cvitas@chem.pmf.

hr 2010-11-25 01-struna terminologija

STRU!" T#R$% !&'&(% ) "
$islim *a je *o+ro ra,li-ovati terminologiju o* nomen-lature .na,ivlja/. !a primjer0
u -emiji imamo pravila -a-o sustavno tre+a tvoriti na,ive organs-ih ili anorgans-ih
spojeva. Ta-o se i, na,iva mo1e *ire-tno ,a-ljuiti o stru-turi mole-ula i o+ratno i,
po,nate stru-ture o*re*iti sustavni na,iv. Ta-av sustav ini nomen-laturu o*re2ene
,nanstvene *iscipline.
Terminologija se on*a +avi op3enitijim s-upom na,iva ,a pojmove unutar
o*re2ene *iscipline a u-ljuuje i nomen-laturu. U tom se smislu ra+i unutar Save,a
-emiara -ao 4to je %U5"6. 5ose+no se npr. govori o nomen-laturama organs-e i
anorgans-e -emije a pose+no o terminologiji unutar fi,i-alne ili analiti-e -emije.
!a,ivlje fi,i-alnih veliina je vjerojatno ne4to i,me2u pa +ih *ao pre*nost
op3enitijem terminu.
"utorima te-stova u priro*oslovlju esto se javlja pro+lem -a-o prevesti ne-i
struni termin ili ga je*nostavno usvojiti i, stranog je,i-a.
Prioriteti pri odabiru naziva:
1. Rije -oja nije naro*u prihvatljiva ne3e opstati. 7ato nema smisla o1ivljavati
8i,umrle8 .o*+aene/ termine.
2. Rijeima -oje su u sva-o*nevnoj upora+i ne tre+a mijenjati ,naenje0 a-o mo1e
*o3i *o +r-anja. To nam se *esilo s te1inom. !ijemci su to spretnije rije4ili9
eg,a-tnom fi,i-alnom pojmu pri*ali su novo ime Gewichtskraft .te1na sila/ -oje
se ne ra+i sva-o*nevno0 a te1inu .Gewicht/0 -a-o se ra+i u naro*u0 smatraju
sinonimom ,a masu .i ,a uteg/.
:. Uvrije1enost .tra*icija/9 8uho*ane8 .prihva3ene/ termine nema smisla mijenjati
jer to nu1no *ovo*i *o ,+r-e u -omuni-aciji .a glavni nam je cilj -omuni-aciju
ola-4ati i uiniti 4to pou,*anijom/.
;. <rvats-a rije ima pre*nost na* i,ve*enicom i, stranog je,i-a no pone-a*
ostaju *va termina u upotre+i i to ne tre+a +raniti .npr. o+ujam i volumen/.
5. 5ri tvor+i i,ve*enica anti-i je,ici .gr-i i latins-i/ imaju pre*nost na* 1ivim
je,icima
=. 'ogi-a na -oju smo navi-li u priro*oslovlju ne vrije*i +a4 uvije- u je,i-u. U
pravilu se i, ne-e strane rijei i,vo*i nova hrvats-a imenica0 a on*a i, nje
*aljnje i,ve*enice. !o tu pone-a* *ola,i *o o*stupanja. !a primjer0 i, rijeu
physis i,veli smo rije fi,i-a pa on*a imamo u op3oj upora+i *va pri*jeva
fi,i-i .logi-i i,ve*eno i, fi,i-e/ i fi,i-alni .uve*eno i, germans-og nastav-a
physikalisch ili physical/. $islim *a se uvrije1ilo *a te *vije rijei *anas imaju
ra,liita ,naenja u sva-o*nevnom hrvats-om je,i-u. Ta-o ja sa* *ajem
pre*nost neloginim na,ivima fi,i-alni ,a-oni0 fi,i-alna svojstva0 fi,i-alno
*ru4tvo i sl. na* loginije i,ve*enim i,ra,ima fi,i-i ,a-oni0 fi,i-a svojstva i
fi,i-o *ru4tvo. ."-a*emi- S. 5opovi3 ne-a mi oprosti>/
cvitas@chem.pmf.hr 2010-11-25 01-struna terminologija
?. 5re*nost imaju rijei i, -ojih se *alje la-4e i,vo*e *ruge. @ao po* =. mi smo i,
rijei mole-ula i,veli vi4e pri*jeva9 .i/ mole-uls-i0 .ii/ mole-ulni i .iii/
mole-ularni. Ta-o +i prof. Al. Simeon re-ao mole-uls-a masa0 mole-uls-a
or+itala .o* je*ne mole-ule/0 ali mole-ulni snop0 mole-ulni su*ari i sl. .o* vi4e
mole-ula/. $ole-ularna +iologija je uvrije1eni termin ia-o je relativno nov0 pa
ta-o i jo4 noviji mole-ularna me*icina. U engles-om postoji i,ra, molecularity
-oji on*a ra*ije prevo*im s molekularnost jer procjenjujem *a mole-ulnost ili
mole-uls-ost nemaju 4anse ,a opstana-. Slino0 nepravilno i,ve*eni pri*jev
spektralni ,a engl. spectral ima0 mislim0 +olje 4anse nego spe-tars-i.
B. @ra3i i,ra,i imaju pre*nost na* *uljim.