektirir. %u nedenle yaln *ireysel haklar (larak de,erlendirileme . DERNEK KUR(A % .31 2,) & Bernekler- *ir yandan t(4lumu destekler- 9akat *ir yandan da kurulan derneklerde.let i)inde *a!l *a!na *irer r#t .e *irer #) (la+aklarndan- de.let i)inde tehlikeli (la*ilirler. %u nedenle- dernek kurma- ana yasam da *ireylerin d(,al haklarndan saylm! (lmakla *irlikte- ayr+a *ir yasayla *elirlenmi!tir. Benekler yasasna #re& [Type text]

www.altiok.org

ALTIOK KTAPLII]

a) Bernek kurulduktan hemen s(nra- kesinlikle hkmete- usul )er)e.esinde *ildirilmelidir. b) Car (lan yasalara- #enelin trelerine aykr me!ru (lmayan *ir temele dayanan ya da de.let *a,ms l,n- hkmet *i)imini *( mak a nlklar *ir*irinden ayrmak ama+ #den dernekler kurulama . ) Trk .e +insiyete dayanan s(yluluk sanlaryla siyasal dernek kurmak yasaktr. !) Bernek yelerinin- (n seki ya!n d(ldurmalar k(!uldur. e) >i li dernek kurmak kesinlikle yasaktr. ") Berneklerin t(4land, yerde her han#i *ir silah *ulundurmak yasaktr. 8aln kl4lerde #.enlik #re.lilerine *il#i .ermek k(!uluyla eskrim .e a.+lk #i*i s4(rlara ili!kin silahlardan #erekti,i kadar *ulundurula *ilir. ET(CRET( ZGRL 7,itimP,retime #elin+e- )(k nemli .e hassas k(nudur. Be.let- yurtta!larn ,retim ne e,itimi ile )(k il#ilidir. %ir kere- ilk,retimi (runlu tutar .e #enellikle ,retim hkmetin denetimi altnda .e (nun 4r(#ramlar )er)e.esinde (lur. 1nk- ,retim #rl, niteli,i d(laysyla karma!ktr. %ir yandan- *ireysel #rl,n #ere,idir- 9akat (rtak *ir kurulu!a dayanr. 5nun i)in ,retime yasayla el *ir d en .erilmesi #erekir. 3nayasada da *una ili!kin madde !udur" 6 0kmetin denetimi .e # etimi altnda .e yasa )er)e.esinde her trl ,retim ser*esttir. 6 Te.hid Pi Tedrisat yasasna #re 6 Trkiye snrlar i)inde *tn *ilim .e ,retim kurumlar <illi 7,itim %akanl,na ( <aari9 CekSleti ) *a,ldr. 8aln 0ar4 5kulunun kkeni (lan askeri liseler- <illi 'a.unma %akanl,na ( <illi <da9aa CekSleti ) *raklm!tr. 0ABER /ER(E /E KAYET 0AKKI 6 Trkler- #erek kendilerine- #erekse kamuya ynelik (larak yasalara .e kurallara aykr #rdkleri durumlarda- il#ili makama .e T.%.<.<. ne ki!isel (larak yada t(4lu (larak ha*er .ere*ilirler .e !ikayette *uluna*ilirler. ;i!isel (larak ya4lan *a!.urunun s(nu+unun dilek)e .erene ya l (larak *ildirilmesi (runludur. %u !ikayet hakk sylendi,i #i*i- *ir haks l,a kar! !ikayet niteli,inde (lursa*ireysel hak (lur. :akat yasalardan !ikayet .e yasalarn de,i!tirilmesine ili!kin *ir neri niteli,inde (lursa- *u durum yurtta!n siyasal #iri!imi demek (lur. %unun usul .e snr yasayla *elirlenmi!tir. 6 8asa nerme hakk- <e+lis yesine .e %akanlar kuruluna .erilmi!tir. 6 %unun d!nda siyasal d!n+e .e e,ilimini #stermek isteyen yurtta!- kita4 ya arak .e *asndan yararlanarak istedi,ini #er)ekle!tire*ilir. ;amu(yuna uyma y(lunu se)en hkmetler ya da me+lisler *unlar # nnde *ulundururlar. BREYSEL 0AK /E SYASAL 0AK %ireysel hak- siyasal hak demek de,ildir. %ireysel haklara- yurtta!lk haklar ya da kamu ya da s(syal haklar #i*i adlar .eren (lmu!tur. 3d ne (lursa (lsun *ireysel haklarsiyasal haklar dedi,imi !eylerden *a!kadr. 'iyasal haklar- yurtta!larn hkmete katlmasn sa,layan haklardr- *unun en a)k .e en *elli rne,i siyasal se)imdir. 'iyasal haklardan an+ak yasann *u haklar kendilerine .erdi,i yurtta!lar yararlana*ilir. [Type text]

www.altiok.org

ALTIOK KTAPLII]

'iyasal haklar- +insiyet ya!- .e yetenek ayrm ya4lmaks n ulusun her *ireyine .erilmi!tir. %ireysel haklar ise- ilke (larak +insiyetlerini- ya!lar .e yetenekleri ne (lursa (lsun- ulusu (lu!turan her *ireye aittir. %u haklarn *ir *lm de #rd,m #i*i- *ir takm k(!ullara *a,ldr- *unun iki nedeni .ardr& +) %u haklar kullanldklarnda siyasal *ir etkinlik yarata*ilirler- *u etkinlik hkmete d(,rudan d(,ruya katlmak demektir. %asn #rl,- t(4lant #rl, .e dahas #ele+e,in yurtta!larn yeti!tirme ama+ #den ,retim #rl, #i*i. ,) %ireysel #rl, - hen eylemli (larak kullanamayanlarn k(runmas s k(nusudur. Orne,in" )al!ma #rl, kimi durumlarda snrlandrlr. 1(+uk .e kadnlar k(nusunda (ldu,u #i*i. ZGRLN K#RUN(ASI /E YADTIRI(ILARI 1a,da! anayasalarda- *ireysel haklar .e yurtta!n siyasal haklar *elirlenmi!tir. Fe .ar ki- haklarn eylemli (larak kullanlmas i)in- (nlarn nasl kullanla+a,n .e snrlarn )i en yasalarda #ereklidir. %yle (lma sa- anayasada sa,lanan haklar- kullanlama - *irer s (larak kalr. %u- nedenle haklarn kullanlmasn *elirleyi4 d enlemek- kesinlikle #erekli *ir kuraldr. 3nayasa .e *u yasann i)eri,ini- hkmlerin uy#ulanmasn *elirleyi4 d enleyen yasalarn yurtta!larn d(,al .e siyasal hak .e #rlklerinin ya4trmlardr. :akat asl ya4trm- hkmettir. 8urtta! #rl,n tanyan- (na say# #steren- (nun sa,lanmasn .e k(runmasn en *irin+i #re. (larak ka*ul eden siyasal ynetim *i)imi d(,aldr kidem(krasi temeline dayanan Cumhuriyettir. 7skiden #rlklerin k(runmas #i*i *ir s(runs k(nusu de,ildi- )nk #rlk y(ktu. BANAZLII A(A 2 0#GRLK ) 6 O #rlk 6 ku!kusu ki- #)lkle sa,lana*ilir" 9akat herkese kar! *a,na l, a!antutumlar .e h(! #rn!l da.ran!larla k(runa*ilir. O #rl,n- .i+dan .e din #rl,nn ne (ldu,unu *iliy(ru . Trkiye Cumhuriyetin de herkes Tanr 6ya istedi,i #i*i i*adet eder. 0i) kimseye dinsel d!n+elerden tr *ir !ey ya4lma . Trkiye Cumhuriyetinin resmi dini y(ktur. Trkiye de hi) kimse d!n+elerini *a!kalarna (rla ka*ul ettirmeye kalk!ama .e *yle *ir !eye i in .erilme . 3rtk #er)ekten inanan dindarlar- i)ten inan) sahi4leri- #rl,n #ereklerini ,renmi! #rny(rlar. %tn *unlarla- din #rl,ne- #enellikle .i+dan #rl,ne kar! *a,na +a tutum *s*tn (rtadan kalkm! mdr$ %unu anlaya*ilmek i)in *a,na l, a!mann ne (ldu,u irdeleyelim & 1nk *u ka.ramn i)erdi,i anlam- anlay!- herkesin kendisine #re anlamasna )(k el.eri!lidir. Bin #rl,n *ir hak (larak #rmek istemeyen a+a*a kalmad m$ Ci+dan #rl,nn- insan ruhunun Tanrnn y+e n9u u altnda dinsel ya!am ynetmek i)in sahi4 (ldu,u haktan *a!ka *ir !ey (lmad,n *ellemi! (lanlar a+a*a *u#n nasl d!nmektedirler$ %u #i*iler kendisi #i*i d!nmeyenlere i)lerinden (lsun k my(rlar m$ %u saydklarm #i*i- de,i!ik inan!lar (lan kimseler- *ir*irlerine kin- ne9ret *esliy(rlarsa *ir*irlerini a!a, #ry(rlarsa .e dahas yaln +a *ir*irlerine a+y(rlarsa- *u #i*i kimselerde h(! #r y(ktur- *unlar *a,na drlar. 5ysa h(! #r sahi*i (lan *ir ki!i ne kendi yurtta!nn - ne de her han#i *ir insann kendi .i+danna ait inan!larna kar! kin duyar" tam tersine say# duyar. 0i) (lma sa *a!kalarnn- kendininkine uymayan inan!larn *ilme likten- duyma lktan #elir. %a,na lktan kurtulma- h(!#r sahi*i (lma *udur. :akat d(,ruyu sylemek #erekirse- diye*iliri ki- #rl, #rlk i)in se.enler- *a,na l, a!mann ne demek [Type text]

www.altiok.org

ALTIOK KTAPLII]

(ldu,unu anlayanlar- *tn dnyada 4ek a dr. 0er yerde #enel (larak yay#n (lan *a,na lktr. 0er yerde #rle*ilen *ar! (rtamnn temeli- *a,na lk ile #r d!n+enin *ir*irine kar! kin .e ne9reti stndedir." temelin yklmamas- kin .e ne9ret ta*anndaki den#eyi sa,layan 9a la #) sayesindedir. %u sylediklerimi den )kan s(nu) !udur " 3ram da artk #rlk en#elleyi+ilerin kalmad,n san4- yaln *i im #i*i d!nen .e duyanlarla ya!ad,m yar#sna .armak #)tr. Oyleyse #rlen- *a,na l, a!ma de,ilay9l,n #)s *rakt, *a,na lktr. ;u!kusu - d!n+elerin inan)larn *a!ka- *a!ka (lmasndan yaknmamak #erekir. 1nk *tn d!n+eler .e inan)larda *ir n(ktada *irle!irse- *u- de.inimsi lik *elirtisidirlm demektir. %yle *ir durum- el*ette istenilen *ir durum de,ildir. %unun i)indir ki- #er)ek #rlk)ler *a,na l, a!mann #enel *ir karakter (lmasn isterler. :akat iyi niyetle de (lsa *a,na l,n neden (ldu,unu yanl!lara kar! dikkatli (lmaktan .a #e)emiy(rlar. 1nk iyi niyetle hi)*ir aman hi) *ir !ey d eltilememi!tir. ?nsanlarn- ruhun rahatlamas i)in yakldklarn *iliy(ru . 0er halde *unu ya4an en#i isy(n 4a4a lar- iyi niyetlerinden s ediy(rlar .e iyi i! ya4tklarn sany(rlard. %elki de *u d!n+elerinde #er)ekten i)tendiler. Fe .ar ki *ir *eyinsi li,i ya da *ir hyaneti- *ir i! kal*na uydurmak #) de,ildir" .e s(nu)ta *uda *ir ad de,i!tirme s(runudur diye*iliri . ?!te *u nedenlerdir ki- h(!#ry #er)ekten *ir aldrma lk l)sne .ardrmamak #erekir. %u )(k nemlidir. >er)i #r (lmak- herkesin hakkdr" *unun i)in #er)ek #rlk)ler #rlkten yana (lmayanlara kar! daha #eni! da.ranmasn isterler. :akat *unlarn hi)*ir aman elleri- ayaklar *a,l kur*anlk k(yun durumuna *(yun e,e+ekleri kesinlikle sanlmamaldr. Unutulmamaldr ki- kimi insanlar #ele+e,i- #e)mi!in arasndan #rmekte direnirler. %unlar- il#imi i kesti,imi #eleneklere kar! *a,ll,n kesinlikle yeniden sa,lanmasn isterler. %u tr insanlar- kendisinin inand, #i*i inanmayan kimseleri- istedikleri #i*i e me lerse- kendilerini +enderede hissederler. 0erhalde *a,na l, a!mak- istenen *ir durum (ldu,u #i*i- yay#nla!mas #enel *ir karakter- durumuna #elmesi- d!nsel e,itiminin (lmasna *a,ldr. BL( % 7+92+) & ?nsanlarn maddi a)dan- d!nsel .e ya!amsal a)dan *ir takm #ereksinimleri .ardr" t(4lumunda (rtak #ereksinimleri .ardr. 0erkes- ki!isel #ereksinimleri tek *a!na sa,layama . T(4lumun yelerinden her *iri- *ir i!- *ir !ey ya4ar. %tn *u i!ler her insann .e t(4lumun #ereksinimlerini sa,lar. Bemek (luy(r ki- *ir t(4lumun .e yelerinin i!leri- *ireyleri arasnda *lnm!tr. %una i! *lm derler. ?! *lm uy#arl,n her e.resinde .ard .e .ardr. ?lkel ka.imlerde- kkl *ir d enleme ile i!ler kadnla erkek arasnda *lnm!tr. 7rkek- a. #i*i hay.ansal yiye+ekleri- kadnda mey.e t(4lamak- tarmla u,ra!mak #i*i *itkisel yiye+ekleri sa,lama i!lerini ya4arlard. ?!lerin *yle *lnm! (lmas- kadnla erke,in- yeteneklerine #re de,ildi.PPPPPTamamen dinsel *ir anlay!a dayany(rdu- *ir takm *(! inan)lar y ndendi. %u#n *ile 39rika da .ardr. Orne,in kadnn ine,e d(kunmas iyi saylmayan *ir !eydi. ;adnlar 9stk ya, )karrken erkeklerin (rada *ulunmas #nahtr. %unun yan sra ilkel insan t(4luluklarnda- !u trl de *ir i! *lm (ldu& Orne,in kimi (ynaklar- yaln )mlek)ilik- kimileride yaln silah ya4arlard. 7sna9 t(4luluklarnn kuruldu,u dnemde i! *lm artt. 1nk her esna9 t(4lulu,u *ir -i! #ry(rdu. ;imileyin ayn i!leyem+ilik dal *ir )(k k(llara ayrlr" maran#( lukd(,rama+lk #i*i. Bahas *ir i!leyem+ilik dalna ait i!ler- ayr- ayr insanlara #rdrlr" Orne,in (dun ilkin (dun+ular- s(nra *)k+lar- s(nra d(,rama+lardan #e)er. %u#nk [Type text]

www.altiok.org

ALTIOK KTAPLII]

*yk sanayi )a,nda ise- i! *lm )(k ileri #itmi!tir. 0er lkede *inler+e- retim alan .ardr. ?! *lm maddi i!lerde (ldu,u #i*i- d!nsel .e siyasal- ynetimle il#ili i!lerde de artm!tr" Orne,in *ilim her *iri- *a!l *a!na *ir k(nu .e ynteme sahi4 *ir)(k *lmlere*irimlere ayrld. %ir ki!inin *ir *ilimi *tnyle ka.ramasna artk (lanak kalmad. ?! *lmn #eli!tiren etkenlerden *a!nda n9us )(,unlu,u #elir. 'anat .e mesleklerin )(,unlu,u .e *unlarn ayr- ayr ki!iler tara9ndan ya4lmas- yani i! *lm sayesinde ya!am k(!ullar k(layla!trl4 dayanla*ilir *ir duruma #etirile*ilmektedir. 3yn amanda *yk u manlarn yeti!mesi- yarat+lklar .e ilerlemeler he4 *u y(lla (lmaktadr. ?! *lm insanlar arsnda .ar (lan d(,al .e tarihten #elen *a,lara yeni *ir)(k #)l *a,lar katm!tr. %u yeni *a,lar- insanlara *ir*irlerinin eksiklerini tamamlatan .e yaln *u#nleri de,il- yarn kurtarmay ama)layan *a,lardr. DAYANI(A %7,,21) & K ?nsanlar *ir*irine *a,ldr.L K %ilim t(4lumlarn *ykl,n- #i ini insanlara a)m!tr" *u #i *ir*irlerine (lan *a,lardr. %tn insanlar t(4lumsal *ir .+udun (r#anlardr .e *u nedenle *ir*irine *a,ldr. %u kar!lkl *a, herkesi *a!kasnn s(rumluluklarna da kar!trr. %irde insanlar- lenlerin kltrel kalt)lar (lduklarndan aralarndaki *a,lar her aman her yerde s k(nusudur. %u *a,lar- d(,aldr- t(4lumsaldr .e ek(n(miktir. %u d(,al *a,n *i e ,retti,i !udur" O ellikle i! *lm .e kltrel kalt)lk nedeniyle herkes sahi4 (ldu,u !eyin- dahas kendi ki!isel .arl,nn en *yk *lmn atalarna .e ayn aman diliminde ya!ad, insanlara *(r)ludur. 7,er *yle ise- yani e,er her yerde- insann insana kar! *ir *(r+u .arsa- *tn *(r)lar #i*i *ununda denmesi #erekir. %u *(r)lar kim tara9ndan denmelidir $ ?nsanlar arasndaki d(,al .e t(4lumsal *a,lardan yararlanarak ser.et ka ananlar tara9ndan H 1nk e,er #elmi! #e)mi!- ad *ilinmeyen *inler+e- *ir*irine in+irleme *a,l insanlar (lmasayd- *u ser.et *irikimi de (lma d. ;ime denmeli $ B(,al .e t(4lumsal *a,dan yararlanamay4 ara #renlere H >er)i *u ala+akllarn ki!i (larak tek- tek ki!ilerin- temsil+ileri .ardr" de.let yada *ir)(k s(syal yardm kurumlar... Fasl denmeli$ %ir ke de.lete .er#i ellikle artar .er#i (larak .e s(nra kendili,inden- *a,! (larak yardm kurumlarna .erile*ilir. %u sylediklerimi den- insanlarn *ir*irine *a,l .e *ir*irlerine yardm+ (lmakd,ndan tr #e)mi!in .e *u#n nimetlerinden he4sinin- e!it l)de yararlanamam! .e yararlanamamakta (lduklar anla!ly(r. %u e!itsi li,i #idermek i)in *ir kesim insandan- teki kesim insanlar i)in adeta ta minat isteniy(r. %u *ir*irinden ayrmllk #steren yararlanma (lanaklarnn (rtaya )kmasnn *a!l+a nedeni- ku!kusu dur ki- insanlarn trl nitelikleri .e yetenekleri d(laysyla *ir*irine *en ememeleridir. %u n(ktada !yle *ir #r! eri srlmektedir& >eli!erek ilerlemenin ama+- insanlar *ir*irine *en etmektir" dnya *ir *irli,e #itmektedir. ?nsanlar arasnda sn9- dere+e- ahlak#iyimPku!am dil #i*i l) ayrlklar #ittik)e a almaktadr. Tarih ya!ama ka.#asnn *ir*irinin rk- din- kltr- #r# .e #rene,ine ya*an+ (lanlar arasnda )kt,n #stermektedir. %irli,i d(,ru #idi!- *ar!a d(,ru #idi! demektir. K Bayan!ma nedir$L k(nusunda *ir 9ikir edinmek i)in en uy#un d!n! .e #r!*u s(n irdelemeler (la*ilir. Fe .ar ki- yaln +a *ir d!n+e (larak ele ald,m dayan!ma [Type text]

www.altiok.org

ALTIOK KTAPLII]

kuramlar- uy#ulamada Ks(syal yardmlarL ad altnda t(4lana*ilir. %u s(syal yardmlarade.let s(syalistli,ine yakla!arak ula!la*ilir. %u y(l yasa y(ludur. Orne,in& +) ?! yasas,) ;entlerin .e i! yerlerinin sa,lk ynnden k(runmas [yasas] -) 'al#n hastalklara kar! k(runma [yasas] .) ?!)inin ya!ll,a .e i! ka alarna kar! si#(rta [yasas] 7) 0asta .e ya!l y(ksullara (runlu yardm [yasas] 9) 1i9t)i sandklar [yasas] 1) 8ardm dernekleri kurulmas [yasas] E) T(4lu k(nut ya4lmas [yasas] 3) 5kul )(+uklar i)in (kullarda k((4erati9lerin kurulmas [yasas] %tn *u tr derneklere- de.let *t)esinden yardm ya4lr" *u .e *una *en er (lanaklar yaratmak i)in de yasalar d enlenir .e uy#ulanr. [ %yle+e dayan!ma kurams(syal yardm y(llaryla #er)ekle!tirilmi! (lur. ] Bayan!mann- *u sayd,m *i)imde- uy#ulamalar )(ktur" 9akat *u tr uy#ulamalar her yerde *enimsenmi! de,ildir- hatta *ir)(k ele!tirilere de u,ramaktadr. O ellikle dayan!ma kuramnn uy#ulanmasnda- *ireyin s(rumluluk duy#usunu ay9latan ya da y(k eden *ir da.ran! (larak #rmek isteyenler .ardr. %unlar diy(rlar ki#)s l,m kusur .e ay4larm t(4lumun stne atmak *ireysel s(rumlulu,u (rtadan kaldrmaktr. 5ysa- ahlak yasasnn temeli- *ireysel s(rumluluktur. %u ele!tiriler (rla .e hukuksal (larak t(4lumsal *(r) d!n+esini *ir yana *rakmaya yete*ilir. Bayan!mann ahlakn temeli (lu!turdu,u d!n+esi de sa,lam *ir sa. (lmaya*ilir. Fe .ar ki- dayan!mann uy#ulamada !unlar retti,i de #rlmektedir& +) %a!kasna (lan iyilik- *i e de iyiliktir" *a!kasna (lan ktlk *i e de ktlktr. %u nedenle iyilikten yana (lmak .e ktlkten ka)nmak #erekir. ,) 8a4t,m i!ler- )e.remi de se.in)ler ya da ntler (larak yanklanr*u durum *i e .i+dan #re.lerini duyurur. -) Bayan!ma *i i *a!kalar i)in h(!#rl .e anlay!l ya4ar. 1nk *a!kalarnn kusurunda *i imde istemeyerek )(,unlukla su) 4aym (ldu,unu #sterir. O et (larak- dayan!ma herkes kendisi i)in yerine herkesin- herkes i)in d!n+esini (rtaya )karr. %u d!n+e- t(4lumsaldr- ulusaldr- #eni! .e yksek anlamyla insann insan+ll,dr. $ALI(A (ESLEK %7-, 2+) ]

K 1al!ma *ireysel .e t(4lumsal *ir (runluluktur.L 1) <addi .arlk #ere,i& a) <al .e 4ara .arl,- insann kendisi i)in #ereklidir- )nk insann ya!ama ynelik #ereksinimleri .ardr" *unlar kar!lan4 #iderilmedik)e insan ya!ayama . ?nsann d!nsel .e ahlaksal #ereksinimleri .ardr. %unlar #iderilmedik)e insanlk .e ahlak ynnden *a,ms l, k(runama ?nsan #i*i ya!anama - insann ruh dnyas kararr. *) <addi .arlk aile .e de.let a)sndan da #ereklidir. 1nk yarnna #.enle *akamayan *ir insan- *ir aile kurmay d!neme ya da ya!ama (lanaklarndan y(ksun aileler kurulur. 8a!ama (lanaklar kstl (lan ailelerden (lu!an *ir de.letin .arl, da sa,lam (lma . %ir insan i)in mutluluk denilen !ey- *u sayd,m k(!ullarn yaratlmasyla (lur. ?nsan maddi d!nsel .e t(4lumsal ya!am (lanaklarndan y(ksun kalrsa skntya d!er .e umutsu lu,a ka4lr. > lerini #ele+e,e )e.irmeksi in ya!ar. ?n+eleme .e ara!trma i)in aman *ulama . ;i!inin d!nme ya!am durur. 8a!am (nun i)in artk *ir tutsaklk (lur- iradesini yitirir. 3nla!ly(r ki- insann *elli *ir maddi .arl, edinmesi #erekir. [Type text]

www.altiok.org

ALTIOK KTAPLII]

?nsan *u maddi .arl, edinmesi i)in de )al!mas #erekir. Fe .ar ki- insan yaln #rlk ara+ (larak maddi .arl,a sahi4 (lmaldr. 8(ksa maddi .arl,a tutsak (lmak i)in de,il. ;u!kusu herkes aynm sa,lk ayn yaradl! .e yetenekte de,ildir. :akat herkes ayn ya!am yasasna *a,ldr. 1al!madan hi)*ir !ey ka anlma . 0erkes *elli *ir snr i)inde *ir yandan yetene,inin- #+nn kkeninin .e )e.resinin etkisi altndadr- te yandan da #ereksinimlerinin *asks altndadr. ?!te insan *u kar!t k(!ullar i)inde yararl *ir s(nu) elde etmeye )al!mak (runlulu,undadr. 8ararl *ir s(nu)tan s ediy(ru " e.et- )nk- her han#i *ir s(nu+a ula!maks n u,ra!mak )al!ma saylma . 0i)*ir !ey ya4mamak ya da s(nu)su anlams !eylerle u,ra!makta )al!ma yasasna #re *yk su)tur. /) 0er !eyi ka anmak #erekirP B(,a kendili,inden *ir !ey .erme - her !eyi ka anmak #erekir. ;a anmann y(llar nelerdir$ %ir ti4 (larak en ilkel- )4lak .e her !eyden y(ksun *ir insan ele alalm. %u ti4 insan i)in kalttan s edemeyi . 1nk se)ti,imi rnek ailesi - *elli *ir yerde (turmayan- ilkel *ir insandr. %u n(ktada ka anmann d(,al yasalarn araya+ak (lursak- yaln tek *ir ilke #rnr& 1al!mak... %undan *a!ka y(l y(ktur. ?nsan d(,al (larak kendi kendisine sahi4tir. %u ellik insan *tn dnyaya sahi4 kla*ilir. 8aniinsan ekas- *e+erileri- .e yaratlaryla iradesiyle *tn teki ,eleri kendine *a,lay4 yetkisi altna ala*ilir. %u- *i e )al!mann yksek de,erini ahlaksal niteli,ini .e her !eyden kutsal (lan *ir hakk- )al!ma hakkn #sterir. 1al!ma insanlarn *edensel #)lerini #eli!tirir .e t(4lumsal ya!am i)in #erekli (lan her !eyi sa,lar. 1al!maks n- d!n+e ynnden #eli!mek .e ahlak (l#unlu,una eri!mek de (lanaks dr. K Tem*ellik- *tn ktlklerin anasdrL 1al!ma *ir +e a )ekme de,ildir. 1al!maktan *ir +e adan- *ir skntdan- *ir ktlkten- ka)ar #i*i ka)mak )(k kt *ir !eydir- nlemsi liktir. 1al!mak #er)ekte ahmet .eren *ir !ey de,ildir. 8aln se)ilen i!le ki!inin yetenekleri .e e.kleri arasnda uy#unluk (lmaldr. 1al!mak ilk skntlarn- ilk isteksi liklerin erinden #elindikten s(nra en *yk e.ktir. 1al!may +e a saymak (nun h(!a #iden (lumlu .e iyi yanlarnn tadna .armamakd(,aya kar! *yk haks lk (lur. ?nsan ya4t, i!in elinin altnda ya da ka9asndaki eserinin *yy4 ilerlemekte (ldu,unu #rmekten ne *yk *ir e.k duyar. %u eser- ister )i9t)inin ekini t(4lamas- ister mimarn ya4s yada y(ntu+unun y(ntusu ister *ir *il#inin yada *ir sanat)nn *ulu!u kita* (lsun he4side ayn e.ki .erir. %u e.k ise *tn )ekilen skntlar- (rluklar- sa*an altnda dklen terleri- sanat)nn d!nrn kimi aman )(k ntl .e skntl (lan y(r#unluklarn hemen unutturur. 3) 1al!mak t(4lumsal *ir #re.dir& ?nsan )al!r ama i!ini an+ak t(4lumun .arl,yla #eli!tiri4 (l#unla!tra*ilir. 8aral de,erli *ir duruma #etire*ilir. 3n+ak t(4lumun .arl, d(laysyladr ki- kendisiyle teki )al!anlar arasnda srekli *ir al! .eri! ileti!im d eni (lu!mu!tur. 7,er ya4lan i!in kimseye yarar y(k ise- )al!mak .erimsi *ir u,ra!tan te (lma . %u nedenle t(4luma yararl i!ler ya4mak #erekir" %u durum )al!mann t(4lumsal *ir #re. (ldu,u yar#sna #trr. 1al!mak #enel *ir yasasdr" #elir sahi4leri- en#inlerde *u yasann d!nda kalama lar" .ar (lan ser.etini ulusal ser.etin artmasna katks (la+ak y(lda kullanmaldrlar. %ir en#in *edensel *ir #) tketerek )al!mak (runlulu,undan kurtulmu! (la*ilir. :akat *yle *ir durumda etkinli,ini d!nsel ynde #stermelidir. [Trk ulusunun *a,ms l,n- *u#nk )(+uklarn d(,ru #r!ll, .e y(rulmak *ilmeyen )al!ma tutkularyla *yk .e 4arlak (la+aktr.(1E/3) >a i <. ;emal ] (ESLEK NASIL SE$LR /E NASIL GER$EKLETRLRF 1. <eslek se)imi& 0er (rla ya4lan )al!ma insana akt .e a,r #elir. ?nsann )al!maktan h(!lanmas .e e.k almas i)in u,ra! alann- yani mesle,ini [Type text]

www.altiok.org

ALTIOK KTAPLII]

yeteneklerine uy#un .e #+ ile (rantl (larak se)mi! (lmas #erekir. %u nedenle- #en)likte en nemli s(run- meslek se)imidir. ;i!isel mutluluk .e ayn amanda t(4lumsal yarar *una *a,ldr. 0erkes yetene,i ile (rantl *ir me.kide *ulunmaldr. 1(,u aman *ir #en)- *ir mesle,i- (nun d! #rn!teki yararlarna ka4l4 se)mi! ise- kendisine .erilen #re.in (rluklarnn stesinden #ele*ile+ek nitelikte .e #)te de,il ise- a!r l)de .e #ereksi yarars )al!malar ya4mak (runda kalr .e mutsu (lur. %undan *a!ka *u i!i daha iyi ya4a*ile+ek *a!ka *ir ki!inin yerini almakla- haks lk etmi! (lur. >en)ler kskan)lk duy#usundan .e *a!kalarn elde etti,i 4arlak s(nu)larn d!ne ka4lmaktan saknmaldrlar. Ol)llk .e t(4lumsal #re. kay#s *unu #erektirir. %iri- su*ay ni9(rmasnn srmalar h(!una #itti,i i)in asker (lmak ister- teki de *ir ya arn yada ressamn ka and, ser.et .e n- (nun # lerini kama!trd, i)in- eka- yetenek .e ,retim durumunu # nnde *ulundurmaks n ya ar yada sanat) (lmak istese- *u #i*i da.ran!larn s(nu+u )(,unlulukla d! krkl,dr. %a!ka *ir a)dan k(nuya *aka+ak (lursak- *yle ki!iler #er)ekte t(4lum i)in yitirilmi! de,erlerdir- )nk *unlar d(,ru (larak ynlendirmi! (lsalard- kendilerine daha iyi *ir ya!am sa,lam! (lurlard" .e *yle+e de insanl,n mutlulu,u arttrlm! (lur. 0er halde usa yatkn (lan *udur& 0erkes kendi yetene,ine #re *ir i! tutmaldr. ?nsann de,eri her i!te *elli (lur. ?!ini iyi ya4an ki!inin *ulundu,u durum ne (lursa (lsun- ( iyi *ir insan (la*ilir. ?nsan kendine #re *ir meslek se)meyi4 de *a!ka *ir u,ra! alanna ynelmekle #rl,n snrlandrm! .e #ele+e,ini sanld,ndan )(k daha 9a la yanl! y(lda *elirlemi! (lur. 1nk se)ilen y(ldan dn!- 4ek k(lay de,ildir- her mesle,in kendine # #erekleri- y(l .e yntemleri .ardr. %unlara insan (runlu (larak uyar- *a,l kalr. -) <esle,in erdemleri& 0er meslek *elli yetenekler .e el nitelikler ister. %u- ku!kusu *ir #er)ektir. :akat kimi (rtak (lan erdemler .ardr ki- *unlar ayn amanda ki!inin *a!ars .e kendisine .erilmi! i!lerin y(lunda #itmesi i)in #ereklidir. 7n a!a, *asamaktan en yukarya kadar #enel k(!ullar ayndr& Rst d eydekilere nem .erme- say# .e d(,ruluk" astlara il#i #sterme .e stlenilen i!te )a*a- d(,ruluk s(,ukkanllk #sterme. %u #i*i erdemler (lmadan ne arkada!lar arasnda iyi ili!kiler kurulur ne de ya4lan i!te *a!arya ula!r. <esle,in ki!iye ykledi,i #re.- yaln ( ki!inin *a!arsn .e #.enli,ini de,il- *elki daha )(k t(4lumun re9ahn il#ilendirir. 8urt- *tn )(+uklarnn )al!mas- yardm .e katklaryla ya!ar .e ayr+a- t(4lumun d ene,inde i!e yaramayan hi)*ir 4ar)a y(ktur. Be.leti yneten *akanla- yurdun re9ahnaelinin i!iyle katkda *ulunan sanatkar arasnda yaln k)k *ir ayrlk .ardr" ( !udur& %irinin #re.i tekinden daha nemlidir. 3ma her ikisi de iyi ya4lmak k(!uluyla- ahlak ynnden ayn de,eri ta!maktadr. %u nedenle herkes kendisine d!en i!ten memnun (lmaldr. <esle,i ne (lursa (lsun- s(nu)ta *ir yarar (rtaya )ka+ak .e *ir #re.i yerine #etirmi! (la+aktr. ?nsan- #re.ini yreklilik- ataklk- .e d(,rulukla namuslu+a ya4arsa elinden #eleni ya4m! (lur. 3yn amanda *u #re.i- tekilere kar! kskan)lk .e )ekeme li,e d!meden ya4maldr. 8(lunda yaln (lmaya+aksn" (rada ayn ere,e .armak isteyen *a!kalaryla *irlikte yrye+eksin. %u ya!am yar!nda *a!kalar yetenekleri d(laysyla #e)e*ilirler. %ir *a!arelini den ka)a*ilir. %undan d(lay (nlara k mayn .e elini den #eleni ya4m!san kendi kendini e de k mayn . >er)ekte nemli (lan )a*adr. ?nsann elinde (lan .e (nu mutlu eden yaln )a*asdr. .) >iri!im d!n+esi & %ir tem*ellik yada ahlak #e.!ekli,i- )(,unlukla insan atalarnn ya4tklar ayn i!te .e ayn n(ktada tutuklu *rakr. K%a*am *yk *a*am *yle ya4tlar. %en ni)in *a!ka trl ya4aymL derler. ;u!aktan ku!a,a d! ya!amn k(!ullar de,i!ir. 8eni k(!ullara uymayan .e #elenekte direnen ki!ilerin yaln kalmasay9l,a d!mesi- ykma u,ramas .e dahas y(k (lmas ka)nlma *ir s(nu)tur. %u#n hi) kimse *ir #e i y(l+ulu,u i)in ya.a! #iden eski *ir ara*ann- y(lun # elliklerinden yararlanmak i)in daha uy#un *ir ta!ma ara+ (ldu,unu sreme . %ir i!te eks4res treniyle [Type text]

www.altiok.org

ALTIOK KTAPLII]

#iden *ir yar!ma+yla yar! s k(nusu (lun+a- at ara*asyla #itmek #e) kalmak i)in en emin ta!ttr. 0er !ey *yledir. 0er !eyde en iyi (lan .e insann kendi #+yle (ranl (lan aranmaldr. ?nsan yreklilik #stermeli .e tehlikeyi # e ala*ilmelidir. ?nsan her yeni *ir #iri!imde ayn *ir +(!ku .e e.k duyar kendi de,erini daha iyi anlar .e )e.resinde de kendisine de,er .erdirir. Tek *a!na kaln+a- kendi #)s l,nn a+sn )eker. [ Na9er- K a9er *enimdirL diye*ilenin- *a!ar- K%a!ara+a,mL diye *a!layann .e K%a!ardmL diye*ilenindir. (1E/2) >a i <. ;emal ] YURTTALARIN DE/LETE KARI GRE/LER F(tlarm n *a!nda .e de.letin yurtta!lara kar! #re.leri k(nusunun i!lendi,i *lmde de.letin )e!itli .e *ir )(k #re.leri (ldu,u a)klanm!t. >rld ki- de.letin #re.lerini yerine #etiren hkmetin- *u #re.leri ya4a*ilmesi i)in .e *unda *a!arl (la*ilmesi i)in- yurtta!larnda de.lete kar! *ir takm #re.lerle ykml (lmas (runlulu,u .ardr. %u #re.leri *urada #erekti,i kadaryla a)klaya+a, . 8urtta!n- de.lete kar! *elli *a!l #re.leri !unlardr& A) Be.lete- )e!itli adlar altnda .er#i .ermekB) 3skerlik ya4mak') 'e)ime katlmak. %u en *yk #re. (ldu,u #i*i- ayn amanda en kutsal haktr da. K O #rlk- insann tam (larak d!nd,n ya4a*ilmesidir.L (Te!kilSt 7sasiyemadde 15 ) K %ireylerin- t(4luma kendi istekleriyle *raktklar haklardan #eriye kalan- diledikleri #i*i kullana*ilmeleridir.L ;aynak& 3tatrk 6n 8a d, 8urtta!lk %il#ileri %asma 0a rlayan Furan Te +an8eni#n 0a*er 3Wans %asn .e 8ayn+lk 3.J. 0a iran 1EEA. Cumhuriyet >a etesi (kurlarna arma,an.

[Type text]