Professional Documents
Culture Documents
ا
ا
Sincerity In social work
1
اق
ا
ا
Sincerity In social work
اآر
"! ارات ا
$ال 1425هـ /د2004 ,-./م
7/8
إر:ء ا;
ه
7
ا<
,ا=>,? @A7 ،BC7
2
إهاء
إ
اي ل ،وه ،و
اب :
»إ= ? 7أو= G"
،=, Hأ= Gأن
وا , Hآ«G
إ
إم ا'& ،#ورا $ا#د
وا +ا*و)
4ا LMون ر KHا;
3
G.ا; ا H,اGH,
R
. /م ا*2أة
&3 ن ها ا '.ا, '&. ﺇ,
ا 54م ا< :;<'6 ,اا46 7 ،89
ه :ABو '،:A. أ*7اد ا? >,ا'@&'> ،وآ ,آ,
وأ :9وأ'3ر....C
و' >'@A Eه Cا'درة * 8ا3ة ا >
وا#قR :ر إ ا< ،,أو Rر إ
Uدر ST؛ ?,+ـ 3, / :ا*I4
ا ،Eو /ا49ر ا4م.
:: 4I7أن أ+ل ر :ا; .
وه 7ه :ا.ه
اC7ض !
ا YOC ,"Zا 8'26 ،SXدوا*$ه :ا?*9ة
إ
ا*> '.ء* ،ورا >?6ا'Jا>6
وا? >,وا? >,اJ2ا LM ،>*$ا اK 6*.
ا.> >9N
4
وا4Eب ه ا"GC.Z= ..." >&@&9 7 +O
ا<'6
.A 4ه Lا R&S *I4دا& Q
أو ،/,وأ*6ز أ+ا *ُ IA :3ا<#7 ،Uح ا?>,
Yح <+س أ*7اده ،و@7ده @7د
/
ه إ , *KMZر Q \&Aا<س ،وآ [
ا.R'.; >. >24+ا ا@ ااK A
5
ن ا'<KZ
وا#4 /د> ...و, c7 ،46
\+5#أ; اeرئ :& '6
6
\cهOا ا"ب وأ=_
[c
رو?= HةK.A \,&3 ،ل lًSو ،:7 .أو
>&. mnAة ،أو )* U9ZAأR'3
وأآ.>&37 *O
*4A /د,د L& ') 7ا*Yص ،أو اL&e
ا *S@A # ،"textmarker" m]E
،C*S@A IواJ&
&3 R&.4م اR&.4
\
َ
،:&3هOا ا"ب ر /و,أة ،
,/Rو.
d-
أُ Aاq*eن ا ،L*Eوادرس ا p5اي
ا* ،mو*@6 8,4'Aة ا> ا*ِS.ة،
و46ر ،rوا<&@<> ،وا< ،*Eو *$9ا&.م
ا >*sوا ...>eS4و إRط \A
اRا ااردة
هOا ا"ب? ،
\ >
ق ا GCZواaدراك 7ك ،و:ن
اZدة أآ ,hهOا ا"ب ،و
\A S
>ن وا.H
7
iاjA
)ا \dوا(X
8
»J /ال أ أ *l6 >'$ا/ ،y
*nه L; LوL;Al
4) ،L;< /
أ* ا yوه
&3 Lذ\«).(1
و p) 7روا*e+ ،L&@ Cأ ...» :أ
،إنْ أ) أ}* ا yأن C3 +J
أو +JAأ ُ .:4أ ،وا'&.A yن
أ L4E L&3آ*Oا و ،& L4E5nأ /ه
~I&6؟«).(2
و)
4اMOت ها ا*eن آن
ا' t&S#ا v5 7 – Iا'8'42
ا'Jا - O 6ه :ا .S Xو ذ\ *e+أ
3ان *ة ا rأ 6اseن :ا ،SXو'
&3 ;7 8S+ا#ص :ن اX
ا6ا ...وه @&6 :3 *K.+ن
.">ْ , /
ا'Jا" :<&6 6ا ُ
ا ;.ا*4]/اآ ه اي رr,9 و, .
- (1ﺭﻭﺍﻩ ﺍﻟﺒﺨﺎﺭﻱ ،ﻛﺘﺎﺏ ﺍﳌﻨﺎﻗﺐ ،ﺣﺪﻳﺚ ﺭﻗﻢ ،3369ﺑﺴﻨﺪ» :ﺣﺪﺛﻨﺎ ﺍﳊﻤﻴﺪﻱ ﺣﺪﺛﻨﺎ ﺍﻟﻮﻟﻴﺪ ﻗﺎﻝ ﺣﺪﺛﲏ ﺍﺑﻦ ﺟﺎﺑﺮ ﻗﺎﻝ
ﺣﺪﺛﲏ ﻋﻤﲑ ﺑﻦ ﻫﺎﻧﺊ ﺃﻧﻪ ﲰﻊ ﻣﻌﺎﻭﻳﺔ ﻳﻘﻮﻝ ﲰﻌﺖ ﺍﻟﻨﱯ )ﺹ( ﻳﻘﻮﻝ.«...
- (2ﻣﻦ ﺣﺪﻳﺚ ﻃﻮﻳﻞ ﺭﻭﺍﻩ ﻣﺴﻠﻢ ،ﰲ ﻛﺘﺎﺏ ﺍﻟﻜﺴﻮﻑ ،ﺣﺪﻳﺚ ﺭﻗﻢ ،1499ﺑﺴﻨﺪ» :ﻭﺣﺪﺛﻨﺎ ﻗﺘﻴﺒﺔ ﺑﻦ ﺳﻌﻴﺪ ﻋﻦ
ﻣﺎﻟﻚ ﺑﻦ ﺃﻧﺲ ﻋﻦ ﻫﺸﺎﻡ ﺑﻦ ﻋﺮﻭﺓ ﻋﻦ ﺃﺑﻴﻪ ﻋﻦ ﻋﺎﺋﺸﺔ ﺡ ﻭ ﺣﺪﺛﻨﺎ ﺃﺑﻮ ﺑﻜﺮ ﺑﻦ ﺃﰊ ﺷﻴﺒﺔ ﻭﺍﻟﻠﻔﻆ ﻟﻪ ﻗﺎﻝ ﺣﺪﺛﻨﺎ
ﻋﺒﺪ ﺍﷲ ﺑﻦ ﳕﲑ ﺣﺪﺛﻨﺎ ﻫﺸﺎﻡ ﻋﻦ ﺃﺑﻴﻪ ﻋﻦ ﻋﺎﺋﺸﺔ ﻗﺎﻟﺖ :ﺧﺴﻔﺖ ﺍﻟﺸﻤﺲ ﰲ ﻋﻬﺪ ﺭﺳﻮﻝ ﺍﷲ )ﺹ(.«...
9
t&S#ا' 7 8'42اeس ا
وا' ،K&5وإن آ~ /أد 3,أ :+ه اي
أ.:24+
ن *IAا'5&S#ت LMأرى أ ,
*I4اا t&S#'7 :8ا?> أدق وأآ*O
أ ،>Yو :4@+إ
&Y '5ا:&3 y
و :L&9أ ،'5 >,أو أ >,اq*eن ...أ 7وأد
3
& .Yl4وا َ23س * ،:+n7و;ن
اس 3ا43/ ،:'.49رات /أ9س ;
ا43/ 6 ،L&.رات / ،>eh >99
IAا.B] R5
10
اق
أ* ا3
.A yد Cا'*56 e4ص
&3
>,.ا#دقe7 ،ل َ)) :أَ[;َ اَُq َِ,ا
اُe,Aا ا& َ:,وَآُُ+ا َ َ8اSدِ?َِ((
)ا *,6 LM ،(119:>64ا26 .$Sار
ا?+ء وا#د م اe7 ،>eلَ )) :و َْ
َأ ْ Lَ .َ +ا:ُ &,
\ َ َ 8اَ ِ,
ل َُl7وَ َِ B 8ِ Sا :َ &,وَا َ ُ9*,
ُ ِ
وَا [
َ;َا ِء `َ ِR/ وَا ` ا َ Kِ ,َ ِ ْL;ِ ْ &َ3
َ
َر((ًeِ7 \
أُوَ َِ B
@َ )ُ َو َ
وَاَ ِ5ِ,#
)ا@ء(69:
و Bآ ~+ا' >ُ .ا?و
،m&EA >َ ,.وه
ن ا' >.اJ >,. >+Oاء، 46د,َ c7 ،>+
وه *n6ورة ُ >,.أ*و> 3+ ،ا
.A y
أن &.2أه&;.
و?*
,'9ا
.A yآ :64ا;6 L*Eا
ا'" t&S#اق" e7ل 9 7رة ا:*J
)) '7أ ' L&bآب
&3ا yوآ,ب ق
إذ ء ،((Cأ'5 :+ ,ا )ﺹ( 6 :<Y7ـ
11
))اي ء #6ق و,Yق *@<A" <7 ،((:6
ا» "*eوآ,ب #6ق . ،اq*eن«،
»واُ 7 m&4اي ء #6ق و, Yق ،:6
e7ل &3ر hا ::3 yاي ء #6ق
ا«).(3
وا#ق . :ن آ*Oة ; :ا ،>eو;
ا.>&'.
و Lأ 7اeس 5&S#أ7
&6
ا >e6S 3 *.4اeل وا< ،R5& .
t&S#اق#7 ،دق :+@&6ه اي /
Eب ،وe /ل آ&'> mAوا 8ا?* ،أ ,
ا#دق :&.<6و ;7 :&ِ'3اي *54ى
)*آ> وE9ن ،و*s ا#اب وا 7 R5آ K
7ذ\ إ
ا / Rإ
ا& ،Rو<4E /
>&e6وا ،m.nو &S :Eا*OEة واeة
وا'Eل ا.+@+N
وا 9 '9ا&&Y '5 Rات اy
و6 :&3 :9ـ :ادق ا.X
- (3ﺍﳉﺎﻣﻊ؛ ﺝ/15ﺹ..256
12
و p) 7وا thا' ،
.أ*+ +
) '5ﺹ( #6ق ،و)*5A
&3 Oي
ا#ق ،وأ* 3 +ا >24ا<ر> ;ا
ا&ُ Rاe7 ،L*Eل G"» :ق
rنS
اق C/ي إ ا ،,ِ̀-وإن Sا*; ,ي إ
ا ،>2و Jال ا* /ق وS,/ى
اق 7 !"/ Hا; ،R/`ِeوإآL
واEب c7ن SاEب ;ي إ
ا<2ر ،وإنS
ا<2ر ;ي إ
ار ،و Jال ا*
Eب وS*54ى اEب ) 3 4E
4اy
آSا.(4)«6
#7ق إذن ;ي إ
ا* ،وه آ\
;ي إ
ا ،>+l'Sل
&Yا :&3 yو:L&9
ن اق »دع *\ إ
\* /؛ , c7
ن اEب ر>«).(5 ' ،>+lوإ ,
- (4ﺭﻭﺍﻩ ﻣﺴﻠﻢ ،ﻛﺘﺎﺏ ﺍﻟﱪ ﻭﺍﻟﺼﻠﺔ ﻭﺍﻵﺩﺍﺏ ،ﺭﻗﻢ 721ﺣﺪﺛﻨﺎ ﳏﻤﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ ﺍﷲ ﺑﻦ ﳕﲑ ﺣﺪﺛﻨﺎ ﺃﺑﻮ ﻣﻌﺎﻭﻳﺔ ﻭﻭﻛﻴﻊ
ﻗﺎﻻ ﺣﺪﺛﻨﺎ ﺍﻷﻋﻤﺶ ﺡ ﻭ ﺣﺪﺛﻨﺎ ﺃﺑﻮ ﻛﺮﻳﺐ ﺣﺪﺛﻨﺎ ﺃﺑﻮ ﻣﻌﺎﻭﻳﺔ ﺣﺪﺛﻨﺎ ﺍﻷﻋﻤﺶ ﻋﻦ ﺷﻘﻴﻖ ﻋﻦ ﻋﺒﺪ ﺍﷲ ﻗﺎﻝ ﻗﺎﻝ
ﺭﺳﻮﻝ ﺍﷲ )ﺹ(.
- (5ﺭﻭﺍﻩ ﺍﻟﺘﺮﻣﺬﻱ ،ﻛﺘﺎﺏ ﺻﻔﺔ ﺍﻟﻘﻴﺎﻣﺔ ﻭﺍﻟﺮﻗﺎﺋﻖ ﻭﺍﻟﻮﺭﻉ ،ﺭﻗﻢ 2442ﺣﺪﺛﻨﺎ ﺃﺑﻮ ﻣﻮﺳﻰ ﺍﻷﻧﺼﺎﺭﻱ ﺣﺪﺛﻨﺎ ﻋﺒﺪ ﺍﷲ
ﺑﻦ ﺇﺩﺭﻳﺲ ﺣﺪﺛﻨﺎ ﺷﻌﺒﺔ ﻋﻦ ﺑﺮﻳﺪ == ﺍﺑﻦ ﺃﰊ ﻣﺮﱘ ﻋﻦ ﺃﰊ ﺍﳊﻮﺭﺍﺀ ﺍﻟﺴﻌﺪﻱ ﻗﺎﻝ ﻗﻠﺖ ﻟﻠﺤﺴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ﻣﺎ ﺣﻔﻈﺖ
13
وا#ق 7ا '.ا 3'4 /ه ا><#
ا& >eا# 8'2A 4ل ا* آ ،;&Kوه
&Sا?> 7ها ا ،*#.و /ر أ+
ق 7ا،'.ق 7اeل واَ # ::6 .+اَ #
و +
&3 C*#e+ /دون .*q
و U ،Eا''،:#$# vh E
و #<Aأ Jا ،:$دون :<#Aإ
3و
7 #A ،>3*7ا >Iا; >.ا ا'eل،
; 9
&3ا'Oل:
-ا 7 >'&.ا '.ا – 3'4 /ا- >I
– ا?هاف – ا?وت – ا#4
ا*<4غ – ا '.ا – 3'2ا – Ue4اLe4
– ا – eا' – >95اhح – ا4اول
&3ا@...>&S
أ e ,ا#ق 7ا '.ا،3'4 /
*OE7و 9
&3 :ا / O'4ا:*#5
ا – >#.ا' t#اا – >Aاe4+/م –
ا 7 L'.4ا?)Eم.
?ن #+ق 7ا،e Al LMااء ا[ &'.
ﻣﻦ ﺭﺳﻮﻝ ﺍﷲ ﺻﻠﻰ ﺍﻟﻠﻬﻢ ﻋﻠﻴﻪ ﻭﺳﻠﻢ ﻗﺎﻝ ﺣﻔﻈﺖ ﻣﻦ ﺭﺳﻮﻝ ﺍﷲ ﺻﻠﻰ ﺍﻟﻠﻬﻢ ﻋﻠﻴﻪ ﻭﺳﻠﻢ« .ﻗﺎﻝ ﺃﺑﻮ ﻋﻴﺴﻰ:
»ﻭﻫﺬﺍ ﺣﺪﻳﺚ ﺣﺴﻦ ﺻﺤﻴﺢ«.
14
و eا3 : +*4ا ،B* +ه\A./ :
أن R/ل :؟ ..ه +أ ،و y6ا:R74
15
ا ِ
@; L;7 &3ا'JIى t&S#
ا ِ L&3 4+ ،>'&.ا; >9ا''.ر> أو
- ا' >E+Eأ'+ذ 7 ;7 :اENن
- Oأن Aدارا أو *#ا ،أو 8#+
ذ\ أو أآ*O 9رة أو *$ة ،أو أ ,
:.Aا >'&E
K E6 ،
6ون ا p5اK '&.
ن +رآ; أو + /رآ;. ٍ .
p57ا'h '&.ن 2& t*Yح،
]* >Sأن Z+وl6 e4.+ن ,ا Gأ
ُ
4
ا ،
Cdو ,4+ /ه Cا.رات ].راتٍ ،و/
آ&'ت ر،9& 6*SA ،>}} >+,+
و 7 e&eAد ا.'.
ن '> ا 7 L&.ا'. و*eA 7ي إ ,
ا6 ~A6 3'4 /ه >4ذ&> / ،ا43ر ; 7
أ}& ا?)ن ...و tK5#+ Lها ا'<;م
7ذوا Aأو 7 LM ،/أ;A4@ 8'26 4,
ن اEب
&3اات ،و
&3ا* , c7 ،+M
9ز ،و*n6 3,9ورة أEN6 :,+ن
16
*$ 8YةY 6 ،روخ 6 ,e.ون .L&3
'&E6 E ::.#9 ،L.+ت ،أو :9
)E9 :E ،>eeن >6O'6ا#روخ ا5ي
ا? ف اي KJاJ2ا *$ا7 >'Y.
إ)ى * ;Aا@*.>.
وا@Zال ا Rه:
ه * Aاآ p5& Jا 7 '&.ا?>,
)&.'2ت ،واط ا...3'4 /؟(
وآ Lر 8أ .6 ~@K9درا>'&3 >9
'4. ،>e,'.ة
&3ا#)Nء ،وا،&54
وا...vS4؟
ن ا? >,ا'@&'> .6 ،LMذ\ 8e+أ, l6 @<+
ن ر/ t249 . ام *Kn54ة ،و, l6
،>5و I&6 ,+l6ا >Iوا' ،
;4أ Uها
7 lSد) :EA* /ا#دق ،ا#وق ،و/
ا L.ارع ا.؟.
17
ا</
ه >Bأو ' e4<A >.ا >Iه '>. آ[
>&]7أ ،99و
. /ده ا46اء،
>I7ه ا' >,S5ا?*ة ا* 4اد
اYل إ; ل ه Cا*5آ> ،وها
ا.;2
و ا'<*وض أن EAن }> ا<*د ا'@&L
-و :ا >3'2ا'@&'> -وا>5h
;7 & / ،>K6و*A /د[د ،ذ\ أ ;,+
اOا ~6وا'دئ*nA ،ب وره 7
اe.ة و L&3ا )4وا'Nن.
}> ا'&ق ه: <7اq*eن ا ،L*Eآ [
=
ر :ا; .
ي َو َ'َKِ Sِ ِA
َ َ5
@َ ِEو َ ْ
ن َ ِAَYوُُ + )) ُ ْ ِإ ,
(( )9رة ا?.+م)) ، (162:وََ ب ا ََِْ َ
َر `
َ&َ ُ~ْeاْ ,ِ2وَا?ِ َUْ+إُُِ-َِْ /ونِ(( )9رة
اارت.(56:
و Uأ@* أن ,54+ث 3ها ا' ،
.وe&+
:7درو ،>2@ 9أو *h5ات 7
18
&e4ت ،>7eMوأ : .Yأن rK9*+ها
ا'<;م )) 7 >eeة ا<*د ا> ،و7
+ط ا.'2ت وا;Bت. * *#
4) ،
ي :# 3 '; n3 e '3 Eم :6أ [
ي ا43ر.
ا 3 *sأ Kأو K I6 ،<ُ 9
*E<7ا 6*Iام :A
&3 ،وe4< ،: <A
ا 8' >Iأ ،:'3وا v v4 ;7
3اء :; / ،د و*K 9 3 p57 ،]* /
& :eو ،:&7وhl7 ،
.A y *,EA :,+? ،2 /ع
ا ،846 >Iوأ ,ا' 8'42ا'@& ;7 ،Lوإن آن
/أ +. :+ا#<+/م 7 ،
.A y6 Zإ ,
اات >I7 ،ه ر
hا 7
.A yا.دات
وا&#ات وا ،*$.وإذا ا?6 R54ر ا4
@'; "د O ">+ا ،mbوا24رة،
وا@ ،>9وا@)> C; *,E4 :+c7 ...ا،>I
و }ت أ*ى ورق أو *Aاب ،وا :+c7
3 # /دة إ
*6ا?ن.
وا K*.+ +c7ف ا >Iا:;+l6 )SY
و Cاة و7ه).(6
"."Le sens de la vie >' *A - (6ا m*.4إ
ا "Life sense" >J&2+/وإ
ا<* >@+ه:
ن >' *Aآ&'> " " sensإ
ا :.A >6*.ا Cوا.ً 7
و&.م أ ,
19
اXهاف
eل ا'< *EKا ،'.وا@ 9ا'\,5
ن
،*A; '5ر U$دو> Jا<» :>4إ ,
ا2ح
&3 '4.و د ) >Eر]ة،
وإدارة )@> ا` ،Ls4د أها
وا«:
*n LMب :4E56 Oا)2+ ~ee, ) 4ت S
آ*ى 7اe.د ا?*ة ا*eن ا'،h
و ل» :ى ا >E5ا' >Jهف وا،j:
" :'@+رؤ 3م :"2020أن ="ن
اد
اول ا / 7 `Rذ[ ار.«L/
وها أ C&6
S3رة
&3اS+/ق ،و>eM
7ا<e7 ،Uل» :وE9ن .96ذ\ ،إذا
رآ JKاس
&3ها ا;ف« .أ ,اول
ا*A L&7 >6*.ح ،;+EوIA Lدر ،;4,S5
و أ*6ز ا?9بe7 :ان ا?هافe .ل
ن او> ا*.A / 4ف 546 ;» :*Aإ ,
إ
أ J2A *@Aآ*Oا 7ا.(7)«I
- (7ﻣﻬﺎﺗﲑ ﳏﻤﺪ ،ﻭﺷﻨﺘﺎﺭﻭ ﺇﻳﺸﻴﻬﺎﺭﺍ :ﺻﻮﺕ ﺁﺳﻴﺎ ،ﺯﻋﻴﻤﺎﻥ ﺁﺳﻴﻮﻳﺎﻥ ﻳﻨﺎﻗﺸﺎﻥ ﺃﻣﻮﺭ ﺍﻟﻘﺮﻥ ﺍﳌﻘﺒﻞ؛ ﺩﺍﺭ ﺍﻟﺴﺎﻗﻲ،
ﻟﻨﺪﻥ؛ ﻁ1998 :1ﻡ .ﺹ.21
20
e &7ها ا'<;م A.'42
&3
ا' ،>&5و
&3ار ،9و،A.'
&3
و
&3ه*S+ +c7 ،ABح Z9ا5*Y /
وا 5hه :ه أها ،;7ا>*e
وا' >S94وا.ة؟
،6ه ; أهاف وا >5hأ99؟ وه
.رواده و ;Bأد*E7
+ة ;< 3م
ا?هاف ،و* 3ق ،;4}Yوه
...;'eA؟
ن 4sاA / >6*4رج ا'Zآ أ ,
دة " 5Aا?هاف" 7 / ،;2+*6 'h
ا'ارس ا* ،>'9و 7 /ا'ارس ا*5ة،
وا >24ا' >eSأن *4ج &> وإرات
';< /ن h 7ع ا?هاف ] ،Bو/
'&Eن ا'& >Eو /اeرة 7 ;eSA
&3
@9ت ا* 4و ;+و,*4أ ،;+9و7 ا', Z
ا Iا? LK 3دون أهاف @*,Sة ،و.A *Ml4
آ أ*7اد ا' ،>@,9Zوا? .' >,ء.
eل ا'< 3 *EاE6 L*Eر 7آ :64اLe
" +*#3وا 7 .ز :+ا:".#
21
» >nو د أهاف وا) 7 >5hة ا'@&L
ا' ،*Y.ا neا*Eى ا'45A / 4
ا.(8)«*l4
'A '7م ا#ق أن '.+ه
&3
إ)ل <;م ا?6 '.هاف2+ & ،ز،
وا.46دا 3ا/د3ء وا*47/اء ،وا#4را
&;2د وا Sت ،و $4& +'hا،>62N
Uا > 5إ
ن أ 7 4,أ K
وا<4ق ا'؛ , c7
ذ\ ،إذا أرادت أن #Aإ
eم آK
ا#4+/ر وا*#ة ،وإ
در > ا7 E'4
ا?رض.
- (8ﺃ .ﺩ .ﻋﺒﺪ ﺍﻟﻜﺮﱘ ﺑﻜﺎﺭ :ﻋﺼﺮﻧﺎ ﻭﺍﻟﻌﻴﺶ ﰲ ﺯﻣﺎﻧﻪ ﺍﻟﺼﻌﺐ؛ ﺩﺍﺭ ﺍﻟﻘﻠﻢ ،ﺩﻣﺸﻖ-ﺍﻟﺪﺍﺭ ﺍﻟﺸﺎﻣﻴﺔ ﺑﲑﻭﺕ؛ ﻁ:1
1424ﻫـ2000/ﻡ .ﺹ90
22
اXو/ت
أ6ع ا< *Eا '&3 9Nد eهKR
:
اXو/ت ،وه @'
, KRZا!
ن ا< *Eا 6*Iأ6ع '&3 اXل .آ' أ ,
ه G :إدارة اXو/ت ،وه ا&.م
ا'*Y.ة ،اe6 ~s) 4ل وا2ح
@9ت ا ،>6*Iو9ه'~ 7 اه* 7ا', Z
ي ;.
ي وا'د K ا2ح ا'K .
ن :e7ا?وت،m9 ، و m&4 /اMن أ ,
I Lدر " '3ا<;eء وا?e7 ،"Y
)@ >3 3ا'@&' ،و 3ه
ا ،>6*4و 3ا '.ا@ 9وا،3'4 /
و +*#3 7 >Y6ها» .و *s+إ
) 7 Aا ;+ا' – ><&4د> آ ~+أو
>*E7 ،>.أو ا >3'4أو ا #4د> أو
>99أو }*ه – و Jان ا?وت ;7
4آ ا4/ل.
7 2+آ أ Sر +ا >6*.وا>9N
<ر ت .>23
<6 R,&.4وا,e :7*4م أ6ا
&3
23
L&.6 R,&.4وا ...L&.4ا.(9)«r
ن &'3 و6ء ا#ق )+أ ,
اE 3'4 /د & ا?وت7 ،
Aى ا :&3 '$eا 3ء
ا?وت ،وh /ا 247 ،;9e v6ا*OE
; 7 :4 Lأر ،; >' /و3 <I
أر ه*> v,47 ،ا?Aع وراءL&3 6 C
و /إدراك.
LM ، >.' U9 '7ذ\ ،Oأن , ZA
?6 I4Aر ا,' >'s4ة &>#47 ،غ
ا&2ن ،وK 5Aد ا';م ،و L@eAا'LM ...Y
ذ\ ،آ< 3 ~,ا ،'.و A إذا ; L, Aآ [
*Y 7ا3ت I 54 ،; >;+ /
أن J2و Iأن *4ك .و\&' /
ي >7*. ا'<&4ن } 7ا?)ن أ ,
?6وت9 ،اء ا)> ا< >;eأم
ا)> اNدار>.
و 6ا' Sا+ >,&'.آ*:
- (9ﺩ .ﻳﻮﺳﻒ ﺍﻟﻘﺮﺿﺎﻭﻱ :ﰲ ﻓﻘﻪ ﺍﻷﻭﻟﻮﻳﺎﺕ ،ﺩﺭﺍﺳﺔ ﺟﺪﻳﺪﺓ ﰲ ﺿﻮﺀ ﺍﻟﻘﺮﺁﻥ ﻭﺍﻟﺴﻨﺔ؛ ﻣﺆﺳﺴﺔ ﺍﻟﺮﺳﺎﻟﺔ،
ﺑﲑﻭﺕ؛ ﻁ1420 :1ﻫـ 1999 /ﻡ؛ ﺹ.15
24
*إ*اج :e7ا?وت إ
دا*$ة ا?>،
و 8'2 :'&.Aاس.
*إدراج اد :e7" :Oا'" ،"Yeو:e7
ا?وت" 7 ...ا' >sا'6 ،>6*4ه
*Y.ة.
*ا<49/دة "إدارة ا?وت" 7 ،إدارة
ا'ر6 ،8ء
&3أ :e7" U9ا?وت".
* LsAدورات Aر> &'?6 &I4ر
ا 7 >3'4 /ه Cا&.م.
25
اwx
آE Lن E5nو3ة & 2.أن *+ى
56 : L&3 /ادة وا&;M U& ،ب
ا!5ا, 5اد < [
وآE Lن e&eوE49 O.ر أن *+ى
J,ارا eم * >&'.6ا)> e, .ة!
Y #ر ;6ت ا5ة ا/ 4 [ 47
L3 :&6أو ) ،LEو, E <Aت Q 3
&3
ن اس إذا د&~ ا'2ل ا *Iأ ,
ا*IA 3'4 /ت 3ه ا'از ،و &~
إ@+ن
4) ،إ8n4 ;+ R<&Aآ K آ,
3ة ;$
ِ :ءM/ ،ء ،
ن ا '.ا3'4 / M/ء ،وآM/ Zء؛ ? ,
+*s+ 7ا *eه +ع ا;ا> ،و/
E /ن MqرC
'&\ ا' Ueا ،>eو ذ\ إ ,
ا6 >+د> &.ن...
ن ا*nر Y &7ق اJ.م L&. ،اس أ ,
ا lSا 3 3 Lم ا 7 #4ا'.
ا 3'4 /أ R'3وأ *Sا*nر ا L
26
ن ا7 #4 7آ 2ل دي ،*qوأ ,
.6ا'/2ت Eن اا / ،
J$ا و /و*A '7 .6ك اا و 7 8
ا*5ام /ر ،و و 7 8ا*5ام , '9
\.
،Y3و, ] /
وأO v@6ل
&3ذ\ :أن 5ول أ) ،وE
ر U$ه >7*3 >Bأو @>.' 7 /B
>n 7 'Y *> ،أن 6 t&#اَ A M
:e7" nا'.ت" ،وُ#ر أ)E
;ا أو ذاك ،وه \&' /أد >7*.
+أو L&3
;6ا ا< ،:eو KSا' #وK#ب
)*ا أو K*5م )./ [5
ا' ،Sآ' ِ
وا'*Kر ه :أ +أ ،3S4 '3و4+
. +l7 ،>#ور!
و /أ) اe.ء eل .6ر ا2ه،
واq*eن ا5 L*Eن 6ت <; ; Lو ب
ا)*4ام ا 9
&.7 ،#4ا'Oل *e+أ :
l97 ...)) :
.Aا أه اآ* إن آ/ L4
'&.Aن(()) ،و ،L&3 :6 \ U meA /إ ,
ن
أو \Bآن :3 ا@' 8وا *#وا<Zاد آ [
27
@Zو.. ((/
أ ,ا p5اي ا**h e7 mب
أروع Oل 7ا 7
4) ،#4أv@6
$Jت ا5ة *6lA O ،ا27 ،ء @ 7
ن ا )ﺹ( 8'9أYاA أ)' » :>$3 3أ
e7ل :ه Cا?Yات؟ ا :ا *6Zو :+
ر9ل اe7 .yل&.< L :ا *6Z L&7 .t&#وا
#7 ،B3ر ]7 ،(10)#آ*وا ذ\ &
ﺹe7 .ل :إذا آن y$أ ,د=آG"=M
G
)(11
« ،Kوإذا آن y$أ ,دS r
G"7/
.
3e7ة إذن ه :آ {
?،Kzx
S
و?ة
R) 7
4) .Y,8 wzx
ا*9ل )ﺹ( e7 ،ا*43ف -وه ا#دق
ا? -أ " 7 #4 *} :+,أر
د+ه ،"Lوأوآ ] ;+lإ; ،Lأ ,أ* ا،
- (10ﰲ ﳐﺘﺎﺭ ﺍﻟﺼﺤﺎﺡ» :ﺍﻟﺸﻴﺺ :ﻫﻮ ﺍﻟﺘﻤﺮ ﺍﻟﺬﻱ ﻻ ﻳﺸﺘﺪ ﻧﻮﺍﻩ ،ﻭﺇﺫﺍ ﻳﺘﺸﻴﺺ ﺇﺫﺍ ﱂ ﻳﻠﻘﱠﺢ ﺍﻟﻨﺨﻞ« ،ﺍﻟﺮﺍﺯﻱ،
ﻣﺎﺩﺓ ﺷﻴﺺ.
- (11ﺃﲪﺪ ،ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺴﻨﺪ ﺍﻷﻧﺼﺎﺭ؛ ﺭﻗﻢ 23773ﺣﺪﺛﻨﺎ ﻋﻔﺎﻥ ﻗﺎﻝ ﺣﺪﺛﻨﺎ ﲪﺎﺩ ﺑﻦ ﺳﻠﻤﺔ ﻗﺎﻝ ﺃﺧﱪﻧﺎ ﺛﺎﺑﺖ ﻋﻦ ﺃﻧﺲ
ﻭﻫﺸﺎﻡ ﺑﻦ ﻋﺮﻭﺓ ﻋﻦ ﻋﺮﻭﺓ ﻋﻦ ﻋﺎﺋﺸﺔ.
28
;7ا' ،:7 #4وه ا'* 8ا)،
»وإذا آن y$أ ,د ،«r
G"7/وآ*
ن ر9ل ا) yﺹ( ل ?*E6 6 ا@*@ »أ ,
و *'3ر hا ';3 yو ]وره' 7
ح إ S]ءَ / G
=r
،/ :
.(12)«"ُhو L;7ا >65#ر hاy
L;3ها ا'+E7
.ا @lن ا*9ل 7
.6ا?ر :أه ا*أي وا'رة ،أم ه
ا*5ب واc7 .>.ذا آن و) Lا،
وإن آن }* ذ\ أ6وا رأ;.L
- (12ﺍﻟﺴﺮﺧﺴﻲ ،ﺃﺑﻮ ﺑﻜﺮ ﳏﻤﺪ :ﺃﺻﻮﻝ ﺍﻟﺴﺮﺧﺴﻲ؛ ﺗﺢ .ﺃﺑﻮ ﺍﻟﻮﻓﺎﺀ ﺍﻷﻓﻐﺎﱐ؛ ﺩﺍﺭ ﺍﳌﻌﺮﻓﺔ ،ﺑﲑﻭﺕ1372 ،ﻫـ؛
ﺝ/2ﺹ.131
29
ا,Zغ
ن ا
,<./ق ا?_ ا,4وري اOي إS
"/إ=dز Yدو= '7 ،Kأ$J v@6ت ا5ة
إ
أe3ه meا ~ *2) 7اJاو>'7 ،
ا*'Oة و ;4)Yآ. ذ\ ُ n+ :O
و أ) ,+و ا2.49ل ا#5+ &7 ،>&'.
&3ا >24ا'* ة ،وE49ن ا*'Oة *nة
}* .>.7+و ذ\ د ا 7 2ة
>.@Aأ];* ،وآ 5و> 2.49ل –
}* ا – .Sه إ*hار ?6م و،6/6
وإ@7د & ،>.Sو R& *IAا .
.A yو;ا
آن ا2.49/ل و; 7 :3اq*eن
ا.L*E
ن آ
Sا /ج إ وS r
6e'6
و?_ ,:وري ،وإ Hأد= ا.ت
.6ا.'2ت ا<*د> وا ،>3'2و, E
وا;Bت ا'3l6 8&SnA 4ل آ*ى45A ،ج
إ
*[ <Aغ وإ
و ~ آ*547 ،ول أن .4A
*2'6 ;.د ا&eءات ا' >.644أو ا'34ة،
وا?'3ل ا >+وا .6 *s4A LM ،>7*sذ\
30
+ /ع >e >24+و ،>*45و ذ\ إ ,
ا ;2وال.
> 7 ><S6 – O – L4;A >.'27
،>,.و ،)' 2+*6 *KS@Aدو*6 :+ا
ي )ل اE5ت واولK l6 E' / ،
3د ا?$# ا?)ال إ2+زK l6 C
ا' \ }*<4ا* '.6 ،+
4ا. ،Yد ا?];* أو ا@ات أو
اe.د *hوري...
LMإذا *,ت ,ة اJن ،و )/ا8'2
ن ا6 '.أ ، 4واZA / $4ذن أK
) ،*6وا >SIAا?* '6درات ا>+
ا O ،>enإ > ;* +ت و&e4تLM ،
ا*وج Y46ت ...; , ) /وهEا
ا '.ا 7 3'4 /دو,ا> ،;4A /و/
ا &eأهاE7 ،:7ن ا< Re5أ ,
را ،C$وا.:4'9 R&e
وl4+ eت bه*ة *Sة .6 7
ا'.'42ت ،وه :اد ،و &nAاس
$46وه'> آذ ،>6و K Aأ'3ل ا&.
31
'& >'$ا'J2ات ا@> ،و #ا5ل
.6 7ا'/2ت إ
إ+ء أ6 :'9ـ:
" اdت" .وه 5و> >&&n
4)/اء '2 7 '. 8ل ،.
3 ~5Aان آ* ه " :اdت"،
*79 و ا'@9 ;4ee) 7 >lى Q A
;2د ا ،&.و p56وا 3 thا;*ة
وا'6 ،>+Eون ،'3و39 /ت آ >7
ا +<4وا.;2
32
ا
اd
]4ن '3" 6ا ">3'2و"ا'.
ا, ?7 ،"3'2ول 3 EA Oد ا?9د
><
&3 >ً .'ِ 42ا<*@> ،آ ;
2ار ،Cو@ق ا& L5إ
:؛ واO +O
R9Aا' Z ') 7و ،;4+و آ~+
أآ* ; *.6ات ا'*اتec6 '.A ;7 ،ع
،23و >;
.@Aوا)ة ~5A ،دة
)ةl6 ،وا* وا >5hد .>e
وها <@* 7 >3*9ء ا<*@> ،ول
ة ا'Zو...>+
'.7ا*E7 OK' 3'2ة " Kا"?A
7أY
&3ره, » ;7 ،ة 7ا?9س،
وAا 7 R7ا@* ،وو)ة 7ا;ف...
وا : 4ه 2Aا*9Nاف 7ا ;2و7
ا ~«).(13
و6 eت ا '.ا 3'2ام 7و'&3
- (13ﻣﺎﻟﻚ ﺑﻦ ﻧﱯ :ﺷﺮﻭﻁ ﺍﻟﻨﻬﻀﺔ؛ ﺳﻠﺴﻠﺔ ﻣﺸﻜﻼﺕ ﺍﳊﻀﺎﺭﺓ؛ ﺗﺮﲨﺔ ﻋﺒﺪ ﺍﻟﺼﺒﻮﺭ ﺷﺎﻫﲔ؛ ﺩﺍﺭ ﺍﻟﻔﻜﺮ ،ﺳﻮﺭﻳﺔ؛
1406ﻫـ1986/ﻡ؛ ﺹ..78
33
6 '$ا9 ،:Aه *SA 7 Lا' >+ا،>6*I
و*;bت :7ارس وه , . ،>.6
أ*6زه :ا'ر >9ا ،>+6وا'ر>9
ا?*.>E
وه ذ\ أ أ 7 Yا< *Eا،9N
و # 3*] &Sإ
) Kا ب أ)،ً+
وا&Jوم .6 7ا'ا ،mل :
.A
))و.Aو+ا
&3ا* واe4ى و+.A /ا
&3
ا LM/وا.وان(( ،و ل)) :وا'#43ا 56اy
' .و *, <A /ا((.
ن أ9س ا'. آ' 9*& ,6ل )ﺹ( أ ,
ا 3'2ه ا'رة وا)*4ام رأي '8
أ*7اد ا ،>3'2ل )) :
.Aو آ~ 7
s
nا )\،L;3 m37 ، }& ا[ <+/ &e
وا ،L; *<I49و]وره 7 Lا?* ((.
و, eر ا'< *EKون *ق ا '.ا3'2
وه ،:2وأ<,ا :7آ3 4ة ،و}Yا
ذ\ ا +و ا *'Ml7 ،>.6 '.& 3آ [
ل
&3ذ\ Mqرا )'ة ،و /أد ,
~&Yإ; *اآ Jاp5 ا*4/ا3ت ا, A 4
34
ا ،>'.و ا'39ت ا*Eى ا4
]رك ;<lA 7ا'Bت ا'&.ء
)(14
m&4ا##4ت
و R9أن eY ~l9رس 7
6" >'6 >@+*7 >.ا 3 ":Aا:3S+
?ول 3مe7 ،ل :أ 5+ ,اJ2ا*$ن l7ى
7ا >.2ا<* @+ا +رس L;.
*7ادى ،أ ,إذا ا 57 .'4أ،L; m.h
'ُ L;7ن وَeون L;n.6ا ،.أ5+ ,
47و n.6 mُ.n+ا..
(14ﻧﺬﻛﺮ ﻛﻤﺜﺎﻝ ﻟﺬﻟﻚ ﺃﻧﻪ :ﺷﺎﺭﻙ ﰲ ﺗﺄﻟﻴﻒ ﺍﳌﻮﺳﻮﻋﺔ ﺍﻟﻌﺎﳌﻴﺔ 4500 universalisﺑﺎﺣﺜﺎ ،ﻛﻞ ﰲ ﲣﺼﺼﻪ .ﻭﻫﺬﺍ
ﺑﺎﻟﺬﺍﺕ ﻣﺎ ﺗﻔﺘﻘﺪﻩ ﺍﳌﺆﺳﺴﺎﺕ ﺍﻹﺳﻼﻣﻴﺔ ﺍﻟﻴﻮﻡ ...ﻭﻣﻦ ﺃﻛﱪ ﻣﻦ ﻧﺄﻣﻠﻪ ﺃﻥ ﻳﻨﱪﻱ ﻟﺘﻔﺴﲑ ﺍﻟﻘﺮﺁﻥ ﺍﻟﻜﺮﱘ ﻣﺜﻞ ﻫﺬﺍ
ﺍﻟﻌﺪﺩ ﻣﻦ ﺍﻟﻌﻠﻤﺎﺀ ،ﻟﻴﻜﺘﺐ ﻛ ﱡﻞ ﻣﺘﺨﺼﺺ ﰲ ﳎﺎﻟﻪ ،ﻟﻨﺨﺮﺝ ﻣﻦ ﺩﺍﺋﺮﺓ ﺍﻟﻠﻔﻈﻴﺔ ﻭﺍﳌﻮﺳﻮﻋﻴﺔ ﺍﻟﻔﺮﺩﻳﺔ ،ﺍﻟﱵ ﱂ ﻳﻌﺪ ﳍﺎ
ﻣﻜﺎﻥ ﰲ ﻣﻌﻄﻴﺎﺕ ﻫﺬﺍ ﺍﻟﻌﺼﺮ.
35
اUR
آ Ue+ mآ<ءة ا<*د . '3 7؟ و
Ue؟ و ه ا'*.؟...
;< 7م ه Cأ 844@A >&B9أ*ى[ #A ،
ا ،Ue4وها 5و> أو
:&Yl4و.:eA
أ*6ز *. :@e vh Iف و, .
6ـ"ا j$,وا""l7 ،ه [ 2 Lأ.6 C
Z@'& t]*Aو>:& ، ا43/ر 7آ K
R -ى ا; U&7 :ا'e.ل أن
ي #آن9 ،اء أآن # *] t,أ) ? K
99أم ا ،3'4وه @ 7 *4;4دLb ،:
ن meA / :4#. <@3 ،:ص * ،:K6ذ\ أ ,
ا' 8'42اي *4أ.:9, , E6 m#.49 6 ،C3
و R9أن ر] tKأ) ' ،Q99 #وه
8ذ\ *4eف *2م ،: 4 L Ls3
و9رع .6اس **4ذ\ :L;e6 ،إ:+
،\,5 99و*.ف آ mا 3 87اe5ق!
* L&7ا3ا L; 7ها :د ،وe3 /ة ،و/
]* ...>.و;4 Lا إ
أ * L;+ا ل
ا >/وا*اءة ،وه أYل ا.
36
ن أو*3 v9ى ا'Nن أن , 5A -ل )ﺹ(»:إ ,
7ا yو 7 IAا.(15)« y
~
)َا ُه'َ َ َأ َِ 6 e -س اSRة )) ََ~ْ ِإ ْ
((ي ا ْ َِ ُ
ت ا ْ َz ِ R
َ ْ*َ ْl4َ 9
اْ
ْ َ* َ ِ
ن َِ Cُ ْ*ِ ْl4َ 9إ ,
اْ
ن >Aا<.nء أر ا?> )ا . (26:#eإ ,
+ع ا lSوا Sوال ،وه 8ذ\
ن ا*<'6 m.nدC وأد &2ح وا#4+/ر ،ذ\ أ ,
.A '54ت ،:<.hأ ا m.nاي '54
ن ,.4 :<.hى ذا ،:Aو7 *MK Z ا'@Zو> , c7
}*.C
و Uا – m.nآ' 4در إ
اه
ن m.h أول وه&> – m.hا 6 ،ve7 @2إ ,
ا'Nن ،و m.hا& ،Rو m.hا،>#
و m.hا ،e.و m.hا .ت وا#A/ل،
و m.hا *sإ
ا'@ ...e4آ أو\B
رث ا' $#وا9E4+/ت.
) LE7آ Lو@Zول هى أم } >+وآlس
ن
'* ،وآ Lا*أة 97ة ) ~'Eوا,49ت ? ,
- (15ﺭﻭﺍﻩ ﺃﲪﺪ ﰲ ﻣﺴﻨﺪﻩ ،ﰲ ﺃﻭﻝ ﻣﺴﻨﺪ ﺍﻟﻜﻮﻓﻴﲔ؛ ﺣﺪﻳﺚ ﺍﻟﱪﺍﺀ ﺑﻦ ﻋﺎﺯﺏ؛ ﺭﻗﻢ .17793
37
. ;e]3ه دون ا
.A y
)(16
38
R - -س ا,-xة) :ن ا ~ اي t]* /
،w .6 /وها :7أ) *Eى ا' Yإ ,
'.6 /د 4اB; Yت 8,̀Z L4 /إ ,
; ،`xاeرة 7ا<ذ إ
ا>ee5؛
ن
وا*ة ه و د اn5رة و ،;9ذ\ أ ,
اي <*Kق 6اول وا3'2ت U ،ه
ا'ل و /ا?رض و3 /د ا?*7اد ،و>@+ :E
ا*اء وآ<ءا L;Aو.L;4.7
39
اGR
آ LK e+ mا2ح ،وآ LK e+ mا< 7ا'.
ا3'4 /؟
،LKeو ه ا<Yت وqت اLe4؟
EA
4ن >&'3ا ،Le4وأ ،وآ...m؟
ن ا '.ا ،3'4 /آ C*I \ أ, ,] /
ا?'3ل :7 ،ا tو :7ا<] ،وeار
ذ\ ،@+و>,'M U ا2ح وا< 7آ K
2+ح R&Sو ،R&S 7 /وا Le47
*hورة و'hن Re54ا?هاف و.;}&6
>'&.6 :'eA L, A '3
نآ, واRة ه :أ ,
و ،>3hه *n6 t + '3ورة'; ،
،:'eA L, 4 L '3ه آ ~+ا .>24وآ [
]7 '3ا46ا ًء.
ن ا*Iض ا Le4ه اآ4ف ذ\ أ ,
ا62Nت*I6 ،ض ;'OAوا*4آ;&3 J؛
و >7*.ا@&ت<4 ،د; و5و> ا[&4
;.
و أ *Sا'sه* ا[ A >3'4 /ف
40
.6ا'@Zو ا ،Le4وا43ره Lذ\
– ّ*2 ،6د ا ،:3 p5أو & إ *ا- :$
3 3+م ا ،L;7 >eOو 6*hا\E4
;2 7داL;A؛ وها ه 3ا.lS
> ) 7 LeAإ
،L&3 : ،آ , و, E
و ،>3hو*Yا)> ،و *أة ،وإ
أن L, 4
ا* >,أو ا/ ،>3'2 K ) Q 7
~5Aإر ا ،#4وإرادة ا ،LS54أو
اe4+/م.
و أ*6ز و $9ا Le4ا'.49ل >I
ا?ر م ،و mbAا$#)Nت ،ورL9
ا+ت...
أ ,أ9س اh
&3 L47 Le4ء ا?هاف
ا'@*,Sة
&3 / ،أ9س ال وا'Oت،
أو & b 7ا'@.54
E7ن ا@Zال دا :'$آ Lه Re[ 5A >@+
ا?هاف ا'@*,Sة,' ،ة >,.؟
وآ > ) 7 5+ Lام إ
.6 LeA
ا *43اOا ،~6وه 7ا >ee5
ا'*I4اتs+ :O ،م اJ.ا ،>6وs+م
41
ا*.ة ،واsم ا6*4ي...
~6O7ا) ه ا >Iوا' #eو8h
ي
نأ ,
ه Cا ،Lsو Uه اsم ،:@<+ذ\ أ ,
s+م ،:'eA L[ 4 /و ،Ce+وZ9 ...C*SAول
>5 /إ
ا ،J2.و<# eا *3 :4
ا.J
ا:ح
ا?) 7 Yة اس ا<*د> ا>ُ Y#
وا ،L[4E4وا? 7 Yا '.ا3'4 /
ا;sر واhح .وا57 ،ة اي
,4
, 54&7 ،+ ;' e& >5,]* >,آ K
)>s *#6وا L&5وا?+ة ،و eآ ,
ي *ف 9اء أآ >&9 ~+أم إ ،>62أ K
آن.
و :&3أن Eن وا 7 5hأر Cآ،;&K
] :+l] Bا;bNر/
4) ، وأن َ < /
\ وا ،Ksوِ R&Iأ6اب < t4أ6اب ا ,
اe4ل وا>3]N؛ أ :+l] ,ا<Nء،
Oأ*9ار اس :&3 7 ،إذا أ<ه ،و/
42
ف :&3آم ا*.
ن 3+ا&.'& 54ت
و, c7» >&'26
ا ;54 4ا'*ء E ،C*Iن
.(17)«6&S
43
اR7
ن <;م K*5ك ا*$Sة ه ا'<;م ا R إ,
اي :7 2+دJI
&3 >'&3 >/ى اe
و*hور::A
K*5'7ك ا*$Sة > ) 7إ
+KE >MMت
R,e54 Eا Nع :ا ،?AواCاء،
وا.M
وا?'9 7 RK&5A Lء اn5رة ،و
/إذا IAدر n5hح ا m&4وا;ان إ ,
و*,7ت :ا ،> Sوا;اء ،وا.>&.
]ء :د>/
7 O'4A :?Aآ K
:O ،>3hا'Nن ،وا'ل ،وا'Eن،
واJن...
واCاء 7 O'4 :آ :د،>2; >/
:Oا'; ،واNدارة ،وا...vS4
;< '5م أ ,ا ;7 ،Mآ [
اE4)/ك :ا ،eا' ،>95ا*دع...
ن *7[ A >&'3ا *Y.اKA >MO
و&.م أ ,
] >&.ار *Aج رج ا ،> Sوآ [
ن
ا'K*5ك 7 ,@4Aإ)*اق ا*$Sة ،آ' أ ,
44
ار إذا ءت رج ا*$Sة ;4,) ،إ
.(18 )L57
K*5 O e+ 6 >,l7ك '; ،>&.] 6
و*,7ت > وهاء.A ;,+c7 ،
،و IAدر أر ،;hو K*5آت ا* K
*6 R5&Aآ اn5رة.
وا .ا;Bت ا ;2A >3'4 /آ ,
) >sأو : A 5و> & ،eو *4.Aآ ,
أو t5#Aإ '+ه اe4+د و 6 ،LS5Aو:S.A
<;م ا*Eاه> وا Iوا ،@5و L, M
L'K EAا .ا?7ا
46 ،Cا$9
واe4ت ا'*E4ة ،أ*6زه t*2A :ا ،
ن 4E Ce+ب وا+ 7 \E4ا ،Cوإ].ر Cأ ,
7د t4< *47أ6ا ،و3م t47ا*$9
،A46وإ+ء ) 6 Jا وا'eد.
وا#ق 7ا '.ا 4@ 3'4 /
ا eا'4ا ~ Y &7 ،Yا> وYق
- (18ﺍﻟﻌﺮﺍﻕ ﺃﳕﻮﺫﺟﺎ .ﻓﺈ ﱠﻥ ﺍﻟﻨﻘﺪ ﺍﻟﺬﻱ ﱂ ﻳﺄﺕ ﻣﻦ ﺍﻟﺪﺍﺧﻞ ﻟﻌﻘﻮﺩ ﻣﻦ ﺍﻟﺰﻣﻦ ،ﻋﻠﻰ ﺳﻴﺎﺳﺔ ﺍﻟﻈﻠﻢ ﻭﺍﻟﻄﻐﻴﺎﻥ ﺍﻟﱵ
ﺍﻧﺘﻬﺠﻬﺎ ﺍﻟﻨﻈﺎﻡ ،ﻭﻟﱠﺪﺕ ﻧﻘﺪﺍ ﻣﻦ == ﺍﳋﺎﺭﺝ ،ﻓﻜﺎﻥ ﺃﺷ ﺪ ﻇﻠﻤﺎ ﻭﺃﻛﺜﺮ ﻣﺮﺍﺭﺓ ،ﻭﻫﺬﺍ ﻣﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﺗﺴﻠﻴﻂ ﺍﻟﻈﺎﱂ ﻋﻠﻰ
ﺍﻟﻈﺎﱂ .ﻭﻛﺬﻟﻚ ﻛ ﱡﻞ ﺃﻣﺔ ﺗﻘﻊ ﰲ ﻧﻔﺲ ﺍﳋﻄﺄ ﺳﺘﻠﻘﻰ ﻻ ﳏﺎﻟﺔ ﻧﻔﺲ ﺍﳌﺼﲑ ،ﺇﻥ ﻋﺎﺟﻼ ﺃﻭ ﺁﺟﻼ ،ﺑﻞ ﻭﺣﱴ ﺃﻣﺮﻳﻜﺎ
ﻧﻔﺴﻬﺎ ﺳﺘﻠﻘﻰ ﺟﺰﺍﺀ ﻏﻴﻬﺎ ﻋﻘﺎﺑﺎ ﻣﻦ ﺍﳌﻠﻚ ﺍﻟﺪﻳﺎﻥ.
45
– ;'
&6 اJ.م ' رZ@ hول
/ا*43 ] – :+lأن ،e+ 6 >&)* *, 'Aوإ ,
ذ\ ،: >+ور 7ا'@Zو>l] ،ن
ا&<> ا?ول أ *E6 6ر hا :3 yم ل:
ا .«+K e7 3و]lن »إذا رأ, 7 L4
ا&<> ا *'3 +Oاي ل ه آ\ ،و َ
.6ه' ا* .ة ا?7اذ.
ن اq*eن اq 7 L*Eت 3ة '3 6إ ,
إ
e+ا*9ل
&Yا :&3 yو ،L,&9وه
ا )& 5وا :إ
اس ،إا+
6ب اO49رة ا ،eوا7ع ،:3و'hن
َ*9ى ن َ َُ :أ ْ
َأنْ ََ ُE )* َ)) ::4آَ َ
ن ِ َ ِ Q
U ض(( )?<+لَ )) (67:
َ َ 3 ِ7ا َْlرْ ِ َ)ِ Oْ ُ
,4
َ
َو َ. (1:U3) ((
,َ A
46
ا-
e '3م :6اq 6دم ،:3 959 , 6 / آ[
إن 3أو 7 ، qا +أو 7ا*ة.
وا' >95ا 7 >62Nا ،+را)> t*Aا'*أ
ا' >95اة 7ا*ة9*7 ،ل
ا*)'> eل + » :ا@5ب ه&\«).(19
#6 '3ق ،واJ4م ا*#ا)> [ E7
واhح ،وا.49ن Ue46وا5 ،Le4دا
}> وا ،>5hوأها 7د ،>eوأوت
*4.ة
/ ،ا'،;&S 6 ،>95
و*4.ه E5إ : 62و ،:&'.وا ,+c7
7 2+اول ا' – >Ke4ام – هBت
&'IA / ،>95در *IYة و /آ*ة ،و/
. 2ر U$و* /ؤوس ،و;4Ke 7
ها * 9 و $9ا3Nم وا#A/ل ،و, .
أ*9ار 7 L; [<Aا?ق ا' ،>+وL;ee5A
- (19ﺭﻭﺍﻩ ﺍﻟﺘﺮﻣﺬﻱ ،ﰲ ﺻﻔﺔ ﺍﻟﻘﻴﺎﻣﺔ ﺍﻟﻘﻴﺎﻣﺔ ﻭﺍﻟﺮﻗﺎﺋﻖ ﻭﺍﻟﻮﺭﻉ؛ ﺭﻗﻢ ،2350ﺑﺴﻨﺪ» :ﺣﺪﺛﻨﺎ ﺳﻮﻳﺪ ﺑﻦ ﻧﺼﺮ ﺃﺧﱪﻧﺎ
ﺍﺑﻦ ﺍﳌﺒﺎﺭﻙ ﻋﻦ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﺑﻦ ﺍﻷﺳﻮﺩ ﻋﻦ ﺍﺑﻦ ﺃﰊ ﻣﻠﻴﻜﺔ ﻋﻦ ﻋﺎﺋﺸﺔ ﻗﺎﻟﺖ ﲰﻌﺖ ﺭﺳﻮﻝ ﺍﷲ ﺹ ﻳﻘﻮﻝ «.... :ﻭﻗﺎﻝ:
»ﻫﺬﺍ ﺣﺪﻳﺚ ﺻﺤﻴﺢ ﺣﺴﻦ«.
47
@> *4.ة ا.ل اا&.
ن ا?ر m&4A أ 7 ,ا'@4ى او, c7 ،
،'Aو m#A >'Mول ~5Aا+eن ،ره
ا' ،>95وأ*ى 7ق ا+eن;@<+ K#A ،
".L.& "@6
واف و د Oه Cا#رة ا*Sة
ي و،m.h دا ا?> ،و L@eAاس إ
Q
وإ
:495 2و A46 E' /
ن ه Cاsه*ة ه *9ن \أ, .:495و, ] /
ا '.ا.3'4 /
'27ع ها ا' p) 7
.ا'*أة ا4
l7 ،~ *9راد ا >65#أن <.ا ' ،;7أMر
} :&3 :nا@م .روى اري >$3 3
ن أ >9آ L&,ا
&Yا&; :&3 Lو7 L&9 »أ ,
ا*أة e7ل :إ= ه[ آن ? G"-أ= GCآ=ا
R/ن ا ا ،\:و,/آن ا./,M
ن
_
cذ[ واOي = Y .Zأ S
/ _ARه«).(20
– (20ﺭﻭﺍﻩ ﺍﻟﺒﺨﺎﺭﻱ ،ﰲ ﻛﺘﺎﺏ ﺍﳊﺪﻭﺩ ،ﺭﻗﻢ ،6289ﺑﺴﻨﺪ» :ﺣﺪﺛﻨﺎ ﺃﺑﻮ ﺍﻟﻮﻟﻴﺪ ﺣﺪﺛﻨﺎ ﺍﻟﻠﻴﺚ ﻋﻦ ﺍﺑﻦ ﺷﻬﺎﺏ ﻋﻦ
ﻋﺮﻭﺓ ﻋﻦ ﻋﺎﺋﺸﺔ.«...
48
ا6م وا,دع
/
ي *وع إ , E' /دة و '3 /أ K
;<'6م ا@ ،[ 47 ،L&Kوا ،R&eوا*Sh/اب،
وا*#ا3ت ا@> ...آ[&; Keت &<،
ا6م – \ ذ[ A -ب و...:7 9و, E
ي Eأن l
"= ،Kذ[ أ=K ? E' K
)Jا اJن ،وأن ُ R7*6 :. .4وAأد،C
و Eإذا ل ،و*h Re, 5Aر Cو اJ5م 7
,5A /ل ا' Eإ
Jء )ة ،:+qوإ K
ا'*وعِe / ،ر أ) أن < ،:E,و /أن
ا.
و;ا أو ا
.A yإ > ا5ود ،و ل:
))و"
GاRص Hة ،(( ..و eآن
ر9ل ا <] 7S3 yر)' ،وe 7 :Eم
اJ5م ،آن ]ا 7 ClA / ،ا،L$/ > y
/أ'+ذ )
&3 و < >n* 6 :إ ,
ها.
أ] Kا
&3ا? Lأن e<Aو$9
و, .
ا*دع t#47 ،ه,*2 ;Aُ Bد هBت / >)*4e
49
\&'Aاeرة
&3ا ،<4وs+
+3 eم
اJ, .ا >6ه Cا5ل .6 ،أ}&@+*7 ~e
"ا'5آ Lا ،">h6Nا 4آ ~+و $9أآة
,*2د *4eح ،*} / &*دع#7 ،ر اJ.ا[ 6
و ~3hا >/وا*اءة .'6ه' اe.ي
آ *Oا'ن.
&S'7ب إذن ا;Bت ا >3'4 /أن
4/
.@Aك و*& $9دع وا ،* Jإذا
ا ~n4ا*nورة ،وذ\ ) 7ود ا+eن
ن ذ\ أد.
3دة ه ;4ودوره واsم, c7 ،
\ أKe49 \6 ;,+م
ا*دي 7ا? ،>,و, ] /
> &
> اJ2ا >*$وا..' >9N
50
ااول ا!7
)= Rا BC7اRد(
eAم .6ا Lsا >&e4ا
&3 Le
<;م اe4دم ?7 ،م وا?آ* 9ه اي
@l4ه ا'9 #ا ،Cو) eول .6
ا'&.ء *3ا4ر rأن eوا ها ا'<;م،
ن ا@&>S }* أ5&< L L;+ا)(21؛ ? ,
ا4ر> آ ~+أ] ,و Bوأآ ،I&IA *Oو
L, Mا e4+ها ا'; KA 7ا' Yإ
ا.'2ت وا;Bت ا?*ى#7 ،ر EA >'9د
EAن ]&> & '.ا 8 ،3'4 /اO49ء
.6ا'درات ا ،>&&eا O'A / 4ا'
5
ا.م.
و Uا >'E5أن >' *E+ا*ة
اا ه *eAه e'6اره، وا ،*'.و, E
و3م ا3Nء ;6إ
ا'eم اي *n
،>?6و 7إ > أ* ا'6 *'3 Z
- (21ﺍﻧﻈﺮ ﳏﺎﻭﻻﺕ ﺍﻟﻘﻄﺐ ﺍﻃﻔﻴﺶ ،ﻭﺍﻟﺸﻴﺦ ﺳﻠﻴﻤﺎﻥ ﺍﺑﻦ ﺍﺩﺭﻳﺴﻮ ،ﻭﺍﻟﺸﻴﺦ ﺑﻴﻮﺽ ،ﻭﺍﳊﺎﺝ ﺻﺎﱀ ﺑﺎﺑﻜﺮ...
ﻭﻏﲑﻫﻢ .ﰲ ﻭﺛﺎﺋﻖ ﻣﺘﻔﺮﻗﺔ ﻃﺎﻟﻌﺘﻬﺎ ،ﻭﻫﻲ ﺩﻟﻴﻞ ﻋﻠﻰ ﻫﺬﻩ ﺍﶈﺎﻭﻻﺕ .ﻭﻃﺎﻟﻊ ﻟﻠﺸﻴﺦ ﺇﺑﺮﺍﻫﻴﻢ ﻣﺘﻴﺎﺯ ﻧﻘﺪﺍ ﺻﺮﳛﺎ ﻟﻨﻈﺎﻡ
ﺍﻟﻌﺰﺍﺑﺔ ﰲ ﺑﻌﺾ ﺟﻮﺍﻧﺒﻪ ﺍﻟﺴﻠﺒﻴﺔ.
51
اSب & $eا< ا 6ا أ)@
أ'+ذج 7ا4ر ،rو & >A :ا*9ل
&Yا :&3 yو 6 >9? L&9ز
&3
:7ء و*اء ;7 L;4+E L
ا9Nم.
و 3ب ها ا'; 7إدارة ا3'2ت
وا?:L
ن اي :7 & ,. #
,4إ
مأ,
و ،:A7وK*5 /آ :أ) ;' ار EA
أSء ،و)
4إن e7اeرة
&3ا;4 /د
،:ا3 87 أE >B;6 R5ن b
را ،:Aو KS.ا ،:6} >256 2و*87
}ء ،:3وا7 '. ].را <د Cأن َ /
} :6اe+ب 45م ...و #ا5ل 7
.6ا'@9Zت إ
S.Aا '.آ&>:
'*ض ،أو }ب ،أو ،*<9أو اI+ل 7
;م أ*ى.
ن ا@+Nن 7 أآ*h :63 *Oرا ه أ , و, .
*'3اS.ء ُ' 8اS.ء
4) ،إذا ه*م
و]خ ورآ
4] :4ا?*اض ,&eAا';'،>,
52
و ،*OE6وإذ 8S4@ /ا>6249/
&'&S4ت e4ُ :,+c7اe4+دا ]ا ،و درى
ن ا 7 lSا'; 7 /اا.ا 8'2أ ,
و :63ا?آة S.Aا Sت 3
ا6Nاع وا 6 ،24وا}4ل ا/ف
ن
اe.ل ا'K 2دة ،وا@ا 3ا' >256 ،>24أ ,
] 844&7 ،;+lا6Sر واJن 'ِ . ,
آن BS6و .Aو 7ا Iإ ,أن .د
ا';' ,إ
آ;<) :ا'Jل ،ا ،'.ا'@،(2
اس أو إ
ها @) :آ*Oة اE4]/ء ،آ [
ه\ 7 * / ،ه Cا?> ،اlس ا،(...Ae
أو 8h6 eآ' هC; *@7 ،
و* >?6 *@Aاء ذ\ ره ;A+اn5ر>.
53
ا-
ا" -نY
4 :ر
EN6ن أن وا>. > 3
ن s+م ا,J.ا>6
@ > .'4أ*ى ...إ ,
) 8ا *OEإ *3 (:A62ها ا'@ر
.6 7ا*eىS ;7 U,9l47 ،ب #3
*وي 4 ،Rhا >4Eو >&9ورا>.7
)Y
4) ،: (Locomotiveر
&3 .6
.6 *E<Aا?*7اد I6 ،ا3 *s
@4اه Lا ،7eOو2Aوز ذ\ R$e) *#
را 7 >9أذه ;6KE ،L;+أو *Eه [ .
] ذا و}* رك R'.ا?]ء و.;n
LMا ~&e4+ا.وى إ
.6ا;Bت ا>,.
#7 ،>,ها ا 86Sا*eوي '8
و
,'@ '6 ،;<$bا O'4ا ،دون
إ6اع '; O'4& *,E4 /و*4 :Eط
ا' ،Ueو' :Eأن ,54ث 3ا9*E
ا}* ،أو [.Aد ا'' &Oا?آ<ء و &6ة
54
وا)ة 3 O56 ،ا' >5&#ا.>,.
و L&3س ا' t#وا'<6 ،9
ا&.م ا 7 .A 4اYل إ
ها
ا'.
I4
ا :Ydا*5آ ،أو ا ،أو
R
ا@437 ،>#.& *q 86 :9ر اK 5
e) :+E /وآ<
،وY :,+? Eر ها
ا ;7 C2A/إذن ) ،Rو? 8+ :+اC2A/
ا'nد ;7إذن .6و@4ي 7ذ\
ا2A/هت أو ا،>'e ا2A/هت
،e.و vnا<U ا ،(22)>O5و ,
) ا ،LE5و Ueا?ر ;4@6إ ا;
;4@6 / ،إ
; ;Aا>+@+N
ا ،><.nوه 3 O) 7 C+#
ا< :/وه إرhء ا.*} /
.A y
- (22ﻃﺎﻟﻊ ﻣﺎ ﻳﻜﺘﺐ ﰲ ﺍﳌﻨﺘﺪﻯ ) (Forumﺍﻟﺘﺎﺑﻊ ﳌﻮﻗﻊ ﺍﻷﻧﺘﺮﻧﺎﺕ ﻣﺰﺍﺏ ﺃﻭﻧﻼﻳﻦ .Mzab-online :ﻓﻔﻴﻪ ﺃﺩﻟﱠﺔ ﻗﻮﻳﺔ ﻋﻠﻰ
ﻫﺬﺍ ﺍﳊﻜﻢ .ﻓﺎﻷﻃﺮﺍﻑ ﻻ ﺗﺮﺍﻋﻲ ﺃﻱ ﺣﻖ ﻭﻻ ﺻﺪﻕ ،ﺑﻞ ﻫﻮ ﺍﻟﻜﺬﺏ ﻭﺍﻟﺘﻠﻔﻴﻖ ﺍﻟﺼﺮﺍﺡ ،ﻭﺃﺣﻴﺎﻧﺎ ﻳﺘﻠﺒﺲ ﺍﻟﻜﺎﺗﺐ
ﺑﻠﺒﻮﺱ ﺍﻟﻌﻘﻴﺪﺓ ،ﻭﺍﻟﻔﻘﻪ ،ﻭﺍﺘﻤﻊ ...ﺍﱁ.
55
ا jاOا
45&#ن .'42A /ن :ا' >5&#ا<*د>
اا >Aا >+ا ،>enوا' >5&#ا>3'2
اا >'$اا.>.9
أ*ان e4& /ن '3 7ا 3'4ه':
ا' >5&#وا.R5
jه....
9E -إ >+@+ا >e ،>3Jا&ن،
;> ا<َ >eKh ،Uا? ،R7ه >,ان.
-ا' t#أو; *Yاع و*qه @7د ...ه
*#& >24+اع 6اeSت U&7» ،ا4رr
*Yاe) 6 3ق .4ر ،>hو*Y :Eاع 6
.4 t#ر ،>hوها ه "
.ا*#اع
ا >eS7 ..."eSا*A 4ج *#4ة 7ها
ا*#اع - ;5# &.Aأو إراد،ً++ - ;A
و\ eل ا'رآ@ن "ا+eن ه إرادة
ا >eSا5آ'> ~,5Aإ
إ *اءات
56
.(23)«">++
Y ;7 U -اب و ،lSو
. eA /
ا.ا> و /ا >5&# ;7 ،L&sوآ<
؟ m,&IA e7
>'e6ا4 Leه Lاس ،;4Yl6و7 ;E
ا2ه* @7د @7 7د...
*S >5&#ف ه *n6ورة <@ة -آ[
&*Sف ا*9 ،اء أآb ~+ه*ة أم <>،
>+qأم @...>&e4
و' O'A Eا' E6 t#هK*e 9ب
ا' ،
.و vnا'<;مS :ن .e4ن،
وزوا *b4ة:
أ
ج ب
د
57
/وأ)~M ',&E7ا ~.@Aزاو> وا ~ *<+إ ,
ن
زاو> )د,ة ،و ;&3 ~َe, hاق &7 ،أ ,
7 >,. >eSا& رو،;5# ~3
وأ)Y ~S3ت وِJات دون }*هE ،ن
ذ\ )@)
&3 '4ب Rأ*ى '; ،آن
ن
ا'*ر /e.و ;> *s+ا@, c7 ،9
ا?ق وا ;n7*A Leو....;2A
وها #ق
&3ا*5آت ،و
&3
ا?)Jاب ،و
&3ا*آت ...و
&3آK
ا 7ها ا& أ :']
#إ
أ ،:6
#و أl+ى * :إ
أد
+
...:6*I
أ اRق...
;7 -أs *;s Ls3ه* آ*ا>
ا@+Nن» ،و? ;+آ\24A ;+c7 ،وز اJ
وا*sوف وا4ر ،rو '@Aإ
.7ا&«R
8 ~e&ُ >*S7 46 ;7ا@+Nن ،و;6
R& *$9 3 J,'Aا yأ '..
58
-اRق eA /ا ,c7 ،;6 34أن EAن
أو EA /ن ،وه }* *c6 >SAرادة ر،U$
ي ه '; >Bآن و'*6 /ن ،و /وز* ،وK l6 /
ي إ@+ن ;' l]
&6و ،Cو3 ره ،وK l6 /
] ;7 ...:+lأآ* ذ\ ،وأ Ls3أو.\B
-اe5ق *.A /ف ا.4رض\e) >;7 ،
ا 3 *sا'4+/ء، ه 6ا> *} R5كK I6 ،
وا ،U2وا'@4ى ا ،7eOوا' >+Eا'د>،
وا >'eا4ر>...
وأ *Kب ا' L9*6
.ه7 O'4 9
اSط ا'4از> ،ا ،;6 8ُeAَ / 4وإ'+
'4@Aا4اده ا' R&Sوا'R&S'7 ،K#
إ@+ن ;' 3أو <9ه ا.مَ )) :ه
ْ K E
ًyْ$
ا ْ Sه َِ ْ"ُ /َ ْGَ ,ن َ ِ ٌِH َ اِ َ.=ْ a َأَ َ
إ@+ن - َْOآُرًا(( )ا@+/ن ،(1:و *#آ K
;' ار
eAأو ا5+ر – ه اNب إ
اy
ض َوِإَ
ت وَا َXرْ ِ َ.وَا ِ [ ا S
َ )) :
.Aو ُِ ْ ُ Kِ S
ا Kِ Sا ْ َِ ُ) ((,ار ،(42:وEن اE
آ:A
59
∝+ ∝-
أ
ب
ج
60
CZم ا,َi
ن اس L;n.6 mK#ا .إ
;ت ?,
ن <;م ا* و '3ت و)*آت, c7 ...
@ ،L;7 LE54و L;.7إ
ا
&3 LE5ا*
ل أ L;@<+وا <; ،Lا3 ;+K5 4دة
،Rوا ;e7وا ،:e7و <; إ
5ر &K 5
/أرى < .:ل 3*7ن )) :eأر LEإ ,
و أه LEإ 9 /ا*]د(( ،و;ا ),ر ر [
ب
اJ.ة ر :9ا L*Eها ا& Rا ،Lور C6,
&3ا.ل واe7 ،v@eلB] LE,*2 /)) :ن
م
&3أ.A /ا ا3ا ه أ *ب &e4ى((
و اا أن R&S /ا '.ا 3'4 /
<;م ا* ،وإ :&3 '+أن
4أ R'3ا'<هL
ا* 7 >3ها ا'2ل:O ،
<;م" :ذات ا ،"-ل eA7)) :
.Aا
وأ5&Yا ذات .((LE6
<;م "ا .dاا :"Hو<@* Cل
ا*9ل )ﺹ(» :ا'Zن آ* وا) إن ا]
E4
61
'56 ا@2 رأA :9ا
3*$9 :
وا@;*«).(24
<;م "ا :"7Z.ل )ﺹ( O» :اL$e
)
&3ود ا yوا'ه ;7آ' Oم ا';49ا
7 ><9
&3اYl7 ،*5ب L;n.6أ3ه
وأYب L;n.6أE7 ،;&<9ن ا 7أ;&<9
.#ون e4@7ن ا'ء [#7ن
&3ا 7
أ3هe7 ،ل ا 7أ3هLE3+ / :
.#Aون Z47ذوe7 ،+ل ا 7أ+c7 :;&<9
;e+أc7 .e4@7 ;&<9ن أوا
&3أ;L
.'7ه2+ Lا ' .وإن *Aآه *} Lا
'.(25)«.
- (24ﺭﻭﺍﻩ ﻣﺴﻠﻢ ،ﰲ ﺑﺎﺏ ﺍﻟﱪ ﻭﺍﻟﺼﻠﺔ ﻭﺍﻵﺩﺍﺏ؛ ﺭﻗﻢ ،4686ﺑﺴﻨﺪ» :ﺣﺪﺛﻨﺎ ﺃﺑﻮ ﺑﻜﺮ ﺑﻦ ﺃﰊ ﺷﻴﺒﺔ ﻭﺃﺑﻮ ﺳﻌﻴﺪ ﺍﻷﺷﺞ ﻗﺎﻻ
ﺣﺪﺛﻨﺎ ﻭﻛﻴﻊ ﻋﻦ ﺍﻷﻋﻤﺶ ﻋﻦ ﺍﻟﺸﻌﱯ ﻋﻦ ﺍﻟﻨﻌﻤﺎﻥ ﺑﻦ ﺑﺸﲑ ﻗﺎﻝ ﻗﺎﻝ ﺭﺳﻮﻝ ﺍﷲ )ﺹ(«.
ﺣﺪﺛﻨﺎ ﺃﲪﺪ ﺑﻦ ﻣﻨﻴﻊ ﺣﺪﺛﻨﺎ ﺃﺑﻮ ﻣﻌﺎﻭﻳﺔ ﺣﺪﺛﻨﺎ ﺍﻷﻋﻤﺶ ﻋﻦ 2099 - (25ﺭﻭﺍﻩ ﺍﻟﺘﺮﻣﺬﻱ ،ﰲ ﻛﺘﺎﺏ ﺍﻟﻔﱳ؛ ﺭﻗﻢ
ﺍﻟﺸﻌﱯ ﻋﻦ ﺍﻟﻨﻌﻤﺎﻥ ﺑﻦ ﺑﺸﲑ ﻗﺎﻝ ﻗﺎﻝ ﺭﺳﻮﻝ ﺍﷲ )ﺹ(« ﻗﺎﻝ ﺃﺑﻮ ﻋﻴﺴﻰ» :ﻗﺎﻝ ﻫﺬﺍ ﺣﺪﻳﺚ ﺣﺴﻦ ﺻﺤﻴﺢ«.
62
ا
Gا"HXم
ا.رات ا >&e4ا'@ >&'.4آ*Oا ;:L
e+ ,E .«lS L'.Aل
4)» :ها »آ [
ن ''.A >'Mت ه 3 ا ،«lS L'.4إذ أ ,
ا ،KR5و >Y6إذا آ 7 ~+أر إ' >+
#ر M eق)) :
.A : O ،آ [
7 ;&3ن(( ،أو ا@> ا> ا*<>:
م
9اس ،> Y :&3آ , »آ [
:7 8&SAا'. Uل 6اس .(26)«> Y
و*} eزت 7ا@+Nن ل >&eAإ
ا 7 e4+7 ،L'.4أ) Eا .إ
ا :9 Eأ U» :+ا@; 7 &3
Ls.ا?)ن أن 8' *4+ا?*7اد ،ا
4ر ن ~5Aاع اا);7 ...ا اe4+/ل
ا .إ
ا *?6 U Eاي BS+
إ«'A :
و t#ا *l6 L'.4ه':
- (26ﺭﻭﺍﻩ ﺍﻟﺒﺨﺎﺭﻱ ،ﻛﺘﺎﺏ ﺍﻟﺼﻠﺢ ،ﺑﺎﺏ ﻓﻀﻞ ﺍﻹﺻﺢ ﺑﲔ ﺍﻟﻨﺎﺱ؛ ﺭﻗﻢ ،2508ﺑﺴﻨﺪ M)» :إ59ق # 6ر
أ* 3 +ا*زاق أ* 3 *'. +ه'م 3أ 6ه**ة ر hا :3 yل ل ر9ل اy
)ﺹ(.«...:
63
* »ا3 57دا آ 7أ*7اد اع أو
ا' >3'2ا *A 4أن #Aر 'E) ;+l6
.3
ن ا?]ء اOK'A ;#5<A 4 * , lAآ أ ,
اع أو ا' >3'2أ.(27)«O'A n7
و Bآن ها ' 7 Eا'2ل ا'دي:+, c7 ،
ن
,.4ر 7ا'2ل ا ،3'4 /و, c7 46
ا*9Nاع إ
إYار ا?)Eم 2N6ب أو
ا@& 7 m.hا ،*E<4و& 7ا';،
و >Y6إذا آ \&A ~+ا?)Eم ،>''.Aل
&Yا :&3 yو» :L&9إذا L4.'9ر eل
ه&\ اس ;7أهَ& ُe ،L;Eل ا :yإ :+ه
ه\«) .(28و 7روا>» :أهَ&<7 ،«L;َE
ا?و
>I#6ا n<4أي " ;7أآ*OهL
هآ" ،و 7ا >+Oه ا< 3وه 9
هآ;.L
- (27ﺷﺎﻧﺮ ،ﻭﻟﻴﻢ :ﺍﻟﻄﺮﻳﻖ ﺇﱃ ﺍﻟﺘﻔﻜﲑ ﺍﳌﻨﻄﻘﻲ؛ ﺗﺮﲨﺔ ﺩ .ﻋﻄﻴﺔ ﳏﻮﺩ ﻫﻨﺎ ،ﺩ .ﻋﺒﺪ ﺍﻟﻌﺰﻳﺰ ﺍﻟﻘﻮﺻﻲ؛ ﻧﺸﺮ ﻣﻜﺘﺒﺔ
ﺍﻟﻨﻬﻀﺔ ﺍﳌﺼﺮﻳﺔ ،ﺍﻟﻘﺎﻫﺮﺓ؛ 1961ﻡ؛ ﺹ.52-51
- (28ﺭﻭﺍﻩ ﺃﲪﺪ ،ﰲ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺴﻨﺪ ﺍﳌﻜﺜﺮﻳﻦ ،ﺭﻗﻢ ،7360ﺑﺴﻨﺪ» :ﺣﺪﺛﻨﺎ ﻋﺒﺪ ﺍﻟﺮﺯﺍﻕ ﺃﺧﱪﻧﺎ ﻣﻌﻤﺮ ﻋﻦ ﺳﻬﻴﻞ ﻋﻦ ﺃﺑﻴﻪ
ﻋﻦ ﺃﰊ ﻫﺮﻳﺮﺓ ﻗﺎﻝ ﻗﺎﻝ ﺭﺳﻮﻝ ﺍﷲ ﺻﻠﻰ ﺍﻟﻠﻬﻢ ﻋﻠﻴﻪ ﻭﺳﻠﻢ«.
64
وا 7 L'.4ا?)Eم ،و،&@6 >Y6
bه*ة ا 42A >3'4ح ا? ،>,و*A
47 ،;s3ه ر ،;5وأ)@ ) ; ،ه
اE4)/م إ
أ* ا ،yوا [ 4وا،~O4
]
&3 LE5ء >K6 6 وا43ر آ K
3ص ،yو. Lbد.C
65
\A./أن R/ل :
ن <> ا'4.د أ* اس .Y إ,
ن ا ;> vIhا.دات & ،>Iوإ ,
ا'@ 7 >'E54ا<; >&'3 Uد>J&4@A ،م
آ*Oا ا ،*#وا#ق ،وا<#ء ...ل
<49آY&» :7ل إ
tS9ا*'e
&3 .4رواد ا<nء أن #&4ا )*7
و &.7اeة ار > &2ذ >6ا?ر،>h
و@J&4م ا49ام ر زا $ا7 > S
ا R$ا?و
اS+/ق ،ل ا?ل
ا?و
ا >&&eا*)&>45A / LM ،ج ا@<>
إ /إ
> &&> ا 6 7ا*)&>«...
OCا اCZم /ا
إqeح
أ KSأن O-/ل Cا آ,-ا
ا,ا
HاXو
<: wzxاا cوادات،
وا=qAق = و ا ,4واr
،
Rذا G
Kذ[ eر KRدا ه YOا
ب
،Rو x.ا
R ا Zا` ,d
...
ذ[.
،Rآ eد? ،وا :,ة ا; ،
66
وأ wiا ،7وا
أن Mرك
7ء ,iأ Sأ7 _,iس, ،
,وف و C7ا ،,"7و ;.
67
أ ،+وا '.ا3'4 /
ه ا?'3ل )ا;Bت ،ا.'2ت،
ا3'2ت (...ا >3'4 /ا 4أ;7 '3؟:
ي 2ل /.0أ 7 '3أ K
ا .......................3'4
...................................................1
...................................................2
...................................................3
...................................................4
...................................................5
} 4وأها7
ه } 4وأها 7ا*Eى ،ا'.
ا*#6 ،3'4 /ا)>؟:
...................................................1
...................................................2
...................................................3
.....................................................
68
اRe54
ه ،4} ~ee) R56وأJ2+ت أها7 7
ا;Bت ا >3'4 /ا 4أ;7 '3؟:
.1ا -.=.......................yCا.%.............@R
.2ا -.=.......................yCا.%.............@R
.3ا -.=.......................yCا.%.............@R
...................................................................
ا<Eءة
ه ا' #اي أ] 7 ،:&Iا '.ا،3'4 /
##46 > 3 :؟:
.1ا -.=......................yCاRق.%............
2ا -.=......................yCاRق3 .%............
ا -.=......................yCاRق.%............
...................................................................
69
ا?هاف ا>3'4 /
ه &;Bت ا 4أ ;7 '3أهاف وا ،>5h
ه 2c6ز؟:
.1ا...................yCاCف.............................
.2ا...................yCاCف.............................
.3ا...................yCاCف.............................
...................................................................
ا?وت
ه &;Bت ا 4أ L&9 ;7 '3وت،
وا thو ،YZه؟:
............................................................1
.............................................................2
.............................................................3
...............................................................
...............................................................
70
اJ
ه ا ~ اي 7 :6 '.+ه ABآف Re54
أها;7؟:
.............................................................1
.............................................................2
.............................................................3
...............................................................
...............................................................
ا>3'2
ه K E+ن 7 ،ا;Bت ا 4أe*7 ،;7 '3
& '.ا ،3'2أم *7 >3J+د>؟:
.............................................................1
.............................................................2
.............................................................3
...............................................................
...............................................................
....
71
ا'Ue
ه ا' Ueا4/ ;6 '.+ 4ر n3
7ا; >Bا 4أ ،;7 '3وه AأY؟:
.............................................................1
.............................................................2
.............................................................3
...............................................................
...............................................................
اLe4
ه ،A*@ LK e+ 5+وه ها ا'&3 Le4
ود ،Rأم ه ا43ري؟:
.............................................................1
.............................................................2
.............................................................3
...............................................................
...............................................................
....
72
اe
ه ا'@ eح ،6 :6أم ه 'ع و<@*
*@<Aا B؟:
.............................................................1
.............................................................2
.............................................................3
U<6ا?&9ب
U<6ا?&9ب أآ 8' 3 4اeط ا* 4أ;A
7ها ا4Eب /J ،إه >'$
&3ا'ر8
ا >3'4 /ا 4أ '4+إ;؟:
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
73
تHq@ و
Comments and observations
...................................................
...................................................
...................................................
...................................................
...................................................
...................................................
...................................................
...................................................
...................................................
...................................................
...................................................
...................................................
...................................................
...................................................
...................................................
...................................................
...................................................
74
ا<;*س
4 ....................................................................................>e
آ*eA mأ ها ا4Eب 5 ...........................................
75
ا>#.
54 ...........................................................................
76