HAUSA – ZA:R

INDEX
a Asabar

A - a
a prep. •a; prt. káy. al'ada n. àl'a:dà.
a kan prep. nÉ. alade n. àle:dè.
a'a excl. á'à; excl. æ: å:; excl. albasa n. àlbása.
ò:'ôy. albashi n. wurßá lÂpm, see:
abin wuya n. wõn yêr, see: wõn. wurßa.
abinci n. nághat; n. ngÂtn alewa n. sÈwî:t.
cíghËn, see: ngÉtn. alhamis n. Malâ:r.
abokan karawa n. gyòmslì. alilliba n. gùÑ kìmsÈ, see: gùÑ.
aboki n. kâ:m. aljani n. mÉndŒ.
abu n. ngÉtn. alkahura id. gìrÈm; id. gyù:; id.
aburu n. zlà:t. pákcáwày; on. cy…:.
abuta n. kamdÉ. alkama n. álkáma.
acca n. cit. alkashafa n. àlkàshá:fa.
adada n. vì:n àdàdà, see: vì:n. alkawari n. àlkáwalí.
ado v.t. rŒtsÉ. al§awali n. àlka:li.
adu'a n. rwÍ:m. Allah n. AÓlla; n. CoghÑ; n. Da:
aduwa n. àdúwa; n. tapúÑdi. gwòpm coghÑ.
aduwa (yi ~) v.t. dwá:n. allallaka n. ná: pÍ:lŒm.
afa v.t. cop. alli n. mbôr.
agana n. mÉndŒ; n. na: sásandá. allura n. àllú:ra; n. kùré:she.
agogo n. àgo:go. amai v.i. gŒngá.
agwagwa n. àgwà:gwâ:. amarya n. amarya; n. gÈt mu:ri,
ai excl. áy1. see: gÈt.
aifuwa v.t. ßwa:. ambaliya id. f…:t.
aika v.t. shin. amma conj. àmmá:.
aikar v.caus. shindár. amsa v.t. ndi:.
aiki n. la:. amya n. bÈndÈ d…:m, see: bÈndÈ.
ainihin adj. ßwá:ghËn; adv. angarfa n. w…ghÑ wûl, see:
anihí; n. asali. wughÑ.
ainun adv. áynun; adv. náÑ. Angas n. Ngas.
aji n. lá:yi. anne n. árne.
ajiye v.t. kŒt; v.ti. ga:. ara v.t. kap.
akaifa n. mbŒs. arba'in num. táshi wupsŒ.
aku n. akú; n. kúle:rí. arba'in da biyar num. táshi
akushi n. gàÑzŒ. wupsŒ tÉ nandam.
akwai prep. •a; prt. àkóy; prt. arha id. kÉÑrËÑ; n. àrha.
káy. aro n. aro.
akwati n. àkwà:tì. arziki n.v. túghËn.
akwiya n. ma:t. Asabar n. Wólngi.
ashe bara

ashe excl. àshé:. attajiri n. mur ghÉ tâ:s; n. mur

ashirin num. táshi mbÈslÈÑ. ghÉ túghÉnì.
ashirin da biyu num. táshi atuni n. nyôghÑ dòngÈnì, see:
mbÈslÈÑ tÉ mbÉslŒÑ. nyôghÑ.
ashirin da •aya num. táshi auduga n. mbwâ:pm.
mbÈslÈÑ tÉ nàmbóÑ. auna v.t. ߌ:t.
asibiti n. ásŒßÉti; n. vì:n wughÑ, aura wa v.t. shí:l.
see: vì:n. aure n. awre; v.t. kap; v.t. kŒ:n;
asiri n. àsì:ri. v.t. vum.
aska n. wúslka. auta n. àwtá.
aske id. golaÑ goláÑ; v.t. wusl. aya n. nánjôk.
asuba adv. ta: ghÉ ßíslndi. ayaba n. àyàbà.
atala n. nérŒm. azakari n. kên; n. mbâ:p; n. sôl.
atili n. ßá:tsŒ. azara n. wumbŒli.
atishawa on. hÉttsÈy; v.i. getsÉ.

B - b
ba prt. bá:; prt. bà:; prt. ßá; prt. baka n. mâm1.
hÉÑ. baki n. vì:.
ba kyau v.i. •aghás. baki •aya id. kÉtkÉlÈÑ.
ba sa'a n. gìrghÈnì. bakin kogi n. bílâ:r; n. dandí.
ba (v) v.t. vŒr. bakin mutum (bishiya) n.
baba n. bà:bá. •irngŒl.
babba adj. dàdà:s; adj. dÈllÉk; bakwai num. wottsÉmay.
adj. ngótsŒ; adj. vàrì; id. ba§i adj. jì:; v.i. dip.
gÈzzlÈÑ; id. gùslkÈt; n. ba§i-ba§i adj. jì: jì:, see: jì:.
ngójìki. ba§in kai n. yîr jì:, see: jì:.
babban •an yatsa n. gùÑ tà:s, ba§o n. sÉmbËr.
see: gùÑ. bal-bal v.i. ÑŒs.
babu prt. bâ:2; prt. bá:bù. balbela n. zhákwâ:lá.
babur n. bà:bûr; n. mà:shîn. bambam adv. mari.
Badawa n. Mbât. bambanta v.t. bambantá.
baduku n. mur ghÉ rí:pkËn ban dariya adv. na: tá:•i.
lât. bana adv. jìnÉÑÉn.
ba•i adv. •i:n; adv. •†:n jìni, bango n. gungúmi; n. kár
see: jìndi. gùptŒ, see: kâ:r.
baffa n. yés da:. bante n. bèndi; n. go:ro.
bagaruwa n. gàmà:ruwa. banza adj. mbuÑlúÑ; id. ßútúk
baiwar Allah n. na: vyagh ßùtùk; on. ßË:m ßÈ:m.
dÈni. bara adv. te: jìni, see: jìndi;
Bajari n. Zhà:r. adv. tÍy jìni.
barba•a burar kare

barba•a v.t. fufút; v.t. fut2. bindiga n. bindÉgà; n. vì: wùt,

barci n. kúci. see: vì:.
bare n. mùghàn. bip on. bíp.
barewa n. sheta. birgima n. mbuluÑ.
bargo n. bàrgo; n. gòdò. biri n. bàmdì; n. gàri1; n.
bari prt. bàrí; v.t. kŒt; v.ti. ga:. nérŒm.
barkatai id. bàrkàdè:; id. bishiya n. gwà:s.
pÉkcíwày; id. pÉsËr. bishiya sp. n. burgàl2; n.
barkono n. àtá:roko; n. byà:r; n. da: gásl; n. dàtßelí;
bàrkúnda; n. tàttà:sày. n. dÈlŒlí; n. gó:ro gÍ:ghÑ; n.
barkwanci n. lághri. jìma:na; n. kálv…: longa,
Basaye n. Za:r. see: kálv…:; n. kwÍ:l; n.
bashi n. bá:shi. lagándi; n. matsara; n.
batir n. bá:tîr. mbok; n. mwàmwà; n. na:
za:ri; n. ngélaÑ; n. ngurup;
batsiya n. námzhèlì.
n. putúluk; n. shoghrígàda;
batso n. tsúkóßì.
n. slépm zhè•ì; n. wor
Bature n. Bàtú:re. kÉnga; n. yipká mbâ:p, see:
bauji n. pâ:m. yipká; n. zhàk mÍ:tn, see:
bauri v.i. kurßá. zhà.
baushe n. tà:rúwán fúla:ní. biskit n. bŒskî:t.
bauta v. bawtá. biya v.t. byá:.
bawa n. môn. biyar num. nandam.
baya adv. ká:ri; n. kâ:r. biyu num. mbÉslŒÑ.
bayan •aki n. kár vì:n, see: boka n. mur ghÉ zùghÑ; n.
kâ:r. zùghÑ.
bayani n. bàyá:ni. bokiti n. bo:kíti.
baza v.t. zlandár. bolok n. bÈlô:k.
bazara n. bazara. budurwa n. bÈdŒrwa.
ba-zata adv. woßát; id. bút; id. budurwan tashi n. gÈt shí:li,
cák; id. pát; id. pÍw; id. tús. see: gÈt.
beguwa n. gùsùm; n. shûÑ. bu•e adj. vàtì; id. bÈbzÈÑ; id.
benci n. gàlàÑ; n. kúmbûr. bughút; id. gàbzàÑ; v.t.
bi v.i. bot; v.t. lá:p. •ŒrÉ; v.t. ÑŒ:r.
bi ni da zugu n. gùrûk; n. buga v.t. dat; v.t. •u.
w…ghÑ vòràÑ, see: wughÑ. bugege id. but bút.
bi umarni v.t. lu:rá. bugu v.t. •u.
bida n. jìgu:rí. buhu n. bùhú.
Bijim n. KulúÑ. bukata n. bùka:táy.
biki n. bìki; n. dúr. bukka n. vì:n ßùp, see: vì:n.
bilu n. bÈndÈ. bulala n. ßótsŒ; n. zlàmbàr.
bincike v.t. woskát. bunsuru n. ngôghÑ.
burar kare n. ngâr.
burga cir

burga v.t. burgá; v.t. mbwa:. busasshe a.v. kúÑni; id.

burgu n. gÈrtÉl. kwaghap kwagháp.
burki n. bÉrki. bushe v.i. •a:r; v.i. kúÑ.
burkutu n. •û:. bushiya n. mbâp t…ghÑ, see:
Burmawa n. Burma:wa. mbâ:p; n. t…ghÑ.
burtu n. dŒri. butsu-butsu id. bùrzhùÑ.
busa v.i. fot; v.t. vat; v.t. vu:; v.t. bututu id. dùsùsùr; id. fóskár.
vut. buya n. bú:ya.
buzuzu n. ná: kùrúÑ nyòkí.

ª - ß
ßaci v.caus. malár. ßarke v.t. nju:t.
ßacin rai v.i. laráÑ. ßarna n. ßàrna.
ßalau id. but bút; id. ngóbzàÑ. ßaro-ßaro adv. vì: napti, see:
ßamßare v.i. mon. vì:; id. bushúk.
ßarawo n. mË:r; n. mur ghÉ ßarza v.t. kar; v.t. kop.
mË:r. ßata v.i. mal; v.i. zlu; v.t. mará;
ßare v.t. ßok; v.t. kwa:p. v.t. nju:t.
ßari id. gÈr gÈr; id. zlàzlàr; v.i.
wa:.

C - c
cafe v.t. gop. ci v.t. ci1.
cafke n. ná: •à:rÈgóp. cibiya n. mbutí.
caki n. tághci. cif id. sáp.
can adv. •a•áni; adv. •áni; adv. cije v.t. Ñas.
•†:; det. gí:. cika v.aux. cighá; v.t. yúghÑ.
can can adv. •ó:ngáy. cikakke a.v. yúkni.
can sama id. kÉlcî:. ciki n. Ñá: vwà:; n. vwà:.
cancan baki n. rí:sŒÑ. cikin prep. gìp.
canja v.t. canjá. cilakowa sp. n. ti:lÉgù.
car§wai id. ragh rák. cim ma v.t. nger.
casa'in num. táshi tóghÑdam. cima sp. n. kó•o.
cassa v.i. bok. ciniki n. vŒ:n.
ce prt. kŒn; prt. kŒndí; prt. nŒ; v.t. cinnaka n. zhÃtn.
fu:; v.t. kon; v.t. wul. cinya n. cighÑ.
ce•iya n. lŒrti. cip id. su•úk.
ce•iya sp. n. ßázhèl. cir id. dát; id. késlkât; id.
cewa conj. tu. kóghátkèr; id. tabát.
cire daraja

cire v.t. ca:; v.t. nu:s; v.t. zli:. ciyawa sp. n. bámlÍ:r; n.
cire ßawo v.t. pul. bàrkòptì; n. ßózhà:r; n.
ciroma n. côrmà. dÈmŒn; n. mâ:r; n. na:
ciwo id. ngÉndzâ:. para:•i; n. yêr zhû:r.
ciwon ciki n. kót vwà:, see: kot. ciza id. mbút; on. f…:k; on. fwÍ:k.
ciwon ma§ogwaro n. pus coci n. vìnla:dì.
nyôghÑ. cokali n. có:kalí; n. kÉnga.
ciyar v.t. ßu:t. cu•a v.t. vot; v.t. vwa:t.
ciyawa n. yÍ:r. cuta v.i. gon; v.t. mor1.
cuta sp. n. gì:r; v.i. njoghám.

D - d
da conj. cim; conj. dà:; conj. ci •a, daidaita v.t. dotsÉ.
see: •a; conj. •an; conj. tÉ; daka v.t. daká; v.t. •u.
conj. yâ:n; prt. ga:tá; rel. ci •a, dako n. dá:ko.
see: •a; rel. •an. dalili n. dàlí:li; n. dè:.
da ma adv. ßa:ndÉÑ. dalo n. yésaÑ mi:r.
da wuri id. swÍ:t. dam id. ndút.
dabaibayi n. dòdôk. dama v.t. kas.
dabara n. dàßá:ra; v.i. saghát. dama (n) n. zà:ri.
dabba n. dabbà. dambe n. kúmci.
dabbobi n.pl. sluÑsÉ, see: slû:. dambu n. lû:r2.
dabganya n. dànkíná. damina n. wa:slÉÑ.
dabgi n. dànkíná. damisa n. zhî:.
dabino n. dábíno. damo n. dÂ:r.
daddawa n. nyinci. damu loc. vu: ra:, see: vu:; v.t.
daddawa sp. n. mÈnÈm. da:mbár; v.t. fí:r.
daddawar batso n. gingÉri. damun kunu v.t. ka:s.
da•e v.i. gŒrÉ. damuwa n. dà:muwa; n.v.
da•i id. dìmìmì; v.i. wusúÑ. vù:ghÈn.
da•i (mai ~) id. wusuÑ wusúÑ. dangi n. dÉngi.
dafa v.t. kus; v.t. tu:r. dankali n. la:wur.
dafara n. do:gon tsÉ:ri. dan§a wa v.t. ta:.
dafi n. mamburki. dan§o n. dwÍ:ghÑ.
dafu id. ßú:rí ßù:rì; v.i. nyáÑ. dan§o (mai ~) adj. dwà:kí; id.
daga prep. dàgà; prep. nÉ. mÉlî:t.
dage v.t. nat. danna v.t. danná; v.t. mbasl.
daggauta v.i. zok1. danya n. náßwârák.
dai prt. ßár; prt. de:; prt. tá. dap id. dáp.
daidai adv. de:dé:; adv. gì:ri; id. dara n. dára; n. sábi.
su•úk; id. tándâÑ. daraja n. dàrajà.
dare
dare n. kávit.
dargaza n. mí:sŒÑ.
dariya v.ti. gyomslÉ.
darni n. dàrné.
dasashe id. gùpsÈk.
dasashi n. dÈngÈt.
dashe v.t. zlur.
dashi n. ta côghÑ.
datti n. mË:ghÑ; v.i. dip.
dattijo adj. vàrì.
dauro n. dàmru; n. lâ:Ñ.
dawa n. wâ:.
dawa sp. n. bànkâwra; n. dàdàr;
n. dàghà; n. gúmbyÍÑ; n. wâk
kà•ì.
dawan giya n. wâk •ù:, see: wâ:.
dawo v.i. s…m•i.
difi'o n. dì: pí: o.
dila n. di:la; n. vwàshàk.
dinga v.aux. da:fá; v.aux. dingá.
dinya n. mátsŒ.
direba n. mur ghÉ jà:ghÈn
mó:ta.
dodo n. mumtsÉ.
dodo sp. n. na: gistÉ.
dodon ko•i n. kó•i.
dodon ko•i sp. n. ngyálngyÍl.
dogara v.t. dò:gára.
dogo a.v. fúpni; id. durút; id. •ét;
id. gÈndÈlÈÑ; id. jìghÈtkìr; id.
múrí mùrì; id. múrúndÈÑ.
dogon yaro n. do:gon yá:ro.
doka n. bàtkàlàÑ.
doki n. pŒrshi.
dole adv. cíp; adv. shaÑtaÑ; id.
ßét; prt. dó:lê:; prt. gá:rá.
domin conj. dón; n. ga:m; prep. á
dùl (ga:m) gÉ, see: á dùl; prep.
á kâm.
¬ - •
dutsen ni§a na sama
don Allah! interj. kútsûk
kútsûk.
dosa v.t. do:sá.
doya n. ßamlak; n. zàghàt.
drawn in id. kyópkâl.
duba v.t. paÑ; v.t. sa:; v.t. ya:l.
duba (mai ~) n. kwa:ri.
dubu num. dubu; num. zàngú.
duddufa n. na: nga:rá.
duddugi n. dÈn gÈ yà:sÉÑ, see:
dÈn.
duhu id. gÈshìshìm; n. d…ghÑ; n.
lËp jì:, see: jì:.
duka adv. ßurúk; adv. •eßát; det.
káp; id. ßét; id. kelák; prt. bát.
duka (v) v.t. vot.
du§a v.i. shit.
du§us id. •élmât; id. fóngêt; id.
fwárghât; id. ndoraÑ ndoráÑ;
id. ndúrghËt; id. ngórghtâl; id.
ngóslkât; id. ngwártál
ngwàrtàl.
duniya n. •ËghÑ.
dun§ulen hannu n. da: kúnci.
dur§usa v.ti. ngu:.
durumi n. bòm.
dusa n. fwa:lí.
dushe n. kázhà:r.
dussa n. kázhà:r.
dutse n. pu:s; n. wu:r.
dutse sp. n. dàrnyà:tsá; n.
gwaslka; n. kû:l; n. móla; n.
pâ:l.
dutsen mata n. mŒmmÉli; n.
wõn.
dutsen ni§a n. vu:n.
dutsen ni§a na sama n. lámdŒ.
•a'a faka

•a'a n. gya:l. •aure v.t. nat; v.ti. zlu:2.

•aci v.i. báÑ. •aure fuska v.i. ndzurúm.
•a••ori n. dànkŒtŒtŒ. •aya num. nàmbóÑ.
•aga v.t. •agá. •iba v.t. nga:; v.t. nyom; v.t.
•ai•aye v.t. lut. pa:; v.t. ta.
•aki n. vì:n. •iga v.i. •ok; v.t. •igá.
•akwara n. yipká wárdì, see: •im id. gúf.
yipká. •imama v.t. lá:r.
•an adv. njú:; adv. njwâ:tn; •imbin yawa (mai ~) id. ßî:r
v.aux. mor1; v.t. mor1. ßì:r; id. dumbít; id. zùrzùr.
•an gata n. nyá:ri. •ingishi id. zlyàngàt zlyàngàt;
•an ka•an adv. Ña: njú:. v.i. jaghrák.
•an koyo n. ÑÍ: la:. •inki v.t. ri:p.
•an mitsili id. késkât. •inya n. kwÍ:l.
•an tagwai n. pashi. •irka id. ndzwá:t ndzwà:t.
•an tsaka n. dede:re; n. zhó•i •iwa n. rî:.
gÈs. •iya n. nyí:.
•an tsako n. mbúr mb…:. •o•oriya n. dànkŒtŒtŒ.
•an•ana v.t. ߌ:t. •orawa n. ra:s.
•anye adj. gwà:mi. •umama v.i. bu:s; v.t. bŒs.
•anye-•anye adj. mbóri; id. •umame n. mwá:mi.
gòmcì gòmcì. •umi id. lî:m.
•anyen wake n. shém•âk. •umi-•umi id. •îm •ìm.
•ari num. ku:ri. •un•u n. vùrùm.
•atarniya n. na: báÑni. •uwawu n. kËr mbùptí, see:
•auka v.t. ßes; v.t. mbi:; v.t. kËr.
nyom.

E - e
e excl. â:y; excl. è:; excl. é: ò:; excl.
å:.

F - f
fa prt. fá:. fa•a wa v.t. gyoÑ.
fa (n) n. tarí. fa•i a.v. wóÑni; id. bÈlÈm; id.
face v.t. sha:. woÑ wóÑ; on. bÈm; v.i. ndá:t;
fada n. pá:dà; n. pásto. v.i. vundá; v.i. wóÑ.
fadama n. fàdáma. faifai n. pi:pî:.
fa•a n. ma:ndŒ; v.t. nda. faka v.t. mu:t.
fakara
fakara n. tákwá:rà.
fal id. cÉs; id. •yagh •yák.
fal (cika ~) id. pásl.
fanko adj. vàtì.
fara (n) n. zày; n. zhetí.
fara (v) v.aux. gŒm; v.aux. ngap;
v.i. fa:rá; v.i. ngúp.
faranta v.x. pol.
faranti n. pàránti.
farar geza n. wor kÉnga.
farar §aya n. pâ:m.
farau-farau id. bushúk.
farauta n. na:r.
farfa•iya n. farfa:•a.
farfajiya n. ßÉzlÈÑ.
farfara n. lŒrŒÑ.
fari adj. fyá:li; n. kuÑdÉ; v.i.
mba:1.
farin wata v.i. mba:1.
farji n. gÈs; n. gìr gÈs, see: gì:r; n.
gòÑ.
farko adv. kéni.
fartanya n. kágh•i.
faru (n) n. mundul.
faru (v) v.i. fa:rá.
fasara n. fasára.
fashe id. kŒßÉk; on. pwâ:; v.caus.
zlar; v.i. bya:sl2; v.i. wup; v.t.
kwa:p.
faskara v.t. dzák; v.t. wup.
fat id. kes kés; id. parak parák;
id. para:t.
fata n. kúr; n. lâ:t.
fatalwa n. fóli; n. ná: kàzhánga.
fatan alheri v.t. zak.
G - g
gaba adv. kéni; n. gŒ:p; n. kên.
gaba •aya adv. vì: nàmbóÑ,
see: vì:; id. ߆:t; id. •ŒghÉt;
id. turghút; n. gùdá.
gabaruwa
fatara n. dwa:ndŒ.
fawa n. pá:wa.
fe•e v.t. lut.
fenti v.t. mbotsÉ.
fi v.t. mop; v.t. nga:.
fifita v.t. vat.
fige v.t. mon; v.t. nu:s.
fikafikai n. gyòmslì.
filasko sp. n. ka:tsiya.
fil-fil id. pÉsÉr pÈsÈr; id. zàràÑ.
fili id. pŒt pÉt; n. dÂ:l; n. dí:zlÈÑ.
fili (a ~) id. gŒri gŒrí.
filla-filla id. pát pàt.
Fillani n. Bòlò:ri; n. Válti gà:l,
see: Válti2.
fir on. fËr.
firgita v.i. •Œ:l.
fita v.i. nyol.
fitar v.caus. nyolár.
fitila n. fitíla.
fito (n) n. píto; n. sho:ri.
fito (v) v.dir. shí:•i; v.i. zlám.
fitsari n. ßes.
fitsarin jini n. ßes và:ghÈnì, see:
ßes.
fure sp. n. takyógh•i.
fure (yi -) v.i. zok1.
furen albasa n. dŒrí; n. zhìrí.
furen •orawa n. dŒrÉÑ.
fusata v.t. wum.
fushi id. barandáÑ; n. slítÉyèr.
fuska n. fúska; n. kên; n. yîr.
Fyem n.pl. FemsÉ.
gaba ga•i id. sÉrî:t.
gaban rafi n. ßílâ:r; n. ßî:lzhà.
gabaruwa n. gàmà:ruwa.
gabas gidan tsuntsu

gabas adv. gáßâs; adv. te: gangariya id. ndzŒgh ndzÉk.

gÈshì, see: gÈshì. gani v.t. yel.
gada n. gadà; n. gàda. gansakuka n. làwáraÑ.
gadar dutse n. pótsaÑ; n. gantali v.i. ßum.
wurnga. ganuwa n. k΄.
gadar kurmi n. gàda zùktùr, ganye n. pá:tsŒ.
see: gàda. gara n. d†:pm; n. ga:ra.
gadi n. gá:di. garau id. kŒrŒÑ kŒrÉÑ.
gado n. dàndàl; n. dù:l; n. lËp garda n. tambúfi.
mbùt, see: lËp. gardama n. mú:su.
gadu n. kaÑshi. gari n. gàri2; n. gà:rí; n. nyoptŒ.
gadu (bishiya) n. na: ndzáÑni. garin magani n. ßupti.
gafara v.i. ndá:t. garke n. gárke.
gagara n. ndók•i; v.ti. •ak. garma n. jì:r.
gaggafa n. da: gáfa. garura n. gàlú:ra.
gaggauce id. gamtsák. garwashi n. gÈzŒrÉÑ wût.
gaisuwa v.t. wurÉ. gasa v.t. va:.
gajere a.v. •átni; id. kópsâk; gashi n. dàtsàÑ; n. mbí:slŒÑ.
id. ndóngât; v.i. •at. gaske id. ßét.
gaji v.i. gají; v.i. kÉ:r; v.x. cak. gaskiya adj. jòm; n. gàskyá.
gajiya loc. la: •úghËn, see: la:; gatari n. rô:m.
n. gàjíya. gatsa id. vút.
gakaiwa n. ruÑzhi. gau•e n. kû:r.
galadima n. gàlà:dí:ma. gau•en kura n. gwàndÈm; n.
gama v.t. gamá1; v.t. pok. mŒmwâ:n kû:r, see:
gama fa•a n. voláÑ gÍ:ghÑ, mŒmwâ:n.
see: volaÑ. gauraka n. mbara:t.
gamba n. bòrÈm. gauraya id. búslndî:; v.t. lŒ:; v.t.
game prep. gàmé:. mbur.
game da prep. dur ghÉ. gauta n. kÍtn.
gam-gam id. kárt; id. slÍ:t. gawa n. ga:wa; n. shindŒlÑi.
gammo n. lÉ:tsŒ. gawayi n. wû:pm.
gamshe§a n. bÈshi. gawo n. kúra:má.
gamu v.i. gamá2. gayamba n. lâ:Ñ.
gamzaki n. gàmzá:ki; n. ká•i gayya n. gàyyà; n. lâk.
lÂpm, see: ká•i. gefe adv. laÑshí; n. laÑsÉ.
gan•a n. •ÍÑ•âÑ. gemu n. bubzÈÑ.
gane v.i. ga:né. gero n. gyo:ro; n. màrwá.
ganga n. gùl. gißi n. mbôghÑ shìn.
gangar jiki n. kŒtŒr. gida n. dÈn.
gangara adv. gÈshì; n. gàngára; gidan tsuntsu n. vì:n yeslí, see:
v.i. shi:. vì:n.
gidan wanka gwaninta

gidan wanka n. lÉp còpkÈnì, guga n. gù:ga.

see: lËp; n. vì:n còpkÈnì, see: guguwa n. gàmvÉr.
vì:n. guje id. turghút.
gigice id. ngárám ngàràm. gujiya n. voláÑ dàlì, see:
giginya n. ngásaÑ. volaÑ.
gilob n. gŒlô:p. gujiya sp. n. akú; n. bì:dí; n.
gina (n) n. zlÈÑsÈ ßàlì. ßà:lá; n. dá:ma; n. fála:rí; n.
gina (v) v.t. nal. gàlargà; n. jáÑri; n. shó:ri;
gindi n. gÈs; n. mbúpti. n. vì: bàtâk, see: vì:.
girba v.t. sla:. gulbi n. polpóli; n. sombar.
girgije n. dùndù:ri; n. kúrvòn. gum id. ngûm.
girgiza v.t. righÉt. gunaguni id. •éskát •èskàt;
girka loc. vu: mí:sŒÑ, see: vu:. v.i. mbol.
girma adj. nâs; v.i. lu:. gunki n. gúnki.
girman kai n. •úghËn gŒ:p, guntu adj. ndúri.
see: •u; n. gŒ:p. guntun §warya n. ngértsŒ kot.
gishiri n. mâ:s. gurgu n. gùrùm.
giwa n. lŒndŒÑ. gurgunta v.i. gurúm.
giya n. •û:; n. mbùrsándi. gurjiya n. mbal mÉndŒ, see:
gizago n. shélßi. mbÍ:l.
gizaka n. zhìbÈr. gurnani on. hwàk; v.i. ngur.
gizaki n. zhì:n. gurunguntsi n. na: ngárás
gizo-gizo n. góslnd†:; n. kàlàÑ ngàràs.
kaláÑ. gusa v.t. ߌt.
goba n. gwayvà. gusar v.caus. ߌtár.
gobe adv. jÍ:n. gusgus n. láp•i.
gode v.i. nyá:r; v.t. go:dé. guza n. tsâ:ghÑ.
goge v.t. slwa:. gwada v.t. ßumtsÉ.
goma num. dzúp. gwafar dan§o n. ró:ba.
gona n. kîtn; n. vù•ì. gwaggo n. watsÉdà.
gona sp. n. vùlùm. gwaggon biri n. fwÍghÑ.
gora n. byaÑ; n. góra. gwaiwa n. gwàtsàk; n. vwà:
goro n. gó:ro. mÉmmoncí, see: vwà:.
goruba n. gò:rubà. gwaji v.t. godá.
goyo v.t. nat. gwame n. gwá:mi.
guda n. gùdá; n. gurnyi. gwamma prt. góndá.
gudaji n. gùdà:ji. gwamnati n. gopmnáti.
gudana id. mbúl mbùl. gwanda n. kàbúghûs.
gudu adv. tÉ kítâr, see: kítâr; gwandai n. ngâr.
n. kítâr; v.i. bya:sl2; v.i. kír. gwandar jeji n. ná: mbwÍghÑ.
guduma n. gùdúma. gwangwani n. pampami.
gu•a n. gu:•a; n. kwárâk. gwaninta id. kaláp; id. ndjóp.
gwanki Hausa

gwanki n. bàÑ. gwißi a.v. •úpni; v.i. •up.

gwanno n. slépm zhè•ì. gwiwa n. gamvòràÑ; n. ngosl.
gwano n. shî:s1. gya•a n. volaÑ.
gwate n. gòté. gyaga v.t. sop.
gwauro n. gù:rì. gyale n. gèlè.
gwaza n. mbûghÑ. gyambo n. gyògh•i.
gwaza sp. n. wa:li. gyara v.t. dotsÉ; v.t. ndŒ:r.
gwazar giwa n. ngâr. gyare n. ná: kâ:té.
gwazarma n. na: mbúr gà:li. gyatsa on. hè:; v.i. gŒ:sl.

H - h
haßa n. ngyopti. hanhai id. bÈbzÈÑ; id. bughút; id.
haßo n. zhi: vòràÑ. gàbzàÑ; v.t. •ŒrÉ.
hadaya n. zùghÑ. hanji n. watká.
ha•a v.t. gamá2; v.ti. ha•á. hankaka n. gÍ:ghÑ.
ha•ama v.x. mwá:p. hankali excl. shó: shò:; id.
ha•awa id. wúp. •épshâÑ; n. hánkalí.
ha•e v.t. kaÑ. hannu n. tâ:s.
ha•iye id. gußÉk; v.t. •Œ:t. hano n. pátsŒ zhetí.
hagu adv. napti. hanta n. mbasl.
haguguwa n. kómtsÍl. hantsa n. mbâÑ.
haifa v.i. gu:r. hantsaki n. ràftáki.
haihuwa v.i. shi:. hantsar giwa n. dŒrÉÑ má:mi.
haila n. lÂpm. hanya n. tËpm.
hajijiya n. ná: ngìlÉÑ. har conj. hár.
haka adv. cík; adv. •án yâ:lí; adv. haraji n. gandu.
tsŒní. harara v.t. lwá:r.
ha§a on. vùt; v.t. ߌl; v.t. gi:; v.t. harba v.t. mbwa:.
kŒp2. harbe id. gásl.
ha§ori n. shîn. hargowa v.i. wuslÉÑ.
ha§uri n. hàkuri. harsashi n. hàrsá:shi.
hali n. ha:li; n. zlàr2. harshe n. rí:sŒÑ.
hamata n. gìp muÑ, see: gìp. harshen wuta n. rí:sÈÑ wùt, see:
hamma v.i. ghŒ:. rí:sŒÑ.
hamsin num. táshi nàndàm. haske n. haske; v.i. mba:1; v.i.
hana v.i. na:m; v.t. •aghár. sla:.
hanci n. nyítsŒÑ. hau v.i. ta; v.t. tací.
handara v.i. handará. haujeri n. ngálgògh.
hangum n. ngólgòk. haukace v.imp. sla:.
haura v.caus. talár; v.i. ta.
Hausa n. Válti2.
haushi jaki

haushi id. fwá:t fwà:t; id. nyaÑ horo n. fo:ró.

nyáÑ; n. loÑsŒ; v.i. báÑ; v.i. hoto n. fo:tó; n. zhipti.
mba:2; v.imp. sli:. huda v.t. tul2.
haushin kare on. hâwhâw. hu•a v.t. slet.
hawainiya n. wulla. hu•e n. mbôy.
hawan tudu adv. gà:mì. hu•u num. wupsŒ.
hawaye n. zhèlÈm; v.i. ngwá:r. huhu n. vùvùk.
hawayen zaki n. matsara. hukuma n. hukúma.
haya§i n. yÍ:ghÑ. hunturu n. ßwâ:n.
hayam-hayam id. mbËp mbÈp. hura v.t. sha:.
haye adv. zlarí. husuma v.t. mbok.
Hayi n. zlarí. huta v.t. nga:.
hazbiya n. húmbûr.
horar (da) v.t. mor1.

I - i
ibada n. lá:dì. injiniya n. ìnjìníya.
ibada (wurin ~) n. lôt. inna n. watsÉná.
ice n. shirÉÑ. inuwa n. zhipti.
idan conj. ìdan; conj. ín. inwa n. shî:s2.
ido n. yîr. Inyamuri n. mumtsÉ ge•í, see:
idon zakara n. da: mànjú:la. mumtsÉ; n. Nyamri.
igiya n. lût; n. pî:s; n. slÉrŒÑ. inyawara n. zàghrì.
igiyar fata n. wurnga. iri n. íri; n. kála; n. túrsŒ; n. was
igiyar turke n. rá:ndi. kátkËn.
ihu (yi ~) v.caus. zlar. iska n. yetar; on. fù:t.
i'ina n. bÈndÉÑ; n. válti1. iskanci n. yetar.
ilmi n. ílmi. iso v.dir. mbwá:•i.
in conj. ìdan; conj. ín. itace n. kí:li; n. ÑantsÉ.
ina! excl. ìnâ:. iya v.aux. kÉ:m; v.t. •yá:.
ina quest. •ô:. iyaka n. a:rí; n. vì: a:ri, see: vì:.
inifam n. inÉfôm. iyo v.t. sla:.
inji n. ínjin.

J - j
ja (adj) adj. zhèlì; a.v. lárni; id. jaßa n. mbáp zhè•ì, see:
gÈbzhÈÑ; id. kŒkî:k kÈkì:k; mbâ:p.
id. vùy; v.i. lar. jaka n. jìgha; n. taraÑ.
ja (v) v.t. já:. jaki n. zha:ki.
jan itace kafinta

jan itace n. perasl. jima'i v.i. njoghát.

jana'iza n. gì:ghÈn za:r, see: jimawa ka•an adv. gàlàs; adv.
gi:. nga:láy.
jari n. já:ri. jimina n. zhìmina.
jarrabawa n. godà:wà. jim-jim id. cÉs.
jeji n. námtsŒ; n. ndË:r. jimshi n. kázhà:r.
jemage n. zÈngÈl. jingim id. m†:t; id. múghÉt
jera v.t. toÑ. mùghÈt.
jerin gwano (yi ~) id. vù:. jingina v.t. gan.
ji v.t. wum. jini n. vòràÑ.
jibga v.t. zlur. jinjimi n. na: nga:rá; n. Ñará.
jibgege id. múlghËt. jinjiri n. jèrí:ri; n. jínjìri.
jibi adv. •i:ní. jira v.t. ßup.
jißa n. vì:n d†:pm, see: vì:n. jirga n. móghshi.
jißi n. jí:ßi. jirgi n. zhirgi.
jifa on. vÈr. jiya adv. nà: yá:wón.
jigida n. wõn mŒmmÉli, see: jogale n. lagándi.
wõn. judar §asa n. mbe•ak.
jijiya n. tËpm vòràÑ, see: juji n. lúndûm; n. tsÉbÈr; n.
tËpm; n. tË:sl. tútûk.
jika n. kà:ká. jujjuya v.t. sughÉt.
jiki n. zli:. Jumma'a n. MársŒÑ.
ji§a v.t. gyoÑ; v.ti. di:. juna n. zlÈÑsÈ.
ji§a§§e adj. •yá:ki; a.v. juwa v.t. mbi:.
dì:ghÈnì. juya v.i. ju:yá; v.i. ngeláÑ; v.t.
ji§o n. jíko. merghát; v.t. su; v.t. zlŒndÉ
jima v.t. mon.

K - k
kabar giwa n. sí:sâl. ka•a v.t. dandá; v.t. mbwa:; v.t.
kabari n. gì:r; n. vì: gì:r, see: vì:. zhighÉt.
kabewa n. mbôl. ka•ai adv. ka•é.
kabushi n. zlòngà. ka•anya n. wóngâl.
kaca-kaca id. kaca kacá. ka•e v.t. gyoÑ; v.t. pos.
kacau-kacau n. tághci. kaf id. nalghát.
kacinci-kacinci n. •úghËn gàri, kafa v.t. dat.
see: •u. kafa•a n. jàÑyèr; n. kópti; n. yêr.
kaciya v.t. sŒrÉ. kafar hanci n. gìr nyìtsÉÑ, see:
kada n. gÈpdŒ; prt. ßàk; prt. gì:r.
ká•â. kafin conj. kà:fín; conj. kŒndá.
kadada n. mbÉri. kafinta n. ka:fínta.
kaftu kaya

kaftu v.t. jet. kargo n. ndû:.

kai! excl. áp; excl. ßwá; excl. kây; karin magana n. yêr ghÈ vì:, see:
excl. kûn; excl. táp. yêr.
kai n. ga:m; v.caus. slÉ:r; v.t. kŒ:n. karkashi n. mbŒltsÉ.
kai (intr.) v.i. tul1. karuwa n. dòcì.
kai tsaye id. taÑ táÑ. karya v.t. tsal.
kaifi id. pelŒ pelÉ; n. vì:; n.v. karye id. kaßák; id. tás; on. kás;
pelÉghËn. on. pát; on. tás.
kaka n. dà:da; n. gistÉ; n. kà:ká. kasa v.aux. na:1.
kakaf id. ßyÍ:t. kasa kunne v.t. sŒ:.
kakaki n. mwá:ri. kasa (n) n. ná: wùghÉs; n.
kakare v.t. gangál. wághâs.
kala-kala adv. káshe káshe; id. kasance prep. •a.
mbóci mbóci. kasaye v.i. ngúp.
kalwa n. tsÉra:s. kashe v.t. •u.
kam prt. kàm. kashe (wuta) v.t. mbŒtsÉ.
kama (v) excl. cák; id. háp. kashi a.v. nyóki; n. káshi; n.
kama (yi ~) v.t. ta. nyôghÑ.
kamar conj. •an tu, see: •an; kaska n. zlâghÑbàr.
conj. kutu; prep. •an; prep. kasko n. bandí; n. gìpm.
kàmár. kaskuwa n. bandí.
kamata v.i. kama:tá; v.t. kaßár. kasuwa n. kà:suwa.
kan prep. cóghÑ. kasuwanci n. ka:suwánci.
kan bishiya n. coghÑ. katanga n. lántàrghà; n. tárgha.
kan gida n. faráÑ; n. ngêsl. katin shaida n. âydi kà:•à.
kan §afa n. pátsŒ yà:sÈÑ. Katolika n. KÉktÉrak.
kanju n. kà:shû:. kauci n. mbúr mb…:.
kan-kan id. diÑdíÑ; id. nalghát; kaura v.i. kawrá.
id. nje•á•àk. kauri adj. lápni; id. ßyágh ßyàk;
kankare v.t. kŒ:r. id. •up •úp; id. gÈktÈrÈk; id.
kanwa n. kaÑwa. ngúÑshûÑ; n.v. lápkËn; v.i. lap.
kanya n. g†:l. kauri (maras ~) id. kyalaghlák;
kara n. dÈrí; n. mbáslaÑ. v.i. ßasl.
karambata n. da: kyâ:w. kaushi adj. wóghshi; id. kÉtÉrÈk.
karan dawa n. fû:l; n. kálli. kawai adv. káwây; id. kás; prt.
karanta v.pl. kwá:n. ßár.
kararrawa n. kàrarrawa. kawo n. mbaghlak; v.caus.
karaya v.i. shin. mbwa:lár; v.t. lÉ:r•i.
karßa v.t. kap. kawu n. kÍn; n. kà:wú.
kare n. ká•i. kawun miji n. gàrà:nyí.
karen jeji n. paghlá:mut; n. kawuri n. daráÑ.
shàwây. kaya n. ka:ya.
kayan •aki
kayan •aki n. ngÂtn vì:n, see:
ngÉtn.
kayar da v.t. li:.
kaza n. gèri.
ke nan prt. kŒn; prt. kŒndí.
keke n. kè:ke.
kewaya id. ngírËÑ; v.t. ngeláÑ.
kewaye v.t. dŒÑrÉÑ.
keya n. gÈzŒÑgËr.
kibiya n. ßótsŒ pì:s, see: ßótsŒ.
ki•i v.t. vut.
kifi n. gyà:s.
kifi sp. n. ße•í.
kikiriki on. kùk kùrú:t kùru:t.
kintsattse id. tarcák.
kira v.t. cim; v.t. ta:.
Kirista n. Sò:dá:na:.
kirki adj. mbuní.
Kirsimati n. KÉrmËs.
kirtani n. kèltá:ni.
kishi n. kashi.
kishiya n. yérshi gÈt.
kiski n. da: bàràndí.
kitse n. íta.
kiwo v.t. lya:1.
kiyashi n. slwâ:s.
kiyaye v.t. lya:1.
ko prt. kó:.
ko? prt. Ñâ:; prt. ÑÍ:n.
ko! prt. o:.
ko da yake conj. kó: dà shí kê:.
ko•a v.ti. ßal.
kofi n. kô:p.
kogi n. r…pm; n. tu:r1.
kokawa n. da:ma.
koma baya v.i. su.
komayya n. na: gistÉ.
kome pro. kó:ní:.
komenene pro. kó: yâ:n nŒ ni:.
komo v.aux. mandá.
kong-kong id. gùßÈk gùßÈk; id.
koÑ kóÑ.
kunyata
kore adj. zhàk pà:tsÉ, see: zhà;
v.t. kat1.
kore-kore adj. pá:ci pá:ci.
kotso n. zlyàÑ.
kowa pro. kó: gón; pro. kó:nú:.
kowace rana pro. kó: dzàÑ gyò:.
kowanne pro. kó: gyò:.
koya wa v.t. kú:p.
koyar v.t. git.
kububuwa n. kázÍr.
kußewa n. bùti.
ku•i n. dwà:m; n. wurßa.
ku•in cizo n. mbámslŒ.
kufai n. dàdÈn; n. pŒÑtŒÑ.
kujera n. da:n.
kuka n. dòt; n. ri:Ñ; v.i. ngwá:r.
kukan akwiya on. myá:'à:.
kukan kyanwa on. myá:wù.
kukan shanu on. mú: gà:lè.
kukan tumkiya interj. né:.
kukkuki n. lû:r1.
kulßa n. da: bàshú:la.
kulki n. nángolé; n. ngulki.
kulki sp. n. mbúluÑ.
kuma adv. •a•a; conj. kúmá.
kumama n. shÍ:p.
kumbura id. pŒm pÉm; id. pŒrŒm
pŒrŒm; id. pŒrŒs pŒrÉs; v.i.
slŒ:; v.i. slŒ:s; v.i. ta.
kumfa id. fúk fùk; n. fúfûk.
kunama n. ná: gàmgâ:y; n.
nànjáÑ.
kunci n. kongâ:.
kunkunniya n. nu:n.
kunkuru n. kúrvì:.
kunne n. kË:m.
kunshi n. zhòghÑ.
kunu n. má•i; n. mwà:mwà:; n.
wûl.
kunya id. kÉßËr; n. ndz…:n; n.
zhi:l.
kunyata v.t. nga:.
kura §aji

kura n. kura; n. mbÉrgÈptŒÑ. kwali n. pànko.

kurßa v.t. gut. kwalta n. kwàltâ:.
kurciya n. kubri. kwando n. bùÑli.
kur•i n. néska. kwando ir n. pŒktÉri.
kurege n. ngirí; n. sÉÑwÍ:rí jìni. kwankwani n. kúrk…:m.
kurfi n. kurfi. kwankwaso n. mi:s.
kurga n. wõn válti. kwano n. kwá:no.
kurkutu n. púrsúnà. kwanta v.i. mbút; v.t. njú:l; v.t.
kurmi n. lôt; n. zùktùr. ta:.
kurtu sp. n. kùlùÑ. kwantar v.caus. mbutár.
kurum adv. kúrûm. kwanta-rafi n. gùrßà.
kurwa n. kùrwá; n. zhipti. kwante n. mwá:mi.
kusa adv. á láÑ, see: laÑsÉ; adv. kwaram id. ßírËÑ; id. fûl; id.
mel; n. kú:sa; v.aux. Ñal; v.aux. kálâÑ.
wúr. kwaranga n. ngò•â:y.
kusanta v.i. ndok. kwarara id. gundulúÑ.
kuskura v.i. na:1. kwari n. kipm; n. kombâl.
kuskure n. mâ:l. kwarkwasa n. ná: gÈzzlÈÑ ga:mi.
kusu n. a:tsÉ. kwarkwata n. sŒ:r.
kuturu n. ndómtsŒ. kwarto n. móghshi.
kututture n. dùt ÑantsÉ. kwata-kwata id. kwata.
kuwa prt. kò:; prt. kwà:; prt. kwatangwalo n. slŒghÑ.
kwÍ:. kwatanta v.t. kwatantá.
kuza n. guzà. kyakkyawa id. ßósáràÑ.
kwa•ayi n. gindÉ; n. kusuÑ; v.t. kyandir n. kéndËr.
shí:m1. kyankyaso n. bàghri.
kwa•o n. da: bwà:; n. náßôpták; kyanwa n. kúle; n. mû:s.
n. nàmshó:•i; n. ndaÑ. kyanwar tantal n. mburí.
kwaikwayo n. koykoyo; n. kyau adj. nda:rá; id. njêr njèr;
lághri; v.t. kú:p. n.v. ndarághËn; v.i. ndará; v.i.
kwalaba n. kwalßa. wusúÑ.
kwalalle id. dÈÑrÈÑ. kyauta id. ßêm.
kwalekwale n. gìpm kà•ì, see:
gìpm; n. kòlé kôlé.

¯ - §
§a! excl. ká. §agara id. kérí kèrì.
§adandoniya n. ná: mbârzáÑ. §aguwa n. ngála.
§adangare n. ßáli; n. da: §aho n. né:ri.
búske; n. ná: ywÍghlâk. §ai§ayi v.i. kŒptÉ.
§afa n. yá:sŒÑ. §aji n. gùrßà.
§a§a? §wai

§a§a? quest. wuri. §i v. nyangás; v.t. ngya:.

§alau id. káláw. §iba adj. lápni; n.v. lápkËn; v.i.
§alubale excl. shók. lap.
§amsuwa n. kàÑsuwa. §i§am id. móghátkèr.
§ane n. yês. §ira n. va:t.
§an§ara n. shémdi. §irga v.pl. kwá:n; v.t. ta:rá.
§ara (n) id. kurí:fét; n. ka:ra. §irin id. dip díp; id. kuluk
§ara (v) v.i. gŒ:t; v.i. ka:rá; v.t. kúlúk; id. kutkút.
ßor; v.t. da•ák. §ir§a n. karí.
§arago n. ba:kúru. §irya n. kírya.
§arami adj. Ña:; id. cet cét; id. §ishirwa n. zhàk mbàslkÈnì,
njób•î:. see: zhà; v.t. mbasl.
§are v.i. ßán. §oda n. kwâ:da.
§arfe n. áwa; n. dwÍ:m; n. §ofa n. ßî:l.
kárfe. §o§ari n. kò:kari; v.i. doÑ; v.i.
§arfi id. ragh rák; n. karfi; v.i. ngotsÉ.
•a:r. §o§i-§o§i n. ná: gamtŒgágh•i.
§arfin hali loc. slyá:ghËn vwà:, §o§iya n. bosáÑdi; n. puÑdi.
see: slya:. §o§uwar jinka n. go:to.
§arin tuwo n. •í:ni. §ona id. slwÍ:t; v.i. gÉ:pm; v.t.
§ar§ashi adv. gÈshì; adv. vòy. va:.
§arshe adv. ká:ri. §ota n. kilßa.
§aru v.i. handará. §uda n. bŒrÉm.
§arya n. •yâ:s; n. mbé:rni. §udan tsando n. bÈkcì.
§arya karin wa§a adv. kaláÑ. §udan zuma n. d…:m.
§asa (adv) adv. yâ:sl. §uduji n. kámâ:shì.
§asa (n) n. kántíri; n. ya:sl. §ugiya n. ngómdi.
§asa-§asa id. ngúrî:t. §ulle v.t. dap; v.t. yesl.
§ashi n. môt. §uma n. mbérmbyÍÑ.
§auye n. kâwye. §umba n. mbàghshi.
§aya n. yipká. §una id. bŒrÉt; id. hÈlÈp hÈlÈp;
§ayar kusu n. ngò•â:y. v.i. lŒ:tsÉ.
§eßeße id. dÈÑrÈÑ. §un§ushewa n. jì:p.
§e§asasshe id. púsúr pùsùr; §ura n. gùtgút.
id. púsúrÈÑ. §uraje v.i. slÉ:t.
§ememe id. gwák. §urmus id. ku•uk ku•úk; id.
§era v.t. vat. ndzárt.
§erana n. gasáÑ zlÈndi, see: §urus id. ndz…:t.
gasáÑ. §usa id. lißís.
§etare v.caus. zlar. §wace v.t. vum.
§eya n. dàÑtsÈyèr; n. §wadago n. go:dugo.
gÈsgingËr. §wai n. mbû:sl.
§wa§walwa
§wa§walwa n. zlòngà.
§wan lantarki n. kwaÑláÑ
fitíla, see: kwaÑlaÑ.
§wanji n. gyàÑ.
§wari id. slya: slyá:; v.i. slya:.
§wari (mai -) id. gÉrËm.
§waro n. kwà:ri.
§waro sp. n. kŒghri; n. kwalle;
n. néslndi; n. ngéslndi.
L - l
labari n. là:bá:ri.
ladan n. là:dâ:n.
lafiya n. la:fíya.
lagwani n. làgwàne.
Lahadi n. lá:dì; n. Pújì.
laifi n. sË:r.
la'ifi n. shÍ:l.
laima n. •ya:ghÑdÉ.
laka n. slô:tn; n. vya:.
laka sp. n. yâ:p.
la§was id. dóghtsák dòghtsàk;
id. kérí kèrì.
lalace v.i. kú:s; v.i. lallacé.
lalatacce a.v. kú:shi.
lallaße v.t. mu:t.
lalle n. nÍ:lle; prt. lalláy.
lambu n. làmbu.
lami adj. la:mi.
lamiri n. làmí:ri.
lamushe v.t. ci:cí.
lankwasa v.t. nak.
lan§wame id. ßú:t ßù:t.
lan§washe v.i. ngomdÉ.
laraba n. Gi:l.
lasa id. ßárát ßàràt; v.t. ßa:t.
lauje n. gà:; n. rôbzhì.
launi n. kála.
laushi id. ßélí ßèlì; v.i. •a:r.
laya n. mágàghtàk.
lura da
§warya n. kot; n. kwalâ:t.
§warya sp. n. puÑdi.
§yalle n. pŒri.
§yanda n. ngálgògh.
§yan§yashe v.t. ßok.
§yashi n. va:shira.
§yaure n. kén ßì:l, see: kên.
§yuya n. dŒrtÉ; v.i. njirÉ.
layi n. lá:yi.
lebura n. lé:bÈrà.
leßo n. lát vì:, see: lâ:t.
lemu n. lè:mú.
lemun tsuntsu n. zhì:n.
likita n. mur ghÉ wughÑ.
li§e v.t. lit.
lilis id. ßilŒlÉk.
lilo n. lì:lo.
limani n. lìmâ:n.
linzami n. lànzá:mi; n. ngÂtn
lànzá:mi, see: ngÉtn.
lissafi n. lìsá:fi.
litinin n. Ketsar.
littafi n. tágàrda.
loßa n. sŒrÉghŒn.
lofe n. shàgh tá:ßa.
lokaci n. dzàÑ; n. ló:kací; n.
zà:má:ni.
lokacin da conj. ci •a, see: •a;
conj. •an.
loko n. gùngÈr.
lotse v.i. ngomdÉ.
ludayi n. lághda.
lumana id. •ep •ép.
lura! excl. kìlË:r; excl. kúl.
lura da v.t. ya:l.
ma ma§ogwaro

M - m
ma adv. •aÑ1; id. sát; prt. má:. mai duba n. mur ghÉ yâ:sl.
mabiyiya n. zhi:n. mai •ora karaya n. mur ghÉ
mabuga n. mbútsu. dàpkÈnì.
maburgi n. burgàl1. mai kisan kai n. mur ghÉ
maciji n. nyíci; n. slÉrŒÑ yà:sl, •úghËn za:r.
see: slÉrŒÑ. mai rawa n. mur ghÉ zlàr
maciji sp. n. •urmbul; n. k…:n; wá:ghÉnì.
n. mâm2; n. múl vì:; n. nyíci mai su n. mur ghÉ gyà:s
pá:tsŒ, see: nyíci. nyómgÉnì.
madabci n. mádàbcì. mai tsawo id. shílÉp shìlÈp.
madafa n. ndú:ri. mai zuma n. mur ghÉ bÈndÈ
madaki n. máda:kí. d…:m kÉtkÉnì.
madara n. madara. maiwa n. lâ:Ñ.
madubi n. bo:ka. maje n. varí.
ma•aci n. ránga. majejewa n. tá: zlàghÑ mbí:ri.
ma•a•i n. má•a•í. majemi n. mur ghÉ móngËn lât.
ma•e v.i. nyaghál. majina n. mâ:tn.
ma•iga n. fofwâ:. majingini n. jàndàm.
mafarauci n. mur ghÉ na:r. majiriya n. ndóÑzhì.
mafarki n. slû:tn. maka•i n. ßótsŒ gùl, see: ßótsŒ;
mafita n. pòtè. n. máka•í; n. mur ghÉ
magabata n.pl. mÉn vàr, see: mbwá:ghËn zìri.
mÉn1. makami n. ngÂtn ma:ndŒ, see:
magada n. maga:da:. ngÉtn.
magaji n. da: kúni; n. da: zhÍ:; n. makance v.i. dwá:n.
gàmì; n. mágà:jí. makanta id. hÉmngËr; n.v.
magana v.t. wul. dwà:ngÈn.
magani n. wughÑ; n. zùghÑ. makaranta n. makaranta.
magarya n. kálv…:. makirci n. ma:kírci.
magaryar kura n. kálv…: zhî:, makoki n. mi:tsŒ.
see: kálv…:. makulli n. pî:s.
mahaifiya n. ná: bàrtú. makuwa n. mâ:l.
mahauci n. mur ghÉ ngyá:rghËn makyonkyoro n. mbû:sl.
slû:. ma§aho n. dwÍ:n.
mai n. mi:r. ma§ale v.i. zla:2.
mai anguwa n. myàngwá. ma§era n. vì:n va:t, see: vì:n.
mai barkwanci n. mur ghÉ ma§eri n. mákerí.
lághri. ma§il id. cÉs.
mai bishara n. mày bìshá:ra. ma§ogwaro n. gòghlì; n. shí:ri.
ma§o§o
ma§o§o n. gòghlì; n. kughli.
ma§wabci n. mákŒbcí.
ma§wa§§wafi n. ná: kÈp
mbúnyi.
malafa n. gùrùmpa.
malam bu•e littafi n. slû:tn.
malami n. má:lamí.
malena n. gŒngá ma:t.
malmala n. kËr nàghàt, see: kËr.
mama n. mà:má; n. nà:ná:.
mamaki n. mà:má:ki.
mamugunci v.i. báÑ.
mamur•i n. lÉp merghátkÉnì,
see: lËp.
man ja n. mánja.
man shanu n. nábàm.
mana excl. bâ:1; prt. ßâ; prt.
mànàÑ.
mance loc. mal.
mangoro n. màngòrò.
maniyyi n. zhàk sôl, see: zhà.
mara n. pya:•a; v.t. ma:rá.
mara§i n. nélbì.
maras fa•i v.i. matsÉ.
maras iko id. vÍ:n.
maras §arfi n. lyághap.
maraya n. kyâÑ; n. mà:rí:ri.
marga n. voláÑ gÍ:ghÑ, see:
volaÑ.
mari id. tás; n. má:ri; on. kás; on.
pát; on. tás.
marigayi adj. múr gì:r.
mari§in tsintsiya n. vì: sòrghà,
see: vì:.
marke n. twa:s.
marken dutse n. vulla.
marowaci n. mur ghÉ ngápkËn
tâ:s.
maruru n. mázhìmshì; n.
ngÉpkÉnì; n. wûs.
masa n. dùghÑ; n. màsá.
masaßi n. masaßi.
misali
masallaci n. masalla:ci.
masara n. mbalwa.
mashayi id. mbÉslËr; n. mur ghÉ
•û: •úghËn.
mashi n. gwa:r.
mashin n. mà:shîn.
masoyi n. móghshi.
mata n. gÈt.
matalauci n. mur ghÉ dwa:ndŒ.
matan kawu n. gàrà:nyí.
matanka•i n. matanka•i.
matar ri§o n. gÈt kÈ:nì, see: gÈt.
matasa n. slŒßÉrtŒ.
matauni n. shîn gìßì, see: shîn.
matsa v.t. ma:tsÉ; v.t. tsat.
matsattsaku n. nàngóte.
matsattse id. kyálláÑ kyàllàÑ.
matsi (yi -) v.t. zu:n.
matsiyaci adj. kwi.
maulo sp. n. kindi.
mawuyaci id. •agh •ák.
maya v.i. ßusl.
mayar v.caus. sulár.
maye n. yír ga:m; n. zùghÑ.
maza-maza adv. mósl mòsl; adv.
móslâk; id. ßúrû:t; id. corét;
id. cotaghát; id. dzúrû:t; id.
fyÍ:t; id. kyâ:t; id. mbarát; id.
pát pàt; id. púrtúk pùrtùk.
mazari n. mazŒri.
mazar§waila n. bàzárkó:la.
mazo n. zòÑ.
me? quest. ní:; quest. tuni.
mesa n. mbáz…:r.
miji n. túr.
mi§a id. nâ:r; v.t. ta:.
mi§a§§e a.v. tápni.
mi§e v.i. tap; v.t. mi:ké.
minshari v.i. zlŒrndÉ.
minti n. mínti.
mirgina v.t. kurúÑ.
misali n. mìsá:li.
mitsili nunanne

mitsili v.i. mbatsák. murfi n. yêr fuÑ.

miya n. mí:sŒÑ. murfu n. mburúÑ.
miya sp. n. ngâr. murguma adj. câr.
miyau n. nyôghÑ vì:, see: murmushi n. gàmbà.
nyôghÑ. murna n. múrna; n.v. pólghËn.
more v.t. mo:rá. murya n. vì:; n. yêr.
mota n. mó:ta. musamman adj. némri; id.
mowa n. nyá:ri. tándâÑ.
muciya n. shit. musaya v.t. shí:m2.
mudu n. mú:dù. mutane sp. n. TímsŒ.
mugu adj. kúskÈ. mutu v.i. mŒs; v.t. gir.
mugunta v.i. kú:s. mutum n. da:; n. mbútn; n. múr;
mujiya n. zhí:sŒÑ. n. za:r.
mulki n. múlki. mutuwa n. gìrghÈnì.
mummuke n. ngàÑcíngâÑ. muzuru n. tsÉlâ:•ì.
mummuna v.i. kú:s.
mura n. mâ:tn.

N - n
na prep. kap kÉ; prt. •a:; v.x. yi. ne prt. kŒn; prt. kŒndí; prt. nŒ.
na maza adv. na: za:ri. nema v.t. Ñal.
na•a••e id. kómtsâk. ni§a v.t. du:m; v.t. nyi:.
na•e v.t. karghát. nin§e v.t. karghát; v.t.
Naira n. né:rà. komtsák.
nama n. slû:. nisa adv. fupm fúpm; a.v.
naman jeji n. slûk námtsŒ, fúpni; v.i. fúpm.
see: slû:. nishi v.i. ngur.
naman jeji sp. n. bàtàbì; n. nitse id. malák.
shérshÍÑ. noma loc. gì:ghÈn kîtn, see:
naman kaza n. da: mbwî:. gi:.
namiji n. mŒmwâ:n. nome n. lágà:rì; v.t. slwa:.
namijin bagaruwa n. gwàlàÑ. nono n. kósŒm; n. mâ:m; n.
nan adv. •ú:ni; det. gín. zhàk mà:m, see: zhà.
nan da nan id. dát. nonon giwa n. dŒrÉÑ má:mi.
narke v.t. ßasl. numfashi v.i. sŒ:.
nasara n. nasára; n. nàsa:ra. nuna id. lißís; v.i. nyáÑ; v.t. git.
na/ta prt. kÉ. nunanne a.v. nyáÑni.
nauyi adj. lápni; n.v. lápkËn;
v.i. lap.
nauyi (maras ~) v.i. foptáÑ.
nawa? quest. wuri.
 rim

R - r
raba v.i. ghÉ:rt; v.t. byak; v.t. ߌ:l. rashin kula id. bughdúk; id. tús.
rabi n. ráßi. rashin ladabi v.i. na:2.
rabu v.i. kok. rashin lafiya n.v. gòngÈn; v.i.
raßa n. shísh†r. bya:sl1.
raße-raße id. zàràÑ. rasuwa n. mÉskÉnì.
ra•a id. bûgh bùk. ratse v.i. gazlár; v.i. gya:; v.i. kok.
ra•a•i id. ngÉndzâ:. rauni n. ájèli; n. ràwni.
rafi n. lâ:r. rawa id. kÉtí kÈtì; n. zlàr1.
ragargaje v.t. woßák. rawani n. ráwoní.
rage v.i. na:1; v.i. ragé; v.t. wot. rawaya adj. zhàk ra:s, see: zhà.
rago n. da: gùbzhi; n. káro. raya v.caus. shishyár; v.i. fut1.
rago sp. n. dâ: ngulkí. rediyo n. rè:díyo.
ragwam maza n. ná: •iwít •iwít. rema n. zu:n.
ragwanci n. dŒrtÉ; n. kwi. reno loc. númgËn Ñá:, see: num;
rahaina n. dŒrÉÑ má:mi. n. vyà:rì.
rai n. rây. reras id. bushúk; id. gàndàlàÑ;
raini loc. mbítŒ ga:m; n. ré:ni. id. kas kás; id. káskálàÑ.
raka v.t. ߌt. reshe n. gazlarnyí gwà:s, see:
rake n. ràke. gazlár; n. zlyaÑdi.
raken giwa n. shoghrígàda. reto id. Ñáryâk; id. rÈtì rÈtì; id.
rakoda n. ré:kôt. zÈrì zÈrì.
ra§umi n. rà:kumi. riba n. rí:ba.
rama n. rá:má. rib•e•e id. mulúk.
ramamme id. sángâr. ri•i n. gàmbà.
rame v.i. gongár. riga n. lúk fyà:lí, see: lû:; v.aux.
rami n. gì:r; n. lËp mbùt, see: rigá.
lËp; n. mbûÑ; n. rá:mi:. rigar biri n. vàlËpm.
rana n. dzàÑ. rigar nono n. tè:rè mà:m.
rance v.t. rantséy. rigima id. ndzât ndzát; v.i. bŒ:n.
randa n. shélaÑ. rijiya n. rí:jiya.
rani n. gÈfÈt. rikice v.i. rikicé; v.i. vu: ra:, see:
ran§washi n. na: kwây. vu:.
rariya n. ra:raya. rikici n. rìkìci; n. vwa:l.
rarrafa v.i. burúÑ. ri§a v.t. ngap; v.x. yír.
rarrauna id. káláÑ kàlàÑ. ri§e v.t. kŒ:n; v.t. num.
rasa v.t. na:1; v.t. rasá. rim id. gißÉk; id. gírt; id. gùrghÈt
gùrghÈt; id. karáp; id.
rashi n. ráshi.
kargha•yáÑ; id. kirÉp; id. zlùt
rashin •a'a v.i. bŒ:n.
rima sam

zlùt; on. bÈm; on. búk; on. ru•a v.t. mor1.

gyák; on. kúp kúp. rufe v.t. kat2; v.t. zlÉpm.
rima n. púrpwá:ni; n. rufe (ido) v.t. dwá:n.
twántwá:ni. rufi n. gàlì.
rimi n. mbÍ:l. ruga id. corét; n. rúgà.
rina n. na: tsÉgàÑdi. rumaniya n. vùllà.
rintsa ido id. hÉmngËr. rumbu n. fuÑ.
risho n. rìshô:. rumfa n. cóghÑ jwà:ghÑ, see:
rizga n. vurí. cóghÑ.
roba n. ró:ba. runhu n. ghŒsŒk.
rogo n. ge•í mbÍ:l, see: ge•í. rushe v.t. wu:; v.t. zlut.
ro§a v.t. zok2. ruwa n. zhà.
ro§o v.i. kará. ruwan fartanya n. gam kák•i.
rora v.t. •a:; v.t. kas; v.t. ndŒ:r. ruwan makuba adj. zhàk nÍ:lle,
rowa n. •amtsÉ. see: zhà.
rubuta v.t. zlya:t. ruwan sama n. vòn.
rußa id. mŒghÉp; v.i. nyáÑ; v.i. ruwan zuma n. zhàk d…:m, see:
ras; v.i. shishí; v.t. ngum. zhà.
rußaßße a.v. ràshì.

S - s
sa v.t. ca:; v.t. gŒm. sak id. dát; id. tabát; id. taÑ
sa'a n. fyá:li. táÑ.
saba v.t. sa:ßá. saka v.t. gŒm.
sababi prep. á dùl. sakaina n. kot.
saba'in num. táshi wottsÉmay. sakatare n. sakatáre.
sabara n. pulta. sake id. ßuk ßúk; v.aux. sa:ké;
sabo adj. mu:ri. v.t. tŒrÉÑ.
sabon tashi n. ká:ki. saki v.t. lŒk.
sabulu n. sà:fúlu. sako-sako v.i. baÑláÑ.
saßa n. fóli; n. fwa:lí; v.i. fol. sa§a n.v. tú:ghËn; v.t. kŒp1; v.t.
saßa wa al'ada n. wâ:r. nal.
saße v.i. tswa:r. sa§ar gizo-gizo n. vì:n
sadaki n. dú:kiyá. kàlkaláÑ, see: vì:n.
safe n. ßí:slndi. sa§ar zuma n. fwa:lí; n. kËr
sai conj. yâ:n; prt. sé:. d…:m, see: kËr.
sai an jima! prt. ßâ:. salaf id. dÈrÈm dÈrÈm; id.
saifa n. lábà:rì. ngárám ngàràm.
saiwa n. slŒtŒr. salla n. •úghËn ga:m, see: •u;
n. sálla.
saiwa sp. n. taghlŒm.
sam id. sám.
sam ma
sam ma v.caus. tulár.
sama adv. gà:mì; id. tsállâÑ; n.
coghÑ; n. cóghÑ vòn, see:
cóghÑ.
sama (a ~) adv. dù:lì.
sammako n. sàmmàko.
samu v.t. tu.
sana'a n. sànâ:.
sangali n. shendari.
sani v.ti. yisÉÑ.
saniya n. gà:l.
san§o v.i. tut.
sannu excl. sànnú.
sansana v.t. zli:.
sanyi a.v. njíri; n.v. njirÉghËn;
v.i. njirÉ.
sara on. f…:k; on. fwÍ:k.
sarai id. kotá; id. saray.
sarauta n. guÑdÉ.
sarewa n. bosáÑdi; n. myà:ru;
n. nágòré.
sari-kutuf n. dzàÑdàmi.
sarki n. gùÑ.
sarkin dutse n. sarkin dú:tsey.
sar§a n. sárka.
sar§a§§iya n. na: kúr gŒ:ßi.
sartse id. ßerák.
sassa§a v.t. slet.
sata n. mË:r.
sati n. kili; n. sa:ti.
sau n. tËghÑ.
sauka v.i. sapká.
saukar da v.caus. shí:r.
sau§i id. •aghát; v.x. mor2.
sau§in kai id. láskâr.
saura n. ßánci; n. fwa:t; n.
sawra.
saurayi n. slŒßÉr.
sauro n. zhè•ì.
sawu n. gìr yà:sÉÑ, see: gì:r.
saya v.t. •i:p.
sayar v.caus. •i:ßár.
sharo
Sayawa n. Seya:wa:.
scorpion n. gàmgâ:y.
sha v.t. slya.
sha bakwai num. dzúp slí:ti
wottsÉmay.
sha biyar num. dzúp slí:ti
nandam.
sha biyu num. dzúp slí:ti
mbÉslŒÑ.
sha •aya num. dzúp slí:ti
nàmbóÑ.
sha hu•u num. dzúp slí:ti
wupsŒ.
sha kanci sp. n. ná: jwà:t
jwÍ:t.
sha shida num. dzúp slí:ti lim.
sha takwas num. dzúp slí:ti
tá:nta:n.
sha tara num. dzúp slí:ti
tókndam.
sha uku num. dzúp slí:ti mâ:y.
sha•i n. mátaÑ.
shafa v.t. kat3; v.t. su:t; v.t.
vorghát.
shago n. shá:gò.
shaho n. gàm; n. ker; n.
zhantá:ra.
shaida n. kokók.
Shai•an n. Shè:tân.
sha-kanci sp. n. na: ca:
mbwá:pi.
shakka n. shákka.
sha§e v.t. njak.
sha§i§i n. yês.
sha§uwa n. kÉk•i; on. hÉk.
shammata id. gumtsÉk.
shamuwa n. shÍ:mwa.
shanshani n. na: gún njì:rí.
sha-raßa n. dù:p.
sharßa wa id. ndzÉrî:t.
share v.t. tut.
shariya n. shèríya; v.t. •Œ:l.
sharo n. mátaÑ.
shasshawa taba

shasshawa n. slá:ghËn vì:; n. siyasa n. sÈyá:sa.

zÈri vì:, see: zÈri. so v.t. sú:.
shau•a id. pú:t pù:t. sojoji n.pl. so:jo:ji.
shawara n. shawára; v.t. sŒ:t. soke v.t. zlop.
shawura n. cí:wòn shà:wára. sosai adv. sòséy; id. mŒghÉp;
sha-zumani n. ríÑr†Ñ. id. tsughut; pro. wa:né:.
she•a v.i. she:da. soso n. sò:so.
shekara n. jìndi; n. vònì. soya v.t. slwa:s; v.t. so:yá; v.t.
shekaranjiya adv. tày dzàngí:; wuslár.
adv. tày víndí:. su pro. gyá:.
she§a v.i. fot. sußutar baki n. vì: nyòlÈm,
shida num. lim. see: vì:.
shiga v.i. shi:; v.i. shi:; v.t. nda. su•e v.t. gya:t.
shigar v.caus. ndalár; v.caus. sukuwa on. gàdàdàk.
shilár. sulßi id. colghát.
shimfi•a v.t. tasl. sule n. súle.
shinge n. shinge. sulhu n. súlfu.
shinkafa n. kafa. sum id. ngûm.
shirme n. shìrmé. sumul a.v. colághni; id. colak
shiru id. shola:t; v.i. mwá:l. colák; v.i. colák; v.i. nyalák.
shirya v.i. ndŒ:rtí; v.ref. ndŒ:r; suna n. sËm.
v.t. shiryá. sungumi n. twÍ:m.
shiwaka n. na: báÑni. sunkuya v.i. ngúp.
shu•i adj. zhàk gàlú:ra, see: surßa id. púrt; id. vùrù:t.
zhà. surfe n. sùrfê.
shugaba n. bàmdì. suri n. rwá:ndŒ.
shugaban addini n. sÉÑwa:rí. suruki n. jìt.
shuka v.t. gŒm; v.t. kŒp2; v.t. surutu loc. ßwa: vì:, see: ßwa:;
zla:1. loc. ci vì:, see: ci1; n.
shuni n. shu:ni. sù:rú:tu; n. vì: kwángËn,
shura v.t. mbwa:. see: vì:.
siriri id. gòpàlàk; id. kéllâÑ; id. susa v.i. Ñarghát.
myáÑtâÑ; id. neri nerí. sussuka v.t. tswa:.
sittin num. sÈttín; num. táshi
lìm.

T t
-
ta prep. te:. taba n. tá:ßa.
ta mata n. na:shí.
tabarma
tabarma n. lËp mbùt, see: lËp;
n. tà:barma.
tabbas id. kŒrŒÑ kŒrÉÑ.
tabki n. gÈrÉÑ zhà.
tabo n. dùdùt; n. tŒmshi; v.i.
mbotsÉ.
taßa v.aux. taßá; v.t. tin; v.t.
vwa:t.
taßarya n. rúbzuÑ.
ta•i n. tá:•i.
tafasa id. gùslùk gùslùk; on.
gùlùs gùlùs; v.i. slŒ:.
tafashiya n. baghzlàr.
tafi v.i. slŒ.
tafida n. tapídà.
tafiya v.i. rí:.
tafiya sp. id. mbËp mbÈp.
tagiya n. tá:gya.
taguwa n. jámpa.
taimaka v.t. som; v.t. te:mikyá.
takalmi n. kwá:te.
take-take id. púpúy pùpùy.
takobi n. àdda; n. tákoßí.
takwas num. tá:nta:n.
talaki n. juÑ.
tala-tala n. ná: pÍ:lŒm.
talatin num. tàlà:tín; num. táshi
mà:y.
talatin da biyar num. táshi
mà:y tÉ nandam.
talla n. tàllè; v.caus. Ñalár.
talotalo n. tòlótôló.
tal-tal id. gwalaÑ gwaláÑ.
tamanin num. táshi tá:nta:n.
tamata n. ca:rí.
tamba n. dagh mí:sŒÑ.
tambaya v.t. cet.
tana n. na: námdÈri.
tanga•i id. kËt kÈ:t; id. lît lìt.
Tangale n. Shínjì:.
tanki n. byaÑ.
toka
tara num. tóghÑdam; v.t. dú:t;
v.t. gamá2; v.t. jom.
tara (n) n. tà:ra.
tara (v) v.t. ta:rá.
tarar abinci n. nyaÑ.
tare adv. lËp nàmbónyi, see:
lËp; adv. tà:ré; id. ߆:t.
tari n. bòmdì; on. kùhúk
kùhúk; v.i. kwaslák.
tarin duwatsu n. gambar.
tarin jaki n. ná: kòslák.
tarko n. tárko.
taron zuma n. dus kÈ dùm.
tartso id. njéßét njèßèt.
taru v.t. jom.
tas id. tás.
tasar da v.caus. shishyár.
tasha n. tásha.
tashi v.i. shishí; v.i. slÉ:t.
tashin zuciya v.i. ßyalák.
tatse v.t. •i:l; v.t. zor.
tatsuniya n. da: dÉngi.
tattabara n. kàttabàra.
tattara v.t. dutsÉ.
taura n. ngomas.
tauraruwa n. câ:r.
taure n. tábri.
tausayi n. gwa:ndŒ.
taushi a.v. nyalághni; id.
mwálí mwàlì.
tebur n. dàkcì; n. té:bÈl.
tela n. té:la.
thing n. na:.
ti§is id. múldùÑ.
tilasta id. •agh •ák.
tilasta wa v.imp. va:.
tilis id. múldùÑ.
tinya n. gasáÑ; n. ngarí.
to prt. tá; prt. tò:; prt. tô:.
toci n. tó:ci.
tofa v.ti. pya:tsÉ.
toka n. ßíslâr; n. kámâ:shì.
tokare
tokare v.t. bŒt.
toshe v.t. datsÉ.
totuwa n. sukti.
tozo n. to:so.
tsabta adj. njú:li; n. sápta; v.i.
ndará.
tsabtace v.t. sa:t.
tsada n. manjilwa; n. na:
vyagh dÈni; n. tsà:da.
tsafi n. sá:fi.
tsafi (abin ~) n. wâ:r; n. wôr
ßÈzlÈÑ.
tsaf-tsaf id. tarcák.
tsaga id. kŒsÉk.
tsagar gado n. belle.
tsage v.ti. zla:tÉ.
tsaka n. kártsÍghÑ.
tsakanin prep. tsàkà:ní.
tsaki id. dùskùt; id. •Élî:t; id.
gÈbzhÈÑ; id. ngó•á•àk; n.
ndÉ:ci.
tsakiyar prep. zlÈk.
tsala id. kÉcík kÈcìk.
tsalle id. burzÉt; id. dzák; id.
gàràp gàràp; id. péllâÑ; id.
pét; id. tsÍw; v.i. dí:m.
tsame v.t. di:p.
tsami id. ngárám ngàràm; v.i.
ndzáÑ.
tsamiya n. mátaÑ.
tsamo-tsamo id. máp; id.
mápshâÑ; id. mÉßËr; id.
shi•Ék.
tsana v.t. njel.
tsanani id. nyaÑ nyáÑ.
tsananin adv. tsananin.
tsani n. gÈbzŒ.
tsantsa id. tsantsa.
tsan-tsan id. •aghrák; id. gáÑ;
id. gŒÑ gÉÑ; id. kaÑ káÑ.
tsanwaka n. gúya:yá.
tsanya n. ná: kyàskát.
tsara n. sûr.
tsofo
tsaraba n. tsàrabà.
tsartam ma v.i. •Œ:l.
tsartso id. ndzËl.
tsatsa (n) n. njírmi.
tsatsa (v) v.i. njirmí.
tsatso n. mánjirí; n. ná: njìrÈ
gÈshì.
tsauri id. kúghrûk; id. ndyaÑ
ndyáÑ.
tsawa n. faráÑ.
tsawo a.v. fúpni; id. dÈghshìn;
id. jìllÈÑ; id. zumbít; v.i.
fúpm.
tsaya v.i. zlÉ:r.
tsayar v.caus. zlŒlár.
tsayayye n. ra:.
tsaye id. taßát.
tsayi id. zùghùghù.
tsefe v.t. sak.
tseguma v.t. mbi:.
tsegumi n. gÈs kÈ vì:, see: gÈs.
tsere n. dálâ:lá; v.i. mal; v.i.
tsi:rá.
tsige v.t. pwa:.
tsigi n. gút mbwâ:r; n.
tányállè.
tsila n. zhìbÈr vwà:, see:
zhìbÈr.
tsini id. kyop kyóp; id. kyorop
kyóróp.
tsinin kibiya n. pî:s.
tsinka v.t. nger.
tsinke v.i. nger.
tsintsa v.t. du:m.
tsintsiya n. pílla; n. sorgha.
tsirad da v.t. vum.
tsirara n. múli.
tsiriri id. mbatsaktsák.
tsiro v.i. •Œ:l; v.i. mbwa:.
tsit id. kelák; id. kuÑci kuÑcí;
id. merát; id. múrt; id. sát;
id. tÉk tÈk.
tsofo id. kË:rkÈ:rÉn.
tsoho wake

tsoho adj. gÈ:rÉ; n. ndótsŒ. tukuna adv. kam; v.aux. dap.

tsohuwa adj. nâs (2). tukunya n. shaghÑdí; n. torkí.
tsokana n. dà:rú; n. val; n. tu§a v.t. du:m.
wúlnga. tuli id. dùptÈÑ.
tsoma v.t. ßurghát. tulu n. lyá:•a; n. péndi.
tsorace v.t. dŒghÉr. tumbi n. kútsûk.
tsoro excl. wú:; n. vŒrtÉ; v.i. tumbuke v.t. nu:l.
soÑ. tumfafiya n. tŒrí:shi.
tsufa v.i. ndwa:tsÉ. tumkiya n. tË:m.
tsuguna id. ndarngásl; v.i. tun conj. tún.
gyoghát; v.i. zupm. tuna v.t. ßitál; v.t. tuná.
tsuliya n. gìr mbùptí, see: gì:r. tunani n. tùnà:ni; n.v.
tsuntsu n. yeslí. ßitálghËn.
tsuntsu sp. n. cólâk; n. da: jîw; tunas n. kót válti, see: kot.
n. dà:ku; n. dÈllÈkcì; n. tundurmi n. som.
gìndÉm; n. kú:de:kú; n. ná: tuni adv. túntún.
•iwít •iwít; n. na: ki:ri; n. tunku n. pilí.
ná: mbùr nu:ni; n. na: tura v.t. pat; v.t. tu:rá.
njínj…:l; n. ná: yàghát
turgunniya n. bùli.
yághàt; n. zhìngìrmà.
turke n. byà:r.
tsutsa n. zhátÍl; n. zhìbÈr; v.t.
turmi n. kûtn.
zlu:1.
turo id. gwàghslàk; id. ket két;
tsutsa sp. n. ná: ndà nyítsŒÑ.
id. kírî:t; id. zùntùÑ.
tubali n. bírki.
tusa v.t. tu:r.
tußaßße adj. vàtì.
tushe n. dòcì.
Tuesday n. KímsŒ.
tuwo n. gwa:lí; n. nághat; n.
tufa n. gu:ru. nà:nà:.
tufafi n. lû:; n. tsÉma.
tufka v.t. mer; v.t. tu:.

U - u
uba n. da:. ungulu n. kwá•âk.
uku num. mâ:y. uwar gida n. na:; n. wargida.

W - w
wa n. bÈbÈk; n. wa:tsÉ. wai excl. á1; prt. wáy.
wa? quest. nú:. waje adv. ßÉzlÈÑ.
wahala n. wàhála; n.v. bùÑgÈn; wake n. zà:m.
v.i. búÑ.
waken Turawa ya§i

waken Turawa n. wá:ken só:ya wata n. lÂpm.

gopmnáti.
wakili n. wàkí:li.
wa§a n. ngîl.
wal id. parát.
walat n. wá:lêt.
walki n. ba:gále.
wal§iya id. pâ:; n. faráÑ.
wallafa v.t. •u.
wallahi excl. wàllá:hi.
wancan pro. gí:.
wanda pro.rel. gyó:•aÑ.
wando n. márdu; n. wàndó.
wane pro. wá:ni.
wani n. wani; pro. gón.
wanka (yi ~) v.t. cop.
wanke id. pés.
wannan det. gín; pro. giní:.
wanne? quest. gyò:.
ware v.t. ndŒ:r; v.t. sak.
wari n. zhòghÑ; v.i. zhóghÑ.
warke id. njÃy; v.i. bya:sl1; v.i.
nyáÑ.
warware v.t. karáÑ.
warwaro n. sá:ri.
warwatse id. basaÑ basáÑ.
wasa n. lyâ:; v.t. lya:2.
wasa sp. n. jà:ghÈn voláÑ dàlì,
see: já:; n. ná: dÈddÉ:ri.
wasa (v) v.t. pelÉ; v.t. tŒrghát.
wasi§a n. wasí:ka.
wasu pro.pl. gya:gón.
wato prt. wà:tò:.
watsa v.t. zla:1.
watsar v.caus. pa:sár; v.i. pa:s.
watse v.t. basák.
wauta n. •ÉghŒr; v.i. •ŒghÉr.
wawaye n.pl. mÉn gâ:, see:
mÉn1.
waya n. kùré:she.
waye v.i. sla:; v.t. sla:.
wayyo excl. ô:y; excl. wáyyô.
waziri n. wàzí:ri.
wi-wi n. pá:tsŒ.
wuce loc. ndŒ:r bot, see: ndŒ:r;
v.t. la:tsÉ.
wuf id. ßúrû:t; id. dzúrû:t.
wulakanta v.t. fí:r.
wuni v.i. vyá:.
wur id. diw díw; id. gwaláÑ
gwaláÑ; id. hÈbzÈÑ; id. lar lár;
id. njatáw njatáw; id. nju:
njú:.
wurga v.t. kur.
wuri n. lËp; n. te:.
wuta n. wût.
wuta-wuta n. kámâ:shì.
wutsiya n. ki:r.
wuya loc. sha: wú•í:, see: sha:;
n. yêr; v.t. sha:.
wuyan giwa n. dàtßelí.
wuyatar v.t. mbasl.

Y - y
ya da v.t. gŒm. ya•iya sp. n. kámtÉkà•ì.
ya (n) n. yà:yá. yaga on. fwÍ:k; v.t. ndu:l; v.t.
yabirbira n. pi•í. ta:r; v.t. zla:1.
yaßa v.t. mul. yage on. f…:k.
yaße n. góptÍÑ; n. mbôr. yaji v.i. báÑ.
yadda rel. yáddà. yakuwa n. pátsŒ nyinci.
ya§i n. ma:ndŒ.
yalo
yalo n. ya:lo.
yamma adv. gà:mì; n. sú:tŒ.
yamutse v.i. ndzurúm.
yandi n. zhàk mÍ:tn, see: zhà.
yanka v.t. nger; v.t. sla:.
yanta v.t. tu:.
yanzu adv. •angŒní.
yanzu-yanzu adv. •álâÑsÉn.
Yarabawa n. Yerba:wa.
yaranta n. ngÂtn mŒ:ri, see:
ngÉtn.
yarda v.i. yardá.
yare n. vì:.
yarinta n. slŒßÉrtŒ.
yarinya n. Ña: gÈt.
yaro n. kún; n. Ñá:; n. Ña: mwâ:n.
yashe v.t. kor.
yashi n. nyá:tsa.
yatsa n. Ña: tâ:s.
yau adv. yá:wón.
yau§i id. dË:r; id. mbŒlcí mbŒlcí;
id. múlí mùlì.
‘Y - 'y
'ya mace n. nyí:.
'yan kunne n. wõn kË:m, see:
wõn.
'yan mata biyu n. mbàyém.
'yan maza biyu n. kún dà:.
'yan uba n. kún dà:.
'yan uwa n. kún dà:.
Z - z
zabo n. zlÂpm.
zaßa v.i. wor; v.pl. wá:r.
zaße n. zà:ße; n.v. bwà:kÈn; v.t.
bwa:.
zagi sp.
yaushe? quest. dzàÑ gyò:.
yaushi id. kérí kèrì; id. zòròp
zòròp.
yautai n. légù.
yauwa! excl. yâwwà:.
yawa adv. dàmày; adv. mondá;
id. dùghùt dùghùt; id. gyàgh
gyàk; id. lúghút lùghùt; id.
njób•î:; id. pŒsŒr pŒsÉr; id.
puk púk; id. púrtút…y; id. tîm;
v.i. lŒ:t.
yawo v.i. ngeláÑ; v.i. Ñal; v.i.
zlyá:m.
yawu n. nyôghÑ vì:, see: nyôghÑ.
yayyafa id. bÈcìbÈr.
yi v.t. fi; v.t. wa:.
yi (kashi, fitsari) v.t. nyin.
yu§a n. sŒßŒr.
yumbu n. gùrngà.
yunwa n. kusuÑ.
'yar ciki n. ercíki.
'yar uwa n. ÑÍ: dà:.
'yar'uwa n. gya:t.
'ya'ya n. tsÉ:ri.
'ya'yan itace n. gù:r.
zafi id. bwì: bwì:; id. mû:r; id.
ngÉndzâ:; n.v. và:ghÈn; v.i.
va:; v.i. wum.
zaga v.t. ver.
zagaya v.t. ngeláÑ.
zagi sp. interj. shík.
zago
zago n. slî:tn.
zakara n. da: túrshi.
zaki n. zá:ki.
za§a id. ngíp.
za§i v.i. mwa:; v.i. myak.
zalla adv. zalla.
zama v.i. na:1; v.i. su.
zaman taro loc. vì: kwá:ngËn,
see: kwá:n.
zamani n. zà:má:ni.
zamba n. zàmba.
zame v.i. molghát.
zance n. zànce.
zane n. gyópti; n. zà:ne.
zanzaro n. ná: zlÈ ndÈ:ri.
zarße n. na: shoÑni ngá:la.
zare n. zÈri.
zarge v.t. su:r.
zari n. mwá:pkÉnì lËp; v.x.
mwá:p.
zarto n. zárto.
zartsi id. njú:gh njù:k.
zauna v.i. na:1; v.i. tsÉtn.
zaure n. balghám.
zawo id. ßyâ:t ßyà:t; n. nyôghÑ
jwà:tkÈnì, see: nyôghÑ; v.i.
jwá:t.
zuzzurfa
zazzabi n. yetar.
zigidir id. dùrghÈdùÑ.
zina n. mbŒllÉ.
zo! excl. tsî:.
zo v.aux. mán; v.i. man; v.x.
máni.
zobe n. gobzàÑ; n. zobbè.
zogalagandi n. lagándi.
zolaya v.pl. Ñá:s.
zomo n. longa.
zuba v.t. shin.
zubar v.caus. pa:sár; v.i. pa:s.
zuße v.t. wur.
zuciya n. ra:.
zufa n. lËp và:ghÈnì, see: lËp.
zuga v.t. vu:.
zuga zugai n. lât va:t, see: lâ:t.
zugum v.i. mwá:l.
zurfi id. ndzúrû:t; id. púÑtûÑ;
id. wúrghËt; v.i. shoÑ.
zurfi (maras ~) id. dàlcì.
zuriya n. vì:n; n. zù:ríya.
zurman n. zhè•u:rí.
zuru id. nyaÑ nyáÑ.
zuwa prep. nÉ; prep. zúwa.
zuzzurfa id. vuÑ vúÑ.