Bayramda vriz Ky Enstits Ailesi

vriz Ky Enstits'nden retmen ve renciler ( ortadaki Ulukla'l !e"met Ali Eren'dir # d$%&%% '

4274 SAYILI KANUNUN TATBKATINDA LK ADIM

M. Ali Eren - Bartn lk retim Mfettii lkretim Dergisi - 15 Aralk 1944

194 !ln"a #a$i %er&i!e Enstits'n"en (ktm. )ita*i!erlik "e+resin-"e!im. Bartn'"a +a$ife!e &a-
la"mn (n, a!n"a -alilikten &ir emir al"m. Blgeme +erilen +e alt a! s.nra /! Enstitsn"en
gele,ek .lan retmen i(in .k0l +e retmen e+lerinin !a1lmas2 &e nf0sl0k &ir aile!e !ete,ek ka"ar
t.1ran .k0l i(in alnmas2 ilerin $amann"a &e3ema3al &itirilmesi nemle isteni!.r"0.

Belli ki2 (eitli iklim &lgeleri i(in 3a$rlana,ak .lan .k0l 1l4nlar2 memleket mimarlar arasn"a
a(lan msa&aka &ira$ ge( neti,elen"iin"en ge( gelmi2 &0 "a iin ge( kalmasn m0,i1 .lm0. ster
isteme$ &0 ( k! &ira$ sknt (eke,ek. 5akat "ier k!lerin &0 sknt!a "memeleri i(in a,ele te"&ir
almak l4$m geli!.r.

/.m0 ka$alar"an &lgeme +erilenlerle &irlikte 676 k!m +ar. 8er &irinin nf0s0n02 ek.n.mik +e
s.s!al "0r0mlarn a!r a!r in,eli!.r0m. Ekserisi 69-49 e+lik2 "a &alarna2 tarlalarna (er &eer gr01-
lar 3alin"e ser1ilmi "ank &ir 3al"eler. B0 k!lerin t.1ra (.k "ar +e i t0ta&ile,ek k!l erkekleri
ma"en i mkelle:!etine t4&i. ;llarnn !ar gnlerini ma"en .,aklarn"a ge(iri!.rlar. Ana".l0'n0n "ier
&lgelerin"eki i mkele:!etine t4&i .lma!an2 t.1l0 +e &!k(e k!lere na$aran g( artlar altn"a
&0l0nan k!lerin "e ilk retimi en ksa &ir $aman"a2 k!l! sknt!a "rme"en2 ger(ekletirmek
1l4nl +e !lma!an &ir ira"e ile (almaa &al. Be !llk &ir 1l4n !a1l"<
1. Be !l i(in"e &tn k!lere retmen gn"erilmesi salana,ak.
6. 676 k!n .k0llar &e !l i(in"e !a1trla,ak.
. 8emen ekserisinin geliri ma3"0t .lan k! &t(elerine .k0l inaatna sarfe"ilmek $ere fa$la 1ara
k.nmamas i(in .k0l ara$ilerinin "er3al aln1 ime,e s0reti!le k!l!e ektirilmesi= ma3s0l 1aralarnn
.k0l inaatna sarfettirilmesi.
4. /!llere &0 ileri gnl 3.l00 ile !a1trmak i(in 1r.1agan"a!a geni l("e !er +erilmesi.

Enstit!e ren,i se(imi i(in +a$ife alan retmen +e eitmenler &lgenin "rt &ir &0,ana "al-
"lar. En &!k sil43m$2 k!l! irat +e ikna k0++eti. %rk k!lsnn inan"rana kar &alanmamas
imk4ns$. Bir 3amle"e 199 e !akn (.,00 /! Enstits'ne gn"er"ik. B!le,e ge(en !llar"a gi"enlerle2
eitmenler +e retmen .k0l0 me$0nlar ile &irlikte &e !l i(in"e &tn k!lerin retmene ka+0mas
ii 3al !.l0na gir"i.

Da3a s.nraki !llar"a gele,eklerle retmen .k0l0 me$0nlar e3irlere alna&ile,ek. 5akat Enstit!e
k$ (.,00 gn"ermek ii ma3"0t kal!.r. Maarif M"r'nn +e >.ng0l"ak ?arti Mfettiinin "e+aml
!ar"m +e ga!retlerine ramen &lgem"e k! .k0llarn"aki k$ (.,0klarnn &irin,i snftan &ein,i snfa
ka"ar !$"e ".ksan&eten fa$la :re +ermi .lmas iin m0+a@aki!etsi$-liin"e 4mil .lmakta"r.

/!lerin kalnmasn"a e&e2 s33at mem0r0 +e retmen gi&i elemanlar i(in"e k! &a!anlarnn "a
geni l("e "e+ almalarna i""etle i3ti!a( 34sl .l"00n"an "er3al &lgem"e seki$ tane !atl .k0l
a(tk. B0 .k0llara iler"e /! Enstitsne gn"erilmek $ere 3er k!"en &irer k$ (.,00 al"k. /sa &ir
$aman"a 699Ae !akn k$ (.,00n0 t.1la"m$"an Enstit!e k$ (.,00 gn"ermek ii ken"iliin"en
salan".

in 1r.1agan"asna gelin,e< /a$ann k!lerin"en &irin"e ".m0 +e !etitii m03itin 1sik.l.*isini
"erin"en ka+ram +e 3erkesin 3rmetini ka$anm .lan Bartn Brta Bk0l M"r 3san At0keren'e
mra,aat ettim2 kararlatr"m$ e!ler 0nlar .l"0<

1. Ma3allC ga$ete"en fa!"alanarak k!lleri a!"nlatmak.
6. M03tarlar t.1lants !a1arak 4674 sa!l /an0n0 anlatmak +e iin nemini ka+ratmak. B0 t.1lant-
lar"an s.nra &ele"i!enin +e 8alk E+inin !ar"m ile m03tarlara (a! $i!afeti +e msamere +ermek.
. Btn ilk +e .rta .k0l retmenlerinin temas"a &0l0n"00 3erkese ilk retim 3akkn"a 3a!rl telkin
!a1malarn salamak.
4. 8alk e+in"e k.nferanslar terti1 e"erek mem0rlara2 e3irli!e +e 3erkese ilk retimin nemini
ka+ratmak.
5. /!lere gi"en ta3sil mem0r02 si33at mem0r02 retmen gi&i 3kmet mem0rlarnn &0 30s0staki
!ar"mlarn temin etmek.
D. Mmkn .l"0k(a !a1lan iler $erin"e sergiler a(mak.
Bk0l inaatn"a "a k!l! sknt!a "rmemek i(in 676 k! .k0l0n0n !a1lmasna &ir"en &ala"k.
A,ele !a1la,ak .k0llar 3ari( "ier iki !$ k! .k0l0n0n inaatn !le &ir 1l4na &ala"k<
Birin,i !l .k0l0n ta2 k0m2 kire( +e "ier ara(larn temin etmek.
kin,i !l "0+ar ksmn &itirmek. E(n, !l (at altna almak.
Dr"n, !l "eme2 ta+an2 ka1 +e 1en,ereleri !a1mak.
Bein,i !l"a i +e "ers ara(larn2 sralar +e saire!i temin etmek.
-ali +e /a!makamn tam &ir m$a3areti2 (.k ener*ik +e srati intikal sa3i&i .lan Maarif M"rmn2
rasla"m$ g(lkleri sratla gi"ermesi2 "e+aml ika$ +e iratlar ile tes&it ettiimi$ e!ler"en &!k &ir
ksmn tat&ik ettik. B "ere,e"e ki ka3+eler"e2 1a$arlar"a2 k!ler"e +e na3i!eler"e 3erkes ilk retim
$erin"e k.n00!.r"0. Fm0mi al4ka"an sratle fa!"alanmak l4$m"2 3ar,ra3 falan "n1 +akit ka!-
&etmek ".r0 .lma"n"an !anm"a &ir ge$i,i &aretmen +e .n0n se(tii &ir eitmenle &irlikte "er3al
!.la (ktk. )a&a3lar afakla &era&er 3areket e"i!.r2 akamlar ge( +akte ka"ar ,e&rC !r!le +e 3er
k!"e 4674 sa!l kan0n0n 6G in,i ma""esine gre &e kiilik k0r0l tekil e"erek gn"e .rtalama .larak
"rt &e k!n ara$isini +e .k0l !erini tes&it e"i!.r"0k. B0 s0retle &ir 3amle"e 199 k!"e i &itiril"i.
Ara"an ge(en iki a! i(in"e .k0l !erleri tes&it e"ilmemi k!ler"en itira$lar (.alma!a &ala". Bir
ksm k!ller +e k! M03tarlar<
HMfetti &e!2 "i!.rlar2 !anm$"aki k!ler .k0llar i(in ta +e k0m 3a$r ettiler. %emel &ile atanlar
+ar. Bi$im k!ller &i$i sktr!.rlar. Bi$ ne"en .nlar"an geri kala,a$. Alla3 akna &i$im k!n .k0l
!erini "e &ir an e++el &elli e"i+erin "e &i$ "e ie &ala!alm. Ii+ar k!ller (alrlarken &i$im !atmam$
g,m$e gi"i!.r..J
Bk0l !a1m iin"e k!ller arasn"a reka&et gir"ii grl"n"en geri kalan k!lerin .k0l !erlerini
"e tes&it e"erek 676 k!n .k0l inaatna &alanm .l"0. Bk0l inaatn"a &tn k!ler"e &irin,i !l 1l4n
m0+a@ak!etle tat&ik e"il"ii gi&i k!lerin &!k &ir ksm ikin,i !l 1l4nn +e &a$lar "a (n, !l
1l4nn ken"iliklerin"en &itir"iler.
676 k!"en ara$i ta3sisi erken &iten seksen&einin .k0l ara$ilerini ektir"ik +e ma3s0l 1aralarn .k0l
inaatna sarfettir"ik. #ele,ek !l 676 k!n .k0l ara$isi ekile,ek2 3a+alar msait gittii tak"ir"e ta3min-
lere gre 199-159 &in lira arasn"a ma3s0l alna,ak2 &0 1aralar .k0l inaatna sarfe"ile,ek. B0 s0retle
geliri 1ek ma3"0t .lan k! &t(elerine 3emen 3i( 1ara k.nma"an !l"a 69 gne ka"ar .lan i mkelle-
:!eti ile .k0llar !a1la&ile,ek +e k!ller 3i(&ir sknt!a "mi!e,ek.
5akat &0 ara"a &irka( k!"e ie fesat kartrmak iste!enler "e (kt. Bil3assa &0nlar"an K#.?.L
k!n"e &ir k!l (.k ileri gi"i!.rm0. /en"isi (alma" gi&i &akalarn "a iten alk.!mak isti!.rm0.
retmenin +e i3ti!ar 3e!etinin i3&ar $erine k!e gittim.
;.l"a< 4674 sa!l kan0n0n 11. in,i ma""esinin B!k Millet Me,lisiAn"e m$akeresi esnasn"a
;ksek Me,lisin ne &!k &ir 3assasi!etle &0 ma""enin $erin"e "0r"00n02 m03terem Maarif -ekili'nin
+e m0+akkat en,men reisi )al43 ;arg'nn &0 gi&i a3+al"e lk retim Mfettiinin ta3kikat !a1mas +e
ta3kikat e+raknn /a!makamlk !.l0 ile ma3keme!e +erilmesi 3akkn"aki 3kmet l4!i3asn m"afaa
e"en ;ksek Me,liste k0++etli itira$larla karlal" +e &ir ksm :kirler mfettiin "aima retmeni
ilti$am e"e,ei2 ta3kikatn $a&ta!a +erilmesi l4$m gel"ii merke$in"e t.1lan" +e en s.n lk retim
Mfettii'nin ra1.r +ermesi s0reti!le l4!i3a"a ta"il4t !a1larak ka&0l e"iliine "air mnakaalar $i3nim"e
,anlan!.r +e &0 +atan"a ,e$a grme"en 0m0mi ie nasl kata&ile,eimi "n!.r0m.
/!e gelin,e &0 a"amla !arm saat ka"ar k.n0t0m. -a$ifenin &!kl 3akkn"a ken"isini ikna
ettim. ;a1tklarna 1iman .l"0. Dier k!ler"en "a3a fa$la (ala,an s!le"i. B0n"an s.nra "a &0
a"amla meg0l .l"0m. 8akikaten .k0l0n "eerli &ir !ar"m,s .l"0. Dier &ir(.k k!ler"e (kan 0fak
tefek &a$ aksaklklar a!n !.l"a 3allettik. B "ere,e"e ki 676 k!n ara$ileri tamamen alnm2 &ir(.k
.k0l +e retmen e+leri !a1lm +e geri kalanlarnn "a inaatlar 3a!li ilerlemi .l"00 3al"e .n &irin,i
ma""e!e gre &ir tek k!l ma3keme!e +erilmemitir.
Btn k!ller stn &ir ga!retle (alarak .k0llarn !a1!.rlar. )e+in(le (alan k!llerin !ann"an
kal& ra3atl i(in"e a!rl!.r0m. M03terem -ekilimi$in &0 kan0n0 alarak Me,listen (ka,a sra"a s!le-
"ii s$lerin s.n ,mleleri $i3nim"e ,anlan!.r<
HArka"alar< &0 kan0nla %rk Milleti2 B!k Me,lisiAne Minnettar"r. B0 kan0n0 gsme &asarak
30$0r0n0$"an gi"i!.r0m. Mkt an"an iti&aren &tn +a$ifeli arka"alarmla &era&er &0n0n tat&ikat
0r0n"a ,anla &ala (ala,a$.J
8akikaten %rk k!ls &0 kan0n0 3a$rla!anlara +e B!k Millet Me,lisiAne e&e"C .larak minnet"ar"r.
M. Ali Eren K1944L

N.t < #rnt +e sesli anlatmn"an rnek i(in &akn$ <
BartnA"a %.ng0(A0n DirektiOeri!le ilgili k.n00!.r < 3tt1<PPQQQ.!.0t0&e.,.mPQat,3R+S&3),TkUi$l9
+ri$A"e HFl0kla 8.teliJ !aktrmas!la ilgili < 3tt1<PPQQQ.!.0t0&e.,.mPQat,3R+S+;GVm1G$teG
Me3met Ali Eren %m -i"e.lar < 3tt1<PPQQQ.!.0t0&e.,.mP0serPaeren194WgP0
Bir Eitim,inin Dn,e +e Anlar XX < 3tt1<PPen.,alame..,.mP&..ksP996GD&7,4e&7591G4
8akk %.ng0( Klk r. #en.M".L < 3tt1<PPtr.Qiki1e"ia..rgPQikiPYI4YB9smailZ8akkYI4YB1Z%.ng0YIYA7
8asan Ali ;,el KMilli Eitim BakanL < 3tt1<PPtr.Qiki1e"ia..rgPQikiP8asanZYIYG6liZ;YIYBI,el


/en"isine H;,elJ
KMilli Eitim Bakan
8asan Ali ;,elL
im$al
&elge!le
tak"irname
+erilmitir.

/en"isinin
#a$i Eitim
EnstitsAn"en
"ier ren,i
+e retmenlerle
&ir resmi
+ri$
/! Enstits
!llarn"an
ren,ilerle
&ir resmi
1959 ler"en
;ann"an
3i( a!rma"
emektar
"aktil.s0!la
&ir resmi
Me3met Ali Eren
1911-6991
Fl0kla
17 kar"ein 4. s
Brta.k0la gitmek
i(in e+"en ka(t
).n !llarn"a
kt13ane"e
(ekilen
&ir resmi
K19GGL