@Gkhan Erko

@Oytun Doan
Az sonra okuyacaklarnz bakp aratrmanz ve doruluundan emn olmanz n !erek ve tara"sz
kaynaklar tara"ndan dorular !rmenz temenn edyorum# Ayryetten kaynaklar verlmtr$
aratrablrsnz# %ay!lar##
&
'()rk mllet daha dndar olmaldr### Dnme bzzat !eree
nasl nanyorsam$ yle nanyorum#*
+usta"a ,emal Atat)rk
Atat)rk-)n dn anlay ve dn konusunda zled poltka$ onyllardr baz arpk yorumlarn ve yanl
anlamalarn hede" olmu br konudur# ,end materyalst "else"elern Atat)rk-e mal ederek
merulatrma abas ne !ren br ksm dn aleyhtar marksst evreler$ .)y)k /nder-n laklk
lkesn 0dn aleyhtarl0 !b yorumlamaya almlardr ve halen de bu abay s)rd)rmektedrler#
Oysa tarhsel !erekler$ Atat)rk-)n dne bakn ve uy!ulad dn poltkasn nceledmzde$ ok
daha "arkl br tablo le karlarz1 Atat)rk$ hem son derece samm br dndardr$ hem de ()rk mlletn
ayakta tutan deerlern banda !rd)) dnn toplum tara"ndan anlalmas ve doru uy!ulanmas
n b)y)k br aba !stermtr#
Atat)rk-)n Dndarl
Atat)rk$ Allah-a ve 2slam-a nanan samm br dndardr# 3ek ok sz)nde ve tavrnda bunu !reblmek
m)mk)nd)r# .)y)k /nder$ brok konumasnda$ samm ve ten br eklde Allah-tan$ 2slam-dan ve
,uran-dan say! ve ballkla bahsetmtr# 4z# 3ey!ambermz vm) ve ()rk mlletne$ !erek dne
sarlmay ve daha dndar olmay tavsye etmtr#
Atat)rk$ 5 6ubat 789: tarhnde$ .alkesr-dek 3aa ;am-nde verd hutbede kendsn dnleyenlere
2slam-n y)celn yle aklamtr1
0Ey mllet$ Allah brdr$ an b)y)kt)r# Allah-n selamet$ sev!s )zernze olsun# 3ey!ambermz
E"endmz 4azretler Allah tara"ndan nsanlara dn !erekler duyurmaya memur ve el selmtr#
.unun temel esas$ hepmzce blnmektedr k$ <)ce ,uran-dak anlam ak olan ayetlerdr# 2nsanlara
"eyz ruhu verm olan dnmz son dndr# En m)kemmel dndr# =)nk) dnmz akla$ manta$ !eree
tamamen uyuyor ve uy!un d))yor#0 >Atat)rk-)n %ylev ve Demeler$ clt 9$ %#8:?
.)y)k /nder$ 789@ ylnda se Al Aza Bnal sml yaknna$ 4z# +uhammed hakknda unlar
sylemtr1 0O Allah-n brnc ve en b)y)k kuludur# Onun znde bu!)n mlyonlarca nsan y)r)yor#
4erkesn ad slnr "akat O sonsuza kadar l)ms)zd)r#0 >3ro"# Dr# Ctkan ,ocat)rk$ Atat)rk-)n Dkr ve
D))nceler$ s"#7:E?
.enzer eklde$ Atat)rk$ ()rk mlletnn dndar olmas ve dn deerlern muha"aza etmes !eren
'()rk mllet daha dndar olmaldr$ yan b)t)n sadelyle dndar olmaldr demek styorum# Dnme
bzzat !eree nasl nanyorsam$ ona da yle nanyorum# .lnce ters$ lerlemeye en!el hbr ey
ermyor* szleryle tevk etmtr# > Atat)rkF)n %ylev ve Demeler$ clt :$ %# :G ?
Aadak szler de ona attr1
0+lletmz$ dn ve dl !b kuvvetl k "azlete sahptr# .u "azletler hbr kuvvet mlletmzn kalp ve
vcdanndan ekp alamamtr ve alamaz#0 >Atat)rk-)n %ylev ve Demeler$ clt 9$ s"# @@?
0.)y)k br nklap yaratan 4azret +uhammed-e kar beslenlen sev!$ ancak onun ortaya koyduu
"krler$ esaslar korumakla tecell edeblr#0 >6emsettn G)naltay$ Blk) Der!s$ say 7GG$ s"#H?
0;amlern mukaddes mnberler halkn ruh$ ahlak !dalarna en y)ksek$ en verml kaynaklardr#
+nberlerden halkn anlayablece dlle ruh ve beyne htap edlmekle m)sl)manlarn v)cudu canlanr$
beyn temzlenr$ man kuvvetlenr$ kalb cesaret bulur#0 >Atat)rk-)n %ylev ve Demeler$ clt 7$ s"# 99E?
Atat)rk-)n$ 2slam Dn-n$ ,uranI ,erm-$ 4z# 3ey!amber ve dn m)esseseler ven t)m bu szler$
O-nun dnmze olan ten balln !steren somut ve tartlmaz bel!elerdr# .u ballk$ sadece
szlernde del$ uy!ulamalarnda da aka !r)l)r# 4a"tann bell !)nlernde$ %adettn ,aynak$ Jyaz
Ahmet .anolu$ +srl 2brahm$ 4a"z <aar$ 4a"z Aza$ 4a"z Dahr$ 4a"z ,emal ve 4a"z Jubar !b
dnemnn en nde !elen ha"zlarn ararak ,uranI ,erm okutturmu ve okunan ayetlern te"sr ve
aklamalarn yaptrmtr# Atat)rk bu aklamalar l!yle zlem ve zaman zaman kends de sorular
sorarak katlmtr#
Atat)rk-)n dndar kln !steren szlernden en anlaml olan se$ kukusuz ve"at etmeden ncek
son szlerdr# .abakan kanalyla t)m d)nyaya aklad ve ()rk mlletne manev br vasyet ntel
tayan bu son szlernde Atat)rk unlar sylemtr1
0.)t)n d)nyann m)sl)manlar Allah-n son pey!amber 4z# +uhammed-n !sterd yolu takp etmel
ve verd talmatlar tam olarak tatbk etmel# ()m m)sl)manlar +uhammed- rnek almal ve kends
!b hareket etmelK 2slamyet-n h)k)mlern olduu !b yerne !etrmel# Lra ancak bu eklde nsanlar
kurtulablr ve kalknablrler# >Jedm %enba$ Atat)rk$ A#B# Dl$ (arh$ ;ora"ya <ay#$ s"# 7G9$ 7858?
Atat)rk-)n Dne 4zmetler
Atat)rk-)n ksel dndarl$ uy!ulad dn poltkasnda da etkl olmutur# .)y)k /nder-n
;umhurbakan s"atyla ()rkye-y ynett 7E yllk s)reye baktmzda$ dnn doru anlalmas ve
yaanmas n cdd br aba !sterdn !reblrz#
Atat)rk bu amala Dyanet 2ler .akanl-n oluturmutur# 4alhazrda m)sl)manlarn dn hzmetn
y)r)ten Dyanet 2ler .akanl$ bu!)n onbnlerce klk kadrosuyla$ m)sl)man ()rk mlletne
yllardan ber dnmzn esaslarn retmektedr#
Atat)rk$ ,uran-n ()rk toplumu tara"ndan anlalmas ve dolaysyla uy!ulanmas n b)y)k aba
!stermtr# 789HI78:M yllar arasnda$ ,uran te"sr ve meal olarak 8 b)y)k eser hazrlanmtr#
Dnemn en nde !elen dn almlerne hazrlattrlan ve ok ttz almalarn )r)n) olan bu eserlern
heps$ bu!)n de en muteber kaynaklar arasnda yer almaktadrlar#
Atat)rk-)n ()rkye ;umhuryet-ne kazandrd laklk lkesn 0dn aleyhtarl0 !b yorumlamaya
alan materyalst !ruplarn b)y)k br arptma yaptklar se aktr# Nakle dn aleyhtarl !b br
anlam verlmes$ ancak sz konusu !ruplarn zenp rnek aldklar kom)nst reOmlerde olur# %taln-n
%ovyetler .rl-nde$ Enver 4oca-nn Arnavutluk-unda ya da +ao-nun ,zl =n-nde !r)l)r# .atl
anlamda laklk$ t)m vatandalarn dn nanlarn ve bunlarn !ereklern stedkler !b yerne
!etreblmeler z!)rl))d)r# ,ald k Atat)rk$ sz konusu laklk anlayndan br adm daha ler
!derek$ ()rkye ;umhuryet-ne 02slam dnnn doru anlalmas ve yaanmas n0 aba harcamay
da br !rev olarak y)klemtr#
.u almalarn$ dn ortadan kaldrmak del$ aksne dn nanc toplumda yaymak ve !)lendrmek$
te yandan dn adna yaplacak yanl yorumlar en!ellemek amac !)tt)) aktr# Atat)rk-)n 0dn
kurum0 olarak tanmlanan merkezlern kapatlmasPtekke$ t)rbe ve zavyelerPyn)ndek
!rmlernn amac da$ bu kurumlarn deOenere olmu ve dn nanlar yerne hura"eler savunur hale
!elm olduklarn !rmesdr# <an bu khne kurumlarn tas"yes de$ yne dne destek olmak amacyla
yaplm hareketlerdr#
Cnutulmamaldr k$ bu!)n )lkemzn bnlerce camsnde m)sl)manlar badetlern rahata yerne
!etreblmekte$ mnarelerden ezanlar okunmakta$ mlletmzn rades Atat)rk-)n 789G ylnda dualarla
at ()rkye .)y)k +llet +ecls-nde serbeste tecell etmekte ve bayramz z!)rce
dal!alanmaktadr# 6)phesz k$ bunlarn t)m)$ Atat)rk-)n sayesnde m)mk)n hale !elmtr#
.u hzmetler nedenyledr k$ Atat)rk ve"at ettnde$ dnemn 4ndstan 2slam .rl .akan olan ve
daha sonra 3akstan Devlet-nn kuruculuunu yapan +uhammed Al ;nnah$ )z)nt)s)n)
0O-nunahsnda yalnz 2slam alem del$ b)t)n d)nya en b)y)k nsanlardan brn kaybett0 "adeleryle
dle !etrmtr# >3ro"# Dr# 2smet Grtl$ Atat)rk$ Naklk ve Dn$ Anesans Der!s$ 6ubat 7887$ s"#9G?
Atat)rk$ 2slamFa nanan samm br dndar olarak lakl dn ve vcdan z!)rl))n)n temel olarak kabul
etmtr#
%onu
Atat)rk-)n bze brakt mras$ her konuda olduu !b$ dn ve laklk konusunda da modern ()rkye
n yol !stercdr#
.u!)n ()rkye-de dn ve laklk adna k "arkl kamp olutuu$ bu kamplar arasnda cdd br !erlm
yaand br !erektr# Ama bu yapay !erlm$ Atat)rk-)n uy!ulad "orm)lle z)mleneblr# Atat)rk$
2slam-a nanan samm br dndar olarak$ lakl dn ve vcdan z!)rl))n)n temel olarak kabul
etmtr# 0Gerclk0 olarak tanmlanan tehlkenn se dnn kendsnden del$ dne sokulan hura"elerden$
batl nanlardan ve arpk yorumlardan kaynaklandn !rm) ve bunlar dnden temzlemek n
aba !stermtr#
.ze d)en !rev$ Atat)rk-)n de yapt !b$ hura"alere ve batl nanlara kar !erek 2slam-
savunarak ve reterek m)cadele etmek$ te yandan da Atat)rk-)n mrasn 0dn aleyhtarl0 !b
!stermek steyen materyalstQmarksst odaklara kar tavr almaktr# 5E# za"er ylna ulam olan
;umhuryetmz nce 5E yllara tayacak olan "orm)l budur#
A(A(BA, D2<OA ,21
0D2J%2L +2NNE(NEA2J DERA+SJA 2+,AJ <O,(CA0
Atat)rk-)n 0dnsz mlletlern devamna mkan yoktur0 sz)yle$ 2slam-n ()rk +llet-nn bekas n
tad nem vur!ulad$ blnen br !erektr# (arhsel ve toplumsal !ereklere baktmzda$ bu
sz)n ok doru olduunu aka !r)r)z#
.r mlletn "ertlern brbrne kenetleyen en !)l) ba dndr# (arh$ ne kadar zor artlar altnda olursa
olsun dn ve mll deerlerne sahp kan mlletlern her zaman ayakta durabldne dar saysz
rnekle doludur# Der tara"tan dn balar zay"$ hatta dnsz toplumlar tarh sahnesnde ok ksa
s)reler boyunca yer alablmler ve zaman nde asmle olup !tmlerdr#
3ek bunun sebepler nedrT
7? Dn$ br ahlak sstem ve yaay bmdr# 2nsanlara doruyu ve yanl ak olarak rettnden
dolay$ dn deerlere sahp br$ yyle kt)y) brbrnden ayrmasn blr# Dnn varolmad br ortamda
se yardmlama$ d)r)stl)k$ ho!r)$ adalet$ "edakarlk !b deerlern hbrnden sz etmek m)mk)n
olmaz# Dn yoksa$ ahlak da yokturK d)r)stl)k$ "azlet$ adalet de yoktur# .u$ kukusuz toplumun
)r)mes ve yokolmas anlamna !elr#
9? 2nsan nsan yapan ahlak deerler !eerlln ytrd ve yokolduu taktrde$ toplumun her kesm
ve her "erd bundan nasbn alr# 4er brey sadece kendsn umursayan ve der h kmsey
nemsemeyen brer ayr 0para0 halne !elr# ()m)yle dn br kurum olan ale ve yne kayna dn olan
evllk m)esseses ortadan kalkar#
:? .u ark br kere lemeye balad taktrde$ devletn oturmu d)zenn ve mlletn yerlem
dokusunu da akl almayacak eklde tahrp eder# =)nk) devlete ballk$ vatan sev!s !b )st)n
vas"lar yne dn nanlarn sonucunda !elm zellklerdr# Dn olmayan$ dolaysyla vcdan
duy!ular !elmem br nsann mlletn$ bayran sevmes$ devletne hzmet uuru nde almas$
karlk beklemeden !ece !)nd)z vatan n nbet beklemes elbette d))n)lemez#
H? Dne nancn ortadan kalknn br baka tehlkel yn)$ nsanlarn yava yava pskoloOk sorunlara
malub olmaya balamasdr# %u oranlarndak art$ k ve uyuturucuya ynel$ "uhu patlamas$
huzursuzluk ve atma ortam toplumun pskoloOk adan yprandnn en somut alametlerdr#
%osyal adaletszlk ve ekonomk skntlarla beslenen bu !erlm$ ksa s)re nde adeta toplumsal br
cnnete dn))r ve bunun sonucunda da toplum paralanr#
E? Dn deerlern$ markszm$ anarzm !b bl)c) ve terrst deoloOlere kar en salam en!el tekl
ett tarh boyunca brok tecr)beyle kantlanmtr# Dn deerlern ortadan kalkmas halnde$ kken
marksst deoloOye dayanan anar ve terr)n hortlamas$ terr r!)tlernn !)lenerek tara"tar
toplamas ve mll brlmz tehdt etmes kanlmaz olacaktr#
/rnen ()rkye-y ele alacak olursak$ Dou ve G)neydou Anadolu-dak dndar vatandalarmz$
kom)nzmn dne b)y)k br d)manlk besledn blmekte$ kom)nzmden ve dolaysyla bl)c)
kom)nst r!)tlenmelerden uzak durmaktadrlar# Jtekm$ bunun blncyle devletmz de bu bl!ede$
halkn dndar olmasn ve dn deerlern muha"aza etmesn tevk etmektedr#
()m bunlara ve Atat)rk-)n belrtt 0dnsz mlletlern devamna mkan yoktur0 sosyoloOk !erenn
tarhtek somut delllerne dayanarak syleyeblrz k$ ()rkye-nn bekas n dn kmlmzn
korunmas ve !)lendrlmes hayat neme sahptr#
.)y)k /nder Atat)rk-)n tespt ett bu !erek$ !elecemzn de ekllenmesnde b)y)k rol
oynayacaktr# 9GGG-l yllar modern$ ada ve re"ah d)zey y)ksek br ()rkye olarak karlamak
steyenler$ bunun ancak dn kmlmzn korunmas le !erekleeblecen blmeldrler#