‫ﺑﺴﻤﻪ اﷲ اﻟﺮﺣﻤﻦ اﻟﺮﺣﻴﻢ‬

‫ﮔﺮوه ‪ :‬ﺷﻴﻤﺎ ﻋﺒﺎس زاده‪ ،‬ﺳﻴﺪه زﻫﺮا ﻓﺘﺎﺣﻲ‬

‫ﻋﻨﻮان آزﻣﺎﻳﺶ ‪ :‬ﺑﺮرﺳﻲ اﺳﻴﺪ آﻣﻴﻨﻪ ﻫﺎ از ﻟﺤﺎظ ﻛﻴﻔﻲ و ﻛﻤﻲ‬

‫ﻫﺪف از آزﻣﺎﻳﺶ ‪ :‬ﺑﺮرﺳﻲ اﺳﻴﺪ آﻣﻴﻨﻪ ﻫﺎ از ﻧﻈﺮ ﻛﻴﻔﻲ و ﻛﻤﻲ و ﺑﺪﺳﺖ آوردن ﻧﺘﻴﺠﻪ در ﻣﻮرد ﻣﺠﻬﻮل‬

‫‪1‬‬

‫‪Saye.zf & Mehraban‬‬

 ‫ﺗﺌﻮري آزﻣﺎﻳﺶ ‪:‬‬

‫اﺳﻴﺪ آﻣﻴﻨﻪ ﻫﺎ ‪:‬‬

‫ﻫﺮ اﺳﻴﺪ آﻣﻴﻨﻪ ‪ ،‬از ﻳﻚ ﻛﺮﺑﻦ ﻧﺎﻣﺘﻘﺎرن ﺑﻪ ﻧﺎم ﻛﺮﺑﻦ ‪ α‬ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﭼﻬﺎر ﮔﺮوه ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻛﺮﺑﻮﻛﺴﻴﻞ )‪ (COOH‬اﺗﻢ ﻫﻴﺪروژن ‪ ،‬ﮔﺮوه‬

‫آﻣﻴﻨﻪ ﺑﺎزي )‪ (-NH2‬و ﻳﻚ زﻧﺠﻴﺮه ﻏﻴﺮ ﺟﺎﻧﺒﻲ )‪ (-R‬ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺑﺮﻗﺮار ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬رﻳﺸﻪ ‪ R‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻳﻚ زﻧﺠﻴﺮه ﻛﺮﺑﻨﻲ و ﻳﺎ ﻳﻚ ﺣﻠﻘﻪ ﻛﺮﺑﻨﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ دﻳﮕﺮي ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻟﻜﻞ ‪ ،‬آﻣﻴﻦ ‪ ،‬ﻛﺮﺑﻮﻛﺴﻴﻞ و ﻧﻴﺰ ﮔﻮﮔﺮد ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن رﻳﺸﻪ ‪ R‬ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬زﻧﺠﻴﺮه ﺟﺎﻧﺒﻲ ﺧﻮد ﭼﻨﺪﻳﻦ اﺗﻢ ﻛﺮﺑﻦ‬

‫دارد و آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺒﻲ ﻛﻪ از ﻛﺮﺑﻦ آﻟﻔﺎ ‪ ،‬ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺣﺮوف ﺑﺘﺎ )‪ ، (β‬ﮔﺎﻣﺎ )‪ (γ‬و دﻟﺘﺎ )‪ (δ‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻋﺎﻣﻞ‬

‫‪ COOH‬روي ﻛﺮﺑﻦ آﻟﻔﺎ ﻗﺮار داد ﻋﺎﻣﻞ ‪ NH2‬روي ﻛﺮﺑﻨﻬﺎﻳﻲ ﻏﻴﺮ آﻟﻔﺎ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬ﻧﻮع اﺳﻴﺪ آﻣﻴﻨﻪ ﺑﻪ ‪ γ ،β‬ﻳﺎ ‪ δ‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪.‬‬

‫اﺳﻴﺪ آﻣﻴﻨﻪ ﻫﺎي آزاد ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺎﭼﻴﺰ در ﺳﻠﻮﻟﻬﺎ وﺟﻮد دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﻴﺪ آﻣﻴﻨﻪ ﻫﺎي آﻟﻔﺎ در ﺳﻨﺘﺰ ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ‬

‫اﺳﻴﺪﻫﺎي آﻣﻴﻨﻪ ﺑﺘﺎ ‪ ،‬ﮔﺎﻣﺎ و دﻟﺘﺎ واﺳﻄﻪﻫﺎي ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫از ﻧﻈﺮ ﺗﻐﺬﻳﻪ ‪ ،‬اﺳﻴﺪ آﻣﻴﻨﻪﻫﺎ را ﺑﻪ دو دﺳﺘﻪ ﺿﺮوري و ﻏﻴﺮ ﺿﺮوري ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﺳﻴﺪﻫﺎي آﻣﻴﻨﻪ ﺿﺮوري ‪ ،‬اﺳﻴﺪﻫﺎي آﻣﻴﻨﻪاي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ‬

‫ﺳﻠﻮﻟﻬﺎ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺳﻨﺘﺰ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ اﺳﻴﺪﻫﺎي آﻣﻴﻨﻪ ﻏﻴﺮ ﺿﺮوري ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻠﻮﻟﻬﺎ از ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻮاد ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻧﻮع اﺳﻴﺪﻫﺎي آﻣﻴﻨﻪ‬

‫ﺿﺮوري در ﻧﺰد ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺟﺎﻧﺪاران ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﭘﺮوﺗﺌﻴﻨﻬﺎ درﺷﺖ ﻣﻮﻟﻜﻮﻟﻬﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﺎ وزن ﻣﻮﻟﻜﻮﻟﻲ ‪ 5000‬داﻟﺘﻮن ﻛﻪ از ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻛﻮواﻻﻧﺴﻲ ﻳﻚ ﺳﺮي واﺣﺪﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﺎري ﺑﻪ ﻧﺎم اﺳﻴﺪﻫﺎي‬

‫آﻣﻴﻨﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺗﻌﺪاد ‪ ،‬ﻣﺎﻫﻴﺖ و ﻃﺮز ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ اﻳﻦ واﺣﺪﻫﺎ در زﻧﺠﻴﺮه ﭘﺮوﺗﺌﻴﻨﻲ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺧﺎص و رﻓﺘﺎر وﻳﮋه آﻧﻬﺎ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در‬

‫ﺳﺎﺧﺘﺎر اﻳﻦ ﻣﻮﻟﻜﻮﻟﻬﺎ ‪ ،‬ﻫﻢ ﻋﺎﻣﻞ آﻣﻴﻦ و ﻫﻢ ﻋﺎﻣﻞ ﻛﺮﺑﻮﻛﺴﻴﻞ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻫﺮ دو ﺑﻪ ﻛﺮﺑﻦ ﻣﺮﻛﺰي ﺑﻪ ﻧﺎم ﻛﺮﺑﻦ آﻟﻔﺎ ﻣﺘﺼﻞاﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪ‬

‫ﻛﺮﺑﻦ آﻟﻔﺎ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم زﻧﺠﻴﺮه ﻛﻨﺎري ﻛﻪ ﺑﺎ ﺣﺮف ‪ R‬ﻧﺸﺎن داده ﻣﻲﺷﻮد و ﻳﻚ ﻣﻮﻟﻜﻮل ﻫﻴﺪروژن ﻣﺘﺼﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ ‪.‬‬

‫اﺷﻜﺎل ﻣﻮﻧﻮﻣﺮي ‪ ،‬ﻛﻪ واﺣﺪﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﺎري ﭘﺮوﺗﺌﻴﻨﻬﺎ را ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ‪ 20‬ﻧﻮع اﺳﻴﺪ آﻣﻴﻨﻪ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻧﻈﺮ وﻳﮋﮔﻴﻬﺎي ﮔﺮوه ‪ R‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‬

‫اﻧﺪازه ‪ ،‬ﺑﺎر اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ و ﺣﻼﻟﻴﺖ و ﻏﻴﺮه ﺗﻔﺎوت دارﻧﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﭘﺮوﺗﺌﻴﻨﻬﺎ در اﺳﻴﺪ ﻳﺎ ﺑﺎز ﻗﻮي ﺟﻮﺷﺎﻧﺪه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬اﺗﺼﺎل ﺑﻴﻦ واﺣﺪﻫﺎي‬

‫ﻣﻮﻧﻮﻣﺮي آﻧﻬﺎ ﺷﻜﺴﺘﻪ ﺷﺪه و اﺳﻴﺪﻫﺎي آﻣﻴﻨﻪ آزاد ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ ‪.‬‬

‫ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي اﺳﻴﺪﻫﺎي آﻣﻴﻨﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد‬

‫ﺗﻌﺪاد ‪ 20‬اﺳﻴﺪ آﻣﻴﻨﻪ ﻣﻮﺟﻮد در ﻳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم اﺳﻴﺪﻫﺎي آﻣﻴﻨﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻮﺳﻮماﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي اﺳﻴﺪﻫﺎي آﻣﻴﻨﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪﻳﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ‬

‫داده ﺷﺪهاﻧﺪ و از ﺑﻴﻦ آﻧﻬﺎ ﻧﻮﻋﻲ ﻛﻪ اﻣﺮوزه ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﺑﺮ ﺣﺴﺐ وﺿﻌﻴﺖ ﺑﺎرداري ﮔﺮوه ‪ R‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﭼﻬﺎر ﮔﺮوه‬

‫اﺻﻠﻲ را ﻣﻲﺗﻮان در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫ﮔﺮوه اول‪ :‬اﺳﻴﺪﻫﺎي آﻣﻴﻨﻪ ﺑﺎ ﮔﺮوه ‪ R‬ﻧﺎﻗﻄﺒﻲ‬

‫ﮔﺮوه دوم‪ :‬اﺳﻴﺪﻫﺎي آﻣﻴﻨﻪ ﺑﺎ ﮔﺮوه ‪ R‬ﻗﻄﺒﻲ وﻟﻲ ﺑﺪون ﺑﺎر‬

‫‪2‬‬

‫‪Saye.zf & Mehraban‬‬

 ‫ﮔﺮوه ﺳﻮم‪ :‬اﺳﻴﺪﻫﺎي آﻣﻴﻨﻪ ﺑﺎ ﮔﺮوه ‪ R‬ﻗﻄﺒﻲ و ﺑﺎر ﻣﻨﻔﻲ‬

‫ﮔﺮوه ﭼﻬﺎرم‪ :‬اﺳﻴﺪﻫﺎي آﻣﻴﻨﻪ ﺑﺎ ﮔﺮوه ‪ R‬ﻗﻄﺒﻲ داراي ﺑﺎر ﻣﺜﺒﺖ‬

‫اﺳﻴﺪﻫﺎي آﻣﻴﻨﻪ ﻛﻤﻴﺎب‬

‫ﻋﻼوه ﺑﺮ ‪ 20‬اﺳﻴﺪ آﻣﻴﻨﻪ ‪ ،‬در ﺑﺮﺧﻲ از ﭘﺮوﺗﺌﻴﻨﻬﺎ اﺳﻴﺪﻫﺎي آﻣﻴﻨﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻳﺎﺧﺘﻪاي وﺟﻮد دارد ﻛﻪ از ﻧﻈﺮ ﺳﺎﺧﺘﺎر و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﭘﺮوﺗﺌﻴﻨﻬﺎ‬

‫ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢاﻧﺪ‪ .‬از ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﻲﺗﻮان اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪن ﮔﺮوه ﻫﻴﺪروﻛﺴﻲ ﺑﻪ اﺳﻴﺪ آﻣﻴﻨﻪ ﭘﺮوﻟﻴﻦ )ﻫﻴﺪروﻛﺴﻲ ﭘﺮوﻟﻴﻦ( و ﻳﺎ ﻟﻴﺰﻳﻦ‬

‫)ﻫﻴﺪروﻛﺴﻲ ﻟﻴﺰﻳﻦ( ‪ ،‬اﻧﻮاع اﺳﻴﺪﻫﺎي آﻣﻴﻨﻪ اﺳﺘﻴﻞدار و ﻓﺴﻔﺮﻳﻞدار را ﻧﺎم ﺑﺮد‪ .‬ﻫﻴﺪروﻛﺴﻲ ﭘﺮوﻟﻴﻦ ﺣﺪود ‪ %12‬ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻛﻼژن را ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از‬

‫ﭘﺮوﺗﺌﻴﻨﻬﺎي ﻣﻬﻢ ﺟﺎﻧﻮري اﺳﺖ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲدﻫﺪ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻳﻦ اﺳﻴﺪ آﻣﻴﻨﻪ در ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺑﺮﺧﻲ از ﭘﺮوﺗﺌﻴﻨﻬﺎي دﻳﻮاره ﻳﺎﺧﺘﻪاي ﮔﻴﺎﻫﺎن وﺟﻮد دارد ﻛﻪ‬

‫اﻛﺴﺘﺎﻧﺴﻴﻦ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﻴﺪروﻛﺴﻲ ﻟﻴﺰﻳﻦ ﻧﻴﺰ در ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻛﻼژن وﺟﻮد دارد ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﻛﻼژن ﻳﻜﻲ از ﭘﺮوﺗﺌﻴﻨﻬﺎي اﺳﺘﺜﻨﺎﻳﻲ در ﺟﺎﻧﻮران‬

‫ﺑﺸﻤﺎر ﻣﻲآﻳﺪ‪.‬‬

‫اﺳﻴﺪﻫﺎي آﻣﻴﻨﻪ ﻏﻴﺮ ﭘﺮوﺗﺌﻴﻨﻲ‬

‫اﻓﺰون ﺑﺮ ﺑﻴﺴﺖ اﺳﻴﺪ آﻣﻴﻨﻪ اﺻﻠﻲ و اﺳﻴﺪﻫﺎي آﻣﻴﻨﻪ ﻛﻤﻴﺎب ‪ ،‬ﻛﻪ اﺳﺎﺳﺎ در ﺳﺎﺧﺘﺎر ﭘﭙﺘﻴﺪﻫﺎ و ﭘﺮوﺗﺌﻴﻨﻬﺎ وارد ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬در ﻳﺎﺧﺘﻪﻫﺎي ﺑﺎﻓﺘﻬﺎي‬

‫ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺳﻴﺪﻫﺎي آﻣﻴﻨﻪاي وﺟﻮد دارﻧﺪ ﻛﻪ در ﺳﺎﺧﺘﺎر ﭘﺮوﺗﺌﻴﻨﻬﺎ ﻳﺎﻓﺖ ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت آزاد در ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﻴﺴﻤﻲ وارد ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫از ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ اﻳﻦ اﺳﻴﺪﻫﺎي آﻣﻴﻨﻪ ﻣﻲﺗﻮان از ﺑﺘﺎ‪ -‬آﻻﻧﻴﻦ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ ﺳﺎز وﻳﺘﺎﻣﻴﻦ اﺳﻴﺪ ﭘﺎﻧﺘﻮﺗﻨﻴﻚ اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﻴﺘﺮوﻟﻴﻦ و اورﻧﺘﻴﻦ ‪ ،‬ﻛﻪ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﺣﺪ‬

‫واﺳﻂ در ﺳﻨﺘﺰ آرژﻧﻴﻦ در ﭼﺮﺧﻪ اوره ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻧﺎم ﺑﺮد‪ .‬در ﻳﺎﺧﺘﻪ ﻗﺎرﭼﻬﺎ و ﮔﻴﺎﻫﺎن ﻋﺎﻟﻲ ﻧﻴﺰ اﺳﻴﺪﻫﺎي آﻣﻴﻨﻪ ﻏﻴﺮ ﻋﺎدي ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺘﺎ‪ -‬ﺳﻴﺎﻧﻮآﻻﻧﻴﻦ‬

‫وﺟﻮد دارد‪.‬‬

‫ﺷﺮح آﻣﻴﻨﻮ اﺳﻴﺪ ﻫﺎ ﺑﻪ زﺑﺎن ﺳﺎده ﺗﺮ ‪:‬‬

‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ اﺳﻴﺪ آﻣﻴﻨﻪ ﻫﺎ را از ﻧﻈﺮ ﻛﻴﻔﻲ و ﻛﻤﻲ ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﻪ ي آﻣﻴﻨﻮ اﺳﻴﺪ ﻫﺎ داراي دو ﮔﺮوه ﻛﺮﺑﻮﻧﻴﻞ )‪ (COOH‬و ﮔﺮوه آﻣﻴﻦ‬

‫)‪ (NH2‬ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ دو ﮔﺮوه ﻋﺎﻣﻠﻲ ﻫﺮ دو ﺑﺮ روي ﻛﺮﺑﻦ آﻟﻔﺎ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬آﻣﻴﻨﻮ اﺳﻴﺪ را آﻣﻴﻨﻮ اﺳﻴﺪ آﻟﻔﺎ ﻣﻲ ﻧﺎﻣﻨﺪ‪ .‬ﺑﻲ ﻧﻬﺎﻳﺖ آﻣﻴﻨﻮ اﺳﻴﺪ آﻟﻔﺎ‬

‫ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻣﻴﺎن آن ﻫﺎ ﺑﻴﺴﺖ ﻧﻮﻋﺸﺎن در ﺳﺎﺧﺘﺎر ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ ﻫﺎ ﺷﺮﻛﺖ دارﻧﺪ‪ .‬ﻛﺮﺑﻦ ﻛﺎﻳﺮال ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ داراي ﻳﻜﻲ از آراﻳﺶ ﻫﺎي ‪ D‬ﻳﺎ ‪L‬‬

‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ آﻣﻴﻨﻮ اﺳﻴﺪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ وارد ﺑﺪن اﻧﺴﺎن ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻓﺮم ‪ L‬را دارا ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻃﻲ ﺗﻜﺎﻣﻞ ﻓﺮم ‪ D‬را ﺣﺬف‬

‫‪3‬‬

‫‪Saye.zf & Mehraban‬‬

‫ﻛﺮده ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ دﻗﺖ ﻛﺎر را اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﺪ و ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻳﻤﻨﻲ را ﻣﺤﺪود ﺳﺎزد‪ .‬ﭘﺲ در اﻧﺘﻬﺎ ﻣﻲ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ اﺳﻴﺪ آﻣﻴﻨﻪ اي ﻛﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎر‬

‫ﭘﺮوﺗﺌﻴﻨﻲ در ﺑﺪن اﻧﺴﺎن وارد ﺷﻮد داراي دو وﻳﮋﮔﻲ اﺳﺖ ‪:‬‬

‫‪ -1‬آن اﺳﻴﺪ آﻣﻴﻨﻪ ﺣﺘﻤﺎ از ﻧﻮع آﻟﻔﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ -2‬داراي ﻓﺮم ‪ L‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺜﺎل ﮔﺎﻣﺎ آﻣﻴﻨﻮ ﺑﻮﺗﻴﻠﻴﻚ اﺳﻴﺪ )‪ (GABA‬ﻳﻚ ﻧﻮرون ﺗﺮﻧﺴﺘﺪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در ﺳﻠﻮل ﻫﺎ ي ﻋﺼﺒﻲ ﻧﻘﺶ اﻧﺘﻘﺎل دﻫﻨﺪه ي ﻋﺼﺒﻲ را اﻳﻔﺎ‬

‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي اﺳﻴﺪ آﻣﻴﻨﻪ ﻫﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس وﻳﮋﮔﻲ ﻫﺎي ﮔﺮوه ‪: R‬‬

‫‪ R -1‬ﺧﻄﻲ ﻳﺎ آﻟﻴﻔﺎﺗﻴﻚ ‪ :‬آﻻﻧﻴﻦ‪ ،‬ﺑﻮآﻧﻴﻦ‪ ،‬ﮔﻼﻳﺴﻴﻦ )‪ ، (GLY‬ﻟﻮﻣﻴﻦ‬

‫‪ R -2‬ﺣﻠﻘﻮي ﻳﺎ آروﻣﺎﺗﻴﻚ ‪ :‬ﻓﻨﻴﻞ آﻻﻧﻴﻦ )‪ ، (PHE‬ﺗﺎﻳﺮوزﻳﻦ )‪ ، (TYR‬ﺗﺮﻳﭙﺘﻮﻓﺎن )‪(TRY‬‬

‫‪ R -3‬ﮔﻮﮔﺮد دار ‪ :‬ﺳﻴﺴﺘﺌﻴﻦ )‪ ، (CYS‬ﻣﺘﻴﻮﻧﻴﻦ )‪(MET‬‬

‫‪ R -4‬آﻣﻴﻦ دار )‪ ( NH2‬ﻳﺎ آﻣﻴﻨﻮ اﺳﻴﺪ ﻫﺎي ﺑﺎزي ‪ :‬آرژﻧﻴﻦ )‪ ، (ARG‬ﻻﻳﺰﻳﻦ )‪( LYS‬‬

‫‪ R -5‬ﻛﺮﺑﻮﻧﻴﻞ دار )‪ (COOH‬ﻳﺎ آﻣﻴﻨﻮ اﺳﻴﺪﻫﺎي اﺳﻴﺪي ‪ :‬آﺳﭙﺎرﺗﻴﻚ اﺳﻴﺪ )‪ ، (ASP‬ﮔﻠﻮﺗﺎﻣﻴﻚ اﺳﻴﺪ )‪(GLU‬‬

‫‪ R -6‬داراي ﮔﺮوه ﻓﻨﻮﻟﻲ )ﺣﻠﻘﻮي( ‪ :‬ﺗﻴﺮوزﻳﻦ )‪(TYR‬‬

‫‪ R -7‬داراي ﮔﺮوه اﻧﺪوﻟﻲ ‪ :‬ﺗﺮﻳﭙﺘﻮﻓﺎن )‪(TRY‬‬

‫‪ R -8‬داراي ﮔﺮوه ﮔﻮاﻧﻴﺪﻳﻨﻲ ‪ :‬آرژﻧﻴﻦ )‪(ARG‬‬

‫‪4‬‬

‫‪Saye.zf & Mehraban‬‬

 ‫روش اﻧﺠﺎم آزﻣﺎﻳﺶ ‪:‬‬

‫ﺗﺴﺖ ﻫﺎي آﻣﻴﻨﻮ اﺳﻴﺪي ‪:‬‬

‫‪ -1‬ﺗﺴﺖ ﻧﻴﻦ ﻫﻴﺪرﻳﻦ )ﻫﻤﻪ ي آﻣﻴﻨﻮ اﺳﻴﺪﻫﺎ( ‪ :‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﮔﺮوه آﻟﻔﺎ آﻣﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻪ ﻏﻠﻈﺖ آﻣﻴﻨﻮ اﺳﻴﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آﺑﻲ ﭘﺮ رﻧﮓ ﺗﺮي‬

‫ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ 15 Min‬ﺣﻤﺎم آب ﺟﻮش‬
‫ﻫﻤﻪ ي آﻣﻴﻨﻮ اﺳﻴﺪ ﻫﺎ ﺑﻪ رﻧﮓ آﺑﻲ در ﻣﻲ آﻳﻨﺪ ﺑﻪ ﺟﺰء ﭘﺮوﻟﻴﻦ ﻛﻪ ﺑﻪ‬ ‫‪ 1CC‬آﻣﻴﻨﻮ اﺳﻴﺪ ‪ 3 +‬ﻗﻄﺮه ﻧﻴﻦ ﻫﻴﺪرﻳﻦ‬

‫رﻧﮓ ﻗﺮﻣﺰ در ﻣﻲ آﻳﺪ‪.‬‬

‫‪ -2‬ﺗﺴﺖ ﮔﺰاﻧﺘﻮﭘﺮوﺗﺌﻴﻚ اﺳﻴﺪ )آﻣﻴﻨﻮ اﺳﻴﺪ ﻫﺎي ﺣﻠﻘﻮي( ‪:‬‬

‫‪ -3‬ﺗﺴﺖ ﻣﻴﻠﻮن )ﻓﻨﻮل ﻫﺎ‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﻪ ﺗﻴﺮوزﻳﻦ ﻓﻘﻂ ﺟﻮاب ﻣﻲ دﻫﺪ‪: (.‬‬

‫‪ -4‬ﻫﺎﭘﻜﻴﻨﺰﻛﻮل )اﻧﺪول( ‪ :‬ﺑﻪ ﺟﺎي ﻫﺎﭘﻜﻴﻨﺰﻛﻮل در آزﻣﺎﻳﺶ از ﮔﻠﻲ اﮔﺴﺎﻻت اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮدﻳﻢ‪).‬اﺳﻴﺪ ﻻﻛﺘﻴﻜﻲ ﻛﻪ ﺗﻮي ﻧﻮر ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪه و ﻫﺮ دو‬

‫ﻛﺮﺑﻦ آن ﺑﻪ ‪ COOH‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪(.‬‬

‫‪5‬‬

‫‪Saye.zf & Mehraban‬‬

 ‫‪ -5‬ﺗﺴﺖ ﮔﻮﮔﺮد )ﮔﻮﻛﺮد( ‪:‬‬

‫‪ -6‬ﺳﺎﻛﺎﮔﻮﭼﻲ )ﮔﻮاﻧﻴﺪﻳﻦ( ‪:‬‬

‫ﺟﻮاب ﻫﺎ وﻧﺘﺎﻳﺞ در آزﻣﺎﻳﺶ ﻛﻴﻔﻲ آﻣﻴﻨﻮ اﺳﻴﺪﻫﺎ‪:‬‬

‫ﻣﺠﻬﻮل ﺷﻤﺎره ي ﻳﻚ را ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار دادﻳﻢ ‪:‬‬

‫ﺑﻪ ﺗﺴﺖ ﻫﺎي ﺷﻤﺎره ي ﻳﻚ و ﭼﻬﺎر و ﺷﺶ ﺟﻮاب داد‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺻﻮرت ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻲ ﻛﻴﺮﻳﻢ ﻛﻪ ﻣﺠﻬﻮل ‪:‬‬

‫‪ -1‬داراي ﮔﺮوه اﻧﺪوﻟﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ -2‬داراي ﻛﺮوه ﮔﻮاﻧﻴﺪﻳﻨﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫در اﻧﺘﻬﺎ آﻣﻴﻨﻮ اﺳﻴﺪي اﺳﺖ داراي دو ﮔﺮوه اﻧﺪول و ﮔﻮاﻧﻴﺪﻳﻦ‪.‬‬

‫‪6‬‬

‫‪Saye.zf & Mehraban‬‬

 ‫آزﻣﺎﻳﺶ ﻛﻤﻲ آﻣﻴﻨﻮ اﺳﻴﺪ ﻫﺎ ‪:‬‬

‫ﺗﻴﺘﺮاﺳﻴﻮن ‪ :‬ﺗﻴﺘﺮاﺳﻴﻮن )ﻋﻴﺎرﺳﻨﺠﻲ( اﺳﻴﺪﻫﺎي آﻣﻴﻨﻪ ﻧﻴﺰ از ﻫﻤﺎن ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺗﻴﺘﺮاﺳﻴﻮن اﺳﻴﺪﻫﺎ و ﺑﺎزﻫﺎ ﭘﻴﺮوي ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻴﺘﺮاﺳﻴﻮن اﺳﻴﺪ و ﺑﺎز ‪:‬‬

‫ﺗﻴﺘﺮ ﻛﺮدن از روشﻫﺎي ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺣﺠﻤﻲ اﺳﺖ‪ .‬در ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺣﺠﻤﻲ اﺑﺘﺪا ﺟﺴﻢ را ﺣﻞ ﻛﺮده و ﺣﺠﻢ ﻣﻌﻴﻨﻲ از ﻣﺤﻠﻮل آن را ﺑﺎ ﻣﺤﻠﻮل دﻳﮕﺮي ﻛﻪ ﻏﻠﻈﺖ‬

‫آن ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﺎن ﻣﺤﻠﻮل اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻲﺳﻨﺠﻨﺪ‪ .‬در ﺗﻴﺘﺮاﺳﻴﻮن ﻣﺤﻠﻮل اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﻪﻃﻮر آﻫﺴﺘﻪ از ﻳﻚ ﺑﻮرت ﺑﻪ‬

‫ﻣﺤﻠﻮل ﺣﺎوي ﺣﺠﻢ ﻣﺸﺨﺺ ﻳﺎ وزن ﻣﺸﺨﺺ از ﻣﺎده ﺣﻞ ﺷﺪه اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﺤﻠﻮل اﺳﺘﺎﻧﺪارد ‪ ،‬آﻧﻘﺪر اداﻣﻪ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ ﺗﺎ ﻣﻘﺪار آن از ﻧﻈﺮ اﻛﻲواﻻن ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻘﺪار ﺟﺴﻢ ﺣﻞ ﺷﺪه ﺷﻮد‪ .‬ﻧﻘﻄﻪ اﻛﻲواﻻن ﻧﻘﻄﻪ اي اﺳﺖ‬

‫ﻛﻪ در آن ‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﻣﺤﻠﻮل اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻓﺰوده ﺷﺪه از ﻧﻈﺮ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ﺣﺠﻢ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ در ﻣﺤﻠﻮل ﻣﺠﻬﻮل اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻘﻄﻪ را ﻧﻘﻄﻪ‬

‫ﭘﺎﻳﺎن ﻋﻤﻞ از ﻧﻈﺮ ﺗﺌﻮري ﻳﺎ ﻧﻘﻄﻪ ﻫﻢ ارزي ﻧﻴﺰ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ‪.‬‬

‫روش ﺗﻴﺘﺮ ﻛﺮدن ‪:‬‬

‫در ﻋﻤﻞ ﺗﻴﺘﺮ ﻛﺮدن ‪ ،‬ﻣﺤﻠﻮل اﺳﺘﺎﻧﺪارد را از ﻳﻚ ﺑﻮرت ﺑﻪ ﻣﺤﻠﻮﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻏﻠﻈﺖ آن اﻧﺪازه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻲاﻓﺰاﻳﻨﺪ و اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﺗﺎ وﻗﺘﻲ‬

‫اداﻣﻪ دارد ﺗﺎ واﻛﻨﺶ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺑﻴﻦ ﻣﺤﻠﻮل اﺳﺘﺎﻧﺪارد و ﺗﻴﺘﺮ ﺷﻮﻧﺪه ﻛﺎﻣﻞ ﺷﻮد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺣﺠﻢ و ﻏﻠﻈﺖ ﻣﺤﻠﻮل اﺳﺘﺎﻧﺪارد و ﺣﺠﻢ‬

‫ﻣﺤﻠﻮل ﺗﻴﺘﺮ ﺷﻮﻧﺪه ‪ ،‬ﻏﻠﻈﺖ ﻣﺤﻠﻮل ﺗﻴﺘﺮ ﺷﻮﻧﺪه را ﺣﺴﺎب ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮ ﺣﺴﺐ واﻛﻨﺶﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﻦ ﻣﺤﻠﻮل ﺗﻴﺘﺮ ﺷﻮﻧﺪه و اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺗﺠﺰﻳﻪﻫﺎي ﺣﺠﻤﻲ )ﺗﻴﺘﺮاﺳﻴﻮن( ﺑﻪ دو دﺳﺘﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬

‫اﻧﻮاع ﺗﻴﺘﺮ ﻛﺮدن ‪:‬‬

‫
روشﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻳﻮنﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻇﺮﻓﻴﺖ در ﻓﻌﻞ و اﻧﻔﻌﺎﻻت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آن ﺻﻮرت ﻧﻤﻲﮔﻴﺮد‪ .‬اﻳﻦ روشﻫﺎ‬

‫ﻋﺒﺎرت اﻧﺪ از ‪:‬‬

‫‪ .1‬واﻛﻨﺶﻫﺎي ﺧﻨﺜﻲ ﺷﺪن ﻳﺎ واﻛﻨﺶﻫﺎي اﺳﻴﺪ و ﺑﺎز‬

‫‪ .2‬واﻛﻨﺶﻫﺎي رﺳﻮﺑﻲ‬

‫‪ .3‬واﻛﻨﺶﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻛﻤﭙﻠﻜﺲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫
روﺷﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس اﻧﺘﻘﺎل اﻟﻜﺘﺮون ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ واﻛﻨﺶﻫﺎي اﻛﺴﺎﻳﺶ و ﻛﺎﻫﺶ‬

‫‪7‬‬

‫‪Saye.zf & Mehraban‬‬

 ‫ﺗﻴﺘﺮ ﻛﺮدن واﻛﻨﺶ ﻫﺎي اﺳﻴﺪ و ﺑﺎز ﻳﺎ ﺧﻨﺜﻲ ﺷﺪن ‪:‬‬

‫ﺗﻴﺘﺮ ﻛﺮدن ‪ ،‬ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻘﺪار اﺳﻴﺪ ﻳﺎ ﺑﺎز ﻣﻮﺟﻮد در ﻳﻚ ﻣﺤﻠﻮل ﻛﻪ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﺪرﻳﺠﻲ ﻳﻚ ﺑﺎز ﺑﻪ ﻏﻠﻈﺖ ﻣﺸﺨﺺ ﻳﺎ ﺑﺮ ﻋﻜﺲ اﻧﺠﺎم‬
‫‪-‬‬
‫ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﻣﻮﻗﻌﻲ ﻛﻪ ﻣﺤﻠﻮل ﻳﻚ ﺑﺎز داراي ﻳﻮﻧﻬﺎي ‪ OH‬اﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﺤﻠﻮل اﺳﻴﺪ اﺿﺎﻓﻪ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬واﻛﻨﺶ ﺧﻨﺜﻲ ﺷﺪن اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬

‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬
‫‪OH + H3O‬‬ ‫‪2H2O‬‬

‫ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ‪:‬‬

‫ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺣﺠﻢ ﻣﺸﺨﺺ )‪ (V‬از ﻣﺤﻠﻮل اﺳﻴﺪ ﺑﺎ ﻧﺮﻣﺎﻟﻴﺘﻪ ﻣﺠﻬﻮل )‪ (N‬اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺮده ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﻳﻚ ﺑﻮرت ﻣﺪرج ﺑﻪﺗﺪرﻳﺞ ﻣﺤﻠﻮل ﻳﻚ ﺑﺎز ﺑﺎ‬

‫ﻧﺮﻣﺎﻟﻴﺘﻪ ﻣﺸﺨﺺ )‪ (N‬ﺑﻪ آن اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻋﻤﻞ ﺧﻨﺜﻲ ﺷﺪن وﻗﺘﻲ ﻛﺎﻣﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻘﺪار اﻛﻲواﻻن ﮔﺮم ﻫﺎي ﺑﺎز ﻣﺼﺮﻓﻲ ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻘﺪار‬

‫اﻛﻲواﻻن ﮔﺮم ﻫﺎي اﺳﻴﺪ ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﺤﻠﻮل ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﻪ ﻋﻤﻞ ﺗﻴﺘﺮاﺳﻴﻮن ﺑﺪﻗﺖ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﻞ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﺤﻠﻮل ﺑﺎز درﺳﺖ ﻣﻮﻗﻌﻲ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﮔﺮدد ﻛﻪ ﺗﺴﺎوي ﻓﻮق ﺑﺮﻗﺮار ﺷﻮد‪ .‬روش‬

‫ﻣﻌﻤﻮل و ﻫﻤﮕﺎﻧﻲ ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﭘﺎﻳﺎن ﺗﻴﺘﺮاﺳﻴﻮن اﺳﺘﻔﺎده از ﺷﻨﺎﺳﺎﮔﺮﻫﺎﺳﺖ‪ .‬دﺳﺘﮕﺎه ‪ PH‬ﻣﺘﺮ ﻧﻴﺰ ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت دﻗﻴﻖ در ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻘﻄﻪ اﻛﻲ‬

‫واﻻن ﻛﺎرﺑﺮد دارد‪.‬‬

‫ﻧﻈﺮﻳﻪ رﻓﺘﺎر ﺷﻨﺎﺳﺎﮔﺮ ‪:‬‬

‫ﺑﺴﻴﺎري از اﺟﺴﺎم ﻃﺒﻴﻌﻲ و ﺳﻨﺘﺰي ‪ ،‬رﻧﮕﻬﺎﻳﻲ از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ‪ PH‬ﻣﺤﻠﻮﻟﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ اﺟﺴﺎم در آن ﺣﻞ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺴﺘﮕﻲ دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ‬

‫از اﻳﻦ اﺟﺴﺎم ﻛﻪ ﻃﻲ ﻗﺮﻧﻬﺎ ﺑﺮاي ﻧﺸﺎن دادن ﺧﺎﺻﻴﺖ ﻗﻠﻴﺎﻳﻲ ﻳﺎ اﺳﻴﺪي آب ﺑﻜﺎر ﺑﺮده ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬در ﺳﺎﻟﻬﺎي اﺧﻴﺮ ﺑﻌﻨﻮان ﺷﻨﺎﺳﺎﮔﺮ اﺳﻴﺪ و ﺑﺎز ﺑﻜﺎر‬

‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻄﻮر ﻛﻠﻲ ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳﺎﮔﺮﻫﺎي اﺳﻴﺪ و ﺑﺎز ‪ ،‬اﺳﻴﺪﻫﺎ و ﺑﺎزﻫﺎي ﺿﻌﻴﻒ آﻟﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺗﻔﻜﻴﻚ ﻳﺎ ﺗﺠﻤﻊ ‪ ،‬ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮات‬

‫ﺳﺎﺧﺘﺎري دروﻧﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ در رﻧﮓ ﻣﻨﺠﺮ ﻣﻲﺷﻮد ‪.‬‬

‫ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﻧﻮﻋﻲ ﺗﻴﺘﺮاﺳﻴﻮﻧﻬﺎي ﺧﻨﺜﻲﺷﺪن ‪:‬‬

‫ﺗﻴﺘﺮاﺳﻴﻮﻧﻬﺎي ﺧﻨﺜﻲﺷﺪن در اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي آن دﺳﺘﻪ از ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي ﺑﻲﺷﻤﺎر ﻣﻌﺪﻧﻲ ‪ ،‬آﻟﻲ و زﻳﺴﺘﻲ ﻛﻪ ﺧﻮاص اﺳﻴﺪي ﻳﺎ ﺑﺎزي ذاﺗﻲ دارﻧﺪ ﺑﻜﺎر ﺑﺮده‬

‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎري ﺑﻪ ﻫﻤﺎن اﻧﺪازه اﻫﻤﻴﺖ وﺟﻮد دارﻧﺪ ﻛﻪ در آﻧﻬﺎ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﻮرد ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﺎ ﻳﻚ واﻛﻨﺸﮕﺮ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻪ ﻳﻚ اﺳﻴﺪ ﻳﺎ ﺑﺎز‬

‫ﺗﺒﺪﻳﻞ و ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺑﺎز ﻳﺎ اﺳﻴﺪ ﻗﻮي اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺗﻴﺘﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻣﻌﺮﻓﻬﺎي ‪ PH‬ﻳﺎ ﺷﻨﺎﺳﺎﮔﺮﻫﺎي ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ اﺳﻴﺪ و ﺑﺎز ‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت رﻧﮕﻲ ﻳﺎ ﻏﻴﺮ رﻧﮕﻲ آﻟﻲ ﺑﺎ وزن ﻣﻮﻟﻜﻮﻟﻲ ﺑﺎﻻ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ در آب ﻳﺎ ﺣﻼلﻫﺎي دﻳﮕﺮ‬

‫ﺑﻪ دو ﺻﻮرت اﺳﻴﺪي و ﺑﺎزي وﺟﻮد دارﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺷﻨﺎﺳﺎﮔﺮﻫﺎي اﺳﻴﺪ ‪ -‬ﺑﺎز ‪ ،‬اﺳﻴﺪﻫﺎي آﻟﻲ ﺿﻌﻴﻒ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺷﻜﻞ اﺳﻴﺪي ﺷﻨﺎﺳﺎﮔﺮ رﻧﮓ ﻣﺸﺨﺼﻲ دارد و در ﺻﻮرت از دﺳﺖ دادن‬

‫ﭘﺮوﺗﻮن‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺑﺎزي ﻛﻪ داراي رﻧﮓ دﻳﮕﺮي ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮ رﻧﮓ اﻏﻠﺐ ﺷﻨﺎﺳﺎﮔﺮﻫﺎ از ﻣﺤﻠﻮل ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ‬

‫‪8‬‬

‫‪Saye.zf & Mehraban‬‬

‫آﻧﻬﺎ دارد‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺷﻨﺎﺳﺎﮔﺮﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮان ‪ PH‬ﻳﻚ ﻣﺤﻠﻮل را ﺗﻌﻴﻦ ﻛﺮد ﺷﻨﺎﺳﺎﮔﺮﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ‪ PH‬ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻳﻚ‬

‫در ﻣﺤﺪوده ﺧﺎﺻﻲ از ‪ PH‬ﺗﻐﻴﻴﺮ رﻧﮓ ﻣﻲدﻫﻨﺪ ‪.‬‬

‫ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮ رﻧﮓ ﻳﻚ ﺷﻨﺎﺳﺎﮔﺮ‬

‫ﺷﻨﺎﺳﺎﮔﺮﻫﺎ ‪ ،‬اﺳﻴﺪﻫﺎ ﻳﺎ ﺑﺎزﻫﺎي ﺿﻌﻴﻔﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﭼﻮن اﻛﺜﺮ آﻧﻬﺎ ﺷﺪﻳﺪا رﻧﮕﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬در ﻫﺮ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ‪ PH‬ﭼﻨﺪ ﻗﻄﺮه از ﻣﺤﻠﻮل رﻗﻴﻖ‬

‫ﺷﻨﺎﺳﺎﮔﺮ ﻛﺎﻓﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺷﻨﺎﺳﺎﮔﺮﻫﺎي اﺳﻴﺪ ‪ -‬ﺑﺎز را ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﻪ ﺻﻮرت ‪ HIn‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫رﻧﮓ ﺷﻨﺎﺳﺎﮔﺮ ﺣﺪ واﺳﻂ ﺑﻴﻦ دو رﻧﮓ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در آن ﻧﻘﻄﻪ وﻳﮋه ‪:‬‬

‫‪+‬‬
‫‪ H‬و ‪ PKa = PH‬اﺳﺖ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ‪ PH‬اي ﻛﻪ در آن ﻳﻚ ﺷﻨﺎﺳﺎﮔﺮ ﻛﻪ ‪ PKa‬آن ﻧﺰدﻳﻚ ‪ PH‬ﻧﻘﻄﻪ ﻫﻢارزي‬ ‫‪ Ka‬ﺷﻨﺎﺳﺎﮔﺮ ﺑﺮاﺑﺮ ﻏﻠﻈﺖ‬

‫ﺗﻴﺘﺮاﺳﻴﻮن اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ رﻧﮓ ﺷﻨﺎﺳﺎﮔﺮ در ﻧﺰدﻳﻚ ﻧﻘﻄﻪ ﺗﻌﺎدل ‪ ،‬اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫اﻫﻤﻴﺖ اﺳﺘﻔﺎده از ﺷﻨﺎﺳﺎﮔﺮ ﻣﻨﺎﺳﺐ در ﺗﻴﺘﺮاﺳﻴﻮن ‪:‬‬

‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻧﻮاع ﺷﻨﺎﺳﺎﮔﺮ ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ‪ PH‬ﻳﻚ ﻣﺤﻠﻮل را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﺎر ﻻزم اﺳﺖ ﻣﺤﺪوده ‪ PH‬ﺗﻐﻴﻴﺮ رﻧﮓ ﺷﻨﺎﺳﺎﮔﺮ را ﺑﺪاﻧﻴﻢ‪ .‬در‬

‫ﺗﻴﺘﺮاﺳﻴﻮﻧﻬﺎي اﺳﻴﺪ و ﺑﺎز ﻫﻢ ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ ‪ PKa‬ﺷﻨﺎﺳﺎﮔﺮ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻪ ‪ PH‬ﻣﺤﻠﻮل ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در ﻏﻴﺮ اﻳﻨﺼﻮرت آزﻣﺎﻳﺶ‬

‫ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺧﻄﺎ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﺷﻨﺎﺳﺎﮔﺮ ﻗﺒﻞ از ﻧﻘﻄﻪ ﻫﻢارزي ﺗﻐﻴﻴﺮ رﻧﮓ دﻫﺪ‪ ،‬ﺣﺠﻢ ﻧﻘﻄﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﻛﻤﺘﺮ از ﻧﻘﻄﻪ ﻫﻢارزي )ﺧﻨﺜﻲ ﺷﺪن اﺳﻴﺪ ﻳﺎ ﺑﺎز(‬

‫اﺳﺖ و اﮔﺮ ﺷﻨﺎﺳﺎﮔﺮ ﺑﻌﺪ از ﻧﻘﻄﻪ ﻫﻢ ارزي ﺗﻐﻴﻴﺮ رﻧﮓ دﻫﺪ‪ ،‬ﺣﺠﻢ ﻧﻘﻄﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻧﻘﻄﻪ ﻫﻢ ارزي اﺳﺖ‪.‬‬

‫در ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﻮارد ﻣﺨﻠﻮﻃﻲ از دو ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﺷﻨﺎﺳﺎﮔﺮ در ﻳﻚ ﺗﻴﺘﺮاﺳﻴﻮن ﻣﺼﺮف ﻣﻲﺷﻮد ﺗﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ رﻧﮓ ﻣﺸﺨﺼﻲ در ﻧﻘﻄﻪ ﭘﺎﻳﺎن رخ دﻫﺪ‪ .‬ﺑﻌﻨﻮان ﻣﺜﺎل‬

‫ﻣﻲﺗﻮان ﻣﺘﻴﻠﻦ آﺑﻲ را ﺑﺎ ﻣﺘﻴﻠﻦ ﻗﺮﻣﺰ ﻣﺨﻠﻮط ﻛﺮده و ﻳﻚ ﺷﻨﺎﺳﺎﮔﺮ ﻣﺨﻠﻮط ﺑﻮﺟﻮد آورد ﻛﻪ در ‪ PH‬ﺣﺪود ‪ 5.4‬از ﺑﻨﻔﺶ ﺑﻪ ﺳﺒﺰ ﺗﻐﻴﻴﺮ رﻧﮓ‬

‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻮرد ‪ ،‬ﻣﺘﻴﻠﻦ آﺑﻲ ﺣﻴﻦ ﺗﻴﺘﺮاﺳﻴﻮن ﺑﺪون ﺗﻐﻴﻴﺮ رﻧﮓ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﺘﻴﻠﻦ ﻗﺮﻣﺰ در‪ PH‬ﻫﺎي ﻛﻤﺘﺮ از ﺣﺪود ‪ 5.4‬ﻗﺮﻣﺰ و در‬

‫‪PH‬ﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺣﺪود ‪ 5.4‬زرد ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫در ‪ PH‬ﻫﺎي ﻛﻤﺘﺮ ‪ ،‬ﻗﺮﻣﺰ و آﺑﻲ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﺪه و رﻧﮓ ﺑﻨﻔﺶ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و در ‪ PH‬ﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮ ‪ ،‬زرد و آﺑﻲ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﺪه و رﻧﮓ ﺳﺒﺰ اﻳﺠﺎد‬

‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬دﻳﺪن ﺗﻐﻴﻴﺮ رﻧﮓ ﺑﻨﻔﺶ ﺑﻪ ﺳﺒﺰ ‪ ،‬آﺳﺎﻧﺘﺮ از ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺗﻐﻴﻴﺮ رﻧﮓ ﻗﺮﻣﺰ ﺑﻪ زرد در ﺷﻨﺎﺳﺎﮔﺮ ﻣﺘﻴﻠﻦ ﺳﺮخ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻏﻠﻈﺖ ﻳﻚ اﺳﻴﺪ آﻣﻴﻨﻪ ي ﻣﺸﺨﺺ ﺑﻪ روش ﺗﻴﺘﺮاﺳﻴﻮن ‪:‬‬

‫در ﺗﻴﺘﺮاﺳﻴﻮن ﻳﻚ اﺳﻴﺪ آﻣﻴﻨﻪ‪ ،‬ﮔﺮوه ﺑﺎزي را از ﺑﻴﻦ ﻣﻲ ﺑﺮﻳﻢ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺻﻮرت ﻛﻪ ‪:‬‬

‫‪+‬‬ ‫‪2‬‬ ‫) اﺳﻴﺪ (‬

‫ﻓﺮﻣﺎﻟﺪﻫﻴﺪ ﻳﺎ آﻟﺪﻫﻴﺪ ﻓﺮﻣﻴﻚ‬

‫‪9‬‬

‫‪Saye.zf & Mehraban‬‬

 ‫روش آزﻣﺎﻳﺶ ‪:‬‬
‫‪ cc 10‬اﺳﻴﺪ آﻣﻴﻨﻪ ي ﮔﻼﻳﺴﻴﻦ ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ ﻣﺠﻬﻮل ‪ 2 +‬ﻗﻄﺮه ﻓﻨﻞ ﻓﺘﺎﻟﺌﻴﻦ ‪ +‬ﻗﻄﺮه ﻗﻄﺮه ﺳﻮد‬
‫ﺻﻮرﺗﻲ ‪ cc 10 + PH = 9‬ﻓﺮﻣﺎﻟﺪﻫﻴﺪ ‪PH = 9‬‬
‫ﺑﻲ رﻧﮓ و ‪ PH‬ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 9‬اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﻏﻠﻈﺖ اﺳﻴﺪ آﻣﻴﻨﻪ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻏﻠﻈﺖ اﺳﻴﺪ آﻣﻴﻨﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎز ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺧﻨﺜﻲ ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮد‪.‬‬
‫]‪ [aa‬ڌ ‪PH‬‬

‫ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ‪ NaOH‬ﺗﻴﺘﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺣﺠﻢ را ﻳﺎدداﺷﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ‬

‫‪ ، PH = 9‬ﺻﻮرﺗﻲ و ‪ PH‬ﻫﺮ ﭼﻘﺪر ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺳﻮد ﺑﻴﺸﺘﺮ ي ﻣﺼﺮف ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫در واﻗﻊ ﺑﺎز را از ﺑﻴﻦ ﻣﻲ ﺑﺮﻳﻢ و اﺳﻴﺪ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺑﺎز ﻣﺠﻬﻮل ﺗﻴﺘﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻧﮕﺘﻪ ‪ :‬ﻣﺤﺪوده ي ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻓﻨﻴﻞ ﻓﺘﺎﻟﺌﻴﻦ ﺑﻴﻦ )ﺑﻲ رﻧﮓ( ‪ 8.3‬و )ﻗﺮﻣﺰ( ‪ 10‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ‪ pk = 9‬ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪ .‬ﻛﻪ در دو ﻣﺤﺪوده ي‬
‫‪ 8.3‬و ‪ 10‬ﺑﻪ ﻓﺮم ﻳﻮﻧﻴﺰه در ﻣﻲ آﻳﺪ‪ .‬و اﻳﻦ ﻓﺮم ﻫﺎي ﻳﻮﻧﻴﺰه اﻣﻜﺎن اﻳﺠﺎد رﻧﮓ ﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت را ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ي آزﻣﺎﻳﺶ در ﺑﺮرﺳﻲ اﺳﻴﺪ آﻣﻴﻨﻪ ﻫﺎ از ﻧﻈﺮ ﻛﻤﻲ ‪:‬‬
‫ﻣﺠﻬﻮل ﺷﻤﺎره ي ‪2‬‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ‪:‬‬
‫‪N × V = N0 × V0‬‬

‫‪0.1 N × v cc = 10 CC × X N‬‬

‫‪X = 0.07 N‬‬

‫ﻳﺎ ‪:‬‬

‫در اﻧﺘﻬﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﻣﺘﺬﻛﺮ ﺷﻮﻳﻢ ﻛﻪ اﺳﻴﺪ آﻣﻴﻨﻪ ﻳﻚ آﻣﻔﻮﺗﺮ اﺳﺖ و ﭘﻲ اچ آن ﺣﺪود ‪ 7‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪) .‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ دارا ﺑﻮدن دو ﮔﺮوه ﻋﺎﻣﻠﻲ اﺳﻴﺪ و‬
‫ﺑﺎز (‬

‫‪NaOH‬‬
‫‪0.1 N‬‬
‫?= ‪V‬‬

‫‪10‬‬

‫‪Saye.zf & Mehraban‬‬