Professional Documents
Culture Documents
i
- V
i
t- a
i
t
i
f
i
= =
V
i
1-a
i
Trong : f
i
lmc bo h thc t trng hp th i
V
i
gi tr gia tng trong ngnh i trong ch bun bn t do
V
i
gi tr gia tng trong ngnh i khi p dng thu nhp khu
t - t l thu quan danh ngha i vi sn phm cui cng
t
i
- t l thu quan danh ngha i vi sn phm trung gian trng
hp th i
a
i
- t l gia gi tr sn phm trung gian vi gi tr sn phm cui
cng khi
khng c thu quan
ngha
- t l ny ni ln mc bo h thc t cao hay thp cho cc ngnh
sn xut trong nc
- c ngha i vi ngi sn xut v n cho bit vic bo h mc
no
h c th cnh tranh vi hng nhp khu;
- t l ny s nng cao thm gi tr ca mt n v sn phm cui
cng.
Cu 8. nh gi u nhc im ca thng mi quc t Vit Nam thi gian
qua. Cc bin php nhp khu c hiu qu v nng cao sc cnh tranh cu
hng ho Vit Nam trong iu kin hi nhp kinh t quc t.
Tr li:
1. nh gi:
u im:
- Tng kim ngch ngoi thng tng ln nhanh chng. T nm 2000, vi
mc xut khu bnh qun 180USD/ngi(tng gp 6 ln nm 1990), nc
ta ra khi khu vc cc nc c nn ngoi thng km pht trin. Mc
sn lng xut khu ngy cng tng. Kim ngch bnh qun nm 2005 t
gn 400 triu USD/ngi.
- Tc tng trng ngoi thng nhanh qua cc nm v tng cao hn tc
tng trng cu sn xut. Tc tng xut khu hng nm trn
20%/nm.
- C cu mt hng phong ph a dng v c chuyn i c cu theo hng
tch cc. Cc mt hng xut khu ch lc l du th, dt may, giy dp,
thu sn, in t, my tnh, go, sn phm g, C cu xut khu c ci
thin theo hng gim dn xut khu hng th, tng hng ch bin v tng
gi tr gia tng trong hng ha xut khu.
- Th trng xut nhp khu ngy cng c m rng v chuyn i hng:
trc y, ch yu Vit Nam c quan h bun bn vi Lin X v ng
u, chim khong 80% kim ngch xut nhp khu, th nay Vit Nam c
quan h bun bn vi khong 200 quc gia trn th gii. Vit Nam ang
dn nh hng c th trng truyn thng (Nga), th trng trng
im (Hoa K, EU, Nht Bn, cc nc ASEAN, Trung Quc), th
trng mi (cc nc chu Phi, chu M La Tinh)
- H thng cc cng c chnh sch, bin php thng mi quc t v ang
pht huy tc dng hiu qu, to iu kin thun li cho pht trin ngoi
thng.
- Nhp khu tng nh xut khu tng
- Nhp siu qua cc nm gn y c chiu hng gim
- Xut khu vt k hoch: nm 2005, k hoch xut khu 30,8 t USD, xut
khu thc t t 32,2 t USD; nm 2006, kim ngch xut khu t 39,6 t
USD, vt 4,95 so vi k hoch.
-
Nhc im:
- Quy m xut nhp khu cn nh so vi tim nng ca nn kinh t. Cn cn
thng mi thng xuyn thm ht.
- C cu mt hng lc hu (hn 30% kim ngch xut khu l hng nng lm
thu sn, 95% nhp khu hng t liu sn xut).
- Cht lng hng xut nhp khu cn thp, chi ph u vo cao, mt hng
manh mn, sc cnh tranh cn yu. Nhiu mt hng ch yu c thu gom
xut khu nh go, ch, c ph, cha xy dng c nhng mt hng
c hm lng ch bin v cng ngh cao.
- Th trng bp bnh, cha n nh, xut khu nhiu qua trung gian, thiu
nhng hp ng ln v di hn.
- Nhp khu lng ph, s dng cn km hiu qu, nhiu mt hng khng ph
hp vi iu kin s dng Vit Nam.
- Cng tc qun l xut nhp khu cn thiu ng b v nht qun. Vn
bun lu, gian ln thng mi tr nn nghim trng. Vn vi phm bn
quyn ang tr thnh quc nn gy gim uy tn i vi cc doanh nghip v
hng ho Vit Nam trn thng trng.
-
2. Bin php nhp khu c hiu qu:
- Cc bin php v m:
+Ci cch php lut, cc th tc hnh chnh rm r, phc tp
+ Tng cng qun l nh nc, kt hp cht ch gia cc ngnh v t chc c
lin quan, iu chnh cc cng c v bin php ngoi thng ph hp vi thng l
quc t v cc quy tc ca WTO, qun l tt hot ng nhp khu, cc mt
hng nhp khu hn ch ti a tnh trng bun lu v gian ln thng mi, cc
bin php tiu chun k thut bo v ngi tiu dng trong nc,
+Lin kt cc doanh nghip, cc ngnh kinh t lin quan n nhau nhp khu
theo mt h thng v c chin lc nhp khu ph hp, tng quy m khc phc
nhng kh khn v vn, gi c,
+ Tng cng cc hot ng xc tin thng mi, cung cp y cc thng tin
cho cc doanh nghip v cc ngun hng, cc i tc,
+H tr vn vn cho cc doanh nghip thng qua cc t chc tn dng cho vay
u i,
+ Tng cng cc hot ng thu ht u t trc tip nc ngoi, lin doanh, lin
kt vi cc doanh nghip nc ngoi m rng quy m v tip thu c trnh
qun l tin tin, cng ngh hin i
+Khuyn khch cc doanh nghip nhp khu cc my mc, trang thit b hin i,
khng nhp khu cc my mc, cng ngh lc hu, trnh a nc ta tr thnh bi
rc cng nghip
- Cc bin php vi m:
+Ch ng tng cng lin kt, lin doanh vi cc doanh nghip khc
+C chin lc nhp khu ph hp v di hn
+Ht sc ch trng nghin cu, tm hiu i tc v hng ho nhp khu
+Cn phi lm vic nghim tc, hiu qu to dng v gi uy tn vi i tc
+Ch ng o to ngun nhn lc c cht lng cao...
3. Bin php nng cao sc cnh tranh ca hng ha Vit Nam:
Bin php v m:
+ Tng cng m rng v pht trin cc quan h kinh t quc t, quan h thng
mi vi cc nc trn th gii. Nghim chnh thc hin cc cam kt vi cc quc
gia v WTO.
+ i mi th ch v chnh sch qun l hot ng xut nhp khu theo hng
minh bch ho nhm khuyn khch mi thnh phn kinh t, mi i tng kinh
doanh c hiu qu. Mc d lut thng mi thc thi nhng Vit Nam cn phi
hon thin hn na cc vn bn di lut cho vic thc thi lut c thun li
hn, c bit l cc quy nh v hi quan.
+Phi c chin lc quy hoch v xy dng cc d n sn xut hng ho xut
khu trn c s nh gi ng tim nng v li th ca tng vng. Tip tc chuyn
dch c cu xut khu t sn phm th, s ch sang cc sn phm xut khu ch
bin su v c gi tr cao thng qua pht trin cng ngh ch bin, gn vng
nguyn liu vi cng ngh ch bin, kim sot hot ng nhp khu.
+ y mnh cc hot ng xc tin thng mi, chnh ph cn h tr cc doanh
nghip trong vic tm kim thng tin v th trng xut khu. Bn cnh vic m
rng th trng mi cn khng ngng cng c th trng truyn thng v l
nhng th trng c sc mua kh ln v iu kin cnh tranh c phn thun li
hn i vi cc doanh nghip Vit Nam.
+ u tin nhp khu cc hng ho, cng ngh mi p dng vo sn xut hng xut
khu.
+ i mi hot ng ca cc tng cng ty, khuyn khch vic thnh lp cc hip
hi ngnh hng xut khu nhm p ng cc hp ng ln v di hn. Mt khc
trnh hin tng chen chn trn sn nh v lm gim uy tn hng ho Vit Nam.
+ o to v pht trin ngun nhn lc c bit l o to i ng cn b m
phn thng mi...
Bin php vi m:
+La chn mt hng kinh doanh c nhiu trin vng, c th mnh ca Vit Nam
nh go, c ph, cao su, thu sn, ht iu, dt may, dy cp in, linh kin in t
v mch in, sn phm g, hng th cng m ngh,...
+ u t ci tin cng ngh sn xut hng xut khu nng cao cht lng, tng
sc cnh tranh, ci tin mu m, gim gi thnh v gi xut khu cho hng ho
Vit Nam. Trong iu kin Vit Nam hin nay, nn tp trung vo cng ngh bo
qun v cng ngh ch bin.
+ y mnh hot ng nghin cu th trng nc ngoi nm bt c hi kinh
doanh, xut khu nhng th th trng cn. (Nghin cu chnh sch thng mi,
m vn phng i din, c quan xc tin thng mi ti cc th trng xut nhp
khu ln, o to i ng nhn vin marketing gii)
+ Tng cng cng tc qung b v khuych trng cc hot ng kinh doanh ca
doanh nghip
+ o to i ng cn b kinh doanh quc t trong cc doanh nghip
+ Thc y lin doanh lin kt vi cc i tc nc ngoi tng cng tim lc
xut khu
+ u t tho ng v mu, mt, ging cy con...
+Phn u gim chi ph, gim gi, tng sc cnh tranh
+Tip cn tt vi cc knh phn phi ph hp cc th trng khcnhau: EU l
hnh thc tp on, Hoa K l hnh thc hip hi...
Cu 9- KTQT: Phn bit FDI v FPI. ngha ca s phn bit ny i vi
vic hoch nh chnh sch Tqt ca Vit Nam
u t trc tip nc ngoi u t gin tip nc ngoi
1. Kn - L loi hnh di chuyn vn
quc t trong ngi s hu
vn ng thi l ngi trc tip
qun l, iu hnh cch s dng
vn u t.
- L loi hnh di chuyn vn
gia cc quc gia, trong
ngi s hu vn khng trc
tip qun l, iu hnh hot
ng s dng vn u t.
2.Ngun
vn hnh
thnh ( ch
s hu)
- ch yu do cc t chc kinh t,
cng ty v c nhn nc ngoi (
c th cng hoc khng cng
vi cc nh u t nc ngoi
ca nc s ti) a vn vo
nc s ti u t theo cc
hnh thc khc nhau c quy
nh trong Lut u t ca nc
s ti.
- Ch yu do cc t chc quc t
nh: WB, IMF, ADB, cc Chnh
ph v cc NGOs..
- Vn ca cc c nhn rt nh
thng di dng c phiu, tri
phiu.
3.c im - Cc ch u t nc ngoi c
quyn trc tip qun l v iu
hnh cc hot ng s dng vn
u t. Quyn qun l doanh
nghip ph thuc vo t l vn
gp ca ch u t trong vn
php nh ca d n
- Cc ch u t nc ngoi
phi ng gp mt s vn ti
thiu vo vn php nh theo
- Cc ch u t khng trc tip
qun l v iu hnh cc hot
ng s dng vn u t.
- Nu l vn ca cc t chc
quc t, Chnh ph th thng i
km vi cc iu kin u i v
gn cht vi thi ca chnh
ph. Nu l vn ca t nhn th
thng b hn ch t l gp vn
theo lut u t ca nc s ti (
Lut FDI ca nc s ti.
- Li nhun ca cc ch u t
nc ngoi thu c ph thuc
vo kt qu hot ng sn xut
kinh doanh v t l gp vn
trong vn php nh.
- FDI thng c thc hin
thng qua vic xy dng doanh
nghip mi, mua li ton b
hoc tng phn doanh nghip
ang hot ng hoc sp nhp
doanh nghip nc s ti.
thng thng t 10-25% vn
php nh).
- Ch u t nc ngoi kim
li qua li sut cho vay hay li
tc c phn.
- ri ro thp.
4.Hnh thc
u t
- Hp ng hp tc kinh doanh
- Doanh nghip c vn u t
nc ngoi ( DN lin doanh, Dn
100% vn nc ngoi)
- Cng ty c phn c vn FDI
- Hp ng xy dng-kinh
doanh- chuyn giao.
- vin tr nc ngoi bao gm
hon li v khng hon li
- u t chng khon: c phiu,
tri phiu
- Vay u i, vay thng thng
5. Tnhcht - ph thuc t vo quan h chnh
tr v n din ra theo c ch th
trng vi mc ch li nhun
thun tu l chnh.
- ph thuc nhiu vo quan h
chnh tr gia cc bn.
6. u im - To iu kin khai thc c
nhiu vn u t bn ngoi do
khng quy nh mc vn gp ti
a m ch quy nh mc vn gp
ti thiu cho cc ch u t
- Nc tip nhn vn u t ch
ng trong b tr c cu u t
v ch ng trong s dng vn.
- Ch u t c phn tn ri
ro trong kinh doanh qua hnh
nc ngoi
- To iu kin tip thu KH- CN
v kinh nghim qun l tin tin
ca nc ngoi.
- To iu kin thun li khai
thc tt nht cc li th ca t
nc v TNTN v v tr t
nc.
- To thm nhiu vic lm
- Khuyn khch nng lc kinh
doanh trong nc, tip cn vi
th trng nc ngoi.
- gp phn tng thu nhp quc
dn
thc u t chng khon.
- Phn ln ngun vn l cc
khon vin tr nn thng c
nc tip nhn vn s dng vo
xy dng c s h tng.
- To iu kin m ng cho
FDI
7. Nhc
im
- Mi trng KTCT nc tip
nhn vn u t tc ng trc
tip n dng vn FDI .
- Nu khng c mt quy hoch
T c th v khoa hc dn n
T trn lan, km hiu qu, ti
nguyn b khai ph ba bi v s
gy nhim mi trng
- Cc lnh vc v a bn u t
ph thuc vo s la chn ca
cc nh u t nc ngoi,
nhiu khi khng theo mun
ca nc tip nhn.
- Gim s lng DN u t
- Hn ch kh nng thu ht vn
u t nc ngoi v t l gp
vn b hn ch.
- Hiu qu s dng vn thng
khng cao do cc nc tip nhn
qun l km hiu qu.
- Nc tip nhn vn d dn n
tnh trng n nc ngoi
- Hn ch kh nng tip thu KH-
CN v kinh nghim tin tin ca
nc ngoi.
- Cc quc gia tip nhn vn d
b cc ch n tri buc vo nh
hng chnh tr ca h.
trong nc do b cnh tranh ca
cc DN c vn DTNN
ngha:
- bit c nhng u im v nhc im ca tng hnh thc u t
- thy c mi quan h hu c tc ng qua li gia 2 hnh thc, trong chng
mc no FPI s to ra mi trng thun li hn thu ht FDI
- qua vic phn bit 2 hnh thc ny c chnh sch qun l, gim st v c
nhng bin php tng cng thu ht v s dng hiu qu
=> tn dng c cc li th t TQT, i hi chnh ph phi c chnh sch
ng n v ph hp vi iu kin ca nc mnh khai thc ti a ngoi lc v
nhn ln sc mnh ni lc nhm thu thc y tng trng, pht trin kinh t.
Cu 10: nh gi u nhc im ca u t nc ngoi ti Vit Nam thi
gian qua v nhng gii php thc y vic thu ht v s dng c hiu qu
ngun vn u t nc ngoi ti Vit Nam?
1. Khi nim: u t nc ngoi ti Vit Nam l s vn ng ca dng vn t
nc ngoi vo Vit Nam nhm tm kim li nhun.
2. nh gi
2.1. u im:
- Khi lng FDI vo Vit Nam kh ln qua cc nm:
+ Tnh n 12/2002, tng s FDI vo Vit nam khong 3,9 t USD, trong vn
thc hin khong 24 t USD, (chim 53% tng s vn ng k) =>Vit Nam
tr thnh mt th trng u t ng k Chu v th gii.
- V i tc u t: Ngy cng c nhiu quc gia trn th gii u t ti Vit Nam
(hn 70 quc gia v vng lnh th). Nhng quc gia dn u trong u t vo Vit
Nam l: cc quc gia trong khu vc Chu -TBD (singapore, nht, i loan
iu ny chng t mi trng u t ca Vit Nam c sc hp dn v p ng
c nhng yu cu c bn ca hot ng u t quc t.
- V c cu u t theo ngnh v theo vng: ngy cng cn i hn. Trc 1993,
FDI ch yu tp trung pha nam (chim ti 80% tng s vn), cho n nay, khu
vc ny chim khong hn 60% tng vn ng k.
- V li ch kinh t x hi: Cc d n FDI i vo hot ng thu ht c hng
chc vn lao ng. To ra mt khi lng hng ho xut khu tr gi hng chc t
ng trong mi nm gp phn thc y kinh t tng trng. Ngoi ra cn gip
Vit Nam tip nhn cng ngh cao, pht trin ngun nhn lc
2.2/ Nhc im
- T l Vn thc hin/ vn ng k cn mc thp, chim khong >53% (tnh n
12/2003). Quy m bnh qun mt d n cn nh.
- Mt s d n b b hoc b rt giy php hot ng (khong trn 15% s
d n c cp giy php) a n s thit hi cho c hai bn.
- T l vn gp trong nhiu d n ca nhiu doanh nghip Vit Nam rt thp(ch
chim khong 20 30% vn php nh), ch yu l quyn s dng t=>s thit
thi trong phn chia li nhun.
- S mt cn i ng k v thu ht vn u t theo vng lnh th.
3. Gii php thc y thu ht u t vo vit nam v s dng c hiu qu
ngun vn u t
3.1.T pha nh nc
- To mi trng u t thun li: bo m s n nh v chnh tr - x hi v kinh
t, tip tc hon thin h thng php lut v u t theo hng ng b v hp
dn
- u t xy dng c s h tng thu ht u t
- Tng cng cc hot ng xc tin u t
- Nh nc cn m rng v cng c quan h ngoi giao vi nc ngoi
.
3.2. T pha cc doanh nghip
- Ch ng trong vic xc tin thu ht FDI
- i mi my mc, cng ngh nng cao kh nng cnh tranh
- Ch ng o to ngun nhn lc c cht lng cao
Cu 11: Di chuyn quc t sc lao ng: Khi nim, nguyn nhn, tc ng.
Lin h Vit Nam?
1/ Khi nim: Di chuyn quc t sc lao ng l mt hin tng trong ngi
lao ng quc gia ny sang mt quc gia khc c km theo vic thay i ch
tm thi hoc vnh vin nhm thc hin cc mc ch khc nhau nc ngoi.
2/ nguyn nhn:
Mun tm kim c tin cng v mc thu nhp cao hn nc ngoi
3/ Tc ng:
- To nn dng ngi di c t quc gia c thu nhp thp sang quc gia c thu nhp
cao.
- C s phn phi thu nhp quc dn i vi ngi lao ng quc gia c tin
cng lao ng thp (c ngi di c) v i vi ngun nhn lc phi lao ng
quc gia c tin cng lao ng cao.
4/ Lin h Vit Nam
Hin nay, hot ng xut khu lao ng ca vit nam din ra rt si ng. Bn
cnh nhng li ch thu c nh nhng khon tin m ngi lao ng nc
ngoi gi v th vn cn nhng bt cp xy ra do cc cng ty mi gii lao ng
khng m bo uy tn trong vic a ngi lao ng ra nc ngoi lm vic v s
khc bit v vn ha gia ch v th.
Cu 12: N nc ngoi: Khi nim, phn loi, vai tr v phng php xc
nh. Lin h vic qun l n nc ngoi ca Vit Nam?
1/ Khi nim: N nc ngoi l tng s tin m mt quc gia c trch nhim v
b rng buc phi tr cho cc ch th c quyn s hu chnh thc i vi khon
tin . Cc ch th c th l mt quc gia, mt t chc quc t, mt doanh
nghip hoc mt c nhn nc ngoi.
2/ Phn loi:
- Cn c vo ch th ng ra vay n: N nh nc (n chnh ph) v n t nhn.
- Cn c vo thi hn vay: Vay ngn hn v vay di hn
- Cn c vo li sut vay: Li sut c nh v li sut th ni
3/ Phng php xc nh n:
Cc ch tiu thng c s dng nh gi mc n nc ngoi:
+Tng s n (tnh theo gi tr tuyt i ca 1 ng tin chuyn i t do no ,
thng l USD).
+S n tr (tnh theo gi tr tuyt i ca mt ng tin chuyn i t do)
+T l n / xut khu (%)
+T l n / GDP (%)
+T l tr n (%)
+T l tr li so vi thu nhp xut khu hng ho v dch v (%)
4/ Vai tr ca vic vay n
4.1/ i vi tng trng kinh t
4.1.1/ tch cc
- To ngun vn b sung cho vic tng trng v pht trin kinh t.
- H tr cho cc nc vay tip thu c cng ngh v hc hi kinh nghim tin
tin.
- Lm tng thm sc hp dn ca mi trng u t trong nc.
- Gp phn chuyn i, hon thin c cu kinh t
4.1.2/ Tiu cc
- Lm tng gnh nng n nn cho t nc trong tng lai.
- Vay n nhiu s lm gim trch nhim ca chnh ph v dn c
- Vic vay n trn lan khng khng tnh ton c th gy ra tnh trng ph thuc
vo nc ch n.
- c th dn n vic ph hoi cc ngun ti nguyn thin nhin ca t nc.
4.2/ i vi vic m rng cc quan h kinh t i ngoi
- thc y quan h hp tc v rng buc cht ch gia cc quc gia vi nhau.
Cu 13: T gi hi oi: Khi nim, phn loi, cc yu t nh hng n
TGH, tc ng ca TGH n cc quan h kinh t quc t. Chnh sch t
gi hi oi ca Vit Nam hin nay?
1/Khi nim: TGH l gi c ca 1 n v tin t ca 1 quc gia c tnh bng
n v tin t ca 1 nc khc, hay l quan h so snh v mt gi c gia hai loi
ng tin ca cc quc gia khc nhau.
Cc nhn t nh hng:
*/ Mc chnh lch lm pht gia cc quc gia: Mc lm pht gia 2 nc khc
nhau, trong iu kin cc nhn t khc khng thay i s lm cho gi c ca hng
ho 2 nc c nhng bin ng khc nhau ->ngang gi sc mua gia 2 loi
ng tin b ph v, tc l lm t gi thay i.
V d: Khi khng c lm pht: 1USD=15000VND
Khi c lm pht: m% n% (n>m)
=> (1+m%)USD=(1+n%)VND
1+n%
=> 1USD=15000VND
1+m%
*/ Mc tng hay gim thu nhp quc dn gia cc nc:
Thu nhp quc dn tng (gim)>gim (tng) cu v hng ho
cc yu t khc khng i
>Cu ngoi hi thanh ton hng nhp khu gim (tng) >thay i t gi.
*/ Mc chnh lch li sut gia cc nc:
iu kin thng
Li sut ngn hn ca 1 nc tng >Cung ngoi hi tng v cu ngoi
hi gim >thay i t gi
*/ Cc yu t tm l:
*/ S can thip ca chnh ph:
Bt k chnh sch no ca chnh ph tc ng n t l lm pht, thu nhp thc t
hoc mc li sut trong nc u lm thay i t ga.
2/ Tc ng ca TGH:
2.1/ TGH tng tc gi tr ng ni t gim xung so vi ng ngoi t
2.1.1/ Thng mi quc t:
TGH tng ln c tc dng khuyn khch xut khu, v cng 1 lng ngoi t thu
c do xut khu c th i c nhiu hn ng ni t, hng xut khu r hn,
d cnh tranh trn th trng quc t. Tuy nhin, TGH tng c tc dng hn ch
nhp khu, v lc ny hng nhp khu s t hn, nn cc nh nhp khu hn ch
kinh doanh hng nhp, gy nn tnh trng khan him NVL, vt t, hng ho ngoi
nhp, lm tng gi cc mt hng ny, gy kh khn cho cc nh sn xut trong
nc, nht l nhng c s ch dng nguyn liu nhp.
2.1.2/ u t quc t
- Hot ng u t ra nc ngoi kh khn v khi TGH tng th gi tr ng ni
t gim ->vi mt lng ngoi t nh c s cn nhiu ni t hn trc u t
v lc ny gi c cc yu t u vo sn xut t ln tng i.
- Khuyn khch u t vo trong nc, v lc ny gi c cc yu t dch v r hn
tng i so vi trc ->hng ho sn xut ra r tng i -> tng doanh thu cho
nh u t.
2.2/ Sc mua ca ng ni t tng ln s c tc dng ngc li
3/ C ch TGH ca Vit Nam hin nay l c ch TGH th ni c s qun l
ca nh nc.
Cu 14: Th trng ngoi hi
1. Khi nim:
TTNH l ni din ra cc hot ng giao dch cc ngoi t v cc phng tin
thanh ton c gi tr thanh ton nh ngoi t.
2. c im ch yu
- L th trng giao dch mang tnh cht quc t, phm vi hot ng ca n
khng ch mt quc gia ma trn phm vi ton th gii.
- Hot ng lin tc sut ngy m (24h/ngy) trn cc khu vc khc nhau ca
th gii.
- Gi c hng ho ca th trng ngoi hi chnh l t gi hi oi c hnh
thnh mt cch hp l, linh hot do quan h cung cu ngoi t trn th trng quyt
nh.
3. Chc nng ca th trng ngoi hi
- Th trng ngoi hi l c ch hu hiu p ng nhu cu mua bn, trao i
ngoi t nhm phc v cho chu chuyn, thanh ton trong lnh vc u t, thng
mi v phi thng mi quc t.
- TTNH l cng c NHTM c th thc hin chnh sch tin t nhm iu
khin nn kinh t theo mc tiu ca chnh ph.
- TTNH l cng c tn dng .
4. Thnh phn tham gia TTNH
- Cc ngn hng bao gm: NHT, NHTM v ngn hng u t
- Cc nh mi gii (l trung gian trong giao dch ngoi hi)
- Cc cng ty xuyn quc gia
- Cc doanh nghip
- Cc c nhn hay cc nh kinh doanh
5. Cc nghip v c bn trn TTNH
- Nghip v ngoi hi giao ngay
L vic mua bn ngoi t m vic chuyn giao ngoi t c thc hin ngay
hoc chm nht l sau 2 ngy lm vic k t khi tho thun hp ng mua bn.
Nghip v ny din ra trn th trng giao ngay trn c s t gi giao ngay
- Nghip v chuyn hi
L nghip v da trn s chnh lch t gi gia cc TTNH thu li nhun
thng qua hot ng v mua bn.
C 2 loi nghip v chuyn hi:
+Nghip v chuyn hi gin n: L nghip v chuyn hi m qu trnh mua
bn ngoi t c thc hin qua 2 th trng.
+Nghip v chuyn hi phc tp: L nghip v chuyn hi m qu trnh mua
bn ngoi t c tin hnh t 3 th trng tr ln.
- Nghip v giao dch hi oi c k hn: L nghip v mua bn ngoi t m
vic giao nhn s c thc hin sau mt thi gian nht nh theo mt t gi tho
thun lc k kt hp ng
- Nghip v hon i (SWAP): L nghip v ngoi hi phi hp ga hai nghip
v ngoi hi giao ngay va nghip v c k hn lim li
- Nghip v ngoi hi tng lai
- Nghip v quyn chn mua bn ngoi t
Cu 15: Th trng ngoi hi VN
1. Vai tr ca NHT
NHT l ngi ng vai tr t chc, kim sot iu hnh v n nh s hot
ng ca TTNH nhm n nh gi c v t gi hi oi.
NHT tham gia trn th trng hi oi nhm mt mt phc v khch hng ca
mnh (ch yu l cc c quan hnh chnh nh nc v cc t chc ti chnh tin t
quc t). Cng nh NHTM, phn ln cc NHT lun duy tr s d c trn ti khon
i vi tng ai ngoi t. thu gom ngoi t vo NHT v thc hin cc nghip
v ngoi hi khc (truy i hi phiu nc ngoi, cc sc nc ngoi) NHT
cng phi mua bn ngoi t. NHT phc v nh nc trong vic thc hin cc hot
ng thanh ton ca Chinh ph, cc t chc phi Chnh ph, nhng khng tham d
vo cng vic kinh doanh ngoi hi ca cc daonh nghip.
Mt khc NHT nhm phc v qu bnh n hi oi, theo di t gi v trong
trng hp cn thit s can thip hn ch nhng bin ng t gi c th xy ra
gia ngoi t v ni t.
2. Qu trnh hnh thnh v pht trin ca TTNH VN
Cu 16 (KTQT): Cn cn thanh ton quc t: Khi nim , cc b phn cu
thnh v mi quan h gia cn cn thng xuyn v thu nhp quc dn. Cc
bin php gii quyt tnh trng mt cn bng cn cn thanh ton.
Tr li:
Khi nim:
CCTTQT l mt bn ghi chp c h thng tt c cc giao dch kinh t gia
cc ch th ca mt quc gia vi cc ch th ca phn cn li ca th gii trong
mt giai on nht nh thng l mt nm.
Cc b phn cu thnh:
Khon mc thng xuyn (Ti khon vng lai)
Khon mc vn
Khon mc d tr chnh thc
Khon mc sai st thng k
Mi quan h
Cn cn thng xuyn l mt b phn ca thu nhp quc dn.
GDP =C +G +I +EX
Khi cn cn thng xuyn thng d tc l EX >0 GDP tng. Ngc li
khi cn cn thng xuyn thm ht tc l EX <0 GDP gim
Nh vy, cn cn thng xuyn c mi quan h thun chiu vi thu nhp
quc dn v l b phn quan trng.
Cc bin php gii quyt tnh trng mt cn bng cn cn
Vay n nc ngoi
u im ca bin php ny l n gin, d p dng, c th gii quyt tnh
trng thm ht ca cn cn thanh ton mt cch nhanh chng.
Tuy nhin, bin php ny c hn ch l vic vay n nc ngoi khng phi
thun li trong mi trng hp do cc iu kin m cc nc ch n t ra i vi
cc nc i vay, bn cnh lng vn c vay khng c nhiu. Nu khng
c chin lc vay v tr n r rng s to ra gnh nng cho cc th h sau.
Gim d tr ngoi t:
Bin php ny cng n gin v c th ci thin tnh trng thm ht cn cn
thanh ton trong ngn hn, v c th thc hin bin php ny mt cch ch ng.
Vic gim d tr ngoi t c th b p mt phn hoc ton b mc thm ht
CCTT. Bin php ny ch thch hp vi cc nc c d tr ngoi t ln.
Ph gi ng tin trong nc.
y l bin php thc hin thng qua vic iu chnh t gi hi oi, tin
hnh gim gi ng tin trong nc to iu kin thun li hn cho hot ng
xut khu v hn ch nhp khu. ng thi, khuyn khch thu ht u t nc
ngoi vo trong nc.
Tuy nhin bin php ny khng phi lc no cng t c nh mong mun
nu nh cu v hng XK v hng NK khng co gin theo gi. Bin php ny cn
dn n tnh trng lm tng cc khon n nc ngoi v gy nh hng n quan
h vi cc nc, ngoi ra vic ph gi s lm tng lm pht trong nc do tng gi
hng NK ng thi li th thc y XK hng ho s b gim do gi NVL NK tng.
Kim sot NK:
y l bphp nhm hn ch lng hng NK thng qua s dng hng ro thu
quan, hn ngcg, giy php NK hoc cc bphp hnh chnh. Bphp ny gp phn
lm tng mc bo h vi cc nh sx trong nc, khuyn khch tng sn lng
v thc y XK v tng tiu dng trong nc. Tuy nhin bphp ny lm gim mc
hi nhp ca nn kt i ngc li vi xhng t do ho TM gy ra tm l trng
ch, li ca cc nh sx v lm gim kh nng cnh trnh ca hng ho.
Cc bin php trn y c th thc hin mt cch ng thi hoc c lp khi
gii quyt tnh trng thm ht cn cn thanh ton. Khi p dng cn phi cn nhc
thn trng tc ng tch cc, tiu cc v k c th ca tng nc, ng thi cn
tnh n cc mi quan h song phng v a phng khi p dng cc bphp ny.
Cu 17: Lin kt kinh t quc t: Khi nim, c trng, vai tr v tc ng
1. Khi nim:
Lin kt kinh t quc t l mt hnh thc trong din ra qu trnh x hi
ha sn xut, phn phi, trao i, tiu dng mang tnh cht quc t vi s tham gia
ca cc ch th kinh t quc t da trn cc hip nh tha thun v k kt hnh
thnh nn cc t chc kinh t vi nhng cp nht nh.
2. Cc loi hnh lin kt kinh t:
C 5 loi hnh lin kt kinh t:-Khu mu dch t do
-Lin minh thu quan
-Th trng chung
-Lin minh kinh t
-Lin minh tin t
a.Khu mu dch t do:
- L hnh thc lin kt kinh t trong cc thnh vin cng tha thun,
thng nht mt s vn nhm mc ch t do ha trong bun bn v mt hay
mt s hng ha.
- Cc tha thun:
+Gim hoc xa b hng ro thu quan, hn ngch v mt hay mt s hng
ha .
+Tin ti to lp mt th trng thng nht v hng ha - dch v
+Mi thnh vin trong khi vn c quyn c lp, t ch trong quan h
bun bn vi quc gia ngoi khi (tc l vn c chnh sch ngoi thng ring i
vi cc quc gia ngoi khi)
VD: EFTA, NAFTA, ASEAN
b. Lin minh thu quan:
- L h thng c tnh cht t chc cao hn, mang ton b c im ca khu
mu dch t do, nhng c thm cc iu kin tha thun.
- Cc tha thun thm l:
+ Cc nc trong lin minh tha thun xy dng chung v c ch hi quan
thng nht p dng chung cho cc nc thnh vin.
+Cng nhau xy dng biu thu quan thng nht p dng trong hot ng
thng mi vi cc nc ngoi lin kt.
+Tin ti xy dng chnh sch ngoi thng thng nht m mi nc
thnh vin phi tun th theo.
VD: EEC trc 1992
c. Th trng chung:
- L hnh thc pht trin cao hn ca lin kt kinh t gia cc nc.
- Tha thun thm cc iu kin:
+Xa b cc tr ngi cho qu trnh t do di chuyn t bn v sc lao ng
gia cc nc thnh vin.
+Xy dng c ch chung iu tit th trng ca cc nc thnh vin
+Tin ti xy dng chnh sch kinh t i ngoi chung trong quan h vi
cc nc ngoi khi.
VD: EC sau 1992
d.Lin minh kinh t:
- L lim minh quc t vi mt mc cao hn v s t do di chuyn hng
ha, dch v, t bn v lao ng gia cc nc thnh vin.
- thng nht biu thu quan chung cho cc nc thnh vin.
- thc hin thng nht cc chnh sch kinh t i ngoi, chnh sch pht
trin kinh t ngnh, kinh t vng m ko b chia ct bi bin gii lnh th gia cc
nc thnh vin.
- Cng nhau thit lp mt b my t chc iu hnh s phi hp kinh t
gia cc nc (thay th mt phn chc nng qun l kinh t ca chnh ph tng
nc)
VD: EU sau 1994
e. Lin minh tin t:
- L hnh thc lin kt kinh t cao nht, tin ti lp mt quc gia kinh t
chung ca nhiu nc.
- C nhng c im sau:
+Xy dng chnh sch kinh t chung, trong c chnh sch kinh t i
ngoi, chnh sch ngoi thng.
+Hnh thnh mt ng tin chung thng nht thay th cho ng tin ring
ca nc hi vin.
+Thng nht chnh sch lu thng tin t.
+Xy dng h thng ngn hng chung thay cho Ngn hng Trung ng cc
nc.
+Xy dng qu tin t chung.
+Xy dng chnh sch quan h ti chnh tin t chung i vi cc nc
ngoi lin minh v cc t chc ti chnh tin t quc t.
+Tin ti thc hin lin minh v chnh tr.
VD: EU t sau 1999 n nay
Cu 18: c im ca cc lin kt v t chc m Vit Nam l thnh vin:
ASEAN, APEC, WB, IMF, WTO
1. ASEAN
Hip hi cc Quc gia ng Nam (Association of Southeast Asian
Nations-ASEAN) c thnh lp ngy 8/8/1967 bi Tuyn b Bng-cc, Thi
Lan, nh du mt mc quan trng trong tin trnh pht trin ca khu vc.
Khi mi thnh lp ASEAN gm 5 nc l In--n-xi-a, Ma-lai-xi-a, Phi-
lip-pin, Xin-ga-po v Thi Lan. Nm 1984 ASEAN kt np thm Bru-ny Da-ru-
xa-lam lm thnh vin th 6. Ngy 28/7/1995 Vit Nam tr thnh thnh vin th 7
ca Hip hi. Ngy 23/7/1997 kt np Lo v Mi-an-ma. Ngy 30/4/1999, Cm-
pu-chia tr thnh thnh vin th 10 ca ASEAN, hon thnh tng v mt
ASEAN bao gm tt c cc quc gia ng Nam , mt ASEAN ca ng Nam
v v ng Nam .
a. C cu t chc:
C cu t chc ca ASEAN hin nay nh sau:
(1). Hi ngh Cp cao ASEAN (ASEAN Summit):
y l c quan quyn lc cao nht ca ASEAN, hp chnh thc 3 nm mt
ln v hp khng chnh thc t nht 1 ln trong khong thi gian 3 nm . Cho
n nay c 7 cuc Hi nghi Cp cao ASEAN. Hi ngh Cp cao ASEAN ln
th VIII s c t chc ti Cam-pu-chia vo thng 11/2002.
(2). Hi ngh B trng Ngoi giao ASEAN (ASEAN Ministerial Meeting-
AMM)
Theo Tuyn b Bng cc nm 1967, AMM l hi ngh hng nm ca cc
B trng Ngoi giao ASEAN c trch nhim ra v phi hp cc hot ng ca
ASEAN, c th hp khng chnh thc khi cn thit.
(3). Hi ngh B trng kinh t ASEAN (ASEAN Economic Ministers-AEM)
AEM hp chnh thc hng nm v c th hp khng chnh thc khi cn
thit. Trong AEM c Hi ng AFTA (Khu vc mu dch t do ASEAN) c
thnh lp theo quyt nh ca Hi ngh Cp cao ASEAN ln th 4 nm 1992 ti
Xin-ga-po theo di, phi hp v bo co vic thc hin chng trnh u i
quan thu c hiu lc chung (CEPT) ca AFTA.
(4). Hi ngh B trng cc ngnh
Hi ngh B trng ca mt ngnh trong hp tc kinh t ASEAN s c
t chc khi cn thit tho lun s hp tc trong ngnh c th . Hin c Hi
ngh B trng nng lng, Hi ngh B trng Nng nghip, Lm nghip. Cc
Hi ngh B trng ngnh c trch nhim bo co ln AEM.
(5). Cc hi ngh b trng khc
Hi ngh B trng ca cc lnh vc hp tc ASEAN khc nh y t, mi
trng, lao ng, phc li x hi, gio dc, khoa hc v cng ngh, thng tin, lut
php c th c tin hnh khi cn thit iu hnh cc chng trnh hp tc
trong cc lnh vc ny.
(6). Hi ngh lin B trng (Join Ministerial Meeting-JMM)
JMM c t chc khi cn thit thc y s hp tc gia cc ngnh v
trao i kin v hot ng ca ASEAN. JMM bao gm cc B trng Ngoi
giao v B trng Kinh t ASEAN.
(7). Tng th k ASEAN
c nhng Ngi ng u Chnh ph ASEAN b nhim theo khuyn
ngh ca Hi ngh AMM vi nhim k l 3 nm v c th gia hn thm, nhng
khng qu mt nhim k na; c hm B trng vi quyn hn khi xng,
khuyn ngh v phi hp cc hot ng ca ASEAN, nhm gip nng cao hiu
qu cc hot ng v hp tc ca ASEAN. Tng th k ASEAN c tham d
cc cuc hp cc cp ca ASEAN, ch to cc cuc hp ca ASC thay cho Ch
tch ASC tr phin hp u tin v cui cng.
(8). U ban thng trc ASEAN (ASEAN Standing Committee-ASC)
ASC bao gm ch tch l B trng Ngoi giao ca nc ng cai Hi ngh
AMM sp ti, Tng th k ASEAN v Tng Gim c ca cc Ban th k
ASEAN quc gia. ASC thc hin cng vic ca AMM trong thi gian gia 2 k
hp v bo co trc tip cho AMM.
(9). Cuc hp cc quan chc cao cp (Senior Officials Meeting-SOM)
SOM c chnh thc coi l mt b phn ca c cu trong ASEAN ti Hi
ngh Cp cao ASEAN ln th 3 ti Ma-ni-la 1987. SOM chu trch nhim v hp
tc chnh tr ASEAN v hp khi cn thit; bo co trc tip cho AMM.
(10). Cuc hp cc quan chc kinh t cao cp (Senior Economic Officials
Meeting-SEOM)
SEOM cng c th ch ho chnh thc thnh mt b phn ca c cu
ASEAN ti Hi ngh Cp cao Ma-ni-la 1987. Ti Hi ngh Cp cao ASEAN 4
nm 1992, 5 u ban kinh t ASEAN b gii tn v SEOM c giao nhim v
theo di tt c cc hot ng trong hp tc kinh t ASEAN . SEOM hp thng k
v bo co trc tip cho AEM.
(11). Cuc hp cc quan chc cao cp khc
Ngoi ra c cc cuc hp cc quan chc cao cp v mi trng, ma tu
cng nh ca cc u ban chuyn ngnh ASEAN nh pht trin x hi, khoa hc v
cng ngh, cc vn cng chc, vn ho v thng tin. Cc cuc hp ny bo co
cho ASC v Hi ngh cc B trng lin quan.
(12). Cuc hp t vn chung (Joint Consultative Meeting-JCM)
C ch hp JCM bao gm Tng th k ASEAN, SOM, SEOM, cc Tng
gim c ASEAN. JCM c triu tp khi cn thit di s ch to ca Tng th
k ASEAN thc y s phi hp gia cc quan chc lin ngnh. Tng th k
ASEAN sau thng bo kt qu trc tip cho AMM v AEM.
(13). Cc cuc hp ca ASEAN vi cc Bn i thoi
ASEAN c 11 Bn i thoi: -xtry-lia, Ca-na-a, EU, Nht Bn, Hn
Quc, Niu Di-ln, M v UNDP, Nga, Trung Quc, n . ASEAN cng c quan
h i thoi theo tng lnh vc Pa-kix-tan.
Trc khi c cuc hp vi cc Bn i thoi, cc nc ASEAN t chc
cuc hp tr b phi hp c lp trng chung. Cuc hp ny do quan chc cao
cp ca nc iu phi (Coordinating Country) ch tr v bo co cho ASC.
(14). Ban th k ASEAN quc gia
Mi nc thnh vin ASEAN u c Ban th k quc gia t trong b my
ca B Ngoi giao t chc, thc hin v theo di cc hot ng lin quan n
ASEAN ca nc mnh. Ban th k quc gia do mt Tng V trng ph trch
(15). U ban ASEAN cc nc th ba
Nhm mc ch tng cng trao i v thc y mi quan h gia ASEAN
vi bn i thoi v cc t chc quc t ASEAN thnh lp cc u ban ti cc
nc i thoi. U ban ny gm nhng ngi ng u cc c quan ngoi giao
ca cc nc ASEAN ti nc s ti. Hin c 11 U ban ASEAN ti: Bon (CHLB
c), Bru-xen (B), Can-be-ra (-xtry-li-a), Ge-ne-v (Thu S), Lun-n
(Anh), t-ta-oa (Ca-na-da), Pa-ri (Php), X-un (Hn quc), Oa-sinh-tn (M) v
Oen-ling-tn (Niu-di-ln). Ch tch cc u ban ny bo co cho ASC v nhn ch
th t ASC.
(16). Ban th k ASEAN
Ban th k ASEAN c thnh lp theo Hip nh k ti Hi ngh Cp cao
ln th hai Ba-li, 1976 tng cng phi hp thc hin cc chnh sch, chng
trnh v cc hot ng gia cc b phn khc nhau trong ASEAN, phc v cc hi
ngh ca ASEAN.
b. Cc nguyn tc hot ng chnh ca ASEAN
(1). Cc nguyn tc lm nn tng cho quan h gia cc Quc gia thnh vin v
vi bn ngoi:
Trong quan h vi nhau, cc nc ASEAN lun tun theo 5 nguyn tc
chnh c nu trong Hip c thn thin v hp tc ng Nam (Hip c
Ba-li), k ti Hi ngh Cp cao ASEAN ln th I ti Ba-li nm 1976, l:
- Cng tn trng c lp, ch quyn, bnh ng, ton vn lnh th v bn
sc dn tc ca tt c cc dn tc;
- Quyn ca mi quc gia c lnh o hot ng ca dn tc mnh,
khng c s can thip, lt hoc cng p ca bn ngoi;
- Khng can thip vo cng vic ni b ca nhau;
- Gii quyt bt ng hoc tranh chp bng bin php ho bnh, thn thin;
- Khng e do hoc s dng v lc;
- Hp tc vi nhau mt cch c hiu qu;
(2). Cc nguyn tc iu phi hot ng ca Hip hi:
- Vic quyt nh cc chnh sch hp tc quan trng cng nh trong cc
lnh vc quan trng ca ASEAN da trn nguyn tc nht tr (consensus), tc l
mt quyt nh ch c coi l ca ASEAN khi c tt c cc nc thnh vin
nht tr thng qua. Nguyn tc ny i hi phi c qu trnh m phn lu di,
nhng bo m c vic tnh n li ch quc gia ca tt c cc nc thnh vin.
y l mt nguyn tc bao trm trong cc cuc hp v hot ng ca ASEAN .
- Mt nguyn tc quan trng khc chi phi hot ng ca ASEAN l
nguyn tc bnh ng. Nguyn tc ny th hin trn 2 mt. Th nht, cc nc
ASEAN, khng k ln hay nh, giu hay ngho u bnh ng vi nhau trong
ngha v ng gp cng nh chia x quyn li. Th hai, hot ng ca t chc
ASEAN c duy tr trn c s lun phin, tc l cc chc ch to cc cuc hp
ca ASEAN t cp chuyn vin n cp cao, cng nh a im cho cc cuc hp
c phn u cho cc nc thnh vin trn c s lun phin theo vn A,B,C
ca ting Anh.
- to thun li v y nhanh cc chng trnh hp tc kinh t ASEAN ,
trong Hip nh khung v tng cng hp tc kinh t k ti Hi ngh Cp cao
ASEAN ln th 4 Xin-ga-po thng 2/1992, cc nc ASEAN tho thun
nguyn tc 6-X, theo hai hay mt s nc thnh vin ASEAN c th xc tin
thc hin trc cc d n ASEAN nu cc nc cn li cha sn sng tham gia,
khng cn phi i tt c mi cng thc hin.
(3). Cc nguyn tc khc:
Trong quan h gia cc nc ASEAN ang dn dn hnh thnh mt s cc
nguyn tc, tuy khng thnh vn, khng chnh thc song mi ngi u hiu v
tn trng p dng nh: nguyn tc c i c li, khng i u, thn thin, khng
tuyn truyn t co nhau quan bo ch, gi gn on kt ASEAN v gi bn sc
chung ca Hip hi.
2. APEC
a. Vi nt v APEC
APEC ra i vo thng 11/1989 vi 12 thnh vin sng lp: Australia, Nht
Bn, Malaysia, Hn Quc, Thi Lan, Philippines, Singapore, Brunei, Indonesia,
New Zealand, Canada, M.
Nm 1991, APEC kt np thm Trung Quc, Hng Kng, i Loan; nm
1993 c thm Mexico, Papua New Ghine, nm 1994 c thm Chile; nm 1998 c
thm Vit Nam, Lin bang Nga v Peru.
So vi ton th gii, APEC c v tr quan trng, din tch chim 46%, dn
s chim 41,2%, mt dn s bng 89,8%, GDP chim 57,7%, GDP bnh qun
u ngi bng 140,1%, xut khu chim 50,1%, xut khu bnh qun u ngi
bng 121,7%.
T l xut khu so vi GDP t 19,1%, tuy thp hn t l 22% ca th gii,
nhng li c nhng thnh vin t rt cao, nh: Singapore 196,5%; Hng Kng;
163,3%; Malaysia 121,2%; Brunei 74,5%; Thi Lan; 67,7%; Vit Nam 59,6%; i
Loan 53%...
Trong s 14 nn kinh t ln nht th gii c GDP ln hn 500 t USD (M,
Nht Bn, c, Anh, Php, Trung Quc, Italia, Canada, Ty Ban Nha, Mexico,
Hn Quc, n , Australia, H Lan), th c 7 l thnh vin ca APEC, trong
c 2 nn kinh t ln nht th gii l M, Nht Bn. c bit, gn y Trung Quc
vi tc kinh t lin tc tng cao v tng trong thi gian di k lc.
b. APEC v Vit Nam
APEC hin l khu vc u t trc tip ln nht vo Vit Nam, vi 65,6%
tng s vn u t. Trong 14 nc v lnh th u t ln nht (trn 1 t USD) vo
Vit Nam th APEC c 10, trong 5 nc v vng lnh th ng u.
Ch 10 nc v vng lnh th trn c 39,5 t USD, chim 95,6% tng s
vn u t trc tip ca APEC v chim 62,7% tng s vn u t trc tip ca tt
c cc nc vo Vit Nam.
APEC cng l khu vc c lng vn h tr pht trin chnh thc (ODA)
ln nht cho Vit Nam, trong Nht Bn l nc c s vn ln nht trong tt c
cc nc v cc t chc trn th gii. H tng c s ca Vit Nam c ci
thin ng k mt phn quan trng l nh vo ngun vn ny.
Xut khu ca Vit Nam vo cc nc thnh vin APEC cng chim t
trng ln nht trong cc khu vc trn th gii. Trong tng kim ngch xut khu
ca Vit Nam th xut khu vo cc thnh vin APEC chim trn 58%, nm
2003, chim ti 72,8%.
Trong cc nhm hng Vit Nam xut khu vo APEC th hng th hay mi
s ch chim khong 52,7% (trong du th chim 26,8%, lng thc, thc
phm v ng vt sng chim 21,5%); hng ch bin hay tinh ch chim
khong 46,5%.
Hng nhp khu ca Vit Nam t APEC chim t trng ln nht so vi cc
khu vc: nm 1995 l 6.493,6 triu USD, chim 79,6%; nm 2000 l 12.998 triu
USD, chim 83,1%; nm 2001 l 13.185,9 triu USD, chim 81,3%; nm 2002 l
15.792,7 triu USD, chim 80%; nm 2003 l 20.057,1 triu USD, chim 79,4%;
nm 2004 c 25,3 t USD, chim 79,2%.
Trong nhng mt hng m Vit Nam nhp khu t APEC th hng th hay
mi s ch chim khong 20,9%, hng qua ch bin hay tinh ch chim 78,9%,
trong my mc, phng tin vn ti v ph tng chim 31%, hng ch bin ch
yu chim 27,1%, ho cht v sn phm lin quan chim 13,7%, hng ch bin
khc chim 7%...
Chn nc v vng lnh th m Vit Nam nhp khu trn 1 t USD u l
thnh vin APEC, l: Trung Quc: 4.456,5 triu USD; i Loan 3.698,0 triu
USD; Singapore: 3.618,5 triu USD; Nht Bn: 3.552,6 triu USD; Hn Quc:
3.328,4 triu USD; Thi Lan: 1.858,1 triu USD; Malaysia: 1.214,7 triu USD;
M 1.127,4: triu USD; Hng Kng: 1.074,7 triu USD. Ch 9 th trng ny
xut khu sang Vit Nam 23.928,9 triu USD, chim 90,3% tng kim ngch nhp
khu ca Vit Nam.
Trong 2.927,9 nghn lt khch quc t n Vit Nam trong nm 2004 th
APEC c trn 2,2 triu lt khch, chim 75,7%. Trong 14 nc v vng lnh
th c s khch ng (trn 50 nghn lt ngi) ca th gii th APEC c 10,
l: Trung Quc: 778,4 nghn; M: 272,5 nghn; Nht Bn: 267,2 nghn; i
Loan: 256,9 nghn; Hn Quc: 233,0 nghn; Australia: 128,7 nghn; Malaysia:
55,7 nghn; Canada: 53,8 nghn; Thi Lan: 53,7 nghn; Singapore: 50,9 nghn.
Nm 2006 Vit Nam ng cai t chc Hi ngh B trng Ti chnh APEC
(APEC FMM) ln th 13 vi vai tr Ch tch
Ni dung hp tc ti chnh APEC tp trung vo vic tng cng trao i
chnh sch ti chnh, tng cng vai tr ca khu vc t nhn v cc doanh nghip
nh v va, hp tc h tr nng cao nng lc... Bn cnh , APEC FMM cn c
s hp tc cht ch vi cc t chc ti chnh quc t nh IMF, WB, ADB v cc
t chc ca khu vc kinh t t nhn nh Hi ng t vn doanh nghip ABAC,
Hi ng hp tc kinh t Thi Bnh Dng PECC.
3. WB
a.S lc v WB
Ngn hng Th gii bao gm nm t chc ti chnh thnh vin, l Ngn
hng Quc t Ti thit v Pht trin, Hi Pht trin Quc t, Cng ty Ti chnh
Quc t, Trung tm Quc t Gii quyt Mu thun u t, v C quan m bo
a phng.
-Ngn hng Quc t Ti thit v Pht trin (IBRD): c chnh thc thnh
lp ngy 27/12/1945 vi trch nhim chnh l cp ti chnh cho cc nc Ty u
h ti thit kinh t sau Chin tranh th gii II v sau ny l cho pht trin kinh
t cc nc ngho. Sau khi cc nc ny khi phc c nn kinh t, IBRD cp
ti chnh cho cc nc ang pht trin khng ngho.
-Hi Pht trin Quc t (IDA): c thnh lp nm 1960 chuyn cp ti
chnh cho cc nc ngho.
-Cng ty Ti chnh Quc t (IFC): thhhhhhnh lp nm 1956 chuyn thc
y u t t nhn cc nc ngho.
-Trung tm Quc t Gii quyt Mllllu thun u t (ICSID): thnh lp
nm 1966 nh mt din n phn x hoc trung gian ha gii cc mu thun gia
nh u t nc ngoi vi nc nhn u t.
-C quan Bo lnh u t a phng (MIGA): thnh lp nm 1988 nhm
thc y FDI vo cc nc ang pht trin.
b. Chc nng, nhim v
Chc nng ca WB c phn cng cho cc t chc thnh vin thc hin.
IBRD v IDA i vay (pht hnh tri phiu) v cho cc nc thnh vin vay
li (hin WB c 184 nc thnh vin). Khng phi nc thnh vin no cng c
vay WB. C nhn v cng ty khng c WB cho vay. Chnh ph ca nhng nc
ang pht trin nhng c thu nhp quc dn trn u ngi trn 1305 USD/nm
c vay ca IBRD. Cc khon vay ny c li sut ch cao hn li sut m WB
i vay mt cht. Chnh ph ca cc nc ngho, c thu nhp quc dn trn u
ngi di 1305 USD/nm (trong thc t l di 805USD/nm) c vay ca
IDA. Cc khon vay s khng i li sut v c thi hn ln ti 35-40 nm.
Trong hai thp k u k t khi c thnh lp, IBRD dnh hn 2/3 tng
gi tr cc khon cho vay ca mnh cho cc d n pht trin nng lng v giao
thng vn ti.
Trong hai thp nin 1960 v 1970, cc d n pht trin c s h tng vn
quan trng nht, song hot ng ca IBRD v IDA rt a dng, t h tr gio
dc, y t, dinh dng, k hoch ha gia nh, n h tr pht trin nng thn v h
tr doanh nghip nh. Cc hot ng ca IBRD v IDA u trc tip lin quan
n gip ngi ngho v mang hnh thc h tr ti chnh ln k thut.
T thp nin 1980, ngoi u t vo vn vt cht v vn con ngi, IBRD
v IDA bt u cho vay ci cch c cu kinh t v iu chnh chnh sch cc
nc ang pht trin.
Phn ng nhy bn v ch trng xa ngho l cc mc tiu hin ny ca
IBRD v IDA.
IFC cho cc d n t nhn cc nc ang pht trin vay theo gi th
trng nhng l vay di hn hoc cp vn cho h. S tham gia ca IFC nh mt
s bo m i vi cc nh u t khc quan tm ti d n v khuyn khch h
u t vo d n.
MIGA cung cp nhng bo m trc cc ri ro chnh tr (ri ro phi thng
mi) cc nh u t nc ngoi yn tm u t trc tip vo cc nc ang
pht trin.
4. IMF
Qu tin t quc t (ting Anh: International Monetary Fund, vit tt IMF)
l mt t chc quc t gim st h thng ti chnh ton cu bng theo di t gi
hi oi v cn cn thanh ton, cng nh h tr k thut v gip ti chnh khi
c yu cu. Tr s chnh ca IMF t Washington, D.C., th ca Hoa K.
IMF m t chnh bn thn n nh "Mt t chc ca 184 quc gia", lm vic
nui dng tp on tin t ton cu, thit lp ti chnh an ton, to iu kin
thun li cho thng mi quc t, y mnh vic lm v tng trng kinh t cao,
v gim bt i ngho. Vi ngoi l ca Bc Triu Tin, Cuba, Liechtenstein,
Andorra, Monaco, Tuvalu v Nauru, tt c cc nc thnh vin ca Lin Hip
Quc tham gia trc tip vo IMF hoc c i din cho bi nhng nc thnh
vin khc.
Ta nh tr s chnh ca Qu tin t quc t ti Washington, D.C.Vo nm
1930, khi hot ng kinh t nhng nc cng nghip chnh thu hp, nhiu nc
bt u p dng t tng trng thng, c gng bo v nn kinh t ca h bng
vic hn ch nhp khu. khi gim d tr vng, ngoi hi, mt vi nc ct
gim nhp khu, mt s nc ph gi ng tin ca h, v mt s nc p t cc
hn ch i vi ti khon ngoi t ca cng dn. Nhng bin php ny c hi i
vi chnh bn thn cc nc v nh l thuyt li th so snh tng i ca
Ricardo ch r mi nc u tr nn c li nh thng mi khng b hn ch.
Lu l, theo l thuyt t do mu dch , nu tnh c phn phi, s c nhng
ngnh b thit hi trong khi cc ngnh khc c li. Thng mi th gii sa
st nghim trng, khi vic lm v mc sng nhiu nc suy gim.
IMF i vo hot ng ngy 27 thng 12 nm 1945, khi c 29 nc
u tin k kt n l nhng iu khon ca hip c. Mc ch ca lut IMF ngy
nay l ging vi lut chnh thc nm 1944. Ngy 1 thng 3 nm 1947 IMF bt u
hot ng v tin hnh cho vay khon u tin ngy 8 thng 5 nm 1947.
T cui i chin th gii th 2 cho n cui nm 1972, th gii t bn
t c s tng trng thu nhp thc t nhanh cha tng thy. (Sau s hi
nhp ca Trung Quc vo h thng t bn ch ngha thc y ng k s tng
trng ca c h thng.) Trong h thng t bn ch ngha, li ch thu c t tng
trng khng c chia u cho tt c, song hu ht cc nc t bn u tr
nn thnh vng hn, tri ngc hon ton vi nhng iu kin trong khong thi
gian trc ca nhng nc t bn trong thi k gia hai cuc chin tranh th gii.
Trong nhng thp k sau chin tranh th gii hai, kinh t th gii v h
thng tin t c thay i ln lm tng nhanh tm quan trng v thch hp trong
vic p ng mc tiu ca IMF, nhng iu cng c ngha l yu cu IMF
thch ng v hon thin ci t. Nhng tin b nhanh chng trong k thut cng
ngh v thng tin lin lc gp phn lm tng hi nhp quc t ca cc th
trng, lm cho cc nn kinh t quc dn gn kt vi nhau cht ch hn. Xu
hng by gi m rng nhanh chng hn s quc gia trong IMF.
nh hng ca IMF trong kinh t ton cu c gia tng nh s tham gia
ng hn ca cc quc gia thnh vin. Hin IMF c 184 thnh vin, nhiu hn bn
ln so vi con s 44 thnh vin khi n c thnh lp.
Ngun vn ca IMF l do cc nc ng gp, cc nc thnh vin c c
phn ln trong IMF l M (17,46%), c (6,11%), Nht Bn (6,26%), Anh
(5,05%) v Php (5,05%). Tng vn ca IMF l 30 t Dollar M (1999).
Cc mc tiu ca IMF:
-Thc y hp tc quc t thng qua mt thit ch thng trc c trch
nhim cung cp mt b my t vn v cng tc nhm gii quyt cc vn tin t
quc t.
-To iu kin m rng v tng trng cn i hot ng mu dch quc t
v nh gp phn vo vic tng cng v duy tr mc cao vic lm, thu nhp
thc t v vic pht trin ngun lc sn xut ca tt c cc thnh vin, coi l
mc tiu quan trng nht ca chnh sch kinh t.
-Tng cng n nh ngoi hi nhm duy tr mt cch c trt t hot ng
giao dch ngoi hi gia cc thnh vin v trnh vic ph gi tin t cnh tranh.
H tr vic thnh lp mt h thng thanh ton a phng gia cc nc thnh
vin v xo b cc hn ch v ngoi hi gy phng hi ti s tng trng ca
mu dch quc t.
-To nim tin cho cc nc thnh vin bng cch cung cp cho h ngun
lc d tr ca qu c m bo an ton v to c hi cho h sa cha mt cn
i trong cn cn thanh ton quc t.
-Rt ngn thi gian v gim bt mc cn bng trong cn cn thanh ton
ca cc nc thnh vin.
5.WTO
Ngy 7/11/2006, Vit Nam chnh thc l thnh vin ca t chc thng
mi th gii (WTO).
WTO ra i ngy 1/1/1995. Tin thn ca WTO l Hip nh chung v
Thng mi v Thu quan (GATT), thnh lp 1947. Trong gn 50 nm hot ng,
GATT l cng c chnh ca cc nc cng nghip pht trin nhm iu tit
thng mi hng ha ca th gii
WTO l kt qu ca Vng m phn Uruguay ko di 8 nm (1987
1994), tip tc th ch ha v thit lp trt t mi trong h thng thng mi a
phng ca th gii cho ph hp vi nhng thay i mnh m ang din ra trong
quan h kinh t, thng mi gia cc quc gia. V c bn, WTO l s k tha v
pht trin ca GATT. S ra i ca WTO gip to ra c ch php l iu chnh
thng mi th gii trong cc lnh vc mi l dch v, u t v s hu tr tu,
ng thi a vo khun kh thng mi a phng hai lnh vc dt may v nng
nghip.
Vi 150 thnh vin WTO l t chc quc t duy nht a ra cc quy tc,
lut l iu tit quan h thng mi gia cc quc gia. Khi lng giao dch gia
cc thnh vin WTO hin chim trn 98% giao dch thng mi quc t.
Chc nng chnh ca WTO: L din n thng lng v mu dch theo
hng t do ho thng mi thng qua vic loi b cc ro cn trong thng mi;
a ra cc nguyn tc v c s php l cho thng mi quc t do cc nc thnh
vin thng lng v k kt vi mc ch m bo thun li ha thng mi gia
cc thnh vin WTO; Gii quyt tranh chp thng mi gia cc thnh vin; Gim
st vic thc hin cc Hip nh trong khun kh WTO.
Phm vi iu tit: Ht nhn ca WTO l cc hip nh thng mi hoc
lin quan ti thng mi" c cc thnh vin WTO thng lng v k kt. Cc
hip nh ny l c s php l cho thng mi quc t, bao gm Hip nh v cc
lnh vc nng nghip, kim dch ng thc vt, dt v may mc, hng ro k thut
trong thong mi, u t, chng bn ph gi, xc nh tr gi tnh thu hi quan,
gim nh hng ha trc khi xp hng, quy tc xut x, th tc cp php nhp
khu, tr cp v cc bin php i khng, cc bin php t v, thng mi dch v,
s hu tr tu, quy tc v th tc gii quyt tranh chp... y l nhng hip nh
mang tnh rng buc, cc chnh ph phi duy tr chnh sch thng mi trong
nhng gii hn tha thun.
Cc nguyn tc chnh ca WTO:
- Khng phn bit i x (mt nc khng c phn bit i x gia cc
i tc thng mi ca mnh dnh quy ch ti hu quc MFN cho tt c cc
thnh vin WTO; khng c phn bit i x gia cc sn phm, dch v v
cng dn ca nc mnh v nc ngoi - tt c phi c hng ch i ng
quc gia - NT);
- Thc y thng mi t do hn (thng qua thng lng loi b cc hng
ro cn thu quan v phi thu quan);
- m bo tnh n nh/tin on c bng cc cam kt minh bch ho
(cc cng ty, cc nh u t v chnh ph nc ngoi phi c m bo rng, cc
ro cn thng mi, k c thu, cc ro cn phi quan thu v cc bin php khc,
khng c nng ln mt cch c on; ngy cng c nhiu mc thu v cam kt
m ca th trng mang tnh rng buc ti WTO);
- Thc y cnh tranh cng bng (bng cch loi b cc hot ng mang
tnh "khng cng bng" nh tr cp sn xut, tr cp xut khu, bn ph gi nhm
tranh ginh th phn);
- Khuyn khch ci cch v pht trin kinh t: Cc nc ang pht trin
chim thnh vin ca WTO. WTO c cc qui nh dnh cho cc nc ny nhiu
thi gian hn, iu kin linh hot hn v mt s u i c bit hn iu chnh
nn kinh t trong qu trnh thc hin cc cam kt t do ho ca mnh. Tuy nhin,
vic chiu c ny khng phi mc nhin, m c c l trn c s m phn vi
cc thnh vin WTO.
Cu 19 (KTQT): Tnh tt yu ca vic Vit Nam tham gia vo cc lin kt v
ch ng hi nhp ktqt (ch yu ASEAN, APEC, WB, IMF, WTO)
Tr li
- Hin ny xu hng ton cu ho v hi nhp kinh t quc t l xu hng tt
yu khch quan.
- Vit Nam ang trong qu trnh cng nghip ho, hin i ho t nc do
nhu cu v vn v khoa hc cng ngh hin i, kinh nghim qun l
tin tin l nhu cu hng u v cp thit.
- Trn th gii ang hnh thnh cc khu vc v cc t chc lin kt kinh t,
chnh tr vi cc li ch c th.
- Xu hng bo h mu dch vi cc hnh thc thu quan v phi thu quan
ngy cng tinh vi, phc tp.
- Vit Nam cn tranh th, tn dng s ng h ca cng ng quc t trong
qu trnh Vit Nam tham gia vo cc t chc quc t.
Cu 20 (KTQT): C hi v thch thc khi Vit Nam tham gia vo t chc
thng mi th gii WTO.
Tr li:
Tham gia vo t chc thng mi th gii, nc ta ng trc nhng c hi ln
nh sau:
Mt l: Vit Nam s c hng quy ch ti hu quc (MFN) mt cch v
iu kin ca 149 nc thnh vin cn li ca WTO, thu quan s rt thp cho
hng ho xut khu ca Vit Nam, thc y s thm nhp th trng th gii ca
hng xut khu Vit Nam. Hin ti thng mi gia cc nc thnh vin chim
90% thng mi ton th gii.
Hai l: Vit Nam s thun li hn trong vic gii quyt cc tranh chp
thng mi vi cc cng quc thng mi chnh, ci thin v tr ca mnh trong
cc cuc m phn thng mi, c iu kin tip cn cc quy tc cng bng v
hiu qu hn cho vic gii quyt cc tranh chp thng mi.
Ba l: Vic bi b hip nh a si (MFA) s to iu kin cho hng dt may
xut khu ca Vit Nam thm nhp th trng th gii. ng thi cc hn ch v
s lng i vi go v cc nng sn khc s phi chuyn thnh thu v thu s
phi c ct gim theo Hip nh v nng nghip ca WTO. Vit Nam s c li
nhiu khi th trng go m ca, nht l th trng Nht v Hn Quc.
Bn l: Vit Nam s c mt s u i c bit nh nhng nguyn tc u
i ca WTO i vi cc thnh vin l nc ang pht trin c thu nhp thp.
Theo WTO, nhng nc thnh vin c thu nhp thp di 1000 USD/ngi vn
thc hin tr cp xut khu. Nhng nu i vi hng ho cnh tranh, c ch ny
ch c thc hin trong 8 nm.
Nm l: Vit Nam s c li ch gin tip nh phi thc hin cc yu cu ca
WTO v ci cch h thng ngoi thng, s minh bch ca chnh sch thng mi
v cc b lut ca Vit Nam s ngy cng c hon thin ph hp vi h thng
thng mi quc t.
Su l: Vit Nam s c li nh quy nh ca WTO v vic xut khu cc
hng ho s ch t cc nc ang pht trin vo cc nc pht trin khng phi
chu thu hoc thu thp (Hip nh Uruguay), m Vit Nam l mt nc xut
khu nhiu hng s ch. ng thi cc quc gia ang pht trin tham gia h
thng u i thu quan ph cp (GSP) ca M, h thng u i ca khu vc EU s
khng nhn c u i v thu MFN ca Vng Uruguay. Xut khu ca Vit
Nam s c li nh s loi b nhng u i trn.
Bn cnh Vit Nam ng thi phi i mt vi nhng thch thc sau:
Th nht, vic gim thu i vi cc mt hng nng sn v cng nghip nhp
khu, to iu kin cho hng ho ca cc nc thnh vin WTO thm nhp th
trng Vit Nam, dn n cnh tranh s gay gt hn trn bnh din rng hn, su
hn. y l s cnh tranh gia sn phm ca ta vi sn phm ca cc nc, gia
doanh nghip nc ta vi doanh nghip cc nc, khng ch trn th trng th
gii m ngay trn th trng nc ta.
Th hai, Vit Nam s phi m ca th trng dch v nh ngn hng, bo
him, vn ti, thng tin, t vn,cho cc nh kinh doanh nc ngoi. Khin cho
s cnh tranh ngy cng tr nn gay gt gia cc nh kinh doanh trong nc vi
cc nh kinh doanh nc ngoi trc nguy c ph sn v tht nghip gia tng do
nng lc cnh tranh cn hn ch.
Th ba, Vit Nam s phi cam kt bo h s hu tr tu bng cc th tc
php l trong nc p ng cc tiu chun quc t. Nh vy, Vit Nam phi tr
tin bn quyn cho cc sn phm tr tu ny khi mun s dng chng, ch khng
s dng chng mt cch tu tin nh trc y.
Th t, Vit Nam phi sa i cc quy nh u t, cam kt thc hin cc
ngha v quc gia v gim hay loi b cc hn ch v u t nc ngoi. iu ny
lm nng cao nng lc cnh tranh ca cc nh u t nc ngoi so vi cc nh
u t trong nc.
Th nm, Vit Nam phi tip tc ci cch kinh t ph hp v yu cu ca
WTO
Th su, Hi nhp kinh t quc t t ra nhng vn mi trong vic bo v
mi trng, bo v an ninh quc gia, gi gn bn sc vn ho v truyn thng tt
p ca dn tc, chng li li sng thc dng, chy theo ng tin.
Th by, Trn th gii s phn phi li ch ca ton cu l khng ng u.
Nhng nc c nn kinh t pht trin thp hn c hng li t hn. mi quc
gia, s phn phi li ch cng khng ng u. Mt b phn dn c c hng
li t hn, thm ch cn b tc ng tiu cc ca ton cu ho, nguy c ph sn mt
b phn doanh nghip v nguy c tht nghip s tng ln, phn ha giu ngho s
mnh hn.
Cu 21 (KTQT): Nhng li ch v bt li m Vit Nam gp phi khi tham gia
vo cc lin kt kinh t quc t v cc t chc kinh t quc t.
Tr li
Nhng li ch Vit ging vi khi gia nhp WTO:
- Vit Nam s c hng nhng li ch do gia nhp vo cc t chc
ny, hng ho Vit vo cc nc thnh vin s chu t hn cc ro
cn.
- Gia tng nim tin. Cc nh u t nc ngoi s ch trng n th
trng nc ta, iu ny c th hin qua lng vn u t nc
ngoi vo Vit Nam lin tc tng qua cc nm, khi vit Nam ngy
cng tham gia nhiu hn vo cc t chc quc t, cc lin kt khu
vc.
- .
Nhng bt li:
- Vit Nam s ng trc nhng s cnh tranh rt ln vi cc i th
nc ngoi ngay trn th trng nc mnh, nu khng c s chun
b tt th cc doanh nghip Vit Nam c th thua ngay trn sn
nh, c bit l vi ngnh cng nghip non tr ca Vit nam.
- ..