Zlf Arslanolu

zulufarslanoglu@zkduo.org

Kaan ztutgan
kaanoztutgan@zkduo.org
Gitar Dnyasndan
Klasik Gitarn Babas Antonio de Torres
(1817-1892)

Klasik Gitar dediimizde tereddtsz olarak akla ilk gelen lke spanyadr. Bu durum
tesadfi deildir. Gitarn spanya ile zdelemesin ardnda birok etken vardr. Bunlardan
birisinin de, Klasik Gitarn Babas olarak bilinen spanyol gitar yapmcs Antonio de
Torres olduu dnlebilir. Torres, yapt almalar ve kazand baarlarla gitar yapm
konusunda bir nc olmu, kendinden sonraki kuaklar tarafndan referans olarak kabul
edilmitir.

ANTONIO de TORRES
Bugnk klasik ekliyle gitarn babas spanyol Antonio Torrestir. Torres zamann
gitarlarnn tamamen yanl olduuna ve belli bir standardn getirilmesi gerektiine
inanyordu. zellikle standart tel uzunluu olan 65 cmyi O saptam ve modern eik
sistemini bulmutur (Elmas,2003:23-24). Ayrca 19. yzyln balarnda olduka dar olan
klavyeyi geniletmi, dar klavyenin getirdii hareket snrlln kaldrm ve kontrpuantal
mziin gerektirdii performans serbestisini gitara kazandrmtr(Turnbull,1991:77).
Antonio de Torresin efsanevi kiilii, gitar yapm dnyasnda pek ok tartma
yaratmtr. Hayranlar, Torresin gitar dizaynna stn bir katkda bulunduuna ve onun bu
konudaki nnn hakl olduuna inanmaktaydlar. Onu eletirenler ise Torresin ok sayda
gitar yapmcsndan biri olduunu ve dier yapmclarn eserlerinde nemli bir etkisi

olmadn iddia etmektedirler (Courtnall, 1993:29).Bobriye gre, Onun almalar klasik

gitarn geliimi iin nemli bir admdr(Bobri, 1990:11). Bugnn en iyi gitar yapmclar
arasnda ounlukla kabul gren dnce, Torresin genel prensiplerinin takip edilmesidir
(Huber, 1994:1).
Son zamanlara kadar, Torresin hayat, srlarla rtlyd. Hakkndaki pek ok hikaye
dorulanamad. ngiliz kkenli gitar yapmcs, Jose Romanillos, Torresin almalar ve
hayatn tamamen aratrmaya ynelerek ederek bu problemi geni lde zmtr.
Romanillos, ok fazla saydaki belgeyi bir araya getirdi, kefedilebilecek altm be tane
Torres gitarn aratrd ve katologlad. Sonu olarak u anda yalnzca Torresin hayat ve
dnemi hakknda deil, ayn zamanda gitar dizaynna katklar konusunda da ok net bilgilere
ulalmtr (Courtnall, 1993:29).
Hayat ve Eserleri
Antonionun babas Juan Ramon de Torres Garcia, 31 Ocak 1767de Nijarn
(spanya) bir kynde dodu. Bilindii kadaryla Juan Ramonun ar ilerde almasn ve
iftilik yapmasn engelleyen bir karn ft vard. Bu nedenle Juan Ramonun, Almeira
Blgesinde 19.yyn erken dnemlerinde nemli bir ayrcalk saylan vergi tahsildarl
yapt bilinmektedir.(Romanillos,1987:3).
Juan Ramonun ei Maria del Carmen Jurado, Juandan be ya genti ve Nijarn
yerlisiydi(Romanillos,1987: 3).
Antonio Torres, 13 Temmuz 1817 de Almeirada, (spanya) Aurora sokak ve Real
sokan birleimindeki tek katl bir evde dodu. Bu ev, geni stunlarn zerindeki talarla
snrlandrlan pencereler ve kaplarn nndeki geleneksel cepheleri ile tipik bir Almeira
eviydi. Torresin doumu, o yllarda zaten iyiye gitmekte olan iftin hayatlarnda nemli bir
olay olmutur. O srada Juan Ramon ellilerinde, ei ise krklarn ortasndayd. Bu iftin, ocuk
sahibi olma mitleri dnda her eyleri vard (Romanillos,1987:4).
1834e kadar gen Torres ailesi, dier gen bir iftle birlikte, Vera Escarramal Sokak
188 numarada yaad. Veraya tanmalarnn nedeni belirsizdir. Fakat byk ihtimalle Juan
Ramonun Verada toplamas gereken vergilere baldr. Ayn zamanda Torreslerin
Veradaki baz yerleim blgeleriyle aile balar vard. Torresin Veradaki blgesel
marangozlar locas tarafndan kabul edilmek iin 1837ye kadar raklk hizmeti alarak
nitelikli marangozluk yapt bilinmektedir(Romanillos,1987:4).

1834de Carlist savanda Antonionun, henz on yedi yanda bile deilken n

hazrlk birliine alnmasna karar verildi. Ailesi bu duruma ok zld ve babas hkmete
bir mektup yazarak olunun mide ars sorunu yaadn bildirdi. Bylelikle yetkililerin
olunun askerlik iin uygun olmad dncesine kaplacaklar kansndayd. Bir sre
askerlie ara verdikten sonra Antonio yeniden askere alnd ve Juan Ramonun yazd ikinci
mektup da reddedildi. Nihayet 1834 Ekiminde Veraya geri dnd. Antonionun askerlie
uygun olmama nedeni yalnzca babasnn ilk belirttii rahatszlk deil, ayn zamanda gs
ikayetiydi (Romanillos,1987:7).
16 ubat 1835de terhisinden be ay sonra on yandaki Juana Maria Lopez ile
evlendi. lk ocuklar Maria Dolores, 1836da iftin zor bir dneminde dodu. Antonio, sava
nedeniyle zorunlu olan demelerin dnda vergi demeleri, marangozlar birliine yaplacak
demeler, ev kiras ve benzeri demeler ile kar karya kald. 1839da evinden borcuna
yetecek kadar olan eya haczedildi.(Bir toprak su testisi, bir masa, yarm dzine gzel
sandalye ve iyi kalite bir testere.) Mobilyalar az ya da ok yerine konuldu ancak testereyi
bulmak kolay olmad(Romanillos,1987: 8).
Hacizden birka ay sonra ikinci kz Josefa Maria dodu. Bu ikinci ocuk, 1842de
lene kadar ift kritik bir dnem yaad. Borlar birikmeye devam etti(Romanillos,1987:10).
1842de doan nc kzlar Josefa Mariada birka ay sonra 1843 balarnda ld.
Bu olaydan yalnzca iki yl sonra 1845de ei de ld. Juana Maria blgesel tberkloz
rahatszlnn kurbanyd. Tberkloz yetikinlerde nadir olarak grlmekteydi. Juana
ldnde yirmi

yandayd

ve Antonio bir kz ocuk babas olarak dul

kald(Romanillos,1987:11).
Antonio, ilk ocuunu terk ederek 1845den 1866ya kadar Sevillada yaad.
Sevillaya ulatnda Sevillal bir gzele ak oldu ve onunla evlendi. Sevillaya
yerlemesinin esas sebebi, Sevillann byleyici gzelliine kaplmasnn yan sra ikinci ei
olan ve o zaman yalnzca sekiz yanda olan eine ulama isteiydi. Ayrca Sevillada bir tara
ehri olan Verada bulamayaca frsatlar aram olmas muhtemeldir(Romanillos,1987:12).
Sevilla o dnemde, Madridin merkezinden sonra sanat ,zanaati,air,vb. kiilerin
yaad nemli bir yerdi. Yzlerce sanatnn destekledii kltrel gelimeler, almak iin
i arayan esnaflara frsatlarla dolu bir alan yaratt. Burada, alt gitar yapm dkkannn yan

sra yetmiten fazla marangoz, ince i yapan marangoz, dzinelerce sandalye yapmcs ve
dier aa ileri yapan atlyeler vard(Romanillos,1987:13).
Torres, ilk gitarn 1840larda yapt. 1854e kadar Sevillann gitar yapmclarnn
youn olduu bir mahallesinde atlyesi vard (Courtnall, 1993:29). Alman yazar Erwin
Shwarz Reiflinge gre Torres, gitar yapm sanatn Granadadaki Jose Pernasn atlyesinde
rendi. Emilio Pujol tarafndan da daha ayrntl olmakla birlikte ayn aklama yaplmtr.
Torres,

Granadadaki

Plazuela

Sokak

numarada

Jose

Pernas

ile

birlikte

almtr(Romanillos,1987:13).
1843te Pernasn ve 1854de Torresin gitarlar arasnda onbir yl olmasna ramen,
kantlar iki enstrmann farkl konseptlerde yapldn gstermektedir. Pernas, hala antik
gvde eklini, sabit alt eik olmakszn kpry, on milimetre geniliinde perdeleri, ses
tahtas ve sap iin de zarif olandan ziyade am aac kullanyordu. Bu tip sap o zamanlar
zellikle Almeria ve Granadadaki yapmclarn zelliiydi(Romanillos,1987: 16).
Torres; Pernasn 979 cm apndaki alt gvdesine karn, 1361 cm ile alt gvdeyi
geniletti. Daha belirgin bir farkllk ise alt ve st aplar arasndayd. Dier belirgin
farkllklar iki zanaatkarn kulland perdelerin saysndayd. Pernas 1854te yalnzca tane
destek ubuu kullanrken Torres ise yedi ubuklu merkezi destek sistemi kullanmaktayd.
Benzer armut eklinde enstrmanlarda bile Torres n ve arka kirilerde ceviz aacndan
ziyade akaa ve ses tahtasnda zarif bir malzeme kullanarak ses reten materyalleri
anlamamz salad. Torresin apraz (balk kemii) eklindeki dekoratif eritleri, dier
gitarlarda grlmeyen sofistike bir tekniin gstergesidir(Romanillos,1987:16). Torres,
tahtann akustik zenginliini sezgisel olarak anlam olmalyd. (Courtnall, 1993:29).
Baz gitarlarnn zenli ilemeler sergilemesine ve dier dekoratif zelliklerine
ramen, pek ou nispeten basite sslenmitir. Torresin esas taknts, aka enstrmann
fonksiyonu ile ilgilidir. Dekoratif teknikler kullandnda, ok kuvvetli olmamalar iin
kontrol ederdi(Courtnall, 1993:31).
Sevillada Torresin, Granadadaki yapmclardan daha ileri tekniklerle gitar yapan bir
grup gitar yapmcsnn (Francisco Sorguino, Jose Pages, Joseph Benedid, Francisco Peretin)
gitarlarn grm olduu dnlmektedir. rnein: Francisco Sarguino, materyallerinin
akustik zelliklerine dikkat ederek, adalarnda ok daha iyi bir zanaatlkla kaliteli gitarlar
retmitir(Romanillos,1987:16).

Torresin 1845-1854 tarihlerinde Sevilla Ballestilla 2 Sokaktaki ilk yllar hakknda

gitar yapmyla ilgilendii dnda ok az ey bilinir. 1850de Julian Arcasn tavsiyesiyle
Sevillada profesyonel gitar yapmcs olarak kariyerine balad. Arcasn tavsiyesine kadar
gnnn tamamnda gitar yapan biri deildi. Arcas iin 1856da bir gitar yapt. Julian Arcas
bu gitar lnceye kadar almaya devam etti(Romanillos,1987:17).
1856dan sonraki dnem, en retken dnemi oldu. lk nce bu almalarn
gerekletirecei yeni atlyesine yerleti. Bu dnemde nl gitar La Leonay, iki yl sonra
ise Sevillada sergiledii, ssleme motifleri iin tahtadan kakmalarn ustaca kullanld, en
gzel gitarn yapt. 1859da Miguel Llobetin profesyonel kariyeri boyunca kulland
gitarn yapt(Romanillos,1987:17).
Sevillada geirdii yllar, Torresin almalarnda yaratclnn zirvesini temsil
eder. Burada bulunan tacirler sayesinde egzotik malzemeler temin etti. Bu malzemeler
arasnda Kba maunu ve honduras, gl aac, abanoz, sedir, kayn, dibudak aac, mee,
ceviz vb. materyaller bulunmaktayd (Romanillos,1987:19).
Kariyerindeki iki dnm noktasndan ilki, 1850leri banda Arcas ile tanmas ve
1858de Sevilladaki gitar sergisinde bronz madalya kazanmasdr(Romanillos,1987:19).
Aile hayat; Josefa Martin Rosado ile ilikisi ve 1860da olunun dnyaya gelmesiyle
yeni bir ekil kazanmaya balad. lk olu doduunda 43 yandayd ve bu olaydan dolay
byk bir sevin yayordu. 7 Kasm 1868de Josefa Martin Rosado ile evlendi. Bylece, bu
ilikiden olan ocuunun yasal olarak tannmas mmkn oldu (Romanillos,1987:21).
Evliliinden ksa bir sre sonra Tarrega, Torresi ziyaret etti. Bu ziyaret Tarregann
hayatnda ok nemli bir yer tutmaktadr. Tarrega, bu nemli ziyareti sayesinde tekniini
gelitirebilecei ve mzikalitesini istedii gibi yanstabilecei, kaliteli bir enstrman elde
etme ansn yakalad. Tarrega, yirmi yldan fazla bir sre bu enstrman kulland ve ciddi
olarak gitarn yeni imkanlarnn farkna vard. Mzikal yaam boyunca Tarrega, iki adet daha
Torres gitar satn alsa da, onun favorisi her zaman ilk gitar olmutur(Romanillos,1987:21).
Torres, Sevillada yaklak eyrek yzyl yaadktan sonra Almeiraya dnmeye karar
verdi. Almeirada Real 23.Sokakta bir ini-porselen dkkan at. nk 52 yanda yneldii
ini dkkan ii, onu iin daha gvenli grlyordu. Bu ticari giriiminin filizlenmesi karar
byk ihtimalle spanyay etkileyen genel ekonomik depresyonla balantlyd ve gitar yapm
ii Torresin ailesinin geimini salamak iin yeterli deildi(Romanillos,1987:23).

Antonio de Torres, kendi iini terk etmesine ramen tamamen gitar dnyasndan uzak
kalmamtr. Bu srete Juaquin Alonso ile gitar yapm konusunda baz tecrbelerini
paylamtr. Ayn zamanda Alonsonun gitarlarndan da etkilenmitir. Bu gitarlarn yzey
stili ve etiketlerinin dekoratif zellikleri yllar sonra Torresin gitarlarnda da grlmtr.
Torresin Alonsoya gitar yapmn retme periyodu ksa srmtr. 1875te sona eren bu iki
yllk

srecin

ardndan

Torres

tekrar

kendi

gitarlarn

yapmaya

balamtr(Romanillos,1987:25-26).
Torres ikinci gitar yapm dneminde iki tane gitar yapmtr. kinci einin 1883te
lmne kadar sren bu periyotta gitar yapm ii daha ok ara, kira ve aile btesine bir
katky ifade etmekteydi(Romanillos,1987:26).
1881de altmdrt yann sonlarna doru Torres, Almeriann varolar olan La
Canada de San Urbanodaki ilk evini satn almtr. Gereken sermayenin yediyzelli
pesetasn einden alarak La Canadada 80. Sokakta kendi atlyesini satn ald ve lene kadar
gitar yapmaya devam etti(Romanillos,1987:26).
Evini 1881de satn almasna ramen, 1883te ikinci ei lmeden birka hafta nceye
kadar tanamad. kinci ei 22 ubat 1883te kanser nedeniyle ld(Romanillos,1987:27).
1875 ylnda gitar yapm iine dnd halde, 1883e kadar kendini bu ie
adamamtr. Bu tarihe kadar her yl ortalama alt gitar yapmasna karn 1883-1892 yllar
arasnda ylda ortalama oniki gitar yapmtr. Bunun nedenlerinden biri de byk ihtimalle
gitar dnyasnda var olan byk taleptir. Bu dnemde Torresin bilinen tane onbir telli
gitar vardr. lki grme engelli gitarist Gimenez Manjona yapt, dierleri ise amatr gitarist
Jose Rojoya yapt gitarlardr(Romanillos,1987:28).
1883te yapt enstrman incelendiinde, ilk gitarlarnn kusursuz kalitesini
yakalamaya alt sonucu karlabilir. Bu gitar akaatan yaplmtr ve ablonlar ilk
gitarlaryla ayndr. lk gitarlarndan kk fakllklar olmasna ramen ssleme motifleri ayn
kalmtr. (zellikle rozeti koyu renkli tahtadan ayran, ekose deseni). Ayn zamanda
rozetinde sanatsal apraz ekillerle, yeil ve kahverenginin uyumu iinde kk halkalar
birletirmitir. Bu rozet usta gitar yapmclarnn bir gstergesidir(Romanillos,1987:29-30).
1885te Barcelonaya yapt gezide Katalan gitaristlerinden yeni sipariler almtr.
Onun bu ziyareti Austos aynn balarndan itibaren birka ay srmtr. Bu dnemde
Velez-Rubioda patlak veren kolera salgn Almeriaya yaylmtr. Byk ihtimalle

Barcelonaya yapt ksa ziyareti kolera salgn nedeniyle uzatmak zorunda kalmtr. Bu
srete Federico Canonun evinde kalarak ona bir gitar yapmtr. Federico 1858de kt
Avrupa turnesi kapsamnda ngilterede bu gitarla konser vermitir(Romanillos,1987:30).
1887ylnda bir kilise papaz ile arkada oldu ve bu arkadalklar lene kadar devam
etti. Bu papaz ona srt, kiriler ve ses tahtasn enstrmana yaptrrken yardm etti. Blge
insannn kaderi olan el problemleri (el titremesi) nedeniyle gitar yapmna bu papazn
yardmyla devam etti. Bir enstrmann nasl yaplacan hayal etmek Torres iin zor deildi
ancak elleri sabitliini kaybetmiti(Romanillos,1987:34).
Hayatnn son yllar, ylda oniki gitar yapmaya devam etmesi nedeniyle muhtemelen
zor ve arl gemitir. Bu srete elleri ok fazla titriyordu hatta imzasn dahi
atamyordu(Romanillos,1987:34).
lmnn yaklatn hissederek son istei ve vasiyetini Mariano de Toronun
huzurunda Almeriadaki bir noter tarafndan 13 Ocak 1891de kaydettirdi. Niyeti aka aile
yeleri arasnda mallar datlrken her trl kt niyeti bertaraf etmekti. Ne var ki tm mal
varl borlarn demeye yetmiyordu(Romanillos,1987:35).
Paras ei tarafndan salanan ev ve dier iki evi bor olarak alnan paralar demek
iin satld. Az kullanlm, eski olarak tarif edilen mobilyalar ve dier ev eyalarna 30
peseta deer biildi. Bu durum hayatnn sonunda Torresin iinde bulunduu durumun bir
gstergesiydi. Kalan evi de ldkten sonra deerlerinden daha yksek olan borlarn
demek iin ocuklar tarafndan satld (Romanillos,1987:34-35).
19 Aralk 1892de saat 16:00da Almeriada ld. Belgelere geen lm nedeni
iddetli barsak tmesiydi. Ertesi gn bedenine alma nl rtlerek Almeria
mezarlna gmld(Romanillos,1987:35).
Torres, kimilerine gre bir efsane, kimilerine gre ise sradan bir gitar yapmcsyd
Ardnda brakt soru iaretleri henz tam anlamyla zlebilmi deildir. Kesin olarak
bilinen u ki, dneminin en nl gitaristleri onun gitarlarn kullanarak konserler verdi ve
kendinden sonraki yapmclar onun almalarn rnek ald. Torresin gitar dnyasna yapt
katklar, gitar yapm tarihinde unutulmaz bir isim olmasn salad.
Kronoloji
1810-17 Torresin ailesi La Canada de San Urbanoya yerleti.

1817 Antonio de Torres Jurado, La Canada de San Urbanoda 13 Temmuzda dodu.

1834 Torres Verada Escarramal sokakta ebeveynleriyle birlikte yaarken spanya silahl
kuvvetlerinde mecburi askerlie balad.
1835 Lorca Regimiento Provincialde birka ay askerlik yaptktan sonra re kt.
1835 Verada Juana Lopez ile evlendi (16 ubat)
1836 Ei Juana ile Verada Ancha sokakta yaad.
1836 lk kz Maria Dolores dodu. (15 Mays)
1837 Torresin ad Veradaki marangozlarn listesinde yer ald.
1839 Vergilerin denmemesi nedeniyle, mallar haczedildi. Kz Josefa Maria dodu ve
bebekken ld.
1842 Josefa Maria olarak adlandrlan nc kz dodu ve ertesi sene ld.
1845 lk ei Juana Lopez Verada ld. Torres ,Sevillaya gitmek iin ayrld.
1854 Sevillada Ballestilla sokakta yaad.
1856 Sevilladaki Cerrageria sokak 32 numaraya tand.
1858 Torres, bronz madalya kazand. ikinci ei olan,Josefa Martin Sevillaya yerleti.
1860 Torresin ilk olu Teodoro Torres Martin (evlilik d) dodu.
1862 sabella Torres Martin Sevillada dodu.
1866 Torres ve Josefa Cerrageria sokak 25 numaraya tand.
1866-67 Torresin Carregeria sokak 32 numaradaki ilk atlyesi, bir duvar ustas tarafndan
devralnd.
1868 Torresin ikinci olu Antonio Torres Martin dodu.
1868 Torres, ikinci evliliini Josefa Martin ile El Salvador kilisesinde yapt.( 7 Kasm)
1868-69 Tarrega Torresi Sevillada ziyaret etti ve bir gitar satn ald.
1869-70 Torres, Almeriaya gitmek iin Sevilladan ayrld.

1872-73 Matilde Torres Martin Almeriada dodu.

1875 Torresin ikinci gitar yapm dnemi balad.
1876 En kk kz Ana Torres Martin dodu.
1883 kinci ei Josefa Martin Rosado, La Canada de San Urbanoda ld. (22 ubat)
1885 Torres, Barcelonay ziyaret etti.
1892 Torres, Almeriada Rambla de Alfareros 8 numarada ld ve ertesi gn gmld.
KAYNAKA
Bacon T. ,Cooper C., Eik J.V., Fowles P., Jeffery B., Johnston R., Miklaucic T., Morrish
J., Rebellius H., Richardson B., Sparks P., Wade G., Zern B.(2002). The Classical
Guitar Book- A Complete History. London: Outline Press Ltd.
Bobri,V.(1990). The Segovia Technique. Westport: The Bold Strummer Ltd.
Chapman,R. (1999). Btn Ynleriyle Gitarlar. (ev: Cneyt Karul). Ankara: Dost Kitabevi
Yaynlar. (Eserin orijinali 1993de yaymland).
Courtnall, R.(1993) Making Master Guitar. London: Robert Hale Ltd.
Elmas,Y. (2003). Sorularla Gitar. stanbul: Pan Yaynclk
Huber, J. (1994) The Development of the Modern Guitar. Westport: The Bold Strummer
Ltd.
Romanillos, J.L. (1987). Antonio de Torres-Guitar Maker, His Life and Work .
Cornwall: Robert Hartnoll Ltd.
Turnbull H. (1991). The Guitar- From The Renaissance to the Present Day. Westport: The
Bold Strummer Ltd.

Bu yaznn tm haklar Akob dergisi,Zlf Arslanolu ve Kaan ztutgana aittir. Alnt

gstermeden paylalamaz.