Professional Documents
Culture Documents
(1916 -1985)
1916 yılında Güney Azerbaycan'da dünyaya hirlerini anlatan Cavan, "Garadağ" redifli koş-
gelmiştir. Halk şiirinin hemen hemen bütün şe- masında bölgeyi şöyle dile getirmektedir:
killerinde söyleyen Cavan, diğerlerine göre ge- Tebriz bir anadır, sen de oğlusan,
rayhlarmda ve koşmalarında daha başarılıdır. El bilir, ürekden ona bağlısan,
Çeşitli konularda şiirler söylemiştir. Güney Azer- Oğlun Settarhan'dan sine dağlısan,
baycan'ın güzelliklerini, kahramanlarını dile ge- Onuncün ağarıb başın Qaradağ.
tiren memleket şiirleri yazmıştır:
Gözlerim veteni qemli görende. Hüseyin Cavan, Güney Azerbaycan'da olduğu
Derdim tezelendi, xeyala düşdüm. gibi Kuzeyde de sevilmiştir. Gerek Güneyde, ge-
Xalqm nalesinden, xalqın anından, rekse Kuzeyde birçok âşık onun tesirinde kal-
Alışdım odlara, bu hala düşdüm. mıştır.
İran'da Pişevirî harekatından sonra Kuzey
Celladlar elinde dağılır veten, Azerbaycan'a gelen Cavan'm, Azadlık Mahnıları
Ayrılır analar körpelerinden, (1935), Danış Telli Sazını (1966) El Aşığı (1973), Şe-
Elin nalesini eşitdikce men, refli Saz, Qoşmalar, Şiirler gibi yayımlanmış eser-
Dolandım, mahaldan mahala düşdüm. leri vardır. Bunların dışında üç tane de halk
hikâyesi tasnif etmiştir.
Sık sık Güney Azerbaycan'ın dağlarım, şe- Hüseyin Cavan 1985 yılında vefat etmiştir.
Kaynaklar:
Aşıqlar, Bakı 1960,122-130 Azerbaycan Savet Yazıcıları, Bakı 1988, 67-68.
Azerbaycan Edebiyyah İncileri, Beyatı/Qoşma/Tecnis, Bakı Paşa Efendiyev; Xalgın Söz Xezinesi, Bakı 1985, 263-264.
1988,140,375-376,512 Sazım Sözüm, Bakı 1978,109-111.
Azerbaycan Aşıqları ve El Şairleri, Bakı 1984, 410-432. Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, 4, 298. (Madde, Yavuz
Akpınar tarafından yazılmıştır.)
a) Geraylılar Gözel olan hergiz5 geymez kem alı,
Ülfet6 qılan lezzet çakar, kam alı,
BOYLANA BOYLANA Bir gözelin kamil olsa kamalı,
Azad1 bir qiz girib bağa, Kelme ver, gelmeyin alışına bax.
Gezir boylana boylana.
Xumar2 gözün sola, sağa, Didem7 töker leysan8 kimi ne abı,
Süzür boy lana boylana.
Erş üzünde9 siyah, sefid10, ne abı,
tçib eşqin3 bulağından4, Ter*1 endama xub12 yaraşır13 ne abı,
Gezir Mecnun sorağmdan5,. Yaşılın üstünden alışana bax.
Ter6 qonçeni7 bulağından,
Üzür boylana boylana. At müjganm, ciyerimden di keçir,
İncelmemiş, sûzeninden14 di keçir,
Alıb kitabı eline, Hezer ele15 eşq oduna16 di keçir,
Baxır her bir setrine8 Bu yanan cismimin alışma bax.
Atılıb eşqin gölüne,
Üzür boylana boylana. Hüseyn emer göyser17 lebin18 ne qana,
Açıb qonçe dehanmı9, Ester19 nedir, şütür20 nedir, haqa ne,
Qumru tekin zebanını10, Qanad çaldı, qaynaq batdı ne qana,
Cavan Hüseyn'in canını, Terlanm21 şikarı22 alımına bax.
Üzür boylana boylana.
1. anla 2. dönen gökyüzünün 3. satılacak mal, mülk,
1. hür, bağımsız 2. bayğm, süzgün bakışlı, içkiden sonra eşya 4. Cefasının 5. asla, katiyyen, hiçbir zaman-, hiçbir
gelen başağrısı 3. aşkın 4. pınarından, kaynağından, vakit 6. alışma, kaynaşma, dostluk 7. gözüm 8. nisan
gözesinden 5.sorma; haber, havadis, malumat, bilge yağmuru, bardaktan boşanırcasına yağan yağmur 9. yer-
6. taze, yeni 7. goncam 8. satırına 9. ağzını, 10. dilini, yüzünde 10. beyaz, ak 11. taze, yeni 12. güzel 13. ya-
lisanını kışır 14. iğnesinden 15. çekin 16, ateşine 17. kevser
suyu 18. dudağın 19. katır 20. deve 21. doğanın, şa-
hinin 22. avı
b) Qoşmalar
DAYANAR MI
YAR ÜZME ÜZME
Oldum dili şikeste1, ey boyu beste2, Derdli anaların, gelin qızlarm,
Elim eteyinde yar, üzme üzme3, Acı feryadına daş dayanar mı?
Nedir sinen üste lebleri4 püste5, Gece gündüz yolda qalan gözlerin,
Mürvet et canımı yar üzme üzme. Qara gilesinde1 yaş dayanar mı?
1. gönlü kırık 2. kısa, bağlı 3. kesme, koparma, Itirme9 vaxtını, ey Cavan Hüseyn
çekme 4. dudakları 5. fıstık 6. hastayım Axtar deryalarda gövherin yerin,
7. bekleyişim,gözleyişim 8. ustası,yapanı, ina edeni Yaratmaq eşqile işleyen beyin,
9. derdi, hastalığı, belâsı
Vaxtmı itirib boş dayanar mı?
ALIŞINA BAX
Arif olan, diqqet ele, fehm ele1, 1. göz yaşında 2. merhametli, şevkatli 3. ağlama,
Bu çerh-i gerdişin2 al işine bax. inleme 4. gibi, kadar 5. arayan 6. avcı 7. av yerinde,
Tökülüb matahlar3, açılıb bazar, pusuda, sınırda. 8. eğik, eğri, yan 9. yitirme, kaybetme
Dünya cifasmm4 alışma bax.
CAN DESİN GÜL
Açıhbdır, gözel bahar, yaz indi, Yarm sinesinde bir deste çiçek,
Şeyda1 bülbül gülüstana2 can desin. Yan nergiz, yarı qonçe, yarı gül.
Qoy sözünde elin qelbi döyünsün, Çiçekden de, nergizden de yar göyçek 1,
Qalsm ele bir nişane, can desin. Xoş halına kimin vardı yan gül.
Kerem gezdi lelesile Esli'ni,
Axtarmadi3 nesebini4 eslini, Qjızılgül, cananın al yanağıdır,
Axır tapdı5 gözellerin eslini Nazik yarpaqları qemi dağıdır2,
Aşiq odur yana yana can desin. Ağ gül gözellerin ter34 buxağıdır4,
Güller üzler heç olmasın sarı gül.
Ezberimdir, can etmişem inin aye,
Her xoş günüm beraberdir min aye, Güldü yaraşığı5 bağca bağların,
Veten üçün men qurbanam, Minaye, Xaldı yaraşığı ağ buxaglarm,
Eşidenler bu qıırbana can desin. Yardı yaraşığı gen6 otaqların7,
Cavan Hüseyn çekir intizarı8 gül.
Cjevvas6 könlüm, deryalarda üz7 barı,
Ger8 bağbasan gül becerdim, üz barı,
Axtardiğim canan geldi, üz ban, 1. güzel, sevimli, şirin 2. yaralıdır 3. taze, yeni
Aşiq olan bu canana can desin. 4. insanın çenesi ile boğazı arasındaki kısım 5. süsü
6. geniş 7. çadırların, odaların, evlerin 8. bekleyişi,
gözleyişi
Tehib, indiy aç yaramı, yar, sarı,
Gece gündüz sızıldardım yar sarı,
Gül rengimi elemişdi yar san,
Döndermişdi za'ferana, can desin. GÖZELDİR
Azerbaycan, men İrağa10 düşmerem, Könül seyr eleyir Azerbaycan'ı,
Ben terlanam11, şarla12 zağa 13 düşmerem, Her odası, her diyarı gözeldir.
Qanad çalsam her budağa düşmerem, Cefalı düzleri, uca1 dağlan,
Terlan könlüm hoş mekana can desin. Göy çemenli yaylaqları gözeldir.
1. aşktan aklını kaybetmiş, deli divane 2. gül bahçesine 1. yüce 2. çadırlar 3. çimenliğe 4. çeşitli, renkli
3. aramadı 4. soyunu 5. buldu 6. dalgıç 7. yüz 8. eğer 5. süs 6. pınarları, kaynaklan, gözleri 7. yeni
9. şimdi 10. uzağa 11. doğanın, şahinin 12. ala doğan meyvesini, turfandasını
cinsinden et yiyen bir kuş 13. hayvan yuvasına, inen
14. ağzımda 15. şefkatli, merhametli