Ska Sorulan Sorular

Buhar kazan nedir, ne amala kullanlr?

Buhar kazannn amac; stma, elektrik reten trbinlerin evrimi, sterilizasyon, scak su eldesi
gibi amalarla prosesin eitli aamalarnda kullanlmak zere buhar retmektir. Kazan
sistemleri ekil ve boyut olarak farkllk gsterseler de tipik olarak bir buhar kazan (drum) ve
yumuatma cihaz, degazr ve kondens ad verilen yardmc sistemlerden oluur.


Kazan suyu artlandrmas neden gereklidir?

Buhar kazanlarnn alma prensibi, bir yakt etkisiyle s enerjisi elde edip, kazan suyunun
buharlatrlmasdr. Dolaysyla, kazan veriminin ve servis mrnn belirleyicisi kazana
beslenen suyun fiziksel ve kimyasal zellikleridir. Dzenli bakm ve kontrol, kazan sistemlerinin
yksek performansta almalarn salar. Giderilmesi gereken yaygn problemler, safszlklar,
korozyon, depozitler, srklenme ve kprmedir. Bu problemlerin tm kazan besleme suyunun
zelliinden kaynaklanr. Kazan suyunun istenen zelliklere getirilmesi iin bir dizi fiziksel ve
kimyasal ilemler gerekmektedir. n artlandrmay takiben yaplan kazan ii kimyasal
artlandrma ile kazan besleme suyunun bu tr problemlere yol amas nlenir.
Uygun bir kazan artlandrmas; -enerji ve su tasarrufu salar -yardmc nitelerin maliyetini
drr -kazanlarn servis mrn arttrr -duru zamann ksaltr -bakm maliyetlerini drr


Su artlandrma programnn faydalar nelerdir?

buhar kazanlarnda kirelenmeyi ve korozyonu nler
verimli s transferi, daha az yakt giderleri, daha az tp arzalar ve kazann srekli temiz
olmas
kazan gvenilirliini arttrmak ve korozyona bal plansz durular azaltmak iin kazan
suyunun korozivitesinin azaltlmas
besleme suyu ve kazan yzeylerinin korozyondan ve gereksiz tamir maliyetlerinden uzun
vadede korunmas iin stn pasivasyon
daha fazla dng ve daha az su kullanm
daha az kimyasaln ve s enerjisinin blften tahliye edilmesi
daha az yakt ve su kullanarak, daha fazla buhar elde edilmesi


Kazan besleme suyu nedir?

Blf ve buharlama ile kaybolan suyu telafi etmek iin kazana eklenen sudur. Birok durumda
kondens sisteminden kazana geri dndrlen younlam buhar, besleme suyunun byk
ksmn oluturur. Make-up, geri dnen kondensi tamamlamak iin kullanlan sudur. Make-up
suyu genellikle doal sudur, ham halde ya da kullanmdan nce herhangi bir ilemle artlm
olabilir. Bylelikle, besleme suyu kompozisyonu, make-up suyunun kalitesine ve geri dnen
kondens miktarna bal olarak deiir. Besleme suyu safl, safszlklarn miktar ve yaps ile
ilgilidir. Besleme suyu safl gereksinimleri, kazan basncna, kazan tasarmna ve
uygulamalara baldr ve ok eitli farkllklar gsterebilir.


Kazan besleme suyunun zelliini belirleyen lmler nelerdir?

Kazan besleme suyunun kire yapc, ntr ya da korozif karakterde olup olmadn belirleyen ve
artlandrma tipi ve ihtiyacnn tanmlanmasnda yardmc olan analiz deerleri unlardr:
letkenlik: Suyun ierdii znm iyonlarn miktarn belirler. Su saflatka iletkenlik azalr.
Birimi diren biriminin tersi olup, S/cmdir. Snr deerlerin dndaki iletkenlik, korozyon ve
srklenmeye neden olur.(bkz. Tablo 1A-1B) Besleme suyu iletkenlii ters ozmos ve
demineralizasyon ile istenilen arala getirilebilir.

Toplam znm kat madde: Suda znm tm kat maddelerin miktarnn lsdr. Bu
deerle, iletkenlik deeri arasnda dorudan bir orant vardr.
Askdaki Kat Maddeler: Su iinde znmeden asl kalan maddeler, suya bulanklk ve
istenmeyen renklilik verir. Bu tip sular, fiziki filtreden geirilerek kazana beslenmelidir. Aksi
takdirde, askdaki maddeler yumuak birikinti, gevek amur ve kprmeye neden olur.

pH deeri: Suyun asidik ya da bazikliinin lsdr. Snr deerlerin dnda llen pH
deerleri, asit veya kostik korozyonuna neden olur. Asit veya kostik eklemesiyle pH ayar
yaplabilir.

Alkalinite: Suyun ierdii hidroksit, karbonat ve bikarbonat suyun alkalinitesini (bazln)
oluturur. P alkalinite ve M alkalinite olmak zere iki ayr deer cinsinden ifade edilir. Bu
deerlerden yola karak suyun ierdii hidroksit, karbonat ve bikarbonat iyonlarnn miktarlar
(ppm CaCO3) cinsinden hesaplanr. ok dk ya da ok yksek alkalinite, kazanda
kprmeye, kostik krlmasna ve buhar-kondens hatlarnda karbondioksit korozyonuna neden
olur. Dealkalizasyon ilemi ile suyun alkalinitesi istenilen arala getirilir.

Toplam sertlik: Suyun ierdii znm kalsiyum ve magnezyum tuzlarnn miktar, suyun
sertliinin lsdr. Sularn sertlii, uygulamada yaygn olarak ierdikleri sertlik veren
maddelerin CaCO3 cinsinden miktar ile belirlenir. Yksek sertlik, kazanda kr oluumuna
neden olur. Suyun sertlii, kazana girmeden nce su yumuatma ilemi ile giderilir.


n artlandrma ve su yumuatma nedir? Kazan ii artlandrmas yapld halde, baz
hallerde neden n artlandrmaya gerek duyulur?

n artlandrma yntemleri, besleme suyunu kazana girmeden nce sisteme hazrlamak iin
kullanlr. Kullanm en yaygn kazan d n artlandrma ilemi yumuatmadr. Birok iletmede
ham su olarak sertlii olduka yksek olan kuyu sular kullanlmaktadr. Bu kadar yksek
sertliin ve baz dier safszlklarn kazan ii kimyasal artlandrma ile tamamen giderilmesi
mmkn deildir. Bu nedenle, su kazana beslenmeden nce bir yumuatma devresinden
geirilerek fazla sertlii alnmaldr. En ok kullanlan yumuatma yntemi, iyon deitirme ile
suyun sertliinin giderilerek yumuak su haline getirilmesidir.
Suyun karakterine gre uygulanacak farkl tipte n artlandrma teknikleri vardr.

Filtrasyon: Suyun bir fiziki filtreden geirilmesiyle, filtre gzeneklerinden geemeyecek
byklkteki kum, kil ve baz organik maddeleri ayrma ilemidir.

Ters Ozmos (Reverse Osmosis, RO): Ters ozmosu anlamak iin nce ozmosu anlamak gerekir.
Ozmos, sadece konsantre zeltiden seyreltik zeltiye doru iyon geiine izin verirken aksi
ynde iyon akna izin vermeyen yar geirgen bir zar kullanr.
Ters ozmos ise yksek bir yapay basnla ozmotik basnc yener ve ozmos prosesini ters ynde
ileterek membrann bir tarafnda znm katlar konsantre eder. Normal iletme basnlar
300-900 psi dir. Ters ozmos ham sudaki znm kat miktarn drerek k akmn
sonraki n artlandrmaya hazr hale getirir. RO, besleme, saf su ve konsantre olmak zere
aka sahip bir apraz akm filtrasyonu yntemidir. Bu yntemde, membran yzeylerine paralel
akan basnl bir besleme ak kullanlr. Saf suya yakn saflktaki su membranlardan geer ve
buna permeat denir. Besleme suyu, membranlardan geerken arkasnda iyonlar ve konsantre
iinde kalan katlar brakr. Membran yzeylerinde srekli bir ak olduundan, braklan kat
paracklar yzeyde birikmez ve membran tkanmaz. Bunun yerine, konsantre akyla
srklenir. Zaman zaman maliyetli olsa da, bu ilem her tip su iin kullanlabilir ve endstride
gittike yaygn hale gelmektedir.

Koaglasyon-Floklasyon: Su girdilerinden askdaki kat maddelerin ve rengin
uzaklatrlmasna artma denir. Askdaki maddeler, kendi arlklar etkisiyle kebilen
(sedimentasyon) byk paracklar ierebilir. Bu durumlarda artma ktrme havuzlar ya da
filtreden oluur. Fakat genellikle su iindeki asl maddeler, kendiliinden kemeyecek ve
filtreden geebilecek kadar kk paracklar ierirler. Bu ok ince ekilde dalm ya da
kolloidal maddelerin giderilmesi iin koaglantlar (phtlatrc) kullanlmas gerekir.
Koaglasyon, ok ince dalm ya da kolloidal safszlklarn elektriksel yklerinin ntralize
edilmesidir. Kolloidal paracklar, kendilerini askda tutan geni yzey alanlarna sahiptirler. Ek
olarak, paracklar birbirini eken ve birbirlerine yapk tutan negatif elektriksel yklere sahiptir.
Floklasyon ise koagle olmu paracklarn , elektriksel ekim kuvveti yardmyla birarada
tutulmasdr..

yon deitirme: Suyun doal ya da sentetik reinelerden geirilmesiyle, znm katlarn
giderilmesi ilemidir. Mineraller suda zndklerinde iyon ad verilen elektrik ykl paracklar
olutururlar. Belirli doal ve sentetik maddeler, su iindeki mineral iyonlarn dierleri ile
deitirerek giderme yeteneine sahiptirler. rnek olarak, suyun katyon deitirici bir
yumuatcdan geirilmesiyle kalsiyum ve magnezyum iyonlar, sodyum iyonlaryla yer
deitirebilir.

yon deitirme prensibiyle alan su yumuatma nitelerinde rejenerasyon-tuzlama nedir?

yon deitirici reinelerin sudaki iyonlar gidermek iin snrl bir kapasiteleri vardr. yon
deitirme ileminin tersi olan rejenerasyon ilemi reineyi orjinal formuna dntrr.
Rejenerasyon evrimi, geri ykama, reine yatana tuzlu su emii ve durulamadan oluur. Geri
ykama ile reine tanecikleri birbirinden ayrlr ve de tuzlu su ile muameleye hazr hale getirilir.
Geri ykamada su ak hzna dikkat edilmesi gereklidir, reine yatann akkanlamasna ve
sistemden atlan su ile reine kaybna izin verilmemelidir. Cihaz 5-10 dakika ters ykanmaldr.
Rejenerasyonda %15-20lik tuz zeltisi kullanlr. zelti 4560 dakika cihazdan geirilir. Beher
litre reine iin 150250 gr tuz kullanlmaldr. Cihazn tuzlu su zeltisi ile temas esnasnda,
iyon deitirici reine sudan uzaklatrp tuttuu iyonlar brakr ve bu iyonlar reine tankndan
dar atlr. Reine sonraki kullanm iin hazr hale gelmi olur.
Su yumuatma sistemlerinden geirilen sularn sertliini sfra indirmek mmkndr. Zaman
zaman az miktarlarda sertlik kaa grlebilir. Sz konusu sertlik kaa rejenerasyon
esnasndaki tuzlama miktar arttrlarak giderilebilir. Ancak, ham su TDS deeri arttka,
yumuatma sistemi kndaki sertlik kaa da artacaktr.
Reinelerin kirlenerek su yumuatma kapasitelerinin dmesi halinde DERET reine
temizleyicisi ve aktivatr ile, su yumuatma devresi eski kapasitesine getirilir.


Kazan sisteminin bir paras olan degazr nedir, ne amal kullanlr?

Degazr, mekanik havaszlatrma ya da termik gaz alma olarak da geer. Besleme suyu
kazana girmeden nce, suyun iinde bulunan znm oksijen giderilmelidir. Besleme
suyunun havaszlatrlmas, degazr stcs iinde buhar ssyla suyun stlarak znm
oksijenin uzaklatrlmasdr. Suyun scakl, oksijenin su iindeki znrl minimum olduu
103 Cye getirilir. Bylece, su iinde znemeyen oksijen gaz bir buhar akl ile degazr
dna atlr.


Kazan ii kimyasal artlandrma nedir?

Kazan iindeki suyun kimyasal artlandrmas, su n artmadan gesin veya gemesin
zorunludur. Kazan ii artlandrma, miktarn byklne kklne bakmakszn sertlik,
oksijen, silis, demir gibi besleme suyu ile kazana giren safszlklar gideren kazan d n
artmay tamamlayc bir ilemdir.
artlandrma programnn amalar
kazana giren besleme suyu sertlii ile reaksiyona girmek ve kazan metali zerinde kr-
kire eklinde kmesini engellemek
kire amuru gibi herhangi bir askdaki maddeyi kazanda artlandrmak ve kazan
metaline yapamaz, tutunamaz hale getirmek
kazan suyu srklenmesinin nedenlerini kontrol etmek ve nlemek
besleme suyundan oksijeni uzaklatrarak oksijen korozyonunu nlemek
kazan korozyonunu engellemek iin yeterli alkaliniteyi salamak
Ek olarak, tam bir artlandrma program, besleme suyu sisteminin korozyonunu ve kire
oluumunu nlemeli ve buhar-kondens sistemlerini de korozyona kar korumaldr.
Bir kazann verimi direk olarak besleme suyunun kalitesine baldr. Besleme suyu sistemi
degazr, besleme suyu pompalar ve kazana giden boru hattndan oluur. Besleme suyu,
kazana girmeden nce ierdii oksijen uzaklatrlmaldr. Aksi halde, tm kazan sistemi
boyunca korozyon oluabilir, yer yer delinme ve rmeler gzlenebilir. Yarklarn olumas
tpte ikinlie neden olur ve bu durum devam ederse iletmenin ksa sreli duruuna yol aar.
Kazan ii kimyasal artlandrmann ana hedefi suyun kazan iinde kr-kire ve korozyon
oluturma zelliklerini bertaraf etmektir. (DERKOMPLEKS-DEROX)


Buhar kazanlarnda en yaygn grlen problemlerden olan kr-kire ve birikinti oluumunun
nedenleri ve zmleri nelerdir?

Su safszlklar kazan iine kondens kaaklarndan ve besleme suyundan girer; korozyon
rnleri ise, hem korozyon sonucu oluur hem de kondens dn ve besleme sularndan gelir.
znm kalsiyum ve magnezyum bikarbonat bileikleri, s etkisiyle paralanarak
karbondioksit ve znmeyen karbonatlar oluturur. Bu karbonatlar kazan metali zerinde direk
kebilirler ya da kazan suyu iinde kazan yzeylerinde birikecek olan gevek bir amur
olutururlar. Kalsiyum slfat ve silis genellikle kazan metali zerinde direk ker ve gevek
amur oluturmaz. Bu nedenle, bu bileikleri uzaklatrmak daha zordur. Silis genellikle suyun
iinde yksek miktarlarda bulunmaz fakat belli koullar altnda haddinden fazla sert kr
oluturabilir. Besleme suyuyla gelen askda ya da znm demir de kazan metali zerinde
birikir. Ya ve prosesten gelen dier kirleticiler de safszlklarn depozit oluturmasn
hzlandrarak kazan metali zerinde birikirler. Normal koullarda, sodyum bileikleri birikim
yapmazlar. Sodyum depozitleri, kurumu tp, kararl bir buhar rts ya da gzenekli
depozitlerin varl gibi olaand hallerde oluur.
Buhar kazanlarnda ve soutma suyu sistemlerinde kr oluumu, besleme suyunun yeterli
derecede artlandrlmamas ve sistem suyu mineral konsantrasyonunun doyma noktasn
gemesi ile oluur. Kr oluumunu nleyici kimyasal katk malzemesi kullanlmamas
sonucunda kzgn kazan borular zerinde bulunan mineralli su tabakas, su buhar,
karbondioksit, oksijen ve benzeri gazlarn uzaklamas sonucunda mineralleri zerinde depo
ederek piirip sertletirir. Bu sertlemi tabaka kr veya kire ta olarak adlandrlr.
Kirelenme ve korozyon sonucunda kaln bir kire ta tabakas oluur. Oluan bu kire ta
kuvvetli bir izolasyon tabakas oluturarak s transferini engeller.
Bu izolasyon tabakas ar yakt sarfiyat ve verim dne neden olarak s transfer
yzeylerinde scakl arttrr. Is transfer yzeylerindeki yksek scaklk sonucunda metallerde
termal gerilmeler, yanmalar ve malzeme deformasyonu meydana gelir.


Birikinti oluumu nlenmezse ne gibi problemler ortaya kar?

Istma-soutma sistemlerinde yeterli ve etkin artlandrma olmamasndan dolay ortaya kan
birikintiler nlenmediinde ekipman malzemesi ve ekipman verimi zerinde olumsuz etkiler
yaratr. Uzun vadede bu problemler, uzun duru srelerine, s transfer kayplarna, su , enerji ve
bakm maliyetlerinin artmasna, ekipman malzemesi hasarlarna dnr. Bu etkileri aadaki
ekilde gruplayabiliriz.


Termik iletkenliin azalmas: Meydana gelen kr ve birikintiler kt s ileticilerdir ve eitli
iletkenlik deerlerinin gsterdii gibi izole edici grevi grrler. Oluan kr-kire tabakas,
buhar kazannn sarlamasna ve buhar eldesinin azalmasna neden olur. Ayrca, oluan kr-
kire tabakas, yakt sarfiyatn arttrarak buhar eldesinin birim maliyetini ykseltir.

Metal cidarnda scaklk birikmesi: Kr-kire tabakas ile kaplanm olan bir cidar, s transferini
engelledii iin cidarn scakl ykselir. Bu olaya ar snma denir ve metal, mekanik
zelliklerinden bir ksmn (elastikiyet vs. ) kaybedebilir. Bunlar lokal ekil bozukluklar meydana
getirip, boru patlamalarna sebep olurlar.

Is transfer yzeylerinde biriken kirecin yakt sarfiyat ve dolaysyla enerji maliyeti zerindeki
etkisi nedir?

Suyun iindeki mineraller s transfer yzeylerinde kerek kr oluturmaktadr. Kr kalnl
belli boyutlara ulatnda nce yakt sarfiyat artmakta sonra metal deformasyonu daha sonra
da delinme ve patlama gibi tehlikeli boyutlara ulamaktadr.
Yaplan incelemelerde krn yaps ve zelliine gre;

KIIR KALINLII (mm) YAKIT KAYBI (%)
0,50 0,6
0,80 0,9
1,20 16,0
1,50 15,0
1,80 13,0
3,85 15,7
6,00 25,0
6,00 35,0
6,00 50,0
13,00 60,0

Buhar kazanlarnda 2 mm kr kalnlndan sonra yava yava termal gerilmelerle
konstrksiyon zorlanmakta, aynalar ve borular arasnda gevemeler meydana gelmektedir.
nk metali rten kr tabakasnn s iletkenlii ve gerilmesi metalden farkldr. Bu nedenle
kazanda ayna-boru balantlarnda szdrmalar balayacaktr. Kr kalnl arttka szdran
boru says da doal olarak artacaktr.
Kr kalnl 4 mm'ye ulatnda metalin kristal yaps bozulacandan ve sertleme meydana
geleceinden kazan sistemi gvenilir olmaktan kacaktr. Klhan kmesi, boru patlamas,
ayna atlaklar gibi tehlikeler her an beklenecektir.
Ayrca kr sebebi ile boru eperinin daralmas, hacim klmesi, verim d, tahliye
pompalarnn zorlanmas gibi problemler de meydana kacaktr.
Btn bu problemlerden kurtulmann yolu, buhar kazanlarnda, eanjrlerde, boylerlerde
kimyasal su artlandrmas uygulanarak kr oluumuna engel olmaktr.
Buhar ve stma kazanlarnda oluan kr-kire tabakasnn metale zarar vermeden
temizlenmesi (DERAS) ve ntralize edilmesi (DERALKALN) gerekir.

Korozyon ve korozyon oluumu sebepleri nelerdir?

En basit tanmyla genel korozyon metalin cevher formuna geri dnmesidir. rnein demir,
korozyon sonucu demir oksit bileiklerine dnr. Korozyon sreci karmak bir
elektrokimyasal reaksiyondur. Korozyon geni bir metal yzeyinde genel bir zarar verebilir veya
metalin ine delii eklinde yer yer oyulmasna, delinmesine neden olabilir. Sistem zerindeki
iletme yk ve stresi, pH koullar ve kimyasal korozyon nemli bir etkiye sahiptir ve farkl
hasarlarn olumasna neden olurlar.


Korozyon genellikle nerelerde grlr?

Besleme suyu sisteminde korozyon, suyun pH deerinin dklnn, suda znm oksijen
ve karbondioksit varlnn bir sonucu olarak oluabilir.
Devrede olan kazan korozyonu, kazan suyu alkalinitesinin ok dk ya da ok yksek olduu
durumlarda oluur. zellikle kazann kullanm d olduu zamanlarda znm oksijen
tayan su, metalle temas ettiinde korozyon oluur. Kazan metali zerindeki yksek scaklk ve
basklar, korozyon mekanizmasn hzlandrr. Buhar ve kondens sisteminde korozyon genellikle
karbondioksit ve oksijen kirliliinin bir sonucudur. Amonyak ve slfr ieren gazlar gibi dier
kirleticiler de sistemde bulunan bakr alamlar zerindeki zarar arttrabilir.


Korozyonun yol at problemler nelerdir?

Korozyon iki bakmdan zorluklara neden olur. Birincisi metalin kendisinin bozunmas ikincisi ise
korozyon rnlerinin kazanda yksek s aa kan alanlarda depozit ekilde birikmesidir.
Kazan yzeylerinde zde korozyon olumas gerek uygulamada ok nadir rastlanabilecek bir
durumdur. Tm kazanlar az bir miktarda genel korozyona urarlar. Korozyonlarn birok sinsi
formu vardr. Demir kaybna yol aan derin pittingler, suyun kazan tp eperlerinin iine
ilemesine ve tplerin yarlmalarna yol aar.
Kazan birikintilerinin altndaki korozyon, metali ok zayflatabilir ve tp arzalar oluabilir. Buhar-
kondens sistemlerinde hatlarn ve ekipmanlarn korozyon yznden yenilenmesi ok maliyetli
olabilir.

Buhar kazanlarnda oluan korozyon eitleri nelerdir?

Kazanlarda rastlanan eitli korozyon ekilleri unlardr.

1. Oksijen Korozyonu: Oksijen ok nemli bir korozyon faktrdr. Metal zerinde
derinlemesine oyuklar ve karncalanma (pitting) eklinde korozyona sebep olur. Scaklk
ykselmesi, korozyon reaksiyonunu hzlandrr. Oksijenin znrl, scakln bir fonksiyonu
olarak azaldka, oksijen suda ar doymu halde bulunur ve likit faz terkederek kazan
cidarlarna doru gitme eilimi gsterir. Temas ettii havasz yerlerde ar oksijen
bulundurduu iin anodik reaksiyon verir. ( Diferansiyel havalandrma)

2. Karbondioksit Korozyonu: znm olan CO2 aadaki denkleme gre asiditeyi biraz
arttrr.
CO2 + H2O - HCO3- + H+

Bu olaydan meydana gelen asidite, zellikle kondens devrelerinde nemlidir. Kazana
gnderilen karbondioksit gaz , bikarbonatlarn znmesinden meydana gelir ve kondens
suyunda znr.
2 HCO3- CO3-2 + CO2 + H2O
CO3-2 + H2O CO2 + 2OH-

3.Kostik Krlmas: Kostik veya kalevi korozyonlara kostik krlma da denir. Bu korozyon ekli
maddenin kristal yapsnn arasnda meydana gelen bir olaydr. Cidar zerinde bulunan bir krk
veya atlakta kalevi birikmesi olabilir. Bu olaya modern kazanlarda artk pek rastlanmaz. nk
hemen hemen hepsi kaynakl olduu iin, kaleviler belli bir yerde konsantre olamaz.

4. Dk pH Korozyonu (Asit Korozyonu): Dk pH seviyelerinde ve hidrojenin neden olduu
nemli korozyon trlerinden biri de hidrojen krlmasdr. Neden olduu korozyon tr tekdze
asit korozyonundan farkldr.
Genellikle kazan buharlatrc ve zaman zaman da kzdrc borularnda gzlenen hidrojen
krlmasnn neden olduu boru patlamalarnda boru et kalnlnda bir incelme gzlenmez.
Hidrojen krlmas genellikle youn birikintilerin altnda gzlenir.
Hafif alkali ortamda oluan hidrojen metale ulaamaz. Ancak dk pH ve yksek scaklklarda
birikinti altnda oluan hidrojen ise kolayca metal iine yaylr.

5. Hidrojen Krlmas: Dk pH artlarnda alan kazanlarda asit korozyonundan farkl olarak
hidrojenin neden olduu korozyona hidrojen krlmas denir. Kazanda oluan birikinti altnda
oluan korozyon sonucunda aa kan hidrojen, yksek scaklkta metal ierisine yaylarak
eliin yapsndaki karbon ile tepkimeye girerek dekarbrasyon denilen olay gerekletirir.
Dk pH ve yksek scaklklarda birikinti altnda oluan hidrojen, kolayca metal iinde yaylr.
Hidrojenle, karbonun birlemesi sonunda meydana gelen CH4 yani metan, scakln ve
basncn etkisiyle metal taneleri arasnda atlaklar ve ayrlmalar oluturarar metalin tahrip
olmasna neden olur.

6.Birikinti Alt Korozyonu: Buhar kazanlarnda oluan birikintilerin alt ksmlar, oluturduklar
eitli potansiyel farklar ile lokal korozyon olumasna neden olur. Birikinti alt korozyonu
olumasn nlemek iin kimyasal su artlandrmasna zen gsterilmeli ve kazan suyu katk
madde deriimleri kontrol altna alnmaldr.


Kazan sistemi korozyonunun nlenmesi iin ne gibi nlemler alnmaldr?

Korozyon nleme yntemlerinin balcalar unlardr;
-besleme suyundaki znm gazlar (O2 ve CO2 vb.) fiziksel ve kimyasal olarak giderilmelidir.
(DEROX 516)
-kazan suyunun pH deeri ve alkalinitesi ayarlanmal
-i yzeyleri temiz tutulmal, korozyonu hzlandrc etki gsteren birikintinin olumas nlenmeli
ve oluan birikinti temizlenmelidir.
-servis d kald zamanlarda, ya konservasyonla kazan korunmal, metal yzeyi koruyucu
manyetik tabaka ile kaplanarak pasifletirilmelidir (DEROX 5350-P)
-buhar ve kondensat sistemlerinde bulunan korozif gazlar kimyasal artlandrma ile giderilmelidir
-Serbest hidroksit, silis, klorr iyonlar deriimi snrlandrlarak denetlenmelidir.
-Kondens ve besleme suyundan gelecek korozyon rnleri korozyon nlenerek giderilmelidir.
(DERAMN 310)

Kondens hatt artlandrmas nedir?
letmenin eitli proseslerinde kullanlm buhar younlatrlr ve kazana geri dndrlr.
Kondens dn suyu, besleme suyunun bir dier bileenidir. letme proses materyallerinden
kaynaklanan kirliliin tehlikesi olduka byktr. Baz kirleticiler arasnda petrol, kimyasal
malzemeler, gazlar ve soutma suyu saylabilir.
Kondens hatlarnda oluan karbonik asit korozyonu ntralize ve film yapc aminlerle
nlenmelidir. Eer kondens sistemi yeteri kadar korunmazsa korozyon yarklarna ve bunun
sonucunda da durulara neden olur. Korozyon oluurken demir ve bakr bileikleri kazan
sistemlerinin iine geri gider ve degazr tkayabilir, kazanda ve ekonomizerde depozitler
oluturabilir. Uygun artlandrma yaparak kazan verimindeki d, ar snmay ve kazan
atlaklarn nleyebilirsiniz.


Kondensat sistemlerinde korozyonun nedeni nedir?

Genel yaklam, kimyasal ve mekanik olarak besleme suyundan oksijenin uzaklatrlmas ve
kazanda karbondioksit ve karbonik asit oluumunu en aza indirmek iin besleme suyunun
artlandrlmasdr. Kimyasal artlandrma ileride oluabilecek potansiyel korozyon riskini azaltr.
Uucu aminler, karbondioksitin kondens iinde znmesiyle oluan karbonik asidi ntralize
eder. Uucu film yapc inhibitrler metal ve korozif kondens arasnda bir bariyer oluturur.
letme artlarnda ;
-besleme suyunun karbondioksit ve bikarbonatlardan arndrlmas
-sistemin kesiksiz almasnn salanmas
-kimyasal artlandrmann salkl ve etkin yaplmas gerekmektedir.
Kondens sisteminde korozyonun nlenmesi iin oksijen tutucu, ntralize edici ve film yapc
aminler kullanlr.


Buhar kazanlarnda kprme nedir?

Buhar kazanlarnda ya, organik maddeler, silis, tuzlar, toplam znm maddeler ve kazan
suyunun toplam alkalinitesi kazan iindeki yksek basn ve scaklkla etkiletiinde kprmeye
neden olur.
Kazanlarda kpklenmeyi ve su srklenmesini nlemek iin dzenli blf sisteminin alr
halde olmas ve su artlandrma kimyasallarnn zel kpk kesiciler iermesi gerekir. Kazan
suyunun kprmesinin nlenmemesi, kpk nedeniyle kazann susuz kalarak yanmasna neden
olur.
Kazan suyunda oluan kpklenme ise suyun sisteme srklenmesine neden olur. Kazan suyu
srklenmesi, kazan suyu katlaryla buharn kirlenmesidir.

Blf ve blfn nemi nedir?
Blf, kazan suyu iinde buharlama sonucu konsantrasyonu artan znm ya da askda
kalm kat madde miktarn, kazan iin belirlenen limitlere ekebilmek amacyla kazan suyunun
bir ksmnn sistemden atlmas ilemidir.
Kazana besleme suyu ile gelen kat asltlar ve znm kat maddeler buhara
geemeyeceinden kazan suyunda kalr ve zamanla deriimi artar. Eer blf ile kazan suyu
ayarlanmazsa buhar kalitesi bozulur ve ksa zaman sonra kazan almaz hale gelir.
Kazan suyundaki kat asltl ve znm madde konsantrasyonunun kazana zarar vermesini
engellemek amacyla kazan suyundaki baz parametrelere snr deerler konulmutur ve blfler
bu snr deerlere gre yaplr. Kazan suyu snr deerleri kazan ve sistem tr ile zellikle
kazann alma basncna baldr. Yaplan blf ile kazan suyunda istenmeyen safszlklar (kat
asltlar, tm tuzlar, alkalinite ve silis) kazan dna atlarak istenen snr deerlerin altna
drlr.

Dzenli blfn faydalar
letmelerde kullanlan suyun deerleri ve kazann tipi, alma basnc dikkate alnarak
belirlenen blfler dzenli yapld takdirde;
daha saf ve temiz buhar elde edilir.
kazan dibinde birikinti olumas ve birikintinin neden olaca korozyon ve s kayb
nlenir.
kazan suyunun kprmesi ve buhar hattna tanmas engellenir.
kazan suyundaki znm kat madde ve askdaki madde miktar kontrol altna
alnm olur.
kazanda zellikle seviye gstergesinin bulunduu blgenin amurdan dolay tkanarak
gstergenin devre d kalmas ve kazann susuz kalma ihtimali nlenir.
Sonu olarak blf, kazan suyunda birikinti oluumu, korozyon ve srklenme eilimini en dk
seviyeye indiren nemli ve zorunlu bir ilemdir. Buhar kazan sistemlerinizde su artlandrma
programn yrten Deren Kimya temsilcinizin rutin analiz sonularna gre nerdii blf
programn uygulamanz sisteminizi koruyacaktr.


Endstriyel stma-soutma sistemlerinin haricinde, evsel stma-soutma sistemleri, merkezi
sistemler ve kaloriferler iin de su artlandrma program uygulanabilir mi?

Evet, benzer problemler evsel sistemlerde de ska grlmekte ve s kayplarna, ar yakt
sarfiyatna ve sistem hasarlarna yol amaktadr. Kalorifer kazanlarnda, zellikle ok kalnlaan
tabakalar, kirein s transfer katsaysnn metale gre ok dk olmas sebebiyle izolasyon
etkisi gsterir ve %50 lere varan fazla yakt tketimi artlarna ve fazladan enerji sarfiyatna
neden olur. Bu tip katman oluumlar istenmeyen kazan grltlerine sebep olur ve baz
durumlarda farkl gerilme kuvvetleri nedeniyle kazan hasarlarna ve kazan patlamalarna neden
olur. Bazen de oksit tortularnn ar biriktii yerlerde byk delinmeler ve buna bal olarak
szntlar ortaya kar. Yani kazan, tesisat, armatrler, datclar, boylerler, radyatrler korozyon
hasarlarndan hzl olarak etkilenirler.
amurlarn ve dier kirlenmelerin nlenmesi iin yeni monte edilen ve kullanlmam tesisatlarn
bile imalat artklarndan, yzey koruyuculardan ve yalardan temizlii gereklidir. zellikle eski
kalorifer tesisatlarnda ve kazanlarnda iyiletirme ve yaz bakm almalar yaplrken sistem
kontrol edilmeli ve gerekli grlmesi halinde kimyasal temizlik ilemi yaplmaldr. amurlar,
tortular ve kire (scale) yapabilir nitelikte, sert ve byk bir zgl arla sahip olduundan, su
veya su-hava karmlaryla yaplan temizliklerle giderilemezler. Hatta ok ar kirliliklerde
neredeyse hi etkili olmazlar.
Is teknii tesisatlar iin zel olarak gelitirilen ve uygulanan temizlik ilemleri, tesisin hassas bir
ekilde ve tamamen temizlenmesini salayabilir. Bu formlasyonlar kire tortularn, pas
oluumlarn ve demir oksitleri kolaylkla zer ve yapsndaki inhibitrler sayesinde tesisat
kazan metaline zarar vermezler. Ayrca yapsndaki yzey slatclar sayesinde reaksiyon
sreleri ksaltlr. Bu ekilde temizlenen tesisatlar byk lde yeniden verimli tesisat
kriterlerine ularlar. (DERAS VE DERALKALN)
Yeni veya eski kimyasal temizlik ilemi uygulanan sistemlerde ad geen problemlerin tekrar
yaanmamas iin bu sistemlere zel olarak gelitirilen katklar ilave edilir. Bu katklar sayesinde
sistemdeki kire oluumlar ve oksijen reaksiyonlar nlenerek korozyon olmas engellenir.
Bylece sistem tam anlamyla korunmu ve arzasz alr hale getirilmi olur. (DEROFER VE
DEROMB)