Professional Documents
Culture Documents
1864 yılında Tovuz Bölgesinin Bozalganlı mıştır. Hapishaneden çıktıktan sonra demirci kal-
köyünde doğmuş, 1941'de ölmüştür. Doğum ve falığı yapmıştır. Bu durumlar onun şiirlerine de ak-
Ölüm tarihi bazı kaynaklarıda değişik olarak ve- setmiştir.
rilmektedir 1875-1948 (Aşıqlar, Bakı 1960); 1860-
1941 (Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi II, 298); Xeste cismim bir cananın elinden,
1875-1941 (Sazım Sözüm, Bakı 1978, 131); 1868- Yanıb ateşine eriyir, lele,
1941 (Azerbaycan Sovet Yazıcıları, Bakı 1987, 67). Hicranın leşkeri qemin karvam,
Ancak kendisinin "Vücudnâme"sinde, doğum Sef çekib üstüme yeriyir lele.
tarahi ifade edilmiştir:
Onun Azerbaycan âşıkları üzerinde büyük te-
Minikiyüz sekseninde doğuldum, siri vardır. Birçok Azerî âşığın onun tesiri altında
Doxsanmda yaxşi yamam gördüm, kalmıştır. O, daha evvelki Azerî âşıklarının şi-
Dediler ki, İran geldi qayıtdım, irlerini bildiği gibi, halk hikâyelerini ve masallarını
Deveden, qatırdan karvam gördüm. da ustalıkla anlatabilmiştir. Bilhassa Köroğlu
hikâyesini çok iyi bilmektedir. "Kaçak Tanrıverdi"
Buradaki hicri binikiyüzseksen tarihi 1864'e te- isimli bir hikâye tasnif etmiştir.
kabül etmektedir. Bozalganlı 3 yıl kadar bir Gerayh, goşma, güzelleme, mühemmes, tec-
"molla"dan ders almıştır. Bunun dışında tahsili nis, cigah teenis, dodak deymez, ustadname gibi
yoktur. Küçük yaşlarından itibaren âşıklığa heves şekillerde çok güzel şiirler söylemiştir.
eden Bozalganlı 18-19 yaşlarında saz çalmaya baş- Bozlganlı'nm şiirlerine, S. Vurgun, O. Sarıvelli,
lamıştır. Âşık Hüseyin'in belli bir ustası yoktur. C. Hendan, E. Ziyatay, İ. Soltan, E. Ismayılov gibi
Aşıklık sanatını kendi kendine öğrenmiştir. Bo- çağdaş şairler nazire yazmışlar, o da bunlara şiirle
zalganlı âşıklığın dışında çiftçilikle de uğraşmıştır. cevap vermiştir.
Tiflis, Borçalı, Göyçe, Gazah, Şamhor, Gence gibi
bölgelerde gezen Bozalganlı buralarda birçok Bozalganlı'nm eserlerinde Elesger ve Şemkirli
âşıkla karşılaşmıştır. Âşık Hüseyin'in tesiri vardır. Ölümünden sonra
Onun hayatı genellikle yoksulluk ve acı içe- hayatı etrafında "Aşıg Hüseyin'in Tiflis Seferi"
risinde geçmiştir. Üç yıl kadar hapisanede yat- isimli bir hikâye oluşmuştur.
Kaynaklar:
Hamit Araslı, Aşıq Yaradıcılığı, Baku 1980. ..................... , Xalqın Söz Xezinesi, Bakı 1985,254-256.
Aşıqlar, Bakı 1960, 73-78. Himmet Elizade, Aşiq Hüseyin, Bakı 1938.
Azerbaycan Edebiyyatı İncileri, Bayatı/ Qoşma/ Teenis, Bakı Himmet Elizade, Azerbaycan Aşıqları II, Bakı 1930,29-37.
1988,292-298,483-489, 570. Şemşad Rıza, Aşıq Hüseyin Bozalganlı, Bakı 1973.
Azerbaycan Sovet Ansiklopediyası I, Bakı 1976. Sazım Sözüm, Bakı 1978, 60-71.
Azerbaycan Sovet Yazıcıları, Bakı 1987, 67. P. Efendiyev, Telli Saz Ustadları, Bakı 1964,148-151.
Azerbaycan Şifahi Xalq Edebiyyatı, Bakı 1981, Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, 4, 298. (Madde, Yavuz
332-336. Akpmar ve Zeynelâbidin Makas tarafından yazılmıştır.)
a) Geraylı
ÜSTÜNE BU GECE
Ey nazlı yar, gül yanağın, Qem çekme, qem yeme, divane gönlüm,
Xub1 yaraşır xal üstüne. Yetirirem seni yara bu gece,
Gümüş kemer ince belde, Yüzümü sürterem zülfe, buxağa1,
Düzülübdür2 pul üstüne. Çekseler dilimden dara bu gece.
Gördün ki, yarın yar deyil, Qırıhb sonalar, boş qalıb güller,
Çaresin qılmaq ar deyil, Dağılıb havalar qan ağlar çöller,
Dünya başına dar deyil, Kül başına olsun şeyda2 bülbüller,
Birini de al üstüne. Gül mehman3 olubdu xara4 bu gece.
1. mürüvvetsiz, insaniyetsiz 2. denizine, deryasına 1. ayrılığın askeri 2. ayak, adım 3. anahtar, kilit
3. boynumu, boşumu 4. gibi 5. köşesinde 6. doğan, 4. arada sırada, aradabir, bazen 5. köşke, saraya
şahin 7. maviye bir çalar, boz renkli, iyi cins bir at 6. kılıncı 7. tarak 8. yılanların şahı
8. biner
TER SİNESİNE Gah lezzetin şehd ü10 şeker dad olur,
Gah da qelbin dönür bizden yad11 olur,
Tebib tebietden yazım gelende, Deyirsen, gülürsen könlüm şad olur,
Saldı qelemini ter sinesine, Ağladirsaıı tez dübare12 sen meni.
Dedim emi oxuyam, kamala çatam1,
Bir defe qedemin xoş güzar13 oldu,
Alim de oxutdu dersi nesine. Onda zimistamm14 növbahar15 oldu,
Besîö niye dostluğun te bahar oldu,
Yaxşılar2 pis3 işi terk ede gerek, Niye saldın bextevere]7 sen meni.
Xeste şefalansa derk ede4 gerek,
Ter5 gezen, dünyadan ter gede gerek, Hüseyn bir şeydadır18, qonub budağa,
Ter gül de qoyula ter sinesine. Serraf ister le'le qiymet qoymağa,
Ve'de verdiq qayıdmadm19 otağa,
Dönmez namerd merde yara yetirse6, Hemdem20 etdin dörd divane sen meni.
Tebib neşter7 vurar yara yetirse,
Hüseyn, hesret elin yara yetirse,
Ölende baş söyke ter sinesine.
1 .mürüvvetsiz,insaniyetsiz 2.ayrıhğından 3. darağacina
1. yetişeyip, ulaşayım 2. iyiler, güzeller 4. ateşe 5. susamışım 6. dudakların 7. gizli gizli 8. süzgün,
3. kötü, çirkin, fena 4. anlaya 5. taze, yeni 6. yetiştirse, güz ucu ile 9. açıkça 10. bai 11. yabancı 12. tekrar,ikînci
defa 13. geçme, geçiş 14. kışım 15. ilkbahar 16. peki
ulaştırsa 7. bıçak
17. şanlıya, talihliye 18. aşktan aklını kaybetmiştir, de-
fidir, divânedir 19. dönmedin 20. aynı zamanda bu-
lunma, sadık, arkadaş, dost
GETDİ