SOUTMA VE SOUTMA SSTEMLER

Do.Dr. Adnan PARLAK

HEAT BALANCE (105 rpm)

Cylinder cooling

8%

Scavenge air cooler

18%
53%

5%

Lubricating oil
cooler
Exhaus t gas
Engine radiation

1%

15%
Power output

VURUNTU VE TUTUMA GECKMESNE ETK EDEN

PARAMETRELER
Hardenberg ve Hase in TG sresi iin nerdikleri ampirik forml:
0.63

1 21.2
1

= (0.36 + 0.22 S p ) exp E A ~

RT 17,190 p 12.4

(CA)

Burada T sktrma sonu dolgu scakln, p sktrma sonu silindir ii

basncn, S p ortalama piston hzn , EA aktivasyon enerjisini ifade etmektedir.

TG(ms)
3.0
84 0C

2.0

1.0 100

25

50

75

Sil. Soutma Suyu scakl

VURUNTU VE TUTUMA GECKMESNE ETK EDEN

PARAMETRELER
0.63

1 21.2
1

= ( 0.36 + 0.22 S p ) exp E A ~

RT 17,190 p 12.4

TG ms cinsinden:
N: Devir

( ms ) =

EA aktivasyon enerjisi:

EA =

(CA)
0.006 N

618,840
CN + 25

Joule/mole

CN : Cetan Number
Politropik indeks modeli kullanlarak sktrma
sonu T ve P tahmini:

T = Ti n 1
P = Pi n

(CA)

Yanma odasndan soutma sistemine s transferi ve

scaklk deiimi
Ceket so. Suyu k scaklnn yksek tutulmas
TG sresi zerinde etkilidir.
Gaz taraf :
q = q CV + q R = hc , g (Tg Tw , g ) + (Tg4 Tw4, g )
Silindir duvarndan :

q = q CN =

k (Tw , g Tw ,c )
tw

Soutucu taraf :
q = q CV = hc ,c (Tw ,c Tc )

Silindir k scakl ar ykselirse yalama

yann oksitlenme scakl nem kazanr
Yksek scaklk oksidasyon oluumunda ana faktrdr
ve segman boluklar ile krankeys (karter)
kritik
blgelerdir.
st segman blgesindeki scaklk 250 0C nin zerine
kolaylkla kabilmektedir.Dolaysyla yalama ya bu
noktalarda oksitlenmek suretiyle
ok uzun
almalarda
bile
depozit
oluumuna
neden
olmamaldr.
Oluan bu depozitler sonuta segman skmasna
neden olur. Segman skmas ise krankeyse daha fazla
yanmam yakt kamasna neden olur.

SOUTMA KISMINDA KIIR OLUURSA

KIIR OLUUMUNA
DKKAT!

1 mm kr tabakas, 10 mm kalnlndaki metalin s geirgenliine eittir

Soutma sisteminde ve s deitiricilerde kirlenme

ve kire oluumu
Is deitiricilerin performans s transfer yzeylerinde depozit
oluumuyla azalr.
Is geii iin ilave bir diren oluturur.
Kr oluumu Ca veya Mg bazldr.Bu tr oluumlar su sertlii
fazla ise meydana gelir.
Korozyonda kirlilie neden olur. Yzeylerde gerekleen
kimyasal reaksiyonlar buna yol aar.( Soutma sisteminde oksijen
var ise scaklnda etkisiyle demir oksit oluur.)
Scak sularda yaayan algler biyolojik kirlilie neden olur.
Kirlilik ve kr oluumu alma scaklna ve sv ak
hzna baldr.Scaklk arttka ve hz dtke kirlilik artar.

KIIR OLUUMUNUN SLNDRE ETKS

Silindir gmleindeki ya filmi azalr,

Srtnmelere bal olarak anma hz
artar.

SOUTMANIN NEDENLER
Yanma sonucu aa kan s nedeniyle snan yanma
odas elamanlar,
Soutma Animasyon

Isnan yalama ya
-Viskozitesi azalr, srtnme artar
- Yksek scaklkta oksitlenerek zelliini kaybeder, depozit
oluumuna neden olur

Giri havasnn soutulma gereklilii,

GR HAVASINI SOUTMANIN ETKS

G :
N Vd Q HV a (1 / AF )
W = e v
nR
MOMENT :
T=

e v Vd Q HV a (1 / AF )
2 n R

ORTALAMA EFEKTF BASIN :

mep = e v Q HV a (1 / AF )

VOLMETRK VERM :

= (T0 / P0 )[ Pa / Ta Pr / Tr ]

1 S
1

burada P0 = 1 atm ve T0 = 273 K kabul edilirse

= (

273
)[ Pa / Ta Pr / Tr ](1 S )
1

S= a/H =Port ykseklii/ Strok

a: giri artlar
r: artk gazlar

SOUTMA SSTEMNDE KULLANILAN

SOUTUCULAR

Hava
Deniz suyu
Tatl su
Ya

SOUTULAN BLMLER

Silindirler
Pistonlar
Kaverler
Egzost valfleri
Enjektrler
Trbo doldurucular

Klasik bir soutma sistemi ve Soutma devreleri

SOUTMA SSTEM ELEMANLARI

Tanklar
Pompalar
Filtreler
Evaporatr
Soutucu
Termostat
n stc

SOUTMA DEVRELER
Ak soutma suyu devreleri
Kapal soutma suyu devreleri
-Konvansiyonel soutma sistemi
Tm kulerlerden deniz suyu dolamaktadr

-Merkezi soutma sistemi

Deniz suyunun dolat tek bir merkezi kuler vardr

Klasik tip soutma sistem emas

LMANDA KAPALI

Klasik sistem deniz suyu devresi

Klasik sistem tatl su soutma devresi

MERKEZ SOUTMA SSTEM DEVRELER

Deniz suyu devresi

Yksek scaklk devresi (Silindir soutma)
Dk scaklk devresi (Yalama ya, hava
soutma)

Basitletirilmi bir Merkezi soutma sistemi

MERKEZ SOUTMA SSTEM

MERKEZ SOUTMA SSTEM(Avantajlar)

Korozyon ve kirlilik riski azdr. (Deniz suyu
kullanm tek soutucuda olur. Daha ksa deniz
suyu devresi vardr.)
Bakm tutum daha kolay ve giderler daha azdr.
Makinenin souk ilk hareket problemi olmaz.
alrken makinenin durdurulma riski dktr.
Atk sdan yararlanlr.

MERKEZ SOUTMA SSTEM(Dezavantajlar)

lk kurulu giderleri yksektir.

lave pompa gereklidir

Jeneratr Dizel motorunun soutma devresi

Enjektr soutma devresi

1.Pompa
2.Termostatik valf
3.Soutucu
4.Enjektr giri
5.Enjektr k
6.Enjektr so. Suyu tank
(stcl)
7.By-pass
8.Doldurma devresi
9.Tant
Enjektr k zerine kontrol musluu konulur. Dnler buradan kontrol edilir.
Dn yoksa giderilir.
Giri:43 0C
k:45 0C

Piston soutma devresi

1. Soutma suyu pompas
2. Termostatik valf
3. Soutucu
4. Piston soutma suyu giri
5. Piston soutma suyu k
6. Toplama tank (stcl)
7. Basnl hava fleme devresi

Yanma sonucu oluan snn en byk ksm piston zerinden

gerekleir. Bir ksm segmanlarla silindir soutma devresine
aktarlr. Dier ksm ise Piston soutma devresine aktarlr.

SKAVEN HAVA SOUTUCUSU

SKAVEN HAVA SOUTUCUSUNUN TEMZLENMES

U Manometre ile giri k arasndaki basn fark
llr. ok byk basn dmesi var ise sklerek
asit banyosuna yatrlmaldr.

Tutyalar 3-4 aylk periyodlarla kontrol

edilmelidir.

TATLI SU EVAPORATR

Plate tipi stc ve soutucular

Borulu tip s deitirici

Santrifj tip yatay ve dikey pompa

Santrifj pompann ematik grnm

Santrifj tip bir pompa keys ve impeller